of tl;c
JlniiJcrsilg of Toronto
MRS. KASPAR FRASER
llANDIIOLND
AT THE
VM\ERSITY OF
TORONTO PRnSS
L-.3 ^o^ A i
I^.einisch-roaiianisches
Worterbucji
von ~)^
Gustav Korting.
Ut silvae foliis pronos Diutantur in annos,
prima cadunt: ita verbonim vetus interit aetas,
et iuvenum ritu florenl raodo nata virentinie.
Horat. de arte poet. v. 60 ff'.
511978
/. /o- so
Paderborn.
Druck und Verlag von Ferdinand Schoningh.
1891.
Zweigniederlassungen in Miinst^r i. W., Osnabriick iintl Maiuz.
Dpiii Aiidenken
meines lieben Bruders
HCeinrioli Korting
(geb. 15. Marz 1859, gest. 19. Juli 1890).
Vorwort.
rlauptaufgabe des vorliegenden Werkes soil sein , zu veranschaulichen , in
welchem Umfange der lateinische Wortschatz (abgesehen von Eigennamen, soweit diese
nicht Appellativa geworden) auf volkstiimlichem Wege in die romanischen Schrit'tsprachen
iibertragen worden ist. Zu* diesem Behtife sind die betr. lat. Worte samt ihrer roma-
nischen Nachkommenschaf't in alphabetischer Ordnung zusammengestellt worden, wobei
Georges' ausfiihrliches lat.-deutsches Haudworterbuch (7. Aufl. Leipzig 1879/80) als
Grundlage diente. Bemerkungen iiber den eingetretenen Laut- und Bedeutungswandel
sind beigetiigt, wo es erforderlich schien, jedoch in thiinlichst knappester Form, um den
ohnehin schon betrachtlichen Umfang des Buches nicbt noch mehr zu vergrofsern.
Eine strenge Scheidung zwischen den auf volkstiimlichem und den auf gelehrtem
Wege in das Romanische iibergegangenen lateinischen Worten ist nicht durchfiihrbar,
da oft genug ein und dasselbe Wort in einer Sprache als volkstiimliches, in einer andern
als nur gelehrtes vorhanden ist. Wcr also die Erbworte des Romanischen verzeichnen
will, wird auch die Lehnworte, soweit sie lateinischen Ursprunges sind, zu einem nicht
unerheblichen Teile' zu beriicksichtigen haben. Mein Streben war es, dieser Forderung
gerecht zu werden. Ich glaubte iiberdies noch etwas weiter gehen und auch diejenigen
lat. Worte aufnehmen zu miissen, welche zwar in alien romanischen Sprachen nur
gelehrte Worte sind, aber, sei es dureh ihre Lautgestakung, sei es durch die Wandelung
ihres begrifflichen Inhaltes, sprachgeschichtliches Interesse darbieten.
Der lateinische und der nicht -lateinische Bestandteil des romanischen Wort-
schatzes stehen in so engen Beziehungen zu einander, dafs, wer den ersteren zu be-
handeln unternimmt, den letzteren nicht unbeachtet lassen darf. Und so habe ich denn
in die alphabetische Reihenfolge auch diejenigen nicht-lateinischen (namentl. germanischen)
Gmndworte des Romanischen einbezogen, durch welche verloren gegangene lateinische
Worte ersetzt oder dem Latein noch uubekannte Begriffe bezeichnet worden sind. Nur
in Bezug auf das Rumanische ist dies nicht geschehen, weil die Beriicksichtigung der
in dieser Sprache besonders zahlreichen nicht-lateinischen Bestandteile einen grofsen
Raum beansprucht und dem ganzen Werke einen zwitterhaften Charakter verliehen
haben wiirde, iiberdies wohl auch zur Zeit weder fur Latinisten noch tlir Romanisten
ein Bediirfnis ist, endlich aber durch den zweiten Teil des Cihac'schen „Dictionnaire
d'etymologie daco-romane" einigermalsen entbehrlich gemacht wird.
\ 1 Vorwort,
Moino Fflicht war o», Diei' olymologi«oho« Wortorbuch aul Sclirill uml Trill
kritiscb «u bonution, niclil alior, iIiihkdIIic uuMZtiMcliruibcn. Icli habo inicb duller allcr
Wiodi<rboluug thunlifliNl ontliiklliMi tiiul in ilor lUigi\\ mil ilor oiiifucluMi VorwniHiin;;:
auf ilio Itotr. Artikol bci l)iu/. inii'h bo^^iiii^L linbtM-tickHiclitii^l diirlln icIi ulltt dit'j(!iii);i'ii
ini Diot'wcbon Ituchi* gu^^uboiuMi AiiHriibniiigoii Iumhcii, witlclu^ uIh volli); vt^nillul
goltoD miiKMsn.
Dor UinxUnd, dafn dan vurliugxndo Hiu-b in Lioroniii(,''on uuHgt-gubon wiirdo,
hat di<< kritiitchi' i{<>i«|iruohung dfHHolbon Huhun vor duni vollHliuidigon KrHrliuiiiun nrniug-
lirhl. It'll babn den lti<rri<n l{»urlt>ili^rn /.ii ilankcn fur die I'riMindliclio Anurkt■nllnn^^
widrhu hIu dur Anlog» iind dur AuHnihriing nieinur Arbuit liubcn /,u loil wordou luHHcn.
I)it< vou ihncn buigcbrachlon HcHHuruDgun Hind, Huwnit 08 angiinglicli war, liir dun
Nachtrag vorworlot wordt-n. Dur in dor Romania, XiX Ctiil, crHchiononen Keccnwion
vordanku ich tibordios Hchtitzbaro Winko fiir die Anlagc cinnr eUvaigcn xwoilun Aiih-
gab<>. Sollto «ino Holchn /u voranslallon inir buHuliiudon Hcin, ho werde ich die nidit-
laUiinisrhiMi BcBtandU>ili< de» ronianiHcht^n WorUcliatzes in eingehendcrer Wciso beriiok-
HJchligcn. Ich liotlu, dalii dann nicin Hiich dcs Lobes, mil wclelicm oh in dor crwiihnten
R(<c(<niiioD Hchon jet/.t boehrl wordon ist — ,,il sera It: vwiUeur inslrumrnt dc travail
qn'oH ait encore mis n la disposition des romanistes, cl il rontribuira certainemcnt
11 faire acanrcr la science" — , wiirdig wcrdon werde.
KtTzlicliHlon Dank HOgc ich alien befreundelcD FachgenoHBcn, welche mir fur
don Nachtnig worlvolle gelekrte Beilriige zur Verlugung gestellt haben, innbesondere
den Ilcrren W. ForHler. G. (irober, J. Melllich, \V. Meyer - Lii lik c, V. I'abBl,
H. Sihnchardt.
Durch giilige \iuci Rachkundige UnterHliitzung bei dcr Korrektiir hubuu mich
zn aiirrichligstem Dankc verpHiohtet moin verehrler Fronnd Herr Dr. C. Wagener
in Hreinen. Herr (Ibcrlehrer Ur. G. Franz in Dresden, Herr Dr. A. Wackerzapp in
Mun»U!r nnd Herr Dr. R. Heiligbrodl in Hannover. Dem .leUtercn verdanke ich
namentlich zahlreiche Herichlignngen hinsichllich den Spanischen. Ganz besonderen
Dank abcr schulde ich meinem li»iben Neflfen nnd triiheren Zuhiirer Herrn Dr. F. Pabst
fur die allseitigc Beihiilfe, die er miv aul'oprcrnd und unerraiidlich gewiihrl hat.
Miinster (Westfalen), den il. Mai 1891.
ijT. Ti.iiT'ting.
Erklanmg der wichtigsten Abkilrzimgeii.
R = Romania, p. p. P. Meyer unil G. Paris (Paris, seit 1872).*)
Z = Zeitschrift fiir ronian. Philologie, herausg. v. G. Grober (Halle, seit 1876).**)
Jabrb. = Jahrbuch f. roraaii. u. englische (Spracho u.) Litteratur, herausg. von A. Ebert, spater von
L. Lemcke (Leipzig 1859 bis 76).
RSt = Romanische Studien, herausg. von E. Bohmer (Halle, Strafsburg, Bonn, seit 1871).
RP = Romanisolie Forsohungen, herausg. von K. VoUraoUer (Eriangen, seit 1882).
Edlr. oder Rev. des lang. rom. = Revue des langiies ronianes, p. p. la Societo pour I'etude des
langues romanes (Montpellier u. Paris, seit 1870).
Riv. di fil. rom. = Rivista di filologia romanza, diretta da L. Manzoni, E. Monaci e E. Stengel
(Roma 1872 bis 1876).
Giorn. di fil. rom. = Giornale di filologia romanza, diretto da E. Monaci (Roma 1878 bis 1882).
Studj di fil. rom. = Studj di filologia romanza, pubblicati cla E. Monaci (Roma, seit 1884).
AG = Archivio glottologico, diretto da G. J. Ascoli (Roma, Torino, Firenze, seit 1873).
yALh = Archiv f. lat. Lexikographie, herausg. von E. Wiilfflin (Leipzig, seit 1883).
Dz = Diez, Etymologisches Worterbuch der roman. Sprachen. 5. Ausg. Mit einem Anhange von
A. Scheler (Bonn 1887).
Scheler, Diet. = Scheler, Dictionnaire d'etymologie fran^aise. 3icme ed. (Bruxelles 1888).
Misc. = Miscellanea di filologia e linguistica, dedicata alia racmoria di Nap. Caix e Ugo A. Canello
(Florenz 1886).
C. Sliehaelis, St. = Caroline Michaelis, Studien zur romanischen Wortschopfung (Leipzig 1876).
Caix, St. = Caix, Studj di etimologia italiana e romanza (Firenze 1878).
Th = Thurneysen, Keltoromanisches. Berlin 1884.
Mackel = Mackel, Die german. Elemente in der franzos. u.' proveuzal. Sprache (Heilbronn 1887).
*) Konnte bis Bd. XX Heft 1 bcnutzt werden.
**l Konnt« bis Bd. XV Heft 1,2 benutzt werden.
A.
1) a, lier crste Buchstabe des lateinischen Alpha-
betes , hat (liese Stellung iu alien romanischen
Alphabeteii behauptet.
2) a, ah, Interj., ist in alien roman. Sprachen
iiblich.
3) a, ab (vgl. gr. dno aus ap-a), abs (vgl. gr. a'l/i
ans ap-as) [„voraugust. racist ab, a selten im Ver-
gleieh zu ab u. nur vor Kons. , aber aueh hier
seltener als ab; erst in der august. Zeit ab vor
Vokalen, a vor Konsonauten; abs schon bei Plautus,
spater nur abs te neben a ?e." Vanicek, Wtb. I 36.
Im Volkslat. wurde vor Konsonanten ausschliefslich
a gebraucht, vgl. Haufsleiter, ALL III 148]. Die
Priip. a, ab, abs ist im Romanischen nur iu Zu-
sammensetzungen erhalten , ihre prapositionalen
Funktionen sind meist von de iibernomraen worden.
Eine ,,Storia della preposizione a e de'suoi composti
nella lingua italiana" hat B. Bianchi erscheinen
lassen (Florenz 18771, vgl. fiber das Buch Flechia,
AG IV 368.
4) [*abactio, -are nach Dz 853 Stammwort zu
jtal. avacciare, vgl. jedoch Caix, St. 3, u. unten
viTacius.]
5) [*abiico, -are, mutmafsliches Ursprungswort
zu ital. abbacare, Unsinn reden. Ob *abacare von
abacus abgeleitet ist, mufs wegen des dann anzu-
nehmenden Bedeutungsiiberganges als zweifelhaft,
wcnn auch nicht gerade als undenkbar erscheinen;
vielleicht sind in a-ba-ca die Xamen der drei ersten
Buchstaben des Alphabets enthalten, so dafs die
urspriingliche Bedeutung des Verbums sein wurde
,.da3 ABC hersagen, ganz elementare und triviale
Sachen schwatzen." Dz 662 rabdcher liilst die
Ursprungsfrage offen, ebenso liifst er es dabingestellt,
ob in frz. rabdcher ein Kompos. von *abacare zu
erblicken sei. Seheler im Dict.= sprioht sich, naoh-
dem er andere in Vorschlag gebrachte Ursprungs-
worte (1. rabasscr = rabaisser, 2. rabnttre, angebl.
v. gr. Qajiarzeiv, 3. bdche, 4. revasser) mit Reeht
als unzuliissig bczeiehnet hat , dahin aus , dafs
rabdcher von rebec, rabac (= arab. rabdd) ,,Geige"
abgeleitet werden musse u. also eigentlich so viel
wie ,,ableiern, immer dasselbe sagen" bedeute. Bei
der letzteren Annahme durfte man sich vorlaufig
beruhigen konnen.]
6) abacus, -nm, i. m., Rechenbrett, Spiel-, Schenk-
tisch u. dgl. (vgl. ALL I 430) ; [tA\. dbbaco, Rechen-
kunst; pro V. ahac-s. In den ubrigcn roman. Sprachen
nur gel. \Y. Vgl. Dz 351.
7) (ab anno (siehe annus), davon nach Dz 353
«. r. avannotto (ital.), nicht fiber ein Jahr altes
Fischchen; s. dagegen Caix. St. 4, u. Bugge, R IV
366. Vgl unten hie haec hoc.)
[*abantaticum s. abante.]
Korting, lat.-rom. Worterbach.
I 8) ab-ante, als Prap. mit Aco. od. Abl., vor etwas
weg, ab. euni Itala in Naura I 6, ed. Mai, ab. oculis,
Grutcr inscr. 717, 11; od. als Adv. vorweg, Orelli
j inscr. 4396. Vgl. Wolfflin, ALL I 437; Hamp, ib.
V 335); Jt. avanti: rtr. avant; prov. abans ;
' frz. avant. \'on abante wird wieder abgeleitet das
Subst. *abantaticum , Vorteil, = ital. rantarifjio ;
prov. awintat(jc-s ; frz. avantage: span, vcniaja,
ptg. rentnjem : vgl. Dz 21 ami. '
9) [*abiinteo, -are (v. ab-ante), vorrfickcn ; j t aj.
avanzare; rtr. vanzar (vgl. Horning p. 58, 61, 63):
frz. avnncer. Vgl. Grober, ALL I 240 unten.]
10) bask, abarquia (v. abarra, zartes Holz od.
Zweige u. quia Sache), davon nach Dz 413 span,
ptg. abarca, grober Schuh. «-~->—
U) abbiis, -ittem, m. (chald. aba; vgl. ALL II
292), Abt.: itaJL abate, abbdte; prov. abas; frz.
altfrz. abbes, c. o. abbe, nfrz. abbe: span, abad;
ptg. ahbade.
12) abbiitia, -am, f. (v. abbas; vgl. ALL II 444),
Abtei; ital. ahbad'ia, bad'ta, abaz'ia; prov. abadia;
frz. abbaifi' : span, abadia; ptg. abbadia.
13) abbiitissa, -am, /'. (Fern. z. abbas; vgl. ALL
U 445), Abtissiu, ist in entspr. Form in alle rom.
Spr. ubergegangen.
14) [*ab-battulo, -are, nach W. Meyer, Z. X 171,
Grundwort zu jtal. (pistnj.) abbiaccare , der Be-
deutung nach = soppestare . infrangere. Caix,
St. 128. fiihrte das Wort auf *fluccare zuriick, wo-
gegen Meyer mit Recht einwendet, dafs der Ubergang
von f:b unmoglich sei.]_
15) 'ab-battuo, *ab-batto, -ere {s.battuo, batto),
niederwerfen. (tlber die Verbaloomposita mit ab
vgl. Dz., Gr. n 420 u. Wtb. 393 ribaltare); ital.
abbattere ; rum. abat, ui, ut, e, vgl. Ch. bat ; r fr.
abatter, s. Ulrieh, Chrest. II 216; prov. abatre;
frz. abaitre (day. u. a. die Subst. altfrz. abateis,
gieidhsAm*ab-batt-aticium; neufrz. abat, welches
letztere in der Bedeutung ,,Platzregen" volksety-
mologisch auch abas, gleichsam a bas, geschrieben
wird, vgl. Fafs in RF HI 494 Z. 9 v. o.); span.
abatir; ptg. abater.
16) *ab-breTio, -are (nur spatlat., vgl. ALL II
450), abkurzen; prov. abrewjar; a.\tirz. abregier:
nfrz. abret/cr. In dcu fibrigen rom. Spr. nur gel. W.
Vgl. Grober. ALL I 233 «. r.
17) [*iib-breT0, -are (v. brevis= prov. breu, frz.
brief), abkurzen; prov. abrevar: frz. alUrz. abriever,
abriver. Vgl. Grober, ALL I 233 «. v. Das Part.
abrive setzt Forster, Gl. z. A. et M., = *ad-bri^
gatum an.]
18) [*ab-cIdo, -cidi, -cisnin, -ere (v. eaedo),
toten, nach Grober, ALL I 233 s. v., Grundwort z.
jtltital ancidere, prov. aweire, altfrz. ociVe. Vgl.
dagegen Caix, St. 1, u. Fumi, Misc. 95, wo ancidere
u. aucire in uberzeugender Weise auf occidere zu-
zuckgefuhrt werden. S. unten Incldere u. occidere.]
\9\ «bilnr»
111 i(li(iii(;»riliili
1'« 'nlMlnra. ••rr
.iMxr.ir V^-l i.i.Ut
i;i I- A. pl M
' irt.-n; yrxy.
f. . «Itfri.
. \t;\. K>ir»tor,
\iur,. S. llllt'll <ilMlur<>. I
III . •am t . Ilii-iliiiif», lliii><<liitir«-
^' '1 Alnlla III ('iiin|iniiii>ii 1m>-
t 4 III. n/uiiii, v^l, ('li. (i'mn ;
';». iirflaiiif, ntri. areliiif :
•k- ...v«,I... .7.
:ilirlliiiiiirlaH, •urn ni. (von
ll,i>. liiiirxkirnui'li: rum.
i^r-»; fri. tivrliiiirr; rut.
(irW/iitMir ; (]> t j:. avrUuneira.
. Ilii. •nm /'. (V. AhrUiiiiit). Niifs;
rv iliinrlr, iiiiili ill illMTtrnpMior Mi-
di' (,i(7i.> i/c rtiu»«ci(r", V(»l. Cli. rt/idi.
•J.; .iIji ll.uiirii. -iiin /■. (V. alirlland), kloiiio Xiifn;
rum .I'l.i .1 «1^ I II .iiv/ZiiMidi.
•Jl .ill. Il.iiiiiiii, -am, /'. (\. nhfllniiii); mm.
al; • if».
iiini, II. (v. atiellniui); ruin, nlunis
m . . /■., lln.wliri'bliRcli.
U'i>) *ii«rllniiiviu<i. n. urn (v. nlifllaiui); rum,
nfwiiiii. inif-f.irlii;;.
27) '«b-i^mo, -cro, woi^iohmpn (Paul. c\ Font.
4. 19. (Jloiw. oil. lint/. 11 p. 3, 29); frz. arntiflrr (im
l>iiil. (lor Chiim|m>ni<' iirnim/rr). Iien-or-, wojjlinlon.
V)»l. |)i 513 .1. r. : l.ittn'' loitctc «Ins Wrb von mlvenire
sh. W.1S .nun raphrfaohom Gnindc unstattliaft.
28) iltsrb. nbcr: rtr. dlier oto., vfjl. liartncr
g 17. 8. lit.
29) Sb-horreo, -fli, -ere, vor ctwas zuriicksrhau-
dPTO (vrI. iilxT .las Wort Plocn. ALL IV 277):
^tal. ahborrire: (rum. niir «la.s Simplex uresc, ii,
It. I, vpl. Cli. R. v.); jirnv. tiborrir, norrir : fr?..
(i/i/iorrir ii. abhorrcr (gel. W.); cat. aborrir; ^pan.
nburrir. ari:i'rn, Yprilrufs marlien ; ptp. nborrir,
lanffWriliMi. bi'lasti);cn.
30> ab-horresoo, -ere, cincn Abscliou bckommen.
Ercl. u, (iloss.; ^pon. u. ptg. nhnrrcrer.
.SI) iibies, -etom/T (vj^l. iibcr das Wort Wolfflin,
ALL IV 29(1). TaiiTip. Das Wort ist nur in cln-
zelncn rom Spr. u. auch in diesen nur als ein
halbRplehrtos erhalton: ital. abete, span, nbetn,
pig. nbrtr u. fi/)i7o. — Vgf. *abieteus.
[Ableitungcn ron abies Bind ncUeieht it a).
biflta, Holzpflook. Koil, dav. das Dem. in bieltolina,
die Verba im-biettare u. s-bietlare. Nach Dz 357
ist biflta dunkeln I'rsprungs; Caix, St. 200, bringt
das Wort in Zusammenliang mit got. pints, nlid.
jAfti. blfi: Storm, AG IV 38S, setzt es = altn.
bUgdi iRchw. dialekt. bligd), nhd. *Wi7if (6/i7if :
biett-a = scliht : nchictt-o) an. vgl. Scheler im
Anhang z. Dz 754 birtta. Ulrich, Z XI 557, leitet
biftta ana 'rerliila ab, was ganz unstatthaft.]
32) *iib[Tlelens, a, nm (v. abies); dav. in subst.
Bedeutung \ta\. ahezzo, Tanne. Dz 351 .«. i'.
^ ptg.
nebcn indr ad = inda). Vgl. Dz 461 itida.
33) ah
+ inai
e + ad
ainda , noch (da-
34) 'Sbismos, -nm, m. (Snperlativbildung zu
abyssu.i = gr. Uiivaao;], Abgrund, Hollo; Ual.
sard, abi.tmii Cgeraeinital. abism); prov. ahisme-s,
danebcn auch (iW<; frz. nhisme. ahime: span. ptg.
abi-imo. Vgl. Grobcr, ALL I 233 .«. i-..- Dz 3 abiaso,
vgl. auch unten ab^ssns. Von abismtis sind ab-
geleitet die Verba frz. aliimtr. snan. ptg. abismar.
35) 'ablatOm, PI. ablatii >i. (PTT. P. v. aiifero),
das (Tom IVldej Weggctragenc, das Gctreide (vgl.
Lebmann, Bedeutungswandel p. 25) ; ital. biado u.
/iiiii/ii (mail., ven., pii>ni. biarn), dav. I'as Verliiim
im-bmdttre mit lictn-ido bii>iicn ; rtr. *bltirii, vgl.
(i art nor 8 3 a): prov. bhil-z: frz. (iiMa^im —)
altfr/. btfd, birf (dlier das anal, f vgl. unliMi die
Keinorkiing bci sills — «oif ii. (JKibor in Z. II 459),
bin/, ntri.lilr: (iililnin — )altfrz. Ifs ahltiis (vgl.
Korting in soinor Aiisg ilor altfrz. UonnMlia anioris
1). .\XII1). biri: Von nltfrz. We/" die Verba a 1 1-
I rx. i"H'Wiiri"r, (/i'-W(if(-r, nfrz. di-lilni/rr.r-niibbiijrr
(day. Vlisbst. rrmblai); rrmliluvrr.
J. Grimm, Geneli. d. dtooli. Siir. p. 49 dor 3"",
p. G9 dor 1"" Aiisg., loltoto ble von kelt. W.iiC(/
ab, aui'li TliuriiovKon p. 49 nieint, diifs nicynir.
bUiivt, jotzl bUivif, rorn. blot, Rpiit<ir bles. bret, blent,
biriid, bifl laiitlirh vollkoniinon genOgen, da alio
ilioRo Wiirto auf oiiiPii Stamni bb'il- (enlstandi'n aiis
mliili'i. Part. PasR, ziioyinr. kki/k, ir. nirliin ,,iiiiililon")
«urllokgi'lion. Indosson dOrfte, iianu'iitlioh in Hin-
Riolit uiif (ibldi.i, ilio Ableitiiiig auR dem Lat. vor-
znzielioii Roin. — FiirRtor, /. Ill 2(i(), Anin. 1, sotzt
oiii Ktymon 'lilariim an (blnriiin : bindo ~= riariim :
chindo), 11. wonigRtoiiR in Heziig aiif biara iat dioR
ganz boroi'liligt. - Viillig iinannelimbar ist liiili-
iner'R(KSt I 234 aiiRgeRproolicno) Verniutiing, wonaoli
*blndiiiii aiiR //(ic|ci)''i/iN entRtanden Rein Roll. -
Vgl. Griiber, ALL I 251 Wrt/i<Mi.
80) |*ablalarelliis, -urn >». (Dem. v. *nl)l(UariuK,
mlat. blddaniii = it. biadnjiiolit, (ietreiileliiin<llcr) ;
frz. bli'redu, blairciiii. Daclis , woil or — Roi es
vvirklieli odor nnr angoblieh — Getreiilo aiifstapolt,
Wedgwood, R VllI 43G; Grobcr, ALL VI 122, hat
jcdoeh dieso Abloitung mit giitoni Gninile bestritton
u. ndl. Iilaar, weifser Fleck, als (inindwort aiifgo-
stollt). Vgl. Dz 525 blairenii Vgl. auch unten *taxo.
37) [*ablatarTil , -am f.; prov. blndavia; frz.
biniric „Abgabo fiir die Erlauhnifs dor Nachhut"
(Sachs).!
38) [*ilb-ocrilo, -are (s. nboculiis); it. nvncnlarc;
prov. nnorinliir : frz. (irniijliT, lileiiifeil.J
39) (*ab-5ciiliis [a, um], olino Aiigen, blind (die
Bildung lies Wortes ist hiJehst auffallig; Dz 32
fiihrt als Analoga dafiir a-wens a. ah-norims an,
aber nnr das erstcro lafst sich vorgleiehen, wobei
jedoch zu beachtcn, dafs oin amens, well mit seinem
Ausgangc -ctis an die Participien sich anschlicfsond,
cine weit inogliohore Bildung war, als abnculus;
*cintocuhis = span, ptg. nnlnjo liifst sich, well
Sbst., nicht vergleiclicn) ; it. avocolo, vocolo (ver-
altet); prov. avncle, avnyle; frz. avengle. Die
lautlicho Entwickelung dcs Wortes ist sowohl im
Prov. wio im Frz. cine abnormo (vgl. oculus -= olhs,
cnil). Vgl. Dz 32 avncolo; Canello, AG III 355
(erklart die abnormo Lautentwickelung des Wortes
daraus, dafs es urspriinglicli cine strafrechtliche
Neubildiing gewcscn sei, bezw. auf ciner solchen,
niimlich dem Verbum abocidare, beruho); Grobor,
ALL I 233 s. V. Vgl. auch unten caecus.]
40) iib-uminritus, a, um (Pt. P. P. v. abomino,
welches Verb im Rom. nur als gel W. vorhanden
ist; im iilteren Frz. volksetvmologische , an homo
sich anlehncnde Schreibung nhliomitie.r , vgl. Fafs,
RF III 511), nach Dz 502 Grundwort z. altfrz.
abonu'', abosmi. — „Im Pariser Glossar 7692 wird
abominari durch escommovoir (crgreifen, erregen)
iibcrsetzt, s. Toblcr, Jahrb. XII 205." Scheler im
Anhang z. Dz 780.
41) [afrikanisch aboogerdaii, Silberreihor; daraus
viellcicht durch volksetymologische Ncugcstaltung
frz. bauf-(jurdc, garde-bauf, Name einor Art des
Silberreihcrs. Vgl. Fafs, RF m 488.]
42) ab-raJlco
69) a[c]-capto
42) [*ab-radico, -are (v. radic-s), vuii dcr Wureel
losreil'sen, nach Grober, ALL 1 233 s. v., Grundwort
zii prov. arraigar, frz. arracher. Da {\ir ah- ira
Prov. u. Frz. eine anderu Liiitlicho Beliandlun^ zu
erwartcn wiire ^v^^L aiicire, oeiro nach Grober a.
a. 0. = ab-cidere), so dijrfte nielit ah-, sondem
ad-radicarc, an der Wurzel reifseu, also losreifsen,
das rirhtige Grundwort sein.]
43) *iib-rIpo, -are (v. ripa), vom Ufor wegfahrcn ;
ital. ahhriiare, dav. das Vbsbst. ahbrivo; (prov.
ahrivar in rasche Bewo-jiinjr setzcn, s. brigii). Mit
hrio, brioso etc. (vom kclt. Stamm *brigd [s. u. «. v.])
hat abbriinre nichts zu thun. VgL Dz 6S brio.
44) abrutonuni, ». (gr. ujiQoxovov), Stabwurz,
Artemisia abroti>nuni L. ; ital. abrolnno: frz. aurone
f., Eberrautc; im Wallon. durch Yolksetymologie
z. icroi/iie fjeworden , vgl. Fafs , RF III 492 unt.
Vgl. Dz. 512.
45) *iJb-rimeo, -are if. erunco), ausjaten; rum.
aninc, ai, at, a, werfen, stofsen, vgl. Cli. -i. v.
46) abs-coudo (Georges teilt ab-scondo ab), -coudi
u. (selten) -condidl, couditum oder (spater) -eon-
sum, -ere, verbergen: ital. ascondere u. {i)n-as-
condcre; rum. aiciind. met, ni, nde, vgl. Ch. s. v.;
prov. escondre: cat. e.^condir; |£aj). p t g. escojirfer.
47) "ab-seco, -secul, -seetum, -are, abschneiden,
nach Forster, Z. V 9?. Grundwort zu prov. (dial.)
auscar : cat. oscar, Vbsbst. osca; altfrz. oscher,
ocher, einschneiden, brechen, Vbsbst. oaclie, oclie,
Kerb, Einschnitt (nfrz. hoclier. Vbsbst. hoche). —
Andere Vermutungen iiber den Ursprung von hoclier
hat Scheler im Diet. .*. v. aufgestellt. darunter ist
noch die verhaltnismiifsig ansprechendste hocher =
occare eggen. Keltischen Ursprung des Wortes
(bret. asfia einschneiden , cymr. asgen Verletzung)
stellt Thurneysen, p. 108, mit gutem Grunde in
Abrede. — Vgl. Dz 650 osclie, dazu Scheler im
Anhang 801 u. 807.
48) absentia, -am, f., Abwcsenheit. In volkstum-
licher Gestaltung und in prapositionaler Verwendung
(als Ersatz fiir It. sine) scbeiat dies Sbst. im ital.
sema u. im rtr. saintsa (vgl. Gartner § 81) er-
halten zu sein.
49) absinthiom, ii, v. (gr. dt{iiv9iov), Wermut,
Artemisia absinthium L; s p^a n. axeiijo, vgl. Dz
428 s. V. In den iibrigen rom. Spr. ist abs. nur
als gel. oder halbgel. W. vorhanden (_i t a 1. assenzio,
vgl. dOvidio, Grundrifs d. rom. PhilH^e Anm. 3;
frz. ahr^inthe: ptg. absintho).
50) iib-solvo, -soItT, -solutum, -ere, losloseu ;
i.t.al. veraltet asciogliere, iiblicher assohere, solcei
u. dichterisch assohi, (igsoluto u. asttollo (Blanc 412
u. 457) befreien, asciohere friihstiicken, d. h. das
Fasten loseu, vgl. lat. solvere jejunia, engl. break-
fast. Vgl. Dz 353 asciohere, Canello in AG. Ill
353 s. I'.,- rtr. Ft. asolt (Greden u. Corraons, s.
Gartner § 148); prov. absol, absols, soU-z u. sout-z,
absolvre; frz. altfrz. assol (absol) a. assoil, Pf. ussols
u. assous, Pt. assols, assous, assaus, assos u. (ge-
lehrt) assola /absoluj, Inf. assoldre (absoldre),
assoudre (s. Burguy II 204); nfrz. absous, absolus,
absous absoHte u. als gel. AV. absolu, absoudre;
span, absuelro, absolvi, absuelto, absolver; ptg
absolve, absolvi, alisohido u. absolto, absoluto,
absolver.
51) abs-qne, Prap. m. Abl. u. Adv., fern von;
it a 1. (lombard.) asca, der Bedeutung nach = lat.
praeter, vgl. Dz 353 s. i'.
52) *abs-tento, -iire (f. abstinere), sich enthalten,
Hunger leiden , nach Dz 403 Grundwort z. ital.
stetitare, Miihc, Bcschwcrdc haben, dav. Vbsbst.
stento, rtr. slenta. Caii, St. 60, erblickt in sten-
tare das durch intensives •< ( ,,s intensivo") ver-
starktc tentare, u. dies durfte die grofsere Wahr-
scheinlichkeit fiir sich haben.
53) abs-tractus, a, urn (Pt. P. P. v. abstrahere),
abgezogen, nach Dz 404 Grundwort z. ital. siratto,
falls dies nicht lieber ^ distracttis anzusetzen sei.
54) ab-siirdus, a, um ( wegen der Quantitat des u
s. Marx s. v. : nach Vanicek 1220 ist abs. abzu-
leiten \.\/svar tonen und hat also mit Aurrfw.* aus
\/ svar, schmutzig, dunkel sein, nichts zu thun),
mifstonend. ungereimt, albern, nach Baist, Z. VU
125, Grundwort zu si^an. zurdo, link, links; Dz.
500 leitete zurdo von surdus ab, u. wohl dadurch
liefs C. Michaelis, St. p. 233, sich bewegen, zurdo u.
sordo als Scheideformen anzusetzen.
55) [*ab-buro, -ere (f. com-burere), nach Caix,
St. 132, Grundwort z. ital. abburare (neap, abbor-
rare), „lavorar nascosto^el fuoco, abbronzare" ;
span, aburar.]
56) ab-undo, -are, iiberfiiefsen ; prov. aondar,
im fjberflufs vorhanden sein, fordern, helfen, from-
men, Vbsbst. aon-s. Vgl. Dz 508.
57) [*ab-uso, -are (v. usus) ist der lat. Typus f.
rogian. abusare, abu.iar, abuser, es sind jedoch
(liese roman. Verba jedenfalls rom. Ableitungen aus
dem Sbst. fl6-M«[«6]. Vgl. Grober, ALL I 234 s. v ]
58) abyssus, um, /'. (gr. Uiivaaog), Abgi'und,
HiiUe; ital. abisso m., dav. Vb. abissare u. subbis-
sare, gleichsam sub+[a]bissare; prov. obis, dav. Vb.
abissar. Vgl. Dz 3 abisso u. oben *abismu$. —
Dtsch. (0" a/>y»*o = Nobis(krug).
59) aeacia, am, f. (gr. dxaxia), Akazie, b. Plin.
u. Cels.; jtal. acacia, acdzia, „albero spinoso", u.
gaqgia = acacia farnesiana L., vgl. Canello in
AG III 388, C. Michaelis, St. p. 70. In den ubrigen
rom. Spr. nur gel. W.
60) [*ac-cadisco, -ere(v.*nccadere), sich ereignen;
an. ptg. acaecer, vgl. Dz 413 s. v.]
T) [*a[e]-calento, -are (v. caleiit- v. calere),
wiirmen; ptg. acaeiitar, aquentar. Vgl. Dz 435
calenture, s. auch uuten ^^exealeutare.]
62) ['a^c]-caleseo, -ere (\.caleo,-ire), warmen:
ptg. aquecer. Vgl. Dz 435 calentare, s. auch unten
' *excalentare.]
I 63J [arab. acamm, einfarbig (?) ; davon \-ieUeicht
ital. zaino ganz schwarz, ungefleckt (von Pferden) :
; iiz^ zain: span, zaino. Vgl. Scheler im Diet. s. i;.]
64) [*a[^cJ-camIno, -are (v. caminus), auf den
' Weg briugen; frz. acheminer^
65) [*ac-camo, -are (v. cama), zu Boden streckcn;
span, ptg. acamar. Vgl. Dz 436 cama.]
*6^ arab. aQ-canefah (vgl. Freytag II 527*), Rand
od. Saum des Kleides ; si}^n. azanefa (veraltet),
\zanefa, cenefa; ptg. sanefa, Bett- oder Thurvor-
hang. Vgl. Dz 438 cenefa.
67) [*ac-eapItio, -are (v. St. eap-o-, wov. *capum
f. caput), zu £nde bringen ; \,^\. accapezzare.]
68) [*a[c]-capo, -are (v. St. *cap-o-, wov. *ca-
pum f. caput), an das Ende kommen, bcenden;
frz. achever ; prov. span, ptg. acabar. Vgl. Dz
545 chef.]
69) [*a[c]-eapto, -are (v. capto, capio), erwerben,
kaufen; ital. accattare, r-accattare, dav. das Vbsbst.
accatto; genues. acatar, vgl. Flechia, AG VIII
318; rtr. achatter, s. Ulrich, Gloss, z. Chrest. II;
frz. altfrz. achapter, acater, acheder, nfrz. acheter,
Vbsbst. achat; span, acabdar (veralt.) ; ptg.
achatar (veralt.). VgL Dz 5 accAttare; Grober,
701 ilrl^no
1(101 «o(>r, ftrrtm
»<
■f>f<> I>iin-li
nt\. im Ital.,
«nnli'll.
(u A
Sri-.
iIm
Tom
fi ■■
■uf I
drill;
pfKr-.l
73)
Hi'm<il, riwr «III'
! r. / IV 37ft. II.
:i. Imrin); fjuni.
II cnra. —
. Ml . •<!,/.
«i.-l 1. l.l.r .1, .. <).]
Ill», -«rf (r. f<irM,<), lii-li|inlM<ii, liob-
.M: 1 11 ]'(;• •ir<irii-i(ir. — Olmtfltt
» ilrnMi Alisi-lirift)
iikllslnlo zii li'Hi'ii
111.. lU iiMii r/< nirr.ifid
I. 11 HI.. Tailhaii in K I\ 2!)7
»oiv*»"lil-'«tP'n liat, |ili'il>o liior u«n/. «liiliincostollt.J
'J '» •• .rurno. -nr* I v. ram, ciirm»). i>iii TiiT
U ft j. iirrnriKiiy inn KIpiHcii
niit (liMi Klauon, /tiliniMi n. iIrI.
,.,. ,, .. ...ir»icr. V(»l. I)z fiOS (u7i<irHfr.)
•»|f]-*«mro, -4ro (v. rnrrii,»!, nn t>inon Ort
ralirrn: fri. (ir/i.irncr. iirharoier (niir nitfrz.).)
74) (•a;c)-c4t4b6lo, -iiro (v. pr. xaxa^oh), mint.
rtiMWii. .iltfri. («tiWri. niivlenvcrfiMi : frz. accabler,
V|{l. SoIipI.t iin Dirt. .«. r. ; I)z ,'>;)(i rndWr.)
761 «rpFla, -am /' , .Sdinoiifp. Itjila l/cvit. 11, 17:
^^1. Dccriiitm : frz. iiltfrA. ncie, acliif, iifrz. (di.nl.)
ncfi-: ^i> n n iin-cn. Dit rrspruiip dos lat. Wortos
ist clunKi-l. niit <iri>v kann cs niclits zii tliiin liaboii.
VjjI. D/ .'> necfi)i)\n : (ihiln-r AM. I 234 ncce'in.
76) 'iccopto, -are (v. arcipio). pni|>fanfjen ; Hal.
ncffltiirr. Canelln. A(i UI 405, stollt dazii aU
Solioidpfomi nccattiirc, welolies vielmchr = 'ac-
citptnrr ist. Sonst iiiir f,v\. Wort.
7(1 '5fcdpl6r,-r>rein ni.(v. nccipio), Hnbiolit, Liioil.
rel. iii.-. V2i (Clinris. i)8, 11). Cypr. Ep. 60, 2.
Nirht nccfptor, sonilcrn asiur ist Grundwort zii den
mm. Bononnunj;on do.s Ha1iiclit«, iiiir altspaji.
acflore. a:tnr (fern, tiztnrera), iifor (fom. a^orern)
«ind niif ncrrptorem ziirfickziifnliren, vpl. Tailhan,
R Vni 609; Orobor. Misc. 42, u. nntcn astnr.]
78) ar-reptas, a. niii (Pt. P. P. v. accipio); ital.
nccftto. anj^onommon, ansenchm. """^
79) (*ac-eerTltns, a, urn (v. cerehriim?), verriickt,
narrisrh, dav. virll. jt a 1 accerrito, ..accesso in volto,
fuor di se". vpl. CnTxTSt. 133]
[•«c-clmo, lire s. eyma.]
80) ae-eessiis, -nm, m (v. ac-cedn), Annaherung;
rtr. antschiess, Gebiot. Cironze, vg\. Ascoli, AG I
18 Anm. 1 u. S. 110 S 231.
81) [•aceTpitriirius, -nm, »i. (v. accipiter). dav.
^n^n crlrirn Falkcnjagcr. V!»l. Dz 439 .s. v.]
82) [•aeeTpitrellus, nm, m. (v. accipiter), dav.
i^tal. accertitln Wannenweilic, vgl Dz 351 s. v.:
Tinch Ronscli, Z I 420, ist d.-is Wort Dcminutiv v.
acceptor.]
83) arab. ac-ciqfti, Politiir. caqala, polieren (Frey-
tag II 509); dav. yjan. acicalar, ptg. aeicalar,
afacalar, polieren, v\;\ L)z 414 «. v.
84) [*ac-eismo, -are(unbekanntcrHerkuiift), nach
Foreter, Z VI 112, Grundwort zu jiaj. accismare
zurichten: altfrz. accsmer, ordnen, schmuckcn,
dav. nacb Littrc nfrz. 'hnchemcnt Helmschmuck, vgl.
aneh Fafs in RF HI 496. — Dz 128 esmar (iind I
ebenso Canello in AG III 387) Licit accsmer fiir
identiseh mit altfrz. iir.ywur, prov. azesmar, '
HjMMi ii.-fii'iir ivi;l- Haiiit, '/■ VI 117) = aihirsli-
miirf, «•«« liintlii-li iin/.iilimsiK int. wi« I'Virslor go-
H'iljl but, I iiciismii b. Uaiito, Inf. 28, 37, Hrboint
''ini> klliiiitlirlio. aiif daK Wi.rlKpiid niit scisma in
v. :17 bcn-fliiiKl» llildlln^' /,ii soiii, vgl. (i. I'nrig,
U XI 40.'» (virlli'ii'lil iit (icii'viimir ilborliuiipt «»
in'-.«r(/ili.«niiir<', toili'ii). Vgl. Scbelor iiii Aniiang
I, Di 721. Vgl. aiii-b Hilton mlaestlino ii. cyma.
86i jie-clliio, -are anloliiion; H^al. ncclmmre
nioili'rbiMigi'ii, di'iuiiligi'ii.
86) *tt|e|-c<igiiila, -are {\\:\. coi/iiiliis); altfrz.
(iroitififr ki'iiiii-ii li'riii-n, in KiMintnin Hutzcn, dn/.u
dan Vlisbst. mnintiiiKe.
87) •tt(e]-e»giiilns. a, nm ll't. 1'. 1'. wcof/iinsco);
nitfrz. iirtiiiitr, brfniindi.t,
88) *tiir-rSI-ligo, -Icgl» -leohiui, -ere (V. iff/o):
ittf J. (icrofiliirr : [irnv. iicolhir, (iciilhir ; frz. ac-
rurillir ; vnt. ucciillir: njiaji. «iror/cr: ptg. ncoWier.
(Micr dii' Fli'vi.iii dii'siT Verba s. iinteii eol-llgo.
89) |*ae-romtr«, -are (v. romlnn); j^ii 1. arcov-
ciiire putzen. ziiriibton, dav. das Vbadj. acconcin;
sjian. acnnchnr. Vgl. Dz ;t66 couciarr.]
9f)T [♦ile-eontingo, -ere: ajt span, acuntir sicli
oreigiion, vgl. Dz 411 ci»ilir\
91) (*ilc-eoiitingeseo, -ere (v.nccoiid'ii.^o); span,
ptg. arnntecrr sieli «reigniMi. vgl. Dz. 441 cnntir,]
92) f*ite-e6-opPrio, -periij, -pertnm, -perlre
(v. Ojirrin), bi'deeken; nun. ncopir , perii, peril,
peri, vgl. Cli. s. r. Die iibrigen roni. .Spr. braiudicn
cn-operire.\
931 |*iie-eo-upei1«, -lire (v. npcrliis), bodecken;
frz. (lotlir ) iicanilrir, vgl. Apfelstcdt im Glo.qs. z.
seiner Aiisg. des lutlir. Psalters s. v. u. Horning.
Z. IX 141.)
94) *iic-c6rdo, -are (v. cor, cordis), in Cberein-
stininiung briiigon; jjal. accnrdare : rtr. accordir;
frz. accorder; prov. accordnr: altcat. s p an.
acordar: ptg. arcordar. Dazii Vbsbst. accordo,
accord, acuerdn etc. Vgl. Griibcr, ALL I 234 ii.
Dz 5 accordo: Hebrons, Metath. p. 81.
95) *ae-eorri8'o, -ere; jtal accorger-si walii-
ncbmen (iiber den Bcdciitungswandel 8. unten cor-
rigo). Cber die Flexion s. corrign. — Vgl. Dz 366
corgere.
96) [*iic-erepanto, -iire; j^ltsp.-in. acrepanlar,
anscheinend in der Bcdeuuing |zu efwas zwingen",
in ciner lat.-span. Ilrknnde voni .J. 937, man sehe
das Niihere b. Tailhan in R VIII 611.J
97) [*Se-eurso, -ilre (v. cur^us); span, acosar
vorfolgen, vgl. iJz 442 coso.]
98) [*ac-cutio, -eiissl , -cussum , -cutcre (v.
quatio), dav. nacb Dz 4'j3 cudir, gpan. pig. acitdir,
zn Hiilfe eilen (ptg. aciido, ncoden, acode, acodem).
Den starken Bedoiitiingswandel — die Brilcke zwisohcn
der lat. u. der sp. ptg. Bedeutung wird durch den
Begriff ,,springcn" geseblagen — hat Dz 1. 1. wobl
hinrcichend erklart.]
99) acedia, -am, f. (gr. ux7jdla), miirrisches
Wcscn, iible Laiine (Eccl); it a 1. accidia; prov.
accidia: altfrz. accide; allspan. acidia: ptg.
accidia. Vgl. Dz 5 accidia. — Uber don theologischcn
Begriff von acedia vgl. Schwane, Spezielle Moral-
theologie (Freiburg i. B. 1879) I § 35, 2.
100) Seer, eris »., Ahornbaum : ^tal. acero; rum.
ar(ar. vgl. Ch. .«. ii: (prov. frz. acer [arbor, vgl.
A. Darmesteter, R I 388, Z. 2 v. u.] = prov. esrabre,
erabre, frz. mit volksetymolog. Endung erable, vgl.
Fafs, RF III 492); cat. ars ; span, asrc (ver-
altflt), arce: ptg. acer. Vgl. Dz 5 acero. — Dtsch.
Ahorn istnicht aus dem Lat. entlehnt, vgl.Kluge .s. r.
9
1011 aoSr, aoris, acrns
135) acucula
10
101) acer, acris, -e ii. *acnis, a, um, soharf:
ital. acre, aero, agro, dav. Dcin. agretto Sbst., Sauer-
ampfer; mm. acni, s. Cb. s. v.: pro v. agre; frz.
acre, aigre, (acrig fames = aigrefin [?] Gaiiner,
vgl. IJttVe s. r., Fafs in EF III 489), v. aigre (las
Vb. aigrir; span, acre, agre (veraltet), agro, agrio
= acreus, dav. das Vb. agriar: ptg. acre, agro.
— Eine Ableitung von acer ist: ital. agresto,
rum. agri.^. prov. agras, altfrz. aigret, span.
agraz, ptg. agraro, unreife Traube, saiierlicher
Wein , vgi. Dz 9 agreMo. Von a{n)gresto wieder
leitete Tobler, R II 240, scharfsinnig , abor nicht
iiberzeugend ab ital. guastada, prov. engrestara,
Flasche mit cngcm Halse, vgl. dagegen Mussafia,
R II 477, wo als Gnindwort *angustaria angcsetzt
wird, s. unten an^staria.
102) [*aeerboiiica (v. acerbii!i] = \ta\.acerhoneca,
sehlechter. sauorer Wein, vgl. Storm, AG IV 309.]
103) *aeerlnus, a, um (v. acies), stahleru, viell.
Grundwort zu ital. ghiazzerino Panzerhemd: prov.
jazeran-s: altf tz.jazerant, jazerenc : span jaza-
rina (Adj. „aus Algior". vgl. C. Mirhaelis 203 u. 227);
ptg. jacerdo. — Die Frage nach der Herkunft des
Wortes ist viel erortert u. noeh nioht wirklieh ge-
lost, dcnn auch acerinu'i kann als Grundwort nii-ht
befriedigcn, well Beispiele fiir die Vorsetzung eines
j selten und (iberdies zweifolhaft sind, vgl. I>z 162
ghiazzerino , Caix in Gfr. II 69. Am wahrschein-
lichsten ist doch wohl die Herkunft von arab.
gazdir Algier. Vgl.- auch Dozy 289, wo das Wort
von jaeo-zarad hergeleitct wird.
104) *acetosus, a, um (v. acetum), saner; dav.
ital. acetosa Sauerampfer, daneben agretto v. acer;
(prov. azedinha = *acetinea : rtr. aschiella u.
frz. oseille = *acetula, wo der frz. Wandel von a
zu o wohl auf irgend einer volksetymologischen
Anlehnuug oder auf Einwirkung von oj;n?is beruht:
cat. agrella v. acer: span, acedera; ptg. a^e-
dinha). Vgl Dz 650 oseille. S. unten oxalis.
105) acetum n. (Pt. P. P. v. acere, saner seinl,
Essig: ital. aceto, campob. cita, vgl. d'Ovidio, AG
rV 148 Z. 8 V. o. ; rum. otet hi., s. Ch. s. v.: rtr.
aschaid, friaul. azH f., vgl. Gartner g 2 ^) .-
(frz. altfrz. aisil. aissil, dafur nfrz. vinaigre =
ciniim acre). Vgl. Dz 505 aisil ; Meyer, Xtr. 165.
106) bask, achaparra, Kralle: dav. viell. span.
chaparra, chaparro Steiuciche, vgl. uuten garra.
Vgl. Dz 439 chaparra.
107) acbSris, itis (gr. axuoi^), undankbar (homo.
Vulg. eccl. 20, 21), soil nach Tobler, Z. IV 375,
das Grundwort des erst spat (16. Jahrh.) u. auf
gelehrtem Wege gebildeteu frz. acaridtre A"gl.
opini-dtre) sein. G. Paris, R X 302, bestritt diese
Erklarung u. leitete seinerseits das AVort von dem
Namen des hi. Acharius ab. Soheler, Littre u. a.
leiteten acaridtre von dem (freiUch nicht existieren-
den) Vb. acarier ab, s. oben ae-cario. Vgl. auch
unten eara.
108 1 aeia, am f., Einfadelfadcn, Petr. 76, 1 1 ; r u m.
ata, s. Ch. s. v. — Uber *^acia ^ acies s. aciarium.
109) *aeTale, «. (v. acies), Stahl; ital. acciale
(venet. azzale) ; rtr. atsel. Vgl. Dz 5 acciajo;
Grober, ALL I 234.
110) *aciarinm, n. (v. acies), Stahl; ital. acciajo :
rum. arcer ; rtr. oberl. itschal: prov. frz. acier.
dav. viell. acerer : cat. asser: span, acero : ptg.
aceiro (gewohnlicher a(;o = *acium). Vgl. Dz 5
acciajo; Grober, ALL I 234; K. Hofmann, ALL II
275, wo das angeblich b. Plautus vorkommende
acieris, „securis aerea", als Stammwort angesetzt
wird. - Canello, AG III 303, will auch it. acciale
auf *aciario zuriickfiihren, well das Adj. aecialino
neben acciarino vorhanden sei. — Horning, p 15,
macht mit Recht darauf aufmerksam, dafs aciarium
frz aisier hatte ergeben miissen (vg\.*aucion- : oison),
u. ist daher goneigt, in acier eine Ableitung von
eincm vorauszusetzenden gemeinrom. *aciit = acies,
das im Altptg. uachgewiesen ist. zu erblicken.
111) iieidus, a, um (v. aceo) scharf; [ital. lazzo,
herb {acidiis : azzo = sucidiis : sozzo, aus azzo durch
Verwachsen des Artikels lazzo, d. i. I'azzo, vgl.
Dz 380 s. r.)]: rtr. di.% a.s, es, vgl. Gartner § 32 a),
Horning p. 105 unten.
112) acies, -em f. \y. \/' ak, vgl. Vanieek I 7),
Schiirfe, Schlachtordnung; altspan. u. altptg. haz,
Schlachtordnung, vgl. Dz 458 s. v. — t'bcr "^acia
= acies s. Horning p. 15.
113) *acTnm n. (v. \/ak), Stahl; ptg. ago, da-
neben aceiro. Vgl. Dz 5 acciajo ; Grober, ALL 1 234.
114) dtsch. acker = frz. acre, vgl. Dz 503 s. v.,
wo mit Recht die Herleitung des Wortes aus lat.
acnua (ein Flachenmafs) zuruckgewiesen wird ;
Maokel p. 63.
115) acinus, um m., Weinbeere; ital. acino, frz.
aisne (nur altfzr.). Vgl. Dz 504 aisne.
1 16) *acqnaero u. iicqulro, -slvl, -situm, -ere :
prov. aquitr, quis- qiies, qtierre; frz. acquiers,
acqui.1, acquis, acquerir; span, adqiierir u. ad-
quirir: ptg. adquirir.
117) *iicrIcIolus , a, um, (v. arris) = rum.
acrisor Adj.
118) *iicrlclns, um, m. = rum. agris Sbst. un-
reife Beero.
119) *iicrInLS, a, um, = rum. acrin Adj., vgl.
Ch. acrii
120) acrlfoliiim n., Stcchpalme: cat. span, cre-
bol, grei-ol. Vgl. Grober, ALL VI 133.
*acrus, a, um, s. oben acer.
121) actum ». (Pt. P. P. v. ago), das Abgehandelte:
ital. atto, Handlung. That: span. ptg. auto,
Verordnung. Xach Baist, Z. Ill 564, ist actum
auch das Grundwort zu ptg. eiio, Reibe, Ordnung
{actum: eito ^ pactum : peito). Vgl. Dz. 428 auto.
122) '^'acuiirlus, -um m. (v. acus). Xadler; (ital.
agorajn: prov. agidlier-s: frz. aiguillier) ; span.
agujero: (ptg. agulheiro).
123) i*iicuerilentarlus, um, *aeuculentinus, a,
um, *acuculentus, a, um <v. acus); prov. aguilen,
Hagebutte, aguilancier, aiglentina : frz. tglantier,
altfrz. aiglent. Vgl. Dz 504 aiglent.]
124) ['acucllla, -am /', 'aguglUa (Dem. v. acus),
Nadel, s. jScuoula. Vgl. Ascoli, AG. 1 76 A.]
125) *aeueiila, -am /. (Dem. v. acus), Xadel: ital.
aguqlia Xadel, guglia Obelisk, Bergspitze, agucchia
Hufeisen, agocchia Haarnadel, gucchia zugespitzter
Eisenpfahl, vgl. Canello, AG III 351; rtr. s. unten;
(rum. s. acus): prov. agulha; frz. aiguille, s.
nnten; cat. aguHa ; span, aguja : ptg. agulha.
Vgl. Dz 9 aguglia.
Die lautliche Entwickelung von *dciiciila zu frz.
aiguille = eg''ij' ist eine unregelmafsige u. schwer
zu erklarende (in regelrechter Entwickelung hatte
acucula ergeben miissen (u. hat im Pic. wirklich
ergeben) aigouiUe^ ffl^'j', ^g'- *ge)iiictilum : gexouil,
genou). Es sind uber den Vorgang namentlich
folgende Ansichten ausgesprochen worden: 1. As-
coli. AG I 76 Anm., verwirft das Grundwort acucula
u. setzt dafiir *acucilla an, das thatsachlich in
rtr. Mundarten fortlebt. vgl. dOridio, AG IV 170
u. Gartner § 38. 2. Mussafia, R U 479, erklart
yM\ «•'Orolio
U3) nil-»tii>
12
..■I, /..
..I-
linn iliMii
r.'"0"
lion iiiicli
) alx cut-
ii"i:ra|iliio:
.;.,.;.., ||. II .|. r r.il.italiitiormii;
,1 . ;; „a /it, »U all.' Ill 7.11 HI
II Waiiili'l iliirrhpMii.iclit
■ ^. Imir >;l.iiililu-li, wio vs di'iili audi
K IX 3.HI f . iK/wiifilt «onlcii ist.
II I Ji.'i 11 Mis<\ 3!» (»11, iK'lHMibci .
•iiirii'liti); w iydcrm'f^cbcn
If ilurcli EinliurH von
,, Hcfili'ii H. ilioHi'3 (ladiiroh
rlcr aiif -ille (pniutiHe, cour-
. Ki'i, wobci niu-li anqiiille u.
iiiuii.nirkt lialw'ii sullen. Fiir voll
'inn wulil aiii'li ilivso Krkliirnn);, so
:■' nurli ist, nicht orarlitt't wordiMi.
I' iK'iilio, •oneni w, I V. iiriiK), Staclicl; iri.
r ilcsM'ii l.iiitliflu' Kntwickulun^ dio
_-.';;iOii'ni'ii Bctnerkiinj^'n zu vergli'icheil
-iii'L.
127) iramcn n , i'l. iirumina, narh Cam-Uo, AC
ill 324, Virundwort z. ital. gitmina, tiomona, i/omenn
„il («rosso canapo da le^jar Ic navi". Diosc Her-
ioituH); ist wcp?n des unglaubliclion Bodcutiing.s-
wandcls, d>-n sic voraussetzt, sehr zii boanstandon.
Weit anni'limbaror ist Klechin's Ansirht. dafs qumina
= 'liijuunna t. lii/aniinii sci, v;»l. AG IV 380. Caix,
St. "ii, Ifitoto (jomrna v. copula ab , was \o\\\'^
unj^laubhaft ist. — Auch span. tiHiiiia, ptj;. af/o-
mill , tjomia , Dololi , (jcht schwcrlicli auf aciivieii,
bezw. iiruniwia zuriiek, vgl. Dz -IS/ gumia , Aoch
ist immrrhin die Moglichkeit nicht durchuus in
.\bredo zu stcllpn.
128) &eiis, -um f., Nadol; rum. ac m., PI. ace /'.,
vgl. Ch. .-•. r.
I2tl) [*aeutia, -am f. (v. aciifu^l; altspan.
acucia, ciicin, Ijebcndi(;keit, Uewandtheit, Flcifs,
dazu das Vb. acuciar, vgl. Uz 414 acucia.] Hor-
ning, p. 86 Z. 2 V. II. iin Ti'.\t.
130 *a<-utiiitor. -orem m. (v. 'ncuiiarc), Scbleifer;
ital. (i<;ii;r'i/"rf ; rum. ascu{itor ; span, aguzador.
131) aeutio, -iirc (v. rtciioi, schiirfen; ital. aguz-
zare; rum a.<ci/<. <ii, (i(, /i, vgl. Ch. .v. v.; prov.
agugar ; frz. aiguiser, vgl. Homing p. 6; span.
aguzar, acuciar, s. oben acutia: ptg. agurar.
132) aeutlLs, a, am iPt. P. P. v. acuo), scharf;
ital. nciito n. agudo , letzteres auch Sbst. in der
Bcdeutung „Nagel", vgl. Canello in AG UI 370;
span. ptg. agudo: frz. aigu (in dem Eigennaroen
Monlheu ist acut rcgelrecht zu eii geworden, vgl.
Soheler in den Xachtriigen z. Dz 8(i5.)
133) ad (altlat. ar; iiber den Ursprung dcs mit
et, ixi etc. verwandten Wortes vgl. Vaniuek 1 2),
Prap. ni. Ace, zu, nach, an; ital. ad, a; rum. a:
rtr. a: prov. az, a ; frz. a; cat. span. ptg. a, a.
Diese Prap. hat den ihr im Lat. eigen gewescnen
Annendungskreis im Roman, ini nescntlichen be-
K.iliit, ii.iineiitl. in Hiiisieht auf raumlicho Vi'ihiilt-
■ sM CliiTilii'H i«t ihr in alien rom. Spr. iiiit
i^iT Aii-iiabim' des Kiiiiiaiiiiieheii der AiiKilrui'k
1 l).tli\lH-r.ii>huii); iibertrageii wordeii (im Itiiiniiii.
Hird der DativbegrilT d\irrli die Artikeltlexion be-
/.•i.hiiet , vgl. D/. (ir. II r>|i. Pber den spiitlat.
u. fruhrom. Gebraneh von ad aln Casuspriipos. vgl.
Iliiureiei , do praponitioiio ad caHuali in hitiiiitate
«evi merovingiej. Paris 1887, vgl. AM, IV 330.
Im .\ltfrz. konnte <i aiK-h turn Aiisdruek dcs Pos-
teHHivverliiiltnisses gebraueht werden.
134) Sd -{- dtseli. aclit : rtr. adaig in Vurbin-
dungeii, wie avir n. aclil habeii, i/iir a. aeht gobon,
vgl. (iartner, S -"'• AMoli, A(! VII r>t;3.
135) *rtd-iU'Nt mm, -are, liiTecbnen; prov. acen-
mar, ordiien, a 1 1 f rz. (Icmhcc; 8 pa n. iirfWKir (naeh
llaist, /.. VI 117, umgestellt aus arsmar). .Mil
prov. azesmar seheint azrriiiar idenli«eh zu soin,
zu azfnwar iKirfte .srsmar, zu azi-rmar ncrmar ge-
kdrzto Form sein. (iriiiidbedtg aller dioser Verben
ist „ordnen, zurichten". — Ital. accismarr u. a 1 1-
frz. ncr.smer siiid amleren Ursjiruiiges, vgl. oben
ac-cisinare, Forsler Z VI 112.
13(j) burg, aduliiig, Kdeling, u. nhd. nnfriink.
ediliiiij; prov. adelenc: altfrz. din. Vgl. Dz 503
adelenc, Mackel 45, 90, 153, 168 u. 90, 99, 153,
163, 164.
137) ♦ild-UIto, lire, orhebon, -^ prov. azaular
(rell. Verb) sirli crhebon , in gehobonor Stimmuiig
sein, entziickt sein.
138) adtiiiiiis, -aiita »>., (gr. add/tag), Diaiuant;
ital. span. jilg. di'tmante : prov. rliaman; frz.
diamunt (dia- wohl gclehrte Anbildung an gricch.
Coinposita mit rfi«). — Eino zweito Umbildung
erfuhr das Wort in der ihm im Mittclalter iiber-
tragenen Bodeutung „Magnct": prov. adiman-s,
azinian-s, a'iman-s.ftz. a'imaut (iiber dio angebliche
Xominativforui aimas vgl. Horning, Z VI 440),
daraus volksetymologisch mit .\nlebnung an aimer
aimanl, vgl. Fafs, RF III 493; span. ptg. iman.
139) |*ild-iiptTo, -ire (v. ajilus), nach Schclcr im
Anhang zu Dz 780 vielleicht Grundwort z. prov.
adaptir , azaptir angreifen , u. mittelbar altfrz.
a-atir (Vb. zu dem Adj. ate), reizen (eigentlich
Jem. in die Stimmung vorsetzon, in der man ihn
babon will, insbesondcrc Jem. argern), vgl. uiitoii
aptus.]
140) (*iid-f iiplus, a, uin, anstehend, aiimutig;
ital. adatto; prov. adaul, azaut, dav. das Vb.
azaular. — Vgl. Dz 515 azaut; Griiber, ALL I 218.]
141) iid-iiquo, -arc, anwasscrn ; ital. (uiaeijrKare
wiisscrn; rum. addp, ai, at, at trankcn , s. Ch.
apd; prov. adaigar, azaigar : span, adaguar.
142) 1. [*ad-atio, -are (v. germ, asatia, got. azeli
st. n., Annchmlichkeit, vgL Krcmer in Paul's u.
Branne's Beitr. VIII 439), angcncbm machen, dav.
viell. ital. adagiare, agiare, dav. Vbsbst. agio;
prov. aisar, vgl. Bartsch in Z I 75 Zeilo 6 v. o.,
Raynouard LR II 42*, dav. Vbsbst. ais, aise m.,
Vbadj. ais, gleichen Stainmes sind wohl auch das
Vb. aizir, ainir, die Substantiva aizina, aiziinen-a,
wclcho VS^orte saratlich den Begiiff des ,,bequein
machen" in sich tragen; altfrz. aaisier, aisicr,
dav. Vbsbst. aise f., nfrz. aifi, aisance u. dgl.;
cat. aise: ptg. azo. Vgl. Mackel 54: Bugge,
R IV 349, u. Grober, ALL I 242, leiteten aise etc.
von It. ansa ab, s. unten asium. — Prov. adaptir
kann mit *ad-atiare nicht zusammenhangen , vgl.
oben s. v.]
143) 2. [*ad-at-io. -ire (v. altn. Sbst. <i/ ii..
13
144 1 ad-angSo
174) ad + frActum
14
Beilsen.Hctzen); altfrz. n<i<ir. anreizen, dav. Vbsbst.
antie. Vgl. Dz 502 aatir: Mackel 46 u. 156. —
Prov. adaptir hat mit *ad-atire niclits zu schaffen,
vgl. oben *ndaptio.]
144) ad-aageo,-auxi, -auetum, -ere, vennebren :
rum. adanfi. adaosei, adaoa, adaoge (auch nach
der A- u. l-Konj. abgewandelt). vgl. Ch. s. t.
145) *[ad-bado, -are; ital. abbajnre, anbellen:
frz. altfrz. abaiter , abai/er, iifr. aboyer . dav.
Vbsbst. aboi. Vgl. Forster, Z V 95; G. Paris.
K X 444; anders Th. 42: Dz 355 bajarc hiclt die
.\bleitiing von adbanbari fiir moglich, woraiis aber
mir aboiier, aboier od. aboer hatte cntstehen kon-
nen, s. Forster a. a. 0. — S. bado.]
146) [*ad-bar-luc-oIo: -are (mit bar = bis zu-
sammengesetztes Dem. vom St. lite leuchtcnl: mut-
raafsliches Grundwort z. ital. abbtu/liare blenden,
wov. die Vbsbsttvo abbaglio u. abbagliore. Vgl. Dz
355 bagliore.]
147) [*ad-bil)ero s. blbero, -are.]
14S) ad bonam fidem: dav. durch Zusaramen-
/iohung aus d boa fe die altptg. Versichorungs-
partikel bnfi- traun, gewifs, vgl. Dz 433 bnfi.
149) f'ad-bonio, -Ire, verbessem u. ad-bono,
-are, gutsagen, biirgen; ital. abbonare. abbonire;
frz. abonner, vgl. Dz 502 abnnner ; span. ptg.
abonnr (ptg. wohl nur das Pt. P. P. gebrauchlich,
vgl. Miehaeli.s' _Wtb.)]
150) [*ad-brigatus, a. um (v. kelt. Stamm *brigd,
fiber weleben z. vgl. Th. p. .50 brio) : prov. ahricatz,
altfrz. rtftriri' schnell, eilfertig, hastig; personliche
Formen der Verben abrivar, -er sind selten. Vgl.
Dz 58 brio ; Forster, Z V 99; s. auch unten *briga.]
151) arab. a'd-'dai'ah, Grundstiick; cat. span,
ptg. aldia Dorf, Weiler, vgl. Dz 413 s. v.
152) arab. ad-dalit (v. Vb. dalla), Wegweiser;
span, adalid, ptg. adail Heerfiihrer, vgl. Dz 415
adalid.
153) arab. addaraqah (vgl. Freytag 11 24'"), Leder-
schild; span, adaraga, iidarga, daraga Sehild,
dagegen geht span, far/n, ital.targa, prov. ptg.
tarja, frz. targe auf altn. iarga (vgl. JIackel 63)
zuriick, dazu das Vb. targar, -er. Vgl. Dz 315 targa.
154) arab. ad-darb (vgl. Freitag n 19'), enger
AVeg, dav. span, adarve, der Kranz derMauer, auf
welchem die Zinnen ruhen. Vgl. Dz 415 adnrve.
155) ad + de + lu -{- hora, horis: davon
mm. adineoara. arfineori. Adv., bald, vgl. Ch. oara.
156) mhd. adel-ar, edler Aar (vgl. Kluge s. v.);
Grundwort z. frz. alerion (d. i. aler-ion), kleiner
Adler (Jetzt nur ein heraldischer Ausdruck.) Vgl.
Dz 505 aUrion.
157) ad + de + inaini[s] ; diese Wortverbindung
scheint die Grundlage des span. ptg. Substantivs
ademan m.. Haltung. Gebarde zu sein, welches
sonst von dem bask. Vb. adiema», zu verstehen
geben, abgeleitet wird. Vgl. Dz 415 ademan. Die
Gcnusverschiedenheit des lat. manus u. des rom.
Sbsts ist kein unbedingter Beweis gegen ihre Ter-
wandtschaft, zumal da es sieh b. ad -{- de -\- m'inii{.^)
um eine ursprunglich adverbial aufgestellte Wort-
verbindung handelt. Span, desman m., Unord-
nung, diirfte aus de ex manii entstanden sein; ptg.
ist das Verb dexmanar. verwirren, vorhanden.
153) ad densum, ad densa: dav. rum. ades.
adejiea, Adv., haufig. oft, vgl. Ch. des (p. 75).
159) ad-denso, -are (v. dcnsus), dichter machen,
Verg. Aen. X 432; prov. adesar : altfrz. adeser
beriihren, aneinanderdrangen. Dz 503 adeser leitete
das Vb. irrig von *adhaesare ab, vgl. dagegen
G. Paris, R IV 501. Baist. RF I 133, Grober, ALL
I 235.
160) ad + de + retro, zuriick. ruckwiirts, dav.
ital. addielrn. Vgl. Dz 288 rclro.
161) [*addesso odcr addepso (rait offeneni e) mufs
nach Griiber's iiberzengenden Bemerkungen, ALL I
236 (vgl. auch Forster im Gloss, z. A. et M. s. odes)
die Grundform sein zu ital. adesso. sogloich ;
rtr. ades, beinahe: prov., altfrz., cat. ades, so-
gleich; altspan. adieso. Die naheliegende Her-
leitung aus adipsum wird verboten durch die offene
Qualitat des e u. durch das d im Prov., Altfrz. u.
Cat.; darnach ist also Dz 129 esso zu berichtigen,
vgl. auch P. Meyer, R. VIII 156. Hochstens dann
liefse die Ableitung von ad ipsiim sich rechtfertigen.
wenn man annehmen woUte, dafs ad-pressum =
apre-i etc. analogisch eingewirkt habe.]
162) arab.ad-dibiFreytagII78*t, Schakal;span.
adiva u. arfii-e Schakal ; ptg. ndifce Schakal, Gold-
wolf; frz. adive Schakal, Zwergwolf. Vgl. Dz415af/ti;a.
163) arab. ad-diilA , Lorbeerbaum; span. ptg.
adelfa. Vgl. Dz 415 adelfa.
164) *ad-dIrectBS, a, um (Pt. P. P. v. dirigo),
geschickt: ital. nfWriHo; yrov.adreit : frz. altfrz.
adreit, nfrz. adroit: cat. adrei/t(ainent). Vgl.
Grober, ALL I 236 (u. 218). Von '*dddirecte viell.
das span. ptg. Adv. adrede, absichtlich, sowie
cat. adretan, richtig, vorsatzlich, vgl. Dz 415 adrede.
S. u. dirlgo.
165) [*ad-directio , -are (v. directtis) , wohin
richten: ita\. addiriz2are:{Tz.adresser, dav. Vbsbst.
adresse. Vgl. Dz 272 rizzare.]
166) [ad-do, -didi, -ditnm, -dere, ist von Einigen
als Gnindwort zu i t a 1. andare aufgestellt worden,
Naheres dariiber sehe man unter enato. -are.]
167) *ad-dono, -are, hingeben; ital. adonare :
prov. adnnar: frz. adonner : span. adonar(se).
Vgl. Dz 351 adonare.
[*ad-dubbo (v. altn. dubba) s. *dubbo.J
168) ad-daco, -diLsI, -dactnm, -ducere, heran-
fiihren: ital. ad-duco, dussi, dotto, diirre; rum.
(iduc, dusei, diis, duce, vgl Ch. due; prov. aduc,
dui, dxlz, diiire; frz. altfrz. adui, duis, duit,
duire: span, adiicir (veraltet, wegen der Flexion
s. diico): ptg. adiicir, Jletall weich u. biegsam
machen (in der alten Spr. Pf. 3 Sg. adiisse , Pt.
aditclto. vgl. Dz., Gr.II 196).
169) [*ad-dulcio, -are (v. dtUcis), mildern, lin-
dem; altfrz. adouchier, fiber dessen Bedeutung
Tobler in seinen Anmerkungen zu li dis don vrai
aniel p. 52 gehandelt hat.]
170) ad durum: dav. altspau. adur , Adv.,
schwer, kaum, daneben aduras. Vgl. Dz 415 adur.
171) ad-eo, -Ti, -itum, -Ire soil nach Bianchi,
Storia della preposizione a etc. (Firenze 1877), p. 97,
Grundwort z. ital. andare sein, vgl. dagegen
Flechia, AG _IV 369.
172) [*ad-e-r^ijgo, -e-r[i]gere, aufrichten; ital.
adergerc , errichten. Nach Tobler (Venet. Cato,
p. 33J u. ilussatia (Ltbl. f. germ. u. rom. Phil.
1883, Julii soil aderigere Grundwort z prov. alt-
frz. aerdre sein, s. unten adhaereo. V'gl. Grober,
ALL 1 236 ]
173) ad + foras; ital. affuori (veraltet), aufser,
ausgenommen: rum. afard. draufseo, aufsen, vgl.
Ch. fdrd; span, afuera, aufserhalb. Die ubrigen
rom. Spr. kennen nur das Simplex foras u. die
Verbindung de + foras, s. unten .s'.<. vv.
174) [*ad -f Cractum = span, afrecho Kleie,
galliz. afreilo. Vgl. Parodi, R XVII 52.]
lA
1 7ft I tii (bnilnni
r.i:ii ailjntUK
IC)
175) «4 HaMMt «lav. ita. A<lj. ital nffomlo,
lief'" '-.!-• I- r.. I.iiljpio I^ipi); rutu. (l/°HNif,
T|;l ' ', allapan. ^Hm/o, iiou-
• |ia I.
i: ...ii- ,>. tfttmi) aoll naoh Di dor
v»rA I'U» lur fri. nriroN, KmlpnUiiKo,
•ein / I V. u I
i; 'I, -haMnm, -Jrr (f. «"re),
au 1 ' '>(i:i (iriiiplwiTt (11 prov.
ilf ..,| ;i Sff. .irrl. If. :ISk.
ri. Tolll.T II. MllS-
iiilfr{i)iirrf «b, a.
. ildrfU', (In (laa r
nil I I ift I'l «'"'ii ««'ln'iMt,
.Irn V iimtrHiMilwii'ki'liinj;,
hin>'. M.I. I I'.Sli. I'iii nil
airh »>Ur tji mlilK rli^li.i lUilciikon niisiiprioht,
tlQrflc virllrifht |^'«c«'n aoiii: niifriclitoii — IioIkmi
— parkrn.
17SI (Bit) liniir liornni ('"It \icllrii-lil. «oucmi iUt
ijualitat ill'.-. i< III riKorf. Iiiiui- ml lioruni) ist itiu
«rahnoliriiilit-lic (Iriiii(lla)^< vniiitnl. ancora, (ri.
ntcore (iiiit olTonom o), prov. <i;if(ir. 1st dies
rirhti^, *» winl man wnlil niirh itnl. iiiichc, rum.
iHfii. «Itfri. (inc (ill (U>r Bi'doiitiin}; ..iiooli, audi",
im LfH^ilon. V. 169 u. 1831 auf n</ haiic [acil. Iinmm]
lurilokfulirMi luOs.'ien. wnU'i in Beziifr nuf anclie u.
incd an:ilo^iiii-li(> .Vnliililiiii^on an die, hnve. an liio
Advorbii'ii auf -it nnzuncliiiinn «fin wiirdo. Vgl.
d'Oridio, A(i IV 171 Anni. Niclit« zii srliaffon hat
mit aitr/ie etc. span, niin (= ad iiiuim). Prov.
H. altfrz. nwc, ni»ic, rtr. ounc, jcmals, diirfton
auf iimqimm zurUckgolicn, vgl audi A(j I 13. t)ber
die Etyniolo)»ic von nnche etc. vgl. l)z 17 (incite
|tro audi dio Ableitung von adhuc fiir nioglieli
gidialton wird, was t'li. *. iiicd liilligt); Havet, R
VIII ;>3 (iindir = ntqiir. iicijtic, vgl. dagcgon Clia-
biinenu. Rdir 3 .«. II 77 [s. audi R IX 155]), vgl.
aucii (inibor, ALL I 241, dor sirli fiir *antijue =
ntque aii!s.<ipridit; wcgi'u des -ore in encore vgl.
Surhier, Z I 431 u. Ill 149 {ore = *ha horn), U.
Paris, R VI (J2fl u. VII 129, u. Cornu, R VI 381
u. VII 358 (ore = a<l lioram).
179) [*Sd-hano u. *ad-fano, -iirc (unbekannter
Uerkunft, die mcbrfudi behaupteto Hoglichkeit kel-
tisdien Urspnings bezwoifdt Th. p. 30), Rich ab-
mfibcn, placken, hart arbeitcn, ist das mutmafslidic
<inindwiirt z. ital. n/f'annare, bekiimmorn, prov.
afanar, sioh abmiihen. altfrz. ahaner, das J'eld
bcstellen, schwer arbeitcn, span. ptg. afanar, mit
grofscr Mfihe ii. iintcr Sorgen arbeiten. Herkunft
des Wortes aus cincm interjektionalen Ausnife der
Ermattung u. Ermiidulig „aban" ist nicht recbt
glaublich. — Vgl. Dz 7 affanno; Fiirstcr, Z VI
111 obcn. Die zu dem Vb. gehorigen Substantiva
sind : ital. affanno, Kuniincr, prov. afan-s, altfrz.
ahan. Plage, Miilie (aber auch Acker, zu bebaucndes
Land), span. ptg. afan, Kuinmer (altspan. auch
afaiio]. — Mit It. afannae (s. d.) konnen diese
Worte nichts zu thun haben.
180) *ad + ahd. hayjan hctzen; ital. agazzare
reizen, qualen: frz. agacer (vermutlich dem Ital.
entlehnt), welches Vb. auch die Bedtg. „stumpf
machen (Zahne, Messer)" angenommen, wofiir alt-
frz. aacier gcsagt wurde. Vgl. Dz 8 agazzare:
Mackel p. 66 f. (M. halt fur moglich, dafs aacier
= geTm.azjan. nM. ezzen, nhd. iitzen sei); Wedg-
wood, R VIII 435 (stellt germ, hicattjan wetzen als
Grundwortauf, vgl. (lagcgen G.Paris. RVIII 436 Anm.).
ISI) [•ilid ■\- hlr.«-Arc (v. nhd. hism ?h vidl.
(irunilwiirt t. itnl. in/ix.Mrr, m.-.-iirc nnrvizon, liutzon.
Vgl. D/. 379 t.'.-ii: Mn.kd p. liKl: IMralor z. t'hov. n«
2 enp. 9(;04 II. Kli« do (iilloK l.V.II. Baist, 7. VI
427, halt ii>/-i>.Mi'r fUr viit«lniidi'ii aus viiiem zum
Aiilniboii dorlluiido veruniidt<in Nnlurlaut. S. union
hol/.on II. hir./.a.l
l«2l ad honua, zur Stundo, jolzt, gegonwilrtig:
itnl. II ora, prov. «lorn, «or, (alt)frz. «ore (mil
off. o); span, d/ioni. Vgl. Dz 227 orii. — Nacli
(i. Paris, R. VI 629 u. VII 129, u. Cornu VII 368
int niii'h frz. ('IV, or ail lioram , vgl. dagogen
Suchior, Z I 431 u. Ill 149. Vgl. oudlldi (irobor,
ALL 111 140.
I83| (.adhllc kaiiii u it'll I, wio Dz 17 (i)ic/ic atizii-
iiohiiioii goiu'igt war, Ijriiiidwnrt zu span, aim
[' ail i(»((Hi| II nocli wonigor dasjonigo zu anclie
etc. Boin.l
1841 lid illaiii fidriii: dav. altspan. ptg. alaf'/',
aldlu'-, <i/((c, .\dv., tdrwalir. inoiner Troue, vgl. Dz
416 alafi-
' 186) ad illiim hiiraiii, zu jenor Stundo, damals;
I dav. ilal. alliira : frz. iilors.
I 186) ad id ipsiim, vermutlich Uriiiidwort zu ruin.
ndin.i, vgl. t'li. diii^.
(lid ipMaiii vgl. iibon *addpsso.j
187) aditiis, -urn (v. dlire), Zugang; nach C. Mi-
chaelis, Misc. 124, (iiiiinlwort zu Jitg. eilo, cido,
heito, licido. in der Volkssprache aido, Vorraiim
voroinemBauernliau.se. Ital. «rfiio, Zugang; irrig
fafst Canollo, AG 111 358, andilo , grofsor Gang,
Vorliaus, als eiiie .St'lieideform zu adito.
188) *ad-j(?cto, -are i v. adjicere), zuworfen ; rum.
a'iept, ai, at, a, werfen. richteii. erreichen, findcii,
vgl. Cli. *■. i-. — S. untcn ejecto.
189) *iid-jdjuiiium, n. : ruin, ajun m., PI.
ajitnuri /"., Tag vor eincm Fasttage, vgl. Ch. s. v.
190) *ild-|jcJjiino, -are: rum. ajun, ai, at, a,
vgl. Ch. ajun; span, aijunar. fasten. Die (ibrigen
rom. Spr. brauchcn das Simplex [ji]jun6, w. m. s.
Vgl. G. Paris, R VIII 95; Grober, ALL lU 141
sctzt rum. njuna, span, ai/unar =- *jajuiHire an,
s. unten *jajiiiio.
191) •ad-jiiugo, -juuxi, -junctum, -ere, hinzu-
fiigen; ital. aggiungo od. -^iio, aggiunsi, aggiunlo,
aggiungere od. -gntre; rum. ajung, junsei, juris,
junge, vgl. Ch. s. i\; frz. altfrz. ajoing, joins,
joint, joindrc, nfr. adjoindre, joignis, joint, joindre ;
span, adjungir.
192) *ad-juto, -iire (v. adjiivo), helfen; ital.
ajutare u. ailare (Pt. P. ajutante „cho ajuta",
aitante „vigoroso", vgl.Canello, AG III 331); rum.
ajut, ai, at, a, vgl. Ch. *•. v.; rtr. ajiidar, ad[i)iider,
vgl. Ulrich, Gloss, z. Chrcst. II; prov. adjudar,
ajudar, aidar, aizar; frz. aidief, vgl. Havet, R
VI 323, aider, iiber die altfrz. Konj. des Verbs
vgl. Cornu, R VII 420; der altfrz. Iinperativ ate,
age wurde interjektional gebraucht, vgl. Dz 515
age; cat. ajudar; span, nyudar ; ptg. ajudar.
Trier (in ,,det philologisk-historiske Samfunds Min-
deskrift in Anledning af dets 25 aarigo Virksomhed",
Kopenhagen 1879, p. 220) woUte frz. aidier v. at/i-
tare ableiten, vgl. G.Paris, R IX 174. — Vgl. adjutils.
193) iidjiitus, -uni m. (v. adjuvo), Hitlfe; ital.
ajuta (danelien ilas Vbsbst. aita). Die iibrigen rom.
Spr. brauchen statt dessen weiblichc Verbalsiib-
stantire : prov. ajuda, ahia, altfrz. adiudha (in
den Eiden), aiiide, aite, a'ie, nfrz. aide (in aide-
de-camp, auch in Bezug auf mannliche Personon ge-
braucht), span. a//«(i<i, ptg. (yi((Zn. Vgl. Dz 10 «jm^o.
17
1941 ad latiis
2131 ad-mOrso
18
*Sd-juxto, -are s. juxto.
194) ad liitus, zurSeite; ital. allato. Im Rura.
besteht ein Vb. alaturez, at, at, a, nebencinander-
stellen, gleichsam *aUaterare, vgl. Ch. lat.
195) [*ad-limitanens, a, nm (v. limes), angren-
zcnd, mutmafsliohes Grundwort z. span, aledano,
angrenzend, auch Sbst. Grenze. Vgl. Dz 418 akdano,
wo mit Eecht die Herleitung aus angeblich bask.
*aldedano (v. aldea. Xaohbarschaft, u. Prap. datw)
abgewiesen wird.]
196) I'ad-mansono, -are (v. mansus), vorauszu-
setzender Typus f. neap. ammasonar{si), nach
Hause gehen, sich zur Ruhe begeben : in demselben
Dial, ist auch das Sbst. ammasonaturo Hiihnerstall
vorhanden. Vgl. Flechia, Misc. 205.]
197) [*ad-mamio, -Ire (v. got. manvjan, zube-
rciten): prov. amanoir: altfrz. anmnevir, bereit
sein: besonders ublich ist das Pt. Prat, in der Be- ,
deutung „bereit, hitzig". Vgl. Dz 633 manei-ir.]
198) [*ad-niastieo, -are, kauen; rum. amestec, ai,
at, a, vgl. Ch. mestec. Die iibrigen rem. Spr.
kennen nur das Simplex.]
199) ['ad-mat-u-o, -are (v. altn. Vb. mata atzen), '
mit Speise anlocken, vgl. lat. ad-escare, ist nach
Dz 506 das Grundwort zu frz. amadouer, liebkosen,
wozu Vbsbst. amadou, Zunder (erst seit 1740 in
dem Diet, de FAc). JIackel p. 48 erklart, dafs er
gegen Diez' Annahme nichts einzuwenden habe, es
sei denn das Herabsicken von t zu d, was wohl bei
got., aber nicht mehr bei altn. ( geschehen konne.
Wichtiger aber ist, dafs bei Diez' Hypotbese das
-ou ratselhaft bleibt, denn es lafst sich weder wie
das ou in evanouir (aus Pf. evanuC) noch wie das
ou in ba-foit-er = *hisfagare v. fagus (vgl. Tobler,
Z. X 577) erklaren. Es war deshalb sehr berech-
tigt, dafs von Suchier u. Tobler neue Herleitungen
des Wortes versucht wurden. Ersterer (im Lit.
Centralbl. 1S54, No 50) nahm siidfrz. amadour =
amator-tm, dessen r in Languedoc verstummt, als
Grundwort an , was ohne Zweifel ein Fehlgriff
war. Tobler dagegen I'Z. X 576) ging von pic.
amidouler aus u. erblickte darin ein aus der Ver-
bindung ami doux hervorgegangenes Verb, dessen
eigentliche Bedeutung also sein wiirde ,jemanden
als seinen ami doux bezeichnen u. behandeln";
beziiglich des -I- wurde amidouler zu ami dou^x]
sich verhalten, wie souler zu sou\l\, coucouler zu
coucou. Das i der zweiten Silbe konnte, meint T.,
einem a leicht weiclicn , nachdem einmal die Her-
kunft des Aasdrucks aus der Erinnerung geschwun-
den war. (Hiergegen lafst sich freilich einwenden,
dafs ein Grund fiir diesen Vocalwechsel gar nicht
ersichtlich ist.) 1st die geistreiche Vermutung
Toblers richtig. so ware am. formal u. begrifflich
eine ahnliehe Verbindung, wie es ital. ammicare
nach Grobers Auffassung ist, s. unten ad me care.]
200) [a(d) me (dafur ital. wT, care! Aus dieser
Verbindung soil nach Grober's sehr ansprechender
Vermutung (Jlisc. 39) das ital. Verb ammiccare,
(heran)winken , sich entwickelt haben. Ein unge-
fahres Analogon zu dieser Bildung wurde frz.
amidouler sein, wenn man Tobler's Herleitung (s. '
Z. X 576, vgl. oben ad-mat-u-o) annehmen darf. I
Die Herleitung von amm. aus lat. ad-micare hatte
bereits Dz 352 s. c. zuriickgewiesen.]
201) "^ad-mensuratns, a, am (v. mensura), ge-
raafsigt: dav. rum. amdgurat, vgl. Ch. masurd:
prov. amezuratz.
202) ad mentem habeo, -ere, in Erinnerung
haben; dav. prov. amentaver, altfrz. amenteroir m. '
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
amentoitre, in Erinnerung bringen, erwahnen, also
mit auffalligem t'bertritt zu kausativer Bedeutung.
Vgl. Dz 209 mentar.
203) *ad-mento, -are, in Erinnerung bringen;
ital. ammentare; altptg. amentar. Vgl. Dz 209
mentar.
204) *ad-merendo, -are (v. merewrfa), davonrum.
amerindez, iii, at, a, mit Lebensmitteln versehen,
verzehren, vgl. Ch. merindd.
205) *ad-meto, -are (v. meta), nach einem Ziele
richten; dav. altfrz. amoier, woriiber Tobler z.
Li dis dou vrai aniel p. 24 eingehender gehandelt
hat. Scheler leitete das Wort falschlich von neupic.
amer = altfrz. esmer ah.
206) [*ad-minatiator, orem (v. minnri), Be-
droher, dav. span, amenazador : (eine ahnliehe auf
*adminitare [s. d.] zuruckgehende Bildung ist rum.
amenin(dtor, amerintdtor).]
207) [*ad-mTnito, -are u. "^ad-minltio , -are
(v. minari), androhen; rum. amenin}, amerin}, ai,
at, a, vgl. Ch. min; altcat. amenassar; span.
amenazar.]
208) ad minutam: dav. rum. amarunt, Adj. u.
Sbst, zerkleinert, einzeln, Einzelheit, vgl.Ch.mari/n*.
209) ad minus, dav. span, amen (de), abgesehen
davon, ausgenommen, vgl. Dz 422 amen.
210) admlssariiis, -um (v. admitto) m., Zucht-
hengst, Beschaler; rum. armdsar, vgl. Ch. s. v.
*ad-molesto, -are, s. ad-monesto.
211) ad-moneo, -monui, -itum, -ere, ermahnen,
wohl nur im rtr. admoner , vnlkstumlich admuni
erhalten, vgl. Gartner, Gr. § 155 S. 128.
212) [*ad-monesto, -are (von dem Pt. P. *»!oncst!*s
zu monere; iiber die Partizipialbildungen auf -estus
hat Ascoli, AG TV 393, eingehend u. scharfsinnig
gehandelt , nachdem er die Frage schon fruher
mehrfaeh gestreift hatte. AG I 402, 406, 409, 415,
419 etc., II 405 unten: kurz zusammengefafst hat
AscoU's Ansicht Mussafia, Z. m 270 Anm. 1, unter
Vorausschickung eigener Bemerkungen , deren er
auch in seinem Beitrag zur Kunde nordital. ilund-
arten p. 21 gegeben hat: vgl. auch Bohmer, RSt
m 78. Orich's, R VIII 264 gegebene, Erklarung
der betr. Bildung ist unhaltbar), ermahnen; prov.
amonestar; frz. altfrz. amonester, dazu Vbsbst.
moneste, monneste, Wamung, vgl. G. Paris, R Vin
264; nfrz. admoneter , einen Verweis erteilen;
span, amonestar: ptg. amoestar. Vgl. Dz 16
amonestar. — Comu wollte das Wort zuerst, E III
377, V. *admolestare , spater, R VII 365, v. *ad-
modestare herleiten; da jedoch die Annahme eines
Pt.'s *moMestus dnrchaus zulassig ist, so liegt kein
Grund vor, die nachstliegende Ableitung zu be-
streiten.]
213) [*ad-morso, -are (v.»ni>rsi«,Bifs,Gebifs, dav.
»)0S- = it3l. mu.i-o, frz. *mus-; vgl. *morsenus :
museau : wegen des Uberganges t. o zu u vgl. auch
morum : mure: freilich ist dieser Vergleich insofem
nicht zulanglich , als mure auf das Frz. u. Rtr.
beschrankt ist u. als abnorme Erscheinung gelten
mufs, denn ital. moro, prov. mora etc., es ist also
die Annahme des Wandels von o : it immerhin be-
denklich, indessen haben wir auch fotMjs(?)neben tutto,
nach Ascoli, AG I 36, auch *totare neben Hutare
= frz. tuer — ), Gebifs, Schnauze, scheint der vor-
auszusetzende , selbstverstandlich aber im Lat. nie
vorhanden gewesene, Typus zu frz. [muser u.)
amu-ier zu sein , dessen urspriingliche Bedeutung
also sein wiirde: „die Schnauze, das Gesicht auf
etw. richten" („avoir le visage fiche sur un endroit"
\'J
JU) xl-aiiinai
WIfil
' . ilinn ,,iin-
irl.f
• lJ.Mlnol.
eni
■ .ll^1M'llt»•i^■k^'•
luiu
. Mior ililH (infToll,
.Im
.■i*r JiMii. ilii< /lit
»rft:
" 'intorllillti'll, K.
■Ucl.
11 Hie» -JW
MM'
iiintoii YorliB
m*),-
'1 iTKi-lioiii
»i« .
^rliiiiMi-ift.T,
ali
lit, Hiii,«.s(irr,
1*1
in; nItfrii'K.
MM!'
ii'irli nil mil.
MMI.
ii .lii'« i»t vcr-
routli. li .r
t ., ,- ,!,--t..i,.|.n. \n\. D/. n. n.C,
•ji;!) iiil-micii.s
20
SrJiplrr nil I'lrt ' uiitiT r)iii»rr)
3M) I *«d-i»<krKUii, a, urn d'l. 1'. V. v. nwrdfo),
da». fr«. iiMKirr»-, Sbnt. f., KiiiliT, ilimi iliis Vb.
itmorcrr, kiiiliTii. Dim c rrklitrt sii'h diirt-h An-
lolinunK an morcrl. morcrau — *vioriicrllii!i, v;;l.
Grtbcr. Mi.»i- lt> \'i:\. Ui 643 iminrdii.)
2I.'>1 *Ad-mdr!<a8, (f lulnidrsim) -um (\ . adiiwnico)
m., ilii« Anlx'irM'n, ilavon 8 |iu n. (i/iiiKcr/ii, drr An-
hil*. dan Kiiilixtui-k (ii/- alii<> <ii{- 11. nielit ■ nrab.
ArtikrI). dazu das Vb. ahiiorzar: ptc. (i/Hio(r)fO.
Vcl. I»/ 4'JI ii/miirr.-.i S. miton dlsJejQno.
:.Mi;i *ad-raurtirii, -arc. iid-iiiorlio, -Ure u. «Ire,
•d-tuurtiM-o. -i-re, ad-morto, -art" (v. mars), or-
Intcn; itnl. nmiuiirlirc; -zare. -lure; rum. atiinr-
(ete, ii, il, i. vj;!. C'li. vior : pro v. amortir, -ar,
amorttzir; (ti. amortir: spi\n. amortir, amortcccr,
-irnr; ptj;. «iwior/if ar, amorteccr.]
217) *Bd-iu5rtifico, -ftre = span, amortiguar,
halb tot maohon.
•J18) I'ad-iuoritiuo, -are (v. »«oii/i(.s f. jiiotus),
in Erri'K'unj,' briii^jon, aufrfgen, aufliotzon; ital. am-
mutiiitire, aiif\vii'[ji'ln : span, amiilinar. Vgl. Dz
639 ntfutr.]
219i j'ad-niutio, -ire(v.HiM(M«), vorstummen, zum
Verstummon brinpin; ital. ammutire; rum. amii-
tese, ii, it, I.]
220) ad nocteni, dav. altfrz. anwit, diesoNacht,
hcutc, Tgl. (i. Paris. R VI 629, u. P. Meyer, R IX
158, namentl. aber Espagne, Rdlr 3 a'. II 156, wo
b«8onders auf die Bedcutuntj ,,lieuto" des Wortes
cio)::egangen u. dicselbe crklart wird. Suchier, Z 1
131 , setztc a. = *ha iiocte an , vgl. dagogcn
G. Paris a. a. 0. ; ptg. {h)ontem gestcru, vgl. Cornu,
R XI 91. V*.- oww^r*^..--.
•ad-nocto s. 'nocto.
2211 *ad-occo. -are, eggen; dav. span, ahuecar,
die Erdschollen zersclilagen, aushohlen, vgl. Dz 460
hueco.
2221 *ad-oeulo, -are, anschauon ; i t a 1. adocchiare;
span, aojar: ptg. olhar, vgl. Cornu, R XI 90.
223) ad+ pectus, davon ital. appelto, gegeniibor,
dazu das Vb. appettitre, widerstehen, vgl. Dz 393
rimpetto.
224) ad + post = rum. apoi, dann, vgl. Ch. .«. v.
225) ad + pr6pe = rum. aproape, nahebei; alt-
frz. apruef (aiich altital. aprovo), vgl. GriJber,
ALL II 103 Z. 1 v. u.
226 ) adquisitio, -onem f., der Erwerb (b. Cassian
Conl. 24, 13, 3, vgl. Petschenig, ALL V 138); ital.
acquisizione.
227) ad + quod ^ rum. adecd, namlich, vgl.
Ch. cd.
*ad-radico, -are, s. oben *abradico.
228) [»ad-ramIo, -ire (v. anfrank. ramjan = got.
hramjan, altn. hremmn); dav. altfrz. pro v.
arir)amir. ramir, zusii'liorn, bi'^liiiiinoii, vgl. Dz f)l)9
iiKiMiir, Mni'kid 46 ii. KUi, vgl. aurli Tlii'vciiiii,
Mini, do 1« K.I.-. di' ling, do 1". 11 222 (vgl. R
III 12411
229) •ud-riUiAiio, -arc (v. ratio); davon altfrz.
(iiriiisiiwrr), iirdi.^iiicc, aiiri'doii, vgl. Griibor, ALL
I 243; libor dio Konjugiilinn dioBus Verbs vgl. Cornu,
U VII 420 I
230) l^ftd-riS-iliM'o [Uncus) •- cat. arronsar
krdininon, vgl. I'arodi, R XVH 53.)
231) lid + rMro -^ itnl. addielro, (modoncsiscb)
(i(/r<r, vgl. Klcrliia, AG II 6 f . ; prov. areire, frz.
(iiriiii- liintor. vgl. Dz 26S rttro.
232) |*ad-riltilbo. -iire (v. rUluha. Vorwirniiig,
Van. sat. Men. ■im), ist iiacli Storm, R V 166, das
Gruiidwnrt zii span, nlhorulnr, vorwirron, stiiron,
ilavoii das Vbsbst. nlboroto , ptg. (dioriitn. Dz
417 fiihrt das Wort zwar auf, iHinorkt abor iiur,
ilafs narli Engclinaiiii dassolbu aus doin Arab, iiiilil
naclitti'islicb soi. Cbcr sp. al- = It. ad vgl. obuii
ndmiirsim = iilmticrzo ]
233)iid + Kiit|iNj,ziirGcn(igo, = ital. n-wni; prov.
n.s«(i(r; frz. anse: ; al tspan. alt ptg. (ca;, asuaz,
vgl. Dz 29 (i.s.s(ii. lin noucrcii Span. u. Ptg. wird
das Wort durcli Imxtatitemcnte orsctzt. Vgl. audi
Grciber. ALL III 521 untor magis (darnaidi ist ad
-{- mit als Grundform anzusotzon, womit abor prov.
a.ssatz, frz. assez nicht wohl iiboroinstimnit).
234) lid sigllii, viell. = ptg. aniiilia (auf don
Wink), sogleich, sdmoU, vgl. Dz 427 asinha.
235) ad + supril = rum. asupra, iiber, vgl. Ch.
.1. V. Dio iibrigen roin. Spr. brauclien das cinfaclie AU/irn.
236) lid -j- tuntQin, viell. = rum. aldt, Adv., vgl.
Cli. s. V. ; nidglicherwoiso gehort audi a 1 1 b p a n.
atanto hiurhcr, uiclits aber liaben wahrscheinlich
mit ad tntitum zu sdiaffen prov. aitant, altfrz.
itant. Vgl. Dz 111 colanto.
237) id + tenus, bis, = altspan. atdnes, ptg.
ataii. ati; vgl. Dz 490 (f. — Dz 491 tino halt fur
moglidi, dais aus adtcnus das ptg. Vb. atinar,
ziden, das Reclite treffen (wozu das Vbsbst. *atino,
tino, ricbtiges Urteil, Verstand) sicli ontwickelt babe.
*ad-tTtiilo, -iire s. St-titiilo.
238) ad + trans = pro v. span. ptg. alras, vgl.
Dz 325 tras.
239) iid + transactuni, in + transacto (v. trans-
igo, durchtreiben, durchstofsen) ; davon nach Diez'
(571 eniresait) iiberaus scharfsinniger Vermutung
dieAdvorbien \>To\.atrn.'iag,atrazag, (altfrz. oitre-
snit), unvcrziiglich, sofort, gewifs, sicher.
240) (ad + tum-ce = tunc. Nach gewohnlicher
Annahme gchen auf ad -f tunc zuriick rum. atunci,
prov. adonc, altfrz. adonc, adont etc. In Wirk-
iichkeit diirfte dies aber nur beziigl. des rum. Adv.'s
dor Fall sein, die entsprechondcn Formen dor anderen
Sprachen aber, einschliofslich der mit d anlautenden,
diirften auf donee, bezw. ad + donee beruhon.)
241) adtilter, um m. (ultcr = alter, vgl. Vanioek I
66) m., Ehebrecher; altital. a!,'o/(ejo(neuital. adul-
tero), Ehebrecher; rum. votru, Kuppler, vgl. Ch.
.?. v.: prov. avoultre, avoutre, -o, aouUre, Bastard;
altfrz. avoutre. Bastard, dazu das Fem. avoultre-
resse, vgl. Tobler b. Leser p. 73; span. u. ptg.
adultero, Ehebrecher u. ehebrecherisch. Vgl. Dz
515 avoutre.
242) (*ad-iimbrTo, -Ire (v. umbra), beschatton,
= rum. adumhreac, ii, it, i, vgl. Ch. umbra.]
248) ad-unciis, a, um (v. uncus), krumm, einge-
bogen; ital. adunco; rum. adine, dav. das Vb.
adincese, ii, it, i, vgl. Ch. s. v.; span. ptg. adunco.
21
2441 ad-ano
271) aeque slo
22
244) ad-unu, -are (v. hums), vcrcinigen. Im alten
Ital. Prov. Span. Cat. aunar, in den neueren
Spraolien, auch im Rum., nur als gel. W. adtinar,
rum. adun, ai, at, a, vgl. Ch. un.
24;)) ad unQm, dav. span. ami. Dz 7 anche
HoUte das Wort von adhuc ableiten.
246) fid vallem (Quantitat des a zweifelhaft,
s. Mar.x ra//i>) = prov. aval, avalh; altfrz. aval,
hinab.
247) (*ad-Tallo, -are {v.vallis, Qiiantitiit des a in
V. zweifelhaft, s. jiarx *. v.), hinabstoigen, = f r z.
avaler, hinabschlingen. — Viellcicht Ableitungen v.
avaler sind tlie Sbst. avalange, acnhuiche, Lanine,
u. avalaison, Giefsbaeh,- ital. prov. Incnnca. frz.
lavange, -die, dagegen diirften zu *lnhina is. d.)
gehoren u. zugleich an das Yb. lavare sich angelehnt
haben.Vgl. Dz ol3 avalange : Behreiis, Meiath. p. 94.]
248) ad-Tecto, -iire (v. veho), ziifahren, = i t a 1.
avettare. ,,saltare, passare", vgl. Caix, St. 174.
adveniens, -tem (v. advenio), s. ad-venio.
249) ad-veiiTo, -veni, -Tentnm, -Tenlre, an-,
lierankommen : ital. avcenire (die Konjug. sehe man
b. (Olio), geschehen, vorkommen: 3 P. Sg. Pras. Konj.
avvegna -)- die = avoegnachi; Konjunkt., obgleich;
der Inf. auch Subst. „Zukunft": prov. avenir
(Konj. s. b. venio), ankommen, gelangen, geschehen:
Pt. Pr. avinen-s, znkommend, anstandig, artig, vgl.
Dz 513 avennnt: frz. subst. Inf. avenir, Zukunft,
adj. Part. Pr. avenant, geziemend. — In seiner ur-
sprQnglichen Bedtg. ist aa venire durch *adripare
(frz. arriver etc.), jungcre (ital. giungere) u. plicare
(span. Uegar, ptg. chegar) verdrangt worden.
250) 1. *ad-Tento, -are (v. ventus). dem Winde
preisgeben, luften: ital. avventare, werfen: rum.
avint, ai, at, a, refl. Vb. sich fliichten, vgl. Ch.
vint ; span. aventar{iie), fliehen (vom Vieh); ptg.
aventar , luften, wittem. Vgl. Dz 354 avventare.
251) 2. ad-vento, -are (v. advenio), ankommen:
ital. acentare, gedeihen; sicil. abbentare . Ruhe
finden, dav. Vbsbst. abento, Ruhe. Vgl. Dz 354
avventare.
252) *ad-Tentura, -am f. (v. advenio), Vorkomm-
nis: ital. avventura: prov. span. ptg. a»entMra;
frz. aventure. Vgl. Dz 32 avventara u. Grober,
ALL I 236.
253) *ad-Terifico, -are = span, averiguar, die
Wahrheit einer Sache untersuchen. Vgl. Dz 428
averiguar.
254) adversarilis, a, nm (v. ad versus), entgegen-
gekehrt; ital. altit. avversaro, -iere, Sbst., Teufel,
in der gleichen Bedeutung modenes. arvsari (vgl.
Flechia, AG II 18, wo namentlich fiber ital. r =
lat. d eingehend gehandelt wird) ; neuit. avversario.
Adj. u. Sbst.^ vgl. Canello, AG III 303.
255) ad Teriim, dav. rum. adever, Sbst. m.,
Wahrheit, PI. adeveruri f., vgl. Ch. s. v.
256) *ad-Tisiiin n. (Pt. P. P. v. videre) ; dav. ital.
avviso, Ansicht, Meinung, Gutachten, Rat; prov.
frz. avis, dazu die Verba arpisnr, aviser. Vgl. Dz
343 visa.
257) [*ad-TTtio, -are u. *ad-TitTiiin )!. (v. vitium):
ital. avvezzare, gewohnen; rum. invdp, ai, at, a,
gewohnen, lehren, studieren, vgl. Ch. s. v.: prov.
cat. span. ptg. avezar, avesar. Fafst man *ad-
vitium als ,,Laster = bose Angewohnung", so ist
der rom. Bcdeutungswandel leicht begreiflich. Vgl.
Dz 344 r!>i<>.]
258 1 [*ad-Titto, -are (v. vitta) + tortolare hat
nach Caix, St. 175, ital. avvitortolare , „torcere
insieme", ergeben.j
259) ad + vix = altspan. aves, kanm. Vgl.
Grober, ALL VI 145; Dz 428 aves.
260) ad-TOCO, -are, herbeirufen ; prov. ptg.
avocar; frz. avouer ist besser auf *dd-votare (s. d.)
zuriickzufiihren , vgl. Scheler im Diet. .v. v. Das
subst. Pt. P. P. avoue indessen ist = advocattis.
261) [*ad-T61us, a, nm (v. volo, -are), zugeflogen;
dav. viell. prov. avals (vereinzelt auch in dea alt-
pyreniiischen Sprachen vorkommend, altcat. aid
= aval wird von Vogel, p. 67, auf habilis zuriick-
gefiihrt), fremd, elend, schlecht, feig. Vgl. die
au.sfiihrliche Bemerkung b. Dz 514 aval, vgl. da-
gegen Hentschke, Z VIII 122, wo habilis als Grund-
wort aufgestelll wird. S. habilis.]
262) [*ad-Toto, -are (v. votum), angelobeu; dav.
wahrscheinlich frz. avouer, wozu das Vbsbst. aveu
= *advotum : moglicherweise entstand das Vb. erst
aus dem Sbst., vgl. Scheler im Diet. s. v. Dz 514
avouer fiihrte das Vb. auf advoeare zuriick, was
wegen des dann anzunehmenden komplizierten Be-
deutungswandels nicht glaubhaft ist, nur das sbst.
Pt. P. avoiir ist allerdings = advocatus.]
263) [*ad-TVifo, -are (v. ahd. wifan, weben) =
altital. aggueffare, beifiigen (eigentl. anweben),
vgl. Dz 351 aggueffare, u. Caix, St. 70.]
264) ac^er, ra, ram, krank; dav. leiteteDz 614
dsa altfrz. heingre, Rol. 3820, ab (u. hielt frz. ma-
lingre, kranklich, fur eine Zusammensetzung. woraus
durch Umstellung wieder altfrz. mingrelin, ital.
mingherlino entstanden sei: besser aber ist dies
Adj. auf dtsch. hager zuriickzufiihren, vgl. Forster
in Gautiers Gloss, zum Rol. s. v.)
265) Aegidius, Personenname; frz. Gilles, eine
komische Charaktermaske, davon gilet, Weste, wie
sie der Gilles zu tragen pflegte, vgl. R X 444.
266) aegrrotus, a, um, krank, nach Dz 614 heingre,
Grundwortz altfrz.e)(^rof,Krankheit, e«r/ro<(',krank.
267) *aegypliis, -nm m. (gr. alyvTiwg), Geier, dav.
ital. gheppio, vgl. Caix, St. 34; Dz 375 leitete das
Wort von yvxv ab.
268) aegyptius, a, nm, aegyptisch : dav. vieU. ital.
ghezzo , schwarzlich {aegyptius : ghezzo = gyp- :
gheppio), vgl. Dz 375 ghezzo.
269) "^aeqnallfico, -are (v. aequalis + facio), gleich
machen, i-st nach Dz 621 jauger das Grundwort z.
frz. (*/galger, *egauger, *gauger) jauger, aichen
(engl. gauge); auch das Sbst. jalon, Visierstange,
leitet Dz v. aequ. ab. Dz selbst bemerkt aber, dafs
die Ableitung des Verbs v. quali/icare nooh naher
liege. ,, Scheler (im Anhang zu Dz 801) befiir-
wortet die Ableitung von gal (woraus jalon) mittelst
j eines Typus *galica. Was gal betrifft, so schwankt
er zwischen breton. gicalen Stange, got. valus Stock
1 u. It. vallus = frz. guide."
1 270) aeqnalis, e (V. aejMM^), gleich; ital. altital.
iguale, itguale. Adj., ,.li3cio, levigato". aguale, avale.
Adv., sogleich, vgl. Canello, AG III 334, u. Dz 353
I avale: rtr. gual , engal, ingal etc, vgl. AscoU,
AG I 222, HI Anm. 2, 398 Amn. u. Ill 442;
prov. engals , enguals, egals; frz. altfrz. iivels,
vgl. W. Meyer, Z XI 540, nfrz. egal; span. ptg.
egual, igual.
271) aeqne sic, ebenso: itaL cost (das co- beruht
wohl auf Angleichung an die mit [ecjco gebQdeten
Worte, wie cotesto etc.): rum. a.^a, vgl. Ch. §i;
rtr. ascfiia, vgl. Ulrich, Gloss, z. Chrest. I; prov.
acsi, aissi, eissi: frz. altfrz. ain^inc, einseinc,
aiiisi, einsi, ansi, eissi, issi; nfrz. ainsi; cat. assi:
span, altspan. ansi, neuspan. asi; ptg. assim.
Vgl. Dz 110 eosi.
iS
'jrji »f»\u» uiu
L'lMt rtf-flhillii
21
'jr.M BiHiur titii*, c rl.'i».' linK'liiilTi'ti, u. Mque
U«la>. ■. um. •'U-iK» ):>"l«. >tol' ror<iJr («hit.
iMfiiif', «-"«iiM»». null, iii-.i/iirr u. fMfar*' (rt^i/M/
ItiMfHj frJilO; |>r<>v. iiifiii. »l«fri. iiintfl. intfl,
ilW tK -jt .tt;f,W, alt •(•an. <i/.i/. ^gl l>« HI
•j: .1. 1 . 1. I. Ill ^)•r. n'fj'tii (H.. I.uft: ili«l, ntre,
rtirr :.■« b. Itaiitc, Vila Niior», cup. 29:
niJ. ' .i/<im<<i ;>»T /'nrc, v>tl. CniH'llo,
A»; 1> II. i»n<i /■.. I'liUUiuleii uii«
■Ion 1 .irr filr nrriM» v. nrr, V({l.
('*i; '. .irir. Dn» Krin. iinVi lint
n<»l. I aurli ilio (llxTtrttiO'in'ii
lUsl. 1 lun.'. .ViiHuolii'ti, Miciiu",
irir ' ■ „Kiift" sii'li I'lit-
wi,-; :,'n'inicli: die I.uft
lit .1.. ., >lii'n Kliinpos, Jio
Ijitino nix'i "li »!«• iMuliiictoii (lonidita-
■uxlnirki' 1 11'" «erlisi'lmlo Mt'loilii' dis
(•«■luUtos, »1. -i- J.. ...i.li ill) DoiiUclieii iiiit d«iii
auf die Munik l>oiii);m'liiiioiidi>ii Aiisdriick „Stim-
muDK" iH'K'irlini't wird: nun. arr m., PI. acre /".,
trI. rh. .1. r. : rtr. «inVi; p ro v. airf, nijrf, aer-s :
fri. air: Rpnn. aire: ptp. ar. Win iiii Hal.,
»o bositxt aufli in don iibrif,i>n roni. S\it. daa Wort
nobcn dor oijrontlirlien dio obon crwiilintcn iibor-
trat."'"""' Hotloutuiip^'n. V^l. I)z « tirrr.
274 P iieni, -am f. (v. ars), dio );o>,i>bcne Znhl,
Kofhi'ii|>..«t«'ii. Zoitnium (in dioser Ucdoutung nur
li. I.sid. 6. ;u;, 4, s. (.JcorfTos): ital. span. pt(f. era;
frr. rri-. Vj;l. I)z 126 era.
275 1 ncranit-n, ». (v. ars). Erz, CummcHlian. inst. 1,
20, 6: ini Uonian. hat da.'i Wort dio besondero Bo-
deutiiii^ „Kiipfor" angcnoinmcu. Ital. rnme, dav.
violl. abp<loit<'t ramarro, eino Eidcclisonart (vrI.
dtsob. ,,Kupferoidcoh8e" , vgl. Malin , Etvmolofr.
rntorsiichunffon LXXXVII u. Flcohia, AG 111 162,
der lotztcre halt jodoch audi Abloituni^ von ramus
for iniiglii-h, wonac-h das (Jrundwurt *ranutrius soin
wOrdo, wovon auch f rz. rainier wiUle Taube); rum.
aramd f.. PI. arami w. aramuri, vijl. Ch. s. v.:
rtr. ironi, vgl. Ascoli, AG III 443 Z. 1 v. u. im
Toite u. 466; pro v. aram: frz. airain ; cat.
aram ; spa n. aramhre , alambre : \i t g. arame,
Mo!!sinK<draht). Vgl. Dz 262 rame; Grober, ALL
I 242. wo oin Substrat *aranien angcsctzt wird.
aerejis, a, nm ii. uerius, a, um, s. aer.
276) aerug'Tno, -are, Ecd. (s. Riinscb, Itala p. 154)
u. *aerQ^InTi), -ire, rosten: ital. (ar- u. ir-)rug-
gittire; rum. ruginesc, ii, it, i, vgl. Ch. rugina:
fTO\.(e)ruginar. Anderer Horkunft ist frz. rouillcr,
vgl. unten *robigula, Scheler im Diet. s. rouille.
277) aerugo, -gincm f. (v. aes), Kupferrost, Griin-
span; ital. ruggine; rum. rugina, a. Ch. s. v.;
rtr. ruina (vgl. Grober, ALLY 238); (altfrz. rityn,
ruym gehort wohl zu rubiginem, vgl. Leser p. 110);
span. oriH, vgl. Dz 278 ruggine u. 487 serrin.
S. unten fernigO.
278) aesculus, -tun f. (v.\/id, aid, schwellen, vgl.
Vanicck I 84), Wintereichc (Quercus rohur, Willd.)
oder Speiseiehe (Quercus esculusL.): ital. escole,
eschio, uKhio, vgl. Dz 379 ischio ; mit dem Eigen-
namen Ischia hat das Wort nichts gemein, vgl.
Ascoli, AG III 4.59 Anm. Vgl. Grober, ALL II 278.
279) aestas, -atem f. (v. y/idh, aid, brenncn, vgl.
Vanioek I 85), Sommer; ital. state; rtr. stad, sted
etc., vgl. Ascoli, AG I 222 Amn. 4 u. Ill 443 Z. 1
V. o., Gartner, § 106, S. 84; prov. estat-z; frz.
esti, ete m., der Genuswechsel durch die Endung
veraolarst). Die pvrenaischen Sprachen haben das
Wort nufgogi'bon mid braiuhun daf(ir oino Abloituiig
von ire :« pan. trrann, ptg. vrido (tuOioii e.iliii).
js»») ni'Ntimo, -are (v. \ '<.«, (ii.<, bogoliron, Kchiitzoii,
vgl. Vniiii'ok 1 t*tl), Hchatjiun: ital. stimiirr, dav.
Vbiabiit. ulinm: rtr. .sliinar u. Mimer. dav. VbsbHt.
ilimn, vgl. I'lrich, tiloH«. z. CliroBt. 1 ii. II: prov.
rsiiuir ; altfrz. esmrr ; ikltspan. u. altptg.
a.-miir, otniiar. Vgl. Dz 128 exmar u. 403 slimarr.
— .Vltfr/. ticramrr hat iiiit arnliiiinre iiiditn zii
Hchaffoii. v^'l. obon *a<--clsino.
281) iicnIivuIIn, i^ {\. aestii'in), Homniorlich; dav.
ital. slinilf, SbHt. (Sominorsuliuh), Stiofol ; prov.
rstival: alts pan. eslihal. Vgl. Dz 307 .ilivale. —
Dtsoh. Stiofol.
2S2I iiostivo, -are (v. aestivtis), don Soininor wo
zubriiigi'M ; clav. span, estiar (niit vorallgomeinurtor
Itodoutung) irgondwo bloihon, sich aufhalton; ptg.
esUar (in dor Bodtg. sich an rstio anschliofsond),
sdiiincs Wetter wordon, zu rogncn aufhiiron. Vgl.
Dz 460 egtiar.
283) aestiviis, a, um (v. aesta.i), soinniurlidi, ilnv.
ital. ae.itivo, .\dj., u. .<(io, Sbst., Sommorlein, vgl.
Dz 404 stio u. Canollo, A(i III 362; ptg. estio.
284) actus, -att'in f. (v. St. «i-tvi, wov. audi aerwn,
gr. aiujv etc.). Alter; ital. etatc, etade, eta: rtr.
eted, 8. Ulrich, (iloss. z. direst. I: prov. ettit-:;
altfrz. ne : span. <'(/(i</; ptg. ednde, idade.
286) *aetaticum, n. (v. aetas), Alter; dav. frz.
edage, eage, aage (mit Anlehnung an Or), age, vgl.
Dz 603 lige.
280) [*afdojo , -are (v. got. afdaujan , bozw.
afdojan, quiilen, abmartcrn); dav. nach Caix, St. 169,
ital. (aret.) atnjnre, „affannare, alTaticare".]
287) (iif = iid + facerc, zu thun = ital. affarc m..
Gcschaft, frz. affaire f. (aus dem Ital. entlohnt, der
Genuswechsel durch die Endung veranlafstj , vgl.
Scheler im Diet. s. v.)
288) [*af-fiicTo, -are (v. fades), vor das Angesicht
bringcn, dav. ital. affacciar(si), sich sehen lassen,
auch : glatt, ebon machen.]
289) (ilTaniae oder ufaiinae, -as /'. (Horkunft des
b. Apulej. Met. 9, 10 u. 10, 10 sidi findenden Wortes
ist dunkel), leere Ausfliichte; wenn Goltz, ALL II
597, friigt „iBt das Wort identisch rait ital. af-
fanno?", so ist darauf mit einem entschiedonen
„nein" zu antworten. Vgl. obeii adiiano.)
290) [*iir-fascro, -are (v. fascis), zusammcnbinden,
dav. ital. affasciarc (hat die eigcntl. Bedtg. lic-
wahrt); prov. affaissar u. frz. a/faisser (sind in
die Bedeutung „durch eine Last niederdrUcken"
iibergegangen). Vgl. Dz 134 fascin.]
291) [*iif-fauto, -are (v. *fautus f. fotus), ver-
hatscheln, sicher, dreist machen, nach Moraes, dem
G. Paris, R IX 333, beistimmt, Grundwort z. span.
(ahotar) ahotadn dreist, ptg. a/"o«tor, dazu Vbadj.
afouto, sicher, dreist. Forster, Z III 563, leiteto
das Wort von fultus ab, Dz 460 Imto von fotus,
was wegen des ou im Ptg. unstatthaft ist. |
292) dtsch. AITe =■ rtr. ufa /"., vgl. Gartner,
Gr. 8 22.
293) af-fccto, -are (v. officio), (zu einer Sacho an-
dere) hinzuthun; ptg. affeitar, Zurich ten, schmiicken ;
span, afeitar, schminken. Vgl. Dz 415 afeitnr.
*3f-ferio, -Ire s. ferio.
294) *af-fibrilo, -are (v. fibula), (ein Kleid) mit
einer Spange befestigen; ital. affilihiare, mit einer
Spange anstecken ; prov. afihlar, afuhlar (mit der-
selben Bedtg. wie im Ital.); frz. affublcr, einhiillen
(abnorm ist der Wandel des i zu u). Vgl. Dz 503
offubler: Grober, ALL I 236.
25
295) af-ftcto
31d) Sg-ggnuciilo
26
295) [•af-fieto,-are(v. fictus f. fixtts). fest machen:
davon ital. affittare. vermieten. Vgl. Dz 141 fitto.
S. such iinten loco.]
296) [*ar-fiducio, -are [v.fides), anvertraiien ; dav.
span, afiuciar, ahuciar, Vertrauen einfliifsen, vgl.
Dz fiucia.]
297) *af-filIo, -are (v. fiUus), an Kindcsstatt
annehmen: prov. afUhar ; frz. affilier («jcl. W.);
cat. afillar: span, afijar, ahijar (dav. ahijado,
Pate), ahijar hat aiich die Bdtg. ...Tunge werfcn";
ptg. afilhar. — Ira Rum. wird *inlilutre = in/tez,
at. at. a gebraucht, vgl. Ch. fin.
298 1 *af-filo, -are |v. filum). an einera Faden
aufziehen , die Schneide eines Werkzeuges faden-
diinn, scharf machen, schleifen (die letztere Bdtg.
ist im Rom. die ubliche); ital. affilare: prov.
afilar: frz. affiler : span. ahUar , in einer Reihe
gehen: ptg. afilar. zuspitzen.
299) [*af-fino, -are (v. *finus, fein), fein machen;
ital. affinare: rum. afin, ai. at, a, vgl. Ch. fain:
prov. afinnr; frz. affiner u. r-affiner, (altfrz. auch
afiner, beenden, v. fin = finis; cat. span, afinar:
ptg. affinar).]
300) [*af-flatTeo, -are (am wahrscheinlichsten v.
lat. fldto, blasen, vgl. Storm, R V 179, Scheler im
Diet. s. flatter, indessen ist auch die Ableitung vom
altn. ftatr, flach, glatt, als raoglich zu bezeichnen,
vgl. Mackel 68i, anblasen, Luft zufacheln u. dadnrch
jem. ein Behagen bereiten , daher in iibertragener
Bdtg. liebkosen, schmeicheln (oder: glatt machen,
streicheln, schmeicheln). Afflaticare ist naeh Storm,
R V 178, das Grundwort z. span, halagar, lieb-
kosen, das demnach mit frz. flatter stammverwandt
ware. Dz 457 halagar stellte beziiglich der Her-
kunft des Verbs zwei Vermutungen a'lf: entweder
sei es abzuleiten von got. thlaihan . ■:iaijayu'/.fir,
tiayxa).iZea&ai, oder aber sei es als Kompositum
fa-lagar zu fassen, dessen zweiter Teil dem got.
{bi)laig6n, belecken, wovon auch span, lagotear,
prov. lagot (vgl. Dz 623 lagot), entspreche. Die
erste Annahme stofst jedoch auf grofse lautliche
Schwierigkeiten , die zweite aber lafst das fa- un-
erkliirt. In Bezug auf die Liicke der zweiten Diez-
schen Hypothese trat Comu, R IX 133 u. X 404,
erganzend ein, indem er, auf vereinzelt vorkommen-
des fallagar sich berufend, das Wort aus faziem
= faz. ha: *legare oder lagare = laigun , das
Gesicht belecken , erklarte. In ahnlicbem Sinne
sprach sichBrinkmann, Metaphern 244, aus. G.Paris
aber wies, R X 404 Anm., darauf bin, dafs auch
frz. flatter urspriinglich ,,mit der flachen Zunge
belecken"' (der Bar sein Junges) bedeute. Bedenken
dagegen aufserte Baist, Z IV 474. Der letztere
Gelehrte vermutete, RF I 134, dafs halagar eine
Scheideform zu folgar, holgar = It. follicare (vgl.
Dz 459 holgar) sei, tJbertritt von o vor ? zu a sei
zwar sehr selten, konne aber durch die (in ahnlagar)
vorgesetzte Partikel (Assimilation) begiinstigt wer-
den; in Z XTL 117 vermutet B. das Grundwort in
ahd. hlahhan. AUes in allem emogen, bleibt Storm's
Herleitung doch die wahrscheinlichste, da sie so-
wohl den Lauten wie dem Begriffe leidlich gerecht
wird. Vgl. unten flatito.j
301) af-flig:o, flixi, flictum, fligere, nieder-
achlagen, betriiben: it 3.\.affligo,flissi,flitto, fliggere:
altfrz. afflire, Pt. afflit.
302) af-flo, -are, anblasen, anwehen, (etwas aus-
schnuppem, auswittem, finden); ital. neap, axiare,
sicil. asciari; rum. aflu, ai, at, a, vgl. Ch. s.v.:
rtr. afflar, vgl. Ascoli, AG I 57 u. Ill Anm. 1,
VII 515 (iiber die Konjug. des Vbs. s. ebenda 463) ;
span, ajar (hat im Neuspan. die Bdtg. ,,beleidigen"
angenoramen, welche aus „anblasen. anriihren" sich
unschwer erkliirt) u. fatlar, hailnr (durch Umstel-
lung aus afflar (finden): ptg. aflar, achar. Vgl.
Dz 414 achar u. 457 hallar.
303l [*iif-follo, -are (v. follis = frz. fou). zum
Narren machen, ist nach Tobler's (Ztschr. f. vgl.
Sprachf. XXm = XF. Ill 419) Annahme das Grund-
wort zu altfrz. afoler fmit offenem o), jem. iibel
mitspielen, Leid, Schaden am Leibe anthun, vgl. auch
G. Paris, R VI 156. Dz 142 follare hielt das Vb. fur
ein Komp. v. fouler, treten, es ist dies aber wegen
der Qualitat des o nicht moglich. Das Richtige hat
Scheler im Anhang 727 nachgetragen. S. auch
unten folio.]
304) [*iif-foro, -are (v. forum), den Marktpreis
bestimmen, taxieren; altfrz. «/eMrer; prov. span,
ptg. aforar. Vgl. Dz 146 foro.]
305) [af-fronto, -are (v. frons), dieStira zuwenden,
trotzen; ital. a/froM(ar«: (rum. infrunt. ai. at, a,
vgl. Ch. frunte): prov. afrontar ; frz. affronter:
cat. span, afrontar, neusp. afrentar. Vgl. Dz 8
affrontare.]
306) [*af-funio, -are (v. /umtM), anrauchen; ital.
affamare: rum. afum, ai, at, a, vgl. Ch. fum:
prov. afumar: span, ahunuir : ptg. afumar.]
307) r*iif-fuiidio, -are u. *iif-fuiido , -are (v.
fundus), vertiefen; ital. affondare: rum. afund,
ai. at, a, vgl. Ch. fund; prov. cat. afonsar, -zar;
altfrz. afonder: span, afondar, ahondar; jitg.
afutidar.]
308) ndl. afhalen, herabholen; davon frz. af-
faler, Tauwerk herunterziehen, vgl. Dz 503 affaler;
Scheler im Diet.' s. ;;.
309) africns, -um m., (der von Afrika herkom-
mende) Westsiidwestwind; ital. africo: span.
dhrego. Vgl. Dz 413 dbrego.
310) ahd. agaza (aus n<7nf;a.*),Elster; ital. gazza,
gdzzera: prov. agassa. gacha : frz. agace. Dz
159 gazza leitete das Wort von nhd. agalstra ab.
— Vgl. Mackel, 12, 46, 62, 149, 174. — Eine Ab-
leitung von frz. agace ist agacin, Hiihnerauge, vgl.
Fafs, RF in 495. — Uber das Vb. agacer s. obon
ad -\- hazjan; zu agaza gehort agacer nur insofem,
als es altfrz. auch „wie eine Elster schreien" be-
deutet; agacer ,,reizen" ist = ad -f- ahd. hazjan
hetzen: agacer „stumpf machen (Zahne, Messer)"
ist vermutlich dasselbe Wort, dessen altfrz. volks-
tiimliche Form aacier lautete. S. oben Nr. 180.
311) agaricoD, i, >i. (gr. dyaQixov), der Larchen-
schwamm (Bolitus laricis, Jacq.), Plin. 25, 103;
daraus soil naeh Dz 454 garzo entstellt sein span.
garzo, Baumschwamm. Diese Ableitung ist nicht
recht glaubUch, u. eher mochte man das span.
garzo fiir ursprungsgleich mit dem lomb. garzo (s.
Dz 375 s. v.] = *cardeus v. carduus, Distel, halteu,
wenn auch freilich ein etwas eigenartiger, indessen
wohl nicht unerkliirlicher Bedeutungsiibergang an-
zunehmen ware.
312) ager, Sgrttm m.. Acker, Feld, ist im Rom.
fast ganzlich durch campus verdrangt: erhalten
scheint jedoch das Wort zu sein im ptg. aro, era,
Stadtgebiet, Weichbild, vgl. Comu, R XI 81 (Bngge,
R ni 160, hatte das Wort auf dyuis zuriickgefuhrt;
Dz 425 verzeichnet aro ohne eine Ableitung zu
geben). Vgl. unten atius. — Vermischung zwischen
ager , area u. aer scheint vorzuliegen im prov.
altfrz. aire, vgl. unten area.
313) *ag-geniiculo, -iSre (v. *genuculum f. getiu^
27
aUt «Rtnft
B-->1)^ iiiliii
:iS
b. Trrt. «I» |Hicn, lindct «irh (ti|jKNiri<fiiri), ilio Kiii»o
II. » 1 •
r .■ \ , .
: -tillt
•Ink»
' 'id r.
■...1
VK'l.
\ i,\ ..lil< II *i,'<'ll>U'lllu.
Aintrr,
II 1 1
-«■mu.
Ii.imiii, n. Hrm'r.
-iim • n. iltltrr, Vdl. iiililil V.
M I.; IVrtiill. i-iKlio. 41
■nt ill iliT I^tiiiitut vcir-
- ...i.i» Uh'Ii, in wvlcliom ilor
v.'iin lii'Rt iiiiil <lio Soliiu'llwniio
i^tw); itiil. agina, (ii'iid, ijiiia;
iiAiHii; i\ltl)tj:. itqinhd. V(;l.
l>i 8 rt-jiHu. HiirM.T. Khoin Mus. XXXVIl f>18;
i;n-.b.«r." Al.l. 1 JiUi; TnM,.r im Jiilirl>. Xll L'()5 (iiini
P»ri».T »il..«ar 7ti!t3).
3ir>) «irino, -itrr (v. (I^inhi. sicli drphon u. wonilcn,
i(t nai-li L'.iii|, St. 1H&, iliiR (iriinilwort zii ital.
accianiKtrsi , ...ifTntiearKi, lulnporargi", imlom (las
vnrtoni)^ i ilom liwlitoni^tni >i xii-li nftsimiliort lialio ;
aiif (Iff. fuhrt (lann Caix «iodor eino Raiizo Roilio
».>n»t «rliwor crklSrbaror Worto ;!iirUck {ncciacin-
tiarsi. iicciiirciare , ciaeciare, ciaccione, ciaccitio,
aerinpinarsi).
HU'i) ^ittrito. -«n\ 'l:iv.in wollti- Trii-r frz. aidier
ablriton, v^rl. ■■Ii.n juljiilo am Srliliissc.)
317) i'air-pludio, -urc (,v. tjlmliiis init Anichiiiiiig
an ijhnfs): ital. tujfihiadare, vor Kiiltc orstarrcn
(^alxT aiirli : crsteclion): prov. «(j/di/nr, prschrockon,
nicdtT8rbla)^<n : altsjian. aglayarse , erstaiincn.
Vpl. I)z itil flhiado. Niilicros s. untor ^ladiiis.j
318i i^rliiis, -uiii m. (Dcin. v. agniis), L»inm:
ital. agnello: rum. mid, s. Ch. s. v.; rtr. das
Fcni. ngndia, vgl. AH I 265, Z. 2 v. ob. u. VII 515;
iirov. ngnel-x, anhcl-s: frz. agneau. Don pyrcn. Spr.
ffhlt das Wort, s\e hr.nuchcn statt dossen Ablei-
tungcn V. chonhis {s. d.).
310) (afiio, vgl, iictuni, -ere, ist, mit Ausuahmc
des subst. grbraucliten Pt. P. N. actum [s. d.], den
rom. Spr. viMlif; ablianden gekomracn; ersetzt wird
08 durrb HiiiKirt^ treiben, conducere fiihren, faccie
thun etc.)
32t>) 'ligunio, -iire (v. gr. dywytdv), grofses Ver-
langcn naeh etw. haben, dav. ital. agognare, vgl.
I)z 351 agnannrc.
321) ('a^oriisiii, -am (v. gr. dyopaala) f., ist nach
Dz 377 grascia das Cirundwort des ital. Subst. 's
graacia, Lebensniittel ; Caix dagegen leitot, St. 38,
das Wort v. granea [s. d.] ab. Liebrecht, Jahrb.
Xni 230, bringt ganz unn6tigcr\»-cise grascia in
Zusammcnhang mit sscr. grasa, gr. yQaartg, dtsoh.
Gras. Das richtige Grundwort bat Canello, AG III
370, in crn.5,f[i]n gefunden. S. unten cra.ss[i]a.
322) Sgrestis, e, *asrrestius, a, um (v. ager),
baurisch, ist nach Cai.\, St. 39, das Grundwort zu
ii&\. grezzo. greggio, rob, nicht bearbeitet (aber
der Ubergang von at : zz ist schwer glaublicli, vgl.
G. Paris, RVlII 618). Canello, AG lU 348, nahm
als Grundwort *gregius v. grex, zur Herde ge-
hiirig, gemein (also das Gegentoil von e-griglus)
an, womjt die Qualitat des e (e) sich nicht wohl
vereinbaren lafst. Fumi endlich' schliigt. Misc. 99,
vor, als Grundwort ein Adj. *grevius, gebildct nach
Analogic von *letius f. ieiv.s = ital. leggio,leggiero,
anzusetzen. Rijnsch, RF III 372, glaubtc, dafs
greggio aus gr. dyrjotxog entstanden sei, was ganz
undenkbar ist. Auch Fumi's Annahme aber hat
keineswegs die Wahrscheinlichkeit fiir sich, u. die
Ableituog dea Wortea raufs als noch fraglich be-
r,i<icliii«t wordiMi , wio duH bcIioh Dz 377 gotlian
liatt<< Ital. ngrrxln, Siiiii'rliiig, gtdit nicht, wic
Fiiini p. 102 luoint, aiif ngrrilin, sondcrii auf acrr
(8. iibiMil zurllck. Dz Oii!» i-Ni/riXs friigt, ob alt-
fr/.. rngrii, hitzig. lu-ftig, loiih'ti.'fchaftlicli nicht
ptwii auf iigrfilis zurdckgofillirt wcrdcn kduiio. Dio
Fragc ist eutschiiMliMi zu vornciiK-n. lObensn ist aber
aiii-li kcltisciier Urspriing ties Wortcs abzulehnen,
vgl. Th. ji 98. Das wahrachcinlichi" Grundwurl ist
ivgirasii.i (». d.). Marche.iiiii. .Studj di lil. rom.
11 4, sotzt ital. grfsta „uva accrlia" (ignslix
u. da» llorentinischo gnarciita ,,8]iocio di uva as]na"
= |i'i)iir(i agrfsti^ an.
323) lifrriinuiiiil, -am f., Odormonnig (Agrinioiiia
Kiipatoria 1,.), Cels. 5, 27, 10, davou frz. ai/ri-
mmite, vgl. Fafs, RF 111 492.
324) ba.'<k. agiliiulii, anbiptcn, darbringcn, ist «las
wabrsclicinlii^lie (irundwort fiir span, (igitiiiuldn,
nguiliitiilo, \\'i'ihn:iclitsg(>.schonk. Nacli Licbrucht,
.lalirb. Xlll 231, wiirc das span. Wurt sowie frz.
ngiiillanHntf , Ncujiihrskiichen. aus dcni Ruf» der
brctoni.schcn Wcihnaclitsbettler .,Kgliiiiail d'lV
(('"tronncs a nioi!) entstanden, wofiir er sich auf do
la Villoinarquc, Barzaz Broiz (4. Ausg I 34G) be-
ruft. Es hat dies jodoch wonig (ilaubwiirdigkeit
fiir sich , nanioutl. was d,is frz. Wort anhingt.
Sclnidiardt, R W 253, loitcto ag. von calendac ali :
Dz 415 licfs (las Wort uiiorkliirt.
325) *agflrium ». ((. (tiigtiriiim), Vorzoichon, dav.
rtr. agur. in cinzolnon Rodenaarton, nainentlicli in
catar d'agtir, beobachtcn, wahrnohmon, vgl. Ascoli,
A(i Vll 515; auch far flgur „consideraro", vgl.
Ascoli, AG I 50; prov. aitr Gliick; altfrz. aiir,
riir in bon-eiir, Gliick, mal-eilr , Tfngliick, nfrz.
bonhenr, malhriir, worin das h auf falsch ot\'molo-
gi.sierender Anlehuung an licitre = horn berulit; zu
eiir (he}tr) gehiirt das Adj. hcureux, gleidisara
*agurosus, prov. u. altfrz. wurdo auch das Pt.
Prt. ahurat, cure, gloichsam *aguratus , als Adj.
gcbraucht. — Die (ibrigen rom. S))r. haben (al)go-
sehon von ita I. augurio, gel. W., u. uria = auguria)
agurium volkstiimlich u. mit der Bodtg. ,,(tmck"
nur in zusammcngesotzten Abloitungen bewahrt,
z. B.*cx-agitralus = ital. scia[ii]urato, ungliicklich,
span jaiiro (aus xanrn), verlasson. Vgl. Dz 31
augurio; Grober, ALL I 237; Schwan, Z XII 198.
Als gel. W. in der Bodtg. ,,Vorzeichen" =^ ital.
augurio; prov. uMjuri-s; span, agiiero; ptg.
agouro.
326) *agfiro, -are (f. auguro), vorhersagen ; a 1 1 f r z.
orer, wiinschen, vgl. Tobler, Z I 480; prov. aurar.»
span, agorar ; ptg. agourar ; (ital. augurare):
rum. ur, ai, at, a, s. Ch. s. v.
327) *Agustns, nm, m. (f. Augustus), der Mo-
natsname August; ital. agosto (sard, austu); rtr.
avust ; rum. august; prov. ngost, no.it; frz.
aoiH; c.a,t. agost ; span. \)tg. ago.ito. Vgl. (jrober,
ALL I 237.
328) arab. a'hlas, Fern, 'halsa, braunrotes Pferd,
davon nach Devio span nlazan, alazano (frz. als
Frcnidwort al\c\:an), Puchs (von Pferden). Vgl.
Scheler ini Anhang 766.
329) kelt. Stanim *ail)a f., *aibo m. (davon giil.
aoibh, freundlicher Bli(4-, freumllidie Haltung), das
Aufsere , freundlicho Miene , ist vermutlich das
Grundwort zu dem riitselhaften prov. aib-s, aip-s
(auch haip-s geschrieben), ab-s, Sitte, Gewohnheit.
Benehmen, vgl. Th. p. 88. Dz 504 aib brachto,
aber frcilich mit allom Vorbehalte, als mogliche
Grundworte in Vorschlag: got. aibr, bask, aipua,
29
330) aibhor
857) al-biunos
30
arab. aiih. Nach Settesast, KF I 237, ist aib =
hdbeo. all =- hahet. was laiitlich unniot;]ich.
3301 anfrank. aibbor (abd. aibar, bei Notker eifir
11. eirer, ags. (i/'or); davon altfrz. afie. Scbreckcn,
Grauen, nfrz. meist niir noch iiu PI. iiblicb: affres,
Todesschreckeii; zu affre das Adj. afficux. Vgl.
Dz 503 «/'re.-.Caix, St. !)3, Mackel lU, 180.
331) gr. ctioxog u. alaxQOV, mit versobobenem
Accente *uiox(fOV siiid nacb Wiese, Z XI 554, ilie
Gnindworte zu span. ptg. asco, sard. n.sc«, fiir
welcho Dz 426 asco u. Caix, St. 166, ganz andere
Ableitiingen in Vorschlag gebracbt batten, vgl. die
b(>iden folgeuden Artikel. Auch ital. aschio, astio,
Strait, Zwietracbt, fUhrt Wiese auf aischion ziiriicli
(auders Dz 353 astio). Wiese's Aufstcllungen baben
grol'se Wabrscbeinliobkeit fiir sicb. S. unton hsiifsts.
332 1 (got. ^aiskun (ags. dscian, abd. eiskon, fragen,
nlid. heischen) scbeint das Grundwort zu sein z.
ital. aschero , „voglia, vivo desiderio", vgl. Caix,
St. 166.]
333) (got. airiski, Scbande, ist nacb Dz 426 asco
viell. Grundwort z. (ital.) piem. scdr, Ekel, lomb.
ascara, sicil. ascu, sard, ancamu, span. ptg.
asco, Ekel, Abscbe», Neid, aueb altfrz. askeror,
(s. Leser p. 72) diirfte bierher gehoren, vgl. Seifert,
Gloss, z. Bonv. da Eiva p. 9 u. Caix, St. 166.)
334) ala, -am /'. (aus ag-la v. apo). Fliigel: ital.
ala u. ale (zuni Sg. gewordener PI.), vgl. Canello,
AG 111 403 u. Tomm. 4960: rtr. pro v. ala; frz.
aile: cat. span. ptg. ala.
335) bask, alabea, das sicb nacb unten Neigende,
ist viell. das Grundwort z. span, alabe. Zweig;
Mabn, Etvni. Unters. p. 52, leitete das Wort von
bask, adarra (Zweig) -(- be (unten) ab, vgl. Dz
415 alahe.
336) iSlacer, oris, ere u. *alecer, *alecrus, a, um,
mit offenem e, s. W. Meyer, Ntr. 148 Anm., lebbaft:
ital. allegro (ini Dial. v. Lecce liegru, liiigra; vgl.
Morosi, AG tS 118): rtr. friul. alegro, Icgro,
lero, vgl. Ascoli, AG IX 354: pro v. alegre; frz.
altfrz. alaigre, halaigre, nfrz. al[l)egre; cat. span
ptg. alegre. Vgl. Dz 12 allegro: Grober, ALL I
237; Darmesteter, R V 147 Anm.
337) iilaniannus, a, am, alemanniscb, im Bom.
deutscb ; prov. alaman-s; frz. allemand; span.
Aleman : ptg. ullemd, allemiio. Dem Adj. entspricbt
in den betr. Spracben der Name fiir ,,Deutscb-
land''. — Der Italiener braucbt als Adj. , .deutscb"
= tedesco (ebeuso der Ratoromane), als Sbst. aber
Germania.
338) arab. al-'amilra; dav. ital. alamari „allac-
ciatura fatta con cordicini di seta o d'argentoria",
span, alamar. Vgl. Caix, St. 145.
3391 AJaniis, um »«., Alane, dav. viell. ital. olano.
BuUenbeifser, Dogge; altfrz. alan; span, alano ;
ptg. alao. Dz 10 alano leitete das Wort von .4/-
banus (Albanier), also ebenfalls von einem Viilker-
namen ab, wie dies auch scbon Menage getban
batte, Alanus liegt aber lautlich niiber u. begrifi-
licb nicht ferner.
340) arab. al-anbtq (vgl. Freytag I 62' ), dav. ital.
lambicco, lambiccio, liwbiccn, Dcstillierkolben ; prov.
elantbic-s : frz. idambic : span, alambiijue : ptg. lam-
bique. Vgl. Dz 167 lambicco. S. unten lamWeco.
341) l*alai)etto, -are (v. alapa), nacbBartscb, Z D
306. CJrundwort zu dem einmal bei Peire Cardinal
vorkommenden prov. Verbum eiss- (^ ex) oder
deiss- [= de-ex) alabetar . dossen Bedeutung aus der
betr. Stelle nicbt rait voUer Sicherbeit sicb er-
kennen lal'st.l
342) *alapo, -are (viell. mit alapa zusammen-
hangend, viell. aber besser mit gr. '/.ttniZ,(LV, vgl. iiber
das Wort u. sein Vorkommen in der spiitestcn La-
tinitiit Riinscb, Z III 102), prahlen, sicb riihmen,
ist das wabrscheinlicbe Grundwort z. span. ptg.
alabar, loben, vgl. Ronsch a. a. 0. Dz 415 alabar
leitete das Wort von allaudare ab, indem er Aus-
fall des d n. — was nicbt stattbaft — Verhiirtung
des II zu V u. welter zu b annahm.
343) arab. al-"arabi, dav. span, alarbe, roher,
ungebildeter Menscb, Violfrals; ptg. alarce. Vgl. Dz
416 alarbe.
344) arab. al-'aqrab, Scorpion, dav.span.a?acrrt»i,
ptg. alacnlo. Vgl. Dz 416 aliicran.
345) arab. al-'ar'd, Heerschau, (vgl. Freytag in
137'); dav. span. ptg. alarde. Vgl. Uz 416 alarde.
346) arab. al-arir, Getose (vgl. Freytag I 24');
dav. span. ptg. alarido, Kriegsgescbrei. Vgl. Dz 416
alarido, wo aucb darauf aufmerksam gemacbt wird,
dafs in der altfrz. Chanson d'Antiocbe II 122 den
Sarazenen der Kriegsruf „aride ! aride" beigelegt
wird.
3471 arab. al-arzah (vgl. Freytag I 25), eiue
Fichtenart, s. larix.
348) alauda, -am /'. (gallisch-keltiscbes Wort, vgl.
Plin. 11, 121), Lercbe; dav. ital. allodola, lodola,
allodeUa ; prov aUiii^a, alauzeta: frz. altfrz. aloe,
vgl. Scbwan, Z XII 211, nfrz. alouette (davon bret
alclioucdes, vgl. Tb 29); span, altsp. aloa, aloeta,
neusp. alondra; (ptg. ist statt des Wortes einge-
treten cotovia, sombria). Vgl. Dz 13 allodola.
alba, -am s. -albiis, a, am.
349) iilbarius, a, am (v. albo), zum Ubertuncben
der Wande gehorig (nur in dieser Bedeutung zu
belegen, bodeutete aber gewifs auch ,,weifslieh"' u.
dgl.): dav. prov. clbar, Sbst., frz. aubier, obier,
Sbst., Splint, WasserboUunder. Vgl. Dz 57 aubier.
350) arab. al-bascharah, gute Nacbricbt (vgl.
Freytag I 142''); dav. span, albricias, PI., Gescbenk
fiir eine gute Nacbricbt, dazu auch das Vb. albriciar,
ptg. aloigara, Trinkgeld, Fiaderlobn, vgl. Dz 417
albricia.
351)*aIbeolas,a, am, weifslich; dav. rum. albior,
vgl. Ch. alb.
352) iilbesco, -ere (v. albeo), weifs werden ; dav.
rum. albesc, ii, it, i, vgl. Ch. alb.
353) iilbico, -are, weifs macben; dav. ital. albi-
care, weifsen, u. albeggiarc, dammem, vgl. Canello,
AG m 373.
354) *albispina (vgl. Grober, ALL I 237) s. unten
albas, a, um.
355) *albitia, -am (v. a/tus), Weifse; dav. rum.
albeo{a, vgl. Cb. alh, wo auch eine grofse Anzahl
anderer, meist blofs auf das Rum. beschriinkter Ab-
leitungen v. albus angefiibrt ist: prov. albeza.
356) arab. alboudoca, Klofs, ist nach Baist, Z V
233, das Grundwort zu rtr. anduchiel: frz. andouille,
Leberwurst, davon aiidouillette, Kalbfleischklofschen,
cat. mandonguilla u. mondoiiguilla ; span, aifton-
dlga, albondiguilla, almondiguilla. dazu die Scbeide-
form mondoiigo, Kutteln, ptg. almondega. Dz 508
andouille leitete das frz. u. rtr. Wort sowie das
gleichbedeutende neap, nnoglia v. It. inductilis ab,
und daran wird fiir diese Worte gewifs auch fest-
zuhalten sein, vgl. G. Paris, R XI 163 u. Scheler
im Anbang zu Dz 781 ; fiir die Ausdriicke der
pyren. Spracben dagegen ware der arab. Ursprung
recbt denkbar.
357) arab. al-bomos, Rock mit Kapuze (vgl. Frey-
tag I 115*); davon span, albornoz, eine Art grobeSj
»&si «IbnlOt
»771 al-knbr
a2
Itl..
fri.
Ntanti'l init KtpiKd; pt k. nlhoruoi
iiHrniiMn). \'g\. I)i 4lt> alliorniti.
.1. uni |v. ttlliH»), vtviM'u'U, i»\ >lni
iwort /14 II itnl. lillHxro, lillirro,
!»• HM itlbiiro, wo itiu'li iiiif
iir/iorrw doiii kiiniu>,
.') fri. alile ({. iiWIf
..OJ iiW*
.lUiiiiiii II. iiil> ' t l.''Il^|, <ln« Wcirou: itnl.
run. .<ll;mr ,.. ».;|. Cli. all,.
iilliiiriiiiiii. I M ,\.i\lhus', S|ilint; ilnvim nlt-
r, \\'l. II,- f.ll tiulnn-
3*>t ' AlblLs n, um«V'>>«^t.""''«i WfiTs, V);l. Vnnic'ok
1 64 >, wi<ir<>, mt aU Ailj. in den rum. Spr. nalimi
ipwlnrunilen ii. <lurcli pTin. WmiA- vonlriiiidt wuriloii
lerhalton int iUliu.i . Uo>-li iiur iiii iM'scliniiiktoii (io-
brauolii', ini Kiim. nlli, v^M. C'li. ». r.; rtr. alf,
rtirii, v^l. Anciili, \{i VII filfi, ii. fig. alvo, wi'ifs-
lirli, aufh Slml. : lias Woifsi- iin Aiijro. Ziclsclioibp,
/ii'l). Sniiit lobt (W/iii»' iiucli ill v(>rciii/.plU'ii Kallon
nulwtantiviorUm Gpbraurhos uiid in cini);(>n Zu-
namnifnM'tznnKon fort, nanilicli : 1. alhu, Sbst., iin
(*at. «ini> rapiwlart lic/.pirlincnil , \gl. 1)/, 351
tUbaro : 'i. ital. pro v. span, allm, Slortjonriito,
fri. auhf, ptif. (11. rtr.) aha, vj;!. D?. 10 «/fcn;
3. allnt npina, -um, Woifsdorn, = prov. alliFspi-s.
a I tfr'. iilbe.-pinf, alhespin, nf r?.. tiiibi'pitic: (irdbor,
.\LL I 237, neU.t albi.tpina, -um als lat. Uriindwort
«n, sirli dabci auf albirapillus, Wcifskopf (mir ein-
inal b«i Plautus. .Mil. G31, vurkonimend) berufond.
Dip Notwonili(;ki'it dioso.'! Verfahrons diirfte abor in
Abrede /u stelion sein, auch ist (ilbittii)illii.s , weil
ofTvnbar nur uino schcr/.haftc Bildmi},', kainii oin
ziitrefTendcs Annlogoii. Vpl. audi .\. Uarniostetcr,
R I 388 Z. 4 V. u. 4. (i/fc[ii.v) + span. bazo. diinkcl-
braun, dOrfto viell. span. albiiii:a»o, hcllbraiin.
zurOckgohpD (p t;;. alva^ao, wcifslich, direkt v. albux).
Vpl. Dz 416 alba:a>in. (Jbor alba als Kleidungs-
stftck vgl. Havet. R VI 294.
362) arab. al-chan^ar (vgl. Freytag 1 530'), Dolch;
daron span. ptg. alfange, Siibel , vgl. Dz 419
alfatif/e.
363) arab. al-rharsohof, Arti.schocke, davon ital.
carciofo. span. ptt;. alcarchoja, akachofu, -fni,
vgL Dz 27 artiriiicco, s. auch unten iir'd! scliauki
u. artytioa.
364 1 arab. al-c-liftzc(|, Lanzenspitze (vgl. Freytag I
483''), nelleirht «irundwurt zu ita 1. zagaglia, Wurf-
spicfs: prov. arssagaija; frz. zagaic (altfrz. arci-
gai/e, archcgai/e), Assagaic; span. ptg. a:ugaia,
zagaia. Vgl. Dz 345 zagaia, wo abei bemerkt
>Tird, dafs Engelmann 69 u. Dozy 76 andore Ab-
leitungt-n vorzichen.
365) arab. al-chill, Nadel (vgl. Freytag I 472>') ;
davon span, alfiler u. alfiUl (violl. an filo ange-
bildet), Stecknadel ; ptg. nifinete. Vgl. Dz 41!) al/iler.
366) arab. al-choinrah, Teppich zum Betcn (vgl.
Freytag I 472'"): davon span, alfombra, Fufstcpjiich ;
ptg. alfamhar, grobe, rote Bettdecke. Vgl. Dz
419 alfombra.
367) arab. al-chori^ (vgl. Freytag I 441*) ; davon
span, alforja, Quersack, Felleisen; ptg. alforge,
Quer-, Bettel-, Eeisesack. Vgl. Dz 419 alforja.
368) *aleiiitns, -um m. (aus anhelitui<), Atem
(sard, alemi); span, aliento: ptg. alento. Vgl.
Dz 12 alenare: Urilbcr, ALL 1 237; W. Mcver.
Z VUI 227: Behrcns. Sletath. p. 97.
369) *aleno, -arc (aus aiihclare), atmen; ital.
alenare ,,tirar il fiato", u. anelare, ,,tirar il fiato
lango, aspirare moralniente", vgl. Canello, Ati III
3!t7; dnv. Vb^bst. aleiiti, Irna, fliird. n/cMii; prov.
n/cMiir,- frz hatrinrr, hnlrnrr, dir/.u Vbsbst. ha-
Iriiir. (Span. ptg. int rc'i;<ir<ir dafiir oingotreton.)
Vgl. I)/. 12 alnuirr; (irob.<r, ALL I 237.
37(»g<'rni. aloslia. Alilo (alid.(i{(iii.«(i)i davon ital.
/r.«iii<i (IkmIi'iiIi'I hiii-Ii ,,KiiauHi<ri>i" uikI ist in diosor
Hi'dlg. iiii Frz, hIh Froindwort, lisinr, crliallfMi ; dor
SfltDHino ItvdculuiigNwandol ist von Monago orkliirt
wordiMi, froilicb in «idir iiiibpfriiidigi'ndiT Woiso, man
solui das Niilioro bi'i Dz 192 Ir.iina); prov. alena;
frz. alt'nr (ii. Ihiiir, «. ob.); span, ale.ina, Icsna.
Vgl. Dz 192 /.,si;i(i, Mackol 46, 96, 173 (p. 46 setzt
Miickol (i/c.s»i(i, ji. 96 clagpgen *tili.sna odor •d/t'n.ia
als liruiidform an).
371) arab. ul-fiirus, I'ford (vgl. Froytaglll 331'');
«pan. ptg. iilftiraz, Iciclitcs I'furd di-r inaiiriscjien
Koitoroi, vgl. Hz 419 at firm. Fr'z. Vicdioiclit aus
iil-ftras cntstaiulon sind altfrz. nufagr, I'ford (vgl.
Dz 511 aiifagc) sowii> das Adj. nuferrnnl (prov.
alfrraii), graii, wo Antritt dus Suffixes -iitil an don
sclioinbaren Stanini fer u. im Frz. Verdoppclung
des r in Anlelinung an das Adj. frrrant , oison-
farbig (gran), stattgefundon hiitto; fiir auferrant
wiirdo dann audi das vernieiiitlieh <lamit zusummen-
hiingende Partizi|)ialadj. fcrrant (prov. fcrran) fiir
cin I'fcrd von bestininiter grauor Farbn gebraudit
wordcn sein. Vgl. Uz 582 fcrrant u. Biihmcr,
RSt I 258. Mligliclierweise stelit mil al-faras audi
ini Zusammenliang frz. haras, Stuterei. Vgl. Dz
611 haras. IS. unteii haraceuin.
372) arab. al-fAriN, Reiter, Ritter (vgl. Freytag 111
332*); davon ital. «//icrc, Fiihndridi, Laufor (wohl
erst aus dem Span, entlehnt); sjian. ptg. alferez,
Fiihndridi. Vgl. Dz 352 atfiere, 419 alfirez. —
Nicht auf arab. al-fari.'', sondern auf pors. fers,
Feldherr, gehen zuriick die prov. u. frz. Rcncnnungen
dcr Kiinigin im Sohachspiel : prov. fcr.sa, altfrz.
fierce, ficrche, /iergc, daraus durch Volksotymologie
nfrz. vierge. Vgl. Dz 584 fierce.
373) arab.-jiers. al-fll, Elephant, ist in don rom.
Spr. als Benennung dor dem Kiinige, bozw. dera
Fddherin (der Kiinigin, s. oben den Suhlufs des
vorhcrgdii^nden Artikels) nUdiststehenden Sohach-
figur niit a.Tnh. id-fdris (s. d.) = span, ai/cre^ etc.,
Fahndridi. verinengt worden, was eine Anilerung in
der Auffas.sung der betr. Figur zur Folgo gehabt
hat: der Krieg.ielephant wurde zum Fahnentriiger.
ja zum Laufer, iin Frz. sogar durch volk.setymolo-
gisehe I'm- u. Andoutung (s. Fafs , IIF III 505
oben) zum llofnarrcn (die sorait frei gewordcnc
RoUe des Kriegsele])hanten wurde auf den Thurm
iibertragen); ital. alfido (neben alfiere:); span.
alfil, arfil; ptg. atfil, alfir; altfrz. aufin; nfrz.
foil. Vgl. Dz 12 alfido.
374) arab. al-fostoq, Pistazienbaum (vgl. Frey-
tag III 146*); davon span, alfostigo, alfocigo,
alfonsigo: ptg. alfostico. Vgl. Dz 419 alfocigo.
375) alga, am /'., Seegras, Tang; ital. alga;
frz. algue (gel. W); span, alga, aliga, ova (aus
alga, *auga, *ogn), vgl. Parodi, R XVII 70.
376) arab. al-i^abah , Kocher (vgl. Freytag I
281); davon span, al.jaha. ptg. aljava. Vgl. Dz
420 algaba. (tTbcr die Benennungen des Kochers
in den rora. Spr. s. die eingehcnde Untersuchung
von C. Michadis, .lahrb. XIII 212 u. 308.)
377) arab. al-^abr, Wiedcreinrichtung zorbrochener
Dinge, dann terminus technicms fiir eine Rechnungs-
art (vgl. Freytag I 239''): davon ital. algebra;
frz. dlg'ebre; span. ptg. algebra (nur gel. W., daher
auch die auffiillige Bctonung). Vgl. Dz 12 algebra.
33
378) algarabia
397) allqubt
34
378) arab. alpir^bia, zu Algarve, d. h. zutn
Westen gehorig, die Sprache der Afrikaner, soil
nach C. Michaelis, R II 87 Anm.. das Gruiidwort
zu frz. charabia. Kauderwelsch (insbesondere der
Dialekt von Auvergnei sein.
379) arab. al-§:ardh, Streifzng auf feindlichcs
Gebiet (vgl. Frevtag III 301''l: davon span ahjnra
Streifzug, Haufe berittener Partergiinger, dazu Vb.
algarear. das Kriegsgesehrei erheben, u. ilavon nneder
das Vbsbst. ah/arada, Kriegsgesehrei (auch frz. als
Premdwort alyarade). Vgl. Dz 419 algara.
380) pers.-arab. al-i^anhar, Edelstoin, (vgl. Frev-
tag I 327"); davon span, aljofar, kleinc, iicbte,
schief u. unregelmafsig gebildetc Perlc ; ptg. aljofre.
Vgl. Dz 420 aljofar.
381) Al-gozz, Name eines tiirkischen Stammes,
dessen Angehorige von den Almohaden zu Henkers-
diensten gebrauclit wurden : davon ptg. altjoz, Henker,
Scharfrichter. Vgl. Dz 419 algoz.
382) arab. al-gnbbah, baumwoUenes Unterkleid
(vgl. Frevtag I 238'; ; i tal. giubha. giuppa. Watnms,
Jacke (davon verschieden giublia. Mahne = lt.,/«/>a);
vielleicht gehort hierher auch cioj)pn. langes Frauen-
oberkleid: Turn, fiihed : rtr. gippa ; fiov. jupa;
frz. jupe: span, aljiibn, chiipa.
Dazu 1) die Deminutivbildungen ital. giubbetto,
giubbetta; frz. gibet, Galgen (eigentl. Kragelchen,
vom Strick, der nnigelegt wird: indessen ist diese
vou Diez aufgestellte Ableihing wohl nur ein geist-
reicher Einfall , in Wirklichkeit diirfte gibet das
Deminutiv zu gibe sein, wie Littre annimmt. u. mit
gibier u. gibelel eine Sippe bilden, s. unten *capico
amScblusse). — 2) Die Augmentativbildungen ital.
giuppone: pro v. jubo: frz. jupoii : cat. gipo:
span, jtibon (bezeichnet auch die Strafe des Staup-
besens); ptg. jubdo, gibao. — Vgl. Dz 766 giubba
u. giubbetto.
383) arab. al-'hdgah, notige Sacben, Kleider,
Spielzeug: davon sjtmi. ptg. alhoja. alfaja, Jlobel,
Kleinod; von ptg. alf'aja ist abgeleitet alfajate,
alfajata, eine Person, welcbe etwas, namentlich
Kleider zurecbt macbt. Schneider, Schneiderin. Vgl.
Dz 420 alhaja.
384) arab. al-'hauz, Bezirk (vgl. Frevtag I 441«);
davon span. ptg. alfdz, Bezirk, Landschaft, Um-
gegend. Vgl. Dz 419 alfoz.
385) arab. al-'holbah, eine Pflanze, f§num grae-
cnni (vgl. Freytag I 415'): davon span, alliolba,
Bocksbom ;'ein Pflanzenname) ; ptg. PI. alforvai.
Vgl. Dz 420 alholba.
386) [*alibanfis, a, am (v. alibi), wo andershin
gehorig; davon frz. auhain, Fremder, u. aubaine,
unverhoffter Fund, wenn letzteres Sbst. nicht etwa
= *albana (v. alba, Morgenrote, s. oben albtis) ist
u. eigentlieh ..Morgengabe'' bedeutet. — Vgl. Dz
511 aubaiii.]
387 1 alica, -am /'. u. alicom «., Speltgraupcn
I wohl von v/ «/ abzuleiten) ; davon mm. ahic. Spelt,
Malz, s. Ch. 3-. c; span, ahiga. Spelt, Dinkel, vgl.
Dz 416 alaga. — Scbeler im Anhang zu Dz 802
ist geneigt, in frz. arigot, larigot (wofiir Dz 625
die Ableitung Frisch's von dcm musikalischen Kunst-
ausdruck largo als lautlich untadelhaft bezeichnete),
Flote, eine Ableitung von alica zu erblicktn.
388) allcnbi, irgendwo; davon ptg. algur, alhur,
algurcf. Vgl. Dz 420 algures. Analog gebildet ist
ptg. nenhures = nee ubi nirgendwo, vgl. Dz 472
«. t. (ubi : ubre : ure).
3891 *alicnnas, a, van(=aliqu'iH -f «nHs),irgend
einer; ital. alcuno, sard, alctinu: rtr. alchiin;
KortiDg, lal-iom. Worterbuch.
prov. ulcus: frz. {alcuti)aucun; cat. algii: span.
alquHO; ptg. oigum. Vgl. Dz 11 alcuno: Grober,
ALL I 237.
39«) alid (altlat., z. B. b. Lucret 1, 263, CatuU.
29, 15 vorkommende Form fiir aliud), Andcres;
davon prov. al, altfrz. al, el. altspan. altptg.
at. Vgl. Dz 10 al: Grober, ALL I 237.
391) alleniis, a, nm (v. alius), einem andern
gehorig, fremd: ital. nlieno (sard, alleiiu), gel. W.;
frz. alien, gel. W.; span, ageno ; ptg. alheo. Vgl.
Dz 415 ageno.
392) germ, allna, Elle: davon ital. af«a, auna,
alia: prov. alna: frz. aune: span, alna, ana;
ptg. auna (neben ulna). Vgl. Dz 14 alna: Mackel
12, 14, 57: G. Paris, E X 62. — Grober, ALL I
238, setzt lat. alna f. ulna an, wozu eine Notwendig-
keit nicht vorliegt. Auch Kluge (unter Elle) setzt
alina als germ. Grundform an und leitet aus ihr
die rora. Sippe ab.
393) aliorsfim (aus (I?! Kor.sKm), anderswohin: dav.
prov. alhors, frz. aiUeurs. Vgl. Dz 504 ailleurs.
394) *(ali)(inam = rum. cam, Adv., leidlich,
gut, gewissermafsen, beinahe, vgl. Ch. s. v.
395) allqnando, einstmals: davon altspan. al-
guandre, vgl. Comu, E X 75. Dz. Gr. I 361 hatte
aliquantum oder aliquantulum als Grundwort an-
gesetzt.
396) aliqnl, -quae, -quod (u. aliqnis, allquid),
irgend einer, -jemand, irgend etwas. Vou diesen
Pronominibus sind ini Eom. nur erhalten: 1. das
Neutr. Sg. rtr. veic, vgl. Ascoli, AG I 363 Z. 15
V. ob. u. 371 Z. 6 V. ob.: prov. altfrz. alques;
span. ptg. al/jo. — 2. Ace. Sg. M. span, alguien,
jemand; ptg. alguem. Vgl. Grober, ALL I 237.
Ersetzt wird das Pron. im Eom. durch Kompo-
sitionen , wie aliqui + unus = *alicunus (s. d.),
irgend einer, qualis + quam -|- causa = ital.
qualche cosa, frz. quelque chose, etwas, u. dgl.
397) [aliquot, irgend einige, soil zu dem frz.
Speisenamen haricot, Gemengsel, Eagoiit von Kalb-
flciseh , geworden seiu (weil eine solche Speise
aus einigen Bestaudteilen sich zusammensetzt), n.
dieser Name soil dann wieder auf (griine, geschnit-
tene) Bohnen iibertragen worden sein, weil dies
Gericht eine gewisse iinfsere Ahnlichkeit mit einem
Ragout babe. So Genin, Eecr. phil. I 46, woriiber
Dz 612 haricot u. Scheler lim Diet., haricot 1 u. 2)
berichten. Die ganze Hypothese kann aber nur als
ein gastronomischer Scherz aufgefafst werden, denn
sie ist vollig nnglanbhaft, namentlich — worauf
schon Dz a. a. 0. hinwies — in ihrem ersten Telle,
weil ein Ragout vemiinftigerweise nimmermehr als
„aliquot" bezeichnet werden kann. Schotensack,
p. 135 u. 219, erklart haricot, Bohne, als aus
*fardicot v. [\ird entstanden (also eigentl. „SchLminke-
bohne") u. meint. dafs -cot mit It. cuti^, gr. axvzog
zusammenhange (!). EspagnoUe, 1231, erlaubt sich
den schlechten Witz. haricot, Bohne, vom griech.
«/.re, ci'/.i-yo^ (das, nebenbei bemerkt, in den iib-
lichen griech. Worterbuchern , z. B. in dem von
Passow, fehlt) abzuleiten ( ! I ). Der Ursprung des
Wortes u. seiner Sippe (altfrz. harligote, Stiick,
harigoter, harligoter, zerstiickeln; nfrz. haricoter,
knickern, knausem, haricoteur, Knicker) ist eben
vorlaufiig noch dunkel. Fast mochte man vermuten,
dais haricot in der Bedeutung ,, Gemengsel" eine
VerbaUhomung von ragotit sei , die auf irgend
welcher Volksetymologie beruht. Dafs aus dem
Xamen einer Mischspeise, in welcher gebacktesFleisch
eine grofse Rolle spielt, Worte mit der Bedeutung
35
898) •!(!) + •ii'
.i:t2i Al-lon
a()
,>• id't worilfii kiiniiton,
win n. |li<> Dturtril^'UIIK
«In il" «iif Krillii", HI'-
M'l ■■'- :iiiiinhiii, iiit wciii);-
,t, l.t ilii'M'r (loliraticli
,|r iiirkiim J
Nlr pltonso — i till.
,i( iliissi ; rtr. rt«7ii,
\'. \ II ih nil iiliriKt'ii ruin, Spr.
^tiH'li ill! Ilnl.) wiril ..iiiirli" diin-li uiic/ir
< n|"-tl :|j/ ftdlir /llirrim), IIKH (»|i.)
,1 , ii'i iii(/r III/, iiiirli iliirrli
(nil, I »iiKp<ilr(i('kt: v^l- a\if\\
ili,, . iiiit iiri/iif, will iiri/iic sic
SifJ) 4I(I|- + UH», nbtfiiBo lH<8iliiin't'ii, frz.
41HII Al(l)- + tintus, I'bi'iiBo Kr»f«, "■ f n. uiilani,
401) Alitor llbl, iiniltTHWo; itnvuii ital. tillrovr.
402) Aliabl, iiiuU>riiVVu; iluv. riiiii. iii'iirr, b. Cli.
s. r. : iilt8|iiiii. iihihrf. Vgl. Dl 4'Jl iiliihrr.
allud, B i'Ih" nlid.
40.t) Aliain, I. 'I. Kiioblaui'li : i tal, n/z/io; ruin.
dill. III., ri. <iiiiii /'.. V|;l. Cli. .1. r. ; jirov. ii/Zi;
fri. «ii'; '-at. u//.- spiiii. iijVi; pt^- ""'"•
4»Vlt yiilndf, iinilorBWohur; dnv. prov. nllioiidrc,
vpl. 1)1 filia nlhoiiilrr.
405) [alias, a, uni (tomi St. n/jii, s. Vanioek I
G6), oin umiorcr. Dii's Pronominaladjektiv ist im
Bom. iluroh nl-t,r fast viiUig verdriingt worden, 8.
audi >'l»'ii iilid.l
4i>ii :ir.ili. iil-kAfilr, Kanipfcr (vgl. Froytag IV
47"'); li.iv'ii it.il. cii/Ki-n, cihifora: frz. cainphre,
span, alcniifiii: vmifnm. Vj,'!. hi 84 cdnfnra.
407) arab. nl-knndarnh, Stnnt,'o (v;;!. Froytag IV
63*); (lav.)ii span, almtuh'ira, Stauge, auf weldit-r dio
Fnlkpn u. aiuiero zur Jagd abgericlitote Vogel sitzen.
Vgl. Uz 417 alcaiidiirn.
408) arab. al-ktrntft, Soheidokunst (vgl. Froytag
rV76"'); davon ital. (i/f/iiwiiVi; prov. nM'i'wm; frz.
alrliimir : span. ptg. alquivu'a , nur gel. WW.
Kiirzungcn dos Wortes siud chimicn, frz. chiinie.
Ob grieoliisch xr/itfia (b. Suida."!) u. xvftog niit dem
arab. iil-l.imiii ' etwag zu schafTcn habcn , das ist
cinu Frage, dcroii Eriirterung aufscrhalb dor rom.
Wurtforsrhung liegt.
409) arab. al-kira, Mietprois (vgl. Frcytag IV i
SI*"); davon sp&n. alqitile u. ahjiiUer: ptg. alquUr'
u. alquilir, dazu in beiden Spr. das Vb. alqiiilar,
verinieten. Vgl. I)z 421 alquile. S. unten 1 15co.
410) arab. al-ko'lil, ein fcines Pulvor zuiu Schwiir-
zcn der Augenbrauen |vgl. Froytag IV 15"), ist init
seltsamcni Bedeutungswandel , vermfige (lessen cs
ziir Bezeicbnung dcs Wcingeistcs gcbrauc-lit wird,
ID alle roni. u. iiberhaupt in alle modernen Kultur-
sprachen iibergegangen. Vgl. Dz 11 alcohol.
411) arab. al-korrilz, Krug; dav. span, alcar-
raza, weifses, irdenes Geschirr zur Kiihlung des
Wassers. Vgl. Dz 417 alcarraza. I
412) arab. aUknniah, Bcinamc', davon «pan.
alciina. (jescbleeht, u. (tlcuno, Geschleclitsname,
ptg. alciinha, Spottname, Bcinaine; cat (valenc.) '
alcuntja, Geschlecht. Vgl. Dz. 418 alcana, wo Dz '
bemerkt, dafs das Wort lautlich auch aus dem '
germ, (ahd.) adal kunni. edles Geschlecht, bergc-
leitet werden konne. ^
413) al-laeto, -are, nebcnbci stillen (Marc. Emp.
c. 8); ital. dllattare, saugen; frz. dUaiter. i
414) i^itl-lnptAinlno, -iUt> (v. hirtiwirn), diingmi;
daviiii ital. ii//c/iiiiiiiir, vgl. Kloclii», .\(i II 58,
/, -2 V. ..I..1
416) (ital. nirai'iiu<, zn den WalTon: dav. (Il(>
SliBttvo ital. (illaniii- ; rum. hiniir: frz. iilaniir :
Hpan. nliirmii etc. Vgl. Dz \'l uUarmr.)
4 Hi) l*iil-lAtino, -iin> (v. liiliiiuii), naeli latt>i-
nisi'lier Wi'Ibh Npri"rlii'ii ; davon ital. (goniioB.) a/iii-
mir, deiitlirli n'll.'ii, vgl. Klorbia, .\(i VIII !I2I.|
417) I'lil-llltjo, -arc (v. got. /<i/;'iiii anflialteii);
davon ital. (i//ii.'Ciiic. crimWlen, vgl. Dz ,'(52 <il-
lii:t(irr.\
418) |*iil-IAtiiro, -lire (v. /«<ii,s), an dio Seito
si'tziMi, •=^ ruin, iildliire:, ai, at, a, vorgloicbon,
B. Cb. .s. l'.|
41!l) (lU-Iaildo, -arc, naeh Dz 41.'i (i/ii/nir Grund-
wnrt ■/.. span. ptg. ittiibar , loboii , vgl. dagugen
oboii aliipo, -arc.)
420) dtsi'li. uII'anN! (/iiriif beini Tiinkon); d;iv<in
frz. <i///'. (1.. Habflais), vgl. Dz .128 truican:
421) lilU'c, -t'ds II.. Fischsauce; davon ital.
alrce, gel. W. in der lat. Bdtg., u. lilice, Sardello,
vgl, Canello, AG 111 317, violl. audi lacria, Mai-
liaeb: span, alrce, Fisidiloborragout, ii. lialcche, «ino
Art Makrclo, viell. audi alacha, Sardello; noujirov.
alucho, Maifiseh. Vgl. Dz 186 laccia.
422) I *ii!-lect ICO, -lire (v. (iZ/icio), anlockon, nadi
Horning. Z l.\ 140 u. Ztschr. f. nfrz. Spr. ii. Lit.
X' 242, (inindwort z. frz. allrchcr kiidorn.J
423) i*iil-Icgo, -arc (v. /c.r), doui (iesotz anpassen:
davon ital. atlcjiare, don Motallgdialt dor Miinzen
(in gesetzlidier Weiso) normieron, dazu Vbsbst. lei/a;
frz. aloi/cr, dazu das Vbsbst. aloi; span. (dear.
Vgl. Dz' 191 Una: Fiirstt^, Z VI 108, wo wegon
altfrz. alier das nfrz. alcii/er als wahrsolioinlich aus
ad-le{i)gare ontstandon orkliirt wird.J
424) [al-leiio, -tire u. iil-luiiTio, -arc (v. lenin),
besiinftigon , davon rum. <din ii. alint. ai, at. a,
a. Ch. .1. lin.]
425) aUevatuui, i ». (Ft. P. P. v. allcvo) : davon
rum. aluat m., Hefo, Toig, s. Ch. lua.
426) *al-li;vio, -lire (v. levis), erleichtern; davon
ital. allegyiarc; frz. alleyer; span, afmar, ali(je-
var: ptg. alliviar.
427J al-levo, -are, «mporhoben, erziehen, = ital.
allevar, Vbsbst. allievo, Zogling; prov. ale oar ; frz.
(clever, day. Vbsbst. clcee), jedoch ist altfrz. das
Sbst. alcvin. Brut, Zucht, vorhanden, davon die
Redensart avoir .s-oh alevin | volksetyniolngisch ver-
kebrt in iilivier] conraxt, vgl. G. Paris, R XVIII
165; Tobler, Z XIII 330); span, [alecar] Vbsbst.
(dic'vo. Vgl. Dz 12 allevare.
428) al-levo, -lire (v. /eKis), gliitton; davon n.idi
Bugge, R III 160, span, qlifar, obncn, polieren, u.
ptg. ana far, roinigen.
429) alligo, -are, anbindcn; ital. allifjare, an-
binden, allear-ai (nach dem frz. s'alUer), sicli ver-
bindcn, vgl. Canello, AG HI 374, wo fiilsclilich auch
alleqarc, anfiihrcn, beweisen, zitieren (v. al-leg-are)
als Scheideform aufgefiihrt wird; frz. allier: span.
aligar; ptg. alligar.
430) allisiis, a, um (Pt. P. P. v. allido), angestofsen ;
davon ital. (aret.) aliao, abgenutzt, vgl. Caix, St. 147.
431) [*allo, -are (nach al-ld-tun gubildet, wie
*pro!itro nacli proatra-tus), soil nach J. Baur, Z II
592. das Grundwort zu frz. cdler sein. Vgl. unten
enato.]
432) *al-16co, -are, anlegen; davon frz. allouer,
Geldsuramen genehmigen, gelten lassen, vgl. Scheler
im Anliang z. Dz 781.
37
433) al-lSiigo
466) al-qa'tran
38
[allodium n. s. unteii al-od.j
4331 al-loiisro, -are, in ilie Feme bringen : davon
ital. alliiiiijare: rum. alumi, ni, at, a, vgl. Cb.
lung: audi soust ist dies zusaininenges. Ztw. vor-
banden, so z. B. frz. allotu/er. liingen. dazu das
VLsbst. allonqe VerlangiTung. ilaraus lonqe Strick
am Halftcr, vgl. Uz 628.
434) *al-lubrico, -are (v luhricit.i), gleitcn;
davon rum. alutiec, at, at, a, vgl. Cb. lunec (aus
Uirec aus lul/rec.)
435) *al-liico, -are (v. luc-s), aDziiaden: davon
prov. ahtcnr : altfrz. alucher, vgl. Dz 630 Iiienr. |
436) al-liidio, -are (neben aJludere), streicbehi,
kosen, iilatscbern (von (b'm an das Ufer scbbigen-
den, das Ufer gleiclisam stroiebelnden Wasser); davon
(mit Be<b>utuiig3verstarkuug) ptg. aluir scbiittebi,
vgl. Dz 421 aluir. I
437) *al-lumIiio, -are, anziinden: davon ital.
alluminare : prov. alumenar; (TZ.aUumer; span. |
alunibrar ; ptg. al(l)umiar.
438) *al-lutiUo, -are (v. lutum), bescbmutzen ; !
davon ital. (Dial. v. Campobasso) alluterd , „in-
fangare", vgl. d'Ondio, AG IV 161 Z. 1 v. unten. ;
439) (alluvies, -em (v. alluo), Anscbwemmung:
davon nacb Dz 381 loja ital. loja, der dem Leibe
anbaftende Scbmutz. Caix, St. 43, leitete das Wort
von illuvies ab; W. Meyer, Z XI 256, erkannte in
It. lorea, Treberwein, das Urundwort.)
440) arab. al-maehsan, Scbeuiie, Warennieder- ,
lage (vgl, Freytag I 484''): dav. ital. magaizino ;
sard, (logud. gallur.) camasinu neben magasinu:
frz. magasin: span (aDmagacen; ptg. armazem.
Vgl. Dz"200 magazzino; Behrens, Metatb. p. 28.
441) arab. al-ma'dan, Berg^verk (vgl. Freytag
III 122*); davon span, almaden, Bergiverk, Metall-
niiiie, vgl. Dz 420 almaden,
442) arab. al-magrah , rote Erde (vgl. Freytag
IV lOol"): davon span. ptg. almagra u. almagre,
Bergrot. vgl. Dz 420 almagra.
443) arab al-mai>ah , Storax ; davon span.
iilmea (Einde des) Storax, vgl. Dz 420 almea.
444) arab. al-mais, Nesselbaum; davon span.
almez, vgl. Dz 421 almez.
445) arab.-grieeb. al-manach (v. gr. /<»Jia/oj,
manachus. Mondkieis an der Sormenubr) ist nacb
Malm in Herrig's Arcbiv LVI 422 (vgl. Scbeler im
Anbang zu Dz 706) das vorauszusetzende Grundwort
fiirital almanacco,Kai[enAM; prov.armana; frz.
almanac: span, almanaque; ptg. almanak. Vgl.
Dz 13 almanaccn.
446) arab. al-ma*tra'Ii, Ort, wohin etwas gelegt
wird, Kissen (vgl. Freytag in 47*); davon ital.
materasso, Matratze: (romagn. tamarazz); prov.
almatrac: frz. materchs, matelas; cat. matalm:
span. ptg. almadraque, Matratze, Strobsack, Kopf-
kissen. Vgl. Dz 207 materaaso : Behrens p. 30.
447) arab. al-meeliaddah (vgl. Freytag I 464«);
davon span, almohada (Kopfkissen) ; ptg. almofadn.
vgl. Dz 421 almohada.
448) arab. al-meima£, nacb Caix, St. 152, Stamm-
wort z. ital. amoscino, abo>^ino, Pflaumenbaum,
Pflaume; ptg. ameixa, amexa.
449) arab. al-migfar, aus Eisenringen verfertigter
Helm (vgl. Freytag lU 285''); davon span, almofar,
-fre, der iiber den Kopf reicbende Teil des Panzers ;
ptg. almafre. Vgl. Dz 421 almofar.
450) arab. al-mod, Mafs fiir Getreide u. Fiiicbte
(vgl. Freytag IV 159*): davon span, almud: ptg.
almude. Vgl. Dz 421 almud.
451) arab. al-mon^dija, Versteigerung; davon
span, almoneda, Versteigerung: ptg. almoeda, vgl.
Dz 421 almoneda.
452) arab. al-moschrif, Aufseber (vgl. Freytag
II 414"'); davon span, almojarife, Zolleinnehmer ;
ptg. almoxarife, Rentmeister. Vgl. Dz 421 al-
moxarife.
453) *aImosTna, -am (aus gr. ilstjuoavvti), Al-
mosen: (ital. lemosina): prov. almosna : frz.
aumone: span, altsp. aZmosiwi, (ueuspan. limosna);
(ptg. esmola). Vgl. Grober, ALL I 238; Dz 194
limosina.
454) (*alna, -am f. (f. ulna), EUe, nacb Grober,
ALL 1 238, Grundwort z. i t a.\.alna etc., .«. oben alina.)
455) ^alnetanus, silneus (v. alnus), alniLS, -um
/. (vom St. ul- wacbseu), Erie; ital. ontano (?),
vgl. Dz 387 s. V. ; alno ist dicbterisches Wort, vgl.
Griibcr, ALL 11 431: rum. (arun), arin, vgl. Cb.
s. v.: rtr. obereng. aujn. untereng. chidan, (friul.
aundr, olndr), vgl. Ascoli, AG I 13 Z. 5 v. oben,
261 no 10, 276 no 8, 487 Z. 17 S. v. u.: frz. aune ;
span, alno, alamo {riegro], vgl. Dz 416 s. v. :
ptg. alamo, alemo (bedeutet Pappel u. Erie).
456) (alo, alui, alitiim u. altum, alere, nabren.
Dieses wichtige Vb. ist im Rom. dni'ch nutrire
voUig verdrangt worden.)
457) altfraiik. al-od (6d aus aud = altn. au6r,
abd. ot, ags. ead), Ganzbesitz; mutmafslicbes Grund-
wort zu ital. allodio: prov. alodi u. aloe alo: in.
(altfrz. I alueif), alo (mit offenem o) u. alou (mit
off. o), aleu, vgL Forster, Einltg zura Cliges p. LXin,
nfrz. aUeu: span, alodio: {mlat.al[l]odium. allodis).
tjber die lautlicbe Entwickelung des scbwierigen
Wortes vgl. Mackel 27. 44, 121, 161. u. Tb. Braune,
Z X 266 ff., wo aber iiicbts wesentlich ncues vor-
gebracht wird. Vgl. Dz 12 allolio.
458 1 [*aloina, -am u. "^iiloinTa, -am (v. aloe,
gr. tt'/.orj}; vorauszusetz^endes Grundwort zu altfrz.
alogne, nfrz. aluine, Wermut ; vielleicht bangt
damit auch das gleicbbedeutende span. ptg. alosna,
losna zusammen. Vgl. Dz 506 aluine.]
459) arab. al-qabalah, au <len Fiskus zu zablende
Taxe: davon span. o/cafc«/a, Verkaufsgebiihr: ptg.
alcavnla, Eiugangssteuer. Vgl. Dz 417 alcabdla.
460) ar.^b. al-qa^r, Scblofs (vgl. Freytag HI 452") ;
davon (ital. cd.'saero kleines Scblofs); span, alcazar,
Scblofs, KasteU; ptg. ebenso (feblt jedocb im Wtb.
V. H. Micbaelis). Vgl. Dz 417 alcazar .^
461) arab. al-qa'di, Eicbter (vgl. Freytag HI
461"): davon span, alcalde, Dorfvorstand ; (ptg.
alcaide) Vgl. Dz 41 r alcaide.
462) arab. al-qald, Befeblsbaber (vgL Freytag
ni 513'); davon a ^ a. \\. alcaide, Kommandant einer
Festung u. dgl. Im Ptg. baben sicb al-qa'di u.
al-qdid in der Form alcaide vereinigt. Vgl. Dz 417
alcaide.
463) arab. al-qali, Aschensalz (vgl. Pi-eytag 111
494'), ist als tecbniscber Ausdruck der Cbemie in
alle neueren Kulturspracbeu iibergegangen.
464) arab. al-qanac, Jagdbeute, Vb. qana^a er-
jagen (vgl. Freytag, III 504''); davon span. ptg.
alcance, Verfolgung, Erreicbung, Spur u. ilgl., dazu
! das Vb. acalzar u. alcanzar (seit dem 12. Jabrh.).
verfolgen, erreicben, gewinnen. Vgl. Dz 417 al-
cance: Tailban. E IX 294.
465) arab. al-qSrah, Anhobe; davon span. nZcor
Hiigel. Vgl. Dz 417 alcor.
466) arab. al-qa'tran, Theer (vgL Freytag DI
,464"): davon ital. catrame, (Schiffs)tbeer ; frz.
'• guitran, Weiterbildung (>o«(iron : span. fi/^MJtraWj-
ptg. alcatrdo. Vgl. Dz 93 catrame.
39
467^ alqkuri)!
406) ftiiiftrlco
■10
<l»von itnl.
It: »ltfr«.
rt). N.-l«-ii-
.'■iii.at. \'ti\.
467) «r«l< «l-i|:i<>< 'I
818* . 'Ij»"!! nut
• 11*11 ii/i-.iAm<'(«' . ,
Mirlia-tl.t Vijl l>/ 41.
4);s> ir:i)> •l-qobbnh,
ii*r..i- V '
II N<
(inn..
1)1 II I' >
4«;ti «r»l> «iMio'toD, HauniwoUo (v«l. Fn>ytin;
III 4fi')'>: .hr.ii itnl fofoMc; fr» rfifmi (iliimit
Ti,.li . iifr/.. -/i.i-
,,,. Wllfli'lirork,
pr,. iilijoili'ii),
4, il--.iMl, kli'iiuT Nnpf, i«t niicli Knp'l-
mai i'm.ii 'I.w Cruii'lwort zii Kpiiii.
Ilfrf II . ist iliilcHSiMI
niri . ,. lilicili'iitcriili'
erU, ' "vnliMi.
47Jj *r*l.. aU-Ubl, r,.i.k.MVKl. I r.ytii>,' 111 -U)*):
iUtoii in jrl.'ioli.T \\<'\\\i. it 111. aluhtiUo, tuhnllo;
■ pan. attifxil: pt»;. n/.i/m/f. V^'l. D/. 30 atalnilhi.
(ar.ll> iiMAbdl s. iint.n tAbdt,)
47JI iUt«nus, a, uni lv.<i/(i(.<ih iluvonitnl span.
nllatfi. Shst . Alliiii; (frJ. •hii\ilmn linchmiitig).
47H> Altariani, I. >■.. alturiii. him, PI. it., fil-
tire. Is "■■ IV <!''"■>). Altar; il;il altnre ; rum.
<U«cir, PI. /■. <W<<irc. v^l. Cli. ». r. ; rtr. aulii, aitth,
auliir. alfeir, vjil. Ascili, AU I 2»il. 275, 487;
prov. (i/f<ir, (ll(^^r,■ frz. aiilcl (ilas / lioniht aiif
Suffiivi'rt.iii.-iclmnt,') : spun. ptj;. ullnr, Altar, luul
Otero, olririi, Iliii.'1-I, v^rl. l>7. 473 otern.
474 1 'altarius, a, nm (v. alius], liocbtabroml,
roranszusi'twiiili'-s (.irumlwort /.u ital. altiero; frz.
altier (Fri-railw.).)
475) ilt^r, a, um ( Komparativliililun^; aiis ili'ni
Stamnio al), «ler I'ini- von zwoien, dor anilcro, ist in
8clilcclilliinni<^r Bolt;;, u. aliu.i naliozu vollit; vor-
ilriin^-ncl in alli' roni. Spr. iiborf^i^ganjien ; ital.
aUro: rnin. alt, v^'l. Cli. s. v.; rtr. altar, oiler,
oter. auter (Ordinalzahl f. secundiis). alri etc., vgl.
Gartner, § 106 S. 83 u. § 120, S. 166 u. 198:
prov. altre: frz. autre; cat. altre: span, otro;
ptR. nutro.
476) altera mente, auf anflere Woise; davon
itaL altrimenic, -i: rum. altmintre, altminte (ilas
einzip? mit mente };ebi]<lete rum. Adv.), vj;l Cli.
miiitf : frz. autri'ment.
477) alterco, -are (v. alter), streiten, nacli Caix,
St. 171, tirundw. /.. ital. altricarsi, ,.garrii'e, con-
tendere", das wolil besser auf It. tricare zuriick-
znfidin'n ist; aueb ital. (dialekt.) taroccnre, „oon-
tendere , bistiociare" mochfa' Cai.\ , St. 621 , auf
altercare zuriickfidiren.
4781 [*alteritia, -am /". (v. alius), Hocbmnt ;
ital. alterezza. Stolz, u. alterigia, Hocbmut, vgl.
Canello. AG III 342.)
4791 altero, -are (v. alter), anders machen,
schlimmer macbeu (in letzterer Bcdtg. b. Gael. Aur.
chron. 2, 8, 115), ist als jjel. W. in fast alle rom.
Spr. ubergegangen, z. B. ital. alterare, frz. alterer
(«las gleicblautende ^"l>. ..Durst errcgen" ist von
*arterinre abzuleiten). Vgl. Dz 500 alterer.
480) alterum heri =- i t a 1. a// rieri vorgesteru, a f r z.
aulrehier (dageg. span, antyer, ptg. anthontem).
481) alterilm sic, ebenso; davon ital altresi;
f TO v.altrexi : SiltfTz. autresi; span, otrosi; ptg.
outrosim. Vgl. Dz 14 altresi. Entsprechende Bil-
dongen Bind von alterum talis u. a. tantus vorhanden.
4S'ji *illtIo, -are (v. <i/(ii^), orbiibon, omporbebon ;
ital. ii/.-.iir; rum. (iiOii'f, 'ii. at. a, vgl. (;b. .v. i'. ;
i.ri.v. .i/viir; fr/. Iiiiiissrr: 8pan. al:ar: ptg. (i/(-iir.
\V'l. I»/. 14 aUiiie: (iriibor, AM, 1 'JHS: I'Vrbia,
A<i II HI. — In iitg. <i/i(i;'ii'», Klappi', Kalltbiir,
erblii-kt ('. .Mii'barlm, Misc. 117, cin aus Verbindung
(ler bi'idi'U lni|H<rat.ivii ii/i'a + pi>r (v. fmr) ent-
HtandonxK Slmt.
483) ttltOK, a, um (Pt. P. P. v. alf.rr), grofs go-
/.ogcn, bocli; ital. iilln: rtr. all, aiill, ant, volt
«tc, vgl. liartner, S -0" ^^' l"": prov. alt (dazu
Konip. (i/(7>r, fiiiv.wi'): frz. •Iiaiil; span. ptg. iilln.
Vgl. Dz i;i;i hiiiii.
.|H4) (altils *buscllK (f. Iiii.nis), gb'ic^bsam IioIich
Holz. -■• frz. hniilliiiis, ein Itlasinstruniont, vgl. D/.
613 Imiilliiii.s.)
•185) aliieiiK, um in.. Kauz (Scrv. Vcrg. wl. 8, 65);
ilavon wabrscbc-inlicb «las Ailj. sjjan. liico. wovon
lociira : ptg. Ioiicd. tliiiriclit: audi in dcr l-'orni liiceii
(dani'bon ninrm. itllnicii, wi'lcbc Worlc ..Kule" u.
..Iluinniknpf' bi'deutvn) in ital. Dialcktcii vorkoin-
nu'Mil. An ki'lti.scbi' Horkunft ilor VVorli' ist niclit
zu di'iikc», vgl. Tb. \i. 66. Dz 195 Idkco.
486) arab. al-'rtd, ein iSaitcninsruini'nt (vgl. Krey-
tag 111 240*1; davon ital. Uiitii, liiiiln: r ii ni. (ilaiijii,
liiufd; prov. laiil: frz. altfrz. leitl , nfrz. Iiith;
span, laiiil : i)tg. alaiidc — engl. lute, dtscli.
Lauto. Vgl. Dz 195 liiito.
487) arab. al-vazf r, Regent, orster Minister (vgl.
Freytag IV 461"); davon (ital. atiuzziiin, Sklaven-
aufsober; frz. iirijoa.nn, Stockmeistcr im Bagno);
span, alvacil, aUiuacil, Gericbtsliiiscber; ptg ul-
vazir, alvazU, Scbiiffe, Ricbt<'r, ali/uazil, Gericlits-
<liener, (juazil. Stattlialter. Vgl I)z 420 aUiuacil.
488) [*iilT(c)anTiilc, n. |v. alvcus); wurde iler It.
Typus zu span, atliiii'ial, alhniiar, Abzugsgraben
sein. Vgl. Dz 416 albarial]
489) iilveiis, -um m., volkslat. aue.b nlhms (v.
St. ((/, vgl. Vaniei'k I 43), oinc dem bolilcn Leibe
iilinlicbe Vortiefung, Wamie, Flufsliett, davon ital.
alveo, Flufsbett, Bionenkorb (audi dicssc Bedtg. scbon
lat.), <lav. albniiln, „vasotto", vgl. Caix, St. 146;
rum. albic, Wanne, dav. zablreicbe Ableitungon,
8. Ch. s. v.; frz. auge, Trog; span. ptg. alveo,
Flufsbett. Vgl. Dz 512 auge.
490) f*Slvinii, -am f. (v. alvn» Bienenkorb);
rum. albind. Biene. Vgl. Dz 22 ape; Ch. nlbie.]
I 491) iilysson, i " Igr. a/.vaaov), eiiie Pflanze,
I gut wider den liundsbiis , nadi cinigon die vvilde
I Art der Fiirberrote (Kubia tinctorum L.|. Pliii. 24,
[95; davon span, d/i.so. Steinkraut.
I 492) *amantiii (v. amr) ) : dav. nadi Caix, St. 574,
altital. (njiiiaiiza, Liobo, Ueliebte, womitCaix dann
i wieder .smanziere, Verliebter. u. smanzcria, smanccria,
Liebkosen, Sdimcucbebi in Zusammenbang l)ringt.
493) amaraciis, i m. u. -um, 1 n. (gr. diidQaxoc
u -or), Majoran (Origanum Majorana L); dav.,
> verrautlicb dun^b Einwirkung clcr Volksetymologie,
I ital. majorana, maggioraiia: rum. mdgheran,
8. Cli. s. v.; prov. majorana; altfrz. marone;
I nfrz. marjolaine; span, majorana, mejorana; ptg.
maioratia, mangerona. — Dtscb. Meigranne. Vgl.
Dz 200 mnjnrnna.
494) '''amarasca, -am /". (v. amarus); davon
ital. amara.'ica, marasca, Sauerkirsche. Vgl. Dz 383
viara.'ica.
495) amarico, -are (v. amarus), ver-, erbittem
(vgl. Ronscb, Itala 162); davon ital. amaricare u.
'amareggiare ; prov. span. ptg. amargar; cat.
, das Adj. amarg. Vgl. Dz 15 amaricare. S.*amaricus.
41
496) amaricQs
514) 5ni5s
42
496) *aiuarious, a, am u. *amaricosus, a, am,
bitter liilier ilas Vorkomiiien iles AVortes s. Gt'oiges
unter aiiiaritogua): dav. in ileii pyreiiaiscben Spracheu
amarya, amar/iosii. dazu ilas .Slist. amarcjor. V-;!.
Dz 15 amarioire.
497) *amarItudo, diuem /. (o.l. *iSmarittinieu)
Bitterkeit, ^ frz. umeitiime Bitterkeit, Herzelei<l.
Vgl. Coriiu, R VU 365; Havet, R VII 593: Caiiello.
AG m 367 Ajim. 2; Ascoli, AG III 368 Anm.*
S. anch uiiteii *consuetaiuen.
498) aoiarus, a, urn i v. ^/ am schadigen, schad-
haft, krank seiu, Tf;I. Vanioek I 38 u: n 1234),
bitter, eriialteu im ital. amaro: rum. amar, s. Cli.
s. v.; prov. amarn: frz. amer; in den pyrenaischen
Spr. clurch *a}nariciis, -ostts (s. d.) verdrangt.
499) [*ambactiata, -am /. (v. *amhactiare n.
dieses v. ambactii.i. w. m. s.), Amt: davon ital.
amba.sciata, Botschaft; prov. embai.fxada; (frz.
ambassa'le ist Fremdw.); cat. embaixada: span.
embajada; ptg. embaixada. V<rl. Dz 15 amha-iciata :
Grober, ALL I 238.]
500) [*aml)5<.'tiator, orem m. (v. ambactu.i), Be-
amter; itaL amba^cuitore Botschafter ; frz. am-
basaadetir etc. Vgl. Darraesteter, Rev. crit. 1884
p. 370 u. dagegen Huming, Z IX 141.]
501) ambactos, -um m. (keltisohen Drsprunges:
partizipiale Bildmig zu dera mit der Priip. amhi
verbundenen Verbalst. ay- .,sicb bewegen, uniber-
treiben", vgl. Tb. p. 30; got. andbahts, Diener, ist
dem kelt. Worte urverwandt oder wahrscheinlicher
dem Kelt, entlehnt), Dienstmann (Gas. b. g. 6, 15, 2),
davon prov. abah {abait) im Girartz v. Rossilho
3603, (Gericbts)beamter, vgl. Dz 502 abnit: altfrz.
abait, ampa^, im Guill. de Paleme (ed. Michelant)
902, Beamter, vgl. Mackel p 74 (M. halt fiir mug-
licli, dais das Wort zwar keltisch ware, ilie Romanen
aber ikr Wort dem Germanischen entlehiit batten) :
Scheler im Anhang z. Dz 780.
502) (arab. *ambar, gemeiner, grauer Amber,
wurde von Mahn p. 61 u. Dz 422 als Gruudw. des
apan. ptg. Adj "s amarello, amarillo, gelb, ange-
nommen; von Taillian, R IX 297, ist jedocb nach-
gewiesen worden, dafs diese, scbon an sich wenig
wahrscheinlicbe, Aimahme. nacb welcher der Same
einer dunkebi Substanz zur Bezeichniing der gelben
Farbe geworden sein soil, sehon aus aufserem Grunde
unhaltbar ist, da die massenhafte Verbreitung des
Ambers, welche allein ilie Entstehung des scbon im
J. 912 urkundlich vorkommendeu span. Adjekiivs
erklaren kijnnte, fiir das friihere span. Mittelalter
nicht nachgewiesen werden kaun. Somit ist der
Ursprung des Wortes dunkel , ilenkbar aber ist
immerbiu, dafs es mit amariis, bitter, zusaramen-
hangt, wie ebenfaUs Dz a. a. 0. vermutete, aber
aus Riicksicbt auf die Logik fiir unwahi-scheinlieb
erklarte. Der Bedeutungsiibergang miil'ste gewesen
sein „bitter(licb) — gaUig — gelb'"; wenu Dz be-
merkt. dafs mit gleicbem Rechte sich „siirs" und
„gelb" durch „Houig" vermitteln liefsen, so ist ilies
allerdings bereitwillig zuzugeben, zngleich aber auch
zu bemerken. dafs eiii stichbaltiger Einwand darin
nicht enthalten ist, da ja ein Bedeutungswandel
immer in Folge einer einseitigen Auffassung u. tJber-
tragung eiiies BegrifFes sich vollzieht, so dafs also
unter melueren, vielleicht sogar vielen Ausgangs-
punk-ten des Wandels , welche an sich vorhanden
oder doch miiglich sind, immer nur einer von der
Sprache herausgegriffen wird.)
503) *ambTdao [ambo + duo), beide; ital. am-
bedue, amendue; rum. amindoi ; prov. ain(6e)dMJ,
I am(be)doti : altfrz. amdiii, andui , andns. Vgl.
Grober, ALL I 239.
504) [^ambitarius, -urn »n. (v. ambito), scheint
das Grundwort zu sein zu frz. andier, landifr,
Fcuer-, Brandbuck (engl. andiran). Dz 624 la)i-
dier brachte das Wort in Zusaramenhang mit dem
mlat. andena.]
505) |amblt«, -are (Frequ. v. ambire), umher-
j gehen, ist nacb Scbeler im Anhang z. Dz 799 das
I (jrundw. z. frz. hunter (vgl. auch Scheler's Dict.-'
j s. v.). Scheler's Grundwort ist gewifs annehmliarer,
I als die sonst aufgestellten (altn. heiinta, einen ver-
lorenen Gegenstand zuriickverlangen oder aufnehmen,
Dz 611 ; habitare, Littre), voUig kaiin es indessen
doch nicht befriedigen. ebenso wenig das von Scheler
in der 3. Ausg. des Diet, vorgcschlagene *hamitare
V. mlat. hamtis = germ. heim. Vielleicht darf man
an *amitare v. ames, iti^, Querholz u. dgl., denken,
so dafs clie Grundbedeutung wiire „eineu Stock in
j der Hand herumdrehen, mit einem Stock hantiereii,
ein Werkzeug handhaben" . Anlehnung an germ.
ilmiul, hant konnte die Bedeutungserweiteruug u.
-verschiebung erleichtern. — Nach Grober, ALL I
238 u. Misc. 40, soli ambitare das Grundwort zu
nndare etc. sein, vgl. dariiber unten enato.
506) ambitiis, -um (v. ambire), das Herumgehen,
ist nach Grober, ALL I 239. das Grundwort z. rom.
• *audo, altfrz. onde, Schritt.
507) 1. *ambo, -onem (gr. nnjiwv), Kirchenpult,
! ist nach Cais, St. 235, das Grundwort z. rum.
\amv6n, Pult, Tribune, u. dem ital. Deminutiv
biiynola „cattedra, larga cesta fatta di paglie in-
' trecciate, banco ove aUe udienze criminali stanno
; gli accusati". — Dtsch. Bidine. (Kluge v. c. halt
1 clen Ursprung des Wortes fiir nuch nicht aufgeklart.)
] 508) 2. ambo, ae, o, beide; ital. ambo, ambi,
j ambe; rum. ambi {imbi), amhe (imbe), vgl. Ch. s. v.:
[prov. ambs. ambas: altfrz. am$, ans, ambeit :
j sp an. ptg. ambos. ambas. Vgl. auch oben *am-
bidao u. unten "^amphoteroo.
ambriees s imbrex.
509) ambiilo, -are (nach Ronsch, Z XI 247, v.
ambo. also eigentUch „auf zwei Beinen gehen");
ital. ambidare „camminare" (dav. Vl)sbst. dmbulo
in der Phrase „pigliar ambulo") u. ambiare „ran-
dare dei cavalli a un certo passo", vgl. CaneUo,
AG in 359; rum. umhlii, ai, at, a; nur im Rum.
' hat ambulnre als volkstumliches Wort die urspriing-
liche Bedtg. bewahrt. wahrend es in alien (ibrigen
Spr. auf flie Bedtg. „im Pafs gehen (von Pferden)"
beschriinkt worden ist, vgl. Ch s. v.; prov. amblar :
, frz. ambler: cat span. ptg. amblar. Vgl. Dz 16
ambiare; Grober, ALL 1 239. — Cber den von einigen
vermuteten Zusammenhang von ambulare mit alter
etc. vgl. unten eaato.
510) [*ambiitriim = altfrz. ambure, beide.
Vgl G. Paris. Role de I'accent latin p. 62: Burguy,
I 112; Comu, R XI 109. Die Ableitung mufs als
hijchst zweifelhaft erscheinen.] S. iitrtim.
511) amentia, -am (v. me>w), Siimlosigkeit; ital.
amenza: prov. u. altspan. amencia.
512) [*amentio, -ire (v. ameim), von Sinnen
kommen, von Sinnen bringen ; dav. r u ra. amefesc,
a, it, i. vgl. Ch. minte.]
513) ^ameiitinam, i, n. (v. amentum fui agi-
I mentum), Treibmittel: davon altfrz. amentin, aman-
tin (b. Froissart, I'Esp. amnureuse 241. ed. Scheler),
I Schnur , die um den Kreisel gewickelt wird , dazu
I viell. das Vb. amenter. Vgl. DelbouUe, R XII 104.
1 514) ames, -itis (eig. apmes v. *apo, einfugen),
43
AI6\ ftmlM
r>2'.U aiMplii\siA
44
(JuxrhoU; lUvon jiroT. anti, hnlw-mi- Workwuifn.
vi-l r M.-vrr. R VII (S<H Min nisl-kt v. I.y.iii
loiitn' ilmiit
■I' »11. plK.
,ii. - All-
1^.111 !i>. h ifi. i>i im-lit, wii- l)«
iimiVcm. doiiiliTti •• hdilani.
l.iviiii III If r/.. mir,
II iiiNiV, l''n<uii<liii.
■ r B.Hltn. ill ill»
Ir,.
(SIO
vBl. I -I
ftl . .11 ,. .,1M.
«iril.
u. .!■ -
illirit.'<'ii >|.i. •imui), .UMii/.i.
511)1 •ttimrilH!., -litem /' (Mr mwiriJui v. iimicim),
Pr,,,,...i. ' ,v,..| itnl. (imiKrii; prov. timistnl-t ;
frt. : rnt. tunnltit (ilniiolii'ii umi-
KMri' < |>. 13); up a II. iimiWrfMif; ptK.
njni-.i,,. .. , ..,,.Ikt. AI.I, 1 231).
6171 (Amiritia, -aiu f (v <iwiicM.»), Kivuiulneliiift,
idt «liircli •iiiiiirifii.« vi'nlr;j|it,'l Horili'ii.)
618» tUllirtflii, -um «i. (v. (IhmViVi), Uiiiliiilliiii^':
ilavoii allfr/. iimif, kapi»'. MiiUf (iiir>i;lii'ln'rwi>i«i'
liiit.'t mull iifr- iiiiiiiiissr. ('lii>r|M-l^iniit/.<', ilninit
iiiir iiiitiT AiiiinlmK' imiut st4irki'ii
Vrrlinlllioniiiii);); span, (iinilii.
% i'lii- (liT Mciw li'si'iuli- I'rii'atcr
auli-l. V-l. p.; IJ2 <iiin7n. — Dz. 23« pantiifoln
ist iP'iii'itrt, audi f r/. rmmitoitfUr, I'inmuinmolii, init
amirlivt iii-Zusaiiiiiii'iiliaii); /.ii liriiip'ii.
5191 imiriis, -nm n<. (von iI.t \/\k]ain, bct;.'liri>ii.
Ik-lxMi. v);l. Vniiii'i'k I 1131, Fri'iiiiil: ital. awico;
rtr. nmic, iimih : prov. (imics: frz. nmi : cat.
amip: span. pt({. amign. — OImt iloii I'twait^Mi
Zu8nmni(-iiliaii(r /.wisclieii (iniici(.« diilcis . frz. (imi
dniij- 11. fr/. nnmilouer (vfjl. Tolilcr, Z X 577) s.
oIm-ii Ail-inut'iio.
520) 'iiiiiiduiii. I »1. (volkslat. fiir ami/Inn), Kraft-
rodil, Starki'. .'i. iiiiiylum.
621) arali. niiifr, Fiirst, Bofrlilfiliabfr (vgl. Froytaj;
I 59*): "la von ilal. almiratite (aiis nl-amir), ad-
miratilio, timmi raiil lo : ^yroy. nmirati-.i.dinirat-s, ami-
ralh-n: altfrz. tniiiri- (Wiinn Bi'lfj; fiir «iiesf Form
fiiiili't man h. Biirtruy II 370). amirniit (ilas t wach
.Vnalo^rii' iliT PartizipialsUimmi- auf -nt), amirail,
nmiral (c. r. (I»iiivih.<); nfrz. amiral; span, al-
mirniile. aUiiirag. nlmirage: pt;;. niniiraiile. Dit-
Form ill's Worti'S ist offfnbar in joili-r Kinzrlspraclie
Oop'nstanil volksrtyniolojiisiiT'iiilrr rinbildunjr f^i--
weisiMi, vi'rmoKi' ilcri'ii r.s lialil ili'ii Partizipial.stiimmi'ii
auf -lit, balil lien Ailji'ktivi'ii auf -(i/(i.i|, balil ili'iicn
auf -idius anf;e(;licbon uiul iibcnlii'S ilas anlaut>>n(lr
(I ti'ils als arab. Artikcl al toils als Priipos. ad
aufjri^fafst «riirilcn ist. Dio urspriin^lich allf^emoino
lU'ilcutung lies Wortcs, „Ft'lilberr'', wunli- (lurch
italicnisrhcn (sicilianischen , «ipnuesischcn) Einflufs
zu ilprjonij?'n ..Flottfnfiihrer" veren^t. Zusammrn-
han-; zwisdieii frz. amiral u. arab. amir-ul- ha'hr,
„Btf<'lilsbalier iles Mwrrs". anzunobmcn, wie En};ol-
manu p. 54 tliut, ist niclit iiur unni3ti<i;, soiiili'rn
auch unstatthaft, weil i-s (.rar zii scltsam wiiro, dafs
iler Artikol al sich erbalton liaben, das durch ilin
bpstimmti- Subst. /<a7ir abor geschwunden sein sollte.
Vgl. Dz 13 nhnirante.
522) amita, -am f. (WeitiTbildung aus am[m]a,
w. m. 3.). Vaters Schwi'stiT, Tanto, nur crhalti'n im
rtr. ameda (in Ampezzo; dort ancli rameda, wo
r=l aus dem Artikel la. vgl. Ascoli, AG I 381, Z. 2
V. ob."), niederengd. anda, oborfngil. amda, vgl. As-
coli, AG I 230 Anm. 1 u. 511; im altfrz. ante
(c. 0. antain) n. im nfrz. tante, das anlautende t
der letzteren Form erkliirt sich aus kindersprach-
liclior \Vi««Ii<rlioluiijt dt's \V«rt<>«: niU(e)antf -- iiii-
((iii(r , wiidurnli der .\uitlaut doH ■irHtt^i8t>t/.ti<n zu
di'in Aiilnut di>» /.wi>it^'m>l/l<'n WorU'S wnrdu, vgl.
Drtriiii'Hli'lvr, Trail»' dn la fonn. dt'S nmU I'lHiipusfs
II. 207 Anm. 5; Caiu'll». AG HI »11 Anm. I.
Ill ili'ii cibrigi'ii roni, Spr. (nb audi iui Prov.?) ist
(iiHifii dnrdi grioi'li. thia (ital. cm. «pan. ptg.
(in) u. iliirdi It. /iriHi'i (so span, ii pig. nolmn tia)
vidlig vordningt wordKU. Amli'ivrsoits hat amiln
in ili'in KnglisrIiiMi (iiioif) u. l)oiitsi-lii>n din bi'tr,
giTin. W'lirtt' vollig odi'r docli naliuzii vidlig vi«rdriingt.
5l.'.Hi aiiiiiia, um -/' (Lallwurt dor Kind(>r.tpradi<'
ziir Hi'zi'irbnung ili-r Siiugorin. insbcMDiidnni dor
Aiiinio, ualirond ziir liononnnng dor Mnllor diosolboii
l.anto, niir in andoror Folgo: mtiiini, ilioiiton; in der
Vnlksspradio wiirdo nmmii audi ziir liozoidinuiig
dor Ohronlo gobraudit, woil man irgoiid wolcho
Ahnlidikoil zwisdion die.som Vogol u. oinor Ammo
horausfand: in diosor Bodtg. kommt das Wort bui
Isidor 12, 7, 12 u. (Jloss. vor: vdii Isidnr wird os
tliiirichtorvvoiso von amaiv abgoloiti't: ,,haoK avis
vulgo dioitur amma ab amando parvulus, undo ot
lac praoboro fortnr nascentibus") ; davnn span. ptg.
(i»iri, .\mmo, VViirterin, Haushilltorin, Ilausfraii, dazn
wiirdo das Maso. aiint niit der cntspr. Bedtg. gp-
bildet. Vgl. Dz 421 «»1«.
itjr Die mil amm .... (= ad + m . . . ) an-
lautoii'lon Verba, wic *i\mmcnHiirare, *aiiiminaiv u.
dgl. spIio man unter den botr. Simplizibns; iibcr
*(i»im(e(i;'('(vgl. GWiber, Misc. 40) 9. oben ud me care.
524) *umiui'K'iiIo, -arc (nnigcstoUt aus accumulu,
are), anfliiinfen, = ital. (imnmcchiare (mit dor-
selbon Bedtg.), vgl. Storm, AG IV 391.
525) (iimiiestia, -am /"., gr. dftvi/aiia, ist als
gi'l. W. mit dor siiiitgriech. Aussprache des ^ als
( in dio mm. Spr. iibergogaiigen : ummint'ia etc.)
52ti) iimo, -are (v. \/ (k)am bcgohron, liobon, vgl.
Vanieek I 113), lieben; ital. amare; rtr. amir
(ital. Fremdw., „gehijrt in koinein riltischen Orte
zu den gowiihnliclien Wortin'ii (meistons ist ,gern
haben' ii. ^vnlor bene' iiblich , bokannt ist es aber
doch und gilt fiir cin edlores Wort", Gartner, §6):
prov. amar; frz. (amer, wovon jotzt noch amant,
u. durch Einflufs dor stammbotonten Formen) aimer;
oat. span. ptg. nmnr. In den pyreniiischen Spr.
ist dio Anwondung von amarc durch qiiaerere =
qtierer wescntlich I'ingoschriinkt wordcn. — Ober
frz. aimant „Magnet" u. dgl. s. obeu adamas.
527) iimor, -Orem m., Liebo: ital. amor: rtr.
amnr (audi Formen u. Ableitiiugen rait abgefallenem
(I, vgl. AG I 107 Anm. 3): iibor den sehr cigen-
artigon prapcsitionalcn Gobranch dog Wortes mit
odor oliiio Vorbindnng rait par {jiaramur^propter),
in welchem es lautlich an mortem sich angloicht
(amiiort „wegon", s. Ulrich, Gloss, z. Chrest. I), vgl. As-
coli, AG 1 25, Anm. 1; ital. nmore {per amore wird
di.ilektisch cbenfalls in ilor Bedtg. „wogcn" gebraucht);
prov. amor-x; frz amour; cat. span, ptg amor.
528) *am<)rOsiis, a, um (v. amor), verliebt; ital.
amoroso, Adj. u. sbst., u. moroso, nur Sbst., vgl.
CancUo, .-\G. Ill 391 : in den ubrigen rom. Spr. ist
das Wort in don entsprechcnden Formen vorhanden.
529) (*amphasiii, -am f. (verdorlit, aus griech.
dipaolu Sprachlosigkoit, violleicht in Anldinung an
tp.ifaniq). bis zur Sprachlosigkeit gesti^igerte Angst,
daraus vormutlich ital. ambasciii, Qual, dazu daa
Vb. amhasciar, Qual empfinden, vor Angst keuchen.
Vgl. Dz 15 ambasciata. — Caix, St. 139, woUte
in dem zweiton Bestandteile dee Wortes (-aseia) It.
I *anxia erkennen. Vgl. Nr. 621.]
45
530) ampblsbetlctls
551) andrOn
46
530) *fimphisbeticus, a, um (^r. duiftajitjxixoi),
streit-, zweifelsiicljtitr, ist iiacli Riiiiscli, Jalub. XIV
341 (vgl. C. Michaelis, ebenda XIU 3271, das Grund-
wort zu ital. lii'^hHico, laimiseli, wunderlieh.
531 1 *aniph6teron fer. d,u<f6ti<jov), beides, ist
nach Dz 506 amhure das Grundwort z. altfrz.
ambore, nmhure, altital. amhiiro: sowohl im Alt-
frz. wie im Altital. findet sich das Wort Im Siiine
von dutfoxfQOv .... xal (v^l. eiijjl. both . . . and)
= „8owohl . . . . als audi" gebraucht. Die Ableitung
auB amborum verwirft Dz, ebenso die von ilim in
(Icr Gramni. 11' 416 vorgebrachte von nmbo + ulriim :
gleicLwohl diirfte ambnnim, woraus viell. aiiibora
gebildct wurde, frrofsere ^S'ahrsobeinlichkoit fiir siob
haben, als das griech. Wort.
532) ampliiis (Komp. N. v. am phis), welter;
altfrz. ampleis kami nicbt unmittelbar aus dmjtliiii
entstanden sein, sondcm ist eine nach dem Muster
von gordeis == sortlidiiis v. ti6rdidu.-i geformte Neu-
bildung, vgl. W. Meyer, Z XI 250; Suchier, Grober's
Grundrifs, Bd. I 611. Vgl. Dz 507 ampleis.
533) ampliis, a, am igebildet aus aiiib u. dem
rauItipUkativen Suffix pala von \/ par, pal fiiUen,
vgl. V'anicek I 508), weit; ital. ampio; pro v.
amples; frz. ample; span. ptg. aticho. Vgl. Dz
422 aticho.
534) aiuiiroa, -am /'. (gr. dfiogytj) u. *amiircula,
-am /'., Olscbaum; ital. morcn (mail.), morchia =
amurcula, vgl. Flechia, AG U 329, morcia: cat.
morea ; s p a n. morga. Vgl. Dz 217 morehia : Grober,
ALL IV 120.
535) amygdala, -am /'. (gr. dfxvySd'/.rj), Mandel,
fiir das Volkslat. sind die Formen amidala, amen-
dola, amaudola anzusetzen, vgl. Grober, ALL I
240; ital. maitdola, mandorla; rum. manduld u,
migdala; rtr. mandel; prov. amenta u. {a)mella;
frz. amande; cat. ametlln; span, almendra; ptg.
amendoa. Vgl. Dz 202 mihidnria, Grober, ALL I 240.
536) amylum, i, n. u. amuluiu, i, ». (gr. duv/.ov),
Kraftmehl, Starke; davon iu gleieher Bedtg. ital.
amido: frz. amidon (Fremdwort, vgl. Meyer, Ntr.
165); span, almidon: ptg. dmido. amidao. Die
rem. Formen notigen zur Ansetzung eines volkslat.
Substrates *amidum. Vgl. Dz 16 dmido.
537) ana (gr. «>■«), je (bei Zahlwortern distributiv,
z. B. folii cijpressi ana uncias tres deleres, Veget.
4[3], 2, 6; ahiminis castorii ana uncias duus,
Plin. Val. 1, 36); in derselben Bedtg. findet sich
ana gebraucht in dem Lyoner Dokument, Le Car-
c^beau du Peage de Givors 1225 (ed. Guigue s. a.),
vgl. K. Hofmann, RF n 361 unten.
538) amerik. ananas, die Ananasstaude u. deren
Frucht; ital. span. frz. etc. «»i«»«(<; i>tg. anandz
Ananasfrucht, ananazeiro, Ananasstaude. Vgl. Dz
16 ananas.
539) anas, -atis, daneben -itis u. -atis (ent-
standen aus a-na-t, vgl. Vanicek I 24), Ente; ital.
(sard.) anude: rtr. oberengd. anda, unterengd.
andang , andan , obenvald. enta = dtsch. Ente,
vgl. Ascoli, AG Vn 444 Anm.; prov. anedu: alt-
frz. anne. dazu Dem. atiette (nfrz. ist can-ardv.
nd. cane, dtsch. Kahn, eingetreten, vgl. Mackel 13);
cat. «)ifc/i; span, dwade: ptg. adei». Vgl. Grober,
ALL I 240: s. auch anatra.
540) *anatra, -am, anitra, -am (v. anas), Ente;
ital. dnaira. anitra, venez. dnera, trent. dnedra
etc., vgl. Ascoli. AG VU 444 Anm.
541) anatomia, -am^'. (gr. dvazoixia), Anatomie,
dav. i t a 1. (neben dem gel.W. anatomia) notomia ,,&tidL-
zio, scarificazione inutile", vgl. Canello, AG III 391.
542) alid. ^nazan, antreiben; davon (ein altrom.
Vb. anetsar, das sich in den Reichenauer Glosscn
findet, vgl. Dz, Altrom. Gloss, p. 41) ital. anniz-
zarc (nur dialektisch) mit dor Bedtg. v. aizzare,
vgl. Caix, St. 153; altptg. anazinr (ilesson Bedtg.
noeh nicht geniigend ermittelt ist, vermutlich bedeutet
es „Rauberei treiben"), davon anasiador ; ob neu-
ptg. ana<;ar, schiitteln, mischeu, dem altptg. Worte
entspricht, mufs dahingestellt blciben. Vgl. Tailhan,
R Vni 612.
543) arab. 'anbar (vgl. Frcytag IU 227»), Ambra;
ital. ambra: frz. nmbre: span. ptg. (imtnr,
alambar, nlamhre. Vgl. Dz 16 ambra.
544) I'ancido, cidi, cisnm, cidere (v. amb- u.
caedo). Dieses aus dem Sbst. ancaesa. -drum. Ge-
fiifse mit erhabener Arbeit, b. Paul, ex Fest. 20, 3
zu erschlicfsende Vb. ist im altital. ancidere etc.
nicht erhalten, wie auch schon Dz 352 s. v an-
nabm , es ist das letztere vielmehr , ebenso wie
prov. a»c»r, = occidere, vgl. Fumi, Jlisc. 97.]
545) ancou, -ona m. (gr. dyxiuv), Bug, Bucht,
EUenbogen, hakenformiges Werkzeug : aufa. scheinen
zuriickzugehen frz. gond, Thurangel (lothr. angon),
vgl. Dz 169 '/onro,- u. span, ancon, Bucht, Rhode,
vgl. Dz 422 anco. S. auch unten contns. — Ver-
mutlich von aneoji abgeleitet ist auch ital. (dial.)
ancona, Strafsenecke, Kapelle an oiner Strafsenecke,
Heiligenbildchen, vgl. Mussafia, Beitr. 26.^ Dz 352
s. V. liielt das Wort fiir aus gr. eil:on [tixtov,- diva)
entstanden, was durchaus unwahrscheinlioh ist.
546 1 ancora, -am f. (gr. dyxv^a), Anker, ist
ohne Bedeutungs- u. Lautiinderung (nur frz. ancre)
in die rom. Spr. iibergegangen.
547) *ant'6s, «. (gr. dyy.oo), Bug; davon ptg.
anco, EUenbogen, vgl. Dz 422 anco.
548) *ancra od. "*angra, -am /'. (im Lat. nur
Plur., z. B. b. Isid. gloss, no 93; venvandt mit uncos
etc. mit der Grundbedeutung „Kriimmung") ; davon
span. ptg. angra Bucht, vgl. Dz 423 s. v.
549) anciilo, -are (vieO. verwandt mit St. anc-
krunim u. demnach eigentl. bedeutend „sich kriim-
men, sich bucken"), kredenzen, davon viell. nach
Caix, St. 206, itaL (aret.) anc[u]lare, schaukeln,
vgl. auch antlia, von welchem letzteren das ital.
Vb. besser abzoleiten sein diirfte.
550) bask, andraminac, eigentl. Schmerzen der
Fraucn (die als Vorwand tlienen komien, um z. B.
Besuch abzulehnen), soil nach Larramendi's kuhner
u. wenig glaubhafter Vermutung das Grundwort
sein zu span, andromina, Kunstgiiff, zur Tauschung
ersonnene Geschichte, vgl. Dz 423 andromina.
551) andron, -ona m. (gr. dvSQiuv), ein Gang
zwischen zwei ilauem eines Gebaudes, ist das wahr-
scheinUche Grundwort zu ital. androne, breiter
Gang, Vorhaus, welches Wort nach Liebrecht, Jahrb.
Xin 231, durch Emschub eines r (der jedoch bier
gar nicht wahrseheinlich ist) aus undone andare
entstanden sein soil. - Eine Nachbildung des gr.
diSpiur (v. di/'iff Mann, also eigentl ..Miinner-
gemach-) soU nach Dz 409 verone ein lat. "riro,
-onem v. vir sein, woven ital. verone, offener Gang,
Altan, Erker, vgL dagegen Storm, R 11 327, wo in
uberzeugender Weise verone von umbr. eero, osk.
veru „Thur'' abgeleitet wird. Was Caix, St. p. XI
Anm. 2, gegen Storm einwendet (die Grundbedtg.
von verone sei ,,Terrasse" u. dgl. gewesen), ist von
keiner Erheblichkeit, u. die von Caix vermutete
Identitat des ital. Wortes rait frz. perron voUig
unglaubhaft. Baist, Z VII 124, vermag sich das
Wort nicht zu erklaren u. bemerkt nur, dafs es der
47
Nf3) ^ni\\^T\«»
r)7li iMilinill
4S
sA-l
il
II«<lU; tiarli ciiiip<niiitrii<n tii rat. hara»n. «nun.
t<(trtnif:>. pt g. ('<trii»<(>i, tifliiiiilor^vpniiiitlicli uli'iclicn
tiiit I'ti^l. iri'iinr/ii) |initM<ii wlinlo.
'"■llrtritt», -utn »1, (\. iiNcWiis), KiiiKviT-
. i. iiiir//iii'i> . mill, iiirliir. «. Cli. iiirl;
IT.... ,.M.(..r.
063^ AnMIOit, -uni m. (v. (ihii«), klaim<r Rini;;
ilavon it It I. hhW/o. •Iitv. •las Dciu. iiHrUotli, in/net-
lolli „»|KHnr (li iiiiiioKtrii ili piiKta", v(;l. C'aix, St.
M4: mm. me/, I'l. f. inrU, v^'l. Cli. .v i'.; |>rov.
(■Mr/-», fr«. (iiiiW^ iiiiiiriiii; nit. ii»ir/ ii. iihW/(|;
«pan iiiiiWii, |)t>: innnW.
5fi4) anir^lik (u Hiiinkriii), -niii /'. («r. uyyainia,
iimnnm^rl. w...,. v i .t, I'Volmfiilir-
wfrk;-lB»..i. i:..ilriiiif,'iiiiK';
altniinn. .r .tsrliiuliK'unt;
fur ilir unl» r.. iiiiLi. I.. Hui.uii.- .11.." Ituit. oiU<r
Ziicti.'txit. xgl. Tailliaii, K IX -131 (.lii/.n Siuliicr,
Z V I7ah ptK. iiiiiiiirird. Mirtp-ld filr Zii};- odcr
I^Httjcrvv Drvir vorimitcti' ZuHaiiiiiu'nliaii|{ /.wisrlii-n
iiM^iiriii II. i t n I. ^(l|•llrl'l. nveria), iirdiiiVi. frz.
(ir<iiii' ri.i. li Srhi'lcT iiii Dirt. s. r. «las Vbslist. zii
allfr, iikt'Ti. V. It. riiiiM.»), ptj;- 'iriiiim,
Wi'L- . r, riackoroi, v^'l. I)z 31 nvaiiia
II. .1 - 11 Aiiliaii^' 709. Harf man ilas
(•lauln'ii 11. al.iUliaft ist i.s ^falls luun «'iin' Jlittcl-
form •iiM;/ii(in(i aiiiiiiiiiiit) -, sn ililrfti'ii «lann aiirli
itnl. (iniriVi, frz. urtiiie. span. Ii<ilietiii , l)t},'.
(ir(ir«i, Hufi'nstcuor, Slcuer auf iilier Soo jjelieniio
Wart'ii. Schaili'ii an SrliifT oder LatliiDf,', fiir in ilirer
Kodt);. nacli besondcriT Kiclitiui); cntwiekolto Go-
staltunp'n von *atiiiiitiriu t^elialtcn werdon. Gcwohn-
lioh loitot man avaria ct<\ von arab. aicdr, Ge-
lirorlien. Bcsoliiidigung, ab, vgl. hz 31 avaria. Mit
ilts<di. „Hafen" n. djjl. liat «las Wort nitdits zu
schaffon, Bildnngcn «ne dtsdi. Havarie n. dgl. bc-
rnben anf viplksetvniidogisieri'ndi'r .•Vngkiohuiig. —
Die Vommtung, dafs frz. angar. Iiitiu/tir, S<huppon,
mit (iii,(;(iriii zusaninienbiinge, ist naliulicgciid, gloicb-
wobl abor ans lantlii'bom (irundc abzuHoi.sen, ivie
dies audi Dz 508 atii/ar thut; an kolt. Ursprung
des Wortcs darf man cbcnso wenig denken, vgl.
Th. 89. Sollte cs vom dtscb. haui/en abzuleiten
Bein ? Die urspriinglicbe Bedtg. des Wortes „Schutz-
dach" wiirdo dazu gut stiiunien, cbenso die alio
Fonn hangard, vgl. Stappers 3177: Seheler freilich
ini Diet. .«. t!. weist die Ableitung v. lunuieii unbe-
dingt zuhick. — Baist, Z VU 117, sebliigt fiir
span, eiii/tiera, ptg. angutira lat. 'eqiiaria als
Grundwort vor, indessen liegt weder eine Xotwendig-
keit vor, von angaria abzugchon, noch ist die
Nasalierung zu crklarcn (indentico f. idenlico ist
ein ganz andcrer Fall).
555) (angaron ». (gr. ayyarjov nir>, Signalfeucr,
Acscb. Ag. 292), ist nacb Mahn, p. 128, u Dz 423
(ingaro identisch mit span, dtigaro Signalflamme.
Das ist urn so glaublicber, als im Altspan. auch
angaria in einer der urspriinglicbeu noch ziemlii-h
nalie stehenden Bcdtg. erhalten war, s. den vorigen
Artikel. Larramendi erblicktc in deni Worte eine Zu-
sammensetzungaus bask, an, dort, + garra, Flamnie.)
5561 angeliis, -am m. (gr. ayyt/.og), Bote, Engel;
ital. angelo: rum. imjer, s Ch. .s. v.: rtr. anyel;
j)rov. (ingd-a: frz. angeles (zweisilbig, z. B. Pass.
393, vgl. Stengel, Wtb. 89 Anra.), angel, ange;
cat. span, angel: ptg. anjo. Vgl. Dz 508 ange.
557) malaiisch angreq, cine Orchidceoart ; dav.
frz. angrec, woraus wieder der pscudo-lat. bota-
nisclic Name angracctim abgeleitet ward, vgl. Devic
s. v., Fafs, EF m 492.
558) itllirnilirt, •Mil /. (Doni. v. angtii.s), Aal;
i t nl. (iiii/iii//ii . ( y /..angiiillf. nfiiiix. angiiila: ptg.
(Iiii/iii7/ii. iiiigiiia, nigiiia.
rifill) (iiiitriii)), -fill |v. aiigo], die Sclilangc. ist
ill den roin. Spr. durcb srriiriis als dcin Inutlicli
lnM|iii'ini'n.|i W'lirti' vidlig vcrdrilngt wordon.)
r>ilO) aiiKAlrtriiih, a, inn (v. ungiilus). in dc.r
Krko lii'liiidlicb ; rum. iitii/liirr, Winkcl, Vorstock,
H. I'll, iinghiit.
&lil) aiiirnlONns, it, um (v. nngnlus), eokig;
ital. aiigiil(isi); rum. iiiigliiiiriis , ». Cli. ungliiu;
pro v. II II giiliii : frz. iim/ii/ci/.r; span, p t g. aiiiiiiloxo.
Mi'2) itllgnllls, -lllll (vom St. dOf/-, wow. ang-n,
aiig-u.slusvU:), \Viiikol; \in\. angutii : rum. iitif//tM(
f., VI. unghiiiri, s. Cb. s. v.: prov. angle-»: frz.
«nt. angle: span. ptg. angulo.
5li3)*ail||rnrT5li »». (gr. dyyovinor], Wasaormolouo,
IhI wobl das (Jrunilwort zu dem gloicbbcMb>ut«ndeii
ital. (dial.) ii. span. an(inr(r)ia, vgl. Mussafia,
Bcitr. 27; nacli Larrameuili (b. Dz •^23 ((»'/.) ist
das Wort baskiscb, docli ist solchcr Ursjjrung wenig-
slons fiir die ital. Fornien unnalirsclioinlicb.
rilil) ["'iiiigasliiril u. -iii, -am (v. angustus),
(inindwurl z. ital. giiaxUiila. Flasclio mit ongom
Hals: prov. cHgrf.slarii, vgl. Mussalia, R II 477.
S. acor.]
666) liiigristia, -am (v. anguitits; dor Sg. ist zwar
solton. iindol sicli aber doch z. B. b. Sail, fr., I'lin.,
Augustiii. serm. 22, 3, s. Georges s. v ), Engo,
Angst; ital. augoscia (danobon als gol, W. anguslia,
vgl. Canello, Atl III 339); rtr. anguonchv; prov.
angoinsa: frz. angoisse: altspan. angoxa; cat.
ncuspan. ptg. congoxa, congoja (indem an- als
Priifix aufgofafst u. mit con vortauscht wurdo.) Vgl.
Dz 21 angoscia; Grober, ALL I 240.
566) aiigriistTo u. ungQBto, -lire (v. angustim).
vcrengon, in <lio Enge troibon , iingstigon; itaL
angusliare u. angoseiare; rum. ingiist, ai, at, a,
3. Ch. ingiiiil ; prov. angois.'^ar; frz. angoisscr;
span. ptg. angw^tiar.
567) jiiignstus, a, uiii (vom St. ang-, wov. ango),
eng; ital. angusto; rum. ingust , s. Ch. s. v.:
(prov. aiigoissos, cngnyssos = *angustosus); span,
ptg. nngosU).
568) SnhclTtiis, -um m. (v. aniielo), Sclmaubon,
Ki'ucheu, 8. oben *alenitus.
569) iinhelo, -are (= am + helo), schnauben,
keuchen; ital. anelt'.re ,,tiraro il fiato lungo, aspi-
rare moralmcnte" (neben dem veraltoten atcnare
„tirar il fiato"), vgl. Canello, AG III 397; sonst
ist das Vb. durch *alcnare verdrangt worden, s.
oben *aleiio.
570) iiiiimii, -am f., Lebenshauch, Seele; ital.
anima (u. alma, vgl. Canello, AG III 329; sicil.
anna, dav. Dem. mail, armclla, mod. rumela, vgl.
Flccbia, AG U 366 u. 376); rum. inimd, s. Ch.
s. v.: rtr. *anma, ana, vgl. Ascoli, AG I 371 No
234, vgl. auch 438 Anm., ulma; prov. aiima, alma,
^arina; altfrz. anima (Leod. 174, Eul. 2), anema
(Al. 109 d), ammc (Al. 67 b), anaine (Al. 82 e, 121 o
etc.), erme (Steph. 12 b), vgl. Stengel, Wtb. p. 90",
anme, alnie, arme ; nfrz. dme: cat. arma, alma:
span. ptg. alma. Vgl. Dz 21 anima.
571) animal, -Is n. (v. anima), lebondcs Wesen;
ital. animale (in zalilrcichen Dialekten bezoichnet
animale nur ein bestimmtes Tier, das Schwein, die
Kuh, die Hiindin etc.); rtr. oberwald. armul. Rind,
alimeri, Schwein, s. Gartner § 4, friaul. nemal,
Ochse, (magyie, Schlange). „Vom PI. animalia wird
ein neuer Sg. gebildet: animalium, suis. Igimari,
49
572) aiiiimis
595) antta
50
ong. aimeWs". W. Meyer, Ntr. 101: frz. aumaille =
aiiimalia (frewohnlirli nur ini I'lur., so dais also ein
urspriiiiijlicher Plur. das PluralsvifHx amiimmt),
Mast(riiulivieh: span. ptj;. animal, Tier, aufserdom
jitf;. aliiiiilho, -a, juiiger Stior, junge Kuh, galic.
aniialld ,,buey flaco". — anima} ist im Rom. (lurch
li<stia inelir oder \vpni<;or verdrangt worden. —
Vyl. Dz 513 aiimaille: Parodi, R XVII 53. — Vgl.
W. Meyer, Ntr. p. 101.
572) uniuus, -um »;., Seele, Geist, ist in den
rom. Spr. — ausgenommen da» Pro v. u. Frz., wo
es dureb *coraticum vcrdrangt ist — in den ent-
spr. Formen vorhanden.
5731 iiiiisiiin, i, n. (gr. aviaov), Anis (Pimpi-
nella anisumL.); ital. diiice; rtr. eHJ,*, P\. anisch
(ital. Fronuhv., vgl. Ascoli, AG 1 9 Anni.); frz.
span. ptg. aids.
[*aiiTto, -are s. cnato, -are.j
574) germ, aiikja (alid. uncha, encha), Schenkel,
Beinrolire, ^ frz. auche. Rblnohen: ital. pro v.
span. ptg. cat. a)ica ; frz. hanche, Hiifte ist
(gegen Dz 16 anca) etymologisch von ayiche zu
trennen ii. aiif germ, luinka (s. d.) ziiriickzufuiiren,
vgl. Biigge, R III 152; Maekel p. 52, 57, 143.
Auf (uitd, das im Cat. ,,uatica, groppa" bedeutet,
fiihrt Parodi, R XVII 53, zuriiek cat. aixancarrar,
die Seine ausspreizen.
575) jiers.-arab. an-nafir, eherne Trompete (vgl.
Kreitag IV 312'); pro v. aniiifil (?), kleine Trom-
pete; span. ptg. aiiafil, anafil, maurische Trom-
jiete, vgl. Dz 423 aTiafil.
576) l*aii-iiasito, -are (v. ad u. iiasm), rieehen:
davou ital. (genues.) aniiastd, rieehen. dazu Vbsbst.
annastu, Gerueh, vgl. Fleehia, AG VIII 323.]
577) arab. annilaii, Indigo (vgl. Freytag IV 359'),
span, atiil. aiiir: ptg. and. Vgl. Dz 443 s. v.
578) anuieulus u. *aiiniiciiliis, a, um (v. anua
mit laugem a, neil aus ac-nus), einjiihrig; ital.
sard, (logud.) anniju, annigrii, Pferd von einem
Jahr, neap, anniechie, Stier von einem Jahr; rtr.
oberwald. anuljs, anugls, Lamm; span, aiiojo,
Kalb von einem Jahre; ptg aniiojo, Kalb von einem
Jahr, vgl. Ascoli, AG VU 515. S. auch aunotinus.
579) *an-n6eto, -iire (v. nox), die Nacht ver-
bringen; ital. annotiarc; (rum. innopte:, ai, at, a,
s. Ch. noaj)te); pro v. anoitar; frz. anuitier,
anuiter, sich bis in die Nacht verspaten, in der
Nacht reisen.
580) annotinCs, a, um (v. annus), vorjahrig;
rum. anontin, Lamm, Fiillen etc. von einem Jahr;
s. Ch. «K.
581) aunubQo, -are (v. nuhes), Wolken herbei-
treiben ; ital. nninivolarsi: rum. a ae inttoura,
vgl. Ch. nour : span, avublar.fi; ptg. amiviarse.
582) aunularins, um m., Ringemacher; ital.
aneUaro; rum. inelar : prov. aiielier-s.
583) [^auuiUo, -sire (v. nnnulus), ringeln: ital.
annellare: (rum. iitelez ai at a = in annulare) ;
frz. anneler : span, anillar ; ptg. an(n)elar.]
584) auuumero, -are (v. numerus), zuzahlen;
ital. annovcrare. Vgl. Dz 387 novero.
585) iiii-utmtio, -are (v. nuntius), ankundigtn:
ital. annunziare; prov. annunciar ; frz. annoncer,
davon Vbsbst. annonce; span, anunciur: ptg. an-
nunciar.
586) anniis, -um in., (Kreis, Ring), Jahr; ital.
anno; rum. an, anutimp = anni tenipus, s. Ch.
an u. timp; rtr. ann, anj, any, vgl. Gartner, Gr.
§ 105 u. 106; prov. an-z; frz. an; cat. an; span.
ano; ptg. anno. Vgl. Grober, ALL I 241. — hoc
Korting, lat.-rom. Worterbuth
(dafiir *liocquc nach Analogic v. unqiie etc.) anno ;
ital. uguanno; rtr. uonn; prov. of/an; altfrz.
ouan; altspan. horjano; altptg. ogano. Vgl. Dz
335 uguanno; Ascoli, AG VII 527 Anm.
587) uusii, -am /'. (nach Vanicek I 39 von \/ am
stark sein). Griff, Handhabe, Henkel; ital. (dialekt.)
iisa, aza etc., vgl. Mussafia, Beitr. 30; frz. anse,
Bucht; span, asa, Henkel; ptg. aza, Henkel,
Fliigel einos Vogels (gleichsara der Henkel. an wel-
chom man den Vogel anfafst). Vgl. Dz 429 aza. —
(Nach Bugge, R IV 349, soil von ansa ein *rt|i(]-
.siiiHi abgeleitet worden u. daraus ital. agio, frz.
aixc oiitstandon sein. S. oben *ad-atio u. uuten
*asium.)
588) r*ansiuiu, i n. (v. ansa), nach Bugge, R IV
349, (irundwort z. ital. agio etc., s. *asium.]
589) [*anso, -are (v. ansa), eine Haudhabe dar-
bietcn, scheint das Grundwort zu ptg. azar , Ge-
legenheit bieten, bequeiu machon, zu sein.]
590) [hd. anstecken soil nach Dz 571 enticher
\ das Grundwort zu dem gleichbedeutenden f r z. en-
I tidier (altfrz. entechicr , cnlichitr) sein; diese
j Annahme stol'st aber, wie auch Mackel p. 104 (vgl.
auch 144) andeutet, auf grofse lautliche Schwierig-
keitcn : u. auch abgesehen von diesen ist die einfache
j Ubertragung eines fertigen hd. Kompositums in das
Frz. nicht eben wahrscheinlich ; man wird vielmehr
! mit Scheler (im Dict.^ enticher) in diesem Verbum
! nur eine Variation von entecher, entacher (mit dem
j Vokal der stammbetonten Formen) erblicken mussen.
jsuchier, Reimpredigt p. 66, leitete das Verb von
Hntitiare (v. titio) ab, was Horning p. 6 mit gutem
Gninde abweist. Caix, St. 616, will ital. tecca,
altfrz. teche, teka auf got. taikn-s, ags. tdcen,
alts, tecan zuriickfiihren. S. unten tac- u. taikus.]
591) ansiila, -am /'. (Dem. v. ansa), Henkelchen,
kleine Schlinge; ital. ansula ,,anello da fermar le
cortine"; ansola „anelly a cui s'attacca il battagUo
deUe campane", u. asola „occhiello", vgl. Canello,
AG III 366, Cabc. St. 168, Morosi, AG IV 141.
592) [*ansularius, -um (v. ansa); davon ital.
(lomb.) asidiere, usoliere ,,nastro, legame con cui
si stringono le brache etc.", vgl. Caix, St. 168.]
5931 autae, -as f. (v. ante), viereckige Pfeiler an
den Thiiren u. Ecken der Tempel, davon nach Caix,
St. 154, abgeleitet ital. anticchia „nottolino per usci
e finestre", lomb. ante-ine ,,imposte", rtr. (lad.)
antina , .porta del giardino".
594) ante, Priip. u. Adv., ist in den rom. Spr.
in prSpositionaler u. adverbialer Verwendung nur
in Verbindungen {ah+ante, de-\-ah-\-ante, in + ante)
erhalten, blofs das Ptg. hat das einfache Wort
sich bewahrt, das Span, braucht wenigstens ad-
verbial antes. Vgl. Dz, Gr. 11^ 482 (wenn da-
selbst ital. ao^i' = n((ie angesetzt wird, so ist das
selbstverstandlich ein Irrtum).
595) autea (v. ante), vorher, friiher, ist das
wahrscheinliche Grundwort zu ital. anzi, altfrz.
ains (prov. cat. ans). Lat. antea^antja mufste
lautlich ital. *anza , frz. *aince ergeben , beide
Formen aber standen hinsichtlich ihres Auslautes
vereinzelt innerhalb der Adverbien da u. traten des-
halb zu den Adverbialbildungen auf -i, bezw. auf
■s iiber (nnze : anzi nach avanti etc., vgl. post : poi;
*aince : ains, nach postea : puis, moms ^ minus,
dans == de intus u. dgl. Im Ital. hatte allerdings
das Antonym poscia aus postea die Erhaltung von
"anza begiinstigen konnen, es uberwog indessen die
Einwirkung des stamm- u. sinnverwandten avanti;
anzo ist oder vielmehi' war eine nur sekundare u.
&1
50(i> int(r<) ailuuni
iilllA
h-2
ctinloktiti'h U>(;rt>nito Nvbonfonn fur itnti, V);!.
Un'l'. r. ■/ \ 17>'i Dor niifnillijfn S»'li\vuiul do» nii8
(I I'l ' in fnt. ittnx '(iinrr nim <iii(r<i
III»! ■ k in f>ii*lrn : pni», ii</ horiinn'f)'-'
fn ! (ir nol>oii (irii). (imbor, /. VI JtJO
Anui. u. \ Wu, war cmioIkI unti, (■im.i huh aiitr
i[H\ (u orklJiron. wop'^tin oin/uwondon ihI, diirs dux
Until, li ,. li>i ,, 1,.. „1 iirliworlii-li ini VolkHliit. aii-li
irj,'' ilton voriniiflito. I»/ 21 oHri loKcto
it.> n. |iln. antes, )irov. rat. <i»i.v,
«ll 1 1 . 'I'.v •••■•• ,.T<in dom ill doll inoiiiton Spniohon
uurh lortditucniden iiiifc iiiit nn);ofu|;t<'in iidvurliiiilon
»" »b, ..no diifK dio ital. Kurin oij;oiitiicli fnr iinsi
fitplit". \\-l niirli K XIV r>72 11. iinti'ii aiitluH.
f>!)K) ant<i') Uliliuin, vorjiiliriK, t'liodoiii; jtrnv.
iiiifdii, iiiKiii. altfr/. (iiifdii; 8 pa n. >lll^Ill<l.' alt-
|itK. aiiltiiiliii. \V'l. (iriilHT. ALL I 2J0.
6'.I7) 4nlocf«*6r, -«rem m. (v. nnlrcalo), V(ir-
Ciinjror; iiltfr/.. <•. r. <i>iff,>fir (\xh oiijiL ancestor),
PL ttHcmtrrix), r. o. (iHrc.«.»«i(r, niiccxneiir, (inceitisor
(loUtoro Form, doron aufl:alii);o« ri kToit» (!. I'aris,
AloxiiiHlcbon ii. 7-1, boniorkt liatte, wunlc von
Tliomaa, K XlV 677. ftir oinu Ablcitun^; «us uticiis
orkliirt, was zweifollog /u inirgbilli^'on ist, liocbstunB
kOnnto das ri dos Subst. Mr dvni ei drs Adv. an-
((Oglirlion oraobtct wordcn); nf r/.. niir Plur. tiiicctres.
VgL I)z 607 (wvrtrrs.
698) (lUitr diem, daraus nacli D/, ptg. himtem,
I^U>ni, kiirzlich, vgL Dz 469 /lonfem; s. aber oben
No 220.)
590) (fiilt(^ 1(d), daraus nach Grobcr, Z VI 260
.\nni. u. X 176, it ah a»iJi, frz. ains, vgL obcn
antea.)
tiOO) ante T8t-ipsiilii, daraus nacb Dz 406 tenteso
it a I. teslexo, IcMi-. unliing.st, neulicli.
Gol I ante (ii. antca) niitfis (v. iiasci), vorlier
geborcn; davon (prov. ainiati') span, antciwdo,
anda<lo, ahuido. der vorhcr (d. li. vor (br zweiten
Ebo) geborene Sobn, dcr Sticfsohn, ebcnso ptg.
enttado, wozu aucb das Fem. eiitcada. VgL Dz 421
alnadn. — Frz. <ii>ts ni; aitii- kann, weil uins niclit
= ante, sondern = antea (s. d.), nur antea iiatus
scin , niobt ante natus , wie Dz 505 ainr meintc;
man boarbtcaucb deuBedcutungsunterscbied zniseben
dem pvrcnaisclicn u. dem frz. Worte. VgL Grobcr,
ALL I' 240.
602) ante-obno, -are, zuvor (entgegen) kommen ;
davon span, atitoviar, antuviar, vonvarts bringon,
fordem, besclilounigen, dazu Vbsbst. antiivio. VgL
Dz 496 uviar.
603) [*iinte-6culare »i. (v. atitc u. oculus); dav.
nach Schelcr im Diet. s. andouiller u. Bugge, R IV
349, a Itf rz. aiitoillier, entoilUer (vgl. engL antler),
n frz. atideuiUer (init Angleichuug an andouiUe,
vgl. oben albondoca), Augen.sprosse am Hirscbgeweib,
also eine dem dr>utschcn Worto begrifflich nahc-
Btehendo Bildung.j
604) ant(e) ociiluiu, vor dem Auge; davon mit
eigenartigrr Bedeutungsiibertragung span. ptg.
(antolho), antnjo, Laune, Urillc, Begicrde, dazu das
Vb. span. ptg. atitojar (im Span. reU.), aus blofser
Lanne etwas wiinschen; ptg. aiitolhar, vor Augen
haben, die Augen bedecken, avtolharse sich ein-
bilden. Der Plur. des Sbst. span, anteojos, ptg.
anlolhos bedeutet ,,Augenklappen, Brille". Vgl Dz
423 aiitojo.
605) anterior, -orem (v. ante), der vordere,
friiherc; i tal. an/er/ ore,- rum. inteiu : frz. anterieur ;
span. ptg. anterior, samtlich, mit Ausnahme des
rum., gel. Worte.
606) ant*' + vanna», diosc vom VnlkHJaloiu. wobl
knuiii gonngto, dom Koinan. abor, woh'boN iiiifc
vorlor, iiiiinoglii'bo llibluiig, nM iiaidi Dz 612 ib'iii
iir»v. (iiirdM , Schiitz-, Soliimidinb , /.u (iruiido
liogoii, worauH im Frz. (vgl. KafH, ItF 111 60:)) iliirrb
volksotvinologlHioroiido .\nlobnung an mil{ii>i) itiivnit
(gloiobxani iilr-tent) oiitslandoii uaro.
007) rtntf + gorm. 'warda labd. varla. Boob-
aolituiig, aclit babondo Mannscbaft, vgl. Mackrl
p. 59) ^ prov. anijarda, allfrz. autjanle (dafiir
nfrz arnntiiiirde). Vorliut. Vgl. Dz 608 ««(/(in/c
60S) I'SntiilnuH, a, uin (v. ante), friibor, vor-
malig; ilal. tiii:iaiin; ]ito\. ancian-s, niicia-s : frz.
ancicn : «pan. anciaim: |)fg. anciilo.]
(i09) *anti<'ilN, iin<i(|iius, a, uni (v. ante), der
vordoro, alt, im Hum. nur als gol. Wort orbalten
(jedooli altfrz. masi-. o. r. anlis, <•. ci. (iiiliii, atitif,
foin. aiitive, vgl. W. Moyur, Z L\ 114 Amii. u. XI
640, s. audi iiiitoii aiitlqiiUK, sonHt diircli 'a)ili<iniin
u. retiiliis vor<lriiiigt. Vgl. Dz 60H antif.
610) ^'liiitlpliona, -am (gr. nvT!<(un<i^), eutgogoii-
8ingen<l; davon frz. aiitietiiie (vgl. Stopbaniis ;
Kticmio), kirililiilior Vor-, tiegon-, WooliHeigcsang.
Vgl. Dz 508 iiiitiniiie.
611) |*anti(|Uuli('um, n. (v. antiiiaus). Alter;
prov. antiijatije-s. Vgl. Dz SO.*} m/o. |
612) iintlquilN, a, um (v. ante), dor vordere, all,
8. oben antiviiK (auf anliijua gclit altfrz. antivc
zuriick).
613 |*antius (Komp. zu ante), friihcr, elior, viol-
mchr (liinsicbtlicli dcr Bodtg. vgl. ital. piutlostu,
frz. jilus ti'it , pluli'it): altfrz. ainceis, anceis,
an^ois kann nicht unmittolbar aus (intiiis entstanden
scin, da eine Acccntversobiebung {aniius), wio sic
nacb Tbomas, R XIV 573, crfolgt sein soil, durcb-
aus unglaiibbaft ist; eg ist vielmebr aincei.i ein aus
ains = antea (s. d.) nach Analogic von sordeis =
snrdiditts neu gebildetcr Kninparativ, vgl. W. Meyer,
Z XI 250. (degen Meyer's Ausfulirungen liat Thomas,
R XVII 95, Einsprache orhobcii, jcdoch nicht in
iiberzeugonder Weise.) Meyer allerdings zieht os
schlicfslich vor, anceis aus a»te ipsum zu erkliiren,
wie das schon Dz 505 aincois gcthan u. Griiber,
Z VI 260 Anm. u. X 174, befiirwortet hatte. In-
dessen das Bedcnken Meyers, dais aln,i + eis zu
anseis habe werden konncn u. dafs deshalb ante
ipstnn zu bevorzugen sei, ist schwerlich durch-
schlagend, da nebcn anceis ja ainceis cbcnfalls
vorhanden ist u. da in der betr. Zeit der Wechsel
zwischen hochtonigom ai u. tieftonigem a (aiment
u. amer) doch gewifs noch ganz der Lautneigung
der Sprache gemafs war, aurh sonst mufstcn die
zahlreichen mit tieftonigem an- u. en- anlautenden
Worte den tjbergang von ain- zu an- begiinstigen:
in aimni allerdings erhielt sich ai, aber nur weil
das ains bier seine urspriinglicbe temporalo Be-
dcutung bchauptctc u. folglich seine Identitat mit
dem Adv. ains im Sprachbewufstsein lebendig blieb.
Uberdies ist die bci ante ij)sum ^- anlj ijis- : anceis
anzunehmende Diphthongierung des gedeckten i zii
ei nicht glaublich, vgl. ecc-ist- : cest, ecc-iU-:cel.
— Dz a. a. 0. stellte neben ante ipsum aucb
*antisecus u. *antius als moglicho Grundworte auf,
aber weder das eine noch das andere ist lautlich
annebmbar. — Mit ains zusammengesetzt ist ainsnr
= antea natus, s. oben s. i;.]
614) antliii, -am (gr. dvrliov), Pumpe; davon
nach Caix, St. 206, ital. ancola in bisciancnia
(= bis + ancola), Hchaukcl, daraus entstcllt jiis-
alatica. Frz. bascule, Schaukelbrett, dagegen ist
53
615) antqae
632) apIsc(I)o
54
sicherlich von dem ital. Worte zu trennen u. mit
Littre fur cine Znsammeusetziing aiis hatlre u. eul
zu erachten, vgl. Scheler im Diet.' s. r ; Jafs das
s spaterer Einsoliub (vielleicht in Anlehnung an
has, basse), wird deutlich bezougt durch das mit
haicule /.weifellos urspriinglich identische Wort
liaciih, Hinterriemen dor Zugtiere. Zusammensetzung
aus has -{- ciil anziinehmen, ware lautlich zulassig,
dem Begriffe aber genngt bat + cut weit besser,
denn bei has -(- cm/ ,,ist der Gedanke nicht ganz
klar", wie Dz 517 bascule richtig bemerkt.
615i ['antque (f. atque), *ane (f. ac), nach Griiber,
ALL I 241, Grundwort zu itaL anche, prov. one,
frz. encore etc. Vgl. oben X'> 178]
616) antrum, i, «. (gr. arrpoi), Hohle, ist als
volkstiimlicbes Wort nur im Sicil. erhalten, wo es
bezeielinet ,,il luogo dove i cor.tadini riposano in
conversazione a mezzo del lavoro diumo", s. Meyer,
Ntr. 165; sonst ist es durch caverna, crypta, specus
u. spelunca verdrangt worden: das Wort war im
Latein nur nachaugusteiseh u. in Prosa ungebrauch-
lioh. Das SieiL hat antra gewifs unmittelbar aus
dem Grieeh. iiberkomraen.
617) (aniiliis, -um m. (Dem. v. anus), Ring, ist
durch anellus u. (im Frz.) durch bacca{?^{Tz.bague)
verdrangt worden.)
618) aniis, -nm m. (von der \/ ak. krQmmen,
biegen, vgl. Vanioek I 2), Kreis, Fulsring, soil nach
Bngge, R III 161, Grundwort zu span. ptg. aro,
Ring. Reif, Umkreis, Weichbild, sein ; da jedoch der
Wandel von « .- r in den pvrenaischen Sprachen
unerhort ist — ptg. sarar ist nicht, wie Bugge
als Beweis des Gegenteils anfiihrt, aus It. sanare
entatanden, sondern Xeubildung aus sa[n'\ar, soar,
sar, sar-ar, vgl. Cornu, R XI 95 — , so mufs diese
Etymologie abgelehnt werden. In der Bedeutnng
,, Umkreis, Weichbild" diirfte aro = agrum sein,
wie Cornu, R XI 81, sehr wahrseheinlich gemacht
hat, u. vermutlich ist mit diesem aro das Wort in
seiner sonstigen Anwendung identisch , indem Be-
deutuDgserweiterung eingetretcn ist. Dz 425 hat
aro verzeiehnet, aber unerkliirt gelassen. — Aus
aro + goUl)a = It. gida entstand ptg. argola, span.
ar;ioHa Halseisen, vgl. Dz 424 argolla.
619) bask, anusca, Schlund; davon nach Larra-
mendi (vgl. Dz 423 anusgar) span, auusgar, nicht
frei atmen. vor Zom ersticken.
620) *finxTa, -am f. (das Schriftlat kennt nur
das Adj. atutius, a, um. dofh durfte Orest. trag.
559 das Wort belegt sein, vgl. Rofsberg, ALL I 56ii,
Angst; ital. ansia u. (sard.) ansa, im Modene-
sischen lam (aus Vans), vgl. Flechia, AG n 52:
prov. aissa; altfrz. ainse, aisse; span. ptg.
ansia. Vgl. Dz 21 ansia u. 423 ansia; Grober
ALL I 242.
621) *aiixio, -are (im Schriftlat. nur Dep. anxiari
sich angstigen), angstlich atmen ; dav. itaL ansiare.
aw^are, ansciare, asciare, aciare, vgl. Calx, St. 139;
aus Misehung von *anxiare u. *asthmare asimare
(v. asthma) entstand an.fimare, vgL Dz 353 a.^ma.
In den meisten iibrigen rom. Spr. ist *an:riare in
entsprechender Form ebenfalls vorhanden. — Xach
Caii. St. Ill u. 189, ist *anxiare auch enthalten
in den zweiten BestandteUen der Verba ital.
(dialekt.) pantisciar. venez. pantezar, veron. pan-
tesar, prov. pantaisar, cat. pantexar (dazu das
frz. Vbadj. jjantoi^, atemlos): ital. amhasciare,
kenchen, Vbsbst. ambascia, Qual. Was pantisciar
etc. anbelangt, so leitete Dz 654 pantois die Worte
vermntuiigsweise vom kvmr. pant, Druck, pantu,
I niederdriicken , ab, was von Th. 109 mit gutem
I Grunde zuriickgewiesen wird : sehr annehmbar da-
gegen ist das von G. Paris, R VI 629 u. VIII 619,
aufgestellte Etymon yihantasiare. Eher kann man
I bei amba.iciare geneigt sein, Zusimmensetzung mit
j an.Tiare anzunehmen, doch verdient die von Dz 15
amba.'iciata befiinvortete Ableitung aus *anipluisia
(gr. difaala) alle Erwagung, vgl. oben 'amphasia.
I 622) sinxTosiis, a, nm (v. nn,riu.s-), angstvoll;
ital. ansioso, in den iibrigen rom. Spr. (ausge-
j nommen die rum.) ebenfalls iu entsprechender Form
vorhanden.
6231 iiperi ociilum, mach' das Auge auf! Dieser
Verbindung entspricht ptg. span, ahrolho, abrojo,
Fuchseisen, Fufsangel, auch DiestcL Vgl. Dz 413
abrojo.
624) aperio, periil, pertnm, perire (aus ah +
jierio vom St. par bereiten, also eigentl. ab-bereiteu,
aufmachen, vgl. Vauicek I 503), iiffnen; ital. apro,
(ajirii u.) apersi, aperto, aprire ; rum.: im Rum.
ist das Vb. verloren. Vgl. indessen apertatus. R t r.
drter, Pt. Prat, aviert, vgl. Ascoli, AG VII 515 f. ;
prov. obrir, ubrir. Pt. Prat, obert, iihert; frz.
ouvre, ouvris, ouvert, ouvrir (die Verdunkelung des
anlautenden a zu o, u, ou im Prov. u. Frz. erkliirt
sich aus Angleichung an cohrir. coucrir): cat.
obrir, Pt. Priit. obert: span, abrir, Pt. Prat, abierto:
ptg. abrir, Pt. Prat, aberto u. abrulo.
625) apertatns, a, nm (Part. P. P. v. apertare
b. Plaut. Men. 910. Arnob. 2, 2). entblofst, geoffnet,
davon rum. apriat. offen. zuganglich, s. Ch. .<. v.
626) apertiis, a, nm (Part. P. P. v. aperire),
s. aperio.
627) [aphasia f. (gr. d<paala), Sprachlosigkeit ;
viell. Grundwort zu ital. ambascia, (bis zur Sprach-
losigkeit gesteigerte) Angst, vgl. Dz 15 ambasciata,
3. oben *amphasia u. *anxiare.]
628) aplarmm n. (v. apis), Bieuenhaus; ital.
apiario, vgl. Canello, AG in 404; pro v. ap/an'-s, •
altfrz. achier. Vgl. Dz 22 ape.
629) apiariiis, -um m. iv. apis). Bienenwarter;
ital. apiajo. vgl. Canello. AG III 404.
630) apiciila, -am /'. schriftlat. rtjjicu/a, jedoch
1 auch apecala, v. apis, bezw. y. apes), Biene; ital.
\pecchia; prov. abellui : frz. abeSle [vrie das 6 an-
zeigt, Ijchnwort aus dem Prov.): span, abeja: ptg.
abelha. Dem Rum. fehlt das Wort, es wird ersetzt
I durch alcind v. ah-us. Bieneukorb. — Vgl. Dz 22
ape: Grober. ALL I 242: Flechia, AG II 36 Anm.,
wo besonderg iiber Gestaltuugen des Wortes in ital.
Dialekten gehandelt wird.
631) apis, em f. (v. \' ap, arbeiten. vgl. Vanieek
' I 36), Biene, ist im Roman, meist durch das Dem.
apiciila (s. d.) verdrangt worden, jedoch sind er-
I halten schriftital. ape, sard, abe, abi, mittel-
u. siidital. ape, apa, lapa. nordital. are, ava,
era, av, ev, af, ef etc., vgl. Flechia, .\G II 37 Anm. ;
pic. is (aus eps), n o rm. Dem. av-ette. Vgl. Dz 22 ape.
632) [*apisc(i)o , -Ire (f. schriftlat. apiscur,
apisci), erfassen; davon nach Dz 427 asir mit gleicher
Bedtg. spau ptg. asir {nxis ajisir), 1. P. Sg. Pras.
Ind. asgo aus apsco, api.sco. Storm, R V 166, be-
merkt dagegen sehr richtig, dafs *apiscire, *apiscere
spaniseh abescer, abecer hatte ergeben miissen u.
dafs der Prasensausgang -(s)go nicht aus -{s]co,
sondem nur aus -(s)jo, -{s)jo entstehen konnte (vgl.
auch Bohmer, Jahrb. X 183) : er verwirft demuach
mit gutem Grunde die Diez'sche Ableitung u. halt
asir, asir fQr entstanden aus sazir = frz. saisir,
prov. sazir, ital. sagire = ahd. sazjan, vgl.
M
CAS) ftpiain
CtiO) a|i-|>d(llo
fx»
U«cki<l p. TJ; acir linlw aim «ii; I'r ilailiirrli wordi'ii
ki'iiinon, tliirii linn Ki>ni|M>ii. ilf!t{.i)ntir vtiiii Sprnrli-
ijefnlili' Tilltclilioli in lUi-nsir «i>rlo>;t wiinli'. Sttinn'H
ll««t'iiifiiliruiit; tliirf fllr iiIht/imii^miiI (fi'ltcii. —
IWiliiiior, Jiilirl". X ISW. Iinllo «i.-ir aiis ii</-<irc ati
pi>li<itpt, wan «iiifitrh nU oiii KrlilKrilT lH>t<<ii-liiii>(
w«>nlon iimfii. j
ttSS) ApIOm H (V. <i;>ix), Kjipirli: itnl. ii;)/iifi.
Irt.ochf: n |i;iii. ri;)iii, |i t|;. iii;i(i. \g\. Ih.MS nclir
«341 aiiluilA. -nm / iv. .ifc f- />/ii-.i?'). Alifoll.
8i>P-u (I'ltii. II. N. XVIII m): .Invoii violl. .liiK
cloirhlMMlciitoiuli' it:\l. /m/.i . Inilii , v-;\. Klccliia,
K*j II .SJ*.!. wo luioli clii' l^lllT:llli)^>ll Lautvi-riindo-
niniTon ilim-li Hiinvi'is niif iiiiiiloj-'' I"":'!!"' f;<'''<'<'l't-
I'ortiKt wi-nli'ii, V(;l. P/ :l!»l imAi.
*ip5dlxa (n;i<'.<tfK(.) s. pr>lj|>t}<'liii.
<>3A) *i|>5<(tiH, •Pill, SrhifTsbii^: ilanius vioii. (lurch
volkiM«tviiu>|ci);isclio KiiUtolliint; frz. Ie.i n/)d<rf.«.
BiiK- 11. Kliish,.l/.,.r. v^'l. Kafs. KK III 399.
•5SC) jipostolds, -urn m. (>;r. dnoarn/.n.:), Apnstol:
lias Wort i«t als sri'l. W. in alio rmnan. Spraclien
iiltorKPRiin^Mi, Aiisiit/o /.ii volkRtiinili>'lu<r I'nibililiii)^'
loij^cn niir frz. apotre ii. span, u/xisfo/.
037) iipdtliecil, -iliii /". (j?r. dnolhjxi/), Niodorlago;
itAl. hiittrqa wojron ili-r Yprdopppliiiis dcs t vgl.
Klociiin, A(i II 318 unton); atiTiX.hutleija: neap.
pntegit ; sici I. puligo : pro v. cat. hntipa .frz. hntiti-
qur : span. pt);. hoticn (die pyroniiisclicn Spraclion
kenncn «Ins Wort ancli in dor vprcnfrtoii Bcdtg.
,,.\pothoko", wiihriMid sonst das Rom. dafiir phar-
miicia braiiditl. V(;l. (i rubor, ALL I 252.
638) iipothecariiis, -uni in. (v. iipntlieca\, dor
Ijipordiener: ital. hnttrijnjij. huttecarn. „ohi tien
bottcgn, 0 I'avvontorc d'nna b.", apoticarin .,far-
mncista", vrI. Canollo, AG III 303.
689) jipozemii, -atis ?i. (^r. a^rduf/ua), Absud:
ital. apuizima , a})oz(z)cmn ,.deco/,iono di niatorie
vot^tabili, ordinariaracntc forti e aromaticho, ad-
dolcita con miele e zucchero", hozzima ..intris o di
aego c di cnisclicllo clio usano i tcssitori. mcscuglio
in gonero", hozAina. hozzinn (Fanf.) „cocitura'"
(Pantaffio). vgl. d'Ovidio, AG 111 391. Nach J[ar-
chesini, Stiidj di liL rom. II 12, goliiirt hierher audi
span, pucima Arzneitrank, welches Wort Dz 477
s. r. vom <XT. noTiautt („umgcstellt *potcima") her-
leiten wolltc.
640) [*iip-piidrico, -are (v. pax u. fncin), be-
ruhigcn; span, apaciguar (vgl. xanclificdre : santi-
guar). Ygl. Dz 423 apaciguar.]
641) ap (= ad) -pactum (v. pangn), auf Vcrtrag:
ital. appalto, Pacht(geld); rum. apalt, PI. f.
apalturi, Pachtgeld, Paclit, s. Ch. pace.
642) [*ap (=ad) -ptilpebro, -iire (v. palpebra).
die Augcnlider iifters nach einer Richtung bewegen
(das Simplex pali>ebro, -are b. Cael. Aur. acut. 2,
10, 70): ital. appalpareUar.fi, appalparsi ,,addor-
mentarsi", vgl. Caix, St. 155.]
643) [*ap-piiiio, -are (v. jyanis), mit Brot ver-
sorgen. emahren: prov. apanar : altfrz. ap{p)nner.
dazu Vbsbst. apanage. Vgl. Dz 508 appane.r.]
644) ap-paratus, -um m. (v. apparn), Zube-
reitung; ital. ajiparalo; rura. apdrat m., PI.
apdrate f. (mit dcrselben erwciterten Bedtg. wie das
Vb. apparo, w. ni. s.), vgl. Ch. apdr: frz. apparat
(Lehnwort); span, ptg apip)aratn.
645) ap-piireo, -ere, erscheinen; ital. npparere
(neben apparire); frz. apparnir (nur ini Inf. u. in
der 3. P. Sg. Priis. Ind. appert gebrauchlich). Im
ubrigeQ ist das Vb. duroh apparescere verdriingt
worden.
' 640) iip-pilr<'M0O, -i'ro l v. appareo), anfangon zii
! orwhuinon ; prov. aparrisurr; fr/.. aparrintrf, ap-
paniilrr: cat. tiparr.rrr : span, apareccr ; i)tg.
ii/);iii rccrr. Die lni'hoativlii>dtg. dcs Vorhs ist ini
Koni. tnr scliUichtliinnigon orn'oitort wordvii. Vgl.
(inlber, ALL 1 212.
047 1 *ilp-piir"icnlo, -are (v. paricidun v. par),
gloiehartigo lliuge /.iiKainmonbringon, ordnen, zubii-
n'ilon; ital. apinincchidrr ; ]irov. (i;)( /i)"''''i//i<c,
a/Htrrlhar : (r/,.appiiri-itlfr ; v.ul. iip'irellar : span.
' aparrjar : ptg. ajipurflliar. Iin Kuni. felilt tias
Vb., daftir ist 'impariciilo sowio das uinfaclio *pari-
j cidit vorhan<lon=»iMi/)«rrc/ii'« u. pdrecliiec, ai, at, a,
vgl. Ch. pdrichf.
048) *iSp-pilrio, -lire (v. par), paaron; ital.
appajare : pruv. iMit. apariar ; frz. apparicr;
I span, apurfnr.
i (i49) [*iip-purTiiiii, i ii. {v. apparti), ICnrilstung:
I davon nach Dz 424 span, apvri); ptg. apeirn,
I Ackorgoriitschaftcn , Workzoiig, im Span, aiich :
Schiiferci, in welcln'r BoiUg. von apero aindi aprisco,
Schafstall, abgoleitet wird.]
050) [*iip-piir(io, -ire I v. pars), toilen, absondern:
ital. appnrlirc: altfrz. aparlir, dav. apartimrnl.
noufrz. appaiifiiii'iil, abgesomlortf^r Ranni.|
651) [*iip-piirto, -iire (v. par.'<), boi Soite bringcn ;
span. ptg. apartar, cntfernon, davon apartnmenlo,
Entfernung, aligesonilorter Raum, Vorstock.]
052) iip-piii'o, -are (v. paro), ziiberoiton; ital.
apparare; rum. ajiar. ai, at, a (mit sehr crwei-
tertor Bedtg.: scliiitzon, vorteidigcn ii. dgl.). s. Ch.
■1. v.; span. ptg. ap{p)arar: im Prov. u. Frz. fehlt
das Wort u. wird statt des-sen das Simplex gobraucht.
053) [*iip-pilsto, -are (v. pastus), fiittoni ; frz.
apputer (appidehr), aniocken, kiidern, dazu Vbsbst.
appat, Lockspeiso, PI. appan, Reizo. Vgl. repiisco.]
654) [*iip-pau.siiiito , -are (v. pausa), ruhen
lassen: span. ptg. apasenlar, Ijcherbcrgen, dazu
Vbsbst. aposento, Herbergo, Zinimer; das c fiir «
erklart sich aus Anlohnung an scntiir, sitzen, vgl.
Dz 424 apn.ietiliir.]
655) [*ap-pc('toro, -are, (an die Brust) driickon :
ital. sicil. appritari driingon: span, apretar,
driicken, driingen; ptg. apertar, dazu das Vbadj.
span, prieto, ptg. preto. perto, godriingt, naho,
voll, dunkel. Vgl. Dz 478 pricto 1 u. 2.)
656) appello, -iire (Intens. v. appello, ere), jom.
((lurch Zurufen) an sich heranbringen, anrufen, ist
ohne lautliche Andfrungcn — das einfache I in den
nt^xion.sbtitonten frz. Formen ist nur orthographische
Anderung — in alio rom. Spr. (mit Ausnahme dos
Rum.) iibergegangcn, in eigentlich volkstiimlichor
Anwendung aber meist durch clamare verdriingt
worden. Zu frz. appeler das Vbsbst. volkstiimlich
appeau (s. Dz 508 a. v.), Lockvogel, gel. appel.
657) *ap-penso, -are, zuwagen, in iibertragener
Bedtg. ital appen-sare, erwiigen: rum. apds, ai,
at, a, driicken, prossen, stiitzen, vgl. Ch. pasd;
prov. apesar, ape.ssar, bedriicken; (frz. appesantir,
schwer machen).
658) *ap-pico, -lire (v.;)i,r), anklebon; ingleicher
Bedtg. ital. appiccare u. appicciare; span. ptg.
prov. apegnr, vgl. Dz 240 -s. v.
659) iip-pITco, -are, aiifiigen, anwenden; in letz-
terer Bedtg. ital. applicnre; rum. aplec, ai, at, a.
halten, neigen, siiugen (das Kind an die Brust
Icgcn), s.Ch.plec; prov. aplicar : frz. appliqver ;
cat. span, aplicar; ptg. applicar.
660) (*!ip-p5dio, -are ( porfi«)«), anlehnon; ital.
appoggiare, dazu das Vbsbst. appoggio Stiitze;
57
661) iip-pono
676) apttd
58
prov. apojar: frz. appiiyer, dazu tlas Vbsbst.
nppiii; span. ^tg. apojar, apoiar, dazu das Vbsbst,
(ipojo, iipoio.]
661) ap-pono, pusiil, posTtuin, ponerc, hin-
stellen; ital. apporre: rum. apun, iixei, us, une,
schlicfsen (von den Augen), unter<;ohen (von den
Sternen), dazu Vbslist. nddpost, Zufluohtsort. s. Ch.
pun: prov. aponher, apondre ; alt span, aponer:
ptg. appur. Wecren derKonj. der roni. Verba s. poiio.
662) *iipposltioius, ii, um (v. appnxilm), an die
Stelle einer Sache gesetzt; ital. (apjposticcin, naeh-
gemacht, verfiilsclit; frz. pnstiche: &[ida. pnatizo:
ptg. j)Oiti(;o. Vgl. I)z 254 pnMiccio.
663) iip-prehendo, prehendl, preheiisum, pre-
liendere, anfassen, geistig erfassen, in seine Ge-
dankcn einschliefscn ; ital. apprendeie , lernen;
rum. aprind, inset, ins, inde, anziinden, erhitzen,
s. Cli. prind; prov. aprendre, (ipendre, apenre,
liiiren, lernen: frz. apprendre, erfahren, u. nppre-
hender, ergreifen. (die Moglichkeit einer Gefalir im
(Jeistc erfassen, also:) scheuen, fiirchten; cat. apen-
drer. erfahren ; span, aprehender, greifen, u. aprender,
lernen; ptg. wie im Span.
664) Sp-pressum (Pt. P. P. v. apprimere), heran-
gedriickt: adverbial u. priipositional in der Bedtg.
„nahe, nach" ital. appresso; ])rov. apres ; frz.
ajires: ptg. (veraltet) apres. Vgl. Dz 256 presso.
665) *ap-prIino, -are (\. i)rimus : das Schriftlat.
besitzt das Adv. apprime , vorzuglich), vorziiglich
machen; prov. cat. aprimar, vcrfcinern. Vgl. Dz
256 prima.
666) [*apprmtTo, -are (v. prlvuA, =frz. ap-
privoixer ziilimen, vgl. untcn doniestieo.]
667) ap-probo, -are (v. probus), gutheifsen, ist
mit gleioher Bedtg. u. in regelmafsigeu Lautgestal-
tungen in alle rom. Spr. iibergegangen.
6681 ap-propKc ?)o, -are (v. propius), sich uiihern
(Eecl.); ital. (veraltet) approcciare ; rum. apropiu,
ai, at, a, s. Ch. aproape; prov. apropchar ; frz.
approcher. Vgl. Dz 661 proche; Grober, ALL I 242.
669) ap-proprio, -are (v. proprius), aneignen ;
davon nach Caix, St. 157. ital. appioppare, ,, ap-
porre, attribuire ad alcuno"; sonst ist das Vb. im
Rom. nur als gel. Wort vorlianden.
670) *aprIco, -are (v. aprieus), an eine sonnige
Stelle bringen, (vor Kalte etc.) schiitzen; prov.
abrir/ar, Schutz suchen, dav. Vbsbst. abric-s, ge-
schiitzte Stelle: (alt)frz. abrier, (nfrz. ahriter),
wegen des Bedeutungsiiberganges vgl. R IV 369
Anm. ; dazu Vbsbst. ahri, geschiitzter Ort, Zufluchts-
ort: span. ptg. abrii/ar, schiitzen (vor Kiilte), dazu
Vbsbst. nbrino, Sehutzort, Obdach. — Dz 1 abrigo
glaubte in Riicksicht auf die Bedtg. des Wortes
dessen Herkunft aus dem lat. aprieus verueineii zn
miissen u. schlug Herleitung aus dem vorauszu-
setzenden ahd. *bi-rihan bedecken, vor. Einerseits
aber sind Diez" Bedenken unbegriindet, vgl. Mahn,
Et. U. p. 113 (no LXXXTX) f. u. Bugge, R FV 348, u.
andrerseits unterliegt die Aunahme eines Grund-
worts *bi-rihan den grofsten lautlichen u. sprach-
geschichtlichen Bedenken. Die Ableitung von 'apri-
care (aprieus) kann mit irgend welchem triftigen
Grunde jetzt nicht mehr angezweifelt werden.
671) iipricus, a, um (aus *aperieus v. iq/erio),
der Sonnenwiirme offen, sonnig, nur erhalten als gel.
W. im ital. aprico, sonnig, u. als volkstiiraliches W.
im rum. aprifi, hitzig,feurig, stiirmisch, vgl.Ch. s. j).
672) Aprilis, -em m (v. aperio), April; ital.
Aprile: rum. Aprilie, volkstumlich Prier; vgl. Ch.
■V. v.: prov. abril; frz. avril; span. ptg. abril.
673) [*aptnio, -are (v. aptus), passend machen ;
davon nach Langensiepen (s. Dz 686 teler) frz.
atteler, anspannon. Dicse Herleitung ist ebenso
unannehmbar, wio die vom bask, athela, Deichsel-
pflock, odor die vom deutschen stell-en. Das Wort
diirfte in seinem Ursprunge dasselbe sein wio ital.
attillare. alt frz. atilUer etc. = It. at-tit(u)larf
(wegen der lautlichen Behandlung des tl in ad-tit-
lare : atteler vgl. cn-rot-lare : croider). Die Bedeu-
tnng bietet keine Schwierigkeit: at-titulare heifst
imRom. „zureeht, fertig machen, putzen, schmiicken'',
kann also sehr wohl aueh von dem Anspannen des
Wagens gebraucht werden. 1st man mit der An-
setzung von atteler= at-titulare nicht einverstanden,
weil man vielleicht an c aus i Anstofs nimmt (ob-
wohl die.se Entwickelung in vortoniger Silbe niolit
zu beanstaudeu ist), so darf man Zusammenliang
zwischen {al-)teler u. dem Stamme ten, spannen,
woven ten-d-o (vgl. Vanioek I 273), vermuten; von
seiten des Begriffes empfiehlt sicli das sehr. Wie
man aber auch liber die Herkunft von atteler denken
mijge, jedenfalls ist in dem Vb. ein Kompositum
zu erkennen , wie dies ja auch (lurch de-teler be-
wiesen wird.]
674) apto, -are (v. ajitus), anfiigen; cat. span.
ptg. atar, binden, vgl. Dz 427 atar.
675) aptiis, a, um (Pt. P. P. v. *ap-o), passend ;
davon altfrz. ate (eigentlieh: in der passenden
Stimmung befindlieh), muuter, wohl aufgelegt, vgl.
G. Paris, Mem. de la soc. de ling. I 91; von ate
istwiederabgeleiteta-rtfi'r.eigentlich munter, lebendig
machen, reizen, vgl. Scheler im Anhang z. Dz 780.
676) iipud (urspriingl. dpUt, Ablativ im lokalen
Sinne vom Stamme apn, woven auch ubs, ab, a etc.,
vgl. Vanioek I 36), Prap. c. Ace , bei, neben. Ab-
gesehen davon, dafs im Ital. njjpo als Adv. sich
erhalten hat, ist apud in wirklich lebendigeni Ge-
brauche nur im gallischea Volkslatein, bezw. im
Provenzalischen u. Franzos.geblieb6n,in alien ubrigen
romau. Idiomen aber ist es geschwunden u. durch
Neubildungen (z. B. pressum, ad latus, ad costain,
ad canthum = ital.prcsso, allato, acco.sto, accanto)
verdriingt worden, in seiner urspriinglichen lokalen
Bedtg. hat es sogar aueh in Gallien Neubildungen
(pressum, latus, casus = f rz. pres, lez, cliez) weichen
miissen. Der Grund des Schwundes von apud diirfte
in seiner Lautforra zu suchen sein, welche inuerhalb
des Lateins nach dem Absterben des ablativischen t
eine abuorme war (apud war das einzige Wort auf
-ud), auf -ut gingen, abgesehen von der im Volks-
latein friih durch quod verilrangt<>u Konjuuktion ut,
nur caput u. sinciput aus. Aus apud hiitte nun
allerdings apn werden koniien (vgl. caput : capo) u.
ist im Ital. auch wirklich geworden, indessen es
begi-eift sich leicht, dafs apo in der KonkuiTenz mit
den nachdrucksvoUeren u., so zu sagen. sinuliehereu
Bildungen wie ad latus, (ad) pressum u. dgl. unter-
liegen mufste.
Im galUschen Volkslatein iibernahm apud friih
die Funktion von cum u. (raittelbar) auch die des
Ablativs instrumenti, vgl. hieriiber die griindliche u.
interessante Untersuchung von Geyer, ALL H 26 £f.
Die lautliche Entwickelung des Wortes war eine
doppelte, namlich: 1. a})[ud]:ap, ab, 2. ap[u]d :
(abd : avd : aud :) od, ot, o. Die Formen ap, ab,
sind dem Prov. (u. Cat.) eigen, od, ot, o dem
Frauzos. (doch in den Eidsehwiireu findet sich ab :
ab Ludher); ad in EulaUa 22 (ad une spede li
roveret tolir le chieef) ist = It. ad. Die Form o
fiel lautlich mit au = a -\- Artikel zusammen, u.
59
677) ftpOil + li.V
(it)!l) lU'fttniin
60
il»« mac lu ilirnm nllintililirliiMi Srliniiinlc Mgi'-
traipMi linlwn.
Ill il«r »|>iiti<n'ii Kntwirkoliiii); dos Vri. ii>t »(/, n
t«'il» (lur<li iir<r — «i/hk/ hoc vi-nlrmi^;! wiinlon, toil»
rxniuitlirli iiiit au /iiiininiii(iii);i>fulli<ii 8. obon)
(1771 ApQd I hft*' — fr«. tititc. nviirc. niri- (libi-r
ili« Krlinltmi); .!<■« r vk'I. W. Movor, /. IX M4I hat
(la* oinfnolu< <i;iii>/ -^ fr/. <»<, "'. " vordrniit;! ii. ilii'
Kuiiktion <lfr ili» lk<);li*itiiiiK (Int. ciim) ii. ihiH Work-
<«ui; (Int. Alil. iiiHtr.) uii/.i'i);oiiili>ii rrii|NiK. IiIht-
loiiumoii. \g\. D/. 518 «ii'w; (iln<r nvrcqur ( aii'
+ hoe + quf — *a}iocijur iiiioli Aluilo^o von usque,
neque etc.) v^'l. Ahi-oH, A(i VII ri'il Anin. 2 Nu2;
». niicli iintoii pro liw = iiltfr/.. /«iriKr. ;)rHrc.
ti7S) iqud. -nm /'. (v. \'iiA-, filcii, v^'l. VaniiM'k
I ti 11. 7(, Wiiksit: i 1 11 1, ncqiin (lirosc. iii'f/xn,
lH<r);»iii. rii/uii, eijuii. pioin. rri, vj^l. Asoili, A(i I
:l(M) Anin.l: riiiii. n/ni, vj;!. Cli. s. v.: rtr. altohnr-
••iijrii. (K/Mii, iiiK/iiii. (iKi'd, iiiodoron^il. num. V(;l.
Ascoli. Ad I 211. v;;!, fi-nuT oliiMida 817. 3()(),
37«. 381, 38:i Aiiin., IH. 510 Amn.. VII 51ti', VIII
320,sowii'(inrtnpr. (Jr. ij'JtM): ili(>diaraktori8tis('listoii
<li>r dort aiifj;ef(ilirt<>ii ForiiU'ii siiid : dkua. iKja,
igua. eij(t, tint, dirvi, «'rn (niit ofTiMioin c); pro v.
aigiiti, iiign: altfr?.. iiu/kc, (ii'iy, eur, eafi; iave,
eaue: iifrz. eau: in dor Iniitliclion Kntwiokoluiif;
de« fr?.. Wortos ist dcr Einsoluili des a in cacc,
iave sohwor orkliirlicli (W. Meyor, Z XI 54(1, sagt:
,,Au8 aqua ontstoht nre. Die (iutturalis soliwindot
spurlos. Das c ist knrz n. offen. Zwisclion c n. w
entwickolt aicli oin vokalisolier I.aut, dor sioli solilicfs-
licli i\i a aushililot \i. don Ton ompfiingt: eauc,
iaue, ganz so wie ans lieus : bcaus : hidus ontstcht.")
Aber ewe : eauc u. beus : heau.i sind doch ganz vcr-
sohiodcne Fiillo, oder violmelir die Setziing heus :
beaux ist irrig, weil bcaus unniittclbar aus beal-s,
bel-s ontstand u. das a aus dor BeschafTenJicit dos
oacbfolgendcn / sich orklart, anffiillig ist aiioh dor
ini Nfrz. cingetrctone Abfall des auslautondon c
(:= It a) in eau aus eaue. ziimal da damit kein
Gesclileclitswechsol vorbunden ist, vielloioht ist in
dom Vorgange einc rein grapliiselie Anbildung an
die Worte auf -eau (aus It. -ell-), wie clidteau, beau
etc., zu erblicken. Span, agun; ptg. agun, at/oa.
Vgl. Dz 565 eau.
G79 aciuagium, i n. (v. aqua u. ago), Wasser-
graben: frz. nuniche (nach dcr Acad. Mask., nach
Littre Fein.), die Spur eines Schiffoa iin Wasser;
span. ptg. aguage, starke Meeresstriimung. Vgl.
Dz 651 ouaiche.
680) *Sqnana, -am f. (v. aqua, wie Silvanu.t v.
»i?pn), Wasserfee, Nixe; rtr. u. oberital. niV/Mnur),
agana, vgl. Joppi, AG lY 334 Anm. u. die dort
angefiilirten Stellen.
681) iiquariola, -am f. (Fcm. z. aquariolus,
Wassortrager) ; davon mo denes, inghirola, „bcve-
rino delle sti(!", vgl. Flechia, AG 111 175.
682) aquartiim, i n. (v. aqua), Wasserbelialtcr ;
ital. acquajo, Gufsstcin, vgl. Canello, AG III 404:
frz. evier, Gufs-, Rinnstcin.
683) aqnifolium »., Stecbpalme: span. *nceho;o,
daraus, indem niit Weglassung des vermeintlichen
Suffixes -ojo ein Primitiv gebildet wurde, acebo;
ptg. das Demin. azevinho Judcndorn. Vgl. Dz 413
acebo; W. Meyer, Z VIII 239; Griiber, ALL VI 133.
684) aqaila, -am /'. (v. y/ ak, «lunkel sein, vgl.
Vaniuek I 13), Schwarzadler, Adler; ital. aquila:
rtr: die wichtigsten der zahlreichen rtr. Laut-
gestaltungen des Wortes hat Ascoli, AG I 210, in
folgender Tabelle zusammengestellt:
*(i»(/Mi7(i *auuila
'licila ♦(i(i'/(i *iiuila liiiiljn
rula tiulja
c'uln liija
Vgl, aiifKordoni A<; I 2!>l [ofiola), 360 {,rlr): pmv.
aigia : frz. altl'r/.. nillc (aillivr u. ulirimi sinil jodm'li
I vorn\utlioli nicbl von niqlc, sondorn von alid. ailrliir
I abzuloiton, vgl. Dz 505 alcriou); nfrz. aigle m.;
auf Volksotymologio boruht wolil niglefin, foinor
' (iaiinor, filr aigreHn. wann lotztoros Wort aim (Ii<;it
/iiiHi. grofKcr Iliingor, Ilungnrloidor, ontHtiindon soin
Rollto, walirHi'lioinliolior abor ist aiglr/iti oinfacli als
I KoinpoBituin ,,foiiior Adlor" ,,Rclilauor Vugol"
aufzufassoii, h. audi oIjcii iintor uvei*.
<i86) 'iiqiiricju, -am /'., Agloi (cino Ptlanzo):
ital. aquilrgin : (r/.. aiicolic, violl. in volksotymolo-
gisierciidor Aniolinung an milanciilir, vgl. Dz 608
aticiilic, Fafs, KF III 492; span, guilciia ^= aqui-
'. Ihia, vgl. Dz 45G s. v.
I 686) larab- (Volksnanio); davon niitdoin Adjuktiv-
i suffix -eaco ital. anibesco, rabcsco, Scliniirkolzoicii-
nung nadi arabisclior Art; frz. arabenque: in don
iibrigcn roiiian. Spradicn ontsprocliond, vgl. Dz 22
iirabesco]
i 687) iiriiiicii, -am /"., Sjiinno, Spiniiogcttobo; ital.
! aragna (ncben ragnn), Spinne, araiica, Spinncwobe,
I ragnn, Spinnownbe, vgl. Canello, A Gill 391: prov.
araiiha: frz. araigw, dafilr in dor ncuorou Spradm
\araignec = *iiruneala, Spinnogowobo; ini Altfrz
j audi iraignie, vgl. Dz 508 araiguic; Sdielor im Diet.
Is. araignee: span, araiia: jitg. anuilia. — Iin
I Rtr. wird dcr Naino des Tieres vou /Hare abgo-
leitet. — Davon ausgeheiid, ilafs arane.a ini Spiitlat.
,,Soidenwurra" bedoute, will Ronscli , Jalirb. XIV
173, ital. artiia, cat. span, urna, Biononkorb (von
Dz 26 s. »'. unerkliirt gelasson), niit aranea gloidi-
setzen, es babe eben ziiniidist v'm Boliiiltnis fiir
Seidonwiirmer u. dann ein sololics filr Hionon bo-
deutct. Aber dcni widerspridit der Accent, u. iibor-
' dies ist es undenkbar, dafs dassclbe Wort ein Tier
I u. zugloioh ein Bebiiltnis fiir dieses Tier bezeidine.
I arnia wird zu aruese (s. haearn) geliiiron.
688) *5rrincata (Pt. P. P. v. *araneo, wovon iin
^ Schriftlat. das Part. Pr. aranenns erhalten ist,
Apul. met. 4, 22), Spinnegewebe; frz. araignee
(altfrz. audi irnmcde, iraignie), Spinnegewebe u.
Spinne; beziiglich der iibrigen rom. Spr. s. urauea.
689) ariineiis, -um m. (Mask. z. nranen). Spinne:
davon ital. ragno, vgl. Fleehia, AG II 329.
690) alid. arapeitiin, arheiten: davon nacb Caix,
St 164 ital. arrabdttnrsi ,,affatiearsi, darsi pona",
dazu Sbst. rabattino .,uoiiio ingegnioso, industrioso",
sicil. arbitriari „lavorare". Vgl. Nr. 746.
691) ahd. arag, geizig, niclitswiirdig, trage; da-
von nach Dz 424 aragan ital. coraask. argan,
bergain. argjien, Feigling; span. (h)aragan, miifsig,
Faulenzer.
692) tirator, -orem m. (v. aro), Pfliigcr, ist in
den entspr. Pormen als halbgel. W. in die meisten
rom. Spr. iibergegangeii.
693) aratrum, i n. (v. aro), Pflug; ital. ardtro,
ardto : rum. aratru; prov. araire; altfrz. ar-
(r)ere {., vgl. Tobler, Z IX 149 : fiber den Geniis-
wechsel vgl. W. Meyer, Ntr. 135: (im Nfrz. ist
dafiir charrue eingetreten) : cat. aradra, arada:
span, arado, arairo; ptg. arado, daneben charrua.
61
694) Arba
713) ar'di schauki
1^2
Vgl. Dz 23 arntro. — Das Rtr. braucht ilas dcutsche
„Pflug", s. Gartner, § 17.
694) lArba, Name einer vcnezianischen InscI;
darnach wird ein dort verfertigtes Segeltuch ital.
nr&ascto geiiannt, frz. heil'st dasselbe hcrharjc in
volksetvmologisierender Anbildung an herbe, vgl.
Fafs, RF UI 499, letztc Zeile v. u.)
695) arbitrium, i ». (v. arbiter), Sohiedsspriich,
Gutachtcn; prov. albire-s, Meinung, Urteil; alt-
frz. aviere, vgl. Urober, Jen. Lit.-Ztg. 1877, p. 752,
W. Mever, Ntr. 153: span, albedrio, Willens-
freiheit, Wille. Laune. Vgl. Dz 416 (i/6erfrio .• C. Mi-
chaelis, St. 251 Z. 4 v. u. ini Textc.
696) arbor, -orem /'. (v. \/ ardh, arf, arb, or-
heben, Rirdern, pflegcn, vgl. Vanicek I 61), Bauni;
ital. arbore, albore, arbero, albero m. (ist vielleicht
mit albero, Schwarzpappel, identisch); rum. arbiir
til., s. Ch. s. r ,■ rtr. arbre tii. (?); prov. arbre-sm.;
frz. arbre m.: span, arbol m.: ptg. arrore, arcor,
arvol f. (nit auch ni.).
697) *arb6ricellus , -um »i. (Dem. zu arbor),
Baumchen: ital. arbnricello, arbvcello, albucello,
daneben Formen mit .«•: arbuscelto, albuscello, die
»u('arbiiscellus (s. d.) zuriickgehen ; a 1 1 frz. arbroixel,
das von arbioisse! zu trennen ist. Vgl. Caix, St. 2;
Grober. ALL I 242.
698) 'arboriscellus, -um tti. (Dem. zu arbor),
Baumchen; altfrz. arbroissel (daneben arbroisel,
s. ob.); nfrz. arbrisseau (von Caix, St. 2, unrichtig
auf arboricellus zuriickgefiihrt, vgl. G. Paris, R VIU
618 u. Homing, p. 4). Vgl. Grober, ALL I 242.
699) *arboro, -are (v. arbor), (einen Baum,
Mastbaum) aufrichten; ital. alberare; frz. arborer ;
span, arbolar. Vgl. Dz 10 alberare.
700) *arbuscellus, -um m. (Dem. zu arbor mit
Anlehnung an ar6M.«t«m), Baumchen; it a 1. arbuscello,
arboscello, alboicello, vgl Caix, St. 2; nach Caix,
St. 227, ist daraus auch entstanden bruscello, Mai-
baum, lustiger Aufzug, endUeh: „rappresentazione
0 farsa popolare"; neuprov. drbouchel. Vgl.
Grober, ALL I 242.
701) arbutens, a, um (v. arbutus, -um), zum
Erdbeer-, Meerkirschenbaum gehorig; davon in sub-
stantivischer Bedtg. frz. arbous-ier (arbouse, die
Meerkirsche, ist Lehnwort, vgl. G. Paris, R X 42);
cat. arboss-er (die Frucht arbos\; span, kastil.
aborzo, alborzo; aragones. alhorocera, albrocera.
Vgl. C. Michaelis, St. 251 Anm.; Dz 416 albklro.
702) arbiitus, -um m. u. arbutnm, *tobutrum,
*arbutrum, i n. (von derselben Wurzel wie urbor
abgeleitet, s. oben), Meerkirschen- oder Erdbeerbaum
(Arbutum Unedo L.); ital. dlbatro; span, kastil.
alborto, astur. albedro, gall, ervedo, hervedo: alt-
ptg. ervedo, ervodo. In der neuspan. u. neuptg.
Schriftsprache ist das Wort dureh span, madrono,
inadroi)era,i)tg. medronheiro (vermutlich wmaturus
abzuleiteni verdrangt worden. Vgl. C. Michaelis,
Misc. 136. St. 251 Anm., Dz 416 albedro.
703) area, -am /". (v. \/ark, festmachen, wahren,
wovon auch areco), Behiilter, Kiste; ital. area,-
rum. area, s. Ch. .s. i-.; prov. archa, arqua; frz.
arche: span. ptg. area.
704j *arcaee(ns), a (, am) (v. arca\, kasten-
artig; davon ital. arcaecia, alter Kasten, Kastell
im Hinterteil des Schiffes: frz. arca-v^e; span.
arcaza. Vgl. Dz 509 arcasse, wo der Zusammen-
hang des Wortes mit arx sehr richtig als unan-
nehmbar bezeichnet wird.
705) area + ahd. scranna. Bank; aus dieser
Vfrbindung entstand nach Caix, St 22, altital.
ciicranna, Kasten, der zugleich zum Sitzen dient.
Dz 399 scranna orkliirte den ersten Bestandtcil des
Wortes fiir dimkel.
706) |*areameii, mis n. (v. area), Kasten; ital.
arcame, Gcrippe; davon nach Dz 88 carcasso durch
Anlehnung an dieses letztere Wort ital. c-areame,
Gerippc, Aas, eher diirfte jedoch Anlehnung an
came anzunehmen sein.J
7071 arehitricliniis, -um m. (v. gr. a;j/- u. xqIx'/.i-
vov), Tafelwart; davon ital. (Dialekt von Lucca)
areidecUnn, ,,clii soprintende alle spese della mensa",
vgl. Caix, St 159.
708) *arcio, -onem mi. (v. arcus), Sattelbogen ;
ital. arcione ; p ro v. arso-s; frz. ar^on; span. arzon,
vgl. Horning p. 91; ptg. arrdo. Vgl. Dz 23 ar-
cione ; Grober, ALL 1 242.
709) arcus, -um »».. Bogen; ital. area; rum.
arc, PI. arcuri /"., s. Ch. s. v.; prov. arcs; frz.
arc; span. ptg. arco.
710) ardalTo u. ardelio, -onem m. (unbekanntcr
Herkunft, Georges' Ableitung v. ardeo ist unan-
nehmbarl, geschaftiger Jliifsigganger : davon nach
Dz 25 arlotto it a\. arlotto, Fresser, Miifsigganger :
prov. arlot: frz. (altfrz.j arlot, harlot: span.
arlote. (Im Ptg. fehlt das Sbst., dagegen ist das
Vb. alrotar, eigentl. bettelnd u. schreiend umher-
ziehen, spassen, hohnen, verhohnen, vorhanden.) —
Engl, harlot. Suchier, Z I 432, halt fiir moglich,
dafs die betr. Worte aus dem deutschen „Herold"
entstanden seien, was G. Paris, R VI 629, mit
Recht als „bien peu probable" bczeichnete. S. unten
harloliis.
711) ardeo, arsi (daneben ardui), arsiim, ar-
dere, brennen; ital. ar<fo, arsi, arso, ardere; rum.
ard, arsei, ars, arde: rtr. arder, Pt. Prat, ars,
vgl. Gartner, § 148; prov. ardre, Perf. u. Pt. Priit.
ars ; altfrz. ardoir u. ardre, Perf. ars (vgl. Cledat,
Gramm. 147), Part. Priit. ars; das Vb. wurde durch
brider verdrangt, erhalten ist nur das Part. Pras.
als Vbadj. ardent; span. ptg. arder (im Span,
anoh transitiv gebraucht).
712) [*ardesla od. 'ardisia, -am {\. ardeo), ist
das vennutliche (?) Grundwort zu dem riitselhaften
frz. ardoise (ital. ardesia), Schiefer, dessen Her-
kunft schon Dz 509 ^. i'. als dnnkel bezeichnete;
dafs der Name des Sehiefers vom St. ard-e abge-
leitet worden sei, kijnnte man sich aus dem schwarzen
u. gleichsam verkohlten Aussehen dieses Gesteins
leicht crkliiren (nur komisch freilich ist Philander's
Deutung: ,,ardesiam vocamus credo ab ardendo,
quod e tectis ad solis radios veluti flammas jacu-
latur", s. Scheler s. v.), die Bildung des Wortes
aber bliebe freilich im hochsten Grade auifaUig. —
Von den sonst vorgcbrachten Ableitungen sind die
verstandigsten : 1. ardoise = (pierre) ardennoise,
V. Ardennes, well die Ardennen schiefeneich sind ;
2. ardoise v. kymr. arddu ,,sehr schwarz", vgl.
Littre s. drdoi.^e u. Th. 89. — In den pvrenaischen
Sprachen wird der Schiefer pizarra iptg. pirarra}
genannt, ein ebenfalls dunkles Wort, denn wenn
Dz 477 s. V. es von pieza, Stiick, herleitet, so dafs
der Schiefer als ..Stiick- oder Bruchstein" bezeichnet
wiirde, so unterliegt das mehrfachen Bedenken.]
713) [arab. ar'di schauki, Erddorn (vgl. Freytag
I 27*), ist nicht das Grundwort zu ital. nrticiocco,
frz. artichaut, Artischocke, sondern vielmehr eine
Umgestaltung des ital. Wortes (daneben ital. [aV]-
carciofo, nenpT 0 y. archichaut, arquichaut, richi-
chaut, vgl. Behrens, Metath. p. 81 : sp an. alcarchofa,
alcachofa; ptg. alcachofra), welches selbst wieder
68
7M) anliU
721 1 nr^iininn
(;4
«uf «r«b. iil-rhtimehof iiirUi'k^Oit. Div (;i<iii<iil(>Kii<
ilor lH>tr. Worti' liirnl nii'li fnlj.'cmlorniiii-.. i. .l.nili.l,
liiarhon:
«r«b. iil-clmr.ichuf
1,^
• |i. tUcttrthiifa, iilrarhofa \it\f. nlearhn/'ra
i tul. •(i/riirrin/'inm'lx'ii rnmo/in clnnrlii'ii urtiriorci
II ra li. iir-ili srhitidi
\i:\. I>/ 27 iiifii-iocci». ». aiicli iiiitiMi iirt.vtlcil.i
7U1 llmsk. ardita (v. (ir</i<i, Scliaft, ist niiicliclioi-
wpiih< (Inii ttninilwnrt /ii ilnii :i 1 1 K|>:in. .Mfiiu.iiaiiicii
iirr/i(c. liiiiMrhtiii'li ilos Iti'tirtfTc^ wiinli' iiiriiniii v.
prriis I'iiic Aiiiil<ij;i«' iliirliictoii, v;;!. D/. ■I2-1 <ii(lit)-.\
71 A) 'ArdlvilKMi. oil.-um, i n. (v.(ir(/co|,lirt<nniMiili<
Subttniu, rum. nrtlriu , VI. ardriuri /'., rutor
IfofT.-r, v^l. <'li. <ir</.
716^ Ar^al, •ani f., Tmor I'latz, (iriiiulHiu-lio,
Toniio; ital. iirii ii. ojii. Tonno, vpl. Cani'lln, AG
III 308: nun. <iri>; rtr. rr. Foltl, vnjl. (iartncr,
Gr. !! 27; pruv. eirn. V(^'I. «luli ilio Hi'mcrkiinfxoii
iib«T "las Vn.\ frx. nirr. Ti'iiiii", Bauplatz, (inind-
flachi'. Hof iiiii ilio Soiiiu' u. dfjl., <laiii4icn lias gv\.
W, are, ciii Flai'lionniarK (<ias Wort ist Mask, wolil
niir, tlnmit o.t iiii Cicscliloclit niit mlire. litre otr.
ubcn'iii.<itininio). Iiii Altfrz. (». Pro v.) ist nebpii
ilom Fein, (iirf oiii (;li'iclilautonilcs Mask, iiiit woiU'iii
Bcdciitimgsiimfanjre vnrliandon ; <las Wort bocleutct
niinilirh: 1. Familie, (ioschlcclit (ilaher altfrz. de
mal (liir, put aire, hmi aire -- von schleclitor.
j,'cnu'iiicr, gutor Abstamiminj^; iifrz. iioch dHionnaire
iiiit in detcriorom partem voriindcrter Bodtg. : [edel,
Kiitgcartot] putmiitiR); 2. Art, sicli zu benohmen,
Bctratjcn ; 3. Nest cinos Raubvojjcis (so nnr im Frz.,
alxT aiich nfr/,. norh als aire crlialten). Die Hcr-
kunft ilii-ses «ire ist viol eriirtert worden, v>j;l. Dz 0
nerf. Scheler im Diet. s. v. Es von area abziileiten,
ware das Xaclistliegonde, u. die Bedtg. wiirde cs
allenfalls gestattcn, aber die Genusverschiedenheit
spricbt dagcgen, dcnn es ist unerfindlicb, warum
area = aire in dor Bedtg. ,,Gesehlecht" etc. zum
Mask. hSlte worden sollen, ziimal da es in dcr
Bedtg. ,,Tennc. Platz" Fern, verblieb u. dieses Fern,
spater aiii-h das Mask, zu sich hiniiberzog {dv-
bonnnire). Uiez bat atrium u. af/er, bczw. aijrum
als Grimdworto vorgeschlagen. naehdem er in der
ersten Auflage eine .siOir verwiekelte Ableitung aus
dcm (Jcrniani-soben empfoblen halte. atrium ist
abzulehnen, weil aus tr ein rr zu crwarten ware
(ygl. iter : erre u. oirrc, vilrum : vcrre u. dgl.; fur
einfaches r konntc man sich allerdings a\i{ pntrem:
phre n. dgl. benifen), Ijesonders abcr weil atrium
schwerlicb ein Wort der lat. Volkssprachc spaterer
Zeit war, wic man dies aus seinom fast vblligen
Fcblen im Roman, schliefsen mufs. Dagegen ist
die Ablcitung von uaruw lautlich wic begrifflich
sehr annehmbar: glaublicb abcr ist es, dafs aire =
agrum in seiner Bcdeutungsentwickelung einerseits
durch aire = area gestiitzt, andrcrseits durch air
= air beeinflufst wurdc: wenn aire in der Bedtg.
„Ne8t" nur auf das Nest (grofser) Raubvogel bo-
schriinkt blieb, .so erklart sich dies wohl daraus,
dafs eben nur ein solches Nest einen verhaltnis-
miifsig weiten Platz einnimmt. 1st aire ^ agrum,
so begreift man auch, warum dieses lat. Wort in
seiner eigentlichen Bedtg. „Acker" vijllig von cavipus j
verdriingt ward. — Cat. era, Tenne; span. era,\
Tenne; dazu das Mask, ero (gleichsam *areum), '
Acki<rlniid, wovon wicdur die gleichboiloulonden Slisl.
erid. rrial, ernto, vgl, I'. Michaoliti, Misc. 137 (l)z
147 rrial fafstu dioso Wort^t nur als Adj. auf u.
loitott- sio Von rra —area ab); pig. cini, Tonno,
11. Irira (nuH I'rira), vgl. Haist, / V'll 12(1, u. C.
MiuhacliR, MiHo. 135, wo audi ahrn, ein Slroifoii
trorkciicii l.aniles, f(ir nuH *lerii ■-» leira ontHtaiidoii
crkliirt wiril, jododi niit (UTonlassung dor Miiglich-
lichkcit, dafs a/cm -- *aiilrrii (— idg. (//cii-a, astiir.
aleira, llrra, trockonOK Stiick Land, siraiid) • It.
i/larea scin kiinno. Woiiii ('. Micliaolis a. a. O.
Kchlicfslicb IViigt: ,,riid das aKptg. Irr -= MocroH-
straiid gclidrt os zu area, era, ero-' glarni glera
lirai' odor ist es oiii ganz anduruH alleinhoiniiBrhos
Worty", 811 sclu'int die lotzt<.'ro .\niialinui die boi
weitcm grilfscroWabrsrhcinliclikoit fdr sich zu habcn.
717) urciin, -»lll /'., Sand, Sandplatz, Kainiifplatz
im Aniphilheatcr; ital. arriia, mm, vgl. M"rhia,
AG 11 371, u. Canollo, A(i 111 31(i; rum. ariiia,
nur gel. W., das volkstiiinliche W. ist das sliiv.
iianip, vgl. Cli. arind: prov. aivmi ; frz. arrne,
nur gol. \V., das volkstiiiulii-lio Wort ist nahlc —
Mihiiliitii : span, arena; i' I g. area. S. iintcn
sabuljiiii.
7181 lirciiosiis, a, iiiii (v. arena), sandig; ital
arrnoxo; rum. ariiiDs. s. Ch. arinos; prov. cat.
aremi.s; span. ptg. iirennnn.
719 arfi'ila, am /". (v. area), kleiiier, froier Platz ;
ital. araiht u. njiKila, vgl. Cancllo, AG III 303.
7201 arcpcaiils, -em m. (als gallisclios Wort
bezeichnet von Columella 5, 1, (i: von Isidor 15,
15, 4, als Wort der Baotici angefiihrt), ein halbor
Morgen (ein lialbes jugeriini) Ackcrland; prov.
arpeii-s; frz. arpent, davon das Vb. arpenler
inesson: altspan. arajtende. Vgl. Dz 510 arpent;
Th. p. 32.
721) *ai'gauum, i «., ein Wcrkzuug zum Hoben,
Krabn, ist das vorauszusctzendo Grundwort zu ita 1.
argano (sard, lirganu); frz. argue, Drahtwindo;
cat. arga; span, argano; ptg. argao. Dazu die
Deminutiva ital. arganello kleiner metallener Ring,
span, ar/jnnel, frz. «rqaHcna Ankorring. Ober die
Herkunlt des Wortes argniium sind folgcnde Ver-
nnitungcn aufgestellt worden: l.nrganuni cnt-standon
aus gr. iijyatri^ = It. ergiitii durch Buflixvortau-
schung. 2. arganmn enlstanden aus dom zu vor-
mutendon gallischen garanoa =^ gr. yi-^tavoq fwie
auch das deutsche „Kralin" = ..Krauich" ist) durch
Umstclliing des Anlautes gnr : arg, vermoge dereii
das Wort an organum angeglichon ward, vgl. Bugge,
R 11 328. 3. arganum ist Scheideform zu nrganum.
Von dicsen Annahraen setzen die beiden ersten eine
schwer erklarliche Ijautentwickelmig des Wortes
voraus, wahrend gegcn die dritte sich kaiim ein
ernstliches Bedenkcn vorhringen lasscn durfte; dafs
ein Hebewerkzeug schlechtweg als orgamim be-
zeichnet wurdo, ist bei der vielseitigcn Verwcndung,
welche dies Wort im Lat. fand, sehr glaublich, u.
man begreift auch leicht, dafs, als nrganum spiitcr
zur technischen Bezoichnung des kinhlichen Musik-
instruinentes (der Orgel) gebraucht wurde, die Bil-
dung ciner Scheidefurm zum Ausdruck des profanen
Begriffes erfolgto; diinkel i.st nur, auf welchcr volks-
etymologischen Anbildung die Vertauscbung des o
mit a beruht, da abcr frz. argue die Drahtwinde
der ((jold- u.) Silberarbeiter bezeichnet, so liifst sich
vermuten, dafs der Lautwechsel in Anlehnung an
argenlum begriindet ist u. also von der technischen
Sprache der Metallindustrie ausging. — Vgl. Dz 24
ariyono ;Gr6ber, jVLL I 242.
65
722) arggntttts
744) arra
66
722) argenteiis, a, nm (arqentum), silbern;
alt span, arienzo: altptg. arenzo. Name einor
alten Miinze, v«;l. Cornii, R XIU 297.
723) argfentum, i ii. (v. \/arfi, gliinzcn, hell sein.
vgl. Vanicek I 58i. Silber: ital. argento; rum. ar-
gint, 3. Ch. .«. v : rtr. anjienl : prov. argen-s; frz.
argent: in den pyrcnaischen Sprachen ist das friihcr
ublich gewesene argento durch plata iptg. pratn),
„Platte", nahezii viiUi'^ verdrangt worden. — Im
Altfrz. wurde argent volksetvmologisch als art
gens gedeutet, vgl. Fafs, RF HI 505 f.
724) altlat. Sr?er, spater agger, -erem m. (v.
ar= arf + gero, eigentl. das herangcfuhrtc Material),
Oamm; ital. «rryioe, Damm; span, drceii, Briist-
wehr (ptg. dafiir parapeita' . Das Frz. hat zur
Bezeicbnung des Dammes das deutsche „Deich" =
digue aufgenommen. Vgl. Dz 24 drgine: Grober,
ALL I 242.
7251 argHIa, -am f. (gr. agytlloq v. \/ arg,
glanzen), Topferthon; ital. argilla, argiglia; frz.
argile (gel. AV.); span. arciHa; ptg. argMa. Vgl.
Dz 424 arcilla.
726) *argruto, -are (v. argutus, dieses von \/arg,
hell sein), schriftlat. argutor, -art, sieh deutlich
vernehmen lassen, schwatzen: ist viell. das Grand-
wort zu wall on. argoter, schwatzen, mit Worten
streiten (Ft. Prat, argote verschraitzt), u. moglicher-
weise ist das riitselhafte frz. argot, Gannerspraohe,
das dazu gehorige Vbsbst. Vgl. Dz 509 argot:
Scheler im Diet. s. argot.
727) aridiis, a, um |v. \/ or, trocken sein), dnrr;
ital. drido u. dlido, letzteres auch in ubertragener
Bedtg. „sich anf dem Trockcnen befindend, d. h. ohne
Geld", vgl. Canello, AG III 360.
728) [aries, -etem m. dunkler Herkunft, vgl.
Vanicek I 58), Widder: das Wort ist als Tierbezeich-
nung im Rom. durch "^muliton- aus *mutilon- v.
mtitilus verdrangt worden]
729) arista, -am f. (f. acrista v. \/ ak, scharf,
spitz sein, vgl. Vanicek I 7), Granne an der Ahre,
Ahre, Burste, Grate; ital. arista, Schweinsriicken
(wegen der Borsten so genannt), resta, Granne, vgl.
Flechia, AG II 378, u. Canello, AG IE 391; frz.
arete, Granne. Grate; span, aresta, Grate, auch:
grobe Saokleinewand (welche wobl wegen ihrer
kratzigen Beschaffenheit zu diesem Namen koramt);
ptg. aresta, Granne. Grate. Vgl. Dz 25 arista.
730) [*aristariiim, i n. (v. arista); frz. aretier
(auch Fem. (ireliere\, Gratsparren eiiies Dacbes, vgl.
Scheler im Diet. .«. arete : heritier ist vermutlieh nur
eine volksetymologisierende Nebenform des Wortes,
vgl. Fafs. RF III 503 nnten.
731) *aristiila, -am f. (Dem v. arista); davon
friaul. risele, vgl. Ascoli, AG I 514 Z. 5 v. u. i. T.
732) arma, -onun n. (v. \/ ar, an-, einfugen,
vgl. Vanicek I 48), Gerat, Waffen: ital. arma u.
arme Sg. f, PI. arme u. armi, Gewehr, Waffen,
Geschiitz, arme, auch ,,Wappen": die prapositionale
Verbindung aWarme! zu den Waffen! ist zum Sbst.
aUarme (dazu wieder das Vb allnrmare) geworden
u. als Fremdwort in alle neueren Sprachen iiber-
gegangen: prov. a?armn, iiz. alarme, span. ptg.
alarma, Tnm.Jarmd, dtsch. Allarm, Larm, engl.
allarum, poln. Itirma, larmo, larum etc. etc. —
Rum. arma Sg. f.: rtr. arma Sg. f. i kollektivisch; ;
prov. armas PI. f.. Waffen u. Wappen; frz. arme
Sg. f. Waffe. PI. armes, Waffen u. Wappen: span,
ptg. arma Sg. f., Waife, PI. arnias, Waffen, Wappen,
Kriegshandwerk. — Vgl. Meyer, Ntr. 162.
733) armariiim, i n. (v. arma), Schrank; ital.
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
armadio n. armario, vgl. Canello, AG III 404;
rum. armar. almar, s.Ch. arma; prov. a r;Hnri-«;
altfrz. almaire, aumaire m.; nfrz. armoire f.;
span. ptg. armario — engl. nmhry, dtsch.
Aimer. Vgl. Dz 510 armoire, Scheler im Diet. .5. v.
armata s. anno.
734) armenlacum (scil. pomtim) , armenischor
Apfel. Aprikose; davon ital. in gleicher Bedtg.
meliaca, miiliaca, umiliaea, vgl. Dz 384 meliaca.
735) [armenins (scil. mHi), soil nach Ducange
(vgl. auch Dz 25 armellino) das Grundwort zu ital.
armeUino. frz. hermine etc. sein, die betr. Worte
sind jedoch dcntschen Ursprungs, vgl. EUuge, Her-
melin. S. unten ahd. harmo.]
736) armentaritis, -nm m. (v. armentum), Rinder-
hirt : ital. armentario u. armentiere, vgl. Canello,
AG III 304.
737) armentiim, i m. (von gleichem Stamme wie
arma, eigentlicb Gerat, Zeug u. dgl.), Grofsvieh-
herde; ital. armento; rum. nur PI. armenturi f.,
s. Ch. s. v.; rtr. (lad. friaul.) armenta, armente,
ormento; im iibrigen scheint das Wort auf roma-
nischem Gebiete verschoUen zu sein . Ableitungen
von hestia (wie frz. betail) u. der PI. animalia
(frz. aiimaille) sind an seine Stelle getreten.
738) armo, -iire (v. arma), bewaffnen, ist in den
entspr. Formen in alle roman. Spr. ubergegangen;
das partizipiale armata ist in der Bedtg. „Heer"
(ital. armata, span, armada, frz. armee) zum
Sbst. geworden u. hat meistenteils exercitus (s. d.)
verilrangt, welches aufserdem auch in hostis (s. d.)
einen machtigen Mitbewerber besafs ; eine deminutive
Abltg. vom Part. P. P. ist das span, armadillo,
ptg. armadilho, Giirteltier.
739) armoraeea, -am f. u. armoraeiiim, i n.
(gr. dfjiioQaxia), Meerrettig (Cochlearia armoracia
L.); ital. VamotacciO, Meerrettig; span. remoZac/ia,
rote Riibe (fur Meerrettig fehlt dem Span, wie dem
Ptg. ein eigentliches Wort, denn span, rabano u.
ptg. rahiio haben eine allgemeinere Bedtg.; auch
imFrz. entbehrt die Pflanze einer ganz bestimmten
Benennung, denn raifort = radix fortis wird eben-
falls in wciterem Sinne gebraucht, radis de cheval
wird selten gesagt u. ist iibrigens offenbar ein
Germanismus.) Vgl. Dz 392 ramolaccio u. 483
remotacha.
740) armiis, -um wi. (v. y/ ar fiigen), Oberarm,
Schnlterblatt; sard, armu; mm. arm, PI. armiiri
f.; altfrz. ars, vgl. Dz 510 s. v. (nfrz. sagt man
OS plat de Vejiaule, v. Pferden paleron).
741) aro, -are (v. \/ ar, pflugen, rudem, vgl.
Vanicek 50), pflugen; ital. arare; rum. ar, ai,
at, a, s. Ch. s. v.: prov. span. ptg. arar; dazu
das Sbst. span, aramio, galic. aramia, acker-
fahiges Land, vgl. Tailhan, R IX 429; altfrz. arer
(nfrz. ist dafiir labourer eingetreten).
742 1 aromaticus, a, um (gr. uQwutnixoi), ge-
wiirzig, ist als volkstnmliches Wort erhalten nur
im Ital. {a)romatico, mit zahlreichen dialektischen
Gestaltnngen : piem. armatic, rtimatic, erem.
rumatec, parm. armateg, lumateg, piac. armattag,
mo denes, lumadegh, bo I. rumadg, die betr. Worte
haben die urspriingliche Bedtg. in das GegenteU,
..libel riechend", verschoben (Zwischenstufe mufs
gewesen sein ,, stark riechend"'), vgl. Flechia, AG
il 361.
743) ar5n u. arum, i n. (gr. aQOv), Zehrwnrz
(Arum L.); ital. aro; mm. aron, s. Ch. s. i\;
frz. arum; span, aron, yaro: ptg. aro, jarro.
744) arra, auch arrha geschrieben, -am (ver-
67
7-lft^ «r-rnl>a'il
'M\) nr(r)o(»iiim
CS
inutlirh Komiti'r-licii rnpnin^), Kniif-, llniiilp'lil;
ital. iirni; fr«. iirr/ii-.i Tl. ; «pHii. ptt». «irrii.i I'l. i
7461 «rnl>, nr-nibii'il, Vorstailt {\g\. Frt'vlnif II
111''); ilnvoii tint ).'|i'irlii'rtl<«lt(;. «pnn. pt^. arniltal,
iirnthnltU. vj;!. 1>/ 4'.'.'i ,< r.
74(5) |*&r>ribAlta, -ftn« (v. ^r (in/inn<ta>), IlimuMi;
I>t (iCJ nifiu.Jii in! p'lU'ijrt. it» I. iirrii/)ii(Mr«i, sioli
U'liidti'" ^"1 .li.^i'iii (jriwli. Vli. iili2iil(<iti<n, tjowifn
pin " 'T (t<-itnnki<: olior iliirf iniiii vor-
nmlii " ilim zur A-Ki>iij. (il)i'i>.'<'trol<Mii>
It /hii.v . .... :■■ . ^.- iltifsdrr.i^iif/iirMoini'iill. hi'ifspn
wftnlo ,.»U'h «111 I'tw:!» wcrfi'i)".] \\'|. No GilO.
747) arnb nr-niviifi Moiiiroiln» iiii Wiiswr {yg\
Fri-yta;» U IM ) ii. nnili. nr-riu'tr, Diiimmvxj; an
oiin'iu Klusso; diirrli Misi'huiiK bi-iilor nrab. Worto
ist lnTviirp>nnnj;i>ii Rpaii d iirri/'c {i\\t arracil'r),
blinili» Klippo, D.'imiiiwon; \<i\;. urnci/'f (alt arracrf),
rtciff. Klippt': fri. ri-cif, Klippo; das frz. Wiirt liat
man tborii-ntcrwi'iso von rrcisiis oiler aiioh vora
ilUoh „Riir' ftbb'iton wollon, s. Scliclor ini Diet. s. v.
\g\. Dz 425 iirfiiff.
748) 'ilr-nldu'o, -ilrc (v. radix, das Simplox
rndico ist ini Spiitlat. bi-lpf^t). mil, an tier Wurzol
hcransriMfRon ; prov. (ii-fiiV/dr; {TZ.orrncher; span.
nrntifinr wnrzfln. Ein *(tl)radirnre ist nicht als
Grundwort anzunolimon. Pz 510 airaclier sotzt
(xradicare als Oruiiilwort an, die Notwendigkcit
dieses Yorfabrens ist nicht orsicbtlicb (dagegen gehen
p ro V. «rrtiflnr, al tfrz. «■.«rnc/iiVr selbstvcrstandlicb
anf fxradicare znriick). Vgl. No 42.
749) |*ar-riin'o, -iSre (v. abd. raffnn, raffen, vgl.
Maekel p. 72): ital. arraffare. rait Gewalt paoken,
woven wieder arraffiare (gleicbbedeutond) abgeleitet
zu scin srheint. Vgl. Dz 261 rnlfare.]
[*Sr-riiniTo, -iirc s. oben iid-rilniio.]
760) [*iir-riiiifO, -arc (v. germ, yaiih, verdrcht,
vgl. Mackel p. 60); davon nach Dz 263 ranco ital.
arfancarc hinkon.]
751) (*5r-rilpo, -iire (v. germ. rapOn, raffen, vgl.
Mackel p. 72); ital. arrappare, entreifsen. Vgl.
Dz 264 rajiparc.'',
752) (Arras, nach diescr Stadt sind die urspriing-
lich dort gewirkten Tapcten benannt: ital arazzo,
razzo. ptg. arrd.':, raz. Vgl. Dz arazzo.)
*Sr-riiti6no, -are s. oben iid-rationo.
753) jirreotiiin (v. arrigere) soil, aurem; davon
ital. (dar) retln, Gehor schenken, vgl. Caix, St. 483.
754) [*ar-redo, -are (s. untcn *redo), boreit
machen; davon ital. «rrerfarf, ausriisten, dazu das
Vbsbst. arredo, Geriit; prov. arredar, arrezar;
altfrz. nrreer, arniier, zurecht machon, riiston,
dazu Vbsb.st. arrni (cngl. array), Gerat; span.
arrear, dazu das Vbsbst. arreo; ptg. arreiar, dazu
das Vbsbst. arreio. Vgl. Mackel p. 85 f.: Th. 76
fiihrte die bctr. Worte auf den kelt. Stamm rcidh-,
red(i]- zuriick, die Mackcl'sche Annabme ist indessen
die weit wahrscheinlichere, jedoch darf man an
Urvenvandtscliaft zwischen dem kelt. u. dem germ.
Stamme glauben. Dz 265 redo erachtcte beide Ab-
Icitungen fiir mciglich. S. unten *redo u. *rcduin.
W.Meyer fiihrt mit Kecbt aucb das francoprov.
aryd, tnelken, auf *ar{r)edare zuriick u. venvcist
binsicbtlicb der Bcdeutungsverschiebung auf prov.
adi'i.ttd = frz. aju.-.ter, da das prov. Vb. ebenfalls
„(die Kuhe) zuni Melkon zurecht machen, melken"
bedeutet, vgl. Z XI 2.j2.]
755) [*iir-re-imito, -are, nachahmen; span. ptg.
arremednr mit gleicher Bedtg., vgl. Dz 483 remedar.]
756) [*ar-rendo, -are (v. *rendo f. reddo); rum.
arendez, ai, at, a, vcrpachten, s. Ch. arenda, Pacht;
(fr/.. nrrriitfr y. rnttf mm. *reiiililii); span, nrmidar.
dnzu Vbsbst. arririuto ii. arrriidiimietito; ptg. nr-
rriiilar, diizu Vbsbst. nrrnultimrtito,]
757) |*itr-rfplo, -rtr«> if. raplo v. raprrr), winl
von Dz 4H2 rrh'il'ir ills (irundwort desspan. jitg.
arrfhatnr, wegreirnen, verinulel.]
75M) •ftr-roslo, -ilrc, zuni Steben bringen, fi-st-
lialtoM , cine Sadie enilglillig entsehoiden ; ital.
arrestare; prov. arrstar; frz. arrilcr; span. ptg.
arrrslnr; ilazu die entspr. Vbabslvo : arrcato, arrtt..
Vgl Dz 27 «rirsf»; Griilier, Aid, 1 243.
75!)) (*ftr-rirro, -arc (v dtj<ch. riffm, raufen,
nihd riljilii, durchlierlit'ln) wiinle nach Dz 270 riff'a
als (irundwort v ital. arri/jarr, wlirfeln, anzu-
setzou soin: lautlich ist solbstvorstiinilliili niclits
dagegen zuerinnern, aberdioUedoutungseiitwickolung
mai'bt Srhwierigkoit, denii mag audi iimiierbiii iler
Streit iler (iblicho Hegleiter oder ilii' li:iiiligi' Kolgo
dcs Wiirfolspides soin, so ist dodi iiidit rcdit er-
sicbtlich, wio ein Verbuni, das eigentlidi ,, raufen"
beile\itet, so sdilankweg zur Bezeidinung dcs Wlir-
feln» habe gebrauclit werdon kiinnon, odor soil man
gliiiibcn, dafs man ilns Wdrfdn iiufgefiirKt balie als
oin Raufen mit den Wiirfdn, well die lotzteron voiii
Werfenden geschiittelt oder gcriittelt werdcnVJ
7(iO) |*ilr-riino, -iirc (v. germ. *nma /"., rim m.,
Reihe, Reihenfolge, Zahl, vgl. Mackel p. 108 u. 120
Ann). 2), aneinander reihen ; frz. firnwcrschichton ;
cat. span. \)tg. arrimar, bcranbringon, anniihcrn,
anlebnen (eigentlich in cine Reihe bringen). Vgl.
Dz 270 rima.]
761) (*iir-rlngo, -are (v. anfriink. ritig), in oinon
Kreis bringen, kreisforniig ordnen; frz. arranger,
ordnen.]
762) iir (= af?) + rlpii(ni); davon span. ptg.
arriba, oberhalb, dariiber, vgl. Dz 426 .". v.
763) *ar-rIpo, -iirc (v. ripa), an's Ufor kommen,
anlanden, an das Ufer bringen ; dicso ursprtinglicho
Bedtg. ist namentl. im Franziis. zu der des An-
' kommens iiberhaupt erweitert worden ; im Ital.,
1 Prov., Span. u. Ptg ist jedoch das Vb. audi in
j eigontlicher Bedtg. (ja im Ptg. nur in diosor) er-
haltcn, die pyreniiischen Spr. brauchen fiir ankommon
neben arriparc (das Ptg. ausschliefslich) plicare =
span, llegar, ptg. chegar, im Ital. steht nebon urri-
vare hinsichtlich der Bedtg. giiingere: ital. arrivare
(von Grobcr, ALL I 243, als ,,entlehnt" bezeichnet,
was zu bozweifeln ist); prov. arribar; frz. arriver;
cat. arribar, arriar ; span ptg. arribnr. Vgl.
Dz 27 arrivare; Grober, ALL I 243.
764) [*ar-riso (v. altn. ris = frz. r/.s Reff);
davon frz. arriser, das Segcl herablassen; Dz 510
arriser u. Mackel p. Ill legen dem frz. Vb. dio
allgemeine (b. Sachs - Villatte nicht angegebene)
Bedtg. „fallen lassen" = It. conruere bei, u. dor
erstere will es deshalb von ahd. arrlsan, zusaramen-
fallen, ableiten, Mackel weist wenigstens auf das
ahd. Vb. bin.]
765) arab. arrob'a (vgl. Freytag II 113''), ein
Gewicht von 12'/,; Kilogramm, span. ptg. arroba,
dazu auch das Vb. arrobar, vgl. Dz 426 x. v.
766) mlat. ar(r)ogium (in span. Urkunden seit
775 belegt, vgl. Tailhan, R IX 430; die Herkunft
des Wortes ist dunkel, viclleicht hat es irgend
welchen Zusamraenhang mit rigare, in diesem Falle
ware von *arrignre auszugehen, der Wechsel von
i zu 0 liofse sich erkliiren aus Anlebnung an ar-
rojar, werfen, 9. ar-rilo), Bach; span. ar(r)ogio,
arroio, arroi/o. Bach (das Wort erscheint zuerst in
eincr Urkunde vom J. 841, vgl. Tailhan a. a. 0 ),
69
767) ar-rOgo
781) artlculus
70
dazu das Vb. arroyar, uberschncmmen. Vgl. Dz
426 arrnyo.
767) ar-rogro, -are, sich (etwas Freindesl an-
eignen; ital. arroqere, arroni, arroto (vgl. Blanc,
Gr. 466, u. Dz.. Gr. IP 136 Anm. 3, wo die von
Delius, Jalirb. IX 108, vorgeschlagene Herleitung
aus adatiyere gcbilligt wird, sehr mit Unrecht!),
dazulegen. Der Obergang des Verbs aus der
schwachen in die starke Konj. ist nicht etwas so
Befremdlichcs, dafs man um deswillen die nacbst-
liegende Ableitung verwcrfen mtifste. Frz. arrnyer;
span arroyar; ptg. arroyar; in den drei letzten
Sprachen gel. oder docli halbgel. W. Vgl. Dz 353
arroyere.
768) [*ar-r6scido, -are (v. roscidux), tauartig
besprengcn: cat. arrtixnr, vgl Cuervo, R SJI 108,
Grober, Z VIU 319, vgl. auch span. ptg. arrojar,
s. ar-ruo, -are. S aueh unten roscido.^
769) *ar-roso, -are (v. ros abgeleitet wie al-
lutn-er v. liim-en. a-cnb-ar v. cab), betauen, soil
nach Grobor, llisc. 42, das Grundwort zii pro v.
arrosar, frz. arroser, hegiefsen sein; Dz 275 ros
leitete das Vb. von *roscidare (v. roscidua) ab, was,
wie Grober richtig bemerkt. lautlich unmoglich ist.
Da das Sbst. ros wohl im Prov., nicht aber ira Frz.
vorhanden ist, so ist das Vb. im Frz. als Lehnwort
anzusehen , worauf auch das a der stammbetonten
Formen hindeutet.
770) [*ar-rubeIlo, -are (v. rubellus), rot werden:
ital. arroiellare (vor Aufregung rot werden), in
Zom geraten: span. ptg. arrebolar , roten,
schminken , dazu Vbsbst. arrehol , roter Glanz,
Abendrote ) Vgl. Dz 425 arrehol.
771) [*ar-riio, -are (v. ruo), werfcn; aus einem
voranszusetzenden *arruare wollt« Dz 426 arrojar
herleiten span. ptg. arrojar, werfen, schleudern,
Strablen, Licht, Duft ausstromen lassen u. dgl. :
Cuervo, K XII 108. macht gegen die Diez'sche Her-
leitung geltend, dafs arrojar im Kastilischen erst seit
dem 16. Jahrh. iiblich sei u. dafs auch das Simples
*ruar, *rojar in der vorausgegangenen Periode fehle,
er halt daher arrojar fur ein Lehnwort u. fur
identisch mit dem cat. arritxar ^ *ar-ro^cidare
(v. roscidus), welches ,,besprengen,bestreuen, werfen"
bedeutet. Grober bemerkt dazu, Z VIU 319, dafs
arrojar in der Bedtg. „strahlen, werfen" allerdings
catal. Lehnwort sein moge, bestreitet dagegen, dafs
cat. arruxar in alien seinen Bedeutungen von ro-
scidus sich herleite, es seien vielmehr in diesem Vb.
zwei Worter verschiedenen Ursprungcs zusammen-
geflossen. Das scheint eiu unuotiges Bedenken, denn
die einzelnen Bedeutungen von arruxar liegen nicht
80 weit auseinander, als dafs sie sich nicht ver-
einigen liefsen, sie lassen sich vielmehr aus der
Grundbedeutung „tauartig befeuchten" (also ,,cine
Fliissigkeit tropfen- oder strahlenforraig verstreuen")
leicht ableiten. Was aber die Gleichung span,
ptg. arrojar = cat. arruxar aniangt, so ist der
gemeinsame Ursprung aus It. roscidus sehr wohl
denkbar; dafs aber das Span. n. Ptg. ein derartiges
Vb. aus dem Cat. entlehnt batten, ist nur unter
der erst noch zu beweisenden Voraussetzung an-
nehmbar, dafs die Entlehnung zunachst auf die
poetische Sprache beschrankt war.]
772) [*ar-rupto, -are; altfrz. arouter (von
route, rote, Kriegerabteilung, Rotte), in Ordnung
bringen, aufstellen. Vgl. Dz 276 rotta.]
[*ar-nitubo, -are s. ad-rfitubo, -are.]
773) ars, -temiv v^"»". fugen), Handwerk.Kunst;
itaL arte f.; prov. art-z m.; frz. arl m.; span.
arte m. u. f.; ptg. arte f. Der Genuswechsel im
Prov. (u. Span.) ist auffallig, im Frz. lafst er sich
aus dem knnsonantischen Auslaut erklaren. Die
ubertragene Bedtg. des lat. Wortes ,.moralisches
Kounen, moralische Eigenschaft" ist dem Rom. eben
so fremd geblieben wie die Anwendung des Plurals
auf den Begriff „Wisscnschaften".
774) ars iiiagica, (ars matheniatica) ; das al tf rz.
artimaire, artuinaire f. (daneben artimaye, artimai,
artiiiial m., vgl. Godefroy I 415"), Zauljerei, wurde
von Tobler, R II 243, auf das begrifflich gewifs
zunachst liegende ars mayicn zuruckgefiihrt (vgl.
yrammatica : yrammaire. medicas : mire). G.Paris,
R VI 132, bestritt die Tobler'sche Ableitung, ohne
einen iiberzeugenden Grund beizubringen, u. stellte
ars matheniatica als Grundwort auf, das aber doch
nur artimamaire biitte ergeben konnen. G. Paris'
Ansiuht faud denn auch Widerspruch von Seiten
Havefs, R VI 255, Boucheries. R. d. 1. r. 3 s. II
218, u. namcntlich Tobler"s, Z I 480. In seinem
Referato (R VI (j30) iiber Tobler's letztggnannten
Artikel brachte G Paris etwas neues zu Gunsten
seiner Meiuung nicht vor. Man wird ohne Zweifel
bei ars mayica stehen zu bleiben haben.
775) iirsura, -am f. (v. ardeo), das Bronnen (b.
Apul. herb. 118. 2 lemm.); sard, assura; ital.
prov. arsura. Brand. Vgl. Dz 427 asurarse.
776) *arsuro, -are (v. arsura), brennen; span.
asurarse. anbrennen, vgl. Dz 427 s. v.
777) artemisia, -am f. (gr. dpTe_uiaia, schrift-
lat. artemisia], Beifufs; ital. artemisia (gel. W.);
prov. artemiza; altfrz. ermoise; nfrz. armoise;
Icat. altimira; span, altamisa ; ptg. artemisia
' (gel. Vr., volkstumlich herva de S. Joao). Vgl. Dz
421 altamisa u. 510 armoise; Grober, ALL I 243.
778) [*artensianus, -um m. {y. ars), Hand-
werker; ital artiyiano: frz. artisan: span, ar-
tesano ; ptg. artesao Dz 28 u. Gr. II^ 336 setzte
*artitianus als Grundform an, vgl. dagegen Flechia,
AG II 12 S.]
779) [*arterio, -are (v. arteria, Pulsader); auf
*arleriare scheint zuruckzugehen frz. altirer,
durstig machen. Die Bedtg. wurde nach Dz 506
alterer sich folgendermafsen eutwickelt haben: ar-
teria „Pulsader', dann besonders ,,Halsader", *ar-
teriatus ,,eine entziindete Halsader habend u. infolge
dessen Durst leidend", daher frz. altere in gleicher
Bedtg. u. von dem Pt. dann das Vb. So scharfsinnig
diese Erklarung aber auch ist, so ist sie doch zu-
gleich etwas sehr kiinstlich u. daher nicht recht
liberzeugend. Denkbar ist es immerhin, dafs alterer
durstig werden nichts anderes ist als alterer (v.
alter), verandern, verderben: das Durstigmachen
kann scherzhaft als ein Andem und Verderben
des Menschen aufgefafst werden; volksetymologi-
sierende Anlehnung an alterer ist iibrigens auch
anzunehmen, wenn man von *arteriare, arterier
ausgeht, vgl. Fafs, RF lU 509.]
780) [*artica, -am (v. aro), ist nach Dz 426
artiga als Grundwort anzusetzen fiir prov. artigua,
cat. span, artiga, frisch angebautes Feld. Eine
hochst unglaubhafte Annahme, well vom "Verbal-
stamm ara — u. nur dieser, nicht die Wurzel ar
I kann hier in Frage kommen — hochstens *ardtica,
' nicht aber *artica abgeleitet werden konute. Eher
1 konnte man an Ableitung an art- {ar.s) denken.
I Am wahrscheinlichstcn aber iat die baskische Her-
kunft des Wortes.]
I 781) artieiiliis, -um m. (Dem. v. artus), Gelenk-
Iglied; das Wort ist in die meisten rom. Sprachen
71
783) krtlllit
SOO) HHl'll-Sollil'tl-l'llli
72
ftborp'C.iMi^Mi , hat bIht violfiirli HoiliniUiiiuiivcr-
eiiKuii^', lifxir. Kixicruiii; niif ciii iM'StiiiiinU'H li«loiik
mliT (Jlii'il orfnliri'ii: itnl. iirlnilio, Knillo, v»;!.
(.'anillo, Ac; III 3ftl; prov. iirlrUi-i 'Mw. nltfri.
artril : nfr». ortril. Z>>lii' (i>r(ri/ iTklart hirli iliirrli
ki'lt. Kiiitliif», iloiin t. II. KK-I. in, 1,1,1 |):iiiini<ii u.
CnifniT Zcli. «. nurh iiii/h/.k, Zi-lii'ii, in ili'ii CasscK-r
CluM. I). IHi't, altromnn. (ilusn p. !IS, V|,'l. Asi-uli,
Ai; X 27."|: upmi «irlrj», Ulii«l; ptj;. tirtrlliu,
KiiiH'lii-l iim Fuf». Vgl. 1)« 28 arliytto, GriJbor,
A I.I, 1 LMX
782) 'Artilili (N. PI. V, •.ir/i7i>, f, v. (irfi;<);
prov. iirt,lli,i. lli<r>-.tti)(iiiiK. V(;l. I)? 28 .•«■. r 1
798) j*iirliliikria (v. 'arlilis mil b.'ijrilTlichor
An|p|lnllll^' nil <ir,i). fi^'fiitl. wolil «..viol wio Kiinst-
walTo, kiiiiKtIiolu'A Wurf^'i'si-liofs. Fiilir(,'cscliiir8, (io-
>clior«wa(^<n u. <l(;l-: ital. ttrli,jlien,i : prov. nr-
lilharia: tri. nrdllene; Rpan. tirlillcriit : ptg.
ardthariii. Ypl. D» 28 ardlha. Das Wort ist
hooliBtwaliriiclicinlirh von FtankreicK aiisgegangon,
wo 0» ininitton finer K«>>zcn Sinpo {arlilhr, iirtillos
etc.) stolit, Cbor si'in orstcs Vorkommen (b. Joiiivillc)
vgl. (Joilofrov 11. Littrt' .«. r.J
784) [*tiiillio, -lire iv. *iirtilis mit bpffrifllirlior
Anlelinun^' an an,); altfrz. artiller, anf Listen
8inni'n, schlau soin, v>;l. Goilofroy 1 4U''; das
glciohlautcndo nfrz. Vb. binlcutot: ein Schiff rait
(iesclifitzen aiisriiston.)
785) (*fiHiliosfis, a, nm (v. *arlilis mit bogriff-
lioher AiilplinunK an iirvj: altfrz. artillos, -ciis,
listig, vcrscblagen , vgl. Dz 28 arlillia , Godofroy
I 415«.]
780) |*firtitTunus, -nm (v. arlitus = „bonis
artibus instructiis", vgl. Panl. ox Post. 20, 14; mis
arlitu.'i kann abcr nur 'artitdtiiis abgoleitct werdou)
wird von Dz 28 als Grundwort zu ital. artigiano
etc. angp-sctzt, vgl. dagcgen Flecliia, AG II 12 if.,
s. audi obon iinter *arteiisliinus.J
787) l*urtitTo, -oneiii (v. artire) wird von Bohinor,
Est I 203, als Grundwort zu altfrz. arfouoji (im
oxforder hebr.-frz. Vocabular, a. K. St. I 187 No
822). nfrz. arlison, Kleidermotto, angesetzt. In
Wirklicbkeit ist jodoch dies Wort von *tarmita =
tanries abziilciten, vgl. Bugge, K IV 350.] S. unten
titrmrs.
788) bask, nrtoa, Maisbrot, wird von Dz 510
artouti als Grundwort zu neuprov. arloun ver-
mutct, wahrsclipinlicher diirfte aber doch Herkunft
vom griech. a^tog sein.
789) [*art«sus, a, um (v. ars); altfrz. arlos,
verschlagen. listig.]
790) (artus, a, um, eng, ist im Boman. durch
stricttis = ita\. stretto, frz. etroit fast voUig ver-
drangt wordon.)
791) (gr. artytica (agrvrixa), gewiirzte, einge-
macbtc Dinge, soil nach Devic, Journ. asiat Jan.
1862, p. 83 (s. Scheler im Anhang z. Dz 708) das
Grundwort zu ital. articincco etc. sein, vgl. jedoch
obcn al-charsclior n. ar'di schauk!.]
792) (b)arundoj -dincm f. (v. %/ ar, aufstreben,
wachscn, vgl. Vaniuek I 43), Scliilf, Rohr, ist in dieser
Bcdtg. im Roman, duroh canna u. juneiis verdrangt
worden. Dagegon scheint das Wort im Volkslat.
auch in der Bedtg. „Scbwalbe" gobraucht worden
n. also neben hirundo getreten zu sein, vlelleicht
wegen des scbnellen u. glcicbsam dahinschiefsenden
riuges der Scbwalbe, welclier sie einem fliegenden
Pfeile verglcicbbar erscbeinen lafst; ital. ronditie
(kann allerdings auch aus irundine entstandcn sein,
jedoch ist ar undine wabrscheinlicber, vgl. Grober,
ALL I 243), dnzu Dam. romlineUa; rum. niir Dom.
riii,tiiH^, 8. Cli. H. v.; iirov. urondeln (damtbon
ii;iiiil,i): nltfrz. aronde (dazu Dum. (tnintlrlle),
,il,iiidrr; (nfrz. hiri>ndrlU): rut. onii-elit, iiiireii-
rl,i: (span. .'/o/oHWn'dogcliiirt nielit liiorlior, sondern
ist von ijitlnniWii abziili'itoiii; p tg. (Oir/on'ii/iii. Vgl.
Dz 27a iiiiidiiir, Griiber, ALL I 243.
7!13) as, a.Hsem i». (v. ^' «A-, sdiarf lilickon, s.
Vani(V<k 1 10), cigfiill. das Aug.- anf dem Wdrfel,
die Kins, daiin Miiiizbi'zoipliniing; ital as.io ; prov.
frz. span, n.i: ptg. at. (ilmrall nur in ilersclbon
t4>i'liiiist'lii<ii liiulig : das Dans auf lii'u Karlrn.
794) alid. a.sc, Ksclic, wird von Dz 42!) aU mut-
mafslielios Grundwort zu prov. a-icuna, alt rat.
cicimn, span. ii:ciin(t, Wnrfspucr, aiifgoslollt.
795) alid. nscil, Asclio; davon naidi Dz 42(j s|)an.
ptg. (isfMd, gliiliondu Koblo. (Andero habon bask.
Ursprung angononimon.)
79()) (ccjiu) iLscaloiiia. -aiii /'. (v. Ascalon), as-
calonisclio Z\vi»bel, 8plialotte: ital. ■•icalnr/nn ; frz.
altfrz. ei{li)(il<)i<ine , nfrz. mit Suffixvertauschung
iciialottc: s p a n. cjicd/ofia ; p tg. (.ra/o/fi, frz. Krcnid-
wort). Vgl. Dz 283 .•icahx/no , dazu Scboler 744;
Darmesteter, R V 144.
797) ascciisa (scil. i^iVi); ital a.vce.sa „9alita" n.
ancotsa „f«sta doll' Assunziono", indossen, bomorkt
Canello, AG III 366, „a8ccnsa jiotrebb' cssoro anche
da aseonsio".
798) [*as(=nrf)-scerpcllatiis (aligel. v. !,cerpere=
din- od. e.Tcerpere) wiirdo nach Caix, St. 134, dor lat.
Typus sein zu ital. mxcrpcUal» ,,stracciato, die
ha lacerazioni".]
799) arab. asch - sdiakA, Unpiifslidikeit (vgl.
Kreytag II 445"); ist nach Dz 414 aclmque das
Grundwort zu ital. acviacco, Leibcsbcschwordo,
(aber auch: Besdiimpfung, Schraachi; span. ptg.
achaque, Kriinklichkeit, Schwiicho, Fohlor, (von
Kritnklichkcit hergeholte) Entschuldigung, heimliche
Anklage. CancUo, A(i III 383, vorwirft dieso Ety-
mologie u. orkliirt die betr. Worte fiir Vcrbalsbst-
tive zu ital. (Rctnccarc, zorquetschon, span. ptg.
(icliacar, bescliuldigen, diese Verba aber oder doch
das span -portugiesische hiilt er fiir Ableitungen aus
dem german. Stammo talc- (got. lehan, ags. ttiean), '
beriihren, greifon; beziiglich dcs ital. Verbums
allerdings giebt er in einer .\nmerkung die Mog-
lichkeit zu, dafs cs = lat. *ad-flaccare sei, u. be-
streitet zugleich, dafs, falls man acciaccare von
Uik- ableiteu wolle, man dies auch in Bezug auf
azzeccarc ,,treffon" thun diirfe, weil ital. e nicht
got. c {tekan) entsprechon konno. Gegen Canello's
Herleitung von acciaccare ist abcr einzuwcnden,
dafs ital. c sich wohl aus hchd. s, nicht aber aus
germ, (got.) t cntwickein kann, dafs man also von
einem Stammo zah ausgehen miifste, ein solcher
Stamm aber im Ahd. nicht vorhanden ist (ahd.
zucclt-cn hat andern Vokal). Andrerseits ist wohl
fiir das pyreniiische achaque, achacar der von Diez
behauptete arab. Ursprung recbt denkbar, nicht aber
fiir "das ital. acciacco, acciaccare, falls man diese
Worte nicht etwa als Entlehnungen aus dem Span,
betrachtet. Vermutlich gehoren ac-ciaccare, ac-ciacco
etymologisch zu ciacche, viaeco u. gehen mit diesen
Worten zuriick auf einen onomatopoietischen Stamm
cak, der zum Ausdruck eines Quetsch-, Knack- u.
Schnalzgeriiuschcs dicnt {ciacche bezeichnet insbe-
sondere das Gerausch, das beim Knacken von Niissen
entstebt, ciacco bezeichnet das Scliwein als ein Tier,
welches beim Frcssen schraatzt).
800) arab. asck-scha'treng, Scliachbrett; span.
73
801) asch-schuar
827) as-sgtllto
74
ajedrez; ptff. xedrez, enxedrez, Schachspiel. Vgl.
Dz 428 axedrez.
801) arab. asch-schuar, Ausstattiing (vgl. Frcytag
II 463''): spa n. «JMuc, ajovar ; ptg. enxovdl, Mit-
gift. Vgl. Dz 428 axuar.
802) arab. asch-scheqq, Schwierigkcit (vgl. Frey-
tag II 433'''i; alt.span enjeco; altptg. enxeco,
Hindernis, Unheil, Strafe. Vgl. Dz 447 enxeco.
803) ahd. asco, Ascb (forellenartiger Fisch); davoa
nach Dz 760 (im Anhang) u. Caix, St. 372, ital.
la.sca. Im Texte des Wortcrbuches 380 billigt Dicz
die Vcrrautung Menage's, dafs lasca aus griech.
/.fvxi'axog entstellt sei.
♦asciilto, -are s. *auseulto, -are.
804) (asia, -am, Roggen, b. Plin. H. X. 18, 141,
ist in sasia i s. d.) zu bessern: davon cat. xcixa;
span, jeja, eine Art Weizen, vgl. W. Meyer, Z X
172, u. Baist, RF III 644.)
805) asilus, -mn m., Bremse; ital. asillo; auf
ein lat. *a.'sdio gehen eine Reihe VVorte (zum Teil
in der Bedtg. ,,Stachel") oberital. und amilianischer
Mundarten zuruck, fiber welche vgl. Flechia, AG
m 166 unteu.
806) aslnaritis, a, urn (v. asinm), zum Esel
gehorig: ital. aMnario. Adj., u. a*"iH<j;o, Eseltreiber,
vgl. Canello, AG III 304.
807) asinus, -um m., Esel: das Wort ist in den
entspr. Formen (ital. asino, span. ptg. asno, frz.
asne, ane) in alle rom. Spr mit Ausnabme des Rum.
ubergegangen.
808) [*asias, a, mn, bezw. 'asiom, Sbst. aus
*ansius V. ansa, eigentl. eine Handbabe bietend,
handlich, bequem, wurde von Bugge, R IV 349, u.
Griiber, ALL I 242. als Griiudwort zu ital. agio,
frz. aise etc. angesetzt, vgl. aber oben *ad-atio.
Wenn Grober a. a. 0. bemerkt, dafs die Verbreitung
des Wortes lateinischen Ursprung anzeige, so ist
dem entgegenznbalten, dafs doch nicht ganz selten
auch germanische Worte eine sehr weite Verbreitung
im Romanischen gefunden haben (z. B. ui-rra, blank
u. a.), dafs also weite Verbreitung nicht ohne
weiteres lat. Ursprung bezeugt. Im vorliegenden
Falle ist es jedenfalls richtiger, ein germanisches
Grundwort anzunehmen, als ein so fragwurdiges
Substrat, wie *atmii.^. anzusetzen. I
809) pers. aspanakh, isfanadj, isfin:1dj, Spinat, |
soil nach Dcvic, Suppl. z. Littre's Diet. s. epiiuird
(vgl. Scheler im Anhang z. Dz 747), das Grundwort
zu den rom. Benennungen des Spinates sein: ital.
spinace: mm. spanac, s. Ch. «;)!«,- prov. espinar;
altfrz. espinoclie; nfrz. epinard; cat. eipinac :
span, esjiinaca; ptg. espinafre. Die rom. Worte
lehnen sich aber begrifflich u. lautlich an It. spina
an. Vgl. Dz 303 spinace. S. unten splnacens.
810) asparag^, -tun m. (gr. doTtd^ayo;), Spargel :
ital. sparagio, {a)spdrago; Turn, sparangd, s. Ch.
St.: frz. asperge; s^ an. esparrago; iptg. espargo.
tjber frz. a.^perge vgl. W. Meyer, Z VIII 235.
811) aspecto, -are, anscbauen: mit Bedeutungs-
verschiebung ital. aspettare; rum. astept, ai, at,
a, warten, erwarten; in den ubrigen rom. Sprachen
fehlt das Vb., vertreten wird es in der Bedtg. ,,an-
schauen" durch *mirare u. das germ, warten (frz.
re-garder), der Begriff des Wartens wird durch
attendete u. ebenfalls durch das germ, warten (z. B.
span, a-guardar) ausgcdriickt.
812) asper, a, nm, rauh: ital. aspro: rum.
aspru, s. Ch. s. v.; prov. asprc; frz. apre; span,
ptg. aspero.
813) *asperella, -am/", (v. asper); ital. asperella,
weifsartiges Glanzgras; frz. prele, Schachtelhalm
(das von Dz 575 angeftihrte esprelle fehlt bei
Sachs-Villatte).
814) aspero, -are, rauhmachcn; nurdasRum.
besitzt ein entspr. Vb. : aspresc, ii, it, i, s. Ch. aspru.
815) arab. as-safa'te, Korbchen (vgl. Freytag
223''); davon span. ptg. azafate (fehlt im Wtb.
von H. Michaelis). Vgl. Dz 429 s. v.
816) [*as-sagnio, -are (.v. sagma), soil nach Dz
280 salma der lat. Typus fiir ital. assommare,
frz. assommer scin. vorzuziehen ist aber *as-sum-
mare, vgl. S(dielcr im Anhang z. Dz 744.]
817) *as-saIIo, salul, saltum, salire (f. assilio):
anspringen, angreifen;ital. ass«/ire,- ^rov. assalhir;
frz. assaillir (Pras. nach der A-Konj.): span.
asalir; (ptg. fehlt das Vb., dafiir cingetreten ist
assaltar). Das Vb. ist im Rom. zur schwachen
Konj. ubergetreten. Vgl. Grober, ALL I 244.
818) '^'assaltus, -um m. (Vbsbst. v. assalire);
Ansprung, Angriff; ital. assalto: prov. assalt-z;
frz.assattt; cat. assalt ; span. asallo: ptg. assalto.
Vgl. Grober, ALL I 244.
819) arab. as-saniya = span, aceha, Wasser-
miihle, vgL Tailhan, R IX 295, wo auch urkund-
liche, bis in das letzte Drittcl des 9. Jahrhunderts
hinaufreichende Belege fiir das Vorkommen des
Wortes gegeben werden.
820) *as-satio, -iire (v. salio), sattigen; sard.
attatar, vgl. Flechia, Misc. 200, wo auch die Mog-
lichkeit nachgewiesen ist, dafs sard, t lateinischem
tj entspricht.
821) [*as-sationo, -are (v. sation- = iti. saison)
scheint der lat. Typus des frz. assaisonner, wurzen
(eigentl. der Jahreszeit gemSfs zubereiten), zu sein,
vgl. Scheler im Diet. .s. r., freilich aber leitet Sch.
frz. saison v. station- ab, vgl. unten *satio. —
Ascoli, AG I 253 Anm. Z. 9 v. ob., hat aus den
Stat. Cur. Matarellae Domas Ossulae (Medio!. 1587)
,,assasonatum" „gewurzt" belegt, dasselbe ist in-
dessen offenbar erst nach dera romanischen Vb.
gebildet.]
822) arab. as-sau't, Peitsche (vgl. Freytag II 375'');
davon span, azote: ptg. agoute, Peitsche, Geifsel;
Dz 429 azote vermutet, dafs auch itaL ciottare,
■geifseln, gleichen Ursprunges sei.
823) 1. *as-secto, -are ^v. secare, sectum), schnei-
den; ital. assettare, verschneiden (dasgleichlautende
Vb. mit der Bedtg. „ordnen" ist nicht, wie Dz 29
annimmt, ebenfalls = assectare, sondem = *asse-
ditare, vgl. Storm, R V 165).
824) 2. *as-seeto, -are (schriftlat. asseetari),
begleiten; span, acechar (rait den Augen oder
Ohren verfolgen), spiiren, horchen; ptg. asseitar,
jem. hinterlistig nachstellen. Vgl. Dz 413 acechar.
825) *asseeiii"0, -are [securus), verslchern: ital.
assecurare,assicurare : rum. asigur, ai, at, a : prov.
assegurar : frz. asst'irer; cat. assegurar: span.
asegurar: ptg assegurar.
826) *as-sedento, -are (Partizipialverb z. sedere).
setzen: ital. assentare: altfrz. assenter, vgl. aber
Tobler, Gott. gel. Anz'. 1874 p. 1040, u. dagegen
Scheler im Anihang zu Dz 745); span, asentar,
dazu Vbsbst. asiento, Sitz; ptg. assentar. Vgl. Dz
292 sentare. S. auch unten sedento.
827) *as-sedito, -are (v. sedere), setzen: ital.
assetare, zu Tisch setzea, ordnen, zieren, dav. Vbsbst.
assetto, Putz: prov. assetar, zu Tisch setzen: alt-
frz. asset(tjer, setzen, ordnen, davon Vbsbst. assiette,
Ort od. Gefais , an den , bezw. in welches etwas
gesetzt oder gelegt wird. Dz 29 assettare hielt
K38) jk«-(»llPO
84!l) iiH sArtlo
7(i
•(i.«-.«rt(ir^. Kolinoiili'ii , (llr iliin (iiiimlwort ; ilio
rirlitiKv DarloKiiitK cab Slurm, K V 106, Si-lioUir
joiliH'li iiii Diot.' iissirllf liitit iiti tliT llii</.'iii'lK'ii
Anniclit fi'iil II. i>rlil«rt iiiirli fr*. nssirtlr tw» 'iissrrtii,
wip disflif nils liiisreld, iiliprsii'lit iil»>r (liil>i'i, >lHri<
»frltl iiiclit siftif rrj^i'lion knimtii (vj;!. Uriiis : liril,
til) 11 iltirH (<iii ilixtftl/' aiK'li wirklicli iiirlit oxiHtirrt.
I)n» liopiH'Iti' f> in it;il. iio'cf/dCf, aii cli-m SclioliT
Aniitorii iiiiiiint , rrkliirt sii-li aiis tlvr Slornrsclivii
AMoituii);, ilort'ii sicli Si-li. iiiclit eriiiiiort zii hnbon
Rolu'int, t'infitrh },i'mi(».
8is) *iLs-sodico, -lire (v. sedeo), clw. an olw.
licrnnsi'tzi'ii ; ^ital assedinre v. ^edio, bclojjon,
ilaiii Vbsbst. ii.<.«r(/i(») ; prov. ii.irlj'"'! f^^- ansiffler;
span, tisfdiitr, tlaiii Vbsbst. iisedio ; pt)^. iisseilinr,
(lazii Vbsbst. a.i^edio. Vgl. Dz 289 «rrfio; t!riil)or,
AIX V 4(53,
82iO *aLs-sedo, -iiro (V. «ciffo), Botzcn ; rum. «{>«,
ai, at, (I, set/on, ortlntMi, ». Ch. .<. f. ; span, asear,
aciiinlii'kon, vi>r/.ioron; ptj^. asse{i)ar. Vgl. Storm,
R V 1G5.
S30) arab. al-sclqu (ontstandcn aus (Ipiu f^riocli.
ui*f/.o»). oino Pllanzo, beta sicnla (vg\. Froytaf; 11
344''); span, acflga, Laiirh, ilanebcn die (jelclirtc
Schoidtiform .MOii/o ; ptg. dcc/f/n, selya, woifso Bcto.
Vgl. I)z 413 Hceliiit.
8311 bask, asscrreclna, ornstbafter Strcit; davon
nach Dz 48U span, sarracina, Streit, in wolchcra
Bint vorgosscn wird.
832) 'Bs-sereno, -iire (v. serenus), hoitor werden ;
ita 1. <i,v.>fren(iir, heitorn ; prov. oa t. ptg. asserenar,
licitor machen, aufklaren, ebenso span, ascrcnar.
833) *iLs-sero, -iire (v. serum), spiit werdon;
prov. aserar; altfrz. axerir, Abend werdon. Vgl.
Uz 292 sera._
834) *us-sessTto, -are (v. sessum), setzon; ital.
assestare , in Ordnung bringcn; prov. assestar :
span, aseslar. ziolon, richten. Vgl. Cormi, R XIII
305; Ulrich, Z IV 383 (vgl. auch KF 111 516), liattt'
assexitare (s. d.) als Grundwort aufgcstellt.
835) [*iis-sexito, -are (v. *.sm;m,v. angebl. Pt. P. P.
V. secare) soil nach Ulrich, Z IV 383 (vgl RF III
616), das Grundwort zu ital. assestare etc. sein;
die weit wahrscheinlichere Ableitung dioser Worto
hat aber Cornu , R XIII 305 , gegebon , s. obcn
*ass€ssito.]
836) *as-sIdero, -iire (v. sidus, eris), durch Ein-
wirkimg oincs bosen Gcstirns erkranken); ital.
assiderarsi, crstarren. Vgl. Dz 400 sido. S. untcn
sidero.
837) as-sido, -sedi, -sessum, -ere, sich niodcr-
sotzen; ital. assidere, assusi (daneben assedetli),
assiso, vgl. Blanc, Gr. 449, dazu Vbsbst. assisa,
Auflage, Stouer, Vcrbrauchssteuer, Acciso; prov.
altfrz. assire, setzen, davon frz. das Vbsbst. assise,
Stcinschicht, Lage, PI. assises, Gerichtssitziing, Ge-
richtshof, Schwurgericht, Gc'schworene; T>z 510 assises
vermutct, dafs accise oiiie volksotyraologischo Vor-
drehung von assise (in dor Bedtg. „Auflage") sei
(vgl. audi Fafs, RF lU 507 unten), das ist aber
unwahrscheinlich, accise ist = accisa, aber freilieh
im Frz. Fremdwort, s. SchoU-r im Diet. s. v.
iLs-sIgno, -are s. as-sinno.
838) f*as-sinno, -arc (v. dtsch. sinn = ital.
senno, altfrz. .sen. Sinn, Verstand, Richtung) ; ital.
assejinare, (verstandig) wannsn, belehren; altfrz.
assener, nach einer Richtung bin zielen, ausholen,
treffen u. dgl., auch: festsetzcn, bestimmcn, zuweisen.
Dz 510 s. V. setzte das Vb. dem lat. assignare
gleich. Auf das deutsche sinn wurde das Vb. in
dor Bodtg. ,,iiidi>n, troffen", ziiorst von Biirgiiy,
(!r. HI (i. I'., r.urdi'kgofillirt, danii von Scholer, Rov.
d. I'instr. piibl, on Bolgi(|iio 18(i:l Mai, ini Dii^t." n.
im .\iihaiig zu 1)/.*, I'lidlich n. am nachilriickliidiston
V..1I Ki.rstor. '/. VI 112 (vfl. Vll 4S0, wo F. Srbclor's
I'rioritiit anorkoniitl. Fiirstor b(di sidir mit Ri'ciit
iicrvor, dafn intorvokaiischi'^ lat. ti» niclit zu nn
wi-rdon kiinno. Scliiicliardt, Z VI 424, vortoi<ligto
dnnn wioder dio Dioz'scho Abloitiing, ohnu jododi
Fiirstcr's Bodcnkon zu widorlcgi'ii. Im Anhaiigu 782
zu Dz'' spriclil sich Scholcr dahin aus, dafn in oin-
zulnen VerbindiingiMi, wii> asscner jnur, a. des rentes,
nssener allordings = assif/narc sei , n. IxTiift sich
hinsiciitlich des ilann anziinohmondon Wandels von
qn : nn auf retinard ii. rrnard, Hei/naut u. Uenaiit,
eino Berufiing, die als Ix'weiakniftig ni<'ht gellcn
kann, woil rrnard ii. Jlrniiiit crsllich iiio nn zeigen
II. sodaiin nirlit aus reiiiianl, lieiiiiniil, sondern
nol)on dii'.sen aus germ. Uniiinltiird, Hiuiinnld ent-
standen sind, vgl. Mackel p. 151. Der von Fiiist<'r
erliobeno Einwand verl)li'lbt demnach in voller (iel-
tiing. BcgrilTlich lassen sich iibrigeus alio Bedeu-
tiingen von (isscmr inif 'iis-siimare ziir(l(^kfiiliron.]
839) ils-siniiilo, -lire fv. lul u. siiiiid), vcrsam-
meln; u. iis-Kimiilo. (as-similo), -arc (vom gleichcn
Stammo wio (i.s.s'i HI i//(in'. vorHainmeln, bogrilllich aber
mit similis zusammcnhiingond), iilinlich machen ;
ital. asscmtirarc, a.isenilnare, vorsammeln, iihnlich
.sehen, davon subst. Pt. P. assemhiala (danebon als
Freindw. asseniblea), Vorsamniluiig, vgl. Ciinello,
AG III 311; aufscrdom assnmi;/liare, vergloiclion ;
rum. asanidn, ai, at, a, gleich machen, vergleichen,
8. Ch. samdn; prov. assemlilar, vcrsammcln, gleich
machen; frz. nssemhler, zusamnnMiliriiiv,'iii. siuiimeln,
dazu subst. Pt. P. assemblee; ciH. n^simhldr. ver-
sammoln; span, asemblar, gli-icli.n , {nsfxirjar,
gleich machen); (ptg. n.s-.semci/mr, ahiiliili machen,
dies wie das entspr. span. Vb. ist ^^ *<issimiliare).
Zum Ausdruck des Begritfes ,,versammoln" brauchon
das Span. u. Ptg. juncture (= sp. juntar), congrc-
(jare, reunire.
840) iisso [f. arso], -are, braten, schoint , nach
scinem hiiutigen Vorkommen in der Vulgata zu ur-
teilen. im Volkslatein gebriiuchlich geweson zu soin,
ist aber nur im Span. u. Ptg. (span, asar, ptg.
assar) erhalten, in den ubrigen rom. Spr. ist es durch
andero Verba, iiamentl. durch germ, raustjan (=
ital. rostire, frz. rotir) verdriingt wordcn.
841) (as-socio, -iire, beigesellcn, ist in don rom.
Spr. nur als gelehrtes Wort erhalten; dem Verbum
wurde in Folgo der Verdriingung von socius durch
'companio die Wurzel abgeschiiitten.)
842) *as-sopio, -ire, einsehlilfern; itstl.assopire;
frz. (gel. W. assoupir, einschliifern) assouvir, be-
schwichtigen, stillen, beruhigen. Dz 511 leiteto das
frz. Vb. zunachst von got. ga-solhjan ab, spiiter
identifizierto er os rait altfrz. asouffir, welches er
von adstifficere herloiteto, aber der tlbcrgang von
/f zu V ist unannehmbar. (Auf ptg. assobiar =
*assufflare darf man sicli niclit bernfen, weil in
letztercm \\'orto //' sich nicht in intervokalischer
Stellung belindet). asouffir ist vielmehr, wie auch
seine Konstruktion rait dera Accus. zcigt (s. die
Beispiele b. Godefroy I 452"), = nssopire unter laut-
licher Anlehnung an *assouffire = *assuffcere.
843) [*as-sortio, -Ire (v. sors, hat mit *sortire
hervor-, herausgehon, vermutlich keine Verwandt-
schaft. s. *sortioi, nach Sorten ordnen; ital. assor-
iire. ii. aus dem Ital. als Fremdwort iu die ubrigen
rom. Spr. iibergegangen.]
77
844) fts-sQavIo
866) astflr
78
844) *iis-suSvTo, -are (v. suavis), saiift, mild ]
machen; davon altfrz.assoagier; (prov. a.^suaviare
ist gp\. W.). Vgl. Dz 511 assoaijer; Grober, ALL
I 244.
845) [*as-sub-aquo, -are = sard, assuabbare,
anfcuehtpn, baden, vgl. Flecliia, Misc. 199.]
846) [*as-sub-leno, -are (v. lenis) = sard, (log.)
asselcnar, mildern. vgl. Flechia, Misc. 199 ]
847) iis-sudo, -iire, in Scbweifs geraten, = rum.
asud, ai, at, a, vgl Ch. siidoare. Die iibrigen rom.
Spr. kcnnen mir das Simplex.
848) f*iis-sufificTo, -feci, -fectiiin, -ficerc, nach
Dz 511 nssoianr Grundwort z. altfrz. asoiitT'i't
vgl. Godpfioy I 452"^, s. audi obt'n assopTo.j
849) [*iis-suJrio, -iire, anblasen: ptg. assobiar,
pfeifen, auspfeifen, verhohnen. Ygl Dz 297 soffiare]
850) as-summo, -are (v. siimnin), dazu addieren
(b. Isid. 16. 25, 15, vgl. Hultsch, Metrol p. 113, 7)
ist das vermutliohe Grundwort zu frz. assommer
(eigcntlich jemandem die Bechnung fertig machen,
jem. mit Schlufsrechnung bedenken, daber) toten;
von assommer das Sbst. assommoir, Schlachtbank.
Dz 280 loitete assommer v. *as-sagmnre. belasten,
niederdriickcn, ab, freilich ohne die Bedtg. ,,tbtcn"
zu erwahnen, vgl. dagegen Scheler im Anhang 744.
851) as-surdo, -are (v. surdiis), betauben; ital.
assordnre u. -ire; rum. asurzesc, ii, it, i, vgl. Ch.
surd; frz. assoiirdir.
852) arab. as-sAsan (v. gr. aovaov), Lilie; span.
azucena (nach Dz 429 s. v. soil das Wort auch
portugiesisch sein, b. H. Michaelis fehlt es).
*asta s. Iia.sta.
853) asterno, -ere, hinstreuen ; rxxTO. astern, ui,
ut, e, ausbreiten, werfen, s. Ch. s. v.
854) asthmii, iiiatis n. (gr. da9f(a), Engbriistig-
keit; ital. asma, asima ,, specie di raalattia", an-
sima (con influenza di ansia) .,passaggera difficolta
di respirare". Canello, AG III 398, vgl. Dz 353
asma, s. auch oben auxio.
855) L*a(s)-stTgo, -iire (v. St. stig, wovon gr.
OTiyfia), anstacheln, soil nach Caix, St. 176, das
Grundwort zu chian. azzechere, „stimolare" (wovon
azzoccn ,,stimolo") sein. Einer Widerlegung bedarf
diese Vermutung nicht.]
856) *astillii, -am f. (Dem. v. [h](ista), Splitter;
prov. «sifHa, Klotz, Trumm ; alitrz. astele; neu-
frz. attelle, Schiene: cat. asfella ; span, astilla,
Splitter; ptg. astella, Schiene, u. {h)astea, Stumpf.
Tgl. Grober, ALL I 244. — Ital. stell-etta, s. Caix,
St. 596.
857) *a.stiUariuiii, i n. (v. *nstiUa), Eaura, wo
Splitter u. Spahne fallen, (Holzarbeiter-)Werkstatt;
(prov. astelier-s) ; f rz. astelier, atelier; span, astillero
[= [h]astiliariinii), Schiffsbauplatz, Lanzenstander
(in der letzteren Kedtg. sich begrifflich an das
Primitiv hasta anschliefsend). Vgl. Dz 511 atelier
u. Scheler im Anhang 782; Ronsch. Jahrb. XIV
180; Grober, ALL I 244; Buggo, R IV 359. S.
uuten hasta.
858) *a(s)-stipatus, a, urn (v. slips), gestopft;
span, acijiado. dicht, fest (vom Tuche), vgl. Dz
414 s. v.; Baist, Z IX 146, bezweifelt diese Her-
leitung mit gutem Grunde (wegen des st:c = s).
859) asto, -stiti, -iire, stehen bleiben; rum.
adast, ai, at, a, warten, vgl. Ch. stau.
astor, -orem s. unten astur.
860) astrieits, a am (v. astnim), zu den Stemen
gehorig; davon vieU. ital. (astrico u. mit aggluti-
niertem Artikel) lastrieo, (sternformiges) Steinpflaster,
Estrich. Dz 244 piastra hielt lastrieo fiir das
Vl)sb8t. zu lastrieare, pflastern, u. crblickte in diesem
Vb. eine Ablcitung von *plastrum, so dafs also das
anlautende p abgefallen ware. Die schon von Wacker-
nagel (s. Dz a. a. 0.) verrautete Herleitung von
astricKS hat unleugbar griifsere Wahrseheinlichkcit
fiir sich, als die Diez'sehe. Mackel, p. 68 unten,
stimmt freilich Dz bei. Sonst vorgebrachte Ab-
leitungen (v. atrium, ater, asser) sind lautlich un-
annehmbar. S. unten plastrQm.
861) astrosiis, a, nm |v. antrum), unter iibler
Konstellation geboren (b. Isid. 10, 13); span, ptg
astroso, ungliic-klich.
862) [*astrilcus, a, um (v. astrum), wird von
Dz 30 astro u. Grober, ALL I 244 als Grundwort
aufgestellt zu prov. astruc {hcnastruc) gliicklich,
malastruc ungliicklich, altfrz. malastru, malostru
UDgliicklich, nfrz. malotru, milsgestaltet, wider-
wartig (mit male instructus hat das Wort nichts
zu schaffen , vgl. Scheler im Diet. s. v.); span.
astrupo, gliicklich.]
863) (astriim, i «., Gestim, ist in den rom. Spr.
nur als gelehrtes, bezw. als halbgelehrtes Wort er-
halten, dagegen leben volkstiimlicho Ableitungen
fort, z. B. prov. adastrar jem. beglucken (gleich-
sam giinstig ansternen); frz. drsastre Ungliick
(eigentl. Unstern).)
864) *iist[u]lii (= assula), daraus *a.sela, -am f.
(iiber die lautliche Entwickelung vgl. Ascoli, AG III
456), Spahn, Splitter; sard, ascia; neapol. ascn,-
sicil. PI. aschi; rum. astie u. aschie, s. Ch. s. i'. ;
prov. cat. ascla; ptg. acha. Vgl. Dz 28 ascla
u. dazu Scheler im Anhang 709; Mussafia, Beitr.
zur Kunde der nordital Mundarten im 15. Jahrh.
(Wien 1873), S. 110; Grober, ALL I 244. — Baist,
ZV 554, Aura. 5, halt span eslallar zersplittem,
knallen, estrellar (angelehnt an estrella, man sieht
freilich nicht ein, warum), zerbrechen; ital. sc/uan-
tare, zerschmettem , dazu Vbsbst. schiantn; frz.
esclater. Mater, platzen, dazu Vbsbst. eclat; ptg.
estalar, platzen, bersten — siiratlich fiir Ableitungen
a.\is*astilla\i. 'ascla; fiir cat. span. ptg. e.'ita/(()fU'
mag man das zugeben, obwohl es befremdlich ist,
dafs neben dem Subst. astilla, astella (s. oben Artikel
No 856) die mit e anlautenden Verben stehen sollen,
aber beziiglich der ital. u. frz. Worte kann man
Baist nimmermelir beiptlichten; iiber deren Ableitung
s. unten *excliimTto u. klap. Parodi, R XVn 67,
wiederholt in Bezug auf die pyreniiischen Verba
Baist's Hypothese u. stiitzt sie durch die Bemerkung,
dafs neben cat. estellar, estallar auch astellar,
asclar vorkomme, ohne freilich Belege dafur zu geben.
Vgl. auch Flechia, AG UI 148.
*iistiilarium, i n. s. oben *astillariiim.
865) *astuppo, -iire (v. s^Hj;pa), verstopfen ; rum.
astup, ai, at, a, s. Ch. s. v.
866) (astilr, -iirem, dafiir volkslat., nach Analogie
der Nomina actoris auf -tor) *ast«r, -orem m.,
eine Habichtsart (Firm. math. 5, 7 extr.), ist nach
Grober's einleuehtender Darlegung, Misc. 42, als
Grundwort fiir prov. austor, altfrz. ostor, nfrz.
autour (die frz. Worte sind dem Prov. entlehnt,
iiber autour vgl. Fafs, EF III 458; von autour ab-
geleitet ist autonrserie Falknerei), (cat. astor "i)
anzusetzen. Wenn Grober aber span. ptg. azor
auf asturem zuriickfiihrt , so spricht dagegen das
Vorhandensein des alts pan. acetore, aztor, vgl.
Tailhan, R VIII 609: auch lautlich ist der von Gr.
fiir moglich gehaltene Wandel von intervokalisehem,
vor hochtonigem o stehenden st : z (astorem : azor)
zu beanstanden. Die pyreniiiscben Worte — denn
711
8«7) n'l-'tiirnili
ssr)) i\t-tilnlii
SO
audi cAt. lufor wini iiinn liensor lii<'r I'inlu'/.icluMi
— liiiil vii'lmolir — iir<Y/i<(irriH aiuiist'l/.i'ii. (iircr/jdic,
oi|^*iitl. KiiiiK'linii'r, trat in iIit Vulkiispriii'lK» fiir
acc>iti(rr i>in, «.mI ilioiiiT jiIh Jiiplv<.f,i'l dio Vii^rol
fllr iM'iiuMi lliTrii cli'irliKiiiii I'iiikiDiBicrl: (ilior ilic
Vcrwciitliinn ili'« llnl>ii'lit<i lur Vop'ljiiml '"' i*|iiiti'ron
Alt.Ttumc- v^-l. Ilranilfii ii. Dromsol. Al.l. IV 141 ii.
324.) AnilrornoitK (jcstntton ilio jirov. ii. fr/.. Worto
iiur ilio llcrli'ituii); v»ii *<islnrmi. iiirlit dio von
itccriilorrm (wi'lrlio imnu'iitl. v. Hirstor, Z II lliG
Anm., U'fUrworti't wiirtic), wril ilii' Aiinnlinii', iliifs
iiccfpl- oiniiml tii iik(t (wnnuia iliircli Vokaliaii'mn^
«If» k pnn, (iM.iJ- sirli I'ntttiokeit linlic) f^i'woriK'U
wi, unKluiil'liiirt isf. Aiis *iislorciii liiitt<> nnn froi-
lirli pr»v. *(iii<(ir, fr/. '«Jdiir wcnlcn sullpii, alior
(Ins (III ill! Pror. orklart sicli wolil iiiio Anli'lniuii);
an iiii.<.sor i— aUiorem), «las o im altfrz. o.<(i)r iliircli
Anl«<liniiii); an osier, wi'^jiii'iiini'n, oili-r anch osl,
UiH<r, Hi'il iliT Ja>:"lv()jjol cin Kaiili- n. Kanipfvojfi'l
ist, aiich ilii- iifr/.. Schri'iliiinn niiloiir licriilit wolil
Buf Vii|k«ctvnit>lii);i«'. — Vj;l. Dz 29 astore ii. .\n-
h»nc 709; (J. Taris, R XII 99.
[altn. at. Iloifson, Hi'tzon, s. olicn 2 nd-)itio.|
867) aral). u't-*t»rfiili, Taniarisko (v};l. Fri'vlan
IJI f)0''); «lavon nacli Uz 427 in gK'iclicr Bciltg.
span, atar/'e
868) altn. ati^eirr, Sneor; ilavon narli l)z 505 n.
Mackol p. 73 u. 175 viellciclit «las gU'icliboili.Mitendo
altfrz. alifrir, alqier oder vielniphr atfleir, alpier,
wio llautiiT ini Kol. 439, 443 u. 2075 (cs sind dies
ab«>r narli (.Jdtlefroy I 220' din cinzigen Stellen, an
diMipn lias Wort vorkonimt) korrifjiort liat. Tii.
Brunno, Z X 277, findet oinc solclio wicderiiolto
Korroktur fjonagt — und darin kann man ilim lioi-
stininion, ohwold dio Schroilmng ah/eir sich li>iolit
daraus orkliiron liefso, ilafs doin Worte oine don
bt'tr. Stellen angenicsseno orientaliselie Fiirbung gc-
geben werden soUto — , wenn or abcr sagt: „wir
cntschoidon uns doshalb fiir eine Zusammonsetzung
rait dcm germ, adal", bo ist das unklar, «oil man
nicht oinsielit, welches diT zweite Bestandteil dos
angcbliobon Kompo.sitiims sein soil (altn. geirr?).
869) bask, atisbcatu (= ateis, versclJosscnc Tliiir,
u. beatu, schauen); davon nach Larramendi span.
atMar, lauem, vgl. Dz 427 s. v.
870) StomOs, -uni f. (gr. azoftog), Korperchon,
Atom; ital. atomo (gel. Wort, als seiches auch in
andcm roni. Spr.) u. attimo, kleinster Zeittcii, Augen-
blick (das Wort scheint angeglichen an superlativischc
Bildnngen, wio otlimo, u. zugleich an atto), vgl.
CaneUo, AG III 335.
871) (atque ii iic, und dazu, iiml auoh, wird von
Havet. K VlII 93, u. Grobcr, ALL I 241, fiir das
Grundttort dos roman. anc- in ital. anchc, frz.
enc-ore u. dgl. gehalten ; atque, ac soil zu antquc,
anc genorden sein, indem nach Analogic von um-
quam, donee oin Nasal eingoschaltet wurde. Die
Annahmo ist unwahrscheinljch in Anbetracht des
kopulativen Gobrauclies der lat. Konjunktion. Vgl.
oben ad banc horam.)
872) atrameiitum, i n. (v. ater), Tinte; prov.
airamcn-s; altfrz errement; in den iibrigen rom.
Spr. ist das Wort «lurch das griech. encaustum
bezw. encauma u. tincta verdrangt worden (auch
altfrz. enqne).
873) atriplex, plicis n., Meldo, ein Kiichon-
gewachs; ital. atrepice: frz. arroche, nach Fafs, RF
in 492, volksetymologisch an roche angelehnt, vgl. Dz
510 s. v.; (span, armiielle, ptg. armoles u. armolas,
PI. t, nach Dz 425 annuelle aus dtr[iplex] + mollis
onlHlandon; ItaisI, Z VII I Ifi, v(-riniit«t Verwandt-
soliafl ili'S zweitou Woilboslandli'iloK mit mdllliii).
H74) atta (iiKb'ol.l, liobor Valor (I'aul. ox FohI.
13, IH u, 12. U), tiiidot sioh in ital. Miindarton
wie«li'r; das Wort kann auoh auf das gloiclil.iutondii
gotisoho. bozw. goniianisoho, zurliokgi'flilirt wi'rdon.
Vgl. Dz 31H l„t,i.
875) |*at-l«<'o«), -lire, «lio I'inor dorartigon hypo-
tliotisolii'u (iruiiiU'orMi ontsiiroohonilon Verba , wii;
ital. (Ulrtcctire, frz, altaqiier u. allacher, gehon
zurlii'k auf oiuon Stanini luc-, Iticc- (s. d.), dor aus
tnc-li(.i V. tn-n-ti-rre goHonnon waril.|
876) [•iU-tii«'fic», -ilrii selnMiit von Ulrieh, Z IX
429, als (iniinlwort zu frz. atUichcr, altuquer an-
g<<nuninien zu wordon, sohr uuuiiligerwiMso, da *al-
iac(c)nre vollkouiiuon ausroioht.]
877) I'lU-tuleiito, -are (v. inJeniiim) ; ital.
atlidenlnre, gofallon. oboiiso prov. ntidentar, alt-
frz. aUilcntir (z. B Rol. 3001). Dor auffiilligo
Bedi'utungsiibergaiig orkliirt sioli folgoudorniafson:
tidenliim, «'igontl. Goldsummi", Vorniilgen, goistiges
Vermdgen , Boanlagung, Ni'igung zu , Gofallen an
oiner Saehe.]
878) [♦jlt-leginiTiio, -lire = "iit-tiiiio, -are;
ilavou nach Floiliia, .\(i 11 57, niodonos. altinu';
atlinnr, bodockou (vom Wagon).)
879) *iit-teiiipero, -are (v. iempus). niiifsigon (das
srhriftlat., bei Vitruv 10, 7 |12], 2 u. Sen. ep. 30, 6
vorkommondo attcinperiire bodoutot „anpassen");
ital. alleniperare ; rum. itstimiidr, ai, at, a, s. Ch.
stlmpar (,,le s n'est ici que propositif") ; span. ptg.
at{t)emperar.
880) iittendo, -tend!, -teiituni, -ere, (die Auf-
morksamkcil auf i^twas liin) richton; ital. attendere ;
(rtr. von dcm Partizipialadj. nlMt „aufniorkig" ist
naoli Ascoli, AG Vll 584, abgeloitot tadlar [vgl. R
X 257], aufmerken, Imndion, das Verb soil nach
Analogio schweizordeutscher Worte, wie ,,sufsoln",
gobildet sein) ; pvov. attendre: frz. attendrc; span,
ptg. al(t)ender. Aus dom Bi^griffe „aufmerk8am auf
etwas sein" hat sich im Rom. auch der von „warten"
entwickelt.
881) at-tcnto u. ut-tempto, -arc, versuchen, ist
in don ciitspr. Forraon in die meisten rom. Sprachen
iibergegangen.
882) [*at-terso, -are (v. tersus v. tergire); dav.
span, atezar, gliitton, vgl. Dz491 s.v.; dasselbo Vb.
bodoutot auoh „sc.liwarzen", wio dieso Bedtg. sich mit
der eigeutl. vereinbaren liifst, ist sohwcr abzuschen,]
883) [*at-tipro, -are (v. ahd. tipfon); dav. viell.
frz. attifer, schmiicken, vgl. Mackol p. 100]
884) *at-tTtio, -are (v. *titiumi. titio), anziinden;
ital. attizzare; rum. a(if, ai, at, a, s. Ch. tdciune;
rtr. s-tizzar loschen; prov. ntisar; frz. attiser
(Pras. atice, Suchier, Reimpredigt p. 66, vgl. Hor-
ning p. 6); cat. atiai; vgl. Ollerioh p. 11; span.
alizar; ptg. ntisar. Vgl. Grijbor, ALL I 244; Dz
320 tizzn: Baist, Z V 559.
885) *at-titrilo, -are, bctitoln (Eccl.), mit Titeln
schmiicken, daher iiberhaupt schmiicken, zieren;
ital. attdlare u (gelohrtj attitolare, vgl. Canello,
AG III 354; (rtr. tadlnr, woriiber zu vorgleichen
Stiirzinger, R X 257, ist nicht von attitulare ab-
zuloiten, sondorn von attent-us, s, oben attendere);
prov. atilhar; (frz. atteler? vgl. No 673); span.
atildar, dazu Vbsbst. tilde, gleichsam der Scbmuck
des Buchstabeus, der iibergoiichriebouo Punkt odor
Accent; ptg. alilar, dazu Vbsbst. til. Die Laut-
entwickelung des Verbs im Rom. ist abnorm, vgl.
Grober, ALL I 245. Vgl. Dz 30 attdlare.
HI
8861 attftnltii
915) Aurellanensis
82
886) att5nito, -are (von iittonitiis), andonnem:
span, atuntar, botiiuben.
887) SttoiiTtus, a, urn (Pt. P. P. v. «Itonare), an-
gedonnort. betiiubt: i ta 1. aitonito u. Umtn (letzteres
viell. Lebnwort aus dom Span.), vgl. Canello, AG
III 391; rum tont. s. Cb. tun: span. ptg. tonto,
dumm. V^l. D/ 492 touto.
888) [*at-tdnso, -are {wtonsun); span, ««usd)-,
das Haar ulatt scheeren, vgl. Dz 495 tusar.]
8S'l) I *at-t6ruo, -are (v. tonms) : a 1 1 1'r z. utorner,
wobin weiiden, rirbten (iiber die vielseitigi? Verwen-
ilun>r (b« Verbs vgl. Godefroy, I 482 ff). Vgl. Dz 322.]
890) [*at-toro, -are (v. torus); span, atorar,
..stecken bleiben (wie ein Block oder Wulst)", so
Dz 494 tuero.]
891) *at-t«rtulo, -are (v. tortus); ital. attrot-
Ivlare, ..giraro", vgl Caix, St. 172
892) [*at-trabo, -arc (v. frabs = altfrz. tref);
altfrz. atraver. Zelte aufschlagen, lagern (s. Gode-
froy I 488'), vgl. G. Paris, R VI 629.]
893) [*at-trappo, -are (v. germ, trcippa, Schlinge.
vgl. Mackel p. 56, 176); ital. attrappare (in einer)
Schlinge fangen, erwischen: prov. atraptir ; frz.
attraper : span, alrapar u. atrampar: (dem Ptg.
ist das Vb. unbekanntl. Vgl. Dz 325 trappa.]
894) '*at-tra-salio, -ire, davon nach Caix, St.
17U. (ittrainUire, ,,stupefare".]
8951 *at-tubo, -are (v. tuba), antrompeten; span.
ittobar, Ijetiiuben, vgl. Dz 427 s. c.
896) at-trthuo, -bui, -butum, -ere, zuteilen;
span. ptg. atrei-erse. sicb etwas ( ungebiihrlicher
Weise) beilegen, erdreisten, vgl. Dz 427 s. v.
897) *at-turo, -are (scbriftlat. obturo), ver-
stopfen: ital. atturare (dauebeii turnre, was im
Lat. feblt); prov. cat. aturar, anhalten, aufhalten;
span. ptg. aturar (die Bedtg. ..zustopfeu" findet
sicb nur ira Span, und aueh da uur selteu, die ge-
wobnlicbe Bedtg. des Verbs im Span, und die aus-
sehlicfsliche im Ptg. ist:) ausbalten, in der Arbeit
ausdauern, ertragen, es scbeint also begrifflicbe
Anletmung an ilurare stattgefunden zu baben. Vgl.
Dz 30 atturare; Grober, ALL I 245.
893) auea, -am /'. (f. avica). Gans (Gloss. Labb.
p. 19' u. Gloss. Arab. p. 701 ed. Vulc); ital.
oca, verones. oco. cremon. ooch; rtr. auca, daneben
obja = *aucula, vgl. Gartner, Gr. § 2 /?); prov.
auca: frz. oie: cat. auca; span. auca. oca; ptg.
oca. Vgl. Dz 226 oca; Grober, ALL I 245. Das
lat. anaer ist also aus dem gesamteu roman. Sprach-
gebiete verdriingt worden. S. auch unten *ovata
(frz. ouate).
899) *aucellatia (v. avis); itaL uccellnja,
,,frasconaja, inganno, tresca", u. uccelliera. „luogo
da tenervi ueeelli vivi", vgl. CaneUo, AG III 304.
900) aucellus, -um (f. avicellus), kleiner Vogel
(Gloss. Labb. p. 19* u. a. Gloss., s. Hildebr. Gloss.
Paris, p. 22 no 156); ital. uccello, sicil. aceddu,
oeeddu : rtr. utsi, utsel etc., vgl. Gartner, § 106;
prov. auzd-s; frz. oiMl, oiseav ; cat. aucel. vgl.
Ollericb p. 12. Vgl. Dz 335 uccello: Grober, ALL
I 245. Durcb aucellus ist das Primitiv avis im
Eoni. nabezu vollig verdriingt worden, nur im Span,
u. Ptg. bat es sicb nocb behauptet, ist aber auch
da durcb pajaro, passaro (v. passer) in seinem An-
wendungskreise erbeblich eingeschrankt worden.
901) *aucTo, -onem in. (v. acis, in dem Casscler
Gloss, belegt: auciuii, caensincli) : frz. oison, Gans-
chen (das Wort ist lautlich „deshalb wichtig, well
es, wenn man von Verbalformen absieht, den einzig
sicheren Fall von Ubergang von cy in tonende
Kiirting, lat.-rom. Worterbuch.
Spirans vor dom Ton u. vor dunkeln Vokalen bietet",
Horning p. 8, vgl. aueh Th. p. 93).
902) [*aucius, -um m. (v. avis); davon nach
Caix, St. 427, ital. ocio, indischer Hahn, u. mit
verwacbseneni Artikel locio ,,uorao dappoco".]
903) *auctorico. -are (v. auctor), Gewahr bieten,
bovoUmachtigen, bewilligen (das Schriftlatein kennt
auctorare in diesen Bedeutiingen, auch in der des
Vermiotens); ital. o(j-i(ne(Freradwort); prov. autre-
jar; frz. otreiier, nfrz. uctroi/er, dazu Vbsbst. octroi;
cat. autrejar; span, otorc/ar ; ptg. outorgar. dazu
Vbsbst. outorga. Vgl. Dz 230 otriare ; Grober,
ALL I 245.
904) audio, -Ire (nach Vanicek I 68 vony'a». die
unter vielen anderen auch die Bedeutung ,,auf-
merken, beobachten" haben soil), horen; ital. audire
u. udire; rum. aiid, ii, it, i, s. Ch. s. v.: prov.
auzir ; frz. ou'ir ; cat. ohir, s. Vogel p. 114 f;
span, oir; ptg. ouvir. Der Anwendungskreis des
Verbs ist im Romanischen durcb *ascoltare (z. B.
frz. ecouter), intendere (z. B. frz. entendre), sentire
erbeblich eingeschrankt worden.
905) (aufero, abstuli, ablittiim, auferre: von
diescni Vb. ist nur das Pt. P. P. ablatum in das
Romauisehe iibergegangen, s. oben ablatum.)
906) arab. aug- (vgl. Freytag 1 69«), ein tcchnischer
Ausdruck der Astronomie (etwa .,Erdfeme"), ist als
eben soleher in der Form auge in das Ital., Span,
u Ptg. iibergegangen und wird auch in verall-
gemeinerter Bedtg. („bochster Gipfel", z. B. des
Gliiekes) gebraucbt. Vgl. Dz 31 s. v.
907) augur, augurem m., Wahi'sager; davon viell.
(als balbgel. W.) nprov. frz. ogre, Menscbenfresser,
Ungeheuer, span. ogro. Der Bedeutungsiibergang
wiirde etwa gewesen sein ,,Wahrsager, Zauberer,
Hexenmeister , iibematiirMches boses Wesen, Un-
mensch". Dz 228 orco stellte Orcus als Grundwort
auf, was lautlich unmoglich ist, vgl. Grober, ALL
IV 423.
augurinm, i ;;. i
auluro, -are I ^ ''^'"""■°' »^"^*>' ■■"•*•
Augustus s. Agustus.
9081 engl. Aunt Sally, „Tante Sarah" (Name
eines engl. Spieles, iiber welches man vgl. Hoppe,
Suppl. Lex. .^•. v.), ist im Frz. durcb das Spiel der
Volksetvmologic zu jeu de Vane sale geworden, vgl.
Fafs, RF III 504.
909) aura, -am f. (gr. avQu), Luftbauch, leiser
Wind, ist in der entspr. Form (ital. aura u. ora,
vgL Canello, AG III 328, altfrz. ore) in alle rom.
Spr. rait Ausnahme des Rum. (u. des Nfrz.) iiber-
gegangen. Vgl. Dz 31 aura.
910) anrariiis, a, um (v. aurum), zum Golde
gebcirig; davon rum. aurar, Goldwascher, u. aurdrie
/., Goldwaren, s. Cb. aur.
911) [*aurantium, i n. (v. aurum), Goldfrucht,
Orange, s narang.]
912) *auratTcum, i n. (v. aura), starker Luftzug,
Wind, Sturm, Unwetter; prov. auratge-s; frz. orage;
span, oraje. Die Verba cat. oretjar, span, orear
liiften, erfriscben, steben zu auraticum nur in mittel-
barem Verwandtscbaftsverbaltnisse. Vgl. Dz 31 aura.
9131 [*auratus, -um m. (v. aura). Wind; prov.
aurat-z; altfrz. ore.]
914) auratilra, -am /'. (v. aurum). Vergoldung
(b. Quintil. &, 6, 23: Gruter, inscr. 583, 4): ital.
oratura, daneben (b. Cellini) als Lebnwort aus dem
Franzos. orura, vgl. CaneUo, AG III 385; altfrz.
orenre, nfrz. orure (feblt b. Sachs-Villatte).
915) Aurelianensis (urbs) = frz. orlenois zu
M
»16) «iirtOlnH
itSHi iiuNl<-r
HI
Orl.-..'
•lur.
in CI
iat .i>i
•it vulkiii'tyin»li>»,Hs<'li
■. Ill- viTili'rlit (i/f-iiiii<
iiiii rrfji.«>(i-ci/('Hi>i>
■iK5i't_vmolo(fio rrrsson
<i /ii Moix iMiUUniicn), vg\. Ijttn'' «. r. ; Vnh, KK
111 4!».
9Hi) unrfSlflN, », um (v. niirfus), kiiIiIcii, p<lilii;;
lUvon |lrov.llllrlll^>.(;l>M«Inln•l, I*irol:nl t fr/. nriul,
mit «!)},•)'«. ii-li'i.'iiiin Artikc'l lorial , init SiiflixviT-
tauKrliiin^ hirinn ii. iifr/.. Inriitt : span, dcio/ ii
orujifKiiiitii . DiT it.'il. Niiinr fiir cUin ViijU'l i»t
rii/oijiijii *ituriijul(jtilus, w m. s , V(;l. mu'li (iroluT,
ALL II AM. s. iiiicli iinti'ii milbiiluM u. (ralirulus
("• rum. ijrnni/iir).
917) nair^Ds, a. nm (v. (iHnirM), k"I<I>'": "<■" <'>'»>
l«t. Adj. «oil nacli l)i 464 Inrn (liirdi Vi>rwi>rli6im
rait (lorn Artilii-1 spun. pt^r. lorn, loiiro, ;;ol(lf^'U),
lipllMunil , piitstaiiilon sciii. lYwm' Aniiiilinif ist
sohwiT );laiil>lioli, wio iloiiii audi Uio/i gclbst fiir ilag
Wmaolisoii il">a Artiki-ls mit i-inom Ailj. iiur nocli
fin (u. iilx'nlios anfwlitlian's) BiMspiol {nciilii.s : ri.-.o :
l'at:t), /ii.Tf)) bi>ifulirini,i'n wiifsto. Baist, Z VII 120,
prklart «la» Wort aus ruber {*rour(i. daraus diircli
Dis8imilati(>n louro), n. dicsp Horloituiiff ist sidicr-
lirli amiolimlMP'r. als die Dioz'schc.
918) nuricliiilcuni, I ii. (vollisrtymulogiscli aus
jrr. opeixa/.xoy, Borgere, geliildot), Messing; ital.
oricolco: (it.. urchiU; span, nitriatlco (das iil)liclic
Wort fiir Mossing ist abor span. Intnii, ini Ptg. ist
laliio alloin gobriiudilioh). Vgl. Dz 228 oriculco.
919) aariciilS, -am /". (Uoni. v. aiiris), Ohr;
ital. oreglia, oreccliia u. orecchio: sard, orija ;
rum. iirechie, s. Cli. .v. v.; rtr. ureglia, wcitere
Formpn b. (.iartnor, Gr. (j 200; prov. ntirelha: frz.
oreillf: span, oreja: ptg. orellia. Vgl. Dz 228
ttrecchia: Gr6))er, ALL I 246. — Ini Ital. werden
von dcm Sbst. dio Verba orcccliiare u. ureijUare
abgeleitct, vgl. Canello, AG III 351. Frz. Ablcitung
ist oreiller. Ohr-, Kopfkissen.
[*aurlfaber s. aorifex.]
920) aurlfex, -ricem m. (v. aurum u. fnc-'t,
Goldsdimied: clavon mit starker Dmbildung ital.
orafo, vgl. Dz 387 s. v.; ptg. ouriies. (Im Frz.
orferre = aiiri/'aher, span, platero v. plata.)
921) [*anrTlIainma, -am f., GoWHanimf' (Name
des altfrz. Reichsbanncrs) ; frz. nriflanibe, orithimme
(Rol. 3093 orie /lanibe, wo orie dreisilbig zu lesen).
Die Form oric flambe deutet darauf bin, dafs der
erste Bostandteil des W^ortes ein Partizip = Iat.
*aur\ta (das Vb. anri = aurire ist im Rum. vor-
handeni oder ein Adj. := Iat. *auriKa {auriu =
auriviis ist ebenfalls im Rum. vorhanden, s. Ch. aur)
ist, vgl. Scheler im Anbang zu Dz 806; in diesem
Falle wiirde oriflamme eine Kiirzung aus orieflainme,
das mlat. nuriflamma aber nach oriflamme gebildet
sein; andererseits weist das gleichbedeutende on//o?-
doch auf atiri- bin, indessen kann es sebr wobl
Analogicbildung zu oriflavme sein. Jedcnfalls ist
die Scheler"sche Dentung des Wortes (= aurita od.
auriva flamma) der von Diez 649 s. v. gegebenen
{= auriflamma) vorzuzieben. tjber die Geschicbte
der Oritiammo vgl. Gautier z. Rol. 3093.]
922i i*aurigalguliis, -um in. {galgulus b. Plin.
X. H. 30, 94, das ublirhe Wort im Schriftlatein
ist galbulu.i), Goldamscl; davon vermutlicli ital.
rit/ogolo, rigoletto, vgl. Dz 152 gdlbero; Grober,
ALL n 431.]
9231 [*auripellis (aurum + pellis). Goldhaut;
itaL orpello; prov. ourpeJ-s; iti. oripeau; span.
oropel, Flittergold, vgl. Dz 229 orpello.]
I'aiiritu I'der niirivA llamma .'i. uurlllummu.,
9241 |*auritlllm, I ». (v. mini), Luflzug; ital.
i)ir::o, oregiiio ,,»oftio d'aria frosea, luogo onibroso
I'd aoroato, fragranza" u. reczn ,,n)i duo primi
siguilicnti di ort>zzo, oroggio u eon i|uollii di ,freddo',
bujo", inandaro al rozzo' =» uecidoro'', Canulhi, AG
III 392: noben rrz:o ist auch nreczo vorliandeii.
Vgl. I)z 31 fiH/vi.|
92.1) aiirflm, I u. (v. \' aus broniion, gliinzeu, k
Vaniock I 946), Gold: ital. (iiiim), nro; rum. mir,
PI. itiiruri I'., 8. I'll. .s'. I'.; rtr. or: prov. «Mr;
frz. or; span, urn: ptg. ouro.
926") [nurfim ♦froNUin {/'lesum v. gorni. /rim, vgl.
Uliland, Sebriftrn I 279 Amu, I), mil Gold durcli-
wirktor .Stoff; prov. «i in/Vc.s- ; frz. or/'roi.i, orfrais
(dazu altfrz. Dcm. orfrisiel), iirfroi; a 1 ts p a n. urofrc».
Vgl. Dz 649 or/'riii; Darrnestoter, Mots romp. p. 23.]
927) I'aiisiirlum n. od. -iik m. wilrdeoinodomfrz.
osier, Korb-, Badiwoide, Wcidenrute, entsprocbondo
Iat. Grundform lauten, aber oiii derartigea Wort ist
\ve<ler im Lat. nacbweisbar nodi audi liifst sieb in
dieser tipradie sein Vorliandonsein voraussotzen. Dz
660 osier verglidi mit dom frz. Worto eini^rseits
bret. rtori/, andrerseits gr. oioo^; das erstero aber
ist erst aus dom Frz. cntlebnt, lioi dom letztorcii
wiirdo der Vokal der liocbtonigoii .Silbo .Seliwiorig-
kciten maobeii.j
928) ausciilto, -are (f. iiiisiculilo v. amicula =
auricula), dafiir volkslat. ascolto, -ftre, Lorcben;
ital. ascoltarc: rum. nseult, ai, at, a, s. Ch. s. v.;
prov. escoltar, escoutar ; frz. ascolter, esco{l)ter, es-
couter, rcouter (die Anlautsilbe mit ex- verwechsolt) ;
cat. escotar: span, ascuchar, escuchar ; ptg. es-
ctitar. Vgl. Dz 28 ascollare: Grober, ALL I 244.
929) (aosculum (=^ osculum v. os. b. Plaut. Ampb.
716 u. 800, vgl. Prise. 1, 52), Miiulcbcn, Kufs; iiber
das audi fiir dio romaniseho Lautlobro wichtige
Vorhiiltnis zwischen au u. 6 vgl. Fumi, Misc. 95 ff.)
930) [*ausTco, -iire (v. ausus), wagon; rtr. ascar,
vgl. Ascoli, AG I 50 Z. 5 v. o., 193 Z. 9 v. o.,
225 Anm. 1 Z. 3.]
931) *auso, -are (v. ausus), wagen; ital. ausare,
osare: prov. au^ar ; frz. oser (siidfrz. gausd, an-
gelehnt an *gaudiare, vgl. Schuchardt, Z XI 493);
cat. q-osar: span, osar (audi gozar?); ptg. ousar.
Vgl. Grober, ALL I 246.
932) auspTcium, i /;. (f avispicium), Vogelscbau;
auf auspicium fiihrte Dz 428 auce das altspan.
Sbst. auce (richtigor auze, alze), Gosdiick, Los,
zuriick, welches Wort Sanchez aus aucilla (Apulej.
Met. 9, 33, jetzt in aucilla od. aucula gebessert,
s. Georges unter aucella) erkliiren zu diirfen geglaubt
hatte. Cornu, R X 76 f., halt avice fiir die Basis
des Wortes, ohne sich dariiber auszuspreehen , in
welcheni Zusammenhange dies avice innorhalb des
Lateins stehen soil : es wiirde wolil auf einen Nom.
*arex od. *avix f. avis deutcn, an dessen einstiges
Vorbandensein man freilieh kaum glauben kann (die
im Appendix Probi getadelten Formen milvx f. miles
u. dgl. beziehen sich nur auf T-Stamme.) Die Diez'-
sche Herleitung diirfte immcrhin vorzuziehen sein,
obwohl sie, wie Cornu sagt, ,,np satisfait pas aux
lois phonetiques", nur mufs man von acispicium
ausgehen, das sich im Span., wo avis fortlebte, er-
halten raochte; dann erkliiren sich auch dio Demi-
nutiva spa n. avecica, uvecita, avecilta, pig. avezinha.
Dagegen erscheint es zweifelhaft, ob das span.
Sbst. aciago, Zufall, u. das ptg. Adj. aziago etwas
mit auze zu than haben.
933) anster, -strum m. (v. ^/ aus brenneu).
85
934) ausus
955) axis
86
Siidinnd: ital. austro; rum. au<tru, s. Ch. s. i'.;
prov. aiistri-s: frz. aiister: span. ptg. austro;
iilierall nur gelehrtes, bczw. poetisches Wort.
934) ansus, a, urn (schriftlat. das Pt. Prt. zu
aiideie). kiihn: ital. anno, oso: altfrz. os. Vgl.
Grober, ALL I 246.
935) aut (iiber die Bildiing dcs Wortes s. Vanicek
I 269). oder: itaL ud. o: rum. au: rtr. od, o:
prov. oi, o: frz. ou ; span, o, h ; ptg. on.
936) antiiinuo, -are (v. autumnu^), den Hcrbst
bringen: rum. tnmnez. ni. at, a; span, otoiiar,
den Herbst verbringen. (Das lat. Vb. findet sich
b. Plin H. N. 2, 124 u. 136.)
937) aatiimniis, -um m. (alte Partizipialbildung,
zusammenhSngend mit aiig-eo), Herbst; ital.
autunno: rum. toamiid ('.. s. Ch. .s. v.: rtr. in
alien Dial, vorbanden, vgL Gartner, Gr. § 1; prov.
autom-s: frz. automne (mn = nn); span, otono;
ptg. outono.
938) Sva, -am f.. Grofsmutter (b. Ven. Fort. 8,
19, 8 u. ofters): ital. am. Vgl Grober, ALL I 246.
939) [a + Tade, geh vfeg\ vielleioht erhalten in
span, aba (dazu ein Plor. abdd), Platz da! Vgl.
Dz 450 etay.]
940) (five, have, sei gegriifst ! ist vielleicht das
Grundwort zu frz. hcice, abgezehrt, bleich, elend.
Der Gang des seltsamen Bedeutnngswandels wurde
dann folgender gewesen sein ; are wurde als terminus
technicus im mittelalterlichen Schaehspielegebraucht,
zunachst als Warnungsriif .,Scliach", dann zur Be-
zeichnung des ilattgesetztwerdens eines von alien
Kffuren allein iibrig gebliebenen Konigs (so E. de
la Rose ed. Michel I 221, ebenda auch das entspr.
Vb. haver), so gelangte es zu der Bedeutung ..raatt"'
n. konnte, wie dieses letztere Adj. [urspriinglich
pers. mat, „tot"'] durch Verallgemeiiierang zu seiner
gegenwartigen Verwendung gelangen. Die Achilles-
ferse der geistvollen Ableitung [iiber welohe zu vgl.
Forster, Z V 97] ist, dafs sich der Gebrauch von
ate als Zuruf im Sinne von ,.Sehach" nicht nach-
weisen lassen diirfte u. dafs ein solcher Gebrauch
von ace auch begrifflich nicht recht glaubhaft ist,
dem bedrohten Kijoige hatte man schicklicher ein
cave! zugerufen: zu bedenken ist dabei auch, dafs
ave, weU seine Bedtg. durch das Ave Maria gelaufig
war, nicht wohl als Warnungsruf verwendet werden
konnte. Andererseits steht man , falls man die
Gleichnng have = niv nicht annimmt, dem Worte
so ziemlich ratios gegeniiber, denn wenn Dz 613
s. V. ags. hasva, trocken, bleich, als Etymon vor-
schlagt, so ist das schon um deswiUen zuriickzu-
weisen, well ein altfrz. haave nicht belegt werden
kann; auch Mackel p. 68 verwirft hasva. Ver-
mutungsweise sei folgendes ausgesprochen : auszu-
gehen ist von dem Vb. haver, welches nach Forster,
Z V 98, zuriickgeht auf den Staram hav-, bezw.
hoc- (woTon auch hotter, houe, hocher) u. eigentlich
„mit einem Haken an sich Ziehen" bedeutet, di'es
Vb. wurde terminus technicus fiir das Wegnehmen
oder Schlagen der Figuren im Schachspiele , bezw.
fiir das nach dem Schlagen aller Figuren erfolgende
Mattsetzen des Konigs , so konnte dann ein aus
dem Vb. abgeleitetes Adj. zur Bedtg. ,,raatt" u. weiter
zu der von ,, elend" etc. gelangen.i
941) aTena, -am /'.. Hafer; ital. avena; frz.
avoine: span, avena: ptg. avea.
942) aversiis, a, um (Pt. Pf. P. v. avertere), abge-
wandt; span, avieso; ptg. avesso, verkehrt, vgL
Dz 428 avieso; nenprov. aves (f. avers), die von
der Sonne abgewandte Himmelsgegend, Norden, vgl.
Dz 272 ritto.
943) averto, verti, versum, vertere, abwenden :
das Vb. ist mit Ausnahme des Pt. Pf. P. (s. oben) im
Rom. geschwunden; ital. avvertire, frz. nvertir,
span, averlir, gehen auf ad-vertere zuriick (dazu
das Pt. Pf. P. nd-ver.fiis = ital. avver.io etc.). — Das
frz. Sbst. avertin, Drehkrankheit der Schafe, hat
mit acertere nichts zu schaffen, sondem ist von
vertigo, inem abzuleiten, vgl. Tobler, Misc. 74.
*aneellaria [ s. anca, aut-ellaria, aucellus.
♦avicellus I
944) 1. *avi61us, (-a) (Dem. v. ava-i), Grofs-
vater, Ahn; (ital. dio/o): prov. (a-io/-s,- frz. oifeM/,
-e: span, abuelo, -a: ptg. avo. Vgl Dz 504 a'iettl:
Grober, ALL ^ 246. _
945) 2. 'anolus, -um m. od. ^aTiolum n. (Dem.
V. avis): ital. ajuolo, Vogelnetz. Vgl. Grober,
ALL I 246.
946) avis struthio, -onem m., Straufs; (ital.
stnizio): (prov. entrtis); frz. autruche: span.
ave.itrus: ptg. abestrus. Vgl. Dz 311 struzzo ;
Grober, ALL I 246.
947) aris tarda (langsamer Vogel, der nicht gat
fliegen kann), Trappe: ital. ottarda (bistarda,
ustarda, vgl. Caii, St. 84); prov. a us tarda ; frz.
oatarde; ptg. ahetarda, betarda. Vgl. Dz 230
ottarda.
948) *aTius (= aTUS) m..- prov. avis: cat. avi,
avia. Vgl. Grober, ALL I 246.
919) avuncnliis, -um m. iDem. v. avus . Oheim
1 Mutterbruder) ; rum. unchiu. s. Ch. s. v.: prov.
avoncle-s. onele-s : frz. oncle. Das Ital., Span. u. Ptg.
bezeichnen den ,,Onkel" mit dem griech. Lehnworte
d^sTo; = ital. zio, span, tio, ptg. tio. Die Sprachen,
welche avunculi(.'< festhielten, haben auch lat. amita
(s. d.) bewahrt, wahrend in den Sprachen, welche
f^elog aufnahmen, neben diesem das entspr. Fem.
zia, tia steht. Ubrigens hat keine der rom. Spr.
einen Unterschied zwischen Vaters- n. Mutterbruder,
bezw. -schwester. Vgl. Dz 649 oncle.
950) '*aT-Tit(are) + *tort«lo, -are soil nach
Caii, St 175 (vgl auch Z I 423) ergeb'.n haben
ital. avritortolare ,,attorcere insieme".]
arab. awdr s. angaria.
951) "^axalis (v. aji's), zur Achse gehorig; davon
vielleicht durch Schwund der tonlosen Anlautsilbe
u. Umbiegung der Endung itaL ■'iala. Achse. Caix,
St. 167, leitet auch ital (lucch.) ascialone, „legno
che si conficca negli stili delle fabbriche" von
*axaUi ab.
952) *axicellus, a (Dem. v. axis), kleines Brett,
Schindel: ital. assicella; frz. aisseaa, vgl. Dz
505 ai<.
953) axiciilus, -um m. (Dem. v. a.ris), kleine
Achse: ital. assiculo, Zapfchen; frz. essieu, Achse.
9.54) axilla, -am f. (Dem. zu a.vis), Achselhohle;
ital. a^cella, (in zahlreichen Dialekten, namentlich
im Tarantinischen u. im Neapol. wird die Benennnng
der Achselhohle in sehr eigenartiger Weise von
*titillicare = titdlare, kitzeln, abgeleitet, z. B. neap.
teteUeca, vgl. Flechia, AG IT 319); prov. ai^sella ;
frz. aisselle ; cat. a.vella; im Span. u. Ptg. heifst
die Achselhohle sobaco, sovaco, im Sard, suercu,
welche Worte vermutUch auf subbrachinm [Isid.
11, 1, 65] zuriickzufuhren sind, vgL Dz 430 barcar.
955) axis, -em m., Brett; ital. asse; altfrz.
ais; span, eje: ptg. euce. Vgl. Grober. ALL
I 246.
H7
■iftiii iuiliii;lA
!)7H\ Im.'
«S
H'Mii iixiliiKiHi ••m / (V. ii.ri* II. i(Hi;(i), \V«);i>n-
M'liniii>n>, ital. «n./ri'i, V);l. Aacoli, A(i III -14:1 ii. 454,
/. 10 V. u. ill! TfXt; lU fiH!» Z. -> V. o liiilt .1«« Slisl.
fntsxHii»". Kott, fllr r.iiKiiiiiiiionp>iiotzt mm /Vdi/s.vr
-f nuf/tm. )M<fiii(<r ili-iiti't limn I'li w»lil nim ltii]/V(i -f
.<cH(7Ni>, woimcli <>H oii^'iiU. (liiH rwischi'iiiliircli mil
Kelt iturrhwnrhiu'iic KliMsrli lH>zi>i('lini>ii wilrili*.' rtr,
((■n(;a>l.) soi/mi ; fri. axonije, Svliiiu<r (ilio Wiip'ii-
»rliiiii<'n< lii'iht grtiiKsr — crnsMi); s pn ii. fiuviiiiilta,
KcU, I'lioniio ptR. Vfrl. D/. 405 siiiiiiii uiid 447
rHJiiHrfi'i.
%7) linsk ajroa, Wiirtor: sniiii. oi/d, Hnfnioisti'r,
(11/11 KiixliTwiirtoriii (ital. njo. oja ist uohl niiH
di'iii Sp.in. oiillfliiit). Vjjl. l)z 428 iii/"- ">' ""'■''
dit> HiTlrituii); lies Wurtiv^ aiiR nli<l, hiiii{i)iiii, ln'ffi'ii
plleju'ii, fiir Ino^,'li^■ll frkliirt. ilic liaskisi-lic Alikuiift
alior iiiit Ri'rlit als walirscliriiilii-luT liiii^ivsti'llt win!.
9&S| arab. azznlbiiq, QuorksillnT v^;!. Kr^vtaj;
219*); span, hukjuc: ptj^. antiiiiiic. vgl. Dz 42!)
rtsoijue. (,Ini Ital. ii. Frz winl ilas Qii. arflfnlum
ciciini II. mrrcuriii^ bonniiiit.)
959 1 arab. nssar aus nssahnr = us-sellAr, Wiirl'ol ;
d«v. init dom Hocl('utiin};siibi'r);an(j „W(irfi'l, Wilifi'l-
spiol, Wiirf. Ziifall" ital. :iirii, juivi (-=.sc/i((r),
Wiirfi'lspiol niit drei Wiirfein, azzardo (aus deiii
Fn. Piitloliiit), Ziifall; prov. azar-s: frz. hazanl,
dav. das Vb. Iiaxurdcr und das Adj. hasnrdciix ;
rat. at.<ar: span. ptj;. a;nr. t'ber andere Uor-
Icitunjion dos Wortos, unt«r dcncn inanclu' scdir aben-
tcuerlichc zii findcn ist u. welchp sanitlicli unan-
nphmbar sind , v>jl. Uz 32 it::(irtlii u. Sclipler im
Diet' .<. r. Die richtigo odor doch wenigstens ganz
eloubhafte Abloitun;; ^ofundcn zn baben, ist Malm's
Vordicnst.
960) arab. azza'rAra, eino Prucht; dav. span.
acerola. eino Art Mispel: ital. (tnit vorgefiigtcm
Artikcl) lazzerunla, ..friitto pin grosso dcllo cilioge
di saporo aspro", lonib. lazaren, vgl. Caix, St. 374.
961) arab. az-zofaizaf=^span. azufaifn, azofcifa,
Brustbeore; ptg. arnfeifa. vgl. Dz. 429 aziifaifa.
B.
962) ba, bah (Natiirlaut), stdicint aiif keltiscliem
Gebicte (Oberitalien, Gallien) als Interjektion zum
Aiisdnirk des Staunens gebraucht worclcn zu soin;
davon ital. baire: prov. (e.'i)haliir; frz. ihnhir,
dazu Adj. haif, erstaunungsvoll. Dagegcn schcint
span, embair anderon Ursprunges (von invadcrc,
me frz. encabir':') zu sein. Vgl. Dz 37 baire.
963) rnss. baba(ika), Buclnveizenkuchen, = f rz.
babri, Rosinenkuchen, s. R VIII 139.
964) *baba, -am f. (ein im Volkslat. zweifellos
vorhanilcn gewcscner Naturausdruck), Geifer; ital.
(auch sard.) bai-a: prov. das Sbst. ist nicht be-
legt, wobl aber das dazu gehorige Vb. bavar, geiforn;
frz. bave, dazu das Vb. baver, das auch ,,reden"
bedeutet, die zahlreichon weiteren Ableitiingen des
Wortes {bavard, bavarder, haimrdage etc., auch
babiller, babil gchoren hierher) enthalten samtlich
den Begriff des Schwatzens; cat. hab-eig ; span.
baha, Geifer, bahear. geifem, bfibosa, schleimige,
d. i. hauslose Schnecke; ptg. bava, bavar. Vgl.
Dz 47 bava; Grober, ALL I 246; W. Meyer-L.,
Gr. § 24. Vgl. auch babnlns.
965) bask, baba, Bohne, + zorro, Sack, =- span.
babazorro, ungeschliffinpr Mensch, vgl. Dz 429 s. v.
Parodi, R XVII 53, erblickt in babazorro eine Ab-
leitung von baba.
'.Ktlil biiliiioviihiN, iiiii, Lobonianii, Ruiio ()Vtr. 37.
10; Am. ill. 4. 22; davnii spall, habirca, Kiilfalts-
pin.irl, vgl, Silll, ALL II (iU).
967) *babbuN, Vatcr; ila,s \'iirliandun8i<in I'iiii'H
soli'liLMi Wortos ill! Volkslat wird biMvicsi'ii diircli
sard, bab», ital. bnhbn, rum. bubii, altes VVoib
(liier kaiui das Wort abi>r audi slav. UrspruiigH
sc'iii, vgl. russ. tiiiiia , liatnjmka otc); rtr. bah.
Vgl. Dz 354 babbo: (iriibor.' ALL I 246.
9i!8) biibiilUM, -inn m , Spitziiiimo eincs IliUibers
b. Apul Mt't. 4. 14. dor Name schoiiil oiiioii iluminon,
abor griifsmiuiligon Moiisrhoii buzoi<dinon zu solhiii ;
davnn ital. huhhio (mil Aiigmontutivsuni.\ Ijiihliioiir,
oinfalligor Moiisoli (in oborilal. Dialoktoii audi
„Kriito"), vgl. Klodiia, A(i II 34 uiitiMi. - halndus
ist otTonbar das Doni. zu oinoiii iiidit bdogtoii *babus,
das als Sohiinpfwort („Piii8ul", ,,Tiilpol" u. dgl.)
ungomoin volkstiimlidi geweson soin nail's (vgl. audi
babiirnis b. Isid. 10, 31 ii. Placid gloss. 13, 5),
wio die zahlroirhon ilarauf zuriicknilirciidoii u. die
Bedtg. iliros Ktynions bowalirendoii romaii. Worto
bewoisoii, z. B. ital. habhl-o, babbiicrio, babhano.
biddmaum, Dunimkopf, bahbole, Kindorpossoii; cat.
prov. hdmti. Trojif (Vogol p. 68 orklart die En-
dung 1(1« aiis deni dtscli. alt, was unzutredond ist);
frz. b(ihi(des, Kindcrpossen; ptg. babdn, Dumm-
kopf. Vgl. Dz 33 ^u/-W'o; Griibcr, ALL I 246, fiihrt
anch die lat. Interjektion babae auf diosen Stamra
zurlick, schworlich mit Reclit
960) arab. bftbuscli (v. pers. pAbiist'h) Fufsbokloi-
duug, = frz. hahouches. Schlal'^icluiho, vgl. Dz515jf. v.
970) ndd. bac, SohiisscI (eiigl. buck. Kufe) = frz.
bac. Beckon, Maischbotlich, vgl. Mackel p. 63, Kluge
.<. V. Dcininutiva zu Ikic siiid baqiiel u. bailie =
liacula, vgl. Dz 515 hac. Das bret. bal:. bag ist
gewifs Lehnwort, vgl. Th. 89. Jlit ital. buc-inn
etc. kann ddd. bac hochstens urverwandt, keines-
wegs abor das Grundwort der betr. roman Sippe
sein, vgl. *baccinuni.
971) bac(c)a, -am f. if. babca, vgl. VaniSek I 560),
Beere, Perlo, (Jolenk ciner Ketto (in letzteror Bedtg.
b. Prud. TiiQi aie<f. I 46 u. s..); ital bacca, dessen
Schreibung wohl auf schlocht lat. bacca beruht,
{*baga, dazu Dem.) haijola, Eisbeere; ^rov.baga;
frz. baie, Beere, bagw (halbgel. W.), Ring, vgl. No
991; span, baya, Hiilsc, Schoto; ptg. buga, Beere,
Tropfen (gall, bngon, Thrane, vgl. C. Michaelis,
Misc. 118). Vgl. Dz 431 baga u, 516 hagiie; Grober,
ALL I 247. — Nach Schncliardt's Vcrmutung, Zt-
schr. f. vgl. Sprachf. XXI 451, sind aucli ital.
bagattino, bagntella, bajuca, bajucca, bajflln auf
baca zuriickzufiibren, s. unten No 991 bag.
972) bacar, ,,va8 vinariura simile bacrioni", Fostus,
cd. 0. Miiller p. 31; davon ital. (sicil.) bdcara,
klciner Krug; das Wort ging in das Germanische
iiber (ahd. bihhnr, piihhar, altn. bikarr, engl biker,
doch sind die bciden letzteren wohl aus mlat. bic-
carium geformt) ii. kehrte dann mit verandertem
ersten Vokale in das Roman, zuriick : ital. pecchero,
hicckiere (= mlat. hiccarium); rum. pdliar, vgl.
Miklosich, Slav. Elemente im Rumiin. p. 35; rtr.
bichcr : altfrz. pichier, pechier : span. ptg. pichel,
WeinkTug. Topf. Vgl. Dz 52 bicchiere; Canello,
AG III 381, wo ganz unnotigerwci,se gr. jilxog als
Stammwort zu *bic{c)arium angesetzt wird.
973) kelt. Stamm bacc-, kriiram (davon ir. gal.
bacc, bac Haken, Biegung); auf diesen Stamm sind
vielleicht zuriickzufiibren; ital. 6ecw Schnabel (vgl.
Suet. Vitell. 18: „cui Tolosae nato cognomen in
pueritia Becco fiierat, id valet gallinacei rostrum").
Xi)
974) baccalarius
987) bido
90
heccare hacken; prov. bec-s Schnabel, beca Haken,
lifchar hacken ; f rz. bee. Schnabel, heche (altfrz.
besche. wo das s wohl luir graphisch) Grabscheit,
becqiier, becqiietter hacken, picken, hequille Krucke,
bfca.ise (ital. beccaccia), Schnepfe [eigoiitl. Vogel
mit spitzeiii Schnabel; (span. /(/co, gewohnlich ;)ico
Schnabel); ptg. bico Schnabel. Vgl. Dz 47 beccn,
Th 39 u. 45. Die Entwickeliing der Wortsippe ist
vermutlich dnrch Jlischung (l(>s Stammes bacc- mit
de)n ebenfalls keltischon Starame hecc-, bice- „klein"
(Th. oOl sowie mit dem romanischen Stamme pic-
beeinflulst worden.
974) [*baecalarius oder baccalaris ist die latini-
sierte Form des ital bnccalnre ulaneben baccelliere,
Lehnvvort ans dem Frz.i; prov. bncalar-s: frz.
bachflier: span. hachiUer : ptg. bucharel. Die
Grundbedeutung iles Wortes scheint gewesen zu sein :
„Besitzer eines grofseren Bauerngutes"' (vgl Ducange
s. I'.) ; wie es aiif Grand tlieser Bedtg. zur Bezeich-
nung eines jungeu Uannes in versehiedenen ganz
bestimmten Beziehungen (junger Ritter, angehender
Gelehrter, Junggeselle, letzteres im Engl. : biichelor)
gebraucht werden konnte, ist nicht recht ersichtlich.
Die Herkiinft des Wortes ist ganz dunkel, keltischer
Ursprung hochst unwahrscheinlich (ir. bachlach,
entstanden !ius*bacaldcos mitbaccalarius zusammen-
zustellen, ist sowohl lautlich mifslich — wegen des
versehiedenen Suffixes — als aiich begrifilich be-
denklioh, well die Bedtg. „Hirt" dem Worte nicht
mit Sicherheit beigelegt werden kann, vgl. Th. p. 38 f.).
Unter den vorgeschlagenen Ableitungen findet sich
manche recht thorichte, so z. B. wenn man an but,-
cavalier oder gar an vassal gedacht hat. Auch nur
als ein Notbehelf kann die Annahme gclten , dafs
bacc.{i\v*vaccalariiis stehe (viicca, Kuh ; *vaccalaria,
ein Gut mit einer bestimmten Anzahl Kiihe, *vac-
calarius, der Besitzer eines solchen Gutes, raafsig
begiiterter, in der Eegel nOch jiingerer Landwirt),
vgl. Scheler im Dict.^ .«. v. Wenn das Wort in
seiner Eigensohaft als terminus technicus in ge-
lehrten Kangi'erhaltnissen zu haccalaureus (gleieh-
sam von bacca u laurus) latinisiert worden ist, so
ist das ein drastisehes Beispiel dafiir. bis zu welchem
Unsinn etyraologisierende Wortbildnerei sich ver-
irren kann. Vgl. Dz 33 baccalare.
975) [*bacclimm, i n., Becken, ist das voraus-
zusetzende Grundwort fiir i t a 1 bacino, bacile : prov.
baci-s: frz. bacin. bassin (die Schreibung mit ss be-
ruht wohl auf Angleichung an ban, basse); cat.
bad; span, bacin (daneben bacia); ^tg. bacineta
u. bacin-ica (daneben bacia). An keltische Her-
kunft der Worte ist nicht zu denken, vgl. Th. 39 £f.,
ebenso wenig an germanische, vielmehr ist dtsch.
Becken etc. dem Roman, entlehnt. Man mufs einen
lat. Stamm hac- ansetzen, wozu man durch das von
Festus angefiihrte bacar (s. obeni u. bacrio (,,ba-
crionem dicebant genus vasis longioris manubrii")
sowie durch das bei Isidor belegte bacca ,,vas
aquarium" vollberechtigt ist; „bacchinon" wird von
Gregor v. Tours als volkstiimlieher Ausdruck fiir
patera liri»ea bezeichnet. Vgl. Dz 34 bacino und
429 bacia; Grober, ALL I 247.]
976) bacchanal n. (v. Bacchus), Bacchusfest; dav.
ital. baecano, ,,fracasso, bordello, romore sfonnato",
vgl. d'Ovidio, AG IV 410. wo baecano als aus dem
Nom. bacchanal durch Abfall des I u. Ubertritt des
a zu 0 (um das Genus des Wortes festzuhalten)
entstanden erkliirt wird (ahnlich wie nach d'Ovidio's
Ansicht tribunal zu tribuna sich gestaltet hat);
Storm , AG IV 387, hatte angenommen , dafs aus
dem adj. Neutr. bacchanalc ein *bacchaniim =
baecano als vermeintliches Primitiv abgeleitet worden
sei, wie man z. B. aus vinculum ein cinco ge-
bildet hat.
977) *baeellus, -um m. (Dem. z. baca), voraus-
zusetzendes Grumlwort zu ital. bacceUo, Hulse,
Bohnenschote, vgl. Dz 354 .«. v.
978) baceulus (gr. /idxt/>.og\, stockdumm (b. Suet.
Aug. 87); davon vermutlich ital. bacccllo (und
baciocco), Dummkopf. vgl. Dz 354 bacioceo: Grober.
ALL I 247.
979) cymr. baches (= bach ,.klein" + griech.-lat.
Suffix -issa, vgl. Th. 42) ist von Dz 35 bar/aseia
vermutungsweise als Grundwort aufgestellt worden
zu ital. baf/ascia, Hure; prow bat/ua.'isa: altfrz.
', bagasse, bajasse, baias^^e (daneben baiisde, bnchele,
letzteres wohl mit Anlehnung an bachflier), Dienerin,
Kammermadchen, Dime; span btirja.sn, gava^a.
Hure; ptg baga.ra. Es ist jedoch wenig glaub-
haft, dafs die roman. Worte keltischen Ursprungcs
seien , schon weil baches erst spat im Cymr. ent-
standen zu sein scheint, ein *baches-ia od. *liac}ia-sia
hatte auch nicht zu frz. bagasse werden konnen.
Eher diirfte — woran Dz ebenfaUs schon gedacht
hat — bagassa mit bag-a, bag-aglia, bag age etc.
zusammenhangen. Dz verwarf freilich die Ableitung
von bag-a (Pack I, .weil „sie keinen befriedigenden
Sinn gabe". Aber es wird doch im Deutschen
„Pack" als verachtliche Bezeichnung gemeiner Men-
scben gebraucht.
980) altnfriink. bacco, Riickeii (ahd. bacho. engl.
onct); prov. altfrz. ftico». Schinken. vgl. llackel 71.
981) *baculo, -are (v. baculu<\, mit einem Stocke
sperren: prov. badar: frz bctcler, vgl. Dz 515 s. ti.
982) baculum, i n. u. (spatere Form) biiciilus,
-um »1. (nach Vanicek I 185 von \/ba, gehen). Stab,
Stock; ital. bacchio „la pertica da abbacchiare"
u. baciilo, baeolo. ,.bastone e una specie di misura",
vgl. Canello. AG m 351; (ptg. bacillo\ Vgl.
Grober, ALL I 247, s. auch unten bacus.
983) *bacns, -nrn m. (Riickbildung aus baculiL-i),
Stock: oberital. bnc. vgl. Flechia, AG 11 35,
Meyer, Ntr. 136; ptg. bago. Bischofsstab (kann
aber unmittelbar auf baculus zuriickgehen). — De-
minutivbildung zu baciis ist: ital bacehetta, Gerte,
Rute; frz. baguette: span, baquetn, vgl. Dz 34
bacehetta. Als gew6hnli<;he Bezeichnung des Stockes
brauchen die rom. Sprachen *hastn u. eantia.
984) engl backbord, Hinterdeck, = f rz. babord
u., mit volksetrmologiseher Schreibung, bas-bord.
vgl. Fafs, RF ill 499.
985) dtsch. bader= rtr. jioder, Arzt, s. Gartner,
Gr. § 22.
986) badius, a, nm, kastanienbraun : ital. bajo;
prov. bai: frz. bai, davon abgeleitet haHlet, rot-
braun; span. bago. Die Worte werden meist nur
in Bezug auf Pferde gebraucht (so auch das abge-
leitete prov. baiart). Vgl. Dz 37 bajo. (Diez zieht
bajocco , Kupfermiinze , braune Miinze, hierher;
Schnchardt dagegen, Ztschr. f. vgl. Sprachf. XXI
451, zieht das Wort nebst bajuca, Kleinigkeit, zu
baca.)
987) *bado, -are, den Mund aufreil'sen, miifsig
gaffen, warten, zaudern; ital. badare. zaudem, u.
bajare, kliiffen, [badigliare gahnen), Vbsbst. baja
mit doppelter Bedtg. : 1. Bucht, Bai (gleichsam der
aufgerissene Mund des Landes), 2. Posse, Fopperei
(daneben auch bada in star a bada mit ofienem
Munde dastehen, bada bedeutet aufserdem „Schild-
wache") ; p r o v. badar, warten, schmacht«n, {badalhar
!M
fllWl ».«(
itiCJ^ lifiu'JI
!t2
(taliiK'n), «Itfr;. («iit. /irrr. lioi» Miiml Hiifri>ifiio>i
{hnnclir lifiiiitr iiiit niriMii'iii Miimli', (/iicii/r We ii.
h/i)Ufiilf M.illl.ifr<<. V(;l. D/ fill» hrqurutf ii. Srlii'lcr
mi l>iot.' d. f.|; iifr/. /i.ii/'>' I'liMiY/cr. haitlfr.
^rftliiiPii): ii'myr. nlmi/fr. klalT.'ii, ln-lli'ii, vtrl. Korstor,
Z V !>.'l. frlllllT VKII *.hthilllti:irr lllim-jcilot , l>ilH<
AliU'itiint;. wi-li-lii> Tli. |>. 4i iii"li j"l/.t fur in.ijrlicOi
ll<, <l>'lill ..»liliit<> ilcr KoilliiIK' cl:iH Kiitiilct.'i'bi'll.
dm <li>r ItiiiiuT iliiroli liau wii'dorc.it), mil 'cm im<-li,
to orklart «irii hIuik «niton»» iiii> Itincrciu v<iii
haulinn ii. 'uniri'. (i. I'liris, Ii X -141, moint, iliifs
F6r»U>r'(i Abloitiint; iloin Sinm» niclit (.iMiiiK-o, docli
i«t dus iMiu' uiilH-^'nindido Aussi<tzuii|,' (\j;\. da«
dcutsrliP „kliifr<'i\" u. ..liliiffi'ti") Vlishst. htiie, 1.
Burht. 2. (altfrz viTKi'l'lichcs llarren, nfra. iiorli
in dor Vorbiiidmij; itiuinrr /ii liaie, oiiioii SchaliiTiiiick
spiolon: rat. Iniilnr; iin Span. ii. Pt;;, fidilt das
M>., docli iiit span, das Vbslist. lai/a. schcr/.liaftor
BptniK. vorliandon: oli span. ptfi. hnhia, Huclit,
init ital hajn, frz. Imif iilontiscli ist, crsclioint
znrpifplliaft — Lautliidi wiirde cs nici^licli spin, Im-
dare etc. von >r»'rm. boiili'm (ainl heiloii) „wartcn"
ubiuloiton. iH^grilTliidi aber ^ostatU't dic3 di« ur-
sphin);lii-)ic Bedtjj. dcs rom. Verbs („den Mund
aufsperrtMi") niclit, vpl. Markel \i. UB. Horkunft
vom ki>lt. 'Iiiiiliire ..don Mund aufsperrun, gaffen"
ist denkbar. abcr unwahrsoheinlich, vg\. Th. p. 42.
Vgl. I)z 34 hinlare, 37 haja 1 u. 2, 356 hnjntr:
Gr6ber. ALL I 247. — Cai.x, St. 6, ist t'o"»'!?*. 'lie
panze Sipp aus Int. imndicidnri horzuleiten (,,pan-
dicnlari dicuntnr, «jui toto corpure oseitantes extun-
duntiir, 00 (|uod pandi fiunt", Featus ed. 0. Miillcr
p. 220), es crschoint das aber als schr pcwafft; badare
nndct sioh iibripens schon in den IsidorischenGlossen.
— Aus badn{re) -f- altital. (dloccare (v. ahd. hintji'n,
ags. loci'i» = norm, luquer, vgl. Mackel p. 128)
will Cai.x, St. 5, ableiten ital. badaluccare schar-
miitzeln fdazu Vbsbst. badnlucco, Seharmiitzcl,
halocco, Maulaffe, prov. badiduc-s, baliic-s), don Kc-
deutungsiibergaug crkliirt er : ,,star a guardart', inili
pordere il tempo, traccheggiare' e nel linguaggio
della milizia _teniporeggiaro, perder il tempo in
8(aramuccie". Die Hypothese ist aber zu kiinstlich,
als dafs sie annehmbar wiire. Audi dafs, wie eben-
falls Caix, St. 125, annimmt, arct. (ibadnliUare
„baderlarc, perder tempo" aus badare + Ullare
..ballocrarsi" zusaramengesetzt sein soil, wird man
nicht leicbt glaubcn. —
988) Stamm baf (Naturlaut), hauchen; auf einen
derartigcn Stamm sind zuriickzufiihren span, vaho
laltsp. bafo), Darapf, dazu Vh. V'>h{e)(ir; ptg. bafo,
Haacb. Darapf, dazu Vb. ba/'ar (gleicbbedeutend mit
bofar. atraenj ; cat. inf Der Stamm lieriihrt .sieh
in Form u. Begriff nabe mit dem ebonfalls onomato-
poietisoben Stamme biiflf). Vgl. Dz 429 bafo.
989) n»afa, Tunke, ist nacb (irober, ALL I 247,
das anzusetzende Grnndwort zu ital. (pieraont.)
bafra, voUer Baucb, baf re, schwelgen; neuprov.
baffd, schwelgen; f rz. baf re, Fresserei, bafrer, gierig
fressen. Das lat. bafn ist bei Apic. 3, 89 belcgt
u. diirfte mit dem grieoh. fia(prj identisch sein. Ob
auch mlat. baffa, baffo, Speck, Speckseite (s. Mus-
safia, Beitr. 31 1, altvenet. bnfa dasselbe Wott ist,
diirfte sebr zu bezweifeln sein. Vielleicht thut man
gut, von lat. bafa, dem als einem ganz spezifischen
Kunstausdrucke der feineren Kiiche keine sonder-
liche Volkstumlichkeit u. Triebkraft zuzutrauen ist,
iiberhaupt ganz abzuseben, u. die roman. Worte
samt dem mlat. aus St. baf (s. oben) abzuleiten:
„gierig essen" n. „den Baucb aufblahen'- sind ja
bunacbbarto HegrilTe; von einem vollun bis zu oinoui
fetti'ii Li'ibo odor irgiuiil welcbem andern Kiirper-
toile ist iter begrifTlicbc Ob.'rgangsweg audi uidit
«■('it. I
!I!H)) gorni. *ba(Quil ( il.'iraus iiilid beffni), u. bafTdll,
zankeii, sdiiilten, ist violleidit Gruudwort zu itul.
br/f'arf. verspotten, dazu Vbsbst. br/f'a : prov. Vb-
sbst. /<'i/<i; allfrz.. br/fb'r, Vbsbst. brl\f)e: span.
biifar. befar, Vbsbst. b,ft ivgl abor Ilaist, HP 1
111, der die span. Wurte auf bilidiis zuriickfiibren
will, 8. u. bllldusi; nfrz. hufowr. Vgl. Dz 48
bfffa. Eine Notweiidigk-it <l(<r Ablcitung aus dem
Gen», licgt aber niclit vor u. wird aiicli von Mackel
p. 9(1 niclit beliauptet, es lassnii vielin(dir die botr.
tVorte sicli samtlicb fiir onuinatopoiotisdi erkliiron
u. auf den Stamm baf (s. d.), brf zuriickfiibron,
vgl. aucb W. Meyer, Z X 171, u. Gr. S 24.
'.11)1 ) Stamm bag. Kiiie iimfangroicbe mnianisclio
Wortsippo liifst sidi otymidogisdi nur durdi die
Annaliine erkliireii, dafs die U'lirzel pac-, pa;/- (wov.
pae-isc-i, pac-x, pa-n-ij-i), pepiij-i. pae-tiim, pafiina)
volkslatoinisdi audi mit anlautonder loneiider Ex-
plosiva in der Gi'slaltung bag vorliaiiden u. fruoht-
bar gewesen soi. Wedisel zwiscbon /) u b im
Anlaut ist zwischen Lateiniseh u. Romaniscli zwar
solten, kommt aber docli vereinzelt vor (vgl. z B.
ball- u. pall-). Auf ileu Stamui ba;/ sind zurlick-
zufiibren: prov. altfrz. bafpia, bagne. Biindol
(nfrz. baynef, Habsdigkeiten); selir miiglich, dafs
audi frz. baf/tie, Ring, dasselbo Wort ist (oigentl.
violl. „kreis-, ringformig goschniirtos Biindol, Riog-
wulsf), zumal da bagiie iiidit einen Ring schlecht-
weg, sondern einen Ring mit Steinon, also einen
wulstigcn Ring bedeutet (audrerseits ist aber auch
die Gleichung bague = baca statthaft, s. ob.,
jedenfalls ist baijue im Frz. nur Lebnwort, wio durch
Erhaltung des Gutturallautes bewiesen wird) ; Hor-
leitung des prov. frz. bagiia, bague von altn.
baggi , Last (vgl. Mackel 67), ist mindestens un-
niitig: span, baga, Packsoil, Last, die dem Maul-
tiero aufgelegt wird. Ableitungen von baga sind:
ital. bngaglio, frz. bagagr. (iepiick; ital baga-
tella, frz. bagatelle, span, bagntela, kleiner Packen,
Lumperci, Kleinigkeit; moglicberweiso gehiirt aucb
bagaaeia etc. hierher (s. oben baches i. l)enkbar
ist, dafs der Stamm bag identisch ist mit St. bac,
wov. *bacciiium (s. d.) etc.. es wiirde dann das
Becken u. der Bechor urspriinglich als Holzgefafse,
bestehond aus einzeineu Stiicken (Daubon), oder
auch als zusammengeniihte Schlauche aufgefafst
worden sein. In ital. pacco, pachetto, frz. paquef
(Lebnwort) etc. liegt dor Stamm pac mit bewahrtem
urspriingl. Anlaute vor. — Worte glcichen Begriffes
u. offenbar zu demsolben Staramc gohorig besitzen
auch die german. u. die kelt. Sprachon (z. B. ahd.
bacl:en [?j u. packen, altn. baggi, Last; ir. gal. pac,
bret. 2)ak, vgl. Th. p. 70; Kluge s. Pack), sie sind
wohl fiir dem Roman, entlehnt zu erachtcn (vgl.
Th. p. 70) u. dijrften in ahnlicher Weise durch den
Handelsverkehr iibertragen worden sein, wie ital.
pachetto in das Nhd. Eiugang gefumlen hat. —
[Zum Stamme bag ist vielleicht auch zu Ziehen
ital. bai'de, Koffer, frz. bahut, Truhe, wenn man
annehmen darf, dafs batile aus *bag-ule, bahut aus
*bag-utum entstanden sei. Vgl. unten behnot.J
1. *baga, s. oben bag.
992) 2. ahd. bftga, Streit, ist nach Caix, St. 194,
u. Gartner, § 22, das Grundwort zu oberital. {u.
rtr.) bega, ,,contesa, briga", doch fragt Caix selbst
„ma come spiegare il mutamento della vocale tonica" ?
!)8
993) Bagdad
10071 bale
94
993) Bagrdad(Stadtename), = ital.7JnMncco, frz.
liiiiidas; davon abgeleitet ital. bahhicchiiio, (in |
Bagdad gefertigter, golddurchwirkter Scidenstoff, j
ein daraus hcrgestelltcs Zelt, ein Tlironhimmcl);
frz. baiidequin. btililaqidn : span, baldiiqiii» : ptg. '
haldaquino. Vgl. Dz 38 baldacchino. '
994) germ, bain, Bein, Knochen: davon vielleicht
prov. bans, bona; altfrz. bane: cat. banya. Dafs [
die von Dz 517 ban vermutete Ableitung aus dem
Keltischen (altir. benn) cvmr. corn, ban , (Horn, |
Spitze) abzulehnen sei, deutet Th. p. 90 an. Vgl.
Mackel p. 115.
995) !ahd. baitdn, beitun, warten; davon wollte
Caix, E. di f. r. II 176, lomb. baifa, Hutte, u.
ital. bettnla, Hiitte, Schenke, ableiten; fiir das
erstere Wort mag man das gelten lassen, fiir das
letztcre aber ist Storm's Vermutung. AG IV 388,
vorzuziehen , wonach bettola (mit gescblossenem e)
aus *bevettola (v. bevetta, frz. buvette) gekiirzt ist
u. folglicli auf It. bibere zuriickgeht. An *bibita =
frz. bette. boite. leichter Wein, hatte bereits (t. Paris,
R VUI 618, gedacht. Die Herleitung vou bettola
aus dtsch. betteln, die von Ferrari u. Muratori aiif-
gestellt u. von Dz 357 bettola nicht unbedingt
verworfen wurde, ist begrifflich unhaltbar.]
996) Bajae, -as, Stadt u. warmes Bad an der
campanischen Kiiste; davon rum. baie f.. PI. bdi,
,,Bad'' u. ,,Bergwerk", dazu das Vb. baiez, ai, at, a,
baden, vgl. Dz 36 bat/no, Ch. baie. In alien iibrigen
rom. Spr. dienen ba[l]neum u. *balneare zum Aus-
druck des Bades u. Badens.
997) bajiilo, -are (v. bajidus), eine Last tragen,
(ein Kind tragen, ein Kind aufziehen, die Last eines
Amtes tragen, ein Amt venvalten): ital. balire.
verwalten; rum. bdiez, ai. at, a, aufziehen, pfiegen.
Ft. Pf. baiat als Sbst. „Zogling^', vgl. Ch. baiez:
sard, baliai, ertragen: prov. bailir, verwalten;
altfrz. bailler (daneben haillir), tragen, handhaben,
verwalten, iibertragen. Vgl. Dz 36 bailo. Fiir
„tragen" im eigentl. Sinne hat sich portare durch-
weg behauptet.
998) bajiUas, -am m. (Herkunft unbekannt), Last-
trager, (dann: Triiger eines Kindes = Pfieger, Er-
zieher, Trager eines Amtes = Verwalter, Amtmann,
dazu das Fern, bajala mit den entspr. Bedeutungen;
ital. {b'jjtdo, Lasttrager, verdrangt durch facchino),
bailu u. balico, balio (= *bajulivu-'<). Amtmann;
bdila n. bdlia, (-o), Amme, fcaZid. Amtei, Vogtei, Amts-
befugnis, Amtsbehorde u. dgl, vgl. Canello, AG m
335, wo auch baggiolo, ..sostcgno" = bajulus an-
gesetzt wird, wie dies schon vorher von Caix, St. 180,
geschehen war: rum. fehlen die entspr. Sbst. : rtr.
6aiJa,Amme; prov.6«i74>H-s, Landvogt, 6ai7a. Amme;
frz. {baillif). bailli. Amtmann, 6ai7/i'iT, Amtmannin,
baillie, Herrschaft; span, baile. Amtmann: ptg.
bailio, Amtmann. Vgl. Dz 36 baihj.
999) pers. bala-khaneh, hervorstehendes, balkon-
artiges Fenster, Erker, oberes Zimmer, ist nach
Wedgwood (s. Dz 42 barbacune u. Scheler im Dict.^
s. r.) das Grundwort zu ital. barbacane, Brustwehr
mit Schiefsscharten , Sttitzmauer, Unterwall ; rtr.
barbachaun, Stiitzmauer; prov. barbacana: frz
barbacane, Verteidigungswerk, jetzt nur: Schiel's-
scharte; cat. barbacana, Fensterdach, Dachvor-
sprung, Schutzwehr; span, barbacana, Aufsenwerk
einer Festung, gleiche Bedtg. hat ptg. barbacd,
barbacao. Die Wedgwood'sche Etymologie befriedigt
nicht, ebensowenig thuen dies andere Ableitungen
aus orient. Sprachen, wie z. B. von arab. barbakh.
Wasserrohre. Sollte das Wort nicht einfach aus
barba + canis zu erklareu u. volksetymologisch zu
verstehen sein? Das Wort scheint urspriinglich
eine aus spitzen Pfahlcn u. dgl. errichtete Schanze
zu bedeutcn , eine solche Befestigung konnto mit
Bezug auf ihre gleiehsara struppige Beschaffenheit
vom Volkswitz sehr wohl als ,,Barf bezeichnet u.
zugleich, weil sie aus einer Art von spitzen Ziihnen
bestebt, mit dem Hund in Verbindung gesetzt werden.
Jeder weifs ja, dafs die Volksetvmologie sich der-
artige Scherze gestattet. Baist, Z V 244, halt das
Wort fiir identisch mit a 1 1 s p a n. alhacara. Aufsen-
werk (eigentlich ,.une vaste etable oil les habitants
et la garnison d'uue forteresse mettaient le gros
betail" Dozy) u. tritt. namentlich mit Hinweis auf
die catalanischen Bedeutungen, nachdriicklich fiir
die Herleitung aus buln-lchaneh ein; iiberzeugend
ist indessen seine Beweisfiihrung keineswegs, nament-
lich \rird man nicht leicht glauben, dafs albacara,
das sich, wie Baist selbst bemerkt, aus a/ -j- vaear
(v. vacca) leicht erklaren wiirde, u. barbacana im
Verhiiltnisse von Scheideformen zu einander stehen.
1000) arab. balad scheint in der Bedtg. .,hohle
Hand" (es bedeutet u. a. auch ,, Stadt") das Grund-
wort zu s p a n. baladi. wertlos, zu sein. Vgl. Dz 429 a. v.
1001) balatro, -onem m., gemeiner Posseureifser ;
davon nach Schuchardt, Z. f. vgl. Sprachf. XX 270.
das bei Diez 232 unerklarte span. frz. balandraii
u. ital. iialandrano. -a, langer Mantel, Eegen-
mantel, eigentl. ein Kleid, wie es iibel beriichtigte
Leute trugen. tJbrigens ist auch ital. balandrun,
Gauner, Vagabund , vorhanden. S. unten unter
binnenlaeiider u. wallandaere.
1002i '*balatro, -are, schreien; span, baladrar,
schreien; ptg. ira(/((r. Vgl Comu, KX182; Baist,
Z Vn 633: auders Diez 430 baladrar.]
10u3i balanstiitm, i n. {jia'/.avaTiov), die Bliite
des wilden Granatbaumes ; das Wort ist im Eoman.
nur als Kunstausdruck der Architektur in der Bedtg.
,.Gelandersaule" erhalten: ital. bidaustro u. ba-
laustre; frz baluatre ; span. balau.itre. vgl. Dz 37
balaiistro. Wegen des unorganischen r vgl. C. ili-
chaelis, Jahrb. XLII 216, u. Storm, KV 168; Bei-
spiele desselben Lautvorganges sind u. a. ital.
giostra v. juxlare, frz. reyistre v. regesta. Vgl.
Lehmann. Bedtgswandel p. 80.
1004) *balbaticns, a, um (v. balbus), lallend, un-
zusamraenhangend, thoricht redend, dumm; rum.
bobletic. eini'altig, dumm, s. Ch. «. v.: span bo-
batico, dumm.
1005) r*balbecus, a, nm (v. balbus), stammelnd,
stottemd^ daraus soil nach Storm, E IV 351, durch
Abfall der ersten Silbe i vgl. basin aus boinba.tin)
eutstanden sein frz. begiie (dav. begaud\, dazu das
Vb. begager: alt span, cegite. Die Aimahme ist
unwahrseheinlich, erstlich weil ein It. balbecu< eine
gar wunderMche Bildung ware, u. sodanu weil aus
-becns oder -beciii nimmermehr ein volkstiimliches
b'egue entstehen konnte. Dz 519 meinte, dafs begue
mciglicherweise aus prov. bavec-s ispan. fcati'eca),
alberner Schwatzer (v. *baba. s. oben), gekiirzt sei,
aber ancli dies ist unglaubhaft. Das Wort mufs
als noch unaufgekliirt gelten.]
1006) balbus, a, um (verwandt mit balare, bloken),
stammelnd, lallend; sard, bovu, einfaltig; ital.
bulbo: frz. [baube), e-baub-i, (balb-utier) ; prov. balb
u. bob: ptg. bobo. Das Eum. u. Span, haben
statt dessen *balbaticus.
1007) ir. bale, stark (Grundbedtg. vieU. „fest"). ist
vielleicht das Grundwort zu prov. bale, feucht.
Die Ableitung erscheint wegen des Bedeutungswandels
!»:>
IIHW) l>a|.l
lOISi biiliiia
;m;
Virl l)j f)Hi Imir u I'll, Hit.
it II I. Imltlo,
i ,iil, /mW.ifi.i.
i.diirr. kiilin
liiiiiliir; (rt.
.il» 81..!, ill .I.T HiMltK.
Hi'in. htiiidrl , Ziicliti'sol
(ll>i'riniiti;;i> Tier), SliHt.
all kAiiiii nnnpliinlinr
Vgl. N.. loij.
UKIN wrKlp.mi. (11. .ili.l liiil.l. kill,!
kiM-k, iiiiiiitiT, ilniii Sbiit '
Kr«!ii(li>iifpm<r, Vb. s-lhi
worJon: pro v. Imut, I
Imuil . iiiunttT (j">t/t 111
rarfi>ri><liintcli|, iliuii di
(I'iKvntlii-li lins iiiiiiitt-rc
hiiuilitiir iilnni'lH-ii hiililnf, l»iinli>ir. woiiiit liitdise
Hohl iiloiitinrli isl, v(rl. U>8i>r p. 731, iiltlr/. Vli. rs-
iMildir. iibvniiiitiK «unliMi: Kpnn. hn/i/o t'tc. werdcn
ihrcr lioillf;. w«'p>n Iwsiicr von «riili. ha'tnla (s. li.)
ab|,n'loil».|. \^\. \H 8H hitUUi iiiitl 618 hamlet:
Markol p. lil.
lOtHJi nlicl. bnliUclricli. (iiirt: <\W' iirsprliti;;!. Hdt^'.
«leu Wortcs li'l.l ini H.'in:iii. iiur in AbU"itiin(;('n fort:
ital. Iiiidnerr. (iiirli'l. lU'confii'lifiik ; prov. Iititi-
drat-:: fr«. Imldir . Imhlrrl, hitiidrr (iiiir altfrz.),
baudrirr, altfr/. r.sliiinilir, ilii> vmn Giirl iinispanntc
Mitto lies U'ibcs; pt);. holdrir (Lchnwort). Vfjl.
\)i 51S bfiiidri- — Das t;(«rni. (iriinilworf lint iiii
Konian. «lio lU'dt^r. „Baiicli" (il. i. tier vom Gurt
iiinspaiinto Kiirpertoin an^'i'iiomiiipn ; ital. (parm.)
Imdrifiti, v^'l. jcdipcli MiiRsatia . Beitr. 35 Anin.;
span. pttf. hiirrifiii (wcnn dies niclit voiu Stamme
harr ab/.iilriton i.sti. vgl. I)z 430 .v. r.
1010^ bikl<T)neo, -iire (v. Imliiiriini), baden; ital.
hagiiarf : {rwm. hiiicz, ai, at, a, plcichsam *injort'
V. Bajar) .pro v. banhar -.iri. baifiner ; c a t. batihar ;
span, baiiar: ptg banhar. Vgl. Dz 36 bagiio:
CJrobor. ALL I 246.
1011) bal(i>neuiu, i v. (gr. (ia'/.avflov), Bad;ital.
bapii) (aret. baregmi ^ balineitm , vgL Calx, St.
182): (rum baie= Hajae); prov. banhn: frz. 6ni)i
(danebpii al.i Fremdwort in dor Bedtg. ..Gcfangnis
fiir Galeoronsklaven" ha/fiie); cat. ban;/: span.
bafio (dancben baiia, siimpfigor Ort); ptg. httiihu.
Vgl. Uz 3() baiinn: Grober, ALL I 248; Meyer.
Ntr. 164 f. An don bciden ersten Stellen wird be-
mcrkt, dafs nach dor Konsonantiorung von c (*b(tlnjo)
das / nicht uiehr aussprcelibar gowesen sei. Das
ist bei romanischen Lautvcrhiiltnissen richtig, be-
fremdlieh aber ist, dafs / nicht vokalisiert wurde
{*hoiivio, *bo}ijn). — Dafs baf/no aiich zur Be-
zeicbnung dcs Gerangoisses fiir Galeerensklavcn ge-
braucht wurde, erkLirt sich loicht daraus, dafs in
der Begel die schwimmende Galeere selbst dcr Kerker
cines solchcn Sklaven war.
1012) genu, balko sfhw. m. (ahd. baleho) oder
balk (St. m.?). Balken (vgl: Mackel p. 58) = itaL
batco u. palro. Geriist; altfrz. bauc, nfrz. ban,
Querbalkcn; span. ptg. palco, Tritt, Buline u. dgl.
Mit ronian. Suffix: ital. balcone, frz. bako» (Lchn-
wort); span, balcon: ptg. balcao. Vgl. Dz 37
halco u. 517 ban. — Jlach Scheler's (im Anliang
z. Dz 783) geistvoller Annahme ist von altfrz.
bauc ein Vb. *baucher (,.aus Balken zimmern, eine
Hiitte bauen") u. von diesem das Vbsbst. buuche
(„Balkcnbaii, Arbeiterhiittc, Werkstatte", in letzterer
Bcdtg. von Menage angefiihrt) abgeleitet worden;
daraus erklaren sich die Verba em-baucher (gleich-
sam *imbalcare), einen Gesellen in die Werkstatt
nebmen, anwcrben, debaucher (gleichsara*r/e-ex-bai-
care), einen Gesellen aus dcr Werkstatt locken,
jem. verfiihren; ibauchcr bedeutet cigentl. „einen
Bau fiber das erste Geriist hinausbringen, aus dem
Groben heraasarbeiten , die erste Anlage fertig
stellen". (Scheler leitet ebaucher von banche in der
Bedtg. „Tuncbwerk" ab, „wenn es nicht aus altfrz.
r.s/xir/icr — it. sliozairi- verdorbt inf. Kaiun abor
dllrfto doni aiif lialkn /.iiriirkgohondcn linnchr dio
Budlg. ,,T(lncb«('rk" /.iikoniiiu'ii, ch hat vicdnirlir,
wrnn das Wort sclicinbiir in diesor Hoiltg. gi'bniuclit
wird, Vi'rwi'clisliing mil hauqr statlgcfiindcn: Ictz-
t.Tcs Wi.rl dliifto auf ki'lt.' /'«/c 's. ol.cnl /.urilck-
gcbi'ii, die (iriindbcdtg vnn liab scheint ,,fest"
gowi'scii zii si'in, vgl. Th. p Mil, fidglich konnte oin
von /i(i/c abgidi'itctcs Sbst. znr Itezrichniing «iiior
fi'stigcndoii, klctii'iidcn Substanz | Miirtcl u. dgl.)
dicnen, wciti'rliin aurli zur Ki'deiitung ,,ni'liinulziger,
kli'brigor Ort" gclangcn; nuigliclicrweisc liifst aicb
auf iiiinliclu' Art auch daa prov. Adj. bale, foucht,
bi'grifflich luit doni gleichlnutcnden kelt. Worto
verbindcn.
1013) Stainni ball, bal ; auf dicBcn Stamin, dor aus
doin (iriccli. <iiu).).fiv, nuV.nv etc.) in das Lat.
verpllanzt worden soin diirfte u. (lessen urspriinglicho
Hoiitg. „worfon, in kreisende Uewogung ver.si-tzcn,
hcriinischwlngon" gowesen zu sein scheint, geht eino
umfangroiche roinanischo Wortsijipe zuriick, dcron
wichtigsto ViTtroter sind :
a) Verba: ital. Iiatlan; tanzen (in dicser Bcdtg.
srhoii im Lat. b. Augiistin. z. B. serm. lOH, 2 od.
Mai): jxillarc, Ball spiolcn ; balicarc, scliwankon,
(iattern : viclleicht auch bidennre. lilitzen (Dz 355
balcno woUto das Wort von gr. /ift/f/<ror ablciten);
comask. bald, schwankcn; piom. bale, schiittoln;
parm. baltar, sehwingon. Vgl. Schuchardt, R IV
253. Prov. balar, tanzen; frz. altfrz. bakr, tanzen;
baloier, schwankcn, flattern; cat. balejar, Getreido
schmngon; span. u. ptg. baiiar, tanzen, a-balar,
crschiittern.
b) Substantiva: a) in dor Bcdtg. „Kugel, Ball,
Tanz": ital. halla, palla (gr nuD.a), mit Aug-
mentativsuffix hnllonc; prov. bala; frz. balle,
Kugol (davon ballon u. ballot, wov. wiedcr hallnler),
hal (Vbsbst. z. Iialer): span. u. ptg. 6a/r(, Kugel,
haila. Tanz. — /i) in dor Bedtg ,,8chwankonde8
Reis, Ruto, Rutenbesen" frz. b'lloi, hidai (v. baloier,
balaier, balayer, das Vb. ubernahni danii vom Sbst.
die Bedtg. „kebren" ; balai aus d(jm Kelt, abzu-
leiten, wic Dz 516 .■>■. r. will, ist unmoglich, vgl. Th.
p. 89). — y) in der Bedtg. „Blitz" ital. balenu.
Ganz anders, niimlich aus hi.i -f *hicinare (vgl. tosc
baluf/innre), erkliirt das Wort Caix, St. 7.
Vgl. Dz 38 bulla (wo die betr. Subst. aus ahd.
balla etc. abgeleitet werden ; cin zwingcndcr Grund
dazu liegt aber nicht im mindcsten vor, obwohl
Kluge s. Ball es anzunehmen scheint; Mackol p. 59
lafst die Frage unentschieden), 38 balicare, 39 bal-
larc, 516 halai: Schuchardt, R IV 253.
*balla s. ball.
1014) ballistS, -am /. (v. /JttW.s^v), Wurfmaschine;
ital. halida, Schleuder, balc.-tra (mit offcnem e),
Armbrust, vgl. Canello, AG III 321.
1015) balUstarius, -urn (v. ballista), Schleuder-
schiitze; ital. bale.itrajo, .,chi fa balestre", e ba-
le.striere, ,,8oldato annate di balestra", Canello,
AG Ul 304. _
*ballico, -are s. ball.
1016) *balIizo, -are (vom Stamm ball- mittels des
griech. Suffixes -izo)-. davon ital. balzare, springen,
hiipfen, Vbsbst. haho. Sprung, u. halza, Absturz.
1017) arab. balltl't, Eichel, Kastanie(vgl Freytag
I 153*): ital. hallotta, gesottene Kastanie; span.
hellota, Eichel; ptg. belota, boleta, bolota, Eichel.
Vgl. Dz 432 bellota.
1018) [*ba]ma, -am /. scheint als Grundwort far
prov. cat. altfrz. halma, hahne, baume, Felsgrotte,
yy
1019) balo
1030) bOmbacIum
98
angesetzt werdeii zu miissen ; aiidere Ableitungen
ilicser rom. Worte sind iinhaltbar, weder im Germ.
iKich im Kelt, findet sich ein Stamiii , der sich
lieranziehen liefse. freilich aucb im Lat. nicht, falls
man nicht etna das mutmafsliehe *bahiia fiir aus ball
-f ma{i) entstanden anseben u. also fiir mit grie-
i-liischera Suffiie fiebildet eracbten will , balma
wiirde dann eigentl. das ,,Gehoboue, Gewolbte" be-
denten; der Gesoblechtswechsel (Ntr. : Fem.) bittte
nichtii Auffallendes an sich, s. Meyer, Ntr. 93. Vgl.
Dz 51() balme.]
1019) balo u. belo, -are, bloken; ital. helare;
rum. sbier, ai. at, a: frz. biler: prov. cat. belar:
s\>an. belar (berrear): ptg. belar (berrar). Vgl. Dz
48 bilare: Grober, ALL I 249. Aus ba(lare) +
latrare entstand nach Caix, Z I 422. span, bala-
drar : (ptg. bniadar, bradar). S. latro.
1020) arab. balqa, weifs u. schwarz gesprenkelt,
neifsfiifsig (vom Pferde\ ist nach Devic fs. Scheler
im Anhang zu Dz 753) Grw. zu itaL bahano, prov.
bausan, altfrz. bauraiil. iiber dessen Bedtg. man
vgl. Bobmer, RSt I 260 ff. (nfrz. bahan, schwarzes
oder rotbraunes Pferd mit weifsgefleckten Fiifsen,
ist Lehnwort aus dem Ital.). Dz 355 balsa leitete
das Wort von *halteanus (v. balteus) ab, die ur-
spriingl. Bedtg. wtirde dann etwa „gesaumt" ge-
wesen sein. Die Ableitung aus dem Arab, geniigt ■
dem BegrifTe, aber iweil q nicht zu r werden kann)
nicht den Lauten.
1021)bask.balsa,Sammlung, Anhaufung, soil nach
Dz 430 s. t'., der sich wieder auf Larramendi beruft.
das Stammwort sein zu cat. batiM. span, baha,
Pfiitze, Flofs, ptg. balsa, Strohgeflecht, Gestriipp.
Die Ableitung aus dem Bask, ist wenig glaubhaft,
wenigstens fiir das ptg. Wort, das eher aus baltea
(giirtelartige Einfassung. Saum, daher ein Geflecht
II Gebiisch. welches zur Einfassung dient) zu cr-
kliiren sein diirfte.
1022) baIsainiua(Fem.desAdj.ha?«aHn'>iM.s, a, um,
Plin. H. N. 23, 92l=frz. bahowiiie, wall volks-
etjrmologisch benjamine. beljnmine, vgl. Fafs, RF
III 492. Das Wort findet sich aucb sonst im Eom.
1023* balsamiim, i ». igr. ^d'/oatiov), Balsam-
strauch, -saft; ital. balsamo, balsimo: frz. baume:
span, balsamo: ptg. balsamo. Vgl. Leser p. 73,
(wo altfrz. balsime angefiihrt wird).
1024) balteus m. u. balteiiin n., Giirtel; itaJ.
baUa, in der Bedtg. .,Saum" (in der Bedtg. „Ab-
sturz, Abhang'' ist es Vbsbst. zu bahar=*baUizare,
s. oben); rum. baH, hilt, Schnur, Netz: ptg. balsa.
Banner (vgl. aucb oben balsa', balso, (gedrehtes
Tau). Anfscrdeui ist das Wort in der gelehrten
Form balteu u. in der Bedtg. ,,Wehrgehange"' im
Ital., Span. u. Ptg. vorhanden. Lat. balteus wurde
durch das gleichbedeutende ahd. balderich is. d.)
vielfach verdrangt. u. wo es sich erhielt, erhielt es
sich eben nur in den angegebencn abgeleiteten Be-
deutungen.
1025j balux, ucem f. (iberisches Woit), Goldsand i
(b. Plin. H. X. 33, 77) =span. baluz, kleiner Gold- |
klumpen, vgl. Dz 430 s. K. '
1026) germ. *balTasi, *balowasi (entspr. got. *bul-
vasesis, Lalcasesti. vgl. Mackel \>. 71) soil nach Dz j
201 malvayio das Grundwort sein zu ital. malvagio. •
bos, schlecht; "pxov.mahais: irz.mautais. Bugge, '
R IV 362, hat die Diez'sehe Ableitung mit guten
Griinden bestiitten iwas Fafs, EF III 513, wieder
zu ibren Gunsten bemerkt hat. ist belanglosi und
ein *niahatius als Grundwort aufgestellt, welches
er wieder aus *n>alratiis = wale eh-vaiiis, schlecht .
Korling, lat -rom. Worterbuch.
1 erzogen, bijsc, entstanden sein lafst, ^span. malvado,
bijse, prov. malvat, altfrz. mauve, vgl. Dz 465
malcado). Darf man aber annehmen, dafs -atus
zu -alius wird? Schwerlich. K. Hofmann, ^\1,L I
592, will mauvais u. malvado v. *malcax, *inal-
catus herleiten (v. malva, die Malve, die Adj. soUen
bedeuten „weichlich wie Malvenblatter", die Begriffe
„weichlich'' u. ., schlecht" aber nach antiker Auf-
, fassung sich nahe beriihren). Die Hypothese ist
1 geistvoll, aber unwahrscheinlich ; iibrigens kann aus
I *malcax (u. ebensowenig aus malcaceus) weder
malvagio noch maucais entstehen. GriJber, Misc. 45,
erklart iiialvagie etc. aus male -\- vatiiis {male wiirde
dabei als Gradationsadverb aufzufassen sein, so dafs
male ratius eigentlich bedeutet „hafslich krumm,
sehr krumm'", der Bedeutungsiibergang von „krumm"
zu „schlechf ■ hatte sein Analogon in tortum : frz.
tort). Bei ilieser Ableitung diirfte man sich vor-
laufig beruhigen. Auffallig ist freilich, dafs ein-
faches vagio sich nicht findet.
*bainbaciani s. *bombaciam.
10271 *bambinaria (v. *bambus, bambino), zum
Kinde gehorig; ital. bambinaja „bambinaggine,
donna ebe custodisce i bambini"', e bambinea „cosa
dolcissima e soa\issima da bambini", vgl. Canello.
AG m 304.
1028) *bainbus, a, um (v. eiueni Stamme bamb-,
aus welchem der lat. Xame Bambalio abgeleitet ist,
derselbe Stamm durfte im griech. /iau^ia/.i'Ctiv,
stammeln, vorliegen), eigentl. stammelnd, dann ein-
fiiltig; ital. bambo, bamba, einfiiltig, kindisch, dav.
Deminutiva bambino, bambolo, -a, Puppe, Kind, Pejo
rativ bamboccio {frz. bamboche), Vb. bamboleggiare,
Kindereien treiben: span, bambarria, Dummkopf,
bamh-oche. kleiner. dicker Knirps. — Die urspriing-
liche Bedtg. des Stammes bamb- diirfte eine ono-
matopoietische gewesen sein . indem damit das
Platzgeriiuscb bezeichnet wordeu zu sein seheint,
welches durch wiederholtes Schliefsen u. Offnen der
Lippen, wie es bei den der Sprache wenig machtigen
Personen (Kiudern, Stammlern) vorkommt, erzeugt
wird (ba-bu, bam-ba). Wenn dem so ist; so konnte
derselbe Stamm sehr wohl aucb zum Ausdruck
des Gerausches dienen , welches ein bin- und her-
schaukelnder u. dabei anstofsender Gegenstaiid her-
vorbringt (das deutsche bim-ham, bum-bum). Dem-
nach wiirde Dz ganz mit Kecht span, bamba,
Schaukeln, bambolear, schaukeln, u. sonstige roman.
Worte verwandter Bedtg. auf diesen Stamm zuriick-
gefiihrt haben. Vgl. Dz 39 bambo: Grober, ALL
I 248, wo fiber die Worte rait der Bedeutung des
Schaukelns bemerkt wird, dafs sie von dem Begriffe
des Stammelns u^. „mit den Zahnen klappern", die
das griech Wort vereinigt, .,zu weit abliegcn , um
hierher gestellt zu werden". Da es sich aber eben
um einen onomatopoietischen Stamm handelt . so
erscheint die Annahme statthaft, dafs derselbe im
Lat. einen weiteren Bedeutungskreis gewann, als im
Griechiseben.
1029) bamborium, i ». (vom Stamme bamb-). ein
„bam bam" tonendes musikalisches Instrument (Serg.
expl. in Donat. 532, 2, ed. Keil); Grober, ALL I
248, leitet von diesem It. Worte ab span, bamb-
arotero, Sch reicr, bamboUa, eitles Geprange ; 1 i m o u s.
bamborro , Bafsinstrument , gascogn. bamborlo,
Geschwatz.
Iu30i *b6mbaeIum,*bainbaoiuiii,iw. (v. bomOgx),
Baumwolle; ital bambagio, bambagia : das ubliche
Wort fiir Baumwolle ist im Roman, das arab.
(al)-qo't07i ^eworden: ita\. cotone, frz. coton. span.
yy
IlkSli Imii(ii
lli.iill hiirbullii
100
hI^hIoii, ylfi. <l^;<><M« (ilUrli. Kiittiinl. VkI. |)< »>i
h(itN{><ii/iii 11. Ill fotoiif. \'g\. hIh'h uUqo'toii.
1081) )^<nii.ban(iit(\ \ Im, iiIk. '>'>ii. Imit siiriM'lii<n,
vcl. Int. /'(in, \g\. Sla.-k.'l p. »;!!, lliin-uv II •JC.f)),
iiflontlii-lio Vcrkmiilit;iiii(,', pri'v. fr/. 'xki.
lOS'Jl p'nn. Staiiiiii bmiil iimh bniidv, iiiit Alifiill
(lot nbluitoiuli'ii -(«OiJl-rl ban (v. ^ '•<■, iilK- ''/'•<. In'it
«prwIuMi), Zi'iohiMi, oiii Zcirlu'ii Robcii, V(;l. Mackcl i
p. USt ; it «I. biiiKlo, Aiif(:»'b»it ; pro v. (ciiiri-)'"i »-•'•■,
(ii>l(lbnnni<r: iiltfrt. /mi», Kiihiii>, davtm Imiiierr ,
(nroy. Iin tin rn). Imnnirrr ^llt«^. li I'anii'r). Tulilor. |
Z III fi"U, war j;i'iioif;t, in buiniiift ciri an hiiiic sirli |
nnlohniMiili'M IVniin. v. Ikiii n\ orbilokcn, so daTs
(Ian Wi.rt iirHi>nin(;licli ..KinlailiinK" bciloutet liabiMi
wdnio. alH>r ilio von (i. rarin. K IX U3I, iia(;t't^t'n
p<ltonil p-mnrhtcn (irtinilo sind iilicr/.t'ti^i'ml. {
1033) t^>t. bandl /'., wfst|;cnn. *bniiilii, Kand ; j
ital. hciNi/ii, liindo, Kando, i\ii\. hniidiein. Kaliiien-
b«nd, Fubno; pmv. Iioiidn, dav. Imiiilititi: fr/,.
bandf : span, hniida, dav. liaiulrrii; ptj;. haiidnA
dav. iHttiilfirn. \i:\. Dz ^lO Ixiiidii: Mackol p. 58
u. 69, «. aiioh i>l'on bund.
1084) I'bniidico, -arc, *baiiico, •tiro (gloiulie.
Ablcituu^; vom Staniiuo baii-ilc, 8. oIkmi) = altfrz. '.
banoiirr (>vio cino Fabno) flattorn, bin u. ber sieh
bowopen, sicb ninliortreibon, sieb lu'luslipon, sicb
orbolon ; in dcii lotztoron Bedotitniigpn ist dns Koinp.
esbanoiier (jowiibnlicbcr.]
1035) ['bandio, -Ire {=» gonti. *bamljan vom
Stauinip batidi), durcli Riifein Zeicben gcbcni, jcm.
laiit entbieten, vor Goricbt ladon, voriirtoilen, ver-
baunou; ital. batidire (Pt. Pf. bandito, dor Ge-
achtctc, der vogclfrcie Verbreohor) ; pro v. bandir ;
span. ptg. bandir. \g\. Dz 40 bando; Mackol
p. 69.]
1036) :*band-o, -onem (abiroleitet vom gerin. St.
ban-d mittolst des niiiian. .Suffixes -on) = altfrz.
bayidoii, Verkimdigung, Ermiuditigung, Vollmaebts-
crteilung, Gestattung eine8 freien ii. willkiirlicben
Vcrfabrens, vgl. Burgiiy II 206: »'( hatidnti, nacli
Willkiir. nacb Belieben, dav. das Vb. abaiidoniier.
etwas der Willkiir jemandes iiberlassen, iireisgeben.
Vgl. Dz 40 ba)ido.\
1037) germ, bank, st. f. u. st. m. (vgl. Mackol
p. 57), Bank; ital. banco u. banca, dazu das Vb.
bancheitare, Banke (an Tiscbo) binstellen, cin Zinimcr
fiir ein Gastmahl fertig machen, oin Gastmabl balten,
daber das Sbst. banchetto, frz. banquet, Gastmabl;
frz. banc (so auch prov.) ii. hanquc (letzteros wohl
dem Ital. entleiint, wie Laut u. Bedtg. anzeigen);
im Span. u. Ptg. lauten die Formcn dor Worte
wie im Ital. Vgl. Dz 40 banco. Dafs an kclt.
Urspning der VVortc nicbt zu denkcn, bemerkt Tb.
p. 48. tJber banquet vgl. Toblor, Z III 572 (der
68 von ban berleitet), u. dagegen G. Paris, R IX 334.
1038) [*bankariu.s, -urn m.{v.ban}:}, Inhaber ciner
Wecbaelbank: ital. banchiere etc. Vgl. Canello,
AG in 304.1
10391 [gprni. ban 4- gall, leuga, gallische Meilc, =
frz. hanlieue. Bannmeile, Gericbtsbezirk, Weicbbild,
vgl. Dz 517 s. v.]
1040) [*ban(n-)alis (adjektivische Ableitung von
germ, ban) = frz. banal, einera Aiifgebote unter-
worfon, einem Herren- oder Gcmeinderechte unter-
stebcnd, einer Gemeinde zugehorig (z. B. taureau
banal, Gemeinde-Zucbtbullc), daber: allgemein, ge-
wohnlicb, abgedroscben, vgl. Burguy, II 266.]
1041) [*bannio, -ire (= altnfiank. bannjan, vgl.
Mackel p. 69;, entbieten, vor Gericht laden etc., s.
oben *bnndin), = frz. hannir. Vgl. Dz 40 hando.]
lolj liiiplisiniis, -mil m (gr. /»,in(i/((i<) ii. bup-
ll/,o, -lire (gr. ,iuniiCni), Taiifo ii. taiifon, sind
ill golobrti-r, bozw. balbgididirtor Kurni in alio roin.
Spr. iiborgogaiigi'ii ; am vvcitohlcii I'ntfornt sirb von
den GrundH(irl<>n rum. bottc, I'l. Iioleturi, u. bulee,
(II, at, a, ». Cb. .V. V. Hcniorkcnhwort ist aucb cat.
baliar ii. biUejar. vgl tilloricb p, 12.
alid, bftni, Tr..-i', s, biSn».
1043 1 |*biii'aiit'a (v. bnriis «— baro, Mann), Mann-
woib, iinfrucbtbHrcK Weil), sidl nacb Dicz' Vorniutung
(■nindwiirt scin zii dem allfiz. .Sbst. Uiiraiijnr, iiii-
frncbtbarol'Van woraiiRdnrdi Uinstolliing dos inf rz.
Adj. Iirehnifiiii', iinfrucbtliar, «iitHtandcn wiire. Das
liri't. tirerhnqn ist (trsl ans dom I'Vz. ontlolmt. Vgl.
Dz 532 breimifim- ; Til. p. 93.1
1044) barbit, -am/', {.tnnbardha, vgl. Vaniuok 1
565), Itart; das Wurt ist in dcrselbon Korin in alio
roni. Spr. (ibcrgogangcn (frz. Iiarbr), audi din BiMltg.
ist diesolbc gcblioboii, zu benierkoii ist nur, dafs im
Ital., lUr. u. Allfrz. diis Wort als VorwamltscliaftK-
namc (ziir Bczciibnuiii; dos Vatorbrudors, Olioinis)
gobrau(li( uini, vgl. Dz 355 .■<. i'.
[*bai'btii'aiiii, -aiii /. s. obvn bAla-kliun<di.|
1045)''^bai'bactuiii, I n.{{.vereuctuni), liracliackor;
sard, barvatu: sjian barhecho; ptg. burbeilo.
(Prov. i/arnff-z, frz. c/ueret goben , wio das an-
lautendc c/ anzeigt, auf vercactum zurlick. Das
(lomeinitaiioni.scho konnt das Wort nicbt u. brauclit
statt dessen 'magflrse - *majen.si.s). Vgl. Dz 42
barhecho; Gridicr. ALL 1 248. S. union verrtictuHi.
1046) ('biirbaniis, -uni ni. (v. barba) ■= ital.
barbano, Ohoiiii. vgl. Dz 355 barba.]
1047) ['bfirburTus, -urn in. (v. barba), Bart-
scbneider; ital. barhiere u. barhiero u. dem ent-
sprccbond in don iibrigon roin. Spr.J
1048) biii'lmriis, a, um (gr. (iuiijiaQO.;), baibariscb,
wild; in seiner (abgesobcn vom Nominativ -s) vollen
Gcstalt ist das Adj. don niman. Spr. nur als go-
lebrtos Wort bokannt. — Vormtitlioh abor gobt auf
barl)arus (: *brabarns : *brabu.f) zuriick ital. bravo,
dav. Sbst. bravura (frz. bravoure); prov. brau,
bravo; [frz. brave Lebnwort (dav. im 17. Jahrh.
das doutscbo brav)]; span. ptg. bravo, vgl. die
scbarfsinnigo uiid intcressanto TTntersuchung von
Cornu, R XIII 111. — Andere Ableitungen des
Wortes bravo sind: 1. von *rabu.^ (Grundwort zu
rabidus), mit vorgoscblagenem b *brabu.i (Menage);
2, von rabidu,'<, b-raliidus (Storm, R V 170, vgl.
dazu Baist, 7. V 557, u. W. Meyer, Z VUI 219);
3. von kymr. brau, Schrecken (Dz 65 bravo, vgl.
Th. p. 48); 4. v. pravun (Dz a. a. 0.); 5. v, ahd.
raw, roh (Dz a. a. 0.): 6. von fru in defrutum,
abgekochter Most (Bohmer, Jabrb. X 196); 7. von
got. Adj. blapgvus (zu bligr/ian, scblagen), denn
bravo soli zunacbst von den an das Ufer anschlagen-
den Wellen (,,unde br.avo") gesagt wordcn sein
(Brinkmann, Mctaphcrn 443 ff.). Einer Widerlogung
bediirfen alio diese Etymologiccn nicbt, da sie don
Stempel der Unmiigliclikeit zu deutlich an sicb tragen.
1049) barbiltiis, a, um (v. barba), biirtig; dasAdj.
ist in der entspr. Form in alien rom. Spr. vorhanden
(frz. jedocb barbu = barbutu-'!. auch ptg. barbudo
neben barbado), bemcrkenswert ist nur, dafs rum.
bdrbdt auch als Sbst. in der Bedtg. „Mann, Ebe-
mann" gebraucbt wird.
1050) [*barbiilTo, -are (v. barba), in den Bart
binein murmeln , unverstiindlich reden , = ital.
barlntyliare, span, barbullar, frz. harbouiller (be-
deutet auch ,,boschmutzen", eigentl. in den Bart
spucken) (daiieben span, tiarhotar, cat. barbotijar,
101
1051) barlius
1061) barr-
102
mail, barbotta, pic. bnrboter). Vgl. D/. 58 bar-
bof/liarc, s. auch iintoii bullare.J
1051) barMs, -uin m., Barlie, Cyprinus barba L.
(Alison. Mo-s. 91 u. 134); ital. barbn u. barbio;
rum. barb, s, Ch. bnrhci; (frz. barbeau = *bar-
beJhus): span. jit;,'. harbo.
*bSrbritHs, a. iiiii (v. barba) s. barbatas.
1052) barca, -am /'. (au.s bdried v. gr. fia^ig,
Xachen), Kabn (Paul. Nol. oarm. 21, 95; Corp. inser.
lat. 2, 13, Isid. 19, 1, 19. Vgl. Biioheler, Rhein. Mus.
XLD 585); dies Sbst. ist in alle rom. Spr. iiber-
gegangen, Bedeutungsamlernng ist nirgcnds einge-
treten, eine Lantiinderung nur im Pro v. {barja) u.
im Frz. (altfrz. bartie, nfrz. herrie, welches letztere
Wort aber in der Bedtg. „Uferabhang" auf das
deutsche „Berg" zuriickgeht, falls es nicht keltischen
Ursprunges ist, vgl. Th. p. 43: nfiz. barque ist aus
dem Ital. entlehnt). Vgl. Dz 42 barca. Herleitung
des VVortes vom kelt. (ir.) bare (vgl. Th. p. 43)
Oder aus dem altn. barkr ist entschiedcn abzulehnen,
vgl. Mackel p. 68.
1053) [*bareaneo, -are (v. barca), Waren zu Schiff
hill- u. herfahren, handeln, ist vielleicht das Grund-
wort zu ital. bargaynare, handeln, unterhandeln,
feilschen, dazu Vbsbst. bargngno, prov. barganliar,
frz. barguigner , feilschen, zaudorn (dazu altfrz.
Vbsbst. bargaine, umstandliehes Benehmen), ptg.
barganhar, Tauschhandel treiben. Vgl. Dz 43
bargagno. Bedenklieh ist bei dieser Ableitung frei-
lieh das an barca angetretene Suffix. Besprochen
wird dies Wort (sowie das in ital. Mundarten sich
findende Vb. bragagnar , fasten) von Mussafia,
Beitr. 37. Scheinbar ansprechend ist Ulrich's Ver-
niutung, Z ni 266, dafs bargagnare aus einem got.
*baurgnjan, ahd. "horganja» abzu'.eiten sei, freilioh
aber sind die von Mackel p. 53 dagegen geltend
gemachten lautlichen u. liegrifflichen Einwendungen
durchaus iiberzeugend.' G. Paris allerdings bemerkt
R Vni 629, Ulrich's Ansicht sei ,,a prendre en
serieuse consideration".]
1054) arab. bardag:, Sklave, vielleicht Grimdwort
zu ital. bardascia, Knabe, der zur Unzucht ge-
braucht mrd (im Sard, bedeutet das Wort auch
Knabe schlechtweg u. im Pieraont. u. Mailand hat
es nur diese schlechthinnige Bedtg.), altfrz. bar-
ilache (das Wort bedeutet auch „Stange"), span.
bardaja. Vgl. Dz 42 bardascia.
1055) altn. bardi, Schild; viell. Gruudwort zu ital.
barda, frz. barde, span. ptg. barda; diese Worte
bedeuten ,,Pferdehamisch (gleichsam Schild des
Pferdes)", aber auch ,,Sattel", „Mauerbedeckung"
u. ,,(wie ein Schild um den Bra ten gewickelte) Speck-
sehnitte". Alle diese BedoutungLMi lassen sich. da
sie in dem Begriffe des Bedeckens zusammentreffen,
sehr wohl mit einander vereinen, auch span, al-
barda, Saumsattel, ist wohl dasselbe, nur mit dem
arab. Artikel verbundene, Wort u. braucht nicht auf
arab. al-barda'ah, Sattelunterlage , zuriickgefiihrt
zu werden. Dagegen diirfte altfrz. barde in der
Bedtg. „Zimmeraxt" (auch rum. barda) vom ahd.
barta, ndl. barde, Haeke, abzuleiten sein. — Ab-
leitungen von barda ,,PferdebedeckuDg" sind: ital.
bardella, bardellone, prov. bardel-s, frz. bardelle,
Sattelkissen, ital. bardotto, frz. bardot, Satteltier
(Maulesel), endlich frz. bardeau, Schindel (gleichsam
Decke des Daches). Vgl. Dz 42 barda; Mackel p 59.
1056) mlat.barigildiis(,,sicher ein dcutschesWort,
aber von unklarem Ursprung" Dz) = ital. bar{i)-
geUo, Hascherhauptmann, altfrz. barigel, span,
ptg. barrachnl. -el. Vgl. Dz 43 bargelln.
1057) arab. barimab, Bohrer (Freytag lU""); dav.
vielleicht ptg. verrama, Bohrer. Vgl. Dz 340
verrina.
1058) [*bar (= bis) + long'us, a, uiii, ungleich
lang; davon ital. barlongolo ,,specia di rapa ob-
lunga", s. Caix, St. 94; frz. berlong, barlong,
ungleich langlich. Vgl. Dz 517 barlong.]
1059) [*bar(— 6is) + *lucuIo, -are (v. lux), in
falscher Weise erhellen, ist das vermutlicho Grund-
wort z. ital. {ab-, !s-)bagliare, (ver)blendon, verstiirkt
durch nochmalige Vorsetzung der Partikel bar ab-
barbagliare. dazu die Sbstve {s-)baglio, barbaglio,
bagliore. Vgl. Dz 355 bayUore.]
HJr Andere mit bar = bis zusammen-
gesetzte Worte sehe man unter bis.
1060) baro, -onemni.(wahr8cheinlichidenti8ch mit
vara, Tolpel), einfaltiger Mensoh (in dieser Bedtg.
l)ei Cicero), dann : Trofsknecht. Snldatendiener (vgl.
die, nach Teuffel, Rom. Litteraturgesch. § 302, 6,
im karolingischen Zeitalter entstandenen, Scholien
zu Persius' Satiren , herausg. v. 0. Jahn in seiner
Persius-Ausg., zu Sat. V 138 „lingua Gallorum
[d. h. im gallischen Latein, bezw. Romanischen]
barones vel ' varones dicuntur servi militum , (jui
utiijue stultissimi sunt, servi scilicet stultorum"),
aus der Bedtg. ,, Trofsknecht" aber konnte sich die
von ,,kraftiger Kerl, starker Mann, tapferer Mann,
ritterlicher Mann, Edolmann" entwickeln; ital.
barone; prov. c. r. bar, e. o. baro: altfrz. c. r.
ber, c. 0. baron, nfrz. baron; span, varone; ptg.
vardo (in den^pyrenaischen Spr. wird das Wort vor-
wiegend in der Bedtg. „Mann" schlechthin oder
,,tuchtiger Mann" geliraucht u. dieut nur im Span,
gleichzeitig auch als Adelspradikat. Die Herkunft
des rom. baron vom lat. baro klar erkannt u. nach-
gewiesen zu habeu, ist Settegast's (RF I 240) Ver-
dienst. Vorher war der Ursprung des Wortes
Gegenstand vielfacher u. z. Teil hochst abenteuer-
licher Vermutungen gewesen. Dz 43 barone dachte
an Entstehung aus ahd. bero, Trager, was begrifflich
sehr wohl gebilligt werden konnte. An keltischeu
Ursprung ist nicht zu denken, vgl. Th. p. 44. —
Neben barone, Baron, ist im Ital. ein baro und
barone, Betriiger, Falschspieler, Schurke, vorhanden,
woran eine zahlreiche auch iiber das Prov., Altfrz.,
Span. u. Ptg. sich ausbreitende Wortsippe sich an-
schliefst (ital. baroccio u.baroccino, pis. sbarazzino
„biricchino, monello" [vgl. Caix, St. 502] barocco,
unerlaubter Gewinn, barullo, Hiiker, prov. 6araZ7ia
u. altfrz. feereZe, Gezank.Wirrwarr, frz. barat, barat-
{t)erie, Unterschleif, baratter, schwiemeln, span. u.
ptg. barajar u. baralhar, Karten mischen, ver-
wirren, dazu die Subst. baraja u. baralha, aufser-
dem span, baruca, Schlich, Intrigue.) Mit dieser
Wortsippe beriihrt sich begrifflich u. lautlich eine
andere, vermutlich auf griech. TiudtTeiv zuriick-
gehende, zu welcher u. a. ital. baraltare, im Handel
betriigen, prellen, gehbrt. £s scheint gegenseitjge
Beeinflussung zwischen beiden Wortsippen stattge-
funden zu haben , durch welche auch der Wechsel
von p : b in *prattare : barattare veranlafst worden
sein mag). Es ist sehr wohl denkbar, dafs ital.
baro{ne), Betriiger, nebst seiner Sippe ebenfalls auf
lat. baro beruht, die Bedtg. „Trofsknecht, Soldaten-
diener" gab auch fiir eine Entwickelung des Be-
griffes in malam partem eine sehr geeignete Grund-
lage ab. Vgl. Dz 43 baro u. 41 baratto. Fiir barattare
ist auch kelt. Ursprung aus Stamm mrat-, brat-,
,,verraten ' denkbar, vgl. Th. p. 43.
1061) kelt. barr (aus *bars, *barsto), das buschige
10.{
1(W2) lisrr-
iii7t; i>iist-
101
ot>er>< Kiiili», (lor Si-hnpf: «l.ivnri f ri ii ill. hnr, nnscli,
boloi;n. hnr, jiarin. forr. hrr, niUrliol, yg].
Snhurli.ir-lt, / IV \M, Tli. p. 43.
UM^l SUiniii barr»; iiin <>incn nodor ini Latoiii.
iiooh iiii Kolli.trlu'ii [\t!\. Til 41), iiMcli iMiillii'li iin
l>i>rnmnisi'lu'n (iloim ciinl. Ixtr. iUrcIi. Itiirro siiut
U'linworlo aii!> ili'ni R«iiinn.> iiarliwiMslmroii Slamiii
barr reilil sirh i-ino iiiiifaii({n>irli(' runiaiiisilii' Wurt-
«ip|)«> (yg\. I)i 46 fciiri-iii. dcri'ii liaiipt.saihlii'listo
Vortn'lor folpuuU- siml : I, ilal. Imrra, Qiiorlinl/.,
StiiiiKO. Kii'f.i'l, ilaju V'li. Irirrarf, vorrit'jti'ln; in
ilcii (ibri^r''ll roni. Spr. ciit.sprcclnMiil i mir ijas Rum.
konnt lien Slnnini /mrr- (ibi>rliaupt niWit). 2. ital.
harrirra. S|)orn<; in den iiliriffon roin. Spr. ont-
sprecln-nil; ;t. ital. haniciitn. Vfrramniolunj;: ist
in ilio librii^i-n roiu. Spr. iil)orj;i'j;aMf;oii ; 1. ital.
fmriircii, Bri'ttorbiiile, ist audi in aiKlon» roni. Spr.
(lberjfp(;'"'R''" ; ''■ !"■<'*'. (ob audi altfrz ?) lutrrns,
ilav. frz. em-liarriis.^rr, vorsperron, oiii Hindornis in
d(<n Wep leifi'n, auch span. ein-harii:'ir : (i. frz.
Imrreau, *\HU'raU\i\go. vi>rf;ittertor Platz: 7. «pan.
ptp. bnrrica. Tonne (daniit ist vielleidit idcntisdi
harrifin, Baurli. 8. alier oben unter haldcrich);
8. ilal. hitrrile, frz. Ixiril, span. ptp. I'nrril,
Fale: 0. span. Iiannl, jirofse Hasdio.
Wie scbon oben beincrkt. ist die Horkuiift cles
Stammes iiufserst diinkel. Ks sei jjestattet. eino
Venuutunn zu iiulsorn. Diez, (ir. I' 2(j4 Anni., u. M. L.
lir. § 426, bemerken, dafs in der sardiscbcn Mundart
von I,opidoro i/ii in 6 iiber};eht, z. B. qiiattiior :
hattoro; ivendet man dies inif qiia(lr(a) an, so erhiilt
man hddnn) u., niit Assimilation de.s lir : rr, harr(n).
Bcgrifflicb liefse sidi harra .selir wolil aus quadra
erkliircn: os wiirde zuniichst cin viercckigcs Brett,
eino Bohle, Planke u. dgl. beileutet baben. Frz.
harrrr wiiro demnadi die I'arallolforin zu carver.
Die Bedeutungen, in ib-nen quadra ini Scbriftlatein
(?ebraucht wird (a. iieargrs iinter qiiadriis), sind dcr
anfgestollten Hvpotliese niin.sli}^. Gerado weil quadra
ein Ausdruck di^s Baiibaiidwcrks war, konnte das
Wort eine abnormc lautlidio Entwiokelunt; eiii-
schlagen.
1063) f*bar + ri^illo v. *ri(ia, AVasserfurdie), in
unscboner Weise streifig machen, ist nacb Dz 517
der lat. Tvpus zii frz. harioler, in unschiinor Weise
bunt bemalen. Darmcstetor, Dcs Mots comp. 105,
leitete das Wort von bin + regtdn ab, was laiit-
widrig ist, wie Schcler im An bang zu Dz 783 riehtifj
beinerkt.]
1064) hebr. barucli hiibbah (TT^n -^3- eigentlich
,Ge.segneter woblan"), in bcbriiisc-lien Gebeten haufig
wiederkcbrende , daber audi den der Sprache Un-
kiindigen auffallige Worte. weldie nun eben wegen
ihrcr UDvcrstandlichkeit in Verballhornungen zur
Bezeirbnung einer unverstandlichen, kauderwalschen,
wirren Rede gebraucbt wurden: davon ital. bara-
onda, baracundia ^aret. baruccaba. sicil. hara- \
gunna. Wirrwarr): frz. baragouin, Kauderwiilsch:
span, barahiinda. Tumult: ptg. barafunda, Win--
warr. Vgl. Caix, St. 181; G. Paris, R VIII 619;
Sc-heler im Anhang zu Dz 782. — Dz 517 batte '
baragouin aus bret. bara , B rot, -f- (/»;■( h, Wein.
gedentet, woraitTh., da er das Wort nidit besprochen,
einverstanden gewosen zu sein scbcint.
1065) altir. biis, Tod: davon ital. baxire, sterben,
comask. shasi, sterben, erbleichen, piem. sbas'i,'
erbleichen. Vgl. Dz 356 ha.iire n. Th. p. 83. j
1066) basilica, -am /. (gr. ^aai/.tx)/), Kirche;
rum. biierica, s. Ch. .s-. »•.; rtr, hnselgia, vgl.'
Gartner, (ir. S I''- 'n den iibrigeii roni. Spraebeii
ist baxilicii durdi rcrlrsia vullig verdrtingt wordon.
Ob nit frz. ba:orhr anf basilica zuriii'kgelit, wie
genieinliln angenonunen wird, bli>ibu daliiiigi'Ntdlt,
I Korster /u Cligrs V. 6121 erklarte das Woii aus
I /iiiroc/if '- ♦i)iir«(7ii(i, vgl. (i. Paris, I{ XIII 446.
1067) bask. bn.srii. Kkd — spun. ptg. pmv.
/iri.<ivi, vaKca. ICki'l, Aiig>l, .Mil'sbeliageii, dazu das
t Vb. bascar. Vgl. Itz LU basra. W. .Meyer. / XI
262, biilt das .Sbsl. fiir das Vbsbsl. /m 'raHrair.
sidi krilniinen (v. viiscu.i, knimm), wobei er tielTond
anf die Bedtg des ptg, im.sca, krainpflniftn /nrkung,
Neigung ziiin Krbrei'lien biiiweist.
I()(i8) gr. baseaino dinaxniriu), beboxen; rum.
hnacani, ii. il. i ii. altfrz. banqiiiiier, bozaiibcrn;
s. Dz 617 basijiiiner.
1069) buNio, -lire (v. batiuni), kllsscn; ital.
baciare; prov. baizar; frz. baincr [xmvh Sbat.);
span, besar; ptg. beijar. Dern Rum. febit ein
ontspr. Verb gleiobor Bedtg., buzrresc. ii, it, i (\,
buid =» basiiim) bodeutflt „niir mit den Lippeii
sprcf'ben, betriigen".
1070) buNiiiin, i »., Kufs; ital. bacio (gelteii
bagiii); rum. hiizd, Lippc; prov. bais, Kufg; frz.
fehit das Wort, statt seiner wird der Inf. Iiaiser
gebraindit; span biso, Kufs, bcci, hippo (vielleielit
gobiirt liierlier audi buz in der Redonsart hacrr <l
buz, seine Ergeboiibeit betouern, cigentl. don Hand-
kufs geben); ptg. beijo, Kufs, bei^v, Lippe. Vgl.
Dz 34 bacii).
1071) *bassio, -iirc (v. bassus), niedrig madien ;
ital. {ab)ba.isare ; pro v. baissar; frz. ftauser,- span.
bajar : ptg. baixar. Vgl. Dz 46 basso; Grobor,
ALL I 248.
1072) ^bassns, a, uiii (im Sebriftlatein nur als
Porsonenname iiblieh), diek, kurz, niedrig; ital.
basso, sard, bassu, basciii (=- *bassius): rtr. bass;
prov. frz. bas ; cat. baixo ; »pau. bajo; ptg. bai.ro.
Vgl. Dz 45 basso; Griiber, ALL 1 248.
ba.ss[iiiii] butyrilra s. battfeiY') bQtyriim.
1073) bass[ns{ ciil[u$|, daraus nacli Dz 517 frz.
bascule, vgl. aber oben No 614 aiitlia.
1074) bassnm labriim; daraus naeb Dz 516 viel-
leichtfrz. balevre, (Unterlippe), Sebmarre, indesscn
will Diez in dem zweiten Bestandt'ilo liober abd.
lefj'ur erkennen; Darmesteter, Mots comp. 110, sotzt
bar + lahrum an, was glaabhafter ist, da nacb Diez'
Ahleitung basse leore (denn li'vre ist Fom.) erwartot
werden niufste.
1075) (Ba-stali u. Basculi, -oram, eine Viilker-
scbaft in Hisp. Baetica: iiber das lautlicho Verbalt-
nis der beiden Formen vgl. Aseoli, AG III 456.)
1076) Stamra bast*; zablreicbe romanisnhe Worte
notigen zur Ansetzung einos volkslat. Stammes bast-
mit der Grundl)edtg. ,,stiitzen, tragen" (vgl. das
verrautlich urverwanrlti' gr. (iuoi-uC,nr, s. Vanieek
1 223), u. im Scbriftlatein wenig.stens durch zwci
Worte vertreteu: liaslerna, eine anf Querbiilzern
getiagene Siinfte (z. B. hampr. Heliog. 21, 7), u.
bastum, Stab, Stecken (b. Lampr. Commod. 13, 3).
Die wichligstcn (ilieder der aus })ast- hervoige-
gangenen rora. Wortsipjie sind: a) Substantiva:
1. ital. basto, Saumsattcl (urspriingl. wolil nur die
Stange, welche Lasttieren fiber den Riicken gelegt
wird u. an welche man Kiirbe u. dgl. befestigti,
prov. hast-, frz. bast, bat, span. l)asto, ptg. feiilt
das Wort. 2. ital. bastone, Stock, rum. hasten,
prov. ba.tto(n)-s, frz. baton, span, baston, ptg.
hastSo. 3. ital. bastia, Bastei, (in don iibrigen
SprachenscheinencntsprechendeBildiingenzufehlen).
105
1077) bastjiiii
1094) bautlis
tOG
4. ital. baxtinne, Bollwerk. das ital. Wort ist in
«las Frz. etc. iibfrgegangcn. 5. frz. ha-ftille, kleine
Festiiiig (das Wort setzt ein ital. />a»'<j(7/ia voraiis,
welches jcdooli feblt); nicht hicrher gehort span.
bantilln, Sanm. s. unten bastjan. 6. span. biKtida
(eigentl. Pt. Pf. P. von ba-<tir). bowegliches Scliutz-.
Schirmdacb (die rinea der Romerj, im Pti;. bcdeutet
das Wort „Sdianzpfalil, Palissade", im Prov. (u.
Frz.) „kleines Landhaus, Villa". 7. ital span.
ptg. bastarrld, prov. bnstnil-z, frz. batatil, uiiehe-
liches Kind Die Bedeiitiin^ des Wortes erkliirt
sich entwcder aus der Bezugnabme auf den Maul-
esel [bast, Saiimsattel, Lasttier, Maulesel), vgl. Caix,
St. 8, Oder, wie Malm ineinte, aus der Anspielung
daraiif, dafs unelielipho Kinder oft niolit in Betten,
sondern aiif zufalli»; sich darbietenden Lagern und
Sitzen, etna auch auf Saumsatteln ii. Warenballen.
erzeugt werden, vgl. G. Paris, R VIII 619. Die
letzterc Annahme kann diirch Hinweis auf ahnlichn
Aiisdriicke, wie frz. fiU de char u. dtsch. Banlcert
(v. Bank, also das Bankkind), gestiitzt werdeii.
Volksetymologisch wurde frz. fits de bast zu fiis de
bos umgedeutet. 8. span. \)tg. basterna, eine Art
Wagen oder Siinftc (s. oben). — b) Verba: 1. ital.
bastire. frz. btUir. span. ptg. baslir ^Stocke zu-
.sammenfiigen). bauen, davon metier -bast ida (s. oben)
u.bastimeiitn, (n bdtiment, Gc\)-Auile,SchiS. 2. ital.
prov. span. ptg. bnstaie, bastar (mit Stocken
ver)stopfen, anfiillen. voU machen, mit Ubcrgang in
die neutrale Bedtg. .,voll sein , genug sein, hin-
reichen'', dazu Vbadj. span. ptg. basto, voU. dicht,
dick, gi'ob. roh. 3. ital. bastonnare, in. batonner.
mit eineni Stocke priigeln, davon das Vbsbst. baston-
nata, Stockpriigel. — Vgl. .Dz 46 basto u. 45
bastardo.
:*bastio, -ire s. Stamni bast- ii. basQau.]
1077) germ, bastjan (ahd. bestnn). tiieken : davon
ital. (im)ba.itaie, frz. bdtir, s pan. cat. (em)i>aitar,
span. ptg. bastear : alle diese Verba bedeuten ,,niit
weitcn Stichen nah>'n, steppen, heften". dazn das
Vbsbst. ital. span. ptg. basta, Heftnaht. Vgl.
Dz 46 basto: Mackel p. 69.
•basto, -onem jh. I „ „.„ ,,„ .
t, ,„. ,' . s. stamni bast-.
Dastniu, 1 II. I
10781 arab. ba'tala, nutzlos sein ; davon nach Dz
38 baldo s p a n. p t g. balda, Mangel, Fehler, Schwache,
baldo, leer, diirftig, baldio, vergeblich, unniitz, eitel,
leer, bulde. vergebens, umsonst, baldar, unnutz
sein, vielleicht auch baldon. balddo, Mifsgeschick,
Vorwurf, Tadel. wovon wieder baldonar, baldoar,
beschimpfen. Nicht undenkbar ist es jedoch, dais
alle diese Worte auf das westgerm. Adj. bald, kiibn
(s. oben), zuruckgehen, wie dies auch Diez fiir mijg-
lich. aber freilich riicksichtlich der Bedeutung fur
wenig glaubhaft hielt: der Bedeutungswandel wiirde
dann etwa gewesen sein : kuhn, keck, anmafsend,
eitel, hohlkopfig, leer (beim Vb. baldonar kiihn,
frech sein, scliimpfeni. Lautlich ist jedenfalls die
Ablcitung aus dem Gerra. neit besser.
1079) *batile ii. (f. batillum, vatilhim), Schaufel,
= ital. badile. rtr. badell, Mistschaufel, span.
badd. Vgl. Grober. ALL I 249.
1080) altn. biitr, Boot; davon ital. batto, Ruder-
schiff, Dem. battdlo: prov. batelh-s : frz. bateau:
span. ptg. batel. Vgl. Dz 47 batto: Mackel p. 10.
1081) *b5ttalia (v. *battere), Schlagerei, = ital;
battaqlia. Schlacht; rum. bi'itaie: prov. bataiha:
frz. bataille: span, balalla: ptg. bataiha. Vgl.
GnVber, ALL I 249: Dz 46 battere.
1032 *battaliiini . i n. (w battere) = ital.
hattaglio u. battacchio. Kloppel; span, badajn,
Glocken.schwengel. Vgl. Dz 46 battere.
1083) *batto, -ere (f. baltuo), schlagen, = ital.
battere: rum. bat, iii, iit, e; prov. batre ; frz.
bnttre: span, batir: ptg. baler. Vgl. Dz 46 battere:
Grober, ALL I 249. — Untcr den Ableitungen von
diesem Vb. sind aufser den vorstehenden bereits
angefjihrten namimtlich hervorzuheben ital. etc.
batteria, cine Reihe zerschlagbarer, zerbrechlicher,
bezw. beim Ancinanderschlagen larmender Gefafse,
Kiichengeschirr, dann: Geschiitzreihe lentweder weil
Metallgcsehiitze hinsichtlich ihres Materials Ahn-
lichkeit mit Metallgeschirren haben oder weil sie
losschlagon , losknallen kiinnen); ital. battigla,
fallende Sucht; span, bnlun . Walkmiihle. Vgl.
Dz a. a. 0.
1084) batt(ere)+butyrum,Schlagbutter, ist nach
Dz ol5 das Grundwort zu frz. babeiirre, Butter-
milch: richtiger dentet man das Wort wohl als
biisiutn biityrum, TJnterbutter, vgl. Liebrecht, Jahrb.
XIII 232: Darmest€ter, Mots eomp. p. 192.
1085) batt^ere) + [*tostare](= (M.sifare? v. tusum
zu tnndere) soil nach Caix, St. 191, ergeben haben
ital. battostare, schlagen (dazu Vbsbst. battosfa,
Scblagl.
1086) dtsch. Batze, klebrige Masse, Teig (vgl.
Grimm, Wtb. 1 1160); davon vielleicht frz. badigeon,
Miirtei, vgl. Bugge, R IV 351.
1087) dtsch. Batzeu (v. Petz = Bar, eigentl. eine
berner Miinze, die den Baren als Wappentier zeigte);
davon ital. bezzo. Geld, vgl. Dz 357 .*. r.
1088) bancalLs, -em /'. (gr. ^avaa'/.i;), thonernes
Kiililgefafs (Cassian. caenob. inst 4, 16); ital.
biiccale, Krug: rum. bocal ; rtr. buccal (mit An-
lehnung an bucca); frz. bocal (aus dem Ital. ent-
lehnt); (cat. brocal gehort nicht hierlier, sondern
zu ital. brocca, Krug, prov. broc, frz. broc und
broche, cine Wortsippe noch nnaufgeklarten Ur-
sprunges); span. ptg. bocal. Vgl. Grober, ALL
I 249; Dz 57 boceale.
1089) dtsch. bauen (mhd. biiicen); rtr. bagear,
bdgca etc., vgl. Gartner § 17 S. 19.
1090) altnfrank. bang: I ahd. boug, ags. beag), das
Gebogene. der Ring. = prov. bauc-s, Armnand: alt-
frz. bou. Vgl. Mackel p. 119; Dz 528 bou.
1091) germ, ^bansa (ahd. bosa, Schlechtigkeit,
Albernheit, Possen) = prov. baaza, Betrug, dazu
das Vb. bauzar : doch ware auch denkbar, dafs
bauzar unmittelbar auf germ. *bausdn (ahd. boson)
zuruckginge u. dafs bauza erst aus dem Sbst. ab-
geleitet ware. Ebenso kann altfrz. boise (s. unten
bausjan) unmittelbar aus dem germ. Theraa *bausja
hervorgegangen sein. Vgl. Mackel p. 119. — Hier-
her gehort auch ital. bugia. Luge, vgl. Dz 73.
1092) germ. *bansjan, la.stern, hose i^den, bose
handcln, = altfrz. boisier, betriigen, dazu Vbsbst.
boise (falls dieses nicht unmittelbar auf *bausja
zuriickgeht) u. boisie, .,da3 nach Analogic von
voisdie (s. unten Titmtus u. Dz 344 vizio) zu boisdie
wird", dazu wieder das Adj. boisdif. Vgl. Mackel
p. 119; vgl. auch Dz 73 bugia, man sehe auch
unten bosi.
1093) [gerra. *bauson (ahd. bo sdn)^fxoY. bauzar,
dazu Vbsbst. bauza, doch ist auch denkbar, dafs
bauzd = *bausd u. dafs das Vb. aus dem Sbst.
abgeleitet ist. s. oben bansa. Vgl. Mackel p. 119.]
1094) got banths, taub, stumra, stnmpf: davon
nach Dz 517 frz. baud, Name einer Hunderasse,
die afrikanischen Ursprungs sein u. nicht bellen
soil (b. Sachs-Villatte wird baud mit „Parforc^-,
107
UM&t tm»
11121 bellltJU
108
Hintohh Willi" illx'raoUt) : »ii kollisi-lio llorkiiiirt ilfn
Wdrt"-» i«t niclit «II iloiikuii, \g\. Til. p. !H). — Tlicr
itnl. I»>t<> V);l. Cmx. St UIQ. S. iiiitoii viiluill.
UC.t.'i) kvinr. bnw, Sfliliimin, iiiioli I>i MM violloiolit
lintiKlwort »11 iliMii «li'il'liKciloiitoiiiliMi fr/.. hitur
,«lifr/. Ii<>f\. Til. I..s|.ri.-lit .l:is \V..rt iii.-lil. Cl)i>r
aiiili<n< «olir iin>;l«iilili:ifli' .\liliMtunni<ii v>»l. Srlioli>r
iiii llirt.' .<. f. .\Ufr/.. Inoiif il.irf iiiit hoiir iiinlit
in ZiiKjiniiiU'iiliaii); p-lirai-lit witiIcm. Sullto hmir
lliclit oiiifiifli oiiiu Si'lioiilcform /M hare (s. iibi'ii
hitlnt) «('in? Ks wilrilo iliiiin iirM|iruii»;li<'li ..Srlilclin"
iMxIiMitot linbon, woinit Kiit ulwnMiiKtiiiiint, iliirs ca
ji>Ut Iwiloiitol ..111 faiino opiilsso (|iii h'iiiiiiiss<> ilaiix
1p« nios ilos vilU'8 ot lUiis Ic» clitMiiiiis aprr* la
pliiic" iSaolis-Villatlo.s'. v.), aUo /.iiliiMi, Hrliliiiiiinit;on,
ncliloiniip'H Kill.
lO'.Ui) Itayonne (St-atil ini Hop. BassoR-ryrentH'si,
(Inrnni-li aU iloiu Kalirikorto wiirjo ilio Waffo
hii'ioiinftle lii'naimt , \g\. D/. 61(i u. 782. In iilin-
liolior Weiso fiiliron ja audi (li« Piatolon iluen Nainnn
nacli Pistoja.
lO'.IT) mini, bnzzc, Ucwinn; diivon ital. hiizzn,
(iliiok iiii KartonspU'l. ila/.ii ilas Vb. bazsicare, iiiit
jeni. (gpiclcn u. alsn init ilim) vorkoliron, wovon
wiedor hazzicn. Kartonapicl: oa t. hasa : span. Ixiza,
Stiche ini Karlcnspiel. Vjjl. I)z 47 bazza.
1098) kolt. Stamm be«'C-, bice-, klein; davon
viollciclit span, petim-iio, kloin, ptj;. pcqiieno, vg].
Til. 73 .<. iticcoln: statthaft ist dioso Ableitung nur
unt«r dor Voraiissetzunfj, dafs der Stamm hecc- sich
von dcm (cbeiifalls zum Ausdrnck des Bp^^riffos
..klcin" pebraiKditen ) Stanimo pic habo boeiiifliisseii
lassen.
1099) becciis, -um m. ((jalllsehes Wort vom
Stainmo bncc-, Uakon, vgl. Tli. p. 45 heecn), Schnabel
(tindet sioh im Lat nur b. Suet. Vit. 18 am Sclilusse,
wo C8 mit f/allinacei rostrum crkliirt wird): ital.
btcco (Kompos. sottohecco, Schlag unter das Kinii,
davon Dem. sottobecchelto, dcm entspricht vieljeicht
fr/,. *iioubzheqiiet , sobriquet, ,.le sens primitif est
coup sous le niontim, puis lo sens figure est propos
railleur, bonniot ct siirnom", Littre, vgl. Buggo,
R III 158), Schnabel, dav. beccare, mit dem Schnabel
hackcn, pickcn, von demselben Sbst. mit Pejorativ-
suffix beccaccia, Vogol mit laiigem Sclinabol, Scihnepfe;
prov. bec-s, Schnabel, been, Uakcn (ob das Verb
licchar, hacken, dazu gohOrt, erschoint zweifeUiaft) ;
frz. bfc, Schnabel, davon Vb. becquer u. hecquetter,
mit dem Schnabel hacken, abecquer ii abrclier,
einem jungen Vogel das Futter in dcu Schnabel
gcben; Abloitungen von hec sind u. a. hfcasse,
Schnepfe, biquille, Hakenstock, Kriickstock, vielloicht
audi beche, Urabscheit. wov. wieder bicker, graben ;
cat. beck; ptg. bico, Schnabel, Spitze (das Wort
lehnt sich an den Stamm pic-, auf welchea u. a.
span, bieos, Spitzen an ciner Art von Miitzen,
zuruckgeht). Vgl. Dz 47 becco; Grober, ALL I 249
S. oben No 973 u. unten pic.
1100) ndd. beckebnngre, Wasserbunge, Wasser-
gauchheil (eine Pflanze): ital. beccahutigia; frz.
becabunga \x. beccabiDtga [halhgel.W.); span. ptg.
bec{c)abunga. Vgl. Dz 47 beccnbungia.
1101) germ, bed (aus hadi), Bott, = altfrz.
bied, Flufsbett (norm, bediirej, vgl. Mackol p. 85.
Mit bied .scheint in Zusammenhang zu stehen frz.
biez (aueh bief), Miihlgang, cin latinisiertcs *bedium
od. *bettium v. ahd. betti (mlat. ist freilich nur
bietium, biezium zu belegen) scheint dazivischen zu
liegen. Vgl. Dz 523 bied.
[*bedluni od. *bettTuin s. bed,)
1 1021 .N'alurlaul beff, dur iiiittdHt ilvr /.iigoHpitzli'ii
l.ippcii lii<rvorg«lirHcht wird, tlalu-r ital. /tir brffe,
dii> Lippeii (liiiliiii>idi) gi'gon ji'iii. /iispitzeu, join.
HU»/.isdioii, ilavoii lir/fiire, vornpoltoii, lir/fii. Spoil;
prov. /<ii/'(i ; a 1 1 f r z. /«■//(• ; n f rz. /ii//V<r ii. /xi/di/c/-
(vgl. abei iiiitcu blHrnir»); «pan. bifnr, Vbslwt. u.
-adj. brfo. I'nlnrlippo ili>8 Pffrdos, dicklippig (das
Adj. ''(•/(). Kiibellieiiiig. gdiiirl kaiiin liicrlii'rl; cut.
bifi span. /«■/(«. Vgl. W. Meyer, Z .\ 171, wo
zuersl die ridilige .Mileiluiig grgobcn : Dz 4H hiffn
glaiibtu an diMilsdieii Urnprung <ler Wortsippc (iiilid.
brffeu. vgl. Mackd p. llOf, Baist, RK 1 111, dadito
an lal. /x/ii/iri, Ti.l)l.'r,Z .\ 577. S.jedo.Oi ob. No 990.
Il0;t) tiirk beg »riii(Uli, llerreiibiriio; dav. ital
bergamiiltti: frz. hrrfiniiiiitv : span. pig. herga-
molii, vgl. Dz 19 s. r.
not I inlid. behiit, behiiot, .Viifbeuahruiig, Auf-
beivalirungsort , isl von llaliii p. 89, vgl. Dz 47
haute, als (iniudwurt aufgestellt wordon zu ital.
Iiaiile, KolTer, prov. Iiiiic-n, frz. bahiit, »])an. baid.
ptg. li(thii{l), cine im hodiston tirade unwalir-
acheinlidie Ableitung. Vielloicht liegt ilen Worton
(mil .'\usnalime dcs provenzalisclieii) der Stamm
bag- (wovon bagiiglia , bagage etc., s. oben) zu
(irunde, so dafs sich crgiibe *hagule : liai'de (wogen
des Aiisfalles von intervokal. (/, vgl. z. B. ncinuratu
= i'Xii\iig]iiratiis), *li(iguhim : Imliul (das k nur
ortliographisdi, wie in traltir ; die IJowahrung des
vorlonigen a u. die Krhaltung des auslautondon t
liefse sich aus dcm altertiimlichen Charakter des
Wortes erkliiron, das ja bokanntlich aus dem ge-
] wiihnlichen Gebrauche durdi caiaxe, co/Jre, malic
I verdriingt worden ist). Godefroy filhrt das Wort in
] dor Bedtg. „Truhc, Kofler" gar nicht auf, sondorn
kennt os nur in der Bedtg. „V\'urze, die in ein (Jo-
triink gethan wird'.
1105) dtsch. behiit' dieli Oott! Dieser Grul's ist .
in (las Rtr. iibergegaugen , wo er die Lautgestalt
piftiqot u. dgl. angenommen hat, vgl. Gartner,
Gr. § 20.
1106) bask, beta, Kuh, + cecorra, Kalb, nach
Larramondi (vgl. Dz 431 becerro] = s])aii. ptg.
bccerro, Kalb, junger Stier (das Wort teiilt in 11.
Michaolis' Wtb.).
1107) ahd. belihha, Belche, Wasserhulin : frz.
belleque. vgl. (jrdbor, Mis<;. 43.
1108) altnfrank. biilla, Glocke, + Suffix -ttrius,
-a, Gliickner, = frz. bidier , Widder (mit oinem
Glookchon versehener Leithammel), bHi'cre, Glocken-
ring. Vgl. Dz 519 bHier ; Mackel p. 84.
1109) *belliitior, -urem (Komp. zu *bellalus f.
bellua) =- prov. c. r. bellazer-s, bellaire, c. o. bellazor,
schoner, frz. c. o. beUezour, Eul. 2, vgl. Stengel
zu Durmart 40. Vgl. Dz 519 bellezour. In einer
oberital. Reimversion der Sette Savi findot sich der
Superl. heletissimo (vgl. Rajna, R VII 49, wozu zu
vgl. Mussafia, Beitr. 33).
1110) f*belettris, a, nm (Dem. zu hellus, schon):
davon altfrz. belet, Schmuckgegenstand (b. Wace,
R. de R. ed. Amlresen , Teil III 1410 u. 1668;
Vauquelin do la Fresnayo, Art. poet. 57), im jotzigen
Patois der oberen Normandie helot, vgl. Delboullc,
R XII 335. Vgl. auch bellus, a, nm.]
1111) (*bellitiis, a, um (v. bellus, schiin) =
altspan. altptg. bel{l)ido: ira Frz. ist das entspr.
Vb. als Kom]). embellir vorhandon. Vgl. Dz 519
bellezour.]
1112) *bellltas, -tatem f. (v. bellus), Schonheit =
ital. bcltd (daneben im modenes. Dialokt heltti,
gleichsam *hellitfitem nadi jiireiitiitem n. dgl.;
loy
1113J bellus
1127) bgrblcio
110
Flechia, AG II 41 unten); prov. ieltat-z; frz.
heantc; span, beldad; ptg. beldadt. V'gl. Grober,
ALL I 249. I
1113) bellus, a, uva. [&us ben-ulus), srhon, nied- 1
lich, = ital. hello: rtr. heal etc., vgl. Gartner, I
§ 106; prov. heln; frz. hel, heal, heaii (iibcr die
Lautentwickelung vgl. Forster, Z I 564, dessen Auf- 1
stellungen G. Paris, R VII 346, billigt, wahrend
Ascoli, AG X 95, widersprieht I ; das Feni. altfrz. j
bele (vgl. jedoch Delboulle, K XII 335), davon das |
Dem. belete (wird zur Benenniing des Wiesels ge-
braucht), ebenso geht in ital. Dialekten der Name
dieses Tieres auf Deminutive von bellus zuriick.
Ahnliches findet sich auch in nicht-romanischen
Sprachen, z. B. in der dauischen u. ira Bretonischcn
{kaer, schon, kaerell, Wiesel. vgl. Th. p. 90;, vgl.
Dz 519 bele, Flechia, AG II 46 ff.. Caix, St. 195.
Uber die Verwendung von beau bei Verwandtsehafts-
namen zum Ausdruck des Schwagcr- u. Stiefver-
haltnisses vgl. Dz 518 bean, hinzuzufiigen ist, dafs
im Altfrz. Uberhaupt beau in zartlicher oder ehrender
Anrede iiblich ist. Span. ptg. hello. — Diirch /je//i/.« |
ist lat. pulcher im Roman. voUig verdrangt worden.
1114) bellus CO]^a]p[h^us (gr. x6).K(fog), ein
schonerSchlag, ist ini Franzos. adverbial gcworden.
beaucoup ,,viel", u. hat allmablieh multuin, das im
Altfrz. noch vorhanden war n. auch sonst in den
rem. Spr. sich erhalten hat, voUig verdrangt. Dieser
Vorgang kann auffallig erscheinen, zumal da in
alien andern rom. Spr. das Sbst. colaphus zwar
vorhanden ist (ital. co/po, prov. co/y>-s, span. ptg.
golpe), aber uirgends adverbial gebraucht wird. Es
ist jedoch zu beaehten . dafs lat. multum lautlich
wenig geeignet war, sich im Frz. behaupten zu
konnen, u. dafs dadurch seine Verdrangung durch
eine Nominalverbindung erleichtert wurde. Vgl.
unten coFap'hus.
belo, -lire s balo, -are.
1115) beliisi, -am /'. (v. \' bargh. brechen, reifsen.
vgl. Vaniuek I 565), wildes Tier, = ital belva, rum.
beald, a. Ch. s. v. Vgl. Miodonski, ALL I 589.
1116) bene (Adv. zu bonus), gut, wohl, = ital.
bene: rum bine; prov ben; frz. bien; span.!
Iiien; ptg. hem; cat. be, vgl. Vogel p. 64; rtr.
ben, bain, bein etc., vgl. Gartner § 200.
1117) benedico, dixl, dictnin, dieere, segnen,
= ital. benedico, disai, delta, dieere u. dire: prov.
benezic n. bendic, benezis n. benezic, Pt. Pt. henezes,
Fem. benezeiia, benedida (Eigennanie Benedictus
= Beneih, Bartsch, 231, 3), Inf. benezir, bendir;
altfrz. Pr. henei{x], Pf. beneis u. benesqui . Pt. i
hen{e)eiz, he>i(e)oiz, bezw. ben{e)eit, ben{e)oit, danob- n >
henit. Inf. beneir, benir u henistre, beneistre, vgl.
Burguy I 320; ufrz. das Vb. folgt der inchoativen
J-Konj., nur im Fem. des Pt. Pf. ist die starke Foim
beniU = ben[id]icta in bestimmten Verbinduugen
erhalten, aufserdem das Mask, als Eigenname:
Benoit = benedict-; cat. benthir, Pt. beneyt. vgl.
Vogel p. 115; span. Pr. hendigii, Pf. bendije, Pt.
benedecido u. bendito. Inf. bendecir (EvA. hindijere);
ptg. Pr. bemdii/o. Pf. brmdiiise. Pt. bemdito. Inf.
bemdizer (haufig sehrcibt man hem digo etc ).
1118) *benedietor, -orem m. (v. benedicerei.
Segner, scheint das Grundwort zu sein zu frz.
belitrc (span, btlitre, ptg. bdtre), Pettier, Lump
(der Bettler pflegt den Gebcr zu segnen), vgl. Dz
519 .«. V. : Atzler p. 18.
1119) *benefact6ria (soil <ii-i7os)^ span. ptg.
hehetria [nus btnfetria), Freittadt, (staatliche) Ver-
wirrnng. L^nordnnng, vgl. Dz 431 .s. r.
1120) fbeuevolens (bene + volo), wohlwollcnd,=
frz. bienreillant, s. benevoleiitia.J
1121) beuevolentia, -am /'. (bene + volo), Wohl-
woUen, = frz. bienveillance (mit Angleiehung an
veiller). Sonst Bildungen mit bewalirtem o (ital.
benecolenza etc.).
1122) benevolus, a, um {bene + volo), wohl-
woUcnd, = ital benevolo etc.
1123) benna, -am (..lingua gallica genus vehiculi
appellatur" Festus, ed. 0. Miiller p. 32), = ital.
(u. rtr.) benna. Korbschlitten , auch bendii, vgl.
Cai.x, St. 196; frz. benne. Tragkorb f. Lasttiero, u.
banne, AVagenkorb, davon Deminutiva banneau,
Tragkorb. bannelle, Pfropfenkorb, banneton, Fisch-
kasten, Teigkorb, banatte, Talgkorb. Anbildung an
*canasta ist neuprov. cat. span, banasla, alt-
frz. banaste, vgl. Storm, R V 167. Vgl. Dz 48
benna: Gruber, ALL I 250; Th. p. 46.
1124) ahd. altndd. beost, biost, Biestmilch; davon
altfrz. bet, vgl. P. Meyer. R VIII 452, nfrz.
(//e^(OH), belon, erste Milch der Wochnerinnen, dazu
altfrz das Vb. ifter, gerinnen. Vgl. Bugge, R III
145; Mackel p. 89; Dz 522 beter.
1125i westgerm. bera (ahd. bara. ags. haer),
Trage, Bahre, = ital.' hara, Bahre, Sanfte, davon
Deminutiva barelta u. barellina, aus letzterem soil
nach Canello's sehr wahrscheinlicher Vermutung,
AG III 336, entstanden sein berlina, Schandkarren,
Pranger, Halseisen (verschiedeu davon u. nebst dem
frz. berline von dem Stadtnamen Berlin abzuleiten
ist berlina in d^r Bedtg. ,,coc(hio scoperto a quattro
ruote"); wenn aber Canello auch frz. pilori. Pranger,
in Zusammenhang mit berlina bringen will, so diirfte
das als allzu kiihn abzulehnen sein; G. Paris, R
IX 486, sprach sich auch gegen die Herleitung von
berlina. Karren, aus barellina aus. S. auch unten
brechelin. Vgl. Dz 366 berlina (wo bair. brecheUn
u. mhd. britelin „Zaumchen" als inogliche Grund-
worte bezeichnet werden); rtr. bara, Sarg, Leiehe,
vgl. Gartner § 10; prov. bera u. frz. bthre, Toten-
bal re; neuprov. berio, Tragkorb. VgL Dz 41
bara: Mackel p. 77.
1126) altir. berbaim (kymr. bertci. bret. bind),
sieden, sprudeln, soil nach Littre das Grundwort zu
frz. bourbe. Schlamm, sein. lautlich ist dies alien-
falls, begrifflich kaum moglich, vgl. Th. p. 91 ; viel
wahrscheinlicher ist die auch von Scheler im Dict.^
s. 0. gcbiUigte Ableitnng von gr. ^op^o^og, Koth,
Schlamm.
1127) [*berbicio, -are (v. *berbix), mit dem
Widder (d. h. Sturmbock) trefien, durchbohren, ist
nach Dz 520 bercer das Grundwort zu ital. (im)-
berciare. in's Ziel treffen (davon viell. bersaglio,
Scheibe, ier«o«/(( re. Scheibenschiitze); altfrz.i»er.«er
u. bercer, treffen, jagen, birschen (mit dem Bolzen
oder rait dem Pfeile), davon bersad. Ziel, bersailler,
das Ziel treffen. Diese Herleitung erscheint indessen
als sehr fragwiirdig, da ein Vb. *berbiciare eine
mehr als wunderliche Bildung ware u. da schwer-
lich jemals im Volkslatein. bezw. im Roman, der
Name des Stunnbocks von eincm Worte abgeleitet
worden sein diirfte, das aus der Bedtg. ,.Hammel'"
in die von ,,Schaf'" uberging (die Bedtg. ,,Widder"
hat berbix ja nur im Ruman. erhalten), einen
Mauendirecher mag man fiiglich als ,,Widder" be-
nennen (schriftlt. aries\ nimmermehraberals ,.Schaf''.
Wenn Diez sich auf das vereinzelt vorkommende
mlat. bercellum beruft, was an der betr. Stelle
(Miiratori, Script, rer. ital. VI 1041) mit trabs
[errata erklart wird , so ist dagegen einzuwenden,
Ill
lli8) Wrloi
1112) horvll"
112
il.il-. hrrrrlhim j<'<li'iifiills mir ilii< l^tlmisuTiiti^ i'mr>
n>tiiaiii*i-lii'ii \\iirto« iht II. iiiit /irr/d'.r niir iiii'lit
(iin4iiiiiii'M/iiliiiii;0'i> braiiclit. AiidronioiU ist cs
whttii'rin. fUr hrrt-rr vlr. riii iiassoiiili's (iniinlwiirl
<ii ciitili'ikcii. Vii'lU'ii'lil nlior ist in. hrrcrv imr
oilio Si'lu'iiloforin tii /iriccr. iu'lrlu' «iif vulksctymolii-
;:i*ion>ii(li'r Anuli'icliiiii;; an Imcfr, si'liaiiki-lii, «irp'ii.
l»<rulit , Weil iliT Srliiltii- iH-iin /.irlcn iIimi lto;;rii
ixliT ilii' Armbriist piiirfiul liiii- ii lu-rl>cwi'j;t. I)iil(l
liobt, l>al<l si'iikt. aUo Klcirlisaiii wio^t ; vii'lii'iclit
liarf iiittii siij;ar heicer, lii'lcii, srliicrsiMi, it. hercer,
soliuiikolii, niit oiiiaiiilrr idi'iitili/.iiTon ii. ilas <-iiu>
«io (las aiuliTo niif cin *liarriiirc l'(ir *lir'ir\li\iiire
(v. hrachiiim), in die Anne nolinicii, anf ilon Arnicn
trafpjn, /.uriirkrulin'n. Dio Scliwacluin^ di's vnr-
tonipMi (I /11 e in 'hniciiirr : herciarc : hercer ist
nicht nufTiilli^T als in sacr{a)iiic)ilum : sermenl. V^jl.
utiton *bnic|h|lo.]
M'J.Si *bPrbIx, -ireiii (f. verves), Hanunci : ital.
herliice (irri^'or WCiso brinjjt Caix, St. 198, hhzern
n. &linli>-lic WiirU> init Inrlii.r in ZusiiinmoiiliiinK,
sii> (^^hiitvn violmt'lir zu alid. hizo); (sard arm-lie):
mm. Iirrlirc. Widdor (wiilirond in den nndern Spr.
das Wort ilioall<;onii>ino Bi-dtjj. ..Scliar' anKi'nomnirn
liat); rtr. herhen-ch ; pro v. herhilz; frz. herhis,
hrrliis. Ini S|>an. n. rtff. folilt das Wort (span.
„8chaf" ^ oeitjii . „Widdpr" =t cnnieri) | /xk/cij
morurco; ptg. „Si-h»f" = oeellia, ,,Widdor" car-
neiro). Vj;!. Dz 48 herhicc: Grilber, ALL I 250:
Meyer, Z VIII 238. — Von *lierhix ist al)f,'eleitot
lias Nomon aetoris 'herbicdriii.s = rum. herhecar.
prov. hergier-s, frz. hei-ger: hierdurch u. durch Ab-
icitungen von oris (span, ovejero, ptg. orellieiro)
ist das It. pastor so zieinlicli verdriinut worden (docli
span, jxistor, frz. pdire). S. untcn orieiila.
1129) dtsi-li. bercit soli natli Cai.x, St. 218, das
(irundwort zii aret. hraiiio ,,lesto, jiranto" sein.
1130) kelt. Stamm berg-, etwa ..iioeli" bcdciiteiid.
davon vielleieht frz. herqe, FferbiLSilunifj, -abhan;;
(falls das Wort nicbt init deni deutsoben ,,Bcr^'"
ztisammcnhanj^'t), harelie, Heubaufo (fehlt b. Saobs-
Villattc): altfrz. Iiar{r)icaiie. .\b<;riuul: span pt-,'.
barga, absiliiis.<i.i;c'S Ufer. Vj;!. Dz 43 hari/ii : Tb.
p. 48 uutcn.
1131) inhil bi'riB:eii; davon altt'rz. (eni)liergiter,
bcdecken, in Sirlicrbeit brinjjcn, v^'l. Mackel ]) 34.
1132) germ, (altnfriink.) bergfriS (mhd. hirccrid).
Wachttiirm; davon in gleiciier Hudt},'. ital. Iiatti-
fredo (rait volksetvmolog. Anlebnung an hattere);
altfrz. hfrfrni, bi'ffroit ; nfrz. beffroi. Vgl. Dz 47
batlifredo: Maokel p. 83.
(♦bericellus, 'bericulus s. berjllus.)
1133) altn. berkja, scbreicn, (engl. bark, bellen),
daniit stelit naeh Caix. St. 197, in verwandtscbaft-
licbcm Znsammonbange ital. bercinre, hcrsrinie.
rnfon, sobreien.
1134) dtsch. Berlin: davon ital. span. /<eW(;Ki,
frz. berline, einc Art leicbter Reisekutsebe. die
ihren Nanicn von dem Herstellungsortc crliielt, vgl.
Dz 521 berline. Cber ital. herliiia, „Pranger", s.
oben bera.
1135) ba,sk. bero-ur-ga, Warm-wassor-stelle;
davon nacb Larraniendi (b. l)z 434 burga) span.
burga, warme Heilquelle.
1136) Berry; von dieseui Landstbaftsnamen soil
nach Dz 521 berruicr abzuleiten sein prov. bcrro-
tiers; altfrz. brrruier, Einwobner von Berry,
Krieger aus Berry, (cndlicb niit noch nncrklartem
Bedeutungsiibergange) leicbtbewatfncter Krieger,
Plankler.
1137) aliil. Ki'rtn (aus llerlila\, Kraiionnanio; D/,
4!) bertti war geneigl , das ital. berln. l(aniino(l),
Kaniiiibork. Stanipfe (dann au<-b : Belastigniig je-
nianiles, Kopperoi, Neckerel, S<-lierz), vim drin Namen
lieriha abzuleiten, denn ..wciiii man ervvagt, dais
die graiii'nbafte eiserne llertlia der dentsebeii Sage
a'lib den Namen St«m|>f« fiibrt, mit deren Stjimpfen
oder Trelen die Kimler bedndit wiirdi'n (lirimm's
Mytb. p. 255), s.i ist die llerkiiiiH des ital. Wortes
ileutjii-b genug." Das ist eiii siiinreiclier Kiiilall,
keiin'swegsaberzngleieb ein(iber/.eii(feiidiT. I liu listens
in der Hedtg. ,,Ramme" (niebt in der von ,,l'"ii|iperei")
liel'se sieb herta llerta ansetzen, ii. aiieb ila stiifsl
man anf das lledenken. dafs <lio Kntlebnung eines
der dentseben Mytlndogie «ngebiiiigon Namens u
dessen Verwendnng ziir Beriennung eines ganz go-
wdlinlieben Werkzenges im bocbslen (iradu unwabr-
sebeirdieli ist. Viejleiebt stebt bcrta, Kamme, fdr
*eerrila (Pt. Pf. P. zn rerrere scbleifen) scil. mavhiiin
II. bedeiitet eigi-iitlirb ..das aiif dem Bcideii bin-
gesehleppte, gescbb'ifte Werkzeiig, die (zuin Kin-
driiekcn von Steinen in die Krde dienonde) Walzo",
von wii alls (kr Hedeiitungstibergaiig zn der ganz
abnliebeiii Zwecke dienendeii ..Kammo" walirlieb
nalie gemig lag. DieBriieke, web-be von der,, Kammo"
ziir ,.N'eikeiei. Fopperei" fiibrt, winl vielleiebt diiroli
die Redensart dur In herta «= dnr la bnrla ge-
selilagen , <lie urspningli<-b bedeiitet liaboii kanii
,.jem. niit dor Kainiiie den Fufs (|iietscbcn", eiiie
Handliing, die unter Umstivndon, iind wonn das
Qiietsclien niebt gar zn arg ist, wobl als .^ebcrz
gemeint ii. geiibt werden kiiiin, vvenigstcns untor
Arbeitorii, die in ibren Spiis.sen niebt wiiblerisch silid.
— Krz. bertaiider. hretnttiler mit seiner Sippo ist
von ital. beria zn trenncn u. nn( bis -^- tondcrr
(s. d.) ziiriiekziif(ibren. Vgl. Dz 4!) herta.
1138) *bt;H6Ti'lliiui, i ». (ver.stellt aus *verli-
liellnm fiir rerlilniliim), ein drebbares, versebiebbares
(jeriit ; ital. berliirello. Kiscbreii.si' (,,die Rouse lieifst
so, weil ilir Hals naob iiiiion gekehrt, umgowandt
ist"), audi Ofenbriicke , d. i. cine Art drebbarer
Rest; frz. (rerlveii), verreii, rerceiix, reusenfiirmiges
Fisebgarii. Vgl Dz 49 /(n/oreZ/»; Grobcr, ALL! 25.).
1139) beriiltt, -am /', eiiio zurliattnng derKressu
gebijrigo Pflanze (vgl. Mare. Einp. 36, wo b. als
der lat. Name tiir gr. ifUoiSuitlvij angegeben wird)
= frz. berle. Wasseibungo, vgl. Dz 521 s. v.
U40) mhd. bei'uofeil, berufen, Vorwiirfe maeben:
davon iiacli Caix, St. 469, ital rabbiiff'o, ,,rini-
priivcro': richtigor diirfte es sein, das Wort ziiiii
Stamme biif'-, wovon bnffarc etc., zu ziebeii.
1141) kymr. benvr, Brunnenkrcssc,== span. Iierru,
vgl. Dz 432 .-■. r.: Tb. p. 85.
1142) [*bei\vllo, -are (v. Iter gll 11.1), wie Boryll
glanzen, iiinkeln, strablen: ital. brillare, glanzen,
Pt. Pr. brillaiite, gliinzeuder Edelstein , besonders
ge.si'bliffeiier Diainant: prov. Iirillar: frz. briller:
span, brillar; ptg. brilhar. Vgl. Dz 67 brillare.
Ascoli, AG 111 453, venvirft die Dioz'scbe Ab-
leitung. weil es nicbt wahrscbeinlieb sei, dais die
Ronianeii ein Vb. von beryllus abgeleiti't liatteii, 11.
weil cin *bert/llare elier ,,niit BoryHen s.luiiiieken"
(vgl. (tiirare, vergolden), als .,wie Heryll glitnzen"
bedeutot haben wiirde, welchem letzteren Begritle
iiberdies bcsser *beryllicari: = ital. brillcggiare
entsprocben biitte. Nach Znriickwcisung der Diez"-
seben Ansicht stelit .\scoli dio Gleiehung aid'
*chriillnre : brillare = *ebriiliu.s (Deminutiv von
ebrius) ; brillo. Die zweite Halfte diescr jedenfalls
ebenso geistvoUon wie iiberraschenden Gleiebiing
113
1143) bCryllOs
1158) bibltor
114
kami boreitwillij^ zugegeben wcnlen, da dio Bedtg.
von Inillo ..li'iso bcrauscbt" gut zii *ebri-iU'is pal'st.
Dagcgpii ist iler Bedeutiingsiibergang von *i'hriillare
„leise berau^obt sein" zu brilhtrc ,.glanzon" nicht
wohl annohmbar, so gern man audi A. beistimmon
wird, wenn er hervorhebt, dais nicht jodor Rausch
widerlich sei, sondorn dafs cs auoh pino angonehme
Berauschtheit gcbp, in weleber des Trinkers Augo
u. Antlitz lebensfroli u. heiter ergliinzen Ehcr
ware, wenn man an *ehri>Uare festhalten noUte, an
das unstate Flimmern im Augo des Berauschten zu
dcnken. das sich sehv wobl niit deni Flimmern einos
Edelsteins vergleichen lafst. Indessen diirfto man
doch gut thun, bei der Diez'sehen Etymologie zu
verbleiben, dcnn die von Ascoli erhobenen Einwen
dungen sind zwar beacbtenswert, aber doch nicht
so gewichtig, dafs sie zur Aufgabe des Grundwnrtes
*ber;/llare zwangen; vgl. G. Paris, R IX 487, wo
bemerkt wird : „ces fantaisies sont extremement in-
genieuses, e'est tout ee qu'on pent en dire".]
1143) berjilus, -urn m (gr. firnJv'O.og), ein
meergriiner indischerEdelstein; ita-Lberillo, ,, specie
di zaffiro", e briUo, ,,falso brillante", vgl. Canello,
AG III 331 {brillo. leise berauscht, ist = *ebri-Hhis,
s. oben *ben/U()), barelle. Brillenglaser, dazu bnr-
cellc = *bericiVnc u. piem. baricole = *bericiilae,
vgl. Caix, St. 183; die letztere, auf Vertauschung
des scheinbaren Deminutivsuflixes -yH((s = -dlus
mit dera ebenfalls deuiinutiven Suffixe -iciilus be-
ruhende Bildung hat ihr Seitenstiick im frz. (be-
rick'i :) bi'/iicle'!. das sich freilich durch sein d als
halbgelehrtes Wort verrat, was bei oinem Bcgriife
wie ,.Brille" nicht befremden kann. Sonst hat man
besides auch von bis + cijcli oder bis + oculi ab-
geleitet. Vgl. Dz 522 bedch.
1144) *besta, -am /'., Tier (die Existeuz von besta
im Volkslat. wird durch das Deminutiv bestula b.
Venantius Fortunatus, Vita Martini III 341, bewiesen.
vgl. Miodonski, ALL I 588, vgl. dazu Wolfflin,
ALL III 1(17. s. auch unten bestia); frz. bete n.
p tg. bextfi, Vieh, dummes Tier, auch dummer Mensch.
Vgl. Grober, ALL I 250.
1145) bestia, -am /'. (rtr. u. dialektisch frz.
bieste .setzt aber besta voraus, vgl. G Paris, R IX
486, (iber besta, s. den vorangehenden Arttkel), Tier,
wildes Tier, dazu das Adj. bestius, a, um, einem
wilden Tiere ahnlich (b. Commod. instr. 1, 34, 17);
ital. biscia, Schlange (wegen des i der ersten Silbe
sowie wegen des liedeutungswandels vgL Ascoli, AG
III 339). biscin, Wurm unter der Hant, bescio (neben
besso}, dumm, vgl. Canello, AG III 339, u. G. Paris,
R IX 486; rtr. besa. bisa, bies'i, \ ieh, namentlich
Schafe, vgl. Gartner, § 81 u.' 101, Ascoli, AG III
340 Anm., wo man auch die auf AG I beziiglichen,
zahlreichenZitate findet; nenprov. bessa, Schlange;
altfrz. bisse, Schlange, kleiner Hund, s. Forster
im Glossar zu Aiol: neben bisse in dieser Bedtg.
auch biclie, das nicht auf ags. bicce zuruckzufiihren
ist {bestia : hisse = angitstia : anpoi>tse); span.
bichn u. bicha, kleiner_Wurm oder kleines Insekt
(iiber latein. fj : span, c vgl. Ascoli , AG III 340
Anm. u. Cornu, R XI 82); ptg. bicha, Wurra, Blut-
egel, Schlange, u. bicho, Wurm, Insekt, Laus, vgl.
Cornu a. a. 0. Vgl. Dz 358 biscia, wo die ganze
Wortsippe auf ahd. *bizo, beifsendes Tier, zuriick-
gefiihrt wird, was auch Maekel p. 101 fur mijglich
zu halten scheint; Caix, St. 11, wo *{boi»)byciiis
als Grundwort angesetzt wird; Grober, ALL I 250.
1146) bestiarTus, -um in. (v. be.-tia). Tierkampfer;
ital. bestiario ,,col valore della voce latina",
KiirtiDg, lat.-rom. Worterbuch
e bestiajo ,,ehi governa il bcstiamo grosso", vgl.
Canello, AG III 304. Erwiilint sei bier noch das
hal bgelehrte altfrz bestiaire=bestiariiim, Tierbuch.
1147) *bcsticulum, I n. (v. bestia), = span.
vesti(/lo, Untier, Ungetiim, Scheusal, Dracho, vgl.
C. Siichaelis, Misc. 162.
1148) beta, -am f., Bcete, Mangold (Beta vul-
garis L); ital. bieta u. bictola, vgl. Flechia, AG
II 56 Anm.; rtr. biela. blede, vgl. Ascoli, AG I
515 Z. 4 v. u. in der Anm.
1149) altnfrank. betaii (ahd. beigan). beifsen
machen, = altfrz. beti-r (an ours, ein Beleg fiir
dieso Verbindung z. B. b. Burguy 11 87 Z. 6 v. u.),
das Vb. scheint zu bedeuten ,,einen Maulkorb an-
legen", was freilich ungefiihr das Gegenteil von
betan ist; iiblicher als das Simplex ist das Komp.
prov. (auch altspan.) abetar, betnigon; altfrz.
abeter, kijdern, dazu das Vbsbst. abet, Kiider. Mit
beter = betan hat nichts zu schaffen altfrz. bite,
geronnen, s. oben No 1124. Vgl. Dz 522 beter : Maekel
p 89. In einem Briefe an Mnssaiia (abgedruckt b.
Stengel, Erinnerungsworte an F. Diez, p 92 f.) spricht
Diez die V^ermutung aus, dafs oberital paissiir (in:
piissar e ^c.aQar) = beignn sei. Vgl. No 1225.
1150) betulla u. bettila (so nach dem Ital ), -am f.
(wahrscheinlich von einem kelt. Stamrae lietw-, vgl.
Th. p. 46). Birke (das Wort findet sich ofters b.
Plinius N. H., z. B. 16, 75 u. 176); ital. betula
a. bcttala (daneben mit Suffixvertauschung 6e(/e//o);
frz. Deminutiv *beoiileaa, bouleau, vgl. R II 506:
cat. bedali: span, abeclul ; yitg. betiiUa. Vgl. Dz 50
betula; Grober, ALL I 250; f«torm, R V 174.
1151) dtsch. betteln, Bettler; rtr. better, petler,
petleetc, vgl. (Partner § 17S. 19. Oberital. bettola s. ob.
1152) *bTbarius, a •= prov. bioer-s, Sclienk, be-
veria, Zecherei, vgl. Dz 533 breuvage.
1153) *biber, -brum »(. (fiir fiber; vgl. sscr.
babhru, rotbraun, s. Vanioek I 609), Biber; ital.
bevero; rum. breb = altslav. bebru, s. Ch. s. v.;
neuprov. vibre; frz. biecre (wohl Anbildung an
lievre, G. Paris, R XIII 446, setzt bebnis als Grund-
form an); altspan. 6f/>e, neuspan. fci/aio,- ptg.
bibaro (ungebrauchlich, fehlt in H. Michaelis' Wtb.,
das iibliche Wort ist castor). Der Anlaut 6 statt
f beruht vermutlich auf germanischem [\m Rum.
auf Slav.) Einflufs, oder soil man volksetymologi-
sierende .^ngleichung an bibere annehmen, wodurch
fiber als das Trinktier , das Wassertier aufgefafst
worden ware '? Vgl. Dz 50 becero : Grober, .\LL I 250.
1154) [*biberaticiim w. (v. *6i()(;)o), Trank; ital.
beveragijio ; prov. bearagge-s ; frz. breuvage. VgL
Dz 533 brmrage.]
1155) [*bibero, -are (v. bibo); davon Kompos.
dd-bibero, tranken; ital abbeverare, dialektisch
auch beverare; prov. abeurar; frz. {abevrer),
abreuvcr; eat. abeurar ; si^a.n. {ab-brar). abrevar;
ptg. abrevar. Vgl. Grober, ALL I 250.]
1156) 'bibitia, -am /'. (v. biba) = rum. be^ie,
beliilie u. ptg. bebedice, Trunkenheit.
1157) |*bibItio, -onem/'.(v ftijio), Trank, = ital.
bcvisione ,,bevimento' u. (veraltet) bevigiime ,,be-
vanda", vgl. Canello, AG III 343; frz. bolsson,
VgL Dz 527 s. v.; Grober, ALL I 251. Die iibrigen
rom. Spr. brauchen entweder andere Ableitungen
von bibere, wie z. B. ital. bevanda. oder jjotio,
letzteres ist auch im frz. poison erhalten.]
1158) *bibitor, -orem m. (v. bibo), Trinker;
ital. bevitore; rum. beutor ; prov. c. r. beveire,
c. 0. bevedor; altfrz. c. r. beveire, c. o. beveor;
ufrz. buveur; span. ptg. bebedor.
115
1150^ bllm
1176) bl Colt
Mil
U''i Inlm. biltl (Siiiiiniiin mul <li(> iliivnn pt<- |
H II ui-rilon nil .Si'lirifllntoiii vnn /mdiir 1
:!. WiiKiMiiT. llnii|itiii-lnvicrinVoiti'ii iUt
!ir<" p. I'.l; viilksliili'itiiscli i»t *hihiliim
aucu- !;• 11.1, bibfr*^v.^ /.<i, j.i, vul VaniJck 1 ■J.'ia f.), j
(riiiki'ii; it II I. ^f^l'. linvi, hriuln, hcverr u. /iTc;
rum. lifu, hfiii. hfiil. hf, ». Ch .«. r. ; rtr. hriirr,]
vj;!. Uiirliii-r § Kit*; ))rov. lieu. Unj. Ufiul, hriirr;]
nltfrt. I'r. I rk'. I>ri{t'], ho>(fi, l' pi. Iiniivs, I'f.
JiKi. rt. ^(•llf.' Inf ftrirrr. /ii.iiir. vj;!. Hiirjiiiy II 122.
nfr« linf> biiviiHn, liun, bii, /(Hire; cat. I'r. /icil
fc<c/', rf. h(i)U', It. fcc.t;i(f, Inf. Iinirrr, Vfjl. Vi>fp>l
p. 110; spun. yi);. hilirr (dio Konjiif^ation ist
rvp'linalViyi.
lltio /blrnrlum u, *blo<-iirliiin, Hwbor. vgl.
C«n.-lb>, At; in -Mil. s. c)l„.ii N.I !I72 blu'lir,]
116)1 np). biirr, lliiiulin. viclb'iiht niieh Dz 523)
Stmniiiwnrt iii allfr/. /i r'lc. /h.s.tc, lilcincr Hiind.
wnbrsi-hi'iulicluT i.^t ilic Ilorlritiiiij; von boKtiii (s, <1.)
Vpl. Miiikol 1111.
llG2i •bVcoiiRius, •uiii HI., Itoppoliniifn: davon
rtr. Inijti c ,,iisia nirva |K>r appondiTvi c portaro due
scoi-bio d'acqua", vj;!. AtiO'll, Ad I 4!I7 Aiini.
11G3' abd. •blckll, inbd. birkol, Siulzliaoko,
Wiirfcl; vicll. Stainniwort t.\\ ital. Iri/lia, bviniTno
Kn^el; yiTov. Inllins. Inllng, Ku^jel, bc/.w oin Spiol
mil KiiiJidn, Srhoidemiinzo ; frz ii/Jc. Kiifrol, hillon,
Scbi'idtMiiiiiizo; 8pa II. {iiV/ii, Kiif;»!; (ptg. bilha bc-
di'Utft ..bambiyer Kriij,'"); Ableitiinjr vnn JiiijHa,
bilte ist bi(ili(irilo, billttrd, Kufjelspiel. Vgl Dz 53
biglia; Mackol p. 103.
1164) blcoriiis, c, zwoibornig; ital. bicornia,
zwcispitziger Anibos ; f r z. biynrne : span, bignrnin ;
p tg. hiiinntii. Vgl Dz 524 higorne. Vgl. union ilious.
1165) kclt. Stamm Wd- (?), klein, vgl. Tli. 90,
Dz 523 /<irft'/; davon ital. bidetto: frz. bidet,
kleincs Pford, Klopper; aiis dom Altkeltiscbcn konnen
jcdocb die roin Worto nicbt stanimen.
1166) gorni. bidal (abd. likil, jiiud, nihd. hitel;
dio Worto goliuron zu dem Vb. ,,bitton'' u. sind zu
scboidon von abd. hidil, nbd. biillel, ags. bijdel, die
zu ,,bicten" gchuren), der Vorlader, Gcrichtsbnte:
ital. bedello, Amtsbote; prov. bedel-."; frz. kliedil)
bedrau; span, hedel; ptg. bidel. Die deutsilio
Endung wurde als Douiinutivsuffix aufgefafst. Durcli
gelehrtc Volksetymologic wurde das Wort zu pe-
dellus umgestaltet, als ob es von pes, pedis, kiime
u.„L;iufer"bedeiitcte. Vgl.Dz52fcide;/o; Mackelp.94.
1167) isl. bidlia, „va8 suporne adstrictum", dav.
vielleicht frz. bidon, holzernes Gefafs, vgl. Buggc,
R III 145, Scbclcr im Anbang zu Dz 784.
1168) mhd. nbd. bier {vormutlioh von Act \/hru,
brauen, vgl. Kluge s. »., an keltischen Ursprung ist
nicbt zu dcnken, vgl. Th. p. 40): ital. birra, das
von Canello, AG III 381, mit hoebstem Unrecbte
zu betere gestellt wird; daneben cervigia; rum.
beard; frz. Hire; (in den pyrcn. Spr. ist cervisia
das gewobnlicho Wort: span, cerveza, ptg. cerveja,
audi prov. cervi-zn). Vgl. Dz 54 birra.
1169) [*bifax (v. bin u. fades, wird in den Gloss.
Isid. mit „duos habens obtiitus" erklart), doppel-
blickend, schielend; davon vermutlich (freilicb aber
ist die Ableitung recbt bedenklieh) sard, biasciii,
Qnere, Scbriige, dazu das Vb. s-hiaseiai; ital. Adj.
s-&i€.<cio,scbrag; runi./)ie2,schiefeFlache, Boscliung,
dazu das Vb. jnezi^ez, at, at, a, sehief, scliriig
legen; prov. u. frz. biais, Quere, Schrage, dazu
die Vba biaisar u. biaiser, scliief, schrag laufen ;
cat. biais (veraltet, neucat. biax; (ptg. viez, Schiefe,
Quere). Vgl. Dz 51 biasciu.
WIO) bir?rtt (his 4-Stnnini fer). /.wi'imal tr,ij,'c>nd,
— (Vl ital. biff'ern, zwei Mlinner liabond igloit-bsani
diip|H>llsrbwangor). Vgl. Asi-oli, AG X 7. S. «licr
No 1227.
11711 bifidfls, n, UIII (v. his II. /i'ii(/fi) soil iinrli
Uaist, KI" 1 111. clas (iriiiidwort soin zu Hpaii.
hrfn, Uiili'riippi' di'S I'fiTdi's; wcil nun das I'ford
boiiii Kri'ssi'ii ^na(•ll llainfs lIcMibai'Ktiing) oft cini'ii
lidliiiiHilu'ii Ziig bat, so koII /ir/ii diT AusgangRpiinlit
I'ini'r Wortsippo mil di-r Iti'cllg. ..Spott, spullcii"
gi'HordiMi si'iii. Vgl. «bigc'gi'ii W. Mi'vcr, Z X 171,
wo ital. Iii/fiirr vU\ rirbtig cinomaloiioictiflcli crkliirt
wiril. Dz 48 Irff'n Icilcto dio Si])))o aus dein Doutsclion
ab. Vgl oIm-ii No 1 lOJ bclT.
1172) birfliTfls, n, «III (V. fiirrn), zwcizackig;
davon rtr. voltl. biurch „bifor('Uto", oborwald.
viiorcli. ,,nodo del tronro, dondo si parlono duo
rami"' u. bnrorch. biiorch, zweizackig; UiBsin. biurca
„roslreniilu siiporioro del tronco, in ciii quosto
sparlesi", Val IVsebiavo borca ,,8lrad<-lla angusta",
friiil. heurre, beidrre ,,piazzuola inenlla frainmezzo
a Rlrado eampeKtri", vgl. Aseoli, 1 (i2 Z 1 v. ii.
im Te.\t, 107 Z. 7 v. ii. im Te.\t, 108 Z. 3 v. u. im
Text, 2C3 No 1.S2, 284 Anm. ft, 517 No 132.
1173) abd. biga, llaufon (von Garben) = ital.
Iiicn. ein llaufen Garben, davon uhhicare, das Kuril
in Haiifen sol/.en. Vgl. Dz 357 hica.
1174) biga, -niil /'., Zweigespann; davon viellciebt
prov. eat. Inga, altfrz. higiie (nocb nfrz. in der
Uedtg. ,.I!oek" = Hebeinaseliinc) span. ptg. I'iga,
Balkcn, vernuillieb cigentl. dor borizontale Balkon,
auf welcbem die Dacbsparren rubon u. wcleher zu-
sammen mit diescn Sparren eino gewissc Ahnliebkeit
mit cineni umgekehrlen J.eiterwagen bat. Vgl. Dz
497 higa; Belirens p. 82.
1175) dtseli. bf l''fO Gott, daraus soil nach go-
wobnliehor Annabine das frz. bigot, froramelnd,
FriinimbT cntstandcn sein; dicse Herleitung stiitzt
sich auf die in einor freilieli nicbt vor dem .1. 1137
abg.sriilossenen Clironik (boi Bouquet VIII 31«)
iiberlieferte Anekilote, wonaeli Hcrzog Rollo auf dio
Aiilforderung seines Lehnsberrn Kijnig Karls Fufs
zu kiissen, ,, lingua angliea" gesagt liabcn soil „no
so bi god"'. Darnaeh seien dio Normannen spott-
weisc higoz, d. h. Leute, die immer , bi god" sagon,
also viei sebwijren , sieb fromm anstellen , genannt
wordcn. An sich kann es nun ja scbr wobl ge-
schehen, dafs ein Wort aus gelegontlieher Veran-
lassung entsteht. Aucb das ist nicbt gerado un-
denkbar, dafs der NorniannenhSuptling den ihm
angesonnenen Fufskufs mit den angegcbenen Worten
abgelehnt babe, nur freilirh nicbt in englischer,
sondern in nordischer Spracbe, in welcher der
Cbristengott guS (ein Heidengott goS n.) hcifst.
Dennocb stehen der Ableitung die gowicbtigsten Be-
denken entgegen. Im Altfrz. komrat das Wort wohl
nur einmal vor (bei Godefroy ist es ganz iibergangen)
u. zwar an der oft angefuhrten Stello des Roman
de Ron. Teil III V. 4780, ed. Andresen:
Mult ont Franceis Normanz laidiz
e dc vteffaiz e de mesdiz,
soitent lor dient reprouiers
e claiment higoz e draschiers,
also als Spott- oder Spitzname der Normannen.
Mbglich wiire es imraerhin, dafs dersclbo ,,Bi-Gott-
sager, Schworer" bedeuten soil, obwobl sich das
ncbon dr<i. ■.ciders ,,Malz- oder (ierstenesser" (mangeur
d'orge iibersetzt Godefroy das VVort) ctwas seltsam
ausnimmt. Soil aber dieses higuz dasselbo Wort
sein wie nfrz. higot, so ware anzunehmen, dafs es
117
1170) bik
1187) biroufan
118
mit verallgemeinertcr Bedtg. in der Sprache fort- 1
gelebt hatte, u. ebendies sclieint diirchaus nicht der !
Fall gewcsen zu sein. Das Adj. bigot tritt vicl-
mehr erst im 16. Jalirh. auf (vgl. Littre u. Sclieler
s. v.). Bci dieser Saclilago ist eine andere Abloitmig
zu suchen. Frz bi^nt ist offonbar ein Fremdwort,
«enigstens deutet das intervokalische g darauf bin,
ebcnso die Femininform bigote. Seben wir uns nun I
in den vcrwandten Spracben um, so finden wir als
anklingcnde Worte: ital. bi gotta (gewobulii^b nur
im PL), BliJcke, die zura Befestigen von Schiffsseilen I
dienen, span. ptg. bignte.hignde, Knebelbart (davon j
higotera, bigodeira, Futteral fiir den Knebelbart,
frz. higotelle). Es sind dies offonbar Deminutiv-
bildungen. das Grundwort aber kami kein anderes
sein als biga (s. d.), Balken (wenn der Knebelbart
als „kleiner Balken" bezeichnet wird, so ist das ja
sehr begreiflich). Nun bedeutet span, howbre de
bigote u. ebcnso ptg. homem de biqodes einen
cbarakterfesten, energisehen Mann (eine bcstimmte
Bartform wird ja leicht als Ausdruck eines be-
stimmten Charakters aufgefafst). Es ist schwerlich
zu kiilm anzunehnien, dafs das nach Frankreieh
iibertragene Wort dort die Bedeutung ,,glaubens-
fest" erhielt u. sodann in die Beiitg. „aberglaubisch,
frommelnd" iiberging. Auch die andere Bedeutung
des frz. bigot, biqote ..Schletten (kleine Holzplatten)"
erklart sich bei Annahme der Herkunft von biga
{ebenso die von bigatelle, Bartfutteral, Beutel), nur
frejlich bigot „zweizinkige Hacke" fiigt sich der
Ableitung von biga nieht u. diirftc anderen Ursprung
haben. in hi- ist wohl lat. bis zu erkennen, -got
aber bleibt dunkel. Ital. abigottire. in Schreckcn
versetzen, hiingt moglichenveise ebenfalls mit bigotta,
biga zusammen, es raiifste dami urspriinglich be-
deutet haben ,,an Blocken befestigte Taue losliisen
u. dadurch den vorher fest gewesenen Gegenstand
(z. B. ein Schiff) baltlos macben, der Tern-irrung
preisgeben u. dgl." Caix, St. 53, bringt, gestutzt
auf die alte Form esbauttire, in scharfsinniger, aber
freilieh nicht iiberzeugender Weise t^bigatlire in
Zusammenhang mit ex-jMvulr], wobei er sich auch
darauf beruft, dafs tosk. s-pago = pavo[r] mit ein-
geschobenem g sei, ebenso wie a It ital. pagura =
paiira. Aber auch, wenn man die Eichtigkeit dieser
Angaben einraumt, ist fiir frz. biqot damit nichts
gewonnen. — Frz. bigot ist das Objekt vielfacher,
zum leil sehr abeuteuerlicher Ableitungsversuche
gewesen, so hat man es z. B. xon Visigothiis ab-
leiten woUen ; Wedgwood, Academy 9. Aug. 1879
(vgl. Ztschr. f. nfrz. Spr. u. Lit. I 301), stellte ital.
btgio. grau, als Grundwort auf, was, um von den
begrifflirhen Schwierigkeiten ganz abzusehen, laut-
Uch durchaus unzulassig ist. — Vgl. Dz 524- bigot.
Seheler im Dict.^ «. v.
1176) germ, bik, Ziege; davon vielleicht ital.
becto, Bock; frz. bique, Ziege. Vgl. Uz 523 biehe,
529 6oHC. — Altfrz biC^e, „Schlange" u. „Hundin"
ist = bcstin (s. d.).
1177) *bi lancearius, -um m. (v. bilanx)= ital.
bilanciajo , ,chi fa bilance" u. bilanciere „ordigno
per ottinere lequilibrio nei movimenti", vgl. Canello,
AG III 30 4, wo aber hinzugefiigt wird .,raa resta
dubbio se 'veramente il primo non sia da bilancia
-|- ario e 1 secondo da bilance -f- ario".
1178) bilanx, -lancem, zwei Wagschalen hebend;
davon ital. bituncia, Wage; prov. bulansa ; frz.
balance; span, bnlama.
1179) abd. bilibi, Brot; davon vielleicht nach
Dz 66 frz. bribe, ein Stuck brot, Brocken, dazu
das Vb. briber, altfrz. brifer, Brot erbetteln, (wio
ein Bottler) gierig essen, woven wieder das Sbst.
brifaud, Fresser. Dz bringt mit bribe auch in Zu-
sammenhang die Wortsippe ital. birlia. Land-
streicherei, birbanle u. birboiie, LdOibtTeicher, alt-
frz. bribnn, span, briba u. bribon; endlich ist Dz
533 geneigt, auch in frz. brimlmrion, Lumperei,
eine durch das Vb. brimber. betteln, vermittelte
Ableitung von bribe zu erblioken. Keltischer Ur-
sprung der Wortsippe ist abzulehnen, vgl. Th. 48.
1180) ahd. biuda, Biude; ital. benda (lorab.
binda); prov. benda; altfrz. bende, dazu das Vb.
bender; nfrz. bande; span, venda. Vgl. Dz 48
benda; llackel p. 96.
1181) ndd. binnenlander, Schiff, das innerhalb
des Landes fahrt, soil das Grundwort sein z. ital.
palandra u. balandra, kleines Lastschiff; frz. ba-
landre, zweimastiges Binnenfahrzeug mit trapez-
formigen Segeln; span. ptg. balandra. einraastiges
Schiff. Vgl. Dz 232 palandra. Die Herleitung ist
indessen zu beanstanden. Von palandra etc. diirften
nieht zu trennen sein das von Diez 232 unerklart
gelassene, von Schuehardt, Ztschr. f vgl. Sprachf.
XX 270, auf balatro is,, d.) zuruckgefuhrte ital.
palandrana, Eeitmantel, frz. halandran, Gala-
mantel, span ptg. balandran, balandrao, weiter
tjberwurf. Die urspriingliche Bedtg. von palandra
etc. ist demnach vermutlich „ein mantelformig zu-
geschnittenes Stiick Tuch", woraus sich die Bedtg.
eines Segels von bestimmter Form entwickelte, nach
dem Segel aber wurde das Schiff benannt, welches
ein solches Segel fiihrte. Das Grundwort scheint
lat. pala zu sein, das ein schaufelformiges Werk-
zeug (das Grabseheit) u. einen schaufelartig ge-
stalteten Knochen (das Schliisselbein) bezeichnet.
Freilieh bleibt die Art der Ableitung unklar. —
Dagegen diirfte ital. 6a/a)irfcon, Landstreicher, auf
balntronem beruhen.
1182) (bini ociili; ital. binocolo; frz. binocle,
Femglas fiir zwei Augen, ist g lehrto u. verkehrte
Xeubildung nach lateinischem Muster, bei welcher
die Ungeheuerlichkeit begangen wurde, das plura-
lische bini mit dem Sg. oculus zu verbinden. Vgl.
Dz 53 binocolo.)
[*bipennella, bipennnla s. pimpineUa.]
lldS) [*biqua(lro, -ilre (bi.-i a. quadrum), mit
doppelten Vierecken versehen, zweifach, d. h. schaeh-
brettartig karrieren, = frz. bigarrer, buntscheckig
machen; c a.t. bigarrar ; sp^n. abignrrar. Vgl. Dz
523 bigarrer. Ableitung aus *bivariare ist unan-
nehmbar. Eine ganz amlere Erklarung giebt
Schuehardt, Z XI 500: von siidfrz. piga, Elster,
werden abgeleitet pigal, pigau. pigalh. seheckig
(weil die Elster eiii scheckiges, schUlerndes Gefieder
hat), davon p'gallta, bigilha, seheckig machen,
daraus (rait Einmischung eines Insektennamens biyal,
bigar ,,taon, frelon. cousin"') bi/jnrra = bigarrer.]
1184) ahd. biral, grofser Korb; davon ital.
(mail.) bn-la. Tragkorb. Vgl. Dz 356 >-. v
I 1185) biramica (v. bi-- u. rnmu.s), Zweig, ist nach
' Neumann, Z V 386, das Grundwort zu ital. branca,
frz. braiiche etc., s. u. branca.
1186j bask, biregneta, wegloser Ort, = span.
vericncto, rauher. unebener ^^e^. Vgl. L)z 497 s. v.
1187) ahd biroufan, raufen; davon ital. baruffa,
Eauferei, dazu das Vb. bamffare u. daraus durch
UmsteUung rabbuffare „scompigliare, disordinare",
vgl. Caix, St 46-i, u. Canello, AG III 397; rtr.
barufar. raufen; prov. barufant-z , Eaufer; (frz.
e-bourifftr, zausen). Vgl. Dz 277 ruffa.
ll'J
USS> l.irnis
I21'J) l>lH-|-ORUli\fl
120
Il>^'^) birrus, •uiii I"., kur/or Miiiilol niit Knpnr.o
(«(•«■iitl «.ilil vnii rotcr l''nrlH>, ili'iiii Inrrmt liiirfto
mit ^rii'i'li. .1 i'('i('i(i,' iili'iitisfli mmd, iIocIi kaiiii ni.'iti
nurli Ziis;iiiiMi(>iih:iiiK init Ititmis anni<limc<n, ». iintoii
burru!t<, ilavmi villi, it 111. Iiirni, ^liirrn (mil wiom
Mniit.'lUil.'i.lfti'rXi.Ti.-litsilii'niT, Hiis<-liiT,ScluT(;o;
»p»n. fhliirro. (Mo(;li<'li>'rW('iiM> Icitot sirli voii
btrrun in i1<t Hoiltj; .,Mt" niu'li nb hirrncchio,
jHhripj'i» Riiiil, so wenipitons voriiiiitoti' Mi'iiajfc.)
V(;l. \)i 36S hirro. — Driiiiiititivaliltituii); von
hirrus iat itnl. hcrrrtta. Miitz» (libor di'ii Umloii-
tun)<«wati(l(<l g. Haisl, Z VI UG): |>rnv, hcneln,
btirrella; fri. linrrrtte: span. Imrrctr: ])t({. hirrein,
lnrrrelii. V(,'l. l)i -19 berrtttn u. 71 liiijo; (.iriibiir,
Al.I. 1 251.
IlK'li bis, cwpininl, dopprlt. Dies Adv. iat im
Roian. niir als crstor BostuniUi>il von Konipositis
vrbaltiMi, in ilii'.^cr Vorwcndimt; nbor si'lir hitiifi<;.
Lmtlirh stollt sioli die Partik.d als his. 6,-.<, her u.
fra. als hitr, hd dar; bf-jrifflirli hat sio vorscblim-
nicrndo Kraft, indcm sio — (;anz iibnlirli wie daa
dciitAcbo ,.i\vie-" in ..Zwiclicbt, Zwiolraclit" u. i\g\.
— die Hodoiitnnj; dos niit ibr \'^rbiindcnen Nonicns
odcr Verbs in ungiinstigera Sinnc nbiimlert. V}»!.
Dz 55 bis; narnicstcti-r. Mots comp. p. lOS ff.;
Lohmnnn. dor Bodontnnirswandel etc., p. 55. — Die
in) folKcndon anfffpfiihrtonZiisammensotzungcn soUcn
nnr aU Boispii-lo dcr sobr bclicbton Bildiing jjelten,
VollstiJndicki it konntc u. sollto nicht crstrcbt warden.
ll'lti) alid. bisn, Briswind d. i. Nordostnind ;
davon rtr. Iiisa etc. niit gleicher Bcdip.; ilas niiherc
sebe man iintcr bris.
1191) ♦bis + aoer = frz. henaigrc, sauerliob,
vgl Dz 6J2 s. V.
1192) bisScciiiili, i «., Doppelsack, Qnersack
(Pctr. 31, 9) u. *bT[s]-s5ccus, -um i».; ital. 6i-
saccia; sard, brisacca, barsnccu ; pi em. bersiic,
bersacca : mm. desngi'i, f., s. Ch .sac (das Wort
ist bceinfliifst ilurch mgrioch. Stadxiov, Aiauxxi);
prov. bis(s)ac-s; frz. besace, hissac; alt cat. hissac,
betisac; span, bizasas, bezmas u. (wobl in Anlch-
nung an fin) biazas, samtlicb nur im Plur. Vgl.
Dz 55 bi<nccin.
1193) *bis + iicutus, a, um ^ ital. bicciactito,
zweisohneidig, altfrz. besaigu. Vgl Dz SJT hicc.
[*bis + ancnla (vgl. Caix, St. 206) s. autlia.]
ahd. bisazjau s. unten saqan.
11941 *bls + eocea (coicn = concha. Miiscbel,
Sohnocke mit gcwundcncm Gcbaiise; vulgar sclieint
das Wort ebensowobl ein kleincs Gofafs oder Hans
als anch cinen Gcgenstand , dcr Windnngen bat
oder zuni Winden dient, brzoichnet zu haben); ital.
hicncca. kleines Sclilofs, Turm auf einem Bergo (im
Sardisehen ..Hauschen", ..Trcppe niit zwci Absatzen",
im Lombardiscbon ,.Garnwindc ', in noch anderen
Dialekten bedeutet das Wort entweder ..Haspel,
Winde" oder „Knauel", vgl. Mussafia. Beitr. 46
Anm.: piemont. bicochin, Priesternnitze); frz. bicnqiie
(Fremdwort), elende Fcstung, jammerlicbo Hfitte.
bicoq (wiihl angeglieben an le coq, der Hahn), drittor
Fufs des Hebeborks, Hangeriiststiitze; span, hicoca,
kleine Stadt odcr Festung, Sehilderhaus, hicoquete,
bicnqiiitt u. becnqiiin, einc Art von (etwa turbanartig
gewuniienen?) Miitzen. Vgl. Dz 52 hicncca.
1195) *bis + coctiis (v. coquo), zwcimal gekoeht;
ital. bisciitti), Zwiebark; prov. bi.\cueH-z; altfrz.
becuit (vgl. Darmestcter, Mots comp. p 111 Anm. 2),
nfrz. biscuit; span, bizcocho; ptg. biacotito.
Vgl. Dz 55 biscollo.
1196) bis + congms; davon venez. bi'jonzio,
oiii Mafs f(ir Kliissigki'lti'ii : ital. hiiioncia, Kiibid,
vgl. \)i. ;tfi7 .v. r.
ir.171 UisC.xtils, -UIII »!., Ki'balttag, niilioil-
bringi'ndcr Tag; pionioiit, biscst , Uiibcil ; frz.
hiisilir (wobl an rlrr angoglii'lu'iii, rngliick; in lUm
ilbrigi'ii roiii. Spr. luir a\n gt'lobrti'.s Wort urbalton,
die botr. Fornion liat ("iliao luitcr vised ztisummcn-
gestollt. Vgl. Dz 525 hissilrr. Vgl. No 1217.
U98) |*bis + fusro, -lire (v. /Vi^ik, Biicbo, —
frz. /'ill, Dciniii. fimct, Ituli'), tliidilig baiion, goifsidn,
I wiirdc nncb Toblor, Z X 577, ilio ziiriickiatiiiiaiortc
I Form von frz. hnfoiirr, vorHpottcn (glcii'bsam nio-
I raliscb geifsoln), sein - eino gi'islvoll», abor wcnig
I glaublii'bo Vormutung. Vgl. ohon belT-.]
I 1199) ♦bis -f grdttfis, Doppi'lknig; davon ital.
\higultti ,,spocio di vaHo, marinitta", vgl. Caix,
St. 202.
I 12(K)) ♦bis + laxiis; davon viollcicbt itnl. hit-
j laccn, .sli Ihicvo, „sc>mno8to, stravagaiite", wcnn das
I Wort niclit •= bis -f- itnd. slach anzusotzcn ist, vgl.
Caix, St 207 n. 370.
I 1201) 'bis +abd. leffiir, = frz. balafre, Wund-
lippe. VVimdspaltp, Schinario, vgl. Dz 616 balafre;
Darmosteter, Mots comp )i. 110 Anm. 3.
I 1202) [bis + abd. Idkcn, viollciclit Stammwort
, zu ital. s-biliiciare, s-herliiciare u. dgl., vgl. Caix,
■St. 161.]
bis 4- slink s. bretliiig.
' 1203) (*bis + altn. Wkr, otwas Horabbiingondes;
I daraus violl. frz. herloque, hreloque, Anhaiigjiol
, (vgl. rtr. bnniliiicca, neuprov. harlocco /., ital.
' hndaluccn, Spielorei). Vgl. Dz 628 loqiie.]
! 1204) bis + longfis; frz. harlong, langlicb, vgl.
j Dz 517 s. ". S. oben No 1058.
I 1205) *bis + liicii (v. St. liic leiiohton); prov.
beluga, Funken. dazu die Verba (n)helliicnr, blenden,
Ibeliigeiar. Funken spriihen; frz. herliie. vonibor-
gel)en<lo Blendiing des Auges. dazu da.s Dem. (norm.
beluelir) hhielle. Feuerfunko, Witzfunke, vgl. Fafs,
RF III 494, davon das Vb. hhutlcr, aufserdem
altfrz. helliigne (Fremdwort), Funken. Vgl. Dz
520 belbigue. t)ber entspr. Worto ital. Dialekte
vgl. Fleobia, AG 11 342 Anm. 3; Caix, St. 395 (wo
abd. liuhtan als Grundwort angesotzt wirdl. '
1206) (*bis-Iucetta (v. Stamm ?hc); altfrz her-
liiette. beliictle. nfrz. hluette, Fiiiikcbon, vgl. Fafs,
RF III 494; Dz 520 belbigue.]
1207) *bls + lucin-, licin- (v. St. lite leuchton);
a rot. baleecnare. leucbten, vgl. Caix, St. 7.
1208) "bis + iucio (v. St. hic leucbten); ital.
barluzzn „tra giorno e notto", vgl. Caix, St. 185.
1209) 'bis + lumen; ital barlume, Zwielicht,
vgl. Dz 55 his.
1210) *bis + luridiis, a, um (wegen des Be-
deutung.swandels s. luridas): ital. halordn. Tiilpel;
frz. bulourd, Tiilpel; spa n. yj'i/ifcrfo, grob, plump ;
liber den ptwaigen Zusaramenhang von frz. falourde,
Holzscbeit (mittelfrz. heJcurde, vehmrde) mit his-
liiridus sowie iiber die Frage, ob altfrz. falourde,
Aufsclineiderei, Posse, hierber gebort, vgl. Buggo,
R IV 855.
1211) *bis + Inscus, a, nm; ital. berlasco,
scbielend, henneg. berlou, berlouque. Vgl. Dz 356
berliisco, Caix, St. 73.
1212) *bis + ociiliis; span, bisojo, scbielend
(nach Dz 432 ist aucb das gleicbbedeutende span.
hizco. ptg. vesgo desselben Ursprung.s) ; die von
Dz 523 vermutcte Herlcitung des frz higle von
hisnculus ist abzulehnen, freilicb ohne dafs eine
andere glaubbaftere gegeben werden kiinnte.
121
1213) bis-rotetta
12431 bias
122
1213) [»bIs-rotetta (Demin. zu rota): f rz. hrnuette
urspriinglich oinriiilriger, spater zweiradriger Schub-
karren. vgl. Scheler im Diet s. v.]
1214) *bTs-r6tulus; ital. ftiroWo ..salsiociotto",
vgl. Calx, St. 204; span. Morfn, vilorta, Ring am
Pfluge, vgl. Prtro.ii. R XVII 54.
li>15) *bTs-r5tundiis, a, um: ital. histondo,
rundlicli, vgl. Dz 406 tondo.
1216) *bissaeculum n . Savkchen; ptg. his[s\alho,
vgl. C. Michaelis, Misc. 120.
♦bisseus s. bysseus.
1217) bifX-sextus, a, nm, eingesehaltet; ital.
hisesto, wunderlich, unregelmafsig: rum. vised, vgl.
Ch. s. i\; prov. bisest, bissext; frz. bissestre,
bisselre. Unheil (weil der Schalttag als anheilvoll
gait, vgl. Dz 525 s. v.) Vgl. .No 1197.
1218) *bis + tento, *teiitio, -are: ital. bisten-
tare, Notleiden: prov. 6i«?e»i.snr; aItfrz.6esta»M;i«r.
Vgl. Dz 403 ftetitare: Caix, St. 208.
1219) (*bIs-t6ndo, -are (fiir bix-tonden, -ere):
ital. bertonar die Haare abschneiden, vgl. Mussafia,
Beitr. 33; alt frz. bertonder: nfrz. bertauder,
bretauder, verschneiden. Vgl. Scheler im Anhang
zu Dz 711 herta u. Dz 49 berta: Mackel 84]
1220) *blS-torquo, -ere (fiir bis-torqueo, ere):
altfrz. bestnrdre, vcrdrihen. vgl. Dz 689 tordre.
*bis + Terruea s. verruca.
1221) [*bis -J- TidQta (f. visa v. videre); frz.
hevue, Versehen. vgl. Dz 523 .5. r.]
1222) arab. bi-'tiinah: ital. hasana, bazzana
„pelle di castrate conciata" ; span. ptg. badana,
gegerbtes Schafleder (im Ptg. audi altes, mageres
Schaf); (prov. ftn^ann?): frz. (verrautlich aus dem
Prov. entlehnt) basane, dazu altfrz. Vb. basaner,
Leder schwarzlich farben (nfrz. basane, gebriiunt),
basanier, Schuhraacher. Vgl. Dz 429 badana:
Caix, St. 186.
1223) altn. biti, Querbalken: ital. bitta (meist
ira PI. bitte, die n'andsiiulen auf den Seiten des
SchiffesI; frz. bitte, Ankerbeting, grofse Holzer auf
dem Schiffsdeik zum Auflegen der Taue; span. cat.
bita (davon wohl auch span, bitacora, ptg. bita-
cola, Kompafskasten, ptg. bitola, Eichmafs). Vgl.
Dz 55 bitta: llackel 13, 93. 156.
1224) arab. bi'tichah, Wassermelone; cat. ptg.
albudfca; ptg. pateca; span. ptg. badea. Vgl.
Dz 475 pateca.
1225) altndd. *bito (;ihd. big^o), Koder; davon
prov. altfrz. abetar, -er, hintergehen (Sbst. a6e',
Trug, List, norm. abet. Koder. aheter, kodem),|
vgl. Mackel 89. Vgl. oben No 1149.
1226) bitumen, inis n., Erdpech; frz. betoti,]
Stein-, GufsmorteL i
1227) blvlra, -am /"., eine Frau, die den zweiten
Mann hat oder gehabt hat; davon nach Dz 357 [
ital. biff era, Weib, das zwei Manner hat (wegen
I- ; ff verweist Dz auf vascidam : fiasco). Vgl. i
No 1170.
1228) bTvTttm, i n.. Zweiweg; i tal. bebbio, vgl.
Flechia, AG III 173; dazu das Vb. venez. bibiare '
„esscre incerto, indugiare" (gleichsam ,.zweifelnd '
am Scheidewege stehen"), vgl. Marchesini, Stndj di \
fil. rom. II 7.
1229) dtsch biwaeht; iri.bivac, bivouac, Yelii-
wache; span, vivac, vicaque. Vgl. Dz 525 bivac.
1230i bask, bizarra, tapfer (vgl. Mahn, Etym.
TJnters. p. 137); span. ptg. bizarro, tapfer, mutig,
ritterlich, prachtig, dazu Sbst. bizarria; aus dem ,
Span, ist das Wort in das Ital. u. Frz. iibernoramen
worden {bizzarro, bizarre) u. hat den leicht erklar- ,
lichen Bedcutungswandel zu „lebbaft, zornig fital.),
seltsam (frz./' durchgemacht. Vgl. Dz 56 bizzarro.
ahd. b!zo s. oben bestia.
1231) mittelbret. besou, Ring mit gefafstem Stein
(neubret. bezoii. bizou, bizeii); frz. bijou, Kleinod
(wohl mit Anlehnung an jouer, joujou). Vgl. Dz
524 bijou. Th. p 91.
12321 ndl. blaar, wcifser Fleck auf der Stirn;
davon frz. (G. de la Eigne) blaire, altfrz. bleron,
nfrz. blerie, Blafshuhn, Wasserhuhn, vgl. Grober,
Misc. 42 u. ALL VI 122 (s. oben 'ablatarellus).
1233) f*bladarius, i m., Getreidehandler (davon
frz. bimreaii, vgl. Wedgwood, R VIII 436;, 8. oben
*ablatarellas.]
1234) dt-soh. Blaesse: davon lothring. blese,
Pferd mit weifsem Stirnfleck, vgl. Grober, Misc. 43.
1235) blaesns, a, um, lispelnd; prov. bleu,
stammelnd; altfrz. bloi^. Vgl. Dz 527 blois.
1236) altn. bl&mi, blauliche Farbe; davon frz.
bleme, blafs, bleich, Vb. blemir, erblassen (altfrz.
auch; blauen d. h. blau schlagen); das s in altfrz.
bh.ime ist nur graphisch. Vgl. Dz 526 bleme;
Bugge, R III 145.
1237) *blandio, -ire (f. blundior, -irt), schmei-
cheln. liebkosen; ital. blandire (gel. W., die
volkstiimlichen sind accarezzare, vezzeggitre, timn-
gare); rum. {im)bldnzesc, ii, it, i, vgl. Ch. bland;
prov. frz. span. 6?ciHrfir (veraltet, frz. daiiui flatter,
span, lisonjear, acariciar. ebenso ptg.l.
1238) blanditia, ae /"., Schmeichelei; rum.
bldndeafd; in den iibrigen rom. Spr. nur als gel.
Wort vorhanden (nfrz. als PI. blandices b. Chateau-
briand).
1239) blandiis, a, um, schmeichclnd; rum. bland,
s. Ch. «. v., sonst in den rom. Spr. nur ital u.
span, als gel. W. vorhanden.
1240) germ, blank- (ahd. blanch, planch), bUnkend;
ital. bianco; (rtr. bianco aus dem Ital. entlehnt,
vgl. Gartner § 9); frz. prov. blanc: span, bianco;
ptg liranco. Durch blank- ist lat. albus aus dem
grofsten Teile des roman. Sprachgebietes verdrangt
worden. VgL Dz 51 bianco.
1241) [*blank + manducare ; irz.blanc-manger,
weifse Gallerte mit Mandeln; davon ital. braman-
giere, Vorgericht, blancimangiare „vivanda di
farina e zucchero cotti in latte", vgl. Canello, AG
m 313. Vgl. Dz 359 s. v.]
1242| [*blaiiko, -iire, blankJo, -ire (v blank),
weifsen; ita.1. {im)biancare,bianchire: entsprechende
Bildungen in den iibrigen roraan. Sprachen, aufser-
dem zahlreiche an die Verba sich anlehnende Ab-
leitungen. z. B. *blank-arius = span, blanquero,
Weifsgerber, *Wa>it-e-ator-eHi = span. blanqueador,
Tiincher.]
1243) mhd. bias, Kerze. Fackel. Glut (ags. 6?a«e,
blase, brennende Fackel); vielleicht Grundwort zu
ital. blasone. Wappenkunde, dazu das Vb. blaso-
nare Wappenmalen; prov. Weso-s. 6Zi«o-«, Wappen-
schild; frz. blason, Wappen (altfrz. auch blezon),
dazu das Vb. blasonner. ein Wappen erklaren; cat.
blaso , Wappen, Wappenzeichen , Ruhm. Glanz;
span, blason, Ehre, Ruhm, Wappenzeichen, Wappen-
kunde, dazu das Vb. blasonar, sich briisten, und:
ein Wappen erklaren; ptg. brasdo mit denselben
Bedeutungen wie im Span., was auch von dem Vb.
blasonar gilt. Will man die roman. Worte wirklich
mit Dz 56 vom mhd. Was (od. ags. blase) herleiteu, so
miifste der Bedeutungsiibergang gewesen sein ; Glut
: Glanz : Ruhm ; Rnhmeszeichen = Wappenschild,
Wappen. Die Sache ist aber herzlich wenig wahr-
lia
i'J44) blaiphfmiiiMi
1269) bliiMi>r
124
«chfinlioh; olicr ilflrfto W<mi>ii fur I'iin' .\l>ll'illlll^'
TOO aliil. hliu* ..wcifiilich" (wovon /W(i>«r, wcifwr
Flwl «uf ili>r Slim, altiionl. Wr», v^l. Kliip- iiiitor
..blnfs") lu haltoii «ciii, so il«fs dio iirH|iriln);li<'lit'
RmlcututiK «ciii uiinli' ,.1'in koniiii'ifliiu'iicli'r wi'lfit-
lirhcr, Ix'iw. lu'll^irliii,i'r Flwk (niif tlriii Bcumt
am.Uii Srhil.l,- ■■
blasphrnilii >. blas|>b<>m<i.
lJ't4> 'blii.s|ibciiiliim, I >!.. UiHtoriin^'; dnvun
j>rov. /i/(i>(fM/i .-. (ili- i'iil<iir. Worto ik-r _(U>ri({«n
Sprai-biMi p'lipii iiiif (i/d.s/i/icMii.i odor li/.aiKfijfiov
lunirk, vcl, Mi'vor, Xi-iilr. \iti).
1246) blasphoiiio. -are (vmi ijr. /i>.aa<r>i/iUu).
I.istoni : itnl. hni^nmrr, liiii>iniarf, tnili'lii, Uuiivbvn
(las, wic I'S scbi'iiit, nil hfulia anj^hiUXvlo binslem-
«Hrtrc, /lolrmmiiirc, liistcm, tliiclioii (nol. W. Was-
t'riHnrf). v^l. Canello, AG III 3G3; rii in. /(/«.s/dnm.-
rtr.fc/ii.Wri/Kir.- prov.Wrtjfmnr, lilnalimiii; hlaslftijar;
fit. WdsiMcr, liUimrr : out. hiasmnr, blastannr;
span. ptn. lasliiiuir, bolpi(ii;^'ii. niifshaiulcln, Mit-
leid crri'i^Mi. Zii ilcn Verbon siml iiberall ilie eiit-
sprochoiiib'ii Stibstantivn vorbnndcn: ital. biasimo,
brslfinmia. biastfmnm : rum. hltliidni , PI. bldxti-
iHuri : rtr. hhiMfiiima : pro v. hUigtciih-s (= Wns-
phnnium, w. ni. s.); frz. blnsinr, blihiie (altfrz.
aurh blanteiifff); span. pt(;. Ithtima. Vgl. Dz 51
/liii.omo.
blnspheinits, a, uiii, liistcrnd, >. binspboiiio.
dtsi'li. blo-sen 8 ^i-ai-
blatiiin. bladuin s. ablatuin.
12-11;) blutoro, -arc, iilaiipern; ital. hattoJarc
,,1-hinoclu'raro" (mit zahlri'iohon dialektiscbon Ncbcn-
formon), vgl Caix, St. 181».
1247) altnordfriink. bland (altnord. blaiipr, aps.
bteap. ahd. blodi, nbd. blude), kraftlos, zaghaft;
altfrz. prov. bloi . schwaclifarbig (von Haaren),
lichtfarbig, jiolb, blond, vgl. Maekcl 118. Aurh
ital. fcionrfo, prov. Won, (tz. blonri, sp An. blnndo
von bhiuS herzuleitcn u. also Nasaiioning anzu-
nchraen, wie l>z 54 dies zii thun geneigt ist, cr-
scheint bcdenklich. Eher diirftp, «io auch srhon
von Andcren vorgeschlagen wurde, blond rait ags.
blandin, blondcii ,,geniischt" (blanden-fcnx misch-,
grauhaarig) zusamoienziibringen sein; noch wabr-
scheinlicher ist Ziisammenhang mit germ, blind, vgl.
Klugo unter ,, blond".
1248) langob. *blaut-, blofs; davon ital. 6io/^o,
armselig. elend, dazu die Derainutivbildiing brollo.
nackt, blofs, vgl. Bugge, E IV 363; (prov. alt-
frz. bios berubt auf ahd. blo^, vgl. Mackel p. 28).
1249) germ blaw (ahd. bldo), blau; ital. biavo,
biado (veraltet), blii (aus frz. bleu), das iibliche
Wort fiir „blau" ist turchino, azzurro, vgl. Canelio,
AG 111 328; prov. blau (mit zahlreichen Ablei-
fnngen): frz. bleu (vgl. paucum : peu): im Span,
u. Ptg. wird ,,blau" mit asul bezeichnet; das
rum. Wort ist tenet u. Vgl. Dz 51 biavo: Mackel
39, 120 ff. — Ableitung aus pic. blau fiir gemeinfrz.
bleu scbeint blafard zu sein. vgl. Storm, R V 168
(wo unriebtig prov. blau als Grundwort angesetzt
wird, vgl. Mackel 64); Dz 525 wollto das Wort von
ahd. *bleihvaro [*blaiktaro) lierleiten, es ist abor
nur rahd. bleic'ivar naohzuweisen, aus dem blafard
sich kaum entwickeln konntc.
1250) gr. i^Afcl, scblaff, triige, ^Id^iiv = fioi-
Qalvftv, thoricht reden, thoricht sein; von dicsen
gr. Worten will Ronsch, RF III 459 f., das frz.
blazer ,,abstumpfen, entncrven" ableiten, ohne dafs
seine Beweisfiilirung iiberzeugcn konnte. Man wird
sich vielmehr vorlaufig mit der von Dz 526 aus-
g<'.<ipri>i-li>>iion Vcrniiitung lu<gn(lgi>ii iniisseii, dafs
bbixrr 8t>i ca auf dan dpiitKclio blii:ien Ri'i (>s auf
dan onglio'ho btmr /.unlckgohe, dio lledouluiig froi-
licli inacbt Schwiorlgki-itoii. — ()bor fikd^ — btirlir
(?) vgl. ItlH.
1251) nhd birndeii; davon (u. nicbt von gut,
blindjiiii) frz. blinder, lilemlcn iin Sinno von bombon-
fest tnai-hon; da/.u das Sbst. blinde. Vgl. D» 520
blinder; Mnrkcl 101.
1252) altnordfiiiiik. bli'l (agH. W<i/), bleich ; frz.
blrl. inoro'li , teig, dazu daH Vb. blrltir, inorscb
werdi'ii, blirlir, weibisi'licr MeuAcli, dazu ilio Vbli.
blichir, wi'ibisch wordcii , blicUer, faul sein, vgl.
E do ('liamburo, (ilnssairo du Morvan .v. i>. blcssi,
Darmcstotor, Kovue critii|uo 1880 II 92, G, Paris,
R IX 628. Mackel 88, Pogatscbor, Z Xll 65G. V«r-
mutlich ist auch frz. blecier, blrsser von blii hor-
zuloitcn , su dafs os ursprdngli<-h „rendro blut en
frappant" bodoutot hiitto, liz 526 fOhrto bleclie
auf gr. /?Ao^ zuriick (was lautlicli unindglich), ble.iser
abcr brachto er mit mhd. lilel:en „Flickcn", blele
„Stiickohon l.eder" u. dgl. in Zusammciihang und
setzto folglich „zerfetzcn" als Grundbedeutung an,
Dafs an deutschcs „(vor)letzcir' nicht godaclit
worden darf, bat schon Dz bcmerkt. Vgl. auch
Scholer zu Dz 784.
1253) Stamm Ml-, bltd-(uiibekanntcnUr8prungo8)
+ -1)1, -alt: \irov. bliat-s. Iilinu-.f, btiall-z, bliaut-z,
blizaut-:. seidcnesGewand, tjbcrwurf ; al tf rz.f//iaut,'
span, ptg. brial, Frauenrock aus Scido odor eincin
anderu feinen StofTo; (mhd. blialt, blial ,.8eidener
Goldstoff'' scheint erst aus dem Romanischcn ent-
lehnt zu sein). Nach Mahn, Etym. Untcrs, 40, hiitto
inan das pers. baljad als Grundwort anzuseben.
Vgl, Dz 56 bliniit.
got. bliiidjan s. bloiidon.
1254) ahd. blinchaii, nhd. bliiiken; davon nach
Dz 433 vielk'icht span. ptg. brincar, schmiicken,
spielen, soherzcn, hiipfen, springen; wegen dos Bo-
deutungsiibcrganges vergleicht Dz lat. micare u.
coruscare. Storm, RV 173, fiihrt brincar mittclst
esbrincar auf ital. springare = dtsch. springen
zuriick, was Baist, Z V 550, billlgt. Schuchardt
leitet das Wort von altir. limiim, ich springe, ab,
als ilessen Stamm er wegen des Perf. leblamg ein
*bUnri ansotzt, Z VI 423; Thurneysen, p, 85, bemerkt
dagegen, dais der Schwund des 6 im Aniaute auf-
fallig sein wiirde.
1255) altdt. blister. Blase; davon vermutlich
altfrz. blestre, vgl. Mackel 23, s. auch Godefroy
s. V. bleste.
1256) blitens, a, um, abgcsehmackt, albcrn,
unniitz (Plant. True. 4, 1, Labor, com. 92); davon
nach Dz 358 ital. biszo-cco Andachtler.
1257) blTtnni, i n., Meicramaranth, Blutkraut;
frz. blette, blele, Hahnenkamm (eine Pflanze); cat.
bred; span, ptg. bredu, griiner Amaranth, eine
Art Brunnenkresse (span, bledomora. Spinat). Vgl.
Dz 432 bledo.
1258) alt- Oder mittelndd. *blok (ahd. biloh,
mhd. blnch zum st. Vb. lukan) u. ndl. blok (ahd.
6/0/1, mhd. block, nhd. block\, crsteres cine Art
Halle, Verschlufs, letztcres Klotz bedeutend ; davon
frz. Woe, Block, Stock (als Strafwerkzeug, Ein-
sperrungsgerat, Hre au bloc, Kasernenarrest haben),
u. Woe, Klotz, Haufe, dazu das Vb. bloquer; blok-
hiis = frz. Woc'(.s-. Vgl. Dz 526 Woe.
1259) altdt. bluster, Blase; davon wohl altfrz,
blostre, bloste (mit offenem 0), Geschwulst; vgl.
Mackel 23.
125
1260) bOSrlus
1275) bOmb veins
12(!
12G0) boiirTns, a, «iii (v. 60s), zuin Kind ge-
liori-;; ital. boaro. Ochsentreiber; (rtr. hue); neu-
prov. biii/cr ; altfrz. tinier: span, hoi/ero ; ptg.
boieiro. Vgl. Grober, ALL I 251.
1261) boca, -am f. ;fiir boca, Nebenform von box,
gr. jiwq), cin Meerfiscb; ital. boca, bor/a; sard
bnga; pro v. bur/a; (frz boyuc, davon bmiguiere,
Fischnctz); span. ptg. bnga. Vgl. I)z 56 boca;
Grober, ALL I 251 : Bmiqiiier. R VI 269.
1262) Stamm l)od-, bot-: aiif cinen Staram bod-
bezw. bot-, bott- (novon hit. *bot-um, bot-uhis, bot-
ellus), desscu Grundbedpiitung .,s<-hwi lien, aufblasen"
sein diirfte, scheinen ziiriickzugehen: modenosisch
hudenfi „tragonfio", pieniont. burenfi ..gonfio",
vgl. Mussafia, Beitr 34, u. Flet-hia. AG n 326 f. ;
rum. bos-influ . die Lippen aufwerfen, schmollen,
vgl. Ch. bot: neiiprov boiiilen/ld, scliwellen; frz.
bonder, den Miind aufsehwellen, die Lippea zum
Zeichen des Verdriisses vorstiilpen, schmollen, davon
boudoir, eigentl. ScbmoUwinkel, boudin, Blutwurst,
boiidiiie, Kern, Ange in cinem Glase (das inler-
vokalische d dieser Worte notigt zur Annahme eines
Stammes bott-), bo urbou filer (fiir bor, bod + sonffler)
aufbhisen (vgl. prov. bouileiifid = bod -\- in/lure);
■svahischeinlich gehort hierher auch borne (aiis feo.\»f,
bndne, mittellat. bodimi) eigentlich Schwelle, dann
Grenze, jedoeh halt Thurneyseu 91 Herkunft des
Wortes von dem altir. Stamme *b6dind oder *fed-
diiid (davon altir. buden, Heerschar, kymr. biidden,
Truppe , Armee) fiir moglich 11. verweist beziiglich
des Bedeutiingsiiberganges auf das deutsche ,,Heer-
saule". Vgl. Uz 528 borne u. 529 bonder, vgl.
dazii Seheler 785: Eonsch, EF III 335, u. namentlich
auch Cais, St. 241, wo interessante ital. Ableitungen
(z. B. butifioiie ,,uomo grasso") angefiihrt werden.
S. auch unten bold- u. botnm.
1263) ndl. bodemerij, die Anleihe auf ein Schiff;
frz. bomerie, Bodmereivertrag, vgl. Dz 528.
1264) mittcludl.boeokin.Biichlein; nf rz.6oi/g«t»,
altes Buch, Scharteke. Jlackel 21 leitet das Wort
von 6oMt ab, so dafs es eigentl .,(kleines Bocks-lLeder,
Schwarte, Scharteke" bedeuten wiirde. Dz. 530 «'. i-.
1265) ndl. boegspriet, Bngspriet; daraus durch
volksetvmologisclie Umgestaltung frz. beaupre, vgl.
Dz 518; Fafs, EF III 499.
1266) ndl. boelijn,Seitentau,-segel: altfTz.boline,
nfrz. boidine. vgl. Dz 530, Mackel 110.
1267) ndl. bogan, biegen (die ilbliche Form ist
aber buigen); bogan wird von Dz 483 als Staram-
wort zu span, bojar, eine Insel, ein Vorgebirge
umschififen, hingestellt.
1268) dtsch bohren; vom deutschen fto/irewfleitet
Ulrich, Z III 266, f r z. *borgner (; bohren= epargner
: dtsch. spare») ab, wozu dann borgne, einaugig,
das Adj. ware; ital. bornio: eat. borni, auch
span, bornear, biegen, krlimmen (sehielen), wiirden
dann gleichen Trsjjrunges sein. Diese Annahme
ist aber liijchst unwabrscheinlich , schon well die
urspriinglirhe Bedeutung von borgne „schielend"
gewesen zu sein seheint (vgl. Scheler im Diet. s. v.,
wo, wie schon bei Dz, auf genferisches bornicle,
sehielendes Auge, u. jurassisches bornicler, sehielen,
hingewiesen wird). Die Wortsippe muls mit Dz 60
fiir noch der Erkliirung bediirftig erachtet werden.
Dafs in dem zweiten Bestandteile von bornicle,
bornicler lat. oculus zu erkennen sei, wie Dz will,
mufs als sehr zweifelhaft erscheinen.
1269) boja, -am /'. (f. bojd), Halseisen; ital.
bova, Fufsfessel (die Herkunft des Wortes von boja
wird von Dz 359 .«. v. bestritten, von Mussafia,
Beitr. 34, jedoeh rait gutem Grunde vertoidigt),
boja, Henkcr; rtr. boier, Henker; prov. boia, Kette;
neuprov. boiou, Henkcr; frz. altfrz. /mie. Fessel,
boye. Boje (nfrz. bouee), wallon. boie, Henker, viel-
j Icielit gehijrt liierher auch nfrz. boiirreau, Henker,
i falls dasselbc aus *bnjcrelhis entstanden ist, vgl.
Dz 531 .s. v.: altspan. boga, Henker. Vgl. Dz 57
I bdja u. 531 bnurreau; Grober, AIX I 251. Die
Benennimg des Henkers nach einem sehr iiblichen
Strafwerkzeuge liat nielits Auffiilligcs an sich, wie
schon Dz bemcrkt, indem er auf span, verdtigo
(Eeis, Euto u Henker) hinweist.
1270) mittelndd. bokwSte, Buchweizen (s. auch
unten Buchweizen); frz. boqnette, bnuquette „run
des noms vulgaires du ble sarrasin dans le Nord"
(Littrei; bok + alia ergab bucaille, vgl. Joret,
E XIII 405 £F
1271) Stamm bold-(unigestellt ausbodl-, botulus) ;
ital. boldon, Blutwurst u. Zapfen, comask. Iiondon,
kleine, dicke Frau; viell. gehort hierher auch frz.
bomle, Zapfen. das Dz 523 s. v. aus dem Deutschen
ableitete. Vgl. Scheler zu Dz 784 f. ; Mussafia,
Beitr. 34.
1272] boletiis, um m. (gr. j9(u?.tr)jg), eine Art ofs-
barer Pilze, Champignon; ital. boleto; rum. biirete,
PI. bure{i: prov. cat. bolet. Vgl Ch. s. v., wo
auch runian. Ableitungen aus dem Worte ge-
geben sinil.
1273) dtsch. Bollwerk: frz. boulevart, -ard,
welches als Lchnwort in das Prov. u. Ital. {bal-
lonr u. biihtiirdo) iibergegangen ist, vgl. Dz 530 4\ v.
[*bombTto, -are s. bombus am Schlusse.]
1274) bomb&s, um m. (gr ^oft^os), Summen,
Brummen; als Fem. erhalten im ital. boiiiba,
summendes Geschofs, prov. bomba, Prahlerei, Ge-
prange, frz. bombe etc.. sowie in Ableitungen, z. B.
ital. bombnnza, prov. bobansa, frz. bombance,
bobance, Jubel, Liirm, ital. bombarda, eine Art
Kanone etc. Vgl. Dz 58 bomba : Caix, St. 75, wo
burbanza ,,baldanza" als durch Dissimilation aus
bombanza entstanden erklartwird. Nichts zu schaffen
mit bombus hat nach Dz 358 (bobb) das ital.
Kinderwort hombo , das Trinken, nebst dem dazu
gehorigen bombola, Flasehehen, das vielmebr mit
,9o/it,9slr (glucksen) u. lioufiv'/.oi (enghalsigcs Ge-
fafs, das beim Ausgiefsen einen glucksenden Ton
giebt) znsammenhangen soil. Indessen ist doch
iSon^elv „gluckscn" u. jiouficlv „summen' gewifs
dasselbe Wort, das eben onoraatopoietisch zur Be-
zeichnung aller Arten dumpfer Geriiusche diente. —
Ein von bombus abgeleitetes M). *bombitare, -ire,
dessen Grundbedeutung ,, brummen" gewesen sein
mufs (aus welcher sich dann die von „mit Gebrumm,
Gekrach niederstiirzen" entwickelt haben konnte),
seheint das Staramwort zu prov. bondire, frz. bondir
zu sein (im Altfrz. auch „drohnen, schmettern"
bedentend. nfrz. ..springen"); lautlieh ware freilich
*bonter, bezw, *bontir zu erwarten (vgl. tinnitare :
tentir), u. wenn Dz 528 zur Eechtfertigung des d
auf coude aus cuh[i\tum venvoist, so kann das nicht
fiir geniigend erachtet werden. Beziiglich der Mog-
lichkeit des Bedeutungsiiberganges von „drohnen"
zu „springen" sei daran erinnert, dais das deutsche
,, springen", wenn angewandt auf zerbrechende Ge-
fafse u. dgl. (,,die Kanone springt" u. ahnliches),
dem Gebiete der Schallverba sehr nahe gekommen ist.
1275) *b6mbyeius, a, um (v. bombgx), seiden,
die Farbe dunkler Seide habend; davon vermutUch
ital. bigin, asebgrau, sehwarzlich, davon abgeleitet
bigione, Feigendrossel (:m Ital. also nach der Farbe
ll'7
1276) bSmbVx
1290) botan
12«
iMMiaiitit, vt;l. fr«, hinrt. Hnlitniilxi); ptc ^lirio,
soliwiinlirh. Vj;l, Ut 63 hityio l«o iicbcn *l)omli;/<-iiis
iiiirli *liiisseiis nlii Miftt;l'i'l'i<ii tiruinlwnrt liiv.i'iolmol
winlt. I'rov. (>ti". Insn, Nonlwiiul, liiit iiiit lufiin
iiirlils III tliiin, (•» inf vii'liiiclir »- nliil hhn {». i\.).
rJ7G) bdmbJTx, vrom w. ii. f. (m". fio/(i-ivi). ila-
iiolxMi *bunibax, 'biimbiix, -iicriii, *boiiibuciuiii,
bbllib) nulls, Sriiliiiwiinn. -iaiiiH>; iliosr Wurti' siiiil
liio Slaiiimv.iliT I'liuT /jlilri'ii-lH'ii ii. vii'l^i'sttillif,'rii
itiilii'ni><-lu'ii WortsipiH" p'Hunli'n, dorcii wichtinnto
Vortn>tor ftwii fiil(;<'iuli' «iiiil : lumhiico, woraiis iliirrli
Apliiiroso hiirii, tmmhitce. bnmhacf, l)ti.iciiii) -• hum-
hiiiiiun — ^(l«l^l/cill«.v, liiiintto, hiiintlttlo nus hum-
liiijiitto, hiffoloiir. Iiiiilirllonc ..raniiiiUonc, iiioUo" aus
bi'tjiiln = \linni\liyriilum. V-;!. 1)/. 354 hnco; Fleohia.
AG II 39: Caix, St. 11, 72, 201. Wegt<n biscio,
hiscin a. obon best In.
1277) kynir. boii, Wiirrolstock oiiips Baiinios;
ital. Iiiijiiii), Kii-iuMistiii'k, Inii/iia, biifinnln. von Stroh
(feflocblMipr Korb; noiiiirov biiqno, HaiiniBtaniDi;
altfrz. biiqtwx- Vf,'l. b/. 3G0 huijun; Th. 82.
1278) ♦boiiili'on, -am /'. (v. bonus); ital. bnnaccia,
bi'iteri'a Welter; pro v. biuuissa: f rz. bounce: span.
biiimmii, stillcs Wetter auf der See («laneben das
Ailj. boiMzo, sanft, friedfertig). Vgl. Dz 58 bo-
naccin.
12791 f'boiiliiu, -iiiii f. (v. bonus); span. ptg.
buniim. Sliir^'antinldiinie, Mafslicb, Taiisendschon.j
1280) boiiitiis, .litis /'., Giite; ital. 6«h<«; rum.
biinalate : p r o v. bontiil-i : f r /,. bontc; span, bondad ;
ptg. bondddr.
I281I boiium iiugiirTnin, gutes Vorzeicbon; pro v.
bonaur-s, Gliii-li; altfrz. boneur ; nfrz. bonheur.
Vgl. Dz 31 autfurio.
12821 buntts, a, nni, gut; ital. buono; rum.
bun; rtr. bun etc., vgl. Gartner § 200; pro v. bo,
bon; frz. bon [bunna Eul.); span, bueno; ptg.
bom, boa.
1283) (boo, -are, briillcn [gr. fiodiu]; Zusamnien-
bang zwischen boare u. der Sebmorzintorjektion
ital. bua, wchweh, frz. bobo, span, buba [pupa]
\vird von Bai.^t, Z VII 116, vcrmutet, vgl. Caix,
St. 230, u. s. nnten ^ov^oiv.)
1284) ndl. bootsmann, nicdcrdtscb. boosinann;
davon frz. bosseman, vgl. Dz 528 .•'. v., Fafs, KF
III 499.
bor g. vapor.
1285) ahd. boro, Bobrer; davon vcrmutlich ital.
borino, burino, bulino, Grabstichcl; frz burin;
span. ptg. buril. Vgl. Dz 60 boriHO; Storm, KV
168; Mackel 112, wo mit Kecht die Ablcitung von
boro als sehr unsicber bczeichnet wird.
1286) gr. ^oQ^OQoq, Scblanim ; davon vermutlich
frz. bourhe mit seincn zablreichen Abluitungen
(bourheux etc ). Vgl. Dz 531 bourbe. In Zusammen-
hang damil stebt wobl das onomatopoietischo Vb
ital. borbo/jliare, murnieln, pic. horhouller, span.
borbollar, ptg. hurbothar, sprudeln (oat. borbollar,
verwirren, bctriigcn). Auf Slischung mit diesem Vb.
u. dem von barba abgeleiteten barbotUire, in den
Bart murmeln, scboint zu beniben ital. Aorio^tire,
altfrz. borbeter, murmeln. Vgl. Dz 58 horbof/liarc,
8. aucb oben *barbnliare u. berbaim sowie unten
bnllo.
1287) germ, bord- (abd'. bort, ags. bord), Schiffs-
rand; ital. bordo: frz. bord; span. ptg. burdo
(daneben alt horda). Dazu das Vb. ital bordare,
einfasscn; frz. border, einfassen, brodcr, sticken;
cat. brodar, sticken; span, bordar, einfassen,
sticken. Bordar u. brodar diirfen nicbt, wie Dz 59
bordii will, gctrennt u. /iroiMr ilarf nirlit an! kvmr.
I brivi/d ..iiiKtrunieiiluni acu pingonili" ziirllrkgeliibrt
Horiien, vgl. Tli 47. Yon liord abgeloitet xlml aueh
' die nautiselien Verba ital. bordiiiijiiirr, bald mit
' der rerbteu, bald mit iler liiikoii Seile des SibilTes
gi'gt'U deu Wind fiilireii, lavieren; frz. bortbii/er ;
Hpan. bnrdenr. Urnprllnglicli iiaulisi^ber Ausitriick
ist audi frz. aborder (mit deui ScliilT berankomnion),
jem. anroden.
1288) ags. bord (got. baiirl, engl. board), Hrctt;
altfrz. borile, liretl<<rbude, lliille; prov. cat.
biirda. Dazu daa Dem. ital. borilrllo, kleine,
sebledit»? lllitte, Huri'nliiius, iirov. frz bordil,
span hurdti (audi Adj. in iler Itedlg. ,,geil"), ptg.
bordil. Vgl. Dz 69 horda. Tb. 47, wo als walir-
scbcinlicb bingestellt wird, dais kvnir. brwdd ,, table,
board" iilteres l.elinwort a\i8 ags. bord soi.
1289) arab bord, ein dicbter Wollstoll; davon
viell. span, hurdti, grob (von Zeugen), davon bur-
dalla, grobwolliges Scbaf, vgl. Dz 434 burdo, vgl.
aber Corn» R Vll 595, s. brutus.
129(1) 'boreiiriils, um m. (v. boreas), daraus
vielleiebt durch Uinstellung 'robearius ~ ital.
rovajo, Xordwind, vgl. Dz 394 n. r.
1291) boreas, am hi. (/ioQ/ag), Nordwind; ital.
borea , dialektiacb bora; davon aligoleitet ital.
burrasca, (frz. Iiourrasi/ue, cat. sjian. ptg. bor-
rasca), Sturmwind mit Rcgen. Vgl. Dz 74 burrasca.
1292) bos, boveni c, Rind; ital. bovc, bue;
rum. bou, PI. boi, vgl. Ch. s. v.; rtr. bo/', bouf
etc ; prov. huou-f!: frz. bcsuf (die Enihing -beii/ in
Orts- u. Personcnnainen, wio Elheuf, Marbr.uf etc.,
hat mit boiuf niclits zu schafTcn, sondern ist =
skandinav. huS in Ortsnamen u. = germ, bodo in
Personennamon, vgl. Grbber, Z II 460, Fafs, RF
III 476): cat. bnu; span, buey; ptg. boi.
1293) ahd. bdsl, scblecbt, unniitz; auf ahd. fcd.si
scbeiucn wenigstens der Bedoutung nacb zu boruben
ital. busare, buyiare, durchlucliern, wozu das Sbst.
bugio, Loch u. das Adj. huijio. durchlijchcrt, alt-
span, huso. Loch; ital huyiare u. hucare sind
deninaeh, obwohl gloichbcdcutend , nicht gleichen
Ursprunges. Vgl. Dz 73 bugia, sieho auch oben
*bau$jaii.
1294) [germ, bosk (ahd. hose neben busc, mhd.
hosch u. busch, nhd. Busch) = ital. hosco; prov.
bosc (mit off. o); altfrz. hois (mit off. o|; nfrz.
bois?] Vgl. Mackel 34; das niihcre s. unten buxus.
1295) *b6star n., Ochsonstall („bostar locus ubi
stantboves" Gloss. Isid.); span, bostar; ptg. boslal.
Vgl. Dz 43a boslar.
Stamni bot s. oben bod.
1296) altnfrank. *botan (nhd. ho^an, ags. beatan),
schlagen, stofsen; ital. bottare, bultare; prov.
holar (mit off. o, ebenso in altfrz. boter); frz.
boater, stofsen (die Erhaltung des intervokalischen
t kann auffallen , weshalb Forster im Glossar zu
Aiol *boUan als Grundwort aufstellto, man sohe
jedoch andere Falle des erbaltenen ( bei Mackel 156);
span. ptg. hotar (dazu das cat. span. ptg.
Kompos. embulir, einscblagen, eindriicken, vgl. Dz
445 s. v.). Dazu die Substantiva: ital. botto. Stofs,
boUa, Stofs, Hieb, Stich (vielleiebt ist botta, Krote,
dasselbe Wort, iiidem die Kriite als stechendcs,
bezv,'. boifsendcs Tier aufgefalst wurde), bottone, die
aus der Hlatterhiille bervorstofsende Bltito, die
Knospe, dann auch der Knopf, well er hinsichtlich
seiner Gestalt einer Kno.spe gleicht; frz. bot (mit
off. o), Krote (vgl. ital botta), bout, eigentlicb die
bervorstofsende Spitzo eincr Sache, daher das Ende
129
1297) b8t«ll«8
1315) jinayoc
130
(von hout wieder abgelcitet a-houtir. nach einom unanstandigentblofsen; span.6raga,Windel,brajas,
Ende hinlaufon. aiiob: Knospen trcibcii. ansschlagen; Hoseii; ptg. hraga, Windel, Wickelband, Ring an
bemerkonswert ist fernerdieZusammensctzung ffcftoM/ der Kette der Galeerensklaven , PI. hrnrias weite
aufrecht, elre deboiit vertritt das geschwundene Hosen. Vgl. Dz 62 braca: Th. 47.
■stare), houton, Knospe, Knopf (vgl. ital. bnit'.ue), braccia s. braehiuni.
davon wieder boiitoiiniere, Knopfloch, bntte. Stofs 1307) braces, Ace. -em/"., gallischeBenennung aus
(gehort vielleicht nicht in dieso Sippe, vgl. Mackel dein kelt St. mrachi-, einer vorziigliohen weifsen
28): span, io^c, Stofs, fco^om, klpiner Sti'ppsel, feo/oH, i Getreideart, aus welcher Malz bereitet wurde fPlin.
Knopf; ptg. bnfe. Stofs, bofSo, Knopf. Vgl. Dz 61 i 18, 62): altfrz. ftrnx, Malz. vgl. Dz 532 s. v.: Th. 92.
botl'ire; Mackel 28 u. 156. Sieh auch unten bntr | 1308) bractaialis, e, zum Arm gehorig; ital.
11. bntze.
1297) botellus, -um m. (Demin. v. botuhm),
Wurst<-hen: ital. btidello. Darm: pro v. budel-s:
altfrz. boel. daneben boele = botella : nfrz.boi/au;
altspan. biidel (ini Neuspan. sowie im Ptg. ist
das iibliche Wort fiir ,,Darm" tripa, das vermutlich
german. Ursprnnges ist, vgl. Dz 328 trippa). Vgl.
Dz 72 budeUo, s. auch oben Stamm bod».
12981 arab. bothfir = ital. buttero ,.pustola,
segno del vaiuolo" (buttero ,,mandriano" ist Noben-
form zn puttolo); span botor, Beule. Vgl. Caix,
St. 243.
12991 gr. ^69-Qoq, Graben; ital. botro, borro,
durch Regengiisse ausgehohlter Weg; davon abge-
leitet dialek-tisch budrieme (modenesisch), Schlacht,
u. gemeinital. burrone. steiler Abhang; rum. bu-
turd. HoUe: neuprov. bnuri. Abhang; span. 6«ron
in Valde-buron. Vgl. Dz 359 bi>rro.
bracciale, „arniatura del braccio", vgl. Canello, AG
in 373 (das Adj. brnchiale ist gel. W.); span.
brazal: ptg. bra^al, Armband.
1309) [*brachieo, -are (v. brdchium), in die
Arms nehmen, in den Armen halten; span. ptg.
abarcar . umarmen, .wbarcar. unter dem Arme
tragen. Vgl. Dz 430 barcar.]
1310) [*brac(h)To, mit Umstellung *barc(h)io,
are, in den Armen halten, auf den Armen wiegen ;
*barc(h)iare ist das mutmafsliche Gnindwort zu
prov. bresiar, ixz.bercer, altspan. 6ri>aj"; dazu
das Vbsbst. prov. cat. bres, bers, frz. bers (davon
das Demin. bercemi , gleichsam *barciellum, =
mittellat. berciohim), altspan. brizu, ptg. bergo,
Wiege. Vgl. Dz 521 bercer; Vogel p. 65 oben;
s. auch oben *berbicio.]
1311) bra(c)c[h]iiun, i n., Arm; ital. braccio.
1300) altndl.*bdtkin. kleines Boot = span. 6ofe- t\"'JV J,""^- ^'"V J*'': ^'''1"' "^*'-' 'f- ^^^^^'
- ■ .--... - . r. . . I J; 106 b. 84; prov. ferafz, Arm, orassa = t/r((cc[/iJia;
quin: auch in nordfrz.Dialekten botequiii, bodequin
etc. Vgl. Dz 433 v. v.
♦bottega. 'bottiga ». apotbeea
1301) *botula, -am f. ischriftlat. botulus), Ein
frz. bran (altfrz. brasae, Klafter), unmittelbar von
bras (nicht von bracchium) ist wohl abgeleitet
e-braser, erix-brasser (wovon embras(g)ure) ausweiten,
geweide, Darm. Wurst: 'altfrz. boilh, buine, vgl. "™""'™ (gleichsam aus- einarmen); cat. bras;
G. Paris, R V 382: in R VI 133 Anm. 2 erklifrt ^pan. 6ra^o- ptg^6,<,fo. Arm fcmffl. Klafter. Vgl.
a P,.;c ;..<..„77„.. o„t,a;iio= ,i„ „„;=c^„" uw ,\cr. Grober, AIX I 2o2; Meyer. Ntr. lo4.
G. Paris breuiHea .,entrailles de poisson" fiir den
neufrz. PI. v. buille. der durch r verstarkt sei,
wie dies auch in fronde, iriHe (s. unten viticula]
beobachtet werden konne, vgl. auch No 1419.
1302) *botum H. (vom Starame bot-); belegt sind
1312) [*braeiO, -are (v. braces), brauen; frz.
brasser; den ubrigen reman. Spr. fehlt ein Vb. fiir
den BegrifF, man sagt ital. span. ptg. far la
birra, hacer cerveza, fabricar eerveja; doch findet
nur bot-ulus u. bot-ellus), ein angeschwollener, auf- 1 «"^"^ altspan. brasar.]
geblasener Gegenstand (Darm etc.) : rum. bot, PI. i 1313) germ, brado (ahd. brdto), Fleischlstiick) ;
6o<iiri,Schnauze, Schnabel, Spitze, Ende, vgl. Ch..?.i-. ital. brandone, ein abgerissenes Stiick Fleisch od.
ahd. bong s. altnfrank. bang. ' Zeug (das n vor d wohl durch Anlehnnng an
1303) (ahd. bongd, Armring. soil nach Dz 359
Gmndwort zu ital. bova. Fufsfessel, sein, indessen
liegt keine hinreichende Ursache vor, bova von boja
[s. d.] zu trennen.)
*bravdare zn erklaren), vielleicht gehort auch brano,
Fetzen, hierher; iiber toskanische Formen u. Ab-
leitungen des Wortes vgl. Caix, St. 76 ; p r o v. bradon-s,
brazons, braon-s : altfrz. brnon, braion; alt-
1304) *b0Tacea n. pi. (v. bos bocis), Kuhmist; ] span, brahon. Vgl. Dz 64 brandone: Mackel 44.
ital. (dialektisch) 6oa.?cia, boazza; ttr. bovatscha:' 1314) kelt. Stamm brag- (davon altir. braigim
frz. *boua<se, woraus altfrz. bouse (auch prov.
boza mit offenem o)? Die Frage darf kaum bejaht
werden, weil man dann Vem'ickung des Hochtons
annehmen miifste ; andrerseits ist aber auch die von
Dz vorgeschlagene Ableitung des Wortes aus mhd.
butze, Klumpen, kaum annehmbar. Vgl. Dz 531
bouse : Mackel 23.
box, bocem s. oben boea.
„to give a crackling sound, as wood burning, to
crackle, burst, explode, crush); auf diesen Stamm,
dem sich lat. frag-or vergleichen lafst, gehen zoriick
die einem lat. *6crt(70, -ere, *bragio, -Ire, *bragito,
■are, *bragulo, -are entsprechenden roman. Verba:
ital. (tosc.) braitare ^*bragitarc, dialektisch zahl-
reiche Formen , welche sehriftital. bragghiare,
*bragliare = *bragulare entsprechen wtirden; proT.
1305) germ. (?| Brabant; davon pro V. fc)"aij«a>i-s, I ftraidar, braidir: braire = bragere, bradlar =
Freibeuter; altspan breimante. Vgl. Dz 531 \*bragulare; frz. braire, wie der Esel schreien,
braiman. , brailler, plarren; ptg. hradar, weinen, schreien.
•brabidns s. barbarns. Vgl. Dz 532; Flechia, AG n 378 ff. ; Homing 7, 8,
1306) braca, bracea, -am u. braccae, -as /. 17. 19 u. a.; Th. 92: Caix, St 98.
(gallolat. Wort, vermutlich umgebUdet aus kelt. 1315) gr. ^Qayoq, Sumpf; ^Qayoq ist das ver-
praca. vgl. Schuchardt, Z rv 148, u. Th. 47j. Hose; mutliche Stammwort zu ital. "brngo, Schlamm;
ital. 6raca u. PI. t>rac7ie; sard. rfi()ia; rum. fcraciV, ' pro v. brae; iti. brai ("altfrz. ,, Schlamm", nfrz.
(;= *bracia. bracea). Hosengurt, vgl. Ch. s. p.; ,.Theer"bedeutend); altspan. feca;/, Schlamm, 6rea,
prov. braga; altfrz. braies, Hose; nfrz. braye, Theer; ptg. hreo, Theer. Andere haben an ndl.
Hose, braie, Windel. davon das Vb. deiraffler, 6r«at, Bruch, als Grundwort gedacht. Vgl. Dz 63
gleichsam *de-ex-braculare , die Hosen ansziehen, i 6ra</o,- Mackel 40. Ob das prov. Adj. 6rac, gemein,
Korting, lat -rom. Wbrterbuch. 9
131
1816) brakko
18871 hrotlinjr
l.<2
(chmiitzif;, niit dcni Sb«t. ploirhon rrnpninjfc» \»\,
miif* ilaliinp'sfollt liloilion. v^l. D/ filtl Itrnc.
I.SIlil »;<'nii. brmkko, Jn^.tlnnul. Knuko; it.il.
lititccii: jirov. f>rin-<; s |>n ii. /'rnru; ifri.liriniiif);
«Itfrt. liriiciiM (ilaviin hniconnier, Wilililiob, l^'li-
ninnii, Uoili-utunptwnmlol M>. ilit/ii iIiin Vb. itnl.
hntccarf, fri. hrmiuer, ii»i'li8|iiin<n Vjjl. D/. H3
frriitr»: Markcl 18 (u. 14r>, wo nitii. hnika — fr/..
ftrni/McrV
1817» mil. brAmbozip (nlul. hriimlirrif). Brom-
b*«ri>: fr/. fr,iiul„.,^c v^•l. Hi 5^7 .-. r.
13181 br*ur«, -»11 /'., {Tote, Kranko ((Jroniat.
vet 809, 2 u. 41; it«l. hruiicti. Khiiii'. Vonli'r|ifi>to ;
ruDi hrtinea: rtr. hrniinca. iiiiUTv Hanillliu'lu-;
prpv. hranca u. brniic-s, Zwi-ij^, Javuii hntnciil-:, iiiit
Zwi'i|^<n versiOioii; frz hrniiclie (u. hninc); nltspiin.
altpt^. hranca. Vj»l. Dr C3 /iriuicii ; Griibpr, ALL
I 262; Th. 4W; Npiininnn, Z V H9(i, wo hram-n aiis
bi-ramieii ab(;i'l<-iU>t winl; Kiiiiscb, Jalirb XIV 336
(das Vorkoinnii'ii «los Wnrlcs in ilcr simtcii Lutiiiitiit
win! naobcowiosiii): W. Mcwr, Z VIII 212.
13191 (,'oriii. brand- labd. '<r(irif, a;;s. brand,
altn. hrnnJr). Sohwortklinjje, eij;ontl. Feiiorstrnbl
oder Funkc; ital. hrniiilu, Klin^e, ZiiKaiiinii-iisi'tziiiif;
braMil(i)-\-.stncco (= dtsch. Slack), WiirfspeiT, vj,'l.
Dz 359 .«. r. ; prov. brun-s : aitfrz. brant, liraitc;
cat. (altval.) bratit. Uazu «las Vb. ital. brnndire,
(die Klingo) Bohwingi'n; prov, liratiiiar, brcnnon,
u. branitir; frz. (brainier, woraiis nacb Korster,
Z II 170, zur Unterschoidimij von braiuler. brennen)
branUr u. braiulir, abgideitot lirandiller, dazu das
Sbst. braude. braiidetle, branddloire, Schaukcl, vgl
Dclbonlle, R XVII 286; span, blmidire; ptg.
brandir. bhimllr. Von *brandarc, bronnon, ist ab-
ffelcitot prov. fcr(iHrfo-.s, Fackel, (Tz.brandnn, span.
blandi»,. Vgl. Dz 63 brandn; Maokel 59.
1820) porm. ♦brasa (oder *fci-a.<n.''l, dancben viol-
leicht *braso (vgl. Mackel 37), gliihcndo Masse;
ital. bragia, brascia, bracia ; prov. brasa; frz.
ftre.ve, braise (aitfrz. auch brasoii); span, brasa ;
ptg. brnza; in samtlichen Sprachen hat das Wort
die Bcdcutung ,,gliihende Kohle", dazu das Verb
*brasare (ital. ab-braqiare, rtr. brasar, barsar,
frz. em-bra^er, anziinden, aitfrz. auch brasokr,
rostcni. Vgl Dz 63 ftrni/in; Mackel 37. Vgl. No 1321.
1321) [mlat. brasiUnm, eine Uolzart zum Rot-
farben: ital. brasile (neben cerzino); frz. bre^il
(palatales /); prov. brenilh-s; span. ptg. 6rrt.«('(;die
Sippe gehort jedenfalls zu *brasn: Dz 64 brasite
will briza (zu briser, s. unten bris-) als Grundwort
ansetzen.]
1322) [bratta, Schmutz, Kot, unaufgeklartes Wort
des geiiues. Dialekts; davon ital. im-hrattarc, be-
schmutzon, shratlare, reinigcn, vgl. Dz 359 bratta.]
1323) ahd brecha, VVerkzeug zum Brechen; frz.
br'eche, Bruch, Liicke, Scharte (davon als Frcmdwort
ital. breccia „rottura nello mura di una citta";
ob damit auch breccia „ghiaia, specie di marmo
che par formato da piccoli sassolini" identisch ist,
mufs dahingestellt bleibcn, doch ist es wahrschein-
lich). Vgl. Dz 532: Caix, St. 219; Th. 93.
1324) ahd brSchan, brechen; ital. (dialektisch)
s-breccare (mental.) „rompere'", venez. s-hregar etc.,
vgL Caix, St. 506, s auch unten brikan.
1325) bair. brechelin, Pranger; Dz 356 vermutete
in diesem Wortc oder auch in mhd. britdin,
„Zaunirlien", das Grundwort zu ital. berlina, a.
oben bera.
1326) ahd. brScho, Verletzer, Gebrechen, Fehler;
itsL bricco, Schurke (Fremdwort?j; prov. brie,
bricnti : fri. brin, bricaii. Tlmr (h. (i. Paris, K IX
626), liettler, Scbi'Ini. Spit/.bwbe, dnzu bricoiiie,
Tlmrlieit. Vgl. D/. 67 hriVc»; Mackrl 106; Horning,
USt IV 32H (biindelt liiinptxachlicli ij)ii>r die Dedtg.
des WortcH, deHwii llcrkunft, weil Kowidil briga als
iiuch brtchii niclit jinnchniliar Keion, alx uoch d'inkol
bczrichni'twird.cf. GrolH«r,Z IV 461); G. Parin, Alcxiun
187, K V 379 IX 626, XII 132; Sottegast, RF I 242,
wollto /inrofi HiiK iiltsiicliH. wrrkkio ( - got. irakja)
„LandHtri<lrli(>r" licrlriti'n, waNniclil bcfriedigi'ii kiinn.
1327) nord. brodda, kiirzcs MesNor; <lii/.ii vicll.
frz lireltf, Hiobcr, ScliliigiT, ilazu das Vb. Iiretitilter,
Dz 033.
13281 I'brog», -am /'., Hretl; rtr. Iiraja „a88o",
AG I 360 Z. 1 v. o.|
1329) altnfriink. 'brelltiillio = aitfrz. brcmne,
nfrz. Iirrmr, Hras.sc, vgl. Mackol p. 89.
germ, brfknn s. brikaii.
1330) altn. brekl, irn Mot verburgonii Klippe;
davon viellciclit «pan. bricii, Santlbauk, vgl. Dz
433 s. V.
1331) germ, bri'man (ah<l. Iimnnii, mhd. brcmen),
briillen ; ital. bramnrc (nacli «twas schroioii), vor-
langen, begehren ; rtr. bramar, gliihond wlinschen ;
pro V. /(niMKir, t<jnen lasson; (rz. Iiramer, schreion.
Vgl. Dz 63 bramare; Mackel 80; Th. 92, wo be-
merkt wird, dafs liramnre viel!ei<-ht zuiu kolt. Stamm
brcmm- gehoro, obwohl gogcn lirimaii an sich uichts
oinzuwendcn sei; Mackel a. a. 0. stellt noben briimav
oin *brammon, das niit ,,bruinnien" zu *briinma)i
(st. V.) gelioron wiirde, ;ils niogliches (jruntlwort hin.
1332) ndl. breiue (eugl. brim), Rand; davon frz.
berme, Wollabsatz. vgl. Dz 521 s. v.
1333) bask, brena (= be-erenn, besato Tiefo?);
span brena, niit Gcstriipp bedeckto Felssehlucht;
ptg. brenha. Vgl. Dz 433 brena.
1334) kclt. Stamm breiiiio- (? davon bret. brenn,
neuir. bran, Kleie, doch konnte das neuir. Wort
auch aus engl bran ontlehnt sein, vgl. Th. 48);
ital. (dialektisch) brinna (sard. I, bran (piemont.)
Kleie; prov. aitfrz. bren, Kleie; nfrz. bran,
Kot, Abfall; altspan. bren; span, brana, abge-
falleno Blatter odor Baumrinde. Vgl. Dz 05 brenno,
Th. 48. Dz 68 halt auch prov. frz. a rag. brin,
Faser, Halm, ptg. brim fiir gleichon Ursprunges
mit bren etc., schwcrlich mit Recht, eher mijgen
die Worte mit kymr. brig, briggn ,,Gipfel der
Baume, die oborsten Zweige", auch „Hauptliaar"
(vgl. Th. 49) zusammenhangon. Ein italianisiertes
Dem. zu brin ist briUo (aus *hrin-id,(i), ein Baum
(Salix felix L.), vgl. Flechia, AG II 42 ff.
1335) dtsch. (dialektisch) Brente (vgl. aber Grimm,
Wtb. s. r., wo die deutsche Herkunft des Wortes
angezwoifelt u. romanischer Ursprung fiir moglich
gehalteu wird); ital. hrenta, Weinfafs; genf.
brande. Vgl. Dz 359 brenta.
1336) bret, bretonisch; prov. bret (bretonisch,
also fiir Romanen) unverstiindlich redend; (frz.
bretonner [h. Sachs ist nur das Part. Pras. ange-
geben], bretonisch reden, unverstandlich sein (auch
das gleichbed. hrrdaiiiller?). Vgl. Dz 533 *■. v.
1337) iltsch. bretling fiir hretiin), kleines Brett;
davon viell. aitfrz. hn-tenc. berlenc, betlinc, bellin,
Brett zum Wiirfelspiel, nfrz. brelan, ein Karten-
spiel iKrimpelspiel). dazu das Vb. hrelander, Karten
spielen; span, tierlanga, ein Kartenspiel. Vgl. Dz
533 brelan; Mackel 84.; G. Paris, R VIU 618 (G. P.
will brelenc in Zusammenhang bringen mit dem
ital. Adj. bilenco, schief, krumm, das nach Caix,
St. 10, aus bis + ahd. 82irtA; entstanden ist; Dz 357
133
1338) Brett
1848) bris-
134
vermatete in dem zweiten Bestandteile von bUenco
das deutsche link). I
1338) dtach. Brett; davon vielleicht durch An- 1
tritt romanischer Suffixe ital. bertesca (daneben
baltresea). Fallturm, Fallbriicke, u. predelta (von
streng ahd. pret), Fulstritt. -schcmcl; pro v. ber-
tresca, eineh6lzerneBefe3tigunfr(u. 6i'erfo/a,Schem(>l);
altfrz. bretesche. Vgl. Dz 49 berteaca und 391
predella; Mahn, Etyni. Uuters. 121. Fiirster, Z VI
113, setzt *bnttuca (v. britt = Britto) als Griind-
wort an u. vergleieht ital. saracinesca. F;illgitt«r,
v. Saraceno. — In Tirol u. Friaul ist dtsch. Brett
al8 breg etc. erhalten, vgl. Gartner § 19.
1339) (brevio, -are, kiirzen; nur in Zusammen-
setzungen erhalten: frz. abreger etc.)
1340) brevls, e, kurz: ital. breve, brieve; prov.
brieu. breu : frz. brief, bref: span. ptg. breve.
Das Wort ist aiich in den rem. Sprachen, in denon
es sich findet, halbgelehrt, es ist namentlieh durch
curtus (s. d.) verdrangt worden.
1341) ags. brice, Bruchstein; ital. briceo, Ziegel-
stein: frz. hrique. davon die Dem. briquet. Feuor-
zeug, u briquette, Lohkuchen. Vgl. Dz 67 briceo 1 ;
Mafkel 93. Sieh auch unten brig- u. brikan.
1342) germ, bnda, Ziigel; ital prov. brida;
frz. bride, davon abgeleitet altfrz. brldel (aus
altdt. brxdil konnte das Wort erst in spater Zeit
entlehnt sein. da bridil ein 'britle ergeben mufste,
8. ital. briylia, vgl. JIackel 110); span. ptg.
brida. Ahd. pritil ist viell. Grundwort zu ital.
predella, Zaum, falls das Wort nioht von hrett,
pret (s. (1.) herzuleiten ist, was die Bedtg. allerdings
schwerlich gestattet: ital. brettine, Ziigel, wird von
Dz ebenfalls rait brida zusammengebracht, es geht
aber wohl auf *retina (frz. rene) zuriick u. lehnt
sich nur im Anlaut an brida an. Vgl. Dz 67 brida.
1343) kelt. Stamm brigr- (davon altir. bri aus
*brix, *brigos, Berg, Hiigel, kymr. com. bret. bre,
Berg, Hiigel, gallisch briga, woruber zu vgl. Gliick,
Kelt. Xamen etc. S. 126; von dem erweiterten
Stamme briqant-, brigantin- ist abgeleitet der altbrit.
Volkername Brigantei, ,,die Hohen", „die EJlen".
vielleicht auch ,,die Bergbewohner' bedeiitcnd, vgl.
Th. 49); von dem Stamme brig- will Schuebardt,
Z rV 126, ableiten mail, hricol, pi em. piac. hrik,
Hngel, vorspringender Fels, schriftital. bricca,
rauhe Gegend. vgl. dagegen Th. 49; die Worte
scheinen von brikan (s. d.) nicht getrennt werden
zu diirfen.
1344) kelt. Stamm brigft- (davon altir. brig, Sbst.
u. Adj. Kraft, kraftig; neuir. gal. brigh ,, substance,
essence, elixir, juice, sap'); davon ital. brio, Leb-
haftigkeit, brinso, lebhaft (Ascoii, AG HI 454,
wolltc diese Worte mit ehrius, ebriosus in Ver-
bindung bringen), auch brivido. kalter Schauer (von
Dz 360 unerklart gelassen) ist hierher zu ziehen
(vgl. Forster, Z V 99); wegen abbnvo, aljbrivare
siehe oben abripo; prov. nbrivar, in rasche Be-
wegung setzen (doch konnte das Vb. wohl mit ital.
abbrivare = ab-ripare zusammenfallen, da indessen
auch ein Simplex brivar vorhanden ist, so darf
abrivar auf bri(id zuriickgeftihrt werden); altfrz.
abrive (mit Anlehnung an brief auch abrieve,
abrevie), schnell, hastig; span, brio.'io, kraft-, mut-
voll. Vgl. Dz 68 brio: Th. 50; Ascoii, AG UI 454;
Forster, Z V 99.
1345) got. brikan, brechen u. kampfen, ringen
(vgl. das Sbst. brakja, dasEingen); moutal. breecare,
venez. s-bregar, viber welche zu vgl. Caii, St. 506,
gehoren nur mittelbar hierher, da sie ahd. brechan
entsprechen, desgl. lomb. brica, Kriirachen, vgl. das
gleichbedeutende schriftital. bricia, briciola, daztt
das Vb. briciar, Worte, die trotz ihres ci von briceo
nicht wohl zu trennen sind, s. Ascoii, Zischr. f.
vgl. Sprachf. XVI 125, Mussafia, Beitr. 37, andrer-
seitsTh.93 bri-ter: ferner schriftital. briceo, Bruch-,
Zicgelstein, bricca, Bruchland, rauhe Gegend, s. No
1341: wahrscheinlich gehort aber zu brikan ital. bri-
gare (im Wettbewerb u. Streit mit andern eifrig) nach
etwas trachten (davon das Pt. Pras. brigante, un-
ruhiger Mensch, Aufriihrer), dazu die Sbst briga,
Streit, Unruhe, Cngelegenheit, Sorge, brigata, eine
Abteilung von Personen, Gesellschaft; rtr. bargieda,
bergadu, vgl. Ascoii, AG I 140 No 124; prov.
bregar, brechen, (auch streiten?), brega, Streit;
frz. broyer, zerreiben, zerstofsen, dazu die Sbst.
broie, Brechbank, altfrz. brie, Streit, Unruhe, Larm;
(briguer, brigiie, brigade, brigand sind dem Ital.
entlehnte Fremdworte, wie schon ihr g\ u] beweist,
das d statt t in brigand beruht wohl auf Anbildung
an marchand u. dgl.) ; iiber brique, Bruch-, Zicgel-
stein u. a. s. oben brice; cat. bregar, (Hanf)
brechen, streiten; span, brigada (sonstige Worte
der Sippe scheinen ganz zu fchlen) ; ptg. brigar,
zanken, briga, Zank, brigao u. brigador, Zanker,
brigade. Vgl. Dz 67 briga (wo Dz die Worte briga,
hrigare u. dgl. [aber nicht broyer u. dgl.], freilich
nur vermutungsweise, auf einen kelt. Stamm brig,
dessen Grundbedeutung ,. Unruhe, Geschaftigkeif
sein mochte, zuriickgefiihrt wissen will): Storm, R V
171 (hier wird zuerst brikan als das Grundwort der
gesamten Sippe aufgestellt); Baist, RF 1 138; Mackel
78 Anm; Ascoii, Ztschr. f. vgl. Sprachf. XVI 125;
JIussafia. Beitr. 37 (s. unten bris-). Sieh auch
oben die Artikel brecho u. brice.
1346) altn. brim, lleeresgebrause, Brandung;
altfrz. brin, Gebrause, Gewalt, Stolz, vgl. Ltz 533
s. v.: Mackel 93.
13471 dtsch. bring dir's! (Zuruf beim Trinken);
daraus ital. brindisi, das Zutrinken, das zur Ge-
sundheit jemandes Trinken, vgl. Dz 360 «. v., wo
aufh frz. brinde, der Zutrunk, u. span, brindar,
die Gesundheit jemandes ausbringen, auf denselben
Ursprung zuriickgefiihrt werden.
1348) kelt. Stamm bris- (als Nominalstamm mit
f- Suffix erweitert brist-, davon abgeleitet altir.
brixsiyn, ich breche, wo also .ss aus s-( entstand,
bret. bresa, zerknittern, vgl. Th. 94), brechen; davon
ital. (lomb.) brisa, Kriimchen (dagegen gehort
bricia etc. nicht hierher, s. oben briliani; prov.
bri-sar, (zer)brechen, qualen. dazu das Sbst. brisa,
Bruch; frz. briser. brechen, dazu das Sbst. 6m,
Bruch, Komp. debri^er, dazu das Sbst. debris,
Triimmer; abgeleitetes Vb. prov. brezdhar, frz.
brhillir, zerbrockeln. Vgl. Dz 533 briser (Dz denkt
entweder an Ableitung von einem kelt. Stamme bris-
oder von dem ahd. berstan, vgl. dazu Scheler im
Anhang 7861; Th. 93 (wo die kelt Herkunft nach-
driicklich verteidigt wird); Ascoii, Ztschr. f. vgl.
Sprachf. XVI 125 (A. fiiJirt einerseits briga etc.,
andrerseits bricia etc. auf das sei es keltische sei
es germanische Wortpaar *brica, *bricea zuriick,
vgl. dagegen Th.'s a. a. 0. sehr begriindete Ein-
wendung) ; Mussafia, Beitr. 37 ; s. auch oben brikan.
— Moglicherweise ist ebenfalls von dem Stamme
bris- herzuleiten die weitverbreitete Benennung des
kalten oder doch kiihlen(Nord)windes: (ital. brezza),
mail, brisa, rtr. brU-icha, frz brise, span. ptg.
brisa, briza, (engl. breeze), das Wort wiirde ur-
spriinglich so etwaa wie „Bruch in der Luft, Bruch
9'
135
1349^ briM
IHfil) hiQ, brn
1.%
der nihigvii Atnio«pliiin<, dor \Viiul«tilli'" bcdmitot
halx'ii. Di Gti hrfi:», wolrhcr iUr Wort «1« von
Hiisirhi'ivr Horkuiift U-toicliiiot, ii. Sthiichnnlt, K IV
265, «iiid );(<iipi^t, /iriMi ii. dns Klcirbbcili'iiti'iulo,
I'btMifnlU 11. /war nnmoiitlirli aiif riitiscbi-iii tioliiolo
wt>ilvt'rbr»'itoto l>ig,i (/ik.m/iii. /ii,<i7«i) im iiloiitilitii'ri'ii ;
Caix, St. 221. voniiiitot /iisaiiiinonliiinf; zwiHcluMi |
hrkMi 11. ^rlK•(•ll^ „iiri|ii!i iiiiiiiita i> K''1''''-'«". vcihv..
hrmta (brcso. b4>r(; cttlaliroiia) ..briiiii". Die j;aiiio
Wort«ip|H< Iwliirf iiocb sobr di-r riitoriiiuOiiiii};. Das;
d(trfti> iinU<*spn jvlil kcIioii .siohiT si'iii . ilafH hri.iu \
mit hisa otyniob<)o>ii'b nirht.i i\i .si-balYoii bat. tiuii-
dem dafu K'titi-rt's '-- abd. hisii, Krictwind, int. vj;!.
Klu):v >. r. /<i>.«c. \i!\ aiirb Miis.'salia, Ucitr. 38.
— Hinsiohtlicb do.s ital. hntza stulltc Uz a. a. 0. j
Entsti'biin^ aiia {o]rfi!a ■" *aiirUia v. tiiira als
denkbar bin ii. orklfirto ribreesn fiir au8 ri + (o]re«o
iii8amnioiit;i'Sot/.t.
134')) brisa, -am /.. Wi-introstorn (Coluiii. 12,
39, 21; span, hrimi mit >;lrirbnr Bedeiituii);, vgl.
X)i 433 .V. f.
1360) *bri8oa, -am, HonignaU'; ital. innntuan.
bresca, sicil. rrisca : sard. prov. hre.sca: altfrz.
brenchf: cat. span, bresca. Vgl. Dz (iC hrescn;
Th. 48 (wo koltiscbor Urspriuif; vernoint wird);
Grobcr, .ALL I 252 (wo das volkslat. (irundwort
zucrst aufgostcllt wird).
1351) ajTS. brittian, zorbrecben : davon naub I)z i
434 altptg. briiar, brechen.
1352) perm. Wiirzel brO (davon germ. *hrojuii
[mit off. o), rabd. bnicjen, nbd. briiben ; got. *hrodjan ;
abd. bruot)\ altfrz. bruir u. broir (mit off. o),
verbrenncD, brouir. norm, brotier (,,germ. brojaii
gab stammbetontc Formon mit «i aus uei, enduugs-
betonte mit oi d. i. offenos o + i. woraus in bi>-
kannter Weise spater goschlossenes o -\- i. oiii vvurdo,
also broir mit gescbloss. o, brouir: norm, brouer
untorscbeidet sicb mir durcb die Konj ligation".
Mackel 31). ilazu Vbsbst. norm, brmif, Briihe. Vgl. !
Joret, R IX 118. desscn Aufstollungcn von Sucbier,
ZIV 473, u. Mackel 31 erganzt u. berichtigt werden.
a. auch unten bru u. Dz 535 brouir, wo mit diesem
Verb piem. brae, brove, venez. broare. mail, ■ihrajd
zusammengestellt wird.
13531 kelt. Stamm broce-, spitz (davon altir.
brace, der Dachs, so genannt wogon seiner spitzen i
Scbnauze) ; auf diesen Stamm scbrinen ziiriickgefiibrt
worden zu miissen: ital. brocco, spitziges Holzcben,
Pflock, Schofsling, Keim, brocca, oben gespaltene
tjtange, brocca. Krug. so geiiannt wegen seiner
spitzen Scbnauze [das Wort hat mit gr. nQo^ovi \
niohts zu schaffen), broccare, an.spornen: prov.
broca, Spiefs, broc-s, Krug; frz. troche (Spiefs),
Scbmuoknadel, dazu das Vb. broclier, wovon wieder i
abgeleitet brochure, die mit Nadeln zusaramenge- :
heftete Schrift, brocart, durcbwirkter Seidenstoff, .
broc. Krug; span, broca , Bobreiscn, brocado,\
durcbwirkter Stoff; ptg. broca, Bohrer, dazu das [
Vb. brocar etc. Vgl. Uz 68 brocca und broccu : \
Scheler im Anhang 7U; Th. 50, wo zuerst eine
klare Zusammenstellung der Wortsippe gegebeu ist.
Ronsch, RF II 475, setzte gr. fi'joyog als Grund- j
wort an: Canello, Riv. di fil. rom. II 111, woUtc
brocco etc. nebst borchia (s. bulla) auf gr. noo/^
zariickfubren. — Auf den nasalierten Stamm bronc
scheinen zuruckzugehen : ital. bronco, Stamm, Stock,
davon abgeleitet broneone, abgehauener Ast, Wein-
pfabl; frz. bronche, Strauch, bronchcr, strauchein, ,
vgl. jcdoch Forster, Ch. as II esp. S. 425 ( Dz ver- i
gleicht hinsicbtlich der Bedeutung cespo, Strauch, |
cei>i>icarc. straucbolii; daii Doutschu ilarf man uicht
ziir Vi-rgleicbiing bcranzii'bcn , vgl. Klugc untor
„8traiicb>'ln"); a 1 1 h pan. fjiiiiic/ni, Ast; d.is span.
f>tg. Adj. briiiico. plump, rauli, darf man uicht
lU'rbor /.icbvii, I's int cntwcdor = It. bronchus odor
iia.-b Haist, Z V 667, — It. raucus. Vgl. Dz 6»
/iiiiiiro (It/ will die Worto von ahd. brucb. ndl.
briik, ctwas .\bgebriicbeno8, berluitun).
ahil. brod s. bru.
1364) iillii. broddr, Spitzi' (abd. brurl, i>rort);
davoii will ('ai\. St. 214. ital. bonloni ,,Hpiintoui
didlu |H'iiiK', pi'li rllli" aliloiten.
1365) ndl. bruok. How: pir. lirniK/ues, Hosen,
vgl. Dz 636 .s. r.
136(5) ki'lt Staiiiin broK-, brorri- (davon ir. bruif/,
kymr. corn. brut, 'no, Bozirk, tiogi-nd, Land, gall.
Allo-broijcs , 8. (iliick, Kelt. Niinien 21), Th. 60);
auf dii'scn Stiimui scheinen ziiriickgeluitot wordon
zu miissen: ital. brolo, bruolo, brinjlio (= *brog-
ibj), Kiichcngarten; prov. broill-s, brurlh-s, GobUscb,
GohiJlz. danuben bruelha: frz. breuil, eingcztLuntes
Gebiisch, Briibl, dancbeu altfrz. bruilte. Vgl.
Dz 69 broi/lio, Th. 60. Ptg. (a)brolhur, sprosson,
sowie ital. braiilin. Tumult, frz. brouilbr, brouillou
u. dgl. Iiaben mit dem Stainmu brotj nichts zu
schaffen, s. unt«.'n bru. — S. aiicb Canello, AG III 401.
1357) gr. ^Qovrt'j, Donnor; davon nach Ansicht
italienischerWortforschor ital. broidnlarc, murmoln,
vgl. Dz 360 .v. r. Caix dagegen, St. 13 (womit zu
vgl. l!(2l, erkonnt in hroiiioUtre cine Scheideform zu
{nni)l)rnlt(>I(irf fiir {riiii)brottar<; welches Ictztore
er wieiler aiif *(re)proliHare (v. rcjirohare) zuriick-
fiibrt; eine an uriare sich anlohnonde Umbildung
von brottolure soil arot. balurlare „romoroggiare
del tuono" soin.
1358) brontSfi oder brduti&, -am /'. (v. jiQavtr)),
der Donnorstein (ein Edolsteiu, vgl. Plin. 37, 160;
Isid. 16, 15,24); davon viell. ital. 6ro»i^a n.bronzn;
frz. bronze etc., vgl. iinten "'bruuitius.
1359) ndl. brosekin, broscken (Uemin. von broon,
Leder), kleiner Lederstiefol; ital. borzacchiito, Ualb-
sticfol; frz. brorle(iuin: spa n. fcorccjfuj. Vgl. Dz 61
borzacchiiio.
1360) altndd. brot (mbd. bro^, von der Wurzel
brilt, brut, wie ahd. spro^^o von ipriit, sprut),
Knospe; ital. brusia ,,bolla, pustula", davon ab-
geleitet brozzolo „pa8tello dcUa farinata non ben
disciolto" , briciblo „foruncolo" , neap, brusciolo,
venez. brusohi, vgl. CaLx, St. 223; prov. brot-z,
Knospe, dazu das Vb. brolar, knospen; frz. brout;
span, brota, brote, Knospe, dazu das Vb. brotar.
Vgl. Dz 70 brote: Mackel 32.
kelt. Stamm broxii- s. briixii.
1361) germ. Wurzel bru, bru (davon ags. brop,
ahd. brod, Suppe, ahd. brot, ags. bread, nbd. Brot),
brodeln, brauen, durcb Glut, Feucr boroiton; auf
dieso Wurzel scheinen zuriickgeleitet werden zu
miissen: ital. brodo, Fleischbriihe, broda, Briihe,
die mit dem Safte der darin gekochten Dinge ver-
mischt ist, auch: triibes oder schlammigcs Wasser,
sbroscia „brodacchii)", vgl. Caix, St. 509; auch
broc/lio (aus 6rod-«/<M)), Verwirrung (eigcntl. Brodelei,
Brudclei), Emporung, Aufstand u. dgl., dazu das
Vb. Iirof/Iiare, viell. auch borboqliare. wirr, unver-
stiindlich sprechen, s. auch uiiten bullare; prov.
bro (mit off. o), Briihe, brauzir (gehcirt zu *braud,
brod), verbrennen; altfrz. *brue, breu, Briihe,
davon abgeleitet broet; nfrz. brouet ; norm, brouer,
briiben dagegen ist wohl zur Wurzel bro (s. d.) zu
Ziehen, welche Moglichkeit auch fiir das Sbst. broue
137
1362) bru(c)h
1374) bnixu-, broin-, brossn-
13^
ziraugeben ist, andrerseits gehort brouee, Staub-
repen, vermutlich zur Wurzel bru (das ungefahr
gleichbedeutende hniine aber. iiber «elchea zu vgl.
Dz 535 s. I'., diirfte weder zu bro noch zii bru. bru
gehoren, sondern mit bruire zusaiumeiihan(;;en, wenn
es nicht doch, trotz des Anlaiites, = lat. pruina
ist, der unorganisobe Wechscl von p : b liel'se sicb
vielleicht durch Anlehnung an brouie. brouillard
erklaren); rait dtsch brodehi scheinen ztisammen-
ziihangen hruutlUr, duroheiuander miscben, triiben,
verwirren, brouillard, triibe Luft, Nebel, brouitlun,
als Adj. mischsuchtig, handelsiichtig, zankiscb, als
Sbst. Sliscbniasch , unrein Gcachriebenes, zu ver-
bessernderersterEntwurf eines Schriftstiickes; span,
ptg. brndin, bodrio, eine aus Speiseresten zubereitete
ouppe, Scbniaus, davon abgeleitet broUiata, Suppen-
bettler. Ygl. Dz 69 brodo u. broglio (wo bromller,
brouiUon zu der oben unter broij- besprochenen
Sippe gezogen werden), 534 brouee (Dz vergleicht
dies Wort u. brouillard mit ags. brop, mhd. brodem
f. brodem, dtsch. brodel, brudel, trifft also das
Ricbtige) u. 535 brouir; Joret, K LX 118 (vgl.
dagegen Suohier, Z IV 473, u. JIackel 31, wo eine
treftllch klare Darlegung des mutmafslichen That-
bestandes gegeben ist); vgl. auch Kluge unter
brauen , brodehi, Brodem, Brot, Bruhe. — tjber
sudfranzos. Xacbkommlinge des germ, brod vgl.
Schuchardt, Z XI 492 potroaka.
1362) ahd. nbd. bni[c]h, abgebrochenea Stuck:
prov bruc-s (neben brut-s), Rumpf, vgl. Dz 535
s. r. ; Mackel 25.
*brilcheiis, -urn hi. s. bruchiis.
1363) brtichiis, -um m.. eine ungefliigelte Heu-
schreckenart (Prud. Ham. 229): ital. bruco und
brucio (= *brucheu^), Eaupe, davon viell. hrucare,
das Laub abstreifen, abblatteu; rum. vruh, Mai-
kafer; span, brugo, Erdfloh. Vgl. Dz 71 bruco.
1364,1 altnfrank." brud (ahd. brut, nbd. Braut);
frz. bruy, hru, Schwiegertochter, vgl. Dz 535 bruc:
Mackel 18.
1365) briimS, -am /., die Wintersonnenwende, die
Winterszeit ; ital. bruma, die hartcste Winterszeit;
mm. brumd. Keif: prov. hruma, Xebel; frz. brume,
dicker Xebel; span. ptg. bruma, Winter, Xebel,
ebenso cat. broma. Vgl. Dz 71 bruma.
1366) germ, bran, braun; ital. span. ptg.
bruno ; prov. frz. bruii, vgl. Dz 71 bruno.
1367) [*briinio, -ire (v. germ, brun), braunen:
ital. brunire; prov. frz. brunir ; span, briiiiir,
broiiir: ptg. brunir, im Span. u. Ptg. bedeutet
das Vb. aueh „polieren", welche Bedtg. es auch im
Frz. haben kann. Vgl. Dz 71 bruno.]
1368) [*bruiiitiiis, a, mn (v. germ. 6ran),braunlich,
wird von Dz 69 als Grundwort aufgestellt zu ital.
bromo, Metallmischung. Bronce ; frz. bronze; span.
bronce (u. brozne): dazu das Vb. ital. (ab)bronzare,
leicht versengen, schwarzen, frz. bronzer, erzfarben
machen, alt span, bronzar; ital. ist auch ein Adj.
bronzino, erzfarbig, vorhanden. Der Ableitung der
Sippe von *brunitius stehen lautliche, von Dz wohl
gewiirdigte Schwierigkeiten entgegen, die so erheb-
lich sind, dafs man besser auf das Grundwort ver-
zichtet, namentl. ist die anzunehmende Verschiebung
des Hochtons bedenklich u. kann durch ital. pincio
aus piniceus [?] kaum gerechtfertigt werden, eher
konnte man glauben, dais das Subst. bronzo aus
dem Vb. bronzare = *brunitiare abgeleitet sei, doch
dabei darf man sich schwerlieh beruhigen (u ; o."),
Oder aber man leite bronzo wie broma (s. unten)
von *prunius ab. Nicht undenkbar ware, dais
! hrontea (Plin. 37, 150) das Grundwort ist. Die
sonst in Vorschlag gebrachten Grundworte —
[o]bryzum (scil. «MrMm, gr. Ofipv^ov aci\. /pvalov);
pers. burintj od. pirinij, Kupfer; engl. brass — er-
weisen sich ills durchaus unannehnibar: es gilt
dasselbe auch von Baist's in Z V 558 hochst unklar
ausgesprochener Vermutung, wonach bronzo mit
bronco auf It. raucua zuriickgeben soil. — Venez.
bronza, gliihendo Kohle, wird von Ascoli, Ztachr.
f. vgl. Sprachf. II 269, von *prania, von Storm,
R V 173, von *prunicea hergoleitet, vgl. auch
llussafia, Beitr. 38: Dz 69 hatte an das deutsche
Brunst gedacht. Keine dieser Annahraen aber ist
sonderlicb wahrscheinlich.
1369) altnfrank. brannja (ahd. brunnja, altn.
brynja), Panzer; prov. bronha (mit off. o); alt-
frz. bronie, broigne (mit off. o). Vgl. Dz 534
broigne, Mackel 21.
1370) kelt. Stamm brils- (davon altir. bridm, ich
zerschmettere) ; auf den Stamm brus scheint zuriick-
gefiihrt werden zu miissen altfrz. bruscr, bruiser,
zerschmettern, vgl. Th 94: Dz 536 dachte an ahd.
brochison als Stammwort.
1371) *brusciis, a, um (zusammenhangend mit
bruscum ., tuber aceris arboris intorte crispura" :
Plin. X. H. XVI 68). knollig, knorrig, kraus, rauh,
ist das mutmal'sliche Grundwort zu: ital. bru^co
Sbst. Myrthen-, Mausedom, Adj. rauh, herb, miirrisch :
prov. brusc. Einde, bru.fca, Gerte; frz. brusc,
Besenheide, brusque, unpoliert, rauh, barsch, dazu
das Vb. brusquer, barsch anfahren; span. ptg.
brusco Sbst. (auch -a) Mausedom, Adj. barsch. Die
Substantive mogcn indes unmittelbar auf bruscum
zuruckgehen. Vgl. Storm, R IV 352, Baist, Z V
557. Dz 71 leitete das Sbst. von It. ruscum, Mause-
dom, ab u. nahm Verstarkung des Anlautes an (so
auch Grober, ALL I 252), das Adj. aber von It.
labruscus (wovon nur das Fem. belegt ist: uva od.
vitis labrusca, wilde R«be, Klarettraube. Colum.
8, 5. 23i. beide Ableitungen aber sind sehr bedenk-
I lich, nanientUeh die letztere. Canello, Riv. di fil.
' rom. II 111, leitet das Sbst. von ru.icum, das Adj.
1 von rusticus ab. Vgl. auch Grober, ALL I 252
I (stimmt Dz bei).
j 1372) [germ, brust (got. brusts) scheint (?) in An-
I lehnung an lat. biistum, Grabmal, das Grundwort
1 zu sein zu ital. busto, Buste; prov. bust-z ; frz.
buste m.: span. ptg. busto. Vgl. Dz 75 busto.
S. aber unten bQstam.]
[*bruttiis s. brutus.]
1373) brutus, a, um, schwer, stumpf, unver-
! niinftig, dumm, tierisch; ital. britto, roh, gefiihllos
u. brutto, ungestaltet, unbearbeitet, roh (,,il rad-
doppiamento e qui normale, come in venni, legge
: da veni, lege-, e serve a compensare la lunghezza
originaria della vocale", Canello, AG lU 401, wo-
durch das von Grober, ALL I 253, angesetzte Sub-
I strat bruttU4> entbehrlich wird); rtr. biirt, vgl.
Ascoli, AG I 361 Xo 59: span, bruto, roh, und
hurdo, grob, vgl. Cornu, R VII 595 (Dz 434 woUte
burdo von arab. fcorrf ableiten, s. obenbord): ptg.
bruto, roh. Vgl. Dz 360 brutfo.
1374) kelt. Stamm bruxn-, broxn-, brossn-
(davon ir. 6 ross«rti, brosna, Reisbiindel): auf dieseu
Stamm scheinen zuriickgefuhrt werden zu miissen :
prov. brossa (mit off. o), Gestriipp, Heidekraut;
altfrz. broce (mit off. o), Grenzgebiisch, PI. wUstes
Heideland, vgl. Schuchardt, Z \l 423, nfrz. brosse,
auch ,,Burste"' bedeutend, dazu das Vb. brosser:
eine Ableitung ist wohl broussailles, Gestrupp; span.
l.H>«
IS7K) Itrvwml
13»8i Itiiflf)
140
ftru.M, Abfitll von Ratimrinde, Sp&hno, niioh : Kilnto
(«{«ni'lx'n lirM.M ». hursljn); ptc- '>i(nvi, DUrAto.
Yorniiitlirli lint Mmrliuii); (Ion kolt. Stninnu'» iiiit
(^nn. *lior.ila, •/•iir,>f;ii ritntt^>riinilfn. \'g\. 1>/. 70
hroza: Tli. 61: Mii.ki'l .M ; H.iist. Z V r.tij (H. will
auoli sumi. Iirri'i, H>'i>li'kraiil. in ilio \Viirl«ip|H'
••inl>otirliiMi) \\'l «lu-li unti'ii burstjn.
lS(f>l kyiiir bryiwed (l)r\>t. /irii>r/i. hriiclifd) ist
luoli S,hi'lir. I'ii'l, ^rr^/l^■(, Sliiiiiiiiw.irl m altfr/..
brHsrhrt. hrnhit. iifr/. hrecbrt. liniHllx'in.
(kolt br«» V rrolrA. I
137i>) bita, •am f.. Niitiirlaut <lor kiiuler zur l)c-
tpii-hiiuriK ill's Trankt'n, wio ;)ii/»/iii /ii iliT dor S|M'iai>
iV.irr. 11. I.uril. I<. X.m. SI, 1 (T): .liiv.m vi.lloii'li»
■lurch Koiliiplik.'itiiiii ital. (ivinask. ^viiiu-.s.) Iinliii.
huhii. (;.'triiiik. vjri. 1)1 ;i68 hoho.
1377* bubjilas, nm m. (v. /«>.«, fcori.t?'), dnnob<?n
banias iVen. K..rt. .anil. 7. 4. 21), Biiffel ; ital.
huf'nio, hufolo, vul Flecliitt, Ati 11328; rum. bivol:
prov. hubati-1. hniff-n, briifnl-s; frz. biifflr: .span.
hut'iiln: pt(». Iiiifalo. biibnio.
1378) babo, -00001 m., riiu, Scliuliu: rum.
bubd ^nac-li Cli. .v. r. latitlicli bcoiiiflurst durcli glav.
b¥k(i, (.lohrilUi; span, biihn: ptjj. (;m/V), oino Eulon-
art. VkI. Hi 434 ^M/l...
137'J) pr. pov^itir, 'diva ni., Boulo; ital. bubbone,
Boule, vonez. bohn. Eitor (Caix, St. 230. zieht audi
bua (r. obon hud] hierhcr, was insofern fUr borcch-
ti(ft poltcn kann. als sowolil biia wie hiiho u. hoba
auf interjoktionalom bit beruhon , wolohos in hubo
rodiiplizicrt ist); mm. Ituboin n. bubd : (r 7.. bubo»
u. bube : span, biibmi u. biiba : ptg. biibiio, bubo
n. boubii. Vgl. Dz 71 bubbntic: Caix, St. 230.
13801 bubfileOs, -iim mi.. Ochsentroiber; ital.
bobolcn u. bifolcn. vgl. Flechia, AG II 328, Cancllo,
AG III 382: rtr. biolco. vgl. Ascoli, AG I 459
Z. 4 V. ob. u. 517 No 132.
1381) bubulo, -are (v. bubo), wie der Uhu
schrcien (Antbol. lat. 762, 37 [233, 37]); ital.
bubbotart ..romoregpiare del tuono"", dazu das Sbst
bubbnln ..tuono". davon der Plur. bubboU ,,sona-
glietti tondi ehe hanno in corpo una pallottolina
metallica-, vgl. Caix, St. 231.
1382) bucca, -am/".. Baoke, Mund; ital. bocca,
sard, bucca: rum. 6Mcd. PI. buci. VVange; rtr.
biikn etc., s. Gartner § 200: prov. bora; altfrz.
bochf: nix7..houc)ie: cat span ptp. 6()c(c)rt. Vgl.
Uz 57 bocca: Griiber, ALL I 253. Die Bedtg.
„Backe" hat das Wort nur im Rum. behauptct, in
alien ubrigeu Sprachen ist es auf die Bedtg. „Mund"
beschrankt, hat aber in dieser o.f oris vollig ver-
drangt.
1383) *buccea!e ist das vorauszusetzende Grund-
wort fiir span, bozal. Maulkorb, vgl. Grober, ALL
I 253.
1384) buccella, -am /".. ein kleiner Mundbisseu;
davon naoh Caix, St 212, ital. bonciarelle „fri-
telline, specie di dolce", indem das Wort ,,allungato
sail' analogia dei diminutivi in -arello" nei. —
Aarserdem ital. buccella. kleiner Bissen: prov.
bucela. vgl. Grober, ALL I 253.
1385) 'buccellarifis, -urn m.: davon ital. bozzo-
laro, genues. bu-sciellaju „venditore di fritelline",
vgl. Caix, St. 212.
1386) buccellatum n, Zwieback; ital. lucch.
buccellatii. sicil. cucciddatu, yuccidatu, vgl. Caix,
St. 212.
1387) *bucciouiD «., Bissen; prov. bossi-s; alt-
frz. bousin; cat. boci, vgl. Grober, ALL I 258.
1386) bfieeo, -onem m., ein MenBch mit auf-
g(>blaseii«n Hnckoii, ung<>sRhickU>r Monsch, Tulpol
(i<igi>nll.: grofser, nufgt-blaHenor Mund); ital. /">CC<i
,.Hi'iocoonp, olM'to". vgl. C'aix, St. 210; bocconr,
Mundfilllung, doii Mund Htopfi'inle Masgcii: prov.
boco- : fTi..boucbi)ii, Sliiprtid, ITinpfeii, i-brniiu i)tg.
bucbii (die urspriliigliche lli'dtg. ist also verallgo-
moincrt wurden), vgl. Dz f)2!t bouclicr.
i:iH!M *bai't>(>, -lire, dun Mund vollstopfon; frz.
buurbrr, sl.ipf.-n, vgl. D/. 52!» u. 784 s. r : Littre
.<. ('. stoUt liouchrr zu altfrz. binicbe, (iarbo, Stroli-
wisch, btiiiihii». Itiorwiscli, u. loitot es v. St. Iiosc- ab,
13!IOi biifciilit, -am /. iv. bucru), klcim» Hack»,
riindlicho Erlniliiing (bnccubi iculi , Scliiliiknauf,
Gloss. Isid.); prov. /ck/ii, 'i/uoi, Srliildkiiunr, davon
abgeloitot /j/oi/Micr-.s — *buccularius, Hui'kclscliild ;
frz. bouclc (krois-, ringrormigo Krliiihung), King,
Ringel, Locke, bouclicr . Scliild (altfrz. bode,
blouquc bodoutet nocli Seliildknauf); «pan. bucle,
l/ocke (wuhl aus dum Frz. uiitlolint); ital. buccola
„pendonto degli orecchi"', bticchio „ricciolo", broc-
chkre. -o, kloinor Schild. Vgl. Dz 529 buucte ;
Caix, St. 232.
1391) dtscli. Uuchtvoizeil, daraua durch Volks-
ctymologie frz. benucuil, buaiil : w a 1 1 o n. biiuquette
{= vlaom. boekwci/t). vgl. Kafs. KF HI 491.
1392) bacioii u. bQcina, -am /. (vielleicht aus
bovicina entstanden), Kuliliorn, iiberhaupt Horn als
Blasinstrument; ital. bo^ita (u. biicctnn); rum.
buci», buciuiii: prov. bnzina : altfrz. buisine,
boixinc: span, buchm: (ptp- buzio). Vgl. Grober,
ALL I 253. Die Hauptbedeutung des Wortes ist
allenthalbcn unvcriiuilert geblieben, nur rum. bucium
bcdeutet Schalmei, dann auch: RoUo, vgl. Ch. «. v.
1393) engl. buckram ((lies wicder durch An-
gleichung an buck aus dem arab. barcan, barrac&n),
Barchent; span, huchcrame, bocaraii, bougran (die
letzteren Fornien unmittelbar aus dem Arab.). Vgl.
Baist, Z V 556.
1394) engl. buckskin, Bock-, SchafwoUe, Buckskin,
daraus frz. bouca^sin, Futtcrbarchent. vgl. Baist,
Z V 556.
1395) *buculo, -are ii. *biiciilo, -are, wie ein
Rind briillen ; altfrz. buflhr, dazu das Sbst. bugle,
ein Blasinstrument; nfrz. beuyler, briillen, vgl. Dz
523 .••■. V. u. Scheler z. Dz 784.
1396) bfida, am /'., Schilfgras (Anthol. lat. 95, 2
[1119, 2], Augustin. ep. 88. 6, Donat. ad Verg.
Aen. 2, 135); sard, fcurfa, Riedgras, davon budedda
=i budella. Matte; sicil. buda, Stopfwerk, vgl.
Dz 360 .s. V.
1397) inhd. buene, Buhue; davon viell. abgeleitet
ital. hugnnla .,cattedra", vgl. Caix, St. 235; jedoch
ital. bugno, -a, Bienenstock, altfrz. bugnon, neu-
prov. bugno, Baiimstamm, sind schwerlich gleichen
ITrspninges; Dz 360 bufino verglich kymr. bon, ir. gal.
bun. Wurzelstock eines Baumes, vgl. Th. 83, s. oben
No 1277. Die Sippe ital. bugnu, altfrz. bugne,
nfrz. bigne, Beule (s. Dz 73 bugna) kann kaum
damit in Zusammenhang gebracht wcrden, sondern
geht wohl auf ahd. bungo, KnoUe, zuriick, obwobl
Diez' Bedenken dagegen an sich bcrechtigt ist.
1398) baf(f), Lautverbindung zur Bezeichnung des
Gerausches. das durch einen Schlag auf die auf-
geblasenen Backen hervorgebracht wird (vgl dtsch.
puff, poff), davon: ital. bufj'are, ein Platz- oder
Bla.^egerausch crzcugen. herausplatzen, einen Witz
loslassen, Possen treiben, daher die Sbst. buffo,
Windstofs, buffa. Posse, buffone , Possenreifser ;
prov. bufar, blasen; frz. bouffer, die Backen auf-
blaeen, bouffir, schwellen; altfrz. auch buffer.
141
1399^ Biigria
1407) bOlga
142
auf die Baeken schlagen, dazu das Sbst. buffe,
Schlag auf die Backe, wovon das Demin. buffet, das
eiii aufgeblahtes Ding oder Geriit bezeichnet (altfrz.
bufet. Hinterbacken, wallon. hi<fet. Xailelkissen. nfrz
buffet, ein baiicliigcr Tisfh uder vielleicht audi ein
Tisch , welcher, weil zum Prunko dienend, sich
gleichsam aufbliibt. Tisch fiir Silbergerat, Schenk-
tisch, vgl. Mahn, Etym. Unters. 106), altfrz. bufoi,
Pooip: aufscrdera nfrz das di'm Ital. ontlehnte
houffon, mit soinen Ableitungen hoiiffonnerie etc.;
span. ptg. bofe. Lunge, biifar, schnauben, AVasser
aus dem Mundo spritzen, dazu die Entlehnungen
au8 dem Ital. hufon etc. Vgl. Dz 72 bnf. Die
ganze unifangreiche Wortsippe bedarf uoch einer
eingehenden Untersuchung.
1399) Bu^a, Stadt in Xordafrika; nach dieser
ehemals bcdcutenden Handelsstadt erhielten als nach
dem Auefuhrorte die „Kerzen" ihro Beuenuung:
liaX.buijla, prowbugio, {ri.hougie, span, bujia,
biijera, ptg. lumen de Bugia, bujia, buqeira, im
Ptg. besteht daneben ein Masc. bugio mit der Bedtg.
,,A£fe, Meerkatze", weil auch diese Tiere vielfach
aus Bugia bezogen wurdeu. Vgl. Dz 73, C. Jlicha^lis,
Misc. 120.
1400) ndl. bnideleu, buUeu (rahd. biuteln), Mehl
beuteln, sieben; davon vielleicht frz. bluter (altfrz.
auch buUler), Mehl sieben, dazu die Sbsttve bluteau,
blutoir, Mehlsieb (nicht hierher gehoren aber ital.
burattu. burattelhi, Mehlbeutel, prov. bdrutel-s, sieh
unten *l)urrens), vgl. Dz 527 bluter, fiir sicher frei-
lich kann diese Herleitung durehaus nicht gelten,
wie denn Diez selbst der Herleitung von bure.
wollenes Zeug, den Vorzug gibt, sieh berufend auf
altfrz. buretd , das sich also weiter zu buleiel,
blutel, bluteau entnickelt haben wiirde, vgl. auch ,
prov. barutel, Mehlbeutel, das fiir buratel zu stehen
scheint. Diez 431 ist geneigt, aach span. ptg.
harruntar (prov. harutar) , erraten, mutmafsen,
mit altfrz. buleter, neufrz. bluter zusammenzu-
stellen, die Grundbedtg. von barruntar wiirde dann
sein ,,im Denken sieben, sichten". Vgl, unten ,
verniiico. Wedgwood , E VIII 436 , will auch
{bolenge, das Mehlbeutelu, undj boulanger. Backer
(das also eigentl Mehlbeutler bedeuten wiirde), von
buidelen herleiten, iudem er sich auf die Stelle
im Traktate des Walter von Biblesworth (b. Wright,
A Volume of Voeubularies, p. 155) beruft: „De
fine farine vent la flour, halting-clot par la bolenge
le pestour bultingge per bolenger est cevere of brenn
la flur et le furfre demore", wie aber lautlich die
Ableitung moglich sein soil, wird nicht gesagt; fiir
sicher aber darf auf Grund von Wedgwood's Be-
merkung nur angenommen werden, dafs der Biicker
im Altfrz. auch pestour = pistorem genannt wurde.
Am ratsamsten diirfte es sein, an Diez' Herleitung
von boulanger aus boule (Kugel, rundes Brot, vgl.
span, bollo, feines Milchbrot) = It. bulla festzu-
halten, boulanger wiire also der Verfertiger runder
Brote , freilich ist die Bildung des Wortes eine
recht seltsame, auch dann noch, wenn man zwischen
houle u. boulanger mit Dz 530 ein boulange irundes
Brot) einschiebt (boulange, gleichsam *bulla>iea
[vgl. extranea : etrange', also boulanger gleichsam
*bullaneariu.'<), Vgl. auch Scheler zu Dz 785 und
Suchier, Z III 611.
1401) germ, buk (ahd. biih, puh\ Bauch; ital.
bueu u. buca. Loch (der Bedeutungsiibergang wird
dadurch vermittelt, dafs das Wort zunachst. wie ja
auch im Deutschen, zur Bezeichnung des Hohlraums
eines Gefafses u. SchifTes gebraucht wurde), dazu
das Vb. hMcaif, durchlochern ; prov. buc-s, Bauch,
Runipf, dazu das Vb. trabucar, gleichsam iiber-
bauchen, zu Bodcnwerfen, auch : stiirzen, trabuquet-z,
eine Maschine zum Umwerfen, Kriegsmaschine;
altfrz. buc, dazu das Vb. tribuchcr, wovon wieder
tribuchet, mit gleicher Bedtg. wie im Prov., jedoch
bedeutet allfrz. buc auch „Bicnenkorb'- ; cat. buc;
span, buque. Schiffsbauch, trabucar, umwerfen,
stiirzen, trabuco u. trabuquete, Wurfraaschine ; ptg.
bucu, Schiffsbauch, sonst wie im Span. Vgl. Dz 72
buco.
1402) dtsch. Buk, erhohte Grenzscheide; davon
span, bueqa, Grenz stein, vgi. Dz 434 s. v.
1403) al'tnfrank. bnkk- (ahd. bocch). Bock; ital.
becco (das e erklart sich vielleicht aus Anlehnung
des Wortes an becco, Schnabel, wozu der scbnabel-
artig spitz znlaufende Bart des Tieres Anlafs geben
konnte), davon abgeleitet beccajo , eigentl. Bocks-
schlaehter, dann allgera. Fleischer; rtr. buck, bock ;
prov. bocs: frz. bouc. davon abgeleitet boucher,
Fleischer; Baist, Z V 239 No 5, denkt an mog-
lichen Zusammenhang zwischen frz. boucher u. cat.
butxi , botxi , Henker, alt span, buchin, bochin,
boquin, gal. buxeo, Metzger; (Femininbildungon
zu bouc siud vielleicht, trotz ihres befremdlichen
Vokales, biquv, Ziege, u. biche, altfrz. auch fci'sse,
Hindin; mit lat. ibex, ibicem, Steinbock, konnen die
Worte nichts zu thun haben, obwohl Dz 523 biche
die Moglichkeit eines Zusammenhanges nicht unhe-
dingt abweist), s. N0II6I; cat. 60c. • altspan. buco.
Vgl. Dz 529 bouc, Mackel 21 (M. halt auch bouquin,
altes Buch, fiir aus buuc abgeleitet, die Bedtg. weist
aber deutlich auf altndl. boeckin hin); Th. 91.
1404) altn. bukka, niederdrucken, ist vielleicht
das Stammwort zu frz bouquer, ducken lassen, vgl.
Mackel 24; im zweiten Bestandteile von reboucher
(in der Bedtg. ,,stumpf machen") erkemit Scheler
s. c. dasselbe Verb, schwerlich mit Eecht, es durfte
vielmehr mit rehouclur, ,,ZHstopfen", identisch sein,
trotz der. freilich noch aufzukliirenden, Bedeutungs-
verschiedenheit.
1405) altnfrank. bukou (ahd. *biihheii, mhd.
buchen). bauchen, d. i. in heifser Lauge eiuweichen;
ital bucato, Wiische; irz.buer, in Lauge waschen
(das gleichbedeutende. vou Mackel angefiihrte buquer
fehlt b. Sachs), davon vieU. bouee, Dampf, Qualm,
burg. 6((iV. Lauge; (rtr. buadar, in Lauge waschen, ist
wohl anderer Herkunft). Vgl. Dz 72 bucato; Mackel 19 ;
Kluge «. v. bauchen.
1406) biilbas, um m. (gr. /?oA/?os), Zwiebel,
Bolle; ital. bulbo: rum. bolf: frz. bulbe: span,
ptg. bulbo; das iiberall, mit Ausnahme des Rum.,
nur gelehrte Wort hat die Bedtg. ..Geschwulst"
angenommen.
1407) bulga, am /'. lederner Sack; ital. bolgia
iGriiber, ALL I 253, halt das Wort fiir aus dem
Frz. entlehnt, Mackel 23 denkt an ahd. *bulgja.
altn. bylgja, am einfachsten ist es aber doch wohl
ein *bulgea anzunehmen, wie Dz will; Entlehnung
aus dem Frz. ist bei einem so alten ital. Worte
nicht eben wahrscheinlich), dazu das Demin. bol-
getta ,,valigia di cuojo", vgl. Ganello, AG UI 390;
rtr. buhcha. Felleisen, bulnh. Bausch; altfrz.
bolge (mit off. 0), Ranzen; nfrz. bouge, davon das
Demin. bougelte, Riinzel (das aus dem Englischen
entlehnte budget ist stammverwandt). Vgl. Dz 57
bolgia; Grober, ALL I 253; Mackel 23 (M. leitet
die Wortsippe von altdtsch. bulga her): Th. 46
(fiihrt ir bvlg, bole. Sack, Schlauch an); Flechia,
AG II 329, bemerkt: „la parola bulga, secondo che
I4.S
14081 BulR«ni«
1 r.'Ot l>\irriil:i
144
i»bbi»iiu> .Iwllo Fo«to (of. Piiiil i«x KohI 8fi, I),
1- viKV ciillica (>' form' iiiicn ;;i'rnmniriiV'.
MOMI BuliTMruH, lliiljiim', u. (wojjoii dor Hiii-
iu>ipiii); ili(Vii><s Volkt'< /iiiii Manicliiiisnms), Ki't/.t>r:
ilavoii ital. huatrroii (tilosK. voiioz.) -^ luniiifrniif,
Kt'tior, torn-. hiKimi'iir , lii^^>ll, hiiiiiina. I.linc,
Duimnlioit, Vf;l, Sliissafm, Hoitr :l!l, (-iiix, St. Jltl;
fri. Inniijre, Kct/.or, ilavoii violl. riibiiininr. ci^ri'iitl.
ztim Ki't/or wiTilcn, «Tbiirmlioli ««'nlon, vorkriippoln.
Vgl. !>;: f):Ul hiiii.iir ». (UW («i/ioii./rir.
14IKM ballniUK, -um m. ();r. ^ovhftn^), Oclison-
luuip<r, Hi'ifKlmnciT; ilal. /ih/iimo ii. .•(((li/imo, Hoifa-
buiif^er, (lanubon 'imo „con8iinininoiit« <li xtoiiiaro",
vgl. Caix, St. 388; frz. boiilimir (^'ol. W.), Vf;!.
D» SW .<. r.
iu>uf;r. ,'{ot'Axo^»X(( s. rrUkolaku.
Ulot biillili, -am /'.. Hlaxo. Diiikrl, Kni>|>l', Kh|i.soI ;
ital. /">//(i (/ii(//,i). Hlaao, ;...»-.. Stomi.i'l, Marke;
hiorvnH zahlri'icbo Ableitmi);Bn , ilbiT wolfho iiiaii
vrI. Caix, St. 74 : hiipliol» „bolbi, jmstola" (ilas <//
dieses ii. der fcljconden Worto erkliirt sich durob
Einmi8ohunpviin?ii(//ioV''i((;/i(i,,coiifu8ioiie,ti"'i"ltu".
buiilioiu- .,aci'ozzaj;lia di pivi coso", com- u. sidi-
huiilio ,,1'onfusiono", ilazu die Vorl>a fiarbugliare (?)
u. scoiiibufiliare, Sfitmbiijuie „meRcobire. i-oiifondoro",
Caix 7.iobt hierbor aiicb bruglwlo ..piistohi", ini-
brogliare ..confusioiip, viliippo" u. a., indesson ge-
horen dioso Worto wobl zum St. bru (s. d.), bozw.
zu dtsuh. broildn: zwcifelbaft iiiiirs anob bU'ibcii,
ob borchia (mit gescbloss. o), Buckel am Pfor(b'-
geschirr, Nagolknopf, von bulla abgeloitct i.st (fjleicli-
sain 'hiill-cula), vgl. Dz 359 s. v., wo abd. bokn
als mbglicbcs Gruiidwort veriniitot wird, u. Caiicllo,
Riv. di fil. roni. II 111, wo borcici iiob.st brncca,
hrocca u. dgl. (s. oben brocc-) aiif gr. n6i)yjj
zuriickgefiibrt wird: Deminiitiva zu bulla, bolla sind:
bolletta, bullella, biilleHhio, Zettel; prov. bola. biila
(kugelformiger Grenzstciii); frz. boiUe, Kiigel, Kegel.
Klofs, davoii das Eompos. houlc -\- cerser — veraare
(Frequ. zu vertere): boiileversrr, umkugeln, um-
stiirzeii, verkebren; vou bottle ist wobl aucb abge-
leitot {boulange, gloiobsam *bttlla»ea, rundes Brot,
und) boulatujer, gleicbsam *biillaiic{irius, Backer,
vgl. aber oben buideleii ; Deiuiuutiv zu boide ist
bulletin, Zettel (aus dera Ital. entlebnt), hierber
geiifirt wobl aucb billet. Karte, dessen r aus An-
lehnung an engl. bill sich orklart, das frz. Wort
ist danii wicder zu bifilictto italianisicrt worden,
vgl. Canello, AG III 390; span, bola, Kugel, boUo,
Beule, Milcbbrot, boteta. Zettel, bulla, verwirrtes
Geschrei: ptg. bola, Kugel, Kegel (davon bolar,
kcgeln), bulla. Bulle, bulha, wirres Geschrei (die
Bedtg. dieses Wortes sowie des span, bulla erkliirt
sich durch Anlehnung an bullire, Blasen troiben,
spmdeln. sieden, zischen). Vgl. Dz 57 holla.
1411) ['bullico, -are (v. bulla), Blasen treiben,
in unruhiger Bewegung sein (vom Wasser); davon
viell. prov. bolegar , bojar; frz. bouger (in un-
ruhiger Bewegung sein, eigentl. vom Wasser, dann
aucb vou Personen), sich riibren. Vgl. Dz 530
bouger, wo die friihere Ableitung von ahd. biogan
mit Eecht zuriickgewiesen (vird.)
1412) buUTo, -Ire (v. bulla), Blasen werfen,
sprudeln, sieden; ital. bollire, sieden, dazu die
Sbsttve bollore, das Aufwallen, der Zorn. boUone =
frz. bouillon (das iibliche ital. Wort fiir lleisch-
briihe ist aber hrodo, hroddli)) : ferner die Zusammen-
setzung bull[ite] + [c]lixan- = abbollessare „far
bollire", vgl. Caix, St. 130; prov. bullir; frz.
bouillir, davon das Sbst.fcoi<fl/oH, Briihe (das iibliche
Wort fur Kb'isobbrilbe ist abor conmimmr); span.
bolir; span. :abullir ist nicht - Kub-bulliie (so Dz
49rt .V. r. nacli Covarruvian), sonilorn -• .sc/Wiic.
vgl. ('. Micbaolis, R II 88, idontiNcli mil calmllir
ist ;iimbullir. uutortaucbvii, aucb: bograbun; ptg.
hulir Vgl. I)/, 57 bnlla.
1413) bllllo, -lire (.V. b(illa), Hlasi'u wcrl'cn,
sprudeln; davon viidl. ci\\. esbullar, verwirrcn (vgl.
span. ptg. bulla, bulha, wirres (iescbrei), wobl
nuch ptg. e.i-lnilhnr. auspltinderii (ilas «uacc-.s/io/mrc
I nicht wobl liergelcitet wenlon kann), vgl. Dz 57
bolla. — Dz 58 boibogliarr ist geneigt. ;iuf hullarc
aucb ziiriickzufiihren: cat. horbollar . vcrwirren,
I span, biirbollar u. ptg. boibolbar. DIasen worfon,
wozu die Sbatvc span, borhuja, jilg. borhuiha,
I Wasserbluse, Knospc, ja aucb ital. borbogliare,
pic. borboullrr. niurinein, erscbcint iliin als mog-
licherweiso stamniverwandt, docli niaclil ibn aller-
i dings das glcichbodeuton('e it:il. bnrbiiltarr, al tfrz.
j Imrbelff, liedonklich, verniutlicli sind borboijliare,
I borboltare etc. ononiatopoictiscbo (iniiglicborweise
an gr. floijiioiio,; (s. d.], Sclilaniin, sicb anlebnondo
u. i'olglicb auf M'assorgeriiuscb Bezug nebniende)
Umgestaltungen von *barbuliare *barbottare von
barba *barbotta (Dom.), bodouten also eigentl. „in
den Bart hinoin sprechen"; auch span, horbollar
etc. sind viellcicbt rein sehallnacliahniondo Bil-
ilungen. Vgl. No 1050.
1414) altdtscb. *buHJo (ahd. fco?i), Bolzen; davon
vielleicbt ital. hulzoiie, bolcioiw, Bolzen, auch:
Mauerbrechor; \trov. bosso-n; altfrz. Iiozon; alt-
span, bozoii. Dz 58 holzotie war geneigt, ein lat.
*bul[l]-tio von ^«//(1 in der Bedtg. „Nagelkniipf" in
der ik'dtg. als Grundwort anzusetzen, dic^ Ableitung
aus deni Deutschon ist aber lautlich u. sachlich
wcit annehinbarer, vgl. Mackol 24.
1415) dtscli. (schwabiscb) bunte, Spund(loch);
davon viell. frz. bonde, Zapfen, falls das Wort
nicht mit dem Stamme bold- (s. d.) zusamnienhangt.
Vgl. Dz 528 s. I'., Kluge untor ,,Spund". — Frz.
boiidieu. Keil, ist volksetymologische Umgostaltung
des pic. bondeau v. bonde. vgl. Pafs, KF III 498.
1416] ;iltnord. ahd. ags. bur, Haus; davon norm.
bur. Wohniing, woven altfrz. buron, huiroti, Hiittc,
nfrz. buron, Kiisehiitte (in der Auvorgne), vgl. Dz
536 bur: Mackel 19; Pogatscher, Z XII 555.
1417) burii, ac /'. (fiir hurra), grolier Zeug-,
Wollstoff: ital. (nur in Abloitungen erbalten:)
buratto, diinnes, woUenes Zeug, Mehlbeutel (davon
burattare, das Mehl sieben), barattell" dsgl., burello,
grebes Tuch. hurella, finstercr Kerker (wegen des
Bedeutungsiibergangos a. burcu.i); altfrz. bure,
grober Wollstoff, dazu das Demin. buret, oinc woUene
Decke, dann ein mit solcher bedeckter Tisch, daher
nfrz. bureau, Schreibtisch, Schreib-, Anitszimmer;
ptg. buril, grobes Zeug, Sack. Vgl. Dz 74 hujo;
Grober. ALL I 253; Canello. AG III 350. S. auch
unten bureus, burins.
1418) arab. biiraq, Borax, borsauros Natron (vgl.
Freytag I UP); davon ital. borrace ; frz. borax
etc., vgl. Dz 60 horracf.
1419) burbalia (PI. n.7). Eingeweide (Gloss.
Isid.), scheint mit frz. hroHailles, Eingeweide der
Fische u. Vogel in Zusammenhang zu stehen, vgl.
Dz 534 .S-. v., s. auch No 1301.
1420) [*biircilla /"., -us m. ist das vorauszusetzende
Stammwort zu ital. 6«rc/H0, -a, bedeckter Nachen
mit Eudoni; altspan. burcho, eine Art Nachen,
vgl. Dz 361 burchia.]
145
1421) hUnlo
1433) bQtlrQiu
14«
1421) bilrdo, -oiiem »>. u. bfirdiis, •am »i., Maul-
tior (vgl. Isid. 12. 1, 60; hurdo iindct sich z. B.
b. Ulp. Difj. :52 , 49 pr. , burdu.s b. Acron. Hor.
carm. 3, 27, 7); ital. (burdus =^ bordo ie\\\i dem
Schriftital. , jedoch sanlisch ist burda, Hastard,
Nebenschofsling vorliandeii), bordone. langer Pilfjer-
stab (sogenannt, weil er dem Pilger alinlii-he Dienste
Icistet vnc ein ilaultier, indein er ihii stiitzt u. also
griciobsam tra-jtt : vermutlich ist auch bordone, Bafs,
dasselbe A\'ort. obwohl freilicli die Bedeutungsont-
wickelung recht uuklar ist, vgl. dariiber Dz 59 deu
zweiten Artikel bnrdone). Die im Ital. vorhandene
Kedeutungsscheidung zwischen biirdiis uiid burdo
kehrt auch in den iibrigen Sprachcn wieder; prov.
bort-s. bordun-s : al tf rz. horde, boiirt u. (auch nfrz.)
bourdon; span, horde u. hordon; ptg. nur bordun.
Vgl. Dz 59 horde u. bordone: Grober, ALL I 253;
Caix, St. 8.
1422) *burefis oder *burlus, a, nm, neben und
fiir *bflrus, a, uni (statt hiirrus), feuer-, scharlach-
rot (Paul, ex Fest. 36, 12): ital. bujo, dunkel
(daraus erklart sich die Bedtg. von burella. dunkler
Kerker), vgl. Flechia, AG II 330: prov. biirel,
braunrot; frz. buret, Purpurschnecke ; span. &HnVJ,
braunrotlich (auch : grobwoUenes Zeug). Hieiher
gehoren wohl auch ital. huralio{xg\. prov. barutel-s),
wollenes Zeug, Mehlbeutel; prov. burel, grobes,
wollenes Zeug; a It frz bure, grobes, wollenes Zeug,
dazu das Demin. burel, wovon neufrz. bureau
(wollene Decke\ Tisch mit woUener Decke, Schreib-
tisch. Schreibstube ifemer altfrz. hurelel, Mehl-
beutel, neufrz. bluteau, bluloir, Mehlsieb, bluter,
sieben, vgl. Dz 527 bluter u oben No 1400 i; span.
■ buriel: ptg. burel. VgI.Dz74 bujo. Grober, ALL 1253.
1423) germ, burg-, Burg (lat. burgus, flndet sich
z. B. b. Vegetius, s. Georges s. v.); ital. borgo,
kleine Stadt, davon bory(h)ese: prov. bores (mit
off. o), davon horgues; altfrz. bore (mit off. o),
nfrz. hourg, davon bourgeois: span. ptg. burgo,
dav. ptg. burguez. Vgl. Dz 59 burgo: Mackel 20.
1424) burra, -am /'., zottigcs Gewand (Anthcd.
lat. 390, 5 [385, 5j), PL bnrrae, lappisches Zeug,
Possen (Auson. praef. ad Lat. Pacat. 5): ital. borra,
ScheerwoUe, borre, Possen, von borra abgeleitet
horrace,borraggme, borrana, Borretsch (eine Plianze,
borrago L.), sogenannt wegen der haarigen Be-
schaffenheit der Blatter, femer horruccia (aus
haarigem Fell gefertigter) Weinschlauch; zu borra
das Vb. (ab\borrare, mit Wolle ausstopfen: rum.
horantzd, Borretsch: prov. borra, ScheerwoUe, bar-
rages, Borretsch, horrds, grobes Tuch (auch frz.
bourras); frz. bourre, ScheerwoUe, dazu das Vb.
bourrer, i^mit AVoUe) stopfen; span, borra, borro,
ScheerwoUe, WoUe, aufserdem : junges Schaf (auch
borrego). endlich: (Flocken, nichtsnutziges Zeug)
sinnlose Worte, dummes Geschmiere, an die letztere
Bedtg. schliefst sich an das Vb. borrar, sudeln,
klecksen, dazu wieder das Sbst. borrou, Tintenklecks :
borra ja , Borretsch: ptg. borrar, sudeln, borrdo,
Klecks, borragem, BoiTetsch. Vgl. Dz 60 borra u.
borraggine; Grober, ALL I 254 u. Misc. 44 (an
letztercm Orte verteidigt G. die Diez'sehe Ableitung
von borraggine); Baist, Z V 239 (B. will auch
borujo, burujo, orujo, Trester der Traube, u. sogar
gorullo{n), Klumpen, u a. mit borra in Zusaramen-
hang bringen, vgl. dagegen Parodi, E XVII 56, wo
*toluculum (v. volvere) als Gmndwort aufgestellt
wird).
1425) *bfirrfila, am f., Flocke, ein Ding ohne
Wert, Kleinigkeit, Lappabe, Posse; ital. burla (man
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
solltc borla erwartcn) Posse, dazu das Vb. burlare,
schcrzen, u. das Adj. burlesco, scherzhaft, komisch :
sard. 6"rri(/a, ftur/a (6oWa, Troddel); altpr. 6«»'-
laire, Spotter; neuprov. bourlo, Posso; altfrz.
bole, Betrug, holer, betriigen (die Zugehorigkeit <ler
Worte z. diesor Sippe ist jedoch zweifclhaft, es ist
jedoch auch hourle, bourler vorhanden; nfrz.
burlesque ist selbstredend Lehuwort aus dem Ital.);
span. ptg. burla, Posse, dazu das Vb. burlar,
span, auch horla, Troddel. Vgl. Dz 74 burla;
Grober, ALL I 25».
1426)*buiTiis u. *burrieus, -umm. (fur burricus),
kleines fuchsrotes Pfcrd (eigentlich vermutUch:
zottigcs, hal'sliches Pfenl); ital. bricco, Esel.,,
1427) *bursa, -am (eigentl. Byr.'ia, die Burg von
Carthago), Versammlungsort der Kaufleute, Borse,
Geldtasche; ital. frorsfi; sard. 6«.vcia; rum. fcon.jo ;
rtr. buorsa; prov. bossa: altfrz. borse; nfrz.
bourse; cat. bossa; span. ptg. bolsa. Vgl. Dz 61
horsa; Grober, ALL I 254. (Es raufs dahingesteUt
bleibeu. ob die romanische u. iiberhaupt die modeme
Bedtg. des Wortes sich aus dem Eigennamen Byrsa
oder aus dem urspriinglichen Appellativ gr. ^vQoa,
Leder, Fell, cntwickelt hat, doch ist das erstere
wahrscheinUcher.) Cber entlegene ital. Ableitungen
vgl. Caix, St. 216 u. 222.
*busca, *busciis s. *buxa, buxus.
1428) altdtsch. *biirstja (zusammenhangcnd mit
mhd. nhd. borste). Burste; ital. brustia (das iib-
liche Wort fur ,.Bur8te-' ist aber spazsola): span.
bruza: (prov. brossa, altfrz. broce, nfrz.brosse,
spa,o. broza, gehen auf den keltischen Stamm hruxn-
[s. d J zuruck). Vgl. Dz 70 broza ; Th. 61 ; Mackel 24;
Baist, Z V 562; s. oben brnxn-.
1429l*bustar,ursprunglichwohl=6M>(a)-, Leichen-
brandstatte (Charis. 38, 19), dann volksetymologisch
als aus bov- + stare zusammengesetzt betracht^t
u. so zu der Bedeutung „Ochsenstall" gelangend
{bostar locus ubi stant bove^. Gloss. Isid.); span.
boslar. ptg. bostal, OchsenstaU. Vgl. Dz 433
bostar; Grober, ALL I 254. S. No 1295.
1430) bustum «.. Leichenbrandstatte, Grabmal
(in letzterer Bedtg. b. Cicero, CatuU, Virgil u. a.,
s. Georges s. c); davon wahrscheinlich ital. busto
(eigentl. das auf dem Grabmale aufgesteUte Brust-
standbUd des Verstorbeneu), Biiste; prov. hust-z :
frz. buste: span. ptg. busto. Dz 75 busto ver-
warf die Herleitung von bustum, weil der Begriff
dagegen streite (Dz fafste aber bustum nur in der
Bedtg. als „verbrannter Leichnam" anf). u. dachte
an Ableitung von huxida, pyxidn.
'buscida s. unter boxida.
1431) buteo, -onem »i , eine Falkenart, der
Busaar (das Wort findet sich z. B. b. PUn. N. H. 10,
21 u. 135); ital. (nur in der Abltg. bozzago, ahuz-
zago, eine Geierart); prov. buzac-s: frz. buison,
davon huse, davon abgeleitet husart. Vgl. Dz 536
buse; Homing, Ztschr. f. neufrz. Spr. u. Litt. X 245.
1432) butio, -onem hi., Rohrdommel (AnthoL
lat. 762, 42 [233, 421); auf biitio scheint der erste
BestandteU des gleichbedeutenden frz. hutor (mit
offenem o) zuriickzugehen ; neben hutor findet sich
bruitor, das wohl wegen des Geschreies des Vogels
an bruire angelehnt ist: abgeleitet von butor ist
hutorderie, Dummheit. VgL Tobler, Misc. 71.
1433) *butlrum n. (f. butyrum, gr. ^ovxvqov).
Butter; ital hurro, butirro ; (sard, butiru, also
die schriftlat. Form erbaltend) ; prov. buires (neu-
prov. hurre); altfrz. bur(r)e; nfrz. beurre (mit
befremdUchem Vokal); (das span. ptg. Wort fur
It;
U84i l<ntr
lirj> liv/iintiiiN
ll?
..Huttor" ist ntnntfca, miiulfiea'i. Vj;!. (.irober,
AI.l. 1 264: Ciinollo, \G 111 :M1.
U:I4) nltn. batr, lloliklot^ ii1>^'0Rtimi|>fU<g DiiiK;
ilnvon viclloirht fr». hut, /id, Zwwk (ilio «twprllnj;-
liclic< Hoilt^. kiinii p>tti>«oii soiii ; Knl- mlor Sti-iii-
liniifcn, (lor als /iolpiiiikt licim Wcttliiiifcn ii >\ii\.
IxMiutzt wiirilc'), hiillr, Kriltinurni, /iisiiininoiiKotzuiit;
(Ifliiit: hut{()fr, stofsoii, jji'liiirt wolil zii hutmi, '\»{
«biT mi liut :iii(;r);liclioii. Vgl. D/. V,'2 h<i::tt:
Miukol 23.
14:U>> Stiiinin bOtt-; niif oint'ii «iibstantiviBolion
StjiiiiiM liiitt-, (lor viollciclit n«8 iloni Griorliischon
(v^l. ^-/di'ri,-, /ivti.;, Kiiliol, KiaRolicI in das Volks-
liitoin iiliomoniniiMi ward ii. ciiii* i^mfso roinanisclie
WortsipiH' t.uT lii'ii'iflimiiit; urdfsDrcr tiofiifse (I5iiUi>,
KuIh'I u tlj;l.) orzi'iijrto, jrclioii ziiriick: ital. bolte
11. Iiiitla. (lazu liic Dt'iiiiii. hnllniii, kloino» Fafs.
liolti(iliii. Flascho (das iibliciic Wurt fiir ..Flaecho"
ist jodoch/idNfo); TtT.hot; T»m. hnlii, liutd; prov.
/")((i ; nitfrz. hoir (niit olToiicni u. init gosrlil. o),
bodoHtet audi „MonrliS8tiofpl"; nfrz. boiilf (davon
abjp-l. hoiilfiUe). hnltr, Sclilaiioli , Kiibol, StieM
(liotle ill den npdeutiin);cn ..Sclilat;" n. „Kl«mpen"
jrdiort zu hotaii. w. ui. 8., bo/.ilf;lieh dor Hodtg.
(lenko man an heanrou]), ci);enU. ..scboncr Sdilag",
dann ,,viol", wogon hotte, Krote, s. obonfails ?)0('J»i);
rat. span. ptg. bota (Dcmin. bntellti, butctha). Vgl.
Dz 62 butte: Grober, AIX I 264; Mackd 23; Klugc
untor „Biitlo" (K. liiilt dio bptr. gcrraan. Wortsippo
fiir au.i doni Roman, ontlchnt).
batyrfim s. *butTniiii.
1436) mild, butze, Khimpen; davon ital. biizzo,
Baud). — Niclit unniittdbar init biiize, aber wob)
mil doni Vb. hotan (a\\t\. ho^nn), auf «oldies ?(»(2e
zuriiokgolit, steht ansrhoincnd in ctjraologischem
Znsammenhange dio Wortsippe: ital. bozza, Go-
scbwulst, lieulo, audi: grob bearbeiteter Stein, dazu
das Yb. {nb)bozzare, im Groben arbeiton, skizzieren,
woTon wieder bozzo (wenn dassolbe nicht cbenso
Primitiv ist, wio das ungefiihr gloichbedoutende
bozza); viellcicht Scboideform zu bozza ist boccia,
Knospe; prov. bosna (mit off. o), Beulo: altfrz.
biice (mit off. o), nfrz. bosse, Bcule, Buckel, davon
das Adj. bnssu, bucklig; span, hocha, holzerno
Kngel; (es)boso, Eoharboit; ptg. bochecha, dicke
Baokc, {es)boinr, ira Rohcn arboiten. Dio Grund-
bedeutung der Worte scheiut zu soin ,,(durch Stofsen
hervorgobrachte) Schwellung". Vgl. Dz 62 hnzza
u. 61 bulla, wo auch frz. {pied) but, Klumpfufs,
span, hold, stiiinpf mit mhd. bozen in Zusammen-
hang gebnidit werdcn : Mackel 23.
1437) *buxa .Fominin zu 6h.i»,s), daraus *busca.
Davon viclleiiht ital. (dialokti.sch, z B. lomb.) hiisca,
Splitter, sicil. cuscu ; Deminutivbildungon zu busca
sind *hiiscolo, briiyculo „pagliuzza, fuscello" u. das
gleicbbedeutonde buschetta, bruschetia, vgl. Caix,
St. 228; altfrz. buis^e u. busche;' nfrz. buclie,
Schoit, davon abgoleitet bticher Vb. behaucn, Sbst.
Uolzstall, Scheiterhaufen ; cat. biisca, bj'usca, Eute,
Gerte. Das u (statt o) erklart sich vielleicht aus be-
grifflicher Anlehnung an bru{.<)i iare, hriiler, brenncn.
Vgl. Dz 74 husca u. dazu Scheler's Bemerkung im
Anbang 716; Storm, R V 170; Bugge, ebonda in
der Anmerkung (B. stellt ein *buxica als Grund-
wort auf): Mackel 34.
1438) *buxTda (f. pi/xida = gr. nviidu v. nv^ig,
die lautlidie Umwandlung vidleicbt durch begriff-
liche Anlebnung an das ohuiliiu stammverwandte
biixiis veranlafst), daraus *buseTd8, Biichse,
Schacbtel; ital. [pisside, gelehrtes Wort, mit der
Hodtg. ..boiligOB Gofiifs" »,| bii.itn, Sdiarbtol, vgl.
Canollo, AG III 327: aufsordom mil .Suftixvor-
tausi-bung, wordbor zu vgl. .\8ooli, A(J 11 4II.S,
bii.isiilii, biisnilii, bimsoUi, Ka.strbon fiir dio Magiiot-
iiadol, Knmpafs, vgl. Caix, St. 17: prov. husliii
(brostia, brusliii), bi)iiisii ; (T/.hnili; ItlldiKo, auoli;
I'fanno oinos Golonkos, davnn dHioiler, oin tiolonk
oiitpraniion, vorroiikon; abgoloitol von jiltfrz. hiiisir
ist violloirlit bnissruii. Srlioffol ; biiiissdii-. KonijiarK
(aus dom Ital. oiitb'lint): span, hajrln, Sduiditol,
briijiiln (au8 dom Ital.) Koiiipar«. Vgl, Dz 61 biismt
u. 527 hnitf; .Storm, R V Hi!»; Caix 17 ii. !)7 (bier
fiigt Caix nodi boi ital. bolola, Scbaditol, Inisln,
Etui, Convert, himtrllo, oin Mafs, =- frz. Iioissenu).
143'.)) |*bnx5, •Ure (v. /«/.n/.s), daraus *liusro,
■tire, etwa bodoulond : im Waldo umborstroifon,
birsolion. naoliKpiiroii, sudioii; i t a I. im/»).M(i)c, sieli
in don Wald. in ilon llintorhalt logon, biisaitr (auf
ilor ,Iagd?) orbouton, orliasdion; |irov. fiiihoKcar,
HintorbaU logon; altfrz. imhii.scliii'r, ewbiissitr
(nfrz. rwhusiiinr = it. imhimairc). in don llintor-
halt logon, (nfrz. emhiisiiiier, einso.hniiron, kanii mit
dor Sippo nidits zu tliuii habon); alt span, biisciir,
iiou8])aii. ptg. bimcor suohcn. Vgl. Dz 61 liosco
u. 75 buscare; Storm, R V 169; Mackel 34 (wo
ohno hinliinglidion Grund got. *l)iisk.s als (inind-
wort vormutot wird).]
1440) biixus, iini f. u. (soltcnor) bilxiim ii. (gr.
Tirfo,-), *busc-, Hiiobsbaum[holz] (spater vormut-
liob mit orwoitortor Hodtg. Holz im allgem., Ge-
biisdi); ital honco, Wald, Holz, davon das Demin.
btischftin : rtr. hiisch, bOschi/ etc., vgl. Ascoli, AG
I 188 oben u Anm., Gartner § 101; prov. bosc-s
(mit off. o); altfrz. hnin (mit off. o); nfrz. bois,
dazu das Deniin. boschet, nfrz. italianisiert bouquet,
bouquet , kleiner Busch, (Hlumonstraufs); dem Span,
entlehnt ist hnciuje; span, hosque; davon abgoleitet
hoscdje, Wiildchcn. Die Ableitung der Sippo von
It. hiixus ist (lie einzig annebmbaro; an german.
Herkunft ist nicht zu denkeu (vgl. Goldschmidt,
R XVII 290), vielmchr ist dtsdi. „Busch" dem
Roman, entlehnt. — In seiner urspriinglichen Hedtg.
„Buohsbaum" ist buxus erhalten als: ital. bosso,
prov. boiK, frz. buis, span, boj, ptg bii.no; ab-
geleitet von buxus ist ital. buscione, Gobiisch, prov.
boisson-s. frz. bnisso)!. Vgl. Dz 61 fcascu u bonso;
Storm, R V 169 (cs ist Storm's Verdionst, buxun
mit (llierzougenden Griinden als Stammwort der
ganzen grofson Sippo nachgewie.sen zu haben,namentl.
auch mit Riicksioht auf die Bodeutungscntwicke-
lung, vgl. jedoch Meyer-L., Gramm. p. 139); Ca-
nello, Riv. di fil. rom. II 111 (C. ist geneigt, in
dem gr. ^6o/og, Weido, das Grundwoit zu ital.
bosco u. dgl. zu erblioken); Mackel 34 (M. erklart,
die frz. prov. Worter nicht deuten zu konnen);
Klugo unter ,, Busch".
1441) altn. bytin, Beute, Tausch; davon ital.
bottino. Beute (das o der ersten Silbo schoint auf
Entlehnung drs Wortes aus dem Frz. zu deuten,
vgl. Mackel 112); frz. biitin ; span, botin. Vgl.
Dz 62 hotlinn; Storm, R V 168; Mackel 112.
1442) b.Yzantitts, urn (v. Byzantium), eine by-
zantinische Miinze; ital. bisante, Pfennig; prov.
bezanz: altfrz. hesant: span. ptg. besante.
149
1443) c&bslla
1458) pidnciia
lf)()
c.
(Die unter C fulilenden Worte sehe man unter K.)
14431 caballS, -am /'., State (Anthol. lat. 148, 7
[961, 7]); ital. cnialla; frz. cnvale (dicliterisches
Wort, in der gewohnlichen Sprache sa.gt man jiiment);
span, cnhalla. Name eines Fisches, ist vermiitlich
dasselbe Wort, Cbertragung der Namen von Sauge-
tieren auf Fisi'he ist ja nioht selten.
1444) caballarlus, -um m , cin Pferdewarter,
Pferdeknecht (v. (ahutlits): ital. cacallaro „stafetta
e chi guida cavalli", cavallnjii (tior.) ,,chi mercau-
teggia di cavalli" : cai-nliero (die Vereinfachung des
I beriiht auf Anlehnung an das Frz.) ,.chi monta o
combatte a oavallo'', cavaliere ..cavaliero, e chi
appartiene a mi ordine cavallarescn, gentiluorao",
vgl. Canello, AG HI 304; rum. cdlare, Adj. u. Adv.,
beritten, rittlings, vgl. Ch. e(i7; prov. civalliei-.f,
cavayer-s: frz. chevalier, caralier (aus dem Ital.);
span, caballiro; ptg. cahalleiio. Die Bcdtg. des
Wortes ist uberall zu „Reiter, Rittcr, Edelmann'"
veredelt worden.
1445) [*cabalettus, -nm m. (v. cabnllus), kleiues
Pferd; ital. cavalletto; frz. cheialet, Bock, Geriist,
Staffelei lital. auch cavniletta, Heupferd).]
1446) caballTco, -are (v. cabullus), reiteii (An-
thim. praef. 67, 2 E); ital. cavalcare; rum. {iti)calic
ai at a, danebeu cdldresc ii it i; prov. cavalcar,
cnvalguar; frz, chevaucher (jetzt nur in der Dichter-
sprache ublich,dergew6hnlicheAusdruckfiir,,reiten"
ist vionter, aUer a cheial); span, cabah/ar: ptg.
cavalgnr (auch im Span. u. Ptg. ist das Vb. aus
der Umgang.?sprache durch andar, montar a caballo
verdrangt worden). Vgl. Dz 93 tavallo.
1447) caballus, -um m. iDem. z. caho, Wallach);
Gaul, Klepper, in der Volksspraclie Pferd iiberhaupt ;
ital. cavallo; rum. cnl, PI. cai; rtr. kaicU etc.,
s. Gartner g 200; fToy.caval-s,cavalh-s; {rz.checal
(dazu die wunderliche Zusammensetzung chevau-
Uger, woruber za vgl. Darmesteter p. 108): cat.
caball: span, caballo: ])tg. cavallo. Dazu uberall
zahlreicbeAbleitungen, z. B. ital. cavalleria. Reiterei,
frz. checahrie u. cavalerie (letzteres aus dem Ital.,
aber mit Vereinfachung des I nach Analogie von
eheval-erie) etc. Vgl. Dz 93 cavallo.
1448) cabanna, -am /., Hutte (Isid. 15, 2, 2, wo
capanna geschrieben ist der Ableitung von capio
zuLiebe); ital capanna. Hiitten. Schuppen, cahma
„stanzina d'un bastimento", tapanno, Hiitte fiir
Vogelsteller, [gabbdno, Regenrock, dazu die Derai-
nutive gabinetto u. gabbanetto, vgl. Canello, AG
III 315; dazu die Ableitung sgabuzzinn „stanzuccia,
bugigattolo", vgl. Caix, St. 560]; vielleicht gehort
hierher auch ital. gabhdno (altfrz. span, guban)
Reirenmantel, ,,denn Hiitte kann als der umhiillende
schiltzende Mantel aufgefafst werden'", vgl. Dz 150
s. v.; prov. cabana; frz. cabane, cabine, cabinet,
cambuie (samtlich Lehnworte): span, cabaiia,
gabinete; ftg. cabana. Ygl.Dz 85 capanna; Th. 53
(der von Dz vermutete kelt. Ursprung des Wortes
wird verneint).
1449) ^caccabelljis, -nm m. (Demin. zu caccabus),
eigentlioh kleiner Tiegel, Pfanne, Schadel; altfrz.
c{b)aclievel, Schadel. Vgl. Cornu, R XI 109; Grober,
ALL I 539.
1450) caccabiis, -um m., Tiegel, Pfanne (z. B.
Varro LL V 127); ptg. caco. Scherbe, davon ab-
geleitet cachimonia, Schadel (vgl. C. Michaelis,
Misc. 122 Anm. 1), vgl Dz 435; Gri3ber, ALL 1 539.
1451) *cachecticu.s, a, nm (v. griech. xaxe^ia),
schwindsuchtig; ital. cnch'-ttico {gal. Wort), daraus
durch volkstUiiiliche Umbildung scachicchio „debole,
infermiccio", vgl. Caix, St. 511.
1452) caco, -are, kacken; ital. cacare, davon
abgeleitet sqnacclierare ,,aver fiusso di ventre, pale-
sare senza bisogno le cose che si sanno", schiccherare
„irabrattar fogli", vgl. Caix, St. 528; rum. cac,
ai, at. a; rtr. chigar etc., vgl. Ascoli, AG I 144
No 165; prov. cagar; frz. chier (der Vokal erklart
sich aus Anlehnung an es-chiter = ahd. skizan,
vgl. Dz 574 .<. v.; vgl. aufserdem G. Paris, R IV
123 Anra. 4; Cornu, E VII 354; Herrig's Archiv
LX.Wni 422); span, cagar: damit vielleicht zu-
sammenhangend das Sbst. ca^carWa (Schmutz. der
sich unten an die Kleider ansetztl, wenn es aus
cnci -\-zacarria (vgl. ital. zaccaro, &oient. aacchera,
angespritzter Schmutz) entstanden ist, vgl. Storm,
R V 175; ptg. cagar.
1453) bret. cacadd, aussatzig; davon vielleicht
frz. cagot, scheinheilig (,,la signification moderne a
pu s'etre produite sous I'influence de bigot" Scheler
im Diet. «. v.); gewohnlicb wird das Wort als zu-
saramengesetzt aus prov. ca (= canis) + Got, also
,,Gotenhund", erklart mit Bezugnahme darauf, dafs
die Westgoten als Arianer den katholischen Siid-
franzosen verhafst gewesen seien, vgl. Dz 537 .5. v.
1454) cactus, -nm m. (gr. xdxtog), Kardenarti-
schocke ; davon i tal. cacchioni „8puntori delle prime
penne", vgl. Caix, St. 244.
1455) *cadentia (v. cado), das Fallen, die Art,
wie etwas fallt , giinstiger Fall , guter Tonfall,
Gliicksfall, gutes Beuehmen; ital. cadenza, Tonfall;
rum cddeii{d, Anstand: frz. cheance, chance,
Gliicksfall, davon chanQard, Gliickskind; span. ptg.
cadi'iicia. Tonfall.
[*cadlta s. cado.]
1456) [cadmea, cadmia, cadmia, -am /'. (griech.
xuduiia, xadftia), Galmei; davon abgeleitet ital.
calaminaria, kieselhaltiger Zink; frz. calamine;
span. ptg. calamina, vgl. Dz 77 calaminaria.]
1457) cado, cecidl, casiim, cadere (volkslat.
*cddere), fallen; ital. cado (u. caggin = *cadio),
caddi (u. cadetti, cadei), case, cadere; rum. cad,
cdziii, cdZ'it, cade; rtr. Gartner fiihrt von dem Vb.
nur das Pt. P. t/et (mit offenem e) an, § 148;
prov. cliatz chai [Z P. Pr.), chazec (3 P. Pf.),
chazegiit chazer ; frz. altfrz. chiet (3 P. Pr ) chu-s
chit clieoir (nfrz. ist das Vb sonst nur in vereinzelten
Formen noch gebrauchUch); altfrz. Pt. Pr. cheans,
Gliick (Chance) habend, dav. das Kompos. meschenns,
ungliicklich, elend, nfrz. mechant, schlecht, biise,
vgl. Tobler, Z I 23 ; ncufrz. chance, Gliicksfall,
davon chani;ard, Gliickskind; neucat. caych caygai
cay gut cdurer. vgl Vogel p. 119; span. C(7i^o cai
caido caer ; ptg. caio cahi caido (das Fern, caida
= queda wird als Sbst gebrancht in der Bedtg.
„Fall", ebenso span, caida, ital. caduta) cnhir
(altptg. caer). Nur also das Cat. hat den schrift-
lat. starken Inf. cadere iibernommen, sonst ist
iiberall das schwache cadere eingetreten. Vgl. Grober,
ALL I 539. _
1458) caducns, a, nm (v. cado), hinfallig; ital.
caduco 'gel. W.) ,,che cade, che presto finisce" u.
caliico ,,meschino", vgl. Canello, AG UI 337; prov.
caliic. kurzsichtig (der anscheinend sehr auffallige
Bedeutungswechsel wird begreiflich, wenn man be-
denkt, welch schweres Gebrechen die Kurzsichtigkeit
IM
Ufi'.M ('«.liiri'l
l4S.n <-Alnni.'llils
ir.i
ill I'inom 7.(<itaU<<r «4'iii inursU*. (Uk Brilloii nidit
k.-iiint.'). \i:\. D/. :«;•_• <ii/i«-i) n. :)S!t .-.Wiir.
145!l| ('Ailum, -OS HI.. I'iiii' i;iillis<-lii> V.ilkcrsrliaft
ill AqiiiUiiiioii: iliivoii prov. laorcis oiUr clmorci-s,
KinwuliiiiT voii I'.iliors. davnii wit'ilor r/i(i(ii-ci>i-s liii
Caliors »ii8ii8si):i'r it.-ilioiiisolior KiiuriiiHiiii, (.i>>l(l-
werhslcr), Wm-luTor (vul. Diuito. Inf. 11. lit). \'t(\.
Di 642 chiinrcin. Dui-iiii)^' .«. r. rmtnixiitin!.
1460) c&dits, -uni III., Krii^': ruin. (-^(/(1, FiiTs,
Bwlion. Das Wort folilt eointt iin Koinaii., (ln(,'(>t;i>ii
ist «'» ill ilrii slavihi-lii'ii S|iraclirii writ vi-rlirciti't n.
nucli in '!«.•* Mairyarinrlic n NiMif;rliM-li. iilii'rf,i'),'iiiij;c'n.
1401) raerisi^uiiXi «, ""<? tiliiiilp-borrn (l.iicr.-t.
11 7411; ilavciii viol), ital. iiciiiiiii. Ulimlsrlileiclio.
Dt 305 .V. r. Iiifst (las Wort aiis nicci/iVi (^8. d.)
rnttttainion si>iii.
1402) carrilift, -am, i>iiii> F^iileohsonart ; ilavon
ital. ceciliii. Kiinzolsrhlanst', audi ceeeUa. Vfjl.
Dz 305 ci(i(/i;.i. S. N.i 1401.
14031 cacru8, a, uiu, bliml; ital. cieco; rtr.
tschii-c otc; prov. cfc unit off. <•): iiltfrz. cieu,
ciu (iifr?.. ist lias Wort (lurch aveiii/te =^ *iibiicutii!i
[s. ti.] viiUig vcrdriinpti; cat. lecli; span, cieiin;
ptg. cec/o. \V1. Griibor, ALL I 539.
1464 1 altir. cal, Wcg, Strafsc (iirspriintilicb «olil
„VVall, Uamm" liedeutend); davon venniitl. altf rz.
eaye. Sandbank, iifrz. qtiai, Damin; span, cayos
(Pi.), Sandbanke, Riffo. Vgl. Uz 94 aiijo: Th. 54
1465) 'caclata (soil, cassis). Helm in j,'etriebencr
Arbeit: itaL celiita, Piekel-, Sturmhaube, Helm;
frz. saUiile ; span, ciiaila. Vgl. Dz 95 celafa :
Canello, Riv. di fil. rom. II 111 (C. will cehita von
celare herleiten u. vergleicht das dtache Helm voii
hildii, aber da *celnta doch nur hcilsen konnte
„verborgon" u. niclit „verbergcnd", so ist die Ab-
leitung unannehmbar).
1466) cnelebs, -libis, unveriniihlt; ptg. ceibo,
Hagestolz, .lunggcselle, Icdig, frei, ungebiiiidon, davon
verniutlicb das Vb. ceibar, losen, vgl. C. Michaelis,
Misc. 122.
1467) caelestis, e (v. caelum), biniralisch; ital.
celeste u. (arcbaisch) celesta, himinlisch, cilestru
„color di cielo", vgl. Canello, AG III 398.
1468) caelum i>., Himmel; ital. cielo: rtr.
tscbifl, vgl. Gartner § 200; rum. ci'er, PI. cicritri,
davon das Adj. cieresc = *caelinciis : prov. cel-s (rait
off. e); frz. del; cat. eel; span, cielo; ptg. ceo.
Vgl. Grober, ALL I 539.
1469) icaementnm ». (v. caedo), Briich-, Mauer-
stein; clavon nach Mahn, Etym. Unters. 72, viell.
ital. cimeiito, Versuch, Pcobe, indessen wiirde dcr
Bedeutungsiibergang kaum zu erklaron sein; an-
nelimbartr ist die Ableitiing bei Dz 365 s. r. cimento
= *si)eciiiienttim ; vielleicht darf man auch an Zu-
saramenhang mit cima denken; frz. cement.)
1470) *caeniciile n. (v. caenum), Schrautzmassc;
span, ceiiagal, Misthaufe, vgl. Storm, R V 178.
1471) 'caenicosus, a, iim (v. caenum), schmutzig;
.span. cenn<ioso, kotig, vgl. Storm, R V 178.
1472) caenum n., Schniutz; span, cieno: ptg.
ceno, Kot, Schlamni, vgl. Grober, ALL I 539.
1473) caerefdlTum n. (gr. xtti(>i(pv).).ov), Kerbel;
ital. c«r/'o9/(o,- frz. cerf'euil; a\>a,a. cerafolio. Vgl.
Dz 96 cerfoglio.
1474) caeremonla, -am f., religioser Gebrauch,
ist als gelchrtes Wort in alien rom. Spr. erbalten
(auch rum. {cremnnie, vgl. Ch. .•,-. v.); eine volks-
tumliche Form hat nur das Ptg. gebildet: cera-
munha, Qormunlia, cirmonha, vgl. C. Michaelis,
Misc. 121 Z. 1 V. u. im Texte.
1475) caeralons, a, uiii (v. caelum), liiininolblaii ;
ital. sp.lli. pi;;, rrnihii, llilliniolblail.
1470) cHi'MJus, II, am, lilangrau; davmi vielli'iclit
iiniv. .viii'.v, .Mii.ssii. grail ^iliis Wort fiiubd sioli /.. H.
b. Hart,si'li, tjlirest. phiv. 20!l, I), vgl. Dz 674 .v. i'.,
wo abi>r allerdiiign aurli mit Kei'lit bviiii<rkl i.st, dafK
dii'SK .Mdoitung laiitliclin lii^donkoii gogon sich hat.
1477) *<'aesi»rla n. /</., Schoore; rtr. risiirc, vgl.
Asroli, A(i I 510, Z, 8 v. o.
1478i carspi's, -iti^m »/.. dor ausgoschnittono Riisen,
oiii l{asi>n!<tii('k, woraus sicli, wi» os sclieint, vidkn-
spraclilicli ilii> Itcrllg. ..llaiifi' von (au.ngejiitotom)
Kraut, Kiaiitttork. HIaltniaRso" ii. dgl. i>iilwick' Itc;
ital. tv.s/ii/c u. irsjiitii ,, specie il'iu'lia", vgl. (!au«llii,
ALL III 402, cis))i), ciii Stiick Rasen, cine mit
Rnson bewachspni'KrdHcholli<,G('8triiucli (aiichcc.<pt7c
kann dies» liedcutiingen haben) ; vonniitlicli geliort
hierlicr auch ccsVo, Klischel, glciclisain •c'i(w| /)(|(i(mi
f. cacsinlem: rtr. Ischischpail, Ischisj), vgl. Ascoli,
AGG I 39 Z. 0 v. u. im Texte u. 188 Anm. 2:
vgl. Dz .•(64 cexiio.
1479) *cacNpii'o u. caeHpito, -ftre (v. caenpes),
auf dem Rasoii strauclieln (caesiJitare ist bei Georges
mit (rloss. belegt); ital. cespican', stolpern; rum.
cespet, ui, at, a, straucholn, stiirzen; «pan. ce.spitar,
bei oinor Handlnng gleiclisam strauchein, bodenklich
sein, zaudorn.
1480) arab. <;arai', leer; «;ifr, Niillzeichcn; ital.
cifra, Goheinischrift ; frz. chiflre, Geheimschrift;
span. ptg. cifra, Zaiilzeichen, vgl. Dz 98 cifra.
1481) f*cajum, i ». =frz. chai, untorirdiBohos
Gewiilbe?]
1482) Ciijus (meist Gajus geschrieben) : diosor
Eigennaine soil nach Baist. Z V 247, das Grund-
wort sein zu ital. yajo, inunter, lobhaft, bunt;
prov. yai; frz. ijai; altspan. f/ayo; ptg. f/aio,
S'nvie zu dem Sbst. prov. yai-s, Jtii-s, Holzhalier, frz.
f/eai (pic j/ni), span, gayo \\. gaya, davon yayar,
bunt raachen; ptg. gain. ,,Der Name (raju.i —
sagt Baist a. a. 0. — „spielte oino RoUe in den
Vermahlungsgebriiuchon: die Braut sagto zum
Briiutigam: ,ubi tu Gajus, ego Gaja'. Daraus konnte
sich leicht eine adjektivischo Vorwendung von gajus
= Hochzeiter, hochzeitlich ergeben, daher munter
u. bunt, der Hiiher aber ware der Brautigamsvogel.
(Galiz. gaijnl auch gayo die Goldammor.)" [Z VII
119 vermutet Baist dagegon, dafs der Vogelname
gayo ein onomatopoietisches Wort sei.j Se noii e
vero, e beii trovato! Walir ist es aber schwerlich,
u. G. Paris fragt, R XI 164, ganz mit Recht „tirer
le mot du lat. Gojtis .... n'est -ce pas se mociuer
un pen des lecteurs?" Dz 151 gajo leitcto die
Wortsippo von ahd. gahi (Thema *gahja), rasch,
kraftig (nhd. jah) ab u. Mackol 40 verteidigt diese
Ableituiig gegen die von Baist erhobenen Hedenken.
Nicditsdestowenigcr ist sie nicht recht iiberzeugend,
wie denn auch Paris a a. 0. sie vorwirft, vgl. auch
Mackel, p. 40, u. s. unten gftlil.
1483) calamarius, a, urn (v. calamun), zum
Schreibrolir gehiirig; ital. calaniajo, Schreibzeug,
calmiere, -o ,,tariffa de'coinestibili. II passaggio
ideologico e da calamus ^canna' a ^misura', indi
tariffa", Canello, AG III 305; rum. cdlamari, f.pl.,
Tintenfafs; span. ])rov. calamdr.
1484) calamellus, um m. (Deiuin. v. calamus),
Rohrcheri; [ital. cerametla, cennamella, Schalmoi,
kann nur unter Voraussctzung starker volksetymo-
gischer Umgestaltung oder aber entstellender Knt-
lehnung aus frz. chalumeau als hierher gehorig
betrachtet warden, vgl. Dz 364 s. ».]; rtr. dasVb.
153
1485) (-ftlamlWs
1504) (•aldim
154
carmalar, crnmalar. charmalar, rait der Pfeife
rufen, locken, vgl. Ascoli, AG I 73 Anm. 1; pro v.
caramels: frz. clinlumeait. Sohalniei; span, cara-
millo, Eohrpfeifo. Vgl. I)z 542 chalumcaii.
1485) calamltes, -am m, ({rrioch. xalaulTi/^ v.
xd).auog), Laubfroscli {rana arborea L.), seheint
duroh eine seltsarae, aber niolit eiuzig dasteheiide
BedeutungsiibertraKuni; — Tiernaraen werden ja
zuweilen zur Bezeiclinuiig von Werkzeugen ii. Ge-
raten gcbraucht (vgl. im Deutschen ,,Bock, Hahn,
Pferd" u a., lat. z. B eqiiuleus) — zur romanischen
Bezeichntuig der ,,Magnotnadel" gcworden zu sein,
vielleicht unter Bezugnahme auf ihre BeweglicUkeit,
die naive Beobaehter an das Hiipfen des Frosclies
erinnern koiinte; ital. ealamita: prov. caramidu:
frz. calamite : cat. caramida; span. ptg. co/nmita.
Einheinii.seh kann das Wort nur im Ital., in den
librigcn Spradien mnfs es Lelinwort sein. Vgl.
Dz 77 cnlamita.
1486) calamiis, -urn »». (gr. xa/.afiog), Kohr;
ital. calamo „penna, dardo ecc", admn „niarza",
vgl. Canello. AG III 329; frz. chaume, Stoppel,
davon chaumiere, chaumine, Strohhiitte; span.
calamo, Schalmei; pig. calamo, Eolir, Schalmei.
Vgl. Dz 545 chaume.
1487) *calandra, -am /'. (gr. xd).avd(itt, xd).av-
SQoq, volksetymologische Verballhornung aus /agd-
S(>iog, vgl. liber die Geschichte dicser Worte die
interessante Abhandlung von Sittl, ALL II 478),
Regenpfeifer, im Roman. Kalomlerlerehe; ital. prov.
calaniira (ital. auoh calandro, calandrino): frz.
calandre: span. calandr(i)a (bedeutet audi „Wasch-
rolle, Mangel"), davon abgeleitet das Schimpfwort
calandrajo, Lump (abnlich nie im Deutschen das
Wort ,,Dohle" als Schimpfwort gebraucht wird);
ptg. calhundra. Kaleiiderlerche, calandra (bodeutet
gegenwartig uur ,,Waschrolle"). Vgl. Dz 77 calan-
dra: Sittl, ALL II 478 u. 611.
1488) *calarTa, -am (v. gr. xu'/.ov, Holz, im
Lacedamonischen auch Schiff, vgl. Bergk z. Xenophon,
Hell. I 1, 23, in Ztschr. f. Altertumswiss. 1852, II 9),
Schiff; dav. ital. galeara ,, galea e luogo di pena",
(jalia u. ijalia ,,nave da guena", dazu das Demin.
(/aleotta u. die Ableitungen galeone, galeazsa;
prov. galeya, galea, galera; frz. galere, gallon,
galiote, galiasse: span, galera, galea (veraltet),
gaUon, galeaza; ptg. galera, gale, galeote, galiuo,
galeSo, galeara. TJrsprimglich ist diese Wortsippe
nur in Italien heimisch gewesen u. von dort in die
iibrigen roman. Sprachen iibertragen worden. Ver-
mutlich gleichen Ursprunges ist ital. galleria, frz.
galerie etc. (zuerst im Latein des 9. Jahrh.'s vor-
kommend u. wohl einfach Holzbau bedeutend, s.
Ducange s. v.) Vgl. Dz 152 galea, u. namentlich
Canello, AG III 301 u. 305. G. Paris, R IS 486,
hat dagegen als ein Bedenken bervorgehoben , dafs
galea seit deal 9. Jahrh. sich findet. Eine aben-
teuerliche Herleitung von yav/.lia (yavi.ig, Melk-
eimer) brachte Settegast. RF I 246, in Vorschlag,
vgl. dagegen G. Paris, R XII 133.
1489) *calatiam n. (von calat\}i\us) , Korb;
davon frz. calais (: cidatium == palais : palatium),
Korb, vgl. Bugge, R IV 352.
1490) calat[h]us, -um m. (gr. xd).a&oq), Korb;
davon vielleicht gaiiz. cacluis ,,especie de calabaza
en que se envuelve la hilaza'", vgl. Baist, Z VI 118,
wo auch andere Worte als mijglicherweise auf cala-
thus zuriickgehend bezeichnet werden. so namentl.
frz. jale, Krug, Kiibel, altfrz jalo», fiir welche
Worte sonst It. gauhis, Trinkscbale, oder dtsch. i
Schale als Grundwort in Vorschlag gebracht worden
ist, vgl. Dz 619 jale.
1491) *calea (von calcu, -are, treten) + altnfrank.
*mara (altn. mara. Alp, auch im Alid. u. Ags.
vorhanden) = frz. cauchemar, Alpdriicken, Nacht-
gespenst. Vgl. Dz 635 mare; Mackel 42; Darmo-
steter 102: Mussafia, Beitr. 78.
1492) calciinerim «. (seltene Form fiir calx),
Ferse: ital. calcagno: macedo-rum. cdlcdniu,
da CO -rum. cdlcdiu m., PI. f. calcdie; span, cal-
caneo (daneben calco.ilal u. ealcaiiar, ebenso ptg.
calcaiihar). Vgl. Ch. «. v. cdlcdiu.
1493) *caIceo, -onem m. (f. calceus v. calj;),
Fiifsbekleidung, Strumpf, Schuh; ital. ca?ro«e; rum.
cdltuii: prov. causo-.i: frz. caleQon, Scbwimmhose,
chaasson, Socke.
1494) *eaIeeo, -are (v. calx), die Fiifse, bezw.
die Beine bekleidcn. Schuhe, Striimpfe aaziehen;
itaL cahare; rum. (in)cali, ai, at, n,pro v. caussar;
frz. chausaer; span, eahar; ptg. calrar.
1495) *c51ee61ariiis u. *calce6narliis, um m.
(v. cal.c], Schuhmacher: ital. calzolajo, caholaro;
rum. ciilluiiar; [frz. chaussctier]; spaa.calzonero.
1496) ciilce pistare (Frequ. von pj«.se;(;), mit der
Ferse stampfen, treten; ital. calpestare, mit Fiifsen
treten, aus calpestare durch Umstellung scalpitare,
vgl Caix, St 514; vgl. Dz 362 s. v.; Ronsch, Z I
420 Z. 22 V. u.
1497) *calceus, -um /'. u. calcea, -am m. (von
cal.c), Schuh; ital. caho u. calza: prov. calsa,
eaussa: frz. chaus.^c : span, calza; ptg. CYi/j.a.
Vgl. Dz 79 calzo; Grober, ALL I 540.
1498) *calciata (scil. via), -am /'., die mit Kalk-
steinen gefestigte Strafse, Chaussee; prov.crt«*sada;
frz. chau>:See; span. ptg. calzada. Vgl. Dz 79
calzada; Ronsch, Z I 417 (R. setzt als Grundwort
ein von *calciare [v. calx, Ferse] abgeleitetes *cal-
ciala u. als dessen Bodtg. ,,allgemein betretene u.
begangene Strafse'' an. Ein zwingender Grund zum
AuJfgeben der Diez'schen Ableitung liegt indessen
nicht vor).
*calcina s. 2 calx.
1499) calco, -are (v. calx, Ferse), treten; ital.
calcare; rum. calc, ai, at, a; prov. span. ptg.
calcar (im Frz. ist das Vb. durch marcher ver-
drangt worden, erhalten ist es nur in cauchemar.
S. No 1491).
1500 1 calculus, -um m. (Demin. von calx, Stein),
kleiner Stein ; davon vielleicht prov. callmu-s, Kiesel ;
altfrz. caillau u. cailleu: nfrz. caillou ; ptg.
calhdo. Nach Dz 538 caillou wiirde die lautliche
Entwickelimg gewesen sein : calculu.<i,calclus, cacl[us],
caill (d. h. cal mit mouilliertem I), das auslautende
■ou in caillou wiirde = -ucolo anzusetzen sein (also
caillou aus *cacluculum wie verrou aus *cerucuhim),
prov. -au aber ware = -a«o (calhau ans, *caclav-o
wie Atijau Atijou aus Andegav-.)
1501) caldaria, -am /'. (v. caldus = calidus),
Warmbadezimraer, Badekessel, Kochtopf (JIarc.
Emp. 25 ; Lampr. Heliog. 24, 1 ; Apul. herb. 59 ;
Vulg. 1 regg. 2, 14); ital. caldaja, -o, Kessel, u. ccd-
dario „cella calidaria", vgl. Canello, AG III 305;
prov. caudiera ; frz. chatidiere ; span, caldera. Vgl.
Dz 78 caldaja; Rijnsch, Z I 417.
1502) *caldelliim ». (v. caldus = calidus); frz.
chaiideau. warraes Getrank, vgl. Fal's, RF III 501.
1503) [*caIdero, -onem »H (v. caldus = calidus);
ital. calderone, ein grofser Kessel; frz. chaudron,
span, calderon.]
1504) caldus, a, um (wird von Georges als Neben-
l.'..')
ir.nrii .nMf,
I.VJ.M ,i\l\
irx;
form «u rniiWu,» niiir^rulirt. tj;! (Jiuniil. hist. I, (i,
lill, «linn; ital. r<i/(/<i ii, ciilido, v^l. ('iiiu'llo, A({
III 329: («itnl. e<tl(lii. siril. rdiif/ii); riilii. Cd/i/ ;
rtr. !<«/< «'to, vkI. «iarliipr § IHH): fr/. rhitiul :
prov. frtW. fiiMf; span, [rnliilit), rnldn, Ilriiho,
C(i/i/(i, iIak lli'ixoii: pt|;. caldo, Rrtllio, ni/i/n, diiR
(ilillion. FriU'litMift ulna ablii-li>< ptK. Wort fltr
„w«nil" i«t qunilr - (M^n/r-1. Vj;! (inilM>r. AM.
I 6it) («ii tri'fllirlio ncmorkiiiiKon UImt ilio Sdiirksnlp
(lor Ailji'ktivii liiif -iiiiit iiii H<>iii:in. t;o)^<tii'n Kind).
1505) |*rAlJfo, *c&lro, -4rt> (f. cnlffni-w), wiirnu-n;
prov. rulftir; fri. clitiiifj'rr. ilaiu iliis Konipoii.
rchnnffrr Dio uliriifi-n roni SprmOuMi branclion fiir
(Ion HfRrifl" fxciildnrr. V(,'l. I>?. 515 cUauffev. —
Yiolloioht (Tphiirt liiorlior ani'li itiil. culcffurr, ija-
Uffart, vcmpotton (i'i>;i>ntl. jom. wiirni miirlicn). l)z
361 .«. r. Iiu'lt <las Wort fiir «Iciitsi'licn rroprnntft'S,
abor ahil. niiUffan. woran man <l<'nki'n kiiimlc, pnfKt
l)ot:rimirii niclit. S. uiiti'n >r^.f it«Cf»v. ,
*c&l$f&cto, 'rilfacto, -arc .<. untiMi qalafah.
r&leiKiui* -. aculndn.
l5tMi) '«'lilonto. -are (v. calen.i calentin, Pt. Pr.
V. f<i/(ic). Harnii'ii: .«pan. ailentar. escaltnttir : ptg.
esquriittir. tiaunlur, aqucnUtr. Vgl. Dz 435 .<. ».
1507) caleo, ui, ere (stnmniverwHnilt mit ^r.
xavat, xaiw), warm soin; i tal. cii/frc, nnpers Vb.,
«ioh urn etwas kiimmern, mi ctile. os kiimmert, os
lii'^rt mir am Herzon (eigentl. cs ist rair warm wcpen
I'iner Sache); prov. cahr, unpcrs. Vb., sicli be-
kfimmem, niitij; sein, n't ni'en cal, cs kiimmert micli
nicht, cs ist mir pleichgiiltig; frz. chnlnir. unpers.
Vb. mit dcrsclben Bedtg. wie im Ital. u. Prov. ; Pt.
Pr. cluilans, chalant, nfrz. chnland, sich iim etnas
kfimmernd {noiichalant . nachliisaig, daron twtt-
chnlaitce), als Sb.iit. crbalt chalaiid die Bedcutiinjj
„G6nnor. Freund, Intcressnnt. Kunde eines Kauf-
raanns", vgl. Tobler, Z I 22 (Dz 541 .s. v. bielt
chalami, Knmlo, fiir identi.sch rait chalati'l, Boot,
vgl. dapegen Sohcler im Anbang 787), span, caler,
unpers. Vb.. gclegeu, wichtig sein. Vgl. Dz 78 calerc.
1508) calesco, caliii, calescere (Inchoat. von
ealere). warm wcrden: span, calecer: ^tg.(a-)quccer.
Vgl. Dz 435 C'llentnr.
1509) [*calieense, volksetj-mologiscbe, an calix,
Kclcb, sich anlehnende Umbildung des gr xuQxrjoiov,
Mastkorb: ital. cnlcexe. Mastkorb. Vgl. Ronsch,
RF I 449.]
calldus !!. caldus.
1510) caligo, -ginem /"., Dunst; ital. calegf/ine
„fuliggine" (lomb. caliz, caliien], vgl. Caix, St. 246;
rtr. calht, vgl. Ascoli, AG I 526 Z. 13 v. u. im
Teit; prov. cnlina: altfrz. chnline : span. ptg.
calixa. vgl. Dz 436 s. v. Schncbardt, R IV 254,
raochte aucb rtr. clxdaverna, Blitz, von caligo ab-
leiten (vgl. Mussafia, Beitr. 41), oberital. cala-
verna, galaverna etc., Ncbel, dagegen bringt er in i
Zusammenbang mit dem Vb. calare.
1511) cali (Pejorativpartikel I + Tari, VVirrwarr, |
= frz. charivari, wiistcr Liirm (altfrz. auch
chalicnli, carihari), vgl. Darmesteter p. 113. Andere
Ableitungcn, die aber unannehmbar sind, stellt Dz
543 s. V. zusammcD, vgl. dagegen Scheler im An-
bang 788.
1512) callis, -em in., Pfad; ital. calle, Weg,
caUa, Zaunthiirchen (davon abgeleitet mit gleieher
Bedtg. callaja), vgl. Canello, AG HI 402; rum.
cale; span, calle: ptg. caiha, quelha, Riune, Kanal
(wird von Dz 436 s. v. aus canaticida [Demin. v.
canalis, findet sich z. B. bei Gellius 17, 11] mit
zoriiclcgezogenem Hochton erklart).
ralliiin x. g-alla,
15i:i' crtlo, -art» (fllr cimlnre v. gr. ya>.nr), borab-
la«<en (Vitr. 10. s l:t|, I; Vi-got. mil. 4, 23 iiiit.);
ital. riiliirr, lierablaHscn, davon cii/n. Biicbt (eigontl,
die zuin Meer sich herabiieigi'iide KiisU)? oder Ort,
ivo das Meer gleichsam niedersteigl, naehliifHt?),
cidiila, Abliang: lilier Form u. Hedtg. von etdarr
vgl. aiieli Aneoli, AG I 3.')7 ii. 372; rtr. nilar,
aufliiiren; pr»v. calnr. seliweigeii (der lleileutungs-
iibetgang dilrfto sein: lierabla.ssen z. 1). einon Vor-
liang, etwas zu Knde bringen, eine Rede beendon,
also srliweigen); adn, Hiiebt; frz. caler (Lelinwort),
niedcrlassun, dazii ilas 8bst. vnlr, abbangigeg Ufor,
aueb eiii Stiivkclii'ii Hnlz, daR man iiiiler elwaH sehiubt,
vgl. Piiitspehi, R \V 436; span, calar, sonkon,
cnlliir. scbweignii; ptg. cnUir, lierunttirlasseu, zum
Schweigi'n bringen, Hcbweigon. Vgl. Dz 78 calare;
Th. 51: Griiber, ALL I 540.
1514) |*ealdpddlii, *<-al<>pia, -am f. (gr. xa>.o-
noifii»; Sehnsterlcusten): ilavmi iiaeli G. Paris' Vor-
mutung, R III 113; ita 1. (/(i/o.scid, Oberscbuli, frz.
finldrhf. span, ijalitchd. Dz 154 fialosiin leiteto
das Wort vmi It. iiidlira (liindliclie Miiiinersandalo,
vgl. Cie. I'bil. II 76i ab, was aus lantliehom Gruude
nicht geliilligl wirden kanii.]
1515) c<ba, -am /'., Ringelblume (Calendula
officinalis L.) ; ital. calla; rum. culce, calcie,
scalcie.
1516) caliimnTa, am /"., Vcrleumdung; ital.
cahinnia, caloijna: prov. cidonja, falscbe Beschul-
digung, Leugiuing, Beleidigung. Horausfordcrung,
dazu das Vb. cidonjar — *cahimni<ire f. -i ; alt-
frz. clitdont/c, dazu das Vb. chulnngier, danoben
chalengier (nacb Analogic von Ida.iteiigier, laidengier]
u. darnach wieder das Sbst. chaletige =^ cli(donge,
vgl. G. Paris, R X 62 Anm. 3. (Gorm. 72 findet
sich chalonge als Ntr., also = *caluni)niim , vgl.
Meyer, Ntr. 156); ptg. cahtnuiid, Vcrleumdung;
cnima, Geldstrafe, vgl. Cornu, R XI 84; span.
caloiia, dazu das Vb. cnloiitir. Vgl. Dz 542 cha-
longe: Griib.'r, ALL I 540; Cornu, R XI 84 (coima).
*caIumiiio, -are (f. calumniari v. calmnnia) 8.
calumnia.
1517) calvariti, -am /"., Schiidel; span, calavera;
ptg. cai'CiVa, Todtenkopf, vgl. Dz 435 calavera.
1518) *calTarium »., Schiidelstatte, Calvarien-
berg, ist als gelebrtes Wort durch das kirchliche
Latein in allc roman. Sprachen iibertragen worden.
1519) (calva sorex (ricis) lira Schriftlat. ist
sorea; Masc), kalile Alaus, vielleicht = frz. chaitve-
souris (nacb Anderen ist ch.-s. cntstandcn durch
Volksetymologie aus choue-sourin, Eulenmaus, d. h.
Mans, die wic eine Eulo in der Nacht fliegt, vgl.
Fafs, RF III 487.) Vgl. jedoch untcn saurex, wo
die wahrsclieinlichstc Ablcitung gegebcn ist.
1520) calrltia, -am /'. (f. caioitic.s), Kahlheit;
ital. calcezza: frz. caUiiie (gel. W.); span, cal-
veza, calvez ; ptg. calvez.
1521) calvus, a, nm, kabl: ital. calvo: ma
cedo-rum. cu/i;; prov. caJe (?); frz. c/iOMoe (wolil
eigentl. = calva, so dafs das Fem. fiir das Masc.
eingetreten ist) ; chauve-souris s. cdvasorex; span,
ptg. calvo: span. ptg. chamorro, -a, kahl, Kahl-
kopf, vielleicht = clava aus calva + morra ( = bask.
muturra?), Schadel, vgl. Dz 439 chaiiiorru.
1522) 1. calx, -ccm /"., Ferse; ital. cake (hierher
gehiirt viell. auch ital. calcio, span, cos, Fufstritt,
wovon cocear, treteu, vgl. Dz 443 coz); sonst ist
das Wort im Roman, durch *calcuneum u. *talo
(f. talus) verdrangt worden. — ccdce pistare s. d.
157
lo2Sl .alx
15391 cfinnsla
15S
1523) 2. ealx, -oera /"., selten m. (von gr. -/a/.ts).
Stein, Kalk: ital. cake, davon abgeleitet calcina,
Kalk; frz. chatix: span, cal, abgeleitet ealcina:
ptg. cal.
1524) eSlyptra (er. xa/.i-nga), Kopfbedeckung;
davon durch volksetyniologisobe Umbildung ital.
calotta. Miitze. Deckel. Kappchen; frz. calotte a.
calot (Lchnwortei. Vgl. Caix, St. 248.
1525) cama, -am /'., Bett, Lager (Isid. 19, 22, 29;
20, 11, 2): span. ptg. camn, Bett, Lager, vgl. Dz
436 s. !•.
_ 1526) camara u. eSmera, am /". (gr. ;?«,««<,«).
Kanimer, Gemacb; ital. ciinicrn. danebcn ciumbra,
:amhra, von Canello, AG III 372, als arcbaisch
bezeichnet: rum. camara: prov. camhra: frz.
chambre ; span. ptg. camara. Davon in alien
Sprachen mebrfache Ableitnngen, iinter denen her-
vorzubeben sinddiePartizipialbildunir it al.caitierata,
span, cainarada, frz. camarade (Lebnwort), eigentl.
die Stubengesellsehaft, dann zur Bezeicbnung eines
einzelnen Genossen gebraucht (also niit ahnlieher
Bedeutungsentwiekelung u. demselben Gescblecbts-
wechscl wie das deutsrhe Burselie von bursa, vgl.
Kluge s. r), vgl. Dz 79 camerata, u. das Deraiu.
ital. camereUa, span, camarilla, vgl. Flecbia, AG
ni 170, 11. Canello, ebenda 318 (u. 323, wo oiwar-
Ungo etc. bespr.iohen ist); aus dem Aid. wurde
iibemommen i-^»inr/i)«/ = ital. camarlingo, vgl
Canello, AG HI 323, prov. camarlenc-s, altfrz.
chambrelenc, nfrz. chamhellan (gleicbsam *camber-
lanus, also latinisierende Euekbildung), vgl. llackel
45: Dz 79 s. v.
1527) *cam1)a, -am f. (gamba), das zwiseben Huf
u. Scbienbein befindliche Gelenk (Veget. 1, 56 extr.;
Pelag. vet. 14 p. 61 : das Wort ist unlateinisch u.
gebt vermntlicb auf den kelt. Stamm camb-, camm-
zuriick, der sicb mit dem Stamme comb- gcmischt
zu baben scheint, vgl. Tb. 61 gamba u. 55 combo):
ital. gamba, Bein, gambo, Stengel (sard. cai;i6o):
rtr. komba, tyomba, tyoma etc., vgl. Gartner § 2 f j
11. § 92 C); prov. gamba (gawbautz, gabautz,
Sprung): frz. jambe (altfrz. aucb jame), davon
abgeleitet jambon, Scbinken : aus einem vorauszu-
setzenden *game ist gebildet gamache (Devic. «. r.
leitet ^nwiac/ie nebst^aiamac/ies, span, gorromazns,
grofse Eeiterstiefel, von dem Namen der tripoUta-
niscben Stadt Gadamet ber, aus welcbem zunachst
das span, guadamaci [Benennung einerLedergattung]
gebildet worden sei), Beinbekleidung; span. cat. I
gamba (altspan. auch e«ma), davon ^'umow. Scbinken: !
ptg.^omfcw, Bein, stammverwandt damit ist ver- j
routlich camba, Eadkriiuimung, Felge, u. cambaio, I
krummbeinig). Vgl. Dz 154 gamba u. dazn Scheler |
im Anhang 723; Ronscb, Jahrb. XIV 174. — tber
andere mutmafsliche Abfeitungen aiis dem Stamme \
camb-. camm- s. unten camm- und oamas. Vgl. i
aucb Grober, ALL II 4S?. (wo mit Recht die pyre-
naischen Formen samt ihren Ableitungen als Fremd-
worte gekennzeichnet werden; das iibliche span,
ptg. Wort fur ..Bein" ist pierna = It. perna).
1528) eambio, -are, wecbseln (Apul. apol. 17,
Gromat. vet. p. 151, 20): ital. cambiare, cangiare :
prov. camfcmr, camjar : frz. changer: span. ptg.
cambiar^u. camiar); dazu das Vbsbstv. i tal. span,
ptg eambio, prov. catnbi-s, frz. change. Vgl. Dz 79
cambiare: Grober, ALL I 540.
1529) kelt. *cambita, *cammitS (vom St. camb-,
camm-), Ejiimmung, = frz. jante, Radkriimmung,
Felge (ptg. camba). Vgl. Dz 620 (wo ein It. *cames
od. *cami.s. camitin als mogliches Grundwort ange-
setzt wird): Tb. 103.
1530) kelt. *cambitos, 'cammitos ivoni Stamme
camb-, camm-). Kriimraung: davon vermutlicb (oder
aucb von dem gleicbbedeutenden *cambto.ij ital.
canto, Ecke, Winkel, Seite, Gegend : davon abgeleitet
cantuccio „pezzo, ritaglio, crostino, specie di bis-
I cotto", cantone , ein grofser Winkel, Bezirk, vgl.
I Caix, St. 251, Zusamniensetzung bis-j- canto, Schlupf-
1 winkel; altfrz. cant dazu das Dem. cantel, chantel,
chanlele. Scbildrand, nfrz. ist nur die dem ItaL
entlebnte Ablcilung canton {wovon wieder cantonnier,
Bezirksaufseber, Babnwarter, u. a.) vorhanden;
span. ptg. canto. Winkel, Ecke, Seite, Kante,
Spitze, Stein. Vgl. Dz 85 canto, wo die Wortsippe
auf lat. canthus, Eadsehiene, zuruckgefiibrt ^vird
[s. d.J ; Th 53.
I 1581) camella, -am /'., eine Schale zu Fliissig-
keiton (Gell. 16, 7, 9) ; f r z. gamelle, bolzerne Sebiissel,
span. ptg. (lamella. Vgl. Dz 155 gameUa: Flecbia,
AG m no"; Grober, ALL II 433.
1532) camelus u. *cameUiis, -am (camelus mit
gescblossenem, camellus mit offenem e) (griechisch
yd,u>j).oi). Kamel: ital. cammello (mit offenem e);
sicil. camiddu: prov. camels (mit offenem e); frz.
chameaii =*camelh(s: cat. camell: span, camello;
ptg. camelo (lat. Lebnwort). Vgl. GrSber, ALL
I 540.
1533) camerarius, -um m. (v. camera), Kammerer
(Greg. Tur. hist. Franc. 4, 7i: ital. camerario
„titolo d'ufficio alia corte imperiale e papale"'. arch.
camerajo ,,camerlingo", cameriere, Kellner. Vgl.
CaneUo, AG III 305.
1534) camero, -are, wolben; n eupro v. cam&r«;
frz. camhrer, bogenformig kriimmen; das frz. Wort
ist 'hocbst auffaUig, indem es einerseits e vor a zeigt
u. sicb dadurch als Lebnwort bekundet, andrerseits
aber in dem Eiuscbub des b dem Erbworte chambre
sicb angleicbt. Vgl. Dz 539 cambrer.
1535) [*cameus, a, mn (vom kelt. Stamme crtwim-),
krnmm ; ptg. canho, hnks, davon abgeleitet canhota,
linke Hand , canhoto, linkiscb, als Sbst. krumines
Holz. Vgl. Dz 436 canho. Denkbar ware aber
wohl aucb, dafs canho auf *caniui; bflndiscb (prov
caiiha) zuriickginge.]
C^eamicia s. camisia.]
15361 *caminata, -am /'. (v. caminus). Esse, mit
eineni Kamin versehenes Zimmer; ital. cam(m)inata
„stanza fornita di camino, ebe auticamente serviva
da salotto", sciaminea „camino"", neap, ctmmenera,
gleicbsam *caminaria. vgl. Dz 80 caminata; Ca-
neUo, AG III 312: Caix, St. 534; frz. cheminee.
1537) [*camlnettns, nm m. (Deaan. zu caminus),
vielL Grundwort zu frz. chenel, Feuerbock, vgl.
Scheler im Anbang zu Dz 188, s. aucb unten
*canettiis.]
camino, -are s. caminus, cammino.
1538) (caminus, -um m. = gr. xafilvo;, Feuer-
statte, Esse, bat wahrscheinlich mit der Wortsippe
ital. cammino, Weg etc., unmittelbar nicbts zu
schaffen, sondern die betr. Worte geben auf den
galliscben Stamm *camvuno- . Weg, zuriick, der
allerdings mit gr. xd.uivo^ urverwandt sein mag.
Dasselbe gilt von dem Verbum camminare, gehen.
Dagegen entspricht selbstverstiindlicb ital. cammiyio,
camminata in der Bedtg. ,.Raucbfang" dem lat.
caminus.)
1539j camisia, -am f., leinener tjberwurf. Hemd
iHier. ep. 64, 11; Paul, ex Fest. 311, 4: Isid. 19,
21, 1 ; das Wort ist germaniscben Ursprunges, alt-
15!»
I'>40| rntniii
l6riHI I'AIIUIH
ItiO
gcnn. chtimisia vmi ilor Wuri<'l /kiim lH'kli>iili-ii, vj;!.
Mncki'l 130 f., vprmiitlicli hIxt k'''K "•* 'U"""'''»!
ill ilnii Kcltiiiolic II. erst huh ilii<Ri<iii in iIhk I.nt«iii
(itM-r. V(;l. Til. 51 f.): itnl. niiiiiriii ii. ctiminriii,
Urnul, iluni'lH'ii cnniicc. Cliorlii'inil (m-tit wolil Aii-
liililiiiii; an ilio Substantive nuf -r.r icis voraiis, aUo
Kloii'lisuin *<-<itti»-.i- cdiiiicriHl; !ili;.'il.'iti't niHiisriiilf,
W'vuU; Warns: rum. vniiir^d, ciimnsii : rlr. /.mmMi
ftc, v-;l liartiiiT S -"<': |'r«>v. cdiiiixi nl.ivi.ii ali-
t^t'Ieilot ciiwfil. ^'li-iflisam ♦immii.sW»', frcilii'li I'iiii-
sohwiT };lnul)liafti- liililuii^'): fr/.. rhfiiiise iilancU-n
altfrt. r(iii,<r, titinsf, flminsr, (.'liorlicinil, ilnviin
ubp'K'itot chdiiisil), ila/.ii (las Dcniiii. i-lifmisitle ;
auR ili'iii Ital. <'ntl«lnil ist cdiiii.sijf: cat. vitmisn ;
«pan. rdHii.vri, davon ali);(>l(>it(>t oimiVdi. cuiiiisolii,
awiistiii. ciimigotf, altspan. omnil: ptn. cttmina.
ilaruii abp'loitvt citmisiiihu , famixnlii , ciimisotf.
\g\. D/. 79 otmicia: Tli. 51 f.: Mackel 130 f;
t'lrober, ALL I 611 (GriilKT sotzt ftir cdmicf. chain.se,
camzil I'tc. fim- (.iruiiilfDrni *r(imisi- an).
1540) ir. cumni- ();allis('h camho-, ..docli ist iiiolit
lu rwi'iftfln, «lafs aurli iin Gallisdion mh ilialoktiscli
III mm ;.i'woriloii war" Th. 53), kniinni •,'i'bo{,'i'n ;
davon 1. iiiittel.st des Sufti.ves ii.<- ital. niiiiii.in,
Stunipfnasi', prov. aimiis camiixii (aucb ii(ti>iiiJ<).
fri. ciimmc. Stumpfnaso, aucb Adj. atuiupf-, platt-
nasiii (Hrinkniann, Motapborii p. J63, biilt aimus
fiir cnt.istaiulon aiis amis -f muno ,,biin<b^scbnauzij,',
stumpf-, plattnasi;;"); 2. inittolst des Suffixes usi-
ital. camoscio, platt, ein^'cdriickt, prov. lamoin,
Quctschung, blaucr Klock, frz. camoiDskr. platt
driickcn, quetscben. V^l. D/. 83 camuxo: Tb. 53.
— Von dieser VVortsippo /.u trennen ist ital. cii-
moscio, Ucmse (frz. chamois), cnmnsciare, Lcder
siimiscb j^jerbcn etc., welchc Wnrtc auf abd. *(7aHiMr
zuriickgobcn, vgl. Mackol 47.
1541) oanini&rus, -iini m. (gr. xaftfAa^wg), Meer-
krebs, Hummer; ital. gdmbeio; run), caiinir,
neuprov. janihre; altfrz. janihle (ira Nfrz. ist
das Wort durch homard f= altn. hummarr] ver-
ilrangtl; span, tjdmbaro; ptg. camardo. Vgl. I)z
155 fldmlicro. \'gl. aucb Grober, ALL II 438, u.
s. unten *gainbaras.
1542) gallisch. Stamm cainmiiio- (vgl, corn.
cammen), Weg; davon, iinkm das Suffi.v -ino rait
dem lat. -ino vertauscht wurde, ital. cummiiw.
Weg, dazu das V b. ca Ml miiiare, gehen ; p r o v. cam i{ «)-.<,
dazu das Vb. cumiimr: frz. chemi», dazu das Vb.
chemiuer; cat. cami : span, cuminu, dazu das Vb.
caminar ; ptg. ctiminho, dazu das Vb. caminhar.
Vgl. Dz 81 cfimmino; Th. 52; Grober, ALL I 541;
s. aucb oben eamlnus.
1543) mcjik. camotli = span, camotc, amerika-
nische Batate, vgl. Uz 436 $. v. \
1544) campaua, -am (v. Campania), Glocke (Plin.
N. H. 18, 3tJ0 D: Beda, hist, eccl 4, 23); ital.
campana: rum. cumjiand ; prov. cat. span, cam-
paua: ftg. campainha ; (imFrz. ist campane nur
als gelehrtes Wort, bezw. als terminus technicus
vorhandeu; das iiblichc Wott fiir „Glocke-' ist cloche,
audi prov. doca, dncha , welches entweder auf
keltisches cloc zuriiekgobt >gl. Kluge untor,, Glocke")
oder aber onomatopoietischen Ursprunges ist, vgl.
Th. 95). Vgl. Dz 83 campana.
1545) canipaneus u. -ius, a, nm (v. campus),
zuin flachcn Lande geborig (Gromat. vet. 331, 20
n.22). PI. subst. ciimpaiiia n.. das flacbe Land. Blach-
feld (Gromat. vet. 332, 22;; ital. campa(/na ; prov.
campanha; frz. champagne (ist zum JEigennamen
geworden, als Appellativ ist das Lehnwort campagne
uingctrcton); tpaii. <nmpaHa: ptg. cami>anha.
lloiniTkciiswerl ist, dais das Wnrl aiifsor iler lludt>;.
..tiolildo, Lanil(Hcliufl)" aucb die von ,,1'Vlilzug"
lii'sit/t iiifolge dcrsclbi'ii AulDissting ilen HegrilTcK,
nelclier aui'b das (U>iit>icbe Wurt sein Daseiii ver-
dankt; iniigliclitTWcise aber ist aiieli der laiitliche
.\iiklang Villi ciiMii-iiiimt an das gerinan. 'kawpa-,
Kaiiipf (das keiiieswegs aiis dem luiiiiaii. iiber-
niiiniiien ibt, vgl. Kluge .•.■. r.) dabei vmi Kiinvirkung
geweseii; ital. campiiinc, I'rz. chamjiiiin ist wolil
aus alid. chemphin iiiiter .Vnlelinung an camimx
eiit.standen. Aiieb in dun Verlien span, camjiar,
sicli lagerii (frz. ivihi^ht) u. vnmiicar (wovon der
Keiname ile.s ('id ,,eanipeac|i>r" Kampfer), das FeM
liallcn (altfrz. rhaminnii), ital. ramiiefniiiire, mag
sicli Abluitung von alul. kamp/jdn mit begiilTliebor
Anielinung an rompti.i geiniselit babcn. Vgl. Dz 83
campu u. 82 campagna.
154U) Ortsnamo Caiiipedio tin Centralainorika);
davon ital. campiggiii, eiii Kiirbebolz; frz. cam-
peche; span, campechc. Vgl. Dz 83 cainpciigio.
1547) I'cSinpTiiio, -Onciii m. (v. campus) = frz.
champiijiinn. ein I'ilz, vgl Dz 542 champignon.]
1548) |*ciiiii|MiiTulus, -iliii = ital. cam/iignuolo,
vgl. Dz 542 chainiiifinun, vgl. No 1547.)
1549) ciiinpso, -ure (vgl. gr. xdfinctiy), umsegeln
(Enn. ann. 334, vgl. Prise. 10, 52); ital. ransart,
ausbeugon, ausweiehen, Koiupos. scansare. Vgl. Dz
362 cannarc. Hierlier gebiirt wohl aucb span.
catuar, iniide macbcn (dcfcansar, ciitmiiden, i ulien),
dazu das Adj. can-sa, mlido, die eigeiitliehe Bedeu-
tung wiirde dann ctwa soin „(dio Gliodor) kriimmon",
vgl. gr. xttfivetr ncbeu xa/inTttv. Vgl. Dz 91 cans
(sotzt canso = (iiia.ssiis an).
1550) ciimpiis, -urn >»., Flacbe, Fold; ital. campo:
rum. camp: prov. camps; frz. champ (dazu das
Lehnwort camp); span. \)tg. campi). In dor inili-
tarischen Bedtg., welche campo nebcii der aus dem
Lateinischeii libcriioinmeiien besitzt, ist das Wort
ebonso wie seine scheinbaren Aldeitungen (campione,
compear etc., s. oben caiiipauia) auf altgerm.
*kampa, Kampf (vgl. Kluge s. v.), zuriickzufuhren,
weiiu aucb bereitwillig zuzugeben ist , dafs die be-
treffciide Wortsippe sich an die von lat. campus
berstammende lautlioh u. begrifflicb angeschlosson
bat. Vgl. Dz 83 campo.
1551) gv. xa/u;tv}.o^. gekrihiiint; davon vielleicht
span. ptg. yancho. Haken (das gleichliedeutende
ital. gancio konnto nur, wenn us Lehnwort aus
dem Span, ware, den gleichen Ursprung haben); frz.
ganse, Schleifc, Schlinge, ist fern zu halten, iind
zwar ohne dafs cine sichere Ableitung gegeben werden
konnte, falls man nicht die .\bleitung von cancer
(s. d.) als solcbe ansehen will. Vgl. Dz 155 gancio.
1552) (caniur, a, uni, gckriiinmt; davon vielleicht
abgeleitet *camhro , -onem , Wegedorn, = span.
camhron, Dornstrauch; ptg. camhr<'ci [Pl.J, Wolfs-,
Kreuzdorn. Vgl Dz 436 camhron.)
1553) camus, uiii m. (gr. xr/ftog), Maulkorb, anch
cin Strafwerkzeug fiir Vcrbrecher; von camus, bezw.
unraittelbar von xij^og will Baist. Z V 560, her-
leitcn : 1. span, camal, Halfter, Halsring mit Kctte
der Sklaven, 2. ital. camaglio , Hals des Panzer-
henides, mit wclchem auch der Kopf bedeckt werden
konnto, prow capmalh-s,camalh-s, altiiz. camail,
im Nfrz. bezeichnet das \Vort ein Priesterkappchen,
Bischofsmantelchen (Dz 79 camaglio hatte in dem
Worte eine Zusammensetzung aus cap=^ cap[ut] -\-
malha, maille = macula, Panzer[ring] erblickt und
daran durfte festzuhalten scin; der Genuswechsel,
I
161
1554^ canaba
1571) c^nlcQla
162
den Baist so autTallig lindet, lafst sich vielleicht
dadoTcb erklaren. ilafs man annimmt, es sei das
Wort im Gesclilecht an das sinnverwandte nHelm"
:= elmo etc. angeglichon wordeii). 3. „Aiii'b span.
qramaUa, Panzerbemd , jetzt ein iiber di^- Kniec
herabfallendcs (icwand. m\t cat. yamhet. qamhetds,
span, fiamlieto capote sin esclanna y basta mas
abajo dc la rodilla' kann ebensowobl mit qamache
als mit camail venvandt sein. Hier ma;; aucb nocb
span, gamho, gamhuj . gamhoj , gamhujo. cat.
camhuix, gambiiLr, Kindermiitzchen, Erwabnnng
finden: das Suffix u. dt>r Stainm lassen sicb aiis
dem Keltischen lierleitcn, aber die Bedtg. nur inso-
fem man eben aus eiuer AVurzel kruram' so ziemlich
alles macben kann." Nichtsdcstoweniger diirfte diese
ganze Sippe auf dem kclt. Stamme camh-, camm-
beruben. Auf diesen Staram fiihrt Baist sebr mit
Recbt aucb span, cama, camba, cat. cuma. Stange
am Ziigelring, zuriick, das von Dz 436 s. c. von
camus abgeleitet war.
1554) eanabii. -am /'. (kdnndhd.Vdniuiha, cdndca,
cdndpa), Kramerbude. Weinschenke (z. B. Orell.
inscr. 4077 u. 7007. Coi-p. inscr. lat. Ill p. 940 und
954): ital. «inora, Vorratskammer.Weinkellensard.
candta), davon canovajo. canacajo , „cantiniere",
canoviere .in antico chi teneva rivendita di sale",
vgl. Canello, AG III 305. Vgl. Dz 362 canova:
Ronscb, Jahrb. XIV 176: FiJrster, EF I 324 Anm. 1.
1555) *eiiiialia (v. cani.'i), Huudebaufen, Gesindel;
itaL canaglia: altfrz. chienaitle: nfrz. canaille
(Lebnwort); span, canalla (daneben perreria von
perro); ptg. cattalha. Vgl. Dz 84 canaglia.
rcanalicala (v. canalis) s. oben ealUs.l
1556) canalis, -em m. u. /. (v. canna), Eohre,
Rinne: ital. c<!«a7p: frz. chtnal, Stromenge, enger
Tbalweg, sonst nur als gelebrtes Wort erhalten.
canastra s. eanistrum.
1557) caneellariiis, -mn hi. (v. caneelli), Gitter-,
Thiirsteher. Vorsteber einer Kanzlei (Cassiod. var.
11, 6); ital. cancelliere: frz. chancelier etc.
1558) cancello, -are (v. caneelli), gitterformig
macben, gittern; ital. cancellare, wanken leigentl.
die Beine kreuzweise. gleicbsam gitterformig setzen).
aucb ^cassare lo scritto con rigbe traversali, incro-
ciare". arch, ciancellare ^barcoUare", vgl. Canello,
AG lU 372; prov. eanctUar; frz. chancder. VgL
Dz 84 caiiceRare.
1559) eancelliis, -nm m. (Demin. v. cancer in
AnspieluDg an die Scheren des Krebses: gewohnlich
im PI. caneelli, der Sg. b. Ulpian. dig. 43, 24, 9,
§ 1); daneben *cancella, Gitter; ital. cancello,
Gitter; rum. cangheld; frz. cancel u. chancel,
Raum hinter einem Gitter: span, cancel, cancela,
Vorbof, Loge.
1560) cancer i^umgestellt crancer, davon das
Demin. *crancnlns, *cancriculus), -um m., Krebs:
ital. cancro „uno dei segni dello zodiaco e specie
di malattda", cancliero „malattia, e persona o cosa
molto uggiosa", granchio „animale crostaceo", (neben
granchio aucb grancio, davon das Vb. grancire,
anpacken), von granchio abgeleitet aggranchiarsi.
•irsi, aggricehiarsi ^ratrarsi, ratrappirsi, raggrap-
parsi", vgl. Gaix, St. 142; ganghero „mastiettatura
in metallo" ist wobi ebenfalls auf cancer zuriick-
znffibren, denn die von Dz 374 aufgestellte Ableitung
von y.a.y/ai.oc [s. d.] ist wenig glaubbaft, vergl.
Canello, AG IH 360 ; vielleicbt gebort hierber aucb
gancio „strumento uncinato, per sirailitudine col
grancbio" (dann wiirde aucb span, gancho u. viel-
leicbt selbst frz. ganae bierher zu stpUeii sein, vgl.
Kurlin*;, lat -roin. Wurterbueli.
oben xttuni/.oi), vgl Canello, AG III 360; cancer
-\- pdgHrus [s. d ] = granciporro, vgl. Dz 377 «. c. .■
prov. cat. crane; frz. c/»n «ere, Krebsgescbwtir (als
Tiername ist das Wort durcb i-crevi--:se = abd.
chriibi^ verdriingt worden): span, cangrejo , See-
krebs = *cancriculus (daneben gdmharo): ptg.
granquejo u. qaranguejo. VgL Dz 171 granchio:
C. Michaelis, jabrb. Xl'll 209.
1561) [*canchalus, gr. xdy/ai.o: {h. Hesycbins),
soil nach Dz 374 das Grundwort sein zu ital.
ganghero. Thiirangel, davon sgangherare, aus den
Angeln heben (ptg. acancarar, sperrweit Offnen,
wozu das Slist. escancara. offen zu Tage liegende
Sache). Wahrscbeinlicb aber geben diese Worte
(u. ebeiiso prov. ganguil, Tbiirangel) auf cancer
[s. d.J zuriick, vgl. Canello, AG III 360. Wenn aber
Bugge, E in 146, frz. degin gander, seblottrig
macben, von einem vorauszusetzenden *gingand =
ganghero ableiten will, so dafs digingander urspriing-
licb mit sgangherare gleichbedeutend gewesen sein
wiirde, so ist das an sicb ganz ansprechend, mufs
aber docb fiir sebr fragwiirdig gelten, scbon weil das
Primitiv gingand nicbt zu belegen ist VgL Dz 374
ganghero u. dazu Scbeler im Anhang 75fc.]
1562) candela, -am /'., Wacbslicbt, Kerze; ital.
candela: rum. candela, Xacbtlampe; prov. can-
dela: altfrz. c/mndoi/e; nfrz. c/(<inrfe//e, gleicbsam
'candella. vgl. Eotbenberg 41 : span, candela : ptg.
candea.
1563) candelabrum »«. (aucb candelaber und
candelabmsi, Kerzentrager, Leucbter ; volkstumlicb
gewordeu is*, das Wort nur im Altfrz.. wo sicb die
an arbre angelebnte Bildung chandelarbre, gleicb-
sam „Kerzenbaum'' fiudet, vgl. Fafs, EF III 493.
1564) *candelarifis, a, um (v. candela), znr Kerze
geborig; ital. candelajo „c\a fa candele" u. cande-
liere .candelabro", vgl. Canello, AG III 305.
1565) ndd. cane, Kabn, = frz. cawe, davon
canard. Ente (altfrz. cane bedeutet aucb „Scbiff").
Vgl. Dz 539 cuiard: Mackel p. 13.
1566) *can|n]ella, -am /". (Demin. v. canna),
Robrcben; ital. cannella, Scbilfrobr. Zimmt: rum.
cane, Habn (als AVerkzeug); prov. canella: frz.
cannelle, Zimmt(robr); span. ea«iH(j, diinnes Eobr,
canilla, Schienbein, canela, Zimmt: ptg. canela,
Eobre. Spnle. Zimmt.
1567) *can[n]ellns, -um m. (Demin. v. ca7ina),
Robrcben; itaL cannello, ein Stiickchen Eobr; frz.
cheneau, Dacbrinne i^Dz 546 s. v. leitet das Wort
von canalis ab); span, canelo, Zimmtbaum.
1568) f*canettus, -um m. (Dem. v. canis), davon
nach Dz 546 -s. i'. frz. chenet, Feuerbock zum Auf-
legen des Holzes im Kamin. „weil er, so sagt man,
Hundefiifse hat" ; Scbeler im Anhaug zu Dz 788 ist
geneigt, chenet fiir zusaramengezogen aus *cheminet
(=*caminettHS v. caminua) zu halten, als Analogon
fiibrt er das belegte cheminel an.]
1569) canesco, *-Ire f. -ere (Inch. v. caneo),
grau werdon; frz. chancir, scbimmeln, vgl. Dz
542 *. c.
1570) *cania, -am f. (Fem. zu canis), Hiindin;
ital. cagna ; prov. canha; frz. ca</n« (Lebnwort).
Vgl. Dz 591 gagnon.
1571) canlcnia, -am /'. (Demin. v. canis), kleiner
Huii<l; ital. canicula, canicola „nome d'naa costel-
lazione, la stagione in cui il sole e in canicula",
ciniglia „cordone vellutato" (nach dem frz. chenille),
vgl. Canello, AG HI 372, Littre, Hist, de la langnc
fi-^se I* 63; frz. chenille, Eaupe, samtartiges Seiden-
zeug, vgl. Dz 546 .«. )• . wo bemerkt i'?t. dafs wobl
1(>3
I67a^ t^nln
I69'J) i-iuitilii
\(\A
>li« Ahnlirliki'it maiiolior Kaiipciikiiplo iiiit Huiulo-
kopftMi Aiilnfs III «ItT KiMii'iiiiunu jn'>r<'t"'"' Iml)»,
n>cht wiilinirhi*iiili('li ist iIiia frcilioli nii-ht, vipllcirlit
ist >lt<r (iniiul in dor uii ^.'uti^ii IIuikIk tiriiiiiuriuUiii
Kn'rH-ttioht iiiaiiolior lt»iiiH>ii zti hiicIiimi. lU ntollt
nliri>:i'n» ixurli 'enteniciild (Doiniii. v. ciilrmt) iiIk
im^f;lirlu<M (iriiiulwort liin .wi>>fi-ti ilos aus oiii/.oliu'ii
Kiiip'ii /ii»ftmimMik'''*i"t't<'ii K^riwra'', moint iilwr,
<lio8i< AnHcliuiiutii; aoi iii HiiatuiiiiKcli, iiirlilailrsto-
weiiipT ilurfU" 'calrniciilii aniU'hmli.inT M'iii, als
caHiculii. Anilrcrsi'iU ist fnilicli /.u «rwaj^t'ii, dafK,
wio Di niifiilirt, iiii Mail. >lii< S<'ii|t<nrau|>o cxri mid
ruf/NoM .HtiMil" ^•'iiaiiiit winl liii Uoiiilianl. winl
<lii< Kaiii»' iiiitlii ficnaiiiit . 1)/ vrlilickt ilariii ilas
iM'kaiuito Wurt f>ir ,Kal/.o" (i>a «iinlr liios also eiii
Aiialo^uii /M ilor Hca>irlimiii(; tlor Kbu|n' als nHuiul"
aeia), Klerhia ilajfi'fp'ii, A(i 11 41 Aiiin , sielit in
gattit «inr Kiir/.uii){ aus hiijiittn, das soinorsuits
wicdcr von Uitmlnjc- staininen soil. Abor audi hior
ist Dioz' Erklaniii); vor/.uziolien. — Im Ital. ist
lias iiblicho Wort ffir Raiiiio hrnco — hnlchus,
eigentl. Heiischivfkp, u. nicti, iinSpan. oriii)a, im
I'tff- luparta »— lacerta : nicti u. oriiqa gohon auf
erucii, cip.'ntl. K;iiite. ituriick, mit wolclier dio Raupe
durrli ilir samtartijri's Ausaolion idas scinerscits
wiiiliT ilio Uencnnun<; cine."! gaintartificn Si'ideiistolTes
mit rhcnille vpranlafst hat) Alinliclikcil besit/.t.
1572) |*canio. -miem m. (v. cani-sl; violU'i<-bt l;il'sl
auf diose (inuuil'orm sicli frz. tjiupinu {iiaiinan),
Holliund, zunickfiiliron, Vffl. Dz 691 iiafpioii.]^
1573) canipa, -am f., Frurhtkorb; friaul. canive
u. tatine: neupruv. cuiiareto; (r/,. (veraltet) Cdw-
rette. Vgl. Mussafia, Bi'itr. p. 142; Behrens,
Motath. p. 27.
1574) canTs, -em c. (urvcnvandt mit gr. xvwv),
Uund: ital. cnnf.- rlr. kaii. k/a», k/aun etc., vgl.
Gartner § 200; pro v. (•««-.«, dazu das Fcm. ain/in
u. das Adj. canhs; frz. chien (das I'e erklart sicb
aus dem sog. Bartsch'sclien Gesetze, vgl. G. Paris,
R IV 1231, dazu das Feni. chientie: ptg. cdo. Im
Span, ist canis durcb ilas (aiich im Ptg. vorhan-
dene) perro =*j>etrus, bezw. Pelrus verdriingt wordcn
(s. unten Petrus), auch im Sard, lindet sich pcrrti.
Vgl. Dz 546 cliiett (u. dazu Scbeler im Aiibang 788),
476 perro. Vgl. auch obcn cauia, canicula, eanio.
Auf einem Adj. 'eaniiis oder *caiieiis, hiindisch,
konnte wohl auch ptg. cavho, linkisch, beruhen,
Dz 436 s. I', setzt als Grundwort *cameu.<i, krumm,
an, s. oben s. v., s. audi cauia.
1575) canTstrum, *canastruin n. (gr. xdvaazfjov),
'i-anastra /". (gr. xdiaoT^a), Korb; ital. canestro:
nouprov. canasto;iiz. cattustre (I^hnwort); span.
canastro, ca)iasto. canasta (wegen der letzteren
Formen vgl. Storm, R V 167, s. audi oben benna).
Vgl. Dz 436 canasto u. dazu Scheler im Anhang 768.
*caiiljis (od. *caneus), a, um s. cani».
1576) eanna, -am /'. (gr. xdrvu), kleines Rohr,
Schilf; ital. canna: frz. cantie (Lohnwort, meist
im Sinne von nSpazicrstock" gebraucht); span.
cana: ptg. icanna u.) cana.
1577) canna de ebulo [ehiilum, eine HoUunder-
art) = ital. canna d'eholo, daraus dialektisch (arot.
chian.) candepohi. Eplieu, vgl. Caix, St. 249.
1578) canna + ferula (Rute), canna + 'fertciila
= cat. cani/afera, span, caiiaherla, canaheja,
Gartenkraut, vgl. Dz 436 cariaherla.
1579) canna *impletoria, EiiifuUrohr, ist nach
Calx' geistvoUer Vermutung, St. 18, das (dann durch
Volkaetymologie verballhornte) Grundwort zu ital.
span, caniimplora, Kuhlgefafs, frz. chantepleure,
(iii'rHkaiiiiK, 'rridit«r. 11/. 542 cIkiiiIiiiIciiic biidl
(iiarli Mi'nagc's Vurgaiig) ilas Wort fur ziiHaminoii-
gi'Ki'lzl aus chanir \- filrure, woinil audi Kafs, UF
III 497, Nidi I'lnvorstaiidi'ii orklitrlc.
15S0) canaii -f "••''» Honigrohr, /uckorrohr; ital.
ciiHiKKwr/i ; span, ini'iamirl. Vgl. Dz 84 ciitiiiamrte.
1581) I'caiiiiio. -iiiu'm »1. (V. riuiiKi), liolira B-
spaii. iiiiiiini, l.iirtndiri', davoii abgidfitot (/aiiote,
vgl. Dz 453 //iiiiii» j
1582) I'canuo, -uncm m. (v. runixi), grofsp
R«dir»'; i tal. ((KKidiii', Kiibro, (ioscdititzlauf, Kanono
(daiiiit diirfti' ziiNaiiiiniuiliaiigon catinociUio „palo
ila vilo", caliicchia mil gluidiur Hudtg., vidl. auch
raltfiffinlo fiir cnnni-fiijioln nCanniioda", vgl. Caix,
St. 217); frz. canon: sjian. canon; ptg. canlulo.
Vgl. Dz 85 cannonr.]
1583) cannabis, bim /. u. cannabiiiii n. (gr.
\ xdvrujii,;, xuryu[ioi), lianf; ital. canape, davon
abgoloitotcarmixiccto, grobo liCinowand; r ii m. cdnepd;
rrov. canehf, ilavon abgdoitct citnaba.i, cambre;
rz. chanvre. dazu dio ontlolinto Ablcitung fdHCtinji;
span, caiiamo, davoii abgdcitot ciiiiantaio; ptg.
can{li)anio, davon abgdoitct canliama^D. Vgl. Dz 84
ainape.
1584) ital. C4innibnle: frz. cannilialc; span.
canihal, oin <lor S]irarhi? ilcr Eingi'buronen auf don
Antillcn mthdinte.^ Wort, vgl. Dz 84 .f. v.
1585) canoniciis, a, um (gr. xavovtxog v. xaywy),
kanonisdi, als Sbst. Domherr; ital. candnico, Sbst.
u. Adj., canonaco, caldnaco, Sbst., vgl. CanoUo,
AG III 333; frz. clianoine (= *canon<tclius wio
:nwine = mvnacliux, vgl. Meyer, Z VIII 234), alt-
frz. auch canonrie. Im iibrigen biotet das Wort
keinen Aniafs zii Bemi>rkungen dar.
' 1586) (*cantaria (v. canto), Singcrei = rtr.
! canera, Larm, vgl. Ascoli, AG I 67 Z. 9 v. u. im T.]
1587) cjintherius, -um m. (viell. voni gr. xav-
9i^).iog), Jochgdiinder, joohartigcs Gestell: ital.
cantiere, Werft (wegen dur dort toils im Bau be-
griffonen, toils zum Bau dionenden Genistc so hc-
zcichnet) ; frz. chantier; ptg. canteiro. Im Span,
wird der Begriff durch andere Worto {slarazara,
arsenal, carenern) bozeichnot, doch sind auf can-
therms, bezw. xciv^t'j'/.ioq zuriickzufiihren canteles,
Stricke zum Befestigen der Tonnen u. Fiisser, und
wohl auch cantera, Steinbruch. Vgl. Dz 85 cantiere.
1588) [ciinthus, -uni vi. 'gr. xayito^), der eiferne
Reifen um ein Rad, die Radsdiiene; auf dieses Sbst.
wurde von Dz 85 die Wortsippe ital. canto, Winkel,
Ecke, Seite etc., cantone, cantina u. dgl., altfrz.
cant, span. ptg. canto etc. zuriickgcfiihrt. Mehi
empfieblt es sich wegen der Bedeutung der betr.
Worte, die Sippe als auf den kelt. Stamm camb-,
camm-, krumm, beziehentlich auf ein davon abge-
leitotes Momen *cambitos, 'cammitos, *cam(b)tos
zuriickgehend zu betrachten. Vgl. Th. 53; a. auch
oben No 1530.]
1589) canticum n. (v. cuno). Lied; ital. cantieo
u. cantica; rum. cantie, cantecd; prov. cantic-s;
frz. cantique: span, cantieo, cantica; ptg. cantico,
cantiga.
1590) cantio, -onem f. (v. cano), Gesang, Lied;
ital. canzone; prov. cansd-s; frz. chan.son; span.
camon: ptg. cant'do.
1591) ciinto, -are (Frequ. v. cano), singon; ital.
cantare; rum. cant ai at a; prov. cantar; frz.
chanter: span. ptg. cantar.
1592) cantus, um m. (v. cano), Gesang; ital.
canto; rum. cant, P\. ednturi; prov. canT/J-s: frz.
chant: span. ptg. canto.
165
loOS) cAime
1609) c4pIt«Utim
166
1593) caniis, a, nni, gran; ital. cano, Adj., dam
das Sbst. cam', prauo Haaro, nur in der Redensart
andare ai cani „andaro a male, scadere", vgl. Caix,
St. 250; prov. {canetas, <?raue Haaro); altfrz.
chanes, graue Haare; span. ptg. mno, davon ab-
gclcitet cimoso.
1594) *caiiritus, a, nin (v. canus), grau; ital.
canuto : rum. cdrttnt; prov. canut; frz. chenu;
altspan. cnniidn. Ygl. Grober, ALL VI 380.
1595) |*eapalTs, e (v. *capum. = span, calm,
statt caput) = span. ptg. cabal, richtig an Mai's,
voUstandig (s. Caix, Giom. di fil. rom. II 70), vgl.
Dz 435 *■. v.]
1596) *capella, -am (Demin. zn einem voraus-
zusetzenden *capa, vgl. cap-ulua), das, was man
fassen kann, einc Handvoll, ein Packchen: prov.;
guavella: fr/.. jacelle, Reisbiindel u. dgl. ; span.
garUla: ptg. (jacela. Vgl. Dz 158 gavela. 1
caper s. capra. j
1597) {'vipettum n. {y. caput), Kopfchen, = f r z.
cheret. Kopfkisscn, vgl. aber No 1636 (S. 171).] i
1598) *capibTlis, e {f. capahilis, vgl. Ascoli, AG
I 14 Anni. 3): ital. capihile nintelligibile", cape-
vole „atto a oontenere. atto a coraprendere e ad
essere compreso, abbondant<i", vgl. Canello . AG I
m 320.
1599) [*capTco, -are (v. capus, Kapaun, spater
Falke), init dem Falken jagen, soil nach Bugge, R IV
358, das vorauszusetzende Grundwort zu dem frz.
Vb. i/iboyer, yihier. auf die Jagd gehen, hirschen, und
dem Sbst. (7iib!e»-,Wildpret sein : den Cbergang von ca- 1
in [li- will Bugge durch Hinweis auf caryophijllum :
girofle rechtfertigen, beziiglich des Begriffes aber ver-
gleieht er engl. to haicke von dem Sbst. hatch. Nichts-
destoweniger ist Bugge's Ableitung unannehmbar,
well der Inf. giboyer , gibier u. ebensowenig ein
ctwaiges *capariu))i nimmermehr gebraucht werden
konnte, um das konkrete Ergebnis der dureh das
Vb. ausgedriickten Handlung, das Erjagte, die Jagd-
beute, zu bezeichnen, diesem Begriffe wiirde nur'
eine Bildung auf -ee = -ata geniigen. Aber auch
lautlieh ist die Gleicbung giboyer = capicare hochst j
bedenklieh, denn der Hinweis auf girofle = cargo-
phyllum kann den Glauben an die Moglichkeit des
Lautiiberganges ca- : gi- schwerlich begriinden. da
Blumennamen ihre cigenen, duroh volksetymologi-
sierende Ansehauungen bestimmte 'Wege gehen und
folglich sich nicht wohl zu Beispielen fiir auffallige
Lautwandelungen verwenden lassen. Auch die von
anderen fiir gibier vorgebrachten Ableitungeu (von
cibarius v. c('/"«. von einem ganz hypothetischen
Stamme gib, der „zwingen" beilenten soil) sind vollig
unannehmbar. Wenn endlich Dz .596 .«. v. sagt:
„Ist es richtig, dafs gibet (Galgen) eigentUch den
Strick um den Hals bedeutet. so konnte sich gibier,
urspriinglieh ein Verbam , auf den Vogelfang mit
der Selilinge bcziehen, aber es bleibt dies immer
nur eine schwach begriindete Vermutung", so hat
er selbst hinreichend zu erkennen gegeben, wie wenig
Wert cr auf seinen Gedanken legte. Die Herkunft
des Wortes mufs als noch durchaus dunkel gelten.
Abgeleitet von gibier sind altfrz. gihelet, Wild-
pret (u. • vielleicht nfrz. giheciere. Jagdtasche).]
Eine Frage werde hier aufgeworfen. Im Altfrz. ist
das Sbst. gibe, ein mit Eisen bcschlagener Stock,
vorhanden : konnte davon nicht gibier (gleichsam
*gibhari>m') abgeleitet sein u. urspriinglieh die iiber
das Krenz gelegten Hakenstiicke bezeichnet haben,
an denen das erlegte Wild getragen wird, sodann
das Wildpret selbst? Dann wiirde gibier zu gibet. ^
Galgen (eigontl. gabolartiges Geriist, vgl. furca),
gibelet (kloine spitze Stange), Bohrer, gehoren, die
Herkunft von gibe ist frcilich dunkel, die Bedeutung
weist auf Urverwandtschaft mit lat. gabulus, ir.
gabul, gabhla. dtsch. gabel, giebel (s. Kluge unter
^Gabel") hin, das intervokalische b (lagegon fordert
oin *glbba. SoUte Zusamraonhang mit cippu.'i, Spitz-
siiule, Schanzpfahl (vgl. Caes. bell. gall. VII 73, 4),
denkbar seinV
1600) [*capillanus, -um m. (v. cdpus v. capSre)
scheint das Grundwort zu sein zu span, gavilan,
Sperber; ptg. gavido. Vgl. Dz 454 gavilan. Sieh
unten sparwari.J
1601) [*capillatura, -am f. (v. capUlus), Be-
haarung; ital. capellatura ; frz. chevdure; span.
ptg. cabelladura,]
1602) capHlus, -nm m. (vom Stamme cap, wovon
auch cap-ut), Haupthaar; ital. capello: rtr. kavelj,
txavel etc., vgl. Gartner § 200; prov. cabelh-s; frz.
cheveu; span. ptg. cabello. Durch capillus ist
crinis nahezu verdrangt worden. Vgl. Griiber, AJjL
VI 380.
1603) *capTllutus, a, um (fiir cdpilldtus v. ca-
pillus), haarig; frz. chevelu: span, cabelludo,
ebenso ptg.
1604) cSpio, cepl, eiiptum, capere u. *capere,
*caplre; fassen, nehmen: ital. capere u. capire :
prov. cap, caup, {atubut). caber, in Kompositis
-cep, -ceup, -ceubut, -cebre ; frz. (nur in Kompositis)
-goi(s), -?m(s), -f« (aus -ce«), -cevoir : cat. cabrer:
span, quepo. cupe, cabido, caber ; ptg. caibo, coube.
cabido, caber. (In seiner Bedtg. ist das Vb. (als Sim-
plex) wesentlich verengt worden, indem es nur „Platz
haben, in einen Raum hineinpassen" u. dgl. be-
zeichnet; ital. capire icapisco etc.) bedeutet „be-
greifen. verstehen"; in der allgemeinen Bedeutung
^nehmen" wurde capere durch prehendere verdrangt.
Vgl. Dz 85 capere; Grober, ALL 1541.)
1605) capistrum »., Schlinge, Halfter; ital.
capestro: rum. cdpestru m., PI. cdpestre f.; prov.
cabeatre : frz. chetetre, davon das Vb. enchevetrer,
halftern, verwifikeln; s\i an. cabestro; ptg. cabresto
u. cahre.<tiin. Vgl. Dz 546 chevetre.
1606) capItalTs, e, hauptsiichlioh ; ital. capitale;
prov. cnbdal: a.\tiT7.. chaudel: span. ptg. cawdoi,
davon abgeleitet caudaloso. Das Wort wird nament-
lich auch substantivisch in der Bedtg. ^Kapital"
gebraucht. Vgl. Dz 437 caudal.
1607) (*capitanus u. *capTtaneus, -nm m. (von
caput), Hauptmanu: ital. capitano u. eattano
„castellano (titolo di nobilta)". vgl. Canello, AG
III 331; rum. cdpitan (daneben cdpdtdiu m., PI.
cdpdtdie /'., rait der Bedtg. ^.Kopf im Sinne von
Anfangs- oder Endpunkt. aufserdem aber auch
„Kopfkissen" bedeutend, vgl. Ch. cap); prov.capi-
tanh-s: altfrz. chevetaigne, chevetaine; nfrz. capi-
taine (Lehnwort); span, capitan : ptg. capitao.]
1608) *capitastrnm ». (v. caput), Kopfsteuer-
liste: ital. catfi-<tro, catasto : irz, cadastre : span.
catastro.
1609) capitellum «. (Demin. v. caput), kleiner
Kopf; ital. capitello, Kopf, Knauf, catella „ban-
dolo, estremita". vgl. Caix, St. 2.59: prov. capdel;
frz. chapifeau, Knauf, u. cadeau, Geschenk (gleich-
sam kleines Kapital oder, vne Dz meint, eigentUch
das Kopfchen , der Schnorkel , womit man einen
Buchstaben verziert, woraus sich die Bedtg. „Kleinig-
keit, kleine Gabe" entwickeln konnte); Dz freilich
537 s. V. u. Ronsch, Z lU 104. wollt«n das Wort
in dieser Bedtg. von *catellu.'<. Kettchen, ableiten.
1(>7
IKItl) rapiunni
litJJ» cflprlfrtllniii
l()H
vj;l. Kr.n'liol, Donblott), iiii|i|il. ji. 17, Sfliolur iu:
AuliaiiK III U/ 78)>: «pnii. ciiuilillo: yta. oiiulilhn.
IIMUI rapUiam M. (v. caiiiit). Kupf. Kopflocli
111. Ii. ilio OlTiiiiiii; ilcK Klpiups, wiiiluroh iIit Knpf
t.i<«t<><-kt winli, OlH'rkK'id; ital. riii'c.-M, llalfliT:
iiImt aiuloktisc-lii- Kortn.'n v^-l, Kl..oliin. A(i II H;i:l;
Ablt-ituiif^pii iiii'i".-.-ii«r, ^li'ioliHuni •rn/iifi<»idH. kapp-
iniiiii, u. cn/x-r.-ii/f, Kli'iclmuMi *cii/ii(i(i/f, Knpfkissi'ii;
priiv. iithfs. cthfi.-isii , Kiipf iiii Siiiiu' vmi Kinlpiiiikt;
A\t(rj.. chrvr: a. clirrfCf. Knij.'x'n, vj;!. lloriiiii); ^'.),
cnrrjoH, Kapp/.iiuiii: span. ptj,'. nifccio. -(■», liipfcl,
«•<iic.-<i, -1(1, Ki>pf, claviiri n pa ii. fiWifCcnr, ptjj. cii-
/»rj-(cVi'". iiiit ili'iii K"pf<' iiii'lion. V){l. Ilj 93 caver:».
Will) 1. rupito, -oiieni m. [v. caiutl). (Irorskopf;
it»l. f<i;<i^)ni .aUiri". v^;!. Caix, St. 262.
Itil2) 2. 'oipito, -«re (v. caput) =» ital. capi-
tare, tiiin Ki>pf. zimi Kn>li- komiuon, ankunimcn, vgl.
1)1 362 .1. I-.
1613) CApituliiliii II. . Capitol; ilavon vieltcicht
prov. capiUtlh-s. Uurj;.
16U) ciipilulii, -ani /'.{caput), Koprchoii; ital.
cdrifc/iiii ilaiu'lu'ii oiiri<<7iio), I'dockclien ; frz. <7i€-
ri//<-. Vcl. i;. Paris, R V 382, u. dagesren Grober.
ALL Yl 3S1.
1615) nipTtiiluiu >i. (v. caput), klt>iiicr Knpf,
Kapitiil, Kopf = Cborsclirift oines Ihichubgclinittcs,
Kapitcl; i ta 1. capitolo u. vapeirliio ,, materia j^riissa
c liscosa die si trao dalia prima pcttinatura del
lino avanti alia stoppa, duttii capcwliio perclir si
leva dai duo capi del lino, cioo barbe o cime", vgl.
Canell.i, AG 111 352; Calx, St. 527, ist gcnoigt,
auch scavitotu ,,carillazioDe, pretesto" nebst dem
Vb. svavitolare „8tillarsi il cervfllo" von capitulum
abzuleitoii , indem er aiif raccapezzare hinweist,
andrerscits abor denkt er aiicli an cavillo als Grimd-
wort, u. dies diirfte entseliieden den Vorzug ver-
dienen, denn, wio er selbst sagt, „a questa seconda
origine accenna I'equiv. stiviglio per scliiviglio";
rtr. capulj, vgl. Ascoli, AG VII 515 Sp. 2; prov.
capitol-s; frz. thapitre; span, capitulo, cabildo:
ptg. rabidit. Vgl. Dz 86 capitolo.
1616) [*eSporalis, -em »i. (v. capo aiis *capum
f. caput , alsii dcutlich erst romanisohe Bildung,
vemiutlich angelehnt an generate) , Hauptmann,
Aafiihrer: ital. caporalr; frz. corporal, volksetv-
mologisierend an corps angelehnt, vgl. Fafs, RP 111
484 unten: altspan. caboral u. caporal (Adj.).
Vgl. Uz 86 caporale.]
capo s. eappo.
1617) [*capdttiis u. *eapotius, -um »i. (v. caput)
= frz. chabot, Kaulkopf (ein Fisch). ptg. chaboz.
Vgl. Dz 541 chahot.]
1618) eappii, -am /'., eine Art Kopfbedeckung,
(Isid. 19, 31, 3): ital. cappa. Mantel; Abloitungen :
cap(p)ello, ;^Kopf)manteIchen, Hut (davon oippellicra
„custodia da riporvi il cappello", cappelhijo, Hut-
macher, vgl. Canello, AG III 305), cappella, kleincr
Mantel, Ort, wo ein Stiick vom Mantel des heil.
Martin aufbewahrt wiid, Kajjelle (s. Ducauge .s. v.),
ca{p)potto. Mantel mit Kapuze, capuccio, Kuppe,
Kapuze, Kopf kohl, Kappes (vermutlicli mit Anleh-
nung an capo), capperone, Kappe; prov. capa,
Ableitungen: capel-s, capella, capairo, Miitze; frz.
chape, Ableitungen (die mit ca- aiilautenden sind
Lehnworte): chapelle, chapeau, chaperon, capot,
capuce, cabun (Kohlkopf): span, capa: .\bleitungen
capelo, Eardinalsbut (das gewohnliche Wort fiir
j.Hut" ist sombrero), capUla, MiJnchskapuze und
Eapelle, capucho, capuz, capaclm, -a, Korb (nach Dz
439 soil anch span. ptg. rhnpn, Blatt, Platte,
wuvon ptg. i7i(i/(iir, plattii>r<>n, liii'Hior gidioroii, das
wiiri' niir initglicli, wciin oh I/Oinwort aus doni Frz,
ware, u. dnn ist biiclist uiuvahrHelieinlinli , eliur
iliirttcn frz. rhappe, Saum, ii. i7iii/'(/i)ih, oiiio Art
I'liiTHcliuli |l/i>8age, Gil Hlas 1. (1| ileni S]iaMis<'hc<n
ciitHdintiu'ii si'in); ptg «(i/m, f/m/iev» {I.elinwort aiis
di'iii Frz.), llut, laprllii, Kardiiiiilslmt, caprlla etc.
Vgl I)/ Sli cappa: Griiber, Al.l. I 512; Varnliagen,
KF III KM (liier Hvnirn Npan. ptg. ./iriy«i etc auf
den Staniin /.7(i/i s. d. /iiiliikgefiihrl ).
'rappclliiN, 'cappvlla itc x. cuppn.
Kiliii *cappi»' if. i(i/)(i), -diicm II. ''cappiiN (fiir
capiis). um m., Kapaun; it al. < h/kkic; rii hi. ( ayjioi;
prov. capu-s, dazu dasVli. capu:ar (v. *c.appus),
vurselini'iden ; frz. c'lapim, dazu altfrz. das Verb
chapuisier, Holz spalteu, |\vovon chapiii.i, /iminor-
tnann]; cat. capo; span, capiiii, dazu das Vb. capar,
verschnoiden; ptg. cnpi'io, dazu das Vb. capar.
Vgl. Dz 513 chapuiscr: Grober, ALL I 512.
*cappo, -arc s. *rappo.
1620) ciipra, -am /.. Ziegc; ital. capra, duzu das
Vicmm. caprctta : rum. ciipra: \iv. capra etc., vgl.
Gartner S 200; p ro v. ciifcrd ; frz. clirvrc, dazu das
Deniin. chevrettc ; durcli golelirte Unuleutung wurdo
vielleicbt an chirre aiigolcbiil chcrrcllc (aus crevetle),
Krabbe, vcl. Sudiier, Z HI till, IV 3s3. V 173, Jorot
fiihrto dagegen das Wort unmiltclljar auf It. 'caprctta
zuriick. K VIII 411, IX 301, X 23s, ihiu schlossen sicb
an G. Paris. K X 302 u. 145, sowie G. Musset, R LX
434. Der Streit ist so ziemlich gcgenstandslos, da
lautlicli wie begrifflich lieide Alileitiingcn sicli recht-
fertigen lasscn u. eine bestiuinite Kntscheidung gar
niclit getroffen werdon kanii. Ober die Bedtg. von
chevrctte vgl. Lelimann, Bedoutungswandel 73: cat.
span. ptg. cabru; eine Zusannnensetzung aus capra
= cabra, bezw. taper = *cabro -\- slaiis, stehend,
scheint zu seiu span. ptg. cabrestante, audi ca-
bestrante, cabe.ita^ite (frz. cabestan), Sdiiffswinde,
Tiernauien werden ja gem zur Bezeichnung von
Geraten, Maschinen u. Maschinenteilcn gebraucht,
vgl. Dz 537 cabestan.
1621) ojiprea, -am /'., Reh; davon viell. span,
ptg. corza, corn), Reh (caprea wurde durch Vokali-
sierung des p u. Verkonsonantierung des c zu j zu
caurja corja, dann corza, vgl. einerseits cap[i\tale
: caudal, andrersoits argilla : arcilla). VgL Dz 442
corza, dagegen Me3'er, Z X 172, Zeilo 6 v. ob.
1622) capreoliis, -um w. u. '*'eapriola (Demiii. v.
caper), eine Art wilder Ziege, eine Art gegabeltcr
Hacke, Hakchen oder Giibelchen am Weinstock;
ital. capreoio ,,viticcio'', capriolo, cavriolo „giovine
capro", vgl. Canello, AtJ 111 389; gabriella „piro-
letta", vgl. Caix, St. 331; prov. cat. cabirol;
(altfrz. chevrel); nfrz. chevreuil. — Dazu das
Fern. ital. capriola, span, cabriola etc, wunder-
licher Sprung. Endlich die nainentl. im Frz. iiblicho
Ableitung cabriolet, eine Art Wagen , so genannt,
weil ein solchcs Fuhrwerk gleichsam bocksartig
springt oder weil seine Deichsel eino gabelformige
Gestalt hat, vgl. Wolfflin, ALL III 58.
*eapretta s. capra.
16231 *capriciiis, a, um (v. caper), ziegen-,
bocksartig; davon als Sbst. ital. capriccio, Bocks-
sprung, seltsames Betragen, toller Einfall, Laune;
frz. caprice (Lehnwort); span. ptg. capricho.
Dazu das Vb. capricciare etc., das ira Ital. die
Bedtg. ,,vor Furcht .schauorn , die Giinsehaut be-
kommen" angenomnion hat. Vgl. Dz 87 capriccio.
1624) *eaprTf61ium n., Geisblatt; ital. capri-
foglio: rum. cdprifoiii : prov. caprifuelh-s : frz.
169
1625) capsa
1636) capum
170
ehevrcfeuille: (span, heifst die Pflanze madreaelva,
ptg. maclresilva.)
1625) capsa, -aiu f. (von dcm Stamnie lop, woven
capere), Kapsel, Kasten u. dgl. : ital. cassa ; prov.
caissa; frz. cha.ise. R«liquienkastchen, (Ytmf (halb-
gelehrtes Wort), Kiste, Kasse; span, caja: ptg.
caixa. Dazu die Deniin. ital. etc. cassetta, cas-
settone, u. das Vb. frz. eii-chasser, ptg. en-caixar,
einfassen; zu trenneu hiervon ist vemiutlich die
Gruppe ital. iiuastrare, einfugen, einpacken, ein-
fassen 11. dgl., castone „legatura di pietre preziose"
(=frz. chdum u. jedenfalls aus dem Frz. entlehnt,
vgl. Canello, AG III 331); prov. encastrar und
encastonar: frz. ct.castrer ; cat. encastar: span.
engastar u. enyasionar ■. ptg. emastoar, welche
Verba wohl mit germ, (got.) *kasta (s. Kluge imter
,, Kasten"') zusammenge.setzt sein diirften, die Formen
mit str stehen ipnelleicht in Zusammenhang mit
castrum, dessen Grundbedtg. ja „eingeschlossener
Baum" ist, vielleicht hat iiberhaupt der scheinbare
Stamm castr- in castrum u. ca^^t- in eaitelliim auf
die Gestaltung der Xachkommenscbaft von capsa
eingewirkt. Dz 91 cassa allerdings leitet die ganze
Sippe oline jede Bemerkung von capsa ab.
1626) capsarliis, -um in. (v. capsa). der, welcher
mit einera Kasten, bezw. mit einer Kasse zu thun
hat; ital. cassajo ,,chi fa casse", cnssiere ,,ehi
tien la cassa'', vgl. Canello, AG III 805. Im
ubrigen giebt das in alien roman. Sprachen vor-
handene Wort zu Bemerkungen keinen Anlafs. Vgl.
Dz 91 ca.tsa.
1627) capsus, -um -m., Wagen-, Kutsehkasten (im
Roman, wird das Wort znr Bezeichnung von Korper-
teilen — des Brustkastens. der Kinnladen — ge-
braueht); ital cafso, Brustkasten: prov. cais,
Einnlade u. Mund; cat. quex: span, quij-ada,
Kinnbaeken, quij-era, eisemer Beschlag am Sehaft
der Armbrust (Backenstuck) ; ptg. queixo, qtieixada.
Vgl. Dz 91 casao : Grober, ALL 1 542. Uber caicasso
etc. vgl. carchesium u. caro.
1628) ^*captana (soil, vestis). vielleicht =ital.
catana „easaeca dei cacciatori'-, vgl. Caix, St. 258.)
1629) [*captiat6r, -orem m. (v. *captiare), Fasser,
F.rgreifer: ital. fncem/orf, Jiiger; froY.cagsador-s:
frz. chasseur: span, casador; ptg. Cdj-arfor.l
1630) [*C!iptiatorius, a, am (v. *captiare), zur
Jagd gehorig; itaL cacciatora „abito e canzone da
cacciatore", eacciatoja „specie di scalpello per cacciar
dentro i chiodi", vgl. Canello, AG III 337.J
1631) *faptTo, -are (v. capere, vgl. das schrift-
lat. Sbst. captio, das Fangen, in der Bedtg. ,,Fang-
schlufs" u. dgl. oft bei Cicero, s. Georges), fangen,
erbeuten, jagen; ital. cnccmre; prov. cassnr; frz.
cliasser : cat. cassar; span. ptg. cazar : dazu das
Vbsbst. i t a 1. caceta, Jagd; prov. cat. c«»sa; frz.
chasse; span. ptg. caza, daneben sp. chaza Cdem Frz.
entlehnt). Jagd im Ballspiel, davon das Vb. chazar.
Vgl. Dz 76 cacciare und 439 chaza; Grober. ALL
I 542.
eaptiritas s. captivus.
eaptiTO, -are s. captivus.
1632) captiTus, a, mu (v. capere), gefangen,
schleoht (in letzterer Bedtg. Antbol. lat. 736, 3 R.):
ital. cattivo „prigioniero. misero, malvagio", captho
„prigioniero'', dazu das Vb. captitare „far prigione"
cattivare ,.far prigione e procacciarsi ecc", vgl.
Canello, AG III 386: sard, hattia (aus gattiva,
cattiva, captita), Wittwe, vgl. Flechia, Misc. 200;
prov. c<(i(i«. gefangen, elend, erbarmlich; rtr.
ch'atiff etc., vgl. Gartner § 6; frz. chetif, elend.
klaglich (dauebeu das gel. Wort captif, gefangen);
span, ratiro u. cautivo, gefangen. Dazu das Vb.
*captivare in entspr. Formen u. Bedtg., sowie das
schon im Scliriftlatein vorhandene Sbst. eaptivitas
= ital. caltitila, s^an. cauticidad (daneben cau-
lirero = *captivarium), Gefangenschaft. Vgl. Dz 93
cattivo; Th. p. 76 (wichtig!).
1633) eapto, -are (Intens. v. capere), auf otwas
fahnden, etwas erhaschen; ital. cattare (gel. W.),
zu criangen suchen, trachten, (catar, mit den Augen
erhaschen. erfassen, sehen, schauen, nur in Zu-
sammensetzungen, wie 1. catafalco aus cata -f germ.
halh). Schaugeriist, prov. cadafalc-s, altfrz. cadefaut,
cacddafaut. nfrz. echafaud = Schafott, aus dem
Ital. entlehnt ist frz. catafalque: altcat. cadafal, span.
cadafalsu, cadahaho, cadalso, halbgel. W. aus dem
Ital. catafalco; 2. cataletto, Schaubett, Totenbahre
(span, cadalecho): 3. eine eigenartige Zusammen-
setzung ist das Particip catacolto, „ertappt"', wo
cata aus cutato gekiirzt zu sein scheint); rum. caut,
ai. at, a: rtr. catar. finden; im Prov. u. Frz.
ist das Vb. nicht vorhanden; span. ptg. catar,
sehen, beobachten (in diesen Bedeutungen veraltet),
untersuchen, versuchen, kosten, ilavon das Vbsbst.
cata, die Suche, das Kosten, u. die Zusammen-
setzungen acatar, bewachen. verehren {acatamento,
Ehrfurcht), recatar , sorgsara bewahren {recata,
Nachsuohung. recato, Umsicht, Vorsicht, Zuruck-
haltung, Geheimnis): spanische dem ital. cataletto
etc. entsprechende Komposita: catasol, Sonnenblume,
catalejo, Fernrohr, C'liariento, Windfahne etc. Vgl.
Dz 92 catar; Grober, ALL VI 380.
1634) eapiilo, -are (v. capulus), abschneiden
(Anthim. 75); dav. prov. e(/()npfar; altfrz. chapter,
einhauen, kampfen, dazu das Vbsbst. chaple, Ab-
leitung chapladis, chapleis, Gemetzel. Vgl. Dz 543
chapter; Caix, St. 517, vgl. auch 19 (S. 16 oben),
s. unteu capnlns. — Auf cdpulo, -are, mit dem
Fangseil fangen, will Flechia, AG II 5, ital. chiap-
pare etc. zuruckfiihren , die betr. umfangreiohe
Wortsippe gekort aber zu dem germ. Stamme klap,
bezw. zu *clappo [s. d.], vgl. Varnhagen, RF lU 403:
Baist, Z VI 426.
1635) cap[u]lus, um i». u. cap[ii liim n. (v. capio),
Griff, Fangseil (in letzterer Bedtg. b. Isid. 20, 16, 3);
ital. cappio, Schleife, Knoten; frz. ci'ihle. Sell,
Tau : s p a n. p tg. cable, Schiffstau ; aufserdem span.
cacha = *rapula, Messergriff (Dz 435 cacho zieht
auch span, cacho, kleines Stiick, cachar, zerstucken,
hierher). Vgl. Dz 87 cappio: Grober, ALL I 541.
— Caix, St. 19 (S. 16 obenj, fiihrt auf capulum
auch zuruck: ital. s-capolare „liberare", davon das
Adj. sc«po?o ,,libero", span. escafeu/Zirse ,,liberarsi,
fuggire", tosc. in-gabolare „tirare in laccio, in-
gannare" etc., andere von Caix hierher gezogene
Worte werden besser auf den Stamm Map. bezw.
das Vb. *claijpare (s. d.) zurtickgefilhrt, vgl. Varn-
hagen, RF in 403.
16361 *capnm >i. (f. caput). Kopf, Haupt; ital.
capo, Kopf, ca to „grosso canapo e propriamente I'estre-
mita del canopo grosso dell' ancora", (ans capo
verderbt ist vielleicht caffo in essere il caffo aus-
gezeichnet [gleichsam das HauptI sein, daher caffo
ungerade Zahl, weU sie gleichsam eine gerade Zahl
mit einem Kopfe ist. oder, nach Canello, AG III
379, weU Eins die ungerade Zahl „per eccellenza"'
ist. vgl. Dz 361 s. v.); rum. cap: rtr. t-j^df etc.,
vgl. Gartner § 106; prov. cap, cap + teiier, das
Haupt faalten, Haltung haben, sich benehmen, davon
die Sbsttve captenensa, cnptenemen-s, das Benehmen ;
171
lt<37) r»|t(uin) + mAiiilOoAr*
IK47I rardrtfl
172
fri. chff (ill (lor n<>(lt«;. ..Ko^r' «lun-li thr •• Ictlti
v««r>lrai)(;t'l, (HM<rhnii|>t, ;uirli liiii Altfr^.l Anfaiijfs-
odor Kiiil|miikt, tl.i/ii «Ian Di'iiiiii. flirrrt uli-irlimiiii
'riiftftfiim, dioli alirr I'imtJK Zoiloii woitor iiiitoii^
Kopfkidiii'ii, lias Vl> (niWicirr, /ii Kiult» liiiiini'ii,
rhrrir, (ital. rivirr), iltwr cUvas llc-rr wonli'ii, hicIi
«>iiuT Sai'lio tii'iin-isli'm . I'twas furtic lii'lioimnoti.
ilavnti nipilpr rhrvnm-f (ital. cii(t>i:ii), Krriin);('ii-
srlinft, Kosit/tiiiii: (iiaoli Hurniii^', Ztm-hr. iioufr/..
Spr. u. latt, X» 242, ist chrret nltfrz. chrvr:. -cr,
«:» mpi'fiiiiii, iHipitifliirnt iluri'li rdjii'/iii) ; span. ptf;.
eabo, KnJc, Sliol u. tlnl., unrli Vorjtpbirgo, liazii
daa Vb. n-ctilHtr, lM>oiiil<>n; inhtt (ii. danoliPM ruhe)
wordpn audi priipoHitidiial im Siiino voii ,.nalic"
^brniK'ht. Vul. bz 'I.V) rtihr. Mtt chef. — In Zii-
oaiiiinonlian); iiiit ca/ium stclit violleiclit aurli ital.
i-a/Hirftio, lialsstnrrit;, v-;!. Dz St>2 x. i\: Brinkmann,
Met. 470. liic'lt das Wnrt fiir nokiirzt niiR cnprn -f
barbio „ziop>nl)arti;;".
[*ripj|iini) + niiicrilil s. canius.l
1G37) {*cup(uiiO + niiindflcAr? ^ ital. rnman-
t/iare. Zii};oiiniso, Kin-lu'iikraut, eijjcntl. Anfaiigs-
spois<>, v-rl. D/. 3(i2 .<■ r.
1638) ! *rSp|iinit + *viri»re, bozw. grjrSre = f rz.
charirer. uinsclilancn (von Sohiffon), v;;!. Dz545ff. r.|
1639) r*otipii(iii) + volTpre od. *TolQtarf =
ital. ciiiiiivntiicn: rupovoltare. aiif don Kopf stcllcii,
unisolila^on, Vf;l. Dz 54;"» chnrirer.]
1640) caput, pitis II., Kopf; das Wort ist wohl
niir im rum. cupel, PI capetr (ncbeii cap, PI. capi)
crhalton, Ronst ist cs iiborall (lurch *capuni (r. d.),
im Frz. aiich durch testa verdriingt worden. — Fiir
mittclst dcs Dcminntivsuffi.xes -er-on (z. B. in
laideron) nus cap[u]l ab<;cloit<!t halt Mussafia, Z III
267, das alt frz. catcroii (ein Schmeichelwort von
nicht ganz klarcr Bedtf;.), Suchior ira Glossar z.
Aucassin ii. Nicolete crkliirto cs mit ,,Katzchen,
Briistwarzo". wofjegen G. Paris. R VIII 293, Ein-
sprachp erhob, u. zwar mit Kccht, dcnn calernn
kann mit chat nichts zii thun haben, es ist viel-
molir Mn.'i.'safia's Ableitnnj,' anziinchmen.
1641) ['ciipiitulfis, a, iim (v. raput). jrleichsam
kopfig, kopfdiok; ital. cnpotchio, stockdumm, ca-
pocchia. das dicke Endo eines Stoekcs, vgl. Dz 362
s. v., indcssen erscheint die Ableitung sehr frag-
wurdig.]
1642) arab. caqr, fleisclifressender Vogel, Habicht
(Freytag II 507"): davon vielleicht ital. sagro,
Stofsvogel, Falkc; frz. span. ptg. sacre. Vgl Dz
279 sagro (Uiez niochte allerdings lieber saver als
Grundwort ansetzen, vgl. gr. iepa^).
1643) *cara, -am /"., Gcsicht; sard. prov. cat.
span. ptg. cara : altfrz. chiere (die lautliche
Entwickelung dieses Wortes ist normal). Dais *cara
= griccb. xapa, ist denkbar, aber nicht zu erwoLsen.
Das gleichbedeutende ital. rtr. ciera, cern geht
auf cera, bezw. das Adj. fern, rerea ziiriick (Wachs,
Wachsbild. Waohsgesicht u. endlich in verallgc-
nieinerter Bedtg. ,,Gesicht" schlechtweg), vgl. die
eingehende u. lehrreiche Untersuchung Ascoli's. AG
IV 119 Anm. 2, wo Morosi's auf dersclben Seite
aufgestellte Annahme eines *karia, *kaira, *kaera,
cern mit besten Griinden widerlegt wird. Die Redens-
art far buona cera ist = frz. fairc bonne chere,
also Gallicismns. Vgl. Dz 87 cara; Grober, ALL
I 542. — Fiir eine Aldeitung von cara hielt Dz
a. a. 0. das altfrz. Vb. acarier (das zu chiere
walirhaftig schlecht genug pafst), nnd auf dieses
Vb., welches er mit „konfrontieren" iibersetzt, fiihrte
er wieder das Adj. acnriatre, harttiackig, wunder-
lirli . /uriick. Kine andi>rc Erklariing gal) Tolder,
Z IV 375, indeni cr das Wurl v(ni gr. «/«()/v ab-
loitotc, l)(>friodigon kann aber anoli daK nicht. Dan
Kirhligc hat olino Zwcifcl G. Paris, K X 302, cr
siigt: ,.l.a fnlio s'appclait jadis ,1c inal dc saint
Acalrc', pariMt i|uc «aint Acairn, cvr>(]vic dc Noyon,
trcs vcncr(3 dans tout Ic nord dc la France, en
giicrissait (vov. Ic» y\\wn scenes dii ,.Icn de la Fcuil-
lic'): dc la, a inon avis, acariastrc, 'lui signiflall
jailis ,fcii, furieux' (voy. Saintc-Palayc aiix mots
Acaire ct acariastrc). Sylvius, di'iR In cumnu'iiccnicnt
dii XIV' 8., a rapprochc Icr deux mots, mais il
acnible, d'apn'-s ce qn'cn dit Saintc-Palayo, (|u'il ait
attrlbu(3 a saint Acaire la renomnK'O do guorir lea
acariastrcR a cause de la n'ssemtdan(Hi do son noin
au leur. t^indis i|uc Ic li>ur me parait (U'rivi' du sicn;
la t<^nninaison a sans doutc eti- inflncn(!i<c par fola-
stre". — Auf Zusaninienseiziing vnn ((irii \- vnlliim
(also cigontlich Hals iiber Ko])fl licruht vcrniutlich
ital. larncollti, caraqolln. Sprung mit dcni ITcrdc,
Wendeltreppc, Schnccko; frz. mrncnl, [rscargnt,
S<dincckel; vat. laragol : span p t g. cnrnco/. Vgl.
Dz 88 cnragnlln, 573 esrargnt. S. unten No 1646.
1644) (1. eiiruhfiN, -iiiii »i. (gr. xu{iafioq], eino Art
langgescliwiinztcr Mccrkrt>b8 (Plin. N. H. 9, 97);
das Wort sclicint ini Romanischen keine Nach-
kommcnschaft zu besitzou. donn frz. r.re.vettr wird
bes.scr auf ein germanisches Gnindwort [naeh .loret
aber auf It. "caprettn | zuriickgefiihrt. man seho das
niihere oben in deni das Frz. betroffendcn Al)schnitto
nnter capra.)
li;45) 2. carabiis, -nm m., ein kleinor Kahn aus
Flechtwerk u. mit Loder (iberzogcn (Isid 336; ver-
mutlicli ist das Wort dassclbe wie carahiiK, Krabbe,
da ein kleines Scliiff ja sehr wohl mit cincm Krobs
vcrgliehen werdcn kann); dav. ital. Demin. caranella,
kicincs Schiff; frz. caravelh (Lchnwort); span.
riiraha , dazu das Domin. carahela. Vgl. Dz 88
cdraha.
1646) giil. carach ,, whirling, einding, deceiving,
deceitful" (von dem Sbst. car. bngenformigc Be-
wegung), wird von Dz 88 caraijotlo als Grundwort
aufgestellt zu: ital. caracollo, Wendung rait dem
Pferde, caragnllo, Wendeltreppc, caracollare, eine
Wendung mit dem Pferdo machen ; frz. caracal
(auch riira(ole), Schneckenhaus, Wcndeltrcppe. Wen-
dung rait dem Pferde im (Halb)kreise (nach Dz 573
soli escargiit, Schnecke mit Gehiiuse, wahrschcinlich
gleichen Stammes rait caracal scin, „dem ein ver-
starkondes .s vorgesetzt ward", welche Vermutung
von Scheler im Diet. s. r. wiederholt u. durch An-
fiihrung der altfrz. Form escargol glaubhaftcr ge-
macht wird, iibrigcns ist das Wort in jedem Falle
Lchnwort): span. ptg. caracul. Die keltische
Herkunft des Wortes ist indessen sehr zu bczweifeln,
vgl. Th. 54. Eine andere Ableitung ist schwierig.
Eine (frcilich etwas verzweifelte) Vermutung wordc
gewagt. Violleicht hat man von dem VI). caracol-
lare auszugehen u. in demselben ein Kompositum
aus cara (Gesicht) + *coUnre (v. cntluni, also gleich-
sam j.halsen", d. h. den Hals wendcn) zu erblicken
(vgl. cap[um] -\- voltarc u. a.), so dafs das Vb.
heifsen wiirde ,,das Gesicht, bezw. don Kopf (des
Pferdes) am Hals herumdrehen,herumreifsen (niittolst
der Ziigel)", also „eine Wendung mit dem Pferde
machen", dann das davon abgeleiteto Vbsbst. all-
gemein ..Drehc, W^ende" u. dies iibertragen auf eine
sich windende Treppe, bezw. auf das gewundene
Schneckenhaus.
1647) *caracta (oigentl. characta, gr. /aqaxtriq
173
1648) carbo
1661) carestfls
174
voin St. yaftay) f. u. *caractaili n., ein><eritzter
Zauberspruph ; altfrz. caraute, chamute, eharauile
(dazu das \T». en-charauder), daneben charait u.
cluiraie, nf rz. charade (mit Angleichung iler Endung
an die Lohmvorte auf -ade), vgl. Forster. Z III 263
(G. Paris, R VIII 629. erliebt gegen F.'s iiber-
zeufjende .\bleitiinf; einige Bedenken , welche iiieht
fiir erheblich erachtet werden koimcn: wcim schliels-
lich gesagt wird: ,,il faudrait tenir plus de compto
que ne le fait M. F. de I'origine meridionale men-
tionnee par Littre", so mag man das zugebec, aber
die Richtigkeit der F.'schen Annahme wird dadnrcli
nicht im mindesten ia Frage gestellt). Dz 543 bringt
charade, neuprov. charado mit ital. ciarlata in
Zusammenbang. Baist , Z V 242 , verrautet, dafs
charade mit dem span, charrada, ein Bauemtanz,
Tolpelei (von charro, Bauer aus der Gegend von
Salamanca) identisch sei.
1648) carbo, -onem m., Kohle; ital. earhone:
rum. cdrbune; prov. carbo-s: frz. charbon; cat.
carbo: span, carbon: ptg. carvao.
1649) carbonarios, a, um (v. carbo), die Kohlen
betreffend: ital. carbonaro, -ajo, -iere ,,chi prepara
0 vende carbone, carbonare anche chi apparteneva
alia societa polit. de' Carbonari", carbonaja, car-
honiera ,,buca o stanza per il carbone, catasta di
legna disposta per fame carbone, la moglie del
carbonajo", carbonara ,,la catasta di legna da
ridorre in carbone, e agg. di una specie di rena",
vgl. Canello, AG III 306; rum. cdrbunar, Kohler;
liz. charbonnier : cat. carboner: span, car6o»iero,•
ptg. carvoeiro. Dazu die entspr. Feminina.
1650) carbonesco, -ere (v. carbo), verkohlen
(Cael. Aur. chron. 2, 13, 168 u. 5, 1, 20); ital.
(in-carbonire); rum. cdrbunesc. ii, it, i.
1651) carbuncJiliis, -um in. (Demin. v. carbo),
kleine Kohle, ein Edelstein, ein Geschwiir: ital.
carbunculo, carboncolo ,, specie di pietra preziosa".
carbonchio „la pietra preziosa, e anche una malattia
de' bovini", vgl. CaneUo, AG DI 352.
1652) Stamm care-, core- (wovon gc xaoxivog),
Krebs (als Krankheit); auf diesen Stamm gehen
nach C. Slichaelis, Jahrb. XIU 209, zuriick : 1. s p an.
carcino, Krebs, carciiiomia, Krebsschaden, carcowa,
Wurmfrafs, davon abgeleitet carcomer (auch ptg.)
anfressen (Dz 437 .<. c. leitete die Worte von car[o]
-\-comedere ab); vielleicht auch carcueso, abgezehrt.
ptg. caruncho (davon das Vb. carunchar, wurm-
stichig werden) u. carugem, Holzwurm. 2. cat.
core (arag. corca), Holzwurm, Kornwurm.
1653) career, -erem m., Gefangnis; ital. car-
cere: altfrz. chartre f.; span, carcel f. Vgl. Dz
544 chartre.
1654) carcerariiis, a, mn, zum Kerker gehorig;
ital. carcerario. Adj., carceriere, Kerkermeister,
vgl. Canello, AG HI 306.
1655) carchesiom n. (gr. xarjyi^aiov), eiu hohes
Trinkgeschirr, Mastkorb; davon nach Rijnsch, RF
1 449, ital. calcese. Mastkorb, durch volksetvmolog.
Umbildung, vgl. oben 'calceiue. — C. Michaelis,
Jahrb. XITT 312, leitete auch ital. carcasso, Kocher,
frz. *carquois (dies Wort ist aber im Altfrz. in
der Bedtg. , .Kocher"' nicht vorhanden, sondem findct
sich nur in der Bedtg. ,,Ilippenkasten", vgl. Forster,
Z I 156), span, carcaj von carchesitim ab, sich
besonders darauf benifend, dafs frz. carquois noch
im 17. Jahrb. auch ,, Mastkorb" bedeutet babe
(s. Littre «. r.) u. liafs span, carcaj auch das Futteral
bezeichne, in welchem bei feierlichen Gelegenheiten
das Kruzifii getragen werde. Man wird nicht nmhin
kiJnneu, dem beizustimmen , jedoch mit dem Vor-
behalte, dafs frz. carquoix ein rlurch Suffiiver-
tauschung umgebildetes Lelmwort sei. Dz 88 carcasso
hatte die Sippe von carcasso etc. ebenso wie die
von carcansa. Gerippe, als aus euro -j- capsa zu-
sammengesetzt erklart.
1656j *cardeo (oder *eardio), -onem m. (zu-
samraenhiingeud mit larduiis, Distel), struukartiges
Gewachs, ist das mutmafsUche Grundwort zu ital.
garzone, Knabe ('lie Bedeutungsentwickelung wiirde
also gewesen sein: Strunk, dann als Schimpfwort
fiir einen aufgeschossenen , jungen Meuschen ge-
braucht, also Bursche) ; prov. j/aioo/i-s (moglicher-
weise ist das Adj. gart-z, das z. B. b. Bertran de
Bom ed. Stimming 20, 43 iu der Bedtg. „schleeht"
vorkomrat, die urspriingliche Xominativform dazu);
altfrz. c. r. gar.i, c. o. garsoti, Bursche, vgl.
Burguy I 71, dazu das Fem. garce, Madchen, Dime,
nfrz. gargon, Bursche, KeUner, Knabe, unver-
heirateter Mann: span, garzon, Junggesell (das
iibliche Wort fiir Knabe ist muchacho) : ptg. garf/ao,
Knabe (daneben in gleicher Bedtg. rapdz). Vgl.
Dz 157 qarzone.
1657) *cardeus (oder *eardiiisj, -nm m. (zu-
sammenhangend mit carduwi], biischelformiger
Pflanzenteil; ital.^fir^o (nurlomb.). Herz desKohles,
davon das Demin. garzuolo; viell. gehort hierher
auch garza, weifser Reiher, span, garcela, Haar-
biischel, kleiner Reiher (der Vogel wiirde nach seinem
Federbusch benaunt worden sein). Vgl. Dz 375
garzo u. 157 garzone.
16581 1. cardo, dinem m., das Dreh-, Wende-
ding, Thiirangel; ital. cardine, Thiirangel; frz.
Icarne, Kante, Winkel (altfrz. auch Thiirangel)],
davon abgeleitet charniere, gleichsam *cardinaria,
Gewiflde, Gelenkband. Vgl. Dz 539 came.
1659) 2. *cardo, -onem m. (Augraentativ zu
*cardus i. carduus),T)istel-, prov. c«rd/)-«, Karden-
distel; frz. chardon, Distel; span, cardon. Vgl.
Dz 88 cardo: Grober, ALL I 542.
1660) *cardus, um m. i^fiir cardiiits), Distel;
ital. cardo, Distel (als Pflanze u. als Kratzwerk-
zeug), dazu das Kompos. s-cardo, Kriimpel, u. das
Vb. cardare, Wolle kratzen; sard, cardu ; frz.
(das Primitiv ist durch *card<i |s. il.] verdrangt,
liegt aber vor in den Substantiven zn dem vor-
auszusetzenden Vb. *echarder=echardonner) echard,
Filz, echarde, Distelstachel ; henneg. ecard, Schaite,
ecarder, schartig machen, ist von mndl. *skaerd
(ndl. schaard, Scharte) abzuleiten, vgl. Mackel 64;
span, cardo, davon das Vb. escan/ar, Disteln aus-
jaten, wovon wieder das Sbst. escarda, Distelhacke.
Ableitungen von cardus sind auch ital. scardassare,
Wolle kardatschen; neuprov. escarrasi-ii : cat.
escarrassarse, sich abhetzen (von Baist, Z V 246,
falschlich zu excarptiare gestellt). Vgl. Dz 88
cardo: Grober, ALL I 542 und II 279 (unter
excarptiare).
1661 J [*earestus, a, um; ein zu carere neuge-
bildetes Partizip carestus soil nach Ulrich, R VIII
264, das Grundwort sein zu ital. prov. span,
ptg. caresfia (span. ptg. auch caristia, altspan.
carastia). Mangel, Theuerung, davon das Adj. ital.
carestoso, prov. carestios, notleidend. Ulrich ver-
gleichtBildungen. wie Sfa.n. a-monestar\.*monestus
z. monere u. die Ableitungen v. *comestus v. *comere
fiir comedere. Aber diese Herleitung ist sehr uu-
wahrscheinlich . erstUch weil die Bildung eines
Partizips Perf. Pass, von carere der Bedtg. dieses
Verbs wegen nicht recht glaublich ist. u. sodann
17:.
1663) dIHIQiti
1688) Rnrpiii
17fi
iTi'il lias SiiflU -III III) I'Arti/ipiiilpaMiviitAniini) nicltt
nntritt. I'in init rnrrrr iu<iimiiii'iiluinci'iuli'« Sl>st.
wilnl>' 'carrHtiii >r>>l:>iit<'t li:il>oii. Aurli ixl in Hi'/.ii^:
aiif >lii> Hoilti; iii iM-incrkpii. iliif:* «ii i-iikt ..Toiicnint,'
(iliT I/'lHMKiinittoh" iiacli vnlkstiimlic-liiT AiilTiissiiiii;
nirlit sowolil ilorM!iii(.i'l an l/>lM>iiRniitt<'lii mlor die
Knllx'lininK clor^i'llMMi, vnnli-ni i'Ih'U ilir toiicnT
I'rvi» «Us niifTiillii;!' Mi'rkinal i«l. Kas (Irnmlwort
til rnir«fi(i kaiin. wii' aiu'li I)/. t<;l >. r. nniialini,
nur riirMjt m-jn (man v);l. «m-li il»8 sriirifllat. cnriinn
iiNiinnii^): ilit> Hililnn»: ist fn-ilii-li si-liwor zii cr-
kliimi, inliclicluTwi'is.' ist si« liybriilcr Art ii. twrnlit
.•luf pincni liraiisicrton Su|HTlntiv •fiim/Ms, ilor in
il<<r (iri'vhisrlu's u. l,ati>inisi'lii>8 vielfarli inun^omlon
tiyiiantinisolicn Itcanittmapraclio nicht undonkhar ist.)
16G2I okri'Qni »1 (v'r. xaoor), Foldkiininipl (Car-
viini oarvi I,.); ital. carri : nciiiirov. chariii ;
fn. carri: span, nirri u. n/cdrnrcd (arali. <il-
tararin). rnniittelliaro Hcrknnft ans ilcni Lat. ist
lautlirli nicht inuElicli. vornintlicli lii-jrt don mman.
Worton dii' arali. Form zu (.Jrnndc. \j:\. I)z 90 carvi.
IfiOS) cin-x, -riceni f.. Rird^'ras; ital. cdrice,
Riedgras; s pa n. nirri.-o, Sclnvortlilic: ptg. CdrrifO,
Riedgras. Vfrl. Pz 437 carhso.
1664) 'cilriii, -am f. (f. caries), Fiiulnis; davon
nach C. Mirliaidis, Misc. 147, ptg. qiirra, Krehs
(als Krnnklieit), davon ab^jclcitct das Tt. querado.
1665) cSrtnJi, am /".. Scliiffskiel : ptj;. <iiiereiin,
crrna, Kiolbolon. \f'\. Uz 443 crenn.
166()) earltus, -tatem /". (v. cams), Teuerung,
Ijcbe |u. im kindiliclien Latciii insbcsondere clirist-
licbe Brudorlicbc, BarniberziKkcit); ital. carilii:
prov. caritat-z: in. cherti. Teuerung, charite,
Bannhcrzigkeit : span, caridad ; ptg. caridade.
1667) carmen m., Spruch, (Gcbets-, Zauber- etc.)
Formel, Lied; frz. charme. Zauberfonncl, Zaubor.
Vgl. Dz 544 s. r. Nach Caix, St. 336, wurde auch
ital. gheriniiiella ..inganno, trnffo" auf carmen,
bezw. auf das davon abgeleiteto ahd. kerminot
zunickzufuhri'n sein.
1668) 1. farmino, -lire (v. carnten, Lied), diehten
(Sidon. cp. 1, 9 u. 9, 15); ital. (i<i).<7iVir/na»e (durcli
Zauberfonneln) betnigen, vgl. Caix, St. 364; frz.
charmer, bozaubern. Vgl. Dz 544 ihaniie.
1669) 2. ciirmino, -are (v. carmen, Kriimpel),
krampeln; davon ital. scarmigliare (venez. sgra-
mignii) „arrnffarc. scorapigliare", vgl. Caix, St. 519,
dazu das Sbst. gramola, Breche zum Flachs, und
das Vb. gramolare , Hanf brcchen , Teig kneten ;
span. cnrmeMrtr, gramar, Vneten, grama, gramilla,
S("hwingme.sser, Hanfschwinger; ptg. gramar, Hanf
brechen . gramadeira. Hanfbrecher. Vgl. Dz 171
grama: Baist, RF I 133 (bestreitet. dafs gramar
= carminare\.
1670) [*caniaceus, a. nm, fleischem: rum.
cdrna{. Wurst.]
1671) camariura n. (v. cam), Fleischkammer:
ital. carnajo „luogo da riporvi la came, e sepoltura
oomune", carniere, -o „borsa da caccia, indi borsa
in genere", vgl. Canello, AG III 806; prov. carnier-s,
Beinhaus; frz. diarnier: span, camera. Vgl.
Dz 99 cimeterio.
1672) camatus, a, um (v. caro), fleischig; frz.
charree. Koder, vgl. Joret, RV1596; span. cartiada,
Stiick Flcisoh. welches als KiJder dient.
1673) [camem laxare, das Fleisch loslasscn, der
Sinnenlust freien Lauf lassen; ital. {carnelasciare,
daraas dnrch Umstellnng) carnf.ieialare, auch car-
nn.<!cialarp Cm Aniehnung an carr'is naralis, w.m. s.).
Fnstnarht fciorn, dazu das Sbst. carnasriale. Vgl.
\)/ 362 riir«»-f'ii/< . S. union carriis iiavalls.j
1674) (•crtniitiuriiis, -um hi. (v. r.in>\, Kleischor :
r u m. inriiiifitr : y m v. rarnacirr-s .- s pa n. ritrniirro :
ptg. ciirniifini.]
I(i75) rikriieiiN, a, iim, lloisclicrn; itnl. span,
runic».
1676) eiiriloKilJ!*, il, um, fivischig: ital. earnomt;
rum. carnas: prov. nirnon; s|)an. ptg. cnrMOxo.
1677) *carilfltiis. a, um (v. .aro), lleiscliig;
ital i-arniilii : fr.
cliiirnii: span. ptg. curnudit.
Fleisch: ital. came:
frz. chair: cat. cam:
1678) caro, cariiein /
rum. rarne : prov. cni/i-,
span. ptg. c(ir/ic
1679) «Iro + oApsii, Fleischkastcn, Flolsch-
bobiilter; ital. carcansa, (.icrippo; frz. cirrn.i/w! .•
span. «virnivn; ptg. cnrciissa. Vgl. Dz 88 carcasnn ;
a, auch ebon rarcliosium.
1680) I'ciiroliis {(. canilti.i v. raric.H), 'um, Holz-
wurm, ist ilas Gnindwort zu zahlroiclien rtr. Boznicli-
nuiigon iliosos Insekt,s. vgl. Ascoli, A(i I 74 Anni. 2
Z. 6 V. u., 144 Z. 1 V. ol... 328 Anm. Z. 3 v. n., 522.J
1681) 'caroiiiil, -am /. (wohl ola-r niit caries, als
mit caro zusanimeuhangend), Aas; ital. carogna :
prov. caranlia: frz. charogne; spun, carrona,
dazu das Adj. cnrroFio, stinkond. Vgl. Dz 89
carogna; Griiber, ALI, I 643.
1682) carpit, am /'., Karpfen iCassiod. var. 2, 4);
ital. abgcleitot carpione: rum. craji m.: prov.
escarpa: frz. carpc: span, carpn : ptg. carpa.
Vgl. Dz 89 carpa: Kluge untor „Karpfen", wo man
naheres fiber die Verbreitnng des Wi.rtes im German,
u. Slav, findct.
16S3) carpcntarius, -am ni. (v. carpentum),
VVagenbauer.Stellmacher; ital.caiTjentiere, Wagner,
Ziramermann; prov. C(jr/jCTi<ier-.s,- frz. charpentier,
Zimmermann; span, carpiutero, Zimmorniann,
Tischlcr: ptg. carpinteirn. Vgl. Dz 89 carpenliere.
16841 carpentum ».,(Genist,l,eitcrwagon),Wagon;
frz. charpcnle, /., Zimmergeriist, Gebiilk. Vgl. Dz 89
carpentiere.
1685) (ciirpiiius \i.) *ciirpTnus, -um /'., Hage-
buche (Carpinus Betulus L.); ital. cdrpino, cdrpine:
rum. carpin, carpdn: frz. charme (dialektisch
came); span. ptg. carpc. Vgl. Dz 544 charme:
Grober, ALL I 543.
1686) *ciirpIo, -ire (fiir das im Roman, ganz
geschwundene carpo, earpere, nipfen); altfrz.
charpir, znpfcn (Komp. c^charpir, de.scharpir], davon
das substantiviertc Partizip chnrpie, gezupfte Leine-
wand: das gleichbedeutende ital. carpia ist wohl
eine an lat. earpere angclehnte Uinformung des frz.
Wortcs. Vgl. Dz 544 charpie.
1687) *ciirptTo, -are (v. earpere), zerstuckein;
davon nach Dz 595 frz. gercer (; *carptiare =
geole : *cavenla), spalten, wozu die Vbsbst. gerce,
Spalte im Holz, Motte (well sie zerreifst). Baist
dagcgen, Z V 563, will gercer (altfrz. jarcer)
nebst dera gleichbedeutenden span, aarjar, sajar
vom griecli. 6iul(iiaic, Trennung, Schnitt, herleiten,
worin man ihm aus sachlichen wie aus lautlichen
Griinden unmiiglich beistimmen kann. Beztiglich
gercer wird man bei Diez' Annahme sich beruhigen
durfen, span, sarjar aber steht vermutlich mit lat.
sarire in Zusammenhang.
1683) carpus, -am m. (gr. xapnog), Vorderhand
(das Wort fehlt b. Georges); ital. carpo, Vorder-
hand, davon das Adv. carpone, gleichsam grofs-
hiindig, d. h. auf alien Hiinden, auf alien Vieren.
Vgl. Dz 363 carpone.
177
1689) carrSfrinni
1705) cas^us
178
1689) [(*cSrrag:Tum),*carrTaffTiSiii, *eaiTaatTcfini
»1. (v. carrii-<), I'ulirwerk, Fracht: it n]. cariiaggio;
frz. chtirrinqe : span, carruaje: j)t<r. carrnaijem.]
16901 l*earraria, -am /'. (v. carrus], Wagenweg,
fahrbarer Weg, Strafso, Hahn; ital. carraja und
carriera, vgl. Canello, AG III 306; rum. carare:
prov. carriera: altfrz. charriere und carriere,
fiuarriire: nfrz. carriere (ist also verschiedeu von
carriere, Steinbruch = *qnndraria) ; span, carrera ;
ptg. carreira. Vpl. Dz 89 carriera.
1691) [*earrarTus, -urn m. (v. carniff), Fiihr-
mann; pt-;. carreiro.]
1692) [*carrata (v. carrus), Wagenladung ; ital.
carrata : frz. charree „cendre lessivee", vgl. Joret,
R VI 595 : das frz. Wort wird gewohnlich aus
*vinerata hergeloitet, lautlich aber kann es nur =
*carrata sein , den seltsamcn Bedeutungswandel
freilich weifs aui-h Joret nicht zu erklaren.]
1693) [*carratellum ». (v. carrux), kleineLadung;
ital. caratello. Fafsohen, vgl. Dz 362 .v. v.]
1694) *carrTeo, -are (v. carrus^, auf den Wageu
laden, belasten; ital. car{i)eare, dazu das Vbsbst.
carico, -a: rum. care, ai, at, a (nur in Kompositis) ;
prov. cargar: frz. charger, belasten. daneben
altfrz. charrier, charroier, fahren, dazu das Vbsbst.
charge: cat. carregar : span, cargar. dazu das
Vbsbst. cargo, -n,- ptg. carregar, dazu die Vbsbsttve
carrego, cargo, carga. Vgl. Dz 89 caricare.
1695) carruca, -am /. (v. carrus), Wagen; ital.
nur als Demin. carrucoln, Zugwinde,- prov. carruga.
Kutsche: frz. charrue, Pfiug. Vgl. Grober, ALL
I 543.
1696) cirrfis, -um m. u. earram, PI. earra n.
(vgl. Apel, ALL I 450 a. namentlich Georges, ALL
II 254), Wagen; ital. carro: rum. car: rtr. car
etc., s. Gartner § 200: prov. cars: frz. char: span,
ptg. carro. — Zu den aufgezahlten Worten siud
zahlreiche Ableitungen in deminutivera wie augmen-
tativera Sinne vorhanden, unter denen ital. carrozzu.
gleichsam *carrocea (davon wieder carrozzajo ..chi
fa e vende carrozze" u. carrozziere „elii fa, noleggia,
e piu spesso chi guida carrozze", vgl. Canello, AG
in 306). frz. carrosse, span, cnrroza u. ital.
caroseXlo, garoseVo, frz. carroiisel. Ringelrennen,
die interessantesten sind. — Vgl. Dz 89 carriera :
Meyer, Xtr. 163.
1697) [carrus uaralis, Schiffswagen, d. h. Schiff
auf Eadern, wie es bei festlichen Aufziigen ange-
wandt zu werden pflegt; vemiutlich beruht auf
dieser Wortverbindung ital. camevale, earnorale.
frz. span. u. ptg. carnaeal. Anlafs zu dieser
Benennung des Fastnachtfestes konnte der Umstaud
geben, dafs vielleieht ein Schiffswagen einen stehenden
Bestandteil der Maskenaufziige gebildet hat. Wenn
dem so ist, so wurde anzunehmen sein, dafs ira Ital.
durch gelehrte etymidogisierende Uradeutung das
Wort in carnetale (gleichsam ital. came. Fleisch
+ lat. frt/e, lebe wohl) umgewandelt worden sei,
wahrend das Frz. n. das Span, das aus dem Ita).
entlehnte Wort in seiner ursprtinglichen Gestalt
bewahrten, weil , wenigstens im Frz., eine solcbe
Umdeutung weniger nahe lag. Nebcn carnevnle
besitzt das Ital. das Sbst. carnasciale v. carnascia-
lare = carnem laxare (s. d.): ahnlich wird im Rum.
der Tag vor Beginn der Fasten laaare de came
genannt, sachlich entspricht dem Kameval das Wort
la^legi „rejouissance de carnaval dans la semaine
de beurre (de fromage), avant le grand careme,
pendant lequel memo le manger de laitage est de-
fendu dans I'eglise grecque-orientale", vgl. Ch. crtf.
Kortind;, lat.-rom. Worterbuch.
Vgl. Dz 362 camevale: vgl. auch P. Meyer, R XVII
154; Behrcns, Metath. p. 46 (handelt fiber cnWet'ri).
1698) cariis, a, nm, teucr; ital, caro; rtr. kar,
ker, t/er etc.. vgl. Gartner § 27; prov. car; frz.
chier, cher ; span. ptg. caro.
16991 caryoph.vlliim n. (gr. xaijvotfv'/.'/.ov), daraus
*gardfiilum (?), Gewiirznolke (Caryophyllus aroma-
tic.us L.); ital. (niit Umbildung) garo/'ano: sicil.
galufaru : venez garof'oJo; rum. carofil, garofU:
rtr. gardftil . vgl. Gartner g 2 a); prov. frz.
girofle: span, giro/le, girofre. Vgl. Dz 156 garo-
fatm: Grober, ALL II 433; Bugge, R III 147.
1700) casa, -am /'.. Hutte, Haus; ital. casa,
dazu die Ableitung canncca. frz casaqae. span,
ptg. canaca, lange t'berjacke (gleichsam eine an-
ziehbare Hiitte). vgl. Dz 90 s. i'., doch ist das Wort
wohl besser als slavisches Lehnwort aufzufassen
(ca^aqtie) u. ebenso diirfte it. casipola, frz. chanuble,
nicht, wie Flechia, AG IV 380, will, von casa ab-
geleitet, sondern Fremdwort sein, vgl. G. Paris,
R EX 624. Storm. R V 174. niramt an, dafs das
span, casulla, Mefsgewand, welches von Dz 91
casipola trotz des Aceentes dem lat. casiila gleich-
gesetzt wurde, aus *caf:upla, *casHhla (frz. chasuble)
entstanden sei: rum. casd: rtr. kaza, ka, kesa,
fyesa etc., vgl. Gartner § 200; prov. ca.m : frz.
(case, Hauschen, Hiitte, das iibliche Wort fiir ,,Haus"
ist maison = *mansionem), [Adv. chez, bei , geht
auf *cnsH.s zuriick]; span. ptg. cat. casa. S. auch
unten '''casus.
1701) casa *matta, eigentl. mattes, schwaches
d. h. rohes, nicht ausgebautes, sondern gleichsam
nur angedeutetes Haus, Kellerhaus, Wallkeller;
ital. casamatta : frz. ca^^etiiate; span, casamata.
Diese von Mahn , Etym. Unters. p. 6. aufgestellte
u. von Dz 90 ,s-. i'. wiederliolte Herleitung ist des
anzunehmenden Bedeutungswaudels wegen nicht
ohne Bedenken, immerhin aber ist sie glaubhafter
als die von Wedgwood, wonach das Wort aus span.
casa + matar, toten (bezw. Sbst. mala, Gemetzel)
zusammengesetzt sein und also urspriinglich etwa
^Mordhaus" bedeutet haben soil. Ein sicheres Ur-
teil liber die Herkunft des Wortes wird sich erst
abgeben lassen, wenn festgestellt sein wird, wo es
zuerst gebildet u. gebraueht wurde.
1702) caseas, a, um, uralt (sabinisch-oskisches
Wort , nur in der altesten Latinitat vorkommend,
z. B. Enn. ann. 24, dann wieder von Ausonius ge-
braueht. ep. 22, 27); ital. casco, alt, hinfaUig.
Vgl. Dz 363 s. f.
1703) *caseariiis, -um m. {v.caseu.^), Kasebereiter :
rum. cdxar; span, qua^ero : ptg. qiieijeiro: dazu
das Sbst. (rum. cd.fdrie), span, queseria, ptg.
qtieijeiria, Kaserei.
caseoliis, -um s. casens.
1704) [*easerna, -am /'. (von casa nach Analogic
von caverna gebildet, vgl. Dz 90 caserma), weites
Haus; ital. caaernia; rum. casarmd; frz. caserne;
span. ptg. ca.'ierna.]
1705) caseils, -m m., Kase; ital. cacio u. cascio,
davon abgeleitet ca-^cina, Meierei; rum. ca.j; rtr.
das Primitiv ist durch das Deminutiv caseolus ver-
drangt, welches sich zu ka'^iel, ki'ziel, txi'.del etc.
entwickelt hat, vgl. Gartner, § 46; im Frz. (wobl
auch im Prov.) ist *formaticum = frontage an die
Stelle von caseiis getreteu, auch im Ital. steht
fiirmaggio neben cascio, u. aus dem Ital. ist das
Wort in einzelne ratische Gebiete ubertragen worden,
vgl. Gartner § 6; span, queso; ptg. queijo. Vgl.
Dz 90 cascio.
179
1706) ctKlro
17'_'f>l oiita
IHO
1706) *rta1fO, -Ire (v. rn5[.s|<i. -nrr — niW .«i.
Pliiiit. mil. HM n. 86l>), fulli'ii, int <liii< iniitninra-
lii'lip (iriinilwort tii ital. cnsenre, fiillon, wovun
(Ills Piirtir.i|>iiilsul>!>t. (■ii>riirii, WiiKHorrtill. (Spnti.
ptj;. rii.vriir, iiTlinshcn, ist — •(/iiisMriirr, fri.
cii.sjirr — •</Hii«Mirr, );(>lii>roii /lUo iii oiiior iinilorcn
Sippo.1 Vi:l. |)« Sti3 aix-.i,- UrolnT. ALI, VI «80.)
170") *«-&.so, -ftrc (V. ciiMil. Iiliuslicli oiiiricliti'ii;
itiil. rii>firc, |riiiii. liiiitct iIhk Iwtr. Yli. <iis<i(orrfC,
II, if, •'. iitiK^-lfitct vnn iloiu A>lj. cd^iitnr •> *C(i8ii-
<<iriM.«); prov. ciUiir : frx. t-oser; cat. span. ptg.
cttfiir \'i:\. Cli. i-dvd.
I70S) msiiar, «Itor Goi-k (tiiskigclu's oiler oskisclips
Wi.rt, Ih.I.'hI I. H. b. Varr. LL 7, 2'Ji : vi.lk.i.lit
crlinlloii ill ultfrz. cuMi'in/, Solimciclilor , falls
difiios Wnrt iiii-lit, wio l)r 540 *■. r. vonmitot. voii
c<i»is nl>zuli'i(i>ii svi (dio iiltoato Form wiirdo duiiii
Cdi/iKiri/ Kiin).
170!)) [*cAs$Inus, -um »i. (violloiclit ziisamiuon-
liiin^onil init ciiniinr ,clcr Wpjfso", 8o dafs als
Kauiiinanip ilas Wort ziiniiclist etna ilio Wcifspappcl
ben'ifhni't liiiltf) ist die voraiisziisptji'inlo (.iniiid-
fiTni fiir prov. cnssf, al tf rz. iluiaue, Eiclio, wiiliri'iid
frz. r/iei'c ohcr aiif *cnxiniis liinwiMst, vul. W.
Mi'viT. Z VIII 236; Homing, Ztschr. f. nfrz. Spr.
u. Lilt. X» 215.]
1710) casso, -ire (v. casmm). fiir ungiilti),' cr-
klaron (.Eccl. ii. spat. JCt.); ital. cnssare. frz.
caa.-er, u. aiioh sonst in don roman. Sprachon als
gel. Wort crlialton.
1711) cossus, n, iim, leer, nichtig, erfolglos;
ital. cassn: prov. can; altfrz. qiias; span. ptg.
casso, vgl. Dz 91 .<. v.
1712) castJinSii, -am /'. ii. *castaiiSiis. -urn (gr.
xdaiayov), Kastanienbaiim, Kastanionnufs; ital.
eastagna, -o: mm. ca.stand n. rnslaji; prov. en-
Stanh') u.-ti: frz. chdtitiqiie (fiir das Masc ist die
Ableitiing f/i<j<ni7W(Vr eingetreten); span. ca>ta/;i<,
•o ; ptg. cnstiDiha, -o.
1713) eiSst^luuiis, a, nm (v. cnsteUinn), zu einom
Bollwerk, einer Bnrggeliorig; das Wort ist, namontl.
in substanfivischer Bedeutnng („Selilofslierr, -in,
Scblofsverwalter, -in"), in alio rom. Spr., mit Aus-
nahnie des Rum., iibergegangen (frz. chdtelnin. e).
Das Ital. bildet daneben mit deutsohem Suffix
cnstnJrIo (daneben caxtoldione). Giiterverwalter, wovon
v,ie<ieTcn>talderin, Meieriiof; Dz 363 Icitet das Wort
von got. gastaldan, erwerben. ab. Vgl. unten
gastaldan.
1714) rSstellfira n. (Demin. zu castrum), Boll-
werk, Burg; ital. castello; prov. castel-s; frz.
chateau; span, (mit Suffixvcrtauschimg) cistillo;
ptg. castello. Dazu Ueminutiva, z. B. frz. chdtelet,
Schlorsehen. Vgl. Grober, ALL Yl 380.
*castlgamentiim s. castigo.
castlgatTo s. castigo.
castigatur s. castigo.
17151 castigo, -are {= eastum + ago), saubern,
bessern, strafen, ziiclitigen ; i ta 1. cadigare,gastigare,
davon caatigo u. castigamento; rum. cdslig ai at a
(etwas besser machen u. dadurch) Nutzen haben,
gewinnen, dazu das Sbst. cdxtig; prov. castejnr,
casliar, dazu castic-s, Tadel, Rat, AVarnung, canti-
amen-s, Ziichtigung, castinire, Tadler; altfrz.
c(h)astier, c(li)astoier . tadeln, ermahnen, belchrcn,
dazu chasti, chasloi, Tadel, Warnung, chastitment,
chastoiement, Belchrung u. dgl.; nfrz. chdtier, dazu
chdtitnent. Strafe; span, castigar, strafen, kranken,
betiQben , dazu castigo u. castigamento, Strafe,
(-(iv(iJMii(i.r. Ziulitiger: ptg. dtsliijur, t\nT.u ruslii/o
11. i:.isliiii<v<h>. V;:!. I)/. 544 tlidiirr.
17 III) «'AstiiuOiiiA, -niii /. ii. «'Aslilas, -tAteni /'.,
Keinlic'it, KwuKclilicit, Kind mir «U gclrlirle Worte
11. audi aU Kolclie uur vorein/.olt I'rlialloii, /,. B.
ital. ciixlitd, span, citslimumn, ptg. ciistidnile:
frz. clitisleliK
1717) ciiiitdr, -drcin m. (gr. xiiurmp), Hibor;
ital. rusliire u. -o; nrov. frz. span. ptg. ciittiir.
Kigentl. vi.lksKimlirli sind dio auf lat. fihrr (k. (I.|
boriiliondiMi Worto.
1718) oilslro, -ftrp, vorsrhneidon; ita\. custrare ;
trz. cUulrir: span, i-iistrnr; ubonso ptg
171tl) cAstrani ti , Kostung, Lagor; ital. span.
caitrn, in ilen (ilirigeu rom. Spr. ist das Wort (lurch
camims verdriingl wordeu, das aiii'.li iiu Hal. uud
Span, in I'ieser Bedoutung iiblioli ist.
1720) I'jtstfls, a, uiii, ivin, uuHcliuldig; als Adj.
ist das \\ art ital. span. pt^:. t<isto orhaltcn, abor
nur in di'r gowiililton, bczw. dor golohrten Sprap.bo;
das Span. u. Ptg. luisitzen aiilHordem das sub-
stautiviorte Feiii. cuata in dor Bedtg, „(iinvormi8olito)
Kasse, UescbU'cht'*, wolrlios aurli in das Frz. iibor-
gcgangon ist (cnste). Vgl, Dz 437 i:(i,s/a.
1721) eiLsalii, -am f. (Demin. v. vas<t), lliittchcii,
ein Mantel mit Ka|mzc (in lotztorer Bedlg. Von.
Fort. vit. S. Medardi 2; iHid. lij, 24, 17); fur
ideutiscli mit cdsula orkliirto Dz 91 cnsiiKilii das
span ciisidld, Mefsgewand, indesson dor lloeliton
verbiotet dicso Gloiclisetzung. Storm, R V 174,
dagcgen betraohtet casulla als ontstanden aus *ca-
siihta (vgl. frz. chasuble), *casiijila, *casi]ii(la.
1722) i-tisiis, -uin m. (v. cado), der Fall im
cigontl. wio ini iibertragonen Sinne; ital. caso;
prov. frz. ens; span. ptg. casn.
1723) *t"iSsus, -uni m. (Nebouforra zu casa, vgl.
Loewo, Gloss, nominuni S. 27, No 373), Haus;
altfrz. en u. a chies (mit folgondom cas. obi.) im
Hauso = bei, nfrz. chee: alt span, a It ptg. en
cas. Vgl. Dz 546 che;: Cornu, R XI 83 (stellt,
wie Diez, casa als (irundwort auf, siiobt aber den
Abfall des a zu erkliiron); Mori-l-Falio, R IV 41
(setzt e»! eas = in casts an); Grober, ALL I 543
(bier zuerst das Riohtige).
1724) cats, grieoh. Priip. m. Ace. [xatu] (cata
mane, gegon Morgen, Pliu. Val. 2, 12; cata mane
mane, jotion Morgon, Vulg. Ezech. 46, 14 u. 15);
ital. cad-uiiii, joder; (rum. cdle, zum Ausdruck
der Distributivzahlen, z. B. cate oder pre cute unal,
doi = un a tin, deux a deux, vgl. P. Meyer, R II
80, Ch. .s. V. setzt cate = quanta an); rtr. s-cadm;
prov. cada, cada un, cada pauc und pauc cada
pduc, allniahlieh (vgl. Raynouard, Lex. rom. II 283 ;
u. Bartsoh im Gloss, zur Clirest. prov. untor cada),
noch neuprov. a cha pau; altfrz. kiede (vonDz 76
ciidaunii ohne Beleg zitiert), cadhuna (Eide), cheiin,
chaiin (Livres des rois I 7, 16, IV 15, 20); cat.
cada, cada hu; span, cada, cada uno ; ptg. cada,
cada hum. Der distributive Gebrauch von cata
u. die Entwickelung desselben zu einom Pron. liifst
sioh veranscbaulichen an der Anwendung des frz. d
im vulgiiren Deutseli, wenn man z. B. sagt „a Person
{-= jede Person) zahlt eine Mark". Vgl. Dz 76
cadiiuno (wird von Dz als aus quisquc ad unum
erklart); P. Meyer, R II 80 (bier zuerst das Rich-
tige); Cornu, R IV 453; Grober, ALL I 543.
1725) *cata (v. calar, scbauen, s. capto) -\- germ.
balko, Schaugeriist; ita.\.catafalco ; prov. cada-
falc; altfrz. cadefaut, chafaut, escadafaut ; nfrz.
echafaud (daneben das Fremdwort catafalque);
181
1726) catftbSla
17411 pawiio
182
span, cadafalsn, cadalso, Blutgeriist, cadahalso,
Holzbaracke (daneben das Fremdwort cadnfalco);
cat. cadafid; Tp t g. c<tdafalso. Bliitj;c>rust (danebeu
das Fremdwort catnfulco. Trauergeriist). Vgl Dz 92
catafdico. S. oben No 1633.
1726) *cStSbola, -am /'. (gr. xaza^o/.i^). das
NiederwerfiMi, eine Sehleuder- oder Wurfniaschine ;
p r 0 V. C(dnbre-s (aus cadabre)-. a 1 1 f r z. caalile, chtiable :
nfrz. citable, Flaschcnscil, Winde (wenn dies nieht
eine Schcideform zu cable = capidiim ist), Ablei-
tungen chablis, niedergeworfene Masse, Windbnicli
in Waldern, ac-cabler, zu Boden werfun; alt span.
calabre. Vgl. Dz 536 citnble. — Deniinutivbildung
zu calabre scheint zu spin ital. carabina, Kara-
biner; frz. carabine, carabin (alt calnbrin), mit
Karabiner bewaffnetcrEeiter; span. fig. carabina.
Vgl. Dz 88 carabina.
1727) *cata (v. calar , schauen, s. capto) +
*burius (s. d.); ital. gattabuia, Kerker, vgl. Caii,
St. 335.
1728) eStaeumba, -am, Katakombe, Grabgewolbe
(Orell. inscr. 4575 u. spat. Eccl.); ital. catacomba:
frz. catacombe: span. ptg. catacumba(s). Vgl.
Dz 91 catacomba.
1729) *cata (v. catar. schauen, s. cai}to) + lectns,
-nm m. , Sdiaubett: ital. cataleUo: neuprov.
cadaliech : al tfrz. A"<i(i7i'(; nfrz. chdlit, Bettstelle;
span, cadalecho. Lager aus Baumzweigen oder
Binsen. Vgl. Dz 92 catalettn; s. oben No 1633.
1730) cataplasmiis, umgestellt (unter Anlehnung
an pato = iiasto, Teig), *patacla[s]mus, -nm m.,
Breiumschlag; neuprov. (limous. rouerg. et«.)
cataplasnie, cataplaume, cataplame, cataplaime etc.,
vgl. Behrens. Metath. p. 69.
1731) cataractes, -am m. (gr. xaTa^axoj und
xttzarj!).), Wasserfall, ein schnell herabstiirzender
Wasservogel , nach einigen die Rotgans (in dieser
Bedtg. Juba b. Plin. 10, 126); davon ahgeleitet ptg.
cataranha, Sturnimove, woraus durch Eutstellung
tartaranha, tantaranha, ebenfalls einen Wasservogel,
aber auch Schreckgespenst bedeutend. Vgl. Dz 437
cataraiia : C. Michaelis, Misc. 123.
1732) catasta, -am /'. (xuruaiaato), Schaugeriist;
ital. catasta, Holzstofs, vgl. Dz 363 s. v.
1733) *catellus tn. od. *catelliim ". (Demin. v.
catena), Kettchen, wurde von Dz 537 als Grundwort
zu frz. cadeaii, Schnorkel, kleines Gesebenk, ange-
nommen, u. Ronsch. Z III 104, suchte diese Herloitung
durch den Naehweis zu stiitzen, dafs bei den Romern
in der That kleine Ketten ein iibliches Geschenk
gewesen seion. Nichtsdestowenigcr diirfte cadeau
nebst dem veralteten Vb. cadeler, sohnorkeln, auf
*capitelliim [s. d.] zuriickgehen, vgl. Scheler im
Anhange zu Dz 786.
1734) c-atelliis, catella (Demin. neben catulus),
kleiner Hund; ital. catetlo; rum. cdfel, Hund,
caje. Hiindin : prov. cadel-s: ifrz. ca'ieu = *caticulu>:,
nurin iibertragener Bedtg. „Brutknospe derZwiebcl":
cat. cadell ; span, cadiello, -a; ptg. cadelln,
Hiindin. Das Wort ist in seiner Gebrauchsweite
durch die Deminutiva von canis sehr eingeschrankt
worden.
1735) catena, -am /"., Kette; ital. catena, davon
abgel. catenaccio, eiserner Riegel ; rtr. catena, vgl.
Gartner § 28; prov. cadena; altfrz. chaaine,
chaaigne, chaene, chaine, davon abgel. c{h)aaignon,
chaignon, nfrz. chignon, Genick, Haarwulst, vgl.
Dz 547 chignon; nfrz. chaine (dazu das Fremd-
wort carf€«a.s-, Vorlegeschlofs) ; span, cadena; ptg.
cadea, cadeia.
1738) (cathedra) *cat(h)edra, -am f. (griech.
xaS-f<S<ja), Stuhl, Sessel; ital. cdtedra, cdttedra
„il seggio del professore e delle sorame autorita
ecclesiastiche', cadrega „seggio reale, usato dal
Cecohi", arch, carrieqa, cajera, cinjera „seggiola",
vgl. Canello, AG III 385; prov. cadeira; in.
chairc (aus cha-iere\. Katheder, Kanzel; chaise,
Stuhl, Kutsche (chis Wort scheint ursprunglich dem
pariser Dialekt angehort zu haben u. erst seit Bcginn
des 16. Jahrh.'s in die Schriftsprache iibergegangen
zu sein); span. cat. cdtedra fgel. W. ), Lehrstuhl,
Professur, davon catedrdtico, Profes.sor (das iibliche
Wort fiir „Stuhl" ist silla, fiir ^Kanzel" pMpito),
cadera, Hiifte 4gleichsara der Stuhl, auf wclchem
der Oberleib rulit), davon caderillas, kleiner Reif-
rock; ptg. cathedra, Lehrstuhl, cadeira, Stuhl,
Sitz, Sessel, Lehrstuhl, Gesafs, Hinterbacken, Hiifte,
dazu das Demin. cadiirinha, Tragsessel, Sanfte (fiir
„Kanzel" werden cathedra, cadeira u. pulpito neben
einander gebraucht). Vgl. Dz 435 cadera u. 541
chaire u chaise, dazu Scheler im Anhang 787;
Mussafia, Beitr. 42; Grober, ALL I 543.
1737) catliiiilas, -um m. (Demin. zu catinus),
Napfchen; ital. *catiglio, davon catagliolo, catino
di legno, vgl. Caix, St. 257.
1738) catinus, um m., Napf; ital. span, caitno,
Napf; in den Ubrigen roman. Sprachen scheint das
Wort ganzlich zu fehlen.
1739) [*cattuciUo, -are (v. *cattiiculiis, Demin.
zu cnttas, Katze), eigentl. katzeln, d. h. mit einem
Katzenschwauz streicheln, ist vielleicht das Grund-
wort zu frz. cliatouiller. kitzeln, u. gleichbedeutenden
Verben in franziis. u. ital. Dialekten, vgl. Flechia,
AG II 322. Man denke daran, wie auch ira Deutschen
„kitzeln" an „Katze" anklingt. Dz 544 hatte
catulire (s. d.) als Grundwort aufgestellt.]
17401 cattQs, catta, Kater, Katze (das Masc.
z. B. b. Pallad. 4, 9, 4, Anthol. lat. 181, 3 [1093, 3]
u. 375, 1 [1094. 1]. Mythograph. Vatic. 3, 6, 22 M.;
das Feni. z. B. bei Mart. 13, 69; Vulg. Baruch
6. 21; Placid, de medic. 18 no 1); itaL gatto, -a;
rtr. gat, dyat etc., vgl. Gartner § 200; prov. cat-z,
cata: frz. chat, chatte: span, gato, -a, dazu das
Demin. gatilln in der Zusammensetzung sauzgatillo,
Keusfhlamm (Vitex agnus castus L.). woraus wieder
das gleichbedeutende frz. gat(t)iUirr gcbildet ward,
vgl. Bugge, R IV 357; fiir eine Zusammensetzung
aus nioj „Mietz"' + guto halt C. Michaelis span.
mnjigato, niogato, eigentl. also Mietzekatzc (vgl.
frz. chnttemite), bose Katze, katzenhaft. hinterUstig,
tiickisch, schiinheilig. s.' Jahrb. XIII 207; ptg.
gato, -a. Vgl. Dz 158 gatto; Griiber, ALL I 543.
— Ob ital. ycidtta, chiutta, Barke (eigentl. Katz-
schiff), frz. chatte, cat. xata, span, c/infn hierher
gehiirt, wie Baist. Z \ll 125, anzum-hmen scheint,
(liirfte sehr zu bezwcifeln sein, das Wort macht den
Eindrnck der Entlehnung aus dem Germ.
1741) catullo, -Ire (v. catidus), brunstig sein
(von der Hiindin); rum. cd{ele.^c, ii, it, i. — Dz
544 wollte auch prov. gatdhar, in. chatouiller,
kitzeln, auf catulire, bezw. auf *catuliare zuriick-
fiihren, indessen ist das, schon des dann anzunehmen-
den Bedeutungsiibcrganges wegen, wenig glaublich ;
qatilhar, chatouiller beruhen aller Wahrscheinlich-
keit nach nebst zahlreichen anderen gleichbedeu-
tenden Verben in franzos. u. ital. Muudarten auf
*cattuculare, bezw. *catticulare (v cattiiliis, Demin.
zu cattiis), eigentl. .katzeln". Man denke daran,
wie auch im Deutschen .kitzeln" an ,,Kitze=Katze''
anklingt. Vgl. die treffliche Darlegung von Flechia.
183
1742) rttfllnn
17fi») cAvMlA
IK4
AC 11 H23, wolrhor Sriiplxr iiu Anhnnp iti I)r 788
iiiit Koclit lH<ii;<>ittiiiiiiit hut.
I74LM nkluUii, •mil HI., jiiiit;i<i) Tier: Kmiii. cur/in,
.luii>:i'. iiui-li Niiim» i-iiioK Knirln'!» (Harlii'l, iliivo»
:iliHrli'iti>t c*.ir/iiif/ii. oiii klrinor Kliif«li««'li, airliitmlii.
luiitiKi' lluiiilin, riichi'rro. jiin^'r lliiinl, iliir, Lowe
u. (t^l., c>iclii>li)tr. I'litlUcli (<li(>i< (liiiiii aU aichiiht
in iln» Fn. UlMTtrn>r»n(, \\!\. Ui iSh rachnrm:
Tfblpr. Z IV S7G.
I74HI rauoDs, -iiiii m.. 'l'riiik»cliiik>: ruin, ciiiif,
Scliopfkiilhl.
17441 ^rnuda u.) ruda, -ani /'., Scliwnn/. ; ital.
r<></<i, (lavnn nl>);i'U'it('t nx/inMc, cmlrioiif, itUrzol
tier Vo(p>l, coiiiirdii (niit Konniin. Suffix), HrliwtinziK
H. Ii. (BUS Kuroliti iUmi Scliwiiui srnkcnd odor im
Soliwnnii», in ilor Nnrlihut «les Hwrc» sicii »uf-
haltonil, (TIho foi^o; ilazu (Ihs Vb. s-cotiare, Jon
Schwiinr. otutzcn: r\ini. cmidd, ilazii ilas V'b. codfnc
II i7 I, \Vinkol/.ii);o inaclicn, /.uuilorii : rt r. A'l/d etc.,
\gl. liartiiiT g 2(R); prnv. coda, oiza, ctm; alt-
frz. roiir, roe. tlnzu (audi nfr/.^ couurd, Foi(;linf;,
couardir, {vino Dciii, ectnifr. ilt>n Si'liwanz 8tut/.cii,
nfri. qurue: cat. con, cku; altspan. Ciki; nou-
span. coin (nobon cnr/n), linvon abtidoiU't vodilln,
Slcifs, cnda^tf. Ilintersteven am Scliiffo, colmrde,
fci|i, cnliaideor, foig aoin; ptg. cnndn, coda, cnhi,
duvon ab^;i'loitot coharde, foiff. Vgl. Uz 102 cor/n
u. ciidiird'i: (.irubor, ALL I 64".t.
1745) caudii trepida = ita 1. ciilreUa, Baclistelze,
vgL Flcchia, Alt II 326 Antn. 2: Dz 3G7 s. t'. setzta
rnuda recta al» Grundform an.
1746) [*eaudica, •am /'. (v. raitdex), Baumstamm,
wird von Scholor im Diet, unter nouclie als Grund-
wort ansie.setzt zii ital. (mundartl.) zocco, Baum-
stamm; prov. .voca u. noc-s; frz. snuche (altfrz.
such cache, pic. chotjiie), Baumstumpf; cat. .socn.
Die Abloitunt; ist frafjwurdig genufj, nicljt wonigcr
aber gilt dies von der bei I)z 679 sue gegubenen
von lat. soccus. Vielleiclit gehorcn die Wort« zu
der von Dicz 100 clocco beliandclten und auf das
deutseho schock zuriickgefUlirtcn Sippc.J
1747) [ciiul(ae), Hohlung, + flier, Schlaucb,
viell. Urundform zu span, colddnt, Kiibol, Sidilauch,
vgl. Dz 441 .<. D.)
174S) (cauliculus, -am u.) cOlicuIiis, -am m.,
kleiner, zarter Stengel: ital. cokcchio ^cavolo",
vgl. Caii, St. 293; rum. ciiiecliiii. Kohl, davon
abgel. curechier, Gemusegiirtner, cureiherie, Kohl-
gartcn ; span, cogollo, Herz dea Kohl («cnn an-
gcnonimen worden darf, dais Umstellung aus *cologlo
.«itattgefundcn bat), vgl. "Dz 441 .t. f., s. liagcgen
Parodi. R XVII 58, iler einc Grundform *coccullo-
fiir *ci>cciilo- ansetzt.
1749' caulis, -em in., (Kohl)stengel, Kohl; ital.
cacolo; irnm. curechiu^= cauliculus); prov. cauls;
altfrz. chol (mit offenem o); nfrz. chou; (span.
col): ptg. couve. Vgl. Dz 94 cavnlo : Grober,
ALL I 543.
1750) caoma «. (gr. xav.ua), Hitze (Vulg. Job
30, 30), ital. cn/Hjfl, Wind-. Sleerstille, wic sio bei
grofser Hitze einzutretcn pflcgt, dazu das Vb. cal-
mare. beruhigen: rtr. cautna, schattiger Ort fiir
die Hcrden. camar. einen schattigeii Ort sucben,
vgl. Schuchardt, R IV 255; neuprov. chaume,
Ruhezeit der Herden; iTz.calme, Windstille, Ruhe,
dazu die Verba calmer (wie calme gel. Wort), be-
sanftigen. chomcr . I in der Hitze) feiern, dazu
chumage, Ruhezeit, Stillstand in der Arbeit; span.
ptg. calma, Windstille, dazu das Vb. calmar. VgL
Dz 78 calma.
I 17ftl) |*c«aroIro, -ire (v. cniiwm). davon naoh
I Schui'hanlt, K IV 255, rt r. criHin/inr, cnminc, hiitzon,
I c'liHK'y, Klit/., ciimil.'scli. hcilN, u. a. in.j
1(521 rauNtt, -am /.. frsaclu', Sacho (ist als
viilkstiindirhrs Wort imr in der allgiMucineu liedtg.
in dii' runiaii. Spraclicn lihorgcgiingcn u. liaV dieaidbo
norli HO gi'KtcigiTl, diifs I'h tn-grilVlich viidfach al»
ncutralus Indidiniturn tdii/uid. gebraucht wird.
fbcr die bei (lasHiau vurkoniniende Verwendmig von
oniiMi ill I'inor der roinanini'heii lihiilirlien Wuise vgl.
Potsrhoiiig, ALL V 1H8. Duri'li cnii.sn ist rr.s aus
dem Koniaii. imhezii vordiiiiigt worden, wenigstens
in aflirmativein Siiine); ital. cninn (gel. W), cosa,
dnzii das Mane. coso. iingostaltcteH Ding, intinn-
liehos (ilied: rtr. kO.ta, tyOsn eU\, vgl. (iartnor
S 83; prov. co.ia; frz. cause (gel. W.), chose;
span. ptg. crtM.i'i (gel. W.), cosa. Vgl. Dz 10!) co.vn.
175») causo, -are [(. raunor. -uri v. cnK.vn), oinon
Griind vnrbriiigen, sich beklagen; ital. {cau.iare,
hewirken), cusiire (dan u aus den Kompp. accusarc
etc. uberuoiniiieii), behau)iten: prov. causur, zankon;
altfrz. chiisir, zaiiken; nfrz. (causer, bowirkon,
ist gel. Wort: causer, plaudern, boruht auf ahd.
amid. hOsoii, mhd. Ao.seii [*l:auii6t>], vgl. Mackol
p. 124). Vgl. Dz 109 cnsa.
1754) cuatiis, a, um, vorsiclitig, gosiohert, ist
niir erhalten in dein Sbst. span, coto, ptg. couln.
eingehegtor Platz, Park, Jagdgobiet u. dgl., iin
Span, auch Grcnzstein, davon zahlreiohe Abloitiingeii,
z. B. span, acolar, ptg. acoutar, einhegon, scliiitzen.
Vgl. Dz 442 coUi.
1765) cStS, -am /'., Hohlung; davon abgcleitot
ital. (sen.) caviiia. gacina „fogna", vgl. Caii,
St. 261 ; com. (javazza, grol'ses Maul, mail, gavasgia;
altfrz. cnii'c,- pic. gave, Kropf dor Vijgel, davon
das Vb. cnga'er, (Gcfliigcl)jtopfen = frz. s'engnuer,
sich voUstopfen, aufserdem frz. gavinn, Schlund.
Vgl. Dz 594 gave. S. auch caTca u. caTUS.
1756) *cav&neu$, a, um (v. cavus), hohl ; ital.
raontal. gaimgiw. Korb, lomb. cavaqn, sicil. cavagnu,
vgl. Caix, St. 261.
1757) carea, *gavea, -am f. [v. cavus), Hohlung,
Kafig; ital. caeca „la parte del teatro romano
dove stavano gli spettatori, un gabbioiio per lo bestie
foroci", gabbia, gaggia „la gahbia delle navi, o
nave", gnja, gaje ,i luoglii nella stiva che rimangono
da ciascuna banda fra il bordo e la cassa delle
trombe", vgl. Canollo, AG III 337; Cauello will
auch gueff'a ^gabbia, prigiono, niuro, bastione" auf
cavea zuriickfiihrcn, wogegen Ascoli, AG III 338
Anni., mit Recht Einspruch erhcbt, das Wort wird
= cava sein, wic schon Dz 594 gave annahni :
neuprov. gavi m.; altfrz. Demin. jagtle , (Je-
fangnis, ditvon jngelier, Gefangniswiirter ; frz. cage
(altfrz. caive == cava); fiir zusammengesetzt aus
dtsch. kaiie (entstanden aus cavea) -\- hiitte hielt
Dz 538 frz. cahute (altfrz. chahute. cahuette) Ba-
racke: cat. gabia; span, gavia, Gefiingnis: ptg.
gavea. JIastkorb (altptg. (/((fayri, Gefilngnisl. Vgl.
Dz 150 gabbia; Griiber, ALL II 434.
1758) [*caTeiiriris, a, um (v. cntJca), zuin Kafig
gehiirig: ital. gabbiajii „chi fa gabbic", gabbiero, -e
„chi sta a vedetta nella gabbia dello navi", vgl.
Cancllo, AG III 306.]
1759) *caieola, *gaTeola, -am f. (Demin. zu
cavea), kleiner Kiifig; ital. r/nfefciMoin, kleiner Kafig
(daneben gabbiuzza); altfrz. gaole, .jaiole; nfrz.
geole, Kerkor, davon ^etJZier, Kerkermeister ; span.
gayola, Wacht<>rhiitte, jaula, Kafig: ptg. gaiola,
185
1760) cavSSlo
1783) (>eiii
lf<G
Kafig, Gefangnis. Vgl. Dz 150 gabbia . Grober,
ALL II 434. „ '
1760) [*caTe61o, *gaTeol6, -are (v. nu-eola), in
den Kalij; bringon; frz. cajoltr i,(lun^li Liobkosiiiigon I
in den K;ifi<? biingen), hatscheln, fiijuhr (in den
Kiifig locken). sobmeichelnd liintei-jjehen ; span, i
enjaular, in den Kiifig, in das Gefiiugnis sperren.
Vgl. D/, 150 fiabbia. Grober, ALL II 435, will
enjoler von *m-iiallare (v. gallus, Hahn), *in-gaii-
lare (vgl. Gallia : Gaule), ankriihcn , ableiten , in
cajoler aber erbliekt er eine an ital. carezsare
sieh anlelinende Umbildiing von enjoler. Diese
scharfsinnigou Annahmen liaben miudestens grol'se
Wabrscheinlicbkeit fiir sich]
1761) [*caTico, -sire (abgeleilet von cavere, wie
*pendicare = frz. peiicher v. pendere), sorgsam,
zartlich behandeln: frz. choyer. verzarteln, vgl.
Havet, R lU 331. Bugge , R III 146, batte das
Wortnebst altfrz. mier, diner, ital. suture, schmei-
cheln , von got. stVhjoii , kitzeln , ableiten wollon,
aber in R IV 353 erklarte er sich rait Havet's
Herleitung eiuverstandeu. Vgl. Schelor im Anbang
z. Dz 788]
1762) [*cavlcula, -am/', (f. elnvicula, Demin. zu
clavis), Schliisseleben, Zapfen, Pflock; ital. {clavi-
cola „0880 del petto che sostiene la spalla" ), caviglio
,un osso deUa ganiba", cavicchia und caiicchio
npinolo", vgl. Canello, AG in 352; pro v. cavilha;
frz. cheviUe: span, cavilla: ptg. cavilha. Vgl.
Dz 94 cavicchia: Grober, ALL I 543 u. VI 381;
Ascoli, AG I 357 Z. 8 v. ob.; Bebrens, Metath. p. 82;
G. Paris, R V 382, stellte *capicula = *caintuta
(s. d.) von caput als Grundwort auf u. hat damit
wohl das Richtige getroffen, denn anzunehmen, dafs
anlautendes cl zu c vereinfacbt worden sei, ist trotz
Caix, St. p. -189, doch kaum statthaft.]
1763) ["favinea, -am /'. (v. cams), Hohlung, ist
das vermuthohe Grundwort zu ita 1. gari(jHa,gai:ina,
Mandel (im Halse), die wegen ihrer Lage in der
Rachenhohlung so genannt werden kounte. RiJnsch,
Jahrbuch XIV 176. wollte das Wort mit frz. ,/«/")/
in Zusammenhang bringen. Abgeleitet von iiarigiiu
ist das Vb. aggarignare, am Halse packen. Vgl.
Dz 375 gaeigna u. dazu Scheler im Auhang 758.]
1764) caTilla, -am /'., Neckerei; ital. cacetle,
covelle, Kleinigkeit, Bagatelle, ein Nichts. Dz 363
.•«. V. fand fiir das Wort keine Ableitung, liielt es
aber nicht fiir voreilig, an mhd kaf, Hiilse, Spreu,
zu erinnern; Storm, R II 328, leitete das Wort von
quid velles ab, was lautlieh unniciglich ist, obwohl
aueh Caix, St. 23, sich dafiir ausgesproehen hat.
Suchier, Z I 428, wollte auch das interjektionale
altfrz. chaeles, clielrs, keles, kieles (vgl. dariiber
Tobler, Jahrb. XII 213, u. Fiirster, Ztschr. f iister-
reich. Gymnas. 1874, S. 145, wo Zusammenhang
mit chaeler , befehlen , vermutet wird) auf quid
velles zuriickfiihren, es ist aber selbstverstandlieh
lautlieh eben so unmoglich. Man wird A. Schulze
beistimraeu, weloher, Z VIII 299, auch das altfrz.
Wort von cavilla. bezw. cavillae herleitet u. auch
den Bedeutungsiibergang annehmbar zu machen
weifs. Vgl. Sfheler im Auhang zu Dz 756.
1765) 1. cSto, -are (v. caviis), aushohlen: ital.
cavare, s-cavare. ausgraben, davon das Vbsbst. scam,
Ausgrabungen. Vgl. Dz 363 cavare.
1766) 2. *caTO, -onem m. (v. cavus), Hohlung;
altfrz. chaon, Nackenhijhluug , Genick. Vgl. Dz
547 chignon : Grober, ALL I 544.
1767) cStus, a, um, hohl; ital. cavo, hohl, cava,
cova. Grube; rtr. cava. Hohlung; pro v. cans, hohl:
span, cueva, Hohle; ptg. covn, hohl, cova, Hohle.
Vgl. Dz 112 corare (wo cova etc. von cubare ab-
geleitet werden); Grober, ALL I 554. S. auch
oben cava.
1768) |*caxiiiiis, -am ist die vorauszusetzende
(irundform t'lir frz. clicne m.. Kiche, vgl. W. Meyer
Z VIII 236.]
1769) cedo, eessi, cessum, cedere, schreiten,
weichen; '\\,a\. cedo, ce.fsi, cesso, cedere, nachgeben
etc.; span. ptg. ceder, nachgeben, abtreten.
1770) (gr. xfj^og n., Bekiimmernis, dahor viel-
leicht in konkretem Sinne Arbeitszeit, VFoche; sard.
chida, chedda, cida, Woche. Vgl. Dz 294 settimana).
1771) cedrus, -um f. (gr. xidQog), Ceder, daun
auch Zitronenbaum (in letzterer Bedtg. schrittlat.
citrus, s. d.); ital. cedro, Ceder u. Zitronenbaum
(der gewijhnliche Name fiir den letzteren'ist limone
= pers. limu , vgl. Dz 194 limone), abgeleitet
cedriuolo, Gurke, cedrnnella, Melissenkraut; frz.
cedre; span. ptg. cedro, Ceder. Vgl. Dz 94 cedro:
Grober, ALL I 544. S. auch unten citrus.
1772) gr. xelfia (lat. *cima), Lagerstiitte; davon
vielleicht span, sima, Hiihle, Grube. Dz 487 .v. c.
bezeichnete das Wort als „unermittelter Herkunft".
celata s. caelata.
1773) celeber, bris, bre, l)eriihmt; ital. celebre :
frz. celebre; span. ptg. celibrc. Das Wort ist
nirgeuds volkstiimlich. Dasselbe gilt von dem Sbst.
celebritas u. von dem Vb. celebrare (s. d.).
1774) celebro, -are (v. celeber), riihmen, feiern;
ital. celebrare; frz. celebrer ; span. ptg. celebrar.
Das Wort ist nirgends volkstiimlich. Fiir celeber
sind famosu,i, gloriosus, fiir celebrare sind *pretiare,
preisen, *festare (frz. feter), feiern, eingetreten.
1775) celer, ris, re, schnell, ist woiil nur ital.
u. span, als celere u. auch da nur als gel. Wort
erhalten.
1776) celero, -are {v. celer), beschleunigen ; nur
als Komp. ital. accekrare, frz. accelerer, span.
acelerar, ptg. accelerar in der gelehrten Sprache
erhalten.
1777) celeusma n. (gr. xiksv/Ma, xiXevofia), das
Kommando des xi/.ivaztjc, Vorgesetzten der Ruder-
knechte; ital. ciurma, die Gesamtheit der Ruder-
knechte eines Schiffes ; frz. cliiourme (Lehuwort);
cat. xurnia: span, chusnia; ptg. chusnia, churma.
Vgl. Dz 101 ciurmn.
1778) cella, -am /'., Kammer, Vorratskammer;
sard, chedda, Vorrat, Menge, vgl.Flechia, Misc. 200;
(ital.) span, cella, cella. Zelle, cillu, Koruboden ;
ptg. cella, Kloster-, Bienenzelle. Vgl. Dz 438 celda.
1779) cellarium ». (v. cella), Vorratskammer;
ital. cellario, cigliere, celliere „cantina". neap.
cellaro, vgl. Canello, AG III 404 u. Caix, St. 278:
frz. ceHie/', Vorratsgewolbe zu ebener Erde; span.
idlero; ptg. cilleiro (von Dz 438 celda angefiihrt,
fehlt b. Michaelis).
1780) cellarius, a, um (v. cella), zur Vorrats-
kammer gehiirig ; ital. ceHiijo „cantiniere, ma anche
cantina", vgl. Canello, AG III 404; span, cillero,
ein Verwaltungsbeamter in KliJstern u. dgl.
1781) *cellerarius, -um m. (v. cella), Keller-
meister; ital. cellerajo ; rtr. tschellerer: prov.
cellarier-s : frz. celirier; span, cillerero; ptg.
cellereiro. Vgl. FOrster, Z III 508.
1782) celo, -are, verbergen; ital. c?Zn re; prov.
celar: frz. celer; span, celc.r. davon vielleicht
zalagarda, Hinterhalt, vgl. Dz 499 s. r.
1783) cena, -am/'., Mahlzeit: ital. cena; rum.
cina; rtr. tschena, vgl. Ascoli, AG I 39 Z. 5 von
\x;
17S41 ri'inHrttlflir,
IWW^ M>rnieahini
18S
olwn. ('.irlnor § 2»»; priiv rriin: {ri.mn': «imii.
cfHii : |>t(;. <■<•«. 1*«» W'lrt wir<l tiicint «U klrcli-
lii'hiT AiiMlriK-k /ur lli-zoicliiiiin); iW-s h<>il. AImmhI-
m»lili'!i tri'tiriiiiflit. Ill «riiKT oij^'iillirliiMi allpMiiciiion
Hi-.lt»; ist I'S iliirrli niiil<<r<« Worto (/.. H (/trier)
v(>r<lraii(;t wor.liMi.
17S4I miAralam ». (V. cr»!.»!. S|H>isiv.iininiT;
it»l. ffiiiuiiln: allfri. rrmtil, cttiaillr m.: «iiiiii.
ft-HiicA", Bin-i'tikiirli 7.iir AiiflK-wnliniiic vnti KrilHitoii,
also S|x>i«cki>rl>. V|;|. Meyer p. I3li.
17S51 r^no. -ikrp, (ijioisi'n: itnl. initife; rum.
cinrt 111 ti»ii; pro v. cfHur . ill ten t. 8 pan. cifiinr;
pt|f (V(ir.
•«•ens* s. srls« (v«l. W. Mover. Z X 173).
17r*t>l rrnKa*li!i, -fm m. (,v. crH.ieo), Anfertigor
von Stoiierliston , Finniubeainter: itnl. sensale;
prov. f«x<ii/->; (ri. ccii.vn/, Mnklor, Horaensongal.
Vtfl. 1)1 2!U .<. r.
1787^ ceiisQs, -uni hi. (v. ceimeo), Scliatznn^;:
it«l. ceti.iii: prov. ce.t , Tribut. — ceiinuiilis uiid
ceii.HiK sinil «lie oinzJKen Kostc tier zii criiscn ge-
hori)n>n Sippe im Koin., audi diis Vb. selbst ist
viillid verlorru u. winl durcli aeslimurp, judieare,
tnxiire a. a. orsetzt.
178SI (■entauri&, -am /'. (j;r. xtrTavijitt), Tauscnd-
giildonkraut (Apul. herb. 34 f. I; ital. centaurea ;
rum. ciiitarie: frz. ceiilauree; prov. span ptg.
cent(iurra.
1789) ceutenSriSm >i. (v. mitniii), Zentner; ital.
raiildro u. cantiire. daneben qiiinttile (aus doni
arab. qiiin'tar, vpl. Freytag, 111 505); rum. cdntar :
prov. frz. span. ptg. quintal. Vgl. Dz 261
quintalf.
1790) cSntenSritis, a, urn (von centum), aus
huiidert bcstehend, liundort umfasscnd; ital. ccn-
tenario ,,solennitn oho si ripeto ogni cento anni",
centinajo ..sonima di cento", vgl, Canello, AG HI
306; frz. cenleuaire, hunilertjahrig; span. ptg.
Cfntenario, Zeitrauni von 100 Jalircn, lOOjiihrig.
1791) centenfis, a, nin (v. cc»?»»»), hnndert-
malig: davon viell. span ceittenv, Roggon (so ge-
nannt, weil or Imndertfiiltige Fruoht giebt), criiterta,
Roggon.'itrohhalm; ptg. centeio, Roggen. Vgl. Dz
43S cenleno: Ronsch, Z I 420, wo passcnd angefiihrt
nird Plin. H. N. XVIU 16, 40 „nasoitur (seculc)
qualicunquo solo cum oentesimo grano".
1792) centesimus, a, um (v. centum), hundertst;
ital. cetitesimo: (rum. u.'iuldlea); rtr. tschientavcl :
prov. cente.tmn; frz. centime: cat. centeaim; span,
ptg. centesimo.
1793) centrum n. (v. xhTpov), Stachel, der ein-
gehakte feste Schenkel des Zirkels, Kreiamittel-
punkt; gelehrtes Wort ital. centra, frz. centre etc.,
dazu das Adj. *centralis = ital. centrale, frz.
central etc.
1794) centum, indecl. , hundert; ital. cento;
rum. Mild (o) sutd (Herkunft von centum zweifel-
haft); rtr. tsent etc., vgl. Gartner § 200; prov.
cen; frz. cent (PI. cents); cat. cent, PI. cents:
span, cienito). PI. ckntos .-ptg. cctifo, ccni, PI. centos.
Vgl Dz, Gr. II 79 (=401); Grober, ALL VI 881.
1795) ags. c^orl, Kcrl; davon nach Caix, St. 270,
itaL chiurlo ,.uomo semplice e buono a nulla",
die Ableitung mufs aber als bochst zweifelhaft er-
scheinen.
1796) cepa (nioht caepa), -am /"., Zwiebel; rum.
cenpd : prov. ceba; frz. cive, Schnittlaach, dazu
das gleichbcdeutcnde eivetie, iiberdies civet, Hasen-
pfeCfer; cat. ceba. Vgl. Grober. ALL I 544. Sieh
auch *cepalla.
1797) ♦rJpOllft (f. rrimln. IVniin. m crpa), -am
/.. kli'iiu' Zwiidu'l ; it a 1. ci/xi/Zd, Zwichcl ; frz rilniiitr,
.'^rhnlotle, da/.ii das Hoiiiiii. cihoiilrllr, Srhiiittlauoh
^clas ubllrhe franzii«i«olui Wort fdr ..Zwiobol" i«l
iiii/iKiii u. MiiiViiicHi); span, rilinlla, Zwiidiel ; pig.
cehota, Zwioliol, Vgl. i;rob.r, ALL 1 544.
179.HI oora, -mil /'.. Wachs; ital. crra; rum,
ceiini : |iiiiv. i.r.i. frz. ciiv; span ptg. crru.
a. nucli «'lira.
17991 ccraiidn ii. (gr. xf(i(iTinv), oin grieohisohos
tiowioht ; ital. oniMdi; frz. ciinit : nynn. quilate:
ptg. qidrnlr, quiliitc (aus arab. qird't). Vgl.
bz 88 odivWo.
1800) *c<5rcedttlii (f. 9Mfii/MC(/H/n), -am ^., Kriek-
onte : (i t a I. (irjiir<i/'<) ; p ri> v. sercetu ; a 1 tf r z. crrcelle;
nfrz. .larcellr : ca t. .rcr.rcf »«.; span, orrcc/d lont-
wcder = *cvrceta oiler os ist Siinixvurtauscliung
oingetreteni ; ptg. :ar:elii. Vgl. Dz 96 (wo ital.
riarqitnello, Kriokonto, fiir eiitstollt aus qiirrquritiila
erkliirt wird); Griiber, ALL I 544 u. VI 381.
1801) 'cSrcifls (f. cTrciils), -uni m., Westwind;
prov. oat cer.s, Nordwiiid; span, cie.rzo; span.
cecina, godurrtes Floi.sch, ii. cecial , Stuoktisch,
haben mit cerciiis nichts zu sidiaffbn. Vgl. Dz 541
cfi-s; Grober, ALL I 644.
1802) cerfSJbeiiilm »i. (Demin. von cercfcriiHi),
Gohirn: ital. cfreluUo, klcines (iohirn (gcwohnlioh
cerveltettn), cernllo. arch, cinrdiwlln, (jcliirn, vgl
i Canello, AG III 331 {cervella wird daselbst nicht
angefiihrt); prov. ccrvil-.s, cervella; frz. cervcau,
\cercelle; cat. cervell : (span. ptg. cerebro.) Vgl.
Dz 96 cervell»: Grober, ALL 1 544.
I 1803) cerebrum «., Gohirn, = span. ptg.
I crrebro: in den Ubrigen Spraohcn ist das Domin.
' cerebellum (s. d.) dal'iir eingetrcten.
I 1804) cereola, -am /'. (Demin. zu cerea), (die)
wachsfarbig(e Frucht); span. ticM«/n, Pflaume, vgl.
Dz. 441 .1. r.
1805) *ceresiu8, ♦ccresia u. *cer?sius, a (fiir
cerd^U'is v. cerasus = gr. xffiaaog), KirscJibaum,
Kirsche; ital. ciriegio, a, ciliegin, -a: (sard,
tviriii.in); rtr. ceriescha etc.; rum. cire^, cirea^a;
prov. serier-s, serisia, cereira: frz. cerLsier = *cere-
I sariu.i, cerise; cat. ci'rer, cirera ; span cerezo, -a;
' ptg. cerejeira = *ceresiaria soil, arbor, cereja.
Vgl. Dz 100 ciriegia: Fiirster, Z III 512; Grober,
, ALL I 544.
1806) cereiis, a, um (v. cera), wachsern; ital.
cereo, Adj. u. cereo. Sbst., Kerze, daneben in gleicher
Bedtg. cero, vgl. Canello, AG III 317, wo namentl.
' auch uber die Qualitat des c gehandelt i.st; (rum.
' fehlt ein von ceard abgeleitetes Sbst. in der Bedtg.
„Kerze"); rtr. tscheri, vgl. Ascoli, AG VII 552,
vgl. auoh AG I 455 Z. 1 v. u., 507 Z. 14 v. ob.;
prov. ciri-s, Sbst.: {xz. cierge, Sbst.; span. ptg.
cirio, Sbst. Vgl. Dz 548 cierge.
1807) (*cerna, -am (v. cernerc) f., das was sioh
absondert; nach Dz 440 cierna Grundwort zu ital.
cerna, Auswahl, Ausschufs; span, cierna, die Bliite
oder das Besto eines Dingcs; ptg. cerne, Kern des
Baunies, davon das Vb. cernar, eincn Baum bis auf
den Kern anhauen.]
1808) [cernenda (scil. grana), durchzusiebendes
j Getreide; davon nach Storm, R V 188, span.
\z<tranda, ptg. ciranda , Kornsieb. Dz 500 s. v.
! bemerkte ,,das Etymon ist noch zu finden".]
1809) [*cernicalum (wohor u. was bedeutend ?
von cernerc, gleichsam ,,Spahvogel"?) soil nach
C. Miehaelis, Misc. 123, das Grundwort sein zu
span, cernicalo, sarniccUo (Name eines Raubvogels)
J
189
1810) cgrnlcuhim
1835) ••hartularlriB
1!K)
sein : ebemla schlagrt C. M., bei dem Erzpriester
von Hita, estr. 982 fiir ^cmtiglo zu lesen cerniglo,
was sovicl als „Scbieckgespeiist" beileute, aber rait
dem Vogelnanien identisch sei.]
1810) ceriiTculuiii n. (v. cernere), Sieb (Lucil.
27, 7 M.); ital ceniecchin, eiu Biischel Haare (der
Bedeutungswandel ist kaum zu crklarcn), vgl. Ascoli,
AG I 35.J Anm. zu No 28^
1811) ceriio, crevl, cretum, ceruere, sichteii,
scheiden; ital. cernere, aussondern (mod. dzernir,
vgl. Flechia, AG II 340); rum. cern ui iit e, sieben;
prov. des-sernir, unterscheiden; frz. discerner
[center, umringen, einscliliefsen, ist = *cireinare);
span, cernar, sieben, foin regnen, Idiihen (vom
Wcinstock, s. oben cerna\
1812) cero, -are (v. cer<i), mit Wacbs iiber-
streichen; ital. eerare; rum. ceruesc ii it i; prov.
{en)cerar; frz. cirer, wichsen; cat. span. ptg.
(en)cerar.
1813) feroferarius, -um m.. Wachskerzentrager;
ital. ceffnnile „onnaelabro", vgl. Caix, St. 264.
1814) (*eerrltaneus, a, um (v. cerritns), ver-
riickt; davon nacb Eiinsch, Jahrb. XV 200, ital.
cerretnno, Marktscbreier. Dz 98 ciarlatano batte
bemerkt „cerretano soil nacb einigcn von dem
Stadtcben Cerretu herriihren."]
1815) eerrltiis, a, um (zusammengezogen aus
cerehritus v. cerehrutii), verriickt; ital. ac-ccrito
„acceso in volto, fuor di se", vgl. Caix, St. 133.
1816) cerrus, -um /'., Cerreiebe, Zirneicbe; ital.
cerro, davon cerreto, Eicbenwald; rum. eer; frz.
cerre; vielleicht abgeleitet von cerrus ist auch cat.
span. ptg. carrasco, carrasca, Steineiche. Vgl.
Dz 437 carraaca.
1817) *certiiuus, a, um, gewifs, sicher, ein ge-
wisser; itnl. certano. ebenso span.; frz. certain.
18181 cei'tl + uni = ital. luccb. certiduni, lomb.
sertediin (vgl. ciaschedtino aus qiiisque + uiius rait
zur Tilgung des Hiatus eingescbobenem d), vgl.
Caix, Giorn. di fil. roni. I 47.
certo, Adv., s. certus.
1819) certo, -are, kiimpfen, streiten; ital. cer-
tare (gelebvtes Wort), streiten; rum. cert ai at a.
zanken, scbelten, tadeln, strafen; frz. span, und
ptg. nur Komp. con-certer, coti-certar, iiberein-
stimraen , dazu das Vbsbst. concert, -o, fjberein-
stimmung, Einklang, Konzert.
1820) certus, a, um, sicber, gewifs (im Roman,
entwickelt sich daraus die Bedtg. „ein gewisser");
ital. certo; rum prov. cat. cert : frz. Adv. certcs,
wahrlich, gewifs; span, cierto (auch Adv.); ptg.
cerlo (aueb Adv.). Vgl. Grober, ALL VI 381.
1821) cerva, -am f., Hirschkub; ital. cerva,
cervia; rum. cerha; prov. cervia; span, cierva;
ptg. cerva.
1822) *cerTisia (f. cervisia), -am /"., Bier; ital.
cervigia (das gewobnlicbe Wort ist hirra); prov.
cerveza; frz. ctrvoi:<e (das gewobnlicbe Wort ist
biere); oat. Cfrvesa, Hopfen; span, cerveza; ptg.
cerveja. Vgl. Dz 54 bura; Grober, ALL I 545.
cervius, a s. cervus, cerva.
1823) cervix, -vlcera /'.. Naekcn; ital. cervice;
rnm.cerbice; ^tov. cerbit-z; ultiTz.cerviz ; span,
ptg. cerviz. Das Wort ist nirgends recht volks-
tiiralicb, sondern wird durcb andere ersetzt, unter
denen *ntica (ital. nuca, frz. tniqiie, span. ptg.
nuca) das verbreitetste ist. Vgl. Dz 225 mica.
1824) cerrus, -um ni., Hirsch; ital. cervo.
cervio, cerbio; rum. cerh; prov. cerlv]-s ; frz.
cerf; cat. cervo; span, ciervo: ptg. cervo.
1825) cesso, -8re (Frequ. v. ccdo), zuriickbleibon,
weicben; ital. ce'^sare, aufborcn , zuriickweicben
u. dgl., dazu das Vbsbst. c?.s\so, Abtritt; prov.
cessar; frz. cc.vser; span, cejar, zuriickgeben; ptg.
cessar. Vgl. Dz 438 cejar.
1826) arab. chalan, Galgant (eino Wurzel); ital.
galaiu/a; altfrz. rjalanfje , gariniial (dies aueb
alt span.); span. ptg. ;/«?iih(/(I. Vgl. Dz \b2 galanga .
1827) gr. X"io^ m., Hirtenstab; davon nacb Dz
438 abgeleitct cat. tjaijato, Hirtenstab, Kriicken-
stock; span, cayadn ; ptg. cajado.
ctaalo, -are s. calo, -ai-e.
1828'! chaniaedrys /'. (gr. /afiai'd(>vg), Gamandor-
lein leine Pfianze, Plin. N." H. 24, 130); daraus
durcb volksetymologische Umgestaltungen ital.
valrimandrea ; frz. germaudree, vgl. Fafs, RF III
492 uuten; span, camedrio; ptg. chamedrys.
chaniedrins (gel. W.), Vergifsraeinnicht. Vgl. Dz 77
calamaiidrea.
1829) gr. ;c«o§, Urraasse; aus diesem gricch.
Worte bildete der altere van Helmont durch will-
kurliehe Entstellung den terminus tecbnicus gaa
(frz. (/az) zur Bezeiidinung des bekannten Luftstoffes,
vgl. Leo Meyer, Ztscbr. f. vgl. Spraclif. XX 303
u. darnaeh Scbeler im Anhang zu Dz 729. (Dz 157
wiederbolte Adelung's Vermutung, dafs gas an ndl.
geest angelebnt sei.)
cliaradrios s. calandra.
1830) charaxo, -are (gr. /afiaoofu'), einkratzen;
davon vielleicbt ital. (aret. chian.) ^canizzicarc
„stuzzicare, punzeccbiare", vgl. Caix, St. 523.
1831) bask, charro, scblecbt, gering = span.
charro. Adj., mit gescbmacklosen Zierraten iiber-
laden, Sbst. Liimrael. Vgl. Dz 439 «. v.; Baist,
Z V 242, leitet das Wort von arab. (jarra)i ab.
1832) charts, -am /'., Papier (fiber die Schreib-
weise des auf gr. -/aQXtji zuriiekgebenden Wortes
vgl. Georges, ALL I 272); ital. carta, Papier,
Urkunde, Land-, Post-, Spielkarte, davon s-cartare,
Karten weglegen, ausmerzen, scarto, Ausscbufs, vgl.
Flechia, AG III 125 Z. 4 v. u. im Texte; s-c«r((i
+ tabellae = scartahello, Haufen von Papieren,
altes Bucb, Scbarteke, acartabellare, durchblattern,
vgl Caix, Z I 423; rum. carle, PI. carti, Bucb,
Brief, Spielkarte („le pi. carfi aussi le ventricule
des animaux ruminants", Cb. s. v.); prov. carta;
frz. chnrte, Urkunde (daneben chartre = cartida,
vgl. Dz 544 s. v.), carte (gel. W.), Pappe, Karte,
davon (vielleicht! denn vgl. unten *exquarto)
ecarter, Karten weglegen. entfernen, wozu das Sbst.
ecart; (das iiblicbe frz. Wort fiir ,, Papier" ist
Ijapier); cat. carta; span, carta. Brief, Karte
(das tiblicbe span. Wort fiir ,, Papier" ist papel):
ptg. wie ira Span. (Papier^ papel). Von charta
sind in alien Spracbeu zahlreicbe Ableitungen vor-
handen, z. B. ital. cartune, frz. carton (Lehnw.),
starkes Papier, Pappe, ital. carfnccio, Diite, ge-
rolltes Papier, Patrone, frz. cartouche u. a. m.
Ober die Verba ital. scartare, frz. ecarter, vgl.
unten *exfiuiirto.
1833) chartaceus, a, um (v. carta), papieren;
ital. cartaccia, sehlecbtes Papier, Makulatur; span.
(mit arab. Artikel) alcartaz, Diite (altspan. auoh
alcatraz); ptg. cartas, Anscblagzettel. Vgl. Dz 417
alcatraz.
1834) cliartiila, -am /'. (Derain. von cftarta).
Briefchen; ital. cartola, davou cartolina ; frz.
chartre, Urkunde, vgl. Dz 544 charte.
1835) chartulariiis, -um m. (v. cartida), Archivar
(Cod. Just. 3, 26, 10); ital. cartolajo, -ro „cbi
t:'i
\'*Mi) rhsrrrtl.
IKftll «•lii^rHiilii
l;tl>
vemli- •■.iM« .1 lihri <lii Korivrr»»". cnrtiiliirn. -r .Jihrn
di iiii'iimrio", iliuu <tir/<i/,iri.i ( -T •'.irfii^ii-iHiii) ,,i«r-
ohivio-. vcl. Cniifllo, .\<i III StHi; riitii. r-iidicir. '
SrhreilHT. (iololirtcr, liin'liliunilliT, Kiirti'iispioli'i' :
pro v.nirfo/iir-*. rrr.riirrii/itur rrkiiinli'ilKiiiiiinliin^'.
183«) arab. rhMTdb, .l..liiiiiiii«lin.t (Kn«vt. I 171*) ;
it I» I. ciirn'ihii, J<iliniini8bn>t , nirru/m, carruhliin,
JnhannitbnUliniitii: fri. oiroulir, caroiKjr: 8|inii.
ijiirrnl'ii II. iiliiitrritliii (ilio Kriicht), iiarruliit u. n/-
garritbit (ilor Kaiiiiil; pttf. (ilfarnilni (ilio Krucht),
iilfurriJietrn (iIit Kniini). V'k'- I'll !Ht rncr»i/)(i.
1837) «rab. rhniii; ilavmi vielloiclit ital. rtn//»
„iir«-ort«>, iMifpiPi'" ; spall, chilli), Witzbold, SpHfR-
luarbvr, jri>«rlii>iu<r Mi'iiKcb, «Ikt «iich — S(^hlii<>ntor-
I,1'«o11p, r/i«/.i. Dim.". V^'I. Caix, St. •.»i»0.
1638) ab<l. *rhBZzi, chozzl iv.m lal. cntiuiim),
K)>s<>el, aoll ii.vb |iz !ll nu-.-ii ilas (iriindwort scin
nu itnl. fn;.-ii, Schiiiol/.tii'>:<'l, ila/.n Di'initi. ciuriinlu.
riis.irrohi : rtr. tvi;: altfrz. ai.isc. dazii Uciniii.
rnsufrnle : rat. c<?.s'(ci; span t'(i.-i>, ITaiiiii' niit
StU'l. da/.ii Doiiiiii. cazuela. BaJHt, RF 1 106, und
Marki'l (i!) haboii (fefjen dicsc Annabnit' suhr bo-
^rtiiicb'to Bcib'iiktMi orliobon : dor orstoro briiigt als
liruiidwort ill Vorsi-blaj; iliis [friDch. Driiiin. xvd-
9nor. xvditiof von doni aiirb in das Lat. Ubcr- '
>??»:"">?«>"<■" xtaltv^, ScbiipflcelU'.
1839) luittollat. chelnndiilni n. lati.s mittclnriorb.
xfXdtAiov), I'ino Art vmi SdiiflVii ; altfrz. kuliind,
chalatidre: u o u f r z. chahiud , Boot: a I t c n t.
xflandrin. Vgl. Dz 641 chuland iwenn Dz cludand
„Boot" 11. chalaiid ,,Kunde" fiir pin und dasselbe
Wort z\i baltpn ffenoijrt ist, so kann man ibni darin
niclit bpistininien, vjrl. ohcn untcr caleo u. Sflndpr
ini Aiihanp zii Dz 7871. Vgl. Lehinann, Bpdoutiiiigs-
wandol 73.
1840) arab. chiff, diiunes u. belles Genand, viol-
lciolit(?)Or»nd>v. zii frz. chiffc, diinnpsZeiig, Papier-
lumpen, davon chiffon. Hader, Lumpen, rhiffotiiiier,
Lumpensammlcr, chilf'oniier, zerkniutschen u. a. Vgl.
Devic zu Littro .«. v. : Scbeler im Anbang zu Dz 788.
Dz 547 war ^eneigt. Grandgagnage beizustimmen,
der Identitiit von chiflotiiier mit wallon. cafaiigni,
das dieselbe Bedtg. hat. u. von chiffon mit «allon. ,
cdfii, wertlosc Sache (vora iidl. u. mhd. kaf, Spreu),
veruiutetc. indessen meinte Dz „nur wUrde man die
frz. Form besser zum ahd. kevd, Graff IV 370,
ordnen, da e leichter zu i wird als a." Er benicrkto |
dann wciter: „Hiermit lassen sioh sinnverwandte j
zum Teil nicbt mehr iibliche Worter mit /) fiir /"
verbinden , wie chippe s. v. a. chiffon G. Guiart
p. 28, chipe (auch c/ii/V norm.) Runken Brot, chipper,
in Stiicke solmeiden =- engl. chip, chipot, Kleinig-
koit, chipotei: sieh mit Kleinigkeiten abgeben, chi-
pault, Lumpenkerl u. dgl. m." Am glaubliohsten
ist wobl, dafs diese ganze Wortsippe auf einen
interjektionalon. zum Ausdruck der Vorachtung und
Geringachtung gebraucbten Stanim chipp- (vgl. das
deutsche „Schnippchen") zuriickgeht. Jedenfalls
diirften chippe u. chiffe zu.samniengchoren u. nicht
zu trennen sein. Die Ableitung aus dem Arab, ist
also abzulebnen ; sie hat iibrigens auch schon das
gegen sich, dafs die tPberleitung eines arab. Namens
nur in das Frz. (nicht zugleich auch in das Span,
u. Ptg.) hochst unwahrscheinlich. namentlich bei
einem schon iilteren Worte ist. Nein, die Wortsippe
macht ganz den Eindruck, .ils beruhe sie auf einem
intcrjektionalen, urspriinglich vielleicht mit einem
Schnipsen der Finger verbundenen Lautkomplexe. j
1841) chimaerS, -am f. (gr. /ifiai^a), fabel- !
baftes, phantastisches Ungeheuer, daher unsinniges ,
riiaiil:i>ii>gpliildp; i t a 1. c/iiKicrd, lliriigi'iipinKt: frz.
ihimiir (volkni'tyinologiKipreiidi', an jiniirnt aiigo-
b'biiti' I'lngpstaltung dos \Vorli>8 ist viell. iuiiiurl,
HaNtiiril n\i» dem Pferde- u. liiMili'rg<'»''hlpilit, vgl.
I>/ Gl!2 N I'.); span, qiiiiinin: p I g. <7(i»i>r(i. Vgl.
Dz !I7 rhimrrtx Vgl. aurli Jumeiiluin.
1H4'J) fliiruririA, -am /'. (gr. /^/(lOl'<(J■/«), Wuiid-
ar/.ni'ikuiisl : pro v. siinjii, sonnt mir als gelebrtuH
Wort vorliaiidi'ii. Vgl. Dz 1182 .iiii;iiii.
184S) «'litrurK^'dK, n, inn (v. c/iiniiy/i»), ziir
Wunilarzni'ikunRt gehilrig; ital. chirurgico, Adj.,
cerusico, arch, viruijico, cinisicn „chirurgo", vgl.
Canello, AG III 373: rtr. fi'niic, '.■I'rdi, ferci/, vgl.
Ascoli, AG I 50« No 64 u. 610 Z. 6 v. ob.; prov.
tmirpiiH, vgl. engl. siiriieon '^ *rhirur(fiawts, sioh
Dz 682 siireiia],
1814) gr. x^*vrtC»<v, spotten, ist von Ruggo,
H 111 161, als (iriindwort zu dem von Dz 361 un-
erkliirt gclassenen ital. cidi.ffitre. //(dcffare, vor-
spotten, aufgpstellt worden. Die Verinutung ist
kiihn, indcRson Huggc hat sie aiisprechi'iid begrilndet.
(ilaublicber ist aber doch wobl, dafs laliffurc einfach
= *r(dif<ire - • calefacrrr ist, s. olien ciilcfo.
1845) rhIOreiis, -um m. (gr. ;f/.<o()n's' >, Griin-
spocht; davon vielleicht prov. altfrz. corlieu,
curlieii : nfrz. cuiirlicii. rnurlis (-- yi.wfji^). Brach-
schnopfe (Dz 553 hiolt daa Wort fiir zusainiiiengesotzt
aus corre, laufen, + Ucii, leicht, einc uiiwahrschein-
licho Aiinahme, wenn auch zugegcben werden mag,
dafs die abnormo Lautentwickolung des Wortes auf
vnlksetymologisierender Anbildung an corre -(- lieu
boriiht); span, chnrhto. Regenpfcifer. Vgl. Baist,
KF I 134.
1846) arab. chotc =- span, choza, ptg. cho^a,
Schiiferbiitte, Hiitte; annehuibiircr als diese von
Dz 440 ."••. r. einpfohlonc Herleituiig ist die von Dz
als weniger gut hezeii'hneto von lat. pltitca fiir
pluteiim, Scbutzdach.
1847) mcjik. choco, Cacao + liittl, Wasser (also
Cacaowasser) oder ehoco, Gerausch + lattl, Wasser
(also etwa „Brausewasser'', well die Chocolade in
heifsem Wasser schaumt); ital. cinccolata; frz.
chocolat m.; span, chocolate; ptg. chocolate.
Vgl. Dz 100 cioccolata: Scheler im Diet. .v. v.
chocolat.
1848) bask, chocuna, niedlich, artig; davon an-
geblich span, chacona, Name eines Volkstanzes,
vgl. Dz 439 chacona.
1849) gr./o^po?, Ferkel,=»ital.ctVo, Schwein(?J.
Vgl. Dz 365 V. c.
1850) cholera, -am f. (gr. ^o^.f pa), Galle, Gallon-
brechruhr (Cels.); ital. cnlera (setten colera) ,,il
morbe asiatico", collera „ira improvisa, trasforendo
I'irritazione dagli intestini (xo>.og) all' auimo",
vgl. Canello, AG III 389: frz. col'ere, Zorn (gel. W.,
welches altfrz. courroux fast verdriingt hat), cholera
(morbus) m., Cholera: span. ptg. cholera, Cholera,
colera, Zom. S auch unten corruptio.
1851j [*flioraulo, -are (gkichsamgr. xocmvIvuj,
Xortav'/.itu ; das Sbst. /o(iui>.r/g, Chorflotist, ist als
choraHle.1 u. choraula in das Lat. iibergegangen,
B. Georges a-, ii.), einen Tanz (bei Flotenspiel) auf-
fiihren; dav. vermutlich ital. carolare, einen Reigeu-
tanz auffiibren, dazu das Sbst. carola ; prov.
carolar; altfrz. caroler, dazu das Sbst. carole,
querole. Frankrcich scbeint die Heimat des Wortes
wie der Sache zu sein Vgl. Dz 539 carole; Forster,
Z VI 109 (stellt corolla als Grundwort auf, was
auch von Grober, ALL I 552, angenommcn wird).
S. unten corolla.)
193
1852) chonla
1871) cichoreum
194
1852i chorda (corda, vjrl. Grober, ALL I 552), 18611 cn)at(as, a)uin (v. cibaic), Vurfuttertes,
-am /". (gr. zo;'(*','i. Danu, Uarnisaito; HaX. corda: Futter; pruv. cat. civada, Hafer; span, cebada;
rum. coardd, PI. cursi: prov. corda ; tri. corde, ptg. ceiada, Gerste. Vgl. Dz 438 cebada.
dazu Deiniii. (conW) cordtau, Scbnur, davon wieder 1862) cibo, -are, sjieisen, fUttem: span, cebar,
cordeher; eat. corda: span, cuerda: ptg. corda. futtern. VgL Dz 438 cebada.
Dazu das Demin^ i ta 1. etc. cordella, Schnur, rum. jgeg) ciborlum ». (gr. ;.,,?cJ(.<orl, Fruchtgehause
.I-J''*-J''a' ''.- •"■"''• ^''?'V P*f '''"■''^' '"■ deracg>-ptischenBohne. eineArtTrinkbecher; ital.
18o3) *chordarifls, -urn w., holler: frz.W<fr; ^,60^0," Kek-h zum Aufbewahren der Monstranz;
syin.cordelero: ^.tg. cordoeuo : ( 1 1 a L heUst dit-ser rum. ao6«re „Poterium sanguisorba'-, vgl. Ch. s. v.]
Handwerker fuimjo = *fu)iiarius, seine Werkstatt
aber corderia, es ist ubrigens auch cordaio vor-
handenj.
1854) chordus, a, um, spatgeboren; dav. ital.
corrffsfo „agiiello di seconda figliatura": cat. corrfei-, •- , , j- -, /• , •,
Lamm; span. cor,/ero; ptg. «ordeiro. Vgl. Dz 442 P'" "^uale nel medio evo come fanuo fede il
cordei-o; Caix, St. 295. If'*^? •''«'=^''J° "l^ >«''.°.. ^ ^^ ^[- •'!°"'='il^„^''
pro V. ci6o)t-.s; frz. ciboire , span, cimborio, Kuppel;
ptg. ciborio. Monstranz.
1864) cibus, -nm »1., Speise,- ital. cibo, Speise,
gebo, zeba, Ziege (.,1a came di capro era il cibo
1855 chorus, -nm n>. (gr. xooog), Rundtanz;
singende Schar, Chorgesang; ital. coro; {iz.chceiir:
span. ptg. coro.
1856) ahd. chrapfo, chralTo, Haken ; dav. ital.
bouc', quasi macella-becchi". Canello, AG UI 320.
Dz 345 seba hatte dies Wort nebst den entsprechen-
deu pyrenaischen vom deutsclien zibbe, Lamm, ab-
eleitetj; rum. cib, Vogelfutter; span, cebo, Futter;
sgraffa „umone .U divers! pezzi (U piceole Unee che ?'"M -'.'- J""g« 2'«^«; ptg. cibo, Speise, chivo,
servononella stampa per raccogliere diversi articoli", J^^S® ^lege.
vgl. Caix, St. 564.
1857) chrismu »;. (gr. /pfa/u«), Salbung; ital.
crisma „rolio consecrato", crenma, cresnia „il Sa-
cramento'-, vgl. Canello, AG III 398 : crema (?), Jlilch-
rahju; frz. chrime, Salbol, vielleioht auch creme,
Bahm, Sahne, Schaum, dem Frz. wiirde dann ital.
crema ,,piatto dolce fatto con ova, latte, zucchcro'
1865) cicada, -am/'., Cicade, Baumgrille; ital.
cicala, -gala, Heuschrecke, Cicade; rum. cicala,
Schwatzer, maced.-rum. cliincald, Cicade; prov.
cigala; frz. cigale; span, cigarra, chicharra (wohl
onomatopoiet. Umbildung), Heuschrecke; ptg. ci-
garra, Baumgrille. Xach gewohnlicher Anjiahmesoll
die Benennung der ,,Cigarrb'' (span. ptg. cigarro,
u. span. ptg. c/fma.-e. Sahne, entlehntsein, welche '*'''■ "'Haro, frz. cigare m) auf span, cigarra
Aunahme freilich nicht eben wahrscheinlich ist Das zuri'ckgehen, wegen emer gewissen Ahnlichkeit des
von Dz 112 crema angenommene Grundwort spat- Tabakrollchens uut der Cicade, sei es m Gestalt oder
lat. crema = cremor ist nicht vorhanden, da an ^ ^^^^^- ^S^- ^^ ^^ '"^"la-
der betr. SteUe des Veuant. Fort. 11. 14 crdma 1866) bask, cicatea, eineArtSpom; davon viel-
(wovon wohl altfrz. craume, das Leser p. 78 an- l^'icht span. ptg. acicate; nach anderen soil arab.
fuhrt) zu lesen; auch uiirde ein crema dem offenen asch-schavkah, Stachel, das Grundwort sein. Vgl.
e des ital. crema nicht genugen. Die Frage bedarf Dz 414 aeicafe.
uoch der Uutersuchung, welche vou der Feststellung 1867) ciccum n., das Kerngehause im Apfel und
des ersteu zeitlichen Vorkommens der betr. Worte dgl., ein nichtsnntziges Ding, Lumperei; davon ital.
auszngehen habeu wird. Vgl. W. Meyer, Z XI 258; cica, Kleinigkeit, davon cigolo, klein, gering; frz.
Grober, ALL I 555 (setzt crema als Grundwort an), chiclie, knauserig, chiquet, ein Bischen, Stiickchen,
1858) christianus, a, um {gT.yrjiaztaiog), christ- chicot. Sti'unk, cbicoter, sich herumzanken (vielleicht
lich: ital. cristiaiio, christlich,' crgfiHo (vom frz. gehort hierher auch chicane, Strcit um niehts,
cretin), dumm : rtr. christgiaun; prov. crestian-s, Rechtskniff), von chiquet ist wieder abgeleitet das
cresf!«-s.- frz. c[/ri-ea<i>H, t/ice/ieH, christUch, dazu ^h. dechiqueter (in kleine Stucke brechen), zer-
das Sbst. chretieiite = *cbri.-.tianitatem , cretin, stuckeln; cat. xic, klein, gering; span, chico,
Idiot (Littre s. v. woUte letzteres Wort vom dtsch. klein, Sbst. Knabe, chichota. die geringste Kleinig-
kreidling ableiten, was lautlich unmoglich ist: die keit, cicatear, knausem; ptg. chico, kleine Geld-
Herkunft des cretin von chrixtianuf diirfte nicht miinze. Vgl. Dz 98 cica ; Grober, ALL I 545;
zu bezweifeln sein, auch der Bedeutungswandel lafst Meyer, Xtr. 62 (erklart, nicht zu wissen, woher der
sich reelit wohl erklaren : Christ , Christenmcnsch, Stamm cic komme, denn was Dz sage, befriedige
armer Mensch, der mit andern Menschen eben nur wenig, aber was ist denn gegen ciccum einzn-
die Taufe gemeinsam hat; naheres sehe man bei wenden?).
Canello, AG III 316); span, crintiano; ptg. I8681 *ciceii u. cicinus m. (t. ci/cmis), Schwan:
christao. altital. cecino; span. ptg. cisne (ob auch alt-
1859) arab. (ibto (mit Artikel a^gibar). Aloe; frz. cisne hierher gehort, ist bislang nicht sicher
davon sicil. zabbara: cat. cever: span, acibar; zu entscheiden). Vgl. Dz 94 cecero: Grober, ALL
ptg. azevre. Vgl. Dz 414 acibar: C. MichaeUs, I 545. S. auch cicer.
■^ II 91- 1869) cicer n., Kichererbse; ital. ceee, Erbse,
1860) cibarius, a, um (v. cibus), zur Speise auch Knolle (davon viell. cecero. Schwan, sogenannt
gehorig; ital cifcnrm „comestibili in genere", C(F«Jn wegen der Knolle am Schnabel, doch kann cecero
„legurai. con eyoluzione ideologica molto notevole wohl auch aus ceciwo entstellt sein), dazu das
per la caratterislica della dieta toscana"; cirea, Demin. cecino: prov. cezer : altfrz. ceire, Qoire;
ctcera „portantina, in origine portantina da cibi", nfrz. ijjois-i chiche (?). Vgl. Dz 94 cecc u. cecero;
cibarw, Sbst., „cibaria", ciieo „Io stesso che civea", Mover, Xeutr. 62; Scheler im Anhang zu Dz 719.
cjfcreo „manicaretto, che il Caix. St. p. 99, ricava 18701 cicercula, -am/'. (Demin. v. cicera= cicer 1,
mvece dal b. lat. cirbus. Anche .cibare" cibo puo kleine Erbse; ital. cicerchia: span. cicerc7i«. Vw!
avere la stessa base'-, Canello, AG HI 306; span. Dz 94 cece.
cAera = citaria, Getreide. Vgl. Dz 365 civojal 1871) cichoreum «.(gr.;fi;fu;(«oi'), u.*cich6ria «.
u. 438 cebada. | (gr. xiyogia), Cichorie; ital. cicorea u. cicoria :
Kortin;;, lat -rom. Wdrterbuch. 13
I !•:.
1S7-J) i-|riiiili'l;i
I!m;
r Hill, rii'ddic /'. ; f r /.. c/iiVoriV •«■iWionifii . span.
cliicitrrii, Wiiioiin. achirorm: yi);. WiiVorin.
iSTJ^ ciriiidolit, •mil / . b'liihtuurni, klciiio
|jim|H< ^iii Irtzti-nT Iti'illK l> l»iil. Jd, 10, 2): iliivoii
its!, ciciiiihllo, rfsiMilrllo ,,liiniiii<-lli>", vrin'/. crxf»-
liolo ..ImnpnilA ncroiin ilnvanti ii >|iiiil>-)ii< iniinn^ini<",
•^i\. S'xriidi ,,lmiu> tin notl<'", V(;l. Caix, St. 27D:
Marclu'sini. Stiulj ili lil. ruiii. II 8.
187H1 1*0100, -Arc (iiisntiimciiliiiiim-inl init ciire(?)),
r*rlip-U-n; «lavnii vicllcicht it ill. <'i;/»/(iiv, scirnlnre,
kn:irn<n. knistiTii, vi'm>z. ciV/iirc /.isrlipii ((la(;c(^'n
};i'lK>rt itnl. ciiiiiollitre . cimjiifUnre . Htaiiinivln,
/witKrliiTii, siliwcrlii'li liifrlnT . \\i\. U/. UtiS vujoturi
II. Srlu'liT ill! Aiiliaii^; T^ili.!
\SH\ rironiu ii. 'cicuiiiik, -inn /'., Stordi: itnl.
ricittjna (iiiit nfli'Mi'in ii. mil ^osclilnsseiii'm "): iiimi-
prov. cigniioini": fr/. ciiiDiiiir : sjian. cii/iifiin,
Sloroh II. Piini|HMi»took ; \>tfX- rriionlia. Storcli mid
Hninnciistock. V;;!. D/. 440 ciiiueiiti: Ciriibor, ALL
I ri46 u. VI S.-*!.
1875) ricQta, -nm /"., Scliiprliii;: (C'iouta viroaa L.);
ital. cicHin : ruin, tuciilii : prov. cicinla ; frz.
cigur; oat. span. pt);. ciiiita.
"l87fii nral). vifr, cirroii, cufar, Iwr, Null; ital.
ii/Vd ..nnniori" urosso", cil'iia ii. cifrii „8ci'ittura
«eureta". vtrl. Canollo. A(i III 3il8, ^ero. Null;
fr?.. chiffrf. Zahlzoiclicn, Gelioimschrift, efro, Null;
span. ptjr. cifid. Zalilzeiclicn, sero, Null. Vgl.
Dr. !)8 rifra u. 346 zero.
1877) ^'rilio, -arc {ciliiim) = frz. siller (fiir
cillfr) ,,cinein Kalkcn die Au-Jicnlider zusaiunionniihen,
dainit er still sitzen Icrne", vgl. Dz G79 s. v.]
1878) *eilittm n. (im Soliriftlat. nur das Konip.
i-iipfrcilium), Augenbrane; sanl. (log.) prov. cat.
span. ptg. ceja, Augonbiaiip. .\iitlitz. Vgl. McviT,
Ntr. 164. '
*cima s. cyiiia.
1879) bask, ciinela, biogsani; davim vielleiulit
span, cimlirciin. biegsani . cimlirnr, oinc Rute
scliwingen. Vgl. Dz 441 cimhrar.
1880) bask, cimeterra .,dor von der fcinen
Schneide". vicllcicht Grundwort zu ital. scimitarra,
kurzer, krumiucr Sabel; frz. cimeterre m.; span.
cimitarra : p t g. snmitnrra. Die Hcrkunft dcs Wort«s
aus dem Bask, ist freilich nicht recht walirschein-
lich, cber wiire orientalisolier T'rsprung zu erwarten;
wolior das Wort aber auch stainmen moge, offenbar
ist es volksetymologisch verballhornt worden. Vgl.
Dz 287 sciniitnira.
1881) cimex, -micem »»., Wanze; ital. c/wice;
sard, chimif/e; (frz. cimex, gelehrtcg Wort, das
volkstiimlicbe ist punaixe = *piitinatia); altspan.
zinise (b. Juan Manuel, Obras p. 249, wo freilich
Gayangos zimses in zinifes andem wiU, vgl. aber
C. Michaelis, Misc. 165); ncuspaii. e/n»t7(e; (ptg.
jiereevejo, eigentl. „der Verfolger" von perseguir;
chinche ist ini Ptg. nicht vorbanden, vgl. C. Mi-
chaelis a. a 0. 166). Vgl. Dz 440 chinche.
1882) bask, ciucerria, ciuzarria = 8pan.eeiice»T0,
Schelle, vgl. Dz 438 .-. v.
1883) clnctura, -am /'. (v. cinyo), Giirtung; ital.
cintura, (iiirtcl: frz. ce.mlnre , Giirtel, Lenden-
gegend ; s pa n. cintura, Giirtel ; ptg. cintura, Giirtel,
Lendengegend.
1884) cincture, ,-are (v. cinctura), in Giirtel-
bogen bauen, nolben: ital. cejitiware, wolben, dazu
das Sbst. et'wdnn, Gewijlbe: frz. cintrer, wcilben,
dazu dasSbst. cintre; [cat. cindrin, Gcwolbe; span,
cimira, -ia, Wulbiing: ptg. rinihrc, Wolbnng]. Vgl
D/, O.'i rrvtinnre.
18«ri) 'ciiii'i-aliis, II, iiiii, I'art. I'. 1". /.ii dciii
Vb. CKicniir »- I'r/.. crmlrrr, mil .\Hrlio bi'sticucii ;
frz. ceiiiirr, nschfiiibig, iiinln'r, Hlcisi-liuaiiiiii
(c/i<irii'r, Lang)-, gcliiiil iiirlil liierhcr, vgl. .lord,
H VI K)tt. s. oIpi'ii carratal: lat, midnula; span.
irriiailii, Laiigi'iiasclii', Vgl ll/ 4.'J8 irrnailn.
1H8U) "'cinSrOKils, a, am, asihig; ital. ceuerono:
rum, ceiiiifon; priiv, cnidron: frz. cendreu,v; (span,
ceiiicoso),
('litotes s. yvfivi'jTiii;.
1SH7) ciiigilluiii II. (v. ciiiiiii), oiii Hotter Kraiifii-
giirtcl; dav. i I a l.< iin iiiliii, lirrabliiiiigeiidiTSchinuik,
vgl. t'aix, St. 21 (ill don iilteroii Aiisgabcii dcs
Dicz'schcn Worti'rliuciies i.st das Wort, lid 11 |). 18,
zu criicii) gt'stcllt iiiid aJK ,,iiiilii'kaiinli'r llerkuiift"
bcz.'ieliiii'l, in d.T 5. Aiisg. folill di'i- Artikel).
l,s.Sf<i oiiiiro, I'liLxi (*ciH.ii I, I'lni'tiiiii (*fiiicliiiii),
cillgOro, giirlcn; ital. liuijn, cinm. vtiila, ciyiicrr ii.
ciiii/ere; rum. (iii)ciii(i, iii.tei, ins, inije; jiro v. tv»/i,
cciVi, cclnt, cenhir ii. seit/nrr: allfrz. ciiiig u. cein.i,
cei'iiA', ceint, cciiidrc, vgl. Burgiiy II 237; nfrz.
cciim, rciynis. ceinl, ceimlrc; sjiau. cciiir, schwaclios
Vb. (altspan. Pf. cin.ro, Pt. cinto); ptg. cinijir,
schwaches Vb. Vgl. Dz 540 ccindrc; GriJber, ALL
VI 381.
1889) ciiigiilii II. "'cingiilii, -am /. (v. cimjo),
Giirtel; ital. citif/hia, dauebcii ciyna = *cinya;
mm. cinyd= *t:inya ; prov. .sinyla: frz. saiiyle ;
span, citicliii; jitg. cilha (ilaiioben auch cinin =
cincia) Vgl. Dz 99 cinyhia: (;rijbcr, ALL I 515.
1S90) cingtilo u. *ciiigril(), -arc (v. cinyuliim),
giirten; ital. cinyhiare; prov. rinylar, sinyhir,
setuhar: frz. cinyler, init eincni Gurtc schlagcn;
sanylcr, giirten; span, cinchar; ptg. cilhar.
1891) ciliguliimj'. (\. cinyo), Gurt; ital. cinynln
,,la cintura del sacerdoto parato per ci'ldnaro",
cinyhio ,,ciicuito, ccrchio", vgl. Caiicllo, AG HI 356;
span, sohrecinchv , tJbergurt am Pfordegcschirr;
(ptg. cincho. Kerb, gchijrt nicht hiorhcr). Vgl.
W. Meyer, Neutr. 131.
1892) |*cTnicTiirTrim n. v. cinis) =- span.
cenizero, Aschengrube.]
1893) [*cinicTris, a, um (v. cinis), aschfarbig;
ital. cinigia. Asche; altfrz. cenis; span, cenizo,
aschgrau, ceniza, Ascho, cenizoso. ccnicicnto, asch-
farbig. Vgl. Dz 438 ceniza ; Grobor, ALL VI 362.J
1894) cIilTs, -erem m., selten /"., Asche; ital.
ccnerc: (rum. ccnnsa == *cinucea); prov. cenre-s,
cendre-s: frz. cciidn;- cat. ccndra; (span, ceniza
= *cimcia; ptg. cinza).
1895) ciiinabari n. u. ciiiiiabaris, -im m. (gr.
>fiyrd^a(ji u. xnidfia^tn;), Zinnober; ital. cindbro;
Tum.chinotdr: prov. cinubre-s; frz. cinabre: span,
ptg. cintibrio. Vgl. Dz 99 cindbro.
1896) *ciniius m. od. '"cTnniim n. ist das voraus-
zusetzende Grundwort zu ital. cenno, Wink, davon
accentiare. heranwinken; rtr. cin. Wink; prov.
cennar, winken; altfrz. cener, accncr, (zu)winken;
span, cciio, Wink, dazu altspan. das Vb. acehar ;
ptg. ccnho. Diez 95 renno hielt *cinnus fiir ge-
kiirzt aus cincinniis, Locke, was aber lautlich wie
sachlich gleich unannehnibar ist. Baist, Z V 243,
glaubte, dafs das bei Arnobius 5, 25 in der Bedtg.
„Mischtrank" vorkomnicnde cinnns trotz der so
weit abliegenden Bedeutung als Grundwort angc-
sehen werdcn koniie; spater aber hat or, RF I 134,
seine Ansicht znriickgezogen und auf Grund des
span, ^m'ln bchauptet, dafs cenno u. seine Sippe
auf gr. (tni)axvviov = o</>(jvi: zuriickgehe (llias
XVn 136 oh Ti'i TF }.iior — — Tiiir Ai- r'lni-
197
1S1I7) ciiiquaffinta
1924) cIvitStiMIa
198
axvviov xaziu i'lxtzai oaae xtt?.v7iTwv). Aber ein
*8ciinium liatte ital. sc.ujno ergebeii, iiiii von andcrcu |
Bedonken jranz abzusohen. tJbor die Amiahmo eiues
civnum odor cinnuf wird man nicbt liinweKkommen
koiinen. Vf^l. GriJber, ALL I 545.
1897) ♦eliiquiig'Tuta (fiir (iidnqnafihifa), fiinfzig; i
(sard, chimbanta = qiiinquar/iiita) ; i tal.cinqiianta: '
(rum. cincUlieci); rtr. tsdmncunta, vgL Gartner i
§ 200; prov. cinqiiaiita : frz. chiquante: cat.
cinquanta: span, cincuetita; pt}f. cincnenta. VgL
Grober, ALL I 546, V 125 u. VI 382.
1898) *elliqiie (fiir quinque), fiinf; (sard, chimhe
= qitmque); itaL cinque: rum. cinci: rtr. tschunc,
vgl. Gartner § 200; prov. cuie; frz. cinf/; cat.
cinch: span. ptg. c/hco. VgL Grober, ALL I 546.
1899) [*cinucea (v. ciiiis) = rum. cenusdy Asclie;
s. obon cinis.]
1900) *cippiis (fiir cippusi, -um m., Spitzsaiile,
Grenzstein; ital. cipjio ,,colonna tronca", ceppo '
„troncone d'albero", vgl Canello, AG III 321 : prov.
cep-s: cat. cpp,cepa : span, cepn, cepa. Pfahl, Klotz.
Vgl. Grober, ALL I 546.
1901) *cTppillus, -uni m. (Deiniu. zu cippus),
kleiner Klotz, = span. cepiUo, ptg. cepilho, Hobel,
Biirsto.
1902) cTrcii, Adv. u. Priip., ring.sum, in der Nahe,
bei; ital. circa: span. ptg. cerca, nabe, bei.
1903) circellns, -um i». (Deiniu. v. circulus),
kleiner Kreis ; (ital. ceichiello, Demin. zu eerchio);
rum. cercd (bedeutet auch ,,01irring"); frz. cer-
eeau, Reif, dazu das Vb. *cerceler, wovon aber audi
schou altfrz. nur vereinzelte Forinen belegt sind:
span, cercillo, sarcillo, Obrgehiing; ptg. cercitlio,
Platte, Tonsur. Vgl. Dz 500 sarcillo u. 540 ccrcean.
1904) *eTrcino, -are (v. circinus), einen Kreis
Ziehen; rtr. cerrend, vgl. Ascoli, AG I 523 Z. 4
V. u. im Te.vte; frz. cerner, einschliefsen, umriindern ;
span, cercenar. abrunden.
1905) cirfiniis, -um m. (gr. xigxivos), Zirkel ;
ital. cercine, runder Wulst, Ring. vgl. Flechia,
AG n 337: rum. cearcdn, Kreis, Kranz. Hof um
Sonne oderMond; frz. cerne, Kreis; span. Cfrce»,
Adv., rundum; ptg. cerce, glatt, flach, eben. Vgl.
Dz 96 cercine.
1906) eircTto, -are (v. circus), in der Eunde
gehen; rum. cercetez ai at a, priifen, untersuchen.
beraten u. dgl., vgl. Ch. cere.
circius s. t-ercius.
1907) cTrco, -are (v. circus), umkTeisen (Groraal.
vet. 326, 17): ital. cercare, suchen, vgl. Flechia,
AG III 170; rum. cere ai at a, suchen, unter-
suchen, versuchen,kosten: prov. cat. cercar: altfrz.
cerchier; ixixi. chereher (span. ptg. wird das Vb.
in der Kedtg. ,, suchen'" vertreten durch huscar,
cercar heifst nur ..uragebeu, umringen"). Vgl.
Dz 95 cereare : Grober, ALL I 546 ; Wolfflin, ALL
m 559.
1908) eirciUo, -are (v. circulus), kreisformig
machen, kreisfcirmig umgeben; ital. cerchiare :
(rum. cercitesc ii it i); prov. cerelar: frz. cercler :
(span, eercillar ; ptg. cercilhar = *circillare).
1909) circiilils, -um m. (Demin. v. circus), Kreis ;
ital. eerchio: prov. cerele-s: frz. cercle; span,
ptg. circulo. S. Xo 1910.
1910] circus, -um m. (gr. xioxog), Kreis; ital.
circo ,, specie d'anfiteatro" , cerco „cerchio. Ma
cerco potrebbe anche essere i-icavato dal pi. cerchi
= circ'li", Canello,. AG III 322; rum. eerc, Kreis,
Reifen, Einzaunung u. dgl. Sonst ist das Wort nur
als terminus teehnicus znr Bezeichnnng eines fiir
Kunstreitor etc. bestimmten Kundbaues vorhanden,
(frz. cirque etc.), in der Bedtg. ,, Kreis" ist das
Deni. circulus eingetreten, (doch auch s p. p tg. cerco).
1911) cirrus, -um m., Haar-, Federbiischel auf
den Ktipfen der Viignl; davon vielleieht prov. .ver-.s;
span. ptg. eerro, Hiigel, Holie, Nacken, Genick,
Riickgrat bei Tieren (die Bedeutungsentwickelung
wiirde also cine iihnliche geweson sein, wie bei dem
engl. lop). Vgl. Dz 438 cerro.
1912) *clsale n. (v. ctdo. cisum f. caedo, caesum),
ein abgeschnittenes Stiick; ital. cisale, der zwischen
zwei Feldern einge.sclinittene Weg, PI. Schnitzel.
1913) *cisenus, -um i». (v. cido, clswn f. caedo,
caesum), ein Schueidewei'kzeug; frz. ciseau, Meifsel,
PI. Scheere; dazu das Vb. cise/fr; cat. si>eH; span.
cincel: ptg. {cizel), cimel. Das Wort bedeutet
iiberall „Meilsel", im Ital. \vird dafiirMviZ/veHo (nebeu
cesello) gebraucht. Vgl. Dz 99 ciwA ilJi./ .stellte
*.-<ciliceUus aus *sicilicellus v. sicili^ als Grundwort
auf)- Griiber, ALL I 546; Th. 54 cincel.
f'eismo 3. *iiecismo.]
1914) cisorium n. (v. *cldn, cisum f. caedo.
caesum], ein Schneidewerkzeug; ital. cesoje, Scheere
(das iibliehe Wort ist aber forbid): altfrz. cisoires.
Vgl. Dz 364 cesoje; Grober, ALL I 546.
1915) [*clsi)us, a, um = ital. cispo, triefaugig?
Vgl. Dz 365 .f. I'.]
1916) cisterua, -am /"., Wasserbehalter : ital.
cisterna und so auch als gelehrtcs Wort in di'u
anderen Sprachen.
19171 cithiira, -am /'. (gr. xif>d^a). Cither:
ital. cilera. cetera, cetra, chttarra, vgl. Canello,
AG III 389; rum. cetera, Geige; prov. cidra,
citola: altfrz. citare, citule : nf rz. ^Uf'fnrf ^ ital.
chitarra u. dieses wieder unmittelbar = gr. xi^ei^a:
cat. citara : span. ptg. citnra u. guitarra. Vgl.
Dz 97 chitarra.
1918) cTto, -are (Freiju. v. ciere), herbeirufen;
ital. citare: frz. citer; span. ptg. citar.
1919) [*citrinus, -um (v. citrus), zitronengelb,
soil nach Baist, RF I 441, das Stammwort zu frz.
serin, Kanarienvogel (span, canario, ebenso ptg.,
ital. canarino) sein; gewiihidich wird das Wort
von lat.-griech. siren [aiiQ-qv] hergelcitet. Beide
Ableitungen sind wenig glaublich, die erstere, well
die zuerst in Frankreich eingefiihrten Kanarienvogel
schwerlich von gelber Farbe waren, die zweitc, weil
dann das Fern, zu erwarten ware. Das Wort diirfte
von serenus herkommen u. den „lustigen, muntern
Vogel" bezeichnen sollen. Vgl. Scheler im Diet.
unter serin.]
1920) *cItriolum n. (Demin. v. citrus), kleine
Zitrone, =ital. cetriuolo, vgl. CaLx, St. 287.
1921) *cltriicula, -am /'. (v. citrus), = frz.
citrouille, Kiirbis, wohl der gelbea Farbe wegen so
genannt. Vgl. Scheler im Diet. s. v.
19221 citriis, -um /"., Zitronenbaum; span. ptg.
ci'rfro , Zitronenba\im . cidra, eine Art Zitrone (das
tibliche Wort fiir diese Frucht ist limon). Vgl.
Grober, ALL I 544. S. oben cedrus.
1923) clT[iJtas, -tatem f., Biirgerschaft, Stadt-
gemeinde: ital. citia, Stadt; rum. cetate, befestigter
Stadtteil, Schlofs, Festung; rtr. tsite etc., vgl.
Gartner § 6 (der Begriff wird im Rtr. auch durch
»!«i-t'a(i«s ausgedruckt) : prov. ciutat-z: altfrz. ciV,
cite; nf rz. cite, innere, alte Stadt (das gewohiiliche
Wort fiir Stadt ist villi-); cat. ciutat: span.
ciudad; ptg. cidade. VgL Dz 100 cittii: GriJber,
AIJ. I 546.
1924) [*civitatella, -am /'., kleine Stadt, Stadt-
!!•!•
Wm) rlvlIltAtlllftK
I'tlin .•Irmiii-iiTiciiK
■200
fi'stiiiin: it 11 1, citlitdrllit : nun. irliilt : fr/. citiiilrtir
il-olmwiirt); s|)«ii. ciiiiltnirlii : ptj;. ritiolrllii,
H)-2b'\ VlTiiJUtinilN, *<'ivit«taiiilN, •mil m. ivnn
riritiis), Burj^T: ital. iif/m/iiKi; rum. rr/ii/mii ;
|iri>v. ( iii((ii/iiN-.s : fr/.. ciliiilin (l^'liiiworl). [citoi/rti
Ni'iibililiiiiKl. StaiitsliurpT): ilii.< ublioln' Wnrt fiir
,Bllr(^r" im Sinno vmi Stjultlii'ttcilinor ii. Nirlil-
ixloli^vr isl luiiiifiriii'i *liuriifn.iis ; «pan. liiitia-
ihim: pt n ritliidi'i'i. I,nl. riri.iHt vi'illinjresi-lnviiiulon.
cjvl» s. *rlvUalliiii>.
lS12<i^ i-laiiiiita ir.irl. r. 1' V. clnniare) =■ ptg.
r/i<imii(<ii, Itiif. 'rr<iiniiiolsik;nal ; in lot/toror Bodmi-
tiin^ ills chamatif in iliis Vtt.. nufKononiinen. V);1.
I)« 642 .<. f.
IM12T) rlaiiio, -Are. rufon: itnl. chiamnn; <lii7.ii
«lie Vlisl).<ttvi' I'/immo ii chiama, vj;!. Ciinello, AG
III 4<ir>: rnni. c/iiVmi <ii ii' a; pro v. c/nmd»'; a 1 1-
frz. Wiiinicr; nfrz. riamer innr in Koni|)ositi8 pr-
lehrton Charakters /.. I!, rrchtmer, ilazu das Vl)s)ist.
ivf/(i»ir); span. Itnmnr: ptj;. iliniiiar. Vf^l, Dz il7
r/ii<imiiiv.
1928) elftinor, -oreili ;». (v. rlamo), Goachroi;
ital. rlamore (•jolohrtos Wnrt, a\ioli in den nndorn
Spraolien nur als sololies vorliandon).
li)2!l) Stainin clap (*<laj>io, *dHitpHli>, *<l<iptiis
etc) s. klap.
li)30) |*cln|»a, -am /". ('?); wird von Parodi,
It XVII 00. al.'i (Inindwort anirosct/.t zn .«span,
ptj;. diajHi. I'latto (von Metall u. d<i;l.).|
1931) olara (Feni. v. clanis) = ital. chinra,
Eiwpirs, auch Samlbank (in dicsor Bodtp. wolil =
i/larea, Kics); pro v. ghira ; frz. glaire (docli ist
auch dies Wort viellcicht = ularea). Vpl. Dz 597
illaire. S. unton griarea. Vgl. audi Tli. p. 100.
1932) cliira yia = frz. claire-voie , Offnung,
Durcbsicht, doch ist viplloicht in vniit cine unrcgel-
niiifsipo Ableitunp von coir zu orlilickcn. vpl. Fal's,
RF III 503. der sirh wieder auf Littr.^ I 635 boruft.
1933) *clarinus, a, uin (v. clanis), lioUtiJnend;
davon i tal. t7ii'((n')Hi, chiriiirtto, Klarinette; span.
riariii, Trompete, dani'bi'n cturiiifte (frz. clarinette).
Einc aiiiloiv. fiU-icbfalls zur lirzeiohnung cinos Blas-
instrumontes gebildeti; Aldeitunj;- ital. ctarone,
prov. altfrz. clarimi. iifrz. rlnirnn. Vgl. Dz 97
rhiaiitia.
1934) clariis, a, uiii, klar, liell, deutlich, bc-
riihmt: ita\. chiarn ; mm. c/imr (Adv.); rtr. clair,
vgl. Ascoli, AG I 275 Z. 13 v. u.; prov. clar:
altfrz. der: nfrz. dair: span. ptg. darn.
classicum s. *classuiii.
1935) *elassuiii n. (fiir daxsiciim), Horn-. Troiii-
petcnsignal; ital. diiassn, Getiise: prov. altfrz.
«•M.f, Larm: nfrz. filas, (iloekcngeliiute. Vgl. Uz 97
chi<i.^so; Grobcr, ALL I 547: Canello, Mi 111 400.
1936) clando u. cludo, i-lausi u. elusi, clausum
II. cliUiuiii, clanderr u. dudere, schliefsen: ital.
diiidln diiu.ii chiuxo diiwtere; ])rov. dau daus
i7n«.s daure: altfrz. do (mit offenem i>) do>i <?o.s
dare; nfrz. dos (Pf. fehlt) dos dore: cat. dodi
doffui dofjut dourer, vgl. Ferrc y Carrio, Gram,
cat. p. 52 Z. 9 V. u.; (span, ist daudere dnrch
cerrar = .';errare viillig verdrangt, ptg. dnrch fedtur
[=■ *factare v. factum = fedio. eigentl. das Datum
nnter einen Brief .setzen, ihn beenden, schliefsenj
II. cerrar, doch ist im Altptg. diouvir als schw.
Vb. vorhanden). Vgl. Dz 97 chiudere; Grober,
ALL I 548 u. VI 382.
1937) claustrum n. (v. daudo), clostriini, Ver-
schlufs; ital. dau-itro, diin.ftro = dostrum, Kloster
(daneben cnnrenin'), rhinstrn, ein von Mauern um-
sohK.sHoncr I'lalz, vgl. Cani'llo, A(i 111 403; rlr.
diiuslm: prov. rliiuatra : frz. dnilrr, gleichsam
*iliiuilriiim (das iililirlio Wort fiir „Klci«t(>r" ist
roiiretil); span, diiustrn (danclu'ii foiivrntii, mo-
iKistern); pig. diiii.ilrn (iililtcliiT sind voiireulo ii.
mnslriro). Vgl. (Jrobor, AM. I r.17, wo die halb
irrige lliMni'rkuiig ..ein Wort iTst cliriiiMicluM' Zeil
seiner Form wie winer Hi'dtg. nacli", deiiii rlnustrum
gehiirl sclion ib'r klassisriieii Latinilal :in (s, Georges
I s. v.). ueiin audi Kellistversliiinllidi nirjit in iter
' dirisUidieii Itedtg.
1938) flaiisara u. clusflril, -am /. (v. duudiTr).
Vi-radiliifs: i tal. (.'/fiii.iKrn „dei eonveiiti", diiu.iurii
' J'atto dd diiudeiv, vgl. Gaiidlo, AtJ 111 351. —
*clailsloil- -= prov. ditui<n\n\s: frz. rloinoii.
1939) (clarii n.l *olaba, -am /'.. Keiile, I'ropf-
I'l'is ; ital. qlnhix. .Vbli'ger, .Sciiker; s pa n. dinh-wtca,
Reis, Gorte, dmh-nrrn. junges Miidclien (oigontlicli
jiinger Sprofs). Vgl. 1)/. MTU iiUilia ii. 439 diahasca.
1940) 'cliivuriuin "., Mii.KikiMslniiiieiit iiiit 'I'astoii
(c/(irf.s'), !^ frz. ilurier.
1941) clitviirTilM, -um w. (v. I'ldris). Sdiliissol-
bewahrcr; ital. i-liiariijn, -rn „dii custodisco le
chiavi, e dii Ic fa", rhinricn- ..i-jii tieiii' Ic diiavi",
vgl. fandlci, A(i III SOU.
1942) clSrelliih, -mil in. ii. 'clavollii, -am /'.
(Demin. zu datuis), kleiiier Nagol; ital. diiaveUo,
Nagcl; rum. coiV', PI. cdiV/e, Hufeisonnagd ; prov.
davd-s: cat. span, davd, Nelke (vgl. (rewiirziiiige-
lein); ptg. diavdlin, Goweih dos Ochsen, cliavelha,
Pflock, \caeilha, Pflock, Stift, Zapfen = *cavicula
fiir diiririiln],
cliivirnlii s. *caviciila.
1943) cliivTs, -cm /., Kloben, Sdiliissol ; ital.
diiair: rum. (.7ic(>, PI. ihei : rtr. Icldf, t.sa/' etc.,
vgl. Gartner § 200; jirov. dau-s; frz. def, dr:
cat. dau: span. Have: ptg. diave.
1941) chivTs + c.vmbaliim, Musikinstrument mit
Tiisti'M idnrrri): ital. darirendialo, firaincemhaln
(danebon rl'iricordio aii.s davis -\- chorda); frz.
dnreci)! : sjiau. davecmbanu. Vgl. Dz 101 davi-
cemhalo.
1945) clavo figerc, iiiitNiigeln anhefton, krcuzigen,
= altfrz. doufire, doufidiier {/.. B. Alexius, re-
daction du XIV" siecle, ed. Pannier, Str. 13 v. 2),
vgl. Darmostoter, Mots comp. p. 140.
1946) clavus, -mil m., Nagel ; ital. davn diiavn
diiovo, chindo „con sensi traslati cbo mancano alle
forme arcaiche, p. e. chiodi = debit:", Canello, AG
III 399, vgl. auch Flechia, A<i II 334; rtr. ddud,
vgl. Ascoli, AG I 513 Z. 1 v. u. im Texte: prov.
(7nK-<; altfrz. c/o; nfrz. cto«; span, davn: ptg.
cravo. Vgl. Dz 364 diiodn: (iriiber, ALL I 547,
wo dnvuft nebon davus als Substrat angesetzt wird,
aber die Entwickeliing des a : ofFouem o kann sehr
wohl erst in nachlatt'inisclior Zeit erfolgt sein. Vgl.
Schwan, Z XII 207 ff.
1947) elepo, elepsi, eleptuni. elc|iere, heinilicli
wegstdilrn: vifll.'idit I iruii'hvMi-t /ii I'rz, w dnpir,
sicli verkri'i-hciL, vgl. D/ .'jl'.l ild/iir. Walir.'idu'inlidi
aber gehijrt da.s Wort zu dfin .Stammo klap [s. d.J.)
1948) [*cletS, -am /'. = prov. deda: altfrz.
deie, nfrz. date. Flechtwerk, Hiitte: Dz 548 dair
vermutete, dafs das Wort auf ilas gleiclibedeiitende
altir. diath, cyrar. diiyd zuriickgehe. Thiirneysen
hat das Wort nicht besprochen.|
1949) cllmactericus, a, um (gr. xh/iaxTrjpixog),
auf die sog. Stufenjahrc beziiglicli ; ital. cUmatrrieo :
frz. dimatiriquf. vgl. Kafs, KF III 513; span.
ptg. dimnterirn.
201
195«^ cllni
1968) coheliniis
202
1950) "clluit'o 11. *cliuio, -are (v. clinare), (die
Augen) neigen; frz. digner (altfrz. audi cUnyier),
blinzeln, dazii das Vbsbsttv. din. Vgl. Dz 549
digner: Grober, ALL I 517.
1951) ellnlcus, a, uiii (gr. xhvixoi), bettliijrorig;
iiach Dz '146 endenque u C. Michaclis, Stiidien etc.
p. 268 u. 286 ist diiiicils bpzw. *iiiiltniciis GiMiiul-
wort zii 'span, eiideiiqiii:, kriinklicb. Forster, Z I
559, liat diese Herleitung mit guteii Griindcn zuriirli-
gewieseii u. fiir span, endevqiie. altfrz. esdenc,
escleudie (pic. exdenquc] das alid. xline. link, als
Grundwort anfgestellt. Ilini liaben beigestininit
G. Paris, R VU 346. Ascoli, AG III 449 Anm.,
Schuohardt, Z VI 4"-'5. letzterer jedoch mit dera
Vorbehalte. dais in der Anlautssilbe en- (ebenso wie
in enjemplo etc.) Einmischung der Prapos. en zn
erblicken sei, wahrend Fiirster eine rein lautliche
Entstehung behauptet hatte. Gegen Forster's Her-
leituns orhob Baist. Z V 550, Einspriich, das Diez-
sche Grundwort *iHdinicits verteidigend. Forster
wiederholte darauf, Z VI 113, naclidrueksvoU seine
tViiliere Bewoisfiilirung. Baist entgegnete, Z VI 427,
in einem langeren Aufsatze, zog aber *indiiticiis
zuriick u. setzte dafiir auf K. Hofmann"s Anregung
nilat. endeticus (s. Ducange s. v.) als Grundwort
ein. Die lebbafte u. eingehende EriJrterung, welcbe
die Herkunft des Wortes gefunden , hat raanche
feine u. wertvolle lautgeschichtliehe Bemerkung zu
Tage gefordert, zu einem sieheren Ergebnisse aber
doch niolit gefiihrt. AUes in alleni genommen,
scheint es, dafs span, endenque a. altfrz esdenc
auseinander gehalten werden miissen u. dafs ersteres
aus *indvnicus eutstellt {i : e erklart sich aus
roman. Position, wie anfangs aueh Forster, Z I 559
Zeile 1 V. u. im Text fiir moglich gehalten), letzteres
aber aus ahd. sUnc entstanden sei. Vgl. iiber die
Frage auch Goldschmidt p. 58.
1952) cllno, -are, neigen (Not. Tir. 109; das Pt.
dlnatus b. Cic. Arat. 53 [287] u. 86 [327]); ital.
dinare: prov. dinar: a Itfrz. rfiH«r. Vgl. Grober,
ALL I 547 u. VI 382.
1953) *oIInus, a, vm\{s. dinare), geneigt; ital.
chino [diini b. Dante, Purg. 14. 7 ist Plur. Vun
all' altro dtini = beide aneinander geneigt, aneiii-
ander sich lehnend); prov. di-s : altfrz. din
{aelin). Vgl. Grober, ALL I 547, wo *dinis an-
gesetzt wird.
1954) onomatopoiet. Stamra cloc-, glucken (rgl.
auch schriftlat. glocire, glucken, u. docitare, schreien
|vom Hirsehej); davon ital. c/itoccmre, glucken,
chioccia, Gluckhenne: span, doquear, dueca: ptg.
dioca, Gluckhenne, diocar, briiten; prov. dncir.
glncir, frz. glousxer (dialekt. douaser. crousser), rtr.
dutsdiar, glutsdiar. Ini Zusamraenhang damit stehen
wobl ital. accoccnlarsi, auf den Fcrseu hocken
(gleichsam briitend nach Art einer Henne hocken),
dazu das Adv. coccoloni: span, adocarse. briitend
hockeji, ptg. cocaras, PI., das Xiederhocken, Kauern,
estar en cocaniK, kauern. Vgl. Dz 97 diiocciare:
Grober, .ALL I 547: Cai.\, St. 292.
1955) cloaca, -am f. (spatlat. dauaca, doea),
Abzugskanal: ital. dodca „voc« stor., condotto
soterraneo ili grandiosa struttura", diiavica, sen.
chioca ,.fogna, smaltitojo''. vgl. Canello, .\G III 389:
Caix, St. 268: Dz 364 chiavica.
eloca, clocea s campana.
1956) *cIoeliea, *clOeliia(umgestelltaus cochlea),
-am /., Schnecke; davon ital. (*diioccin, dazu das
Demin.) diiocciola, vgl. Dz 364 .«. v.. chian. ehioc-
qiido, venez. ciiognlo, Kiesel, vgl. Caij, St. 269:
' Flechia, AG II 335 unt<;n; rum. ghioavd, Scbale,
{des)ghinc ai at a, schiilon; [frz. beifst ,,Schnecke"
limace = Int. limac-ein v. limus, span, cnrncol u.
limaza (nackte Schnecke). ptg. caracal u. lesma].
1957) elodiis, a, um (f. daudm), lahm; prov.
clod, (mit offenem «), vgl. Griiber, ALL I 547;
Flechia. AG II 330 — („lahm- ital. zopiw, frz.
e.stropic, idoppi, perdiis; span, cojo (s. coxus),
haldado, piiralitico: [ttg. coxa, tolliido, estropeado).
S. cloppiis.
1958) *clo|»ii, -am /'. (umgestellt aus copla =
copula), Verkniipfung; ital. (dialekti.sch) und rtr.
cinj)a u. dgl., vgl. A.scoli, AG I 515; Flechia, AG
II 6 u. 335 Z. 1 V. u.
1959) *eloppIco, -are (v. doppus), hinken; prov.
dopchar: frz. clocher (daneben doper ^*doppare):
pic. cloquer. S. audi *cloppus.
1960) *cl6ppus, a, um, hinkend, lahm; rum.
fcliiop, dazu das Vb. schiopez ai at a: prov. clop:
altfrz. clop, dazu das Vb. doper. Vgl. Dz 550
dop : (irober, ALL I 547.
cludo s. claiido.
1961) elQpea, -am /'., ein Flnfsfisch, die Alose
(Plin X. H. 9, 44); davon vielleicht ital. chieppa,
cheppia, Wels, vgl. Dz 364 .*. r.
1962) *coiictico, -iire (v. coacto). zusammen-
drangen; rtr. s-^WHCiVir, quetschen; prov. cdc/idc,
quichar, (neuprov. csqiiichd, quetschen); frz. caclier,
ducken, versteeken (daneben cdf jr. gleichsam *coactii'e,
dem Tuche die Glanzpresse gdien), ecuclier, quetschen ;
zu cacher die Vbsbsttve cache, Versteck, cachette,
Schlupfwinkel, cachet, Petschaft, cachnt, Gefangnis,
span, ncnc/tnrse, agacharse, sich niederducken (das
Simplex cachar. zerbrechen, = *quaticare}. Vgl.
Dz 260 quatto; Horning, Z IX 140.
1963) ediicto, -are (Frequ. v. cogere), zusammen-
driicken ; sard, cattare , platt driicken; (prov.
quatir, ducken, frz. catir, pressen, entweder =
'coactire oder = *qiiatire f. qnatere). Vgl. Dz 260
quatto.
1964) coactus, a, um (Pt. P. P. von cogere),
zusammengedrangt,geprefst: ital.coa«o,gezwungen,
quatto, platt, vgl. Canello, AG III 372; prov.
quait: span, cache, gadio, geduckt. Vgl. Dz 260
quatto
1965) cSa^uIo, -are (v. coagulum), gerinnen
raachen; ital. quagliare. caqliare, vgl. Canello,
AG III 372, u. Flechia, AG it 382: rum. in-chieg
ai at a; rtr. en-cugliar: prov. coagular ; frz.
cailler: cat. coagular: span. CMajui-: ptg. coalhar.
Vgl. Dz 259 quagliare: Grober, ALL I 548.
1966) coagriilum n., geronoene Milch : ital. caglio,
quaglio, gaglio: rum. chiag; (frz. caillot, caUlotte.
Gerinnsel, gaillet = caillc-lait ['?], Lebkraut, vgl.
Fafs. RF in 492; iiber caillou, Kiesel, vgl. oben
ealeulus): span. ('Majo,- ptg. coalho. Vgl. D.z 259
quagliare: Griiber, ALL I 548.
1967) coaxo, -are, quaken; davon nach Corn^
R IX 136, (sard, chesciare); cat. quei.rarse:
span, qiiejar: ptg. queixar, wehklagen. Dz 479
qaexar liatto das Wort auf *qnestarc (Frequ. von
queri) zuriickgefiihrt. Das richtige Grundwort ist
*questiure, vgl, Baist, Z V 248: Grober alierilings
setzt, ALL V 128, *qua.xare = con:care als Grund-
wort an.
1963i [*coI)€linu.s, -um «i.. mlat. ^obeliniis (von
germ, koh-, Hans, Gemach, wovon z. B. nilid. kobd,
enges Haus, isl. Icofi, Hiitte, nhd. Kohen, Kofe.n),
Hausgeist. = frz. gobelin, Kobold. Dz 599 s. r.
leitete das Wort aus griech. xo^u't.oi, (iauner,
2(>.S
llHi'M iNM
litHJl ,.,-,,.1.1
•2(»4
Sclimnrut/or, iili, wah ilor lltMloiitiiiit; wi'koii nii^lit
wolil iuif;ulit. Vcl. Kliip> uhUt „KoI»>ii" iiiuI
litGitl Natiirliiiit cor i)at. coco, IVtr. iVi, 2) /.iir
Ht<ti<ii'liniiiit; Afx Hiilini'ii«rlin>ii's, «-• frx. n»;. Hiiliii,
tirtvoii /.nhln>icj»< AI>loi(iiiij;oti, r.. II. ri"/nWiM<'C,
•••«/Mrri'i/iifr (v>;l. kikiTiki), kniln'ii, nuiner. ilomiii-
xkm'ti (cK'it-lixnin Haukralicii"), coqurt, •icfalUiichtij;
(wic oil! Haliii sl»l/.ior<'iiili. ntciirili; lliitsclilcifo
(oij^viitlii'li llahiii-iikaiiiin). ri>iiiiirelh\ .linlonkirsi'lic
lu-oil sio kiiallrot auiisii'lit wiu uiii llaliiii'iikaiinii).
coi/i(c/ic(i/ . Klalsolinisi', wilili>r Mohtt i\vi';;<>n dcr
rotoii Karlio) u. a. iii. A us cix/ il' luilr, int|i8clii<r
llalin, ••iit>tanil (Jim/*-, Triitlioiuio, iliiuloii, Tnitlialiti
(.at. ,iaU •iindi. iwlint). \x\. H/. 6(i2 dimlr. V^'l.
I>/. 652 fix; 11. loiiiiilicol ; LJriilMT, ALL I 649.
1970) •<'6f«, -Hill /". (v. *t<irfre — Cfxiuerc),
Kiioluni; rtr. oicrn: noiiprov. men: piv.couque:
rat. focii. V';l, 1>/ lU cuccagna.
1971) ♦coriiniii, -iim /. (v. cncn), Kiicliunland,
Si-lilaralTfnlninl: i t al. <i/iT(i(//m; ivv.. focagne, v^'l.
Soliolor ill) Anliaii^' zii Dz 722; span, cucnnii ;
(en\i\. coktiiiiiii'-). Vfjl. I)z 114 rin-caiiua, Mar.kol
p. ;M liiilt cs filr rniijjiich, ilafs cncngne otc. mit mid.
»■«14^, iidl. I;i)ek, ahd. chiiohho. iilid. Kiicheii (Worte,
widclie Klii^'i' .<. V. fiir iicht norinaiiisch liiilt) zu-
saniiiuMihaniiO. IndossPii, wonn nkoclieii" oiii l/diii-
wort im (lorinaii. ist, wie audi Kliijfc .<. r. unniinnit,
so wird audi ^Kudieu" oin soldies soiii.
1972) *c'oc«'ii, -nm /". u. roncflijii, -am /'. (!,'r.
xoy/ij), Miisc'lid (die Form cocnt orkliirt sidi viol-
loii'ht duri'li keltisdicn Einilul'i;: violleiclit am-h war
iioben ihr oiii Mask *cocci(.s [v;;!. cymr. arch „linter,
(■jniiba", Davies, „rouiid concavity, boat, hive, crown
of a hat", Spurn'U] vorhanden, vjjl. Th. 55, in-
ilossen ist die Annahme keltischen Eiiiflusses beziig-
licb dor Nichtnasalierung von ciicra nicht unbodin'^t
notwendig, da cocca sich als cinfach reduplizierte,
concha als die nasaliert reduplizierte P'orin auffussen
liifst, man v<^l. cochlea, cochlear) ; i t a 1. conca, cocca,
Muschd , Becken , Wanne (die iiblichon Worte fiir
nMuschel" sind nicchio ii. conchiglia), rncca, Kerbo
an dcr Armbrust (eij^cntl. wolil muscbdartige Holi-
lung, vgl. Th. 55 Z. 6 ff. v. ob.); coceia {=*coc.cea
f. cnncliea), kleincs Geschwulst, vgl. Flechia, AG
II 335; OS gehoren hierher wolil auch die Mask.
coccio {*cocceus f. cotichcus), Scherbe, ii. cocchin
(= *cocculus], [muschclfiirniiger VVagenkasten],
Eutsche (slavischer Urspning dieses Wortes ist ab-
zulehnen, weil der Palatal sich im Ital. crhalten
liaben wiirde; vgl. auch Cai-X, St. 24); pro v. coca,
Kerbc, neuprov. coqiiu, Fahrzeug; frz. coque,
Eier-, Nufsschale, cache, Keibe, dazii das Vb. en-
cocher. die Seline einlegen (ital. cnccare, wozu auch
ein «coeearc, losschndlen, vorhanden ist); vormutlich
ist von cache, Kerbe, Einschnitt, abgoleitet cochon
(eigentlich zur Mast verschnittenes Tier), Schwein
(^an. cochtno, Schwein, cochuinbre, Schmutz), vgl.
Dz 550 .^•. V. (kdtischer Ursprung des Wortes ist
zu verneinen, vgl. Th. 95); von coque ist wohl ab-
geleitet cocon, Gehause der Seideiiraupe, Demin. zu
coque ist coquille, Muschel, (^ i t a 1. cochiglia), cache,
Kutsche; cat. conca, Napfi span, cora, Muschel-,
Nufs-, Hirnschale, Kopf (davon abgeleitet cognte,
Hinterkopf), conca. cuenca, Xapf, ciiezo (= *cocceus),
Kiibel, cache, Kutsche; ptg. conca, Schiissel. Vgl.
Dz 101 cocca. 102 cnccn u. cocchio; Grober, ALL
I 548; Flediia. AG II 335; Th. p. 54 f.
♦cScceiis, a, iim iv. caeca), ninsdidartisr, siehe
*co«c«.
I!l7;ii '«'occliu'llil, -Hill /'. (Dumin. v. •corrn f.
I caecum) (rr, ccnrllc, I'ViKthl der 8t4.<chpalin(>, vgl.
I)/. 640 X. V.
roclh'li'ft, -am /. (gr. .^opr/.ms'l, Srhncckc, «idio
(■liM'hcu.
i:i71i cKf h li'iir, <-dc{li|l(^Hr«>, cuii h|l(^Hriiiiii n.
[V. cichliai. imKili.'lartlg.'H Gdiirs, l/.fld ; ital. ciic-
l<7ii<i;o, ilaiidiiMi (<in Fi'ni. ciicchai^ja : prciv. cailhcr-.i:
frz. ciiilhr, daiii>bi<n da» Fom. ciiillcrc: span.
\ciicliara: ptg. nilhrr (altptg. r<.//i.ir). Vgl. Dz 114
ciuchiaja: Gndnu-, ALL I 549.
1976) *cucll.vllltm a. (f. canchyliiim), Miwclid-
■>dor Sdialtior; ital. cackailia, Miisdiol; frz. i-a-
quill,: Vgl. Dz 102 cachiqlia.
197(j) *c6cili6, -niii /'. (v. cocerc f. caqiicir),
Kiiclio; ital. ciiciiia: sard, cnghina <=>• coquina:
I (rum. rMciiir); rtr. ca^china; pruv. cozina; frz.
cuisine; cat. cagna: span, cozina, cacina; ptg.
cacinha. Vgl. Dz 115 citcina; Grdbor, ALL f 548.
1977) *('6ciiiarlHs, n, uni (L coquimiriux), zur
I Ktiche gehiirig; ital. cnciiiaria „sputtanto a cucina",
ciiciniere, riicinajo „il tuioco dello sociiota reiigioso
0 quollo de" soldati". vgl. A(i 111 3<)li. S. No 1987.
1978) 'cocTiio, -lire (f. coquinare), die Kiiclic
bosorgen (Plant. .\iil. 3, 1, 3) = ital. cucimire. frz.
cuisiner, vgl. Dz 115 cacina.
cOcio s. 2 coftio.
1979) 1. *c5co (f. cnquo), c«xi, coctuin, coccrS
(fiir coqaere), koclicn: ital. cuoco ci>.s.ii ciittn cuo-
\cere: rum. coc capsei copt caace ; rtr. Pr«. hoiel,
Ft. P. hoi/, kail etc.. Inf. koir etc., vgl. Gartner,
§ 14(5 u. 1.54; pro v. Prs. 3 caeii, cotz, Pf. cac,
Pt. coit ciicicli. Inf. cozer, c.ozir, kochen, peinigen,
quiilen , davon das Sbst. cosenza, Pein ; frz. cuts
ciiisis cuit ciiirc: span, cocer (schw. Vb.); ptg.
cozer (schw. Vb., altptg. Pt. P. oiilo), Vgl. Grober,
ALL I 548; Dz 557 cuire.
1980) 2. coco -^ span. ptg. frz. coco (frz. davon
abgeleitet cocoticr), Kokosbaum, Koko.sniifs, Schreck-
gespcnst fiir Kinder (etwa Knedit Ruprecht, iiber
den soltsamen Bedeutungsiibergang vgl. Cornu, R
XI 119), im Frz. bcdciitct roco auch Gurgel, Schlund,
ohnc (lafs sich sagen liefso, wi« diese Bedtg. sich
entwickclt hat. Obor coco vgl. auch Lentzner, Engl.
Stud. XI 2.
3. coco (Xaturlaut der Hiihnor) s. coc.
1981) 1. eoctio, -oiieiu f. (von coqiiere), <las
Kochen, Brenncn, = frz. caisson, Kochen, Siedon,
Brennen.
1982) 2. coctio (gewohnlich cOcio), -onem m.,
Maklor; ital. cozzone „sensale di cavalli", scozzone
„chi doraa cavalli", vgl. Canello, AG III 399 (Dz
liiilt mit Recht ncozzone fiir zusammengesetzt) ; p r o v.
cusno-s: altfrz. co.ison; cat. casao. Vgl. Dz 112
cozzone; Grober, ALL I 549.
1983) 3. coctTo, -iirc (v. coqiiere), kochen, brennen ;
ptg. cn^:ar, jucken, davon das Vbsbst. co^a, das
Jucken; (span. co.icar.^e, die Schultern bewegon,
I wenn sic jucken, dazu das Vbsbsttv. cosquilla.s, PI.,
f das Kitzeln). Vgl. Dz 441 cocar.
1984) *coeto, -are (Frequ. u. Intens. v. coqaere),
tiichtig kochen, in iibertragener Bedtg. jem. lieifs
maclien; prov. cnilur, antreiben, beschleunigen;
altfrz. coitier: cat. cuytar, bedriingen; span.
cocharse, sich beeilen (altspan. coi/iar); ptg. coitar.
j Vgl. Dz 103 coitar 1 ; Grobor, ALL I 549. Ronsch,
I RF II 315, wollto diese Verba in der Bedoutung
„ antreiben", namentlich abor altfrz. coitier, cuitier,
auf lat. coqitare v. coqere zuriickfuhren, deni aber
hut K Hofmiiim, ALL 111 .5,52, rnit giiteni Gmnde
205
l!)85i ciM-tor
2007) collatlii
20(i
wiilersprocbcii u. altfrz. ciiiticr ans dem Vlisbst.
ciiite = coctn crklart.
1985) eocWr, -orem m. (v. coqueie), Koi-li, =
ruDi. copinr. In ilen iibrigen roni. Spraclien wird i
„Koch" entwcder dureh *cociis (s. il.) = i-nquiin oder
durch *cociiiarius (= frz. cuisiyner) aiisgcdruckt.
1986) coctura, -am f. (v. coqueyc), das Kocheii;
ital cottura. das Kochcn, das Gekocbte; rum.
copturd: prov. coitura; (altspan. coced>ini) ; (ptg. i
cozidura).
1987) *cocus, -urn in. yr. coqiiert), Koch: ital. I
ciinco; prov. coc-a; altfrz. c. r. kej;, c. o. keu;i
nfrz. queux (das iibliohe Wort fiir nKoeh" ist aber
cuisinier = *cucii>a rius) ; c a t. coch .(span, cocinero:
ptg. cosinheiro). Vgl. GrObcr. ALL I 549. Weder
frz. coquin, Schurke (vgl. Uz 552 s. t.). iioch frz.
gueux, bettelhaft (vgl. Dz 607 a. r.), konncn mit
coeiw etwas zu tbuii babcn; crsteres ist wohl Demin.
zu coq, der Ursprung des letztercn ist iinklar.
coda s. Cauda.
19fc8i codex, -dicem >»., Buch; ital. codice:
rum. codkd ; prov. codi-a; frz. code; cat. cadi:,
span. ptg. codif/o. Die lautliche Entwickelung
des Wortes ist infolge seiner Yerwendung als ter-
minus technicus abnorm gewcsen.
1989) [kelt. (Dialekt v. Vannes) codioc'h, Hauben-
lerche; davon vielleicbt ptg. cnlovia. Ijerehe; vgl.
Dz 442 s. V. (Th. 87 findet mit Reeht die Ablcitung
sehr fragniirdig) ; Ronsch, Jabrb. XIV 34B (bringt
das Wort mit tnppo. Schopf : totovia, cotovia zu-
sammeni; Baist, Z V otil, erinncrt an xotto:.
x6TZV(fOi.\
1990) coeiueteriilm n. (gr. xoifirjxrjQiov, mit
spatgrieeh. Ausspracbe), clmlteriam, Kuhestatte.
Kirchbof (Eecl.): ital. cimeterio; rum. cinUrim,
pntirim ; p r o v. cemettteri-s : frz. cimetiire m. : s pa n.
eiinenterio : ptg. cemiterin. Vgl. Dz 99 cimeterio.
*cofea s. capa.
1991) arab. Qoffali (Freyt. II 502*), Euhebank vor
dem Hause; ital. .'0/«; frz. sopha, sofa: span,
ptg. sofa. Vgl D/. 297 .«i/d.
'coiiniis s. cophinns.
1992) *c6gito, -are, denken: altital. coitaie:
rum. cugVlii at a: prov. cuidac. cuiar: altfrz.
cuidier, vgl. Fiirster, Z II 169 ^nfrz. ist das Vb.
nur in oiitrecuider = ultra eogiture, iibermiitig
behanileln, uutrecuidant, (ibermutig, outreciiidance,
t'bermut, erhalten), span. ptg. ciiidar. Vgl. Dz
103 coitare 2; s. aucb oben eoeto, unten cug:Tto
sowie penso.
1993) eognattis, a, uni {gnalii.1 = tmtus von
nnscori, blutsvi-rwandt : ital. cognato, Schwager;
rum. cumttat. davon abgeleitet cunnia{ei-c, Adv.,
schwagerlicb, cumhdteiC li it i, sich verschwagem;
prov. cimhat-z: tfrz. ist das Wort durch beau-frerc,
lidle-fWur, vollig verdrangt worden); span, ciiiiadu:
ptg. cunhado. Dazu iiberall Kern.
1994) cognitus, a, nm (Pt. P. P. v. cognoscere).
bckannt; ital. cdguito ..conosciuto", arch, contn
„conosciuto. che conosce.pratico (Dante. Inf. 33, 31)".
vgl. Canello. AG UI 3129; fAbleitung von coiito ist
vohl contigia]; prov. coi«f<-. coinde, kundig (aach
zierlich, anmutig, weil das Bekannte oft angenebni
isti, dazu das Vb. coindar. zu erkennen geben, zu-
sammenges. acoindar, bckannt maclien. dav. wieder
acoiitdan.ia, Vortraulichkeit: a 1 tf rz. cointe. kundig,
davon das Vb coiutitr, eointoier, untcrrichten, zu-
sammengcs. nccoinlier, dazu acevintance, cointise;
percoindier, kundthun. Vgl. Dz 107 n. dazu Scheler
im Anhang 756 cniirinre.
19951 *cogii6sceiitia, -am f. (von cognoscere),
Kenntnis ; i t a 1. conoscema .-rum. ciinoftin{a ; p r o v.
conoiasen.ta, conoichensa : frz. connais.ia}ice : span.
conocencia: ptg. conhecen^a.
1996) *cog:noscitor, -orem m. (v. cognoscere),
Kcnner: ita.\. conoscUore ; r\xm. cunoscdtor; prov.
c. r. conoiA^eire, c. o. cotwissedor ; frz. connoisseur :
span, conccedor: ptg. eonheccdor.
1997) cognosce, cogiiuvl, cognltum, cognoscere
{con + gnofco = nofco), kennen lemen, erkennen;
ital. conosco conohbi conosciuto conoscere: rum.
cunosc ui ut cunoa.^te: prov. conosc conoc conogut
conoiswr, conoicher; frz. connais connus connu
connaitre; cat. cone(i)xer : {conech etc.); span.
lunozco coitoci (im Altspan. auch starke 3 P. Sg.
ctmuto, 3 PI. conuvieron) conocido conocer: ptg.
cordiecir (schw. Vb.). Vgl. Grober, ALIj IV 135.
1998) (cohors), eors, cortem /".. Hofraum: itaL
corte; rum. ciirte (dancben ein Mask, curt, Zelt,
Plane, Regcnschirm, vonCh. auf mittelgriech. xopr^,
xoQTti zuruckgefiihrt) ; rtr. curl (davon curtgin,
Baumgarten) ; pro v. co)"t-s; frz. coxr; span. ptg.
corte. iJavon iiberall zalilreiche Ableitungen, z. B.
'corten.'yis = ital. cortege, frz. courtoii, hofisch,
*corten.^(i)anus = ital. cortigianu, Hofmann , frz.
courtisan, span, cortesiiuo: *cortigiare = ital.
corteggiare, den Hof machen idavon corteggio, Ge-
folge), frz. courtiser (dazu das eotleknte Vbsbsttv.
cortege), span, cortezar, cortejar. VgL Dz 109
corte: Grober, ALL I 553; G. Paris, R X 56;
Canello, AG III 373; Fleebia, AG 11 12 f.
1999) coIetTo, -are (v. ictus, Pt. P. v. icere),
stofsen: ital. cozzare, mit den Hornern stofsen,
dazu das Vbsbsttv. cozzo; frz. cosser. Vgl. Dz 112
cozzare.
2000) c6I[a]p[li]us, -um m. (griech. x6i.a<f.oq),
Fanstschlag, Backenstreich; ital. colpo, Schlag,
Stofs, Streich, Hieb, dazu das Vb. colpire, femer das
Korapos. accoppare ,,ammazzare", vgl. Caix, St. 137;
rtr. culp: prov. coip-.i; altfrz. co?^; nfrz. coup
(dialekt. choup, vgl. Fafs, RF III 504), dazu das
Vb. couper : cat. cop; span, colpe (dazu das Vb.
mlpar), golpe: ptg. gulpe. Vgl. Dz 104 colpo;
Grober, ALL I 550.
2001) *coIaticifis, a, nm (von colore), fliissig,
laufend. schiebbar, beneglich: prov. coladit-z; frz.
coulis, fliissiges Mctall, Brei, Fem. coulisse, Schieb-
wand, altfrz. coh'ice, Fallgatt^r. Vgl. Dz 554 couler.
2002) *coleo, -onem in. (f. coleus), Hode; ital.
coglioiie: prov. co//iofn]-s: altfrz. coillon: span.
cnjon: (ptg. sind et^crolo u. holsds fiir den BegrifiF
cingetretcn). Vgl. Grober. ALL I 549. S. coleus.
2003) coleus, -nm m., Hode: ital. coglia =
*colea : rn m. coiu; prov. colh-s: altfrz. coil; nfrz.
couille = *coka. Vgl. Grober, ALL I 549; siehe
auch coleo.
2004) gr. x6X/.u. I-eim ; ital. cvlla; frz. coUe;
span, cola; ptg. colla (neben grade = gluten).
Vgl. Dz 104 coHa.
2005) coUacteiis, -mil m. (lac), ililchbruder ;
span. coUuzo: ptg. collato. Vgl. Grober, ALL
I 549 : Dz 441 collazo.
2006) [*eollata, Schlag auf den Hals; prov.
col a da ; frz. ciAee, Rittcrschlag.j
2007) collatio, -onem /., Vergleicbung: ital.
eollazione ,conferimento, raffronto, conferenza" ;
colazioiie, colezione, colizione „il mangiar legger-
mente che si faccia fuori del pranzo e della cena"
(in dieser Bedtg. ist das Wort vielleicbt von cohitio
V. cnl/irr abznleiten, worauf auch die iiblichc altfrz.
•207
2(K»8) «•rtllil.crht~
L't»»-_»i ••rtiiilinsdn
2()t<
Sclin>ibuii^;<-<i/(i<r<.iiliiiii!u.l<Miton>rliiiint),V|,'l.(';iiii'llii, H VI |;t,s (sclir iiiliiiltsrriclnT Aiitsiit/,, ilmrli wplrlioii
AC III 401 : I.ittr.', Dirt. vi<llal„m
•Jt)OSi ;*rAlllb^rtOs, •inn m.. .Miifrvit^'liiKnoiuT,
Moiisrii nit'dcriMi Staii<lt>8, rtcliciiit ilas (■niiidwort
III 80111 III prov. ciilrfrl-:, Kcliiirkisch, ffottli's, Slist.
Sohiirki', iiltfrz. ciilrrri, ciiiirrl, rurrrl, j^'nioin,
vi>rriit«<risrli, tnMiln», Slist. hiciior, Sclmrko. Niilii'n'K
lK>i 1)/. ofiT rulrrrl.]
'JOiW riilliira, rullrfrl^ «•olh'ctOin, oftllijrerf,
llill•llll•^tl■t('r« lli'iiicrkiiiiK. K V 117, iilii'rllussif; p»-
iim.-ln w.irilnii i«t^; (irohcr, AM, 1 550 (olioiidii IV
II'J liat lliivot riiir Vi'iimitiiiitJ (ilicr di'ii niK|)riiii(;
ill's Int. vtiliilirr aiisfjospiiiclit'ii, cr orlilirkt ilariii
I'iiii' rniliilcliiiij; dcH <rr. ///fil{)H»-)- i^. "'""'i mili'"
(■oliiliriiiiis.
■-'iiisi roliiiiiiN, -iim III. (V. culrrr), BniUT, Limd-
inanii: ilal. ailnint, i.aiidiimnii, rUnrn (onKJisi'li)
sanuiudn ; i t a 1. roi;/i(i (enlijn^, citlsi -=> *ct>llf.ri, nillo, \ ,.iiaf;ll«ccio, il riistico dol toatro-, vj;!. Caiiello, A(i
ciittUrrr; mm. ciilrij. ciilr.iei, ciiUs, allege ; prov. Ill 323. Sonst iBt das Wort saiiil Boinom Priiiiitiv
ciilhir (srhw. Vli., jodooli Prfis. colli); frz. ciieillir, co/crr niia den rum. V(dksapr. k""'-'''''' tf""''''"'"'"''""!
pflUrkiMi («cliw. VI)., rriis. nacli der A-, sonst naidi 201il) ciilctr, -Orein (v. ailo, scilicii), dio Farltc;
der I-Koiij.; Fi'm. df.s st. Part. P. ciieilleltr -= ital. colore: pn v. folni-s ; frz. rnuleur : span.
CK//rf<<j, Enito): span, coi/cr (schw. Yb., Fom. ciiu's cnUir : pt^. (color) for.
abnorimMi Part. P. copecha, Eriito, iiiir alt«paii., in 2020) colAro, -Are (v. co/ml, farlion; ital.
ilor neni'n-n Spraolii' ist dafur co.seclia oiiifrolri'toii, ailorare otv
Hl. l)z 442 (o.-^cliii. namontlicli aber Cormi. K XIII 2021) culustru, -am ii. coloslrniii »., Hinstniilcli;
298, wii co.ieclia. vnn Dii'z = coiititvlii anfjesetzt, aus
collecta orkliirt wird. s. uiiti'n ounsSrtii).' pt};. collier.
2010) *cullic(uialis [V. volliquine, Uiiino), scil.
/<i/>i.«, ist narli Biiffge's scliarf.sinnigtT Vi'riniitiin<,',
R IV 352. das (.Jrundwort zii frz. catiiceaii, Kinii-
sti'in: audi Scliolor in iler noiii'Ston Ausj^. dcs Diet.
ist dioscr Aniialunc bci-fptreti-n, «ithrend er friiliiT
da.s Wort in Verbindiins mit caiiiie jfcbracht batte.
2011) rollTs, -em «/„ Hilgtd ; ital. colle, dazu iiacli Cb. p. 72 rum
Demin. colliiui ii^;in. coliiia), ptg. co//f (u. licmin. sicb windcnde) Ranko
coUina; frz. colliiie).
2012) 'follo, -are (gr. xo>.>.ttr), leiinon: ital.
ciillarc: frz. caller: span. (cu)cnlar: ptj?. collar
(nebcn firudar). S. No 2004.
20131 colldeo, -are [inu -\-loco), stcllen, setzen,
ital. colostra: rum. carusld. coreastu, corauld:
frz. colaslrinii (modizinischor KuiiRtausdriurk); span.
pt<;. roliistro, ciiloslro.
2022) !,'r. x6).ito^, BusiMi: ital. sp. l)t|,'. .'/«//o,
MeprbiiRcn ; n o u p r o v. (/"»(/') ; f r z. polfe, Ciolf, fiim/l're,
Abgruiid. V;;]. l)z lo's (/»//() ; Gr5bor, ALl/U 442.
coliibra s. colobra.
2023) culribrllifis, a, Iim, scblangunartiu; davdii
iirpcn (dii) snhlanfjonarti);
B. des Woinstocks, dazu
das Vb. rurjirifsr ii it i. sirh kriimmcn, kricchou.
coluciila ^. coiiiiciila.
2()_'li cuhiiiiba, -am /. u. coIumbiiK, -am m.,
Taulu'; ital. colaiiilm, -a (daiieben pippiime, piccionc
lal. pij)io7ieni, Picpvogd); prov. colnmba (V);
legen; ital. coltocare ..jxirrc a luogo", coricare frz. cnhiuhe {i\ns iMiclie Wort ht piffeoii =^ ptpi-
corcarc ,,porre distcso", {cucciare, liinstreckeii, ist oiiem): im Span. u. Pt^'. fchlt das Wort, dafiir
wohl entlebntes frz. coiicher), vg\ Canollo, AG 111 span, palonio, palowa (v. piiliimlnis) u. pichon;
349; T\im. ciilc ai at a: prov. colcar, colfjar. dazu ptg. ponihii. jumiliiiilia (obenfalls auf iialumbun
das Sbst. colclia, Bett; altfrz. cohliicr (die gc- ztiriickgolund). S unti'n paliimbas u. pipio.
schlossene Qiialitiit des o wollte Forster. Z III 503, 2025) columbarTiim ». (v. coliimlm), Taubenhaus,
aus Einwiikung ciiics naclitonigcn / [*c6llie(it fiir (iraburnonliaus: ital.co/ow/wo-w ,,8epolcreto a foggia
coUocat] iTkliireu, wiihiend G. Paris, R X (Jl, an di i-olonibaja", coloiiihajo ,,coloml)aja", vgl. Canello,
Anlehnung des Verbs an das Sbst. ciilcita gcdacht
u. damit wobl das Ricbtige getroffen hat); nfrz.
coucher, dazu das Vbsbsttv. coiiclie. Lage, SebicLt;
cat. span, co/i/nr (span. Priis. Sg. 1 ciielfio); pt;:
AG III 306.
20:^6) columella, -am /'. (v. culumna), kleiiic
Saule; span, colmillo, Hauzahn (der sehriftlat.
Ausdruck war ilc».<i coluiiiellari.f, bei Isid. 11, 1, 52
collocar (gel. AV.), vielleicht gebort hierher auch findet sicb colanulli, «ofiir vielleicbt columellas zu
chocar, ausbriiten, wenn angenommcn warden dart', lesen ist, in dera betr. Siniie); ptg. colmilho. Vgl.
dafs es aus c[ijl]locare cntatand. Vgl. Dz 103 cor- Dz 441 colmillo.
care: Grober, ALL I 550.
2014) collo portsire, am Halso tiagen, = frz
coljxirter (davon lolportage, colporteur etc.), vgl.
A. Darmesteter, Mots conip. p. 139 f.
2015) colliim II., Hals
leitet coUottola, Nacken
2027) coliimna, -am /'., Saule; ital. rolounn :
prov. coliimnii, calona: frz. eolonne; span. ptg.
colunnid.
2028) coma, -am /'. (gr. xofitj), Haar; ital.
tal. collo, davon abge- cliionia, coma: mm. coamii; prov. altspan. ptg.
1. Dz 365 .s. v.; rtr. coma.
kul, davon „mit cinem sondcrbaren Suffix" kiiliet.'i, 2029) comatiis, a, iim, behaart; ital. comato,
kalotn, vgl. Gartner § 3 a); prov. col-.s: frz. col. chiomato; span. ptg. coiiiuta.
COM (col wird gegenw^iirtig meist nur in der Bedtg. 2030) [*c5mbasiiim v. (volksetymologisierende,
„HalskTagen" gebraucht); cat. col; span, ciiello; an ha.sM'm angelelinteUmgestaltung v.*tom;>a(/(um),
ptg. collo. Zusammenfiigung; ital. comhar/io, dazu das Vb.
2016) eolo, -iire, durchseiheii; ital. colore, cowbofiiare. Vgl. Dz 365 comhagio]
seihen; Tum. cur ai at a, fliefsen; prov. color: 2031 )*c6mbatto, -ere (fiir*eom6a»i«e;r),kampfen;
frt. couler, davon abgeleitet couloir, Durchscilier, J ital. combatlere: rtr. cumbatler; prov. combatre;
Verbindungsgang (weil er die Gehenden durcbliilst), I frz. combattre , (Uzn das Vbsbst. combat: cat.
Flur; cat. span, color, seihen: ptg. coar, seihen. ' combatrcr : span, combatir: ptg. combater. Vgl.
Vgl. Dz 554 ,couler: s. auch oben colaticius. Grober, ALL I 550.
2017) *col6bra, -am f. (fiir coliibra), Natter; 2032) f*e6mbustio, -are u. *c6mbasttilo, -are
ital. (deni Schriftital. fohlt das Wort, es \vird durch (von conibustii.^. Part. P, P. v. comburere), breniicn,
vipera vcrtretenl, sicil. ciilorria: prov. coWfc/a ; ' daraus nach Storm, R V 178, durch Abfall von
altfrz. culuevrc ; nfrz. couleuvre; cat. ciilebra ; ■ com- (infolge begrifflicher Anlehnung an buatuui,
span. CK/e6rn; ptg. cobra aus coobra. Vgl. Havet, 1 Leichenbrandstiitte) *biistiare u. bustulare. welche
209
2033) «Oiiiedo
2049) ftOmpasso
210
Verba, indera sie diirch Einwirkunj? des gcrman.
britnst V. brennen ein r oingesehoben orhielton (also
*bru.itiare, *bru!<tulnre), die Grundworte wurden
zu ital. hrusciare. hriiciare, hriistnlare, (iber dazu
gehorige Ableitungen vgl. Caix, St. 78: rum. tiMur
ai at a; rtr. hriscUar ; prov. l)riis{t)ar, hnni)zar;
frz. hru.-ler, hiiiler: (span, qiiemar; ptg. qiieimar,
Verba, die wohl auf cremare beruhoii). Dz 70
bniciare hatte *periisiare, -ustulare als mutraafs-
licho Grundworte aufgestellt, was von Caix, St. 78,
gebilligt wurde; Bohnior, Jahrb. X 195, hatto an
*hustare (von bii-itum) gedacht. Die Storm'sche
Aunalime, obwolil anscbeiuend kiihn. hat doch grolse
Wahrscheinlichkeit fiir sU-h.]
2033) comedo, edi, esiim, edere, csscn; (prov.)
span. ptg. cntner: in den iibrigen Sprachen ist
mandiicare das herrschende Vb. gewordcn. Vgl.
Dz 441 coiwr: Grober. ALL II 277.
2034) comes, -item /". (t-om u. eo), Begleiter;
ital. conte (Begleiter des Fiirsten), Graf; prov.
c. r. cow.*, c. 0. conte, comte: altfrz. c. r. queiis,
c. o. conte, comte: nfrz. comte; span. ptg. coiule.
In ihrer eigentl. Bedentung sind c:imes u. comitare
durch *C()n<ijanin u. *accompa>iiare voUig verdrangt
worden. Vgl. Dz 107 ctnte.
2035) comes stabull, Stallmeister; ital. con-
testabile, coniie.^tahde ; frz. coiinetable; span. ptg.
condesttible. Vgl. Dz 107 conteatabile.
2036) *c6miu[ijtio, -are (com + initium), an-
fangen; ital. ciimim iare; prov. comensar ; frz.
commencer ; cat. commsnr: span, comenzar: ptg.
comegar, dazu das Vbsbsttv. comii^o (frz. dafiir
commencement = *conunitiamentum, ital. comincio
u. cominriamnito) Vgl. Dz 105 comiuciare ; Grober,
ALL I 550.
2037) eomitatus, -um m. (v. comes), [das Geleit],
die Grafschaft: ital. contad", Grafscbaft, Land-
schaft, Landbezirk, davon contadiiio, Landbewohner,
Bauer; prov. cmntat-z ; frz. comte m. (der Genus-
wechsel in Franche comte erklart sich aus Anlebnung
an die Feminina auf -te = -tateiii\: iiber altfrz.
comtee = comte -\--tatem vgl. Darmesteter, R V 150;
span. ptg. cond'ido. Vgl. Dz 107 ciiute.
2038) [*eomitissa, -am /'. (v. comes), Grafin;
ital. contessa: prov. comtessa; frz. comtesse:
span, condesa; ptg. coitdessa.]
2039) comma n. (gr. xofifta), davon *commji-
tulnm, kleiner Sohnitt, kleines Geprage u. dgl ,
wurde von Dz 80 cammro vermutungsweise als
Grundwort za frz. camaieu, cttmee m. (ita 1. cammeo,
span, camiifto. ptg. caniitfeo, cam^ifeio, caniafeii)
aufgestellt. Diese Herlcitung intbebrt scbon laut-
licb jeder Wahrscheinlichkeit. Mahn. Etytn. Unters.
p. 73, entwarf folgende Hjpothescnrcihe; gemma,
Edelstein, : *gitmiiia (altfrz. game) : *camma, davon
das Adj. 'cammaenx, woraus ital. cammeo, die
Verbindung cammaeus altus aber wurde die Grund-
lage fiir frz. camaieu, span, camafeo etc. (mlat.
can\m]ahutus). Alles das ist recht sinnreich, aber
nicht im mindesten glaubhaft. Littre endlich, dem
Scheler im Diet. s. r. camce beistimmt, geht von
dem spatgr. xufiatov (v. yafxrfiv) = *camattim,
das also eigentl. das Ausgearbeitete bedeuten wiirde;
frz. camee ware damit allerdings erklart, nicht aber
die anderen Formen des Wortes. Vielleicht liifst
sich nachstehende Vermutung wagen. Aus dem bei
den Gromatikern haufig gebrauchten (ti. zwar auch
als Epitheton zu lapis gebrauchten) Adj. gdrnmatua
(von yafifta), gammaformig, rechtwinklig (z. B.
Gromat. vet. 243, 5, s. auch Georges unter gamma)
Kortin^, lat -rom. Worterbuch.
crkliirt sich frz. camce als gel. W. ohne sonderliche
Schwierigkeit, ebenso aus dem anzunehmendcn Dem.
*gamma -\- iitiis [?] das frz. camaieu. Auch die Bedou-
tung diirfte mit diesem Ursprunge sich vereinbaren
lassen: ein gamraaformiger, rechtwiiikeliger Stein
wird in der Regel ein kiinstlich bearbeiteter sein.
Ital. cammeo konnte vielleicht = *yauiiUL0g sein.
In den span. u. ptg. VVorten aber darf man viel-
leicht volksetymologisierende, an das Adj. feo, f'eio,
hiifslich, sich anlelmende Umgestaltungen des frz.
I camaieu erblicken (auf goschnittenen Steinen sind
liaufig lle(hisenhaupter u. dgl. dargestellt u. sie
kounten daher als hiil'slich, fratzenhaft erscheinen).
Nur freilich mlat. cammahutus fiigt sich solcher
Ableitung niclit, indessen bei den im Mittellateiu so
I hiiiifigen Verballhornungen ist das kein ernstes Be-
denkcn. — Deukbar ware endlich auch Heikunft
I der VV'ortsippe aus dem kelt. Stararae camb-, camm-.
— Jedenfalls aber ist camee, camaieu als halb-
' gelehrtes Wort zu beti'acliten, worauf scbon der
Anlaut hinweist
2040) *commiindo, -are, ancmpfehlen, befehlen ;
ital. comandare; rum. comand ai at a; prov.
comandar: frz. commander ; cat. comanar; span.
comandar, comendar: ptg. commandar. Vgl. Grober,
ALL I 550.
20411 [*commaterciila, -am f. (Demin. v. corn-
water), kleine Gevattorin; span, vomadreja, Wiesel.
Vgl. Dz 4tl comadiyja ]
■2042) commeatiis, -um m. (v. commeo), das unge-
hinderte Gehen; ital. commiato, congedo , vgl.
Candlo, AG III 312; prov. comjat-z, Urlaub; frz.
C'liige, dazu das Vb. altfrz. congier, nfrz (Lehnwort
nach ital cnngeilo) cungedier. Vgl. Dz 552 conge.
committo s. mitto
2043) communis, e, gemeinsam; ital. comune;
prov. comii-.s; trz. comniun, PI. als Sbst. les com-
muHs, Gesindewohnung; span, coman; ptg. com-
mum. Fem. ommua.
2044) *c6mo fiir «(udmo, gekiirzt aus qnomodo,
auf welehe Weise, wie?; ital. [conio) come; rum.
cam; prov. com; altfrz. come, com; nfrz. comme,
divon comment, gleic.hsam qitomo[dri] -\- mente; cat.
com: span, {cuemo) como; ptg. como. Vgl. Dz
105 u. 720 come; Grober, ALL I 550. Fiir comment
stellte Cornu, R X 21tj, qua mente als Grundwort
auf, vgl. dagegen Tobler, Verm. Beilr. p. 83.
2045) c5nio$iis, a, um (v. coma), stark behaart,
= rum comos.
2046) *c6mpanIo, -onem m. (v. pani.'i), der mit
jem. von demselben Brote Esseiide, der vertraute
Genosse, Begleiter; ital. compagno, davon cum-
pagnia, Gesellscbaft; prov. altfrz. c. r. r.ompaigns,
comp'iings, companhy, c. o. companhon, compagnon,
davon abgeleitet prov. companliiers, Genosse, com-
panha, companlna, Gesell&chaft, companhar, be-
gleiten; frz. compagnon, davon compagnie, (ac)-
compagner ; span, compaho; ptg. companhdo,
comjianheiro, companha, companhar. Vgl, Dz 106
compagno.
2047) comparo, -are (com -\- paro bezw. com -f
par), beschaffen; ital. comperare, comprare, kaufen;
daneben als gel. W. comparare, vergleichen, vgl.
Canello, AG III 329; rum. cumpdr ai at n; rtr.
comprar; frz. (compcrer), gel. W. comparer; span,
ptg. comprar. Vgl. Grober, ALL I 550.
2048) *compasso, -are (v. passus), abschrciten,
abraessen; ital. compassare, dazu das Vbsbst
cnmjm.i.io, Zirkel, Kompafs; prov. compassar, an-
legen, dazu das Vbsbsttv. compas, Schritt, Mafs;
211
3049^ rAmpVUo
-2063) oOncAvttln
212
nltfri. compassfr. lixiion, vurfortifccii , ilntn diiK
Vbsbsttv. cnmfinn, Soliritt; n t r /.. r<iHi/<iix.''r-r, nu'KHon,
ilaxii iIkh Vbobsttv. rum/xis. /,irki<t ; Hpiiii. ptK'
(■>iui/MiMn-)<ir, iib/.irk<'lii.it;i/.ii (Ins Vbsbsttv. ronijiiiAvlo.
/irkol. Vjrf 11/. liHi oiiii/iiKi.in.
2t)49i I'roiiipt'tio, -xrv {(. ciimiirlfir), orstri'bpii,
wurtlo vuii \)t 444 als Staiiiiiiwort zii nnan. ciitir,
otwns ju I'imir Strcit.tarlu' iiiailioii, sclila^Mi, vcr-
nniti't. Sl.iriii <lap';;i'ii, K V 17(>, orkliirto ilas Wort
nirfiii aiif (jfliOirti'm Wo^o aim iv/Kirn/ir'- *r<^jt'r-
cnHrr (f. -ciilt-rr — qiiiiUn) nb<;i'Z0K«iii>8 Primiliv.
Dii>si« Hi'rloitiini; iltirft» <lio riolili>;i' scin.]
2050) *rdiii|ilaniro, |>likiixi, iilanctiiiii. |itiiiis:*$rS
(cum -f- l>l"i';l"). li<'klai,'on; ital. i nmyiin/K/d /nnhsi
fiiitnlo imttiiirrr : pro v ioiniilnnhjildis iilmil fiituher;
tri f««i;>/'ii»< liiiiiiiiis fjiiiiil jilaindrc; uiit.com-
jAauijir. \i-\. <;r.il.c.r. Al.l, I bb\.
2051) comiiieo, plevi, pletuiu, plerS (com +
jj/fi>), anfiilk'ii; ital. cmnitliii' ^coiiipliinentaru,
soiiilisfuri'" (voiii span viiwplii), cmiipirc „fiiiiro",
comitirre „<'lu' .s'lisa per lo pi\i al trashito, p. o.
i-onipieri' uii lavoro = Ciimpirf iiii lavoro", vj;!. Ca-
nello, A(i 111 357: nun. nnr das Part. P. P. als
Adj. iiiiiipll. iiliervoll, inafalos, lii'ftijj. jjiraiisam etc.
orbalton, s. C'li. iint«>r plin; pro v. cnmplir, fiillen;
itltfrz. coiiiplir, dav. das Partizipialsubsttv. com/yi'e
=" C(im;i?(?t(i, Naclivesper; nfrz. nur das Konipos.
acc'iiiiplir l^das Sbsttv. comiithncnt ist vielloicllt
nicht = *comiilenieiitiim, sondorn = cnw)>liciiieiit =
*coniplicaiiieiitiim, ci]L,'ontl. Zusnnimciifaltun<;. Vor-
bcnjjiin;^); span, cumiilir; ptfj. nur dio Partizipiun
cotnpliiiti: Sbst.. stcifjonde i'liit, u. cinupleln, Adj.,
vollstanilig. = frz. comiilel.
2052) l*coiiiplu'ameiitQui >i. (v. voinplicare), Zu-
samnioiiraltung, Bougnng, =frz. compliment, wenn
dasselbo nicht = *i:omplemeutum, bezw. Abloitung
aus coniplir isl.]
2053) [eonipllcituni (Part. P. P. v. cmnplic(ire),
ziisarnincn!.'<-faltct. vorwkkclt. wird von Dz 551 ver-
miitung.-iwiise- als (irumlwort aufgestellt fiir frz.
coiiipliit, Cbcreinkunft. Vfrl)rccherischor Plan (davon
das Vb. com pi I iter); indcssen cumpUcitum liatte
comploil crgeben miissen, vgl. explicitiiiii = e.cpliiil.
Audi die von Friscli behanptetc Horlcituiig vnn
pVii. l)i^mm.*j>it(itl(i. kli'iiK-r Knaul, iH-fricilij,'! nicht.
schon Weil der Gcsdilechtsweilisel autfiillig wiire.
Nahc licgt es, den zweiten Teil des VVortes fiir
identisch mit tloni engl. plot zu lialten. Gewunnen
ist aber daniit nichts, denn erstlich ist die Her-
kuuft des englischen Wortes dunkcl. sodann ist
Zusamraensetzung mit cam- hoehst unwahrscheinlich.
(Veruiutlich ist engl. pint erst aus complot gekiirzt.)
Viellciclit lafst Folgendes sieli wcnigstens horen,
wobei davon ausgegangen ist, dafs complot ini Altfrz.
auch nMenge" bedentet. Lat. ciimuhis ergiebt
tonible, das bekanntlich auch adjektivisch ini Sinne
von „voll" (z. B. vou Menschcn) gebraucht wird, in
Redewendungen, wie la nolle «.<( coinblc u. clgl. Von
cowl/If ware cine Ableitung comblot denkbar, welcher
die liedeutung „kleine Anhaufung (von Menschen),
Zusanimenrottung- zukomnien wiirde. DioBeileutung ,
konnte Ursachc werden, dafs das Wort sich lautlich
an comiAir, fiillen, anlehnte u. folglich sein b mit
p vertauschte, also comblot : complot. Bcsser noch
ware es vielleicht, von cotiible zuniichst das Verb
coniblot(t}er = comphiter abgeleitet sein zu lasson
u. daraus das Sbsttv. complot zu gewinnen; *coin-
bloter ware eine Bildung, die in trembloter ihr
ungefahres Gegenstiick hiitte. Man nehmc die aus-
gesprochcno Mutnjafsung als das hin, was sie ist : ,
I'iii F^infall, dcni Verf. oingogclioii von der Verzwoif-
lung. kcine andore .Mib'itun;.; liiuleu /u kiinnen.J
20541 coinpoiio, pusiii, pusitiiiii, poiieri^, zu-
liainnienKi'tZKn, -htoll«n ; i t a I. r omjioniio, pnsi, poxtu,
ftorrr. Part. P. P. composto, Kingcinachtcs; iirov,
Part. P. P. composl, zusanirnengi'setzl; frz. Part.
P. P. Ma.sk. cowi>oxt, IXinger, I'Vni. compote (wohl
in .VuleliiiuMg an pot oliuo Circuinllox gi'schriubon)
cingi'niacliti' Kriichte, vgl Dz 551 .s c; das Verb
c«hi/)i).mt gehiirt nur uiittclbar hierher; «iian.
compotii/o pimc piirsto jtoiirr : ptg. cowponho ]>ii:
po.slii poi: Part. P. P. compimto, Mmcliuug.
coniposiliis. II. niii s coiiipono.
JO Ml I'liniprclictido, prfliciidi, prrlieiisiiiu,
proliciidcrc, n gndiii ; ital. cimipiciulo prcai pn.-o
primlcn-, rum. ciipriiid pnti-'ei prins piiiidc;
pro V. comprcii(c) pris piitt prendre u. /leiulrc, penre;
frz. comprcnds pns pris prendre ; s ji u n. comprcndo
(altspan prisi. nouspaii. schwuch) pr-so prender;
ptg. comprenilo (altptg. pre.^) jirrso prender. Vgl.
Griibor, ALL 1 551.
2050) *foinptTo, -lire (v. cowptus, Pt. P. P vou
conieic), schniiicken ; ital. conciare , HcliinUi-kon,
zuricliteii, dazu das Vb.^bsttv. concio, Schmuok, u.
das Adj ticconcio, zicrlicli; rum. nur das Sbsttv.
conciu, Kopfputz; rtr. cohtsclinr, tiickon. Vgl.
Dz 86(j conc'iire: Grobcr. ALL I 551.
2057) coinpiilso, -arc (Intons. v. compcllo), heftig
driingen; davon i tal. .vf"»j/>((j^nre „rovi8taru, soom-
pigliare, mettore sussopra". vgl. Caix, St. 546.
2U58) I 'compritiltOi'ium fi., Rochenstubo, =^ f rz.
comptoir.]
205!)) conipilto, -fire, rccliuon, zablon, erziihlen ;
ital. contare, rechncn, compulo, conto, Kochnung,
r-ac-contare, orziililen, raccoiilo, Erziihlung; rum.
cumpet ai at a, inessen, reo.hnon, priifen, orwiigen,
sehonen; prov. comptiir, ziihlon; frz. compter,
zahlcn, conter, erziihlon: span, contar: ptg.
contcir. zahlen, erziihlen, dazu das Vbsbsttv. conto,
Erzalilung Vgl. Dz 107 contare. S. auch computus.
20(JO) computus, -um m. (v. compitto), dio Bo-
UHiiiuiug; ital. compiito (gel. V\'.), conto ; Canello,
AG III 329, zieht auch, u. wohl mit Reclit, compito
„laviire assegnato" hierher; rum. cumpet, Gloidi-
gewicht; frz. compte (altfrz. halbgelehrtes Wort
cuiiipiiz, Kalendarium); span, caento, cuenta; ptg.
canto, conto
20(U) [*conadulo, •are (con+ adulo = adidor),
scbnicicheln; <lavonruni gudur, ai, at, a, schmoi-
cheln, schweifwodeln; dio lautliche Entwickelung
erklart sich, wenn man von *co-adnlo ausgeht.]
2062) coucaco, -are, bekacken; davou ital.
s-conchiyarsi, vgl. Mussafia, Beitr. 102; Scheler im
Anhang zu Dz 794 cschiter.
conciivo s. concavulo.
20()3; *c5ucaviil6, -are (v. cavils), aushohlen:
rum. cnvaiez ui al a, kruram maehen, biegen.
Dz 104 combo zieht hiorher, bezw. zu conciico, -are
u. concdvns, auch ital. comba. Thai (nur in Orts-
naineii erhalten); prov. comb, gokriimmt; altfrz.
condie, Tlialschlucht; span, combur, knimmen,
comba, Krummung, combo, gekriimmt. Indessen ist
es wahrs(^heinlicher, dafs die Worte auf einen kel-
tischen Stamra comb-, cumbo- zuriickzufiihren sind,
Tgl. Th. 55. Lat. conc\a\ea hiitte eher conqua,
conca, als comba ergeben. Storm, K V 175, hiilt
ciimbd, cijmbd (gr. xvfifirj) fiir das Gruudwort,
wogegeii lautlich u. begrifflich an sich niclits zu
erinnern ist, denn „Kahn", „Kahnhohlung" konnte
sebr wohl zu ,,H6hlung, Thai" verallgemeinert
213
2064) c^ncAviis
2091) confaslo
214
werden, u. passend weist St. auf den analof^n Ge-
brauch von tias.sin bin. Aber ciitnha. ci/mlm soheint,
nach seinoro Vorkonimen zii schlierscn (s. Georges
s. v.), der Volkssprache nicht angeluirl zii babeii
Vgl. auch Baist, ZV 244, wo altital. iiowbfnito
ebenfalls auf den Stamm combo- ziiriickgefuhrt,
liber den Stamm selbst aber Aiiskunft nicht gcgeben
wird.
2064) c5ncaTus, a, um, hohl; davon nadi Dz
436 span curcara. Fcsttingsgraben (so auch ptg),
Leiohenffriibe ; cdrcnvo, Baucbhoblung eines Ticres.
Siehe auch concaTolo.
conc[h]a, -ai]] /'., Muschel, s. oben *eoeea.
c6nclh]eus s *cocea.
conc[h]\liuni s. corhyliuni.
2065 1 coueiuno, -are, zusammenfiigen; davon
vielleii-ht unter Anlclinung an *iiigeniare (v. inge-
niuni) itaX.coityeynare, zusammenfiigen, vgl. Dz 366
conyeqiiare.
20661 concipio, cepi, ceptum, cipere [con -)-
capio), auffassen: ital conce/tire (scbw. Vb., nnr
St. Prt. P. concetto neben co»cepit'>); pro v. concep
conceiip coiiceiiput concehre; frz. coti^ois f«s fw
cecoir: span, concebir: ptg. conceber.
eoncurro s. cflrro.
cont-ursus s cfirsus.
2067) *('Oiifttneus, a, um (v. curvus), gebogen;
rum. ciiciirbeii, Kegcnbogen.
2068) concurvo, -are (v. curvus), zusammen-
kriimmen : span. ptg. corcovnr, krummen, davon
corcova, Hocker, vgl. Uz 442 corcovar.
2069) *c6iiciirTosus, a, am, krumm; ptg. eorcos,
kTumm, bucklig. vgl. Dz 442 conovnr.
20701 conciissas, a, um (^Part. P. v. concutere),
erschiittert; ital. cosno (aus coiicosso), kleine Beule.
Dz 366 ■■;. i\ gab kein Grundwort an.
2071) *c5nd3mno und eondemno, -are {co» +
damno), verurteilen; ital. comlannare, condeimare :
prov. condampnar : frz. condanmer; span, con-
denar: ptg. condemnor.
2072) condense, -are (v. densus), dicht machen ;
span, codrfe.snr. aufhaufen. davon condesa, Hanfen
von Menschen. Vgl. Dz 441 condfsn: Baist, RF I 138.
2073) condesfendo, -ere, sich zu jera. herab-
lassen; ital. condescendere: frz. condescendre ;
span, condescender : ptg. conde>ce>ider. Vgl.
Petschenig, ALLV 138.
2074) [condirectnm (*condrectum. Part. P. P.
von condirigere), nach Dz 550 Grundwort zu prov.
eoderc-s (also fur codrec-s), angebautes Land, Aue.]
2075) eondio, -Ire, wiirzcn: ital. condire (ein
dazu gehoriges Subst. aetoris condUore gicbt es
nicht, condUore gehort zn lat. condere, bedeutet
also „Erbauer, Griinder": ^Konditor" ist ital. con-
fettiere, paslicciere : frz. coiifiseur,putixsier : span-
confitero: ftg. confeiteiro, doceiro. Vgl. No 2080.
2076) conditio, -onemf. (v. condere). Bedingung;
ital. condizione: prov. condicios: frz. condition;
span, condicion ; p t g. condi{:iw Uberall nur gel. W.
2077) peruan. eontor, cuntnr, Kondcr; ital.
condore: frz. span, ptg condor. Vgl. Dz 107 s. v.;
Scheler im Diet. s. r.
2078) conduco, duxl, dnctam, dueere, geleiten ;
ital. conduco. d».s»i dotto dueere n. durre; vom
Partizipialstamme ist abgeleitet condottiere, Fiihrer,
Feldherr; (rum. ist adducere [s. d.] fur couducere
eingetreten); prov conduc dui duit u. duch duire;
altfrz. condui{s] duis duit duire; nfrz. conduit
duisis duit duire: span, conducir (schw. Vb.);
ptg. conduzir (schw. V.).
2079) gr. x6v6v n., Trinkgefafs, Pokal, ist nach
Dz 376 gondii das Grundwort zu ital. gnnda,
qondoln, Gondel; frz gondole, schmales, hohes
Trinkgcfiil's, Gondel: span. ptg. gondola. Diese
Hcrleitung befriedigt wenig. D'Ovidio, AG IV 170
Anm.. hielt Herkunft vun It. ctlni cunula fiir
moglich . wogegen Ascoli an demselben Orte Be-
denken erhob, ohne sich jedoch unbedingt verneinend
auszusprechen.
2080) *eonfecto, -are, znbereiten (schriftlat. ist
confectura. Zubereitung, vorhanden: c. mellis Col.
9, 4, 5, chiirtae Plin. N. H. 13, 75); ital. con-
fettare, cinmachen, davon conf'etto , confettiere;
span, con filar, davon confite, eonfitero; ptg. con-
feiiar, davon confeitos, confeiteiro. Im Frz. hat
das Primitiv conficere fs. d.] = confire die Bedeutung
von cotifectare iibernniumen.
confectura s. confecto.
2081) coufldentia, -am /'. (v. contidere), Zuver-
sicht: ital. confidensu: frz. confiance : span.
confidencia. confianza: \)t^. confidencia, confianQa.
2082) *confldo, -are (f. con/ldere), vertrauen;
ital. confidare ; frz. confier : span, confiar; ptg.
confiar.
2083) conficio, feci, factum, ficere, fertig
machen; ital. conficio feci /etio ficere, nur theolog.
terminus technicus mit der Bcdtg. „die heil. Wand-
lung vollziehen"; frz. confire fi.'i fis fit, einmachen,
davon abgeleitet confiture confi.seur.
2084) conflictfis, -um m. (\. confligo), Eampf;
ital. cotiflitto: frz. conflit; span. ptg. conflicto
(gel. W.).
2085) conflo, -are, zusammenblasen; ital. gon-
fiare, aiifblasen. Part. P. P. gonfiato, angesehwollen,
daneben als gel. W. conflato, vgl. Canello, AG III
370: (xi. gonfler ; span. ptg. ist i)i//are = /it«c7iar,
inchur an Stelle von conflare getreten. Vgl. Grober,
ALL n 439. S. auch unten iuflare.
2086) conforio, -ire, mit fliissigem Kot beflecken;
rum. cufur ii it i, Durchfall baben; (frz. das
Simplex foirer?).
2087) eonforto, -are (v. fortis). starken: ital.
confortare; (prov. conortar, ermutigen, trosten, ist
= *conliortare, dazu das Vbsbsttv. conortz, Trost);
frz. conforter, starken, erfrischen, trosten, dazu
das Vbsbsttv. con fort; span, (conf'ortar u.) eon-
liortar, dazu die Vbsbsttve {con forte u.) conhorte;
ptg. confortar, dazu das Vbsbsttv. con/brto. Vgl.
Dz 107 confortare; G. Paris, R I 310, Anm. zu
S. Leger 20 e.
20t8) *confr6nto, -are (v. frons), gegennber-
steUen; ital. confrontare; rum. cufrunt ai at a;
prov. confrontar: frz. confronter; span. ptg.
confrontar.
2089) 1. *conffindo, -are (v. fundus), auf den
Grund, Boden bringen, rum. cufund ai at a, ein-
graben, eintauchen; (in den iibrigen Sprachen wird
corif undare liureh aff'undare vertreten: ital. affon-
dare, span, afondar , ahondar , ptg. afundar,
daneben *{injfund(i)tiare f. *(t«)/"undtar« = prov.
fonsor. fonzar (auch afonsar); frz. enfoncer; cat.
(a )fonsar I.
2090) 2. confundo, fudi, fusnm, fiindere, zu-
sammengiefsen , mischen, verwirren, bcschamen;
ital. confundo, fusi, fuso, fundere; prov. con-
fondre. cofundre ; frz. eonfondre (st Part. P. P. als
Adj. conf'is); span. ptg. confundir.
2091) confusio, -onem f. (v. confundere), Ver-
mischung, Verwirrung; ital. confuxione ; frz. con-
fusion, u. dementsprechend in den andem Sprachen.
2lh
'UBi) oOn|;nuiii'«
21110 •-OiirOIo
21(5
SOOJt cSiiiniudCo, -in, Kioli inilfruiioii; in.
coitjoiiir.
•2iKm rdniriaM, .iiin III., oin Mors fllr FlUNgig-
ki<it<<n: itnl. rot/no, cm U'ciiuiiart), v^l. I)i 3U6 n.v.:
«hp-loitct (?) apnii. C'tmiilim. ]>tg. Ctimjirilo, oiii
Mnfii. Vk'l. 1)! 4H(S ((iiK/i/oM.
2t>94) 'rSnirrax, -uin m. (fdr con^^r ii. Hunger
= Kr. j(>))'jii>.". MiMTiiiil: it 111. ijiiiiflro, iintiigo,
Mocriijil. vu'l. I>/. :ti-< s. c.
[*r5nh5rto, •Arr if cii/iiir^iiii h. rOnrorto.l
21^15» |*«'i>|n| + liuoo, -arc, IuitIut riifi'ii ; frji.
(di/ii/d-. v>;|. huir. ilavim du8 Vlmlisttv.) inline,
l^iriii, (lovdlil, vjjl. D/. 6r>l >. r. ; dio vnii Maliii,
Kt. I'litiTs. II. 124. viTimiti'lo ki'llisi'lio Hi'rkuiift dos
\Viirti>.i winl vi>n Tli '.IG voriioint.]
21)9*)) (coilJairTlttn /i.. Vorliiiuliiii^. Klie; iibcr
Furmrn ii. .Milrilniici'ii «les smist aiis lU'ii nuniin
VolkssprarliiMi m'.<clirtiiniliiin'ii Wortcs in ilal. Dia-
lokloii \fi\. I'livhia. Mi 111 1,11 )
2i)!lT) coi^itiii^o, jQiixi, Jaiu-tiiiii, Juii^erc, vor-
biiuliMi; ital ciiii<iiiiiii)i> ii. ijiuiiiiit iiiun.ti ginnlo
(fiuitnere ii. giungere ; pro v. coiijnnh jons \i. jos
joint jnnher: frz. conjoins joigni.i joint joindrc;
dio altfrz. Komicii s h. jiinyere; (span. ptg. uur
das Part. P. conjnnto, conjuncto, davon dio Verba
conju ncta r. cnnjn nta r).
2098) cSiijariitTo, -oiieni f. (v. conjurnre), Vor-
sdiworuii);; ital. conijiurnzione, danebcn congiura;
sonst niir als j^'ol. W. vorliandon.
2099) coqJQro, -are, zusainnien schworen, sich
verschworcn; ital. congiiirare (davou das Vbsbsttv.
congiiini). sonst nur j<el. W.
2100) cuiiupeiim n. «■uiiopiuni «. (gr. xwrw-
.tfiin). foininascbifjes Miickennctz u. die init einom
JluckennetiCo nnizogene Lagerstiitto, das Uimmelbctt
(Hor. Epod. 9, 16; Prop. 3, 11, 45; Juven. 6, 80);
ital. caiio;)»'. Rnhebett; rum. amapeu; frz. span,
ptg. canape. Vgl. Dz 85 canopr.
2101) 'eonqnaero und cuniiniro, i|Uiiesivi und
qnisiTl, quaesltum und quiMtiini. iniaerorc und
qoirere, sich zu vcrscbatfeu siu-licn; ital. cnnquidn,
qiiiti quiso qiiidere, iihcrwindcn, untcrjochen; rum.
cucercsc ii it i, unterwcrfen, erobern; pro v. con-
qner quia ques u. quis qnerre querer u. qiierir,
erobern; frz. conqiiiers quis quis querir, erobern;
span, conquerir (schw. Vb.); im Ptg. feblt das Vb.
2102) coiiquisitio, -onem /'. (v. conquiro), Nach-
sucliung; altfrz. cuisengon, Sorge, Eifer, davon
die Adj. cusen^onos, cusenciiiavie u. das Adv. c«-
sencenosement. Vgl. Toblcr, Z III 571, wo zucrst
die ricbtige Ableitung gegeben ist; Uz 557 cuire
hatte das Wort niit pro v. cnse.nza (s. oben *coco
cncere) in Zusamnienhang bringon wollen, u. G. Paris,
R IX 334, vertfidigt diese Ableitung gegen Tobler.
2103) *conquisto, -are (Intens. v. conqnirere),
erobern; ital. conqui.-tare , dazu das Vbsbsttv.
conqiiista u. das nonien act. conquistatnre ; pro v.
conquistai: davon conqidata; frz. (conquester), con-
quit, die Errungenschaft, conquele, die Eroberung;
span. ptg. conquistar, davon conquista, conqui-
stador etc.
2104) *f6nsacro, -are (f. consecro v. sacer),
weihen; frz. cousacrer; in den ubrigcn Spr. ist
consicrari- als jrel. VV. vorhanden.
2105) conscIentiS, -am /'. iv. con^cire), Bewufst-
sein, Gcwissi'u; ital. coscienz(i\a ; prov. conscieiicia,
consini.sa: frz. cunfciince: span, conciencia; ptg.
Co««eiVi(r«Vi.
2106) conscrlbillo, -are (Demin. von conscribere),
kritzeln; zu vergl. ist das gleichbedeutende ital.
scitmbicflurare \*sconchilieiiiii\ *,sconicrilii-riirf,
*conscrilirriirr\,\fi\ Mar<-lu'i<ini,Studj di fil. rum. II 6.
2107) |cdUK6ct& (I'Vni. dos Part. P. P. v. consc-
ciirr), zersi-linilli'ii, ^■- Hpiiii voiicha, Ernto, vgl.
Dz 442 .x. r.; vgl. H«i«l. Z V 2.16; C. Micbaolis,
St. p. 68, II. t\irnii, K Mil 298. setzon voseclia =
eollfiln an {mlliiia .■ ((h/cc/ki ; cogrclm : coxechn,
worin .!• •-- frz. ch, cnsrchii).]
21081 rAns(rvatArinin ». (von consn-Do). Auf-
bcwaliruMgsort; i t al.CdiiwrrfidirKi „luogo di ricovcro
o di odiioaziono per lo pii'i inusicalo", ronscriuitojo
„inagazzino", vgl. Canollo, .\(i III 337.
*consorvliis s. g)'nina.>4larcliiiN.
21(19) i-Oiisfrvo, -are, bowabrcn; ital. ciinxer-
rail'; frz. eons, n-ir : in den iibrigen rom. Sjir. dom
onfsproclionil (feblt rum.).
2110} *c6lliildSrTlllll n. (V. voHsidtrair nacli dcsi-
derium gebildct), Sorge. Sehnsiielit: \nov.cn{ii)sire-s,
danoben consiriei-s «= *coiisiileraniim, von consire
abgeleiti'tdasAdj. consiros, gleielisam *coHsidcrosus,
nacbilenklirli, be.sorgt.
2111) cdlisIdSro, -ilre, botraohten; ital. con-
sidcrare: prov. consirur, cos{s)iiar; frz. coiisidcrer
(gel. W., als solches aurh im Span. u. Ptg.).
2112) cOnsiliarius, -iiin w. (v consiliuw), Rat-
gebor; ital. consiglierc, -o: prov. co/Wfei//itT-j.(?da8-
selbo Wort bedeutet nKisson"]; frz. conseiller:
span, consejcro; ptg. consclheiro.
2113) *cOiisillo, -are (v. vonxilium, scbriftlat.
Consdiari, Rat pHegen); ital. conMiihare; prov.
consflhar, cossilJiiir ; frz. conseiller: span, consejar;
ptg. {n)conselliiir.
2114) cuiiHlIiiini "., Rat; ital. consiglio; prov.
conselb-s ,• f r z. cousrU ; s p a u. consejo ; p tg. conselho.
2115) cdnsistoriuni n. (v. con.iisto), Vorsamm-
lungsort; prov. con.sistori-s, Konsistorium, gel. W.,
als solches in der ontspr. Form auch in don iibrigen
rom. Sprachen.
2116) cu[n s[ob]rinfls, -um m. u. -a, -am /'.,
Geschwisterkind von mUtterlichor Soitc; ital. cu-
gino, -a; rtr. cusrin, cusdriii ; prov. cosin; frz.
cousin, -e; cat. eosi; span, sobrino, -a; ptg.
sobrinho, -a (ira Span. u. Ptg. bedeuten die Worte
meist „Neffo, Nichte", „Vetter. Base" ist = /jrt/HO,
-a, ptg. aufh coirmdo, -da). Vgl. Dz 116 cugino;
Grober, ALL I 553; CanoUo. AG III 3)1 Anm.,
wo mit Rec.lit dio Ansicht ausgosjirocben ist, dafs
die Starke lautlicho Umgestallung des Wortes im
Ital. etc. sich aus seineni liaufigon Gebrauche in
der Kinder.^prache erklare.
2117) coDSOcer, -ceruni in., Mitschwiegervater;
rum. cuscni, Scbwiegervater, Schwager, Hochzeits-
gevatter, vgl. Ch. unter socru.
2118) consolida, -am /', eine Pflanze, gemeine
Schwarzwurz (Symphytum officinale L.); frz. con-
soiide, Sehwarzwiirz, vgl. Dz 552 s. v. Wegen
ctwaigcn Zusamnienhanges von cnttsnlida mit frz.
coiisule, Kons^do, Stiitzbank, s. consOlo.
21 19 1 consolo, -are (gut scbriftlat. consolari),
trijsten; ital. consiilare, dazu das Vbsbst. consolo
(gewohnlicber con.solazione); prov. consolar ; frz.
consoler (dazu consolation), von consohr vielleicht
als Vbsbsttv. abgeleitct cohao/c, Konsole (auch ptg.
consolo), doch ist fieilich der dann auzunehruende
Bedeutwngsiibergang (Trost : Stiitze : Stiitzbiinkchen)
bedenklich, andererseits ist das sonst als Gruudwort
vorgeschlagene u. begrifflicb rocht ^issenAe consohda
lautlich unannehmbar, vgl. Sclielor im Diet, con-
soler; span, conjiolar, dazu das Vbsbsttv. cunsuelo,
217
2120) cOnsfina
2144^ prtiitrii 4- roti'ilus
218
Trost; ptjj. contiolar. Das Wort tragt uberall
gelelirten Charaktor.
2120) «Snsona, -am /'.. Koiisonant, = frz. con-
soniie: in ilen iibrigen Sprachen wird dafiir das
Part. co)is(viaiiii = it!il. cun.'ioiiante etc. gebraucht.
2121) cousoi-s, sortem, gleiolilosig, teilhaftig;
ita 1. co)(.wr<f, Teilhaber, Mitgenofs, Gatte. Gattin,
davon abgcleitot coiisorteria. Gonossenschaft.
21221 cduspuo, spui, sputum, spuere, spncken;
ptg. cospir, cus/nr, vgl. Dz 444 .s. i\ (ital. ist
„8puckeii" = spiUaie; prov. c.scrneni'; frz. cracker
vernmtlich vom westgorm. *rakoH, Stamni hrak,
Tgl. Mackel 47: span, cscupir = *exspuwe fiir
exxpuire)
2123) eoiisto, stiti, stattirus, stare, zii stehen
kommen, koston; ital. costare, dazii das Vbsbsttv.
costo. Prois, Aufwand; rum. ciist ai at a, dazu
das Vbsbsttv. CMSf ; prov. co*f«c,- frz. cmUer, dazu
das Vbsbsttv. coiit, gcwohnl. im PI. Kosten; cat.
spau. costar, dazu casta: ptg. ciistar, dazu cm»(o
u. custa. Vgl. Dz 554 couter.
2124) coustringo, striiixl, sti-Ictum, stringere,
zusammenziehen, zalimen; ital. co{n)stringo, C(){n)-
strii/no. striiisi, strettn, stringere und strignere,
zwingen; prov. costrenc streis streit u.streg strenher;
frz. coxtrains traigiiis Iraint traindre ; span.
costrenir; ptg. constranger u. -striiigir.
2125) *c6nstrug:o (f. ftriio), struxl, structfim,
strtigere, erbauen; ital. constrtw strusf,i strutto
struere; prov. coiistrui struis struit u. strug stmire
u. strurre: frz. construi{s) struisis struit struire;
span. ptg. construir. Vgl. Grober, ALL II 102
untor *destrugere.
2126) *cd[n]s[ue]tumeii n. u. *co[u]s[ue]tumTna
(f. consuetudo, ineni, das nur im Ital. als gelehrtes
Wort erhalten ist), Gewohuheit; ital. tostiime,
costuma; sard, custumene: prov. cosdnnma, costuma;
frz. (costuvie), coutume f.; eat. costuni: altspan.
costumne; neuspan. costtimbre; ptg. costiime.
Vgl. Dz 110 coftuma {nimmt Vertauschung des
Suffixes -udinem mit -ume an); Cornu, R VII 365
(nimmt tjbergang von -iidine : -unine : -umiite an);
Havet, R VII 593 (nimmt tJbergang von -udhie :
■ubine : -uhne : -umnc an); Canello, AG III 367
Anm. 2 (sehliefst sich Coniu an); Ascoli, AG III
368 Anm.* (nimmt an, dafs -iidine, -iidne zu -untie
assimiliert u. dies dann mit dem beliebten Suffix
•uni[i]ne, -iime vertausclit worden sei); Grober, ALL
1 563 (stellt alsGrundformen cus' lumen u. cos'tumiua
auf u. begrlindet dies in langerer Auseinandersetzung).
Die grofste Glaubwiirdigkeit darf AscoM's Ansicht
beanspruchen, doch darf auch nach dieser *C0dtumen
als wenigstens sekundares Grundwort angesetzt
werden.
2127) consul, -sulem »»., Knnsul; ital. console
u. consolo, vgl. Canello, AG III 402.
2128) eonsiimmo, -are, summieren, vollfuhren,
voUenden (begntflich hat sicli das Vb. mit *con-
sumare = coiisumere, verzehren, gemischt); ital.
consumare, aufzehren (daneben con.sumo sunsi sunto
sumere), consuuiato als Sbst. Kraftbriihe, vgl.
Canello, AG III 312; frz. consomnnr, voUendon,
vollziehen, verzehren, davon consomme, Kraftbriihe,
consumer, verzehren; span, consumar, voUenden,
consumir, autzehren: ptg. consummar, voUenden,
consumir, aufzehren.
coDSumo s. cousnmmo.
2129} c6[n]suo, sui, sutnm, suere, zusammen-
nahen ; ital. (mit Ubergang in die I-Konj und
Palatalisierung des s) cuscire, cucire, davon Kompos.
sdrucire, sdruscire, auftrennen, gleichsam *ex-dis-
re-suere, doch wiirde wohl auch dis-re-suere geniigen,
falls man UmstoUung des d[i]s : sd annehuien darf,
vgl. Caix, St. 56; rum. eo.s cusui cusut coaxe:
rtr. ku}er, Pt. kut, vgl. Gartner S 148 u. 172;
prov. eoscr; altfrz. vosdre; nfrz. coiids cousis
cousu coudre = co[n]s\ue]re nach dor Betonung des
Ind. c6n>i[ito], u. dieser wioder hat nach Analogic
des Inf.'s das d angeuommen, cat. cusir; span.
coser, cosir : ptg. coser. Vgl . Grober, ALL I 553 ;
Dz 115 cucire.
2130) *co[ii]s[u]tui'a, -am /'. (v. consuo), Naht;
ital. costiira „cucitura doppia che fa costola",
daneben (unmittelbar von cucire) als aUgeni. Ausdruck
cucitura, vgl. Canello, AG III 331; prov. co.v^Hro;
frz. couture, das Nahon, die Naht, davon couturier,
-ere, gleichsam *consuturarius, -a, Naher, Xaherin.
2131) coutemplo, -are (s. Georges unter con-
templor am Schlusse), betrachteu: ital. contemplare;
prov. span. ptg. contemphrr : frz. cnntempler.
2132) *c6nteneo (f. contineo), tenul, teutiim,
tenere, zusanimenhalten, umfassen: ital. contenere
(gel. Part. Priis. contincnte, enthaltsam, als Sbst.
Festland, vgl. Canello, AG III 333); dem ent-
sprechend in <len iibrigen rom. Sprachen ; wegen der
Flexion s. tenere.
2133) eonteutio, -onem /'. [v. contendere), Streit;
davon nach Caix, St. 208, durch Abfall des Prafixes
ital. (tcnza u.) tenzone; prov. ten-fa u. tenson
{tenso-s); altfrz. tence, tencon, Streit, Streitgedicht ;
die Doppelformen wiirden also einerseits dem (zur
A-Dekl. iibergetretenen) Cas. rect., andrerseits dem
Cas. obi. entsprechen u. sich zu einander verhalten
wie etwa l(i)erre zu larron.
2134) contentus, a, um (Pt. P. P. v. cuntinere),
zufrieden; ital. contento: prov. conten-s; frz.
content; span. ptg. contento.
2135) contero, trlvi, tritum, terere, zen-eiben;
span, curtir (fiir cutrir), ^tg. cortir, gerben, vgl.
Dz 443 .s\ c.
2136) contlueutia, -am f. (von continere), das
Ansiehhalten, die Haltung, Fassung; ital. con-
tinenza: dem eutsprechend in den iibrigen rom.
Sprachen.
*c6ntingeseo s. coutingo.
21?7) coutingo, tigi, factum, tingere (com +
tango), beriihren, erreichen , trefl'en, geschehen;
altspan. contir, cuntir, sich ereignen, davon das
Inchoativ conte.tcer : neuspan. ptg. {a)contecer.
Vgl. Dz 441 contir; Cornu, R X 77.
2138) continuo, -are (v. euntinuus), fortsetzen;
ital. continuare (gel. W. u. als solches auch in
den iibrigen rom. Hauptsprachen vorhanden).
2139) coutiniiiis, a, um (v. continere), zusammen-
hangend; ital. continuo, continovo.
2140) contra, Priip., gegeniiber, gegen; ital.
contra, contro ; rum. cdtrd ; prov. contra; frz.
contre: span. ptg. contra.
2141) contractus, -um m., Vertrag; ital coti-
tratto; (prov. Aiij. contrag-z, zusammengezogen);
frz. contrat; span. ptg. contrato; viberall halb-
gel. Wort.
2142) contra + facio, facere, entgegeu raachen;
ital. contruffare, nachmachen : frz. contrefaire;
span, cotitraliacer ; ptg. contrafazer. Wegen der
Flexion s. facio.
2143) contra + quadro, -are, entgegenbauen, =
frz. contrt'iarrcr, entgegenarbeiten.
2144) contra + rotulus, -um m., Gegenrolle,
Gegenrechnung, = frz. controle m., Aufsicht, dazu
2i;t
>.\*(t) r.Mltl« + stii
'J I Kin oOqiiiistr»
220
iIm VI>. conlrAtrr. Aug drin Fri. i«t <Ih» Wort in
ilio aiiilpn'ii S|iriirliPii ilb<>rnniiiiiion wonlcii Vjfl.
1)« J7(> mlitio
•JNfii rdnlrik + Nto, stArc, (;c(,'<>mil>i'rst<'li«ii, ini
(.iop-nsnti Rti'lion; it.il. cniiliii.sliiif. cla/.ii ilas Vl>-
»\>sn\\ciiiilriislo. »ic(,'.'iis:iU: ilcni i'iit«|iri-i-lii<iiil iiiirli
in «Ion nlirii;pn S|)riii-liiMi.
2Mt>) *runtnitA, -Hm /. (v. coitlrn), llpf^nd;
ital. coiilnitii, imh/ivu/h .• rtr. cimlriulii: prnv.
ettnt ntil>> : fr/. roH/ri.-,- iiUspan. cdiilintln. Vj»!.
Di 1(17 r<>«fro/<i. Hiinsili, Jalirl». XIV 337; GrObor,
AIJ. I f.r.1.
•JU7i 'conlrrnnilo. -iirc, Jiittoni, =» mm. CH<r*-
miir III iir <i.
2I4S1 i-iMilrilmlo. -iiro, «•rnialinen, qiiiilpii, =
mm. cutrif.r III rif .1 (ilii- bMit<> li(Minriilii);cii. bo-
liislJKon), vafrabiimliiTfii. uiiihiTstrfifi'n.
2U!)) rOiitribilu, tribilt, tribQtiim, tribitSrc,
hcistoupni, isl niir als gc\. \V. vnrhamion: itul.
coHlrihurrr : frz. eoiitribuer: «pan. yitg. cimtrihmr.
2160) rontils, -um hi. (gr. ;<orros-|, Rnilerstjin^fo;
nach D/. IG'J oimro ilas miitmarsliohc (iruni'wort
m span, fioncf. Tliiiranj;cl; ptf;. finiiii). ciifinma,
«froilicb mit oiner niobt fjowolinlichen Schiirfunf;
d<>s I'-; das glcicbbedeutendo prov. iio/'nii-s (aiis
gon/'oii) will Dz aiis {jricob. yo/itifoi. Pfloi-k, das
frz. i70»i(/ ondlirb (wcgcn ties lothr. niii/Dii) von
ancoii =^ gT. eiyxwv, HAken, horloiten. VkI- Prober,
ALL 11 439.
2151 ) *coiuical)i. -am /. (f. *coliicii!(i. Dpmin.
V. aJiis: dor W.cliscl von »i : / bernlit vielloicht
auf befirifflicher Anlelmunf; an cotiim, Zapffn), Spinn-
rocken; ital. conoccliiii : altfrz. conoitle: nfrz.
ijiicwuiille (span, wird dies Wprkzcu},' rueca, ptg.
rora gcnannt, auch ital. ist rncea vorhanden, das
(.Jnmdwort ist wohl rorauszusetzendcs got. *nikka-,
vgl. Klugo iinter nRockcn"). Vgl. Dz 107 conocchia;
Grobcr. ALL I 551.
2152) couTenio, Teni, Tentuin, venire, zu-
sammenkoiiinion; ital. conveiiio ceiDii veiito venire;
rum. cKi'in I'l it i, refl. Vb., sich zu jera. begeben,
sitzen; prov. convenh rinc vengiit venir : It?., ani-
iiietis vins vemt venir, bat aiicli die iibertrageno
Bedeutung „zukommen, sich schiekon, passen":
span, convengo vine venido venir; ptg. convenhn
vim vindo vir. Wegen der Flexion vgl. auch renio.
2153) [*o6nveniuui n. u. *c6nTenia f. (v. con-
renire), Cbereinkunft ; ital. cunvefino xi. convcgna ;
prov. eonna; altfrz. conein, convigne,convine m.:
cat. conveni; span, convenio. Vgl. Dz 107 eoti-
vegno.]
2154) conTentiim «., Cbereinkunft, Vertrag, und
eonTentus m., Zusammenkunft, Gesellschaft, Verein;
ital. eonrento. Vertrag, Zusammenkunft. Kloster;
rum. ciii'iHf (Vertrag, Abmaebung, Unterredung),
Gesprach, Rede, Ausdrunk, Wort; prov. eonvcnt-z,
conven-a; nMfiz. convent ; nfrz. i-otwent, Kloster;
span. ptL'. eonrento.
conversatio s. converse.
21o5j *c6uverso, •Hre {{. cnnvemari). verkehren;
ital. conversare w dem entspr. in den andern Spr.,
das Vb. hat die eingecngte Bi'dtg. .,miinillich ver-
kehren, sich 'unterhalten" angenomraen, ebenso wie
das dazu gebonge Sbst. concerxatio im Lat. „Ver-
kehr", im Roman. nUnterhaltung" bedeutet.
2156) converto, verti, versiim, vertere, nra-
wenden; ital.(c')ni;fi-((.'re. i;e)'.fo, fiblieher:) co«t;er<ire
u. dem entspr. in den andern Spraehen
2157) convinco, Tici, victiiin, vincere, ersiegen,
jem. einerSchuld uberfubren, unwiderleglich darthun, ;
illiorzpugon; ital. convinco t'inni vinto vincere;
prov. convene rriu/Mci venriit veneer; frz. eonvninc
I'fii'iK/MM rai'iirii riiiiirrr; span, eonvrncer : ptg.
CiiHCiMriT. Wegi'n der Klcviim vgl. aneli vineo,
2158) •convifo, -lire ifiir ini'idirr. die Vor-
tJiiiAebung der I'rap. wurdn wobi dureb liegriffliiOio
Anbdinung des Wortes an emivivinm voranlafnt),
einladen; itul. conritiire: |irov. convidor; frz.
convier: «pan. ptg. conviilor: dazu das Vbsbattv.
ital. cniirifi). Kinladiing, (iaHtniabl, prov. convit-i,
altfrz. dim'i, span. ptg. ronrile. Vgl. Dz 108
conrilnre; Griilier, .\LL I 561.
2I5!t) 'eSnvTo, -lire (v. via), den Weg ziisaminen-
gi'lien, gcli'itcn; ital. (•(i»ri'i)-i'. danoben C')Mi'o;Vin>,
(naeb drni Kranziis ) u. convoi/liare (mit Suffix-
vertnusebung f(ir ciinrojure), ilavon da.s Vhsbsttv.
convojo. convoglio, Bogleitung, Hmleckung, Wagon-
ziig; frz. conroi/ir. dazu das Vbslisttv. cimvoi.
Vgl Dz 700 rnifir >
21()0I eonviviilni ».. (iastmabi: ital. convirio
(iiblicher ist riinnio).
2IG1) eonvivo, vi\i, vietiim, vivSr£, zusammen-
lolien, = ital. conriro rissi vesmito vivcre.
2162) eonvoeo, -are, zusannnenrufon; ital. con-
rocore. dem cntspreebend als halbgel. Wort auch
in den andcren Spraohen.
2163) eolojperio, p(>n1I^ p^rtiim, perirS, bo-
deoken; ital. copro eojiersi cojierto coprirc; sard.
coprrrere: prov. cohrir; frz. [covrir), enuvrir (Part.
P. P. cimrert); cat. cohir, cnhir: span, cohrir,
eiihrir; ptg. cubrir; rtr. cuvrir: rum. (tcoperi.
Vgl. Grolier, ALL 1 551 u. VI 378 (apcrire).
2164) co[dJpercuIum n. (v. cooperire). Deckel;
ital. coperchio: rtr. nur das Vb. curchir, bodecken;
frz. coucerch: span, cohija, Decke, dazu das Vb.
cohijar. bedecken. Vgl. Dz 441 cobija; Grobcr,
ALL I 551.
2165) eop[li]inris, -uin m. (gr. x6<pivog), ein
grol'ser Korb Tragkorb (Isid. 20, 9, 9); ital. cofano
(das iibliche Wort fiir .,Reisekofrer" ist baule), (coffa,
Mast korb); prov. altfrz. cofre; nfrz. cojfj're (das
ublicho Wort fiir „Reisokofl'er" ist molle = germ.
mallin. vgl. Mackel 59); span, cojiino (veraltot),
cncbano. [cofa, -e. Mastkorb), Demin. cofin, KiJrbchen
(frz. cof/ln). Vgl. Dz 103 cofano; Grober, ALL
I 551.
2166) *e6prens, a, um (fiir cyprens v. cypriim,
cuprum), kiipfern; davon frz. cuivrc, Kupfcr, vgl.
G. Paris. R X 49; Grober. ALL I 551; Dz 557
CHivre; Baist, Z VII 116.
2167) *coprum ». (fiir cyprum, cuprum), Kupfor;
(ital. fehlt das Wort, es wird vertreten dureh
rame = aeramen)-. altfrz. coevre (nfrz. cuivre =
*copreuin): cat. couvre; span ptg. cohre. Vgl.
Grober, ALL I 552. — coprf rosa = ital. cnppa-
roan, Vitriol, frz. couperose, span. ptg. capnrrosa.
Vgl. Dz 108 copparosa.
2168) copula, -am/".. Band; ital. copula, eopola,
cop/lid npajo", archaisch cohola. gobola, cobbola,
montal. giibhia „coppia di muli", venez. cubia
„pariglia di cavalli", vgl. Canello, AG III 358, fiber
sonstige dialektische (iestaltungen des Wortes vgl.
Gaix, St. 79 u. 352, Flechia, AG II 6 u. 338 Z. 15
v. u.; prov. cobla, Paar; frz. couple, Paar, dazu
das Dcniin. couplet, Verspaar. Vgl. Dz 108 coppia;
Grober, ALL I 551 ; s. auch oben *clopa.
2169) [*coquastro, -onem hi.. Koch, = prov.
cogiia.stro-", vgl. Dz 557 cuire (frz. cuistre kann
nicht hierher srehoren).]
eoqnInS s. *coclDa.
221
2170) cOr, cSrdls
2192) cSrnO + germ, hard
222
coquinarius s. *cocIiiariSs.
coquiiio, -are s. *cocTiio.
coquo, -ere s. *c6co.
coquus s. *cocus.
2170) cor, cordis n. (vgl. gr. xu^diu), Herz;
ital. cuore; itr. kor, koi; koer etc., vgl. Gartner
§ 200; prov. cor-s ; frz. ca:ur (damit zusammen-
gesetzt nach Scheler im Diet. p. 129 courhatu =
cor -{■ hattutiin, bosser setzt man aber wohl co«)' =
court = curt urn an): altspan. cucr (dat'iir ist
eingetreten corazon, gteichsam *corationeiii ; ptg. i
coragdo, vgl. Dz 441 corazon; Cornu, R IX 129, \
ist geneigt, corazon v. curation-em abzuleiten, doch [
ist das, was or voibringt, nicht eben iiberzeugend).
2171) *c6raticum n. (v. cor), Herzbaftigkeit,
Mut; ital. coragyio; prov. coratfie-s; frz. courage;
span, coriije; ptg. corainm. Vgl. Dz 108 coragyio. '
[*c6ratio, -oneiii s. cor.J
2172) *coralTs, e (v. cor), herzlich, = prov.
coral-n.
2173) coralliiiiu ii. (gr. xoyd/./.tov) u. corallum ».,
Koralle; ital. corallo; frz. corail; span. ptg. tvral.
2174) [corax, coracem m. (gr. xopa^), Eabe;
Cibac p. 56 bait fiir moglicb, dais rum. cinard,
scbwarze Kiahe, auf corax ziiriickgebe, falls es
nicht etwa ein mit lat. crocire zusammenbangendos
Onomatopoicton sei.] J
2175) corbicula, -aui /'. (Demin. von corbis), \
Korbchen (Pallad. 3, 10, 6), = frz. corheille; ptg. ■
corbellia, vgl. Dz 553 .'. v.
2176) corbis, -em m. u.f.. Korb; ital.torfca; rum.
corfd; (prov. Demin. gorbel); (frz. corbeille, ptg. i
corbelha ; dem Span, fehlt das Wort, es braucht !
dafiir cunastro, canasta == gr. ydvaazQov, s. oben :
eauistrum).
2177) corbita, -am f. (v. corbis), langsam fahren-
des Transport- oiler Lastsehiff, Korvctte (z. B. Cic. |
ad Att. 16, 6, 1); frz. ivrrette; span, corbeta;
ptg. corveta. Vgl. Dz 108 corbeta. \
2178) *c6rbus u. corvtis, -uin in., Rabe; ital.
corbo u. corvo; rum. corb; rtr core: altprov.
corb, davon das Demin. corbels; (frz. corbeau =
* corbel I lis); ca?t. corb: span, cuervo ; ptg. corro.'
Vgl. Grober, ALL I 552.
corda s chorda. j
2179) cordatus, a, um (v. cor), sinnig, verstandig;
span, cuerdo (aus curdado gekiirzt); ptg. cordo.l
Vgl. Dz 443 cuerdo.
2180) cordoliiim n. (v. cor + St. dol-, wovon
dolor), Herzeleid I Plant. Cist. 1, 1, 67); ital. coc-
doglio ; rtr. corduli; prov. cordolh-s; span cordojo.
Vgl. Dz 108 cordoglio. Vgl. Bucheler, Ehein. Mus.
XXXVII 517.
2181) '^'cordilbautts , a, um (v. Corduba), aus
Corduba (Cordova) kommend; ital. cordocano,'
Bockleder, Corduanleder, davon cordocaniere, Cor-
duanmacher, auch Scbubmacher (fiir letzteren Be-
griff ist calzolajo = *calceariu.i das gewohnliehe
Wort); prov. cordoan-s ; frz. cordouan, davon {cor-
doannier) cordonnier, Scbubmacher, vgl. Pal's, RF
III 486 Mitte; span, cordoban („Schulunacher"
heifst span, zapatero, ptg. sapateiro = frz.
sabotier, Holzsehuhmacher, abgeleitet von span.
zapato, -a, Schuh, ptg. sapata, capato, prov.
sabato, frz. sabot, saDute, eino Wortsippe duukeln
Ursprunges ; Scheler im Diet, unter savate ist geneigt,
sie auf den germ, stap-, sap-, wovon stapfen in
Fussstapfe u. dgl. zuriickzufiibren, s unten sapa-;
Dz 674 sabot stellt keine Ableituug auf; vielleicht
fiihrt folgendes auf eine richtige Spur; ital. zappare ;
bodeutet nhacken", aber auch „mit dem Fufso
stampfen" u. geht zuriick auf ein lat. snppa, vgl.
Riinscb, Z I 420, u. G. Paris, R VI 628, dieses
sappa nun, dossen Grundbedeutung etwa .jStampfe"
gewesen sein mag, kann recht fiiglich zur .•Vbleitung
von Worten gedicnt haben , wolche Scbubc, also
gleichsam kloine Stampfwerkzeuge, bezeichnen. Sonst
liefse sich no(di an ein *snpi)us (= prov. altfrz.
sap), das mutmafsliclie Stanimwort zu sappinus,
Tanne, denken , zapato etc. wiirde dann, wie frz.
sabot, eigcntlicb einen Holzschuh bedeuten).
2182) corTaceiis, a, um (v. corium), ledern; ital.
corazza ..specie di usbergo, che in origino sara
stato di cuojo", vgl. Canello, AG III 3(8, s-cur-
raccio ..'giembiule" , vgl Caix, St. 551; prov.
coirassa; frz cuirasse; span, coraza. Vgl. Dz 108
corazza.
coriiimeu s. coriiim.
2183) coriaudriim n. (gr. xoQtarrov), Coriander
(Coriandrum sativum L.); span, cnlantro, Coriander;
ptg. cni-ntro, vgl. Dz 443 s. v.; Ascoli, AG VII 143.
(*c6rieiis s. crodi.]
2184) *c6risco, -are I v. coruscus, iiber i statt
H in dor spiiten Latinitat s. Riinscb, .labrb. XIV
177), blitzen, = ptg. coriscar, blitzen. Vgl. Dz 442
coriscar.
2185) *c6riscus, -um ni. (vgl. Ronsch , Jahrb.
XIV 178), Blitz, = ptg. corisco. Vgl. Dz 442
coriscar.
2186) coriiim n. {gr. xoptov), Leder; ital. cuojo
(vielleicht ist quoglio dasselbe Wort, vgl. Canello,
AG III 302 Z. 14 V. ob.); (rtr. kurdm = *cor{i)atnen,
vgl. Gartner §68); prov. coirs; frz. cuir: span.
cuero: ptg. coiro, couro.
2187) gr. xoQftoq, Klotz, davon vielleiclit span.
corma, Fulsklotz, vgl. Dz 442 *. i).
2188) ['cormus, -um (?) = frz. corme, Spier-
ling (davon corniier, Spierlingsbaum) ; ptg. corme,
Spierlingsbaura. Vgl. Dz 553 s v.]
2189) corneoliis, a, um (v. comu), hornartig;
ital. corniolo, Kornelkirsche, u. -nbaum (daneben
coriiio u. cornia) u. cornioli, Karneol; (rum. corn,
Koruelkirschenbaum, coarnd , Karneol: frz. eor-
nouille, Kornelkirsche, cornouiller, Kornelkirschen-
baum, cornaline, Karneol; span, cornizola. Kornel-
kirsche, corniso u. coruejo. Kornelkirschenbaum,
cornerina. Karneol; ptg. cornisolo, Kornelkirsche,
corniso, Kornelkirschenbaum , corndina, Karneol).
Vgl. Dz 109 cornio u. coritiola.
corneiis s. corneoliis.
2190) cornic[ii]la, -am /'. (f. cornicula, Demin.
V. comix), Krahe; ital. cornacchia = *cornacala;
rtr. cornaigl; prov. cornelha u. cnrnilha; frz.
conieille; cat. corneja, Cornelia; span, corneja;
(ptg. feblt das Wort, cswird ersetzt darch gralha, -o,
auch span, f/rajo, prov. gralha, altfrz. graille,
nfrz. grolle, rum. graur, ital. gracchia = lat.
grdcHlus. -a [s. d.] , vgl. Dz 170 gracco). Vgl.
Grijber, ALL I 552.
coruix s. corouis.
2191) eoniii »., cornum it., coruiis »»., Horn:
ital. corno; sard, corru; rtr. tscliiern; rum.
corn (bedeutet aufser ^Horn, Geweib" auch „Ecke,
Winkel"); prov.cor»;; frz.coc u.corne; davon Demin.
cornet, Horncben,Dute; cat. corn; span. cuerno,-a :
ptg. corno, -a. Vgl. Grober, ALL VI 383.
2192) cornii + germ, hard = frz. cornard,
Hornertriiger, Hahnrei, vgl. Dz 553 s. v.
coruiim u. corniis, Kornelkirsche u. -nbaum, s.
corueolus.
22.H
ilMHi (•«mm MiiKwc
•J2I-') i-nrtflx
22-1
2I9H^ rornu Musm «oil, iinwnhriioliciiilU-li k<'>i»K-
iloiii itnl. prov. «piiii. ]>!(;. corHiimM.Mi. S)icli|ifoifo,
(tt. ciirnrmiixf t» liriituli' lirp-ii. iIim-Ii liilnt hirli
oiin» nnilprr Alili-itiiiii; iiiclit );i«lirn Vjil. lu loil «. r.|
•Jl'.M) roniQtus, a, uin ^v. ronm), tti-liiimt; itnl.
coniulo; fr/.. <-iii'iim,' «|iitii. oirtiio/o ii. 8. w.
•JliK'i) iH>roll&, -Hill /. ^l^^•mill. v. atroim), Kriinz-
rlu-n; pruv. inii-llii. Kcip'iitati/'. : allfrj!. curiilr.
(iaiii .Ins VI.. cim>trr (audi pri«v. ii. itiil. caroliir(e).
\V'I. Itj; r>3<i ciiro/c ^h. c.Im'ii choraiilo): Kiirstor,
/ VI URI ^ll^^•r mcrst «lie riclitij^' Herloituntr);
Grxlnr. Al.I. I r..VJ.
•2\'M>) [•rordlli'Uiii.'rortilliiliiiiUi'miii.v.'r'oroim),
kli-iiiiT Kniii/.; ilavmi iu>ii|i. iiniiKiilio. an't. ainijilin,
moil. «nil. riiinriTinitji'S Tiu-h iiin ilcii Kopf, \fc\.
FU'ihiii, A(; II 3»7.
2197) forona, -am /'. tgr. ;«»(j(o>7/), Kranz, Krone;
ital. ronmii, Kri>iii>, rniiin. Nudoliihr, vgl. Uz 3(i7
cmua, Canollo, Ali III 323. ii. Ascoli's Anmerkunt;
daoplbst 7.U ilor bolr. Sti'llo; rum. i'miimiki; rtr.
prov. cat. ciirotin : frz. cdhi-oiiiic; span, cormia;
ptg. enroll.
2198) *coruiiarTiis, a, iiiii, znin Krauzo gokorig;
ital. coroiiiirii), Adj., cnroiiajn, cornnurf, Sbst.
„clii fa (•or.iiie", vgl. Canello, AC HI 307.
2199) t'oronis, -idem /'. ((rr. xo(jwyi^), kipiner
Kranz: begrifTlii-li gi'lit liiera\if zuriick, ist aber
durch seltsame VolkscUinolofiio hmtlich mitcornix,
-Icem, Kriibo, in Zusamnionbani; gebracht worden
ital. cornier, KranzWiste am Hauptgosiinse; frz.
corniclie : span, roniisa: ptg. curtiija. Vgl. Dz
109 corniee.
2200) oorono, -are (v. corona), bekranzon, kronen ;
ital. coroiiare u. dem entsprechond in alien iibrigen
roman. Spraolion.
2201) *coronillo, -are [corona) = cat. ciindlar,
haufen, dazu daa Vbsbst. eiiriill, vgl. Parodi, R
XVII 59.
22021 corpus m., Korpcr: ital. corpo = *corpum ;
rtr. crrp: prov. coi-(/)).s, frz. cat. corps (cat. audi
eos, liavon das Vb. cussar, um den Leib giirten, vgl.
Vogel p. 53): span, cuerpo; ptg. corpo. Vgl.
AIX VI 383.
2203) corpus + Deiuinutivsuffix -itto; ital. cor-
petto „una specie di farsetto da portare sopra la
camicia", corsetto (aus frz. coc.*ft, Leibchen, Sehniir-
leibchen), „bnsto, caniiciuola da notte"; vom frz.
corset das Demin. corselet, davon ital. torsalvtto
„il corpo della corazza", vgl. Canello, AG 111 364.
2204) arab. <,^orrali, (.icldbeutcl (Freytag II 490'),
ilavon vielleicbt cat. snrro: span, zurron, Schafer-
tasche: ptg. surriio. Vgl. Dz 501 zurron.
[*corredo, -are s. Stanim red-, vgl. No 754.]
2205J currigia, -am f., Riemen: ital. coregyia;
mm. curi:; (rtr. corregia): prov. correja (mit
off. e): alt frz. corrnie: nfrz. courroie; cat. cor-
retjn; span. ptg. correa. Vgl. Dz 109 corregia;
Grober. ALL I 552. — Von ital. coreggia das
Kompos. scoreggia, Pcitsclie, davon wieder scoreg-
giatu, Peitscbenbicb (frz. ecoiirgee. Karbatscbe, das
aber auch = excoriata sein kann. vgl. Dz 289 scuriada).
2206) corrigo, re.\i, rectiim, rigere, bericlitigen,
bessem; ital. corgcre in den Kompositis acciirgo,
corsi, corto, corgere. refl. Vb., sich selbst bericli-
tigen , sicli klar wenleii iiber eine Sache , etwas
gewahr werden , bemerken, iind: scorgo, scorsi,
scorto, scorgere (= e.v-corrigere], etwas in Ordnung
bringen, einen Zng ordnen u. leiten, geleiten; davon
das Intens. itnl. scnrtare, geleiten, span, escoltar,
dazu das Vbsbsttv. ital. scnrta, Begleitung, Be-
deikuug: (frz, rsrortf^, H\u\n. encolta. Vgl. Dz 300
.iiorgrre. - Cornu, K X 78, siilzl audi altspan.
fsriirrir „acompan»r a algiino ipui va <li< viajo
salieiido con el li dcKpcdirlc" ^ *ejei)rrigerr an;
Dit'z iUieiigreir liatle das Verbum als auf ciTHcniv
ziirilckgdioiid Imtraditct, luid diem» Ablcitung ist
niindcstons fiir das niMiKjian. esnirrir durrhaus
beizulidialten. Dagcgen bat Curnii gcwifs das Ricbtigo
gi'tri'lVen . wonii er a. a. O. span, rsmrrecho von
*r.rriirrii lit>t berli'iti't.
22071 [*c6rrogrtlili, -uiii /'. (v. rorrogtire), Auf-
gebot, vidlt'ii'lit I rz. cinrn', Krolindiuiist (mjfiirc
•=• frz. roiivrr, so wenigstens nadi gowolinlicbur
Annalinu', inlerrogore --- enierre.r, ubenso ciirrogata
•^ corrt'r). Vgl. Dz 564 corvee.]
corroso, -are s. oorrosiis
2208i corrosils, a, uiii i I'art. V. P. \. corrodere),
ringsum lirnugt: ])riiv. cms, Hiihle, Grubt ; (frz.
creii.r. -sc, bold?, dazu das Vb. rreiiser. aushiihlun).
Vgl. Dz 550 creii.r; G. Paris, R X 47, u. I'orstur,
Z VI 109, baben mit Rocdit bemcrkt, dafs frz.
creux, woil altfrz. crues, nicht = corrosus soiu kiinno,
sondern auf cin bis jotzt nicht nachgewiesonos
c[(iJio»i(.s zuriickfiihro.
2209) ♦coiTutiilo, -are (v. rolulns), ziisaninion-
rollen, drobon, sdiiitteln, erschiittern, infolgo der
Erscbiitterung stiirzen; ital. croltitre, dazu das
Sbst. crollo „srotimento, rovina", crocchin „cercolo
di personc", vgl Canello, AG III 406, und Caix,
St. 89 (wo niidi eine ganzo Reihu auf rotiilare und
corriitidare zuriickgdiender Wciito angefiibrt ist, bei
nianciien freilirh diirfto die Zugehurigkeit zwoifel-
haft seiu), vgl. auch Flochia, AG II 338 oben;
prov. croll'ir; altfrz. crodkr; nfrz. crouhr, davon
KonipoR. s'ecroider .cat. crotlar. Vgl. Dz 1 13 crollar;
Grober, ALL I 552, vgl. auch AG I 69.
2210) [*corruptio, -are (v. corruiUns, Part. P.
P. V. corruiiiperei, eigcntlii-h verderben, ruinioron,
dann in Bezug auf die Gcmutsstimmung jem. die
Laune verderben, ihu argern, daher endlich zornig
werden, ziirnen (der Bedeutungswandel ist indessen
durehaus noch nicht hinlanglidi klargelegt) ; itaL
corriKciare (aus dem Frz. entlelint), dazu ilas Vbsbst.
corriiccio: prov. corrossar, dazu das Vbsbst. car-
rot-:: altfrz. corrossier, dazu dasVbsbst. courroMXj-
nfrz. eourroiicer, dazu das Vbsbst. cokjthmx. Vgl.
Dz 109 corriiccio u. dazu Schelor im Anhang 721
(Dz leitete <lie Wortsippe von cholera ab, was von
Scheler berichtigt worden ist: altfrz. corine, Groll,
diirlte aber allerdings «= *cholerina sein) ; G. Paris,
R I 309 (Anrn. zu S. Leger 18"); Grober, ALL
I 55'J.]
2211) [*corruptus ud. -um (substantiviertes Part.
P. P. V. corrutiqierc), Verderbung, Butrubiiis: ital.
corrotto, Trauer, Wehklagen; altprov. altfrz.
corrot; alt span, corroto, Kasteiung. Vgl. Grober,
ALL I 553.] _
*cors u. cortTco, -are s. cobors.
2212) cortex, -ticem »;. u. /'., Rinde; sard.
corteiihe; rum. cortece; span, corche, Sandale,
Schuh von Korkholz (auch alcorqiie genamit, welches
Wort zugleich ptg. ist), nur mittelbar aus cnrticem :
corclui, Korkholz, corcha, Gefiifs aus Kork. Vgl.
Dz 418 atcorque u. 442 corcho. — In der allge-
raeinen Bedeutung ,, Rinde" ist cortex durch *scnrtea
(von scortiim), ledeni, Leder, verdriingt worden :
it a,], scorzn, dazu das Vb. scorzare; rum. scoarfd
(dazu das Vb. adescor(d); rtr. scorza. davon das
Vb. scorzar; prov. escorsa, dazu das Vb. escorsar;
frz. ecoree, dazu das Vb. ecorcer, schalen (danebon
225
2218) ciirliceiis
22H4) orap-. c.raf-. «rap-. gnif(n-
22ti
ecorcher] ; it&l. scortieare, pr o v. escof^ar. (span,
ptg. eccorvhar) =^*e.veorticare, abhiiuten, schinden).
Vgl. Dz 288 scorzii (wo bemorkt ist: ..Aufh Ent-
stehung von scoria u. scor-are aus cortex niit vor-
gefiigtem >• ist gedenkbar", was niclit gebilligt
werdoii kann) ; Grober, ALL II 280 oben.
2213) corticeus, a, uni (von cortex), aus Rinde
oder Kork; itaL corteccia, Rinde; span, corlezn :
ptg. cortifa. VgL Dz 109 corteccia: Grober, ALL
VI 383.
2214) cortlna, -am /'. (iiacli Marx *•. i: cbrtina:
iiacli Bergk, Beitr. 1, 118 Anm. 3 entstanden aus
convortina. covnrtina\, rundes Gefitls, Kessel. kossel-
formiger Dreifufs, Rundung, Kreis, Vorhang (in
letzteier Bedtg. z. B. Isid. 19, 26, 9; Vulg. Exod.
26, 1); itaL ctirtina, Vorhang; rum. cortiiid :
prov. cortina : a'.tfrz. curtine: nfrz. coiirtine:
cat. span. ptg. cortina. VgL Dz 109 corti/ia (das
Wort wird auf cars = cohors zuriickgefUhrt, soil
also cigentlic-h ,.Hofchen" bedeutet haben, wogegen
die roman. Bedtg. streitet); Storm, R V 176 (St.
will das Wort auf gr. xv^rog zuriickfiihren, erwiihnt
aber, dafs Bugge ein *cnvortina voni umbr. covortiis,
courtus als Grnndwort ansetze. Scheler im Anhang
zu Dz 721 wiederholt Storm's u. Bugge's Ansichten,
von denen die letztere iibrigens sehr wohl mit der-
jenigen Bergk's sich vereinigen lafst) ; Grober, ALL
I 553 (setzt vdrtithi als Grundwort an, ohne sich
weiter Tiber das Wort auszuspreehen) ; Marchesini,
Studj di fil. rom. n 1 (M., sich auf das venez.
coUriiia berufend, erklart cortina als Derain. von
coltre = *ci(icta f. ciilcita [vgl. Dz 104 coltrice],
als parallelen Fall betrachtet er citscino aus *ciil-
ticiniim = *ciilcitiinini.. Die letztere Ableitung mag
man zugebeu, aber darait ist fiir cortina noc-h uichts
bewiesen). Das Richtige durfto sein ein Grundwort
cortina = cocortina (v. convortere = convertere),
eigentl. die Windung, das Gewnndene, ein auf- oder
zuriiekroUbares Zeug, Vorhang, anzusetzen, welches
von dera (vermutlich mit xv^rog zusamnienhangen-
den) cortina, Kessel etc., nichts zu schaffen hatte.
coruscus s coriscus.
2215) [*corncea, *c6rTieia, -am f. (v. corvtis),
vielleicht = ital. corhezza (davou Demin. cor-
bezzola, -o), Meerkirsche; Anlafs zur Ableitung des
Naniens von corvns konnte die Farbo sein. Vgl.
Flechia, AG II 339 unten.]
corvtis s. eorbus.
2216) corTiis (eorbus) marluus, corrus mara-
ticiis, Seerabe, ^prov. corjj-s mari-s: altfrz.cor-
maraije, cormorage ; nfrz. cormoran : cat. corlnnari:
ptg. corvomarinho. Dz 553 cormoran erblickte
in dem Worte das bret. mor (Meer) + bran (Rabe)
mit vorgesetztem corb = corous, also ein Doppel-
kompositum m der Art wie loup-garuu, vgl. auch
Darmesteter, M. c. p. 238; Scheler im Anhang zu
Dz 789; frz. cormoran diirfte sich aber einfaeh aus
c. mar inns od. maratictis durch Annahme von Suffix-
vertauschung erklaren lassen.
2217) corjius, *coljTns, -urn /". (gi-. xoijvi.og),
Haselstaude; ital. corilo; frz. coudre; (span. u.
ptg. fehlt das Wort, es steht dafiir avdlano, avel-
leiro, wohl aus *arbellus fiir arborellus von arbor
abzuleiten, vgl. jedoch No 21).
2218) corytus, -um m. (gr. ytojjiro?), Kocher;
span, (joldre, Kocher; ptg. coldrc. Vgl. Dz 456
(joldre; C. Michaelis, Jahrb. XIII 213 ff.
2219) coryza, -am /'. (xoQvta), Schnupfen, =
ital. corizza.
2220) cos, cotem /., Wetzstein; ital. cote; rum.
Kortin^, lat.-rom. Worterbuuh
cute; prov. cot-z (neuprov. codon); frz. queux; cat.
Dera. codol = cotidiis; (span. ptg. piedra, bezw.
pedra de anwlar). Vgl. Dz 662 qin-ux 1.
2221) [bask, cosklia, Stols des Widd.T.^, ist nach
Dz 443 cuesco vielleicht tlas Grundwort (?) zu
span, ci/esco, Obstkcru, coscorron, Boule am Kopf,
ptg. cosco, davon coscorrdo mit denselben Be-
deutungon wie im Spanischen. tjber den mehr als
seltsamen Bedoutungswcchsel spricht sich D/, uicht
aus. Die ganze, von Dz iibrigens auch nur frage-
weise vorgebrachte Ableitung darf man ruhig fiir
undenkbar erkliiren, eine andere freilich bietet sich
nicht dar.]
2222) "cossaiius, -um m. (v. co.wHi), Wurm, =
span. ptg. iiusano, davon das Vb. f/usanear, wie
Wiirmer scharenweise kriechen, wimmeln, vgl. Dz 457
(juaano u. 587 fourmiUer.
2223) *c6sso, -onem m. (f. cossus), eine Art
Larve unter der Rinde der Baurao, = frz. cosson,
Kornwurm, vgl. Dz 554 6. t'.; Grober, ALL I 553.
2224) cossus, -um m. (wegen der Bedeutung s.
*cosso); rti". cons. Engerling. Vgl. Dz 554 cosson;
Grober, ALL I 553.
2225) eostti, -am /'., Rippe, Seite (im Roman, auch
„Kiiste"); ital. costa, davon die Demin. costola,
costolina, Rippchen, costerella, Rippchen, kleiner
Hiigol, u. das Vb. ac-costare, nahern; rum. coasta;
prov. costa, Seite, auch Prap. nahebei; frz. cote,
davon die Derain. (coteait) coteau, Abhang, cotektte,
Rippenstiickchen, u. das Vb. accoster, nahe kommen;
altfrz. encoste, neben; span, cuesta; ptg. costa.
Vgl. Dz 110 costa; Grober, ALL VI 383.
2226) costiitiis, a, am (v. costa), mit Rippen
versehen (Varr. r. r. 2, 5, 8); davon ital. costuto,
Seite; frz. cote; span, costado. Vgl. Dz 110 costa.
*eostumeu s. co[n]s[ueJtumen.
cotoueiis s. cydouius.
2227) gr. XOTTO? wird von Baist, Z V 561, mit
span, cotovia vergliehen. S. oben codioc'h.
2228) cotulus, -um m. (v. cos), kleiner Wetz-
stein; sard, eoduhi (lucch. cbtano, mail, coden);
prov. cat. codol, barter Stein. Vgl. Dz 550 cddoZ :
Caix, St. 296.
2229) eotumix, -nieem f., Wachtel (in dieser
Bedtg. ital. quaglia, prov. calha, frz. c[o]aille,
altspan. cortW((i = ahd. quatala?), Rebhuhn; ital.
co(oc»ice; ru m.j)o(«r«(c, mannlichesRebhuhn ; pr 0 V.
codornitz, Wachtel; span. ptg. codorniz, WachteL
2230) engl. country -dance = frz. contrerfawse,
vgl. Fafs, RF UI 504.
*coTa s cavtis.
2231) coxa, -am /., Htifte, Schenkel; ital. coscia,
Hiifte, u. coscio „la coscia dell' animale, preparata
per venders o cuocere", vgl. Canello, AG III 404;
rum. coapsd ; prov. cueissa; frz. cuisse, davon
cidssot, Schlagel des Wildprets; span, cuja, vgL
Baist, Z V 243 u. Meyer, Neutr. p. 154; ptg. coxa.
Durch coxa ist eras ganz verdrangt worden. Vgl.
Dz 110 coscia; Grober, ALL VI 383.
2232) *coxns, a, um, hinkend (das Vorhanden-
sein des Wortes im Lat. ist aus coxo, -owm,
hinkend, u. coxigare. hinken, zu erschliefsen, siehe
Georges unter diesenWorten) ; cat. coix; span, cojo;
ptg.co.ro. Vgl. Dz 110 cosc/a. Grober, ALL I 555.
2233) crabro, -onem m., Hornisse; ital. cala-
brone, scalabrone, vgl. Dz 361 s. v.; vgl. Flechia,
Misc. 201.
crama s. chrisma.
2234) Stamm crap-, craf-, grap-, graf(f)-, sowohl
im Keltischen als auch im Germanischen in zahl-
027
■J-JSftl rrftH
J2W1 rri>llii
22H
n-irhiMi Alilcitiinp-n »ioli bokiintleiul, iIormmi liriiml-
IxiitMitunt;, woiin vorlml niifpfufsl, ii(<iii iiiiirK „i>lwni<
init i'>'krtimniti>nKiiiKi<ni fiissi'ii"; iiiif ilii-Hcni Staiiinu'
' ' ■ lir inlilri'iolii', vi<riiititlii-li kowhIiI iliiriOi
~ niicli iluri-h (.'rriii.iniKrlicn KinllurH
>'i»', roiimiiinrliii Worlfiimilio. licri-ti
>\:. It!-,t,. \ crtn'tor si'in ilnrfton : itnl. ijrnlfHt,
ll.ik.ii. Kralli'. (/rii//iiiir, kiiitxfti, ii(/(/iii//(iir. |>iii'ki<n,
.;r,i(.;..iiY, jmrki'ii , >/rii;>f>ii , <l»s AiiiMirkfii. ilic
Kl.iinm.r, (/niji/in («Iit liiik('nri>riiiii;t-, k'"''''"""" «'i'
1'iii kriiiiiiiiiT Kiii|.'<'r piukonili') 'rniiilxiikaniiii , dir
TrMiilx', ilatii cliis |)i<iiiiii. 7rii/>/iii/ii ; priiv. (/cd/iii-.»,
Il:ik<'ii. Knill(>, ijrap-s, liulilo IIiiikI; fr/. (norm.
i;r.i;./.. r, |iic. aiiriiftrr, piirkvii), <;r(i/i/>c (iiUfr/, cnipr),
'rrniilH'iikiiiiiin , Triiiili»', tuiniff {-' ulul. *hrai>l'ii
oilor Ini/i/o?!, Kliiimnor, ((i(/rii/''''. pin'kt'ii), (/(•(lyjyiid,
Ankor: s jui n. <i(/iirc(i/(ir. ritgnvrufnr, niicki<ii,«;ni/»i,
KinmiiuT, i/id/MiH . (irofsn fisorno k.riiiii|i(<; pt^-
(;riiin;«i. liiikeiiriirmif:i'KWcrkztMi);, fiinmiiii. KliuiiDier.
Vpl 1)/. 171 qiait'w umt 172 tiro)>i>i': Th. p. (54;
Ma.ki-l p. 113."
2235) rriiM, morgon: sicil. crni; altspan. ecu»;
sonst ist ilii'8 Adv. iiliorall (lurch |f/i? -|-] mane or-
setzt wurilrn (ital. (/mikiiii, linnuini); nun. mMair.-
prov. iliina; fr?,. ileiiiuiti (davon leiitlriiitiin = tile
ill lie miiiie. dor naflifi)lf;t>ndi> Tajf) ; cat. deind:
span. iHdriiiim (I'it^ontl. Sb.st.): ptg. de nianhii, -iia).
Vgl 1)7. ?02 IIMW«.
2236) ;*orass[ija, -am /. (v. mi.-.sM.s), Fntt; ital.
;/r<i.vfi(i, (;iii.v>(i „untiime, sufrna, o ora i coniestibili
in gonore'', vgl. Caiu-llo. .\(j 111 370; Uz 377 i/rascia
sotzto das Wort in ilor Hodtg. „Fi'tt, Sclinialz" deui
frz. flniisse gloich , in dor Bedtg. „Lobon8mittel"
aber woUto or es von gr. uyoQuaia abloitcn : Caix,
St. 38, stoUte firanea = frz. (iian'ie als Urnndwort
auf; frz. r/riii.s.vc.- span, f/nrsd. Wiobse ; ptg graixa,
graxn. Sonst wird dor Bcgriff dnrch ce.ra (s. d.)
auBgcdriickt. Vgl. C. Sliobaelis, Misc. 122 Anm. l.j
2237) criissiis, a, um, fott; ital. crasso ,,grosso-
lano, matoi ialo", graano „pingiic", vgl. Canello,
AG III 370; rum. rtr. yras; prov. yrais; frz.
gra.i. firaxfe : cat. grits; span, grnao; ptg. i/raxo.
Vgl i)z 172 grasso; Griiber, ALL 11 440, S. auch
*erassia.
22:^8) :*cratalis (v. cratiis fiir critter), Misch-
gefiifs. Sibiissol ; ist das vermutlicbc Stammwort zn
prov. griiziil; altfrz. grasiil, graal, yrcal ; i\i-
cat..(/res'i/-.s; altspan. jrrin/; ptg. jjivi/. Das Wort
bczoii-hnot bckanntlicb das wiinderbare Gofiifs, welches
dor Holland bcim Abendmahle brauchte etc. Vgl.
Dz 601 graal, wo auch andere Ableituugen erwahnt
n. ziiriiokgpwipson werden.]
2239) cratella, -am /". (Demin. v. crates), eino
kleine FKohte, ein kleiner Rost (im Schriftlatoin
findot sich das Wort nur bci dein Auct. de idiom,
p. 381 a, 33 K., s. Georges s. v., in der Bedtg. „ein
holzorner Paoksattel"); ital. gratcllii, graddia, ge-
flochtones Gitter, u. grclola = *craHda, Stabchen
eincs Kaflgs (<■ fiir a «lurch Einflufs des ahd. crettdi,
Korbchen), vgl. Dz 377 s. v.; Canello, AG III 315;
rum. grade. PI. gradele, Gittersicb, Kute.
2240) craticula, -am /'. (Demin. v. craUs), kleincs
Flechlwork, kleiner Rost: sard, cardija; (prov.
grdli), grdho, grelli), Rost); a\tiTZ. graille, graille,
auch Mask, grad, grd, dazu das Vb. griiaitlier,
griielUr etc., rosten ; nfrz. grille, Rost, dazu das Vb.
griller,: cat. graella, grdio; span. griUos {?), Fufs-
schelleu; ptg. grelhas, Rost, dazu das Vb. «/reftar,
rosten. Vgl. Dz 172 qrata; Griiber, ALL II 440.
2241) cratis, -em /., Flecbtwerk, Geflecht; ital.
rjiiifrt, Gittor; mm. i/i'n/iV, llurdu, PI, i/riidi, gral-
rru. Rout: rtr, iind, F|cm'Ii(o; op an, ijradu; pig,
grade. Vgl, \)t 172 grata: (inibor, AM, II 440,
- .1 (iriinni woUlo allfr/,, re, Sohoilorbuiifiii, voii
rratis iibloitou, oh int dioH abor ontNohioiloii abzu-
lohiion: D/. Uliii it, r. stollto rrtr ,,Notz" aU (irunil-
worl aiif, Kiirntor, 7. 1 561, ratis .,Flol'»", Buist,
W I 445, mild, ra: ,,Schoitorliaufon", woloho» oiii
itltori's I'll/ viiniUHHotto, llarlKoh liatto noIioii lango
vor ItaisI obonfalls an oin abil. Worl, nandich hrrn.
re, (>riiinort, 'A II 311. Dio WahrKchoinlichkoit Hpriilil
dnri'haiin fiir KiirKlor'H .\nnalmu'.
2242> kolt, Staium | craiio- 1, iT6r-, kogolfurniigcr
Haufo (Vgl. kyiiir. eiiig ..lippus. tiinmlun", corn,
criic ,,a hillock, a mound, a barrow", brot, l.rugrll
i.inoncoau, tas", ir, cruac „u rick, a heap", giil.
eniueli „« stack of hay", h. Th, 96); auf dii'scn
Stamm gohon viollciclit zui'iick prov, CVhm, Name
einos Kiosolfoliles boi Aries, craue, stcinig. unfrucbt-
bar, Vgl, Dz 656 Critu.
2243) crf'iitOr, -oreiii m. (v. creare), Scbiipfor; in
volksliimlichor Form nur prov. c. r. crcaire, c. o.
creador, altfrz. r. r ereere-K, crier re-.s, c, o, crea-
tour; sonst nur als halbgol. Wort,
2244) crii'iitiis, a, uiii (Part, P. P, v. creare),
erschafloii: span. ptg. eriadii. Dieitor (iibcr den
Bodeutungswaudol vgl. cn-o, -ftre). Vgl. Dz 443«. r.
2245) •«•redi'iilla, -am /. (v. credere), Glaube;
ital. credeiua: ruin. credhi{a, Treue; prov, ere-
dciisa. creeeiisa, Glaubo, Trciio: frz. creance, Glaube,
Glaubhaftigkeit, crayince, Trouo; cat. crezensa ;
s])au. creincia: ptg. crcni;a.
2246) *credeiitIarTiis, a, um m. (v, credere),
Vertraiionsmann; ital, credeniiere, Aufsohor iiber
Tafclgeschirr: rum. crediii(ar, credincer: frz, ere-
(if Hcicc, Spei.senicistor, creaneier, Gliiubigur; span,
credencierti, Spcisomeister (credencia, Schenktisch);
ptg. credeiiciiiriii.
2247) *credeiito, -lire (v. crederi), vorsichorn,
biirgen; altfrz. ereauter, greanter, grantor, dazu
das Sbst. creavt, Biii'g.schaft. Vgl. Dz 556 creanter.
2248) creditum »i. (Part. P. P.), das loihweise
Anvertraute, das Darlehen: ital. credito; frz.
credit etc.
2i49) credo, dldl, ditum, derc, vertrauon,
glauben; ital. cndo credctti crediito credere; rum.
cred cresiii crezitt crede; rtr. Prs. cm, Pt. cret,
Inf. crer, vgl. Gartner § 148 u. 154; prov. crei
crezci creziit creire u. crezer; frz. (crei) croi crun
{creti) cru {creire) croire; altcat. creire; noucat.
crech cregui cregut creurer; span, creer (schw.
.Vb.); ptg. crer (Prs. creio). ■
*creiiiti 11. *crema s. clirlsma.
2250) cremia /</, n (v. cremo), Reisholz; ital.
qregna ,,fa8cio di biade secche, unione di covoni".
vgl. Caix, St, 347.
2251) cremo, -are, verbrcnnen: prov. cremar;
span, queiiiar; ptg. queimar (der Vcrlust des r
erklart sich vielleicht aus Anglcichung an die auf
lat. calere, calescere zuriickgehenden Verba). Vgl,
Dz 479 qiiemar,
2252) crena, -am /,, Kerbe (Gloss. .,cronae
Y'/.vipidii", bei Plin. N. H. 11, 180 jetzt nach Hdss.
rem.s); ital. crena, davon incrinursi „fendersi,
screpolarsi", vgl. Caix, St. 361; rtr. crenna: it/..
cran (= *crenum. doch ware dann crein croin die
zu erwartcnde Bildung, es findet sich auch wirklich
belg. crein in der Bedtg. „Auskeilung", s. Sachs
s. v.), davon abgeleitct {camel) creneau, Zinne,
crener, creneler , kerben; Baist, Z VII 116, will
229
2253) (!rgo
2272) nristatfis
230
auch eclanehe, Vorderblatt, u. eclancher, ecranclier.
Palten aus dem Tiiclip strciclicn. auf crena, bezw.
auf 'excrenicare zuriickfuhren ; span, ahgeleitet
von crena ist wnhl carnero, das jsfleiohsatn cinge-
kerbte, vcrschnittene Tier, der Hammcl ; Deinin. zu
crena diirfte crencha (auch ptg. crencha, cat.
clenxa), Scheitel. sein, so dafs es also = *creniciila
u. nicht, wie Cabrera, annahm = crinicidus ware;
ptg. cretia, abgeleitet carneirn, Hammel. Vgl. Dz
555 cran. 437 carnero u. 443 crencha; Grober,
ALL I 555: Mussafia, Beitr. 103.
2253) creo, -are, scbaffeii; ital. create, dazu
das Vbsbst. cria , .ultimo nato di una covata"' (vgl.
lad. cria ..fanciuUetto", span, cria „covata o piccolo
nato", port, cria de e(/na ..puledro"), vgl. Caii,
St. 300: prov. crear, criar: frz. creer; cat.cn'ar;
span. ptg. criar (bedeutet auch ..erziehen", daher
Part. P. P. criado, der Aufgezogene, der zuni Hause
Gehorige. der Diener, wenn man nicht vorzieht den
Bedeutuugswandel „Geschafrener, Ge^chopf. Jlensch.
Mann, Diener'' anzunehuien. Eine ahnliche Be-
deutiingsentwickelung liegt vor, wenn altn. fddd,
emahrt, auferzogen, im altfrz. fc {phe) die Be-
deutung „Knecht" angeiionimen hat, vgl. Dz 582 fe).
2254) ags. cre6pan, krieohen; hierauf, bezw. auf
das entspr. Verbuin einer andern germ. Mundart
scheint zuriickzugehen prov. crapantz, grapaul-z.
Krote: frz. crapaiid : cat. (fripmi. Vgl. Dz 555
crapatid. C. Michaelis, St. 53 Anm. 2, vermutet,
dafs diese Worte nebst span, yalapayo, Schildkrote,
neucat. calnpat (== span, calapatillo, eine Art
Wurni. der dem Getrcide u. den Friichten schadet)
weder mit ags. creopan noch mit lat. crepare etwas
zu thun haben, sondern auf einen idg. Stamm grb
zuriickgehen. Aber romanische Worte diirfen nicht
unmittelbar aus idg. Stammen abgeleitet, sondern
ihr Ursprung mufs in einer der Grundsprachen des
ronian. Wortschatzes gesucht werden. — Moglicher-
weise geht crapniid mit seiner Sippe auf germ.
*krappa, packen, greifen (vgl. Mackel 56; zuriick,
so dafs die Krote als das Tier aufgcfafst wiirde,
welches sich mittelst des Schleimes, den es abson-
dert, an einera Gegenstande festklammert, fcstklebt.
2255) 'crepanto, -are (von crepare), nieder-
schmettem; prov. crebantar : altfrz. cravanter :
span. ptg. quebrantar, brechen. Vgl. Dz 112
crebantar.
2256) crepatura, -am (v. crepare), Rifs, Spalte;
ital. crepatura : mm. crepatura; prov. crebadura;
(frz. crera«.se); cat. crebadura: span. ptg. 5««-
hradura.
2257) crepito, -are (v. crepare), Gerausch machen,
platzen ; ital. crepitare, crettare, sich spalten, vgl.
Canello, AG 111329; Cai.\. St. 299; s^an. grietar,
sich spalten, davon das Vl)sbst. lyriein. Spalte: ptg.
gretar, dazu das Vb.sbst. greta. Vgl. Dz 456 grietar.
2258) crepitus, -um m. (v. crepare), Gerausch,
Platzen: ital. crepito ..scoppiettio", cretto „fendi-
tura, .screpolatura", vgl. Canello, AG HI 329.
2259) crepo, puT, pTtum, are, kracben, platzen ;
ital. crepare: rum crep ai at a; prov. crebar :
frz. crercr ; span. ptg. qiiehrar, brechen, davon
das Kompos. requebrar, die Stimrae biegen, Artig-
keiten sagen. dazu das Vbsbst. requiebro, freund-
liche Rede, Liebkosung. Vgl. Dz 112 crepare.
22€0) crepor, -orem i». (v. crepare), das Krachen,
Bersten; ital. crepore, GroU, vgl. Dz 366 s. v.
2261) [*erescTo, -onem f. (v. crescere), Kresse
(„a celeritate crescendi" C. Stephanas) ; ital.
eresciane, d&nehen nasturzio ; neuprov. creissoirn;
frz. cre.'i.ion; cat. crexen; (span, berro, keltischen
Ursprungs [niittelir. biror, corn, beler etc., vgl. Dz
432 berro, Th. 85]: ptg. ntasturfo, mastrufo =
naaturtium, wovon auch span, maslnerzo, sicil.
niastroszii, sard, martiizzit, dancben ascione; ital.
na-itureio, auch das wiihl durch gelehrte Etymologie
verdrehte frz. nasilort, vgl. l)z 221 naxturzio).
Vgl. Dz 112 cresciime : Kluge unter ..Kresse"; K.
will die romanischen Worte aus dem German, [ahd.
chresso, got. *krasja ?] ableiten, wogegen Mackel,
p. 34, das ital. crescione geltend maclit; es wiirde
sich dies jedoch aus *kra^ja hinreichend erklaren.
AUes in allem genommen, diirfte der german. Ur-
sprung wahrscheinlich sein, schon weil ein It. crescio
cine gar seltsame Bildung ware.]
2262) cresco, crevl, crettim, creseere, wachsen ;
ital. cre.icii nrebbi crcciuto creseere; rum. cresc
tii tit crextc; rtr. kri-ser, vgl. Gartner § 84 u. 172;
prov. creis crec u. eric cregut crci.iser; frz. crois
eras cni croitre: cat. crexer; span, crezer (Prs.
crezco): ptg. crescer (schw. Vb.). Vgl. ALL VI 383.
2263) creta, -am /., Kreide; ital. creta; rum.
cridd; prov. greda: frz. {creie, croie). craie, davon
abgeleitet crayon, Kreidestift, dann Bleistift; cat.
span. ptg. greda. Vgl. Dz 555 craie: Grober,
ALL II 440.
2264) cribeUum n. (Demin. v. cribrum), kleines
Sieb; ital. crirello, dazu das Vb. crivellar; prov.
nur das Vb. crivellar ; altcat. nur das Vb. crivelar;
span, garbillo, Sieb von Weidenzweigen, dazu das
Vb. garbillar, sieben, vgl. Dz 454 garbillo; Caii,
St. 106, fuhrt auch altital. garbello und gar-
bellare an.
2265) crlbro, -are (v. cribrum), durchsieben ;
(rum. cjiirHe-sc ii it i); iri.cribler; span. m6ar;
ptg. cricar. S. auch cribellum.
2266) cribrum «., Sieb; sard, chibrii, vgl.
Flechia, Misc. 201: rum. citir; frz. crible; span.
cribo. erihillo, criba; ptg. crien; sonst ist das
Demin. cribellum (s. d.) fiir das Primitiv eingetreten.
Vgl. VV. Meyer, Ntr. p. 133.
2267) crimen «., A^erbrechen; ital. crime; prov.
crim--^: frz. crime; span, crimen; ptg. crime.
(crlnleulus s. crena.)
2268) erlnis, -em m., Haar: ital. crine. Haar
des Menscheu, crino, fiir gewerbliche Zwecke znbe-
reitetes Rofshaar, crina, Scheitel der Berge (hierfur
gewohnlich criniera , vgl. Canello. AG III 402);
prov. cri-s; frz. crin, Rofshaar, davon criniire =
*criniaria, Mahae: span, crine. Rofshaar; ptg.
crina, Rofshaar. In der Anwendung auf mensch-
lichcs Haar >vird crinis im Eom. meist durch capiUi
(s. d.) vertreten.
2269) crInTtus, a, nin (v. crini.s), behaart; ital.
cciHt'io (daneben c;i»!«to); rum. crinit (fehlt b. Ch.);
prov. crinit (daneben crinnt); frz. crena (wegen
i:e vgl G. Paris, R VUI 629); span, crinito
(daneben ci-madw) ; (cat. cn««(); ptg. crmito. Vgl.
Cloetta, R XIV 571.
2270) *crispiis, a, um (fiir crlspiis), kraus; ital.
crespo (v. crispus abgeleitet ist nach Caix, St. 349,
grispignolo ,cicerbita. erba da insalata"); prov.
cresp (mit off. e): altfrz. cresp (mit off. t): nfrz.
crepe, krauses Zeug, Krcpp; cat. cresp; span. ptg.
crc-spn. Vgl. Dz. 556 crepe; Grober, ALL I 555.
2271) crista, -am f., Kamm (der Vogel); ital.
cresta ; rum. creastd; prov. cre^ta; frz. Crete;
cat. span, cresta; ptg. crista. Vgl. ALL VI 384.
2272) cristatus, a, um (v. crista), mit einem
Kamme versehen (von Tieren); ItaL cristato; rum.
^31
.•;:ii t r..:it.', t'ruv.ti.'
■_'J!it)i iTn|ittt
•IM
irtflai lini Rum. «iicli Konvtip' AMi>ituiiK<>ii vmi
. r;.',i. ,.i naiiiiMitl. I'iti Vli. crest» .oiukcrlx'n''), in
i. I, i.liri^'vn Sjirarlii-ii ■•iiti.iiriH'liriul.
JJ7.1 Volkoriiaiiio rruale, Crarate; ilnvoiiitnl.
■ i.rrrr.i. irort/di, Halsliimlv ; frr. criirnlc; span
>'. iM. V^,'l. 1»! II:! rr.ii.i^rt; S<-lu'U>r im Diet. f. I\
*«T04-;it|luni s. crul&lilm.
2274) •crooca, -am /.. Maiivn; pic. croflu*; von
oinom voMiis/iiootZfiuliMi *cror/ic ftind nbj^loitot
crnrhft. Ilaki'lioii. (span, citrchrle, ptg. colchrtc)
u. ciiichii. liaki'iiformi^:, v^;l. Furntor. Z II fctj.
227fit 'rrm-cous, ii. uin (v. criM-cn oil. cnicciim),
liaki'iif-'rini;;; 1 1 a 1. frocrxi, Kriicko; prov. craion ;
altfr/. i-iiicr. crosse; nfr/.. c-rovsr; spun, ciocfi.
Vgl. KiTstiT. /. II 85: Dz 113 n-nccin (stolU 'criiroi
als (.ininilwiirt nuft.
227(31 •cT6p«'o,-arc (v.rroccKiMj.einhakon; altfrz.
crochirr, rrocher (orhalton in acr^rochfr, ilrcrorher)
n. (riicroHci-. «Inron Part. P.) «iirniMr. i.<in)^>liakt.
2277) 'croociim m. (nolil niit crur-s zusaniinoii-
hanironil). Haken: rlr. crirc,- prov. frz. cror, davon
ab);clfit<'t altf rz. rrocH(fiilsrlilichci'OiM(;o8chripbeti).
Vgl. U/ 557 crm- (wo eino lu'Stiniiutc Ablcituii);
nicht jjL'gi'boD, abcr auf altn. krokr u. <1){1. sowio
anf rymr. crihi hinfrewie.sen wird); Forstcr, Z II 85
(hicr ziierst rielitine Behaiulliin;; iKt ganzori roinan.
Wortsippe): Tli. 96 (os ncrdon ansolioinen»! .stjinira-
verwanilto kclt. Worte an^efiihrt, olinr dafs kelt.
Urspriing der ronian. Wortsippo bebaujitct wiirdo);
Mackel 33 (vorncint ^ormanisclien Urspninfj). Zu
frz. croc gebort das Vb. croqiier (cigentl. niit einvni
Hakrn wcgraffen. seliiipll weffncbnien. ranben (jotzt
in iihcrtragonor B'^dtfr. „i'iiii> Zeiclimin'; gleicbsam
hinhaken, rascb ontwerfen", ilavon das Sbst. ccoijiiiV,
fliichtiffo Zeicbnung, Skizzo, vgl. Sdielor im Diet,
unter croqtier). In dcr Bcdtjr. „knackpn'' ist croquer
Ncbcnform zu craqucr. dies aber lautnialende Bil-
dunp"). Von frz. croc span. pt;;. croqtie (chque).
2278) croeito, -are, krachzen (vomRaben); ital.
crocidare.
2279) kelt. Stamm crodi- (aus craudi-, vgl. altir.
cruaid, iieuir. gal. cruaidh, hart, fest, iinbiegsam),
davon viell. ♦orodTus, a, nm^ital. crojo, starr;
prov. crni. Vgl. Dz 366 crojn (wird von *cn/rfjM.'!
= crudiK abgeleitft, was aus lautlichem Grunde
abgelehnt werdcn nuifs); Caix, St. 25 (stellt *coriei(s
V. coriuni. Leder, als tirundwort auf, eine zu kiinst-
liche Ableitung); Th. 83 (hier zuerst die Hinweisung
auf das Keltische).
2280) [*orosiis, a, am, vorausznsetzendcs Grund-
wort zu altfrz. criies. nfrz. cretix, hohl , vgl.
G. Paris, R X 47: Forster, Z VI 109. S. No 2208.]
2281) altir. crot, ein Saiteninstruraent; daraus
vermdtlieh prov. rota: altfrz. rote: altspan.
rota. Vgl. Dz 672 rote: Maekel p. 32 (wo die
Herleitung aus abd. rota, rotid fiir *hrota als un-
sicher bezeiehnet wird) : Th. bespricht das Wort iiieht.
2282) crotalum n. (griech. x^6ia/.ov), Klapper;
ital. crotalf) (gel. W.). crocchio (= *croc[it\litm)
„rumore di vaso fesso", vgl. Canello, AG III 405,
daza das Vb. crocchiare, klappem; (frz. (jrelot.
Schelle, woven grelotter, mit den Ziihnen klappem?
Eher ist grelot wohl Demin. zu altfrz. r/raisle,
graille, grelle); .span, crotalo (LeUnwort), davon
das Vb. crotornr. Vgl. Dz 366 crocdtiare u. 603
greliit; Grober, ALL I 555.
2283) [*cruciata, -am (v. crmc), Kreuzzug; ital.
crociata; prov. crozada : frz. croisade ; span. ptg.
cruzada.'^
2284) enicTo, -are (v. critri. kreuzigen, martern;
litnl. crurruxrr u. crociurr (nur lolztoro,s bedoutot
„k^^'u/.i^,^•n'' u. ist widd von crott abgoloiUil). hinrhor
. gidiiiri'U viidleirlit :|u<'li rroijittre, riiHteu, u. cruijio-
/iirr. dampfmi, (naeli Dz HUtt vom iilul chnisr |?j,
1 GoriiKtot*tn), vgl. Mnroliesini, Studj di til. rom. It I,
I nJibvrc'K hoIiv man im naohfolgiMidi'ii .\rtik(>l cril-
rlolum; prov. crotar (crozdie, KriMizritter); frz.
croisrr (aus onus nougobildut, vgl. Th. 93 Z. 1 v.
unt'Mi im Texto): span. ptg. miznr (von (Tm;
abgoloilcl).
22H5) *crnci6liim n., Svbnudztigi'l (vgl. den Sati
b. Plin. iicx criicialiir „da8 Er/, wird gonelimolzon"),
davon uacli Marebesini, Studj di til. rum. II 1.
ital. croriuiilo, muiiiiolit, S(dimelztigol ; span.
criMol, Sehniclzligel. rrisiiilo, Lani]>o, crisiiria, das
Gefiif» der Lampo (Dz 443 hiill bask, rriseliia.
Lanipc, fiir ilas (irundwort, indessen ist das bask.
Wort doeb siclier erst aus deiii Span, ontlebnt;
Seheler im .\nhang zu Dz 7t>9 unii iui Diet, unter
crciisrt fiilirt die Worte nobst frz. frnisrt anf mlid.
kriis, alid. krdiixv zuriick. Litlre auf *cri(ciliidiim.
Beido Ableitungen aber erncbeincu als einfaeh un-
niijglieh, withrend die Annahme Marcbesini's grofse
(Jlaubwiirdigkeit fiir sich bcanspruehcu darf).
22S()) 'crQdalis, e (fiir cntdflin), grausam: frz.
cruel, vgl. Fiirst.>r, Cliev. as 2 espeos p. XXXVI
u. Z UI 565.
2287) rrudelis, e (v. crudiis), grausara; ital.
crudrlc: prov. rriidel-s, criizel-s: frz. cruel r^^crii-
dalis (s. d.); span. ptg. cruel.
2289) crudclitas, -tat«m (v. cruilelis), Grausam-
kcit: ital. crudclitii : frz. cruautr: span, irurldnd:
ptg. cruelilailc.
[*erudiiis s. tTodi.
22891 crudiisus, a, um, grausam; altfrz. cn/^Mx
(belegt ist lias Feni. crueuse, z. B. b. Philipp Mousket
8478 u. das Adv. crueusemetit , s. Ducange unter
crudeUu.<<), vgl. Forster, Z III 565.
2290) crudiis, a, nm, rob: ital. crudo: rum.
crud: prov. frz. cru ; span, crudo; ptg. cri't.
2291) criiento, -lire, blutig raaehen : rum. (i»j-
crucnl ai at <i : altspan. cruentar.
2292) crrientiis, a, um, blutig: ital. cmenlo:
rum. criitit : span, ciuentn.
*criipta s. crjpta.
2293) ahd. cruse, Kleie; rtr. rnsca; ital. cru^ca ;
frz. f/ruis (wird von Maekcl allerdings von cruse
getrennt; Pogatscher, Z XII 555, macht aber oin
ahd. cruse wahrscheinlich). Vgl. Dz 367 .«. v. :
Mackel, p. 25 oben.
22941 criista u. *crasta, -am f., Kinde; ital.
prov. eat. ptg. crosta; frz. croute; span, cnstra:
ptg. crust a. Vgl. Dz 442 co.stra; Grober, ALL VI 384.
2295) crux, criicem/., Kreuz: ital. crocf; rum.
cruce; rtr. krutz, kruz, auch Fern, kruse: prov.
crotz ; altfrz. crois; nfrz. mit gelehrt etymologi-
siercnder Schreibweise croix: cat. crotz; span,
ptg. cruz.
2296) (crj'pta), cnlpta (gr. x()vjiTr)), Grotte,
Gruft; ital. critta od. cripta (gel. W.) „cella sot-
terranea nelle chieso ad uso di sepolcroto", grotta,
Grotte, Hohle, vgl. Canello, AG 111 327; davon
abgeleitet grottesco, gleiehsam *crypliscus, grotten-
haft, romantiseli, wunderlich, bizarr; sard, grutta:
(rum. cripta. Krypte, ist gel. W.l; prov. crota:
altfrz. crote, cr(o\ute: an&crote-^porque(=porca)
entstand nach Buggc's scharfsinniger Vermutung,
R IV 353, nfrz. cloporte, Kellerassel (gewohnlich
unpassend aus 'clo-iporque = clau.sus porcus erklart);
nfrz. grotte ist I>ehnwort aus dem Ital., ebenso
233
22971 cnbltOni
2320^ (■alpii
.i:u
grotesque; cat. span. ptg. qruta. Vgl. Dz 174 |
grotta: Grober. ALL I 555. 11 442.
efibile s. ciibulus. j
2297) cubitiiiii ". u. cubitus, -um m. ^v. ciihare, ,
gr. xtjiiTor). EUbogen, Elle; ital. ciihito. Ello,
gomito (altital. gnniliito u. finritn). Ellbogen, vgl.
Canello, AG III 325: rum. vot, PI. coate \i. cotiiri \
mit zablreichen Ableitungen, so iiamentl. die Verba '
coti, Diessen, aiohen. Umwege niachon u. dgL. un<l
coteli, sHchen, wiihlcn; prov. coide-s, eode-s; frz. ,
coude: alt span, cuhdn: neu.span. codo: ptg. '
ciibito, cotovel(l)o, covadu. Vgl. Dz 114 eubito.
2298) *enbium v. iv. cuhare)==mo(\enes. cnbi,
vgl. Flerhia, A<i II 338: rum. ciiib.
2299) cubo, bui, bitiini, are, auf dem Lager
liegen, ruhen (im Koman. ist die Bedeutung cin-
geengt worden zu „auf den Eiern sitzeii, briiten");
ital. rovare O'lisbst. coro u. covn. Wildlager, sicb
also noch an die urspriingliolie weitere Bedtg. des
Verbiims ansehliefsend); rtr. hoar: prov. coar : ^
frz. cotiver: (span, eftar nobre Jos huevos: ptg.
chocar [vielleicht aus (;o?/()core.*c?oc(7r«ent8tanden ?]).
Vgl. Dz 112 cnmrc.
2300) *cubulus, -urn >». (v. cubare), kleine Lager- ;
statte: ital. covolo, Wildlager (daneben cnvile ='
rubile): (span, ciibil: ptg. ronil).
2301) *cuea, -am /". (Stammwort zii cueidia) =
rum. ciica, Furstenhaube.
2302) cuciilli) f. n. cuculliis w., dafiir auch
'cucuUa, *eucullus, Hiille (besondcrs des Kopfes) :
ital. ciicullo, ciiciiUa, cocoUa, MOnehskutte: rum. [
cucuiu. der Kamra (gleichsam die Kapuze) eines '
Vogels, Gesehwulst; prov. cogula: (frz. coiile);
cat. cofiulla : span. cogiiUa: ptg. eogiiln. Vgl.,
Griiber. ALL I 555 n. VI 384.
2303) oucuLatus (f. ciieiinatiis), a, um (von
ciictdia). mit einer Kapuze versehen: cat. cogidlada,
Haubenlerche: span, cngujada. Vgl. Dz 441 po»;»-
jada: Grober. ALL I 555.
230t) cucullio, -onem (v. cucnllus). Eapuze;
span, cogiijon (haubenartige) Ecke eines Kjssens.
Vgl. Dz 441 cof/ujada: Grober, ALL I 555. j
cuculliis s. ciieulla.
2305) cuculo, -are, Kukukrufen; ital. cuculiare:
(mm. curiic^c ii it t): frz. coucouer, coucoider.
2306) ciicultts u. *cuciillus, -um in., Kukuk;
ital. cuculo: prov. cogul-s ; altfrz. col, cou,
Hahnrei: neufrz. coucou, Kukuk; (span, cuquillo).
Vgl. Dz 114 cuceo: Grober. ALL I 556. S. auch
cncns.
23071 cJicuma (cuecnma . -am f., Kochtopf:
ita.1. cocnma. cogoma. Topf; (rum. CMmn;-. Nacht-
topf; frz. coquemar, Flaschcnkessel; span, cnmnl).
Vgl. Dz 365 cogoma.
2303) ciicumis, -merem m., Gurke; ital. co-
comero: Tum.cucumd: prow cogombre-s: frz. con-
combre: span, cohombro: ptg. cogombro.
2309) cucurbits, -am f., Kiirbis; ital. eucurbita,
daraus entstellt cucuzia (gleichsam cucucea in An-
lehnung an cucu-meris) und daraus wieder durch
UmstelluDg zucca: mm. eucurbita ; prov. :uc-s,
■luc-s, dazu Demin. r«gH«(-2,- nenipToy. cougourdo;
iltfTz.gougourde, cosse, sue; nfrz. cnurge, Kiirbis,
= curbea. currea. gourde, Kiirbis u. Kiirbisflasche ;
(span, calabaza: ptg. caba^a\. Vgl. Dz 115 cu-
cuzza: Grober, ALL I 556.
2310) cticus u. *cucciis, -nm m., Kukuk: ital.
cucco: rum. cue: altfrz. cou.i. Hahnrei (Ristel-
huber will dies Wort von -cmssm.<, Part. v. [con]-
cutere, herleiten unter Berufung auf Juvenal's
aUenum ledum concutere, vgl. Scheler im Anhang
zu Dz 722): ptg. cuco. Vgl. Dz 114 cucco: Grober,
ALL I 556; Th. 56. S. oben No 2306.
2311) *cucutus, a, um (v. cuius), durch Kukuks-
ruf verspottet; prov. cogut-z, Hahnrei; frz. cocu
(indessen diirfte cocu wohl clier von coq abzuleiten
sein, vgl. Brinkmann, Motaphern 521 S., u. Scheler
im Anhang zu Dz 722. sowio im Diet. .«. v.); cat.
cucul. Vgl. Dz 114 cucco: Grober, ALL I 556.
*ciidisum s. cjtisum.
2312) *cugit«," -are s. cogito (Forster, Z H 169,
hat cfigito aus altfrz. quiet erschlos.sen).
2313) culcita, (ciilcitrae), *ciilcltra, eiiletS,
-am /'.. Kisseu; ital. cnltrice (dureh Dmstcllung aus
deni Piur. ciilcitrae: Behrens, Metath. p. 45, ver-
rautet .Videhnung an ceriuce, calice u. dgl.) „raa-
terazzo" u. coltre ..coperta da letto*^, vgl. Canello,
AG III :3!)7; rum. cultuc, PI. cultuce (das Wort
scheint entstellte Deminutivbildung zu sein); prov.
cosser, (cota); altfrz. col.itre, coltre, colte, coutre,
coute, davon nfrz. Demin. louetle, cnite, Federbett;
das altfrz. Kompos. coute-i>ointe (gleichsam culcitra
puticta), Steppdecke, ist durch volksetymologische
L^mbildung zu cmtrte-poinle und eontre-poinle ge-
worden. vgl. Fafs, RF III 500; (vou coutre leitet
Ulrich, Z m 266, wohl mit Eecht frz. accoutrer.
prov. acotrar. bedecken. bekleiden, ab, Dz 115 cucire
brachte das Wort in Zusammenhang mit coudre,
meinte aber, dafs sich auch an cultura erinaern
liel'se); altspan.coteerfra, co/c/i<f, acolzetra.cozedra:
ptg. coJcha. Vgl. Dz 104 cOltrice; Grober, ALL I
556: Tailhan. R VIII 611 (bespricht altspan. Formen).
S. auch cilleTtlnum.
2314) *cillcitlnum n. (v. culcita], Kisseu: ital.
cuacino (vemiutlich Lehnwort aus dem Franzos.);
frz. counsin; span, coji» (vermutlich I.,ehnwort
aus dem Franzos.). Vgl. Dz 104 eoltrice; Grober,
ALL I 556.
2315) [*culeamen ». (v. culeus); davon nach
Ronsch, Jahrb. XIV 179, das von Dz 479 unerklart
gelassene quilma, Jlehlsack, wovon wieder cs5«(7»?fir,
ernten. c.<quilmo, Emteertrag. Die AVortsippe mufs
auch fernerhin als unerklart gelten.]
2316) ciilex, -licem m., Miicke, Schnacke; ital.
eiilice (das iibliche \\'ort ist aber zenzdra, zanzdra,
wohl ein Onomatopoieton , dem rum. {enzarin,
a 1 tf rz. cineelle, span, zeiizalo entspricht u. welches
samt diesen Worten an lat. sinzulare, zwitschem,
summen , sich anlehnt , vgl. Dz 346 zenzdra. In
den pyrenaischen Sprachen ist mosquito, Demin.
von musca, das iibliche Wort fiir nMucke"). S. aucb
*ciilicinus.
2317) *culieliius, -nm »i. (Demin. von culex),
Sehnake, = frz. causin. Vgl. Dz 554 cousin;
Grober. ALL I 556 u. VI 384; Ascoli, AG IX 103.
2318) ciibnen »., Gipfel, Kuppe; ital. cohno,
gleichsam *culmus, dazu das Yb. colmare. haufen:
mm. culme; span, cumbre ^ *cumle, vielleicht in
Anlehnung an cinn[u]!us; ptg. cume. Vgl. Dz 104
cnlmo; Grober, ALL VI 384.
2319) ciUmus, -nm m., Halm; davon ptg. colmo,
Stroh; abgeleitet von culnuis sind wohl span.
colmena. Bienenkorb, ptg. colmeal, colmea. Vgl.
Dz 441 colmena; Mahn, Etym. Unters. 54 (erklart
die Worte aus dem Keltischen, was Th. p. 86
widerlegt).
2320) ciilpa, -am/'., Schuld; ital. culpa: rum.
culpa; prov. colpa; frz. (coulpe) coupe (veraltet);
cat. span. ptg. culpa. Das Wort ist iiberal rur
gelehrt u. kirchlich; volkstUmlieh wird der K' .nff
iUft
2H'jn rQll.'<llilrillH
2H44I <'A|)|>A
2:m\
Jor «itfliolicn Srhiilil liiiroli vmi f'ltllrrr «lijfi'li-iloto
Sl.sttvi> MiiRinMlriK-kf, \\'l. (imlMT. Al.l, VI :184.
•2'M\) *cQltMlArliis II. *<'iillilliiiarlii!i, •tiiii ^voii
i-iiltrllii.s), &li-iiiu<riiinrlicr : i I ii I. ml I f II i mi jo; ^r^nl.
ciilHar); fr«. eoiilrlirr : S|uiii. riicliillrrn; ptK.
CHlilfiro. '
232:^1 cflltfllfls, -uin m. (Doiniii. v. nillrr). pin
(kloiiH's) Mi-»sit; it ill. collrllo. cortrlln, iiiioli Kimh.
riilirllii; (riiiii. mt'l: rtr. kiirlii. iliiiicbon iiliitr
niirh ri///f//i(,vl ; yT»\. rullrlh-ii: tr/..r'iiilenu; cnt. i
collrll: sya\\. cnrhillo. -it: |il>;. fiitehl)i>, -«, |
23J31 cQItfr, -truin m.. Mis.sir; itiil. (vi/fro,
«iiip Art I'lliip'is.Mi; i>ri>v. rolln-s: frz. roulrr,
Pfliit'iiicssiT In ilcr lli'.lciitimn .Mi-s.^rr" M enllrr
iliirrli «las Pi'iiiiii. ciillrllii.s (o. .1.) viillij; vordriiiifrt
worilon. I
232-1 ) raltOrA, •am /'. (v. mhrf), ani;ol)itiitos Land '
((lio.io Hoiltf,'. iiiir ill (lor Spiitlatinitiit. /.. B. Hior. j
Ep. 62, 12: Salv. guh. doi 7, 21 = n Itfrz. couture.
Vj»i. 1)7. 1 15 ciicire.
23251 cOltfls, n, um (Part. P. P. v. cohre), nn- 1
Hebaiit, — ital. ciilto ii. collo. letzti'ros aiieli Sbst.
mit (li-r H«m1I>; ^campajrna i-nltivata". v;;l. Canrllu. '
At: III 32(i: t!rol)iT. ALL VI 384.
2326) cQliiin + *butare (v-;!. obcii hOlan imd
In'itr). «liMi llintorn (iiacli <ibpii) stofsen, = f r/,. cul-
hiitn-. Riir/.olliaiiin schipfscn , tlaz.ii das Vbsbsttv.
culhiilc. Vgl. 1)7. 557 riilhiilf. V-;!. nariDPStctor,
Mots comji. p. 104 f.
2327')cnlus,-nni m.. dorHiiitoro; ita l.span.c«/o;
nun. cur: prov. frz. cat. nil, davon frz. dasVb.
rf Ciller, nacli liiiiton riicken, zuriickweidien : ptj;. ci'i.
2328) eiini, Priip., init : ital. con (ii. co in mrca
w. dffl.); rum. c» ; prov. als Priip. ist com iin
Absterbcn, gewohnlioh \vird ps vertreten durcli ab
— II pud : frz. com ist iiur in Ziisaninipnsotznngoii
orhalteu, als Priip. wird es vcrtretpii (lurch avcc =
n/ii/rf hoc, altfrz. auob dutch od, ot = apiid: cat.
«ip im Prov.: span, con (flo in cnnmigo etc.);
ptjj. com.
riimliii s. *concaTulo am Schlusse.
ciimuiu. (niniini s. gruinmu.
232ii) [*cum-rubresco, -ere (ruhn'f/n) wird von
Parodi. K XVII 58, als Gnmdwort zu span, ra-
liimlirerer.fe, rosten, angpsetzt.)
2330) eumulo, -are (v. cumuluit). aufbiiufen;
ital. ciimulare (gel. Wort, volkstiimlich dafiir am-
masi>are, ciihnare\, gomhrare in iuriomhrarr. Haufen
(in den Weg) werfen. den Wcg sperren , jem. ein
Hindernis cntgegenstcUen, dazu das Vbsbst. inffom-
hrn, Hindornis, s-gomhrare, enthiiufen, wegraumen;
frz. cowbler. hiiufen, anfiillen, encomhrer, veisperren, j
dazu das Vbsbst. encomhre, Hindernis, {'decnmbrer,
wegraumen, dazu das Vbsbst.) decombres, PL, die
Abraummassp, Schiitt, Triimmer; (alt'frz. ist auch
ein Simplex combrer mit der Bedtg. „paeken. fassen"
vorhan(ien, man darf wolil mit Dicz darin ciimulare
erkennen, die Bedtg. lafst sich durch den Bogriff
des Hindems vermitteln, Scheler im Anhang zu Dz
720 erblickt in combrer die „rhinistisohc" Form von i
eobrer, coiibrer). Vgl. Dz 104 colmo und 551 I
combrer. I
2331) cumulus, -um m., Haufe: ital. eumulo'
und miicchio (dies AVort entweder unraittelbar aus !
cumuhin, *muciiliis entstanden oder aus amiiiiicchutre
= *ammncidare. acciimidare abgcleitet, erstere An-
sicht vertritt Canello, AG III 397, letztcre Storm, ;
AG IV 391: Dz 386 .«. v. hielt Entstehung des'
Wortes aus nioiiticulus oder auch aus mutulus fiir I
moglich, s. auch unten miitilus am Schlusse und i
uiitor mntQlflH): prov. ciimnl. Adj., voll ; f rr.. cnmhU.
Slmt., Ilaiifpn, ii. Ailj , voll; ptg. combro. ciimoro,
Krilhaiifp. Vgl It/. ll)4 nihim.
2332) cOiia, -am /'. Wipgc, = «pan. cuiki.
2333) ciiiiculUN, a, um |v. ciiiuiis), kpilformig
ZHgi'«pit/.t : diiviin Irz. cniiiiir. Axt. Vgl. Dz 551
coin.
2334) I. *euu('u, -liiiem »'., kpilforiiiigus Sttiek;
frz. iiiiiiinon, pin Riiiikpii llrot; Hpan. (/ki/iom (das
/.iigptpillo Stuck). Aiitpil; ptg. qiiiiihiio. Vgl. Dz
55 1 coin.
2336) 2. ciiut^o, -ftrc (v. cuiifiis), vcrkpilcn (dip
roiiiaii. Bpiltgpii lialipn sirli pnlsprpclii'ml dpiicn dps
SliKttv 's gi'stallct): ital cimiinr, vcrkpilpii, stoin-
pclii, priigpii; ruin. {iii)cuiu ai iil a, vciNtdpfpii,
versphlipfspn; span. (Kiidar, |)riigen ; pig. ch/i/ku'.
priigpn.
2336) cJinSfls, -um m., Keil (im Ruman. auch
nStPinpid"); ital. couio; rura. ci/ik ; prov. ci/w/i-.»;
altfrz. coing; nfrz. coin (ludeutut auch ,,Kpko"):
span, ciiiio, nn'm : ptg. cuiihn. cuiihn.
2337) ciiulciilris, -um m.. Kaiiiiirhcn: ital.
cunicidi), Kaiiiiiciicii. uiitcrirdischpr (Jang, coniglio,
Kaninpli(>n, vgl. Caupllo, AG HI 352: prov. connil-n:
altfrz. roniiil, coiniin; nfrz. fohlt das Wort, ps
wird prsptzt diiroli liiiiiti, wpIpIips vprmutlich von
german. lappa (s. d ) hnrziilpitpn ist (glcichsam
*liippiniis. klpinps Tier mit lappigcn Ohren; Dz 624
fiihrto lapin auf *clapin v. clapir, sich versteckon,
zuriickl: span, coiii'jo: ptg. i-Aiclhii. Vgl. Dz 107
coniglio: (irdl)er, ALL VI 384
2338) cuuiila, -am f. (nur der PI. ist belogt,
Derain. v. cinia), kleine Wiege, = ital. cuUa, Wioge;
(prov. cat. frz. bem, nfrz. berccau: altspan.
brizo; ptg. bcri;o, vgl. oben brac|ll]fo, neuspan.
ist cuna iiblich).
cupii 8. *cuppii.
2339) ciiplditiis, -atem /', Begierde, = altfrz.
couroilir, vgl. Tobler, Giitting. gel. Anz. 1877.
S. 1618; Scheler im Anhaug zu Dz 722 ci'ipidn.
2340) *cupTditiii, -am /'. (v. ciipidns). Begierde ;
ital. ciipidiijia, cii/ndczia (r^ijiidigin ,,dpsidprio che
si rivcla negli atti o riguarda specialnipnte gli onori
e pill gli averi". cupidezza „cupidita interna e
generate", vgl. Canello, AG III 342; wcnn C. ein
"cupidiiitia ansetzen will, so erscheint das iiber-
fliissig); prov. cobiticia, cobezeza; altfrz. con-
voiti.ie, (nfrz. wird der Begiiff durch appelit, cnvie,
desir ausaedriickt) ; span, {cobdicia), cndicia; ptg.
cubifn (daneben desijn, Konciipiscencia, paLvilo).
Vgl. Dz 116 cupido.
2341) *cupi[di]to, -are (v. ciipidun), hegehrou;
ital. ciibilare: prov. cobeitar; altfrz. co»eoi(er,
vgl. Fafs, RP III 509 infrz. wird dor Begriff durch
avoir envie. desirer. rfver aiisgedriickt). Vgl. Dz
116 cupidn; Meyer, Z VIII 234.
2342) cupidus, a, um, begierig, = ital. ciipido :
prov. cobe. Vgl. L)z 116 cupido.
2343) cupio, iTi, itum, ere, begehren; rtr.
cuvir: prov. cobir, zu Teil werdun (die Bedciitung
hat sich aus eupere alicui „fiirjera. Wiinsche hegen"
entwickclt), PHCo6(r, begehren : altfrz. ewcovir. Vgl.
Dz 116 cupido.
2344) ciippa u. *cupa, -am f., Kufo: ital. coppa,
Bechcr, coppo, Krug^ oip-ola (kleine Schale), halb-
kugelforraigcs Dach : rum. cofd. Becher, wird von
Diez angefiihrt, fehlt aber b. Ch., der nur cupd
verzcichnet ; rtr. coppa, cuppa ; p r o v. eoba, Schiidel,
Cuba. Wanne u. dgl., cubcl-s, Kiibel; frz. (cope),
coupe, Becher, coupcau, Kuppe, gobelet, gleicheam
237
2345) .-Upiila
i3661 i-asty<lia
2.H.S
*ciippillettiim, Becher, coupole (Lehnwort), cuve,
Kiife; span, cop.i. Becher. eubn, Kufe, ciiliilete,
Bec-her, alcuhUla, Wasscrgefals, vgl. I)z 418 s. v.
(dagegen geliort copite, Haarstutz, sehiverlieli hier-
her); ptg copa. copo, Bi.'cher. Vgl. Dz lOScoppa:
Grober, ALL I .056. — Von cupjja zu sobeiden ist
(lie zu alul. *kup|>lija is. d.) gchorige Wortsippe.
cupreiLs s. cypriiis.
euprtiiu s. cyprum.
2345 cupilla, -am /. (Deuiin. v. ciipa), kicine
Tonne, klcines (jrabgcwolbe (in letzterer Bcueutung
insfhriftlirh belegt, s. Georges); ital. cupula; frz.
coupole (Lehnwort). Vgl. Dz 108 coppa: Grober,
ALL I 556.
2346) cura, -am f., Sorge: ital. ciira : pro v.
ciira: frz. ist cure nur gelehrtes Wort („Kiir"),
fiir ., Sorge" ist suniuni (vgl. fiber dies Wort Biioheler,
Bhein. Jlus. XLII oS6, u. Lagarde, Mitteilungen U 4)
eingetreten = frz. soin. prov. soiih.i; span. ptg.
cura, Sorge, Seelsorge, Pfarrer (als Mask, in der
Bedeutung ,,Aufseher" wird cura schon in der Spat-
latinitat gebraucht, s. Georges .<. e. am Schlusse
des Abselinittes Ii. VgL Dz 116 cura.
;.'347) [*cilratariiis, -uni »». (v. cura), Besorger
von Gesi-biiften; davon nach Dz 116 curn: ital.
curattiere, Makler: frz. courtier. Dais dicse Ab-
leitung in-ig ist, hat Horning, Ztsehr. f. nfrz. Spr.
u. Lit. X-' 242 u. Z 5I1I 325 gezeigt. Frz. courtier
gehort zu currere; itaL curattiere ist wohl dem
Frz. entlehnt.]
2348) curatiis, -um m. (Fart. P. P. v. curart),
der niit der Seelsorge Betraute, der Pfarrer; ital.
curato: frz. cure: (span. ptg. cwra). Vgl. Dz 116
cura. Im Rum an. ist curat als Adj. vorhanden
in der Bedeutung von accuratu.'i.
curatio, -onem s. cor.
*ctirl)us s. cuniis.
2349) curcullo u. gurguiro, -onem in.. Korii-
wnrra; ital. gorijuglio u. i/orfjonliotie: rum. cur-
culez ; (frz. heil'st das Tierchen charaiirou. welches
Wort mit dem etymoh gisch dunkeln mittellat.
calandru.f zusammenhiingen diirftei; cat. corcoll,
davon das Vb. escorcoltar, durchforschen, vgl. Vogel,
p. 53; a^an.gorgojo; ^tg. gurgulho. Vgl. Dz 456
gorgojo.
2350) curiositas, -tat«m /'. (v. curio-ms), Neu-
giorde; ital. curiosita u. dem entsprechend in alien
iibrigen Sprachen.
2351) furiosus, a, um (v. cura), interessant,
neugierig; ital. curioso; rum. curios; prov. curios,
euro.*, besorgt; frz. curieux; span. ptg. curioso.
2352) euro, -are (v. cura), sorgcn; ital. curare
a. dem entsprechend in den iibrigen Sprachen. Das
Vb. hat mben seiner urspriinglicben Bedtg. diejenige
von ,,(arztlieh besorgcn, behandeln) heUen" ange-
nommen: im Frz. wird es auch in der Bedeutung
„reinigen"' u. dgl. gebraucht (daber icunr, scheuern).
Im Span, ist neben curar ein cnriar „beilen" vor-
handen: Morel Fatio. E IV 35, u. Cornu, R X 77,
balten — u zwar gewifs mit Eecht — beide Verben
fur etymologiscb identisch, wahrend Baist, Z IV 450,
verscbiedenen I'rsprung annimmt, ohne doch sich
naber dariiber auszusprecben.
2353) ciirre (Impt. v. currere) + locum = p ro v.
altfrz. curtieu, curlier, Laufer; nfrz. corlieu, ein
langbeiniger Vogel, Brachvogel. Vgl. Dz 553 corlieu
(das Wort wird aus curre + levis erklart); Sucbier.
Z I 430 (bier zuerst die richtige Deutung).
2354} curro, cucurrl, cursiim, currere, laufen :
ital. corro corsi corso correre: rum. curg (aus
*currio) cursei curs curg; rtr. kor kors kuerer,
vgl. Gartner § 148 u. 172: prov. cor cors u. correc
corregut corre u.correr, -ir: altfrz. cuerco(«)r«(»)
couru corre (colre) u. courir: nfrz. cours courus
couru courir, davon abgeleitet courtier, Makler
(ital. curattiere), vgl. Horning, Z XIU 325: cat.
span. ptg. correr (schw. Vb.); vom span, correr
ist wohl abgeleitet das Sbst. corro (zusammen-
gelaufeneri Kreis von Porsonen, vgl. Dz 442 ». v.
2355) *cursariiis, -um m. (v. currere), Laufer,
Rcnner, Umherscbweifcr; ital. corsiere, -o „nobilc
cavallo da corsa", corsaro (arch, corsare, corsale)
„chi, autorizzato dal sue sovrano, pirateggia i nemici
della stato-, vgl. Canello, AG UI 307: prov.
corsari-s, Seerauber: frz. coMi-i/er, Renner, corsaire,
Seerauber: span. ptg. corsario. Seerauber, ptg.
Adj. corseiro, unstet.
2356) *curslviis, a, um (v. cursas), laufend;
ital. corsivo. laufend, gelaufig; corsia, laufend (nur
Fem. als Attribut zu acqua), Sbst. Strom eines
Flusses, ein schmaler Gang auf dera Schiffe, vgl.
Canello, AG III 362.
2357) ciirsus, -um m . Lauf; ital. corso, Lauf,
Laufbabn. corsa. das Rennen: dem entsprechend
audi in den andcren Sprachen. z. B. frz. cours
u. course.
2358) [cui-t- (cartas) + battutus (Part. Priit. v.
hattuere), vcrmatlich = frz. courhatu^ zerschlagen,
steif. S. oben eor.]
2359) ciirto, -are (v. eurtus), kurzen; ital.
s-curtare; rum. s-curtez at at a (daneben cru} ai
at a == *curtiare): prov. es-coiiar: frz. e-courter;
span. ptg. corlar.
2360) ciirtiis, a, um, verkurzt: ital. corto, scorto ;
rum. .■icurf (,,le s dans le mot romain et ital. n'est
que prepositif-, Ch. »•. v.); prov. coct; irz. court;
cat. cort; span, corto; ptg. curto. ALL VI 384.
2361) ciirvo u. *ciirbo, -are (v. curvus), krummen;
ital. curvarc; prov. corbar: frz. courber: span.
ienicorciir: ptg. {e»)curvar.
2362) (cuTTiis u.) *ciirbus, a, um, krumm; ital.
curvo, (C'irco scheint nicht mebr vorhandeft zu sein,
docb findet sich die Ableitung corvetta, mittlerer
Sprung des Pferdes); prov. corp: altfrz. corp:
nirz. courbc, davoa courbette ; span, eorvo, davon
corveta: ptg. eurvo. tjber corvetta vgl. Dz 109
s. V. Die Schiffsbenennung corietta gehort nicht
hierber, vgl. oben corbita.
2363) ciiscoliiim «.. Scharlachbeere an der Stech-
eiche (Plin. N. H. 16, 32); cat. coscoll (der Baum
heifst coscolla); span. co.icojo (der Baum eoscoja).
Vgl. Dz 442 cnscojo; Grober, ALL VI 385.
2364) [*euspelliim fvielleicbt zusammenbangend
mit cHspis, Spitze, Stachel, ist das vorauszusetzende
Grundwort zu altfrz. t'o.y)e?, nfrz. copea», Spahn.
Vgl. Dz 552 cnpenu.\
2365) [*cuspiciilo, -are (v. cuspis), sticheln;
davon vielleicht frz. houspilhr (norm, gouspiller),
zausen, mil'shandeln. Diez 617 vermutete das Grund-
wort in ags. hyspav, verspotten. Littre s. v. er-
klart das Verbum fur entstanden aus houce (Bock)
+ pigiter (auskammen), woraus housse piRer, jem.
am Rock packen, ihn mifshandeln. Die von Scheler
im Diet. .>. f. vorgescblagene Ableitung von *cuspi-
cuhre verdient aber den Vorzug.]
2366) eustodia, -am /'. iv. euslos), Wacbe; ital.
custodin : rum. custodie: dem entsprechend in ge-
lehrter Form in den iibrigen Sprachen, voLkstiimlich
wird der Begriff „Wacbe, wachen = Hut, behiiten'
durch germ. *v:arda ausgedriickt.
SM!»
.'.i(i:
<-||!.|...||..
liHHIil l>HnillKllHII
no
:.'3ti7) ra!>t6dto, -Ire, MmU<n; nun. cii.iloihr:
••< lit .1. >i..iii. tu-l,„l„i, : ,'\H'i\iM ytg. S. cDNtOilin.
2HtJSi rastds, •Adriii »- , WhcIiUt; itjil. iiisloiU
II. fMNr...;!.! , i.rov. viLsloili-s: { T /.. vuslwlr (H- \V.|.
nii.«»rc (UII8 ilfiii Nutniii. •I'l/.sdir ontHtiimli'ii. vyl.
U. r«ri8 ill «..iii.T Alls;,'. lU-r Vi>. .1.' S. Ali-xi» |i. 184
III V. 3ti«; 1)2 6.-,7 ,Miir l.^'ti' .Ivm Worli. <lio Hi'.lti;.
..Pfnffonkwli" bci ii. loitoti' cs vtui *ii>iiu'i.-ln- oili<r
•(•(X-i.<fr<i, wi)v. (viisfr.m. ali, wmiiif Srli.'IcT iiii Aii-
liaiin in l»i 7!W oiiiv.TSlitiiil.'U zii sci» srlu'iiU,
imle«**on (i TariK' Ansi.-lit vrnlioiil sflmn iiiii don-
willi'ii ilcii Vorjiif,', «oil an ilor ln'tr. St. 'lie dcs
Alexius I'in ..Kirrliondioiiur" \vi<it hosscr am PlaUe
ist, als fin „PfaMonkofh"); cat. ciistodi: span.
ptjf. < M.<f.<|/|.,.
•Ja«i!)) |*ratiiia. .am /. iv. cutis). Haul, .M-liciiit
«Is (inimluort ^inm'.vtzl wordun zu nilisspii fiir
(span. <»(/rn,i. .Stark.', Fosti^'kuit oinos Cowobes)
pt^'. o»/.,i, Kindo. Krusle: (audi ital. ist das Wort
in Uial.'kt.'ii vorhaiidiii: sicil. ciid'mi, noap. voleiiu,
iioap. pioui. .m;i,i). v^'I. Flcchia. AO 111 134 f.
(naineutl. di.' Aiiinorkuu^' auf S. 135); Dz 111 to-
f«iH(i). Dil-»; wollte sp. coi/t;i.i aus ^eutnneu, ptfr
cudtii aus 'riitica ableiton. wofjogon sclion Caix,
Giorn. di fil. roin. II 70, Uvdenkoii orliob.) S. No 237o'
2370) Vatinia (Fem. eiues Adj. *ni(hiius von
rM/i,s) solicint trotz inaiuher Hodcnkun als Grund-
wort anp>sft2t wfrdeii 2U niiissiMi fur ital. lutniiiii.
coiUnmi. Dichtife'koit des Tuelies; pro v. tw/.7«i .■
frz.coll(•/l/l«■, Scliwarte. viollcioht audi span, iw/c/m,
vj;l Flecbia, AG III 134 f. (namontl. dio Anmerkung
auf S. 135); Uz 111 cuttiiua (I)ioz seV/Xc *cHtaiiea
als Grundwort an. woffeg.-n sohon Caix. Giorn. di
III. roiu. ]I 70, Bedenki'n erbob).]
2371 1 *cfitio, ciissi, russam, i-iitere (fiir tiiiahre),
trscbuttern, stofsen; davon vielleidit spun eiitiv
schlafTon. v-l. Storm, R V 176; Diez 444 s. v. fiihrte
das Wort auf coinpeten- , *conipi:tire zuriick, was
unannrbmbar ist.
cyathus s. eliazzi.
2372) ojflas, -cljidciii /. (j,'r. ^vx/m^k Kundkleid:
davon abf,'eleitet altfrz. .sir/hit,,),, shif/laton, untcn
rund zugescdinittenes Kleiduni,'sst(ick, ein Klei.lstofl":
pro V. 6i.<dato-s ; s p a n. cidaton. Vgl Uz 98 eiclaton
2373) cycnus, -nm m. (gr. xv;<vo,\. Schwan;
Ital. ci<7>io,- nfrz. cyf/ne. Vgl oben cicen.
2374} cydoneii (inalS), Apfel aus Cvdonea (auf
Kreta), Quitten, daraus «cotouea u. '*cotdneus,
Uuitte; ital. cutot/na; (ruui. giituid); prov. co-
doing; altfrz. coding; ufrz. coiiig: cat. todony:
(span, thinibrillu de huerlo; ptg. marmelo) Vgl
Dz lU cotogna: Grober, ALL I 554.
2375) cylindriis, -um m. (gr. xv>.ndQo<), Walze;
frz. caUoidre, Walze; sonst ist C(//. nur als <rol. W.
erhalten, z^ B. ital. cilimlro. Vgl! Dz 538 cntandre.
_ 2376) cyma (cuma). -am f. (gr. xv,ua], jiinger
Sprossc; ital. cima, Gipfel, davon abgeleitet cimitro,
der Schniuck oben auf dam Helme, ac-ciimire. hi-
sieren (eigentl. die Haarspitzen stutzen), iizzimare.
putzen, vgl. uber dies Vb. Scbucbardt. Jabrb. XII
114; Dz 128 esmar hatte es aus adaestitimre er-
klart: rtr. rim ma ; prov. cinut; frz, cime, davon,
cimier, Helmscbmuek, bedeutet auch „Lendenstuck"
(gleichsam Oberstiii-k, daher das deutsche ^Zieiner"
nieht unigekchrt, wie Fafs, EF III 487, behauptet);
cat. .vtim; span, cimu (ini Altspan. auch „Zweig" I
bedeutend), davon cmifrd, Helmschmuek: ptg cima.\
Vgl. Dz 99 cima; Grober, ALL I 545.
2377) cymbalum n. (gr. xin^uUv), Schallbecken, :
Cymbel; ital. cembalo, Cymbel, cimbali, cimberli^
„iii'lla I'laso ,08sere in ciinberli' essere allogM, ossor
brillii" («idil eiii LatiniNiniiK, vgl. rsalin l.SO ,,in
eMnbalis bene sonantibus"), vgl. ('aiiollo, AG III 327.
237b) *ryiiibi[>lluili ii. (l)eiiiin. /.ii igmhidiim),
kleine Cvnibel, Inslruineiit i.wm Anliicken (iler Viigol
II. <lgl.); ital. :iiiihillii, Lockvogel, l.oikung, dazu
das Vb. :imliill(irf. aiiloekeii; prov. nltfri.cemhel,
dazu das Vb. cimheliir, rcmbtiev : span, cimlml.
Vgl. Dz 34« :iiid,rlh.
2379) i-ytisiiiii » u. cytisUN, -uiii iii. igr. xi'tioo^),
eino Kleearl i.Medicago arborea L.); span, rddcsu,
eiiie Kleuart. Vgl D/. 441 (•(»/(;«>.■ Griibor. ALL I 606.
D.
23.H01 dactyliiN, •uni w. (^r. dtixtvlog), Dattol;
ital. (/.i(ti/(i u. daltn-o, vgl. Canollo, AG 111 349;
prov. diilil-s: frz. dattf: span, ddlil : ptg. diililc.
Vgl, Dz 117 diitleiii.
2381) *dada, Wort der frz. Kinderspraebo zur
Bezeichnung des .Stcckeiipfeides (aueli iin Span, ist
ein iilinliebes Wurt. lalu . vorbanden, wiibrond
Italiener iin<l Portiigiesen den UegrilT unisdireibon
niilssen); auf ein kinderspracblirbus ilaila mit der
Bedeutung ,,wackeln, sebaiikeln'" sdieiiien frz. da-
daix, ein langer, scliwubbigor, baumligcr Mensch,
u, das Vb. dtindiiicr, scbaukoln, wiegen, zuruckzii-
geheii , von ilem lotzteren ist wieder daitdin , oin
llensdi, der sicli (wohlgefiillig) .sehaukelt, Zior-
piippehen. abgcloitct. Vgl. Seheler im Anbang zu
Dz 790 u. im Diet. dada.
2382) "^daga, -am /., vorauszusetzendes Grundwort
unbckaniiter Herkunft zu itnl. daga, kiirzor Degon,
Dolch ; ( p r o v. dalh-s, SieJiel ^''dagulus ';') ; f r z daguc
(altfrz. dail, Sieliel = *dagulu.ii', davon duiUier,
dalier, haucn); ixxia dag iie + conic m\\ nacb Dz 558
»■. V. dngnrtic (Kub niit nur einom Horn) entstanden
sein. Sclieler im Diet. »■. i:. \trhiilt sieh dcm (von
der Academie aus ihrem Diet, gestriehencn) Worte
gegeniiber sobr skeptisch; span, dagu (dalle, Sichel);
ptg. adaga, daga. Das Wort kann weder aus dem
German, nocli aus dem Keltisebcn abgeleitet werdon,
vgl. Kluge iinter „Degon"; Th. 56; Dz 116 daga
u. 117 dalle.
2383) daemonium n. (gr. dai/xoviov), Gottheit.
boser Gcist (in letzterer Bedeutung z. B. Tertull.
apol. 21); ital. demnnio, Teufel; prov. ilcmoni-s:
frz. demon: span ptg. demunio. Vgl. Dz 117
demonio.
2384) arab. dflhul, Bet.riiger; viollcicht Grundwort
zu prov. altfrz. tafur, Sdielm, Spitzbube; span.
tafiir. falsdier Spieler ; ptg. <(i/m/, falschor Spieler,
Geek, dazu ein Fem. tafida u. ein \b. tafular mit
entspreehender Bedtg. Vgl. Dz 313 tafur.
2385) arab. dAlftlah, Leitung (von dall, leiten);
vermutlich das Grundwort zu frz. dalle, Kinne
( doeh konnte das Wort audi auf ahd. dola, Rohre,
zuriiekgehen; dalle, Diele, beruht wobl auf dem
gleidibedeutcndeii dd, dilla. indessen ist die Ge-
scbichte des Wortes redit dunkel); span, adala,
data: ptg. dala. Vgl. Dz Wd dala u. 415 adalid.
damii (damma) s. diimu^i.
2386) Damaghaii, Name einer persiscben Stadt,
nach weldier im Arab, ein Thongefafs damagaii
benannt worden sein soil ; aus dem arab. Worte
entstand dann viellcicht ital. damigiaiia, grofse
Trinkflasehe; frz. dame-jeamie; cat. damajana. Fiir
dicse orientalische Herkunft des Wortes ist namentl.
Devic, Suppl. z. Littre's Diet. S. 31, eingetreten.
241
2387^ Damascus
2401) de
242
Alart, K. iles 1. r. 2» ser. t. V No 1. hat It. dimi-
diana als Grundwort aufgestcUt. Grober, Z II 352,
crkennt in frz. dame-jeanne vernnitunjrswcise lat.
domina = in. dame, das schr wolil als solierzhafte
Benenming einor Flasclic habo gfbraiii:bt werden
konnen . u. It. f/albviti = frz. jaunc . womit die
Farbe des Goilcclites dcr Flascho bezeit- linet wordon
ware ii. wofiir zunachst.;'«>if, danu jeaitiie eingetreteii
sei. Konnte aber nicbt ital. damiiiiaxa einfache
Abloitung von dama = domina — die Nachkommen
von dominiis. -a. haben ja im Ital. sowohl o als
audi a (z. B. 'dominicella = donzdla u. damiyella;
letzteres Wort tiir eine Italianisierung de.? frz. da-
moiselle, demoistlle zn halten, liegt keinc Notigung
vor) — sein, glcicbsain *rf<iiHe/i.«inii«.s (nach Analogie
von cortiffiano = *cortensiaiiug)? Das Wort ware
dann ital. Ursprungs, in Frankreich darauf zu dame-
jane geworden u. dieses wicder durch volksetyraologi-
sierende Schrcibweise zu dame-jeanne. Wie dem
auuh sein mag, das frz. Wort setzt jedenfalls die
Mitthiitigkoit der Volksetvmologie voraus. Vgl. auoh
Fafs, RF UI 497.
23S7) Damascus, -um /'.. die Stadt Damaskus;
nach dieser Stadt wird ein urspriinglich dort ge-
fertigtes feines Gewebe benannt: ital. damasco,
damasto: frz. dama.'^: span, damaaco: ptg. da-
mascado u. datnaiiquiVw. Aufserdera fiihrt feiner
Stabl, beztt'. eine daraus geschmiedete Klinge den
Namen nach Damaskus: ital. damaschino etc. Vgl.
Dz 117 damasco.
[*dainnariaiii s. dominiarium.
2388) "^damuatleum n. (v. damnum). Schaden:
prov. dawnalge-s: frz. dnnimage (der Wechsel von
a zu o erklart sich vielleicht aus Beeinflussung
durch dominu.-t; freilich spricht dagegen, dafs das
aus *dotniniarium entstandene danger das u mit a
vertauscht hat): altspan. damage. Vgl. Dz 562
dommage.
2889) danino, -are (v. dumnuni). beschadigen,
verdammen: ital. dannare; rum. ddunez ai at a:
prov. dampnar: frz. damner; cat. dampnar:
span, daiiar: ptg. danar. Vgl. Dz 444 diiiiar.
2390) damnum n., Schaden; ital. danno: rum.
daund : rt r. dofin .pro v. dams, dans : frz. dam (das
gewohnliche Wort ist dommage): cat. dang: span.
dano : ptg. damno, dano. Vgl. Grober, ALL II 100.
2391) damus (f. dama. damma), Damhirsch ;
ital. daino (dem Frz. entlehnt); prov. dam: frz.
daim, dazu neugebildet das Fem. daine; cat. daina
(dem Frz entlehnt); altspan. dayne (dem Frz.
entlehnt; das iioUche Wort im Span. u. Ptg. ist
gamo, welches seinen Anlaut an gamuza, Gemse,
angebUdet zu haben scheint). Vgl. Dz 558 daim :
Grober, ALL II 100.
2392) ahd. dausou, ziehen: mntmafslich das
Grundwort zu ital. dauzare, tanzen; prov. dansar;
frz. danger: cat. span. ptg. dansar. Dazu die
Sbsttve ital. dama, prov. cat. span. ptg. dansa,
frz. danse. Vgl. Dz 117 danzare: Mackel 73.
2393) ags. darad, darod, altn. darradr, Speer;
wlleicht Grundwort zu ital. span, dardo; prov.
dart-z: frz. dard; rum. dnrdd. Da das Wort aber
auch im Slav. u. Magyarischen sich flndet. so ist Ent-
lehnung von dorther nicht undenkbar. Vgl. Dz 117
dardo; Eev. crit. 1383, p. 334; Mackel 63. —
Deminutiv zu [d]ard ist vielleicht ital. ardiglione,
Schnallennadel ; prov. ardalhos: frz. ardillon, vgl.
Dz 23 ardiglione, freOich aber mufs diese Ableitung
als sehr zweifelhaft erscheinen. Naher lage es,
Zusammenhang mit It. ardalio, ardelio (s. d.) an-
Korting, lat.-rom. VVorterbuch.
zunehmcn, u. da die Uerkunft u. Grundbedeutnng
I des It. Wortes dunkel ist, so darf in seiner iibcr-
lieferten Bedtg. vielleicht kein unbedingtcs Hinder-
nis erblickt werden. (Vgl. ,,Schlinge'^ niit„Si:hlingel".)
2394) arab. dArcauah. Haus der Betriebsamkeit,
Schiffbauhaus (vgl. Frevtag II 69' u. 526"); ital.
dnrsena^ (sicil. tirzand), der innere Teil eines See-
hafens, arzand u. arsenale, Zeughaus ; frz. dame,
klciner Binnenhafen, arsenal: span, alarazana,
alarazanul, Schuppen, arsenal: ptg. taracetui, ter-
cena, Schuppen, arsenal. Der Abfall des d erklart
, sich aus Vertauschung desselben mit 1. bezw. aus
I Auffassung ilesselben als Artikels. Vgl. Dz 27
arsenale.
2395) Slav, daroui, darmo, geschenkt, umsonst;
dies Adv. soil nach Dz 379 das Grundwort zu dem
glcichbedoutenden ital. indarno (altfrz, findet
sich vereinzelt en dar, en dart) sein. Diez selbst
! aber bemerkt, dais die Aufnahme eines slav. Adverbs
in das Ital. sehr befreniden miisse. Konnte das
Wort vielleicht irgendnie mit dare ,,geben" zu-
sammenhangen? etiva entstanden sein aus einer
Redensart in dare non ,,aiif Xichtgeben" (also
umsonst etwas fiir einen andoni thun u. dgl., vgl.
die von Diez angefiihrte rum. Verbindung in dare.
zum Geschenk, vgl. auch das deutsche ,.auf nimmer
wiedergeben", worait man ja ebenfalls eineSchenkung
, andeuten kann) ? ? Freilich lafst sich nicht leugnen,
I dafs eine solche Redensart recht wunderlich gewesen
I ware, allein in einer Umgangssprache bihlen sich
ja manche wunderliche Wendungen aus. Jedenfalls
viel wunderlicher noch als die allerwunderlichste
Eedewendung ware ein slavisches Adverb im Ital.
Indes die Moglichkeit slavischer Herkunft einmal
zugegeben, so ware dar no, aber nicht indarno zu
I erwarten : das in konnte wohl kaum mit der Prapos.
: 1« identifiziert werden, mindestens wiirde deren Sinn
' in solcher Verbindung nicht zu verstehen sein ;
! geradezu similos oder vielmehr widersinnig aber wiire
i hier die Xegationspartikel in, denn das ergabe ja
I „ungeschenkt. niiht umsonst", also das Gegenteil der
I wirklichen Bedeutung.
' • 2396) dasypus, podis m. (gr. daavnovg), der
rauchfufsige Hase; daraus vielleicht durch Um-
' stellung sard.^accwyjK; ciicatxip; sjian.gazdpo:
\ ptg. carapo. junges Kaninchen. Vgl. Dz 454 gazapo.
2397) *datiarius, a, um (Adj. zu datio); ital.
daziario. Adj.. u. daziere ,.chi riscuote i dazj",
vgl. Canello, AG HI 307.
2393) datio, -ouem /'. (v. dare;), das Geben; ital.
\dazio. Abgabe; altfrz. dace: altspan. dacio.
Vgl. Dz 117.
2399) datiTus, a, um, zum Geben gehorig; span,
ptg. dddirc, Gabe, Gescheuk. vgl. Dz 444 «. v.
I 2400) datum );. (Part P. P. v. dare), das Ge-
gebene (im Roman, das durch Wurf Gegebene, der
Wurf, dann das Werkzeug des Werfens, der Wiirfel.
Die Annahme dieses Bedeutungsiiberganges hat
sicherlich Bedenken gegen sich, diirfte aber nicht
zu umgehen sein): ital. dado. Wiirfel; prov. dat-z:
frz. de [di ,,Fingeihut" ist vielleicht dasselbe
Wort, u. nicht starke u. hochst befremdliche Kiir-
zung aus *d[igit\atum, vgl. auch unten digitalis);
span. ptg. dado. Vgl. Dz 116 dado.
2401) de, Prap., von; ital. di: mm. de: rtr.
di: prov. frz. cat. span, ptg de. Wie bekannt,
ist der Anwendungskreis von de im Roman, wesentlich
dadurch erweitert worden, dafs diese Prap. einerseits
das ganzlich aufgegebene ex ersetzt, andererseits
1 zur Umschreibung des Genetivverhaltnisses (vielfach
2J.S
lurj) ilo + allxis
Mift) (livipio
'II
atii-li ilos AI>ltilivvitrhaltniKS(>«) i^vliraiirlit winl (iin
Itiiniiin. wiril joilorli lici ilom iiiit ili'iii licsl. Artikol
Mrsi'lu-ni'ii Slist. ili>r lioiiotiv iliircli Arliki'llli'Xiun
bo/oirjiiu't. v^'l. Vi. (ir. II r>4: iiii Altir/. kuiiiito
(liig p>s««<8«ivo (.•(>n«tivv(Tli(iltniH iliircli den ('««.
obi., iK'iw. «Inrrli ilon init a «- <i(/ vorlmmloiii'ii Oi».
obi., ausfnMlrUckl wonlcii ; niich iiii Kiiiniin. kanii
a — ' atl rum Anxilnirk iIch (triii'tivviTliiiltnisst'ii
ilioncn.) \i:\ Clairiu. Du (•mitif ladii ot ili- I»
pivini«ilion .|p. I'ltri» 188« — dc + ttb «. «U< + ad
— de + ilib + ante, vor; ital. ilnrnnli : prov.
i/>irri>i ; fri. ilfriiiil; (span. «i»t/r ii. ilfliitilr: yi<^.
lUttiilf ■— <le + <iiifc ilaiiolion ailiaiitr ^-= atl -f <''"
+ iiiitf). — de + dd>^ital. (III. 8OW0I1I „V(m"
aU aiit'h .MX" IxMli'iiti'iiil, inili'tii lialil dor crsto bald
diT zni'ito lli'stnndti'il dio HodiMitiin^' liostiiiinit (t/'i
..Ml" nis (If 4- itli aiif/ufassi'ii, licj^t ki'iiio Notwoiidij;-
koit vor); rtr. dnil. \'^\. Ciartner S 100. (Uainp,
ALL V S))5. will mir de -\- ah aniTkonnon.) — de
+ de + inliis-c' prov. deiliui .- f rz. dedmis, drinnon.
— de + 6x s. de + ipso; aufsordi'ni de + ex +
indf, rfc + fx -f it»-" altspan. desent. di^i : de
-j- CJ" + ''« = span. ptfi. drsdr; de -|- rx + po^t
■=•{':') span. (/c«/iiip«; dc-\-ejf-\- i)rr=Tum. denpre.
Vj»l. Cirijbor. ALL II 27!t. — de + in=riira. diti,
au8. — de + ill + fiiitc (ital. dmntizi ^- rfe +
iu + (iiili'(t): rum. dimiintr; prov. deiiaii: span.
deiKDite. deUinIt : ptp. dianle, dancbon nr/i(i»(e. —
de + intilS = prov. dins, in; altfrz diii.t. dnio :
nfrz. dinix. — de + ipso (in woloher Verbindnng
ip-io vorstiirkonde Kraft hat) = prov. i/ev; frz.
rfc,«. Bi'it (niit Hprvorhpbuuj^ dcs Aufangsjmnktcs);
(p p a n. p t g. dcfde = de -\- ex + dc). Dz, (Jr. II
482. Ii-itote dis von de + ex ab, ebenso Grciber,
ALL II 279, daf;rpen eprieht aber der sonst volligc
Sfbwund dcs priipositionalen c.v, auch wiirde d-ex
ini Frz. deis, bczw. din ergobon liabon, vgl. exire :
eifsir. isnir. Der von Meyer. Z XI 250 Anm., gegcn
de -f ex geltend geraaclito Grand, dafs zwei voll-
stiindig gloiohbcileuteude Priipositionen niclit zu-
sammengesetzt werden, kaun niobt als stichhaltig
geltcn. woil de u. ex ebcn nirht voUstandig gleiidi-
bedoutend waren. (Aiis dcm Eintrctcn dcs de fiir
ex darf nirht auf Gleicblieit der Bedtg., sondern
mufs auf cine etwas veranderte AutFa.ssung des bftr.
Raumverhaltnisses geschlossen werden.) Meyer's
Annabmc ist in der Unbedingthcit, womit er sie
ausgosproehen, schon urn deswillen abzulebnen, wcil
dc + c.v in der Verbalzusaniniensetzung iifters er-
schi'int. — de + post = ital. dvpo (f. dnpo), dipoi
(vgl. C'auello, AG III 334), naeb, nachher; rum.
diipd; span, dcnpties = de + ipi<o + post. — de
+ postea = prov. depuijs (dancben despui/.t =: de
+ ipso + postea), scit, seitdeni; frz. depids; [span.
drjpues = de + ex od. ipso + post] ; p t g. dejMis. —
de + unde, wolier,= ital. dimde; prov. don; frz.
dont: span, donde. Vgl. Grober, ALL VI 146. —
de + versu.s = prov. devest, devas, {daiit:, deus,
dous), nacli^..bin. von . . . ber: altfrz. devers.
2402) [*de + albus u. *de + iilbeolus, a, urn
= r u m. (hdb, (Minor, weifs. niir in der dichte-
risehcn Sprache gebraucbt. vgl. Ch. alh.]
2403) gal. deani, neuir. dcarua, Hanifliiche;
davon viell. frz. dame, ncu])rov. dartio, Sehnitte
von einem Fische (vemiittelt niUfste der Bedeutungs-
iibcrgang dadurch wonlen scin, dafs dame eine
Sehnitte von der Gestalt einer llachen Hand be-
zeichnet liiitte), vgl. Dz 559 dame: Th. 97.
2404) de-auriitiis, a, um (v. deaurure), vergoldet;
ital. dcfrato; frz. dori: span, dorado; ptg.
doiirado. .\»eh das volUtiindigo Vorbuiu ital.
dorarr eti' ist vnrhanden.
2'l()fi) debi'o. bill, biliiin, bei-e, M-huldIg sein,
niilssen; ital. dniiiiu delilni ^-.ihheo u. dcro = 'dclio,
I'art. dariilii. Inf. doverc u. ilerere ; prov. dci dec
deiiiil deprr: frz. (/(ii(,i) diis di'i drt'oir ((tber difl
■-• dchel in den Kiilen « unten deccoi; span, deber:
ptg. drcir. Der Inf. winl audi Kubstantiviseli in
der »i>dfg ..I'llicht" gebriueht.
240t>) debilis, e, sehwaclilioh; ital. dehdc und
dcliiile ;lel/.tero Form ist dio wcit tihlicliore). da/.u
das Sb.it. d,hilei:a \i. deliide:za. vgl. Canello, AG
111 :m.
24tl7) debitor, •oreill m. (\. delierr), Seliubbur;
ital. di-hitiirc : rum. (/nior (gi'liiirt wohl nirht liior-
hor); prov. c. r. ilrrcin-. c. o. deiidnr; frz. dclnteur :
eat. diiilor : .span, deiidur: ptg. ilcrcdiir.
2108) debiiuiu u. debitu (Sg. u. I'l. N. de» Part.
P. V. von dclierc), das GeHcbuldete, dio Schuld ;
ital. dchito u. delta, vgl. Canello, AG 111 330, aus
dchili) onti<tand frz. delnler, wovon wieilor das Shst.
debit (Dz 500 debit leitet dio Verba uiimittelbar
au8 lat. debet oder debilum ab). Sehelor irn .Vnliang
zu Dz 790 bomorkt „08 scbvvebl mir iinmer vor, als
ob sicli dcbilcr aueh niittelst dihibilare erkliiron
lasscn koniite, man nehnio dcbere -= dcliihere ini
Sinno von exhibere, zoigen. zur Sehau stellen, in
Kauf goben. Godofroy zitiert aus _Lo pas do la
Bergerc' Qui mioux paroit estro pare d'abis, a son
povoir il faisoit ses debis." Aber aus *dchibit(ire
konnto auf volkstiiralichcm Wege debiler gar nicht
entstchen, lotzteres ist vielmobr offenbar ein gelehrtes
Wort, u. als solehes liifst 09 sieh nur auf ital.
*ilebitare zuriiekleiten; frz. dctle : span, deuda:
ptg. divida (wohl an dividir angelebnt)
2409) dei-anfis, -um m. (v. decern), der Vorge-
setzto von zehn Mann; frz. doyen, der Vorsitzendo
einor geistlichen oder gelehrton Korperschaft; sonst
ist das Wort nur als gel. W. orhalten.
2410) de't'em, zehn ; ital. rfiVci: xum.dicce, zece:
rtr. ties, dci, deis etc.; ^ro\. delz: frz. rf/x; cat.
deu; span, dies: ptg. des. Die Vcrbindung der
Einer niit decern orfolgt an Roman, toils mit, toils
ohno et, vgl. Grober, ALL II 100.
2411) december, -brem /». (v. decern), Dozomber;
ital. dicembro: prov. dczendire-s : frz. dccembre:
span, diciimbre: ptg. dezeinbro.
*dceeno, -iire s. disjuno, -are.
2412j deeeo, ui, ere, zur Zierde gereiehen, go-
ziemen; ital. dese = decel, bei Bonvcsiu; sard.
deghere, dixere, deghi, diiihi, (sicil. sdcciri „non
essere convenicntc"), vgl. Mussafia, R II 117; rtr.
descha = decet, vgl. Ascoli, AG I 15; (altfrz.
Storm u. G. Paris, R 111 289, woUten in den Eidon
Z. 9 od. Stengel „per dreit son | fradra salvar dist"
lesen u. dist als decet auffassen, diese Annahme ist
aber unhaltbar, denn die ricbtige Lesart ist dift =
debet. Das nahero sehe man in Koschwitz' Kom-
mentar zu den iiltesten frz. Sprachdenkmalern
p. 17 ff.)
2413) ahd. dehsala, norweg. sehwed. teksla,
kleine Haeko, ^frz. tdle „hachette des tonncliers,
dcs couvrcurs ct d'autres artisans", vgl. Bugge,
R III 158.
2414) decido, cidi, ciderc (de+cado), hcrabfallen ;
davon span, diser u. decir, herabsteigen ; ptg.
desccr, vgl. Cornu, R VII 595. Dz 444 desccr hatte
das ptg. Wort auf desidere zuriiekgefiihrt.
decTmo, -are s. disjuno, -are.
2415) decipio , cepi , ceptiuii , cipere {de +
245
2416) (lecllno
2441) (l?-8x-rIpo
24(5
capere), tauschen: ital. nur Part. P. deceftn;
prov. decebre: frz. decetoir. Wegcn der Flexion :
!). capio. '
241ti| declino, -are, abbiegcn; ital. dichinare,\
sioh senken; prov. dedinar, dazu das Vbsbst.
dccli-^: frz. dicUner, iiiedergclien, zu Ende gclien,
altfrz. auch ctwas zu Ende bringen, bis zu Ende
erzahlen (Schlufs des Rolandsliodes in 0.: ,ci fait
la geste que Tiiroldus declinet"), dazu das Vbsbst.
decliti; span. ptg. dedinar.
24171 decOratus, a, um (Part. P. P. v. deeorare),
geschmiic'kt ; da von vielloi(^lit altfrz. diori. vgl.
U. Paris, R XIV 274^ Forster zu .Viol, v. 7164.
2418 1 dedicatlo, -Onem f. (dedko), Widmung;
ital. deduaziont; frz. dedicace (gleiclisara *dedi-
ealia): span, dedicacioti: ptg. dediCn(;ao.
2419) dedico, -sire, widmen; ital. dedicare. u.
dem entsprecliend in den anderen Sprachen : f r z.
dedier.
2420) dedo, didi, ditam, di-dere, hingeben;
rum. dednii dedai dedut deda, uberlassen, se deda,
sich hingebon, sich gewohnen
2421) deduce, duxi, ductfim, dueere, hinab-
fiihren; ital. deducerc, dediirre: frz. dedtdre etc.
Wegen der Flexion vgl. duco.
2422) [*de-eo, ivl, ituin, ire, herabgelien, ist
nach liz 576 Urundwort zu ita 1. tiire: Caix dagegen,
Riv. di fil. roin. II 174 u. St. 35, erblickt, u. wohl
mit Recht, in qire einfaches ire mit prosthetischem
Palatal]
2423) [*de-eseino, -are, wurde von Ronsch, Z I
419, als Grundwort zu detimtre. frz. dinet etc.
aufgestellt. S. unten disjuuo.]
2424) de + ex s. oben de Aus den zahlreichen
mit de + ex gebildeten Verbalkompositis seien hier
nur folgende als kennzeicbnende Bei-spiele auf-
gefiihrt:») _
2425) *de-ex-afnducTo, -arc = span, dcsfiiizur,
deshuciar, deaahttcMr, jem. aller Hoffnung berauben.
Vgl. Dz 451 fiiicia.
2426) [*de-ex-aliipett«, -are (v. alapa), nach
Bartsch, Z II 306, = prov. deiisalabetar.]
2427) [*de-ex-balco, oder de + balco, -are
{*balcare v. germ, bdlko = frz. (bale, banc), ban,
Balken, dazu Feniin. bauge, Balkenhiitte, Stall,
schlechtes Lager, u. bauchc, Strolilelim) ist vermut-
lich die in das Lat. iibertragene Grundform zu frz.
debaitcher, das also eigentl. bedeuten wiirdo ,,jem.
aus der Balkenhutte, d. h. aus dem Arbeitsschuppen,
aus der VFerkstatte herausholen. ibn also von der
Arbeit weglocken, verfiiliren", daher hiitte se dc-
baucher zu derBedtg. „sich der Schwelgerei ergeben
gelangen konnen" : an bauche ,Strohlehm" schliefst
sich an ebaucher, eigentl. von Lehm, Thon arbeiten,
also „aus dem Groben arbeiten, den Rohentwurf
machen u. dgl.": zu den Verben die Sbsttve de-
bauche u. ebauche. Vgl. Dz 517 bauche u. dazu
Scheler im Anhang 783.J
2428) [*de-e.x-batto, -ere = frz. dcbattre, davon
das Sbst. dibat: in den ubrigen Sprachen ent-
sprechend.]
2429) [*de-ex- (od. dis-j cUTo, are (v. cilium,
Augenlid), die Augen otfnen, = ital. discigliare
>) Ich weilS wobi, dafs das Vorhandensein mit ie + tx
zasammCD^e^etzter Verben von Sacbkundigen geleu^net
wird (z. B. von Grober, Z V 177, vgl. abet ALT, II 279);
ich vermagr mich aber dieser Ansicht nicht anzuschliersen.
Wanim nicht, das anseinanderzasetzen, wiirde hier zu
weit fiihren. G. K.
(= disc); frz. deciUer, desniller. Vgl. Dz 500
deciller.]
2430) [*de-ex-cito, -are = i tal. deitare, weckcn,
vgl. Dz 368 .S-. ('. ; Storm, R V 177 Z. 2 v. u. im
Texte, stellt dis-citare als Grundwort auf, u. das
verdient den Vorzug.]
2431) (*de-e.v-dIco, dieere = frz. dedire, in
Al)rede stellen, Liigen strafen. Wegen der Flexion
s. dice.]
2432) (de-ex-follo, -are (v. follis) = span, des-
follar, desidlar, abhautcn, (ptg. esfolar), vgl. Dz
445 desollar.]
2433) [*de + exin (f. exinde) = prov. desse,
sobald (desse que, sobald als), eine analogc Bildung
ist jas-ie =jam + exin[de]: immer (in Bezug auf
die Zuknnft), aiicse, immer (in Bezug auf die Ver-
gangenheit) ist = anc + analogisrh iibertragcnes
se, vgl. Grober, Misc. 44; anders Dz 676 se, vgl.
P. Meyer, R XIV 579; Thomas, R XIV 577. Sioh
jam + exIn.]
2434) de + ex + jam = altfrz. desja, nfrz.
dejii. schon, vgl. Grober. Misc. 44.
2435) [de-ex-Iego, -are (v. lex) = prov. deslei/ar
(refl. Vb.), sieh gegen das Gesetz, das Recht ver-
gehen, dav. das Vbsbsttv. deslei-s, Rechtsverletzung;
altfrz. desleiier (refl. Vb.) mit derselbon Bedtg.
wie im Prov. (zu unterscheiden von desloiier = de-
ex-liyare. losschniiren), dazu ebenfaUs das Sbst.
deslei. Vgl. Dz 368 dileifyiare iDiez halt mit Un-
recht dileggiare fiir die italicnische Form zu desleyar,
wahrend in Wirklichkeit dileqgiare = *tdliticare,
kitzeln, ist, vgl. Flechia, AG 11 319); Tobler, Z UI
575 (hier ist zuerst die Bedeutung von desleyar
sowie sein Nichtverhiiltnis zu ddegqiare fostgestellt,
vgl. auch G^ Paris, R IX 334).]
2436) [*de-ex-panno, -are (v. pannus, Tuch) =
altfrz. despancr, (ein Tuch) zerreifsen. vgl. Dz 654
*de-e.x-pedico s. impactio.
2437) [*de-ex-pergito, -are := ptg. despertar,
wecken, dazu das Partizipialadj. span, despierto,
ptg. desperto, wacb. vgl. Dz 449 eapertar.]
2438) [*de-ex-petio, -Ire (fiir pefo, petere) =
span, despedir (neben esjiedir), Urlaub fordern,
Abschied nehmen, vgl. Comu, R LX 130. Dz 445
leitete das Verbum sowie das ptg. despir, entkleideu,
ausziehen, von de-ex-pedire ab , was in Bezug auf
das ptg. Wort auch aufrecht zu erhalten ist.J
2439) [*de-ex-r!imo od. dis-rilmo, -are (von
ramus), auseinanderasten, trennen, teilen; ital.
disramare, die Biiume beschneiden; r\xva. derdm ai
at a, zerstoren: prov. desramar, derramar, ent-
blattorn, vernichten; altfrz. desramer, deramer,
zerreifsen; span. ptg. derramar, ausbreiten, aus-
giefsen. Vgl. Dz 444 derramar.]
2440) f*de-ex (oder dis-) -reno u. -renico, -are,
die Lenden ausrenkeu, kreuzlahm machen; ital.
nur Part. P. P. als Sbst. dirennto, Verletzung der
Lenden; prov. desrenar, desregnar ; siltf iz. esreiner:
nfrz. ereinter =*exrenitare : span, derrengar :
ptg. derrear. Vgl. Dz 117 derrengar.]
2441) [*de-ex-ripo (oder dis-rlpo), -are, aus
den Ufern, also aus der richtigen Bahn treten; soil
nach Ulrich, R IX 579, das vorauszusetzende Grund-
wort sein zu altfrz. de.vver. derier, von Sinnen
kommen, wahnsinnig werden, es ist diese Ableitung
aber von Grober, Z V 177, hinreichend widerlegt
worden. Ebenso uniialtbar ist die von demselben
Ulrich, R VIU 264, friiher in Vorschlag gebrachte
Ableitung von discadere (.- disvarre, disvare = cale-
i47
•Jir2) dtMiX-Mplo
:!47n^ (iAlK^fllOH
UH
/iKvrc .• ciilf'itrrr. enlf'iirr). I'nnniu<liiiilmr int «iioli
Hartscli's, Z II ;t07. (!li'ii'lnmn ilrrvcr — iltriifrr.
AiiiliTP !Uift;«'»tcllti', alKT nut Korlil ziinickpnvii'iiviio
(iriimlworto siml: •(/«•.«(icivirc f. «/csdtriiY, «/(.«.«i/xiir.
dfrn<iiirr ( ; r/crrrr — • iMfrrrof/dri' .- riidrirc). Am
«iiini);i<toii ist iiiimor nocli Dii'/i' Di'iitiiiif;: driipit
(»» rfi- + «ii/)iO ; de.irf, II. aiis dicsor H. IVrn. i>iit-
wirkclt «ich i>iii Vl>. dcr A-K<>iij. I/'iilor alior ist
(Icr von Did niiKonoiiiinoni- Vorcaiit: liiirlint iinn-alir-
Mclit'iniicli, solum «oil ilas orsl<' r olTon \»t (wio liio
HUniinki'toiiton Fornioii in A«8iiiianz bokiimlon, vul.
(!. Paris, K IX f)7;i) u. alsii niojit aua c ontstamloii
soin kann, son^lorn in oinoiM i soinon Urs|iriin<;
halH'n miifa. Das Wort is! sii-liorlioh niojitlatoinisohon
UrRprunijos. abor man kann os aiioli wedor ans dom
Gorinanisohcn nooli nns doni Kollisrhon «liloiton.
MoKliclionvoisc ist os oin mot liistoriinii? ii. vordankt
ir^nd cinoni nns unbckaniiton Ziifalio soino Ent-
gtoliiin<;. Im Nfrz. lobt das Vb. in eiidhrr, aTgcr-
licli soin, fort, da^^'jjon ist das ini Altfrz. vorhandon
gewoscno Sbst. lifaifiii-. demric abneatorben. Vpl,
hi 661 dciyr ii, da/.n Srlioli^r ini Anliang Till.)
2442) [•df-ex-sapio, 'siSpcrc (f, .siiperc): altfrz.
dessnvoir, niidit wisson, vgl, Soholer, Jalirb. X. 252;
Toblor. zn Li dis dou vrai aniol p. 23; span, nur
Part, Priit. df(.i)-:al>ido.\
2443) f'dc-ox- + germ, sa^^aii = pro v, dessazir,
aiifscr Besitz sotzon: frz. f/c.s.sdi.sii'.]
2444) |*de-ex-serTTo, -ire = frz. rft'.s'so'uir, die
Speison abtragon, dazu das Partizipialsbst, dessert,
Naclitisoh. vfjl. I)z G77 .vcii'/W(e.J
2445) [*de- (ex) + altnfrk, 8kSrraii = nfrz.
dcchirer (altfrz. encliirer), vgl. Dz 574 eachirer;
Mackol 105 ; Ronsch, RK II 2, sohlug *di,i-cirrai-e,
oigcntlich „dio Locken zcrzaiiscn" als Grundwort
vor, was solion wegen dos ci = chi nnannehmbar
ist, vpl. Maokol a. a. 0.]
2446) [*de-ex-triibo, -are (v. «rafts), = altfrz.
deslracer, die Zclte abbrenhen, vgl. G. Paris,
R VI G29.J
2447) ['de-ex-trico, -are = pro v. de.itiitjar,
hemmen, liindcrn, schaden (die Bedeutung ist be-
fronidlieh, da man nach dcm Priifix die gegenteiligo
envarten u.ufs, u vielleicht ist um deswillen dieso
von Diez aufgestellte Ablcitung abziilehnon), dazii
das Vbsbst. destric-s, Si-haden: altfrz. detrier.
Vgl. Dz 827 tricare.]
2448) defendo, fend], fensuin, fendcre, abwehren,
vcrteidigen; ital. dtfendo, fe>i, feso, feudere; pro v.
drfendre; frz. difendre; span, defender (Priis.
defiendoi; ]}tg. defender. Vgl. Grober, ALL II 100.
2449) defensus, a, um (Part. P. P. von defeii-
dere), vorboten; altfrz. defois, vcrbotencr Platz,
Wiese, VVeide; eat. devesa, Weido; span, defesa.
dehesn, Wt-ide Vgl, Dz 444 dehesa.
2450) *degelo, -are, auftaucn: (ital, ditjhiacciare
= *di(/lnciari); rum. degerai ai at a; frz, digthr;
span, delularse; jjtg, degelar.
2451) degrade, -iire [de u, gradus), hcrabsetzon
(Eccl, u, spat. J. C); ital. degriidare „tagliere da
un grade o iifficio onorevole", digradarc „8C'endere
di grade in grado", vgl. Canello, AG UI 332; auch
sonst als goli-hrtes Wort vorhan<len.
2452} [*degradiis, -um wi. (fiir gradus), Stufe;
prov. degrat-z: frz. degre : ptg. degrao. Vgl. Dz
560 degre.]
2453) de ha[c] hora in iib ante =frz, doren-
avant, hinfort, vgl. Dz 563 .f. r. S. unten hie.
2454) de ha[e] re; daraus nach Sucbiers Au-
nabme, Z I 431, altfrz. gier, gieres, gierres, giers.
D/, 5lMi vornnitoto das (irundwort in igitiir odor in
frgn (,■ rrg : lerg : qer : gier). Lotztorn Annabmo ist
iiiolit obon wabrsoboinlioli. Die rii'liligu Abloitiiiig
ddrfto diojonigo von >gitur soin (igitnr : *igrliir :
*i| (/]••(/<•((.■ •i.-(/cc ,• icnci, vgl. C'ornii, It X 3!l!l,
2456) |*d('linuslo, -aro (v. Iiniislus. Part, I', P.
v. Iiiiiirire), wi'gnoluipfon, wogbobcn. wognebmon;
rtr. iliistar. wognolimiMi, wobriMi, liiiidorn; altfrz.
dostrr.] Vgl. I)/, (i5() Oter u. .No 2I'.)(».
2466) de -h altn. hell, Vornproidion , (iolUbdo;
altfrz. ilrlieil, deUnit, Trailer, Vordnifs, Niudoi-
gi'sc.lilagonlu'it , dazu das Vli. delimlir, denlieiter,
dmliniter. \t:\. Hz 60'.) h'lil.
2457) (lo-lionosto, -Ure (v. Iionos), ent<'liron;
span, iliiiii>liir , dazu das Sbst. denuento , Bo-
sidiiiiipfiiiig: ptg. deii.itar, docslar, dazu das Sbst,
doestii; vielli'iolitgoliort biorbor aucb pmv, desnot-z
(fiir denoslt), Spolt. Vgl. Dz 444 deniicstn.
2458) inbd. dl'tisen, sobwingon (in der Flaobs-
bercitung), wird von Baist, HP 1 133, in Zusammen-
liang mit span, ptg. tascar, heelieln, gobraebt.
S, untcn tnxiire.
de + in s. de,
2459) de + inde; altvenot. dende; prov. den;
span, altptg. demh: Vgl. Griibcr, ALL III 267,
2460) de + inter = rum, diiitre , zwisrhen,
untor,
2461) de 4- Intro = ital, deutro, drento, innor-
halb; span, ptg, r/cH«n). Vgl, Grober, ALL III 26B.
de + intiis s. de.
2462) 'dc-jeoto, -are = ptg, diitar, %. unton
ejeeto, -aire.
2463) [*de-liibfilo, -are (v. Inb, lap, woven ahd.
iippa, nhd. Lappcii) =■ frz. dilahrcr, zerfotzon. Das
Vb. lafst sieb von lamlienii nicht wohl trennon, mit
labriim, lahelhtm nicbt wohl in Verbindung bringen.
Immerhin muls die angegebeiio Ableitung dem Zwoifol
untcrliegcn, schon well das Priifix de sioh mit dor
Bedtg. nicht recht vereinigen liifst. Vgl. Dz 624
lambeau.]
2464) delecto, -iire (Intens. v. delicio) ii. dileeto,
-arc (Frequ. v. dllTgOl, ergotzcn; ital. dihitare:
prov. ddeitar, deleckar; altfn. deleitier, ddilier
(nfrz. ist das Vb. durch amuser venlraniit wordon);
span. ptg. deleilnr. Vgl auch dilectiis.
246.5) [ *delectris, -um m. undi dilectus, -um m.
(v. ddigi)), Ergotzung; ital. dilclto; prov. deleit-z ;
altfrz. delit (nfrz. dal'iir amusement): span. ptg.
deleite. Vgl. Grober, ALL II 101. Vgl. audi
dilectus J
2466) *deIibero, -are (v. de u. liber), befreien ;
ital. diliherare (entsprieht zugloich in seiner Bedtg.
dcm schriftlat. deliberare); frz. delivrer etc. Vgl.
Dz 195 lioerare.
2467) deliciitfis, a, um (v. deliciae), zarl, fein;
ital. deliciilo; ru m. delicat ; prov. delg('i)nt-z, did-
gal-z; altfrz. delgii-, deugie; (nfrz. fi!f'/«' ist wohl
besser als deligntus v. deligare ='dflier aufzufassen) ;
span. ptg. delicado, locker, dele/ado, zart, fein,
schlank. Vgl. Dz 560 dilie.
2468) delTcTti, -am /'. (v. delicio, klassisch nur
PI. deliciae), Ergotzlichkeit; ital. Iczia, lezio, Zieroroi.
vgl. Dz 381 ,v. r.; f rz. dilicem ; span, delieia, delicio:
ptg. delieia. Vgl. Meyer, Ntr. 154.
2469) delicTosus, a, um (v. deliciae), kostlicli,
weichlich ; ital. delizioso (altital. auch lezioso),
vgl. Dz 381 lezia; frz. delicieux; span. ptg.
delicioso.
2470) deliciiliLs, a, um (Demin. von delicus), von
der Mntterbrust entwohnt; da von mit Suffixver-
249
24711 (l?lIort-i
24991 <lfii)r?h(<n(io
250
tauschang ital. dilegine, schwaoh, vgl. Caix, St. 26; | cat. d^nt; span, dieul
pt}^. dente »i. Vgl.
Grober, ALL 11 101.
2485) denso, -are, didit inachen; «;at. desar,
bergcii, Vbsbst. deiO, V'erstfck, vgl. Baist, RF I 133.
2486) deusiLs, a, uin, dicht; ital. deitao; rum.
des; frz. dense (gol. \V.); span. pig. denso.
2487) deutarius, a, iiin (v. deim), zum Zahn
Dz 368 *■. V. hatte das Wort ohno Erklariing gc-
lasson
2471) delicus, a, uui (v. delinqiio), von der
Mutti^rbru.st cntwohnt; sard, diligii, auch sonst in
ital. Hialikt.ii vurlianden, vgl Cai.t, St. 26.
247:.') dt'Ipliiniis, -urn in. (gr. i5e/.<pi'i, 6f>.<plv),
Delphin; ital. f/i//^iHo; prov.rf((//fH-s; frz. f/niyj/iiH,- ; geliorig; deiitiiria, -am /'., Name fiir verschiedene
span, del/iii: ptg. delfim. IPfianzen; ital. dentari.i „specie di jnanta", den-
2M^)Aema,%\% = viddema(jis(fi\oss. = a<podQwi;,\tiera „rastelliera di denti posticci", vgl. Canello,
Lucil. sat. 16, 7); span, dema.s, aufserdem, iiber- 1 Atr III 307.
dies, aufh Adj. niit der Bedtg. ,,iibrig", davon 2488) dentatiis, a, um {v. dens), bezahnt; ital.
Jibgeleitet demusiado, iibermal'sig, deinasiii, fyber- ■ deidnto : rum. dintat: prov. dentat-z; frz. dente;
mafs; ptg. de mais. Vgl. Dz 200 mni. span. ptg. denlado.
2474) demaudo, -are, anvcrtrauen (ira Roman, i 2489j *dentelliis, -uiu m. (Demin. von dens),
ist die Bedtg. „jem. etwas abfordern, abverlangen, Zahiiclien, Zackehen; ital. dentello, Zaimchen, Ein-
abfragen" vorberrschcndgeworden); ital.</fninHf/are zackung, PI. dentelU, Spitzea (das (ibliche Wort fiir
„commcttcro", dinmndure domandare ,,cliiedero'', I gekloppelte u. dgl. S|'itzen ist merlelti, wahrscheinl.
vgl. Canello, AG III 332: prov. demandnr; f rz. j Uemin. v. niaWo, Saum, u. dies wieder = *;«er3«/M.s.
demander: span, demandar, fordern („fragen" ist i Demin. zu *ii\erga f. scluiftlat. mergae, Gabel):
= preqiivtar = *pra(contare v. cnntus), ebenso ptg. prov. dentelh-s = denticulus : irz.dentelle, gowirkte
2475) de 4- ni5Me, morgcii; ital. rfinifini, rfoHKiHi,- etc. Spitze; span, abgel. denlellon, zahnformige
(rum. mdine); prov. deman, demd ; frz. r/cmai» Siiulenverzierung (die gekloppelten etc. Spitzen
(altfrz. auch einfaches main); cat. demd; span, heifsen encnjes, wohl zusammenhSngend mit caja
mafiana; ptg. a nianhd, manhna. Vgl. obeii criis. I ^ cupsa, Kasten, gleiclisam Einkastelungea); ptg.
2476) de + *iuaiiltia (f. mattitina, scil. hora) — ; sind zalilreiche andere Ableitungen vorliaiiden, z. B.
rum. demineiifd, der Morgeu. j dentkuto, Zahnchen, Zackehen, dentilhoes, ausge-
2477) de manu ipsil = prov. rfemroies (daneben l zackte Arbeit („Spitzen" heifsen rendas, wohl vom
manes), sogleich; altfrz. rffnia»iois(daneben»Hn»ois). deutschen „Rand"). Vgl. Dz 117 dentello.
Vgl. Dz 560 demauois. dentictiliis s. dentelliis.
2478) demento, -are (von de u. Hien*), bethoren; 2490J *de-6bst«, -are = rtr. diistar, hindeni,
ital. dementare, davon dimenticare, vergessen; I verbieten, wehren, vgl. Ascoli, AG VII 523.
altfrz. rfemejitc)-, toben; span. ptg. rfemenJrtr, des ! 2491) [ags. dedrliug-, Liebling; Dz 562 dorelot
Verstandes berauben. Vgl. Dz 209 mentare. 1 liielt fiir denkbar, dais i iz. dorelot, Ziirtlmg, Lieb-
2479) demonstro, -are, beweisen: ital. dinio- Uog (dazu das Vb. doreloter, doiioter, verzarteln,
strare; frz. demnntrer: n. dem entspr. in den hatscheln)durchSuffi.\vertauschungauf ags. rfedW/jit?
fibrigen Spr. , | zurilckgehe. Das ist schwer glaublich. SoUto dor-
2480) *dem6ro, -are (im Schriftlat. Dep.), sich ' later nicht ammensprachliche Ableitnng aus dormir
aufhalten; ital. dimorare: frz. demeurer. Vbsbst. ; (*don«i7tifer) sein und eigentlich .,einlullen'' be-
demeure, vgl. Forster, RSt. Ill 182, G. Paris. R ' deuten?]
X 44; span. ptg. demnrar, Vbsbst. demora. , 2492) deosuiu (aus deorsum), abwiirts; ital.
*denarata s. deuarius. < giuso (vgl. F'lechia, AG II 26 Anm. 1), daraus^iu;
2481) denariiis, -um m. (v. deui), eine Miinze; rum. jusu; rtr. gin: prov. jos; altfrz. jus.
Denar; ital. denaro, danaro, dannjo. Geld, davon davon abgeleitet jusant, Sbst., Ebbe; cut. jussa;
abgeleitet derrata, gleichsam *den[(i]rata. Ware; ' altsp an. i/«»o; a Itptg. Jhso. Vgl. Dz 167 «/(«so
frz. denier, kleine Miinze, Heller, davon abgeleitet u. 622 jusant; Grober, ALL II 101.
deoree. Ware, Efsware; span, rfti/ero, Miinze, Heller, I 2493) ^depauo, -iire (x. jxinus), spulen. Gam
Geld, davon abgel. dmerada, eine grofse Menge j abwinden ; ital. dipanare; prov. debanar ; span.
Geld; ptg. f?i/(/(«)o, Heller, Geld, davon abgeleitet ! rfeyanar; ptg. debar, dobnr. Vgl. C. Michaelis,
diiiheirame. eine Menge Geld. i Misc. 124.
2482) denego, -are, verweigem, abschlagen: ital. ! 249^) *de|)5rtio, -ire (v. pars), abteilcn, ab-
denegare, dinigare, dazu das Vbsbst. rftHie(/o; frz. tremien, scheiden; ital. dipflrfire, (rfjs/)«J7ire,- rum.
denier, verleugnen, verweigern, dazu Vbsbst. dcni: despart ii it i); ^roy. de/Mrtir; (frz. dipartir, dazu
span. ptg. dcnegar, dazu Vb.sbst. dengue (auch I das Vbsbst. depart, Abreise; cat. span. ptg.
cat; sa.T d. detighi), die nur scheinbare Weigerung, despartir).
Ziererei, daher hacer dengues, sich striiuben, zieren.
Vgl. Dz 444 dengue.
deuique s. duuique.
2483) denude, -are (von nodus), losknoten; ital.
2495) [*departo, -are (v. pars), abteilen, trennen;
rum. departez ai at a, entJfernen.]
2496) depilo, -are, enthaaren, rupfen; rum.
daper (f. deper) ai at a, Ziehen, reifsen; prov.
denodare, aufkniipfen; frz. dhiouer: span, denoditr depilar.
(refl. Vb), gleichsam sich aufknopfen,siohlosmacben, 2497) depono, posui, positiim, ponertJ, ab-,
wild, unersclirocken, beherzt sem, daher rf»^»odnrfo, I uiederlegen ; ital. dejwrre; rum. depun usei its une:
ktihn, dazu das Vbsbst. denuedo, Kiihnheit; ptg. prov. deponer; (frz. demser) , span, deponer:
nur das Partizipialadj. denodado, kiihn, und das ptg. depdr. AVegen der Flexion s. pono.
Vbsbst. denodo, Kiihnheit. Vgl. Dz 444 denuedo: 2498) depositiim n. (Nti-. des Part. P. P. von
Cornu, R XIII 300, setzt denndarse = se denotare, deponere), das Niedergelegte, das anvertraute Gut,
sich auszeichnen, an, was durch das Vbsbst. denuedo Niederlage; ital. span. ptg. deposito; frz. dipot.
begriindet erscheint. de + poste s. de.
2484) dens, dentem m., Zahn; ital. dente m.:^ 2499) deprehendo, preheudl, prehensiim, pre-
rum. dinte m.: prov. dent-z dent; frz. dent /'. .• i Uendere, ergreifen; rum. depnnd, ineei, ins, inde
;.M
Jfitmi <li'|iriin'
'JMtii (IOkIkiio
■2:y2
((;lcirh«nm «Iwn* orfanson. prpn'ifon, wi>);lM<koiiini)'n,
»0 i\:\(* I'S TUT (tt'Willllllloil Winll, (iIh'II, Kt'Wiilllll'll.
.iiinhiMoii : nltspaii ilriirrlinider, iTiin'ifi'n ; frz.
drprfnilrr. tn'inicn.
L>5<N)i drpriino. |>rfv>i, |irfssuiii, |iriiiicrf,
ilicilorvlrm-ki'il, - iillfi/ i/f/irrin./n-. «Iiiiinliu'rii.
t-niiiMlriiP-ii, vul. D/. litil ;.riiHi/ri.- \yi%vu iUt KU'Xioii
R, pivmo. t'lHT ilii- Komi ii. HciltK. <l>'s VitI>k in
(Ion (lbri)n>n n>iii. S|ir. ist iiirliU iM-sondoroB 7,11 bo-
mcrkcn.
•2M\) dr prUno siUta, nur doii or>sU>ii Spriiii);, I
— «Itfri. We /intiMiiif. noulcioli. lUvou nlif^'loiti-l
ilns Ailj. i>iiii*fiut„-r. rtiK.li lirlifinl, v«l. 1)7. (iOl ». r.
2i')02) «lopM». dcpMii, dopsluiu. dcpsi-rt', kncton; '
nun. Wi/>.f>.- II il I.
2.'K):)) ['doratuliis. a. iiiii (v.m altiifrank. ni/ii, I
w. lu. 8.1. fliMc MiU. fr.'i von Milz.siulit, = f r/.. j
liriolr, niiinl.r. Vj:!. !),• tJt>5 riifc, dorli crsclipiiit
die Hcrloiluii;; :iN ini lioi-hston Griido fra>pviirdig,
v^;l. luitiMi rata
•2MH) i*d«'rftniinis, a, uni (v. di + rilro), hiiiton
bofinillicli, 7.iiloUt : p r 0 v. dtrreiran; a 1 1 f rz. decrrain,
drriaiii. da\on aligoleitot nfr?.. dernier, \i\w\\»am
*dfretr<iiiariu'.'
250o) [*dert'trariiis. a, uiii (v. diretro) = derc-
trnniix : pro v. drrrnrs. di'irers, danphen derreiran.]
250<>i |de -{- retro, liintcn, )iiut«r; ital. dietro,
drieto; pro v. dereire, derrier: (tz. derri^re. VrI.
Dz 2(>S irfrn.l
2507) derisTo, -onem /". (v. deridere), Verspottung,
= ital. diliiiioiu: ditifiiune, vj;!. Toblor, Z 111 576.
2508) *do- u. dirupo, -are 1 v. riipen), von cinoin
Foiiien lierabstiirzeu; ital. dirupare, davon das
Vbsbst. dinipo, Absturz; pro v. nur das Vbsbst.
deruheti. Soblucht; altfrz. nur die Vbsbst. rfernd.
de^ruhe, drsruliant, dcsrubismi. .\b^rund, .Sclilucbt;
span, derriimliar l,in Anlehnuns; an ruuipere), da/.u
das Yb.<bst. derrubio, das allmiiblii-he Abfallcn dcs
Erdrpirhes von den Dfern cines Flusses; ptj».
derrubar. davon abgelcitet derriihadniiro, .\.bgrun(l.
Vgl. Dz 120 diriqiare.
2509) *desSceo, -aire (von saccus), aussacken,
herausziehen, = altfrz. dexaehier. Vgl. Dz 278
i^acar.
2510) *desfircTno, -are (v. sarcina), entlasten,
=• rum. degnrain, ni. at. a, entlasten. befreien.
2511) *desfitullus, a, lun (de + satullus, satt),
^= T am. dent til (iin desdttd). geniigend; die gleiche
Bedentung hat anffiilligerweise auch indestul. wovon
das Vb. uidcstiile: ai at a, befrii'<ligen.
*deseendentii» s. descendo.
2512) deseendo, scendi. scensuin, seendere {de
-f- scando], herabsteigen : ital. duicendere ..venir
giu, provenire e fare calare", seendere ..seraprc
intransitivo, e senza traslati", dazu die Vbsbsttve
discesa und scesa „che dice anche .catarro", vgl.
Cancllo. A(i III 393: pro v. descetidre, deisc-. dei^-
settdre: frz. de^cendre, herabsteigen u. herabsteigen
lassen. dazu das Vbsbst. descente, Landung; span,
ptg. descender. Das Vb. hat im Roman, auch die
Bedtg ,,abstanimen" angenoramen {descendente.'-
„Descendenten" schon bei Paul. dig. 23, 2, 68),
dazu das Sbst. *descei)dentia = ital. degcendenza
etc. Wegen der Flexion s. seiindo. Vgl. Dz 397
seendere.
2513) describo, scrips! , seriptum, scribere
[de -\- scribo), beschreiben; ital. de^crivere; frz.
decrire; span, descrihir: ptg. descrecer. Wegen
der Flexion s. scribo
2514) (de-). •diseeta. -am /". (Tern. des Part. P. P. v.
disfciirr), abgi'schnittono Saclic, Abgpschnitti<nh(<it,
— fr/.. disrtle, Miingi'l, vgl. Dz 502 s. r. u. dazu
Srhibi im Anil. 791. — Scltogast, RF I 2-Jl, er-
kliirlo disitle fiir I'in Deniiiiutiv von dr.itdm, also
aus *<lisidiellii i'nt.stan<li-ii, mil Recht hat (i. Paris,
K Xll 133, <lio.<o Abli'itiing durch oin AuKrufe/eichcii
gokrnn/cichni't.
2515) 'desi'cto, -lire (FriM|u. v. drsrcnre), ab-,
nnschni-idon, •^ Hpan. dnentnr, aurid'hiioidcn, an-
fangoii Aiifbi'wahrtos zu gubraiichon , vgl. Fiirstt-r,
Z 111 501. Dz 4 16 riicentar halti- *deeeplare (von
decipiii) aid (inindwort aufgi'Stollf.
2610) [*dosi'lito, -arc (v. drsrns, abwesond), ali-
wesond si'in, ist von Wicsu, Z XI 555, als (iruudworl
zu altlonib. de.ieiitii, altgonuus. senlnr. vor-
achwindcn, aufgestellt «orden. Klcchia, AG Vlll 403,
liattt- das Wort von *c.ceinpt(tre, bozw. *ile-e.r)uiiiliire
abgeleitot.]
2517) dfMTo. scrui, scrlum, serPre, abroihon,
= rum. <b<(r m nl n. loslii.scn, zi-nvifsi'n.
2518) dcM-rto, -arc ^Frctju. v. dtsercre), ver-
lasscn; ital. dc'-crttire, di.sirl'irc; rum. desert ni
tit a; frz. dtserter ; cat. span. ptg. tleserlar.
2519) desertOr, -Orem 111. (v. dcsercre), Aus-
reifscr, Deserti'ur (in diosor Bcdoutung schon gut
sehriftlat.l; ital. de- ». disertore ; ft?., di'serteur :
span. ptg. deserlor.
2520) descrtuin n. (Part. P. P. v. deserire), ver-
lassones, unbewohntes Land, Wiisto; it aI. deserto;
prov. tiesert-:: frz. disert: span, desiertn ; ptg.
dcserto. Vgl. Griib.r, ALL II 101.
2521) dcslderifim n., Sehnsucht; ital. desideriu,
desidero; prov. desire-s, de:ire-s, danoben//<'Jir/fr-.<;
frz. de.sir. Aut cin anznnehmendes diside[r]ium "-
desidejo (mit off. e) beruhen: ital. disio, -a: prov.
desiey-z; cat. desig {dcsitg); span, desco; ptg.
dest'jo. Vgl. Dz 120 disio (Diez wollto das Wort
aus dis.fitliitm ableiten, was lautlich einfach un-
moglich istj; Forster, Z III 511 Anm. 2 (hier zuerst
das richtige Grundwort); Mover, Ntr. 155 (M. vcr-
teidigt dissidiiim, racint jedodi , dafs von ciner
„falschpn Decomposition" dessCditiiii auszugehcn sei;
an Forster's Ableitung tadelt er, dafs sie keine
Anskunft iibcr den Verbleib des r gebe, wogegen zu
bemerkcn ist: desidiriiim : *desieJo = cellcrarius ;
cellerajo, das c wird durch den naclifolgenden
Palatal verdrangt: in cellerajo n. dgl. verharrte nun
freilich das j, wiihrcnd es in *desi(jo vokalisii.Tt
ward, *desieio, woraus ^dcsio, disio durch Suffix-
vcrtauschung entstanden zu sein scheint, ganz klar
liegt freilich die Entwickelung niclit); Settcgast,
RF I 244 (S. will disio von ritwidiVi ableiten, wo-
gegen G. P., R XII 133. mit bestem Rechte Einspruch
erhoben hat). Vgl. ohen conslderium.
2522) desidero, -are, erschnen : ital. desiderare,
(disiare); prov. desirar, dezirar : frz. desirer:
(span, de-tear; ptg. desejar).
2523) deslderosiis, a, uin (v. desiderare), sehn-
siichtip: prov. deziros. daneben dczirons.
[desidia s. desecta u. deslderium.]
2524) desldo, sedl u. sldl, sidere, sich nicder-
senken: davon nach Dz -144 descer alt span, decir,
herabsteigen ; p t g. descer.
2525) deslgno u. disslgno, -are, bezcichneD,
zeichnen ; ital. desigiiare „indicare, pioporre".
dis{siegnare ,,tracciare le prime lineo d'un quadro,
proporsi", vgl.Canello. AG III 332; yTOwdesseit/nar.
bezeichnen; frz. diUigner, liezeichncn, dessiner,
zeichnen, dazu dasAT)i5bst. dessin, Zeichnung; span.
designar, bezeichnen (zeichnen ist dibtijar, wohl
253
252()> ilos\tci
2553) iliiiptii
254
aus deui ital. buju, s. No 1422); ptg. tiesenhai;
/.eicbnen (danebcn hiixar).
desipio s. obcu de-ex-ripo.
2526) [desito, -lire (Frequ. v. desiiiere). ablasser. ;
hicrvoii naob Dz 445 span, dixar, lassen, ptg.
deixar, das ricbti^e Grundwort ist jedocb hixare,
vgl. Coelbo, Qucstiips da liiif?. port. 1 292: C. Mi-
ohaelis. Stud. 236; Codho, R II 287 .\nni.; Tailban,
R IV 262; Cornu. R IX 133.;
despecto s. despcctiis.
2527) despectiis, -urn m., Heraliscbauen. Ver-
achtuug; ital. dexjiiltn ..disprezzo", dispcttn „ira
sdegnosa", dazu das Yb. di-ipettitre = deajjectarc,
vcrachten, vgl. Canello, AG III 319; pro v. denpet-s,
despiey-z, Unwillo; frz. driiil, Verdrufs, dazu das
Vb. despiter, depiter; span, dtspecho, Verdrufs;
ptg. despeito, Vcrachtung, Unwillo, dazu das Vb.
deapeitar, verachten. Vgl. Dz 560 dipit: Grober,
ALL II 101.
2528) despero, -are, verzweifeln: ital. disperare;
prov. desperar: frz desct^perer = *de ex- oder
*dis-!:perarc; span. ptg. desesperar.
2529) despicio, spexi, spectuni, spicere, herab-
blicken, = altfrz. despire, veracbten.
2530) despolTo, -are, berauben; ital. dinpogUare;
rum. despoiu, ai, at, a: prov. despolhar.despuelhar:
frz. dcpoiidter, davon viell. pouitle (f di'pouUle),
Register geistlicher Stiftungen, vgl. Scheler ira An-
hang zu Dz 809, Diez selbst p. 661 bielt das Wort
fur entstanden aus poh/j)ti/clio)i . bezw. *polypty-
carimii : cat. desjndlar : span. ptg. dcspojar. Vgl.
Dz 304 spofiUn ; Forster. RSt III 183.
2531) *desp61ium ?(., PI. *desp61ia, das, was man
einem erschlagenen Menschen oder Tiere abzieht,
Riistung, Balg, infolge dessen iiberhaupt einerseits
Beute, andererseits Hiille; ital. i-poglio, spoglia
(eoXyieAer = spolium oder gekiirzt aus despolium);
prov. dcspuelh-s. despuelha; frz. depouille, vgl.
Forster, RSt. Ill 183; span, despojo (altspan.
espojo); ptg. despojo. Vgl. Dz 304 spogliu.
2532) *despota, -am m. (gr. rffo.idrz/s), Herr;
ital. despota „padrone assoluto, tirauno, chi si
comporta come tiranno", despoto „nome di principo
greco nel medio evo", vgl. Canello, AG III 389;
aucb in den iibrigen Spracben ist deanor^i als
gel. W. vorlianden.
2533) desqnamo, -are (v. nquama), abschuppen ;
rum. dei'Cnni ai at a, scbleifen: span, descamar.
2534; *destilliitorium n. (v. rfe«eiWrtre)=» i tal.
di^tillatojo „instrumento da destillare", vgl. Canello.
AG ni 337.
2535) destlllo, -are, berabtraufeln , = ital.
distillare etc.
2536) [*destrietTa, -am /'. (vermutlicb Vbsbst.
zu einem freilicb weder im Lat. noch im Roman,
belcgten Vb. *destrictiare v. destrictus). Schniirung;
(ital. rfiV(re((e;n, Strenge, Scharfe); ■pTO\.destressa,
destreiiisa, Beklemmung: frz. detresse, Beklemmung,
Not. Vgl. Dz 561 dkresse.]
2537) destrictu-s, a, um (Part. P. P. v. destriti-
gere). gesebniirt; ital distretto, zusammengezogen,
geangstigt, streng, Sbst. eiugegrenztes Land, Bezirk,
Distrikt; prov. destreit-z. geprefst, beengt, Sbst.
destreg-z, destreis, Sbst., Zwang, Macht (doch liifst
sieh das Wort in dem bekannten Liede Kertran"s
deBom „Pos als baros enoja e lorpeza", b. Bartseh,
Chrest. prov. 117, 31 auch als ,, Bezirk, Gebiet"
auffassen); frz. dctroit. Engpafs, Meerenge, daneben
das gel. W. district, Bezirk. Vgl. Dz 561 detresse
u. 579 etroit.
2538) '''destrusro (schriftlat. destnto), struxi,
structiim, strugere, zorstoren; ital. distniggere,
daneben auch oinfaclies slniggere, fiber den wohl
etwas erzwungcnen Bedeutiingsunterscbied vgl. Ca-
inello, AG III 393; rtr. distnidgii; distnieki; vgl.
Gartner § 154; prov. altfrz. destruirc: nfrz.
dilriiire; span. ptg. destruir. Vgl.Dz MiMruggere:
Grober, ALL II 101 u. VI 385. S. construgo.
2539) detero, trni, tritum, terere, abrciben;
span, derrctir, sidimelzon; ptg. derretcr. Vgl.
Dz 444 dendir ; C. Micbaelis, Misc. 124.
2540) detono, -are, losdonnern; rum. dctuii ai
at a: frz. ditonner ; span. ptg. detonai:
2540 de + traus = prov. span. ptg. detras,
jenseits. Vgl. Dz 325 tras.
2542) [*de-uiidulo, -are, bin- uud berwogen,
-wiegcn; vielleicbt Grundwort zu ital. dondotare,
scbaukeln. Vgl. Dz 368 .s. i: S. unten dodo.]
2543) deus, -um m., Gott; ital. dio, mit ange-
wacbsenera Artikel Iddio = il dio : aus dem volks-
tiimlichen Vokativ *dee (f. deus) entstand wohl die
Interjcktion dih, vgl. Dz 367 deh: sard, deits;
rum. zeii {zdu); rtr. deas, diaus, dieus etc., vgl.
Gartner g 96; prov. deus, dieus; altfrz. dieus,
diex, dex. damit zusammengesetzt dammeldex, Herr-
gott, = <?o»u»Ms ille deus; nfrz. dieu; cat. deu:
span, dios, dazu Fem. dinsa: ptg. deus.
2544) de -f fiS^uS» bis ; prov. jHs^wn = rfc usqae
ad; {t/.. .ju.-iqiie. Vgl. Dz 622 juscpie.
2545) devenio, vein, ventum, venire, wobin
kommen, geraten: ital. dicenire, werden, dazu das
Frequ. dioentare: prov. deveuir, werden; frz.
\ devenir ; span, decenir ; ptg. devir (das Vb. ist in
Michaelis' Wtb. nicht enthalten).
de -f Tersiis s. de.
2546) devoro, -are, verschlingen; ital. dicorare;
prov. devorar; altfrz. devourer (bedeutet auch
..mifshandeln, verheeren'% vgl. Tobler zu Li dis dou
vrai aniel p. 32; devorer ,,verfluchen" ist vermut-
licb = devoer = *decotare mit eingeschobenem r
nach Analogic von orer ,,[Gutes] wiinschen", vgl.
Tobler, Z I 480, dagegen Forster, RSt. IH 182);
span. ptg. decorai: Vgl. G. Paris, R X 44.
2547) devoto, -are. verflueben, = altfrz. de-
vourer, s. devoro.
2548) devotfls, a, um (Part. P. P. v. devovere),
sebr ergeben; ital. devoto u. divoto, wcgen der
.,sottili differenze di significato" verweist Canello,
AG III 332, auf Tomm. 1457 f.; frz. decoue, er
geben, daneben das gel. W. divot, fromm; span.
ptg. devoto, fromm.
2549) dexter, tera, terum, rechts befindlicb;
ital. destro: prov. destre; frz. (das Wort ist durch
droit = directus verdrangt worden, ebeuso im Rtr.
mit Ausnabme des Friaul., vgl. Gartner § 38);
span, diestro: ptg. destro. Vgl. Grober, ALL II 101.
2550) [*dextrariu.s, -um wi. (v. dexter), Streit-
rofs; ital. destriero ; prov. destrier-s: altfrz.
destrier. Vgl. Dz 119 destriero.]
2551) diaboiiis, -um ni. (gr. didiiokoi), Teufel;
ital. diavolo; rum. diavol; prov. diable-s; frz.
diable, mit euphemistischer Entstellung diantre;
span, diablo; ptg. diabo. Vgl. Canello, AG III
295 Anm.
2552) [diaeresis, -im /'. (gr. diaiiieaii), Trennung
der Silben, soil nach Baist's Vermutung, Z V 563,
Grundwort zu span, sargar, frz. gercer etc. sein.
Vgl oben carptlo.]
2553) diaeta, -am /. (gr. diaua), geregelte
ibh
1>664^ ilioU
•Jft77) .11(1111.
2b{>
LobonNoriliiuiiK : \{n\. tUfIa: (ri.diHf: s|iiiii pt^;.
ihftit. V)»!, D/ II!) iliitii 1. Piivdii int All iiiitor-
liolii'i.lcii : r-'.'>54'i *<llotn, -«III /'. (V. iiilat. 'i/iWiirr
von i/icv, liijjeii, »1. li. .•in.- i).iliti8flu< ViTniiiiinilimj»
ul.linltciii, Tii^. .1. Ii. )>«liliholu' ViTftnininliiii^;: itiil.
iliftii, lu'i.'listji^': fr/. </i(<«'; s|)iin. ptf;. rfi'cdi.
\)i\. D/. ll!t liulii J.
3555) 'diMliils. II, mil (v. ifiV»'). «uiii TiiKt' K^'-
liiirit;; il:il iliaim is.-il. stfllu), MorKi>iit)tvrii, hattere
III iliaiia (aii.'li Ir/. htitln- In iliixiie), ilio Hovcillo
srliliiip-n. Vcl. |)/. ;i(iS (liniui.
2&&U) iiliil. (licflil, tliiki, dick; ihivuii iiiicli Cuix,
St 62ti, ital. Iiccliio ..urusso, bailialc", alticcialu
„groMo, tiiri'liiiito".
2557) 'dU'itor, -ureiu hi. (v. tlian), Han'-'f;
ital. dicilore: (rum. rifdtor, tlnzii :ictUiirii, Wort,
Rwli'l: prov. (/i.vrfor; {r/.. ilineur : .spiiii. ili'ciilor:
|it(j. di!>(l'ir.
2568) dU'u, ilixi. ilu-luiii w. dictiiin, dlccro,
sagoii; it 111. ilico ilissi ilrllo ili(ir)rf : luiii. :is
zifei i-i.« -ice: rtr. Prs. (/i/.>ii7 olc, Pt. dil. del. Inf.
dikr, \jx\. Gartner S 148 n. 195; pro v. die rf/v i/»/
dire: fri i/i.s") i/i'.v rfi7 </iiy; cat. dich dii/id dit
dir: span, dintt dije dicho. decir : \>t.{i. duio diKse
dito diitr. Val GriJbor, ALL II 101 n. VI 385.
2559) dicta (Fcni. &g., bozw. N. PI. Part. P. P.
V. dicvrr): ital. dilfa „oiisa conimcreiale (latinismo
(ii bassa sfera, dovuto ai ratrionlcri, siniilo a .bibita'
doviito ai farmarjsti o ai caffcttieri), Imoiia fortiina",
vgl. Cancllo, AG III 322; sj.an. dirha, GlUck
(«= PI. dicta, das Gesaf,'te, das Geniinsclitc): ptjj.
ditii, Gliick. \t:\. Dz 445 dichii,
2560) divtfiiiiiifiui od. -us, -inn n. od. vi. {'^r.
liixTafiior M. -o^), Diptam (Origanum DictamunniL.);
ital diltawo : ni ni. diptmn ; pro v. dijitainiii-.s ; f rz.
dictamc : cat. span. ptg. dicinmo.
25(jl) dietutfiui ;/. (Part. P. P. v dictare), das
Gesagtc, das Diktat: ital. dctlnto, Spriichwort,
Theuia, Stvl; pro v. diclnt-z, dcchatz, Gcdicht;
altfrz. rfiViV, pino Gedichtart; span, declindo,
Vorschrift. Mu.stor, u. ditndo, satiriscbcs Gediolit,
dictado, Ehientitcl ; ]) t g ditndo, Spriichwort, Kedens-
art. Vfjl. Dz 444 decluido.
2562) dicto, -are (Intens. v. dicere), wiedcrholt
sagen; ital dettarc : prov. ditar, dichnr, sagen,
dichtcn; altfrz. ditier. dichton, vcrfassen, dazu
das Konipos. enditicr, unterrichtcn ; nfrz. dieter
(gel. W.); span. ptg. dictiir, ditar.
25631 [*dict»sus, a, um (von PI. dicta, w. m. s.)
= span. diehoso, glucklich; ptg. ditoso.]
2564) dictum (Ntr Sg. Part. P. P. von dicere)
'= altfrz. dis, ,dit, Spruchgedicht.
2565) die + Tade, glcichsam „sprich, marsch!
vonvarts!"; altfrz. Interj. rfiwi, vgl. Burgnyll399,
nfrz. da in oiii-da, venni-da. Vgl. Dz 558 da
2566) (dies u.) *dles, -em c, nieist jedoch m., Tag;
ital. di (das iibliche Wort ist giorno = diurniim);
sard. rfi>; rum. zi, 'PX.zile: rtr. di, dzi etc., vgl.
Gartner § 200; prov. dis, dia (Dicz 561 die cr-
kannte falschlich in prov. dia, altfrz. die, Girartz
de Ross. 2363 ed. Hofmann, das got. thins, ags.
theuva, Dienstmann: P. Jlever, R V 113. hat dies
Mifsverstandnis beriehtigt) ;" Scttcgast, RF I 247,
wollte die prov. u. altfrz. Partikel getiz, yes, giens
(mil der Negation beim Priidikate verbundiin =
,,nichts") aus diem erklaren, es ist dies aber cnt-
schieden abzulelincn und genus als Grundivort
anznsetzcn, vgl. Dz 595 gens; frz. di in Ittndi,
mardi etc., der PI. di[e]s ist erbalten in tandis =
tantos dies, jadis = jam luibet dies, vgl. Grober,
•Mis.'. 44 (^l)z 619 .;Vii/i.< hatto tandis, jadis aus
f(ii(ii/ii(. iniiidiii .'rkliirO; cat, span. ptg. dia.
Vgl. W M.'vcr, Zt.schr. f. vgl. Sprachf. XXX 335.
! Allciithall>.<ii ist i/i II I'll Kill ncbi'ii ilies gotrctcn und
hat ilassolbo nichr o.l.'r wcnigcr (Ix'son.l.'rN abor iin
I Pran/.i'.s.) au» dcui allgpiiioin itbli.'hcn Gcbraiichc
jvcrdriingl. Vgl. (iii.bor. ALL II 101 ii. VI 386.
I 2567) idic covililri' wur.lo vmi cincni ,, savant ijui
|n'cKl pas riiniiiiiiHlc jiar I'tat" als tiruiidform flir
,i/(ii.i- vorgcsiOilagcn ! Vgl. G. Paris. H VIII 96,^
Mlita s. dliieta.
2668) ♦dUTaniirt, -am /'., Vorruf, Scdiiind.'; nun.
defaima, Vcrlciinidiing, Hcfl.'liiinpfimg; s)mn. (/i.s-
famia i\\. dis/'aiiia). In den lilirigcii Spra.'hoii dafiir
iii/'amia, das audi ini S)mii. vurhandcn ist.
2669) dirraiiio, -are (dis u. faiiia), verlcum.lon;
ital. di/j'amaie: ruin, de/'aim ni at a: prov.
ilifamar; it/., diffamcr; span. (/is/iiHirti'; ptg. r/i/'-
u. desfnninr.
2670) dilTTcilis, -e [dis + facili»), schwicrig;
ital. difticile: frz. diflicile: span, di/icil ; ptg.
dillicil. Cberall nur geli'l)it<.8 Wort; dasselbo gilt
von dcMi dazu gchdrigcn Slist. dijIxCHllas -^ ital.
di/lieolla, \)ri)\'. dif'/tciillat-z, (ry,. ililficiille. span.
difieiitlnd. ptg. ilifllculdadi:
dilTicultas s. dilificTlis.
2571) digltilllN, -e (v. ditiitus), zuin Fingtir ge-
liorig; ital. <liiiitide, die Pflanzo Digitalis, ditalc,
Fingcrhut, vgl. Canello, AG III 374; al t frz. i/te/;
nfrz. (inundartl.) deau, das iibliche Wort ist (/('•,
welches entwedor = datum (s. d.) ist ...ler aber
durch starko u. gegon alio iibliche Lautontwickolung
vorstol'sende Kiirzuiig aus diqilatum onstand (wonn
de = datum, so wiirde sich dioso Benennung daraus
erklaren lassen, dafs oin Fingerhut durch Nadol-
sticho cin iihnliches Aussehen erhiilt, wio ein
punktiertor Wiirfel); s)iaii. ptg. dedal. Vgl. Dz
368 ditello: Flcchia, AG II 320 Anm.
2572) [*dTgitiiriiim »i. (v. digitus), Fingerhut;
rum deqelar : frz. doigtier, Fingerling, Diiumling,
Fingerhut.]
2573) digitiitris, a, uiil (v. dii/itus), mit Fingorn
vorsehen; ital. ilitiitnto: rum. det/etat; frz. doigte,
frz. ist audi das vollstandige Vb. doigter „dic Finger
setzen" vorhanden.
2574) [*dTgiti?llus, -um m. (v. dii/ilus), kleiner
Finger, wurdo von Dz 3G8 als Grundwort zu ital.
dilello. AchselhiJhle, angosetzt, welche Annahme sich
jedoch mit der liedtg. nicht veroinigen lafst; ditello
ist vielmehr = *litiUus v. lltillare, kitzoln, die
Achselhohle wird also als „Kitzelort" aufgcfafst;
wegen der eutgegenstehenden lautlich(;ii liedenkeii
vgl. Flechia, AG II 319 f Anm.]
2575) digitus, -um »»., Finger; ital. dito, PI.
diti u. dita; liber dito vgl. d'Ovidio, Grundrifs d.
roin. Phil. I 507; rum. deget ; rtr. det, PI. dets
u. dela, vgl. Gartner § 106; prov. det-z; altfrz.
deit; nfrz. doigt ; cat. did; span. ptg. dedo.
2576) dlguTtils, -tatem /'. (v. dignus), Wiirdig-
keit, ist als volkstuniliches Wort nur erbalten in
prov. dentat-z, altfrz. deintie, daintii, Wurdigkeit,
Wiirde, dann das, was zu einer Wiirde geliort,
Kostbarkeit , schliefslich kostbares Essen, Lecker-
bissen; nfrz. daintiers (?). Vgl. Dz 558 daintie;
Grober, ALLII 102 (setzt gegen Marx richtig digni-
tas an).
2577) diguo, -are (v. dignus), wiirdigen; ital.
degnare: prov. denhar, dazu das Vbsbst. denh-s;
frz. daigner, dazu das Vbsbst. *dain in dedain,
Verachtung, =cat. desdeny; span. dignar (gel. W.),
257
2578) (IJsnus
2605) discus
258
deHar, dazu das Vbsbst. *den in desden, Verachtung;
ptg. dignar. Vgl. Grober, ALL II 102 (setzt
digno an).
2578) digniis, a, am, wiirdig: ital. deyiio: rum.
demnii: prov. dignes, detths; frz. diqne: span,
ptg. digno. VgL Grober, ALL II" 102 (setzt
digniis an).
2579) aliii. diheiu, kein; darnacli i,'i-bildet mit
gleicher Beiltg p rov. d(fiii{ii)—-. aui h a 1 1 s p a n.deiiun,
Tgl. Dz 560 v. c. ; Zweifel an dor Rirliti^keit diiser
Herlcitnng diirften indesscn berecbtigt seiu (soUte
deqiin etwa = *necuttus = negti-s sein, so dafs das
anlautende ne- mit de- vertauscht worilen ware,
indem man den Be-^riff „keiner" auffafste als ,,der
eine weg", also de ahnlii-b brauebte, wie in duvde-
viohiti u. dgl. ?, freilic-b battc dann negus scbninden
sollen , indessen volksetvmologisierende Unigestal-
tuTigen zieben ja nicht folgerichtigen Wortscbwund
nach sieh).
2580) [*diliito, -are (von ddatus), aufschieben,
wurdc von Dz 560 als Gnindwort aufgestellt zu
ital. ddajiiic (dem Frz. entlebnt), altfrz. dehiiii r
(nfrz. ddnger), dazu das Vbsbst. d/'hii, Aufscbub.
Forster, Z VI 108, hat auf die laiitliehe Unstatt-
haftigkeit dieser Ableitiing bingewiesen (budare :
hair, also dUatare : dilaer) u. benicrkt, dafs der
zweite Teil des Wortes nichts anderes als das \ b.
later sein konne: vgl. aucb Horning, Zur Gesch.
des lat. C, p. 6 Anm.l
2581) dllectus, a, um (Part. P. P. v. diliij»).
lieb, teuer; ital. diletlo. Als Sbst. hat sich das
Wort nebst dem Vb. *ddectare gemischt mit dekctare
u. dessen Ableitung. s. delecto u. delrctus.
2582) dlligens, -entis, fleifsig; ital. ddigenle;
frz. ddigent: span. ptg. ddigenle. tjberall nur
gelehrtes W. £ben.?o verhalt es sieh mit dem Sbst.
diligentia = ital. ddigenzii. frz. diligence (ist selt-
samer Wcise zur Benennung der Postkntsche ge-
worden, also die Rfgelmafsigkt'it, womit ein soleher
Wagen seine Fahrten machen soil, zuni Namen des
Wagens selbst ; span. ptg. ddigencia.
diligeulia s. dillgens.
2583) dlluTiiin] n. (v. diliio), Uberscbwemmung,
Siindfliit: ital. lUtiicio: frz. deluge = *dilufjum?;
span, ptg diliiviv.
2584) *dimento u. *dimentico, -are (v. mens),
aus dem .^inne scblagen, vergesseu; ital. dimentare
u., weit iiblicber, dimenticare, vgl. Dz 209 mentnr.
In den iibrigen Sprachen haben sirh fiir „verges6en"
die Ableitungen von ohlicisci behauptet.
2585} dimidietas, -atem /'. (v. dimidiusj, Halfte;
rum. jumatatc. dazu das Vb. jumata{tyc ii it i,
halbieren. Die iibrigen Sprachen wenden *meiUeta>i an.
2586) dimidio, -are (v. dimidiust. halbieren;
ital. dimezzare: rum. .s. unter dimidietas; span,
ptg. ilimidinr. (Im Frz. fehlt ein Vb. fiir den
Begriff des Halbierens, man mufs statt dessen jjar-
tager en deux oder ahnliches sagen.)
2587) [*directiirium n. (\.dirigo) = T\i.m.dreptar,
Winkelmafo. Lineal.]
2588) 1. dlrectio, -onem /. (v. dirigo), Richtung;
ital. direziime u. dirizzone ni. ,.andata quasi cieca
e irrefrenabile", vgl. Canello, AG III 344 u. dazu
Ascoli's Annierkung auf selbiger Seite. welche die
unraittelbare Herkunft des zweiten Wortes von
direction- mit Eecbt in Frage stellt. Sonst nur als
gelehrtes Wort vorhanden.
2589) 2. *directio, -are (v. directus), ric-hten;
(ital. dirizznre) : rum. indrept ai at a; prov.
dressar ; frz. dresser; cat. dressar; span, derezar;
Kcirting, lat.-rom. Worterbacb.
ptg. en-derezar (and direitar = *directare). Vgl.
I Dz 273 rizziire; Grober, ALL II 103.
2590) direetus u. directiis, a, um (Part. P. P.
! von diri(iere), gerade gcrichtet; ital. diretto, diritto
(auch Skst. .,Rechf'), dritto, vg\. Canello. AG III
319; rum. drept: rtr. dretg: prov. dreit, drecli ;
frz. droit |aueh Sbst. ,,Recht"); cat. dret; span.
derecho: ptg. direito. Vgl. Dz 272 ritto; Grober,
ALL n 103. S unten jas.
[*diresuo, -ere s. consuo.]
2591) dirigo, rexi, rectum, rigere, richten;
ital. dirigo ressi retto rigere; rum. dreg dresei
dres drege; prov. dirigir ; fr/. diriger ; span,
ptg. dirigir.
2592) *dls5strum n., Unsteni, Ungluck; ital.
disastro; prov. desastre-s; frz. dimstre; altcat.
desastro; span, desnstre; ptg. desaslre, dazu Ab-
leitungen, z. B. ein Vb. denastrar.
2593) *disbarco, -are, aus dem SchifiFe steigen;
ital. disbarcnre „trar di barca, uscir di barca",
sbarcare „disbarcare, anche scendere della carrozza,
e passarsela, vivere", vgl. Canello, AG 111 393.
2594) discarrico, -are (dis M.airrus), abladen;
ital. discuricnre und scaricare ,,che dice anche
I spararo un fucile o altra arma da fuoco", dazu die
Vbsbsttve diacdrica, discdrico, scurica, scdrico, vgl.
Canello, AG III 393; prov. descargar; frz. dc-
chnrger, dazu das Vbsbst dec/ia»'(;e; span, rfescar^ac,
dazu das Vbsbst. descargo; ptg. descargar, dazu
die Vbsbsttve det-earga, descargo.
*dTscarmino s. carmino.
f*disceno s. *disjuno.]
2595) discerniciiliim n. (v. difcernere), Haar-
nadel; ital. eernevcliio. Haarbiischel; span, cerneja;
ptg. eernelhn. Vgl. Dz 96 cernecchin.
2596) discerno, crevT, eretfim, cemere, unter-
scheiden; ital. di.scerHere „distinguere. riconoscere,
e riguarda rintclletto", scernere ,,scegliere, e rigu-
arda Fatto", vgl. Canello, AG III 394. Dz 397
fafst scernere = excernere u. stellt es mit prov.
eisseriiir, auseinandersetzen, zusammen.
2597) *diseerpo, -are [difcerpi're), zerreifsen;
ital. sqerpare ; rtr. senrpar. Vgl. Dz 397 seerpare.
[*discino s. disjuno ]
2598 ) *discito, are, herausrufen, = ital. destnre,
munter machen, wocken, vgl. Storm, RV 177 Z. 2
V. H. im Texte. s. oben de-ex-cito.
[*decirro s. de -f <exJ) + sken-an.]
259») discludo, eliisi, cliisum, cludere, ab-
schliefseu. treunen; ital. disckiudere u. schiudere,
doch diirfte letzteres eher = exdudere sein, vgl.
Canello, AG III 394.
2600) f*disconhorto, -arc = prov. desconortar,
mutlos werden, dazu das Vbsbst. desconortz, Trost-
losigkeit.]
2601) disco5perio, periii, pertum, perlre, ent^
hiillen (Vulg Levit. 18, 7; Hier. Jesaj. 7, 20,
no 16); ital. (di)scopro und copro, persi, perto,
prire, vgl. Canello, AG III 394; prov. descobrir;
frz. decoui-rir: span, descubrir; ptg. descobrir.
2602) discordium {discors), Zwist = prov.
descortz, Zwist, eine Dichtungsarl.
2603) dlscordo, -are (v. discors), uneinig sein;
ital. discordare ; rum. detcord ai at a; prov.
descordar; frz. discorder; cat. discordar ; span,
ptg. discordar u. descordar.
2604) discrimen «., Scheidepunkt; davon ital.
scrimolo „discriminatura, e anche orlo del precipizio",
sicil. serima. vgl. Caii, St. 548.
2605) discus, -um vx. (gr. diaxog), Wurfscheibe,
i^.f
JUOtil illKdiKlui
•_'C>171 illrt|)i\cl.i
2()()
Tollor, rintto; ital. tUseo, Tinoli: nun. rfi«r. T.-llor,
Rorkon: |>r..v. </r> ; alKri. iln.-. ./...,«. Tis.li ; iifrz.
</<ii.<, oi^t'iitl oin (lltor ilcii Tisrii n('s|iiiiiiito8 Tiicli,
oiiu' Art llnlilarliin. Ygl. Di 669 iluin; Gwbcr,
AM. II 203
2(!»Hi) *diKdI|nio, -airf , vornchtiMi ; i tnl. ilistlriiunrf
11. nlfiinnrc. ilaiii lins Vlmlibt dii-ilninn, Vor«chtui)fr,
.«Irfin'n. Zorn. v>;l. CiimOlo. Ali HI SiM ; frz. </('-
ilitiiiiiff, ilii7.ii (las Yli.sliiit. titilain: »\>ixn. ilrcdfiiar,
ilaiii «las Vbsl.st. ,lf.-,te>i.
26(>7) *dl!>rido, -lire, (lie Troiic aufkiindiKPn,
heraiitfcnlcrii : ital. ili-fiilitre „cliianinro I'nvvcr-
sario a liattafrlia", sfiihirf ^d'liso piii coiiiuiio o con
ai'(x>/.ioiii spociali: stidaro lino" - pMnoKticaro di-
sjiorata la sua j;uari(;iiiiio'"'. tliftidarc „iion avor
fidiii-ia, 0 iiitiiiiare", dazti dio Vhsbsltvo disfUlu,
ff'ilii ». dns kiiidi'r.ii'riii'liliclie .<iiidn ^Bospensionc
did KiiUH'o", \xl Caiitdio, A(i III 394; proT.
d'-.ifizar: frz di-fier; span. |)t};. </f,s(j/i((r; alt pt(;.
rf'-vA'"-. Vt'l. 1)2 120 di.-^fidari:
'260S) *disformo, -iire, ontstcllon ; ital. d is/or-
mare, diffnrmnre, sformare: in den iibrigon Spraclirn
cntsprcdicnd.
26O0) 'disjojano, -are, das Fasten brechen,
friibstiickon ; ital. sdiflimaif (dor iiblicho Ausdruck
ist /"(!/• ci)la:ioiie): rvi ni dijiiii ai (it a (wird von Dz
anuefiibrt, fehlt abcr bci (.'h.. dcr niir ajutia, fasten,
koniitl; prov. deydijiiiuir: frz. dvjeuiter; span.
d-'sayiiuarse (das iiblichero Wort ist almorzar, vor-
nuitlirb von admorsiis = almucrsu; ptjj. n/mofai",
dazu das Vbsbst. ahnoi^n). Vgl. Dz lt>7 giiinare.
2610) *dlsjuiiOj -are (fiir di\iejiiiio), das Fasten
brechen, speisen; ital. deninare, disitiare, zii Mittaf;
essen (ist mofjliehenveise dem Frz. entleknt, das
eigentl. ital. Wort fiir don Hcsriff i't pnniznrc v.
pranso = pramUiini), dazu das Vbsbst. desinata,
arrh. dmiiua; prov. dimar, dirnar, dinar; alt-
frz. dinner (auch refl. se dinner, also eigentl. „sich
entfasten"), diffner (als altcste Fornien sind anzu-
setzen Pras. Sg. 1 de^jun etc., PI. 1 disnons etc.,
alsoverscbiedcne Gestaltungen fiir die stamnibetonten
u. fiir (lie liexionsbctonteu Fornien, die erstorcn sind
dann dor Analogic der lotztcren gcfolgt), vergl.
G. Paris, R VIII 95, Canello, AG 111 312; Ascoli,
AG 111 313 Anni.; altcat. dinar: (span, ist das
iibliohe Wort fiir „Mittagessen" cumida v. comer
= comedt re: ptg. jantar == \t.jentare, friihstiieken)
— Die von G. Paris a a. 0. gogobene Ableitiing
des vielbebandolten VVortes ist die einzig annehm-
bare u. wcnigstons hinsiolitlieh der Laute tadellose;
begrifflicli freilicli lafst sich gegen sie das licdouken
erbeben, dafs die Verwondnng zweier einander so
nahestehender Verba, wio ' di-jejunare = dejeuner
\\. *disjuvare = diner, znr Bczeicbnung zweier ver-
schiedontr Mablzeiten mindestens befrenidiicli ist.
Indessen liifst sich dies viclleioht durch die An-
nahme erklaren, dafs beide Verba urspriinglich
., friihstiieken" bedeuteten, dafs aber die iibliohe
Friihstiicksstuude in einzelnen Landschaften eine
friihere, in anderen einc spiitere war, dafs also An-
gehorigc der ersteren Gegondcn, wemi sic in eine
dcr letztcren kamen, das dortige Friihstiick als
cine Art von Mittagsbrot aiiffassen und die dafiir
dort iiblicbe Benennung in ihre lleimat als Bezeich-
nung des Mittagscssons iibertragen konnten. — Die
wichtigsten der iiborhanpt erwiihnuugswertcn vor
G. Paris aufgcstollten Aldoitungen des Wortes sind
folgende: 1. von decoenare (riohtiger rfcccHore), Dz
118 desinare; 2. von dis-cenare, Storm, R V 177;
3. von *de-escinare, speisen (v. exca), Ronsch, Z I
418; 4. von *di.icinarr, tafidn (v. diiiiin), Siu'hior,
Z I -I'i'.t (aber Ki>«(dil •(/(V.-ciikhv, eine (lbrig"ns
imdonkbaro Hildiiiig. als auch *ilisrinare hiilto
*iliiinier ergobcn iniiRson , audi bloibt boi bcidon
AnnahuuMi altfr/. ilifimr iinorkliirt, doini die v»ii
Sncliler gcg«bonv kllnatlioho Frkliiriing ist ganz
nnlinltbar, wogegon diyner sich aiis ilisjiimirc wolll
denton liifst). — Sonsligo in Vorsohlag gobraobte
Ableitiingi'ii, wic z. R von *decimtire (gloiclisam
„iini 10 Ulir speisen' ) odor gar von duriiK"»', bc-
sitzeii iinr den Wert otymologisolior Kuriosa.
2till) *dislrkCO, -lire (v. dls -\- liicii.i), zerlliefson;
ist das indtinal'slioho (irundwort zii ital dihifiiire
(wonebeii auch allatjnre), iibcrschwonimcn; frz.
deltiijer. vordiinnoii. Vgl. FiJrster, Z VI lOH. Sioli
iiuch disliqiio.
2() 12) *dTsli'guliN,-i'(v.(^'.su. /('.(•), widergesetzlich ;
ital. diUaU- M. sl,-,U; vgl. Canello, AG HI 394.
*dislTgo s. disli(|ii(').
2G13) 'dislKiiio, Tilrc, iliissig nianhun; ital.
dilrquare; prov. dfslriinr: (frz. dCiaijcr gehiirt
nicht hierher, sondorn ist niiitnial'slicli =*</i.'>/ue(U'c,
vgl. FiJrstcr, Z VI 108; span, disleir diirfto trotz
seiner gloichen Bedtg ebensowcnig hierher zu Ziehen
eein, niir freilicli ist cs schwer, ein anderes Griind-
wort dafiir- aiifzustellen, denn Diez' Veruiutung, dafs
Icir =^ gr. ).vnv, bczw. der Bedtg. nach = na(ia/.vnf
sci (woil altsjian. deslcido, deteido „gelalinit" bo-
deute), hat wenig Ansprechendes; vioUeidit darf
man an *disleyire f. disleyere (let/Ire : leir - leyere
: leer) denken, disleir wiire also eigentl. ,,zcrle8en,
zerstreuen" , «oralis sich wohl die Hedtg. ,,los,
locker, tiiissigniachen, verdiinnon" entwiokolii konnte,
statt der Zusainmonsetziing init leyere kcinnto man
wohl auch solcho mit liqure annehinen, was wenig-
stens fiir leichtore Erkliirung des Redeutuiigsiiber-
ganges sich empfeblen wiirdo, dinlif/are ist ja auch
sonst frcilicL nur als Vb. der A-Konj. erhalten:
ital. di>legare, sJeyare: prov. deskgur, dediar:
frz. delier {dclie pflegt gewohnlich auf ddieatm
zuriickgefiihrt zu werden, vgl. z. B. Scheler im
Diet. .s'. v., aber wohl niit Unrecht. denn delicatun
konnte nur delf/ie ergeben, was altfrz. ja auch vor-
handen, nfrz. aber sich als deugi' darstellen miifsto);
cat. deslligar; span. ptg. dediyar, dediar). Vgl.
Dz 119 ddefi'iare.
2614) *disloco, -iire (dis u. Iocuk), aus eineni
Orte entfcrnen; ital. didocare, dislugnre „chc o
ancbe il contrario di allogaie, appigionare", dogure
,,che si dice quasi esclusivamente delle ossa", vgl.
Candlo, AG HI 394.
2615) *dismItto, niisi, niissum, iiiittere, weg-
schicken; ital. dii/niettere „ce8sar pur sempro",
smettcre „ees8are a un tratto", vgl. Canello, AG
lU 394; frz. drmettre, abweiseu, absetzen, ver-
renkon.
2616) *dTsmonto, -are (din u. inotis), herab-
steigen; ital. dismontare „scendere", iniontare
„scendere, perdero la vivacita del colore", ^smoutare
una raacchina = scomporla pezzo per pezzo'", vgl.
Canello, AG IH 39i; frz. demonter, absetzen, un-
beiitten niachen, ausoinandernelimen; span. ptg.
desinontar mit im Wescntlichen derselben Bodtg.,
wie im Frz., doch kann im Span, das Vb. auch
„urbar niachcn" bedeutcn.
2617) "disimcto u. *dispSetio, -are (vom Stanime
pac, pug, festniachen, wovon pui-tum, pac-iscor,
pag-ina etc., vgl. auch oben bag), losmachen, aus-
packen, etwas locker, frci machen, befcirdern u. dgl. ;
ital. dispacciare „cavar d'impaccio" u. spiavciare
261
2618) dlspfirtlo
2639) aiu
262
„dar la via, spedire", dazu die Vbsbst. dispaccio,
Abfertigiin<?, Depcsche, .ipaccio. Ort, wo otwas aiis-
gepackt, a\i8gekramt wird, Verkaufsraiirii, Vertrieb,
Vf^l. CaiU'Ilo, AG III 394; prov. (hfipachnr, als
refl. Vb. ,,sich becilen'"; frz. fJipeclier, dazu das
Vbsb-it. dei'Mie (wef^en ct : ch, vgl. *lUctire : /leohir,
obwohl alliTrlings in letzterem Falle der palatale
Vokal die Palatalisieriing der vorausgchenden Kon-
sonantonverbiudiing bi'fordert haben koiiiitc, alien-
falls liefse sich auch *df-ex-pacticare ansetzen);
mogliclicnveise ist jedoch depeclter = *de-exped cure
(v. pedica = piei/e, Schlingo), bedeutet also eigeiitl.
„aiis der Si-hliuge, froi machen" iGegentheil voa
empecher), dies Vb. konnte daca auch in die Be
deutung eines *de.-<pniter = "dispactnre (vgl. trailer
V. tr(Wtare) oder *de.^pa.^ser = *dispactiare (vgl.
chasser v. capiiare) eingetroteu u. daduroh schein-
bar zum Schwesterwort di!s ital. dispacciare geworden
sein; altfrz. fimlet sich nach deapeechier, u. diese
Form wiirde die Ableitung von *de-ex-pedicare
sichern, wenn sie nicht fiir Anbildung an empeechier
= impedicare gehalten werden kijnnle; span. ptg.
despachar, befreien etc., dazu das Vbsbst. da^paclio,
Depescho. Vgl. Dz 281 paceiare: Grober, ALL
IV 425.
2618) *dispartio, -ire {de u. pars), abteilen,
tronncn; it a.\.disparlire, dipartire, spartire; rum.
despart ii it i; prov. deparlir; frz. dipurtir, davon
diparlement (f. deparliment, vgl. ital. dipartimento,
wohl in Anlehnung an apparlcment, das auf cin
erst aus a part gebildetes *ap2}arter zuriickzugehen
scheint. altfrz. war jedoch ajmrtiment u. apartir
vorhanden); cat. span. ptg. despartir.
2619) dispenso, -are (Intens. v. dinpeiido), aus-
wagen, austeilen, ausgeben; ital. dispensare : prov.
despetisar; frz. dis-, di'peii^er; span. ptg. dis-.
despensar.
2620) dispensiLs, a, um, ausgewogen, verteilt;
ital. dispensu „staDza da tenervi le cose da man-
giare, distribuzione, parte d'un'opera che si viene
stampando, ilispendio etc.'', dispesa „spesa", vgl.
Canello, AG III 366; prov. de<pensa, Ausgabe;
frz. depense f'., depens m., Ausgabe, Kosten, altfrz.
despoise, Speise, Gut, Gemisch zum Metallgufs, vgl.
Toblerzum dis dou vrai aniel p. 29,' span, despensa.
Speisekammer, ebenso ptg. Vgl. Dz 560 depens.
2621) dispergo, spersT, spersum, spergere, ver-
streuen, = ital. spergere, verstreuen.
2622) *dispictIo, -are (f. dispactio, vgl. im-pingu
nebenpawjfo), lospacken, losmachen; ital. dispicciare
„spedire", spicciare ,,sbrigare", viil. Canello, AG
m 395.
2623) *dIsplaceo (f. dispUceo), placiii, placitum,
placere, mifsfallen : ital. dispiacere, Sbst., Mifs-
fallon, spiacere, milsfallen; vgl. Canello, AG III 395;
rum. det:plac ui ut e: prov. desplazer ; frz. dc-
plaire : a 1 1 c a t. desplaer, despler : span, desplacer :
ptg. desprasi'r. AV^egen der Flexion s. placeo.
2624) dispouo, posiil, positiim, poiiere, an-
ordnen; ital. diiponere, disporre; in den ubrigen
Sprachen entsprechende Forraen; (frz. deposer).
W^egen der Flexion s. pono.
2625) *dispretio, -are {dis und pretium), fiir
wertlos halten, verachten; ital. disprezz'ire, -pre-
giare, dazu das Sbst. disprezzo, -pregio; rum.
despre(uesc ii it i, dazu das Sbst. despref ; prov.
desprezar, deapreciar. dazu das Sbst. desprezi-s; frz.
diprecier (ae\. W.), depriser; cut. despreciar, dazu
das Sbst. despreci; span, despreciar, dazu das Sbst.
desprecio; ptg. despregar, dazu daa Sbst. desprego.
5626) dispdto, -Sre, erortern; ital. disputare,
dazu das Vbsbst. diap'ita; entsprechende Worte rein
gelehrter Art in den iibrigen Sprachen.
2627) *dis{[Uido ifiir rfi.vf/iu'co), -ere, untorsuchen ;
ilavon ital. di.squidio „alterco, contesa", vgl. Caix,
St. 308.
2628) [*disrSdio, -are (dis u. radiun), ausein-
anderstrahlen, soil nach W Meyor, Z X 173, das
Grundwort sein zn ital. sdrajarsi, sich hinstreckcn,
lautlich ist dagegen nichts einzuwendeu , aber der
Bedcutungswandel ist schwer zu verstehen. Dz 399
hatte das Wort von got. ■itraujan oder ahd. strewjan,
ausbreiten, abgeleitet.]
disriiiiio s. de-ex-ramo.
2629) *disreno, *disrenIco, *disrenito, -are
(v. relies), an den Lenden verletzen, lenilenlahm
machen; ital. {*direnare, davon das Sbst. direnato,
Verletzungan denLenden): ]tTOv.desreiiar,deregnar,
lendenlahm maehen, das Kreuz brechen; (altlrz.
e.^reiner; nfrz. ereinter); span, derrengar; ptg.
der rear. Vgl. Dz 117 derrengar.
2630) [*disr6teo]o, -are (v. dis u. rotidus), aus-
einander) rollen, soil nach \V. Meyer, Z X 173, u.
Ascoli, AG Vn 516 Anm. 2, das Grundwort sein zu
ital. sdracciolare , straucheln, wovon das Adj.
sdriicciolo, gleitend. Dz 399 s. v. hatte das Wort
von dem unbelegten ahd. struhhal, strauchelnd, ab-
geU'it«t. allein st wird nicht zu srf.]
dissidium s. desideriuin.
2631) disslpo u. dissiipo, -are, zerstreuen; ital.
dissipare, ar<:h. discip ire .,disperdere i proprj boui",
vgl. Canello, AG III 395. Diez 399 hielt auch
.•ici{u)pare fiir entstanden aus dissipare, und Canello
a. a. 0. hat ihm nicht widersprochen. Nichtsdesto-
weniger ist diese Ableitung unhaltbar, vgl. dOvidio,
AG IV 151 Anm. 3, Meyer, Z X 172. Sieh unten
*exsaupo. Sonst ist das Vb. im Roman, nur als
gel. Wort vorhanden, z. B. frz. dissiper, span.
disipar. Vgl. Dz 399 scip'tre.
2632) dissSIvo, sohi, solatani, solvere, ausein-
anderlosen; ital. discwlgo od. sciolgo [scioglio)
sci'ilsi sciolto sciogliere od. sciorre; frz. dissous,
solus sola = solutus u. sous = *solsus soudre;
span, disolver ; ptg. dissolver. Vgl. Dz 398
sciogliere.
2633) *distalio, -are, zerschneiden , zerteilen;
ital. distagltare ,,intersecare, diridere'', dettagliare
(dem Frz. entlehnt) ,.particolareggiare", dazu das
Vbsbst. dettaglio, vgl. Canello, AG III 364; frz.
detainer, dazu das Vlisbst. detail; span, detallar
(Lehnwort): ptg. detalbar (Lehnwort).
2634) [*distractio, -are (v. distractus), ausein-
anderreifsen, =ital. struziare, mifshandeln, vgl.
Dz 404 s. i;.]_
2635) distractus, a, iim (Part. P. P. v. distra-
here), abgezogen, = ital. stratto (neben distrattb),
zerstreut, seltsam, wunderlicb, vgl. Dz 404 stratto.
[*disTado s. de-e.\-rIpo.]
2636) ("distrlco, -are, entstricken; ita.\. distri-
gare, strigare, losmckeln; (prov. destrigar, auf-
schieben, hindem, hemmen, dazu das Vbsbst. destries,
Schaden; altfrz. detrier mit derselben Bedtg. wie
im Prov. S. No 2447.) VgL Dz 327 trioire]
2637) *distrugo, struxi, structtim, striigere,
zerstoren, — ital. struggere, vgl. Dz 404 s. v.
2638) *distiirpo, -are [tiirpis), schanden; davon
nach Cornu, R .\IIi 300, span, destorpar, estorpar,
verstiimmeln. S. unten extorpldo.
2639) [diu, lang; rtr. dig. dich, vgl. Ascoli, AG
VII 522; Dz619Ja(its woUte frz. jadis, tandis==
263
.>r>40> ()iarnSll<
•2mo) (l«lnr080H
2(i4
jiimiliu, tiimiltu anspUon, liio rirliti)^>u Uruinlfarnicii
"alHT siii.l jii|wi| (/i|<i|M) (/iff).» u. fdiiflo.vj <li[e\!i,
v>;l. (ir..l>.T. Misi- 44.)
iJiilO'i '(liarimlo >i {iliiirnus), Ta);(<biirli : itiil.
./loriiii/f . Ir/ /'•'iiii.i/; bpiili. pt^f. JOrllll^|
(lianiutu s. diuriiils.
Jtli 1 1 (liiinius, n, uiii (V. (lies), oiiioii Taj; diiuoriul ;
ital. iiiiiniii. T.if;; rtr. i/ihcii cto.; pro v. J(»nl-.•<.•
f r i. jour, ihiiii'U'ii ./ ■iiriiif ■»• •(/iiicmidi ; f a f . jnni ;
(span. pt);. jdcmik/h). Duri-li tliiiiniim ist ilas
Priinitiv i/ir,« in ivciloni I'mfaii);!» vfiilnint;! wordiMi.
VrI. Dz 1G5 ijiornn: (JrObrr, AIX II 102 u. VI !t85.
JG42) arali. dfvAll, Rogister, Hiircan, Staatsrat,
KanzK'i, Zolhnnt ; \tti\. tlii<iiiiM : prov ilfiiiim: (n.
tlaiiane: span. pt|^. n(/H(iN(i, /ullliaiis, Muutli.
\^\. Dz \i\ il'tijaiiit.
2B431 (llvi>rto, -i-re, abwomlcn, ablenken; itnl.
ilitertirf , hat aiich «lio iibi-rtrap'no Bi'ilti;. .,jcr-
stn>non, untiThalton, vor^'niison", dazii das Vbsbst
(lierrtimnito Ktdnsti^iun;;: Irz. span. pt;;. itiverlir.
2644) divido, Tisi, Tisiiui, -ere, U-ilen; ital
ilirulii. visi, lixo, I'ldere: prov. ili-cezir, dcvire,
bodiMitot audi „i>rklaron". Part. P. deci-', deoiza,
entsrbiedcn, bostinimt; span. pt^;. diiudir.
26451 *diviso, -are (v. divisus), tcilon, abtellon,
untorsohoidrn: ital. divisnre, dazu die Vbsbsto
divi'^a, Tfiluni;, Wahl , Wahlspnich , Abzoicliun,
d'vi-o, Entwiirf. Vorhabon; frz di-. divider, dazu die
Vbsbsto (/(■i'/.>c,Walilspruch. dcris, Kntwurf, Anschlajf;
span, dicisar, halb, umloutlich .«idicn. im Vorhci-
gchcn erkcnnen, Vbsbst. diri^ii, Erbti-il, Wahlspruch.
ptj; rfii'ixir, orkcnnon, Sbst. dicisa, Wahlspruch.
Vgl. Dz 120 dioisn.
2616) arab. djerneit; davon frz. genette, Zibetr
odcr Bisamkatze; span. ptg. (/("etii Dz 165 //iiie<a
verniutet richtig Horkiinft aus deni Mor^jcnlando u.
weist '[fa]gt>iftta als Gruiidwort zurijck; das Urund-
wort djtriieylh wurde von Cherbonneau, Jouni. asiat.
1849 I 541, aufjjcstcllt, vgl. IScheler im Anhang zu
Dz 730.
diato- s. drfld-.
2647) do, dedl, datam, dare, geben; ital. do
diedi ((/ui; dnto ddiv; rum. dait dddui u. dediii
dat da: rtr. doi dei dat dar tdaneben zahlreiche
andere Formen, im Priis. tritt vielfar.h duno ein,
vgl. Gartner § 193); prov. dnu (dafiir don, do =
dimn) dei dat dar; frz. ist das Vb. durch domire
= donner voUig verdriingt worden; cat. do di dot
dar; span, doy di dado dar; ptg. dou dei
dado dar.
2648) doceo, docui, doctum, docere, lehren;
ital. doceie (gebrauchlit-h ist nur das Part. P. P.
dotto); prov. Part. Pras. dozen (Boeth. 155, ist
meist als nducens" aufgefafst worden). Part. P.
dohtz, Inf dozer; altfrz. 3 P. Sg. Impf. doceiet
(Fragra. v. Val Verso 4), 3 P. Sg Perf. duist
(Leodegar Str. IV v. 5), 3 P. PI Perf. diiysirunt
(Alex. 84), Part. P. P. doit (Leodeg. Str. V v. 1),
duit. Inf. diiire. Es fallen also docere u. diicere
im Altfrz formal ziisammen, stehen cinander iibrigens
auch begrifflich st'hr nahe {docere „lehreu". ducerc
„leitcn, anweisen"). Vgl. l)z 564 duire (Diez war
anfanglich gem-igt, siimtlifhe Formen von ducere
abzuleiten; naduleni aber dcr prov. Inf. dozer belcgt
worden war, meinte er, dafs sitdi wenigstens eine
Mischung der Verba docere u. diicere annehmen
lasse); Forster, RSt. Ill 181 (hat das Vorhanden-
sein von docere, "docere nachgewicsen ; auf anderem
AVege ist Havet, R III 326, zu demselbon Ergebnisse
gekommen).
264!>) diictdr, -Orcm m. (v. docire), l.ohror; ital.
dotlore; rwm. doftor ; \iviw. doctor ; (ri, doetriir;
rill, doctor; npaii. il<rlor, dolor: ptg. doiilor.
CbiTall nur gid.dirti's Wort, da» volkstuniliclio isit,
wio Kolion iiu l.at , mayiater,
2(i.')()) duct lis, u, UIII il'art P. P. von docerr),
gi'lidirl: ital. dollo; prov. dolit-z ; frz. doctc
(g<d. W.); span, dodo; ptg iloiilo.
2651) *dudi>ciiii (Kir duodcrim), zwiilf; itnl.
dodiei ; sanl doiylil ; (rum. doi upre ilicce); rtr.
diidii, dddes otii , vgl. Gartner ij -00; prov ilotic;
altfrz. (/(>.'«■ .• nfrz. douze: vat. tlotse : span.
doer: ptg. -/..;,•. Vgl. (irnbcr, AM- 11 102.
2(>52) 'dudiciliii, -am /'. (v. *./(»/••(•( m), Dulzeiid;
ital. dodaioa u. dozzina. vgl. Canello, AG HI 319;
(frz. donzaiiif); span, docrnn ; ptg. diizid.
2663) ['dodo, kindorsprachlirlics Wort, gebildot
nus der Wiederholung dos Aniautes von di-rmire,
also =' „scblaf', si'hlaf'"; davon vielloicht ital.
dondolare, seliaiikeln ; frz. dodeliner, dodincr,
si'haiikeln, wiegon, viejleiclit audi doreloter.dorloler,
verziirtelu, dazu das Vbsbst. dorelot, Ziirtling, Piipp-
cheii. Vgl. Dz 368 dondolare (wo auch de-anduiire
als mdglidies Griindwort aiifgostoUt wird), 562
dorelot (wo auch Herkunft von ags. deodiny fiir
miiglich gchalten wird).J
2654) Aogii, -am /'. (gr. <fo/)/), einGofiifs; ital.
doya, Seitcnbrctt eiiics Fasscs, Uaube; sard, dou;
rum. donga; rtr. duha; prov. doya; altfrz.
deuoe, doitve; nfrz. doiiue; cat. doya; span.
Dnmin. duela, docela; ptg. adnella. Prov. doya
and norm, donve bedeuten auch „Grabenrand,
Graheiulamm, Graben". Vgl. Dz 121 doga; Grobor,
ALL II 102.
2655) inndl. dolekiii (Demin. v. dnilc, Dolch) =
altfrz. d(ili<iiiin, kurzcr, Dogen. Vgl. Dz 562 s. i>.
2656) dolco, doliii, dolerc, Sdimerz empfindon,
schmerzen; ital. dotyo ti.do(ilio {doliii it.)dolsi,<totiito
n d(dlo, -ere, dazu die Vbsbsttve duolo u. doylia,
Trauer; sard, dohi. Trailer; ru m. doare duru durut
ditri, dazu das Vbsbst. dor; rtr. Pras. do, os
sehmorzt, vgl. Gartner § 154: prov. doler, dazu das
Vbsbst. dol-s; altfrz. doloir, douloir; nfrz. fehlt
das VI)., dagegen ist das Vbsbst. deuil vorhanden,
welches zu doloir sich verhalt wio altfrz. veuil zu
voiiloir, also an die stammbetonten Formen mit
palatalem I sich anschliefst {*dueil, *di:ail = doleo,
'diteitle *deuille = doleain); span, doler, dazu das
Vbsbst. diielo; ptg. doer, dazu das Vbsbst. do.
Vgl. Grober, ALL II 102 (wo zuorst scharfsinnig
nachgewicsen wird, dais oin *doliinn nicht angesetzt
werden diirfe, freilich aber findet sich dies ddlium
bei Commodian. instr. 2, 31, 1, auch cordolium ist
zu eiwiigen).
2657) dulium n., Fafs; ital. doc/lio (mit off. o);
altfrz. dod, dodle ; nfrz. doiiil, Traubeiibiitte. Die
roman. Formen machen volkslatein. ddlium. hezw.
doltium wahrscheinlich. Vgl. Griiber, ALL II 103.
doliiim (zu doleo) s. doleo.
2658) dolo, -are, behauen; rum. durez ni at a,
baiicii; span, dolar, ein Stiick Holz oder einon
Stein behauen.
2659) dolor, -orem hi. (doleo), Schmerz; ital.
dolore; (rum. dnrere); prov. dolors; frz. douleur;
cat. dolor: span, dolor; ptg. dor.
2660) dolorosiis, a, um, schmerzlich; ital. span,
ptg. doloroHo ; prov. cat.doloros; irz.dotdoiireiix;
daneben itaL dogliono, rum. duios, (span, dolioso)
= *doliosus.
265
26611 dolt
26731 fiemlnfls
266
2661) engl. dolt (mundartlich dold), Tolpel, '
Schops; davon ptg. doitdo, einfaltig, narrisch, vgl.
Dz 445 s. V.
26f2) *d6niestico, -are (v. domesticu>i), hiiuslicb
vertraut, zalim maehen; ital. doniestictire, dimesti-
cure; (rum. dumestnlcesc ii it i): prov. dome^gnr.
domesjar: (frz. fchlt das Vb.. es wird ersetzt durch
appricoiser = *apprivUiare): span. ptg. rfo-
meaticnr.
2663) domestiens, a, nin, liaiislioh, vertraut,
zahm; ital. domi-siUo , d^mestico (der Cbergang
von do- zu di- erklart sicb „per rilliisione che si
trattasse di un do- da de- come in dominidare.
dovere etc. Lo stesso c avvenuto nell' arc. diminio
per diminio e nel corrispond. fr. demaitie'', Canello,
AG in 335>: rum. duniahiic; prov. domeague :
frz. d'lmestique (altfrz. damesche); cat. domestic:
span. ptf;. diimestico.
2664) domlna, -am f. (v. domus), Hausherrin ;
ital. donna. Fran, Weib (ist das iiblicbe Wort fiir
diesen BegrifF (daneben sind aber auch moglie =
muUer u. femina vorhanden), ais ehrende Anrede
wird jedoch stgnora gebraucht: mea domi)ta =
mad'inna, mnnna, itiona ist Bezeichnung dcr hcil.
Jungfrau : madnma u. damn ist Gallicismus), vgl.
Canello, AG III 367, wegen monna vgl. ebenda 341
Anm. 1, wo das Wort als kinderspraohliche Bildung
erklart wird; rum. doanmd: rtr. dunna (davon
PI. dutwans etc., vgl. Gartner § 107): prov. domna,
Fran, Herrin, daraus gekiirzt die Titulatiir na (die
Starke Kiirzung erklart sicb aus der proklitisehen Be-
schaffenheit eines viel gebraucbten Titels, vgl. Thomas,
R XII 585); frz. dame wird nur als Titel gebraucbt,
besitzt also nicbt die allgemeine Bedtg. „Frau'-
(dafur fennne), (der t'bergang von n zu a erklart
sicb aus dem proklitisehen Gebrauebe des Wortes
in der namentlichen Anrede und seiner darin be-
griindeien Tonlosigkeit, vgl. Ascoli, AG III 330 f.
Anm.); cat. dona: span, doiia, duena, bedeutet
sowohl ^Frau" im Allgem. (daneben jedoch sind
auch muger = midierem u. hemhra = femina vor-
handen) als auch wird das Wort als Titel gebrau-^ht,
in letzterer Verwendung ist in der gewohnlichen
Sprache seiiora ubUcher; ptg. dona (daneben in
der allgemeinen Bedtg. midker, in der Verwendung
als Titel senhora). Vgl. Dz 122 donno: Grober,
ALL II 103.
2665) f*dominiariam n. (v. dnminus), Herren-
recht, Willkiir, Gewalt, u. ^damnariiim n. (von
rfnmw ■(»!), Schadigung; ausderbegrifflichenMischung
dieser beiden Worte scheint hervorgegangen zu sein
altfrz. dangler (auch dongier geschrieben), Gefahr,
n. nfrz. danger. Vgl Dz 559 danger; Scheler ira
Anbang zu Dz 790 'u. ira Diet. *■. v]
2666) *domTnieella, -am /. (Demin v. domina),
kleine Herrin, Fraulein ; ital. donzdla. JIadchen,
Fraulein, damigeUa, Fraulein (das iibliche Wort fiir
jFraulein" ist aber signorina); rum. domnici: ;
prov. dnmella .-alt frz. damoiselle ; n f r z. demoiselle
{mademoiselle ^Fraulein"); span.rfo(ice'((i, Miidchen,
Zofe (sfunritn ^Fraulein"); ptg. domella. JIadchen,
Ehrenfraulein (das iibliche Wort fiir „Fraulein" ist
senhoriln). Vgl. Dz 122 donno; Grober, ALL II
103 (wo mit Eecbt Frankreich als die eigentliche
Heimat von dnninicellus. -a erklart wird).
2667) *dominicellas, -iim m.(Demiu. v. dominus),
kleiner oder junger Herr, Junker; ital. domelto.
Junker, damigetlo. unverheirateter junger Mann;
rum. domnicel; prov. donzel-s; altfrz. damoisel,
damoisiaiis: nfrz. damoiseau; c&t. domel; span.
doncel ; ptg. donzel. Vgl. Dz 122 donno; Grober,
ALL II 103.
2668) dominicus u. -a (scil. dies), Tag des
Herrn; ital. dnmenica (scil. dies), Sonntag; rum.
diiminica: rtr. dumeniga, dumendya etc., vgl.
Gartner g 61 ; prov. dimenge-x, dimrrgiie-s : altfrz.
diemenche, dirmenge, diemoine, dimoinge = dies
dominicu-i : nfrz. dimanehe m.; altcat. dimenge;
neacnt.dominica: span. ptg. domingo = domini-
CU.1 (scil. dies). Vgl. Dz 122 domenica: IJaist.
Z VI 117.
2669) [*dominTo, -onem m. (?) (v. dominus), Herren-
haus; prov. donjn-s, Burgturra ; altfrz. dongeon,
doignon: nirz. d'mjon. Xgh Dz o62 ilongeon. Vgl.
aber auch Pogatscher, Z XII 557, a. unten dungjo.]
26701 ddminium «. (v. dominus), Herrsrhaft;
ital. doininio, demanio (vom altfrz. demaine) „il
dominio del re o dello stato"', vgl. Canello, AG in
321; altfrz. (/enwi'ne,- nfrz. rfomuJwe; span. ptg.
dominio.
2671) domino, -are (v. dominus; schriftlat. Dep.),
herrschen; ital. d'lminare ,,8igiiorreggiare", daniare
„termiue del gioco della ilama (che pero e mani-
festaniente una derivazione seriore)", vgL Canello,
AG III 367; (rum. dumnesc ii it «'); (prov. dom-
nejar, den Hof maehen, galant sein, ist spate Ab-
leitung von domna\; frz. dominer (rein gelehrtes
Wort); span. ptg. dominar.
2672) [dominiila, domniUa, -am /. (Demin. von
domina), kleine Herrin; ital. donnola, Wiesel (es
bedarf nicht erst der Bemerkung, dafs das Wort
unmittelbar von ital. donna abgeleitet ist und also
mit lat. dominula eigentlich gar nichts zu schaSen
hat. Vgl. Dz 368 s. v.]
2673) dommos, -nm m. (v. domus), Herr; ital.
donno, Herr, Gebieter (uniibliches Wort, die iiblichen
Bezeichnungen des Gebieters sind maestro und pa-
drone, ..Herr" als Ehrentitel ist signor = seniorem),
auch Adj. donno, -a, heiTlich, grofs; auch der
Vokativ dotnine bat sich in gewissen Wendungen,
namentlich in Bezug auf Gott, erhalten; domino
zur Bezeichnung eines Kleidungsstuckes (eigentlich
eines Winterchormantels) ist ein urspriinglich geist-
liches u. also gelehrtes Wort, domino zur Bezeich-
nung eines Brettchenspieles ist ein geschichtliches,
obschon nicht mit Sicherheit bis zu seiner Entstehung
verfolgbares Wort, vgl. Scheler in seinem Diet. s. v.
(iiber das Kleidungsstiick domino bemerkt Canello,
AG III 367, „in origine un cappuccio nero che i
pretl usavauo d'inverno portando il ^Signore' ai
malati", u. iiber den Spielnamen domino „maschera
con cappuccio, gioco che si fa con ventiquattrc
tessere con una faccia bianca e 1' altra nera, dal
fr. domino^'); damo, Liebhaber (nach Analogic von
dama gebildet u. zuerst von Lorenzo de'Medici ge-
braucht); rum. domn; prov. don-s (auch Fem.),
c. 0. dom, durch starke Kiirzung, welche eine Folge
des proklitisehen titelhaften Gebrauches des Wortes
war, entstand daraus en, n (auch En, 'jV, N' ge-
schrieben), vgl. Thomas, K XII 585; altfrz. c. r.
d'ins, c. 0. dame (,,Herrgott" = dameldex, damel-
dieus) ; wegen des tjberganges von n zu o s. Ascoli,
AG III 330 f. Anm. u. oben unter domina; nfrz.
ist das Wort nicht mehr vorhanden (.,Herr" im
Sinne von Gebieter ist maitre, als Titel wird seig-
neur, sieur= seniorem, bezw. monseigneiir, monsieur
gebraucht); span, dueiio, Herr = Besitzer (Herr
im Gegensatze zu Diener ist amo). don (aus dem
Vokativ domine), Herr als Titel vor Eigennamen
(die . iibliche Anrede „Herr" ist senor), aus dem
2('>
2674) damlnn» + (illo) + A»n*
•2692) «irnu
2fiH
Span, wiinlo doH «uch in ila« lt;il. libortrnjron (Dnntp,
Inf. 22. S>s Imt ilnmiii |inikliti!»-li (;fbninclit); ptK
WoHo. Horr — Ki»;»ntilini>r, i/(ihi (nU Titol; die iili-
lirlio Ann-li' ..U.-rr " i^t >f.)..i). VkI. D/, 122 ./.iiim»,
(;n.t...r. .\I,I, II Ui;l
20711 tluiiiiiius , (lllr) 4- dtilN, !l.rr),iiU: it«l.
tinmiiirililiii. iliiiiii iiiiliUii: riiin. d'im)if:--u: prov.
ilnm/mnlfHS. iloHirrilifiis, tlixmrfilifiis. ilainriilifiin,
iliimliilfiK : .iltfri. ilitnirhlifui. ildiiiflihx.
■JClii) dOmina- {- Suflix -On i«t vlollcliht «nt-
li»lt.>n in .IcMi v.raltit.ii fri. {ilnirnn'f) ilanm,
Haiisliorr. Viitor. vul. Ilui;!;'", K IV 363.
2<>7tii duinito, -itrr (liitons. v. tlomnrf^, ziilimon;
(itnl. ist .l:is Triniitir ilmiKire liblirli): prov.
i}(iiH/<ir. ./i)»ii/.ir. iiltfrz. ilnntt-r: nfri. tlomjilir;
ispim pt^'. ist iKM'li iliis rriniltiv ilmiiar liMicli,
(liiiii'licn aniiiiiiuir, this iiiif eini>r hmvi ahnlirhon
AufTnsi.4iin^' iU'8 Verliallu'fjrilTo.'* borutit wio dninar,
ilenn wio ilii'.ws niit ilimiii.i. so liiinfrt jcncs niit ilon
von mitusiis v. wi<i»iric, bli'ibon, atipri'lrilctcn ii. „ Woh-
niuiK" boil.MitiMulcn Siibstiintivon ziLsanmion).
2»>77i doiiiitas. n, «in (I'art. P. P. v. ilownre),
gozalimt: pruv. i/i>;«i/c. zalun: .<paii. (tiieiido, zahni
(vii'lloirlit liiinut ilaniit zusamnion dnende, KoboM,
Hniistioist, (;l(>ii-lis«ni «lor an das Haus gowolinto,
z«liDie Spiikj.'eiBt); ptp. dimdo in der Vorbiiidunf;
faier doiidn alfi. v. ctwns vordcrbcn, cigontl. wohl
otwaa zahin (u. dadnrrli uiifriscli, matt, sphwach)
marlion; duende. Kobold. \'^\. Di 445 duendo.
domo s. domito.
2H78) duniiis, -uiii /"., Haus; ital. duomo m.,
Gottosliaii.s. Uom; frz. '/«me, Doni (in dioser Bodtfj.
nur von ital. nnd dcutschcn Kirchen gebraucht),
Kuppol; span, iltimho. Kuppol; ptg. domo, Doni
(wolil nur wenig iiblich, gcwohnliolicr igreja cathi-
dral. wip iiberhaupt ^Katbcdrale" die ira Roman,
beliebto Hozcichnunf? der Donikirche ist). In der
Bedt^. .Haus" ist domim diirch casa und maii/iio
voUig vordriiuf?t «oTden. Vgl. Dz 863 duomo.
2679) donariuni >i. {\. dono), Gabe; span ptg.
donaire (sclionc) Naturgabe, Anraut. Vgl. Dz 445 .«. c.
2680) duiiique (urspriingliche Form fiir donee;
Lucr. 2. 1116; 5, 706 u. 995: Orel], inscr. 4730;
Vitr. 3. 5, 6 u. ofters, s. Georges ^«. c), Konj. und
Adv., als Konj. (und nur diese Verwendung ist
schriftlat.) = so lange als, bis; als Adverb = zu
der Zeit, dann, da (diese, im Romanisehcn allein
iibliche Funktion mufs das Wort bereits im Volks-
latein besesseu haben, vgl. Grober, ALL II 103 ff;
Zimmermann, ALL V 567 ff., namentl. aber p. 571
am Scblusse des Aufsatzes); ital. dunque und
(ulu»que(= ad doiiique) also, folglich ; 8ard.f/«>jcas;
rtr. dune; prov. done (auch (ulonc), donca; alt-
frz. doncque.'', done (auch adonc); nfrz. done;
cat. doncs; alt span. rfonca.s,(neuspan. ist ,,also"
asi, ptg. assim, oder es wird substantivisch, z. H.
span, de esta suerte, ptg. d'esta maneira, um-
achrieben). Aus der raumlichen Kedeutung der
Partikel hat sioh also die folgernde entwickelt. Vgl.
Dz 124 dunque (Diaz uahm *atunc aus ad tune
als Grundwort an); Cornu, R VII 364 (C. setzte
numquid, -qua als Grundwort an); Forster, RF 1
322 (F. wics Diez' Herleitung ab, stellto donique
als Grundform auf, nahm aber begriffliehe Mischung
zwischeo donique u. denique am; G. Paris, R XII
133 (verhalt sich skeptisch gcgen Forster's Auf-
stellungen); Grober, ALL II 103 (halt an donique
als dem Gnindwortc fest und sucht naehzuweison,
dafs dasselbe volkssprachlich auch adverbiale
Funktion besessen habe); Zimmermann, ALL V 571
(Z. stiinnit Griibor boil. Fdr endgllltig ontsrhiodon
darf indcmcn ilii« Horkunft.^friigo ili'g itnl. dunqur
<'\i\ aiirli jct/.l u.H'li nirht orariiti-t werdon. Zulu
niiiidi'Mtcn dilifto HUi'h gi-g''uvvarlig nocli die An-
niiliini' orlaulit si>iu, dafs dio lii'braucliitwcisun lii-r
rnuuiuisc-licn P.irlikol das Krgobnis begriiriirlior
Misi'liungtMi Kind, wif s<'liiiii Korsler die» ganz luit
Ki'flit bidiaupU't hal. Ks Hclii'lneii in tl imiue otc.
begrifTlirli mit einandnr gi'uu'ngt zu Hi'in donique,
denique, tunc u. viidloivlit audi de-uwie ~ I'lz. donI
2681) dono, -are (v. donum), sclionken; ital
donurr; prov. <lonar; frz. donner (bat ilio all-
gomoilio Miidtg ^gobon" (iliernoininiMi, ist also an
Stello von dure gotretcn, iiifolgo di'Siicn fi-lilt di'iii
I Frz ein oigiMitliidies Vorbuiii fiir „8(;honkoii", dio
I Vorbindung f'aire pre^eid de qlq. cli. ist ein nur
unvollkominencT Krsatz); span, donor ignwohn-
'' lirlior «iilil rniidar): ptg. i/our (wonig ilbliidi, dal'Ur
dor, apresrnliir. reyolui).
26821 *d6ndsiis, a, uin (von donum), begabt;
span. ptg. ilouOKO, Bcliiin, anmutig. Vgl, Dz 446
donaire.
2683) d&nuin »., Gcsclicnk; ital. dono; prov.
< don-n, do-s; frz. don (dio iibliclion Worto sind
pn'yint v. presenter, ilarbioten, u. emleuu = *caj>i-
trilum, w. m. s.); span, don (gewoliiilicher jiresente,
reqalo v. reqaltir, letzteres ein Vb. noeh unauf-
gekliirtou Urspruiiges, nacli Dioz 266 = *rei/elare) ;
ptg. dinn (dancbon presente, dadioa).
2684) dorinio, -ire, sclilafen; ital. dormire;
rum. dorm ii it i; rtr. durmi, vgl. Gartuor S 170;
prov. frz. cat. span. ptg. dormir. Vgl. (irobcr,
ALL 11 106. S. audi dodo.
2685) giil. dorn, bret. dorn, Hand, Faust; davon
vorniutlich prov. dorn-s, ein kleines Mafs, cine
Handvoll; altfrz. dor, dour. Vgl. Dz 563 dour;
Th. iibergolit das Wort; vgl. auch Hofmanri zu
Jourdains de Blaivies V. 3859.
2686) dorsiim, *do.ssuin n., Riicken; ital. doaso,
PI. doxsi, Grauwerk; rum. dos ; prov. frz. dos
(mit off. n); daza prov. dorsnar, altfrz. doraer
„rompro lo dos"; span. ptg. dor^o. Vgl. Dz 368
dossi II. 672 rosaer; Grober, ALL II 106.
2687) dos, dotein/'., Mitgift; ital. dote u. data;
prov. dot-z: frz. dot u. dote; span. ptg. dote.
2688)[*dotSriarTS(v.(iotarjMm) = frz. douairi'ere,
ausgesteuerte Witwe, vgl. Dz 563 doner.]
2689) *dotariuiii n. (v. do.-:), Mitgift, Aiisstfiucr;
prov. doari-s, Wittum; frz. douaire, davou dou-
airiere, ausgesteuerte Witwe, vgl. Dz 563 douer.
2690) doto, -are (von dos), aussteuern; ital.
dotare; frz douer. Vgl. Dz 563 douer.
2691) draco, -onem m. (gr. d()dx(uv), Drache;
ital. draqone, Drache, taryone „\u\ orba odorifera,
probabilmente attrav. Par. tarchiin", vgl. Canello,
ALL lU 387; rum. drac, Teufol, Diimon; prov.
dra(ion-s, drago-s; frz. dragon, Drache, Dragonor,
d. i. eigentl. oin Reiter, der zu einem Drachenbanner
gehort ; f.s/rar/on (Lehnwort aus dem Ptg.), Schlangen-
kraut (das von Diez angefiihrte gleichbedeutende
targnn fehlt b. Sachs); cat. drag; span, dragon,
Drache, dragonteu,taragontea, tarn(/o»a,Schlangen-
kraut; ptg. dragno, Drache, estragao, Eaisersalat
(das es- ist vermutlich aus dem arab. Artikel el-,
e{- entstanden, vgl. Devic unter estragon, Schelor
im Anhang zu Dz 749). Vgl. Dz 316 targone.
2692) germ. Stamm drag, Ziehen; auf diesen
Stanim sclieint zuriickzugehen frz. drogue, ausge-
braute.? Malz (vgl. engl. dreg. Hefe, Bodensatz),
vielleicht auch frz. drague, Hohlschaufol (vgl. engl.
269
:269a I draibju
27081 dubltsntia
270
drag, Schleife d. h. Schleppwerkzeug, Hakea u. (Igl.>.
Vgl. Dz 563 drmjue: Matkcl p. 67.
2693) altnfrank. *draibjo (ahd. treibjui, Srihofs-
ling, = f rz. (Irngeoii. Scbolsling. vgl. Dz 563 s. v.:
Markel p. 115.
2694) bret. draill, Zeugstiicke; davoii «elleicht
frz. drillc, Lappen. Vgl. Dz 564 drille 2 (Diez
frug: „vom nord. dril, Wegwuri?'^. stellte gleieb-
zeitjg abcT audi kynir. driill. Stiick, Teil, als uiiig-
licbes Grundwort aufi; Th. p. 97. Von drtlle das
Vb. drdlt-r. Lumpt'u sanimelu, umberstrolchen.
2695) drappus, -um i».. Tucb, Lappen (belegr liei
Oribas. fr. Bern. p. 22, 22 H. Not. Bern. p. 34
Schm., s. Georges s. v): it al. drappo. Tiioh, davon
das Derain drappello, Fetzen, Fabue: pro v. drait-s,
drap-z; frz. drop, davon das Demin. drapeau,
Fahne: span. ptg. trapo. Lumpen (das iiblicbe
Wort fiir „Tucb'^ ist pannn, pnTio). Vgl. Dz 123
drappo (Diez ist geneigt, als Grnndwort das in
eiueni ahd. Glossar des 12. Jahrb.'s entbaltene trabo
„trania, extrema pars vestimenti, fimbria" anzu-
erkennen); Grober, ALL 11 106 (Grober, sich darauf
berufend, dafs das Wort erst in einer Hds. des
7. Jahrb.'s belegt sei, erklart, dafs dasselbe romanisch
sei u. dera lateinisehen Sprarhschatze nicht ange-
hore, es sei vielmehr fremden Ursprunges, aber weder
griechisch noch keltisch nocb deutsch. Dagegen
darf man doch einwenden, dafs ein Wort um des-
willen, well es erst in einer Hds. des 7. Jahrb.'s
belegt ist, was ja rein zufallig sein kann. nocb nicht
ohne Weiteres mit dem Stempel der Nichtlatinitat
zu brandmarken ist: Ascoli, AG VU 144, bemerkt:
^drappus e nelle note tironiane, e eosi si potra dire
voce latina"); Kaist, Z VI 117 I B. vermutet in dem
von Diez angezogenen ahd trabo einen Sthreibfehler
fiir trddo, weifs aber irgend etwas Bestimmtes iiber
den Ursprung von drap/M nicht zu sagen): Th. 56
(stellt die Moglichkeit keltischer Vermittelung des
Wortes in Abrede).
2696) altnfrank. drastja od. dras^au lags, daiste,
ahd. trestir, nhd. Trester): davon altfrz. <Jr(i.yc/i£;
nfrz. dreelie, Darrmalz. Vgl. Bugge, R III 147;
Maekel p. 52; Dz 563 drasche leitete das Wort vora
dentschen dreschen ab.
2697) got. (<7a)-draii$jaii, herabstiirzeu ; davon
viell. ital. froxcia, durch Xasse entstandene Riune,
itroscia, Wasserspur, stroscio, Gerausch von herab-
fliefsendem Wasser, dazu das Vb. strosciare, rauscben.
Vgl. Dz 407 troscia: Caix, St. 526. erbliekt in
scatroicio ,,acqnazzone" den ..fedele ritiesso" des
got. gadrausjan, wahrend er die oben aufgcfiihrten
Worle zu got. driu.^aii. ahd. triosan stellt. Warum
dem so sein miisse, wird nicht nachgewiesen.
2698) wcstgerra. Sresean (ags. derscan. ahd.
(/resta«), dreschen: j>tov. trescar, dazu das Vbsbst,
tresca: altfrz. treschier, dazu das Vbsbst trescfte , ■
(span. ptg. triscar, Gerausch mit den Fiifsen
machen. trampeln, Unfrieden stiften, wovon das
Vbsbst. tiuica, Zank, geht auf got. prifkan zuruck).
Vgl. Bugge, Em 147; ilackel p. 83; Ulrich, Z XI
556, stellte *trixare als Grundwort auf.
2699) ahd. drigi], dregil, Dienor, = frz. driile,
Kamerad, Soldat, vgl. Dz 564 drilU 1; Maekel
p. 103.
2700) ndd. drinkeu = altfrz. drinquer. vgl.
Maekel p. 100.
drisean s. dresean.
2701} Stamm droll- (wovon auch engl. ' rfcoH,
scherzen, Spafsmacber. spafshaft, dtsch. drullig);
davon frz. droU (fniber drolle geschrieben, erst seit
! dem 15. Jahrh. nacbweisbar), Adj., spafsbaft. lustig,
Sbst. komischer, sel'saraer Kerl, dazu das Fem.
drolesse. Die Geschichte des Stammes droll ist
dunkel und bis jetzt ist nicht fcstzustellen , ob er
urspriinglich romanisch oder germanisch ist, doch
ist das Letztere das bei weitem Wabrscheinlichere
(moglicherweise hangt droll urspriinglich mit drillen
,,bobren" zusammen , hat sich aber lautlich an
„rollen" angelebnt, so dafs es etwas Kugeliges und
Drehendes, daher unter fmstiinden auch etwas
' Wunderliches. Possicrliches bedeutete. man vergl.
vulijardeutsclic Redensarten , wie ,.das ist zum
Kugeln-). Vgl. Dz 564 drOte: Th. 98 (Th. bezweifelt,
dafs in anklingenden keltischen Worten, wie z. B.
gal. iholl „a lazy idiot, a sluggard", der Ausgaugs-
punk-t des franzosisch-deutschen Wortes zu seben sei).
[ 2702) ndl. droog, trocken, ist das mutmafsliche
I Stamrawort fiir itah prov. droja, Spezerei, Ge-
! wiirz, frz. drogue, span. ptg. droga. Vgl. Dz 123
droga (das di>rt aufgefiihrte angebliidie Adj. prov.
droguit „braunlich" diirfte gar nicht vorhanden
I sein, denn an der betr. Stelle des Liedes „No m'agrada
iverns in pascors" des Raimbaut v. Vaqueiras, Cboix
IV 275. ist hochstwahrscheinlich statt droguits zu
lescn Droquitz = Druqiibitan. vgL Tobler, Z VI
'. 121): Baist, Z V 560, fragt „sollte nicht neben ndl.
droog auch das giiech.-lat. trochits, trochiicug einige
Beachtung beanspruchen durfen?" Eine ganz
milfsige, weU selbstverstandlich zu verneinendeFrage.
Moglich aber, dafs man an das slav. dnrog i russ.
dorugxi). teuer, denken ilarf. Die kostbaren morgen-
landischen Waren (also auch die Spezereien) wurden
ja im Mittelalter, wenigsteus teilweise u. zeitweise,
auch auf dem Landwcge nach dem Abendlande ge-
bracht . beriihrten also auf nicht unbedeutenden
Strecken slavisches Gebiet u. konnten daselbst wohl
einen slavischen Gattnngsnamen erhalten. Kostbare
, Waren schlechtweg als „teneres Out" zu bezeichnen,
ist nicht auffallig, sprechen doch auch wir von
I ^Pretiosen-.
2703) dromon, -onem m. (gr. Aqoixwv), Schnell-
; segler (Cod. Just. 1, 27, 2; Cassiod. var. 5, 17;
Isid. 19, 1, 14): altfrz. dromon, ein grofseres
Kriegsschiff, vgL Dz 564 s. c.
2704) ahd. drozza, Kehle; davon ital. atrozza,
Kehle, wovon wieder strozzare, erwiirgen, vgl. Dz
404 strozza.
2705) ahd. draeelieu, drucken; davon ital.
structtre ,spremere-, vgl. Caix. St. 610.
2706) german. *drud-, traut; ital. drudo: prov.
drutz, drud'i. Geliebter, Geliebte: altfrz. drat,
driit. — Dagegen geht piemont. neuprov. dru,
iippig, wohlgenahrt, altfrz. dm, dicht, dick, wohl
genahrt, iippig, munter, wov. endruir, dicht maeheu,
vermutlich zuruck auf den gallischen Stamm dri'ito-,
dicht. Vgl. Dz 128 drudo: Maekel p. 18 : Th. p. 56.
2707) altn. dnbba (ags. dubbatt), einen Streich
, geben, zum Eitter schlagen. wappnen, riisten; davun
vermutlich ital. addobbare, zurtisten, schmiicken;
prov. («lobar (mit geschloss. oj, riisten, davon das
Vbsbst. adob-s: frz. adoiiber, riisten (jetzt fast nur
noch als terminus technicus beim Schach- oder
Damenspiel „eine Figur oder einen Stein beriihren,
; um ihn zurecht zu stellen" , dazu altfrz. das Vb-
sbst. adob; s^an.adnbar: ptg. adubar, zubereiten,
ansbessem, wurzen. Vgl. Dz 6 addobbare ; Maekel
p. 23.
2708) *diibitaiitla, -am /. (v. dubitare), Zweifel;
ital. dottanza, Furcht; frz. doutance, Besorguis:
span, dudanza, Zweifel.
•JTl
7*)fl) <li<l>l(«
•J727 ilmm
1'72
•2'm\ (labilo, -lire (v. (Inhiun), iiwpir<>lii: it a I.
iluliiliirr (^'l.l. Wurl) ..I'ssiTo ill tliiliio", ihilliirf
..tt'iiii'iv", v(;l. Ciiiu'llo, Ati 111 Hl'6; iimv. iliihliu;
iloplai-, iliiliir. tweiMH. filrrlilt'il, iliizii iliis Vlislist.
</o/rf»-,v; (ri. ilouirr, iwviMu. iltt/.ii tins Vliwlist. iIdiiIi-
(retloiiler, grhciioii , liiroliton, «liis Sbht. ivi/ciii/c,
SchaiiK'. Imt (Iniiiit iiiclitM tu scliufToii, spiiilcni int
«> Ital. riilolla. It. tnliirlii): 8|iiili. ilii'lur. ilii/.ii
<!■« Vbslist. (Iiiilti; ytii. iliiciiliir, <lii/,ii diis Vbsbst.
(/uri(/<i.
12710) «imtijrifili, tfovxn (Aociis. v. (foi'if "^ Int.
iliix), Foltlliorr, H«'r/.<%'; ilnl. iliicn : rum. ilucd;
prov. (ri. itiic: span. pt^:. (/mi/mc. lliizu tlio
rpiniiiinii ital. iliichrsm eU\ Vj;!. I>/. 121 i/iicd.
S. iintrii (lax.
2711) diicatiis, -uin m. ^v. iliu-\ FoUlhomi-, Hor-
io);A»iirili'. Hor/.o^'tiiiii; ital. iliicat» „il torritori"
0 In ili^iiita il'mi iliica. o una nioni'ta". {iliuiato
..ruffioio o <li<;nitii tlfl ilnK»*"), «lanobon ilucrn iind
diichiit . llerz<><;tnni (nai'li dom I'rz. iluchi), v(;l.
Canello, Mi III H7(): pinv. iliicnl-:; frz. </"c/(c hi.
(altfrz. am-h Fom. nucli Anulo),'ic Jer Abatrakta anf
•te, vg\. audi comli- ■=• comitiitus, ilanobfn fomtii'
«^ collar 4- ■Inl-riii. v-;!. Darniostotor, K V 1501, <liitat,
ducalmi, Dnkaton: span, p t ;,'. f/Mt<i(/o (Herzogtiini
11. Dnkatonl. VrI. D/. 124 rinca.
2712» ditrenti, -68 (scliriftlat. audi -iii; -a),
zwoiliiimlprt; ital. diigeutu, gloichsani *diicentuiii,
also .VnbilduiigancfiiMim); sard, dui/hentos : (ruin.
dnuc siitr): (rtr. dii lUiiit, diioi tsent, dua (sent,
vgl. Gartnor S 200); (prov. dui cent; fiz. deux
ceitt : cat. dos cods); altttpan. dueientnn; neu-
span. (/(I- II. doscicidos; jitg. dueetdos. Vgl. Grober,
ALL II lOli
2713) duco, duxi, ductuni, dui-ere, fiiliren;
ital. diico (/i(»>( iliittd <liine: lam. due diufi dus
diu-e; rtr. Part. P. P. {kiiii)ildl. {I:uii)diiziit ; prov.
due duis diiil u. duch duire duzir u. dozer; frz.
(fo/i)rf"i,-i duisis (altfrz. -duis) duit duire: cat.
rfi(c/i duijui dutdur; span, (/((tir (schwacli); ptg.
(con)duzir (schwacb).
2714) diictilis, -e (v. ducere), debnbar: prov.
dollia, Znpfcn: altfrz. bbst. doudlc. Zapfon, Adj.
d'luille, weiih, davon Deniin. douillct (das Sbst
dnuzil, audi dmisit goschrieben, Zwicker, Ziijifclicn,
gehort nicht hierherj. Vgl Dz 563 doudlc 1 u. 2;
Griiber. ALL II 107 u. VI 385.
2715) *duftio, -are (v. ducere), leiten, das Wassor
leiten, Wasscr stiirzi-n lassen; ital. docciure, bo-
giefsen, davon das Vbsbst. dovcia u. doccio; frz.
douchir, davon das Vbsbst. douche. Vgl. Dz 120
docciarc: Grober, ALL II 107.
2716) *dni-tium ii. u. dflctiS, -am /'. (v. ducere],
Leitung, Wasserlcitung. Kinne; rtr. diitt/; prov.
dolz; altfrz. doia; span, dticha. Vgl. Dz 120
docciure: Grober, ALL II 107.
2717) ductor, -oreiii m. (v. ducere), Fiihrcr;
ital. dutlore; (rum. dncalor); prov. ductnr-s; frz.
{con-)ducteur : altspau. ductor. Das Wort ist nur
gelehrt, als volkstiimliches Wort ist fiir den Begriff
eingetreten das auf germ, ultan zuriickgehonde
Sbst. ital. quida, frz. guide etc.
2718) [duellum n (altlat. Form fiir heUum),
Krieg; ital duello, Zweikampf (als ob das Wort
mit duo zusamnienbinge) ; frz. duel; span, duelo;
ptg. duello, das Wort verdankt seine erst spate
Kinfiibrung in das Romanisdie ciner fchlgreifenden
gelehrten Etyniologio. Vgl. Dz 124 duello.]
2719) *dul, duus (scbriftlat. duo, duae, duo),
zwei,- ital. due (altital. duo dua duoi siad Lati-
nisnioii); rum. i/<»i; rtr. dui, dui, i/iioi, dun •-
duos, vgl. Garlm-rS 2(M); piov. dui. ./.» , altfrz.
Masc. r. r. dui, did, r. o. duus. drus, I'Viii. r. r. u.
c. o. dons, ileus, „\n Hiv.iig auf di-n UntorKdiiod
doK Gobraudios ist zu bi'iiierkoii, ilafs ditt iu alien
Dialvklon vorkiiinnit, vdrziigRwi'i»» iiii iinrniMiiniRi'bt'ii,
wiiliivnd doi viini norniaiinisi-lii'ii auKgnsdilonRen ist.
Hi» zii Kudo ill's 12. .lalnb.'s bat dui das tlbor-
gi'H-idit, voni 13. Jalirli. an «inl lianii dot iKtrrsdienil ;
(/oils' «inl iiii 13. Jiilirli. von dius vordriingt."
Kni.sel, Das altfrz. Zahlwort (Krlaiigeii 18H4) p. 21.
Voroinzolt linilel sidi altfrz. am-li nodi dur Gvnotiv
duorum ■»= dure; iifrz. deu.r : cat. span, dos;
pig. dous, duus. Vgl. W. Mover, Ztsdir. f. vgl.
Spradif XXX 336: Grilbor, ALL II 107.
27201 pers. dulbeud, Turban; diivuii ital. (i(/i-
Itaui), Tiilpe pvegen einer gewissen .'Uiiilidikeit piit
einein Turban so geiiannt); rum. tulijmu : frz. lulijiv:
span. ptg. /h/i/hi, tulijiaii. Vgl. Dz 331 luliimn.
2721) l*dftU'iOr, -Orciii m (v. dulcis, srjiriftlat.
duUor), Slifsigkeit: ital. dolciorc ; rum. dukoure :
prov. diihor-s, doussor-s; frz. douceur; s]iaii
iluhiir; Uitg. (/i/fi(»vi).|
2722) diik-is, -c, siifs; ita 1. (Mcc; rum. dulce;
rtr. dolls, dulls, duis etc., vgl. Gartner g 200;
\iro\. dot:, dos, dous; frz. doux; cat. (Ms; span.
dulce: ptg. iloce.
2723) *dQIcitiii, -am /'. (v. dulcis), Siifsigkoit;
ital. ditlctzza: rum didceafd; span, dulctea,
2724) diim + interim, wiibrond; ital. (alt do-
nientre, jetzt nur) uiculre ; prov. dementre, mentre;
altfrz. demadre(s), mentre, audi endenienlres,
danebcn deimiilii:r{e)s = dum intcrea; (nfrz. wird
,,wiihren(l" durcb jieiidaid que, tandis que ausgo-
driickt); a Its pa n. lUviieulras; nouspan. mientras;
altptg. meiitres, cumeidns (neuptg. wird „wah-
rcnd" (lurch duranlc ausgedriickt). Vgl. Dz 210
mentre.
2725) eiigl. diimp-y, kurz u. dick; daraus soil
nacb Dz 562 diirch Kedupllkation cntstanden sein
frz. dotidon, dickes, rotbackigos Weih (altfrz. war
aiich ein Adj. doiidr. dick, vorliandun). Diez' An-
nalinio ist wobl unrichtig: doudon diirfto cin don
Klang dcr Trommel uachabmcndes Scballwort soin
(vgl. dtscb. tamtam); der Vergleich cines dicken
Weibcs mit ciner Trommel liegt nahe genug. Mit
doudon vcrwandt ist gewifs dondaine, Dudelsack-
pfeife. Das Scballwort don ist vermutlich auch in
hedoi) ontbalten, dessen Bedeutungon ,,kleineTroiiiniel,
dicker Bauch" reclit klar liczeiigcn, wie die Loibes-
dicke sclieizbait als etwas Tromiiielurtiges aufgcfafst
wird. Audi der erste Bcstandteil von hidon diirfte
als scballnadiahmende Silbe zu betrachten scin,
docb mag diesdlic Verstiiranielung u. Herabsinken
zu eineni bcdeutungsloscn Priifix eilitten habon.
Ableitungci; von bedon sind hedimdoine, Dudclsack,
Wanst. l/cduiiie, Wanst, altfrz. bedonenu, Dachs
(eigentl. Dickbauchlein, eine fiir das gefrafsige Tier
passende Benennung). Vgl. Dz 562 dondon und
518 bidon.
2726) altir. diln (urspriingl. dunos), Hiigel (vgl.
die gallischen Stiidtonainen auf -dunum, wio z. B.
Luf/dunum); ital. duna, Sandhiigel am Meoro;
frz. dune; span, dunit; pig. dunas (nur PL). Dz
124 duna (leitetc das Wort zunachst vom ndl. duin
= ags. dim, nur mittelbar vom kelt. dim ab); Th.
p. 58 („der Urspning ist zweifellos kcltisch").
2727) altii. dunu (ndd. dune), Fluunifeder. Daune:
altfrz. (/«»1 (davon das Demin. dumet u. daraus
duvet, Flaum). (Der Wandcl von m : v mufs auf
273
2728) .liina'"
2753) «bur
274
Anleliuuug an amlore Worte auf v-et, wie z. B. 2740) burg, dyrgrb, ahd. dw^rali, mhd. tw8r,
livet, beruheii, oder soUtc violleicht das ndl. rfm/, j quer : davon it Sil. (/iiercio, schielend; TtT. gtiemch,
Taube, die Eiitwiokeliing des Wortes hev'minht iiiersch : i)rov. r/uer, guerle; altspan. r/Mercfio!
haben, indeiii man die Flaurafedem als Taubenfedern
auffalste??). Vgl. Dz 564 duvel.
2728) germ. *dungjd (vgl. ags. *(hiny, Gefangnis,
(s. Sievers. Ags. Gramra.» S 284], altn. dynqja,
FraueDgeuiacb) : itavou vielleieht f rz. ihinjnn, Srhlofs-
turm, vgl. Pogatscher, Z XII 557; gewohulich wird
*dominio (s. d.) als (Jrundwort angesetzt.
diio 6. dui.
duodecTni s dodeeint.
2729) duplico, -are (von duplex), verdoppeln:
ital. duplicarc: rum. dii/the ai at a: cat. span,
ptg. duplicar. S. auch duplo.
2780) diiplo, -are (». duplus), verdoppeln; ital.
doppiarc: prov.iWi/rtc.f rz. double) : sp a.n.doblar ;
ptg. dobrar. Bemerkenswert ist, dafs duplare im
Roman, auch die Grundbedeutung von dupUeare
„(zweimal) falten. biegon , umbiegen" (daher urn
Vgl. Dz 170 ijiiercio: Mackel p. 82.
2741) ndl. dyk (ags. die), Deich; ital. diga:
frz. digue: span. ptg. diqiie. Vgl. Dz 119 digci.
2742) dyscoliis, a, um (gr. dvaxo'/.oi;): miirrisch:
ital. span. ptg. discolo, miirrisch, vgl. Dz 120.?. v.
E.
I 2743) ags. east, Osten, = frz. est; span, este
I (altsp. auch leste) : sonst wird in den rora. Sprachen
; „Osten" dureh oriens, bezw. kvans (scil. sol) aus-
gedriickt, auch im Frz. ist levant vorhanden, aber
freilich als das neben est minder iibUohn Wort. Vgl.
! Dz 576 est.
2744) ndl. u. dtscb. ebbe, Ebbe, = frz. ebbe.
schiffen) angenommen hat. - Parodi, R XVII 81. i ''"<''' '"'"' Ji-Jt^ geschriebon, vgl. Dz 565 ebe.
zieht auch cat. 'hilar, ein Vorgebirge umfahren, I , 2'4o) eboreus, a, nui (v. ebur), elfenbeinern;
liierljer ; dav. das Sbst. ital. avorio, Elfenbein: prov. avori-s,
2731) duplus, a. um, zweifach, doppelt: ital. ' ^*^^"":*- ^rz. ivoire; cat. bori: [up an. marfil; ptg.
duplo. Sbst.. doppio. Adj., doppia, eine Goldmimze. ' "«"V",". "orte, denen vielleieht arab. nab-alfil zu
dobla. dobbra (vom span, duhla). eine Miinze, vgl ^^unde licgt, vgl. Baist, RF I 130). Vgl. Dz 32
Canello, AG UI 357: rum. duplu ; prov. dnble: "''S'"'"-; prober. ALL n 276.
frz. double: span, doble. Sbst. dubla. eino Gold- ^^^*"' ebnaciis, a, um (v. ebnu.'i), tiichtig an-
miinze; ptg. dnbre, Sbst. dobm. eine Goldmiinze. I f?"'""^*^" ! '*"!• «obnaco. ubhnaco, bnaco (dazu
2732) schwiib. diippel, dummer Kerl, soil nach i ^'« obsttve ubbriac{c)hezsa, bnaehezza),^ i'!'J"^1''o
Frisch's von Diez 564
das Grundwort sein zu
leieht zu betrugender Menseh. Das ist iedoch u^„. , . , , c.i. ^ • t,
als unwahrscheinlich Glaiibhafter ist, dafs, wie ' f*":"' • "as Sbst. ivraic, Rauschkraut; cat.
Chevellet angab u. wie Littrc als richtig aunimmt, . *'■«"■»■ altspan. embnago. Vgl. Dz 125 ehhriaco;
dupe ein alter Name fiir huppe = upupn, V/iede- ' •7^'=?"' ^^ ^^ ^*^; Grober, ALL H 276; Thurot,
hopf, sei u. dafs man, well der Vogel fiir dumm ''"^ ^" prononciation fr^se I 412._
gait, seinen Namen als Scbimpfwort verwertet babe i ^.'^') [*e»rinius, a, um u. »ebriiUo, -are (von
In seltsamem Widerspruche steht freilich damit [ <""'''"*) stellte Ascoh, AG III 453, als die mut-
dafs das von huppe abgeleitete Partizipialadj. huppe \ "lafslichen Grundworte von ital. brdlo, brillare etc.
in dem Sprfichwoite ,.les plus huppes y sont pris" 1 '"""' "'''^ "'''»^^6 sehe man oben unter beryllo.]
den Sinn von ..klug" hat. Auch bleibt uuerklart, 1 ''^'^^ "'"■'" ""■" t'""'-»" —'<»"• 'i--"" "■>
lel, dummer Kerl soil nach ' ^ ^"scive uooriac(Cjnesea, onacnezzn), tnionaco
s.\: angefiihrter Vermutung ' ("'egen Jes eingetretenen »1 vgl. Ascoli, AG III 442);
zu frz. dupe. Schwachkopf, ' J,"*"l; Breiic:jTov ebnac, ybnai, daneben das
Menseh. Das ist iedoch mehr I ^'^^*- «'"■'«'/«- Rauschkraut: frz. (Berry) imbriat,
welehen Ursprung das AVort dupe fiir huppe haben
soil. Vgl. Scheler im Diet, s c.
2733) dOracInus, a, um (v. durus), hartsehalig;
ital. dunicixe, hart, fest (von Friichten) ; span.
durasno. eine Art Pfirsiche. Vgl. Dz 445 durazno.
2734) dure *fiitutiis, a, um (v. fatum), von
hartem Schicksale betroffeu; davon altfrz. durfeit,
drufcii, elenil. Vgl. Dz 564 s. c.
2735) duritia, -am /. und duritas, -tatem /.,
Harte ; i ta 1. duresza ; (p ro v. duracio-s) ; frz. durete;
span, ditif-a (daneben duracion); ptg. durardo.
2736) duro, -are (v. durus), dauern, sich er-
strecken; ital. durare; prov. durar; ixi.durer;
span. ptg. durar, davon das Vbsbst. dura. Vgl.
Dz 125 d'irure.
2737) durus, a, um, hart; ital. duro: prov.
dur-s; rtr. dilr, dir, deir etc., vgl. Gartner § 200;
frz. dur: span. ptg. dure.
2748) ebrlo, -are, trunken machen ; davon nach
Ascoli, AG III 455, ital. brio, Lebhaftigkeit (nach
Ascoli also eigentl. Berauschtheit). Kraft, Mut;
! prov. 6nM-.s; altfrz. 6n'; span ptg. 'j^-io. Rich-
tiger aber zieht man diese Worte nebst den sich
daran schliefsenden Adjektiven und Verben (itaL
brioso, prov. abrivar etc.) wohl zu dera keltischen
Stamine brigd, der oben Xo 1344 besprochen wurde.
2749) ebriosus, a, um (v. ebrius}, trunken; nach
Ascoli, AG in 455, Grundwort zu ital. brioso etc.,
s. oben ebrio.
2750) *ebr6uius, a, um (von ebrius). trnnken;
davon ital. sbornia nUbbriachezza"; frz. ivrogtie,
Trunkenbold, woven ivrogner, ivrognerie. Vgl.
Ascoli, AG III 442; Caix, St. 505.
2751) ebrius, a, um (Grober setzt ebrius au,
was nicht unbedingt notwendig ist), trunken ; ital.
ebbro (mit off. e); rtr. eiver: neuprov. ieuvre:
frz. ivre. Vgl. Grober, ALL II 276.
o-aa\ j.-„ J- T^ iju TT . . i 27^21 ebuluni «., Attich, Niederholunder (Sam-
2/38) dux, ducem «... Feldherr, Herzog; ital. bucus Ebulus L.); ital. ebbio; prov. evol-s; frz.
pubblic
AG —
Doge).
2739) germ. Stamm dwalo- (got. dtals, thoricht, ; erhalten in span, martil, ptg. marfim, wenn das-
ags. dvala, Irrtura. alts, dwalm, Beriickung etc.): selbe aus 'moralfil = *ebor-alfil entstanden sein
davon prov i,H«?!fl,-, hiutergehen, yualiart, be- sollte, wie Baist, RF I 131, vermutet, dabei aber
trugensch. Vgl. Dz 606 gualiar; Mackel p. 46. i selbst diesen Vorgang fur sohwer denkbar^erklart
Korting, lat.-roin. Worterbach.
275
JTA-tl poiirlioii
•J7H1I ofTi'r..
L'TC,
»1. J«fiii nrnli. imh-nl-fii aU (irtinilform inif(^«t<<llt
list; soiist ist rhur iliin'li ilim Atlj. rlinrrim (s. A.\
vollii» viTilriiiiKt wordi'ii.
2754) bask, rrarhea, fi'iiinr Rt<p'": <l'>von violl.
»p»n. yXf. rfrarrhii. Ratilin'if, V|;l. \)r. 1+8 .<. r.
27661 ««•*, <k-caiii ,vk1. Ki.liliT. AIJ. V 16).
«ioho (In; ital rccn ifcatmi i<to.): H«ril. fi-eu;
rum. ritrn; prov. er. ve (- cirfr) + ec -^ re, PI.
Vfcros, iri/.v; altfr?. <7.r. vorbumlen mit «Icni Por-
Minnlpmn. ilor 2 P PI. fkevos, risros. r.irnn, rum,
audi mit vorlialiT I'liirulbililiiii^' ilos orstoii Toiles
e-stesvof, .•\iiilrprsoits mit riiifroscliiilnMipni .Xcriis. If
ellernn, fstesUrof. vj;l. HiirKUy II 286; spun, rlr,
tlo, fin nil!) fc-lf rtc.. rtrle, fiflo, rtfla. V>,'l. 1)?-
126 rew. (.JriiluT. ALL II 277.
2766) *i'ci^ + hac, <la. di.rt; ital. (lonil>.) scid;
rtr. aachii, vf;\. Ascoli, .\i; ! 165; prov. sa, mi;
(tz. ivi; oat. wi. V;;!. D/. 269 qii(i ; Griibpr, ALL
III 139.
2767) fcpfl^m) + hftr, «la, dort ; iiiil. ^mi'j; rtr.
91/«, r«ii. f()M, vj;i. Ascoli. AG VII 537; span. <icn;
pt(j. C(i. Vpl. Dz 259 ./««; Grdbor, ALI. Ill 139.
2768) fcc5 + hic (Adv.i, hit>r; itnl. ci: runi.
iiiei'.- prov. (ii8>i; frz. ici, ci; cat. assi. V(jl. D/.
260 qui: Crobor, ALL III 139. Vj;!. unto» hic.
27591 eceu[in] 4- h'c (Adv.), bier; ital. qui;
prov. (K/ui; altfrj. fqiii, iqiii, vj;!. Stengel, Wtb.
untor ici; span. (15111. Vpl. Dz 260 qui: Griiber,
ALL m 139. Vgl. unton hic.
2760) eoofi'm] + hinroe = ital. quinri, von bi«r,
vgl. Dz 392 s. V.
2761) ecce + hoc (,Ntr.), dies; ital. cii>; prov.
aiso. so, zo, go; frz. I'fO, fo, ce (cela = ecee-\-hoc
+ iliac); cat. axo.
2762) eceu[iu] + hoc (Ntr.l, dies: prov. aquo,
aco, quo. vrI. aber Griiber, AI.L III 139.
2763) eecu[lll] + ibl = ital. quivi. dort, da.
Vgl. Dz 392 quinci.
2764) ecce + Ale etc., jener; rum. Masc. Sg.
acel. PI. ttcei, Fem. Sg. «cea, aceaja. PI. aceale:
rtr. fsc/, fse/a, PI. <sf//s, Jsc/ej, vgl. Gartner § 122;
prov. Masc. Sg. c. r. aicel, celh, eel, c. o. eel, PI.
c. r. ci7, c. 0. celt, Fem. Sg. cela. PI. celas; altfrz.
Masc. Sg. c. r. ici7, ciV (vielleicht nicht = ecce -(-
ille, sonderi] = ecce + (7iic), c. 0. icel, eel, PI. c. r.
icil, cil, c. 0. icek, eeh, Fem. Sg. irele, PI. icelen;
nfrz. Masc. Sg. {cehii), PI. ceua:, Fem. Sg. cette,
PI. CfHes.
2765) eectt[m] + Die etc., jener; ital. quellu,
quella, PI. quegli, quetli, quelle: rtr. kuel kitila,
PI. kuelts, kueles, vgl Gartner § 122: prov. Masc.
Sg. c. r. u. c. 0. aquel, PI. c. r. aquil, c. 0. aqueh,
Fem. Sg. nquela, PI. aqiielas: cat. aquell. aquella:
span, aquel. aquella. Ntr. aqnello: ptg. aquelle,
aquella.
2766) ecce + *illiil, *illei. illorum, jener etc. ;
rum. arehii. aceii, acelnr, ncealor; prov. eelui,
celei, celor; altfrz. icelui. celui, icelei, celei. celi;
nfrz. celui (das Fem. celd ist gcschwunden). Vgl.
Darmestetcr, Le demonstratif i7/e et lo relatif 51(1'
en roman in ^Melanges Renier, reeueil dcs travaux
publies par I'ccole pratique (Ics liautes etudes"),
Paris 1886.
2767) eccn[mj + •lllui, *illei, Uloruiii, jener etc. :
ital. colui, colei, colore.
2768) eceii[inj + inde = ital. quindi, von dort;
altspan. aquetide; ptg. {aqueiide), aquem, jonseits.
Vgl. Dz 392 quinci u. 424 nquende: Marchesini,
Stndj di fil. rom. II 10.
27691 feral III I f TpnJ' "- ^|lan. itqiicHf, dieH(tr:
altpt}:. (iqiifssr. Vgl. It/ 121 aqUfsf.
2770| dVrf 4- InI* etc., dicui'r; rum. Masr. Sg,
iirfsl, PI. nrcili, Fi>m. Sg. aciaMf. PI. acrastr:
prov. Mast'. Sg c. r. rial, cral. c. o. cfsl, IM. c. r.
! cr^^ I'. I). ctM:. Kem. Sg. cenla, PI. eentas; altfrz.
I Masc. Sg. icixl ri^l, cin, p. o. icm(. ce<il, eel, ce,
! PI. 0. r. iriM. ri.il, c. o. icn, fez, em; I'Vni. Sg.
\ieriilr, rrstf, Cflle, P\. ifrnlrx, eestrn. re:, ces; iifrz.
! Ma8(^ 8g. cri, cr. PI. cen, Fein. Sg. retlr, PI. rr.v.
I 2771) 8ccil ml + Wc etc.. die8(>r; itnl. questo,
que.ild. PI. (/(((■.<((, qiie.itr; rtr. kisl, Vem. ■keilf,
ikeHt.s, kestft otc, vgl. iiartn«r S •--; prov. Sg.
Masi\ c. r. u c. 0. 11que.1t, PI. c r. aquist, aqiiext,
1 c. o. aquesit, Fein. Sg. aqursta. PI. nqiirsla.i: Huan.
j aquislr. aqurstn, Ntr. aqueslii (das (ibiicbo Pron.
list aber das I'iiifaclio e.ile. ista, Nfr. esto); ptg.
I aqur.ite, (d/iw'.i/i/, Ntr. aqiiisln, ctiiurstn (das iibliclie
I Pron. ist aber dan einfacln' e.-lr, r.ila, Ntr. entn).
2772) fcc5 + *lstul, ♦Istcl, Istoriiin, dieser:
rum. ace.ilui, <tce«lii, ace.ilor; (prov. sclioinen die
betr. Formen ganz zu foblen) ; al I frz. irr.slui, centui,
ce.sli, icrstei, ce.slei, cesti : (nfrz. siiid dic'so Formon
siimtlinb geschwundenl.
2773) Sectt[in] -f •istul, *lstel, istorum, dicser;
ital. cnxtui, costei, costoro. — Ubcr samtliclio mit
ecce zusammcngosetzten Pronomlnn vgl. Dz 260
quello und quesUi sowie die betr. Abschnitte in
seiner Grarom.
2774) eccu[nij + iiiodo; davon uarh (;h. p. 2
rum. iiciima, acum, aniiu, jetzt, gloicb.
(eccu[m] + sic s. aeque sic. Vgl. Grobor, ALL
VI 385 )
2776) ecolcsia u. *ecclesiii, -uui/'. (gr. ixxhjaia).
Kirche; ital. cliicia: sard, chcjia; (rum. u. rtr.
ist ..Kirche' = basilica, w. m. s.); prov. t/leisa,
glieisa; frz. e<ili-te; cat. rsylesia; span, iglexia
(altspan. edegia), ptg. iqreja. Vgl. Flcchia, AG
il 64 Z. 8 v. u. im Tcite; Ascoli, AG III 443
Anm. 2; Griiber, ALL II 277.
2776) bask, erhumarra, Zeichcn dos Uauses;
davon nach Larranicndi , (lessen Ansicbt Dz 499
lawarro wiederholt, (ital. zimarra, langor Rock
von Tuch; sa rd. ncciawmria; pro v. .•.«warra; frz.
chamarre, Pelzrock, davon das Vb. chamarrer, ver-
bramen); span, chamarra , zamarra, zamarro,
Schafpelz. Den von Larramendi angenommenen Be-
deutungsiibergang fiir miiglich zu halten, ist un-
miiglich, u. so gchiirt die Ableitung schon aus diesem
Grunde zu der Masse phantastiscber Einfalle, welch(>
Larramendi verbrocben liat.
2777) ecIipsTs, -In f. (gr. tx'/.mtit^), Sonnen- oder
Mondfinstcrnis; davon das gleicbbcdeutende ptg.
criv III., vgl. Dz 443 >■. v. ; in den iibrigen Spracben
1st das Wort nur in gelehrter Form vorhanden.
2778) [*ec-raso, -are (von radere), auskratzen,
soil nach Rcinscb. RF II 346, das Grundwort zu
frz. ecraser, zerquetschen, sein. Diese Ableitung
ist aber vollig unannehmbar, u es ist das von Dz
567 .'■■. f. aufgestollte Grundwort altn. kras(.'()a, zer-
reiben. beizubehalten, vgl. auch Mackel p. 46.]
2779) edictum «. (v. edicere), Befehl; davon ver-
mutlich prov. dec {a.\\ch Fem. deca\ Gebot, Befehl,
Gebiet, Grenze, Abgabe. Bufse. Mangel. Gebrechen,
j vgl. Dz 560 X. V. Sonst ist edictum nur als gel.
1 Wort erhalten, z. B. frz. idil.
2780) |*cfracio, -are (v. facies), aus dora Ant-
I litze entfernen. =— frz. effacer. auswischon, aus-
loschen. S. unton *exfacTo.]
2781) [effero, -are (v. ferus), wild raaclien ; prov.
277
2782^ of-frMt.
■2S01) el harbrt
278
esferar, 8cheucbeii: frz. effarer. bestiirzt niachen.
Vgl. Dz 567 effarer. wo trcffemi bcmerkt wird, dafs
(las Vb. nicht ^ schriftlat. efferare seiu konne,
sonderD neue Bildung von fern^i (welches, wie ferox
= farouche, die Bedtg. ..soheu" angeiioinmeu babe)
sein miisse. I
2782) [*er-frido, -are (v. dtsuli. frUlu, Fricden),
aiis dem Frieden, aus dor Rube sttiren, erschreoken :
prov. esfrednr, esfreiar. dazu das Vbsbst. e.ifrei:
altfiz. esfreder. esfreer. ei^fraer, dazii das Vbsbst.
esfroi: nfrz. effrayr, dazu das Vbsbst. effroi
(frayeur aber hat niit tffrayer niohts zu schaffen,
sondern ist =^ frayorem); hierher gebort wohl audi
effraie, Schleiercule (eigentl. Schrcckvogel. well er
Btises vorhcrverkiindet). Vgl. Dz 588 /V(i//f«r (Diez
wolltc die Wortsippc von *exfriijidare ableiten, es
ist dies abor, wie Forster gezeigt hat, lautlich un-
raoglioh; hiichstens das vereiuzelte prov. esfreular
mig = exfriyidare sein); G. Paris, RVII 121 unten
(hier zuerst die richtige Ablcitung, vgl. auch G. Paris,
R XI 444. u. P. Merer, R X 443); Forster, Z VI
109 (hier wird die richtige Ableitung einleuchtend
begriindet); Mackel p. 94.
2783) ego, ich (Gen. inei, Dat. mihi, mi, Accus.
me, Abl. me, PI. Nora. «o<. Gen. nostrum u. tiostri,
Dativ Abl. iiobin. Accus. iios); ital. Sg. c. r. io
(prokl. u. abs.) c. o. me (abs.), mi (nur pro- u. enkl.!,
PI. c. r. niii (prokl. u. abs.) c. o. twi (abs. Accus.) :
pro- u. enkl. ne = nos, vgl. Tobler, Gott. gel. Anz.
1874 p. 1904, u. G. Paris. R Vm 463: gewohnlich
wird fur Dat. u. Ace. das Ortsadverb ei = ecce hie
gebraucht): rum. Sg. Nom eu, Dat. mie (abs.), mi
'prokl.) = «u7(/. Ace. abs. mine ^^nit slav. Um-
bildung). prokl. me, PI. Nom. tioi, Dat. noao (abs.),
ni (prokl.). Ace. noi (abs.), ue (prokl.); rtr. Sg.
c. r. ieu, ie, io etc. (abs. u. prokl. i, e. o me, met
etc. (abs.), mi (prokl.), PI. c. r. u. o. o. nos, )nis,
nuo etc. (abs. u. prokl.), vgl. Gartner § 108 f. :
prov. Sg. c. r. eu, ieu (abs. u. prokl.), c. o. me
(abs.), me, mi (prokl.), PI. c. r. u. c. o. nos (enklitisch
zu ns gckiirzt); frz. Sg. c. r. je (nfrz. uur prokl.),
mni (abs., also Accus. statt Nom.). o. o. moi (abs.),
me (prokl.), PI. c. r. u. e. o. nous (abs. u. prokl.);
eat. Sg. c r. jo, c. o. mi (abs.), mi, me ^prokl.),
PI. c. r. u. c. 0. nos od. nosalire.< (abs. u. prokl.,
nosaltres prokl. aber nur als c. r.): span. Sg. c. r.
yo, c. 0. mi (abs.), me (prokl.), PI. c. r. u. c. o. nos
u. nosotros (wie im Cat.); ptg. Sg. c. r. eu, c. o.
mtm (abs.). me (prokl 1, PI. c. r. u. c. o. nos (abs.
u. prokl.). Vgl. Grober, ALL VI 886.
2784) [*eg^Sphiiiio, -are (v. graphium, griech.
YQaifiov, Griffel), wiirde die Latinisierung lauten
von frz. eyraffiyner, kratzen, vgl. Dz 603 f/re/fe.]
2785) bask, eg'niya, Ecke, Kante, egruijarria,
Eckstein: davon nach Larramendi span, yuija,
yuijo, Kiesel, guijarro, Eckstein, vgl. Dz io6 guijo.
2786) [*egrtitto, -are (von guttii). heraustropfeln ;
frz. eyoutter, dazu das Vbsbst. iyout . Ausgufs,
Dachrinne. vgl. Dz 567 s. v.]
2787) eJa (zweisilbig, schriftlat. Ha), Interj., ei !
sard, ed ; siciL jeja; rum. m; prov. eia; alt-
frz. aie; span, ea; ptg. eia. Vgl. Dz 125 ea;
Grober, ALL 11 277.
2788) gr. eixaiv, aiva /'., Bild; davon viell. (?)
ital. ancotia, Votivbildehen, jedenfalls aber rum.
icoand, Heiligenbild ; das n nach a im ital. Worte
beruht auf volksetvmologisierender Anbildnng an
*anca u. dgl., Krummung, Hohlung, well derartige
Bildcheu in Nischen u. dgl. zu stehen pflegen. Sehr
wahrscheinlich iibrigens, dafs ital. ancona rait
fixoiv uberhaupt gar nichts zu schaffen hat, vgl.
I oben aucun.
27891 deutsch £idg:enossen; davon neuprov.
I aganaous (man findet das Wort R XI 105 Z. 6
links v. u. im Text, in der Anni. wird es falschlich
mit etourmeaux [lies etourneaux] erkliirt) ; frz.
huguenots. Vgl. Constans, R XI 415 (wo namentl.
auch die redaktionellc Anmerkung zu beachten ist).
Alle sonstigen Ableitungen des vielbehandelteu Wortes
sind als reinePhantasiegebildezu bezeicbnen. Warum
„Eidgenossen" die frz. Benennung fiir Calvinisten
werden konnte, ist in bekannten geschichtlichen
Verhaltnissen begrundet. Vgl. auch Fafs, RF III 486.
2790) ejecto, -are (Intens. v. eicere), heraus-
werfen; ital. qettare: rum. aiept at at a (mit er-
weiterter Bedtg. ,,werfen, richten, erreichen, an etwas
riihren, finden", es diirften *adjectare u. ejectare
sieh gemischt haben); prov. getar, yitar; frz. jeter,
dazu das Vbsbst. .;>f ; span, jifar u. echar (letzt«res
rait sehr crweitertemBedeutungskreise) ; ptg. yeitar,
weit iiblieher aber ist deitar = dejectare, welches
seine Bedtg. sehr erheblich, namentl. auch auf das
geistige Gebiet hin, erweitert hat. Vgl. Dz 161
gettare; Comn, R VII 354 (C. stellt jactare als
Grundwort auf u. nieint, dafs der W'andel von a : e
lautlich gerechtfertigt sei).
2791) ejulo, -are, heulen; davon ital. ugiulare
,,guaire, guagnolare", vgl. Caix, St. 646; (span.
atdhtr, heulen. = idulare. vgl. Dz 428 «. v.); Grober,
ALL III 141 iajunare.
2792) [*elaquo, -are (fiir elaqueo, -are), los-
raachen, ist vielleicht das Grundwort zu frz. eiaguer,
ausmerzen. (einen Baum) aushauen. Dz 567 s. r.
dachte an ahd. lah ..incisio arbonim" oder an das
mndl. latchen ,,vermindern. verdiinnen".]
2793J electarWm »., Latwerge; ital. lattovaro,
lattuarn (also an Jatte volksetjmologisierend ange-
lehnt); prov. lactoari-s : frz. lectuaire, electuaire:
span. Jectuario. electuario : ptg. electuario. Vgl.
Dz 190 lattovaro.
2794) elector, -orem 'w. 'eleg-itor, -orem] m.
[w eligere}, Wahler, Kurfiirst; ital. (lit tore : rum.
alegdtor; prov. elegidor-s, eligidor-s; frz. elected:
altspan. elegidor, esleidor; neuspan. elector;
ptg. ekitor.
2795) eleetas, a, um (Part. P. P. von eligere),
auserlesen, davon frz. elite, Auslese.
2796) eleemosyna, -am f. (gr. iler/uoavvt]),
Alniosen; ital. limosina : prov. almosna; frz.
aumone; altspan. almosna; neuspan. limosna;
ptg. esmola (aus elmosa). Vgl. Dz 194 limosiim.
2797) dtsch. elen, Elentier (vgl. Kluge s. v.) =
frz. elan, Elentier, vgl. Mackel p 80; Dz 563 s. v.
hielt auch Herkunft vom ahd. elalio fiir moglich.
(Das gleichlautende Sbst. elan, Aufschwung, ist
vermutlich das Vbsbst. zu elaneer, steht also fiir
elans.)
2798) elephas, elephans, -antem u. elephantns,
-um m. (gr. i'/.i(fa:). Elephant; ital. elefante und
dem entsprechend in den iibrigen Sprachen; a It frz.
olifant. Elephant, Elfenbein, Horn (von Elfenbein),
vgl. Dz 649 olifant.
2799) elevo, -are, emporheben; ital. elevare u.
dem entsprechend auch in den anderen Sprachen;
span, neben elecar auch enlevar = *exlevare,
woriiber zu vgl. Ascoli, AG III 443 Anm.
2300) arab. elg:, Proselyt (vgl. Freytag III 206").
= span. ptg. elchf, Apostat. Vgl. Dz 445 s. r.
2801) arab. ei harbet, eine Art Lanze; davon
vermutlich ital. ahibarda, lahnrda. Hellebarde;
27!t
'J802) i'lltr..
JS1H> Oil..
2m
frt. linlUtHtnit : 8|)»ii. ptc. nliiliiirdd. V»;!. 1^« 10
ii/iifi(ir./ii iliior tvir.l iliix Wort huh .loin mini hflm-
littrlf. Di'il ziiiii Diii.'liliiiiicii ili'K II. 'lull's. iili^ji.lfit.'O;
Wois,., ZtM-lir. f. V,.lk.'ri.s_v.li. Mil JIS iIii.t .lio
AliK'itiiii^' aiis tli'iii Aral),, «•.•Iclio uiirli Miii'kol,
|). (!!). fur s.'lir «jilir^i-li.'iiilii'li rrkliirtV
JS(VJ1 elifru, cli'icl, eirvtuiii, eliitiTi', «imiosi'ii,
:iiisniilili-n; ital. rlrijiiii trust Ultit Iniqerr: rum.
iilri] iilfsrt ales nlftjr; prov. tlnjff, rlrgir. fgUre,
rulir; (ri.ili'irlus ,lii clirr : siinn. elejlir ; p t p. «■/«/ic.
2803) nriib. ol-iksfr, St.'in >lor "Woiscn: ilii'von
iiach Dt 126 flis-nrr. Mciltraiiki fr/.. r/t.rir; snmi.
WixiV ; vcrmiitlit-li alior isl mil ili-m iiruli. W orto
dafl Int. rhxii III /iisunimcnfft'llosfiPii.
2804) rllxo, -Are, aliitiodoii; diivoii vicllfirlit
ital. Ir.ixiirr, koolicn, siodon (frcilioli iRt dmiii U.mre
aiizii«et/on). Dz 380 .>••. v. loitet das Wort von h:
Imuhv, al>.
280.')) t'llychiiiaiii 11. iffc. I'/./i'/noi ), Lainpon-
do<-lit; ilavoM i«t vorimitllcli abj^oli-itel untor An
glt'ioliiin^' nil lumen frz. lumiiiiiini. Dorlit. Liclit-
stumpf. Dio Kntwii'koluiijjsfrescliiclite dos Wortes
kanii man .si.'li an deii mittollat. l-'oriiion ili'sselhcn
{licmiis, liciiuii, lirimrn. Iicimiis, licinium, licliimoi,
liclimus. lixrhimiis, liiiiiKs, liicinium) voranschaii-
liebcn. Xgl Si'liclcr, R IV 460.
2806) bask, euialopa, was di'in Sehlafe iinter%virft,
soil iiai'b Larrameiidi's von Dz 422 angofiilirtor
Annalimo das (irundwort zii span, atiiapdla, Mobn,
■soin. tilaiibbafter ist jpdoeb Malm's Vornuitimg,
Ktyni. UntiTs. p. 125, dafs aiiiajiula Umtiestaltung
aus papalci iv. pHpaier) sei. An arabiscben Ur-
sprinif;, .Ion Dozy fiir raiiglioh biilt (s. Dz.), diirfto
nicbt zii denken sein.
28071 bask, eniaiidrea, scbwacbcs Weib; davon
vii'lleiobt span, imindria, Mcmnic, Dimimkopf; ptf:
niaiitlririi), Frauonliaiisrock (uiofjlicberwcisy gehort
aui'b initndria, Faulbeit, bierher). Vj^l. Dz 4G6
Hi(i(i(/ri((.
2808) eniarcus, -um /». (gallisches Wort), eino
Art Eeben, die nur mittelmafsigen Wcin geben;
davon frz. win re, Traber, Trestcr, vgl. Dz 634 -v. v.
(Von marc ist vielleioht abgeleitct nmrqiinis. Pfiitze,
und davon wieder marcassin, junges Wildschwein,
vgl. Dz 634 marcassin und dazu Scheler im An-
banp 803.)
2809) dtscb. emberitze, enimeritze, Ammer;
davon frz. emberize: auf eiii Torauszusetzcndos
deutsches *emhering fiibrt Biigge, R IV 351, frz.
Oreant, bridnit, Goldanimer, zuriick, u. man wird
ihni niir beistimmen konnen.
2810) eniendo, -are, ausbessern; ital. emendarc
a. iimmendare [= "ad-m.); prov. eswendar; frz.
emendir und ameiider, dazu die Vbsbsttve amauie
und amendement; cat. esnienar: span, enmendar
(Priis. emiendii) = *exwendare, vgl. Aseoli, AG III
448 Aum. ; pt g. emendar. dazu das Vbsbst. emenda.
Vgl. Dz 507 iimevder: Grfiber, ALL II 277.
2811) gr. ffixivftv; davon nach Dz 657 /jier !
span, einpinar, zecben; vgl. dagegen Liebrci-bt, i
Jahrb XIII 235, wo freilich der Ausdruck so iinklar j
ist. dafs das von L. angenomniene Grundwort sich
nicht erkennen lafst, nur soviel ergiebt sich, dafs L.
als eigentli.-be Be<ltg. des AVortes „heben" ansetzt. |
2812; emplastrum n. (gr. ifin'/.aatfjov), Pflaster i
auf Wunden u. dgl.: ital. empiaitro; frz. cmphitre;
span. ftg. emplasfn. Vgl. Dz 244 ^/laAtra. S. aueb
unten plastrum.
2813) en, Interj., sieh'! = rum. ean, Intcrj. mit |
der dem Lat. entsprechenden Bedeutung.
iMiad) N. <>ii(i.
2S1I) enoucino, -are \gi'. I'vxaivoiu), i>inwi»iln>n
(.\iigii8lin. tract. ,*^4 in .l.iaiin.); (iav.m ital. ki.k/ii.iiv
,,a.lopi.rar la priiiiii v..lta, iiitacar.', inaii..in.'lloic",
vgl. I'aix, St. 36'J, l''li>cbia, A(i II 357; iKC(,</»i<ii-.
ist audi cntlialtcii In itwiiifriiimire ,,rinfnnzi<llarc,
riciu'lrc alia iioggi..". vgl. Ciiix, .St. 360; (iriibcr,
ALL III 266.
2815) gr. fyxttviiin ist von Griibor, Misc. 43, al«
Griiiulwdrt fiir altf rz.t'H»/ii(',nfrz.('HCic(c»('|(ii/)m(i:
encre — diac\(>\Hi)- : iliavrr) aiifgcstvllt wordon. Abor
abgosolimi von dor Scliwioriglioit , wolcbc dii> Bc-
dotituiig dos gricrli. WortoH („das Kingobraniiti', daH
Brandiiial") maclit, so wlirdo dassclln. vulkslat. gcwils
mit ilcm llocliton auf Mittdsilbo aiisgcsprocbpii
wonlon si'in, so dafs deron Ausstofaiing iiiclil miiglieb
gewe.scn wiirc. Au.;li wiirc os soltsam, .lals dio doiii
Griindworto niilior steliondo Korni erst im Noiifrz.
iiblirb gowonlen soin solltc. Vim WortJ.n, wolche,
wie emrc. viclgobraucbt in dor .Scliillorspraobo siiid,
<larf man nidit iinbedingt orwarttm, .iafs ihni Knt-
wickidiing einc rcgelrcchti' s.'i, iiiufs vi.'liiu'lir aiif
ungobouorliclio Vprstiimnii'liingoii, w.'lclii' ti'ils dor
Launo des ZufaIN, toils dom Ucqiiomlicbkoitstriobu
dor Sprocbciidon das Dasnin vordankun, gofafst soin.
Und so ist es wolil unniitigc Miibo, fiir encre oin
notios Grundwort zii suclien, sondern man mag sich
mit dor Dioz'schon Annahme (Dz 183 inchiostro)
einor „stark8ten Abkiirzung" lieruhigon. S. auch
SncaustQni.
2816) ciicaustHiu «. (gr. cyxavarov), (eigontlicb
die purpurioto) Tinto, (loren dio rom. Kaiser sich
zur Untcrschrift bedicnten (Cod. .lust. 1, 23, 6);
ital. env'iii.sto u. hichiostrn, vgl. Cancllo, AG III
399, u beziiglich dor laiitlicbon Entwickoliing Asooli's
Anmerkung zii Canello's Artikel (der Ausgang -stro
f(lr -sto l)crubt auf einer Lautneigiing des Ital., dor
Einschub cines / nach ilom c, also "ciiclausluni, auf
Angleiehung an den Stamm daud-, dans-); franco-
ital. cln^tre, vgl. W. Meyer, Z X 53; (altfrz.
cnqiie [audi sicil. ingti], nfrz. ciicre s. oben en-
caunia: altfrz. war neben enqiie auch erremtnt =
atramenlum vorhanden, entsprochond dom prov.
airamen-s; In den pyreniiiscben Sprachen, auch im
Sard., ist die Bezeichnung fiir nTinte" tinta = It.
titicia v. tingere; im Rum. wird die Tinto mit dem
Slav. Worte cerneak „Schwaize" benannt. Vgl.
Dz 183 indiiosiro: Grobor, ALL III 266. S. audi
oben encaiiniii.
2817) eiieco, iiecul, nectiini, necare, hinmorden,
crwiirgen (im Rornanischon hat das Vb. die besoiulere
Bedtg. .,ertranken" angenomraen), td.liicb plagen:
ital. annegare; rum. mnec at at a: (rtr. itagar :
prov. negar ; frz. nnyer), eager (.• enccare =
venger : vindicare), belastigen, iiberfiillen, altfrz.
auch sich vermehren, dazu das Sbst. engeance, das
Gcwimmel, die Brut; (span, ani-gar: ptg. anegar,
ertranken, aufscrdcm) int^ar, bevolkern, engar, jem.
belastigen, jem. feindlidi gesinnt sein. Vgl. Dz 221
negare u. 569 enger.
2818) eiio, -are u. eiiiit«, -are, herausschwimmen ;
diese Verba sind von Cornu. R XVI 560, als Grund-
worto zu ital. andare etc. aufgestollt. Ebe iiber
diese neuo Ableitung geurteilt werden soil, seien
dio Forinen des Verbs in den verachiedenen Sprachen
aufgefiihrt (wobei dio zweifoUos auf vadcre n. ire
beruhenden durch gosperrten Druck horvorgehoberi
werden soUeu) und dio iibrigen bisher aufgestellteii
Ableitungen besprochen.
Ital. Priis. In. I. Sg. co luti ru, P). andiaiiio
281
2SI8) Cno
2818) fno
2S2
andate van no Caltital. wiirde auch andare durch-
konjngiert), Konj. Sff. cadn. PI. andiamo. andiate,
vnda>io. Imp. ra, aiidiamn. andate. Inf. andare:
Perf. rt»f/o(' (altit. andiedi, andetti): Fiit. andro. —
Dem Hum. fclilt ilas Vb.. ilas iiblinho Zeitwort fiir
„gohon" ist ill dieser Spraolic iiieri/ iiier.-ici mers
merf/e = mergere. — Fiir das R t r. konimt liier
Gai'tncr's Bcmerkiing in S 185 in Betraclit: ,.(Aus
ambulare mul'ste), da ii nie den Ton hekara, zu-
niiclist nmh'lare ontstehen; rtwi- hielt man fiir in-
oder, was in der alten Kedensart a' en alter gar
leicht nuiglicli war. fiir iiide. h gilt nacli ni nichts
(§ 92 'C), somit blieb I) *lare : davon trat dif Priipos.
ad, 2) olhtre. Oder man verkannte am- nicht, z. B.
in der imperativischen 1 PI. (da liier hide nieht
vorn stehen konnto). aber man verandcrte am-lare
in 3) *amnnrc u. hielt dies wohl auch fiir eine
Verkiirzung von *amanare: dieses verier den an-
lautenden Vokal, 4) *inanare, u. veranlafste dann
Verbalformen, die auf dem ctvmologiscli nichtigen
a den Ton tragen; aber man lionnte *amnare aueh
dadureli leieliter anssprcchbar raachen, dafs man
entweder das » aufgab, 5) *amare, *niare oder das
m, 6) anare, nnre, u. endlieh konnten audere das
einfache n doch zn schwach finden n. es durch das
so nahe verwandte (auch an vadere oder inde er-
innernde) '/ verstiirken (§ 92 'C), 7) andare.'- Dieser
Ausfiihrung liifst Gartner dann die Beispiole folgen.
— Prov. Pras. Ind. 1 van 2 vas 3 ca n. rai,
PI. 1 anam 2 anatz 3 van; Konj. rtwe od. vaga;
Imp. Brti.- Inf. annar, anar, enar: Perf. anei ;
J'ut. irai u. anarai. — Frz. Pras. Ind. 1 vats
2 vas (altfrz. auch vais) 3 va (altfrz. auch vait),
Plur. 1 allonii 2 alles 3 vont: Konj. aUle etc.;
Imp. va allons allez: Inf alter (altfrz. auch" n/eir);
Pf. allai: Put. ira i. — Cat. Pras. Ind. Sg. 1 vatx
'2 vas 3 vu. PI. 1 anem 2 aneti 3 tan; Konj.
vaja: Imp. res anem aneu: Inf. anar; Pf. ant:
Fut. aniri. — Span. Priis. Ind. Sg. 1 voi/ 2 vas
3 va, PI. 1 vamos 2 vais 3 van u. Sg. 1 ando
etc.; Konj. vai/a etc. u. ande etc.; Imp. ve vaya-
mos id, (a Its pan. Sg. evay, PI. erad, erodes in
interjektionaler Bedtg., etwa dem frz. void, voilci
entsprechend, vgl. Dz 450 evag); Inf. ir u. andar;
Pf. andiive (altspan. o/irf((/e, andiide); Fut. «re and
andnre etc.; andar wird also vollstandig durch-
konjugiert, daneben aber treten in einzelnen Formen-
gebieten ire. andare u, fs.se auf (P. /mi). — • Im
Ptg. verhiilt es sich wie im Span. tJber das iilteste
Vorkomraen (im 10. u. 11. Jahrh.) von andare im
Span. u. Ptg. Tgl. Tailhan, R IX 299. — Die Utier-
sicht der Formen ergiebt also, dafs andare nur im
Span. u. Ptg. (und Altital.) durchkonjugiert wird,
im Rtr., Prov., Frz. (u. Neuital.) dagegen stamm-
betonte Formen das Prasens nicht bildet, dafs die
letzteren vielmehr von dem Vb. vadere geliefert
werden. Durch andare und vadere (in geringerem
Mafse auch durch es.se, vgl. span, f'lii, frz. f'us;
im Rum. durch mergere, s. oben) ist ire in den
einzelnen Sprachgebieten mehr oder weniger ver-
drangt, ein Vorgang. welcher aus der lautlichen
Besehaffenheit des Vcrbums ire sich hinreichend
erklart.
Die fiir andare, bezw. anar, aler in Vorschlag
gebrachten Ableitungen sind, so weit sie iiberhaupt
der Erwiihnung wert u. nicht reine Phantastereien
sind, die folgenden :
1. Von adnare, heranschwimmen, woraus einer-
seits durch Angleichung atitiare, andererseits durch \
rmstellung andare grwordeii wiire. Die lautlichen
Bedeuken, welche diese Ableitung gegen sich hat,
raogen hier ganz uneriirtert bleiben, da man das
Grundwort hinsichtlich seiner Bedeutung unbedingt
vorwerfen mufs: cin auf «(/«rtre beruliendes Verbuni
kiinnte hiichstens ,,herankommen", nicht aber „(weg)-
gelien" bedouten, wiirde also die Bewegung nach
einera Ortc hin, nicht aber die von einem Orte aus
bezeichnen. Auch wiiro es seltsam, dafs im Ro-
manischen, in welchein Bedeutungserweiterungen der
auf Wasser, Sclnvimmon u. Schifffahrt beziiglichen
Worto nicht oben hSutig .sind, ein urspritnglich
.,hcransrliwimmen" bedeuti'udes Vb. die allgemeine
Bedeutung ,,gehen'' erhalten haben sollte. So etwas
wiire allenfalls denkbar bei einem Inselvolke, nicht
aber bei ilen Romanen, welche in der Zeit, als ihre
Sprachen aus dem Latein sicli herausbildeten, ver-
liiiltnismiifsig wenig mit Wasser u. Schifffahrt zu
thun batten; namentlich gilt dies von den Nord-
franzosen, welche erst durch die normannische Ein-
wandei'ung maritime Beziehungen eriiielten. AUer-
dings kann man sich auf ad-ripare = arrivare etc.
berufen, indessen ist das doch ein etwas andorer
Fall. Dafs der Begriff des Ankommens durch einen
Schiffsausdruek bezeichnet wird, ist schon in An-
betracht der Handelsverh;iltnisse sehr denkbar, nicht
aber, dafs Sehwimmen die allgemeine Bedeutung
fiir Geheu geworden sein sollte.
2. Von enare, enatare, herausschwimmen, sich
retten, davonkommen (vgl. Cornu, R XVI 560).
Lautlich hat diese Ableitung uuter anderem gegen
sich, dafs der Wandel des aulantenden e zu a uii-
erkliirlich wiire. Cornu fiilirt allerdiiigs enecare :
ital. annegare, emendare : frz. amender, ematurare
: span, amadurar als analoge Fiille an. AUein dies
ist irrlg. In den angefiilirten Verben hat nicht
Lautwandel, sondern Priifixvertauschung. (der Prap.
e mit der Prap. ad), bezw. eine Anderuug der be-
grifflichen Autfassung stattgef unden : enecare, von
Grnnd aus tbten, garans machen, wurde zu „zum
Tode bringen" , emendare, ausmerzeu , zu „zur
Besserung bringen (gleichsam an-, heranbessern)",
ematurare, ausreifen, zu ..zur Reife, an die Reife
kommen". Wollte man aber nun, was Cornu ubrigens
nicht thut, anuehmen, dafs fiir enare, enatare ein
a[d]nare, a[d]natare anzuiiehmen sei, so stande
man wieder der eben besprochenen Ableitung und
ibrer ganzen begrifflichen Schwierigkeit gegeniiber
und befiinde sich in der Notwendigkeit, verneinen
zu mvissen.
3. Von ambulare, gehen (nach R6n8ch"s Ver-
rautung, Z XI 247, aus ambo abgeleitet u. eigent-
lich das Gehen auf zwei Beinen hervorhebend,
indessen diirfte ambidare zunachst auf *ambare
zuriickgehen und dieses wieder aus ambo hervor-
gegangen sein). Es ist dies begrifflich die unstreitig
nachstliegende u. glaubhafteste Ableitung, zumal
ambulare im Spatlatein fiir ire eingetreten ist.
Lautlich aber ist sie unannehmbar, u. daran vermag
aueh Thomsen's scharfsinnige Erorterung (in : Det
philologisk-historiske Samfunds Mindeskrift 1 An-
ledning af dets 25aarige Virksamhed, Kopenhagen
1879, p. 197) nichts zu iindern. Auch durch Gartner's
Hypothesenreihe (s. oben S. 281) wird sich so leicht
niemand iiberzeugen lassen, ebensowenig durch
Wiilfflins Bemerkung (in: Die Komparation im Lat.
u. im Rom.. Erlangen 1881, p. 86). Insbesondere
ist frz. alter nimmermehr aus ambulare zu erklaren,
letzteres konnte nur ergeben u. hat ergeben ambler
(vgl. trenudare : trembler). — Neuerdings hat auch
Schiichardt ainhutare als gemeinsames (Jrundwort
283
3SIS1 fli"
281 SI (Vno
L>MI
vxn (i>ii/'irr otr. nnnoliniliar /ii in:irlii<ii ^csiirlit
(R XVII 417h or (M>l/t fultroiulo riiorniinjri- iiii.
I. aiitliiiliiif : 'nmhiliirr (vj;!. *wisciliir< •— rtr.
»iii.Nr/iii' lU'lx'ii misciiltirr >" frt. im'/ci'l, iliiniiiN nii-
</(irr "J. iimhularf : *iimmiiliirr = •iimmiHiiir, iliiraiiH
rtr. (iinmir. pruv. (iimr. :i. Hio ini|i<"rntivisoli ^p-
liraurlito I V\.*iimlrmu.i winl t\i*iillfmiis ilisi-iniiliurl,
ilnliiT frr.. nllrr. rtr. I<ir. Zii kiiiistlich!
•1. Villi luUlaro, lu'ranjii'lioii i\f;l. D/. 19; Florliiu,
At-i 111 ItiCii. Aiirli (liiw Aliloitiin^' ist <liirrliau8
unaniU'lnnbar. ol>»olil sie von Uiiv bcfiirnorlot
Honloii ist. Krstlii'li i«t oiiio vnraiiK/.uKctzi'nilo na-
«aliorto Koriii *iiiiil\i\tiiie oiii Uiuliiif;. Aiif */r>i(/rrr
f. reil(Urf ii. d;;!. 'lart man sifli nicliI licTiifcn, iImiii
<lo^artiJ^< Koriiirn lioriiluMi aiif Anbiliiiinj; yrcndire
nacli veiiilfrr). Soilaim atn'r kiliinti' aiis *(iii(/|i |((irr
itnl. nur ittilarr, iiirht umlnrf I'lilstolioii; «las Horab-
sinkoii von ( ans ill nacli » zu W wiiro bi'isi)iollos(iTH(/(t
stolit niolit fiir ien[il>]la, soudern ist von rendcre
nnmittolliar ab;;cli'itcti. — Kanni der Erwiihnnn^ wort
ist, ilafs llinni-bi in soini-r ..Storia dolla proposiziono
<i otc." (Floren/. 1877), p. 97 aiiilo von iiileo abloiton
wollte, VfTl. Flochia, AU IV 3G9.
5. Von *amblt«rf, nnbclogtos Froqucntativ von
iimliiie (v-^l. Griiber, Misc. 40). I.aiitlioh ist i\io»
Grnndwort fiir das Span. n. Pt};. sobr amichnibar,
ancli fiir ilas Cat. und Prov. wird man »^s fjclten
lasst-n diirfon ifiir das Prov. frcilirh iinr niit starkem
Vorbi'halti; im Itiil. ist i^in *anili\i]tiirf : midnre
• dino Analo-rie, indpssen darf das niolit gerado als
oin imbodintrtos Himlornis botraiditct werdcu; frz.
(i//(T da<;o^c'n ist mit iiiidiilari' volli{; iinvoreinbar.
BogrifTlicb wird aiidnif = ni>ihit<tri j,'estiitzt duroli
spaniscbe Ansdriicke, wie cdhtilh m niidiitile „uni-
liprzieliender. wandevnder. fabri'ndcr Rittur", andrer-
srits freilidi ist bofromdlicli, dais aiidtiie sonst
.,^'heii" sclilcclitliin bcdeiitet, wiibrend man „un)ber-
jfolicn" I'lwartcn soUte. AUes in allcin genommen
liilst sicli *(tmb}la)f als ein fiir das Span., Portug.
u. allenfalls aueb fiir das Prov. ii. Cat. wolil zn-
l;issige.< Etvmon bezoiclinen.
6. Von *addare fiir schrifthit. addere, sei es
diircli (Jbergang dos Verbs in die A-Konj., sei es
«lurch HewahrungderPrimitivform in derZusammen-
setziing. Dicsc zuerst von Langensiepen (in Herrig's
Archiv XXV 392) aufgestelltn Ablfitiing ist von
U. Paris, R VUI 298 u. 466. IX 174 ii. 333, uml
Scttegast, RF I 238. empfohlen worden. Gleichwohl
ist sie als durehans nnannehmijar zu bezeichnen.
Lautlich, weil eine nasalierte Form *(indare unor-
kliirlicb wiire. Begrifflich , weil aus ad-dare die
Bedtg. pgeben" sicli nicht gewinnon liifst, denn die
Phrase addere ijradum. den Schritt verdo])peln. u.
die Verwendiing von dare in Verbindungen, wie dare
scue in fiif/ani. dare aliqiiem ad terrain u. dgl. bietcn
dazu keine ausreiehende Grundlage dar.
7. Von *am[b]-dare (vgl. ((»ii-t)Yl, hcrumtroiben
(vgl. Ascoli, AG VII 535 Anm.). Lautlich ist dies
Grundwort durchaus annehmbar, abgesehen von frz.
«Her, u. auch begrifflich ist es, wie Ascoli a. a. 0.
dargelcgt hat, nicht zu beanstanden ; es wiirde in
der Bedtg. einein deutscben niberunDtreiben" ent-
sprechen, wonn dies Vb. intransitiv gebraucht werden
konnte.
8. Von 'aiiitare (von anas, 'anitis f. anatls).
wie eine Ente watschein oder schwimmen (vergl.
Behrens, Ztschr. f. nfrz. Spr. u. Lit. X 84). Dicse
Ableitung ist sclbstvcrstiindlich nur als ein Scherz
aufzufassen, mag sie von ibrem Urheber auch ernst
gemeint gewesen sein. Sicherlich hat man alien
.\nlafs, diiK llrromanische als eine biinorlicho Sprache
i.siiHiii nislicim in des WortoH vollstcm Siniio) iu
bi'Irai'litcn ii. ihin folglicb zuzulrauon, dafs cs ur-
siirunglich auf Ticre bezdglicho Ausdntcko auf
Mi'n.si'hen iiborlragen liabi'. Abrr dafs die Fnte fiir
ilie I'rnunanen ein .«o bodcutsiimes Tii>r gewosen,
dafs nacli ihrer (iang- odcr Scliwimniart das Gehen
fibcrhaupt bonannt wurilen soi , ilas glaiiben zu
sollcn, wird man gowifs siidi nachdriii'klicli vorbittcn
dlirfcn. (MirigPHS wiirde *a>iiliirf zu allrr l.iulliili
nicht nasscn.
9. Vi>n 'allui'P, hcranbringen (gebildet vmi dtuii
Partizip idlaliis von affirre, wie 'proxlrarr von
priislrahis, vgl. Haur, Z II 6921. SolbstvcrstiiniUicdi
kann von *iiltiirr nur frz u. franco-prov. nller ab-
gcleitct werden, abcr audi das ist s(;hwcr glaublicb.
Mills docli Haur selbst oiiigestclien, dafs or ein iin-
zweifelhaftes Dcispiel fiir den Gebraiicb von allalus
in der allgemeinen Iledtg. einer IJewegiing nucb
eineni (Jrle liiii oder von oineni Urto weg nicht boi-
bringen kijnne; audi wiirde ein etwaiges *idlare
widil biichstens ^llierlankoniinen" niidit alior „gohen"
iiaben bedeuton konnen.
10. Von *vandare fiir sidiriftUit. vadere (vgl.
Fiirstcr, RSt. IV 196 untcr den „Berichtigungon",
und Z III 5t!3). Fiirster sttitzt .seine Annahine
namentlidi init dcni Hinweiso darauf, dais durcli
sie die Verbindung von vadere und andare in dor
Konjiigation (/.. B. ital. io ro, abcr w«( andiamoj
erkliirt werde: auch lidit or borvor, dais im Siid-
sardischen ein bmiditr neben andar vorhanden sei.
Gewifs hat Forsters Aldeitung viol Ansprechendes,
indessen siml doch auch gogon sie beroditigto Bo-
denken zu erheben. So beziiglich des von Forstor
angenortimenen Wegfalles des anlaiitenden c in den
fleiionsbetonten Fornien. Dann binsichtlich der
Nasaliorung. Vor allem aber mufs man frageii, wio
soil es golioniincn sein, dafs die stamm- und die
fleiionsbetonten Fornien von nadcre iilierall eine so
verschiedene Entwickehing iiehmen? Zu erwarten
wiire doch gewifs, dafs vadere beliandelt worden
ware wie facere, wie dies, wonigstens ira Ital., bei
den stanimbetonten Formen des Priis. auch wirklicli
geschehen ist (wenn also vo eat tvi vnnno = fo fai
fa /anno, wanim nicht auch *vadiami) *vate =
faixiamo /ate?). Kurz, die Forstor' scho Ableitung
kann trotz des siidsard. bandar loidor nicht fiir
ausreichend gelten; was nHfc betrilit, so konnte us,
audi weiiii fiir die iilirigen Sprachen *vanilare als
Grundwort iiltor alien Zweifol erhalien wiire, iiiminer-
mehr davon abgeleitet werden.
11. Voin altir. Stamm al- oder vom l)rit. Stamm
el-, gchen (vgl. Schuduirdt , Olier Hasdeu's alt-
rumiin. Teitc u. Glossen, p. 29, Z IV 126 und VI
423). Aber dor Stamm al- eiistiert nicht, der Stamm
el- ist zwar vorhanden, aber fiir loinanischc Ab-
leitung nicht zu lirauchon, vgl. Tli. [i. 34 f.
12. Von den kelt. Stiinimoa andag- (entstanden
aus der Partikel anJe = lat. inde u. dem Verbuui
agim, ich komme; andag kann also nur in uneigent-
lichem Sinne „Stamm" genannt werden), anna- (aus
andag- durch die in kelt. Uialekten des Festlandes
iibliche Assimilation von nd : nn) u. a[ujla- (ent-
standen aus der Partikel au = lat. au in aiiferre
u. dgl. u. dem Stamme Id-, der unter anderem auclj
„gehen" bedeuteu kann; wcgen des Wandels von
au : a vgl, augurinm : agurium, ausciiUare : ascul-
tarc etc.). Aus andag-, dessen anlautendos g zuniichst
spirantiscb wurde u. sodann ganz schwand, entstand
andare, aue anna- ward annar, anar, und a[u]lf(
■2Hh
aSlS"! eno
28231 epi^niR
■2t<*'>
gab dcni frz. n. franko-prov. alJer sein Dasein. Dies
ist in Kiir/.c der wesentliche Iiihalt der scharf-
sinnigen iind uietliodiscli siclieren Uiitersuchiing
Thumeysen"8 p. 31 If. Einncndeii liifst sioli f;eo;en
sie nurEins, dies Einc aber fr-'ilioli ist gcnichtig
genug, um von dcm bpdingiings'osen iind imeinge-
scliriinkten Glauben an diose dreifiespaltenc Ableitnng
abzuschreoken. Es ist uamlicli im liiiclisten (irade nn-
wahrschcin'ich, clafs aiif alli n Gebieteii des Roman.
— denn selbst im Ruuiiin. firiden sich Spuren eiues
andare, vgl. Ascoli, AG VII 535 .\nm. — fiir den
so gewohnlichen Hegriff ,gehpn- cin unlateinisches
u. zwar ein keltiscbes Verbum eingetretcn sein sollte.
Mindcstens ist gar nioht abznsehen, was die Ver-
anlassung zii einem so seltsamen Vorgange babe
sein konnen. Dais in einera einzelncn Gebiete.
etwa in dem gallischen. ein keltischer Aiisdriick
ein;;etreten sei, ist ja gewifs selir wolil donkbar,
undenkbar aber ist, dafs bei eineni so gewohnlichen
Begriffe, fiir dt\^sen Ausdruck in) Lat aueh aufser
dem allerdings scbwer haltharcn iri' nu-brere Verba
yorhanden waren (ambulare, vadire, graili. meare
etc.) u. audere mit Leichtigkcit aus dem vorhandenen
Sprachmateriale geschaffen werdcn konnten, eine
allgemeine Entlatinisierung stattgefunden habe. —
Vielleicht darf man folgende Urspriiiigstafel der
hier in Rede stehenden roman. Verba aufstellen :
Grnppe I ital. andare y ^^^ lat. *nm[6J-d(.r«
span, andary ^^^^ jj^ _^ J
ptg. nndar I
Gruppe n cat. anar y vom kelt. annn-, vgl.
prov. anar ) obcn No 12.
Das cat. aitar kann allerdings auch zu Gruppe I
gezogen werden. u. es diirfte dies sogar vorzuziehen
sein, jedoch mit der naher bestimmenden Annahme,
dafs der Schwund des d nach « durch Einwirkung
des Provenzalischen, mittelbar also des Keltischen.
begiinstigt ivorden sei.
Gruppe III frz. u, franko-prov. alter vom kelt.
a:Mj?(i. vgl. No 12.
Das Ratorom. gehort teils zur ersten, teils zur'
dritten Gruppe, bedarf aber wegen der Buntheit
seiner Formengestaltung noch einer Sonderunter-
sucbung, bei weleher sich ergeben diirfte, dafs neben
*amdare. ire. centre, aula- auch meare eine Rolle
spielt.
Jedenfalls wird man endgaltig darauf verzichten
miissen, andare, anar u. aller aus einem Gmnd-
worte ableiten zu woUcn.
Es ist anzunehmen, dafs andare, anar und alter
urspriinglich durcbkonjugiert wurden — andar wird
es im Span. u. Ptg. noch gegenwartig — und dafs
andrerseits radere von Anfang an in der Volkssprache
einen Perfekt- u. Passivpartizipialstamm nicht besafs.
Infolge dessen konnten die einfaehen sowie die zu-
sammengesetzten Praterita von vadere niclit gebildet
werden. souiit konnten andare, anar u. aller ersatz-
leistend eintreten und folglich mit radere eine
begrifflicheEinheit liilden. Dies mochte es erleiehtern,
dafs die 1 u. 2 P Plur. Prasentis von cadere denen
von andare etc. wichen. Der erste Anstofs aber zu der
Formenmischung im Prasens mag dadurch gegeben
worden sein, dafs z. B. andiamo, andate etc. voller
waren, als vddinius, rdditig (starke Formen !), woraus
ital. etwa *cainmo, *ciaiiio (vgl. ■■>tiamo. dianioi,
*cate (vgl. atate, date, fate), frz. *vons (vgl. ncon.s)
Oder auch *totnmef (vgl. sommes), "rez oider auch
*tjeez (= *cadatU} entstandeu wareu. —
Aus andare diirfte ein Verbalsbst. [*andui, bezw.
] *anda, *andam =) *ando od. *anda gebildot worden
■ sein. woven wieder ital. andana, (iang, Sohritt-
weite. frz. atidain, Strich, Schwadeii, spa n. andana,
Strieh. Reihc, ptg. uiidaina, Reihe, abgelcitet
warden. (Frz. andain wurde also, wenn das Wort
nicht etwa, was keineswegs undenkbar, intlehnt ist,
das einstige Vorhandensein eines Verbums *nnder
bezeugen.l Zii frz. al\l\tr gehort in der alten
Sprache das Sbst. ale. Zulauf, vgl. Schelcr im An-
hange zu I'z 708. Dnklar ist die Bilduog von
span, andamio. ptg. a«rf<((0»io, anda(i)ii>i-, Gang,
Geriist. Vgl. fiber alle diese Substantive Dz 18
andana. Span, andarto ist zusamraengesetzt aus
anda -f rio. Flufs, vgl. Dz 423 .<. c. (t'ber die
Ableitung von andare etc. vgl. G. Korting, De ver-
liorum ne(}-lalinoriim andare, anar, aller origi-
nations, im Vorlesungsverzeichnisse der Kgl.Akademie
ZII Miinster fiir das ■ Somraersemester 1889.)
2819) *en6diiis, a, um (schriftlat. enodin von t
und nodun , knotenlos . glatt; davon alt span.
ennodio, junger Hirseh, der noch kein Geweih hat.
vgl. Dz 446 s. r.
2820) arab en scha allah, wenn Gott woUte, =
span. ptg. ojcald, o/-. o dafs doch! Vgl. Dz 473s. v.
2821) entheca. -am /. fgr. irffijxri), ein Behaltnis
fur Geld w. dgl., Inventarium; wird von Dz 369
s. f. nach Muratori als Grundwort aiifgesteUt zu
ital. endica. Warenaufkauf, allein es widerspricht
der Hochton (vgl. hottega = aTiof^tjxy,); cher durfto
das Wort mit gr. ivdtxoi zusammenhangen u. ur-
spriinglich den gerichtlich angesetzten Verkaufs-
oder Versteigerungstag bezeichnen.
2822) eo, il, itnm, ire, gehen: ital. Pras. Ind.
PI. 2 ite, Inf. ire. Impf. ica. Perf. Sg. 2 isti, PI. o
iro. Part. P. ito, alle diese Formen meist nur in
der alten u. in der dichterischeu Sprache vorkommend :
daneben yire, welches entweder = de-ire (so nach
Dz 376 s. v., wo allerdings auch *agire f. agere
als raogliches Grundwort aufgestellt wird) oder =
•Vf mit prosthetisehem Palatale. vgl. Caix, St. 35,
der sich^fur palatal verstark-tes ire ausspricht; rtr.
«r und zi, aufserdem kommt auch das Part. P. P.
UM.^. id a etc. I vor. vgl. Gartner § 187; prov. I'c
sowohl allein als auch in der Futurbildimg irai:
in. iV in irai. irais: span. Pras. nur Inf. ir (Fut.
ire, Kond. iria), Impf. iba. Imp. PI. 2 id. Gerund.
yendo. Part. P. ido : ptg. Pras. nur Inf. ir (Fut.
irei, Kond. iria), Imp. PI. 2 ide, Impf. ui, Gervmd.
indo. Part. P. ido. Das Verbum ist also iiberall
nur unvollstandig erhalten, die fehlenden Formen
werden durch andnre. anar, aller, im Span. u. Ptg.
auch im Perf.) durch e-.*e ersetzt.
2823' epigTiLs, eplflriis igr. i7tiov(iog\, -nm m..
holzerner Nagel (Sen. ben. 2, 12, 2 H., Isid. 19,
19, 7, Isid. gloss, no 624); ist nach Caii, St. 454,
das Grundwort zu it a), pirolo, piiiolo (rom. piro.
neap, pirolo, lomb. hiro. birol), Pfiock ; da indessen
der Abfall des hochtonigen e {eplgru!:, denn epigrus
anzusetzen. liegt ein Grund nicht vor) nicht ange-
nommen werden kann, so ist epigrus als Grundwort
unwahrsfheinlich, u. da in epiurua der Wegfall des
a unerklarlich ware, so wird man eher Flechia bei-
stimmen, weleher, AG 11 316, die Wortsippe nebst
pirone. Hebebaum, PI. Gabeln, auf den griech.
Stamm :isq-, 71bi(j- (wovon das Verb miQW, die
Sbsttve neiQOi, TitiQovvior etc.) zuriickfuhrt. Auf
den.?elben Stamm gehen wohlauch zuriick frz. pirott.
Zapfen, u. pirouette, Drehradchen. Diez 251 pita
leitete ital. piuolo nebst frz. pirot von pipare.
piepen, pfeifen, ab; Scheler im Diet. pito( glaubte.
2K7
JSLM> <<|>l|l|lHIIIU
•2810) >'TiK»
■>xs
(tars tl.i» Wort ntiH 'i>ilul i>nUit:uii|p|\ sci iiikI iiiif
iltMi StiiiMiii I'll- IS. Hilton pic- 1 /.iiniclvp>lu'.
■.'S24> ^pipllHuiilii.yi'. («r. t.ioii'nuii), Kpipliaiiii-ii-
fpst: it 111. r;>i/'iiiiiii. /ii/dmii , lir/niiiii .,1a fi'stii
(li'ir a|i|>nri(inni''' : tiefooti ^doiiiiii liriltta, « |irinia
III) rantiHviti olii' .11 iiorlava in K>r<> la vi^ilia ili'll'
-pifania-. v^jl. Ciiioilo. Ali III 38!l. 1»7. 35t) v. c.
W2">* (^piKropUs, -mil l".^u''■■ <'.ii'i<".T<'»), Hi'*«'lH>f;
ital. rc.M-iiivi ; [siiil i'i>/iii'(i. Sfliiiot>);ani>, vor^fl.
HclmMis, Mi'tatli. ji. ID: pru v. ri-fn^uf-s : Ui. i-ceque:
■ipan. ii()i.«;«>; pi!,'. /<i»7iii.
'JSJtii optstSlA, -am /. ifrr. tutOToh]). Uriof:
ital. /<i><<./.i iiIhx (ll>li<'l»> Wort fiir „»rii<f-' ist
IfUrru): (rr.. rjiilrr (iinr iiii kirchliflion u. tcrhn.
Sinnc. in iliosoni l)vsit/.on uiu-li ilio aiulorrn roiiinn.
Spraolion lias Wort). Da» iilliclii» Wort fiir pBrief
ist im Ital. ». Vxi. Irthra, li-ltrt: ini Prov. Iimi-s —
lirecf. in don pyrcnaisolu'ii Sprarlioii riirtit.
J827) epituplllillll ". iirr. KTirayioi), (Jralisclirifl;
ital. rfiitiifin. .■y/if(i//ii> „iscriziono scpoloralo". pi-
Inf'/to .,nn' is ri/.ioiio (|nalun(|iio, o per lu piii biir-
Ic'sia", vjil. C'ani'llo. AG III 3!t2; sonst ist das Wort
niir als u>'l. W. vorliandoii.
2A2S) SpitliSiiiU ". (f,'r. ^rtl,•/^■.u«), Aufsrlilag,
I'lnsi-lilaj;; ital. fjiittimii ii. tjiHrmn (= *in!!htiftu),
-fomonto". iiillima ^anclic noiiio taccaftno', per-
sona nuiosa', clio quasi sta attaci-ata addosso", vgl.
CanoUo. Ati III 392; Caix. St. 217, zielit liierlicr
audi hozzima „intriso di friisclipllo, nntumc e acqiia
r-on «ni si fregano i iili doll' orditiira dolla tola",
davon imho:simare „iaipia8trirciare, spalmare con
materia pastosa"; frz. ipithcmc, Umschlag. gel. W.;
span, cjjid'ma, llagenpliaster, hi z ma, Pfiaater, Uni-
sohlag. Vgl. Uz 432 hisma.
2829) equii, -am /.. Stiite; sard, rhba: ruui.
idpii ; prov. cr/urt, rgii: nouprov. efio, vgl. Dz611
haraa; altfrz. ive [aiijiic in LR gckeint Mask, zii
scin, vgl. Sohelcr im Anhang /m Dz 719 ciicullo);
oat. cfiiiu: span, i/ef/ua: ptg. egou, egua. VVahrend
also das Fern, sicih iiberall, weiin audi als niir
wenig iibliidios Wort, erhalten hat, so ist das Mask.
equus fast viillig gosdiwunden und diirdi cabaUun
(s. d.l ersetzt worden. Vgl. Grol)er. ALL II 277.
2830; etjiiiiriii, -am /. (v. eijiiiia), Stuterei, ist
von Baist, Z VII 117, als Grundwort fiir span.
riifiuera etc. aufgestollt worden. Vgl. oben angaria.
eqnfis s. eqna.
2831) erSdico, -are (v. radLv), an dor Wurzol
heransreifscn ; prov. fixraif/ar (danebeu andyar);
altfrz. e-fraicher (nfrz. arraclier). Vgl. Dz 510
arracher: Grober, ALL I 233.
2832) bask, erbera = span, hervero, Scblund,
Kchle, vgl. Dz 459 ,v. v., vgl. aber audi Baist, Z
V 240, s. unten herba.
2833) •er[c]tus, a, nm (Part. P. P. von *«)-//o
= erigo, *erxi=^erexi, *er[c\tum=^ erectiim. *ergere
= erigere), omporgerichtet, hoeli: ital. erto, steil,
Sbst. erta, Anbiihe, fuser all'erta, auf der Holie, auf
der Warte, Wacho, Hut sein, davon frz. riUrte, span.
alerto, wachsam. inunter. rtr. erti. Vgl. Dz 369 erto.
2834) ereiiilta, -am »i. (griecli. t(jijfiiT^g), Ein-
sicdler: ital. ereinita und romiio. letztercs auch
Adj., vgl. Canello, AG III 334: in den iibrigen
bprachen ist das Wort nur als gel. W. vorhanden.
Vgl. Dz 394 romito.
2835) eremu.s (u. eremus), um /. (gi-. tfftjfio?),
Wiiste; ital. eienio u. ermo; rum. erm : prov.
erm: altfrz. erme: cat. erm; span, i/erwio; ptg.
ermo. Vgl. Dz 127 ermo: Grober, ALL II 277;
Darmesteter, R V 152 A. 3.
2S30) Mirft« hioksiditlicli, in Hotrod', liir. gogoii;
in dioHor PrlijHiR. hat man «las Grundwort dor all-
ptg. Partikoi ergo ,,aiil'sor'' vormutot, vgl. D/, 447
n. ('., indoNsoii iiiuI'n dies in llinsidit auf die ganz
versdiioili'iio Itodouluiigoiitscliii'dou abgdidinl wordon
(l)ioz will die Sadio annobiiil)ar darslollun, iiidom
or don Sal/ iiiiiua .■umliv irii iiiimr irgit nm ilbor-
sotzt „niomals liobto ioli joniand Kudi gogoniibor
" iiio liobto idi jomaiid Knob aUKgonomnion", abor
dies ist nidit nur gozwiingoii, sondoni widiqslroitol
' dor Bedtg. ilos lal. (iv/ii. wolohos wnlil im Siiiiio
, von „iii dor I'nigobung von otwas", aber iiiclit in
doin von „gogoniibor, im Vorgloidi von otwas" go-
braucht wordon kann); (ibordios siobt man niclit
ein, tt'oshalb crgn /,u cigu gowordon soin solllo.
' Iininer nodi leiditer als aus erga wiirdo die Hedtg.
; lies ptg. Wortes aus ergo sicli gewiiinoii lasseii,
wenigstons nacli Siitzon mil veriiointem Piiidikato,
, doch gi'bt 08 aurb da obne einuii gowissen Zwang
j nidit ab. Das Wort beilarf also nodi dor .Vuf-
kliirung. — Wonn altptg. ergo nidit =-^ ergii, so
fehlt dieso lat. Prilpos. doni Ronianisdion iiberhaupt
giinzlich.
! [*i>rgiiiiiiin >. "^iirgiiiiuiii.l
' 2^S7' ergo, :ilsu, li>lglicb: davon I'r/,. crgnlcr.
dispiitioroii: span. eiiiiiUn. Disputation. Vgl, Dz
073 ergoter. Caix, St. 485, will eboiilalls aut ergo
zuriicki'iilircn ital. rigattare ..sgridan; alciino, con-
tendere" u. die dazu gohcirige, naincntlidi in di'ii
Dialokten stark vortreteiic Wortsippe, wozu z. Ii.
rtucli das Sbst. regal» ,,gara, slida" gohiirt. Nicbt
die Miiglichkeit , wohl aber die Wabracheinlidikeil
soldion Zusainmeiihanges ist zu bezweifeln. An die
Moglidikeit zu glaubeu, kanu man durdi don Urn-
stand veranlafst worden, dafs ein annehnibares
Grundwort zu rigattare etc. soiist iiicht zu linden
soin diirfte, es niiifste donn in deni vorauszusetzenden
frz. erigoter, woven erigote, gespornt (vgl. Sdieler
im Diet, iinter ergot), und ergot, Sporn , gesucbt
werden. Geholfen ist dainit aber nidit viel, denn
der Urspnuig dicser frz. Wortsippe ist solbst wie<ler
viillig dunkel (vgl. Dz 509 argot 2); was Sobeler ini
Diet, dariibor sagt, kann nidit befriedigen. — Vgl.
auch oben de hac re.
2838) erice fiir crice, -eii /'. (gr. iiifixi/j, lleido-
kraut, = (?) span. ptg. urce, urze, Heidekraut,
vgl. Dz 495 »■. v., vgl. dagegen Baist, Z V 556,
C. Michadis, Misc. 161. S. ulex.
2839) ericius, -um (u. *ericio. -oiiem) /«., Igel;
ital. riccio, Igel, auch Adj. (stacblicb), kraus, und
dann wieder Sbst. Locke, dazu clas Vb. arricciare,
krauseln; rum. ariciu; prov. erisson-s, dazu das
Vb. erissar, striiuben ; altfrz. eri^on, ire^on (Dem.
v. *eriz, woven auch das Vb. herinner, striiuben.
vgl. Horning p. 8); nfrz. lierisaoii: vielleiclit ge-
hort hierhcr auch oursiii, Seeigel, wenn man volks-
etvmologische Anbildiing an ours annehinen darf,
vgl. Fafs, RF I 490; span, cn^o, Igel, rizo. Adj.,
kraus, Sbst., Locke, dazu das Vb. rizar, kriiuseln :
ptg. ericio, ourii;o, Igel, rigo, samtartiger WoUstofT
mit kurzem Haar, auch ; Haartoupet, dazu das Vb.
eri<;ar, ourif-ar, rifar. strauben. Vgl. Dz 269
riccio 1 u. 2.
2840) crigo, rexT, rectum, rigere, emporheben,
aufrichtcn: ital. erigere ,,mettore in posizione ver-
ticale", crgere ,,drizzare in alto", vgl. Canello, AG
HI 330; (frz. eriger, gel. W.); prov. derger =
de-erigere: span, ercer, erguer, erguir, erigir ; ptg.
erguer, vgl C. Michaelis, St. p. 287; Meyer, Z VUI
238; Dz 447 erguir; Marchcsini, Studj di fil. rom.
289
2841) Oripio
2866) «xaoquSculo
290
II 11; Griiber, ALL V 235 (wo noch span, yerto,
aufgcriclitet, steif, und enertarse, steif werden, an-
gefiihrt siiul).
2841"! eripio, ripui, reptum, ripere, heraus-
reilsen, = prov. erehre, Part. P. ereulmt, entziicken.
2842) '*erratico, -are (v. errarc), herurairren,
= nordital. rndegar ; bologn. aradgars; mo-
denes, niiili-r, aradk/h, vgl. Mussafia, Bcitr. p. 92;
Bugge, K IV 365.]
2843) ermticus, a, uni (v. errare). umherirrend;
ital. erratico; rum. ist nur das von e. abgeleitete
Verb rdtdcesc ii it i vorhanden ; proy. erratic;
frz. erratiqtie : span. ptg. erratico. L'berall nur
g.'l. Wort.
2844) *eiTatiTiis, a, nm (v. errare), umherirrend;
altspaii. radio, verirrt: ptg. arredio, entfernt,
getrennt, zur selben Wortsippe gehiirt *das inter-
jektionale ptg. arreda, aus dem Wege! fort! pfui!,
das Vb. arredar, entfemen, u. a. Vgl. Dz 480 radio.
2845) i*?iTato, -are ( v. erro), umherschweifen,
ist Yon Bugge, R IV 364, als Grundwort fur frz.
rever (dialekt. raver) aufgestellt worden, u. jeden-
falls ist diese von ihrem Urheber geistvoU begriindete
Vermutung annehrabarcr, als Diez' Hvpothese, dais
reve urspriinglich nur eine mundartliehe Nebenform
fiir rage sei (vgl Dz 669) rive. Was die Bedtg.
anlangt, so bezeichnet reve eigentlieh das unstate
Umherschweifen des Denkens, also das Phantasieren,
<las Traumen n. dgl. Das s in altfrz. resve ist
rein graphiseh , vgl. die prov. Schreibweise reva.
Vgl. aber unten unter *rabia.]
2846) erro. -are, irren; ital. errare, dazu das
Vbsbst. erro, Irrtiim; prov. errar ; fr z. errer (davon
zu uuterscheiden ist errer = iierare, vgl. auch Fafs,
RF in 512 unten); cat. errar: span, errar, dazu
das Vbsbst. i/erro: ptg. errar. Vgl. Grober, ALL
II 278.
2847) error, -orem m. (v. erro), Irrgang, Irrtnm;
ital. errare: frz. erreur, u. dem entsprechend in
den ubrigcn niraan. Spraehen.
2848) eruca, -am /'., Raupe. die wilde Rauke
(eine Kohlart, Brassica eruca L.); ital. ruca, Raute,
dazu das Demin. rtichetta : prov. ruca: frz. nur
das Demin. roquette, wilde Rauke, Senfkohl; cat.
eruga; span, oruga, Raupe, Rauke, dazu das Dem.
ruqueta. Vgl. Dz 277 ruca: Grober, ALL VI 148,
der auch ital. hruco hierher zieht.
2849) ervtim n., Ervc (eine orbsenahnliche Frucht.
Ervum ervilia L.); ital. ervo: iiber dialektische
Ableitungen vgl. Flechia, AG II 376; (rtr. arhea,
arbi'ia = ervilia, vgl. Gartner § 101): prov. ers:
frz. ers (= 'ervus, ervoris); cat. er : span, ijervo:
(ptg. ervilhn = ervilia). Vgl. Grober, ALL ll 278.
28501 esca, -nm f. (von ed-ere), Essen, Futter,
Koder; ital. e.^cd ; rum. io^ed; rtr. esi^a; prov.
lisca, Zunder; altfrz. esche, aiche: span, esca,
Koder, gesca (^ *esca'^), Feuerschwamm, hi^ca (mit
unorgan. h, wie ein solches z. B. auch in hinchar
= inflare zu linden ist), Vogelleim, vgl. Ascoli, AG
III 462 (b. Dz 459 )•. v. wird fur hisca falsehlich
viscnni als Gruiidwort aufgestellt) ; ptg. isca. Koder,
Zunder. Vgl. Dz 127 e.sai ; Grober, ALL II 278.
2851) bask, esoatima, Hader (also auch Krankung,
Verktirzung), nach LaiTamendi, dessen Angabe Dz
448 s. IK wiederholt, = span. ptg. escattma, Ab-
bruch. Mangel, Elend u. dgl., dav. das Vb. escatimar,
verkurzen. Parodi. R XVII 63, halt escatimar fiir
identisoh mit dem gleichbed. altspan. estemar u.
>tellt *extremare als Grundwort auf.
2852) eschara, -am /'. (griech. iaydpa), Schorf.
Kiirting, lat.-rom. Worterbuch.
Grind, = ital. iscara: frz. escarre, eschare: span,
ptg. escdra, vgl. Dz 127 e.icara.
[♦essere fiir esse r. sum; vgl. auch Griiber, ALL
n 278.]
2853) bask, estalpea, Schutz; davon vielleicht
neufrz. ^BcrrJ■) etauger, itouger, schonen; prov.
estalbi-s: cat. estalvi, Schonung, Sparsamkeit, dazu
das Vb. estalhiar, estalviar. Vgl. Dz 576 estalbi.
2854) bask, est-arcba, Harpunenhalter, = span.
estacha, Harpiinontau. vgl. Dz (nach Larramendi)
450 s. v._
2855) esurio, -ire, essen wollen; davon (bezw.
von einom vorauszusetzenden *usurire) vielleicht
ital. iizzolo „voglia, appotito", wovon das Vb. in-
uszolire, vgl. Caii, St. 651.
2856) et, und; ital. ed, e; (rum. wird „und"
(lurch si = .sic ausgedriickt) ; rtr. ed, e, a; prov.
ed, e: frz. et: cat. i: span, y; ptg. e.
2857] etiam + deus, bei Gott auch, scheint als
Grundform angesetzt werden zu miissen fiir ital.
eziamdio, eziandio, sogar auch, vgl. Dz 369 «. v.
Man hat alles Recht , die Bildung fiir seltsam zu
erachten, wird sie aber doch nicht abweisen kiJnnen,
da eine andero Erklarung sich nicht finden lassen
diirfte.
2858) et + ne ^ altfrz. enne „n'est-ce pas?
vraiment, done" (Burguy II 287), vgl. Dz 570 .?. v.
2859j dtsch. (Eiileu)spiegel; davon frz. espie^ie,
Schelra, espilglerie, Schelmerei. Vgl. Scheler im
Diet, unter espiegle.
2860) evade, eyadite, evaditis (von evddere,
herausgehen) ; ilaraus vielleicht die altspan. Interj.
evay, evad, evades (gleichsam komm' nur! heran!)
siehe da! Vgl. Dz 450 evay. wo aba, abad, weg!
Platz da ! als eine analoge Bildung angefiihrt wird,
denn es diirfte = a-vade, nvadite sein fan apage
ist nicht zu denken).
2861) evanesco, vaiml, ere, verschwinden ; ital.
rtr. svanir = "exvanire: prov. frz. esvanuir.
evanouir, aus dem Perf. evanui gebildet, wozu die
Bibelstelle Luc. 24, 31 ,,et ipse evanuit ei oculis
eorum" Anlafs gab, vgl. Suchier, Z VI 436 (neben
ivnnouir auch prov. altfrz. envanir = it. inva-
nire); ptg. e''va[h)ir. Vgl. Dz 579 evanouir.
2862) [*eTaso, -are (v. rasum), ein Gefafs aus-
weiten, = frz. evaser, ausweiten, ausbreiten, vgl.
Dz 579 s. v.]
2863) ex, (e), aus, ist im Roman, nur in Zu-
sammensetzungen erhalten lital. s-, vor Vokalen
auch .sc^ = .«,• rum. s-: rtr. s-, s-; prov. es-, eis-;
frz. es-, e- : cat. es-; span. f.«-, ens-, en-, vgL
Ascoli, AGni448Anm.; ptg. es-), als Priiposition
ist es durch de verdrangt worden.
2864) [*ex-aculeo, -are (v. aculeus), stechen;
altital. (bei Bonvesin) xaguliar : in Dialekten dazu
gehorige Substantiva, z. B. piem. saviij, genues.
saguggio ..pongiglione". Vgl. Salvioni, Giorn. storico
deila lett. ital. VIII 417: Wiese, Z XI 556.]
28651 *exadapttls, *exaptus, a, um = ital.
sciatto. plump, a ret. sciadatto. Vgl. Dz 398 sciatto,
Caix, St. 55.]
2866) '*exae(inaeul6, -are (v. exaequare), gleich-
machen; prov. "eigalhar, davon das Sbst. *eigalher,
eigaie, eigahie ,,rhomme qui dans une airee a soin
de toumer la gerbe pour qu'eUe passe tour a tour
sous les pieds des chevaux" (Avril); frz. s'egaUler
..s'eparpiUer, s'etendre" (in Bessin, Nonnandie, ist
auch das Verb se degailler ,, s'etendre sur le dos,
se rouler, prendre ses ebats" vorhanden). Vgl. Joret,
R VIII 439.1
:»itl
•JSH7) *x««iini
2H!)L>) exrnntilio
202
liStiT tv\iir<|uu. -arc, ({loii-liiniioliiMi; prov-.m^nr,
ri.jar. i.r.li\.>ii. \\'l. Jon't. I! VIII 13«. " !
28«vS) t^sAiriaill II (V. rriijid, ilits \V:itf«'n, Uowiclit |
iTIiwd. i<t V«l. ii"v. 51: itjti. r«ii«;i(i ,,|m'sii «I'liim
«Irnmnin o iiu't/.i>", intgiifjiiio, Miiji/m, I'rulio (bi'iiii
Wio(^>n). ilor Vorsurli (im litu<r<irinclii>n 81111»' t-inn
PnilM'jililiniiillunt;, ciiii" Ski/.^oi, iliizu ilns Vorl)
iisg'tiiiiiiirr. viTsiiolioii, koaton, v^l (.'iiiiclln, A(i 111
3!>2: pruv. cvmii-.v. iln/ii dii» Vb. caviiinc. ii.v.sniVir.'
fri. M.tiii, ilii/.u iliis Vb. rsMit/rr: cnt. riisuiii:]
«pun. fii.S(ii/i), il.n/u iliis Vli. (ifdi/di-. fiisiii/dr : pt)f.
pNMto. Vj;!. l)z 27!» siitft/w: (iriAn'T. AM. II 27!(. I
[«fxilapt'tto s. alrtpHto.l '
28(>«) «>xull>o. -arc, woifs inuclion (Tort. adv.
Marr. 4, 8 u. Id»; it a I. scialhart „8biniivuro", vgl.
Caix, St. 531.
2870) •exftltio, -4re, orhcihen; pro v. eismunsar; '
n 1 1 f r z. efhiilcirr, rssalcirr, essaiu-iir : n f r z. fxiiitcer,
oin (^lobot orlioheii, d. b. dasiielbc giinstig aiifuohmoii,
erhiiron, erhaiissrr, rrliiiben ; span, riixahar, er-
hohoii, vi-rinoliron. Vjjl. I)z 14 aUari:
2871) i'xamPii «., Soliwarm; itnl. sciaine, sciamo,
dazu das Vb. scinmarr, schwiirmen; prov. einsam;
frz. fssaim, daz\i altfrz. das Vb. echemer; span.
ei'janihrr , dazii da.s Vb. rnjamhrar, schwarmcn;
ptg. enjnmc, dazu das Vb. en.raiiiear, srliwarmeii,
iiborsohwcmnion, bevolkcrn. Aufsordeui ist cxamen
in der Bcdtjc. „Priifuni?" als gel. Wort in alien
Spracben vorlianden. Vjjl. Dz 286 i^cianie: Meyer,
Ntr. p. 80.
2872) ♦exfiiu-attts, a, am (von anca), aus den
Hufton gercnkt, =: ital. sciaiicato, laliin.
2873) 'exaquo, -are, auswiissern , ausspiilen ;
ital. sciacqiiiire: (span, enjuagar, s. No 3023).
Vgl. Dz 447 enxuaijar. Mit exaqiiare bringt Caix,
Z I 424, audi in Verbindung ital. sccti/iiattare
„diguazzare nell' aoqua", indem er cs tiir aus
sciacquare u. abd. iratan zusainmengesetzt crkliirt.
2674) [*exarpo, -are (vom griech. f^r'.i,ndi^fiv),
herausreifsen, wird von Dz 281 als Uruudwort an-
gesetzt zu ital. sarpare, salpare, den Anker lichten;
rum. sarpa: frz. serper: cat. xarpar, sarjiar:
span, zarpar, dazu gehort viellcicht das Sbst. sarpa,
Klaue: ptg. sarjyar. Vgl. aber auch C. Michaelis,
St. 59 (die ganze Wortsippe soil nebst einer grofsen
Reihe andcrer zum deutsehen Stamme luirp gehoren,
der im Span, als arp, Imrp, furp, liarap, farap,
zarp, zarrap, jarap 11. endlich gar durch Jlctathese
als zaparr einc wiehtigc RoUe spiele): Baist, Z V
237 (hier ist unzweifelhaft das Richtige getroEFen,
indem die Wortsippe auf lat. sarpere, abschneiteln,
zuriickgcfiibrt wird}.J
2875) spiitgriech. (t^uQtiov. Plur.) c|K^Ttcc,
SchiflFsgeriit : davon vermutlich ital. sartte, sarte
(Plur.), Tauwerk: altfrz. sarties; span, jarcia,
Packen, Gepack, PI. Tauwerk; ptg. enxarcia, Tau-
werk. Vgl. Dz 282 sarte.
2876) *e.\aju]giiratus, a, nm (von augurium),
obne giinstige Vorzeichen, ungliicklieh ; ital. scia-
gurato, sciaurato, dazu das Sbst. sciagura, Ungliick.
2877) *exaaratus, a, urn = altspan. exorado,
esorado, vergoldet, vgl. Cornu. R XIII 302.
2878) [*exaiiro u. *exaurino, -are (von aura),
ausliiften, der Luft aussetzen, in oder an die Luft
bringen: ital.. sc/onnare u.sorare; \>rov. eis{s)aurar,
in die Luft erheben, .i'eis., sich aufschwingen; frz.
essorer, an der Luft trocknen lassen, s'ess., sich zu
hoch (in die Luft) erbeben, dazu das Vbsbst. essor,
Aufschwung. Vgl. Dz 282 sauro.^
'JHTM |*(fxbalbio, -ire (vnn IkiIIiuh), livraufs-
Htaiiimoln ; dnvon frz. Hiauhir (niir (Iblich im Part.
l'rat,\ rhiiuhi, vonliitzt ((•ignitlirli wohl solbst dos
.StaiiinudiiK unfliliig goiiinrbt, «ortlns giimiirbt ). Vgl.
11/. 605 <7>(iii/ii. I
|ex-bililro H. obon <l)>-i>x-balco.|
•_'8S(l) l*^\ -f bAvicu, *iii-t'x -f bavicd [haha]^
eat. enihnliieair : Hpan. iiiihiiiinir ; pig. finbaba-
car, fshiihaciif. nnli(iili<iiiir. bolnigi'ii. Vgl. Pariidi,
|{ XVII 63.,
28811 'exblaildio, -ire (v. germ, hlniiojan),
.scbwni-b, kraflUis niarbon, altfrz. (r.«/>/«ir, iifrz.
rhliiiiir, blvnili'U (altfrz vcreinzelt audi mlilriiir niit
Anldinung an hlcii, blau); prov. rshlamir, cm-,
esblaii:ir. Vgl. Dz 565 rliloidr: Mackd p. 119.|
2882i (*»'xbraiio, -are (v. germ. Iiniihi, alid.
hnito, Acrii.s. hnitnii), eiii Stuck Kleisch liorauK-
rcifscn: i t a I. s/ird/idrc, ziTlldadion ; al tf r z. c«/)r(j-
inicr. Vgl. Dz 64 hriDiitniie.]
2883) |*exbftllo, -are (v. bulla), HIasen lioraus-
treibon; span, esbullar, verwirrcn, zerstroueii; ptg.
csbulhar, beraubeii, pliindern («'igcntl. wohl in Vor-
wirrung bringon). Vgl. Dz 57 bolla am Scbluaso.]
2884) *fx-(!S(lo, -ere, vorfallen: ital. xciidere:
rum. scad scdzui .icazut Kcddi'; prov. enchazer;
altfrz. enchcnir: nfrz. I'choir: (span, descaer,
decaer; ptg. dencahir, drcair). Wogen der Flexion
s. cado.
2885) *ex-ciidesco, -6re, horausfallen, lioraus-
fallon niadien ; a 1 1 ji tg. escaecer ,■ n e u p t g. enquecer,
aus doni (iediiditnisso fallen, vorgcsson. Vgl. Dz
449 exqiiecer.
2886) excaldo, -are, in warniem Wasser baden;
ital. scnldare, «armen; rum. sc.aldni ai at a.
baden; rtr. scnldiir : prov. enaiudar, warinen;
frz. echauder, verbriihen: span. ptg. escaldar.
ab-, verbriihen. Vgl. Dz 545 chauffer.
2887) [*excalcuto, -are (v. calent- v. calere).
erwiinnen ; altspan. encalentar (danobon cscalecer
= excalcsccre); ]itg. caquentar, daneben acaentar,
aquentar, aquecer. Vgl. Dz 435 caleyitar.]
2888) [*excairo, -arc (aus cxcalefacio, facere),
erwarmen. crhitzcn: pro v. e.sca//'or,- fr?.. I'chauffer.
Vgl. Dz 545 chauffer.]
2889) [*ext'aiiibTo, -are, auswechseln ; ital. xcani-
hiare: rum. scliimb, ai, at, a: prov. escambiar,
escaiijnr: frz, /changer, dazu die Vbsbsttve. ital.
scambid, rum. Hchimb, frz. rchangc.]
289(1) [*?xciiiiipo, -lire (v. campus), aus doni
Fcldc .schaffen, wegraumen, au.sbreiten; ital. «enm-
pare, das Feld raumen, sich aus dem Staube niachon,
sich rotten: prov. escampar. verbreitcn; altfrz.
es((/»)aw/icr, eilig fliehen : cat. escamiiar, ver-, aus-
breiten: span, eacampar, raumen, leer machen; ptg
Part. P. P. e»campadf>, schutzlos, frei, dom Winde
ausgesetzt, offen, klar, heiter (vom Wetter), daher
hat dann das Verb iiberhaupt die Bedtg. ,,aufh6ren
zu regnen, wieder schones Wetter werden" ange-
nomraen. Vgl. Dz 288 scappare.]
2891) (*excaiidio, -Ire (v. candere, gluhen) win!
von Dz 573 als mutmafsliches Gnindwort zu prov.
escantir. auslbschen, aufgestellt, indessen dann ware,
wie Diez auch selbst bemerkt, escandir zu erwarten,
u. dieses wiirde nicht ,,ausl6schen", sondern viel-
mehr „entgluhen" bedeuten, vgl. excandescere ; es-
cantir wird als ein Wort dunkeln Ursprunges bis
auf Weiteres betrachtet werden miissen.]
2892) f*excaiitiIio, -onem ist das in lat. Form
gebrachte frz. i-chantiUnn, Probe, Muster; vermut-
lich ist das Wort eine Deminutivbildung, welche
293
2893) «xcapUo
2916) excSnimlno
2!t4
auf cant, chaiit (s. oben canthus'), W'inkcl, Ecke,
zuriickgeht u. ei^entlich „E<'kchen, Stiickchen" be-
(leutet; vorausgegangen Jurfte seiu ein *esckantil,
das Sbst. zu «inem Vb. *eschniitillei; gleichsam
*excantiUure. zerstiickcln. Vgl. Dz oGa ikhaittilloii ;
Scheler im Diet. s. i:.J
2893) f'exeapito, -are (v. caput), um cin Haupt
(z. B. des Viehbestandes) komraen, Einbufse erleiden:
ital. scapitare, dazu das Sbst. acnpito, Verlust;
(prov. descaptar.) Vgl. Dz 862 capitare.]
2894) i*excSppo, -are (?. cappare). aus dem
Mantel herauskommen, sich los machen, frei werdeii,
entwischen; ital. sciippare : rum. xcdp ai at a;
pTO^.escajmr; 1 1 z. ikliapper : span. ptg. escapar.
Vgl. Dz 283 scappare]
2895) *ex-famo, -are (v. caro), ent-, abfleischen,
= ital. ■scarnare; frz. echarner. Zu dem ital.
Verb das Adj. scarno, fleischlos, vgl. Fiechia, AG
lU 126.
2896) ['excarpimentum n. (v. excarpere, schrift-
lat. excerpere), die Herauspfliickung, das Heraus-
gepfliickte; nach Baist. Z V 246, das Grundwort zu
span, estarmiento, gleichsam das Herumzupfen an
jem., das Durchhecheln, der Venveis, dazu das Vb.
escarmentar. Glaubhafter sind indessen die von
Dz 448 escanne»iar geaufserten Vermutungen, dafs
escarmentar entweder auf ex-carminare, kriirapeln,
zuriirkzufiihren oder = ital. scarnamento (Ton ex
u. carnem), Aufreizung der Haut, Zuchtigung, an-
zusetzeu sei.j
excarpio s. *('arpio.
2897) [*cxearpo, -are (Ua excarpere = ex-
cerpere), herauspfliicken, dadurch glatt, scharf zu-
lanfend u. dgl. machen; ital. (*.scarpar, da von das
Vbsbst.) Scarpa, Boschung, Abhang, auoh Sehuh
(weil er spitz zulauft); frz. «.«.'car/je (Lehnwort), dazu
das Verb escarper: span, escarpa, dazu das Verb
escarpar, glatt machen. Da das lat. Grundwort
genugt, so ist is uimotig, als solches das german.
!:karp, scharf, anzusetzen. Vgl. Dz 284 Scarpa :
Mackel p. 64: Scheler im Diet, escarpe (denkt an
lat. scalpere Oder dtsch. schrape). Parodij R XVH
62, fiihrt aui *excurpcie auch zuriick span, es-
carapelarse, sich raufen, dazu dasVbsbst. escarapela;
ptg. escarapel{l)ar. Diez 448 escarapelarse hatte
die Worte von scalpelliim abgeleitet.]
2898) 'exearpsfis, a, um (fur schriftlat. ercerptus),
ausgepfliickt, ausgerupft: ital. scarso und scarso,
diirftig, knapp, vgl. Canello, AG HI 365; rtr. scars:
prov. escars, escas; frz. i'chars; cat. escas; span,
ptg. escaso. Vgl. Dz 284 scarso: Aseoli, AG I 28;
Grober, ALX II 279.
2899) [*ex«arptio, -are (von *excarpttis), heraus-
pfliicken, -rupfen, -zupfen; ptg. escaf^ar; span.
escarzar, Bienenstocke schneiden, s. No 8006. Vgl.
Dz 448 >■. i/. (stellt excastrare als Grundwort auf):
Baist,ZV246n.IS;i47; Grober, ALL II279u.\T: 387.'
2900) [*excarpto, -are (von *excarptus), heraus-
pfliicken, berupfen, bezupfen ; i t a 1. (modenes.) scarier,
schneiden, vgl. Flecbia, AG III 125.j
2901) exeastro, -are, verschneiden ; wurde von
Dz 448 als Grundwort zu span, escarzar, die
Bienenstocke im Friilijahr schneiden, aufgestellt, vgl.
dagegen Baist, Z V 246 und IX 147, und sieh oben
excarptio.
2902) [*exeaut«, -are (v. cautus), aus der Sicher-
heit herauskommen, in Gefahr gerateu u. dgl., ist
das vcrmutl. Grundwort zu irz. ecliouer, scheitern,
stranden. Auch Diez 566 setzt dies Grundwort an,
leitet aber cautare von dem Sbst. cantes, Felsen.
Klippen ab — indessen dann miifste das Vb. doch
wohl bedeuten _aus den Klippen herauskommen, in
Sicherheit gelangen".)
2903) excavatio, -onem /'. (v. excavo), die Aus-
hohlung; ital. escavazione „tenn. degli idraul.
^scavo', .^purgo de'fossi e de'canali" e lo scavare",
scavazione „lo scavare", vgl. Canello, AG UI 392.
2904) excavo, -are, aushiihlen; ital. scavare,
dazu das Sbst. scato, Ausgrabung.
2905) excemo, crerl, cretum, cemere, aus-
sonderu; ital. .-cernere: prov. e»S6er«ir, auslesen,
auseinander-setzen : vgl. Dz 397 scernere.
2906) :*exeharatiuiii n. (v. gr. yuQui), nach Dz
565 das vorauszusetzende (jrundwort fiir altfrz.
escaras, Weinpfahl, nfrz. echalas.]
2907) [*exelamIto, -tire (Frequ. von exdamare),
herausschreien ; viell. Grundwort zu i t a 1. sehiantare,
auf-, zerplatzen, zerspringen, dann transitiv zer-
sprengen, zer-, abreifsen, dazu das Vbsbst. sehianto,
Knall, Sprung, Rifs]
2908)[*exelaratienm(v.fj;c/aro) = frz. eclairage,
Er-, Beleuchtunf."
2909) exelaro, -are (v. clarus), hell macben;
ital. schiaraie ^daneben schiarire = *exclariscere,
hell werdenj; frz. eclairer. dazu das Vbsbst. eclair,
das Aufleuchten, der Blitz, vergl. Dz 566 ••>■. v..
eclaircir = 'exdarescere; (span, esdarecer, hell
machen, hell werden, ebenso ptg.). — Mit ital.
schiarire scheijit der Pflanzcnnarae schiarea, gleich-
sam *exclarea, ScharlaehkTaut, in Zusammeuhang
zu stehen, bei Dz 398 s. v. ist das Wort unerkliirt.
2910) exeludo, elusl, clusum, cludere, aus-
schliefsen; ital. sckiudo si so dere, aufsehliefsen.
2911) [exelusa, -am f. (Part. P. P. v. excludere),
Aus-, Aufschlufs; frz. ecluse, Schleuse; span.
esclusa; ptg. eclusa (aus dem Frz.); (ital. heifst
die Schleuse catenttta. Wasserfall, als Abzugskanal
auch chiacica v. davis, bezw. von cloaca mit An-
bildung an dacis, vgl. CaneUo, AG III 389). Vgl.
Dz 128 esclusa.]
2912) exeoacto, -are = altfrz. esquachier, zer-
quetschen ; nf rz. ecacher: (span, acacbar, agachar).
Vgl. Dz 260 aiiatto.
2913) [excocta, -am f. (Part. P. P. v. excoqutre),
das Aasgekochte, = ital. scotta, Molken, vgl. Dz
399 s. v.]
2914) *exc611oeo, -are, wegstelleu, -nehmen, auf-
heben; ital. scorcare, aufheben; rum. scol sculai
sculat scida, aufheben.
2915) [*excollubi-ico, -are (von lubricus), aus-
gleiten; prov. cscoloriar, gleiten, kriechen, sich
einschmeicheln ; altfrz. escolorgier. Vgl. Bugge,
R IV 354, wo gefragt wird ,,le sard, wcarfrt'are et
lesic. sciddicari, xillicari, rapportes par Mussafia,
Beitr. p. 107, sont-ils des corruptions de *excoVu-
bricare?'']
*excombiuo s. excommlno.
*exeommTnito s. excommlno.
2916) 'exeommino, -are (v. minare, bezw. mi-
nari), (lurch Drohungen aus der Fassung bringen;
ital. sgominare , in Unordnung bringen, daneben
in gleicher Bedtg. sgombinare = *excombinare, vgl.
Canello, AG III 324 Anm. 1; Frequentativ von
sgominare ist sgomenlare, erschrecken, = excommi-
nitare, vgl. Caix, St. 57 u. Riv. di fil. rom. 11 175;
Diez 400 leitete sgomentare von *excommentare ab,
es wurde also eigentlich bedeuten, ,.jem. aus dem
Kommentar, aus dem Zusammenhange , aus der
Fassung bringen'', es ist dies aber eine zu kiinst-
liehe Erklarung.
20.")
CM 7) rxooinptlo
298:») ("XuBtlo
2!h;
Mil) /oxrdmptio, -*r* (v. fi<wi/irM.«), mis dor
(InlniiiiK liriii^'Mi; it»), sconruiri-, viTivirnMi. vor-
• lorlH'ii: i.|)«ii. f.sCoMiiii/ii ; pt^. rM-riii.to, iiiikIimcIi,
ifkij:, Htiiinpf, winkoliK. vjrl. Mover, 7. X 172; D/.
IIS fscnn.io (jii'bt koin (iniiiilwort an; Uiiist, Z V
ritil, lintto fj-cuiiriiliis nU (iruiKlwurt vcriniitot
[tjrcuiifiiliin V. duirKn. aUu cip'iitl. aiiSKforkt, be-
liiiiion. jtiini'sflinitlcnVI
2*.tlS) 'I'XfOlldico, -ftty oiiic Aiisroilo niiiclioii ;
iirov. altfr/. fsrondirr, iiii Xfr?.. ist iliis Verb
infi>lp> volksftviiuilo^isolKM' Aii);loii'huiit; niit ('roM-
liiiirt- - e.rcoiiitticrrf, join, lioriiiisfiilirou, ^iisiiiiimon-
K'ofalloii. VK'I. I'afs, lih" III 50!» uiiton. Vfjl. D/ 574
oroiiifiiy.
•fXfOlldQco s. t'xcuiidlco.
■JitlO) I'fxcoiificio, -ore, ziiiiiohto iiiaclieii; prov.
rsoinfirf (I'orf. fscnuiis. I'art. I'riit. escotifit). Xacli
Die/. 39!) ist (la.s pruv. Vorlmm in das Itai. (ihor-
noininon wonlon , hat alior «Icn Inf. (lea Verbiinis
sconfifififrf = *e.rc(inl'iiierf orlialton . ila cs init
iliesein Verb anoli si ■list lantlicli znsamniontiel. Diez
)?Ianl>to ilios daraus .soliliefson zn iniisson, dafs ilic
Bedeutnntr von sfiii/iV/^tTc ..aiifs Haupt schlajjen,
fir&nzlirli solilagen" wolil auf *excn}ificere. niclit aber
zu *frconfittere passe. Man sielit indosscn iiioht
rcclit pin, waruin die Italiener den Provenzalen
*ftcnnfire abgebiirfft liabon sollton : cinfaobor ist cs
wohl, anzunehmen, dafs *excnnHecre Erbwort iin
Ital. war, seine urspriinf^Iiche Flexion abor iiicht
bewahrte. sondem dieselbo nach Analogic der Verba
auf ^ (jire ii. ^ (ifletr umgcstaltctc.)
2920) *exc6nrimo, •fire (v. rimare, bozw. rimari)
^ rum. ncurm at at ii, dnrcbwiiblcn, durehsuehen.
2921) ['excoiisptto, -ere, spuoken, wiril von
Cornn, R IX 130. u. Grober. ALL VI 386, als Grund-
wort anjrcsctzt zu rum. ncuip ii it i u. -o (daneben
xtupesc II it i); cat. prov. altfrz. eacopir, escupir:
span ptf^. esciipir. Vgl. Dz 128 escupir (halt
Entstehun-; durcb Uiustellnng aus exspuerc fiir iiicht
nndcnkbar, fiigt indessen hinzu : „dciii wcitver-
breitotcn Worte scheint eino oigene Wiirzel ziizu-
kommen"); Mej'er, Z X 173 (setzt *scuppire als
Grundwort an, u. dies diirfte das Eichtige soin).]
2922) *exc6rlati (scil. scutiea); davon ital.
scuriada, Peitsche, Geifscl; frz. icourgee (norm.
courgie): auch span. (u. zugleich bask.) ziirriaga,
Peitsche, gehiirt wohl hierher. Vgl. Dz 289 scuriada
u. 501 lurringa.
2923) *excomo, -are (v. coniu), enthornen, (einem
Stiere, Hirsche etc.) die Horner wcgnehmen: ital.
.scornare, demiitigen, beschimpfen, dazu das Vbsbst.
■icnnio: altfrz. escorner : nfrz. econirr. worait
vieUeicht icornifler, sclimarotzcn, zusammenhiingt,
jedoc.h ist weder der zweite Bestaiidtcil dos Verbums
noch die Entstehung seiner Bedeiitung reclit erklar-
lich: vieUeicht besteht cs aus ex-\- corn[u]a = come
(in der Bedtg. des Dcrainutivs cornet, Diite) + flare
u. bedcutet urspriinglich ,,au8 der Diite schnuppeni,
den Inhalt einer Diite mit Efswaren beschnuppem,
darnach leckem u. dgl." Vgl. Dz 399 scornare n.
566 ecornifler.
*ex-c5rrigo s. corrig'o.
29241 *excortico, -are (v. cortex), abrinden, ab-
schalen; ital. scorticare: prov. escorgar: frz.
ecorcher. (Dagegen ist i t a 1. scorzare ; s a r d. iscorzar;
rtr. scorzar: TVLia. scorfosez ai at a: { iz. ecorcer:
ptg. escorchar = *exscorteare von scortea= ital.
scorza, Kinde; sard, iscorza; rum. scoar(a : rtr.
scorza: prov. escorsa; frz. ecorce: cat. escorsa;
span, escorzudo: vieUeicht gehiirt hierher auch
Hpa II. ritciifr^i), fsciirtoii, Krcito, wonii man anmOinion
darf, dafs das Tier narh seiner ranhon u. iiarbigon,
alsii in dicsor Hoziehung riiuleniilinliohen llaut be-
iiannt wordeii sei.) Vgl. D/. 28.S siirza, 10!l corteccid,
449 fsciirrto; Grfibei, ALL II 27!l.
2925) 't'xerilco, -ftre [e.r -J- westgorni. riikon,
Stuniin hrak), aiisspeien, ist, wie I'n scheint, die
latoiniseli ausgedriiokto (iniiidfciriu fiir rtr. scrnc-
chiiir: prov. mcracar, ilazii ilas Vhsb.sl. vrdi (iieben
escranir auch ivicdr.- altfr/. nirhirr : nonfrz,
crachir]. Das anlautende germ. Ii ist also toils zu
<■ vorsliirkt «(irdoii, teiN abgofaUi'U. Vgl. Dz (!().•(
raclirr: M-.uM p. .|7.1
[♦fxerenioo s. orenii..
2926) *ox<Topiil<>, -arc (Doniin. zti crrpurr),
platzen, -- ital. scrriiolare, borst<"n, zersiiringon,
dazii das Vl)sb9t. xcrrpiiln, Kifs, Sjirung, Siialt. Vgl.
Dz 112 crcpurr.
2!)27) *Cxcilbito, -are (von riiliiluni), auseckon,
(nie oinen Ellonhogon) roohtwinklig niaohen ; span,
ptg. escodar, Steiiio behauen, dazu das Sbst. e.ictido.
ein Hammer znni Stoinbehauon. Vgl Dz 448 escodar.
exciineatiis s. e.xcOmptio.
2928) *excaro, -are (v. cura), otw. von Grund
aus bcsorgon, griindlich reinigon, fogon, schotiern;
ital. SC-, sgiirare (das iiblicho Wort fiir „schouorn"
ist aber strofinare, ein Verbuni, dessen Ursprung wohl
im gnochischen axniifftr fwovon OTQniptj, or(ii'>ifo^-
= lat. strojipiia], drchcn, zu suchon ist, denn zu
.itro/iiiaii- geliiirt das Sbst. stro/iitacrio, Schouer-
la|ipiMi, ligi utl. wohl oin ausdrehbaros und auszu-
ringondos Tuch, wie ja auch das gloicbbedoutendc
frz. torchon wahrscheinlich von tortjucre, drohon,
alizuleitcn ist, strofinare wiirde also oigcntl. ,,au8-
ringon" bedcuten; cine andore Ahloitung giebt Caix,
St. 607: strofinare, siruf'onare v. struff'o = dtsch.
slrupf); frz. rcurer (das iibliche Wort fiir da.s
Scheuern der Fufsbiiden ist ia»er); prov. cat. span.
escarar, reinigen (die Verba fiir „.?cheuora" 8in<l
f'regar = fricare, Umpiar, lavnr, aufserdom das
arab. aljofif'ar, wozu aljofif'a, Scheuorlappen) ; (ptg.
wird ,,scjieuern" durch esfregar, Umpiar, polir.
hivar ausgcdriickt). Vgl. Flechia, AG III 137;
Grober, ALL VI 3S7.
2929) excurro, cfirri, eiirsiiiii, cilrrere, lieraus-
laufen: ital. scorrerc : rum. scurg scunei scurs
scurge, laufen, fliefsen lassen, tropfeln; prov. e.s-
correr ; span, escurrir, escorrer, triipfeln, gleitcn
u. dgl. (iiber altspan. escurrir vgl. Cornu, R X 78,
und s. oben corrigo): ptg. escorrer. Wegen der
Flexion s. curro.
2930) *excrirtio, -are (v. cartus), kiirzen: ital.
scorciare und accorciare, dazu das Sbst. scorcin,
Kiliv.ung: ])rov. accorsar; altfrz. escorcier, ac-
cnnrcier, dazu das Sbst. escors, escuers, Schoofs des
Kloiiles; span, escorzar, dazu das Sbst. escorzo,
Kiirzung; ptg. cscorgar, dazu das Sbst. escori-o.
Vgl. Dz 287 scorcinre; Grober, ALL II 280.
2931) excuse, -are, entschuldigen ; ital. scusare.
u. in entsprecbender Form als gel. W. auch in den
iibrigen Spr.
2932) 1. exciitio, cfissi, ciissuin, ciltcre, heraus-.
abschiitteln, erschlittern, losmachen; ital. scuoto
scossi scossi scuotere : dazu das Sbst. scosso, Er-
schiitterung; rum. scot scosei scos scoate, wcg-
nehmen; prov. escodre, dazu das Sbst. escossa;
altfrz. eiicorre, escourre, dazu das Sbst. escousse.
Vgl. Dz 289 scuotere. (VieUeicht hangt mit excutio
auch zusaramen prov. escoissendre, herausreifson.)
2933) 2. [*excutio, -are (von cutis], aushiiuten,
297
2934) .ixcutulo
2959) «X + lokk-
298
aushiiUen; ist vielleicht das (jrundwort zu frz.
ecosser, aushrilsen (von Ert)sen. Bohiien u. dgl.),
dazu das Sbst. ccosse, cosse, Hiilse. An Zusammen-
hang mit dem dcutscheii .,Schote" (orst ini Mhd.
nachweisbar, altnord. skaiiair) ist nii-ht zu denken.
Vgl. Dz 554 cos.sc.
2934 1 *exeutulo, -are (Domin. zii exciUcre) =
rum. scutiir ni nt a, ersoliiittern, schiitteln, ans-
stauben u. dgl. Vfjl. Mussafia, Beitr. 1()9 Anm.
2935) *exdeDiIfo. -are (v. mica], zerkriimmoln,
= rum. sdruiiiic «i at a {{iir sdumic, ndimic), ab-
brockeln. zerstiickeln (daneben smiciir at at a =
*exiniciilaiv) : span. ile-imi(iai; tleamigajar.
2936) *exdento, -are (von deii"), entzahnen, =
ital. efleiitnre : frz. edenter etc.
2937) ['exderevlgilio, -are (von vipilia), auf-
wecken, = rtr. sclidntalgiar, vergl. Stiirzinger,
R X 257]
2938) ex + alul. drozza, Kehle, = ital. strozza,
Kehle, davon das Vb. strozzare, erwiirgeu. Vgl.
Kluge unter ,.2. Drossel'".
2939) *exeligo, lexi, lectuni, liarere, auswahlen,
= ital scelffo, fcelst , scelto, scegliere (daneben
eleggere =- *elegere f. eligere, das audi in den iibrigen
Spr. vorhanden ist). Vgl. Dz 397 i-cegliere: Asooli,
AG III 445 Anm.
2940) *exeirugno, -are, entzungen, = ital.
scilinguaie (zungenlos sein, zungenlus sprechen),
stanimeln. stottern. vgl. I)z 398 s. v.
2941) exemplum h , Beispiel; ital. e,<e))ipio (altit.
audi asuemplo, assempio, assempro, esenipro, es-
sewipio) u. scempio ..puniziono esemplare, strage",
vgl. Canello, AG III 365; pro v. eissemple-s: alt-
frz. essample: nfrz. exemple: span, ejemplo, en-
jeniplo, vgl. Ascoli, AG III 448 Anm.; ptg. exemplo.
Vgl. Dz 897 scempio.
2942) [*exemptio, -are (v. exemptus), der Wirk-
samkeit entheben, aulser Thatigkeit setzen. be-
friedigen,Genugethun: soil nachTobler'sVermutung,
Gott. gel. Anz 1877, St. 51, p. 1622, das Grund-
wort zu a.\t{ T z. essanc{h)ier sein, zu welchem das
einfache sa>ic(li)ier, hemmen. stillen, sattigen. sich
verhalte wie saier zu easaier. Scheler fs. Anhang
zu Dz 747) bat sanchier anfangs = *stancare, spater
= *stantiiire, zum Stehen bringen, angesetzt, beide
Grundworte sind aber lautlich unannebmbar; das
von Tobler aufgestellte befriedigt lautlich, macbt
aber Schwierigkeiten hinsichtlich der Bedeutung, es
ist deshalb dera von G. Paris aufgestellten *sanitiare,
*exsanitiare v. sanus der Vorzug zuzuerkennen, vgl.
R VIII 265.]
2943) [*exeiito, -are iv. *c)is fiir ''sens, Part.
Pras. v. esse), entseien, d. h. toten; davon nadi Caix,
St. 537, ital. scientare „distruggere". ■
2944) exeo, il, ittiin, Ire, heransgehen; ital.
escire (in den flexionsbetonten Formen useire, wohl
in Anlebnung an ziscio = ostium, vergl. Dz 127
escire], vgl. Ascoli, AG III 447; dazu das Korapos.
riuscire, gut ausgehen, gliicken: rum. ics iexii iesit
iep; prov. altfrz. eissir, issir, tissir (nfrz. ist
nur das Part. Prat, issu = *exutiis f. exitus nocli
iiblich, dagegen ist das Kompos. reussir voU lebendig,
vennutlich ist dasselbe Lehnwort aus dem Ital. oder
doch erst durch ital. Einflufs wirklich eingebiirgert
worden); cat. altspan. exir. In seinem Anwen-
dungskreise ist exire durch *sortire wesentlich ein-
geschrankt worden.
2945) exercitfis, -um ?«., Heer: ital. esercito:
span, ejercito; ptg. exercito. Vgl. Dz 229 oste:
s. auch untcn hostis.
2946) *exfacTo, -are (v. fades], aus dem Ant-
litze entfernen; ital. nur das Part. Prat, sfacciato
rait der Bcdtg. ,,unverschanit, frech", welche Bedtg.
aus der urspriinglichen nur .schwer sich erkliirt:
prov. esfassar: frz. effacer.
2947) *exf5seio, -are (von fascis], aus einem
Biindel herausnehinen , eiu Biindel liisen: ital.
sfdsciare, berauswiokeln ; r u ni. sfdsiez ai at a. Ziehen,
zerren, zerreifsen, (daneben desfds ai at a, auch
ital. disfasciare. aus den Windeln wickeln).
2948) exfrico, -iire, reiben ; itsi\. sfregare: alt-
frz. froyer: nfrz. frayer ; (span, ref'regar); ptg.
esfregar. Vgl. Dz 147 f'regare (Diez halt span.
eMregar, streichen, fiir entstellt aus esfregar: Baist,
Z V 562, hat die Haltlosigkeit dieser Annahme
nachgewicsen u. darauf aufmerksara gemacht, dafs
das Verbum wohl mit strigihs zusammenhange).
[exfrido s. effrldo.]
2949) [*ex-fiiudiilo, -are (v. fundus), aus dem
Boden herausreifsen: ital. sfondolare; prov. esfim-
drar; frz. effondrer, einschlagen, zertrummern,
untergraben.]
2950) ex-|- altnord. glitra, zuriickstrahlen, glanzen,
oder + ahd. glizzan, glitzern ; davon nach Dz 574
altfrz. escJistre, Blitz.
2951) exhalo, -are, aushauchen; ital. scialare
„fare vita splendida, sfoggiare, in origine buttarsi
fuori"", esalare. asolare „alitare. pigliare il fresco",
vgl. Canello. AG III 365; fiir zusammengesetzt aus
scialare + liquare erkliirt Caix, St. 54, scialeguare.
scialacquare, verschwenden, verprassen , und man
darf ihm beistimmen, jedoch rait dem Vorbehalte.
dafs bei scialacquare volksetymologische Anbildung
an aqua stattgefunden habe, dafs das Verb also
eigentl. bedeute .,(Geld) zu Wasser machen"; fiir
entstanden aus *exhalitus „respiro" halt Caix, St.
536, scianto „riposo, sollievo", und von asolare =
exhalare leitet er, St. 576, ab soUacca „respirazione
affannosa"; span, exluilar. Vgl. Dz 398 scialare.
2952) exhibeo, -ere, darbieten, = ital. esifeire:
davon das Partizipialsbst. esibita ..presentazione
dun atto qualunque dinanzi all' autorita", vgl.
Candlo, AG III 390.
2953) *exhTbemo, -are, iiberwintern, ^ ital.
svernare, auch scioveriiarsi „essere in isciopero",
davon das Sbst. sciovemo ,,riposo, sciopero (si dice
principalmente delle navi che stanno in porto per
isvernare o per altro)", vgl. Caix, St. 543.
2954) 'exiturii, -am /'. (v. e.vire), Ausgang, =
ital uscitura: rum. iexitoare, Abtritt, Latrine.
2955) exitus, -um «i. u. "exita, -am f. (von
exire), Ausgang, = ital. escita, uscita und esitn
("gel. W.), Warenabsatz, vgl. Dz 369 s. v.; rum.
iesit; piov. issit-z, issida; (frz. issue); cat. exit:
altspan. exito.
2956) ex + ahd. klackjan, zerbrechen, = ital.
schiacciare. quetsehen, knacken, davon das Sbst.
schiaccia. Fallc.
2957) ex + altndd. krflma, Krume; davon prov.
esgrumar, zerbroekeln; altfrz. esgrumer, esgruner:
cat. esgrumar. Vgl. Dz 575 esijrumer: Maekel p. 19.
2958) ex + altnfrauk. ISdig-o, -are, ledig, frei.
los machen, bezahlen, = altfrz. esleqier. esligier.
eUigier, bezahlen. Vgl. U. Paris. R Xll 382 ; Dz
626 Uge: Tobler, Jahrb. VIII 342 (stdlt exlitigare
als Grundwort auf); Forster im Gloss, z. Aiol und
Mirabel s. v. (exlitigare): Maekel p. 82.
*exlego s. elTgo u. exeligo.
[*ex-lItigo s. ledig.]
2959) ex + germ. Stamm lokk- (wovon locker)
•2W
25«k)) «X 4- ninpiii
2^)8(1) expiVllrOlii
.•{DO
iiilor lllkk- ^ViovKU alul. 'lukki, iiilitl. /KriLv), ilavmi
.iltfrf. fflochifr, lotiiunrlion. Vul. l)i 0'J7 lochrr;
MiiikKl J). 26.
•JiUiOl *s + K'crin. iiinimii c^ ciikI. mih//, iltHcli.
»iii<;), kniftli'S, iiiutli's, iiliiiinailiti»; wcnli'ii, kraftli>8
i>ti-. inai-lii'ii ; it a I. snuiiiiirr (iiiir in ili>r altcii
Siiraolioi ; pro V. r.Mimiiir.' a 1 1 frt. rsmmrr, rmiowrr ;
alt tip an. iUsmii>iar\; altpt);. fsmnutr. l>ay.u iIhs
Vlnilist. ital. MwiK/o,- |irov. oHKii; a 1 1 f rz. (•.«hkii,
>,vmi/i, ^sJlan. ilismm/n). Vj;!. Liz 2l)() Kiimmirr :
Ma.K.l p. 46.
J^Hil) (fx + *iimnnvttus (vom Kvt. mtnivjaii,
l>or»'it iiiaclii'ii, wovoii altfr/.. imiiirvir) = nllfrz.
(■.••■KKi urn . tuTcit, cifrif,' (al>cr aurli: oiitrrfiiulcl,
K<t/.tore Ut'iltj;. wnlil niir clurcli liofirilll. Anli'linung
all ex + W'iiHii« III orkliiroii, ,,aus ilor liami go-
kiuniiii-n"). V(;l. Si-lielcr iiii Aiiliaii^ zu l)z 802
mniirvir: JIacki'l p. it). 1
2962) exnicndo, -lire (iHciiJn), vorbossern; (ital.
tuiendiire); pruv. rsiiini<l(ir : (frz. amemler); cat.
esntniar: span, inmeiular: ([itn. eiiuiidar.) Vgl,
lihibcr, AIX 111 62;>. S. audi obon euieildo.
2i>63) *i'xmero, -fil'e (vdh nieriif), rein inadion;
ital. anirrtire, putzcii, policron; pro v. esmerar ;
altfrz. e^merii-: span. ptg. esmerar. Vgl. Dz 296
Miirrarf.
'i'Xiuiciilo s «■xileiiili'o.
2964) 'cxnuirpliia. -am /. (v. griccli. fioQipi)),
Eiitsti'llun^', = ital. siiinri'ia, Vorzerrung Ucs Gc-
siclitos, tihinasso. Vgl, Uz 386 morfire (die dort
aufgestellte Ableitung voin uindl. morfen, abd.
inurpfeii, abfressen, kaiin iiicht liofriedigen).]
29t:o) *exiiiiilgoo. uiulsi, iiijilftuiii ((id. iiiiikium 'i
Marx giebt miilsinn an, Wageiior, llauptscbwiurig-
ki'iten dor lat. Fornniilolire, dagcgen nur mulctiini),
aiismclkpn; rum. .smulti umiilsei smulu smulge,
reifsen, zielieii, niiifen.
2966) exiuundo, -are (v. mundus), rcinigen; prov.
tsmonilar; frz. cmoiuler ; span, ennioiulnr „tcJrro
i groppi ai panni", \gl. Ascoli, AG III 448 Anm.
2967) *exinungo, -ere, schneiizcn; ital. smugiio
fimiiii.fi smiinto .vHiiirydcrf, austrocknen, aiiSDicrgeln.
2968) 'fxopero, -are (v. npii.s), von der Arbeit
abbalten, = ital. scioperare, dazu die Sbsttve
uLtopero, Fcier, Arbeitsstillstand, scioperato, unbe-
schiiftigt, miifsig, ncioperone, Miifsiggilnger. Vgl.
Dz 399 sctuperare.
2969) ['exortlo, -ire (v. exortus. Part. P. von
exoriri), hervorgehen, soil nach Ronsch, Jahrb. XIV
175, das Grundwort zu ital. sortire, prov. so rtir,
frz. sortir, cat. span, .surtir, ptg. siirdir sein —
eine Ableitmig, welche nieht erst der VViderlegung
liedarf. Andere Ableitungen des Verbums sind:
1. von 'stirrectire (v. surrectus v. surgere), vgl. Dz
300 sortire. Der Bedeutung nach wiirde das wohl
passen, zumal da das Verb in den pyrenaischen
Sprachen insbesondere „hervorquellen" bezeichnet,
aber von einem Partizip konnte ein Verb nach der
I-Konj. nicht abgeleitet werden; 2. = surdre (=
•iurgere), indem darnach eine Scheideform auf -ir
(also *surdir, *sordir u. dann niit tibergang des
d : t sortir) gebildet worden sei, vgl. Littre s. v.;
das aber ist lautlicb geradezu undenkbar; 3. von
"sevortire = *serortere, vgl. Bohmer, Jahrb. X 200 ;
das ist lautlicb unmoglieh, audi begrififlich nicht
ansprechend ; 4. von sorttts, der alt- und volkslatein.
Xebenform von surrectus (vgl. Festus 297 ed. Miiller),
vgi. Storm, K V 183, der mit Kecht auch auf in-
:<orto = in.siirge liinweist. .Storm's scbarfsinnige
Ableitung wiirde sehr annehmbar sein, wenn man
nut ginubeii kiinnto, dal'it ciii Vb. auf -I'lv aus rinoiii
Part, nidi iiiitwickrlt liabii. So innrs die Frago iiadi
dom l'rHpriingt< von sorlire aU vino nodi nlVi'tio
gvlton. U'idvr vcrbiutvii KiU'kHiditcn auf l.aiit und
lli'grilT It. sorlire f. sortiri (v. surs) als (iruiidwort
anzusotzon. Vgl, Sdudcr iin .\nbaiig zu 1»/. 747. |
('xulifas s. idiuticiiN.
297t>) 'oxpilleu, -Arv (v. /«i/ck ), stroll wegnebincn ;
ital. siKiiihnrc, sintllarr : ,v/Hin;(<Ve| + |s|yi(i;//i(ir(
= sixiriniiiliitre . viTnti'i'iicn; prov. esixir/'tdlidr :
altfrz. rsiHirpnllifr: nt r /.. iimriiilUr : (span, dc-
spiirptijar); ptg, ist nur das cinfadiu (•.s/m//i«r,
zorstrouin, vorhaiidi'ti. Vgl. Caix, St. 68; Uz 236
parpaglioue loiti'to ital. siiarpugliare via. nonpar-
jHiglione etc. = lat. jnijiiUonrm ab und nahiu als
Grundbcdtg. ..auscinanderflattern maclicn" an.
2971) •iixpiiiidico, -iire (v. e.cpaiidere), auB-
breitcn; frz. I'/iiniilier, aiLssdiiittcn, vgl. Uz 572
s. v.; Grobcr, ALL IV 427.
2972) *expiiiidio, -ire (filrcxyjiDKiirej.ausbrciton;
ital. (venez.) .v/OT/iin- ,,sbocciaro", vgl. Marcliosini,
Studj di fil. roiu. II 9; (frz. epanouir, cntfalton,
oino unregelmiifsige Bildung, wie auch schon iui
altfrz. e.tjiiinir der Schnund des d nach ii hochst
befrcmdiich ist, vermutlich ist espaiiir an csvanir,
epanouir an ivanouir angebildet, hmnouir abor
beruht auf deni Pf. eranui; die Booinllussung des
einen Verbs ilurdi das andere nmchte durch begriff-
lichen Gegciisatz, gleidisam ,, cntfalton = aufbliihon"
und „schwinden = abbliilien, welken", veranlafst
werden); span, espandir: ptg. ist das \ b. nicht
mehr vorhanden, vgl. jedoch das Sbst. espandidura.
Ganz abnorui ist die prov., bezw. poitov. Hildung
esjiiininuir. Vgl. l)z 572 iputiouir.
2973) *expaiitTco, -are (v. pantcx), ausbaucheii,
den Bauch iiBncn; rum. spintec ai at a, den Bauch
aufschneiden, spalton, vgl. span, despancijar und
despiiuzurrar uiit derselbon licdtg.
2974) [*expiilito, -iire (v. *expantus fiir expassus
= i t a 1. spaido, ausgebreitet, grofsartig, prachtig)
= ita 1. sj)antare „nieravigliarsi estremamente ', vgl.
Caix, St. 584.J
2975} [*expiisso, -are (v. passus, Part. Priit. v.
pandere), ausbrdten; davon ital. .■i})assarsi, gleich-
sani sich ausbreiten, sich es behaglich maclien, sich
belustigen, dazu das Vbsbst. s}ja.sso, Belustigung,
Spafs. Vgl. Uz 402 spassarsi.]
2976) *expavento, -are (Partizipialverb zu ex-
pavire), erschrecken; ital. spaventare, spantare ;
rum. spdimint ai at a; rtr. spuventar ; prov.
espaventar, espavantar ; altfrz. espaventer, espau-
enter, espoenler, espoventer ; neufrz. ipouvanter,
davon das Sbst. ipouvantail, Schreckerscheinung,
Vogdscheuche; cat. span. ptg. espantar. Vgl. Uz
302 spaventare.
2977) expiividus, a, uui, erschreckend; davon
viell. f r z. cpave (scheu geworden), verlaufcu, herrenlos,
auch Sbst. herrenlos gewordene Sache, vgl. Uz 572 s. v.
2978) *expiiTito, -are (Frequ. zu e.xpavere), er-
schrecken; prov. espautar, dazu das Sbst. espaut-z;
frz. (pic.) ipauter, vgl. Uz 575 espautar. Vgl. auch
Caix, St. 53 (sbigotlire etc.).
2979) *expav[o]ro, -are u. -io, -Ire (v. pavor),
erschrecken; ital. spaurare und spaurire; rum.
spariu ai at a; prov. espaorir, espavordir, espa-
ordir; cat. espavordir: span. ptg. espavorir,
daneben es}>avorecer.
2980) *expedieuIo, -are {y.pediculus), ablausen;
ital. spidoccldare : frz. epouiller; span, desjiiojar.
Vgl. Uz 246 pidocchio.
301
2981) «xpgdio
3007) «xquSrto
302
2981) expedio, -ire, losmachen; ital. espedire
,,mandaro, spacciare.'sciogliare", sperftre ..mandare,
spacpiare", vgl. Canello, AG III 392: sonst ist das
Verb nur als -jel. \V. vrtrhan<len. Nacli Parodi, R
XVII 65, f;eht auf expedire zuriick aiich galliz.
espilir ..rarmenar lana, aligerar etc.".
2982) expendo, pendl, pensuni, pendere, aus-
wagcn. auszahleti: linX. spendo, apeai, speso, spen-
dere, ausgcben, dazu ilas Sbst. spesn, Aufwand,
Kost«n. daneben init gleicher Bedtg. spendio und
dispendio; spar. ptg. expender, lield aussreben,
aber audi erwageii. ertlaren. Vgl. Dz 402 spendere.
2983) 'expendulo, *expensulo, -are (von pen-
dtihis). hiiiigcn, schweben ; ital. spemoXare (daneben
das Simplex penzolare) n. sbonsolare „esser cascante,
rovinare", vgl. Canello, AG III 334; rum. spdnzur
ai at a; (pro v. 2>f»deitlar, petidegiiedtar ^ *pen-
diculare: frz. peuddler); ptg. pendurar.
2984) ex + per = rum. spre, nacb .... bin,
auf, nacli.
2985) *expergito, -are (Frequ. zu experqere),
wecken: pro v. altspan. ptg. e.iperlar, vgl. Dz
449 s. i:
2980) *experlaTO, -are = rum. spel ai at a,
waschen.
2987) *experrig'0, -ere (fiir expergere), wecken :
prov. altfrz. esperir (prov. auch resperir), wecken,
vgl. Dz 575 .«. r.
expeto s. *deexpetio.
2988) expllueo, -are (von pilare), Haare aus-
rupfen, = frz. i'ptucher, zupten. pfliicken, gaten,
vgL Dz 247 piluccare.
2989j expingo, pinxl, pTctiiin, pingere, aus-
malen (eigentl. aber wohl ausstechen, d. h. etwas
Vorhandenes tilgen, ausloschen) ; ital. spegno spensi
apento spegnere , ausloschen. Auf ein anderes
*expingo [pingo = pango, vgl. impingere, hinein-
stofsen) scheint zuriickzugehen ital. spingo nnd
spigno, spinsi spinto spignere u. spingere, fortstofsen,
scliieben. Vgl. Dz 402 spegnere u. spignere.
2990) expire, exspiro, -are, ausatmen; frz.
expirer. vgl. Leser unter espirer.
2991) explieatio, -onem /". (explicare), Erklarung;
ital. spnegazione, sonst nur gel. Wort; frz. ex-
plication etc.
2992) *expIaiico, -are fv. planca). Bretter auf-
macben, eine Tbiir offnen; ital. spalancare. auf-
sperren; span espalancar, (die Arme) ausbreiten.
Vgl. Dz 401 spalancare.
2993) *explicito, -are (v. plicare). auseinander-
falten: ptg. espreitar. sieb etwas klar machen, er-.
ansspaben. auflauem, vgl. Dz 579 exploit.
2994) explicitum (Part. P. P. v. explicare), das
Auseinandergefaltete, das Klargewordene, das Er-
gebnis, der Gewinnst. Vorteil; prov. espleit-z faucb
Fem. esplecha). Vorteil, dazu das Vb. espleitar,
benntzen, bearbeiten, ausfiihren; frz. exploit, Aus-
nntzung, Vollfiihrung. That, Betrieb, dazu das Vb.
exploiter. Vgl. Dz 579 exploit.
2995) explTco, -are, erklaren; ital. spiegare:
sonst nur gel. AVort: frz. expliquer etc.
2996) *exiM>enTteo, -ere, biifsen; altfrz. espeneir,
espanoir, espenir, e.9panir, vgl. Tobler, Jahrb. VIII
345; Dz 654 pan.
exponens s. expono.
2997) expono, postii, positiim, ponere, heraus-
setzen; ital. esporre, sporre, vgl. Canello, AG III
393; rum. spun spusei spu.s sjntne ; prov. esponer.
espondre; (frz. exposer); span, exponer. esponer:
ptg. expor. Das Verb ist halbgelehrten Charakters
u. wird vorwiegcnd nur in der Bedtg. ,,auseinander-
setzen, erklaren" gebraucht. Wegen der Flexion s.
pono. — Das Part. Pras. exponens setzt Comu.
R XI 88, als Grundwort zu altptg. espoens. wegen,
an, was nicht recht befriedigt, vgl. Baist. Z VII 634.
2998) exporriaro, rexl, rectum, rigere, hervor-
strceken; ital. sporgere, hervorragen, davon das
Partizipialsbst. sporto. Vorsprung; rtr. Part. Prat.
spuert, vgl. Gartner § 148: span, espurrir, die
Beine auseinanderspreizen. Vgl. Dz 402 sporto u.
449 espiirrir: Grober, ALL V 235. bezweifelt nicht
ohne Grund die Diez'sche Ableitung, ohne doch eine
anderc zu geben. — Von 'expor[c]tum f. exporrectum
(vgl. erlo aus er[c]tiini f. erectum) ital. sporto.
Vorbau, Erker, davon das Demin. sportello, Thiirchen.
2999) ex + altnfr. prlkkou, stechen, = altfrz.
esprequer, stechen, vgl. Dz 575 .«. i\, Mackel p. 98.
3000) exprimo, pressi, pressum, prlmere, aus-
driicken ; ital. spremo und spriemo, spres.n und
spremei, spresso und spremuto (aufserdem als gel.
Wort espres.so „uomo mandate a posta per portare
qualche cosa", vgl. Canello, AG lU 393), spremcre
u. spriemere: rum. screm ui at e: frz. epreindre.
auspressen, (gel. W. exprimer, ausdriicken in liber-
tragener Bedeutung) ; sonst nur als gel. Wort vor-
handen.
3001) *expiUieo u. expulicio, -are (v. pulex),
ausflohen, = ital. spulciare; rum. das Simplex
puric ai at a: prov. espulgar; frz. epucer : cat.
e.ipussar: span. ptg. espulgar (im Span, bedeutet
das Vb. ..ablausen"). Vgl. Dz 258 pulce..
3002) *expillTero, -are (v. put vis), ausstauben,
Staub auffliegen lassen; ital. spoherare (daneben
spolverezzare); rum. spulber ai at a: (prov. en-
poherar); span, espolvorear, eapolvorizar, (em-
polvar, empolvorar); ptg. empoar, empolvorifar.
3003) *expunct«, -are, entspitzen, mit der Spitze
herauskommen ; ital. spuntare, die Spitze abbrecben,
mit der Spitze hervorkommen , davon das Sbst.
spuntone, sponlone, eine Art Pike; frz. sponton:
span, e-'yponton, vgl. AscoU, AG HI 346 unter dem
Teste; Dz 304 spuntone.
3004) expurgo, -are, reinigen: ital. espurgarc
„nettare, e si dice specialmente di libri dai quali
si escludano errori e sconcezze", spurgare ,,cbe
propriamente vale liberarsi dal catarro o da altra
materia incomoda che aderisca alle fauci", vgl.
Canello, AG lU 393.
3005) exqnadro, -are (v. quadrum), vierecMg
machen; ital. squadnire. davon die Substantiva
a'^uarfrn. Winkelmafs, eine quadratfurmig aufgestellte
Anzahl Menschcn oder Schiife, Geschwader, squa-
drone (eine im Quadrat aufgestellte) Heeresabteilung:
frz. iequarrer. davon das Verbalsbst.) equarre,
Viereck, equerre, Winkelmafs, aufserdem die Lchn-
worte escadre {escouade), escadron: span, nur das
Sbst. esquadra.
3006) *exqnartio, -are (v. quartos), vierteln,
vierteilen, zerrcifsen; ita.1. squarciare, davon s/yar-
giante (fiir squarciante) ,,bellimbusto, spaccone",
vgl. Caix, St. 561; (frz. ecarteler, gleichsam *ex-
quartulare). Vgl. Dz 403 sguficciare: Grober, ALL
11280 u.YldS7(exq>(artiare = escarzar). S.Xo2899.
3007) *exqnarto, -are (von quartm), vierteln.
vierteilen, auch ausvierteln, d. h. aus einem Viertel.
einer Abteilung ausscheiden, entfernen; ital. squar-
tare, vierteln, (scartare ist mindestcns in seiner auf
das Kartenspiel bezuglichen Bedtg. = *exchartare .
in der Bedtg. ,,ausmerzcn" dagegen kann es Scheide-
form zu squartare sein); frz. ecarter, entfernen,
303
aooe) «x<|iiuiU(>
:ni;il) CxWrloo
MH
iIhiii (Ins Ybsbtit. rciiif ^Uio/. 'iHi gcartiiif U*it<<t
i-carirr ol>(Mifiillii vmi 'rTChnrtiirr ali, ili«>p');i<ii «lH>r
j-prii-lit, dafs ihis Vcrlmin iiii Altln. U'roit» vor doiii
Aiifkoiiiinoii ilos KiirU>iis|ii(>ls i<irli p-tmiiirht liiiilot,
yn\. IJttr»' iiii Suiipl. >■ r. .- Tli., p. 78. moint. iliifs
iiiiiii il;i» roinnii. Verbiiin nirlit von ilum ki'lt. scnr-,
ytart- ..tn'iiiion, s«inU-ni" losrvilBi'ii lioiino; ia iii-
ilcitsoii <lif AMoitiiii); vmi *r.r>/iiiir7rirc wulil nlloii
AnffnliTiiiifrcii >?'iiii>;t, so li<<>jt koiii (innul vov, oiii
iiii'litlat. (iriiixlwort aurAiistollon |
;UM>s) rxqulntio, -are iv. quiutus), verfiiiifon
»1. Ii. lorn'il'son; pro v. rat. fsijuin^itr (prov. audi
f)iqui*snr \\. ffquiiiliir. /.i>rsi-liiu>i(loii (Liinipon uiid
dgl.); span, r.ii/in'ii.vir. Vgl. l)z •I4!l f.-i/Miiirdc;
(JKiber, AIJ, II J80; Yop-l, p. ti'l Aiim.. sotzt *e.v-
M-is.-cirr (v. seissiis) als (iniiKlwort an; itluilirli ancli
lUist, / V 6('>8.
3tXW) *j^xquirito, -are, laut schroion ; ital.
sfiridiirf, tlazu da.s Sl^^t. ni/ritlo: rum. i-lriti ai at a
(nach C'h. duroli I'mstoUunn von "exciitnrr : *e.r-
/ricrti-f iMiUtandon) ; frz. ictirr. Vj;). Dz 173 r/nV/nre.
•Sxreiio .<. di>roiio.
3010) *rxsjlpidus. a, Qm - ital. scia})iiln,
.-ripiilo, f^-scliiuaoklos: p t jj. c ii.rnftii/o. \g\. Uaist,
/. V 651 A mil.
301 n 'I'xsarituiu ». (f. .«(iclfum, Part. P. P. v.
.-(inir, (lie Erde lirliaoken, giiten) = prov. eisitart-:,
das lieroute, die Rodunjr: altfrz. eissnrl: nfrz.
f.v.-nrf; dazu das Vb. prov. lisaartar, ausreuten;
frz. ensiirter. Vgl. Uz 575 ensart ; CJrobcr, ALL II 281.
3012) [*exsaupo, -are (v. germ, saiipan), trinkcn,
ist naoli W. Meyer, Z X 172, das Grundwort zu
ital. sciiipan: scijmii; verdorben, die Bcdcutuug
erklart er durcli die Cbergange „ausgiefseii, weg-
giefsen, vcrschiitten" (vgl. neap, mujipare, ein-
jiiefsenl. Dz 29!) Iiatte iliasiitnre als Grundwort
aufgestellt u. Canello, AG III 395, ihiii beigestollt;
Klechia. AG II 341. liatte das Wort auf hit. /^upaie,
niparr zuriiekfiiliren woUeu, was lautlich wogeii des
M unstatthaft ist und audi begrifflich nioht pafst
{.supare. audi mppcire gesdirieben, bedeutet ,riick-
lings hinstrecken"), aus denselben Griinden ist auch
d'Ovidio's *e.i:xupare, AG IV 151 Anm. 3, nidit
annehmbar. Uber das germ, ■■•■aiipan im Ital. vgl.
Caii, St. 667.J
'*exs('idiuiii s. re-exscidiuiii.J
3013) *exsc6rteo, -are (von scoiteus, ^cortum),
das Fell abziehen. .■Jchinden, schalen; ital. scorzarc:
sard, iscorzare : ruin. 8Cor(Ofez ai at a: rtr.
scorzar: frz. rcnrcer. Vgl. Dz 288 scorza; Grober,
ALL II 279, s. obcn *exc6rtico.
3014) *exseeuto, -are, auefuhrcn; altptg. eixii-
qiietar. vgl. v. Reinhardstottner, Gramm. p. 72,
Behrens, Metath. 103; sonst ist fx.?ecMtace nur gel. '
Wort; frz. exicnter etc.
3015 ) *exseparo, -are, trennen, ^ ital. scevcrare,
scnrare, trennen. dazu das Adj. scevero, scevro, ab-
gesondert, vgl. d'Ovidio, AG IV 151 Anm. 3.
3016) exsolvo, solvl, solutiim, solvere, ausein-
ander losen: ital. sciof/lio >iColsi sciolto fciogliere
u. sciorre (daneben dissciogliere), vgl. Dz 398 s. r.
3017) 'exsomno, -are (von somnus), = ital.
scionnare „svegliare", vgl. Caix, St. 542.
exspiro s. expire,
exspuo s. excouspuo.
3018) *exsqnamo, -are (v. squama), abscliuppen,
= span. ptg. eiicamar, absdiuppen, putzen, im
Ptg. auch preUeii, betriigen; abgeleitet davon diirfte
seiii span. ptg. escamotar, frz. escamoter (Lehu-
wort), verschwinden lassen, durch KunstgrifTe bei-
iioiti' si'balToii, vyl. 1)/. 573 rsciimnler : ki'ltisrhor
l'r»priing dos Word's, ilcii Die/ elMMifalls fdr luoglidi
liiell, winl von Tli. p. 9',l mil Hedit veriieint.
3019) (^XNtinirJio, Htiiixi, stinrtuiii, st'iiiguSre,
ausloselien; ital. entinguo, stinni, atinio, stiiiijuerr ;
(turn, slitiij stiiisfi utins uliiifir); prov. fslenh entri»
{fstrulc?) fDlrmlff a. f-^lenhrr : frz. itriiis I'leifinis
Hriiit ilriiiilre: c-nt. ptg. r.itiuijuir : (siuiii. winl
„ausUise.lu'H" diiivli apaqar ausgednickt). Das
rum. pro\. frz. Verbiiin ist ■-• sliiiiiiifie (s d.).
3020) «'xslirp», -are V. .s/ii;».')!, aiisrotteii; ital.
estiipaii- „ilistniggi'ri' lino ilallo radiri'", stirjiare,
strrpuff „^\nir\Kiri: sv.dloiV. vgl.Caucllo, A(; 111393.
{*eXHlroppo, cxstriippo s. exlurpidu.]
3021) exstOppu, are (v. stuppa). mit Woig aus-
stupfen, = frz. iliiiipcr, ver-, ziistopfcii.
3022) *£xsaeativuN, a, uiii (v. exsiicart) rum.
iisi-afiti, abgemagert, ausgotrockin't.
3023) exsiieo, -arc (v. snciia), den .Saft lieraus-
pressen, ausdriickcn, troeknen (das Wort (indet sidi
niclit mir bei Caolius .\urelius, wie Dioz angiebt,
sondorn audi bei Vitruv, Anthimius u. Cassiodor);
ital. ascini/are : rum. ti.iuf {u.sv) ai at a: prov.
eissiiffar, a.sinjar, ccliui)ar: frz. ensut/rr (danebon
als tcdinisidicr Ausdruck in dor Weinbereitung e»-
sticquei); span, enjugar; \ti\i. enxugar. Vgl. Dz
312 .SMC»; (iiiibcr, ALL V 483. — Auf einer Mischung
won ex.tucare-'r aquare, wiissern, sdioint zu berulion
span, eiijiiat/ar, ausspiilon.
3024) 'exsuctus, a, urn (Part. I'. P. v. 'exKiu/ere),
ausgesaugt, trocken: ital. axviiittn, dazu das Vb.
asciiittarc ; rum. iiscat : rtr. schiij ; \>T0\. einsng;
(das von Die/, angcfuhrto frz. Sbst. essui, Tnicken-
platz, gcliiirt niclit liierher, soiideru i.st Vbsbst. zu
essui/ei; exsficliis hiitte essiiit ergeben, vgl. /liictua
: I'ruit); si>aii. ptg, iiij-, eiixiita. Vgl. Dz 312 sucn.
3025) *exsiieiis, a, uin, saftlos (exsucus orator.
yuintil. 12. 10, 14). = ital. sciocco, gcscliinack-
los, alberr., thiiridit, vgl. Dz 398 .s. v.
*ex8upo s. *exsaupo.
3026) 'extiicco, -are(vondnem vorauszusotzciiden
Stamme tacc-, vcrwaudt mit tag-, wovon tangere),
loslosen; ital. slaccare : (frz. detacher). Vgl. Dz
313 tacco.
3027) |*cxteudardum ». (von nlend-ere + germ.
Suffix hard), Banner, Standarte; ital. stendardo;
prov. eatendartz; frz. Hendnrd ; span. ptg. estan-
darte. Vgl. Dz 307 stendard<i.\
3028) extendo, teiidi, teiisuni, tendere, aus-
breitcn; ital. utendo, stesi. .lieso, stendere: prov.
esteiidre; frz. Hendre; span. ptg. extender,
estender.
extenfo s. abstento.
3ii-'!t| exleras iscil. partes domus), die Aufsen-
rauine lies ll:iii.s<'s, ■ frz. f^rc.*, die Raumliclikciten
eincs Ilauses. Gegcniiber dieser unzweifelliaft rich-
tigen Ableitung des Wortes i^zueist aufgestellt von
Neumann, Z V 385) sind alle friiher versuditen (von
atrium u. dgl.) unhaltbar.
3030) extergco (u. extergo), tersi, tersum,
tergere (u. *tergere), abwischen; (ital. nur das
Simplex tergo tersi terso tergcre); rum. sterg ^tersei
!}ters slerge : prov. ester ger, esterser: oat. estargir ;
span, eslarcir: (frz. ahsterger, dHerger : span.
absterger, delerger; ptg. alistergir, nur gel. Wort,
bezw. cbirurgischer Ausdruck). Vergleicho Paiodi,
R XVII 54.
3031) f*exterico, -are (v. terere); davon nach
Parodi, R XVII 67, span. ptg. estregar, abreibcn.
S. unten 'strigfila.]
305
3032) SxtSrtQs
3061) «xtribulo
30«
3032) exterifis (Konip. v. exter)= prov. altfrz.
esters, estiem. aul'serhalb, ausgenommon , vgl. Dz
576 s. i".
3033) externa (scil. avis), fremder (Vogel), ist
vielleicht das Gnindwort zu ital. starna; span.
ptg. estarna. rotes Rebhnhn, vgl. Dz 307 s. v.
3034) *e.vtTtlo, -are lv. titin), entzunden, = ital.
stizsare (danebeii stizzlre). reizen. jirgern.
3035) *extollo, extuli, extoUere, einporbeben,
= ital. estollere „innalzare'^ u. estorre neccettuare",
Tgl. Canello, AG III 330.
3036) [*ext61(l)utio, -are (zusammenhangend rnit
tolutim, im Trab, Trott), traben; davou nach Caix,
St. 600, ital. stohare „sbalzare, scattare", dazu
das Sbst. ftoho „salto".l
3037) *extono, -are, herausdonnem, erschuttern,
betauben, in Erstaunen setzen; altfrz. estonner;
nfrz. etoniier, vgl. Dz 579 s. c, wo vormutet wird,
dafs das gleichbedeutende prov. eatoniar aiis
*estronar entstanden u. dieses letzterc Xebenform
fiir *e»<o«rt)"(' sei, da ja neben tomir anch ein tronar
sich finde (tronor v. tr()[ri]s = thronus).
3038) [*est6reulo, -are (torculum) = span.
estrujar, auspressen, vgl. Dz 321 torchio; Grober,
ALL TI 126.]
3039) ['extorpido, -are (von torpidus), starr
machen, wird von Diez 311 als Grundwort vermutet
zu ital. sforpiare, stroppiare . lahmen, hindern,
dazu das Sbst. storpio, stroppio: rtr strupschar ;
frz. estropier : span. ptg. destorpar, estorpar,
estropear. Diese Ableitung ist unannehmbar aus
lautlichen Griinden, welcho zu ersichtlich sind, als
dais sie einer Darlegung bediirften. Vermutlich
geht die Wortsippe auf einen Staram strnpp- oder
strupp- (wovon Mroppus oder .stnipjius, gedrebter
Riemen) zuriiek, welclier die volkstiinilich latinisierte
Form des griech. axQt(f , axijoif- darstellen diirfte;
*exslroppinre wiirde deranach urspriinglich bedeutcn
,,herausdrehen, verdrehen, verrenken", woraus sehr
wohl die Hedtg. ,,e)n Glied uubrauchbar machen,
lahmen" sich entwickeln konnte. Fiir span, de-
storpar, estorpar stellte Cornu, R XTTI 300, *distur-
pare als Grundwort auf, was reebt ansprechend ist.]
3040) extorqueo, torsi, tortum, torqnere,
herausdrehen ; ital. storco storsi utorto storcere:
rum. store storsei stors stoarce; prov. estorcer;
altfrz. estordre; cat. span, estorcer (C. Michaelis,
Misc. 126, meint, dafs aus estorcer das volkstiim-
liche estroeer. daraus wicder das veraltete estrecer
entstanden sei, zu welchem letzteren das bei spauisch
schreibenden Portugiesen vorkommende estrete „di-
minue" als 3 P. Sg. Pras. Ind. gehore, also fiir
urspriingliches estruece stehe. Aber dafs aus estruece
ein estrtce habe wcrden konnen, ist weuig glaub-
haft; estre<:er wird man nicht von frz. etrecir
trennen diirfen, dieses aber geht auf ein *strictin
(t. si rictus) = "extrece zuriiek). Neben extorquere,
bezw. *extorquere ist allenthalben auch *de-ex- (oder
dis-) torqu. vorhanden: ital. distorcere; rum. de-
stoarce; f lov. destorser; frz. detordre; cat. span,
ptg. destiircer.
3041) extra, aufserhalb; nur als Prafix erhalten;
ital. estra, stra; rum. strd; prov. estra ; (frz.
span. ptg. extra).
3042) [extraarunculus, -um m. = mm. straun-
chiu, Grofsonkel.]
30431 *extrac51o, -are = rum. strdcur ai at a,
durchseihen.
3044) extractio, -are (v. tractus), herauszerren ;
ital. stracciare, zerreifsen, dazu das Vbsbst. straccio,
KortiDg, lat.-rom. Worterbuch.
Fetzen; rtr. stratschar; prov. estrassar; span.
estrasar, dazu das Vbsbst. estrazo, eslraia, Fetzen.
Vgl. Dz 309 siracciire. (Frz. Sbst. extraction.)
3045) extractiis, a, um (Part. P. P. v. extrahere),
herausgezogen; ital. estratlo. Part., als Sbst.
,,essenza, unto etc.", stratto, Part., „cavato", als
Sbst. „libretto ove si nota checchessia per ordine
d'alfabeto", stratta ,,grande strappata", vgl. Canello,
AG ni 393; sonst ist das Wort nur in subst. Bedtg.
(„Extrakt" i als gel. W. vorhanden.
3046) *extrado, -are (f. -tradere) = altfrz.
estreer, herausgeben, iiberliefern, vgl. Dz 578 .■>■. v.
3047) [*extra(aIcio, -are (falx), =ital. stra-
/alciare, nicht glatt abmahen, falsch handeln, davon
strafalcione, Sehnitzer.]
3048) r*extrahIco, -are iv. trahere), davon nach
Parodi, R XVII 67, span. ptg. estragar, verderben.
S. unten strages.]
3049) *e.\tralucesco, -ere = rum. strdlitcesc ii
it i, leuchten.
8050) *extraniuto, -are = r u m. stramut ai at a
verwandeln.
3051 1 *extraneariils, a, um, aufserhalb befind-
lich, = ital. .stcaMiero, fremd; [Tum. strdinatic =
*extranaticus): prov. estrangier ; frz. etranger ;
span, extranjcro ; ptg. extrangeiro. Vgl. Dz 310
stranio.
3052) extraueo, -are, als fremd betrachten (Apul.
apol. 97); ital. straniare (daneben -itranare), ent-
freraden, entfernen; rum. strdinez ai at a; prov.
estranhar: frz. etranger: cat. estranyar ; span.
estraiiar: ptg. estranhar.
3053) [*extTanepos, -Stem m. = rum. strdnepot,
Urenkel.]
3054) *extriineus, a, um, aufserhalb befindlich,
fremd; ital. estraneo ,,di fuori, non appartenente
a una data eosa", stranio, strangio „straniero",
strano „straniero, straordinario, fuori del comune",
vgl. Canello, AG HI 393; rum. strain; prov.
estranh ; f r z. etrange ; c a t. estrany ; span, estranio,
estranno, esfrano: ptg. extraneo, estranho. Vgl.
Dz 310 stranio.
3055) f*extraTaefio, -are = genues. straccud
,,esser gettato, cadere". Vgl. Flechia, AG HI 151.]
3056) *extraTagans, ausschweifend; ital. extra-
vagante, Adj. u. .Sbst. „una costituzione pontiiicia
raccolta nel corpo eanonico dopo la compilazione
dei decretali", stravagante „bizarro, strano", vgl.
Canello, AG III 393.
3057) *extraTago, -are, ab-, ausschweifen, =
ital. stravagare: prov. estraguar. Vgl. Dz 578
estraguar.
3058) *extravideo, Tidi, visum, Tidere = ital.
stravedere, mehr seben als notig ist; rum. strdved
vezui vezut vede, durchsehen, durch etwas hindurch
sehen.
3059) *extremio und *extremulio, -Ire (von
tremere), fiirchteu; ital. stremire, modenes.
schermlir (aus scremlir), vgl. Flechia, AG U 384
und lU 129.
3060) *extremo, -are (extremus): ita\. stremare,
verringern, besehneiden; span. ptg. atremar. be-
grenzen. Parodi, R XVII 63, zieht hierher auch
span, escatimar (nach Diez 448 baskischen Ur-
sprungs, s. oben escatima), verkiirzen; altspan.
estemar.
3061) *extrIbiilo, -are, auspressen; ital. streft-
biare, stribbiare, reiben, glatten. Vergl. Dz 326
i trebbia.
307
8062) extrlrt>
,'«17(i) SxvtKlllo
308
3062) fxtrlW), .»r*. Iiprnnswiikoln; npnii. «di-
liar, loswiiki'ln. \gl l)i 327 rri.iirc- 8. iiiicli obcii
distrlro.
30«i3) ['ifstriampho, -«re (v. lriiim)ihiiii), honius-
iiit'fln, — lotlir. /(n'l/d. pnililoii , vi[l. Mornini;,
Z IX 142.1
3lH>4l (strOrKflm, nuKwarts, nnrli luirKiMi: prov.
altfr/. (ii)f.-lii<s, siif.irt, uiivor7.ut;licli. Vgl. Dr.
678 rxlrns: CiKiIht, AI.I, 11 2*<1.
3ih;6> [«dxtoro, -arc (>•. trr. nV»»-. Dmiipf. -
itnl. Iii/n, ri'/nr. •laiiipft'ii) ist niicli lliif^no's Ycr-
routtiii);, K IV 364, il»s vcirauszusotzi'iido (.iriindwort
III itnl. slii/'nre. srhwitxoii niaclion, 8cliiiinr(>n,
bHilicn, ihuu das Vbslist. stufa. nmlostulK?; prov.
entuhn. .iliint: fr/. rlouffrr (durcli Qiiulin) crstiolipn
(T^l. Caix. St. (ill; statt on ist fn-ilicli ii r.u cr-
wnrton, iiulcRscn gr. f kiiiin als i" aufp-farst wonlni
win, odor audi rjtilf- hi an ♦f.r.sdi/i/idic f. ex-
stiipiuirr ~ f rz rlouiier anp'j;'''"'"''' wordon). I'liirer,
ballon, soliniort>ii idazn das Shst. I'-liirf. Hadestubo);
span, f.•^^>l■(l|■, scliniori'M, csfn/'fir, hrizon (dazu das
Sbst. enliif'a, Badcstiibo, Stubonofen). Fiir dio Kornion
mit / dnrf dieso Abloitnnf: anf^vnoninipn wcrdon.
niclit abor fiir diojonijfpn mit r, da v nicht wolil
aiis / ontstphen kanii. Die Horkunftsfrafjo der Worte
niit I' abor wird dadurcb noch vorwickeltor, als dio
Corniaiiisclie Wi>rtsippo, doron ilpntschor Vortretor
das Wort ..Stubo" ist. mit ilinen in vorwandtscbaft-
licber Hoziohunj; zii stolion sobeint, olino dafs docli
roinaniscbc Uerkunft dor gonna niscbon Worte odor
abor jtornianisolip Horkunft dor ronianisclipii glaiib-
liaft wiire; aucb ist nioht oinmal dor ccbt germanische
Cbarak-ter der deutschcn etc. Worto gosicliert (vgl.
Kliige unter „Stube"). Der gernianischo Uraprung
der Wortsippe ist iiberdies aiis sacblicbein Grunde
unw.ibrsoluinlipb. Warmbadeinrichtungon waron
wobl den Roracrn u. von Alters bor aueh den Slaven,
nicbt abor den alten Germanen bekaunt ii. vertraut.
Die daranf beziiglioben Worte niiissen daber — so
ist wenigstens zu scblicfsen — entweder dom ro-
misclien oder aber dem slavisoben Spraobgebiete
entstauiDien. Das letztere ist nonig glaublicli,
erstlicb, weil friiher tjbergang slavischcr Worto in
da.s Ronianiscbe wohl ohne Beispiol ist (freilich aber
liifst die Miigliebkeit des Vorganges sicli audi nicbt
scblecbtcrdings leugnen , da das Germanische ver-
niitteln konnte), sodann u. bauptsachlich aber, weil
die betr. slav. Worte (altbulg. istiiba etc.), selbst
Lebnworte zu sein scheinen. Bleibt also, falls man
nioht (was vergeblich sein wiirdel an das Keltische
Oder Ibcrische sich wenden will, nur iibrig, latci-
niscben Drsprung anzunehinen. u. dein stolion nun
ebon die Fonuon mit v sich hindornd ontgogon. Bei
diesor verzweifolton Sacblago ist vielleidit lolgende
Vermutung gestattet. Fiir dio Erboizuiig dor Bade-
raume wiirden sobon von den Roniern Roliren (liihi)
angewandt. Es bestand also ein gewisscr begriff-
lioher Zusammonliang zwischen dom anzunebmenden
*extufnre. heizen (oigentl. ausdiimpfen lassen, also
der fiir ein Dampfbad reoht geeignete Ausdruck) u.
tubux, EiJbre. Dies aber konnte zur Folge haben,
dafs, wenigstens in einzelnen Gebieten (Gallien,
Spanien), das Verbum diesem Nomen sich lautlicb in-
sofem anglich, als es sein /"miti' vertauschte (*ex-
tiihare, -rare f. extufnre). Daraus wiirden frz.
itnver. span, estovar = *extuhare sich crklaren. Ob
in abd. xttiba, altbulg. isluha ein *extuba erkannt
werden darf, welches sein intcrvokalisches 6 be-
wabrte, ist eine nicbt von den Bomanisten zu
beantwortende Frage. Vgl. Dz 311 stufa.]
;iO(i)i 'i^xtrOKo u. 'fxtrttHito, -arc (v. i:ttnido,
bo/w. voiii Part. im7iii,<i(>), boniUKStofHoii; davoii
voruiutlidi pa rill, .tlrusiir, mail. »(»ii,v/. pioin.
slritf^ ,lr«8oinaro, Btrisciaic", luodoii. uiid rogg.
slriisniitfr, voiio/.. bologii. f or r. \>i\rm. /•Iriiii.iiar,
piac. vfriocKi, roniagn. .•'tiiin-inr, (oso. u. noap.
.s7r(i»ci(irr „RtniHoiiiaro , Koiuparo, fationro" , vgl.
Floobia, A(i 111 16r..
3007) ['fxlilrbidlo, -Ire {iiiihiilii.i), vorwirroii;
nadi Griibor, AM. VI 131), (iriindwort zu dur uiitor
iwliirilin boliandoltoii WorlHippo.)
3(»(>8) |*fxtflrdTo, -irc (von tunliis, Drnnsoj), ist
narb Fiirstor, Z II H4, doiii C. MiobaeliR, Misu. 157,
boistininit, ilas Grundworl zu ital. utonhie, bo-
tiiuboii : sard, inluitlire; altfrz. r.slimlir: noufrz,
I'loiirilir : cat span. ptg. alnritir, nliniiir. !!(•-
grilTlioh wird dioso Abloitnng vrst daiin aiinelinibar
soin, wonn dor Naoiiwois gobradit wordoii wird, dafs
dio Drosspl boi don Koinanoii iin Kiifo dor Duinm-
bolt stand, inilosson danii wiiro wcdil fiir das Verb
dio oiitgogongosotzto Hi'illg., niimlidi „(ontdro88oln,
ont<liiin»ion, zur lloNinniing briiigun") zu orwarton.
l)ii'z 308 stiinlir' ontsdiiod sich nacli liingerein
Schwankoii fiir das Grundwort *e.itiir])iilxre von
tiiijiitliis, woldios abor wegon seines o zuriiokgcwioson
werden inufs. liaist, Z VI 119, bat ti'trbidii.i in
Vorscblag gebracht, was audi iiidit I'bon solir wahr-
scheinlidi ist. An koltischen Urspruiig ist sdiwor-
liob zu denkcn, vgl. Tb. p. 79. Es mufs das Wort
als noch unanfgeklart bezeidinot werden. Grober,
ALL VI 136, stellt *extuibi(lire als Grundwort auf
u. filgt, wio Dz, altspan. estonlir bei. Vielleicbt
darf man an Zusamraenbang mit german. *sturtjan
denken („be8tiirzeii").]
3069) *cxundulb, are (v. u)ula\, ein wcnig wogen ;
ital. *sci(i>i(lolare, ciomlolare „penzolaro all' ingiu",
vgl. Caix, St. 284.
3070) [*cxQtii (f. exUd) — rtr. (limi'ln. aiizuda,
aiii'ziiida, aiilioila. iii}iud(i, hisuda. dddaiziidd, da
issiida, diin^ciuda (n =na8alvokalischos »),Friihling,
vgl. Schudiar.lt, Z VI 120.]
*exTiiiiesco s. eriiiiesco.
3071) *cxTfirio, -are = ital. xbagliare (altital.
svaliare), vertauschen, vcrwechseln, sich versehen,
irren, dazu das Sbst. sbai/lio, Irrtuni ; gleichen Ur-
sprunges ist (abgesehen von dem Prafix) abbagliare
(daneben tdibarbagliare), blendeu = tituschen, dann
aucb = blind madien, dazu das Sbst. abbagliore
(aucb vereiiifacht zu bnglinre), Verblendung, Blon-
dung, vgl. Caiiollo, AG III 302: Dz 355 bagliore
leitcte das Wort von bar (= bin) -f- 'lucnlarc ab.
3072) *exTelIo, vclll, Tolsuni, vellere, ausroifsen;
ital. .svclld u sveglio HVtUi .■ivelto sceltere gceglicre
u. .it-erre. vgl. Dz 405 soelti-re.
3073) I 'exTentaculum n. (v. ventux), Ausliiftiings-
werkzeug; f rz. ci'CHtni/, Facher; (ital. ist nFacher"
eenliigliu): span. ptg. abanico, abaiio.]
3074) exTeuto, -are (v. ventu.f), ausluften; ital.
svenlare; rum svmt ai at a; prov. e.ioentay; frz.
eventer; span, dexventar; (ptg. davendar, die
Binde wegnehmen, gehort nicht hierher).
3075) *exTentulo, -are (v. ventii.i), ein wenig
(aus)liiften: ital. sventnlarc: rum. .tviiitur aiat a;
s.\iiTi. esventeler; iirz. eventiUer, hierzu das Sbst.
eoentail, i^\eichsa.m*exvenlaciduni, Ausliiftungswerk-
zeug, Facher).
3076) *exTigiIio, -are (v. vigil), wecken; ital.
svegliare, dazu das Sbst. seeglia, Weaker, ein Blas-
werkzeug; frz. vveUler. Vgl. Dz 405 sveglia.
309
3077) gxvSlo
3095) fictlcItU
310
3077) *exvolo, -are, fortfliegen: ital. .ftolare:'
rum. sbor at at a {.^hiini). ijavon ,vfci/r«ce»c, flattern.
ex + germaii. waron s. waron.
3078) bask, ezqnerra, link; pro v. cat esquer,
-rrii : span. ptjj. esqnerro, izquicrdo: ptg. es-
qittrdo. Vgl. Dz 461 icquierdo.
F.
3079) faba, -am, Bohne: ital. fava, Saubohne,
(faijiuoh). Stanj^enbohne): frz. feee, Saubohne (ha-
ricot, Stanf,'onbuhne, vgl. No397); span, liaba; ptg.
fata. Saubohne (feijclo, kleine bohne).
3080) faber, -brum ml, Verferti!,'er lim Roman,
ist (lie allgenieine Beiltg. des Wortes aufgegebeu
wordcn und die besondere ,,Schmied" eingctreten);
ital. fabhro, fahro; rum. faur: prov. fabre-s;
altfrz. fecre (nfrz. nur in orfecre = aurifahcr
erhalten, sonst (lurch forgeron, abgeleitet von forger
^ fabricare, ersetzt) ; al tspan. /iiiro (neuspan.
wird der Schmied „/ierre)"o" oder , herrador' von
ferrum bonannt: ptg. heifst der Schmied forjador
= fabricat'irem oder ft-rreiro = ferrarius.)
3081) fabrica, -am /'. (v. faber). Verfertigungs-
statte, SVerkslatte, Bearbeitung, Gebaude (imKoman.
hat fabrica als volkstiiraliches Wort (lie Sonder-
bedtg. ..Schmiede" angenoramen, als gelehrtes Wort
bedeutet es„GrofsH'crkstatte, Fabrik'' u. „Gebaude");
ital. forgia „fucina"'. dazu das Verb forgiare =
fabricare. fabbrica, Werkstatte, Fabrik, Gebaude,
vgl. Canello. AG III 382: foggiu, Gufsform, Form
im allgem. Sinne, daher Art u. Weise, Mode u. dgl.,
dazu das Vb. foggiare. formen, bildcn, vgl. Cais,
St. 29 (Diez 372 fuggia leitete dies Wort von fovea,
Gnibe, ab, sich auf venez. /i;/a berufeud, aber fuja
verhalt sich zu foggin wie formojo, viajo zu for-
maggio, liaggio); rum. /iiKrie (v. /nur abgeleitet):
prov. farga: frz. forge, dazu das Vb. forger (gel.
Wort fabriqtie); cat. farja: span. /ory'u u. fragaa
(letzteres das ubliehere Wort, forja ist dem Frz.
cntlebnt); ptg. forja (Lehnwort) u. fragoa. Vgl.
Dz 145 forgia: Grober, ALL II 281.
3082) fabri(^ta (scil. nuns) soil nach Dz 147
fregata das Grundwort sein zu ital. fr-gata, Fre-
gatte; frz. frigate: cat. span. ptg. /r<j(/<ifn. Die
Ableitung ist nicht eben wahrscheinlich, aber durch
eine glaubhaftere vorlaufig nicht zu ersetzen, denn
was sonst vorgeschlagen worden ist, hat noch viel
weniger Wahrscheinlichkeit, man sehe die Vorschlage
in Scheler's Diet. .•.-. r.
fabrieo, -are s. fabrica.
31)83 1 fabiila, -am /'. (v. fart), die Kede, Sage;
ital. fariila „st..riella, apologo, il contesto d'un
dramma o poema". fola (^altital. fatila) „storiella
fantastica senza scopi educativi", fiaba „fola e
fandonia", vgl. Canello, AG HI 332; dazu das
Demin. favella = fabella, Sprachc; sard, fatila:
rtr. fahla: prov. fattla; frz. fable (flube), dazu
die Demin. a Itfrz. favele, Eede, Gesprach, Plauderei,
/aWf?,/ai/(aM.s.Verserzahlung; span. hahla, Sprache,
Eede; ptg. falla, Sprache, Rede. Vgl. Dz 135
favola: Grober. ALL II 281 u. VI 387.
3084) labulo, -are iv. fari: sehriftlat. gewohn-
lich fabulari), sprechen, reden, plaudern; ital.
favolare, farotegijtare, fabeln (facell'ire = *fabellare,
reden); prov. /atdar: frz. fabler, fabulieren, Itabler
(Lehnwort aus dem Span. I. plaudern; span, hahlar,
reden; ptg. fallar. reden. Vgl. Dz 135 favola:
Gr6b«r, ALL U 281.
3085) ISc ISrinam, mach' Mehl!; daraus sard.
faghe-faritiu. Schmetterling (eigentl. Mohlbereiter.
Miiller, wcil die Fliigol desTierchens bestaubt sind);
rtr. faftiriiina. Vgl. Dz 134 farfalla.
3086) facia, -am /'. (Xebcnform f. fades, belegt
in Anecd. Helv. 131, 20), Antlitz; ital. faccia;
rum. /'(ifflf; rtr. fatscha; prov. fa.isn, facha, fatz;
frz. face (halbgel. W.); cat. feix; (span, haz '=
faciem, Sbst., u. hdcia = facia-m, Adv., (eigent. im
Angesicht) gegen . . bin, nach Grober, ALL II 282,
aus /idi + a[(l] gebildet, woraus aber nur haza
hatte entstehen konncn, hdz -\- ata (= ad -\- tenus
oder = arab. 'atta, bis) = hasta (alt span, und
auch altptg. fasta), bis an, davon das Vb. hastar,
ausdehnen); ptg. face. Vgl. Dz 130 faceia u. 458
Itasta: Grober. ALL II 281.
3087) fac[iam] ferire, das Gesicht schlagen, =
span, zaltcrir, verletzen, schelten, vgl. C. Michaelis,
R II 86. Diez 499 setzte subferire als Grund-
wort an.
3088) fae[Tamj gelatiis, am Gesicht erfroren,=
span fazdado, fezilado (fat dado), betriibt, traurig,
vgl. Cornu, R IS 131.
Kc iam] *laigare s. afflatico.
3089) ISffioj + mulam, Opferschrot bereiten;
davon vielleicht ital. faciiiiola, facimdlo, Hexerei,
vgl. Dz 369 facimola.
30901 [*faeiale n. (v. fades) = rum. fa{ard
„aire de battage", vgl. Ch. 89.]
3091) [*faciariiis, -um m. (v. fades) = rum.
fdfar, Heuchler (sogenannt, weU er im Angesichte
anderer sein wahres Sein verstellt), vgL Ch. 89.J
3092) facienda (Part. Fut. Pass. v. facere), das,
was gethan werden mufs: ital. faccemla, Geschaft,
azienda (= span, hacienda), Verwaltung, vergl.
Canello, AG lU 363; prov. fazenda, Geschaft;
altfrz. faciende; span, hacienda, Verwaltung der
Gut<;r, verwaltetes Gut, Landgut; ptg. fazenda,
Ware, Giiter. Vgl. Dz 130 faccenda.
3093) ^cilis, -e (v. facere), thunlich, leicht;
ital. facile: sonst nur als gel. W. vorhanden.
3094) facio, feci, faetiim, Kcere, thun; ital.
Pras. Ind. Sg. 1 (faccio) fo (2. fai 3 fa PI. 1 fac-
ciaiHO 2 fate 3 fmno), Pf. fed Part, fatto Inf.
fare: rum. fac fdciii facut face; rtr. z. B. fets
(Ids fa fain faca fan), Pf. Sg. 3 fet, PI. faty,. Inf.
far fa fir; andere BDdungen sehe man bei Gartner
§ 192 u. 148; prov. Priis. Ind. Sg. 1 ftttch, fa.i,
2 fai. 3 fai, PI. 1 fim, 2 faitz. fazetz. 3 fan; Pf.
fezi, fl-<, fi. Part. fait, faich, fach. Inf. faire. far;
frz. Priis. Ind. Sg. 1 fai.i, 2 fais. 3 /'ai7. PI. 1
I faisons. 2 fi'tes, 3 font; Perf. fi^. Part. fait. Inf.
fiire {faire in der Bedtg. „sagen'' 1st ebenfalls =
facere u. hat mit ftri nichts zu schaffen, vgl. Dz
: 580 faire); cat. Priis. Ind. Sg. 1 fiig, 2 fas, 3 fa,
PI. 1 />■», 2 feu, 3 fan, Perf. fiti. Part, fel, Inf.
fer; span. Priis. Ind. Sg. 1 hago, 2 haces, 3 hace,
PI. 1 Itacemos, 2 haceis, 3 htcen, Perf. hice. Part.
I hecho, Inf. hacer, davon abgeleitet hazana. That;
ptg. Pras. Ind. Sg. 1 /'«fy, 2 faces, 3 faz, PI. 1
fazemos, 2 fazeis, 3 fazem, Perf. fiz. Part, feito,
Inf. fazer: davon abgeleitet faganha. That.
3095) factlcios, a, nm (v. facere), kiinstlich ge-
macht; ital. /(jHijio ,,manufatto, artificiale" (dazu
das Sbst. fattezza ,,forma delle membra"), fatticcio
,,ben complesso, di solide membra", vgl. Canello,
AG ni 386; frz. /act ice (gel. W.) ; span, hechizo.
Adj., kiinstlich, als Sbst. Zauber, Zauberei, davon
hechizar, zaubem, hechicero, Zauberer. Hexenmeister,
I liechiceria, Zauberei etc. ; ptg. feitifo, Adj., kiinst-
311
SO'Xi) frtrtlllrt
3112) fftl.v
.312
lirh. aU Ailj. /nulH<r, /aulicriiiitti'l, Ainiilott, (nitzi'
(ill iliciior iioillf;. wii'ilor in <lio iiiulcroii roniiiiiiDokcri
Spriu'lit'ii (ll>crni'(;nn|^'ii, /.. H. itnl. /ilirrii), I'rti'cio,
(t/. Irlichr), frtlicrint, Ik'/jiiiIiitiuI, /imbiTer, («to.
V).'! \U. 1H5 f,ilti:io.
WfMW |*nrtlliil (v. fncrrt) — prov. faitilha,
Itozaiil»>riiii^ I
30i>") nrtio, -Oiicm /'. (v. facrrr), iliis Maclion,
■III.') Tliiiti. ili« Art iK>8 SlanhonR, ilaR Piirtvitroilivii,
iUi< I'nrtoi; itnl. ftizionf (n. vorultot fazzoiif) ,,nioilo
(li f«rt> 0 <li oont«'norsi, stMiil>inn/.a", v^;!. C'liiu'llo,
All III 344, ilii/.ii (lu« iiiKiiiiiiiUMiuo.i. Vlj. riiffti:;o-
Hare „fujr};iaiv. ron^;«'^:iiaro", vul. Caix, St. 472;
prov. I'liissii-s. Kiirin, ticstalt; (r?.. /««jviii, Form,
Gtfstalt. Art iin.l Woise; i<ulioii ();ol. \V,), Partoi,
audi (las Sdiililwai-lu'stolu'ii, ilicSrliiUlwaclu': span.
faccion (j^l. W.i, Kri<'(;.<tliat, Scliililwaclio, Partoi:
ptc. I'itfilii. That, Partoi. Vj;l. Dz 580 fiK""-
3()!181 'fScto, -iiro (von incliim ini Sinno vun
„r)atuni"), ilation'n, ilas Soliiufsdafum (in oinoni
Briofo) sotzon, soliliofson; ptj;;. fecliar, eDtli|j(cn,
sohliolson, .tpori'on, v>;l. Dz 451 .<. i>.
3(i!l!l) riietOr, -orein w. (v. (ncere), dor Machor,
Scliopfor; ital. fucitorf, /altore; rum. /acator:
prov. 0. r. I'ascire, c. o. fazedor; (frz. /aUeiir von
fats-, ilanobon al.s gelohrtes Wort faetcur nur niit
ganz oinfioonjjton Bodtjten: facteur (Vbixlnnnents.
Instrnnu'ntonniaohor, facteur . solileohtweg : Aj^ont,
Koniniissioniir, Brioftriijjcr ; ital. lieifst dor „liriof-
tnifjor" jiostinn von posta. span, cnrtero, ptg.
ciirltiro); (span, hacedor v. lutcer: ptg. factor,
fti:ednr v. fuzcr).
3100) Rictani n. (Part. P. P. v. /acere), das Go-
soholienc, dio That, das Vorkommnis; ital. fat to;
rum. fiipl ; prov./Viif. /aiV/; fr'i. fail; span. Itecho;
ptg. feito u. feila, That, fecha, das Datnm, dcr
Bricfschlufs (s. obon fScto), fecho, der Riegel, vgl.
Dz 451 /irhar.
31011 riicturS, -am /'. (v. faeere), das Machcn, das
Gcschi'ipf: ital. faltiira, die Arbeit, dio Hcxerei,
da/.ii das Vb. fatturare; rum. faptiird, Werk, Ge-
schopf; prov. faitura, Zaubcr, dazii failurier-s,
fachurier-s. Zaiiberer, faitiirar, bezaubern. Vgl. Dz
135 fattizio.
*Kftriro s. fiictiiril.
3102) fticulii, -am /'. (Demin. v. fax], Kackel; ital.
facclii. astron. Kunstaiisdruok; fiticcolii (aus *lliiciiln,
an;;ebildet an llamma, altital. auoh fulcola) ..face,
candila", vgl. Canello, AG IK 399; rnm. fdi-lie;
prov. fallm ; altfrz. faille; (nfrz. wird „Fackel"
durch ton-he ausgcdriickt, das von *torq[ue]re hcrzu-
leiten ist); span. Iiacha ; ptg. facha. Vgl. Dz 137
fiaccnin; Grijber. ALL II 2S2: Scheler ira Anhang
zu Dz 725 (frz. falot v. faille).
3103) faecea (v. faeceux v. faex), hcfenartig, als
Sbst Hofe; ital. feccia (aber sard, fcqhv = fmtcem),
sioil. fezza; t tr. felscha. Vgl. GriJber, ALL U 282.
3104) altn. fUdd = altfrz. fe, s. ob. creo.
*faeteo s. foeteo.
*fagettus s fagus.
fageus s. fagus.
3105) ITagiiielliis, -nm m. (v. fagiis), vermutlich
= ital. fnirnn, Hiinfling, vgl. Dz 370 s. i'.]
3106) *faginus, a, um (von fagus), zur Bucbe
gehorig; davnn altfrz. fiiiue, Bucheeker; nfrz.
faine. vgl. Tobler, Z X 573 (Dz 131 faygia wird
das Wort aus *fagin[eia abgeleitet. was lautlich un-
mbglioh ist). — Wahrscheinlicb geht ebenfalls auf
*fagtnus zuriick ital. faiua, Marder (sogenannt,
weil er unter anderem auch Bucheckern frifst?);
noiiprov. /iii/iii'iiii, faliinii; altfrz. fii/iie; nfrz.
/iiHiiic; oat. figimi ; Kpnn. fiiiiia; ptg. fui)ilM;
(rtr. firrnii, flfrgiia kann nioht liiorlior gohilron,
Honilorn ixt wolil olior uiit frz. furet, I'Votlrln-n,
vorwamlt). Vgl. Dz 131 /iii'im; Griibor, ALL VI
388. (Niclit liiorhor gohiirt frz. genette, BiHauikatzu,
«pan. ptg. giiirln, vgl. Dz l(i5 qimta.)
3107) 'Tilgotlus, -um »>. iDi'niin. von fiigiis),
kloinoH Bui'houhniz, Koishlindol ; ital. figollo (aitrh
fangolto); prov. frz fai/ol (Lxhnwort); span.
fogote. Vgl. Dz 131 fagoilo (loitot das Wort von
fir-s, fd.r ab).|
3108) ragiiH, -um /. (gr. fi/yos), Bnclio: (ital.
faggid ■=- figeu-:. davon abgoloitot /iH/'/rt/'). Bnolion-
wald, faggiim. Bnrliwoizon u. a.; abor) lonib. fn:
sioil fag, fan: |)rov. /ieii-v uu<l faia [^^ fagea);
altfrz. fan, foil, fo (ilanobon fnge -~ fagea), von
foa ist ahgoloitot das Doniin. fitiel (auoh oat. fuel),
oigontl. BuohcMirnto, Buto, Poitsoho, davon wiodor
das Vb. fouetlvr, poitsohon. vgl. Dz 687 fniiil :
violleiolit ans />/.< -\- foiter (v. fuu) ist ontstandon
bdfiiiier, goifsoln (im inoralisohon Sinno), vorhiibnon,
vgl. Toblor, Z X 57G; nfrz. ist fou goscliwundcn
u. '/((V/r =" altnfrank. Iiistr dafiir oingotroten; oat.
fiUj; span, hai/a; ptg. faia = fagea. Vgl. Dz
131 fat/qio.
3109) altnfriink. *rulllidn (ahd. fehida], Fohdo;
davon prov. faidir. vorfolgon; altfrz. (auoh nfr/.)
faide, Foindsoliaft, Kaobo, dazu das Adj. faidiii.
Vgl. Dz 5f^0 faide; Maokol p. 117.
3110) lital. frz. span. ptg. falbalit, Faltonbesatz,
Falbol, Volant, ist ein (vorrnutlioh aus Italien
stammonder, in Frankroiob erst im 17. Jahrh. auf-
kommcndor) Knnstausdruiik dor Damenmodo, fiir
wolobon oin Grnndwort sioh nioht aufstcUon liifst
(das engl./'M)7«7()((! ist offonbarorst volksotymologisoii
aus falliala ontstandon. nioljt abor dioses aus jencm :
auch das doutsohe Falbol niufs ontlehnt sein, vgl
Klugo s. ('.). Das Wort diirfto als eine Art von
lautmalendcr, mittelst Rcdn|>hkation u. Dissimilation
bewirktor Ncubildung zu botraobten sein, vielleioht
urspriinglich /«(/[/n ]/)«/[ /«J/o, liallxxla Igleichsam
„tanz' tanz' da!") lautond, noraus duroh volks-
etymologisohe Anlehnung an firfalla. Soliniottorling
(an welches flattermlo Tiorohon ein flattorndor Kloid-
bcsatz orinncrn moohte. wic er ja gogoiiwiirtig Irz.
volant gonaunt u. also ebenfalls niit liem Fliogen
in Beziig gesetzt wird) falbida entstehon konnte,
vgl. die span. Nobenform furfald unil iihnliohe
Bildungen in ital. Dialekten, so cromon. parm.
friunbala, pieni. farahala. Vgl. Dz 132 falbala;
Scheler im Diet. .s. v.] AUorlei Anokdoten iibor das
Wort teilt Kleinpaul mit, Beilage zur Miinoli. Allg.
Ztg. 5. 5. 89.
3111) *fal<!a, -am /'. (fiir fal.x), Sichel, = rum.
faled, Kiunbacko(sogenannt wegon ihrer gekriimniten
Gestalt), dazu das Demin. face = fnlceUa.
3112) 1. fSIco, -duem m., Falke (Serv. Verg. Aen.
10, 145); ital. falcoiie ; prov. falco-s ; frz. faiicon;
span, hnlcnn; ptg. /alcao. Baist, Ztschr. f. dtsches
Alterth. XXMI 50, hat behauptet, dafs das Wort
falkn (ahd. fidcho) gcrnianiscben Drsprunges und
zwar von fallan mittelst des Suffixes k abgeleitct
sei; ebenso behauptot or a. a. O. den german. Ur-
sprung der zuerst vou Firmious Maternus (um 300
n. Chr.) erwahnten Falkenjagd. Gegen bei<lo Be-
hauptungou hat G. Paris, R XII 99, gut begriindete
Bedenkeu ausgosprochon. Vgl. iibor diose Streit-
frage auch Maokol p. 65. Klugo unter ,, Falke"
halt Ursprung des Wortes von dera Viilkernamon
313
3113) falco
3135) fanfa
314
Fo/cne „Kelten" fiir moglich (in Wirkliehkeit diirfte | 3122) falsus, a, um (Part. P. P. von fnUere),
dies aber, wenigstens fiir das Romaiiisflie, unmog- falscli; ital. /also; rum. f'als, /ntx: rtr. falts.
lich sein), daneben denkt er an Zusaninienhang mit
der Sippe von „fahl" iind endlich riiumt er auch
die Moglichkeit der Herknnft voni latein. f'ulco ein,
welches letztere er von „f'(ttx'' ableitet ii. ihm die
eigentlielie Bedtg. „Sicheltrager" beilegt.
3113) 2. *Kleo, -are (v. f'alx), kTiimmen (wie ' stadt), vgl. Dz 581
fans, /ants etc., vgl. Gartner § 28; prov. altfrz.
f'als; nfrz. faux faiisse: span. ptg. /also.
3123) fSIsiis *biirgiis, unrichtige. uneigentliche
Stadt, = frz. fauboiinj, Vorstadt (altfrz. findet sich
auch f'orbour(/, forsbuurg^foris -{-*l'urgus, Aufsen-
eine Sicbel), miihen (mit derSichel); ital. f'ahare,
kriimmen; frz. faucher, mahen; (span, fnhar,
abschneiden?); ptg. nur Partizipialadj. falcato,
sichelfdriuig.
3114) germ, falda, Falte; ital. rtr. f'alda, davon
die Demin. fnldeUa „piceola falda", faldiglia „specie
di sottana intirizzita, guardinfante" (aus dem Span.
cntlehnt), vgl. Canello. AG III 319: prov. Ialda,\l)z 450 fnldriquera.
3124) falsiim pectiis, uneigentliche Brust, =
span, falsopeto. Warns, daneben balsopeto, grofser
Beiitel, vgl. Calx, Giorn. di fil. rem. II 69.
3125) ahd. fait, Falto, s. oben falda; von den
zur Sippe v. falda gehorigen Ableitungen zeigen t
nur span, faltrero, Taschen<lieb, iind f'altriquera
(daneben jeiloch auch faldriquera), Rocktasche, vgl.
f'audn; altfrz. falde, faude: span, falda, halda
davon abgeleitet faldriquera^ Rocktasche; ptg.
fralda, der untere, faltige Teil tines Kleidungs-
attiekes, Schofs, Zipfel. Im Altfrz. ist auch das
Vb. fauder, fallen, vorhanden. Vgl. Dz 132 falda
n. 450 faldriquera; Mackei p. 12. Von altfrz.
faude, Zipfel, ist zu unterscheiden das gleichlautende
faude nparc ou lieu ferrae de claies, principalement
a I'usage des brebis" (s. Burguy a. p. I, es geht auf
ags. fald, fold, Pferch, zuriick, vgl. Dz 582 s. i'.
(u. 450 faldriquera); Mussafia, Beitr. 23 (ital.
afaldare).
3115) ahd. fal^an, berauben; davon nach Dz 132
ital. falcare, diffalcare, einen Abzug von einer
Summe machen; frz. dtfalquer; span. ptg. des-
falcar.
3116) falla, -am /'. (von fallere), Betrug (Nov.
com. 12, vgl. Georges); ital. falla u. fidlo, Fehler,
Versehen, Vergehen, davon das Vb failure, tauschen;
rtr. nur das Vb. fallar, fehlschlageu ; altspan.
falla, Betrug, dazu das Vb. fallar, verleugnen;
(prov. faiha, altfrz. faille gehen anf *fallire
zuruck). Vgl. Dz 133 fallire.
3117) *faUio, -Ire (f. fallere), tauschen, ver-
fehlen, fehlen; ital. fallire; prov. falhir. failhir,
faillir, falir. dazu das Vbsbst. falha, Fehler, Mangel;
frz. faillir, dazu altfrz. das Vbsbst. faille; alt-
span, altptg. fallir. falir (im Neuspan. und
Neuptg. ist fallir nur als Lehnwort in der Bedtg.
„fallicren, Baiikerott machen" vorhanden. „fehlen,
mangeln" ist falecr, falUcer). Vgl. Dz 133 ftllire.
3118) nam, *lalluit, fallere und *fallere, es
trugt. verfehlt, fehlt. mangclt, ist notig; frz. (it)
faut. fallitt, faldre, faudre (nur altfrz.) u. falloir.
Vgl. Dz 133 fallire.
3119) *KUTtus, a, um (Part. P. P. v. fallere,
schriftlat. falsu.-i); davon ital. falto, mangelhaft.
3126) (germ, faldastuol) ahd. fajtstuol. Fait-,
Klappstuhl; ital. faldistorin {utol : storio nach
Analogic der Neutra auf -orium, wie z. B. dormi-
torium) u. faldistoro, niedriger Kirchenstuhl ; alt-
frz. fahlestueil (aus *fiddastedlus, Anbildung an die
Deminutiva auf -eolus, -iolus f. -eolus, -iolus);
nfrz. fauteuil ; span. ptg. faldistorio, Bisohofs-
sessel. Vgl. Dz 133 faldistorio; Mackei p. 30;
Pogatscher, Z XII 555.
3127) germ, fain-, falb; ital. falbo; prov. falb ;
altfrz. *f\df, fah-e; nfrz. fauve. Vgl. Dz 132
falbo: Mackei p. 59.
3128) falx, raicem /"., Sichel; ital. fake (und
falcia); (rum. falca); rtr. faults, faults, fots etc.,
vgl. Gartner § 28; prov. faus; frz. faux; cat.
fals: span, falce u. hoz, davon das Vb. hozar, ab-
schneiden ; p t g. fouce, foice. Vgl. Dz 460 hoz.
3129) ^ma, -am /'. (v. fari), das Gerede, das
Geriicht, der Ruf ; ital. fama; ram. faimd; prov.
fama; frz. fame (veraltet); span. ptg. fama.
3130) fames, -em u. *-ina, -am /'., Hunger; ital.
fame; sard, famini = *faminem; rum. foame;
prov. fam (auch cat.) u -ina; frz. faim; famine;
span. fam[u]e, hambre = *faminem: ptg. fame.
Vgl. Dz 458 hambre; Grober, ALL VI 388.
3131) famllla, -am /'., Familie, d. h. sowohl
Gesinde als auch Geschlecht; ital. famiglia; rum.
familie; prov. familla; frz. famUle; span. ptg.
famdia.
3132) "^familTiis, -um m., Hausdiener; ital.
famiglio: Ttr. famaigl: altspan. altptg. /amj/to.
Vgl. Dz 133 famiglio.
3133) lamosiis, a, nm (v. fama), beriihmt; ital.
famoso; rum. faimos; prov. famos; frz. fameux;
span. ptg. famoso.
3134) *iamiiIentTis, a, um (fiir schriftlat. fame-
licus), hungrig; ital. famtderdo: rum. fldmind (aus
falta, Mangel (Kompos. diffalta), dazu das Verb j /u/n/uw/ = fam' Urdus); prov. famolen; altfrz.
faltare, fehlen, mangeln: sard falta, mangelnd; /iimefen*; cat. famolenc; span, hambriento; ptg.
prov. falta (u. diffalhi I. I'yillei , i'l z. faule (Kompos. faminto.
defaut), Fehler, Mangel; cat. falta; span. ptg. | 3135) [*fanfa, onomatopoietisch gebildetes Wort,
falla, dazu das Vb. faltar. Vgl. Dz 133 faltare; i worait ein liirniendes, gerauschvolles Auftreten, ein
Grober, ALL II 282. Prahlen u. Grofsthun, zunachst aber vielleicht der
3120) *1311lTa, -am /'. (umgestellt aus favilla), Trompetenschall bezeichnet werden soli. Das ein-
Asche, liegt einer Reihe ital. dialektischer Worte fache Wort ist mit der Bedtg. nPrahlerei" nur im
zu Grunde, vgl. Flechia, AG II 342. Auch schrift- Altspan. erhalten. Ableitungen sind : ital. fan-
sprachlich ist ital. falavesca. Flugasche ; altspan. | fa)io, prahlcrisch, /an/anatoj-f, Prahler, /'ar/aH(Cc/iio
fuisca, Funke: ptg. faisca, Funken, davon das Vb. ' ,uomo leggiero e vano, ma prctenzioso", vgl. Caix,
faiscar, Funken spruhen Vgl. Dz 131 falavesca; St. 315 (u. 80); vielleicht gehort hierher auch fan-
Grober, AIX II 283;
Behrens, Metath. 98.
31211 falsTtas, -tatem /'. (v. falsus), Falschheit
ital. falsita; rum. falsitate, falptate; frz. faussete
span, fahidade, falsedad; ptg. falsidade.
auch unten ^tQIS und faluca, spriihende Asche, Lumperei, Posse; frz.
fanfare, Trompetenschall, fanfarer, austrompeten,
fanfaron, prahlerisch, Prahler; span, fanfarron,
farfante, farfanton, Prahler. Vgl. Dz 133 fanfa;
Storm, AG IV 390, leitet die Worte von griech.
ai.s
3136) fmii
Itlfi») rA8tl<ll<>
:\n\
lo^jyoii'i (woTon i t a 1. fnnl'iiliica, I/>ilora«('lu<, in n i I.
/iiH/W/ii, Torn. /iiM/r>/(i, «ioil. /iiM/iin/, I'l'ssiMi, fri.
finifrfluchr. Klitti'rkrniii. wnvon wioilcr /rrliniiiet.
Stiit/i>r, v»;!. Ui l:»1 /•iHl'iilHru) iili, iinlt'iii .T iiIh
Z«i«c-licnstufi'n nniioUt f'luifuln. /<i»i/i>/(i . /dii/.i/ii.
Ks knnn «las «Imt kniiiii Uofrioititfii , uihI ilio An-
imliuio, ilnr>>>lii>\Vortsi|i|ii>atifi'iiiK<-lmlliiarlialiin(<ii<lo8
W.irf Aiiriirkn.'lil, .lurlti- iiiinior vor/.ii/.ii>lu>ii sciii.)
3180) tfiit. rniii iit'^'s. i<-)iii). Kot; diivon vorniiit-
lirh itiil. /Viik;»; prov. ii 1 tf ri. /iiiic. V^;!. l)z 133
/.iH7'>- Mackci i>. fiO.
3137) p-nn. TaiOn («Ixl. /f""<i iin<l /fiiuiu Kot;
nrov. f<iiihii: (ri. I'u»fir. Vgl. l)z 133 fang»;
Maokol |>. TiO.
31U8) [fitno, -lire (r. fnniim), woilion. h(>ili)^!ll ;
dnvoM violli'ii-lit span, fixnar, fiiHiir. cinoiu Tioro
«Ue Ohnm sfnUi'n: pt>t- fnnar, iK'solinciiion. Die/.
46l) t^iobt koino .Vlilcitniit;. Aurli dii.s obip,- (.irund-
wort wird nnr niit alliMn Vorbolialto in Vorsclila^
(Tplirarlit. Lantlii'li ist I's (;owifs annt^liiiihar; «as
abor die ItciltMittiii); anlan^t, so goi darauf liini^o-
wiosi'ii, dafs lias Bosi'bneidoii (KastrieriMi) von TiiMvn
u. McnsrluMi ini AltiTtniii, fri'ilirb viirznirswi'iso ini
niorponliindisobi-n, als oinollandlnn^' rclifjioscrVVoibn
gait. Darf man also anncbnipn, dafs failure /.u-
niirhst die Bodoutnnfj nbosrlinoiden" (im engorni
Sinne dos Wortrsi annabm ii. dafs diosolbo sodann
TcralliU'ineinprt ward, so diirfto gegeii die vennuteto
Ablritniig niclit oben viol einzuwendon sein ]
3139) ahd. fiino, Faline, = altfrz. fiiiiini (also
gleicbsain *l'aiidnein). Lappen. Biiide, Uandtucb,
vgl. Dz 580 .«. r.; Ma.kel p. 10.
3140) longobardisch fara, Gpschlccht ; dav. ital.
(lombard.) /ara (Faniiliongut), Landgut, vorgl. Dz
370 .V. t\
3141) gernian. faran, fahron; davon scheint ab-
geleitet zu sein cat. span. ptg. fnraiuliila, fabronde
Schauspielergesellschaft, das Sebaiispielergewerbe,
vgl. Dz 450 .V. p.
3142) ISrcio, ^rsi, fartuni, lurcire, stopfen;
frz farcir (schwacb); sonst scbeint das Verb, ab-
gesehen vom Part. P. P. *t'iiriius, ganz gescbwanden
zu sein.
3143) arab. far'd, Kerbe des Pfeils, Zahlimg,
Lohnung. Tiieh, Kleidnng. cine dor heiilcn Kanieel-
lasten (Freitag III 335*); ital. funlo, Biindol,
Packen. davon abgideitet /iirdojif/io. Soldatengepiick,
wobl aucb /urdita, Schlag niit einem zusammen-
gedrehten nassen Lappen; prov. nnr das Dentin.
fardels, Reisesack; frz. nur das Demin. furdeaii,
Last, Biirde; span, farda u. alfirdu, Kcrbe im
Pfeile, einu (auf Wasserverbraucli gelegte) Stciier,
Biindei, fardo, Packen, dazii die Deinin. fardi-l,
Ranzen, firdiUo, Packcben , anfserdem fardago,
Kcisegepack; ptg. farda u. fardo. fardil, fardagcin
mit denselben Bedeutungcn wie im Span. Vgl. Dz
134 fardo: Dcvie im Suppl. zu Littre. (Dz (ill
miitmarst. dafs audi frz. Iinrt u. 'harde. Koppel-
scil, Strang u. das PI. tantum 'harde.s, Klcidungs-
stucke. Sachen, mit far'd zusammenbange. Es ist
das abziilebnen, wenigstens was 'hart, -harde an-
langt: 'hordes dagegen kann nelleicht aus fardes
entstanden sein, vgl. Scheler im Diet. s. v.).
31441 arab. farfara, viel und verworren rcden
(Freytag III 339"' I: ital. (neap.) farfogliare, stottcrn ;
f rz. (dialektiscbj /ar/l)H/ter; span. /ar/M/Zar. Vgl.
Dz 134 farfnqliare.
3145) farina, -am/'., Mehl; \t&\. farina; rum.
faind: prov. farina: frz. farine: cat. farina;
span, luiriiia; ptg. farinha.
:lI4t'>i furiiiAi'iilh, a, uiii (v. farina), mm Mtdil
gebiirig; itiil. nur da.i Demin. fariiiajiiiilo, Mebl-
liandler; rum. /hkkii ; prov. fariiiier-s; frz. /ari-
iiirr : span, /kiiimit»,- ptg. farinhfirii.
3147) raniJiaN, a, uiil (v. fariiiis), r.iir Kaciie
gebiirig; ital. funiin. fun/iia, breitbliittrigo Kiebc,
vgl. Dz 370 > I.
31IS) farrago, -giiioiii /. (v. far), Mcngfuttor;
ital. /ariaiiiiir, (irinengsel, ferraua, Wiekfutter;
sard, fcrraina : nrov. frralge-s; cat. farratge;
span. /ifrri'H, Wielifiitlur; ptg. /'rrriJ, ferrda, Mong-
fiitter. Vgl. Dz 137 ferniiia: lirober, ALL II 286,
VI 388.
3149) |*rilirri<-(i1i)lll ».. (v. far), feines Melil ;
davon vielleiebt span, hurija, Staubmebl, vgl. Dz
458 n. c]
3150) •fftrsfls, a, um (fiir farliis. Part. P. P. v.
/drcire), gestopft; ital. fars-ettii. Warns (weil es
init Watto u. dgl. gestopft ist), far.saln. VVains-
scbofs, {farna, FUllsol, Posse, ist liolinwort aus dein
Frz.); prov. /Vir^. Fiillsel: (rz. farce., Fiillsel, Posso;
davon ital. span. ptg. far.sa, wovon vielloicbt
wiederspan. disfrazar, \>tif, disfariar, verkleiden,
luaskieren, indessen diirfto da» gleie.libedeutondo
cat. ili.sfrcsnar fiir sp. disfr. auf aiideren I'rsprung
bindeuten. Vgl. Dz 134 /.i;-.«i,- Gruber, ALL II 283.
3151) fiiilus, a, uiii (Part. P. P. von farcire),
gestopft; davon cat. afartar, siittigen; span, harlo,
salt, ge.^iittigt, genug, /inc((ir, sattigen; ptg. /(ir<o
(nicht blofs altptg., wie bei Dicz angegobori u. von
Grobor wiederholt); (ital. wird „satf durcb aazio,
frz. durcb .i{ii)itul = *satalluK ausgedriickt. Vgl.
Dz 458 harlo: Grober, ALL II 283). — Von fartus
abgeleitet scbeint frz. /ulrai, Wust, Plunder, zu
sein, also fiir fartns zu stebon, vgl. Dz 581 s. 0.
3152) altdt. fanrid (abd. gifanril, gifiril), Farbo;
davon ital. inzafardare (aus *iii(/ifardare von
*gifardo = gifarit) „intriderc, imbrodolare, iinpia-
strare con materia morbida o viscosa", vgl. Caix,
St. 104; frz. firl, fard, Scbminko, dazu das Verb
farder. Vgl. Dz 581 fard: Mackel p. 64.
3153) fiiscTa, -am /■ , Bindo; ital. /iiscia; rum.
faxa: t tr. fa-scia, fascia, langer, scbmaler Wiesen-
streifen; prov. faissa, Bindo; frz. fai><se, Weiden-
korbbinde. dazu das Demin. faisselle; cat. faxa;
span, faisa. faija, liindc, (liaza, Landstricb, das
von Diez 458 .<. v. vermutungsweise bierlicr gestellt
wild, diirfte besser = fucia aufzufassen sein); ptg.
faivii. faxn, Binde. Landstreifen.
3154) *fascina, -am /'. ifiir fdsclnd v. fascis),
Kuten-. Rcisigbiindel ; itaL fuscina ; frz. fascine
(Lebnwort): span, fascina, hacina.
3155) fasciuo, -are, besehreien, behoxen (Verg.
Eel. 3, 103); ital. fascmare, affnscinare, bczaubcro,
daviin das Vbsbst. fdecino: frz. fascimr ; span.
fascinar; ptg. fasciruir.
3156) lascio, -are (v. fascia), umwickeln; ital.
fasciare: rum. iiifds ai at a; prov. faissar; frz
faisser, Kinimweiden ficcbten; cat. faxar; span.
fa jar, bindcn; ptg. faxur.
3157) &cis, -em ni. und 'fascium »., Bund,
Biindei: ital. fascio, dazu die Demin. fascetto und
fascello : frz. fni.v, Biirde; span, fiixo und haz;
ptg. feixe. Vgl. Dz 134 fascia.
3158) fa-scTs liiridiis, davon vielleiebt frz. fa-
lonrde = fii.i: lourd, sebweres Biindei, eine Last
Holz, vgl._ Dz 580 .s. v.
*Kslidico, -are s. fastidio.
3159) (astidio, -are (v. fasti<lium), Ekel, Ver-
drufs empfinden; ital. fasttdiare; {prov. fast icar,
317
31601 fastldlusQs
3182) m
318
faMigttr, wohl ^*fastidicare, vgl. Storm, RV 184);
frz. fasclier, fdcher: altspan. htiMiar : (felilt ptg.).
Vgl. Uz 134 /iistklio.
3160) fustidiosiis, a, uin (von f'atitidium), vol!
Ekel oiler Verdrnfs; ital. /nstidinxo; prov. f'astigos;
frz. /dcheiix: cat. fastii/os: altspan. hastioso:
ptg. I'astUliosn. Vgl. Dz 134 faytidio.
3161) fastidium «.. Ekel, Verdrufs; ital. fastidio;
!> r« V. I'astig-s, fa.itic-s (wohl von *f'(istidicare) ; a 1 1 f r z.
/«.<<(.■ ca t. /'a.->ti(): span, /astio, liitatin: ptg. fustio.
Vgl. Dz 134 fastUlio.
3162) *fastlgTall$, -e (v. /axtifiiuni). zuni Giebel
gehorig; span, haslial, Wand in der Kirche, welche
den Fenstern gegeniiber liegt. Vgl. Dz 458 s. r.
3163) fastl^ium »., Giebel; (davon naeh Dz 451
alt ptg. f'esto. Hohe, Gipfel, davon abgeleitet e>i-
f'esta. Bergabhang. span, enfestar, enhestar, aiif-
richten. enhieato. aufgericlitet). Vgl. Dz 451 /esto
(wegen frz. /nite. das Diez ebcnfalls von /'a<>ti(jium
ableitct, s. «nten first, flrste, wo auch sonst das
Richtige zn finden).
3164) germ. Stanini fat- (davon ahd. faz, fazza,
altn. fat), Biindel, Kleider u. dgl. ; span, hato,
Kleidervorrat, Habseligkeiten ; ptg. fato. Vgl. Dz
458 hat'j.
3165) Fata, -am /'. (Nebenforui zu fatum), Schiek-
salsgiittin (OreU inscr. 1773 u. 5799); ital. fata;
sard, fada; prov, fada ; frz. fee; cat. fada;
span. Iiada; ptg. fada. Vgl. Dz I3b fata; Grober,
ALL II 283^
3166) fatigo, -are, ermttden: ital. fdticare; frz.
fatiguer etc.. gel. W.
3167) *fato, -are (von fata), bezaubem; itaL
fatar; prov. fadar : altfrz. feer, faer; span.
hadar. Vgl. Dz 135 fata.
3168) 'fiitutiis, a, urn (v. fatum, vgl. oben dure
fatiitiis), vom Verhiingnis des Todes betroffen, ver-
storben; frz. {feii), feu. verstorbeu. selig. Gewohn-
lieh wird das \Vort von fuit abgeleitet unter Hinweis
darauf, dafs in Bezug auf raelirere Personen in der
Gerichtsspraolie furetit gesagt wird oder doeh gesagt
wurde u. dafs im Ital. fii vorhanden ist. Aber aus
/'««7 konnte nimmermehr feu entstehen : furent aber
kann kiinstlifhe, auf mifsverstandlicber Auffassung
des feii beriihende Bildiiug sein. So wird man wohl
das \on Littre aufgestellte Gmndwort anerkennen
miissen. Vgl. Dz 564 durfeii
3169) fatfiiis, a, um, geschmacklos, albem; ital.
fado (Lehnwort aus dem Frz.), geschmacklos; prov.
fat, fadn: frz. fat (ohne Fem.), albem, fade, ge-
schmacklos (fade ist = fatua, wegen des Eintrittes
des Fern, fiir das Mask. vgl. rfdde = rigida ; G. Paris,
Mem. de la societe de ling. I 90. setzte vapidu>i
als Grundwort an. also vaiiidus : fade = >ia}jidus :
sade. aber der Cbergang eines anlautenden v zu /'
ist durchaus unannehmbar). Vgl. Dz 581 fat:
Scheler im Diet, unter fade.
3170) fantam (Part. P P. v. favere), das Be-
giinstigte. Gepflegte, Gesicherte; altspan. hoto,
Sicherheit, da\on aliotado, enhotado, gesichert; ptg.
foittn, foto, davon afouto, sicher, ofoutar, dreist
werden. Vgl. Dz 460 hoto (Diez stellt lieber fotus,
als das von ihm mit Unrecht als unlateiniseh be-
zeichnete fautus als Grundwort auf, aber das port
ou weistaufnu); Forster, Z III 563 (schlagt /«Z^iis
als Grundwort vor) : Baist, RF I 445 (empfiehlt das
schon von Moraes vorgeschlagene fauius).
3171) faux, fancem, PI. fauces /„ Scblund,
Engpafs: ital. /'(iMCi'.,degli animali"',/'oci„dei fiumi",
vgl. Canello, AG III 828; Caix, St. 327, leitet auch
froge „la pelle al disopra dcUo. narici" von fauces
ab; span, hoz, Bergpafs, Miindung eines Flusses,
dazu das Vb. hozar, in der Erde wiihlen (von
Schweinen), davon wieder hocien , Riissel (des
Schweines); ptg. foz, dazu das Verb fogar, davon
wieder fucinhn , die Bcdeutungen der Worte sind
diesclben wie im Span. Vgl. Dz 460 hoz 2.
3172) fariUS, -am /'.. A,sche: ital. ficilla, davun
seltsame Ableitung favalena, folena, fulena „fan-
faluca, bioccoletto di cenere volante nell' aria", vgl.
Caix, St. 323; aus dem unigestellten falliva (das
» gelangt, als ware das Wort mit dem Suffix -ieun
gebildet) ergeben sich eineReiho dialektischerFormen,
vgl Flechia, AG II 341; sard, faddija = *fal-
livic[ii]la. vgl. Flechia, Misc. 202. Vgl. Grober,
ALL II 283, VI 33S; s. auch oben *falliTa.
3173) fSvouius, -um »«., der lane Westwind;
ital. favonio (gel. W.\ fogno „vento furioso con
nevischio" (lomb. fogn. davon das Vb. fognar ,nevi-
eare con vento"), vgl. Caix. St. 322; rtr. fivugn,
favoin etc.; span, fagueno. Westwind (aragones.
Wort), vgl. Dz 450 *. v.; Grober, ALL U 283.
3174) fSvor, -orem i». (v. faveo), Gunst; ital.
favore: frz. faceur; span. ptg. favor.
3175) Kviis, -um r»., Wabe, Wachs-, Honig-
scheibe; ital. fato, fiavo (angelehnt an flavus),
davon abgeleitet fiale, Wabe, fialone, findoiie, Honig-
seira ; r u m. fag. davon das Demin. fagur = *fagiUus.
Vgl. Dz 370 fiavo. ^'^a,
3176) [fax, f3cem /'., Span, Fackel; davon nach f'^'^^
Dz 131 ital fagotto etc., indessen liegt die Ab-
leitung von fagus naher; das g im frz. fagot stort
nicht, denn das Wort ist dem Ital. entlehnt. Storm,
AG IV 390, halt auch facchiiio, Lasttriiger, fiir
von fac-s abgeleitet; beziiglich des verdoppelten c
verweist er auf nxicchina u. dgl. S. unten vantkin.]
3177) Febriirius, a, um w. (Nebenform zu Fe-
bruarius), Februar; ital. fchhrajo; sard, frearzu;
rum. faurar u. faur = februia-, daneben als gel.
Wott februarie; rtr. fevrer; prov. febrier-s: frz.
fevrier; cat. febrer; span, hebrero ; ftg. fevereiro.
Vgl. Grober, ALL II 283.
3178) ISbris, -em u. -im /'.. Fieber; itaL febbre;
rtr. fevra; prov. febre (neuprov. fiebre); frz. fievre;
, cat. febra: span, hiebre; ptg. febra. Vgl. Grober,
i ALL II 284.
j 3179) ahd. federa, Feder, mhd. federe, Pelz,
■ flaumiger, federartiger Stotf, = ital. federa, ZwUlich,
vgl. Dz 370 »■. i:
I *fedus s. foedus.
3180) germ, fehu, Tehu (got. faihn). Vieh, Ver-
mogen. Besitz: ital. fio (und feudo), Lehen, vgl.
Canello, AG UI 399; prov. feu; altfrz. 1. feu,
fieu. davon das Vb. fever, fiecer, fieffer. belehnen,
2. fiet. PI. fiez (das t erklart sich entweder durch
Angleichung an iiet. siet = sied, piet = pied und
dgl , oder aber durch Angleichung an das niittellat.
feuduni, dessen d wohl seinerseits ebenfalls auf
Angleichung, etwa an allodium , beruht), 3. fiif,
Vbsbst. zu fiever, auch nocb im Neufrz. erhalten;
altcat. /'('((; (span. ptg. feudo). Vgl. Dz 140
fw : G. Paris, R VU 132 behandelt die Frage, ob
im Rolandslied 0 297 in o-Assouanz fieus beizu-
behalten sei; Grober, Z II 461 (treffbche Besprechung
der altfrz. Forraen); Mackel p. 125.
31S1) ahd. feilian, feihano, feihno, hinterlistig;
darauf scheint zuriickzugeben ital. fagno, einer,
der sich dumm anstellt, aber verschlagen ist, vgl.
Dz 369 s. V.
3182) fa, feUis n., Galle; itaL felle u. fiele;
.SH'
Hias> nuis
3209) ftrtlB
.■{•20
nun. /irrr. rtr. /?/.■ pro v. /W, fr/. /iV/, .-«t, /W.
span. fciW. ptK. /W. \\.l. »;r.ib.«r. AI.I. II 2S4.
31S3) :.IU. n<ll8 (n.lor iili.l. /r/w»/'). ali.l. fi'llHo;
KfJKon, — iiltfr», /•ihsf. \\(rr. /.i/.ii.sr. Kliii|n>. vj:!.
It; 5S(» ,. r.. Mfl.kol p. S(i: l',.^Mtsrli.T. Z \II657.
3IS4I Mix, -Iconi, jtlii.liliili; itiil /rlicr: {niin.
fi'lilt lia» Atlj., i>,s inl «Iht iUr «lavoii ul>kt<lt>itoto
Vorbiiiii vorlianiicM /rricrne it it i, lii>Kl(lckvn); prov.
iiml frf.. iiit ila« Ailj. volli)» ^'Hchwiiiulon iind ist
<lun-)i Alili'itiiin;fti von aiiiiiiriiim orooUt wordon,
(s. oIkmi airurlunii: span. i>ts;. />li:.
SIsrOoMcl. frllow, Biinirlio, ist ilas mntinarsliclio
Cirnntiwort m frz. /i/oii, Soliiift , wotjrn dor Ho-
dtMitun^'KvorHcliii'liiiii;; vjrl man z. H. das donUclio
,Ki<rl". ancli in Kn^Mand sflbst wird ilialcktist-li
/rlliiir in Ihisphi Sinni- p<liraiirlit. Alio Runi)ti);en
Aldi'itnn»;sviT8U('lii', dcron rio^'cnstand das viel-
bcsproohono Wort ;;owi'si'n ist, sind nis viillif; go-
schoitort in Itctraoliton, v^jl. Dz 584 ,«. v. u. Scholer
im Diet. >-. r.
318«;i rrniellu tltomin. V. /Wni'nd), -am /'., Wcib-
olicn, (r /.. /rmtllf.
31871 rrmina, -am /'.. Weib; ital. femina,
I'rmiiiiiiii: rum. /fincie: prov. /emeiia, fnniia (da-
nolHMi sclioint oin Mask, /i feme „das woibliohe Tier",
>;|piclisam *l'emiiiiim f. femitieiim, vorhandon Kowoscn
zu soin): frz. femme: span, hembra; ptg. f'fmea
Vpl. Dz 582 /erne.
3188) fenestrg, -am f.. Fcnstcr: ita]. fenestra:
mm. feren.strd: rii fenestra: prov. /"oif.ffivi (mit
off. <•); (t/.. feneire: cut. finest ra : Bytan. /linestrn,
hiniestra (veraltot, das iibliche Wort fiir nFonstor"
ist eentanit v. reiitiis); ptg. freMa. Schriig-, Dacli-
fpnstor. I.iike (das iiblicho Wort fiir ,Fenstor" ist
jaiiella = *januflla. kloine Thiir). Vgl. D/, 497
cenlnmi: Grober. AI,L 11 284.
3189) Icno, -arc (v. fenuw), zu Hen maclicn,
wolken lasscn; rtr. feiiar. fanar : prov. fanar:
altfrz. frner, /nHf;(aueIi nfrz.). Vgl. Dz 580 /aner.
3190) fenuculum n. (f. feniciiluw), Fenchel; ital.
finocchio : s a r d . />« iijii .rtr. fen u igl .-prov. fenolh-s ;
altfrz. fennil: nfrz. fenouU : cat. fonoH: span.
hinnjo : ptg. fiinchii. Vgl. Dz 140 finocchio; Grobcr,
ALL II 284.
3191) fcniim (u. faeniim) «., Heu; ital. ficno;
rum. /Ill; prov. fen; frz. fnin : cat. fe; span.
henn: ptg. fcnn. Vgl. Dz 586 foin.
31921 fenum ^raccum = frz. fenu-grec, grie-
cliisches Hen, Booksliorn (neben f.-gr. auch senegrr,
senegre, seneqrain. vgl. cat. sinigrec); ob der erste
Bestandteil dioser Wortc = fenum anzusetzen sei, i
wie Bugge. R III 162. annimmt. inufs doch als selir i
fraglich ers'-jieinen, eher diirtte Angloicliung an sent, ;
Senesstraueh. = arab. sena vorliegen. Vgl. Baist,
RF I 134, wo .'ienten graecum als Grundform angesetzt
wird, was aber nnr sengre hatte ergeben konnen. j
3193) ags. feordling, Viertelmiinze: ital. ferlino,
ein Viert<?ldenar; altfrz. ferlinq. ferlin ; altspan.
ftrlin. Vgl. Dz 137 ferlino: Maokel p. 99.
3194) ferla nnd *fena, -am /: (im Schriftlateiii '
nur Plur. feriae), ein bestimmter Tag (Feiertag, i
Wochentag, Markttag): itaL rtr. fiera: sard, fera;
prov. fiern, feira ; altfrz. feire, foire; nfrz. foire,
davon abgeleitet foirnil, Jahnuarktsplatz (fehlt bei
Sachs, bclegt z. B. in Rev. d. d. M. 1. 6. 86 p. 487);
cat fira; span, /erw (Lchnwort); ptg. /V'irii. Die
Bedtg. des Wortes ist allenthalben „Jahrmarkt,
Messe", in der Bcdtg. ^Feiertag" (ital. feria) ge-
hort es nur der gelehrten Sprache an, vgl. CaneUo, \
AG m 317. Vgl. Dz 139 fiera; Grober, ALL 284. I
I 3195) nfrlo, -ire, srblagcn; ital. ferire, ilanobon
dii-litoriscli firiUrr •■- ♦/V-ii'ic, vgl. (/iKici-^ir.c/iiiv/Cir;
lirov. frz. firir. altfr/,. atudi ferrr (zii ferir alt-
frz KompoKilii ; iiferir, rnfirir, enlreferir, referir);
span, herir: ptg. ferir. Vgl. Dz 371 fieilere.
:n9(>) RiritAM, -tikt«m /; (von frms), Wildlioil;
ital. fteriti'i (danebon liere:ca — *ferUi<t), Wildlicit,
Stidz; fr/. fierlr; («pan. fir re; a : iitg. ferna, bo-
doiitot. wii' im Span., nnr nWildhi'it").
forHiil. -am /. (v. firsts) h. l^ritAs.
:tl97i fcriMOnt», -are, gahroii; it a I. /cimdi^irr.-
ruTn. friiniiiit iii III a: fr/.. finnenler : «pan pig.
fermentiir.
3198) iriscli fern, foriioir (rorn. gwern), Krlo;
piomont. prov. verna. Frlc; frz. ix'i'iip {rergnr).
Vgl. Dz 697 rcrnr: Tli. p. 1 l.-i.
3199) rErdx, -Oi-cm, wild, unbiindig; (r?.. farouche
(altfrz. auch hnrouche), wild, srliou, vgl. Dz 681
K. f. (So nalie es audi liegt. farimche = feroce[m\
anzusot/on, so ist iloch ilieso Gloicliung liiirhst bodonk-
licb; auf monlache = «lori/iii.rl m | darf man audi
nicht borufon, wcil dies Adj. im Frz. offenliar nur
Lchnwort ist.)
3200) *ferrallii IV. ferrum) =- frz. ferraille, altos
Kisen, dazu das Vb. ferraillcr, rassoln.
f*ferraiis s. al-fanis.l
3201) FerrarTiis, a, um (v. ferrum), zuni Fiscn
golioiig;i ta l./V ixi/o, Schmiedirum./Vrar.Schmied,
ferarie, Eisoiizeug; sjian. hcrrero, herreria : ptg.
ferreiro, ferraria.
3202 1 [*ferrittS, -am /. (v. ferrum) = f rz. frctle,
eisornes Hand, PI. (jitter; span. /r/'/c.f, Gitterwerk,
(Wappenansdruck). vgl. Dz 589 fretle.]
3203) ferro, -arc (v. ferrum), niit Eiscn bo-
scblagen: i t a 1. /Irrnrc ; rum. ferez ai at a : prov.
ferrar : frz. ferrer ; span, herrar ; ptg. ferrar.
3204) ferrQgo, -glnem (v. ferrum), Rost; span.
herrin. daneben lierrumbre = ferrfimen, aufserdem
rnhin = *rohigiheni u. orin v. *aeruginem; ptg.
ferrugcm; (ital. ist „Rost" ruggine =: aeruginem,
ebenso rum. rugind : sard, ruinu, ruinzu y. ruju
— riifcpH.s; prov. ro'ilh, ro'Uha; frz. rouille sind
Deminutivbildungen aus *ni/i7tai'e); cat. rovcll ist
vermutlich = rubellus. Vgl. Dz 278 ruggine;
Grober, ALL V 238.
3205) ferrum n.. Eisen; ital. ferro: sard, ferru;
rum. fer; rtr. fier; prov. fer-s; frz. fer; span
liierro; ptg. ferrn. Vgl. Grober, ALL II 285.
3206) ferrumen n. = span lierrumbre, Rost.
3207) ferrfim -j- ped- (pe'i) = span, ferropea,
herropen, inropea. Fufsfessel; ptg. ferropea, vgl.
Dz 451 .«. r
3208) [fSrriim + mSeiila (Maschc); davon viel-
leicht prov. fremilo-s, al tfrz. /eiHiiV/oii, fremilon,
wenn man das Wort als „eiscnmascliig'" auffassen
will, wie Dz 582 es zu thun geneigt ist. Burguy
in seinem Gloss. .«. r. leitet das VV'ort von fremir
ab u. iibersctzt es mit ,.fremissant, bruissant, scil.
par suite dii frottement, du mouvement". Aber wio
soil von fremir die Ableitung fremillon moglich
sein! Dagegen ist wohl denkbar, dafs fermillon,
fremillon eine AVeiterbildung aus fermail, Verschlufs,
Festmachung, = *firmaculum v. firmare ist u. dafs
hauberf fremillon einen festschliefsenden, gut sitzen-
den Panzer bedeutet.)
3209) feriis, a, um, wild; ital. /?ero, wild, un-
bandig, stolz; rum. fiara, wildes Tier (= ital.
fiera; prov. fera); span, fiero; ptg. fera: prov.
fer, fier; frz. fier; span, fiero; ptg. fero.
321
3210) ftrveo
3224) ftettts
322
3210) ferveo, ferbui, fervere u. i altlat. u. poet.) | ziierst felpa. ferpe, pelfa aiif /)7;crt ziiriick, cine
fervo, ferrl, ferrcre, sieilen. «alien; ital. fervere; ; jedenfalls sehr scliarfsinnige Ablcituii},', woleho frei-
runi. ferh fer<ei fert /erhe: span, hervir; ptg. j lifh nicht cben die Walirecheinliehkeit fiir sich,
ferver. \^l. Grober, ALL II 285. ! aber audi nicbt die rnmogliehkeit Kcgcn sich hat
3211) pers. ferz, Fclilherr, Wessir; proT. fersa ; und an «-clcher mindestcns vorliiuiij; festf^chalten
(der Feldherr) die Konigin im Sohachspielc; alttrz. werden mufs); Scheler im Anhang zii Dz 797 (fafst
fierce fierge, t>erge; nfrz. (dnrch rolksotyniologische , Bulge's Aufstellungen kurz zusamnien, bezweifelt
Umbildung) rienje. Aus der Umdeutung in das aber die Zugchorigkeit von friper in der Bedtg.
Feniin. ergab sich dann leioht. dafs die urspriing- ,.gierig essen" n. /"ryjoM zuderaus/?6i'a stammenden
liche Feldlierrenfigur als „K6nigin"' aiifgefafst und \Vortsippo) : Grober, ALL II 285.
benannt wiirde. Vgl. Dz 584 fierce. i 3222i fibula, -am f. (aus *fi(iihula von figo),
3212) (festa u.) festa (scil. dies), Feiertag; ital. ' Xadel; ital. fibula ..I'osso pin sottile della garaba,
festa (niit off. e): rtr. fiasta ; prov. festa (niit una fibbia antica", fibbia „fermaglio d'osso o di
off. e): frz. file (mit off. e); cat. festa; span, mctallo", vgl. Canello, AG III 359; rtr. fibla,
fiesta; ptg. festa. VgL Grober, ALL II 285: | Schnalle: prov. /!«//fi = */;'W/n, von /i6i(/(i jedoch
Gartner S 200. i das Vb. desfiblar, ausziehen; altfrz. nnr die Verba
3213) feta, -am f., ein Tier, das geboren hit \ fuller, fest.stecken, ein Kleidungsstiick befestigen,
(vgl. Virg. Eel. I 50); prov. feda, fca, Sehaf; neu- | sich anziehen, einhiillen, davon die Komp. affubler
prov. /i?(/o (Gascogne), die Xeugeborne, (^Languedoc! (auch affumhler) , desaft'ubler : neufrz. affubler,
Madehen. Vgl. Dz 582 feda; Grober, ALL n 285. bedecken, einhiillen; cat. //6/« (sicella, nach Bugge,
3214) feto, -sire, briiten, hecken: rum. fat ai
at a; friaul. feda. Liimmer werfen.
3215) *feto, -ouem m , jungcsTier; altfrz. /coh,
fao)i, Hirschkalb, dazu das Vb. feoner, faoiter,
Junge werfen; nfrz. faoii (spr. fan), vgl. Dz 580 s. v.
3216) fetus, -um m., Zeugung, das Gezeugte;
sard, fedu, Sprofs; ital. feto, Foetus; rum. fit.
Sohn (fata, Tochter ; prov. /<;?. Foetus: (frz. fiHus).
Vgl. Dz 582 /erfa.- Grober. ALL H 285.
3217) germau. *fettil, Fessel (Teil des Pferdo-
fufses); davon nach G. Paris. R VII 630, altfrz.
feillon, Fessel (neufrz. foulet. wohl angeglichen
an fouler, treten). Settegast, Z II 312, hatte engl.
fetlock, ahd. ^.s.v/oc/i als Grundwort aufgestellt.
3218) dtsch. fetzen, nihd. vetze; davon ital. fa:-
R III 162, = *fibelht, vgl. jedoch Parodi, R XVII
58, wo sirella =*subiUa f. subula angesetzt wird;
span, hebilla): ptg. fivda. Schnalle = "fibella.
Vgl. Grober, ALL II 285.
3223) ficatum n. (v. ficus), die mit Feigen ge-
mastete Leber, dann Leber iiberhaupt (in dieser
Bedtg. b. Cael. Aur. de sign, diaet. pass. 93); ital.
fcgato = *ficdtum (die Accentverschiebung ist hochst
aiiffallig u. ein Anlafs derselben nicht abzusehen);
sard, ficdu (campidanesisch, ^vird von Grober, ALL
II 288, wegen c statt g als ,,Buchform" bezeichnet),
daneben fidigu: venez. figd; rum. ficdt (also mit
Bewahrung des lat.Accontes, vgI.RVI,132, Z. 12 v.o);
prov. fetge-s (Vorstufen sind *figdtum, *figidum,
' fidiijum. vgl. lombard. fidegh, bergara. fidech, piem.
z((()ofo, /n«o/r»o. Taschcntuch ; a.\ts.\)a.\-i.fazoleto:\fidich); altfrz. feie, fie, firie (vgl. meie, mine —
(das a der ersten Silbe beruht wohl auf Angleichung j medicu.A. hierzu gehort das Vb. fegicr, figier, g&
an facie.i). Im Frz. heifst ,,Schnupftuch" mouchoir
v. moucher= nmccare, schneuzen, im Span. 2)artuelo
T. poHO = pannus, Tuch, im Ptg. len^o = linteum,
Leinentuch, vgl. Dz 370 fazzuolo u. 644 inoiicher.
3219) fiber, -brum »i. , Biber; ital. bicero;
rum. breb; neuprov. vilire; nfrz. biivre; alt-
span, befre; neuspan. bibaru: (ptg. heifst der
Biber castor, so auch im Prov.). Vgl. Dz 50 bevero.
3220) *nbma, -am (v. fibula), kleine Nadel, =
span, hebilla (gallicisch febilla), vgl. Dz 458
hebiUa.
3221) fibra, -am, Faser, PI. Eingeweide; ital.
fibra (gel. Wort), Faser, Zaser, felpa (aus *ferpa,
*ferba, *febra), fasriges, zottiges Zeug, Pliisch;
sard, pelfa. Lumpen; altfrz. frepe, ferpe, felpe,
feupe, Lumpen; nfrz. fripe. Lumpen, dazu das Vb.
f riper, verlumpen, vergeuden, verprassen, gierig
hessen , f riper ie , Lumpenzeug, vermutlich gehort
rinnen machen, = *fidicare, vgl. G. Paris, E VIII
434, wo auch die Bedeutungsentwickelung besprochen
u. auf das mhd. liberen (v. leher), gerinnen machen,
als auf einen analogen Fall hingewiesen worden ist;
nfrz. foie, dazu das Vb. figer,. germnen; span.
higado; ptg. fiifado. Vgl. Dz 135 f'egado u. 584
figer (Diez leitet das Verb von figere ab); G.Paris,
R VI 132 (ausgezeichnete Darlegung der lautUchen
EntwickeluEg des Wortes; unerklart wird nur die
Verschiebung des Hochtons in fegadn etc. gelassen;
vielleicht darf in Bezug auf diese Folgendes vor-
mutet werden: an Stelle von ficatum trat im 2.
Jahrh. nach Chr. — denn nach Dacien wurde wohl
noch ficatum iibertragen — im ganzen Westen (mit
iibrigens zweifelhafter Ausnahme Sardiniens) *fidd-
cum oder *fiddgum ein, eine vielleicht an fides,
Daruisaite, sich anlehnende volksetymologisierende
Bildung, woraus sich fidegh, fetge etc. entwickelten;
hierher auch fripon, das also eigentl. einen Lumpen [ ital. fegado wiirde als halbgelehrte Riickbildung
sittlichen Sinne bezeichnen wiirde; vermutlich
aus felpe durch Umstellung entstanden ist altfrz.
pelfe, pelfre, Lumpen, Frange. davon das W>. pelfer,
pelfrer. zupfen, rupfen, plUndera; cat. febra, Faden,
pelfa, Lumpen; span. /leftra, Faden, /W/ja, Pliisch
zu betrachten sein, anders dOvidio, Z VIII 195,
jedoch unbefriedigend); G.Paris, R VIII 434 (liber
figer); Tobler, Ztschr. f. vgl. Sprachf. XXm(XF m)
415; Grober, ALL H 288. 424 Anni. u. VI 388 (.G. steUt
*fiticum als Grmidwort auf, woraus ficdtum, ficatum
ptg. felpa, Pliisch. Vgl. Dz 136 felpa (Diez giebt [ durch die Feigenmastung der Gans veranlafst worden
kerne bestimmte Ableitung des Wortes, wagt aber | sei, gegen welche Annahme mehrfache Eiuwendungen
die Vermutung, dafs es vielleicht vom ahd. falwa, i sich erheben lassen , s. nnten fiticam) ; Behrens,
Salweide, stamme, denn es sei mogUch, dafs der Metath. p. 99 u. 81.
Stoff nach diesem Baume wegen seiner wolUgen oder 3224) fictiis, a, um 'Part. P. P. v. fingere. aber
filzigen Blatter beuannt worden sei), 458 hebra, in der Bedtg. von fixus); ital. fitto, eingesteckt,
590 friper (Die zleilet das Wort von vermeintl. altn. ; als Sbst. fitto, bestimmte Surame, Pacht-, Mietgeld,
hripa ,,tumultuarie agere'- ab, aber hripa ist nur [ dazu das Vb. affittare, vermieten; rtr. fig, dicht,
neu-islandisch); Bugge, E III 148 u. IV 363 (fiihrte I sehr; cat. fita, Grenzstein; span, hito, fest, em-
Korting, lat.-rom. Worterbuch. 21
.S:?.{
^•J'Jb\ rl.'U^
>l I ill»
.{•-'l
);»'»tockl ifji'lh'rt <U<i Wort niioli in «liT lliiliiitmif;
.Roliwuri" liiiTluT?). iiIh Slmt. fin'ii/-, M;itk»li'iii,
hilit, oini> Art Xa>;>>l; plf;. /iln. t'iiip'raiiiiiil. «Is
SlMt. Zifl, /i"»<i. Hiiii.l, Slri>if,'ii, .lii/ii (l:i< VI). /itor.
Iicftt'ii, riflitcii, itiili'Hsi'ii wiin> filr «lii'so \V..tti' .•im-li
imili>r»vitit;i' Abli'ittiii); (s, iinti'ii vittni ili'iikbar.
V^'l. l)z Ml A""- ■ Alls {Ifini) /ic(<i. trdtrorisilicH
Knln-ifh, orklart Konsili, KF 111 :I7I, ital. /ilt<i,
iiiiirlxT lloilcn: Dz :I71 > r. Iialtr alid. /iii/ifi, Krd-
fourlitc, nlii (iriiiKtwiirt voriiiiitct, was almr luiitliuli
iinaniioliiiil>ar ist. V^'l (iriilnT. ALL II 285.
32261 flrtts, -um /'., Kcij;!'; ital. /ico, rt'i(,i>, ii.
ficn (in (li>r Kmlciisart fur le ficlir: /ir<i boilviitot
niii'h „»liL> woiblicliv Scliain''K vj;l. Cnni'llo, Ali III
403; |>rov. /i(/(i ; fri. /iV/kc (Li'liiiwort; altfr/. (indnt
sioh voroiiuolt /i> i^ /"i(c)(i); B|iaii. /iiyo, liifiti. Iiiijn
(in (ler KotU'iisart hncer la hiijii; liitia lioiloiitet aiu-li
.Amnlott'); ptj:. /iV/o u./iga (divgolhon Bedciituiigcn
wio im Span.'.
322i;i *ri(liliitla, -am /. (\. *fi(larf fiir fidire),
ZiiviTsirlit ; ital. fidatita, Yortrnuen; prov. fianea:
frz. finiire (^('Wuliiiiicli confiauce); span, fiama,
Uiirnsi'haft; ptj;. /I'diifa.
32271 *rid«»iitio, -are (voii */i(/(i/i/in), versiolicrn,
vcrbiirfjon, i^i'-, vi-rlobon; i taL /i"(/(i»uiire.- prov.
/ian.iitr (V): fr/.. finiicir, davon fiam-ailles, gloicli-
sam *i'ul(i>ili(ilia. Vorliibnifs: (spun./iaiizar; ptg.
fiatifar sclieint /,n fi'lilcn). Vgl. Dz 584 fiaiirer.
322SI fidelis, -e (v. fiiles), treu; ital. fedele;
prov. /idel-s, /iic/-*-, fiel-n, feeHh-a; altfrz. fedeil,
feeil , feel, feal . feaul = *fidaUs; nfrz. fuUde
(gel. W.); span, t^el: ptg. /if/.
3229) rtdelTtas, -ateni /". (v. /iVWw), Treuc; ital.
tidelita, f,dd[i)tit: yxow fed<dtatz, fceltatz; alt-
frz. feelti\ fealtt\ /eaute ; nfrz. fcaale (vcraltet),
fidiliti' (gel. W.); span, fieldad, fidelidad: ptg.
ficldade. /idelidade.
3230) fides, -em /'.. Treue, Glaiiben; ital. fede
u. fi. Welches letztoro „u)anca di parecchi significati
traslati di fede, p es. fede, e non fe di nascita
ecc", vgl. Canello, AG III 400; prov. c. r. fe-s,
c. o./'ed, fe, fei; altfrz. fci, foi; nitz.foi; span.
fe: ptg. fe.
3231) *fido, -are (f. fidire), vertrauen; ital.
fidare: prov. /izar. fiar; frz. fier; span, fiar;
ptg. fiar.
3232) fidueia, -am /'. (von fklere), Zuvcrsicht;
itah /iV/hci a; altspan. /iMCi'fl, fiicia, hiitiii, davon
die Verba affiiiciar, ahuciar, desfiuzar, deshuciar,
desahiiciar ; ptg. fiitza. Vgl. Dz 451 fiiieiu.
3233) Iidu.s, a, am (v. fidere), ti-eu: ital. fido;
prov. fi-s; altfrz. fi-s, c. o. fi, auch fis; (span,
ptg. fido, alt ptg. auch /iiis). Vgl. Dz 584 ft.
3234) *figico, -are {v. fig ere), heften, bofestigen;
ital. ficcare: rtr. fichiar, filgiar: prov. ficar ;
altfrz. fichier: neiifrz. /icher, dazu das Kompos.
afficher, anbeften, -sclilagen, dazu wieder das Vbsbst.
affiche: a It.^ip a n. /icar, fmcar, liincar: pt^. ficar,
/iticar. Vgl. Dz 139 ficcare; Giiiber, ALL II 286;
Ulricb, Z IS 429 (schliigt *ficticare als Grundwort
vor, was schon aiis lautlichcn Griinden unannehni-
bar ist).
3235) figo, flxi, fixiim, figere, heften, steeken;
ital. figgo fissi fisso und fitto, figere und figgere:
(altfrz. claufire ^ clavo figere, annageln, an das
Kreuz schlagen, davon 3 P. PI. Perf. claup.sdrent.
Part. P. chii/lpet, vgl. Stengel, Worterb. p. 101).
3236) figiirii, -am /. (von fi-n-gere), Gestalt;
ital. prov. fujura; frz. figure; span. ptg. figura.
Das Wort tragt iiberall gelehrten Charakter.
:(2:l7i *fllcllinil n. (Dfiiiin. v. /iVmhi), Fiidclioii :
iliivoii ital. Diiilcktworli', wie /iMli, fidilli, fidfliiii,
Fadeiiiiiiili'lii (gi'iiii'iiiitiil. n riiiirilliiii).
323.S1 fllia, -am/., Tiabt.T (vi.db'irht ..igontli.di
«NiiliriTiii" bi-diMit.ii.l, vgl. Ilav.a, ALL II 4.S2):
it 111. /igliii: riiiii. fui : rtr. /i.'/'m. /iV//'i, /in i>tc.
(bililot Hiifli oiiion I'lur. an! -;i>, vgl. (iartiiiir S 107);
prov. /i7/in, /i7/ii; frz. /i//» . cat. /ilia: altapaii.
fijn: nciispaii. Iiija: ptg. /i//i(i.
I 3239) niiiister, -rum (V. /1/1M.V I, StiofHoim: ital.
figlia.iiro; rum. fiaslrii : iirov. /i7/i(i.v<ie-.s ; frz. /(7-
Idlrc (dah guwuhnliclic Wort ist hcaufdn); cut.
/illastre; span. Iiija.stro; (ptg. hoifst dor ,,Stiof-
Holin" enleadit = «ii(<' «(^^<J.).
3240) •niTrftrift, -am /'. (v. /i7u), Farrcnkruut,
= altfrz. fiiifiiiri-: iicufrz fungi re ; span, hil-
i/iirra: cat. fali/iura ; p I g. /Wf/iicira. Vgl. Dz 136
felce; Griibcr. .\LL II 280.
3241) *Iiricclla, -am /". (I)cniiu. v.//7um), Fudchon;
davon frz. ficillr, Schniir, Hiiidfadcn, vgl. Dz 584
' s. v.: Grdber, ALL II 287 u. VI 388 (vcrwirft mil
I Rocht das von Littre aufgostcllto (iriiiidwort fi.fcella).
3242) [*rilictare odcr rilictale n. (von fili.r),
Farreiikraut, scheiut als Grundwort zu doui gleirh-
bedeutendon span, helechur, helecbal angesotzt
werden zu iniissoii. C. Michaelis, St. p. 87, stollto
\*liltcl<iriiim als Grundwort auf, was von W. Moycr,
Ntr. p. Ill, mit Kecht zuriickgcwicscn wurdo.]
3243) *rnictuiii II. II. *niict« /'. (v. /iHx), Farren-
[ kraut; rtr. fcleti/a: span, heleclio; ptg. feto. Vgl.
' Dz 136 filce: Grober, ALL II 286.
3244) *niio, -are (v. /ilius), als Sobn, Kind an-
inehmen, in die Familie aufnehmcn; rum. infiez
Uinfiii) ai at a; prov. a/ilhur; frz. af/ilicr (gel.
Wort); cat. a/illitr ; altsjian. a/ijar; neuspan.
'ahtjiir; ptg. afdhar.
niiola s. filioliis.
! 3245) filTolus, -um mi. (Demin. z. /Hiiisj, Siibn-
chen ; ital. figtiuolu; (rum. ft^or, gleichsam *lili-
ciiilim); frz. /illeid, Patenkind; span, hijueln, der
kleine Knabe. Dazu die entspr. Feminina ital.
figliudla etc.
3246) *riliottus, -um m. (Dcaiin. z. fdiiis) = f rz.
(veraltet und dialcktisch) fillot, hillot, Diener, vgl.
Dz 615 7ii7/of.
3247) [*niitia, -am f{v.filum), Schnur; Riick-
bildiing aus *fil-itiare, wovon ital. fUsa, Schnur,
Rcihe, dazu das Verb infilzare, aufreihen, vgl. Dz
371 fiha.]
3248) fllius, -um m., Sohn; ital. figlio; rum.
fiu; rtr. figl etc.; prov. fits, fUh: frz. fih (ur-
spriinglicher casus rectus); a It span, figo; neu-
span. hijo: ptg. fdho.
3249) fllius de aliqno = altspau. fidalgo;
neuspan. hidalgo ; p tg. fidalgo, Sohn oines Mannes,
der etwas besitzt, Solin eines vonichineii Mannes,
Edelraann. Vgl. Dz 459 hidalgo; Tailhan, K IX 432.
3250) filiiis gregis = span, fcligres, Pfankind,
vgl. Dz 451 s. r.
3251) filix (11. felex), -licem /'., Farrenkraut;
ita.\.felce; sard, filigke; Bicil.filici; rum. ferece;
neuprov. {\imo\xs.) felze, (gascogn.) /icu*. Vgl. Dz
135 feke; Grober, ALL II 286.
3252) ahd. *lillazan (Intens. zii fillan), peitschen,
eigentl. schinden; davon vcrmullich ital. felzare,
ferzare. sferzare, peitschen, wozu das Sbst. ferza,
sferza, Peitsche. Vgl. Dz 370 ferzare; Ulrich, Z XI
557, hat 'ftlitiare (doch wohl von filumi) als
Grundwort aufgestellt, aber daraus ist filzare cnt-
standen, s. oben f liitia.
325
3253) fill.i
3271) finis
;i2()
3253) gerni. *fillo, Schindor, Peitscher (v. filloii, \
schinilen, das Xomen actionis /ilia, Geifscliing, ist ,
belegt); davon vermutlich ital. f'ello, gottlos, bos-
haft, fellone, Bosewicht, Verriiter, fellonia, Treu- !
briichigkcit; pro v. frz. c. r. fel-s, c. o. fello, fellon,
felnn. davon fellonia. fduia, feunia (nfrz. fi-lonie '
ist dciii Ital. cntlelinti; altspan. fellon, felon,
fel(l)onia. Vgl. D/. 136 fello: Jlackol p. 98: Tli.
p. 56 (verneint kellischen Ursprung).
3254) filo, -are (von filinn). don Faden ziehen, [
spinnen; ital. filare: (rum. firuexc ii it i); prov. [
filar: frz. filer: cat. altspan. filar: neuspan. |
hilar: ptg. fiar.
3255) german. lilt, Filz: ital. feltro,¥ili, davon
das Verb feltrare, eine Fliissigkeit durch Filz lassen,
durchseihen; proy. felt res, feutre-s: ultfiz. feltre,
feiitre, fautre, davon das Verb fautrer, walken,
stampfcn, scblagen: nfrz. feutre, Filz, dazu das
Vb. fUtrer, seihen. ii. filtre, Werkzeug zura Seilien
(das i' dieser Worte ist trotz des gelehrten Charakters ;
derselbea hochst auffiillig, ebenso im ital. filtro,
Liebestrank, eigentl. eine diirchgeseihte Fliissigkeit;
vermutlich ist von letzterem auszugehen. und ist
dasselbe vom griech. <pii.Tiiov beeinflufst worden,
wenn es nicht geradezii mit diesem identisch ist,
u. hat dann seinerseits den Wandel von frz. feltrer
zu fdtrer veranlafst; denkbar ware sogar, dafs audi
feltrare auf <fi).rooy zuriiokginge) ; span, fieltro,
dazu das Vb. filtrar: ptg. feltro, dazu die Verba
feltrar, Filzarbeit machen, u. filtrar, durchseihen. ^
Vgl. Dz 136 feltro: Mackel p. 96. Siebe iinten
pbiltnim.
3256) filom n., Faden; ital. filv, Faden, feine
Linie, Kante, Schneide, dazu das Verb af -filare,
scharfen; fila, Schnur, Reihe; rnm. /ir; prov. /5?-s
n. fila: frz. fil, Faden, Schneide, file, Schnur, Reihe,
davon filer, reihen, in einer Reihe gehen, defiler,
abreiben, daher defile, Weg, wo man nur in einer
Langreihe gehen kann, Engpafs; span, filo, Itilo,
Faden, Schneide, davon afilar, scharfen, fila, Reihe;
ptg. /io, Faden, fila, Reihe. dazu ew/iar, einfadeln,
durchbohren. erschrecken, afilar. affiar. zuspitzen.
Vgl. Dz 139 fila. Wegen rt r. fil etc. vgl. Gartuer § 200.
3257) nitim + granum : davon vermutlich ital.
filigrana, frz. filigrane etc. „oavrage d'or et d'ar-
gent (ou de tout autre metal ductilei, compose de
fils dclies, de grains et d'autres omements'', vgl.
Scheler im Diet. *. c. Gelehrte Umbildung aus
filigrane scheint i rz. filagramme zu sein. vgl. Fafs,
RF m 498.
3258) filiiiii + lana (oder filana, abgeleitet von
/ilui»?): davon vermutlich alt frz Jlnine (aus fil-
luine ?) , Wollzeug , sowie die gleichbedeutenden
Deminutivbildungen ital. flanella, frenella: frz.
flanelle; span, franela: ptg. farinella. Vgl. Dz
141 flanella (Diez ist geneigt, die Worte von telamen
abzuleiten, sich darauf stiitzend, dafs altfrz. flaine
nUberzug" zu bedeuten scheine, aber lage velamen
zu Grunde, so vtiirde frz. etwa rlaim, flaim ent-
standen sein , vgl. z. B. examen : essaim). Th.,
p. 59, leitet das Wort vom kelt. Stamme clati-
(cymr. girlan, com. glan, bret. gloan), ,,Wolle" ab.
3259) filfim (bezHT. flli) + pendUa = ital.
filipemlula, frz. filipendtile (gel. W.), span. ptg.
filipendula, .,TOter Steinbrech, sogenannt , weU an
den fadenartigen ^'iirzelchen dieser Pflanze viele
Knollen hangen", Dz 140 s. r.
3260j fUum + Taniim = span, hihan, Heftnat,
die ivieder aufgetrennt wird, also gewissermafsen
vergeblich gemacht wurde, vgl. Dz 459 «. i".
3261) *fimarliis, a, uin (von fimiis), zum Mist
gehOrig; davon frz. fumier (aus feiiiier mit volks-
etvmologisclier Angleichung an fumer), Misthaufe.
Vgl. Scheler im Diet. s. c: Fafs, RF III 496.
3262) fimbria, -am f.. Faden, Troddel, Saum;
ital. fimbria u. frangia (letzteres aus dem Frz.
entlehnt), v_l. Canello, AG III 323; rum. fringhie;
prov. fremna, gehort trotz seiner gleichen Bedtg.
nicht hierher; frz. frange; span, franja (Lohn-
wort), ebenso ptg. Vgl. Dz 147 frangia: Grober.
ALL n 286.
3263) *fimitus, -urn ni. {v(ia*fimare win .'ipiritus
v. sinrare), Mist; prov. fenda: neuprov. fento:
frz. fiente; cat. fempta; span, hienda. Vgl.
Grober, ALL II 287 u. VI 388; Dz 584 fiente.
3264) *fimo, -are (v. fimus), misten; prov. cat.
femar. Vgl. Grober. ALL II 287.
3265) fimtim «. u. fimus, -tun w., Mist; (ital.
/imo, gel. AVort); prov. ferns (neuprov. fento =
fimitus); altfrz. fien; cat. /eni. Vgl. Grober, ALL
n 287.
3266) ["^finantia, -am (v. *finare), Schlufsleistung,
Zahlung, bestimmte Summe; iisiX. finama, Summe,
Einkunft u. dgl. : frz. finance etc. Das Wort hat
erst in der Xeuzeit die bekannte erweiterte Bedtg.
angenommen. Vgl. Dz 140 finanzd.]
*nnctas s. fingo.
3267; ;*nnditu.s, a, um (Part. P. P. v. findere,
gebildet n^ich venditiis u. dgl), gespalten; davon
frz. fente, Spalte: (ptg. fenda).]
3268) findo, fidl, fissum u. *fissuin, findere,
spalten; ital. fendo fessi u. fendei /e.sio (mit ge-
sehloss. e) und fenduto fendere , dazu das Sabst.
fesio, Ritz; rtr. fender, dazu das Sbst. fess, fessa,
Ritz; prov. fendre; frz. fendre, dazu das Sbst.
fes.se, Hinterbacke, wovon wieder das Verb fes.ser,
peitschen (Dz 583 wird bemerkt, dafs fe.<yser viel-
leicht vom dentschen fitzen, schlagen, abzuleiten sei,
weU „die von Substantiven abgeleiteten Verba keine
Einwirknng auf ihre Primitiva ausdrucken konnen".
Indessen z. B. brasser v. bras bedeutet ,,umarmen".
boiicher v. bouche „stopfen". zuniichst doch wohl
.,den Mund"); span, hender : ptg.fender. Vgl.
Grober, ALL II 287.
3269) fingo, fiiixi, fictnm, flngere, gestalten,
bilden : ital. fingo fiiisi finto fingere, erdichten,
sich versteUen; prov. fenh feins und feis (auch
schwaeh feichi, s. Bartsch, Chrest. prov. 227, 4)
feint fenher: frz. fein.s feignis (altfrz. feins) feint
(altfrz. auch faint in der adj. Bedtg. .,trage, nach-
lassig", daneben in gleicher Bedtg. das prasentiale
feignant, wenn es nicht aus faineant entstanden
ist, vgl. Dz 580 faint), fein'Ire: eat. span. ptg.
fingir (gel. VV.). Vgl. Grober, ALL H 287.
3270) flnio, -ire (v. finis), beendcn; ital. finire :
prov. frz. span, finir: (ptg. findar = *finitare,
vgl. Dz 451 s. 1-.) VgL Xo 3274.
3271) finis, -em m ,Ende; ital. fine; prapositional
fino (von vorauszusetzendem *finum ?) a bis, auch
adverbial „sogar"; schon im Schriftlat. wurde der
Abl. fine prapositional gebraucht, vgl. Georges unter
finis lb), vgl. auch Bugge. R m 161, wo behauptet
wird, dafs das gleichbedeutende sino aus fino durch
Wandel des Anlautes entstanden sei, wahrend Diez
400 sino aus signo erklart hatte; beide Erklarangen
diirften unhaltbar sein, denn signo konnte nimmer-
mehr sino werden , Umsprung eines anlautenden f
in s aber ist trotz der von Bugge beigebrachten
vermeintlichen Beispiele durchaus imglaubhaft: viel-
leicht steht das prapositionale sino in Zusammen-
327
3372> fink
32931 (IftMlflni
328
linii); init ili'in iin Yolkslntcin, uio i<k Hclii'int (n. div
Bcli'niitolU'ii li. (iivtp'8) viol)^'lir;iiichti'ii .tuius odcr
siHiim. tli<>iionii>8 iiffars i» Wciii, Mili-li ti. il^l . »»
wliwer I's niii-li liiilt, otwaip' HoiliMitmiifsbi'/.ii'lmnp'ii
ilos I'iiicii Wnrti's /11 iloni :inil<<rt>ii /ii crkciiiit'ii : will
iiiiiii iilior an iIit (.ilcii'liiui); Mwr) --t /iim fostlialton,
sii ilarf man wi-ninntons ilon Wcchsi'l vna f /u v
niflit nis cinoii Laiitvorpin); ini oi^ri'iitlidiiMi SitiiiK
lU's Wortos, «nnilorn innfs ilin als «iif irf^Miil wcli-lu'r
v.ilks('tyMiiiloj;i«rlion Ant:K'iclmii(; luTiilicnil orachU>n,
»ii< ilico (.'aix, St. p r,>7, thiit; pro v. /ins, fi-n;
frt. fin: span, /in: ptj;. /i»i.
32721 iltsoli. fllik (alnl. fiiicho) — ital. vono?..
/inro, Finko, V(;l, 1»/. 371 s. r. Dafs da.-s tloiitHclio
Wort anoh lias (iriindwort sci zn ital. iiiiicioiif :
fri. /JiHviKi; (rat. /itii.'iii); span, /i/ii.-iiii. /iihWihh;
(ptK. /)iii/(Im/«;"), i.^t iliin-liaiis unKlaiiblinft; ainli
Hcrkiinft voni kolt. /ji»ic ..Fiiik", an Holclio Dioz
249 pinrioiie zu t;l:mbi'M ;j;('m'it»t ist, liat weni^;
Wahrsriii'inliclikoit filr sicli, woil «las Wort im Kelt.
nicht lioimisoli scin diirfte, vj;1. Tli. p. 73. Das
Wort sdu'int )»li>ii.-lipn Urspriinfies init frz. piiicer,
piiicfnu zu spin. .s. \iMton pciilcSllus.
3273 (It.^ili. Iliiiic; ilavon itnl. lUjiioh, Hitz-
blattiT. vf»! I)z 371 *■. i'.
3274) *rino, -are yt. fin- fiir fini), cnden; ital.
/iMflrc, anfhiiren: prov. /I'lKir ; al t f rz. /ihit; span.
I'lnar: pt ;;. (nur roll.) I'mai-.e. Vgl. Uz 140 finunzn.
3275) Tinfis, a, uui (Noubildung fiir /hiiliis),
vollondet, vollkomnicn, solion, fein; ital fino, da-
neben line; rum. faiti : |)rov. fins, fi-s: frz. fin;
span. pt),'. finii. Vfjl. i)z 140 fino.'
3276) firniitas, -tatem (V. /irmi/.s), Foatiftkfit, =
alt frz. f'erti\ Festnng; sonst nur gel. Wort. Vgl.
Dz 682 ferine.
3277) *finiio, -are (fiir firmo), befcstigon; ital.
fermare „arrestare", firmiire „sottoscriverc", vgl.
Cancllo, AG III 322: dazu die Vbsbst fenna, die
fiir Pacht, Miete und dgl. gptroffeno Fcstsotzung,
firma, die (bekraftigcnde) Untcrschrift: rat. prov.
fermar : frz. fenner, fest maohen, sohlicl'sen, dazu
das Vbsbst. fcrme, Pachtgut, vgl. Dz 582 ferme;
span. ptg. firmar, untorschreiben („sfbliel'sen =
zumachen" ist ital. chiudere, span, cerrnr =
serrare, ptg. cerrar, auch fcchar, iiber letzteres s.
oben factum).
3278) 'frrnius, a, um (fiir firmus). fest; ital.
fenno; rat. ferm: prov. ferm-a: altfrz. ferm.
Vgl. Grober. ALL II 287.
3279) germ, first m.. *firstl, firste f., das Hochsto,
der oberstc Balken, First; prov. frcst, {*freiita):
altfrz. fest, frefte, feste, (fete); neufrz. fnile:
span. {en]hiesto, Adj , aufgcricbtet, dazu das Vb.
enfestar, enhestar; altptg. fisto, Hobe, Gipfel,
enfesta, Borgabhang. Vgl. Dz 451 fe.ilo und 589 f
freste, dazu Scheler im Anhang 772 ( Diez leiteto
die span, und ptg. Worte sowie ein nacb seiner
Meinung noch vorbandenes altfrz. *fmste, woraus !
wieder nfrz. faite entstanden scin soUte, in unzu- ]
lassiger Weise von fastigium ab, wahrend er in
Bezug auf freste \\. frest den wahren Ursprung er-
kannte); G. Paris, R I 96 (bier iiberzcugende Dar-
leguug des richtigen Sachvorhaltes) ; Mackel p. 96. ;
3280) altnord. flsa „pedere" (rahd. vist, fist
..crepitus veutris'); davon nach Caix, St. 655, itaL j
vescia ..specie di fungo, ma generalmentc crepitus
ventris"; frz. vesse , .crepitus ventris". vesse-dc-loup, 1
eine Pilzart. 1
3281) flsceUa, -am /'.(Demin. zu fiscus), Korbchen;
ital. fiscella (daneben fistella nach cistella); altfrz. I
feissrie. foisselr. Ilinsenkorb. Vgl. Dz 371 fistella
(Dioz 8i<tzt« unnutig I'iii *fiscellell<i an); Kiinsi'li.
KF III 371: Gr..l.,.r, ALL II 287 n. VI 388.
3282) gcit. HskAii, liseben : davoii nach Dz 451
s. I', span. ptg. fitjinr, flscluMi, dazu «las Vbsbst.
fiijin, Drci/ai'k zum Fisch«'n.
I *nssa s. fiiido.
*ris.H» .-. findu.
j 3283) Tlssitlo, -are (v. fissns), «iiallcn; «lav«>n
I frz. feler, spalt«'n. Dz 6S2 .>•. v. sotzt fisnivulare
I als (irunilwiirt an.
I 32811 *rrstfllii, -am /. (f(ir fistella, Doinin. zu
/ix/M/d), Kiilir<>b.-ii; n\ If r /.. fnslele, I'f.iifo. Fliite,
I dazu das Yb. frrsleler \ii\irh \iriiY. frestelar). Vgl.
Dz 689; (JriibiT, .\LL II 2S8.
3285) flstQcft •>il. festacii, -am /'., ««Iilagel.
, Kamino; rum. //sdi», Hammer, Keulc
I 3286) ristitla, -am /., Kohro, Pfcifo; (ital. i)rov.
I fiitolii, Geschwiir): rum. flisni, Quorpfeifo, Ohrfoigo
(vgl. das «leutschc nHackpfi-'ifo"); altfrz. fesle;
nf rz. /iVc, Blascrohr; (cat. spa n.fiitnla. Geschwiir;
span. ptg. fistula, Geschwiir; auch frz. i»t fist ule
als gel. Wort vorhanilon; aufsenlem be.sitzt «las L ta 1.
fistula als gel. W. zur Bozi'iidinung eincs Musik-
I instrumontes, vgl. Canello, AG III 352). Vgl. Grober.
ALL II 288.
3287) ristiilo, -arc (von fistula), pfeifen; ital.
fiscliiare, danebeu das nach Cai.\, St 612, dundi
Metathesis entstandono Uufclare; dazu «las Vbsbst.
I fischiit: rum. fliscaesi: ii it i. Vgl. Dz 371 fiscliiare;
, Griiber, ALL II 288; Flecliia , A(; III 164 (Fl.
' erkliirt modenes. fijicaer aus fisl'lare, fistiilare);
Canello, AG III 352 (fiilirt neben fiscliiare auch
fistiare ..mandar fisti" u. anfserdem fistolare ..suonar
I la fistola" an).
I 3288) f*riticum n. wir«l von Grober, ALL II 288,
424 Anin. u. VI 388, an Stello von ficatum als Grund-
forni zu saril. fidiiin etc. (s. oben fletitum) angesetzt.
Bo<lenkpn gegen diese Annalimo niufs der Umstand
erwecken, dafs ein Wort *fiticnm inncrhalb des
Latein.s in Bezug auf seine Herkunft vollig riitsel-
haft, well jeder Aniehnung entbelireml, wiire. Auch
aufserhalb des Lateins ist auf dem gesamten idg.
Spracligebiete wohl keinc Stiitze fiir ein 'fiticuin zu
finden. Das Vorhandcnsein eines *fiticiim in der
Volkssprache piniual zugegebpn, so wiirde das Wort,
wenn vidksetymologiache Angleicliung an ficiis statt-
faud, wolil sofort zu ticdtiim umgestaltet worden
sein, nicht erst zu ficatum, da ein Wortausgang
j.dtum im Lat. unerhort sein diirfte.]
ahd. fiulitf s. fictiis.
3269) f*fixico, -are (v. fi.vus), jera. etwas an-
lieften; davon naeli Ulrich, Z IX 429, span, fisgar,
verspotten; die Verrautung ers«!heint annohmbar.]
3290) *fixo, -are (v. fixus), fest machen; ital.
fissare ..firmarc, rendere stabile", fisare ..guardare
intentamente", vgl. Canello. AG IH 365; sonst nur
gel. W.
3291) fixus, a, um (Part. P. P. von figere), fest;
ital./j.s.so ,. firmo, stabile", fiso ..intento cogli occhi",
vgl. Canello, AG III 365, sonst nur gel. W.
3292) alid. fiza (aus flta). Band, Faden; soil
nach Dz 137 das Grundwort sein zu ital. fetta,
Schnitte, /e^HCCi'a.Schnittchun, Biindchen; alt span.
flta, Band; ptg. fita. Band, Streifen. Diese An-
nahme raufs als durchaus unwalirsi'heinlich bezeichnet
werden . raindestens in Bezug auf das Ital. Vgl.
Flechia, Misc. 202. S. oben No 3224 u. unten Titta.
3293) flabelliim n. (Di:niin. v. flahrim), Fiichcr,
Wedel ; dav. nach Dz585a 1 tf rz.//ai'eWe,SchmeicheIei.
329
3294") flacoIdtSa
33121 flasra
330
W. Meyer dagegen, Ntr. p. 133, setzt *flaheUa =
fabeUa als Gruudwort an , was frcilich beziiglich
des Genus besser pafst, aber // f(ir f ist befrenid-
lich ivgl. jedofh fiabu). ebcnso die Bedcutung.
*flacc5ster s. flaccTdus.
3294) flaeeldus, *flaxidus, a, um (von tl<icci(i<),
welk. sohlapp: altfrz. *//ai.sfa. dafiir in Anbildung
an die Adj. auf -e.'itre /laixtre, davon das ATj. fletrir,
welk raachen. entkriiften, schwiinhen, entehren : ob
auch nfrz. flasqiie, kraftlos, matt, hierher gehort.
mufs als noch sehr fraglich erscheinen; span, hicio,
welk. Vgl. Dz 137 flacco (Dz leitet (tasqiie von
fUiccidus). 586 iUfrir (Dz leitet fletrir richtig von
flahtre. dieses aber von flaccaster ab) und 461
{Idcin); Caix, Z I 422 (bczeichnet fla-ique als noch
dunkel); W. Meyer und Ulrich, Z XI 254 Anra.
(geben die richtigc Atleitung). (1st fla^qtie vielleicht
-= ahd. sclaf?]
3295) *flaeco, -are (v. flaccus). schwiichen ; davon
ital. fiaccare. pist. {ab)biiiccare „soppestare, in-
frangere", vgl Cais, St. 128.
3296)flaccus, a, um, welk, schwaeb: ital.
fiaeco: nelleicht ist audi friaul. u. oberital. /?(i/(/w.
welk, = flacciis, wie Flechia, AG II 344, anzu-
nebmen geneigt ist, vgl. aber Ascolis in AG I 514
Anm. 1 aufgestellte Gleiehung flaji = *flavio- oder
*flavi[(l]o-: naeh Dz 137 ist auch fiasco aus/?«ccM-<
entstanden u. soil cigentl. den scbwachen, weich-
lichen Teil unter denEippen. dann allgeinein „Seite'"
bcdeuten, wahrscheinlicher ist aber die Herkunft
des Wortes vom germ. Adj. hlank. dfinn, schmal,
vgl. Mackel p. 66 Idas Sbst. nestgerni. hlanlia, ahd.
hlancha f. kann wegen seines Geschlechtcs nicht
wohl in Frage kommen, wie schon Diez a. a. 0.
hervorhob, gleichwohl hat es' Caix, St. 369, als
Gmndwort auch fur ital. lacca „coscia" aufge-
steUt); Dz 371 hiilt endlich fur moglich, dafs auch
ital. /loco. schwach, heiser, von //accMt< abstamme,
erachtet jedoch, falls „heiser" als Grundbedeutung
anzusetzen sei (was das Sbst. tlochezza. Heiserkeit,
nahelege), die Herkunft von rancii.^ {: frauens : flau-
eus) fiir wahrscheinlicher u. bemerkt. dafs Rochegude
ein prov. fratic ..faibie, lache" rerzeichne; von
beiden Ableitungen ist die erste (flaccua) immerhin
noch die annehmbarere, vielleicht aber lassen sich
■ beide dahin vereinigen, dafs man ein &\is flaccus
I naeh mucus umgebildetes *flaucu>t als Grundwort
aufstellt; rum. fleac m., Sbst., PI. fleacuri f.,
Nichtigkeit, Albemheit; prov. altfrz. //ac, flaque
(Sbst. flanc-s, nfrz. flanc, Seite, frz. flane-\- dtsch.
berg[e>i] = flamberge, Seitenschutzer. Schwert, vgl.
Dz 585 .«. c. Dannesteter, Mots eomp. p. 138 f..
Fafs, KF III 496); oat. flac: span, flaco; ptg.
fraco. Vgl. Dz 137 flacco. S. auch unten hlauk.
3297) [dtsch. flachs; davon will Fafs, RF III 491,
frz. fila.ise, Flachs. Hanf, ableiten, das jedoch sicher-
lich besser auf lat. filum zuruckgefiihrt wird.]
3298) germ. flaSo, westgerm. flado; davon (ital.
/iarfon«.Honigwabe):prov./?aHiOii-s; (altfrz. *//aoH),
nfrz. fl»}), flacher Kuchen, Fladen: span, flnfjti,
Kuchen. Vgl. Dz 131 fiadone: Mackel p. 45; (ital.
findone ist besser von fiavo, favo = farus abzu-
leiten, s. oben favus).
3299) flagello, -are, geifseln; davon naeh Caix,
St. 559, ital. sfracellare „mandaT in frantumi"',
woven wieder das Sbst. s-fnticclo, s-facelo „rovina"'
in der Redeusart „andar in sfacelo".
3300) flagelliim »;., Geifsel: ital. flagello, fra-
geUo; altfrz. flael; prov. flagel: nfrz. fleau
(bisweilen flcau, worin die richtige Entwickelung des
Wortes vorliegt). Vergleiche Dz 585 fliau : Rothen-
' berg, p. 44.
3301) 1. flagro, -are, flammen: (ital. Vbsbst.
fiara „vampa, fiamma", fioraglia „fiamnia di paglia
e simile materie", vgl. Caix, St. 318); ram. flacar,
ai. at, a. flammen.
3302) 2. *flagTO, -iire (fur fragro), dufton; sard.
/iagare: prov. flairar; frz. flairer: cat. flairar :
ptg. cheirar. Dazu das Vbsbst. sard, fiagu. Duft,
altfrz. flair, cat. flaira, ptg. cheirn. Vgl. I)z
146 fragare: Biieheler, Flcckeisen's Jahrb. 105, 111 ;
Grober, ALL 11 424. S. unten oleo.
3303) germ. *flaitaan (ahd. flehdn), flehen: frz.
flag-orner. niedrig schmeicheln, hinterbringen. vgl.
Caix, Giorn. di fil. rom. I 43; [iiber span. /'«/ai/or,
halagar, schmeicheln, beschwichtigen, lindem, dazu
das Vbsbst. haldqn: ptg. afagar. liebkosen, schmei-
cheln, vgl. oben afflatico. i Vgl. Dz 457 halagar :
Baist, RF I 134: Mackel, p. 116.
3304) germ, flaming {vlaemittc), Vlaeme, Vla-
mander; piemont. flamengh. prachtig, herrlicli ;
a 1 teat, flawenc, frisch von Gesicht (vgl. Cervantes.
Xum. 1. I, welche Stelle schon von Diez angefiihrt
istl. Vgl. Dz 531 braiman.
3305) flamma, -am f.. Flamme; ital. flamina:
rtr. flama, floma, flama etc., vgl. Gartner § 200:
prov. flama; frz. flamme. (daneben flambe); cat.
flama: span, llrtma: ptg. chamma.
3306) "^flammico , -are (von flamma), flammen,
leuchten: ital. fiammeggiare: oat. flamejar: ptg.
chammejar.
3307) flammifer, a, um, Flammen tragend; ital.
fiammifero (gel. \V.). Ziindholz.
3308) flammo, -iire (v. flamma), brennen; ital.
flammarc: prov. flamar: frz. flammer (daneben
flamber); cat. flamar: span, (llamar, davon) das
Partizipialsbst. tlamada, grofse Flamme: aufserdem
flamear, flattern, zu flamiila. Wimpel, der Bedtg.
naeh gehorig.
3309) flammula, -am /'.. Flammchen; rum.
flamiiiuni. Banner, Standarte (wegen der flammen-
artig ziingelnden (iestalt so genannt); frz. flambe
wird von Dz 585 ebenfalls auf flammula zuriick-
gefuhrt, es ist dies aber lautlich kaum annehmbar,
vgl. tremulo : tremble, cumulus : eomble und dg!.,
oder soil man daher flambe als durch Dissimi-
lation ans flammble entstanden erklaren? ; abgeleitet
von flambe ist flambeau. Fackel, u. das Vb. flamber :
span. ptg. flamuln, Wimpel.
3310) [*flammnseo, -iire = span. ptg. ehamus-
ear (alt span, xamuscar), sengen, vgl. Dz 439 s. v..
vgl. dagegen Parodi. R .XVII 60, s. unten muscS.]
3311) island, flana, blindlings laufen; davon viel-
leicht fldner, bummeln (urspriinglich ein nur mund-
artliohes Wort, es findet sich z. B. ira Norm., wo
es auch „klatschen'^ = faire des commerages be-
deutet\ vgl. Dz 585 s. r.: Scheler im Diet. ,s. r.
germ, flap s. flacciis.
3312) [*flasea, -am /"., ist die vorauszusetzende
romanische Urform fiir ital. fiasco, fiasco, Flasche;
rtr. flasclia: altfrz. flasche; span. ptg. f rosea.
(Im Prov., Frz , Span. u. Ptg. ist jedoch das iib-
liche Wort fiir .Flasche" botelha, bouteille. boteUa,
vgl. oben butt-.) Die Herkunft von *flasca ist
fraglich, doch hat die von Diez 138 fiasco geaufserte
Vermutung, dafs das Wort durch Umstellung aus
tascidum entstanden sei, viel Ansprechendes fiir
sich, der Wandel des anlautenden v : f ist vielleicht
aus Anlehnung an flare, blasen. zu erklaren, da die
Flasche ein bauchiges , gleichsam aufgeblasenes
331
as IS) flftrtiv
:iaH2( tlo
Xi-2
i;,>riir* hi. Vpi. Oi las /i.isr.i. Th. p. sa {.a»»
ilom K<'lt. woifii icli iiiflitfi ViTwamltc» iiiitMfliliroti,
i\orh kiinnto man div
lu rliiM-iim kcit l''inMiiiJ
.Ion Anliitit W- li.'l.t"!.
HHlHi fliLsro, •oneill
((in'>;i«r. ilinl
iif n. fliicoH
i'lnj^'staltiiiiK von vnscliim
w «iisi'liroitM'n, <l;i ilas Kflt.
(in.lM'r. AM. II 121. |
wi., rini' Kl»M-lii' /.11 Weill
, IM ; i t Ji 1. fiiitmnr : ii 1 1 f m. Iliusron ;
\\'l. Hi i;ts fiasco; Uriilicr, ALL II
rH; vkI. oIm-ii *flas<-n.
:WU) I'llittilo, -are (v. /Mair). wifiU-rliolt nn-
lihix'ii; ist iiaili St.iriii, K V 17!», ilas vcrniutliclio
(ininilwort m fr/.. llilter, sriinioii-liolii (prov.
fltiltar ist iiiclit bfli-st, wolil aU-r «las Sb.it. tliituirr
u. (las KomiHts. n/lnlur, aui-li altfr/. d/hitlcr). D?.
f>86 //ii^rr loitot ila.'s Wurt von fj^-riu. //lU, llarli,
«b: inilc«i>oii so >;«t diosos (irunilwort si'inor Ueilt^'.
uarli zu al tfr/.. //(Wir, pintt liinslrockcn, zn Bodon
srhlaj^on, uiul /liU, Scblafj, pafst, so wcnij; will cs
sich mit ffatter voroincii lasai'ii. SUirni's /Idtltare
bietct Wfiii^or l)i';:rilTlii-lie Soliwicrijjkoitoii, «loan ilas
sclunciclii'lnilo Ki'ilvii kaiin selir woliI bilillicli als
Blason, Eiiibla.soii von scliiinen Worten ii. il;;l. auf-
gofafst uonli'ii (V(jl. lias tieutaclie ,,in dio OhriMi
blason. (.)hronblasor"). Vgl. obon 'ulTlaitico.]
33151 (liito. -are, blason; ital. fiatare, atnien;
daron violloiclit abfjoloitot /idtorc. iibler Geruoli
(Vgl. nentorc V. seiitiif}. Vgl. Grober, ALL II 424 f.
331Gi 'Ilatdr, -orem m. (v. flatnre), dasBlasen;
(ital. /ialore s. flato); altfr/.. /laiir, fleiir: ni'rz.
ijleur, Goruch), davou ilas Vb. jteurer. dufton. Vgl.
\ii 146 t'ritfirare ; Suchicr, Z I 431 (hior zucrst dio
richtigo Ableitnng); Conm, K XI 413 (C. will fleiir
aus * frag) orem orkliircn: dais dies nicht statthaft
ist, hat ttrober, Z VIII 158, nachgewiesen) ; Grober.
ALL n 424.
33171 altn. flatr, platt; ilavon altfrz. /?fi((c, /,u
Boden scblagen. Vgl. Mackel p. 46.
3318) *flatuo, -are (v. flatus), blason: altfrz.
flauter (diirch Umsprung des «, vgl. fiV/i(a : altfrz.
reutle). blascn. cin Blasinstrument spielen, dazu das
Sbst. flitute, Flotc, nfrz. fliite. Aus dem Frz. siiid
Verb und Sbst., wie cs wcnigstens scheint, in die
iibrigen Spr. iibcrtragen worden: it aI. fltiuto: rum.
flaut HI. u. flautd /'.: prov. flaiita, flautar ; span.
flanta, {flaular, davon) flautadii, Fliitenspiel auf der
Orgel: ptg. fraiitu, frantar. Vgl. Dz 141 flauta
(Diez glaubt, dafs auch ital. /iM/orc, riechen, wozu
das Vbsbst. fiiito. Geruch, a\is*flautaie =*ll(ituare
ontstandon sei, besser abor leitet man wohl diese
Worte mit Ascoli, Stud. crit. U 184 Anin., ab von
*fl<ii-itnre, Frequ. v. *flaiare, iliescs Vli. wieder von
*//(ii;oi'-eiii = calabr. hhiavuru, Geruch, vgl. Canello,
AG UI 359).
3319) flatus, -um m. (v. flure), das Blasen: ital.
flato ., flatus ventris", jiato „alito , antic, anche
piuzo'-, vgl. Canello, AG UI 359; Caix, St. 30,
wollte aiich ital. /'o/(i<a ., buffo di vento' (von Diez
372 s. r. = volntn angesctzt) aus flatus erkliiren.
3320) [*flaatiolus, -um m. {v. flauta), kleines Bias-
instrument, wiirde die zuriicklatinisierte Form lauten
von prov. /^ii(//o/-.s-, flaujol-s, kleine Flote, altfrz.
flajol, flageol , davon wieder nfrz. flageolet, vgl.
Scheler ira Diet (li'te 1. Uber flagorner, welches
von Littre in Zusamnienhang mit flugeoler gebraeht
wird (s. Dz 585), vgl. oben llaihan.]
flaTidus s. oben llaccus.
3321) flebllis, -e (v. fleo), weinerlich, klaglich;
ital. flebile und fievole, arch, flevile, vgl. Canello,
AG III 359; prov. fehle, frehle, freul, frevol, vgl.
Hentschke, Z Vmi22; altfrz. /btfck,- nfrz.^oiMe;
Hjian. I'elilc: ptg. felnr. nicht vollwiclilig (von
Milii/.i'n; dor Bogrift „arhwach, cloiiil", don da»
Wort in don iibrigi'ii Spraolion angoiioiiinii>n hat,
isl also ill) rtg. auf oiiion bostimmton Fall oingii'iigt
wordon; „8i>liwacli" ist pig. fraa> •— flami.i. ih'liil
•lehilis). Vgl. I)/. l;l!t /,>,.)/f.
332;») •flectieo, -arc (v. flrctire), biogon; altfrz.
flifliier ijbor nfrz. //('c/iir .s. ♦//cdA-irc). Vgl. (irubor,
ALL II 2Hr..
33J3I lleclo, lli^xl, n«.\ilin. lltSctfrP, biogon;
ital. fliltii //fsM flrllii flfltin- (gol. W.l; Konst ist
das Wort iin Koiiian. go.sriiwiiiiilon (audi { r /, . flirhir
kann nicht, wie Dz 686 will, aiif flectere zurlick-
gefiilirt wordon) und wird durcli plirarr, tiireaif
ersotzt.
3324) iltscli. flenneil (uus flaunjan; vgl. scliwod.
fliiM, cngl. I'ritir); loml). friipwre, wcinon, davon
/ri(7>ia (grinsondes Maul), Folscniinnung, fr z. /rimr,
Fratzo, Mioiio, Gosiclit. Vgl. Dz 373 frignare:
Buggo. R IV 356 (hior ziiorst dio richtigo Ableitung
von frimr : Buggo liatto friibcr, Ii III 148, fnme =
forma angcsetzt); ital. iiifrigno, gcruiizolt; frz.
rcfrogner wird von Bugge iiebst altfrz. froiKjnier
„froncer la bouchc" und /riinz auf ein gorman.
*frnnjaa = schwoil. fnjna, das Gosiclit vcrziohcn,
ziiruckgofilhrt.
3325) |*n6skio, -ire (v. //ei-K-s *flcscus), bicgen ;
ist nach Fiirstcr, Z III 262, die vorauszusctzondc
Grundforiu von altfrz. fleskir, flescliir (auch flen-
chir, ilainchir, docli ist doron Gleichlicit mit flechir
wohl zweifclhaft) : nfrz. flechir; Fiirstor verglcicht
fleskir von /ItuKs niit alaskir von laxiiji. Dz 586
Wollte flechir unmittelbar von flectere ableiton ;
G. I'aris, R VIII 628, leitct flechir von dem Adj.
flesche u. dieses von flesehier = "flcscare ab; Grober,
ALL II 285, scheint in flechir eino Nebenforra zu
flechier = *flecticare [s. d.] zu erblicken.]
3326) mittelcngl. flete, Flotto ; davon vermutlicli
frz. flete, fletle, Fahre, vgl. Mackel 88; Dz 586 s. r.
stellte engl. flat, flach (flat-boat) u. ndl. vleet, das
obere Gcstell eines Schiffes , als moglichc Grund-
worte hill.
3327) *fle.\o, -are (von flcxiis), beugen; prov.
fleissar: (altfiz. fleschier), vgl. Dz 586 flechir:
G. Paris. R VIII 628.
3328) flexus, a, um (v. flectere) = prov. fleis,
fliei/s, vgl, Grober, ALL II 425.
3329) altnfriink. *flikka (ags. flicce, nord. flikki),
Speckseite; (prov. fleca); altfrz. flique, *flec1ie;
nfrz. fl'eche [de lard). Vgl. Dz 585 fl'eche; Mackel
p. 96.
3330) ags. flint, Feuerstcin; frz.flin, Wetzstein,
Donnerkeil; (da das Wort erst seit dem 17. Jalirh.
im Frz. aufzutreten scheint, so diirfte es wohl aus
dem Deutschen entlohnt sein). Vgl. Dz 686 s. v.:
Mackel p. 100.
3331) ndL flits, Bogen; davon nach Dz 147 ital.
freccia, PfeU: prov. fleclui; frz. fleche (altfrz. auch
flesche geschrieben) ; span, p t g. (alt /"recfta, in der
neuereu Sprache) flecha. Th., p. 59, ist unter der
Voraussetznng, dafs diQ altfrz. Schreibweise flesche
etymologischen Wert besitze, geneigt, das Wort aus
dem Kelt, abzuleiton (altir. flesc f. aus "discu.
Rate, Stiibchen). Das ist immcrhin wahrscheinlicher,
als die Herkunft vom ndl. flits, welches selbst der
Erklarung bedurftig ist.
3332) flo, -are, Ijlascn; auf flare fiihrt Caix,
St. 30, 51 u. 67, zuriick: 1. ital. /olata (folata di
vento, Windstofs, folata d'uccelli, Schwarm von
Vogeln), sicil. rufuliata: Diez 372 s. v. erkliirte das
333
3333) flSccella
3851) tluxus
334
Wort fiir entstan<ien aus vohita (frz. voice) v. i^olare,
indem r (lurch Aulehnung an fulla, Gcdraiij^e, Menge,
in f ubergegan<?en soi. Dies wiirde auf folula d'lic-
celli sehr wolil, nicht aber auf folata tli veiito
passen; die letztere Verbiiidung uiaclit die Caix'suhe
Ablcitung walusclieinlich, nobei man annehmen mag,
dafs das Wort scin o der Anlehnuug an rulare
verdanke. 2. ital. ronfiare, rtr. ij-rufflur, prov.
ronllar, frz. rotifler. schnarchen, = re-i»flarc (l)iei
275 verglich das Wort mit brct. ru/la, das aber
selbst entlelint sein diirfte, u. griech. ^oiptlv, (joft-
tpuvtiv, schliirfen, das in der Bedeutung zu weit
abliegt u. kein / in sich hat; Boueherie. Rev. des
lang. rem. V, stellte *rIiomhu!are von gonlioq als
Granilwort auf. was weder der Bedeutung noch der
Form Bach pafst, denn (i6/x,9oi bedeutet nKreisel"
u. *rhonibiilare hatte ronibiarc. rombler ergeben);
tosc. irexfiar^-. tronfiare, s-trniifiare. woraus mit
Verlust des Nasals (vgl. Ascoli, AG I 45 Anm. 3)
struffiare, strufl'are „soffiare fortemeute, sbuffare"
(davon stroiifione, Schnarcher) = *tru[ns-i»fl'ire,
s-brutf'are „spruzzar colla bocca, soffiar fuori'' =
*ex pro-)lare (vgl. Virg. Aen. IX 326 toto proflahat
pectore sominum). 3. tratitio, aufgeblasen, aus *tran-
fiato = *tra[»i']uifl'ttu!i, vgl. t/oiifio = co)iflatus.
Diez 407 >■. r. leitete das Wort vom griech. r^jvifij
ab, woher auch das rum. Vb. triifl, sich aufbliihen,
nebst dem dazu gehorigen Sbst. trufie, komme.
3333) *fl5ccella, -am (Demiu. v. floccus), kleine
Flocke; rum. /luci' : Deminutivlnldung von floccus
ist ebenfalls s^an. ftueqiiecillo, -ito, kleine Franze.
3334) *fl6ccinus, -um hi. (v. fiocces), Weinhefe:
ital. fiucine .,buccia dell' acino, vinacciuolo", vgl.
Caix, St. 320.
3335) ttoccosus, a, uin {v. floccus), flockig; ital.
fiOLCOso; rum. /locos: (frz. floconneux); span.
fluccoso.
3336) flocculus, -uni hi. (Demin. v. floccus), kleine
Flocke; ital. fiocculo „piccolo fiocco di neve",
bioccalo , , fiocco di lana", vgl. Canello, AG lEt 359,
Dz 357 bioccolo.
3337J floccus, -um m., Flocke, Faser; ital. fincco,
t'tocca; sard, ftocu; rum. floe, floacd; rtr. floe:
prov. //oc; frz. floe, froc, flockigerWollstoff, Monchs-
kutte, floche, Sbst., Quaste, Adj., wollig; von flue
abgeleitet flocou, Flocke; cat. flue; span, fliieco,
//eco, Troddel, Qua.«te, (fiber span lleco, unangebaut,
vgl. Bugge, K III 163); ptg. f'rocu, Flocke. Vgl. Dz
451 fltco, 590 froc; Grober, ALL II 425 u. VI 389.
3338) *floriiriiis, -um m. (v. flos), Blumengartner;
ital. fiorajo; rum. florar; {in flcuriste).
3339) floresco, -ere, zu bluhen anfangen, blfihen;
ital. florir (fioriseo); rum. (in))ioresc ii it i; rtr.
florire; prov. florir ; frz. fleurir (fleuris); cut. florir;
span. ptg. florecer.
3340) [*florettus, -um m. (Deminutivbildung zu
flos), Blumchen ; ital. ftoretto, Eappier (sogenannt
wegen des bliimchenahnlicheu Knopfchens an der
Spitze I ; frz. fleuret; span, florete. Vgl. Dz 141.]
3341) ['florluiis, -um ?«. (v. flos), florentinische
Munze mit dem Blumenwappen (Lille); ital. florino;
frz. span, florin: (ptg. frolenra fiir florenra).
Vgl. Dz 141 florino.]
3342) flos, florem »i., Blume; ital. flore; rum.
floare: rtr. flor, flour, flour, flu etc., vgl. Gartner
§ 50; prov. flor-s: frz. fleur; (die Endung -flew in
Ortsnamen, z. B. Barfleur, Harfleur, Hoiifleur, hat
mit fleur = florem nichts zu schaffen, vermutlich
ist sie volksetymologische TJmbildung des skand.
fiord, vgl. Fafs, RF III 475); cat. span. ptg. /ior.
I *flovTus .s fliiTius.
3343) rtuctiio, -are (v. fluctus), fliefsen; ital.
fluttuare. bin- u. herschwanken; span. i>tg. fluctuar
(nur gel. W., so auch im Ital.). Sonst wird ^fliefsen"
im Roman, durch carrire, colare (frz. couler) aus-
gedriiekt oder fluctuare durch den german. Stamm
flut vertreten; im Rtr. ist das deutsche ^fliefsen"
! als flic.isefiifi aufgenomnien, vgl. Gartner § 155.
3344) *fluctillo, -are (Demin. zu fluctuarc),
i fliefsen; ital. frullare, rauschen, sausen; (rum.
flustur (li at a).
3345) fluctus, -um m. (v. fluo), das Fliefsen ; i tal.
Iflutto „forte andata", vgl. Canello, AG III 359.
Wegen anderer Worte, welche von fluctus abgeleitet
zu werden pfiegen (s. Dz 141 fiotta), vgl. flut.
3346) *fluidulus, a, um (Demin. von fluidus),
[ zerfliefsend : davon naeh Bugge, R IV 368, ital.
frollo, miirbe (Jluiduliis : frollo = stridulus : strillo,
oder = "solutulus : sollo).
3347) flumeu n. (von fluo), Flufs: ital. flume;
rtr. flum nehen fluid i: prov. /(«m s; altf rz. flun-s,
(nfrz. ist fleuve allein ublich) ; im Span. u. Ptg.
ist rio = rivus das ubliehe Wort fiir ^Flufs" ; in
Graubiinden hat das deutsche Wort «Flufs" selbst
Eingang gefunden, vgl. Gartner, § 20.
3348) fluo, fliixl, fluxiim, fliiere, fliefsen: ital.
rtr. span. ptg. fluir (nur weuig ublich und meist
nur von dem Verfliefsen der Zeit gebraucht, so
namentl. im Span. u. Ptg.1.
3349) germ. Wurzel flut, fliefsen (davon altn.
floti, ags. flota, Fahrzeug, vgl. Kluge unter ^Flotte") ;
davon (unter Anlehuung an fluctus, wodurch das tt
sich erklart) ital. fliotto „il flusso e riflusso marino,
e 11 suo rumore", vgl. Canello, AG III 359: frotto,
Schwarm, gehort wohl nicht hierber, folglich auch
nicht f'rottola, possenhaftes Sprnchgedieht (dazu das
Vb. frottolare, ein solches Gedicht fertigen, Schwauke
erzahlen), doch lafst eine sichere anderweitige Ab-
leitung dieser Worte sich nicht geben; flotta, fiottti,
Flotte, ist wohl Fremdwort aus dem Frz., ebenso
wohl auch flottare. schwimmeu; frz. flat, Flut
(altfrz. flote), flotte, Vlotte (erst seit dem 16. Jahrh.
iiblich, fruher statt (lessen navire, estoire), flatter,
schwimmen; span, flota, Flotte; dazu das Verb
flotar, schwimmen (//o?rtc bedeutet auch „ausstauben,
reiben" u. findet mit dieser Bedtg. sich auch in der
Form frotar; ob dies flotar, frotar das entlehnte
frz. frotter [s. unten frictoj ist, oder aber ob
flotar „schwimmen'" und flotar , .reiben" trotz der
scheinbar weit auseinanderliegenden Bedeutungs-
verschiedenheit doch ein u. dasselbe Zoitwort dar-
stellen, mufs erst durch genauere Untersuchung des
Vorkoramens dieser Ausdrucke festgestellt werden;
vermutlich diirfte sich frotar als Lehnwort erweisen,
' die Bedtg. , .reiben" aber auch dem Erbworte flotar
I zuzuerkennen sein); ptg. frota, Flotte. Die Wort-
: sippe auf fluctus zuruckzufiihren, wie Diez 141 fiotta
u. 142 flotta dies thut, verbietet die Lange (les «
(vgl. fructus : ital. frutto, frz. fruit), doch mag das
einstige Vorhandensein von fluctus die Aufnahme
der german. Wurzel begiinstigt haben, und durfte
das doppelte t aus fluctus ererbt sein. Vergleiche
Mackel, p. 32.
3350) fltivTiis, -um m. (von fluere), Flufs; (rtr.
fluidi); altfrz. flueve (= *flovius), fluive, ftuie;
nfrz. fleuve: sonst scheint das Wort iiberall ge-
schwunden, bezw. durch flumeii od. rivus verdrangt
worden zu sein (ital. fiume. prov. flum-s, span,
ptg. rio). Vgl. Grober, ALL II 425 u. VI 389.
3351) fluxus, a, um (Part. Perf. P. v. fluere);
s:\u
a»62) tlv Inmt
'MT2) fnik
.13«
ilnl. //«>.Mi ..pitMuiirpTii, raiim-»' ; ('««, AG III
»59. lM<trai'htet aU S«'lioiili>r<>riii liit'KU /Jovci» ,,9iu'r-
vato, iiiiirbiilo" (so nucli On 142 ». v.); I'liix. St.
12".>, fiilirt aiif /fii.rM.« «m-li «imick liioi;ia .,«n|iiii
<• novo (MiiKi'latji', hiixriu ..nuitcria srinlta, tluidii".
iilihiimciarsi ..iiifiaivliirsi". AMfitiiii^'i'ti. wrli-lic iiiir
tiiitor .\iiMnliiiii> fiiii'K *lluxu.s («lor iliT .\iili'liiiiitiK
ilor lK>tr. Worto iiii I'iii aiiili>i-i<s iiiit i> in iK-r SUiiini-
xilbt' ii'tiva an /liifcii.t. vj;!. riini. /ii/j/l Ktattlinfl
Mild; niiii. /ii/<;. .Sl>st.. Klocki'; pruv. //hi», sclilnlT;
cat. /lux: >i>aii. //ly'o; |> t j;. /Vnii.ni. trii>:>'. si'lilafT
(III llojo luiil /rmi.Ki .lii< Deniiii. //(ijV/ n. /niii.rrl.
Flaunift-lor). V^l !>/ H2 floscio.
;i;jr>2l i-n^l. flj-boal, riiio Art Jacht; dnvoii frz.
//ifco». klfini'S Sfvs.liilT: span. /Wio<<;, /i/iio/r. Vgl.
Dz oS« flihiil.
3353) nlid. riiehan (nilid. phneheii), anbaiiclu-ii;
davon naoli Bn;n;<'. K 111 147. frz. faquenn» ,,odeur
rcbntantt* i|ui surt d'lin corps ocbauffo" [fn(iucnii!<
wiirdo nni);(>strllt «I'in aiis /uiieiias, \g\. tal-fas f.
/iirWii». nmelctif aiis ulniiellr: wogon <le8 cingo-
«ebobonon n vul. Ciini/', /kiiki;) n. a. I.
33.'>4) ro<-ileius, a, uiu (v. funis), znin Herd go-
Iwng [iiiiiii.i /', aiif di'in Hi-rdo in der Ascho ge-
backeiios Hrot . hid. 20. 2, 16); ital. fnciwcin,
Kncben; rum. iioyace: prov. lojiansa, faijuaxsa;
frz. foiiacc. fomtsnc: altcat. l'iigiisi»i ; span.
lioi)ii:a: ]>tg. foimin. Vfjl. I)z 142 focaccia.
3356) fScarlus, a, um (v. fmiis), zum Hord jj^e-
biirig: ital. fucuja, Sbst., Kiesol (wcil er als Fcncr-
.stcin gebrauoht wurilo), fncara „struinonto di forro
fuso per far fnoco sotto la cablaja", vgl. Canello,
AG III 307: ruin, fticar ; prov. foquier-s, Hord
(danebon fngal-s); irz. foyer, Herd, hcizbarer Raura,
Versaminlungszimmcr; altcat. /bj/dc; span, hogar;
(j)tg. f»gao)._
3356) *rociIis, -c (,v. focui in der rom. Bedtg.
„Fener"), zura Fener geborig: ital focile ..acciarino
e scliioppo", fiicile „soltanto schioppo. o propria-
mento iinello dei soldati"', vgl. Canello, AG III 335;
das H in fucilc beriibt wohl aiif Anlebnung an
fiicina , cbenso wic frz. fusil diirdi fiisenit u. dgl.
beeinflnfst worden sein diirfte: frz. fiaiil , Flinte,
davon /H.MV/t'»-. fusilier: span. /"i/siV (Freindw.); ptg.
fii:il (Freu)dw.). Das allein iiblicbe Wort zur Be-
zeicliming der Handfeuerwaffo ist focilis nur im
Frz. ; der Italiener bat daneben i^thiiipito von stiopiis,
nclopus ..Knall", der Spanier e.fCopeta (ebenfalls von
stlopiis, sclopiis), der Portugiese cspiiiyurdn, vor- ■
luutlich von *spingarc fiir *spiiiigarc= deutsoh |
..springen" (vgl. Dz 304 s. r.) ; aufserdem steben
neben focile die zahlreiclieu Benennungen fiir be-
stioimte Arten von Scbiefsgevvehren, wie ,,Muskete" |
(V. miisca), „Arkebuse" etc. '
33571 :*focing, -am f (v. focus), nacb Dz 373 ;
= ital. fiicina, Scbmiede, doch liegt wobl eher
KOrzung ans officinn n.it in u verdunkcltem i vor.]
3358) focus, -nm »i., Feuerstatte (im Roman.
„FeHer-'); ital. fmco : rum. foe, PI. focuri: rtr.
foel; /iuk, fiuk etc., vgl. Gartner, § 200; prov.
foes-, fuoc-s. fiicc-s : a 1 1 fr z. /"oh ( aus *foic, *focw,focu
+ Vok., vgl. Neumann, Z VIH 386 u. Misc. 169);
nfrz. feu; Diez 591 leitet frz. furolles, PI., Irr-
lichter, von feu ab, indem er sich auf das ital.
focajuolo beruft, aber das letztere ist rcgelmiifsig
aus *focariolus entwickelt, wabrend der Ableitung
von furolles aus feu die erhcblicbsten lautlichen
Bedenken entgegenstebcn, das Wort diirfte eher mit
dem deutschen „Feuer" zusammenhangen. — (Cber
die Lanteiitwickelung von focus : feu hat neuerdings '■
Scbwan, /. .Ml 207, eingolnMid gobnndell n. Nou-
inann's .\nnabnien bi'slritton, vgl. audi Kiirstor,
Z Xlll 644); rat. /(>(/.■ 8 pan. furgo; ptg. /ogo,
davon fiiiiiirtr, Kaki'lo (.span. co/iWf, «at. cuel).
3359i rudlcn, -arc (v. /ii</(n), wCililon; dav. f rz.
fougir. luifnubb'ii, vgl. 1»/. 5lS7 .<. r.
3360) Tudirillo. -lire (lirminutivbildiiiig zii /Vk/i-
cure), «iilili'ii; prov. fi>:illiiir ; frz. fouillir, (far-
fituillrr, uinwulili'ii, «ird als aus /Kirfnuillrr eiit-
standi'ii i-rkliirt, dorli bat ilas wonig WalirKcbeiii-
lic'likfit fur sicb, ebcr diirflc fur- fiir far- stebeii).
Vgl. D/, 587 foig,r: Griibor, Aid, II 4.'G.
3361) germ, fodr (niit olTenem o, von der Wurzel
foil). Flitter, iiiol gleicblautend fodr (ebenlallH mit
onViiem (I. von iler Wurzel /o mitlel.sl des .Suffixes
iro gebildet, vgl. Maekol p.30, Kliigu iinter„l'"utt<ir");
davon \\i\\. fodcm, Kleidfuttcr, Fultcral, ilazu das
Vb. fodcriire ; \i ro v. fiurrt-s ; a 1 1 f rz. fuerre : n o u -
frz. feiirrc, Futterstrob, fourrage, Naliruiigsfuttor,
fonrreiiu. Sclicide. fourrure, gefiitterter Rock, Pelz,
fourrer, einstecken, stopfen; span, forro, Uiiter-
futtor, lorrar, fiittern, /orruji; Yiebfutter; dicsolbe
Wortsippe gleiclilautend ini Ptg.
foederatus s. rruter.
3362) foeda (= fcila). Fcm. des Adj. foeilus, a,
um, biifslich; davon violleicbt altfrz. hiile, liisdc,
Sebre<-k<'n (nofiir auch liideur sicb liiidct), vgl.
Schuibanit, Vokalismus etc. II 258. S. No 3364.
33(;3) *roedOsus (= fedosus), a, um (v. foedus),
hiifslicli: davon vcrmutlicb frz. Iitdeitx (auch his-
deii.c geschrieben , docli scheint das .s eben nur
graphiscb zu sein ; sollte ibm aber etymologischor
Wert zukommon, so miifste man Inspiilosus als
Grundwort aufstellen). Vgl. Dz 615 hide (Diez
brachto ahd. egidi als Grundwort in Vorschlag, was
wcnig annebmbar erscheint); Scheler im Diet, untor
hide.
3364) foedus, a, um (= fedus) ; ital. fedo (mit
off. f); Tum.hiil; (f rz. /«de s. untcr foeda); span.
hedd, feo; ptg. fedo. Vgl. Dz 451 /eo; Grober,
ALL U 284.
3365) foetebundS^s , a, um (= fetebundus von
foetere), stinkend, =span. hediondo, vgl. Dz 458 s. v.
3366) foeteo, -ere (= faelco), stinken; ital.
fell re, siidital. fetu, fieti = foeteo, foetcs, vgl. Morosi
u. Ascoli, AG IV 135 Z. 3 v. u. im Texte u. Anm. ;
span, hcder; ptg. fedcr. Vgl. Grober, ALL II 282.
3367) arab. folaii, ein gewissor (vgl. Freytag/III
372''); sard, fulauo : alt span. /ii/a/i; neuspan.
fulano; ptg. fulauo, fuiio. Vgl. Dz 452 futano.
3368) [*folTiita, -am f. (v. folium), scil. cam od.
*maiisio, = frz. *feuillee, woraus volksetvmologisch
folic, Lusthaus. Vgl. Littre s. v.; Pafs, RF III 503.]
3369) [*foliatienm >i. (v. folium), Laub; prov.
folhafge-s; frz. feuillagc; (ptg. follmgcm).]
3370) fdliosiis, a, um (v. folium), blatterreich ;
ital. /oglioso; rum. foios; prov. folhos, fuellios;
(frz. fciiillu = *foliutus); span, hojoso ; ptg.
folhoso.
3371) I'olium n., Blatt; ital. folio (gel. W. zur
Bezeicbnung des Buchformates), foglio „rartificiale'',
foglia ,,quella di natura , o sottil lamina di me-
ta'llo", vgl. Canello, AG III 337 und 403; rum.
fouie, /"., PI. foi (daneben Sg. foiu m.); rtr. fa:lg,
fccg etc., vgl. Gartner, § 200; prov. folh-s, follui,
fueiha: frz. feuille. davon das Demin. /eiitWe*, davon
wieder feuilleter, feuilleton; cat. ftd, fulla; span.
(foja). hoja; ptg. folho. folha.
3372) arab. folk, Schiff (vgl. Freytag UI 373');
davon vermutlich ital. feluca, kleines Rudorschiff ;
337
3373) folk
3400) formicarltts
338
frz. felouque; span, f'aluca; ptg. falua. (Dozy
leitete die Worte vom arab. harraka, kleines See-
oder Flufsscliiff ab.) Vgl. Dz 137 feliica.
3373) altnord. folk, Volk, = prov. altfrz. folc,
fouc, Herde, Heer. \gl. Dz 586 fulc; Mackel,
p. 28; Pogatsoher, Z XII 555. enipfiehlt die An-
setzung eines frank. *tiilk.
3374) foUTco, -are (v. foltis), sU-h naeh Art des
Blasebalges benegon, sehlottern, scbwankon. taumeln ;
ital. foUeggiare (daneben folleare), tlioricht (eigent-
lich nacli Art eines Taumelnden oder Trunkenen)
reden oder handeln,- ^^UIn. foiesc ii it i = *foUesco,
*foUire, wimmeln, cigentlieli wolil sich so unruhig
wie ein Blasebalg bewegen); prov. foUjar (daneben
folear), thoricbt handeln: altfrz. foxier (daneben
foler), dazu das Vbsbst. folie, Thorbeit (iiber foUe
„Lusthaus^ s. oben 'foliatsi; altcat. fol(l)ejar ;
span, holgar (aueh eat. folgar). aussehnaufen,
sich erholen, ausruhen, feiern ; ptg. folgar, dazu
die Vbsbsttve fulego, Atem, Atemholen, folga. East,
Euhe. Vgl. Dz 459 holgar.
3375) folliciiliis , -um m. (Derain. von follis),
kleiner Sack, Schlauch; ital. f'olliculo, -olo, Samen-
hiilse, fUiicola, „mulinelJo di vento'^, vgl. Caii, St. 319;
span, hollejo, diinne Frnohthaut. Vgl. Dz 459 hollejo.
SSIG) follis, -em «i., lederner Schlauch. Blase-
balg; Bird, f'oclde, Blasebalg; ital. /oW*, narrisch,
thorieht (der Bedeutungsiibergang diirfte gewesen
sein „aufgeblasener Balg = aufgeblasener Mensch,
Hohlkopf, Thor"); rum. /oak, Schlauch, Bauch,
Wanst; rtr. fol, thorieht; prov, f'oh thoricbt; frz.
f'ol, fou, thorieht, Thor ; cat. foil, thoricbt; span.
fuelle, Blasebalg; ptg. folic, Blasebalg. Vgl. Dz
142 folk: Griiber, ALL H 426.
3377) got. fon, Feuer; davon viell. ptg. fonas,
PI. Funken, doeh ist vielleicht besser das Wort von
lat. fomes abzuleiten. Vgl. Dz 451 fona.
3378) arab. fondoq, al-fondoc, Magazin (vgl.
Freytag UI375''); ital. /d»i(/aco; altfrz. fondique;
span, fundago, alhondiga; ptg. alfandega. Vgl.
Dz 143 fondaco.
3379) fons u. *fons, fontem m., Quelle; ital.
fonte; prov. fons: (frz. fehlt das Wort, ^Quelle"
ist fontaine u., weit iibliclier, t^ource v. siirgere):
cat. fofit: span, fuente; ptg. /V>H(e. VgL Grober,
ALL n 426 u. VI 389. (Frz. gel. W. fonts, Taufbecken).
3380) fontana, -am /'., Quelle (Vopisc. Carin.
17, 5, Gromat. vet. p. 315, 28; 324, 2); ital. /ox-
fa«a, Quelle, Springbrunnen ; rum. fintind, Brunnen;
prov. fontana; frz. fontaine: altcat. span. /oh-
tana; ptg. fontainhn = *fontane<i.
3381) *fordciilo, -are (v. *foraculum, Loch) =
ital. foracchiare, durchlochem, vgl. W. Meyer,
Ntr. 137.
3382) *foraciun n.. Loch, = span, huraco, dazu
das Vb. horacar (daneben horadar), durchlochern.
VgL Dz 460 huraco.
3383) [*foraneiis, a, um (zusanimenhangend mit
forum, foras), draufsen befindlich, soil nach Baist,
Z VI 118, das Grundwort sein zu span, hurano,
mifstrauisch, scheu (der vermittelnde Begriff wurde
daim „fremd'' sein). Diez 452 fitro hatte das Wort
nebst dem gleichbedeutenden arag. furo und dem
ital. furo, diebisch, von fur abgeleitet. Baist stiitzt
seine Ableituiig darauf, dafs neben hurano auch
horaiio, forano sich finde, dercn erstsilbiges o auf
u nicht zuriickgehen konne. Sicher auf 'foraneui
berubt span, foraneo, jorano, fremd; frz. forain
(altfrz. auch deforain) ist = fiiranus, vgl. Dz 149
fuora. Vgl. Grober, ALL II 429 unter furius.]
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
3384) foras, foris, draufsen; ital. fuora und
fuori; rum. fard, ohne; prov. foras, fors, fos, for,
fora; frz. hors, for- in Zusammensetzungen, wie
z. B. for-faire, wo das Adv. dann in der Bedtg.
mit dem deutschen „ver--' zusammentrifift ; span.
fuera; ptg. /orn. Vgl. Dz 149 fuora (Diez zieht
auch rtr. ora, or hierher; iiber die rtr. Formen
fa:r, four, fur vgl. Gartner, § 76).
3385) [*forasticus, a, um (von foras), draufsen
befindlich, fremd; ital. /brn«tico, storrig, rauh,
scheu, wild; sicil. /'«rest I'co; ^tov. foresgue; cat.
feresteg. Vgl. Dz 144 foresta.]
3386) forensis, -e (v. forum), fremd; ital. forese,
Bauer; span, forense, fremd. Vgl. Dz 146 foro.
33871 [*f5resta, -am u. -is, -em /'. |v. foras?),
derWald aufserhalb des eingczauntenForstes (pa reus) ;
ital. foresta, Wald; prov. foresta u. forest; frz.
foret ; cat. span. ptg. floresta (^volksetymologisch
an flor-em angelebnt. Vgl. Dz 144 foresla).\
3388) forfex, ficem c. Schere; ital. forhice u.
forfici, PI.; sard, forfighe; rum. foarfece; rtr.
forsch: prov. forsa: altfrz. force; nfrz. forces.
Vgl. Dz 587 force (wo forpex als Grundwort an-
gesetzt wird); Grober, ALL II 426.
3389) *forfieo, -are (v. forfex), mit der Schere
schneiden ; rum. forfechez ai at a.
3390) fjria, -am /', Durchlauf der Schweine;
rtr. fuira; prov. foira; frz. foire. Vgl. Dz 586
foire.
foris s. foras.
33911 foris facere, aufserhalb (des Rechtes, der
Befugnis) handeln. unrecht handeln, sich vergehen,
= altital. forfare: prov. frz. forfaire. VgL
Dz 145 forfare.
3392) foris missum = frz. hormis, ausge-
uommen.
3393) 'foris *sinnBtus, a, nm (vom deutschen
Sen»), von Sinnen seiend, wahnsinnig; ital. for-
sennato; prov. forsemit; frz. forcene. Vgl. Dz
291 senno.]
3394) ["foristarifis, a, um (v. foris), draufsen
befindlich; ital. forestiere, fremd, forestaro „so-
prastante delle foreste", vgl. Canello, AG HI 307.]
3395) engl. forlorn, verloren; altfrz. frelore,
verdorben, vgl. Dz 588 s. v.
3896) forma, -am/"., Gestalt; ital. /brmn; rum.
forma: rtr. furma; prov. /urnia; neupro v. /burmo
(bedcutet auch „Kase'-); frz. forme (Bugge, E III
148, woUte auch frime von forma ableiten, hat aber
selbst, R IV 356, ein anderes Grundwort aufgestellt,
s. oben flennen); cat. forma; span, forma, Form,
hormn, Leisten; ptg. forma. Vergl. Grober, ALL
U 426.
3397) formaceus, a, nm (v. forma), aus Lehm-
backsteinen geformt (Pliii. N. H 35, 169) = span.
hormazo, ilauer aus Backsteinen, vgl. Dz 460 «. f.
3398) *formatiefis, -um m. (v. forma), Formen-
geback, Kase; ital. formacjgio; prov. formatge,
fromatge (nprov. auch fourmo = forma u. tumo,
piem. toyna, sicil. tuma. angeblich = touij); frz.
fromage: span, formaje (das iibliche AVort fiir
,,Kase" ist aber quet>0, ebenso ptg. queijo). VgL
Dz 145 formaggio.
3399] formica, -am /'., Ameise; ital. formica;
rum. furnkd ; prov. formiga (daneben /brmt/-s,
formit-z); altfrz. formie, fourmie ;daneben for-
mit-Zi; neufrz. fourmi /'. (^friiher muse, also =
*formieu6): cat. formiga; span, hormiga; ptg.
formiga.
3400) *fonuicanSs , a, um (v. formica), zur
MW
sun) I'iriiilt'
8126) rrAK'liiiii
.MO
Amcim» p^lu'rij;; ital. formicttjn ..iiiuifliici ili for-
miolio" (<lnno)>on formicolnjn iiixl IhrihiciJio, vj;l.
Caiu'llo, A(i III S02), lonnirhirrr „i|iinilniiH'<|o clio
81 pastv ili foniiiohi»", vj;!. CHiifllo. A(i III IMIT;
riini./Mrriiriir; pro v. /'oniiiijMicr-.i; (f ri. fimrmilirr,
f'oiirmilitre^^*f'i)rmi[cu]lnnus, d); x p iiii. hiirmitjurro;
|)f n. formiiiiifirii.
:UOl ) •nirmloo, -ire (v. /V)rmiC(i), wi<> AnioiRcn
wiinnii'ln, — ital. fonnirare; rum, funnii: ni at a;
prov. lormicnr: altfrz. f'ormirr; spun, luirmigar ;
ptj;. tormit)itr.
34i)'J) fornilrosus. n, uni (v. /onHKVi), ri'ich an
AiiuMsoii ; nun, /iirmc'».- span, honniiioso.
'iWM *formioulo, -are i v, /dimicd l, wic AmeiBcn
wiiiinicln; prov. lormigueiar ; fri. fourmillrr ;
(a\\an.hnriiiigiiear; ptj». /"omnV/Mriar). Vgl. Dz 587
I'oiirmitlrr.
3404) fDrnio, -ftre (v. fonmi). gostaltcn; ital.
fonmire , mv\ tloni piitsproclionil in den tibrigen
Siiradicn.
3405^ fdmidsus, a, uni (v. fmma), wolilgpstaltct,
Bcliiin; ital. Ivrmnso; rum. /runtns: prov. furmos:
(fri. frimoiiii.se. Fratze, «=■ formo.ia nach BupHo's
Annalmu', R III 148, vrI. alicr R IV 366); iiltoat.
I'ermos .- n e » r a t. hermos , a 1 1 s ))a n. /ermnxo .■ n o n-
8 pan. hrnmiso: pti;. /ornioso. Vgl. Uz 459 her-
171(1.«). Da/.u (las Vbsbst. formositat-etn = ital.
fuTmosilh etc.
f5rpex 8. rSrfex.
34061 forslt {~= fors sit), viellcicht, otwa; ital.
/orjii, I'urse : sard, forsi, f'orsis; rtr. forsi, forsa
[= forsa}! ?). Vj^l. Dz 372 forte (Uiez nimrot forsa»
als Grundwort ani; Grober. ALL II 426.
3407) *r6rtia, -am /'. (v. forlis). Stiirko, Kraft;
ital. forsa: prov. forza; frz. force: cat. forsa;
span, forza, fuerza; ptg. forQa. Vgl. Grobor,
ALL II 427.
3408) *fortiarius, -um m. (v. forth), eigcntlich
Zwinger; ital. forziere, Koffer; altfrz. forcier,
vgl. Dz 372 forziere.
3409) 'foiito, -are (v. forlis), zwingeii; ital.
forzare; prov. forsa r : frz. forcer etc.
3410) fortis, -e, stark, kraftig; ital. forte;
rum. foarte: prov. frz. cat. fort: span, fiierte:
ptg. forte. Vgl. Grober, ALL II 427.
3411) foiiuna, -am /'. (v. for.s), Zufall, Gesohick,
Gliick: ital. fort una; rum. furluna, Sturm, Un-
wettcr; prov. /hrtuna; frz. fortune; cat. span,
ptg. fortuna. Die Bedeutung des Wortes ist, ans-
genonimen im Bum., ,.giinstigcs Gesohick, Gliick,
Gewinn, Verniogen".
3412) forum ». (verwandt mit fnras und foris),
Aufsenplatz, Platz, Marktplatz (Kichtidatz, Gcrichts-
ort u. (Igl.): ital. /oro, Gericht; prov. /br-s; alt-
frz. f'uer, feur, Gesetz, Taxe; (neufrz. fur in der
Rede"nsart d» fur et a mesure „nach Verhiiltnis",
indessen lat. 6 kann nicht frz. u ergeben, und des-
halb ist das Wort von forum zu trennen, nhne dafs
sicb freilioli absehcn liefse, wohin sonst es gehore,
denn an lat. fur zu denken verbietet die Bcdtg);
span, fuero. Gericht. Gesetz: ptg. foro, Gericht,
Gerichtshof. In der Bedtg. ..Marktplatz" ist forum
durch mercatus verdriingt worden. Vgl. Dz 146 foro.
3413) *fossa, -am /. (im fossa, v. fodere), Graben;
ital. fossa; rtr. prov. fossa; frz. fos.se; cat,
fossa; span, fuesa.liuesa: ptg. fossa. Vgl. Grober,
ALL II 4.
3414) fossatus, a, nm (von fossa), mit Grabon
umgeben; davon vermutlich alt span, fonsado,
rieer (eigentlich das mit pineni Graben nmgebenc
V(>rsch»n/.to Lagor); altptg. foMtdn. Vgl. \)i, \bi
fonsado.
34151 Fo8t«l, «in(> Vorxtadt von Cairo; davon dor
Name ein(>x /ougstntTcH (liarcbcnt); ital. fustaflwi,
fnistafin»; prov. fu.ilaiii-s; fr/.. fulainr: Hjian.
fiislan Vgl, Scbi'Icr Iru Diet, unter futaine.
folils K. fiiltns,
3416) fuTca, -am /., CrubK; davon nach Dz 372
ital. loijiiia, (icKtalt («jgi'iitlii'li Form, (inibe, in
wclcber ein Uilihvork gcgosscii wird), wozu da» Vb.
foiifiiare ; C'aix dagiigcn, .St. 2il, crblickt in liiijijia
da« frz. fiirije: span. /i«;/(i, hiujii, Grubo; ptg. fojo,
vgl, Dz 46(1 /i()i/(i
3417) rnkcidiis, u, um, t«ig, sohr woich; ital.
fnicido, frddivio; frazio, Sbst., „o(loro, Kpiacuvolo
specialincnte di cose mangerecco", vgl. Caix, St. 324,
Canello, AG III 3!)H; rum. fraijrd, siifs, frisch,
wolchlich , dazu das Vb. fraijezesc ii it i, woich
werden (audi ital. fracidare).
3418) |*rriictiriilim »i. (v. fractus); nach Dz 589
in Billigung vinor Vennutung J. Grimm's Grund-
wort zu frz. frichc, Urachland. Die Ableitung
mufs als lautlich unannehmbar bczeicbnot werdon.
Leidor kann auch germ, frisk als Grundwort nicht
geniigen, vgl. das Adj. frais, fraiche. Darf man
viellcicht an *frisc/i aiis *fr\xd (fiir fncia von
friiiire. riiston) denken u. meinen, dafs *frisca soil.
terra zuniichst ausgedijrrtes Land bcdeutot habo?]
3419) Ifractam n. (Part. P. P. von franr/ere),
Briichteil; nach Littrc Grundwort zu frz. frais,
Uiikiistcn, Ausgaben. Die Ableitung ist unhaltbar,
wcil fractum nur frait ergeben konnto, vgl. factum
: fail. Diez 587 .*. t). erkannte in frais das raitlol-
lat, fredum, freidum, fretum (wnhl von ahd. fridti
abzuleiten u. eigentlich „Bufs6 fiir Friedoiisliruoli"
bedeutend). Arbois de Jubainvillo hat, K 1 143,
dicse Ableit\ing niilior bcgriindet, wobei ilim frcilich
Fchler mit untorlaufen. Mackel, p. 92, halt an
fractum fest. Nichtsdestoweniger diirfto der Ur-
spriing des Wortes in jrida zu suchen scin.J
3420) fractura, -am /. (v. fracltis], Bruch; ital.
frattura ; rum. frinturd = *francturii, auch frin-
fiatura; prov. fractura, frachura, franhadura:
ixi.. fracture (gel. W.); cat. span. ptg. fractura
(gel. W.).
3421) Wurzel frag (wovon fra-n-go), brechen;
davon vermutlich span. ptg. frar/urn, Steilheit,
Unebenlicit; ptg. frai/a, holperiger Boden. Vgl.
Dz 452 fraga.
3422) *fraga, (*fragea), *fniscS, -am /'. (fur
fragum), Erdbeere; ital. fraga, fragola ; rum.
fragd; rtr. fraga; nouprov. freisa; frz; /raise
(wallon. frivc): spa.n. fraga, eine Art Bromboero,
fresa. Erdbeere; (ptg. heifst die Erdbeere morango).
Vgl. Dz 452 fraga; Grober. ALL II 427.
3423) f*fragTlo, -oiiem hi. (v. fragilis), ist die
zuriicklatinisierte Form von frz. frelon, Homisse,
fnloii v. frele, das Insekt als zartes, diinnos, ge-
brechliches Tierchen bczeichncnd. Vgl. Dz 588 s. v.
Ulrich, Z XI 557, will frelon von fri'ler = *frixu-
lore ableiten, was nicht gebilligt werden kann J
3424) fragilis, -e, gebrochlich (von fra-n-go);
ital. fragile ^facile a rorapersi e a daraeggiarsi
materialmento e moralmente", frale, arch, fraile
„debole clie si usa piii sposso in senso morale, anche
sost. salma' la parte fragile e cadnea dell' uomo",
vgl. Caniillo, AG III 374; frz. frclc, gobrechlich,
vgl. Dz 583 »•. V.
3425) fragiiim »., Bruch; ital. frazo „avanzo,
frammentn", vfrl. Caix, St. 325.
341
3426) frigmlna
3449) frestis
342
8426) fra^iiTna ». (PI. v. fragmen). Briichstiickc,
= ital. /raiKi, Erdfall, dazii das Verb frnnare, \
herabrollen, vj,'!. Dz 372 s. v.; Buggc, R IV 369,1
rum. fdrdma, Stiiok, Brocken, dazu das Vb. /drdm I
ai at (I, brookeln.
3427) fragor, -orem in. (v. fra-n-yo), das Zer-
brechen, Krachen; pro v. freior-s, Schrccken; frz.
frayeur. Vgl. Fiirster. Z VI 109: Dz 588 frayeur
leitete das Wort von /'lifiidus ab.
3428) fragosus, a, uiii, briiehig, zerbrockelt; ptg.
I'ragoso, uneben, raiih. Vgl. Dz 452 fraga.
3429) frag + quasso, -are; daratis ital. fra-
cassaie, zerschmettern, dazu das Vbsbst. fraccuiso ;
rtr. nur das Sbst. {'areas: (prov. frascar, zer-
brechen, aus /rnt^nsjsnr?); Ixz. fracasser, dazu das
Vbsbst. fracas: span, fracasar, dazu das Vbsbst.
fracaso: ptg. fracasxar, dazu das Vbsbtit. f'raca-'so.
Vgl. Dz 146 /racassare (Diez lafst die VVahl zwisrhen
infra -\- qiiassarc u. frag + qiinssare); Caix, Z I
423 (frag + qiiass.); Ulrich, Z IX 429 (v. *frnccare
= *fracticare).
3430) fragTO, -are, duften, (riechen, wittern);
sard, fragrare, flairare, fiagare, dazu das Vbsbst.
fragru; f row ftairar : ir?.. flairer. dazu das Vbsbst.
altfrz. //(iir; t:^t. flairar. dazu das Vbsbst. //(i(>a;
ptg. cheirar, dazu das Vbsbst. cheiro. Vgl. Dz
146 fragrare. S. oben 'flagro. Corn\i zieht, E
XI 89, hierher auch das roii Diez 450 unerklart
gelassene ptg. faro. Witterung der Hunde, iiidem
er es als Vbsbst. zu *farar= fragrare auffafst, vgl.
dagegen Baist, Z VII 634.
[*fragT6r s. flator.J
3431) [*frankiscns, a, am (v. Franko), frankisch,
franzosisch; ital. francesco ; prov. frances; frz.
ij'ranceui, fran^ois) fraiigais (Fern. francisca = fran-
cesche, nfrz. fraiigaise beruht auf Aubildung an die
Adj. auf -f[n]sis = -els, -<m); span, frnnces: ptg.
frames. Vgl. Dz 147 franc i; Mackel, p. 56 und
97, wo behauptet wird, dafs frangoise nach Analogic
von frangois gebUdet sei, vgl. auch Behrens, Ztschr.
f. nfrz. Spr. u. Litt. V 72.]
3432) [*frankitTa (von Franko), Freihcit; ital.
franchezza ,,liberta nel dire e nel fare", franchigia
„esenzione, privilegio". vgl. Canello. AG III 842;
frz. franchise, Freiheit von Abgaben, Freimiitigkeit ;
span, franqueza, Freimiitigkeit, ebenso ptg. Vgl.
Dz 147 franco.]
3433) Franko, Franke, freier Mann; ital. franco,
frei; prov. franc-s: frz. franc, franche [franque
als gel. Wort , .frankisch" im neueren Suine des
Wortes); von dem Adj. (Fem.) ist abgeleitet das
seit dem 16. Jahrh. vorkommende fraiwhir, eigentl.
sich mit Freiheit bewegen, (Grenzen) uberschreiten,
frei handeln, dazu das Kompos. aff'ranchir, befreien ;
span. ptg. franco. Vgl. Dz 147 franco; Mackel,
p. 56.
8434) fraugo, fregi, fi-aftfim, frangere, brechen ;
ital. frango, fragno, fransi, franto, frangere,
fragnere: rum. friiuj frinsei frint fringe; prov.
franh frais frait franker : ultirz. fraind re; neu-
frz. nur im Kompos. en-freindre (das Part, freint
ist in der Sehreibung frein zum Vbsbst. mit der
Bedtg. „sich brechende Wogcn" geworden, vgl. Fafs,
RF in 399); altspan. frangir, franjir; ptg.
franger.
3435) *fratellus, -um m. (Demin. zu frater),
Briidereheo; ital. fratello, Brudev.
3436) frater, -trem m, Bruder; ital. frate. frd,
Ordensbruder ; iMxa. frate, Bruder; [fdrldt, Gefahrte
(nach Cihac s. v. = foederatus), vgl. aber Hasdeu,
Columna lui Traian VII 466J; rtr. /rar, Bruder;
prov. fratre. fraire. Bruder, Ordensbruder; frz.
fre.re, Bruder, Ordensbruder; a 1 teat, frare, fra
(neucat. germd); span, fraire, fraile, frai, fray,
Ordensbruder, (/»ec«i(i»o ^ (7e)-HK(m<s-, Bruder); ptg.
frade, freire, frei, frey, Ordensbruder, {irmdo,
Bruder). Vgl. Dz 452 fraire (wo mit Recht bemerkt
wird, dafs span. ptg. fraire, freire aus dem Prov.
entlehnt sein miissen). S. unten germanos.
3437) fraternltas, -ateiu /. (v. frater), Briider-
lichkeit; \X,ai\. fralernitd; x\im. frd{ietate, frd{ind-
tiite; prov. fraternilat-z; frz. fraternite ; cat.
f rater nitat: span, f rater nidad; ptg. fralernidade.
tberall nur gel. Wort.
3438) *fratrinus, -um »». (v. frater), Briiderlein ;
prov. frari-s (Ordensbriiderlein , ilonchlein, armes
ilannchen), arm, elend; altfrz. frarin, frairin.
Vgl. Dz 587 frairin.
3439 traado, -are (v. fraus), betrugen; davon
viell. frz. flouer, im Spiele betrugen. Vgl. Scheler
ira Anhang zu Dz 795 filou.
3440) traxiniis, -um /'., Esche; ital. frassino:
rum. frasin; prov. fraisne-s, fraisse-s ; altfrz.
fraisne, fresne: nfrz. frene; cat. frcve; span.
fresno: ptg. freixu, frexo. Vgl. Dz 583 ]rene.
3441) [*mittcllat. fredum m. (v. ahd. fridu),
Bufse fiir Friedensbruch; davon vermutl. frz. frais,
Kosten, vgl. Dz 587 «. ».j
3442) mittelndl. *freht, Fraeht (ahd. freU.
Verdienst, Lohn); frz. fret, Miete eines Schiffes;
span, flete: ptg. frele. Vgl. Dz 148 fret; Mackel,
p. 88.
3443) altnfriink. *frgk (ags. free, verwegen, altn.
frekr, gierig, nhd. frech); davon vermutlich prov.
fric, ultirz. friqiie, munter, lebhaft. Vgl. Dz 590
friqtie (er geht vom got. friks aus u. bringt ^ sich
darauf stiitzend, dafs neuprov. fricaud nicht nur
„munter, lebhaft", sondern auch ,,lecker, kostlich"
bcdeute — ■ auch fricandeau. leckere Speise, ge-
bratene Kalbfleischschnitte, fricasser, lecker zube-
reiteu, fricaxsee, leckere Speise, Fricassee, in Zu-
sammenhang: das ist unannebmbar, ebenso aber
auch Mabn's, Etym.Unters. p.47, gegebene Erklarung
aus *fricare f. *frictare v. frigere ; die Ableitaug
dieser Kiicbenausdriicke ist noch zu finden, s. No
3460): Mackel, p. 105.
3444) ahd. freidi, abtriinnig, verwegen; davon
prov. fradel, fraidel, fraiditz; altfrz. fradous,
ruchlos, gottlos. Vgl. Dz 587 fraiditz; Mackel,
p. 115.
3445) fremitiis, -um ni. (v. fremere), Gerausch;
ital. fremito; rum. freamet : altfrz. friente;
span. ptg. fremito. Vgl. Dz 589 friente.
3446) fremo, fremiil, fremitiim, fremere,
dumpf tosen : ital. fremere und fremire (daneben
freviitare); prov. fremir; frz. fremir (daneben
altfrz. fremoier), davon abgeleitet das Sbst. /><'-
mi<sement ; ptg. fremir.
3447) fremor, -orem in. (v. fremeref, Getose, =
altfrz. fremor, fremur.
3448) frenum n., Gebifs; itaL/Ve»iO; rum. frin;
rtr. frein, farein: prov. fre-s; frz. frein; cat. fre;
span, freno; ptg. fre(i)o. Vgl. Grober, ALL 11 427.
3449) fresils, a, um (Part. P. P. frendere, rait
den Zahnen knirschen): davon viell. ital. frisone,
frosone, frusone, Kernbeifser (ein Vogel). Vgl. Dz
373 frisone. — Von dem Fem. fresa, welches sehon
im Spatlat. ,,(gequetschte) Bohne" bedeutet zu haben
scheint, wahrscheinlich span, fris-ol, fris-uelo,
frej-ol, eine Art Bohnen, vgl. Dz 452 frisol.
:w\
MM\ frlo
MHifi) frisk
.{44
S4.')0^ friro, rrtrai, ft-irtaiii II. frTrHtQiii, frirurr, :I4U()) n-iRru, frm, h-iftiliii, fflRfrCi, riintoii ;
r»>ilH>ii ; it»l. /rn/.irc (daiwlM-ii v/'in/i'iYi. rcilM-ii itiil. /ii;/(/ii /cissi /riVfo /'nr/7.wc. iiiicVi'ii: mm.
taiioii ill olisciiiii'iii SiiiMiO. ila/ii iI:ik Vlishst. /ri-iin. fnij fripsci /Vi/i/ /i-kji-; ]irov. freijir: frz. /m
I.liiitpnilicit, frrijiilii, il.m l.airiu'ii «lor Fisclio; riiiii. (IVrf. fi'lilt) fnt I'nrr; I'arti/.iiiiiilliildiinj; /.ii f'rire
free (11 (I/ n; prov. fre^iar : i\\\.i r i. froijer ; noil- | Holiciiit i\\ si>iii I'riniiii. Im-kor, lockorlmfl; (wofjon
frz. fratffr. n-ilnMi («iiifiir (^'wiiliiilirli frMIrr), ilo.i d \\i\. murrliiiiiil < • miicdnlem), vicllciclit ni>-
«tn>if«>ii, (lion Wt'i;) lialiiuMi, da/.u ilii« Vlislist. /Vni hdri'ii liiiTlior aiirli ilio SiirisiMiaiiii'ii Iricanilrtiu ii.
^iiltfr/. /Vdi/r), (las l„ii>-lii'n: Hiijip', K IV :t')(j. «ill /'riciissir. dorPii iiit<'rviikali>.s !• «icli orkliircii w(inlo,
aufh frineiucr. 8|iiiloii, aiif fricnre. bczw. auf ting weiiii man uiiiiclimoii illlrfle, clal's oh ui'H|irilii^lich
j;li<ii'lilHMli>iiti<iult> s|mii. ireijar /.iiriii'kfiilirvu iind | kUoliuntiitiMiiisciui (ctwii ziiorsl in KliistorkUciion
durcli Nasaliornnt; I'rklan'ii; (i. I'lirin, Kov. crit. I libliclio), iilso (ji-wissormafscn «•"'«■'ir** Worto (\g\.
18t>7, II p. 33'J, liatto das Wort von alid. 'hreiiiifan i (idntiiia) soion {*t'ricn)iilellii>i, 'f'ricdsMin, allordinga
,r<>ini(^<n' alipdoitct, «as allordiiiK-s scliworlifli pv wiiro */'cii7- /.u iTwartcn, alii'r c knniito diircli irtjond
biili^rt «prdon kaiin; oat. «pan. pt>!. frfffiir. Vjfl. n-ololio Do/.ii^nalimo auf fricnre, ctwa ilea ScliabmiB
D/ W7 frri/iire. Fiir ali}:oloitot von frienre or- | dcs Floisclioa odor des ziir Spoisoboroitiin^; orfordor-
aoliton Miis.salia, Hoitr p. liO. mid PariMli. R XVII liojien Brolroiliona , eindrinjcon ; solbstvorstiindlicli
t)8, auob i tal. (miindartlioli) fre<iolit, fncola, Kriim- istos aiirb Kostattot, an iinmittolbaro kiiobon(;olobrte
ohon, );alli£. firaiiiilln. firanptitla. | Abloitnng von frienre, roiben, 7,u denkon, mir frei-
3431) ['frictiiiQiii II. (V. /rir^iHi) — frz. fretin, <\ic]\ nioht an ciii *fricare fiir frictare, wio Mabn,
Absobabaol, Ausaobnfs, I'isohlirut, vrI. Dz 589 s. t'.J Etym. Untora. p. 47, will); rat. frefiir; span.
34521 •friotio, -onoin /'. (v. fruj-e-re, kalt scin, | /rnV; pt;;. friijir.
frien^n). Frost: frz-frisyo». Frost, Soliaudor. Vfjl. ' 34t)l) A-i^or, -orein m., Kalto; rum. fior (?),
Ui 590 /ri.f.soH (Diez niiiimt *frigilio aU Grand- s. Cli. untor/CK/; prov. /'r«iV)r-.v,/Vior-.«;8pan. /nor.
wort an); Griibor, ALL II 427
3453) *frTctIo, -are (v. frictii.t v. fricarc), reiben;
ital. frizzare , juckon (in iler Haiit), dazii das
Vbsbst. frizzo; prov. frrssa , Wildspur; span.
frezar, reiben, fressen (von Seiilenwiirmcni gesagt;
in dieser Bedtg. viell. vom alid. frezzan), miston,
dazu das Vbsbst. freza, Mist, Wildspur. Vgl. Dz
148 s. V.
3454) *fricto, -are (Intens. zii fricare), tiichtifj
reiben; ital. frettare, kebren, ilazu daa Vbsbst.
frettn, Eilfertigkoit (oigentl. «obi das rascbe Sich-
bewegen beim Kebren), dazu «ioder das Kompos.
affrettare , bescbleunigen; prov. frettar , reiben;
neuprov. freto, Eilfortigkeit; frz. frotter, reiben
(das abnorme o erkliirt sieli wolil aus Angleicbung
an das bedeutungsverwandtecro^er; Forsterfreilicb,
Glossar z. Aid u. Mir. p. 574, bemerkt ausdriieklieh
„frnter (rait off. o) nicht v. frictare" und Horning
rccbnct Ztschr. fiir neufi'z. Spr. und Litt. X' 242
die Ableitung von frotter aus frictare zu denen,
die „kurzer Hand abgewiesen werden" miisscn). Vgl.
Dz 148 frettare (vio aiicli span, frntar, flotar,
besprocben werden. S. oben flut. Vgl. Grobor,
ALL VI 389).
3455) [*frictiilo, -are (Deminutivbildung zu
*frictare), ein wenig reiben; frz. froler, streifen
(das o erkliirt sich aus frotter). Vergl. Dz 148
frettare.]
3456) [*fnctus, a, um (v. frig-ere), kalt; davon
vermutlich sard, frittu, kalt, woven frittore, Kalte. I
Vgl. Grober, ALL II 428.] |
3457) frigdor, -orein «i. (fiir frit/dor, v. frigi-
dus), Kalte {frigdor ist im Spiitlatein inehrfacli
belegt, s. Georges s. v.): ital. freddore; rtr. fre-
dur; prov. freidor-s : frz. froidenr: oat. span.'
■ ' " ' Grober, ALL II 428.
3462) Trigus n., Kiilto; rum. VI. friguri, Fiobor-
sehauer.
34631 fk-iligTllus, -um m., Fink; ital. frinyiiello,
filiinguello (dialektische Fornien orem. parra. fran-
gol, pioin. franguel, frangoi), Fink. Auf den Stamm
frig-, frlng-, von welcliem einerscits fringillus,
anderorscits das Vb. friguttire {frigultire, fringulire,
fringultire), zwitsohern, abgelcitot ist, fiihrt Diez
589 aueb zuriick frz. fringoter, frigotter (ital.
fringottare), zwitsohern, fringner , bin- und her-
springen. Naobzutragon ist nooh, dafs frz. aucb
fringille. Fink, vorhanden ist. Vgl. Th. 99.
3464) germ. Stamm ftis- (wovon ags frise, ge-
lockt, ongl. friz, frizzle, krauscln), kraus; davon
vermutlich ital. fregin, Vorbrdmung (mit Fransen
u. dgl.), Sclimuck, Fries, dazu das Verb fregiare,
einfassen , verziorcn : (ob aueh frisato, gestreiftes
Zeug?); frz. {frise. Fries, Flauscb?), frame, Hals-
krause, fraisette, KriigeUlien, dazu die Verba friaer,
fraiser, kriiuseln (von friser wieder friseur, Haar-
krjiusler); span. /W.so, Bortcn, Fries (frisa, woUenes
Zcug), /Ve.s'o, Franze, {frazada, langhaarige Bett-
dccko?). frisar, Tuc.h aufkratzen. Vergl. Dz 148
fregio (Diez stellt kein bestimmtos Grundwort auf,
sondern bespricht nur die von andern gegebenen
Ableitungen von jihrggiae «e.sJe.s, von dem Viilker-
namen Frisa eto.) ; Atzler, p. 98 (A. vermutet, dafs
die Worte mit dem deutsohen nFriesel" = vom
Frost sioh kriiuselnde Haut, Gansohaut, zusammen-
hangen): Mackel, p. 93 (stellt ohne weitere Be-
merkungen ags. fri.fe, engl. friz, frizzle, als Grund-
worto auf). Die Horkunft dcr VV'ortsippo bedarf
noch eingeheiulerer Untersuobung: in.sofern dicselben
„Gekrausel, kriiuseln" beileutcn, dilrfte allerdinga
die Herleitung von germ, fris- am niichsten liegen,
fiir die einen WoUstofT (Fries) bozciohnonden Worte
f red or: ptg. freidor. Vg
3458; *frig[l]diil()sus , a, um (von frigidu.s), dagegen empfiehlt sich wohl die Ableitung von
frijstelnd; ital. freddoloso; (rum. friguros = */W- 1 Friesland als dem urspriinglicben Zubereitungslande
gulosKs); frz. frileux; (span, friolejo). Vgl. Dz j derartiger Zeiigc.
489 /W/eMX. 3465) germ, frisk, frisch; ital. /resco,- rtr. /"rwA:,
3459) (frigidos), *frigidu.s, a, nin, kalt; ital. frestx etc., vgl. Gartner § 200; prov. fresc; alt-
freddn u. frigidn, das letztere bezeichnet „qualita frz. freis, frois, vergl. Forster, Aiol et Mirabel
abituale", vgl. Canello, AG III 330, nicht hierher p. LIV; nfrz. frai.<<, {em. frniclie = *fri.ica; span,
gehort frizzo „motto pungente'^, vgl. CaneUo, AG ptg. fresco. Vgl. Dz 148 fresco; Mackel, p. 97. —
111388; TtT.freid; prov. /rert-j; iti. froid; cat. Von frz. frais ist vielleicht abgelcitot altfrz. fre-
fret; (span. ptg. /Wo, altspan. frido). Vergl. i sane/ie, fresange, fraissengue (davon wohl entlehnt
Grober, ALL 11 428; W. Meyer, Z Vm 209. sicil. frisinga), jiinges Schwein, vgl. Mackel, p. 99 ;
345
34C6) fritlUlo
3488) fugacSus
346
Dz 589 wollte das Wort unmittelbar auf ahd. fris-
king, Frisohlin-j, ziiriiokfiihren.
3466) [*fritillio, -are (v. frit ill us. Wiirfclbcchcr),
sich rascli bin- u. herbewc<;cn; davon pro v. fre-
iilhar, hiipfen, spriiigen; frz. fritilhr kanii trotz
seiner gleichen Bedtj;. doch nicht i;lei<lien Ursprunges
sein, sondem ist eber auf cin *frictilUare zuriick-
zufiibren, wie scbon Dz 589 .«. r. richtig bemerkt hat.]
3467) Stamm frit- (wovon /ritinnire, zwitschern);
davon vermutlich frz. fredon, Triller, dazu das Vb.
fredonner, trillern, vgl. Dz 598 frednn.
3468) fnxdrlum « , Rostpfanne, = altfrz. fren-
souoir, vgl Bugge. R IV 355 Z. 1 v. u.
3469) [*frIxulo, -are (Deminutivbildung zu fri-
care), soil nach Ulricb, Z SI 557, das Grundwort
sein ZQ frz. f'reler. versengen (rcibend, zischend
brennen). Das ist nicht unwahrscheinlich, dagegen
kann man es nicht gutheifseii , wenn Uhich aus
f'reler wieder das Sbst. f'relon, Hornisse, ableiten
will, denn das ware eine unerhorte Ableitung; frehtn
ist von f'rele nicht zu trennen, vgl. Dz 583 .s\ y.]
3470) frixura, -am /" (v. frigere), Rostpfanne;
davon (oder von *f'rixatura) frz. fressure . Ge-
schlinge (weil es in der Pfanne gebacken wird), vgl.
Littre .«. v.; Bugge, R IV 355.
3471) [*frocus, -nm m. „terra ineulta", s. Ducange
s. v.; altfrz. f'rnc, frou. fine. Brachfeld: span.
lleco (aus *llueco, *lh,co. *floco). Adj., noeh nicht
angebaut. vgl. Bugge. R III 163. Dz 463 bezeichnet
lleco „als unbekannter Hcrkunft".]
3472) trondarlu-S, a, um (v. f'rons), zum Laub
gehorig; rum. fninzar, Sbst, Laub.
3473) frondosus, a, nm (v. f'rotis, dis), laubreich,
belaubt : i t a 1. f'rnndoso ; rum. f'runzos : span,
ptg. frondoso.
3474) 1. frons, *frondem (f. frOndem) f., Laub,
Zweig: it il. fiotide, f'ronda: lum. frtimd; (prov.
frz. fehlt das Wort, es wird vertreten durch *foUa-
ticuin •= folhatge-s, f'eiiillage, jedoch findet sich alt-
pro Y.brondel-s, brand dl-s, Zweiglein, altfrz. bronde,
auch piem. bronda, Zweig, neuprov. broundo,
Reisholz, welche Worte doch wohl nur auf f'rondem
zuruckgefiihrt werden konnen, wenn auch Diez 534
bronde es nicht that) : span. /"ronrfe, fronda. f'ron-
dosidad: ptg. frondosidade (ublicherist f'olhagem).
3475) 2. frons, frontem (f. frontem) /"., Stirn ;
ital. f'ronte; rum. f'runte; prov. front, fron m. ;
frz. frotH m.: cat. front m.; a Its pan. fruente
(also = frontem), f'ronte, f'runte; neusp. f rente,
vgl. Dz 452 s. c: ptg. fronte (auch f rente). Vgl.
Grober, ALL II 428.
3476) frontale n. iv. front-em), Stirnblatt; ital.
frontale, Stimband (auch Adj. ,zur Stirn gehorig");
{twm. fruntar = *f'rontarium); piov. frontnl-s; frz.
frontal, (frontail ^*frontaculum, fronteau =*fron-
tellum); cat. span. ptg. frontal.
*froutarTiim s. frontale.
3477; *frontio, -are u. -Ire (v. front-em), die
Stirn runzeln. in Fallen legen, fallen; ital. fehlt
ein entsprechendes Vb. i*fronzarc), man sagt dafiir
increspar (v. criyywi) la fronte, doch ist sard, das
Vb. frunziri u. das Vbsbst. frunza, Falte, vor-
handen; prov. altfrz. froncir; neufrz. froncer,
dazu das Sbst. fronce. Falte (Scheler ira Anhang
zu Dz 728 meint, dafs man von dem Sbst. fronce
ansgeheu miisse u. dafs dieses = ronce = deutsch
runze anzaselzen sei, vgl. auch Fafs, RF Ul 510);
cat. frunsir; altspan. froncir; neuspan. /r«»i-
cir; ptg. /rnna»)- (wohl angelehnt an /Vrtnjtt). Vgl.
Dz 149 froncir.
3478) [*fronto, -are (v. frontem), gleichsam
„8tirncn", nur in Kompositis (af-frontare, anstirnen,
jem. die Stirn bieten, trotzen, con-frontare , zu-
sammenstimen, Stirn an Stirn bringen, zusammen-
gegeniiberstellen, rum. auch in-f'rontare im Sinne
von affr.), in diesen aber in alien roraan. Sprachen
lebendig.J
3479) fruetiis, -um m.. Frucht; ital. /Vu«o (PI.
friitti und friitta, Tafelobst. vgl. CancUo, AG III
403); rum. frupt, PI. fruptiiri: rtr. frig; prov.
fruch. frut-z, frucha, fruita: frz. fruit; cat. fruyt;
span, fruto, fruta (letzteres besonders „Baum-
frucht"); ptg. fructo. fructa (letzteres ^Obst"),
auch fru{i)to, -a. Vgl. Grober, ALL II 423.
3480) frumen n., Schhind (Serv. Verg. Ge. I 74 ;
Aen. I 178); davon ital. in-fntnire „bramare,
desiderare avidamente", vgl. Caix, St. 363; prov.
altfrz. enfrum. enfrun, gierig, unersattlich, dazu
das prov. Vb. s'enfrunar, gierig essen, vgl. Dz 569
enfrum.
3481) fruraentarliis, a, nm (v. frumentnm), zum
Getreide gehorig; ital. framentario, Adj., fru-
mentiere „chi porta i viveri all' esercito'", arch.
frumentiera .,grano acconcio ad uso di minestra",
vgl. Canello, AG HI 307.
3482) frumenttim n., Getreide; ital. frumento,
formcnto; (prov. blada = ablata; frz. ble); span,
ptg. trigo = triticum, Weizen (ptg. auch frumento).
3483) germ, frnmjan (ahd. frummjan, ags. frum-
mian), hervorbringeu ; ital. fornire , liefem, ver-
sorgen, ausstatten; sard, frunire: prov. fromir,
formir, fornir: altfrz. formir, fornir; neufrz.
fournir ; span. ptg. fornire. Vgl. Dz 145 /ornire;
Mackel, p. 22.
3484) [mittellat. frunio, -Ire, Baumrinde zer-
reiben, Lohe bereiten; davon nach Dz 591 prov.
frunir, zerbrechen.]
fruiijan s. flennen.
3485) [*friistio, -are (fiir *frustiare, v. frustum) ;
davon vielleicht altfrz. /roijssi'er, n e \i f iz. froisser,
zerstiicken, zerbrechen. Vgl. Schuchardt, Cber einige
Falle bedingten Lautwandels im Churwalschen, p. 9;
Littre -s. c: Havel. R III 32S; Scheler im Anhang
zu Dz 797: Forster, Z III 563; Grober, ALL II 428.
Dz 590 stellte frendere fresius oder fricare f rictus
als Gruudworte auf; gegen *frictiare wiirde wohl
auch, wenigstens lantlich, niclits einzuwenden sein
{frictiare : froisser = *altiare : hau-ficr). Das Grund-
wort frUstiare hat gegen sich, dafs die Liinge des
u in frustum durch das ital. frusta (Sbsl., Bissen.
Adj., abgenntzt) u. das frz. fruste (Adj., abgerieben)
gut bezeugt wird.j
3486) dtach. fader = frz. foudre, ein VVeinmafs,
vgl. Dz 587 «. r.
3487) faga, -am /'. (vom St. fug-, wovon fugere),
Fliicht; ital. fuga, Flucht (iiber das u vgL Ascoli,
AG I 185 Anm. 4, wo es aber freilich nicht hin-
reichend erklart \vird, wenn das Wort als ein volks-
tiiraliches gelten soil; vielleicht darf man *fuga
fiir fi'iga ansetzen, zumal da man auch *f'ugire fiir
fUgere aufstellen mufs), foga, Eilfertigkeit, Hitze.
vgl. Canello, AG III 325 ; rum. fuga; prov. fug{u)a;
frz. fugue, Flucht (Vcraltet und selteni, faie, Zu-
fluchtsort der Tauben, kleiner Taubenschlag, [faite,
Flucht), fougue = ital. foga, vgl. Caix, Giorn. di
fil. rom. II 70; cat. span ptg. fuga. Vgl. Dz
371 foga
34S8) *fa^ceiis, a, um und fugax, -cem (von
fuga), fiiichtig; ital. fugaee ; rum. fugaciu: (frz.
Ml
S480) Kii(«\T
:tr>i:ii rnmliiH
;{48
/iii/'fi/ -/li'/ I ^,'<>rni. fc<ir(/l; Mpa ii. /i«/ii.' liliini'lH'ii
AhiWuii): pt);. /iii/ii.-.
Sl«»i iltsrli. Kiimrrr iNanu' iIit l>i>kiinnt<>ii Aii(;s-
lnir>r<T K.'mfiii;uiiisf.imilii') ■ - K|paii. /iiciic, ri'i<-lii'r
Mann, aii.li «all..n. loii)..iii\ V^'l 1>/. .IM /liiMr.
S-l'.Hti (fuirio, rOKi, fufritiirus, -erf, tliclu-n, ilanir)
fOirio, -ln>; ital. /in/i/ici ; sanl. /iiiir; rum. /un
II I» I ; rtr. I'mjir, v>;l. (iartniT, § 164; prov.
fiiiiir: (ti. /Mir; span. Iiuir; oat. ptj;. fmiir.
Vjil. (inilK.r, ALL II 4JS.
34;tn •rOicitor, -oreiii (f. fiiijitor), FUiciitling ;
itnL /Mi;./i<i)iY ; mm. I'lKjitor; nltspun. fuidor
(hiiiilfrii).
3l;i2^ rtUnridiis, u, uiii (v. fulffire), {{liinzond;
ilarau.4 ilurcli AnU'hniin); an I'ldvus itaL fulvitlo,
);l;uU('n(L Vfjl. D/, 374 .<. r.
34U3) raliriir, -ilrls u.. Ulitz; itiiL folijort; rum.
futiier ; p r o v. ftililit-s, fnheis : a 1 1 f r /,. /ofi^-c (aiu'li
fsfolilre); nciifrz. fomlre, Blitzstralil . Hlit/ als
I<ciiolitorsclioiiiiinn ist I'clair; (span. i)t^'. licifst
dcr Blitz rrlitmjHtiid v. lamp-, leiu-liton, liinsiclitlifli
8ciiu>8 lA'uolitiMis, r<i_i/'>, 'iii'o = r<i(/i'i/s' als Blitzstralil;
das rtr. Wort fiir ,, Blitz" ist canieij, vcriniitlicli
uiit *C(Ji(Mi(i =fjr. xaiutt, llitze, zusanitnonlianj^end).
Vpl. l)z 6S7 fimilre 1; Grilber, ALL II 428.
3494) nUgtiro, -lire {\. fiiliiur), blitzon; ital.
fohjorare : rnm. Iiihifru at at a; (prov.?; frz. i7
fait (/<■,< eclairs: span, relninjiayitear, ilar relam-
jinyos ; ptg. relainiKifiuenr. coriscar, raiar).
3495) full^o u. *fiillTso, -inem /'., Rufs, Schmink-
achwarzc; itaL fuUijiiine, Kiifs; rum. faninyine ;
rtr. fulin: span. Iiolliii; Baist, Z V 245, ist ge-
neigt, in holyin, -a, Zaubercr, -in, oine Abloitung
aus I'uliyo, gleichsam *l'uliyineus , -a (rufsigo,
schwarzo, durcli don Schornstein krieohendc Person),
zu erbliekcn, das ii statt « erklart er aus Suffix-
vertauscliung: ptg. fuUqem. Vgl. Dz 459 hollin:
GriJber, ALL U 429 u. \1 390.
3496) *fuUo, -are (Verb zu dera Sbst. fullo,
Walker), walken; ital. follare, walken, treten, dazu
das Vbsbst. folia (Gedriinge), Menge, dazu das
Konipos. aff'ollare. driingen; rtr. fullar ; pTo\.folar;
frz. fouler, dazu das Vbsbst. foule; (iibcr altfrz.
afoltr s. obcn alTulIare): span, hollar {a foliar,
beschadigen, ist wolil = altfrz. afoler), dazu das
Vbsbst. folia. Vgl. Dz 142 follare; Grober, ALL
U 428 u. VI 389.
3497) fullo, -onem «i., Walker; ital. follone;
frz. foulon. Vgl. Dz 142 follare.
3498) fultus, a, um (Part. P. P. v. fiilcire), ge-
stutzt; davon nach Forster, Z III 563, span. Iioto,
Sbst., Vertrauen, Zutrauen, Sicherheit; ptg. fnuto,
sicher. Dz 460 .s. v. stellte fotus von fovere als
Grundwort auf n. verwarf das von Moraes vorge-
schlagene fautus als unlateiniseh , jedoch /otu-i ist
wegen des ptg. om unannehmbar, gegen fautus
aber ist ein ernstes Bedenken gar nicht zu erheben,
zumal da wenigstens das Supinum fautum nicht im
mindesten unlateiniseh ist. Aus fautus erklart sicli
fouto einfacher als aus fultus, vgl. aueb Baist, RF
I 445.
3499) nUvus, a, um, braungelb, = ptg. fulo,
vgl. Dz 452 .s. f.
3500) fumatS (Part. P. P. v. fumare); ital.
fumata, Eauch, fumea ,.furao, in ispecio i vapori
che lo stomaco manda al e.crvello", vgl. Canello, AG
III 313; frz. fumee. Ranch; span, fumada, Rauch-
wolke; ptg. fumada, Signalfeuer („Rauchwolke"
ist fumaga}.
3501) fumigo, -are (v. fumiis u. ago), rauchen.
dbcutel; ital.
BiMitrl (/r,H(/,j 4- *rhom-
ler, iiacli Caix, Z I 423,
Studj di til. mm. II 4,
(lanipfen; ital. /«HiiVd/c; rum. fuinfy <ii at a:
fr/. Iiimiyrr; nlls|ian. fuiiiiyar; nouHpaii./itdNciir,'
ptg. fiiwr(ij]iir.
35(121 rOinu, -ure (vun fiimus), raueliim; ital.
/KMiiiic. ruin. /i/Hi III (if (I ; prov. fumnr; frz.
fumer : span. ptg. /•ihkic.
3503) rOiiioNUs, a, uiii iv. fumus), raurhig; ital.
fumoso; rum, /hiik»-; pruv. fiimos; frz. /MWiri/.r;
cat. fuiiiiis: span. ptg. fuiiiosii.
3504 ) ramus, -um m., liaucli ; i t a I. fiiiiio. fuinnio ;
rum. /iiiii. I'l. Iiimiiri: prov. altfrz. fum-s, fiin-s;
(nfrz. fuwic); lal. fum: allspan. fuiiio; nou-
span. Iiiimo; ptg fumo.
3505) ramuK terriie frz. fumelrrre, ICrdrauoh
(ein Kraut, Fuinaria nfficinaliH L.): ital. ist daR
Wort in fuiiimiislniKi entsti-llt, vgl. l»z 374 .v. v.
350(1) raiicti», -iiiicm /. (V. fiiiiyi}, Verrichtung;
altspan. furcuiii. enfurcion = iiouspan. infur-
cion. I'achtzins, Tribut; \)\.g. infur^.ao. Vgl. Gornu,
K X 80.
3507) fuiidii, -um /:, Scl
fouda, fiiDiita, .ScIiIimuIit
/«i/(i = friimhohi. Sc'lileu
vgl. (lagi'giii Mari-liesini,
wo froiiilidlii unil frowha nebst frombolierc auf
den Stainin *finuliliulario- zuriie.kgcfulirt werden):
prov. frotida: altfrz. fonde; nfrz. frotiile; span.
fouda, hiiuda (das Wort l)edeutot ..Schleuder", abor
auch ,,Wirt.s-, KalTeehaus", «olche Bodtg. sich aus
der von ..Geldljoutel" eutwickelt zu haben scheint,
ithnlich wio bourse ,,Geldl)euteI" u. „Ver8ammlung8-
ort dcr Kaufleuto" bodeutet), dazu das Vb. Iiondear,
das Senkblei auswerfen; ptg. funda. Vgl. Dz 141
fionda u. 451 fonda; tirober, ALL II 429.
3508) fiindlbSlus, -um m. (v. funda u. fiallw),
Schleudermaschine; altfrz. fondefk, oin Wurfgeriit,
vgl. Dz 587 s. V.
3509) fundlbiilum «. (von fundere), Trichtor;
daraus span, fond, Trichter; ptg. funil, vgl. Dz
451 .s. V.
3510) [Tunditio, -are (\. fumUtus), bis auf den
Grund gehen, iin Boden befestigen u. dgl.; prov.
fonsar; frz. foncer, enf oncer. Vgl. Dz 143 fondo
(Diez leitct die Verba von dera Nom. fou.<i = fontis
= fundus ab, l)enierkt aber selbst, dafs man von
solcher Ableitung im Yn. kaum ein Beispiel findc.]
3511) fundo, -lire (von fundus), griinden; ital.
fondare; rum. afund ai at a, bedeutet auch
ntauchen"; prov. fondar ; frz. fonder ; cat. fondar;
span. ptg. fundar.
3512) filndo, fudl, fusum, fiindere, giefsen;
ital. fondo fusi fuso (fonduto) fimdcre, schmelzen;
prov. ca.t. fondre, zerstoren; frz. fondre, schmelzen;
span. ptg. fuiidir, schmelzen. In der eigentlichon
Bedtg. ^giel'sen", ^vergiefsen" ist das Vb. durch ital.
miscere = miscere, versare = frz. verser; span.
echar = ejectare, verier, derramar (von ramus,
eigentl. abzweigen); ptg. verier, rasar, ilerramar
ersetzt worden. Vgl. Grober, ALL II 429.
3513) fundus, -um m., Grund, Boden; ital.
fondo, Sbst., Boden, Adj., tief (also = *fundus, a,
um im Sinne von profundus); rum. funil, PI. fun-
duri (nur Sbst); prov. fond-s (nur Sbst); frz.
fond und fonds (lotzteres Sbst., dessen s ubrigens
nicht Nominativ -s ist [vgl. Meyer, Ntr. 57, und
Horning, Ztsehr. f. neufrz. Spr. u. Litt. X= 245],
namentl. in iibertragener Bedeutung „Vorrat, Ver-
mogensbestand" gebraucht); cat. /bns; span, hondo
(altsp. fondo), Sbst, u. Adj., Boden, tief; ptg. fundo,
Sbst. u. Adj. Vgl. Dz 143 fondo; Grober, ALL II 429.
34J«
3514) fungus
3543) fastis
350
(fBnebris, -e (v. funus) u. filnestus, a, um (von
funus) sind niir als gelehrte Worte erhalten, z. B.
frz. fiinibre, funeste).
3514) fnn^s, -um »>., Pilz; ital. fungo; span.
hongo. YrI Grciber, ALL II 429.
3515) *funTarTus, -nni m., Seiler; ital. funajo
(daneben fumijuolo); rum. fiinier; (frz. cordier;
span, contetero; ptg. cordaeiro von c[h]orda,
w. m. s.).
3516) *funIoltts, -nm m. (Demin. von funis),
kleiner Strick: rum. fuior m.. PI. fuioare f.
3517) funis, -em m., Seil, Strick; ital. /une ni.
und f.; rum funic f: (frz. funin = 'funinus,
Takelwerk).
3518) fur, furem m., Dieb; ital. fare, furo
(wohl Latinismus, das ubliche Wort fiir ^Dieb" ist
ladro); rum. fur: altfrz. fur: (neufrz. voleur
= *volator-em v. volare, also eigentL „der, weleher
etwas wegfliegen macht*); span, (nur aragones.)
furo, Adj.. raensehenscheu, das Sbst. ^Dieb" ist
ladron = latronem; (ptg. ladrCio). Vgl. Grober,
ALL II 429.
8519) germ, fnrbjan, reiben; ital. forbire, reiben,
glatten, polieren, dazu das Vbsbst. furbn (wohl dem
Frz. entlehnt), gerieboner Mensch, Schelm; pro v.
forbir : frz. fourbir , dazu das Vbsbst. fourbe.
Schelm Vergl. Dz 144 forbire: Mackel, p. 22.
3520) fiirca, -am /'., Gabel: ital. forcn; sard.
furca: rum. fared: rtr furca ; prov. /brca: frz
forcbe (dazu das Demin. fourchette); cat. forca,
Galgen: span horca. Galgen; ptg. forca. Heu-,
Mistgabel, Galgen. Vgl. Grober, ALL 11 429. —
Die Gabel als Speisewerkzeug heifst die Gabel ital.
forchetta, frz. fourchette, span, tenedor, ptg. garfo.
3521) 'fiireatura, -am f. (v. furca). Gabelung,
der Saum zwischen den beiden Schenkeln und dem
Unterleibe; ital. /brcafura; pr o v. /'orc<irf«ra : alt-
frz. fourcheure: span, horcadura, der obere Teil
eines Baumstarames. wo die Aste sich gabeln; hor-
cajadura, der Raum zwischen den Schenkeln: ptg.
forcadura. Gabelung. Vgl. Dz 144 forcaturn.
3522) *furcella, 'fiircTlla, -am f. (Demin. von
furca), kleine Gabel; ital. forcetla; rum. furce:
prov. forsela: altfrz. fourcele. Vergl. Dz 144
forcatura.
3523) *furc«, -arc (v. furca), gabeln, besonders
in Kompositis: ital. inforcare (auf das einfache
furcare gehen zuruck: frucare ^cercare tentando
con bastone, mestare", fmgare, durchwiihlen, mit
gleieher Bedtg. altfrz. furgier, span, hurgar. ptg.
forcar, vgl. Dz 149 fmgare ; Canello, AG III 370,
desgleichen furicare „cercare con ansieta, frugare",
vgL Caix, St 329); rum. infurc ai at a; prov.
enforcar; irr. enfoureher : altcat. enforcar; span.
enforcar, enhttrcar; ptg. enforcar.
3524) *furco, -onem m. (v. furca), grofse Gabel;
ital. forcone: (rum. furcoiu): frz. [fourchon, Zinke,
Gabel) fourgon, Ofengabel, Wagen mitGabeldeichsel.
Pack-, Giiterwagen, vgL Dz 587 .•>. v.: span, horcon,
grofse Gabel, hurgon. Ofengabel; (ptg. fehlt ein
entsprechendes Wort).
3525) *fureulo, -are i Deminutivbildung zu fur-
care), gabeln; ital. frucchiare .darsi da fare,
mestare" . frugolare ^andar frugando" , fruUare
„dimenare col frullino, e quindi il romoreggiare di
corpo che si muova rapidamente", vgl. Caii, St. 329,
Canello, AG HI 370.
3526) *[fur furicellus, -um m. (v. furfur = ital
fnrfore, -a), feine Kleie; ital. frisceUo ,,fior di
farina che vola nel raacinare'-, vgl. Caii. St. 326.
35271 furia, -am /'., Wut; ital. furia „ardore,
fi)ga in generale", /VyVi „ardore amoroso". Vgl. Dz
372 foga: Canello, AG III 337; rwm.furit: sonst
ist furia nur als geUhrtes Wort vorhandcn.
3528) furiosus, a, nm, wiitcnd, = ital. fojoso.
35291 *furius, a, um von fur), diebisch; ital.
fujo (fuiro), diebisch, iiichtswiinlig (in der Bedtg.
,.dunkel"' ist fujo vennutlich = *furvius f. funus).
Vgl. Dz 373 .s. I-.; Grober, ALL II 429 u. VI 890.
3530) fiiriiiis, -nm in., Backofen; ital. forno:
sard, furnu; rum. horn; itr. furn ; pioy. forn-s;
frz. four: cat. forn: span, horno; ptg. forno.
Vgl. Grober, ALL II 429.
3531) *fiiro, -onem m. (von fur), Dieb (in der
Bedeutung ,.Frett<"hen"' findet sich das Wort bei
Isid. 12, 2, 39); ital. /«rone, Dieb (furetto, Frett-
chen); sard. /'Hrowe. Dieb; prov. furon-s, Frettchen;
altfrz. furon, fuiron, Frettchen (neufrz. furet);
cat. furo, fura, Frettchen; span, furon, huron,
Frettchen; ptg. furao. Frettchen. Dafs ein diebisches
Tier geradezu als ..Dieb" bezeichnet wird, ist nicht
befremdlich. Vergl. Dz 149 furon; Grober, ALL
II 429.
3532) *furo, -are (v. fur), stehlen; ital. furare ;
rum. fur ai at a: prov. furar ; (frz. voler);
[span, hurtar (v. furtum): ptg. furtar].
35331 dtsch. furre = fnrche; ital. forra, enge
Schlucht, Spalte zwischen Berghohen, vgl. Tobler,
Misc. 73.
3534) furtum n. (v. fur), Diebstahl; ital. furto;
rum. furt, PI. furturi: prov. furt-s, furs; (frz.
vol); cat. furt: span, hurto ; ptg. furto. VgL
Grober, ALL II 430.
fuTTiis s. fiiriiis.
3535) *fusago, -inem /". (von fusu-t) = ital.
fusaggine, Spindelbaum, vgl. Dz 374 s. v.
3536^ fusarifls, -um m. (von fusus), Spindel-
niacher: itaL fusajo ; rum. fiisar; (frz. fuselier);
ptg. fuseiro.
3537) *fiiseiiia und fuscina, -am f. (stammver-
wandt m\i furca), Dreizack, Harpune; (itaL fidcina
= */?i(.sciHa?), Harpune, bticine „specie di rete",
vgl. Caii, St. 233; sard, friiscina: maiL frosna;
neuprov. /«no (Dauphine), /bxa (Beam); altfrz.
foisne. Heugahel, vgl. Dz 371 fioeina; Grober, ALL
II 430 u. VI 390.
358S) *fnscus, a, nm (fiir /it-vCM^), dankel ; itaL
fosco : sard, fuscu ; rtr. fosc : neuprov. fousc ;
span, liosco ; ptg. fosco ( Sbst. foaca, falscher Schein,
Luftspiegelung, Jliene). Vgl. Grober, ALL n 430.
3539) fusio, -onem ^'. (v. fundere), das Aus-.
Ergiefsen; prov. fo'iso-a, Uberflufs; frz. foison.
Fustat s. Fostat.
3540) *fiistellus, -nm m. (Demin. von fustis),
kleiner Stock, Span; itaL fuscello; rum. fu.^ttl,
fu.pel, fw^eiu, Sprosse.
3541) *fusticus, -nm m. (v. fustis). Stock; sard.
fustiqu: itaL fuzzico, fusico „st€cco, bastonceUo",
vgl. Caix, St. 330.
3542) fustigo u. "fujitigo, -are (von fustis), mit
dem Stock prugeln ; prov. /■«.sfi(/ar; span, hostigar:
ptg. fustigar, staupen. Vgl. Dz 460 hostigar.
3543) fustis, -em m.. Knittel, Stock; ital. fu^to,
Stiel, fusia, eine Art Fackel und eine Art Schiff;
rum. fu.^t: prov. fust-z ; frz. fut, Schaft (Kompos.
affut, Lafette, wovon wieder das Verb aff'icter =
ital. affwitare, schaften); cat. fust; span, fuste,
fusta; ptg. fusta. Vgl. Grober, ALL II 430; Dz
150 fuxfo.
3M
3&44) riiiids
Hbd'.i) Kiila
352
8&i4) rUsQs, -iim Ml., Spinilel; ititl. /'««o; rum
fHJi; prov. /Hv. (fr/. /iixviii *-• *fiisrllus); o»t.
/M*-.- K|UII1. /lllv... ptC. /11*11.
S<'>4'>i nitilo, (II, Qtiliii, (To, ('ill rraiKMuiiiiinor
ItogrlilnA'ii : ital. foltrif, <liiv»ii /oltitiijo, fnttititre,
foHilurit; rum, /"iW iii iif r. |iri>v. /'Dfrc- frz.
/niilrr (aurli Sbst. iiii Siiiiio vmii „(.'iin;iill(>"l; 8|iaii.
jWer I— */■"''■'■''». v»;! Storm. KY I7!l; ]>li;. loiter.
Vgl. UrObcr. .\I.I, II ISd ii VI 4;io.
G.
364U) nliil iriibula, frubul, mil. (rnfrel, Cialx'l;
sard. '/ii;?"(i. fiMTiuT Haki'ii; prov. (in/'-.i: fr/.. (/(i/ff,
(lazu <lai9 Vb. '/(i//Vr. Iiiikoii, viclloii-bt ^oliiirt liior-
lior audi gahlr. tliobi'l, vj;l. l)z 691 .«. r. : span.
ijala, ilazu ilas Vb. (jitfar: \ii\;. yafa. V{;1. l)z 160
(/(i/Vi ; Th. p. 63. S. uiiteii piiren.
3547) nrab. Wii'tirir i^abuli. Hit;;-, Wildsrhwein ;
«pan. jatiiili. Ebor, jahiiliiin. Sau; ptg. javali.
\g\. D/. 4(J1 ./ii/xi/i.
354S) ^&bStti u. ^STUtu, -Biu /'.. SrhiiRsoI (Mart.
7, 47,3); i tal. (/(iiv7/(i iclfiuiiiulive Umbildun^j aiis
ijahatii), hol/.t'nu> SobiisscI, fii>ta, Wange (wcil die
Wang" soliiisselartig gerundot ist; das iiblichero
Wort aber ist (lutiiicia = "«•(ih^-jii); (ruin, hcifst
die Wangp falca =- falcew, Sii'liel); rtr. (iiiullci,
Wango (laiitlicb ist der Einscbiib dos I bemerl<i'ns-
wcrt, der audi in oberital. Mundarten sich iiiidet,
so altniail. golte, niodenes. fitilta ; die Erklarung dcs
Vorganges ist schwicrig, falls man iiicht analogisitlic
Aniebnung annehmen will); nprov. gavcto, ganiato,
palo, Trog, gauta, Wange; frz. jalle. Napf, joiie,
Wango, (altfrz. michjaileaii, Napf, =■ *gav(iUlliit>) ;
cat. galla, Wango, (galtera, Wulst, Kropf); span.
gabnia, holzemer Napf, gavdti, Schiiblade, (galtera,
Helmbacke; die „ Wange" beifst mejilla = nwxilla
u. cachet e v. cacho = capuhtti); (ptg. heifst die
,, Wange" face = faciem). Vgl. Dz 158 gacdla,
170 gota; Grobcr. ALL II 430 (Gr. fubrt aucb das
sard. Wort fiir „Wange" ciiratiu an u. bezeirhnet
dessen Gnindlage als unbekannt, soUte es nidit auf
cattts zuriickgehon ?); Maekel p. 57 setzt frz jatte
= altnfrank. *gahitn an. vgl. Pogatsdicr, Z XII 5.55.
3549) altn. gubb, Verspottung; ital. gabho,
Seherz, Scherzrede: dazu das Vb. gabbare: prov.
altfrz. gab, -er: alt span, nur das Vb. gabar; ptg.
gabar, loben, vgl. Dz 627 lobe. Vgl. Dz \bO gabbo ;
keltisdier Ursprung dos Wortos ist ausgcschlossen,
vgl. Th. p. 60: Maekel, p. 59.
3550) ahd. g'aburo, Bauer. = rtr. (trient.) ^flfcuro,
starker Mann: cremon. gnbeitrr, roher Mensch, vgl.
Dz 374 gnburo.
3551) bask, gacoitsna, blinder Schliissel ; daraus
viell. entstdlt span, gunzua, Nadisdiliissel; ptg
gazua, vgl. Uz 453 ganzua. Glaiibhafter diirfte
aber scin , dafs die Worte zusanimenhiingcn mit
ital. gainio, Haken, frz. gnnsr. Sihlinge, S))an.
ptg. gaticho, Haken, u. mit diesem auf den kclt.
Stamm canib-, cumtn . krunim, zuriickgehen.
3552) mittellat. gadalis (wohl vom germ., bezw.
altnord. gata, Gasse. eigentl. also bedeutend „zur
Gassc geborig"): prov. gazal-s, gaal-s, sich auf den
Strafsen umhertrcibi-ndes Frauenzimmer. Hure;
altfrz. jVie/, davon j(«7(.se. qaulise, gaelise,\}m\i<ihi.
Vgl. Tobler, R U 237; Th'. p. 101.
3553) altn. gaddr, Stachel; davon frz. gade. \
gadelle, Stachelbeere, vgl. Joret, R VIII 440. |
3664) iraeNain »i.. Wiirfsmofs; frz. gege, Piko
laltfr/.. (/ii.scr -■ 'iirsdriim, Kol. 0. 2076, indosson
dilrlto daH Wiirt zii Ntmii-liiMi Hi<iu, wie oh audi in
dor That vun Mtillor u. Gaulior bosoitigt wonlon i»t).
36661 nrab. fi:AII, plump; Kpaii. zafio, plump;
ptg. .v(i/io, vgl. Dz 4'.m ziifio
3666) ags. irafol (v. ijivnn, gubvii); davmi udor
dndi von dom gorman. >Stammu gab- \iii\. gabrlla,
.\l>g,ibo, Stouor; prov. giilirla : frz. gahelli-. Salz-
stouor; Bpaii. gahria : ptg. gabdla. Vgl. Dz 160
finlirlla (wo dio Abloitung aus dum Gurmaii. mit
Rodit dorjonigon uuh dum arab. Vurbum gabala,
oinnohmon, vorgozogou wird).
3667) alid. ff&M, rasrh, sduioll, jiibe ; davon vor-
mutlidiital. gajo, frisdi, miiiitor, lobliafl; prov.
//Ill, jiii; frz. gai, davon das Sbst. guile: altspan.
gnyo: ptg. 71110. Vgl. Dz 161 gajn; Haist, Z V
247 (K. bdiauptot, aiiH gditi liabo nur ital. gncco,
gugo, span, gafo, nidit aber i/ii,/i> etc. onlstohon
kiinnon, und stollt als (irundworl don Kigomiamon
Vajiis. Oaju.t Hiif, 8 obiMi Cujus, vgl. dagogon
Maokol, p. 40; (i. Paris, K XI 164, ball allordings
dio Dioz'scbo Abloitung fiir bodoiiklidi , mag abor
audi Baist's Grundwort nioht aniiolimon. Ein
zwingondor (iruiid, von Dioz' Abloitung abzugobeu.
liegt nidit vor, wio Maokd a. a. U. goniigond gc-
zcigt); Sdiudiardt, Z XI 494, stollto *gariu.s als
Grundwort auf uutor llinwii.s auf don Vogoluamou
garia, Move (abor pro v. ./iii-,s, frz. geni, Haber!).
3658) langob. iraida, Speer: sard, g^'ja, einge-
sofztes keilformiges (in soineni Sdinitto einom Speero
iibuliches) Stfick am K'eido; mail, c rem on. gheda;
pieni. parm. gajda, Vgl. Dz 375 ghieru, a. auch
iinten giro. Caii , St. 245, zieht hiorher auch
a ret. cadic, caide „gheroni'".
3559) oberdtsoh. gaifeii, kruinin ausschneiden;
davon naoh Dz 150 sard, gaffa etc., siche oben
grabala. Dio Herleitung ist unwabrscbeinlicli, woil
ai nicbt zu n voreinfacht worden soin wiirdo und
well iibordics nioht zu orselien ist, wie ein ganz
spezifisch obordeutsdies Wort in das Sardisdio etc.
hinoingekomnien sein soUto.
3560) bask, gait, schlecht; dav. iiadi C. Michaelis,
Jahrb. XIII 210, span, (in Aragonion u. Catalonien)
gnit, gtiito. stomsch (von Maultioren gesagt); nichts
damit zu thun hat vermutlioh das von Dz 378 un-
erklart gelassone und bis jotzt iioch von niemandera
befrioiligoud erkliirte i ta 1. guitto, sohmutzig, filzig.
(Tobler, R II 240, erklarte'ital. guilta fiir identisch
mit grettit von uihd. grit (s. d.), iiber welches zu
vgl. Dz 173; Mussafia, R II 479, hat diese An-
nahme mit gutcm Griinde zuriickgewiesen ; Calx,
St. 355, wollte f/aitto aus vietus (s. d.) ableiten,
vgl. dagegen G Paris, R VIII 619).
3561) germ gait- (got. gaits), Geils; lothr. gaie,
gaiette, Geils : j u rass. i/at.ir = ahd. gei^; (henneg.
wallon. gate) Vgl. Dz 593 gale: Mackd, p. 114.
3562) kelt. Stamm *galft (altir. gal, Tapferkeit,
Kriegslust, tapfere That); davon vielleii-bt mit Ein-
misdiung eines i (gleichsam *galiu.s) mittelst des
gorman. Suffixes /irt)(/; it a\. gagliardo, kiilin, frech,
munter, kraftig, iippig; \tt oy. galhart ; iti.gaillard:
span. ptg. qallardo. Vgl. Dz 151 gagliardo;
Th. p. 61.
3563) [gala; auf ein irisches Wort gala, Wind-
hauch (engl. gale, kiihler Wind) glaubte Diez 153
zuriickfiibren zu konnen prov. gaternu, Nordwest-
wind, frz. galcrne, span, p tf^ galerno, allein das
irische Wort ist erst aus dem Englischen ontlehnt,
vergl. Th. p. 61 , auch sonst soheint keltischer
353
3564) yala
3584) gallQs Matthias
354
Ursprunp der roiuanAVorte ausgeschlossen, eine ander-
weitige Ableitung bietet sioh aber auch nicht dar.]
3564) [griech. ydi.a; auf ya/.a, Mileh, glaubte
Ronsch, KI" III 371, zuriickfilhren zii diirfen ital.
gcdlare. obcnauf schwimmen, den Mut erheben, sich
freuen, denn die Milch, d. h. die Sahne, schwimme
obenauf. raitgewirkt soil hinsichtlieh der Bedtg.
haben der Stamm ya'/.-, wovoa ya/.tjvog, heiter,
yat.Tjvr], Heiterkeit, hinsichtlieh der Schreibung aber
lat. gallus. Einer Widerlcgung bedarf diese Phan-
tasie nicht. Vgl. Xo 3582.j
3565) germ, (burg.?) Stamm ^aabo- (got. 90-
laubs, kostbar); davon pro v. i/alauhia, galauhey,
Aufwand, Pracht. vgl. Dz 592 >. r.. Mackel, p. 46.
35661 lahd. ga-laupan, laiifen; davon nach Dz
153 ital. galoppare. schnell laufen. dazu dasVbsbst.
galoppo: fTor. galaiipar : fizgalnper; span. ptg.
galopar. Da jedoch nordfrz. Formen mit anlauten-
dem w Torhanden sind, so ist diese Ableitung un-
moglich, vgl. Mackel p. 124, wo das von Skent
(Etym Diet. ga\op\ aufgestellte Grundwort nd.
wallen, ags. tceallan enipfohlen wird. Wenn Ronsch,
EF I 445, die Worte aus lat. quadrupedare ent-
standen sein lassen will, so ist das eben nur ein
sinniger Einfall, auf den naher einzugehen sich nicht
lohnt. Schuchardt, Slawo-Deutsches p. 79, deutet
das Wort aus dem Slavischen. Vgl. auch Gold-
schmidt p. 65.]
3567) galbiniis, a, am, gelb: (ital. ^wHo. kann
nicht unmittelbar, sondern nur durch Vermittelung
des altfrz. ja/xe auf galbinus zunickgefuhrt werden,
Diez 164 stellt ahd. gelo als Grundwort auf; das
ahd. gelo diirfte auch in dem crsten Bestandteile
des altf rz. Kompositums^a/^i/ruii. galabrun, Name
eines dunkelfarbigen Tuchstoffes, zu erkennen sein,
vgl.Dz619 isanhrunt; rum. gnU)an,g'Mjin(gc\.^.)\
altfrz. jn/ne; ntri. jattne: (span, jalde: ptg.
jalde, jahte, jardo, wohl Lehnwort aus dem Frz.).
Vgl. Dz 164 giallo; Grober, ALL U 431 (nach G.'b
Ainahme eignet das Adj. nur dem Frz. zu u. ist
aus diesem in das Ital., Span. u. Ptg. ubertragen
worden. Zweifel hieran diirften aber wohl gestattet
sein): Vogel, p. 87 Anm., bemerkt, dafs fiir frz.
jaune, span, jalde auch gr. hyalinoi nglasgrun"
als Grundwort aufgestellt werden konne, aber vdi.ivog
bedeutet doch nur „glasern".
3568j galbiilas, -nni m. (v.gaibus). Goldamsel;
ital. gdtbero (wird von Diez unter Hinweis auf
Jagemann's Worterbuch angefiihrt , scheint aber
thatsachlich der Sprache zu fehlen, die dafiir rigo-
golo =- *aurigalgalus besitzt. Die dialektischen
Formen, parmes bresc. galbeder, bergamask. galber,
mail, galhee, paves, galbe gehen unmittelbar auf
*galbtis, aber nicht unmittelbar anf galbulus zuriick,
noch weniger auf galba -{- I'xzfQOi, wie Diez an-
nahm, „ein 'galberiug thate ihnen teQweise Geniige'',
Grober, ALL n 432/: span, galbulo (gel. Wort.
volkstiimlich ist oriol und oropendolo). Vergl. Dz
152 galbero: Grober, ALL II 431 u. VI 390. Sieh
auch oben aureolas.
3569] gr. ya/jj = «jfrfpas ciSog wird von Diez
ISSvermutungsweiseals Grundwort zagalea, galleria
etc. aufgestellt : die glaubhaft«re Ableitung sehe man
oben unter *calaria.
3570) galea, -am /".. Helm ; a I tf r z. jaille, Kubel ;
(neufrz. gleichbedeutendes jale scheint ein *gala
vorauszusetzen ; von jnle abgeleitet ist altf rz. jaiox,
galon, Getrcidemafs; Tobler, Misc. 75, erklart j'afk,
jale aus gerula. w. m. s.): ptg. galheta, kleiner
Kiug. Vgl. Dz 619 jale.
Kortiog, lat.-rom. Worterbnch
3571) gr. yalifa, yaXeog, eine Art Haifisch
(galeos b. Plin. N. H. 32, 25); dav. cat. galUhitda,
gallinuda: span, galea, galea. gaUudo, galeocane,
vgl. Baist, Z V 243.
3572) ^al^us , -am m. , Goldamsel ; rum.
yrangur.
3573) ir. if all, SteinpfeUer ; vielleicht Grundwort
zu altfrz. t/nl, eine Art Stein, vgl. Dz 592 s. v.,
Th. p. 100."
3574) ^Ua, -am/'., Gallapfel; itil. gaila; frz.
galle (gide. Kratze, wovon se galer, sich kratzen,
^ kann dasselbe Wort sein, da galla im Span, auch
ein knollenartiges Geschwulst u. Geschwulst iiber-
haupt bedeutet u. von da aus der Weg zur Bedtg.
,,Ausschlag" nicht eben weit ist, doch kann man
auch an Zusammenhang mit callum , Schwiele,
denken); span, agala bedeutet auch ,, Geschwulst",
im PI. die Mandeln im Halse; ptg. galha. Vgl.
Dz 592 gale; Th. p. 100 (wo der von Pictet ver-
mutete keltische Ursprung von gale abgelehnt wird).
35751 arab. ^allah, Einkiinfte von einem Lande
oder Hause; span, guilla, (reiche) Emte; ptg.
guilha, vgl. Dz 456 giiilla.
3576) (gaUicoIa, -am /'., die griine Wallnufs-
schale, daffir vermutlich) *gallieia, *g:allicias:
davon nach Dz 181 ital. guscio, Schale von Niissen,
Eiern, Schaltieren, dazu das Vb. s(/MsciVire, schalen;
tosc. gallessa ; frz. gotisse, Schote, Hiilse. Vgl.
Dz 181 guscio.
3577) (canis) ^alliens, Windhund; span. ptg.
galgo, Windhund, vgl. Dz 453 s. v. (span, galga,
Ausschlag am Halse, hat damit nichts zu thua,
sondern ist = *gallica von galla oder *gdUica =
*callica v. caJliim).
3578) gaUinacetis scil. flmas, Huhnermist; rum.
\gainaf; span, gallinaza : ptg. gallinha^a.
3579) galllna, -am f.. Henne; ital. gnllina; rtr.
gaglina: mm. gdind: fjo^.galina,galinha; frz.
geline (das iibliche Wort ist aber poule = pidla) ;
cat. span, gallina: ptg. gallinha.
3580) galUnariam n. (v. gallina), Hiihnerstall ;
rum. gdindrie; (span, gallineria).
3581) Galli offa, „Almo3en, das man in den
Klostern den nach San Jago pilgernden Franzosen
reichte" (Dz 151 nach Covarruvias) ; davon vermut-
lich i t a 1. (/ajr/io^o, Schelm, Taupenichts; lomb.
gajoff'a, Schleppsack (Bettelsack), in gleicher Bedtg.
rtr. gaglinffa; henneg. wallon. (/aloufe, gaioufe,
galofa, Fresser; cat. galyofol; span, gallofo,
Schelm, gaUofa, Bettelbrot. Vgl. Uz 151 gaglioffo.
3582) *gaIIo, -are (schriftlat. gallari, b. Varr.
sat. Meu. 119 u. 150 1, schwarmen, wie die Galli
(Priester der Cjbele); davon ital. gallare, ausge-
lassen, lustig sein, sich freuen u. dgl., dazu das
Vbsbst. galla, womit wohl span, gallu in der Ver-
bindung tener mucho gallo, viel Stolz haben, gleich-
zusetzen ist. Vgl. Dz 374 s. v (Diez meint allerdings,
das lat. Vb. liege in seiner Bedeutung zu weit ab,
indessen ist das doch wohl unrichtig).
3583) gallus, -am m., Hahn: ital. gallo; iiber
mundartliche Ableitungen vgl. Flechia. AG H 323;
prov. gal, jal, jati, galh; (frz. cog, jedoch altfrz.
n\ic}igal,jal,jaii): span. ptg. ^aSo. Vgl. ingallo.
3584) gallus Matthias (fiir gallus Maithiae);
daraus angeblich galimatias (frz.), wirres Zeug, vgl.
Dz 593 .s. v.: Fafs, RF m 507; ungefahr gleich-
bedeutend mit galimatias ist das beziiglich seiner
Ableitung ebenfalls vollig undurchsichtige frz.
gaiimafree, Mischmasch.
355
3^86) pitiin
Hlld-I) j:«rawi
356
3B*V>) trot. *inimn, llirsdi; ilitvon viplloirJit s p n ii.
ptp. qitmo. l>.imliirMli Vyl D/, 463 (/omo (— ilainii).
rIk). iraniHii >. friinii.
irAnibA s raiiibA.
35Srii 'Kiiinliariis, -iiiii | t'niiiiiinrus) m., Mccr-
krvliK, IliuiiiiuT, itul. ,iii$iili(io : «ioil. i/iii/iinrrii ;
V i> IIP r,.,7ii»i/Nir(i,' 8 ATi\.ciimhiirii ; iu< ii pro wi/iimhre,
jamhre, chainhrr : « It f ri. jcimWf , ra t. (/(iiN»i(in(i ;
span, ijiimliaro: iji t (;. «viHKiirJd , Krabho, dcr
„Huninicr" lioifHt ptj;. lutiitslit'i. Vj»!. l)z 165
(/iiiiW-r-n. . (;h.l.or. AM. II 433 ii. VI 3!M).
*frftmi'II& H. rAiiK^llA.
3687) (yt'tfifin; ihivnn ital. (jamnut, Toiiloiter;
fri. iiiimme. V^jl. Schrh-r iin Diet, iintor gumme.)
framniatnH s. coiiiinn.
3688) alui. *fraiuu7., licmso; davoii viclloioht
ital. r<i»ic).-.-(i.- rtr. cumuotscli, chtimolscli : nou-
prov. camoKs: f rz. cliamoin (gloiclisaii) *camfiisis);
rat. (7fiiHi<.<.<ii .■ span. //(iHiH/n. ciiiiiiun; ptg.fdMii/fd,
(•(i(m<rf(i. V|,jl. I)z 82 animira ; Mackol, p. 47.
3589) fjcrui. Vorb-ilsfanim ffana-, piiija-, pibiien
(»gB. (liiii Jan. ciiijl. t/tiini, aM. i/eiiiuii) ; ilavim vor-
miitlirb (las zusanmiengi'sotzte Verb ital. ({laiui,
hoftijio Bcgior, v^l. Dz 155 s. v.), ingnniiare, he-
trii;jen; rum. im/a>i u. inydim ai at a. vcrspotton,
auob stammolu: yTov. eni/anar, betriij;cn; altfrz.
engatur: cat. _7(i)m, Begier; s.'p&n. gana, eufiatiar;
ptg. gana, enganar. Dazii das Vbsbst. ital. in-
ganno, Bctrug, prov. engnn-s, span, engatio, ptg.
nigano. rtr. gonigia. giamgia, gomgnia. Spott.
Dz 183 inganno bezcichnct allerdings dipse Ab-
leitung in Bczug auf ingannarr, inganno (n i (; h t
aber in Bezug auf gana, wozu pr 175 tjundagnare
auoh noch span, altptg. ganar, erwerben, ptg.
ga7iancia, gan^a, Gcwinn, gan^ar, gmtni^ar, go-
winnen. zieht) als ,,naoh Begriff u. Laut unhaltbar'
u. mpint, dafs naraentlich doppeltes aus einfaehom
fi sioh nicht rcchtfertigen lasse. Indcssen nn, das
Obrigens mir im Ital. sich findet, liifst sich aus nj
gewinnen oder auch aus Aniobnung an gannire
erklaren. Was aber den Begriff anl.ingt, so ist wohl
folgende Bedeutungscntwickelung denkbar: „niich
etwas den Mund aufsperren, nacli etwas sohnappeu,
gierig tracbten (vgl. lat. inhiare), etwas uni jcden
Preis zu crlangen suchen, etwas ergattom, ergaunorn,
triigerisch handeln, betriigen." Audi die rum. u.
rtr. Bedeutung ,,spott«n" lafst sich aus „deu Mund
aufsperren" wobl gewinnen, da vor jem. den Mund
aufzureifsen ah ein Zeichen der Nichtacbtung und
Verbohnung gclten kann. Diez ist genoigt, die
Wortsippe aus ahd. gaman, Spiel, Scherz, berzu-
leiten, und Baur, Z II 593 stimmt ibm wenigstens
beziigliih der rtr. Worte bei ; indessen Mackel, p. 66,
bcmerkt richtig, dafs aus gaman wohl *gamanum
entstanden sein wiirde, woraus sich ital. inganno
etc. nicbt berleitcn lasse. Freilicli aber ist auch
die Ansetzung von germ, gana-, ganja nicbt obne
Bedenken. Nanientlich ist es schwer glaublich,
dafs der germ. Stamm auoh in das Ruman. einge-
drungen sein sollte, jedoch kann rum. ingana trotz
seiner verschiedenen Bedtg. wohl aus dem Ital.
entlehnt sein. Immerhin aber ist Baur's Annahme,
Z n 593, dafs roman. gannare = volkslat. *ga7i-
nare f. sehriftlat. gannire, klaffen, sei, schr der
Erwagung wert. Die Bedeutungsentwickelung wiirde
dann ganz iihnlicb der oben fiir r/a/ui- aufgestellten
gewcscn sein. Alles in allem genommen ist uuter
den fiir ingannare etc. aufgestellton Ableitungen
diejenige Baur's doch die wahrscbeinliebste. Frei-
lich lafst sich die Bedeutung von span, altptg.
7(iii(ir, gowiniicii, ptg. ganiincia, gan^a, IJinvinn,
wiivon winder das Vh. rinn^'ar {giiaan{-ar ist wohl
zu gernian. irailianjan zu Klollen) schwor daniit
vort'inigcMi, gleicbwcdil diirfto os nicbt unniiiglich soin.
8590) frSiiSii, -am f.. gi'iuoine Knuipo, HorduU;
ital. gania „<lruila", mail, mitian^gia ,,nu<rctric»'",
vgl. ('nil, SI 334.
bask, fraiiira s. gftnirlloii.
35!11) gr. ;•«;•)'«//«»•, Kisi^hornctz, — sicjl. gan-
gnmii, Kisoln'metz, vgl. Dz 374 s. f.
351121 grikllgliuiiii ()'«j')';.ior),eiiioArtUo8cbwulgt;
ital. giingtild, Man<lol, Driisu iui Ilalsu; Dz 453
fidirt auch spa u.,i/ttii(/MC(ir.niiseln,.(/"".'/'W>,nii8olnd,
auf ganglion zuriick, doch liogt fiir dieae VVorto
wohl das v<in Larramemli vorgeschlagcne bask.
ganga. Ziipfchen im Halso, niiher; ganz dunkel ist
span. ptg. gago, niisclnd, da es nicbt cininal
onomatopoictisch sich dcuten liifst.
3593) giingracnS, -am /'. {yuyy(iaiia), Knocben-
frafs; ital. C(i)i//rc»m. Krebs (Krankhcit); frz. cnx-
gri-nr , gangrvnc, vgl. Fafs, RF III 495; span,
ptg. cungrena, gangremi. Vgl. Dz 84 cangrena.
3594) arab. gaiifinuli, Beute: davon alts pan.
galima. Houto, Diebstalil, vgl. Dz 453 s. v.
3595) gjiniiiculo, -iire (v. gannivf), winseln, =
ital. gngnolare, winsoln, vgl. Dz 374 s. v.
3596) gSnnio, -Ire, kliiiten, winseln; ital. .^a»-
nire: span, yaiiir: ptg. ganir.
3597) *giiiino, -are (f. gannire) ist das mut-
mafslicbo Grundwort zu ital. {in)-gannare etc,
falls man die Wortsippe nicht auf german. gana-,
ganja- (s. d.) zuriickfuhren will.
3598) dtsch. gans = span, gansa und ganso,
letzteres auch Adj. dumm, baurisch (davon viell.
ital. gomo, rob, tolpelhaft, vgl. Dz 376 s. v.). Vgl.
Dz 155 ganta.
3599) giinta, -am f.. Uans (Plin. H. N. 10, 52);
prov. ganta (neuprov. t/anto); altfrz ganic,
jante. Vgl. Dz 155 gania'; Grober, ALL II 433.
3600) corn, gar, PL garrow, Boin (kymr. gar,
Schenkel, bret. gar, Schienbein); davon ital. gar-
(r)etto und -a, Sehno iiber dor Ferse, Kniebeuge;
prov. yarra, Kniebug (zu orschliefsen aus dem Vb.
sguarar „couper le jarret", nach Dz 157 Z. 1 v. o.);
altfrz. garret; ueufrz. jarret, Kniekchle, davon
jarretiere, Struinpfband; garrot, Kncbel (urspriing-
lich wobl ein kuiefiirmig gebogenes und an der
Biegung drehbares Werkzeug, ein Schraubstock und
dgl.); span. ptg. garra, Kralle, garrote, Knebel
(davon das Vb. garrotear, erwiirgen), jnrrete, Knie-
kchle. Vgl. Dz 157 garra. Vielleicht ist davon
abgeleitet auch prov. garric-s, Steineiche, garriga,
Steinoichenwald, al tfrz. jam», cat. garrig, gar-
riga, vgl. Dz 593 garric.
3601) arab. garAmah = span. ptg. garrama,
Abgabe, Steuer. Raub, Erpressung, vgl. Dz 454 s. v.
*garan6s s. *arganum.
3602) bask, garau-illa, totes Korn; davon nach
Dz 454, <ler sich wieder auf Larramendi beruft,
span, garulla. ausgekernte Traube.
3603) dtsch. gar aas! (im Sinne von ganz aus-
getrunken.'); davon vermutlich frz. ca{r)rousse,
Sauferei; .span, caraiiz, das Austrinken auf die
Gesundheit jemandes. Vgl. Dz 328 trincare.
36041 ahd. garawi, garwi, Scbniuck (gariwen
au!i*giirirj<m. bereiten, schmiicken, = ahd. gerhen);
davon nach Dz 156 ital. garho, Rundung, Zier-
lichkeit, Anstaud, Anmut, dazu das Verb garhar,
Anstand haben, gefallen (prov. garhier, prahlerisch);
frz. garbe, galbe, zierlicho Rundung, Schwellung,
357
3605) garb
3623) gaudlbllia
358
(wohl Lehnwort aiis dem Ital., vgl. Mackel, p. 63);
span. ptg. i/arbo, Anstand, dazu das Vb. span.
yarbar, sieh zieren. Vgl. Dz 156 garbo.
8605) [gerin., bezw. indogerm. VVurzel ^arb, grb,
grab (graben): auf diese Wurzel fiibrt C. Jlichaelis,
St. p. 51 ff.. eine grofse Schar romanischer Worte
der verschiedenartigen Bedeutung zuriick, z. B. —
um nur spanische Worte anzufiihren — garbuHo,
garbear, garbin. garfa. garabato. garapacho, agar-
rafar, grapa, graf, gramjm. guramhaina, galfarro,
galafate etc Auf das hoclist Bedenkliche dieses
Verfahrens hat bereitsCaix, Giorn. di fil. rom. II 66,
aufmerksam gemacht. Die ernsthafte VS'ortforschung
auf romanischcm Gebiete kann mit solchen Phan-
tasieen unmoglich rechnen. S. auch unten ^ab.]
3606) ahd. garba, Garbe; ^lov. garba ; altfrz.
garbe, iSiZa-dasYh. garber ; nixz. gerbe, dazu das
Xh.gerber: cat. span, ^acfca, dazu das Verb ^arfcor.
Vgl. Dz 595 gerbe; Mackel p. 48.
3607) bask, g'arb Cans garau], Kom, + antzna,
trocken; da von nach Diez (Larramendi) 454 span.
garbanzo, Kichererbse.
3608) germ, gard-, Garten; ital. giardino;
prov. gardi-s, jardi-s, jerzi-f, auch ¥em. jardina :
frz.jVirrfinfmuudartlich^nrf/iH); s p an. jVi if/ in; ptg.
jardiiii. Vgl. Dz 164 ginrdino; Mackel, p. 70;
Grober, ALL U 431 (unter galbinus: G. halt das
ital span. u. ptg. Wort fiir entlehnt aus dem Frz.).
3609) onomatopoietische Lautverbindung |:arg',
gorg: zur Bezeichnung gurgelnder Gerausche u. Dinge
(vgL lat. gurges, gurgulio, Gurgel, gargarizare, gur-
geln, ahd. quercha, querchela) : damit gebildet ital.
gargatta, gar-, gorgozza, gorgazzule, Gurgel, dazu
das Vb. gargagliare, gorgogliare, gurgeln, ebenfails
gehort hierher wohl gozzo (geklirzt aus gargozzo),
Kropf, vgl. Dz 376 s. v.: rtr. gargata: prov.
gargamela: altfrz. (7ar(;afe (picardiscb), gargamelle
(bei Rabelais) ; nf rz. gargouille, Traufrohre, Wasser-
speier, (jurassisch gargiielotte. Gurgel); cat. gar-
ganta, Gurgel; span, garganta, Gurgel, gorgo-
milhra. Schlund, gargola,TiiL\iiT'6hre; iitg. garganta,
Gurgel, gargarrjar , gurgeln, gargalhada . lautes
Gelachter Zu den angegebenen Worten sind iiberall
zahlreiche Ableitungen vorhanden, zu ihnen gehoren
vermutlich auch ital. gerqo, gergone, (Gegurgel),
Kauderwelsch ; prov. gergon s; frz. jargon: alt-
span, girgonz: neuspan. jerga, jerigonza ; ptg.
geringonga: forner altfrz. gargoter, brauscn, sieden,
davon wieder das auch nfrz. Sbst. gargot{t)e. Gar-
kiiche. Endlich diirfte in Hinblick auf die frz.
Verba jargonner, (Jargouiller, jarguer), wie eine
Gans schreien, kauderwalschen, jnr^yrtiKier, die Gans
treten, hierher auch gehoren (iz. jars (atnsjarg-s?),
Ganserich, wovon wieder abgeleitet ware gaser,
jaser (aus jarser, jargser), schwatzen (eigentlich
gackem?), u. von jaser ist wohl auch gazouiller
nicht zu trennen. Die glucksenden Laute der Wasser-
vogel konnen wohl als ein Gurgeln aufgefafst werden ;
uberdies kann die lange Gurgel der Gans Anlafs
gegeben haben, sie und ihr Geschrei nach dem
Gurgeln zu benennen. Ableitung der Worte vom
altnord. gassi, Ganserich, Schnatterer (vgl. Dz 620
jars, 621 jaser; Scheler im Diet. s. i-.), ist un-
wahrscheinlich , da der Einschub des r nicht zu
erklaren ware; an keltischen Ursprung ist nicht zu
denken, vgl. Th. p. 103. Vgl. Dz 156 gargatta,
160 gergo, 593 gargotte; 620 jars, 621 jaser.
3610) arab. gart, schon, artig; span. ptg. ^ar-
rido, zierlich, artig, reizend, vgl. Dz 454 s. v.
3611) kelt. Stamm garmen-, Geschrei, Eiifen ;
davon Welleicht altfrz. guermenter, klagen, jam-
mern (also gleichbedeutend mit gaimenter, prov.
gaiiiientnr, welches aus germ, icai = ahd. we mit
Anlehnung an lameniare abgeleitet ist). Vgl. Dz
592 gaimenter.
*gardruliiin s. caryophjllum.
36121 arab. garrah, Wassergefafs (Freytag 1 260»);
ital. ijinra, zweihenkliger Krug ; prov. jarra:
frz. Jarre; span, jarra; alt ptg. zarra; ptg.
jarra. Vgl. Dz 164 giara. — Baist, Z V 242, leitet
auch span, charro von arab. garrah ab.
3613) &arr[ire] + bnll[ire]; daraus nach Dz 156
ital. garbugho etc. Caii, St. 33, hat aber mit
Recht als ersten Bestandteil des Wortes gropjj[are]
aufgestcUt, vgl. unten krapp-. C. Michaelis, St. 51,
leitete das Wort von der Wurzel grb, grab, garb
ab, 8. oben grarb u. unten grab.
3614) garriilo, -sire, schwatzen (Fulg. myth.
1 praef. p. 20 M.) = cat. span, garlar, vgl. Dz
454 s. !•.; Grober, ALL U 433.
3615) genu, gasalho, Stubengenosse, Geselle;
davon prov. gasalha. Gesellschaft, dazu das Verb
agasalhar, sieh versammeln, vgl. Tobler, RU238;
altfrz. ^nzaiV/e; sfan.gasajarjOgasajar, freund-
lich bewirten, dazu das Vbsbst. agasajo; ptg. ga-
snlhar, agasalhar. Vgl. Dz 158 gasalha.
3616) altnfrank. gaspildjan, verzehren, ausgeben,
= prov. guespilhar, vergeuden; frz. gaspUler. Vgl.
Dz 593 gaspiller; Mackel p. 48 Anm.
gassi s. garg.
3617) dtsch. gast = comask. gast [gasto), Ge-
liebter, Gatte, vgl. Dz 375 gasto.
3618) got. gastaldan, erwerben, besitzen; davon
nach Dz 368 ital. castaido (venez. gastaldo), castal-
dione, Gutsverwalter, Haushofmeister ; prov. (wald.)
ga.itaut-z, dazu das Vb. ga.-itaudeiar ; frz. Eigenname
Gastaud). Besser jedoch erkennt man in den
AVorten vielleicht Zusammensetzung des lat Stammes
cast-{rum, -ellum) mit dem german. Suffixe wait.
3619) gr. ydazQa, der gewolbte Bauch eines
Gefafses: ital. (sicil.) grasta, Blumentopf, vgl. Dz
377 s. 1-.
3620) gaadens, 'gaudiens (Part. Pras. v. gaudere),
freuend, freudig, wurde von TJlrich ira Gloss, zum
Sacrifice d'Abraham , R Vin 390, als Grundwort
das rtr. Adverb gugent, gitnt „gem" aufgestellt.
Dafs dies unzulassig sei, hat Sturzinger, R X 257,
nachgewiesen u. seinerseits in Hinblick auf die Form
bugient das It. lolens in Vorsehlag gebracht. was
freilich auch nicht befriedigen kann.
8621) gaadeo, gavTsus sum, gaudere, sieh
freuen; ital. godere, geniefsen, gioire (Lehnwort
aus dem Frz.) „godere internamente", vgl. Canello,
AG HI 317; rtr. dy older u. galdekr, vgl. Gartner
§ 172; prov. gauzir, jauzir; frz. jouir ; altptg.
gouvir. Das Verb ist im ganzen wenig iiblich,
die gebrauchlichen Ausdriicke fiir sieh freuen sind
vielmehr ital. aver piacere, frz. etre charine, en-
chante, bien aise de qlq. ch., span. ptg. regocijarse,
regozijarse (abgeleitet von gozo = gaudium ?) Vgl.
Dz 168 godere.
3622) [*gaadlatica {gattdiutn); davon nach Mar-
chesini, Studj di fil. rom. 11 8, venez. ganzega
(aus *galzadega, *gauzadega} „gozzoviglia".]
3623) *gaadTbilia n. pi. (v. gaudere), angenehme
Dinge; ital. godoviglia, gozzoviglia „baldoria,
allegria ^crapula'", vgL Caix, St. 87; Dz 876 woUte
das Wort von gozzo (aus *gargozzo, s. oben garg),
Kropf, herleiten. S. jedoch No 8722.
859
3634^ ftaudlbnixln*
SG89) K<^m«llnR
36U
3624'i mutiTbandas, «, uin |v. ittiudrrr), troll:
pri>\, / P..-1..II, Mi/.ii.i],/.i, ir.Oi, V(fl. Di UiS qoderr.
'iniuiliflluni 1 'JiH-alfs.
H(i2A;' irmadiam, f'l. miudln n. [iiawlerr). KnMuli':
it«l, (/iiijd ; iirnv. (jaiiii-:. joi-s. jiiia (h ilcii ScIiIuTh
tiiosoA ArtikclH); (rt.joir: rat i/o/i/ ; «pan. joi/n,
(ob j;o.M, Verjfmip<ii, wovon wii>il<>r iiotar, (ccnioriuMi,
rft/ocijii, LuKtl>nrki'it , rryofijursr. «irli friMioii, ^^
,9nM(yiii»i iftt, Mmfa bIh fraKli<'li oraclioiiii'ii ; Mnist.
Z IX HJ*. stollt ilio (iliMi'huiiK iliistus ' ijn:o iiuf;
auch lit 4&U ficliwankt zwiscbon iiniKlium u. ijifitu-i.
v(jl. iibor ilio Kram» Soburbnnlt, Z XI 493 f., wo
iui(^nioniiiiPn winl. ilafs *ausare ii. 'i/aiidiarf zii-
Kamnu-ii^-troflon scion): iitj;. jmn, if/oin, aicbu ilaa
Span.). Iin Span. u. Pt^. Iiat jr)i/(i. /nid anagobliofK-
lich dip Hoilt^. ..Kleinod, Cioschmoidp", das ital.
prov. giojti.joKi liodeutot sowobl ..Frcuib'" als auch
„Klcinod" ; vormntlich ist nur joia ,, Fronde" =>
gaiidia, joia ..Kloinod" abor =» joca. worauf donn
auch ital. ifinjello etc. /.«riickuobon wiirdon, vornl.
Canollo. AG HI 34t! Anm. Vgl. \)i i(i8 goileif.
466 i/oio; liriibor, ALL II 431 (nntor (julbinuii ;
Gr. orkL'irt prov. join, ital. ijioja, span, \il\l.
joya, -in fiir Entlchnnnpon aiis dom Frz. : lautlicb ist
dicso Annalimc borochtigt, sip wird aber unndtiK,
mindestons znni griifston Toilp. subald man flin/n
etc. ..Kloinoil" =^ jora ansetzt).
gr. yttvXig, yfcvi.i<ftt ^. obon eSlariS.
3626) [^aillus, -um w., Trinkj;efafs, ist irrig von
oinigon als Grundwort zn (Tz.jale angesptzt worden,
vgl. oben ^ea.]
3627) got. gadrs, botriibt: davon vermutlich
altfrz. gorre, gnrret, mager, arm, dazu das Verb
gourrer. bptriigpn, stohlen. Vgl. Dz 601 gorrr.
♦gSveS, *gaT?olii, *gaTeolo s. oarea, *caTe5Ia,
*ea»e61o.
362S) garia, -am f.. Miivp; davon ital. gnhbiano:
(lomb. neap. ga<:i>ia : sard, cnii [maritiii] = •(/«»«.<?);
span, gavia; gavinta. gnrina. (giiinchn, auch ptg.);
ptg. ^(iii'o(a, Move, gnivao, Secschwalbe. Im Frz.
heifst die Move moiiette (altfrz. ni'iue = germ, 'iiintre,
vgl. Mackel, p. 116). Vgl. Dz 159 gnvia: Grciber.
ALL II 436 u. IV 390: Schuchardt, Z XI 494
3629) Gaza (rfiZa), Stadt in Palestina; davon
frz. gaie. ein durchsichtiges Gcwebe; span, gasa,
vgl. Dz 595 gaze.
3630) arab. fazftir, Algier: davon vermutlich
ital. ghiaszertiio, (in Algier gefertigtes) Panzer-
hemd; prov. jOiernn-s,- a.\\.iri. jazerant, jazerenc;
8 p a n. jncf rind ; ptg. jnrerijm, jazerSo (wohl aus
altfrz. jnzerant). Vgl. Dz 162 ghiazzerino.
3631) bask, gazmnna, einer, der kiifst; davon
nach Dz (Larraraendi) 455 span, gazmoiin. schein-
heilig (eigentl. einer, der zam Scheine Heiligenbilder
u. Rcliqiiien kiifst).
3632) gehenna, .am /. (hebr. Wort), Holle; alt-
frz. geheiic. Folter, Qual, Zwang: neufrz. gene,
dazu das gcner. qualen, belastigen. Vergl. Dz 595
gene.
3633) ahd.gelli (german. ^at'/i, vgl. Mackel, p. 115),
Prnr.k. Stolz; davon vielleicht nach Dz 152 ital.
oa/n, Prachtkleid, davon wieder abgeleitet gallone,
Tresse, Borte, galante, artig, nett, anatiindig. hijf-
lich, galantena , .•Vrtigkeit, galanteggiare , schon
thun; altfrz gale, Miintcrkeit, Wohlleben, Freuden-
fe&t (in dieser Bedtg. findet sich aach gahrie), dazu
das Adj. galois und das Verb galer, Feste feiern
(daneben auch waler, s Ducange, galare), regaler,
jem. froh machen, gnt bewirten u. dgl., vgl. Scheler
im Diet. s. v. u, im Anhang zu Dz 742, Suchier,
/, I 481 (Uiflz 266 batto ital. rrgalarr. dazu da»
Sb«t. rrgalo, Gonchonk : frz. ni/iWcr, ri-gal ; «pan.
pig irgnliir. rrgalo vmi lat. rrgrlnre. auftAuon,
orwhrmon, lierloiton wnllon, vgl. ilagogi'n \V. Moyor,
'/, XI 2.'>.'i): Mouf r/.. i/(i/<i. gallon, galant, galanlerir
(Minitlich lA*hn»'orto aux dom Ital.l; Hpan. gala,
galon, gnlano, galanir, galanterui. golantrar ; ptg.
i/(i/<i. galnn, galiiiitr, golaiitaria, galanlear. Suohior,
Z I 431, utolltp, «oil or wogon dos jiltfrz. wnler
' ursprbngliohpn Anlnut mit ir annalini, mittolndl.
i iralf (age. wrnla). Rcichtuni, als (irundwort auf,
und Mackol, p. 42, hat sich ihm angoHohlosaon.
Indossen das vproinzolto water kann ilooli kanni voll
boweiskrSftig spin, «lonn in Italion «teht ihm koin
*giial<tre gpgoulibor. Auch wiiro schwor abzusohon,
wio das mittolndl. Wort zwar nach Italion , abor
I nicht naoli <lpr Provunce iibortragpn wordon spin
I solltp. Hoohstpiis wird man die altfrz. Worto auf
• walrr zuriickfiihrpn diirfon Andororsoits ist zuzu-
gebon, dafs das Diez'sclip Grundwort (vortpidigt von
Baist, Z V 247) nicht unliedcnklich ist, namentlich
hinsichtlioh seines Bogritfos, verniugo dossen man
orwarton sollto, dafs rom. gala ctwa ,,Liisteniheit,
(ioilhoit" bedputctp. Ks diirftc sich einpfehlpii, mit
Peric.n don t'rsprung dpr Wortsippe (aiisschlipfslich
lies altfrz. Bestandteiles) in gr. xala, schiine Dinge,
zu suclien (wpgen x : g vgl. x6).no<: : golfo).
ahd. gelodn s. gana-
3634) [*gelatinS, -am /'. (von gelnre) >— frz.
gelatine, gluiohsani gcfrorene, eisannlicho Speise,
Siilze, vgl. Schelpr im Diet. .«. v. Selbstvcrstandlich
ist gelatine eine rein gelehrtp, bpzw. kiinstliche
Bildung, wie deren der romanisclie Spcisozettol so
viele aufweist. Geraile die.'ie Thatsaohe abor bo-
rcchtigt uns, bci der Herleitung von Spoisonamen
von der Fonlerung lautlicher Kegel mafsigkoit abzu-
sphpn u. z. B. fiir fricassh- trotz dps intervokaliscben
c oinen Typus *fricatialn anzu.sptzen.J
3635) Pngl. gelding, Wallach, = frz. yuiltedin,
vgl. Dz 608 .v. V : Fals, RF III 487.
3636) gelo,-are(.(7W»), gefrieren, gefrieren machen;
ital. getare. dazu das Vbsbst. gelo (= gelii?). Frost;
rum. ide)ger, ai, at, a, dazu das Vbsbst ger; prov.
i/elnr, dazu das Vbsbst. ,(;W-.v; frz. geler, dazu das
Vbsbst. gel u. gelee (auch Spcisename), die Anwon-
dung der Worte in der Bedtg. „Fro3t" wird durch
froid sehr eingeschriinkt: eat. gelar, dazu das
Vbsbst. gel: span, helar, dazu das Vbsbst. hielo,
gelo; ptg. gelar, dazu das Vbsbst. gelo.
gel a s. gelo.
3637) vlam. gelnye, ginye; davon viell. prov.
glueg-z (neuprov. clitt), Garbe, grobes Roggenstroh
zum Daohdeoken; frz. glut. Vgl. Dz 599 .«. v.
(Dioz hielt audi Ableitung voni kymr. cloig fiir
miiglich, vgl. dagpgen Th. p. 101.)
3638) *geiiiellicius, -um m. (von gemellus) =
span. melli:o, Zwilling. vgl Dz 468 .< v.
3639 gemelliis, a, am (Demin. von geminus),
doppelt, zugleich geboren, als Sbst. Zwilling: ital.
gemelln, Zwilling, giumella, eine zwei Hande fiillende
Menge, vgl. Canello, AG III 334: prov. gemel :
rtr. gemel, /ichumel ; frz. jumeau (das u an Stelle
des e ist bis jetzt weder fiir das Ital. noeh fiir das
Frz. erklart; Grober, ALL II 436, nimmt fiir das
Ital. Anlehnung an das begriffsverwandte giunto
an, fiir das frz. Wort aber halt er Beeinflussung
des vortonigen e bezw. i durch nachfolgenden Labial
fiir moglich u. verweist auf Gemmeticum : Jumiege.^,
fimier : fumier, bibentem, bevant : biwant, aber
Gemmeticum ist durch volkstiimliche Legends, die
361
3640) gemlnQs
3664) g«stft
362
man bei Wilhelm v. Jumieges nachlesea kann, mit
jumeaux in begriftlichen Zusammcnhang u. infolge
desscn audi in Ubereinstimmunf; beziijjliph dos An-
lautes gesetzt worden ; fumitr berulit auf volks-
etymologischer Anlehnung an f'limii^. in bihoitem
endlich ist i iuterlabial, steht also untcr anderen
Bedingungen, als e in gemellus; (iberdies mufs doch
wohl Torausgesetzt werden , dafs tier Wandel des
Anlautes im ital. u. frz. Wort auf eine u dicsolbe
Veranlassung zurUckgehe); (span, (femeloi, die
Zwillingc als Sternbild); Baist, Z V 562. erkliirt
das von Uz 468 unerkliirt gelassene Sbst. melta,
Scharto, aus {ge}»iell<i „iuit derselben tTbertragung
wie in gr. dtn'/.otj^. Vgl. Dz 376 yiumella . 622
jumeau : Grbber, ALL II 436 u. VI 390.
3640) ^eminiis, a, nm, doppelt; ital. gemino;
rum. gemin. geinen: span. ptg. geminn, ptg. gemeo.
3641) gemitus, -um ni. (v. gemere), Senfzen;
ital. gemxto: rum. gemelm., Pl.gemetef.; prov.
yem-s: cat. gemeg : (span. ptg. gemido)
3642) gremnia, -am /'.. Knospe, Juwel, Gemme,
Kleinod: ital. prov. gemma; frz. gemme; span.
yema; (ptg. goma, Knospe, dazu das Vb. gomar,
knospen?, vgL W. Meyer, Z XI 256 Z. 8 v. oben)
Vgl. Grober, ALL U 437.
3643) g'emmarTus, a, um (v. gemma), zum Juwel
gehorig; ital. gemmajo ,il luogo dove si trovano
le gemme", qemmiero. -e .,il giojelliere", vgl. Canello,
AG lU 307".
3644) gemo, gremiii, g:emitum, gemere, seufzen;
ital. gvmere; rum. gem iii ut e; prov. gemir;
altfrz. geindre; nfrz. gemir; cat. span, gemir;
ptg. gemer.
3645) Gemonlae (soil, sealae), eine Art Treppe
am nordwestl. Abhange des Capitolin , wohin die
Leichnanie der im Career Mamertmus Hingenchteten
gescbleift u. dann in den Tiber geworfen wurden,
= frz. gemonies, Quiilereien.
3646) gena, -am f. , Wange (im Plur. auch
„Augenlider"); rum. geana, Augenlid (dichteriseh
auch „Morgenr6te") ; prov. gena, Wange. (Dz 155
erblickte in ital. gannseia, frz. gmmche, Kinnbacke.
ein Augmentativ von gcva, vgl. dagegen W. lleyer,
Z XJ 255, der gr. }>«dOs als Grundwort aufstellt).
3647) gr. Yfvtd. Erzeugung; davon vermutlich
ital. (/fwrn (sicil. juiin), Geziicht; altspan. (/twea,
Geschlecht. Vgl. Dz 375 genia.
3648) gener, -rum m.. Schwiegersohn : ital.
genero; rum. ginere: prov. genres; frz. gendre;
cat. gendre: span, yerno ; ptg. (auch al tspan.)
genro. Vgl. Dz 498 yerno.
3649) generalis, -e (v. genus), allgeraein: ital.
generate; frz. genend, u. deni entsprechend in den
ubrigen roman. Sprachen.
3650) generostis, a, um (v. genus), edel; ital.
generoso: frz. genireux. und dem entsprechend in
den ubrigen roman. Sprachen.
3651) genesta, genista, -am /'., Ginster (Spartium
junceum L.); ital. gineatra: neuprov. genesto ;
frz. genet (wallon. diniese); span, hiniesta; ptg.
giesta. Vgl. Dz 459 hiniesta; Grober, ALL II 437
(wo ital. genestra, sieil. ginestra angefiihrt).
3652) genitus, a, nm (Part. Perf. P. v. gignere),
geboren; (ital. ist nur das Vb. agenziir, verschonern,
als Lehnwort aus dem Prov. vorhandeu); prov. genj<
= geiit-s. c. 0. gent (edel geboren), edel, schijn
(dazu der Kemp. c. r. qenser, c. o. gensor), dazu
das Verb agenzar, gefaUen; altfrz. gent (dazu
Kemp, gensor), dazu das Vb. agensier; (nach Dz
im Anhang 776 ist ptg. 5«»-, quejando, seltener
quejendo, wie beschaffen, aus der Partikel que „wie"
-\- Jendo = genitus entstanden). Vgl. Dz 160 gente;
Grober, ALL II 437.
3653) genius, -um »1., Genius, Verstand, Witz;
ital. genio: (prov. genli-s ist wohl >= ingenium);
frz. genie: span. ptg. genio. Die Bedeutungs-
entwickelung desWortes ist offenbar durch ingenium
beeinflufst worden.
3654) gens, gentem /'., Volk; ila\.gente; sard.
zente; rum. gintd; prov. gent-z: frz. gent; cat.
gent; span. ptg. gente. Vgl. Grober, ALL II 437.
3655) *gentllitla, -am f. (von gentilis), Adel;
ital. gentilezz'i ,,nobilta di sentire e di operare,
cortesia", gentilizia, gentiligia .,nobilta di sangue".
vgl. Canello, AG III 343.
3656) *genuciilo, -are (v. genuculum), knieen;
ital. [in-)ginocchiare ; rum. (in)genunchiez ai at a;
prov. (a)genolhar : frz. {a)yenouiller ; cat. alt-
span, agenollar ; (span, arrodillar.ie v. rodilla =
*roteUa, Demin. v. rota); ptg. (a)Joelkarse.
3657) *genuciQum «. (f. geniculum. Demin. von
genu), Knie; ital. ginocclao, davon das Demin.
ginocchielto, Strumpfband (span, cenngil, vgl. Dz
438 .«. v.); rum. genmichiu; rtr. d'zanoly etc.,
vgl. Gartner, § 200; prov. genolh-s; 9.\tfi z.geiiouil;
nfrz. genou : cat. genoU; altspan. hinojo (ueu-
span. dafiir rodilla = *roteHa, Demin. von rata);
ptg. joelho, giolho. Vgl. Dz 165 (//(«.cc/iiO; Grober,
ALL II 437.
3658) genus n., Geschlecht; davon die Ver-
neinungspartikel prov. gens, ges, altfrz. giens (vgl.
iiber letzteres Perle, Z II 411); die Bedeutungsent-
wickelung war eine ahnliche wie bei rem = frz.
rien. Vgl. Dz 595 gens (wo die Sloglichkeit aus-
gesprochen wird, dafs genz = gentium in der Ver-
bindung minime gentium sei); G. Paris, Mem. de
la soc. do ling l" 180 u. R VIII 135. S. Nachtrag.
gr. ysQfcfo^ s. argauiim.
3659) ndl. gereide, gerei, Zeug, Vorrat u. dgL;
davon altirz. agrei, Ausriistung, Vorrat, dazu das
Yh. agreier. ausriisten ; neufrz. agri;s, PL, Takel-
werk, dazu das Vb. agreer, mit Takelwerk ausriisten.
Vgl. Dz 504 agriis.
3660) germanus, -a, Bruder, Sehwester : cat.
germd. germana : span. Iiermano, hermana; ptg.
irmao, irmua. Vgl. Dz 459 hermana. Siehe oben
frater.
3661) gerula, -am f. (v. gerere), ein tragbares
Gefafs (oder *gerriila [v. gerra], ein aus Ruten
geflochtenes Gefafs?); ital. geria u. gerna ,,cesta,
oppure vettura", vgl. Canello, AG III 349, Caix,
St. 180; neuprov. gerlo, Tragkorb; a.\iixz. gerle.
jarle, Biitte (aber geurle, Beutel, ist = dtsch.
giirtel): neufrz. jale (altfrz. jalle), Mulde, gerlon,
Zuber des Papiermiillers; cat. gerla, Tragkorb. Vgl.
Dz 161 gerla; Grober, ALL II 437; Tobler, Misc. 75.
3662) gerres, -em ih., der Schratz, ein Seefisch
(Sparus smaris L.); davon abgeleitet altprov.
gerlet (Demin. zu *gerrulus); neuprov. gerle.
gerla; altfrz. gerre, jarre, jarret (dies auch nfrz.),
jarlet. Vergl. Bauquier, R VI 266; Grober, ALL
II 438.
3663) ags. gespillan (ahd. ga.spildun), vergeuden,
verzehren; prov. giccspilhar, verschwenden ; frz.
gaspiller. Vgl. Dz 593 gaspiUer : Atzler s. v.:
Mackel, p. 48 (wo ein bestimrates Grundwort nicht
angegeben ist, vgl. jedoch Anm. 2 u. ob. No. 3616).
3664) *gesta, -am f. (zum Fem. gewordenes Ntr.
PI. des Part. Perf. Pass. v. gerere), That; (itaL
prov. gesta; ital. (venez.) auch gestra „famiglia,
•AM
'\<i»6) Ret-iwini
3681) KlAfilO"
364
r»i<a". \(;\. Mnrohooini . Stuilj <li fil. mm. 11 81:
«Itfr/. i/i-.v/i- (Krznlilimi; vmi Tlintoti, <n'Ri-liiclit<',
(i.-s<-lil.vM»p-m-lii.lit.', Clir-'iiikt, (M's.lil.vht. Sliimiu.
\'g\. \)t Itil .;rW,i. (imlMT. Al.l, II -JSS.
Hl^^il)\ nliil. KPt-(sarii, JhU'Ikoii; diirniis vivlloirlit
(iiach I>/. l(>7i iliircli viilksctYninUi^HKrlio, nil nrnui
sirli nnloliiHMiilt' Uinliililiini; it» I. iiiiimirmit. i-ino
solinoitli'iiili» WiilTo; )irov. jiistirma, fiiisiirmn ; iilt-
fri. j/i.Miimf, i;Mi<iiri«<. ici.Miririf.
86tiU) I'lribb^raiits, a, uiii (v iiihhrr), biickliK;
prov. iirhrnit : c':it. iir[irnil. Vgl. (". MirliiivliR.
St. »3 Aiim.; Haist, Z V 21 1. 1
:tG67) i^ibbosQH. a, iiiii (v. jiibbu*), liiiekorig,
biirkli};: it;il. pt»;. ijililiitfii : rum. iihrbnn: prov.
i/ifcaf; frz. l/l^^f».^; spiUi. i/ihnin.
3668) iribbus, -uin ««. (aiu-li ♦s'.vbbus, *)riibbuN,
V);l. («riiM-li. xri/-(»»-i, Uiu'ki'l. Hiickor, uml R:ibbu!>
Cgybbus), a, mil, lnu-kli»;; ital. iiihho, ijohhu,
fioliiin. Buoki'l; mill, ijlirh ii. (ihebd, dazu das Vb,
i/hrlioff; (11 cif (I. kriimmon: prov. ffihlxi, i/ilia:
fri. (/o/iiH (voiii ital. gnhho), oin BiickliKor; nach
D« 619 soli frz. ialnil, Kropf («uvon ila."! Verb
jahnttr, midciitlii'b sproclicii) fiir jibot slelion und
aus 'ijibbnltii-' zu crkliiren sein; span. (;ifc(i; ptp.
ilibbn, ijebo. V(jl. l)z l69<lohbo; Marnliosini. Studj
di til rom. 11 4 Vgl. unton gillTus. — Parodi,
R XVll 52, zielit liierlier aucb eat. ni/tivinr. ajcipir.
kruiiinion, span, niiobiiir. u. (;iebt iiborliaiipt eino
Cbersicht der zii jiibbii.s ^ehorigoii Sippe.
3669) germ. *gripa (mhd. (jiiie), Ircit'e; ital.
prov. gigii: altfrz. ;ii<iiif (Lehnwort), nuch ;iigle.
Geige; neufrz. ijiijue. Tanz mit Musik, audi Reh-
kciilo (well dieselbe cine ahnlicbe Gestalt hat wie
oinc Geige), in letztorer Bedtg. davon abgeleitet
ffigot. Haramelkeule: span, jiga, Goigo, cino Art
Tanz, jigote, gebaoktos Fleiscb: ptg. giga, Geige,
cino Art Tanz, aucb ein flacher Weidenkorb (in
dieser Bcdtg. aucii gigo), gigoie. Ragout. Vgl Dz
164 giga u. dazu Scheler im Anhang 730 (Schelcr
verrautet als genieinsames Gnindwort der gernian.
und ronian. Substantiva ein gernian. Verb mit der
Bedtg. „treinere, motitare",welcben Sinn abd. griiia»,
dem altn. gciga nach zu schliefsen, wirklieh gehabt
zu haben scheine); Maekel, p. 108.
3670) Gl^s, -antem m.^Piyag), Gigant, Riese;
ital. giyante, Riese: prov. jai/an-»-: frz. geant:
span. ptg. yiganle. (Das Wort ist also nur in den
galliscben Sprachcn volkstiimlich.) Vgl. Dz 595 geant.
36711 ndl. §ijlen, gahren (vom Bierc); davon
vielleicht das gleiehbedeutcndc frz. gtiUler, aber
freilich ist das palatale / befreindlich, vgl. Bugge,
R III 152; Scheler im Diet. s. v.
3672) ahd. gilan, gtljan {aus gi-ilan), fortstreben,
eilcn; neuprov. i/ii/iri, forteilen; frz. (norm.) (/rfer.
Vgl. Dz 596 giler (beziiglieh des gleichbedeutenden
comask. zrla schwankt Diez zwischen gilaii und
lilon, letzteres diirfto annehmbarer sein).
3673) westgerm. gllda, Opferschmaus, Festver-
sammlung. Glide; ital. gelilra, Gesindcl: prov.
gelda, Trupp, Haufen; davon viell. geldon-s (Mitglied
einer bcwaffneten Scbar), Lanzentrager (gehort dies
Wort zu gihla, so diirften aucb ital. gtalda, Lanze,
u. gialdoniere, Lanzentrager, hierher zu Ziehen sein);
altfrz. gelde, Haufe. gueude, Gildc. Vgl. Dz 160
geldra; Maokel, p. 96.
3674) ginglTa, -am /.. Zahnfleisch; ital. gen-
giva; sard, zimia: rum. gingie; (rtr. gingiva);
prov. gengica; (tz. gencive: cut. geni(v)a: span.
encia; ftg. gengiva. Vgl. Dz 160 gengiva; Grober,
ALL. n 438.
H675) mild, git, (iiorigkoit inbd. Grit); davon
iiach I'aix. St. 5l>2. ital. «//ir-srin ..fninv iiccesaiva".
HU76) iriz^riOni n. (belegt ist nur der IM.) und
'iriKerla >i. id.. Kiugi-weiile den Gctlilgels: altfrz.
jiiisirr. IaAivv u. Kiiigeweide pines VogeU ; noiifrz.
grsier. KleiHcli-. Vor-. Driisenniagi'ii di's (iellligelH.
Vgl. D/. fiilti ,/<i,i>r; tirillier, ALL 11 43H.
:til77) *irlariA, -am /'. (f glncies) u. *irliliciaH,
-um »1., Ki«; ital. ghincrin u. gluarcio (iniSard.
diirrb (/(7m ersotzt, so «iieh iin Span, und Ptg.);
rum. ghiiifii: rtr. glnlnclid u. glalsrh, vgl. (iurtncr,
§ 2(H); prov. glnsna u. ylnl:: frz. ;//(ic<' u. glas
in vcrglti.i igleiehsam Glaseis, Glattois); oat. gins;
(«pan. Iiieln. i/rlii : ptg. i/eln). Vgl. (irobor, ALL
11 438.
3678) |*grliicico, -arc (v. glacies), auf deni Eiso
glitscben: altfrz. glacnier. glacier, gleitend, damit
zusnmincniiiingenil nfrz iilaci-s, (ilnitc. .\bdachung.
j Vgl. Dz r>\}7 ghicifr.]
3679) I 'frl&oidus, a, um (v. glncie.i), uisig; soil
I nach Kianchi , Storia della preposizione a (Firunzo
1877) p. 261, dns Grundwort siMn zu ital. ghiadi),
iiufserBto Kiilto, wiibrend Dz 161 s. v. das Wort
• von gltiditis abgeleitet liatte. Lautlicli ist Bianchi's
' Annahinu gewiCs .stattliaft (*glacidu.i : ghiado =
plaritiim : piato), n. begrilTlieh kann sie die bessore
zu sein scheineii. Gleichwohl diirfte sie abzulebnon
scfn, denn 1. ghiado ist nirbt wohl zu trennen von
prov. cat. glag, Schreckcn, Erstaunen, dazu das
Vb. aglagar (altspan. aglago, aglagarnc), welcbo
Worte wolil auf ghidius, nicht aber auf *glai:idus
zuriickgefiihrt werden konnon; 2. ital. ghiado be-
dcutct in bestimmten Verbindungen (z. B. togliato
1 a morle) aucli ..Mosser", cbenso das dazu gehiirige
Verb agghiadare nicht blofs ,,erstarren", sondorn
aucb ,,nioderstecben", dieser Unistand aber empfioblt
unbedingt die .\bleitung von gladiun, denn der Be-
deutungsiibergang von „Schwert" zu „Kaltc,
Schrecken. Erstaunen" lafst sich aus bildliclier An-
wendung des Wortes erkliiren (in der vermittelnden
Bedoutung ..«lurchbohrender Schmerz" findet sich
glndiiix in lateinischen Hymnen ofters gebraucht),
wiibrend man von ,,eisig" .schwerlich zu dem Sub-
stanzbegriff ,,Messer. Schwert" gelangen kann.
[ Flecbia diirfte daher ira Rechte sein, wonn or, AG
IV 377, Bianchi's Annahme zuriickweist.]
3680) gliicio, -are (v. glacies), zu Eis machen;
frz. gincer, iiberzuekern. Vgl. Dz 597 glacer.
i 3681) glSdliiS, -um m., Schwert; ital. ghiadu,
s. oben *glacidiis: (glavc, Schwertfisch, welches
Wort Dz 598 von gtadiw ableitet , ist iiberhaupt
kein italienisches \Vort): Toblor, Ztschr. fiir vgl.
Sprachf XXIU 418, erklart ital. giavelotto. Wurf-
I speer, altfrz. gavelot, gnvreht, guverlot, garlot,
neufrz. jarelol , fiir welche Worte Dz 164 kel-
tise.hen Ursprung gemutmafst hattc, fiir eine Demi-
nutivbildung aus gladin.'i, setzte also franzosiscli
*glai'elot als Grundiform an; dafs dies lautlich un-
zuliissig ist, hat Th. p. 63 gezeigt und mit Recht
ein *gabaldius (wahrscheinlich keltischer Herkunft,
vgl. altir. gabul, gnhrd, kymr. gafl, bret. gavl
,,gegabelter Ast, Gabel der Schenkel") als Grund-
wort empfohlen: prov. glasi-.':, Schwert, u. glai-s,
I Schwertlilie (sind Reflexe zweier verschiedener lat.
1 Flexionsformen : gladi u. gladio = gladjo, denn glai
' steht fiir glaj, glag, vgl. prov. rag u. rai aus radjo,
I 6. Ascoli, AG X 272; iiber prov. cat. glai, esglay,
I Schreckcn, Erstaunen, s. oben *glacidiis); die Form
I glavi-s, Schwert, geht aof kelt. clddivo, clddiho
I zuriick, vgl. Ascoli a. a. 0.: frz. glaive (aus kelt.
365
3682) glaette
3706) ghittiis
366
clddivo). Vgl. Dz 161 ghiado u. 598 glaive (Diez
hielt Entstehiing von ijlavi u. /jiaire aus gladium
fiir iDOglich u. bestritt kelt. Urspriing).
3682) iltscl). «rlaette = frz. glette. Silberglatte,
vgl. Dz 509 s. r.
3683) glaiidarius, -nm in. (v. gluns), Eichel-
baum, Eiche: rum. ghindar: prov. glandier, Adj.;
cat. glander, Adj.
3684) glandula, -am /. iUemin. v. ulan.s), Mandel
im Halse; ital. .7/n'(i»irfo/<i; rum. ghindurd; prov.
glatidola: frz. glandule (gel. W.): cat. span. ptg.
glanduhi, Driise.
3685) ^landulosiis, a, urn (v. gluns), voll von
Driisen; ital. gliiandoluso : rum. ghinduros: prov.
glandulos : tri. ghmduleiix: span. ptg. glanduloso.
3686) glans, glandem /'.. Eichel: ital. glande.
ghiande u. ghianda, vgl. CancUo, AG III 402;
rum. ghiiidd : prov. glan-s, glant-z, daneben aglan-s
(entstanden, wie Dz 503 «. r. meint, durch Einflufs
des gr. axv/.og oder des got. akran ; das Eichtige
aber hat Comu, R VII 108, getroffen. der in deni
a den Rest des mit dem Substantiv verwachsenen
Artikels erkennt) ; a.\t(rz. glande, aglaiid: neufrz
gland; cat. aglu; span, landc, Eichel (das iibliche
Wort ist heUotii = arab. balhVt), laiidre. Driisen-
geschwulst; ptg. hinde. Eichel (das iibliche Wort
ist bolota). Vgl. Dz 462 Innde. 503 aglan : Comu,
R VII 108._
3687) glarea, -am /'., Kies; ital. ghiajn, Kies;
greto (= *ghiaret<i. *glaretiim). steiniger Flufsboden,
vgl. Flechia. AG 11 44 Anm.; altspan. glera:
„Kies" heifst frz. gravier (von *grava und dieses
keltischen Ursprungs, vgl. cymr. gro etc., s. Th.
p. 102), span, arena griiesa (das Adj. ebenfalls
kelt. Herkunft), casquijo. ptg. saibrao (v. sabtdum),
cascalho (dies Wort sowie das span, casquijo von
cascar = *quassicare, zerschlagen). Vgl. Dz 375
ghiaja. — Prov. glara, frz. glaire ist vermutlieh
^ clara (s. d.); an keltischen Ursprung der Worte
ist nicht zu denken. Vgl. Dz 597 glaire: Th. p. 100.
3688) glastnm »., Waid (keltisches Wort, belegt
bei Plin. N. H. 22, 2) = ital. ptg. gln^to, Waid;
rum. glast, vgl. Dz 176 guado. Im Ital. ist ueben
glasto auch glaslro vorhanden, aufserdem guado =
germ, icaid (altfrz. guaide, waide, neufrz. guide,
vgl. Mackel, p. 117).
3689) ^lattio, -Ire, klaffen; ital. ghiattire:
prov. altfrz. gtatir : Denirz. clatir : span. ptg.
latir (im Span, ist die Bedtg. des Verbs, welche in
den iibrigen Sprachen auf „klaffen, bellen" sieh
beschrankt, zu „schlagen, klopfen, zucken, pochen,
steehen" erweitert). Vgl. Dz 162 ghiattire.
3690) *glaiiceUns, nm m. (schriftlat. glaucion),
erne Pflanze iChelidonium glaucium L.), == mm.
ghiocel, diocel.
3691) gleba (glaeba), -am f.. Erdscholle; ital.
gleba u. {ghieca) ghiova (das o berulit auf Anleh-
nung an globus, oder vielmehr gliiova ist geradezu
= globus anzusetzen [ghiova : globus = frutta :
fructtis] vgl. Ascoli, AG III 355 Anm.). archaisch
auch chiota, vgl. Canello, AG III 355; rum. glie:
prov. glieva (daneben gleza, das mit gleba nichts
zu schaffen haben kami) ; frz. glebe (gf\. W.); cat.
span. ptg. gleba.
3692) *gliro, -onem und glis, glirem m., eine
Art Maus oder Katt« iSeiurus glis L.); ita.]. ghiro :
prov. glire-s (u. gles?): frz. loir {da.vou lerot) und
liron, Bilch, EeUmaus, Siebenschlafer; span liron;
ptg. lirCto n. leirao. Vgl. Dz 163 ghiro: Grober,
ALL n 439.
3693) mittellat. *g:liteiis, a, am (v. glis, glitis
„humus tenax" in den Isid. Gloss ), kreidig, scblam-
mig, zah; p r o v. (/?«£«, Thonerde : fri. glaise. VgL
Dz 598 glaise.
3694) ahd. *glitzau (Iterativ zu aliil. glitan),
glitschen; davon vermutlieh altfrz. glider ipio.
glicher scheint anderen Ursprung zu haben); neu-
frz. glisscr. Vgl. Dz 599 glis.ter: Mackel, p. 100.
3695) globosiis, a, um (v. globu,^). kugelformig;
ital. globoso ; rum. globos- ; frz. globeux : span,
ptg. gluboso.
3696) globus, -um hi., Kugel; ital. 7/060 (gel.
Wort), Kugel, gliiova, Erdklumpen, vgl. Ascoli, AG
HI 355 Anm.; rum. ghib. PI. ghiburi : ^tov. globel-s
= *globell'is: frz. globe; span. ptg. globo. Das
Wort tragt iiberall gelehrten Charakter; das volks-
tiimliche roman. Wort fiir ,, Kugel" ist batta.
3697) *glocio, -are (schriftlat gloclre, griech.
x/.(6^fiv), glucken (von Hiihnem); aus diesem Vb.
entstandene oder doch ihm entsprechende schall-
malende Worte sind: ital. chiocciare; rum. clocei
(wird von Dz angefiihrt, fehlt b. Ch); neuprov.
clouchd; frz. glousser ; span, cloquear; (ptg.
cacarejar ist mehr „gackem'' als .,gluck8en"'). Vgl.
Dz 97 chiocciare.
3698) glomus, meris »., Klofs, Knauel; itai.
ghiomo, dazu das Vb. agghiomare ; lucches. diomo,
vgl. Caii. St. 339; rum. gliem, dazu das Vb. ghe-
muexc a it i: (frz. agglomerer, gel. W.).
3699) gloria, -am/"., Ruhm; ital. prov. gloria
(vielleicht ist von gloria abgeleitet das prov. Vb.
glorir, das man in Bartsch's Chrest. prov. 279, 39
in der Bedtg. „qualen'' liest, es wurde dann eigent-
lich bedeuten „die Glorie, den Heiligenschein er-
langen"); frz. gloire: span. ptg. gloria.
3700) [*g'lorTetta, -am f. (Demin. zu gloria),
kleine Herrlichkeit; frz. gloriette, Lusthauschen.
Gartenlaube: span, glorieta. Vgl. Dz 599 s. v.]
3701) glosa, -am f. (mit off. o ; schriftlat. glossa
= gr. y/.diaaa); Glosse: ital. glossa, glosa „spie-
gazione d'una parola in un libro antico", ehiosa
„breve interpretazione d'un passo. Chiosa dice anche
macchia" e il ^piombo col quale si saldane le rot-
ture delle pentole''" (in dieser letzteren Bedtg. ist es
offenbar = clausa), vgl. Canello, AG III 356; prov.
glosa: frz. glosc ; cat. glosa: span. ptg. glosa.
Vgl. Grober, ALL n 439.
3702) gluma, -am f., Hiilse. Schale, Balg
(mittellat. gloma [^= *gliima] ,acus, aceris"); frz.
gloume (u. gelehrt qhme], Balglein, Spelze der
Graser. Vgl. Ascoli," AG HI 463.
3703) glus, glutem /"., Leim; ^ros.glut-z; frz.
glu, Vogelleim; (ital. visco, vi.^chio = viseum;
span, vi-fco und liga ; ptg. visco). Vgl. Grober,
ALL II 439.
3704) gliito, -onem m. (v. gluttire). Schlemmer;
davon ital. gluttoneria, Gefralsigkeit. Schlemmerei,
daneben ghiottoneria (v. *glultus) „avidita di cibi
delicati'' u. ghiottortiia ,,cibo 0 cosa ghiotta", vgL
CaneUo. A(_t HI 397; frz. glouton, gloutonnerie.
3705) *glnttio, -ire (schriftlat. gluttire), ver-
schlingen; ital. inghiottire; rum. ingliit ai at a;
prov. englotir; frz. engloutir; cat. altspan.
englutir. ' Vergl. Dz 163 ghiotto. S. auch *in-
gluttio.
3706) *gliittus, -um m. (fiir schriftlat. gluttus
u. glutus V. gluttire), Schlemmer; ital. ghiotto:
prov. glot-z; ultlTZ,. glot; {neafiz. glouton). Vgl.
Dz 163 ghiotto (wo auch pro v.glot-z, Bissen, Schluck,
u. ital. ghiozzo, Griindling, zu dieser Wortsippe
367
3707) KlJ'-.vrrl'lM
373)0 gracilis
368
(.•oiopon winl, dits Itft/.U'ni Wnrl wolil iiiolit iiiit
KooJith »ir<.lH-r. AM. II 4:i;t
3707 1 irlyr^rrblE*. •am /. (cr. y/.vxvii'iiCai.
SiiMnAi, l.jikri/1'ii: it» I. Ifiinrntix, rrqitlizm (volkK-
t'tyin(ilii>,'i»u'n'iiili' riiil>ililiinp^iil: allfri. rfoiliir:
frt. rrijlisar; prov. reifilicia . iyj/ii/c.-iu . HpHii.
rfiialii. ((ironifl; pt);. rcj/d/ir. (iiMiriirr ii/(<niir).
Vjjl. \h. 267 rriiiilitiii. S. luioli llquirltiik.
37(18) cr. yvfiO-Oi. Kinnbai'ki'ii : ilavi.n ital.
i/iiNii.<ri<i, Kiiinliarkcn ; tr;.. iinnnrhe. Vj;!. I)/. 166
i/(iiiii.<riii (m> ilic Wiirtc vmi i/i-iin alincU-iti-t wurcli-n);
W. M.'vcr, Z X -'66 (liicr cli." ri.-htij;." Al.l.-itmin).
3709) iruonioii, •Olirni «i. (yriu/ziur), /,i>i);or an
iler SoniU'iiulir, span, iifwini it;lt'iclu' Hi'dtt;.).
vt:\. IH 472 .s. r
3710) kt'lt. ^ir. ^iil.) fcob, irop, Sclinahol, Miiiul;
ilavon viTiiiiitlii-li frr. ijohlir , Miistkii);;»'! , Niiili-l.
Pillo, ijolifr, jricrip versclilingpii. Vgl. Uz 699
ijMtf: Til. J). (iO. ZuBamnionsptzuiiKi'n niit ijohe
sind goht-affrittil , oin Mcnsi-li. dcr sk-li niis Bulcidi-
giinKPn iiu'hts marht, ijiihr-nniuche, FliPHfiscbnappiT,
Aufpnsscr u. «.: vdii iinUer al)>;oleitct ist violU'iclit
(joberijer, foppeii Datrc^ieii hat mil ijoh niolits zu
scliafTt'ii i/iihilel (l)i>iuin zii ciipiHt). Boohcr.
3711) gobio, •Onem »i.. Gr(iiidJing, = f rz. </'>">"•
vgl. l)z liOl .s. r.
3712) goni). god, got, Gott; davon altfrz. goi
in den Beteuorunf;sfornieln vertii-goi = veitu de
liieii (darau angelelint nrlii-fiiiieii), mort-iini. sdHfi-
(]oi, jarnie (^^ ./c ifiiii)-iii)i. vgl. l)z (iOd (joi.
3713) iiiederdt.scli.godeii dag = altfrz. nodeiidnc,
soherzhafte Kenonnunj,' oiner Art Hellobarde der
Flaniiinder, vgl. D/ (iiK) .v. r.
3714) brct. goelunn, gwelan, einc Art Miive, =
frz. i/uclatid, qoilettc, ein Scevogel uiid cine Art
Segel'schiff, vgl". I)z 600 «. v.; Th. p 101.
3715) brct. goge, Spott, Spitzlmberei, vielleic-ht
das Grundwort (wcnn nicht viehnehr das brct. Wort
dem Frz entlchnt, wie Th. p. 101 auzunehmen
scheint) zu alifrz. gogue, Scherz, Kurzwcil, dazu
das Vb .sc goijuer. sioh beliistigcn: neufrz. go-
guettes, Possen, Spottrcdcn, gogaille, liistigcsGelage,
goguenard. possenhaft. Vgl. l)z 60(J gugue.
3716) hcbr. goj, Volk, davon viilgiirjudisch goje,
ohristliche Diencrin ; davon ivieder n e u p ro v. gougco,
Magd; frz. gouje. Dime, qotijat, Trofsbube. Vgl.
Dz 601 giiuge.
3717) arab. ^olab (= pers. gid. Rose. + ab,
Wasscr), Rosenwasscr: ital. giulehhc u. giiilebbo,
eine Art Syrup; prov. frz. julep: span, julepe:
ptg. julepo. Vgl. Dz 166 giidebbe.
3718) arab. gommal, Schiffsseil; davon viell. (?)
ital. gomiina. gdiiieuu, guniiiin. Ankertau; frz.
goumhie, Tau; span. ptg. gumena, Ankertau. Vgl.
Dz 169 gomoua: Toblcr, Z IV 182 [cotnbinare).
gomphus s. contus.
*gonflo s. conflo.
*g6ntus s. contus.
3719) altn. gorm-r, Schlamni; davon vermutlich
frz. gottrme, Sehleim aus den Niistern der Pferde,
davon abgeleitet (/ourmaHrf u. gourmet, ein Mensch,
der Echmutzig ist, beini Essen den Mund sich mit
Sehleim u. dgl. bcschmiert, dann ein Mensch, der
80 gierig ifst, dafs cr die Reinlithkeit dariibcr aufser
Acht lafst, endlich ein Mensch, der mit grofsem
Appetit, mit Gcsohniack ifst, ein Fcinschmecker ;
ptg. gosma, Speichel , Sehleim, dazu das Verb
goxmnr, Sehleim ausbrechcn. Vgl. Dz 601 gourme'i;
Scheler im Diet, .■.■. v.: Grobor, ALL TV 121 (scheint
*vormus aus morvun = morviis als Grundwort an-
/.iinohiuon) ; Soliuchnrdl, / XI 494, hMt dio roni.
\Viprt« goiirmr u. morvr u. dtjtcli. „\Vurni" fdr
idciitiach, vgl. dngcjjcii llolircns p. 78.
3720) |*g6H4 iMJtT •gilsa Kclmint, ohiic dafs man
cine licstinnnti' Spiailn' angidji-n k;innt4<, al.< (irund-
wort Hufgi'stcllt wordi'ii ^u nmsKcn fdr rum. giifii;
iiltfrz. giinisr, Kchlc; neufrz. gnsirr, Kclili» («uch
giieusr i«t iin Neufrz. erhaltcii, abcr nur ala toch-
nisclicr AuHdruck in dor Kiscniiidustric, cnUiprcchund
di'ui dciilsclu'n ,,Gan-i" |cini< gcsidinmlzcne lOisen-
inasBC von beMtinimter Forml; ob ilitw giuiisr mit
ilcni altfrz. /.UHamnicnhiingt. niufx gan/. daliin go-
stollt bicibon, ilenkbar JHt cs inuncrliin ; aus dom
dcutschen ngicfsen, (iiifs" liifst iis sich nicht lior-
leiton; 8cliw(i<lisrh ;/r<.s, (ians, licgt zu fern; auch
im Mail, ist ein '//ii.s(i in dur liudtg. dus neufrz,
gucu.-!f vorhandon). Vjjl. Dz 607 gi(rusc: Scliolor
im Diet, untor gueiixr. Audi rum. gusez ni nl a,
kroplig wurdon, gchiirt hierher.]
3721) bask, gose-iitsn, luuter Hunger,^- npan.
gaziizii, grofscr Hunger, vgl. Dz 456 «. v., der «ich
auf Larramcndi bcrufl.
3722) kolt. Stamm got- (in altir. golhimm, kymr.
godineb, Unzuclit, Hurcrcii; davon vcnnullich nou-
prov. goilu, faulc Dime; altfrz. godiin, liodor-
licher Mensch, goder, stark zcchen; neufrz. goiiine,
liederlicho Dime (dazu zahlrciche dialektische For-
mcn: henneg. vix/iHc/c; bu rg. ;/')(/i»((«, gaudrille
etc.), yodiird. leckcrhaflcr Mensch, gudinaii, eine
Art Gcbiick, godaillcr, stark zechen, vicllcicht auch
gaudii(dr, Witzrede, aufsorilcm cine Menge dialek-
tischer Wortc, wie z. B. champ, godin, niedlich.
Vgl. Dz 599 gmld; Scheler im Diet. unttiT godaiUer ;
Th. p. 101. — Wahrscheinlich gehiirt hierher auch
ital. goszoviglia, Schwelgerei, niichtliches Gelage,
wahrond Diez 376 gozzo das Wort von gozzo ( =
*gorgozzo v. gurga) ableitet.
3723) ahd. 'goto, *gota =- nhd. Gote (s. Kluge
s. v.), d. h. Pate, Patin; davon ital. (mundartlich)
gudazzo, -n, vgl. Dz 378 s. v.
372i) kelt. goumou (dafur goumon zu losen im
Katholicon von Lagadeuc?) = frz. goemon, Tang,
vgl. Bugge. R IV 358.
3725) germ. Stamm grab- (wovon graben); auf
diescn Stamm fuhrt C. Micaaelis, St. 51 f., eine
ganze Reihe romanischer VVorte zuriick, vgl. oben
garb. MafsvoUer geht Scheler im Diet, untor
grabuge vor, wenn er fiir moglich erachtet, dafs frz.
grnbeler. reinigen, |)utzen (wovon grabeau, eigentl.
das, was beim Putzen abfallt, Brocken), grabouiUer,
verwirren (davon grabouil, Wirrwarr, dem iiach
Sch.'s Annahme ital. gnrhuglio entspricht, s. aber
oben garrire] + buli[ire]), grabuge, Wirrwarr,
Zankerei (vgl. iiber dieses VVort audi Dz 602) auf
grab- oder auf krabbebt zuriickzufiihren scin.
3726) grabatulus, -um m. ( Demin. v. grabalus),
kleines Ruhebett; davon viclleicht ital. carabattola
„masserizia di poco pregio", vgl. Caix, St. 253.
3727) grfibatus, -nm >ii. (xijufi/laTog), Ruhebett,
= frz. grabut (gel. W), schlechtes Belt.
3728) [*gracilTo, -onem »». (v. gracilis); davon
viell. frz. idialektisch) grelun, Hornisse, vgl. Dz
588 frelon.\
3729) griicnis, -e, schlank; ital. gracile; prov.
grail, schlank, diinn (als Sbst. Horn, Trompcte,
mit Bezugnahme auf die schlanke Gestalt solcher
Tonwerkzeuge); frz. grele (altfrz. auch Sbst. mit
derselben Bedtg. wie im Prov., davon viell. grelot,
Klapper, &ehe]le, grelotter, mit den Zahnen klappem;
von gracilis abgeleitet ist vielleicht auch altfrz.
361»
3730) grScilla
3751) granum
370
gresiUon, Grille, Fessel, welche aaseinderliegende
Bedeutiingen dnreh den Bepriff des Diinnen ver-
bunden werden). Vgl. Dz 603 i/rele und 173 (jrUlo;
(frz. ijfre7e. Hajjel, (trh-illon , Griesmehl, werden
wohl besser von ahd. yrio;. 'jreo^ fs. d.] abpjeleitet.J
— Dicz 456 grilto leitet aurli altfrz. grel. Sehofs-
ling, von gracilis ab u. halt das gleiehbodeutende
cat. grill, ijrillo (dav. span, grillar. sprossen), ptg.
grelo fiir Lehnworte aus dem Frz.
3730) CTaciilS, -am f. (u. graculas, -um m.),
Dohle; ital, gracchia. Kriihe, Dohle nlaneben graceo
[u. graccio], das wohl nicht = *graccus anzusetzen,
sondern als Riiekbildung aus dem Demin. zu be-
traohten ist, vgl. Soheler im Anhang zu Dz 730);
(rum. graur^■. ^tov. graiha; {tz. graiHe, daneben
grolle, fiir welches Wort W. Meyer, Z X 1 72. *gra{v)ulas
als Grundform aufgestellt hat; cat. gralla: span.
graja, grajo; ptg. gralha. Vgl. Dz 170 graceo u.
605 grolle: Grober, ALL II 440. S. No 3765.
3731) *|Tadio, -Ire (v. gradiis), steigen; ital.
gradire, steigen (das ublichere Wort ist salire);
frz. gravir, klimmen. Vgl. Dz 603 gravir.
3732) gradiis, -nm m.. Schritt, Stufe, Grad;
ital. grado, Stufe, Grad; (prov. degrat-z: frz.
d^grP) ; span, grado : ptg. grao (auch degrao). Ygl.
Dz 560 degre.
3733 1 gTaee[us] + nlf (= tcolf): davon viel-
leicht frz. grigou . Knanser. Sehlucker (eigentlich
knickriger Grieche: das Wort mochte aus den Er-
fahrungen. welche die Kieuzfahrer beziiglich der
Gewinnsucht der Bvzantiner machten. entstanden
sein'i. Vgl. Dz 604.«. v. (Diez hat allerdings Be-
denken gegen diese Ableitung, aber es durfte sich
kaum eine andere finden lassen.)
3734) grallae, -as f. (= gradidae von gradus),
Stelzen; davon vielleicht ital. (dialektisch) garla,
sgnrla, Bein. u. hiervon vielleicht vrieder abgeleitet
das gleichbedeutende *garlone. galone. Vgl Caii,
St. 333.
3735) germ, gram (dtsch. gram, Gram); ital.
gramo. dazu das Vb. gramare; prov. gram; alt-
frz. gram, graim, grain lauch Sbst. graigne), dazu
das Vb. gramoier. gremniier. betriiben, engramir,
ergramen, sich ereifem. Vgl. Dz 171 gramo: Mackel
p. 42: Tobler, Mitteil. I 256.
3736 1 grammatiea, -am f. lyoauuazixTJ), Gram-
matik; prov. i/rammaira (wohl Lehnwort aus dem
Frz.l; frz. grammaire ( fiber die lautliche Ent-
stehungsgeschichte deses Wortes. das ira altfrz.
mire = medi[r:]um ein Gegenstiick besitzt, vergl.
Tobler, R II 241. u G. Paris, R VI 129); sonst
nar gel. W. Vgl Dz 602 grammaire.
3737) grammatleus, -nm m. {yoauuaTixSg), •
Grammatiker; rtr. garmddi. ein unverschamter
Mensch (veranlafst ist diese Bedtg. durch das bruske
Betragen mancher Schreiber bezw. Bearaten gegen
die bauerliche Bevolkerung), vgl. Ascoli, AG VU
507 No 14; prov. gramatge-s, gramddi-s, gramdsi-s,
einer der zu schreiben versteht; altfrz. grammaire,
Schreiber, (neufrz. grammairien. Grammatikeri,
Tgl. Tobler, R II 244
3738) granarinm n. (von granumK Kornboden;
ital. granaro, granajo; T\ira. grdnar; prov. gra-
nier-s, {grani-s) : frz. grenier: ca.\.. graner : span.
granero: ptg. granel.
3739) 'granatariQs, a, nm = ital. granatajo
,chi fa granate (da spazzare)", granntiere (frz.
grenadier) .soldato che in antico lanciava granate,
eioe palle che spazzano via i nemici, o fatte forse a
guisa di mele granate". vgl. Canello, AG III 307.
Korting, lat.-rom. Wiirterbuch.
I 3740) *gi^natelIS (y. granum); ital. granateUa
\ „piccola gr."; granatiglia „legname nobile per impi-
allacciare tavole e simili", granadiglia (vom span.
granaddUi. qratiadillo) ,il fior di passione", vgl.
Canello, AG III 319.
3741 ) gntnatus, a, nm (von *gratiare v. granum),
mit Komem oder Beeren versehen ; davon der Name
der Frucht, des Baumes, des Steines n. wohl auch
der Feuerwaffe , Granate, Granaf (iiber die Feuer-
waffe vgl. oben granatarins).
3742) grandis, -e, grofs; ital. grande: rtr.
grand, vgl. Gartner § 105 n. 106; prov. grant-2,
gran-z: altfrz. jran«, granz (uber die Verbindung
en grant, grande, granz, grandes vgl. Tobler, La
dis dou vrai aniel p. 21 ; Diez' Angaben 569 engrant
sind veraltet); neufrz. (/rand; CAt. grand: span.
grande; ptg. grande, gran. Durch grandis ist
magnits im Roman fast vollig verdrangt worden.
3743) 'granditia, -am f. (v. grandis), Grofse;
ital. grandezza: ^tov. grandeza; {{iz. grandeur,
gleichsam *grandnrem); span. ptg. grandeza.
3744) grando, -dinem /"., Hagcl: ital. grandine,
grandina: rum. grindind: ifrz. grele von griog;
span. ptg. granizo = *granitium: ptg. auch
.-iaraita. wozu das Vb. saraxvar, bis jetzt unerklarte
Worte, vgl. Dz 486 s. r.1.
3745) 'granea, -am f. (v. granum), Scheune,
prov. granja: frz. grange (altfrz. auch granche
= "graniea, darans ital. *grnnscia, grascia, Ge-
treidevorrat, Lebensmittel, vgl. Caix, St. 38, wodurch
Diez' 377 ausgesprochene Vermutung. dafs das Wort
von agorasia [s. d.] abzuleiten sei, hinfallig wird);
span. ptg. granja, Vgl. Dz 171 granja.
3746) *granio, -Ire (v. granum), komicht machen,
punktieren, =" ital. span. ptg. granir(e).
3747) *granltum n. (Part. P. P. von granire),
kornichter Stein. Granit; ital. granite; frz. gra-
nit; span, grayiito; ptg. granito. Vgl. Dz 171
granito. (Diez .setzt span, granido an.)
3748) *grano, -are (v. granum), komen : frz.
grainer, vielleicht auch glaner (das a aus den
fleiionsbetonten Formen auch in die stammbetonten
eingedrungen), Korner suchen, Ahren lesen, dazu
das Sbst. ghimire; (prov. heifst das Vb. prewar, gl-,
wobei wohl Schwachung des a zu e in den fleiions-
betonten Formen u. dann Ubertragung des e auch
anf die stammbetonten Formen anzunehmen ist).
Vgl. Dz 59S glaner iDiez spricht iiber den L'rsprung
des Wortes eine eigene ileinung nicht aus, sondern
bemerkt nur, dafs die mittellat. Form glenaterit ein
stammhaftes e vorauszusetzen scheine, u. erwahnt.
dafs Leibnitz das Wort aus dem Kelt, habe herleiten
wollen: in Bezug hierauf sagt Th. p. 100: „Zur
Ableitung von gemeinkelt. glan ^rein" stimmt
namentlich der Vokal von glenaterit u. prov. grenar
schlecht").
3749) granosfis, a, nm (von granum), voll von
Komem: ital. granoso: rum. grdunfos: (frz.
grenu = *granutus); span. ptg. grano-^o.
3750 *graniieeum, granncellnm, granuciolam
n. iDemiautiva v. granum) = rum. grdun{. grd-
untel, grduncior.
3751) graniim «., Kom, Kern: ital grano, Korn,
Getreide, grana. Scharlachbeere, vgl. Canello. AG
III 403 : ru m. grdu, PI. grdne, grdie. grauri; prov.
grans, gra-s, Kom. grann, Scharlachbeere; frz.
grain, Kom, graine, Samenkom (altfrz. auch in der
Bedtg. Scharlachbeere), dazu das Vb. grainer (Komp.
egrener); cat. gra: span, grano, grana; ptg.
M\
H7ri2) i;niiii\a
»768) Krifnii
372
(;ril(i, Korn, ifrila, grii. iincclito Korlu<iiillo, Si-linr-
Ucii. Vt;l. l')i Ml itrnint.
37W) RTAna», -u'ln »i.. Zopf ^Isi.l. ill, 23, 7;
(P)tisrlu's Wurt , iiU iIochpii urH|)hinj;lirlii< Korin
•i;riiM(i aiuust<t/.>Mi ist ; aliil. yidd.i, Scliimrrlmrt,
«IT», ijrnnii, «Itii. i/io». Hurt, l/iplii», vgl. Klnp> luilci'
.liranno"); «lavoii itnl. (/niiiiidi. Hoson ; prov.
iirtH-:, Hurt; altfr/. (;rr»i in, iiiiernim, i/ikjiioh,
Bart ilcr Oln'rlippo iiinl ilos Kinns; Biinii. (iri-iin.
vorworroiips llaiiptliaar (alt span, aiicli iiirhaii.
(iriiion, Harl); ptc. iiirtihii. vorworrpru's Haiiptliaar.
NVl. 1), 172 .<;ivri<i.'
37631 irrapliiiliii m. {Yi>itifiin\ IJrifTcl; nrov.
;;i-n/i-,<,(.lri(Tol laltf rz. ijrafr); fr/.. l.tirr/fr, Schrpib-
stiilip laUii .(.irifTol" ist zur Hrdt^j. „Scliroib/.pnjr,
Solin>iliraiim" pnvpitort worilon), davon (irefflrr.
Si'lin'ibbpamtor, von altfrz. (inijff, GrifTpl, ist ab-
jjoleitcl altfrz. esiiraffer, ausramprpii, iipufrz. fi/raf-
fiijiiri; niit fortwiihrpiKlon Ausstrpichiiiit^on schroibpn.
siulpln; zu prov. ifrnfi «'''"ort (ini/hinr , ritzpn.
2. ijrcffe. I'frnpfrois ^so(j;pnaimt wpjjon spiiicr uriffpl-
itrtij^rpii (ipstaltl, ilazu das Vorb i/rrff'tr, pfropfpii
Vcl. l)z (i03 .'/K//C.
*irra.ssas ,<. rriLssiis. •priiticiilu s. criitii-iilfi.
3754) i^ratiii, -am /°.. Aiiimit. l,ipbonsvviirdi(;kpit,
Giinst, Itaiik; ital. ;irii:lii: rtr. gialsiit ptc, v(,'l.
Gartner () 6: prov. ijnicia (u. (jrat-z =» graltim);
frz. i/rnct; 8 p a u. i/racid ; pt};. (/i-(nvi. Dazu iibcr-
all zahlreiohe Ableitungpn , z. B. ital. ijruzitisila.
graiioso. grnci- (im Span, als Siibst. Witzbold,
Possenreifser, Clown), (/raziola (Gaudkraiit) ot(^.
3755) 1. *gratio, -are (v. (/ratid), in Gnadon
gewahren, Giinst crwoiscn, danken; ital. graziare,
pniidig gewahron, bepiadigen, rinyraziare, danken;
span. Part. Priit. graciadu, gniidig.
3756) 2. *gratIo, -ire (v. gratus), angenebm sein
u. a. niac'hen ; ital. gradire „aggradire, rendero
grato, piaccre" , arch, grazire (aus dpm Prov.)
pringraziare, mettere in grazia, conccdere in grazia",
vgl. Canpllo, AG III 387; prov. ijrazir, dankon,
davon abgeleitot grazimeu-s. Dank, gmzire. Danken-
dcr; „Dank'" u. .danken" wenlcn sonst ronianisch
duTch tiicrces und [*mirce(laie] ausgedriickt.
♦gratis s. cratis.
3757) gratiis, a, uiii, angcnelim, dankbar; ital.
grato. dankbar, grado. Grfallen, Boliebon, Wunscb,
vgl. Canello, AG III 384 [malgrado. wider Willon,
trotz); prov. grat-z, Wille, Wunscb, Gunst. Gc-
nehmigiing, Anmut (dazu das Vb. grcjar, bewilligen,
gefallen), malgrat, trotz ; frz, grc in Verbindungon
wie z. B. bon grr, guter Wille, a son gri, nach
seinem Gefallen, xavoir gri, Dank wissen, niolgre,
trotz u. a., dazu das Vb. agreer, gefallen, gencb-
migen, davon wieder agrement, Genehmigung, An-
nehniliilikeit , ngrenble, angenehni ; span. ptg.
grado, Sbst., wie im Frz. meist nur in be-stimmten
Redewcndungen gebraucht, dazu das Vb. agradar =
frz. agreer; grato, Adj. Vgl Dz 170 (irado.
37581 [*grnTa, -am /". (wohl dem' Keltiscben
cntlebnt, vgl. cymr. gro, Kiesolstein, bret. r/roini,
grouan, Kies. vgl. Th. p. 102), Kies, ist das vcr-
mutliche Grundwort zu (ital. grebiccio {?] „terreno
sterile e sabbioso", vgl. Caix, St 346); rtr. grava,
greva. Sandtlaehe; prov. grava; in. (grave), gr'eve,
sandiger Platz (nacb dem so geheifsenen Platz in
Paris wird cine Arbeitseinstellung greve genannt,
weil friiber strikende Arbeiter sich auf dieseni Platze
zu versaniraeln pflegten) ; dav. grader, Kies, graviUe,
Blasengries, (jravois, Schutt; cat. grava, Kies. Vgl.
Dz (!04 '/rerf.l
875!») |*irrA>Umfllto, -lire (v. gravis), bpHcbworun,
«icil bp,<pbwprpn, klagpu. wird vim Sclielpr im Aii-
liang zu l>/. 7!I7 aU tirundworl vcrniulpt zu (prov.
gai/niriitar). altfrz. giifriiifi'lir (iiarb Si'liidrr ana
gramrtiirr \i'rni'tr,t); (nuufrz i/aitiiriilrr. wi'bklagen).
BosHer abpr erbliekl man w..id niit D/, 5!I2 x. i). in
gaimenirr pine nacb dem Muster viui laiiiciilcr vor-
gi>numnien» Abb'itung vcui iler Inlprj ital. i/iiai,
altfrz. iriii ete. -» got. mi. abd. Hv, damit ist
aiieli altfrz. iraimentrr prkliirt.]
37()0) ndil. RTavcil, grabon; frz. graver, oin-
grabiMi ; span, grnhar (Lelinwort). Vgl. Dz G03
graver; Mackel, p. 47.
*grilvio s gnlro.
37(11) gravis, -e, seliwer: ital. i/ravc u. t/reve
(letzteres Aubildung au lirve), vgl. Canello. AG III
316; ilber die Fragp, ob grezzo, grrggio bierlier
gebiirt, wie Kuini, Mise. p. 100, bebauptet bat, vgl.
oben agrcstls;Kar(l. grac('i); ruui. grcii; ri r. grev ;
prov. grcii-.'i (naeli teu-s =- Irvis); frz. grief,
Kunnnpr; cat. grcii ; (frz.) span. ptg. grave;
dazu das Vb. itnl. aggrevare, besubwcron, prov.
agreujar, altfrz. agregier; noufrz. re>tgreger~^
"reingraviare, verscblinimorn. — gravis bat im
Koman. (abgesehen voni Rumiiu., wo greii n;w\\ Ch.
auch niourd'' bedeulen kanu) nur die Be(leut\uig
„scbwer-= ernstbaft, ernstlicb, bedenklicb", „8cbwor
= gewicbtig" wird durcb innsaits (ital. pesante),
pensatus (s'^a.w. ptg. ;«'.«i</'j), liiridiis (frz. lourd),
„8chwer = scbwierig" dureb tlilficiiis ausgodriiekt.
Vgl. Dz 173 grcvt; Griiber, ALL II 441.
37t)2) gravitiis, -atem f. (v. gravis), Scliwero;
ital. gravila u. dem entspr. als gol. Wort in don
ubrigon roman.Spracben; frov. grciigetatz; altfrz.
grietc.
3763) *gravitia, -am f. (v. gravis), Schwore;
ital. gravizza; rum. greafd (bcdeutet im Macedo-
Rum. „Gewiclit", im Daco-Rum, dagogen „Schwore
dos Kopfes oder dcs Magens, tibelkeit"); prov.
greveza, grevessa; cat. span. ptg. graveza.
37G4) *gravo u. *griivIo, -are (v. gravis), bo-
scbweren, jem. das Dasein erschweren, jem. kriinken,
beleidigen; ital. gravare; prov. gracar, grevar,
greviar, greiijar; altfrz. grevrr, gregier ; cat.
span. ptg. gravar S. aucli iiigravare.
3765) |*graTuliis, *graulus, -urn »i., Krahe;
nach W. Meyer, Z X 172, Grundwort zu rum.
graiir, frz. grulle.]
3766) gremiiim v., Schofs; ital. grentbo (aus
*grciiibio, vgl. grembiale), i)ara\re\ + gremium :=
s-paragrembo, Scbiirzo. Vgl. Dz 377 s. v.; Caix,
St. 586.
3767) grex, gregem m , Herde; ital. gregge,
Schafherde; sonst ist das Wort im Roman, ge-
sebwunden u. wird er^intzt durcb *manata v. manus,
also eigentlich eine Handvoll (ital. maiiata, prov.
span. ptg. mantida, vgl. Dz 200 tiiagioiif) und
*lroi)pelliis , ein Wort von unbekannter Herkunft,
denn niit frz. trap = germ, /lorp diirfte es, wie
G. Paris, R X 60 Anm, 2, benierkt, nicht zusammen-
bangen (prov. tropet-s. frz. tronpeaii).
3768) abd. grifaii, greifeu; ital. (das Vb. felilt,
vorbanilen aber ist das Vbsbst.) gri fa, Groifer, Riissel,
(wovon, vermutlich unter Anlebnung an grugnire,
grunzen, grii/'olare, mit dem Riis-sol wublen, vgl.
Dz 378. ■-■■. V.) u. lias Adj. grifj'ngito, riiuberiscb;
prov. lyij/ffr, packcn: altiiz. grif'er. packen, dazu
das Vbsbst. t/rif, Kralle; neufrz. i/rilfer, griffe.
Vgl. Dz am'grif; Mackel, p. 110.
373
SVWI)
3796) •^ilj^rnaciilum
374
3769) altdtscli. ^rim, grimmig, zornij;; ital.
(jrimo, runzlioh (woil dor Zornige dio Stirn runzelt) ;
prov. {irim, betriibt, dazit das Sbst. (jrimu u. das
Vb. i/rimar. Vgl. Dz 378 grimo und 605 yrim;
Mackel, p. 100.
3770) ags. grtma, Gcspcnst; davon soil nach Dz
456 grima und 605 f/rimoire abgelcitet soin f rz. |
grimace, Gesichtsverzorrung, und viellcicht audi
grimoire, Zauberbuch (Buch, urn Gespenster, Geister
zii besclnvoren); cat. span, grimn, Grauson, Schau-
dern; span, grimnzo: ptg. enyrinian^o, Zerr-
bildung, unverstandlicbes Geschwatz, lietrug. Doch
fiihrt man grimace etc. wohl besser au( grimmison
(s. d.) zuriick. Vgl. Bfackel, p. 111.
3771) alid. ^rimmida = ital. (lomb.) grinta,
fiusteres, unfreuii<llicliesGesicht; rtr.</;iwf«, Grimm,
Zorn. Vgl. Dz 378 grimo.
8772) ahd. *gn'iminizdll (aus *gramitjan; belegt
jst das Sbst. grimmiza), grimmig soin; davon ital.
grinza. Knnzel, grinzi), runzlig; frz. grincer, mit
don Zahnen kniischen. Vgl. Dz 378 grimo; Mackel,
p. 100. S. auch oben ^iiua.
3773) ahd. grinaii, grinjan, groinen; ital di-
grignare, die Zahne fletschen ; prov. grinar. grinsen,
knurren; frz. (pic.) grigiier. die Zahne fletschen.
Vgl. Dz 173 grinar.
377-1) ahd. grioz, greoz, Gries; (ital. greto,
steiniger Ufersand, = *greot, altn. griot, vgl. Dz
377 s. v.); 'prov. greza, gres.sa, grobkorniger Sand;
(neuprov. gres, Sandstein); frz. grf:s, Sandstein;
Ableitungen von greoz sind yielleicht (falls die Worte
nieht auf gracilis beruhen) altfrz. grate (neufrz.
grele), Hagel , gresiUe (neufrz. gresil, -lion), Grau-
peln, woven wieder die Verba greter und gresiller.
Vgl. Dz 604 gres: Mackel, p. 128.
3775; gerui. gnpau, greifen; frz. gripper, er-
greifen; hierher gehort vielleicht auch ital. grippo,
Raubschifif (span, gripo, Kauffahrer), vgl. Dz 605
gripper; Mackel, p. 110, setzt auch frz. griinper,
klettern, ^ mhd. gripen an; Diez 605 s. v. hatte
das Vb. v. mndd. kliinbnn abgeleitet.
3776) germ, gris, grau; ital. griso, davon gri-
setto. grauwollenes Zeug: grigio (= mittellatein.
grisetis, germ. *greisja, vgl. Kluge unter „Greis");
rtr. grttsch: prov. gris; frz. yris, davon griset,
Name verschiedener Tiere, grisette, graues Kleid,
einfaeh gekleidetes Madchen , Madchen niederen
Standes; cat. span. ptg. gris (davon span, gri-
seta, graues Zeug). Vgl. Dz 173 griso; Mackel,
p. 108.
3777) [mhd. grit, Gier; davon nach Dz 173 ital.
gretto, Geiz, Knickerei, Adj. knickrig; frz. gredin,
bettelhaft (vgl. got. gredus). Mackel, p. Ill, be-
nierkt mit Recht, dais diese Ableitung irrtiimlich
sei, falls grit wirklich langes i habe, dafs aber Zu-
gehorigkeit zu der Sauskritwurzel grdh „gierig sein"
nicht zu verkennen sei.] S. oben gait.
3778) bret. (chadenn) groium, krumme Kette,
Kinnkette; davon frz. (*gourme) gourmette, Kinn-
kette, dazu die Verba gourmer, die Kinnkette an-
legen, yourmander, jem. gleichsam die Kinnkette
anlegen, jem. tiichtig riiffeln, ausschimpfen. Vgl.
Dz 601 gourme 1; Th. p. 102.
3779) *grossariiis, a, um (v. grossus), grob, =
frz. grassier.
3780) grossus, a, nni, dick (Cassiod. hist. eccl.
10, 33); ital. grosso; (sard, russii); rtr. griess;
rum. gros, groasd; prov. gros; frz. gros, grosse;
cat. gros; span, yrueso; ptg. yrosso. Vgl. Dz
174 grosso; Grober, ALL II 441.
3781) *gruiciila, -am f. (Domin. von grus) =
span, grulln: ptg. gridha, Kranich, vergl. Dz
456 .■;. V.
3782) ndl. gruizeii (ndd. gruzen), zermalmen;
davon vermutlich frz grayer, zerbeifsen, egruger,
klein stol'sen, vgl. Dz 60G gruger.
3783) [schweiz. grunilet«, Bodensatz; davon leitet
Dz 378 ital. gramma. Weinstein, ab, eher diirfto
aber an *griimmiis f. grummiis zu denken sein.]
3784) [*grumulo, -are, zu Klurapen werden,
gerinnen, = frz. (.vc) griimtder, gerinnen, vgl. Dz 175
grumo.]
3785) gi'uiii[m]us, -um >»., Erdhaufen, Hiigel;
davon ital gmmo. Kliimpchen, yrumulo, Herz des
Kohles, {firomtiia, Weinstein = *yrumma'>): rum.
yrttm; altfrz. grume, allerlei Getreide; neufrz.
gourmette. Schiftsknecht (eigentl. kleiner Bursche,
gleichsam kloines Haufchen, Kegel; das Primitiv
liegt vor in dem aus dem Englischen entlehnten
groom, kleiner Lakai); span, grumo, Kliimpchen,
grumete, (kleiner) Schiffsjunge; ptg. grumo, Kliimp-
chen. Vgl. Dz 175 grumo.
3786 1 griinda, -am f., Dach; ital. gronda,
Dachtraufe, Hohlziegel zu ! lachrinnen, gleiche Be-
deutung haben die Ableitungen grundaja u. arch.
yrondea, vgl. Canello, AG III 307.
3787) griindio, -ire u. griinuio, -Ire, gi-unzen;
ital. gruynare, dazu das Sbst. gronda „broncio",
vgl. Caix, St. 350; rtr. grognar; prov. gronhir,
grognir: altfrz. yrondir, yrondre, yroynir, dazu
das Vbsbst. groiiig, knurriges Geeicht; neufrz.
grander; cat. grunyir, dazu das Vbsbst. gruny ;
span, gruuir: ptg. grunhir. Vgl. Dz 175 grugnire;
Grober, ALL II 441 u. VI 391
3788) [*grunniolo, -are (Deminutivbildung zu
grunntre), grunzen; auf cin derartiges Grundwort
rautmal'slich zuriickgehende italienisch-dialektische
Verba hat Caix, St. 647, zusammengesteUt.]
3789) [mhd. gruo, griin, Wieso; davon nach Dz
606 frz. gruyer, Forstmeister.]
3790) gros, gruem m. u. f.. Kranich; ital. grue;
sard, gru; rum. grue; prov. grua; frz. grue,
davon abgeleitet gruyer, kranichartig; cat. grua;
span, yru, yrua, daneben yrulla; ptg. grua, grou,
idnehen yrulha = yruicuhi. Vgl Grober, ALL 11 441.
3791) altndd. grut, Griitze; prov. yrut-z; alt-
frz. (u. mundartlich neufrz. yru, davon abgeleitet)
yruel = neufrz. gruau, Griitze. Vgl. Dz 606
gruau ; Mackel, p. 19.
37921 ahd. gruzzi, Griitze; ital. gruzzo, gruzzolo,
Haufe zusammeugetragener Dinge. Vgl. Dz 878
gruzzo: Kluge unter „Griitze". Ronsch , RF III
872, stellte griech. yqvxt], Geriimpel, als Grund-
wort auf.
3793) kymr. grwag, grwegjs, Hosen; davon
vermutlich das gleichbedeutende frz. yreyues. Vgl.
Dz 603 6-. 1-. .- Schuchardt, Z IV 148; Th. p. 102.
3794) gryllus = *gi"IIIus, -um m., Grille; ital.
yrillo; rum. gricr; rtr. grilg, grilla; prov. gril-s ;
frz. grdl-on (daneben gresillon, wohl von gracilis,
vgl. jedoch l»z 604, der in gresillon ein Demin. v.
gryllus erkennt u. auf oisillon von avis hinweist);
cat. yrdl; span, qrdlo: ptg. grilho. Vgl. Dz 173
grillo; Grober. ALL H 441.
3795) gryphus, -um m. (f. grypus, gryps), Greif;
ital. griffo, grifone; (prov. grif'6-s); frz. griffon;
span, yrifo; ptg. grypho, grifo. Vgl. Dz 604 grif.
gr. YQvxri s. grnzzi.
3796) griiberuaculum (v. gubernare), n., Steuer-
! ruder; ital. yubernaculo (gel. W., daneben yover-
375
37971 (.tlUinidtor
»8l!t) gOUOrdnvMii
37G
nale — 'iiubrnKUe); (prov. i/nrcrii-s); (r i. ipoivcr-
naU ; 8 p ■ II. i/ohrrNii//», ftoberniiUe : p t^. gopfrniilhu.
f/orfrniilhf.
3797) gUbJ^rnAtAr , -Oreill iw. (vmi iiuhernarr),
Stcuomiann , I/^iikor, U-itor; ital. iiitrrrn,\tnre :
prov. o"''fMnirc; fri. ijouvrriifiir ; spun, ijithrr-
iKii/or; pt^. (/oirriKK/iir. Im Konmn. Iiiit, init
.Viiiiiinliiiui lie» I'rov., iliis Wort iiur ili<< iibortniffi'iiu
Hi'iltj;. .StattlmlUT": Mr .StriHTinmiti" iht ft»-
l>ruuolilidi ital. ttmonirre (v. limo. «^({entl. I)iiirli8i«l),
liUuto. pilola (wohl Vim mil. p'JIrn): fri. pilote:
span. ;<i7()((); |itj;. iiilolo, limoiifiro.
379S) iriibiirno, -Art" («r. xi^-inivayX stoiiorn:
ital. iiorrrniirr, ri')^i>r>'ii , ilavoti tjDrfnio, Koffioriint;
(jodoch liat (/oirniiirc audi die Hoiltf,'. ^atpiicrn*"
bpwahrt); prov. iioimtnr , da/.u die Ybsbsttvc
fiovern-s uiul <;or(rM(imrii-,<; frz. ijoureriicr, ilaiu
das Vbsbst. (jmn'cr/u-mcri/ ; span, ijohernar, dazii
die Vbsbst (joliifrnn, iiolirninmiento : ptj;. (jovertuir,
dazu das Vi>sbst. govemn. Vgl. Griibcr, ALL II 442
3799) irdbfrniiin n. Stcuorrudcr; ital. ijorerno
oto,, s. irtlberno.
38tH)! friibii (^riS), •am f., Hohlmoifsol ; ital.
(/M()(iia (daiiebon ;/or(ii(i, .if/orliia —*fiulbia); (neii-
prov. i/ubio); frz. ijouge : {span, tfiibia); ptg.
j/oir<i. Vgl. Uz 179 (jiibia; Bnp>;e, R IV 358 (B.
stellt *qulbium als (jrundwort auf); GriibtT, ALL
II 442."
38011 dtsoli. |rllrtel = altfrz. j/euW*, Geldbcutol,
davou gnurlier. (.iiirtolmacber, vgl. Toblor, Misc. 75;
P. Meyer, R XI GO Anm.
3802) ['g'ttflfus, n, um, ist das vorauszusetzcnde,
sfiinor Horkunft nach viillig diinklo Grundwort zu
ital. (/o/fo, plump, tijlpolhaft; frz. (/nffe ; span.
ijofo. \g\. Dz 108 (J<>tfo.\ (Diez vcrniutete das
Grundwort in xwfoi); Marchesini, Studj di til. rora.
11 4, halt ijoffo u. vcnez. ijufo „inourvato Icggior
raente di-lla persona" fiir identisdi u. fiihrt beide
auf *gubbus, bezw. *yufiis (vgl. rufiis neben ruber)
^ (lilibtis zuri'iek.
3803) Gnillotiu, Name eines frz. Arztes (gest.
1814) ; nach ihra benannt ist das von ihra erfundene
Mordwerkzeug trz. guillotine.
3804) gUla, -am /'., Sdilund; ital. r/ola; aus
giil[usu] -{- *lup(i)ie (V. lapiis) ist nach Caix, Z I 422,
zusammengesetzt yuluppone „divoratore, ghiottone";
rum. gurd; prov. 70/(1. ijiiDla; altfrz. gole. goule:
neufTZ. guevie; cat. span. ptg. //o/a (span. ptg.
auch gula), davon abgeleitet span, gollizo. Kehle,
vgl. Dz 456 .<. r.
*gulfus s. x6}.:iog (untcr C'!).
3805) ^mia, -am /".. Leckermaul, Fresser, =
span, gomut. Fresser, vgl. Dz 456 .s. i\
3806) gUmma, -am /'. (scbriftlat. gewbhnlicber
gummi, cummi), Gumnii, Kleber (z. B. b. Plin. N. H.
22, 95 p. 787 ed. Elzev.) ; ital. gomma (sicil. gumma):
prov. goma : frz. gomme; cat. goma; span.
goma: ptg. gumma. Vgl. Grober, ALL II 442.
3807) gitnnS, -am f., Pelz (Schol. Bern. Verg.
Ge. 3, 383): ital. gonna, gonnella, Frauenrock:
prov. goiia, yondia; frz. gonne, eine Art Bier-
tonne (die Bedtg. nRock" wird b. Sachs nicht mehr
angegeben), gonnelle, Panzerhcmd; altspan. /yoHa.
Frauenrock. Vgl. Dz 169 gonna; Th. 64 (nach Th.
ist der schon von Diez verrautote keltische I'rsprung
des Wortes zweifellos, als Grundform setzt er *cdnd
an); Grober, AXL 11 443.
3808) germ. gnnp(i)fauo (ahd. gumlfano), Kriegs-
fahne; ital. (;o»(/n/one, Banner, davon gonfaloniere,
Bannertragerjprov. (/on/ViHO)i-.<.-. confann-s: altfrz.
gonfanmi, confantm; nuufrz. gonfalon; span.
coufaUtn ; n 1 1 p t ^;. gouf'alilo. Vgl. [)/. 169 gonfa-
lonr: Markel, p. 22.
3809) irOrdas, a, um, duniin, tJilpelhaft (vorgl.
Quintil. 1, 6, 671; prov. i/oW, sti'if; altfrz. gorl,
gescliwollon, erfroriMi; iioufrz. goiinl, Htarr, stoif,
da/.u das Vb. gounlir. s'rngoiirilir, starr wordiMi,
orstarren; cat. (/■nf. dii-k; spa n. ;/«c</<), fctt, dick,
giinlo, cinfiiltig, dunlin; pt g. i/o/i/o, fell, dick. Vgl.
bz 169 (/»i(/y; (;ri)bcr, ALL" II 413. Zu giinliis
guliiirt wiihl audi ital. incanlari- in dor Itcdoutung
„8tcif wcrdeii". — (Sollto aus gurdas, -a durch
regressive Assimilation vielleidit entstanden soin
das von Dz 170 .s'. r. unerkliirt gelasseno ital.
span. ptg. gorra . span, audi gorro, eino Art
Baiierniniitze?!
3810) iriiriri, -am /'. luid gfiirgcN, -f^itiMii m.,
Strudel, Sdilund, Gurgol (lotztere Heileulung orst,
aber aussdiliefsl. im lionian.); ital. gorga, gorgia,
gorgo, vermutlich abgeloitot aus letztiirer Form ist
guzzo (==■ *gorgo:zo), Kropf, wovon aorgozzone, ser-
goztont (.«or-, ser- = super), Sdilag gegen die Koblo,
vgl. Dz 376 gozzo; prov. gorca, gorx =» gore-,
gorg-s; altfrz. gnri, gourl ; neufrz. gorge; cat
gorch, Strudel, gorja. Kchlo; itp an. gorga, Strudul
vbedeutet auch „Kutt<)r der zahmen Falkon", eigcntl.
das, was in den Schlund gestcckt wird); ptg. gorja,
Kehle, davon qorgcar, trillorn, zwitschorn (audi
span.), gorgeador, Schwiitzer, u. zahlroiche andere
\Vorto. ' Vgl. |iz 170 gorgo; Grober, ALL II 443;
8. auch oben gurg.
3811) 1. gQrgulio, -iinem m., Gurgcl, Luftrohre;
rum. gurguiu, eino Art Wasserleitungsrohro; prov.
gorgolh-s, Gurgel; (span, gargola, Traufrohre; ptg.
gargalo, Flaschmhals). Vgl. Dz 170 gorgo.
3812) 2. *gurgulio, -are, gurgdn ; ital. gor-
gogliare, strudeln; rum. gurguiu ai at a, auf-
blahen, sich hoch oinnisten; danchca gurgu( ai at a
= *gurgutiare.
3813) bask, gur-mina qZuneigungsubel", davon
nach Dz 457 (Larramendi) span, gurrumitia, Pan-
toffelheldentum.
3814) gusto u. *gust«, -are, kosten, scbmecken;
ital. gustare; rum. gust ai at a; prov. gostar;
frz. goiiter; span, gustar \i. gostar; cat. gostar;
ptg. gostar u. gustar.
3815) giistus, -um m., das Kosten, der Gesehmack ;
(ital. gusto); rum. gu.it, Fl.gusturi; (rtr. gust);
prov. gost : Siltirz. gost; neufri.. gout; (cat. gust);
span, (qusto u.) (/ozo, vgl. Baist, Z IX 148; ptg.
gosto. Vgl. Dz 456 gozo: Grober, ALL 11 443.
3816) giitta, -am /., Trojjfen (im Roman, auch
nGichf); ital. gotta; rum. gutd; prov. gota;
altfrz. gotte; neufrz. goutte; cat. gota; span.
gota; ptg. gotta. Vgl. Dz 170 gotta; Grober,
AIX U 443.
3817) *guttea od. *guttia, -am f. (fiir gutta),
Tropfcn; ital. goccia (mundartlich gozz, gouzz),
Tropfcn, dazu das Vb. gocciare, tropfeln. vgl. Forster,
Z V 99. Dz 376 goccia leitete das Sbst. aus dem
Verb, in welchcra letzteren er eine Kurzung aus
*gottcggiare = prov. goteiar, ptg. gotejar ^ *gut-
tieare erbliekte.
3818) [*giittrio, -onem m. (v. guttur), Kropf,
^prov. (altfrz.) gnitrnn, Kehle, daraus zuriick-
gebildet neufrz. (/oj/rc, Kropf, vgl. W. Meyer, Ntr.
p. 61 ; Dz 600 goitre setzte das Wort = 'gutter
an; G. Paris, R X 59, halt das Wort fiir savoyar-
disch.]
3819) [*gruttiiiareola, -am /'. iv. guttur) = ital.
377
3820) gfittus
3837) habgo
378
gottolagnoJa „pelle che pcnde sotto il collo ai buoi",
Tgl. Caix, St. S-IS.]
3820) guttus, -uni hi., Kriifj mit engom Halse
(eigentlich wohlRohre); ptg. qntn. Schhmd. Vgl.
Dz 456 goto (D. setzt das Wort = giittur an);
G. Paris, R X 59 (wo der von Dz 600 godet aus-
gesprofhenen Vermutung, dafs frz. gndtt. oinc Art
Becher, = *guttetliis sei, mit Rccht die Unmoglich-
keit des Tberganges von tt : d cntgegengehaltcn u.
godet 7M gnder [s. oben jrot] gestellt wird).
3821) kyrar. corn, g'was, Biirsche, = niittoUat.
vassus, ist das mutraafslicbe Grundwort zu i t a 1.
vassallo, Lehnsmann; prov. frz. va.^sal, dazu frz.
das Deniin. vaslet, raiiet , valet, Bursche, Dienor
(auch ital. valetto) ; span. ptg. vas{s)alIo. Das Suffi.x
atto kann keltiseh sein, vgl. Th. p. 82. — Aus
vassiis tassallorum entstand vielleicht prov. vas-
vassor, valvassor, frz. caivis.^eio', ITnterlehnsmann;
(aus dem Prov. ist wohl eutlehnt ital. varvassore.
barbassoro, altval. rerve^or). Vgl. Dz 338 vassalln:
Th. p. 82; Kegel, Paul-Braunes Beitr. VU 176,
setzte vassiis als vattas, der Verpfandete, von vadi,
gavadja», an, vgl. Mackel p. 51.
3822) kymr. gmll, gi^illiad, Landstreicher; daniit
scheint zusamnienzubangen frz. guitledoii in coiirir
le g., sich nachts umhertreibon, vgl. Th. p. 103.
3823) kymr. gT^rysg', Zweige, Aste; davon oder
doch von einem kelt. Stamme *crUc (uiiter Ein-
niisohung des lat. ritscum) vielleicht ital. fntsco,
Reisig: friaul. brtisc, Reisig; prov. cat. brusca,
Gerte. Vgl. Dz 373 frusco (und dazu Scheler im
Anhang 758); Schuchardt, Z IV 148; Th. p. 83:
Ronsch, Jahrb. XIV 176 (R. wollte frusco aus
frutex herleiten); Caix, Z I 423 (C. erblickte in
frusco eine Zusammenselzung aus fr[onda] -\- ruaco
= ruscum).
3824) gymnasTarchus, -am m. [yvfiraaiapxog),
Vorsteher eines Gymnasiums, (dann etwa Aufseher
eines Ubungsplatzes u. dgl. ; davon nach Dz 551
frz. concierge, Thiirhiiler, Hausmeister. Diese Ab-
leitung ist scharfsinnig , aber nieht iiberzeugend.
Das Wort diirfte doch aus *conserriuin (aus con-
servare, vgl. exterminium v. exterminare) entstanden
sein u. urspriinglich die Handlung des Hiitens, dann
den Huter (vgl. la garde und le garde) bezeichnet
haben, wie dies Scheler im Diet. s. v. recht glaub-
haft auseinandergesetzt hat.
3825) yvfiVijTtjg, ein Leiehtbewaffneter; davon
vermutlich'ital. gitmetio, ein leichtes Pferd. gian-
iietta, ein Spiels (wie ihn leichtbewaffnete Kiieger
fiihren): frz. genet, ein spanisches Pferd; span.
jinete, leichter Reiter, leichtes Pferd, jineta, eine
Art des Reitens; ptg. ginete, gineta mit denselben
Bedeutungen wie im Span., doch bezeichnet gineta
auch eine Lanze. Vgl. Dz 455 ginete (wo erwahnt
wird . dafs Mayans y Siscar das Wort von dem
Viilkernaraen Cinetes ableiten wollte).
3826) gr. yvV, yv:t6<; m.. Geier; ilavon ital.
gheppio, Wannenweihe, vgl. Dz 375 s. c.
3827) gypstim n. {yiipoi>. Gyps; ital. gesso:
(frz. pldtre); span, yeso u. algez (= arab. algcQ);
ptg. gesso Vgl. Dz 419 algez.
3828 g:y ro (giro), -are, (im Kreise) herumdrehen
(von gr. yi(io;); ital. girare: rtr. prov. girar:
ir 7.. giver, Aav.girouette, (.sich drehende) Wetterfahne.
vgl. Xo 3831 ; [viver ist nicht = gyrare, sondern =
vibrare. vgl. Storm, K V 187); span. ptg. girar
Vgl. Dz 166 giro: Grober, ALL 11 438. — Von
.^I'rareabgeleitetistital. ^i>rt>«?o?a, Feuerrad (dann
als Fremdwort in die ul«rigen Spr. iibergegangen).
3829) iryr[are] + falco, eine Falkenart, Stois-
falke; ital. girfalco, ger falco; prov. girfalc-s; frz.
gerfaut; span, gerifalle. Vgl. Dz 165 girfalco.
3S30) fryr[arej + rouzare (v. rondiare v. ronda
= rotunda), daraus nach Caix, Z I 423, ital.
gironzare ,andare in giro".
3831) S'yr[are] + rouette (Dcmin. von roue =
rota), daraus nach Caix, Z I 423, frz. girouctte,
Wetterfahne.
3832) *g:yrulus, -um m. (Demin. von gyru.-i),
Kreisel, = ital. girlo, Drchwurfel. Vgl. (jrciber,
ALL II 438.
3S33) gyrtts, -um m. (yvpog), Kreis; ItaL (/«/•Oj-
rum. giur, dazu das Vb. (pre)giur, ai, at, a:
prov. gir-s; (frz. dafiir cercle); span. ptg. giro.
Vgl. Dz 166 giro; Grober, ALL II 438.
H.
3834) ndl. haakbas, Hakenbiichse ; daraus nnter
Anlehnung an areas ital. arcobugio, archibuso,
Kugelbiichse; frz. arquebuse; s^nn. areabuz. Vgl.
Dz 23 arcobugio.
3835) ahd. habaro, Hafer, ={Tz.havevon, havron,
averon. wilder Hafer (daneben avcneron v. arena),
vgl. Dz 613 hacevon: Mackel. p. 13 u. 47.
3836) arab. ^babbat-al-*halvah , Anis; sard,
cat. inatafaUiga, Anis: span, batafaluga, batafalua,
matalahuga, -hua, -huva. Vgl. Dz 431 batafalua.
3837) habeo, bab&i, habitiim, habere, haben;
ital. Pras. Ind. Sg. 1 (abbo, aggio) ho 2 hai 3
[have) ha PI. 1 {aoemo) abbiamo 2 avete 3 hanno;
Konj. (aggia) abbia ; Imperf. aveva; Peri, ebbi avesti
etc.; Plusqpf. (Imperf.) Konj. avessi: Fut. avro ;
Impf. Fut. avrei; Inf. avere; Part. Prat, avuto. —
rum. Pras. Ind. Sg. 1 amu 2 ai 3 (a) are PI. 1
avemu {amu) 2 aveti (ati) 3 au: Konj. Sg. 1 (sa)
amu 2 ai 3 aiba PI. 1 avemu 2 aveti 3 aiba;
Imperf. aveamu; Perf. acui; Plusqpf. avusemu:
Fut. voiu od. oiu area; Impf. Fut. avereasiu; Inf.
ave[re); Part. Prat, avutu. — rtr. (aus den von
Gartner, § 177, gegebenen Paradigmen werde das
aus b 1 genommene herausgegriffen) Pras. Ind. Sg. 1
ai 2 as i a PL 1 vein 2 veis 3 an; Konj. Sg. 1
ddyi 2 ddyes 3 ddyi PI. 1 va(d)yen 2 vei{d)yes
3 ddyen; Impf. vevel: Plusqpf. (Impf.) Konj. avis,
[a\vesi: Fut. (fehlt in 61, in (2 vara) Inf. ave;
Part. Prat. dyu. — prov. Pras. Ind. Sg. 1 ai 2 as
3 a PI. 1 avem 2 avetz 3 an; Konj. ajn ; Imperf.
acia; Perf. aic, aguist cte.; Plusqpf. Ind. (Koad.)
agra ; Plusqpf (Impf.) Konj. agues: Fut. aurai;
Impf. Fut. (Kond.) auria; Inf. aver; Part. Prat.
avut, agut. — altfrz. Pras. Ind. Sg. 1 ai 2 as
3 at PI. 1 avommes avons 2 aveiz avez 3 ont Konj.
Sg. 1 aie 2 aies 3 ait PI. 1 aiemes aiiens ayens
2 aieis aies 3 aient; Impf. aveie avoie; Perf. aiii
eui oui ou u ; Plusqpf. (Impf.) Konj. ailsse eusse
usse; Fut. averai aurai arai: Impf. Fut. aeeroie
auroie aroie; Inf. aveir avoir; Part Prat, ailt cut
eu a (ein naberes Eingehen auf die Formon der
einzelnen Dialekte mnfs der Grammatik vorbehalteu
bleiben; vgl. iiber das Perf. Sucbier, Z II 255). —
neufrz. Priis. Ind. Sg. 1 ai 2 as 3 n PI. 1 aoons
2 avez 3 ont; Konj. aie etc.; Impf. acais; Perf.
eus : Plusqpf. (Impf.) Konj. eirsse; Inf. avoir; Part.
Prat. eu. — cat. Priis. Ind. Sg. 1 he 2 has 3 ha
PI. 1 {harem) hem 2 haven 3 han; Konj. haja:
Irapf. havia; Perf. hagui; Plusqpf. Ind. (Kond.)
haguera; Plusqpf. (Impf.) Konj. hagues: Fut. haure;
a7J»
H8S8) linliomnck
asTiS) liaiin
.■»80
Impf. Fiif. haiiria: Inf. haver: I'art. Priit. tuiqut.
- span. Prtis. IikI. Sk. 1 /i<- 2 h<\s H /id I'l. I
[hiitirmits] litmus 2 \hitlii ilr >) htiliris H /ihh; Kmij.
Aii_V<i ; Inipr, 'kiM'I ; IVrf /iii/ir; l'hiS(|pf. liul. (Konil.)
hiihifro : riiimipf. (Impf.') Koiij. huhirsr; Kiit. hiilirf:
Kilt, ox li'ihirrr : Impf. Kiit hiiliri<i : Inf. hnUer;
!'«rt. P. hnhiito. — p t c. Priis. Iiid. Sj;. 1 /iri 2 /ins
3 /i(i PI. I A(nr)«-iH(iv 2 /i(iii)d.« 3 /I'Jo; Koiij. hnja;
Impf. Iiiirin : Pi'rf. /imiiv.- I'lusiipf. Iiiil. (Konil.)
/loiirrivi ; Pliisi|pf. (Im|if.l Kniij. hmivrssr; Kiif.
hiirrrri : Fiit. ex. hnnrrr : Impf. Kill. (Kmul.) /m-
rrrid; Inf. /idivr; I'lirt. Prat. Iiariilo. — Habere
ist ini Koniiin. niclit iiiir Hc^ritT.'^vt'rb, somlorn luicli
KornuMivorl), iiuKMii o.^ /.iir hiUliiii); dor /.usaiiinu'n-
)i^8ot/tvn Priityrita ficbranrlit wiril; ini Pt;;. iilicr-
wiejjt jcdodi in cliosor Anweiuliing /<•;• = teiiere. ftbcr
prov. nib, ah ■=> (?) hnlieo, habel, vgl. hJottcgasf,
RF I 237 11. ol.i-n No 32!». — Obor das ital. Sbst.
aggin ^ (?) /i<(/..-.i. vfrl. Tobler. Z IV 183.
3838) «Itsi'li. Iiiibersiu-k -= fr?,. havresac, Tour-
nistor, yg\. P/. (ill .>■■. r.
3!?;Wi liiibilTs, -e, handlidi, liewpglicli; davon
viclleiolit (irov. laltcat. altspan. al tpt g.) «wo/,
nul, si'blorlit. oleiid, dazn ilas Sbst. arnlezn, vfil.
Hontsclike, Z VIII 122 (die Bcdoutung prkliirt li.
folfiondormafson: ^habilis iirspriingiicli _was leicht
zu liabcn ist", dabtT .gerinji im Wcrto, perinff,
scblccbt, olond" ; das ist freilioli eincschrgozwunfjciio
Deutnng); Dz 514 .f. v. Iiatte das Wort anf *nil-
ni/ii.s = ndvolatii.s _hergoflogcn, heiniatlos. freiiid'
ziiriickgofiilirt, was freilich ebonsowenig gobilligt
wcnlcn kann.
hSc s. ecce + liiic u. e('cu|iiil + ''«c.
3840) cngl liiH-k, Mietpford; davon, beziclicntlich
von dein cntsprceliendcn Worto eines andern gcr-
manischen Dialektos vermiitlicb altfrz. haque,
haqiiet , Klepper (im Nfrz. bat haqitet dio Bedtg.
„ Block-, RoUwagen"); altspan. faca; span, haca:
ptg. /aca. Vgl. Dz 181 liaca.
3841) dtscb. hacken = pic. heqiier, vgl. Forster,
Z III 264.
3842) engl. Iiac-kney, Zelter, Pafsganger; davon
oder von dem cntspr. VVorto einos anderen german.
Dialektcs ital. acchinea, chiiiea: frz. haqnence,
Zelter; altspan. facanea: ncuspan. hacanea;
ptg. facanea. Vgl. Dz 181 haca.
hac bora s. bic baee lioe.
3843) altilt. badilo, llaiier, = frz. haillo», Lumpen,
vgl. Dz 608 .y. v.; Mackel, p. 152.
3844) (oymr.) bret. (Iiaeani, haern), ham (pynir.
haearn), Eison; daraus mittelst des frz. Suffixes
-ois = It. -iscus (vgl. franeiscus : franf^ois) frz.
hariiois, harnais, altfrz. anch harnas, Riistung,
Harnisch, dazu das Vb. altfrz. harnaschier, har-
neschier, harnasquier, ncufrz. harnacher. Aus
dem Frz. ging harnais dann in dio anderen Sprachen
uber, in denen das Suffix -ais mit -es{e) = -en,iiji
vertauscbt wurde: ital. arnese: prov. antes, dazu
das Vb. arnascar, ariiassar ; span. ptg. nnies.
Vgl. Dz 26 arnese; Tb. p. 26 ff. (Th. bemerkt rait
Recbt, dafs harnais weder aus oymr. haearnaeth
noch aus bret. harnez entstanden sein kiinne; ura
deswillen ist man genotigt, Verbindung des kel-
tiscben Wortcs mit roinaniscbem Suffixe anzunehraen,
freilich bleibt dabei bedenklich, dafs das Suffix -ois
= -iscus sonst nifbt zu Stoffljezeichnungen u. im
Frz. iiberliaupt nur wenig gobraucht wird; befremd-
lich ist aueh, wie Th. richtig hervorbebt, die Art
der Ableitung des Verbs har)iasehier, fiir wekbe
ein Seitenstiick sicb schwerlieb finden lassen diirfte.
Nicbtsdoatiiwpnigpr ist i>8 wolil niobt orlaubt, die
llrrlt'ittiiig vdii barnaii aim ib'iii KoltlHrliun anzu-
/woifidii, nur wiiri' zu ndiiKclu'ii , dafn dii'sor Ab-
U'itiiiig oiiui 8ai'hlic'bo Stiil/i- gng<'bi>n wdrdii dureb
don Naoliwois, dafi iMHi'iirusluiig, soi o.s zuc-rnt, sol
OS viirzugHHoiio bcM den Ki'lton (ililicli gowoHoii soi.
Wor abor an koliisolioii TrHprung diircbaus niobt
glaiibon will, dom bloibt kaiiin olwas anduros (ibrig,
als iirnrnr otc. -^ *arnrn.ii.i anzii8otzoii, das von
oinom Sbst. 'itrmim oil. •(Iiiik.i oboiiso abgoloitot
' wiiro, wio z, H. /(ircii.Mi v. ftiriim : *arnuin odor
I *arniis abor w(irilo zur Wurzol ar gobiirou, wuvon
aiiob iirniii, armns oto. Nalui liigo oh, an oiii *ar-
i mc;i.si.< (v. arnui | zu donken, abor iiilautoiiilo.s m
kann niobt zu ii uordon, wonigstons niobt iin Ital.
I Andororsoit* froiliob orinnort dio allgomoino Bodtg.
' „WorkBtatt, licriit", wololio gorado ital. nrnenr bo-
sitzt, gar sobr an arma. Dio Aspiration im Frz.
stiindo otwaigur Hcrloitung dos Wortos im Latoiii
ebonso wonigontgogon, wiootwa in'haiit odvi 'huitre.)
3845) haedllK, -uiu hi. Ulickclion ; sard, edu;
rum. Id/. Vgl. (inilHT. ALL 111 138.
3846) ags. hUl'enp, llafoii, = altfrz. {h)iivene,
nve, 'harle, 'hiirre; ueufrz. havre. Vgl. Dz 614
havre; Maokol, p. 63.
3847) ndl. Iiael, trockon, diirr; davon viellcicht
frz. 7i(i(f, Snnnonbrand, ■hitler, vorbreiiuon, diirron;
Bodenken orregt jcdoob dio altfrz. Form 'harle,
'hade. Darf man vioUeioht glaubon, ilafs aus eiiicm
*ari(liilus (Demiu. zu ariilus) ein *ariiliilare go-
bildet u dies dann zu *anller, *arUr, ciullicb mit
unorganisohor Aspiration zu *harler, *hasler, *haler
I goworden sei? Vgl. Dz 609 hale.
' 3848) haemiitites, -am »i. {aiftaTkrjg), Blutstein ;
ital. ematile, atnaiita „il minerale", inalita „il
toecalapis", vgl. Cancllo, AG III 392; frz. heiitatile,
Blutstein. Vgl. Dz 352 anrntita,
3849) haemorrhoides f. {aifio(i()oidfg), Hiimor-
rboidon; daraus entstellt das gloicbbedoutende cat.
ntinenas: span, ahnorrana.i ; ptg. ahnorreimas.
VgL Dz 421 almorranas.
3850) ags. baer, Haar, = norm, 'hnir, Haupt-
baar, vgl. Mackol, p. 51.
3851) altnord. h^fi*, ein Netz; davon mit glcicber
Bedtg. frz. 'haveneau und 'havcnet, vgl. Biigge,
R IV 361.
3852) altiifriink. haga (ndl. haag) = frz. 'haie,
Hecke, dazu altfrz. das Vb. /i(n/er, einhegon. Vgl.
Dz 608 haie; Mackel, p. 40.
dtsch. hager s. aeger.
3853) altfriink. hagustald, Hagestolz, = altfrz.
'Itestaudeatt fiir *haistahlel, Kapaun (gleicbsam der
im Colibat lebende Vogel). Vgl. Dz 615 hctaudeau;
Mackel, p. 49.
3854) haerens, •entem (Part. Priis. v. haerere)
= ptg. rente, eigentl. anbangend, ganz nabe bei.
Vgl Dz 669 rez.
3855) dtscb. hahn; davon vielleicbt als Derainutiv-
bilduiig frz. 'haiinetun, Maikafor (eiigl. cock-chafer).
Vgl. Mahn, Etym. Unters. p. 79; Dz 610 hannelon.
3856) got. haifsts, Streit, Zwietracht : davon nach
Dz 353 ital. astio, aschio, GroU, Neid, Hal's, dazu
die Verba astiare, aschiare, adastiare, grollen;
Wiese, Z XI 554, hat gr. aiay_og als Grundwort
aufgestellt, s. oben aia^oq.
3857) engl. (("i hail [a ship) = f rz. 'hcler (an
tiavire), ein Schiff anrufcn, vgl. Dz 614 s. v.
3853) germ. Iiaiiii, Dorf, = altfrz. 'Iinm, davon
abgeleitet 'hamel, neufrz. 'hanieau, Weiler. Vgl.
Dz 610 hameati: Mackol, p. 114.
381
3859) baist
3889) liiirmo
382
3859) germ. *haist- (got. haifsts). Eifur, Streit
u., dgl. ; davoii ital. (a.stio s. obon haifsts iind
edaxo?), aslivnmeute, eilig; prov. astiii, Eile; frz.
haste, hale. Eile, (buu das Vb. hater u. das Adj.
hiitif. Vgl. I)z 613 hate; Mdller, Paul's u, Braunos
Beitr. VII 459; Mackel. p. 114.
3860) altnord. hula, Ziehen; frz. 'haler, am Seile
Ziehen; span, holar; ptg. ahir. Vgl. Dz 181
halar ; Mackel, p. 46.
3861) mhd. halberaiit »/., gleichsam eine Halb-
ente, ■= (?) frz. 'halbran, alhraii, jiinge wilde Entc;
span, nlbran. Vgl. Dz 609 halbran; Mackel, ]). 157.
halec s. Sllec.
3862) altnfrank. halla, Halle, = altfrz. hale:
neufrz. halle. Vgl. Dz 609 hilte; Mackel, p. 60.
3b63) germ, halsberc, Panzerhemd; ital. u^bergo,
osbergo; fro v. aii.^berc-s ; altfrz. 'halberc.'haiiberc,
osherg, vgl. G. Paris, R XVII 425; neufrz. 7i(i!(-
bert. Vgl. Dz 336 usbcrgn; Mackel, p. 71.
3864) dtsdi. halt; ital. alto in far alto, Halt
machen, u. einigen anderen Redewendungen; alt-
Irz. 'halt, Aufenthalt, Wohnung; neufrz. 'halle.
Halt auf dem Marsche; span, alto, halt! Vergl.
Dz 610 halt.
3865) hama, -am /'. [a/nij], Feuereimer; altfrz.
aime. Weinfafs, Ohm, vgl. Dz 504 *•. v.
3866) germ. *hamjau, verstiimmeln (vgl. ahd.
hamal, verstiimmolt, liam, krank, ahd. Hammell;
davon vielleicht der zweite Bestandteil in ital.
magagna, Gebrechen (dialekt mangagna); altfrz.
mehaing, Verstiimmelung, mehaigner, verstiimmeln;
der erste Bestandteil diirfte germ, man sein. Vgl.
Dz 199 magagna; Ulrich, Z III 265; Mackel, p. 53.
3867) hamus, -uiii »n , Haken; ital. aiiio, Fisch-
angel, dazu das Demin. avcino, Haken; altfrz
ain, Angel; neufrz. hamegon. Angel; span, an-
zuelo; ptg. anzol. Vgl. Dz 18 ancino: 505 ain.
3868) *[h]auc + hodie (nach Analogic v. banc
ad horam = ancora gebiMet) == ital. ancoi, ancui,
ancuo etc. (nur dialektisch), heute; prov. ancui.
Vgl. Flcchia, AG II 350 f.
3869) ags. handseax = altfrz. -handacs, eine
Art Messer, vgl. Mackel, p. 133.
3870) ndl. hang'mat, Hangematte; ital. amdca, •
frz. 'hamnc ; span, amaca, amahaca; ptg. niaca.
Vgl. Dz 14 amaca.
3871) alts.- hanig:fat, Honigfafs, = frz. -hanafat,
Mafs fiir Honig, vgl. Dz 610 s. v.
3872) germ, hanka, Hiifte. = ital. anca; prov.
anca ; altfrz. 'hunche; span. ptg. anca. Vgl.
Bugge, R III 152; Mackel, p. 57; Dz 16. S. auch
oben ankja.
3873) ahd. hansa = frz. 'hatifc, Handelsgcsell-
sehaft, vgl. Dz 610 .s-. .s\
3874) ahd. hanthaba, Handhabe, =• frz. 'hampe,
Griff einer WafTe, vgl. Dz 610 6-. v.
3875) germ, hapja (ahd. heppa), Sichelmesser;
ital. accia. azza, Axt; -prov. apehn; frz. 'hache;
span, hacha ; pig. f'acha, acha. Vgl. Dz 5 acha
(Diez stellte dtsch hacke als Grundwort auf. womit
das prov. apcha sich nicht vereinbaren lafst) ; Forster,
Z III 264 (bier zuerst die richtigc Ableitung) ;
Mackel, p. 52.
3876) altnfrank. happa, Sichel, = frz. 'happe,
HalbkTeis von Eisen, Krampe, dazu das Vb. 'liapper,
packen, vgl. Dz 611 happe; Mackel, p. 60.
3877) hapsus, -urn m. (aifos), Fla\isch, Buschel;
davon vielleicht neuprov. aua. Schafsfell, vergl.
Dz 512 s. V.
3878) 'haraceniii n. (v. hara = ital. aria „por-
cile", vgl. Caix, St. 1611, Stall; davon vielleicht
frz 'ltara.<, Stuterei, vgl. Scheler im Diet. .«. v. Dz
611 haras ist gcneigt, das Wort auf arab. faras,
Pferd, zuruckzuiuhron.
3879) ahd. hareii, rufcu; davon altfrz. 'harer,
'harier, aufreizen, driingen, 'harater, 'hnreler, beun-
ruhigen, dazu das Sbst. 'harele, Aufstand. Vgl. Dz
611 harer. S. auch hariwaldo.
3880) altnfrank. haribaii(ii), Heerbann, = alt-
frz. arban; neufrz. (volksetymologisch umgebildet)
arriere-ban, Landsturm, vgl. Mackel p. 72 ; Fafs,
RF HI 487.
3881) germ. *hariberg-, *heriberc (ahd. altnfrank.
heriberga), Herberge; ital. albcryo, dazu das Vb.
alheryare: prov. alberc-s, albergn, dazu das Verb
albergar, arbergar ; altfrz *alberge, herberge, -c,
dazu das Vb. albergier, herbergier; neufrz. auberge,
heberge; altspan. albergo; neuspan. albergue,
dazu das Vb. albergar; ptg. albergue. Vgl. Dz 11
albergo; Mackel, p. 81 ; Jubainville. R I 139; Braune,
Z X 262 (setzt aclalberga als Grundwort zu al-
berga an).
3882) germ, harins:, Hiiring; ital. aringa; prov.
arenc-s; frz. ■hareiig; span. ptg. arenque; vgl.
Dz 24 aringa: Mackel, p. 45.
3883) hariolus, -urn iii., Wahrsager; davon ital.
arlia, Aberglaube, vgl. Caix, St. 162. SoUte nicht
auch die oben unter ardalio aufgefiilirte VVortsippe
(ital. arlottn etc.) hierher gehoren ? Aus der
Bcdeutung „Wahrsager'- konnte sich wohl die von
„fahrender Gaukler, Mufsiggiinger etc." entwickeln.
3884) ahd. *harhvaldo, heriwalto, Harold; ver-
mutlich das Grundwort zu ital. araldo (danebeu
farabutto. neap, frahbutto, frabbotto „imbroglione,
sicofante". vgl. Canello, AG III 337, Caix, St. 313);
n\tiiz.'heralt,-hiralt; neafrz.-hcraut; altspan.
haraute, faraule; span. h:iraldo, heraldo; ptg.
arauto. Vgl. Dz ?2 araldo: Mackel, p. 62; Kluge
unter „Herold-' ; P. Meyer, R XI 36 Anm. 4 (M.
vcrwirft die von Diez zuerst aufgestellte Ableitung
von hariwaldo als dem Lautc u. dem Sinne nach
ungeniigend u. befiirwortet die Ableitung von ahd.
haren, rufen, welche bereits von Scheler im Diet,
s. V. und, wenigstens mittelbar, auch von Suehier,
Z I 432, empfohlen worden war, vergl. auch oben
ardalio ).
3SS5) altnfrank. *harja (ahd. harra, hairra),
Sackleinewand, = frz. 'haire, harenes Gewand, vgl.
Dz 609 s. V. (D. stellt ahd. hdra als Grundwort
auf); Mackel, p. 51.
3886) ahd. harluf, Fadeu; davon vielleicht ab-
geleitet altfrz. 'harligote, •haligote, Fetzen, 'hari-
goter, 'haligoter, zerfetzen, vgl. Dz 609 haligote.
3887) gr. IcQfKO.a (arab. hharmal), gemeine
Harmelraute; ital. armora; frz. harmale; cat.
armald; span, (und teilweise auch ptg.) lutrma,
alfarma, harmaga, alhargama, amargaza, gamarza.
Vgl. Baist, Z V 241.
3888) altnfrank. hariujaii, beschimpfen, plagen;
al tfrz. ■hargner, hadern, zanken (norm, 'harguigner
= *hancanjan), dazu das Sbst. ■hargue, Verdriefs-
licbkeit, u. das Adj. •hargneux (norm, 'harigneux),
ziinkisch, storrig. Vgl. Dz 612 hargne (D. bemerkt
mit Recht, dafs das i in norm, harigneux auflfallig
sei); Mackel, p. 54.
3889) ahd. hariiio, Horradiu; davon ital. ar-
wellino, irmelUno; prov. i rmin-s, ermini-s; altfrz.
erme. ermine; nfrz. hermine : span, ariiniio; ptg.
armelina, arminho. Vgl. Dz 20 armeUino; Kluge
unter „Hermelin", a. auch oben aruienins.
.H83
8S'.W) barinKliiini
;i'.»rjl liaviiir
;<s.j
SS90I nliil. ImrniKkHi-n, Srlimi-ntpil , Stnifo. —
»1 tf ri.'/iii><-/ii.ii(»;l>'i<'li«:in) ♦/iii|rm),<A(irm), Strafo,
IViii. vkI. D/, i;r.' s. !■.. Ma.kol, |.. 39.
:W.»1) iiliil. Iiiiro, lii>m, licrot ^.•llt«. /irrw/), liior-
liiT; ilavoii itiil. iirci. Iviif ilrr Maiiltii'rlri>il>cr, \k\.
Cni\. St. 1(»A; fri. •luirn, Zi'tiT^ri-si-lim (oit^Mitlicli
(lor Kiif, iiiit \vi>lrlioni man jiMii. lioniiiziikiininuMi
t^i'liii'ld). iluxii il«8 Vli. •Iiarixirr, si'liroini. \\:\. Dz
612 linro.
3S92) ^tpnn linrpa, llarlV- (lituli't sioh ln>i Vi'ii
Fort, oanii. 7, S. ti:l>; ilal. (ir;<(i, Harfo, (la/.u (Ibb
Vli. (ir/)C(7(;iiirr, llarfo s]iii'liMi ; |>rov nrpa, nr;mr;
frz. 'Iiarjir. altfr/. aiu'h ilas Vli. harper; span.
ptH- <ir/«i. V);l I)/. L'O (ir/)ii. S. aiirll liQ^ttj.
3898) aQ.fij. 8irli<>l (Hnkon, Krallo uikI (IkD;
clavon itiil. <ir;;i'iMf. Tliiiran};ol, (ir/iiV/MoHC, grofaor
Hakon. (ir/dnir»-, klottcrn (aiirli iHcrpjcnrrl; prov.
nr;Mi, Krallo, itr/Hir, unkrallon, pnrkoii: frz. 'harper,
paokon , .«• 'harpiijner, se 'harpailler. sioh raiifen,
•hnrpiii. Hakoii, ■harpoii. Marpiino, 'harpeau. Uiitor-
liakon , 'herpi- , iiiit Nihonklaiion voisolicn (von
lluniliii). norm, 'hirper. paokon (v-jl. Dz G14 lierjie);
span, arpa , Krallo. davon arpar , arpon; pt^.
farpo. (f\arpao. farjxir, farprar. Dazii zablroiolie
ainlor\voiti)jL> AWoitunfjon. V^;!. Dz 26 arpa (l)ioz
will ilio ^•■'"^P Wortsippo aiif (jorni. harpa ziiriiok-
fiihron, imlcm or sioh auf die hakonflirniigc Uostalt
dor Harfo bozioht miil indom or sioli auf das an-
lantonde '/i dor frz. Worte boruft, das niobt nobl
fjrieohisohon Ur.^prllnKCS soin kiinnc. Aber os ist
sobwor {riaubliob, dais das gorman. Saitonwerkzoiif;
zur Entstobung cincr Wortsippo so weit abliepcndon
Bofrriffes Anlafs pogeben babe, denkbar anderer-
scits ist, dafs die frz. Aspiration diirch das german.
Homo'^ym hervorgorufen wurdc. Dz halt fiir mog-
lioh, dais auch ital. frappa, ausgosobnittcne Zacke
ira Tucbo, frappare, aiiszackcn; span, harapn,
Lappcn ; ptg. fitrapo, Lappen. zu der in Rude
stobondon VVort.si])pe geboron. Das ist mindestcns
unwabrscbeinlich); C. Miohaolis, St. p. 57 („8timmt
Dioz niobt nur bei, sondern will auoh noob span.
zarpa die gleiche german. Herkunft vindizieren, weil
der Wcobsel von .< ; h aiicb im Roman, stattfiinde");
gegcn die Aufstcllung der Miobaelis'sclien u. aucb
gegon die der Dicz'soben Ableitiing bat mit Rooht
Einsprucb erboben u. gr. aonrj als Grundwort a'lf-
gcstellt Haist, Z V 234.
3894) ahd. *harna, herb: ital (dialektisch, auch
in rtr. Mundarten) i/arbo. bitter. Vgl. Dz 375 .s. w.
3895) arab. 'hasciiiscliin, oin Mitglicd der Sokte
der Hascbischtrinker (Fanatiker. die auf Refehl
ibrer Obercn aucb Mordthaten veriibten): ital.
assassino. Mencbelmorder ; p r o v. assassi-s, ansessi-s ;
fT 7.. assassin: span, asesiwo; ptg. assassino. Vgl.
Dz 29 assassino.
3896) dtscb. liiise = frz. 'hase, Hasin, vgl. Dz
613 s. r.; Mackel. p. 42.
3897) [jrerm. hasia (?), Zn-eig; davon vielleicht
frz. htiUier, Buscb, Gestraucb, Hecke, vergl. Dz
610 s. v.]
389S) abd. haspa, haspil, Haspcl; ital. aspo,
naspo (aus dem Vb. iHo.s/ifire), Garnwinde; altfrz.
ha.^ple; spa n^ aspa. Vgl. Dz 28 aspo: Mackel, p. 9.
3699) hasta, -am f.. Scbaft, Lanze; itah asta:
altfrz. ns<e, 'hanste. 'haute (Dz 610 s. v. leitete
haute aus aniilem, vgl. dagegen F6rst«r, Z II 84);
Bugge, R IV 359, fiibrt auf liasta aucb zuriick
altfrz. 'haste (auch prov. aste), ein Stiick Fleisch,
das am Spiefse gebraten werden soil oder gebraten
worden ist, nebst den Ableitungen 'haster, ro8t<?n,
trooknon, 'haxlrur (noufrr. hiileiir), Bratinuistor,
'hastier . HraUipiors (noiifrz. 'hiitier , Fouorbook),
norm, 'hiilelrl, Sohnitt» gobratonon SobwoinoiloiKcbo»
(noufrz. 'halelrl, atl'let. kloiii.'r SiiiofH am Wolisluldo,
7i<i(r/c((r.<,Kost«ohnittoboM),'/i(i/i7/<'.friKobosSibwoini'-
lloiKi'b, Motzolxuppo. Iluggo niinmt an, clafs auf
dio Hi'doutiing iliosor Worto daa abd. harsi, harsta,
Kiislttork/.oug, oin Stiick gobratonon Floiscbos, oin-
gowirkt babo ii. diifs iiuoli dio AN|iiration dor Worto
auf harst z»ri\<kzufuliion soi ; fdr oin auf harst
unmittolbar iKTubondos Dominutiv liiilt or altfrz.
haterrl. hislirel. Goniok, Naokon (nacli Dz 613 .v. r
aus abil hiilimlura oiitKtan<li'n); nfrz. hdterrau,
Si'bwoinsloborKcbnittii. Kinfachor wiirdo oa soin. dio
gosamto \Vort«ippo auf abd. hnnt zurUokzufuliron;
dio Abloitung von hast<t batto sohon Toblor, .labrl^.
XII 208, in Zweifol gozogon; span, asta, Scbaft,
Lanze; ptg. hasIa, hastia, haste, aste. — Obcr
hastilln etc. vgl. 'astllla etc.
3900) liilLstarlus, a, iiiii (v. /hi.v/h), zum Spiofs
gohiirig; ital. astario „miloH b.istatus", astajo „chi
fa asto", vgl Canelb.. A<! Ill 307.
Iiasva s. live.
3!t()l) allnfriink. hatjuii (got. hatjau, alts, lietean,
ttetlr». nbd. liotzon); jirov. air (Boiit. 197 aissent),
ahir (das Vb. ist liocbst seltcn. dafiir azirar, a'irar
= *ailirnre); altfrz. hadir, hair (haz = *h(itio);
ncufrz. hair, <lazu ilas Sbst haine, haine (= */in-
tijui'f]. „Hassen" ist ital. itiliare, aver in oilio,
nlilininithire: span, mliar. alinmcer, cbenso ptg.
Vgl. Dz 609 hair; Mackel, p. 45 u. 51.
3902) bask, hatsa, Atom; davon nacb Dz 414
span, acezo, Atom, llaucli, acrzar, kcucben.
3903) arab. 'hatta, bis, = altspan. alt ptg.
fata, ata, bis, vgl Dz 490 ti:
3904) dtscb. haube == altfrz. huve, dazu das
Demin. hiirette (= ital. [mundartlicli] nvela), vgl.
G. Paris. R 111 113. S aucb uiiton hilba u. HAfa.
3905) dtscb. Iiaubit/.e (aus doni czocb. Iiaii/'nice,
SteiiKScblouder, vgl Kluge unter „IIaubitzo"); frz.
iihiis: span. nlm:. Vgl. Dz 648 o/)».s'.
3906) dtscb haach; davon vcrmutlicb (mit an-
gowacbsonom Artikel) ital. Inchio „8offio, alito",
vgl. Caix, St. 385.
3907) altnord. liangr, Hiigcl, «= norm, hotiue,
Hiigcl (in Ortsnamen), vgl. Dz 616 .s-. v.; Mackel.
p. 120
3908) altengl. liauke (ags. hafoe, neuengl. hawk),
Habicbt, Falke; dav. vermutl. frz. 'hazard, storrig
(zuniichst vom Falken gcbraucht), vgl. Dz 608 *•. v.
3909) germ, haunipa, Hobn; ital. nnta, Schande,
dazu das Vb. ontare; prov. anta, onta, dazu das
Vb. antar : frz. 'honte, dazu das Vb. altfrz. hon-
toier , ahonter ; altcat. onta; altspan. I onta,
dazu das Vb. afontar ; (neuspan. deshonra, ver-
giienza, infamia, ignoniinia, cbenso ptg.). Vgl. Dz
227 onire; Mackel", p. 118.
3910) germ, haunjaii, hobnen; ital. onire; prov.
aunir; altfrz. 'honir. bescbimpfen Vgl. Dz 227
onire; Mackel, p. 119.
3911) f*hausto, -are (Frequ. zu luiurire), ist
nicht, wie Dz 650 oler annabm, Grundwort zu prov.
ostnr; frz. oter. wcgnebmcu, es gebon dieso Verba
vielmehr auf obstarc (s. d ) zuriick, vgl. Ascoli, AG
VII 523.1
bauwa s. 2 hoc.
3912) tiirk. haviAr, Kaviar; ital. en dale; frz.
caviar; span, cabial; ptg. caeiar, cavial. Vgl.
Dz 93 caviide (wo ein Grundwort nicht angegebcn
wird) : Scbeler im Diet. unt<'r caviar.
385
3913) 'hazin
3943) hetzaii
38(i
3913) anib. 'haziu, traurig, ungliicklich, = spaa.
haciiio, traurig. unglucklich, vgl. Dz 457 s. v.
hazjan s. ad -|- liazjau.
3914) hebd6ma.s, -adeiu f. (i^do/xd?), Woche;
altital. (Inmada: rtr. jamna (iiber die Lautent-
wickelung iles Wortes vgl. A.icoli, AG VII 531), emda,
edma; cat.rfonm :sfiin.hebdoniada(,uehen nemana);
altptg. doma. Das iibliche roniau. Wort fur Woche
ist septimana (s. d.). Vgl. Dz 294 und 776 setti-
nianii : Grober, ALL V 466.
3915) Lebes, -etem, stumpf; ital. ebete; rum.
hebet, gcistig stumpf, schwachsinnig, dazu das Vb.
htbeuceac ii it i: (frz. nur die gelehrten Worte
Mhitt; hebHude, hcbeter).
3916) *hectleus, a, um {ixTixog], an Brust-
iibeln leidend; ital. etico : span, entecn, kranklich,
sehwachlich ; altptg. eteyo; sonst nur gel. Wort.
Vgl. Dz 446 enteco.
3917) liedera, -am /"., Epheu; ital. edera, ellera ;
rum. iedeid; prov. edra: altfrz. ierre; neufrz.
(mit angewachsenemArtikfl)/!'e;/e »i. .span, hiedra;
ptg. hera. Vgl. Dz 126 edera.
3918) ndl. heer, nilid. nhd. herr, = frz. {pauvre)
here, armer Schlueker, vgl. Dz 614 s. i'. Forster,
Z III 262, erkennt in hire das altfrz. (beziiglich seiner
Herkunft ganz dunkle) Sbst. h-ere /'., welches „Ge-
sicht" u. ^Aufnahrae" zu bedeuten scheint, vergl.
dagegen G. Paris, R VIII 628. S. No 3941.
3919) ahd. *heleu, brennen; davon vielleicht frz.
'hnvir, versengen, vgl. Dz 613 ■■>. v.: Mackel, p. 116.
3920) ahd. helgir (auch *heigiro?i, heiger,
Reiher; ital. aghirone; prov. aifiron-s ; altfrz.
hairoti: neufrz. 'heron, dazu das Derain. aigrette,
Silberreiher; cat. agro: span, aiiun; ptg. airao.
Vgl. Dz 8 aghirone; Mackel, p. 118.
3921) altnord. heit, Verspreehen, Geliibde; alt-
frz. 'hait, Vergnugen {dehait, Niedergesehlagenheit,
Krankheit), dazu das Verb 'haitier, erfreuen, er-
muntern (dehaitier, betriiben); neufrz. soiihait,
Wunsch, dazu das Vb. sotihaiier. Vgl. Dz 609 halt;
Mackel, p. 117.
3932) ndJ. hellekin (v. helle), hollische Erschei-
nung, = altfrz. helleqiiin. Name eines Gespenstes
(wilder Jiiger), vgl. Dz 614 s. i'.
3923) germ. hSIm-, Helm; ital. elmo ; prov.
elm(e)-s: altfrz. ■helmc u. elme. vgl. 6. Paris, R XVII
425; neufrz. ■heaiime: altspan. elmo; neuspan.
yelmo; ptg. elmo, davon (auch span.) elinete, al-
mete, Pickelhaube (woraus, wie es scheint, das
gleichbedeutende frz. armet f. altfrz. hen! met ent-
stand, vielleicht mit Anlehnung an arma). Vergl.
Dz 126 elmo; Mackel, p. 81; Fals, RF III 495 f.
hglmbarte s. el harbet.
3924) ahd. helza, Schwertgriff, = ital. eka, vgl.
Dz 369 s. c; Mackel, p. 102; s. auch unten hilt.
3925) hemlcraniii, -am f. (IjuiyrQavla), einseitiger
Kopfschmerz; ital. emigrania, magrana: frz. mi-
graine: span, migrana: ptg. hemicrania (das
iiblichere Wort ist enxaqueca u. xaqueca = arab.
schaqiqah, vgl. Dz 498 xaqueca : auch ira Span, ist
jaqueca gebrauchlich j. Vgl. Dz 200 magrana.
3926) hemXna, -am /'. (tjuZva), ein Mafs: prov.
emina, mi>ia ; altfrz. emine; neufrz. mine; span.
hemina : das AVort bezeichnet iiberall ein Mafs, aber
hinsichtlich auf die Grofse desselben u. auf die Art
des zu messenden Dinges herrscht Verschiedenheit.
Vgl. Dz 640 mine.
3927) engl. heu-baue, Bilsenkraut (eigentlich
Hiihnertod), = frz. hnneliane, vgl. Dz 610 .s. v.
Kijrtiug, lat.-rom. Worterbuch
3928) hepar, -atls n. (^nag), Leber; ital. epate,
Leber, epa, Bauch; rum. hipotd. Das iibliche
roman. Wort fiir nLeber" ist /icatum (s. d.), bezw.
*fitdeum, *fidacnm. Vgl. Dz 369 epa.
3929) herbii, -am /'., Kraut; ital. erba; sard.
erba; rum. iarbd. PI. ierburi; rtr. erva, iarva;
prov. herha; frz. herbe, davon herbier, der er«te
Magen der Wiederkauer (span, hervero, ervero, vgl.
Baist, Z V 240; Dz 459 hervero hielt rait Larra-
mendi das Wort fiir baskisch); cat. herba; span.
yerva: ptg. herva, relca. Vgl. Grober, ALL III 138.
3930) herbaceiis, a, um (v. herba), grasartig;
ital. erbaceo (Adj.), erbaccia (Sbst.) „mala erba",
erbaggio, Krauter, Gras,vgl. Canello, AG III 348.
3931) herbariiis, a, um (von herba), zu den
Krautem gehorig; ital. erbario „libro che tratta
delle erbe medicinali", erbiijo „luogo dove ci sia
I molta erba fresea", vgl. Canello, AG III 307; rum.
ierhar, Krautersammler: frz. Iterbier 1. Krauter-
magen, 2. Herbarium; span, hervero, ervero,
\ Kriiutermagen (s. oben herba).
3932) herbosiis, a, um, kriiuterreich ; i t a 1. erboso ;
jrum. ierbos; prov. erbos; frz. herheux; span.
\herboso; ptg. hervoso.
3933i altnfriink. herda, Herde, = altfrz. -herde,
Herde, Rudel, vgl. Dz 614 s. v.; Mackel, p. 81.
3934) hereditariiis, a, um (v. heres), die Erb-
schaft betreffend; ital. ereditario (Adj.), und ere-
ditiera (Sbst.) „donna che aspetta eredita", vgl.
Canello, AG IH 307; „der Erbe" ist erede: prov.
eretier-s, Erbe; frz. heritier, Erbe; span, heredero;
ptg. herdeiro.
3935) hereditas, -atem /'. (v. heres), Erbschaft;
ital. eredita; (prov. heretatge-s =^ *heretaticum ;
frz. heritage: span, herencia; ptg. heranra.)
3936) heres, -edem m., Erbe; ital. erede, daneben
als volkstlimMche Form redo, vgl. Caix, St. 478;
sard, herede; prov. er-s: frz. hoir; cat. hereu:
(span, nur das Vb. /lererfar) ; altptg. herel. Das
iibliche Wort ist jedoch (abgesehen vom Ital.)
hereditarius (s. d.). VgL Grober, ALL III 138.
3937) herl, gestern; ital. rum. ieri; rtr. ier,
3. Gartner § 34; prov. her, ier: frz. hier; alt-
cat, yr ; neucat. aliir ; span, ayer = ad heri
(vgl. sicO. ajeri); (ptg. [li]ontem, nach Diez 459 s. v.
= ante diem, richtiger nach Cornu, R XI 91, =- ad
noctem). Uber Zusammensetzungen mit lieri, wio
z. B. heri -f- serum = altfrz. arsoir, vgl. Flechia,
AG II 11.
heribau s. hariban.
heriberga s. hariberga.
3938) heros, -oem m., Heros, Held; ital. eroe:
frz. 'heros, dav. Vhemine etc. (nur gel. W.).
3939) herpes, -etem m. (fp;i);;), Ausschlagkrank-
i heit; cat. span. ptg. herpe, Hautfiechte, vgl. Dz
459 s. V.
3940) [mhd. herr = frz. here in pauvre here,
armer Kerl: vgl. Dz 614 s. v.; Forster, Z HI 262,
glaubt, dafs here u. altfzz. here, Gesicht, dasselbe
Wort seien, wogegen G. Paris, R VIH 629, berech-
tigte Einwanile erhoben hat. S. No 3918.J
3941) altnfrank. *hestr (ndl. heester, Staude,
mhd. heister, junger Eichen- od. Buchenstamm), =
frz. 'hetre. Buche, vgl. Dz 615 s. c; Mackel, p. 88.
3942) hetta, ein Ding von keinem Werte; ital.
ette; sard. etta. Vgl. Dz 369 ette: Grober, ALL
m 138.
3943) ahd. hetzan, hetzen; daraus vieU. altfrz.
hesser, hetzen, doch ist auch ndd. hitsan als Grund-
wort denkbar. Vgl. Dz 379 izza: Mackel, p. 91.
.587
3'.M4I tid/iiK
:i;ir.ii
W»
39H) inittcl);riocli. tSafiiro^, iti/itiTo<:, xccIim-
fndi);; it»l. .««•Kiwifii. Saint; pro v. iiltfr/. snniil ;
^iipiifn, licifst clt>r Siimt t flours — rillnsiini);
spun, jdiiiftr (d:iK iililiclii' Wurl int Irrnojirlo vim
/itluK, l(iinr>: (ptj;, rflliulu —'villiitiim f. nllimiiiii).
V(;l. Di 287 ,<r..;»ii/...
3945) llib^riiti. -am /., Irlaiul; itiil. hrniia,
fhfrniii. rill liii Irliinil (fofi'rlijttor) (jmbor Stofl. oiiio
iiltv»t<>risclio Traolit ; fr/. heriiir, hrrnr, woUiMie»
Turh, M«iitol, ilavoii viollciclit «Ins VI). hrrnrr (niit
oincm Tiiolio odor Muntol) |>rt>lloii, in die lliilii»
wip|H<ii: span. Urmia. V(;l. Du 49 hernia ii. 621
h/mrr.
3!M0l hibirno, -ikre (hihrrnus), iibor\vint<>rn ;
ital. i»iirr;i(irf, rrr»i<iir; niiii. iernet ai at a:
prov. ivfnuir : frz. hirerner; rat. irfnuir: span,
ptt;. iHcriKir.
3947) hibt'riiQs, a, iini, wintorlicli; davon daH
Sbit. ital. iiirenin. renm, \);\. Asculi, Ati III 442;
sard, irrni : riiin. inriid ; rtr. imrirn, uiiivii'rn,
s. GartniT § 200; i)riiv. ivi'rn-s: (ta. hiver ; cat.
ieern : altspaii. i/rierno: nouspan. iiii'iVrno;
fitg. iMcrrMo. Vgl. l)z 185 inverim: Griiber, ALL
II 138.
3948) brot. *bibdk (ir. sffcoc, aus ilcin Ajrs. ont-
lehntes Wort, a(»8. Iieafnc). Habiolit: davon violloiclit
frz. 'hilioii (altfrz. auch hinijiij, I'bii; cat. niliui:.
Vgl. Til. p. 22 ff.; l)z 615 liihnu [D. hielt das Wort
fiir pino lautnacjialiniondo ItiMung).
3949) bTbisciim u. (I'^iaxog), Eibisch (Althaea '
offirinalis L.^ ; ital. 7ti(iiravisc[hi]o. wild© Malve,
vgl. Ascoli, AG III 444 Aiim.
3950) hic hnec hoc, dieser, diese, dieses; davon i
ist orhalton: 1. Ntr. Sg. hoc a) prov. oc, o, dies, i
es, als Bejabungspartikel ,,ja" (vgl. iibcr oc Cba-
bancau, R IV 338 u. V 232) ; (?) ecce + /loc = i t a 1.
do; prov. fljsso, so; altfrz. ifo, jro; neufrz. ce;
cat. axo, ro ; y) eccii[m] + lioc =« prov. aquo,
aco, doch ist dies vermutlicli Neubildung iiacli
aiasd); 6} per -\- hoc = ital. pero, deswegen, iii-
dessen; f) jiro + hoc = prov. poroc: altfrz.
portiec. deswegen, pruec, priiekfs (iiber den cigontiini-
lichen Gebrauch dieses Wortes vgl. G. Paris, R VI
588, iiber das auslantende c in die-scm Worte sowie
in arufc, illuec s. W. Meyer, Z IX 144), mmpor-
(h)uec, «e/wroc, inde8sen,nichtsdestowcniger; t)apu(l
-\- hoc = frz. avuec, avec, avecque (gleichsam aputl
-\- hoc + quod) rait; //) hoc + ille = altfrz. oil,
neufrz. oui, vgl. Grinini, Gr. Ill 768; Tobler,
Ztechr. f. vgl. Sprachf. XXIII 423 und Z. II 401)^
Anm.; Cornu, R IX 117 (der betr. Artikel tiagt
die Uberschrift oil = hoc illic, welclie im Artikel
selbst nicht begriindet wird); altfrz. war aueh
hoc + ego = oje vorlianden (die Bejahung hatte
also die Form eines ]jradikatlosen Satzes: „das
[thue, thiist. thut etc.J ich, du, er" ; Dz 652 oui
erklarte die Partikel aus hoc + illud. was lautlich
unmoglich ist, denn iU[ud\ hatte el ergebcn, vgl.
eel = ecce + iU\um\). 2. Abl. Sg. Mask, hoc in der
Verbindung hoc anno, heuer: (ital. ufiuatinn hilicr
die Bildung dieses Wortes vgl. Ascoli, AG VIl 527
Anm. 2 No 2], davon uguannotto, kleinor Fii?ch,
vgl. Bugge, R IV 366, g'leicher Herkunft u Bedtg.
ist avannotto, vgl. Caix, St. 4, wonach Dz 353 .s\ v.
zu berichtigen) ; sard, occanmi : sicil. aguannu ;
rtr. «on; prov.oi/nH; al t frz. cia»,- span. /iO(;««o;
cat. en-guany; altptg. ogauo. 3. Ace. Sg. Fom.
hanc in hanc ad horam = i t a 1. ancorn .prov. ancar ;
frz. encore, vgl. oben ad hanc horam: eine gleich-
artige Verbindung ist hnnc od noctem =- prov.
iiiiciiNHfc/i, dioKc Niiclit ; altfrz. enqumuit ; nacli
.\iialogio gtdiildi't (iintcr Wcglnssung von ad, das
in ancar, ciiron-. nnraiiiirch, rmiiienuit nidit iiiolir
ciiipfiinili'n wiii'ilcl ital. (iniindavll.) ancoi, liciiito
(gleichKani ham- | hodir); pruv. <iiici/i,- altfrz.
encui ; nils diivscn /iisaiiiiiK'iisctziingcn K'mte Kicli dor
crsto BcNtandtcil als Kniijiiiiktion iiiit dor Dodtg.
„noch, auch" iili: ital. anchr, aiico (orHtcros an
che, lotztorcs an die Nuinina aiif -o angebildel), rtr.
(IHMC (prov. (Kir. al tf rz. iii'ic, jemals, ist dngegon
aus iiiiiqiiaiii gi'kiiiv.t, dor W'cchsel dcs Vokalos bo-
riilit aiif .\iiglcicliiiiig an an.i, niu.s). 4. Abl. Sg.
Fein, hoc ill dir Vcrbiiidiing hac -f hora = (prov.
aura, altfrz. anre, bcidc mil ofTciiciii o) span. ptg.
agora, ahiira. jclzt; (Siichicr, V, I 4'tl, sutzt aucli
prov. ara, frz, ore |iiiit oHciicin o\ -^ ha[c h\ora
an: Cornu dagcgen erkliirt, K VI 381 u VII 358
(vgl. auch Bohnier, KSt. Ill 137 u. 142), dies Ad-
verb aus (III horam, was von (i. Paris, R VI 629,
gcbilligt wird; Griilicr cndlich (s. u.) crblickt in ore
den eiiifadicn Alilativ horn = ital, ora ii. erkliirt die
ofl'ene statt dor zu crwartenden geschlossencn Ho-
schalTonhcit clcs o aus .Vngloicliiing an oi := hodic;
Cornu's Ansicht hat wohl die griifstc Wahrschoin-
lichkeit fiir sicli, obwolil freilich audi sie nidit voU
bofricdigcn kann, da schwor oinzusehen ist, wie aus
a\d li\ora\m\ prov. ara habe werden kiinnen). Nach
Suchier, Z 1 431, soil der Abl. ha[c\ audi in alt-
frz. giers, gierres enthalton scin, denn er setzt es
^ dc ha[c] re an, wiihrond D/, 596 das Wort von
igitur oder ergo herloiten wollte, s. ob. de lliie IT,
vgl. auch Cornu, R X 399. Vgl. GriJber, ALL III
138 u. VI 391. S auch unten *ipsus, ii, um.
3951) liic, bier; sard, igu-e; prov. frz. i (neu-
frz. // gesdirieben ; die gewohnlichc .\bleitung dos
Wortes von ibi ist unhaltbar); cat. altsji. altptg.
hi; aufserdein in deu Verbindungen : 1. ad -|- hie =
span. ptg. ahi, dort, daliin. 2. eccu[m\ ■\- hic ='
ital. rtr. ([ui. bier; [sard, ci'i-ch-e. cu-gh-e, cu-e,
dahin?]; prov. aqui, dort, bier; altfrz. iguj, en-
qui; cat. B])an. ptg. aqui. 3. wee -(- /iic = i t a 1.
ci; rum. aicj; pro v. ntcsi, aisst; fr7..ici,ci; cat.
axd. 4. de -\- e.v -]- hic = altspan. desi;. ptg.
de.ihi, von da an. 5. in -{- ccc«|m) -{- ecce -P hic
=■ rum. incoaci, s. Ch. p. 56 unter coace. Vergl.
Grober, ALL III 139.
3952) ndl. hlj^eii, streben, keuchen; davon alt-
frz. *hier, keuchen, davon das Sbst. 'hie, Gewalt,
Nachdruck, fnfrz. bedeutet das Wort „Ramme,
Stampfc"), vgl. Dz 615 *■. v.; Scholor im Anhang 801.
*hTIarIiis s. leir.
3953) altnfriink. *hilt, Schwertgriff, = altfrz.
'hell (c. r auch heitx), dazu das Vb. enlieldir, die
Klinge in den Griff sleeken. Vgl. Dz 369 eha;
Mackel, p. 102; s. auch oben helza.
3954) hinnTo, -Ire, wiehern; frz. 'hennir (spr.
'hannir). — Die in den iibrigen Spraclien iiblichon
Verba fiir ^wiehern" entl'eriion sich toils voui lat.
Grundworte, teils scheinen sie auf dasselbe gar nicht
zuriickzugehen : itaL *innitrire (gleichsam *hinni-
trire f. *hiiinitire), annitrire, nitrtre, vgl. Flochia,
AG II 381; dazu das Sbst. nilrilo; \ixov. enilliar,
inhilar, endilhar ; cat. renillar; span, reincliar,
relitichar (scheint *re-in flare zu sein); ptg. rincluir :
dazu sard, anninuijare: rum. riiichez u. neches
ai al a (= *rhonchi-s.fare). Nacbahmung der Tior-
stimine liegt alien diescu Bildiingen zu grundo.
Vgl. Dz 181 hninir.
*hTiinitTo, -ire s. hiiiiiio, -Ire.
389
3955) hlo
3987) hoppan
390
3955) hio, -are, klaSen; davun rum. hiesc ii
it i, klaflen.
3956) hirciis, -am i/' • Bock (die Quantitiit des t
ist ziveifelhaft, vgl. Grober, ALL HI 139); itaL
irco; span, hirco.
3957) hirpex, -iceiii in., Egge; ital. erpice. dazu
das Vb. erpicare, vgl. Flcchia, AG U 9 u. 11; frz.
'heme (altfrz. 'herce, ilaneben •hdiac. 'hese). dazu
dasYb. -hercer. -aer. oggen. wovon dasUeiiiin. altfrz.
'herceler. neufrz. 'harceler. zprhacken, peinigcn,
reizen; rtr. erpst. Vgl. Dz 609 •/ini-e u. 614 'herse:
Seheler im Aiihang zu Uz SOO 'herse. Vgl. auch
Fleohia, AG U 9 u. 11; Grober. ALL III 270.
3958)lilrtas,a, um, struppig; ital.iVfo, struppig;
ptg. hirto. steif. starr: nacb Dz 498 auch span.
Iiertu. Starr, stcif (von Dz irrtiimlicb mit , struppig"
iibersetzt); aXtirz. enherdir (\.*hirtus'>). struppig
werden. sieh strauben. Baist. Z VI 119, vermutet,
ilafs fierto aus dein Vb. enertarse, eni/ertar, starr
werden (von i>ier.-<) abijeleitet sei.
3959) *hTrundinella, -am /'. (Deniin. v. hiriindo),
kleine Sehwalbe; ital. rondinella ; rum. rindiine:
prov. irondella, randola, randulo: altfrz. aron-
ddle ; neufrz. h irondelle.
3960) hiriindo, -Tnem /"., Sehwalbe; ital. ron-
dine; sard, rundine : (rum. rindunea? Ch. hat
nur rindune); prov. irunda: altfrz aronde; (oat.
*irotieta? oroneta. oreneta: span, golotidrina, wohl
von gdlondro (von (jula abzuleiten?!, Lust, Begierde,
es ware dann die Sehwalbe als frefslustiger oder be-
gattungslustiger Vogel aufgefafst worden, indessen
bat Cornu. R XIU 302. doch sehr scharfsinnig die
Verwandtschaft zwist-hen golotidrina u. hiruudinem
verteidigt; ptg. andorinha). Vgl. Dz 275 rondine:
Grober, AIX III 139; Behrens, Metath. p. 103
und 80. Vgl. auch Xo 792.
3961) ndd. hissen Tschwed. hissa), in die Hohe
Ziehen: ital. ii,sare: frz. hisner: span. ptg. i^nr.
Vgl. Dz 185 issare: Mackel, p. 101.
3962) historia, -am /". (ioropi'a), Geschichte;
ital. storia : frz histoire etc., iiboraU nur geL W.
3963) ahd. hiaiilA: davon vielleicht neapol.
guo/f'ola, vuofj'ula, Wange, vgl. Dz 378 guancia.
3964) ahd. hiur (unhiuri, grau.sig, sclirecklich,
vgl. ags. hijre, freundlich, mild): davon frz. ahurir
(gleiehsam *ad-hiuriVe'), bestiirzt machen, verdutzen,
vgl. Dz 618 hure.
3965) ahd. hizza (aus *hitja), Hitze; davon ital.
izza, Zorn, Unwille; altfrz. hicier, hetzen, enhicier,
anreizen. Vgl. Mackel, p. 100; Dz 379 izza. Sieh
oben *ad-hlzzare.
hlank s. flaccns. hlanka s. flaceus.
3966) ahd. hlosen, lauschen; davon nach Caii,
St. 649, itaL usolare „spiare, origliare": Herkunft
vom got.hausjan, boren, diirftc wahrscheinlicher sein.
3967) germ, hnapp-, Napf ; ital. anappo, nappo:
proT. enap-s: frz. 'hattap, i'henap), davon 'hane-
pier, Himschale. Vgl. Dz 16 anappo; Mackel, p. 57.
3968) altn. hnippi , Bundel, soil nach Dz 647
das Grundwort sein zu prov. nipa. Putzgerat, frz.
nippe, Putzsacheu, dazu das Vb. nipper, mit Putz-
sachen ausstatten. Mit Recht bemorkt aber Mackel
p. 101. dafs diese Ableitung unmiiglich ist. „da h
nicht unausgedriickt geblieben ware'.
3969) mittelndl liobaut (fiir hoofdhaml , altn.
hofudbendur), Tau zur Befestigung des Mastes, =
frz. •hauhan. Riistseil. Haupttau. Vgl. Dz 613 s. v.
3970) mittcllat. hobellarius {= altengl. hobeler
von hobby, Pferdchen, Klepper, Klepperreiteri =
frz. 'hobereau, Landjunker. Vgl. Dz 616 Itohin.
3971) engl. hobby, kleines Pferd; davon ital.
ubino, Klepper; altfrz. 'hobin, Zelter. Vergl. Dz
616 hobin.
3972) 1. hoc, hierher; sard, in-ogh-e, bier, her;
(rtr. enndu, nau, ennd, enni) ist wohl ;= j« -f- tide,
vgl. Aseoli, AG VII 537). Vgl. Grober, ALL III 138.
3973) 2. germ, hoc, Haken, Hacke ; davon nach
Forster, Z Y 97 f., frz. 'hotter, hacken {hoc : 'houer
= croc : encrouer), -haver, an sich Ziehen, 'hoclier
fmit dem Haken ziehen u. dadurch) schiitteln, dazu
die Vljsbsttve 'houe. Hacke, (nur altfrz.) 'havet,
Haken, -hochet, Klapper. Vgl. Dz 613 haver (leitet
haver u. havet von ahd. habin = engl. have ab),
617 'hime \houe. ■koyatt u. das henneg. Vb. 'hauer,
aufliauen, von ahd. hoiivd, houvan), 616 hocher
(zusamnienhangend mit ndl. hot.ien); Forster, Z V
97 f. ; Mackel, p. 124 (setzt altd. *hauwa als Grund-
wort fiir hoae an). Die Forster' sche Annahme era-
pfiehlt sich durch ihre Eiiifachheit und durch die
von ihr gebotene Mogliehkeit der ungezwungenen
Erklarung einer ganzen Wortsippe.
hoc anno s. hie haee hoc.
3974) hodie, heute; ital. oggi : rtr. ots: prov.
huei; altfrz. hui: neufrz. taiijourd'} hui; span.
/jo//; ptg. hoje. Vgl. Dz 226 og/ji. Uber /kihc -j-
hodie s. oben hie haec hoc.
3975) hodie + di'em] ^ ital. oggidi, heute;
(frz. aujourd' hui); span, hoydia. Vgl. Dz 226
oggi.
3976) hodie + magnte; ital. oggimai, omai,
schon; prov. altfrz. hu(e)imais. Vgl. Dz 226 oggi.
3977) fries, hokke. Mantel, Kapuze, = altfrz.
•hoche, langes Gewand, vgl. Dz 616 s. r.
3978) ahd. hoi, Hohle; davon frz. 'halot, Ka-
ninchenhohle, vgl. Dz 610 s. v.; ahnlich von ahd. holt
frz. 'hidotte, vgl. Dz 618 s. v.
3979) [*h6magium n. (v. homo), Lehnshuldigung,
Huldigung; ital. omaggio; j>Toy.liomenatge-s; frz.
hommage; span, homenaje: pts.homenagem. Vgl.
Dz 335 uomo.]
3980) dtsch. (mundartlich) hombeere, himpel-
beere, Himbeere ; dav. ital. (mit angewachsenem Ar-
tikel) lampione, lampone (dialektisch dmpola, ampoi
etc.); rtr. aiiipom etc., vgl. Gartner § 22. Vgl.
Dz 380 lampione.
3981) ^hominosus, a, am, menschlich, = rum.
omenos.
3982) homo, -inem »)., Mensch: ital. uomo, PI.
uomini; rum. om, PI. oanieni; rtr. om, um, vgl.
Gartner g 200; prov. horn; trz. homme, on: cat.
home; span, hombre; ptg. homem. Vgl. Dz 335
uomo. C'ber altfrz. en. an vgl. Forster, Z XIII 541.
3983) honestiis, a, um (von honos), ehrenwert;
itaL onesto: (altfrz. honeste ; neufrz. honnete;
span, honesto: ptg. honesto). VgL Grober, ALL
m 139.
3984) honor, -orem m., Ehre; ital. onore;
prov. [K]onors; frz. honneur: span. ptg. honor
u. honra (das nblicbe Wort ist honra).
3985) ndl. hop, Hopfen; davon frz. 'houblon
(= houb-el-on); altwallon. hubillon. Vergl. Dz
616 s. v.
3986) [altn. hopa, weichen; davon riell. altfrz.
hober, sich ruhren, seine Stelle verlassen. Dz 615
s. v. will das Vb. auf kymr. ob, weggehen, zuruok-
filhren, aber ein solehes Wort ist im Kymr. nicht
vorhanden, vgl. Th. p. 103.]
3987) ags. hoppan fahd. hujjfan), hiipfen; davon
vielleicht frz. -houpee, das Aufsteigen einer Welle,
vgl. Dz 617 .«. r.
31» 1
H988) li»|>|>o
ItMMI) litiHplUlO
.•}<>2
8988) ikII. Iioppe, Honfoii; .Ihvoii iincli D/ I!I7
». r. fn. 'hiuifipf, TrvMltli'l, Quiiiito ^«o^iiniint «•<<f;iMi
tier Alinlii-likoit iiiit ilor tliH-kiK niism-lii'iKlcii llopfoii-
blatv), ilatii (111!) Vli. hituppfr, botnoldolii: spiiii.
hopi), lottitTor Tii-rsrlinnnr. \g\. I)/. G17 /ioi/;i/)r;
G. Paris, R X tiO Amu. J.
3!t8!M Naturl.iiit lioq : ilnvoii fr/.. 'hoqiirl. ila«
ijoliliii'li/cn. v^l 1»/ lilii .«I. c.
39Jh)) 1. lion», •am /. {lopa), Stutido: itiil. orn
(:irclini»i'li niioli orr. Si;., wniuit micnrc tiiltore filr
(IsR p>wiiliiilirlif iiriciirii, liiltnrti /M^ummcngi'in'tit
sinil, vul. Canell», A(i III -Hia; «las Adv. ora ist
-> Abl Aoni, itllora, danuils, ist {xloiclisain ail ill-
+ Aoi(i; rum. mini; rtr. lira, oiira, lira, vj;l.
(i«rtiu"r § 200; prov. ora: das Adv. <ini, mi, er
ist vi'nuutlicli aus ail lioram tMilstandou, v^^l. ohtMi
hip haeo hoc No 4; fr/. Iirure (Sbsf.): das Adv.
ore, or ,niit off. i<) ist outwi'drr aus ha\c\ hnra
otler aus ad horam odor cndlioli (init An^loichunf;
an 01 = hotixe) an8 pinfaclipin horit outstandcn, vpl.
obon hic haec hoc No .(: doni it a). Mora cnt-
gprirlit alor.t, danebi>n elufachps lors, dosson iir-
8i)riin);liob substantiviseiio Bedeutuni; noch in dcr
VerbiTnlun^ lors rfe + Sbst. fortlobt; rat. span,
ptp. hora. V(^l. L)z 227 nra. — Pbor die V(>rl>in-
duni;ou ad horam. hale] hora s. obon hic hncc hoc:
v-;!. iiberdiea don .\rtikc'l ad hanc horam (haiic ad
horam) =- ital. ancora, frz. encore etc. (naclif;o-
trafien wordo liicr. dafs altfrz. iiiicnre vormutlicb
aus nucore dureh Aniiloicbunf; an iiitc. one ent-
standcn ist1; trans horam = ital. (mundartlich)
slra.'!ora, vgl. Flecliia, AtJ 111 149; hori-! quantum,
horis sic quantum = rum. iMirc-cdt, ori-edt, ori-
fi-cdt, einc Zeit lanj,', etwas, vgl. Ch. cat: hora in
direct- = p ro V. orendrei : altfrz. orendroit, imincr-
fort, vgl. Dz 64!) s. r. .- de ex hora maf/is = frz. de.for-
mats, von nun an. Vgl. Grdber. ALL HI 139 u. VI 391.
3991) 2. altnord. hcira, Hiirc, = norm, hare,
Tgl. Dz 616 s. v.: Matkol, p. 32.
3992) [*hordeariolus od. -um ?, Gerstenkorn am
Auge: ital. orzaiolo „orzuolo, bruscolo all" occhio",
vgl. Caix, St. J32.J
3993) hordeolus, -iim m. (v. hordeum), Gersten-
korn am Auge: ital. (lombard.) oreiil etc.; sard.
ariolu : iruni. orzisiir = *hordicidlus); fr z.orgeol-et,
orgel-et: span, orzuelo; ptg. hordeola (gel. \V.;
die volkstiimliclicn VVorte liir ^Gerstenkorn" gehen
auf *triticeolum, Wcizenkcirn, zuriick : tre(;ol, tressol,
tresso , terQul, tersol. ter^o. tre^ouro . tre^ouqo.
tre^ulho. ti^ouro. torrilo, zum Tcil, wie man sielit,
anf volksetyniologisclien Anbildungen an aurum,
oculu^ etc. beruhendo Formen). Vgl. Caix, St. 432;
C. Michaelis. Misc. 158 No 43.
39941 hordcam n., Gerste; ital. orso; rum.
orz m., V\. orzuria. oarze f. ; f riaul. uardi(f): pro v.
ordi; frz. orge : span, orzuelo: alt ptg. orge
(nenptg. heifst die ,, Gerste" cevada). Vgl. Dz 229
orzo; Griiber, ALL III 141. S. oben 1861.
*hordTeioliis s. hordeolus.
3995) dtsch. homfisch; darans entstellt frz.
orphie, Hornhecht, vgl. Joret, R IX 125.
3996) dtsch. homirerk = span, hornabeque :
ptg. hornareque (mil ders. Bedtg. wie ira Deutschen).
vgl. Dz 460 hornabeque.
3997) ['horolofflarius, -um »i., tJhrmacher;
itah orologiajo, oriuolnjo, oriolajo: frz. horloger :
span, rehjero: ptg. reloijeiro, relojoeiro.]
3998) liorologiiim n. {wijo/.oytov), Uhr; ital.
orologio (daneben oriuolo); pro v. relotge-s; frz.
horloge (bedeut^-t nur «Tnrmiilir". dagegen montre 1
I'liioiiWi'iil, Vbsbst. v. montrrr. nTanolieuulir", peu-
dulr pendula ^Zinimorulir"); span, reloj: ptg.
rclofiio. V({l. I)z 228 oriuolo.
3il99) arab. 'horr, frci, ul-'horrtjah , Kreilioit
(Frovtag :UiO*. Mdl*); davoii span. ptg. horro, /'orro,
fn-i, alf'orria. Frcihoil. Vgl. Dz KIO horro.
40()0) hSrrcHco, horriii, horrcscci-c (Inclioat. zu
horrere). scbaudrrn ; ruin, loor ii it i: die iibrigon
Spraclion keuncn nur alihorreo (s. il.).
4(K)1) hurriMim »i., Scl no, Speiclior; ital. or
in Or S(in Michrlf: (t/,. orge in salorgr. Salzliaufe.
Vgl. Hugg... K 111 ir.7.
4(X)2) horridiIs,a, unn/i'ir(v«i),struppig, Htarrond,
schaudorliaft ; ital. orridn, schaudcrhaft , ordo,
schmutzig, unrein (das Wort hat ge.sclilossones o.
wcshalb (iriiber, ALL 111 Ml, cs von dcm prov.
u. frz. Wortc trciiucn will; nai'li ilcn Normon ilor
Lautlohro ist dies Vurfalironselbstvorstiindlicli durch-
ans richtig, inilesson, wie z. B. das frz. Adv. or
trotz seines offenen o nicht von hora losgoliist wordon
kann, so wolil audi ordo nicht von horridua, u. wie
bci or, so diirfto auch boi on/o die abnorme Vokal-
((ualitjit irgendwio zn orkliiren sein, ohuo die Ab-
leitung selbst iii Fragc zu st«Ilcn|; dazu das Sbst.
I onliira. Solimutz; prov. oW. (om. orde, sobniutzig,
dazu die Sbsttvo ordura uimI orrcza und das Vb.
ordriar (gleichsam ^horridicare). orrezar ; altfrz.
ort, fern, orde, dazu das Sbst. ordure (auch noch
noufrz.) und das Vb. ordoier. Vgl. Dz 228 ordo;
Grdber, ALL 111 141.
4003) horrlpilo, -are {horrere u. pilus), sicli
striiuben (von den Haaren), sich entsetzen; davon
viell. ptg. arripiar, schaudern, vgl. Dz 426 s. v.
4004) lioilor, -arl, ermahnen; nur erlialten in
den Zusaramensutzungen : ital. esortnre: prov.
conortar : altfrz. enorter (das o ist in alien drei
Vcrben offen) etc. Vgl. Griiber, ALL III 141.
4005) hortiis, -um m, Garten; ital. orto unit
off. o): sard, ortii : rtr. iert ; prov. altfrz. ort;
cat. hort; span, huerto: ptg. horto. Das Wort
ist im Ital. u. Frz. (vielf-ich auch im Span. u. Ptg.)
durch das german. gard- (s. d.) aus dem Gebrauche
verdrangt worden. Vgl. Grdber, ALL HI 141 (und
II 431).
4006) abd. hosa, Hose; ital. uosa, Hose, dazu
das Demin. usatto , Stiefel ; prov. oza; altfrz.
hose, hciise, dazu das Wi. hoser. heuser: neufrz.
Demin. houseaux, lioheGaraaschen; altspan./fMMrt;
alt ptg. o.srt. Vgl. Dz 335 uosa: M.ackel, p. 32.
4007) liospes, -|>Ttem m., der Gastlichkeit Era-
pfangende oder Gewiihrcnde, dor Gast, der Wirt;
ital. ospite (u. das I^ehnwort oste, letzteros moist
nur „Wirt" bedcutend, vgl. Canello, AG III 330);
rum. oaspete, oaspet, oasp; prov. {h)oste-'<: altfrz.
oste: neufrz. hole: cat. haste; span, huesped;
ptg. hospede. Vergl. Dz 230 oste; Grdber, ALL
III 141.
4008) *hospTtalarTus , a, um (von hospitalis),
Gastlichkeit erweisend; ital. (veraltet) ostelliere
„08teria ed oste", spedaliere „cavaliere gerosolomi-
tano, 0 serventc d'ospidale", vgl. Canello, AG III
307; frz. hotelier. Gasthofsbesitzer.
4009) hospitiile (Ntr. des Adj. hospitalis, gast-
lich), Fremden-, Gasthaus: ital. ospitale. ospedale,
spedale „ricovero per i malati", arch, nsiale .,ostollo",
[ostello ,,all)ergo, dimora", Umbildung des frz. hostel,
hotel), vgl. Canello. AG III 314; (prov. hospital);
frz. {htipital, Krankenhaus), hotel. Gasthaus, grdfseres
Wohnhaus(jed«chy/(J?«/-/JiCH,Krankenhaus); span,
ptg. (ho.9pita). Vgl. Dz 230 oste.
393
4010) hfispitiiririe
4032) lifif
394
4010) *hospTtarius, a, uiii (v. hospex), gastlicb;
ital. nstiern, ostiere. Wirt {osteria, Wirtshaus):
rum. nspetnr, Wirt, nspetnre, nspetdrie, (ia.stliaus:
span, ho.ipederu, Wirt (hospederia. Herliprfje, da-
neben hnspedaje \iml hosier ia); ptfj. Iinspcdeiro,
Wirt (audi Adj. ..gnstfrei"), [linspedaria. Wirtshaus,
daneben Jinspi'daf/ew).
4011) *hospTtaticriiii m.. Bewirtung. (dann die
bewirtcte Person, awh eine unl'roiwillio; in der Preinde
sich aufbaltende, der Geisel): ital. nstarigio, stapgio
,.pegno" u. statico ..persona data in pegno". vgl. '
Canello, AG III 347; prov. ostatc/e; frz. 6ta(ie:\
span, hoataje, Geisel (hnspedaje, Gasthans). Vgl.
Tobler, Z III 568: Diez 229 ostagqio stellte *ohsi-
daticiim als Grundwort auf: Forster, Z III 261,
empfahl *liOf:taticum (v. hostis).
4012) hospitiuni w. {hospes), Gastfreundschaft,
Gastzimmer , Herberge (romaniscb nur in dieser
letzteren Bedtg.) ; ital. csiM'^io,- rum. ospef. oaspef ;
frz. hospice: span. ptg. Jiospicio.
4013) *hospito, -are (v. hnspes: schriftlat. hospi-
tart, Gast sein), Gastfreundschaft empfangen und
ausiiben; rum. ospetez ai at a. bewirten; (prov.
ostatjar, jem. beberbergen, aufnehmen): (frz. oter : \
Liicking, Die altesten frz. Mundarten p. 151, wollte
oter aus hospitare erkliiren, in Wirlilichkeit leitet
sich aber dies Wort von obstare ab, vgl. Ascoli, AG
VII 523); span. ptg. linspedar.
4014) hostis, -em m, Feiud (ira Roman, mit
leicht erklarlicher Bedeutungsverschiebung ,,Heer",
f'iir den Kegriff „Feind" ist inimictis eingetreten);
ital. oste, dazu das Vb. osteggiare, bekriegen;
rum. oaste; prov. altfrz. osf, dazu das Vb. o.ffemr,
ostoier : span, hueste: ptg. hoste. In den neueren :
Spraclien sind jedoch die iiblicben Worte fiir ,,Heer"
exercitits u. *armata. Vgl. Dz 229 oste; Grober,
ALL III 141.
4015) bret. honlenu, PI. houl , Woge ; davon |
yiell. frz. 'Iiotde, Woge; cat. span. fila. Vgl. ])z
227 ola; Tb. p. 69 (Th. bezweifelt den keltischen '
Ursprung des Wortes). Vielleieht darf man unter I
Bezugnahme darauf, dafs frz. 'hotde die „bohle See" !
bedeutet (i7 y a de la hoide, die See gebt hohl) das |
Grundwort wenigstens des frz, Wortes ini ahd. *huli, \
Hiihle, suchen, das ebenfalls in der Form 'houle, j
aber in anderer Bedtg. (..Bordell") im Altfrz. vor-
handen war, vgl. Mackel, p. 20. 'houle bedeutet
iibrigens auch „Kochtopf" u. mufs in dieser Bedtg. '
= It. olla angesetzt werden (olla : [h]oule = (Tall[i]a
: Gaiile); <lies aber legt die Vermutung nahe, dafs
auch 'houle, ola, Woge, ^ olla sein konne. Eine
nHohlwoge" als „Topf" zu bezeicbnen, ist gewifs
nicht dichterisch schon, aber doch wohl begrifflich
moglich.
4016) altn. hrafla, wegschnappen, bezw. eine der
altn. Form entsprechende ahd. Ableitung (gleichsam
nhd. raffeln) von ahd, raffon. hastig reifsen, raffeln,
scheint neben raffon das Grundwort zu sein zu
ital. raffio, Haken, (piera. rafa, Raub), arraffare,
arraffiare, mit Gewalt reifsen, riiffa-raffa, Reifserei
(romagn. riffe-raffa); rtr raffar, riffa, raffa; alt-
frz. raffer (lothr. raffoua, dazu das Subst. raffe):
n en frz, rafter, wegi'affen, dazu das Sbst. rafle
(altfrz. rafle, Kratze, leitet Mackel p. 63 von ahd.
*rapf'a ab): span, rife-rafa (Welleicbt ist hierher
zu Ziehen auch rifar. straiten, wenn es nicht eine
unregelmafsige Wiedcrgabe von ^raufen" ist). Vgl.
Dz 261 raffare; Mackel, p. 72.
4017) germ.Stanim*lirak, davon westgerm. rak6ii,
speien; davon ital, (mundartlich, bezw. comask.)
racd, ausspeien; vtr. .scracchiar: prov. racar (da-
neben escracar); altfrz. rachier: neufrz. erac/ier
(das anlautende c kann nioht = germ. /( sein, son-
dern ist wohl als schallnachahmendor Zusatz anf-
zufasscn). Vgl. Dz 663 raclmr; Mackel, p. 47.
ahd. hrapfa s. crap.
4018) [altn, lirappa, schelten, jem. anfahren;
davon nach Dz 588 (prov. frapar) frz. f'rappcr,
schlagen, klopfen, jedoch ist die Ableitung hijchst
zweifelhaft, vgl, Mackel, p, 136: wahrscheinlicher
ist die ebenfalls von Diez in Vorschlag gebrachte
Herleitung von ncU. flappen, klatschen.]
4019) althd. hribfl, Hure (dazu ist vorauszusetzen
ein Mask. *hribr, Hurer, Lotterbube); davon ver-
mutlich ital. span. ptg. rdxddo (daraus mit An-
lehnung an rubare. rauben, ndialdn, dazu das Fern.
nibalda, eine Art Piekelhaube); prov. ribnut-z,
rihnlda; frz. ribaud, ribaude (altfrz. auch riber.
huren), ribaudequi», ein WurfgerSt. Vgl. Dz 268
ribnldo, iudessen ist diese von Diez gegebene Ab-
leitung wohl nicht fiir allseitig sicher zu erachten,
S. auch unten ribau.
4020) altnfriink. liriin, Reif; davon das gleich-
bedeutende frz. frinias, (pic. f rimer, reifen). Vgl,
Dz 589 .5. v.; Mackel, p. 135.
4021) germ, bring, Kreis, Versammluug: ital.
arint/o, Rednerplatz, arinya. uiientliche Rede, dazu
das Verb arinyare, offentlich redcu, aringhiera,
ringhiera, Rednerstuhl; prov. arenga: frz. 'ha-
rangue, dazu das Verb 'haraiiguer ; span. ptg.
arenga, dazu das Verb arengar, (aufserdem span.
ranchear, aufstellen). Vgl. Dz 25 aringo : Mackel,
p. 136. S. auch ring.
4022) ahd. hriuga, altnfr. riuga, Schnalle, =
altfrz. renqe. Schwert, Giirtel, vgl. Dz 668 s. v.
bripa s, flbra.
4023) altnfriink. *bro]i (mit off. o ; ahd. hruoch),
Saatkriihe, = altfrz. */'c«ec; neufr?. freux. Vgl.
Dz 589 freux: Mackel, p. 30 u. 135.
4024) altnord. brolfr, anmafseud, = frz. rogue,
iibermiitig, vgl. Dz 671 .«. v.
4025) alid. lirouijau, liirmen (nhd. riihmen), =
ital. romire, brauseu. larmeu, davon rumicciare
„far rumore coi piedi", ramaccio „strepito", vergl.
bz 394 romire; Caix, St. 494.
4026) germ, brdpan, rufen; davon nach Schwan,
Altfrz. Gr. § 44'', 4, altfrz. ro[it)ver, das gewohnlich
= rogare angesetzt wird. wobei man auch ruhig
verharren darf.
4027) altnord. liros(s) =norm. harousse, (Rofs),
Mahre, vgl. Dz 277 rozza : Mackel, p. 36.
4028) altnord. brossvalhr, dtsoh. rosswall; davon
nach Bugge, R HI 157, frz. rohart, Elfenbein von
Wallrossen (altere Formon des Wortes sind rochal,
rohal).
4029) Schallwort hu = al tf r z. 'hu (Interjektion),
davon 'huer, schreien, 'huard, Schreier, ehat-'huant,
Nacbtkauz (eine Eiile), 'huette, Eule. Vgl. Dz 617 s. v.
4030) ahd. bftba (altn. hufa), Haube, = ital,
(nur das Demin.) oveta: altfrz. huce, davon das
Demin. neufrz. kuvet, eine Art Kopfputz (das Wort
fehlt b. Sachs). Vgl. Dz 618 s. v.; Mackel, p. 19;
G. Paris, R III 113. S. auch hilfa.
4031) *bucco, -are (v. hUc), herrufen, schreien;
piemont. iiche: friaul. ucd; prov. uear, uchar;
altfrz. 'huchier, pic. 'huquer; neufrz. 'huehir.
Vgl. Dz 618 hucher; Flechia, AG III 158; Grober,
ALL m 141.
4032) ahd. blif, bilvo, Ohveule, = ital. qufo,
vgl. Dz 378 .«. r.
35(5
40»») liufa
4(M!'.>) liwat
8it(5
4(m) nitii. liiUa, llniilic. koiitlH-ilofkiiii); v.m Kilr.
«mUt K«'1I: iliivi.ii iim-li Uiij;»^', U IV ;lt(l, fr?.. '/iiirr.
(»tti^s . stni|>|>it;<>s ll;iii)illin;ir , U'liniirtiT Kopr,
\ViMi<i-liW('insl>«|ir i/m/n ; *liur. ilar.ius mil i<iiiKi>-
siholH'iioiii r (vul. T.ililor. K II 248, /iMrc). D/. tilS
.«. r. stollt I'iii UostiinintoH (iriin<l»i>rt iiii-lit niir,
vi>rMiiit('t ;ilM>r, iliifs /hoy iiii!i 'hule oiitntjiiiilon iiiiil
lct/tori<« >-« nliil. /iiniri7.i, Ulin'iiji', si-i.
40341 :ili<l. hnfA |8rliw:icli<< Korni /.li /imi/V Haiirc;
lUivnn vii'llcii'lit it«l. cnroiic. (iiirlii-, V|;l. Si-licliT
ill! Aiili.iiii; /H Da V.'iT ; wnlirsclii'iiiliolu'r imU'SHoii
ist ilii' von Hi lUHi viTiiiiiloti" lliTloitiiii); don Worths
«lis oirM.", wonncli iIiiksi'IIm' ciircntlidi Imileiiton
wrUnIo . ,01110 liolilo lluiiil odor oiiio liohio llaiiil voll
Ahnm".
4036) (lull. (f/'-V) hukken. Iiockon: diivoii iiaoli
Di 621 violleiolit frz. jm; lliiliiiorstaii(;o, wo/.ii (Ian
Vb. juclirr, sioli aiif tlio Staii^jo sotzon , mil zu
Bchlafoii (von don lliibiiorn). Kaist, 7. VI 425
verniutet das tinuulwort Id (fot. ndl. jkA:. Jocli, d«m
or auoh die Bodtj;. ,,l>»l/.orno Quorstange" boilogt,
vgl. d»p>(jen Mackol p. 2G, ilosson (iriinde unwider-
Icgbar soin diirfton.]
403(>) ahd. *hult (mild. /iiWc). Hidilc; davonalt-
fr«. 'hoiiU, Hordoll: now frz. hulotle, Kaninclicn-
li.Ahle, vj;!. D/, t;i7 lioiile u. (il8 hiihtte: Maokel.
p. 20. S. aiK'h ohon Xo 4015.
4037) ahnfriink. Iinlis (alid. /i«/i.«. Iiiils), Stedi-
paliiu',= a 1 1 f r z. 'lions ; ii c ii f r z. 'Iinux, dav. 'Iioussoir,
Bo.«cn, ■hoiixser. fcgvn, vjji. I)z 617 .«. i'.; Mackol, p. 21.
40.38 ndl. hulk, oin Lastsoliiff; davou nacli i'aii.
St. 429 (iihnlioli aiich Baist. Z VII 124, wo ndl.
/ii(Afr als Gnindwort aiif-jostcllt wird) ital. orca,
iircn : frz. 'hourque; ^spa^. ptj;. uii:a\. Dz 495
urea stollto It. orca als Gnindwort auf, was aber
nur fiir span, urea in der Be<leutung „Sturmfiscli'
ziitrcflond scin diirfte.
4039) altdtscb. *hDl$ti, liulst = frz. ']tousse,
Sattcldccke, vorgl. Scheler im Diet. s. v.; Hackel,
p. 21.
4040) humanus, a, nin (/inmo), niensrhlich ; ital.
iimaiii): frz. hiimai» etc. Dazu das rein gel. Subst.
ital. iimnnitn. frz. humanitr cto.
40411 liuineoto. -are, bofeucbten; (rz. humecler
(gel. \V . Vj;). Xo 404.5.
40421 liiiiiieriilis, -e (v. humerus), zur Schnlter
ijfehorif?; davon rielleiobt (span.) ptg. humbral.
umhral (daneben humhreira, hombreira) , Tliiir-
scbwelle, Obersturz, vgl. C. Miohaelis, Misc. KiO:
Baist, Z VII 124, orklarte umhral aus lumitiare.
was rnelir NVahrschoinlichkeit fiir sich hat.
4043) |h umeriis, -nni m., Schnlter; ital. umero,
omero : rwm. umer: prov. Iiume-s ; (frz epaule =
spatula, auch ital. ist das ubliche Wort spalla);
span. Iiumero. Iiomhro; ptg. hombro, ombro.
4044) f*hiiiiiTco, -are, befeuchten; davon nach
Cai.x, St. 42, ital. (tosc.) lumacaglia, limmecaola
(= Vumacaglia etc.) ..pioggerella", dazu las Verb
(mit von dem Sbst. iibemommineni anlautenden I)
limicare, lamieare ,.piovigginare". Dz 380 Inmienre
leitcte das Wort von lamhieare (von lambere) ah.
S. unten *lSnAico.l
4045) (*hiuuidio, -Ire, *buiuide$co, -ere, be-
feuchten; ital. umidire; rum. utnezeac ii it i ;
(prov. humeetar: frz. humecter = humtctare);
span. ptg. humedeeer.]
4046) humiditas, tatem /"., Fcncbtigkeit ; ital.
umidita: (mm. umfzeald); pro\. Iiumiditatz ; frz.
humiditi-. span. Iiumidad, Inimedad : ptg. Iiumi-
dade.
4047) 'haniKliistis. n. Illil, fouclit; ital. iiini-
i/iwii; rum. nondn^.
404.S) bjiMllldiiN, 11. inn, frii.lil: ital. umido;
rlr. limn/, tumr. Inmrk. \x\. (iartiior !; 92 n; riilii.
umril : prov. Iiuiiml : frz. humide (gol. W.); cat.
humid: span, humrdii. huuiiilo; ptg. hiimiilo.
1049) liiiiniliu, -an> iv. humitis), orniodrigon;
ital. iimi/iiiir; rum. umdisc ii it i; prov. /iiimi-
/i<ir: liz. hiimilier : cui. hiimdiar : Hpan. hiiiiiillar:
ptg. hnmilh.ir. nboiall mir gol \V.)
40,')0l huiiiiliK, -0 (V. humus], niodrig: ital.
Hwii/c,- prov. {h)umds: frz. Iiuinbh ; span. ptg.
hiimildc (ilaH d orkliirt au.s .\iiloliniing an hiimildail,
vgl. Mari'liosini, Stiidj di til nun. II 12), vgl. Dz
4tiO .V )•. Vgl. G. I'aris, R X (i2 .Vnin. 5 (orkliirt
mit Kocht das ital. prov. span. u. ptg. Wort ffir
goli'brt). Das lihliclie Wort f(ir ,,iiiodrig" ist iin
Koinan. Imssus gowordon. hitmilis bat vorwiogond
nur di'" illiortragonc Bodoutuiig „diMiiiitig".
1051) biimilitus, -tatem f.. Niodrigkolt, Er-
niodrigiiiig; ital. umiUtii, (daiiolpon umiliaiiza);
(rum. umili>i(a = *hiimiliniiliii): prov. Iiiimditat-z;
frz. humiliti' ; span, humildud, ulaiiolpcii humil-
dau:a); ptg. humildade Cfborall nur gi-lebrtes
Wort, ala solches iat auch humHiiilio Hllonthalbpii
vorbandon.
4052) alul. *liniiijan (?). summon, - frz. hufiiirr.
bnimmon, murrrn, vgl. Dz Hlli s. r.: Mackol, p. 24.
4053) dtscb. Iiiiinmer = frz. -homard. vgl. Dz
616 .V. r.
4054) ['huiiio, -are ist dio voraugzusotzeDilo
(irundform fiir frz. 'humer. srhliirfon, obno dafs
diosclbe sich crklSren liefse, denn Zusammcnbang
mit huiiiidus anzunehraen, ist zu gowagt; Natur-
ausdruck, wie Diez 618 .s'. v. fragond vcrmutot, kann
das Wort aber auch nicht sein.]
4055) hiiinor, -Orem m., Feuchtigkoit; ital.
umure; frz. humeur etc., nur gololirte Worte.
4056) altu. Iiuan, Mastkorb, = frz. •hane: s pan.
huna. Vgl. Dz 618 hune: Mackol, p. 133.
4057) zeutralamerikanisch Iluracan, Sturmgott;
davon ital. uracano, Orkan: frz. iiuroi/a» : span.
h'lracnit: ptg. furacdo. Vergl. Dz 336 uracano;
Liebrecht, ,Iahrb. XIII 238.
4058) altnfriink. hurd(i), Hiirdo, = al tf rz. horde,
Schranke: davon das Vb. holder, oinziiuncn, u. das
Sbst. hordeis, Umzaunung. Horde scheint auch
enthalten zu sein in dem zwoiten Bostandteile der
Zusammensetzung bonhourl , hohort, hehort , ein
ritterlichcs Spiel, dazu das Verb hohnrder (davon
ital. bagordo, bigordn, hagordarc: prov. beort-z,
biort-z, bort-z; alt span, bohordo, bo fordo: al tptg.
bofordo. Der erste Bestandtoil <lcs Wortes ist
dunkel; Diez vermutct darin den Staram hot-,
„stofsen", vielleicbt aber darf man ebcr an burg
denkenl. Vgl. Dz 36 bagordo: Mackel, p. 21.
4059) [mittellat. hutica, -am /'. (wobl mit dtscb.
Iiiitte zusammenhangend), Kaston, = altfrz. 'huge,
neufrz. 'huclie. Kasten, Mehlkasteu; span. ptg.
hiieha. grofser Kaston. Vgl. Dz 618 huche.\
4060) abd. liutta, mb<l. hUtte, = frz. -hitlte:
span. huta. Vgl. Dz 618 hutte: Mackel, p. 112.
4061) si'liweizcrdtscb. Iintte, Tragkorb, — f r z.
'hotte, Tragkorb, vgl. Dz 616 »■. v.
4062) german. Verbalwurzel hwat, wetzen; davon
nach C. Micbaelis, Jabrli. XIII 202, span, guadaiia,
Sichel, vielleicbt auch guadijeiio, Dolcb, indessen
ziebt M. vor, letzteres Wort von dem Stadtenamen
Giiadiz herzuloitcn. Dz 175 gundagtinre glautit*",
397
4063) hySscyamfls
4078) nil
.-J'.I.S
dais (jnndaiia (.ptj;. gundanha) sicli auf geruian.
weiSttiijiin ziinickfiihren lasse.
40()ai hjosfjainus u. -urn (voaxvufioi;), Bilsen-
kraut; ital. iiiiisqitiamo ; (rz. junqinanie : span.
josquiamo. Vf;l. Dz 168 ijiusqiiiiimo.
I.
4064) iaspis, -iiideiu /'. {I'aanu], Jaspis; ital.
diaspro. Jaspis; prov. altfrz. dia^pe, buhter, nach
Art des Jaspis gefarbter Stoff, davon n e u f rz. diapre,
buntfarbig: span. ptg. diaspero, diasp{o)ro. Vgl.
Uz 119 dinapro.
4065) ibex, ibiceni ni. (die Quantitat des an-
lautenden i ist imgewifs), Steinbock , = altfrz.
ibiche (gelehrtes Wort; neufrz. biche h'at damit
nichts zu schaffen, vgl. oben bnkk-). Vgl. Dz 523
hiche.
4066) ibi, da, dort; ital. ivi, vi (ist auch, well
mit proklit. i-e«=»t)(>.s sich mengeiid, zura Pronominal-
adverb dor 2. Per.son geworden), vgl. Canello, AG
III 396) ; sard. 6/, • (prov. frz. altspan. altptg.
i, hi, y ist bes.ser auf hie als auf ibi zuriickzufiihren.)
Vgl. Dz 185 ici; Grober. ALL 111 142.
4067) arab. tiirk. pers. ibrf(i = it al. bricco „vaso
stagnate nel quale si fa il caffe", vgl. Caii, St. 220.
Tdiota s. ididticus.
4068) idiotlciis (von idiotcs), ungebildet; davon
nach Caii, St. 68 iiberzeugender Ableitung ital.
sotico, bauerisch, nngeschliffen; (Menage stellte
exoticus als Grundwort auf, wogegen Dz 412 mit
Recht bemerkt, dafs ital. z keinom x entspreohe) ;
Liebrecht, Jabrb. XIII 231, wollte das Wort auf
ahd. 20ta, nhd. 20tte zuriickfiihren; Forster, Z V 99,
erklartfi zotico fiir abgeleitet von span. ptg. zote
(frz. sot), Dummkopf, welcbes Wort von Dz 317
sote als eutweder vom rabbinischen schoteh, Dumm-
kopf, oder vom ir. sutlian, Scheim, Betriiger, her-
kommend bezeiclinet wird (beziiglich der letzteren
Ableitung bemerkt Th. p. 83, dafs die Bildung der
betr. keltisclien Worte zu vieldeutig sei , als dafs
sich damit der kelt. Ursprung des roman. Wortes
beweisen liefse). In Wirklicbkeit diirfte zote. sole
T= idintii sein, wie dies Caix a. a. 0. angesetzt hat.
4069) id(em) 'ipsiis (f. ipse), a, = ital. desso, o,
selbst (iiblicber ist uteaso = iste */y«Hs); rum. di)is.
Vgl. Dz 367 desso.
4070) Igitui", also, folglich ; daraus verniutlieh
altfrz. gier[r)es, giers, vgl. Cornu, R X 399; Dz
596 s. V. schwankte zwisehen igitur und ergo:
Suchier. Z I 431, vermutete den Ursprung des Wortes
in der Verbindung de hac re (s. d.).
4071) igniarius (seil. hipis), Feucrstein, oder
igrniarTuiu m., Feuerzeug, = rum. amniir, Feuer-
anziiuder.
4072) *nex, -ieein (schriftlat. ilex) /'., Stech-
oder Steineiche; surd, elighe ; ital. elce, davon ab-
geleitet das gleichbedeutende elcinu; prov. eiizc-s,
cat attinu ; frz. i/etise; span, eticiuu: ptg. en-
zinhit, aziidui. a:inheiro. -a Vgl. Dz 126 elce:
Grober, ALL III 143; d'Ovidio in Gr.'s Grdrfs. 507.
4073) Ilia (.. (PI v. He), Gediirme; rum. iie,
Leistengegend, Seite etc.; rtr. iglin, Weiche; prov.
iiha, ila: (altfrz. iliers ; cat. dlada; span, ija-r,
ija-da gleichsara *di'tre. *iliata): ptg. ilhal =
*iliate, Uharga, gleichsam *iliarica. Vgl. Dz 460
ijar; Grober, ALL III 142.
4074) [•ilicerna, -am /. (vmi ilex riacb deni
Muster von qiierna gebildet) = prov. iseniii, Eiclie,
vgl. Dz 619 ^s. r.
4075) Ilicetum n. (v. ilex), Steinoicbcnwuld, =
ital. Icccetn. vgl. Dz 126 elce.
4076) illceus, a, nm (von ih-x); davon ital.
I.eccio, Steineiche, vgl. Dz 126 elce; Grober, ALL
III 143.
4077) iliac (ilk), da, dort; ital. la; (rum. la,
Priipos. mit der Bedtg. von ad, nach Dz, Gr. II»
482, = iliac, nach Ch. p. 136 = ad mit einem vor-
gesetzten „euphonischen" I); rtr. la; prov. la, lai;
frz. Id: cat. lay; span, alld; altptg. aid (das
'I erkliirt sich durch Angleichung an aqiiel u. dgl.,
wenn man nicht vorzieht, alia = eccii[iii] -\- iliac
anzusetzen). Vgl. Dz 185 Id. Vgl. Grober , ALL
III 265.
4078) *illi (fiir ille, nach Analogic von qui ge-
bildet), ilia, ('ilium f. illud), jener, jene, jenes;
a) Norn. Sg. Mask. ''dU-=a) als Personalpronomen :
ital. elli, egli (entstanden aus elli in Hiatusstellung,
in welfher i Palatalisierung des vorangehenden i
bevvirken niulste) ; vmm. el = *illiis oder illuHi);
rtr. el, fiber welches zu vgl. Gartner § 108, diirfte
= die oder *illuti sein); prov. elk (haufiger ell, el
= ille); frz. il; cat. ell (= eW( aus e//(, illi); alt-
span, altptg. elli, elle ; neuspau. el: neuptg.
elle. /9) als Artikel ital. il, (ilaneben l<>, I' = ilium) ;
rum. /, le (wird dem Nomen enklitisch suffigiert,
le nur den auf -e auslautenden Substantiven); rtr.
il, I'; prov. li, (daneben lo, le, V): altfrz. li,
(daneben le), dafiir ueufrz. le : cat. li, (daneben lo,
jetzt nurZo); span, f/^ il{liim]; ptg. o ^ [i;//]m[wJ;
h) Nom. Sg. Fem. ilia = a) als Personalpronomen
ital. ella; rum. ia ; rtr. ella ; prov. ella, elha;
frz. elle; cat. ella: span, ptg ella: /i) als Ar-
tikel ital. la; rum. -a (wird dem Nomen enklitisch
suffigiert); prov. frz. cat. span, la; ptg. a.
c) Nora. Sg. Ntr. *illiim; als neutrales Personal-
pronomen wird gebraucht ital. egli; rtr. e; prov.
el: frz. il: cat. ell; span, ello; (altptg. ella).
Die Frage, ob in diesen Bildungen, bezw. wenigstens
in einem Telle derselben, wirklich ein Neutrum
vorliegt oder ob die neutrale Funktion auf das Mask,
iibertragen worden ist. steht der Grammatik, nicht
dem Worterbiiche zu entscheiden zu. Vgl. hieriiber
nanientlich Horning, RSt. IV 229, u. Grober, Z IV
463. — d) Dat. Sg. tWi^ital. gli; rum. i; rtr.
li; prov. Ihi, li: altfrz. li; (neufrz. fehlt die
Form); cat. li; span, (li), le: ptg. li (Ihe). Die
Formen werden nur pro- u. enklitisch in Verbindung
mit dem Verbum gebraucht. e) Nach Analogie von
cai gehildeter Dativ Sg. *dlui = ital. rum. rtr.
prov. fiz. hii; die Form hat die Funktion oines
Cas. obi. (iberhaupt libernommen und fungiert als
solche sowohl in als auch aufserhalb der Verbindung
mit dem Verbum, aufserdem wird sie auch als ab-
soluter Cas. rect. gebraucht. Das Nahere miissen
die Grammatiken der Einzelsprachen lehren. —
/') Nach Analogie vou cui gebildeter weiblicher Dat.
Sing. *illae -\- -i ^ *itlei = ital. rum. rtr. prov.
altfrz. lei (prov. auch lieis = illae + ius). Die
Form hat die Funktion eiues Cas obi. iiberhaupt
iibernommen u. wird aufserhalb der Verbindung mit
dem Verb auch als Cas. rect. gebraucht (so namentl.
im Ital.). Das Nahere haben die Grammatiken der
Einzelsprachen zu lehren. — g) Aco. Sg. Mask.
dium = a) als Personalpronomen ital. lo ; rum. o;
rtr. el; prov. In; altfrz. lo, le; neufrz. le; cat.
ell; span, le; ptg. o. Die Formen werden nur
pro- u. enklitiscli in Verbindung mit dem Verbum
.{!•'.'
H)V.» Illlr
4107) lllllllllltin
100
Kvlirnuclit. ^) als Artikct it ill. if, lo, V ; ruin. /,
If (s. olM>n Num.): rtr. i7. /'.• prov. /o; iiltfrz.
lo. If. I' . iiiMifrt. If, r : cut. /<i; s|iiin. rl : pt jj. ». —
h) Arc. Sj; Koin. illttm — nU IVrKiiiiiilprnnoiiioii ii. aU
Artikol itnl la: riini. I'roii. n, .\rt. ii ; rtr. (ri.
cat. npan. /<i; iitj;. (i. — i Ace. S>;. Nfr ». Nmi).
Sk. Xtr I) X.im. Pliir, Mask. i«i n) alx I'or-
sonalproiiomoii ital egli-no (il. i. i7/i 4- Kinliiiit;
«lor 3 r. PI.): mm. «,- rtr. [tU): pmv. ilh {rh);
tti.ths): (cnt.W/,*.- npnii. r//o.«.- ptjf. r/Zr.'.); /^1 aU
Artikcl ital. <;/i. /». i; ruin, i; (rtr.) iV.<; prov.
Ii, il; nitfri. Ii : (iioufrz. Is; uat. span, los;
ptg. on); (t) aU Arlikcl itnl. ijli, Ii. i; rum. i;
rtr. ils; prnv. /i, i7; altfrz. It. (Its); (noufrz.
Irs: cat. •■span. Ins; ptjf. os •— Hli>.t) — /) Accus.
Plur. Mask. i7/i>.« = n) als Pcrsoiinlpronoiucn (ital.
ijli. Ii = i//i ; mm. fi. ii; rtr. fl.i\; prov. rllis,
los: {ri.fux, Irs: cat. <//.<; s pan. cf/o.v, /o.s; ptj».
riles, IX. /*) alg Artikol (ital. i/li. Ii, i; rum. i:
rtr. i/.i); prov. los; frz. fin-, /cv; cut. Rjtan. los:
pt!». (ly. — wi) (Noni. n) .\ccus I'lur. Feni. ((//«c
und) i7/(i.s «= a) als Porsonalpronomen ital. c. r.
ellr-iiii (v;,'l. ei/lino), c. obi. /c; rum. I'n/e. fc; rtr.
ellas. las: prov. rlhas. Ins; frz. files, les; cat.
span, ellns, las; ptj,'. (7/(i.s-, as. — n) Omi. Plur.
illonnii = ital. /iicn; rum. lor: rtr. /iir, /oMr;
vcrfil. (iartncr § 117; prov. lor: frz. Icur. Die
Fornii n funRiprcn al.s Dat. Plur., als Cas. obi. dcs
Plnr. iiurscrhalb dor Vcrbindun;; mit dcm Vcrbum
u. als Pron. possess, der 3 P. beziifflicli auf mehrcro
Besitzer. — Vgl. iibcr illc etc. im Roman. A. Darmo-
stcter, Le demonstratif ille et le relatif qui en
roman (in: Melanges Renier), Paris 1866, wg man
aucb alle weiterc Littoratur angegcbon findot. —
trber die Verbindungen cccu\ni] + ille, ecce -j- illc
s. oben die betroffenden Artikel. Vgl, Grober, ALL
111 264.
4079) illic, dort, daselbst: ital. It: rtr. Ii (in
lif),t = illic intiis): cat. a;)li (vgl. Grober, ALL III
265); span. ptg. al-li ial-li -\- inde = altspan.
allinde: ptg. ainii. von dort aus, jenseits). Vgl.
Dz 192 // u. 420 allemle.
4080) Tlloc, da. dort, = sard, illo-e: rum. aco-lo;
rtr. lou: altfrz. iluecqiie, ilttec =*il{l)-loco, vgl. Dz
619 i7(«f.- Grober, ALL lU 265: Ascoli, AG VII 527
Anni 2 No 2: AV. Meyer, Z IX 144.
4081) ill[nmj anii[iiinl quanfdo] = prov. Ian-
qtian, als, vgl. Dz 624 .v. v.
4082) ill[niuj indictum (scil. ntercatunt) = f rz.
lentlit. Jahnnarkt zu St. Denis j vgl. Dz 625 s. v.
4083) illiimino, -are (v. Imiieii), erleuchten, =
ital. ilhiniii)are; frz. illiimiiier etc., nur gel. W.
4084) illustrls, -e, crleuchtet, erlaucht; ital.
ilhistrf. etc:., nur gol. W.
4085) Ulustro, -are, erleuchten ; ital. illiistmre
etc., nur gel. W.
4086) TUuvies, -em /'.. Uberschwemmung; davon
nach Caix, St. 43, ital. loja, Kot, Schlamm; vgl.
dagegen VV. Meyer, Z XI 256, wo lorca, Treberwein,
als Grundwort angesetzt wird; Dz 381 *■. v. hatte
an alluvies gedacht; Canello, AG III 324, schlug
lurida vor; venez. Inja ,scrofa" wird von Mar-
chesini, Studj di fil. roin. II 8, obcnfalls atif illuoies
zuriickgefiibrt.
imaginatio s. imagino.
4087) imagino, -are (v. imago), sich vorstellen
(im Schriftlatein in dieser Bedtg. nur Deponens);
ital. immaginarsi ; frz. s'imaginer: span. ptg.
imaginar: iiberall nur gel. Wort, ebenso hat rein
gclehrten Charak-ter das Sbst. imngtnatid-nent =
ital. immagittazione ; frz. imaginalion : tipan.
iitKigiitai'ioit ; ptg. imiu/iH()i'>7o.
4<>S8) liiiAfro, -Inrin' / , Abbild, Uildnis; ital.
itiittiagiiie \i. iinm/itic, frz. titiagr; apan. iiiidgeit ;
ptg. itnogrtii.
40H9) [*Iiiibnrrico, -are (voni Stmnnic^ harr,
w. ni. 8.), versprrrcii; prov. span, p t g. im^dn/dC,
versperren, bindorii, awfliallcii, da/.u das Vbslisl.
prov. riitliarcs, span. ptg. riiihiirgo, Hindernis.
Ucr Bedtg. nacli cntHprcciien it a 1. i»H/<(imi)'e, frz.
eiiiliarrassrr. Vgl. Dz 415 ciitbargar.]
4U9UI inibt-cillils, a, am, kraftlos, = frz. imbrcilr,
oinfiiltig (gel. W.I.
4091) "iinbcllio, -ire (v. hcllus), scbonorwordon,
schiiner hkhIu'Ii; ital. imhrllirr ; (r/.. rinhellir otc,]
4092) [*iiiibino, -arc (v. hint, vgl. cotiihinare),
vereinigou, = r u ni. itiilii» ni at a.]
4093) l^iniblundio, -ire (von in -\- hlaiidire),
scbmeiclu'ln. = nun. milihinzesr ii it i; die iibrigun
Spraclien kcniicn nur das Simplex. |
4094) limbuiiio, -Ire u. -o, -6rc (von Imnus) =
ital. imhomrf: ruin. iiiiOiiit ai at u.\
4095) |*iiiibraco, -are (v. hraair), Hosen an-
zieben, = rum. iiiihrac ai ai a. an-, bokloiden.J
4096) |*iiubriiiii-io, -ire (v. branca. w. ni. s.),
handgenu'in werden, = rum. itiibrancesc ii it i. sicli
schlag.'n.]
4097) |*Tiiibiicco, -lire (v. bticca), in den Mund
stecken ; ital. imboicare ; rum. imbue ai at a ;
frz. embouchcr ; span. ptg. cmbucar.]
4098) imbrex, -bricein c. . Hohlziegel; davon
nach Grober, ALL III 275, altfrz. lambre (aus
l'anibrf\, davon neufrz. lamlirii, Getiifel; wahr-
scheinlicher ist aber doch wohl, und zwar gerade
der Bedeutung wegen, die Ableitung von ambrices,
die zwischen Daelisparren und Ziugcln untergelogton
Latten. Dz 624 lambre leitete das Wort von
laiuina ab.
4099) [*imbiitiim n. (vormutlich vom Starame
bitll-, aber an das Part. P. Pass, von imbuere an-
gelehnt), TriiOiter; ital. imbulo, (danoben ('nitotto-
tojo. gleiclisam *imbuttatorium); prov. enibut-z;
span, eitibutlo. Vgl. Dz 182 imbulo.\
4100) [*imbuvalo, -are (v. bos, bovem), gleicli-
sam einochsen, = r u m. imbour ai at a „fletrir avec
la marque de la tete de bcBuf (les criminels etaient
anciennenient stigmatises avec la marque du pays)",
Ch. p. 28.J
imitatio s. imito.
4101) Tniito, -are (schriftlat. gewohnlich Depo-
nens), nacbahmen; ital. imitare; frz. imiter ; prov.
cat. span. ptg. imitar ; iiberall nur gel. Wort,
ebenso das Sbst imildtio-n-em =- -zione, -tion,
•cion, -f((o.
4102) iiniiianTs, -e, ungeheuer: ital. immane;
V u m. inaiiin (nach Ch. p. 157 aus iminanis durch
Umstellung entstanden, was nieht recht glaublich ist).
4103) immensus, a, um (in u. nietior), unge-
messen ; ital. imiiiensu; frz. immense etc., nur
gel. Wort.
4104) immo, ja; sard, emwio, vgl. Grober, ALL
III 266.
4105) immubilis, -e (in u. mobilis), unbeweglich;
ital. immobile; (frz. immobile, -meuble); span.
intiiuble u. inmuvil; ptg. immoiel. Dazu das gel.
Sbst. imn'.obilitds = ital. immobildd etc.
4106) Immolo, -are (in u. mola), opfcrn; ital.
immolare: frz. immoUr etc., nur gel. W.
4107) [*immiiltlo, -Ire (in u. mu/tus), vermehrcn,
= rum. immullesc ii it ».]
401
4108) immun<lltla
4139) Impbtentla
402
4108) immanditrS, -am f. \in u. mundua), Un-
reinigkeit: ital. immondezza „il contrario di pulizia
e mondezza", immondizia ^siuliciume", vgl. Canello,
AG in 343; frz. ivimondice.
4109) [*impaco, -are (in u. pax), in Frieden
bringen, ^ rum. impac at at a, vcrsohnen.]
4110) *Tmpaeto u. *impactio, -are (siehe oben
Stamm bag- 1, eigentl. wohl hineiiipacken, verstopfen,
dann hemmen, hindern ; ital. impacciare, dazu das
Vbsbst. impaccio; rtr. anipaichar, ampaiy; pro v.
empachar, empach-z; (frz. empicher diirfte besser
aui impedicare zuriickzufiihren scin, falls man nicht
*impacticare ansetzen will); cat. empaitar; span,
ptg. empachar, empacbo. Vgl. Dz 231 pacctare;
Breal. R II 329: Grober, ALL IV 425. — Parodi,
K XVII 71, ist geneigt. ein Grundwort *pappjare
V. *pappeus V. pappa, Brei, anzusetzen, impacciare
wflrde also eigentl. ^ankleben" bedeuten.
4111) [*impalatico, -are (t. /)n/n^(n)), vielleicht
Grundwort zu span, empalai/ar, Ekel vor etwas
bokommen, vgl. Storm, R V 179.]
4112) *imparo, -iire (in u. paro) = ital. im-
parare. geistig ernerben, lemen ; prov. emparar,
amparar, in Besitz nehmen ; irz. s'empnrer; span,
ptg. amparar, verteidigen, beschiitzen. re-imparare
= frz. (se) reynparer, (sich) versebanzen, dazu das
Vbsbst. rempar, rempart. Wall, vgl Dz 23b jinrare.
4113) ImpartTo, -Ire (v. in u. pars, scbriftlat.
gewohnUch imperiire), einteilen, = ital. impartire;
rum. impar^esc ii it i; span, impartir.
4114) [*impast«rTo , -are (v. *pastorium, v.
pascere, Spanikette der Pferde auf der Weide), den
Pferden die Fessel, die Kette anlegen, = itaL im-
pastojare {Gegenteil spastnjare) ; frz. empetrer
(Gegenteil depetrer). Vgl. Dz 238 pastoja.]
impiitTens, inipatientia s. pafiens, patientia.
4115) Impedico. -are (in u. pedica), verstricken,
verhindem; altital. impcdicare : rum. impiedic
(inchiedic) ai at a: prov. empedegar: altfrz.
empeechier, empechier, daneben von pieye empiegier :
neufrz. empieger. empicher. Vgl. oben -Impacto
n. Grober, ALL IV 425 S. oben Xo 2617.
4116) [*impedesco, -ere, verhindem, = a Its pan.
ptg. enipecer, beschadigen, bindem, dazu das Sb-
sttv. empiezo u. empecimento, Hindernis. Vgl. Dz 445
empecer (Dz schwankt, ob er empecer = empedecer
oder = emperdecer. v. perda, Verlust, ansetzen soil).]
4117) [*im-pelag'o, -are (in u. pelagus), sich
auf das ileer begeben, = cat. etnpelagar.]
4118) f*impelliciatns, a, nm (in u. pellis), mit
einem Pelz bekleidet, = ital. impellicciato ; rum.
impieli{at.]
4119j [*impeUIto, -are (in u. pellis), in die
Baumhaut, Rinde einsenken, propfen, = prov. em-
peltar, dazu das Sb.st. empeut-z ; altfrz. nur das
Sbst. empeaii. Pfropfreis; cat. empeltar. dazu das
Sbst. empelt, vgl. Dz 568 empeltar.]
4120) ["Impenno, -are (in u.penna), mit Federn
versehen, = ilal. impennare, beflugeln; rum. im-
penez ai at a; prov. emptnnar; frz. empenner;
ptg. empennar.]
4121) Imperator, -orem m. (v. imperare], Kaiser;
ital. imperatore u. -dore : rum. impdrat : prov.
emperaire, emperador : altirz. emperere, empereor;
neufrz. empereur; cat. emperaire, emperador;
span. ptg. im-, emperador, -a.
4122) imperatrix, -ieem (imperare), Kaiserin;
ital. imperatrice ; rum. impdrdleasa ; prov. em-
perairitz; frz. imperatrice ; span, emperatriz ; ptg.
imperatriz.
Korting, lat.-roni. Worterbueh.
41231 [*unpergyro, -are (g'jrua) = rum. im-
pregiurez ai at a, umringen.]
4124) imperialTs, -e (imperium), kaiaerlich; ital.
imperiale : frz. impi-rial etc.
4125) iinperium n. (impero), Reich; ital. im-
perio: (rum. impdrdfie); prov. emperi-s; frz.
empire; span. ptg. imperio.
4126) impero, -are, befehlen, herrschen: ital.
imperare, daneben imperiare v. imperium : (rum.
impdrdfe.i<c ii it i); prov. imperar, emperiar ; cat.
span. ptg. imperar. Das Frz. kennt nur regner.
4127) impetigro, -inem /'., Kratze, Flechte; ital.
impetiggine, empetiggine ; (rum. pecingene); span.
empeine; ptg. iwpigem, empigem. Vgl. Dz 446
empeine.
4128a) impetro, -are, erlangen; rtr. emparar,
(durch Bitten erlangen, bitten, fordern), fragen, vgl.
Ascoli, AG Vn 524. _
4128b) *Tmpetro, -are (inu.petra), versteinem;
ital. impietrare, impietrire; rum. impietresc ii it i;
prov. empereizir ; altfrz. empierrer; span. ptg.
empedrar.
4129) impetiis, -um m. (impes), Andrang, An-
stunn; ital. impeto (gel. W.) u. hnpito „ch'e un
impeto violento o continuato con foga di rapir seco
i corpi che incontra", vgl. Canello. AG III 322.
4130) [*Tmphantasmo, -are (v. phantasma) =
altfrz. enfantosmer, behexen, vgl. Dz 580 fantome.]
4131) TmpTco u. *impicio, -are (in u. pico), ver-
pichen; ital impeciare, impegolare, bekleben (da-
neben appicare); frz. empoisser, auspichen (empeser,
starken, ist wohl = *impensare, schwer machen) ;
span. ivxpic[are\ + unctare, salben, = empeguntar,
die Schafe einer Herde mit Pech zeichnen. VergL
Dz 240 pegar.
4132) Tmpingo, pegri, pactum, ping^ere, hinein-
stofsen ; ital. impigno u. pingo, pin^si, pinto, pingere
u. pignere : rum. imping, pinsei, j>ins, pinge ; prov.
empenher, empendre: eat. empenyer.
4133) '*impino, -arc (in u. pinus), wie eine
Fichte emporrichten, = span. ptg. empinarse, sich
baumen, vgl. Dz 477 p/ino.]
4134) Tmpleo, plevl, pletum, plere (in u. j3?eo),
anfiillen; ital. empiere, empire: sard, (log.) u)n-
pire, davon das Sbst. umpiolu (viell. auch upuale),
Eimer, vgl. FlecMa, Misc. 205; rum. implu (umplu)
ui ut e; prov. emplir, umplir ; frz. emplir ; cat.
umplir; span, henchir, vgl. Ascoli, AG III 463;
altptg. emprir: ptg. oicher. Vgl. Dz 459 henchir.
implicito s. impITco.
4135) Implieo, -are {in u. plico), hineinfalten
(im Roman, hat sich daraus die Bedtg. „etwas zu
eineni bestimmten Zwecke biegen d. h. verwenden,
braucben" entwickelti; ital. impiegare, davon das
Partizipialsbst. impiegato, Beamter; prov. emplegar,
daneben empleitar = implicitare: frz. employer
(altfrz. auch emploiter). dazu die Partizipialsubstan-
tiva employe, Beamter, emplette (verwendete Summe),
Einkauf. Vgl. Dz 568 emplette.
4136) imploro, -are, flehen; ital. implorare:
frz. implorer etc.; iiberall nur gel. W.
4137) impollttis, a, um, ungeglattet; ital. im-
pulito: frz. impoli etc.; iiberall nur geL W.
4138) impotens, ohnmachtig; ital. impotente;
(frz. impuissant, angebildet an das Sh&t. puissance,
bezw. an den Stamm posj-, wovon je puis etc.);
iiberall nur gel. W.
4139) impotentia, -am f. (impotens), Ohnmacht;
ital. impotenzia und -za ; (rum. neputinfd; die
Zusammensetzungen des Stammes pot- mit in haben
40.S
im» liii|iriu>Kiiii
lltllll Ini'itHtro
404
ill) Kuiii:in. vorntiirki'tnlf Itoillj;. : iiiij<iilfif>c iiiiil
tmpiitrrnicfuc ii i( I'.stitrkoii.liovoltinitolitip'ii), prov.
i»i;io(rnW(i ; fr«. iin;)ii(<»iff (iliinobvii luif i<i.«ici>icc);
cat. «pan. ptn. iinjiolfiinit.
4140) iinpniefrno, -lire (i>i iiiul prnriinaa),
HrhwiinKoni ^Mytlii>>rr. lat. 2. 8fi il. Keel.); itnl.
t»»j>rri/ii<irr, soJiwiinpTii, iTfuUcii : pro v. rniprrnhar;
(rt. impr^iTHrr: oyaix. (iniirfiiar; \>ti;. tmi>rei>hai:
V(»l. l>/. 26t> ;>rc(/iiii.
4141) [•iniprt'ssalo, -jkre (v. iin/ircs.fKd v. im-
priinrrd •=- rum. iniprfsur ai at a, drUrkcii, uiii- ^
rinp'ii eto.)
4142) iinprinio, pi^ivsi, prt>s.suiii, priinSrc,
eiiulnii'kcn, = f rz. rmpmntlre, prap'ii (tianobon das
ge\. \y. iwiiriinrr, dnickcii). da/.u das I'arlizipial-
sbst. rmprriiilf ^^Jl«i(•llsaIIl •ihi;))iihI<(I f. imi>ressn),
Gopriino, ital. iiiipientii iind iiiipronta, prov.
span, iiiipniiln (Wolil lA'linwurt au.s dciii Krz.). Vjjl.
l>z tiGl pniiiilrr u. 182 impnntn.
4143) (iniprOmatiio, daraua) *iiiipraniato, -uro,
Icilicn, ontleilion; ital. impruiitan: ; ruin, impriimiit
ai at a, dazu das Ybsbst. inipnniiut : f rz. niipnintir,
dazu das VbsKst. cmprunt. Vgl. D/. 1G2 impmn-
tarc Riinsch. Z 111 102; G. Paris, K X G2.
4144) |*Tiiiprunico, -fire (v. pronun), vorwiirts
neigen; davon nach l)z 5(>8 vivUoicht prov. altfrz.
embronc, );eiu'igt. jii'btnifjt, traurig. Vgl. unten in
-f kclt. Stamm broguo.J
4145) Tniprupvro, -are, Vorwiirfe niachen; ital.
improvefare, nmproferare, dazu dio Verbalsbsttve
rimprovero u. rimprocerio; span. ptg. iniproperar,
Vgl. Dz 182 improverarc (Diez hiilt das lat. Verb
fiir cin Koniposituni von jxaperare, eilcn, das ist
irrig, cs ist vit'llcioht volksctymologische Dmbildung
von *improbraic).
4146) [*inipulvero, -are (v. pulm), mit Staub
bcstreuen; ital. impolverare ; (rum. spulber ai at a
= *expulverare): fTO\.enpolverar; fi z.ewpoudrer;
span, cmpohorar, empolvar; ptg. empohoriQar,
empoar.]
4147) Impfine + niente, straflos; \i&\. impune-
mente ; frz. impunement, vgl. Tol)ler, Z II 551.
414S) *inipiin^o, piiuxi, puuctum, pungcre,
hineinstpchen, = ru m. impung, puii.iei.punti, putiye;
die iibrigen Sprachen kennen nur das Simplex.
4149) Tmpiito, -are, (einschneiden), ins Kerbholz
schneiden, in Rechnung setzen; ital. iiiiputare,
jem. tine Scluild beiniessen; rum. iniput ai at a:
frz. impiiter (nur gel. W.), enter, pfropfen, dazu
das Vbsbst. ente, Pfropfreis, vgl. Dz 570 s. v.;
span. ptg. imputar. Vgl. Dz 570 enter (altfrz.
emboter, einpacken, kann mit imputare nichts zu
scbaffen haben, es gchort vielmehr zuni Stamme
butt-); Th. p. 99.
4150) impntresco, -ere, verfaulen; (i t a 1. i»j/>i<-
tridire); rum. imputrezesc ii it i; span, empo-
drecer.
4151) in, in; ital. in, (tie, n); rum. in; rtr.
in; prov. frz. cat. span, en; ptg. em.
4152) in + ante, vor, vom; ital. innante, in-
nanti, {innami = in -\- antea); rum. inainte, nainte;
prov. enant. enan. enans.
4153) *inSdclo, -ere, hinzugeben; (rum. inaildi,
vrird von Dz 423 aiiadir angefiihrt, fehlt aber bei
Ch.); span. (erna<lir), aiiadir; altptg. emader.
4154) *InaItio, -are, in die HiJhe richten ; ital.
in{nmlzare; rum. iiudt ai at a ; (span, ensalzar, wo
das s wohl auf Angleichung an die sonstigon mit
ens- anlautenden Zusammensetzungeu beruht; span,
ptg. enaUecer).
4155) 'inftlttlN. II, uin, in dio llolio gnwanliRon,
•» rum. iii(i/f, iiatl. Iiorli ; dio (ibrigon Spraclion
konnen nur das finfarhc altas, doeb lindel im Prov.
«irh niu'li iiaiit. dazu ilas Slist. nauteta, vgl, Dz
U4ti iiaiit.
41f)t)) *{nikrmo, -urc, bowafTnen; rum. inarinrs
ai at a: altfrz. rmicmcr, di'n Sebild mit einniu
Ricnicn als llandbabu vi-rsclirn, clazu das Ybsbst.
cnaniie, ScbildriiMuon, vgl. Dz 6(i9 rnarme.
4157) *inii.sporm, -Ire (v. aniicr), rauli maclion,
orbittern ; ital. ina^prire; Turn, indnprrxc ii il i;
dio (il)rigou SpracluMi vorwondon *exaiiprrare, in
gloiclior Hodtg. : frz. exasprrer ; span, ptg, ex-
a.tperar.
4158) In + kolt. Stannn brogno-, britRiio- (ir.
brim, kjnir. iric//», Traucr, Kunimor, vgl. Tli. p. 98);
auf dii'BO Verbindung golit vennutliili zurlic.k (ital.
hroiicio, linsU'res (ii'.'<iclit), prov. al tf rz. chi'icoiic,
geneigt, gobougt, traurig, beknuimcrt (die ainnliclio
Bedtg. Iiiitte sirli deinnach erst aus dcr nicbtsinn-
lirhcn ontwickelt, ein alU'rdingsungowohnlicbor, aber
niclit unmiigliehor Vorgang), Dioz 5(j8 embronc
Icitoto das Wort von lat. 'impronicarc ab, bozw.
bielt 08 fiir dosscn vorkUrztes Partizip, das dUrfto
jcdocli fiir lautlicb unrnoglirh zu orachten soin,
wenigstcns was das Franziis. anlangt. Dagegon darf
man fiir das Verb broiicliier. en-, embronchier,
sonken (niclit „einbiillen'", vgl. Kijrster im Gloss, zu
Chev. as 2 esp.) *pronicare, *impro>iicnre als Grund-
wort annebmen; ob altfrz. broncliicr, senkon, and
neufrz. broncher, straucheln, dasselbo Wort scien,
wio Forster a. a. 0. annimmt, mufs um so mclir
dabin gestellt bleiben , als Forster seine Aiisiclit
nicbt begriindet bat. G. Paris, R VIII G18, meint,
dafs embronc u. ital. broncio niclit gotrennt werden
diirfcn u. dafs im Altfrz. audi einfaclies brimc vor-
handcn war. Vgl. aucb W. Meyer, Z VIII 219
(M. stimmt P. bei). Vgl. oben Stamm brocc-.
4159) [*InejlballTco, -are (v. cabaUun), reiton,
= rum. incalic ai at a; prov. encavalgar ; sonst
nur *caballicare, w. m. s.J
4160) *incaenico, -are (v. eaenum), beschmutzen,
= span, eticenagar, bcsudeln, vgl. Storm, R V 178.
4161) *incalcco, -ilre (v. calx), jem. auf den
Ferson sein, jem. verfolgen, (daneben dio an calceus
sich anscbliefsende Bedeutung „be8chuhen"): ital.
iiicalciare, incahare: rum. incalf ui at a; prov.
encausar, dazu das Vbsbst. encaus ; altfrz. en-
chaucer, dazu das Vbsbst. cnchaux; (neufrz. en-
cliausser [v. calx. Kalk] mit Diinger u. dgl. bedecken);
altspan. cncahar ; altptg. das Vbsbst. encal^o.
Vgl. Dz 183 iiicalciare.
4162) *in(*apTo, C(;pi, captiini, capere = rum,
ineap ui iil e, entbalten, unifassen.
iucaruatlo s. Tncaruo.
4163) [*Tncarnitio, -are (v. caru), in das Fleisch
hineinsteclien, = ptg. encarnigar, reizen, erbittern.
Vgl. Dz 503 acharner.]
4164) Tncarno, -are (v. caro), zu Fleisch machen,
zu Fleisch werden, = ital. incarmire, span, en-
carnar etc., iiberall nur gelehrtes Wort, daseelbe
gilt von dem Sbst. incarnatio.
4165) *incarrico, -are (v. carrm), aufladen ;
ital. incaricare, incarcare; rum. incarc ai at a;
liTOV. encarijar ; cat. encarregar ; span, encnri/ar;
ptg. encarregiir.
I 4166) [*Incastro, -iire (von castram), in eincn
I geschlossenen Raum hineinbringen; ital. incastrare,
(einpassen, einfugen; prov. encastrar, einfassen;
.span, encaxtar, engastar (dagegen mufs enyazar,
405
4167) Incavo
4196) Incresco
406
engarzar, aufreihen, ziisaminenfiigen, anderen Ur-
sprunges sein, wie Baist, Z IX 147, richtig bemerkt,
wabrend C. Michaelis, St. 258, in eni/dstar und
engazar Scheidefoimcii erblickte und fiir l)cide, so
sclieint cs wenigstens, incaustarc als Grundwort
ansetzte. Die Ableitiing von engazar, engarzar ist
nocb zu findcn; frz. (encastrer), ettchdtre.]
4167) [*incSTO, -are (v. cariis\ = frz. .t'engoiier,
sich Tollstopfen (cigentl. sicb die Mundliobic fallen), t
Vgl. Dz 594 gave, auch s'engnver.] '
inceiido, cendi, censuiu, -ere s. iuceusus.
4168) incensus, a, um (Part. Perf. Pass, von
incendere). angeziunlet; davon i tal. «Hcen^o, Wcih-
raufh, iitcesn, Brcnnraittel, dazu das Vb. iiicenaare,
raui-hern, vgl. Canello, AG III 366; (prov. ist das
Verb enrendre nocli vorhandeu ; ob das Part, eiices
substantiviscli gebraacht wird, mul's dahin gestellt
bleiben) ; frz. enccnn, Weihrauch, davon das Verb
eiicenser, berauchern ; s p a n. incienxo (= *ince»sum) :
p tg. incento. Das vollstandige Verbum liegt vor
in: ital. incendere: prov. encendre: cat. encen-
drer : span. (MCfH(/</-.- ftg. eiicender. Vgl. Grober,
ALL lU 266.
4169) ineept«, -are, anfangen: ital. inceitare,
Waren einkaufen, um sie wieder zu vcrkaufen (also
Anfangskaufe machen), dazu das Vbsbst. incetta.
Vgl. Dz 379 inceitare. — Diez 446 encentar wollte
auch span, encentar, ptg. enceitar, eticetar, an-
schneiden, auf inceptare zuriickfuhren, fiir das Span,
aber ist dies lautlich unstatthaft, vergl. Forster,
Z III 561, wo *insectare als Grundwort aufgestellt
worden ist.
4170) inchoo [incoho), -are, anfangen, = prov.
enquar, vgl. Dz 570 ••;. r.
4171) Incido, cidi, cisum, cidere, ein-, ab-
schneideu; nach Dz 352 das Grundwort zu ital.
ancidere, toten, vgl. dagegen Cais, St. 1. u. Fumi,
Misc. 95, wo ancide re nebst p r o v. a ucir{e) iiberzeugend
auf occidere zuruekgefiihrt werden (occidere : aoc-
cidere : auceidere : alcidere : ancidere, letzteres eine
venetische Form).
inciens s. Tnclncta.
4172) incile (= incidile v. incido), Abzugsgraben ;
davon nach Caix, St. 358, ital. incigliare „solcare
per la seconda il campo"; vielleicht auch frz. siller,
furchen, wovon sillon, Furche. (Dz 678 leitete siller
von altn. sila, Furche, ab, vgl. Mackel , p. 112;
Scheler im Anhang zu Dz 814 stellte *seculare v.
secare als Grundwort auf).
4173) 'Ineineta (Prap. oder Negationsprafix +
cincta [Fern. Sg. Part. Perf. Pass. v. cingere']), ein-
gegtirtet oder ungegiirtet, schwanger; ital. incinta:
prov. encencha; frz. enceinte (ist auch Sbst. mit
der Bedtg. „Umschliefsung, Umzaunung"); (span.
encinta wird von C. Jlichaelis, Misc. 126, auf i«-
ciens, incientem zuriickgefuhrt). Vgl. Dz 183 incinta:
Grober. ALL III 266 u. VI 391.'
41741 lueingo, einxi, clnctum, eingere, nm-
giirten; ital. incingo od. cigno, cinsi, cinto, cignere
u. cingere; rum. incing, insei. i'»w, inge : prov.
encenher: frz. enceindre. Vgl. auch ineineta.
4175) incipio, eepl, ceptom, ere, anfangen;
rum. incep ni ut e; rtr. anschen-er, antscheiver,
davon vielleicht insuda. inziuda, anziuda (:= *in-
cipiita. Friihling, vgl. Schuchardt, Z VI 120). In
den ubrigen Sprachen wird , anfangen" durch *comi-
nitiare (s. d.) ausgedriickt, jedoch glaubt Parodi,
E XVII 61, auch das gleichbedentende span, em-
pezar = *incipere ( .• *enzepar : empezar) ansetzen
zu diirfen.
4176) *incirco, -are, im Krcise herumgehen ;
rum. incerc ai at a, versuchen, erproben; prov.
ensercar. suchen; ptg. encercar, herumgehen.
4177) [*incIsIciilo, -are (v. incisiis), kleino Ein-
schnitte machen; ital. incisdiiare , cincischiare
^tagliuzzare". vgl. Caix, St. 279.]
4178) iuclsus, a, um (Part. P. P. von incidere),
ein-, angeschnilten; davon nach Parodi, R XVU 61,
cat. enciam, ancidm, Salat, vgl. auch Flechia, AG
Vm 362.
4179) *inclaTO, -are (v. clavis), einschliefsen ;
altital. inchiatare; rum. incheiu ai at a; prov.
encl<irar; frz. enclaver, dazu das Vbsbst. enclave,
[enclouer v. clou = clavus); (span, enclavijar; ptg.
enclavinhnr, die Finger ineinander verschranken).
4180) inclluatio, -onem f. (v. inclinare), Nei-
gung: ital. inchinazione ; rum. inchina{iune ; frz.
inclinaison; span. inclinacioiL; ptg. inclinagao.
Tnclinicns s. cllnicos.
4181) incline, -are, neigen; ital. inclinare
„essere propenso*^, inchinare „fare un in chino, e
abbassare", vgl. Canello, AG III 351; mm. inchin
ai at a; prov. inclinar, enclinar; frz. incliner;
cat. enclinar: span. ptg. inclinar.
4182) [*inellnfis, a, um (von inclino), geneigt;
frz. enclin. enclint, vgl. Leser p. 82.]
4183) ['Tncognoscentio, -are (v. cognosco), in
Eenntnis setzen. = rum. incutio^tiinfez ai at a.]
4184) [*ineolpo, -are (v. ;?o/.;io,' = *golfus) =
(?)ital. (mit Dmstellung) i«/b/carsi „caceiarsi, im-
pacciarsi in alcuua cosa", vgl. Caix,' St. 362.]
4185) incommode, -are, unbequem sein; ital.
incommodare etc., iiberall nur gel. W.
4186) [incouuniino, -iire (v. communis) = alt-
frz. encommnner, gemeinsam haben, mitteilen, vgL
Leser p. 82 ]
4187) incommodiis, a, um, unbequem; itaL
incommodo etc. : iiberall nur gel. W.
4188) [*inconcamIo , -are (v. cavus) = ram.
incovdiez ai at a, biegen, beugen.j
4189) [*inconflo, -are, aufblasen,= rum. inghinf
(fur inghinflu) ai at a.]
4190) [*inconTento , -are (von conventum), zu
einem Dbereinkommen gelangen, = rum. incutnintez
ai at a.]
4191) *incordo (inchordo), -are (v. corda, chorda),
ein Instrument mit Saiten beziehen; ital. incordare
(in der Bedtg. „steif werden" gehort das Verb zu
gurdus, w. m. s.) ; rum. incord ai at a, spannen;
span, encordar: ptg. encordoar, besaiten.
4192) *incorono, -are (v. corona), bekranzen, =
rum. incunttn ai at a.
4193) *incrasso, -are (v. erassus), dick, fett
werden; ital. ingrassare; rum. itigras ai at a;
prov. engraissar; altfrz. encrassier; neufrz.
engraisser: altcat. engrassar ; span, encrasar,
beschmieren, engra.iar, fett machen; ptg. engraxar.
4194) [*incraticulo, -are (v. crates), verflechten,
verfllzen, = ital. incatricchiare „arruffare, im-
brogliare", vgl. Caix,_St. 357.J
4195)*incredo, credidi, creditiim, credere, an-
( vertrauen , = rum. incred zui zut e, (daneben
incredifenz ai at o = *ineredentiare) ; prov. en-
creire.
4196) *incresco, creri, cretlim, crescere, auf
etwas wachsen ; ital. incresce (daneben rincresce),
crebhe, cresciuto, crescere, es wachst (mir) auf,
wird mir zuviel , wird mir unangenehm , verdriefst
mich, thut mir leid, dazu die Adj. inscrescevole u.
1 incre.scioso, vgl. Seifert, Gloss, z. Bonvesia p. 38 ;
407
4197) liiorlsto
122!)) indMom
iO»
rtr. iiHcreschfr ; .titfrz. rHCroist. ilniii il«» Aiij.
mcntissaule, \gl. Loser p. 83. Vgl. l>t HT.) in-
cresccre.
4iy7) •iiirristo, -urv (v. on'.s-^n), kitniiiiiirti^' i-iii-
schnoiilon, ■ ■ niin. incrfstei di nt u.
4108) •incrUfio, -ire O- «TM-r), kroii/.ivois lot;<'n,
— rum. incriicfsc ii iV i. ^ilniioboii inrrucifet
ai at a).
4199) *liirrflonto, -are (vnn cnifiitii'<), blutig
uiBcluMi, = riiiii. iiicrufiit iii iit ii : (i t u 1. ii. sjiaii.
ist, beiw. war oiiifachc» criientarr, cruciittir vor-
handon).
42t)0) incillM, -in, aiif otwiis lieKoii. ^ rum.
inctiih (II ii( ii^sii'li oinnistiMi, sicli oinrioliten.
421)11 Tncabu% -uni »i., Nnrlit^-igt, Alp: ital.
incuho (umbrisolntt-Hco, friaul. micitl, vj;!. Flocliiii,
AG II 10 Amii. rL tri. inciihe (col. W.I; span.
ptR. inciibo. \^\y\y. Meyor, ALL V 228.
4202) incaltiis, a, um, un^'eplU'^'t : ital. inciilln.
unj^biMot, nunllo, uiian);fbaut, vgl. CancUo, All
HI 32t!; (ti. inciiltr etc.
4203) •Tiu'uiupyro, -ire (v. tjyriis), umrin^on,
cinschliofsen, =^ rum. incuti/iiiir m at a, ilazu audi
ein Vbsbst. iiicioiqiiir. Krois, Umkreis.J
4204) *incuinuIo, -are (v. ciimiilmi), aufliiiufeu,
(lurrh Aufbaufun);t<n den Woj; versperren, hindern :
ital. inyomlirare (Gcgeiisatz >iiomhrare = *excumu-
lare, wegriiumen), dazu das Vbsbst. ingomhro; pro v.
encombrar, dazu das Vbsbst. encombre-s: frz. en-
combrer, dazu das Vbsbst. eiicombre, das im PI.
,Schutt" bedcutot. Vgl. Dz 104 colnio.
4205) inciLs (•cildo), -ciidem /'.. Ambos; ital.
inciide. ancudf, iiiciidine, aiiciuline; rtr. ankiini/,
ankuin, inkiiinij etc., vgl. Gartner § 78; Iprov. ei>-
cluyet-s; neuprov. encase, encliisi. eiicliH/e); frz.
enclume, (das / in dem Worte erklart Cornu, R VII
366, durch dieEntvfickelung von incudine : inculitie :
incluline : incliinine : inclumiiif; Havet dagegen.
R Vn 694, hat folgende Reiho aufgestellt : incmlimm
: enciimne : encnume : enclume; beido Reiheii,
nanientlich aber die erste, sind niclit eben wahr-
scheinlich, cher mochte man glauben, dafs enclume
soine Entstehung einer volksetymologischen Um-
gestaltung, etwa einer Anlehnung an clou, verdankt,
vermoge deren aus encumne ein enclume entstand) ;
{cat. enclusa); span, yunque, ayunque; ptg. i«-
cude (nur dichterisch, das iibliche Wort ist biyorna
= bicornis, auch ital. bicornia, frz. biyorne;
span, bigornia). Vgl. Dz 183 inciidc, 524 biyorne;
Grober, ALL III 2C6 u. VI 391.
4206) [*indatiuo, -are (v. datum) = (?) rum. t;i-
datin ai at a, iiblich sein, pflegen (eigentl. wohl gleich-
sam eindatiert, seit langen Dateii d. li. Zeiten da
sein); es ist jedoeh sowohl die Form- wie die Be-
deutungsentwickelung des Wortes wunderlicb.]
4207) inde, von da, daher; ital. indi u. (pro-
u. enklitisch) ne; archaisch ende, enne, vgl. Canello,
AG UI 396: rum. inde; rtr. in, en, n, yergl.
Gartner § 116, {navend = in ab inde); prov. ent,
en, ne; altfrz. int, ent; neufrz. en; cat. ne,'
vgl. Vogel p. 108: altspan. altptg. ende. VgL
Dz 138 inde; Grober, ALL III 266. \
4208) inde -f ad = ptg. iii(/a (gewohnlich ainda
= ab inde ad), nooh, vgl. Dz 461 »■. v.
4209) [*indebit<», -are (von debere), Schulden
machen; ital. indebitare; prov.endeptar, endeutar ;
frz. endetter ; span, endeudar ; ptg. endividar.]
4210) in + de + de + intus = rtr. endadens,
Eingeweide, vgl. Dz 571 entrailles.
4211) in + deficit; daraus vielleicht modenes.
indivfs „diiT»i di'lla |ii"rsip|iii svngliiita o rlin nmi
appiili«(Hj voriin i-ilio", vgl Fleobia, .Vti II 351.
1212) |*illd(-U>gu. -arc, nacli oinum (.Irtc stindun,
irgondw.ibiu riclilfii. span.c/K/iVi/di', loiton, nilirtMi,
vgl. Dz -llti s. r
4213) [''iudcluiiKu, -are (v. lonyii.s), in dio Liingu
ziohon, — ruiu. mdrluny ai at a (danuben inde-
tungese ii it I'l, lang maclion.J
4214) in -(- de 4- manS =— prov. (mit ange-
wuclisenom Artikcl) /ciii/rwid-.f, dor cinoiu bestimmton
Tage nnobfolgiMido Tag; frz. Irndemain.
4216) |*ln-d(>-iniinati('UN, a, um (v. manux) •-^
rum. indtmiiiiiilic. /iir Hand w'icnd. bwiuem.)
4216) I'iudfinano, -aro iv»ii manus) .= rum.
indrmihir: >ii at a. /iir Hand Hoiii, lieliiilflirli sein.l
4217) inde-*inino, -are, dur<'li Drnjiungun von
dor tjtolle bringon, -- rum. indinni (fiir milemin)
ai at a. nur in iibertragoniT Hedoutung: aurmuntorn,
ermutigoii; frz. eminmer. fortfiiliroii.
4218) *indeuNo, -arc {w dcnsun), diohtmacbon;
rum. iiules ai at a, driickcii, presson ; dio iibrigen
Spraclieii lirauchon dafiir condinsan:
4219) in 4- de + retro, rtiokHiirts, zuriick: ital.
indielro: rum. inderut, dazu das Vb. inderdlnicesc
ii it i, widcrspenstig soin (eigentl. wohl der liintorsto,
lotzto bei etwas soin).
4220) [*iudesStJlIlo, -are (v. satuUun) =• rura.
indestuici ai at a, zur Siittigung gereichen, sattsani
vorlianden soin, gcniigen.]
4221) in + deus = span, en -\- dias, davon
oulidsar. vergottern, endiosarne, (in Amlaoht) ver-
ziickt soin, stolz sein (dahor das sard, [log.] endio-
sure ,invagbirsi, elettrizzarsi, divinizzarsi", vergL
Flechia, Misc. 201).
4222) index, -icem c, Anzciger; ital. indice.
Index, eiidice nguardanidio", vgl. Canello, AG III
322 und Cai.\, St. 311; rtr. (mit angewaehsonom
Artikel) lindii, lines, auch indiH, endes, Nostci, vgl.
Gartner S 92; ptg. endes u. endiz, Nestci, vgl.
C Mii'baclis, Z VII 1 10; sonst ist index nur als
gel. Wort vorhandon. Vgl. Grober, ALL III 267.
[*indiiibolo s. indriicio.]
4223) *indieto, -are, ansagon; ital. endeltare,
verabreden; altfrz. enditier, benachrichtigen.
4224) iudictuni n. (Part. Perf. Pass. v. indicere),
das Angesagte, Bekanntgemachte, (die ijffentlich
verkiindete Steuer, Abgabe); prov. endec, Mangel
(infolge hoher Steuem), davon endechal , mangel-
haft: span. ptg. endecha (= indicia), Klagelied
um einen Toten (eigentl. wohl Ansage eines Todes-
fallesi. Vgl. Dz 560 dec.
4225) indicu!j, a, um (fiulia), indisch; ital.
indico „indiano, e una specie di oolore", indaco
„soltanto il colore", vgl. Canello, AG III 334.
4226) *indireetio, -arc (v. dircctus), richten;
ital. indirizzare, richten, dazu das Vbsbst. indi-
rizzi), dio Aufschrift eines Briefes (wodurch bestimmt
wird, nach welcher Richtung derselbe gesandt werdon
soil); rum. indrepl ai at a = *indirectare : (prov.
adreissar; frz. adresser); cat. endressar; span.
enderezar, dazu das Vbsbst. enderezo, Adresse; ptg.
enderefar, dazu das Vbsbst. enderefo. Vgl. Dz 273
rizzare.
4227) in directiim = prov. endreit (nach einer
bestimmten Richtung gelegener) Ort, Platz; frz.
endroit. Vgl. Dz 272 ritto.
4228) 'iudirigo, -ere = rtr. emlriescher ,,risa-
pere, essere informato", vgl. Asooli, AG VII 525.
4229) |*indoiuro, -are (v. dolor) = rum. indur
ai at a, Mitleid empfinden.]
409
4230) indraoio
4256) InflrrauB
410
4230) ['iudraclo, -Ire (v. draco) =rum. indra-
cesc ii it i, vom Drachen d. h. Teufel besessen
machen, also eino dein f rz. endiahler=*indiabolare
ontsprechendc Bildiing.]
4231) inductilia «. pi. (v. inducere), davon ver-
mutlich rtr. anduschiel, Blutwurst; frz. andouille
(eigentlicli also wohl dio Diirrao, welcho iiber die
geformte Fleischmasse iibergezogen werden, so dafs
das Wort urspriinglich nur dio Wiirstschalen be-
zeiohnete). Vfil. Dz 508 aniloiiillc. S. obeu albondoca.
4232) Tiiduk-io, -are u. -Ire (von dulcis), siil's
macheu; ital. iiulolciare, itidolcire; rum. indulceac
ii it i; span, enduhar, eiididcir; ilie iibrigen
Spracheii braucben 'addiilcire, -are; pro v. adolcir,
odossir (daneben adolzar, adoussar); frz. adoucir ;
audi span, adidcir; ptg. adoQur.
4233) [*iiiduplico, -are (v. duplex), falten; rum.
induplec, falten, biegen, beugen, den Sinn jemandes
leiten u. dgl.]
4234) induro, -iire (v. durus), harten, hart, stark
werden; ital. indurare; frz. endurer etc.
4235) ludiistria, -am /., reger Fleifs; ital.
indnstria u. dem entspreebend als gelehrtes Wort
aucb in den iibrigen Sprachen.
4236) inebrio, -are (v. ebrius), berauschen; ital.
inebbriare (daneben imbriacare); frz. enivrer;
(span, embriagar; ptg. embriayar).
4237) [*Iiierto, -are (v. iners), soil nach Baist,
Z VI 119, das Grundwort sein zu span, enertarse,
steif werden; es ist das wenig glaublich, es wird
vielmehr enertarse nebst dem Adj. ijerto , starr,
nicht von hirtus (s. d.) getrennt werden diirfen ; die
Ansetzung eines *hirtii>i neben iiirtus kann um so
weniger bedenklicb sein. als die Quantitat des i nur
auf Kiickschlufs aus ital. irto, ptg. hirto angesetzt
wird (s. Marx s. v.), diese Adjektiva aber sebr wohl
gelehrte Worte sein konnen.]
4238) [*InfaeTo, -aire (v. fades) — rum. infa}
ai at a, (die Oberfliiehe einer Sache) bedecken, be-
kleiden.]
4239) luHimia, -am /"., Schande; ital. infamia
u. dem entspreebend als gel. Wort in den iibrigen
Sprachen: die volkstiimliche Bezeichnung des Be-
griffes „Scbande" erfolgt im Roman, durch da«
germ, haunipa (s. d.) u. durch negiertes honor.
4240) inf^mls, -e, verrufen, ehrlos; ital. infame;
frz. iiifdiiie u. dem entspr. als gel. Wort in den
iibrigen Spr.
4241) Infans, -antem c. unmiindig. Kind; ital.
infante „bambino, il principe ereditario di Spagna",
fattte „uomo a piedi, servitore", vgl. Canello, AG
ni 395; von fante abgeleitet fanciuUo, Kind, fan-
teria, Fufsvolk, u. a.; rum. fante, Bubo i^im Karten-
spiel); rtr. nffunt, fantsclidlo. Kind, fantschella, Magd ;
p rov. enfant-z, enfa-.^. Kind, davon abgeleitet enfan-
teza. Kindheit, enfantis, kindlich, enfantar, gebiiren,
enfantamens, Niederkunft, enfantiUage , Kinderei;
frz. enfant. Kind, davon abgeleitet enfantin, en-
fanter, enfantement , enfantiUage; (cat. fadri ;
altspan. fadnn, junger Mensch, nach Parodi, R
XVli68, aus *('»!-/'antt»o- : *fandin : *fardin : fadrin) ;
span, infante, Kind, Prinz, Fulssoldat (das iibliche
Wort fur „Kind" ist hijo, -a oder nino). infanteria,
Fufsvolk (.aus dem Span, wurde dies Wort dann in
die iibrigen Sprachen iibertragen) und andere Ab-
leitungen; ptg. infante mit denselben Ableitungen
wie im Span. Vgl. Dz 370 fante; GriJber, ALL III 267.
4242) lufantTS, -am /., Kindheit; ital. infanzia,
(fanciuTlezza); (prov. enfunteza); frz. enfance:
span, infancia, (daneben niilez); ptg. infancia.
4243) *iiifiirIno, -are (v. farina), mit Mehl be-
streuen; rum. infdinez ai at a; frz. enfariner ;
span, enharinar; ptg. cnfarinhar.
4244) *Infascio, -iire (v. fascia), einbinden, ein-
wickeln; ital. infasciare ; rum. m/«.< ai at a; ptg.
enfaxar, enfaixar; (in den anderen Sprachen nur
das Simplex: prov. faissar; cat. faxar ; span.
fajar; dem Frz. fehlt das Wort).
4245) Infecto, -arc (Intens. v. inficere), farben,
= ptg. enfeitar, schminken, schmiicken, putzen.
Vgl. Dz 415 afeitar.
4246) *lnfercio, -ire, hineinstopfen, = sard.
inferchire (log.), infirchi, infdchi (nijrdl.), vergl.
Flechia, A(j II 355 letzte Zeile im Texte.
4247) I *inf erio, -ire (fiir inferre) = i t a 1. infer ire,
(eine Folgerung in die Rede hineintragen), folgern,
schliefsen.]
4248) Infernum n., Holle; ItaL inferno; rtr.
unfiern; prov. enfer[n]-s; irz.enfer; cat. infern;
span, in/ierno; ptg. inferno. Vgl.Grober, ALL III 267.
4249) inferro, -are (v. ferrum) = i t al. inferrare,
in Ketten legen; rum. inferez ai at a, mit dem
Brandeisen kennzeichnen, brandmarken.
4250) [*InfeiTeuto , -are (v. fervere) = rum.
inferbint ai at a, erhitzen.]
4251)inlIgo,fixi,fixiIm,fIgere,hineinbefestigen;
ital. infiggn. fissi, fitto, figgere; rum. inpg. fipsei,
fipt, fige. tjber rtr. enfis vgl. Ascoli, AG VII 576.
4252) *inniio, -are (v. filius), an Kindesstatt
annehmen, = rum. infiez ai at a; die iibrigen
Sprachen habeu dafiir affiliare und als gel. Wort
adoptare.
4253) *InfIlo, -are (v. filum), den Faden ein-
ziehen, ein-, auffadeLn; ital. infilare, (daneben in-
fdzarc = *infiUtiare); rum. infir ai at a, (daneben
infirip ai at a = *infdieare); frz. enfiler; span.
enhilar; ptg. cnfiar.
4254) m fine u. In fiuem, am Ende, bis zu Endo;
ital. infino, auch einfaches fino, (das gleichbedeu-
tende sino kann unmogUch aus fino entstanden sein,
freilich ebenso wenig auch aus sigmtin, wie Dz 400
annahm; in Wahrheit diirfte sino = si non sein.
Begrifflich scheineu allerdings „wenn nicht" u. „bis"
weit auseinander zu liegen, indessen ist ein Be-
riibrungspunkt doch zu fimien. Man denke an solche
Konstruktionen, wie z. B. ad enm non veniam, si
non [od. Mj'sij tne invitaverit ,,ich werde nicht zu
ihm kommen, aufser wenn = bis er mich eingeladen
haben wird", so wird man zugeben miissen, dafs
der mit si non eingeleitete Bedingungssatz auch als
Zeitsatz aufgefafst u. dafs si non mit „bis" iiber-
setzt werden kann. Eiuerseits hierdurch, anderer-
seits aber durch den Anklang von si no[n\ an
fino mag der Austofs gegeben worden sein, dafs das
erstere mehr u. mehr in die Bedeutuu" des letzteren
eintrat u. sogar zur prapositionalen Verwendung
gelangte); frz. enfin; span, en fin; ptg. em fim.
Vgl. Dz 371 fino.
4255) [mittellat. infiugardus, a, nm (v. in und
fingere gebUdet, eigentl. ,, Einer, der sich in einen
Zustand, z. B. in Krankheit, gleichsam hinein-
heuchelt, hineinverstellt", = ital. infingardo, tta.g,
langsam. davon abgeleitet infingardia, Tragheit,
infingardire, faulenzen etc. Vgl. Dz 580 faint.]
iufirmitiis, infirmo s. infirmiis.
4256) iuflrmus, a, um, schwach, = ital. in-
fermo. krank, dazu das Sbst. infermitd, Krankheit;
die iiblicheren Worte sind jedoch malatto und
nialattia. Sonst sind infirmus, infirmitas. infirinare
im Roman, nur als gelehrte Worte vorhanden.
411
4267) inlliitrro
■am iiinnivio
412
4J/>7) infliirro, -Are, in Hrniul «oUon, " ruin.
infliirnr m ii( n.
425SI iiillu, -Hrr, liiiii>iiililns«n: itnl. iiifiarf;
rum. in//ii (•'"/'")'"<■'" '' TiT. riifliir, liiulpii, vj»l.
Asi-oli, A(i VII 527; prov. ni/lnr. r/htr; {ri. nifler :
•■nt. Mi/fiir; spnii. tii//<ir iiiid hoiclinr, il»/.ii dits
Vl>8l)st. hiiichii, 1\a(» (cifti'iitl. Aiift^idilanoiilKnt k<'K*^'Ii
join.). Fiiimlsrliaft ; ptK- !"/'<"' »• iiichar, ila/.ii ilas
Vbgbst. iMr/i<i. V^rl. D/. 4f)'.l hiiirhdr; Ascoli, AG
III 463; Oih.lwr. AI.I, II 43it ijixilUirr.
42&tt) InflOrfsco, floriii, ■i'sci'rr, zu liKklion nn-
fanpMi, ^ ruin, tufmresc ii iV i. bifilieil.
42<>0) *inf«M*a, -Are (\. /onix), unziWulon; ital.
iiifocarr, (dancln'ii nffufiirr); rum. tH/oc ni at a;
(prov. itfoijitr); altKpaii. eiifoijur : (ptg. (i/'o-
(/nrnr).
42(il) Infodio, fOdi, fussuiii, Tudero, vorgrabon,
— fri. rti/'oiiir.
42()2) I'tnrullo, -are (v. lullLi), in den lllasobalg
blascn, ^ rum. infoiez ni at a. aufblason.]
4263) I'lnroriiiosito, -ure (v. lormosus) =■ rum.
infnimiistlrl «ii (if ii, soliiin wt'rdeii.]
4264) intri, iiiiter; ital. I'm: rix.iifer iu den
Vcrbindungen or-ei/'er = I'orU -\- infrii, ent-e.ifer =
iri/r« + i»l''a, ri-eifer = via -\- infra, vgl. Ascoli,
AG VII 584 Anm. 2; (prov. infra, (tnifra).
4265) [*iiifrStTo, -Ire (v. /ra/^r) = nun. infrcl-
(ese ii i^ i, verbriidern (ital. affratcllnre; frz.
fratemiser, glciolisam */rateriiieare, gr. 'yporfp-
ritfO'.)]
4266) infreno, -are (v. frenum), ziigoln; ital.
infrenare : rum. infrin at at a; prov. enfrenar;
(fTzrefri-ner): cat. span. e«/Ve)iar; ftg.enfrear.
4267) [*iiifrIg6ro, -are (v. frirjus) = rum. infior
ai at a, schaudern machen.]
4268) inn-iiigo , Tregi , fractiiiii , friugere ,
brechen; ital. infrango, infrat/no, fransi, franto,
frant/cre, fraynere: rum. infrinq, frinsei, frint,
frinyr : (prov. esfranher); altfrz. enfraindre;
neufrz. enfreinilre. Vgl. Dz 587 fraindre.
4269) [*Tnfronto, -are (v. frons), die Stirn bioten,
= rum. infrunt ai at a; die iibrigen Sprachcn
haben affronlnrc]
4270) [*infrricto, -are (v. fnwtus) = ram. infriipt
ai at a, refl. Vh., sii-h vollstopfen.]
[*infrumino .s. fruinen.]
4271) infultus, a, uin (Part. Perf. Pass, von
infiilcire), vollfiestopft. = ital. (mit Abfall der
erstcn Silbe) folto, gedrangt. vgl. Dz 372 s. v.
4272) [^infumulo, -are (v. funms) = r u m. in-
fumur ai at a, refl. Vb., „8e remplir do fumecs,
s'en faire aoo.roirc, sc donner des airs, s'imaginer.]
4273) ^inlundo, -are (v. fundus) = rum. in fund
ai at a, griinden; [alvfrz. effonder (hat sich in
seiner Bedeutung mit *infundidare gemischt)].
42741 [*in(undulo, -are (v. funda), nach einer
Eicbtung bin schleudern, werfen, = altfrz. effon-
drer , zu Boden werfen , niederstiirzen , nieder-
schmettem]
4275) *Inriireo, -are (v. furca), aufgabeln ; ital.
inforcare: rum. injure ai at a: prov. enforear;
frz. enfourcher ; altcat. enforear; span, enhorcar;
ptg. enfnrcar.
4276) *infurio, -are (v. fiiria), in Wut geraten,
■= ital. infuriate: rum. infuriez ai at a.
4277) [*ingalbinio, -Ire (v. r/albinun, f/albanus)
= rum. inffdlbinesc li it i, gelb werden.j
4278) ['Ingallo, -are (von (jallus); davon nach
Grober, ALL EI 435, vielleicht frz. enjoler, krahend
singen, ankriihen, bescbwatzen, bethijren. Diez 150
finlihia leiteto ilas Weill vmi 'carriila ■— </('()/<• ab
und legte ibin die lirundbednutuiig „in den Kiillg
loeken" bei, liiell es aUn fiir glt'ii'liliedeutenil und
gleieben Urnpningen mit Hpan. injitulnr. Die
Dioz'sebe .\bleitiiiig ist mit der (irundlicdeiituiig des
Verbums ..knilieii, piepsen" uiiveieinbar; die Griibur'-
selie, obwiilil begrilTlieb wie lautlieli kauni zu bn-
mtiiigelii (lledeiiken kunii iiur // .- i(/ erregon), ist
docli aueli iiielit vidl (tber/.eugencl. (iriiber sijlbst
scbeint ibis einpfunden zu babcii, denii er deutel
die Miigllebkeil iin, dafs der Ursprung di« Wortos
im mbd. /o/cii. ndd. jaulrn zu suebeii sei, ii. dainit
ddrfte er das Kiebtige getrulVen baben )
427!l) I 'iiigeiiiator, -urein in. (von iniiinium),
der Ausdenker, Krdeiiker, Katlimler, praklisejier
Mann. Tecbniker; ital. inpei/nrrr (Frenidwort uus
dem Fr/,.); prov. rnyiidiairr: frz. ingcnieur ; (span.
inijenirro, gleiebsaiu 'iniieniarius : pig. eni/enheiro,
inijenlieirii). Vgl, 1)/. 1H4 iniirijnn.]
4280) *iiigeiiio, -are (v. inyenUim), king, schlau
soiu; ital. iniirijnarr, naclistollon, inyiijnariti, auf
Mittel siniien; prov. ptg. enfienhiir, na(dist«llon ;
altfrz. eniiifinier, (Iberlislen; neufrz. cni/ciiiner,
betriigcn, n'inginier, auf Mittel sinncii ; span, in-
yeniare, ausdonkcn. Vgl. Dz 184 inyegno.
4281) ingeiuOsiis, a, um (v. inyenium), talent-
voU, orfinderisch; ital. inycnioso; prov. yinhos,
yeiifnos, listig; frz. inyenieux: span. ptg. in-
genio.io. Vgl. Dz 184 inycyno.
4282) ingvnium »., Verstand, Eriindungsgabc;
ital. inyeynn: prov. enyenh-s, enyein-s, genh-s,
gein-s, Klughcit, List, Kriegsmaschinc; frz. engin,
List, Maschine; altspan. engeiio; neuspan. in-
genio: (im Ptg. sobeint das Wort zu feblen oder
doch nur als oigontliebos Fremdwort iiblich zu soin).
Vgl. Dz 184 ingeyno.
4283) *ingIucTo, -are (glacies), zu Eis wordon,
= rum. inghii{ ai at a.
4284) *iiigluttio , -ire (schriftlat. inglutin),
binuntersehlingeu, ^ MaX. inghiottire : tum.inghit
ai at a; prov. englotir: frz. engloutir ; cat. altr
span. c»^iM(i>; (neuspan. PHcyHWir; ^ig. cnguUr,
wohl von gula). Vgl. Dz 163 ghiotto.
4285) [ingluvTes, -em /'.. Kropf, Gefriifsigkeit;
davon nach Caix, St. 341, gnhbio, gultbin (fUr
*ghiubhin) „gozzo degli uccelli", ingubbiare „riempir
di cibo"; wahrscheinlicher aber leitet man wohl
gobbio von gnbb'lus, gnhbulu.s (Demin. von gobbus,
gibbu.<:) ab; ingubbiare kann zu gobbio. aber viel-
leicht auch zu kelt. gob, yoji (s. d.) gehijren.]
4286) engl. ingot, Barre (von Gold und dgl.) ;
vielleicht daraus (mit angewachscnem Artikel I frz.
lingiit , Metallbarre oder -klumpcn. Amlcrerseits
freilich hat man gutcn Grund , den umgekehrton
Sachverhalt zu vermuten, namlicli dafs engl. ingot
erst aus frz. Ungot , dcssen / ale vermeintlicher
Artikel abgeworfen worden ware, entstanden sei.
Wenn dem so ist. mufs Ungot v. lingua abgeleitet
werden, obwohl dies begrifflich nidit ebon nahe
liegt. Vgl. Dz 627 s. v.; Scheler im Diet. .s. v.
4287) In + grand[i8] = altfrz. en grant, en
gramle, en yrandes, vgl. hieriiber Tobler zum Li
dis dou vrai aniel p. 21, wodurch das von Diez 569
Gesagte ergiinzt u. heriehtigt wird.
4288) [*ingraneo, -are (v. *granea = grange,
Scheune)= a 1 1 f r z. CH/y)«ni5re)', Getreidoin die Scheune
bringen, vgl. Tobler zu Li dis dou vrai aniel p. 27.]
4289) Tngravio, -iire (v. gravis), beschweren, =
mm. ingreuiez ai nt a (daneben inyreunez): alt-
frz. engregier, jem. beschweren, kranken u. dgl.
413
4290) IngrSdIo
4327) Insipidus
414
4290) *ingTedio, -Ire; nach Dz 446 Gnindwort
zu span, engreir, stolz machen (die Grundbedeutnng
wiirde dann sein „einherschreiten, einherstolzieren
machen"; audi das deutsche ,,stclz" hangt wohl
mit „Stclze" zusammen, s. Kluge unter „stolz").
4291) 'ingresso, -are (Frequ., bezw. Intens. zu
ingredi), hineinschreiten imit dem Xchenbegriff des
Ungestiimen, Hastigen, Wilden); davon vermutlich
altfrz. s'engresser, sich in cine Sache verrennen.
auf einer Sache bestehen, halsstarrig scin u. dgl. ;
von dom Vb. ist wohl aligeleitet das (auch pro v.)
Adj. engres, hitzig, heftig, leidcnschaftlich, cigen-
willig, auch ein Sbst. engresserie war vorhanden,
daneben engres, als Sbst. Angriff. Vergl. Dz 569
etigrea; Th. p. 98 (keltischer Ursprung des Wortes
wird verneint).
4292) *ingTOSSO, -are (t. grosstis), vergrofsern;
ital. mgrossare: rum. ingro.f ai at a; prov.
engrossnr; frz. engrosser: span, engrosar: ptg.
engrossar.
4293) inguen, -inis n., die Weichen, die Scbam-
teile ; ital. inguine .• n e u p ro v. (mit angewachsenem
Artikel) lengue; frz. aine ni.; span, ingle. Vgl.
Dz 134 inguine: Grober, ALL III 267 (wo noch
sard, iinbena, cat. angonal, ptg. ingua angefiihrt
werden).
4294) *ingiiinalia n. pi. (v. inguen) = ital.
inguinaglia, anguinaglia, die Leisten (als Teil des
Unterleibes). Vgl. Dz 184 inguine. S. Ko 4293.
4295) *ingiUio, -are (v. gula); davon nach Caii,
St. 365, ital. ingojare „inghiottire''; Flechia, Xom.
loc. del Xap. 10, hatte *ingluviare als Grundwort
aufgestellt.
4296) *IngTilo, -are (v. gula), hinantersehlucken;
(mm. ingurluefc ii it i); prov. engoUar; frz.
engouler: span enguUir : ptg. enguUr.
4297) [*inhabiitesco, -ere (Inchoativbildung zu
dem Partizip *habutus f. habitus) = rum. in-
avutesc ii it i, mit Habe, Vermogen versehen, be-
reichern.]
4298) *Inliil)emo, -are (v. hibernus) = mm.
iniernez ai at a, einwintern, der Kalte aussetzen.
4299) in + lilac + Intro = rum. inlduntru.
Adv., darin, Sbst . das Innere (daneben induntru
= in + intra).
4300) inlmlciis, a, am (in + amicus), feindlich,
als Sbst. Feind; ital. nemico; prov. enemic-s;
frz. ennemi; span, enemigo; ptg. inimigo. Das
Wort hat auch die Bedentung von hostis iibemommen
(s. oben hostis).
4301) *uiinsito, -are (v. insitus v. inserere) =
ital. innestare, nestare, pfropfen, dav. das Vbsbst.
innesto, nesto, Pfropfreis. Vgl. Flechia, AG II 354;
Dz 379 innesto Rollte die Worte unmittelbar ans
insitus ableiten. Ulrich, Z XI 557, stellte *innexi-
tare als Grundwort auf.
in + intro s. in + iliac + intro.
4302) *inirTito, -are, anreizen, =rum. („avec
t copulatif intercale", s. Ch. p. 129 s. v.) mtdrit
ai at a, anreizen, auf-, erregen.
4303) inlqnus, a, um, ungiinstig, abgeneigt, =
prov. enic. unwillig, aufgebracht, vgl. Dz 569 s. i'.
4304 J initio, -are, anfangen; fiber mundartliche
Gestaltungen dieses Wortes im Ital. u. Etr. (z. B.
mantuan. niz^ar, trient. snizzar etc.), vgl. Flechia,
AG II 356. u. Mussafia, Beitr. 69.
4305) *injago, -are (v. jugum), einjochen, -=
rum. injug ai at a.
4306) injnrio, -are (v. jus), jem. Unrecht thun,
beleidigen; ital. ingiuriare; rum. injur ai at a;
prov. cnjtiriar : frz. injurier; cat. span. ptg.
injuriar.
4307) injustus, a, am, ungerecht; ital. ingiusto;
frz. injuste etc.
4308) *inlaqaeo, -are (v. laqueus), ins Netz
Ziehen, ver-, umstricken; ital. inlacciare; (rum.
i«id(i/(i)esc II it i: prov. enlassar, enlaissar; frz.
enlacer; span, enlazar: ptg. enla<;ar).
4309) *inligo, -are, binden, fesseln; altfrz.
enloier, enlaier : ptg. enlear (wohl Lehnwort aus
dem Frz.). Vgl. Dz 446 enlear.
4310) in mauii tenent-, in der Hand haltend,
in Bereitschaft habend, bereit seiend, ohneVerzug;
ital. tmmantinente, sofort; (prov. mantenen, so-
gleich, jetzt; frz. maintenant). Vgl. Dz 182 im-
mantinente.
4311 innato, -are, (hinein)schwimmen, = rum.
innot ai at a.
4312) *innebttlo, -are, mit Nebel bedecken; ita 1.
innebbiarsi : rum. innegur ai at a; ptg. ennevoar.
4313) *inneco, -are = rum. innec ai at a,
ertranken.
*innexito, -are s. *ininsito.
4314) 'innocto, -are (v. nox), iibernachten; ital.
annottare : rum. innoptez ai at a: prov. aiioiYar,-
altfrz. anuitier: neufrz. anuiter.
4315) *innodo, -are (v. nodus), knoten, ^ ital.
innodare: rum. innod ai at a.
4316) innoTO, -are (v. novus), emeuem; ital.
innovare; (^rum. innoesc ii it i); prov. innovar;
frz. innoi-er; span. ptg. innovar.
4317) innubllo, -are, umwolken, truben; (ital.
annuvolarisi]); rum. innour ai at a, (span. ptg.
anublar[se]).
4318) inocQlo, -are |v. ocidus), propfen; ital.
inocchiare u. »!ocu/are(letzteres auch in iibertragener
Bedtg.), vgl. CaneUo, AG lU 852.
4319) *inodio, -are (v. odium), argern; ital.
annojare, nojare, dazu das Vbsbst. [nojo), noja,
VerdruTs, u. das Adj. nojoso; prov. enoiar, dazu
das Sbst. enuei-s; frz. ennuyer, etmui; cat. enujar;
span. ptg. enojar, enojo, nojo. Vgl. Dz 224 noja ;
Grober, ALL HI 267.
4320) *inquaero I fiir mqnaero), qnaesin, qaae-
sitiim, quaerere, nachforschen, fragen; ital. in-
chiedere; rtr. ankuret/, vgl. Gartner § 148; prov.
enquerre, enquerir; frz. enquerir (dazu das Parti-
zipialsbst. enquete): span. ptg. inquirir.
4321) [*inradieino, -are (v. radix), einwurzeln,
•= rum. inrdddcinez ai at a: frz. eitraciner.]
4322) *inranco, -are (v. raucus). heiser werden ;
(ital. arrocare); frz. enrouer: (span, enroqueeer ;
ptg. enrouquecer).
4323) *Insabano, -are (v. aa^arov), in ein Tuch
hullen, = sicil. itvsatonari, in das Leichentach
hiillen. Vgl. Dz 278 sdbana.
4324) *Insacco, -are (v. saceu.i), in den Sack
stecken, einstecken, =prov. ensacar; frz. ensaeher.
Vgl. Dz ^78 sacar.
4325) *insang1lino, -are (von sanguis), blntig
machen; ital. insanguinare: lum. insanger aiat a;
(prov. ensanglentar = *insanguinolentare : frz.
etisanglanter ; cat. span, eiusangrentar); ptg. en-
sanguentar.
^insangliinoleuto s. insangliino.
4326) Insania, -am /'., Vemunftlosigkeit ; daraos
vielleifht gekiirzt span. sana. Wut: ptg. sanha.
Vgl. Dz 4S5 -iana; Cornu, R X 81, stellte *sania
= sanies als Grundwort auf.
4327) *insapidas und Insipidus, a, am (von
415
4838) ln«apOii<i
CliMI liitJ^Ki^r
iii;
sir/xrr), puirhiiiRokKxi, «llM<rii: itnl. sriapiilo, sri-
inilo.hiU; (niin. «(ir/xrf?); 8 p n n. (■mJiWiii/ii ; ptj;.
rnxtihiilo. V),'l. l)i :l!t;i siipiilu.
4328) *lnMi|Hino, -itrr (v. .sdyin), i-iimoifcn ; itnl.
inntifHitiiirf : «pan. fiijtilioiiar ; ytn. nisiihnnr.
4329) |*ins('i^ntio, -ure (v. .soViifni), in Ki-niiUii«
sctxon, = nun. iii^<fiiHfr.- in at n.\
4330) intirribo, Kcripsi, srriptniii, scribSre,
t'in8o)iivil>iMi; i IhI. i«.MTiri>, ncnssi, srntlit, acrivere;
rum. iiiscriu, inri, is, r; prov. ftr.. inscrire; span.
inserihir: \>\g. inscrfrrr.
4331) 'Insfcto, -ftrc (Intvns. von nfcare), an-
«rlinpiilon: iliivon span, rncriilar; ptj;. rnceitnr,
rnretiir. vjjl. Kiirator, Z III 6lil. S. obcn incj^pto.
4332) *insello, -Are (v. srUa), don Sattol aiif-
lo^^>n: rum. infi-iic.- m iif ii ; prov. cnsellar, en-
seliir : oat. etimlldr: span, rnsillar.
insrinM k. insiimil.
4333) •inscnu'iitio, -are, lu'siifii; rum. iii.ifmi>i(
II it i; frz. nisi-iiii-iicir.
4334) 'insiToiio. -ure iv. serfiiim), aufhoitorn, —
it.ll. insereuiirf : rum. iiisiniit ai at a.
4335) Insfro, sorfli u. sctI, sertiim ii. HStiim,
sPrfrc, cinfiifjen, cinpfropfcn, = rum. itifir ai at a,
.luf-, oinreilion, ordnen; span, enjerir: \itg.riixerir,
oinfiif;pn, cinpfropfcn. V^jl. Dz 447 eii.rerir.
433G) ,*insero, -fire (v. senm), spiit wcnlen,
Abend worden; rum (unpors. Vb) in.seara imera
in.innt insera ; (prov. userar); altfrz. etiserir
(daneben nsfrir).
4337) inserts, -are (v. inserlre), einfiipcn, =
span. ptg. enj; enxertar, einpfropfen. Vgl. Dz
447 enxerir.
4838) [*insetttni (nacli dcm Perf. sem gebildetes
Partizipialsubst.) = ital. itiseto, Einpfropfung. Vfrl.
Flcchia, AG II 352.] .
4339) Iiisibilo, -are, liineinzischen ; davon nach
Caii, St. 366, ital. insipUlare, inzipillare „indcttare,
istigare".
4340) insignia h. ^j/. (v. insignis), Abzeichen,
Auszeiclinungen ; ital.insrf/Hn.Zoichen.Kennzcichen,
Fahne; prov. cnstnha; frz. eiweigiie; alt span.
ensefia ; neuspan. ptg. insignia. Vergl. Dz 184
insegna.
4341) ^insi^no, -are (v. signum), erkennbar
madien, lehren; ital. insegnare, dazu das Vbsbst.
iiisegnamento; rum. insenin at at a: prov. en-
senliar, enseynar; frz. enseigner, dazu das Vbsbst.
enseignement : cat. ensenyar; span, ensenar; ptg.
ensinar, dazu das Vbsbst. insino. Vergl. Dz 184
insegnare.
4342) InsTmiU u. Insemel, zugleich, zusammen
(vgl. Hamp, ALL V 364); ital. insembre, iii.-iemhra,
insieme; prov. engems; frz. cniscmhle; altspan.
ensenMe, ensembra: altptg. ensemhra; (nouspan.
neuptg. junto). Vgl. Dz 184 ins<'m6re; Grober,
ALL ni 268 u. VI 391.
4343) ]n.<iinuo, -are (v. sinus), in den Busen
stecken: span, ensenar, dazu das Partizipialsubst.
span. ptg. ensenada, -seada, Meerbusen, Bucbt.
Vgl. Dz 446 ensenada.
4344) *lnsoclo, -Tre (v. socius) = mm. insofesc
a it i, begleitcn; die iibrigen Spracben brauchen
associare.
4345) [*TnsordrTo. -Ire (v. soror) — rum. inso-
rdresc ii it i, Scbwestern werden, vereinigen.]
4346) *inspico, -are (v. spica), Ahren treiben,
= rum. spic ai at a.
4347) *Inspino, -are (v. spina), dornig, spitzig
machen, = rum. inspin ai at a.
4H4X) I'lnMilrio, -iro (v. slan), in Stand .scI/.imi,
• rum. iiistansc ii it i, n-ii-li luachiin.]
4349) liiNtniiro, -ikiv, vrTanHtnlt*'n ; altfrz.
(sliirer, orriflilcn, baucn, «cbafTi-n, cinricbton, dazu
die Sbattvp fntoree, cstarement , Zurllstung. Vorgl.
D/, 677 rslnrrr.
4850) 'inNtlfriilo, -arc (v. instigate), nnroizon, ^
(Vi itnl. (aii't.) i>i:igi)lnif. vgl. Caix, St. 368.
4351) fnKtipo, -are, liinoinstopfun: s)>an. mtiliar,
Btiitzon, dazu das Vbsbst. entilin, Stdtzi'. Vgl. l)z
44« rntilm.
4352) liiKtKilo, iil, fldliil, Src, oinriclitcn ; ital.
ii>il.s/i7i(iiv; f r/. uislituirivU-., iihprall nur gel. Wort.
■nstrfli'tio s. inslriio.
4353) iiiNtramviitilin n. (v. instniire), Wwk-
ZPUg; ital. nn\stnnnnit(i; frz. instrument «tc, iibor-
all nur gi'l. W.; (jodocb altfrz. estrument).
4354) instriio, struxi, Kirnctiiin, NirilSre, lior-
richten, untorricliton ; i t a I. i(i)\struire: frz. instntirc
etc., (iborall nur gel. W., eliensii das dazu gohorigo
Sbst. instructio.
4855) insiibiiluiii u., Scliaft dcs Uescliirros am
Webcstubl ; it a 1. subl/io, Woberbaum, davon .lubbiello
„porno doi cignoni dcUc carrozzc", vurgl. Caix,
St. 92; frz. ensouple: span, enjullo. Vgl. Dz 811
subliio.
4856) insiifflo, -are, einliauclien, - rum. insullu
ai at a.
4357) insQlti, -am /"., Insel ; ital. isnla, Ischia,
vgl. Ascoli, AU III 458; sard, iscra, isa; prov.
isla, ilha, iscla; altfrz. isle: ncufrz. ilc ; oat.
ilia; span, ishi ; ptg. insula, ilha. Vgl. Ascoli,
AG III 458: Crobcr, ALL III 268.
4358) insiilsus, a, um (in u. salsus), ungosalzon,
gcschmarklos; span, soso, (das glcichbcdeutendo
zanzo soil nach Dicz dasselbo Wort sein, dagogon
spricht aber, dafs daneben auch zonco sich findet);
ptg. insosso, cn.^nsso, dav. ensossar. Vgl.Dz 489 soso.
4359) '''intaedio, -arc (von taedium) = ptg.
entejar, Ekel empfinden, dazu das Vbsbst. entejo,
Ekel, vgl. Dz 446 entejar.
4860) I 'iiitagmino, -are (vom Stamme tag), an-
rilhren; prov. entamenar, anschneiden; frz. entamer.
Vgl. Dz 570 entamer; Flechia, AG II 357; Th. p. 99
(wo keltischer Ursprung abgelohnt wird).]
4361) [*IntaIIo, -Ire (v. talis) — rum. intaresc
ii it i, in eincn solchen Zustand jom. versetzen, dafs
er stark ist. kriiftigcn, bekriiftigen.]
4362) [Tntamino, -arc (aus in tng-niinn), angreifen
(u. dadurcli entweihen) = frz. entamer. S. No 4360.]
4363) *Tntiirdio, -are (v. tardus)^ rum. intarz'iu
ai at a, verzogern, aufschieben.
4364) integer, gra, grum (vom Stamme tag),
unberiihrt, heil, ganz; ital. integro (integro) „chi
non fa difetto, incorrotto", inUiwrn ,,cbe non manca
di alcuna delle sue parti", vgl. Canello, AG III 389;
davon das Vb. inlirizzare, steif (unriihrbar) machen;
rum. intreg; rtr. entir, antir, vgl. Gartner § 34;
prov. integre, entegre, entieyr, entier; irz. entier;
davon altfrz. enterin (gleichsam *integrinus), voll-
|koramen, wovon wieder das (auch ira Nfrz. vor-
, handene) Vb. enteriner, etwas voUkommen ordnen,
gerichtlich bestatigen; oat. integro, entir; altspan.
entcgro; neuspan. intejrro (gel. W.), entero; ptg.
integro (gel. Wort), inteiro, dazu der gerichtliche
Ansdnick entregue, in gehririger Form u. voUkommen
geordnet. eingehandigt, ausgeliefert; von inteiro sind
abgeleitet inteirie.o, unversehrt, voUstiindig, intei-
rigar, straff, steif, starr machen. Vergl. Dz 184
inlero; Grober, ALL III 268.
417
4365) InWgrii
UOIi iiitrichgo
i]S
4365) integro, -are iv. itdeger\, in Ordniing !
bringen; ital. integrare (gel. \V. i; rum. intregese'
II if I, vervollstandigon, heenden; pro v. tiiteirar:
frz, intrgrer; cat. span. ptg. integrar igcl. W'orti,
eiitregar, ausliefem, aushiindigen leigentl. wohl eine
Obergabe in gchiiriger, vollkonimenor Form voU-
zielicn), dazu das Vbsbst. (auch Adj.) entregu, -ue.
tTjergabc. Vgl. Dz 447 eiitregar.
43661 intellectus , -nin m. it. iutellegere), Ein-
sicht, =; ital. iiitelletto gel. W.). i
43671 (*intellegIo, -Ire iv. inteUegere); ram.
inlelepfesc ii it i, in Keniitnis setzen.| I
43681 Intelle^o, lexi, lectum, legere, einsehen;
ital. intelligere (gel. VV.i; rum. iiitelcg lesei lea
lege: rtr. eiitellir. ankiekr. vgl. Gartner § 154.
43691 I'lntemporo, -are iv. teiiipiis\ = rum.
intimplu at at a, geschehen, sicli ereignen.]
4370) lutendo, tendl, tentiini, tendere, nacb
eincr bestimmtcn Seite bin richten lim Roman, be-
sonders von dem Richten des Ohres gebraucht,
ilaher : horen, vernehmen, vcrsteheni; ital. inten-
ilere: rum. intiiid, tinsel, tins, tinde (hat die
eigentl. Bedtg. bewahrt u. dieselbe nocb mehr er-
weitert.indem es auch „aushreiten, cntfalten, richten" '
u. dgl. bedeuteti; pruv. frz. entendre; cat. en-
tendrer; span. ptg. entender.
4371) *intenebrTco, iiitenebro, -are (von tene-
hrae\, verdunkcln; ital. intentbrarc (u. -brire);
rum. iiitunec if. intunerec\ ai at a: span, enteiie-
brar: iptg., auch span., entenebrecer).
4372) *Tntenebrieu.s, a, nm ( v. tenebrae), dunkel;
rum. iiitunerec; prov. entenerc.
4373) [*intenerio, -ire (v. tener), zart, weich,
geriihrt raachen; ital. intenerire: rum. intineresc
ii it i; (prov. atendrir, atenrezir: frz. attendrir);
span, enternecer : ptg. enternecer, entenrecer.]
43741 Tntentivils, a, urn (v. intemlerei, aufmerk-
sam (Georges giebt unter Bezugnahme auf Prise.
15, 36 als Bedtg. „3teigernd'' an , = alt frz. en-
tentiu-s, vgl. Suchier, Z I 430: sonst nur gel. W.
4375) inter, zwischen, unter: (ital. tra = iidrai;
sard, intre; rum. intre, intru; rtr. d-enter : prov.
frz. cat. span. ptg. entre. Vgl. Grober, ALL
in 269. (Frz. entregent = inter gent-, Lebensart.)
4376) *int«ralia n.pl., innerliche Dinge, = prov.
intralias, Eingeweide; frz. entraiUes. Vgl. Dz 571
entrailUs.
43771 Tiiter + anibos, zusammen;ital. intrambo,
iiitranihi, intrainbe, beide, idaneben intrainendue);
prov. entrambs; span. ptg. entrambos. Vgl. Dz
185 intrambo.
4378 1 interanea n. pi., Eingeweide; ital. en-
tragno, (daneben le interiora, iiitestini, budeUa,
visceri); (rtr. emledans =^ in -{■ <le + intus: prov.
intralias = interalia : frz. eiUraiUes); altifrz. en-
traigne: span, entraiias, (daneben iiitestinos, tri-
pos, vi^ceras); ptg. entranhas, (daneben intestines,
tripos).
4379 1 interest, es ist daran gelegen, = frz.
interet, Sbst., Angelegenheit, Interesse; die iibrigen
Sprachen brauchen in dieser Bedtg. den substanti-
vierten Inf. interesse (ital. ptg. interesse, span.
interesi.
4380 1 inter + h6eque = ital. introcque, nnter-
dessen; rtr. antroqua, bis, vgl. Ascoli, AG VII
526 f. ; ebenda inter + hoe + in = rtr. entochen,
bis an.
4381) inter + *h6eqne + ips- = altfrz. entrues,
eiitriKsque, vergleiche Ascoli, AG Vn 527 Anm. 2
No 2; Grober, ALL VI 391 (fragt = »>itro[r]s«m ?).
EoTting, lat.-rom. Worterbuch.
4382) (in (+ altnfrank. tarian, mit Umlaut)
terian (= zerren); davon vielleicht altfrz. eiitarier,
enterier, reizen, indessen ist ein gewichtiges Bedenken
gegen diese Ablcitung die von Fiirster, Z III 263,
nachgewiesene Dreisilbigkeit des einfachen Verbums
taiier. Vgl. Dz 685 tarier; Scheler im Anhang zu
Dz 815; Mackel. p. 47 unten.j
4383) interior, -us, der, die, das Innere; ital.
interiore etc. ; iiberall nur gel. Wort.
4384) *interloco, -are (v. locus) = r u m. inteiioc
ai (It a, zusammeubringen, irgend wohin bringen.
4385) inter + medium = ital. intermezzo,
Zwischenspiel ; s.\i.entreines('i). \^\.Y>i^\l entremes.
4386) intemeco, -are, hinmorden; davon viel-
leicht modenes. arngher ,,ananorbare, soffocare,
appestare, attoscare", vgl. Flechia, AG II 8.
4387) interrogatio , -onem /. (v. interrogare),
Frage; ital. interrogazione ; rum. intrebaciune ;
frz. interrogation etc.; iiberall nur gel. Wort, das
Gleiche gilt von dem Xom. act. interrogator.
43881 inten-ogo, -are, fragen; ital. interrogar;
rum. intreb ai at a; prov. interrogar, entervar :
altfrz. enterver, (wegen rouver s. hropan); neufrz.
interroger: cat. span. ptg. interrogar. Das Wort
ist nur gelehrt (abgesehen von dem wenig iiblichen
prov. entervar, altfrz. enterver) ; die volkstiimlichen
Ausdriicke fiir ,, fragen" sind im Romanischen de-
mandare = ital. domandare, dimandnre, frz. de-
mander etc., u. percontare (im Schriftlat. Deponens)
= span, preguntar, ptg. pergitntar. Vgl. Dz 554
corvee.
4389 1 [*intertio, -are (von tertius), in dritte
Hand legen, in dritter Hand finden, wiedererkennen,
= altfrz. entercier, wiedererkennen, vgLDzo71s.».]
43901 *interunio, -Ire (v. iinus), vereinigen, =
rum. intrunesc ii it i.
43911 int«xo, texul, textum, texere, hinein-
wcben; ital. intessere; rum. infes ui ut e.
4392) *intibens, a, nm (Adj. zu intibum, Eu-
divie, Cichoria Endivia L.); davon ital. prov.
endivia, Endivie; frz. endive: span. ptg. endivia.
Vgl. Dz 126 eiulivia.
4393 1 intingo, tinxl, tlnctum, tingere, ein-
tauchen; ital. intigno, tinsi, tinto, tiynere; rum.
inting. tipsei , tipt , tinge: die nbrigen Sprachen
kenneu nur das einfache Verbum.
4394) *intono, -are (v. Honus = xovoi. Ton,
also verschieden von intonare, donnem), anstimmen,
=:ital. intonare: frz. entonner etc.
4395) *int«mo, -are i v. ropros) = rum. JHioi«
ai at a, um-, ver-, zuriickdrehen.
4396 1 intorqueo, torsi, tortum, torquere, um-
drehen, = rum. intorc, orsei, ors, oarce, drehen.
4397) [*int«rtilio, -are {toiiilis) = frz. entor-
tiller, wickein, ringeln; span, entortijar. Vgl. Dz
323 torto]
4398) *intrdmo, -are (v. trama), ein Gewebe
anfangen, = rum. intram ai at a, wieder in Ord-
nung bringen, niederherstellen.
4399) *intria]armo, -are (v. anna) = rum. in-
trarmes ai at a. bewaffnen.
4400) [in transact© (von transigere, durchstofsen,
durchfiihren) im Stofs, mit Gewalt, ohne Kucksicht,
ohne Umstiinde, = altfrz. eiitresait, ohne Dm-
stande, geradezu, sofort, norm, antre.'iiais. Vgl. Dz
571 entresait. S. auch oben ad transactum.]
4401) [*intricheo, -are (v. zQi/_a\, dreifach teilen
(das Haar, um es zu flechten, dann flechten), ist
das mutmafsliche Grundwort zu ital. intrecciaie
izunachst von treccia = Hrichea, Strahne, Flechte;,
II:
I lii'Ji uitrlco
I l:i!)i iiivoliiimi
420
llooliU'ii, vurlli'<lit«ii. vi'rivickclii. i AiiR (loin rnrti/.ip
iM<iYcnii/ii I'litxtaiiil ilurrli vulksotvmolopNi'lio Uin-
ilviitiin^' fr/. fiitrriliiil, ni^iMitlioli t'iii vcrvvii-koltor
S|lrlln^' lii'iin 'i'niito, KruiiisurunK, vfjl. I)/. 671 h. r.;
VaU. RK III f>()4.) VkI. 1)/, 8liti (mcio. Solu-lor
iiii hiol. (iv.tw. I
•J-IOji intriro, -ftrc, v«rwiok«lii ; ital. inliicnre
,,n«n(U'r»Mliflioil('", iiiM-i7(iir„iml>ruKli'"'i'i'"'"Hl'"'^"i
iln/ii ilio Vlisli«ttv(> nilrico ii. iii/iiV/o, v^l. ("iincllo,
AG III S71; mis liciii Itiil. (laiiii |iruv. nitricar:
tri. intrniiirr, iliivon ilu» Vlisbst. ki/ck/iic; up an.
rnlricnr, rii-. itilriiietir ; ptjf. intrictir ii. iiitfiqar.
Vpl. Di :»27 (iic.iir.
4^08) •iiitrislo, -iiro IV. /m(w), liolJiilioii; itul.
tn<ci).l(irr, itilri)>tiii: liiisc, jjottlos woriloii mltritlnri;
anitristari; liotriiliiMii; riini. intri/tl in ill o, bit-
trtlboii; prov. riilrinlecir; ifrz. altrislri); rnt.
cntrislir ; altspaii. rnlristor: noiispiiii. ptj;.
rM/ri,s7frcr.
■1404) (*intrditio, -jire (v. introitus), liinuiii);elion ;
ilavoii iiacli Baist, Z V 564, span, antnirjar, don
Sonnta^r vor KintritI dor Fastoii foiorii, dazii das
NTjsbst. aiitniejo. wolulios C. Mirliaolis, St. 263, als
Schoidoform /ii iiitroilo ansnh.] S. intruitus.
4406) introTtiis, -iini in. (v. introiie), Kiiitritt;
altspaii. eiitioiilo, ntit luido : iiouspan. iniliui'Ji),
das wolil diircli Siil'lixvertauscjiiiiit; au.s aiitriiidi)
entstanden i.st iind zu wolchom das Vh. unlniajar
gohiirt), KarnevalMsoiiiitaf;. Vgl. D/, 447 cntroiilo.
S. introifTo.
•UO(i) iiitro -I- dsque = altfr/,. trosqiie, tiesque,
bis, \g\. Dz 622 /M.s(/(je.
4407) iiiti'o + iLsque + ad = (rtr. aiilruqua'f);
prov. tnwsc'ii. bis: altfrz. trosqii'a, Iresqu'a, vgl.
Dz 622 jiisqiie: Griibor, ALL VI 149.
4408j [*IiitiidItio, -are (voiu Staiiuiio tiid, wovon
ttntderc) ; davoii vioUoicht ital. intii:iare, riiitiizzaic,
stumpf niacheii, diimpfon. Vgl, Ascoli, AG I 36;
Dz 379 s. V. wollte das Wort von *intutiare von
tueri tutus ableitcn, was bef^fflich unannohinbar
ist. Moglicherwoiso gchilrt zu intuzzare das Adj.
tozzo, dick, knrz, vgl. Dz 406 s. v.]
4409) Til + turn = altspan. enton, dainals;
(ptg. cnliin). Vgl. Dz 446 eiiton.
4410) in + tiiiicce = span, enlonces, damals,
(altspan. auch estoiizc. estonzas = ex ^ tuncce),
vgl. Dz 446 enton.
4411) intfis, diinnen; prov. ins; altfrz. ens,
vgl. Dz 570 etis. t'ber de + intus s. oben untor de.
4412) inulS, -am /'., Alant (Inula Hcllonium L.);
ital. enola, ella, lella: frz. atinee = *iltinata fiir
*inulata: span. ptg. enula, ala. Vgl. Dz 126
aiola; Grober, ALL III 267.
4413) invado, rasi, vasum, vadere, cindringen;
ital. invado, vasi, vaso, vadere; prov. encazir;
frz. envahir; span. ptg. invadir. Vgl. Dz 571
envahir. Vermutlich gchort hierher auch span.
embair, geistig einnebmen, in Erstaunen setzen, vgl.
Comu, R XIII 301.
4414) *inTeiieno, -are (v. venemim), vergiftcn;
ital. invelenire; rum. inveninez ai at a; prov.
enverinar, evcrinar: frz. envenimer; cat. enverinar;
span, envenenar: ptg. envenenar.
4415) *inTemiTno, -are (v. vermis), Wiirmer be-
kommen; ital. invcrminarc u. -ire; rum. inver-
minez ai at a.
4416) in + versus, gegen; ital. inverso; prov.
frz. envers (mail, inecrs = inversiim, Norden, vgl.
Dz 272 ritto).
4417) Investio, -ire (v. veMis), bokluiden; ital.
I iiiiicsfiic.- Ir/.. iiiirstir; «pan. rmlieslir: (Iborall
mir gol. Wort ii. /war KiinKtaundriiok ilor KricgH-
spraolio „((>iiioii I'lat/.i angruifuii, baronnoii, oln-
HcliliofHon". Vgl. D/, 1.S5 luveslire.
4418) ♦InvMfllo, -arc (v. vctuliis), all wonlon ;
ital. iiivrcchiare : (ruin, invechcsc ii il i; pmv.
emrllieeir, cniHflhr^ir ; frz. envieillir: cat. inirllir:
span, niri-jrirr ; ptg. rnirlliecer).
4419) *invi('(no, -Are (v. viciniiM), lienaclibart
soiii; rum. I III VII m/ (11 (I ( (I, bonaolibarl soin; (frz.
aiHiisimr: xpaii. uriTiniir; ptg. di-i-, iivezinhar).
4420) invldiii, -Hin /'., Noiit; i tal. I'lifii/iii, dazu
das Vorli iiii'iilnin' ; jirov. rnvfjii, dazii das Vorb
j cii ivjVi r .• frz. innir, dazii das Voib invier, davun
wiodor das Vbsbst. inri, Wottoifor; span, envidia,
I dazu das Vb. ciinV/iur,' ptg. ininja, en-, dazu das
I Vb. iturjar, en-. Vgl. 1)/, 571 rnois.
j 4421) ♦iMvinco, Tivf, victiiin, vincerc -- rum.
ineini/, rinsei, rins. vini/i; sicgen, idiis uinfacho Vorb
felilt (loin Kuiniin., uiibii'iui anderorsuils dio (ibrigou
Spraclion das zusamniongesutzto niidit kunnon).
4422) *invio, -arc (v, via), auf don Wcg bringon,
scliickon (bei Solin 2, 4 konimt uioiarr oinnial vor,
! abor in dcr Ijodtg, ,,betroton"); ital. imnare;
I prov. enriar; frz. envmjer ; (altfrz. aiich ew +
I roller = indr viare ) ; c a t. s p a n. ji t g. inviar, enviar.
Vgl. Dz 700 i)oi/er 2.
\ 4428) '"iiiviridio, -ire (v. viridis), griin worden;
ital. ineirdire; rum. iuverzesc ii il i; (span,
ptg. enverdecer).
4424) *invitTo, -iirc I v. vUiuin in aoiiior roman.
Bodtg., wouacli os „bo80 Gowobnlioit, (iewobnbeit
iiborhaupt, Bolustigung" u. dgl. buzoicluiot); rum.
invdf ai at a, gowolinon, dazu das Vbsbst. nwal.
(boso) Gowobnlioit; al tfrz.cjiwoi.si'cr, sicb bolustigon,
dazu dio Sbsttvo envoisie, cHooinure, Frcudo, Lust,
Scherz, abor audi Betriigeroi, Schurkeroi; span.
envezar, bolustigen. Vgl. Dz 344 vizio.
44251 invito, -are, einladen; ital. invitare;
prov. envidar; frz. inviter; cat. span. ptg. en-
vidar (sp. ptg. auch invitar).
4426) In Vitus, a, uni, widorwillig; ital. invito;
frz. en»js; altspan, n/iidirfos, awu'rfo.s. Vgl. Dz 422
ambidos u. 571 envis.
4427) involo, -are (in u. vohi, hohle Hand), in
die hohle Hand liinoinbringon, stehleu; ital. inco-
tare, .stohlon; prov. cneo/ac; { x /.. ciiiblc r , dazu das
Vbsbst. emblre in den Vorbimluiigcn d'cmhlie, a
I'emhUe, verstohlenor, heiuilicher Weise, (das ubliche
Vb. fiir ,,stohIen" ist volcr = volare in transitiver
Bedtg. „fliegen inaidien"); aus de + involare ist
wohl entstanden altfrz. ilnmble(i}r, fliegen machon,
vgl. Lesor p. 79. Vgl. Dz 568 embler; Scholor ira
Anbang zu Dz 791.
4428) [*iiiv61ucul6, -are |v. volverc abgeloitet)
= ital. incofjiiare, einpacken, dazu das Vbsbst.
invoijliv, Paket; [incoyliare , Lust erwecken, ist
gleichsam *inv(jliare, vgl. voglio = *vuliu f. volo,
oi)(/lia, Lust). Vgl. Flechia, AG 11 20.|
4429) [*inv5lHtfio, -ilre (von involutus abgeleitot
nach Analogic von /luctiiare, aestuare u. dgl.),
daraus *involnjijiare (vgl. pipita = pituita, s. Dz
249 pipita] u. daraus ital incihippare. (dazu das
Sbst. iiiviluppo): frz. envelojipcr, (dazu das Sbst.
enveloppe); altcat. eiivoljiar. So will Storm, R V
187, die selfsame A\urtsi|i)«; vi-vsuclLsweise orkliiren,
fiir welclie Diez 3J 1 nhijipn k.-ine Deiitung beizu-
bringon wufste u. fiir wvlcbr :uu:h Scbeler im An-
hang zu 751 keinc I.iisung fand. Aber auch Storm's
Aiinahme kanu nicbt befriciligen, weil aus tu = tv
421
4430) InvSlvo
4445) jiifigo
422
nimmermelir pp werden konnte ( pipita aus pituita | di came tagliuzzata" ; aus dera Kompositum salis
borulit auf volksetymologischer Urabildung). Die \ insicia = *salisicia entstand iiach Caix ital. sal-
Wortodiirften mit iio/t'creiiberhauptnicht zusamnien- Sifct'd, Bratwurst; prov. snusissa; frz. saucisse:
hiingen, sondcrn, wie audi schon Diez vermutete, I cat. snisiVJa,- span. \itg. salchicha. Diez 280 .sn/sn
auf das Adverb volup „vergnii^licb, wonniglich" I leitete letztere VVorte unmittelbar von salsus ab,
zuriickzufiihreu sein: eine Person oder Saclic ein- ' u. dies diirfto docb die grol'sere Wahrsoheinlichkoit
wickcln kann scherzhaf't sehr wohl als ein ziirtlichcs fiir sich haben. Vgl. Grober, ALL III 272.
Behandeln derselben aufgefal'st werden, da die ein- 4438) *Tstiis (f. istc) , a, *uni (f. -«//). dieser,
gewickelte Person oder Saclie vor Kalte, Nasse etc. jener; altitaL esto; rum. ist: prov. est; altfrz.
gesohiitzt ist u. sich infolge dessen sei es wirklicb ist (nur in den Eiden); cat. span. ptg. este.
sei OS gleiclisam vergniiglicdi n. behaglich befindct.
Die Vortauschung des o niit i hat ilir Seitcnstiick
in vilume nebeu volume. Befrenidlich bleibt nur
die Verdoppelung des p, doch ist sie aus der Vor-
liebe des Ital. fiir Doppelkonsonanz erklarbar. Aus
deni Sbst. luffo lein vorworrener Klumpen Flachs
u. dgL, (iewirri erwachst wohl kein Bedenken, denn
es diirfte nicht, wie Diez anzunehmen scheint, mit I iiottc, heute Nacht. — 8. ad istaiu horani =
rihippo zusamraenhangen, sondern aus dem griech. | al tfrz. aatiire, jetzt, vgl. Diez, Gr. 11^ 471. —
).6<fOi, das unter amlerem auch „Buschel, Haar- 1 9. ante + ist' + ipsnin = i t a 1. testeo, teste, neu-
Rchopf" bedeutet. entstandcn sein.] [lich, vgl. Dz 406 testeso. — (10. momeuto isto
4430) *iiiTolvo, -rire if. involvere) ^= mm. inliolb oder isto isto vermutete Rajna, Giorn. di fil. roni
Aufscrdoni in den Zusaminensetzungen : 1. ecce +
iste 8. oben s. v. — 2. eccufm] + ist« s. oben s. v.
— 3. iste + ipsus = ital. stes.so. vgl. Dz 403 s. v.:
Ascoli, AG III 443. — 4. isto die = rum. astazi,
heute. — 5. ista matutiua = ital. stamaltina,
heute Morgeu. — 6. ista sera = ital. stasera,
heute Abend. — 7. istaiml noeterml = ital. sta-
ai at a, wenden, drehen.
44311 involvo, toIti, volutnin, volrere, hinein-
wiUzen, einhiillen; ital. involvo und -volgo, volsi,
volto, volvere u. voli/ere: span. ptg. euvolver.
44321 [InTiilto, -are (v. vultus = altfrz. voutt =
frz. envoi'iter, gleichsam Bijses in ein Antlitz hinein-
wiinschen. mittelst eines Wachsbildes verwiinschen,
bezaubern, behexen. Vgl. Dz 572 «. v. u. Seheler
im Anhang zu Dz 793; envoiiter. einwollien, ist =
*invohviitafe.]
ipsa hora, ipsii niu Iiora s. *ipsus.
44331 *ipsus if. ipse), a, nin, selbst; ital. (issoi,
esso, dazu das Adv. ma = ip.ia scil. hora, jetzt;
sard, (log.l ism, is.su; rum. i>is; prov. eps, eis:
(altspan. e*si = ijjse + /iicf; neuspan. esc,- alt-
ptg. eiso; neuptg. esse. Aufserdem ist das Pron.
in Zusammensetzungen erhalten: 1. id ipsus =
ital. ilesso, der; rum. dins, mit dem Artikel dinsitl
= id ipse iUe. — 2. ad ipsam = (?) ital. udesso,
jetzt; prov.nrfes,- altca t. nrfes,- altspan. nrfjeso.
Vgl. No 161. 3. ad id ipsam = rum. aditis,
eben deswegen. gerade. — 4. iste ipsus = ital.
stesso, vgl. Ascoli, AG lU 443. — 5. met + *lpsi-
mns = ital. medesimo, selbst: prov. medesme,
mesesme, (daneben meteis, medes -■= met + ipse);
frz. meme: span, mismo; ptg. mesmo. — 6. ipsa
-f mente = prov. epsamen, eis.iameti. auf gleiche
Weise; altfrz. e{n)sement. - 7. ipsa liora = alt-
span, esora, jetzt. — 8. ipsa ilia hora = altfrz.
epslor, sofort. — 9. long- -|- ipsum = i t a 1. lutiyhesso,
langs. — 10. supra + ipsum ^ ital. sorres.so, uber,
auf. — 11. In ipso illo passu = altfrz. enes-
II 57, als Grundform das ital. altspan. altptg.
tosto, sogleich, prov. altfrz. tost, neufrz. tot in
bieniot, tantot ; Rajna begriindet seine Annahme
geistvoll u. gewandt, gleichwohl ist sie wenig glaub-
haft, und die von Diez 323 s. v. befiirwortete Ab-
leituug von tostus (von torrere] diirfte durchaus
vorzuziehen sein, vgl. auch Canello, AG in 324;
an toto cito zu denken ist aus naheliegendem laut-
lichen Grunde unstatthaft). Vgl. Grobor, ALL III
273. (tJber iSTtr. istum vgl. Neue »11 397.)
4439) Iter n., Weg, Keise: ital. erre in perder
Verve „imbriacarsi", vgl. Canello, Z 1567; altfrz.
erre (auch neufrz.), oirre. Weg, Reise, Unter-
nehmen. Plan. Vgl. Dz 573 erre: Ascoli, AG III
444 Anm.; Meyer, Ntr. 62.
4440) *Itero , -are (v. iter) , reisen , wandern
(schriftlat. item re, wiederholen, welches Vb. als gel.
Wort im Roman, erhalten isti; altfrz. edrer [edrers
Alex. 38 p, edrat Leod. 69|, errer, davon das ad-
verbial gebrauchte Part, errant (daneben erranment),
sogleich; (span, hedrar, zum zweiten Male ura-
hacken, =:Jterare, wiederholen). Vgl. Dz 458 hedrar.
573 ewe. "
4441) arab. ithmid; daraus vielleicht entst«llt
frz. antimoine, Antimon. Spiefsglanz, vgl. Devic,
Suppl. p. 10: Littre, Diet. s. v.: Fafs, RF HI 493.
4442) got. inp igerm. itppa). auf; davon vielleicht
cat. span. upa. aiipa, auf! munter ! , dazu das
Vb. upar, sich vom Boden erheben. Vgl. Dz 495 upa.
4443) ahd. iwa, Elbe; frz. if; span. ptg. iva.
Vgl. Dz 185 iva.
4444) [gr. i.%a).oq. schnell springend (?); wurde
lepas. — Im Ruman. sind auch sonst zahlreiche I von Salmasius als Grundwort zu occit. frz. isard,
mit ipse gebUdete Verbindungen vorhanden (vgl. Ch. cat. isart und sicart, Gemse, angenommen, vgl. Dz
p. 128), ebenda wird von dera Pron. iw.v auch ein 619 isard, Diez bemerkt ,,sehr zweifelhaft", richtiger
Verbum insii.^esc ii it i rait der Bedtg. ,,sich etwas hatte er gesagt ,,ganz unmoglich".]
aneignen" abgeleitet. Vgl. Dz 129 esso; Grober,,
ALL m 269 u. VI 391.
4434) iraciindia, -am /., Zorn: altptg. rigonha, I J.
£Cl. Cornu, R SI 95
4435 1 Irredemptus, a, um (Part. Perf. Pass, v
redimere) = ital. irredento, unerlost.
4436) ahd. *lsenbriln, eisenbraun, = prov. alt-
frz. isanbrun. ein Stoif von brauner oder schwaiz-
licher Farbe. Vgl. Dz 619 s. v.
44371 Islciiim n. if i)t.<<iciiim v. insico = inseco)
Wurst; davon nach Caix, St. 52, ital. eiceia
4445) jiiceo, iii, (citnm), ere, liegen; ital.
yiacio, giacqui, giaciuto, giacere; rum. sac, zdcui,
zdcut, zace; rtr. Pras. '^aiel, Part. Perf. Ja'ee, Inf.
ze, vergl. Gartner § 154; prov. .jatz. jac, jagut,
jazer ; altfrz. gis, jui, jeii, gesir: neufrz. gesir
(unvollstandiges Zeitw. ; der ubliche Ausdruck fiir
„liegen"' ist coueher, etre couclii), davon die Sbsttve
,,carne", sicciolo oder cicciolo, cieriotfnro „pezzetto gite, Xachtlager (vgl. Braune, Z X 262), gesine,
4i'.J
Ui(i\ Jai-flh
4'l6(i) jA(n1lArl8
t24
Rinitlwtt iprov. jtu>ina): cat. jnirh, jeijui, jriinl.
jiiurer : K|iiiii. iiltlirh Hind iiiir ilii> 8. I*. I'niH. i/no-.
ilii> 3 V. Iinpf. y(iri<i . Inf. i/nrrr ^„li(>^;^Ml" wird
^<wi>linlicli ilnn'li rstnr init HoifilfiunK von rclinild,
rjrteiiiliilo Ac. im.^^i'il ruckt) ; p t n. ./'iH'O, ./oui'f , jacida,
liurr. V^l. I)i filHi i/iMc.
444l>) jarob; von <lic>Ki>tn Kip'iuniincn vornnitlicli
infolf^< irv'ond oinor /.ufiilli^rcn VoruidasNUii;; (von
dom Nainon oincs Haiiptlin^K von HoaiiviiU uni 1358)
dor Namo di-s Kli'idunpi.'stuoko.s ...Inclio" (oi){ontlicli
oin Pan/.orlu'nid, Krionswanini»!; itnl. f/inco; frz.
;ii(/iif; span, jiicn: pt>;. jnro. V>;1 1)/, IG-I i/iiico.
4417) ^*J&vturias, •iiin (und *J&ct iclilH , •nin,
Ix'idi» Woito von jiictare, .scliuttWnl, davon nncli
Riinscli, KK 111 ;t7l, ital. iidtlero. <i(itlici\ dio von
Diet 375 s. r. nncrkliirt jjelnsaonen Bononnnn-ron
dor ..Espi'"; die Bodoiitung wfirdc niit dii'sor Ali-
leituDK sicli (jut ven-inijfcn lasscn, vfjl. frz. tremlilc
(v. trfmiiliis) ..Zitterespo"', laiiUioli uU'r ist sio
sriion tics Uoclitones wogcn viillig iinannidimbar.
Dip AbleitunfT der Worto bloibt nocli /.u linden.]
JSoto s. i'Jgfto.
44481 Jiietiis, -uiii m. (vou jacere), der Wurf,
das Si-lili'udern: ital. iiclto , jiilto, Wurf; i/eto
..corri'frpiiolo cbp si lega ai pie degli nccclli di
rapina", vgl. Canello, AG 111 386: prov. (/el-z: frz.
jet: ptg. i/eito, Scbwunjc, Haltunj; dcs Korpere,
Gcstalt. V^I. I)z 161 ijilldrt n. 455 <iiito.
4449) l*JBCuIo, -ire (scliriftlat. jaculari), schlou-
dem: davon vielleiebt frz. jaillir, hervorsi>nideln,
vgl. Dz 619 g. r. Da indessun im Altfrz. jalir
(also rait nicht palatalem /) dio iiblioho Form ist
und daneben picardisches ndlir bcstebt, so ist dio
Ablcitung von *jaculare immorliin zweifolliaft; Diez
liacbte an das doutscho „wallen". Vermutlicb sind
jaillir, jalir einerseits u. ijalir andererscits ausoin-
ander zu lialtcn; das lotzterc mag gerraan. Ur-
.sprunges scin , das erstere aber doch = *jaculare
sein; das Vorliandensein von ./<i?ir erkliirt siob aus
Aubilduug an das neben saillir vorhandon gewcsenc
■■iolir = salire.\ Vergl. Dz 619 .s-. v.; Scheler im
Diet. s. t'.
4450) jScuIum n. {von jacere), Wurfnetz; ital.
jacolo ,.dardo", (/iacchio ,,rete pescatoria", vergl.
Canello, AG III 352j Griiher, ALL III 141.
4451) *jajuuo, jejuuo, -iire, fasten ; i ta 1. i/iunare
(gewohulich diyiunare); siidsard. (/WMnrii.- rum.
ajun ai at a (doch ist dies wohl = *adlje\junare
anzusetzen, vgl. ajunye = iidjunyere); rtr. jajinar,
ijiginar : prov. jejunar, jutiar (?), (Griiber ziebl
ancb dejunar liierber, indera er darin eine „Um-
doutung mit (/" erbliekt; cs ware dies aber nur
dann denkbar, weunrfejM>m;%,entfa8ten, friihstiickon"
liicfse, da dies nicht der Fall, so wird man dejunar
fiir eine rein lautliche, etwa init ital. diacere =
jacere zu vergleichende Umbildung von jejunare zu
halten haben, zu erwarten ware freilieii diejmiare,
es ist aber begreiflich , dafs fiir di -\- Vok. = dj
einfaches d eintrat, da die zweite Silbe mit j an-
lautete); Irz.jeuner; cat. dejunar; span, ayunar ;
ptg. jejiiar. Vgl. Dz 167 giunare; Grober, ALL
III 141.
4452) jam, schon; ital. i/tn; prov. altfrz. ja,
desja ; n e u f r z. ja in dyd -= rfe + «^ + ./<"" • span,
altptg. t/a: neuptg. jd. Vgl. Dz 163 gia;
Grober, Misc. 44.
4453) jam + exTn = \)rov. jasse, bereits von da
an, iramer. Vgl. Dz 676 .-c; Grober, Misc. 44 (hier
zuerst die richtige Ableitung); Thomas, R XIV 577,
liatto in dem zweiten Bestandteile setiiel erkannt.
Dii'z 676 ar liiitU» unnprr voriniitet, was 1'. Moyor,
It \IV 579, zu billigcn srlioint. Siohu nucli unton
st'm(L
4454) Jilni liilbi't difs; daraus {r/..jadin, uinsl-
nials ivgl , was dir liililung anlangt, (kk/iu'wc und
yiiVf'd)- ^'gl- D/. Ill It .V. r. {jddin wird ==• jumdiii
angcHotzl ) ; (ir.dx'r. Misc. 44 (iiior ziiorst die rirlitign
Ablcitung).
1455) Jiim + liodi(>: darauK al If rz. <iehui,jrhui,
juhiii. jiii, iiiri. Iionto. Vgl. tiridior, Misc. 44.
4456) altnfriink. 'jniiirelOii (ndd. ndl. janijchi),
bcllcu , bclforn; prov. jniKjlar : altfrz. jatigler,
klalTi'u, klat.sclion, spotli-n. Vgl. Ilz 620 jnniilcr:
Mackol, p. 72.
JtklltO H. J^llto.
4457) juiifliirius, *Ji'iiruirins, -inn m., der Moiiat
Januiir; ital. iieiiiinjii : .sard, hfiinarzii: (rum.
iaiiiiiriu) .rtr. iitanrr; \i ro v.jaiiuier-s ; f r /..Janvier :
I cat. jaiier : span, enero: nt^. Janeiro. Vgl. (iriiber,
ALL III 142.
4468) 'Januellii, -aui f. (Doinin. von jamia),
|Thiirchen, =- ptg. ./(i»if//a, Fenstor. Vgl. Dz 497
> i-entana.
1 4459) pcrs. JftKemfn, arab. jAxumAli (vgl. Froytng
IV 514''), Jasmin, = ital. iiesmiiio, geltomivt) :
nouprov. jaussemin, jcnuemil : frz. 8])an.,;aji»ii«;
p tg. ./«.vwiiHi. Vgl. Dz 161 gcsmino.
4460) germ, jl'kail, aussagen, zugestelion; davon
ital. ycccliire (fiecchito, domiitigj in agijecchirsi,
.sich demiitigen; prov. jequir (altcal. altspan.
jaijuir), erlauben, iiberlasson, im Stich lasson; alt-
frz. gehir, gosteheu, sagen. Vgl. Dz 15!) geccliire;
Maokel, p. 78.
jejuiio s. *jajriiio.
4461) jeuto und jantu, -are, friihstiicken ; rtr.
jentar, gientar , Mittugcsson ; altspan. ijiintar,
' Fom., Speise; ptg. i/aniar, friihstiicken. Vgl. Dz 498
yantar: Grober, ALL III 142; Cornu, R XIII 307.
4462) f*jociiiNebenform zujocM«), Scherz.Freude,
Lust, ist das niutmafslichc Grundwort zu ital.
\ yioja; pro v. .;o/a, i'reude, Kleinod; ptg. joia. Die
; iiblicho Ableitung von yaudia ist liodenklich, weil
ein *jauja, *yauja fehlt, wiibrend doch gauy =
yaiidium \i. jausir =^ yiiiidere vorhandon sind; auch
Icgt frz. joyau dio Vermutung nalie, <lafs joja
miiidestens in der Bedtg. ,, Kleinod" = *ioca sei.
Vgl. Canello, .\G III 346 Anm.|
4463) 'jociilis, -e (\.jocus), lustig, frcudemachend,
erfreuend ; mutmafslich das Grundwort zu lital.
yiojello, Geschineide, Juwel ) ; prov. jaiel-s ; a 1 1 f r z.
joiel, joi'l : n e u f r z. joyau ; s p a n. joy el ; ptg. joiel,
vgl. Canello, AG III 346 Anm. Diez 168 yodere
leitetc -das Wort von *yaudiellum ab u. bozeichnete
das entspr. mittellat. jor.cde als eine unrichtige Bil-
dung; Schelor im Diet, unter jnie stimmt Diez bei.
4'164) *joeatdr, -orew m. (von jncnre), Spieler;
ita.1. yiocatorc, giuocatore: rum. jucaJor (bedeutet
auch ,,Tanzer", wird tiberdies als Adj. gebraucht);
prov. joyuaire: it/., jotieur: cat. span, juyador:
ptg. joyador.
44651 *j5co, -are (schriftlat. jocari, v. jocus),
scherzen, spielen; ital. yiuocare, giocare; rum. joe
ai at a; prov. joyar; irz.jouer, dazu das kinder-
sprachliche Sbst. joujou , Spielzeug, fenier gehijrt
hierher ./oucf, Spielball; cat. span, juyar; ptg.
joyar. Vgl. Dz 621 jouer.
4466) joctilarTs, -c (v. joctdus), scherzhaft, spafs-
haft; ital. yincolare, -o, „giocoliere" , yiullare „chi
nel medio evo andava intorno per le piazze e per le
corti facendo giuoclii e recitando versi", vgl. Canello,
425
4467) jBcfllatOr
4497) junior
4:;6
AG HI 355; rn m.jucdrie (f. ,jucdrdrie = jocidaria),
Spielzeug : p r o v. joglar-s ; c a t.jugla r,- s p a n.joglar :
juglar, dazu jugleria, Possenreifscrei : altptg.
jogral. Vgl. Dz 165 giocolare: Grober, ALL III 269.
4467) joculator, -oreiu m. (v. joculari). Possen-
reil'ser: itaL giocolatorc. Spielmann; ultf T7..,ioglere,
jogleor: neufrz. jongleur, (der Einschub des n
inufs auf volksetymologischer Anbildung, vielloiclit
an das in der iilteron Spracbe vorhanden gpwesene
Verb jaiigler, spotten, beruhen). VergL l)z 165
giocolaro.
4468) *jocuIo, -are (schriftlat. joculari. von
joculus), scherzen, spassen : i t al. giocolare, gaukein ;
prov. joglar. spielen: frz. (picardisch) jongler,
scherzen. VgL Dz 165 giocolare.
4469) jocus, -um m.. Spiel; ita\. giiioco; rum.
joe: piov.. jogs, jueg-s: frz. jeu: cut. jog; span.
juego; ptg. jogo. VgL Dz 621 jouer.
4470) Johannes (Iwawtjq): von diesem Eigen-
namen die Benenniing des Hanswurstes in dem
itaL volkstiimlichen Lustspiele; zanni. VergL Dz
411 s. V.
4471) altn. jOl, Freudenfest in der Weihnacbts-
zeit; davon itaL giulivo, froblicb, heiter; (prov.
das Shst.jolivitat-z, Lustigkeit); a 1 1 f r z. jo?i7", froh-
lich, dazu das Verb joliver, jolier , sicb freuen;
neufrz. joli (aus /o?!/' durch Suffixverkennung ent-
standen, vgL Rotbenberg p. 68), hiibseh, nett; span.
juZi (veraltet), artig, niedlich. VgL Dz 166 (//«/ieo;
MackeL p. 34.
44721 [*j5TTalls, -e (Jovis zu .Tuppiter), die gute
Laune des Juppiter habend, = itaL gioviale; frz.
jovial.^
4473) Jovis barba u. barba Joris: itaL barba
di Giove, ilausedorn; prov. barbajol: ir i. joubarbe :
s^an.jusbarba, (chubnrba ?). VgL Dz 185 jusbarba.
4474) JoTis dies, Donnerstag; itaL gioved'i;
rum. joi (= .Jovis sciL dies); prov. jous ^ .Jovis
imd dijoun = die.t .Jocis: frz. jeudi: cat. dijous;
span, jueves = -Jovis: (dem Ptg. feblt das Wort,
, Donnerstag" wird durch quinta feira ausgedrlickt).
VgL Dz 165 giovedi.
4475) jubilo, -are, schreien; itaL giubilarc.
frohlocken; sard._i/iMi7acp,rufen; span. ptg.jMftflar,
jauchzen ; sonst nur geL W. VgL Dz 166 giubilare.
4476) *judaeas, a, nm, jiidiseh; davon altfrz.
jitiu, dazu das Tem.juitce, aus welchem sich wieder
die (auch neufrz.) Maskulinform juif entwickelte,
VgL Sudiier. Z VI 438 ; Eothenberg p. 74.
4477) *judensis, -e, jiidiseh, = a'tfrz. juis.
Fern, juise. vgL Tobler zum Li dis dou vral aniel
p. 33.
4478) judex, -dicem m., Kichter; itaL giudice:
neapol. jiireche, vgL Ascoli, AG X 107; rum.
jude, (das iibliche Wort istjudecdtor) ; pr o v. jutge-s:
(frz. juge ist Vbsbst. zujiiger), eat.jutge; span.
jM«,,/«> inur altsp.); ptg. .7«i>. Vgl. Dz 622 jM^e.
4479) *judicator, -orem m. (^v.judicare), Richter ;
itaL giiidecatore; r um. judecdtor : fvov. jutjaire,
jutjador; ptg. jtdgad&r.
4480) judiciiim n. (v. judex), Urtell; ital. giu-
dizio: rum. judet : prov. judici-s, juzizi-s, jttzi-s:
(frz.fehlt das Wort, datiiT jugement ^*judirame»tum
u. sentence ^ setitentia); ca.t. judici, jtthii : span.
jtiicio; ptg. juizo.
4431) judico, -are (v. judex), richten, urteilen;
ital. giudicare: ram. judec ai at a: pTO\. jutgar,
jutjar; frz. juger: cat. jutjar: span, juzgar:
ptg. julgar.
4482) (fio.s) jugarius= rum. boiijugar, Zugochse.
j 4483) *jugiilaria n. pi. (v. jugulum) = ital.
' giogaia (aus *gioghiaja) „pelle che pende sotto al
collo dei buoi", vgl. Caix, St. 340.
4484) jiigiilator, -orem m. (von juguium), Er-
wiirger, = rum. junghietor.
4485) jiieulo, -are (v. jugulum), aliki^hlen. =
rnra. jiinghUi ai at a, erwiirgen.
4486) jiigillum n. (auch jugulus m.), Kehle ;
ital. jugolo, Kehlhiihle; rum. junghiu lals Be-
deutung giebt Ch. .v. v. an ,,elancement, point de
ente, pleuresie").
4487) jugiim «,, Jocli; ital. giogo, iiber dialek-
tische Formen vgl. Fleehia, A(t 111 173; rum. ./«</,"
prov. jo-s; frz. jou(/,' cat. j'oM,- s]yiin. yugo: ptg.
jugo.
*jujaba s. ziziphum.
4488) jOlius, -nm »«.. der Monat Juli: ital.
giulio. gewohnlich aber luglio (wohl aus I'iulin
[vgl. rum. iulie], also durch Anwachsen «les Artikels
u. Wegfall des anlautenden i, welches die, anlautend
nur im proklitischen gli sich findende, PalataUsierung
des / hiitte bewirken miissen, entstanden) ; p i e m.
liign: sicil. yiugnetto ; rum. iulie (mit /. nicht
mit ./ anlautend, n-odurch die Ansetzung eines ital.
iulio an Wabrscheinlichkeit gewinnt); prov. j'm/-*,
julh-z : a 1 tlti.juinet.juignet. jugnet (die Deminutiv-
form beruht wohl auf german. Einfluls, [vgl. J. Grimm,
Gr. n 360], daneben auch jule, juil. julot): neu-
frz. juillet: cat. julh: span, julio: ptg. jidlio.
Vgl. Dz 381 luglio. 622 juillet: (iriiber, AIX HI
269 (fiihrt als FiiUe des Wandels von j zu / an
ital. luglio: sicil. lugliu : ,,friaul. luj = fulius").
4489) jumentum n. (aus jugmentum), Lasttier;
frz. jument. Stute ; Ableitung davon ist vielleicht
ixi. jumarit), angeblicher Bastard von Hengst (oder
Esel) nnd Kuh oder von Bulle und Stute (Eselin),
Diez 622 jumart bemerkt aber; „doch ist das occit.
Wort gimere, gimerou . was etwas an chimaera
mahnt", und damit diirfte der wahre Ursprung des
Wortes angedeutet sein , jumart wttrde dann auf
etymologisierender Umbildung beruhen.
4490) f*junc-etum n. (v juncus), ein mit Binseii
bewachsener Ort, = ital. giuncheto. VgL Dz 167
giunchiglia.]
4491) r*juuc-nia, -am f. (v. juncus) = ital.
giunchiglia, eine Art Narcissen; frz. jonquille :
span, junquillo. Vgl. Dz 167 giunchiglia.]
4492) *juneo u. ^unco, -are (v. juncun), mit
Biusen bestreuen; ital. giuncare: frz. joncher.
4493) juncosils, a, um (v. juncus), voll von
Binsen ; ital. giuncoso etc.
' 4494) juucto, -are [y.jungere), zusammenfiigeu :
span, juntar: ptg. juntar (mit der Bedeutung
^anhaufen").
4495) jiiuciis u. *jiincus, -um m., Binse; ital.
giunco: prov. johc-s; frz. jonc; cat. jonc7»; span.
junco: ptg.jHHoa. Binse,jHnfO, Purapenstock. VgL
I Grober, ALL III 273.
4496) jiingo, junxl, junetnm, jiin^ere, zu-
I sammenfiigen; ital. giungo und giugno. giwisi.
giunto, yiugnere u. giungere ; dazu das Partizipial-
sbst. giunta. Zulage, Zugabe, auch Ankunft, weil
giungere die Bedtg. „wohin gelangen" erhalten hat;
prov. jonh, jons, joint, jonher und jondre; frz.
joins, joignis (altfrz. joi)is), joint, joindre; (span,
ptg. sind dafiir jioiiar, ajuntar iibUch; ptg. ist
allerdings jungir vorhanden, aber nur in der Bedtg.
„aaspannen" ;.
i*juniettus, -um s. Junius.]
4497) junior, -orem (Kemp, zajucenia), jiinger;
427
449i4) jniil|>«rfl<<
4528) knutii
428
ital. (tiuniorf, jiimorr „<)|>iMwt4i ili noniorL'", ifiifunrr
,il j:nr/i>in> rlio n|)|iroii(lv m> im'stii>n>", v^fl. Cnnollo,
A(; III 341.
44!»81 JOni|»«'rtts, -Ulll m., Wncliliolilprstniiii'li;
it» I. i/iHc;ir(i . Hiir cl. fiihiini; iruiii. i>iih/«t); rlr.
iirtxrra: |>rov. iiinrbrt: fr/. ijruifrrr : cat. iiinrhrr:
nltsuiin. iiiiirhro; iu<u«))nn. fiirlirn: itt i;. :imlitti.
VrI. \)i itiS .;i.ir;>r(i. (iri.lMT, Al.l, III \Vi.
44'J!M jQnids, •urn in., dcr Moiiat .liiiii: itul.
i/iuiiHo: riiiii. iiihiV; pro v. jmii/i-s; frz.jiiiM; oat.
juHi/: K|ii»ii. JHHiii: ptc. j""'"'-
46tKti JOnix, -iceiii /. fdr jiivfnix), jiintjo Kiili ;
(rtr. _i/i(i»n7«r/i(i ; prov. juutija = jiivrnca); (rt.
(jt-Hinsf. Vj;!. O/ fi'.ir) iiiiiUse.
4&01 1 jantllu-lltAlii II.. Kid; i tal. (/iMiviiHCHd).-
rum. jiiriimint : prov. jiiriimnil-:. iur<iiiifii-s : fr?..
jurfuifiit. ((Ills iibliclii' Wort fiir ^Kid" iRt srnnrni
•m gacniwniliim). danrboiijiiroii. Kid. Fliudi ; CJit.
jurnmrnt : sp.ni, p t ^;. /iiniHicii/».
4002) janitiis, n, nm (Part. IVrf. Pass, von
jiirarr'. vi>roidif;t ; i ta 1. i/iurato. ii. iloin enUprociiond
in den (ibriscn Spraclien.
4503) Jiiro, -are, schworen: ital. giitrarc: mm.
jiir tii at a: prov. jurar: fr/,. jurer: oat. span,
ptg. jurar.
45041 1. jtts II., Reobt; ital. yiiire (gel. Wort);
da.s Wort ist im Roman, durch directum (s. d.)
verdriinjjt wordon.
45051 2. jus II. . Briilie, ---- frz. jus: verjiis (=
viride jii.i\, Saft uiirpifor Traubon.
45061 justitTii, -am /., Gorechtigkoit ; ital.
//jM.vdsiVi „la virtu morale per la quale si du a
ciascuno il suo", giusttsaa „csattezza, convenien/.a",
vgl. Canello, AG III 343; prov. jiisticia: frz.
justice, Gereclitigkeit, jugtesse. Riobtigkeit: span.
justicia u.justeza (me ira Frz. unterscbiedeni : ptg.
jiistifa u. jugteza (wie im Frz. iintersehiodenl.
4507) Justus, a, nni, gcrecht : ital. iiitigto iind
dem entsprecbend in den ubri<;en Spr.iolien (rtr. 'list).
uberall gel. W., vgl. Griibcr, ALL III 273.
4508) juTciicus, a, uiii, jung (siibst. bedoutet
juvencus aucb „junger Stier". das Fem. „junge
Kuh"); ital. (jiovenco. -a, junger Stier. .juiige Kub:
rum. June, juncd: prov. juueya.
4509) jiiTenTs, jung; ital. (jiovine u. ijiovane :
rum. ,/i(ii€; rtr. dyuven, dhiven etc., vgl. Gartner
g 200; prov. ./o»e,' altf ri. juefne, jofne, jnvene,
jouene: neufrz. jeu7ie; eat. /one; span. ,/orpH,-
p t g. joiem. Daneben ist als gelehrtes Wort juvetiili.''
erbalten, aufserdem in einzelnen Spraoben da.'* Demin.
*jute)iceUu.i (z. B. prov. jorencel-s). Vyl. (irobcr,
ALL II 425 (unter /luvius).
4510) *juvenItTa, -am f. (v. juveni-f), Jugend;
ital. (jionanezsa ; rum. juneafd ; f r z. jeunesse : die
iibrigen Spracbeu baben juvetitus bewabrt (aucb
ital. gioventtt).
juTfnix s. junix.
4511) juventus, -ut«ra/., Jugend; ital. gioventti:
prov. jnrentut-;. (daneben das sbst. Adj. joven-.s);
span, jurentud : ptg. juventude.
4512) jilxta (u. *jilxta), neben, gemiifs; ital.
giusta u. giu.'ito: prov. jo.tta: altfrz. juste und
jogte. Vgi. Grober, ALL III 273.
4513) ["juxto (*juxto), -are (v. juxta), nahe
zusammenkommen, anstofsen; ital. giustare und
giostrare (iiber die Kinfugung des r vgl. Storm,
R V 168), mit den Waflen zusammenstolsen, tur-
nieren, dazu das Vbsbst giu.tta u. giostra, Turnier;
prov. justar. jostar ; dazu das Sbst. jii.rfa und
jiislii, Turnier; dazu dns tunnmmengni). Vb. ajoslitr,
ven-inipMi, liin/ufiigen: frz. joiiirr, dazu duH SIihI.
/(ii((r und das /.uHannnengos. Verb njiiutfi- : npan.
ptg. juKtar. Vgl D/. KiH (/iiiW/i, Criiber, ALL
III 274.
K.
i 4514) arab. kallAbai, «iiu> indiscbe Pllanze (Prey-
I tttg IV 2'') ital. ruliehc. ein (lowiirz; jirov.
culiflxi : frz. nihilic: .span. ptg. cubehn. Vgl. l)z
114 i-ubeha.
45151 arab. ka^buli, ISeinolien, Kniicbluin; davun
vielU'ielit nai'b Dozy, (iloss. 341, das gU'ivbbodeu-
tonde span. laba. Diez 489 s. v. vormuteto das
tiriindwort in '/(i/idi/l arab.), diinnerKnoeben zwiscbfln
deii Kiickenwirbeln.
4516) bobr. kabalali, tiehuinilulire; itul. cdhala,
Kunst dor Pri^idiczoiung aus Xablon. (iolieinileliru,
gelieime Kiinke, Intriguen : frz. cabule: span. ptg.
cdlinhi. Vgl. I)z 75 caliali: (Nacli anderor An-
nabnie ist das Wort in seiner niodernen Uodtg. ein
Akrosticbon, gebildct aus dou Anfangsbuchstabeu
der im J. 1670 ernamitcn englischen Minister: Clif-
ford. ."Vsbley, Buekingbam, Arlington, Lauderdale).
4517) ndl. kubeljauw, Kaboljau; frz. cnbeliau;
span, iniit Uinstolhing, vgl. ndd. hakkeljau) ba-
callan, bacalao. Stoekfiscb. Vgl. l)z 530 caheliau.
4518) arab. kadim, alt, orfabri'u; ))tg. ciidimo,
erfabron, gescbirkt, listig. Vgl. l)z 435 .i. v.
4519) ndl. kaeokeii, die Kiofern (bei Fischeni
aussebneiden ; frz. «k/hpc, Haringo aufscbneidon
u. einpiickehi. Vgl. Dz 539 s. v.
452U) arab. kAfh', ungliiubig, rucblos, undankbar
(Frcytag IV 47"); davon span. ptg. cafrc, rob,
grausam; ob frz. ca/'ard (friiher auch caphard
geschrieben), schoinboilig, hierber gebort, wie Dz
435 cafre annimmt, ist hijchst zweifolhaft, vgl.
Schelcr im Diet. s. r.
4521) ahd. kaha, Kriibe; span, cago, Doble,
daraus durch Verlnndung mit dem scballnacb-
ahmenden Vb. zumbar. summen (zumbacayo), zuma-
caijn, zumaya, Kauzchen. Vgl. Dz 438 cayo und
500 zumaya.
4522) mejik. kakabuatl, Cacaobaum; frz. ca-
coyer ; span, cacagual: ptg. cncaneiro. Das ein-
facha kaka hat ital. frz. span. ptg. cacao (ital.
aueh caccdn), Caeao, ergeben. Vgl. Dz 76 cacao.
altgerm. *kampa s. campus.
4523) ndl. kaper, Freibeuter (v. kapen. Frei-
beuterei treibeni, = (?) frz. capre, Freibeuter, vgl.
Dz 539 .s. V.
4524) abd. kari^, listig; davon ita.\. yargo, ver-
scblagen, tiickisch, (pi em. yargh, triige), vgl. Dz
375 garyo.
4525) arab. karfvija, Zuckerwurzel; frz. chervis,
chiroui; span, chirivia ; ptg. cherivia, alchirivia,
alquirivia. Vgl. Dz 440 chirivia.
•4526) pers. karnhbft, Bernstein (eigontl. Strob-
rauber) ; frz. carabi: span. ptg. carabe. Vgl.
Dz 436 carabe.
45271 Eigenname Kascbmir; frz. cacliemire,
Kaschmirsbawl ; span, casimiro, feiner Wollstoff;
ptg. casimira. Vgl. Dz 437 casimiro.
4528f altd. kasto lahd. chasto\, Kasten; davon
frz. chatoii, Ringkasten, gefafstcr Stein, dazu das
Verb chatonner. Vgl. JIackel p. 71. Siehe oben
eapsa.
kata s. cata.
42}'
4529) kaupjan
4543) klap
430
4529) burg. *kanpjan, kaufen, = pro v. caupir,'
chaupir, sich einer Sachc bemachtigcn, vgl. Dz 545 '
caupir: Mackcl, p. 119.
4530) got. *kansdii = mhd. kosen, nhd. koseo, |
ist das mutmafsliche Grundwort zu frz. causer,
plaiidern, vgl. JIackel p. 124.
45311 ahd. kataro, Gatter; davon nach Caix,
St. 260 ital. (lucch.i cntro ^cancello", gcwohnlicli
wird das AVort von clathrus abgeleitet.
4532) germ, kansjan, priifen, wahlen mhd. kieseni;
(altital. ciausire. wahlen, Lehnwort) ; prov. causir.
chausir, dazu dicSbsttve causiment-z, causit-zAVaihl:
frz. choisir, dazu das Sbst. choix: altcat. scosir
= prov. escausir, auswahlen; a Its pan. cosido
lAdj.i; altptg. cousir n. das Sbst. cousimento : (der
iibliohe Ausdruek fur nWahlen" ist span, escoger,
degir: ptg. escolher, ele'/er). Vgl. Dz 548 choisir:
JIackel, p. 141. ' ,
4533) altd. *kaiTa, Krahe; (ital. ciovetta, civetta,
Kauzchen, = frz. chouettew prov. cau-s, cliau-s, ,
Enle, dav. abgeleitet das gleichbedeutende chauana.
vielleicht auch caucala (frz. choucas), Nebelkrahe;
altfrz. choe, (pic. cawe, caue), davon nfrz. chouan,
Homeule, chouette. Eule, laus chouan vielleicht
durch volksetvmologische Umdeutung chat-huaiit,
Naehteule, vgl. Fafs, RF III 487, s. auch oben unter
calyasorex): span, c/iora, clioya. eine Art Krahe.
VgL Dz 547 choe: Mackel, p. 124.
4534) ahd. kegll, Kegel, = frz. quUle, vgl. Dz
97 chiglia: Mackel, p. 103.
45351 sscr. khaiida, Stiick, Zucker in krvstall-
artigen Stiicken; darauf, bezw. auf das aus Indien
entlehnte arab. qand, qandat, Kandiszucker. will
Dz 84 candire zuriiekfiihren ital. candi u. zucchero
candito. krystallisierter Zucker, caiidire. in Zucker
sieden; frz. sucre candi, Kandiszucker, se candir.
sich krystallisieren ; span, azucar cande. Vgl. Dz
84 candire. Man darf aber wohl auch an lat. *can-
dire = candire denken, zum roindesten glauben,
dafs das Eindringen des morgenlandischen Wortes
durch seine Klangaknlichkeit mit dem lateinischen
begiinstigt worden sei. i
4536) dtsch. Mefer iTeil des Kopfes) = frz. gifle,
Wange, Schlag auf die Wange, vgl. Bugge, R HI 150.
4537) dtsch. kiel (ndl. keel, altn. kjolr) ; davon
ital. chiglia : frz. quille; span, quilla: ptg. quilha.
Vgl. Dz 97 chiglia: Mackel, p. 128.
4538) altnfrank. kinan, den Mund verziehen
(grinsen); davon altfrz. chignier in es-. tres-, re(s)-
chignier , auch neufrz. rechigner, ein verdriefs-
liches Gesicht schneiden (prov. re[s\chinhar), dazu
(?) das Adj. rechin (woraus ital. areigno?), wohl
auch enreski, rauh, steinig. Vgl. Forster, Lit. Cen-
tralbl. 1876 No 23 Sp. 964 f. u. Z ID 265: Mackel
90 u. 109: G. Paris, K Vin 629; Scheler im Anhang
zu Dz 810; Scheler im Diet. woUtc rechigner von
dtsch. resche, hart, rauh. sprode, ableiten, was durch
die neben rech. stehenden Verba eschignier u. dgl.
selbstverstandlich widerlegt wird. — [Diez 162
wollte auf ahd. kinan auch zuruckfiihren : ital.
ghignare (daneben sghignare) , heimlich lacheln,
dazu das Vbsbst. ghigno: prov. guinhar. dazu das
Sbst. guinh-s; frz. guigner. mit den Aiigen winken,
seitwarts blicken, spiihen: span, guiuar, blinzeln,
dazu das Sbst. guiiio: (das Vb. bedeutet als naii-
tischer Kunstausdruck „vom Knrs abweieben". und
<las ptg. guinar hat ausschliel'sUch diese Bedeutung).
Aber da altfrz. auch irignier sich findet (vgl.
Forster, Z HI 265), so kann weder ahd. kinan noch
ahd. ginen (ags. ginjan), gaffen, Grundwort sein;.
auch ahd. witwhan (*winkjan), ags. wincian geniigt
nicht, wic schon Diez ausfuhrt u. Mackel p. 101
bestatigt. An keltischen Ursprung ist nicht zu
denken, vgl. Th. p. 63. Das Wort kann nach
Zeugnis seines Anlautes nur germanischer Herkunft
scin. Aber das Grundwort bleibt noch zu linden.
Als blol'se Vermutung werde folgendes vorgebracht.
Die ursjiriiugliche Bedeutung des Verbums diirfte
oher „sich entfernen, abweichen", als .,spahen. blin-
zeln" sein. denn die letztere lafst sich wohl aus der
erstercn entwickeln — „spahen'' u. unter Uinstanden
auch nblinzeln" (wenn beim Sehen in die J'erne die
Augen lialb gesclilossen werden), bedeutet ,,hin- u.
herseben, seitwarts sehen" — , nicht aber umgekehrt.
Das germ, ait, weit, diirfte demnach einen begriff-
lich gecigneten Ausgangspunkt darbieten. Darf man
annehmen, dafs von tcit ein Verbum *tcitanjan
abgeleitet sei (vgl. *waiSanjan. ahd. weidcnen), so
wiirde die Gleichung sich aufstellen lassen : wai-
danjan : gagner = *icitanian : guigner oder =
*sparanjan : epargner, welche allerdings zunachst
nur fiir das Frz. Geltung haben wiirde, wahrend
fiir das Ital. guidagnare (vgl. guadagnare), fiir das
Prov. guidanhar zu erwarten ware. Indessen ware
denkbar, dafs das Wort zunachst nur franzosisch
gewesen u. von Xordfrankreich aus iiber die anderen
romanischen Sprachgebiete verbreitet worden ware.
Aber, wie gesagt. es soU das nur Vermutung sein,
welche gem preisgegeben werden wird, sobald ein
andercr sie als unstatthaft nachweist u. sie durch
eine glaubhaftere ersetzt. Oder darf man vielleicht
an ein *tnndjan aus witidan denken ? (/ + Hiatus
-i (j) ware dann, entgegeugesetzt dem iiblichen Ver-
fahren, behandelt worden wie in verecundia . ver-
gogne, Compendium : Compi'egne, u. guigner wiirde
sich zu guinder (ital. ghindare) ahnlich verhalten
wie dtsch. „wenden" zu ^winden".]
4539) altn. kiugr, kengr, Biegung; davon viel-
leicht trz. guingois, Ungleichheit, Schiefheit, vgl.
Dz 608 «. V.
4540) altndd. kiti, Kitzel; davon nach Caix,
St. 277, ital. (aret.) cidelo „soIletico", s. auch oben
catnlio.
4541) german. (schallnachahniender) Stamm klak-
(*klakjan), zerbrechen, spalten; ita,\. schiacciare,
knacken, quetschen, vgl. Dz 397 s. v.: ferner nach
Varnhagen, EF III 413: neuprov. claco, Schlag,
esclaco, Tropfen; altfrz. edclachier, brechen, es-
clache. esclace, Tropfen (Eol. 1981), esclechier, teilen,
escleche, Teilung einer Erbschaft, clac, Larm, claque,
Schlag; neufrz. claquer , klatschen, daquard,
schwatzhaft, eclcche, Zerstiickelung eincs Lehens;
cat. claca, Geschwatz. Vgl. iiber claque, claquer
etc. Dz 549 claque (wo mhd. clac, Krach, ndl.
klakken. klatschen. als Grunilworte anfgestellt
werden I ; Flechia, AG H 27; Parodi, E XVII 66.
4542) altn. klampi, Klammer; frz. clanq/. Klam-
mer. davon norm, acdamper, anheften, vgl. Dz 548
clamp. Zu demselben Grundworte gehort wohl auch
span, calambre, ptg. ca{i)mbra, Krampf, vgl. Dz
435 calambre.
4543) german. i schallnachahmender) Stamm klap
I woven nhd. Klappe, klappen, Klapps, klappern etc.. i :
auf diesera in das Eomanische iibernomraenen Stamme
berubt eine aufserst zahlreiche und vielgestaltige
runianische Wortsippe, welche von Varnhagen, EF
III 403, neuerdings eingehend untersucht und in
ihren Verzweigimgen verfolgt worden ist, mitunter
allerdings wohl mit eineni allzu grol'sen, auf Irr-
pfade fiihrenden Jagdeifer. Im Nachstehenden seien
I.'il
\:>V\\ klap
iriA-_>l kliiiki'ii
»;V2
'li'" II •■ ilrr V.'si'lu'M riitorNurliiiii^ kiir/
*"*•'! 1 . Aiif oiii 'Jl/ii/i/Kirr f^Au'n /iirlirk ;
it'll •Tlinm-lu'ii , v»;l, D/ HGI s. r. ,•
Kltvliia. All II j; rtr, iVn/i/Mir. c/d/i/iri , rairvii,
|>ni-ki'n; pror. c^r/jiir, grlilup'ii: (fr/ (//<i;<ir. khilCcii,
»k'- "' 6!'8 ». r.. Wo Hdhitiiil. Kljiffi-r, iiiit oiiilx'-
/np-ii wini: V. ilnp'^pii halt lliTkniid vmn •,iTm.
Stniniiii' i;ii//>ii. wovoii «lUiiolis. (/11//H111. Ih'IIi'ii, alt-
I'titjl. i/irlpa». Iniit rufoii . fur »'alirscliciulioli«r);
s 11 a 11 i-liaiiar. clioiirar. oin I'fonl iiiit ciiu'ili (liiehoii
luifcim'n iK'solilap'ii, platticrvii . (Ralio. clmpar,
.srlina|>|icii) : p t ;,•. (7i<i;iiir. plattioroii, |ira(^ii, Htpin-
IM'In. I)a/.u ilic Slistlvi' ital. rliiajipo. rliiiii>ii<i.
'iiiif;. lii'winn, r/iin/i/yniie-, ciin' Art (ichirs. <7ii(i/i-
/11(1(1, (kla)>|iorniU'rl I'aiitofl'i'l : sii-il cini>iiiil<i, Kallc;
itiinli. riii;i, Knutoii, roi/mrd, Kiiuti'ii tier Ualsliinili';
nou prov. Wnyoiiin. clapnnlo. Klappcr; f/iijiiii. Stiiok
ciiif» Hiifoisons (woil es klapi>>>rt); altfrz. cltipit,
clapcli-, KlapiKT, claiioismi, Man'l(;eiiU'ii)?i' ; wall mi.
riaiiiil . Violisclu'llo; (Patois v. Donilx'.s c/d/»»».
S<'liwoiii, woil fS sriiinatzt); nrufrz. clajiir, <laa
Ki'Wprfoii ^j;lcirli8am ilas Anklatjirlicnl oiiii'S Huiis«s,
i7i<i/)iii ll,elinwort aiis doin Sjiaii.), rantofTcl, c/d-
Itiitiniirr, (VriHi/io/iMn-ir (aiicli ci), klappriKgolutinlcs
i'fenl iiiit /11 laiij;i'n u. iliiiiiuii Fogsolii ; span, ptj;,
cAii/iii . (liiniio ^klapporiulo) I'lattc (vgj. libor ilicsc
Worto nl)oii cupim u. liaist, RF 1 107, Z VI 42G,
ail tier lotzterfii t>t<.'llc widorruft Baist ilas an der
crstcrcii (iosagto, vgl. oiidlirli audi Parodi, K XVII
60, der chapa nebst ital. chiappa aiif ein lal.
*clopa zuriickfiilirt, oliiie sieli i'lbcr dies clapa wcitor
ausziispreclien); span. cJiapin (aiu-h chapel); ptg.
chaphii, PantofTel. Kerner, indein der Staniiu auf
das Knarken gcspalteiion Hol/.os angewandt wurdc :
ital. s-chinppii. s-tiatla. s-tiampa, Hol/.splittor. (viel-
leicht audi in die Bcdtg. von scliiatht, (iesolilec-ht,
oingctretcn) ; ncuprov. clapn. cliipds, clapoiin.
(^danebon aucb esclajio etc.). Holzsijlittor. Hobolspan;
altfrz. claphout (= mndl. kliiplioiit. KIa]))>hoh),
Holzplankc, e.-^clape, Holz.s]ilittor , (in der Bcdtg.
„\Vuobs" seheint das Wort mit ital. ■•ichiupjxt fiir
.-ichiatta zusaninienzuliaugen): span, chapiis, ein
Stuck Holz zum Stiitzen des JIastbauiues. Weitcr,
indeui der Stainm auf das Splittern des Steins und
die dadurch erzeugtc Masse , Haufen , ubortragen
wurde (vgl. mlid. hlaph, abgerissener Fels); ital.
chiappnlo, Haufen (von alierlei Krani, dahor chinp-
pola. Kleinigkeit. wozu das Vb. chiappnlarc, in den
Triidel werfen, weg\verfen) : rtr. c7fl;/. Stein, Weg-
stein, Strec-ke von eincni Wcgstcin bis zum andcni;
friaul. da}>, Stein, claparla, stcinigen ; altprov.
dapieru, Steinbaufen; ncuprov. dap. dapo. Stein-
splitter, Stein, aucb Haufen, adapar. aufliiiufin
(Dz 548 dap «ollto diesc AVorte aus deni Keltiscbcn
ableiten, vgl. dagegen Tb. p. 95 1, adap, Steinbaufen,
dapth, esdapiix, Steinblock: altfrz. dapicr. Stein-
baufen; neufrz. dapi^. Mannorsplitter. Endlich
ziebt V. aucb altprov. und neufrz. dapier, Ka-
ninebenbau (eigeiitlicb also nadi V. Steinbaufen),
neuprov. dopn, dajiii; dnpar bierbor. — 2. Auf
eincni T_v|)us *exklappaie beruben: ital. sdiiappare,
spalton , bcrsten , daneben spaccare, vgl. Salviuni,
Fonetira del dialetto moderno della citta di Milano
p. 181, Behrens, Metath. p. 29; friaul. sdapa,
dazu dasSbst. sdap, Spalt, Rifs; neuprov. e-vdn/wi.
— 3. Der Typus *exdapitare liegt zu Grunde den
Wortfn: i tal. sc/iinf/nre, bersten, zerplatzen: prov.
esdatar; frz. esdater, edater, (bedeutet im Altfrz.
aiich ^bespritzen"), dazu die Sbsttve e.sc/a<e, Splitter,
Stock, edat, Splitter, Spaltc, Knall; cat. Cfdalar,
dazu <\ns SbBl. csdiU. It/ 285 sdiutttair luitoU'
I difso Sip|H> Von ab<l. sUruhi f. slri.rii ab; Market
p. lUi Ktiininte di'iii bi'i, fand aber (u. zwar sobr
I mil Ui'flit !) „illi' Krbaltniig des JHoliert^Mi t Imi
eiiiriii »0 friili eiitli'liMlen World" lii'donklieb ; AhcoH,
[ZUdir. r. vgl. Spra.lif. XVI 2l)!t «tolU.- oin alt-
I roniHii. Tbeinn xr/<i;iir- auf; vgl. audi AIusHjiliu,
Bi'ilr. 202. Die Uiez'sebo Ableitiing isl jedenfalls
I aiifzugdieii 11. anzuorkeniion ist, dafs das (iriiiulwort
I *csdapilarr grofac WalirBrlieinlidikoit flir sjeb bat.
I — 4. Au8 einuin *diiplus (gvbildcl nadi rajitus,
rapliis), zuKamniengi'klappt, platt- gcdriiekt, soil
' bervorgegangeii sein ital. i7ii(i<((i. Ilacli, platt, plutt.-
nasig, diiatia, iriattii, zaita. ;allna (hub xciatla
wolil frz. diallr), lladies F'abrzuug, liarke; span.
I ptg. diitto, platt, rliata, Barkc. Dirz 245 pitillo
j loit«t*i clip span. 11. (dg. Worte von plalliis ab, (d)iMi8o
Caix, St. ti6!l, aber V. beuierkt mit Hedit, .lafa ital.
iliiiitli) doni entgcgenstebe. — 5. Hem TvpuB *e.i-
\ diippiilair. bezw. 'dappolicarc ont^prcrben : nou-
I prov. dai>iiutrj(i. iluipoutii. diapoutfjii. pliitsdiorn;
\e/<dapiiiilii. /crli'ili'ii ; altfrz. 'eadapitir.r, „dafiir
mit volkfietjiuologi.-iclicr Anlehniing an hue. hour.
j Sdiniutz, csdabo(u )trr. isdarotrr. bespritzen (rait Kol,
Blut)", ilarauR neufrz. icItitiDUn.'icr (mit Anbildung
an andcre Verba auf -uiiascr, wic punsser. tousKcr,
troii.ssrr etc.), neufrz. aucb dapuler. iiliitschcrn ;
span. vhapoUaT. ins Wasser troten odor schlagiin,
— f). Die Form llafyf) fiir Mapp liegt vor in:
ital. sdiiall'arc (daneben .schiafjci/yinre), werfon,
scblagen, obrfeigcn, dazu das Sbst. sdiia/j'n, Olir-
foige; neuprov. claft'i, clo/d, scblagen, dufadu,
Regeiigufs, csdafd. esdofd. scblagen, zeniuotscbon,
escki/'i. hervorspritzon lasscn, als Sbst. Rcgongufs,
cat. esclafar, esdafussar, zorbredien , tsdafir,
kradieii; frz. csclafl'er, borston , brcchou; span.
diafar. zcrdriicken.
45441 dtscb. klatscli; davon viellcicbt siian.
diasa> (aucb sard, cia.icu), das zura Klatschon
diencndc Ende der Peitsdiensdinur, lustiger Stroicb,
Posse, vergl. Dz 439 s. v.
4545) ahd. klep, Klippc; davon vielleicbt ital.
i/reppo, ¥e\8stuck, (yonci. yrebano); vtr. grip. Vgl.
Dz 377 (jreppo.
4546) mhd. kliben, kleben; davon nacb Buggc,
R lU 149, frz. galipot, Ficbtenharz.
4547) dtscb. klet7,,scbmutzig((;eWc<«CM, besudeln);
davon \ta.\. diiazza, Hautfleck, diiazzarc, sprcnkoln,
vgl. Dz 364 diiazza.
4548) ndl. klieven, spalten; frz. diver, spalton,
vgl. Dz 549 .s. v.; Mackd, p. 110.
4549) sehallnacbaliinender Stamui kllk, klatsdien;
dav. frz. difjuer. didi-. klatsdien, dav. das Vbsbst.
diqtie. eigentl. das Klatscben, daun die Personen,
welclie (jem. be)klatschen , Rotto, zu bestimmtem
Zwcck verbundenc (Jesellscbaft (abnlidier Bodeii-
tungsiibergang bei daquc). Vgl. Dz 549 dtque.
4550) abd. klimbaii, klimmen; davon nacb Dz
605 grimper, klettern : daneben stcUt Dz aucb ndl.
ijrijpen (altdtscli. (jripan, greifeu) als Grundwort
auf, u. Mackel p. 60 biilt dies fiir das Kichtigcre,
obne durcbschlagende Griinde anzufiibren; (jripan
ist iiii Frz. als ijripper, ergreifen, erhalten, vgl. Dz
605 firipper.
4551) altnfrank. *klinka = frz. dindie, dendie
(altfrz. d^nque), pic. diquet, Riegel, vgl. Dz 549
dinette : Mackel p. 96.
4552) ndl. klinkeu, klingen, klappern; dav. frz.
clinquant {vielleicbt aucb = dtscb. klingklang),
Rausdigold, dav. abgeleitet quincaille (f . dinquaille),
4.<3
4553) kliozan
4576) kraus(beere)
434
Klapperzoug , Kurzwaron , requinquer (sich mit
Klapperzeug behiingcn, sich aufjmtzen). Vgl. Dz 549
clinquant.
4553) [ahd. kliozan, spalten; ilavon nach Dz 549
frz. clissc (allfrz. dice), fdimie, gespaltencr Zweig;
Mackel p. HI zieht die Worte ncbst dem Vb. alt-
f rz. eicUcier. zersplitterii, zu ahd. sclig^an, u. dies
diirfte das Richtige scin.J
4554) ahd. kloehon, schlagen, = ital. chinccare.
schlagen, vgl, Dz 364 s. v.
klok s. canipana.
4555) ndd. klot, Klofs; naeh Dz 557 das mut-
mal'sliohu Gruiidwort zu frz. crotte. Kot. crotter,
bcschmutzen. Vielleicht aber diirfte besser voni
Verbuni auszugehen u. in diesem eine an croiite =
crusta angelehiite Umbildung von germ, kratton
(alid. chra^^On, kratzen) zu erblicken sein ; die ur-
spriingliehe Bedtg wire demnach nkratzen", welche,
verengt auf das Abkratzen des Schmutzes, zu der
Bedtg. „ bcschmutzen" hintiberfiihren konnte.
4556) altuord. klutl', ein Stuck Tuch, Fotzen;
davon nach G.Paris, Jahrl). XI 157, altfrz. eliit,
Stiick Tuch, Fleck, dazu das Demin. clutet u. die
Verba eluter, zerstiiekeln , clustrer , kleine Stiick-
arbeit ausfUhren, reduter, iiicken (ital. rechitare,
span, redutar); reduter soil dann nach G. Paris
die Bedeutung „eine Truppe gleicbsam ausflicken,
durch Nacbschub vervollstandigen u. dgl." ange-
nommen haben und durch Wandel des I in r zu
recruter geworden sein. Indessen Tobler hat Misc. 73
iiberzeugeud nachgewiesen, dais frz. recriie (womit
altfrz. recreiie in „corner la r. zum Riickzug
blason" identisch zu sein scheint) als Partizipial-
sbst. von recroiatre u. recruter als eine Ableitung
aus tliesem Sbst. zu betrachten ist. Damach ist
auch Mackel's Angabe auf p. 19 zu berichtigen.
4557) ahd. kuebil; davon altfrz. eiikenbekr,
knebeln, vgl. Mackel p. 180. .
4558) mnd. kuijpe, Falle, schlechtes Wirtshaus;
davon viell. frz. yuenipe. liederliches, sehmutziges
Wcibsbild (die Person also nach der Ortlichkeit
benunnt, wie dies ja auch in „Frauenziramer" der
Fall ist), vgl. Dz 606 (juenipe.
4559) altnfrank. *knif oder altnord. kiiifr, Messer,
= frz. canif, Federmesser, vgl. Dz 539 s. v.;
Mackel p. 110.
4560) mhd. knoche, Knochen (eigentlicli wohl
Gclenk) ; davon ital. nocca, Knochel, vgl. Dz 887 s. v.
(iriiber, ALL IV 136, erblickt in ital. nocdiio,
Obstkern, Knorrcn, ein Demin. von nncca, wahrend
Diez 387 s. v. das Wort ^ nucleus angesetzt hatte;
fin triftiger Grund, von Diez' Grundwort abzugehen,
liegt aber kaum vor, denn wenn Gr()ber einwendet,
<ials die Bedeutungen sich nieht decken, so lal'st
sich doch sageu , dafs zwischen ,, Stein ini Obste"
u. „Knorren im Astc" eine begriffliche Briicke leicht
gesehlagen werden kann.
4561) dtsch. kobalt (ein Mineral); ital. co6(i/?o;
frz. cobdt; Span. ptg. cobalto. Vgl. Dz loi
cohalto.
4562) Czech, kolesa, Eaderfuhrwerk; ital. calesse,
Kalesche, cales-o ; frz. caliche; span, calesa; ptg.
calcxe. Vgl. Dz 78 calesse.
4563) mhd. kollen (quellen), qualen, peinigen;
davon vielleicht ital. collare, foltern, wippen, dazu
das Vbsbst. colla, Folter; weder griech. xo).dCeiv
noch xoX'i.uv kann Grundwort sein, ersteres seiner
Form, letzteres seiner Bedtg. wegen nicht. Vgl. Dz
365 collare.
4564) germ. *kotta (ahd. clio^ga), zottiges Woll-
Korting, lat.-rom. VViirtertiuch
zDug, Deoke, Mantel, Kleid; pro v. cota, Rock;
altfrz. cute; neufrz. cotte, Kleid, auch als zweiter
Bostandteil in redingote (^ engl. ridimj-coat, Roit-
rock) enthalten. Vgl. Mackel p. 35.
4565) german. schaUnachahraender Stamm krak
(ahd. kradi): davon frz. crac, craquer, Krach,
krachen, vgl. Dz 555 crac.
4566) dtsch. kracke, schlechtes Pferd; dav. frz.
criquet, kleines Pferd, vgl. Dz 557 s. v.
4567) ndl. kraecke, eine Art grolser Schiffe;
davon ital. frz. span. ptg. caracca (frz. auch
car{r)aque), eine Art Schiff, vgl. Dz 88 s. v.
4568) ndl. kram, eisemer Haken; davon (und
nicht vom griech. xof /xaa&ai) sind vermutlich
abgeleitot f rz. cremaillon, cremaillere (burg, cramail,
wallon. crama , champ, cramaille), Kesselhaken;
span, gramallera. Vgl. Dz 556 cremaillon.
4569 dtsch. krampf; frz. crainpe (= ndl. cramp),
Krampf (in der Bedtg. „Klammer" gehort das Wort
zu *krampu), vgl. Mackel p. 60; iiber die Gestal-
tungen dieses Wortes in ital. u. rtr. Mundarten
vgl. Flechia, AG U 349.
4570) altnfrank. *krampo, Eiseuhaken; davon
frz. crampon, Klanimer, vgl. Mackel p. 71 (M. ist
iibrigens geueigt, *krdppo = ahd. chrdpfo, Haken,
als Grundwort anzuaetzen).
4571) ndd. krftn, Krahn, == frz. crime, Krahn,
vgl. Dz 557 s. V.
4572) ndl. kraueke, Armbrust; davon vermutlich
frz. cranequin, Werkzeug zum Spanueu der Arm-
brust, dazu cranequinier, Armbrustschiitze, vgl. Dz
555 cranequin u. 557 crone.
4573) [ahd. kraphd (auch kraphjo?], Haken;
davon nach Dz 171 ital. graffio, Haken, Kralle,
dazu die Verha graffiare, aggraff'are; pro v. grafio;
frz. agrafe, Klammer, dazu das Vb. wallon. agrafer,
ergreifen; span, garfio, garfa, Haken, Kralle, dazu
die Verba agarrafar, engarrafar. Vgl. Dz 171
graffio. Desselben Ursprunges sind nach Dz 172:
ital. grappa, Klammer, grappa, grappolo, Trauben-
kamm, Ti'aube, grappo, das Zugreifeu, grappare,
aggrappare, packen; pro v. grapa, Klammer, Kralle,
grap-s, gekriimmte Hand; frz. grappe (altfrz. auch
crape), Traube, grappnn, Anker, grapper (nur
dialektisch), packen; span, grapa, Haken, (die
„Traube" heifst racimo); vielleicht gehort hierher
auch cat. esgarrapar, kratzen, vgl. untensclirapen;
ptg. fehlen entsprechende Worte, (die nTraube"
heifst um). Vgl. Dz 172 grappa: Mackel p. 56.
S. jedoch oben No. 2234.J
*krasja s. crescio.
4574) altnord. krassa, zerreiben; davon nai-h Dz
567 und Mackel p. 46 frz. ecraser, zerquetschen.
Diese Ableitung ist jedoch bedenklich, da das Wort
erst vom 16. Jahrh. an erscheint. Vielleicht urteilt
man daher richtiger, wenn man eine gelehrte Bil-
dung *Kxrasare annimmt ( — Ascoli, AG I 179
Anm. 4, setzt *scrasari- an u. vergleicht rtr. scra-
suoir, Dreschflegel — ), in welcher, als sie in die
aUgemeine Sprache iiberging, die Lautgruppe csr zu
cr vereinfacht wurde. Ronsch, RF II 316, stellte
ein lat. *ecrasare als Grundwort auf, aber dasselbe
wird durch gelegentUch vorkommendes ecbibere und
dgl. nicht hinreichend gcstiitzt.
4575) german. *krattdn (ahd. dtrazson), kratzen;
prov. gratar; frz. grutter. Vgl. Mackel p. 71.
4576) dtsch. kraus(beere), krausel(beere) ; frz.
groscdle, Johannisbeere {gr. certe, Stachelbeerei:
cat. span, grosella; ptg. groselha. VgL Dz 174
grosella.
■la/i
1577) krniiNljiiii
ItiUU) laliii)
48(5
4677) nltiuUI. (*kniU8tJnii) , «krAwUHn (^nt. |
kriu»tan), kiiirHrlici) ; int ilns imitiniirNlioTio (triiiul-
wort /u ititl. r>'(>»'it'(iri-, kiiiniclioii; pmv. iiltfr/..
eroissir. croislrf (mil (•rni-lildiw. o); Kpaii. cnijir.
\'gl IH ll:t <i<wci.irc. Mmkcl p. 18i).
4678) nliil. kri'bU., Kn>l)s; ilavon nltfr/.. cdcrr-
vissf (liotlinitot iiiu'li .llarnisrli"); iKMifrt. ecrrrisse.
Yj;l. Dx 667 ». r. Mii.k.-I p. «).
45"!»1 ialtnilil. krJ'vet -■ :\\t(T/.. crrvctte, kloiiior
Kn'l.s, v>;l. Mii.-kol i.. SO. Vj;l. nl.oii No 1«20.|
468tl) soluiUiiiicliiiliint'iulor Stiinim krik; dnvoii
HiMiprov. eTi<-fi<, lli'iiiiolioii; fr/.. criijiiet (iiiuiul-
iirtlirli |pi<'. I criiiuriltoi), criiichon), ilnzii das Vb.
criqufr. V),'l. I)i 550 criqurl.
4681) altnonl. kriki, kloiiiu Diirlit, = fr/,. criqiie
(rait (lorHi-lbon Bi'ilt(;.)i *b1> l^-! 65G ». v.; Mackol
p. 93.
4682) aliil. krlminan, niit Snhnabol odor Krallon
hauon; ital. iilirrmire „afl"iTraru, «rtifiliaro" ii. ;/rc-
mire „rbp, scwiulo il Kanf.. dir("l>bo lo stc88o di
ifliermire o sccondo il Toiiim. (I)iz. it.) .riiMiipioro',
cf., per la oviduzioiio idcolnjrira, littu da lifj^ort',
oht< dico .oonficcato' c sposso, fcdto'", vgl. (.'aiiello,
At; 111 3!tG: I)z 377 n'lcmiie.
4583) abd. krippju, Krippc ; i t a I. tircppia (miiud-
artliidi c»-c^)/ii<i): yirowcrepia, cirpclia; {r/,. crixlic ;
(span, beifsl clio „Krippo" pesebre: ptg. prcsepc
u. pri'Mpio =- pnusaojie, *praesafpium). Vgl. I)/.
172 fireppia; Mackcl p. 96.
4584) (altiiord. kr6kr, liakoii; davon nach D/. 557
rtr. frz. prov. croc, llakeii, woven wieder abgeloitet
frz. crochet (= span, corchcte, ptj;. cukhcte),
crochti, accrocher, audi encroiier = *incrocare, an
einem Haken a\ifliangcn. Mackel p. 33 bemcrkt
abor dagegen sehr mit Recbt, dafs nord. I; wedcr
zu c/i wcrdon {crochet etc.), noch aucb viiUig '
schwindon konntc {ciwrouer). Vcrmiitlicli berulit
die AVortsippp auf dom (mit lat. cruc-cm sicb laiit-
lich und bcgritJlicb beriilirondcn) gcrman. Stamine
kruk, woven 'krukjo, abd. chrucclta. ndl. knik, ags.
cryce etc., vgl. Kluge unter ..Kriicko". Auf don-
selbeu Stamm gehcn zuriick ital. crocco. Haken,
croccia, Kriicko, frz. crosse, Krummstab. Die ent-
sprechonde keltiscbe VV^ortsippe ist aus lat. cruce{m)
entlebnt, vgl. Tb. p. 96.]
4585) altnfrank. krAka, Krug; davon vermutlicb
prov. crugo-s; frz. cruche (altfrz. aucb criie, cruie).
cruchon, vgl. Mackel j). 19. Dz 557 fiihrte die
Worte auf kymr. crwc, Eiiner, zuriick, aber dies ist
selbst nur Lehnwort, vgl. Th. p. 97.
45861 altndd. krilma, Krunie, Brocken ; davon
altfrz. esgrumer, zerbrockeln, vgl. Mackel p. 19.
4587) german. Stamm krupp- (davon altnord.
kroppr. Rumpf, Leib, kryppn, Hijcker, ags. cropp,
Kropf, Gipfel, Biiscbel. abd. kropf]; davon ital.
ijruppo, ijroppo, Klumpen, Knoten, Haufen, Gruppc,
grappa, das Hinterkreuz des Pferdes; t^xow. cropa
= ital. gropjia; frz. groiqye, Gruppo, croupe,
Kruppe, davon abgcleitet croupier, croupiirc, croupir;
span, griipn, gorupo, grupa: ptg. gartipa = frz.
croupe. Vgl. Dz 174 groppo; Canello. AG III 327,
wo unterscbieden wcrden gruppo „riunione di pin
oggetti", u. groppo „nodo", wiihrend groppa un-
erwabnt bleibt ; Th. p. 64 bcmerkt, dafs eymr. cropa,
Kropf, u. gal. crup-, neuir. vrap- nicbt cinheimiscb
sind; Caix, St. 33, erklart ital. garhugliarc aus
*grobagliarc aus *groj)p[are\ -\- hugliare.
4588) rahd. krilse, Krug (davon inbd. *kriusel,
kleinor Krug, Kreisel, vgl. Kluge unter „Krause"
u. „Kriiusel") ; i t a 1. crogiuolo, Scbmelztiegel ; a 1 tf r z.
crninel, croiseul, crdi.vo/, l,am|Hi: noufr/.. crrusrt,
Sclirncl/.liogid; Kp ii ii. crisol, Scliuiolzticgi'l, rrisurlo,
Lanipo, criiuela, das (ii'fiifK iler Lanipr Vgl. Srbcler
iin Did. unter crfimrt : Dz 443 erismlo wnlllo die
span. \\'orti< von bask, c/im'/uii, l.anipi', alileilen,
waliriMiil in Wabrbi'it das bask. Wort <li'ni S|ian.
entli'bnl sein diirflo.
4689) giil. *kiin<IJ»n (von kuuih, zn kuni, Ge-
scbk'i'bt), das (icHcblcclit fiirtpllauzen ; span. cat.
cuiiilir, sicli vi'iliroitoii, fortplbinzon, Spriifslingu
tr.iben. Vgl. D/. .113 .s. i\
4690) dtiii'b. kuproraxclie; daraus frz. couperose,
Vitriol, vgl. Darineslotor, .Mots conip. p. 231; Fuf»,
KK 111 493.
4591) abd. kuppl^u, llaubo; ital. cuf/ui, .scuffia;
frz. cniffe, daron ilas Vb. coi/j'ir, den Kupfpntz
ordnen, duzu «las Nonien actoris coiffeur; spjin.
co/in, eiicofin : jitg. coif,!. Vgl. Dz 116 cu/fiti;
Mackel p. 21 ; Bob reus p. 82 cultfo.
4592) gcrman. "ktlNk», *ka8kja (abd. chmk,
chi'i.iki, entbaltsam, mafsig, keuscb) ; davon vioUoicbt
altfrz. (nur in Pass. 350) cuschc-ment, geziomond,
vgl. Dz 657 v. I.'..- Mackol p. 20.
4593) altnord. kvcldrilfr (aus knUl. XU'uA, und
ntfr. Wolf), ali<l. *cb«il(i«olr, *kil(wolf, Wirwolf;
daraus frz. giiillnldii in ..coiirir Ir g., iillrr la unit
dans des lioux suspects", vgl. Buggc, Ii 111 151.
4694) altnord, kverk, Gurgel, Hals; dav. prov.
frz. cnrcdu (altfrz. aucb charchnni, iliercli(int),
Hal.seisen), vgl. Dz 539 rarrn».
4595) ndl. kwakkel, abd. i|uatala, mihtain,
Wacbtcl ; ital. ipiuglia ; rtr. ipiacra . ji r o v. ctdhii ;
altfrz. *coaillc : neufrz. caille; altspan. coalla
(das iibliclio span. Wort fiir „Wacbtel" ist codor-
niz = coturnicem, obenso ptg.). Vgl. Dz 259
quaglia ; Mackel ]). 74. S. oben No 2229.
4596) tiirk. kyrbAtscli, Karbatscbe; frz. era-
vache, Reitpcitsche; .span, corbadiu, vgl. Dz 108
cnrbacho.
4597) kyrle eleison; davon ital.(arot.) crialeso
„raganella cbo si suona la seltitnana santa", vgl.
Caix, St. 301.
L.
4598) ndl. laar, leer; davon vielleicbt altfrz.
larrLs (mittellat. hirricium), leeres, unangol)auto8
Fold, vgl. Dz 625 K. v., wo ndl. laer, unangcbautos
Fold, = niittelndl. laar. offener Platz ira Waldo,
als Grundwort aufgestcllt wird, diese Substantiva
sind aber dorb nur .\dj. in substantivischor Ver-
wendung.
4599) [liibiii'iim n., die von Constantin d. G. ein-
gefiibrte Rcicbsfaline ; davon abgcleitet ptg. laba-
reda, lavarcda, Flarame (die Begriffo ,.Fahne" un<l
..Flamme" werden im Roman, oftors vertauseht, vgl.
z. B. ori/lamme). Vgl. Dz 461 labareda.\
4600) 1. labclliini ». (Demin. v. labrum, Wanne),
kleine Wanne; ital. avello. Sfejinsarg, (mail, navell,
modenos. lavello. Steingefiils). Vgl. Dz 353 avello.
4601) 2. *labelluni ". (Demin. zu labium), kleine
Lippe, berunterbangendesStiickcben,Fetzen; altfrz.
labeau, Fetzen, davon nach Dz 624 frz. lambeau,
Lappen ; span, lampel, Turnierkragen. Vgl. unter
*liinibellus.
46021 [*labeus, a, iini (v. hibe.f), fchlerbaft; davon
nach Dz 4(i2 ptg. hiiro. Scbmiitzfleck.]
4603) *laliia, -am /'. I fiir laltcx], Fleckon; ptg.
eiva, Fehler, Gel)rftcbeu, duzu das Verb eivar{se),
437
4604) lablnii
4627) laeso
438
schlecht werden, vgl. Micliaelis, Misc. 125 ; Dz 445 ]
liefs (las Wort imerkliirt.
4604) [labliiS, -am /; (v. labi), Erdfall (Isid. I
16, 1, 4); Dz 513 wini vermutungsiveise lahina als
Gmndwort zu prov. laranca, frz.lavange, hivaiiehe,
Lawine, aufgestcllt, besser jedoi-h sind diese Wortc
fiir Umgestaltuiigen voq avalanfie, avalanche (von
*a(l-vallare) zu eracliten. Dagegeii beruht selbst-
vcrstiindlich rtr. lavina auf labimi.]
labium s. labrum. I
4605) labor, -orem j/i., Arbeit: ital. larnro;'
rtr. lafur: prov. labors: frz. labeur, Feldarbeit; '
span, labor: ptg. Invar (bezeichnet vorzug.sweise
iiur die Feldarbeit). Der iiblicbo Aiisdruck fiir Ar-
beit ist, abgesohen vom Ital. (wo aber iieben lavoro i
auch travaglio vorhanden ist), prov. trabalh-sA
trebalh-s {anch trabalha); frz. trarail: span. tra-\
bajo: ptg. trabalho. Urspriinglicbe Bedtg. dieses
Wortes dlirfte „Qnal" sein n. das Grundwort *tre-
paliiim (v. trii)alis). eiu aus drei Pfahlen bestebendes
Marterinstriimeut. vgl. P. Meyer, R XVU 421.
4606) [*laborecus, -nm m. (v. labor), scheint
die, freilich biiclist abnorme, Giundform zu sein fiir
span, labriego. Feldarbeiter, Bauer; ptg. labrego,
vgl. Dz 461 s. I.,- Scbucbardt, Z XIII 531]
4607) laboro, -are (v. labor), arbciten; ital.
larorare: rtr. lavurer ; prov. lacorar : frz. la-
bourer, ackeru, pfliigen; span, labrar, arbeiten;
ptg. laborar, lav-, Miihe, Not baben. Abgeseben vom
Ital. (wo indessen neben lavorari aucb travagliare
vorhanden ist), ist laborare verdriingt worden durch
prov. trebalhar, trabelhar : Ix i. irarailler ; span.
trahajar : jitg. trabalhar. Die urspriinglicbe Bedtg.
dieses Verbs scheint ^qualen" gewesen zu sein: das
mutmafsliche Grundwort ist *trepalium , ein aus
drei Pfahlen bestehcndes Marterinstrument , vgl.
P. Meyer, R X\"n 421.
4608) ['labrillum n. (Demin. zu labrum, Wanne)
= span. lebrUlo, ein Gefifs, vgl. Dz 462 s. v.;
Parodi, R XVil 69, zieht hierher anoh cat. gibreU,
Schiissel (aus *llabrell, *Uibrel!).]
4609) labrum >i. und labium »., Lippe; ital.
labbro, PI. labbra : frz. levre: span. ptg. labio.
Von labrum leitet Dz 624 detabrer, zerfetzen. ab,
was nur dann gebQligt werden kann, wenn man
altfrz. labeau = *labenum (Demin. zu labium)
ansetzt u. selbst dann noch wegen des b (vgl. levre)
bedenklich ist.
4610) labrusca (Titis), wilde Rebe; ital. latn-
brusca, lambruzza, daneben raverusto, ravirusto,
(Dz 351 zieht aucb abrostino hierher, „indem sc,
wie in mistio f. mischio u. a., in st ausartete u. I
als Artikel verstanden ward"); rum. leuru.^ca und
rouru^ca: neuprov. lambrusco: frz. lambruche
(fehlt b. Sachs); cat. Ilambrusca : span. ptg. la-
brusca. Vgl. Dz 187 lambrusca u. 351 abrostino:
Grober, ALL III 274. S. auch oben briiscus,
4611) lac, *Iactem (f. lac) n.. Milch; itaL latle:
sard, lacte: rum. lapte: rtr. latg: prov. lait-z.
lack--: frz. lait : eat. llet : span, leche; ptg. leite.
Vgl. Grober. ALL III 274.
4612) lacca, -am /.. eine Geschwulst an den
Schienbeinen ; davon wohl ital. /at-ca in der Bedtg.
„Kniekehle"; Dz 380 s. r. stellte griech. /.axxog,
Grube, Loch, als Grundwort auf.
4613) lacerta, -am f. und laeertus, -uui »).,
Eidechse ; ital. lacerta u. hicerta: tiber mundart-
liche Formen des Wortes vgl. Flechia, AG III 160 f. ;
{saxA. caluscerta, caluxertula); rtr. hisciard ; frz.
Uzard, (altfrz. auch la>f:snrde'\: span. ptg.
lagarto, (ptg. lagarta, Raupo). Vgl. Dz 186 lacerta ;
Caix, St. 380.
4614) liicertfis, -um m., Oberarm: davon itaL
lucertolo „parte delhi coscia del hove", vgl. Caix,
St. 391.
4615) *liiciuTaria, -am f. (v. lacinia, Fetzen) =
frz. lasiiiere, laniere, Riemen, vgl. Bugge. R HI
154. Littre leitete das Wort von laniare, Sclieler
von lann ab, der letztere hat jedoch seine Aimahme
mit derjenigen Bugge's vertauscht, vgl. Anhang zu
Dz 732.
4616) IScrima, -am /'., Thriine; ital. laerima,
lagrima : rum. laerima, lacramd; prov. laerima,
lacrema: altfrz. lairme, lerme; neufrz. larme ;
cat. llagrima: span. ptg. lagrima. Vgl. Dz 625
larme.
4617) laerimatoriils, a, um (v. laerima), gegen
d.as Thriinen dienlich; ital. lacrimatorio , Adj.,
lacrimatojo, -a ..eoiinenza rossigna posta nel grand
angolo dell" oechio, della quale sgorgano le lagrime",
lagrimatojo. -a ,, canto fra il naso e la guancia
sotto I'angolo interno dell' occhio", vgl. Canello,
AG m 337.
46181 laerimo u. *liicrTmieo, -are (v. laerima),
weinen; ital. hujrimare (das iibliche Wort fur
„weinen" ist pianqere == plangere); rum. lacrimez
ai at a: yiroy. lagrimar, lermar, Ingremeiar; alt-
frz. larmier: neufrz. larmoyer, (das iibliche Wort
fiir „weinen" ist pleurer = plorare, daneben crier);
cat. llagrimejar : span, lagrimnr, (das iibliche Wort
ist llorari; ptg. lagrimar, lagrimejar, idas iibliche
Wort ist chorar = plorare).
4619 1 [*laeteo, -onem »i. u. *lactuceiis, -nm m.
(v. lac), das saugende Tier, Brusttier; span, lechon,
Schweiu (eigentlich Spanferkel), lechuzo, saugendes
Maultier. Vgl. Dz 462 lechon.]
4620) laetes (PI.) f., die Milchen; ital. *latti
in lattimelle (=» latti + aniwelle?) „animelle, in-
testini", vgl. Cats, St. 373.
4621) lacttica, -am /'. (v. lac), Salat, Lattich;
ital. lattuga ; rum. Idptiicd; yrov. lachiiga: frz.
laitue: cat. Uatuga: spa.n. lechuga: (ptg. alf'ace).
Vgl. GriJber, ALL HI 274.
4622) lacuna, -am /". (v. lacus), Sumpf, Ver-
tiefnng, Grube, Liicke: ital. lacuna „vuoto, man-
canza, specialmente nei raanoscritti", laguna „mar
basso presso terra", vgl. Canello, AG IH 371: Diez
628 ist geneigt, auch prov. lona, Sumpf, von lacuna
abzuleiten, bemerkt aber selbst, dafs dann latina
hijchsteus Idunn zu erwarten gewesen ware, somit
ist die ebenfalls von Diez vermutete Herleitung von
altnord. Ion. Sumpf, wohl die bessere. Macfcel p. 33
enthiilt sich des Urteils.
4623) lacus, -um i» , See; itaL laco, logo;
rum. lac, PI. lacuri : rtr. Idk, lek etc., vgl. Gartner
§ 200; prov. frz. altcat. kic : span. ptg. lago.
4624) ags. ladman, Geleitraann, Lootse; davon
frz. locman, Lootse. u. (mit Anbildung an goiiver-
neur) lamaneur, vgL Scheler im Anhang zu Dz 802 ;
Diez 628 locman stellte ndl. loodsman als Grund-
wort auf.
4625) mittelndl. laecke, Febler; davon vielleicht
span, laera, Xarbe, Gebrechen, Mangel, dazu das
Vb. lacrar, .schaden. vgl. Dz 462 .«. v. Naher aber
liegt es wohl. an lat. laeer, a, um zu denken.
4626) laesio, -onem f. (v. laedere), Verletzung;
alt span, lision, Verletzung, vgl. Dz 463 s. v.
4627) *laeso und *laesio, -are (v. lacsus), ver-
letzen; cat. lesiar, verstiimmeln ; span, lisiar;
ptg. lesar. Vgl. Dz 463 lisiar.
IM!t
4ri38) InoUnxMi
■UiCr,) hinit
440
4(>28) InrlMiiirn »., I)ilii^>r, » itnl. Altfipnn.
Utinni: vj:I 1 1/ :isi >, ,■.. FUvliiii, AC II r.8
4(;2!li larlils, a, iiiii, fnililirli: itnl. /iWo, alt-
fr*. /ir; iioufri. luir ikwIi orlinltcii in «liT Vor-
liiiiiluu); fairr chf'rr /i>, \\'l. 1)? 6J(> /i>.
4G3t)| iiill. laeyf, I.nilo; ihivim dan hIimi-IiUmIimi-
tpnil» fri. laijetU. vjjl. Dr. (>J5 .<. i'. ; in >li>r Hodtf;.
.Winilcln" nlifr ilnrfto «Ins Wort i'Iht nuf ili<ut«rh
„lji(to" lunickp'lioii. Aiif ili'in Stjiinnio Inij bornlit
vielloiclit Huoh ilaa «imiii. iit>:. /(ii/n. Art, RcBi'lift(Tt>ii-
lioit (oipMiU. alH>r I'in Afliorworlizonj;, niit wclirlioni
iinnu>r inolin^n' nolK-n oinnnJor stoliiMido I^Mito iir-
lH'it»'ii). iinilori'fri'iliclicrkliiroii iliis Wort fiir bngkiHcli,
v>;l. VSi 4(i2 Uiyn.
4(531 1 liiriniiiu n. (/.riynror"), platter Kuclion,
«lie I^ii,'!' oiliT Si-liiolit oinos sofriMi. Hlatt(<rkiiclioii8;
davnn vorinutlifh span, laiina, Mot;illplntte, Vj^l.
IH 4G2 .«. I'.
4G32) ajrs. Inpru, lair, Uosi'tz, =- altfrz. /11;/««,
(icsetz, dazn ila.') Konipos. uthfliie, iillague = a);8.
iit-lnti, on^l. oiit-liiif. aurserhallxlosGesptzos stohcnd,
jtefld'itot. V;;!. I)z 023 higiie; Markol p. 41.
40331 ah.l. Inhha, Laclio. Snmpf, — ital. Incca.
tipfcr Cnuul. vj;!. D/, 380 »•. v.
4634) ir. laid (neuir. j;iil. laoidli, kymr. 'Ilaedd,
altbret. *laiS), Hymne, Lied, = prov. lais; altfrz.
Inis. /ill. Lied, vg\. Dz 623 s. v.; A. de Jubainville,
R VIII 422: Th. p. 108.
4635) altdtscli. laiS (alid. leid), nnanRenehm,
widerwiirtig; ital. laiiin, hiifslidi, /niV/niY. kriinkon;
prov. lait, dazu das W>. laizar, kTiinken, daneben
in gleiober Bedtg. laidir (audi ital. *hiidire) =
*laidjan: frz. laid, dazu altfrz. die Verba laider
und Inidir u. dns abgel. Sbst. laideiige, Kriinkung
(vgl. prov. ledena f. laidetiha); alt.span. laido.
dazu (Jas Vb. laizar (aus dem Prov.l ; altptg.
laido, dazu das Vb. laidar. Vgl. Dz 186 laido:
M.iokel p. 117.
4636) gernian. laido-, Fuhrung (ags. lad, Weg,
Reise, Falirt); davon vielleidit frz. laie, durdi den
Wald geliauener Weg; miiglieh aber aucli, dafs
alts, lata, Fels, Stein, als Grundwort anzusetzon
ist, vgl. Dz 623 laie 2; Maekel p. 115.
4637) got. Ialgr6n, leekcn; davon verrautlieh prov,
lagotear, schmeicheln, /nr/of-^, Scbmeidielei : span.
laijotear. schmeicheln, vgl. Dz 623 lagot; Mackel
p. 116.
4638) germ. *laisa (ahd. leaganleisa, altnfriink.
u. ahd. lesa, Falte); davon vermntlieh rtr. lai^cli-
nar, lischtiar, streicheln (?); norm, alise, Goleise;
alt span, lizne, glatt, deleznar, gleiten. Vgl. Dz
194 li.icio: Mackel p. 108.
4639) ISUo, -are, singen, trallern; davon ital.
liUare, lellare nballoccarsi", vgl. Caix, St. 381.
4640) burg, lam, lahm, = pi em on t. lam, srhlaff;
prov. lam, hinkend, vgl. Dz 624 s. v.; Mackel
p. 43.
4641) lama, -am f. (aus lac-ma), Lache, Sumpf ;
ital. span. ptg. lama, Sumpf, vgl. Dz 187 .«. v.
4642 [*IiimbellQs, -nm m. (Demin. zu *lamber),
kleiner Fetzen; ist nach Ascoli. Ztschr. f. vgl.
Sprachf. XVI 125, das vermutliche Grundwort zu
frz. lamheau, Lappen; span, lampel, Turnierkragen.
Dz 624 s. V. stellte *labellum (Demin. zu labium).
wovon altfrz. labeati, als Grundwort auch fiir
lambeau auf.]
4643) lamhero, -are, zerlecken; dav. nach Caix,
St. 376, sard, lamhrirc „Diangiare avidaraente",
dazu das Adj. lambrido od. limhridu „ghiotto";
ital. lembriigio nghiotto" ; ptg. lambujem, -greml
I „nvnn/.i d'un piallo, ghintlDrnie" , lamhtijciro
„ghiiittii"; Npan. lamiiini ..gulnso".
I 4644) I'lilmbicu, -arc (v. tamhnr), dn wonig
belerkcn cider l)i'«pulcii; davon nndi Dz 380 ital.
lamiaire, riiwln, f.in ivgnen. Vgl. dagogen C'aix,
St. 42, s. olii'ii liuiiiicn.l
4645) |*lnilililco, -HIV (v. nl-lambi,/), probieren:
I ital. lamhicnrr ..pimnaro pi'r il laniblccci. i>Haiiiinaro
atti'iitjiineiit*'", und braare in brrrar^i (il cmvllii)
,,fantji«tirari'", vgl. Cani'lli., AG III 390 ]
4040 liimbo, -Cre, lecki'ii, ■=- span, lamer,
leckc'ii: ptg. Iambi r, lecki'ii, tinidimr, gierig ossen,
«dilpninion, lambrdnr. I/'cker, lambido, Naschkatze,
lamhida, das b'cki'U, und zalilreidio aiidoro Ab-
leitungen.
4047) liniiFUa, -am f. (Doniin. zu lamina), Motnll-
bliitt<'hoii, Hlcdi; altfrz. nlrmcli' (aus la Irmele),
Sohneido, Scliwortspitze ; noufrz. ahtmeVe , vgl.
Schelor ini Diet. .v. v.; Fafs, RF III 490. — Aus
altfrz. alrmete. alrnullr sdieint durdi Suflixver-
tauschung alrmcltv und ilaraus durdi Unistollnng
ameletif , omdetlr. Eiorkudien (cigcntlidi lladier,
platter, Rdieibeniilinlidicr Kudion), entstandon zu
) seiu, wobei gelehrt ctvmnlogisicreiido Anlelinung an
ori;»( stittgefunden liaben mag. AUe sonstigen
Abloitungen des vidbehandelten Wortos sind phan-
tastisdi. Vgl. Dz 187 Inma : Sdidcr im Diet, unter
omelette: Fafs, RF III 502.
4648) liimciitO,.-iire, wchklngen; ital. lamentare :
frz. lameiitrr, (darnacli gebildot al tfr z. waimenter,
gaimevter von «'fii' = weh); span. ptg. lamentar.
Vgl. Dz 592 gaimenler.
4649) lamTiiii 11. lamiiit, -am /., Platte, Blatt,
Blcch, Scheibe; ital. lama ,.lastra d'acciajo ri-
dotta tagliente, di spada, di ooltello, di sega", das
Wort ist wahrscheinlich aus dem Frz. entlehnt, vgl.
Canello, AG III 367; rum. alamd. Messing; prov.
lamina, lama, Platte; frz. lame, Platte, Klinge (ini
Altfrz. auch Grab.stein); span, lamina, Platte, laiia,
eiserncr Haken, K!ammer; ptg. lamina, Platto,
Klinge. Vgl. Dz 187 lama. (Diez 624 wollte auch
altfrz. lambre, noufrz. lambris von lamina ab-
leiten, vgl. aber oben Imbrex). Vgl. auch Grobcr,
ALL III 275.
■1650) ^liimiiiariiis. -um »1. (v. lamina), Messing-
schlager, WeifsblechscWied; i tal. /amtno/o; rum.
aldmar; span, laminero.
4651) Stamm lamp- (aus lampai [a. d.] hcraus-
gebildot), leuchten ; davon abgcleitet i ta 1. Inmpo,
Lichtschein, Blitz; ^roy. lamps, lams; ncuprov.
Ian; cat. llamp, llampeg; span. ptg. lampo, re-
lumpago. Vgl. Dz 187 lampo.
4652) lampas, iida f. (lu/Anui), Lampe; ital.
lampa, lampada, Idmpana, davon abgeleitot nllam-
panato ^magrissirao" (gleiclisam so mager, dafs eine
Lampe durchscheinen kann). vgl. Caix, St. 148;
rum. lampa: prov lampa, lampea, lampeza; frz.
lampe: cat. Udntia ; span, lampada, lampara;
ptg. lampada. davon Inmpadejar, aufblitzen. Vgl.
Grober, ALL III 507 u. VI 392.
4653) ndl. laniperkin (Demin. zu tamper, lamfer),
kleiner Sc^hleier; frz. lambrequin, Holmdecke,
Stickerei am Fensterbrett, Bogenbehiinge. Vgl. Dz
624 lambeaxi.
4654) *lampetra, -am f., Lamjjrete; ital. lam-
preda; frz. lampnile; span. ptg. lamprea. Vgl.
Dz 187 lampreda (die roraan. Worte niitigen zur
Ansetzung von *lampreta f. lampetra).
4655) arab. lamt, eine Art Antilope; davon nacli
441
4656 1 lana
4685) liirldum
442
Caii, St. 303, ital. da>ite: span, dntite, ante: ptg.
(lanta, anta „biifalo e pello ili biifalo".
4656) lana, -am f., Wolle; ital. Imm; rum.
land; rtr. lana, Una etc., vgl. (iartnor § 200;
prov. lana; frz. laine: cat. liana: span. ptg. lana.
4657) lanarius, -am m. (v. layia), WoUhandler;
rum. Idnar : frz. lainier: span, lanero.
46581 lancea, -am /"., Lanze; ital. lancia (bed.
audi nBoof): rum. lance: prov. lansa; frz. lance:
cat. Ilani:a: span. ptg. lansa. Lanze, lanclia. Boot.
Tgl. Griiber, ALL III 510. Vgl. I)z 187 lancia.
4659) lancearTiis, -um m. (v. lancea), Lanzen-
trSger; ital. lanciajo „ch! fa lance", lanciere „sol-
dato a cavallo o armato di lancia", vgl. Canello,
AG III 307: rum. lancer: prov. frz. lander:
altcat. Ilancer; span, lancero: ptg. lanceiro.
4660) laiiceo, -are (v. lancea), die Lanze schleu-
dern; ital. lanciare. dazu das Sbst. lancio, Schwung,
Sprung; pro v. e.<?n«.«ac; iri.lancer, elancer. dazu
das Sbst. elan (fiir ('/an.<) ; span, lanzar. dazu das
Sbst. lance: ptg. langar, dazu die Sbsttve lance
a. lan<;n. Vgl. Dz 187 lancia.
4661) kelt. land& (ir. land, lann, kymr. llan,
com. Ian), Fliiche, freier Platz (bret. lann, Ian.
Haide) ; ital. prov. landa, Haide ; frz. lande:
span, landa. Vgl. Dz 187 landa: Tli. p. 65.
4662) dtseh. landsknecht ; ital. lamichenecco :
frz. lansquenet : span, lasquenete. Vgl. Dz 188
lamichenecco.
4663) laiieus, a, nm (v. lana), wollen; frz. lange.
Wolle, Wollkleid. Vgl. Grober, ALL III 508.
4664) lansra, -am /'. u. lau^iinis, -um m., eine
Eidechsenart ; iiber die Gestaltungen dieses Wortes
in ital. u. neuprov. Mundarten vgl. Caix, St. 380.
4665) ISugHeo, -ere u. laiig:iiesco, -ere, ermattet
sein, schmaebten: ital. languire: rura. lanzecesc
ii it i: prov. frz. span. ptg. languir.
4666) laiigliidus , a, um [langueo), matt, er-
sehlafiFt: ital. languido: rum. lanced; prov. lan-
giiios = *lan(juidosus ; (altfrz. languide); span,
ptg. languido.
4667) langiior, -orem m., Mattigkeit; ital
languore; rum. Idngoare (bedeutet „Nervenfieber");
prov. languors; frz. langueur; span. ptg. langor.
4668) |*IauTariiis, -um m. (v. lanio), Wiirgvogel
(Name fiir eine bestimrate Falkenart); ital. laniere:
prov. frz. lanier. Vgl. Dz 188 laniere.]
4669) ISiiio, -are, zerreifsen [xe laniare, gleicb-
sam sicb vor Schmerz zerreifsen, webklagen, sich
beklagen) : ital. lagnarsi, dazu das Sbst. layna,
Klage, Jammer, daneben laniare ,,straceiare", vgl.
Canello, AG lU 341: prov. se lanliar, dazu das
Sbst. lanha; altfrz. laigner; altspan. laiiarne.
Vgl. Dz 186 lagnarsi.
4670) lanosus, a, nm (v. lana), wollig; ital.
lanoso; rum. Idno.t; frz. laiiieux; cat. llanos;
span. ptg. lanoso.
4671) lanterna (Interna), -am f., Latcrne; ital.
lanterna: prov. lanterna; frz. lanterne; eat.
llanterna ; span, linterna; ptg. lanterna. Vgl.
Grober, ALL III 508.
4672) [lapathum ;;. {'/.u7lu^^ov), Sauerarapfer;
dafs bieraus cat. jiaradella, spau. paradela niclit
eutstanden sein kann , bemerken Baist , Z V 560,
u. Scheler im Anhang zu Dz 808 sehr rait Eecbt.]
4673) [gr. i.it:i«9-og. Grube; Diez 462 scbeint
Zusammenhang zwischen diesem VVorte und ptg.
lajxi, Grotte, Platte, Scbiisselmuschel. fiir moglicb
zu halten. Eher diirfte an }.un)j (s. d.) zu denken
sein, vorausgesetzt. dafs dies Wort zur Bedeutuug
„{schleimige) schlamniige Vertiefung" gelangen
konnte.J
4674) griech. Ak.t»;, Schleim; davon span, lapa,
Schimmel auf Fliissigkeiten , Kabm, vgl. Dz 462
lapa 2.
4675) lapilliis, -um ni. (Demin. zu lapis), Stein-
cben, Edelstein: ital. lapillo; Diez 513 erblickte
in lajiillus aucb das m\itmafsliche Grundwort zu
altfrz. acel. wiinscbenswort, vgl. dagegen (i. Paris,
Chans, du 15e siecle p. 7, wo aber ein neues(irundwort
nicht aufgestellt wird. Ein Typus *liabellum von
hah-ere, bezw. von av-nir wiirde befriedigen, aber
freilich ist seine Ansetzung aus bekanntcm Grunde
raehr als bedenklich, iudessen sind ja abnorme
Wortbildungen nicht fiir schlechterdings unmiiglich
zu erachten.
4676) lapis, -idem m.. Stein; wohl nur erbalteu
in span, laude, lauda, Grabstein, vgl. Baist, Z V
245 unter ?o-(i.
4677) german. lappa, Lappen; ital. (coraask.)
hipina, Ohrfeige (gleichsara Schlag auf die Lappen);
rtr. lajji. Lump; prov. cat. [lilepar, schlabbem ;
frz. taper, schlabbern, Idpeau, trager Mensch, (ver-
mutlich gehijrt hierher auch lapin, Inpereau, Ka-
ninchen, f^leichsam kleines Tier mit Lappenohren;
Diez 624 s. v. leitete die Worte vom Stamrae clap
ab), lopin, Fleisohlappen (wird von Scheler im Diet.
s. V. mit dem deutschen „Lumpen" in Zusammen-
hang gebracht): span, lapo, Schlag mit flacher
Kliuge. Vgl. Dz 138 lapo u. 628 lopin ; Mackel p. 73.
4678) lapsana, -am f. {).ci\\)dvti), Ackersenf; sard.
lassana, Senf.
4679) *laque5Iiis, -um m. (Demin. zu Inqueus).
kleine Schlinge: ital. lacciolo, lacciuolo; (rum.
la{isor = *laquiciolu.'i); prov. lassol-s.
4680) laqueiis (volkslatein. *laceus), -um ni.,
Schlinge: ital. laccio, davon das Verb lacciare,
schniiren, intraleiare = intra -f- allacciare (vgl.
sicil. intirhizsari, frz. entrehtcer), vgl. Caix, St. 82;
rum. la{; rtr. latsch; prov. latz, dazu das Verb
lassar ; altfrz. laz; neufrz. lacs (c nur graphisch),
dazu das Xh. lacer; cat. lias; span, lazo; ptg.
lago. Vgl. Dz 186 laccio: Grober, ALL III 274.
4681) Lar, -em m., Herdgott, Herd; span. ptg.
lar. Herd; cat. liar: vielleicht sind auf /ar zuriick-
zufiihreu auch ital. alare, Feuerbock, u. span.
Hares. Kesselhaken. Vgl. Dz 188 lar.
4682) *largio, -ire (schriftlat. largiri) u. *Iarg'o,
-are, spenden, zugestehen, einrauraen, gestatten;
ital. largire, sehenken, largare (und allargare),
geraumig machen, largare (altital. auch lagyare,
lagare) wird auch in der Bedeutung „zulassen,
lasson" gebraucht, welclie aus der von „einr;iuraen,
gestatten" sich leicht entwickeln konnte, vgl. Caix,
St. 41; rum. largesc ii it i, erweitern, losla'sen;
prov. largar, erweitern; span. ptg. largar, los-
lassen, vorlangeni, dazu das Vbsbst. larga, Ver-
zogerung, Aufschub; (im Frz. ist nur das Kompos.
elargir, erweitern, vorhanden).
4683) *larg:itia, -am /'. (v. largus), Freigebigkeit,
Brcite: ital. largezza u. larghezza, (daneben largitd
in der Bedtg. „Freigebigkeit"); frz. largesse, Frei-
gebigkeit, (largeur. Breite); span, largueza, lar-
gura (letzteres nur in der raumlichen Bedeutung):
ebenso ptg.
4684) liirgiis, a, um, reichlich (im Roman, nur
in Bezng auf den Raum gebraucht: „geraumig,
weit"); ital. largo; rum. prov. larg (prov. auch
larc); frz. large: cat. llarg : span. ptg. largo.
4G85) larTdiim u. lardum n, Pokelfteisch; ital.
443
ItWti) liiru
47()n liittn
444
/<in/o; rum. lani: prov. lart-:: fr/.. Iiinl: cat.
Hard; «pun. pt^- lorilo. l):\n Wort l>i<<li<ut<>t iiii
Roman. .S|>.>ck". Vj»! CKiUt. AI.I. Ill r>()8.
4t>S(ll lirlx, -icein f.. lAirclionltiuini ; i t a I. Ainrc ;
rtr. Iiirisch ; \(ti nii li:r il. i. vcnniitlidi im-/ -f-
Ircf — *lrrcf — Inricrm, alsn HoniKli>r<'lii<, vj;l. I)/
0.H9 »•. r.): (rat. rn/ro (/'o/orl; span, n/crcr (won
ili-r arnb. Artiki'l ist, ilixOi kanti das Wort «urli =
anil ii/-iirrii/i „pinii8 ivilriiH'' nii)^iAi>tzt wonlon,
v^l. D/. 41!1 .«. r.); ptj;. lariii). -co. Vj;). l^ornii,
U Vll I0>).
4f.87) aliil. »Iii!ik (alln. Iiiskr\ lascli (vf;l. Kluf,'.'
.1. r.l; (iavon na.li (ir.>l»<r, AIX III (MK (ilal.
lasro, RclilafT, triijjo); prov. la.ic: altfr/. Insclir,
Mr: neufrz. /lir/ir; (al teat. /(ii.r|. Ilii>rzn wiirilc
ilann wolil audi ilas VI). jirov. lascar: frz.. U'lchcr:
span, lascar: altptj;. Inificttr. Io<ila88on, (jelioroii
(tirtilior spriclit .tirli ilariiU'r niclit j;an/. klar niia).
AIkt p>rni. •/(i-t konnto franziis. mir /nix erj^jlten,
vjrl. Maokol p. 1-17, nicht abcr hh-he, und ila dies
doidi wolil von lasc etc. niolit ffetri'iint \ver<lpn kann,
80 wird man das (irober'sdio (iriindwort fallen
lasKen iniis.tou, .to nnspreohcnd pb an sieh aueh ist.
(Man kiinnto allcrdin^a annelimen, dafs h'lche die
in das Mask, iibertragene Fomininform, al8o = */(i.<fra
sei, allcin man sielit nieht ein, waruni *laxl; *laska
sieh anders entwiekelt haben solltc, als z. B. /Vi,<^'
*fris'ka = frais, fraiche.) Diez 188 lasciare er-
kliirto din Worte aiis *Iascus, *la.><care fiir laxiis.
la.rare. u. daran diirfte festzuhaltcn oder *laxit4s
anzusetzen sein. Vjjl. aueh Ulricli, Z IX 429 {Iticlicr
= *laxicare); G. Paris, R VIII 448 (Idchc Ptcpladj.
V. Idcher).
4688) ahd. *Iaska, Laschc, Fetzcn, Lappen (sielie
Klugo unter „Lasche"): davon naoli Grober's govifs
riebtiger Annahme, AIX III 510, span. ptg. Uisca,
I~ipi>en, Schnitte. Dz 462 »■. v. {lasca = laxa).
liLssTtudo s. liissus.
4689) liisso, -are (lassus), ermiiden, erraatten;
ital. lassnre.
4690) lassus, a, nm, niiide, matt; ital. lasso:
proT. frz las. (in Verbindung mit ni, lui, 7«? inter-
jektional gebraueht: prov. ai /as.', altfrz. hn las!,
neufrz. hclas! ach!); span, laso; ptg. lasso. —
Das dazu geliorige Sbst. la,<!situdo wird ersetzt
dureh ital. lassezza, (daneben laKsitudine); altfrz.
lastc = *lassitatem : neufrz. las.sete (iil)liclier ist
das gel. Wort lassitude); (span, lasitiid); ptg.
la-isiddo. Vgl. Dz 189 lasso.
4691) altdtscb. last (Gen. leste, Stamm hiasta),
Last; ital. lasto, Schiffslast; frz. lest, laste: span.
lastre, dazu das Vb. lastrar, ein SchifT bcladen,
(audi lasto, cine Art Scliuldverschreibung, gehort
wohl liierher); ptg. lasto, (viell. gehort hicrlier aueh
das Vb. lastar. bezahlen, falls es nicht = *laxitare
ist). Vgl. Dz 189 lasto: Mackel p. 136; Dz 462
lasta leitct dies Wort u. lasto von ahd. leistjan,
leisten, ab.
4692) altsachs. latan (got. Utan, ags. laetan),
lassen, ist nach Scheler im Diet, unter lai'iser das
Grundwort zu dem gleichbedeutenden altfrz. /a/ec
(aueh prov. laihar, Iniar); besser diirfte das Wort
= *lagare = *larijare (s. oben largio) anzusetzen
sein, TgL Caix, St. 41, wobei anzunehnien ware, dafs
der Schwnnd des r schon in vorromanischer Zeit er-
folgt sei; vgl. auoh Forster, Gloss, z. Aiol u. Mir. laier.
4693) laterculiis , -um m., Backstein; span.
ladrillo; ptg. ladrilho, vgl. Dz 462 ladriUo.
4694) latlsco, -ere (v. latm), breit werden;
rum. lafesc ii it i.
A(ii)tt) litiiiilK, n, um (v. Latiiim), latoiniMch;
ital. latniit. latcinixc'li, hulino „HC(irroviile, trop]io
sollecito ntdl' opcran', liibricn nel purlaro" , vgl.
Canollo, .\(i III ;t84 ; rtn». latin: jirov. /«(i-fj (by-
di'utet aU Sulisl. „Spra<'lii>" iiberliaupt); frz. latin:
rat. //lid',' spa n. /(idiiii, latciiiiHcli, ladiiio. scdilaii;
11 tg latino. latiiH, latfinisch. Iiulinn, wlilaii. Vgl.
II/. 189 latino. - (1lii>r rtr. dalinamriiiii -^ ladina-
mrimi vgl. Aseoli. A(! Vll 633.
4(>96) {ahil. *latjB, *IiuJu (inlnl. /c/.v), PaliRsadu;
ilavnn nai'li D/, 1!I3 ital. liccia, lie;a, Schraiike
(des Turnier- oder KainpfplatzeH); prov. (/(ii.«.s(il,
lissa : frz. liir. Indosson hiirliMtoiis fiir prov. Iais.ia
kann dioso Aldnitiing zugestandcn ncrduii, ii. aucii
da bleibt das iii niiorkliirt, vgl. Mavkel u. 52, buasor
wir<l man lai.isa iiiit frz. laisne auf hnuis, beztv.
la.rare /uriiekfiihron, vgl. Dz 623 lai.i.ie; liccia etc.
sind von liciitm , Fadon , herzuleiten , der Begrifl
bildet diirehaus kein HindiTiiis. donn cinu Sdiranke
kann diircli eiiien starkeii Fadon, Seil u. dgl. sohr
wohl gobildot werden. Koltischor I'rHprung der
Worte ist abzuldinon, vgl. Th. p. 66.]
4697) liltriitQs, -um m. {v. latro), (iebell; ital.
latratii: ruin. Iiilnil: span. jitg. ladradn, latlrido.
4698) 1. lutro, -are, belleii; ital. lalrare ; rum.
httrii ai at a: prov. lairar : cat. Iladrar: alt-
span, ptg. ladrar. — Aus *bal[arr\ fiir l}el[are]
-\- latrare erkliirte Caix, Z 1 422, span, baladrar,
(yitR. braadar, liradar), gchreien ; Dz 430 erblickte
in diesem Vb. „eine Umbildung des altspan. balitar,
bliikon, durcli Eininischung von ladrar, bellen".
4699) 2. liitro, -oiiem m., Riiuber; altital.
/<i/ro, ladro, (das iibliclie ital. Wort fiir „llaubcr"
ist brigante, s. obon brlkau); rum. lotru, davon
abgeleitet lotrie: jirov. c. r. lairre-s, c. o. lairron,
davon abgeleitet laironia : altfrz. c. r. lairre-s,
e.o.larron: neufrz. larron; (cat. Iladre?); span.
kulron. davon abgeleitet ladroneria; ptg. ladrdo.
Dazu die Verba: rum. lotresc ii it i; prov. lair-
ronar: altfrz. larronner.
4700) lati'Dciniiim «. (v. latro), Rauberei; (ital.
sard, ladroneccio); prov. laironici-S: frz. larcin,
Diebstahl; cat. Iliidriiiiici: rtr. ladernetsch. Vgl.
Dz 625 larciii: Behrons, Metath. p. 94.
4701) german. latta, Latto; ital. latta, Hol/.-
stiick, (aueh Weifsblech); rtr. latta; ]irov. lata;
frz. latte; span. ptg. lata. Vgl. Dz 190 latta:
Goldschmidt p. 55. In der Bedeutung „ Weifsblech"
kann das Wort nebst soinen Ableitungen (ital.
ottone, Messing, vermiithch = I'attone, lattone;
rtr latnn, letdn, vgl. Gartner § 11; frz. laiton;
cat. Ilaittd: span, laton, alaton; ptg. latao) nicht
gennanischen Ursprunges sein. Die italienischen u.
franzos. Formcn latta, 'lattone, laiton scheinen auf
den Stamm lact-, Milch, hinzuweisen, begrifflich
wiirde das wohl passen, denn warum sollte man
das Weifsblech nicht als ,,Milchblech d. h. milch-
farbenes Blech" anfgefafst haben?, aber dafs von
lact- ein *lacta u. *lactnn abgeleitet worden seien,
ist undenkbar. Diez 230 ottone stellt romanisches
(it.) latta als Grundwort auf. dainit ist aber selbst-
verstiindlich uiclits gewonnon, da es ebcn den Ur-
sprung von latta zu bestimmen gilt. Scheler im
Diet, unter laiton verrautet Zusammenhang zwischen
mittellat. lato u. ags. engl. lead, Blei, sowie zwischen
ital. *lott(me und dtsch. Lot. Damit wird man
schwerlioh einverstanden sein konnen. Bei dieser
verzweiffdten Sachlage sei folgende Vermutung er-
laubt. Es liefse sieh denken, dafs lat. lactare, fiber
dessen sehriftlat. Bedeutungen man Georges s. r.
445
47021 laws
4723) laxus
446
nachsebc, die technische Bezeichnung fiir „Weirs-
blech schlagen (gleichsam Blecli milchen)" gewcsen
sei; aus lactare aber koiintc als Vbsbst. *lacta =
lalta entstehen; span, laion, ptg. latuo wurden
dann als Lebnworte anzuschen sein.
4702) latfis, a, nm, breit; ital. lata; rum. lat;
prov. lat-z: altfrz. let; neufrz. Ze, Breite; span,
ptg. lato.
4703) latfis w., Seite; ital. al-lato, zur Seite,
bei, neben; prov. latz, neben; altfrz. les, lez
(nenfrz. noch in Ortsnamen erhaltcn, z. B. Plessis-
lez-Tours). Vgl. Dz 625 Us.
4704) german. *laul)ja (ahd. loiiba), Laube; ital.
loggia, GaUerie, dazu das Tb. aUoggiare; rtr. laiqiia.
Emporkircbe; prov. lotja; frz. loge, dazu das Vb.
loger und die abgel. Sbsttvc /017««, logement, AVoh-
nung: span, lonja, Vorhalle; ptg. loja. Vgl. Dz
196 loggia; Mackcl p. 119.
4705) ['laudanum, Opium tinktur; daraus durch
Tolksetvmologische Umbildung frz. lait d'unon, vgl.
Uarmesteter, Mots nouv. p. 176; Fafs, RF III 495.j
4706) laudator, -orem m. (v. laudare), Lobar;
ital. laudatore; rum. laudator; proT. c. r. lau-
Zaire, c. 0. Uiuzador; (frz. loueur); span, loader;
ptg. loiivador.
4707) [*IaudeniTa, -am /". (v. laus), Gutheifsung
bezw. Genehmigung des Lehnsherm, bezw. der dafur
zu zahlende Betrag, Lehnsgebiibr (aucb laudemium);
ital. laudemio ; prov. laudeme-s, lauzime-s, lau-
zi^me-s ; span, laudemio.]
4708) lando, -are, loben; ital. lodare; rum.
laud ai at a: prov. lauzar : frz. louer, vgl. Dz
629 s. I'.; cat. lloar : altspan. laiidar: neuspan.
loar: ptg. louiar.
4709) *laurearius, -nm m. (v. laurus), Lorbeer-
baum; frz. laurier ; (span, laurel); sonst ist dag
einfache laurus (s. d.) ublieh.
4710) laurex, -Teem m., junges Kaninchen;
davon nach Dz 464 ptg. loura, lousa (wo s=q),
Kaninchenhohle.
4711) lanri baeca = ital. orbacca, Lorbeere,
vgl. Dz 387 «. V.
4712) lanriis, -nm f., Lorbeer; ital. lauro, gel.
Wort, alloro (aus ilJa laurus, I'alloro), das volks-
tumlicbe Wort fiir nLorbeer", vgl. Canello, AG HI
400; rum. laur; prov. laur-s; (frz. laurier): cat.
altspan. lauro; (neuspan. laurel); ptg. louro.
4713) laus, landem /'., Lob; ital. laude u. lode,
lauda u. loda, dazu noch lodo, Vbsbst. v. laudare.
vgl. Canello, AG III 402: auTserdem noch lamlore,
gleichsam *laudorem ; rum. lauda: prov. lauzor:
altfrz. los (^= laudes), davon das Vb. n/o«er, lob-
preisen; (frz. louange): span, loa (und loor); ptg.
too, louvor. — Wie ron lau[d] abgeleitet ist frz.
lou-ange, so von los (well tonlos auch his, li.f)
ital. lusinga, Lobhudelei, dazu das Vb. lusingare,
schmeicheln, und das Nomen actoris lusitighiere,
Schmeichler; prov. lauzenga, lauzenja. davon tau-
zengar, lauzetigier-s, lauzengador ; altfrz. losenge,
dazu losenger, losengeor: span, lisonja, dazu li-
sonjar, lisonjero: ptg. lisonja, dazu Usotijear,
lisongear, lisongeiro. Vgl. Dz 197 lusinga.
4714) got. laus (ahd. Ids), leer, leicht, lieblich;
davon vermutlich span, lozano, frohliob, munter,
zierlich; ptg. louzdo. Vgl. Dz 464 lozano.
4715) {lapidfs) lansiae, Plattensteine [?j (die
Wortverbindung iindet sich in der Lex metalli Vipas-
censis, Ephem. cpigr. Ill 181); auf den in lausiae
enthaltenen vermutlich ^liispano-)keltischen Stamm
laus- scheint zuriickzugehen : piemont. losa, Grab-
plattc, prov. lausa, altfrz. lauze (?), cat llosa,
span, losa, ptg. lousa, vgl. Scbuchardt, Z VI 424;
Diez" 197 Ableitung der Wortc von laudes ist un-
haltbar, vgl. Baist, Z V 245, Griiber, ALL III 510.
Auf demselben Stamme laus- beruht nohl auch
ital. lozanga , verscbobenes Quadrat, Raute (als
heraldische Figur); frz. losange; cat. llosange;
span, losange (auch lisonja). Andcre, selir wenig
glaubwiirdige Ableitungen dieser Wortsippc sehe
man bei Scheler ira Diet, unter losange.
4716) altdtsch. lant (Wurzel hlut, altnord. hlautr,
ags. hhjt, ahd. log), Los; ital. lotto, Gliicksspicl ;
frz. lot, Anteil, davon lotir, altfrz. losen, neufrz.
Teilung machcn, lottrie, Losspiel; span, lote, Los,
loto, ein zu versteigernder Gegenstand, loteria; ptg.
lote, Sorte. Losgewinn, loto und loteria, Losspiel.
Vgl. Dz 197 lotto: Mackel p. 120.
4717) [*laTancus, -nm m. (v. lacare, iiber das
Suffix vgl. Dz, Gr. II'377), = span. ptg. lavaneo,
wilde Ente, gleichsam Waschente. Tauchente, vgl.
Dz 462 *•. r.j
4718) *laTanda, -am (Fem. des Part. Fut. Pass.
V. lavare) = ital. laianda. Waschung; dasselbe
Wort ist wahrscheinlich itah lavanda, larendola,
Lavendel; frz. lavande; span, lacandula: (ptg.
heifst das Kraut rait arabischeni Namen alfazema).
Vgl. Dz 190 lavanda, wo bemerkt ist: „das Kraut
soil seinen Xaraen daher baben, weil es zum Waschen
des Korpers gebraucht wird."
4719) laTO, -are, waschen; ital. lavare, dazu
das Vbsbst. lava, eigentl. Waschung, dann Schmel-
zung, geschraolzene Masse, vgl. Dz 380 *. v. (von
lava ist vermutlich wieder abgeleitet lavagna,
Schicfer, Diez 380 s. v. fuhrt freilich das Wort airf
dtsch. leie zuriick); rum. lau, Idui {= It. Idel),
luut v^= It. lautus), laua oi. Id; fiov. lavar; frz.
larer; span. ptg. lavar.
4720) laxa (Fem. v. laxus, a, uin); davon nach
Dz 462 durch Umstellung span, lasca, Platte,
diinner, flacher Stein, Lederstreif (eigentl. also „das
Lockere"); ptg. lasca, Schmtte.
4721) r*laxico, -are (v. laj:o), soil nach Ulrich,
Z IX 429, Grundwort zu frz. idclier sein; diese
Annahme ist mindestens unnijtig, vgl. oben lask.l
4722) laxo u.*laxio, (*laxico), -are, weit, schlaff
machen, losmachen, nachlassen (im Roman, hat sich
die Bedtg. des Zeitworts bis zu der von ,,lassen",
namentUch „zulas8en, geschehen lassen" iiberhaupt
erweitert) ; ital. /n-sciare = Haxiare; sard, laxare,
la-fsare; rum. /as ai at a; rtr. {la)schar; prov.
laissar; frz. laisscr ; cat. deixar; altspan. /war,
lei-var, daraus span, dejar (vgl. oben *desito);
ptg. leixar, deixar. Diez 188 lasciare erklarte
auch, u. wold mit Reeht. Idclifr etc. als aus *lascare
(richtiger aus *lascus fiir laxus) entstanden, wah-
rend Griiber, ALL III 509, fiir die Wortsippe ahd.
*lask (s. d.) als Grundwort aufstellte, Tlrich aber,
Z IX 429, *laxicare = lacher ansetztc Uljer
span. ptg. dejar, r/eixnc vgl. oben desito und die
dort angefiihrte Litteratur.
4723) laxus, a, urn, schlaff, locker; ilarauf gehen
nach Diez 188 lasciare vermutlich zuriick die oben
unter lask (s. d.) besprochenen Adjektiva, (anderer
Ansicht ist GriJber, ALL III 509): beziiglich des
frz. luche ist dann anzunehmen entweder, dafs es
ein aus lacher abgeleitetes Adj. ist (vgl. G. Paris,
R VIU 448), Oder aber dafs das Femin. *lasca =
Idche auch als Mask, gebraucht worden sei. TJn-
' zweifelbaft auf laxus diirfte zuruckgehen prov.
laissa, frz. laisse, Leitriemen (fiir Hunde), gleichsam
4i;
I7J4( l.«/
I7t!l) liMilo
I IS
l,>'>- .ulii l.orki'rni'iiion , vmi «li'iii liii- lliiiiilo In»-
):i'ko|i|N'lt wiTili'ii AiH'li «Itfr/.. /(ii.«.<r. aiiHiiiiii>n'ii>li<
Slriiiilii', kiiiiii iiur — /ii.i-n ncin, «oiiii iiiicli fn'ilich
ili» J<i<^'rin'M'iil»'ii'kcluii^' iiirlil liliir ist. KtiilHi-li
>,i>li.ir»'ii li<>);rinriicli iii Inj-iis ilii' /iiiiiiiniiU'nf,'<'Ri>lztcn
Vorlin pniv. n'eshissar . nltfrj;. ,NV,s/fii.<M, r, «icli
loalnwion , «•oliiii Htiirzcn , <la/u clie Slisltvn |iri>v.
altfr/.. rsliiis. nmli itiil. sliiscio. l)j.>7, fOS will
aiirli Dpaii. Irjos. forn. aus InxiiK (/(i.r<w) orkliirtMi
unci iIhk wohl mit Hii-lit. — Ilal. hixtticco „Rcom-
|Mist«i, stravnpmto" i«f hcssor = hix + (titiii. slak,
WiMrlilirli. hIs ^ bin -f laxus aii/.iiBi<tzt>n, v^l. Ciiix,
St. •*{)■; 11. 87(t.
47JI> Lnxnrus (liiblisduT KiK«nnaiiio) ; davon
ital. lazsaroiif, Hi'ttlcr, la::rrrlto, Krankonhaiig;
prov. fr/.. liiiirr, aurtsat/.ic , (pic. lazaire, arm,
oloiul); «pan. /n-virii, Hi-ltliT, Uiceria, (ptg. ItUfirn),
Arnint, lozarrlo. V);l. I)?, 1!M) /d-dco.
■I7l!5) ]H'rs. InzrnnI, arali. lA/vardl, 'a/.iiralinllch;
iliiraus (mit Al)fall ilos als Arlikol bctra.litetcn I)
ital. (i.-.-iirio, v>;l. Dz 33, (U.-mk/o, dnnkolblano
Karho; pmv. frz. a;iir; span. pt(». <mm/.
I72t)> 'lobetictini o<Kr 'lebotiaiii «. (v. /cii.s),
Hccki'ii, ■= ilal. latrtiiiio ^.^iiccii' ilio pantula, vaso
«la ti'iiorvi il fimcd", reii<iin ,,<•()! socomlo significato",
v^'l. Canello, AH 111 ;tiMl; D?, 380 lavegffio: Caix,
St. (i53; W. M.v.r, Z VllI 216.
•17271 [♦IStTiitor, -Oreni m. (v. alul. lekkoii),
liockor; prov. <•. r. Ucliadier-s, c. o. leclmdeor ; alt-
frz. c. r. kchienr-f!, v. o. lecheor.]
4728) *lectaria, -am /. (v. /ectiw), Lagor; ital.
letliera, Bettstelle; prov. leitiera, Siinfte; frz.
litiere; span. /I'^ern; ptg. litcirn. Vgl. Dz l'J2
4729) lectlefi, -am f. (v. /ftdf.s), Sanfto; ital.
Icttiga: nun. le/'licd, lepdcd; span, lechiga.
4730) 1. ['lectio, -onem (v. /fc(«A), «las Lager,
= allfrz. Ii<,(i)i (Alexiusliod 54''), vgl. Stengel im
Gloss. unter/i)i<o/,- FiJrstor, RSt III 178: G. Paris
R Vll 132.]
4731) 2. lectio, -onem /'. (v. legere), das Lesen,
der Lcsestoff; ital. lezione; prov. leisso-s, lisso-s;
frz. /ffon, (in dor roman. Soliweiz a/ee4-.so>! = tV/nm
leclionem, vgl. Comu, R VII 109); span, leccion;
ptg. ZifaOj
4732) lector, -orem m. (v. hgire), Leser; ital.
lettore, (daneben Icgijitore); frz. led cur ; span
leidor : ptg. leitor.
4733) *lect«rile ». (v. lector), Lcsepiilt, = span.
alril (aus *lalnl, letril, letztcre Form findet sicb
in der Bedeutung ,.lycuchterstuhl"), vgl. Dz 427
s. v.; Cuervo, R XII 108.
4734) *lectorinum >i. (v. Itctor), Lesepult; alt-
frz. lettrin (davon genues. letterin fiir ital. leggio);
neufrz. httrin. Vgl. Dz 630 biirin; Grober, ALL
III 510.
4735) lectiLs, -um m., Bett; ital. lelto; prov.
Ueg-z. lieh-z, htt-z : frz. lit; span, leclio; ptg. leito.
Vgl. Horning p. 9.
4736) aUnfriiuk. ledig; ital. ligio, Vasall; prov.
litge-s; frz. lege, lige, dav. dii> .Sbsttva ligee u. ligesse.
Vgl. bz 626 lige (wo Naheres iibcr (li«> Bedoutungs-
entwiekeliing zu finden ist); Mackel p. 82. (J. Paris
fiibrt auf lerlig ziiriick auob alt frz. eslcgier, es-
ligier, ell-, auslosen, bezahlen. kaufcn, s. R XII 382;
fobler,. Jabrb. VUI 342, batte das Wort aus ex-
litignre godeutet, was wegen eslegier unannohm-
bar ist.
4737j ['ledola (v. germ, luido-, wovon frz. hue,
vgl. Maik.l i>. IU>I, narb Caix, St. 479, (;riindw.>rl
/11 ital. rtdolu, rrsuln „viii/.za ni-i «:ainpi", «Iih-Ii
diirfte «piitlat. vereda «Ion Vnrzug vi>idieni'ii.|
■\T.\X) mil. locjr, leilig, — frz. lege, idino 1-adiiiig
V(in Sibilfi'iil, vgl. Dz 626 s. v.
47391 IcgilllN, -0 (V. lr.v), goHotzlii'b; \in\. Irgiile
..ili leggii , ««'«•oiidii li'gg»'" . /<•<•/<■ ,,«'«iriHi'i('iizi>mii e
scbiotto", vgl. Canelbi, AG 111 371; prov. /<./.i/-.-,
frz. loi/(d. (/('«/(i/, gol. \V.): span. ptg. lad, {lrg(d,
gel. W.). Dazu iiberall das Sbhl. legiilitiin: iial.
letdtii, {legiditit); pri>v. IrgalUd: : frz. logaute,
ilegidili); span. ptg. lealdad, -e, {legalidad, •<■),
lptrftlitii.s N. I<>iriitis.
47 KM 'Icgoiidit, -am /'. (v. Ugfre), ErzHbhing,
U'gi'iidi'; ilal. Icggeiidd, danobcn /i>m/a „di8«;or8«)
liingo, cosa nojosa", vgl. Caix, St. 379 ; voii leggenda
abgclcitvt Icggciidarin, aU Adj. ,,spotlantu a leg-
genda", als Sbflt. „raceolla «li Icggende", leggewlujii
,,ebi rt'cita e vendo leggonile", vgl. Canelbi, AG III
308; frz. legendr: s])an. jitg. legriidti, leiulti.
4741) *lrglviim »i. (v. legeie, vgl. gr. loytiov),
Iz-sopnlt, it.il. trggio, vgl. Dz 380 «. ii.
4742) lego, logi, Jectiim, ISgi^rc, Icsun; ital.
l''!igo,lessi. lelto, leggerc; r t r. ledger, vgl. Gartner
S 148, 154, 172; prov. legir : frz. li.s, lus, In, lire;
i-at. llet/ir, vgl. Vogol p. 115; span, leer; ptg
/.10, li.'lid,,. ler.
4743) legumen »i. (v. lego), Uitlsenfrucbt, Ge-
niiise; ital. legume: rum. legiim; prov. legum-s,
Hums; altfrz. legiin, Icilii; cat. llegum; s])an.
Irgumbre; ptg. legume.
4744) [dtsch. lele (ndl. lei), Scbiofor; davon nac.li
Dioz 380 .V. t>. ital. lavagna (aus la-agna), Scliiefor;
niilier abor liegt es wohl "luvania, abgeluitet von
lava, als Grundwort anzusctzon, Schiofcr und Lava
gleichon sich in Farbe. Vgl. Tli. p 84. J
4745) ir. Stamm *Ieiri-. ISri- (altir. leir, thatig,
riistig. fleifsigl; davon vielleiclit prov. Zcri, muntcr,
frohlich, vgl. Th. p. 104; Dz 625 «. v. sotzte */«-
larius = lidaris als Grundwort an.
4746) gr. i.sL(ttov, Lilie; davon nacb Baist, ZV
56t, span. ptg. lirio, Scbwertlilic.
4747) ahd. leistjan, leisten; davon nacb Dz 462
span. ptg. lusta, eine Art vun Schuldversehreibung,
8. oben last.
4748) longob. ahd. Uikkdii (altndd. likkAii), Icckon;
ital. leccare, dazu das Sbst. leccone; rir. lichiar;
prov. lecluir, lichar, liquor, dazu das Sbst. lec-n,
Lecker, u. das Adj. lecai, licai, licaitz, Icckcrhaft,
wozu wieder das Sbst. licaiaria u. licazaria; frz.
lecher; (cat. llepar, ein Wort dunkeln Ursprunges;
span, lamer .«= lambere; ptg. lamher). Vgl. Dz 190
leccare; Mackel p. 104. — Prov. lecai gelangto
von der Bedtg. nleckcrbaft" zu derjonigcn von
nScbmarotzer", daber n o u p r o v. laccai. Nebonschofs-
ling (cigentl. Mitesser) des Getreides, u. auf dem
Worte in dieser Bedtg. berubt wohl ital. lacch'e,
Diener, frz. laquais. span. ptg. lacayo. Die Hcimat
«les Wortes ist Frankreich, wo es seit dem 14. Jabrb.
gebraucbt wird, u. seine urspriinglii-lie Bedeutung
entweder nLeckcr" oder „Mitesscr, NiOiensrliiirsling"
(weil der Lakai seinem Hcrrn unmittrlhar /,ii folgen
pflegt, von ihin gleichsam ebenso uiuiTtri'miliih ihI,
wie ein parasitischer Ncbcnsdiofsling vom Ilauiit-
balme u. dgl.). Vgl. Dz 185 lacagn: Ulrifli, Z IX
629, leitctc leccare von *licticare ab (boclist un-
notig!).
4749) leiiio, -Ire (von lenis), besanftigen; ital.
lenire: (rum. lini§tesc ii it i); prov. span. ptg.
le)nr.
449
4750) lenls
4778) l5vo
450
4750) lenTs, -e, sanft; ital. lene, leno; rum. |
lin: prov. len, le: (span. ptg. ist das Wort un-l
ubiich. gtatt (lessen werden soare, hiando ii. a.]
gcbraucbt, ebenso fehlt das Wort anoh im Frz. .
wo namentlich doux sein Stellvertreter gewonlen ist).
4751) 1. lens, *lendiuem (f. lendem) f.. Ei einer
Lans, Xifs: ital. lendine: sard. Undine, lendiri :
rum. lindind: rtr. lend-el. \^\. Ascoli, AG VEL
442 Anm. 4; prov. lendf: frz. lende, jetzt lente
{lende : 'lendinem = image : imagincm) : cat. llemena
(aus *lenena, *lendena). vgl. Storm, K V 179; span.
liendre: ptg. lendea. Vgl. Dz 191 lendine: Ascoli.
AG IV 398: Meyer, Ntr. 67; Grober, ALL III 511.
4752) 2. lens, lentem f.. Linse: ital. lente:
rum. linte : friaul. lint: in den iibrigen Sprachen
ist das Deminutiv lenticida (s. d.l gebrauchlich.
4753) mhd. lentern, langsara i^'hen; davon (mit
Tolksetymologisehcr Anlehnung an i7 endort frz.
lendore. Schlafmiitze pic. lendormi; altfrz. war
auch cin Adj. Inndreux vorhanden). Vgl. Dz 625
lendore: Yah. RF HI 486.
4754) 'lenticula (fiir lenticida), -am f. (Demin.
T. lens, Linse): \X3.\.lenticchia: (rum. linti^oard);
rtr. lentiglia: prov. lentilha: frz. lentille: cat.
llentia: span, lenteja : ptg. lentilha. Vgl. Grober,
ALL ni 511.
4755) lentigo, -inem /". (v. lens 2), linsenformige
Flecken auf der Haut; ital. lentiggine u. Kntiggine,
Sommersprossen ; rum. linti{e (PL); (frz. lentilles:
[span, pecas]: ptg. lentiVias [u. sardo-i]).
4756) lentils, a, nm, langsam; ital. lento; prov.
lens: frz. lent: span, liento; ptg. lento. Vgl.
Grober, ALL UI 512.
4757) leo, -onem m.. Lowe; ital. lione; rum.
leu: prov. leo-s; frz. lion; cat. Ueo: span, leon;
ptg. leao. — Dazu das Fem.: ital. leonessa,
lionejisa; mm. leoae; prov. leona; frz. lionne;
cat. lleona; span, leona: ptg. leoa. Lat. leaena
ist also uberall verloren.
4758) mittellat. leonlniis, a, nm = ital. span,
etc. leonino. technischer Ausdruek fiir einen Hexa-
meter Oder Pentameter, in welchem das Schlufswort
mit dem in der Casurstelle stehenden Worte reimt.
Naheres bei Dz 191 ;*. r.
4759) leporarliLs, a, nm (v. leptis), zum Hasen
gehorig; ital. leprajo .persona a cni neUe cacce
si consegnano le lepri". lecriere, -o „il can da lepri,
il bracco" (can's leporarins in der Bedtg. ,,\Vind-
hunil" findet sich zuerst in der Lex salica), lepo-
rario. leprajo „paroo'S vgl. Canello, AG HI 308
u. 404; frz. Utrier. Windhnnd: span, kbrel ; ptg.
lebrel u. (can) lebreiro, Vgl. Dz 192 levriere.
4760) lepfis, -5rem m. u. g. c, Hase; ital.
lepre f.; rum. iepure m.; rtr. legur, levra etc..
vgl. Gartner § 200; prov. lehre-s; frz. Uevre m.;
cat. lebra: span, liebre f.; ptg. lebre f.
4761) mhd. lerz, link: sard, lerzu, schief. schrag;
ital. lercio, schmutzig fdie Bedeutnngsentwickelung
ist dunkel), dazu die Komposita sbilercio aus bis-
lercio ,,taglio torto fatto nelle cami dai macellai"
(vgl. Caix, St. 5041 u. gualercio lans *gu<Ualercio?)
schielend. schmutzig. VgL Dz 380 lercio.
4762) lencoion v. (/.ivxoiov) = i?) ptg. [*/««-]
goivo, Levkoje, vgl. Dz 455 •«. v.
4763) lenga od. lenea (*leeua), -am /".. eine
gallische lleile: ital. lega (aus dem Prov. entlehnt):
prov. hgua, lega: frz. lieiie: eat. Uegon, span.
legiia: ptg. legoa. Vgl. Dz 190 lega: Grober, ALL
ni 510; W. Jieyer, Z XI 539 (wichtigl).
4764) leTamen n. (v. lerare). Hebcmittel; rtr.
Kortin^. lat.-rom. Worterbnch.
levon-t: prov. levan-s; frz. levain, Sauertcig. Vgl.
Dz 626 lerain.
4765) *leTSnt«, -are (Partizipialverb zu ievare),
heben, = span. ptg. levatitar, vgl. Dz 463 s. v.
4766) levator, -orem m. (v. Ievare), Hebcr: ital.
levatore: rum. liidtor: prov. altspan. levndor.
4767) *leTat<)riiim n. (v. /erare) = itaL leiatojo.
ZugbrUcke. vgl. Fleohia, AG U 22.
4768) *leTatiira, -am f. (v. Ievare), Erhebung;
ital. levatitra: rum. ludtura; prov. levadura;
frz. leritre. Hefe: span. ptg. levadura.
4769) leve »i. (Ntr. v. leci.i?), Lunge; sard. k«,
Lunge (desRindes); rtr. lev; prov. cat. leu; span.
Hv-iatwx: ptg. leve. Vgl. Dz 463 s. v. (Diez meint,
die Lunge sei leve genannt worden, ,weil sie wegen
ihrer sohwammigen Beschaffenheit leicbter ist als
andere Eingeweide"): Grober, ALL III 512.
4770) *leTTiirins, a, nm (v. levis), leicht, leicht-
sinnig: ital. leggiero; prov. leugier; frz. leger;
cat. lleuger; span, ligero: ptg. ligeiro. Vgl. Dz
193 lieve: Grober.ALL HI 512.
4771) *leTio, -are (v. levis), leicht machen, lin-
dem; ital. aUeggiare. (danehen alhygerire)\ rtr.
levgiar. dazu das Sbst. lievgia, Hebebanm: prov.
leujar; altfrz. legier, (neufrz. nur das Kompos.
alUger): cat. alleujar; span. ptg. alijar (hat nur
die Bedtg. ,ein Schiff loschen"). Vgl. Dz 193 lieve;
Grober, ALL III 513.
4772) lerls, -e, leicht; ital. lieve; prov. leu;
span. ptg. leve. Vgl. Dz 193 lieve.
4773) levlsticum (f. ligusticum), Liebstockel;
ital. levistico. libistico: iiz. liv'eche. Vgl. Grober,
ALL m 513. S. unten Xo 4810.
4774) [*leTit«, -are (v. lerare), den Teig auf-
gehen lassen ; gebUdet aus dem analogischen Partizip
*levitus fiir levatus (vgl. cubitus statt *cubatus
u. dgl.); ital. levitare; span, leudar, Ueudar,
alecadar , aleudar: ptg. levedar. Vgl. Dz 193
lievito.]
4775) *leTitus, a, nm (fiir levatus, vgL cubitus
fiir *cubatu'! u. dgl.), gehoben, als Sbst der ge-
hobene, aufgegangene Teig; itaL lievito: span.
leudo faltspan. auch liebdo): ptg. levedo. VgL Dz
193 lievito. — Aus dem Fem. *levita ergab sich:
prov. leuda, leida, ledda, lesda, erhobenes Geld,
Abgabe, Wegegeld; altfrz. leude: altspan. lezda:
arag. leuda. Vgl. Dz 625 letule: Flechia, AG II
24 (/. Vbsbst. V. levitare).
4776) *leTifis, a, nm (fiir levis), leicht; (ital.
*leggio, davon abgeleitet leggiadro, vgL Dz 380 s. v.
u. Grober, ALL HI 512;; siciL leggiu; sard.
lebiu: (ein Subst. *levium mufs das Grundwort zu
frz. liege, Kork, sein; Diez 626 s. v. halt li'ege fiir
das Primitiv des Verbs leger, was unmiiglich ist;
Grober, ATT. HI 513, glaubt, dafs das Sbst. aus
dem Vb. gezogen sei, aber das ist begrifQieh nicht
recht wahrscheinlich). Vgl. Grciber, ALL EH 512.
4777) got. leTJan , verraten : davon vermutlich
span, aleve, treulos, Verrater; ptg. aleive. Treu-
losigkeit. Verrat. Vgl. Dz 419 aleve.
47781 lero, -are, heben; ital. Ievare, dazu das
Partizipialsbst. /ceaHie, Himmelsgegend, wo die Sonne
sich erhebt, Osten (Gcgensatz ponente): rum. lua
ai at a: prov. levar; frz. lever, dazu die Parti-
zipialsbsttve levant, Osten (Gegensatz couchant) u.
levee. Erhebung, Aufgebot; cat. llevar („Osten" ist
cat. ■soli.ient); span, (levar u.) llevar, vgl. Cornu,
R IK 134: ptg. levar, dazu (auch ira Span.) das
Partizipialsbst. levante, Osten (ptg. wird dafiir auch
gesagt nascente). Vgl. Dz 192 levante.
4:>i
I77t»l IM
IS(I7) hpi
452
177'.*) Ipx, Irfrem f.. (imut/; itnl. Iriign ruin.
Ifiie: prov. Iri-s. Ir>i:i ; frt.loi; cut. //<•/;, B|iaii.
|.ti;. M.
4~>M)) *llb<'llaM (fur libolla), -urn in.. Wa^t':
i t ftl. lilirllo, W'lun'; prov. livrl-s, >inrl-.s ; f r/. itirraii,
wiif^'roolito FliirliK (nurli in ili-r Iti'iltj;. „(iruncl-
wiip<" idt tU» Wort nofli uhlirli), «lii'u "l«s Verb
nivflfr: »p»n. nivrl. iliiiu ilas Vb. iiirelur: cbonso
ptR. («ui-h lirrl). Vj;l. l)r 1SI3 lilielh.
4781) lib<<lliiK, -uni »i. (I)oniin. r. Hhcr), kloinos
Hui-h; if «1. lihetlit. klcinos Hnrli, livcllo „runiio clip
si pni;.i |H<r uuo atiibilu, in ori);. it contratto d'ob-
bli);a/.iono Rcritto in un rotolo npposta", V|;l. Canollo,
Ai; III ;wi.
478:!) liber, a, uni, froi; ital. libera: frz.
«pan. hhrr, nur f;i'li'lirt<'.< Wort, <lor volkstiiinlichc
Ausdruok «lafur ist '/'niniiis.
4783' libiT, -brum m., Hucli; ital. libro; rum.
Jior (licileutot ..llaiif, Klaolis", liat also tlio urspriinj,'-
liclie Hi'ilt^'. „Ha8t" anniiliornd bewalirt); prov.
Iihrf-s: frz. lirrc: cat. llihre; span, libro; ftg.
lirro. Das Wort zeij.jt in ilor Erlialtun); lies « tiberall
lialb(;i"lolirto8 tJepriige.
4784) liboro, -are (v. liber), frei maclion (daraus
hat sicli ini Konian. die Ltt.'dt<;. „otwa.s losinachoii,
ctwas aiis cinem (jowahrsam Lorausgobcn , otwas
aushiindigen, otwas lieforn" entwickelt) ; ital. libe-
rare „mott«re in liberta", antic. liverare. livrare
.jUltimaro, e sempro vivo col valorc di ^consefjnaro'",
Tgl. Canello, AG III 381. s. auch obenda 313:
(rum. iert ai at a = *libertare); prov. livrar,
liiirar; frz. libercr, livrer, dazu das Partizipialsbst.
livree, das von dem Herrn an doii Dieiior Gclioforto,
besonders die Kleidung (auch ital. liirca, span.
librea); aufscrdem das zusaranienKcs. Vb. ililivrer ;
cat. Ilibrar: span, librar; ptg. livrar (ini Span,
u. Ptg. iiborwiegt die lat. Bedtg.). Vgl. Dz 195
liverare.
4785) [*liberto, -are (f. liberare) = rum. iert
ai at a.]
4786) libra, -am /"., Wage. Pfnnd ; ital. lira'
(eigentl. ein Pfund Silber), eine Miinze; libra „la
costellazione", libbra „il peso", vgl. Canello, AG
III 381; frz. litre. Vgl. Dz 381 lira. — Aus der
Verbindung qua libra'f von welohera Gewichto?
soil nach Mahn, Etyni. Unters. p. 5, cntstanden
sein das Sbst. : ital. calibro, der Durchmesser einer
Rohro; frz. span. ptg. calibre. AVahrscheinlicher
ist abcr. dafs das Wort auf arab. qdlab, Modell,
zariickgeht. Vgl. Dz 78 calibro : Canello. AG III 34!).
4787) librarius, -uni m. (v. liber), Buchhandler;
ital. libraro , librajo „chi vende libri", librario,
Adj., vgl. Canello, AG HI 308; frz. libraire;'
span, librern: ptg. livreiro; davon abgeleitet ital.
libreria, Buchhandlung; frz. librairie; span, li-
breria; ptg. lirraria.
4788) gr. (libs) Xirp, i.i^a, Siidwestwind ; davon
ital. libeccio, Siidwestwind; prov. labecli, (neu-
prov. abech); altfrz. lebechc, lebech. Vgl. Dz 193
libeccio.
4789) licet, licuit, licere, es ist erlaubt, steht frei ;
frz. loiiir, Mufse (altfrz. auchVb.), vgl. Dz 628 s. r.
4790) dtsch. licht ; davon ital. liechia „scintilla",
vermutlich auch lucch. linchetto, Irrlicht, vgl. Caix,
St. 378 u. 384.
4791) llcinlum n (v. licium), gezupfte Leine-
wand; span, lechino, Charpie; ptg. lichino. Vgl.
Dz 462 lechino. i
4792) liclnm n., Faden; davon ital. liccio, Auf-
zug beim Weben, Uccia, lisxa, der zum Absperrcn
cini'H Kaunu'.s dioiii'iido Kadon, dan SprrrxoN, die
Schranko (iles Turuicr- odor Kanipfidatzos); rum.
if u. 1/(1. Kotte; prov. tinsn, (aucdi /(ii.i,«/i - la.ra)\
frz. lice: span. li:i>s, Auf/iig brim Weben. tita.
Dz 198 liccia leitete die Worlisippo von alid. /ii.-»
ab. «. id)cn *latja. — Von frz. lice ist wolil abzu-
li'it^n liniire (fdr 'licierc), Snuni (span, linera),
vgl. Itiinsch, UK I 447: Diez 194 liMa liielt dan
Wort filr entstandon aus ♦/I'sticir von ahd. lista,
Loisto; Mackvl p. 108 leitoto oh von dor gormun.
Wurzol /i.« ..gohen" ab.
4793) |*lietieo, -ikre (v. liiii/fre), locken; davon
uarh Ulrich, Z IX 629, ita'l. leccare. .S. ol)en
UikkAii.]
4794) 'mhd. Ilehc, wililo San; dauiit steht viel-
leieht in Zusamnionh.ing das gleie.libedeutendo frz.
laie. vgl. Dz 623 .t. i'.|
479.'i) kelt. .Stanim lip-, liegcn (davon ir. lii/r.
Lager, eymr. lie. corn. Ir, bret. lech, Ort, oigentl.
Lage; mit dem Suffix -id abgeleitet Haiti „iiinu8,
lutuni. coenum"'. bret. Icc'tiiil, Icit .,t<mt sediment
d'eau et autre li(|uidc, vase, limon, lie"); davou
prov. Ihia, Weintrestor (eigentl. Bodensatz); frz.
lie, dazu das Adj. Hard, eigentlich sebniutzfarben,
weifslich grau. weifslicli, als .Sbst. Hard, Name einer
weifslichen (sillierncn) Miinze (Dz G2G »•. r. liiilt
das Wort f(ir entstanden aus siidfrz. li hardi =
span, ardite, das vielloicht auf bask, ardia, Schaf,
zuriickgeht, vgl. Dz 424 ardite; Zweifol an diesor
Herleitung iiufserte bcreits Liebreeht, .lalirb. XIII
234); span, lia; ptg. Ha. Vgl. Dz 192 Ha (Diez
dachtc an Ablcitung von levare); Th. p. G6 u. 105
(hier die riclitigo Abloitung).
4796) ligii- H- colliini = frz. licon, Halfter, vgl.
Dz 626 s. V.
4797) ligamen n. (v. Ht/nrc), Band; ital. legame,
inodcnes. gomcna (vielh^icht identisch mit r/ombina,
Riemen am Dreschilegel), vgl. Flechia, AG IV 386;
prov. Hams: frz. lien.
4798) ligameiitum n. (v. ligare), Verband: ital.
/(V/aHicHto(„tennine anatomico"), lei)amentn „il ligam.
e ogm altro legjime", vgl. Canello, AG III 333.
4799) "ITgamliiariiLs, -um m. (v. li;/ainen), Lcit-
hund. Spiirhund; Pfv. liamier-s; altfrz. liemier;
no u frz. limier. Vgl. Dz 627 s. v.
4800) ITgatio, -Oiieiii /". (v. ligare), das Binden ;
(Twm.legdciune); prov. liazo-s ; iti,. liaison; span.
ligazon: ptg. tiqa(;<to. Vgl. Grobor, ALL III 513.
4801) ITgatura, -am /'. (v. tifiare), Bindung,
Band; ital. Ici/iiliira ; r\im. lei/dturn : yrov. Hi;<t-
dura, liadura: frz. ligature; span. jitg. tigadura.
Uberall nur golelirtes Wort.
4802) lignaineii w. (v. lignum), Holzwerk, =
ital. legiiame, davon legnamaro, gleichsara */»(/«a-
marns. ll'il/.bac-ker.
48o;i I liiTiiarius, -uin m. (v. lignum), Holzhiindler ;
(ital. Ii ipiiimiini. Holzhacker. s. lignamen); rum.
lemnar, Zimmermann, Kiihler; span, lehero, Holz-
hiindler: ptg. lenheiro.
4804) *ligiiivus, a, nm (v. lignum), holzern, -
rum. Icmniu.
4805) lignosfis, a, um (v. lignum), holzig; ital.
legtwso: rum. lemnus; frz. ligneux; span, lenosu;
ptg. lenhoso.
4806) lignum «., Holz ; iti\. legno; sard. Zmw;
rum. lemn: rtr. lenn; iiiov.lenha; altfrz. icine,
laigne; (neufrz. wird das Wort durch bois ersetzt);
cat. lien;/: span, leiio; ptg. lenho. Vgl. Grober,
ALL III 513. (Marx s. v. setzte lignum an.)
4807) ITaro, -arc, binden; ital. ligare, le/jnre:
453
4803) lln^'Qla
4841) lintgus
454
rum. leg ai at a : prov. liar; f r z. Iter; cat. lligar;
span. ptg. lignr, liar; von ligare abgcleitct ist
span, leriajo , Biindel, ptg. negalho, gleicbsani
*ligaculum, vgl. Cornu, R IV 367.
4808) lingrula, -am f. (Demin. v. lingua), kleine
Zunge, = nun. lingiird, Liiffel.
4809) ITguriuiis, a, um (v. Ligur), ligurinisch,
geniiesisch : davon ital. lucherino {\eaei. liigarin),
Zeisig, weslialb aber der Vogcl so gcnannt wurde,
ist unklar. Vgl. Dz 381 s. v.
4810) llgfistTcum M., Liebstiickel; daraus durch
Verwechslung mit li(/uMrum ital. rum^itico, roti-
stico, Hartriegel, Rainweide, vgl. Dz 395 s. v. Siehe
oben leristicniii.
4811) persi-soh (V) lilac, Syringe; ital. lilat:;
frz. Ulas: span, lilac: ptg. Uld. Vgl. Dz 193 lilac.
4812) liliuiu II., Lille; ital. giglio; sard, lillu,
lizu: sicil. gigghiu: rtr. gUgia; f riaul. zi; prov.
lili-s u. liri-s (vgl. gr. ).fi(iior) : frz. lis: span. ptg.
Urio (= gr. /.eioiov). Vgl. Dz 165 giglio; Baist,
Z V 564; Griibcr, ALL III 269.
4813) germ. (ags. altnord.) lim, Glied; davon
nacb Dz 463 span. ptg. leme, Steuerruder (wovon
wieder span, leman, Steuermann u. a.), span. frz.
Union, Deiflisel: denn Steuerruder und Deichsel
seien als Glied oder Gelenk des Scliiffes, bezw. des
Wagens aufgefafst worden. Diese Ableitung ist
indessen sehr unwahrscheinlicli. Vielleicht steht
leme fiir lemme (das Span, vereinfacht ja Doppel-
konsonanz), lemme aber ware Umbildung von griech.
/.ififitt (V. '/.into, schalen), Steuerruder u. Deichsel
wiirden dann das ^Abgeschalte" bedeuten, eine fiir
gegliittete Stangen ganz passende Benennung; Union
wiirde dann aus leme nach dem Muster von timone
= temonem gebildet worden sein.
4814) lima, -am f., Feile; ital. lima (bedeutet
aueh „Plattfisch"); frz. lime: span. ptg. lima.
4815) *limacens, a, um u. ^llmacns, a, am
(v. limaj:, Wegschnecke) ; ital. limaccia, lumaccia,
lumaca, Schnecke; rtr. limaga, lumaga, lumaja;
prov. limassa, Umatz; frz. limace, limas; cat.
lUmacli; span, limaza; (ptg. lesma). Vgl. Dz 197
lumaccia; GrGber. ALL ILI 513 u. VI 392.
4816) Iimanda (Part. Fut. Pass, von limare) :
davon vielleicht frz. limande, Plattfisch (ital. lima),
sogenannt wegen seiner rauhen Haut. „Das Suffix
anda driickt bier, wie auch anderwiirts, Zweck oder
Bestimmung aus", Dz 627 s. r.
4817) *llmbellus, -um m. (Demin. v. limbus),
sohmaler Saum: ital. limbello „ritaglio di pelle
danimale fatto dai conciatori". Vgl. Caix, St. 382.
4818) limbiis, -um ;»., Rand, Saum; ital. (limbo),
lembo ; frz. limbe: ptg. limbo.
4819) limes, -Item m., Grenzscheide, Steig ; pr o v.
limits; ptg. Unde, limla, Feldgrenze, vgl. TaUhan,
R IX 434, dazu das Vb. (auch span.) lindar, an-
grenzen. Vgl. Dz 463 Unde.
4820; *llminaris, -e (v. limeti), zur Schwelle
gehorig; davon ptg. (Uminar), limiar, Schwelle,
vgl. C. Miehaelis, Misc. 159.
4821) *limitellus, -um »i. (Demin. v. limes) =
frz. linteau, Oberschwelle; span. ptg. lintel, dintel.
Vgl. Dz 463 Unde; C. Miehaelis, Misc. lo9.
4822) limitaris u. *lTmitarTa iv. lime.'i) = prov.
?indnr-«, Schwelle; ptg. ?i wie; ra, Oberschwelle. Vgl.
Dz 4G3 Unde; C. ilichaelis, Jlisc. 159.
4823) limito, -are (v. limes), abgrenzen; span,
ptg. lindar, angrenzen, vgl. Dz 463 Unde.
4824) limo, -are {lima), feilen; ital. limare;
frz. timer; span. ptg. limar.
limusiLs s. limiis.
4825) limpido, -are (Umpidus), hell, klar macben ;
(rum. Umpezesc ii it i); span, limpiar; ptg.
Umpar.
482(i) limpldiis, a, am, klar, hell; ital. limpido,
(Undo „pulito e logoro"), vgl. Canello, AG III 330;
rum. limpede; neuprov. Undo; frz. limpide (ge-
lehrtes Wort): span, limjrio, Undo: ptg. limpido,
limpo. Undo. Vgl. Dz 194 Undo; W. Meyer, Z VUI
216 (bezweifelt die Lange des i in /impirfiw und
erblickl: in Undo das ahd. lindi).
4827) pers. limil, Zitrone u. Zitronenbaum ; ital.
lima u. limone: prov. limon-s; frz. Umon, [Umonier,
Zitronenbaum); span, lima und Umon; ptg. lima
und limdo, (Umoeiro, Zitronenbaum). Vgl. Dz 194
limone.
4828) [*limulio, -ire (v. limuUi, Demin. zu lima),
feilen; rum. Idmuresc ii it i, saubern, verfeinern
u. dgl.;,
4829) limiis, -am m., Schlaram: ital. limo;
rum. im ; prov. lim-s: alt frz. lun-s, lum, vgl.
Leser p. 90; (frz. Umon); cat. /!»i,- span. ptg.
limo. — Dazu das Adj. Umosus = ital. Umoso ;
rum. imos; prov. limos; (frz. Umoneux); span,
ptg. Umoso.
4830) Ilnea, -am f., Linie; ital. linea (bedeutet
auch Geschlechtsreihe, Geschlecht); rum. linie:
prov. linha, daneben links = *lineum: frz. ligne;
ca t. span, linea; ptg. linha (bedeutet auch „Naht",
daher alinhardo. Heftnaht, alinliavar. heften, eigent-
lich a linha va = ilia linea vana, verlorener, un-
giiltiger, well wieder aufzutrennender Faden, vgl.
C. Miehaelis, Misc. 118). Vgl. Dz 194 linea.
4831) [*lineatlcum n. (v. lined), Geschlechtsreihe,
Geschlecht; ital. lignaggio, legnaggio; prov. Zin-
hatge-s; alt frz. lignage; span, linaje; ptg. lin-
hagem.]
4832) lineo, -are, Linien ziehen; ital. lineare;
rum. liniez ai at a; frz. ligner, davon das Par-
tizipialsbst. lignee; span, linear.
4B33) Uncus, a, am (v. linum), leinen; frz.
linge. Leinewand. VgL Dz 627 s. v.; GriJber, ALL
m 514.
4834) lingo, Iinxi, linctam, ITngere, lecken;
rum. ling, linsei, lins, linge.
4835) lingiia, -am /"., Zunge, Sprache; ital.
lingua; sard, (logud.) limba; rum. Umbo; prov.
lengua, lenga ; frz. langue; cat. Uengua; span.
lengua; ptg. lingua, lingoa. — Dazu die Verba
ital. linguel.
I 4836) [*lingiialicum n. (v. lingua), Sprache;
ital. linguaggio : prov. lenguatge-s ; frz. langage:
span, lenguoje: ptg. linguagem.]
4837) dtsch. link; nach Diez' Vermutung ist
ital. bilenco, krumm. schief, zusammengesetzt aus
1 bis + link, vgl. Dz 357 s. v.
I 4838) [*lin6ttiis, -um m. (v. linum, Flachs,
Hanf) = frz. linot (auch linotte), Hiinfling, vgl.
: Dz 627 s. v.]
I 4839) linteolum n. (Demin. v. linteum), leinenes
Tuch; ital. lenzuolo, Betttuch, Bahrtuch u. dgl.;
rum. linfeol; rtr. lenzicl ; prov. lensol-s; frz. Un-
ceul, (im Alexiuslied 54'' ist statt lincol zu lesen
liron = lectionem, s. oben leetlo); cat. llensol;
span, lenzuelo; ptg. /enfo/, lanQol. Vgl. Dz 191
\lenza: Grober, ALL HI 512.
4840) linter, -trem /"., Kahn, = rum. luntre,
Kahn.
I 4841) linteiis, a, am (linum), linnen; cat. liens,
Leinewand: span. Uenzo = Henteum; ptg. /enfo.
•tftS
■I842) llntrorias
■18ti8) Ittco
45G
\fi\. D/ I;M /rMfii; (Iri.lH.r, Al.l. Ill filJ |l)i.v. ht.lll
audi i t » I. /r>ir(i, An^'Ucliniir. Iliiiilc, liii>rlii>r, was
von (indior l«'strilti'ii winl. wril cim- Anp'lm'limir
iiiclit aiis U'iiiowiinil ln-r^t'sU'lIt Honlr Kin liraiicli-
liaroa (irmiilwiirt briii^'l abor llr. nirlit lu'i, donii
IvpxiiKlicli /(*Hini.svii.« lu'niorkt i>r H('ll>st, ilafK i'h ilvr
Form nnrli niit Ifiun iiiclit in Kinklati^' /.u lirinKcn
s«i. Violloiolit ist /riird in ilor lli'iltj;. ^Anjii'lsclumr"
"- *lfnUii V. Irtitiis, /.alio, /acli, iiinl bczoiclinol
vi^iillioli nii-ht sownlil oiiio Scliniir, als cine /.iiiu
Anp-lii (ji'braiii'lito bii-^jsaiui» Kiito, I'lwa I'ino WoidtMi-
ruU>. In ilor Hi'ilt;:. ^Itindo" winl »\rh Inna vim
lintrtt niolit tri'iiiifii lasnoii).
4842) liutrurius, •uiii m. \\.li»ler), Kulinfiilircr,
•- rum. lunliiir.
4843) liniiiu ii . Lcin, Fhu'lis, Sclinur; ital. lino;
ruin. Ill,- pruv. fr/.. Ii» (boiloutot altfrz. audi
„Ruibi>'"); cut. Hi; span, lino: ptfj. /i»i/io.
4844) altdtsdi. 1I|i|)H » alt Try., lipe; ncufrit.
Upi>e. ilicko rntcrlippc, davon lippcc, UisBon, \y;l.
l)« «27 /i>/)<-.- Mackd p. 100.
4845) liiiuidns, a, um, lliissi;;; iibor dio Gcstiil-
tunj^on diesci isoii.'it ini Homaii. uur nolehrtcn Wortos)
in ital. Mundartcn s. Flccliia, A(i II 325.
484U) liquiritiii. -iiin /. (volksctynioto^isdio Um-
bildun;; von y/.ixvii(ii'C,a), Siifsliolz (Vogot. 4, 9);
ital. legorizia, s. obou ^lyv.vrrliizu. Vgl. Dz 267
regolisia.
4847) lirS, -am /"., <lio zwisdieii /.wci Kurclien
anffi;oworfcne Erdo; (ital. ist da.s Wort iiur in
ilelirare „uscir ilal solco'' erlialtun); altfrz. lire,
Furdic. Vgl. Caix, «t. 304; Grober, ALL 111 514.
4848) Wurzel lis, gclion ({.jerinan. Vb. lisan, lais,
Sbst. laina in ahd. irnijatilrisd, Wagciifjlois) ; davoii
f rz.( norm.) aline, Gleisu, (lisiere, Kand, nadi Mackol
p. 108, s. jedocli oben liciuiii u. uuten lisUi); cat.
ilis-car , ausglcitcn; span. clf4i:ar . ausgleitou,
ileleznar, gloitcn. Vgl. l)z 194 li.scio; Mackcl p. 108.
4849) gonnan. Thenia lisja, davon das Adj. *lisi,
leisc, saiift, f= lat *liscus|; biervon vicllciclit ital.
liscio, glatt, dazu das Vb. lisciarc, ligiare, gliitton
(eigentl. saiift luacben); pro v. Us, dazu das Verb
lissar; frz. lisse, dazu das Vb. lisser, gliitton,
poliercn (nach Mackcl Ldinworte aus dem Ital.);
span, ahsar. Vgl. liz 194 liscin; Mackel p. 111.
Dieso Ableitung niufs aber als selir fragwiirdig or-
scheinen, u. griecb. liaao^ diirfte als Grundwort
vorzuzioben sein.
4850) altnfriink. *liska, Binse (?); davon vcrnmt-
licb ital. lisca. Halm, Griito; frz. laiclie, Kiedgras,
leehe, (erne Scbnitto; cat. lle.scar, iu Schuittclien
schneiden. Vgl. I)z 194 lisca; Mackel p. 97; Fal's,
RF III 501 (wo vermutet wird, dafs Icclie durcb
Einwirkung von lecher zu seiner Bcdcutung ge-
kommen sei).
4851) itsdi. list = rtr. list. List, vgl. D/. 192
lesto.
4852) gerraaii. lista, Lciste; ital. lista, Streifen,
Liste, (daneben listra), dazu das Vb. listare, stroifen,
saumcn; prov. lista, listre, dazu das Verb listar, i
listrar; frz. liste, dazu das Vb. lister, liter: span. I
lista, dazu das Verb listar, alistar; ptg. lista,]
listra, dazu das Vb. listrar. VgL Dz 194 lista;]
Muckel p. 108. — Fiir abgeleitct von lista erkliirte
Diez a. a. 0. frz. lisiere, Sauni. span, lisera, besser
aber fiihrt man dies Wort wohl auf *liciaria von
licium (s. d.) zuriick, wobei freilich eine Unrogel-
raafsigkeit in der Eutwickclung <les c -f- Hiatus -i
angenommen werden raufs.
4853) dtscb. list-ig'; ital. /c.v(o, gescbickt, klug.
liKtig, gowHiiilt, da/.u lias Vb. alleslare, iilleslirr,
zurcdit iiiadicn; fr/,. lestr, gowaiidt, Dink (wnli) aus
dcm Ital. cntldint); n \<a\i. listii. Vgl. Dz \'J'2 le.slo ;
Mackd p. <I8.
4H54I *litl(>ra (M'liril'tlat. /(f/cni), -am/'., Kucb-
stalic, iin I'l. Ilricf (ini Hoinaii. IhI dicHc llcdculung
audi auf d«n Sing, ubcrlragcn); ilal. letter» (mil
olYcnvin u. mit gcKcliloss. c); sard, litlera ; (ruui.
litrni: rtr. liltrrn); prov. letra; frz. iHIre; cat.
tlelra; span, letnt: [itg. /W(()ni. Vgl. (iriibor, ALI*
111 614.
4855) Iittvnli'iils, a, um (v. liileni), ziini Sidirift-
tuin gdiiirig; ilal. lelterario. Adj., Irltenijo „cat-
tivo Ictlcrato", vgl. Candlo, Mi 111 ;10S; frz.
lilleraire; cntsprudioml in don (ilirigun .Spraidicn,
I (iberall nur gel. Wort, (cbcnso sind litlerntus und
, lillcraliirn als gil. WorU' vorbandcn).
I 486()) lltiis «., (icstadc: ital. lito u. lido, vgl.
I Ascoli, AG X Hti Anin,
I 4857) abd. liulitail (got. liithij'in), Icui^bten ; dav.
I nach Caix. St. 3!)6. ital. lulure ,,8ciiitillaro", luta,
I lutariiia „8cinlilla". Caix zidil bierlicr audi dio
I frz. Uiaicktworlo ehertuler (Uerrj), aberlmler
(Cbainp.), wolclie von Dicz 520 helluijue aus his -\-
[ Hucare erkliirt werden.
' 4858) livesfo, -ere (^tuco). bliiulicb werden; rum.
vilcezesc ii it i, braun u. blau 8(dilagcn, quotsclion.
I 4859) ('liTicidfis, a, um (v. livi,<liis) = rum.
vilced, blau von Scbliigen, zerliauen. Vgl. Bchruus,
Metatli. p. 23; W. Meyer, Z VHI 210, stellto *ois-
cidus als Grundwort auf.]
48U0) *lTx[vii, -am f. u. lisiriim n. (fiir ILvieia,
lixivium, v. li:c), Lauge; ital. lisciva; rum. lesie;
rtr. liscliiva; prov. Icissiu-s; frz. Icssive („grof8e
Wasclie"); cat. Ikixiu ; S])an. trjiu: pig. lixivia.
Vgl. Dz 194 lisciiia; (irobor, AIX HI 514.
4861) I'lTxivatus, a, um (v. *li.riou), gelaugt,
gewasclion; davon nadi Caix, St. 540, ital. scili-
vato „.sbiancato, pallido".J
4862) lixo, -are (v. lix), laugen, siedon; ital.
lessare, kochen, sioden, davon das Sbst. lesso, go-
schmortes Fleiscli ; sard, lixare. Vgl. Grober, ALL
HI 514.
4863) ahd. lobOn, loben ; davon altfrz. luher,
s])ottcn, wozu lias Sbst. lobe, S])ott. Vgl. Dz 627
lobe; Mackcl ji. 33. Der Bedeutungswcchsol bo-
wegto sich auf der Balin „loben , schiino Worto
machen, Ijcriicken, tiiuscben, zuni Beaten haben,
sijotteii". Au(di ein Nonien actoris loberres, lobeor
war vorhanden.
4864) lobiis, -um m. (/.ofiog u. lonog), Hiilso,
Scbote; davon verinutlicli ilal. loppa, Hiilse des
Korns, Spreu , wiivon wicder abgdoitet lulla (aus
*lopola), Spreu, u. hiiccio, Iniccia [aus *lobuccio, -a],
Schale, Rinde, Hiilse, Haul (in der lelztercn Bodtg.
soil nach Caix, St. 14, das Wort auf praeputium
zuriickgehen). Vgl. Uz 381 lappa, 360 buccio.
4865) localis, -e (v. locus), ortlich; ital. locale
(Adj.); frz. local (Adj. u. Sbst, gel. \V.); span,
ptg. nur Sbst. lugar (all logar = *locare f. locale),
Orl, vgl. Dz 464 hujar.
4866) |*16cariuiu »., Mietzius; prov. loguier-s ;
frz. loijer. Vgl. Uz 629 louer.]
4867) locelliis, -um m. (Demin. v. locus), Kiist-
chen; altspan. locilo, jelzl lucillo, steincrncs Grab;
altfrz. luisel, luiseaa, Sarg, Balire. Vgl. Dz 464
lucillo; Gr(il)er, ALL HI 514
4868) 1. loco, -are (v. locus), venniutiui ; ilal.
locare (bedeutet meist „setzen, stellen", solleu „ver-
raieten", das iibliche Wort fiir den lelzteren Begriff
457
4869) loco
4897) lubrlcus
458
ist affittare = *aftictare v. fictus fiir fixus, vgl.
Dz 141 fittn); proT. logar , loyar: frz. loner:
(span, wird „veriiiieton" durcli aZgi/i/nr vom arab.
al-kira, Mietpreis, aiisgedriickt, vgl. Dz 421 plquile;
ptg. ist das iiblicLe Wort fiir „vcrmieten" alugar,
alqtiilar ist auf das Vermieten von Pferden be-
schrankt). Vgl. Dz «29 tnutr.
4869) 2. loco (Abl. Sg. v. locus), Adv., auf der
Stelle, sofort; altital. loco, hier; altfrz. lues,
{luec, dort, = iViiei' = itlo loco) ; span, luet/o : ptg.
logo. Vgl. Dz 196 loco; Grobcr, ALL III 514.
4870) IScolus, -um mi. (Demin. v locux), Fleck-
ehen ; davon i t a 1. (modenes.) logher f. logliel. Land-
gut, vgl. riechia, AG II 358.
4871) [locum teuens, -tem m., Platzhaber, Stell-
vertreter; ita l.luogotenente; {tzJieutcnant ;(Sfi\n.
ptg. einfach teniente, tetieute).]
4872) locos, -um m., Ort; ital. luogo; rum.
loc; prov. Iocs, luec-s : frz. lieu; (span. ptg.
lugar = *locaie f. locale); cat. Hoc. tTber die viel-
erorterto Lautentwickehing von locus : altfrz. lou :
neufrz. lieu hat neuerdiugs Schwan, Z XII 207 ff.,
eingohend gehandelt, vgl. auch Neumann, Z VIII 386,
Misc. p. 169, u. namentlich Forster, Z XIII 545
(*leu : lieu = deu : dieu, Matthaeu-m : Maheu :
Mahieu). t)ber das g in laogo gegeniiber dem c in
fuoco vgl. Ascoli, AG X 90. Vgl. aueh W. llever,
Z XI 54L
4873) lOcusta, lucusta, -am /'. (volkslat. Hacusta,
wohl mit Angleicliung an lacerta), Heuschrecke ;
(ital. heifst die ,,Heuschrecke" cavallelta, vgl. das
deutscbe „Heupferd", oder grillo: toscanisch findet
sich aliustra, das vielleicht auf loeusta zuriickgeht,
vgl. Storm, R V 168j; rum. Idcustd; prov. langosta ;
altfrz. langoste , langouste, laouste; (neufrz.
sauterelle = *scdtarella, kleine Springerin); cat.
llangosta; span, langosta; ftg.lagosta. Das Wort
ist vielfach auch die Bezeichnung des Seekrebses:
diese Gebrauchsiibertragung beruht auf der unge-
fiihren iiufsercn Alinlichkeit beider Tiere. Vgl. Grober,
ALL lU 507: Forster, Z XIII 536.
4874) altnfrank. loddAri == frz. lodier. wollene
Bettdecke. Vgl. Dz 628 s. v.; Mackel p. 36.
4875) ndl. loef, die gegcn den Wind liegende
Seite eines Schiffes, = frz. luf', davon das Verb
louvoyer, lawieren, vgl. Dz 628 lof.
4876) got. lofa, flache Hand; davon vielleicht
altspan. lua, Handschuh; ptg. luva. Vgl. Dz
464 lua.
4877) dtsch. lohe; davon ital. luoja, lojola,
hijola ..scintilla", vgl. Caii, St. 394.
4878) altndd. lok, Schlofs, = a 1 1 f r z. loc, Schlofs,
Klinke, dazu das Demin. (auch neufrz.) loquet.
Klmke (ital. lucchtlto). Vgl. Dz 627 loc; Mackel
p. 146.
4879) gennan. Stamm lokk- (locker); davon frz.
/ocfcer, lockern, schiitteln, dazu das zusammengesetzle
altfrz. Vb. eslochier, losmachen. Vgl. Dz 627
locher ; Mackel p. 25.
4880) altnord. lukr, lockerer, herabhangender
Gegenstand; davon vermutlich frz. loque, Fetzeu,
Lumpen. Aus bis (s. d.) -)- lok- ist vielleicht ent-
standen : rtr. hargliocca, Hangelampchen, herab-
fallende Locke; neuprov. barlocco, Anhangsel,
zierliche Kleinigkeit; frz. breloque (dialektisch auch
berloque). Vgl. Dz 628 loque; Scheler im Diet,
unter berloque, wo auch niiber auf die Doppel-
bedeutung des Wortcs eingegangen wird.
4881) lolium n., Lolch (Lolium temulentum L.);
ital. loglio u. gioglio (vgl. lilium : gigtior. sard.
\luszu; friaul. uej; piov.juelh-s; (frz. icraie von
ebriacus, a, um, vgl. Scheler im Diet. s. v.; vorge,
vielleicht entstanden aus I'olium, olium, olge, orge,
fiir den Vorschlag eines v freilich diirfte eine Recht-
! fertigung nicht zu linden sein); cat. jull; span.
joyo; ptg. joio. Vgl. Dz 165 gioglio; Grober,
ALL III 269 u. 515.
4382) [Volksname ^Lombard! (Longobarden) ;
davon sicil. lumbardu, Schenkwirt; altfrz. lombart,
wucherisch; neufrz. lomhard, Leihhaus (das iib-
' liehe Wort fiir diesen Begriff ist jedocli mout- de-
piete). Die Erkliirung der betr. Bedeutungsiiber-
gauge gehort in die Kulturgeschiclite, bezw. in die
Geschichte der Volkswirtschaft. Vgl. Dz 628 /omtarrf.]
4883) altn. Ion, Lache: davon viell. prov. lona,
Lache, vgl. Mackel p. 33. S. oben laciiuii.
' 4884) longa mente = frz. longuement, daraus
diirfte eine volksetymologische Umbildung sein de
hingue main, vor langer Zeit. Vgl. Fal's, RF III 514.
4885) louganou n., Mastdarm, eine Art Wurst;
altfrz. longain. (daneben lotigaigne), Exkremcnte.
Aufserdem (lie Ableitungen mit der Bedtg. nWurst" :
(r t r. Ugiongia, ge n ues. lugaiiega = lucanica s. d.) ;
cat. llangonissa; span, longaniza. Vgl. Dz 464
longaniza ; Grciber, ALT. Ill 515 u. VI 392.
4886) longe (Adv. zu longus), fern; prov. tonA,
luenh, loing, luen; frz. loin, dazu das Vb. eloigner;
span, lueile; ptg. longe. Vgl. Grober, ALL III 515.
4887) *I5n^Ttiinus , a, um (v. longus), fern;
ital. longitano ; yrov. lonhdd ; irz. lointain. Vgl.
Dz 196 lontano: Grijber, ALL III 515.
4888) [*loiigitia, -am f. u. *16ug6r, -orem m.
(v. longus), Lange; ital. lunghezza; prov. longesa,
(daneben longura); frz. longueur; span, lonyura,
longor ; ptg. longura, longor.]
4889) louglttido, -inem f. (v. longus), Lange,
ist als gel. W. zur Bezeichnung der geographischeu
Lange iiberaU erhalten.
4890) longus, a, um, lang; ital. lungo; sard.
Inngu; rum. lung; rtr. lunk, leunk, Hunk etc.,
vgl. Gartner § 200; prov. lojic; frz. long; cat.
Hung: span, luengo: ptg. longo. Vgl. Grober,
ALL ni 515.
4891) loqultor, -ari (Intens. v. loqui), sprechen;
(rum. locotesc ii it i, schwatzen).
4892) lora u. lorea, -am /'., Tresterwein, Kratzer ;
ital. (tosc.) loja, vgl. W. Meyer, Z XI 256 (Diez
381 hatte alluvies, Caix, St. 43, illuvies als Grund-
wort aufgestellt, Canello, AG III 324, dachte an
lurida); ladinisch ?orrt (ebenso in mehreren ober-
ital. Mundarten, bresc. crem. lura); rum. liuriu.
4893) *Iorandriim n. (volksetjmologische , an
laurus angelehnte Umbildung von rhododendron),
Oleander, Lorbeerrose; ital. oleandro (aus Voran-
drum) ; frz. olcandre; span, oleandro, eloendro;
ptg. loerulro, eloendro. Vgl. Dz 226 oleandro.
4894) lotura, -am f. (lavare), Waschung, Spiil-
wasser; rum. Iduturd; (itaL lavatura; prov.
lavadura; frz. lavure ; span. ptg. lavadura).
4895) altgerm. *10pr (mit offenem o) = mhd.
Inoder, Lockspeise; ital. logoro, Koder, dazu das
Vb. logorare, verzehren, schwelgen; prov. loire-s,
dazu das Vb. loirar, kiJdern; altfrz. Huerre. loirre,
Inerre (vgl. Fcirster, RSt 111 185); neufrz. leurre,
dazu das Vb. leurrer. Vgl. Dz 196 logoro; Mackel
p. 30; Caix, St. 375.
4896) lubrico, -are {lubricus), glatt macheu;
ital. lubricare; (rum. lunec ai at a, gleiten);
span. ptg. lubricar.
4897) lubricus, a, um, schliipfrig; ital. lubrico.
■I.'i't
4S<)S| liii-iiiii
-l!)'-'7) liiiiiUlcilN
tllO
sfliliiiifrii;; sii;iii. lulirfno. iluiiki'l. traiiri);, *!.'l.
Korstor, /. Ill r>(>-_>. iiIht ilni lt.'<li>ii(iiii);xnatiili>l
(.Hflilii|ifri|,', fciii-lit, ill! Si'liattcn lioliiullicli, sdiiiioii-
1.», .lunk.-l"» vul. I'liiTvo. Iv XII lO'.l, (!•». 4t>l .«. r
U'iU'te (Ian Wort vmi liuiiilms ali, cliciisii I". Mi-
cliaolis, St. p 2'J2: HaiKt , /, Yll IliO. stollti-
*riiliricus fur nihririK nU (iriuiiluurl aiif, woriii
iliiii rnroili, U XVII li'.l, In'istiiniiit iiiitor llt'riiriitii;
aiirnpaii. oilumlirrcrrsf, rut wonlrii, i^ *finiirii-
hreniYrr; (Jhibor, Z VIII Ml!», iiii-into, dafs get(on
Kiirstor"» II. (^uorvo"» Alilcitiin^ BeiU'iiki'ii lioRtelicn
bicilictii. AI1p8 in nlliMii cr >vii>:iMi ist iliesolho tlocli
.lii'UlauMiaft.sti'l. Vfil audi H.'lin'iis. Motjitli. ji. 6».
•IM!W( |*lucaiiu,-iilii /. (viiiiiSt^iinimo Inc. Iviu-lit^Mi),
'= iirov. /ii>/iiii(i, I.ii-lit. Villi itoiii ^loiolii'ii Stjiniiiit'
aiirli Itujart-;. Miir;;i'iistorii. ii/uc(ic(a 1 \.ixr..(iliichiev).
nnziiiidoii. V;;|. I)/. t)3() liiriir. Aiif tleii Staiiiiii
luc- ist amli rtr. litisclirrna. Ulit/., zuriickziifiilircn,
yfi\. S.liiioliar.lt. li IV 251. |
4Kt!ti lucaiiicii. -am /'., oino Art Wnrst; in
olu-rital. Mmularti'ii /»(/(i»icr;<i, ();onii»9. liigaiiri/a),
ygl I»/. ;t!f!l >-. r. Vjjl. ^'o 4886.
4;hk)) luceo, Ifl.M, iQcere, limcliton; ital. liicere;
prov. hi;er. Iiizir: (r/.. luire laltfrz. audi luisir);
cat. Hair: span. Iiicir: pt};. /i/;ir.
4!H)1) (liiccriia, -am /. (luceo), Lampe; ital.
iiicfrna : nacli I)/. t>29 frz. luatrne (altfrz. audi
lucannc), kloinci Dadifenstcr. Vj^l. ilat^geu W. Meyer,
Z XI 255 Z. 10 V. n., wo /usaninienhang init dem
deiitsi'Iicn ,,Lucke" verinutet wird. Uud dies diirfto
d.i.s Riditige sein, jedenfalls ist die Die/.'sdie Ab-
leitun^' untialtbar.]
4;>02) luoeriiarius, -uiii hi. (lucerna), Lcuchter;
ital. lucermirio ^abbaino", litcernajo „cbi fa lu-
cerne", Uiceriiiere ..speoie di sostogno per Ic lucerne",
vgl. Candk\ AG III 308.
4903) lueesco, -ere (Inchoat. v. lucere), anfangen
zu Icucliten: rum. hicc.ic ii it i. S. auch luceo.
4904) lucldo, -are (Iticidus), hcUniachen; rum.
lucifz ai at a.
4!)05) lucidiis, a, um, hell; ital. 2uctV/o; (rura.
liiciu = *liicius); (frz. lucide); span. Iticido, liicio;
ptg. hicitlo.
4906) lucifer, -um m. (lux u. fern), Morgen-
stcni; ital. lucifero; rum. liicedfer; prov. frz.
lucifer: span. /«cJ/<ro, /ucero; yitg. luctfer. Cber-
all nur gelclirtes Wort.
4907) lueius, -um >»., Hccht; ital. luccio; rtr.
lusch : prov. luz; altfrz. lus; (neufrz. brocliet);
cat. llus; (span. soUo); ptg. lucio. Vgl. Grober,
ALL III 515.
4908) *lucor, -orem »1., Glanz; altital. Ziicorc;
sard, luiiore : prov. hii/or-s; frz. lufur; cat. lugor,
vgl. Morel-Fatio, R X 517. Vgl. Dz 630 lu'eur:
Grober, Z VIII 158, ALL III 515.
4909) liicro, -are (lucrum), gewinnen; rum.
lucre: ai at n, otwas betreiben; prov. span. ptg.
Ingrar. Vgl. Dz 464 logro.
4910) lucrum n., Gewinn; rura. liicru (bedeutet
„Aiigelegenheit, Geschaft, Sadie"); prov. Ingres:
(frz. lucre): span. ptg. logro, davon das Kompos.
span, nuilogrn, ptg. mallogro, Mifserfolg, dazu das
Vb. mal[l)ograr, vereiteln. Vgl. Dz 464 logro;
Grober, ALL III 515.
4911) lucta, -am /"., Ringkampf ; ital. lotta (mit
off. o); rum tuptd: prov. lucha, locha (dies nur
iu ital. Hdsch.), loita: altfrz. luite: neufrz.
lutte: cat. lui/ta, lluyta: span, lucha: ptg. luta.
Vgl. Grober, ALL III 515.
4912) liicto, -are (lucta), ringen, kiinipfen; ital.
[lulliirr). littliire : ru in. lujit ai at a : \i ro v. lurtiar,
Idi-liiir. Iiiiliir: ullfr i. luitnr. (/iii7i?r iiiir in anglo-
iiiTiii Textcii); iiiMif r/. lultrr: upaii. luchiir : pl((.
hit.n. Vgl. lliuliiT. ALL 111 515.
liUIr .s iQru.
4;ii:t) IQkco, -tTC, traiii'ni; (ital. Iiigiri), ilavnii
iiai'li C'aix, St. 390, luccintarr ..piangiire (ravviciiiatu
a lucere, come per acrcniiarc al liiccicar» ddli' la-
grime"), ii in i I. lussi ..piangeru", ni a ii t u a ii. lasuguar
, „ravvi('iiiato alia «iia volta a caragnar dall' a. a.
I It'll, kariiu".
' 4914) abd. lunrllin, LOge, = modenos. /Hc/itmi,
' falsdie Kr/.aliliiiig. vgl. Dz 381 s. r.
4915) lilgiibris, -e (v. luyere), traurig; ital.
lugiihre: frz. luguhre etc., iiborall nur golohrtos
Wort (iber luguliris'^ span, ptg. Inbrego 8. obon
iQbricus.
4916) *liimbca, -am /. (v. lumhus), Lundu : ital.
(inodeucs.) hiiiza. tunia: frz. Iniige, vgl. Dz 628
». r. ; (cat. Ilrii<(i): span. Innjn. Vgl. (irijber,
ALL 111 .'il?. S. iiiitt'ii li'imbuM.
4917lliiinbricuK, -um «..Kingcwcidowurm, Regen-
wiiriii; i ta 1. /i'hW/mco, /()Hi/»)io; ru m. /n»///ic; prov.
lumlirii-f!, himhrics: frz. loiiibric: cat. llnmbrich ;
sjian. loinbriz. lambrija (wolil mit Aiigloidiung an
lamer); ptg. Inmbriqa. Vgl. Dz 462 lambrija;
Grober, ALL 111 517'.
4918) lumbiilus, -um m. (Dentin, v. lumlius),
Lcnde, ^ frz. uiiuible, Hirschziemor. Vgl. Dz 647 .f. r.
4919) lunibiis, -um m., Lende; ital. Inmba:
sard, lumbu; rtr. Ionian, die Weiclion ; p TDV.liimb-s;
cat. Horn; span, loiiin: ptg. lombo. Vgl. Dz 464
loma : Grober, .\LL 111 517.
4920) lumen «., Licht; ital. lume; rum. lume
(bedeutet „Welt,Menge"); prov. luni-s: ({ri.lumiire
= *luminaria]; cat. Hum; span, luiiibre (jetzt
nur in bildlichem Sinno gebrauclit): ptg. lume.
4921) luminare, PI. lumiiiaria (von lumen),
I Fensterladen ; (ital. ruin, luminare. Lidit; span.
ptg. laminar, grofses Licht); altspan. lumnera,
Thiirfenster fiber dor Obersdiwelle, vioUcidit auch
umbral (wenn = I'umbral, lumbral), Obersdiwelle,
vgL Baist, Z VII 124; (gallic, lumicira: ptg.
lumieiro, Thiirfenster; altptg. auch lumear, tomear.
lumiar, lomiar), vgl. C. Michaolis, Misc. ji. 159.
1 4922) luminaritis, a, um (v. lumen), leuchten ;
ital. luminiera .,lucermere". lumindra, lumindria
I „fe8ta con grande illuminazione", vgl. Canello, AG
III 308; prov. lumeira, Licht; 1 rz. lumiire, Licht;
span, luminaria, Licht; ptg. lumieiro, lumieira,
Lampenstock, Leuchtfeuer, Thiirfenster (s. oben
luminare), luminaria, Licht, Lampe.
4923) lumino, -ire (v. lumen), erleuchten; ital.
al- u. illuminare; rum. luminez ai at a; prov.
alumcnar, alumnar, il-, elluminar ; frz. allume.r,
illuminer (gel. Wort); span, alumbrar, iluminar;
ptg. allumiar, iUuminar.
4924) luminosus, a, um (v. lumen), hell; ital.
luminnso; rum. luminos; ])rov. lumitio.s: frz.
lumineux; cat. tluminon; span. Jitg. luminoso.
tjberall nur gel. W.
4925) liiua, -am /'., Moml ; ital. luna; rum.
lund; prov. luna: frz. lune; cat. Uuna; span,
ptg. luna.
4926) Lunae dies, Montag; ital. lunedi; rum.
?M»ii; prov. dilus, diluns = dies lunae, danebeii
luns: frz. lundi; cat. dtlluns: span. /««e.f; (ptg.
segunda feira). Vgl. Dz 197 lunedi.
4927) lunatTciis, a, um (v. luna), mondsiichtig;
ital. lunaticn: rum. lunatic; prov. lunatic: frz.
461
4928) lUDltta
4957) inawo
462
hinatique; cat. lunatic; sj)an. ptg. lituatico.'
Uberall nur gelelirtcs Wort.
4928) IManittS, -am f. (Demin. v. /h»mi), kleiner
Mond; ital. luiietta, mondformige Offnung in cinem
Gcwiilbe; fr^. lunette, Brillenglas. Vgl. Dz 630
lunette.]
4929) lunula, •am /'. (Demin. r. luna), kleiner
Mond; ital. lulla, (raondformige) Daube im Fafs-
boden, vgl. Dz 381 s. v.
4930 1 mhd. lunz, Schlafrigkeit ; davon ital. lonzo.
si-hlaff, vgl. Dz 381 s. v.
Inoder s. Ibyr.
4931) ahd. luog^n, lugen; dav. ital. alloccare,
lauern, vgl. Caix, St. 109; vielleiclit desgleichen
lucherare, scheel ansehcn, luchera, Blick, Miene;
frz. reluquer (norm, auch das einfache Vb. luquer),
anschielen. Vgl. Dz 630 luquer: Mackel p. 128.
4932) Inpa, -am /'., Wolfin, Hure: ital. lupa,
Wolfin, lova, Hure, vgl. Cancllo, AG HI 325; rtr.
luppa, Wolfsgeschwulst; frz. louve, Wolfin, loujje
(gel. W.), kreisformige Geschwulst iinter der Haut,
dann nindes Glas, Lupe. Ygl. Dz 629 loupe.
4933) ['lupea (v. lujui.s) = ital. loffia, eine Art
Pilz, auch ., crepitus ventris", vgl. frz. vessedeloup ;
span, lupia, Wolfsgeschwulst. Vgl. Dz 629 loupe;
Caix, St. 386.]
4934) liipiiliis, -um m. (Demin. v. lupus), kleiner
Wolf: ital. l(ippori) „uncino, strumento per estrarre
oggetti caduti nel gozzo". Anwendung von Tier-
namen zur Benennung von Wcrkzeugen ist ja haufig.
Vgl. Caii, St. 389.
4935) liipils, -nm m.. Wolf; ital. lupo, vgl.
Flechia, AG U 360; rum. lup; rtr. luf, louf etc.,
vgl. Gartner § 200; pro v. lops, lup-.s : altfrz. leu,
lou; neufrz. loup; cat. Hob: span, loho, dazu die
Zusammensetzung entrelubrican, luhrican, z\vischen
Wolf u. Hund d. h. Dammerungszeit, vgl. Cuervo,
R XII 110 (iiber den Sinn dieser Redewendung vgl.
Brinkmann, Metaphern p. 215 ff.); ptg. lobo.
4936) lupus + altnfrank. werewulf = frz. loup-
(jarou, Weraolf, vgl. Dz 629 s. v.: Mackel p. 14;
Darmesteter, Mots comp. p. 119; eine ganz analoge
u. gleichbedeutende Bildung ist frz. brucohique =
altslav. vlukoilldku . bulg. vrukolak, vgl. Gaster,
Z IV 585, u. Baist, RF HI 643.
49371 lura, -am /'. (Georges setzt lura an),
Schlauch, = frz. lourc, Sackpfeife, vgl. Dz 629 s. v.
4938) 'germ, luranjan, lauern, wurde nach Dz
629 die vorauszusetzende Grundform fUrfrz. lorgner,
beimlich betrachten (davon lorynette, -on, Augenglas.
altfrz. lorgne, scheel), sein, vgl. dagegen Mackel
p. 25.]
4939) [*lurceiis, a, nm (v. lurcare, fressen),
gefrafsig, = ita 1. lugio ^ghiotto", vgl. Caix, St. 393.]
4940) 'luridiis, a, um (schriftlat. luridus), blafs-
gelb: ital. lurido (gel. W.), lordo nSporco", vgl.
Canello, AG UI 324 ; bi.i + luridus = balordo (frz.
balourd). schwerfallig, tolpelhaft: pro v. lort-z, un-
gehorsam (neuprov. auch nSchmutzig"); altfrz. /orrf,
tort (rait off. o), blodc : neufrz. lourd, schwerfallig,
schwer; span. ptg. lerdo, schwerfallig. Der Weg
des Bedeutungswandels ranfs gewesen sein: „gelb-
lich, schmutzig gelb, faulfleckig, faul, trage, lang-
sam, unbeholfcn." Vgl. Dz 197 lordo: Grober, ALL
UI 517. S. auch ohen anreiis.
4941) Inscinlola, -am /'. (Demin. v. lu.scinia),
Nachtigall; ital. lusiynuolo, usignuolo. rosiijnuolo :
prov. rossiytwl-s: frz. rossiynol (altfrz. auch lou-
shjnnl); cut. ro-t-fini/nl ; sp an. rMi'«r»or (altspa n.
roseiiol); ptg. rouxinhol. Vgl. ]>/, 276 rosignuolo ;
Grober, ALL lU 518; Fafs, RF 111 488.
4942) *lusciis, a, um (schriftlat. Z«.scM.s),schiolend;
ital. loam, blodsichtig: rtr. lo.sch , hochmiitig;
pi(\ v.lofC. schielcnd; altfrz. ('Wcr/ie, losque; neu-
frz. louche: (span. ptg. lusco). Vgl. Grober,
ALL III 518; G. Paris, R X 59.
4943) lustro, -are {lustrum), hell machcn; ital.
lustrare: rum. lii.ftruesc ii it %; frz. lustrer; span,
ptg. lu.strar. Xur gel. W.
4944) liLstrum ». (stamraverwandt mit lucere,
leuchten), Reinigung (die im Roman, vorwiegcnde
Bedtg. ist ^Glanz*-): ital. bistro; rum. lustru;
frz. span. ptg. lustre. Xur gel. W.
4945) luteus, a, um (v. lutum), lehmig, kotig;
dav. lital. lucia .,va.so di terracotta"?, vgl. Caix,
St. 392); rtr. lozza, Sehlamm; prov. lot-z; altfrz.
lois, schmutzig, nichtsnutzig (?) ; span, loza, aus
Thon gefertigte.s. irdenes Geschirr. Vgl. Dz 464 Josa ;
Grober, ALL III 518.
4946) luto, -are (v. lutum), heschmutzen; ital.
lutare. Intare ; rum. hituesc ii it i.
4947) luttsus, a, nm (v. lutum), kotig; ital.
lutoso, lotoso; rum. lutos: prov. lutos; span. ptg.
lodoso.
4948) Intra u. *liitria, -am/"., Fischotter; ital.
lontra, (in oberital. Muudarten lodria, ludria);
prov. hiiriti, loiria ; frz. loutre, vgl. G. Paris,
R X -12: span, lutria, tiutria: ptg. lontra. Vgl.
Dz 196 lontra; Grober, ALL III 518.
4949) |*lutiila, -am /'. (Demin. zu lutum), Kot;
davon nach Caix, St. 388, ital. lontora ,,pillacchera".]
4950) [*Iutulo, -are i7h«mh'). heschmutzen; davon
nach Paroili, R XVII 69, galliz. lujar, lijar, he-
schmutzen. dazu das Vbsbst. lijo, ebenso span.
lixoso, lijoso, Schmutz, = *lutulosus.]
4951) lutum J!., Kot; ital. luto, loto; rnm.lut;
span. ptg. lodo.
4952) lOx, lucem /"., Licht; ital. luce; prov.
tiiz ; cat. lliiz: span. ptg. luz.
4953) *lycisce (li/cisca), ein Hundename; prov.
leissa, Jagdhiindin zurZucht; altfrz. /eisse,- neu-
frz. lice. Vgl. Dz 626 lice.
4954) lynx, lyncem c. (/.I'j-s), Luchs; ital. lonza,
Unze; frz. once (aus Vonce, hmce); span. ptg.
onza. Vgl. Dz 196 lonza.
M.
4955) ndl. maatgrenot, Mahlgenosse, ist nach
Breusing, Niederdeutsches Jahrb. V, das Grundwort
zu frz. matclot (altfrz. matenot). Andere Ablei-
tungen s. nnter matunautr.
4956) Mac Adam, Xame eines im J. 1835 ver-
storbenen Baumeisters; davon frz. macadam, eine
Art Strafsenpflasterung.
4957) [*maeco, -are, quetschen, stampfen, ist
das vorauszusetzende, aher in keiner Weise zu be-
legende Grundwort zu ital. maccare, ammnccare,
smaccare, quetschen, stampfen, dazu das Vbsbst.
macco, Zerquetschung, Gemetzel, Brci, besonders
Bohnenbrei; rtr. smaccar: prov. macar, machar;
altfrz. maquer, dazu die Sbstt\e macluUrc, Ge-
metzel. maque, Hanfbreche (auch neufrz.) maquet,
ein Bolzen ; cat. macar: span, macar, dazu das
Vbsbst. maca, Quetschung an Fruehten, Fleck. Vgl.
Dz 198 macco u. 382 maciulla (denn auch dies ital.
Wort, ,,Hanfhreche" hedeutcnd, zieht Diez, u. zwar
mit Recht, zu maccare): Th. p. 66 (erkliirt hret.
IC.i
I'lriS) iiiiii'i-iiii
l:iSU) inrtKl'la
ii;i
mac'liit ,,<i|i|iriiiii'r, ii|i|in'»»t'r" fur oinmi friili iiiii*
(liMM ri'stliiiidiiii-lK'ii Viilptrliiti'iii I'litli'linUiii Stiuiiin.
Aiii-li ilns Kiitiiiinisi'lio l«'si(/l liii^rlicr i^cliori^''
Worlo: iHiUrii, Scliliip.<l (/.um Hiitli-rrillircn), iiniraii.
Sl<«ck. — DiT SUiinin ilor tran/.cii Wortsiiiiu-. /.»
wi-K-liorniicJi liit. muciiln (I'igvM. kloiiii> (.jiiolm-liiin);,
wolrho I'iiuMi liliuu'ii Klofk vorursiioliti );i>liiirt, ist
<>nV'nl>;ir HidC-. wovoii niirli (jriiTli. iiiiauny, kiiutcn.
Vul. nn.-li CrObor, AI.l- III 5l!l.|
4'.)r>8^ inaocuN, -uiii m., l)iiiiiiiik(>|ir. aiit'li «toliondor
N:ini>< (los llatii<niirsto.s in iIpm Atcllanoii, -- saril.
HiiirrM. finraltin. V;;). 1)/ 382 ». v.; Oriibcr, ALL
III 61VI.
4!)r>ti| inurrlltirTits, •um m., l''loi!irJiwnrcnliuiullor;
it 111. miicrllitrii. iiiucrlliijo. Fli'isi-lior, tla^.u tliia Vli.
motflliirr. srlilai-litcii; ruin, iiit'ici'lar, dazii ilas Vb
miicfhiiy.sc ii it i, tiitcii , nit'dornict/.oln ; pro v.
niiuWur-s, da/.u das Vb. iiuntlUir. Vjj;). audi Unix,
St. IIIO.
49U()) inScvlliim ti., Klcisidiniarkt, ^ ital. ma-
cello.
■lOUl) iiiiioer, a, uni, maj^^r: ital. macro, magro ;
rum. macrii : prov. mai/re, maj/r/re; frz. maigrc;'
cat. iiiaijre: span. pt^;. maiiro.
'inUJ) uiitceriii, •um /'., Manor aus Lchm, •=
altfr/,. mnisiire, Facliwand , <lavon maiseri, tfo-
lunucrt.
•191)3) {chorea) Machabiieoriiiu ; davon vornuitlich
frz. [fa dansc) macnhre, Totcutanz, Vf;l. Dz 631
.«. v.. wo vcrwieson win', auf Uriinni, Mjth. p. 810;
Wat-kornaKel, Ztschr. f. dtscli. Altert. IX 314.
4964) miicbiiia, -am /'. (it'i/ayij), Masohiiic; ital.
maccliina. Masrhinc, maciiia „la pietra clio servo
a tritarc il «jrano", vgl. Canollo, AG UI 373; rum.
m act lid ; frz. mucliiiic {gel. W.); span, wdijiiiiia,
machina. Mascliinc, maiia (aus mac'na), Fertijckoit;
l>tg. machina, numha. Vgl. Dz 382 mdcina, 466
mai'ia: Grobor, ALL III 519.
4965) *miicbTnaiiiis, •um hi. (v. machina) =
ital. magnann, Schlosscr ; f r z. {muiulartlicli)ma(/na»!,
maqnier, migiion: cat. manyd. Vgl. Dz 466 maha;
Flechia, AGIU 175.
4966) *macliTneus, -um m. (v. machina) = ital. ,
macigiio (cigentl. Stein, dcr zuni Slalilen vcrwandt i
wird), Brucbstein, vgl. Dz 382 mdcina.
4967) ^'miivhTno, •are (schriftlat. machinari und
dies nur in iibertragcner liedtg. ^auf otwas sinncn"),
inablen; ital. macinare: rum. macin ai at a. Vgl.
Dz 382 mdcina.
4968) machio (= miiccTo), •oneni j»., Geriist-
arbeiter (Isid. 19, 8, 2; das .Wort ist vielleicht
gerraan. Ursprungs =*matja); prov. niasso-s ; frz.
HKifOM; (span, mazon, woven das Vb. mazonar);
(i ta 1. heifst .,der Maurer" muratore, span. albaiiiJ,
ptg. alvanel, alcanir, wohl von alhiis, eigentlich
WeifstiinKlier. Vgl. Dz 631 ma<;0H; Mackel p. 116;
Grobcr, ALL III 519).
4969) maeto, •are, scblacbten: prov. span.:
ptg. matar, srhlaebten. toten, davon das Nomen
actoris matador. Vgl. Dz 468 matar. 1
4970) *mactrii, •am f. {/jdxTpa), Backtrog;
neap, matrn: (mail, mama; neuprov. mastra;
wallon. mairi, kneten). Vgl. Dz 382 madia.
4971) macula, •am f, Fleck, Jlasche; ital. !
macula, macola ..picrolissima raacchia, specialmente j
morale", macchia ,.tacca, tratto di bosco", maglia \
„punto o t«S6uto a ealza", vgl. CancUo, AG III 352;
(rum. mdgurd, bewaldeto Anbobe, gleiebsam ein j
dunkler Fleck im Landschaftsbilde?); prov. macula
(gel. Wort), mnlhn, malla. Masche; frz. maitle,\
Mam-be; cat. miiciiht (gel. Wort), iikiIIii, .Masi-lm;
Hpan. iiiKi'ii/ii (gel. \V.), inn nihil. Fleck, Ucbimob,
abgeb'iti't mmifillit, Flock, Wninle, MI11//11, Masc^be,
(Ibiist, / VII 121, zicbl bierlier audi maiiiita, Mebl-
tan, Rciffrost): pig. hmck/h (gel. W'ortI, mngiia,
Fli'ck, mnlhn. MaRcbe, Scbiifcrei (s. ob. mneululn),
(iiacb llaist geluirt bierbiT audi mniiiirn, Mebltau).
Vgl. Dz 198 Hificc/ii<i,- Grobor, ALL 111 619 (wo
sebr liilbHcb benierkt winl , claf< das »1 in span.
iiiaiicha, mxiicillii sidi auK Anb'biiung an imuirii.s
erkliirc). S. audi uiiti'ii muiralia, inU|iuIia.
4972) |*iniiri)IuiiUK, -uui m.. ^- «jian. mnjami,
Stdnbanfr, vgl. Gndicr, ALL III 520.1
•1073) |*mik<-iilatii (v. mnc.nla): ansgebcnd von
(ler Tbatsacbc, dafs macula ini Honian. audi die
Hcdtg. ,,l)ewacb8enor Fleck, Unizilunniig, Ffordi"
besitzt n. darans leiclit diejcnige von „Ililrdo" ent-
stelien konntc, wie dcnn wirklicb ptg. iim/Zid audi
„Scb;iferd" l>edcutet, leilct (iriiber, ALL 111 520,
cat. iiHiUaila , S(Oiafstall , Scbiifcrliiltte, span.
majada, |>tg. matliada von macula ab und ist go-
neigt aiicb f(lr sanl. (logudor.) H/(/rf"«, Scbafslall,
den gleicbcn Ursprung anzunobmon. Siebo nnten
mairulla. |
4971) miiculo, •ilrc (v. macula), belleckcn ; ital.
macotarc, macchiare, inngliarr (s. oben untor macula
die entspr. Sbsttva); s])an. mam liar, bellccken;
ptg. magnar, quctscben.
•1975) miidTdus, a, um, nafs, feucbt; davon naoh
Baist, Z V .')63 (vgl. KF I 442), ital. mattnne,
Backstein , [frz. (mundartlicb) matoii . eino Art
Kiisekucben, aucb Backstein, cat. miili'i, Kabinkiiso.
Dicz 208 mattimc leitete die Wortsi]i[ie aus doin
deutscben „Matz, Matte (Kiiseniatte)" ab, Baist
(Ingi'gcii biilt das deutsclicVVortfiirdein Koinanisdion
entldint. Flediia, AG IV 373, empfabl untcr Hin-
wois auf noap. mantnne das bereits von Muratori
vorgcseblagcno lat. maltha, Kitt, als Grundwort.
Vermutlich sind .alle die Worte, welcbe sicb auf
Mileb u. Kiise bezicben, von matta (s. d.) abzuleiten,
vgl, Fiirster, Z III 563; Scbucbardt, Z VI 121 j.
4976) abd. mado, Mado; d.avon (bezw. von einom
latinisierten "mado, -onem) frz. man, Larvo des
Maikiifers {man :*madonem = paon : pavoncm), vgl.
Joret, R IX 120.
4!)77) maestus, a, um, traurig; ital. mesto;
(rum. mistrel, nacb Cb. s. v. = *maesticius, elend,
armsdig); prov. mest-s; ptg. mesto.
4978) ImagalTa u. mii|wlTa n. pi., Zdte, Hiittcn;
davon nacb Dz 465 11. 471 spar, majada. Schaf-
stall, naguela, Hiitte ; ptg. mnllinda, .Sdiafstall.
Vgl. jedocb Grober, ALL III 520, wo mit Reeht
diesc Ableitung als lautlicb unmiiglicli bozeichnet
u. fiir majada. malhada ein *inaculata (s. d.) als
Grundwort aufgcstellt wird. Will man bei Grober's
Annabme sicb nicbt borubigcn — obwobl ein trif-
tiger Grund, sic anzuzweifeln, sicb nicht darbiotet — ,
so konnte m;in den Ursprung des Wortes im griecb.
fia'O.oc, Flocke, Zotto, Wolle, vermuten und ein
daraus entstandenes *malli.ata, WoUvieh, annebmen.
DerUrastanil, dafs gerade die pyreniiischen Sprachen
vide griecb. Elemente in sicb bcrgen, wiirdo solcher
Annabme zu einiger Stiitze gereicben konnen.J
4979) got. maga)>s (abd. magad, nib<l. maget),
Magd ; davon vielleicbt oberital. u. rtr. matta,
Madcben, (dazu inatto, Knabo). sard, maiiylia (=
mattufjlia?), Kinderscliwarm. Vgl. Dz 384 matto 2.
4980) magidii, •am f., Schiissel; ital. mddia,
Backtrog (lat. magis, -idem = gr. ftayig, ftayirSa);
sicil. nuiidda; prov. mags; frz. (mundartlicb)
465
4981) mSgls
5005) male cadlttis
466
meie. maiil. met. Vgl. Dz 382 madia; W. Meyer,
Z VIII 216; Behrens, Mctath. p. 45; Flechia, AG
IV 372; Grober. ALL HI 521.
4981) mS^s (iiber die Bildung des Wortcs vgL
0. Keller. ALL IV 316). niehr; ital. ma, vicluiehr,
aber, mai. jemals; rum. mai, ma, mehr, nooh, un-
gefahr; rtr. ma, mo; pro v. m'lis, inebr. mas, aber;
frz. mais; cat. may; span. ptg. mais, mas. Vgl.
Dz 200 mai: Grober, ALL III 521 inimrat an, dafs
magis bereits ira Latein cinsilbig gewesen sei).
4982) ma^ister, -ruin m. (v. magis), Lehrer,
Meister; ital. maestro u. (soltener) mastro, vgl. Ca-
nello, AG 111 390, dazu das Fem maestra a. maestressa;
rum. mdiestru; prov. magextre-s, maestre-s; frz.
maitrc, dazu das Fein, tiutitre-ise ; altspan. mestro,
mestre, (neuspan. maestre. maestro; ptg. mestre).
Dazu zahlreicho Ableitungen. z. B. ital. viaestria
etc. (frz. aber maitrise), Meisterschaft ; ital. mae-
strale (gleichsani Herrwind, HauptK-ind), Nordwest-
wind, rgl. Canello, AG III 374; prov. (frz.) mistral;
cat. mestrnl : span maestral. Vgl. Dz 199 maeslrn.
magistra s. magister.
4983) *magTus, -oin m. u. maga, -am /'. (fiir
magus, -a). Zauberer, -in ; davon naeh Baist, Z VII
113, u C. Jlicbaelis, Misc. 138, span, mego, ptg.
meigo (durch Liebenswiirdigkeit und Sanftmnt be-
zaubernd . sanft, gefallig. Dz 468 mego wollte das
Wort von mitifictis, lieber noch voD mitigatus ab-
leiten, was lautlich unraoglich ist.
4984) magnas, a, nm, grofs; ital. magna (nur
gel. W., u. aueh als solches nur in Verbindungen
wie Alessandro magna u. dgl. iiblich; frz. Cliarle-
wagtie); aus dem volkstiimlichen Gebrauche ist
magnus durcb grandis (s. d.) vollig verdrangt worden.
4985) abd. mago, nihd. mage, nhd. magen;
davon ital. (modenes.) magone, KJopf der Vogel,
(lucch.) macone ,,ventriglio dei polli", vgl. Caix,
St. 397: rtr. maguti, Magen, aueh „Verdrufs",
davon magonar, Magenschmerzen haben, magunia,
Arger, Kunimer, vgl. Stiirzinger, R X 257. Vgl. Dz
382 magone: Mussafia, Beitr. p. 76.
4986) abd. mAgo, mhd. mahen, Mohn, = frz.
(norm.) mahon, wilder Mohn, vgl. Dz 656 pavot.
4987) ahd. mahal, Gericht (got. mapl, ags. meSel,
VgL Mackel p. 56); altfrz. mall {public), ofTent-
liche Gericbtsverbandlung, vgl. Dz 632 s. c.
4988) got. maitan, ahd. meizan, schlagen; dav.
nach Caix, St. 424. ital. mezzo (mit gcschloss. e),
weich, welk (frutto mezzo, eigentl. eine gequetschte
u. dadurch weich, fleckig gewordene Frucht). mund-
artlich (lucches. neap ) nizzo. Dz 385 mezzo stellte
*mitius fiir mitts als Grundwort auf. was lautlich
unannehmbar ist.
4989) amerikanisch maiz, Mais, = span, maiz
etc., vgl. Dz 465 s. v.
4990) ^majeusis, -e (v. ^fajll.s) = ital. maggese,
Braclifeld (well im Mai das Feld umgebrocben wirdi,
vgl. Dz 382 .s. i,-.
4991) majestas, -atem/'., Majestat; ital. maesta:
altfrz. maistr: neufrz. maje.ite; sy an. ma jest ad :
ptg. magestatle.
4992) major, -orem (Komp. zu magnus), grofser;
ital. maggiore; rum. mare (hat die Bedtg. des
Positivs erhalten ,, grofs, bedeutend" u. dgh); prov.
c r. majer, maer, c. o. major: frz. c. r. maire,
Sbst., Vorsteher, c. o. majeur (gel. W.); cat. major;
span, mayor : ptg. m a jo r, m 6 r.
4993) Majorca, die Insel Majorca; davon ital.
majolica, unachtes Porzellan. vgl. Dz 382 s. v.
4994) ['majorlnos (v. major) = span, merino,
Eorting, lat.-rom. Worterbach.
Bezirksrichter: ptg. meirinho. Wegen des Be-
deutungswandels vgl. frz. maire. Vgl. Dz 469
merino.j
4995 i Majlis, -nm /«., Mai: ital. wai/j/io, Mai;
rum mat; prov. frz. cat. «lai (prov. maia, Mai-
baum, Birke); span, mayo, davon mayota, Mai-
frucht, Erdbeere, vgl. Dz 468 s. v.; ptg. maio, mayo.
Vgl. Dz 200 mago.
4996) gr. fidxtcQ u. ftaxi'iQtog, selig; dav. ital.
macdri, magiin i= /xaxd()ie), magdra, Interj., wenn
doch! mochtc doch!: maccherone, Fadennudel (so
genannt, well sie eiue bei Leichenessen iibliche Speise
war, vgl. Liebrecht, Jahrb. XEII 230 ; besser durfte
indessen das Wort von maccare [s. d.] quetschen,
kneten, abzuleiten sein). Vgl. Dz 331 macdri, 382
maccherone.
4997) ndl. makelaar, Miikler: davon frz. ma-
qiiereau, Kuppler. vgl. Dz 633 «. i".
499S) malagma n. (,ud/.ay,ua). Erweichungsmittel ;
davon ital. etc. amalgamare (Kunstausdruck in der
Erzbearbeitung), vgl. Dz 14 s. v.
4999) l*malaldus, a, um {mate + Suffix -aid),
daraus durch Dissimilation des ersten I "^maraldns,
ist nach Bugge. K III 155, die Grundform zu frz.
maraud, armseliger Mensch, Bettler, Lump. Bummler,
Tangenichts, davon das Vb. marauder, plundernd
umberstreifen , und das Nomen actoris marodeur,
plundemder Umherstreifer. Dz 634 maraud glaubte
das Wort von marrir. betriiben, sich verirren, ab-
leiten zu miissen, was lautlich u. begrifflich nicht
wohl angeht. Mahn wollte marodeur aus morator-em
erklaren, was unmoglich gebilligt werden kann.
Eonsch, Jahrb. XIV 183, schlug hebr. tj^-iq (marM)
„heiraatlos, umherirrend" als Grundwort vor, und
damit konnte man sich allenfalls befreunden, wenn
nicht Bugge's Ableitung als die einfachere u. von
alien Bedenkon freie unbedingt den Vorzug ver-
diente.]
5000) [Malchns, biblischer Eigenname (Xame des
Kjiegsknechtes, dem Petras das eine Ohr abhieb);
davon nach C. Slichaelis, Misc. 140, das (von Dz
470 s. V. unerklart gelassene) ptg. mouco, schwer-
hbrig, das also eigentl. „einohrig" bedeutet haben
wurde. Der ,,EinfaIl" der gelehrten Dame, denn
nur als einen solchen bezeichnet sie ihre Vermutung,
ist ganz ansprechend. Bugge, R IV 367, wollte
das Wort von *mucus = gr. uvxoi ableiten, was
weniger befriedigt.]
5001) male (Adv. zu malus), schlecht; ital.
male (aueh als Sbst. gebraucht); prov. frz. cat.
span. ptg. mai (davon prov. abermalige Adverb-
bildung midament). Xeben dem Adv. ist ein Sbst.
mai, das Ubel. vorhanden, das ebensowohl = male
als aueh = nudum sein kann.
5002) [male + aeger; daraus nach Dz 614 heingre
frz. malingre, krankUch, abzuleiten; besser erklart
man das Wort wohl aus mai- -(- -itig + unorga-
nischem r (vgl. tristre).]
5003) mSIe+ante, ubel voran; davon prov.
malan-s. Ungliick, (man konnte aueh an mal[us] +
annus denken, dann aber wiirde das AVort von dem
gleich zu erwahnenden getrennt werden, was un-
thunlich erscheint), malanans, unglScklich, mala-
nansa, Ungliick.
5004) male + *a[n]gnrosns = prov. malauros,
unglucklich; frz. malheureux.
5005) [male *cadltns, a, nm (far casus) =
span, malcaido, unglucklich, arm. Vgl. Dz 687
mechant.}
4ti7
fiOIMi) iiiftlp f .ili<>ri>
hi)'M) iiialli>
468
500«;» mil» + dlr*i*, vfrfliuhcn ; itnl viiitfitim
prov.ni<i/i/)i'.Miiiii(/ir,' si t frz, wiiWrir,- f r/..Miiiiii/iiv;
«pan. mnliUcir: ptj;. "i<i/(/i.-rr, (ii)ilii-livr imhii/-
</n»cir|.
Mitl) mUt + OktllK (/(UiiHi) - ■ (prnv. malfiuitttc.
^liMrlisain matf *t'iitiilus, Hom>wirlit) ; fn. miiiifr,
Toiifol: (cut. mii//iii/iif . );|pi<'liKnii) mnle 'lnliiUis.
iin^liirklii-li: «Itnimii. iixilfiKliiilii). Vfjl. (i. Paris,
R V ,S(i7: lin.lM.r, Al.l, III r>l>2; D/. G37 niiiiifr \
orkliirti» liiis Wort aus nuilr fncliis. \
WHKS) |•nl*l^ f *rikct<triA = «pan. «mZ/edm. I
t^lioltlml, v;;!. I»/ CU h,-h<tnii.\
500!H male + ractltlll altfr/,. imuifait, tlbcl-
that.
50101 iiiAU^+ liitbitils. II, uin. sicli iitu'l lu>lialji<nil,
unirolil, kraiik: (il:il. nniliitn, vi-iimitl, I'art. 1*. v.
malarr, vj;l. iimmahiir, krarik marlion, iimmnlnto:
noboii miitiUo altilal. malatlo. wolil ant;of{liflicii an
alio >>• ai>tiis. (la/.ii das SbBt. iiinMffiVil ; pro v.
vialnptf, malaiitf. dazu «las Sbst. nuiliiutia: abpo-
loitot *»iiiliirctj(i u. *m(ilairlj(tr. liaraus malavejar,
sich iil)olbofin(lon, wozu das Sbst imtlnvrvh. nmlavti.
Unbobagon, V(»l. Tobler, Z III 573; frz. iimladc,
(altfrz. lindct sicb iikiMMc), dazu das Sbst. nut-
ladie: (cat. malall. dazu das Sbst. nmlaltia); alt-
span, nmlatd, dazu das Sbst. jiid/ndVi (LehnworU'),
im Nous pan. wird ..krank" duroh malachn =
*t)i(i/(jccH.s ausgedriickt ; ini Ptg. sind di« iiblichcn
Ausdruckc fiir ,,krank" dnentr = dolent- u. iii/'ermn.
Vgl. l)z 200 mtdain (Diez sttdlt male ajdiin als
Gninilforra auf); Coniu, R III 377 (hier zuerst die
ricliti-ie AblcitunR); RiJnsch, Z 1 419: Caix, Gior-
nalo di fil. rom. II 71; Tobler, Z III 573; Grober,
ALL III 522 (hier sehr interessanto Bemcrkungon
(ibcr die ital. Wurte).
5011) male + ISvo (od. eiSvo), -are, iibel cr-
ziehen; davou iiach Dz 465 malfur pro v. malvat-z,-'
bose, davon nialvadesa, Bosheit; alt span, malvar,
bose marhon; neuspan. nndvado. boshaft. Vgl.
dagcgen die iiberzeugenden Benierkungen von Grober,
ALL III 524. S. male + vStifis.
5012) male + siipidiis, a, um, iibolscbmeckend,
= frz. maussadc, geschmacklos (vgl. altfrz. sade,
siiTs). Vgl. Dz 674 a. v.
5013) male + *tolta (v. tollere) = ital. mala-
tolta (mimcta), erprefstcs Geld, maltoUo, malalatolta,
Gelderpressung; frz. maltote; altptg. malto.stti,
imillatosia, Abgabe von Wcin. Vgl Dz 632 maltote.
5014) male + ratius, a, um, arg gebogen, ver-
bogen, scblecht (vgl. in Be/.ug auf den Bedeutungs-
wandel tortus = frz. tori), ist das vou Grober,
Misc. 45 u. ALL III 523, aiifcestelltc (Jrundwort
fiir ital. malvagio (das von Gr. fiir aus Frankreich
entlebnt erklart wird); prov. malvatz, malvitza u.
(nach Analogic der Partizipicn Prat, dcr A-Konj.)
malvado, wozu dann wieder ein audi in das Span,
iibertragencs Mask, malvado u. schliofslich im Span,
ein Inf. Hinhar gebildet ward ; frz. mauvais; (alt-
span, malvaso). Sonst wird der Begriff ..schlecht"
im Roman, durch eiiifadies malus (s. d.) ausgedriickt.
Diez 201 mahaijio stellte got. *halvave$is (v. bal-
vaveaei), bezw. german. *balvasi (nach ilackel p. 71
wohl besser baloicasi) als Grundwort auf, vgl. da-
gegen Bugge, R IV 362, wo statt dessen *malvatius,
abgeleitet von 'mahatu>i = male Icvatus, in Vor-
schlag gebracht wird, ohne dafs freilich die Art
einer solchen Ableitung glaubhaft gemacht wiirde.
Abenteuerlich war Hofmann's im ALL I 591 ge-
aofserter Einfall, dafs mauvais auf lat. *malvax,
weichlich, v. malva (das seinerseits mit fia'/.axo?,
/ini.9n ot<\ zuxaninutiiliiingoii u. oigontlicb ,,wnicho
Pllnn/.o" bodouton hdII) zuriirkgcbo. Untor alien in
Vorscblag gelirai'hti'n ist din (iridirr'scbe Ablnitung
inuuor nurh dii> anni'linibarsto, abrr frcilicb bat siu
gpgi'U sicb, dafs «irh fiir don nacli ilir au/.nnrhnion-
don Gobraut'li von iiiair in vcrstiirkonilcni Sinnii
I ,.arg •— KiOir" l mmst im linuutniscbiMi wolil kcin
Beispii'l tindun diirfte. Audi wiinlo 'male ratia zu
mauraici- goworden .soin ; (irdbcr bomurkl dirs sulbsl,
fiigt aber liiiizu, dafs maavaixf aus dciu Mask.
MKiMi-di'.s liervnrgcgangon sei , wio das I'Vui, dmiir,
ili)ii:f aus lU'iii Mask, iltmc. Dabci ist judodi iiber-
si'lion , dafs (hdcis oiii (fiir das Prz. I cinfiirinigos
Adjoktiv ist, dessen Komin. gar niiOit aiidcis als
aus di>m Mask, lierausgobildot werden konnte, wiili-
reml *malvaliu.i oin organisclies Kem. besussen hiitt<>
11. nicht abzusolien wiiro, waruui dassdbu sdion in
allerfrii hosier Zoit zu (iunston oinor Analogiebildung
hiittc aufgogebon wenleu sollon. Kndlidi ist schwor
zu glauben, dafs ital. malvai/io im\ Lehnwort soin
sollto. Sonadi diirftc man dodi Gnind haben, die
Frago naoh dor llorkimft von mauUHts etc. als oino
imnior nodi offeno zu betracliten. Fiir maivagto,
maucaix diirfte oino (freilich selbst der Erkliirung
bediirftigo) Grundform *;;iair(i.<iu.s- anzusetzen soin.
obonso fiir das prov. Fom. tnalvaza, iiialnasa (davon
aueh das Adv. malvasamcnt). wofiir freilioli malvaiiia
zu erwarten wiire, abor das a fiir ai kann auf An-
gleidiung an das Mask, malvat: (fiir *inalvai!i nadi
Art der Partizi|iion gobililet) beruhon.
5015) mslle + vicinuK, in boser VVciso Nachbar ;
ital. vialcicino; altfrz. malcoi.sin; nadi IJz 466
gehoren hierher aueh span, malsiii, ptg. malsim,
Angeber, Aufhctzor, wozu das Vb. malsinar, ver-
leumden; Lagarde, Mitteilungen I 90, dagegon ftihrt
die span.-ptg. Worte auf hebriiisches I'lf/'lJp {inal-
schin) zuriick ii. diirfte damit Recht haben.
5016) miilevolentiii, -am f., ObolwoUen; ital.
malevolcnza , malcviiiiliiir.n (nach votjlio etc. ge-
bildet); frz. (malrciiilhnicr. (I.iliir, vcrrautlich durch
Angleichung an i^riUcr) iituln illance.
5017) malcvolus, a, um (male u. volo), iibel-
wollend: ital. malevolo und malevole; (frz. mal-
veiltafU = matevoh'iin).
5018) german. maiha, Tasche, Sack; ital. prov.
mala, Felloisen ; frz. malle; span. ptg. mala. Vgl.
Dz. 200 mala; Mackd p. 59.
5019) mallgnus, a, um (v. malun), boshaft;
ital. vudigno, dazu das Sbst. malignita; frz. maliti,
maligne etc. (gel. W.).
5020) *malina, -am /'. (v. malm) = s p a n. malina,
boses Wetter.
5021) *malleo, -are (v. malleus), hammern ; ital.
vtagliare: prov. malhar ; frz. mailler; span.
major: ptg. malhar. Vgl. Dz 200 ma(/lio; Grober,
ALL III 524.
5022) malleolu.s, -um m. (Demin. v. malleus),
kleiner Hammer; ital. malleolo „estremita inferiore
I della tibia", magliuolo „tralcio che serve a ripro-
I durro le viti", vgl. Cancllo, AG 111 389.
5023) malleus, -um m., Hammer, Schlagel; ital.
maglio; rum. main; prov. malh-s; frz. mail, dazu
das Demin. maillci ; cat. muly; span, nmllo; ptg.
malho. Vgl. Dz 200 maglio.
' 5024) maUo, -onem m.. Zwiebelstiel ; dav. ital.
I mallo, griine Nufsschalo. Vgl. Dz 383 (wo gefragt
! wird „mallu = frz. malle, Behiilter?" Es ist mit
,,nein" zu antworten); Caix, Riv. di fil. rom. II III.
I malschln s. male Tlcinu8.
469
5025) malt
5050) maneo
470
5025) altnorii. engl. malt, Malz; I'rz. malt. vgl.
Dz 632 s. t'.
5026) maltba, -am f., Kitt, Mortel: ital. malta
..oemento'" (ilavon maUire ,,infraugere", vf<l. Caix,
St. 399), indta laus mauta) ,.fango", vgl. Canello,
A(r III 349; rtr. maultit, molta. Mortel. Vgl. Dz
383 inaUii : frz. moellnn = *maltelli»ie>ii. s. iinten
medulla. S. auch oben atriplex u. madidiis.
5027) maliim n. (daiiebeu meluui, s. Petronius
ed. Hiicheler cap. 56 p. 37, Z. 16 ff., vgl. Sittl,
ALL II 610), Apfel; ital. mdo, Apfelbaum; dazu
die Zusammensetziing melarancia. Apfelsine; rum.
iiier : rtr. meil, Apfel. Vgl, Dz 384 nielo: Grbber,
ALL III 528.
5028) malum lucrum, iibler (iewinn, = span.
malogro , sdileehter Erfolg; ptg. mallogro, dazu
das Vb. maUI)o(iiar, vereiteln. Vgl. Dz 464 logro.
5029) malus, a, um, schlecht; ital. malo; sard.
main: rtr. mal ; prov. altfrz. mnl (in den altesten
altfrz. Denkmiilern auch inel); cat. mal: span.
malo; ptg. mdu.
5030) malva, -am /'., Malve; ita,\.malva; rum.
nalha: p r o v. «la/i-o ; frz. n«i«re; cat. span. ptg.
malva.
^malvax s. male + Tatiiis.
5031) malTa + ibiscum (i/iiaxog] = ital. malra-
vischio, Eibisch ; frz. {mauvi.sque), t/iiiiitduve ^
[i]vi>naiae = ibi[scum] + malva; span, maha-
visco; ptg. malvaiseao. Vgl. Grober, ALL III 524;
Dz 201 malvavischio.
5032) mamma, -am /"., Mutterbrust, Mutter;
ital. mamma: rum. mama; frz. mamati : span.
mama, mama: ptg. mainnia, maman.
5033) f*mammo (Wort morgenlandischen Ur-
sprungs); ital. (gatto)mammone, Meerkatze, vgl. Dz
383 .s. r.]
5034) *mamphar (vgl. Festus ed. Miiller p. 132,
8. Bugge, R III 154), ein Schmieden erkzeug; davon
ital. manfa „cocchiume, bastone the tappa il fondo
del tino", neap, mdf'arn, Deckel, sicil. mdfarit,
davon mafarata , Gefafs; auch ital. manf'anile
„manico del oorreggiato, unito alia vetta con una
stri.scia di cucio". Vgl. Caix, St. 401. S. auch
'manfarinani.
5035) hebr. ^rabbinisch) mamser = s p a n. manner,
Hurenkind, vgl. Dz 466 .v. r.
5036) [ahd. manag, mancher, viel; davon nach
Caix, St. 396, ital. macca ,,(juantita, abbondanza".
Das diirfte jedoch abzulehnen sein (Assimilation von
nc : cc ist unerhort; das Verhaltnis zwischen concha
u. cocoa, welcho Worte Caix als Beispiel anfiihrt,
ist ein ganz anderes". Das Wort gehort zu mac-
care (s. d.). Auch frz. maint hat mit manac nichts
zu schaffen , vgl. Mackel p. 43. S unten mauti.]
5037) [*maiiachus, -nm m. (,«;Jva/o,'), Mondkreis
an der Sonnenuhr; davon nach ilahn, Herrig's
Archiv LV] 422, ital. aliiianaccn, Kalender; frz.
almanac: span, almanaque ; ptg. almandch. Vgl.
Scheler im Diet, uuter almanack, wo unter anderen
auch Lenormant's Vermutung angefiihrt wird, dafs
das Wort aus dem koptiscben «/ „Rechnung" und men
„Gedachtnis" zusaramengesetzt sei, eine Annahme,
welche durch das im Spatgriechischen tbei Porphyrins,
zitiert von Eusebius) vorkommende u/.fitvt/iaxd
,, Kalender" gestiitzt werde. Vgl. Dz 13 almanacco.]
5038J mancipium n. {manus u. capio), Sklave;
(prov. altfrz. mancip. massip, junger Bursche) ;
span, manccbo. dazu ein Fem. manceba. Vgl. Dz
465 mancebo; Meyer, Neutr. p. 155; Grober, ALL
m 524.
5039) maiK^iis, a, um, verstiimmelt; ital. manco,
mangelhaft, mnnco, ver.^tiimmelt, vgl. Canello, AG
III 316, dazu <lie Verba mancare u. moncarc; rum.
matic, mangelhaft; rtr. miincar, verstummeln: prov.
altfrz. mane (daneben fsniankir), mangelhaft, dazu
das Vb. mancar, manquer. mangeln. fehlen; neu-
frz. manchot, einarmig, manquer: cat. span. ptg.
manco, mancar. (manco wird mit besonderem Bezuge
auf das Fehlen eines Armes oder einer Hand ge-
braucht). Vgl. Dz 201 manco.
5040) ndl. luand, Korb, = f rz.ma«ne (pic. mande),
Korb, vgl. Dz 633 s. v.
5041) ndl. mandekin, Tragkorb, = frz. manne-
quin, Tragkorb, vgl. Dz 633 manne.
5042) mandibula, -am /'. (v. mandere), Kinn-
backen; span, bandihula; ptg. mandibula (grf.
Wort, der iibliche Ausdruck ist queixo). Vgl. Dz 430
handibula.
5043) mando, -are (manus u. dare), iibergeben,
anvertrauen; \ta.\. mandare. schicken; prov. Hian-
dar . entbieten, auftragen, senden; frz. mander,
entbieten, bench ten, meldeu u. dgl. ; cat. span.
ptg. mandar.
5044) mandra, -am /. {,udvd(>a), Herde; ital.
mandra u. mandria, Herde, davon ital. (mandriale,
madriale) madrigale, eigentl. Hirtengedicht , Ma-
drigal: (frz. madrigal); span, mandrial, madrigal.
Vgl. Dz 199 mndrigale.
5045) mandragoras , -am /'. (.««vrfpayopa?),
ALraun; ital. mandragola ; rum. mdtrdyiind; t^tov.
mandragnra; frz. mandregore (volksetymologisch
umgestaltet zu mandegloire u. main de gloire, vgl.
Fafs, RF in 491); span. ptg. mandragora.
5046) [manducata (v. manducare) = ital. man-
giata. Part. u. Sbst., arch, mange.a, Sbst., = frz.
mangee, vgl. Canello, AG III 313.]
5047) manducator, -orein m. (von manducare),
Kauer, E.sser; ital. mangiatore; rum. mdncator ;
prov. c. r. nuuijaire, c. o. manjador: frz. nioM-
geur: cat. menjador.
5048) mandueo, -are, kauen, essen; ital. man-
giare, ^mundartlich magnare) ; sard, mandigare ;
rum. mdnc ai at a ; rtr. mangiar; prov. manjar ;
altfrz. manjiier (vgl. Cornu, R VII 420, Forster,
Z I 562); frz. manger; cat. manjar; (span, man-
ducar, gel. W., span. ptg. manjar, Lehnwort; das
iibliche Wort fiir jjcssen" ist im Span, und Ptg.
comer = comedere]. Vgl. Dz 202 mangiare; Forster,
Z I 562: Cornu, R VH 420; P. Meyer, R VII 432;
Grober, ALL III 525. tjber <lie Konjugation des
Verbums im Altfrz. s. besonders Forster, Cornu u.
Meyer an den angefiihrten Stellen.
5049) mane «.. Morgen, morgens; ital. mane,
Morgen {stamane, heute Morgen), dimani. domani,
morgeu; rum. maine, morgen; prov. man, ma,
Morgen, demdn, demd, morgen ; frz. (main, Morgen),
demaiti, morgen ;cat.rf(;/Ha, morgen; (span, manana,
Morgen u. morgen; ptg. manha, Morgen, d manhd,
morgen). S. oben eras.
'''mauea s. manua.
5050) maneo, mansi, mausum, manere, bleiben,
sich aufhalten: ital. manere (veraltet, iiblich da-
gegen ist rimango, niasi, maso u. masto, manere),
dazu altital. das Sbst. maniere, maniero, dera prov.
maner-n. altfrz. maneir, -nir nachgebildet, mit der
Bedtg. ,,HerTensitz, Burg"; rum. man mdsei mas
mane: prov. (re-, per-) maing, nuts, masut w. mas,
maner, aul'serdem manere = maner-s, Sbst., Burg,
mayient = ansassig, wohlhabend, davon manentia,
Reichtum; altfrz. meins mes meins manui, mes
471
M!t\) inanfnrlniim
ri074) iiianRinn&tlniiH
472
masu niiiiiM. uiiiMOi'r ii. maitiilrr. \t;l. lliirKuy II 'M:
Sbst. Inf. miinnir, Hiirp. Pnrtiri|iiiilHlist. mamtiil.
:in8iissip<r Mann, Hniicr. iiurli Ailj . hoIiIIiiiIkmuI,
roirli. ila/ii tin» Sbst. muHonlif-. \V»lilli:il>«nlii'it, \>;l.
I)i 8H8 iHttntiut : I viclloirlit iitt mniieri- aii/.iisot/.oii
niirli span. NKiiiir. da» Kli'isi'li m(irl>o wonli'n In'iHi'n,
vpl. l»i 4('.(i s. r).
oaM) ['nmiifurinum (v. iH(i»i/>Aiir) — frz. »ia»i-
i/nii (Hciicnimii;; i'ini'« WorkitMijfs), \g\. Biifi^,
K III IM.
50,"iJ) miknirtkiiilm ». {fiayyayov). WorkieUR,
Mnschino; il»vi>n ital. mihuidiii). Sell leu dor, mini-
/;iiiic/Jii,Annl>rii.st: nun. mniiiiiilii ,p tov.viaiiiiiiiifl-\
StfinschloiuliT: alvfrz. maiifiiinenu : (vit'lloiclit (;<'•
hiirt liiorlivr audi als Alili'itiiii>; span. muiuianiUn.
liitip'r Streich). Vj;l. Dz J02 imtntjanit (liiiT winl
auoli sp. mniiirtnilhi oinbozii^rtMi, wiilirmKl cs (i33 zii
frz. maiiiijiiiici-. KiinstfjrifT. jri-stcllt iind also von
manica abgoloitct winl).
&0r)3) );prni. man *hainjaii, (oinrn Monachon)
vprstiunmoln: i tal. mi(I(;(I(7«<iiv, vori<t(imniplii, ilazu
lias Vb,sb.-it. »i(i(/(i_Qiirt (niuiulartlii'h niiiiitiiiiind),
Verstiiaiuii'liuifj, (iebreclion ; pro v. niiiiiniitiar: alt-
frz. mrhaigiirr , Tcrstiimnioln , «lazu ilas Vbsbst.
nifalmiiifi. wchaiiiff. Vcrstiininiclnnj;, Krankhoit, Cie-
brechen. V^'l. Dz 199 manaijiia : Ulrich, Z III 2(>(>
{maiiapmire soil ana abd. inangun entstanden sciii,
was i>ine ganz >instattliaft<>, niinilcstons jjjanz un-
notigp Annabmo ist) ; Mackel p. 64.
5tir)4) 1. inaiiifi. -am /".. btiser Gcist, Popanz;
davon naoh I'aix. St. 44. »m;iiVi/(). selbst (eigontlicb
der Popanz in Person, leibliafti()f), auch mannaro
(aus *maniarn = 'maninrius) in bipo mamiaro.
der biise Wolf (ein Schrcckgespen.sfc). Diez 383 hielt
maniaio fiir entstanden aus mininto (v. minium),
mit Sorj^alt );onialt, leibbaftig. Die Caix'si;hc Er-
klaruDj^ des Wortes vordient unbedingt den Vorzug.
5065) 2. mania, -am /'. (itaiia), Wut: ital.
iiianiii , .furore, pazza fissaziono", smaiiia „brania
ardente ebo si mostra negli atti", vgl. Canello, AG
III 389, dazu das Vb. s-nidtiinre, toben; rum. mdnic:
proT. maiiiii: frz nianie; cat. span. ptg. mania.
Uberall niir gel. W. Vgl. Dz 401 snidiiia.
5056) manicS, -am /'. u. *manicus mi. od. -um n.
(v. iimnu<), Armel (im Roman, aueh die Handhabe,
Stiel u. dgl.) ; i t al. manico. (iriff, Heft; r u m. mthiicd;
(prov. maniia . innncha, mnrga. mnif/iia); frz.
mnnche. Arniel, maiic/ion, Muff; span. ptg. manjio.
Griff, mntiya. Armel (bat aber auch die Bedeutung
,.Schar, Haufe, Menge", wclcbe von mami>i iiber-
tragen worden ist). Vgl. Dz 203 mdnico.
0057) ["'manicantia, -am /'. (von maniearc von I
manic(i) = frz. mnnif/ance. Kuustgriff (eigentlich |
wohl ein Tasehenspielergriff, mittelst dcssen ein
Gegcnstand dadurcb, dais er unbemerkt in den .'^rmel I
geschoben, ver.scliwindeu gemacht wird). Vgl. Dz
633 .«. v.. ivo auob span, manganiltn. listiger Streicb,
hierher gezogen wird , wiihrend es richtiger von '
manganum (s. d.) abzuleiten ist.] I
5058) [*mauTcIa n. pi. (v. manus), Handschuhe, I
die als Trinkgeld gegebeu werden, daher ital. i
mancin, Trinkgeld. vgl. Dz 383 s. v.\ !
5059) 1. manlco, -are (v. viane), des Morgans |
kommen; rum. mdnec u. mdi7iec ai at a, friih auf- j
stehen. I
5060) 2. *manico, -are (v. inarms), handhaben;
(ital. nianeggiare); { i z.mamer : span. ptg. manear
und menear. Vgl. Dz 468 mcncar (die Gleichhoit (
von menear u. manear ist freilich nicht vollig I
zweifellos). — Zu ital. maneggiare das Vbsbst. !
mitiiegiiio. Handbalmng (innbesonden» diejenig» des
Pf..rdei. dabor aii.li Uoitl.abn, frz. /«.ih.>).
5061) miiniciil&, -ain /. u. 'mtiniciilitN m. od.
-um II. (DiMuin. V. Ill II II lis), kli'iiiK Hand, Griff;
ital. iihiiiiccliin „\\ luanico dell' aratro", maniglia
„il niauirii della sega, inani'tta", maniglia, n-mii-
tiiglia „vi>zzo ai polsi". vgl. Caiu'llo, AG III 362;
(r()vidio, .\G IV 163 Ainn.. wcllle maniglia aueb
in der lli'iltg. „Arniliand" vmi manicnta statt von
manilia ableilen, vgl. dagegeu G. Pari«, K IX 623;
rum. indinincliiii («=- *niaiiucnlinn), Stiel, Grid,
Packen und dgl.: .ipan. munija , (iriff, {manilla,
.\rniband), niannjn (- ^mannculum), v'mv liandvoll,
eiii MiiMili'l; ptg, miiniilhii. Garbe, maniijo, lilindol,
(manillui. Ariuli.uid). Vgl. Grober. ALL III 526.
S. uuti'u iniinupulus.
60621 'inunio, -are (v. mania), wiiteii; ital.
smaniari. «iitrn: rum. mdn'iu ai at a. zur Wut
wizen.
5063) milnTusus, a. uni (v. miini<i), wiitend, e«
rum. maniii.i.
6064) rnndl. manncktn, Miinncben, =^^ frz. mainie-
t/uin. (.iliederpuppe; sjiau. nianiijiii. Vgl. Dz 633
manni'ijiiin.
manlpiiliiN s. *nianupulns.
5066) bebr. munna, .Mainm. - ital. iiKuina:
frz. manne: span. |ilg. mmni.
51166) [*nianniila, -am /'. (Demin. v. manna),
Kiiineben, war von IJiiist, Z V ,")62, als Grundwort
zu spa n. Hifiiif//'/. Jitg. mnngrii aufgestelll worden,
Baist selbst aber bat, Z VII 121, ilieso Aiinabnie
fallen lassen ii. empfoblen, die Worte von iiiitcidn
(s. d.) abzuleiten. J
5067) abd. £igcnname Manogald, Managolt (ver-
mutlicb „Halsbandwart" bedeut<'nd); davon vicUeicbt
ital. (audi span.) manigaldn. Honker. Das Niihero
sehe man boi Dz 383 .s. v.
5068) Slansard (Jules llanlnnin). Name einos
frz. Baunieisters (gcst. 1666 zu Paris); davon frz.
man.tardc. Bonennung eiiier Art Daehfenster, bezw.
Daidistube. Vgl. Scbeler im Diet. .v. v.
5069) mansTo, -onem /. (v. mancrc), das Bleibon,
dor Raum, in dem man bleibt, wobnt, das Haus,
die „Bleibe"; ital. magione (nicht volkstumlie.hes
W^ort, volkstiimlieh ist vielmelir casvi, in Sardinian
domu.i): (sard, masnne bedeutet „Herde", vgl.
Fleehia, Misc. 202); prov. maino-s: frz. maisnn :
(alt span, mai/sim, altptg maison sind Lehnworte,
das volkstiimlicbe Wort fiir ,,Hau8" ist cii.srt). Vgl.
Dz 200 maginne; Grober, ALL HI 526.
6070) mansionarius, a, um (v. man.iio), zuni
Aufenthalte, (im Roman.) zum Hausa gohorig;
altfrz. mainnier. Hausverwalter (?). Vgl. Grober,
ALL HI 525.
5071) [*mansTonata/'. (v. mansio), Hausgenossen-
scliaft, Gesinde, (Jofolge, = (ital. masmida, Lehn-
wort); prov. mainada: al tfrz. maisnier. viai.tgniee ;
(span, wcanada. miuinda. Lebnwort), Vgl. Dz 200
magione; Griilier. ALL HI 528. J
5072) |*mau8iuDatico, -are (v. *manfionaticitm),
baushalten, = frz. menager, wirtschaften, sparen,
dazu manager, -ere, gleie.hsam * man^iionaticariun, a,
wirtschaftlich, Haushalter, -in. J
5073) [*mansIOnaticum n. (von mansiu), Haus-
halt, Hauswirtsdiaft, -^ frz. mt'nage, ilavon wieder
minager . -ere (s. oben), menagerie. Vgl. Grober,
ALL III 525.J
5074) [*mansTonatInus (soil, eani.i), Haushund ;
ital, mastino; prov. maiiti{n)-s; frz. matin; span.
mastin; ptg. mastim. Vgl. Dz 200 magio.]
473
5075) raansIOnllg
5097) maim t«neo
474
5075) [*mansioliiIe (v. mannio), Haus, Heim, =
altfrz. mesitil: neufrz. minU, vgl. Dz 638 x. v.
VrI. Grober, ALL 111525.]
5076) maiisues, -eteni , zabm: ital. manso,
zahm. manzo , zahmer Ochse , Ochse iiberhaupt,
Rindfleisch, vgL Canello, AG III 365; prov. wnns,
zabni; rum. mam, a. Fiillen, Klepper, dazu das
Vb. manzesc ii it i: span, manso, zahm, als Sbst.
Leitbammel, I^itoehse; ptg. inaiiso. zahm. VgL
Dz 203 manso (Diez hielt die Worte fiir Kiirzimgen
aus niansurtus).
5077) mansuetarlus , -um m. (v. mnnsuetus),
Tierbandiger: rum. indnsdrdr, Schafer: span, hkih-
sero, Fiilirer des Leithammels oder -ochsen.
5078) [*maiisam n. (subst. Part. Perf. Pass, von
manere ). E^us: p r o v. hki.s .- altf rz. m€«,- cat. ma».
VgL Dz 206 nuis: Grober, ALL III 525.]
50791 mantele »!., Handtuoh, Tischtuch; span.
maiitelcs (PL). Tischzeug; ptg. mantees. VgL Grober,
ALI. ni 526.
5080) mantelliini «., Hiille, Decke; itaL man-
tello, (daneben das aus dem Frz. eutlehnte iiuintd),
ManteL vgL Canello, A(; in 350; prov. mantels;
frz. mantenu: cat. mantell: (span. ptg. manteo,
aus dem Frz. entlehnt). VgL Oz 203 manto ; Grober,
ALL ni 526.
5031) kelt. *inanti, grolse Anzahl; prov. frz.
maint-z. mant-z. maint. VgL Dz 632 maint (Diez
schwankte, ob er das Wort vom kymr. maint, Grofse,
Menge, oder vom ahd. Sbst. manayOti, Menge. oder
vom ahd. Adj. mnnaij ableiten sollte); Th. p. 105
(bier zuerst die riehtige Ableitung): Mackel p. 43.
— Das Fem. mainte wird im Altfrz. in Verbindung
mit cumuualment auch adverbial gebraucht u. er-
scheint dann in der Form maint re, vgL Forster,
Z n 88.
5082) mantica, -am/., Mantelsack; (ital. mdn-
taco u. mantice, Blasebalg) ; rum. manticd, Butter,
insbesondere Butter von Schafsmilch ; dieselbe Be-
deutung hat cat. manteya, span, manteca, ptg.
manteiya. Der Bedeutungswandel erklart sich wohl
daraus, dais die Butter in sackartigen Schliiuchen
zubereitet wurde Hierher gehort wohl auch cat.
manchit, BLisebalg. VgL Dz 383 mantuco u. 466
manteca.
5083) *mantile »., Decke; prov. mandil-s, Teller-
tuch : span. ptg. tiiandil , Schiirze, Pferdedecke.
Vgl. Dz 466 man<lil.
5084) [*mautillum >i. u. mantilla /. iDemin. v.
mantum), kleiuer Mantel: span. manliUo. mantilla;
ptg. iiiantiiha : das Wort ist als Lehnwort auch in
andere Sprachen iibergegangen.]
5085) sscr. mantriit, Eatgeber ; davon vermutlich
das zuniichst ptg. Wort mandarin, Bezeichnung
fiir einen chinesischen hoheren Beamten. Vgl. Scheler
im Diet. .•*. r.
5086) mantum n. od. mantiis m.. Mantel (Isid.
19, 24, 15): ital. span. ptg. manto (ital. auch
ammanto: cat. matita). VgL Dz 203 manto; Grober.
ALL UI 526.
5087) maniia, -am f. (v. manus), eine Handvoll ;
ital. manna, Biindel, Garbe, dazu das Vb. amma-
ftare. zusamraentragen , abgeleitet nuinata : rtr.
motma. Garbe; (prov. manada, eine Handvoll);
altfrz. maniee = *manuata. eine Handvoll : span.
maiia = *manea, eine Handvoll, Biindel, abgeleitet
manada, HandvoU. VgL iJz 200 mayione u. 466
maiia: EiJnsch, Jahrb. XIV 178; Th. p. 87; Grober,
ALL m 526; Caii, St. 45.
5088) [manu adjuto, -are = altfrz. manaier.
schiitzen , schonen , dazu das Sbst. manaie, prov.
manaya, Schutz, Schonung, Gnade. Vgl. Dz 633
manaier. Die Ableitung mufs aber als sehr bedenk-
lich ersclieinen, da *manaidier zu erwarten ware,
da jedoch auch manaide, menaide sich finden , so
ist das von Diez angonomniene Grundwort nicht
unbedingt abzuweisen.]
5089) manualis, -e (v. manus), mit der Hand
gefal'st, eine Hand fiillend; ital. manu/de . Adj.,
als Sbst. libro „clie contiene il ristretto d'una scienza
od arte", manovale. Adj., als Sbst. „bracciante che
ajuta il muratore" , vgl. Canello, AG 111 335;
span, manyual; ptg, manyoal, Streitkolben, Dresch-
flegel, vgl. Dz 466 manyual.
5090) maniiarius, a, um (v. manus), zur Hand
gehorig: ital. mannaja, mannara „accetta ma-
neggevole o da usare a due mani", maniera „quasi
il modo di tenere le mani, e poi il modo di conte-
nersi in genere", maniero „agg. di falcoue, agevole,
che si lascia portare in mano", vgl. Canello, AG
ni 308; rtr. manera. Handbell; prov. manier,
haudUch, maneira. Benehmen ; frz. mnniere; span.
manera, handlich, miinera, Benehmen; ptg. maneira.
Vgl. Dz 203 maniero u. 383 mannaja.
5091) manum ISto, -are, die Hand erheben
(zum Eidc); ital. mallevare. bijrgen; prov. man-
levar: span, manlevar; altptg. malevar. Vgl.
Dz 201 niallevar.
5092) mituQ paro, -are = altspan. altptg.
mamparar. mit der Hand bewahren, beschiitzen,
(das in der neueren Sprache iibliche Won; ist am-
parar = imparare), dazu das Kompos. altspan.
desmamprar, in Stich lassen, (in der neueren Sprache
desamparar = de -\- e.r oder dis -\- imparare). Vgl.
Dz 465 mamparar.
5093) *manupiilus, -um m. (fiir munipulus),
Biindel; ital. manipoto, Biindel, (Diez zieht hierher
auch manopola, Panzerhandsehuh, Grober manoc-
chia); sard, mamiuju. Biindel; (rum. mdnunchiu
ist wohl =^*ma)i«c«ZMHi): neuprov. nuinoid .altfrz.
mnnoil ; cat. manoU : span, manojo (besser wohl =
manucuhim), (manopla , Panzerhandsehuh); ptg.
mollio aus manolho (besser wohl = *manucidum).
[mdnopla, Panzerhandsehuh). Vgl. liz 203 mano-
pola u. 466 manojo: Grijber, ALL III 526 (die
daselbst angefiihrten Formen lassen sich zum Teil
ebenso gut aul *maniicutum zuriickleiten) u. VI 392.
Zu manijiidiis gehiirt wohl auch neuprov. manoiifle,
Handbckleidung, vgl. Dz 233 pantofola.
50941 manus, -nm /'.. Hand: ital. mano, (alt-
ital. auch mana): rum. mand; prov. ma(n)-s ;
frz. main (hat im Altfrz. auch die Bedtg. ,,Haufe");
cat ma; span, mano; ptg. mdo. Dazu das Demin.
ital. manette, frz. mennttes, HandscheUen, vgL Dz
638 menottes.
5095) man[us] + opera ^ i t a 1. manovra. (Hand-
griff, Handzeugl, Tauwerk; prov. manohra: frz.
manreuvre. Handhabung, Behandlung, Tauwerk, als
Mask. Handlanger, dazu das Vb. mameuvrer (altfrz.
manorrer), eigentlich mit der Hand arbeiten, ver-
fertigen, handhaben; span, maniobra, Handarbeit,
dazu das Vb. maniobrar; ptg. manohra, manobrar.
Vgl. Dz 203 manorra.
5096) manus recta = itaL (manritta). marritta,
rechte Hand, vgl. Dz 272 ritto.
5097 1 miinii teneo, -ere, aufrecbt halten ; ital.
mantenire: prov. mantener : frz. maintenir, dazu
das Partizipialadv. maintenant tital. immantinente)
eigentlich beim Handhalten (vgl. dtsch. „im Hand-
umdrchen"i, im Augeublick , eben, jetzt; span.
47.'-)
r>(t!>S) iniinvjjii
AMlil Miiria, piwi
47(5
mitntfnrr : |iIk- imtiilrr. \Vt>j;i'ii lior Klinion aii'lu'
t«nPIT. \^\. i>/ 20:1 wiiiitriirre.
fitKIS) >,'.)t. iiianvjnii, l>cn>it iiiaoluMi ; pruv. iiiiki-
iidi'ir. (iHKiiiiiii , (D/iiiri'ir. liiTi'it lioiii , iliizii iliis
I'nrtizipitilailj. umitnoiu, itmnrril:. lirroil : iiltfr/..
iniinri'ir, citndMrrir, <lnzii iIiih l*iirti/i|>ialailj. iihiiiiiiti,
iMiiinTi. Dio Kiiil"Ur;c<'ruii}; «Ics );i>riiiiin. Wortpa
intirsto (liiroli soiiu'ti Aukliiii); an iiiiiiiks lirjiiliisti^rt
Hprdoii. \'i'\. Vi ii'M iHiKifi'ir; MiK'kol p. 70.
6tl99) ffot, mauvuN, bon-it; iliivon pro v. mttrcier,
ben'it, mnrrfs, Ailv., Iii<r(<itwillif;, iiiil)i<(luiikliuli.
Virl D/ t;SH mii.irni-
lllllpilllll ^. llllllTllllU.
.'iliHii iniippii, -iiiii /., SiTvirtto, Tisclitiirli; litiil.
iiur itinlcktisrli : pioiiiuiit. m<i/jii, lUNip. m(i/i;>iiHi.
Wisi'lilappcn, loiiili. mappii, yiiaste, Hiiscbol : (dor
Ubiicliu 1 1 a 1. Aiisilriii'k fitr „Tisi'liturli" ist l<iriii/liii
1= prov. f()(i//i<i, altfri. loaille. nc\i(TY.. loiiaillr.
Hamltucli] ^^ kitiii. /iirahlja, vgl. Mackel p. 6(1);
frr.. iHippe . Tisolitiich; span. ptf;. Iioifst ilas
„Ti8olitucli" monfWf*'. nmtttees). V({1. llz G4G iiappr.
6101 1 (Wurzi'l mar; aiis oiiu-r Wiirzel nmr, iluren
l!runilt)i'jcutiiiig „Dunk«llieit, Wirrc 11. Uiiordming"
seiii soil, leitct C. Micliaolis, .lalirb. XIII 20G, span.
miirana, Venvirrunf;, iiiaraiiiir, vcrwirreii, ab ; cs
liegt abcr {;ar koin Gnind vor, aiif eino Wurzel
zuriiekzutrelien, ila die betr. Worte sicli sebr wohl
von gernian. mnrrjaii (s. d.) abloiti'n laseen , wie
dies Dz 205 marnr gotban hat.]
5102) altnord. uiara. Alp: dav. der zweite Bostand-
teil in frz. caiicheiiiar, Alpdrucken (dor orste Bc-
standtoil ist lalco- v. calcare, i)res8en, driicken); (die
iibri};en roniun. Hauptspracben haben fiir „Alp-
driicken" andore Benennungen : ital. iiicubo: span.
pesadilla (altsp. aucb inampesada); ptg. incuho,
'•phinlta, pi'sadelo). Vergleiche Dz 635 caucheniir :
Miissafia, Beitr. 78 Anin.; Flechia, AG 11 9 f (wo
zahlreiclie Ausdrucke aus Mundarten fiir ..Alp-
driifikcn" angefflhrt werden); Mackol p. 42.
5103) gcnnaii. marabskalk, Pferdt-kneeht: ital.
iimriscaico , nudisctilcn, matiii^adco , Hufseliniied,
abcr auch Mar.schall (in dicscr Bedtg. ist jedocb
das Lebnwort maicsciall» iiblicherl, vgl. Canollo,
AG III 361: prov. innnesadc-s ; frz. marechal :
span. ptg. iiiurincal. Vgl. Dz 204 maruscidco;
Mackel p. 40.
5104) maratliruiii it. (fjia^ait(iov), Fcnchel (Anc-
tlimn foeniculum L.); rum. marar.
5105) marceo, -ere und marcesco, -ere, welk
werden; ital. marcire; rum. mdrcpzesc; prov.
inarcesir, marcezir; altfrz. marcir, marchir ; span,
nur das Part, marchidn und das Demin. marchitu,
davon abgelcitet das Vb. nmrchitar: (ptg. mur-
charse). Vgl. I^eser p. 91.
510G) marcidiis, a, iini (nuirceo), welk, niorsch ;
ital. mareido ,,cbe tciide a marcire", marcin „gia
marcito", vgl. Canello, AG III 388; rum. marceil ;
prov. marcit-z; (frz. fani- = *f(ie)iiitu.s \. fuenum,
Heu); altcat. marcit: span, mareido, marchito:
(ptg. murchn = mtircidtis).
5107) [Mard (?) panis, Markusbrot, ist die ver-
mutliche Grundform zu ital. marzapnne, Marzipan;
frz. massepain (angeglichen an masse, vgl. Fafs,
RF ni 501; span, mnznpan; ptg. mazapaa). Im
ersten Teile des Wortes ist, namentl. in Riicksicht
auf das Ital., statt Marci vielleicht besser anzu-
setzen fta^u oder martius, docb sind aucb diese
Annabmen bedenkiich genug. Vgl. Dz 206 marzapane :
Scbeler im Diet, unter mtissepain.\
61081 ['niAn-o, -are (von vuirrim), liaminnrn ;
itavon nai'h Scbidcr frz. mnirhrr, cigiMitl niit don
Filfson biinuniTn. tn'ti'ii, gobcn, ^). Diid, s. v.; cliosc
Hcrleitung vordiont BicbcTlicli di«n Vor/.iig vor dun
«oiml gc'gi'lii'non, iibor wdcbo zu vgl, Dz 6;t4 .s-. r.
Zu orwiigi-n wiirdi' lioclisti'nM Hnin, nli iiirlit gorinan.
iiiarkti. (ironzo. Ansprucli rrlii-bon darf, als (irund-
wort zu gelttMi , marcher wiirdc dann eigontlich
bedouton „nacli uinon; /iido, bis z'l oincr boMtiruinton
Gronzo golion". Von murclifr das Ybsbst. marchc.
Aus doni Frz. sind entlcbnt it» I. marciarr, marcio;
span. ptg. marchar, marclut. ('anollo, AG III ;t72,
b'ilct audi ital. marcare, konnzciclinen. von marciis
ill) (also wiirdo das Verb oigontlicb biMlout^-n ,,duruli
eiuon Scblag ki'iiiitlicb machiMi").
611)9) iiiiirciiliiN, -iini hi. lUoinin. zu marcus),
klclncr llaiiiiiuT: .siian. marliii. Hammer, davon
abgoleilt'l machctr , Kurzor, broiter Siibel , und die
Verba machnr , macliacar , math near , stampfen,
viell. audi machado, cine Holzart: (nicbt undenkbar
ist, dafs aucb span, machi), Mann, ilossdben Ur-
sprungos ist, vornusgesiazt, daCs das Wort ziiniidist
eino obsciino Roznidiiiung fiir clas inanniiclio Glied
gewesen sei; ('. Micliaells, Misc. 135, und Grobor,
ALL III 627, setzeii allordinga macho = tiianculuH
an, was Diez nicbt zu tliun wagto, woil .< vor c nio
austrote: wenn abor i tal. hi arcojic, Ebemann, von
marciis , Hammer, abzuleiton ist, wie dies kaum
anders angeht, so wiirdc dio Gleichung macho =«=
marculus gestiitzt werden). Das VI). *marculare
ist aucb im rtr. marcJar, biimmeni, erbalten. Vgl.
D/. 465 macho. S. unten maNCulus.
5110) marciis, -um »1., grol'ser Hammer; ilavon
vielleicbt ital. marcone. Ebemann, wenn man an-
nehmen darf. ilafs das Wort zuniichst obscon das
miinnlicho Glied bezeicbnet habe, s. oben inarciilus.
5111) mare ».. Mcer; ital. mare; rum. mare:
prov. mar-.< ; frz. mer : cat. span. ptg. mar. —
Neben mare s(dieint lat. vorbanden gowosen zu seiii
ein *mara, eigontlich Seewassertiimpel, daiin Laclie,
Pfiitze liberbaupt, = frz. marc (s aber unten).
Ableitungen von lat. marc mit dorselben Hcdoutung
,,Lachp. Pfiitzo" sind: ital. marese = *marensis;
altfrz. marcsc, neu frz. maraij( = *»iamcM», dav.
wieder altfrz. marescot, maresquel, maraischiere,
marescage, neufrz. marccaye; span, marisma =
(?) maritima ; ital. marazzo = *maratium. Vgl.
Dz 204 mare. Hiichst auffallig ist jedoch das a in
frz. mare (vgl. qtiare : car).
5112) marg'ii, -am /°, Mergel ; ital. marga;
rum. marga; (neuprov. marlo = margila ; alt-
frz. marie; neufrz. mnrne); cat. span. ptg.
marga. Vgl. Grobor, ALL III 526; Th. ji. 107.
5113) margarita, -am /'. (fiu'iyaiikijg), Perle;
ital margarita n. margheritii ; audi sonst als ge-
lehrtes Wort vorhanden; der volkstiimliche Ausdrack
fiir ,, Perle" ist perla , wohl = pemida, kleine
Muschel.
margila s. marga. Vgl. Dz 635 mamr.
5U4) margo, -inem c. Rand; ital. rum. mar-
gine; [irov. frz. cat. «lar^e; span, worsen; ptg.
murgem.
5115) Maria; davon, bezw. von der Koseform
Marion abgeleitot frz. marionneltc, (eigentl. Ma-
riechen), Piippcben, Pappe, vielleicht auch marotte
(wenn aus *mariotle entstanden), Puppe, Spielzeug,
Steckenpferd. Vgl. Dz 635 inarionneMc.
5116) Maria, *posa, Maria, setze dich, = span.
ptg. cat. mariposa, Schmetterling. Naheres viber
diese volkstiimliche Benennung, zu welcher Ahnlich-
477
5117) marlnanus
5138) marrjan
478
keiten namentlicli aiirh in germaniscben Spracben
sicb findcn, seho man bei Storm. R V 180. In
sard, nianiposa ist in dem ersten Be.standtcile nel-
Icicbt manaa odor manere zu erkennen, ja viellcicbt
ist manijiosa die urspriinglicbe Form, mariposa nur
Umbildunf,'. Eine Bildung abnlicber Art ist das
gleicbbedeutende p t g. pousaloiisa — *posa -\- *lau-
s{i)a[e} (s. d.), Grabstein. Vgl. Dz 467 s. v. u. dazu
Schelcr im Anbang 774.
51171 *mariiiaria$, a, urn (v. marinus v. ware),
zum Seewesen geborig: ital. iimritmjo. Seemann;
frz. miirinier, (altfrz. aueb maronier, vgl. Dz 636
maron); span, maritiero: ptg. marinheiro.
5118) marinus, a, um (v. mure), zum Meer ge-
borig: ital. marinii. Adj., marina, Sbst., Kftste,
Seewesen; frz. marine; span, marino, -a; ptg.
marinho, -a. Dazu das Verb ital. marinare, ein-
salzen.
*mariscas s. mare.
5119 Tmaris lucTus, -um m.. Mcerbecbt; ital.
merlu^zo, Stockfiscb; prov. merlus ; frz. merluche;
(cat. das einfacbe /in*); span, merluza; (ptg.
beifst der ,, Stockfiscb" badejo oder bacaIhdo\. Vgl.
Dz 212 merluzzo: vgl. dagegen Joret, R IX 121 ff.,
welcber die ganze Wortsippe auf meriila zuruckfiibrt.]
51201 altfrk. marisirin, Meerscbwein. = frz.
marsouin , Braunfisch. Das ,,lleerscbweincben"
beifst frz cochon d'Inde. Vgl. Dz 636 s. v.;
Mackel p. 14.
5121 1 [*mariticium (v. maritus) = rum. mdritix,
Heirat.]
5122^ maritimus, a, um v. mare), zur See
geborig; ital. maritimo. Adj., maremma, Sbst.,
Kiistenlandscbaft, vgl. Canello, AG III 320; von
maremma wieder abgeleitet das Adj. marcmmano ;
altfrz. marenve = maremma ; (span, marisma?).
Vgl. Dz 383 maremma.
5123' [*maritaticam ii. iv. maritus), Ebe; ital.
maritaggio ; frz. mariage: span, maridaje; (ptg.
maridan^a = *maritantia).]
5124) marlto, -are, verbeiraten; ital. maritare;
rum. marit ai at a; prov. maridar; frz. marier ;
cat. span. ptg. maridar.
51251 maritfis, -um m., Ehegatte; ital. marito:
prov. marit-z : frz. mari : span. ptg. marido.
5126) germ, mark, Zeichen; (ital. marchio, dazu
das Vb. marchiare, daneben marcare, indessen lafst
sicb marchiare besser = *inarculare, marcare =
*marcare v. marcuti ansetzen, vgl. Canello, AG lU
372i; prov. altfrz. marc; (neufrz. margue, dazu
das Vb. marquer: span. ptg. marca, dazu das Vb.
vuircar). S. No 5127.
5127) gerraan. marka, Zeichen, Grenze, Grenz-
landsnhaft; it al.oiarcn.- prov.marcn.frz. marche;
span. ptg. marcha. Vgl. llackel p. 57.
5128) [*markensis, -e (v. marka), zur Grenzmark
geborig; ital. marcliese, Markgraf; frz. marquis;
span, marque.-i; ptg. marquez. Das Wort ist
aufserbalb Itabens Lehnwort.l
5129) ndl. marlijn, meerling, diinnes Scbiffsseil,
= frz. merlin imit gleicber Bedeutungj, vgl. Dz
638 s. r.
5130) gr. nitQfjta^iryjq (v. uaijuaiQai. blitzen,
funkein), blitzend, funkelnd; daraus vermutUch ent-
stand durch Kiirzung (unter Anlehnung an die
icballnacbabmende Verbindung marm-, die in frz.
marmotter, murmeln, vorliegti ital. (nur mundart-
licb) marmita. Fleiscbtopf ("von Metall), davon mar-
mitone, Topfjunge, Kiichenjnnge; frz. marmite
(wohl Lehnwort aus dem Lomb.;, davon marmiton:
da marmite aucb in die Bedeutung „Supi)0, welche
in Wohlthatigkoitsanstalten den Armen verabreicht
wird" iibergegangen ist (vgl. die Verbindung sceurs
de hi marmite. barmberzige Scbwestern , welcho
Suppc austeilcni, so erklart sicb daraus das Adj.
marmiteux, bettelbaft, hungrig; cat. span. ptg.
marmita. davon marmiton. Dz 204 marmita bo-
mcrkt „die Herkunft ist unsicher ; am meisten em-
pfiehlt sicb nocb Frisch's Deutung, der einen Natur-
ausdruck vom Sieden des Wassers darin erkcnnt".
Scbeler im Diet. a-, v. ist geneigt, das AVort von
marmo{r) abzuleitcn. Andere baben an arab. marmi'd
,.Ort, wo Fleisch gebraten wird" gedacht. Fiir
!ja(ifia(jiT>ji spricbt besonders der Umstaud, dafs
marmita nicbt einen Topf scblechtweg, aucb nicht
einen irdenen Topf. soudem einen Topf von MetaU,
also einen blinkerulen Topf bedeutet.
5131) marmor n. (//ap.uapo;), Marmor; ital.
marmo: rum. marmure: prov. marmes: frz. mar-
bre: unmittelbar von marmor abgeleitet ist vielleicbt
*marmouret, marmouset, (kleineilarmorfigur), kleine
groteske Figur, vgl. Scbeler im Diet. s. v.; span.
marmot; ptg. marmorc.
5132) marmorens, a, um imarnwr), marmorn;
davon vielleicbt frz. moire, Wasserglanzstoff, ab-
geleitet moire, vgl. Tobler, Z X 574. Die iiblicbe
Ableitung aus dem Arabiscben (vgl. Dz 641 moire)
ist unbaltbar. da das betr. arab. Wort mokayyar
(daraus ital. mocojardo, mocajarro, eine Art WoU-
zeug, aucb camojardo genannt, wohl mit Anlebnung
an camelus) nicht moire ergeben baben wiirde.
5133) (Vergilius) m.a,TO, -onem; davon vielleicbt
mittelfrz. maron, Ftibrer durch die Alpen, (neu-
frz. marron, Bernbardinerbund, ist vermutlicb das-
selbe Wort, denn dieser Hund ist ja auch eine Art
Alpenfiibrer). Wegen des Bedeutungswandels vgl.
Cicero : eic iron (Dante!). Sloglicherweise ist auch
ital. marrone, frz. marron. Kastanie (dav. mar-
ronnier, Kastanienbaum), dasselbe Wort wie Maro
u. stellt des Namens urspriingliehe Bedeutung dar.
Vgl. D4 384 marrone u. 636 maron.
5134i Marocco (Landemarael; dav. frz. maroquin,
marokkanisches Leder.
51351 marra, -am /"., Haeke zum Ausjateu des
Unkrautes; ital. marra. Hacke, davon abgeleitet
marrone, Eadbaue. wohl aucb iiiarruca, marrucajo,
Dornstrauch ; rum. mdrdcine: span. ptg. marra,
Radbaue, (wabrsebeinlich aucb marron, Widder,
vgl. oben marculus u. marcus). — Caix, St. 406,
fahrt auf marra zuruck audi ital. marrancio
„coltellaccio da macellajo", lomb. marasa ,,pota-
tojo", sard, marrazzu „ferro da tagUar le unpbie
ai cavalli", altspan. marrazo „ascia per far legna",
ital. marrascttra (= marra + scure) ,,arne3e per
ripulire le viti''. S. auch unten marran (unter
„span."). S auch unten mas.
5136) arab. marrah, einmal, ^cat. span, marras,
einst, vgl. Dz 467 s. v.
5137) ndl. marren, anbinden; davon frz. amarrer,
demarrer, ein ScbiflF an-, losbinden, dazu das Sbst.
amarre, das zum Anbinden dienende Tau; span,
ptg. amarrar. dazu das Sbst. amarra. Vgl. Dz 15
amarrar. wo als ein anderes mogliches Grundwort
arab. marr angefiihrt wird.
5138) german. manjan (got. marzjau), bemmen,
argern; davon vermutlicb ital. smarrire. bindem,
verwirren; rtr. smarir, verlieren; prov. altfrz.
niarrir (auch ejiwiarrir), verlieren. namentlicb den
Weg verlieren, sicb verirren, beunrubigen, tauscben,
betriiben u. dgl.; span, marrido, betriibt, marrar,
479
riis'h iimrt(<lliiN
r.i r.r.) mat
480
«ich vorirroii (mnrnir in <I>t Iti'iltt;. .,oin Si-liwoin
vi'mrhiifiilon", wiMiiit «ii'ilor mitrniiio. -ii, Si-li\v<>in,
aurli Scliwi'inctli'isch, iiml viclli-iclit mirli «las Ailj.
•««irniiKi, p'liniint, vi<rlluclit, I'ip'iitlirli nutaiiftor,
alHT lios I'liftUuU'nH vorilarlitiK<'r Jinli-, ziiKainiiUMi'
haii^t, kann kiiuni <laKKoll>i> Wort Kvin, cliiT ist ck
von miirra abttilciton . ila» ja uolil iiii'lit lilofs
..Haoko", sonili<rn aiu-li I'iii ..p'kriimiiitos, zimi Vvr-
Drhiipiilon )r'''''K"'''<** Mossor" lnuloutpt liaboii kaiiii,
also v»n mnrni in iliosor Hoiltj;. I'iiiorsoits 'miirnirr.
auilorprnvitK *iniirniuiis): iiifirana , Vorwirriinij;,
Kiiiriiilor. vorHirron (m. ohcii iimr). Vj;!. l)z 205
HKirrir u. I(i7 muirdiin: Macki'l p. 70.
513'.)) inartfllaN, -um m.. Ilaiiiriu>r; ital. iiiiir-
lelli); rtr. miirlfU ; |irov. iiiarlrl-s; (tt. mnrtenii :
i*Bt. martfll : span, iimiiillo; |>t(;. mnrtello.
5140) Maiiliiils: iIit Naino iIch IipiI. Martin ist
a»f vtMschiriloiio Tioro iilii'rtraj;i-ii wortlon, cIumiso
aiif viTixOiii'ilcne WorkziMijjt': ital. marliii /irscii-
tori: ein Si-ofisch, marlitietto. Winilo /.iiin Spannon
dor Arinbrust: sard. ]mzime ilc Saiilii Martinii.
ein Kiscli: frz. martinet picheur, Ei8vo>;cl, tiiseim
S. Martin. Martinsvo-fol, mnrtiiiet. Hniisschwalbp,
aiicli lA>urlitor niit eiucni sciiwalbonschwanzartlffon
Grifle; span iiinrliii pest-ndor. pin Fiscii, pujnro
(If Snu Miirtiii. Martinsvi>(;pl . mtirliticte, klciner
weifser KeiliiT Vt;l. Ii/, -jo.") iiinrtiii pcicature.
5141) ['niartia, -am /. (v. .1/(i»7ih.v) = ital.
iiinna. Pfropfrcis (woil das Pfro])fen im Marz ge-
soliiebt). vgl. l)z 384 .s. r.|
5142) [*martio, -are (v. Martiim) = span.
marceiir, dio Sobafo ^iin Miirz) scbeoren, vgl. Dz 384
murta.]
5143) Martis dies, Dienstig; ital. martari,
mnrt) : rum. hku/i. nac-h Ch. p. 159 = 3far<t.s' mit
zu prganzeudem /lies : prov. dimars = dies Martis,
aiieh mnr.< allein; (t?.. murdi: vat. dimars: span.
martes; (ptg. terfa fcira). Vgl. Dz 205 martedi.
51441 Hartius, -um m. Marz; ital. marzio,
Adj., marzo, Miirz, vgl. Canello. AG HI 343; rum.
mart; prov. mart-z (iibor neu|)rov. u. a. Ablei-
tungen von martins vgl. Behrens, Metalb. p. 83i:
frz. cat. mars: span. ptg. marzo.
5145) german. martu-, Marder; ital. martora;
prov. mart-z (neu prov. marto); frz. marte, martre;
cat. span. ptg. marta. Vgl Uz 205 martora;
Grober, ALL III 527; Kluge unter ,, Marder", wo
dcr germanisclic Ursprung des Wortes selir wahr-
scbeinlicb gemacht wird.
5I46I martyrTum « \fta^Tv(iiov}, Blutzeuguis,
Martyrortum; ital. martirin (altital. martiro, mar-
tire] ,,pena sofferta per la fede, pena angosciosa",
mart'trio larch. marlorn, martiire) „anche uno .stru-
mento da martoriare e I'atto del martoriare", vgl.
Canello, AG HI 327; dazu die Verba martirare,
martiri:zare : (rum. martiirisi, nur in der urspriingl.
Bedtg. „bezeugen"); prov. martire-s,martir-s,<\a,z\\
das Vb. martiriar, marturiar ; frz. marti/re, dazu
das Vb. marti/riser; span, martirio, dazu die Verba
martiriar, martirizar: ptg. marfyrio, dazu das Vb
martyrizar. Vgl. Dz 205 martirio.
5147) [mas, marem m., mannlich, Mannchen (von
Tieren); davon nach Diez cat. marrd, Widder;
span, marroti; ptg. marrar, mit den Hornern
stofsen. Vgl. Dz 467 marrmi (Diez zicht hicrher
auch span. ptg. marra. Hammer, Haue, morueco,
Widder, auch Slauerbrecher. Aber marra ist doch
offenbar = lat. marra, u. auch marrd, marrar,
marron sind sicherlich von marra, nicht von mas
abzuleiten, worauf schon das doppelte r hinweist;
miiriirrti diirft<> auf mora. Mauro, /urllckgidion untor
lli>ziignaliin<> auf Aw Viohvoiliorci drr Mulianii'd»Mi«r.|
5148) ahd. mn-sar, Kiiorrcn im Ahornbolz; alt-
frz. mitzrr, madrr, i>iin> llolzarl; nuufr/,. madrr,
gellcc-kt. Vgl. Dz (i.'ll madrr: Mai'kol p. 58.
514!» lllllscOlaH, a, lim, mannlirh; ital. masrolo,
ma.iciilo. Adj. uml Sbsl,, aU lotztoros l)odoutt<nd
„8tantulVo, una parte <lcl pii|ri>»ri'", ma.'icliio, mitslio,
Adj. und Sbst., vgl. Canello, A(i III 35:1; rum.
masriir. vorschnittonoH mannlielies Schwein: rtr.
inasvhel: prov. altfrz. masrlr, Hm.s/r; neufrz.
»i(i/<'; rut. masfle: a 1 1 span. »i(i.<c/ii, maslo, (viol-
loicht gidiort hivrlinr audi span. ptg. macho,
Maim, miinnlich, doch d<irftx> das Wort busBor
von marciiliis abzuleiten stun). Vgl. Dz 4t)5 macho;
C. Michaulis, Mis.\ 135: Gridier, AM, 111 627
(Griibor vertoiiligt die .\nnalime von macho -- mas-
cnhis gegen das von Diez goaufsorte, allerdings
nieht sticlihaltige, lautliche Hcdenken).
6150) arab, masf^li, ges<:limoidig (Froytag IV
177") = |)lg. macio, vgl. Dz 465 s. v.
5151) germ. Stamm maxq, wovon ahd. maHka,
Masche; davon vorniutlich frz. masijuc, Larvo
(eigontlich wolil eino notzartige, masehigo Gesichts-
verhiillung, allerdings wiiro neufrz. mdque. bozw.
mdrlic zu erwarton, abor das k kann urlialten go-
blioben soin cbenso wio in iiiarka : mariiiir n. a.,
vgl. Maekcl |). 142, odor es mag durch Eintlufs dos
ital. maschcra sieh bchauptot habon), dazu das
Vb. masiiiiillier, maiimtlcr. schminken, vgl. Forster,
Z III 5().') (dagegcn diirfton altfrz. marfiuillier,
margoillier. merr/uillier, beflecken, gegon Forster's
Annahme von masquillier zu trennon und auf oin
*margiliare v. *marfiila v. mariiit. Mergol, zuriick-
zufiihron sein , wovon auch neufrz. mirriouillia,
Mistpfiitze). Die sonst (ibliche Herloitung von masque
aus *mastica (v. masticare), die (kleino Kinder
kauende) Hexe, kann trotz dos Vorkommens des
Wortes schon im friihen MittoUatein incht befrie-
digcn, donn &»s*mastica konnto nur *nin.sc7»c, *mache,
(Ferainin ! schon wegen des Begriffes) werden, zumal
da das Vb. mdcher danebon sich beha\iptet hat.
Aus arab. mascharat, Gelachtor, abor, welches Mahn
als Grundwort a\ifgestellt hat, konnte wohl ital.
mascliera , span. ptg. mascara, nicht abor frz.
masque entstehen. Zu german. masi/ gehoren viel-
leicht auch prov. mascarar, (das Gcsicht) schwarz
machcn ; altfrz. mascarcr , mascurer ; neufrz.
mdchurer; cat. mascara, Schmutzflcck im Gesioht;
span. ptg. mascarra, dazu das Verb miiscarrar.
Vgl. Dz 206 mdschcra; Scheler im Diet, masque.
5152) massa, -am /"., Klurapen, Masse, Landgut;
ital. massa, (von lat. massa in der Bedtg. „Land-
gut" abgeleitet:) massaria, masseria. Meierei, mas-
sain, -a, Hausverwalter, -in, masserizia, Hausrat,
vgl. Grober, ALL III 526 (Hiez 206 mas u. Caix,
St. 407, leiten die Worte irrig von mas = *mansmn
nHaus" ab) ; hierher gehort W'ohl auch masso, grofsor
in der Erde licgendcr Stein, vgl. Dz 384 *. v.; prov.
massa: frz. masse; cat. span. ptg. massa.
5153) mastieo, -are, kauen; ital. masticare;
rum. mcstec ai at a; prov. mastegar, maschar;
frz. mdcher. davon nidihoirc, Kinnbacken; cat.
master/ar : span. ptg. »(rt.s<///(t)-, masticar, mascar.
5154) altnord. mastr, Mast. = prov. altfrz.
mast; neufrz. mat (vgl. Maekcl p. 63): ptg. mastn,
mastro. Vgl. Dz 207 masto.
5155) pers. schach mat, der Konig ist tot; dav.
ital. {scacco) matto, schachmatt; prov. mat; frz.
{echec et) mat; span, (jaquc y oder jaqu,i)mate;
481
5156) mataia
5179) mauna
482
ptg. {chaque e) mate: dazu ilas Vb. ital. mattare,
matt setzen; pro v. matar; frz. mater (altfrz.
auch amatir); span. ptg. matar. Vgl. Dz 207
matto.
5156) matara, -am f. (koltischcs Wort), Wurf-
spiefs (ler Gallicr; davon prov. matrat-s: altfrz.
niatras. Wurfspeer, dazu das Vb. pro v. matrasseiar,
altfrz. matrasser, zcrquetschcn. Vgl. Dz 636 ma-
tras: Th. p. 107. S. audi iiiatrcllus.
5157) iiiataxS, -am f. i//ara|a), roho Seidc, Sell;
ital. matassa, Strahne, Gcbind: rum. mdtasd,
Seide; pro v. madaisn, Strahne, Gebind: cat. via-
deixa; span, mailija: ptg. madeixa. Vgl. Dz 207
matassa; Grober. ALL lU 528.
5158) Mate, Name eines Platze.s im alten Paris,
auf wcloliem die DipV)e zusammenzukommen pflegten ;
davon matois, schlau. Vgl. Dz 636 s. v.; Scheler
u. Littre s. v.
5159) *mat(t)ea, -am/'., Keulc, Scblagel; ital.
mazza u. mazzo (Straul's vou Blumen, sog. wegen
der keulenartigen Form), davon ammazzare, tot-
schlagen (auch das Simplex mnzzare ist vorhanden; :
(sard, mattulu]; (rum. mdciuid); rtr. mazza, dazu
das Vb. mazznr ; pro v. massa, dazu das Vb. massar;
frz. masse, davon abgelcitet massiie . gleichsam
*mat(t)eiica ; span. Hin^a, mazo, dazu das Vb. mazar;
ptg. mni;n, mai;o, dazu das Vb. marar : abgeleitet
altptg. massuca, massua. Vgl. Dz 208 mazza;
Grober, ALL III 528 u. VI 129; Caix, Z I -125
(wo ital. massacrure, frz. massacrer aus ammaz-
zare + sacrare erklart wird — hochst unwahr-
schoinlich, vgl. No 5171).
5160) mateola, -am f. (Demin. v. matea), kleiner
Hammer, Scblagel; ital. mazzuola; pro v. massola.
Vgl. Dz 208 mazza.
5161) mater, -trem f., Mutter; ital. madre;
(rum. fehlt das Wort; rtr. ist der iibliche Aus-
druck mamma); prov. maire: frz. mere: eat.
mayra: span, madre; ptg. mai. (madre ist nur
als Anrede geistlicher Frauen u. dgl. erbalten).
5162) materia, -am f., Stoff, iiisbesondere Bau-
holz (die letztere Bedtg. ist die iibliche im Roman.,
soweit das Wort iiberhaupt volkstiimlicli geworden
ist); ital. materia: rum. materie ; prov. materia,
madeira; frz. mati'ere; span, materia, madera u.
madero; ptg. materia, madeira. Vgl. Dz 465
madera; Kechia, AG II 367.
5163) *materiameii n. iv. materia), Zimmerholz;
jirov. mairam-i, Stabholz; frz. merrain. Vgl. Dz
638 merrain.
5164) malum Matiauiim, eine Art Apfel; davon
vielleicht altspan. mazana, ^etit manznna, Apfel;
ptg. mazaa. Vgl. Dz 466 manzana.
5165) arab. ma'tmorah, Keller (Freytag III 71*),
^ span. ptg. inazmorra, unterirdischer Kerker,
vgl. Dz 468 s. V.
5166) [*matrella, -am f.. *matrelliis, -am m.
(v. matara), kleiner Speer, Splitter, Hiilzchen und
dgl.; davon vermutlich frz. mereau, marelle, me-
relle. Stein im Brettspiel, Brettspiel u. dgl. Vgl.
Scheler im Diet, unter marelle, Ital. murielle
piastre cho servono ad un giuoco fanciullesco" ist
vermutlich dasselbe Wort, angeglichen an munis,
vgl. Caix, St. 420.]
5167 1 *miitrieularlus, -um i v. matricula i, Stamm-
roUenbewahrer; davon vermutlich frz. maryuillier,
Kiister (eigentl. Kirchenbuchbewahrer od -schreiber) ;
altfrz. marreglier. Vgl. Dz 635 vtarguiUier {h\ex
wird unter matricula das ^Armenregister" ver-
standen).
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
51691 *mati-Ina u. *matrana, -am f. (v. mater),
Taufmuttor, Patin, = ital. madrina; prov.
mairina; frz. marraine; span, madrina; ptg.
madrinha. Vgl. Dz 636 marraine; Forster zu Chov.
as n espees 10769.
5169) matrix, -icem /'. (v. mater), Zuchttier,
Stammmutter; ital. matrice; rum. matrice; frz.
matrice; span. ptg. matriz.
51701 matroniilis, -e iv. matrona'\, zur Ehefrau
gehorig ; i tal. matronah, daneben madornale „grosso,
solenne", vgl. Canello, AG III 384.
5171 1 ndrdtsch. matsken, *matsekeii, matsekerii,
in Stiicke hauen; davon vermutlich frz. massacrer,
niedermetzeln, massacre, Gemetzel. Vgl. Dz 636
massacre; Mackel p. 116; Caix, Z 1425, hielt das
Wortfiirzusammengesetzt aus [am)ma:zare{v. matea)
-\- sacrare.
5172) matta, -am /"., Matte; ital. matta; frz.
natte, vgl. Dz 646 natte; wahrscheinlich gehort
hierher auch span. ptg. nata, Rahm (gleichsam
die auf der Milch liegeude Deckel, ebenso span.
nateron, Schmierkase, frz. mate, matte, maton, ge-
ronnene Milch, vgl. Forster, Z III 563; Schuchardt,
Z VI 121: Diez 472 leitete mita von nature ab;
Baist, Z V 564 u. RF I 442, stellte toils deutsch
„Matte, Matz" (das selbst auf matta zuriickgeht),
toils lat. nacta, natta als Grundwort auf, letzteres
ist aber schon um deswillen unmoglich, well dies
Wort nicht, wie Baist annahm, „Fell, Pelz", sondern
„Walker" bedcutet (s. Georges s. v.). Vgl. Grober,
ALL IV 129; Schuchardt, Z XUl 531.
5173) altnord. matmiautr, miJtunautr, der zu
einer Tischgenossenschaft, einer Schiffsmannschafts-
abteilung Gehorige; dav. vermutlich frz. [matenot,
vgl. G. Paris, R III 156 Anm.], matelot, Matrose,
vgl. Bugge, R III 156; Mackel p. 120; Diez 636
wollte das Wort von matta herleiten. Das roma-
nische Wort fiir , Matrose" ist marinarius (s. d.).
Vgl. aber auch oben maatgeiiot, welches von Breu-
sing.NiederdeutschesJahrb.V 10, aufgcstellte Grund-
wort die gnifste Wahrscheinlichkeit fUr sich hat
und iibrigens mit matunnutr in Bezug auf Begriff
u. Bildung zusammentrifft.
5174) *maturico, -are (,v. maturus) = span,
ptg. madrugar (altspan. madurgar), friih auf-
stehen, vgl. Dz 465 madrugar.
5175) maturus, a, um, reif; ital. maturo; prov.
madur-s: altfi z. meiir ; nenfrz. mur; span. ptg.
maduro, dazu das Vb. madurar; von maduro ab-
geleitet ist nach C. Michaelis, Misc. 136, span.
madrono, Erdbeei-baum. Vgl. Dz 645 miir.
5176) matiis, a, um, bis zur Albernheit betrunken,
damlich (^Petron. ed. Biicheler Kap. 41, p. 28, 1,
vgl. Sittl, ALL II 610); davon vermutlich ital.
matto, thoricht (das doppelte t wiirde sich erklaren,
wenn man Zusammenziehung aus madidus, bezw.
aus *m<tditus nach Analogie der starken Partizipien
annehmen darf). Vgl. Dz 334 s. v.
5177) matiitiuiis, a, um, morgendlich; ital.
matutino. Adj., mattino u. mattina. Sbst., Morgen,
vgl. Canello, AG III 331; (rum. deminea^d, gleich-
sam de *manitia sell. Iwra); prov. mati (daneben
maitin. was auch altfrz. vorkommt); frz. matin;
cat. mati; (span, maiiana; ptg. manha). Vgl.
Dz 202 mane.
5178) dtsch. matz, ungeschickter Mensch ; davon
frz. mazette, Stiiraper', auch schlechtes Pferd, vgl.
Dz 637 «. v.
Manriis s. morus.
5179) altdtsch. *mauwa, vorgostreckte Lippe, =
.ix:\
r>mh iniuilln
A'iOr») niOiliillniiK
484
fri. HiiiKC vorxnni'iuT Miiml, V'jl. 1»^ (Ml \. r .
Mnckol |>. r_M.
ni801 inaxlllili, -nm/ . Kinnlmkc; it n I. mn.scrlln.
iliivim al>(^>li'ili-t mil. ice 1 1 a ri' , IliickPii/iilin: nun.
mihif. PI. iHiisfle ; |) r o V. tiuiissrlln ; ii 1 1 f r /.. maissrllr :
in 0 II f r I. mdclirlirrt -••HKiu-iV/driii) ; (k pun. quij'ttln ;
ptj;. qiifixn).
AlSl) iimxiiiia sril. gentfiitio, (iniiidsntz: ilnl.
mnfsi'mii .' fr/.. mitxime: «pnn. ptv;. ma.rimn.
6182) Konn. 'iiiiine, *lllill«i- (up» iiKiiir"), Miivo,
•-- iiltfrz. iiiiiur: jiili. miiiiivr. {wkihv \m Miirio
ilo Frnni'o); lUMifr/. »iii)MC«r. V(;l. Di tiH mniitttr;
Miickfl p. IK).
6183) iiiOil duminii ital mailoinui, minnui,
Knui (inslM'si'iiiliTp «lie lu'ili);o .Iiinnfraii), lioiltMitut
iibor niicli .Vfliii, in lotztorur Uciltfr. iai iiKintiii audi
.fpaii. |itj;. vorlianilon: iieiiprnv. moiiitn; frz.
mitnuinr. A I (span, lindot sioli hiiVhiki fiir mi
(/iirNiKi, vcl. Corriii, R IX 13-1. Vj;!. l)z 21 (i immiia.
|Ini Span. i'tj;. bciliMitet monii audi „Hi>truiikcnlu'it",
wird also oIumi.su wio das dcutsdie ..Affo" gcbraucht.l
6181) inrtiin ndeiii = i t a 1. miiVi />"•, daraus (jnotfe,
boi nu'incr Troup, walirlidi, v^;!. Dz 37G .v. v.
5185) |*iii{-iiiiiis, ii, uiii (v. meun), darf nidit
niit Dz 639 als Cirundfurni fiir frz. Hiicn angesetzt
worden; mien ist vicliudir = meiini, wic tiieii ^^
tuiiiii, vgl Mussaiia, Z 111 267; Cornu, R VII oi)3.1
5186) kelt. iiiedgr («o zwisdion d u. y cin Vokal
goschn-undon ist), Molkcn; dav. das ■,'lcichbodeutondo
(prov. niergue); frz. megue. V};1. Dz 638 migiie:
Til. p. 108 („der kcltisclio Ursprung ist sielior");
Griibor, ALL III 528 (stollt fragcnd iiiclca als
Grundwort auf).
5187) media sdl. cnkea, balbes Beinkleid, — ■
span, media, Struinpf: ptg. meia, vgl. Dz 468
media.
5188) inediaiius, a, um (v. mediu.i), in dor Mitte
bctindlich; ital. niezzano. (dancben mcdiano, vgl.
CancUo, AG III 346); frz. mn)/e»; span, madiano.
Vgl. Dz 213 mezzo: C. Hofmann, ALL IV 43 (handelt
iiber geriuan. mciden, Pferd, = medianus).
5189) medicS sdl. herba, mediscber Klee, ==
span, mielfia. Sdineokenkleo, vgl. Dz 469 .<. v.
5190) medlouiiientum n. (v. medicor], Heilmittcl,
= altfrz. nteqcment. vgl. Tobler, R II 244.
5191) ['luediicatifium «., Heilmittcl, = altfrz.
merjei^, neufrz. megis, cine (niit Arznei vergleich-
bare) chemisthe Misdiung aus W'asser, Asolie, Alaun
etc, weldie man beim Wdfsgerben brauebt, daher
megir, weifsgerbon, megie, das Weil'sgcrben, davoii
altfrz. megeicier. neufrz. megi.ssier, Weifsgerber.
Vgl. Tobler, R II 244; Schcler ini Diet, untcr mez/ie ;
Dz 637 nirgir.]
5192) *inedicatrix, -iccni /"..(v. medicor) oder
♦medloatrissa, -am, Hoilerin, Arztin, = altfrz.
megercHse, vgl. Tobler, K II 244.
51931 mediciiii», -am /; (merfiCMA), Heilniittel,=
rtr. (bergellisch) maschdina, meschdina, vgl.Redolfi,
Z VDI 191, Behrens, Metath. p. 25; prov. mede-
cina, medissina, meizina, metzina; altfrz. ent-
sprechende Formen, sonst nur als gelehrtes Wort
vorhanden.
5194) *medTcinus, -nm m. (schriftlat. nur Adj.),
Ajzt, = frz. niede.cin (gel. W.). S. medicus.
5195) medico, -are (wwii'cMs), heilen, = altfrz.
megier, neufrz. megir, bei Dz 637 *■. v. als uii-
gewisser Herkunft bezeichnet, ist eine an megis =
*medicaticium [s. d.J sidi anlehiiende Neubildung;
sonst ist das Wort, aber audi blofs als ein ge-
lehrtes, nur noch im Ital. vorhanden; der iibliche
Ausilnick fur „bcilrii" ist iin I'ruv. ii. Krz. all-
I iifriiiik. •ircrjViH = prov. garir, frz. yueiir (aiieh
ital. (/idin'rr), ini Span, und I'tg. ciirarr, .lanarr.
r>196) mJ^dieflN, -uiii m., Arzt ; prov. «llfrz.
mrgr-s, mctge-s, {meidi-.i, meie-s, mir-g), mire-.i, dazu
das VI). wiiVcr. Vgl. Tolilcr, R II 241 (liior zuorst
dio riditigo .'Vbloitiiiig, Dz 640 I'rkliirlo (his Wort
auR ♦Hi^(/foiiilil.<); (i. Paris, K VI 129. Sonst ist das
Wort nur in grldirter lAiriii {iiirdico) crbalten.
5197) I'llU'dK-ludaniis, ii, inn |v. medielan) »
frz. miltiiini. ill iliT Milli' bdiinllii'li. iiarli mnye.n
gebildi't. — Vidli'irbt gcbl auf 'medielitduiut zuril(!k
frz. miliiiiie, Halbbaiidsduili, in zwri lliilften ge-
' toiltcr Ilandsrbuli, KauHlhaiidschuii : Ncbciifonn zii
! niitdiiie ist (las gleidibodputoiido iiiildii u. von hii(oh
aligdoitft diirfto scin mititiitier, cignitl. mil llan<l-
sebnlicii strcididii, dadurdi weidi u warm iiiachen,
I liatscbelu u. <lgl. Sdidcr ini Did. .•*. c. leitetu mi-
taine, miton voni dciitKdirn „Mitto" ab, worin ihni
Dz 213 mezzo vorangegangcii war.)
5198) 'medielariiis, -um m (v. hi<v/iV(«.v), Piiehlor,
der den ICrtrag ziir Iliilfto init dein Kigonttimor
teilt; neu jir 0 V. »i('i/^(i(/io-, I'aditer; frz. mc'taycr,
dazu metairie. Moierliof. Vgl. Dz 213 mezzo.
5199) m£dT<;tuN, -ateiii /'. mciliun), Mitte (Uber
das Vorkommen des Wortes ini Sdiriftlatein vgl.
WiJllTlin. ALL III 458); ital. mcdiela „pres8o i
geotnotri, Tcsscr inoilio, la projiorzionalita", metii
(arch, meila) „una dollo ilue parti in i^ui fu diviso
I'intoro", vgl. Canello, AG III 331; trum. jtimdtatc
= *dimidietas); prov. meitat-z. mital-z ; frz. moiti»;
cat. mcglat; span, iiiitad; ptg. metade. Vgl. Dz
213 mezzo.
5200) medium tempiis = frz. mitan, Mitte,
vgl. Horning, Z IX 141: von mitan ist abgeloitet
mitanier, Piiohtcr (vgl. metayer =^ *mcdietarius).
Dz 213 mezzo wollto mitan vom deutschen „Mitto"
ableiteu.
5201) medliis, a, um, in dor Mitte belindlicb;
ital. {medio u.l mezzo, vgl. Canello, AG III 346:
rum. miez; prov. niiey; frz. mi (in parmi, midi,
milieu); span, medio; ptg. meio; cat. mit.x. Vgl.
Dz 213 mezzo. Wogon des Rtr. vgl. Gartner § 200.
medius dies s. ineridies.
5202) mcdius locus = ital. miluogo, Mitlo;
rum. mijloc; prov. mieg litoc; frz. milieu. VgL
Dz 640 milieu.
5203) altnfriink. medu, Met, =i altfrz. mics,
miez, vgl. Dz 640 .s'. i:.; Mackcl p. 77.
5204) medQIlii, -am /"., Mark; ital. midolla,
vgl. Behrons p. 79; rum. medud; prov, meola,
mueltui ; fri. moelle (fiir *meolle , wobl mit An-
gleichung an molle, vgl. Behrens, Metath. p. 119),
davon abgeleitet moelleux, markig, ilagegen wohl
kaum moellon, Bau-, Bruchstein (Scheler im Diet.
s. y. ist geneigt, das Wort auf einen Typus *mc-
diolus zuriickzufiibren, was auch nioht ebon sehr
glaubhaft ist; vielleicht ist folgende Entwickelung
denkbar: maltha [s. d.J, nialta, *maltella, *maliellOn-,
*mauteUon-, *motellon-, moellon, freilidi aber lassen
sich hiergegen gewiohtige lautgeschitOitliche Ein-
wendungen crheben, anderorseits ist zu beachton,
dafs im Ital. mota =^ maltha vorliandon ist); span.
medula, mcollo; ptg. medulla, mioto.
5205) medullaris, -e {medulla), im Mark befind-
lich; rum. medular („raembre du corps ot d'uno
corporation, societe etc." Ch ); prov. medullar;
frz. mediillaire; span, medular: ptg. medullar.
Cberall nur gd. Wort.
485
5206) nices
5234) mgnta
486
5206) mil. iiiees, Meise; (lavon frz. mi'sanqe,
vgl. Dz 638 misange : Mackcl p. 89 ; Fal's, RF III 489.
5207) keltischcr Stamm mein- od. meinii-, rohes
Metall: davoii abjjeleitet : 1. ital. mina: pro v.
viina; frz. mine; span, pt'^.ntiiia, Sehacht, Erz-
grube, unterirdischer Clang, Mine (liber das Wort
in dioscr Bcdtg. vgl. Canello, AG III 320). 2. das
Verb ital. viitmre; prov. minar: frz. miner;
span. ptg. minar, einen Sehacht, StoUen graben,
untcrgraben; 3. prov. meniera ; frz. miniire; alt-
span, minera ; ptg. mineira. Bergwerk; 4. ital.
minerale: prov. mineral; frz. mineral u. mineral ;
span. ptg. mineral, Erz. Vgl. Dz 214 mina 1
(Diez — 11. cbenso Canello, AG III 320 — will die
Wortsippe von minare, fiihren, ablciten; dem wider-
spricht das i ini Frz.); Th. p. 66 (hier die richtige
Ablcitungl.
5208) *uiejo, -are (schriftlat. mejere), pissen;
sard, meare; span, wear: ptg. mijar. Vgl. Dz
468 niear; Grober, ALL III 528. S. unten *pTstio.
5209) mel, mellis «., Honig; ital. mele, miele;
rum. miere; prov. mel-s: frz miel : span, miel ;
ptg. mel.
5210) melancholia, -am/". (jie/.ttyy_o>.i'a), Schwer-
mut: span, malencnnia, enconia, encono , Zom,
Wut, dazii das Vb. enconar, erbittcm (was jedoch
auch auf aconitum zuriickgehen kann). Vgl. Dz 446
eneono.
5211) melaneholieus, a, um, schwermutig. =
ptg. merencurio, verdriefslich , vgl. Dz 468 -s. v.;
Behrens p. 119.
5212) melea, -am f., mit Gcwiirz versetzt« ge-
ronnene Milch ; rum. malceie (?), gesiifster Schaum-
kase; prov. meryue-s; (frz. m'eque. llolken, ist
keltischen Ursprungs, vgl. Th. p. 108). Vgl. Dz 638
m'egue; Grober, ALL III 523.
5213) melimelum n. {fn'/.iuri'/.ov), Honigapfel:
span, membrillo, Quitte; ptg. marmela. Davon
abgeleitet span. Hierme/nrfn, ptg. irz.marmelada,
-e, eingemachte Quitten. Vgl. Dz 468 memltrillo.
5214} melior, meliiis (Komp. zu bonus), besser;
ital. meyliure, mei/lio; prov. melhor, melh-s; frz.
meilleur (altfrz. c. r. mieUlre), mieux; cat. millor;
span, mejiir: ptg. melhor.
5215) melioro {melior), -are, verbessern; davon
span. Jnedrnr (auch ptg.), gedeihen, vergleiche Dz
468 s. V.
5216) ndl. melksivyn; davon nach Roulin bei
Littre, Suppl. s. i'.. frz. marcassin, Frischling des
wilden Schweius. Dz 634 s. v. stcllt das Wort zu
norm, marga.i, margasse, schlammige Pfiitze-
Scheler im Anhang zu Dz 803 zu marquais, Pfiitze
(v. marga).
52171 mellariiis, a, um (mel), ziira Honig gehorig;
rum. mierar. Honigverkaufer.
mel + larlx s. larix.
5218i [*melligera, honigtragend ; daraus nach
Dz 466 vielleieht altspan. manglu, Honigtau; ptg.
mavgra. Diese Ableitung ist mehr als zweifelhaft]
5219) mellitulus, a, um (v. me?), honigsufs;
davon nach Storm, R V 181, span. ptg. melindre,
Honigkuchen, siifsliches Wesen.
5220) ahd. melma, Staub; ital. melma, Scblamm;
sard, mohna, vgl. Dz 384 melma.
5221) melotS, -am /. (.«///.torij), Schaffell; davon,
bezw. von dem an xtt/:erii.og angeglichenen aa/xtj-
/.(uTi/ nach Ronsch, Z I 418, ital. cambellotto,
ciambellotto, (daneben cammellino), ein WoUstoff
aus Ziegen- oder Kameelhaar; frz. camelot : span.
camelnte, chnmelote; ptg. chamalote, camelan. Dz
79 camellotto Icitetc das Wort unmittelbar von
I xafiij/.wTti ab;_G. Paris, R VI 628, nieint, dafs
I vie(\erxa,utj?.u>Tti noch /<);/.a>r//Grundwortsein konne,
stellt aber ein anderes Grundwort niclit auf: Baiat,
j Z V 556, stellt zu cammellotto das mhd. schameldt,
womit aber nichts gewonnen wird. Ein Ungenannter
1 hat nach Scheler ira Anhang zu Dz 717 arab. seil
el kernel. Name der Angoraziege, als Grundwort
aufgestellt (vgl. Journal officiel, 12. Mai 1874).
Auch das kann nicht befriedigen. Somit ist das
! Wort noch ein Riitsel. Zusammenhang mit camelus
oder doch Angleichung daran diirfte nicht zu be-
zweifeln sein. MiJglicherweise liegt von camelus
beeinfiufste Bildung aus dem scheinbaren Stamm
cam (in camisia) vor.
meliim s. malum.
I 5222) membrum n., Glied; ital. tnembro u. dem
entsprechend in den iibrigen Sprachen; dem Rum.
fehlt das Wort. Vgl. Grober, ALL lU 529.
5223) memorla, -am f., Gedachtnis; ital. me-
moria; entsprechend in den iibrigen Sprachen.
5224) memoro, -are (memor), in Eriunerung
bringen; ital. membrare : prov. memhrar, hmbrar;
altfrz. iiiembrer; altspan. membrar, nembrar ;
ptg. lembrar. Das Part. Perf. Pass, membrado,
membrat, membre hat adjektivische Bedtg. „klug,
besonnen". Vgl. Dz 209 membrar.
5225) menda, -am /'., Fehler; ital. rtr. prov.
menda; altfrz. tiiemle. Vgl. Grober, ALL III 529.
5226) mendleo, -iire, betteln; ital. mendicare;
prov. mendiguejar; frz. mendier; span. ptg.
mendicar u. mendigar.
52271 ahd. meunt, Halsband; ital. icomask. men,
gennes. menu, Hundehalsbandi, manigoldn (qoldn =
wald), der mit dem Halsbande (Halseisen, Hals-
schlingo) Waltendc, der Henker. Davon dem Ur-
sprunge nach verschieden ist der Pflanzennarae
comask. menegold, mail, meregold, piem. manigot,
Lattich , denn diese Worte gehen zuriick auf den
deutschen Eigennamen ^Mangold", iiber welchen zu
vgl. Kluge_.s. V. Vgl. Dz 383 mmigoldo.
5228 1 mens, mentem f., Gemiit; ital. mente
(sowohl mit off. wie mit geschloss. e); sard, mente;
rum. minte; prov. ment ; frz. ment (nur in Ver-
bindung mit vorausgebendcm Adj. ; hierher gehort
vermutlich auch comment, prov. comen, denn es
diirfte aus qua -\- mente ent-^tanden sein, vgl. Comu,
R X 216. Diez 105 come erklarte die Worte aus
quomodo mente); cat. ment: span, miente ; ptg.
mente. Vgl. Grober, ALL III 529; Dz 210 s. v.
5229) mensa, -am/'., Tisch; ital. mensa, mesa;
rum. masd; rtr. meza, meiza etc., vgl. Gartner
§ 71; prov. mensa; span. ptg. mesa. Im Ital.
u. Frz. ist tabula = tavola, table das iibliche Wort
fiir „Tisch°.
52301 mensTo, -onem f. (metiri), das Messen, =
altfrz. moison, Mafs, vgl. Dz 642 s. v.
5231) mensis, -em »»., Monat; ital. mese; rtr.
meints etc., vgl. Gartner § 71: prov. mes; frz.
mois; span, nies; ptg. mez.
5232) meusnra, -am /". (metiri), Mais; ital.
misura; rum. mdsurd; prov. mensura, mesura;
frz. mesure: cat. span. ptg. jnesiira. Vgl. Gartner.
§ 200.
5233) mensuro, -are (mensura), messen; ital.
misurare; rum. mdsur ai at a; prov. mesurar:
frz. mesurer; cat. span. ptg. mesurar.
5234) menta, -am /'., Krauseminze; ital. sard.
menta: rum. mintd ; prov. menta: frz. mente:
•is;
ri2:ir>) m9ntiki!trnni
i'J(iJ) IlKTlllli^S
488
■■lit. nii-iifri. ii|ian. iiiiViifii; i|>(^'. lii-ifHt ilic Kniiisi'-
miiuc" /loiM.!'. Vj;l. Ur.>lM.r. AI.I, III W,l.
5:23f>i mOnlANtritm n., \\iUU< Miiuo; itiil. mrii-
liistro; span, mitstriiiito, «iii>(r(iii."(i. Yj;!. 1)/. Kjy
»iti.«(riin(i>.
ri'J3(ii ui^ntt^ liikb^o, -fre, iin Sinno linlu'ii, ^o-
>li<nki>ii; it 111. Hiriitoiuir (wolil l.rliiiwtirl mix <loiil
Vrt.<; \\TO\\meuliiurf,(nmi^liiVfr]; afr/.. MiriifoiVrr,
iiirnleroir, itiiiifiitiiii-re, iiiiiftilninr, nini^iilrriiir).
\g\. 11/. Jit!» wrnlnrf: (iriiW-r, Al.l, 111 r>2i».
62S7 llli>lltio, -iro im'hriftlat. fiowiihiil. l)i'|)om«iisi,
lOgrn: ital. iiKnlnr : ruin, mini ii il i; prov.
fr«. cat. spun. jit^;. mnilir.
5238) *iiifnti6iu'a, -nni u. *iiieiititio, -Oiicin /'.
{meiilin), l.U(;<>; i t a 1. HiCH-m/mi ; (sii rd. Hieiid'Ai);
rum. wiiiifiuMC (fiir miii(iciiiiie); pro v. mciisonja,
mendtO's: fr?.. Hidi.s())i/;c;(cat.iH<»(i(/(i; span. ptfj.
mend'rn). V>;1. D/. 211 iiieiiconiiii (Dioz liiclt das
Wort fiir cino Aiibilduni; an ailogiin); Fiirster,
Z III 259 (sti'llt (las riflitigo Ornndwort anf); Fafs,
RF 111 5(18 I «ii'derhnlt dio Uic/.'sulio Annalinie).
62391 luentilor, -orem m. lv. iiicnliri], Liifjner;
ital. iiuiititiire: nun. HiiH/ifoc; prov. mentire,
iiifiitidor : fr?.. iiiciiieur; cat. mentidor ; (span.
me»i<iro,s-o) ; ptt;. mentidor.
5240) 1. inento, -lire (v. HieH.s), urn-ahncn; ital.
(dm-, I'nHOiHfHfnrc.- altfrz. meiitcr; span, mentar,
(altspan. auch eiiiiieular): ptg. meiitai; (altptg.
audi amentar). V;,'!. I)z 209 mentar.
5241) 2. *niento, -oiicm »»., Kinn; ital. (nur
muudartli(di) nftdniie: rtr. mentiin- prov. mentu-x;
frz. mentou: (i^pan. i)t^'. wird ^Kinn" diircli harha
ansgedriii-kt). V^l. Gri.ber, ALL III 529.
5242) inentulii, -am /., das niiinnlioho Glied;
ital. mentxda ^pene, pinco niarlno", minchia „pene,
pesciolino detto anclie (lazzo di ro", miiichione „uella
frase Jarc la minchia fredda'. Alia stessa base, con
gencre mutato, risalira anche il fior. minchero (da
menero-, meiiclo-) minchione", vgl. Canollo, AG III
353: Caix. St. 4U; sard, mincia; sicil calabr.
minchia. Vjjl. Dz 385 wi»e/jia; Grijber, ALL ILI 529.
5243) luentum n., Kinn; ital. viento. S. mento.
5244) luercans, •aiitem m. (Part. Priis. v. mer-
cari), Kaufmann; ital. mercaiite, (daneben merca-
iante, gleichsam *mercatant- vou einem Frequ.
*meroitare) ; p r o v. mercadan-s, (daneben mercadier-s,
gleichsam 'mereatariu.^); altfrz. marcheatit ; neu-
frz. marchand. Vgl. mercatSr.
5245) merciitor, -orem m. (v. mercari), Kauf-
mann; ital. mercatore, (das iiblicho Wort ist mer-
cante, mercatante); {span, mercader =*mercntariu.'iy,
ptg. mercddor. Vgl. mercsins.
5246) mercatus, -um m. (v. mercari), Markt;
ital. mercato; prov. mocat-r, (daneben mercadal-s);
frz. marche: span, mercado, dazu das Vb. mer-
vadear; ptg. mercado, dazu das Vb. menadejar.
Vgl. Dz G34.
5247) merceniirius, -um m. (v. nierces), Lohn-
arbeit«r, Tagclohner; ital. mercenario, mercenajo;]
auch in den iibrigen Sprachon (niit Ausnahnie des
Rum.) in entspr. Form.
5248) merces, -edem f., Lohn, Dank, Gnade,
Erbarmen; ital. mercede „premio, compenso", merce
„grazia", vgl. Canello, A(j III 400; prov. merces,
mercei-.i, dazu das Vb. mercejar, um Gnade bitten,
wovon wieder das Sbst. mercejaire , Bittflehonder;
frz. merci (iiber den Genuswechsel vgl. Fal's, RF
III 508), dazu altfrz. das Vb. mercier, neufrz. nur
das Kompos. remercier; span, merced; ptg. merci.
Der BegrifT ^danken" wird nur ini Frz. und Prov.
diiri'h oin vnn mrrcrs abgi'li'lli'te» VitIimiu nuNgo-
drui'kt, Nonst diircli Aldoiliingi'ii von iiriitm: it ill.
fiiif/niriVircspa II ptg niiriiiln-rr. VgLl)/211 inrrclr
5249) ♦miTco, -arc is( liriftlal. Di'pminm), Haiidid
treibi'ii; ital. mcrrnr,. (iibliclicr siiid nirrninliirf.
iiifmtliire, dniwbrn iici/d.-in/c ; (Irz. mnrrli(indrr);
span. ptg. m-Tciii-.
525(1) ini'rcilrialiN, -c. ziir .M<'rkur guhiirig ; (ital.
mrrcorrll i, nuirriirillii. Hiiigol kraut); frz. mrrcurinle,
Ki'iJK des I'arlatni'ntspriiHiiloiilc'ii (sog. well dio Vor-
sainmluiigcn dcs parisor Parlainonts am Miltwocli
stattzulindon p(legten), (mercorel . Bingolkraut);
span. ptg. mirciirial, Bingolkraut. Vgl. Dz 886
mercorellii.
5261) MurcQrii *«llc8, Mittwoch; ital. mercoled) ;
(surd, iiierciiris; rum. mierr.uri = Mercurii scil.
dies; jirov. dimcrcre-.i =• ilie.i Mercurii, auoh oin-
fach mcrcrc .<); frz. mercreiH: cat. dimecres ; (spun.
miercote.i; ptg. iimirta frirn). Vgl. Dz 211 mercoledi;
Grober, ALL III 529.
6252) mSrdii, -am /., Leibnskot; ital. sard.
rtr. merda (friaul. micrihi); nouprov. me.rdo;
frz. merde; cat. mcrdn: sj)an. inierda; ptg. merdii.
Vgl. Griibor, ALL 111 530.
5253) mPrciidii, -am /., Vcsporbrot; ital. mr-
retida, dazu das Vb. mercndarc : rum. merindd,
dazu das Vb. merlndcz ni (U a: rtr. merendu ;
neuprov. mercndo; altfrz. marcnde; span.
merienda. dazu das Verb mercndar; ptg. merenda,
dazu das Vb. merendar. Vgl. Griibor, ALL III 630.
5254) mei'iso, -ere, vcrdiencn, lobnen, = prov.
altfrz. mcrir, vgl. Dz ()38 .s'. «.
5255) *mereu8, a, um (v. meru.f), rein, = ru in.
mercii.
5256) mergo, mem, morsum, mPrgCre, «in-
tauchen; \ta.\. ynerj/u, mersi, mrrsn. mrri/ere: rum.
merp mer.iei mem merr/e, gubcii ; in den iibrigen
Spracben ist nur (his Kompos. cmerijire und aurh
dies nur als gel. W. erlialten.
5257) *mergiilii, -am /'. (Demin. v. merna), kleine
Gabel, Zinke: ital. Hiec/n, iiierln, Zinne der Mauer,
dazu daa Vb. merlare, mit Zinnon versohon ; (frz.
merlon: span, merlon; ptg. merldo). Vgl. Dz 211
merlo.
5258) 1. mergiis, -um m. {mergo), Tauchor,
(Wasservogel); davon abgeleitet ital. marangone,
(aus mergone, vgl. Flechia, AG II 364), Taucher ;
prov. margulh-H: (irz. plongeon; .span, mergdnsar
= mergus anser); ptg. margulhdo. Vgl. Dz 383
marangone.
5259) 2. mergus, -um m. {mergo). Rebengesonk ;
davon abgeleitet ital. margotta, margnlato, Ab-
senker; frz. marcuttc (dialektisch auch margotte).
Vgl. Dz 204 margotta; Parodi, R XVII 70, zieht
hicrher auch span, mugron (s. untcn mucro), wo-
von daa Vb. mugronar, murgotmr.
5260) mergii.s anser = s ]> a n. mergdnsar; Taucher
(eiu Wasservogel). Vgl. Dz 469 s. x\
5261) racridianus, a, um (meridies), zum Mittag
gehJirig; ital. meriiliano „circ^<ln massimo terrestre,
orologio solare', meriggiano, Adj., meriggiana, Sbst.
„il mezzodi", vgl. Canello, AG III 347; sonst nur
als gel. W. vorhanden. S. Nachtrag.
5262) merldies, -em m. (iiber die Bildung des
Wortes vgl. Stowasser, ALL I 273) ; von meridies
leitet Caix, St. 412, ab ital. meria, es ist dies abor
vielmehr Verbalsbst. zu meriare, s. unten meridio.
Sonst habon die roman. Sprachen medius dies er-
halten : ital. mezzod'i : frz. viidi: span, mediodia ;
ptg. meiodia.
489
52631 nigrldlo
5285) iiiilimiiiilrus
490
5263) ineridio, -are uneriiUes), Mittagsruhe
halten; ital. meiiyyiare und meriare , dazu die
Verbalsbstlvo merigtiin . meriqqia , merio , meria,
schattiger, kiilder Oit, vgl. Cancllo, AG III 346,
11. Caix, St. 412.
5264) iiierTtuin n. (mereo), Verdienst; iti\\.merito
11. mertu „pii"i ristretto di senso clio non merito",
vgl. Canello. AG III 330: frz. merite (gel. W.).
5265) raei'ula, -am /', 1. Amsel, 2. ein Fisch
iMeeramsel); ital. mirln u. nierlo, Amsel. swerln,
Ijercbenfalke, siiieriijliime, Schmierling (ein Raub-
vogell; rum. mierld; rtr. iiiarlotta ; \itov. innrla :
frz. merle: cat.merla: span, iiiierlo, mierla; ptg.
melro. Dazu die doni ital. simeriijUone entsprcchen-
den Ableitungen \irov. e.imenlho-s, span, esmerejoti,
ptg. esmerilli/in. Vgl. Dz 296 snieiio; Urober, ALL
III 530. - Auf den Fisfhnamen meriila fiihrt Joret,
R IX 121 If., rait Recbt zuriiok die romanischen
Fischbenennungen: ital. merla, Meerarasel, mer-
luzzo, Stockfisch (Diez 212 hielt merhazo und die
entsprechendcn Bildungen im Frz. etc. fiir entstanden
aus maris luciiis): prnv. mfi/iis; frz. merle, merlot,
merlan (alt frz. merlenc , es ist also der Stamra
mer[u]l- mit dem gernian. Siiffixe -enc verbunden
worden, vgl. Dz 638 s. i\, Maekel p. 96), merluche;
span, merluzn.
5266» nierus, a, um, lauter, rein; ital. mero ;
(rum. vtereu = *mereiis]: prov. mer, mier; altf rz.
viier, (liber das Vorkommen dcs Wortes in neuf rz.
Mundarten vgl. Bri'al, R II 329); cat. mer; span,
ptg. mero.
5267) arab. ineskfu, arm, elend (Freytag II 335");
ital. meschitto; proy. mesqui; altfrz. meschin :
neufrz. mesqiiin; apan.vtezquino; ptg.mesquinho.
Vgl. Dz 212 mesquino.
5268) mespilus, -um m. u. mespilum n., Mispel;
ital. nespolo, Mispelbaum. neapola, Mispel; alt-
frz. veple: neufrz. nifle, Mispel, neflier, Mispel-
baum; cat. nefjila, Mispel, nesjder, Mispelbaum;
span, nespera, nispola, Mispel, ninpero (u. nispola),
Mispelbaum; ptg. nespera, Mispel, nespereira,
Mispelbaum. Vgl. Dz 222 nispola; Grober, ALL
IV 132.
5269 1 niessio, -onem f. \y. meterc), das Abraahen,
die Emte; prov. meisso-s; frz. moisson. Vgl. Dz
642 moisson ; Grober, ALL III 530. S. auch unten
inessTs.
5270) messis, -em f. (v. metere). Ernte; ital.
messe: rtr. meass: (prov. meisso); altfrz. mes;
(neufrz. moisson); span, mies; ptg. messe. Im
Sard, eine Ableitung messera. Vgl. Grober, ALL
in 530.
5271) [*messo, -are (Frequ. von metere), ab-
miihen; span, niesar, die Haare ausraufen, vgl. Dz
469 s. v.]
5272) [*messularius, a, um, zur Ernte gehorig;
rum. masalar. Ernteraonat (August).]
52731 meta, am /'., Heusebober, Spitzsaule; ital.
nieta, Misthaufe, Grenzstein, davon abgeleitet metule
„stile del paglinio", vgl. Caix, St. 413; sard, meila,
Haufe, auch Adj. u. Adv. mit der Bedtg. nviel",
vgl. Flecbia, Misc. 205; altfrz. moie. Haufe, dav.
das Vb. amoier , nacb einem Zielo richten , vgl.
Tobler zu Li dis dou vrai aniel p. 24: mete, mette,
Grenzstein; auf ein Demin. *iiietula geht wohl zuriick
meule ( : metiila = altfrz. reule : retjula), Misthaufe,
woven wieder das gleichbedeutende mulon (prov.
molu-s), das freilich auch von mul (s. d.) abgeleitet
werden kijnnte, vgl. Dz 639 meule u. 645 miilot :
span, meda, Haufe, almeiir (fiir almedar), Heu-
sebober; meta, Grenzstein; ptg. meda und medSo,
Haufe, meta, Grenze. Vgl. Dz 212 »!e<a; Marchesini,
Studj di fil. rom. II 8, fiihrt venez. mea in der
Verbindung irar (sic!) a mea „tiraie al propiio
desiderio" auf meta zuriick.
5274) *metallearlus, -um i». = ital. medagliajo
„venditor di medaglie o di moneto antiche*^, me-
dagliere „collezione di medaglie e mouete, e il luogo
dove si conservano", vgl. Canello, AG III 308.
5275) ^metalleii, -am f., Metallmiinze; ital.
medae/Ua , davon abgeleitet meduylione; altfrz.
meiiUle, maille; neufrz. wifAii//e (Lebnwort); span.
medalla ; ptg. medalha. Vgl. Dz 208 medaqlia:
Grtiber, ALL III 530.
52761 metallum ". (fiha/.'/.ov), Metall; ital,
metallo: prov. metalh-s; frz. metal (altfrz. auch
metail, vgl. Tobler zu Li dis dou vrai aniel p. 26) ;
span, metal; ptg. metal.
metipse s. ipse.
5277) meus, a, um (scbriftlat. meus), meiii;
ital. mio, mia (altital. auch mo, ma); sard. HifM,
mia; rum. mieu, mea; rtr. miu {mi), meia (ma);
prov. mieii-s (mo-s), mia (ma); frz. (altfrz. c. r.
mes, c. o.) vio>i, (altfrz. meie) ma; cat. men moii.
mia (ma); span, mio mi, miu; ptg. men, mia
(ma). Vgl. Grober, ALL III 350. — Frz mien
ist = meiim, vgl. Cornu, R VH 593, s. ob. *meanus.
5278) [ndl. meyrkoet, Meerhuhn : davon vielleicht
frz. macreuse, Trauerente, vgl. Grober, Misc. 43,
es wird jedoch rait Reeht die Ableitung nur ver-
rautungsweiso aufgestellt.J
5279) miea, -am /'., Kriirachen ; als Sbst. ist das
Wort erhalten in frz. miche, Stiick Brot, mie, Deniin.
miette, Kriimchen; span, mif/a, Brotkrume (Deniin.
miijaja], dazu das Xh. migar , zerbrockeln; ptg.
miijas, PL, Brosamen (Demin. miyalha), dazu das
Vb. migar. — Aufserdem lebt mica fort in adver-
bialer Bedtg. zur Verstiirkung der verbalen Ver-
neinung in: ital. mica, miga; prov. mica, miga,
mia; frz. mie; altcat. altptg. miga. Im Rum.
ist mica zum Adj. (mie, mica) mit der Bedeutung
„klein, gering" geworden. Vgl. Dz 213 mica. —
Ableitungen von viica sind namentlich im Ruman.
ungemein zahlreich (vgl. Ch. p 162), aber auch in
den Ubrigen Sprachen fehlen sie nicht, z. B. ital.
miccino, miccinino, miccichino, micolino, ein Wenig,
ein Biischen; frz. mioche, Knirps.
5280) Michael (Eigenname) ; dav. abgeleitet ital.
michelacciii „fannullone, vagabondo'' (eigentlich ein
Michaelwallfahrer); frz. miquelet , Schnapphahn,
Rauber ; s p a n. miquelito, micatele, Vagabund. Rauber.
Vgl. Caii, St. 416.
5281) milia (PI. v. millc), tausend, scil. Schritt,
Meile: ital. (miglia), miglio ; rum. mila; prov.
milha; (frz. mille m. = lat. mille); cat. span.
milla ; ptg. milha.
5282) bret. milfld , milvid , Lerche ; damit ist
identisch (wenn auch vielleicht nicht daraus ent-
standeni frz. maueis. VVeindrossel, davon abgeleitet
mauciette, gemeine Lerche, mauviard. Singdrossel.
Vgl. Dz 637 rnauris; Th. p. 107.
52331 miliaciiis, a, um (v. milium), aus Hirse
bestehend; davon frz. miliasse, Hirsebrei.
5284) miliarius, a, um (v. milium), zura Hirse
gehijrig; rum. mdlaiu, PI. mdlaiuri, Sbst., Hirse-
gras; frz. mdiaire, Adj.
5285) milimiudrus, -um /'., eine Pflanze (Lsi.l.
17, 9, 41 u. Gloss., s. LiJwe, Prodromus p. 417);
span, milmandro. Bilsenkraut; ptg. meimendro.
Vgl. Dz 469 milmandro.
4i)l
rt2»Ci) m\lllArlii
r>:tl)8^ niliitntri
I!I2
ri2H(il iiillUAris, «e (mii7c.«i, ruin Kric<);Hilii'nNl
pjliiiri);; it;il. militurf: nun. mitilur; fr/.. iiii/i-
laire: siiati. pt»». militttr. Nur >ji'l. W.
ri287i mtlitiA, -hiii / [imlfs), Krii>KKiliiMist, llwr;
it 111. »ii7i.-i<i.' (ri. iiiiliif : ii|iiin. )>t^. rni/icid. Niir
0288) luiliam II., Ilirsci itnl. viiiilio: Riiril.
iiiiru; rtr. mdijl : pro v. mrUhs, millt-i; frz. mi/,
iliivoii millft , Hirsrcrss; cut ii/iW; span, mijn;
ptR. iiiiV/io. Y-1. (;r,.t«r, ALL VI 3il2.
62811) mllli-, ri. iiiiriit, tans(>n<l: itaLii'i7/«, Tl.
migliii ulavon <las Shtit. iiiiiilin, MimIc); Har<l. iin7/i.'
rum. miV. I'l. iiiii; rtr. i/ii//f. milr. I'l. (alicr audi
als .Sine, (rel'niui'litl iiii7ii, v^l. tliirtniT § 21)0;
prov. Hii7(i), iiiiii, I'l. miliii. ila/.u das Sbat. tiiilier-s;
in. millr. tiiil, I'l. iiiiW»- (aucii Sbst. im7/f, Moilu),
ilazu (laa Slist. millier : cat. .S);. u. I'l. »n7; span.
S)j. u. I'l mil: pt>:. Sg. u. I'l. mi7. Vgl. Griibor,
Al.l, III 5:n.
62'.I0) intlle frruilii, taiis(<nil Kornur; tlavon dor
altsjian. Nanio iles kilrni'rroiclien (iranatapfcls mil-
ijrana. iiiiiK/nimi, vj;l. l)z 4t)9 s. r.
52'JI) luiileshnus, a, uiii, tausemlst; ital. mi7-
Ifsimo, u. «loin entsprocbcnd in den iibrijiBii Spraolien
(frz. abor millilmr); millesimo etc. wird audi sub-
stantivisi'li in dor Bodtj;. „Jabroszabl" f;obraiirlit.
5292) cdliallii.s infUe solTdSrum , oin tausond
Solidi wortcs, also kostbarcs .Scblaclitrofs, = prov.
mihMor-s: altfrz. niilnoudor, missoudoi: V(jl. I)z
040 Hiilioiiilor.
6293) [•nullPs5li(lurius = norm, milsoudier,
tausond Sous besitzend , sebr roicb , vgl. Uz 640
iiii7.<0M</()r.]
6294) [*iniIlio, -oiieiii m. {mille). ein grofses
Tauscnd, eino Million; ital. milione; frz. million;
span millini; pt(?. milltdo.]
5295) *mllviinris , -urn »». (v. milvus), Gabel-
weibe, Taubenfalke; (ital. nibbio = *miliniis):
prov. frz. mildn, Hiihncrgeicr; span, milnno: ptg.
milhano. V};!. l)z 214 milano. — C. Micbaelis,
Misc 119, ziebt bierhcr aucb cat. milocu, Wind-
vogel, Papierdracdie; valencian. milajn: arag. u.
raaUorc. milocha; span, birlocha (fiir bilocha mil
Anlebnung an birin, biria).
5296) *mIlTius, -um m., Hiibnergeier, = ital.
nibbio: sicil. nigghiii; altfrz. nieble ; altspan.
nebli, Edelfalke: ptg. nebri. Vgl. Dz 386 nibbio:
Grober, ALL IV 131 (wo neb'lu.i als Grundwort
angesctzt wird wegen dor Formcn init e und ie;
indessen darf man doch vicllcicbt an milvius fest-
haltcn, wenn anzunebmen gestattet ist, dafs ie in
altfrz. nieble — denn span, nebli. ptg. nebri ist
doch wohl nur Lebnwort — auf volksotymologiscbcr
Angleicbung an nebula beruhe).
52971 ahd. milzi, Milz; ital. miha (mail, nilza),
dazu das Adj. swiUn. milzlos , bauchlos, niager;
neuprov. melso: (frz. rate, vermutlieb = altnfrank.
riila. cigentl. Honigseira, die Bedeutungsiibertragung
wird daraus erklart, dafs die Milz als lockeres
zelliges Gewebe eine ungefahre Ahnlichkeit mit
Honigwaben babe, vgl. Dz 665 s. v., Mackcl p. 38);
span, melsa: (ptg. ba^o, aucb span, baza, von
Diez 431 s. r. nicht erklart, sondcm nur mit neu-
prov. bescle , altfrz. bascle zusammengestellt,
vielleicht aus *vai<ium f. vasttm entstanden, wofiir
der Umstand sprieht. dafs der lat. Plur vasa auch
„Hoden, Scbamglied" bedeutet, also zur Bczeicbnung
eines scbwammigen, weichlichen Korpcrteiles ge-
braucht wird ; bascle, bescle wiirden dann = vasculum
sein). Vgl. Dz 214 >Hi7^a; Mackel p. 99.
6298) brot. inlii, Scbnauzo; diivnn vormiitlii'li f r/..
iiiiiir, (it'sicbtjiaUHdrurk, (iobordo, vgl. Tli. p. 68;
l)ii>z 214 wiiim 1 li'ili'to das Wort vmi 'mhiarit^^
frz. iiii'iirr ab, abiT I kunnto iininiiglii'b i bli'ibon.
6299) kolt. Stanini iiiiii-, U'\n. kb'iii : dav.m vor-
miitlii'li Kiird. iiiiiiiiiiiiiKi . (irofitinlittori'lii'ii (dio
gloicbo lloiloutiing liaboii a I tl i iiioiih. miiiii, gaao,
wiciii'iirti; frz iiiiiinii, iniiicf/c, Katzcbon, (lionnog.
niiuilte, Madclion): miijnoH, iiii'dlicb, Liobling (aiicli
ital. miijnone), wovon miijnaril , iiii'illii'li , zart,
miijnnter, liobkoson oto., Dioz 040 stidlto fiir dioso
Wortsippe alid. miinijii, Liobo, als (inindwort auf,
vgl. audi Caix , St. 417 (wo niiiinnlla „m('rolrico"
binziigolugt wird) u. Mackul p. 101; cat. mm//»,
Biibclion; span, meninn, Kdolknabo, menina, llof-
friiuloin; pig. mininn, menino, Kiiiibclion, minina,
menina, Miiilolion. Vgl. IJz 214 hii'iki 2; Tli. p. 69.
63(H) I 'iiiinui'Tii, •mil /'. (scbriftlat. nur PI. nit-
naciac), Drobuiig; ital minavcia; (rtr. schma-
nal sella ) ; p r o v. mniassa ,• f r z. menace ; c a t. menansa ;
span, amenma : ptg. ameai;a. Dazu dio ont-
spreobondon Verba ital. minaeciare; jirov. me-
nassar; frz. mrnacer; cat. menassar : span, ame-
nazar: ptg. amra^ar. Vgl Dz 216 minaccia;
Grobor, ALL IV 116.
6301) iiiTiiator, -oreiii m. (ndnari), Antroibcr,
Fiibrer; ital. menaturc; rum. miiidtor : prov.
menador ; frz. menciir.
5302) iiiTiiiuius, a, uiii, sebr klcin, klcinstor;
ital. miniuio \i. mennmo, vgl. Cancllo, AG III 320 ;
davon abgelcitet (wohl nacli franziis. Muster) mar-
minxhii). kli'inos Kind, vgl. Caix, St. 405; miumai/lia,
giringfs Viilk ; prov. nur dio Ablcitungen merniar,
vcniiiruiiTii, Hiernmri'n.Verringerung; a I tf rz.nicrm(?,
klein, gering, davon abgcleitet Hmimo/, kleinos Kind,
Affe (dazu vielleicht als Fern, marmottc, Murinoltier,
wenn man das Wort nicht aus mitrem motilis deuten
will, was aber wenig glaubhaft ist), marmaille,
Kinderschar; span, mermar, verringorn, merma,
Verringerung. Vgl. Dz 212 mcrme: Flechia, AG
II 366. S. unten iiiurniiiro.
53031 minio, -are iv. minium, Zinnober), rot
fiirben; ital. »Hi«iare, rot fiirben, Aayon minialura,
kleines Bild, vielleicht auch mignatta, Blutegel (well
er rot gezeichnet ist); span, miniar, punktieren.
Vgl. D'z 215 miniare.
5304) mTiiisfor, -frum m., Diener; ital. ministro
und dem entsprccliend in den iibrigen Sprachon;
nur gelchrtes Wort mit bekannter eingeengtcr Bc-
deiitung.
5305) *iniiiTstcrrirTiis, -um tn. {ministerium),
Bodienstcter ; pro v. altfrz. mcnestrier, Handworker,
Kiinstler, Musiker; neufrz. menelrier, Spiolniann.
Vgl. Dz 212 mestiero.
5306) *ininistei'ialTs, -em m. (ministerium), Be-
diensteter; prov. menestral-s (dancben menestrier-s),
Handwerker, Kiinstler: altfrz. menestrel; span.
meneslral. Vgl. Dz 212 mestiero.
5307) luTuTsterliim n. {minister), Dienstleistung
(im Roman, mit erwcitorter Bedtg. „n6tige Ver-
richtung, Bediirfnis, Notwendigkeit" u.„Handwerk");
ital. mestiero n. mestiere; prov. altf rz. meAtjej';
neufrz. metier; (span, altptg. menester, Amt,
Bediirfnis); neuptg. mister, Bediirfnis, Gowerbe.
Vgl. Dz 212 mestiero; Grober, ALL IV 516 u. VI 393.
5308) ministro, -are {minister), bedienen; ital.
minestrare (bei Tisch aufwarten , dio Suppe auf-
tragen), die Suppo anrichteii, davon das Sbst. mi-
nestra, Suppe, wovon wieder minestrajo „chi mangia
iugordamente minestra, obi ne vonde", vgl. Canello,
493
53091 inino
5335) inlsclto
494
AG III 308. Vgl. D/. 385 mincstm: Grubcr, ALL
m U6.
minnja s. oben m!n.
5309) mino, -are, iVieh) (lurch Sehrcicn und
Priigeln forttreiben (daraus hat sich die roraaiiische
Bedtg. nfiihren" entwickclt); ital. menare; rum.
min ai at a : prov. menar: frz. mener; cat. menar;
altspan. menar. Vgl. Dz 209 menare.
5310) minor, -orem (Komp. zu parens); itaL
ininore : prov. menre-a; frz. moindre, (mineiir,
gel. W.): cat. span. ptg. menor. S. unten minus.
5311) *minuo, -are (schriftlat. minuere), ver-
raindern; ital. menotare: aus dem Part. *menuo
fur *menuto cntstand vielleicht menno „privo di
facolta virile, di mentc etc.". woven vvieder manne-
rino iicastratn, giovane, bucello", vgl. Caii, St. 46
und 402; prov. minuar; frz. minuer: (neufrz.
diminuer ist gel. W.i ; cat. mhicar: span, meiiguar,
dazu das Vbsbst. mengua, Mangel; ptg. men-,
mingoar, dazu das Vbsbst. men-, mingoa, Mangel.
Vgl. Uz 209 menovare; Grober, ALL "IV 116.
5312) minfis, weniger; ital. meno; prov. meins,
menu, menhs, men; frz. moim, (als pejoratives Prafix
mes-, woraus ital. mis-); span. ptg. menos. Vgl.
Dz 215 mii: Grober. ALL IV 116.
5313) [*mlnus alligantia = frz. mesalliance,
Mifsheirat.j
5314) [*miniis cadens = altfrz. me^cheant;
neufrz. mechant , (iibel ausfaUend, unglucklich,
elendi, schlecht, boshaft. Vgl. Dz 637 s. v.]
5315) [*mlnus-eadentia (v. *cadere fiir cadere),
Unfall, == altfrz. mescheance, Unheil. Tgl. Dz 637
mechant.^
5316 1 [*miniis eado, -ere (fiir cadere) = altfrz.
mescheoir, iibel fallen, iibel ausschlagen. Vgl. Dz
637 mechant.]
5317) [*miniis caput = prov. meseap-s, iibles
Ende; frz. mechef, dazu das Vb. altfrz. meschever;
span, menoscabo, dazu das Vb. menoscaliar, mes-
cabar : ptg. meno-cabo (altptg. mazcabo). Vgl.
Dz 209 menoscabo.]
5318) [*minus preheudo, -ere = frz. meprendre,
fehlgreifen, irren.j
5319 1 ^*miniis pretio, -are = frz. mepriser,
verachten.]
5320) [*minfis sedeo, -ere = altfrz. messeoir,
mifsfaUen, dazu das substantirisch gebrauchte Part.
messeant. MifsfaUen, Mifserfolg ( ? i, dav. messeance,
(auoh neufrz.) LTnschicklichkeit. Vgl. Forstcr,
Z TV 381.]
5321) [*minus stautla (v. stare) = altfrz. me-
sestance, Ungelegenheit, Unannehmlichkeit u. dgl.]
5322) *minutarius, a, um iv. minnius), auf
Einzelheiten beziiglich: ital. minutario ,.raccolta
di minute di lettere" (fehlt in den Worterbiichem,
wird aber von Villari haufig gebraucht zur Uber-
setzung des raittelalterlichen Kanzleiausdrucks mt-
nutarium). minutiere „orefice di fino", vgl. Canello,
AG m 308.
5323) mlnntia, -am f., Kleinigkeit; itaL minuzia
„cosa di nulla", miniigia .,budello e eorda di budello",
vgl. Canello, AG III 343; ptg. miun^as. Kleinig-
keiten, hierher gehort wohl anch miuga, AVirbel der
Spiudel. Vgl. Dz 385 minugia.
5324) [*mInntTarins, -um m. (von minutiare),
Zerkleinerer, = frz. meniiisier, Tischler.] Die in
den Ubrigen Hanptsprachen tiblichen Ausdriicke fiir
..Tischler" sind: ital. falegname (aus facere und
*hgnamen], legnajuolo = *Uynarioluz ; span, car-
pintero = cnrimitarius v. cirpentiim ; ptg. car-
pinteiro, marceiro, marceneiro := mercenanus (?).
5325) *minutIo, -are (v. minutiis), zerkleinem;
ital. miniizzare u. {am)mencire, erstcres auf den
stammbetonten , letzteres auf den fleiionsbetonten
Formen beruhend {*mimitio : minuzzo, aber *minu-
tidmus : mencidmo), zu mencire das als Adj. ge-
brauchte verkiirzte Partizip mencio, klein, fein,
winzig; rum. mdninfesc li it i: rtr. manizar ;
prov. menuzar ; altfrz. menuisifr und minder
(verhalten sicli wie ital. minuzzare u. mencire), zu
mincier das Vcrb.iladj. mince (Diez 640 erklarte
mince aus altnord. minst, ahd. minnist „mindest",
vgl. Caix, St. 110, u. G. Paris, R VIII 618); alt-
span, menuzar. Vgl. Dz 215 mitiuto: Grober, ALL
IV 117.
53261 minutiis, a, um (Part. P. P. v. minuere),
verkleinrrt. klein; ital. minuto, Adj u. Sbst.. als
letzteres mit der Bedtg. ,, Minute" : rum. nidrunt:
prov. menut: frz. menu, als Sbst. mit der Bedtg.
„Speiseliste" (gleichsam ,,Speiseklein" ; im Plur.
kann das Wort in mehrfacher Bedeutung gebraucht
werden: „kleine Einkaufe, Luslbarkeiten etc."); dazu
das gel. W. la minute, die Minute; span, menudo,
klein, minuto. Minute; ptg. miudo, klein, minuto,
Minute. Vgl. Dz 215 minuto.
5327) mirabllls, -e (mirari), wunderbar; ital.
mirabile, Adj., merariglia, maraviglia{= mirabiliat,
Wnnder, vgl. Canello, AG III 337 und 403; dazu
das Vb. meravigliare; rum. das Adj. fehlt, das
Sbst. hat dieForm minune, von Ch. =*mir[nbil]ionem
angesetzt, dazu das VI). minunez ai at a; prov.
meravelha, meravilla , dazu das Vb. meravelhar:
frz. merveille, dazu das Vb. emerceiller: cat.
maravella, dazu das Vb. maracellar ; span, mara-
villa, dazu das Vb. maraviltar ; ptg. maravilha.
dazu das Vb. maravilhar. Vgl. Dz 203 maraviglia.
5328) mlracnliim «., Wunder; ital. miracolo,
Wunder, arch, miraglio, Spiegel, vgl. Canello, AG
UI 353; prov. mirncle-s und miracla, Wunder,
miralh-s, Spiegel; frz. miracle (gel. W. ); span.
milagro; ptg. niilagre. Vgl. Dz 469 milagro:
Meyer, Ntr. 186.
5329) mlrator, -orem m. (mirari), Bewunderer;
ital. miratore: rum. mirdtor; prov. miraire,
mirador: cat. span. ptg. mirador.
5330) *miratoriiIm «. (mirari), Ort oder Werk-
zeug des Schauens; ital. miradore, Spiegel (das
iibliche Wort ist specchio = speculum); prov.
mirador-s (das iibliche Wort ist miralh-s), Spiegel;
frz. miroir, Spiegel; span. ptg. mirador, Schau-
turm, Warte. Vgl. Dz 641 miroir.
5331) miro, -are (schriftlat. gewohnlich Deponensi,
bewundem (im Roman, ist die Bedtg. verallgeraeinert
zu „schauen"); ital. mirare; rum. mir ai at a
(hat die Bedtg. ^bewundem" bewahrt); prov. mirar:
frz. niirer: cat. span. ptg. mirar.
5332) dtsch. mischmasch = f rz. micmac, Spitz-
biiberei, vgl. Dz 639 .<. r.
5333) (miseeo u.) *misceo, -ere, mischen; ital.
mescire (Part. P. P. misto); span, mecer: ptg.
mexer. Vgl. Dz 468 mecer; Grober, ALL IV 117.
S. unten miscnlo.
5334) *misclta, -am /'. (fur mixta) = ital.
mescita „il luogo ove si mescono o minestre o vini
od olii", vgl. Canello, Riv. di fil. rom. I 17; Storm.
R V 177 Anm.
5335) *miseito, -are (v. miseeo], mischen, =
ital. mestare: rtr. maachadnr: friaul. messedd.
Vgl. Storm, R V 177; Ascoli, AG I 44; Grober.
•lUS
5830) inliu-nlu
ri;)r)i> iiu>iiilit4\K
4!i(>
Al.l, IV US, li'itot ni<i.irlinil<ir vmi manclia, Miisolio,
Si-lilini,'»' ah.
fiS.ltil *misralo, -arc (mhcfir). iiiiRrliiMi: itiil.
nifsciJiirf . tiifschiiiir , minhittrr , miMiiirr „i|uiisi
sinoniini'', ilaiu ilio Vorlialsbsttvi- im-<ci)/(i „iiu'stn|ii
i> raiiiinln (III muriiton'". hiisc/iki. migliit ..runibiitti-
inonto oorpo n iMmo, i|uiHtiiiiii> nnli'tito", nir.ichia
,.vino caw nii-lo iiinmo". v^;!. Taiiollo, Al! Ill 353;
Hiirnorilcni liio I'arti/.ipialsiiletantiva mrscolnln, me-
nchiala. niisclniitn, (arrliaiscli aiicli ilaK (torn Kranztis.
I'lillolinto mislrii. nirllra, melfit ..niiscliia, ziiffa"),
v;;l. I'anollo, A(i 111 313: [irov. nifsdar. mrzclar,
ilavoii abjri'lfiti't mc.<i-/<iM/i(i, (ili'iclisani *iiiisnilanea,
(ioiiiisi'li ; fr/.. niftrr. dazu das I'artizipialslist. mrire
(altfrz. iiieslcr), Hnnilf^"iiU'ii>;i> : at)(;rU'iU't hi<7(Ih;/c
Misolmnn: aiilsordom ilic ZiisaiuiiuMisctzunf; ptle-
iiirle (altfrz. audi meslf-peslc u mcnle-me.sle), iintor-,
ilurrlii'inainlt'r. ju'le ist wotil mir laiitliilu' Uinliililiiiif;
von iiiiU. motrlichervvpiso iiiit bi'^rrilTliclicr AiiUdimiiit;
an pfUr, Si-liaiifcl. als ein ziim Aiif- ii. Diirrhoin-
anilcruorfon vcrsriiipdonor (iegonstiimlo diciioiides
Workzoiij;, vj;l. Dz (i5G pile-nirlc ; cat. niesclar:
span. nie;chir. dazu das Vbsbst. mezcht : ptg.
me.sclnr (dancben misturar »= *mia:tiirare), dazii das
Vbsbst. me.icla. \g\. Dz 216 mischiare: Grobor,
ALL III 117.
5337'! niiselliis, n, urn (Domin. v. miser), un-
^liiokiicli ; ital. tiiiscllo: rum. «ii.se/, clond ; prov.
altfrz. mesel (Fern, altfrz. iHetiiele, vgl. Stengel,
Gloss, p. 1G7 Anni.), aussiitzig; (altspan. tnesyllo).
Vgl. Dz 638 mesel; Grobcr, ALL IV 118.
•")338) miser, a, um, oleml; ital. misero; (alt-
frz. mezre, Ale.xiuslied 89", wenigstcns sctzt G. Paris
«lezre = miscra an, wiilnend Stengel, Gloss, p. 167,
darin medre = matrem erkennt, der Sinn dor Stelle
gcstattet die eine wie die andere Auffassung : aus
mezre soil nach Diez 632 entstanden sein altfrz.
wai,", mau<e, elcnd, wozu das Sbst. maisctct, Elcnd,
es erscheint jcdoch diese Ableitung wenig glaublich,
denn sonst pflegt rr, sr zu r vereinfacht oder zu
sdr , sdr erleichtert zu wcrden, audi das ai ist
befreindlich ; vielleidit ist J«a!.s nidits anderes als
das adjektivisch gebrauchto Adverb mais ,,aber",
68 ware dann anzunehmen, dafs von mais zunadist
das Adverb maisement (gleiclisam ,,aberig, in Aber-
lage, d. li. in Mifslage, t'beilage befindlioh") und
daraus das Adj. mais gebildet wcrden ware. Dooh
soil das eben nur cine Vermutung sein). Span. ptg.
misero.
.")339) *niiseresco, -ere (v. miser), elend worden
(scbriftlat. miserescere ist Inchoat. zu miserere,
Mitleid haben), = rum. mi^elesc ii it i, elend
werden.
5340) miseria, -am f. (miser), Elend; ital.
mutcria: frz. miserc etc.
5341) *iiils.sa, -am f. (fiir missa v. mittere), Messe ;
ital. messa: frz. messe; span, yiiisa: ptg 7uissa.
Vgl. Dz 212 messa. S. unten mitto.
5342) *mlssam n. (fiir rnissum v. mittere), das
aus der Kuche in das Speisezimmer Geschickte, das
Gericht, dieSpeise; ital. messo; frz. mets (in An-
lehnung an mettre niit ts geschrieben). Vgl. Dz
638 mets.
5343) altnfriink. mita, Milbe, = frz. rnitc, Milbe,
auch kleine Kupfermiinzo u. dgl., davon abgeleitet
"mitaiUe, woraus mit Einschub eines r (vgl. rcf/rsta
: registre, cannabis : chaiivre, tristis : altfrz. tristre
u. dgl.) mitraille (normann. mindraille init An-
lebnung an mendre-s = minor) , Haufe kleiner
Jletallstiieke; span, mita, Milbe, davon abgeleitet
mftralln. Kartiltsclienzeug. Vgl. Dz 215 mita und
641 mitraillf.
5344) mltlKO, -uro [milii), mild, g(din<l, sanft
niadien; ital. mitiiiurr ..reiiilcr mite", milirarr
,,ranv.zare", vgl. C'andl.i, .\(i 111 375. Auh dem
I'art. 1'. P. midijaliis orkliirto Diez 46H span, meyo,
iinnft, gpfiillig, ptg. mritjo (mitigatiis : mei/o ^
*rordatiis : ciirrdn).
5345) *mi(io, -lire (v. mitis) -- ital. mr:iare,
toigig werdon, dazu das Adj. (verkiirzt<>8 Part.) mezco,
toigig, woielilidi, wdk. Vgl Dz 385 mr;:n (Dicz
sctzt oin Adj. *miliiis als (irunilwcirt an, wcdici dan
<• uncrkliirt bicibt) ; Griibcr, ALL IV 118 (bii-r die
riditigo Abloitung); Flcdii», AG IV 375.
6346) niilrfi, -am f.. cine ArtMiitze; ital. milra.
milria ,,il berrott" ciiiKi'dpalc", milira „mitra, un
bcrrottoiie di carta clie si mettcva in ca])o ai con-
daniiali, e (piindi uomo da forca", vgl. Cancllo, AG
III :!!)8; auch sonst ist das Wort als gel. Wort
vorliandon.
5347) arab. ml'traqnli, Hammer (Freytag 111 63''|;
ital. matracca : span. ptg. matracn, Kla|>per, vgl.
Dz 468 .S-. r.
5348) *niTtto, misi, *mTssum, *inTftere (scbrift-
lat. mitto. tinxi. missuiii, mittere, vgl. Mar.^ .<. r.),
schicken (ini Kunian. ist dicse Bedtg. zu derjcnigou
„otwa8 von cineni Orte zu einem andern bringen,
selzen, stellen, legon" vorallgemeinert worden und
zuni Ausdrucko des Begriffos „8diicken" sind andere
Verba, namcntl. mandare u. inviare oingetreten);
ital. mctio misi messo mettere; rtr. met, (Perf.
feblt), mess u. mes, meter etc., vgl. Gartner g§ 148,
166 u. 200; prov. met mis mes metre; frz. mets
mis mis mettre (das i im Part. Priit. beruht auf
Angloichung an das Perf., die rogdrechte Form mes
ist altfrz. als Sbst. in der Bedtg. „Bote" vorhanden);
alt cat. meto mes mes metre, noucat. ist metrer
schwaches Vb. mit dem starken Part. Priit. mes;
span, meter (schwadi); ptg. metier (schwach).
Vgl. Dz 213 mettere; Grobcr, ALL IV 118.
5349) mitulus, -um m. {/inv/.oi), Miesmuschcl ;
ital. mitilo .,un genere di molluscbi", nicchio
„conchilia, guscio, niochia, cappello da preti, natura
della femina", vgl. Canello, AG III 366 ; aufserdem
gehort hierher nicchia, muschelartige Vcrtiofung,
Nische (= frz. niche, das aber als Vbsbst. zu
nicher = nidi/icare aufgefafst werden mufs; span,
ptg. nicho); (frz. moule = mutulus mit Anlehnung
an nnisclus ; cat. mtiscla = *muscula); span, al-
meja; ptg. a-meija, a-meijoa. Vgl . Dz 222 ni'cc/i!0 ,•
Griiber, ALL IV 118.
5350) mixticius, -iim m. [mixtus), Mischling;
(ital. meticcio); prov. mestis; frz. metis; span.
mestizo: ptg. mestii;o. Vgl. Dz 212 mestizo.
5351) *mixtlculum n. (Demin. zu mixtum) =
frz. meteil, Mengkorn, vgl. Dz 638 s. v.
5352) mixtum (Part. P. P. von miscere)= prov.
mest, zwischen, unter, vgl Dz 638 s. v.
5353) mobllTs, -e (morere), beweglich; ital.
mol>ile, Adj., mobiylia (= mobilia), Mobcl, vgl.
Canello, A(iIU403; prov. mohle; altfrz. mueft/e
(= *mohitis, indem der Vokal von movere auf das
Adj. iibertragen wurdc. vgl. Forster, Z III 561;
G.Paris, KX50: Grobcr, ALL IV 118); neufrz.
meulile; cat. mnble; span, mueble (Lehnwort aus
dem Frz.); ptg. movel. Das Wort ist iiberall audi
Sbst. mit der Bedeutung „bcwegliche Habe, Haus-
gcriit, Mobel". Vgl. Grober, ALL IV 118.
5364) mobilitas, -tatem f. {mnbilis), Beweglicb-
keit; ital. mobilita, dem entspr. in den iilir. Spr.
497
5355'1 niOchus
5379) mSllIo
498
5355) [*mochus, -um »i.. Wicke, = ital. moco,
Tgl. Dz 385 .-. r]
5356) moderniis, a, um iv. modu), neii (Prise,
lie accent. 46 p. 528. 18 K.; Cassiod. Var. 4, 51);
ital. moderno: frz. moderne: span. ptg. moderno.
5357) modero, -are {modus), mafsigen; ital.
moderare: frz. moderer etc.
5358) modestus, a, um {modus), besclieiden;
ital. nwdesto: frz. modesle etc.
5359) modioliim h. (ni»rfj«m), Dotter (Plin. Val.
I, 64 in., wo falsch niediota); pro v. moiol-s: neu-
proT. mouiini : frz. moyeu. Vgl. Dz 644 »io(/e« 2
(da Dicz das lat. niodiolum nicht kannte, konnte
er die richtigc Ableitung nicht finden nnd verfiel
ilarauf, *mutuhis v. miitulu-s = mijtilus als Gruad-
wort anzusetzen) ; Grober, ALL IV 119 (hier das
richtige Grdw.).
5360) modiolu.s, -um m. (modiuii), Nabe; (ital.
mozzo ^ niodius, vgl. Dz 386 s. p.); pro v. molh-s
II. muiol-s; frz. moyeu. Vgl. Dz 644 moyeu 1.
5361) modins, -um m , ein Hohlniafs; von modiiis
leitet Caix, St. 414, cine lange Rcihe ital. (meist
mundartlicher) Worte ab, welche „Kriig" oder ein
ahnliches Gefafs bezeiclinen (mezzina, viezzuolo,
muzuoU. mozzina etc.); aufserdem ist niodius erhalten
im ital. mozzo. Nabe, moiiyio. Getreidemafs ; pro v.
muei-s, Getreidemals , Schcffel; frz. muid; span.
moyo: (das ptg. Wort fiir den Begriff ist n?(/Hci>e,
wohl arabischen Ursprungs). Vgl. Dz 216 mogyio.
5862) modo, eben, jetzt; ital. mo. (in Jlund-
arten mancherlei andere Formen, z. K. sard, moi,
immoi, comask. ammo, neap.motie, venez. mo/a
= modo Jam i. Vgl. Dz 385 mo.
5363) bask, modorra, Baumstumpf ; darauf soil
zuriickgehen span. ptg. modorro . ein im tiefen
Schlafe Liegendor (weil ein solcher Mensch gleich- '
sam so bewufstlos u. klotzig ist wie ein Baumstiiinpfl,
modorra, tiefer, betaubender Schlaf laltptg. aueh
„Haufen"), modorrar, betauben, modurria, Stumpf- j
heit, Dummheit. Vgl. Dz 469 irtodorra. i
5364) *m6dellus, -um m. (Demin. von modus),]
Form, Muster: ital. modello: frz. modele (Lehn- I
wort); span. ptg. modelo. Vgl. Dz 215 modano.'
5365) modulus, -um m. (Demin. v. viodus). Form; j
ital. modulo ,, modello", modano. modene, modiiie]
„certo modello di cui si servono gli artefici nei loro ;
lavori", vgl. Canello, AG HI 349; prov. moUe-s;
altfrz. niodle: neUfrz. moule: span. ptg. molde.
Dazu das Vb. ital. modulare, frz. mauler, span, j
ptg. moldar, moldear. Vgl. Dz 215 modano:
Grober, ALL I 245 unter attitulare. !
53661 modfi-s, -um m., Art, Weise; ital. modo \
u. moda, letzteres nur in der Bedtg. „Mode", vgl. I
Canello, AG III 403; rum. mod, PI. moduri; prov.
mo-s, 7nodi-s; (altfrz. niceuf [v;egen des f s. unten
dtis] ,, Modus", nach Grober, Z II 459 und XI 287,
ist das Wort Verbalsbst. zu inouvoir. vgl. dagegen
G. Paris, EVm 135, u. namentlich AscoU, AG X 100;
es diirftc an der ublichen Gleichung meeuf = modus
festzuhalten sein , schon weil es nicht ebeu wahr-
scheinlich ist, dafs die Altfranzosen sich einen neuen
Kunstausdruck fiir den gramraat. Begriff „Modus"'
geschaffen haben. fibrigens wiirde ein von mouvoir
gebildetes mceuf ein iibel gewahlter Ausdruck fiir
den Begriff „Modus" sein): neufrz. mode, Modus.
mode f. Mode ; („Art u. Weise" wird durch maniere
ausgedriickt); cat. span. ptg. modo, Art, Weise, i
moda, Mode.
5367) dlsch. moffel , ein Mensch mit dicken,
herabhangenden Lippen; davon frz. mufle, Schnauze, I
K'drting, lat.-rom. Worterbuch
norm, moufler, maulen, pik. moufeter, die Lippen
verziehen. Vgl. Dz 645 mufle. S. auch unten muff.
5368) mola, -am /". (molo), Muhlstcin, Muhle;
ital. mola: rum. moard; prov. mola; frz. meule.
Miihlstein; (moulin = *niolinum, Muhle); cat. mola;
span. muela: ptg. mo, Miihlstein, (moinha, Miihle).
5369) molaris, -em m. {mola), Backenzahn; ital.
molare: frz. molaire: span, molar (auch mola);
ptg. molar.
5370) molarins, a, um [mola), zur Miihle ge-
horig; rum. morar.
5371) *molecuIa, -am f. (Demin. von moks),
kleine Masse; davon nach Caix, St. 419, ital.
mollica (altital. midicola, cbian. muliquala) „miDaz-
zolo". Dicz 216 molla leitet mollica, das er aber
tnollica betont, von mollis ab.
5372) moles, -em f., Steinmasse, Hafendamm;
[ital. molo, Hafendamm (das Verhiiltnis von molo
zu moles ist aber unklar, vgl. Grober, ALL IV 436)J;
frz. mole: span, muelle (wohl mit Angleichung an
mollis). Vgl. Dz 216 molo.
5373) mSlestia, -am f.. Beschwerde, u. molestns,
a, um, beschwerlich ; ital. span. ptg. molestia,
molesto (gel. W.).
0374) molinarius, -um »i. (molinus), Muller;
ital. molinaro, mulinaro, mugnnjo (letzteres wohl
von mugnere in der Bedeutung „herausdrucken",
der MiUler wird also als derjenige bezeichnet, welcher
das Mehl aus dam Kome herausdriickt) ; (rum.
morar = molarius); frz. meunier: span, molinero;
ptg. moleiro, moeiuieiro. Vgl. Dz 219 mulino.
5375) "^mSlino, -are (molina), mahlen; ital.
niulinare „raeditare, fantasticare", also eigentUch
„Gedanken mahlen", vgl. Marchesini, Stud, di fil.
rom. II 5.
5376 1 mollniis, a, um (molo), zum Mahlen ge-
hiirig (PI. Fern, molinae. Miihle, Ammian. 18, 8, 11);
ital. moliiio, mulino, Miihle; (rum. moard = mola);
prov. molin-s, moli-s: frz. moulin: cat. moli; span.
molino; (ptg. moinho). In veranderte Bedeutung ist
ttbergetreten ital. mulinello, Wirbelwind. Derselbe
Bedeutungswechsel liegt vor in *remolinare = ital.
remolinare, wirbeln, remolino. Wirbelwind; altfrz.
remouliner, dazu remoulin, Haarwirbel, Stern am
Kopfe eines Pferdes; span, remolinar, wirbeln,
remolino, Wirbelwind: ptg. re(do)moin}iar, re{do)-
moinho. Vgl. Dz 219 mulino.
5377) molio, -ire (v. moles, schriftlat. gewohnlich
moliri), auf etwas sinnen; span, molir, etwas nnter-
nehmen ; ptg. mollir, aussinnen.
5378) [*mollo, -onem (v. moles), Haufe; sard.
mullone, Haufe, Grenzstein; span, mojon: altptg.
moiom. Vgl. Grijber, ALL IV 119; Dz 469 mojon
(stellte mutihis als Grundwort auf.]
5379, *mollio, -are (mollis), weich, geschmeidig,
feuoht raachen, benetzen; (ital. fehlt das Vb., der
Bedeutung nach entspricht ammollare, das eiufache
mollare bedeutet „nachgeben, nachlassen, schlaff
werden"; Verbalsbst. zu mollare ist molla (eigentl.
nachgebender , elastischer Gegenstand , daher)
Sprung-, Stahlfeder, davon wieder molletta, Haken
am Brunnenseil, im PI. kleine Zangen); prov.
molhar; frz. mouiller : cat. nii(??ar; span. /K<yar,-
(*ti>ollar fehlt, wohl aber ist vorhanden muelle,
Stahlfeder, mnlleta, Lichtputze, mollete , weiches
Brotchen, molleja, Driise, wovon wieder mollejon,
mollejuela; mollera, weiche Stelle am Kopfwirbel,
auch der Kopfnirbel selbst); ptg. molliar ; (dem
span, molla entspricht mola, Sprungfeder). Vgl. Dz
216 molla; Grober, ALL IV 119.
4{)!)
bSaO) niAllls
hum iiiorliilH
5380) ni5IITi«, e, wcioli ; i t al. mof/r; rum. mon/r.-
rtr. wo//, jirnv. molh-i: : fr/. mot, nioii. mullr : i\\n
Shut, altfrt. mol . Wmlo, iii'iifr/.. iliis nciniii.
mtillrl. nis Sligt. »i<ii(. woii'lios Kiii^<woi(lt<, liosomlorH
Lunp> I'iiio» Tion>(i, v\i\. V/ 044 .«. v. : von Hiii//rf
wipiior itlipiloitvt mollrtoii. woirlior, wollciuT StoflT, ,
Vffl. \)t. t!43 .••■. I'.,- rut. moll: «luiii. iimir ii. miirlle, I
daron ul>>:pl<>itot ilii» Adj. iiinlliir. Hoirlilicli, u. dii8
Sbst. mullrra. ^Icirlisaiii 'mnllinriii. wimcIio Stollo
am SclipiU'l, aiu-li dor S.-li.'itol solhst, vftl. l)z 4(i!l [
.«. r. ; ])t(;. m()//r. ilavmi iilim'li'itol mull lira, woicho
Stolli» am Sflu'iti'l , \\ir(lt'rko|if , mullrjn. Knibfl- <
dniso otc. I
&3S1) mdllltift, -mil /'. [mollis). Wuir.hlioit; ital. j
iHo//c-.-(i ; rum. im)/i-(if(i.- pri'V. iiiolleni : fr/.. mo/-'
/r.<.<c; span, p 1 1;. iiiolli:<i.
5382) indio, iiiulQI, molitftiii, iiidlSre, malilcii;
(ital. folilt da» Vli., ilafiir iiKiriimir^ *miiiliimiic.
ebpiiso rum. iiidcimi); rtr. mnlrr. Part. I'riit. mioA(, i
»ii<)(, v);l. Ciartnor g 14S; prov. mal mole iiioliitl
moire: (ri. mouils moiilu.s moulii moiidre: span, i
moler: ptj;. moer.
5383) niOni^iititiii u . AupMiblick; ital. viowetito \
II. dem cntsprcclipud in don iibriRcn Spraohon.
5384 1 mSnisterliiin u. *-friiini n. {/tovaar>i(iiof),
Klostor; ital. momtfilero: prov. moiiestier-s, mu-
.\lier-s: altfrz. mon.stier; ncufrz. moutier; span.
moiHisterio : p t g. mosteiro.
5385) moniieliiis , -uni w. (/wva/oi;) , Miinch;
ital. moiiiico: pri)v. moiii/e-a: frz. moine: span,
ptg. monjc. -fic Vgl. unton niiiscio.
53S6) luoneo, -ere, orinnern , malinou; span.
miiTiir, oinladon; ptg. nioiiir (gel. W), riigen. Vgl.
Dz 471 .V. V. S. auch oben 'Sdmonesto.
5387) moueta, -am f., Miinzc; ital. moncla:
prov. moiieda ; frz. moniiaie: span, moneda;
ptg. moeda
5388) monetariiis , a, um {moueta}, zur Miinzo
gehorig; ital. monetario, AJj. u. Sbst., moticliere,
Sbst., „rufficiale della zeoca", vgl. Canollo. AG
III 308.
5389) monile n., Ualsband; davou, bezw. von
dem PI. monilia nach Dz 203 ital. matiir/lia, sma-
niglia. Armband; frz. manillc, Armring; span.
manilhi. D'Ovidio , AG IV 163, slollte niiiniciila
als Grundwori auf, aber G. Paris hat wohl Recht,
wonn er, R LX 623. volksetymolngische Aulchnung
von monilia an manus annimmt.
5390) monocliordon i>. (fiovo/opdot), ein ein-
saitiges Musikuerkzeug; ital. muiiocordo; frz
manicordion i^mit Anlehnung an manus); span,
ptg. wanicordio. Vgl. Dz 216 monocordo; Fafs,
RF m 504.
5391) nions, montem m., Berg; ital. monte;
rum. miinte. Berg, u. mnnt, Hooker; rtr. miint ;
prov. frz. moiit : oat. miint: span. ptg. monte.
53921 mons gaudii ist nach gcwohnlicher An-
nahme die Grundforni fiir altfrz. monjoie, welohes
als Appellativ _Anh6he, Hugel" (in dieser Bedtg.
auch monjoi) bedeutet, als Nomen proprium Name
des altfrz. Hanners u. altfrz. Schlachtruf ist. Man
sehe Xaheres bei Gautier zum Rolandslied V. 3095.
Glaubhaft ist diese Ableitung nioht cben, indossen
ist sie doch annehmbaror als die von meiim f/atidium.
Die Untersuohung desWortes ist Aufgabe der Kultur-
geschichte, nicht der Sprachgeschichte.
5393) [*inonstraiiieiuii n. (monstro) = span.
mostrenco, mostrenca, herreiiloses Gut, „weil der
Finder, um es zu erwerben, es offentlich ausrufen
u. vorzeigeo mufste", Dz 470 *. v.]
53t)4) iiiOiiMtro, -Are, zoigon: ital. mm-lrair,
dazii das Vb.-ibs(. m»\li-a, Mnstor, I'robo, auoli /IITor-
blatt; rum. muslrii ai at a, jom. VorsUdlungon
maohon , jom. ladoln (vgl. frz. rrmoiilrrr); prov.
mon.-ilrar: altfrz. moii.'i/icr; noufrz. montrcr,
duzu das VbxbRt. moittrr, diu /'Oigo, Tasolionulir;
cat. span, ptg moslrnr.
6395) nioiiNtriliii ».. Ungohouor; ital. monstro
u. pbonxo .iIk j;oI. \V. in don iibrigon Spraolion.
53961 *iiioiitaiioUK, a, iiin [mons, vgl. SKtI. .\ld.
I 439), zum Horg goliiirig: i(al. monlai/na, Go-
birgo; rum.mnnlean: \)rov. monlanha : frz. wio»-
((i/;»ic, davon monlapnaril. Gobirgsbowolinor; (span.
monlana . davon moiitaner<i , (iol)irgi(futtor d. i.
Kiobolmast fiir dio Sohwoino); ptg. montanha. dav.
ilio Adjoktiva monlanhriro u. monlanliez.
53971 inoiitaiiitH, a, inn (mon.s), zum Horg go-
liiirig; ital. mnnlann: frz. montain: span. «i«H-
lano
5398) ♦iiiontfti'TiiN, a, am (muns), zum Borg
gehiirig; span, montrro. (iobirgsjiigor ; ptg. mioi-
teiro. Vgl. Dz 469 mnntern.
5399) [*nioiitatilrii, -aui /'. (mons); ital. monta-
turn „rarmamonto d'\in ordigno, d'una offioina etc.",
montura „divisa o oorrodo doi soldati" (boido Worte
wohl iiaoh dom Franzo.s. gebildot), vgl. Canollo,
AG 111 385; frz. monlnrc, Ausriistung, Roittier
(die Bedtg. orklitrt sicli aus dorjonigen von munter);
span, montnrn, Lasttior.]
5400) monticellus, -am m. tmons), kloiner Borg,
Haufe; ital. monticdio: rum. mnnticel; prov.
altfrz. moncel : neufrz. moncenu ; span, movie-
cdlo.
5401) *iuoilto, -lire {mons), steigen , steigon
machen, in die Holie komraen, reiteii, in die Hoho
bringen, ausstatten; ital. monlare; prov. monlar :
frz. montcr; span. litg. montar. Dazu das Parti-
zipialsbst. ital. monliinte. frz. monlant, span.
montantv. dio Hoho einor Summo, Betrag (span.
ptg. montantc bedeutet auoh einon niit zwei Handon
zu fiihrenden Degen).
5402) moiitiiosiiN, a, um {mons), bergig; ital.
montuoso: rum. mimtos (daneben muntenos): prov.
montuos; frz. monteux; span. ptg. montuoso.
5403) monumentura n. {moneo); ital. monii-
mento; rum. mormint; ^rov. monumen-s ; {rz.monu-
mtnt: s])an. ptg. monumento, moiiumiento.
5404) [ndl. inoockc, Bauch ; davon, bezw. vom
ahd. *mat(che, vermutlich prov. mauca, Bauch;
cat. moca. Vgl. Dz 637 s. y.J
5405) mora, -am /'., Vorzug; ital. span. ptg.
mora (gel. VV.j.
5406) arab. worilbi'till (ein Volkernanio); davon
prov. maraliotiii, oinc Miinze; span. ptg. mara-
vedi. Vgl. Dz 466 maraoedi.
5407) morbidiis, a, um {morbus), krank; ital.
morbidi), morrido, woich; span. ptg. morbido,
krank, woichlich, weioh, dazu das Sbst. morbidez,
Weichhcit. Vgl. Dz 385 morbido.
5408) [*morbilio, -onem (»io)'6k,'() = ital. mor-
higlione, morviglione, Maseru, Windpocken, vgl. Dz
386 6-. v.]
5409) l*m6rbiis, -um m,, Krankheit; das Wort
ist in seiner allgemeinen Bedtg. im Roman, durch
das von male -j- habitus abgeleitete Sbst (ital.
malaltia, prov. malautia, frz. maJadie), durch
infirmitas (ital. infermitd, span, eiifermidad, ptg.
enfermidade) u. durch *dolentia (ptg. doen^'n) aus
dem gewohnlichen (iebrauche fast vollig verdrangt
worden, wenn es auch im Ital., Span. u. Ptg. als
.-)()!
r)410) morooa
5431) mosa
502
gel. W. (morho) noch fnrtlebt. Ob frz. mome,
Rotz (wovon nach fjewohnlicher Annahnio morfondre,
gleichsani morrc fnixlre, dein Pferdo ScljLiupfon ver-
ursachen), span, tniicrmo. \)tjX. vioniio aiif morbus
ziiriickEufiihren sind, niufs dahingestellt bleibcn,
beziiglich des f^K'ic'hbedeuteiiden pro v. canna. cat.
I'oim i.st OS entschicden zu bezweifeln. Vgl. Dz 217
miiniio u. 643 murfondrf: Griiber, ALL IV 121
i^G. fiihrt aufser don bei Dicz stebendon VVovten
nocJi an sicil. morvii, Rotz, bergaraask. wioriYJ.
stinkon, rtr. morf, Rotz. u. fiihrt die ganzc Sippe
auf iiuirrus = morbus zuriick ; vgl. aueh Schuchardt.
Z XI 494. u. dagegen Behrens, Metath. p. 78 Anm.)]
5410) bask, iiioi'coa, diokerDarm; davon span.
riiorcon, Blutwiirst, vgl. Dz 470 .«. v.
54111 iiioi'dax, -acem (mordeo), bissig, = frz
mordaclie. Zange vgl. span, mordncilhi, Zango),
vgl. Dz 643 s. f.
5412) mordeo, luomordi, moi-sum, mSrdere,
beifson; ital. mordn mnrsi morso nwrdere; rtr.
morder. Part. Priit. mors, vgl. Gartner s; 148; prov.
inordre (Part. Priit. mors); altfrz. (mort) mors
«lors ntordre: span, ptg morder. Vgl. Grobor,
ALL IV 120.
5413) altnfriink. *niorVr (*iiiorSor), Mord, =
frz. meiirtre. davon abgeloitet mriirtrier.
5414) altnfi'ank. *iiiorprjaii (inorbjaii), morden.
= frz. meurtrir. Vgl. JIackel p. 34.
5415) ? niittelndl. morfen, abfressen ; ita 1. morfire.
tiichtig fressen, dazu die Sbsttve morfia, Fresse,
Manl, smor/in . Verzerrung des Gesiehts; altfrz.
morfier, fressen. Vgl. Dz 386 morfire.
5416) ndl. morilje, Morchel (ein Pilz); frz. mo-
rille (pic. meroiidle, meroule), Morchel, vgl. Dz
643 «. !-.
5417) *inorTo, -ire (schriftlat. morior, mortuun
sum, mori), sterben: ital. muoro {muojo). morii,
morto, morire : rura. mor, murii. murit u. mort.
muri ; rtr. morir. Part. Priit. mort. miert etc., vgl.
Gartner § 148; prov. mor, mori, mortz, morir:
frz. meurs, mourus, mort, mourir; cat. moro,
mori, mort, morir : span, muero, mnri, morto, morir:
ptg. morrer. Part. Priit. morrido u. mortn.
5418) mors, mortem/'., Tod; ital. morte : rnni.
monrte; rtr. mort; friaul. muert: prov. mort-i :
frz. eat. mort, dazu das Korapositum mort dieti
= morbleu, vgl. Dz 643 ■<. v.: span, muerte: ptg.
morte. Vgl. Griiber, ALL IV 121.
5419) [*morseeIlus, -um (Demin. zu morsus),
Bissen, Stiick; altfrz. morccl. morsel; neufrz.
mnrcenu. Vgl. Griiber. Misc. 46: Diez 643 ,■?. v.
stellte als Grundforin *morsellus auf]
*morsellns s. morsus.
5420) morsieo, -are (Intens. zu mordere), beifsen ;
ital. morsiciire, morsecchinre. morsepf/i'ire: rum.
mM.se (fiir mursic) ai at a: (span, mordicar, mor-
discur: ptg. mordicnr).
5421) morsus = *mosn$, -um m. [mordeo], Bifs;
ital. morso, Bifs (dazu die Deminutiva morsello,
morsino, Bisson), inorsa, Verzahnung einer Mauer,
Schraubstock, ihk.so, Schnanze (dazu die Deminutiva
musetto, Schnauzchen, musello, Unterlippe der Pferde),
dazu das Vb. musnre, gaffen, vgl. Canello, AG UI
361; die Annahme, dafs 6 zu u geworden, ist frei-
lich sehr bedenklich. vgl. jedoch tutto = (?) totus,
nach Ascoli, AG I 36 Anm., audi *totare mit
*tutare = i?i frz. tuer; prov. mors, Bifs, mus.
Schnauze, dazu das Demin. mursel. das Vb. musar,
gaffen, die Zeit vertandeln, dudeln, wovon wieder
das Vbsbst. musa, muza , das Gaffen, thorichtes
Warten, musart-z. Gaffer: frz. mors, Gebifs, museau
= *morseUus, Maul, Schnauze, davon museliere,
Maulkorb, mu.ieler, den Manlkorb anlogen; muser,
gaffen, dazu das Vbsbst. muse, das Gaffen, das
Zoitvertrodeln, davon wieder amuser, jem. die Zeit
vertriideln lassen, jem. unterhalten, musard. Gaffer:
span. *mozo, enthalten in mozalvete, moZ(dliito,
moz(dbillo. Gelbschnabel, Naseweis (der zweite Teil
des Wortes ist verinutlich von idhus abzuleiten), vgl.
Storm, R V 181. Vgl. Dz 220 muso: Grober, ALL
IV 120.
5422) morsus g:allliiae = f rz. morf/eline, Hiibner-
darm, Vogelkraut (eine Pflanze), vgl. Dz 552 coq.
5423) mortarium w., Morser, Mortel; ital. mor-
tiijo: rum. mofdriu ; prov. frz. mortier; span.
mortero: ptg. morteiro. Vgl. Dz 217 mortajo.
5424) mortTciuus,. a, um (mors), abgestorben;
ital. Ituia niorticiiHi . Wolle von toten Tieren,
morticiiio. kleine Leiche: rum. mortacind, Aas;
span, mortecino. halbtod, kraftlos, came mortecina,
Fleisch von natiirlich gestorbenen Tieren: ptg.
mortesinho, -zinlio , Leichnam (namentlich eines
natiirlich gestorbenen Tieres).
5425) mort[u]us, a, urn, tod: ital. wiocio,- rum.
mort; rtr. mort; prov. mort-z ; frz. mort, [mor-
laiUe = *morta talea, ein mittelalterliches Erbrecht,
vgl. Dz 643 .f. v.); eat. mort; span, muerto: ptg.
morto. Vgl. Grober, ALL IV 121.
5426) moriim »., Maulbeere, n. morus, -um /'.,
Maulbeerbaum; ital. moro, Maulbeerbaum. mora,
Maulbeere: (daneben fiir „ Maulbeerbaum" als volks-
tiimliches Wort getso, gekiirzt aus morogelso, ver-
mutlich = morus celsus fiir m. celsa, vgl. Dz 375
(lelso); rum. murd; rtr. mura; prov. mora: alt-
frz. meure; neufrz. miire; cat. mora: span.
mora: ptg. amora. davon abgeloitet nach C. Mi-
chaelis. Misc. 139, moranijo. nioraiu/a, Erdbeere.
Vgl. Grober, ALL IV 120.'
5427) *morus, a, um (das Demin. morulus bei
Plant. Poen. 5, 5, 10 [1148], allerdings an zweifel-
hafter Stelle), dunkelschwarz ; ital. moro, Mohr
(doch ist das Wort vielleicht besser = Maurus an-
zusetzen; vielleicht darf man aber annehmen, dafs
der Volksname Maurus und das Adj. morus das-
selbe Wort seien), davon abgeloitet morello, schwarz-
braun, moreUa, Nachtschatten (auch prov.); altfrz.
morel, moreau, dazu das Sbst. morelle , Nacht-
schatten; span. ptg. moro. Mohr, Maure. davon
abgeleitet moresco , maurisch , moreuo (morenillo,
morenito, morenado), braunlich, vielleicht aucli
morovdo, geschoren, „weil die Mohren das Haupt-
haar abschnitten" (Dz 470 s. v.). Vgl. [)z 217
morello.
5428) corbus + bret. mdr, Meer, + vran, Rabe,
= f rz. cor mor an, Seerabe, vgl. Dz 553 s. c.
5429) Slav, morz, WaUroi's; davon das gleich-
bedeutende frz. morse, vgl. Bugge, R IV 363 (eine
andere, aber von ihm selbst als irrig erkannte Ab-
leitung hatte Bugge, R III 157, gogoben).
5430) mos, morem m., Sitte; das Wort ist nur
erhalten ini frz. PI. mieurs; die .sonst iiblichen
roman. Ausdriicke fiir „Sitte" sind usus (= uso)
u. *consuetumen ^ ital. costume; prov. costum-s,
costuma, cosdwnim; frz. coutume; span, eostumbre;
ptg. costume, s. oben *consnetumeu.
5431) german. mosa-. Moos; unter dem Einflusse
des german. Wortes scheint lat. muscus, Moos,
Sehaum fital. musco, rum. mu^chiu, rtr. mustl,
span, musco (daneben moho], ptg. musgo) aich zu
prov. mos.^a; frz. mou-ise (davon abgeleitet «lous-
503
5433) MoRul
')4l7l nmf
504
sfnm, Mi'Mi.'tpilt, mounafr, nvhixxunon), cHt. mohn
eiitwii'ki'lt /11 lmt»'n. \'g\. Ui (iU vwiissr: Miickol
p. 32; liriilMT. AI.I. IV 1-J.'>. S. iintiMi niiir.
r)43LM Mosul (:isiiitisi'li<> Stiult); diivon itiil.
uiu.'UiDlii, iiiiivMi/iiiii. NcKKoltucli, Miirsliii : f ri. iimussr-
Unr : lip.ili. iiiii^flnin : pt^'. miissrlitin. Vj;l. I)z
221 »iH.«.<((/i>.
fi433) ilfjicli. iiiott. iiiiitt, iiiifp>liiiufto Moorordo,
Kasciititfit-kt' n. il^;l.; ilal. hi(i(/(I. lu'r»b)^aiinkpno
Krtlc; fr/.. mottf. Knlsoholli'; spun. ptp. moln.
Vfil. Di 21S »i<i»(i. Es lUirfto iixIcsmMi ilii'so Ali-
li'itung nioht iil>or jodcii Zwoifcl t'rliiibcn seiii.
64341 inOtlis, -uiu in. [morro), Howojiiinj;; ital.
ptt. Hi()fi>; sdiist folilt iliis Wort, in «ler iilKTtra);oiicii
Bodlt;. ,,H>>we(5(;riind, Antrifl)" wird es diircli mo-
JiriiHi «= itnl. mntivo, frz. mo<i/', apnn. ptg.
motivo ersoUt.
5436) iiioT^o, niovi, niutiiin, morere, bpn'0);cn ;
ital. HiKor» miissi iiKis^iii miiorfrf : pruv. iiioii iiioc
mojiut morer ii. moure; frz. mens mun mil moii-
coir: oat. mocli mngui moijul mourer; span, plf,'-
niorrr.
5436) ['moTltfi (Part. Pra.i. zn nmrire). = alt-
frz. niiiete. nonfrz. meitte , Erhebung, Anfstand,
Japrdzu);, Koppfl, diizu dio Zusammensetzuugf'HieMfc.
Anfstand: altspan. niuehda. Vgl. Dz 639 nieiite ;
R.rstor, Z III .562.]
5437) [*muTitino, -are (v. *»ioBi7u.«),in Bowegung
setzen, = ital. nmmiitinarsi. sicb onipiiren; frz.
mi(/i»i<T, in Aiifrnbr bringen; s\ian. amotinar. Vgl.
Dz 639 HieH<f.]
5438) [*m6TitInus, -um (v. 'movitiis) ■= frz.
miitin, Aufwiegler, Sloiiterer, vgl Dz 639 meute.]
5439) kelt. Stamni inAc- (altir. miiclifiim , ioh
vcrberge etc.); davon vermutlicb ital. smucciare,
entsi'hlupfen ; sicil. nmmuccian', verstccken (Lehn-
wort aus dcm Franzos.); rtr. micciar. entwischcn;
frz. niMAspc (pic. mucher), vorsteekeii. Vgl. Dz 645
miisscr { Diez dachte an Ableitung ans dera Deutschen);
Caix, St. 575 (schliefst sich Diez an); Th. p. 108
(stellt den Stainm ini'ic- auf): Mackel p. 20 („ob
altfrz. miicier etc. zn ahd. miig^on. wochseln,
tauschen. aus lat. miitare stellen darf, bleibt frag-
lich"!: W. Meyer, Z XI 256 („als Etymon diirfte 1
ein dem mhd. vermitchen heimlicb auf die Scite :
schaffcn' eng verwandtes germanisches Verbura
anzusetzen sein, vgl. Kluge s. v. meuchel'"). '
5440) *mucceus, a, um {'mucciis = mucws),\
scbleimig, feucht u. dgl. ; davon ital. nioccio (venez. |
mo;zo), Schleim, Eotz, davon mocceca, moccicone,
Rotzkerl, dnminer Junge, moccicare, laufen (von der
Naso), muccichino, Scbnupftuch; rtr. mut.idiegna,
Rotz ; pro v. mois, moih, feucht, traurig, davon das
Vb. niozir, schimmeln, amosir, duster werden ; ne u-
prov. woiii.-i, feucht; altfrz. mois, (feucht), albern,
davon das Verb moisir, schimmeln; cat. vioix,
traurig. Vgl. Dz 385 moccio u. 642 moifsir (Diez
leitet das Wort von miicere odor mucescere ab, vgl.
dagcgen Grober, ALL IV 122).
5441) *muccidns, a, um [mUccus fiir rnUcus),
achleimig, feucht, schiramelig; ital. mucido, schim-
melig, weich, wclk , moscio, schlaff, welk, davon
ammoscire, welken; rum. muced. schiramelig; rtr.
munch, feucht; (friaul. moscid, teigigi; limous.
moHsti, feucht; cat. miiKtich, schlaff; frz. moile
(muccidus : moiste, moite = pyxida, *buxida :
boite); span, mustio, traurig. Vgl. Dz 217 »no«cio
Diez schwankt zwischen musteus und miieidus) ;
Forstcr, Z III 260 (beweist die Gleichung moite =
miicidus); (i. I'aris, K VIll 62fl (stiramt Fiirster
boi): (!r.d).'r. Aid, IV 122
5442) *liiQcro, -Are {iininiis). sclili>iiii(>n, itclineu-
zi'U; frz. iiiimehrr , Hcliiicuzon, davon miiiiilinir,
Scbnupftiu'li. iiiiiiiclirnin. Lirbtncbnuppo ((MgcnUicb
da», was bcim Sclini'uzeM ilos Lirliten abfiillt), moii-
cliiird . .Srimiiffler; cine anilori- Entwicki'lung vim
miirciire ncbeint in prov. miicliiir. frz. (I'igiMitlidi
nor picardisch) nmiiiter, vorspntton, vorziiliegcn {sr
moi/iirr dr qlij. wiirde also eigcntl. bedout<'n .,sii'h
ilber jem. srbncMizon, join, mt mifHachten. dafs man
sicli gotlisseiitlii-ll vor ihin auHRciiiiouzl"); audi
span, miitcit (altsp. hkich), (iriiiiasHci, Vcrspotlung,
gobiirt wolil liicrlii-r. Vgl. Dz 643 iiioijiirr u. 644
moiichrr: Sclioler ini Diet unter moijurr: (inibiM'.
ALL IV 123. (Iber frz. mniicliard s. audi iiiitiii
musca.
5443) *mQccosuH (mucdsiis, v. 'iiiuccun, mucus),
a, um, sdileimig: ital. {vnicoso, gd. W.), moccioso;
ruin, mucii.i: prov. mniirim : frz. muqiieu.r: eat.
mnco:<: span, iiiovoso; ptg. mucosn.
*raiicciliiis s. miicriis.
5414) *Miut'CiiK, -um III. (schriftlat. mucii.i),
Schleim; ital. iiiir das Demin. miivcolo, eigentlich
das, was bcim Sdiiicuzoii (miiccnrc) dns Lichtos
abfallt, Lichtschnuppe, dann Lichtstumpf, davon
abgeloitct mf>cco/(/j(i, Liditsc.hniipi>e; sard, iiiiircii ;
rum. muc, LichtschniippL', Lichtstumpf, Docbt; rtr.
nioc-s, 7nnccn, Rotz, l<iditscliiuippi' ; prov. iiioc-n,
Licbtschunppo : cat. iinxli. Sdili'iin. dazii das Vb.
iiincliar : span, niocn, Schleim: ptg. miincn, Rotz,
inoncar, schneuzon; Uuggc, R IV 367, setzt ilas
von Diez 470 unerkliirt gclassone, von C. Michaelis,
Misc. 140, auf Malclius (s. d.) zuriickgefiihrtc Adj.
mouco, harthorig, = *miicuii an, in welchein er
wieder das griech. /xvxog =» ciipcuvoc crkonnt ; inog-
licherweiso aber ist nioucn adjektivisch gebrauchtes
schriftlat. mucus, <ler Bedoutungswandel wiirdodann
etwa gewesen sein ^rotzig, albern, diimrn, nicht
verstoliend", also gleichsam liartliiirig, vgl. ital.
mocceca, moccicone, s. obeii mucceus. Vgl. Dz 385
moccio; Grober, ALL IV 123 u. VI 394; Flechia,
AG II 367. — Caix, St. 404, erkliirt lacches.
marmocchiiija „coriza" fiir entstanden aus rodupli-
zicrtem iiioccolaia, u. das bat grofse Wahrschoin-
lichkcit fiir sich. - Aus oinem *miccd fiir *mucca
diirfte frz. miche etc. in seiner Entstchung beoin-
flufst werden, vgl Hormng, Ztschr. f. nfrz. Spr. u.
Lit. X' 243, siehc unten myxa.
5445) [mucor, -Orem ni., Schimmel; davon viel-
leicht span, iiiui/re {/'.), fettigerSchmutz auf Kleidern ;
lias Wort wiirde also auf dem lat Nom. beruhen
u. auf die schriftlat. Form zuruckgehen, wahrend
der sonstigen Wortsippe (mit Ausnahme des ptg.
mouco, wcnn es = *miicus ist) muccu)) zu Grunde
liegt. Vgl. Dz 470 .s. b.|
5446) mucro, -onem »»., Spitze, =8pan. mugron,
Senker, Pfropfreis, vgl. Dz 470 ."-■. v. ; vgl. dagegen
Parodi, R XVII 70. S. oben No 5259.
mucus s. muccus.
5447) ndl muf, schimmlig, muffig; ital. muffo,
schimralig, iiiuff'a, Schimmel, mufj'are, schimmeln;
neuprov. rnuf/ir, schimmeln: frz. mof'ette, mou-
fette, Stickluft; span, moho, Schimmel (auch Moos),
dann in iibertragener Bedeutung Triighoit, Faulheit,
daher mohino, verdriefslich , auch ein tiickischer
Maulesel; ptg. mnfo, Schimmel, mofina, mofineza,
Knickerei, mnfinn, murrisch , (ilzig. Vgl. Dz 218
muffo.
505
5448) muff
■5476) mflndas
50f;
5448) nd(i. muff, Pelzwerk zum Handowarmen;
davon ital. camuffare = capo niuffart, den Kopf
vennummen: pro v. mnflet , weioh: frz. moiifle,
Fausthandschuh : moiifter . die Backen aufblasen,
durfte besser von moffel (s. d.i abzuleiten sein; da-
gegen gehoren hierher die tnundartliehen Worte:
pic. nioiiflii. weich (in der Bedeutung .wohl aus-
gestopft" ist das Wort an moffel zu verweisen ;
ebenso h e n n e g. mofln, dickbackig, wohl auch span.
mofletes. Pausbacken), wallon. mofit'ex, weich. Vgl.
Dz 218 muffare: JIackel p. 24.
5449) bask, mnga, Grenze: davon rielleicht span.
mogote, einzeln stchender Berg, im PI. Klippen,
auch die Gabehi der Hirschgeweihe ; altptg. mogo,
Grcnzstein. Vgl. Dz 469 mogo.
5450) miigfl, -em m.. einSeefisch; davon ital.
muggine: frz. muge: span, mugil, miijol ; ptg.
mugem. Vgl. Dz 219 miiggiite.
5451) mugio, -ire, briillen fwie einRind); (ital.
mugghiare): rum. niugefc it it i: prov. mugir :
altfrz. muire: neufrz. mugir: span, mujir ; ptg.
mugir. Vgl. Dz 664 Z. 3 v. oben.
5452) *m3g1Uo, -are, briillen: ital. mugulare.
-o?nre npropriamente del cane", miJ3^/iiare„propriam.
del leone. ed e un urlare per furore e dolore", mugli-
nrf „delle vacche", vgl. Canello, AG HI 356; sard.
muilare : frz. mugler, ? meugler (fehlt b. Sachs) Vgl.
Dz 219 mugghiare; Grober, ALL LV 123 u. VI 395.
5453) ndl mul , Staub (vgL dtsoh. Maulwurf);
davon frz. mulot, grofse Feldmaus. vgl. Dz 645 s. v.
5454) mula, -am /".. Maulesclin; ital. prov. cat.
span. ptg. mula, davon span. ptg. (auch in ital.
Mundarten) das Demin. uiuleta mit der Bedeutung
^Kriicke'' (Xo 5460i. Vgl. Dz 471 muleta. S. mulleiis.
5455) [*mulaster, -rnm m. imulus), sehlechtes
Manltier, =-• frz. mulatre, Mischling. Mulatte.J
5456) [*mtl]attns, -nm »»., kleines Maultier, =
ital. mulatto: span. ptg. mulato. Vgl. Dz 470
mulato.]
5457) mulceo, -ere, streicheln, = ital. mo/c(?rf.
vgl. Grober, AU. IV 123.
5458 1 mulgeo, malsl, mnlsilm, mulgere, melken ;
ital. mungo u. mugno, mutisi, munto. mungere u.
mugnere (mulgere scheint mit mungere, sohneuzen,
vermengt worden zu sein), davon mongana. saugen-
des Kalb, vgl. Dz 385; sard. miiUiri: rum. mulg
mulsei mul.i mulge: prov. molser : (neuprov. ad-
zustd = adjustare: francoprov. nryd = *arre-
dare. vgl. W. Meyer, Z XI 252; frz. traire =
trahere); cat. mutiir : span, altspan. mulger, arag.
muir, {ordeiiar = *ordiniare) : ptg. mungir, das
ubbche Wort ist aber ordenhar. Vgl. Dz 219
mungere: W^Ieyer, Z XI 252 : Grober, ALL IV 123.
5459) mnlier, -erem isehriftlat. -erem) /'., Weib,
ital. moglte = mulier. inogliire — *mul>erem,
daneben mogliera; rum. muiere; frianl. muir;
prov. molher. moiller; cat. mulier; span, mujer;
ptg. mulher, molher.
5460) [*cnlceus malleus, Schuh von rotem Leder;
Dz 219 halt es mit Eecht fiir nicht unbedenklich,
dafs darauf zuriickzufiihren sei ital. mula, eine
Art Pantoflel; frz. mule; span, mulilla. Einfacher
ist es wohl, in dem roman. Worte das lat. mula
(s. d. I zu erbUcken; wenn die Kriicke muleta genannt
werden konnte, warum nicht der Pantoffel mula?]
5461) 'mtillas, -um if. mUUu.i) in.. Meerbarbe;
ital. muUo; frz. das Demin. mulet. Vgl. Dz 219
muggine; Grober, ALL IV 124.
5462) *mulsa (f. miilsa) soil, aqua, eine Art Met,
= ital. mulsa: rum. muri<d. ein Getrank.
54631 mulsura, -am f. (mulceo), das Melkeu, ^
rum. muliurti. S. No 5462.
5464) multaif. mi'ilta), -am/'., Geldstrafe; ital.
multa (gel. W.): rum mulfam m., Genugthuung,
Erkenntliehkeit , dazu das ^^>. mulfamesc ii it i,
vergelten, belohnen, befriedigen; altfrz. multe. dazu
das VI). mulier; span. ptg. multa.
5465) [*multo, -onem m. (aus *mulito fur *mulilo
V. mutilus), Hamrael i= verstiimmelter, verschnit-
tener Widder); ital. montone (venez. moltone);
prov. molto-s, moton; frz. mouton; cat. molto;
altspan. moton; (neuspan. carnero; ptg. car-
neiro). VgL Dz 216 montone; anders (jrober. ALL
IV 127, der mit beachtenswerten Griinden die An-
setzung von *mult(> bestreitet u. keltischen Ursprung
des Wortes behauptet.]
5466) moltus, a, nm, viel; ital. molto; rum.
molt: prov. altfrz. molt; (neufrz. ist das Wort,
welches librigens altfrz. nur neutral gebraucht werden
konnte, vollig geschwunden u. durch heaucoup =
bellus colaphus [s. d.] ersetzt); cat. molt; span.
mucho: ptg. muito. Vgl. Grober, ALL IV 124.
5467) mSlfis, -um m., Maultier: ital. mulo und
dem entspreehend in den iibrigen Sprachen; das
gleiehbedeutcnde span. ptg. macho erklart C. Mi-
chaelis. Misc. 135, aus muacho, mulacho.
5463) pers. mflmijft, Mumie, = ital. mummia;
frz. momie, mumie; span, momia, dazu das Adj.
momio, abgcmagert: ptg. miimia. Vgl. Dz 219
mummia.
5469) dtsch. mnmmeln: dav.vieU.ital.(modenes.)
mumiar. ohne Zahne kauen. vgl. Dz 386 s. v.
54701 dtsch. mnmmen (in rerniummen) = alt-
frz. momer , Maskerade spielen . davon neufrz.
momerie, Mummensehanz. Vgl. Dz 642 momer.
5471) altnfrank. *mnndboro (ahd. muntboro),
Beschiitzer, = altfrz. mninhour, mambourg, Be-
schiitzer, davon mninbournir. schiitzen, mainhourrne,
Schutz, Vormundschaft. VgL Dz 631 mainbour:
Mackel p. 31: Fafs, EF III 485.
5472) munde (Adv. v. mundus), rein, = frz.
(jetzt veraltet) mon, wahrlich ; wegen der Bedeutnngs-
entwiekelung vgL pure, das auch von ^rein" ziun
Beteuerungsadv. geworden ist. Vgl. Dz 642 s. v.
5473) [*muudIo, -are (v. mundus). saubern, ab-
schneiden, stutzen u. dgl., wird von Th. p. 69 als
Grundwort aufgestellt zu comask. mugna . ab-
stutzen; sicil. mugnuni, grofser Armmuskel: alt-
frz. moing, verstiimmelt, esmoignoner, esmougonner,
verstiimmeln, moignon, Fleisehstiick, Stummel: cat.
mungo: span, munon. grofser Annmuskel, davon
abgeleitet mufieca, muneco, Handwurzel , Faust,
Puppe. In Zusammenhang damit steht vielleicht
das von Diez 448 aufgeftihrte, aber nicht erklarte
span. Vb. escamondar, einen Baum putzen. Diez
219 muiion (vgl. dazu Scheler im Anhang 735 1
enthalt sich der Aofstellung eines bestitnmten
Grundwortes. Wegen escamondar a. Xo 5515. j
5474) monditia, -am /'. [mumlus), Sauberkeit:
ital. mondezza (daneben mondia); sonst scheint
das Wort (iberall zu fehlen.
5475) mnndo, -are {mundus), saubern; ital.
mondare. saubern, schalen, dazu die Substantiva
mondatUTii. mondazione; ill. monder : span. ptg.
momlar, Baume abputzen, Unkraut ausjaten u. dgl.,
dazu die Substantiva monda u. mondadura. Vgl.
Grober, ALL FV 124.
5476) 1. mundus, a, am, rein: ital. mondo;
prov. altfrz. mon, monde; span. ptg. mondo,
Vgl. Dz 642 »10«.
507
A4771 iiulntln»
fifiO'J) imiiii'lilOrt
r)0«
&477) 2. miindliR, -um »(., Wolt; ital. moiuh:
Miird. muiuiii: rtr. iniiiiii: prov. hidii-.i, miinil ;
fr». «iiiik/»-. oat hi.ui , «|iiiii. mniiiln; |itjf. iniiililii.
V(fl. (irv.lM.r. Al.I. IV l.M.
547S) mQnio, -in*, liofoKtiKcn : itnl. mmtire :
(irov. fr/.. i-iit. lip, HI pt^;. mimir.
A'ITi)! nliil. iiiuiitniilt — itiil. immilualiii, miiiio-
raldo, Voriniiiiil, x>;l. D/. ;IH5 .<. r.
54801 nlxl. itiiliil.l iiiiiusfriiilcin , .Miisniiiru il. Ii.
iijiuni, ill wolclnMii Mus iiiiflii'ttalirl winl, S|H'i(io-
kainiuor, ilavmi vcniiiitlich ilax iin Aloxiimlii'il 01 ■■
sicli tindoiiilo altfr/.. miisiioih- , Vnrnitaknininor,
SiH'isi'vorrat. v^l. Sturni. R 11 86.
u481 ) nihil. iiiu|ifeil, (li'ii Miiiiil vprziclioii, .siiottfln ;
(liivoii viTiiiiitiii'li ra t. span, pi (». iiutfur, vcrliolinon.
woiu (las Slist. Hii)/(i. Vcl. D/. 4G!I »i»/(i.
6482^ ilt-si'li. (bairiscli^ luur, loKfjoliroclioiios Uc-
stcin (altn. mar, foiiior Staiili); davipii vorniiitlirli
ital. mora, Haufon abiiroliaiioner Zwcij^i'; frz. mo-
iviiM»-, StiMnKtTolio ; 8 pa II. iiionm, Hiigcl. \g\. Uz [
217 Hinni (470 morim liape^n loitot Diez span. I
moron voni bask, miirua ab). |
5483) |*marStalf (murus), Ort an iler Manor, ^
=i span, miiltitlnr, Miststiitt*?; pt^. miiradal. Vn\. i
Dz 470 .s. r.J 1
64841 iiiurcTdiis, n, uin, tras» (Pompon, bui '
Augustin. lie civ. (lei 4, IG; Sorv. Vorg. 8, 636):
ilnron ptg. miirchd. schlalT, welk, vgl. I)z 471 .>••. i'. ,
5486) murenti, -am /'. (^i;(ja(i«), iMuriine; ital.
mortna : mm. mrcand: frz. wiirhie: span, him-'
rena, morena: ptg. iiioreiii.
6486) niiiria, -nin /'., Salzbriihe: ital. moja,
(laneben snlamoja: rum. miird, miiare. Krantsuppe, ^
ilaz» (las Vb. murez ai at it, pokelu, (laneben stira- 1
mura, Salzbriihc: rtr. miiora. miira , Salzbriihc;
ncuprov. wonira, mum, danobon saiimierit; frz. '
muire . daneben saiimiire: oat. .sabiiorra; span.
{mnje. Kraftbriihe), daneben salmiiera. davon abgc-
leitet snlmnr{r]eio : ptg. saliiioura. Vgl. I)z 216
moja: GriJber. ALL IV 120
5487) ndd. murk isohwcd. mork), iinster: darauf
ist vielleicht znriiokzufiihren frz. morfim:r. cin
finstcres, trotziges (iosicht maclien, dazu das Sbst.
mnrf/iie, finstorcs, trotziges tiesicht, daiin aiioli ein
(diisterer) Gefangnis- odor Ijeichenraiim, vgl. Schelor
im Diet, nnter mnrffiie. Iiiez 643 s. r. enthielt sich
der AufstoUung eines Grnndwortes.
5488) murmuro, -are {tmirmur), inurnieln; ital. \
mormorare, dazu das Sbst mnrmorio ; prov. wiMr-i
murar; (frz. marmnuser [nur altfrz.], marmotter): [
span. ptg. murmiirnr (span, audi niDrniurar). —
Im Zusammenhangc init warmaller steht vielleioht
frz. marmotte. llurmeltier, ital. marmotta, span,
ptg. marmotn. inindestcns ist volksetymologisclio
Anlelinung dieses Siibstantivs an das Verb aiizu-
nebmen, wie solche aneh im Deutschen stattgefunden
hat (s. Kluge .<•■. v.). Will man niclit uiiniittclbare
Ableitung von marmotte aus m<irmnlter annehmen,
so diirfte das Wort als Deminutivbildung zu altfrz.
merme = minimus (s. d.) u. folglioh als Fein, zu
marmot zu betrachten sein. Entstehung aus muretii
moiitis oiler murem montnnum ist hochst unwahr-
seheinlich. Vgl. Dz 205 marmotta und 635 vtar-
motter.
5489) altnfriink. 'morni, finster, = prov. morn;
frz. morne, vgl. Dz 643 .v. v. : Mackel p. 22.
5490) [miirreus, a, um (v. murra, Myrrlien-
banm), scheint das Grundwnrt zu scin zu ital.
mogio, damlicb, dumm; span, miirrio, schwermiitig,
davon murria, Schiverc ira Kojife. Beziiglicb des
lledeutungNwaiidols ist darnuf liin/.un-oJHOii , dafii
riiiiim miirrntum oiiK'ii mil Myrrhoii iingomaohtoii
Weill vim liittiirom (ii'scliinaoko be/.eiolinol, so dafs
folglioh miirrfiis wolil zu dor Uodtg. „voii iMyrrhon-
wi-in Iriiiikoii, diinilioli, kopf,toliHor''golangiiii kiiiintii.|
Dioz 471 iiiiirrin kI<-IU ojii liruiidwort iiii^ht aiif.
64!)ll *mi)rlt<lluN, -um /. iDomin. von murliis),
kleino Myrlo; ital. iinrlilla, Hoidolliooio, mortrllii,
Moiilulboorstiaiioh. Vgl. Dz :l8(i morlrlta
54921 milrtiiN, -um /'. {/iv(iro^), Myrto; ital.
mirlo; frz. mijrlr; span. ptg. mirlii.
5493) bask murua, lliigul; davon violl. span.
moron, Hllgol, vgl. Dz 470 «. v. (oino andoro Kr-
kliiruiig von moron giobt Diez 217 hkiivi, >vo or das
Wort voiii ilouiM'lioii miir abloitot).
5494) mQriiH, -um m.. Manor; ital. miiro und
mura „olio pom si sari'i svulto da mums oiMiio frutta
da fruotus", vgl. Caiiello, A(i III 403; prov. »11(1'-«;
frz. miir; span. pig. iintro.
5495) mOs, marcm m, Mans; (ital. lopo =
*talpus f. lalpn, sorcio = *snrciuiii aus soriccm);
rtr. miear: (frz. souris = *sorici'm f. snriccm);
altspan. mar, davon abgoleilot muijiaiio, jnngo
Maus, murccillo, Miiskel; (das iiblicho span. Wort
fiir nMaus" ist raloti, ■«, wolil von gormaii. /vi/o) ;
altptg. mur, davon abgeleitet mnriianho, junge
Maus (zwisohen mur und iiiurfinnlio liegt das im
Prov. erhaltonc murijii = *murica; das iiblicho
ptg. Wort fiir „Maus" ist rata, rulinho). Vgl. Dz
220 mur; Griiber, ALL V 132.
5496) mus urtiiieus, Spitzmaus; ital. (lopnraf/no,
com ask. abcr musdeniiin); rtr. misiroifi»; frz.
musoraifpie ; span ptg. musaraiia. Vgl. Dz 220
musarana.
5497) miisca, -am /'., Fliego; ital. mosca; rum.
mused: prov. mosca; frz. mouchc; cat. span,
ptg. iii'isea. - Frz. mouchiird ist nur volk,sety-
niologisoli mit viouche in Zusammcnliang gebracht
u. intolgo dessoii auch auf moiiche die lledeutiing
„Spion" iibertragen worden, vgl. Fafs, KF III 486;
in Wirklichkeit goliijrt moucliard „Sf!hniilTler" zu
moiicher =*miiccare (s. d.). Dagogen ita I. mosiardo
V. musca. Vgl. Griiber, ALL IV 124. • - Deminutiv-
bildungen zu muscit sind: ital. iiioschitln, kleino
Fliego, mosclietlo, Muskete; altfrz. mousclictle,
Bolzeii; neufrz. hiiouchet, cine Art Sperber (ital.
mosiardo genannt), mousquel, Muskote; span. ptg.
mosqueta, Moschusrose; mosiiuete, Muskete; «lO.s-
quilo, Miicke. — Zu den .\bleitungen von frz.
mouche sind besonders hervorzuhcbeii moucheter,
Fliegenfleeke, sprenkcln, emoucher, die Flicgen ab-
wohren. Vgl. Dz 217 moschetto. — Parodi, R XVII
60, setzt musca auch als Grundwort an z» span.
mosca, (Feuerfliege), Funkc, moscella, chnramusca,
chamuscar (aufdi ptg.), xamiiscar, jamuscnr , in
Brand stecken, = *suhmuscare.
5498) musciirium = ital. moscajo, Fliegen-
schwarm.
5499) mus caecus, mus *caeciiiris, Bliiidmaus,
Fledermaus; span, murciego, ninrrii'nnli: : ptg.
morcego; (ital. heifst die „Fledonii,ni-- i,ii'i^ln>llo,
vipistrello = *vespe.rtillus fiir rr^prrl ilm : frz.
cliauve-souris = calvam *soricem). Vgl. Dz 471
murciego.
5500) '''muscea, -am /'. (musca) = ital. moscia,
kloine Fliege; rtr. moscia, Bremse, vgl. Griiber,
ALL IV 124.
5501) muscidiis, a, um [muscus), bemoost, =
rtr. misch, milsch, mitscli, miitsck, schimmelig, vgl.
Gri)l)er, ALL IV 124.
509
5502) niuscio
55161 mnto
510
6502) (*iniiscio, -dnem m. (munco), Name cinos
kleinen Vogels; davoii dicVogelnamen prov. moiieta,
ein Raubvogel; hen nog. mouchoii. klciner Vogel:
norm, moisson, Sperling, dazu das Dcmin. mokonel,
moisnel = noiifrz. moiiieau. volksctymologisch an
moiue angelehnt, vgl. Fafs, RF III 488 ; eine andere
Ableitung aus moisson ist norm, moi'.s.scrow, Finke;
wallon. mnhnti, Sperling; cat. moxd, wovon moxeta,
ein Raubvogel. Vgl. Dz 041 moiiienu.]
5503) musculus, -uiii m. (kleine llaus), Muskel
(im Roman, entwickelt sicli aus der Bedtg. .jMuskel"
diejenige von ^llusihol'", was darin begriindet sein
diirfte, dafs das Musoheltier eine gewisse aufserc
Ahnlichkeit mit ciner Muskel hat); ital. musculo,
muscolu, Muskel; rum. muschiii : rtr. mutchla,
Muschel; prov. muscles, moscle-s; frz. muscle,
Muskel; hiom/c (altfrz. ihoh.s7c, auch in»(.s7e), Mies-
muscbcl; cat. niusclo, Muskel, muscla, Muschel;
span. ptg. musculo, Muskel (im Span, aueh
Mauschen). Vgl. Griiber, ALL IV 124.
5504) 1. muscus u. *milsculiis, -uin m.. Moos;
ital. musco u. muschin; rum. inuschiu; rtr. mustl,
miischiel , miskcl, me.^chel ; (prov. mossa ; frz.
mousse e. oben mosa; auf *)«»sca jedoch geht ver-
mutlieb zuriick frz. *musgui: muyue. wovon das
Demin. muguet, Maiblume, italianisiert muyhetto,
mugherino , vgl. Scheler im Diet, unter muguet,
frcilich aber ist diesc Ableitung nicht ohne Bedenken
und liberhaupt nur unter der Voraussetzung zu-
lassig, dais mugue aus ciner prov. oder frankoprov.
Mundart in das Franzos. iibertragen worden sei,
Diez 645 mugue); span. ptg. musgu (das iibliche
span. Wort ist moho, s. oben mnf)- Vgl. Grober,
ALL rv 125.
5505) 2. miiscns, -am »'., Bisani, Moscbus (pers.
muschk, arab. al-missc); ital. musco, muschio; prov.
musc-s : frz. muse: cat. almesc (^ arab. almisc);
span, musco u. amusco, (auch Adj. in der Bedtg.
„moschusfarbig. dunkelfarbig"), almizcle; ptg. al-
miscar. Vgl. Dz 220 musco u. 471 musco.
5506) musica, -am /'. (jiovaixi/), Musik; ital.
musica : frz. musjque etc., iiberall nur gel. W.
5507) [musTmo, -oneni »i. {/xovauwv), ein sar-
dinisches Tier, verrautlicb der Muilone (Plin. 8, 199),
das AVort scheint aber auch einen niehtkastrierten
Esel bezeicbnet zu haben (s. Georges ,s. i'.); ist nach
Caix, St. 415, das Grundwort zu ital. miccio, Esel,
lomb. miissa. friaul. muss Diese Ableitung ist
sehr wenig glaubhaft ; eher diirfte in den Worten
ein verhunzter Personenname versteckt sein.]
55081 musiTiim (fiovoeioy), scil opus, Mosaik;
ist im Romanischen durch wunderliche zunachst
wohl volksmafsige, an Musa oder musica sich an-
lehnende, u. spater gelehrte etymologisierende Um-
bildung gestaltet worden zu ital. musaico; prov.
musec, mosaic: frz. mosaique (altfrz. findet sich
musikc); span. ptg. mosaico. Vgl. Dz 220 musaico.
5509) *miistaceas, a, um (vom griech. ,u{aTaS,
Schnurrbart); davon die zurBezeiohnungdesSchnurr-
barts dienenden Substantiva: ital. mnstaccio, mo-
stacchio: rum. mustnle; rtr. mustuzz: frz. mou-
stache /'. .- span, mostacho ; (p t g. heifst der
Schnurrbart higode , das freilich eigentlich den
Knebelbart bezeichnet). Vergl. Dz 218 mostaccio;
Grober, ALL _IV 125
551(1) mustel(l|a, -am /'. (Demin. v. ni«4|, Wiesel ;
(ital. dotinola, Demin. zu dmina ^ domina); rtr.
musteila, misteila: prov. mostela: altfrz. musleih;
mousioih, moutele: (neufrz. heilst das Wiesel
belette, vermutlich Demin. von belle, s. oben bellus;
span, comiidreja „Gevatterin" ; ptg. doninha).
Vgl. Flecbia, AG II 51 unton ; Grober, ALL IV 125.
55111 mustio, -onem »i. (v. muslus), Mosttrinker
(Isid. 12, 8, 16); ital. moscione, Mostfliege, Saufer.
Vgl. Dz 386 .>-. I- ; Grober, ALL IV 126.
55121 mustum n., Most; ital. mosto, davon
mostarda, Mostrich, Senf; rum. must, dav. mustar,
Mcstrich , uiu.stuesc uii nil iii, mit Mostrich ver-
sehen; prov. most-z, davon mostarda; frz. motlt,
davon moutarde: oat. most, davon mustarda und
mosla.isa, mostalla: span, moslo (altspan. auch
mozo, vgl. Baist. Z IX 148), davon mostaza, Mostrich,
mostear, mit Mostrich versehen ; ftg. mosto, davon
mostarda. Vgl. Grober, ALL IV 126; Dz 218
mostarda.
5513) mfitilo, -are, verstiimmeln, stutzen; ital.
mutilare und so auch als gel. Wort in anderen
Sprachen (frz. mutiler); span, molilar, das Haar
scheeren.
55141 mutHus, a, um, verstUmmelt, mit ge-
stutztem Haar; cat. motxo, hornerlos, abgestumpft:
span. ptg. macho (wohl Aus*mulilus fin mutilus,
wie ja nach gewohnlicher Annahrae mouton aus
*iiiuUo *mulito f. mutilo entstanden ist, wogegen
freilich Grober, ALL IV 127, Ijeachtenswerte Be-
j denten ausgesprochen hat), davon muchacho, Knabe
(eigentlich der kleine Geschorne), auch moichin,
I Scharfrichter, eigentl. Verstiimmler, endlich vielleicht
I mochuelu. Ohreule; motiloii. Laienbruder, schliefst
I sich an das Vb. motilar, scheeren, an. Vgl. Dz 218
mozzo (vermutet german. Ursprung und stellt nur
fragweisc mutilus als Grundwort auf); Kaist, Z VI
118; Grober, ALL IV 126. Wegen muchacho vgl.
auch Dz 470 s. o. (Wenn Diez 469 auch sard.
muilone, Grenzstein, Haufe, span, hio/oh, altptg.
moiom auf tuutilus zuriickfiihren will [vgl. jedoch
I Dz 386 mucchio], so wird man ihm darin schwer-
I lich beistimraen konnen, es diirften vielmehr diese
[ Worte vom ital. mucchio, Haufe, u. rum. muche
nicht zu trennen u. mit ihnen auf *muculus fiir
[ cumulus [s. d.] zuriickzufiihren sein; das rum. Wort
I macht freilich seiner Bedtg. wegen — Ch. p. 171
) iibersetzt es mit „dos, revers, bord , came, coin,
angle, I'ainure, entaille , drageoire, onglet, renton,
' rentou" — grofse Schwierigkeit, so dafs man viel-
leicht besser thut. es auf mutulus, Kragstein,
' Sparrenkopf, zuriickzuleiteu.)
5515) *miitins, a, um, abgestumpft (von Hornem) ;
I ital. mozzo, stumpf, verstiimmelt, dazu mozsare,
\smozzare, {smussare ist Lehnwort aus dem Frz.);
prov. mos , stumpf; frz. mousse. Adj., stumpf,
dazu das Vb. emousser. und mousse, Sbst., junger
Bursche, eigentl. Geschomer; span. ptg. mozo, -fo,
jung, dav. sp. mocedad, Jugend.. Vgl. Dz 218 mozzo
u. 470 mozo (mozo soil = mustus, frisch, seini ; Baist,
Z VI 118 (Stellt *muticus als Grundwort fiir mozo
u. mousse auf); Grober, ALL IV 126. Auf muiius
geht wohl auch die unten nuter mutzen aufgefahrte
I Wortsippe zuriick. — Parodi, R XVH 61, zieht auch
I lig. muttu. stumpf, u. span, escamondar, die Baume
beschneiden, hierher, glaubend, dafs escamondar
aus ex -(- *cnpum |= caput) -\- *mutare ( ; montar
: mondar] gedeutet werden konne.
5516) muto, -are, anderu: ital. mutare; rum.
mul ai at a; prov. mudar (bedeutet insbesoudere
„mausern"); frz. mucr (fast nur in der Bedeutung
„mausern" gebraucht, das iibliche Vb. fur nandern"
ist changer = cambiare, w. m. s.), gebrauchlich ist
dagegen remuer (prov. remudar), bewegen; cat.
span. ptg. mudar. Settegast, RF I 250, wollte
Ml
5517» inOMl.'
f)Ml) nftrli-
r)12
• pao. lomar von *MiU(r)(irf nbtoiloni V|»l. Ui (itft
nt uer.
SfilTi mlittlo. -Ire, niiirkscn : «nril. mulire.
rufiMi; prov. nltfrj nmttr . nnioiKOii. Vj;!. l)i
218 w»»».
55181 *mattttni ».. Miiokii o'kI- '""'»«''. Muck,
Apiil. Ii. Chnris. 240, 28h itiil. mutin ^l/Omwort
aua Join Yn.), Spnicli; prov. iiiol-:, Wort; fr?..
i««f. Wort, Atigspruoh; cat. unit: span. ptj;. hio^c,
Spnirh (Mmwort mis ili'in Kr/. ). Vgl. Di 218
wi<>»i>. Orxibor, .\l.l. IV IJ".
&51!)) niQtfilas, -uui III . Kra^'xtoin, Sparrcnknpf,
Dii'li'iikopf; auf III lit III iix wolltc Diiv. 3S(i ital.
mucchiii II. span, mnjoii /urdckfiihriMi ; Storm ila-
g»>t;i'n liat . AG IV S'.tl, Kntstoliun); ilos orstcron
Wortes . von welrlicni abiT ila» zncito nicht zu
tr«>nnen soin iliirft»-. aiis *muciilus = cumulus (s. d.)
wahrsriioinlicli i^i'inacht, vgl. auch Canello, AG III
397. - Darf man annolmien , dafs miituliis zii
'mutlus. •wiM/n/.s- poworden soi, so wiirdo man daniit
das (.iriindwort fiir oine wcit verzwcipto Wortsippp
gowinnpn, als dorpn ronianisclicr tirundtypus span.
»i(/ri(). perundi'tcr Kiirpor, nanuMitl. oin nindlicher
Fclsen, riindlirli antV'<"W"ortenerMiind(Flunsi'li) gelten
kann. Es wiirdoii liiiTlior otwa );elioron : ital. miilriii
^nuisoncTia", vgl. Cai.\ , St. 421, morione, ku{,'ol-
artiger Helm, Pickelhaube, vencz. moraiiia, man-
tuan. moracliu . Slaiilhaltor dcr Pferdc; prov.
innrut, dicklippig. miir-s. worm, Sclinauzc, moriillKi.
Visicr : altfrz. iiiorio» . Pickelhanlie . iiioiirre,
Scbnauze; frz. moraillf. moraillou , Maul- odcr
Xasenzange fiir Pferdo; hierher gehiirt nohl audi
niorue, Stockfiscli (urspriinglich wohl nie das span.
morros, die klumpcnartigen eingesalzcnen Eingcweide
des Fisclies bczeichnend l ; cat. mornllaf, Maulkorb,
morralet, Fnttersai'k fiir Pferde; span, murro,
Hinder Korper. Klumpen. kleincr runder Felscn,
aufgeworfcnor Mund, PI. iiiorrvs, kleino Kluinpon
eingesalzcne Fisclieingeweide, morra, Scbiidel, cha-
morrn (= *chtca aus calva -\- morra), Ealilkopf,
chamorro, gcscboren, murioti. morrion, Pickelhaube;
ptg. morro. kloiner runder Hiigel, morrido, Pickel-
haube. Vgl. Dz 217 mnriime, 439 cluiniorrii. 470
morro. 644 morue (Diez scheint die Wortsippe vom
bask, muiurra ableiten zu «ollen. es ist aber nicht
anzunehmen , dafs ein bask. Wort eine so weite
Verbreitung im Roman, gefunden babe); Mussafia,
Beitr. 50 (vgl. auch Scbclcr im Anhang zu Dz 775).
5520) mutno, -are, leihen ; wird von Settegast,
RF I 237, als mogliches Grundwort zu span, tomar,
nehmen, angenommen, vgl. G. Paris, R XII 133.
5521) mutus, a, am, stumm; ital. miito; rum.
prov. altfrz. mut: neufrz. nur das Demin. wuct
^ *mutettiis ; cat. iiiiol; span. ptg. miido.
5522) dtsch. mntzen, stutzen ; davon nach Dz 14
almiissa das mittellat. iilmiitia, ein kurzes (gleich-
sam ge.stutztcs) Mantelehen, Kappe, endlii-h Miitze;
ital. nur das Demin. mozzetta: prov almutma,
ttlmiicela; frz. aumuce, (tumtisse (davon altfrz. das
Demin aumucette); span. a/m«cio, Aav. almiiceUa,
almorala. almncelii ; altptg. almiicellu. almocella.
Einfacher aber leitet man die Wortsippe wohl von
lat *mutiiis (s. d.) ab.
5523 1 mf xa, -am /'. {/xvSa). Dille, Schnaaze der
Lampe; im Zusammenhange mit diesem griech.-Iat.
Worte stehen vielleicht: (ital. miecta, Lunte, davon
aret. mecello. „capezzolo della niammella", vgl. Calx,
St. 410); prov. (mecea), mecha, Doeht; frz. mesche,
meche, Docht, Lunte; &p an. mecha, Docht, Lunte;
cat metxa, Lunte; ptg. mecha, Lunte. Es scbeinen
abor in diesen Wortcn (von donpii die eingoklam-
niprt(<n Ijchnwortc xind) hii/.ivi iind *micni . buzw.
*»il(-ciii fiir miiccii. miircra (tiM'ir<'ii.«| diircli oinandor
gi'gangon zu sein. vgl. Horning, /tnclir. (. noiifrz.
Spr. u. I,it. X' 243. „l>iiclit'' wird HUHgedriickt
durch ital. .ytop/iinii von ,tO</i/iii ; sard. .'ii//'<i
(oigontl. Zapfen); rum. hmic,- r t r. /iihk/i/ v. /mhk^h,-
cat. /)/((/, lili- : ptg. /iiiriii v. pdhiiliim [». d.), vgl.
Dz 231 /.<i/ii/(i. Vgl. Dz 213 iHirci'.i; Griibor, AIJ<
IV 127.
5524) lllj'xAll, -Aliem Ml. (/Jtiliuc), Sclileiin- odor
Kotefiscb ; davon (?) ital. matione ((tir *mur.i:ione,
*mufciuiii! „miiggino", vgl. Caix, St. 408.
N.
5525) arab. iinbab, Kiirst (in niiihaiiindaniHohen
liidicn) ; frz. etc. inilmli, loiclier Mann, KriisuR.
arab. iiAb-nl-fll s. fhiir.
552(>l altn. nabbi, Knorren , Zwerg (auch in
letzteror Bcdtg. sclimi iiii .\ltnord. vorliandon, vgl.
Joret. K IX 435); frz, iiahot, Knirps, Zworg. Vgl.
Dz 645 .>.. I'.
5527) iiaevuIuK, -iim vi. (Demin. von naevus),
kleines Mai, Flcckclion, = modenos. niel, vgl.
Flechia, AG II .•i(i7.
55281 naevus, -um »>.. Muttermal, = ital. neu,
Mutternial; rum. nitig. Scliwiele, Blatternarbe und
dgl. Vgl. Dz 38t) lien.
5529) arab. iiaflia, Duft; davon ital. lanfa,
nanfa „acqua odorosa distillata dall' arancio", vgl.
Caix, St. 371; (frz. naffe; span, iia/e).
5530) sanskr. iiAgaran^a (davoii pers. naranff),
cigentlich Elefanteiineigung d. h. Lioblingsfrucht
des Elefanten. Apfelsine (vgl. Lassen, Indischo Altor-
turaskunde I 274); ital. aruneio (mailiind. iiaram,
vcnoz. narmiza), davon das Adj. rancio. orangen-
gclb, vgl. Canello, A(i UI 391; rum. ndranfd;
frz orant/e (volksetymologisch an or angeglichen,
glcichsam Goldfrucht); (cat. tarnnja): span, na-
ranja ; ptg. luranjn. Vgl. Dz 22 arancio.
5531) arab. lid'ib, Stollvertretcr; davon vielleicht
(aber eben auch nur vielleicht!) ital. »aibi, oin
Kartenspicl; span. ptg. naipe, Spielkartc. Vgl.
Dz 471 naipe.
5532) kurdisch nakera (arab. iiakarn, ausgraben);
davon vermutlich ital. iiacchera, i/nacchera, naccaro,
Perlmuschel, auch Pauke, im PI. Klappor (ein anderes
W^ort fiir „Perlmuschel" ist madriperia); altfrz.
nacaire; neufrz. nacre: span, nacar, nacara;
ptg. nncar. Vgl. Dz 221 ndccheru.
5533) altnord. n&m, Wegnahme; altfrz. «atis,
namps (PI. i, Pfander, beweglicbe Habe, davon das
Vb. auch neufrz. tiantir, veq)fanden. Vgl. Dz 646
nans; Mackel p. 44.
5534) nanus, -am m. , nana, -am /., Zwerg,
Zwergin; ital. nnno, -a: rum. huh, -a; prov.
naii-s, -a: frz. nain, -e: cat. altspan. hoho, -a;
neuspan. ennno, -a; ptg. ando, anda.
5535) napos, -am w., Steckriibe; ital. tutpo;
sard, napii, iiapa ; rum. nap: prov. das Demin.
nahct-z; frz. dasDemin. Mdrei.Rtibe, nacette, Riibsen ;
cat. nap: span, nribo, naba: ptg. nabo. Vgl.
Grober, ALL IV 128.
5536) narcissas, -am m. (vdffxtaaog), Narzisse;
ital. narci^so und narci-io; frz. narcisse; span,
ptg. narciso: iiberall nur gel. W.
5537) *narico, -are {naris)= frz. narguer, die
Nase riimpfen, spotten; davon abgeleitet narquois.
513
5538) narlctila
5568) naxus
514
verholmend, verschmitzt, als Sbst. (uiiseliulc) Gauner-
sprache. Vj,'l. Dz 646 narguer.
5538) [*iiariculS, -am/'., Nasenloch, = altfrz.
narille, vgl. Griiber, ALL IV 128.]
5539) *iiarliia, -am /'. {xaris) = frz. narine,
Nasenloch, vj;!. GrOber, ALL IV 128.
5540) uiirls, -em /'. , Nasenloch; ital. nare,
Nasonloch; sard, nare, Nase; rum. nare, Nasen-
loch; prov. nar-s; (span, nares), Naso.
5541) *iiarlx, -Icem /■. («ai-M, Nasonloch; ital.
narice, Nasenloch; cat. iiariz; span. ptg. nariz,
Nase, Gcruch. Vgl. Grcibor, ALL IV 128.
5542) iiiilTO, -are, orziililen; sard, 'narrere (?),
sagen; (frz. narrer, erzahlen). Vgl. Grober, ALL
IV 129.
5543) ahd. nanra (schwcd. narf), Narbe, raube
Seite des Leders; ital. nucera, Wunde, dazu das
Verb naverarc, innaverare, verwiinden; sard, nafra.
Fleck, nafrar, beflccken; prov. nafra, Wunde,
nafrar; frz. navrer, verwundeu, (norm, nafre,
Wunde); cat. nafrar, verwunden. Vgl. G. Paris,
R I 216; Baist, Z V 556 (erinnert au die urspriing-
liche, im cngl. narrow ,,eng" erualtene Bedeutung
des Stanmies narwa-); Dz 221 leitete die Wortsippe
vom ahd. nabarja-, altnord. nafar, Bohrer, ab.
5544) nascor, iiatiis sum, uiisci, geboren werden ;
ital. nasco nacqni nato nascere; rum. nase ndnciii
nascut na^te ; rtr. ni-ser. Part. Prat, naf, naschikl,
vgl. Gartner § 148 u. 172; prov. nais nasquci
nat-z (Feni. nada) naisser; frz. nais naquis ne
naitre; cat. nasch nasqui nat und nascut naixer
und neixer: span, nazco naci nacido nacer; das
starke Partizip ist erhalteu in altspan. nadi, neu-
span. nadie = {hotnines) nati, nada, nichts, =
(res) nata, der Cbergang aus der positiven in die
negative Bedtg. voUzog sich aus Anlafs der Ver-
bindung mit verneintem Prailikate iu gleicher Weise,
wie bei frz. persunne u. rien, vgl. I)z 471 nada,
Cornu, R X 80; ptg. ««.scer (schwaches Verb, das
starke Part. Prat, ist erhalten in nada, nichts;
nadie, niemand, fehlt, dafiir ninguem).
5545) uassa, -am /"., Fiscbreuse; ital. nassa;
rtr. nassa: neuprov. nasso; frz. nasse, nansc;
span, nasa; ptg. nassa. Vgl. Grober, ALL IV 129.
5546) nastiiliis, -um m. (Demin. zu nassa),
kleiues Netz; davon rum. nastur, Knoteu u. dgl.;
vielleicht ist ital. nastru. Band, dasselbe Wort,
vgl. Ch. p. 176; Diez 386 leitete nastro (comask.
nastola) nebst rum. nastur u. wallon. ndle von
ahd. nestila, inhd. nestel ab.
5547) Mastiireium n., eine Art Kresse; ital.
nasturzio: sard, martuzzu; piemont. bistorce;
neuprov. nastoun: ixz.nasitort: spun, mastuerzo,
vgl. Baist, KF I 131; ptg. mastriigo. Wie man
sieht, ist das Wort volksetymologischcr Urabildung
sehr unterworfen geweseu. Vgl. Dz 221 und 736
nasturzio; Behrens, p. 79; Grober, ALL IV 129.
5548) nasus, -um m., Nase; ital. naso; rum.
nas, PI. nase u. nasuri; prov. nas, naz; frz. nez;
cat. nas; span. ptg. naso.
5549) nasutus, a, um (nnsMs), grofsnasig; ital.
nasuto ; {rum. ndsos = *nasosus; span. ptg. na-
rigudo, gleichsam *naricutus von narix).
5550) uatalTs, -e {;natus), zurGeburt (insbesondere
des Heilands) gehorig; ital. natale, Weihnachten;
prov. nadai ; frz. nui'l ; (span, natividad); ptg.
natal. Das Wort ist aber auch allenthalben in
seiner allgeraeinen Bodtg. iiblieh.
5551) uiitator, -orem mi. (nature), Schwimmer;
Kortin^, lat.-rom. VVorterbuch.
ital. iMtatore, notatore; rum. innotdtor: (frz.
nageur); span. ptg. nadador.
5552) *iiiitTca, -am /'. (v. natis, vgl. Konscli,
Z III 103), Hinterbacko; ital. sard, ndiica; prov.
natja, nagga; friaul. nadie; altfrz. naclw ;
noufrz. nage; span, nalga; ptg. nadeca. Vgl,
Dz 221 ndtica; Grober, ALL IV 129.
55531 iiatio, -onem /■. (nafw»), Volk; ital. nazione;
rum. na{ic; prov. nacio-s; frz. nation; cat. nacio;
span, nacion: ptg. naQt'io. (tTberall gel. W.)
5554) natims, a, um (natus), angeboren, natur-
lich; ital. nativo, natio; frz. («a(j/, gebiirtigl, naif,
natiirlich; span. ptg. nativo. Vgl. Dz 645 naif.
5555) nato, -are (vgl. Mayor, ALL IV 531).
daueben *noto, -iire, schwimmen; ital. natare,
notare, nuotare ; sard, nadar; rum. innot ai at a;
rtr. nudar ; prov. nadar; altfrz. Moer; (neuf rz.
nager = navigare); span. ptg. nadar. Vgl. Dz
225 notare; Grober, ALL IV 135.
nattiX s. mattii.
5556) natura, -am /"., Natur; ital. natura und
dem entsprechend als gel. Wort auch in den ubrigen
Sprachen, ebouso das Adj. naturalis.
uatus, a, um s. nascor.
iiauelerus s. uavicularius u. nautiearius.
5557) nauliim n. {rai>.ov). Fiihrgeld ; ital. nauln,
nolo, Fracht, davon nolcggiare, oin Schiff niieten;
(frz. nolis, Schiffsmiete, Fracht, davon noliser, ein
Schiff mieteu; altspan. nolit). Vgl. Dz 224 nolo.
5558) nausea, -am f. (vavain), Seekraukheit,
Unbehagen, Ungemiitlichkeit; prov. nausa, Zank,
Larm; frz. noise; cat. nosa. Vgl Dz 647 noise.
tjber rtr. nausa, nosa vgl. Gartner § 83.
5559) nautieariiis, -um ?»., Schiffsherr; prov.
Ha»c7ite)'-s, Fiihrmann : irz. nocher; (cat. naaxer).
Vgl. Grober, ALL IV 130: Furster, Z UI 566;
Diez 224 nocchiere leitete dioWorte von nauclerus ab.
5560) bask, uava, Ebeno (daher der Landname
Navarra); davon das gleichlautende und gleich-
bedeutendc span. ptg. nava, vgl. Dz 472 s. v.
5561) navia, -am /'., ein Fahrzeug, = rum. naie,
Schiff.
5562) navlcella, -am /'. (Demin. v. navis), eiu
kleines Schiff; ital. navicella; (neuprov. nacello);
frz. nacelle. Nachen: (span, nacela). Vgl. Dz 645
nacelle; Grober, ALL IV 130.
5563) uaTicuIarTtts, -um m. {navis), Lohnschiffer;
ital. nocchiero, nocchiere, Fahrmann; sicil. nuc-
chieri: altspan. naucher, nauchel. Vgl. Forster,
Z III 566 ; Dz 224 nocchiere und Grober, ALL IV
130, setzen nauclerus als Grundwort an, u. es ist
allerdings die Moglichkeit dieser Ableitung einzu-
raumen; jedenfalls ist nauclerus als gel. Wort im
proT. naucler-s u. span, nauclero erhalten.
5564) naTigloliim n. (Demin. von navigium),
Schifflein; davon rum. ndi.pard.
5565) naTigitim n. {navigo), Schiff; prov.
navigi-s, nacei-s; frz. navire, vgl. Tobler, R II 243;
span. ptg. navio. Vgl. Dz 472 jiavio ; Meyer,
Ntr. 153.
5566) uavigo, -are, schiffen; ital. navigare,
daneben navicare, schiffen; frz. nager, schwimmen
(altfrz. auch schiffen); span. ptg. navegar, schiffen.
Vgl. Dz 645 nager.
5567) navis, -em f., Schiff; ital. nave; (rum.
naie); prov. nau-s ; (altfrz. nau): frz. »!«•/ (nur
in uneigentl. Bedeutung); cat. nau; span. ptg.
nave, nao.
5568) [*naxns oder *nassus ist das vorauszu-
setzende, aber ebenso unbelegbare, wie undeutbare
:.!.')
&.'>6!l) no
Mt'M't) iioptin
r)iG
(.■riinilwort fiir itiil, mtsmi, Kibonbauni. \'f^\. 1)/. |
388 >. c.
6&t>'.>) iiv, iiiolit: iliiK Wort ixt iiii linniiiri. wolil
i;nn/lii'li vorlunui; dan nun. vornoinoiulo I'ralix hc.
t. It. in nrmie, ntmicn, NicliU i,mic o° Niioii) (xlor i
in MCdiM, rnnii'iiNi'li. isl Klavisclion Ur8|iriinj;s.
/>&7(i) iiobalrt, -iiiu /. , Nclicl : ital. ntbiila'
„m>liiiK>Kita , niai'i'hia", mlihia „nui>viila virina a
liTra-, vfjl. Canoll.., ACi 111 30!l; Kiiil. iieyijhia;
sard, iieulii : riiui. iiciiiini: rtr. nrbhi; iiniv.
ikIiIii, nrii/ii ,' altfrz. »ii<ii/c; npufrz. iii'hie {hi- '
ileiiti't niir «kalton, stitikonilcn Noln'l", dor Aiisilruck j
fur Ni'Ik'1 iilM'rliau|il i»t hiiniillniil, s. olion unUir
bru); ral. iiii(/(i. 8]ian. iiic/'/ii; pt^. (irnm. Vj.;!.
\)i 222 iirvuln (wo I)/, lioniorkt, dais ini Sard., I'rov.
u. Cat. da» liotr. Wort audi I'iti olilalonaluilii'lu's
Ha.'kwt-rli lnveicdnio); (.Jriilior, ALL IV 130.
6071) ni^iklOsiis ii, uiii (nc/iii/ii), mdivli);; ital.
iifhiilaso, iiMiioso; ruin, xcgiirus; frz. ticbulcu.v;
span. ptf:. iiihiildnii.
|*n<^bililus s. iiiilvliis. I
5572) lU'f, noqiit', iind iiiilil; ital. iir : (.sard.
lie»), diirrli »»(1 booinlluriit); rum. mci ^^s ncqiic:
rtr. lie; prov. >ir, ni ; frz. )ii: cat. tii; span.
Ill,- (ptf;. "C", dnrcli »io»i booinllul'st). Vgl. Uriibur,
ALL IV 13J.
5573) lliec + ♦ieiit (iiout'obiUlctor Stamiii des Part.
Priis. voii f.ssc), iiicht soiond, (neutral tjefal'st =— ■)
nichts; ital. iiietite; prov. niod (<•. r. mens}; frz.
iiiatit (nur als eifjontl. Sbst. „das Niclits", prono-
ininalcs „iiiclits" ist rien = rem); (span. ptg.
„nichts" =» nada ^ [res] nata, a. ob. uiiscor). Vgl.
Dz 223 »'. v.; s. aber dagogoii Ascoli, AG XI 417,
XII 24.)
5574) iiec + gutta = r t r. nagnlta, dancben in-
guulta, vgl. Ascoli, AG I 37; Stiirzingor, K X 257.
5575) neco, -lire, tiitcn (im Koiuanischon ist die
allgcincino Bcdtg. auf die bcsondoro von „ortrankon"
cingecngt worden) ; ital. aiinegare (roncz. negare)
=-^ adnccare, nicht, wio Diez anniiuint, = cnecare,
donn das Vorkominou dieses Verbs in der Bodtg.
„ertranken" bci Gregor v. Tours kaun niclits be-
wcisen); rum. innec at at a; rtr. nagar ; prov.
ticgar; frz. noyer ; cat. span. ptg. anegar. Vgl.
Dz 221 negare; Griiber, ALL IV 131.
5576) licc + qucm = ptg. ningnem, niomand,
vgl. Dz 472 ,v. c.
5577) |*iieciUo, -are = ital. nicchiare etc., vgl.
Caix, St. 422.J
5578) iiec + Onus, nicht einer, niemand; (ital.
niutw); rtr. iiagiun; prov. negus; altfrz. negun;
cat. ningun; span, ninguno; (ptg. nenhwn, da-
neben ningucm). Vgl. Grobor, ALL IV 131.
5579) neglectiLs, -luii ni. (neglego), Vernach-
lassigung, =; prov. neleit-z, neleg-z, Nacbliissigkeit,
Fehlcr. Vgl. Dz 647 s. j).
5580) neglego, lexl, lectiun, legere, vomach-
liissigen; ital. negligu neglcssi neyletto negligere;
frz. negliger (gel. Wort); span. ptg. driickt man
„vcmachlassigen" durch descuidar = de-ex- (oder
dis- ?) cogitare oder desat{t)ender aus. Wie das
Vb. neglegere, so ist auch das Sbst. negleyentia im
Roman, nur als gel. W. vorhanden.
5581) nego, -are, verneincn; ital. negare; prov.
negar ; frz. nier; cat. span. ptg. negar.
5582) negotisitor, -orem m. {neyotium), Gcschiifts-
mann;ital. neyoziulorc; rum. nego(itor ; frz. neyo-
ciateiir ; span. l)tg. ncyuciador ; tiberall nur gel. W.
5583) *negotio, -are (ncgotium), Geschafte treiben
(schriftlat. iicgotiari); i ta.1. negoziare; rum. nego{
(i> (If II ; frz. iirgocirr; span. ptg. negociar,
iilM>rall nur gel. W.
5584) ni^irOtiuui ». (iicc -f <'<>"'"), (iosi-liaft:
ital. iiegozio: rum. nrgol; prov. nryuci-.s; frz.
nrgovc : rat. iirgoci ; span. ptg. negocio; ubcrall
nur gol. W.
5585) altnord. ncl, iieiii, iiiiht, — altfrz. naif
niit gloiclior Hedtg. Vgl. Dz 645 miir; Mackcl p. 177.
6586") |nc + indo («cil. ijiiidnii); daniu.s naili
Ascdi, At; XI 417 u. XII 24, ital. iiuiilc. alt-
frz. iificiit, niiitnt; iicufrz. iiinit.]
6586) neioil. ikV?) + Ips- « prov, altfrz. nri.s.
tiis, danubun p mv. nrguei.i -^ nr<iiir i/isiini ; die Par-
tikcl lii'doutet „K0gar, solbst"; di'i' niiiKclilag iir-
Hpriinglicli iM^gativer in jiositivc Ifi'dtg. bat niclits
Hcfromillicliiis, vgl. iiri:-{- eiil u. dgl, Vgl. Dz(i46 iiris.
5587) ne (od. iiccV) -|- ipi*»' + flniis, nicht ciiinial
oiner = koiner; ital. iiixsuno, ne.isiinii; prov.
nejNKJ» !-.•(; altfrz. nriiiii, nisiin. Vgl. Dz222»k;.s.vh>I((
5588) VfXQOfinVT in, Totcubcscliwiiriing, Zauberei
(dor crsto Hestandtoil des Wortes wunle volksety-
inologisch an nigcr angogliclieii, vgl. dtscli. „Scbwarz-
kiinstlor"); ital. negnnnanzia ; al if r/,.nigremaHcr ;
ningrcmancc, liiiyrciiiance, iiujrrmiuice. (vgl. Toblor,
Misc. 75 Anni. 2|; sjjan. |itg, iirynimtiiicHi, nigro-
maiicia. Vgl. Dz 222 niiiroiiuuilc.
5589) rexQOfidvTij^, To(cnlics(|]\vilrcr, Zauborer
(vgl. vfX(>oinavrtia); ital. tiegntmaiile, nigritmante ;
prov. nigromancid-a =: *nigromaiitianus ; frz,. >ie-
yromancien; span. ptg. nigrumante. Vgl. Dz 222
negromante.
5590) neiiiii ;/. tyi/ii/r, (iesi)innRt,= span, neiiia,
Siogel dcsUricfcs i('i:;ciill. um dou Brief gesclilungcnor
u. aiigosicgclt<T Fadi'ii), vgl. Dz 472 .s. v.
5591) nemo, -incni ()ic 4- ''"»'"}. "iemaiul ; ital.
(nur mundartlich) nimo , nimniu, der scbriflital.
Ausdruck ist nenmiHi) = ne + yw<-' + unus; sard.
tienms (?) ; rum. nime ; (p r o v. negus = nee + unus,
neisus == nc -\- ipse -\- unus; frz. personne aus ne
. . . personne, nicht jomand; span, rnidi, nrulic
= nati scil. homines, s. obon nascor; ptg. nenlium
= non unus. ningucm = nee -\- quern). Vgl. Dz 386
nimo; Griiber, ALL IV 131.
5592) nenia, -am /'., Lied (eigentlioli Loiclien-
gesang, aber auch Kindorlied, Tiiudellied) ; davoii
vermutlich abgeleitct ital. ninnoli), nannolu „inezia,
giocattolo", vgl. Caix, St. 423.
5593) nepos, -potem m., Enkel, NcfTc; ital.
nepote, ttijiote, (daneben nieto, zu dem Fern, nieta =
*nepta gebildetes Mask., vgl. Caix, Giorn. di fil. rom.
II 68;; rum. ncpot ; prov. c. r. }ieps, nebs, c. o.
nebot; altfrz. c. r. »ies, (daneben niens, nierz,
vgl. Suchier, Z I 430), c. o. nevot, nevod; ncufrz.
neveu, Neffe, (petit- fils, Enkel); cat. net, nebodo;
span, nieto = *neptus, Enkel («uftwio, Nofte); ptg.
neto, Enkel {sobrinho, Neffe).
5594) *nep6fa, -am /'. {ncpas), Enkelin, Nichte;
venez. neboila: rum. ^n-poaid; prov. cat. neboda.
5595) *nepta, -am /. (tur ttciitu), Enkelin, Nichte;
(ital. nieta, vgl Caix, Giorn. di fil. rom. II 68);
sard, nepta ; calabr. niejiita; jtvov. tiejita; oat.
(neta); apan.tiieta; ptg. «f to. Vgl. Dz 647 HJccc;
Grober, ALI. IV 131 u. VI 395.
5596) neptia, -am /. (inschriftlich bolegt, vgl.
Grober, Misc. 46), Enkelin, Nichte; ital. nezza ;
rtr. nezza, niazza; prov. netsa; frz. niece. Vgl.
Dz 647 niiice; Grober, Misc. 46 und ALL IV 131
(das ie in niece erklart Gr. aus Anlehnung an nies,
wahrend Horning, Lat. C. vor e u. i p. 22, cs aus
dem lliatus -i gedeutet hatto, ebenso Ascoli, AG
517
5597) nSrviis
5625) nOhllls
f)18
X 84 Anm. u. 268 f. Anm., vgl. dagegen Grober,
Z XI 287; die letztere Erkliining diirfte vorzuziehen
sein, vgl. *pettia : piece, s. unten pett-, wo man
eher mit Grober das ie aus Anlelmung an pied =
ped- erkliiren darf).
5597) nerrus, -uni »i. u. uerTium «., Nerv,
Seline; ital. nervo „ncrvi, quelli del corpo animale",
nerbo „iiiiello da piccliiare", vgl. Canello, AG III
361; sard, nerciii: rum. nerrii: rtr. »ii>ri'; prov.
nervi-s : f r z. nerf: c a t. niri'i .-spa n. niervo, nervio ;
ptg. nerro. Dazu <la9 Adj. ital. iiervoao; prov.
nervios; irz.nerveux: cat. nirvioft: span, nervioso;
ptg. nervoso. Vgl. Dz 472 nervio; Grober, ALL
IV 132.
5598) iiescTo quails = rum. niscare, niscarea,
niscari, irgend einer, etwas.
5599) nesoiiis, a, um, unwissend; ital. nescio;
prov. nesci; altfrz. nice, niche; cat. neci; span.
w«eio, dazu das \h. necear, alberne Possen treiben ;
ptg. nescio, necio, dazu das Vb. necear. Vgl. Dz
647 «ice; Grober, ALL IV 132.
*nespilus s. mespiliis.
5600) ahd. nestUa, Scbleife; davon iiach Dz 38C
ital. nastro, Band, indessen darf man woLl ein
lat. *nastuhi!i als Grundwort an-setzen, s. oben
nastuliis.
5601) nexiis, -um m. {necto), Verkniipfung ; rum.
necs; span. ptg. nexo, Welleicht gehort hierhcr
aueb nesga, Keil oder Zwickel im Kleide, vgl. Dz
472 s. r.
5602) ndd. uibbi , nif, altnord. nebbi, uef,
Schnal)el, Xase; davon ital. niff'o (davon niffolo),
niffa, Riissel; rtr. gniff: prov. nefa, dicker Teil
des Schnabels der Raubviigel; limous. niflo, Nasen-
loch, nifki, schniiffeln ; frz. (picard. nifler), renifler,
schniiffeln. Vgl. Dz 223 niffa: Mackel p. 90.
5603) nhdtscli. nicken = frz. niqjicr, mit dem
Kopf wackeln, dazu das Sbst. nique, davon mund-
artlicli das Demin. niquet, Mittagsschlafchen. Vgl.
Dz 647 nique; Mackel p. 100.
5604) *iiidiax, -acem (nidus) = ital. nidiace,
aus dem Neste genommen, unerfahren, einfaltig,
albem; (prov. nizaic, niaic); frz. niais. Vgl. Dz
222 nido.
5605) *nldieus, a, um (nidus) = span, niego
(fiir nidego), Nestfalke; ptg. ninhego, im Nest
gefunden. Im Zusaramenhang hiermit scheinen zu
stehen prov. nee, unwissend, albern (vgl. frz. niais);
frz. nigaud, Dummkopf. alliemer Menscb. Vgl.
Dz 222 nido u. 646 nec: Scbucbardt. Z XIII 531.
5606) nidifieo, -are, nisten, = frz. nicher, nisten
(altfrz. aucb niger, nigier). davon nichee. Brut.
Hecke ; vielleieht gehort hierher als Vbsbst. niche,
Niscbe (eiijentl. also Nest); vgl. aber oben mitiilus.
Vgl. Dz'647 nicher: Schuchardt, Z XIII 531.
5607) uldQlus, -um m. (Demin. v. nidus), Nest-
chen, = ital. nidio; (ptg. ninho"?).
5608) nidiis, -um m.. Nest; ital. nido; rtr.
ntM, nif, iiieu, nuf: prov. nia-s; frz. nid ; span.
tmlo; (ptg. ninho; Cornu, R XI 90, erklart das
Wort fiir entstanden aus *nio = nidum, vermutUch
aber geht es auf ninna, Wiege, zuriiek). Vgl. Dz
222 nido: Ascoli, AG X 99.
5609 1 nigellS, -am /". (Demin. v. niger), romischer
Schwarzkiiramel (Nigella arvensis. Lychnis githago);
ital. nigella, schwarzer Mehltau im Korne; (rum.
neghind); prov. niela ; frz. nielle (auch Pflanzen-
name); cat. niella; span, negxiilla; ptg. nigella.
5610) nigeUiis, a, um (Demin. v. niger). schwarz-
lich; ital. niello, schwarzUche Zeichnung anf Gold
oderSilber, dazu dasVb. niellare; prov. niel-s, dazu
lias Vb. nielar; altfrz. neel. dazu das Vb. noieler,
noeler: neufrz. me/, gewohnlich nieHnre, dazu das
VI). nieller; span, niel, dazu das \1). nielar; ptg.
niello. Vgl. Dz 223 niello.
5611) niger, -irra, -grum, schwarz; ital. «ero,
schwarz. negro. Neger, vgl. Canello, AG III 374;
rum. negru; prov. tiegre, neir, ner : frz. noir,
(nigre): cat. negre; span. ptg. negro, (im Span, ist
ein anderes Adj. fiir ..schwarz" hito, dcssen Herkunft
dunkel ist, vgl. Dz 459 s. v.).
5612) nigresco, -ere (niger), schwarz werden;
(ital. negreggiare, nereggiare, annerare, annerire):
rum. tiegresc ii it i; prov. negrezir, {negrejar);
frz. noircir; span, negrecer, (negrear); ptg. an-
■negrecer, (negrejar).
5613) *iiigrina, -am f. (niger) = rum. neghind,
Scbwarzkummel (Pflanzenname).
5614) mgrltia, -am f. (niger), Schwarze; ital.
negrezza; rum. negreald; (frz. noirceur; span.
negregura: ptg. negrura, negridao, cor negra).
5615) nimbiis, -um m., Platzregen, Wolke; ital.
nitnbo ,,raureola dei santi", nemho „temporale",
vgl. Canello, AG m 322: Grober, ALL IV 132.
5616) nimis, zuviel, = prov. nemps, (dazu ver-
einzelt ein Komp. «ernes, vgl. Thomas, R XVII 98).
vgl. Dz 647 s. V.
ningro s. niro.
56171 *nlnna, -am /', Wiege; ital. ninna,
Wiegenlied, Kind (in letztorer Bedtg. mundartlich
auch ninno); rtr. ninnar, einwiegen; cat. nina,
Puppe, Pupille; span, niiio. Kind, niiia. Aggapfel;
ptg. ninha, Wiege, fazer ninha, cin.schlafen. Vgl.
Dz 223 «i««o; Grober, ALL IV 132. S. auch oben
nidiis.
5618) nl qua; daraus nach Cornu, R XI 89,
altptg. nega , nego, wenn nicht; vgl. Baist,
Z Vn 634.
5619) [nItediilS, nltel0)a, -am f. (v. niti), Hasel-
maus; davon vielleieht span. (*anedilla, *aredilla),
ardilla, Eichhumchen, woraus wieder ein Primitiv
arda gebildet wurde; ptg. harda. Vgl. Dz 424
ardn.]
5620) nitidus, a, um, glanzend, blank; ital.
(nitido u.) neito, dazu das Vb. nettare; rum. neted,
dazu das Vb. netezesc ii it i; prov. frz. cat. net,
dazu das Vb. prov. nelejar: frz. nettoyer : cat.
netejar : span, neto, nitido: ptg. ntdeo. Vgl. Dz 222
netto: Grober, ALL IV 182 (wo noch sard, nettu ;
rtr. nett, rein, neidi, glatt, angefiihrt werden).
5621) niveiis, a, um («i.t), schneeig; davon oder
voni Vb. neiqer frz. neige, Schnee, vgl. Dz 646 .<(. v.
5622) *niTO, -are (v. nix, schriftlat. ist nur das
Part. Priit. nivatus belegt), schneien; ital. nevare,
(iiblich ist nevicare); sard, nii-are; (rum. ninge
ninse, nins ninge = ningo, nin:ci, ningere): rtr.
nevar, vgl. Gartner § 148; prov. nevar; frz. neiger
(altfrz. Me(/er = «ii'ea)'e, davon nei'^e, Schnee); cat.
span. ptg. neiar. Vgl. Grober, ALL IV 133;
G. Paris, R IX 623.
5623) niTOsiis, a, um (nix), schneeig; ital.
nevoso; rum. neuos: (frz. Nivose, gel. W., neigeux
= *niveosiis); span. ptg. nevoso.
5624) nix, nivem /'., Schnee; ital. neve; rum.
neud; rtr. neif, vgl. Gartner § 200; prov. neu,
7>ieu ; altfrz. neif, noif; (neufrz. neige y. neiger);
cat. neu: span, nieve; ptg. ««ye. Vgl. Grober,
ALL IV 133; G. Paris, R IX 623.
5625) uobilTs, -e, edel; ital. sard, nohile; rtr.
nobel, niebel; prov. frz. cat. span, noble; ptg.
5 1st
6626) luVro
MM) iinliilno
:y>0
iMbff. \'fi\. Fiinitor, '/. Ill r>r>J (si't/.t 'mViilis iiii);
(;. I'iiris, U X r.(): (Ir-lMT. AM, IV i:t;». S. Niiclitr.
r)(i2G) noccu, iiuvili, iiui'itiiin, iiik'ert', Kcliaili'ii;
it a I. riMoro Noriyiii tiiKiulo nuoctrr; pruv, iiiUs
tiiH- noiful no:er: fri. riiii.>! nhi.ni.i (iiltfr/,. nuis) nui
nuirt (altfrt. niit-li >in.vi>, iimiai»; fi|inn. pt^.
8clu<iiit «In» Vli. viilli); /.u fi'lileii, ..scliiulcii" wiril
ilurcli Hpaii. diii'iar. pt^. lUtmnar aiiii;;i>ilriickt.
Oi>27) InuvibTliN, -e — fr^. niii'siVi/c, Hcliiidlif.li.J
&(>28) liui-lviks, II, inn (iiot'ri)), scliiiillicli; itnl.
span. ptf;. Hoiir»,- (frz. iiuisihlc = twribilis).
r>(i2t0 ii<>ctailt4>r I (lo.i), narliU; al trr/..>ii(i7(uifn'.
\g\. D/. t>48 ,s'. r. (WO lias Wort als aiis iloiii Ablativ
iiOi.'(<iii/r ontiitaniloii crLliirt uiril, wiiliroiul «s cloc.li
als Ailvi-rbialbilitiiiit; aiis ilviii Partivipialstaninio
aufiufassoii istl; (iriilu'r, ALL IV 134.
6G30I *ll<k<to, -ikre (iio.r), Naclit wordoii; ital.
iiiinottair: rum. noplez iii (i( a. ilio Naclit vor-
l)rint:oii, innoplez, Naolit wordi-n, iiiii^htifjoii ; pro v.
anoilar: i\l Kt z. anuiiir, anuitier, (noufrz. s'a-
iiuilifr, sioli liis in ilio Nacbt verspiitcu). Vgl. Dz
648 niiitniitre.
56311 |*n5cto, -oncm («or) = frz. (niundartlicli)
nuitoti, nutoii, Naclitjjeist, Kobold, davon vielloiclit
luitoii \i. niit Suftixvortauschung lutiti, Polterfjoist,
dazu das Vb. lutiner, spukeu , poltern. Vgl. Dz
630 .«. t'.]
5632) nodo, -are {twdus), knoton; ituL anno-
(lare; rum. nod u. innod ai at a; pro v. nozar,
noar: frz. iioiter; cat. nuar ; span, atiudar.
5633) uOdosiis, a, urn, kuoti^'; ital. nodoso:
rum. pLov. nodos; frz. notieux; span, nitdoso;
ptfjj. noTtoso.
5634) iiOdus, -um m., Kuoten; itaL nodo; rum.
»J0(/; proT. not-z, no-s; frz. noeud; cat. nu; span.
nodo, niido; ptg. «d.
5635) nOmen n., Namen; ital. name; rum.
»i«»ie; prov. frz. cat. nom: span, nombre aus
altsp. »!o»i)i€, {nom, non); ptg. name, (ndo). Vgl.
Dz 472 nombre; C. Michaelis, Misc. p. 141.
5636) uOinTuo, -are [nomen), nennen; ital.
nominare, dazu das Vbsbst. nominata u. danoben
nomia ,.fama alifuanto spregevole" , vgl. Canollo,
AG lU 314; (rum. numesc ii it t); prov. noninar;
frz. nommer; altcat. nomenar; span, nombrar;'
ptg. nomear.
5637) non, neiu, nicht; ital. non, nicht, no,
iiein; rum. nu; prov. nmi, nioht, no, noin; frz.
non, nein, ne (aus nen, vgl. Forster, Z XIII 542),
nicht; cat. span. 7w; ptg. nao. Vgl. Dz 646 ne;
Grijber, AIL IV 134.
5638) nonaginta, ncunzig; (ital. novanta von
nove ; rum. nouezeci =— novem + decern: rtr. «o-
fan<n), nunnHto etc., vgl. Gartner § 200; prov.
nottanta; alt frz. nouante, vgl. Kncisel p. 14;
(neufrz. quatre-vingl-dix; cat. novanta; span.
ncmenta; ptg. noventa). '
5639) nun + Hfle] = altfrz. nenil, nein; neu- [
frz. nenni. Vgl. Dz 646 nc.
5640) nun -f jiini =^ ptg. nanja, nicht schon,
nicht ctwa, vgl. C. Jlichaelis, Z VII 105.
5641) nonuus, -a, Kindenvarterin (Orell. inscr.
2875 u. 4670); ital. nonno, -a, Grofsvater, -mutter;
sicil. «Mnnw, -o, Vater, Mutter; sard, nonnu, -a,
Pat«, Patin; neuprov. «o>io, Nonne, Grofsmutter;
frz. nonne, -nain, Nonne; span, iiouo, alters-
kindisch. Vgl. Dz 224 nonno ; Griiber, ALL IV 134.
5642) noniis, a, um, neunter; ital. nono; (rum.
notiele); prov. non-s; (frz. neuvihne; cat. nove,
novena); span. ptg. nano. Das Fem. nana wird
HubntantiviRrh in dor Hcdtg. „nount« TagoHHtuudo"
(d. i. nacli mitli'laltrrliclKir Zi'itrorlinung 3 Ulir
iiachmiltag») gcliraucht, vgl. Dz 224 n. v.
5643) aga. nurH, Nord; ital. norte: pruv. fr/
nord: span. ptg. nortf. Vgl. Dz 647 «on/
Mackol ji. 36.
6644) iiuHtfr, noHtriS, iiostriiin (non), uuHxr;
ital. tutgtro: rum. luislru ; rtr. non, Vout. nossa :
prov. nosire: frz. noire (I'lur. in proklil. SttdliiiU'
110») ; cat. nontrr; span, niiesiro; ptg. nosso.
I 66451 liotu, -um /'.. Morkmal. Noti>: ital. nol,i .
frz. mite etc.; iibcrall iiur gel. W, uboiiHo mitare
u. nolitia.
*n5to a. iiiito.
5646) nuviu-iilii, -am /., Sclieernu'sser; (\'it. na-
vnlla; 8i)an. nnviijii ; ntg. iiarallin. Vgl. Dz 472
navaja; Griibor. ALL IV 135.
5647) [*ii5relhii'iiiN , -iiin m. {novclluK); ital.
novellario „rhi r vago di aapor tuttji lo nunvo",
novellierc, -o „clii couUi o scrivo novollo, in antico
ancho il corrioro cho portava lo nuovo", vgl. Canollo,
AG m 308.]
5(!48) novelins, a, uin (Domin. v. noviis), nou ;
ital. novcUii; ruin, nuie: rtr. Feni. nujahi, vgl.
Ascoli, AG VII .")40 ; |irov. norel , norelh; frz.
nouvel nouveau nouvelk ; cat. novell; span. ptg.
novel. Das Fem. hat die substantivisehe feodeutung
,,Erziihlung, Novollo" orhallen.
5649) nuvum, ucun; ital. nove; rum. noue;
rtr. nof, nu/', noef; vgl. Gartner § 200; prov.
nove, nou, nau; allfrz. nuef, vgl. KniJaol p. 11;
neufrz. MCM/'; cat. nou; s p a n. M!<ct)c ; ptg. «o««.
5650) NoTcnibris, -em»»., November; ital. nn-
vembre; rum. noembrie; prov. frz. cat. novembre;
span, noviembre; ptg. novembro.
5651) noTitas, -iiteni /'. {novun), Nouheit; ital.
novita, nuovitd; rum. noutate; prov. novitat-z;
(frz. notiveaute); cat. novedat; span, novedad ;
ptg. novidade.
5652) *iioviti«s, a, um (novus), nou, = ital.
novizzo, Sbst., „il fidanzato", novizio, Adj. u. Sbst.,
„propriamente chi e nuovo in qualumiuo osercizio,
0 in ispecie chi da poco e cntrato in convento.
Similmente si distinguono noviza a noBi^Ja", vgl.
Canello, AG III 343; frz. novice.
5653) *novius, a, um {novus), neuvermiihlt;
prov. cat. novi, novia, noiva, junger Ehemann ;
junge Ehefrau, novia.i, Hochzeit; span, novio; ptg.
noivo. Vgl. Dz 472 novio.
5664) *n6rtlae, -as (volksetjmologischo, an novitis
angelehnte Umbildung von nuptiae), Hochzeit; ital.
nozze ; (s a r d. nunsas •= nuptia.s u. nuntas=nuptas ;
rum. nuntd ^ nupta); rtr. noazza, nozza; prov.
nossas: frz. noce{s); (cat. noces). Vgl. G. Paris,
R X 3i97; Grober, ALL IV 134.
5655) novus, a, um, nou; ital. nuovo; rum.
nou; rtr. nuof, nief etc., vgl. Gartner § 48; Ascoli,
AG Vn 540; prov. nou, nueu ; frz. neuf; cat.
noti; span, nuevo; ptg. novo.
5656) nox, uoctem f., Nacht; ital. notte; sard.
node; rum. noapte; rtr. noig ; prov. much; frz.
nuit (aus nueit); cat. nit; span, noche; ptg.
noite. Vgl. Grober, ALL IV 134.
5657) *nuba, -am f. (fiir nubes), Wolke, =
frz. nue.
5658) *iiubiiticuin n. {*tiuba), GewcJlk, =^ frz.
nuage.
5659) nubTIiLs, *nubilu.s, a, um (nubes), wolkig;
ital. nuvolo, nuvula, nuyolo, nugola, Wolke; rum.
521
5660) nnbo
5688) nux persloa
522
nour; prov. nuble-s: (f rz. nue = *nubam, nuage
= *nubaticuni); span, nublo; (ptg. nuvem).
56601 [*nubo, -are {nubes) =•• frz. nuer, (rait
Wolki'n)beschatU'n, schattiereii. dazu das Participial-
sbst. nuance, Seliattierunjr. Vgl. Dz 648 nuer.]
5661) uuealis, -e (iiux), nufsabnlidi : ilar. prov.
nogalh-s, Kern; frz. noyau, Kcm : span, nogal,
Nufsbaum. Vgl. Dz 648 noi/au.
5662) *nucarlus, -um, N'ufsbaum; (ital. noee ;
rum. iiMc); prov. noguier-s: frz. noyer: cat.
noyuer: (span, nogal); ptg. noyueira.
5663) *nuceolus (n«.r) = (?) ital. „noeciuolo I'al-
bero cJie fa le noci avellane; e nqcciolo Tinvolucro
ossco (lei semi nella frutta. Ma I'accento sulla
prima fa supporre cbe si tratta piuttosto d'un nuovo
derivato di noce". Vgl. Marchesini, Studj di fil.
rom. II, 9.
5664) arab. nnclia, Rucken-, Xackenmark; davon
vermutlicb i t a 1. prov. «Hcn, Xanken, Genick; frz.
nuque: span. ptg. nuca. Diez 225 (vgl. AG III
402) woUte das Wort auf *nuca (v. nux) ableiten,
aber das u widerspriclit, und auch begrifflich be-
friedigt die Ableitung wenig. „Die arabische Her-
kTinft befiirwortet namentlich Defremerv im Journal
asiatique, August 1867", p. 182, s. Scheler im
Anbang 736.
5665) nticleiis, -am m. (nux), Obstkem; ital.
nudeo u. nocehio, Stein im Obste, Knorren; nach
Caix, Riv. di fil. rom. II 176 u. St. 36, soU auch
ynocco, JlehlMofs, Rnodel, wofiir Dz 376 «. v. bair.
nock als Grundwort aufstellte, = nucleus sein
{nucleus : nocehio : njocco), vgl. auch Canello, AG
m 351 (stimmt Caix bei): span, nucha. Vgl.
Dz 381 nocehio: Grober, ALL IV 135 (Griiber er-
blickt in nocehio eine DeminutivbUdung zu ital.
nocca, Knochel, s. oben knoche).
5666 1 Jtsch. nndelu = frz. nouilles, Nudeln, vgl.
Dz 648 s.f.
5667) nudo, -are, entblofsen; itaL nudare; frz.
dinuer.
5668) nudns, a, am, nackt; ital. nudo; prov.
nut-z; frz. nu ; span. ptg. nudo.
5669) dtscb. niistem : davon leitet Cais, St. 650,
ab ital. usta ,,odor della fiera, passata", ustolare
,,schiattire del cane cbe sente I'odore della fiera",
piemont. tiast ,,fiuto". Den Abfall des anlauten-
den >i erklart Caix aus dessen Verweehslung mit
dem bestimmten Artikel.
5670) nu^is, -e (migae), unnutz, schlecht;
davon prov. *nualh-s, faul, trage, dazu Koraparativ
nuallor, Xtr. nualz, u. die Ableitungen nuallos,
faul, nualheza, nualhar, faullenzen, nuaUa, Possen;
altfrz. noaU. nuals, nueillos. Vgl. Dz 648 niwW ;
Grober, ALL IV 136.
5671) nolliis, a, um, kein; itaL nulla; sard.
nudda. Null; rum. nidd, Null; rtr. proT. frz.
nul (frz. nul aus ne-uT); cat. 7iuU: span, nulo :
ptg. nulla. Das TVort tragt iiberall gelebrten
Charakter, denn da das Romanische die Vemeinung
des Pradikates bevorzugt, so ist der Gebrauchskreis
des negativen Adjektivs innerbalb der Volksspracbc
ein sebr eingeengter. Vgl. Grober, ALL IV 136.
5672) uum (Fragepartikel) ; nach Comu, E VII
363, erhalten in altfrz. dumne, dunne (= num -)-
nam I, womit im Orforder Psalter nonne und num-
quid, im Cambridger Psalter nonne, in beiden Psal-
tem auch ntimquid u. numquid non, in den Quatre
livres des rois num, numquid, numquid non, nonne
iibersetzt werden. Ftir den Wandel von anlautendem
n : d fiihrt Comu an prov. degun = nee unum,
wie Cbabaneau, Grammaire limousine p. 101 be-
hauptet, altfrz. doment = nominant (Alexiuslied
10* in der Larabspringer Hds., gewiihnlich liest man
doinent). Die Annabme ist scliarfsiniiig, aber docb.
iveil fiir den Wandel von n : d nur anfechtbarc
Beispiele vorgebracht werden, wenig glaublich; in
dumne, dunne wird donee [donique) + non ent-
halten sein.
5673 1 mlmeratOr, -Orem {numero), Reclicnmeister,
^rura. numerator, Zaliler.
5674) niimero, -are, ziiblen: ital. numcrare,
noverare: rum. numer ai at a: prov. numbrar.
nombrar ; frz. nombrer: cat. span. ptg. numerar.
Das iiblichere roman. Vb. fiir ,,zahlen" ist compu-
tare. Vgl. Dz 387 nnvero.
5675) uiimeriis, -um m., Zahl: ital. numero u.
novero, vgl. Canello, AG IH 366; rum. numer;
prov. frz. nombre; cat. span. ptg. numero.
Vgl. Dz 387 novero.
5676) nimK^uiim, niemals; prov. jwnca; altfrz.
nonque: cat. nunque: span. ptg. nunca. Vgl.
Grober, ALL VI 146.
5677) niintTus, -um m., Bote; ital. nunsio,
nuncio; frz. nonce. Ximtins (vgl. annoncer. o aus fi) ;
span. ptg. nuncio. Vgl. Grober, ALL VI 395.
nupta, nuptiae s. "^nortiae.
5678) aura, *uorii (fiir nurus), Scliwiegertoebter;
ital. nuora; sicil. nara; rum. nord; prov. nora;
altfrz. nore; (neufrz. belle-fille); cat. nora;
span, nuera; ptg. nora. Vgl. Dz 225 nuora;
Grober, ALL IV 134.
5679) altnfrank. *auska, Spange; itaL nusca
„collana, vezzo, raonile"; prov. nosca, Schnalle;
altfrz. nosche. Vgl. Dz 648 nosehe: Caix, St. 425;
Mackel p. 21.
5680) *niitrieatTo , -oaem f. (schriftlat. nulr-),
Saugung; altfrz. norriQon, Saugling: neufrz.
nourrisson, vgl. Horning, Z VI 430: Diez, Gramm.
II' 345, steUte nutritio als Grundwort auf.
5681) *nutrieia, -am/', (schriftlat. nutr-), Amme;
sard, nodriza: prov. noyrissa; cat. nudrissa;
frz. nourrice, Amme, vgl. Homing, Z VI 436.
S. nutrts.
5682) nutricliim n., Emabrang; rum. niitre{,
Xahrung, Futter (fur Tiere).
5683) *niitrimeu «. (nutrire), Xahmng, = prov.
nairim-s, vgl. Griiber, ALL IV 136.
5684) *uiitrio, -ire (schriftlat. nutria), nahren;
itaL nadrire, nutrire; (rum. nutresc ii it i, feblt
bei Cb.); rtr. nudrir, dazu nursa , nuorsa (das
aufgefiitterte) Vieb, vgl. Ascoli, AG VH 541 ; prov.
noirir: frz. nourrir: cat. nudrir. notrir: (span,
ptg. nutrir). VgL Grober, ALL K 136.
5685) uatntio, -oaem /'., Emahnmg; ital. nu-
trizione; (frz. nourriture = *niltritura); span.
nutricion; ptg. nutricuo.
5686) *aiitrix, -tricem f. (schriftlat. nutrix),
Amme; ital. nodrice, nutrice ; (sard, nodriza =
nutricia; prov. noiriisa, noyrissa; fiz. nourrice;
cat. nudri.'isa); span. ptg. nM<riz. Vgl. Horning,
Z n 436 ; Griiber, ALL IV 136.
5687) uux, uiicem /'., Xufs; ital. noee; sard.
nughe: rum. nuc; rtr. nusch; prov. 7Wtz; frz.
tiaix: cat. nou: span, nuez; ptg. noz. Vgl.
Grober, ALL IV 135.
5688) aiix persiea = venez. naspersega „frntto
bastardo cbe nasce dall" innesto dell" albicocco sul
pesco". vgl. Marchesini. Studj di flL rom. II 9.
523
6(t8») alMlnrn
r>718i <Vto
r)2t
o.
f)tJS!ti ubduru, -lire, vi<rliiirU>n, linrt win; prov.
(ilxlunir, litkrtoii, ilii/ii ilas l'nrlir.i|iinliiilj. iiliiliiral-:.
Ii.'irt, ti. il.'iH Nxinpii jiftoriK nhilurnirr, nliK<'lii>rU'tor
Krioj.'.'r. «Itfri. lutnrrr. Vj;l. Dz fiOS tiitiirfi:
KinracliiT ist cs .iImt wnlil, ilii> tirmiilwiirlr *aliilur»rr
11. 'iiitiliiniir nuuisi'liru. furiiml ii. l(i'f;rilTli<'li wiirilo
•laiiii ilax jirov. Vi>rli niit iliMii ili'iiUclieii „»liliiirtpii"
nlH'n'iiistininii'ii. S. oImmi SbdQro.
fttJSMi) ultrdio, -ire («rliriftlat. (fowiiliiilifli olxir-
ihrr), p>lii>r<-ln'ii ; it a 1. iilihi<liir : rtr. ulinilir: prov.
olifcir: I'rz. nhnr ; cat. olieliir : span. ptg. o/jf-
ilnrr. \^\. tiri.hcr, ALI, IV 422.
ri(i!il) I'ublalu, -iiin /'. (v. nffcrre), Opfcrkiiclipn,
loirlitoii lii>biii'k: altfrz. nhlair ; iioiifr/.. (volks-
etviimlii^'iscli an nulilier an>?.'lp!int) ituhlie. Ygl. Dz
C6I «iiWif; Fafs. KF 111 501. |
&U'J2i ubiiqiius, a, uin, m'liief, 8c)iriig, = ital.
/iiVco. shiico, vor^jlcichc Dz 367 bieco; Ciinollo, AU
HI 392.
5li931 *oblno, -are [V. obi it iix), vorgossoii; ital.
nbblinre. iihbliiiie; mm. uit (-.wis ult. *iilit, iiblit'?}
ni at a: prov. oblidar: frz. oublier, dnv. oubliettes,
Stiittc ilos Vergessonnerdens , Vcrlicfs; cat. alt-
span, oblidar; ncuspan. ptg. olviilar.
5(j94) ubliTlosSs, a, urn {nblivii(m), vergofslicli ;
ital. obhiiviosn, nbblioso: rum. uitacio.s = *obli-
tnciosiis : prov. oblidos; frz. ouhlieux ; sjian.
olridoKO.
5G96) obliviuui w., Vcrgcssonhcit; ital. obblio
iind obblia. In den iibrigen Spraclicn dafiir das
Vorlialsbst. prov. (ihlit-z, oblida, frz. oubli, span.
iilrido. Ygl. Dz 225 obhiio; Mevor, Ntr. p. 155.
50961 obscurus, a, uin, dunkol: ital. oscuro;
rtr. ikiir, ityir etc., vgl. Gartner § 200; frz.
obscure (gel. Wort); span, obscuro, oscuro; ptg.
obscuro. escuro.
5697) obsequTae, -as /'. {obseqimr), Loiclien-
bcgiingnis (scbriftlat. exxequiac, indcssen ist obsequiae
in-scbn/tlicb belogt, s. Georges s. ■».); prov. ob-
sequias; frz. nbsiques : span. ptg. obsequias. Vgl.
Dz 226 obaequias u. 648 obskques.
5698) obserro, -are, beobacbten; ital. osservare;
frz. observer etc.; iiberall nur gel. W.
5699) ubstaculum «., Hindernis; ital. ostacolo;
frz. obstacle etc.; iiberall nur gel. \\.
5700) obsto, -are, widerstehen, (abwebren, ab-
lialten, ein Hindernis beseitigen, wcgnebnion); rtr.
ihistar = de.-obstare, verliindern: prov. ostitr, weg-,
fortnebmon; frz. oter. Vgl. Ascoli, AG VII 523
(bier die Ableitiing von ohstare bowiesen); Uz 650
oter stellte *hau.itare als Grundwort auf; Liifking,
die altcsten frz. Mundartcn p. 143, enipfahl *liospi-
tiire, vgl. Neumann, Z II 159, u. G. Paris, R VII 131.
5701) obTiani, entgegen; daraus vielleicht ital.
u(j(/ia {= obviam), Vorbedeutung, namentlich biise
Vorbcdcutung (eigentl. das in den Weg Kommende),
WIderwille, Unlust, aucb scbadllcber Scbatten (davon
aduggiare, nachtcilig beschatten, belilstigen) unil
ubbia (=o6 riam), scblimme Vorbedeutung, Abnung,
aborglaubisclie Furcht. Vgl. Dz 408 ubbia und
uggia. Canello, Eiv. di fil. rom. II 112, glaubte
ubbia aus dem Stamme lub-, wovon lubet, hibido,
ableiten zu kiJnnen; cs wiirde dann das anlautende
/ als Artikel aufgefafst nnd abgcfallen sein. A'gl.
dagegen G. Paris, R IV 499. Keltiseben Ursprung
verneint Th. p. 85. Aus ital. ubbia diirfte durcb
Anwai'liHiMi d«« Artikols nriifrz. lubie . Launo,
tirilli', ontjitaiuli'ii sein. vgl. (i. Paris, K l\' 499.
Da» it 11 1. ii(/(/i(i ist vii'lli'irht hi'.sscir auf «Win zurdrk-
zulubrcn, \vii« «ebon Die/, a. a. (I. andout^ito, vgl.
Canello, At; 111 Ml.
5702) obviu, -are, iMigegncu, ablirlfpn, verbiiidorn ;
ital. orrinre. Iiindern; iiltsiian. urine, ubiar,
hubiar, liut/ar, liogi-gncn, widurfabreii, bi'lfen; noii-
8pan. obriiir. liindiTii , aiitui'iar, boHcbleiiniguii,
dazu das Sbst. niituriii. Vgl. Dz 496 uviar.
*occflN, *5cviiiii s. oeco.
5703) OrrkKio, -uiieiii /"., (iolegenboit; ital.
c<iiiioiie (altital. ac.cagiinie) „niotivo dl fatto", occa-
sionr nOpportunitii", (vgl. (lanello, AG III 338;
rum. nur das Verb cafuuez ni at n, gnHclieben) ;
iirov. nccaiso-s, ochaiso-s, Gelogenboit, Vcirwand,
lioscbiildigung, dazu das Vb. dccnsinwir. beseliiil-
digen : al If rz. («7/«i.h()ii; ni'iif rz. occaxif)» ; span.
ocn.iit)n: alt ptg. cajao. Vgl. Dz 3(il Cdt/iimf.
5704) urclden», -eiiteiil »i. (Part. Phis, von
occido --= ob -f cado), Wostcn ; ital. occidente; frz.
Occident etc., iiberall nur gel. W. ; die volkstlini-
licbcn AusdHickc fiir „Westen" sind ital. poneiite;
f r z. ouest ; span, oeste, ponieule ; ii tg. oeste, poentr.
5705) occido, cidi, clsflni, ciuere, tiiton ; ital.
uccido. cini, cino, ciilire, (iiber altital. ancidere,
alcidere vgl. Caii, St. 1, u. Fiimi, Misc. 95, andora
Griiber, ALL I 233, s. obon tibcido); pmv. auci
aucis aticis aucirc ; altfrz. oci oris ocis oc(c)ire,
ochirre: altcat. aucire.
5706) occiput II., Hiiitorkopf: davon nach Caix,
St. 266, ital. ceppicoiie (aus *cej)pitone, *occipi-
tone) ntosta".
5707) oecisio, -uiiem f. (occido), Mord; altfrz.
occision.
5708) oeclsor, -Oreiii m. (occido), Mordcr; ital.
uccisore: (altital. ucciditorc; rum. ucigutor;
prov. aiicizednr); altfrz. occiieire, occiseor; neu-
frz. (occiseur noob bei Moliere; dor jctzt iiblicbe
Ausdruck hi assassin = a.rd.h. ha.schischin); span.
(occisor, die iiblicben Ausdriicke sind aber homicida,
matador, a-iesiiio, ebenso im Ptg., wo jedoeli
assassino).
5709) occo, -are, das Land bestellen, oggon (wobi
auob die Erde auflockern, grabon, also HiJblungen
macbcn); davon vermiitlicb [altfrz. ouche, ousche,
pflugbares Land (Diez 651 leitot das Wort von
einem mltt<dlat. olca ab, u. lautliidi ist das gewifs
annebmbarer)] ; span. /twrco, bolil, Hohlung, (wenn
niclit V. *rocarc = vacuare), ahuecar, Erdseliollon
zer.scblagon, ausholilen; jitg. ouco, uco, bobl, leer
(wenn nicbt v. *vocare). Vgl. Dz 460 hueco. Vgl.
jedocb untcn *vocare.
5710) occupo, -are, einnebmcn, bescbiiftigen;
ital. occupare: frz. occuper etc., iiberall nur gel.
Wort, (volkstiimlicb nur rum. apitc ai at a, nehmen,
gewinnen, anfangen etc.), ebenso das Sbst. occupatio
^ital. occupazione etc.
5711) oceanus, -uiii m. (wxtavSg), Weltmeer;
ital. oceano: rum. noian (s. Cli. p. 180 s. v., doeh
ist die Ablcitung liiiehst zweifelbaft); frz. ocean;
span. ptg. oceano, nur gel. W.
5712) octaTiis, a, urn (^octo), der acbte; ital.
ottavo; (rum. optiilea); rtr. ottavd; prov. octau,
ochau , (ocheu; altfrz. uitme, uitiime, witisme,
uitain, vgl. Kniisel p. 38; neufrz. 'huitieme; cat.
vuyte, vuytena); span, octavo; ptg. oitavo.
5713) octo, acht; ital. otto; sard, octo; rum.
optu; rtr. oig; friaul. vott; prov. oit, och, ueich;
altfrz. uit, oit, wit, vgL Knbsel p. 11; frz. 'huit;
525
5714) October
5747] opgrSrliis
526
cat. via/t ; span, ocho; ptg. oito. Vgl. Grober,
ALL IV 422.
5714) October, -breui in. (oeto), Oktulier; itaL
otlobre; rum. iictoinvrie; pro v.octoirc-s, uctcmbre-s,
octoyrc-s; frz. oclobre; cat. span, octubre; ptg.
outubro.
5715) octogiiita, achtzig; ital. ottanta; (rum.
optu died); rtr. ottanta; pro v. ocltanta; alt frz.
huitantc; (n oil frz. qiiatre-vingt); cat. vuytanta;
span, ochenta: ptg. oitcnta.
5716) ociilarius, ii, uni (ocidun), zu den Augon
gehorig; ital. occhiaja, Augenliolik', (ucchiale,
Augenglas); rum. ochielari, Brille; frz. (I'illlrc.
Augenzalin, Schoulo<lcr, Visier (die Brillo heifst lu-
nettes; span, aiiteojos. cspejuelos; ptg. ociilos).
5717) f*ociilata {*Ocul(ire v. ocidus) = ital.
occhiata, Bliok; frz. ceillade; span, ojada; ptg.
olhada.]
5718) [*oculettus, -uni m. (Demin. zu octdtts) =
frz. aillet, Nelkc; (ital. yarofaiio ; span, davcl;
ptg. craw, craveiro = davus). Vgl. Dz 648 wiUet.]
5719) *oculo, -are {octdus), beaugeln; ital.
occhiare, occhieygiare ; rum. ochiez ai at a und
ochiesc ii it i; prov. ocleiar; (frz. willader); span.
ojar. ojcar ; ptg. olliar = adocidare, vgl. Cornu,
R XI 90.
5720) ociUiis, -um ni., Auge; ital. occhio; sard.
oju; rum. ochiu ; rtr. crjjl, ily, ely, il, el, (its, vgl.
Gartner g 200; prov. olh-s; frz. (cd, PI. yeiix ;
cat. ull: span, uju ; ptg. olho. Vgl. Grober, ALL
IV 422.
5721) odiuni n., Hafs; ital. odio; vom Plur.
odia viclleicht uggia, vgl. Canello, AtJ III 347 u.
403, s. obcn obvliim; prov. odi-s; span. ptg.
odio. S. oben batjan u. in odio.
5722) odor, -oreni m., Gerucli, Duft; ital. odore
(daneben olore, vgl. Canello, AG III 387); prov.
odors; frz. odeur ; span. ptg. udor. S. unten olor.
5723) oestrus, -um wi. (otaipog), Begeisterung;
ital. span. \}tg. estro, Begeisterung, vgl. Dz 130s. «).
5724) offa, -am/'., Bisseu; ital. off'a, Backwerk,
Pastet*; sard, ofja, Bissen. Vgl. Grober, ALL
IV 422.
5725) officiiia, -am /'., Werkstatte; ital. officina
und fuciita „(con influenza di fuoco) Tofficina del
fabbro", vgl. Canello, AG ni 334. Diez 373 a-, v.
leitete fiicina unraittelbar von focus ab.
otficialis, *6fficlarius s. officiiim.
57261 officiiim «., Pflicht; ital. officio, offisio,
uf'ficio. uf'fizii), davon abgeleitet officiidc, uffiziale
= offidalis, Beamteter, Offizier; eine andero Ab-
leitung ist frz. offieicr = *officiarius, vgl. Canello,
AG m 335.
5727) oi^oi (Interjektion) ^ ital. 0(66 (comask.
aibai), o bewahre! vgl. Dz 387 s. c.
*oIca s. occo.
5728) oleariiis, -um tn. [oleum), Olmiiller, 01-
handler; ital. olicrc; rum. oleicr , oloier ; frz.
huilier, Olflascbe.
5729) oleo, -ere, riccben; ital. olere; prov.
oler; altfrz. oloir: (neufrz. scntir); span, oler ;
(ptg. cheirar). Vgl. Grober, ALIj IV 422. S. oben
flagro.
5730) oleosus, a, um (oleum), olig; ital. o/ioso,
oJeoso; rum. oleios, oloios; frz. huilcux; span,
ptg. oleoso.
5731) [*61etio, -are (olere), riechcn; ital. lezzare,
stinken, dazu das Vbsbst. lezzo, Gestank. Vgl. Dz
381 lezzo; Canello, AG III 392 setzt das Grund-
wort *olidiare an Vgl. No 5735.J
5732) oleto, -are (oletum), besudoln; itah
(huclie.s.) Ware, besudeln, vgL Cai-K, St. 377; Grober,
ALL IV 422.
57331 oletiim n., Kot, = ital. (lucches.) leto
„sudicio di stereo", vgl. Caix, St. 377; Grober, ALL
IV 422.
5734) oleum n. (e).aiov), 01; ital. olio, oleo,
oglio; rum. oleiu, oloiu; prov. oli-s; frz. huile;
cat. oli; span, olio, oleo; ptg. oleo.
5735) [*61idTo, -are (olidus), riochen ; davon nach
Canello, AG III 392, olezzare „mandare buon odore",
lezzare „maudare odore cattivo", dazu dio Sbst.
olczzo, lezzo. Diez 381 lezzo stelltc *oletiare als
(irundwort auf, woyegen Canello a. a. 0. beracrkt
„lo :z sonoro esclude qucsta base".]
5736) olla, -am /., Kochtopf; ital. olla „pignatta,
latinismo o lombardismo", oylia „nella frase oylia
jiodrida, specie di vivanda farcita, sp. olla jwdrida",
vgl. Canello, AG III 350; rum. oald; prov. ola;
altfrz. oule, houle; (neufrz. oillc Olla podrida;
das iibliche Wort fiir nTopf" ist das vcrmutlicli
aus dem Niederliindischen entlehnte^jo?); cat. span.
olla; (ptg. olha, Kocbtopf, Fleischsuppoi. Vgl. Dz
473 olla u. 617 /io«/e; Grober, ALL IV 422.
5737) oUariiis, -um m., Topfor; rum. olar;
prov. olier-s; span, ollero; ptg. ollciro, olero.
57381 *611icelJa, -am f. (Demiu. zu olla), Tiipf-
clien, = rum. ulce (fiir olice).
5739) olor, -orem, Geruch; ital. (odore), olore;
[sard, odore (iiblicher ist fiayu v. frayrare); rtr.
odor (Ublicbcr ist fried, entstanden durch Miscbung
von frayrare und flare, hezvf. flatus)]; prov. olor;
altfrz. olour, [odour; cat. odor), olor; span, olor ;
(ptg. odor). Vgl. Dz 226 olore; Grober, ALL IV
422 (Gri'ber erklart roman. odor fiir ein gel. Wort,
olor aber fiir Xeubildung aus olere).
5740) omitto, misi, missum, mittere, unter-
lassen; ital. ommettere, ometterc: frz. omcttre etc.
5741) omnis, -e, jeder, ganz; ital. ogni (altital.
onni, ontte); sard, omnia, jeder, jeder. Vgl. Dz
387 oyni ; Grober, ALL IV 423 u. VI 395. In den
iibrigen Sprachen ist totus, bezw. *tottus fiir omnis
eingetreten.
5742) oiiocrotaliis, -um m. (ovo;f{)ora^.o;),Kropf-
gans; davon ital. oyrotto, grotto, Kropfvogel, Loffel-
gans, Pelikan. Vgl. Dz 351 agrotto : Baist, RF I 445.
5743) onyx, onychii m. u. /'. (oifl), ein gelb-
licber Edelstein; ital. onice, niccolo, niccolino,
niehctto ; (frz. onyx); cat. oniquel ; span, onique;
(ptg. OHi/.r). Vgl. Dz 386 nichetto.
5744) *oi)aciTiis, a, um (opacus), scbattig; davon
ital. bacio (aus (bacico), mit vielen mundartlicben
Nebenformen (comask. uvich, vagh, romagn.
begh, genues. luvegu etc). Vgl. Dz 354 bacio;
riechia, AG- D 329.
5745) opacus, a, um, scbattig; ital. opaco,
scbattig, ombaco, nach Norden gelegener Ort, vgl.
Caix, St. 428; Canello, AG III 399; neuprov. ubac,
Nordseite. Vgl. Dz 354 bacio.
5746) opera, -am /'., Arbeit, Werk; ital. ojiera
u. (mit eingescbriinkter Bedtg.) opra, altital. aucb
ocra, vgl. Canello, AG III 330; frz. ceuvre, (opera,
Fremdwort); span, huebra, Tagewerk , Morgen
Landes, (als Fremdwort span. ptg. opera, Oper).
Vgl. Dz 460 huebra.
5747) operiiriiis, -um m. (opera), Arbeiter; ital.
operario und operajo. Adj. u. Sbst., altital. auch
operiere, ovriere, ovrero, nur Sbst., vgl. Canello,
AG III 308; prov. obrier-s, ubrier-s; frz. ouvrier;
ispan. obrero; ptg. obreiro.
527
5748) 6|Xtnttlriliii
ft77'J) OrlriuH
.')2H
6748) *9p«<ntti(<iiiii m. («/jmi), Arboit, Work;
^it.•«l. iirrcii/i/ii)^ : pruv. iihralfir-s: frz. «Mi'rni;»^.
l)74'.ii uporo, -arr, wirkvn, vcrrnhruii; ital.
ii/irriiir,- prov. olinii-; frr.. oiirivr, (r»;«'irr, gol.
\V(irt); N|uiii. ptjr. n/iiiir.
&7.'>()| opinio, •oiioiii /'. MciiiuiiK; ital. »/>ihiom«;
(rt. «/iiiiKiii «I.-.; iilMTall imr f;v\. W.
5761) 'oppullo, •itrr (/ni/Ail, liiMlorkoii ; dnvon
iiacli Du;;^!-, K III 153, niittt'llat. uprllautta, laugor
ClH<rro<-k . iiiiil il;ivoM niuilcr iIh8 ytlvicliliotloiitondo
frx. '/ii)H/>/x-/(iii(/c. i
&7.VJ) 6p|K)no, |HisAi, positiliii, poiieri^, viit-
l»np<ii»U"llcn; ital. n/z/xmi/ii. /losi, /iniitii, jnirrc :
{{rt. opjntser); .•»pan. (iyi(i»i;/i), ym.vc, piiesli), poner;
ptj;. oppi»ihi>. iippii:, oppiiato, oppt'tr.
blM) opiMsitio, •oiiem /. , EntgogunsotounK ;
ilul. opimsUiime otr. ; iiur j^l. W.
5754) opto, -are, sirli otwas ausorsohon; span.
(itnr. oteiir. ansi'licii, betradiUin, vj;!. I)z 473 a', f.
5755) upfllilN, -uill /'.. Foldaliorn, Maslioldor (Acer
raniiH-stri' 1,.); ital. ofijiio, Ahorii, uiid (mil aiifjo-
Harlisoiii'in Artikrl) loppio, Ma.slinldorl>aiiiii, davmi
iitloppicarsi, (illiippicami „duriiuc.i'liiaro", Vfil. Caix,
St. 149; iieapol. Mliiohhio: biTfjainask. ojiel:
friaiil. ciiitl: (frz. ohier, Wasserliollmidcr, «las
Dioz G48 .V. t'. voii npidiifi aldeitot, ist = *aU)arius
[s. il.l). VfjI. Dz 387 iippio; (.Irobor, ALL IV 423.
575G) opus )(., Work, Arbeit, Hodiirfnis; ital.
(i(i/)i>, Niitzen. Vortoil, Notwpiuiigkeit; rum. o/i,
Niitwi'iidi-fkcit, Uodiirfnis, Xliibo; i)rov. ops, obs,
Hi'cliirfni.s, Uebraiidi; altfrz. oes (Bcdt^'. wie im
I'rov.); altcat. opx (Uedti;. wioim Prov.); altspan.
Iiiicvos. Das Wort wird iibi'rall moist mir mit einciii
Vcrbiim ziir Bildimg niodaler BcgrilTsausdriicko vor-
biiiidcn, iric dies sciion in dcr lat. Verbindung opus
est gcschah. Xgl. Dz 335 itojio.
5757) bask, oqucrtzea, sich vcrdrohon; davon
nacb Dioz (Larramciuli) 473 *'. J', span, oqiicriicla,
KnotiMi, dcr sich bcini Niihen iiii Fadeii bildot.
orii s. *oruni.
5758) oratio, -oiicm f. (oro), Rode, Sprache;
ital. orazione, Rede, Gebot ; prov. omzion-s, oraso-s,
Gebot: frz. oraison, Redo, Sprache, Geljet (in letz-
torer Bcdtg. danobcn ^(n'crc) ; span, oracion, Redo,
liobot; ])tg. orai:<io. Rode, Gcbct.
5759) orator, -orein vi. (oro), Rodner; ital.
(initorc, Rodner, Botendor, Bittonder; prov. urtiire,
Bitter; frz. oratcur. Rodner; span. ptg. orador,
Rodner, Predigcr, (im Ptg. auch Beter, FUrbitter,
Flehcnder).
5760) orbita, -am f. (orhis), Wagengleis; ital.
orbita; frz. (altpik. ordicre, daraus <lurch Anglei-
eliting an orne, oiirne, Furohe, = ordinem) orniire,
wallon ourbire; (span. ptg. orbita, Planetonbahn).
Vgl. I)z 650 orniire (Dioz stellt dafur *orbitaria
als Gnindworl aiif); Forster, Z III 261 (sotzt *onna
-\- aria = orniire an); Grobcr, ALL IV 423.
5761) orbus, a, um, der Augon bcraubt, blind
(in diescr Bodtg. boi Apul. met. 5, 9); ital. orbo ;
rum. orb. dazu die Verba orbese ii, it, i, blenden,
blind werdcn, u. orbcc ai at a, wie cin Blinder
uniliortappen; rtr. orv,jerv; friaul. uarb; prov.
orbs, dazu das Vb orbar, eyssorbar, tjssorbar =
'exorbare : altfrz. orb, dazu das Vb. cs.sorber;
cat. orb.^ Vgl. Dz 227 orbo; Grober, ALL IV 428.
5762) orea, -am /'., Tonne, audi eine Art Wal-
fisob; (prov. dorca, dorc-s, Krug; das d diirfte aus
I entstanden u. I dor angewachseno Artikel sein) ;
span. ptg. urea, eine Ai't Schiff, oin grofsor See-
fisch. Vgl. Dz 495 urea, 562 dorea.
576S) l*(Vr<<Pil, -nm /'. (von orcn). Tonne; darauf
golit vielleielit ziiriiek span. or:a, Topf, Krug («s
bodeutel abur audi eine aus einein Brolto oiler sog.
Seliwerle biistobende Viirriebliing an der liiiken Seito
lies Seliifles zur Unterstiitziiiig des (ileiebgewielit») ;
in abrilieber lledtg. sliid vorlianden i tal. (ir.:(( (>Soil
am liiiken Knde iler .Segelstaiige, linke SdiiffRSeito),
prov. itrsa, (r /,. oume, orse, Itaekbiiril, WinilHoito,
ptg. or:a. Dazu das Verb ital. orznrc, «pan.
oi"<ir, init balbein Windo segeln. Dioz, von der
Annalime ausgdiend , dafs dor BegrilT „liuk8" in
or:a etc. dor wesentlidie soi , stdlt^i 229 n. v.
miltelndl. liirls „links" als (irundworl auf, desson
Anlaiit als vcrniointlidior Artikel abgofallun sei.
Das ist scharfsinnig, abor niclit iiborzougond. Man
darf *orcea als Gruudworl fiir dio ganzc iSippo
annohinon : oiiio an dor linkon SdiifTssuitu angebraclitu
Tonne mag die ursjiriingliche Form dor mit deni
Worto orza bozoic.hneton Einriditung gewesen soiii
II. der linkon SdiilTsseitc einon l^'dinisdien Namon
gegeben liabeii. Iteneinuingeu eincr Seite nadi eineni
dort betindliclieii (iegonstande konimen ju audi sonst
vor, vgl. (las doutsdie „Sleuer8eite, Sdiwertsoite".|
5764) drcus, -um hi., (Gotl der) Untcnvelt; ital.
orco , Gesponst, I'opanz; sard, orcu, tiospenst;
span. Hcrco, liucrgo, lliille, Teiifd, Leiclionbaliro,
trauriger Mcnscli. Vgl. Dz 228 orcu (Dioz ziolit
hiorhor aucb neuprov. frz. or/rc, Monsdionl'rossor,
span. o(jro)\ Griiber, ALL IV 423 (Griiber stellt
mit Roclit die Zugohiirigkeit von oijro, oijre in Ab-
rode, stellt aber eine noiio Abloilung nidit auf,
vielleicbt ist das Grundwort uwjur, Walirsagor,
Hoxenmeistor, unhoimlicher Menscii).
5765) ags. ordAI, Urtoil, = altfrz. ordel, Gottos-
urtoil; (noufrz. ordalic). Vgl. Dz 649 ordalie.
5766) ordino, -are (ocrfo), ordncii ; i t a 1. ordinare;
prov. ordenar ; a 1 1 f r z. ordcner ; (n e u f r z. ordonner,
angclehnt an douncr in dnnncr un ordre, hat die
verschiirfte Bodoutung „bofolilon") ; cat. ordenar;
span, ordenar, (danobon o/cicHar, nielkon, oigontl.
dio Kiiho in Ordnung bringon); ])tg. ordenar (da-
nebon ordenhar , melkcnl. Vgl. Dz 473 ordenar,
649 ordonner. S. obon miilgeo.
5767) *ordio, -ire (scliriftlat. ordiri), oin Gowobo
anroihon, zettoln; ital. ordire; rum. urzesc ii it i;
prov. ordir; frz. ourdir; cat. ordir; sjian. i)tg.
iirdir.
5768) *orditili'a, -am f. {*ordire), dio Anzcttelung
eines Gewobes; ital. orditura; rum. urziturd;
(frz. ourdi.ssure); span. ptg. urdidura.
5769) ordo, ordinem jh., Roihc, Ordnung; ital.
ordine; prov. orde-s; (rtr. ordra); altfrz. orne,
ourne (bcdeutct aucb dio Ackerfurcho); noufrz.
ordre; cat. orde; span, orrfcn; ptg. orrfcni. Vgl.
Dz 650 orne; G. Paris, R X 56; Grober, ALL
IV 423. ■
5770) jicrs. ordu, Kriegshoor, Lager; davon viel-
leidit ital. orda, Horde; fr/,. 'horde. VgL Dz 228
orila; Kluge unter „Horde".
5771) organiim n. (o()yavov), Werkzeug (im
Roman, volkstiimlich in dor besondorcn Bodoutung
„Tonwerkzeug, Orgcl", in welcher Bedtg. das Wort
schon boi Quintilian u. a. vorkommt, s. Georges);
ital. oryano; rum. ori/au; prov. oryucs (PL);
frz. orrjue: cat. orfja; span, orijanu: ptg. orr/do.
Vgl. Dz 228 organo.
oriebalciim s. auriebalcum.
5772) [*6ricius (ora) = ital. orice und lirice
„orlo", vgl. Caix, St. 431.]
529
5773) Sriens
5802) Ovata
530
5773) oriels, -entem m. (Part. PrSs. von oriri),
Osten; ital. oriente, (das liMicho Wort ist aber
levante); frz. orient, (das iibliche Wort ist est =
a^s. east); span. ptg. on'en*c, (die iiblichen Worto
sind este, levante).
5774) orieutalis, -e (oricns), Ostlich ; ital. oricn-
lale; frz. oriental etc.; iiberall nur gel. \V.
5775) origro, -ginem f.. Ursprung; ital. frz.
originc: altfrz. orine; span, nriyen: ptg. origem.
5776) oripeliirgus, -uin m. (oofiTie/.apyoi), Berg-
storch; davon nach Suohier, Z I 432, altfrz. orpres,
cin Vogel.
5777) orno, -are, achmiicken; ital. ornate;
prov. ornar : frz. orner : span. ptg. ornar.
5778) ornus, -um /'., wilde Bergesche (Frasinus
OrnusL.); ital. orno; rum. arm; frz. orne; span.
orno.
5779) oro, -are, reden, bitten, beten; ital. orare;
prov. orar ; altfrz. orer; (neufrz. ist das Wort
durch prier vijllig verdriingt); span. ptg. orar.
5780) orphaniis, -um in. (opyavos), Waise;
ital. orfano; prov. orfe-s, da v. abgeleitet orfanol-s;
frz. orphelin: span, huerfano; ptg. orfiio, orphdo.
Uazu iiberall eine entspr. Feraininform.
57811 mbd. oilband „indicante ccrta striscia
nietallica posta all' estrcmita (ort) della guaina" ;
davon nach Caix, St. 430, ital. oribandolo , specie
di cintura antica".
5782) 'orula, -am u. 'orfilum n. (Demin. v. ora),
Kand, Saum; ital. urlo, dazu das Vb. orlare, ein-
fassen, saumen; altfrz. orle, ourle (neufrz. ist
das Demin. ourlet iiblich), dazu das Verb ourler;
span, orla , orilla, dazu das Vb. oriar; (ptg.
ourela, oiirelo [LehnwortJ). Vgl. Dz 228 orlo:
Flechia, AG II 376; C. Michaelis, Jahrb. XI 294
(will ital. orlo u. span, orla vom frz. orle ableiten
iind letzteres auf cin keltiscbes Grundwort zuriick-
fiihren, vgl. dagegen Th. p. 70); Griiber, ALL
IV 423.
5783) *oriim n. (fiir ora), Kand, Saum; sard.
oru; lombard. o:ur: friaul. prov. altfrz. or
(altfrz. auch ur). Vgl. Dz 228 orlo (Diez leitet
von ora auch ab prov. valenz. cora, Flui'srand,
Ufer; oat. bora; das v soU zur Vermeidung des
Hiatus in la vora eingetroten seLu, eine hochst un-
glaubhafte Annahme) ; Grober, ALL IV 423. Siehe
auch orilla.
5784) oryza, daneben *oriiza, -am f. {ogv^a),
Eeis; ital. riso; rum. ores; prov. ris; frz. cat.
riz; span. ptg. arroz. Vgl. Dz 272 riso; Grober,
ALL IV 424.
5785) bask, osa olea, tlie ganzeAVolle, =(?) span.
zalea, Schafpelz mit der ganzen Wolle. Vgl. Dz
499 s. 1-.
5786) oseuliim »., Kufs; prov. altfrz. oscle
(die bei dem Verlobungskuls geraachte) Schenkung.
Vgl. Dz 650 oscle. In seiner eigeutlichen Bedtg.
ist osculum durch banium (s. d.) voUig verdrangt
worden.
5787) oOfttj, Geruch; davon nach Diez 229 ital.
orma, Fufsstapfe, Spur (cigentl. Witterung), dazu
das Vb. orniare. die Spur verfolgen; rum. nnnd,
Spur, dazu das Vb. urm ai at a, folgen; span.
husma, hiismo, Geruch, dazu das Vb. husmar,
husmear, nittern.
5788) *5ssamen «. (os, ossis), Gebein; ital.
ossame : rum. oaime.
5789) *ossameiitum n. {o.s, ossis), Gebein; rum.
osemint, PL (Fem.) oseminte; frz. ossements; span.
osamenta, Gobciii.
Kurt lug:, lat.-rom. Worterbucli.
I 5790) ossTfragra, -am /"., Soeadler (Falco ossi-
fragus L.); frz. orfraie. Vgl. Dz 649 s.v.; Suchier,
Z I 432; Gri.ber, ALL IV 424.
5791) ossum «. (Nebenfonn v. os, ossis, s. Georges),
' Knoohen; ita 1. osso; sard, os.nt; rum. os, PI. oase
(Fem.); rtr. oss, iess; friauL u'css; prov. frz.
\os; cat. os; span, hueso; ptg. osso. Vgl. Grober,
ALL IV 424.
5792) oss(u)osiis, a, um (os, ossis), knochig; ital.
[ussoso; rum. o.ios; prov. ossos; frz. osseux;
[span, ososo, oseoso, hiiesoso: ptg. ossuoso.
} 5793) ostiariiis (*ustiarius), -um )». {ostium),
; Pfortner; ital. ostiario „chi ha il primo dci tre
ordini sacerdotali rainori, e usciere. Anche usciale
])ortiera, confrontato con usciaja, mostra di risalire
a un ostiario--", vgl. CaneUo, AG III 309; frz.
Imissier; alt span, uxier. Vgl. Dz 337 itscio.
5794) ostiolum n. u. *ostiola, -am /'. ("^ustiolum,
*ustioLi, Demin. v. ostliim, *ustium), Thiirchen;
ital. Ksciiwla; rum. ii§cior, Thiirpfosten, ii.^ciord,
Pfiirtchen; prov. ussol-s.
5795) ostliim (*astium) n. (os, oris), Thiir, Bin-,
Ausgang; ital. itscio, Ausgang; rum. M.ja, Thiir;
rtr. iisch, isch; prov. uis, us, ueis, httis, Thiir,
Ausgang; frz. Iiiiis, Thiir; lothr. o/, 6/; alt-
span. Hso. Vgl. Dz 337 Itscio; Baist,' Z IX 148;
Grober, ALL VI 149.
5796) ostrea, -am f. {oarpeov), Auster; ital.
ostrica: frz. hiiitre; cat. ostria; span. ptg. ostra.
Vgl. Dz 618 UitHre; Grober, ALL IV 424.
5797) bask, ostuqoia, etwas Gestohlenes; davon
nach Dz 473 s. v. (Larramendi) span, ostugo, Ver-
steck, Winkel, Spur.
57981 *otilius, -um m. (Demin. von otiis =
ojTOi, Bergeule), Kauzchen, = span, autillo, Kiiuz-
chen, vgL Dz 428 *•. v.
5799) otiosTtas, -atem f. (otiitm), Miifsiggang;
ital. oziosita; (frz. oisivete, von oisif abgeleitet);
span, ociosiilad ; ptg. ociosidade.
5800) otiosiis, a, um (otiiim), miifsig; ital
ozioso; (frz. oisif, gleichsam *otj-ivits); span. ptg.
ocioso. Vgl. Dz 649 oisif.
5801) otitim n., Mufse; ital. ozio; span. ptg.
ocio.
5802) [*OTata iv. octtin, Ei) u. *0Tata (v. ocis,
Schaf) sind (erstercs von Diez 230 ovata, letzteres
von Ronsch, RF I 447) als Grundworte aufgestellt
worden zu ital. ovata, Wulst zum Fiittern der
Klcidor, Stopfwerk, Watte; frz. oitate; span, hitata
(der iibliche Ausdruck fiir „Watte" ist aber span.
algodon, bezw. algodon basto; das Ptg. besitzt
hitata iiberhaupt nicht, sondern kennt fiir ,, Watte"
nur das Wort algodan , bezw. algodao em rama).
BegriffUcher Zusammenhang zwischen *dvdtd von
ovis und ,, Watte" liegt ja sehr nahe („Schafwolle,
lockere, flockige Wolle"), auch zwischen ovdtd von
Ovum u. ,, Watte" liefao sich eine Bedeutungsbriicke
schlagen („eifcirmiges, rundliches Polster, Puffer,
weichc, wollige Masse"). Nichtsdestoweniger sind
beide Abloitungen, namentlich aber die von ovdtd,
nicht ganz iiberzeugend, insbesondere ist es undenk-
bar, dafs, sei es Ovdtd, sei es ovdtd, franzosisches
oiiate ergeben habe. Eine ganz andere Erkliirung
hat Schelor im Diet, unter ouate gegeben oder viel-
mehr von de la Monnoye entlehnt. Er weist erstlich
darauf hin, dafs ouate urspriinglich nicht nur Roh-
seidc, sondern auch eine Art Flaum- oder Daunen-
gansefeder bedeute, u. sodann darauf, dais mund-
artlich auch die Form oiiette, also eine Deminutiv-
bildung, gcbraucht werde; aus letzterer aber lasse
:.;{i
&S03) ovinrui»
A8JU pillA
532
sii-Ji tins rriniiliv 'out p<»iniii'ii, iiiiil (lii-8i>8 fiilin'
auf 'iii'iru. Abur aiirli iliiy iiit ImcliKt uii};l:iiil>liart.
1>«« fri. iiMii/f ist uflidibiir U'liiiwort an» iloiii H;il,
iiikI liat soiiiciDii'iU wioilvr ili'tn Npaii. hmitii ilaH
l>as<'iii p-j;»'bon; ilas iiiuiiilartliolio ouellc ist I'lii-
liildiiii^ >lc8 mirrniit<>8isi-li kliii);t>iiil(<n oiuilf. Soiiiil
blcibt it a I. ll(■ll^l /at t'rklan-ii tibri);, ii. diesoii inn^'
man, so Iniip' rin bosnoros (^niiidwort iiiobt (;i>fiiiiilon
i»t, niif *u('<i(ii ziiriii-kfiibrt'ii iliirfi'ii, /.uiiinl das
Adji'kliv onitiiK, n, uiii, oifiiriiiii;, nu'lirfarli lioldj;!
ist; tlio tirsprilii^lii'bo Hoiltf.'. iles Wortos wiinic
ilnniaob (^owcseii Rcin ,,oiriinni>^, riiiiilliclio Zulto
odor Kloolio von Kobsoidc , iiuvorarboitotor Wollo
u. dgl.^
6t^)3) ovTarias, a, uiil (ct'i."), zu don Soliafon
(p'borii;, riiin. nirr, Srliiifor, niiiic, Soliiiforoi; (spun.
orfjini, Soliafor; ptf;. orW/iWio -f *oviciilariii.i}.
681)4) '5vicrll8, -am /'. (lloinin. v. ovi-f), Schiif-
ohoii; rum. ii«\«', oin ri)aii/.oiiiianio ^I'rticji arms),
das „Scliafolioii" lioifst oi/<i.
5805) OTiralii, -luu /'. iDoniiii. v. ((i-ia-), Si-biifobon;
(it a I. Iiurhos. ahtiacchio = *(nu(Ciiln , vj;!. Caix,
St. 127; das iibliolio ital. Wort fiir nSohaf ist
]>ccorii); prov. ncelha; altfrz. wille ; iiciifrz.
(lunille = ovali(X pvird mir in bildlirhoni Sinne j;e-
branoht; ilas iibliolic Wort fiir pSoliaf ist bnbis
= fcrvcccm, *beiliicem, \j^\. ital. bi'ibicc: sard.
arvechc: ruin, beibec; rtr. bcrbcisch; ]irov. /;c/--
bit;); cat. ovcUa ; s p a n. «irjii ; \iif;. ovellia. Vgl.
Dz 661 oiinille; Grdber, ALL IV 424.
68(161 ovis, -em /"., Sohaf; rum. uaie, Tl. oi;
(altfrz. out). Sonst ist das Wort entwedor duri'b
das Dominutiv oviciila (s. d.) odor durrli zu andorn
Stammon gcliorigc Wortc, namontlioli durcli *b(rbi.v
{s. d.) u. durt-li das singularisch geliraudite ^vcconi,
volli;; vordriingt wordon. Vgl. Dz 651 oiiailU:
5807) *6vo, -are (oi'mw), Eicr logon; rum. uu
ai at a; prov. ovai'; span, hucvur, auvar ; ptg.
ovar. Dor ital. Ausdruck fiir diescn Bcgriff ist
far le uova, der franzos. pomlre = itouere.
5808) *ovum (schriftlat. ovum) n., Ei; itaL itovo
(sicil. nvti), dazu das Demin. iiovolo (auch span.
ovillo), ciforniige Zierrat an Gcbauden (im Frz.
wird in dieser Bedtg. das Primitiv uve als gel. W.
gebraucht), vgL Dz 653 ove; sard. rum. ou; rtr.
oef, le/" etc., vgl. Gartner § 200; proT. ov-s; frz.
ceil/'; cat. ou: spa n. hticvo; ptg. oco. Vgl. Grober,
AIX IV 425.
5809) oxalis, -Ida/'. (osa/./V\ Saueramjjfor; frz.
oseiUe = *dcetiild unter mutniafslichcr Anioluuing
an oxalis. Vgl. Dz 650 s. i'.
6810) *5x;saccliarum (o^i- + adxxaijoi), ein
Getrank, = i t a 1. osstzzacchera, siizzaccliera „bevanda
fatta d'aoeto e di zucchero"; daraus soil nach Caix,
St. 665, als Tcrmeiutliches Primitiv zuriickgobildet
worden sein zozza „mcscolanza di liijuori, bcvanda
spiritosa".
5811) [pabolum u., Nabrung (im Roman, in
Sonderbcit die Nabrung des Feuers d. h. dur Docht) ;
sard, paiilu, Doobt; rtr. pavaigl : prov. pabil-K;
span, pahilo; ptg. pacio. Vgl. Dz 231 pabilo;
Jlecbia, AG U 368; Caix, St. 112 (Caix fiihrt das
gleichbedeutcnde, aber aucb in der Bedtg. ^Papier"
vorkommende sien. papejo, iiapijn, papco an, «las er
von jtapyreus ableitet, dieses Griindwort auch fur die
von Diez zusammeugcstelltcu Woi-te ansetzend, wie
I dies «I'bon Asroli, Ad I 177 .\nm. 3, gotban balto.
, l)io llotonung cior i.inianisrbon Wortj' (/«I'uVo etc.)
siirii'bt aUcnlings /u liiinstcn dor von AHcuii und
itaix boliauptoton .Mili'iliiiig).) S, don Nacbtrag.
I 6812) Stamm pat'-, pair-, foHlinacbon (vorgloii'bo
j ixic-tiim. /«ic-.s — /«!.<■, pa-ii-iio); davon ital. /«itro,
I I'ackon, dazu das Uoniin. ii(i(c)vlicttu - frz. pnqiirt,
span, imiiiiele. Vgl. Dz 231 pncco; Tb. p. 70.
8. ob(>n ba^-.
5813) paco, -are (]>aj-), zum Krii'don bringon (ini
; Roman, bat Mr\\ die bcsondcrn lioillg. „<iIaubigor
, durcli Bi'zablon zur Rulio bringon , bozablon" onl-
wickclt); ital. imaire naciiiiiolaro", ptKjarc, m/i/ki-
garc „mottoro in jmco i croditori", vgl. Cancllu,
.\ti III 371; dazu das Sbst. imyn, Zaiiiung, Loliii;
prov. imijar, imi/iir, dazu das Sbst. piiijn : frz.
i/iai/er, dazu das Sbst. iniic, -i/c: cat. span. ptg.
/«u/(ir, ilazu das Sbst. innjn. Vgl. Dz 2ii2 jiiKjarr.
58141 *pactio, -lire (vom Stamnio /«it-), fost-
. luacbon; ital. iiiijniccinif, fostinacbcn, dadurcb
boininon, biiidcrn, tli-pucciare, lusinacbcn, bofiirdorn,
spiicciare, losmaclion, Wareii Idscii, absvtzon, vur-
kaufon , liiorzu die Vorbalsubstaiitiva impaccio,
Uindcruis, dixpaccio, Dcpcscbo, spaixiii, Vorkauf.
Vgl. Dz 231 jiacciare; Grdbor, ALL IV 426.
5815) *pflft«, -are (vom Stanmio p(ic-), I'est-
macben; prov. iiiipni-h(ir. vorbiiidcrn (vgl. ital.
inijHicciiire, s. oboii pactio), dazu das Vlisbst. im-
I jxich-s, dcspachar, losmaclion ; c a t. empailar; spa u.
' l>tg. cmjiaihar, tlesjiachur. Vgl. Dz 231 pacciarc;
I Griiber, ALL IV 425.
5816) pactiiiii n., Vertrag (insbcsondcrc Pacdit-
vcrtrag, Pacht); span, pechti, peclia, Pa<tlilzins,
Zins, dazu das Vb. pichar, Zins zaiilen; ptg. jicilo,
pcitd, dazu das Vb. peilar. Vgl. Dz 475 pccho.
I 5817) [♦paedaiis, -ant«iii m. (Part. Priis. von
j *pacdarc vom griecb. nui^, sicli mit Kindorn ab-
gebou, Kinder orziohen, loliren), Loliror; ital. pe-
daiite, scbulmcisterlicbor Jlcnsch ; f rz./jci/awi; span,
ptg. ptdante. Vgl. Dz 23!) pedante.]
5818) paeoiiTS, -am /'. (natwrla), Plingslroso;
ital. peoiiia; frz. pivoine; span, pconia; ptg.
peonia u. pconia Vgl. Dz 658 yjiVuiw. S. No 6871.
5819) pagauiis, -um in. (par/ita), Heidc; ital.
piigaiio, davon das Vb. p(i;ianizzare, Hoidc wcrden,
pagaiiia, Hoidentum; rum. pagan, dazu das Verb
pdgancsc ii it i, Heide worden, pdgdnic, Hcideii-
tuin; prov. pagans, j'ai/an-s; frz. paycn; span.
pagano (bedeutot audi nocb „Bauor"); ptg. y«ii;rto.
5820) pageiisis, -e (pngiis), zum Landc gobdrig;
ital. pacse , Land, davon paesano, Landmann;
friaul. pais; prov. yjnc.f, Land, (pages, Bauer,
ist Scitenbildiing zu pagan); ixi. pinjs. Land, davon
abgcleitet7>ni/*"'i«, Landmann, paijsagc, Lamlschaft;
cat. pais; (al ts pa n. />«</«, Bauer; span. ptg.
pais, Land, davon pai^ano, Landmann). Vgl. Dz
231 ;*<ifsf; Grobor, ALL IV 425.
5821) pagiiia, -am /'. (vom Stamine pag-), die
(cingebcftetc) Seite cines Bucbcs; ital. pagina;
rum. pagina, paghind: prov. pagina; iiz.page;
cat. span. ptg. pagina.
5822) got. paida, Gewand; davon lombard.
pataia „gborone, caniicia" und zablreichc andere
italienisch-mundartlicbe Worte, vgl. Caix, St. 190.
5823) gr. :t(adiov , mit verschobeiiem Acwnt
*7iui6iov (Demin. v. Tiaig), Knabe; ital. paggio,
jugendlicher Diener; frz. span, page, -je; ptg.
pagem. Vgl. Dz 232 paggio.
5824) pala, -am / , Spaten, Wurfscliaufel, Schulter-
blatt; ital. ptihi, Scbaufel, dazu das Demin. pn-
533
5825) nnhuftv
5846) palus
534
letta, Spatol, Palette; prov. pala; frz. pclle;
abgeleitet von pala in der Heiltg. ,,Schulteiblatt"
ist wiilil am-li jialein», VonliM-bui;. Vi,'!. I)/, 053 .•-■. i\ :
span, paid, jjohta, liiiTlnT ^'cbilrt «ulil ;uicb juilcio,
namliirseli, fiyviitl. Hirsi'li luit schautVhirti^'eri (ic-
wcihen; ptg. pnla , soliauWartigcr Gcgenstand,
(z. B. Miitzenscbirm, Liclitscbirni), pnleta, Palette.
Vgl. Dz 474 paleto u. 656 pelk.
5825) :ia).(ueiv. ringcn; davon vielleicht prov.
peleiar, streit(>n, dazu das Sbst. TJcieiVj, Streit; span.
pelear, dazn das Sbst. pelea; ptg. pelejar, dazu
das Sbst. peleja. Vgl. Dz 475 pelear. Caix, St. 156,
stoUt jMus, Filz, Haar, als Gnindwort auf und
betraclitet als zu dcrselbcn Woitsippe geluirig aucb
ital. appilistrarsi „azzuffarsi", span, empelotarse
„rissare", pehimesa ,,rissa" etc. Die Grnmlbedtg.
der bctr. Verba wiirde also sein „jeni. an den
Haaren raufen, zausen". Diese Annahrae hat grofse
WalirRcbeinliclikeit fiir sieh.
58261 Slav, (niss.l palAsch, eineArtSabel,Palasch;
ital. y/d/d.MVo,- altfrz. jiahiche.
5827} palatinus, a, uiii (palalium), zuiu Palast
gohurig (in dieser Bedtg. erst romaniseh"); ital.
jjalatino. Adj. u. palazzo, paladino, Bewobner des
(kaiscrlioheu) Palastes, Edelniann, Held, vgl. Canello,
AG III 384; frz. paladin, -tin; span. ptg. jialadino,
als Sbst. „Ritter". als Adj. „iiffentUch, offenbar",
dazn das Vb. altspan espaladinar, erkliiren, dar-
legen (die Bedtg. dieser Worte weist auf jwM»i bin);
ptg. pnladim. Vgl. Dz 474 paladino.
58281 palatTuiii n., Palast (in dieser Bedtg. ist
das Wort scbon iin Sehriftlat. belegt, s. Georges)
nnd paljituni n., Gaunien; ital. palazzo, Palast,
daneben palagio „voce piu ristretta di signifieazione,
e riserbata ora ai poeti", vgl. Canello, AG III 343;
palato, Gaumeu; rum. palat, Palast, pdlatit^ ( =
*palatHCeum), Gaumen ; prov. palat z, palais, Palast,
paladar-s, Gaumen; frz. palais, Palast u. Gaumen
(die tjbertragung der letzteren Bedtg. auf palais
bernlit auf der Anschauung, dafs der Gaumen
gleicbsam die WOlbung, die gcwiJlbto Deeke des
Slundes ist); cat. palaei, Palast, paladar = *pala-
tare, Gaumen; span. iptg. ]>idacio, Palast, pn/nrfrtc
(ptg. auch padar), Gaunien, dazu span, das Vb.
paladear . zum Schmecken bringon , scbmcckbar
machen. Vgl. Dz 653 palaia: Fafs, RF III 494.
palatum s. palatTuiii.
5829) palea, -am /', Spreu; ita.\. paglia, Stroh;
rum. paiu w., PI. paie f., dazu das N\>. pdiesc
ii it i, gedrosobenes Stroh verschaffen; p r o v. jjn/fta,
davon paillola, ( Stroh)lager ; frz. paille, davon
paillasse u. paillasson, Strohsack, paillard, (Menscb,
der sich auf Stroh wiilzt), armseliger oder lieder-
licher Kerl, verrautlich gehort bierber auch palier
(= palcariiim), Treppeuabsatz. weil derselbe friiher
mit Stroh belegt zu werden pflegte, vgl. Fafs, RF
in 504; cat. j)n/?a; span, paja; ptg. palha,
davon espalhar, (Stroh) ausbroiten. Vgl. Dz 232
par/lia.
5830') palear »., Wampe; dav. (?) ital. jiaqlinlaja,
,.giogaja d.'i buoi", vjil. Caix, St. 433.
*paleai'Tum s. palea.
5831) *paleilsTs, -e (palam), offenbar; ital.
palese, davon zahlreiche Ableitungen, so namentlich
das Vb. palesare, offenbaren.
5832) *palito, -oiiem m. {jmlitari), Landstrcicher,
Bettler; ital. paltone, paltnniere ; prov. palton-s ;
altfrz. (auch f rov. ) paltonier. p lutonnicr = *pali-
tonarius. Vgl. Dz 388 paltone; Griiber, ALL IV 426.
5833) palla, Obergewand, Mantel, + kelt. toe,
Kopfbedeckuug, = frz. paletoe, paletoque, paletot,
ein I urspriiuglich von Banern getragener) Mantel
uiit Kapuze, (iberrnck, davon abgeleitet ;)rt/<ogMet,
Bauer; span, jialftnipte. Vgl. Dz 653 j^nWrtot (sic!);
Scbelcr ini Diet, unter paletot.
5834) pitllidus, a, um, bleicb ; davon vermutlich
span. ptg. pardn, gran, dunkel, pardal, grauer
Vogel, Siierling. Vgl. Dz 474 pardo.
5835) pallor, -orem m. (palleo), Blasse,Scbimniel;
davon loitet C. Miehaelis, Misc. 120, ab ptg. holm;
Schimmel, Moder, holorento, schimmeUg, holorecer,
schimmeln.
5836) palma, -am /'., flacbe Hand, Palme (so-
genannt wegen ibrer mit einer flachen Hand ver-
gleichbaren Blatter); ital. palma, flacho Hand,
Palme, palmo, Spanne; rum. palma, flaeheHand;
prov. palma, j)alm-s; frz. palme, Palmenzwoig,
Ijialmier, Palme), paume, ttache Hand; cat. palma,
palmo; span. ptg. palma, flache Hand, Palme,
palmo, Spanne. Dazu das Vb. *pahnare = altfrz.
paumier, paumoier, anfassen; neufrz. paunier,
mit der Hand messeu; span. ptg. palmear, mit
der flachen Haud schlagen, Beifall klatschen. Vgl.
Dz 656 paumier.
5837) palmiii'ius, -um m. (palma), Palmen-
triiger, Pilger; ital. palmiere; altfrz. pa^imier;
span, palmero. Vgl. Dz 233 palmiere.
5838) palmatii {palma) = ital. palmata ,,colpo
di palma, regalo". palmea ,,convenzione, morcato",
vgl. Canello, AG III 314; altfrz. palmee, pawnee
(in letzterer Form aucb noch neufrz.).
5839) *palmella, -am /'. (Demin. v. palma) =
frz. paumelle, Platte, Segelhaudschuh, zweizeilige
Gerste (in letzterer Bedtg. auch palmoule; die Ent-
wickelung dieser Bedeutung ist riitselhaft).
5840) palpebra und *piilpetrii, -am /", Augen-
wimpcr; ital. pulpehra u. palpebra; (sard, pibi-
rista); {ram. pleopd): rt r. palpeders, (palpebers);
prov. palpcla; frz. paupnere; (cat. pestaya,
pestanya von pistare, stampfen, eigentl. mit Fransen
besetzter Vorstofs an Kleidern); span, pdrpado,
Augenlid, (pestaria, Auirenwimper); ptg. palpebra
(gel. W., volkstiiralich ist pesta}ia). Vgl. Dz 233
u. 733 paljx'bra u. 243 pestare : Ascoli, Ztschr. f.
vgl. Sprachf. XVI 200; Mussafia, Beitr. 85: Havet,
R VI 434; Grober, ALL IV 427 u. VI 395.
5S41) palpo, -are, streicheln; ital. palpare,
betasten, schmeicheln; span./iopac, liebkosen; ptg.
poupar, scbonen, sparen. Vgl. Dz 477 popar.
5842) paludosus, a, um, sumpfig; ital. palu-
doso, paduloso ; rum. paduros; span, palitdoso.
5843) *palilmbarTrim n. (pdumlms), Tauben-
haus; rum. pnrumbar; span, palomar; ptg.
pombal.
5844) palumbiis, -um m , Holztaube; ital. pa-
lombo. wilde Taube; rum. porumb; frz. palombe,
Ringeltaulie : c a t. paloma ; s p a n. palomo, -a, Taul)e ;
ptg. pomho, -a, Taube. S. oben coliimba. Vgl.
I Grober, ALL IV 427.
1 5845) piilus, -um »1., Pfahl; ital. palo ; rum.
\par: -pxow. pal-s; altfrz. pel, piel ; neufrz. piVw
; (vgl. Meyer-L., Gr. I p. 200; Diez vermutete in
*piculus das (jrundworti; cat. pal; span, palo;
ptg. pdo. Vgl. Dz 657 pieii.
5846) palus, -ludem u. *-dulem /'., Sumpf; ital.
> padtile Hi.,- saTil. paiile f.; mm pddnre m.; alt-
span, ptg. pai'il m. Im Ruman. hat das Wort
die Bedeutung „Wald" augenommen. Vgl. Dz 388
Ipadule; Grober, ALL IV 425; Bebrens, Metatb.
p. 97.
84«
.').•}.')
5847) Pftniphjlu»
r.8(i(i) iiiipft + jriillnR
r)3i5
i<XM) I'liinplijClus, -uiu III., Niuiif i<iiii>r lirkiiiinton
inittolaltorlii'licii hit. 8<-liiilk<>iniiilii>; iliivmi Hrliciiit
iini'li li. rari«" Yrnmitiiu;; iilitji'U'itot /,ii soiii frz.
u(iHi;i/i/r(,Sclimiilii<<'hrift Siilion'siilioriiiiBSi-lnviiiiini'
«Vurt, ilossoii AhU'itiuiK zu «Icii scKwiiiiKitoii Vor-
iniitiiii};oii Aiilafs p'tjolioii li;it, solir iiiiiii in .Schclor'B
Dirt. s. r.
fiS-ISi *|iftm|iliiiillit)i, -iiiii III. (l)i'miii. zii /imii-
;iiHH.«), Sfliornliiit,', ^ siiaii. iiimpullii, S<Oiiif«liii(;,
Kii08|H<: ptj;. iiimiiolhii, Sclu>rHliiiK am WoiiiBlnrk.
Vftl. 1)7. 477 inmiiiillo.
684'.M |)iUii|iiiiits, -uiii »)., Woinraiiko, Woinlaiib;
it»I. ;xiHi;iiii(i; ]<roy.j>ami>ol-n: (T7..i>amprf: s|>an.
ptj;. iKimiHimi.
6860) iiSii&rlrTfllii »1. (aus (jr. .iniKurr/in), Nanol-
krnnklioit, Nai^fliicvm-liwiir; itnl. /inHcrrccio (ilaiiplicii
/in<«TffCii>i; iirov. paiiarici-s: frz. jmiiarix : rat.
jiatmilix; 8|inii. ;»iM(irir(i. imtiiiilizn: ]Ag. jiana-
rich: iiliiT imiiulartliche Foriiit'ii di's Wortos vgl.
Flechia, AC 11 3G8: Hohrcns, Mctatli. p. 97.
58511 panuriiiiii ii. (;i<iiii.-), Hrotkurl) (im Roman.
Korli iiliorhaupt); ital. imiiifie „oostollii, in oripiio
il costollo dpi pane", pannjo, Adj., V{jl. Canollo,
AG III 309; rum. jiaiier; prov. frz. jianicr; cat.
pancr: span, jxmero, jianera; ptg. paneiro. Vgl.
Dz 233 pauiere.
5852* [*puiiiitii, -am f. 1 pants), = ptg. jimla,
oin Laib Brot, kleincs Brot, vgl. Dz 474 .v. ti.]
5863) (♦pflnritarTus, -urn (/inwi's). Backer, = .s p a n.
patiadero: pt-;. iiadeim. vgl. Dz 474 pada.]
5854) paiidurii, -am f. (Tiayifovpa), oin musika-
lisclics Instrument; ital. pandiira, pnmh'ira, auoli
volksetymolngiscli iiiandola, ein SaitoniMstniment,
Zither; frz. jiandore. mandore. mnndole: .i])an.
pandiirria, volksetymologiscli umgestaltct in ban-
diirria. handola; ptg. bandurra. Vgl. Dz 233
pandura.
5855) paildus, a, um, gekriimmt: span. /ia«rfo,
ein wenig gekriimmt; naeh Bugge, R III 15G, i.st
von pandus abgeleitet, bezw. aus *pand-ard eiit-
standen frz. jmnard (nur iiblich in dcr Verbindung
cheval panard „cheval dont los plods dc devant
sont tournes en dehors"); die Vereinfachung von nd
zu Ji findot sich auoh in prenonx aus prendons.
5856) piiuiciilii u. imnicTiiin n. (panis), wiilscher
Fcnch, italionischcr Hirso (Panicum italieum L);
ital. panico (Canello, AG III 380, fiihrt das vom
deutsclien Pfenniy staniniende fhiici „centnsimi,
parola burleska" .lis Spheideforni zu panico an, cr
soheint also Pfennifi von panicum abzuloiton, das
aber ist unstattliaft, vgl. Kluge unter „Pfcnnig'');
rum. pdrinc; rtr. paniccia; f riaul. ^inMi; prov.
frz. eat. jmnn, daneben panic; S])an. panizo:
ptg. pain(o. Vgl. Ascoli, AG IV 353 Anm. 3;
Grober, ALL IV 427.
5857) paiiTs, -em m., Brot; ital. pane; rum.
paine; rtr. pan, paun etc., s. G.irtnor § 200;
T^xov. pans, pas; frz. pain; cat. ^Ja; span. j(«k,-
ptg. i)avi, 2}ao.
5858) pannultLs, *i>aniiellus, -iim m. (Deinin.
z\i pannus), Lumpen; itsil. panneno, ein Stiickchen
Tiich; rum. panurd, gewiihnliches Tiicb ; span.
paiiuelo = *pannenlus, Taschentuch.
5859) puuuiis, -um m. [nTjVoq), Lappen, Tuch;
ii di\. panno, Tuch; (rum. pdnura); rtr. ponn;
prov. altfrz. vat.pan; span. jya/!«,- ptg. panno.
Vgl. Dz Gbi pan; Griiber, ALL IV 427.
5860) [*pansS (aus *pamlsa v. pando), ausgc-
breiteter Gegenstand, = rum. pdnzd, Leinewand,
Pliitl<>, dazu iliis Vb. impdiitesc ii it i, luiHliroilon,
ordneii. |
5801) Pailtnlcoil, Name einos boHniidors in Vonodig
verehrton lli'iligi'ii; davon ital. patittiloiir, I'inu
stobonili' Cbarakt^'i'ligiir im volkHtiimlichou ital.
I.nst.shiol, auf dit'.'Sii llononuniig Hulicint frz. pixnUdmi,
Boinkleid, zuriii'kgofiibit warden zu niiissou ; ver-
miitlich goliorten langp HiMiikb-idor zum kounzeioh- /
nondon.'Vnzngt^ dc'8Puut_nloni'. Vgl. Dz 3HS;)(iiiy(i^)»ic; «w
Schcler im l)iit unter piintabtn. I
58(i2) *|>aii1aiiuiii n.. Sumpf: ital. pantiino,
Siimpf; rtr. paiitmi, Kot; cat. paiiUin, Sumiif;
span, (ptg.) paiilanii. Vgl. Dz 233 pantano;
GHibor, ALL IV 4-'S.
5863) pilntvx, -iccm in., Wanst; ital. pancia;
abgi>loitet von paiilex ist vermutlich veiicz. pan-
tajun, Ralto, vgl. Dz 2(14 raltn (Stior, Ztschr. ftir
vgl. Sprachf. XI 131, loitoto das Wort von novTixoi;
ab); mm. piintecc; prov. /irtii.f(i; frz.yiaji.se; cut.
pan-xa; span. ptg. j)nii.ia. Abgoloitct aus pantex
sclioint zu sein span, jinntorrilln, ]itg. jiantiirra,
Dickbauch, jmntiirriUia, Wado. Vgl. Dz 233 piincia
u. 474 pantorriUa : Flecliia, A(i II 371. S. audi
untcn pat am Srlilusse.
58G't I pant iit-r, -rem m. {ndv&r/^) u. panthurii
/"., Panther; ital. jiantira; prov. panterii; frz.
panthkre; 8])an. jxinterii ; ])tg. jianlhera.
5866) piiiiriciilii , -am /. (I)(!min. zu jmnus),
Biischol am llirso; ital. juimincchia ; noii]irov.
panonii); cat. panolla; span, pannja. Vgl. Dz
233 pannocchia; Griiber, ALL IV 428.
5866) piiiiiis, -um m. {jiijvo^, .T«ro,), gehaspelles
Garu; davon vicUeicht frz. yiaiiiic, Pelzsamt; (audi
prov. penna, peiia, altspan. pena, pena ist in
der Bedtg. ,,PeIzwork" wohl dassdbo Wort, ;iber
angegliohen an penna, Fedor). Vgl. Dz 654 panne.
5867) piipii, piippii, -am /., 1. Bononnung der
Spoiso in der Kinderspradie, 2. Name dos Vators
in der Kinderspradie, 3. Papst. In der zweitoii
Bedtg. ist das Wort unveriindort in alien roman.
Sprachen vorhandeu ^docli ist ital. u. span, papa
Lehnwort, die volkstiinilidicn Worto dor Kindor-
sprache sind ital. babbo , span, taila). In der
dritton Bedtg. ist es obonfalls allgemein romanisch
und mit Ausnahmo des frz. jmpe lautlich unver-
iindort. In dor ersten Bedtg. loht os fort in: ital.
pappa, Aa.mihcn ]>apjio, dazu zahlreichc Ableitungon,
wie pdpero, ,junge Gans (sogenannt, weil sie bc-
sonders reichlich gpfiittort werdpn will, vgl. Dz 388
.5. v., wo auch span, jiarpdr, Giinsegeschrei, als
hierher gehcirig angefiihrt ist), sbafjiare „mangiare
avidamente", vgl. Caix, St. 501, impippiare „riempir
di cibo, iraboccare", pappagoryia „pingueiline sotto
il mento", pappardeUa „specie di minestra", sp>an-
fierona, piff'erona „donna molto pingue", pa/futo
(venez. jiapoto), fett, venez. verones. papota, fiei-
schiger Backen; &a.xi\. papai, essen; rum. jia^ia;
a,\t{xz. pajyin, pajietie, dialektisch emjutfer, voU-
stopfen; span, pajia, davon papudo, vollgefressen,
kropfig, papula (auch ital. u. schon im Lat. vor-
handen), Kropfgc.sdiwulst, Gcschwiir. Parodi, RXVII
71, zieht hierlier auch cat. patxorra, span. ptg.
pachoria „Ilemma". Vgl. Dz 234 papa; (Jaix,
St. 85, 436, 583 u. 501.
5868) papae!, Interj., = ital. papc, vgl. Dz
388 A-. I'. _
5869) papii + giillus, ein Ilahn, bezw. Vogel,
welchor ,,Papa" ruft; ital. papjiayaUo; rum.
papaf/al ; pro v. papagais ; altfrz. papegai u. pape-
gaiU; (ueufrz. ist das Wort durch perroquet ver-
537
5870) puiiii + landuni
5882) piiratjaiKla
538
(Irangt worilon); cat. jiapagall; span. pt^. pajia-
gayo. Nur vermutuii-jsweiso dan man fiir liicsen
Vogeliiameii jtapa + galliis als Grundfortii ansotzcii,
denii augonsclieinlic-h geliort cr in seineni zweiten
Bestamlteilu zii denen , welcho tcils volksetyraolo-
gischcr Angleicluui';, toils scliallnachalimcnder Uni-
bilduug in huliem Grade auspesetzt wareii; niiifjlich
aiicli, dais da.s Wurt eiiicr mor-^oiilaiidisdicn Sprache
entlclint u. dann romanisiereml unigestaltet worden
ist, niir freilidi an arab. hahagd kann nidit wohl
godacht werden. Ein anderer Name des Papagei's
ist i t a 1. parroechettn, f rz. perroqud, span, perico,
penquito, er ist als Deminutiv zu Petrns aufzufassen.
Vgl. Dz 2S4 pappagallo u. 237 parrocehetto.
5870) impa + liiridiiui (Speck), soil nach Genin,
Recreat. philul. I 433 (s. Dz 235 pappalardo), die
Grundform sein zu ital. pappalardo, Heucliler,
frz. papelard, indem das Wort eigontlich einen
Meuschen bczeichnc, der sich pfaft'enhaft fromm
[papa) anstelle, heimlicb aber Speck (/ariditm) esse (!).
Das ist ein scblechtcr Witz, aber keine Ableitung.
Das Wort ist offenbar eine Bildung, wie z. B.
vieUlard, richard u. dgl., u. sctzt ein Verbum
*papalare (frz. *jmpeler) voraus, das in seiner Be-
deutung etwa demvolkstiimlichendeutRchen,,papeln"
(soviel wie ,,plappern , scbwatzen'") entsprechen
diirfte, wenn man ihra nicht die Bedtg. „papsteln,
zum Papst halten, den Papisten spielen" beilegen
will, ein papelard ist also entweder ,,einer, der
(Gebete) plappert" oder ein „Papstler". Vgl. Scheler
ira Diet. s. v.
5871) papaTer »., Mobn; ita,\. paprnvere; sard.
pabaula ; fTOV.jjaver-s: iTz.pavot = *[pa]}>av-ottiis
(viell. angebildet an calocottonus ?) ; span, nbdha,
ababol (wo das anlautende a als arabischer Artikel
zu fassen ist), amapola (wenn entstanden aus aba-
bola) , die lautlichen Gestaltungen dieser Worte
scheinen durch das arabische habba baura ,,Sameu
des Bracbfeldes" beeinflufst worden zu sein; ptg.
papoula. Vgl. Dz 413 abdba, 422 amapola, 656
pavot; Grober, ALL IV 428; Tobler, Z IV 374
(erklart pavot als entstanden aus papav : pavau :
pavo u. dann niit Vertauschung des Ausganges -6
gegen das Suffix -ot endlich pavot, Tobler ist audi
geneigt, pionceau, hoehrot (eigentl. Sbst. „Klatscb-
rose"), fiir eine Derainutivbildung zu dem aus pa-
paver entstandenen jiavot zu halten, vgl. die al tfrz.
Formen poonccl, pioueitcel, die aber auch zu jjaon
= jjai'one»! gehoren konnen. G. Paris. R X 302,
bemerkte , dafs ponceaii vielleicht mit paeonia
(alt frz. pieone, pione, neufrz. pivoine) in Zu-
sammenhang steben kijnne. Diez 660 s. r. hatto
ponceau v. *pimiceUus (vgl. punicaiis b. Apulej) =
*phoeniceus, purpurfarben, hoehrot, abgeleitet).
5872) papiiio, -oueiu ?«., Schmetterling, Zelt;
ital. pjarpaglione, Schmetterling (dialektiscb mit
Suffixvertauscbung pdpeeia, pipacia, vgl. Caix,
St. 435 ; moglicherweise ist auch das ebenfalls
„Schmetterling" bedeutende farfalla eine Umgestal-
tung aus pjarpagl-; zu farfalla gehOrt wiedcr das
Vb. sfar/allare, gleiehsam (lie Zunge flattern lassen,
windiges Zeug scbwatzen, aufsohneiden, womit ptg.
farfaUia. Windbeutelei, im PI. Spiine, Schnitzel,
iibereinstimmt, vgl. Dz 134 farfalla); von piar-
paglione leitete Diez 236 s. v. ab sparpagliare (prov.
esparpalhar, altfrz. esparpeillier, neufrz. ep)arpiller,
desparpajar], umherstreuen (eigentlicb nacb Diez'
Auffassung „Hattern lassen", also mit dem neuprov.
esfarfalhd v. farfalla ubereinstinimend) ; Caix da-
gegen, St. 58, meint, u. wohl mit Recht, dafs diese
Verba nicht goti-ennt werden diirfen von ital.
spagliare, ptg. es/;nZ/trtr, strcuen, sei es, Aah spar-
pagliare aus spagliare durch Reduplikation oder
aus derVerbindung siiarg[ere]-\-sijagliare entstanden
sei, spagliare aber wircl von Caix aus *dis-jialeare
v. palea, Spreu, erklart; in der Hedeutuug ..Zelt"
hat sich jiapilion- italicni.sch zu jiadiglione gcstaltet,
olino dafs zu ersehon wiire, wodurch der Wandel
der zwoiton Silbo veranlafst worden sei; prov. par-
jialho-s, Sihmetterling; piahalho-s, Zelt ; altfrz. pa-
veillon, Schmetterling; neufrz. pnpiUon, Schmetter-
ling, pavilion, Zelt; cat. papallo, Schmetterling;
span, {inaripona , Schmetterling), pabetlon , Zelt;
ptg. [borboleta, mariposa, Schmetterling), ^xiBiZMo,
Zelt. Vgl. Dz 231 padiglione u. 236 parpaglioyie.
5873) pappo, -are, essen; \i3.\. pappare: sard.
papai: rum. pap ai at a: span. ptg. papar.
5874) *piiput*5ii, -am /'. (fiir piipa^ea) = rum.
pdpusd. Puppe.
5875) piii)iUS, -am /"., Blatter, Hitzblaschen, =
span. ptg. papida, kleine Geschwulst, Blase, Beule,
Flechte.
5876) papyriils, a, um (papyrus), papieren;
prov. jiapiri-s; frz. papier. Papier, iXaux paperasse,
altes Papier, Wisch , papetier , Papiermacher etc.
Vgl. Dz 654 ^xj^/fVr. S piipyriim u. No 5811 u. 5877.
5877) piip.vriim «. (ndjtvfjoi). Papier; ital.
(mundartlich I 7«i7/yo, jiap/ejo = *papyrium, Papier,
Docht; sard, pavilu, Docht; xtr. pavaigl, pavier,
pavel, Docht; prov. pabil-s. Docht; span, papel.
Papier, AaTion papeleta, Zettel, p>apelero, Papier-
miiller, papelera. Schreibkasteii. papillota, Papier-
zwickel, Haarwickel (das Wort ist auch in das Frz.
(ibergegangen) ; eine andere Entwickelung von pa-
pyrum (?) \si pabilo \u. pdhilo), Docht; ptg. papel,
Papier (Ableitungen don spanischen entsprechend).
Vgl. Dz 231 ptahilo (Diez leitete die „Docht" be-
ileutenden Worte von pabulum ab, was lautlicb
unmoglich); Ascoli, AG I 177 Anm. 3: Caix,
St. 112; Grober. ALL IV 428.
5878) par, piirem, gleich; ital. pari, vgl. Ca-
nello, AG III 314; rtr. per, vgl. Gartner § 102;
frz. pair (altfrz. per), Sbst., der Ebenbiirtige,
Standesgenosse, [>airc f. =• PI. paria, Paar: span.
parias (ptg. pareas) = paria + s, eigentlich Aus-
gleichszahlung, Tribut, Zins, davon das altspan.
Vb. pariar, Tribut zahleu, vgl. Dz 475 parias.
tJber jjar = Paar s. uuten *parium.
5879) parabola, -am f. (naoajio'/.)]), Gleichnis
(ira Roman, ist die Bedtg. erweitert zu der allge-
meinen ,,Rede, Wort"); ital. (parabola ,,la curva
descritta da un progetto, narrazlone dalla quale
per via di raffronto si ricava un insegnamento"),
parola (altital. paravola, parada, paraula). Wort,
vgl. Canello, AG III 382; prov. paraula: frz.
parole : alt sp aw. paraida; sp 3.n. palabra; altptg.
paravoa: ptg. palavra. Vgl. Dz 236 parola.
53801 *pariiboio, -lire (parabola in der roman.
Bedtg.), reden; ital. parlare; prov. paraular,
pariar: altfrz. paroler, vgl. Comu, R IV 457 u.
VII 420; neufrz. parler : span, pariar; ptg.
palrar. Vgl. Dz 236 parola.
5881 ) piiradisus, -um m. (naQaihiaog), Paradies ;
ital. paradiso u. dem entsprechend als gel. Wort
auch in den andern Sprachen; in volkstiimlicher
Umgestaltung frz. parvis, Vorhof der Kirche, eine
Bedeutung, die auch anderwarts sich entwickelt
bat. Vgl. Dz 655 jiarvis.
5882) pariigaudii, -am /"., ein Kleid mit Besatz;
ital. iiaraguai ^specie di veste che copre tutta la
MM
r>8S3i iMnVritpl'i^"
r.S!IS) imn
5.10
|K'rRi>im. Vion trattn a rn^finin' diil lat. /micik/hik/ii
«•on rnvvii'iiiiuiuMito 11 /Kiinir o (/min) iKaiif.r, (^aix,
St. 4'k<.
6HS;l) pftriiKriplillS -«••' /. (.i«(i«v<<nv(i.-). I'ara-
i;ra|>li ; i t a 1. /xicik/iii/o. I'iirii;;ra|ili K'Iiciihk in iMitsjir.
Form in ilcn iiliri[;i'ii S|irarlii'Mi; aiirsonU'iii //'iivi//'ii
fr». /mrii/'r, -/i/k-, „la rifra o >;liiriKoro clio i
notui nii|M>ni;iini< ni lum atti", v\;\. Canollu, A(i 111
3iHl. Vk'I. D/. VMt imrufr.
6884) •.•tfn»rtXor«t«> («Voi'»^>, an etnas wot/.i-n,
n-iluMi: ilnvon vi>rnmtli<-Ii ital. jtarnifitnarf (am
I'robii'riitoin 8trt<irlicn. or|iriilii'n). vorfjlriclu-n, ilavon
ilna Slist. fiiirnfiiitir. Vor};l<'i<'laui;r: fr/.. jmrnniion,
Vorfiloiclmn^; sjian. luirniioti , /i(Iivin//i>ii. Vul,
Toblor, Z IV 37!t: Die/. 235 {uiriKjnuf liicH <li.<
span. Form ili's Wnrtcs fiir ilio nrs|)hin);lirlii) unit
>li>'.si>ll>i< liir I'nt.staniliMi aiis ViTliindun^r iUt IVii-
|H>.sili<inon /inni + am
68.^6) |*|iiira((>llii, •iiiii /"., iitlcfjt ala (iniiulworl
anj.'osctzt m wiTilcn liir f r?.. jtnrrUr, (.icniiiscainitrt'r
l.lauoWn jxiniltr. Vf,'l. Fafs , IIF 111 4!)3); rat.
jxinidello : span. jxiniilrUi. Indo.'ison diosc Al)-
It'itunt; iRt liiirlist fiaf;niinlif;. •«•lion well niclit zu
crsolion ist, zu «rli^lioin I'rirnitiv das aiifioblicli
latt'inisclic Wnrt Itrniiiiiilivliildnn}; soin soil; audi
wiirdp cin *jiaratillii franzii.'iiscli pnrlrlle liabcn or-
•»ebon niiisson. Dicz G55 (u. 808) parelle loitotu das
Wort von jtraltim ab, aber audi das ist nicht redit
anndinibar, vgl. jpdodi Behrens, Motatli. p. 72, w<i
neuprov. pradrlln ziir Stiitzc der Diez'sdieii Ab-
U-itung angpfiilirt wird. Die Abloitunj; der VVorto
ist soniit nodi zu findrn, verinutlidi ist das fran-
zosisdic Wort von dem spnnischcn u. catalaniscbrn
zu trennen.]
588G) [*|>iiritticuiii n. (par), Gleicbheit, Eben-
biirtigkcit, Add; ital. j)nr(i(7</io,- })Toy. paratge-s:
frz. paiagf. Vgl. Uz 235 partifigio.]
5887) pSrSveredils, -uiii »1., Pfcrd (kelt. Wort,
eifi;ciitl. \djeni)ford, bde-it ist das Wort bci Cassiod.
Var. 5, 39 u. split. JCt.); ital. palafreno (angfl-
glidicn an frenum), Zelter; fvov. pala/'rei'-s; alt-
frz. pahifreid; neufrz. pale/'roi; cat. paUifre;
span, palafren; ptg. palnfrem. Vgl. Uz 232
palofreno: Darmcstetcr, RV 144 Anni. 9; Griiber,
ALL IV 429.
5888) [*|>areus, -niii hi. (gobiMct aus doni Stanmie
■ipar, sdionen, sparon, woven parcere , and dem
Suffixo -CO), Schonung d h. ein Stiid< Land (Wald
II. dgl.), das gosdiont, nidit von jedoruiann betreton
werden soil u. dosbalb eingezaunt ist; verniutlidi
das Grundwort zu ital. parco: jirov. pares; frz.
pare, dazu das Demin. parquet, Abtcilung, abge-
schlossener Raum, u. das Vb. parqiier, einpfordien;
span. l>tg. parqiie. Die Ansetziing eines Sbst.'s
*parcu.i ist um so statthafter, als das Adj. jmrcus
ini Sebriftlatoin bokaniitli<-.h vorbanden ist. Vgl.
Dz 235 parco: Th. p. 70 (verneint init Redit kd-
tiscbe Herkunft).]
5889) parens, -ciitein jh. (pario), Vator, PI.
Eltern, Ver«andtt!; ital. parente; rum. pdrinte;
pro?, frz. cat. parent; span, pariente; ptg.
parente.
5890) pareo _(u. 'pSresco), piirui, pHrTtiiiii,
parere (u. parcscere), crsdieinen, scheinen, offeii-
bar sein, (auf Befchl erselieinen =) geborclien (in
der letzteren Bcdtg. ist das Vb. iin Romanisclien
durch ohoedire viiUig verdriingt wonlcn) ; ital. paro
u. pajo parvi panso und parutn parere, dazu das
Partizipialadj. parvente, siditbar, und das Vbsbst.
parvenza, Schein; rum. pare pdru pdrut pare;
rtr. ^xiriii, pnri'i etc.. vgl. (iarlner S 154: Jirnv.
par u. imreis pnrri- }iariil n. pari'iiul panr iiiul
parrinsrr, dnzii dan I'arti/.iiiialadJ. /ifirrcii, Hiditbar,
u. das Vbsbst /iiici'ivi.sd. Srlidii, vgl. |)z (iOfi parvfii ;
frz. parah punis /mcii piirailrr aim purnislrr
(alt frz. aiicb par. in-r — 7"ir|<'|(), purl, in-rt •=-
piirrt , parnir -- /»i/vn|; rat. parrxfr (aUcat.
niu'li parrr): span pig. /larrn'r.
6891) piiiifillns, u, UIII {par), glcirjiarllg, ital.
/i/ir(rc/ii()(ardi. imreijliii), iibnlidi, I'l.i'iiiige, inaiieli»,
parifiHa „nippia di eavalli Kiriilli, ccintraecanibio'',
dazu die Verba apparicchiare (areli. aiiiiarrijliare)
,,prepararo" 11. apiHirifiliarr ,,pareggiare, niettere
in eoppia", vgl. (^aiiello, A(i HI 353; ruin piirrchf,
Paar; (irov. parelh, gloiebartig, iibiiliili; frz.
jiarril ; cat. parrlli ; span, iianjii; pig. /nirillio.
Vgl. Dz 23(! iianrrhio; (iriibcr, ALL IV 4'J'.t.
5Hit2) piliics, *pilrytcin (fur piiru'toiii) »1., Wand ;
Hill, parcif : rum. /iiirrlr : rlr./ini: \)rii y. /larrl-z ;
{f/,. parol : Pi\t. parril : span, y/dcn/ ; p tg, ym )■«/('.
Vgl. (irolH-r. ALL IV 429.
5993) piirTelarTu, -mil /". (parien), Maiierkraiit ;
Glaskniiit: ital. jmrirlarin; (rum. purcclierni((i);
prov. paritaria : sjian. pig. pariitarin.
6894) piirlo, peppri, piirtuiii, pjirPrc, gebiiron ;
nur eriialten iin span. jilg. parir, 1 P. I'riis. Sg.
Ind. pairn. (Die sonstigen Ausdrlieke fiir „gebaren"
sind : ital. parlorire, dar od. meltcr alia luce;
prov. enfanlar; frz. CH/'((»W(fr (dielitorisch), mettre
au mondc, accoucher.)
5895) piirTo, -are (par), gloidimadien , durdi
Zablung auRgloi<'lien, zablen ; (prov. pairar); frz.
jiarier, wetten; al tspan. ywin'ac, Tribut zalilcn,
s. oben par. („Wotten" lieifst ital. scommcttere ;
span, apontar, hacer una apnexta, jioner; ptg.
apostar, fazer utia apnsta, por.) Vgl. [)z iibi pairar.
589C) [*pSrToiriin n. (nadi Flediia, AG II 3G8,
nonpar, was aber hijdist iinwahrsdieinlieb i8t),Kodi-
kessel ; ital. ;jn/Mo?o; rtr. jiariel ; \)yov. pairol-.i;
altfrz. peirol ; oat. ]ierol; span, perol ; ptg.
parol, Kufe. Vgl. Dz 470 perol (wollte die Wort-
siiipe auf lat. palina zuriiekl'iihren, was s<dileebter-
dings unmiiglieli ist); Sebudiardt, R IV 25(j (stellte
kclt. pair, per als (Jriindwurt auf, was redit an-
nebrabar ersdieint, dodi mufs man annebmen, dafs
<las kelt. Wort sdioii in das Volk.slateiii iiberge-
gangen soi); (Jriiber, ALL IV 429 (.stellt •yjanV)/i(m
auf).]
5897) *pariuiii «. {par), Paar; ital. jmro „aolo
in a jiaro", pajo ,,due cose, le iiuali stanno natu-
ralmonte in.sicme", (daneben par „duo cose siinili
in generale"), vgl. Candio, AG III 309; (das „Paar"
hoifst rum. pdrechi-; prov. paria; frz. paire;
span, par, pareja; ptg. par, jiarelha).
5898) piiro, -are, liereiten (im Roman, hat sidi
daraus die Kedeutung ,,hinlialten" und „abbalten,
schiitzen" cntwickelt, der vermittelnile BegrilT ist
„sich zu etwas beroit madien, sidi fertig stellen") ;
ital. parare : prov. jmrar; frz purer; eat. span,
ptg. parar, (ptg. pairar, ertragon, ablenken, un-
entseblossen soin, lavieren, diirfte dassclbe Wort
sein, vgl Dz 471 .5. v., wo ;illerdings auch, aber
scliwerlich mit Recbt, bask, pairalu , leiden , als
Grundwort vermutet wird). Zu dem Verbiim das
Sbst. ital. pnrata (frz. jiarade etc.), Stdlung zur
Aliwehr, Schutzwohr. Mittelst para- in der Be-
deutiing „si;biitzen" werden zahlreiclie Komposita
gebildet, z. B. itnl. parajietto, fr/.. parajiit, Brust-
scbutz, Brustwelir; — ital. jiarasole, frz. parasol,
Sonnenschutz , Sonaenschirm ; — frz. parapluie,
541
5899) [laroolila
5922) passatlrarlfls
542
Rogenschutz, Kegonschirm — ital.parrt»eHto,Wind-
scbutz, Windsohirni u. a. Vgl. Dz 235 parare.
5899,1 parochia, -am /'. (fiir narjotxia), Paruchie;
ital. jiarruchia (gel. Wort, das volkstiiiiilicho ist
jiiece=j>tebem) ; rum. parochie; f^z.^J(lro^A■se,■span.
jiarruquia; [itg. parochia (gel. W.). Vgl. Dz 237
jMrrochia; (irober, ALL IV^ 430.
59001 *par6clius, -um m., Pfarrcr; ital. parroco,
Pfarrer; rum. pan'/li: prov. paroc-s, Pfarrland (die-
selbe Bedtg. hat frz. paroissien = *pai(ichianus,
aufserdem bedcutct dasWort„Gebotbuch", ..Pfarrer"
ist frz. cure); span. ptg. parroco, Pfarrer. Vgl.
Dz 237 parrochia.
5901) parra, -am /'., Name cines Vogcls, ctwa
Schleiereule, Grunsjiccht; al.'s Vogelnanie lebt das
Wort ini venez. parriiszu fort; das im Cat. Span.
Ptg. sich findende Wort parra, Weinranke, Reben-
gclander, (dazu das Vb. parrar, die Zweigc aus-
breiten) ist vielleioht trotz seiner gaiiz andersartigen
Bedtg. doch auf das lat. parra zuriiokzufUhren : eine
Wcinrebe, welche an ciuen Bauustamm sich liiuauf-
windet und niit ibren Banken an demselben sich
festbakt, lafst sich wohl vergleichen mit eiuem Vogel,
nelcher, wie der Specbt, eincn Bauuistamra hinauf-
klettert, indeiu er mit Schnabel mid Krallen sich
festhalt. Vgl. Dz 475 parra.
5902) pars, partem /'., Teil, Seitc, Kichtiing;
itaL rum. parte; rtr. part, Teil, cart, Eichtun^',
Tgl. Gartner § 72; prov. frz. cat. part; span,
ptg. jjarte. Ini Prov. wird part auch priipositional
in d(jr Bedtg. „iiber, jeuseits, aul'ser" gebraucht;
auch im Frz. wird 2>arU) in gewisscn Verbindungen
(lie par le roi u. dgl.) in priipositionaler Weise ge-
braucht, vgl. Dz 655 2'C>^.
5903) [*parsTto, -are iFrequentativ zu jtareere),
schonen; lura. jja^l res ai at a, schonen, hiiten etc.]
5904) partem tenere, die Partei jemandes haltcn,
= mm. jjdrtineiC ii it i, jem. bcgiinstigen.
5905) ['^partensianiLs, -um m. (von part- abge-
leitet wie *artensianu>i = ital. artigiano von art-,
vgL yiechia, AG n 12 ff.l; i\.&\. partigiano, Partci-
ganger, damach der Waffenname partigiana. Parti-
sane, Hellebarde; frz. partisan, Partciganger,
partuiiaue, pertuisane (angebildet an pertuis, diirch-
stofsen), Hellebarde. Vgl. Dz 237 partigia)m.'\
5906) *partifella, -am /'. (Demin. zu par»),
Teilchen ; ital. particeUa; rum. partice; pro?.
parcela; frz. parcdle; (span. pKirteciUa); ptg.
pareella.
5907) particalaris, -e [particula, Demin. v. pars),
einen Teil betreffend, besonders; ital. jiarttcolnre :
frz. particuUer etc.; iiberall nur gelehrtcs Wort,
ebenso das davon abgeleitete Sbst. particularitas =- ;
ital. particolaritd, frz. particularitc etc. l
5908) partio, -ire (pars), teilen (im Roman, hat !
sich hieraus die Bedtg. „fortgehen, abreisen" ent-
wickelt, eine Begrififswandelung, welche in derjenigen
des deutschen „scheidcn" cin Gegenstiick besitzt) ;
ital. partire : prov. frz. cat. span. ptg. partir.
Vgl. Dz 237 partire.
5909) [*partita, -am /. (Part. P. P. von jmrtir),
Teil, Abreise is. partio); ital. partita (daneben in
der Bcdeutung „ Abreise" partenza = *partentia);
prov. partida; frz. partie (daneben in der Bedtg.
., Partei" parti, Vbsbst. v. partir, in der Bedtg.
j.Abreise" depart, Vbsbst. v. departir); span. ptg.
partida.]
5910i partitlo, -onem/". [jiarlire), Teilung; ital.
jmrtizione, partiyione; p lo \\ parso: frz. (nur altfrz.)
pari^on, parson, davon abgeleitet ^jar*-, par^onnier, .
gleichsam *j)artitionarius, Teilhaber, Partner; span.
particion; ptg. parti^ao.
5911) parvuliis, a, um (Demin. v. parvus), klcin;
ital. parrolo, pargolo, dazu das Mcrsaa. pargoletto,
vgl. Dz 388 pdrgoh).
5912) parvus, a, um, klein; ital. ^«irco; rum.
part: span. ptg. parto; das Wort ist iiberall
veraltet u. halbgelehrt; die iiblichen Aus<lnicke fiir
,, klein" sind: 'i\.?i.\. piccolo; prov. ^jet/t-^; frz. cat.
petit; syAu. pcqueno; \>tg. pequeno, welche Worte
auf den Stanim pic(c)-, pit- (s. d.) zuriickgehcn.
5913) ahil. parzjan, barzjan, wiiten; davon nach
Dz 388 paszo ital. passiare, toll sein, pazzo, toll,
wiitend, strnpazzare (irz. estrapasser, span, cstra-
pazar), eigentl. (nach Diez!) jem. iibermafsig narren,
verhohnen, mifshandeln, dazu das Sbst. strapazzo,
Beschwerde. Besser aber fiihrt man mit Caix, St. 62
u. Riv. ili fil. rom. II 175 (vgl. auch G. Paris,
R Ym 619), u. Scheler ini Diet, (unter e.-itrapade)
strapazzare auf strappare (^zusammenliangcnd mit
dtsch. straff, strapfeii) zuriick. Dafs frz. e.-itrajjasser
u. span, estrapazar aus dem Ital. entlehnt seien,
ist nicht zu bczweifeln, vgl. G.Paris, R VIII 619;
Caix' gegenteilige Beraerkung in den Aggiiinte etc.
der Studj p. 205 ist voUig unhaltbar.
5914) pasceoIiLs, -nm hi. (ifaoxoj'/.oi), Beutel,
Borse; rum. pdschiuld. Sack, Tasche.
5915) paschS, -am /'. u. pasclia n. (hebr. nDs)>
Osterfest; ital. pasqua, gleichsam *pa.^cua (ange-
lehnt an pascere); sard. 2)asca; rum. jni.^ti /.;
p ro V. jjosca, pasqua ; frz. pdque, auch PI. pdques;
cat. jjosqua; span, pascua: ptg. jjoscoa. Vgl. Dz
237 pasqua; Fafs, RF lU 506.
5916) pasclialis, -e (^jasqua), osterlich; it ah
pasquale etc.
5917; pasco, pavl, pastum, pascere, fiittern,
weiden lassen; ital. pascere (schw. V.); rum. pa-sc
pascui pascut jJO-^te; prov. Pias. pais 2>aihs, (Perf.
nicht belegt). Part. Prat, piascut, 2>aisut, Inf. 2'aisser,
pailier; frz. y>ni« (2>us) ^jm 2'oitre; cat. pjeixer ;
span. 2'«<^i''; ptg. 2'("><^<"^-
5918) [*pascuaretta, -am f. (2iaseua), Bliimchen,
das auf der Weide, AViese bliiht, = frz. pdquerette
(angelehnt an p)<iiue), Gansebliimchen , vgl. Fafs,
RF m 493.]
5919) [Pasquino, Name einer Bildsaule in Rom,
an welche man Spottschriften anzuheften pflegte;
davon ital. y/n.sjui'iidfa, pasqwilo , SpottS(thrift ;
frz. jjasquin, Spafsmacher; span. ^WAi/Mmo, Spott-
schrift. VgL Dz 237 Pasquino.]
5920) (uva) *passa (vgL jjassiim, Wein aus ge-
trockneten Trauben) = span. 2"^'"'> getrocknete
Weintraube; ptg. ^jossa. Vgl. Dz 475 jjosa.
5921) *passa (v. *passare) -\- mauus; daraus nach
Dz 238 ital. ^>assnm«no, Besatz, Borte; fiz.2>asse-
meiit ; span. 2><^s'*''»^»<' (bedeutet auch Treppen-
gelanderj : ptg. pj^^^samanes. Vermutlicb aber
beruhen die an manus anklingenden Formen auf
volksetymologisierenderUmbUdung; diethatsachliche
Grundform diirfte *passamentum , die ja auch in
frz. passement u. im ptg. 2><tssamento (Hingang,
Tod) vorzuliegen scheint, sein. AufZusammensctzung
mit 2>assa- beruhen dagegen frz. 2""'Se-2Joil (*2)assa
+ 2iHuni], 2Jaste-2/ort etc., auch span. 2"'S"'^('He,
Gassenhauer, 2'assajuego, ein Ballspiel etc.
59221 ['''passatioarius, -um »i. (*2Jassaticuni),
einer, der einen Weg zuriicklegt ; i taL jja«.5«!/^«ro,
passeggiero, -e; iti.2'assager ; span.^^twojtTo; p tg.
b4A
&»:33) |>Aiiivktl>Uiii
r)!»37) luit
544
IMUsaffriro. U«k Wort ist luirli Atlj. niit ilor \M\)-.
,vor}.'iiii>,'li''li".|
6U2a) [*|tibiSAII('fini (I. (yxi.sMirrl. cllViKr \V>'k,
iJiirfligiUiK, l>"r<'li/.U(;;ilii I./ih.nmk/i/h) :{ r /.. imnsajir :
simn. /Kisiij'c; \il ^. iHi.isiiiirm. Vmi i ta I. /ii(.s'.mi</,i/|(i
(lag Yi-rl) />ij,vM'(/;;i<iif, waiiiliilii.|
5t)2't) piUvsiir, -(rem ii. pussitr, -lireiii (^..pasitor,
lion patwur" I'lolms App. IStH, ;i;i K I, Sporliii^;;
itnl. i»issrre, jni.isno u. jnistitrti, SporliiiK; ruin.
ixisrrc, Voj^>I ; pro v. /«i.s><t, yKis.srni ; f r /.. /insxrcrdK,
ixi.s.-.frfllf =- •y<(iAsrct7/i(.v, jmssenlln, Sporlinj; (das
iibliclioru Wort ist abor muii;c(ii< s. ubi>n iiiiisriol;
span. iHijaro, Vo(.fi>l; ptg. itansnro. V^jl. D/. -176
/«ijyird.
6926) piissio, -uiieili /'. (jxitioi'), dus Luulon ;
ital. imssioiic : pruv. imssio-s; trz. passion; span.
jHisioii : \ttg. jiaixi'iu.
5!)2C) 'pilsso, -ikrc (v. jiassus, Pt. I'f. v. iiamlirc),
woit aufniaoluMi , ^itn;{bar, diircli^olibar inndion,
diircbgi'liini la.sscn, iliirvli^oliuii ; i taLyias'sa/T; (ru in.
jiasii, fjcliurl iiiobl liiorlier, sonduni lu iieiisare);
prov. intssiir: frz. jmsser; eat. /inssar; span.
im-sar; \>lti. imssar. \g]. D/. 238 jKiasarc.
5il27) |>ri8Ml8, -uui III. [jiiiikIo), Siliiitl; ital.
IHisso, davoM s-jmssaif , scliroiteii, };^''i^'i''. I'ni".
prov. frz. cat. yxis (iiii Vn. wird das Wort als
Verstarkiing dor vorbalcn Verneiniinj.; {?obrauclit u.
ist iiifolge (lessen auch fiir sicli vornoincndor 13odtj;.
= „niclit" fiiliig -^owordcn) ; span, paso, davon
pascar, spaziiTon f^obcn, jiaseo, Spaziorgaug; ptg.
Iiassii. Vgl. l)z G5u jkis.
5928) pastu, -am /'. {ndoTtj), eiii Gcriclit vun
■goinisclitoD u. oingebrockton Speison, llagoiit, Brei;
ital. pasta, Teig; prov. pasta: frz. 2<utc; span,
ptg. jMsta. Vgl. L)z 238 pasta.
5929) t*pnstatrim «., Tciggcbiick, Pastoto; frz.
pdtc (bedcutot aucb „Tiut«nkloks", „Farbonauftrag"
u. dgl.), davon 7<ri<i*-.si<;r, Pastctcnbiicker; („Pastoto"
iind ..I'astetcnbiickcr" hcifseu ital. pasticcio, pa-
sticciere; span, pastel, pastclero; ptg. pastel,
pastileiro).\
5930) pastillus, -um in. (pasta), kleincs Tcig-
gcbiick; ital. pastello, aus Farbcntcig geformtcr
n. gctrocknetor Stift ziim Malcn; frz. pastel, Mal-
stift, pastille, Platzdien, Kiiuclierkerzchcn ; .span.
pastel, Farbstift, Pastcte, Kicks, iiaslilla, Pliitzchcn,
p t g. y/((*(t7, Farbstift, Pastcte, pa.'itilha, Pliitzcbcn,
Kiiucberkcrzcben. Vgl. Dz 238 imsta.
5931) piistiiiaca, -am /'., Mijlire, Kamttc; ital.
busiiaga (aus dera Span, entlebnt), wilder Fcnchel,
vgl. Caix, St. 240; {ixz. panais, Mobre, vgl. Grober,
ALL rv 430); span, biznaya (in seiner Lautbildung
durcb das Arabiscbe bccintlufst), Fcnchel, wildo
Pctcrsilio, vgl. Baist, Z LX 147. Aufserdcm als
gel. W. ital. pastinaca; (rwm. pdst(irnac); prov.
pastenaija; cat. pastnnaga ; span. ptg. j<as<j/!aca.
5932) piistio, -oiiem /'. (pusco), Fiittcrung; ital.
pa.scioiia; rum. jjdsciuiie; frz. paisson.
59331 pastor, -orem »»., Hirt; ital. pastore;
rum. pastor; \>To\. pastie; irz. patre; cat. span,
ptg. pastor.
5934) puiitdrius, a, um (pastor), zum Hirten
gchorig; ital. pasluja, Spannkette der Pferde auf
der Woide, davon die Verba iiiipa.'<ti>iare, dieso Kctte
anlegen, .■'pastojaie , diese Kette abnehmcn. Vgl.
Dz 238 pastoja. S. No 4114.
5935) pastui-a, -am f. (pastu.s), Weide, Futter;
ital. pastitra; (rum. pdstiira bedeutet „frischer
Honig, Honignabe, Kohwacbs", die urspriingliclie
Bedtg. ist also befremdlich eingcengt worden); prov.
inislura: frz. luitiirr; cat span. ptg. iiasliira.
Aligiiloitel von iHisturii ist i ta 1. iiasturate, untorer
'IVil des PferdefufseH, die sog. KohsoI, wo die Spanii-
kelte angi'legt wird, u. mil gleiclier Hodoutiing frz.
jititiiroii. vgl. niiiietrer (-^ *eiiiiiasturer), die Spann-
kette aidegen, tlijielrer, dieso Kette abnebineii. Vgl.
Dz 238 iiii.slojii.
6930) paNtiis, -um m.(i)asco), Fiitlerung, Futter;
ital. inislo; (rum. jiasciit); prov. /«ist-r; frz.
/iri/ (bedeutet nur „lluiidefutter"l,dazu dieZuHamnion-
Kolzung (i//y((i? ■-=• *a]iimstiis, l^i'kfuttor, Kiidor, PI.
appas (fiir <iyi/<ii<.s), Itoize; cat. jiast; «i)an. ptg.
liasto.
5937) Staiinn pat, patt; auf einen Stamni patt,
pat, dor vermutlicb niederdoiitscbon UrHpninges ist
und (lessen (irundbedeutung „(auf breitcn Fiifson)
wutsclieln, (mit breitcn Pfoton) beriiliren, betatscben"
zu sein scheint (vgl. die volkstunili(dien dcutBclien
Ausdriicko „Patselie, patsclien"), gelil eine unifaiig-
roiche ronianischo Wortsippo zuriick. Dioselbo ist
bosondors iin Franzosisclion stark vorlroton u. sclioint
erst von dort aus au(!li in anderc roman. Si)ra(dion
ver|)llanzt worden zu sein. Die wicbtigst*,'!! der
liierlicr geborigon frz. Wurte sind : patte, Pfote,
Tatzc, jKilin (ital. paltiiw), cigontl. breitor, iiluiniier
Silnib, Sc'lililtscluib, lUiwuw /lalincr, palintii/c etc.,
/Kit'iiiil , ]ihinipfiil'sig, I'at.scljful's , Tiil|)atscli etc.,
jKildis, pliinii)e Siira(Oie, Bauornsiiracliu, Volksniund-
I art (vgl. Uriibor, Misc. 40, sonst wunlo das Wort
j als aus *patrois v. palric entstanden orkliirt, vgl.
I Dz 055 ». v.), patoicr , patscbeln , pataiiycr, iiu
Schlaninio herum patschen, patoiiiller, pliitscliern,
ini Kote j)atschcn, dazu das Vbsbsl. (patouille)
\patrouillc (ita]. jmttiifflia, span. palruUa), eigontl.
i das Horumpatscben, Uraborwaten, liorumpatschende,
I durch dick u. diinn watendc Uesellschaft, endlich
I umherziehondo Streifwache. Aucb ini Span, und
Ptg. ist die Wortsippo ziemlich cntwickclt, ihre
wicbtigstcn Vertreter sind liier: jiala, Pftite, Tatzo
(das Wort bedeutet im Span, audi ,,(jans", im Ptg.
„Entc", dazu das Mask, palo), patada, Fufetritt,
\]iata(jon, breitfiilsig, span, jiatan, plumper Korl,
Bauer, \itg. patao, Tolpel, ;/(i<r7o, Holzscliuli, span.
jiatiii, i^tg. patim, Schlittschuh (das W(jrt ist audi
I Demin. zu span, patio, ])tg. jiateo, Hof, welcbe
Worte ncbst dem gloiclibiMlcutenden cat. ucuprov.
\ pati , altprov. ji(i;iiiuii-s wolil ebenfalls hierhcr
1 gchoreu und eigcntlicb ,,Trampelplatz" bcdeuten
> diirften, nach andcron froilich sind sie Umgostaltung
I cincs afrikanischen Wortes pathaton, vgl. Dz 475
\pdtio), span. ptg. patear , trampoln. In ital.
I Mundarten findet sich pata teils in dor Bedeutung
j „Fufs", teils in der von „Latz, Klappe an Kleidern,
Lapi)en" (eigentl. wohl fufssoblcnartig gescbnittenes
Tuch), jiattino u. paltutjlia wurden schon erwiihnt.
j Vgl. l)z 238 jiatta u. 239 pattufjlia, (233 paiitdf'ola
spridit sich Diez dahin aus, dais ital. panto/ola,
iPantofFel, rum. jiaido/la, frz. pnutouflc, span.
\pantull(>, auch cat. jilantofa fiir *pantolla in dem
' crston Bestandtcile wohl auf jiatta zurii(^kgehe, in
dem zweiten aber eine Anbildung an manoii/k. Muff,
= *mamq>ula sei. Aber dais in pat ein Nasal
eingetreten sei, ist schwer glaublicli. Die betr.
Worte gehoren in ihrom ersten Bestandtcile vermut-
lich zu dem scheinbaren Stamme 7<nn<-, wov. span.
pantorrilla, ittg. 2)aiiturrillM, Wade [s. oh. pantexj,
u. bezeichnen cigentlich w(j1i1 bauchige, weitoSdiuhe;
bcziiglich des zweiten Bestandteils der Worte wird
man Dioz beistimmen diirfen). Sich auch unten
pautu.
545
5!)38) nardfjrifty
5365) pSvlmentiim
546
5938) fl:«T«rt<Tf<»', sflilagoii, klojjfcn: ilavon viel-
leicht ital. balassare, scliiittoln, vgl. Dr. 356 s. v.
5939) amorikanisch patata = span. y>tg. j'atata,
batata, Erdapfol. vj,'l. U/. 475 s. v.
5940) 'PataYiiim »., Padua; davon nacli Littre
diircli Umstellimg au8 ;)nrfo«e-soie frz. pott-de-soie,
jiout-de-t'oie , imult-de-foie , glanzloser Seidenstoff.
.Icduch crsclieint diese Ableitiing als selir fragwiirdig.
Vfil. Sclu-ler iiii Diet. .v. v.; Fafs RK III 5()0.]
5941) patella, -am /'. (Demiii. v. jialera), Scliiissel,
Plath-; ital jiadelln, Pfannc, Ticgel : altfrz. paicle,
/laele ; ii c n f r z. poelc : spa n. padill'i, Pfanne, jiuila,
Bccken. Vgl. llz 650 /loele 1 lUic/, zielit audi
l>tg. ;<e//«. Ball, hierher, das Wort diirfte aber zum
Stamrae 6«// [s. d.] gchiiren).
5942) pateus, -entem iPart. Pras. von jiiitere),
offen: ital. palente, offen, klar, als Sbst. offener
Brief, Patent (in letzterer Bedtg. als gel. W. auch
in den iibrigen Sprachen); \iTtiv. patcn-s, offen, frei.
5943) pater, -trem w., Vater; ital. r it. padre
(die volkstiimlichen Wortc .sind babho, bap); (rum.
lata); prov. paire ; frz. pert; cat. paire; span,
ptg. padre (in der Kinderspracbe dafiir span.
taiia: ptg. tatd).
5944) patera, -am /. (patco), Opferschale; span.
patera (daneben /lati'iia, ontstanden durcb Suffix-
vortauscbnng aas jiatina). Deckel , grofse Schau-
miinze; ptg. patera, Opferschale, gel. Wort. Vgl.
C. Michaolis, St. p 252: Caii, Giorn. di til. rora.
II 68. S. auch patina.
5945) patlbllis, -e [patinr), crtraglich, einpfind-
sara; ital. patU>ite „pa8sibile e paziente", patevole
„tolleral)ile", vgl. Canello, AG III 320.
5946) patlbuliim «.. Halsblock; ital. patiholn,
Galgen, Rad, Richtplatz.
.5947) patiens, -entem (Part. Priis. von pati),
erduldend, geduldig; ital. paziente; frz. patient,
(als Sbst der zur Hinrichtung Vcrurteilte) ; span,
ptg. jiacieide.
5948) patientia, -am /'. {pati), Geduld; ital.
pasiema; frz patience (als Pflanzenname wird das
Wort von Littre fur volksetymologisch aus dem
deutscben ,,Pattich" = lat. lapathium entstanden
erklart, was schon uni dcswillen bochst unwahr-
scheinlicb , weil patience gar kein volksturaliches
Wort ist); span. ptg. pacicncia; ubcrall nur ge-
lebrtes Wort.
5949) patina, -am /'., Schale; davon nach Diez
476 abgeleitet prov. pairol-f, Pfanne (*patinol,
*j>atnnl, * patrol, pairol); a^au. perol. Ableitung
aus patera diirfte aber naher liegen.
5950) *patTo, -Ire (scbriftlat. patior, passus sum,
pati), dulden, leiden; ital. ^jn^i'rc „soffrire, e arch.
jiaiHre patire, digerire; con quest' ultimo signi-
ficato, e con quello di scontare la voce vive ancora
in parecchi dialetti deU' Alta Italia", vgl. Canello,
AG ni 384; rum. jjafiu (jtafesc) pafii pafit. pa[i ;
frz. pdtir: span. ptg. padecer. Neben *patire
ist suff'erre = *stiff'erire als Synonymum getreten
u. namentlich im Ital , Prov. u. Frz. das eigcntlich
iibliche Verbum geworden.
5951) *patrinus, -am ni. (jra<er"), Taufpate; ital.
padritio: prov. pniri-s: frz. parrain; span, jki-
drino: ptg. padrinhn. Vgl. Dz 655 parrain.
5952) patroniis, -um m. [pater), Schutzherr;
ital. jKitrono , Sr-hutzborr, patrone, Schiffsherr;
padrone. Dienstbcrr, vgl. Canello, AG III 384; frz.
patron, Schirmhcrr, in iibertragener Bedtg. Torbild,
Muster, Modell, vgl. (iber diesen Bedeutungswandel
Scheler ira Diet. .v. v.; span, padron und ptg.
Kijrting, lat.-ram. Worterbuch.
padrfiu sind gegenwartig nur in der abgcleiteton
Bedtg. ,,Vorbild" etc. sowiein bcstiramten technischon
Bcdeutungen liblich.
5953) (*pauclnus, a, um (Domin. zu paucus),
|wenig; (ital. pochino, v. poco abgeleitet); rum.
pu{in, dazu das Vb. imptt(inez ai at a, mindem,
J abschwachen u. dgl.]
5954) pancitas, -atem /'. (paucus), Wcnigkeit,
gcringe Anzahl: {iiltitii\. pochitd, von poco; rum.
pufinatate, v. putin : span, poqucdad ; ptg. pou-
I rpiidade).
59551 paucus, a, um, wenig; ital. ^<oco; (rum.
das Demin. pu(in); rtr. jjauk, pok, poety_ etc., vgl.
Gartner § 200; prov. /<a!(C-.< (bedeutet auch „klein");
altfrz. poc, pnie, Adj., puc, poi (Adv. =^ pauco,
vgl. Meyer, Z IX 144, s. auch Ascoli, AG X 265
Anni. 1), pau, pou, peu Adv.; neufrz. peu, nur
Adv., vgl. Dz 657 s. v.; cat. poc; span, poco;
ptg. pouco.
5956) pauper, -perem, arm; Ha.\. povero; rtr.
pauper, pover, perr , ptiere, vgl. Gartner § 72;
prov. ym6re; frz paurrc ; cat. span. ptg. ^Jofcre.
5957) panpertas, -atem /'. (pauper,, Armut;
ital. pocerta: frz. pauerete; span, poherdad;
(ptg. pohreza = *pauperitia).
5958) pansa, -am /'. (navaig), Unterbrechung,
Stillstand: ital. pau.-ia „fermata", posa „riposo,
quiete", vgl. Canello, AG III 328; rum. jMOs m.,
Rube; prov. pausa, pauza; irz. pause; cat. span,
ptg. pausa.
59.59) f*pausa + *lau8a (vgl. oben No 4715) =»
ptg. pousalousa, Schmetterling (eigentlich ein der
Kinderspracbe angehoriges, dcm Reimc zu Liebe
gebildetes Wort). Vgl. Dz 467 mariposa; Storm,
R V 180; Baist, Z V 246; C. Michaelis, Misc. 145.]
5960) panso, -are (jiausa\, aufhoren, ruhen (im
Roman, hat sich die transitive Bedeutung „ruheu
lassen. zur Rube bringen, niedersetzen" entwickelt,
so dafs das Verbiun sich begrifflich mit ponere,
posui positum ponere beriihrt, dessen Perfekt- iind
Supinstamme es auch lautUch nahe steht); ital.
pausa re, aufhoren, posare, niedersetzen , riposare,
ruhen lassen, ruhen, dazu das Sbst. riposo, ruhen;
prov. pausar, repaumr (aufserdem depausar, dis-
pausar, espausar, empausar, perpausar, supausar
fur deponerc etc.); frz. 2)auser, poser, reposer
(aufserdem deposer, disposer, exposer, imposer,
proposer, supposer fiir deponerc etc.); span, jjawsar,
posar, davoD abgeleitet posada, Ruheplatz, Gast-
haus. Wolinung; ^tg. pausar, pousar. Vgl. Dz 239
pausare.
5961) altnfrank. *pauta (vielleicht zusammen-
hangend mit dem Stamme /«(ft, pat), Pfote; prov.
pauta: altfrz. poe. Vgl. Dz 659 poe : Mackel
p. 119 ; iiber raundartliche Formen vgl. Grober, ALL
IV 443.
5962) pava, -am /'., Pfauhenne; (rum. pauna);
span, para; (ptg. pavoa).
5963) Pavia, Stadtename; davon vielleicht ital.
paveae, ein (in Pa via verfertigter ? i grofser Schild;
AMch pahese : irz.pavois; span./Mi'es; -ptg. pavez.
Vgl. Dz 239 pavese.
5964) paridus, a, um (paveo), zaghaft: ital.
span. ptg. pavido.
5965J pavimentum n. (ixivio), Estrichboden;
ital. pavimento u. pahnento ,,il pavimento sul quale
gira la macina del molino. La controprova di questa
etimologia e in palmiento che si trova per pavi-
mento nella Hist. rom. presso il Muratori, Antiqn.
it. lU 309: .tutto lo palmiento della sala era
I'MHi) \v\\h
fiOHS) |ieilOHti<r
r)4«
i-dlMTto ili tapiti' I'lihiifHlu »'i' «vnllo iln iiiiv'iiitHln
IMiumftilii, i-un r (III ill al, <-onii< in nlitnrr, liiltlnrf.
ifr. AmcIi 1 I.')7", vul, Ciim-lln. Ali 111 XU; nun.
fiiiiiiint; pror. /Hnvnitiit-:, iniiimrnt-: : oat. ^«iri-
mrnt ; ,il tg|)iin. /Mirimimfn; ii(>iiit|i»ii. |il){. /xit'i-
inriidi ; fa»t iiliorall iiur f^A. \V.
.V.Miti) pAno, -ire, .■irlilnp'ii, Ntainpfi-n, pllaHtorn;
fri. /Miivr (fur •/Kirn), pllatiUTii, /«iiV, Stralscii-
pilaster, v>;l. 1»/ CM! /xirir.
59(>7) pkrii, -oiieiii III.. Pfau ; it ul. /miiiiic, /xiaiic,
/iiii/iiiic. ila/.ii lias Vli. /•iii'i)ii((/i;i(ii>i, nii'li liriintmi ;
rum. /Kiiiii. ilatii clai) Vli. iiiiiiiiear I'l i( i, Mcli
bniRtoii; prov. yxKi-.s, /kiii-.v. fr/.. /mini (spr. /imi),
ilazii lias Vl>. /«iniiicr. );loii'lisaiii */i(irciii(irc vmi
*/iiiriiiiii.v, will i>in I'faii stol/.ioron, soltciior yiiimii/iT;
cut. /«i;/(>; span. /«iro. /Kiriiii; iitf;. /Kiivi, yiiinJo.
(ilit< «Tston- I'orni lioilontot ^Triitlialin"!, dazii das
Vb. span. pt(j;. inu-iiiirarse. sicli briistcn.
fiiltiSl pATor, -Oreni »i. (/«iitii), Kurcht; ital.
paiiru, (lazii ilas Vb. .i-ixiiirtir, s-jmiirir, crsohrerken ;
prov. i)<iror:s,)miir-s. dazn «las Vb. ffjnironlir. fsjia-
ordir, rt^paorir; altfrz. paoiir: nonfris. pcur;
vat. wio prov.; span, jiatyor, piwura, ilazii ilas
Vb. espavoreccr ; ptg. pavor, dazu das Vb. oyxi-
59(i!)) p&x, pieem /'., Frioilo: ital. /Hice; rum.
/»acf; prov. /xi/i; frz. paix ; cat. /in**; span,
ptg. i>iu.
6070) paxilliis, *paxellus, -iiiii iii.. Pralil, prov.
ixtisacl-t: : frz. jinisseau. Vfjl. Uz ()53 /Hiixscuti ;
Griibcr, ALL IV 430; Forstor, Z V 9i), ist gcneigt,
"lilaxitm (Grundforni von prov. /;/<ii.<, altfrz.
jilesfir etc.) von jiax-illus abzulciten, alier die An-
nabuio, dafs / iiadi {i oingeschobon wordon soi, ist
doch kaniii statthaft, man wird an doni von Dioz
G58 iilais aufgestcUtcn Grundworte phxtim fcst-
balten u. den Weclisel von e zu a aus Anlehnung
iUJ paissel crklaren miisseu. Fiir Ableitiingen aus
jfoxillits erklart CaLx, St. 440, ital. /lassone „legno
lungo 0 grosso", yjflMiiia „arcbitravc", \>ti<v. jiainso.
5971) peeciitor, -orem »i. (jiecco), Siinder; ital.
peccatore ; (rum. pdcdtuitor); p rov. /leccaiic; frz.
picheur; span, pecador; ptg. peccatore.
5972) peec&tum n. (jxcco), Siinde; ital. pcccnio ;
rum. pacat ; prov. peccat-z: frz. piehc; rat.
pecat; span, pecado; ptg. peccato.
5973j pecco, -are, siindigen ; ital. peccai-f, dazu
das Vbsbst. pecca, Fehlor, Mangel; (rum. paca-
tiiesc it it i); prov. ^fccar, dazu das Vbsbst. jjeccn,
Fohler; frz. pecker, dazu altfrz. das Vbsbst. pec,
Mitleid, vgl. Gaspary. Z XIII 325; cat. 2/cccar ;
span, pecar, dazu das Vbsbst. peca. Fleck; ptg.
peccar , dazu das Vbsbst. pecha, Fehler, (pecar,
wurmstichig werden, peco, vcrdorben, von Frilchten,
dttrftcn zu dem Stamme ^nk, stcchen etc., gchtircn,
vgL das deutsche „einen Stich bekommcn").
5974) pecors n. (PI. v. pecus), Kleinvieh, Schafe,
dann als Sing, gefafst Schaf; ital. peeura, Scbaf,
vgl. Dz 389 .<. V. S. oben oris.
5975) *pecorarius, -um m. {j>ecus), Schafer;
ital. pecDnijo: rura. j/eciirar; ptg. pegureiro.
5976) pecten, -TnTs «., Kamm ; ital. pettine,
davon abgeleitet jietlifpione, die mit Haaren be-
wachsene Gegcnd derScbamteile (pr o y . peiichenilh-s,
(Tz.penil, span, ewpeine. schon im Lat. wird pecfCH
auch in dicser Bedtg. gebraucht, s. Georges); rum.
piepten; prov. penclie-^: in. peiyne; cat. pivte ;
span, peine, Kamm, jiechiim, Kammmuscbel (schon
pecten hat auch diese Bedtg.); ptg. petite. Vgl.
Dz 243 pettine.
5077) p^rtinariilK, -uni m. {prclen), Knniin-
niaclior; ital. /ii((iiiii/ii; rum. piiiilriiur ; frz.
Iieiijiiirr ; cat. iirntiiitr : «pan. peinero; ptg.
jKnliriro.
5978) poctino, -are (/i(c(rM>, kainmcn; ital.
jicttinnrr : ruiii, puptiii m <i( ii ; pmv. peiiclienar ;
frz. priiiner : cat. iinilimir : span, peiniir ; pig.
pailitir' \i;\. I>/. 21:1 /..7/i/ic
59791 I'pi'ctiiioi'iiiiii II, I iiiclfin (r/.. peiiiiinir,
Pberwurf lilt iiiii.n Inini Kainiiii'n.|
59H0) *|K>cliirinii, -Hill /.. Ilrust; Hal pitliiriiiii,
Scliniirlcib; rt r. iiirhiiirina. IJruKtllcisch, vgl. Ancidi,
A(; I 88 Z. 1 V id).; prov. iwilrini, Urust (audi
llarnisch); frz. piiitrine : Hpaii. iiiiriiiii (vrraltot)
Hriist, iirrliiiii. (iiirtel. Vgl. Dz (i.j9 iiiiitriiie :
Grdbnr, ALI. IV 430.
5081) poctlts n., Hru.st; Hal. petln, davon ub-
goleilol/)«(/i>i(i, Hrustriainun ; sariL/ii'i^iLiiy); rum.
piejit, dazu das Vb. iiieptenc ii it i. siidi vullstopfiMi;
rtr. pes; prov. peilz; frz. pis (das iiblicli» Wort
ist poitriiie, oino andvru Abloitung ist piiilrail,
Hrustrieinun); cat. /lil; span /ht/ki, iilmr alt-
s|ian. pechos (Sg.) vgl. Cornu, R .XllI 303, Brust,
pcio, Brustharnisi'li ; (c.syic/iicsr, siili bnistcii, diirl'tu
trotz soinor Hedtg. mit pccliia niclils zu tliun haben,
sundcrn nebst espeliir. auspiefson, zu got. *.ipiitta,
Sjiiefs, gchiiren, also cigontl. bodculcn „sich wio ein
Spiels gerade lialton, stolz einhcrgohon"); pig.
;jfi7r). Vgl. Dz 471) petv u. G58 pi.i ; (iriilicr, ALL
IV 431. — C. Micbaolis, Misc. 143, glanl.t , dais
der crsto Bestandtcil in sjian. pinlavilijii, Dislol-
link, ptg. pinttuiilijo, pihtac.injo aus pectus durch
Anlehnung an jihita (= *piiicla f. picta), Karhon-
lleck, cntstanden sei, wiihrend sio in dciii zwoitou
mit Baist, Z Vli 121 (vgl. auch Z V 239), das
Adj. .s»/n'cM.s, welches auch „hochrot'" bodcuten soil,
erkennt; das Worlwiirdc demnacheinen rotbriistigen
Vogel bezeichnen. Einfachcr ist es abor docli wolil,
uumittelbare Zusammensotzung mit yiiii^i anzu-
nchnien. Diez 477 *■. v. orkliirte den Namen aus
pictux pa^ftercidiis.
5982) peciiariiis, a, um (pecii), zum Vieh go-
liorig; ital. pecnrajo; Ableitung ist viell. span.
piara, Horde, vgl. Dz 476 s. v.
5983) pecus, -oris «., Kleinvieh; rum. pcciire,
n. fcin., Rindvieh. — Abgeleitet von pecus, pecorin
sind verniutlich auch frz. piairer, (Vieh pltiiidorn),
marodieren ; span, pecorhi, (auf Vieh gorichtetor)
Pltinderungszug, vgl. Dz 657 picorer.
5984) peciis, -udis /'., Vieh (auch als Schimpf-
wort gebraucht); davon vermutlich ital. heco „zoti-
cone, semplicionc", beca „rainchiona", viellcicht auch
becero „villanzone, zoticone", vgl. Caix, St. 193;
prov. ]jec, prf/a, dumm, oinfaltig; altfrz. pec,
peque; ptg. petjo. Vgl. Dz 656 pec.
5985) [*pedagiuin oder "pedaticum n. {pes),
Wegegeld, Zoll; ital. pedaf/yio ; fi7..pcage: span.
penje; ptg. peai/e, jieai/em. Vgl. Dz 239 i^Cflrii/^io.]
5986) [*ped!itio, -onem f. {pe.s), Grundlage, =
prov. pcazo-s: altfrz. peasun, vgl. Dz 656 peai<tm.\
5987) pedes, -item m. (pes), Fufsgiingor; davon
mittelst ileutschen Suffixes abgeleitet frz. pitaud,
(Ful'sganger, armseliger Kerl), Bauer, vgl. Dz
658 .s. V.
5988) pedester, tris, tre (pen), zu Ful'sgehend;
altfrz. peestre, {piestre); neufrz. pi'etre, arm-
selig. Vgl. Toblcr, Ztschr. f. vgl Sprachf. XXIII
(NF III) 418; G. Paris, R VI 156; Schelcr im An-
hang zu Dz 808; Diez hatte diese Ableitung in der
1. Ausg. seines Wtb.'s gegeben , sie spator aber
54})
598!» piVllPa
6014) pgiululus
550
fallen lassen, worauf sie von Tobler a. a. O. wieder
anfgenomnicn wunle.
5989) pedica, -am f. (pes), Sohlinge; ital.
jiieilica: rum. piedicd: frz. piefle «i. ,• ptg. pejo,
Hindernis, WiderwUle, Bescdieidcnlicit, Beschamiing,
daz» das Vb. pejar, Iiindcrn. Vjjl. Dz 475 pejo,
657 picge.
5990) (pedTculus) *pedficulus, -um m. (pes).
Laiis; ital. pidocchio; sa.Ti\.pioyu ; rxim. pad tichie:
rtr. pluogl, potU: pro v. peolh-s: altfrz. peon;
neufri. pnii : cut. poll: span, pio jo; \>tg piullio.
Vgl. I)z 246 piducchio: (iriiber, ALL IV 431.
5991) [*pediua = itaL pedina, Bauer iin Schach-
spicl ; (<liese Figur heifst frz. pinn. s\tan. peon,
ptg. pitio, Worte. welclie auf den Stanim pic-,
stechcn, zuriickgehen u. cigentlich einen init einer
Pike Oiler sonstigem spitzen Werkze\ige bewaffneten
Soldaten bezeiohnea).] S. uuten pedo.
59921 pedis ungula = span, pcsnua, Klaue;
ptg. pesunhn, vgl. Dz 476 pesiina.
5993) [*peditTcul6, -are {peditum) = frz. pi:-
tiller, spriideln, knistern, schiiumeii, iingeduldig sein,
begierig sein (in der letzteren Bedtg. leitet Scheler
ini Diet. .<. V. das Wort von pi.'^tarc. stampfen, ab
u. benift sich dafiir auf die bei Palsgrave sich
findende Form pe.itiller, da dies Verb aber von
Palsgrave rait paddijU = patawjer ubersetzt wird,
so erscheint seino Identitat mit neufrz. pHiller als
sehr zweifelbaft). Vgl. Dz 243 petardo: Ascoli,
AG ni 455.]
5994) !*pedit«, -onem m. (pe.s), Fufsganger;
frz. pieton, vgl. Dz 240 pedone.]
5995) pedltfim n. (pedere), ..crepitus ventris";
ital. peto; frz. cat. pet, (davon leitete Vogel p. 84
das prov. ca t. f rz. Adj. ^jeti(. klein, ab. was, trotz
aller Asthetik, auf den ersten Bliek gefalleu kann,
uaherer Priifung aber nicht Stand bait, s. unten
pett-). Davon abgeleitet ital. ;jc<«/do, frz. pitard,
Tborbreeher. Petarde. Vgl. Dz 243 petardo.
5996) [*pedo, -ouem in. (/Je.sl, Fufsganger; ital.
pedone; prov. /)«oh-s, (\avou ahgelcitet pezdnier-a.
(Mit diesen Worten beriUirt sich begrifllich frz.
pion, Fufssoldat, Bauer im Schachspiel, in dieser
Bedtg. aucb span, peon, ptg. jniio, davon abge-
leitet pionnier, Schanzgraber , ital. piccunniere,
span, piconero, Worte. welche auf den Stamm pic-,
stechen. zuriickgehen u. eigentlich einen mit einem
spitzen Werkzeuge ausgeriisteten Soldaten bezeichnen ;
in Bezug auf pion ist jedoch ein zwingender tirund,
von dem bei Diez 240 angesetzten Grundworte
pedone abzugehen, nicht vorhanden. Vgl. Horning.
Ztschr. f. neufrz. Spr. u. Litt. X' 243; Fafs, RF
III 505).]
5997) *;T>/>i.(t>T»/g (v. *7ij}).6v), Steuermann (vgl.
n))d6r,-a).ior); davon nach Breusing's auspreehcnder
Vermutung, Niederdeutsches Jahrb. V. ital. pedotn,
piloto, pilota (wohl angelehnt an pila), Steuermauu,
Lotse; frz. pUote; span. ptg. piloto. Das nieder-
landiscbe pijioot ist offenbar aus dera Romanischen
entlehnt, nicht umgekehrt. Vgl. Dz 247 pdoto.
5998) *pedulia n. pi. {pedules. v. pes, Gamascheu,
s. Georges) = span, pihuela, Fui'sschelle, am Fufs
befestigter Riemen ; (ptg. pioz). Vgl. Grober, ALL
IV 431 ; Diez 477 s. v. erklarte pihuela fiir un-
mittelbar aus pes, pedcin abgeleitet.
5999) pegma n. (rtijyua), ein zusamraengefiigtes
Ding; davon nach C. Michaelis, Miso. 142, vielleicht
rtr. pehna. glattes. flaches Backwerk, Honigfladen;
span, pelmazo (das Vorhandensein eines Primitivs
pehna erscheint zweifelhaft), plattgedriiekte Masse,
als Adj. schwerfallig. Dz 476 pelmazo nalim mit
span. Wortableitern griech. nt'/./ta, Fufssohle, als
Gruudwort an; Baist, Z V 241 (vgl. audi RF I 442)
stcllte lat. pemma (gr. Tii/ifta), siifses Backwerk,
als Grundwort auf. aber der dann anzunebmende
Einscliub eines / ist hiichst bedenklicb. Morel-Fatio,
R IV 48. meiiit, iaHs pelmazo aus ploma^o = plum-
baceiim entstanden sei.
6000) *pej6r, *pejiis, fiir schriftlat. pejor, pejus,
(Komp. zu malus), schlimraer : i t a 1. peijyiore, peggio;
sard, ^eus; rtr. pir, pigiur, pis ; prov. c. r. pejer,
ineger, c. o. pejor, peyor, peitz; in. pire = pejor,
pi^: cat. pitjor; span. ptg. jieor. VgL Grijber,
ALL IV 431.
6001) tiirk. peksiiuet = ital. pasimata „pasta
con zafferano e cantucci cotta a pane", vgl. Caii,
St. 439.
6002) pelagiis, -um ni. (nD.ayoi;), Meer (im
Roman, besonders Abgrund des Meeres, Abgrund
schlechtweg) ; i t a 1 . pe?ii</o ; p r o v. peley-s, peleagre-s ;
frz. pelaigre: (cat. das Vb. empeleyar, sich aufs
Meer begeben); span, pielayo; ptg. (pelago), pego.
Vgl. Dz 240 pelayo.
6003) mittelengl. pelfe , Beute (neuengl. pelf.
Geld); davon altfrz. pelf re, Beute, pelfrer, pliin-
dern, vgl. Dz 656 pelfre ; Mackel p. 83.
6004) pellariiis, -um m. {pellis), Pellarbeiter,
Kiirschner; (ital. pelticciire, pelliceiajo =*pelli-
ciarius) ; r u m. pielar ; p r o v. pelier-s (u. pelissier-s) ;
frz. ptaussier; cat. pellisser; span, pellejero =
*pellicnlarius ; ptg. pelUqueiro).
*pellieiariiis s. pellariiis.
6005) [*pellicio, -are {pellis) = altfrz. pelicer,
rupfen (am Felle) : vermutlich ebenfalls auf j'ellis,
bezw. auf ein *pelliseo, -are, zuvQckzufiihren sind
span, pellizcar, ptg. belliscar , zupfen , zwicken.
Vgl. Dz 475 pellizcar.]
6006) pelliciiLs, a, um (pellis), aus Fellen ge-
maebt; ital. pelliccia, Pelz; frz. pelisse; ptg.
pellissa. Vgl. Dz 240 pelliccia.
6007) pelliciila, -am /'. (Demin. v. pellis], kleines
Fell: span, pelleja, Hure (in dieser Bedtg. lindet
sich das Wort bereits im Latein gebraucht, siehe
Georges), vgl. Dz 475 .s. c.
6008) peUis, -em /'., Fell; ital. pelle; sard.
peilde : rum. piele : rtr. pial ; p r o v. pel-s : f r z. peau ;
cat. }iell: span, piel; ptg. pelle. Vgl. Grober,
ALL IV 432.
6009) r*peltrnm ist das vorauszusetzende, aber
vollig ratselbafte Grundwort fiir ital. peltro; alt-
frz. peautre (auch espeaiilre); span. ptg. peltre.
I Vgl. Dz 240 peltro. Auch keltischer Ursprung er-
j scheint ausgeschlossen, vgl. Th. p. 70.]
pemma s. pegma.
6010) pendieo, -are (pendere), schweben; prov.
penjar; frz. pencher ; (altspan. pinjar). Vgl. Dz
656 pencher: Griibcr, ALL IV 432.
6011) 'pendita (Part. Prat, zu pendere) = frz.
pente , Abhang, vgl. Dz 656 s. v. (wo auch das
Kompos. soupente, Hangriemen, angefiihrt ist);
• (JriJber, ALL IV 432.
6012) f*pendix, -icem /'. = ital. petidice, Ab-
hang, vgi. Dz 389 s. vj
60 1 3) pendo, pependi, pensom, pendere, hangeu ;
j itaL pendere: rtr. pender; prov. pendre; frz.
ipendre: cat. pendrer; span. ptg. pender. VgL
Grober, ALL TX 432.
6014) peiidultis, a, um (pendere), schwebend;
ital. penduhi (gel. W.) u. pendolo ^halbgel. Wort),
i vgl. Canello. AG HI 335; vermutlich ist auch
551
(k)l6) ik'iiU-lllQK
(losri) \)fr ilt>niii
tyh2
pentola. Topf, — ftentluUi iiiuus<<t/oii u. «In» / fiir|prov. pnutiua : fr/.. pfnmf; (spun. plff. jkhsu-
</ ail» Aiili<liii>iii(; nil vfiitoln <ii iTkliiri'ii, v^tl. (irnlmr, I tirn, /iciixw»),
Al.I. lY i^2, niK-li l>ii>/ ^'ii'lit :)s<t .s. r. iIu'kk Nrlii>ii i;(l2.''>l peiiHttlll n. (itrmln), liowirlit; it» I. /jmii;
von M('iinK>' iiiiff:i"»t»'llto Alili'iliiiij,', wrlrlio K»i-lili('li i rii in. yxi.i (lioilmiti-l ,.Kiiiiiiiii>r"); prnv. /ir»; frz.
ilariii iMyriiiulot iRt , ilafs lu-i otTfiii'iii I-Viiit iU«r pi<«/.v (fiir /Kits. iIuk i/ IhtiiIiI aiif i;i<li'lirUtr );ra-
Topf ilurUlH<r liiin^'ii ii. altrn hi'IiuuImiii iiiiirK. Aiif ^ pliitii-lior AiiKli'irliiiiiK an /'Oik/ka); cut. lir.s ; upuii.
••ill *>>rfii/««/M.« «olioint ital. jKir.itlo. soliwoboml, /.n ptn. ;<c.s(i. Vj;!. I)/. 2l:i /(cmi.
iluuton, v>;l. No «O'Jl.
GOlfi) penirillfiN, -um m. (Doniin. von ;ir»ii.x),
rinsol; (ital. ;«-»i».//i>): f r /.. /iiiiccdii ; span. |)t);.
piiiCfl. Da.s I statt i- crklart sicli wolil aiiK An-
loliniiii); an ptnijcrf.
(><)I(i) peiiiia, iiiiiiiil, -am /°.. Ffilor; ital. peniia,
FodiT; rum. /xiiki ; prov. yx-mi, prniia (lit'cUMitet
audi ..IVUttork" ) ; fr/.. peniir. tin ilrr Hi'di'iitiiii};
..Schn'ibfi'ilor'' i*t iJiima ilan (ililiolic Wort); cat.
firniui : tipan. fiemi innr in bcstiininton tirlinisclion
Bodcntuii)^'!) , das all^^Miu-inu Wort fiir nFoiior",
ln'zw. ..Scliri'ilifcdcr" ist phiiiia); ptj;. priimi. l)io
bci l)z 1)54 jMiHiie. auf;,i;fiilirti'n iVnrlo f^liiiron zu
jMiiiiix (.1. d.l. Yj;!. D/. 241 imiiiii. S. pinna.
(!()17) *p$nnacililuni ". [jxtitm), Koderbuseli ; ital.
jicniuicchio; rum. ]iitiiifii ; (frz. paimche geliort
2u pamm); s|ian. ptg. prnarlu). Vgl. Dz 654
pumiclte.
6018) [*p«nsainentuni ii. (pensare) , das Er-
wogenc, = prov. jiviisiimrut-: : span, iiensaiiiieiitii,
(iedankc: pt-,'. pfiisiniifnln.] 8. 'peusarTus.
60131 *|iens)irius, a, um (pnisiim); ital. y«H-
xiero „alto del pcnsare. ridea", aber aiich „cappictto
ila fi'riuaro la conoccliia" (in letzterer Bedeutunjj
aucb petisierr), vgl. (Canello, AG III 309 n.) Caix,
St. 445.
6020) [^pens&tS ( peiisare). das Erwogene, = frz.
peiisee, tiedanku. S. pensarTus.]
6021) pensilis, -c (pendeo), scbweliend, PI. peu-
silia, ziir Aufbewabruug aufgeliiiugte Kriichti
6026) pSnteoostc, -«n /. (.ifrrr/jroatt/), I'lingHtcn;
ital. itiiiteciislti : frz. pnilicuste, iiruteci'itc (das tt
war iir8pn)ii(;lii-li ollun, wnrdnabrr spiilor goHcliluHHen,
vgl KalN. Ill'' 111 506); span. pig. priileciisUs
(ptg. aui'li i„„t,ciistr) III.
(»0271 pi'po, -OMcm III. {.thnwi; -iiyii^], oiiii» Art
Molonc, I'fi'bo: ilavun vicll. ital. popiinf, Waswr-
ini'liino, jiippiilii ..grarudio, acino'", pipiln , Koini,
Spriifsling, auoli I'iips d. li. kluinu .Si'luippc an di'r
Zungcnspilzc dos Kodcrvii'lies ; rum. pipeiiv, NVassur-
moliUKi; frz. prpin, Ubstkorn , davoii pipiniiie,
UauinHclmlu , pipif. I'lips; span, pvpiiiii, (iiirk»,
jiepitii, Obstk(?rn, I'lips bci lliibncrn; ptg. prphiii,
tiiirke. I)er Bedeutungsilburgang von „Mflonu" zu
,,Obstkern" ist sidivvor zu crklarcn, nocli niifsliflicr
siud pi-pic, pipita, pcpitii niit der Hoiltg. von jiepii
zu vcroiiiigon; c» scheiuun dicso Woile auf oinom
volkstiimlichen Stamnic *iiip- zu berubun, ilur (iilin-
licb win jiupii) zur Uozciuhnung des Kluinun,\V'inzigon
dienon soil. Ygl. Dz 657 pe/iiii : Caix , St. 450
(friigt „Varianti dol lat. pappus indicante il gra-
ncUo di divorse fruttaV").
6028) per, durcb ; ital. per; rum. pre (per -f-
ad = para, per + extra — prcsle, peste, per -j- in
= prill, per -|- inter = printre, pcntru, e.v + per
= spie. lie -j- e.i: + jier = itc.-'jire} ; p ro v. jier; frz.
jiar (in dun ultusten Donkmalorn lindct sioh audi
Jier: iin Altfrz. wird jiar, wio lat. per, zur Yer-
stiirkung des Adjektivs gubraucbt, judocli nidit init
diesem verbunden); altspan. altjitg. y;f;/', neu-
span. neuptg. ist par, nadi Diez = j/ro, dafiir
davon leitet Cai.x, St. 446, ab i t a 1. ;)r«.-,</o „frutta j eingetreton, jedoob bat sid. im I'tg. per in duzelnon
appose" einladieristaber also rundwort >■'.'''."''"••< Vorbindungen orbalten, vgl. abor iiber per, par.
autzustellcn (vgl. auch das gleidibedeut. aretuiiscbc
pemloli = penduli, scil. fructn.-); foriifr fiilirt Calx,
St. 153, auf pensilis zuriick appi.tularsi ,,dormi(v
ohiare" (dgentl. „sid) sohaukelii, um einznnicken")
pi-solo „sonnerello"). Auf pensile berubt wabr-
scLeiulich frz. poeic (aus poisle), beizbarer Haum,
Ofen (Vgl. lat. halncae poisile.s „Badeziniuier mit
cinem voii unten erwiirmten boben Fufsboden" Val.
Max. 9, 1, 1: Plin. 9, 168; Maorob. Sat 3. 15, 3
[s. Georges], griodi. imoxavaza). Vgl. Dz 659
poele 3; Scbelcr im Dirt. .s. v.
6022) peusTo, -onem /'. (pendo). Zablung, Miet-
zin.s ; i t a 1. piqione, Mietzins ; sonst nur als gek-hrtes
Wort mil derBcdtg. „Jabrgebalt, Kuligebalt", ital.
petisione; frz. peimiin etc;.
6023) peuso, -are (Inteus. zu pcndeiei, abwagcu,
envagen; ital. ptinare (gdebrtes, aber friibzeiti]
auch von der Volkssprache iibernouiinenes Wort), ! conturi v. contu.
denken, pesar, wiegen, vgl. Canello, AG UJ 366; ' Grund erproben
prov. pezar, wagon, wiegen, pensar, pe.ssar, denken, '
dazu das Vbsbst. pensa, Gedanke, Verstaud; frz.
peser, wiegen, paiuser, eineu Verwundeten ptiogen,
verbindcn, pen.ser, denken; cat. span. ptg. pesar,
wiegen, wagen , pensar, denken, dazu das Vbsbst.
petisa, Gedanke. Das Kum. besitzt imr eiu Verbum:
pasa, denken, sich bekiiiumeru. Vgl. Dz 243 peso ;
G^ Paris, Mem. de la soc. de ling. I 161. S. audi
pensnm.
6024) [*penslTns, a, nm, gedankenvoU ; (ital.
peivsiro, dafiir gewohnlich/x-HAiero.so, auch pensoso);
par in den romanischen Spradien die trotflicbe u.
inhaltsreiche Untorsuohuiig von C'oriiu, R XI 91,
u. dazu Baist, Z Yll 635). Vgl. Dz 655 pur und
Gr. II' 484; Cornu, K .\I 91; Baist, Z VII 635.
6029) per+ ad -^ (rum.) span, ptg para, naoli,
fiir, wegen, um, zu etc. Vgl. Cornu, K XI 95.
6030) peranibulo, -iirc, diircbwandorn, iimlier-
geben, = rum preiniihlu {priiiililii, plniili) ai at a.
()031) percipio, cepi, veptiini, cipcre, erfausun.
bemorken; ital. percepiie. fibaltiMi, bokomiiieu;
rum. pricip iii iil c, bemerken; prov. percebre;
frz. perreriiir; cat. jiercelire, pereebir; span.
pcrcebir, percibir, pencber.
6032) [*percug:uito, -are, davon perchoimled =
percof/iiilacit ,,er lid's wissen", nur in der Clermonter
Passion V. 113, vgl. Dz 107 ainto.l
6033) perconto, -are (schriftlat. gi-wiihulich^x/-
eigeiitl. mit dor Kuderstange den
danu auskundscbaften), frageu;
span, pregunlar, fragen; \iig.pcryunlar, dazu das
Vbsbst. preyunla, pergunta, Frage. Vgl. Dz 47S
preguntar.
6034) perciitio, ciissi, ciissum, ciitere, durch-
stofsen; span. ^«/"CMf/i'r, eine Sai-he verderben; ptg.
percudir. tddlicb verwunden, (percutir, sdjagon,
stofsen). Vgl. Dz 443 ciidir.
6035) per deiini, bei Gott; altfiz. perdiex,
perdieu , perbieu; neufrz. parbleu (mit euphe-
mistischer Umgcstaltuug); span, pardias, pardiez.
Vgl. Dz 475 7)a/v/(ei, 655 parbleu; Cornu, R XI 91
553
603« I pgrdita
6069) pgrjxStualls
554
(Cornu widerlegt Diez' Beliauptung, dafs die span.
Interjektion dem Altfrz entlehnt sei).
6036) *perdita (Part. Prat. v. jierdere) = ital.
jierdita, Vcrlust; (prov. iierdement-z ] ; frz. perle;
(span, perdida: ptjr. perdu).
6037) perdltio, -onem /'. (perdere), Verdcrben;
ital. perdizione; prov. perdieio-s , perdecio-s;
span, perdiclon: ptg. perdi^ilo.
6038) perdix, -dlcem c, Rcbliuhn; ital. perdice,
pernice: prov. perdiz: altfrz. perdix, perdrix,
pietris: neuirz. perdrix : .span. ptg. perdiz. Vgl.
Dz 241 perdice.
60391 perdo, -didi, -ditum, -dere, vorderbeu,
versoliwcnden, verlieren (letztere Bedtg. ist die im
Roman, iibliche); ital. perdere: rum. pierd ui
ut e ; rtr. perder; prov. frz. perdre; cat. perdrer:
span. ptg. perder. Vgl. Grober, ALL TV 432.
6040) ["^perdonabilis, -e [perdotio] = altfrz.
pardonahle.i. pardoiinavles, zur Vergebung geneigt,
vgl. Tobler, Li dis dou vrai aniel p. 34.]
6041) *perdono, -are, vergeben, verzeilien; ital.
perdonare, dazu das Ybsbst. perdono; prov. per-
donar, dazu das Vbsbst. perdo-s, daneben jterdo-
nansa u. perdonamen-s : frz. partlonner, dazu das
Vbsbst. pardon; s^au. perdonar, dazu das Vbsbst.
perdo», daneben perdonatma ; ptg. perdoar, dazu
das Vbsbst. perdao.
6042) peregrlniis , a, uiu [per -\- agtr), fremd
(im Roman, ist das Wort Sbst. mit der urspriing-
lichen Bcdtg. .,einer, der fiber Land ziebt, Wanderer) ;
ital. [perer/rino. Adj., „insolito, S(|uisito"), pelle-
gritui, Pilger, pellegrina, eine Art Kleid, vgl. Canello,
AG ni 361 ; (ram. peregrin, Pilger: tit. peregrin,
Fremder); prov. pelegri-s; frz. p'elerin (daneben
peleriti); (eat. pereiiri: span. ptg. peregrino).
Vgl. Griiber. ALL IV 431.
6043) pereo, li, ituni, Ire, zu Gruude gehen:
ital. perire: rum. pier pierii pierit pieri: prov.
perir : frz. perir; eat. penr; span. ptg. peraer.
6044) I *perexeaiiibio , -are -= rum. prescbimb
ai at a, austauschen.,
6045) [*perexciirto, -are {ciirtu-s) --== rum. pres-
curtez ai at a. kiirzen.]
6046) [*perexsue«. -are (sucns), austrocknen, ==
ital. prosciugare, vgl. Dz 312 auco.]
6047) [*perexsuctus , a, uiu (suctis). tiichtig
ausgetrofkiiet , gerauchert , = ital. presciutto,
prosciutto, Scbinken, vgl, Dz 312 s«co.]
6048) [*perextraicio , -ere = rum. pestrec ui
lit e, ohnmaebtig werden.]
6049) *perfacio, -ere (schriftlat. periiciu), voll-
euden; rum. pre/ac ni ut e; prov. frz. jxir/iiire.
6050] *perI5ctus, a, um (scbriftlat. per/'ectu.s v.
}ierficere), vollendet, vollkommen; frz. par/ait.
60511 perfeetus, a, uin (Part. Prat. \. per/icere),
vollendet, vollkommen; ital. perfetto ; prov. yjer-
f'eit-z; {In. parfait = *per factum); s^an. perfecto;
ptg. perfeito.
6052) perfidia, -am /°., Treulosigkeit; ital. per-
fidia u. dem entsprechend als gel. W. auch in den
iibrigen Spracben ; in volkstiimlicher Form mit
bemerkcnswertem Beileutungsnandel cat. span. ptg.
porfia (nh&p-dn. por/idiu. altytg.perfia), Hartniickig-
keit, dazu das Vb. ]>iir/iar. hartnackig streiteu. Vgl.
Dz 477 ». V.
6053) perfidiis, a, um, treulos; ital. per /I do;
frz. perfide etc., iiberall nur gel. W.
6054) *pergamiuum (fiir pergamenum v. Per-
yamum, Stadt in Mysieu, angeblicber Ursprungsort
der Pergamentbereitung), Perganient; ital. perga-
mino; sard, bargaminu; prov. pargami-s; altfrz.
parcamin, permint; frz.pareJiemin: cat. pergami:
span, pergamin: ptg. pergaminlio. Vgl. Dz 655
imrchemin; Gri'iber, ALL IV 433.
6055) [pergamum n. {nioya/iov). Burg, Aubolie
(s. Georges s. v.); ital. pergamo, Geriist, Kanzcl,
vgl. Dz 389 s. v.]
6056) periculosus, a, am (periculum), gefahrlich;
ital. pericoloso, periglioxo; mm. pericolos : prov.
pernios: frz. perilleux; cat. perillos; span, peli-
groso; ptg. perigoso.
60571 pericfilum n., Gcfahr; itaL jjericolo,
perigli^; rum. pericol; prov. j/erilh-s; frz. j'iril ;
cat. perill: span, peligro; ptg. perigo.
6058) [*peritio, -iire (v. *pirUiAm, Durchgaug),
wurde von Bartsch , Z II 308 , als Grundwort zu
frz. percer aufgestellt. S. unteu pertuso, pertusio.]
6059i [*perlt«, -are {per'Uus); ital. peritare,
abproben, schatzen, taxieren (in dieser Bedtg. nur
mundartlich), als Reflexiv sich scheuen (die ver-
mittelnde Bedtg. war wobl „sich erproben , sich
versuchen , zaghaft an etwas herangehen'"). Diez
389 s. V. vermifste zwiscben peritami und j^eriius
den logiscben Zusammenhang, glaubte einen solchen
aber zwischen peritarsi und dem span, apretar =
*appectorare , driicken, drangen, zu linden. Man
wird ihm hierin schwerlich beistimmen konnen.]
6060) peritiLs, a, um, erfahren, = ital. span,
ptg. periio. Daneben wird „erfahren" durch e.r-
pertua = ital. eaperto, frz. e.cpert (daneben ex-
pirimente), span. ptg. experto ausgedriickt.
6061) *i)erliligO, -ere = rum. preling , linsei,
litis, tinge, Refl., leek sein, Wasser durclJassen.
6062) *perl6ngo, -are (longus) = rum. per-
langesc ii it i, verlangem ; prov. cat. perlongar,
daneben prolongar, welches letztere auch in den
iibrigen Sprachen vorhanden ist: ital. pritluruiare,
frz. prolonger. span. ptg. prolongar.
6063) [perlou^jbi, a, um, sehr lang; da von nach
Caix, St. 590, ital. .spUungont „unmo lungo e
magro" (sicil. spirlungo, altgenucs.^jerio«(/o, mager):
span, pilongo, mager, diinn.]
60641 *perlucro, -are (lucrum)^ rum. perlucre:
ai at a, vollkommen machen.
6065) 'permltto, misl, missnm, mittere, er-
laubeu; ital. permettere: prov. frz. permettre
(permetrei; Sfan. perniitir ; pt',;. permittir. Wegon
der Flexiou im Ital., Prov. u. Frz. s. *mittere.
6066) perna, -am /.. Bein, Uinterschinken, eine
Art Muschel : neuprov. perno, Scbinken; span.
pierna, Bein; ptg. jiertia. Vielleicht gehort hierber
auch ital. span. ptg. ]>erno. Haspe, Zapfen, span.
pernio, eisernes Band an Thiiren u. Fenstem, docb
ist das lucht eben wahrscheinlich , schon neil im
Span, ie zu er»arten ware. Im Ital. ist perna
verloren, aber die Ableitung pernocchia, Perlmutter,
vorhanden. Vgl. Dz 242 yjer/zo, 476/»terfi«; Grober,
ALI. IV 433.
6067) pernio, -ouem »i. (perna), Prostbeule an
den FiiXsen; davon nach Caix, St. 444, mit Au-
gleichung an ^>i>(/e itaX. pedignoni „geloni ai piedi".
6068) ^pernula, -am /'. (Derain. v. jjerna), kleine
Muschel. Perle; ital. prov. perla, davon ital.
perlato, frz. ptrle „fatto a guisa di perla", vgl.
Canello, AG III 314; frz. jterle; cat. span. ptg.
perla (ptg. auch perola). Vgl. Dz 241 perla (Diez
stellt als Grundwort *pirola, Birnehen, v. pirum
auf, *pernula erscheint ihm bedenklieh); Grober,
ALL W 433 iG. verteidigt pernula\.
6069) perpetualls, -e {jierpetuun), durchgangig;
555
•KtTih |><>r|iuiii-in!i
(lOll?) (iiMrii
;»;>(.
itnl. itcrfifl iiiiU; rum. piirure, A<lv., Iionliiiiili);,
iiniiior; yrnw ifrpflwil-s: (ri. i>rri>rtiiel ; ultspan.
alti-nt. i>frfiftiinl. — Aiioli ]>r>iirl)iiis i»l tils (;«l.
Wort ill) Itnl. S|niii. I't^. vnrliiiiiilcii : prriiftiia, iliivoii
lias Vli. ;irr;)C/ii(ir(c). furtw.ilin-ii laiiKi-ii.
tiOTot por|>tinrtitN, n, uni (/>ii ».>/»), iliircliKtoiOioii:
ilavivii |iri<v. /»-r;»>iiA \. ^'i>Kto|i|it<>s Wniiiiiiii; (r/,.
I'DitriuiiHl (i>oiir- liir /«ir-l: span. prr/JMHfc, >;o-
sti')i|it<>s Wniiiiiis. ixapiDitr . ilas Sto|i|H>n; ptjj.
/ic.«/iMii/i> lias (.Ji'st»'|i|it<', ila/.u «las Vorb pefpiititnr,
st<<p|H<ii. V};!. I)z tlCI jiitiiriimnt.
ti(i7li |H>rsi('UK, -inn /.. rtirsicliliauni, (»i/i/iim)
pcrsiniiii. i«TsiH<lii'r .\\>M. I'liisiiJH'; ital. /«•(■.<ii:ii,
riirsiililiamii . inisiai. I'tirsiclic; rum. /ti-rsic
(liirrsic), /«•I'vii'ii ; pruv /irssffiiiifr-s, iirmsriiiiicr-s,
prexnjii : f rr.. pi'clicr. in-clif ; c a t. presurtiuer. itressfij;
span, prrsiiii, prisco. prjajn . iMmhiiin: jitf,'.
/xrri/Mriro. prcfito. ntjicrche. Vj;l. 1)7, 212 pcixicit.
G072) iM-rsoua, -am /'., IVrson: ital. prrsima;
rum. /)fr<(iiiii<i ; prov. persoiui: frz. jirrsimne;
cat. span, jieisnini : ptf;. peasoa.
G073) |i(>rt>oii&lis, -e (prrso)ia). porsonlirh, =
ital. pn:i<»i(ilr: frz. pemoutiel etc.
GU7'l I iiorsiiiideo , suSsi , sutusOiii , sfiudere ,
iilsTrciK'n, (il)(>rzi"ii>;i'n,= i t a \.pirsiiiiili>. .tiiasi, siitiso,
siinilirf: span. ptj^. inraiiadii:
t)075i pertica, -am /".. Stance; ital. perlica:
friaul. jiierlif: prov. perijii : frz. jierche; cat.
perca: (span. ptt;. peicha\. Vgl. Dz 1)57 pcrche;
Crilber. AM, IV 482.
t>t)7(!> stalls pertiea; <lavon nac:li Bu^j^o, R III
KIS, ital. stniiitiirqii. Stan},'en','i'r(ist, Budc, .siliUrbti'
Hiilto; altfrz. ckiwipeidii: aiiffji ii<lili-te Stanfre.
Vj,'l. Dz -«03 statiibenia (l)iez liiclt ilas Wurt fiir
ilout-schen I'rsprunj^).
60771 per totum inde = rum. pnlulinde,
iiliorall.
(;078) *pertriiu-io, -ere = nun. pvtrrc m iit e.
(lurclilaufon, vcrlirin^'cn.
G079) )»ertiindo, tiidi, tusuui, tuuderc, ilurcli-
stol'scn ; rum. patrtnul , triinnei, /cuw.s, trutidc,
ilurclidringen.
tiOSO) *pertriso und pertiisio, -are {perliisus),
dureliliolircn; (ital. prrtut/iare, dazu das Vbsbst.
jtfrtiii/io, Ia)c1i); sard, pertmsare, dazu das Vbsbst.
pertiinu : (rum. pnfrtinde); prow pertusar, dazu
das Vbsbst. yjt'cfH.v; altfrz. (*perlui.sier, daraus in
Folge der Flexionsbetonung perciei; pik perchier,
ilazu das Vbsbst.) pertuis. Loch; neufrz. percer.
Vgl. Dz 242 pertii ijiare u. dazu Seheler ini Anliang
zu Dz 738: Bartsch, Z II 308 (s. oben *peritlo,
-are): (i. Paris, R XV 4.53: (iri.bcr, ALL IV 433.
'perustio, *perustulo s. coiiibustio, com-
biistulo.j
G081) *per¥lgrilio , -are (.scliriftlat. pervigilo),
die Nacbt bindurch wachen, = rum. priceyhies
ni at a.
6082) perrTg:iIinm v., das Wacbbleiben durch
die Nacbt bindurch; rum. privei/liiu, Toteuwache;
span. ptg. /ieryifltVio, AVaehblciben, Schlaflosigkoit.
6083) pen-iueii, -am /'. i rinca pfrvinai), Sinngriin ;
ital, perviitca: rum. pre/hwd: frz. percem-fie:
span, pervencii, percinza: ptg. perciitca.
(5084) pes, pedem m., Fufs; ital. piede, (in ad-
verbialen Verbiudungen pii), vgl. Cancllo, AU III 400 ;
rtr. pe, pei, pie etc., vgl. Gartner § 200; [irov.
pes; frz. pied; cat. pen; span, pie; ptg. p«, —
Aus dem Stamm 2>e'lc u. clem ahd. stal, Stellung,
Stand, ist zusamniengesetzt ital. piedestallo, Fufs-
"1; frz. piedestal; span. ptg. pedestal, vgl.
I)/. 240 pirdrsliillit. Auk altfrz. */'!>/' liir pint
ist nai'li Tiibli'r, Misc. 72, untstauilcn frz. *pirfl'fr,
pitiffrr , mit den FiifHcn st^impfon (vurn I'lerde);
(iniber, '/. X 2!l!l, erliebt gegen dies» anspri'choinli'
Alileitnng niebrere lledonlten, unler dunen dio /wci-
silbigkeit ilcH »i das gcwicliligste isl, und will das
Wort an! I'ini'n Kchallnachalimcnilen Stannn pi-, dur
zuin Anstlrui-k von VogelH(iuinn'U dieui', zuriick-
niliren, so dafs os mit ib'u riicist nur munilartlic.ben
Verbi'U pianiier, pinidrr. scbreien (voiii 'rruiliabnl,
piaiUrr . pin.s.ier , jiieptin , zu eincr SIppe gi'horun
wiirdc ; wie abor daniit dii' BoiKg. voii piitlj'rr vor-
rinbart werden kiinnle, isl schwer abzusohen, (Jriibor
hebt horvor. dafs das 4Sbst pid/jdid. rralilcr, boi
Dn Hartas. La Scniaiue V 828, vom I'fan gi'l)racht
werdo u. sii^h eigentlich auf <las biirslicho Schruien
dieses Vogels beziohe, aber obenso gut kann man
nai'h dem Zusammutdiange iler Stelle untcr pinffnnl
den einberstolzienmdeii Vogel verstelieii. .Mies in
allom geuonimen diirfte dii! Tobler'sehe Aliloitung
duch vorzuziuhen sein. Dafs frz. Vokalvorbindungen,
welcho ihrcr Kntstohung nach einsilbig sein sullton,
zu'eisilbiggebrauchtuerden, lindet sich ja aueh suniit.
6086) pestis, -em, I'est; ital. jieste etc.
6086) *peNtuliim ii. (fiir pcssuhtiii, vgl. (iramni.
lat. od. Keil VII 111 u. 205), Riegel; ital. peslio
(mundartlicb pe.ivhio = *pt'sriiluiii); neuprov.
pe.iteii ; al tfrz. /)e.s/c, pele, vgl. Thurot, Prononciat.
fryse II 261; neufrz. pcni'; rat. peslell: «iian.
ptg. pestillo = *pv.stilliim. Vgl. Dz 476 peaiUlo
(das Wort wird unzureichend erkliirti; Bugge, U IV
367; Aseoli, Ali III 45G und 461; C'aix, St. 447:
(iriibor, ALL IV 434.
6087) Jti-TnJior »., ein ausgebreiteter Gogcnstand,
Blatt, Platte etc.; davon naeli Diez 65!) alCfrz.
jioe.'ili: neufrz. poele iit., Tbronhimmel. So unwahr-
scheiulich diese Ableitung au(^h ist, kann sio doch
zur Zeit durch einc bessere nicht crsotzt werden.
6088) *petieiis, -eiitem m. (fiir pelens. Part.
PriU. V. /Jtterc) = ital. pezienlc, pezzente, Butllor;
ptg. pedinte. Vgl. Dz 389 pezzente.
petlgo 8. impetigo.
(i080) petiolils, -um m. (Deniin. zu pes), Fiil'schon,
Stiel am Obst: ital. picciiiolo, Stiol am Obst; rum.
picior. Fufs; spa n. ;jfxj"Zo, Stiel am Ob.st, pezitelo,
kleine Spitze. Vgl. Dz 389 picciiwlu (sic!).
6090) pctita, -am /. (Part. P. P. v. pctere) =
ital. pntitn, die Verlobte, vgl. Cai.t, St. 441.
6091) petitSr, -orem m. (v. pel ere), Beworber,
Bettlor; ital peiiture: rum. pejitor ; span. ptg.
pedidor.
6092) petitum u. (Part. P. P. v. petere) — span,
p t g. jiedidi), Abgabe.
6093) mejikan. petlacalli; daraus viell. s|iaii.
petaca, Reisekofl'er, vgl. Dz 476 .s. v.
6094) mejikan. petlatl; daraus viellei<:lit span.
petaie, Binseninatto, vgl. Dz 476 s. v.
6095) pet«, petlvi, petitum, petere, erstreben,
bitten, fordern; (ital. ist das Vb. nur erhalten in
dem Kompos. competere, aufsordera noapolitaiiiseh
in der \ erbindung andar pezzendo, vgl. Caix,
St. 256); rum. pe{e.ic ii it i, werben (um ein
Madchen);(frz, prov. cat. nur das gel. W. competer,
competii); S|ian. ptg. jiedir (mit allgenioiner Be-
deutung).
6096) petril, -am /'. (3i('r(i«), Stein; itnl. jnetra:
T»m. pKitiu : prov. peira; {tz. picrre ; ctit.pedra ;
span, piriira: ptg. perfrn.
6097) *petro, -onem m. (petni), grofser Stein,
Treppe: ital. petrnne (('ail, St. p, XI Anm. 2, ist
557
«098) petr.isf^linon
8112) pluln
|)huR
558
geneigt, ital. veronr. Balkon, fiir aiis perrone
ontstanden zu eraoliten , wumit man sicli niinmer-
inebr ziifrieden gebcn kanii); (rum. jiietroiii); pro v.
/)«>()-»■,• frz. perrnn.
6098) petroselliioii n. (ntrpoaihior), Pctersilio;
ital. iietroselliiin , jntrnsaiiolii , prezzenwio , pitur-
sella, vgl. Caii, St. 453: rum. petrinjel; pro v.
peressilh-a, pei/re.s.-iilh-s, ( jielitre-s); frz. persil : (c a t.
pelitre. daneben j"/iiTr<); span. /jecf/ii; (ptg. ist
das iiblitdif Wort saUd , das von Diez angefiihrto
aipit == opium bcdeiitct „Kpiii(di, Sellorie"). Vgl.
Dz 243 jietroscUimi.
t)099) [*|)etriiiiculosiis, a, uiii {petra), vioUcicht
=- rum. iietnnichiiis. srhwerl'allig, roli.|
6100) Petrus, -uiii iii.. Poter: auf diesen Per-
sonennaincn j.;ehen vermutlich zuriick dii- Tiernainen :
1. span, perro, Hund. (aurh Adj. mit der Bedtg.
nhartniickig"), vgl. Uz 47fi •■-■. v., wo audi das
gleiclibodcutunde sard. ;"'r)M angofiihrt ist; 2. ital.
parrocchetto (vielleicht mit Anlehnuiig an jidrrocii),
Papagei; frz. perroquet: span, periqiiilo, vgl. Dz
237 parrocchetto. Dafs Ticrc mit gebraucbliclion
Personcnnaraen benannt wcrden, ist ja cino iiberall
gewohnliche Erscheinung. Fiir span. })erro ware
allerdings peilro (vgl. I'edro) zu crwarten, es ist
abcr bcgroiflicli , dafs in dem Ticrnamcn der ur-
spriinglichc Lautbcstand wcniger sorgfiiltig erlialten
wurde, als in dem Personennanien.
6101) kelt. (britt. gall.) Stamm pett-, Toil, btiick;
davon wabrscheinlich li das Sbst. ital. pezzo, -o,
Stiick; frov. peza. peasn : ir 7.. piece; span. ^(«a.
(das gleichbedeutendo pedazo diirfte = pittacium
\s. d.l sein); ptg. peva. Vgl. Th. p. 70 ff.; Diez
243 schwankte in der Aufstellung des Grnndwortcs
zwischen kymriseh i)cth iind griech. ntC.a; Grober,
Misc 47, stellt als Grundwort ein Adj. *jiet-iux,
a, um (zu pes), fiifsig, auf, wclohes er aus dem bei
Sulpicius Severus, Dialog! II 1, 4, ed. Halm, vor-
kommenden Sbst. tripecciiis (== *tripetias, Accus.
PI.) = griecb. T(>l7iodug erscbliefst; es erscbeint
aber diese Ableitung als zu kiinstlich, indessen auch
wenn man sic ablebnt, darf man mit Grober an-
nebmen, dafs der Diphthong in piice u. yieza aus
Anlehnung an pied- = ped- sicb crklare (Aseoli,
A(r X 84 Anm. und 268 f. Anra., nimmt an, dafs
das nachtonige i die Diplitbongierung des c bewirkt
babe). Wenn Grober keltisehen Ursprung des Wortes
auch um deswillen zuriiekweist, weil das Vorbanden-
sein eiues derartigen Wortes in den pyrenaischen
Sprachen befremdlich erseheine, so darf dagegen
vielleicht bcmerkt werden, dafs Nomina, welclie,
wie *j>ettia, alsMafsbezeichnungen gebraucht werden,
durcli den Handel sicb leicht vou Land zu Laud
verpflanzen und dafs die Eiubiirgerung von *pettin
in Hispanien durch die begriSliche und lautliche
Ahnlichkeit mit ped- {pet) und dessen Ableitungen
begunstigt werden mufste. 2) Das Verb *pettare,
*pitfare, teilen (vgl. genues. pitta, picken), davon
\vieder das Sbst ital. jiietnnza {an pieta angelebnt),
Speiseanteil eines Klostergeistlicben ; pro v. pitanza;
frz. pitance: span, pitanza; ptg. pitattQa. Vgl.
Th. p. 72; auch Diez 247 pietanza hatte bereits
diese Ableitung angedeutet. 3l Das Adj. altital.
pitetto, petitto, klein: ^irov. petit-z; frz cat. petit
(= gallisch *pettituos), dazu prov. altfrz. cat.
das Deminutiv jjrtiM. Vgl. Th. p. 71 f.; Diez 251
pito fiibrte das Adj. auf den von ihm fur keltiscli
gebaltenen Stamm pit- (s. pic) zuriick. 4) cat.
pisarra; span. ptg. pizarra. Schiefer, vgl. Dz 477
n. v., indessen mufs iliese Ableitung als unsicber
bczeicbnet werden , denu wenn sie auch von Diez
begrifflic'b anuelinibar gemacht wordcn ist, .so ist
sic docli lautlich keineswegs unanfechtbar.
6102; dtsch pflusr =^ lorabard. piij (aus plv);
ladin. plof, vgl. Dz 23 ardtro.
6103) gr. fnvoq, Leucbtc; davon oder von (pd{>Oi;,
Leucbttunn, woUte Diez 133 ableiten ital. falu,
Freudonfeuer, /Vi»ir(?(',Schiffslaterne, faloticn, wunder-
lich (flackerig?); f rz. /«/o<, Laternc. /anal. Schiffs-
latcrue: ])tg. /drul. Leuchtturm, (nicht bierher
gcbort selbstverstiindli<-h das riitselhafte, audi von
Diez 450 s. r. unerklart gelassene fai'" 7 feiner
Gcruch). Die (Jleicbung *phandlis (v. ifuvog) •=
faiialc mag man sicb gcfallen lassen, nicht aber die
von (fuvoi oder ipaijof = falij. Dies letztere diirfte
viclmcbr zum Stamme fia ^blasen" gehiiren u. eine
Art onomatopoietischer Bildung sein, wclche das
Flackorn der Flauimen nachalimen soil.
6104) p[h)alanga, -aiii /'. {ipaf.dyYij), Tragebaum,
Walze; ital. pahuica, Pfahl; (rum. palanc); rtr.
palaiica, (palanli. Schleifbolz); prov. palenc-s; frz.
palan, Takel, Hisse, palanque. Pfablwerk, dazu das
Vh. ptUaui/uer, pahiiquer, aufbisscn; cat. palenca;
span palanca, Hebebaum, davon palancada, Scblag;
ptg. ulavanca (angeglichen an levare, bcbcn u. mit
ai'abiscbem Artikel), Hebebaum, paiwadn, Schlag.
Vgl. Cornu, R IX 134; Grober, ALL FV' 426. Sieb
auch plauca.
6105) phaiitasia, -am /'., Gcdanke, Einfall; ital.
f'atdajiia u. dem entsprecbend als gel. W. auch in
den iibrigen Sprachen.
6106) *plliJantasIo, -are ('/-«irao/^a), Erscbei-
nungen, Gespenster sehen, Beangstigungen habcu;
prov. pantaisar. traumen, angstvoU , beklommen
sein, dazu das Vbsbst. paidai.''. Beklommenlieit,
Verwirrang, Not; cat. pantexar, dazu das Vbsbst.
pantex; altfrz. puiitainier, panteisicr, patdoixier,
dazu das Vbsbst. (auch Adj.) pantois; neufrz.
(mit Suftixvertau-schuDg) pantcler, keucben. Vgl.
Dz 654 pantois (Diez wollte das Wort aus dem
Keltiscben ableiten, vgl, dagegen Th. p. 109) ; G. Paris,
R VI 628 f. (bier die ricbtigo Ableitung); Caii,
St. Ill; Grober, ALL IV 428.
6107) pliautasma n. ((paviatfiv), Erscheinung,
Gespenst; ital. fantasnia w. fantasitiia „che, come
vuole la sua forma popolare, non ha I'accezione Klo-
sofica di fantasma'', vgl. Canello, AG III 398; prov.
f'aidauma; frz. f'antome, Gespenst, davon altfrz.
enfantosmer, beheien; cat. f'aidarma; S]>an. plian-
tasnia; ptg. faidatyiiui. Vgl. Dz 580 ftmtume.
6108) *pharinJico , -are {(pdiifiaxov) , (durch
Tranke)bezaubem, = rum. farmec aial a, bezaubem.
6109) (pi'cQ/iaxov n., Gift, Zaubertrank, = rum.
farmec. Zauber.
6110) phaseolus, -um »1. (Demin. xoa phaselus
= ifdatj'/.og), Bohne; ital. fagiolo, fagiuolo; rum.
fasola; prov. faisol-s; frz. {fcueole) flageolet (an-
geglichen an flageolet = *flautiolus, Flote), vgl.
Fafs, RF Ul 491; altspan. fa.seolo ; neuspan.
frisole, frijol, frisuelo; ptg. feijdo. Vgl. Dz 452
frisol (nimmt *fresa als Grundwort an).
6111) phiala, -am f. {<fid).tj), Tasse, Scbale;
ital. fiala; rum. t'i<''ld; prov. fiala, fiola; frz.
2)hiole. Vgl. Dz 657 j>/jio?e.
6112) phQo$oplia.s, -um m.. Philosoph, ist, wie
phihisophia, allenthalben ein blofsgel. W.; nur im
R u m. hat es eine volksturaliche Bedeutungsent-
wickelung genommen, iiber welche Sbaiueanu, R XVII
599, eingehend u. interessant gebandelt hat {firoscon
= Narr). Vgl. auch Bebrens, Metath. p. 31.
I.')'.'
iMi:<l (•litltniiii
<lll."JI |ili't\lra
•MU)
tillS) |ililltriliii II. |^i'>r(iiir). Lioliostriink; itiil.
fillro „l«v.iiiil.i iici^ii-ji o Ki>t«i'iMii (III liltran"" iiinl
irllri) ,s|HTio ili |>aiiiiti iinn ti-smiUi ilii liiriii' raji-
|Hlli. .> ixlatojii", vrI. CiiiiKllii, .\(i III :l:J:J, s. iilior
kIh'h iiiitor lilt.
tilU^ |ihl^b6t5iiias, •inn Ml. i</>.r,Viir<>/(<i.'), I.1111-
«'lt<> /mil Aili'rlassiii ; pii-iiinii I /kihki; pruv.
llrrmr-s : al t Ir/. //1. iin' /. . iii'iirr/..//ciiiiim- /.; t8|iHii.
/Iruir). V^l. I»/. 1S7 /i.iiii.i; Amoli, A(i Yll 532
nvhts; t!rol«T, AM, IV («r».
til 15) ff(tfifTnr. iiMi/.aiiii»ii : iliivon nacli \)/. ;t7;t
.V. r. ilai. /riill'i. /ami, I'iiifarlii'r sct/.l iiiaii alior
wolil /r>ic/ii scil. .V.1.711S uls (iriiiulworl an, I'iii Zaun
isl I'in ilnri'lilinwlionos, wcil aus in /.wJKi-lirnrannion
i^>si'l/.ti"n Slanj^'n liostolionilcs ticlio^ri'.
till(i) ifi'uS i:nui<, .Tioiv), rin milii'sliimnlcr
Wa.s.-iiTviijri'l ; ilavoM (ii. zwar aii« iIi-iii Nimiinativl
iiarli I)/, 152 .-■. r. span. /'ii;ii, HalRlianili'iito.
(>117) Stannn «fpoy- [ifovyKt'ov, y/n'yior, Uois-
\u>\/.): ilavon nach Uimsdi, HK III :I71, ilas von
Dii'z 373 micrkliirt t^iihisseno ilal. I'rusvo. iliirroK
Koisif; an Htiunipn, I'rii.icolo, Splitter; iialiiT liofft
i"s «olil an 'I'rusciiliim = *l'rmtiiliim vim fnishitii
(v^l. */«>f 11/11 III = peal III iim |8. il ]) zii «li'iikon.
U118) 8)'liallna('lialinipnilpr Stanini pi /.mil .\iib-
ilriii-li ill'.-! Vof;i>lj;<'pipp«R; ilavnn ital. ijiiirc. picppn,
/iiii/inv, janiniern, piopon (.'*. miton |>lor»rei; frz.
Iiiiiilirr, piiiiiler. }>iiiitiiir, iiiiisKcr ^vi^'lloicllt audi
/III1//CI-, vjrl. li roller, Z X 2itH, s. oben pes); .span.
jiilti. lAieknif fiir die lliiliner (v;.;!. iltscli. „piit, put"),
/>i7iir. |ifeifpn, jiilii, Pfeife. Vj;!. Dz 244 piiiir,
477 ;ji7(>.
611!)) Stjinini pic-, picc-, pi^entlirli ilcn Siiliall
liozpichnend , wplelipn iluR Hapken j;;e»isser Vo;jp1
(Spoolit = iitciis, Klstcr =^ pica) niit iloin Sclinaljpl
lurvorbrinnt (vgl. iltsvli. pii;ken), .soilann in die
liedputun;; dp,s Stephens, andrprseit.s dos Spitzseins
iilierfjpliend. aus der Ictzteren entwickelt sieli wleiler
diejenige iles Klcinscins, deiin was spitzif?, ist zu-
uleicli diiun u. fein, woniit sieh ja das Klcinc naiio
lieriilirt; die niehtigstpn Vcrtretor der auf dieseni
St.-ininie bcrulienden ungcmein zalilreiclion u. vicl-
gestalteton Wortsippc sind utwa die folgenden;
1) ital. piccu, Bergspitzp; prov. frz. pic; span,
ptg./ijfo. 2) \ t:i\. piccn, Spiefs, Picke; (r?.. pique ;
span. jitg. pica. 3) ital. piccarr, Stephen; rtr.
pichir; ]irov. picar : frz. piijiter . davon piqiirc,
Stieh; sjian. ptg. picar, dazu im Ital. das Kom-
po.sitnni appiccarc, gleiehsam festpicken, anniaehen,
LTloiilibodentonil dainil im-. appicciarc. (von Dioz 240
pp(jnr zu /iiP'i, -are gpstcllt, was wegen des i imtbun-
liph, vgl. No 6120). 4) lat. pica, *picca, Elstcr;
ital. pica; pro v. /xV/n; (t/,. pie: 8 p a n. pc'/a (das
(• beruhl wolil aiif Angleichung an pega = piccm,
Peeh), picaza : ptg. pct/a, vgl. Griibcr, ALL IV 435.
5) lat. *piccu.'i = picas, *pic.culus, Spccht; ital.
picchio: rtr. pichialenn (= *picciiln liijnitm); prov.
frz. eat. pic. anfscrdeni (?) niit ganz anderer Hedtg.
frz. pica (=^ *picculus), Pfahl; span, pico ; ptg.
picaiii^n, vgl. tiriiber, ALL TV 435, s. jedoch No 5845.
6) lat. *pu'.c(il6. -are, wie dor Siwht haeken; ital.
picchinrc. klopfen, dazu das Vbsbst. picchio. 7) rum.
pic, eiii Bifschen, ein AVenig, ein Tropfen, dazu die
Verba pica, pictira, picaturd, abtropfein; ital.
picc-olo, kloin; apAn. prqiiciio, {= pecc-eno); ptg.
peipteno (das e aus ( in pe(ii(eiiii, peqiieno orkliirt
sich wohl aus der Tonlosigkeit ; Tli. p. 73 denkt an
Zusammenhang mit dcni kclt. Stanimc bacc-, bicc-
nklein"). 8) lat. *pictio, -are, picken, hackcn,
stechen; itah pizzare (nur mundartlich), stechon,
davon diiK VIihIikI. ;ii.-.'ii , diiK SIppIipu , .lui'ktm,
/ii.-rioiri', piekon, zwieknn, dazu dai< Vlislmt. pizzirii,
Zwiek, (*piii:ar *piticliarc, vgl, pMiijit, 'ptncluH,
stpeliPii, dazu das VliKJint.) piiizit, Stnpliel, piii:elle,
Knpipzangu; mm. /iifi'i Sphiiabel, Spitzp, pifc ai
at a, pieken, pifiiinia. Meisp; prov. iirziiiiar: frz.
/liiicer, ipiticfr, rpinvclcr, zwii'ken, dazn da» VIisIihI.
/iiMir (dazu da» Doniin piiicrlli), Kneipzauge; span.
picciir. kiipifpii, dazu da» Vlisbsl. pi:ca, ein IlifHrlion,
piiiiliiir. stepliPii ; ptg. /ii>P'". Hiiililiiik, pincar. nur
in iler Vi'rbiiidung pi.-niir ns iillin-'. die Aiigeii zii-
kiipifpii, l.linzpln. !t) frz /i»:»/, Spilzkeil, Spilzliarke,
piciilcr, priekpln, pioclir (an» ♦/iiVix/ir) , llaike,
piritlcr. Ktii'lipln, pioti, pigentl. Ilapker, liaiier, ilavon
aligelpitpt /imiiiiiVr - ital. picconiire, mil llacke
aiisgiM'iistpter Arbeitpr odor Soldat, vgl. Horning,
Ztwhr. f. nl'rz. Spr 11. Lit. X-' 243. 10) vi.dlpiclil,
gphiirt liiprlipr amdi «pan. ptg. piariiii, (iinslur,
„virllpirlil. fiir pininin von pini, Spief», weil diesn
Pflanzp langp diiniip Stengel Ireibt, weshalb wir
sic Pfriomenkraut nemipn." U) ilal. piiciirit;
span, picaro, Hettlpr, Lmnpenkprl, Spitzbiibo (din
Griindbpdoutung ist wohl pAufpieker"). Vgl. Dz 245
picio, 246 piccolo, 251 pizza. 477 pionio ; Ulripli,
Z IX 42!t; Th. p. 72 fT.; Cn.bpr, ALL IV 436;
ScliiKdiardt , Z XI 500 (s. oben iinter bi(|iiiMlrn1.
Eine eingehenile Untersnehiing der wiphtigen Wurl-
sippp fplilt nopli. Mei einer Holehen wiirilen naniiMit-
lieh aupli folgenile zwpi Piinkti! zu erwiigon spin :
1. das Vorhiiltnis des Stainnies pic(c)- zu dor uni das
gallo-latpinisplip hccriis (s. il.) sipji schlipfsondpn
Wortfaniilie; 2. das Vprhaltiiis des Stainnies ])ic zii
einer Anzalil iliin begrifflicli nalipsteliender, bci Dioz
251 jiilo behandelter Worte, niiinliph niailiind.
pitiii, wenig; sard, pitica, kleiii ; rum. priic, ein
Stiipkidien Zeug oiler Tiiph, dazn das Vb. pclice.sc,
fliekpn; prov. pilar, schnabelu; a 1 1 f r z. yji/c, eine
selir kleino Miiiize , (lionneg. pete, Kleinigkoit),
peleriii, winzig, apiler , init den Fingersjiitzon be-
riihren, (Sehelor ini Diet. .v. v vermutet, dafs auidi
pivot. Zapfen, hierher gehiire, also aus *pitnt eiit-
standen soi) ; span, iiito, ein Bilsehen (nur in den
Vcrbindungen no darscle an pito, etwas fiir niehts
achten, no raler a» pita, gar niehts wcrt sein),
pito», Knosppnansatz, pitorra, Sehnepfe (d. i. Vogol
mit spitzem Schnabol); yitif.pito, pita, -ada, geringo
Mengc (z. B. oinc Prise Tabak), petiscar, ein wenig
nehmen, nippon. Es bcilarf hinsichtlieh diosor Worto
noph der Feststelliing, ob ein solbstlindiger Stainni
jiit- anznsctzen, odor ob pit- nur fiir oiiio Noben-
form von ]nc- anzusehcn, odor endlii^h oli pit- als
zusainmcnfallend mit petl- (s. d.) zu lietracliton .sei.
picii 8. pic.
6120) pico, -are {pix), uiit Poeli bestieielien,
ankleben; (ital. impeciare =~ *impiciare, impeijolare
= 'impiciiliire. appicciarc, impicciarc = *ap-, im-
piciare, Diez zielit hierher auch uppicorf, das abor
zum Stamiiii' />((■ gcliiiren diirftc, \vi)hiii man beaser
auch, wegen ilircs /, ap- 11. iinpucinrc stellt; sard.
iiiipigarc; prov. empeijar ; frz. enipoisser, toeren,
empeser [wohl angelchnt an pcser , sp.hwer scinj,
stiirken); span. ptg. (aup.li prov.) pegar, loinien,
heften. Vgl. Dz 240 pegar.
6121) pictor, -oreni m. {pingo), Maler; ilal.
pittore: (frz. pcintre = *pinctor; span, ptg.^jinioc,
pintador).
6122) pictura, -am /'. {pingo), Malcrci; ital.
pittura; frz. peinture = *pinctiira: span. ptg.
pintura.
561
6123) iil<-iil;i
(jloO) plngd
562
6123) picula, -illll /. (l)oiiiiii. V. pLr), oin weiiig
Pcch: ital. peyola, i'edi ; rum. jidcitid.
picus s. pic.
6124) -Ttef»'. trinkon, = fiz. pier, zec-lien (gelehrt
jjebildetos und iiur gaiiz vercinzelt vorkommondes
Wort), vgl. D/. 657 s. c.
6125) pietas, -Stem/'., Friimmifikeit; ital. pieta;
frz. pietc, Frommigkeit, pitic, Mitleid; dom ent-
sprocheml als gelehrtcs Wort auch in den iibrigen
Sprachen. tjbcr frz. jiitir vgl. Darmcsteter, R V 152
Anin. -1.
6126) piger, gra, griim, t'aul, = (ital. piijru),
s. pigrltiii.
6127) piguieiituin «.(y//////o),Farbeniittel, Tinktur,
Krautersaft; ]irov. [limenta, pimin-n, Uewiirz; alt-
[t7.. piment, oine Art Gewiirzwein (neufrz. bedeutet
lias Wort „spauischor Pfcffer, Beil'sbeere"); span.
pimiento, pimienta, Pfeffer; ptg. pimenta, Pfeffer.
Vgl. Dz 247 iiiniicnto.
6128) *pignero, -are (srhriftlat. iJiguero von
pignus), verpfanden; ital. pei/norare; iti. jiindrar;
(prov. enpenhar = *itipi;jnare ; ini Frz. felilt das
Vb., es wird ersetzt durch ewr/ngn-, mettre en yai/e,
gage aber ist = germ, icadjo, vgl. Mackel p. 51);
alts [I an. pentlrar; no us pan. prenilar : ptg.
peiiliorar, prendar. Vgl. Griiber, ALL IV 436; iiber
die span. ptg. Worte haben besonders gehandelt
Cuervo in der Einleitung zu seinen Apuntaciones
criticas sobre el lenguago bogotauo (vgl. Morel-Fatio,
R VIII 620 Anm.) u. Cornu, R IX 135.
6129) *plgrnus 71. (PI. pignurd. schriftlat. /*J(7«hs',
pignora), Pfand; ital. peg no : rt r. pens; (frz. gage
= german. wadjo, vgl. Maekel p. 51) ; span, prenda;
ptg. penhor, prenda. Vgl. Dz 468 »icdror; Grober,
ALL IV 436. S. pignero.
6130) pigritia, -am /. (piger), Faulheit; ital.
pigrizia „ch'e nel volero", pigrezza „ch'e nella
natural crassezza", vgl. Canello, AG III 343; prov.
pereza ; frz. paresse, dazu das Adj. paresseux, faul;
span, pereza, dazu das Adj. perezoso: ptg. pre-
gui^a, davon das Adj. pregui(oso. Vgl. Dz 247
pigrezza.
6131) 1. plla, -am f. (a.ns pisvlu v.piso), Morser,
Trog, = ital. pila; rum. pitid ; frz. pile, Walk-
stock; span, pila, Trog; ptg. pildo, Morser.
61321 2. pila, -am /., Pfeiler; ital. pila; frz.
pile (bedeutet auch „Haufen, Stofs", ebenso im
Span, und Ptg.), davon abgeleitet pilier, Pfeiler;
span. ^Ji7a, davon abgeleitet pj/ac, Pfeiler, Wasser- 1
trog (in dieser Bedtg. von 1 pila); ptg. pitha.
61331 3. pilii, -am /., Hall: span. ptg. pclla.
Ball, Knauel; sunst uur Ableitungen ital. piUntta,
kleiner Ball, pillohi, Pille, hilloru nciottolo", vgl.
Caii, St. 203, piota „zolla crbosa", vgl. Caix, St. 47
(walirend er piota in der Bodtg. „Fufs" fiir von
pes abgeleitet erachtet : Diez 390 *•. v. hielt plotus,
plautus fiir das Grundwort): von pillola ist wieder
abgeleitet pilldcchera, Klunker, vgl. Dz 41 1 zdccaro ;
prov. pelota; frz. pelote, peloto», {pillule, Pille,
gel. W.); span. ptg. pelota. Vgl. Dz 475 pella;\
Bcheler im Diet, pelote. I
6134) [*pIIearTii , -am /'. (pileus) = r u m.
pdldrie, Hut.]
6135) pileus, -um m , Hut, = ital. span, pileo.
6136) [*pilicellus, -um w. (Dcmin. von pilun),
Harchen; daraus nach Caix, St. 443, i t a 1. ^)erfice//o
„cosa da nulla".]
6137) *pilio, -are, pliindern (wohl Nebenform
zu pilare. welches im Spatlatein mit der Bedtg.
npliindern" angetroffen wird, s. Georges unter^iVu;
Korting, lat.-roni. Worterbuuh.
die Erhaltung dcs i als i im Roman, berulit auf
Einwirkung des nachtonigen ») ; i t a l.pigliar, nohmen ;
rtr. pigliar , fangen; prov. pilhar: frz. pilier,
rauben; (cat. span, pillar; ptg. pilhar). Vgl. Dz
246 pii/liare (Diez schwankte zwischen pilare und
expilare); Grbber, ALL IV 436.
6138) pilo, -are {pibis), enthaaren, rupfen (im
Roman, auch schalen); ital. 2)elarc ; prov. pelar;
frz. peler, (davon der er.ste Bostandtoil in jyele-rnele
= pila + miscula, tlio Schreibweiso pele, pesle bo-
rubt auf Angleicliung an mele); cat. span. ptg.
pelar. V'gl. Dz 240 pelare.
6139) [*pllorcium (?) «.; \ia.\. pUorcio „avaro",
pilorci „ritagli di pelle che si adoperano come con-
cimo", .spilorcio „taccagno", vgl. Canello, AG III
399: Cai.x, St. 451, ist geneigt, auch pirchio, gcizig,
hierher zu Ziehen.]
6140) pIlosiLs, a, um (piliis), haarig; ital.
pilo.so u. })eloso, vgl. Canello, AG HI 333; rum.
peros; prov. cat. pelo.i; span. ^ig. peloso ; (frz.
pelouse, Rasenplatz).
6141) [pTluceo, -are (pilus), Haaro ausraufen ;
itikl. piluccare, Trauben abbeeren; rtr. splticcar,
ausrupfen: prov. pclucar; frz. c-pluclier (pik.
pluquer, rait den Fingerspitzen auflesen). — Dazu
das Sbst. aan\. j>ihicca, Haarschopf; ital. j)erruca,
parruca, (falscher SchopfJ, Poriicke; rum. parrovd;
frz. perruque ; span, peluca: ptg. peruca. Vgl.
Dz 247 piluccare.]
6142) [*pUuceum n. (pilus), Haar; ita,l.peluzzu,
peluccio, Haar; frz. peluclie , haariges Gewebe,
Pliisch; cut. pelussa, WoUhaar der Priichte, das.selbe
span, peluza, peliisa. Vgl. Dz 656 2)eluche.]
6143) [*pllurla, -am /'. (pilus), Haare, VVolle;
ital. peluria „la prima lanuggine degli animali",
peluja „peluria, la buccia interiore delle castagno",
vgl. Canello, AG IH 337.]
6144) [*pilutium n. (v. pilum) ist nach Diez 440
die Grundform zu span. ptg. (*pluzo), chtizo,
Wurfspiefs, Pfeil.]
6145) pTlus, -um ni., Haar (am Leibe); ital.
pelo, davon abgeleitet appilistrarsi ,,azzufiFarsi"
(vielleicht auch span, pelear, kampfen, s. oben na-
laieiv), vgl. Caix, St. 156; rum. per; yiov. pels,
pelh-s; frz. poil; cat. xiel ; span. ptg. pelo.
6146) ["^plmpiueUa, -am /', Pimpernelle; ital.
pimpinella ; rum. piiiipine; frz. pimprenelle; cat.
pampinella; span, pimpinela. Der Ursprung des
Wortes ist unaufgeklart , gemeinhin fiihrt man es
axxi *bipennella, *bipennula zuriick; in pampinus
zu denken verbietet der Sinn. Vgl. Scheler im Diet.
j)impreneUe.]
6147) ndd. ndl. engl. piu, Nagel; ptg. piuo,
Nagel, Zwecke, vgl. Dz 477 s. v.; Th. p. 87 ver-
neint keltischen Ursprung.
6148) *pinaceii, -am f. (jnnus) = itaL piiuiccia,
eine Art Scbiff; frz. pinasse; span, pinaza. Vgl.
Dz 248 pinaccia.
6149) Stamm piuc-; auf einem Stamm pine-
(vielleicht mit pu-n-go zusamraonhangend), stechen,
scheint zu beruhencat. span. ptg. penca, stach-
liches Blatt iz. B. der Brennessel), Peitschc. Kel-
tischen Ursprung des Wortes , den Diez 476 s. c.
vermutete, stellt Th. p. 87 in Abrede.
6150) piugo, pinxi, *pinctum (fiir plotum),
pingere, raalcn; \t9.\. pingo, pinsi, pinto, pingere ;
(rum. pinge in depinge, fehlt b. Cihac); pro v. penh,
jiris und piins, peint, penher ; frz. peins, peignis,
peint,peindrc ; (cat. Bfan.ptg.pintar='*pinctare).
Vgl. Dz 656 peindre; Grober, ALL IV 487.
Alia
til') I I |llllK1lill
li 17(11 plKto
5l>4
K15II pinmlU, -p. fi'tt: finr<l. iiiiii/u, SrliiimU. '
Kott; s|i«n, /iriiii/Hi', (At, ftrinijiir. init Ki'lt 1m<-
sfjvioluMi. V»;!. Ui. 478 prinijue, wo IxMiiorkt ist „Kin-
srliiobiin^; (leu r nnrh oini'in Koiiminnntiinlaiit int
ini Sftnii. nil-lit iinliiiiilii;''.
t)l.')'.M niM. plnke, ciiio Art UmUchifT; ilnvoii '
vcniiulliili fri. /umi/iic ii|iiiii, /linifuf, fiincn: ptj;. i
fiinquf m. \'t^\. Di 218 iiinqur.
*>lii:<l |)iniii, -am /.. Kolor, MjiiiiTKpita', Xiiiiu>;
litiil. /iriiHii. Ki'iliT, clavoii yirMtimic, Kalino; Hard. |
/ii'iiMd. Kiili'r; ruin. />iiim, Fivlor, Pinscl ; prov. i
/iffid; fr/. i>ei»ir ■ ciit. /iriiiiii , Fi'cior), pciii/a,
Klip|H', Kflo; Bp«n. j)r(l(«, Klippo, Fols; pit;, prnlia,
Klipi«>, K.ls. V^'l. l)z 241 pnimi: Griilwr, AM,
IV 437. i
()154' pinnardlilm ». (/n'nxn), /inno, =• f rz. i
;)iniiii(7c (;,'i'l. \V.), Zinno, Uipful. Vul. Ds 241 petiim.
til.lfii 'pinnio, -rtneni m. (/nHun), Kinno, = ital. '
/niiuoiic, MBurniaiuni; frz. piqiiim, Ziiino. Vpl.
^riilKT, AIJ- lY 4:t7. I
tilfili^ *pinKio, -ar* [v. iiiiisiis) = ital. /iii/iVirf, |
proRsen. V^l. Dz 390 .s. v.: Griilior, ALL IV 437.
(il67) pinso, -are (hucIi piso, -&re), zorstiimpfvn;
rum. pi.iee «i nl « , prov. i}i:ar, stofKon ; frz.
pisrr; span. )>i.<ar, troton, «lazu pisa, Fwfstritt,
jiisada, Stofs init ilcni Fufso, Fiifsstapfo; ptj;.
pLsar, ptca, piixuln (wic im Sjian.), aul'soruom ^u'svJo,
Walkiniihle.
6158) piniis, -uiii /'., Ficlito; ital. ^ojio, (davoii
lias befremdlicli gcbildutc ;)i)((io, Fifhtenapfcl) ; r u m.
pin (gel. Wortl; prov. frz. pin; cat. pi; span.
;ii>io; ptg. pinho, (itiuo, Hohcpunkt, vgl. Dz
477 s. r).
6159) piper, -eris n., Pfeffor; it a\. pepe, pevere ;
ru m. piper: prov. pehre-s : frz. jioivre; cat. jiehre;
span, pebre: (ptg. pimeuta).
6160) pipilo, -are, picpen; ital. pi(7o/are (wohl
an pic angelohnt); ptg. pipHar. Vgl. Dz 251 piva.
6161 1 pipio, -dnem m. Ipipo), Picpvogel (Tiiub-
clicn); ital. pippimte , piccioiic , Taube; prov.
piji){n\-s; altf rz. pipion ; (Tz.pigeon: sptm.pichon.
Vgl. Dz 245 piccione.
6162) plpo, -are, piepen; das Vb. ist niir vor-
bandcn im frz. piper, auf einer Lockpfeife blasen
(die Erhaltung des zwischenvokalischon p crklart
sich wohl aus der sidiallnachahmcndcn Beschaffen-
hcit dcs Wortes), sonst nur das Vbsbst. : ital. pipd.
piva, Pfeife, Rolire lauch gleichsam rohrenartiges
Fafs, Tonne), davon pt7/Vro. Qiierpfeifo; rum. pipd :
rtr. fif'a; prov. pimpa; frz. pipe, davon abgeleitet
pilieau, Scbalmei, Utre, Querpfeife und Qucrpfeifcr,
piffrc, Diokwanst (gleichsam pfeifcnhaft aufgeblaseaer
Bauch), s'enipiffrer, sich vollstopfen, (nach Die/,
gehiirt hierher aueh picol = ital. piuolo, Zapfen,
s. jedoch oben untcr epigras); span. ptg. pijya.
Vgl. Dz 251 piea.
6163) pirata, -am m. (TtfipaTTjg), Seerauber;
ital. piratn: frz. pirate etc. (gel. W.).
6164) [*piriolum n. (vom griech. Stamme ntiQ-,
woven nfiQw etc.), ist das rautniafsliche Grund-
wort zu ital.pi/uo/o, piruolo, Zapfen; ixi.piron,
Zapfen, pirouette (angclehnt an rouette), Dreh-
radchcn. Vgl. Flechia, AG II 314 fif. b. oben
epigrus; s. auch unten quirl.]
6165) *pirfila, -am /'. (Demin. zu pirum), kleine
Kirne; davon nach Dz 241 ital. etc. perla, Pcrle,
besser aber ist *pernuln (s. d.) als Grundwort an-
zunehmen. Dagegen sind Deminutivbildungen zu
pirum altspan. birlo (neuspan. fcir/a), Kegel ;
ptg. pirlito, pilrito, Birnchen (davon pirlitciro,
pil; pririteiro, prrlileiro, ciii doin «ildcii Biriihauni
iialio vcrwrtiidtor Laiibliul/baiiiii) , pirlete, Monacb
iiiir so grofH vvii- I'iiu' Biriio, Kiiirps, liilro, Kegel,
vgl. C'. Micbai'lis. Mi.sr. p. 119.
6166) pirlim n., Iliriie; ital. pirrii; r ii in. /llll'(i;
prllv. jicra ; frz. pnirr ; cat. span ptg. prra.
Iil67) piriiH, -lUii /. (llirnbauiii); ital. pero;
ruin, per; (prov. perirr-s, peirier-n; fr/.. poirier;
cat. perer; siian. /«ifi/; ptg. prrciro).
Iil68) piKcariilN, u, uin ipincis), zu don KiBcImn
gchiirig; davon ital. /ic.m-.'/h „riparo diu si fa noi
fiiinii per rivolgcp' il corso dell' ac(|ua a' mulini o
siniili eilitizj , cliiiisa d'acijuu per farvi la posira",
])e.-icliiera ^piscina, o aiichu pescaja"; (auf cincr Nou-
bildiiiig pi.icar- -f id bcriibcn jirscaria „]ii«cina",
pexclieria „peR(agioiic. la presa die ai fa poscando,
I'arto della pesca, ed ora coinuneinento il liiogo
dovo si vendo il pesco"), vgl. Canelio, AG III 309
u. 336; ruin. ;)fecnr, Fischer; ptg. ;jci.rem), Fisch-
htindlor.
1)169) pTwiltor, -Orcm HI. (/(ioci'.i), Fischer; ital.
pesiatore; frz. picUeur; span. ptg. pencador.
61701 *piseio, -oiiem in, {pincis), grol'scr Pisch ;
ital. pesciimv; |)rov. peiano-s; (ty.. poinson, Pisch;
ptg. i,ei,rr,ii. Vgl. Grilbor, AIX IV 437.
6171) piscTs, -em m., F'isch; i tal. ;>t.scf ; rum.
peste ; prov. peii; (frz. poisson = *piscione>ii);
cat. pex; span. i)ez; ptg. pcixe. Vgl. Griibor,
ALL IV 437.
6172) *pisco, -are (schriftlat. ^^i.scact, \,piscis).
fisclien; ital. pcscare; (rum, pencdrenc ii it i und
pcsciienc ii it i); prov. jicscar : frz. pccher; cat.
span. ptg. pesca r.
6178) piBcDsiis, a, nm (;)^^'Ct«), fischreich; ital.
piscoso, pet'cioxd ; rum. pcscon ; span, pescoso.
6174J pistnium u. *pi- >i. (pistare), klcinerMorscr;
ital. pcstello, Stijfsel; (frz. pistil, Pistill; span.
pistilo; ptg. puitillo); altfrz. pestel, pistel, vgl.
Leser p. 101.
6175) [*pistiO, -are (Nebenform fiir pistare,
stampfen); ist nach Ulricli, R IX 117, das voraus-
zusetzcnde (Jrundwort fiir ital. pisciare, pissen;
rum. pif ai at a; rtr. pischar; prov. pissar ;
frz. pis.scr (pik. pichcr); cat. pitxar; (span, mear
= *mejdre fiir schriftlat. iiiejere, jedoch span, pija,,
ptg. yji.ssd, Pliallus; ptg. mijar). Beziiglich des
si'lir bofreiiulliclieii Bedeutungswandels verweist
Ulricli auf das deutscho „da8 Wasscr abschlagen"
als auf eine begrifflicli nahcstchondo Redoweise. Der
Zusaninienhang diirfte aber cin anderor sein, freilich
oin obscciner: es diirfte nUinlich *pistiare dor vul-
giirc Ausdruck fiir das Sichhin- u. hcrbewegen des
in Ercktion bclindlichen mannlichen Gliedes in der
Scbeide und das dadurch erzeugte Ausspritzon der
Samenfeuchtigkeit gewesen sein, diese Verrichtung
als ein „Stampfen" zu bezeichncn, liegt ja naho
genug. Eine Stiitze findct diese Annahme in der
Bedeiitung dcs span. ptg. pija, pissa, miiunliches
Glied. (Man denke auch an Urin von ovgd.) Diez
249 stellte fragweise ein 'pipisare, *pipsare, *pissare
als (Jrundwort auf, was in keiner Weise bofriedigen
kann. Grobor nimmt *pitisxare = gr. 7ivii'C.fiv,
ausspuckcn . aiisspritzen, als Grundwort an, ALL
IV 438, woran auch Diez schon gedacht hatto, in-
dessen sind dagegen lautliche Bedenken geltend zu
macheii.]
6176) 1. pisto und *pTsto, -are (Freiju. von
pinsere), stampfen; ital. pestare (dazu das Konipos.
calpestare = cake pistare, mit Pufsen treten), davon
das Vbsbst. pesta, Tritt, Fufsspur, betretener Weg,
565
6177) pisto
6197) plaiica
5(i(;
Spur, lies Wildes; sard, instare; prov. pextar;
frz. nur das Vbslist. pis/f ,- span, pisttir. dazu das
Vbsbst. pista; ptj;. nur das Yl)sbst. iiiitii. Vgl.
Dz 243 pestare (wo ital. pistar/na, Vorstol's am
Kleide, span, jjestana, ptfj. pestnna als Ableitung
von dem Vb. augefiihrt wirdi; Grobcr, ALL IV 437.
61771 2. *pisto u. *pisto, -onem m. (pu/lare),
Stanipfe, Kolben ; i t a 1. pestone; f r z. piston (bcdentct
aiicb „Klapphoni"): (span, pison); ptg. pislon.
6178) Plstoja, Stadtename; davon vermutlicli als
naoL dem ersten Verfertignngsorte ist abgeleitet
ital. pistula , kurzes Scbiofsgewebr; frz. pistole
(dazu das Deniin. pistolet); span. ptg. pistola.
Die Ableitungssilbe ist freilic-h hochst befremdlich.
was man aber liei einem offenbar liunstlicli ge-
bildeten Worte hinnehmen darf. Ob der gleich-
lautende Miinzname derselben oder anderer Herkunft
ist, mufs daliingest<'llt bleiben. Vgl. Dz 260 jjistola :
Mahn, Etym. Unters. p. 97; Scheler im Diet. s. v.
6179) pistor, -orem m. {pistare). Stampfcr,
Backer; ital. pistore, (das ubliche Wort ist aber
fornajo v. furmwi; der ,, Backer" heifst frz. lioii-
langer, s. oben unter buidelen uud bulla; span.
panadero v. panis ; ptg. pnrfei;y; yrov. pestre-s).
6180) pistrinum und *pistrinuin ii. (pitiso),
Stampfmuhle; ital. pistrino „maneggio, opera se-
creta", venez. j>estri)i „macina", lomb. prestin
„fabbrica del pane"; frz. petrin. Backtrog. Vgl.
Caix, St. 452.
6181) *pistflrio, -ire (fiir *plsturire v. pistuni,
pitisere), Teig mit Ffifsen treten, dann mit d.'n
Handen kneten ; prov.pe-sfnr; altfrz. pes(nr; ncu-
f rz. petrir. Vgl. Dz 657 pttrir; Grober, ALL IV 438.
6182) 1. plsam (Part. P. P. v. pinsere), gestampft,
= span. ptg. pi-so, (festgestampfter) Boden, Stock-
werk.
6188) 2. •pisiim n. (schriftlat. plsum = nlaov),
Erbse; ital. das Demin. pisello (danel)en cece =
cicer): prov. pes idaneben cezer-a); f rz.^joii(daneben
ehiche); cat. pesol; (span, eicercha = *cice)eula:
])tg. ervWia v. ervum). Vgl. Grober, ALL IV 438.
6184) pittacium n. {TiaTdxior), ein Stiick Zeug
oder Papier; davon ital. petazza „bagatella, inezia",
vgl. Caix, St. 448; rum. pitac, Papier, Schein,
Anweisung, Befehl u. ilgl. ; prov. pedds, Flickwort,
petazar, flicken; frz. [rapetas^er. zusammenilicken) ;
sjian. ptg. pedazo, Stiick. Vgl. Dz 475 pedazo.
GlSoi :iixdxxia, PI. v. nixuxxiov , Liippchen,
Schmierpliaster; davon ital. petecchie. rote Flecken
auf der Haut, Fieber-, Blutflecken; frz. pitechieri;
span, petequias. Vgl. Dz 243 petecchie.
6186) ahd. piteppeu, pideppan, mhd. bet«beii,
betauben; davon nach Caix, St. 317, affatappiare
„sbalordire, intorpidire", fatappio „storiiito".
6187) pitaita, -am /'., Schnupfen, Pipps der
Hiihner (nur die letztere Bedtg. ist im Eomanisehen
erhalten); itdiX.pipita (ims pitvita); sari, pihida ;
rtr. 2>ivida; prov. pepida : frz. pipie; ca.t. pehida ;
span, pepita; ptg. petide. Vgl. Dz 249 pipita;
Canello, AG III 390 (wo ital. pituita „flemma,
catarro nasale" als gel. W. angefiihrt wird); Storm,
R V 187: Grober, ALL IV 439.
6188) piiis, a, um, fromra; ital. pio; prov.
pius; frz. pie, idas ubliche Wort ist pieux =
*}nosus); span. ptg. pio.
6189) pis, picem /., Pech; ital. peee; (rum.
jidcurd = *picula); prov. peg-z, pez:. frz. pioix;
oat. pega: span. ptg. pez.
6190) placenta, -am f., Kuchen, = rum. plu-
cintd, Kuchen.
61911 placeo, placiii, plai-itum, placere, ge-
fallen; ital. jiiaicio pincqni piaciutu piacerc : rum.
pide pldcui pldcut place; rtr. Pras. pldi. Part.
pli'.iu, Inf. pUzi, pla}ekr, vgl. Gartner § 154;
prov. platz ptac jAagat plazer; frz. plais plus
plu plaire, -sir; cat. plaich plagui })lngut jilaurer;
span, (nur unpers ) Pras. place, Perf. plugo. Inf.
placer; ptg. (nur unpers.) Pisis. praz. Perf. proure
(alt prouge). Part, prnzido. Inf. jirazer.
6192) placitnm n. (Part. P. P. v. placere). das,
was einem Machthabenden gefallt, Verfugung, Gegen-
s'and einer behordlichen Entscheidung, Rcchtssaclie,
Streitsache; ital. piato. danebeu pldcito als gel.
Wort und chiaito ,lite, intrigo, voce raeridionale",
vgl. Canello, AG III 358. dazu die Verba piatire,
piateggiare; neap, chiajeto; sard, piaito, pleto;
rtr. plaid, dazu das Vb. pUdar ; p r o v. plait-z, plag-z,
dazu das Vlx plaidfiar : altfrz. plait, plaid, dazu
das Vb. plaidier, plaidoier ; neufrz. plaider. Vb.,
plaidoyer, Sbst. , Verteidigungsrcde; cat. plach:
span, pleito, dazu das Vb. pleitear: ptg. (altptg.
plaeito) pleito, preito, dazu das Vb. preitcjar,
hierher gehort wohl auch wenigstens mittclbar plazo,
Vertrag, prazo, Termin. Vgl. Dz 2io 2)iato; Ascoli,
AG I 81 Anm.; Thomsen. Mem. de la soc. de ling,
m 120; W. Meyer, Z VIII 217: Grober. ALL IV
439 (bier eine sehr eingehende Dntersuchung fiber
die lautliche u. begriffliche Entwickelung des Wortes,
es wird nachgewiesen , dafs die Heimat desselben
in Frankreich zu suchen ist, von wo aus es in die
iibrigen roman. Gebiete iibortragen wurde).
6193) plaga, -am f. (ni.ijyr/). Schlag, Wundo
(im Roman, mit erweiterter Bedeutung auch „Not,
Bedrangnis"); ital. piaga ; rum. plagd; prov.
plaga, plaja; frz. plague; cat.jdaga: span, llaga;
ptg. praga.
6194) *pla^a, -am f. (schriftlat. jj/<i(7a), Gegend
(im Rom. besonders ^Gestade"); ital. piaggia
1 daneben spia^^ia, ncapol. chiaja); prov. pUiya:
altfrz. plaie; (neufrz. plmie); cat. ptatja: (span.
playa); ptg. praia. Vergleiche Dz 244 piaggia:
Grober, ALL IV 442.
6195) [got. *pIaUiTaii, altiifrauk. *pl<^ban (ahd.
pflegan), verbiirgen, versichern (diese Bedtg. ist im
Altsachs. belegt, s. Kluge unter npBegen"); davon
vielleicht prov. altfr?.. plevir, verbiirgen, dazu das
Vbsbst. prov. p/teu-s. f rz. j^Wi/i;. Biirgscbaft. Vgl.
Bartsch, Z II 309; Behaghel, Z I 468; Mackel
p 78 f. (M. verhalt sich nach eingehender Unter-
suchuug zweifelnd gegen die Ableitung aus dem
German.); Dz 658 s. v. stellte alsGrundwort praebere
auf, vgl. dagegen G. Paris, R XUI 133.1
6196) ndl. plak, Scheibe, Fleck; frz. plaque,
Platte, davon plaquer, plattieren, placard, etwas
Auf- oder Eingelegtes, Wandschrank. Vgl. Dz 658
plaque.
6197) planea, -am/'.. Bohle, Brett; ital. (piemont.)
pnatica, Steg; prov. planea, plaiKha, Brett: frz.
planche: span, (plancha, lletallplatte , Blech),
vielleicht gehort hierher auch lancha, Nachen. vgl.
Baist, Z V 561; (ptg. pranclui, Brett). — Nicht
hierher, sondern zu phalanga (s. d.) gehoren die
von Diez 2H pianca u. 401 spalancare aufgefiihrten
Worte ital. span. ptg. palanca, Pfahl, ital.
sjtalancare, aufsperren, span. espalancar, ausbreiten,
esparrancar, die Beine spreizen (Uber letzteres Vb.
s. Dz 449 s. v.; Caix, St. 103), vgl. Cornu, R IX
134: Grober, ALL IV 426 u. 442 iwo mit Recht
bemerkt wird, dafs eat. planxa, span, pilancha.
ptg. prancha aus dem Frz. eiitlehnt sind).
5(57
(il98) plaiiKitAr
<>21!'J| jillra
r>t").S
l>l!)8l I'pUuirHdr, •oivni i». i /'/hhi/»), riiicr, ilor
kla^'t imIit »'i>int : ital. ;ii<tiii/i(r>rr, /iKD/difurr, ruin.
iJiimiiilor : K|iaii. />/iii'ii(/iii' . lit);. ;ir<iii^'(i(/iir. |
OI'.i!)) pliiiiro, pliinxi, pliiiirtuni, plttiiKt-rv,
klapMi: i t .1 1. /'iiiiK/». /iiiiMM ;llllll^>, /imiir/iTt \inil
/lUK/iiiTr ; rii III. jtliiiiii /i/<iii.M'i filiiiis jj/iiik/c-; |i riiv.
jiliinh iJiiiiis u. ;i/(iiV ;i/(iiii( plniiher: frz. jitiiinx
laltfR. iJiiiiifi) plaiiinis (altfr/.. p/iii'iix) yi/iii'ii/
jiliiiiiilir : i-at. jtliini/rr; ii|iuil. jilaiiir [\i\ g. praii-
tritr — •/i/ii»icfiiiii<i.
U2IMII pliiutu,-aui/'.,rtlauzo: itul. jiitniln {ciniila),
ilav.;<mfi/i)iif. ScUlinj;; riiiii. plmitii : yrov. pliinta:
fri. plmttf. i\nii\ tlnH Vlislist. /i/iiriffK/f, l*llan7.iiiiK :
cat. «pan. pt);. iilntitn i^i-l. W.).
li'Jlll) pli&ntdKo* -irTiUMil /'. , Wc-^orii-li ; ital.
jiiiiuliififiiiii' ihMnA. \V.. ilor iililirlu- Ausdriiok ist
jtflncciiiiilii. <laR wolil Driniiiiitivbililnnii,' /ii pittniiiiiii
(s. (1.) ist): rtr. pliDitniiifiis ^^;l'l. W.) ; piov. ;)/(in-
tali/r-s; 1 1 /.. plantain :cnl. jilanlatiif: 8]ian.//<«»i(fn,
ilniiobon muiidartlioh phiiilnje: ptg. tamhaqcm.
Vpl. 1>/ 1^3 Uant<->i: Tobler, Z X 673; Gribor,
AIX IV 443.
(i2U2l [*pliiutltiam n. (/iJiDifa), Pllaiizuiig; daron
«lor rtr. Ortsname rJantnditz, I'lantils, vg\ Buck,
Z X 571. J
G203) plinto, -are iplantu), iiflaiizcii; ital.
jiiaiitare ii. cliianlare „m ,diiantaria a uno' accoc-
carla, of. arch, acchianlarr ,alli>;iiar«'', iisato ila Fra
Jaooponc", vgl. Canello, A(i III 358.
G204) ['plttuula, -am /. (iildiiiis). VVcrkzeuj; zum
EbciuMi. Gliittoii. lier Hohel, = ital. jiialht (: pla-
tiiila = liilla : *liitiHlii), dazu das Verb piallare,
liobclii. V},'1. Dz 389 .«. t'.j
62U5) planus, a, uiii, platt, obeii, tlack (ini
Roman, auch „sanrt, Iciso"); ital. piano: prov.
jilan-^, /i/n-.': f rz. plain: sjian. Iltino: ptf^. chan.
Das Adj. wird audi aXu. Sbst. in dor Bedtg. „Ebene,
Flaclio'* gebraudit : auf deni Feni. jilana benihen
die Sbstve plana. Fliiclip, Plat/.. Rang, phiina,
Wcrkzoiig zum Gliitton, Ebenen, liobel.
620()) 'plastruin n. (gekurzt aus tunlaazitov),
PllasttT (als Hcilmittcl) ; '\ia.\. piaslra, Mctallplatte,
oine Miinze, dazu die Ableitiingen jiiastrcllo, kleines
Pilaster, piastronr, Panzerplattc, vielleieht gehort
liierlior aucb laxtricare (wenn angcnoinraen werden
darf, dais das Vb. aus *j)laiiticare entstand), mit
Platten belegen, ptlastern, wovon wieder das Vbsbst.
Idstrico, Pilaster, u. daraus moglicbcrweise durch
Abfall des als Artikel aufgefafsten / dstrico, Estricb,
ft. jedocb oben untcr astriciis; frz. pidtre, Gips;
[\i\.y^. jiiastruo, Panzer])latte). Vgl. Dz 244 jL)ta.«(<rrt.
0207) plataniis, -uni f. (n).uzavoc), Platane;
ital. platniw; rum. pdllin; prov. platani-s; frz.
jtlntane, plane: cat. span. ptg. platano.
G208) pliitea (u. platea), -am /'. (ni.aiiTu), Strafse
(im Roman. ^Platz"); ital. jilatia, Boden, Bau-
platz, /(i(j«(j, Platz, vgl. Canello, AG III 357; sard.
pialta : rum. piafa; rtr. phis; piov. plassa; frz.
place, dazu das \'b. placer: cat. j)lassa: (span.
plaza, plazo: ptg. pra^a, pra(o). Vgl. Dz 245
piazza: (jrober, ALL IV 443.
6209} platessa, -am /., Plattfisch; (frz. plie,
von Diez 658 s. v. = *plaia angesetzt iinter Hin-
weisung auf oublie = *oblata, doch ist das nicht
unbedenklich) : span, platija; (ptg. patrufo).
6210) *plattiis u. *platus, a, um ivgl. platessa,
Plattfisch, b. Auson. Ei». 4, 60j, platt, flach (im
Roman, auch Sbst. mit der Bedtg. ,, Teller"); ital.
liiatto, (nach Diez soil hicrbcr gehoren, u. zwar als
Lehuwort aus dem Span., auch seiatta, flaches
Fahrzcug, vgl. I'aii.'ll,., Ati 111 :I5H; Caix, St. (i5!l,
Ktclll aufHordi'iii :iillii. ctitltin ..pialljirorma ili
tavoli' galleggijiiiti'" IiIitIht, .MarrhoKini, Studj di
til. roin. II 7, loMnrrkt dagegcn „zatta iiou o da
*phitta, inn da slliila o sllnlla. e Hani forma pivlta-
iiiento toscana", iiideKKCii s(l wilrdo xchnii im Iriilicii
I^t4iin /.u / voroinfaclit wordoii sein, vgl. lis aim
sIlLi: BaisI, Z VII 124, inciiit, ilafa gr. ifljrrtt don
girichoii Bcgrifl', wie sriatlii, I'lilliMlte, boniorkt abi>r
aurli Ki'IbftI, ilalK <las Wort /.u wi'it ablii'go); rtr.
prov. fr^. y)/ii( \altfrz. ^i/(i/(". Mi-tallplattc) ; span.
cluilo. inai'li Baist, 7. Vll 124, ist allnpaii. xala.
jato, Kalb, dasselbe Wort, ucil dir llaclio Naae bci
ilcMii vcrlijiltnisiniil'sig dicken Kopfo des Kallien aiif-
fiillig sei, Diez 4!)8 .i. r. hatte .rato voin Jirab.
scha't, jungor Zweig, ableiten zu iliirfeii goglaubt,
was allerdings Kidir bedenklich hi), chata , lla<;linH
SrhitT, [ plato. Teller, plain, Silber, davon abgeleitet
plalitia); ptg. chain, {pralo. Teller, plata, Silbor).
Vgl. Dz 245; GrObcr, ALL IV 113.
6211) nihd. platzeii; «lavoii nach t^aix, St. 588,
ital. spiaccicare „schiacciare, preniere", doch be-
mcrkt Caix sclbst „anchc iliretta derivazionu da
piatto e possibilo", was freilicli nielit eben ein-
louchtot.
plautus 8. plotiis.
(>212) 'pISxus, a, mil \{. jilexus); dav. vcrinutlich
prov. jilais, jtlaissa. Hecke, jilaissnt-z. ]ilai.isadit-z,
cingeziiuntor Platz, jilai.ssar, einziiunen; altfrz.
jilaissie, jilais.ieiz, plaisnier: (neufrz. cler Ortsnamo
I'leD.iix). Das a fiir e borulit viellcieht auf An-
gleichung an jiltinta, eine Hecke ist ja zugloich oiiio
Pllanzung. Vgl. Dz 658 plais (hier wird pkxuK
als Grundwort aufgestellt); Forster, Z V 99.
6213) [*plebrfim (= pie- + hrant), Gcriit zum
Fiillen; davon vermutlicli ital. phiera, Trichter.
Vgl. Dz 389 .V. v.: Miissafia, Bcitr. 89 (hicr die
richtige Ableituiig); Ascoli, Studj critici II96; Gn'ibor,
ALL IV 444. S. unten *pletra.]
6214) *plebs, plcbem /'., Volksmasse; \ia.\. pie.vr
nparrocchia clie ha sotto di sc"' jiiirecchi villaggi",
plehe (gel. W.), vgl. Canello, AG 111 357; von y/iere
abgeleitet ist piot-ano , Landdechant (anch rum.
plchan). Vgl. Dz 390 picw.
6215) plect^i, -am f. [pleclm], gellochtenc Leiste:
span, pleitd, Binscnflochte, vgl. Dz 477 .s. r ;
Grober, ALL IV 414.
6216i ['pleiiTo, -ire (plenus), fiillin; rum. pli-
nesc li it i : p r o v. jilenir.]
6217) pleuitas, -ateiii /■., Fiille; mm. pliinilute;
prov. plenetat-z : altfrz. plcntt-.
6218) [*plenitrirosiis, a, um ( plenii.i'), reichliclr,
iippig; frz. plantureux, vgl. Fafs, RF III 513 ]
6219) pleniis, a, um, voll: ital. pieno; rum.
plin; rtr. plen, pien etc., vgl. (jartner § 200;
prov. pie-»; frz. jilein; cat. jile; span, lleno ;
ptg. chein.
6220) pleriis, a, um, meist; rtr. hlcr, blear ete.,
vgl. Ascoli, AG I 101.
6221) [pletrii, -am /'.(p/ecc), Trichter; dav.ital.
petriolo, (mundartlich : comask. pledria, mail, pidria,
venez. piria, roma.g,n. pidarja); itia.\\\.plere. Vgl.
Dz 389 pevera; Ascoli, Studj critici II 96; Griiber,
ALL IV 444.]
6222) plicii, -am /'., Faltc; ital.TJiepa, daneben
die Masc. plico „pacchetto proprianiente di lottere",
piegn ,,pacchetto di lettcre e d'altri fogli", vgl.
Canello, AG III 357; frz. pli in.: (span, pliego);
ptg. preya.
569
G22a) ])Ii(;i(us
1)250) prtletius
570
G223) 'plicTtus, a, mil (I'ait. 1'. 1'. v. jiUcurt],
gel'altet, gobogen ; i'riaul. ptett; iieuiirnv. piccli,
pleich, ifolio-ien. ufpkniinmt, /ilevho, Fal'sieifeii, iilechii,
iiiit Reil'en vorsehon. Vgl. Griilier, ALL IV 444.
(!224) plTco, -are, fallen (ini Roman, audi
..bie-jen, beugen, kriimmen"); itaL ;)(>//(i/t; prov.
pleija r, j)lej<i r : f r z. plier : a p a ii . Iler/u r : p t g. di eija r.
Das Vb. beilentet ini Span. u. Ptg. (ziiweilen audi
ini AltitaL) „naliern, ankdnunen", der verniittelndc
Begriff ist „(die Schritte, den Wcg nacli eineni Ziele
liinjbiegen, binlenken''. VgL Dz 4G3 lle.yar.
()225) f*|>lietTo, -are (plictus] wurde von Diez
G59 .S-. r. als Grundfonn zu frz. plisser, faltcn,
aufgestellt; Grober dagegen, ALL IV 444, nininit
an , dais das Vb. aus deni PI. plis in der Redc-
wendung faire des plix abgeleitet sei , denn ein
*plictiare habe plesaier ergeben iniissen. Uiese An-
nalime ist aber bedenklieli , denn aus plis konnte
dodi nur*/*/!.*?/' entstehen. Grober vergleidit;joissec,
das seiner Ansicht nach aus poix = jncem gezogen
worden sein soil, einfaclier ist es aber doch, *picio
=^ poisse anzusetzen.]
6226) ahd. plodar, entartet, feig; davon nach
Bugge, R IV 364, frz. (champ.) ^j/ewdf, triige. Diez
253 poUro leitete das Wort vom ahd. polster ab.
*l)lopus s. popillus.
6227) ploro, -are, klagen; ital. plorare „la-
nientarsi",^i'«ia»e „lamentarsi ingiustamente", vgl.
Canello, AG HI 357, indes.sen diirfte piulare mit
plorare nichts zu schaffen haben, sondern auf den
Staninipi- (s. d.) zuriickzufiihren sein, ebensop/urace
„piagnueolare", das von Caix, St. 455, = j^^orare
angesetzt wird: prov. plorar; frz. pleurer, dazu
das Vbsbst. pleurs, PI., Thranen; span, llorar :
ptg. chorar, dazu das Adj. chordo, weinerlidi.
6228) plotus, plautus, a, uni, plattfiifsig; ital.
2)iota, Sohle, SchoUe (Caix, St 47, leitet das Wort
in der ersteren Bedtg. von ped-, in der letztereii
von 2>ili<s ab, aber mindestens in der Bedtg. ,, Sohle"
diirfte piota zweifellos =^ plota sein) ; d'Ovidio, AG
IV 163, will auch chiotto. neapol. chiuote, langsani,
auf plotus zuriickfiihren, s. unten iinter quietus;
niailjind. pioda. Steinplatte; neuprov. plaiilo,
Sohle. Vgl. Dz 390 piota: Hugge, R IV 3G8;
Flechia, AG II 359; Gr.iber, ALL IV 443.
ploTia s. pluTiii.
pIOYO s. pluo.
6229) pluma, -am /'., Feder; ita]. piiinia; prov.
jduma, dazu das Vb. plumar, rupfen; frz. piume:
span. ptg. pluma (gel. W.).
6230) *pluniaceum n. (pluma), Federkissen, Kopf-
kissen: ital. ^«Mnmccto, pimaccio; span. c/tMHiazo.
A'gl. Dz 440 chumazo.
6231) ""pluiubaceus, a, um {plumbum), bleiern:
davon nach Morel-Fatio, R IV 48, span, pelmnzo,
s. obeii pegmS.
6232) *pluiubico, -are (plumbum), das Lotblei
auswerfen; (tz. jilonger {■pk: jiloiilii'], nntertauchen.
Vgl. Grober, ALL IV 445. S. plunibo.
6233) *pIuuibo, -are {plumbum), das Lotblei
auswerfen; ital. piombare, loten, uutertauchen ;
prov. plombar. \ gl. Grober, ALL IV 445.
6234) pluiiibiilil n., Blei; ital. piomho : (sard.
piumu); rum. plumb: rtr. phtmm; prov. plom-s;\
altfrz. plon ; neufrz. plomb : cut. plow: (span.
plomo); ptg. chumbo, (jirumn, Senkblei). Vgl.
(iriiber, AIX IV 445. I
6235) (pluo, plui, plilere), dafttr *plovo, -ere,
regneu; ital. piorere : s a r d. jwoerf ; rum. y;/ort;
rtr. itrov. jjlorer: jiltt'rz. jdornir; wPnhi. pleu- \
roir: ral. plourcr; span. Ibwcr : |itg. cJiover.
Vgl. Grobor, ALL IV 444.
()236) pluralis, -em w.. Plural; iiltlr/,. (plurel,
daraus niit Anlelinung an siiu/uler = siufiularis)
plurer, daraus jilurier, gleichsam "plurarius, end-
lidi dureli gelelirte Wicderanniiherung an pluralis
noni'r?.. 2>luriti. Vgl. Fiirster, Z IV 379 ; G.Paris,
R X 302 (wo bemerkt wird, dais pluriel bis vor
Kurzeni plurii- ausgesproehen worden sei).
6237) plus, mehr; ital. piu; rtr. pilu, pie, pli
\ etc., vgl. Gartner § 200; prov. plus, (daneben ^jk.v,
das aber, ebenso wie cat. pus, schwerlich = plus
sein diirfte; Vogel p. 103 setzt es = postea an, was
aber auch bedenklich ist, eher wiirde post sich
annehmen lassen): altspan. chus, vgl. Dz 440 s. v.:
ineuspan. ptg., audi cat. ist als Steigerungs-
partikel iiiaf/is an Stelle von phis getreten).
62381 *plusores, 'plusTores (plus), raehrere:
altital. phisori: prov. plusor : frz. pilusieurs.
Vgl. Dz 659 jihisieurs.
*plutea (f. jihiteiiDi) s. cho«,'(,'.
6239) (pluTiii, dafiir) *pIoTia, -am /'., Regen ;
ital. pnoggia: sard, pinza; rum. ploaie; rtr.
plierja ; pro v. 2>loju ; frz. j)laic ; cat. pluija : span.
lluvia, ptg. cinum. Vgl. Grober, ALL IV 445.
6240) *pluTiaIe n. [pluvia) = ital. picviale,
piviale, Regenmantel, dann eine Art Priestermantel
(sog. Vesperniantel), vgl. Forster, Z IV 377; Diez
390 pieviale leitete das Wort von pieve = plebem
(s. d.) ab.
6241) (pluviosus), plovlosus, a, um (pluvia),
regnerisch; ital. pioggiosn, piovoso : fvov.jiloios;
ir/.. pluvieux : c;\\. pUijos: span, lluvioso, lloviosn:
ptg. chuvoso.
6242) [*pod- (= ped-) + iiiquus, daraus nach
Baist, Z VII 122, das bei Dz 477 unerkliirte span.
podcncn, ptg. podengo, Dachshund.]
6243) podex, -icein m., der Hintere, = ital.
podice.
6244) Ttodiiov n. (Demin. v. nov^). Sell an dem
untereii Zipfel des Segels: ital. poggia. Sell an
deni rechten Ende der Segelstange; ivz. poge (Lehn-
wort). Vgl. Dz 391 poggia.
6245) podiiim n. (n66iov), Tritt, (Erhohnng);
ital. poggio , AnhiJhe, dazu das Vb. poggiare,
steigen, appog glare, axAeXmen, stiitzen; p r o v. jJMe(7-r,
puoi-s; alt'frz. jiut (neufrz. nnr in Ortsnamen,
z. B. Puy-de-Ddme), dazu das Vli., audi neufrz.
appui/er, stiitzen, woven das Vbsbst. appui, Stiitze ;
span. ptg. pogo, steinerne Bank vor dem Hause,
apogar, stiitzen. Vgl. Dz 252 poggio.
624G) (poeua, dafiir) *penii, -am f., Strafe;
ital. sard. jJPHrt; rtr. iieina: 'pros, pena; frz.
peine; cat. span. ptg. pcita. Vgl. Grober, ALL
IV 432.
6247) [*poeiiiteiitiarius , a, um (poenitetitia,
Rene): ital. penitenziario „casa di correzione, il
coiifcssore cui sono riservati certi casi, e penitenziere
eon questo secondo significato", vgl. Canello, AG
III 309 ; entsprechende gelelirte Bildungen auch in
anderen Sprachen.J
G248) altnfriiiik. *poko (ags. pocca), Tasdie, ist
die mutmafsliche Grundform zu frz. poche, Tasclie,
vgl. Mackel p. 36; Dz 659 s. v.
0249) polentii, -am/'., Gerstengraupen, = ita 1.
polenta. ,
6250) *p61etrus u. *poledrus, -um m. (vieUeicht
mit gr. nwlo^, Fiillen, zusanimenhangend?), jungea
Pferd; ital. poUdro, jmledro; sard, puddredu ;
rtr. pulieder : jirov. poudrel-s; altfrz. poltre;
S7l
)iJ61) |><tllo
tiJ7») iMtircUos
572
(iii'ufr/. i>iiulre lioilcutrt ,, Trinliiilki'ir', ..Kiillrii"
isl /Hlll/lllH '/iiW/iIMIIn). I- ill. K|lilll. [itK- I'lllllO.
\\:\. !•/. :J.VJ iHiliiIro (IHi't. H..lltr iliw W.irl iiii-
iiiitti'Uiiir 'Ml» ^'nooh. .-iw/.i'ilioi' iililciU'ii); (ir<>bor,
ALL lY 446.
ti2&l) |>dlio, -ire, ub|uiUoii; ituL pulirc, fiulire ;
rum. iinltfsr li i< t; |iri>v. fr/. oat. /lo/ir; iiii
Km. Jnviin al>|^<ll>itl>t fiolisstm. ••ij^iiitUcli ciii(<r, ilor
iliiri-li furtwulirpiiili-ti Si('liiiiiiluTtri<il)i>ii ilio StrarHi-n
fflaltot, Hiiiiinilor, (ias.siMijuii^i', v^,'L l)z (>(iO .«. r.
.s|>uii. /iiiyir ; ptt;. ;"i/ii-. /iiiir, /mir. vt;L ('. Mii-liiu-liH,
Misc. 121.
G262) {'pvlllia, -uin /". [jKtIire), Ki«iiiliclikcit;
itaL iniliziii . (,<laiioln>ii inilitezitt , /mliteiza , Koiii-
lirhkoil, .\rtiKkoit. ll..fli.-liki'it): (frz. i>i,I,Iciikc =
'jiitlililia. Cilattc, Ki-inlirit, ll(>riirliki<it); span.
policia, (ilaiioben /lo/iWrni); ptg. /«)/ici(i, (iIuiioImjii
jiolidez).
1(253) |>olitiii, -am /'. {nohtfi'a\, Stuiitsvcrwal-
tiiufi; it 111. iiuli:ia: frz. ]>oUce ; span. ptg. policia.
Vj;L l)z 2r.2 /.../..i.i.
G254) iHtlitQrit, -aiu f. (imlirc), Ulattung; itaL
l>uliliirn: (fr/.. ;/()/i.-M(r<-); span, imlidiira; ptg.
iwlidura; rum. jmliUuru.
0255^ pollex, -ieem »«., Daumon; itaL pollice;
sard, /loddighe; rtr. pol.ich; prov. polce-f; frz.
jioiice; cat. ;jo/sf. V-jL Grobcr, ALL IV 445. Sicli
audi pollTearis u. polyptycliii.
0250) pollicaris, -e (jkiUcx), zuin Daumen ge-
liorij;;; rum. iiolicar, Dauincn tdicsclbe Bedtj;. auc.li
in deii iilirigen Sprachon); yito\. pohjai-n; altfrz.
jiochier : c&t. piihiar: spun. ]iul<iar; ptg. pollegar.
VgL Dz 253 polUgai:
6257) ahd. (polstur), bolstar, Polstcr, Pfiihl;
davon (?) verniutlicli itaL poltro, faul (ei{;ontL also
etwa ,,auf Kissen licgond"), foig, davon abgoleitot
pitUrone, Feigliug; frz. span.po/</o>i; \itg. pDltruo.
Vgl. Dz 253 poitrone.
(!258) poljptycha n. pi. {TtolvTuvxa), Kontrole,
Civillisto (eigentl. zusanimengefaltcte Blatter) ; davon
vielleicbt nach Schelcr im Anbang zu Diez 740
ital. poHzsa , Zettel, Scbcin , Anweisung; prov.
podiza, poUssia; frz. police; cat. polis.sa : span.
piili~a. ludessen ist doch diese Ableitung lautlidi
niebr uls bedcuklicb. Aus laiitlicbem Orunilc kann
ebensowenig das von Diez 253 aufgestollte Urund-
wort pollex, Daumen (ini Mittcllat. audi „SicgeI"
bedeuteud, weil cin solcbes niittolst des Daumens
aufgcdriickt wird) gebilligt wcrden. (i. Paris, K X
C20 Z. 1 V. u., sich a\if pudiza bernfend, vermutot.
dafs dassolbo u. niit ihra vielleicht audi puVtzza auf
mittellat. apodixa = dnoSti^iq zuriickgehe. Und
das wird man fiir das verhaltnisinafsig Wahrscliein-
licbste erachten miissen. Aus apodixa wiirde also
*p('idi.va, *piidissa, jnilissa (daraus, indem issa mit
dom Suffix -i-za vertauscht wurdo, polizza, wobei
freilioh befremdlich bleibt, dafs der Hochtoii nicbt
auf das Suffix verlegt wurde); der Gruiid, weshalb
d zu I wurde, ist freilich nicbt abzuselien, denkbar
ware, dafs es gescliehen sei, um den unangenehmen
Anklang an das im Ital. ja fortlebende piidice =
podieem zu verraeiden. — Wegen frz. poiiille, das
nach Dz 661 .s. v. auf p)olyptyclmm zuriickgehen
soil, B. oben despolio,
6259) *pomata (pomum) = ital. pomnta, Haar-
salbe (vielleicht sogenannt mit Bezugnabme auf
apfelartiges Weicbsein oder Ausseben) ; (iz. pummade:
span. ptg. pomada. Vgl. Dz 253 jmmnta.
6260) pometum n. {pomum), Obstgarten; ital.
pomelo: rum. juimete. pometuri.
li-'iil I poinpliul) X, ->ir<*ni / i i»/(v<(i/ivi, Miitti>n-
r.iuili; iLiviiu vii'lb'iclil ital. /iiii/ii/kccI, L<idt>rHHdio,
niclitsiiulzlgi'ii /,iiug, I'lissi'ii, il.irun.s vidl. gi-kiirzl
mall, /iiii/ultii. Piissi-ii; altfr/. Iiinffliir, (ilanius
gi'kurzl /.iliiri; ncufrz. /nii/ic/iic, Klitturkram,
davon nbgdcittit (/(iH)/ir/ii(/MW, (ii'ck. Stulzer. Vgl.
M/ i;t:i Imifidiicu.
poliiiiiii s. .Naditrag Nn 6261*.
62621 punrils, -giiteiii (Part. Priis. v. pourrr) —
ital. paiiriile, llimmclsgi'gi-nil, wu ilio Sount' gloidi-
sam sirli niudcrlcgl, WcUeii . vgl. Inaiilr. Oslcii;
(rum. iijiii», I'art. Priit. v. iiiiuur -^ iijipitnrre);
pro v. pimrnt-z ; frz. coiicIkiiiIw span, piniiinle ;
ptg. ptH-nte. Im Frz. Span, und Ptg. ist <lus
diMit.sclic „\Vi'st" ^^ Irz. ouest, span. ptg. iicste
das iiblidio Wort; ilaiiobcn in alien rom. Spradiun
als gd. W. ocvlileii.i. Vgl. l)z 253 ixinrntr.
6263) puiio, pusui, pONiliiin, punere, sUdlcn,
sotzcn, li'gcn; ital. piDii/n /him ptisiii purre ; rum.
pun pusei pus /iiiiie; prov. /»)« /ms pust pome u.
ponilre, Eior Icgcn (audi im I'rz. u. Cat. nur mit
dieser eingcongtcn Hcdtg., vgl. Dz 660 puudie);
frz. jiondre, (dispuiitrc etc. = di>jH)ser mit An-
Iclmung an po.ter = paunare); «at. pondrer (Pf.
pongui-); span, purxjo puse jiueslo pimer ; ptg.
jiimho piiz piixlii por.
6264) pons, *pont«iii (sdiriftlat. poiittni) m.,
Briicke; ital. piinli'; rum. puiite; rtr. jiiDil; prov.
frz. cat. pout: span, /lucute: jitg. jioiite. Vgl.
(irobcr, ALL IV 445.
6265) *p6iiticellJis, -uiii iii. (Dcinin. von y/o».s),
kloino liriu-ke, =- ital. jxniticelto; frz. ponceuu.
62661 ponticuK, a, um {iiovzixoi); davon vur-
mutlidi vonez. ;<rtH(e(7an, Ratte, vgL Stier, Ztsdir.
f. vgl. Sprachf. XI 131; Mussafia, Bdtr. 69; Flenliia,
AG II 370.
6267) *p5pulo, -are (populus), bevolkcrn (lat.
popularn hat andere Bedcutungcn); ital. popolare ;
ru m. iwjiopoie: (li at u : \>rov. pobhir: ir/.. jieupler;
(tat. span, pnhlar; ptg. jiocoar.
62(>8) populosus, a, um (populus), V(dkicii-li ;
ital. pojioloni) ; rum. pojioros ; p r o v. populox ; f r /,.
populeux ; cat. populiitt: si)an. ptg. poputosii;
iibcrall nur gel. W.
6269) 1. populus, -um m., Volk; ital piipolo;
sard, pohulu: rum. piipnr ; rtr. jiievcl ; prov.
poble-s: frz. peuple: cat. pohle; span puehio,
pueliro; ptg. povo. Vgl. Griiber, ALL IV 44(>.
6270) 2. populus und *pIopus, -um /'., Pappel ;
ital. jiioppu; T\im. plop: (riiul. poul ; neuprov.
piliU), pipoulu. jiihoul, liicule : frz. {peuple, davon
a.hgele\Uit peuplier); cut. cloji; a\)Mi, jtobo, chopo;
ptg. choupn. Vgl. Dz 249; Uriiber, ALL IV 446.
6271) [*p6rcar -f ia, Schwoincstall, Schweinerei ;
ital. jiorcheria; prov. porcaria; frz. jiorilicric :
span, poniiieria; ptg. porcaria.]
6272) porcariiis, -um m., Sciiweinehirt; ital.
jiorcaro, porcajo; rum. porcar ; prov. porqui^:r-s:
frz. porcher; cm. porquer ; span, porqaero; ptg.
porqueiro.
porca s. porcus.
6273) *porcaricius, a, um (porcus), zum Sdiwein
gehorig; ital. porcUereccio : rum. jjorcarea(d,
Schweinestall; span, porqueriza.
6274) porcellus, -um in. und porcella, -am f.
(Demin. v. porcus), Sdiweinclien : ital. porcello,
porcella, davon abgeleitct porcellana , eine See-
musdiel (eigentl. eiu obsdJnor Ausdruck mit An-
lehnung an porcus in dessen Bedeutung „weibliche
Scham"). mit diosom Worte wurde dann wieder «in
573
6275j pOrPlllaca
6300) pQst^rOla
574
miisuhelarti^ fcioer, weifsor Thon, ilas Porzellan, |
benannt (frz. porcelnine, span, jiorceiana, ptg. por-
cellana), v{,'l. Mahn, Etym. Untcrs. p. 11; Dz 254'
liorcellana; rum. parcel: prov. altfrz. parcel: ]
n c 11 f r z. poiirceau : c a t. s p a n.porcel. Die Keminin- ,
form iibcrall entsprechoml.
H27o) porcillaca, -am /.. Portulak; daraus cnt-
stellt <ias fjleichbedcutende ital. pnrceVana. Vgl.
Dz 254 portulaca. S unten portulaea.
6276) poreiis, -nm »i., Scliweiti: ital. porco; ,
sard, porcu: jnm. pore: rtr. pierc: prov. frz.'
jxyrc: cat. /;orc/i ; span. /)i/erco; ptg. porco. Vgl.
Grobor, ALL IV 447. Dazu das Fem. porca. pucrcn,
Sau: ptg. jiorcn hat auch die {obsr-6n."l iibertragene
Bcdtg. ^Sohraubftnrautter", das gleifhbedeutende
span, tuercn soil nach Grober, ALL VI 127 Anm.,
cine volksetymologisclip, an forcer sich anlehncnde
Umbildung von piierca sein , unmittclbarer Zii-
sammenbang mit torquere ist aber doch wohl weit
wahrscheinlicher.
8277) porcfis, Schwein. + spina, l»om; davon
ital. pnrcospino, auch porco spitio»o, (das iibliche
Wort ist aber istrice, das wohl auf hispidus zuriick-
geht, gleicbsam *Ai.«p[i]fiice»i [?]); neuprov. pore
efipin: frz. pore-epic, wohl cntstellt aus pore ^ptn,
viellcicht mit Anlehnung an pic, piqiier, piqiire,
vgl. Dz 660 s. r.; span, puerco cpin: ptg. porco
espinho.
6278^ *porphjrns, -um m., Porphyr; ital. por-
fido; sonst ist das Wort nar in gelehrter Form
vorhanden.
6279) [porrigo, rexi, rectum, rigere, hin-
strecken: ital. porrjo por^i porto porgere : altfrz.
puirier, darreifhen : span, e^piirrir , ausstrecken.
Vgl. Dz 661 puirier. S. unten procero.]
6280) iwrro, vorwarts, fem; prov. por. porre;
altfrz. por, pjtier (wie prov. por nur in Verbindung
mit bestimmten Verben, wie z. B. Jeter, traire.
roler, nnd in der Bedeutnng ^heraus, fort, weg"
gebraucht). Vgl. Dz 660 por.
6281) porrnm «., Lauch; ital. porro; rum. por:
rtr. puorf-i: prov. porr-s: frz. porreau = *por-
rellum, daneben mit volksetymologischer Umbildung
jioireau, vgl. Fafs, RF III 491: span, pucrro:
ptg. porro. Vgl. Grober. ALL IV 447. — Ob
span. cat. ptg. porra, Keule mit dickem Ende
(auch ungehobeltcr Kerl) u. das Adj. porro. unge-
schliffen. plump, bauerisch. hierher gehoren. bleibe
dahingestcUt, denkbar aber ist es immerhin. Der
Vergleichungspunkt desLauches mit der Keule wiirde
in der dicken Knolle des crsteren zu linden sein.
Vgl. Dz 478 porra.
6282) porta, -am /'.. Tlior: ital. porta: rum.
poartd: prov. porta: (rz. porte: cs.t. porta : span.
puerta: ptg. porta. Vgl. Grober, ALL IV 447.
6283) portarios, -nm m. { porta \. Pfortner; ital.
portiere: rum. portar: prov. frz. portier: cat.
porter: span, portero: ptg. pnrteiro.
6284) jwrtator, -orem m. (porto), Trager, Bringer;
ital. por(n/ore.- ru ni. purtntor: prov. por(nf/or-s;
frz. porteur : cat. span. ptg. portador.
6285) porticfis, -nm f. (porta), Saulengang,
Vorhof: it al. por(ico;rtr.pier<eH(?): pro v. porje-*;
frz. porche < pnrlique gel. W.K Vgl. Dz 660 porc/ie;
Grober, ALL IV 447.
6286) port 10. -onem /'., Antell: itaL porzione:
mm. portir : prov. porcio-s: frz. portion; cat.
portio: span, porcioti: ptg. jior^Ho.
6287) porto, -are, tragen; ital. portare, dazu
das Vbsbst. poito. Bofijrdcrung, Fuhrlohn; rum.
portal at a; rtr. ^Tov. portar : frz. porter, dazu
das Vbsbst. j>ort , Haltung: cat. (span, ptg.)
portar Vgl. (Jr.ibcr, ALL IV 447.
6288) porttilaea, -am/"., Portulak; ital. prov.
portulaca; (frz. pourpier, vcrmutlich = pullipes);
span, vcrdolaga (volksetymologisch an rcr(/e an-
gelehnt); ptg. verdoaga, terdoeya, behlroeija. Vgl.
Dz 254 portulaca.
6289' portiSs, -um m., Hafen; ital. porio (neap.
puorto); mm. port; prov. frz. cat. port; span.
puerto; ptg. porf. Vgl. Grober, ALL IV 447.
6290) positio, -onem /., Stellung, Lage; ital.
posizione; frz. po.ntion etc.; liberall nur gel. W.
6291) posituni, -am /'. {pono\, Stellung, Lage;
ital. positura u. postura „che meglio si dice delle
cose inanimate", vgl. Canello, AG III 332; rum.
pw^eturd: frz. posture: span. ptg. postura; iibcr-
all nur gel. W.
6292 1 [posita (Part. P. P. v. ponere) = ital.
poifflf, Post (eigentl. wohl ^Ablagerung"); frz.poste:
span. ptg. post a. Vgl. Dz 254 posta.]
6293) (possum und) *poto, potui, (posse, dafiir)
*potere, kiinnen; ital. posso (pitoi pud jwssiamo
potete possono) potei potuto potere : rum. pot und
pociH {poti podte putem pute{i pot) }>utui putul
pute; rtr. po< {pos po pudein pudeis pon), Perf.
Prat, porfii, Inf. pode etc., vgl. Gartner § 182 ff. ;
prov. pose (potz pot podein ptotets podon); frz.
puis u. peux [peux pent pouvons pouvez peuvent)
pus pu pouvoir (altfrz. pooir, poeir); cat. puch
(pots pot podem podeu poden) pogue pogut poder ;
span, puedo (jjuedes 2)uede podemos podeis pueden)
pude podido poder: ptg. jmsso (podes pode pode-
mos podeis podem) piide podido poder. Vgl. Grober,
ALL IV 448.
6294) post und (arcbaisch) poste, hinter, nach;
ital. poi ; sard, pustis; rum. apoi; friaul. po;
prov. pos, pueis; frz. jjuis : cat. jiuix ; span.
puex: ptg. pos. Das Wort wird nur als Zeitadv.,
nicht mehr als Prapos. gebraucht. Vgl. Dz 252
piii; Grober, ALL IV 447.
6295) post + aurieiila \auris): daraus span.
pestorejo, Genick (eigentlich der Teil des Kopfes
hinter den Obren), vgl. Dz 476 s. v. Ein gleich-
gebildetcs und gleichbedeutendes Wort ist span.
pcscurzn, ptg. pescoQO, dessen zweitcr Bestandteil
cuf^o (v. cocc'i. concha), Kubel, ist, vgl. Dz 476
pe.<^cuezo.
6296) *postcenium n. (jwst + cena), Nach-,
Nachtmahl; ital.pMSi(/HO. Nachtimbifs; rtr.pwsejn,
pu.ieri. Vgl. Storm, E V 178; Dz 392 pusigno;
Ascoli, AG VII 410; Grober, ALL IV 447; Caix,
St. 591, will auch ital. spuntino „pasto fuor d'ora"
hierher Ziehen, wohl mit Unrecht, denn das Wort
diirfte mit spuntare=*e.rpunctare zusammenhangeu.
posts s. post.
6297) *p6stellus, -um m. (Demin. von postis),
Pfahl, = prov. postd-s ; fiz. poteau. Vgl. Dz 660
poteau.
6298) postea, nachher, = ital. poscia, nachher.
6299) i>oste + mane = rum. poimaine, uber-
morgen; lital. posdomane, posdomani = post -\- dc
-\- mane : die entspr. Ausdriicke der anderen Sprachen
sind: prov. .s'ofcredfmrt = super + de+ mnne,- frz.
ajires deniain: span, despues de manayia; ptg.
dejiois de nianhii).
63(10 1 posterula, -am /'. (post\, Hinterthurchen,
= i t a 1. postierla : prov. posterla /altfrz. posterle ;
ncufrz. potcrne. Vgl. Dz 660 poteme.
575
(iSOl) |>OMlllcilU
tiHIHi) iiriicNOKA
57«
(iSOl) |tOstil(>iia, -itiu /'. (/lost), Si'liwaii/.riuiiiKii ;
itnl. /«>,M>/i«ii («ifil. iiistiiirna, v(>niii. /M«rM<0. Vj;!.
I'nix, St. 158.
(iSO'JI post + illA («ril. lyWm (xuctnri.s), (ilosso,
lUlKlliPiiiorkiliiK; itnl. imslillii : pro v. diis V'orli
/xtslillttr : fri. (i;«w<i//f,- KpnM./iU.Wim ; ptj;. ixistillii.
V^'l. D/ i>f)4 ).r..s/l7/,I.
0;UI8) post is, -em m , I'fostoii; r t r. pientg:
(prov. piDilel-s : (r/. imleiiu ^= *iKistrUiis); altfrz.
.Wt. iioat. \t;\. (In.lior, AM- IV IIS.
(>304) |H>tt^iiti&, -am /. (/>«<(■»>), Kr»n, Machl:
ilal. imteiuiti, iinlrii;it : fr/. jKitiiice (iti dor Hciltj;.
wulil lui^'li'lint 1111 pot = y«).s7i.<). Kriiiko, (iiil;,'t>n.
Y};l. I)/. (itJO piitinir. Dor Hi^'rifl" nMiu^lit" winl
im Koiniiii. toils (lurch don liif. *potire = fr/,.
/lOHfoir, toils diiroli iioue AMoilnnpoii, x. B. frz.
jiuissance, iiiisfiodriiokt.
6305) puU'stas, -iltoill /■., JIarht; ital. imUslii
„f«ix>lta, potoro", pndcstti in., Aintinaiin, Stattliiiltcr,
vj;I. Canollo, Ati 111 386; pro v. jioenlat-z, liowalt
Uordilsliaber; altfrz. jiocxtet. pncsleil , (Jowalt,
Bofiijjiiis, da/.u das Adj. poestif. /locKteis, miichtit; ;
.■ipan. ptg. imleslad, -c, Maolit, (in (lor iiltoreii
Sjiraclio auoli „Maoiitliaber"). \f;\. Vi 'd'.M piiilealii.
tJ30(i) I'otio, -oiieni /'., Trank; ital. pozimic :
prov. //()iro-.<, Trank; f rz.yjoi.so» (altfrz. /'..nouliz. in.
naoli Analogio dor niittolst des Siifli.xcs -on f,'ebil-
doton Masciilina, Vjjl. Ascoli, AG III 346), giftigor
Trank, Gift; span, pocion, Trank; ptg. poi^do,
Arznoi. Vgl. Dz 256 posiune; Ascoli, AG III 315
Aniuerkung.
tj307) potiono, -are [potto), triinkcn; i)rov.
jiozionar; span, jtoiizoi'iar, vorgiftcn, dazu das
Vbsbst. pomoiia, Gift; ptg. pei'oiiha, Gift, davon
pefonhetitar, vergiftcn.
6308) [potis; Schclor ira Glos.s. zu Froissart 6-. v.
niiunit an, dafs das von Diez 660 unerklart golasseno
altfrz. j^osnt'e, Kraft, Cbermiit, Geprange, diirch
*pntinare, *potinns auf potit zuriickg(;lio ; cs hat
dios aber niclit ebon viol Wahrschoinlichkeit fiir sioli.]
6309"! altndd. pott-, Topf; jirov. jio!-: (zu or-
schliol'seii aus potarin); frz. put, davon abgoleitot
potaye. Suppe, potayer, Gemiiscgarton ; span. ptg.
pote. Vgl. Dz 255 pote; Ma(^kcl p. 35; Th. p. 74.
6310) dtsch. pottasche == frz. [lotassc; span.
potasa; jit g. jiotassa; (ital. hcil'st die Pottasche
soda). Vgl. Dz 660 putasse.
6311) [frz. Interjektion pouab; davon abgeloitet
frz. poiiacre, uiiliatig, vgl. Dz 660 s. I'.j
6312) prae, vor, = rum. 2»'e<t, Adv., sohr.
6313) praebenda, -am /'. [praebere), Nahrungs-
gold; ital. prebenda „rendita fcrnia ix cappella o
di canonicato, vendita, lucro, profenda", pre/eiidu
„rendita di canonicato", j>roren(i((„vcttovaglia,vitto", i
profenda „proprianiente la quantita di biada chc I
si da alle bestia, e un 'antica raisura di blade", J
vgl. Canello, AG III 382; T\im.pieininda, Prabendo; !
prov. jirehenda, prevetula, pienda: frr.. procende,
Mundvorrat, Proviant; cat. span. ptg. j/relieiida.
Vgl. Dz 255 prebenda; Ascoli, AG X 7.
praebeo s. plaihvaii.
6314! praet'ogito, -are, vorher bedonken, = rii ni.
lirecuget ai at a.
6315) praeconiuni ii. (pracco), offontliche Be-
kanntmachung, Vcrherrlichung, = frz. prone m.,
Predigt, vgl. Dz 661 s. v.
6316) praecOno, -are, riihuien, ^ frz. proner,
prcdigen, vgl. Dz 661 prone.
6317) (*praec6nTento, -are (conoentum) = rum.
j)recuiinte2 ai at a, cine vorlaufigo Kede halten.|
liHlHi prnrc(M|UUtn, pniei-ociiiii n. ibolugl ist dor
I'l. piarcika. Kdicl. diocl, 6, fiH), I'rilliroilc Krucht,
I'lirsicho; darntis diircli Voruiitt<duiig dcs arnli.
albrriphj ital. alliercoren. idliUinro, liacoca (nca|i(d.
inrcorlir): frz. ahriint : Npan. ((//mricDr/Hc; |)tg.
atliriinifiie Vgl. Dz 10 altiercocco.
63l<.)l praodii, -am /., Koiito; ital. yiro/x . rum.
pradii ; prov. jireilti. iirr:a ; frz. proie : siian. jirrda.
(iMJdi priiodali», -onom /'. (jiracda), Ann Uaubon,
rum, iirnilitcuiin-,
63211 praodalor, -(iroiii i». (* praedarc), Kiiubor;
ital. I'rrdatttrr : rum. /iraildlor; ]i rov. c. r. prcaire,
i: (I preador: altfrz. /iredriir.
6322) praodieatur, -(»ri'iii m. (jiraedicare}, Pro-
digor; ital. prrdicaiore: prov. praicairc : frz.
prrchenr; span. ptg. prediaidor.
6323) 1. pracdlco, -arc, bokannt maclion; ital.
predicare, predigon; dazu das Vbsbst. prcdiva,
Predigt; prov. prezicar, dazu das Vbsbst. yirc::it'-.«,
danobon prezicamen-n ; frz. jin'cher (altfrz. prechicr
und auch /ireechier, vgl. Darmostctor, K V 150);
dazu das Vbsbst. prichc ; span. |itg. predicar,
dazu das Vbsbst. predica. Vgl. Dz 661 prixher.
6324) 2. pracdico, -Src, vorhcrsagun ; ital.
predicerc : rum. prezic (isei in ice); frz. predirc;
span, predecir; ptg. predizcr. Wcgon dor Kloxion
s. dico.
6325) |>raedo, -are, pliindorn; ital. jiredare;
rum. jinid ai at a: frz. deprcder; span. ptg.
depredar.
6326i praefatio, -oiiciii f. [praefor), Vorrcdu;
ital. prefazimie ; f r /..preface {gloichsani *pratfatiu,) ;
span, prefacion; ptg. jirefarno, (prefduio, Ein-
gang dor Mosso).
6327) praerectiiii, -um m. (praefwio), Vorgcsutzter ;
ital. prefelto; frz. prc/et; span, prefecto; ptg.
prefeito.
6328i *praegnis, -e u. *praegiiiis, a, um (fiir
7)nie7»fl)i,s),sohwangor; i t;il. jircij no; [i ro v. jirenli-n;
altfrz. jirains, einjirainx; (span, jireimdo); ptg.
preidie, jirenhada luurFem.). Vgl. Dz 256 yji'f^/rw;
Grober, ALL IV 448.
6329) *praegno, -are (praei/nans), schwiingorn ;
ptg. jirenltar; die iibrigen Sprachon kennen nur
das Koinpos. iinpraeyno (s. d.). Vgl. Dz 256 preyito.
6330) praejudico, -are, vorliiufig urtoilen; ital.
preyiuiUcare uud dein entsprechend auoh in den
iibrigon Sprachen.
6331) I "praelatio, -are (praelatus) == frz. jjrc-
lasser, pralatenhaft grofs than, sich in die Brust
werfen.J
6332) [*prae6rdio, -Ire = rum. prcurzenc ii
it i, vorhorbestiuimen.J
6333) praemium n., Belohnung; ital. preinio;
frz. prime f. (dem Englischen entlehnt, vgl. Scheler
ira Diet. s. v.); span. ptg. preinio.
6334) praeparo, -are, vorbereiten; itn\. prepa-
rare: frz. jire/iarer etc., iiberall nur gel. W.
6335) praepositiis, -um m. (Part. P. P. v. jirae-
ponere), Vorgesetztor ; itiil. preoonto, Probst; (rum.
preot); frz. precot; span. ptg. preboste, Profols,
jirio.ste, Syniiicus. Vgl. Dz 256 prevosto.
praepntinm s. l(>bus.
6H3tJi praosaga, -am f. soil, avis, vorliervor-
kiiiiil(>iiilir \ciircl, Kiiuzcheri lini Sehriftlat. ist nur
das Adj. praesoyus vorhanden); frz. /Vc.wtPjSchleier-
eulc (das anlautende /' erkliirt sich wolil aus An-
lehnung an das ungefiihr gleichbedeiitende e/fraie).
Vgl. Dz 588 fresaie; Holtbausen, Z X 293 (glaubt
das anlautende f aus einor Vermischung von lat.
577
6337) praeserlbo
6365) prttio
578
praesaga u. abtl. forasaqa orklaron zii konncn. vgl.
ilagc-cn W. Meyer, Z XI 255); Fafs, RF III 488;
Ascoli, AG X 7 Aiim.
6337) praeserlbo, scrlpsi, scrlptuni, scribere,
vorsdireiben, = r ii ni. prcscriu isei in ie, abschreiben.
6338) praesens (P. Pnis. v. praeesse), gcgen-
wartig, hat in Anlebnung an das Vb. praesentare
(s. d.) romanisch die substantivischo Bedeutung
„Ge8chenk" erhaltcn : '\\.a.\. presente : ^rowprezen-s;
f rz. present ; sp an. p t g. piesentc, danebcn ist es aber
aiich als Adj. gebriiucblich. Vgl. Dz 256 presente.
6339) praesentia, -am /'. (praesens), Gegenwart;
ital. presetna; frz. presence: span, presencia :
ptg. presenra.
6340) praesentlo, sens!, sensuiu, seutire, voraus
empfinden ; ital. presentire ; r u m. presini(csc ii it i ;
frz. pressentir; span. ptg. presctttir. Wegen der
Flexion s. sentio.
63411 praesento, -are [praesens), gegenwartig
machen (im Roman. „darbieten"); ital. presentare ;
irz. presenter; span. ptg. |>rese»i(nr. Vgl. Dz 256
presente.
63421 1. praesto, -are, verschaffen, gewaliren
(im Roman. ,,leihen"); \ti\\. prestare ; -proi. prestar ;
frz. preter; span. ftg. j/reslnr. Dazii das Vbsbst.
ital. 2*r€s<o (daneben /ires(i<o, prestita, imprestito),
Anleihe; frz. pret. Vgl. Dz 256 prestare.
6343) 2. praesto, Adv., bci der Hand, = ital.
presto, geschwind, gleich, fliigs.
6344) praestns, a, nin (praesto), gegenwartig
zur Hand (bclcgt ist nur pruestus b. Gruter. inscr.
669, 4, officio praestus fui, Georges fafst das Wort
als Adverb aufi; ital. presto, bereit; pro v. prest;
frz.pret: span, pig: presto {danehen ptg. jireste-'i).
Vgl. Dz 256 presto.
6345) praetendo, tendl, tentum, ere, vor-
achiitzen; ital. pretendo, tesi, teso, temiere; frz.
pretendre, (ein Renlit vorgeben, beanspruchen. sicli
bewerben), davon vermutlich pretantaine, (Liebes-
werbung) in cottrir la pr., auf galante Abenteuer
ausgehen, wolil aucb pretintaille, (anspruchsvoUe)
Kleidverzierung.
6346) praeter + quod ; daraus nacli Dz 447 viel-
leicht altptg. ergo, aufser, ausgenommen; Marche- I
sini, Studj di fil. rom. H 11, nimmt foris -f quod
als Grnndform an, u. das seheint glaubhafter.
6847) prandeo, prandi, pransiim, prandere,
friihstiicken; (ital pranzare v. pranzo); rum. i
pranz ii it i. j
6348) prandiiiin «., Friihstiick; ital. jjr««zo;
rum. pranz. Vgl. Grober, ALL IV 448.
6349) jtQfcaia, Gartenbeet; davon vielleicht ital.
(aretin.) prace, Raura zwischen zwei Furchen, vgl.
Dz 391 s. t>.
6350) prason n. (nQaaov), eine Art Seetang;
davon nach Dz 389 vielleioht ital. persa, Majoran,
diese Ableitung erscheint jedoch wenig glaublich.
6351) [*pr&taria (pratum} = { r z. prairie, Wiese.]
6352) ,TQi'(TTio, thun, handeln, ist das verraut-
licbe Grundwort zu ital. barattare, bosen Handel,
treiben, prellen, betriigen, sbarattare, zu Grunde '
richten, baratto, (betriigeris(^ber) Handel; prov.
baratar,desbaratar,barat-z,harata: altf rz. ftareter, I
barat; neufrz. barat, baratterie, Unt«rschleif,
(vielleicht gehort hierher auch baratter, buttern,
der Bedeutungswandel wiirde sicb durch die Begriffe
„durcheinanderriihrcn,verwirren'' vermitteln lassen);
cat. baratar , barata; altspan. ptg. baratiir,,
(daneben baratear), barata, dazu das Adj. barato,
wohlfeQ. Vgl. Dz 41 baratto. I
Korting, lat.-roin. Worlerbueh.
6353) pratum »i., Wiese; ital. ;jrato; rnm. prat;
rtr. pra, pre, prau, pro etc., vgl. Gartner § 20);
prov. prat-z ; f r z. pre : cat. prat ; s p a n. p t g. prado.
6354) precarTus, a, um (precor). zura Bitten
gehorig; it i\\. precarin, kA]., preghiero u. preghiera,
Bitte, Gebet, vgl Canello, AG III 310; prov.
pregaria, Gebet; frz priere ; span, plegaria (das
iibliche Wort ist oracion, ebenso ptg. ora^iio). Vgl.
Dz 477 pl-garia.
G355) preco, -are (schriftlat. gewohnlich jirecnri),
bitten, bcten ; ital. pregare, dazu das Vbsbst. priego,
prego, priega, prega: ptg. pregar: frz. jiritr;
(cat. span. ptg. sind die (iblichen Verba fur ,,beten"
orar u. rezar = recitare).
6356] preheiido , daraus *preudo, prjeh]endi,
pr[eh]ensuni , preheudere ^ *prendere , greifen,
nehmen; ital. prendn presi presi prendere ; rum.
prind prinsei prins prinde ; Ttr. prendel Pf. fehlt,
priu prender, vgl. Gartner § 166 und 196; prov.
pren u. prenc pris prcs u. pjris prendre u. pendre;
frz. prends pris pris prendre ; cat. prench prengui
pres pendrer; (span. ptg. prender, schw. Vb.,
doch Part. Prat, preso neben pirendido und altptg.
Pf. pres neben prendi). Vgl. Grober, ALL IV 448.
6357) prehensio, daraus *prensio, -onem f.
(prehendo), Ergreifung, Gefangennahme, Gefangnis;
ital. prigione; jirov. preiso-s; ft z. prison: span.
2yrision ; ptg. prisdo. Vgl. Dz 256 prigione;
Ascoli, AG HI 345 A nm,
6358) [*preheiisioiiiiriiLs , -nm m. (prehen.sio);
ital. prigioniere: prov. presonier-s ; frz. prison-
nier; span, pjrisionero ; ptg. prisioneiro.]
6359) premo, press!, p|ressum, premere, driicken ;
ital. premo premei (dichterisch pressi) premuto
(dichterisch presso) premere, ausdriicken, dazu das
Kompos. spremere: prov. ptrem prens (jjreins pirems)
premut premtr ; liXtirz. i)riem priens ptrient priendre
u. preindre; neufrz. nur Komposita empreindre,
epreindre, welche in ihrer Flexion der Analogic der
Verba auf -eindre = -ingere folgea; span, nur in
Kompositis, z. B. oprimir, das iibliche Verb fur
,, driicken" ist apretar, vermutlich = "appectorare
(s. d.); ptg. premer (dafiir gewohnlich espremer),
das iibliche Vb. fiir ,, driicken" ist apertar. Vgl.
Dz 661 preindre. S. auch pressus.
6360) presbyter, -terum m. (nQia^vzeQOi),
Priester; \ta.\.prete (nTch.j)reite,j)rietet„SdiCP.T<lote",
daneben pre (nur proklitisch gebraucht, vgl. Canello,
AG HI 400); rum. preot: prov. preste-s; irz.
pretre; span, (preste), presbitero; ptg. (preste),
presbytero. Vgl. Dz 256 prete.
6361) presso, -are (Intens. v. ^ji-emere), driicken;
ital. pressare; frz. presser.
6362) pressura, -am /'. (jiressit-i), Druck, Be-
driickung; ital. prov. piressura, Drangsal.
6363) pressiis, a, um (Part. Prat. v. premere);
darauf gehen mehrere Participialsubstantiva und
-adverbia zuriick: ital. presso, apjjresso, nahebei,
jtressocche, beinahe; prov. 2'fes, nahe; frz. presse,
Presse,^jres, nahebei, (apres, na.ch, prcsque, beinahe);
cat. pressa, Eile; span. 2^'^'^^'^! Eile, prensa,
Presse; ptg 2'''^>'^'''> Eile, pi''^>^'^i Presse. Vgl. Dz
256 2>resso; Grober, ALL IV 449.
6364) ahd. pret, Brett; davon das Demin. ital.
jiredcUa, Fufs.schemel, dazu das Kompos. arcapre-
dola, arcq)redola „specie di area o cassa che serve
anche di sedile". Vgl. Dz 'i%\ predeUa; Caix, St. 87.
6365) *pretio, -are (pretium), schatzen; ital.
2irezzare, pregiare, schiitzen (sprezzare, spregiare,
verachten), vgl. Flechia, AG UI 126; mm. 2'relaesc
r>7'.i
t>366) pretlonM
)>M!IH) |>r(><le
580
It i( i; pniv. prfsar; fri ftriirr , ((i;j;iri'c»rfl ; !
spun, prrctar; ftg. />rrj-(ir.
ti.lliti^ nrt>ll6NilN, », um, kiistltar; itnl. yirr.'iiMu;
f r I. jirttifux oto. iiiid «li'in I'liUprvoliviiil in di'ii
iibriKt'ii Spriirlion.
(iSOT) iirCtiam »., Wprt, Prcis; ital. precso „\\
valor»» iiUT<Miilil<> i-onipiitMto in iIimhim", preiiio ,il
vnlon- iiitriiisfoii o idwilo il'mi oup'ttn', v^;!. Cniu'llo,
A(.i III H41; rum. /irrl : prov. prriz; frz. /iiij-;
i-at ;>rrii; span, iirrcio; ptj;- pl^e^•o.
OStitS) nlid. prczrllnr, KiicIkm): davon vu>IK>iolit
itnl. lierliiiii(i:zii, (ii'liack, hi-rUtujitre, si-lmiatis(>n
II. ilalx'i plaiidorn. Vf;!. Dz 3.^)1) hcrliiniiiri-.
ti:ltil)i a^s. prikii, iidl. prik, rii>;l. prirk, Nagol;
davun viclU'ii'lit da.s ^:U'irlil«>(li'utondo span, prirgo;
fig. I»fiji>. Vjjl. 11/. -ITS iineijo; Til. p. 87.
0370) nltiirraiik. 'prikkOii («g». I'riccian, n<ll.
Iirikken), stoolirn , — altfrz. cspreqiier, stechon,
\g\. Maokcl p. !18.
0371) priiii&rliis, n, um (yiriHiii.s'), zii driii od.
don Erstcn ^^■lu)ri)J;; ital. primario „iiriino di con-
diziono", jinmirro ,aiitioo, ijuaRi i)ri8tino'', aroli.
priiiuijo „primo", \'g\. Cancllo, AG HI 310; rum.
primar (bodeutot ..Vottcr", v;;!. span, primo); prov.
primer, primier, premier: frz. premier, (primnire
gc\. W.); cat. /irinier ; span, primero, (primario
gel. W.l; ytg. jirimeiro.
6372» prlmS + ♦verS (= ver) u prini[o| + verS
(= r(rr), Friilisomnier, Friihlinfj; ital. primavera ;
Tvva. }>rimdvard : rtr. primavera; prov. prima-
vera. primver-s: a \t{rz.primevoire, Friihlingslilumc,
vgl. Uarmesteter, K V 144 Anm. 8; cat span,
ptg. />rim<irer(i, Friihling. Vgl. Griiber, AG III 449;
Dz 339 ver. S. primuni tenipus.
6373) prlniiceriiis , -uni m., Oberster; davon
rum. primicer, Tanzanfiibrer, und nach Dz 061
altfrz.7>riiicier, vornehmcrHcrr.indessen betracbtet
man das Wort wohl besser als von prince abgelcitet.
6374) primitiTUS, a, vmiprimux), urspriingiieb:
davon vermutlioh mit volksetymologischer Anlebnung
a.n plume in. plumitif. Urteit, Concept, vgl. Schelor
im Diet. .V. r..- Fafs, RF III 506.
6375) primfim tempus = frz. printemps, Friih-
ling, <iazu das Adj. pritttanicr, vgl. Dz 339 ver.
priniuni ver s. ver.
6376) primus, a, um, erster; ital.^jriwo; (rum.
ist das Wort nur in j^nniarnrd, Friiblmg, erhaltcn,
die Ordinalzahl heifst inteiu = 'anterius v. ante);
rtr. prim, prem, amprem. parmir etc.. vgl. Gartner
S. 198; prov. prim, vnrziiglich, fein, aprimar,
verfeinern , (die Ordinalzabl lieifst primier-x, pre-
miers); {tz. prime, (veraltet, Aainr premier); v.a.i.
primifi), zart, erbaben, vorziiglicb, (die Ordnungszabl
heifst ]yrimer); span, primo, (daneben primero),
das Wort ist auch Sbst. mit der Bedtg. ,. Vottcr"
(namlich ersten Grades); ptg. primeiro, Vgl. Dz
256 u. 478 primo.
6377) primus + saltus, erster Sprung; frz. tie
prime-saut, auf den ersten Ansatz, dazu das Adj.
primesautier. Vgl. Dz 661 prin-saulier.
6378) prlnceps, -eipem w. {pri/iiiis und capio),
Fiirst ; ita\. principe, {Annehen prenze, Lebnwort
ana dcm Prov.); prov. frz. 2'i''»c^ ■ span. ptg.
principe. Vgl. Dz 661 prince: Grober. ALL IV 449.
6879) *principlssa, -am /"., Fiirstin, Prinzessin;
ital. principesfu: fr z. jirincesse; (s^ait. juincesa;
ptg. princeza).
6380) prlus, fniher; daraus durch Angleichung
an poscia (= postea) ital. pria, vorber, vgl. Dz
391 s. V.
6381 1 dtscb. prlvnldlriier it nl. (\e\wi..)priwtin,
vrI. Marrb.'siiii. Slu.lj. di til. rom. 11 10.
03H1>) privutUN,n, uin,al>g('Mindt-rl; ital. privatn;
prov. privil-z. vortraut, iliivon das Vb. primular,
vortraut inarlien. ziibmon; frz. priiv etc.
63831 prlTO, -Arc, biTauben; ita\. jirivare; frz.
privrr: span. ptg. prienr.
63841 pro, v»r, fiir: darans nacli gowidinliclior
Annalinu'iHard. pi>); altfrz. par; nuufrz. pour;
span ptg. pi<r. Vgl. Dz 251 jior u, Gr. 11-' 484;
8. abcr Coriiu, R XI 91. Die urspriinglicbo Fimn
l>ro ist crlialtfU in dem Sbst. itul. prov. altfrz.
span. ptg. prn. Vorleil (altfrz. audi iirou, preii).
Vgl. Dz L'5t) pro. S. oben per.
6386) prO-- por+lld: daraus nach gowidinliclior
Annabmc alt span. alt|)tg. piira ; nouspan.
nouptg. piira, iini. Vgl. Dz 254 jxir ; sieb abor
Cornu, R XI 91. S obni per.
6386) prube, tiicbtig; davon vielleicbt prov. /)ro
(audi pron'f), genug, viol, scbr; a 1 1 f r z. /irof /", prou;
franco-prov. prtm; cat. prou. Vgl. Dz 256 pro.
6387) probitiis, -rit«m f., Reebtscbaffenbeit; ital.
prohita; span, jirohitlad, nur gel. W.
6388) |*probIum (vcrwandt mit *opprohrium)
wird von W. Meyer, Ntr p. 133, als Grundwort zu
ital. prolihid, Scbimi)f, angcsetzt.]
6389) prubo, -lire, fiir gut beliudon, billigen,
orproben: ital. prm-arc, dazu das Vbsbst. prova,
pruora, Probe; rum. nur das Vbsbst. prubd, Probe,
das Vb. proha ist ein Neologismus; prov. provar,
proar, dazu die Sbsttve prova. Probe, u. proan.ia,
Priifung; frz. prouvcr, dazu das Vbsbst. preuve ;
cat. probar, jiruba; span, probar, prueba; ptg.
provar, prova.
63901 prucedo, cessi, cessum, cedcre, vorgehon ;
\ti!L\. procedere : r\im. pureed ce-^ei ces cede; prov.
proceder, procedir, proccsir; frz. })rockkr; cat.
proceir ; span. ptg. proceder, nur gel. W.
6391) [*proccro, -arc [proccrun), strecken ; davon
nach Tobler, Mitt. I 266 (vgl. auch Fiirster, Z II 87
ruer), altfrz. puirier, darreichen {'procerare mufsto
dann durch Dissimilation zu *pocrare geworden
sein, befreiiidlich bliebc aber immerhin das u). Diez
661 s. V. hatte jiorritjere als Grun<lwort aufgcstcUt.
VgL Schelcr im Anh'ang zu Dz 809.J
6392) processus, -um »i., das (gerichtlicbe) Vor-
sebreiten: ital. processn; rum. purees; prov.
proces; frz. procim; cat. proces; span, proceso;
ptg. prncesso, nur gel. W.
6393) prodc (in der Itala hclegt), Nutzen. niitz-
lich; davon ital. prode, prodo, Nutzen, Vorteil,
produnmn, wackerer Mann, prodezza, Tiicbtigkeit;
rtr. pru.-<, fromm; prov. prod, Nutzen, Vorteil,
pros, wacker, prodom, prozom, wackcror Mann,
proeza, Tiicbtigkeit; A\t\T7.. prod, prot, prox, prud
(wohl mit Anlchnung an prudent), tiiclitig, prodom,
pruzdum , preudoume , tiicbtiger Mann , jtroece.
profisse, Tiicbtigkeit; ncufrt. preux, viac'kcr, prud-
homme, tiicbtiger Mann, (nach Dz 661 soil davon
das Adj. prude, geziert, atigczogon sein, es ist das
aber wenig glaubhaft, u. die alte Annabrae, wonach
prude = *prudus f. prudens ist, diirfte doch den
Vorzug verdienen). Tobler, Z II 569, friigt, ob
preudomme, preudefemme nicht vielleicht aus preu
d'omme, preu de femme entstanden sei, u. ist, wohl
mit Recht, geneigt, die Frage zu bcjahen. Nach
G. Paris, K XVII 100, ist altfrz. enipreu, empreut
(vgl. Fiirster zu Cbev. au lion V. 3167) „ein8" =
in prode u. seine Vorwendung beim Zahlen beruht
auf Volksal)erglauben (^compter porte raalbeur; il
581
6394) prOiluco
6425) pruilens
582
est (lone tout naturel qu'on ait remplacc un par
une parole do boii augure, apres laquelle on n'he-
sitait plus a tlire: ei (Jeti,i el trois et quatre"),
volksetymologisclie Anlehming an un zeigt ilio Form
empriin. Dunkel ist die Entstehung des Adverbs
prov. piuo^ame», altfrz. proiisenieiit, tiuOitig,
vielleicht =• *jiro(l(>.sa mentc ? Das s pan. pmhombre
ist wohl Nachbililiing des pvov Wortes; altspan.
altptg. prill, wolil. Vgl. Dz 256 pro u. 661 prude;
G. Paris, R 111420; Urober, ALL IV 450.
"^proda s. prora.
63941 produco, dUxi, diictum, ducere, vorfiibren,
hervorbriiigen ; ital. produrre: frz. produire;
&\t a.n. producir ; ^ig. pruduzir. Wegen der Flexion
s. duco.
6395 1 profanus, a, uiu, uicOit beilig; ital. pro-
fano; frz. profane etc.; nur gel. Wort, ebenso das
Vb. profanare.
6396) profectus, -nm m. (proficere), Vorteil,
ErMg; ital. profitto (daneben ^jrovfccio), dazu das
Vb. proflttare; prov. profieg-z, dazu das Vb. prn-
feitar; frz. profit, dazu das Vb. profiler; cat.
profit; (&^An. provecho, wohl = *proveelus); alt-
ptg. prof'eito; neuptg. proveito. Vgl. Dz 257
profitto.
6397) professio, -onem f. (profiteri), Gewerbe ;
ital. profef^r^icme; frz. jirofession etc.; nur gel. W.
6398) professor, -orem m. (profiteri), offentlicher
Lebrer; ital. professore; frz. professeur ; span.
profesor (daneben catedrdtico v. cathedra); ptg.
professor.
6399) ['profilo, -are (von filiim, das auch Form,
z. B. einer Rede, bedeutcn kann, s. Georges s. v., so
war es moglirh, dais *filare die Bedtg. „entwerfen,
skizzieren" erlangte; wie freilieh^jra/i7nre zur Bedtg.
„von der Seite abzeichnen" kommen konnte, ist
unklar), von der Seite abzeichnen; ital. profilare,
dazu das Vbsbst. jto^/o, Seitenansicht ; ixi. profiler
(Lehnwort), dazu das Vbsbst. profd; span. ptg.
per filar , dazu das Vbsbst. perf'd. Vgl. Dz 257
profdo.}
6400i profiindiis, a, um, tief; ital. profondo;
\)TOV. preon-s: frz. profond: span. ptg. profundo.
6401) progressus, -nm m. (progredi), Fortschritt;
ital. progreSKO: frz. progr'ca etc.; nur gel, W.
6402) prohibeo, liTbiii, liTbitam, hibere, ver-
bieten; ital. proibire, (das starke Part, proibito
ist noch als Adj. iiblich, vgl. Canello, AG UI 390);
span. ptg. prohibir.
6403) pro + h5c = altfrz. poruec, poroec, pruec,
preuc, pruekes, iiber die eigenartige Bedeutungs-
entwickelung des Wortes vgl. G. Paris, R VI 588;
Tobler, Jahrbuch XV 253.
6404) proTnde, daher; altspan. altptg. po-
rende, poren, darum; neuptg. jjorew. jedocb, aber
(nach Diez 477 s. v. hat sich diese Bedtg. durch
Kiirzung der Verbindung nuo porem entwickelt).
6405) promino, -are, vor sich hintroiben (Apul.
Met. 9, 27); altfrz. se pourmener. sich vorwarts
treiben, spazieren gehen, dazu das Sbst. pourmenoir,
Spaziergang; neufrz. se promener, dazu das Sbst.
promenade, halbgeL Worte. Vgl. Dz 209 nienare.
6406) *promitto, misT, mlssiiiii, inittere (schrift-
lat. promittere), versprechen; ital. ]iromettere ;
prov. promelre; frz. promcttre; span, prometer;
ptg. prometter. Wegen der Flexion u. wegen der
Quantitat des i s. oben *inTtto.
6407) prdmptns, a, um (Part. P. P. v. promere),
bereit; ital. pronto, dazu das Vb. prontare, bo-
treibeu, drangen; {tz. prompt ; &^^a.n. pronto; ptg.
prompto. Dazu die Sbsttvo ital. ^(roniezi'a, pronti-
tudine, Bereitwilligkeit, Behendigkeit; in. prompti-
tude; span, protiteza, pronlilud ; ptg. prnmjitiddo.
6403) proniiiitiatio, -onem f, Vurtrag, Rede,
Aussprache; ital. pronunziazione; frz. pronon-
ciation etc.
6409) prOiiuntio, -iire, aussprechen; ital. pro-
nunziare; frz. prononccr ; span. ptg. pronunciar.
6410) propiigro, -inem f., Setzling, Senkor; (ital
propaggine, daneben proeana): sard, probaina ;
prov. probaina; sxltfrz. provain: neufrz. provin ;
span, provena; (ptg. propagem). Vgl. Dz 257
propaqgine; Flechia, AG II 372; Tobler, ZX573;
Grobcr, ALL Is' 450.
6411) prupe, naliebei, = pxoy. prop. S. pressus.
6412) propiuquiis , a, am, nahe, = prov.
probenc.
6413) [*pr5pitauus, a, um (; prope =*longi-
tanus : longe), = prov. probda-s, vgl. Grober, ALL
IV 450.]
6414) *propiiis, a, um (prope), nahe, = prov.
propi-s; frz. proche. Vgl. Dz 661 proche.
6415) propositiis, a, um (Part. P. P. v. prnponere],
vorgesotzt; ital. proposito, jiroposto. Versa tz, (viel-
leicht geluirt hierher auch 2>rofosso „rofficiale eui
spetta prowedere al buon ordine del campo c del
quartiere". doch ist das Wort zuniichst aus dem
Deutscben entlehnt), vgl. Canello, AG III 380.
6416) proprietariiis, -um (proprius),Eigentumer;
itnl. 2iro2)netario; in. proprielaire; span. ptg.
piroprietario.
6417) proprietas, -atem f., Eigentum; ital.
proprietd; prov. proprietat-z : frz. propriete,
Eigentum, Eigcntiimlichkeit , proprete, Eigenheit,
Sorgfalt, Genauigkeit, Reinlichkeit; span. /jro^cje-
dad; ptg. propriedade.
6418) proprius, a, um, eigen; ital. propria,
propio; rum. propria (fehlt b. Cihac); prov. piro-
pri-s ; frz. propre (bedeutet auch „reinlich"); cat.
propi (?); span, propria, propio; ptg. ptroprio.
Vgl. Dz 257 propio.
6419) prora [nQw^tt], daraus durch Dissimilation
*proda, -am /"., Vorderteil des Schiffes ; ital. proda,
genues. ^j)-«a ; pro v. ;j)'oa ; (tz. proue; cat. span,
ptg. iJroa. Vgl. Dz 263 prun; Canello, AG III 360;
G. Paris, R LS 486 u. X 42 (erkliirt frz. 2iroiie =
genues. prua); Grober, ALL IV 449.
6420) *prostro, -are (zuriickgebildet aus dem
Part. 2"'ostratus v. prosternere), niederstrecken ;
ital. prostrare; prov. prostrar ; span, postrar;
ptg. prostrar. Vgl. Dz 257 2»'ostrare.
6421) 7tg(i>T6xoi.i.ov {n^ioJrog + xo/.).ar, leimen),
eigentl. das einer Urkunde vorgebeftete Blatt, dann
die Urkunde selbst; ital. protocollo: frz. protocole,
(das ubliche Wort fiir das gerichtliche Protokoll
ist proces-verbal) [ span, protocolo; ptg. protocollo.
Vgl. Dz 258 2»'otocollo.
6422) proTideo, Tidl, visum, rtdere, vorher-
sehen, sorgen; ital. prowedere; frz. pourvoir ete.
Wegen der Flexion s. Tideo.
6423) provincia, -am /'. , Provinz; ital. pro-
vincia ; prov. proensa ; frz. Provence, 2>i'0iiince;
span. ptg. provincia. Vgl. Grober, ALL IV 450.
6424) proximiis, a, um (Superl. zu prope,
propior), der nachste; ital. /jrossimo; prov.^/cos-me;
altfrz. proKsHie; (cat. proxim); span. 2»'oji>no;
(ptg. proximo). Vgl. Grober, ALL IV 450.
6425) prudens, -entem, klug; ital. prudente;
frz. prudent]; span. ptg. prudente; iiberall nur
gel. W., das Gleiche gilt vou dem Sbst. jji-ii(?e«(id.
583
iH'M) pniliiii
tilfiS) imlpitum
M-i
|*|iruiliis t. |iroil-.|
(U-'C'i |ir(liiia, -itiii /■.. lloif; «liivon niu-li Am'oli,
ACi I 111 A mil I, it II I. hi'iii», ^<rriirni'r Tim;
rtr. ;>/'iiiii(i , pnuiiiiti. fuiriiina; iirov. hniiim,
foinor kaltor li^•^^•Il: fr/.. Iiriiinr, iliuii iIiih Vcrli
hniinrr. Ilio/. 'Mi'.i hrnin wiir j;i'ii('i;;t, ilii'i Wort
niit vi'iioi. horinii von ni/xir aliziili'itcii , vj;l. aiioh
C«ix, St. 237; ill IW/.iij; niif liniinr iiii'iiito Dii'Z 535
■••■. r.. iliif» iiiis ilii' Wnr/.i'l ili«« Worto» vc'rlmrjri'ii «oi.
6V27) I'liruiitciii, -iim /' (v. imiiui, ^'jiilu'inlo
Kolilo) «~ it ill. ^lllml^'Il(•s.l hiinii-iit, lioifso Asrlio,
VL'l. Klwliiii. At; II 330. S. mull olmii braiiitinR.
^(;l. «urli Cnix, St. '226, wo itiil. hnhiirf „liriico
KlH'iita, ciniciii" als liiorlior j;i'luirit; an);>'fiilirt win!.]
6428) (priniiim, dafiir) *|iranii, -cii, -niii /'.,
I'llniitiu': it al,/iiiirm,/ir»(/iiii,/iiii(/»(i ; |i r<iv.;»)i(»/(i ;
fr/. i>iiinf: oat. alt.tpan. juiiiki: (ihmi spa ii.
cirurlit = 'rcccd/d y.cna: p t ■;. « ihci.ivi [wolicryil.
U429) prQiiJis, *-oiis, -iiiii /'., rilauiiioiiliaiiiii; ital.
prur/iio: ^prl)V. pntnifr-s — 'luinitiriiin : frz.
prunirr; vat. primer; span, ciriielo = *rereolits;
ptg. amri.riririt).
MSO) prario, -ire, ilaraii.s diirrli Dissiniilalion
*prudTo, -Ire luul *prUdo, -ere, jiirkon; ital.
priiilfre: prov. priiir, priizcr: cat. ptjj;. priiir.
\i;\. D/, 258pnuhre; (Jriibor, ALL IV 450; Flocliia,
AU 111 144.
6431) psorii, -am f. (i/'(u(/a), Kriitzo, Riiiulc;
ilnvon naeh Riinscb, Z I 420, span, zorra, Fiiclis
(altspan. ziirrti), ziirrar. das Haar absrhalii'n ;
y>tg. znrrn, Fiichs, znrro, li.sti;;. Der Kuchs wiirdo
also den Nanien doswofjpn orlialtcn liabi-n, weil or
im Soninier das Haar verliert und dadurcli eiii
scliiibigcs, riiudigcs Aiissehon erhiilt. Dioz 500 zorra
sprirlit sicli iilinlirh aiis.
6432) ptisiiuS, -am f. (miaavti), (Jerstentrank;
ital. tisdna; In. tisane; span. ptg. tisana. Vgl.
Dz 320 fiWHd.
6433) ^trwxog, Bottler; davon vielloiclit das
gleiclibedeutendo ital. pitocco. Vgl. Uz 390 x. r.
6434) publico, -are [piihliciis), vcroffentlichen ;
ital. puhlihcarc; frz. publier etc.
6435) publicus, a, um, uffentlirh; ital. puhhllco;
frz. pulilic (gel. W i etc.
6436) pudor, -Drcm m. (piidet), Sehain; ital.
ptidore ; frz. piiileur etc., iibcrall nnr gel. W.
6437) *p{iel[li]cellu8, -a (Deinin. m piicllufi, -a),
klciner Knabo, kleines Madchen; ital. pulcella,
putzclla (Lehnwort); rtr. purscel, ptir.'fcella; prov.
piucel-s, piiicella, pieuccla ; a 1 1 f r z. piicea», pidcille ;
neufrz. jtuceUe; (altcat. piimtyla; altspan.
puvcella, poncella : altptg. piicella). Vgl. Dz 258
pulcella; Griiber. ALL IV 450. Caix, St. 589, zielit
aueh ital. sjniluiizora, junge Fran, bierber {*pul-
lonzola = *piihello>ui).
6438) puerculiis, -lim m. (Demin. von pucr),
kleiner Knabe; ital. (pi.stoj.) biirchio ,,barabino,
fancinlletto", vgl. Caix, St. 23G.
6439) got. puggs, Beutcl; daniit scheint, wenn
aiicb nurniittelbar. ziisammenzuliangen ital.(venez.)
ponya, Kropf der Vogel; rum. pungd, BontoL Vgl.
Dz 391 ponya.
6440) pugillar »., Schreibtafel ; rum. pughilar,
Notizbucb; span, pugilur, Sebroibtafel.
6441) pug-Illus, -um m. (Demin. v. piigniis), einc
HandvoU; davon ital./jiV/eZ/o „niiicchictto, nianata",
vgl. Caix, St. 449.
6442) pugio, -unem m., Dolcb; davon nach Diez
479 span. puya, pua, Spitze, Staobel, Dorn; ptg.
pua. Das roman. Wort «iirde deninach auf dem
lal. Noiil. boriilii'ii unit ztigloieli (ioKrIileclitHwandol
erlitten liaboii ( /nir/io : ♦/iik/iii).
6443) *pngi(iiiulis, -0 (piiijiii), ziiin Oolcli go-
liiirig; ital. pniinnlr, Koleb; (frz. piiignard, —■
Stanini /<ii»i</- + giTiii. Suffix Ifiril); ii\)iin. piiUnl;
ptg. punlidl. Vgl. Dz 25H pnyiiale.
6444) pugliilK, um m., FuiimI; ital. puyuo;
sard, jiiinzii; rum. piimn, dazii das Vb. pumnei>c
ii it i, mil Fauslon Hrlilagon; rtr. puiuij: prov.
pimh-.s; (vi.. jiiiimi; cat. /<//»! (/; !i\M\\\. piliio; pig.
piiuh». Vgl. (iiiibcr, ALL IV 450.
t)4 15) *pilU>Jitm II. (scliriftlat. pulejmn, )iUh<(jimii),
Flolikraiit ; ital. pnli iiijiii ; « a r d. iiiilijii ; r t r. pulei/ ;
friaiil. piilr^iilt : wenyrov. pouliinl; frz. pnuliot,
(inundartlicb ;)()/(); ci\i. poliol ; »\n\n. pi'iha : pig.
pnejti. Vgl. Dz 252 pnlfyyio; tiriiber, ALL IV 151
(fcblt rum. piileiii).
(i446) 'pulv.\, -iccm i». (scbrifllat. pillr.r), Floli ;
ital. /inlcr /.; sard, pnleijhe; sicil. purci; rum.
piiricc ; rtr. /«7i.\r/i ; prov. jiii.se-s, piause-.i ; frz.
puce: cat. pussn : .-iiiaii. ptg. puUpt. Vgl. Dz 258
puke, tiriiber, ALL IV 451.
6447) 'pfllico, -are ( /'»/'•.'•). H'ilien; ital. spid-
ciare; rum. puric ai at a; prov. cspulijar; frz.
epucir ; span. Jitg. vspulyar.
6448) 'pulicoHUS, a, um (;«//<■.<•), reicli an Fliihon;
ital. pulciiixo; rum. puricns; span, pulynnn.
6449) 'piillauiis, -uui in. {pullus) = {r7.. jiouliiin,
Fiillen, vgl. Dz UGI .v. v.
6450) pfllli pes, davon violleidit frz. pmiriiirr,
Hiihiiorfuls, vgl. Dz 254 pnrtuUicn.
0451) ags. pulliun, zidien; frz. pautier, auf-
winden, davon jioiiUe, Rullo; sjiaii. pulia, Rollc,
Winde; ptg. p(ili\ Vgl. Dz GUI poiilicr.
*prilliccllii s priclliccllits.
U152i piillii'cniis, -nm in., junger Vogel; ital.
pulciiKi, kiii-blciii ; sard, iiiiililii/kinii; \)TO\.pnHZi-.i ;
altfrz. pulcin; neufrz pou.i.'tin. Vgl. Dz GGl
jioussin; Griiber, AliL IV 451.
G453) piillo, -iire, sprossen ; i t a 1. polhire, keimen,
quellen ; p tg. ^«(Yac, keimen, hiiiifcn, klopfen. Vgl.
Dz 391 pnllare u. 479 puliir.
6454) piilliilo, -iire (Demin. v. pullare), keimen,
sprossen, zeugen; itnl. puUularc, puUiiiire, keimen,
sprossen, quellen; frz. pulluler (bcdoutet aueh
nWiuimeln"); span. ptg. pnl(l)Har.
6455) piilliis, -um ni. u. *pullti, -am /'., jungcs
Tier, besonders junges Hulin; ital. polio; rum.
pitiii (bedeutet aueh „Punkt, Winzigkeit, kleines
Ding"', dazu die Verba puiez ni at a und pniesc ii
it i „faire des petits, mouebeler, tacheter"); rtr.
puhini, Gofliigel; pro v. po^.s,- al tf rz. j3o//p,- neu-
frz. poule; cat. polla; span, polio, polla; ptg.
jjdtlo, junger Vogel. 2>olha, junge Hiihnchen, aueh
junge Madchen. Vgl. Grober, AlyL IV 451 u. VI
396 (= IV 270); Baist, Z V 562, leitet von jmllus
aueh ab das Demin. span. potiUa, Kleidcnnotte;
[itg. polillia. Dioz 477 s. r. Iiatte p»/y(s als Grund-
wort aufgestelit, s. iinlcn *piilviciiltt.
6456) 'pulmo, -ouem ni. (schriftlat. piilino),
Lunge; ital. polmone; sard, pimone; rum. pld-
mind; (rtr. lev, lonini); prov.j'olmo-s ; (rz.pouinon;
(cat. pulmo ; span, pulmon, das flbliche Wort ist
aber hofe, s. oben buf; ptg. pulmdo, daneben hofe).
Vgl. Grober. ALL IV 452.
6457) piilpii, -am /'., Dickfleisch; ital. sard.
pulpa; rum. piilpd; (cat. span, pulpa); ptg.
polpa. Vgl. Grober, ALL IV 452.
6458) pulpitum »., Brettergeriist; ital. ^MZ/)i<o,•
(frz. /;((/^((re = *piilpilulum, vgl. Scheleriin Anliang
585
C459) puis
6484) pilritas
586
zu Diez 809; Dicz selbst stcUte G(i2 inqiilre zu
pulpitum).
6459) puis, pulteni f., Gerstenmeblbroi; ital.
polla: (lavoii abgeleitet /^a/fonn (atis ;)a/<o»!n) .po-
lenta (li castaf^ne". vgi. Caix, St. 442; rtr. pidt;
iiber siidfrz. Nachkommlin<(e von puis vgl. Schu-
chardt. Z XI 492; cat. puUrc'i {?\.); s^ an. pitches
(PI.), Brei, dazu piichada, MehlpHastor, puchero,
puchera, Breitopf, Kochtopf. Vgl. Dz 479 pitches;
Grobor, ALL IV 452.
6460) [*piiIsarIS, -am /'. (r. jmhare) scheiiit als
Grundform aiifgestellt werden zu miissen zu frz.
potissiere, (vom Windo aufgetricbener) Staub, vgl.
Horning, Ztschr. f. nfrz. Spr. ii. Lit. X» 243; Dicz
660 poiidre nahni an, dafs pnussiere aus *pourriere
entstandon sei , was einon iinannehmbaren Laut-
wechsel voraussetzt.]
6461) piilso, -are (Intinis. zu pellere), stofsen,
treiben; (ital. biissare, klopfen, wenigstens stellt
Caix, St. 16, diese Ableitung auf, indem or wegen
des Scliwundos von I auf puce = ptilce, piicino =
pnlcino, sndo = soldo, ittimo = idtimo verweist,
nichtsdestoweniger erscheint <lie Anuabme bedenk-
lich; Diez 361 «. r. vermutete in dem obenleutschen
huchsen = engl. box das Grundwort); pro v. pnlsai;
dazu dasVbsbst. possa, poitssa, Brustwarze, eigentl.
wohl Knospe; frz. pniisser, dazu das Vbsbst. poiisse.
Schofsling (mundartlich findet sich das Wort auch
in der Bedtg. ^Staub", vgl. Horning, Zt.schr. fur
nfrz. Spr. u. Lit. X' 243); span. ptg. pulsar,
piijar, piixar. Vgl. Dz 258 pulsar u. 660 possa;
G ruber, ALL IV 452.
6462) pulsus, -um m. (pulsare), Stofs, Scblag;
ital. pnlso, (naeh Diez 358 .<. v. gehort hierher
auch bolso, Adj., herzschlachtig, engbrtistig, von
Pferden gesagt, auch pro v. findet sich boh in
soldier Bedeutungi; san\. buliu; rum. rtr. puis;
prov. pols; frz. pouls; cat. pols ; (span. ptg.
pulso). Vgl. Dz 258 pulsar; Grober, ALL IV 452.
6463) pultarius, -um m. [ptih], Topf; span.
puchero, puchera, Kocbtopf.
6464) *pulturii, -am /'. (puis), Brei: altfrz.
poture,pouture, peuture,'Sa.\nnng: neuf rz. poitture,
Schrot zum Viehmiisten. Vgl. Forster, Z IV 378;
Joret, R IX 579.
6465) piilTerarius , a, um [pulvU), zum Staub
gehcirig; ital. polverajn, Pulverhandler, polveriera,
Staubwolke, vgl. Canello. AG HI 310.
6466) pulvero, -are (pulvis), mit Staub bestreuen,
nur in Zusammensetzungen : ital. impolverare,
."poherare, spoherezzare: rum. spulbcr ai at a: ,
prov. eiipolvcrar: [ixz. poudrer v. poudre); span.
empohar v. *pulvus, empolcorar, espoloorear, es^/ol- ■
vorizar; ptg. enipoar v. *2)tilcus, empolvori^ar.
6467) *p(llverosus, a, um, staubig; ital. pol- ,
veroso; rum. pulberos; prov. polueros; ({jz.pou-l
drcux); span. ptg. polcoroso.
6468) [*pulTicula, -am /'. {pulvis), Staubchen,
Staubtierchen ; davon nach Diez 477 s. v. span.
polilla, Kleldermotte; ptg. polilha; vgL dagegen
Baist, Z V 562, wo pullus (s. d.) als Grundwort
aufgestellt wird, die Diez'scbe Ableitung ist aber [
die begrifflieh bei weitem bessere.]
6469) pulTis, -erem /'. u. 'pulvus, -um m. oder
pulTum H.. Staub, Pulver; ital. polrere; sard.
piitere = *pluvtrc;_ rum. pnilbere; rtr. pulcra ;
pro-v. podra; frz. poudre, dazu das Demin. poii-
drette, Dungmebl, {poussiere gehort nicbt hierher,
sondern ist = *pulsariit, s. d.); cat. jjols; span, i
pulvora. polro: ])tg. po. Vgl. Dz 660 poudre;
Meyer, Ntr. 57; Grober, ALL IV 452.
6470) *priracx, -Teem m. (schriftlat. putnex),
Bimsstein; i ta l.^jomice; (xi\m. pumice); frz. ponce;
span, ponies; ptg. pomes. Vgl. Dz 660 ponce;
(Jriiber, ALL IV_452.
6471) 1. puiictio,-Onem f. {pungere), dasStechen;
ital. punzione „pungimento, compunziono"; (das
Mask, pnnzone, Stiobel, gehort nicht hierhor, son-
dern zu *punctiare, vgl. Aseoli, AG III 344 .\nni. 2).
6472) 2. *pu- u. *punctio, -iire (pungere), stechon ;
ital. ponzare. punztllnre, stcchen, dazu das Sbst.
punzone m., Stichel, Pfriemen, vgl. Aseoli, AG III 344
.\nm. 2; frz. nur das Sbst. poiiiQon, Pfriemen;
cat. puuxar; s\)a.n. 2>unzar, dazu das Sbst. punton,
Pfriemen; ptg. punzar. Vgl. Dz 258 putizar;
Grober, ALL IV 452.
6473) *piincto u.puncto, -are (punctum), stechen,
etwas auf eineu Punkt hinrichtea; ital. pontare,
puntare, stemmen , drangen, spuntare, abspitzen,
entspitzen, gleichsam herauspunkton d. h. anbrechen
(vom Tage u. dgl.), dazu das Sbst. spuntone, Sponton ;
frz. pointer, zuspitzen, davon das Vbsbst. pointe,
Spitze; span, esponton, Sponton. Vgl. Dz 391
pontare.
6474) *puuctum »(. (schriftlat. /)unc<H»«)i Punkt;
ital. punto, (-«),- sard, punctu ; rum. impunt ; p r o v.
ponch-z : i X z. point ; c a.t span. ;;i««fo; \ttg. pontn.
Vgl. Dz 258 punto; GrOber, ALL IV 453.
6475) pQngo, *pun.\i, *puuctum (schriftlat.
punctum), punsrere, stechen; ita,l. pungo u. pugno
pun.si punto pungere und pugnere; rum. impung
punsei pims pimge; rtr. Part. Prat, spont, spundi'i,
vgl. Gartner § 148; prov. ponh pains point ponher ;
frz. pains poignis point poindre; cat. punyir;
span. ptg. pungir. Vgl. Grober, ALL IV 453.
[*pjlnicellus s. papaver am Schlusse.]
6476) puuio, -Ire, strafen; ital. ^JMm're; prov.
frz. cat. span. ptg. punir.
6477) puppii (schriftlat. piipa), -am /'., Madchen,
Puppe (die urspriingliche Bedtg. diirfte ,, Brustwarze'"
gewesen sein); ital. poppa, Brustwarze, davon das
Vb. poppare, siiugen; rtr. popa, Puppe; prov.
papa, Brustwarze; altfrz. poupe, Brustwarze;
A\\.\'on poupard, Saugling; neulxz. poupee, gleich-
sam *puppata, Puppe. Vgl. Dz 258 poppa ; Grober,
ALL IV 453.
6478) [*puppia {= *puppa); davon naeh Caix,
St. 456, ital. poccia, Brustwarze, jjocriare, saugen.]
6479) puppis, -em /', Hinterteil des Schiffes;
ital. prov. poppa; frz. poupe; cat. span. ptg.
popa. \'gl. Grober, ALL IV 453.
6480) pupiilus, -um ni. (Demin. von pupus),
Knablein, = ital. (modenes.) bubel, vgl. Flechia,
AG II 326. _
6481) pure, rein, schlechtweg, ^ ital. ^jwre, doch,
dennoch, et -f- pure = eppure, und doch. Vgl. Dz
391 pure.
6482) [*pui'ettiis, a, um (abgeleitet v. pur us); ■
davon vielleicht ital. pretto, lauter, rein, vgL Dz
391 s. v.; Diez selbst aber maeht darauf aufmerk-
sam, dafs diese Ableitung lautlich nicht unbedenk-
lich sei.]
6483) purgo, -are, reinigen;itaI.7JHr(?are; prov.
purgar; frz. purger; cat. span. ptg. purgar.
64S4) puritas, -Stem /'. (purus), Reinheit; ital.
purita; prov. purtat-z; { x z. purete [altixz. purti');
span, puridad (altspan. paridad, das Wort be-
deutete u. bedeutet noch audi „Geheimnis, eigentl.
die jem. anvertraute reine lautere Wahrheit iiber
687
G485) pQr|iOrik
CiriKII ijo'ton
MA
oiiu» Siu'lip"). tiaiu'lion ;iiiri-.'(i "• *piirHia: iitj;.
imridiiilr. iIiiiii'Ih-ii ;>Mr«<i. \'f;\. Ih. 478 fwrtdnil.
fpOronifls s. pus.)
•MS.')' (iiirpuru, -niu /'. (nouifi'iia), riir|iiir; itiil.
)M)r/«iiii. Ir/. I'l'iii/iif: K pit II. ptjr. iiiiriiura.
tilSO) pQs. pilrls »,. Kitor; itiil. fr*. spiiii. pt>;.
pus (>r>|. W.i; rum. ilafiir /iKmiiii (filr piirniii) «—
•/<iJrii;ilil< I'll. i/Hi. S iiucli piltJ^r.
*;4871 paNtitlit, *pfl-, 'pitstilln, -uin in.. I)Ih>s<1ii>ii :
it ill. ;iii,v(i(/ii, imsliilii : rum. iiiifli' : pror. jnistiild,
piistrllii, piixirllii: fr/. piisliilc; cut. pnstiilti ;
«piiii. piislulii. p(>slill<i: pt;,'. ;)i(.s(i(/(i. Vfjl. I)/. 178
/i().sfi7/ii.
GI88) ['pdlcii, •piilPaeoliS, -niii f. (v. piileal),
Briiniicn; diivoii iiiicli Cuix, St. 459, itnl. (iniiml-
nrtlirh) p(>:;ii, diivon nhfjoleitct pozzaiKjIii-rn ..liiicn
d'iu"<|uii pioviinii"); spun. /»«.'«, Tiimjipl; ("tj;. />'>i'"J
t)48!l) pfltoillis, -e {piitfal), zmii Hriiiiiipn ge-
liiiri);; span. po:al, HruiinciK'inior, UruimiMKlwki'l.
t>4!l(l) piitoiirifls, -Hill (piilfiis), liriiiiiicn<;riibi)r;
rum. piilitr: ajian. poccro: ptjj. poceiro.
(i4!)i) pai(>o, -i'ro, iibi'l rioclion ; itnl. ptilire;
rum. put fii (It (i: prov. piidir; altfrz. puir ;
ntMifrz. pufr; rat. jiuilir.
ti4!l2) Pi'iteoli, -os m., Poz/.uoli, StaJt in Cnm-
panion ; ilavon ital. pozzolaiiu, vorwittorto Lava,
vpl. l)z 391 .<. V.
ti493l puter, Is, e, faiilitr, morscli; span. ;)0(ir«,
Eitor; ptjr. podrc. fanlifj, inoclrij^, vgl. Dz 477 «. «'.
(i494) piituiis, -iiiii »i., Bninncn; ital. pnzzo;
ni ni. pH{; p rov. pot:, pout: : f rz. pitits; cat. poit;
span. po:i>, pii:<i: pt^;. pn^-n. yjojvi.
()495) l^putidiiilii, -mil /'. tjmtitlit.i). stinlionile.q
Franenzininier, Hure, = ital. piiltana ; rtr. pu-
tiinna : (r?.. piitaiiic ; syi an. pulai'ia; dazii audi oin
Mask. frz. piitain, Vgl. Giober, ALL IV 453.]
6496J [*putidIo, -ire (pufidus), stinkcn: ital.
puzzare, davon das Vbsbst. 7)Hr20, ptizza, Gestank.
Vfjl. Dz 892 (Diez leitct puzzo unmittclbar von
piitidiis ab, iiulcm cr Ausfall des (/ annimmt);
Urobcr, ALL IV 453.]
6497) putidus, a, um (pitteo), stinkcnd; ital.
puttn. vcrhurt (als Sbst. in der Bedtg. ,,Knabe",
W07.U das Fein, piitla, Miidcbcn, i.st das Wort ge-
lebrtc Erneuorung des lat. pulas, Knabc); sard.
pudidii: altprov. altfrz. put, stinkond, schlecht,
putc (o. 0. putain), Hure; altspan. pMio, wider-
lich. Vgl. Dz 259 putto ; Forstcr, Z III 565 ; G. Paris,
R IX 333; Griiber, ALL IV 453.
6498) (*putiiiaeeiis (puteo), stinkend. sehcint das
Grundwort zu sein zu prov. 2*"f"<''-'<, stinkend;
frz. 2>unais. stinkend, punaise, Wanze. Vgl. Dz
662 punais.]
6499) puto, -are, beschncidcn; ital. potare;
prov. podar; altfrz. poder, dazu das Sbst. ywun,
gleicbsam *pHl6nem, scbneidendcs Werkzeug; span,
ptg. podar, dazu das Sbst. span, podon, ptg.
pndnn, Hippe. {Pittnre in der Bedtg. ,,glauben"
feblt deni Roman., nur ital. putare ,.8timare" in
der Verbindung piita il caso, vgl. CancUo, AG III
325.) Vgl. I)z 254 potare.
6500) putor, -orem tn. {puteo), Faulnis, fauliger
Goruch ; r u m.putoare .pro v. pudor-s ; a 1 1 f r z.puor,
pueitr; cat. pudor.
6501) piitresco, -ere {putreo), faulcn; rum.
putrezcsc ii if i; span, podrecer: ptg. apodrecerse.
6502) putrldus, a, um {]intreo), raorsch, faul;
ital. putrido; rum. putred; prov. putrid; frz.
putride: (span, podrido; ptg. putrido, podrido).
6503) [*putrlmen n. (putreo"}); dav. nach Ulrich,
'/. XI 057, frz. purin, .laucliu, ila abor piVrimni
zu orwarton wiiro, so ist «lie Abbiitung iiiiHiolior,
vii'lli'iclit darf man an *pHriiium v. piiriii dciiken,
dii> cigriitl. Bedtg. wiiro daim ,,nuii(>, klai'i) d. b,
nielli mil feVlon StolTi'ii gcmiKilile .lauidic".)
65(11) *pi1trio, -ire (srlirilMat. piilrerf), faiiloii;
(ital. piitndin); yrav. pmrir ; (r/,. paiirrir. dazu
das Sbst. ptiiirriliirf »-- *piilritiirii ; «'at. Hpan.
ixiitrir, piidrir : pig. inl nur diis i)articipialo Adj.
pitdridi) vnrbanden, dazu dasSbst. pmlriiloo, FiiiilniK.
65115) piltruusiis, a, um {pulmr), faulig, ^ rum.
piiluriis.
65061 ^puttiiliiH, -um m. (Doniin. zu putlu»),
Knablcin; davon nacli Caix, St. 243, ital. liullcro,
llirl(i'iikn.ilM'), niun<lartli(b aueli ,,Kind".
6507) piitiiN, -um m., Kiiabo (Verg. catal. 9, 2);
ital. jitiltit (gel. Worll; siian. pnln, Lustknnbo,
guliiirt zu pulidu.t. Vgl. l)z 269 jiullu; Griiber,
ALL IV 463.
6608) pyrctlirum ii. (nv()flhiJoy), Hortramswurz
(Aiitheinis p^rotbrum L.); ital. pilairn; prov.
pclitre s; frz. /;//W7/i)c(gpl. \V.); span. jitg. ;«7t(re.
Vgl. Dz 247 pilalro.
pyxis 8. *buxidii, 'buscidu.
Q.
6509) arab. qafllall , RpiscgosollReliafl; davon
vielleicbt span. ptg. cci/ila, Karawano, Haufeii,
Mengo, vgl. Dz 435 .<. i).
6510) arab. qalivali (FreytraglllSll''), ausBeorcn
gekochter Traiik, KafTco; ital. caff'c; frz. span,
ptg. cafi: Vgl. Dz 76 cn//V'.
6511) arab. qalafa, qallaf, ein Scliifl' vi rkittou
(Froytag III 491»); davou vormutlich ital. cala-
falare, ein leckes ScliifT ausbessern ; p ro v. calafatar;
frz. calafater, calfeutrer; span, calafatear, -fetar;
ptg. cala fetar. An Herleitung aus calefactare ist
niebt zu denkon. Vgl. Dz 77 calaf'atare u. Scholer
im Anliang zu Dz 716.
arab. qAleb s. ITbrii.
6512) pers. qarabali, Flascho mit weitom Bauolie;
davon vcrinutlieh ital. cnraffa; sicil. carrahha ;
frz. carafe; span, ijarrafa, elienso ptg. Vgl.
Littro, Suppl. s. v.; Scbcler im Anbang zu Dz 717;
Diez 88 caraffa stellte arab. (jarafa, sebiipfen, als
Grundwort auf.
6513) arab. qermazt (aus sskr. krmi-ja, wurm-
erzeugt, Freytag III 334°), scharlaebfarbig; ital.
carmesino, cremisi, eremisino, carminio; frz. (mund-
artlich kermoisi), cramoisi, carmin; span, carmesi,
carmin, quermes; ptg. cartiiemn, carmim. Vgl.
Dz 89 carmesino.
6514) arab. qin'tftr (vielleicbt vom lat. cenie-
narius, Freytag III 505*), ein grofses Gewicht; i tal.
quinlale; prov. frz. span. ptg. quintal, Centner.
Vgl. Dz 261 quintate.
6515) got. *qiwarus (allnfriink. kokar), Kocher;
ist das mutraarsliclie Grundwort zu dem gleich-
bedeutenden altfr /.. cuevre, quevre, cuivre, quivre,
eoivre, qunivre (vgl. Ftirster, 'A I 156). Vgl. Klugo
unter ..Kijclier" ; Mackel p. 29 (verhiilt sicli zweifolnd
gogen Klugo's Ablcitung); C. Michaelis, Jabrb. XIII
308 uveifs mit cuivre nicbts anzufangen); Diez 554
couire sotzte ahd. kohliar als Griin<hvort an.
6516) arab. al- qo'ton (Freytag III 469"'), Baura-
woUe, Kattun; ital. cotone, BaumwoUo; prov.
aleoto u. altfrz. auqueton, (neufrz. 'hoqueton),
589
6517) qiiiilrageslnia
6541) qiiiiin
590
gjestepptcs Oder gesticktcs Wamms: frz. coton,
BaumwoUe; span, alcnton, algodon, Kaumwolle ;
ptg. alijodtlo, Baumwollo, cotiin, wolliohtor Same,
Panzeihomd mit jjroben Maschon. V^l. Dz 111
cotone.
6517) quadra^esima, -am /"., das (40tag.) Fasten ;
ital. quaresinm, vgl. CancUo, AG III 374; rum.
paremmi (PI. Fem.); rtr. (luaru^ma ; pro v. caresma:
frz. careme: cat. ijuaresma : span, cuarctma: ptg.
qiiarexma. Vgl. Dz 2()() qtinicsima ; Grober, ALL
V 126.
6518) quadi'aaresiiuus, a, um, dor 40ste; ital.
quadragesimo, (quarantcsimo ; rum. patriidiecilea ;
rtr. quarantavel ; prov. carauten ; frz. quaran-
tieme ,• c a t. qiiarnnte); spa n. p tg cm-, quudraghimo.
6519) *quadrd?Tnta, *quarranta (scliriftlat.
quadraginta, vgl. Wolfflin, ALL V 106), vierzig;
ital. quaranta; sard, bardnta; (ram. pntru dieci);
rtr. kuronta etc., vgl. Gartner § 200; prov. qua-
rantn; frz. qtiarante, davon quarantaine == *qua-
rantana. eino Anzahl von 40 (Tagen, Jahren etc.),
aus dem Frz. ist wohl ital. quarantena, quarantina
entlehnt, vgl. Canello, AG III 319; cat. quaranta;
span, cuareiita; ptg. quarenta. Vgl. Stengel,
Z IV 188; d'Ovidio, Z VUIS3; Seelmann, Ausspr.
p. 52 u. 392; W. Meyer, Grundrifs I 371; Griibor,
ALL V 125 u. VI 396.
6520) quadriius, -autem m., vierter Teil, ein
Zeitmafs; ital. quadrant e, Quadrant; (Caix, St. 465,
fiihrt auf quadran.s auch zuriick quarra „quarte-
ruola, la qiiarte parte dello stajo", aber einfaclier
ist es *quadra auzusetzen); prov. quadran-s und
frz. cadran, Sounenubr; span. ptg. cm-, quadrante,
Quadrant.
6521) ['qnadriirlS, -am f. (quadrum), Steinbruch,
= f rz. carriere {carricrc, Laufljahn, ist = *carraria
v. carrus). Vgl. Dz 259 quadro.]
6622) quiidratus, a, um (quadrare), viereckig;
ital. qnadrato, Viercck, (daneben als Sbst. das
Fremdw. carre), vgl. Canello, AG lU 314; prov.
cairat-s; frz. carre: span. ptg. cu-, quadrado.
6523) [*quadrelliim ». (Dem. v. quadrum), kleines
Viercck, kleines vierkantiges Holz ; ital. quadrelto,
Viereck, Bolzen; prov. cairel-s; frz. carreau (be-
deutet auch ,,Fensterscheibe"); span, cuadrillo.
Vgl. Dz 259 quadro.}
6524) [*qniidrifiircum n. {fitrca), Viergabelung ;
prov. carref'orc-s, Kreuzweg; frz. earrefour. Vgl.
Dz 540 earrefour.]
6525) [*qniidrilio, -onem »i., scheint das Grund-
wort zu sein zu frz. carillon, Glockenspiel, es
scheint das Wort also urspriinglich das gleichzeitige
Gelautc von vier Glocken zu bezeichnen. Vgl. Dz
539 carillon.]
6526) (quadrmttm, dafiir) *qnadruTium n.
(quatuor u. via) = ital. carrobio, Kreuzweg, vgL
Dz 363 carrobio.
6527) quadro, -are (quadrus), viereckig machon,
viereckig sein, passen; ital. quadrare: frz. carrer;
span. ptg. CM-, quadrar.
6528) [*quiidro , -duem m. == prov. cairo-s,
viereckiger Stein. Diez 553 hielt fiir nioglicb, dais
auch altfrz. coron, Ende, Zipfel, Rand, aus g«n-
dronem entstanden sei, das gleichbedeutende cor
aber aus quadrum. Dann wiirde vielleicht die
mittelgriech. Form xodoa vermittelt haben.]
6529) quadrum «., Viereck; itstl. quadro, Vier-
cck, Eahmen, Gemalde; prov. caire-s, viereckiger
Stein, Burg; frz. cadre, Rahmen; span. ptg.
quadro, Viereck, Rahmen, Gemalde, daueben catre,
eine Art Bettgestell, vgl. Storm, R V 174. Vgl.
Dz 259 quadro.
6530) [*quiidrrii)edo, -are (das Part. Pras. ist
niohrfach belegt, z. B. Vorg. Aen. 11, 614), auf
vier Beinen gehen; ist von Rbnsch, RF I 445, als
Grundform aufgestellt worden zu ital. galoppare,
laufen, dazu das Vbsbst. galoppo, Laufen, galuppo,
Lanfbursche, Trofsknecht; prov. gnlaupar: frz.
galoper (mundartlieli waloper), dazu das Vbsbst.
galop, wmon gal(i])in, Lanfbursche; span. ptg.
galopar, dazu das Vbsb.st. galopn. Die Ansetzung
von *galopare = quadrupedarc ist iiberraschend
u. geistvoU, aber nicht haltbar. Ebenso wenig kann
aber auch die von Diez 153 aufgestellte Grundform
Priiiix ga + got. hlaupan (germ, laupan) bcfriedigen,
da die nordfrz. (u. mhd.) Formen niit anlautendom
w es unmoglich machen, in dem ga- das german.
Prafix zu erkennen, vgl. Mackel p. 124, wo Skeat's
im Etym. Diet unter galop gegebene Ableitung
von nd. wallen, ags. iceallan empfohlen wird. End-
giiltig diirfte die Frage nach der Herkunft von
galoppare aber auch durch Skeat nicht gelost sein.]
6531 1 [*quaerendo, -are (von dem Abl. Gerundii
quaereiido), suchen ; davon nach Caix, St. 256, ital.
carendare „ricercare, accattare".]
6532) quaero, qnaesm, quaesltiim, qnaerere,
suchen, fragen; ital. chiedo chieggio chieggo chiesi
und chiedei chiesto chiedere (dichterisch cherere),
fragen, fordern, bitten ; rum. cer cerui ccrut cere,
fordern , verlangen, fragen; (rtr. ankurctx, vgl.
Gartner § 148); prov. quer u. quier quii u. ques .
ques qui.i queis quist u. quesut querre u. querer,
suchen, fragen; frz. quiers quis quis querir {dltfn.
querre), suchen; span, quiero qitise (quisto und)
querido querer, fordern, wiinschen, woUen, lieben;
ptg. quero quiz querido querer, fordern, wunschen,
woUen. Vgl. Dz 364 chiedere.
6533) [*quaesito , -are {quaesUus) , suchen , =
frz. qucter, dazu das Vbsbst. quete, enquete.]
6534) quaestio, -onem /'. iquaerere), Frage ; i tal.
questione u. quistione, vgl. Canello, AG III 333;
frz. question etc.; liberall nur gel. W.
6535) qua -|- hora = rt r. CMca, CM)-, wann; prov.
I quora, quoras, cora, coras. Vgl. Dz 662 quora.
6536) [*qualania, -am /'. (qualis) scheint die
1 freilich ganz abnorm gebildete, Grundform zu sein
fiir span, calana, Eigenschaft. Beschaffenheit, Ahn-
I lichkeit, vgl. Dz 435 s. v.: a It span, ist auch ein
I Adj. calanno, „ahnlich , gleichartig" vorhanden,
welches Cornu. R XIII 298, fiir nach dem Muster
von tamaiio = lam magnus aus qualis abgeleitet
' erklart.]
qua 4- libra s. libra.
6537) qniills, -e, wie beschaffen; ital. quale;
rum. care; prov. qual-s, cal-s; frz. quel; span.
cual; ptg. qual.
6538) qnalis -f qnam (Pron. indef.) = ital.
qualche; (rum. care-va = qualis -\- vult); prov.
qualsque; frz. quelque ; span, cualque; (ptg.
qualquer ^ qualem quaerat, auch span, eualquiera,
quienquiera, vgl. cat. quisvulla, altspan. sivuel-
que. sivuetqual, auch ital. qualsivoglia). Vgl. Dz
260 qualche u. Gramm. IP 454.
6539) quails + quam + unns = ital. qualcuno
und qualcheduno (das d ist zur Vermeidung des
Hiatus eingeschoben , vgl. Caix, St. 48). Vgl. Dz
260 qualche.
6540) qualitas, -atem /'. [qualis), Beschaffenheit;
ital. qualita: frz. qualite etc.; iiberall nur gel. W.
6541) quam, wie, als; (ital. die; rum. c« =
5in
0643) i|iiiiin<lin
(ifi(il) (|iiPri>lii
.Ml 2
qua); prov. i/iiinii, i/Miin, wii>; (frt. que); Hpiiii.
CMiiH, wio; ptfi. i/Mil(i, wio. V^'l. 1)/. 47'.i qiuui.
Aiil 711(1111 ^Oit tvolil niicli ziirlirk ilic ill ti till,
nitspiiii. iiltptK Konjiinktioii cii ..iliirH, well" ((lii>
l(nU'iiUiii^'s(ilH<rtrii(;iiii^ lioriilit vi(<lli<iclit iiiif Aii-
Irliniuif: nn i/MC, Wii* »= qiio(l\, v^;!. (.iKilior, Al.Ii
V 127. I>/ 7ft >. r. flilirto tvi niif (/iniir /iiriii'k.
ti54J; (|UiUli(lia, lio liin);u iiIh, — prov, qimnilius,
v^'l. |)z (!(>2 .«. c.
••543) quitllilu, wniiii; itiil. qiiniiilo; nun. cniitl;
prov. i/i«i»i, <nii, cmil ; frz. quiinil ; cnt. qiiand ;
spmi. ciitniihi: pt^. i/hiihi/o.
GA44I i|Uiiiilus, It, uiii, \vii> vie! : ital. qiiniUo;
rii ill. cii/ ; priir. ijimiit , cant: frz. quant (im
Nfrz. mir in (/ikih/ « u. quanles loin ^ubriiiiclilioli,
svnsX <liir>'li combicn orset/t); spun. (}i<aii(u; ptg.
fimiifr).
()&46l quArc, ilosu'cj^on; prov. qiiar, ilonn; frz.
rnr (iillfr/.. ker); cnt. cnr. Vgl. D/. 87 car; Griibor,
ALL V 127.
ti54G) |iitseh. qunrk; iliivon vioUoicbt niicb Scholor
iin AnbiMi); zu 1)/. 7tJ8 span. pttf. cluirco, Pfiit/.e.
Diosp Ablpitiiii^ ist iibor sclion um deswillon wcnij;
);luiiblinrt, tv(>il , .Quark" uin orst in split nilid. /oit
aiis ilom Slavisclion entlclintos Wort ist ii. iirspriin<;-
lirb niit ///■ anlautet , vgl. Kliigo .«. v. Dioz 439
stcllte bask, cluircoa ala (.iriindwort auf, indem or
aucb auf bask, cliarcea. besudcln, vorwies. Indeasen
luii-li dies (iiirfto abzulolincn sein. Molir Wahr-
scbcinlichkoit bat dio von Liebroc^bt, Jalirb. XIII
232, vorgescblagone Ablpitung aus dom Nordisclicn :
altn. kjiin; scbwod, l;iirr, Sumpf, diin. Ijerr,
Pfiitze ; Zweifol bloiben froilicb dabei reichlicb iibrig.]
t)547) *quiirt!irTuui ». [qitartiis), Viortcl ; ital.
quiirtaiio „la ipiarta parte d'lin barilo", quarticre
„la (juarta parte d'lino sciido con stcmma, o d'un
palazzo, 0 d'nna citta, cd ora aucbo I'alloggio dei
soldati", vgl. Canello, AG III 310; frz. quartier.
6548) quiirtiis, a, uiii, viertor; ital. quarto;
( r II m. patrulea) ; r t r. ktiarl, kuartdvcl, vgl. Gartner,
§ 200; prov. quart-z; altfrz. quart (noafrz.
quatrihnc); cat. quart; span. ptg. cu-, quarto.
0549) *quiissTco, -are (quaxsus), brechen; (sard.
caxcar); nouprov. cased, eggon; span. ptg.
cancar, zerbrccbeii, schlagen, davon canco, Scberbe,
aueh Kopf (vgl. testa), endlich Helm (audi ital.
casco, frz. caxque, davon wieder das Dorain. cas-
quctte, Miitze), casca, Hiilse, cascajn, gebrochene
Steinc, Kies, cascada, Wasserbruch , Wasserfall.
Vgl. Dz 437 cascar; Grober, ALL V 127.
tiooO) *qiiassio, -aire {quassus), zerbrecben; ital.
accasciare, miirbo niaohen, crmiidon; prov. caissar;
altfrz. quaissier, zerbrecben. VgL Uz 91 cass ;
Grober, ALL V 127.
G551) quiLsso, -arc, zerbrecben; ital. squassare,
dazu das Vbsbst. squasso, vgl. Flechia, AG III 145:
prov. quassar; altfrz. quasser; neufrz. casscr
(in dor Bedtg. „fiir nichtig erklaren" ist das Verbum
gel. W. u. = lat. cassare); cat. cassar. Vgl. Dz 91
cass; Grober, ALL V 127. S. auch oben frag- +
quasso u. No 1549.
6552) quiissus, a, um (Part. P. P. v. quatere),
zer-, gebrocben; prov. cas; altfrz. quas. Vgl. Dz
91 cass; Grober, ALL V 127.
G553) [quiiterua (quattuor) ; davon vielleicht nacb
G. Paris, Mem. de la soc. de ling. I 287, prov.
cazerna, Kaserne (die cigentl. Bedtg. wiirde nacb
Paris' Ableitung sein „,ein fur vier Soldaten' be-
stimmtes Waclihaus") ; frz. caserne; span. ptg.
caserna. Dioz 90 easerma stcUtc die Gleichung
luif caserna : rasa •— cavtrna ; ciii'd. Das ilal
ni.Nrr»tci, nini. cAnarmH erscliKint sowobl niirb dor
Paris'schon wio nni'b dor Dioz'sc-boii Abloitung aU
bcfroindlirbo llilduiig; os inufK Loliiiworl Hoiii, in
woloboni da» ii in volkKolynudogisobor Anlobuung
an iirHi'i mil in vortausobl ward, froilicb bliob dic^
Anb'biiung iinvullkoininoii, da audi ital. ciiniiniia
zii orwarton gowoson wiiro. )
•1554) qiiittt^riiTo, -Onctn m. (quatrrnns), uin
Quartbogun Papier (orst sobr HpiLllat.); prov. qua-
rr<in<in-s, carriijiKins, Sobroibbogon. Vgl. Dz 037
C(i/ii>r.
IJ565) 'qiitttcriiiiiii ii. (quatuiir), viorinal go-
biodienerSi'broibliogon, kioiiiesHeft ; i lal.i/Hai/cmo,
Hoft; prov. cairrn-s ; frz. cahirr, davoii das Detnin.
carnet, gleidisam *qualenicltuni, NotizbiK^b. Vgl.
Dz 537 C(i/iiVi-.
6550) |*qiiiito<to, -are (Krciiuoiit. zu quath-e);
davon iiadi Uuggo, K IV 352, frz. lahnter, Btofson,
scbiitt<jlnd bu«ogi!ii, dazu das Vbsbst. caliiit. Sdiolcr
im Diet. s. V. will, namentl. audi in Boriicksichti-
gung des wallon. kilmter, das Verbum liobor aus
dem doiitscben Stanimo /io(, wovon hotze, Wiogo,
ableiton.]
0567) I *quiUriiiTcii (v. *quatrinus abgeloitot, wio
aniens v. unus, *trinica v. trinus); davon nacb
C. Micbaeiis, Misc. 158, span. ptg. cu-, quatrinca,
catrinca, Vierbeit.]
05.58) quittt[u]or, vier; ital. quatiro; sard.
liattiir; rum. j^atru: rtr. quater vtc, vgl. (iartnor
J; 2U0; prov. frz. cat. quatre; sjiaii. cuatro
ptg. qiiatro. Vgl. Griibor, ALL V 127.
0559) quatt[uJar(lucTni, vierzehn; ital. qualtor-
dici; sard, batlordiyhi ; (rum. patru spre diece);
rtr. quatordisch etc., vgl. Gartner § 200; prov.
frz. quatorzc; cat. catorze ; span, catorce; ptg.
quatorze. Vgl. Grober, ALL V 127.
[*quaxo s. *qucstio.J
6500) querceus, a, um {qucrcus), zur Eichc ge-
bbrig; ital. querela, querce, Eicbo, danebon rovere
= robur-c; (prov. eu.itic-s, casse-s; frz. chine =
*caxinus; span, cncina = *iUeina v. ilex, danebon
ruble und cnrrasca; ptg. roble-^nd carvallo, un-
bekannter Horkunft, was auch von carrasca gilt,
doiin dio Ableitung des Wortcs von cerrus [s. d.]
ist hochst unsidier). Vgl. Gidbor, ALL V 128.
6501) [*querciculura ». {qucrcus) ist nacb C. Mi-
cbaeiis, Misc. 147, das Gruudwort fiir span, (nacb
ihrer Annahme abor urspriinglicb ptg.) quejiyo,
griine Eiche, als Mittelstufen setzt sie *quessicalum,
*queixigoo an. Diez 479 s. v. leugnot, dafs das
Wort von quercus abgcleitot werden konno, giobt
aber oin anderes Grundwort niclit an. J
6502) [*quercineus, a, um (v. quercus); davon
nacb Dz 438 ptg. cerquinho in carcalho cerquinlio,
Steineicbe , cerquinho wiirdo also aus *quercinho
umgestellt sein.]
6563) ['quercinu-s (v. quercus, scbriftlat. ist nur
quercinus vorbanden) wiirde von Dioz 540 ehcnc
als Grundwort angesetzt zu prov. casne-s, Eicbe;
altfrz. quesne, chesne; neufrz. chene. Die
riditigen Grundworto fiir casne und chesne konncn
aber imT*cassinus, caxinus sein, vgl. oben *ciissinus;
quesne ist vielleicht gelebrto Anniilierung an quercus,
falls man nicht fiir dieso eine Form an der Diez'-
schen Ableitung festhalten will.]
6564) quorijla, qucrclIiX, -am /'. (queror), Klage;
ital. querela; rtr. prov. querela; frz. querelle,
dazu das Vb. quereller ; cat. span, querella ; ptg.
querela. Vgl. Grober, ALL V 128.
5DS
6565) qiierlniunia
6581) quirl
5!t4
6565) (|U«rimoinS, -am /'. (qiiernr). Klajre; davoii
II tg. ((lueiiminilia) car(tiiiunlni. Klagelii'il, kliigliche
Fratze, Vf^l. C. Michaelis, Miso. 121.
6566) altnonl. qu-, Inerkbaml, llalsliaiul, = f rz.
forcan, Halsciseii (altfrz. audi charcliaiit, cherchant).
Vgl. l)z 539 carcan: Biigge, R III 146.
6567) [*quernus {qiiercus); davon span. ptg.
alconwqiie (,== itl, arab. Artikcl, + coriin=: quernu-
-)- oc'i =^ hiieco V. occaie. w. iii. s.), Korkbaum,
v;;!. Dz 418 s. i.. indes.scn ist dieso Ablpitmig nicht
obiie Bcdpiikfii.l
65681 *querquetii und querqueilitla, -am /'.
(scliriftlat. nuT querqiiciliita), Krickente; prov. .wr-
celii ; frz. cercelle, sarcelle; cat. xerxet; span. ptg.
cerceta, sarzeta. Vgl. l)z 96 cerceta.
65(i9) *qnestTo, -are (qiicstii.s), klagen; davon
nach Baist, Z V 248, (s a rd. cexciare); eat. queixarse :
span, qiiejar ; ptg. queixar. Diez 479 qiicxar
liatte *qucstare als Grundwort aufgcstoUt; Cornu,
K IX 136, und Grobcr, ALL V 128, fiiliren das
Vcrbuni auf euaxare. bezw. *qu<ixare zuriick.
♦quetio s. 'quietio.
♦quetus s. quietus.
6570) qui, quae, quod, Rulativprnnomcn ; erhalten
sind: 1. Nom. Sg. Masc. qui = itaL chi (nur ohne
vorangehondcs Nonien, .sonst the); sard, chi (die);
rum. cine (care = qualis) ., rtr. //(. i (gcwohn-
lichcr ist ke), vgl. Gartner § 127; cat. qui {que),
vgl.Vogel S 107; t'rz. altspan. altptg. qui{neii-
span. que, qtdcn; neuptg. que, quern). — 2. Gen.
iSing. cujim = sard, cuju: span, cuyo; ptg. cujo,
relatives Possessivpron., welches auch weiblicho Form
besitzt. — 3. Dat. Sg. CHi'(c«4?) = ital. ciii; ruin.
eui: friaul. cui; prov. chi; altfrz. cui: neiif rz.
qui; cat. altspan. altptg. qui. Die Form wird
als Cas. obi. iibcrbaupt gebraucht, besondurs in
Verbindung mit Priipos., das Niihere hat die Gram-
niatik anzugeben; iin Rum. besitzt cui genetivische
Bedtg. — 4. Accus. Sg. Masc. quern = sard, chen ;
prov. quin: cat. quin: span, quien (PI. quicnes) ;
ptg. quem. Die Form hat allgemeine Bedeutung
erlangt, namentlich anch die Funktion des Nomi-
nativs iibernommen. — 5. Nom. u. Ace. Sg. quod
= itaL sard, chc; rum. ce; prov. frz. cat.
span ptg. que (altfrz. auch qued). — 6. Nom.
Phir. Masc. qui wie der Sg. — Die Unterscheidung
■ Ics Masc. und Fcra. sowie iles Sing, und Plur. ist
durchweg gefallen , vielfach aufgegeben oder doch
gclockert ist die Scheidung zwischen Casus rectus
u. Casus obliquus. Die naheren Angaben dariiber
sind Sache der Grammatik. Vgl. Darmestetcr, Le
demonstratif „ille- et le relatif ^qui" en roman (in
Melanges Renier, Paris 1886); Ascoli, AG YII 450;
Grober, ALL V 129.
65711 quia, well; quia ist ini F'rz. in cinzelnen
aus der seholastischeu Philosophie stammenden Aus-
driicken, z. B. etre a quia , nicht antworten konnen"
gebrauchUch, vgl. P. Meyer, R EX 126.
6572) *qu[iJetio, -are, beruhigen, =-=■ altfrz.
roister, vgl. Grober, ALL V 128.
6573) quieto u. *queto, -are {quietu.ft, in Rube
hringen, beruhigen, in Rube lassen, vcrlassen, auf-
gcben; ital. chetare, beruhigen, quitare, chitare
(Lehnwort aus dem Frz.), aufgeben; (rum. incetez
ai at a, ablassen , unterbrechen) ; frz. quitter, in
Ruhe lassen , verlassen , iiber die lautlicho Ent-
wickelung des Wortes vgl. Darmestetcr, R V 152
Anra. 4 {quietarc : *quijetare : *quijtare : *quitier :
*quitter, vgl. dagegen Scheler im Diet, unter quitter ;
indesscn ist die lautliche Gestaltung des Wortes
Kurliuf;, lat.-rom. Worterhucli.
immcr noch der Erkliirung bediirftig, fast scheint
es, als miisse man eine Grundform *quMare an-
setzen), zu quitter das Verbaladj. quitte, frei, ledig;
span. ptg. quedar, ruhig lassen, ruhig bleiben,
quitar, ledig niachen, frei lassen, wegnehmen. Vgl.
Dz 96 cheto.
6574) qn[l]etiis, a, um (quie.f), ruhig; ital.
quieto „internamente traniiuillo", cheto u. (seltencr)
quito „chi non si move e non parla"; Diez 96 zieht
hierhor auch chiolto, still, ruliig, indem er dariii
die Italianisicrung des frz. coi erblickt, d'Oridio
dagegen, AG IV 163, setzt chiotto, bezw. neapol.
chiuote = plotus an, vgl. auch Cancllo, Mi III 316;
sard, chietu: (rum. incel); rtr. queu: prov. quet-Z;
frz. coi, Feni. coite: span. ptg. quedo.
6575) quiuam, welcher?; davon vielleicht das
gleichbedeutende ital. (mundartliche) quegno: rum.
cine: prov. quin, quinh, Fem. qiiina, quinha. Vgl.
Dz 662 quin; Monaci, Riv. di fil. roni. II 54; Caii,
Giom. di ftl. rom. I 47.
6576) quindecim, f(infzehn;ital. quindici; sard.
bindighi; (rum. cinci .<pre diece) ; rtr. quiiulesch;
prov. frz. quinze. davon quinzainc: cat. quinse ;
span. ptg. quince. Vgl. Grober, ALL V 129.
quinqnagiuta s. "^cinqnagTuta.
qulnque s. *eiuqne.
6577) [(quinquina), *ciuqnina = ital. cinquina,
china ,,doppio cinque al gioco dei dadi", vgl. Ca-
nello, AG III 395.]
6578) quluta (Fem. v. quintus) = altfrz. quinte.
Burgfriede (die Entstehung dieser Bedeutuug bleibt
noch zu erklarenl; span. ptg. quinta, Landhaus
mit Grundstiicken , Villa („so benannt, well die
Piichter solcher Landgiiter oin Fiinftel des Ertrages
an die Eigentiimer abzugeben hatten", Diez 479 s. i'.).
6579) quiutana (scil. via), -am f., eine Strafse
im rom. Lager, (dann nohl ein auf dieser Strafse
eingerammter Pfahl fvir militarische Ubungen, zu
vergleicheu mit den Zielpuppen, nach denen unsere
Soldaten schiefseni; ital. quintana, chintana,
holzenier Mann , der beim Lanzcnrennen als Ziel
dient; prov. quintana; altfrz. quintaine, auch
quittaine. cuitainne. Vgl. Dz 261 quintana; K. Hof-
mann, RF II 856.
6580) quintus, a, um, derfiinfte; ital. quinto;
sard, quintu; (rum. cincilea); rtr. quint, quin-
tuvd, vgl. (partner § 200; prov. quint; frz. quint
(die iibliche Form ist cinquieme); cat. quint; span,
ptg. quinto.
65811 dt=ch. quirl: davon neUeicht ital. c/u«r?o,
„eine Art \'ogelfang, bei welchem eine Eule auf
einen Pflock gestellt wird u. auf einem Fufse stehend
beim Anziehen der Schnur sich dreht", also eine
quirlartige Bewegung voUzieht, s. Scheler im An-
hang zu Dz 751, von chiurlo ist abgeleitet chiur-
lare, wie eine Eule schreien. Mehr Wahrschein-
lichkeit, als diese (zuerst von Schneller gegebene)
etwas weit hergeholte Ableitung hat wohl die An-
nahme fiir sich, dafs chiurlare eine onomatopoietische
BQduug sci imd chiurlo dag davon abgezogene
Verbalsubstantiv, eigentl. „Eulenschrei" bedeutend,
dann ,,Vogelfang mittelst einer schreienden Eule".
Diez 336 zog chiurlare zu urlare, bemerkend, dafs
,,die Natur des anlaut«nden ch zweifelhaft sei".
Sicher geht dagegen auf quirl zuriick das gleich-
bedeutende lomb. curio, wahrend tosk. prillo
,,trottola", prdlare ,,girare", piroletta ,,rapido movi-
mento in giro fatto colia persona" wohl zu *i>in<ilum
Is. d.) gehciren, nicht aber zu mhd. twirl = quirl,
vgl. Caix, St. 462.
MT)
V>ri»-2) i|iilriti
(>Atm) rftlilA
."iilt?
(ij'ttSJ) (lUlrito, -*re, iiclin'ioii : itiil. i;rii/<i»r,
ilaxii ilii' VorbalHiiliaUiitivn ^nWo mul (/mfu , %^l.
(«ukIIo, Al! Ill 41)6; pro v. criilar, criitr; (rt..
crier, tlntu iIhk VbdliRt. cri u. iliis Kom|io8. s'rcrirr:
s|i»ii. pti;. ijrilar, ilnzii iIiih VbBbsl. ;/ri(i) (« li-
sp nii. imoh cridiir, iiriilar. crida, i/riiia, (/rido).
V^l. D» 173 iiridiire.
tif>8;U quis, quid, wor? wiisV; fiir qiiis ist <jiit
(K. il. oiiim'tntfii; quid — itnl. chr: ruin <r; rtr.
cAr; |ir»v. i/kc, Irz. i/i(c ii. lyiioi (ilnnobon wiril
niirli lias |M>rs<'inlic-lio qui neutral t^obrauclit); rat.
span. pt»;. que Xgl. llriilior. ALL V 12".l.
(>6SI I quisqut*, jotlcr. = \iTt<\.qufc-s. v(;l. I'.Moyor,
K 11 ISO, ilant'lu'n i(.m/h<t-.v = ui)usqiii.ique : «lie vo»
Dii'z, Ur. 11' 464. anm'cfiilirto Form cnc ist xii ho-
nnstanilcn. \ti\. P. Meyer a. a. 0.
tiftS'it quisque + Qniits, u, ein jeiler; it a I.
ciasrlifuiio. ci<i.-crlieitiii)i>, ciasciinii : pro v. cii.vc»».
chii^niii; a 1 1( T A. clin.sriiii.rhexciin ; neii f r/.. chanin,
darans ziiriiek^'bildot chtiqiie; ca t. Cd.vt'KM, quincii
(wuhl {^ulclirtii KiickbiUtuuK); altspan. cancini.
VrI. Dz 98 ciVi.vcuno u. 643 cluiqiie: Caix, St. 20,
un«i Giorn. tli HI. rom. I 47; 1'. Meyer, R 11 80.
Vgl. am-li oben cata, clcsson Aiilautssilbe wohl auf
ilietiostaltiing dcrjenij^^n von qiiisqiie cinfiewirkt liat.
6580) qni (fiir i/uia) sii|>lt, wer wcifs?; daraus
sard, chisii , vielleielit; span. i(;in fill') qiiisii.
qniiiis; ptfj. qiii^a {qiiisaia]. Vgl. Uz 47i( qnisii.
G587I dtseh. quietsclicil ; davon vielleicht ital.
squill ire. zwitschern, si^hreion; vielleicht biinjrt niit
quietachni aiich zusanunen span, quicio. Tliiirangel
idazn das Konipos. rcsquiiin, Offnnnjj, Loch, cifjentl.
«•old der Spalt, der bei der Bewegnn;? dcr Tbiir-
angcl sieli erjriobt). Diez 479 bezcicbnot die Her-
kunft dieser Worto als unermittclt. Vo^el, p. 69,
sotzt rcsquicio = *rc-r.i-scidium (von SUinini -scid,
novon ncindere) an, cbenso die bejjritTsverwandten
nat. Worto csquei/, Spalto, = *ex-scidium, es-
queixar (span. de)iquiciar) = *c.r$cidiare. bezw.
*de-cj;-scidiare. Aber bei quicio versagt dicse sonst
sohr ansprecbende Ableitung. Mo-rlicb auch, dafs
quicio oin schallnaohahniendcs Wort ist zur Ver-
sinnlidinng des Quietschens der Tliiirangol.
658S) quod, weil (im Roman, ^dars"); ital. che
(altit^il. cited): ruin, cd: prov. 71«;, que; frz.
cat. span. ptg. que (alt frz. audi qued).
6589) quoni5dd, «ie; ital. (coiiio), conic, «ie
(dann , wie das deutscho ^wic", Konjunktion init
der Bodcutung „da, als"); rum. cum: prov. cow,
comn, dancbcn co; altfrz. cow, cum: neufrz.
coinme: span. ptg. como {com). V<;1. Dz 105 come.
6590) [quomodo = com + mente =-^ s a r d comenli:
prov. comcn; frz. comment 1 altfrz. cument). Vgl.
Dz 105 come: Tobler, Veruiiselitc Beitr. p. 83 (ver-
teidigt ilio Diez"schc Ableitung) ; Littre iin Diet a. v.
(leitet comment v. quomodo + inde ab, was G. Paris,
R X 216 Anna. 1, billigt); Cornu, R X 216 (stellt
qua mente als Grundform anf). tlber altspan.
commo, quomo. como, cuemo vgl .Cornu, RXIII 299.]
6591) quota, -am f. (Fem. v. quolus) = ital.
quota, der bei Ausgaben oder Einnabmen einer
Gesellschaft auf den Einzclncn entfallende Anted,
dazu das Vb. quotarc, orduen; prov. cola: frz.
cote, dazu das Vb. coter, beziffern, ferner von cole
abgeleitet coterie, eigentlich cine GeseUscbaft niit
gemeinsamcra Rechnungs«e.sen ; span. ptg. cota.
Beziiferung (am Rande), Randbeinerkung, davon das
Verbum cotar, acolar. Vgl. Dz 261 quota. Aus
quota (hora) est? schoint entstandcn zu sein ital.
otta, Stundc (aus quota wurde zuniicbst cotta, dann,
indoin daa c •- che aufgefafHt wiirdo, die otlii
svil. I'?), vgl. Gandino, Riv. ili III. ed istru/. elasH.
.luni IHSl; G. I'aris, R X 626: Canello, AG III
360, setzU< ulla roltn an, sicli naineiitlieli aid
talolta — • taleoUa beriifeinl. Vgl. aueli Scbelur iiii
.\nliang zu Dz 761. Diez selbst 3S7 ollii vorinutelo
lias Gruiidwnrt zu olla u. dntta -> d'oltii in got. ulit.
66921 qudtumilN, 11, um (quol), der winvielatA!;
davon ital. entlniin ..prezzo pattuilo", vgl. t'aix,
St. 297.
6693) sibwi'd. qvittni, /.wltic-bcrn; daiiiit liiingt
violleielit /.usaninien frz. iiuilUti, weiin iinUtjiiidoii
ana 'ijuidderi (vgl. ' Ariiidius : (tiles, eiviida :
ciqale), Gezwit«(dier des SiK-rlings. Vgl. lliigge,
Rill 162 Z 1 v. obon.
R.
6594) mil. raa, Segelstange, + leik, Saiiintau,
davon frz. ndiniiiies {\'\. Mask.», eine .\rl Sogcl-
taue, vgl. Dz (i6 I .s. r.
6696) arab. rubAb, ein Musikwerkzeug; davon
vielleicht ital. riheha , Schiifergoige : vorinuttitrh
volk.setyniologiscbe, aber nocli dor Aufkliirung be-
diirftigo Uingostaltung des Wortes ist die Form
rdieca. wovon wicder prov. ralieij; frz. rebec (bior-
voii iiacb Schcler iin Diet. s. t-. u. im Anbang zu
Diez 809 das von Dioz 662 s. i). unerklart gelassono
frz. rahdcher, immer dassclbc duinme Zeug srbwatzen,
fortwiibrciid .\llicriilieit«ii ableieni: die.se .Vbleitung
ist indi'ssen niiht elieii walirsilieinlicli. da sic-b das
Verbum .scbwerlicli von dem glcicbbedeutcMiden ital.
alibacare trcnnen lassen diirfto , iiber dosson Ab-
leitung obcn unter *abaco gebandelt worden ist),
ncbcn rehcc altfrz. audi rebelU: <:at. ralmquel ;
span, rabel: ptg. ralicca , rnbcl , arrabil. Das
auslautondu / der pyreniiischcn Formen berulit wohl
auf Aniebnung an rehcllnre. Vgl. Dz 269 ribcba.
6596) ra barbariim, reubarbariim n.. Rliabarber
(sogenannt, weil cr an den Ufern des Flusscs Ra
d. i. der W'olga in besondorer Mengc wucbs); ital.
rabarbaro; frz. rhubarbe; span. l»tg. ruibarho.
Vgl. Dz 261 rabarbaro: Cornu, R XIII 113. Sieb
auch rcubiirbariim.
6597) ndl. rabauw, Sclmrke, Spitzbube; davon
vielleicht frz. ravauder, wic cin Schurke reilen,
aufschneiden, vgl. Baist, Z V 560 (nur sidit man
nicbt ein, waruin dann das Wort iiiclit uniuittolbar
aus frz. ribaud abgeleitet werden soil, da ja ndl.
rabauwt sichorlicb Lubnwort aus dom Frz. ist).
Diez 66(i hielt raeaiider. aufsc^hneiden, ii. ravauder
(= re-ad-validare), ausbessern, fiir dasselbe Wort;
Sdieler im Anbang zu Dioz 810 raiichte ravauder
(u. das dazu geborige altfrz. ravaut, Aufscbneiderci)
zu dem Sfcirame rav-. wovon ravas.ier (von reve),
unruhig traumen, stellen. Konnte ravauder in der
Bedtg. „duninies Zeug redon, aufschneiden" nicbt
von Vaud, „Waldenser, Ketzer" abgeleitet sein und
also eigentlich bedeuteii „gotteslast«rlich rcdcn" V
6598) *rabia, -am /. (fiir rabies), Wut; ital.
rabbia: frz. raye: span, rabia; ptg. raiva. Nadi
Diez 669 s. v. gehiirt hierhcr auch frz. rive (alt-
frz. resve niit nur graphischcm s, vgl. prov. reva),
ri-rc wiirdo also Scheideforni zu raije sein u. laut-
lich in dem ptg. raiva sein Gegenstiick besitzen.
Der Ansicht Diez' hat sich Schcler im Diet, angc-
schlossen u. dieselbe noch dahin erweitert, dafs er
altfrz. reveler (nach Diez 669 revel = rebellaro
fiir einc Dominutivbildung zu river erklart und
ft»?
G5it9i rabulus
Glilti) iModel
Oit8
mittelfrz. redder, rasen, aus *rabidare deutot.
Diese Erwciterunf; der Dicz'schoii Aiinahme diirfte
fliitsfhieden abzulehnen sein: reveler weist Jurcli
seine Bedtjt. ,aus<?el:issen sciii" siclitlich auf rebellare
liiri , *nthidare aber konnte nur *raitder ergeben,
das in frz. ruder vernmtlioli orhalten ist, denn
Diez' Gleiehung 671 ruder = rotare ist melir als
bedenklich. {*raliidare : redder darf man nielit mit
(lebita : dette verteidigen woUen , denn zwischon
debila u. dette nnifs *de{ite liegen, iler Fall ist also
ein andeier). Auch die Ansetzung von reve = *rabia
ist zweifelliaft, deiin wenn sich Diez auf caive =
cavea benift, so ist deni entgegen zii halt«n, dais
citice besser = cava angesetzt wird und iiberdies
durch sein anlautendes c als halbgelehrtes Wurt
sieh verriit, auch saive — *sapius eignet sicli niclit
zum Verglcii:he, da es Lehnwort zu sein seheint.
Bugge, K IV 304, stellte die (jleichung (•(■(■e)- =
*erratare auf u. begriindete sie geistvoll, sie mag
kiibn ersclieinen, aber doch ist sie nicht zu kiilm.
\'tTmutungs\veise sei unter allera \'orbehalte noch
folgeudes ausgesprocheu: wie calefacere) durdi *c«^
I'ur (also mit tjbergang in die A-Konj.) zu chauffer
geworden ist, so konnte ein *revadere durcli recnr
zu recer werden, wobei die 3 P. Sg. va forderlich
sein konnte. Die ursprimgliche Bedtg. von rever
niimherirren" wurde zu dieser Ableitung gut stimmen.
6599) rabidus, a, uiu (rabies), wutend; ital.
rabido ,• p t g. rnbido u. raivuso = *rabiosus. Sieh
au(;h oben barbSrus.
6600) 'rabio, -are (sehriftlat. rabiere), wiiten;
ital. ralibiare: (proy. *rabar, davon Participialadj.
(diate, wiitend) ; i x v.. rayer , {nhev river s.*rabia);
span, rubiar: ptg. rairar.
6601) rabiosiis, a, nin, wiiteud; ital. rabbioso;
prov. rabios: (frz. rageur), rageuse; span, rabiosn;
ptg. rairosu.
6602) racemtis, -iiiu m., Traube; ital. racemo,
dav. raciiiii)lo (gracimuh), racimolare(gracimolare),
vgl. Caix, St. 114; prov. razim-s: frz. raisin; sp an.
ptg. racemo. Vgl. Dz 664 raisin.
6603) arab. raehi(;, leieht, gelinde; span. )-a/"«,
r«/i€J, leicht, gering, schlecht; altp tg. rc/ece. Vgl.
Dz 480 rafez.
6604) altnord. raeki (besser rakki), Hund ; davon
viell. prov. racca, raca, schlechtes Pferd, Schind-
miihre, davon wiedcr abgeleitet frz. rncaiUe, elendes
Gelichter, Piibol. Vgl. Dz 663 raca.
6605) mitteleiigl. rade, Rhede; ital. rada; frz.
rade: span, rada: ptg. rada. Vgl. Dz 261 JVirfa;
Mackel p. 41.
6606) *radlca, -am /". (fiir radi.r), Wurzel; sard.
raiya , arraiga; chian. raga „sterpo, radiea";
abgeleitet sjian. raigon, alte, dicke Wurzel. Vgl.
Caix, St. 470.
6607) radlcinsi, -am f. (radij), Wurzelwerk
(Pelag. 2); rum. )'a(/«Ci»«, Wurzel; p r o v. )yjcj>«( ;
frz. raeitie, liiber volksetyniologisehe Ausleguug des
Familiennameus Racine, als ware derselbe aus rat
-j- ei/gne entstanden, vgl. Fafs, RF III 483). Vgl.
Dz 662 racine: Grober, ALL V 129.
6608) |*radieo, -are {rndere}, kratzen, = ital.
(mundartlich) ragare „radere, tagliare" ; davon nach
Canello, AG in 328, vielleicht ragaszo, Knabe
(eigentlich der Geschorne, vgl. tosu, Enabe, vielleicht
= tonsus). S. No 6619.]
6609) radio, -are (radius), strahlen; ita,l. radiare,
raggiare , razzare; rum. deraz ai at a; prov.
raijar; altfrz. raiier, roiier, strahlen, stromen;
neufrz. rayer, streifen; cat. rajar, strahlen; span.
rayar, Linien Ziehen, streifen, mit gleiohor Bedtg.
ptg. raiar. Vgl. Dz 262 rayyin.
6610) ^*raditura, -am /'. (/((//tiv) = i ta 1. radi-
tura, Abschabsel, das .\bgekratztu.|
6611) riidius, -um m.. Stab, Halbmesser, Strahl ;
ital. ni(/(/iO, Strahl, rasso, Strahl, Speiche, razza,
Speiclio, (als gel. Wort aufserdera radio, ein Arm-
knochon), vgl. Canello, AG III 347; rum. raza;
prov. raiy-z, rai-s, Strahl, Strom, raya, Strahl,
Strich, Streif; altfrz. rnj, daaeben (auch neufrz.)"
raie, Strich, Streif, u. das abgcleitete rayO)i, Strahl,
Umkreis; cat. raya: span. ptg. rai/o, Strahl,
daneben raya, Strahl, Streif, Strich. Vgl. Dz 262
rayyio. S. unten riita.
6612) riidix, -Icem /'., Wurzel; ital. radice
(daneben radicaw prov. raditz. razitz, raitz; rtr.
radis, radii.% ri.s etc., vgl. Gartner § 200: altfrz.
raiz: (neufrz. r((d(.'(, Radieschen) ; span. ptg. raiz.
— Ulrich, Z XJ 557, glaubt, dafs aus einem „Kom-
promifs der Nominativform radix u. der Accusativ-
form raiUcem" zu erklaren sei ital. )Y(^^a,Geschle(-lit.
Stamni; (prov. liassa. nur bei Bertran de Burn,
vermutlich ein Versteckname, moglicherweise aber
doch Appellativ und „Sippscliaft" bcdeutend, vgl.
Slimming in seinem Gloss, s. v.): neuprov. raza;
frz. race: span, raza; ptg. ragn. Andere Ab-
leitungen des Wortes sind: 1 = ahd. reiza, lAuie,
vgl. Diez 265 s. v. und dagegen Mackel p. 116;
2. = ratio, Canello, Eiv. di ai. rom. I 132; 3. =
Slav, raz, Schlag, Geprage, Gattung, vgl. Grober,
Z XI 558. Die von tJlrich, Diez und Canello auf-
gestellten Grundworte scheitern , abgesohen von
anderem, schon an dom Umstande, dafs razza, race
etc. durchweg erst in der nachmittelalterlichen
Sprache auftritt, also weder im Vulkslatein nouh ini
Altgermanischen wurzeln kann. Giubi?i's .\nnahme
dagegen verdient alle Beachtung uu<l scheint das
Richtige zu treffen; nur freilii^h ware noch zu er-
weisen, durch welche Veranlassung (ob etwa durcli
Viehhandel?) das slavisc.he Wort in die roman.
Lander (zunachst wohl nach Italien) iibertragen
wurde. Scheut man sich aber, slavischcn Ursprung
anzunehmen — u. solche Scheu iviire ja nicht eben
zu verargen — u. will man auch altnord. rds, Rinne,
Rennen, nicht als Grundwort annehmen (es wiirde
jedoch nicht ganz verwerBich sein, zumal da altfrz.
rasse vorhandeu ist), so bleibt kaum etwas anderes
iibrig, als razza = *radia fiir radius auzusetzeu
u. als erste Bedtg. „Streifen, Strich, Zug" anzu-
nehmen, was in Hinblick auf frz. rai wohl slatthaft
ware; frz. race wiirde dann sclbstverstiiudlich ein
Lehnwort aus dem Ital. sein.
6613) radix fortis = (prov. rafc-s), Rettig; frz.
raiforl, vgl. Scheler im Diet. »■. v.
6614) i-ado, riisi, riisum, radere, scharren,
schaben, kratzen, scheren : ital. radu (rasi) raso
radere; rum. rad rasei ras rade; prov. rai rain
ras raire, davon radeire, Rasierer (vgl. frz. raseiir
= *rasorem); frz. nur Inf. raire und Part. Priit.
rais ; span. racr.
6615) radulii, -am /. {radere), Kratzeisen; frz.
raille, Schiireisen, davon das Vb. railler, kratzen,
durchhecheln, vcrspotten; vgl. Griilier, ALL V 129.
Vielleicht bernht auf *radtdare auch das bei Diez
480 .s. V. unerklart gebliebene span, rajar, spalteu
(die eigentl. Bedtg. wiirde dann etwa sein ^durcli-
schaben"), davon das Vbsbst. raja, Spahn, Spall;
ptg. rachitr, racha. S. No. 6628.
*radulo s. radula.
6616j dlsch. raedel; davon nach Dz 392 ital.
591»
GiilT) r*IT»l
(iti4S) niiii'lihu
()()()
iiiHi( - l'niH''l,ii'"'''<»"'''""'"'. winftiHiiu'ii-
kni'l' 'ill nifilfl. ifqUti —• rrilel).
Kim- > irili):i' Alilcilunn-
litilii iIuhcIi. niffrl I WcrkiiMi^' /.iini Srlmrron),
ralTeln; ilnvun itiil. rii//i'i. Haki'ii. urn rtwiix iw
|iiirki>n: nrrnffiarr. luickon: frj!. ni/Zc. Aui)|il(imle-
nmt; |ilnK<>)i:<<ii ist vn)u, (.iiiixl ciiU'r Wiiinlo, ™ alul.
*rii;./.i. Kriil/.o, Uamlo, >,,•!. Maikrl p. «3|. V(;l.
1)1 261 raffiirr.
G(>18) alul. rafTon, rnffi-ii; «Invoii ital. iiriaffiirr,
raffcii, rrifsi'ii, liiiTlicr ^ji'liiirt wolil aurli riil'ficii,
Stimnwin.l, v;;!. faix, St. 173, u. SUirin, K Y IS'J;
rt r. rii//iir.- altfri. raffrr : (iiciifr/,. ni/n/r, Stmiu-
wiml, M'ohl von di'iii ^loicliU'itoiiUMulon a pun. ('ii/ii//>i
booinllurst ii. /,ii«leicli an ilas Vb. iiffaler ^ ii fhait-u
an^'vlolnit, V)»l. Stonn a. a. (>. ; ptj;. refeiia, Winil-
stofs). \ul. D/, 2(>l raffiire.
»!t;i;») n^ini, -mn /'. ivom f;r. «in;?»/, niir spiitlat.,
flKw.iliiiliclior iitcaim), ri-ji'ntlirh Linn|)(>nrock, i'iiu<
Art (»l>.Tkli>iil. vi'rmutlii'li Ro.-k , wic ilui Knwiito
11. il>;l. trntii'ii : ilavon ital. ratja-zo, Kiioolil, HiirMclio,
jiin^-pr llon-srh, Knabo, ilazu das l-Vm. rnijiizzii.
Jliiili'lieii V-il. l)z 392 ru(iaz:it. S. radico.
(>t)20) [•raffio,-ire, sdircien^von gcwissenTioron);
rum. ((K/f.vc «i it i; frz. rni're = 'ruqere, sclireion
(voui Hirscbo'i. Vfjl. Fl.-.liia, AG II 370 ff.; s. aiic-li
oben brag:-: ti. I'aiis^ K IX 483. Nadi Parodi.
R XVII 71, jrt'lii'rt hierlior aiu-li rat. r<t(jutl.\
G621 1 |*ra^iiIo, -are, wio fin Esel si-lirciuii, =
ital. raijliare. nifiiihiiire. vgl. Flccliia, AH II 378 ff.,
.<. anrli olion iiiitor brag-.{
t)(j22i ilt.scli. rahiu; davon frz. ramcqiiin, Kiiso-
jrobackenc.'!. v-^l. l)z litil .<. v.
G623) dt-^i-li. nihnieii = rum. ranui, Rahraen der
Buohdnicker: frz. nimc. rdiiictte: span. rnma.
\'g\. Dz t;(il idiiie 2.
6624) arali. raliu, I'l. reliAll, Pfand (Freytat; II
203"'): dav. span, relieii. licisel, liiirge; ptf?. rrfem,
nrrrfem. Vi;l. I)z 482 rehen.
6G25) altnurd. raka, reibon, = frz. ratjuer. zer-
reiben, vgl. Dz 663 .v. v.: Macki-1 p. 47.
(>626) westgernian. *rakou ^Stalllnl hrak), spcien;
prov. racar : altfrz. rachicr (pik. riiquer). Das
gleichbedcutende prov. es-cracar, rtr. scracchinr,
neufrz. crnclier schcint zii denisellipn Stainine zu
geboreii. docli macbt die Erklarunsr de.s aiilautendon
c ^ofso Schnierijjkeit, tails man dassilbe niclit als
blol's onomatopoitftiscli baltcii will. Vgl. Dz 663
racher: Maekel p. 47 ". 136 f.
6627) |*rallia, -am /. (ni(/»Hi), Pflufjacbar; prov.
relha: altfrz. re.ille : span, rejn; ptj;. rellut. So
C. Jlicliaolis, Jlisc. 149; Diez 267 relhii stellte regiila
als tinindwort auf, ebenso (iriiber. .\LL V 235.J
6628) ralliim >i. (radere), Pfluureute; davon ital.
ralla. ran ten form ige Kliiisje, ralloue, Scbarre zum
Riihren; sard, nifilia, (ein^ekratzte) Reilie; cat.
ralla, Linie; span. raUa, Rcibpisen ; ptg. raHI)o,
Reibeisen, Raspel, dazu das Vb. cat. span, rnllar,
reiben; ptg. ralar. Vgl. Grober, ALL V 129 (audi
neuprov. rai'o, Gebirgskamm, wird von Gr. hier-
her gczogen, aber das Wort gehort wolil zu radius) ;
Diez 262 stelltt *ra<licularc als (lirundwort fiir
raUaT etc auf.
6629) abd. ndl. ram, Widder, = pik. ran. VVidder,
vgl. Dz 664 .s. V.
*rainarius s. ramus.
6630) ramelliis, -um m. (Deinin. v. ramus) =
frz. rameau, Zweig. Vgl. Dz 664 rame 1.
6631) arab. ramla, Sandliache, = cat. span.
rambla, Sandflache, vgl. Dz 480 s. v.
6632) 'nkmivfllus, •mn m. (Dvmin. /u ramus)
— frz. i(ii(ir<-.ii(. riinviiii, l.aubwork.
ti63:ii allnfr.iiik. ruiiijnii' prov. rumir.arrnmir,
gt>ri('litlii'li ziisiclicrn, lii<Htiinniun: aUfn'.. itrramir.
aramir. Vgl. Mackfl p. 4fi.
6634 ) I *rainu, -uiiem >». i rumun), grofsitr .\st : f r z.
ramnn, (aKtarligor, biiNcliigcr) Uimun zuni Kaiiiin-
fcgi'n, davon rainaner, don Kamiu fngun, u. ramii-
urur, Kaniliifi'gor: span, nimoii, Laiibivi'rk. Vgl.
Dz 664 I'limiiM.I
6ii35i rainusilN, u, iliii |riiuiii>) frz ramni.r,
iislig.
66.'{6) burg. *ranip /'. aiilid. niiH/i/l, Kiiiniiniing.
Krampf; davon iiaoli Maikol p. 60 ital. rampn,
Krallf, Klatip, ramfio . Ilakon, rami>i>iic . llakoii,
davoii wiwlcr ntmiioiiiuirt; glciilisaiii *riiuii>'iuiiire,
jiMii. init Ilakon lioarboitcn, durrhlioclic<ln. vorKpotlon,
rampoiitiii , Vcrlioliniing: prov. ramim , Krampf,
rampoiiuir, vorspotloii ; a 1 If rz. rampDiirr. ramiiinnur,
vorliiilinoii, ramiinsni-, ViTliidiniing: cat. nimimina,
Kutzfii. Diez 262 rdm/ia orklart *raiiiiiare fiir
idontiscli mil *riiiiiiarf ii. loilct ilio VVort<^ aiis ndd.
ra/icn, huiw. bair. rami>fiii. pai^kun. — Von r<im)ia
in dcr Bodtg. „Klaiio" ital. rampnn; mil dcr
Klaiic sclilagen , (sichi niit ik>n Klaiion stiitzcn,
klottern; (t/,. nimpir. klottcrn, nimpr, Stiitzc, Kr-
liiihung, Rainpi'. Vgl. Dz 262 nimpii. Sii-li union
rajtAii.
|*rampu ~. nipun.l
i*ramp(>. -ai'c -. rapoii.i
6(i37i ramnla. -am /. 'lur ramiiluf^, Doniiii. \
/vi/wi/.s) = rii III. riiiinirii. Zwnig, Gozwoig.
6638) *ramiilOsfis, a, um {ramulu.s] ^ riiiii.
ramuros.
6G39) liimus, -um in., Ast; ilal. rtimn iind
rama: davon abgeleitet initlelsl des german. Siiflixos
-ill;/ raiiiiiifio, oigentlich von A.st zu Ast lliegend,
unsliit, jiinger Kaubvogel ; ciuc anilcrc Ablcitung
ist viellniclit raiiiarro, Kupferciduobse, vgl. Flechia,
A(J III 162, s. oben unler aerameii ; ruin, ram;
prov. raiii-K, daneben rama, dav. abgeleitet ramel-x,
Strancli, ramier-x, Buscb, rtimeiic:i, junger Ranb-
vogel, ramar, Zweige treibon; altfrz. rain, davon
abgeleitet raniii-r == *ramarius, wilde Taube, ivi-
miiifiue, storriscli (eigentl. vom Falken, jetzl voiii
Pferde gesagt); neufrz. ramt:au -^= *ramellu!i : eat.
raw: span. ramo. ramti, davon raiiicro, ramera,
junger Falke (das Fem. Iial amli die Bedtg. „Hure",
der vermittelndi; Begriff ist ..iinstiit, sich umber-
treibend"!: pig. rmnu, Zweig, rama. Astwerk, ab-
geleitet rameir», junger Raubvogel. Vgl. Dz 664
rame u. 262 raminf/o.
6640) rana, -am /'., Froscb; ital. raiia: frz.
(inuudartlicb) mine; span, rana; ptg. ra, run.
Vgl. Dz 603 t/renonille.
6641) germ. *railC, verdreht; davon ilal.raMco,
kreiizlalim, rancare, hiiiken, diranvare, ausrcnkeii ;
prov. rane-s, verrcnkt, ranc-s, Klippo (gleichsaiii
aus dem Boiloii gerenkter, gerissener Stein); alifrz.
ranc, kreuzlalim ; neufrz. ratieart, Winkcl; cat.
ra)ic{o), kreuzlahni, raiicti, VViukel ; span, ranco,
kreuzlabm , arraiicar. ausrenkcu, rancoii , rencon,
rincon, Winkel: pig. nncdo, Winkel. Vgl. Dz 263
ranco, 483 rincon, 664 ranc; Maekel p. 60.
6642) raiicesco , -ere (ranceo), raiizig werden :
(ital. rancidire: rum. rdncezexc ii it i; frz.rancir:
span, ranciar; ptg. raui-ar).
6643) rancTdiis, a, am, ranzig; ital. rancido,
rancio, vgl. Storm, R V 171 Z. 3 v. o.; rum.
ranced ; frz. ranee; cat. ranci; span, rancio;
601
0044) rancor
()663) raptor
«02
ptg. ratu'o, ranziger Geruch oder Geschmack, dazii
das Adj. rnHf ti.srt.
6044) riini'ur, -orem m., raii/ngrer Gesi-hinack
uder Geriioli (iin Roman. au(-li in iibortragener Hedtg.
„bitt«res Gefiihl , GroU, Hals''); ital. rancore ;
rum. rdncoare: prov. rancnr-s: altfrz. rancwur;
cat. rancor; altspan. rancor: neuspan. rencor:
ptg. rancor. Vgl. Dz 263 rancore.
6645) ['rancoriS, -am f. [rancor), l)itterc.s Gefiihl,
Groll, Hafs; ital. prov. rancura (wold au ciira
angelchnt); altfrz. ranciire. daraus nciifrz. ran-
ciine: span, rencura: ptg. rancura. Vgl. Dz 263
rancore: Forster, Z V 98 u. Ill 500.]
6646) got. *randu, ^raudus, Kaud ; it al. a randa,
dicht daran; prov. a raiida, bis ans Ende, randar
(den Saum eines Kleides einfa.ssen), scbmiicken,
putzeii, randti(n)-s, Ungcstiim, Heftigkeit (eigenll. das
Strebeii, ans Ende zn gelangen, vorzudringcn), ran-
donar, anrennen, antreiben, de rnndon, a randon,
init einem Schlage, beftig, pliitzlich; altfrz. randir,
andringen, randon, de u. a randon, randoner mit
derselben Bedtg. wie ini Prov. ; spa n. randa, Spitzen-
besatz, randal. netzfoniiiges Gewcbe, de rendon,
de rondon, mit eiuem Schlage, pliitzlich, heftig;
ptg. renda, Spitze, Kante, de ronddo, de roldilo,
plotzlicb, heftig. Vgl. Dz 263 randa: Kluge untcr
„Rand" ; Mackel p. 59.
6647) [*rauetta, -am /'. i Demin. zu rana\, kleiner
Fro.sch ; davon frz. (mit volksetymologiscber An-
gleicbung an reuie] reinclte, froscbartig gefleckter
Apfel. Vgl. Dz 667 s. v.: Fafs, RF III 490.]
6648) [mittellat. rangifer, -um m., Rennticr;
ital ranfji/'ero; frz. rany(i)er, ranyi/ire (das iib-
licbe Wort ist retine = altnord. hrein, ren); span.
rangifero. Vgl. Dz 264 rangiferof^
raiik s. ranc.
66491 *rauiieuliis , -om in. (Demin. zu ratut),
Froscb ; ital. ranoccliio n. -a: prov. granolha;
altfrz. reiioiiille: ueufrz. f/renouille (das an-
lautende ;/ «rkliirt sich wobl aus Anlehmmg an
yrais.iet =*c)(is.<e<(H.s-, Demin. v. crasxus, fett; prov.
qresset, Laubfroscb ). Vgl. Dz 603 ifrenoudle : Grober,
ALL V 130.
6650) raniineillfis , -um m. (Demin. zu rana),
Froscb (im Roman, amb Pflanzennanie, z. B. friaul.
nariinehel etc., vgl. Bebrens p. 26) ; ital. ranunculo,
-olo, vgl. Canello, ACi Ul 353.
6651) rapa, -am /'. (scbriftlat. gewohnl. raptim),
Riibe; ital. rajja, davon racUza, Riibenkraut,
ravizzcme. Riibsamen, fenier raperouzo, rajicrnnzolo,
ram]innz(do, Rapunzel (frz. raiponce; span, re-
ponclte, ruiponee; ptg. ruiponlo), vgl. Dz 264
raperomo; sard, rabn: (rum. rapifa. Raps); rtr.
rava: neuprov. ravo: frz. ciiDe (mundartlieli rere);
cat. rahe, rare in.; (span, rdbaiio). Vgl. Grober,
ALL V 130 (fiibrt auch tirol. re/ an).
6652) rapax, -acem, rauberiscb; ital. rapace;
span, rapaz , rauberiscb (bedeutet auch „jungcr
Bnrscbe, Knabe", eigentl. wohl „Kind'", weil kleine
Kinder nach allem greifen, dazu das Fern, rapaza,
Madcben) , davon abgeleitet rapagon , Burscbe,
rapaceria. Kinderei; ptg. rapace, rauberiscb, rapaz,
Knabe. Burscbe, rapaza, Miidchen, rapagdo, Burscbe.
Vgl. Dz 481 rapaz: Caix, St. 466, zielit bierber
auch ital. rahaccliio, gleicbsam *rapaculu.'i, Knabe,
ist aber geneigt, die ganze Wortsippe von *rapare,
scheeren, abzideiten. Die Diez'sche Auifassung diirfte
indesseu die bessere sein.
6653) rapbanus, -um i». {^a(pavog), Rettich;
ital. rafano, racano, ravanello, vgl. F^lechia, AG
II 373: sard, rabanella; prov. rtdianel-s; cat.
ravanet; span rdhnuo: ptg. n(^«o. Vgl. Dz 480
raliano; Griiber, .VLL V 130; s. oben radix fortis.
6654) rapidus, u, um (rapere), reifsend ; ital.
rapido und ratto, rasch, vgl. Flechia, A(i II 325
Anm. 2, u. Caiiello, AG III 330, (Diez 392 setzte
ratto = raptu.i an); rum. rtipede, dazu das Verb
raped ii it i, antreiben, driingen; prov. raheg-z;
altfrz. cnrfe ; (n e u f r z. rapide): span. ftg. rapido,
raudo, davon raiidal, Giefsbach. Vgl. Dz 481
raudo.
6655) rapiua, -am /'. (rapere), das Wegraffen;
davon vielieicht prov. raina, Streit, (eigentlieh
Rauferei).
6656) (*rapinariiis ^ prov. rabinirr-s, reifsend.J
6657) rapio, rapui, rSptiim, rapere, raffen,
rauben; ital. rapire: rum. rapesc ii it i: frz.
ravir, entziicken, eigentl. hinreifsen; davon abgeleitet
ravin, Rifsweg, ratiner, einenRifsweg hervorbringen,
aushoblen, ravage, Dnrch-, Zerreiisung, ravager,
verwiisten, vgl. Dz 666 ravir; nach Diez 480 s. r.
geliort bierlier auch span. ptg. rabo, Schwanz
(eigentl. das, was nachgezogeu. nachgeschleppt wird,
vgl. das deutsche „Schleppe"), davon abgeleitet
raboao, zottig, rabear, -ejar, schwanzeln, viell. aucli
raposa (selten raposo), Fuchs, der also nach seinem
zottigen Scliwanze benannt worden sein wiirde, vgl.
Dz 481 s. V : nach Bugge, R III 156, ist aus ptg.
rabo -\- tela. Ijcinewand, entstanden frz. rapatelle
„toile faite de queue de cheval".
6658) german. rapou, raffen; davon ital. arrap-
pare, wegreifsen, (rampare, klettern, frz. ramper,
kriechen , nebst dem Participialadj. rampanle frz.
ranijiaiit u. dem Vbsbst. rampe, Stiitzpuukt beim
Klettern, Sims, Gelander.Erhiihung, gehort zu rampa,
Klaue, welches wieder von german. *rainp, Kriini-
nuing, Krampf, herzuleiten isti ; ji r o v. rapur, reil'sen,
raffen, klettern; span. ptg. rapar, die Haare
wegraffen, wegputzen, scheeren. Vgl. Dz 264 rappare
(262 rampa will Diez auch rninpare, ramper aus
ndd. ndl. rapen ableiten, u. Mackel p. 60 stimuit
dim darin bei, indem er auf prov. rapar, klettern,
sich beruft; indesseu die Ableitung von rampa,
bezw. *ramp ist doch die niiher liegende; die Bedtg.
^klettern" des prov. Verbums scheint nicht einmal
hinreicliend sichergestellt, aber auch weun sie fest-
stande, wiirde sie sich erkliiren lassen, ohne dais
es notwendig ware, rapar u. nnnpare fiir dasselbe
Wort zu erachten).
6659) mhd. rappe, Kamm der Traube, = (?) ital.
rappa, Biischel, vgl. Dz 392 .<. v.
6660) mhd. rappe, Grind, ^ i t a 1. rappa, Schrund
an den Fiifsen der Pferde, vgl. Dz 264 rappare.
*rapso s. *raptTo.
6661) [*raptio, -are (raptim), rauben; all ptg.
rausar, raiixar, roitsar , roij:ar, Frauenraub be-
gehen. dazu das Vbsbst. roin:oni. Vgl. Dz 481
ruusar.] Grober, ALL V 131, setzt, u. wohl mit
Recht, *rapsare als Grundwort an.
6662) *rapto, -are (Intens. v. rapere), rauben:
prov. raiitar, wegreifsen; ptg. raptar, i'rauenraub
begehen. Vgl. Dz 481 rausar u. 666 raptar. —
Vielieicht sind = raptare, *arreptare anzusetzen
auch span. ptg. rebatar, arrebatar, eiitreifsen, vgl.
Dz 4S2 rebatar.
6663) raptor, -orem m. (rapere), Rauber; ital.
rattore, (rapitore); (rum. rupitor); (frz. ravisneur);
cat. span. ptg. raptor. Die iiblichen Worte fin-
den Begriff „Rauber" sind aber latro (s. il.) und
*briganl- (s. oben btikan)'.
r>(>»
(ilU;4) nkplOri
OfiRS) riltlOi-lHo
(»04
)UiU4) rtptllK, •urn m. frn/ifrr), Ann Kcifiicti,
riiiilM>ii; itnl rntto: (ruin, rilpil); prov, rn/i-: :
fr/.. rtifil (\fe[. \V 1; cut. iipnn. ylg. riiiiln. iiiifrnT-
•li'iii Kpnii. riilii. (Kir», liiirkl, Nii , Aut;<'>il>li<'l>.
Weil,.. V^rl. Vt 481 ruin.
nkpjini s. rftpi.
»>»itU)i- iirnli. raqama ( Kroytii); 11 181'', liolir. rrU-iim
:toixilltn; vjri. UoiihcIi, Z I -illO. Strt>ifoii in cim'n
StofT wobon : ital. riniMiiirc atickoii. ila/ii diiH
Vlmbht. ricnmo. Stickoroi ; f r?.. rrcumrr («liis (ililirlitt
Wort ist iilwr hnxlrr iiiis border v. /lOCi/. Kiuul);
.<]ian. ]>t>; (•«•(imur, diizn das Vbsbst. rrcnim/.
V>;I. D/. 'J»!!! ricitmnre.
titJtitii niK'sco, -ere (inrH.s), dilnn wt-rdpn, iib-
iiobnuMi, sich niindern : rum. nirr.tc I'l it i; span.
rarrcrr. rnUcrr, danobiui rulenr «=• *radrar.
(!t;(!7) rikritu.s, •ateiil /". (ruru.t), Korin},'« Anzald,
S'lliMiboit; ital. rarttii : rum. ntritute: prov.
raritnl-z. rarelat-z : f rz. rnretr: cat. riiretal : span.
raritliid : pt;;. raridadr.
iXliS) rirus, a, uiu, solt«n; ital. rnro „cho si
riferisce al prcpo", rado ,,cbo .si riferiscc al tempo
e alio spazio", vfjl. Cancllo, At! Ill 3G0; zu rado
das Vorbum diradure, vordiiunon; prov. nic-.s-.- f rz.
rarr, (ob das altfrz. Adv. relmcnt „soltcn" in LRois
11 =^ "rcrmeiit, rercnient anj^sotzt wordcn darf, ist
fraRlicli, \g\. Loser p. 106); nat, rar: span. ptg.
rnro, ndo. \'gl. Dz 392 rado.
G(iti9) arab. rlLs, Kopf (Kreytjijj II 11)3"); span.
res, ein Stiick Scblaclitvieh; pt>;. rez. Vgl. Dz
483 res.
GG70) altnord. rAs, Wasserrinne, Kennon, Lauf;
prov. rasa, Lauf, Rinno; altfrz. rasse, rais.ie.
V(,'l. Maokel p. 48: Kausch, Z II 104.
Gt)71) mittellat. Rascia, -am /'. Landesuame (oin
Teil Slavoniens) ; davon vielleicht ital. niscia, einc
Art Zeufj, Sarscbe, Vf;l. Dz 2G4 raso.
6672) *rasculo, -are ir. *ra.icidum v. rds-),
kratzen, schabcn; ital. ra.'<chiare, .schabon. davon
rnjc/i in, Kratze; rtr. rascldar. rechen; prov. rasclar,
schaben (im Neuprov. ^eggun"); frz. rnder : cat.
rasclar, reelieii. Vgl. IJrober, ALL V 132; Ascoli,
Studj «rit. II 105 (nalim *rastlum fiir ra.itritm als
Grundwort an^; Dicz 264 rascar leitete die Wort-
sippe auf *ra.iiculare zuriick.
GG73) *rascii]um «. (v. ras-), ein Werkzeug zura
Scbaben oder Kratzen; neuprov. rnscle, Egge;
frz. racle, Kratzeisen; cat. rnscle, RecLen. Vgl.
Grober, ALL 11 132; Ascoli, Studj critici II 105
(nabra *rastli(m fiir rostrum als Urundwort an);
Diez 264 rascar leitete die Wortsippo anf *rasiculare
zuruck.
G674) *rasea, -am /. (rasis), cine Art Pech;
ital. raijin, Harz; rtr. rascha, raischa. Vgl. Dz
392 ra<iia; Ascoli, AG I 362; Grober, .\LL V 131.
6675) *rasiea, -am /'. (rasis) = frz. rache,
Bodensatz des Tlieers, vgl. Dz 663 s. v.
6676) *rasico, -ire (ca.-.n-s), kratzen, schaben;
(ital. rasco, Scbabeisen; prov. rasca; altfrz.
rasc/ie, Kratze, Grind); sard, rasiyare, abkratzen;
cat. span. ptg. ra.icar, kratzen; auch span. ptg.
rasyar, kratzen, zerreifseu (wovon rasyuiiar, ras-
cunhar, kratzen, einon Grundrifs machen, skizziereu,
rasyon, rasySo, Rifs, rasyo, gesehwungener Schrift-
zug) gehort wohl zu rasicare und nicht, wie Diez
will, zu resecare. Vgl. Dz 264 rascar; (Jrober,
ALL V 131.
66771 raso, -are (rasu.i), scheeren; ital. sard.
rasare: neuprov. rasa; (Ti.raser; cat. arrasar;
span. ptg. rasar. Vgl. Dz 264 rasare; Grober,
ALIi V 131. Kin I'articipinladjoktiv zu oinoni
Verb 'rasfre ist ital. rnsenlr , prov. rasrn , an
etwas stri'ifeiid, diclil ilaran , iialie bei , vgl. D/.
6G9 ree.
(i678) gerinan. 'ratipili, kratzen, zusaiiuneii-
scbarrun; ital. riisjiare. abkratzen idaneben dax
dom Kranzds. i<iitl«liut« rd/inrr „ridurre iii polvoro"),
vgl. Canollo, AG 111 314 nnd 3G1 ; dazu das ijbst.
ras/io. yrnsfio (das aiilaulende y erkliirl sicb aus
Anlelmuiig aii yraiijinla und dgl.), TrauliiMikanim,
Kiiudo; prov. /(I.v/hi, Traubenkaniiu : frz. niper,
abkratzen, absrhabeu, dazu das VbsliHt. rdpr, Raspel,
«ovoii wicdor abgeleitet ;(i/)u'T<',gl('iidiKain *riispiiria,
acliartige Kliuge, alter Degen , vgl. Dz 665 .i. v.;
span, ptg raxpar, scbaben, rasi)a, Raspol. Vgl.
i)z 2()4 raspare: Mackel 'p. 71.
(iG7'.l) ra.st(!|lii.s, -um m. (Douiiii. v. raster), kloiuo
Hack», Karst; ital. raslello, danebeu rastrcllo,
Recbeu; frz, rtitrau, davon abgeluiti't rutclitr, Raufe,
Gestell; K|ian. raslUlo, rastrillo, Haken, (iattor;
ptg. raslel{l)o, -illm. Vgl. Dz 2G4 raslro.
GG80) rastriim »i. (radere), Hacke, llarke; itaL
raslro, Rochcn ; span, raslro, VVerkzcug zuni
Schluppen oder Sclileifen, Sclilitten, Scbloppnetz,
die beim Sclilep]H>n auf dom Boden untstebendo
Spur, Kiibrto; ptg. rasto, -stro mit dcrsolbcn Bodtg.
wie ini Span. Vgl. |)z ;?G4 rastro.
GG81) riiKilrii, -am /'. {radere). das Scbaben,
Kratzen; ital. rasura (dauebon radititra, das Ab-
scbabsel); rum. rdsurd (A^xncWn rdsdtnytl): prov.
rasura; frz. rasiire; cat. S]ian. ptg. rasura.
GG82) riiisus, a, um (Part. P. P. v. radere), g«-
scboren; ital. raso, ein glattos Zeug; prov. ras,
entblofst, beraubt; frz. ras, glattcs Zeug; rez
(eigcntlicb gleicll^ara geschorcner, glattxsr Bodou),
Ebono, Flache, rez-de-chausee, der mit der Strafse
auf einer Fliiebo liegcnde Teil ilea Hauses, Erd-
gescbofs; span, raso, glattes Zeug, davoii abgeleitet
rasilia, Sarsche; ptg. rez, wagerechte F'lacho, rez
de chilo, Erdgeschofs. Vgl. Dz 669 rez.
6683) altnfriink. riita, Honigseim; altfrz. ree,
rate, Uonigwabo, davon raton, eine Art Kuclien ;
nach gewohnliclicr Annabme ist frz. rale, Milz,
ebenfalls = rata, die Bedtg. wiirdo sich verniitteln
lasseu (die Milz hat als lockercs Zelleugewebe eine
gewi-sse Ahnliuhkeit mit einer Honigvvabe), aber das
zwischenvokalischc t steht entgegen, glcichwohl ist
eine andere Ablcitung nicht zu finden; von rafe ist
abgeleitet altfrz. ratter, milzsiichtig, niurrisch,
goizig (vgl. Scheler im Anhang zu Dz 810) und
neufrz. derate, milzlu.s, frei von Milzsu<:bt, niunter.
Vgl. Dz 262 layyio u. 6G5 rule: Mackel p. 38.
6684) iirab. ratam, ratamali (Frcytag II 120*),
Ginster, = sjian. jitg. retamn, Ginster, vgl. Dz
483 s. V.
G685) ndl. ratelen, rateln, klappern; dav. viel-
leicht frz. riilcr, rocheln, rale, Kalle (ein Suiupl-
vogell. Vgl. Dz 664 ruler.
GG86) ♦ratellus, -um tn. (Demin. v. ratis), Elofs;
prov. radelli-z; txi. radeaii. Vgl. Dz 663 radeau.
6687) ratio, -ouem f., Bereohiiung, Geschaft,
Oberlegung, Vernunft; ital. rayione und razione
(letztercs ein Gallicismus fiir porzione), vgl. Canello,
AG III 343; vgl. auch Canollo, Riv. di til. rom. I
132, s. oben unter radix; prov. rnzo-s; frz. raisoti,
Vernunft, ii. ration (gel. \V.), Anteil; span, razon,
Vernunft, racum, .\nteil; ptg. razdo, Vernunft,
rafdo, Anteil. Vgl. Dz 265 razione.
6688) *ratTocino, -are (ratio, schriftlat. Depo-
nens), schliel'sen, folgern; ital. raziocinare.
605
UtiS'J) rationaliilis
6713) recapltp
(i(>6
6689) rStioiiabilis, -c InidV)), voriiiiiifti;;; (ital.
nt'iiiDieriilf) : t'rz. ruixijiniahle etc.
(iiiDu) |*riili(mo, -iire (raiio), verruniftf^ernars,
ileiiken, reiloii; ital. raziiiiiarc nraziociiiare" und
laijionaie „(liscorivio ragioiiatamonte", vgl. Canello,
AG 111 343; prov. rasonar : frz. raisonner; span.
r(i2oiiar : ptf?. rasoar.]
(i(ii)ll ratis, -em /'., Flofs; ilavoii nacli Furator,
Z 1 501, altfrz. re, Selieiteiliaufcn. Diez tiGC
stcllto relu als Orumhvort auf; Hartsdi, Z II 311,
mJid. niz, vgl. (lagogen G. Paris, K VII 630; Baist,
RF I 445, stimint Barts(^h boi.
6692) alid. rato ?)i., ratta /'., Rattc; ital. ratio:
prov. frz. rat; span, rata, -on, davon ratonar,
bonagen, ratear, kriechen, ratero, kriechend ; ptg.
rato, -(io, davon ratur. benagen. Vgl. Dz 264 ratio;
Mackel p. 42; Tb. p. 75.
6693) arab. «i-ratt (Froytag II 160"), ein Cie-
wicht; altspan. arratc, ein Gewicht von 4Pfund;
neuspan. arrelde, arrel; ptg. arratel. Vgl. Dz
425 arrcl.
6694) *raucidius, a, uiu (niucm:), etwas rauh
tvon dor Stimme) : davon vielleicht nach Dz 666
»•. V. prov. ruimt-s, rauh (fiir ilas Gefiihl); eat.
rvst ; (naiih Forstor zu Ch. as II esp. 1 1692 und
Z III 261, gehiirt bierher auch altfrz. roiste, steil,
wozn das Sbst. rostece, vgl. Lesor p. 109), inilessen
ist dicse Ablcitung niehr als unwahrscheinlich. Ebcr
daif man wobl an Zusamraenhang mit german.
ransljaii, rosten , denken : scharf gebratene Dingo
crhalteii eine raube Oberflacbe.
6695) raucus, a, urn, heiser; ital. rauco ^aspro
e forte", roco „di suono debole", vgl. Canello, AG
ni 328; auf Vermiscbung von rauciai mit flaccus,
bezw. auf einem *llaucai> berubt vielleiobt fioco,
heiser, vgl. Dz 371 s. v.; (cat rone, liei.ser; span,
altptg. roncn , diese pyreniiischen Worte gehen
auf roticare vcm gr. poy/os zuriiok). Vgl. Dz 484
ronco.
6696) altnord. rau8-r, rot, + hvaI-1, Wal ; davon
abgeleitct f rz. rorqual, rotlich aussebonder Walfiscb,
vgl. Bugge, R UI 157.
6697) german. raustjan, alul rostan, rosten;
ital. arroUire, davon arroslo, arrostito, Braten;
prov. raustir; frz. rotir, davon /oJ/, Braten; cat.
riistir. Vgl. Dz 276 rostire; Mackel p. 119.
6698) altnfrSnk. *rauz {got. raits], Rohr; prov.
raiiH, dazu das Dcrain. raiizel-s; frz. nur das Demin.
roseau (aus ro^el), Binse. Vgl. Dz 665 raits;
Mackel p. 118_. _
6699) [*raTicucio, -ire (ravis), heiser werden,
wird von Cb. p. 226 als lat. Typus angesetzt zu
rum. riKjuseac li it i, heiser werden.]
raz s. oben radix.
67001 RAzi od. Rhazis, Name eines arabischen
Arztes, naoh dieseni benannt ein von ibm einge-
fiibrtos Heilniittel frz. hhuic-Hhasi)), daraus volks-
etymologiseb Olanc-raisin, Bleiweifs, vgl. Fafs, RF
III 495.
6701) re (untrennbare Partikel in Kompositis) ;
viber die Scbicksale dieses Prafixes im Roman, ist
namentlich hervorzubeben : 1. in ital. Mundarten
erscbeint sie vielfach in der Form ar-, vgl. Flecbia,
AG II 26; 2. im Altptg. ist das aus re cntstandene
er, ar treunbare Partikel mit der Btdtg. „noch dazu,
aufserdem, audi", vgl. bieriiber die boebst interessante
Untersuchung von Gomu, R IX 580.
6702) re- (in Zusamniensetzungen), zuriick, wieder,
= ptg. er, ar, noch, iiberdies, vgl. Gornu, R 1X580
u. XI 87.
6703) f*rc + iib + alto, -are (((/<«.'-); davon nach
Muratori, dessen Annahnic Diez 393 .s. f. nicht
gcrade gutboifst, aber audi nicht niil'sbilligt. ital.
ribaltare, umstiirzen. Kessor erkliirt Caix, St. 49,
das Wort aus rivoltare = *revoltare von cohere;
auch auf got. vaJtjan woist er bin.]
6704) [re + ad + altufriink *botan, stofsen;
daraus frz. rabuter, hobeln, davon robot, Hobel;
auch ital. ributtare, prov. rebotar, zuriickstofsen.
Vgl. Dz 663 rabotcr; Mackel p. 28.J
6705) [*rc + ad +- gusto, -are [i/Kstare) = (r/,.
ragotUer, den Appetit reizen , dazu das Vbsbst.
ragout, ein den Appetit reizendes Gericbt. Vgl. Dz
663 riigniiter.]
6706) [*re + ad + Tiilido, -are (validus) ^ f n.
ravaiider. flicken. vgl. Dz 666 x. v.]
6707) [*re + advei-so, -are (advemus) = ital.
ravcer.iare (daraus rabberciare, sicil. abbirgari)
„raccommodare, ravviare", vgl. Caix, St. 467. J
6708) [re + ad+*vmdio, -Ire {viridia) =^ alt-
frz. i-<irfrrf()(daneben reverdir), wieder griin werden,
davon das Participialsbst. raverdie (daneben ren-
verdie), Friihlingslied, vgl.O. Schultz, Z IX 150.]
6709) [re + *aiiiarico, -are {amariis), verbittern,
= ital. rammaricarsi , sich beklagen, dazu das
Vbsbst. rammdrico, Klage, Kunimcr. Vgl. Dz 15
auiaricare.]
6710) rebello, -iire, sich auflehnen; ital. re-
bellarc, (daneben ' rocellare, arrovellare, orgriinmen,
wiitend inacben, woven ilas Sbst. rovello, rovella,
Ingrimm , von Diez 394 von rubeUiis abgeleitet) ;
pro V. revellar, sich auflehnen, dazu das Sbst. repel-s,
Auflehnung; altfrz. reveler, sich auflehnen, Dber-
inut treiben, sich belustigen, dazu das Sbst. revel
mit den entspr. Bedeutungen; neufrz. rebeller,
(gel. W ); dazu das Sbst. rehelle, Aufriibrer; span.
rebelar , davon rebelde , aufriibrerisch, rebetdia,
VVidersetzlicbkeit; ptg. rcbellar. Vgl. Dz 669 revel;
Tobler, Z X 578; Scbeler im Diet, unter rever
glaubt, dafs reveler in der bier in Rede stehenden
Bedtg. von ri'ver abgeleitet sei.
6711) reburriis, a, um, sicb emporstraubendos,
struppiges Haar habend; neuprov. reboiis; frz.
rebours, (struppig), Gegenstrich, davon das Verb
reboamer, rebrousser, gegen den Strich des Haares
fabren, vgl. Grbber, ALL V 234, wo auch die feine
Bemerkung „das auslaut. s wird daher riibren, dais
das Wort vorwiegend auf den Plural von capdlus
bezogen wurde". Diez 70 broza bracbte das Wort
in Zusammenhang mit brosse etc., s. oben *biirs^a.
C. Michaelis, St. 261, wollte die Worte aus revor-
siim ableiten, was unhaltbar ist.
6712) [*recachinno , -are (cachinno), hell auf-
lacben; ist nach Diez 267 das Grundwort zu prov.
reganhar, reganar: altfrz. recaner . recaignier;
neufrz. ricaner (ri- fur re- durch Anlebnung an
rire), grinsen, bobnisch lacben; span, reganar;
ptg. reganhar. Littre und Scbeler zweifeln mit
Recht an dieser Ableitung, der erstere setzt abd.
I geiiKin, giihnen, als Grundwort an u. diirfte daiuit
I das Riclitige getroffen haben; frz. ricaner scbeint
durcb gelebrten Eintlufs italieniscbes Priifix er-
balten zu haben ]
6713) [*recapito, -are (caintt), zu En<le bringon,
besorgen , geschiiftlich ordnen; ital. ricapUare,
bestellen , dazu das Vbsbst. ricapito , Besorgung,
Vertrieb,Anweisung; span, recaudar, (nach Kopfen)
Steuer erbeben, dazu das Vbsbst. recaudo. recado,
Steuererhebung, Anweisung, Geschenk; ptg. recadar,
recado. Vgl. Dz 482.] Auf die span. Bedtg. der
Ii(l7
tiTItt riiraptAli^r
CtT.Ut) i-.'.li>m|itlH
Wort<ii|i|K> Ki-lii<iiit (itnl.l rfntre -• rrcclirn I'in^i'wirkl
(II hnl>cn.
U'H^ 'rPrApUtor, -orcni — • ilnl. riirnlliitoif,
Wi.'ili.rkiiuf.T, Kinlos.T. Vj;!. Klwliin, Ati II H71 f.
•wl'ii 'iVpApto, -1»* — i t 111. r/riiWf(irc wiiMlor-
kntifoti; fr/.. rurhrlrr; ;iIIh|iiiii. nlt|it);. rrcnhiliir,
I'rlan^.'i'n, om-irln-ii. \^\. Di -IS^ rrcaiitlur: Klocliia,
At; II :174 f.
»«71(i) «liil. rercMn, nu-ki'ii, aiisKlivckvn , (liiii-
li:ilti'iii: ila\i>ii ital. rernrr. ilnrrciclicii , hriii^n,
v(.'l. |l/ 8!I3 >. r.
H7I7) i^rens, •riitcm, Irisrli, noii; itnl. recnilr:
rum. ircc- prov. rfcni: {'i); altfri. ritisnnt ; frz.
ircrnt [y^A. Wort): span, rcririilc, recirn ; ptn.
rrcmlf.
ti718) 'rfrCnto, *rtconlio, -are (rrcens), frisrii
iiini-licn, rcini^oii; ital. (iipap I amrrntnrc ..risciiic-
iliian» il Imratd", (inndiinci.) iir;iii:er, Kpi'ilvn ; prov.
recriisiir : (cat, rfii/iir ■= riwi/dirl; span, mriiltir
(vi'raltotl. Altfrx. rrrjiinsirr. rmncier. anffriKclicii.
siiiilpn , neiifrz. rrrhiiixcr , aiitiwasrlu'n (in «lor
Tiirlilicri'itnnKi, riiiccr, spiilen. «onion von Scliolor
ini Anlijinj; zn Dioz 811, u. Flooliia, AC II 2!) ff.,
olionf.ills von m-nitiare alif.'oloitot , iiiilosson niit
I'lin-olit, «io Solielor im Diot. .v. r. aolbst hoinorkt;
(i. Paris, K IX 182. fiilirt das orst^jenannto altfrz.
Vl>. anf altfrz. cincen -^ ital. ciiiri , Lnmpoii,
znriii-k . iinil ilaniit darf man sioli in Kozii^ aiiT
iitliiiisier pinvorstandoii orkliiron. nnr froilicli ist
wiodor dio Horkunft von liiices g:\n/. dnnkpl. Dioz
K70 liiicer .stcllto altnord. hrciiisii al.s Grnndwort
fiir liiicer anf. v^;!. ilagoj^on Fiirstcr, Z VI 112:
Soluicliardt, Z VI 424, daidite an ein *ie-ii>iliiiic,
dann wiirc abcr *ri>iccr zii envartcn, vpl. cnmmciicer :
l.ittro .s- (• liraclito *rc!<iiiccrnre in Vorsolilag.
t>71'.)) recTpio, cepi, ej^ptnin, cTpei-e, ompfannon ;
ital. riccrcre: prov. recep yecciip nceuput, recrhrc.
dazii d.is Vbsbst. reccpta, Rczcpt; frz. leQois rciiis
rf\-H recevoir, dazii das Partieipialsbst. recctle ;
.span, recihir, recfhir: ptj;. ic'rher.
6720) J*recircellatiis , n, um (circellim = cir-
eulux\, goringolt, =^ prov. rcccrcdal-z; altfrz.
lecrrcelf. vgl. I)z 540 cercenu.]
1)721) reclto, -are, laut vortraf^^n; cat. resar,
horsafjon, beton; S])an. ptg. rcziir. Vgl. Dz 483
re::ar.
H722) m'ogrnosco, novl, iiituni, ere, (wioder-)
orkennen ; i tal. ricnnoscere : rum. reviiuoastc; pro \.
rccoiioxcer, ieconnoi,iser ; frz. recoiinaitre ; span.
leconucer: ptg. ncoiiliecer. Wegen der Flexion
vgl. oognosro.
B723) *recredo, -ere, den Glauben andern, den
Ulaubon verlieren; ital. ricre(ler(si), andcren Sinnes
worden, dio Participicn ricraleiitc n ricreiliilo habcn
dio Bcdcntnng „iibcrfiibrt, iiberzeugt", eigentlicli
wohl „das, was der Walirhcit entsprioht, wiedcr
glanl)end , zu dicsom Glaiibon zuriickgobracht" ;
prov. (se) rccreire, den Glaubcn an sich selbst, den
Mut verlicren, recrezoi, recremt , an sich selbst
verzagend oder verzagt, rautlos, feig, audi den
Glauben andemd, im Ulauben geandert, abtrunnig;
altfrz. (sf) rccreire, recreant, recreu mit dcrselbcn
Bedtg. wic im Prov.; alt span, recreer, den Mut
verlieren. Vgl. Dz 269 ricredcrsi.
6724) recrepo, -are, wiederballen lasscu; davon
nacli Dz 112 erepare span, reqtiebrar, in kleine
Stiicke brcchen (hier Icbt also die cigentlicbc Bedtg.
von erepare nooh fort), die Stiinme (angenehm)
crtimen lassen , scliniciolieln , liebkusen , dazu das
Vbsbst. requiebro, Schmeichelei, Liebkosuug.
672fi) roorosoo, oron. oroluin. rrosocro, «iodor
warliKon ; i I .i I. i n h.mi n . fr/,, irirmlii- ; iibor reeriir
«. olion iiiitor kllllr: «pan. rrrrrefr; ptg. reerescir.
Wogon dor Floxioii h. pnweo.
ti72(!) •n-otio, -ar«> trrrluK) -^ ital. ri::<ire,
aufriolilon, vgl. 1»/ 27:! >. r.
t'i727) rt'oior, -oreni m. ireiifre), lA'itor; ital.
rettiire : frz. rrelrur cto., iiborall iiur gol. W.
(i728) rt'ftflu, II, um (/■<•(/(>), aiifgorii'litol, gorado,
Irccht; ital rittii, roolit, vgl. Dz 272 v. r.
(>72!l) *rfciilo, -are [cuius), ziirilokwololioii; i in I.
riuciiUire n iii-eiiliiri : frz. rrrnlir; Hpan.
rrcidiir; ptg. rcrimr. Vgl. Dz 271 niieiiltirr,
6730) reoftpPro, -are, wieilor orlangon; ital.
reciiperiirr, i-/('M/«i<i(r ,,ritoriinro in possosso di
rose pordnto", ricorenirc, ricovriirc „anticamont«
Huanto reciiperarr, ora, c-oine noiitro pass., riffufi-
ijirsi", dazn das Vbsbst. reciiprro, ricovero, vgl.
Canullo, AG III 376; prov. recolirar, sioli orliolon,
cohrur (aiis rectihrar ziiriiokgobildot), liokomniun;
frz. rrvoiirrcr, niodor bokomnion, gonoson d. i. die
Gosundlioit wioderbokoinmon, altfrz. miihrer, bo-
koniinoii, (Scholer im .\nb:ing zii Dz 720 ziolil liier-
lior aui'b altfrz. couihrcr, paokoii, bossor abcr deiitot
man ilas Wort, wio Diez 551 .s' i'. o.s gotban hat,
aus ciiiiiiihire); span. reciil)nirxe , rMx orholon,
ciihnir, bekommen: j'tg cuhrar, bekommon. Vgl.
Dz 101 enhrnr.
6731) reciitio, -?re, zuniokprallon niaoli(!n, auf-
riittoln; spall, ptg. reciiilir. ziiriickspringon , in
Hewegung versetzt werdoii , lierboicilon , boistohon,
altspan. rrcailir, ziiniokkehren. Vgl. Dz 443 ciiilir.
6732) |*redo, -are (entweder voiii got. redan,
raton, ordnen, zurcuht maclien, sorgon, vgl. Mackel
p. 85 f. iind Kluge iintor .jltat", oder vom kelt.
Stamme reil-, *rei(lhii-, fertig rnuchcn, vgl. Tli. p. 76),
ordnoii, riisten, bereiten , sorgen ; ital. iirrcdare,
zurecht maclien, ziiriistcn, schniiickcn; jirov. aredar,
arrczar; altfrz. arri'er , arroier; span, iirrcar;
ptg. arreiar. — ital. eorredare, sohmiickcn, aus-
stattcn; prov. coiirear; altfrz. coiireer ; noufrz.
corroi/er, Felle, Tbon u. dgl. bearboiten. — prov.
dcsreiar, aus der Ordiiung komnien, verwirrt werden ;
altfrz. dexroiier. Vgl. Dz 265 rcdn.]
6733) [*reduin ». (entweder vom got. *reds,
Sbst. ZII redan, vgl. Mackel p. 85 f., oder voin kelt.
Staminc ri'd-,*reidho-, fertig mai'hen, vgl.Th. p. 76),
Ausstattung, Ausriistmig, lieriit; ital. arredo,
Zuriistung, Geriit, Putz; jirov. *«im-s,- altfrz.
arroi; span, arrec : ptg. ni/Tio. — iinX. corredo,
Ausriistung, Ausstattung; prov. conrei-n ; altfrz.
conroi; neufrz. corrui, Zurichtung von FoUen und
dgl.; cat. corrcu, Wohlthat; span, corren, Aus-,
Abfertigung (bcriihrl sich in dor Bedtg. ,,Kurier,
Post" mit correr = ciirrere). — prov. dcsrei-s,
Unordnung, Verwirrung; altfrz. denroi, derroi.
Vgl. Dz 2(55 redo.]
6734) reddo, didi, ditum, dere, daraus (durch
Anbildung an rendcre) rendo, -ere, wicdergebeu ;
ital. rendo resi reso u. remluto rendcre, dazu das
Partieipialsbst. rendita, Einkiinfte, Rente, (eigentl.
das von einem Schuldnor Zuriickgezahlte); prov.
rendre, dazu das Sbst. rcnta: frz. rendre, dazu
das Vbsbst. rente; span, rendir, dazu das Sbst.
renta: ptg. render, dazu das Sbst. rendu. Vgl.
Dz 267 rendcre.
6735) redemptio , -ouem /". {redimere}, Los-
kaufung; ital. ccrfenrione, Eriosung; prov. rcilem-
CIO-.X-, rezen-io-s, Erlosung, Losegeld ; altfrz. nmiif oh ;
neufrz. rrdeinption (gcL W.), rani^:on, Loskauf,
609
673<>) redemptiir
6766) refrifj6riiim
tilO
Losegoki; span, redencion ; pt-^. rcilempfoo. red en-
{•rto. Vgl. Dz 665 ian{-on.
6736) redemptor, -orem m. {rediuiere), Erlosor;
ital. redentore etc., iiberall imr gel \V.
6737) dtscli. redeii; davon vielleicht altfrz.
redoter, thoricht schwatzen; nc a (iz.radoter Diez
663 s. V. zieht vor, das Wort von lull. doten, cngl.
dote, kindisch werden, kindiseli spin, abzuloiteii,
aber das will wcder zur liedtar., noeli zur Bildimg
recht passcn (die Vorfiigung dcs le- an ein german.
Vcrbuni, das docli erst spiit eingefiihrt seiu kiinnto,
ware befrcnidlich). Scheler ini Anhang zu Dz 810
n. iui Diet. s. v. ist geneigt, in redoter einc Ab-
leitung von altfrz. reder zu erblieken, das nach
seiner Meinung aus rahidare ( .• *rabder, *radder,
*rcdder) entstanden sein u. also mit ri'ver = *riibiarc
in Zusammenhang stchen soil. S. oben *rabiii.
6738) redinio, emi, eiuptum, imere, loskaufen,
erliisen; ital. redimere (Part. Prat, redentu), rime-
dire „riscattare, ripararc, provvedere", vgl. Caix,
St. 486; pro v. re^enur, Perf. u. Part. Prat, redems
(daneben aber auch schwaehes Perf.); altfrz.
raendre (Part. Pras. mit volksetymologischcr Uin-
bildung roiamaid, gleichsam roi nmant, aus raement,
Erloser, vgl. Tobler, Mitteilungen I 266, Fafs, RF
III485); span, rfrfeinic, ifrfi'mir; ptg. remir. Vgl.
Dz 483 remir.
6739) redaco, duxl, dtietuiii, dueere, znriicfc-
fiihren; ital. ridiirre, dazu das Partieipialsbst.
rid otto , (raddotto\, Kiickfiihrort , Sanimelplatz,
Schanze ; f i z. ridiiire, dazu das Participialsubst.
rediiit, Sammelplatz, daneben redoute (aus dem ital
ridotto mit Anlehnung an redouter], Schanze, vgl.
Fafs, RF III 503; span, reducir, ilazu das Sbst.
rediHio : ptg. reduzir, dazu das Sbst. reduto. Wegen
der Flexion s. oben duco. Vgl. Dz 270 ridotto.
reductus s. rediioo.
6740) reduplico, -are, verdoppeln; ital. rad-
doppiare = *rc-ad-<lujil.: frz. redouhler etc.
6741) [*re-ex-battuo, -ere = rura. resbat ui ut e,
durchdringen.]
6742) [re-ex-capto , -are ^ ital. riscattare,
loskaufen, dazu das Vbsbst. riscatto.]
6743) [*re-ex-e6Uoco, -are = rum. rescol at at a,
von neuem aufliebeu.]
6744) [*re-ex-e6udo , -ere = prov. rescomlre,
nisciDidre (Part. Priit. rescost). verbergen.]
6745) [*re-ex-corino, -ere = rum. rescoc, copsei
copt coaee, gar kodien.j
6746) [re-ex + efitlo, cussi, eussum, eutere,
losschiitteln ; ital. riscuoto scossi scosso scuotere,
losmaehen, loskaufen, dazu das Vbsbst. riscossa;
prov. rescodre, Perf. u. Part. Prat, rescos, dazu
das Sbst. rescossa; altfrz. rebcorre, Perf. u. Part.
Prat, rescos; neufrz. recourre, dazu das Sbst.
recottsse. Vgl. Dz 289 scuotere.]
6747) [*re-ex-facio (facies) = rum. resf'a} ai
at a, aufdeoken. sehen lassen.]
6748) [*re-ex-fflo, are {filiim) = rum. resfir ai
at a, entreihen, lijsen.l
6749) [*re-ex-folio, -are {folium) = r u m. res/oiez
ai at a, blattern.]
6750) [*re-ex-frTugo , -ere = ru.m. resfring
frinsei frint fringe, brechen , in die Hohe Ziehen,
zuruckbiegen.j
6751) [*re-ex-jadieo, -are = rum. renjudec ai
at a, entscbeiden, erwagen.]
6752) [re-expando, -ere = frz. repandre, aus-
breiten (das Wort, bezw. repanderc. scheint in den
tibrigen roman. Sprachen ganz zu fehlen).]
Korting, lat.-roii). Worterbueh.
6753) [*re-ex-pTngo, -ere = rum. resping pinsei
pins pinge, zuriickstofsen.]
6754) [*re-ex-plTeo, -are =- rum. respic ai at a,
orklaren.l
6755) [*re-ex-post-maue = rum. rc.ipoimdine,
iibermorgen.]
6756) [*rc-ex-siillo, -Ire = rum. resar (fur
ressar) ii it i, seitwarts springen, verderben.]
6757) [*re-ex-scidTuni n. (vom Stamme scid,
woven scindere) ist nach Vogel p. 69 das mutmafs-
liche Grundwort zu span, resquicio, Thiirangel, in
ahnlicher Weise setzt er an cat. esrpiey, Spalte, =
*e.vscuUiim, cat. esqueixar, abreifson, span, des-
qitejar ^*dc-ej:-scidiare, prov. esquissar, zerreifsen,
cat. span, esquinsar = *exscissare. Vgl. oben
*exquiiitio und quietschen. Vogel's Ableitung ist
ansprechend, aber nicht iiberzeugend, es widerstrebt
ihr span, quicio, das doch von resquicio nicht
wohl getrennt werden kami , u. befremdlich ist an
ilir, dafs I sich als i erbalten haben soil, ganz
bosonders aber mufs man daran Anstofs nehmen,
dafs sci- sich als squi- darstellen soll.J
6758) [*re-ex-t5rno, -are ^ rum. restorn ai
at a, um-, verkehreu.]
6759) [*re-ex-torqueo, -ere = rum. restore
torsei tors toarce. verdrehen. |
6760) [*refindicula, -am /'. {findcre), kleine
Spalte, = altspan. rehendija; neuspan. hendrija,
remlija. Vgl. Dz 483 rcitdija.]
6761) [*reflato, -iire (//are) ^ mo denes, arfiar,
atmen, vgl. Flechia, AG II 19.]
6762) reflecto, flexi, flexum, flectere, zuruck-
beugen (romanisch vorwiegend in iibertragener Be-
deutung: eine Sache gleichsam biegen, um sie zu
erproben , daher erwagen, uberlegen, angebahnt
wurde diese Bedeutungsiibertragung durclx die Ver-
bindung animum reflectere, vgl. z. B. Verg. Aen. 2,
741); ital. rifletto flessi flesso u. fUttuto, flettere;
frz. refleter, zuriickstrahlen, brechen (vom Lichte),
dazu das Vbsbst. reflet, Widerschein, reflichir, er-
wagen (iiber altfrz. reflocher, flocher vgl. Leser
p. 105); cat. span. ptg. rejlectir, daneben reflexar
{reflejar).
6763) reflexio, -onem /"., das Zuriickbeugen (im
Romanischcn „dio Betrachtung, Erwagung"); ital.
riflessione; frz. reflexion; span. ptg. reflexion,
dazu das Vb. reflexionar.
6764) *refrango, fregl, fractum, frangere und
refrlngo etc., zerbrechen; ital. re- und rifrango,
fransi, fratto, fraiigere; prov. rcfranh frais frait
franker, wiederholen, dazu das ^^)sbst. refranh-s
und refrait-z, Verswiederholung, Refrain, daneben
refrinher mit dem Vbsbst. refnm-s aus *refrinh-s,
vgl. 0. Schultze, Z XI 249 Anm., Diez meint, dafs
refrim sich (nebst frim) an fremitus aniehne; alt-
frz. refrains f rains und f reins fraint und frait
fraindre, dazu das Tljsbst. refrain; span, refringir
(gel. W.), sich brechen (vom Lichte) ; ptg. ref ranger
(gel. W.), sich brechen (vom Lichte), Part. Pras.
refrangente u. refringente ; Fremdwort ist das Sbst.
span, refran. ptg. refrdo, Spriichwort. Vgl. Dz
266 refran; 0. Schultze, Z XI 249.
6765) refrico, -are, wieder reiben; span, refregar,
reiben, dazu das Vbsbst. refriega, Reibung, Zwist,
Streit. Vgl. Dz 147 fregare.
6766) *refrigeriuin *(., Erfrischimg, Erholung,
Ruhe, Trost, Freude, Wonne spendende Sache; ital.
re- u. rifrigerio; prov. refrigeri-s; altfrz. refri-
gere, vgl. Leser p. 106; cat. refrigeri; span. ptg.
refrigerio.
Gil
(>7t>7) ri'fUKo
»i7!t<i) ro-liill.i
(;i2
rvfrTiico s. rvft-iinirn.
t'lTi'iT) 'rffilM), -arc iv. rrfiisiis in <li>r Hi-iltt;.
.viTKi-linialit"), vi>r«i>it:orn; itnl. ci/MMiir iiliim'licii
rifiularf. ^Ii>irli8iim *rrllutiiir fiir nf'iitnir, Tri'llii-li
liloibt (Ino I'.iiulrin^Mi iIok / luiorkliirlicli, ilazii iIjik
Vbsl)st. rifiiito); ruin, rr/iix ni at a : r ir. rf/'iisnr;
jirov. rr/ ii.s'iir(il»iio)N>n reftuUtr; rehiizar.-siir alicr ist
= *irfH.<iirr. iiiolit = reciisarr); f rz. ir/ii.irr (daiiclii'ii
rrfiitrr; nlH<r altfr/. rni.trr. luMifrr.. ritsrr ■=■ 'irlii-
sarc nil-lit =: rreiiiKirr, ilio I!t>(lovltllIl^K(>lltwi('kollln^'
solit>int p<ncsi>n zii soin «ziirtirkprallcii, vom finradoii
\\i>);« al>l>ii>)^n , oinon Soitonw»»;; (<iMRolila<;eii , aiif
Soifonwo)ji>M nai'li otwas stri'lH-n, li«lii; lianiloln,
lisU^ sein", lia/.ii ilas Vliglist. rK.ir, List); cat.
refimar; 8|ian. rehiixiir (daiioboii rffiitiir); ptfj.
refusar («laiifbon refiitiir). Vcl. Dz 270 rifiinarc ;
Androspn. .lalirb. XII 471; SrlicU>r im AiiliaiiK zu
Dr. 742 u. ini Diot. n. v.: Urolior. ALL V 234.
()7<J8i refilto, -6rc, ziirficktrpibcn, zuriickwoison;
itaL ritiutart. ilazu «las Vbsbst. rifniio: prov.
refmUxr: frz. n'/'uter: nat. span. ptj;. refnUir.
Vfjl. Dz X)\\ ri/iiitnie: Rimsch, RF 111 45S.
(i7»)9'l |*r«^llllivn »1. {rt'finlin), KiiniRreich ; ital.
rfiiHie: prov. rci/nlme-s: frz. rni/aiiiiie: altspan.
renlmr. rrante; (neiispan. ptff. reino). VgL Dz 265
reamr; Jloyor, Ntr. p. 81.]
G770) resralis, -e (rex), koni<;lich; ital. regale
II. (iibliohor) rc(i/(', vgl. Canello, AG 111 374; prov.
rejal-s, real-.i. ri<tl-s: frz. roi/nl : span. ptp. real
^al8 Sbst. Xamo oincr Miinze unil Benennnng oines
koniglichcn Hanptqiiarticres odcr Heerlagors). V;;!.
Dz 481 real.
6771) [*reg5mlM), -are {fiamba); davon vielleiciit
frz. rrfiimbcr, niit den Hufen ausschlagen, indcsspn
ist in Hinsiclit auf das (jlcichbcdeutendo altfrz.
regiher dioso Ableitung sclir fragwiirdig, wic sclion
Dz 6G7 .V. r. horvorgehoben hat. |
regrelo 8. grelll.
6772) regestum ii. (schriftlat. gowidinlicli PI.
regesta), Vcrzoichnis, Register; ital. registro (da-
ncbon re.'ita, Rcihe, vgl. Storm, R V 168); prov.
frz. regUtre; span. rei7ts< ro, Register, ristra, Reiho
(von Zwiebeln u. dgl.l, dazu dasVb. ristrar, reihen;
ptg. registo und registro. Vgl. Dz 267 registro;
Storm, R V 168. S. auch Testis.
6773) reg-TS, -am /'., Konigsburg, = ital. reggia
(daneben als Adj. regio, regia), vgl. Canello, AG
m 349.
6774) [*reglmen n. (fiir regimen von regere),
Leitung: prov. regisme-.f : frz. regime (bedeutet
insbesonderc auch die Leitung des personlichen
Lebens, Lebensweise). Vgl. Dz 265 reame.]
6775) rcgimentum n. (regere). Leitung. Re-
gierung; ital. reggimento ; frz. regiment etc.; das
Wort dient auch zur Bezeichnung einer unter cin-
heitl. Leitung stehenden Truppenmasse , Regiment.
6776) regiua, -am /'. (rex), Konigin; ital. regina;
prov. regina, reina; frz. reine; span, reina, reyna ;
ptg. reivha, rainha.
6777) ahd. Reglnhard, Personenname (soviel wie
„ratkundig, Ratgeber" bedeutend): dav. frz. renard,
Fuchs (dazu altfrz. reuardie, Verschlagenheit).
Vgl. Dz 668 renard; Mackel p. 133.
6778) regrio, -onem /'., Gegend; ital. regione.
Gegend, rione, Stadtviertel, vgl. Canello, AG III 374 ;
prov. regio-s, rejo-s; altfrz. rotjon m.. vgl. Seheler
im Anhang zu Dz 741; neufrz. region (gel. W.);
span, region; ptg. regulo.
6779) regno, -are, herrschen; ital. regnare;
prov. rrgiiiir, rfiiluir: (t/.. regiirr; Kynw. nginir,
reiiiar: ptg. ninnr.
67S01 ri'irnilm n. (rtgimn), lIcrrHchaft, Kmiig-
reirh : Ital. rniiiit : prov. rcgnr-s, irviie-n (danobon
rrgnatz); frz. regiir; npan. rri/iiii, rrimt; pig.
rfiMii.
6781) rfuo, rexl, rcctimi, rfgCrc, richten, leiUui;
ital. regiiit rem rcltii reiigcrr : prov. regir: frz.
rigir : Kpan. regir; ptg. rrgrr. (^bur die Koni-
piisita von reqere vgl. Ascoii, AG 111 326 Anm.;
I Gridmr, ALLY 234.
6782) retriilti, -iiin /'. (regere). Stab, Schionc,
KicbtKchnnr, Kegel; ital. rrgida , Hegel; C'aix,
St. 48(1, leiU.«t v(in reijuht ab audi reggetta „vorga,
striscia nietallica", indcin er aniiiniml, daf8 es au8
*regeUa dnreli Suflixvertauschung enlHtandon Roi,
u. auf span, riel, Harre, liinweist, fiir welches nuch
Diez 483 regula, Stab, al« (irumlwort annetzt; rum.
reguld; prov. rrglu , Kegel (relka, Pitiigscbar,
neuprov. relho, reio, Hebol, llobebaiini, Brocheisen,
Fcnsterband. Pllugschar; altfrz. reille, Kisenstali);
frz. w//f (altfrz. rcitle, riiile), Kegel, noufrz. auch
Lineal; (cui.rella. Pfliigschar); span, reglu, Kegel,
Lineal, (reja, Pflugeiscn, eisonies Feiisturgittcr) ;
ptg. regra, Kegel, regoa. Lineal, [relha , Pflug-
messcr). Vgl. Dz 267 rellm u. 483 )r/a (Diez leit«t
span, ri'ja und ptg. relha von reticiiliim ab), vgl.
ferncr 483 ringla. wo Diez auch cat. r.ngla. Hi'ilie,
R])an. ringla, ringlera, Reiho, ringtcro. ringlun,
Zeile, vou regula abloitot, iudesson diirfton die
Worte wobl auf got. *hrigg^. Ring, zuriickzufiihron
sein; C. Michaclis, Miec. 149 (hior wird fiir relha
etc. als Grundwort *rallia aufgestellt, s. obon s. v.) ;
Grober, ALL V 235 (fafst die ganzo Sippe unter
regula zusainmcn, indessen diirfto *rallia doch zu
beriicksichtigen sein); Tli. p. 77 (glaubt, dafs viol-
leicht gall, tied, Furcho, das Grundwort sci).
6783) 1. regtilo, -arc (regula), reyeln; ital.
regolare; rum. regulez ai at a; prov. reglar;
altfrz. ruiler, rogein (daneben miner, Balken oin-
kerben, vgl. Littre .s. v.); frz. regirr; cat. span,
ptg. regular, ptg. auch regrar; iibcrall gel. odcr
lialbgel. Wort rait Ausnahine v. altfrz. ruikr.
6784) 2. regiilo, -are (//«7(1) = span, regoldar,
riilpsen, dazu das Vlisbst. regueldo, vgK Dz 482 .s. v.
6785) ahd. rSli, mhd. rOcIi, Reh; ilavon nach
Caix. St. 476, ital. recchiarella „pecora cho non
ha figliato".
6786) relcio (dreisilbig), ieci, iectnm, reicere,
zuriickwerfen ; ital. recere, ausspcien; rtr. riecer,
vgl. Dz 393 .s. v.; Ascoli, AG VII 411; Grober,
ALL V 236.
6787) dtsch. reif, Band, Strick ; davon vielleicht
ital. refe, Zwirn, vgl. Dz 393 s. v.; C. Michaelis.
Jahrb. XI 293, stellte arab. refi', diinn, als Grund-
wort auf.
6788) [*re-Tmito, -are = span. ptg. remedar,
arremedar, nachahnien, vgl. Dz 483 n. v.\
6789) altnord. ahd. rein, Rain; frz. rain, Grcnze,
vgl. Dz 663 s. !'.; Maekel p. 117.
[*re-in-cresco s *iii-cresco.j
6790) [*re-inflo (= *re-uiillo), -are, wieder oin-
blasen; davon nach Caix, St. 61, ital. ronfiare,
schnarchen; prov. ron/lar; frz. ;-o«/ter (altfrz. auch
fronchier, ronchier = "roncare). Diez 275 ronfiare
verglich bret. rufla, gr. (iniKptTv, itoftifdveiv und
erbliokte in alien diesen Worten „Natuiau.sdrucke".
Boucherie stelltc*)7iom/;M7«)e, schwirren(vomKrei8cl,
von dor Spindel), als Grundwort auf, vgl. Schelor
im Diet, unter ron/ler. Vgl. Grober, ALL V 239.]
613
67911 rg-In-frando)
6820) rgnUntlo
614
6791) [*re-Tii-fraue(o) + (re-iii-rr)esco, -are;
daraus nach Caix, St. 487, ital. rinl'rancfscnre
„rinnovare, rimcttore in vita".
[*re-Initio s. recento.J
6792) kelt. Stamm reino- (wovon der Fliifsname
lihenus, Rhein); davon nacli Th. p. 110 coraask.
rin. Biiclilein; altfrz. rin, Quelle (Aiol et Mirabel
ed. Forster v. 3921, durch welclie Stelle, da in ibr
rin diirch den Rciin gesiebert ist, wolil Tobler's in
Gijtt. gel. Anz. 1874 p. 1043 aiisgcsprochener Zweifel
an dem wirkliebcn 'Vorkominen dcs Wortes beboben
wird). Naber liegt wobl die Ableitung vom abd.
linnd. Kinne, vgl. Dz 670 -s'. i\: Mackel p. 100.
6793 1 re + In + pectus = i t a 1. rinipetto, gegen-
iibcr, vgl. Dz 393 s. i".
6794) altn. reisa, Zug. = altfrz. raise, Kriegs-
zug, vgl. Dz 664 s. f.; Mackel p. 117 (Mackel fiibrt
aucb neufrz. raixe, re-ie an, diese Worte scbeinen
aber nicbt vorbanden zu sein).
6795) *reitas, -Stem f. (reus), Schuldbarkeit;
ital. reila: rum. reutate, Bosbeit, Falscbheit.
reiza s. radix.
6796) aral). rekb, Zug von Eeisenden auf Last-
tiercn: cat. span, recna, Koppel-Lasttiere ; ptg.
record. Vgl. Dz 482 ricua.
6797) relatio, -onem /. (ref'erre), Bericbterstat-
tiing; ital. rilasiotie: frz. relation eU:.
6798) relaxo, -are, locker lassen; ital. rilasciare
u. riiassare, vgl. Canello, AG HI 365; frz. relaisser,
matt betzen. als refl. Vh (sieh erbolen. ausspannen),
sicb aufhalten, <lazu das Vbsbst. relaif^, Haltepunkt,
Umspannung-sort. Diez 667 sctzt aucb relayer,
ablosen, = relaxare an. ricbtiger aber diirfte *re-
la[r]i/are ala Grundwort aufzustellen sein, vgl. oben
l^taii.
6799) relcTO, -are, anfbeben; ital. rilevare, davon
das Vl)8bst. rilieco, -levo, Abbub. C^bcrbleibsel eiuer
Mablzeit, die eniporgehobencn, erbabenen Telle eines
Bildwerkes; frz. relerer, dazu das Vbsbst relief;
span, relevar, reliefe; ptg. relevar, rehvo. Vgl.
Dz 668 relief.
6800) reli^o, -iSnem f. {religere). Religion;
ital. religione: rum. relighie ; prov. religio-s;
frz. religion; cat. religio ; span, religion; ptg.
religiilo.
6801) religIostt.s, a, nm (religio), religios; ital.
religioso : rum. relighios; prov. religios; frz.
religienx : cat. religios; span. ptg. religioso.
6802) relinqno, liqai, lictnm, linqnere, zariick-,
verlassen, = altfrz. relinqiiir, relenq^iiir, in Sticb
lassen.
6803) rellqnia, -am f, Cberrest; erhalten in
ital. Mundarten (z. B. venez. leriquia, paduan.
requilia etc.! u. im altfriaul. ariquUe. Vgl. Joppi.
AG IV 335; Bebrens, Metatb. p. 25.
re + abd. luogeu s. Inogen.
6804) rem(Accus. Sg. v. res), Ding, Sacbe; prov.
ren, re, rei, re-s, Sache, Ding, etwas, jemand,
ganre(n), granre{n) = grandem rem, viel, lange,
aldres, etwas anderes; iiz. ne -\- rien, nicbts: alt-
ptg. rem, algorrem, etwas. Vgl. Dz 670 rien
(Ital. niente s. No 5585a.)
6805) [*remacto, -are = span, ranatar, toten,
den Garaus macben , zu Ende bringen , vollenden,
dazu das Sbst. remate, Ende. Vgl. Dz 468 matar.
(Diez setzt der Ableitung ein Fragezeicben bei, das
man wobl unbedenklicb streieben darf).]
6806) remaneo , man.si , miinsiim , manere,
zurQckbleiben ; ital. rimanere: rum. remdne; rtr.
riimaner; prov. remaner, romanre; span. ptg.
reinanecer. Wegen der Flexion s. maneo.
6807) rememoro, -are, wieder erinnern: ital.
rimemorare .,ri<bianiare alia memoria", rimemhrare
„ricordare"^ vgl. Canello, AG III 399.
6808) RemI, -os m. = frz. lihtims; davon ital.
renso, (aus Rheims bezogener) fciner Flacbs, vgl.
Dz 393 s. r.
6809) remitto, misi, missnm, mittere, zuruck-
schicken : ital. rimdlere and dem entspr. in den
iibrigen Spraeben, s. oben *mittO.
6810) *remo, -are (remits), rudern; ital. remare
(daneben remigare); prov. remar ; frz. ramer
{remare : ramer =*fenare : faner) dazu das Vbsbst.
rame. Ruder; span. ptg. remar. Vgl. Dz 664
rame; Th. p. 109.
6811) [*remolIno, -are [molina). mublenradartig
wirbeln; ital. remolinare, dazu das Vbsbst. remolino,
Wirbel: altfrz. remouliner, dazu das Sbst. remouUn,
Haarwirbel; span, remolinar, dazu das Sbst. remo-
lino: ptg. remoinhar, dazu das Sbst. re(do)moiH/iO.
Vgl. Dz 219 mxtlino.]
6812) [*remoIo, -ere, wieder mablen, = frz.
remoudre, davon die Verbalsubstantiva remotis, re-
mole, Wasserwirbel, Strudel. Vgl. Dz 219 hiu/jmo.]
6813) *remoro, -are (scbriftlat.re»io)-arj),sauraen,
zagen; daraus nach Caix, St. 482. ital. remholare
(aus *remolnre, *remorare), zogem.
6814) *remdleo, -are {remulcum), ins Schlepptau
nebmen; ital. rimiirchiare, rimorchiare ^ *remul-
culare; neuprov. remoucd; frz. remorquer; cat.
span, remolcar ; (ptg. rebocar, wobl entstellt aus
remorcar, vielleicht durch irgend welebe volksety-
mologische Angleicbung, daneben rehoquear). Vgl.
Dz 271 rimiirchiare ; G. Paris X 61; Grober, ALL
V 236.
6815) *remulcum «. (fur remUlcum, v. griech.
(jvuov'/.xtu) aus ov/iov u. i'/.nw), Schlepptau; ital.
rimorcMo = *remulculum : frz. remorque : span.
remolque; (ptg. rehoque). — Caix, St. 15, ziebt
hierher auch, und wobl mit Recht, ital. hurchio,
burchia, bedeckter Nacben mit Rudern; span.
biircha, indem er die Worte aus *rimbiirchio =
*remulculum erklart, was um so stattbafter, als das
Vb. rimburchi'ire vorbanden ist.
6816) remus, -um m., Ruder; ital. remo; prov.
rem-s; (frz. rame v. ramer ^* rem are, s. d.); span,
ptg. remo.
ren s. *renio u. *renuucillu.s.
6817) *renio, -onem m. u. /'. (,fiir ren), Niere;
jital. rognone, argnone, arnione (ar = re, s. d.);
[prov. renho-s, ronho-s; altfrz. regnon; roignon:
I neufrz. rognon, {rein); cat. rinyo, ronyo, (ren);
' span, riiion, (ren); ptg. rinhSo, (rin). Vgl. Dz 274
I rognone; Grober, ALL V 236.
6818) renovo, -are, erneuera; ital. rinovare,
rinnovare ; prov. renovar (daneben renovelar,
•renoelar), davon renoii-s, Wucber (d. h. immer
neues Geld nebmen), renotier-s, Wucberer; span.
renovar, dav. renuevo. Schofsling, renorero,Wucherer.
Vgl. Dz 668 rcnoit.
6819) *renuneiiliis, reniciiliis, -nm m. (Demin.
v. ren), Niere; rum. rinicliiu, rinic, rdnunchiu,
rdrunchiu; rtr. ranuticltels. \gl. Dz 21i rognone ;
Grober, ALL V 236.
6820) rennntio, -are, bcrichten, verkiinden (im
Roman, hat sicb die Bedtg. „eiaen Verzicht er-
klaren" entwickelt); ital. ri«M»nVire; frz. renoncer;
altspan. regunzar, berichten, vgl. Coruu, R X 405;
span, renunciar, verzichten, dazu die Vbsbsttve
39*
t;ir.
l»21) riJ-MidnM
684)1) r(M|iiiein
()16
rmimeia iiiul rriiuncio: pt^. miiinridf, il:i7.ii cIiih
Sbst. rcMMnri'd.
t>S2U |*h"-olMlQro, -arc ■ ■ ruin, nihil ni ii( <i,
niislmltiMi, i>rlripii. iT|ir<ilM>ii.|
l>S22) BfliHcil. rt'lia, n'irrtcn (ilavuii rriipliiifi,
Sclinitto, norwcj;. rr/irl u. rijirl, Stdckl; diuiiit vor-
nitiitlt oiliT <I<H-Ii r.tir<aiiiiii>-nli:iii^i>u>l ist iiacli llii^'^i',
K III iri7, frj;. nhUtlf. jriToNirt.'s Klois.lisrlinitlrluMi
idanolifii ijrMrltf , wnlil an iirilirr anp'lolint).
Sohi'liT ini hirt. .<. r. wios aiif f;<<rni. rth, n/i, Ki|iiH>,
als (hiH inutniarsliclif tirinulwort liin.
CSL'S) scliwi'il. rcpii, mill. re|H>, Hanniroclic;
ilavtm narh Hiit:},i'. IJ III 16ti. vielU'udit ilas ^'loicli-
bo(U<ntcn<li> fr/. lihi-.
tJSJI) K'pftro, -are, HiiMlorlicrstclltMi; ital. ci'/hi-
r<iiY, vorwaliri'M, sriiiitzon, aliliolfcn, dazii <ln8 Vbsbst
ripnro. AWiiilfo, Srlmtzwi'lir: frz. rrjiarer; span.
rrjHirar. dazii das Vbslist. rcpdro: \>tg. rejiariir
». rriHiirar (v>;l. /ilaiui mid iilnina). aiis lot/.teivr
Form ist wnlil ilnn-h Alifall dos Priiiixos ontstandon
IHiirnr. widorsti'lipn, ab-, auxlialten, wonii man os
niclit, was viidleiidit bossiT, - pnrnre ansotzen will
(wi'tjon der Bedtfj. v<;l. jiara in di-n Ziisamnion-
sotzunpcn parnsole etc.). V>;1. Dz 28.") parare und
474 jioirar (l)ipz ist );^neigt, jmirar von dcm bask.
pairatu, Icidpn, abzuloitcn).
6825) repasro, -ere, futtcrri, orniilircn; ital.
ripascere, wciden; frz. rejiaiire, dazii das Vbsbst.
rejias lans rejia.st, vgl. appns aus iippaM-s, neu-
frz. npput, s. Solielor im Diet, untcr appas).
*repiistus s. repus.
6826) repatrlo, -arc (patrin), hoinikchren (bci
Solin, Ambrosiiis und Cassiodor bele^ft); pro v. re-
pairar, dazu das Sbst. repitire-s; altfrz. repairier,
dazu das Sbst. repniie, Heimat, Bcliausunj^ ( neufrz.
Zufluehtsort, Sdilupfwinkel). Vgl. Dz 668 lejiairer:
G ruber, ALL V 238.
6827) repauso, -are, ausruben (nur im spiitcsten
Latcin); ital. riponare. dazu das Vbsbst. ripmo;
rum. rejinos, posni, posat , posu (bedeutct „fur
immer ausruben, sterben"); prov. rejtausar ; frz.
reposer, dazu das Vbsbst. rcpo.t; span, reposar:
ptg. repou!:ar.
6828) [*repedito, -are (}>e(lere); davon naob
Cornu , R X 589, span, reveiitiir, bersten; ptg.
rebentar, arrebentar. Diez 482 rehrntiir leitoto die
Worte von ventus ab; Ronscli, .labrb. XIV 179,
stellte crepitre als Grundwort auf mit der Annalune.
(lafs dasselbe in Anlehnung an repente umgebildet
worden sei.J
6829) [*repentaculuiu n. (v. repens, oigentlich
hinabneigend, abfallend) ist nacb Caix, St. 50, das
Grundwort zu ital. ripentaglio, Gefabr. Diez 393
s. r. leitete das Wort von repocniteie ab u. ver-
glich C3 mit alt frz. repoilaUle. Rcukauf.]
6830) repetitto, -oneni /'. [repeterc), Wicdcr-
holung; ital. lipetizioue; frz. repetition etc.; iiber-
all nur gel. \\.
6831) repeto, petivi, petitiiiu, petere, wieder-
holen; ital. repetere n. ripetere; in. repeter etc.;
uberall nur gel. W.
6832) replum n., Thiirrahmen (Vitruv 4, 6, 5);
davon vielleicht valencian. span. ptg. ripio,
kleine Steinc, die zum Aiisfiillen der Zwischenriiume
des Pflasters dienen, audi Scbutt, davon span.
ripiar, mit Scbutt ausfiillen; span. ptg. ripia,
ripa, Futterbrett, vgl. Dz 483 ripio.
6833) repo, repsi, reptum, repere, kriechen;
ital. ripire, klettern (wohl mit Anlehnung an
*ripidus, steil); rtr. reiver (?), kriechen, vgl. Ascoli,
AG VII 411; prov. nur das I'arl. I'riis. rr/ic»i.<.
Vgl. Dz 394 ri/iic.
6H34) I'rSpurnitcu, -ore, ben'uon; ital. rrpni-
timi u. ripentir.<i : prov. fr/.. span, ir/jrni/r (roll.
Vb.); pig. (irrrjifiiilrrse.]
6835) rt'puiio, pohiii, puMtiiiii, puncn*, zuriii-k-
Htollcn; ital. nimrn-; mm. rriiiiiir ; prov. all-
frz. cr/imx/rr I I'art. I'rat nlmsl, relia:), vorbergeu,
begrabon; «pan ninnur: \ii\i. rrpi'ir. Wegon der
Flexion ». ponii. \V'l I>/ tiiiii relumdre.
I 6836) ri'praeseiitulio, -oiieiii /'. (reprdesnilnre),
Dar-, Vorstidluiig; ital. ri/iri sfiilnziotic; frz. rr-
prrnrutaliini I'lc. ; iilicrall nur gel. VV.
6837) reprut'scnto, -urc, ilar-, vorstt-llon; ital.
ripre.irulnrc ; frz riiin'sinter etc.
6838) rvpri'llu'liido, (11, kuiii, ere, zuriii;knulimvM ;
ital. riprrmlrre : frz, rrpreixire i\tv,. Wegon cler
Floxion H. obi'ii pre liejiido.
6839) l^repreliensiilia, *repreiiNaliiS (reprehen-
ilire) = ital. riinrsur/lid , rapprenayliit , das zur
Schadloslialtung ZuriickgononimonK , Wiodervergel-
tung ; frz. reprr.iaille ; span, rcpresiiliii. Vgl. Dz
271 riitrenai/lia.]
6840) (*reprobTco, -are (repmbare), vorwerfon;
davon nacb Caix, St. 115 (u. 12), prov. rrpropchar,
vorwerfon, dazu das Vbsbst. repropr.he-s ; frz. re-
proclier, dazu das Vbsbst. repniclic (daraus wiedor
ital. rimprocciare, rimhrnccitire, imiironciarc, bron-
ciiirc, bronciolnre u. das Verbaladj. bronciii); span,
ptg. reprochnr, dazu das Sbst. rcproclie. Diez 668
reproeher hatte *repropi(u'e „vorriieken'' als Grund-
wort aufgestellt uikI *apprnpiare : ap/trocher ver-
glichen. Ein zwingender Grund zum Aufgebon cler
Diez'schon u. zur Annahme dorCaix'schon Ableitung
liegt nicht vor.]
6841) [*repr8bTto, -are (Freq\ient. v. reprobare),
mifsbilligon, verwerfcn; clavon nach Caix, St. 115
(u. 13) ital. riiiilirotlare, vonverfen, schcdtcn, wovon
wieder die sinnverwandten Verba rimbrottoltire,
rimbroiitolarc , brontolare (daraus vielleicht aret.
halurlare „romoreggiaro del tuono", angelehnt an
urlare, vgl. Caix, St. 192).]
6842) rcprobo, -are, mifsbilligen , verwerfen;
ital. riprnvure; altfrz. reprnvier; noiifrz. re-
prouver: span, reprobar : (ptg. sclieint ilas Verbuui
zu fehlen). Vgl. Dz 6f)8 reproeher ; Caix, St. 115.
6843) repullulo, -are [re u. piiUiis), wiedor-
hervorsprosson; davon vielleicht span, repollo,
Knospe, Kopfkohl; ptg. repoUin. Vgl. Diez 483
rejioUo.
6844) reputo, -are, anrechnen, zurechnen; rtr.
ravidar; prov. replar, tadeln, anklagen; altfrz.
reter ; altspan. reptar; neuspan. retar ; ptg.
reptar. Vgl. Dz 267 reptnr.
6845) *requaero,quaesivI,(iiiacsituin, quaerere,
aufsuchen, verlangen; ital. richieilerc, dazu das
Participialsbst. richiesta; prov. reqiicrre, dazu das
Sbst. requesta; frz. requerir, dazu das Sbst. re-
quite; span, requerir, dazu das Sbst. requesta;
ptg. requerer, dazu das Sbst. requesta. Wegen
der Flexion s. qiiaero.
6846) requiem (Accus. Sg. v. requies), Todes-
ruhe, Totenmes.se (in letzterer Bedtg. erst romanisch) ;
davon angeblich frz. requin, Haifisch, well ein
sohdier Fisch den Tod und folglich die Totenmesse
verursache. Vgl. Dz 668 s. v. Offenbar ist das
aber nur eine lialb gelehrte, halb volksetvmologische
Deutung. In Wirklichkeit diirfte das Wort ger-
manischen Ursprunges sein u. etwa mit ags. hraea,
Rachen, Kehle, ahd. rahho zusammenhangen.
617
6847) r«<|iiIrIto
6864) rgsHs
618
6847) reqalrito, -are (Intens. v. requirere), nach
etwas na(^hfragen, ist das vermutliche Gnimlwort
zu frz. regretiev, bedauern (die eif^entliche Bedtf?.
wQrde dann sein „nach ctwas eifrig fragen, etwas
vermisson, sieh nach etwas sehnen"); dazu das
Vbsbst. regret ; wenn man an der Erhaltung des (
Anstofs niinrot, so liefse sieh vielleicht eiii iiochmals
intensiv abgeleitetes *reqiiirititare ansetzen. Vgl.
Dz 667 regretler (einpfiehlt reqiiiritari); Bohmer,
RSt. Ill 357 (befiirwortet requiritare); G. Paris.
R VII 122 n. zu Alexius 26e, stellte got. yretan,
weinen, klagen, als Grundwort auf, worin ihni
Matzner vorangegangen war u. Scheler im Diet. s. v.
ihm naclifolgte; Mackel p. 86 (erklart nach ein-
gehender Dntersuchung, dais germanischer Ursprung
unglaubliaft u. die Ableitung von requiritare [sic!
lies requiritare] noch immer die wahrscheinlichste
sei); uber andere ganz unmiigliche Grundworte. die
man in Vorschlag gebracht hat (so Mahn, Etym.
Unters. p. 36, *regratare v. gratus; Chavee, Rev.
de ling. I 224, *recretare v. *recretum v. recrcseere),
vgl. Scheler im Diet. s. v.
res s. rem u. de hac re.
6848) dtsch. resehe, hart, rauh, sprode; davon
nach Dz 666 s. v. (rtr. res, vgl. Gartner § 22i;
frz. reclie: pic. reque, lauh, herb, vgl. dagegen
Forster, Z III 264, uiid JIackel p. 90. Darf man
vielleicht in riche ein Verbaladjektiv zu *rescher
= resecare erblicken? Die Grundbedeutung wurde
dann etwa sein „eingeschnitten, uneben". S. auch
oben kinan.
6849) resciudo, scidi, scissiim, seindere, zer-
reifsen; ital. rescind», rescisi, rescisso, rescindere.
6850) rescribo, scrips!, scriptfun, scribere,
wiederschreiben ; ital. rescricere, zuriickschreiben,
riscrivere, nochmals schreiben, vgl. Canello, AG in
332; frz. recrire: span, rescribir; ptg. rescrecer.
Wegen der Flexion s. seribo.
6851) reseco, -are, abschneiden; ital. resecare,
risecare, risegare „riciJere, rimuovere"; von rise-
care das Vbsbst. risico ((hi *riseco), das eigentlich
wohl eine gleichsam abgeschnittene, jah abfallende
Klippe, also eine gefahrvolle Stelle bi,zeichnet (vgl.
span, risco, Klippe) u. daher zu der iibertrageneu
Bedtg. ,,Gefahr" gelangen kunnte, von risico dann
wieder das Vb. risicare, in Gefahr setzen, wagen.
Frcilieh ware von risecare zu erwartcn *riseco,
allenfalls *risc(>, es kann aber das t der zweiten
Silbe in risico auf Angleichung an dasjenige «ler
ersten Silbe beruhen, vielleicht auch zuerst im Verbum
eingetreten sein, um das zu iibertragener Bedeutung
gelangte resecare von dem die nrspriingliche Bedtg.
bewahrcnden zu scheiden; frz. risquer, dazu das |
Sbst. riique (Lehnworte aus dem Ital.); span, risco, |
Klippe, n>.S(70, Gefahr, arriscar, arriesgar, wagen;;
ptg. risco, Klippe, Wagnis, Gefahr (vermutlich |
gehiJrt hierher auch risca, risco, Federzug, Linie, '
da sieh die Ziige der Feder u. die Linien mit uber !
<lie Papierflache gemachten Schnitten vergleichen
lassen). Aus dem Partizipialadj . s p a n. p t g. arriscado, |
wagehalsig, kiihn, ist vielleicht gekiirzt das gleich- j
bedeutende arisco, indessen lassen sieh berechtigte
Zweifel dagegen erheben. Vgl. Dz 271 risicare iind
424 arisco; Canello, AG III 371 Anm. (handelt
iiber die Bedeutungsentwickelung, indessen ist das,
was Diez dariiber gesagt hat, den Vermutungen '
Canello's vorzuziehen) ; Devic brachte arab. rizq,
Schicksal, als Grundwort in Vorschlag.
6852) resemino, -are (semeii), wieder besamen, j
rum. reseamin ai at a, ver-, zerstrenen.
68531 resHio (dafiir *re.salio), -Ire, zuriick-,
abspringen; ital. risalire: rum. resar ii it i: frz.
[resilier, von einem Kaufe u. dgl. zuriicktreten);
span, resnlir, hervor-, iiberragen, resilir, zuriick-
prallen; ptg. resa(h)ir, hervor-, iiberragen.
6854) resina,' -am /'. {oi/zirij), Harz; ital. resitia;
rum. rdsind ; pro v. rezina, rozina; frz. resine;
cat. resina, rehina: span. ptg. resina.
6855) [*resinum n. u. *resina, -am f. i.st nach
W. Jlever, Ntr. 137, das vorauszusetzende Grund-
wort zu altfrz. reisne (agn. redtie = reSne), Zugel,
nenfrz. rene. Gemeinhin vnT<l*retina als Grund-
wort angesetzt, vgl. Dz 265 ridina; Grober, ALL
V 237.]
6856) resolve, soln, solutnm, solvere, auflosen
(im Roman, auch in ubertragener Bedeutung „eine
Frage u. dgl. losen, entscheiden"); ital. risolvere;
frz. resoudre; span. ptg. resolver. Wegen der
Flexion s. soIto.
6857) resono, sonul, sonitom, sonare, wieder-
hallen; ital. risonare; rum. resiin ai at a: prov.
resonar: frz. resonner ; cat. ressonar; span.
resonar; ptg. resonar, resoar.
*res6rtio s. sortio.
6858) respecto, -are (respectus), beriicksichtigen,
achten; ital. rispettare: prov. respeitar , auf-
schieben ; altfrz. respitier, aufschieben ; n e u f r z.
re.v/jfc/er (gel. AV. I. achten; span, respetar, achten;
ptg. respeitar. Vgl. Grober, ALL V 237.
6859) respecttis, -nm m. {respicere), Beruck-
sichtigung, Achtimg (im Roman, auch ^Aufschub",
eigentl. wohl die riicksichtsvolle Behandlung einer
Sache); ital. rispptto. Achtung, respitlo (aus dem
Frz. entlehnt) , Aufschub , resqiiitto mit gleicher
Bedtg., vgl. Canello, AG HI 319: prov. respeit-z,
Aufschub, Erwartung; frz. repit, Aufschub, respect
(gel. W.), Achtung; span, respecto und respeto,
Achtung; ptg. respeito , Achtung. Vgl. Dz 668
repit: Grober, ALL V 237.
68601 resplro, -are, atmen : ital. re.ipirare;
frz. rcspiier etc.
6861) respondeo, spondl, spousiim, spoudere,
antworten ; ital. ri.'ipondo, sposi, sposto, spondere,
dazu das Partizipialsbst. risposta (altital. auch
responso, risponso); rum. resptind, spunsei, spanx,
spiinde, dazu das Sbst. respuns; rtr. rispuemler,
Part. Priit. re.^pus, rispost, vgl. Gartner § 148 und
172: prov. respon, re-^pos, respondut, respondre,
dazu das Sbst. respos, respost) frz. repondre, dazu
das Sbst. repotise; cat. respotulrer, Perf. re.ipongue,
dazu das Sbst. respons; span. ptg. responder,
dazu die Sbst. rajionso, respiiesta, -sposta.
responsum s. respondeo.
6862) restaoratio, -oiiem /'., Wiederherstellnng ;
ital. ristorazione (bedeutet auch ^Ertjuickung'');
prov. restauracio-s ; frz. restauration : span.
re stall racion : ptg. restaurariio.
6863) restaaro, -are, wiederhersteUen (im Roman,
auch „die leibliclie Kraft wiederhersteUen, erqnicken");
ital. restaurare ,,rimettere a nuovo", ristorare
„riconfortare, in ispecie lo stomaco", dazu die Vb-
sbsttve restauro, ristatiro, ristoro , vgl. Canello,
AG in 332: prov. restaurar; frz. restaiirer. davon
restaurant, der Erquicker, Gastwirt, Gastwirtschaft ;
span. ptg. restaurar.
6864) restis, -em »«., Seil, Schnur; ital. resta,
eine Schnur von Zwiebeln u. dgl.; sard, rcite,
Seil; neuprov. rest, Schnur von Zwiebeln u. dgl.;
cat. rest, Seil; span, ristra, Schnur von Zwiebeln
(doch ist auch Ableitimg von regestum denkbar,
6Ut
6mr>) Tfittunn
(iS90) riMiliftrliftrnm
(•)2{)
v;;!. Stonn, K V Kja), iliun <l«» Vl>. ritrrdr, roilion ;
pt):. <•€•"''. Si-limir von Zwioln-lii. V(;l. D/. '.'(IS
r<-*f<i. (in.l»<r. AM- V 287; (jiix, liii>ni. <li 111.
r.1111. II t;;t.
(KSfir)) rextitao, -fr*. wii'iloronitiitton: ital. ir-
stituirr iiml ri<(i(iiiri"; fr«. rr.itilufv; siinii. jitn.
restHnir.
<>8(Ui) [*Hfti|lTUK, n, iini (reslm-f), \viilor«i)on.<itiK;
ital. rmlio: pniv. «■<»(im-.«; fra. rHi/. \g\. \)r.
am rrt/Ki.l
i;8li7) rivsto, •ikre, iil>riK. (iiriirk liloibi'ii; itnl.
rtylare ii. rislitrr. vj;l. Canollo. AC III XV2, tl»/.ii
«lie VI>sbsltvo rrslii. l{i>st. rfslti, liabi'l 7.11m Eiii-
jpfrcn iUt I_«ii/.o (^'li'ichsam KiilitMirt ili>r l-anzo);
prov. rc.sdir, ilavoii nlip'li'itt't arcstitl (nitfr/:.
iiri-sdirl). IIan<llial>e ilor Luii/.c; frz, renter, ilnvon
lias Vlisbst. rfxir, Ki>st: span, restar, «lazu dio
Vbslisttvo rrxlo, Rost, ristrr, cttrinlre. lian/.cm-inlajro,
(iloiiktiar «iin- aUpr, dafs <lieso Wort* iiuf ret1c.1t urn
odor .•luch nuf reslui ziiriiok-tint^oii); ptfj rfx/nr,
ilazii dio Vlisl)sttvo lY^Jo. Rest, resle, riste, rislre,
Uinzi'iioinlaf^», Laii/^onnaliol. Y^jl. Hz 2(>8 re.tln.
tS8()S) rr.strin!;o,striiixi,strictuiii 1 rivin.*strTii.\i,
•strit'tum), striiitrtTC, bcsoliriinken; ital. resirinijo
II. r«(ri;/»i() (audi rt-). rexlrin.<<i,re.striiUo,rfiilrin(iere
iiiid -i(iiiere: prov. re.strenh rcMreit rrstrech iiiid
rentreit rcstrciiher : frz. restreiiis restreitiniii (altfr?..
reslreins) rfxtreint restreindre; span. ptg. restrin-
(/ir. dazii Partizipialadj. restriclo.
6369) [*resiiino, -are = ital. risof'fiare, wiedcr
blaseii ; r 11 111. resiilhi ni at n, blaseii ; spa n. resoplar,
.<itark atinon.]
(J870) ri-sunfo, surrexl, surreotnni, surgrcre,
aiiforstohen ; ital. re- u. risurflo 11. ■t:nrgo, .i<ir.''i,
sorto (= *gurctus nach mirgere) xiirjicre 11. sorgerr:
prov. refors (aucli ressnr.i = *re-ex:<turgo) resors
rc.sors re'i(.s)nrger : altfrz. resort resors (danebcn
dip golelirte Lehnfonii resiirrexit, vgl. Sufliier, Z VI
4;J7t resors resordre: {neufr/.. span. pig. resurgir,
ffel. \V.). — Alls dcni Partizip *rf.<i*r[c]AMJ5 ist ab-
ffcloitct ital. {*risortire, davon risnrto. s. weiter
iinton); frz. ressortir (gleiclisam *re ex-siirtire),
ziiriickspringen , ziiriicksi'hnellen (von einer Feder
u. dgl.), dazii das Vbsbst. ressort , Schnellkraft,
Feder: im Altfrz. bedeutet res{s)ortir audi „sich
zuriickzieheii , zii jem. fliiditcn, bei jeiii. Schiitz
siiohon, an join, appellicren, der Gcriolitsbarkoit
jeniandes unterstclien", deni ontsprecliend bedeutet
das Vb.sbst. res(smrl (ital. rUorlo), Goriditsbarkoit,
Ziistandigkeit. Vgl. Dz 300 sortirc I u. 2.
6871) resuscito, -are, wieder erwecken; ital.
ristiscilare : frz. resiisciter etc.
6872) rete n., Netz; ital. rete, Nctz, rezza (=
relia). pine Art Spitzen, vgl. Dz 393 s. v. u. dagegen
Rijnsch, Z I 420, dessen Benierkung, dafs retid,
-am f.. Garn, das Grundwort sei, richtig scin kann,
aber niclit sein mufs; span, red, dazu das Vb.
redar; ptg. rede; (das in Frankreidi ubliche Wort
fiir nNetz" ist *lilettuni, Derain. v. filitm, = prov.
fdet-z: (r 7,. filet).
6873) [*retTeellum n. und *reticella, -am /'.
(Demin. zu rete), Netz, = ital. reticella; rum. re{e;
span. redeciUa. Vgl. Dz G68 re-seaM,- Grober, ALL
V 237 u. 453 Anm]
6874) ['retiehetta laiitet die zuriicklatinisierte
Form zu ital. racchetta, Netz zum Ballsdilagen ;
frz. raquette; span. ptg. raqueta. Vj^l. Dz 261
racchetta. Befrcmdlidi bleibt das Wort aber imnier-
hin u. vielleicht fafst man es besser als Solieideform
zu rocclietta auf, s. unten roecho.]
(•87fi) rctTrillitiu 11. (Doiiiin. v. rete), kloiin'H Netz,
^- fr/.. nliciili- [•;<•]. W., das vcdksotymnliitjiKi-li zu
ridicule iiiiigornriiil «iirdo), llaarin't/, Striokboulol.
687t!) 'n'mo »1 , iii'lzartigc Uniziiuuiiiig. llilrdo,
- span. ]itg. rci/i/. I'fordi, Soliaftilall.
6877) *rrtiuii, -am f. (i»! voii rHiuerc iiiulit zu
tronuon, hu wiindorlioli dio Itildiing auo.li ist, vgl.
jodooli retiu-tieidum; d'Uvidio aufsprtu in Griibor's
Griinilrifs 1 512 dio Vorniulung, dafs dor Imponitiv
riline auf dio llilduiig dos WorU<s voii KiiitlufH
gowoRou soil! koniio). Ziigol; ital. rrtiiui u. rriliiia,
vgl. Canollo, Ati 111 4(l.'i; prov. regmi (wobl mil
volkBotyiiiologiKdicr .Xiilolnmiij^ an regtittrr); (tj..
rinr, s. oboii 'roslniiin; cat. rrgnn: sjian. rienda
laus *rediun. ♦/v/ik/ii, *rnid<i): ptg. ridea. Vgl.
Dz 265 rediiia: (iriibor, ALL V 2!17.
6878) rctinjro, ri-liiuli, rvtciitiim, rutiiivrc,
j zuriicklialton; ital. rilnure, u. dom «ntsproolionit
in den iibrigcii Spraclioii. Wcgon dor Flexion h.
t«IICO.
(i879) iTtTolum ». (Doinin. v. rcle), Notz; ital.
ccj.-Ho/d ; s a r d. rez:i'ilii : ii\t{r/. reseiiH. Vgl. Asooli,
AG IX 102; Grol.or. ALL V 453 Anm.
6880) [*rC'tTiim («(c), Netz; altfrz. roir, davon
das Dcinin. roi'sr/, reset = noufrz. re.teau. Vgl.
Grohor, ALL V 453 Amu.; Diez 668 liatto rt'seau
=j *reticelluiii angosotzt. was GriJbcr, ALL V 237,
wiederliolte, spiitor aber a. a. 0. beriditigt»*.)
6381) retSrqiico , tSrsi , tSrtiim , (ur<|uvre ,
zuriickdrelieu; ital. riturcere, wegeii dor I'loxioii
s. torqueo.
6382) retorta, -am /". (Feni. dcs Part. P. P. v.
retorqaere); davon ital. ritorln, Bindweido, VVoidon-
band ; prov. rednrta : frz. riorte (bedeutet noufrz.
nSohlingstrauch") und rniuile. vgl. Tobler, Ztsdir.
f. vgl. Spraclif. XXIII 418, u. G. Paris, R VI 156;
aufserdem frz. rttorte, Koll)enfla.si:be, span. |)tg.
retorta. Vgl. Dz 272 ritorta.
6883) retralio, t)nlxl, tractam, triihere, ziiriick-
zichen; ital. ritrarre: rum. retrage: prov. frz.
retraire; cat. relraurer; span, relracr: ptg.
rctrahir. Wegen der Flexion s. triilio.
6834) retribuo, ui, utiim, Ere, wiedorgeben ;
ital. ritribuire, u. dem entspr. audi in den andern
Spraclien.
6385) retro, riickwiirta, zuriick; prov. reire ;
altfrz. rierc: span, redrn ; (ptg. felilt das Adv.,
vorhanden aber ist das davoii abgeleiteto Vb. rcdrar,
einen Weinberg noclimals behacketi). Vgl. Dz 263
retro. S. oben ad + retro, de + retro.
6886) [*retr5Tentia (v. retro + ire) = prov.
retroensa, retroencha, Lied mit Kehrreim; altfrz.
retroenge, retrocnche, rntruaiuic , rolrnenge etc.
Vgl. Dz 668 retroenge.]
6837) |*retrdnea, -am f. = span, redruna,
linke Hand, linke Seite, well sie gcgen die reclite
zuriicktritt , vgl. das altspan. Vb. redrar, aiis-
beugen. Vgl. Dz 482 redruna.]
6888) retrorsus, riickwarts gekehrt, = ital.
ritrosi), hartnackig, vgl. Dz 394 a. v.
6839) [*rctumido, -are {tumidus), wieder an-
scbwellen; davon vielleicht span, rctonar, wieder
ausschlagen, dazu das Vbsbst. retoiio, Schijfsling.
Vgl. Dz 483 retono: Th. p. 87.]
6890) reubiirMriim »., Khabarber; ital. rafcar-
baro, reliarharo ; prov. reubarba; altfrz. reobarhc;
ncufrz. rhnbarlic; altcat. riiibarbara, riiibarber;
nencat. riubarbaro; span. ptg. ruibarbo. Vgl.
Dz 261 rabarbaro; Cornu, E XUI 113.
621
()89n rgiis
6914) ridgi)
622
6891) rous, a, uni, schuldif;: i ta 1. ren ..((ilinndk'",
no „cattivo", vj;!. Canello, AG III 318; rum. reit:
rtr. mi; prov. reus; altcat. rcii ; lU'in-at.
span. ptg. reo.
6892) iilid. (muiidartlicli) reupseii, riilpsuii , =
frz. (altpik.) reitper. vgl. Dz 6G9 s. v.; Lesor p. 108.
6893) *reTullo, -are {vallum), uniwaUeii; davon
vielloielit ital. *rivallo u. davon wieder das Domin.
rivdUno (rait Anlelinung an rivella, riva). cin Bo-
festigun^werk , Aulsemvall ; frz. rarelin; span.
rebellin: ptg. revelim. V»;!. Storm. R V 182. Uiez
272 rivi'llitw liefs das Wort uiierkliirt
6894) reyelo, -are, cnthiillen; ital. ricelare:
frz. ri-vHer etc.
6895) rcTeilio, -ire, wiederkoninien; ital. rive-
nire; frz. rctenir etc. Wegen der Flexion s. veiiio.
[♦rcTcnto s. repcdito.]
(^896) reverse, -lire, umwenden (im Roman.
namentlich „ein gefiillte,s Gefafs umwenden, um-,
ver-, iibergiefsen") : ital. riversare; rum. revdrs
ai at a; frz. reverser, umgicfscn, renverser = *re-
inversare, umstiirzcn; span, revesar, sich iiber-
geben; ptg. revessar, sich iibergeben; aueli span.
rehosar, iiberfliefsen, gehort wohl liierber. Siehe
reversus.
6897) rerersus, a, nm, umgewandt, umgekehrt;
ital. rircrso „gettato a terra, sost. manrovescio,
disgrazia" , riverscio , rivescio . rovescio „supino,
rivoltato, contrario, e sost. nelle frasi un rovescio
di pioggia, un rovescio di hiistonate" , dazu das Vb.
river.sciarc, rivesciare, rovcsciare, „ribaltare, mettere
sossopra", vgl. Cauello, AG IH 361; (Caix. St. 490,
zieht hierher auch rivelto „bocconi, supino", be-
hauptend, es sei aus rirerto, der Nebcnfnrm von
riverso, entstanden); prov. revers, verkehrt; frz.
revers, Riick-, Kehrseite. Gliicksunischlag, rcvcche,
storriscli, sprode (Lehnwort aus dem Ital. ; nicht
hierher gehort altfrz. revois. iiberfiihrt, es ist
vielmehr = rerictus, vgl. Tobler, Gott. gel Anz.
1874 p. 1050; G. Paris, R UI 505; Scheler im
Anhang zu Dz 742); span, reves, Riickseite, Gliicks-
wechsel : ptg. rcvez , Riickseite , Gliickswechsel,
cei'cssrt, Gegenstrom, rci'essar, sich iibergeben, leres.so,
widerspenstig. Vgl. Dz 272 rivescio; C. Michaelis,
St. 261.
6898) rcTerto, -ere, zuriickkehren ; ital. rivcrtire:
prov. rcvertir ; span, reverter, iiberfliefsen; ptg.
reverter, zuriick-, heimfallen. Das iibliche rom.
Wort fiir „zuriickkehren" ist *retornare.
revictiis s rcTei-siis.
6899) rcTldeo , Tidl , Tisuni , videre , wieder
hinsehen; ital. rividere; frz. rcvoir etc., dazu das
Partizipialsbst. rivista, revue. Wegen der Flexion
s. Tideo.
6900) *reTiiidico, -are, Gegenrache nehmen;
prov. reve>ijar ; frz. revancker (altfrz. revenger),
dazu das Ybsbst. revanche. Vgl. Dz 339 vengiare.
6901) rerisito, -are, wiederbolt besuchen; rivi-
sitarc u. rovistare, riivistare „frugacchiare, special-
mente fra carte e libri", dazu das Sbst. rivisita
(rivista dagegen ist Partizipialsbst. zu rivedere =
revidere. vgl. frz. revue von revoir). Vgl. Dz 394
rovistare: Canello, AG III 334.
6902) reyolutio, -are (revolvtre), Umwiilzimg;
ital. rivoluzione; frz. revolution etc.
6903) [*reTolto, -ilre \*fiiltus fiir vohitus), um-
wenden, -wiilzen; ital. rirollare (als refl. Vb. „8ich
emporen"). dazu das Vbsbst. rivolta ; frz. revolter,
dazu das Vbsbst. revolte : ptg. revoltar, revolta ;
(im Span, scheint das Vb. zu fehlen).J
6904) revolvo, toIvi, volutum, volvere, um-
wenden, -wiilzen; ital. rivolgere; span, revolver,
(vioUeicht geliiirt hierher auch revolcarse, sich um-
lierwiilzen, wenn man es = 'revolvicare ansotzcn
darf); ptg. revolver.
6905) rex, reg'em m., Konig; ital. re; prov.
reis: frz. rot, davon das Demin. roitelet (daneben
volkstiinilicli ratelet, an rat angelehnt), Zaunkiinig,
vgl. Fafs, RF III 489; span, rcy; ptg. rei.
6906) rheumii n. (pev/ia), J'liil's (als Ki'ankhcit),
Katarrh , Schnupfen; ital. reuma, rema; prov.
rauma; frz. rliunie, dazu das Vb. «'ewWiKwer, sich
erkiilton ; span, rhcuma, reuma; ptg. reuma. Vgl.
Dz 669 rhunie.
6907) rhododendros /. u. -on n. ((jododfviSQOi;);
daraus durch Anbildung an lorus= laurus *loran-
driim, Rosenbaum, Lorbeerrose, Oleander; davon
n. zwar, wie es scheint, mit Anlehnung an oleum
ital. oleandro; frz. oliandre; span, oleandro,
eloendro; ptg. eloendro, loendrn. Vgl. Dz 226
oleandro.
6908) rhombiis, -um w., Kreisel, ein verschobenes
Quadrat; ital. ('«/«/«(mitvorgefiigtem lautmalenden
f frombo), Gesurase, wie es ein Kreisel verursacht,
romha. fromba, romboln, frombola, Schleuder, dazu
das Vb. rombolare, frombolare, schleudern, from-
bola bedeutet auch „kleiner, abgeriindeter Stein".
Vgl. Dz 394 rombo. — Auf rhombus scheint auch
zuriickzugehen ital. rombo. Windlinie (Bedeutungs-
iibergang ist dunkel , doch scheint der Begriff
„brausen, sausen" vermittelt zu haben); frz. rumb,
davon vielleicht arrnmer, die Windlinien auf der
Seekarte zeichnen (das Vb. fehlt bei Sachs) ; span.
rumbo ; ptg. rumbo, rumo. Vgl. Dz 275 rombo.
6909) rliythmiis ?». (^vS/zof), musikalischer Takt ;
ital. ritmo, ritimo, vgl. Canello, AG III 404; frz.
rythme etc.
6910) ahd. ribaii, reiben; davon nach Dz 670
riotc vielleicht ital. riotta, Strait, dazu das Verb
riottare: prov. riota ; altfrz. riote, dazu das Vb.
rioter. Diese Ableitung ist jedoch mehr als unwakr-
scheinlich. Vielleicht darf man die Wortsippe als
Deminutivbildung zu reus (ital. rio) auff'assen,
riottare wiirde also eigentlich bedeuten „ein wenig
Verschuldung, Schuldbarkeit hervorbringen, ein wenig
siindigen, Unfug, Krakehl treiben u. dgl."; in diesem
Falle wiirde das Wort von Italien ausgegangen
sein. — Eher konnte man auf riban zuriickzufiihren
geneigt sein die oben imter hriba behaudelte Wort-
sippe , doch liegt ein zwingender Grund dafiir
nicht vor.
6911) altnfr. ribhan, reiben (ndl. rijvcn, harken,
rechen, also glatten); davon vielleicht prov. ribar,
einen Nagel umschlagen; frz. river. Vgl. Dz 670
river; Mackel p. 100 u. 110.
6912) gallisch ricfi, Furcho; davon nach Th. p. 74
das gleichbedeutende prov. rega, arrega: altfrz.
roie; neufrz. raie. Diez 262 raggio hatte das
Wort von rigare, bewiissern, abgeleitet. Vgl. auch
Th. p 77 u.' 109.
6913) ahd. ridau, drehen; davon frz. rider,
runzeln, krauselu, dazu Vbsbst. ride, Runzel, Krause,
davon das Demin. rideau (^gefalteter, also gleiohsara
gekrauselter Vorhang), vielleicht gehort hierher audi
ridelle, Gatter eines Leiterwagens, vgl. Scheler im
Diet. s. v.; span, enridar. rnnzeln, krauseln. Vgl.
Dz 669 rider; Mackel p. 111.
6914) rideo, risl, rlsiiiu, rldere, lachen: ital.
ridi) risi riso ridere; rum. rid rise i r is ride; rtr.
Priis. ri, ries, ritsel, Part. Prat, ris u. rit, Inf. ri.
i;2H
t;!Mfi> ri.liiiu'T..iit
(i'.IMl) riviiK
ti-2'l
yg\. liartiirr g M8 u. 164; pro v. ri ri» ris tirr;
tri, ri'ji ris ri rire; ml. riurrr ; H|inii. irir;
I>tK. rir.
)>!)iri)>'n)rl'i'idlni;-conl,li4<itr(>(-k,'- ir t..mii»iiMr,
KoisoriK-k. Cliorr.Mk, \^'l, D/. (i(i7 ». i'.
tiitun I'rHlitor, -ihviii »>. (cirffo), Liiclior; iliil.
riililore; spun, iin/nr.
IKII") iiliil rtviiio, liiiilor, 1— alt Tr/,. n'l/ic. UiiiU>r,
<ln/.u il«8 Yli. rinifr, v^l. Sfliolor iiii AnlmiiK /.ii
D/ HIO.
liUlS) iltxrli. rllTel (*n'/iiV), Kaniiii mil oisoriiKii
/iiilipii; (Invmi viclloiclit itnl. rrhtiio, Ziiiko dor
li»M. vj;!. l)z" !!!•:! v. r.
(HH'.i) mild. rllTelll, durcldiirliolii; altfrz. riff'Irr,
raflon , kratzeii, ril/.Pii , davoii clas Vlisbst. n7//c.
SpiofspTto; Mi'uf rz. ri/lrr, kratzon. hcludiclii, davoii
ri//.ii'/. KaiildiolH>l. \V'l. D/. 270 n/jn ; Maikfl p. UK).
«i!»l!()) ill.-icli. rllToil, ralTiMi, raiifoii; davun ital.
/■i//'(i. Stri'it, lii'somlors Stri'it lu'lru Spii'lo. iirri/jurr,
Hiirfidn; al tf r/.. ri//'cc, ralTi'ii, kratzmi; cat. span,
pi jr. ri/ii, Streit, rifar, streilon. Vfjl. l)z. 270 ri7/'«;
Mack.'l 1«. KHt.
0!l2n alid. ripi, Krcislinic: ital. riija, Zoilo,
riV/o, Lineal, rKjahttn, Rinnultanz, riijatu, ;;;(>8tioift.
riijnttixtn. krau.-;, aii.s yirarc + r/V/ii ijiriijiiro, Krois-
liriio, vj,'l. Caix, St. 88; pro v. riflitt, krausus Haar,
riijotiir. kriiiisoln; altfr/.. riijot , Giirtol, daniit
m'bihlet die Phrase (boire) a tire-lariijnt = a tire
le riijol. v|^l. Kavnaiid, R VIII 100, rinlv. fjostroift.
Vfil.Dz «70 riijot ii. rioU: Mackol p. Ill f.
G922) !*rTgB, -am /'. (riijare), V\^•lssl>^rinn(! ; davnn
nacli Dz 202 pro v. rcfiii, arrti/a, (Wasser)furrlio;
altfrz. roie: iicufrz. raie; Di'iuiniitivbihluiif; von
rii/a ist naoli Schelcr im Diet. s. v. noufrz. rii/nle,
Kinno, Kanal, wiilircnd Dioz 670 n. v. das Wort
aus deni Kcltischon abtrolpitct liatte, was Tli. p. 10!)
« iilerlcjjte. Caix, St. 481, ziolit liierhor ital.
rcijtjhia = *npiila, Kanal. Wassort;raben , span.
reguera, Kanal, refjima, breiter Graben.]
6923) enj,'l. rigrht-wlmle == frz. rctoile, eehtor
VValfiscb, vor;;l.i<he Littro IV 1688 s. v.; Fafs, RF
III 489.
6924 1 rigridus, a, uni, starr; ital. rioido und
reddo, \ji\. Canello, AG 111 330 u. Caix, St. 477;
frz. roide, vgl. Dz 671 s. v.: vielleicht audi span.
redo, hart, raiih, stark, dick, arrecirse, frioren,
arreciar, dick wcrdcn. V^l. Uz 482 rccio.
6925) rIg:o, -are, benotzen; ital. rir/arc.
*ri^ii s. *rig'a.
6926) germ, rikja, alid. rihlii, reicli; ital. ricco;
prov. ric-s ; frz. riche; s])an. ptg. riai. Dazii
das Sbst. ital. ricchezza, Roichtiira , gleiclisani
*rikiti<i: frz. richesse etc. Vgl. Dz 269 ricco:
Mackcl p. 107.
6927) abd. rim, *rima, Reilie, Keihonfolgc, Zalil:
ital. rinia, Reim (d. h. Reihenfolgo bostimmter
Lautverbindungen im Versausgange), dazu das Vb.
rimare; prov. rims und rima, rimar ; frz. rime,
dazu das Vb. rimer, reiraen, ar rimer , schichten:
span. ptg. rima, dazu das Vb. )!»«(()■: cat. span.
arrimar (altspan. adrimar), zusammenstellen, an-
lohnen. Vgl. Dz 270 rima; Kluge unter „Roim" ;
Maekel p. 108 u^ 120 Anm. 2; Th. p. 77.
6928) rima, -am /'., Spalte, = ptg. rima, Spalto.
6929) rimator, -orem m. (rimare). Forscher;
rum. rimator, einer, der wuhlt, Schwein.
69301 rimo, -are (scliriftlat. gewohnlich riniari),
aufwiihlen, durcbstobcrn ; rum. rim ai at a, wiihlen;
prov. span, rimar. untersuchen.
6931) altufrank. ring, ital. range, Rang, rancio,
I'iiii' Malrnsiinaliteilung (biiide Worlo huh dum Frz.
i<iilleliiit: raiii/o •— rang, raiicin von ratigrr), vgl.
Canello, .\(i III 3211; prov. roic-,^, arrnic-.i, Roilie,
dazu das Vb. rriigiir, armigar, reilinn , ordneii ;
frz. iviiK/, dazu das Vb. ranger, arranger. Vgl.
Dz lllifi rang; Ma.kel p. !l(i.
6932) alliifrank. rlllica, Sclinallo, ■-'iil tf rz. renge,
Srhnalle, lilirlel. vgl. Dz 668 .v. v.; Markel p. !)7.
693!ll ndl. rlliKl)aii<l, llalsband , ist iiaidi Diez
673 x. I', «las niiilniiilHlirlie (irundworl zii frz. riilian
(in der iiltercii Spraclio aiuli rihaii). Hand. Dor
von einigon (z. H. von Skoat ini Dii'l. n. i\ riliand)
boliaupteto keltiselio Ursprung dcs VVortes wird von
Th. p. 110 in Abrcde geslelll.
6!I;M) *rTiigo, -fre (.scliriftlat. ringi), die Ziilino
lletschcii, gridlen; (ital. ringhiarc -• *ritignlare);
mm. ringr.sc ii it i; cat. reiigir, zanken; Kjian.
reiiir, dazu das Deinin. rii'ia, Zaiik, Deinin. ren-
cdia: ptg. rrnhir. Vgl. Dz 483 rei'ilr: (Jrilbor,
ALL V 238.
6935) ripil, -am /'., Ufcr; ital. ri/xi, riva; frz.
rive; span. |)tg. rilia.
6936) "ripariii, -am /'. (ripa), Lifer; ital.
rivicra. (ilanobcn aucli Fern. Adj. riparia, vgl.
Canello, AG 111 310); prov. riheira; neu]irov.
(Neu-llongstott) liiariara, vgl. Behrens, Metath.
p. 82; frz. riviere. Fliifs; span, ribera, vera; ptg.
rilieira, lieira. Vgl. Dz 272 riviera.
6937) "ripSticrim od. "ripagTfim n. (ripa), Ufer;
ital. rivaggiii; jirov. rihntije-s; frz. rivage.
6938) |*ripidils, a, am (ripa), uforartig ab-
schiissig, = ital. ripidn, steil, vgl. Dz 394 .v. v.\
6939) altnord. ♦ris (diin. ri.s) = frz. ris, Reff,
vgl. Maekel p. 110.
6940) [*risatii (n'.SM.s v. ridere) = ital. rinata,
Geliiehtcr; frz. risce; 8]ian. ptg. ri.sada ; rum.
ri.siit, PI. risete, gleiclisani *ri^iliis, PI. *riiiUa).\
6941) corn, rise, (ruse), Rinde; <lavon vermut-
lich piomont. lomb. riixca, Rinde; prov. rusca,
riiaclta; altfrz. rusclic , rouche; noufrz. ruche,
(aus Rinde gefertigtor) Hieiienkorb. Vgl. D'Z 673
ruche: Th. p. 111.
6942) risibilis, -e (risus), liicherlich; ital. risi-
bile; frz. risible etc.
6943) skandinavisch rist-, Rost, roslcii ; davon
vermutlich frz. rissoler (aus *ri.il-oler), braun braten
(obenso ital. rossolare aus *rost-olarc), vgl. Dz
670 .1. V.
6944) abd. rista, Flachsbiindel, = pieniont.
rinta, Hanf, vgl. Dz 268 rcata 1.
6945) risus, -uin m., das Lachon; ital. riso;
rum. ris; prov. frz. cat. ris; span, ri.sa; ptg.
riso.
6946) ritiis, -um w., Gobraueh; ital. ritu; frz.
rite etc., (iberall nur gel. W.
6947) rlvalis, -e [rirus), zum Bach gehorig,
Nebenbuhler (ronianisch nur in letzterer Bedeutung,
welehe iibrigens beroits schriftlateinisch ist); ital.
rivate; frz. span. ptg. rival.
6948) rivalitas, -atem /'. [rivalis), Nebenbubler-
schaft; ital. rivalitu; frz. rivalile etc., nur gel.
Wort.
6949) riTfilfis, -um m. (Domin. v. rivwi), kleincr
Ba<di; daraus vielleicht ital. rigoro, Bach, vgl.
Dz 1)70 rigole.
6950) rn'us, -um m.. Bach; ital. rivo, riu;
prov. riu-s; altfrz. riu; (dagegeu gchiirt nicht
bierher, weil nicht aus *rivicellus entstanden, n e u -
frz. ruisseau, vgl. Forster, Z V 96, s. unten rii-).
625
()i)51) rlxii
6974) ri5ncluzo
(52«
6951) rixil, -illil f.- '^-'^n^'- it:il- ''«" l>anitl'ii,
{resna folia), vj;I. CaiiuUci, AG 111 322; span, rlja;
ptg. rLca. reixa. V-;!. Griibor, ALL V 238.
6952) rixo, -are (scliriftlat. nici.st rixari), zankeii ;
ital. rissare; (prov. raissar = reissar'i , reizen,
dazii (las Adj. raiaso-s, bofjierig, vgl. Dz 664 raisnar);
span, rijar: ptg. reixnr, rixar.
69531 arai). riziiia, Biimlel , Pack, Papierstofs ;
ital. risiiia, ein Eies Papier; fiz. raine; span,
ptg. resina. Vgl. Dz 272 rinnia.
6954) fabd. roa, altii. ro, Eiilie; ilavon vicll. die
span. ptg. Interjektion ro, rii, rou, still (gebraticlit
beiiu Einwiegen dor Kinder), davon abgeleitet span.
rorro, Wiogenkind. Vgl. Dz 483 Co.]
6955) arab. robb, Obsthonig i^Freytag 11 106"');
davon das gleiclibedontonde ital. robho, rob: frz.
span, rob; ptg. robe. Vgl. Dz 273 robbn.
6956) robigo, -iuciu /'., Kost, = span, robin.
Vgl. Dz 278 "rugqine: Grober, ALL V 238. Siehe
oben *aerQgo, *ferrHg'6 n. unten riitilio. — Uber
altfrz. rityn, rui/m, Kost, vgl. Leser p. 110, siehe
audi oben *aerugo.
6957) roburo, -are (robur), kriiftigen; davon
span. cobrrtjUrknndlielieBekraftigung; \)tg.r6bora,
rivora, Mannbarkeit. Vgl. Dz 484 robra.
6958) robur, -oris »., Kraft (ist ini Roman. Name
des liervorragend kraftigen Ba\imcs, der Eiclie, ge-
worden); ital. rowre, Steineiche; pro v. roure-s; frz.
rouvre; span. ptg. roble. Vgl. Dz 276 rovere.
6959) robustus, a, um {robur), stark; ital.
robu.sto: frz. robuste etc., nur gel. W.
6960) ahd. roceh (germ, rolclc-), Rock; ital.
roecheltn, rnccetto (wolil aus frz. rocket), Chorhemd;
{arrocchettare, fiilteln, gehiirt wohl, wie das gleich-
bedeutende ptg. enrocar, zii altn. hrucka. Falte,
Runzel); frz. rochet; span. ptg. roquete. Vgl.
Dz 274 rocchetto.
6961) I *r6cca, -aiu /"., *roeoia, -am /'., *roccuiii n.
I giinzlicli unbekannter Herkiinft), Fels, Klippe, Stein ;
ital. rocca, roccia, dazu die Verba diroccare, (oin
Felsschlofs) niederreifsen , diroceiare, von eineni
Felsen hinabwerfen, weitero Ablcitnngen von rocca
sind rocchio = *roceuluin, Felsstiick, Klotz, vgl.
Dz 394 s. V. (wo aucb das gleiclibedeutende roc-
cliione, ronchinne angefiihrt ist), *roccayha = frz.
rocaUle, Haufen kleinor Stcine, endlicli seheint audi
der kunstgescbiditlidie terminus technicus rococo
liiorher zu gehiJren, obwolil weder seine Bildung
nodi seine Bedeutungsentwickehmg reclit klar ist;
prov. rocs, rochier-s, davon das Vb. derocar,
dcrrocar, von einem Felsen hinabwerfen; frz. roc,
niche, rocher, dazu die altfrz. Verba rockier, niit
Steinen werfen, aroquer, arockier. zerschraettern,
ilcroquer, derockier, von eineni Felsen hinabstiirzen,
(nach Fbrster gehort hierber aucb das im Altfrz.
seltene roissier, neufrz. ro.^ser, priigeln, man darf
aber dies Verb, scbon seiner Bedeutung wegen, wohl
= *riiptiare ansetzen); cat. roc. Stein, Kiesel;
span, roca, Felsen, dazu das Vb. derrocar, von
einem Felsen hinabstiirzen: iitg. roca. Vgl. Forstcr,
Z 11 86 ; Diez 273 rocca leitete die Wortsippe von
ruj)es, bezw. *rupja aus rupea u. "rupica ab, es
ist dies aber wegen des offenen o in rocca etc.
unzuliissig; Th. p. 77 beraerkt: „der einzige keltisehe
Dialekt, dem rocca seit lange angehort, ist das
Bretonische ; dort heifst der Fels roch /'., PI. rec'hier,
reier. Das Etymon von rocca ist also auf dem
Festlande zu suchen". Darnach diirfte keltischer
ITrsprung abzulehnen sein. — Au.s' bis (s. d.) -f- rocca
seheint entstanden zu sein span, barriiero, berrtieco
Kiirtin^. I.lt.-ron». Wiivttirlmi-li.
.schiefrund'T Stein, schiefrunde Porle, aurh Adj.
sdiiefruiid, ptg. harroco mit derselben Bedtg. wie
im Span., wohl audi barroca, Uijcker ini Erdboden,
Grubo (gewiihnlich wird jedoch fiir barroca das
arab. borqah als Grundwort aufgestellt), aus harroco
ist das frz. baroque entlchnt. Vgl. Dz 430 barrueco
(die dort vermutete Beziehung des Wortes zu verruca,
Warze, mufs als sohr zweifelhaft ersdieinen).]
6962) ahd. roccho, Spinnrocken, = ital. rocca,
davon roccketta, Raketo (frz. raquette); span.
raeca: ptg. roca. Vgl. Dz 274 rocca.
6963) *ro(lTco, -sire (rodere), nagen ; neuprov.
rougd , roujd, ruuiif/d , rounjd; altfrz. rugier,
rongier; neufrz. row/er (niundartlich rouger). Vgl.
G. Paris, R X 59 (deutet ronger aus *rondicare
f. rodicare) ; Grober, ALL V 238, wo benierkt wird,
dafs der Einsdiub des n auf Einwirkung von manger
Oder ranger — ■ rumigare beruhen miige; Diez 672
ronger leitete das Wort von rumigare ab.
6964) *rodiciilo, -are (rodicare), nagen, = ptg.
*roilhnr, rilhar, vgl. Bugge, R IV 368; Grober,
ALL V 239.
6965) rodo, (rodi), rosi, rosuni, rodere, nagen :
ital. rodo, rost, roso, rodere; sard, rodere; rum.
rod,rosei, ros,roade; rtr. ruir ; ^rov.[roire),rozer ;
altfrz. rore (daneben derore), vgl. G. Paris, R X 43,
Leser p. 80; span. ptg. roer. Vergleiche Grober,
ALL V 239.
69661 altengl. roebroth, Rehbocksauce; davon
vielleicht frz. liohert in sauce a la Robert, vgl.
Fafs, RF ni 502.
6967) ndl. roef, Schiffskammerchen , = span.
rufo, ein Platz in einer Barke, vgl. Dz 277 ru/f'a.
6968) [*r5giilin n. (s. oben *arrogiHni), Bach;
davon nach Grober, Misc. 48, altfrz. "roi, rui,
Bach. S. unten rii; vgl. auch Horning, Z IX 510. |
6969) [*rogisceIlnin n. (Demin. von roguim),
kleiner Bach; davon nach Grober, Misc. 48, frz.
ruisseau, Bach, vgl. aber Horning, Z IX 510; ital.
ruseello wiirde dann Lehnwort aus dem Vr/.. sein.
S. uuten ru.j
6970) rogo, -iire, bitten; ital. rogare; rum.
rog, rugai, rugat, ruga; rtr. rugar, vgl. Ascoli,
AG VII 411; altfrz. rover, rouver, (iiber vu.i
roeoet iin Rohuidslied V. 1792 vgl. Marcbesini,
Studj di hi. roni. 11 26); Schwan, Altfrz. Graiuni.
§ 44'', will german. hropan als Grundwort ansetzen;
span. ptg. rogar.
6971) pers. rokh, mit Bogenscbiitzen besetztes
Kanieel; ital. rocco, Tliurm im Schachspiel, dazu
das Vb. roccare; prov. frz. roc; span. ptg. roque.
Vgl. Dz 274 rocco.
6972) [*roiuaiiciiim n. {romanice], Dichtung in
ronianischer Sprache ; i t a 1. romanzo : rtr. romansch;
prov. roman^, davon das Vb. roinansar in das
Romaniscbe iibertragen; altfrz.. romaw.s, dazu cas.
obi. mit analogischem t romant, wovon engl. romantic,
neufrz. romantique (vgl. Hirzel, Ztschr. f. dtscbes
Altert. XXXUl 226); abgeleitet von romans das Vb.
romancicr in das Roman, iibertragen ; neufrz.
roman, romantique; span. ptg. romance, dazu das
Vb. romanzar, ronmncear. Vgl. Dz 274 romanzo;
Vodker, Z X 485.]
6973) [*roinariiis, -um m. (Roma), Wallfabrer,
der nach Rom pilgert; ital. romero (daneben romeo):
altfrz. romier; span, romero; ptg. romeiro, davon
romaria, Wallfahrt. Vgl. Dz 275 romeo.]
6974) [*roiicbi20, -are (roncare), schuarchen;
rum. riuckez ai at a (daneben neckez ai at a),
wiehern.l
<i!t75) roiirlni
G!)9S) rutillils
(>2«
U!t75i roiirho, ruiiro, -*re (('"'o^o»*, solimiri'luMi ;
Huril. roticiirr. ttiooiii V.mA Kcliroioii; |>ri>v. roiicar,
sriiiinrclii'ii ; :tl If rx. runchifi: finnrhirr. 8flui.irrlu'ii.
sriiiiniibon ; oat. upan, lit);, ni/inir. Vul. 11/. 27f>
niii/iiirr, ■184 roiicur iv(;l. Srliolor im .Xiilmiif; 777).
591 fntnchrr; 0K1Ik«c, ALI, V 239. Siclii' oboii
ri<-Inno.
(Kt7(i) ['rOui^ii, -am f.. Kriitzp, Riiii<l«, null iiikIi
liKibor, ALL V 2S9, ilii.'i (iriiii(lw«rt Hoiii zii itnL
roi/Nii; («aril. ri<ii:ii): rmn. riie : rtr. rnijnia:
|irov. iixi/ici; frz riitiiie : i-iit. loiii/ii; spiin. rii»(i:
ptj; riinhii. IHtv. 27t miinn wMU- ilns Wurt :iiik
miitiiiiifiii I'rkl.iri'ii. «a.s ln'fjrilTlicli kaum, laiillii-li
villiV iinin>';;li<'h ist: Miklosicli. K\im. Lautl. IV 01.
vi'rt>>i<li);t ilic /ii);i'lii>rij;kiit ilos mm. riie (uus
•riHjVW.ur WortsipiH' ii. .^ctzt *ri(iif(i als (iriiiiilniirt
a»; \V. MoviT. Z Mil J15. .stollt viTtmituii(,'s\veisc
•rirnHfii als tiruiulwnrt aiif.j
ti977) aliil. roiio, uni^efallt'iu'r liaiini.staiiiiii; ilav
imrli 1)/ (>71 >'. r |>ii'. iitiiiiif, liaiiinstainin.
r)9781 oiif,'!. roof, ln'ilai-lu'11 ; ilavun vicll. .span.
nrrut'tir. kriimmoii. V;;!. l)z 277 iii//i/.
(j979i ros, ruroni m., Tau; sard, rimii, rare;
(ruin. ii(H(i, loii); prov. ros. Vgl. l)z 275 rus.
hi. oben urriiso ii. iiiitvii rosrido.
G9S(>) rosii, -am /., Ro.so: ital. rosa: riiiii. ri/jid.-
prov. rosa; frz. ;o»r,- oat. span. ptj^. rosa:
iiborall nur fji'l. \V. V;;l. Dz 275 rosa.
6981) alid. rosA, Kruste; prov. nuusa, rauza.
Krusto im Woinfals, Wciiistcin, Hefe, vgl. Uz
CG5 .<. r.
t>982) (♦rosarium it. {i-osa) = ital. rosariu
„corta serie di preghiere, c la corona per fa mo il
oomputo", rosoju „pianta di rose", vgl. Canello.
AG HI 3111; frz. msiir, Rosenstraiicli , rosaire.
Kosenkranz:span. ros<inV).Rosonkranz; ptg. coseini.
Rosenstraiu-h, rosario. Rosenkranz.]
G9d3) |*r0sfldo, rost-io, -iire {rosciilus v. ros),
lictaiicii; ital. i*riiyiure, davon ilas Partlzipial-
sbsltv.) ruijiada, Tau; (prov. arrosar, lienetzcn,
rosada, Tau, ebenso frz. armscr, rosie, s. oben
arroso); cat. ruxar, davon das Partizipialsbst.
ruxada; span. ptg. rociar, dazu das Vbsbst. rocio.
Vgl. Dz 275 ros. S. oben ros.J
6984) •rosit'O, -iIre (rosiis v. rodere), nagen;
ital. ro.iicarc; prov. rosegar : nouprov. rousi(/u
Vgl. (iriibcr, ALL V 239." Einc iilmliche Bildung
ist span. ptg. rozar (= *rosare od. rositarc voii
rosus), abwcidcn, ausjiiten, an etwas hinstreifen,
hierher gchort wolil audi ptg. rojar, den Boden
atreifen, schlcifen, scbleppcn, woven das Sbst. rnjau,
das Schleppon. Vgl. Dz 484 rozar.
6985) ros miirinii.s, Rosuiarin; ital. ramerino:
prov. ramatii-s: frz. romari» ; cat. romani: span.
roniero; ptg. roswaninho. Vgl. Dz 262 rnmerio.
6986) altnoni. rasinliTalr, danisi;li rosmer, Wal-
rofs; daraus nach I'ugge, R III 157, frz. morse,
Walrofs.
6987) [gernian. ross- (*/irosso-), Rofs; auf dieseii
german. Stauini scbeint zuriiekzugehen, abcr frcilicli
niit schr befrenidlicherLautentwickclung ital. rozza.
Mahre, danebcn ronzino, Klepper (niittellat. run-
cinu-i); prov. rossa, davon rossi-s, roci-s, Klepper,
daneben ronci-s (mittellat. nmciiius); frz. rosse,
davon altfrz. roucin, ncufrz. roussin, untensctzter
Hengst (daneben altfrz roncin, pic. rotichin) ; span.
rociii. davon rocitmiilr: ptg. ros.iini. Vgl. Dz 277
rozzn (wenn Diez am Soblusse iles Artikels bemcrkt
,beide Wiirter verlangen noidi eine scliiirferc Unter-
suchung", so gilt das noch beut<?, leider aber felilen
/11 einer solidion Unlorsueliung die Hundlialwn);
Mackfl p. 36 I. frz. rosse etc. zu gorni. Iiross zu
HtelU'ti, JKt srliwiorig"). VitdU'iclit liifsl folgiMide»
«iidi aufsli'llfii : 1. i(i:."'i, rossa, rossr nebst dou
ri-lnaon Dfininiitivon gclniriMi z» germ, ross-, wolmi
ifni. :.• alls Aiib'linnng an ro::o, prov. frz. m niiH
.'Vnleliniiiig an nissiis ( » frz. roii.r. roiissr) sicb
erkliirt (Pferde von aiiffallig ndor Karbo 8lnd oft
abgi'rackorto, «rlilorlito Tierc). 2. Die dein inittidlat.
rMm-/»iiiveiil.spreebend('n Wiirte gclien auf diMiStamin
riiuc- ( wovdii riiitco, (iiStliaeke, vgl. ital. roiira,
Hippe. Spiefs iiiit eiiier Sicliel , s. Diez 391 .<. r.)
ziirliek, *riiiiciiiiis wiirde dann iirsprdnglieb etwa
bedoiitet liabcn „diirres Pferd , Klepper, deni «lie
Rippenkiioclien «io llakeii odor Spiefse iiervorstelion.]
6988) abd. rOst, Rost, Uatter; ital. rosta. Rii.st-
statte, (litter, Sperriing, Piieber, (nrspriinglieli woliI
nur ein gitterartiger. durelibniebeiien Wedi'l, davon
das Vb. arrostan; wedeln Vgl. Dz 394 msln.
6989) rSstrHm ii. [rodrrr], Selinaiize, Sebnabel ;
rum. rosi, Sebnabel, Muml; oat. «iian. rostrii,
Gesiebt; ptg. mslo. Vgl. Dz 484 rostra; Griibor,
ALL V 24«.
6990) rotii, -am /"., Rad; ital. rota, ruola ;
rum. roald; rtr. )0(/<i, rueda etc., vgl. Gartner
§ 200; prov. roda : frz. roue; cat. roda; span.
riicda: ptg. roda. (Frz. rol(t)f ist keltiseli.)
6991) |*rotiiceus, n, um (rota) = rum. rotaf,
zuni Rade geln'irig. |
6992) [*r6tatoriuiii ». {rotare); davon vielleielit
span. ptg. reilor, Unikreis, span alredrdor (aus
III ile-rediir), rings, ptg. «o rednr. Vgl. Morel-
Fatio, R IV 39, u. Storm, R V 182; Diez 4f 2 redor
stellte fragweise rotiiliis als Gmndwurt auf. |
6993) roteilii u. *r5tillii, -am f. (Deinii. von
rota), kleines Rad; ital. rolelln, Riidebeii. Knie-
se.lieibe; prov. rodila, Knicsebeibe; altfrz. rorlr,
runder Seliild; neufrz. rntielle, Kiiileben: (die
„ Knicsebeibe" beil'st rntule. jinlelte); span, rodeln,
mnder Scliild, roililla , Knie, (das Wort bedeulet
audi „Wisdilappen", well ein .soldier radartig ge-
wiindcn werdeii kann, vgl. frz. torchon, falls es von
torqitere abzuleiten ist); ptg. roihUa, RiindsebibI,
Wurf-, Knicsebeibe. Vgl. Dz 276 rotella.
6994) (*roteus, a, um (rota), radartig; davon
nach Caix, St. 491, ital. roccia „paglia ravvolla
a rotolo".]
6995) altnfriink. rotjaii, miirbe niaclion, = alt-
frz. roir, ncufrz. roiiir, Fladis im VVasser miirbe
maehcn, dazu das Sbst. raise (vgl. mild, rii^en),
wovon wieder das Vb. enroiser. Vgl. Dz 672 rouir:
Maekel p. 33
6996) roto, -are (rota), wie ein Rad im Kroise
lienimdrelien, wiilzen, sidi im Kreis bewegen, riidern :
ital rotare: (rum.) rotesc ii it i; prov. rodar:
frz. roiter; (roder. umlierschweifen, gehort sdiiver-
lieh bierber, es miifste denn Fremdwort aus dem
Prov. oiler Span, sein, vgl. Dz 671 >••. c; ist roder
aber Erbwort, wogegon kaum begriindcter Zweifel
erboben werden kann, so ist es etwa aus *rnlnikire,
uinherrasen, zu deuten); span. ptg. rodar.
6997) rotulo, 'ire (rotula v. rota), rollen; ital.
rotolare (daneben ruzzolare = *roliolare); rum.
rotilez ai at at; prov. rotlar ; altfrz. rooler,
daneben roeler = *rotellare; neufrz. roufcr; span.
rolear, arrollnr; ptg rohir. Vgl. Dz 276 rotolo.
6998) r6tiilfi.s, -um iii. (Deniin. v. rota), kreis-
fiirmig gerollter (jegenstaiid; ital. rntolo. riiotolo,
„volumen", ndln „dlindro pesante, birillo", rocchio
(aus *rociiliis f. roliiliis. vgl. Grober, .\LL I 245)
&29
0999) rotiiiidellus
7024) ruliiusiis
630
^trmu'o rilindrii^ii. ])e/,/,<i tli salsiocia", rolo , raolo
(= (n. role) „olenco do' soldati", vj;!. Candlo,
AG III 354: jirov. rolle-s. rolle-s: fr/,. roir; span.
rollo. Kolle, rol, ]<iste, rolile, cin Krcis von IVrsonon
odor Saclion; pt»;. rol, Listo, rota. Ilollc, Walze.
(j999) I'rotundellus, a, iim (Demin v. rotiimlm).
riind; ital. ritniulelln: frz. rondeau. Lied mit
Kclirreimen (italianisiert rondo). Vgl. Cancllo. AG
III 350.J
7000) *rotuiidru, -are (rolundns), abrnnden,
ringsnm absclineiden: prov. redonhar: altfrz.
roognier: nciifrz. rorjiter; span, desrohar. Vgl.
I)z 671 roqner: G. 'Pari.<, R XII 382; Grober,
ALL V 240.
7001) r5tuu(1o, -arc \rtilutuhi!<'\, riind uiaohen;
ital. roinndare, (altital. uritotwur, clic Haarc ab-
rundcn, abschncidon); (rii ni. ratuiizcsc ii it i: prov.
arcdoudir: frz. arruiidir: rat. arrodonir; span,
ptj;. redoiidcar).
7(K)2) rotundas, a, iiiii, rund; ital. rotondo,
ritondo, tondo. davon bistoiidn. rnndlicb, und das
Sbst. iondino. Keif, Teller, vgl. Dz 406 tondo:
rotondo audi Sbst. Rnndranm, ronda (= frz. ronde),
Knndwaclic, naebtlii-he Patruuille, vgl. Canello, AG
III 386 u. 395; sard, tinidii : rum. rotund; rtr.
radiind: prov. redan: frz. rond: cat. redo, rodo;
span. ptg. redondo (nach Parodi. R SVII 72,
gchiirt hicrhor auch span, tolondro „stolto, babbeo").
Vgl. Grober, ALL V 240: Belirens, Metath. p. 24.
7003) alid. 'rouba (aus *rauhha], Raiib, Beute,
Kiistiing, Klcid : ital. roba, Kleid. rojxt „l)atiifroIo'',
vgl. Cai.x, St. 492; rtr. rauba, roba. riipi etc., vgl.
Gartner g 200; prov. raubn : frz. robe (altfrz.
aucb reubi): span. robn. Raiib. ropa (altspan.
roba), Kleid. Zoug. Gcrat; ptg. roubn. Raiib, roupa
(altptg. rouba), Kleid, Zeua, Wasclie, Gerat. Vgl.
Dz 273 roba: Mackel p. 27 u. 120.
7004) alid. ronbou, rauben ; i t a 1. rubare, rauben ;
prov. raubar : frz. dirober, laltfrz. auch reuver);
spa», robar (altspan. audi robir): ptg. roubar.
Vgl. Dz 273 roba: Mackel p. 27 u. 120.
7005) Stanim rii-, fliolsen (vgl. Rumo. Tiber,
ruma, saugende Brusti ; davon nach Fiirster, Z V 96,
altfrz. ru. Bach, davon das Deniiu rukel : neu-
frz. riiisseau i^ital. ruscelhi). Dz 673 ru hatte
*rivicelTus als Grundwort aufgestellt. Grober, Misc. 48,
setzte *rogiuin , *rogiscclluin an. (Vgl. audi Tb.
p 110 u. Horning. Z IX 510 ) G. Paris, R XV 453
(G. P. widerspricht, ebenso auch Horning, der
Grober'schen Annahniei; Leser ]) 109.
lUbellus s. *arrubelIo u. rebello.
riiber s. aureus.
7006) riibeHS, a, uiii, rot: ital. robbio, roggio,
aufserdem das Sbst. rubbm, cin Mafs fiir Korn „weil
die Einteilnng dessdbcn innen rot gczcichnet war",
vgl. Dz 395 .«. v.; rum. rnib: prov. roij : frz.
rouge, dazu <las Vb. rniigir, rot werden : eat. rotjt ;
span, rubio. Vgl. Dz 274 roggio. S. russiis.
70071 riibia, -am /'., F.irberrotc; ital. robbia;
rum. roibd : prov. roga, roia: cat. roja; span.
rubia: ptg. ruivtt. Vgl. Dz 274 roggio.
iTibigo s. robigo.
7008) *rublnus, -nni m. (rubeux), rotcr Edd-
stcin, Rubin ; ital. rubitin; prov. rolii-s: frz. rubis;
span, juhiii, rubi: yitg. rubini, rubi. Vgl. Dz 277
rubino.
7009) rubriea, -am f. {ruber), roter Merkstrich,
Seitenabsehnitt: ital. rubrica : frz. rubriquc etc,
iiberall nur gel. W.
•riibriciis s. lubrTcns.
7010) riibiis, -urn wi., Hrombeer.strauch ; ital.
rogo, roco: ruin, rug: s|)an. ptg. rubo; (der frz.
Name dieses Straudios ist ronce = rumicem). Vgl.
Dz 394 rogo.
7011) ructo und *rrieto, -are, riilpscn; ital.
ruttare; prov. rotur: frz. roter: cat. rotar. Vgl.
Grober, A I J. V 240.
7012) ructus u. *ruetus, -um m. (v. *rugcrc),
Kiilpsen; ital. rutto; prov. rot-z: frz. cat. rot;
ptg. arrnto ; (die span. Ausdriickc fiir „riilpsen,
Riilpsen" sind regoldar, regueldo [s. oben regulo 2]
und cructnr. eructo, gel. VV.). Vgl. Dz 672 rot;
Grober, ALL V 240.
7013) rudis, -e, roh; ital. rude; frz. rude
etc., nur gel. W.
7014) *rudiiis, a, um (fiir rudis), rob, = ital.
rozzo, vgl. Dz 394 s. v.: Grtlber, ALL V 241.
7015) *rudo, -ere ischriftlat. riidere), briillcn, =
prov. ruzer, grunzcn; abgeleitet (?; cat. ro«rf(7mr,
grunzen, brumnien. Vgl. Dz 674 ruzer; Grober,
ALL V 240: Parodi, R XVII 72.
7016) mhd. ruf (ahd. hruf), Aussatz, Schorf;
ital. (mundartlich) ruff, riifa, roftn, Ausschlag,
Grind , vgl. Dz 277 ruffa. — Abgeleitet von ruff
ist vielleicht ital. raffiano, Kuppler (die urspriing-
liehe Bedtg. wiiie dann etwa „kratziger, schrautziger
Mensch"): prov. rufian-s; frz. ruficn : span, rufian.
Das Wort auf rufulus, rotlich, zuriickzufiihren, ist
aus begrifflichem Grunde kaum statthaft. Vgl. Dz
278 ruffiano.
7017) ruga, -am/"., Runzcl, Furche; ital. ruga,
Runzel (altiUil. auch „Gasse"): prov. ruga, Runzel,
rua, Gasse; frz. rue, Gasse, Strafse; span, arruga,
Runzel, rua, Gasse; ptg. ruga, arruga, Runzel.
rua. Gasse. Vgl. Dz 278 ruga.
[*rugidus s. ruidus.]
7018) riigio, -Ire, briillen ; ital. rugijire, danebcn
rugliare, ruggliiare = *rugulare; rum. rugesc ii
it i: prov. rugir; altfrz. ruir; (neufrz. rugir,
gel. W. ; frz. bruire wird wohl besser als Scheide-
form zu hraire = *bragire aufgefafst); span. ptg.
rugir. Vgl. Dz 532 braire : Flechia, AG II 379;
Th. p 92.
7019) riigitus, -um m. (rugire), das Briillen ;
span. ptg. ruido, Larni, vgl. Dz 484 s. i? ; frz.
rut (altfrz. ruit), das Brunstgeschrei des Hirsches,
die Brunst dieses Tieres, vgl. Dz 674 s. v.
7020) ruidus, a, nm, rauh, uneben (findet sich
nur einnial u. iiberdies an unsicherer Stelle, Plin.
18. 97); ital. rucido. rauh Vgl. Dz 395 *•. v.;
Grober, ALL V 241; Fiirster, Z III 259. stdlte
*rugldus, faltig, v. ruga als Grundwort auf und
verglidi *ripidus v. ripa: Paris, R VIII 628, bo-
zweifelt die Forster'sche Ableitung.
7021) mil. roim, Schiffsraum; davon verrautlich
frz. arrunnr, die SchifFsladung verteilen u. ordnen;
span. ptg. arrumiir (span, auch nrrumbar); das
ptg. Verb besitzt die allgeuieinere Bedtg. „ordneii,
aufriiunien". Vgl. Dz 275 rombo.
7022) ruina, -am f. {ru(re), Sturz, Untergang,
Triiinmer; ital. ruina, rovina; rum. ruind; prov.
ruina, roina: frz. mine: cat. span. ptg. ruina,
dazu das .\dj. span, ruin, ptg. ruim, roim, dend.
Vgl. Dz 484 s. !•.
7023) *ruIno, -are (ruina), umstiirzen, zu Grunde
richten; ital. ruinare „andar in rovina". rnrinnre
„andare o mandare in r.", vgl. Canello, AG III 336:
rum. ruinez ai at a; frz. miner; oat. span,
ptg. ruinar.
7024) riilnosils, a, um (ruina), baiif:illig. cin-
681
7IKJ&I nitiioi
70r)U Ml>iijii
(5;V2
l^>st(lr/.t: ilnl. rMimwii; riiiii. |iro\. riiiiin.v,' Ir/.
ruinriij- : ml, riiin(i.s.' spiiti. |il);. ririiiriMi. I
7()l!f>) mill*», -iceiii c, SHiii'riiiii|ir><r, i'iii(/.iii kijres)
Uranilp'sriiofii; ilavmi i vii'llriclil ital. ronciiilio, .
IliiLiMi): iTov. roHsrr-s, Doniliiiscli ; fr;.. r<ii«r, Dorn-
I«ii8rli. \^i\. Dt (i71 ri)»irc
Tiijti) rtlinisr», -aro, wiodiTkiiufn ; ital. ruiin- ,
MKirr, i^ilani'lx'ii iiMiiiilartlicI) iiimtirr , viollciclil > -
riimiviirr. «lanilior snwic iilicr anilori' niiiii<lartlii-lio
KoniU'ii vj;l. Klorliia, A(i II 7); r\iiii. riiwrii <ii fi( <i,
ilanolN<n lUiiiitiKi . vor^l. HiOiriMiK, Mi'tatli. ]i. 29:'
prov. roMiiVir; altfr/. nmiiiir : (lu'iifr/.. nniiiiicr,
fP>\. \\'., = rumiiitiic; loiiflrr tri'liorf iiiclil liierlior,
Kxnilprii ist - •iii(/iV(iiv, \v. in. a.); cMit. span,
ptj;. riiiiimr. Ycr^iloii-lio I)?. G72 rnuiftr ; (iriiltor,
AI,I. V •_'41.
raniino s. raiiiTiro.
71)27) ilt.-icli. ninipr: ilavon vii-lloiclit rat. (Vim,
Mtiinipf (ilio iirspriiii^liclio HoiloiitiiiiK wijrdo also
(;c\voson .•iolii „iiliiu' Kopf u. (ilioiliT, nhne Spit/.oil");
,<paii. 1(11110 ; pt;;. romho (ist audi Sbst. init der
Hodtj;. „L(>cli" , iirspriinjilicli viidleicht „Kiimpf").
Vgl. Oz 181 r«mbo.
71)28) riiinpo, rilpi, niptuiii, riiinprre, lircciioii ;
ital. io>ii]io. nipfii. riittit. lawiicre: ruin, runij)
{nip). riii>sei, riiftl. nimin- (ih/zc); rtr. lutiiper.
Tart. I'riit. tut. rot, vgl. tJartner S 148 "'k' 172:
prov. frz. romptc: cat. romprcr ; span. ptg.
romper. Vfjl. Gridu-r, ALL V 211.
702!M alid. riiniiM. nilid. riinen, lnda.sten, licladcn;
davon rtr. riiiitir, iLdz /.\isaniineiisclilc]ippii, riiiid.
Biirde, Last, llaufo (von Hon ii. df;l.). Vi;l. buck,
A X 571.
7030) ahd. nlliazdn, siininien, brumnicn; ital.
ronzare, sumincii, davon ronzoue, {jrolso Brwnnn-
flicge; viellcidit gchoren hierlicr audi span, ronstir,
roznar, niit Ueriinscli kauen ; cat. royice/ar: span.
roncear, Imiinmig, mtirriscli sein, widcrwillig ar-
l)citon, zaudcm, davon span, roncero, ptg. roticciro.
langsam, triige. Vgl. Dz 394 ruttzarc iind 484
roncear: Baist, Z V 558 (hiilt die sjian. Worto fiir
onomatopoietisch ).
l*rnneinus s. ross-.J
7031^ rnnco, -are, ausgiitcn; ital. roncare, au.s-
gatcn , dazu das Vbsbst. ronca , rimcii . ronconc,
Hippe. Vgl. Dz 394 rntwa; Grobcr, ALL V 241.
7032) altndd. rihioii, raunen, ^ alt frz. rimer,
lliistcrn : al tspa n. n(/)»H(iy, erraten (vgl. i;ot. runa,
Geheininis). Vgl. Dz 673 rimer; Mackcl p. 19.
7033) ahd. runza, Kiinzol, = altfrz. roiicc, vgl.
Mackcl p. 174.
7034) ahd. ruozzen, die Erdo aufwiihlen; davon
nach Calx, St. 493, ital. ruciarc, pascere dd mai-
alc, gnifolaro.
rupes, *rupica, *rupia s. *roecnni.
7035) dtsch. rupfen; niit dicseui Vi'rbuni sdieinen
zusanimenzuhiingcn ital. amiffarc, das Haar zer-
zausen, verwirrcn, ruff a, Uezause, Gedriinge, ba-
ruffa, Kauferci; rtr. barufar, rauf'en ; prov. bar-
rufaut-z, Raufer; cat. arrufar, kriiuscln: span.
rufo, kraus, arru/'arte, (die Stirn kraus Ziehen),
zornig ncrden; ptg. arrufar, kriiuseln. Vgl. Dz
277 ruffa.
7036) rupta (Part. P. P. v. runtpcre), gebnidicn ;
ital. 10/^1, Bruch, Niederlagc; dieselbe Bedcntung
baben prov. span. ptg. rota, alttrz. route,
neufrz. diroule: prov. rota, altfrz. rote bcdcutet
auch „Bruchteil cines Hecres, Rotte". dalier altfrz.
arouter, in Ordnung stcUen. Aus rujda via, durch-
gebrnchenc Strafso, crklart sicli frz. route, Strafso,
Hiivnii roiiliii . Hcgkundig, rimliur, Wcgkundc,
llbuiig. \W. D/. 27li rotta: Griibcr, ALL V 211.
7037) |*rilptl<i, -art" {ruptus), brcdicn ; ilavuu
vcrnmllicb fr/. innsrr. diircbprligcln (cigcntlidi so
prU(;dii. ilafu dir Kmiclicn bri'dicn, vgl. ital. rolto,
durdi»;! priiiji'lO. .\lli' amlcrcn Aldcilnngi'n dos
vidbidianddtcn Wortcs sind liodist zwoifdhaft. Vgl.
Dz (172 roHsir: Sdidcr iui Diet. .s. »'.]
7038) riipfflra, -am ^ [ruplus), Itrudi, llifs;
ital. rotturti : rum. niptoorr; frz. roturi; urliar
gcinachtcs. gi'rout<'t(Hl,iind. Itauorngut, da v. rofunVc,
Kiitlcr, Hauor, (rupture, gel. \V.); span. ptg. ro-
tura iilandicn ronipeiUira). Vgl. Dz 27(1 rotta.
7039) rQi-t-stris, -e (run), liindlicli; davon (?) vor-
niutlidi frz. rustre, Lihnnid. Vgl. Dz (!73 runtr.
7040) (*rQscii, -nin f. ist das vorauszusctzondc,
abcr bczdglich seines Ursprunges ganz dunklo Grund-
wort zii prov. ru.ieu. Haumrindo (auch pioniont. u.
lonib. /•«.'■(vi); altfrz. ru.'n-lie (norm, rui/ue), neu-
frz. ruche (aus Maumrindo gd'ortigtor Bionenkorl),
SdiilTsrunipf). Dz (i73 ruihc liidl das Wort fiir
kdtiscb. Th. p. Ill veriioinl dies.]
7041) rnsciiiii n.. MiiusiMlorn; ital. cat. span.
|)tg. ru.icii. ,\us />|o»(/(ii -|- rusco ist naidi (!aix,
'/j I 423, entstaiiden frusro, fruscola, Zweig. Sidi
obon brilsciim. Vgl. I'aist, Z V 557.
70421 ahd. riispaii, starren; davon violleidit i lal.
ru.tpo. rauh, ncu gcniiinzt. Vgl. Dz 395 ruspo.
70431 iTispo,-aro, durdiforschen, i tal.rM.>i/;rtrc,
scliarren (von lliihncrii), vgl. Dz 395 s. v.; (inibor,
! ALL V 242.
7044) dtsch. russcn (ahd. ruzzori], schnardien ;
ital. russare. schnardion. Vgl. Dz 395 n. v.
7045) russefis u. russiis, a, mil, rijllich; ital.
ronso; sard, ruju; rum. ros; ])rov. ros; frz.
roux; cat. ros; span, rojo, (vielloicht gdiiirl audi
rucio hiorhor); ptg. roxo (viollcicht gchiirt auch
rui^o hierher). Vgl. Dz 270 ronao und 484 riido;
Grobcr, ALL V 1242.
7046) |*rustus, a, uni (fiir ruslicus), baurisch;
prov. altfrz. ruate (ruiste = *rusteiis), dorb,
hoftig; neufrz. )i«s(rt', dazu das Sbst. prov. rustat-z,
altfrz. ru.itie. Vgl. Dz 073 ru.stc.]
7047) rutii, -ain /",, Raute; ital. ruta; rum.
rutd; prov. riiiln: frz. rue: cat. span. ptg. ruda.
7048) rritabiiluni «., Ofcnkriicko, = altfrz.
roable, neufrz. ruble, Ofcnkriicko (damit viellcicht
identisch ruble, Hintcrstiick boi Tieren, weil dio
Hauptknocheii dieses Tcils mit einer Kriicke sich
an tiestalt vcrglci<licu lassciil, vgl. Dz COS .s. f.
7049) *ratilio, -are {rutilus), rotli<-h werdcn,
rosten; prov. roilhar, rosten, dazu das Vcrbalsbst.
ro'ilh-z, rozilh-z, ro'ilka ; altfrz. rouillier, dazu das
Vbsbst. roU, roille, Rost; neufrz. rouiller, dazu
das Vbsbst. rouitle. Vgl. Dz 278 rugyine (wo die
Worto iiTtiinilich als Deminutivliildungen zu rubir/o
hingestellt ucrden) ; Grobcr, ALL V 238.
7050) ruto, -are [ruere), wcrten, schlcudern, =
frz. ruer. schlcudern. Vgl. Dz 673 ruer (wo das
Vb. uninittelbar von rucre hergcloitot wird); Fiirstcr,
Z JI 87; Grijbcr, ALL V 242.
rutiiba s. iid-riitiibo.
s.
7051) siibajit , -am /.. cin Gerstentrank der
Armen in lUyricii: davon ital. zabaionc, composto
di ro.ssi d'uova, zucchero etc., vgl. Caix, St. 658.
633
7052) sal'aniini
7075) saevitla
634
7052) siibiiiium «., auch siivuiium «. (auftuvov), |
ilancbcn *sabaiia /'., grofscs Icinenes Tuch. Haiul- ]
tiicli, Serviette u. dgl.; 4;alloi tal.-sici 1. savu,
Leichentueli , ilazii das Vb. insavonarc , in das
Leielientiich liiiUeii ; pro v. savtna, Scliloier. Segel ;
altfrz. sfirene ; &\)m\. sahnna, savana, Altartiicli,
Uctttueh, sabduilht, Sehnupftucli. Vgl. l)z 278
sdlniiia: Grijber, ALL V 452.
7053) sabbatiini n. {rjafi^azor, psB'). Sabbat,
Sonnabcrid; itaL sabbato; sarcL sabbadii ; rum.
sdiiibdtd; rtr. somla: prov. dis-snpte; altfrz.
*t:c(l)itedi, >^emedi (glciehsam scptima dies); vergL
Forster zu Aiol et Mirabel p. 6(K) Sp. 2 Z. 4 v. o.,
K. Hofuiann, RF II 355; ncufrz. gtimedi; cat.
dixsaplc: span. ptg. »afcndo. Vgl. \<7, 675 samedi:
Urober, ALL V 454.
7054) dtsch. sabel , sabel, Siibel (die Hcikuiift
des auch in slav. u. finiiischen Sprachen verbreiteteii
Wortcs ist unbekannt, gcrnianiscbes Erbwort kaim
OS nicbt sciu, vgL Kluge «■. v.); davon itaL acinbhi,
lyviabola; frz. aubrc (davon sabretache = Saliel-
taschc); span, sable: ini Ptg. fehlt das AVort. Vgl.
Dz 286 sciabla.
7055) sabuciis, sambucus, -um m., Holiinder-
baum; itaL sambuco; rum. soc: rtr. siiity, siiiiivei :
prov. sauc-s: altfrz. sen, sehu, (dav. das Deminuliv
niit eingescbobenem r)seu-r-eaH, stireaii, vgl. Tobler,
Ztschr. f. vgl. Siirarhf. N. F. Ill 414, uml dazu
U. Paris, K VI 131, eine andcre Erkliirung giebt
Scdieler ini Dirt. x. v.; eine Nebenforni ist seui/er
= *sabucarius , riitselhaft ist das ebenfalls vor-
kommende seur ; iicufjz. sureau : cat. saiich;
span, sabuco, sahuco, sauco; ptg. saiico. Vcrgl.
Dz t>82 sureau; Urober, ALL V 454: Ascoli, AG
I 70 AniD.
70561 sabelliim (Demin. v. *sahum = sabiilum),
Sand; ncuprov. savel, sareu, grober Sand, vgL
Uriiber, ALL V 454.
*sabius s. *sapius.
7057) sabulo, -oiiem «i., Kies; ital. sabbionc;
rtr. sublmi : frz. span, sabluii. Vgl. Grober,
ALL V 454.
7058) sabulumn., Sand; ital.sa66/a; frz. sable:
span, sabulo. davon sablon, (das iibliche Wort fiir
^Sand" ist aber arena, ptg. area, arcia. ptg. saibro
iiedeutet ^Kies"). Vgl. Grober, ALL V 454.
7059) sabiirra, -am /'. (sabulum), Sohiffssand,
Ballast; ital. saburra, sarorra, zavorra: sard.
saiirra: rum. saburd; prov. saorrn; frz. saburre
(gel. W.); cat. .socru,- span, zahorra, sorra; ptg.
saburra. Vgl. Dz 345 sacorra: Grober, ALL V 454.
7060) sabiliTO, -are {saburra), belasten, beladen;
ital. zdvorrare etc., s. saburra.
7061) [sacca + bota (s. oben botan) = frz.
saquebute, span, sacabuchc, eigentl. ein Haken an
der Lanze , «omit Fufssoldaten Keiter von den
Pferden zogen (.saecore) u. zur Erde stiefsen ibotan),
dann eine Art Posaune, vgl. DclbouUe, K Xlll 404.]
7062) saceo, -are (sacais), durch einen Sack
seihen (im Roman, auch „in den Sack stecken, weg-
nehmen, pliindorn"; ital. (*saccare, davon das
Vbsbst.) S'icco, Pliinderung, saccheggiare, pliindcrn:
prov. ensacar , einstecken; altfrz. sachier, de-
sachier, herausziehen, {*sa(iuer, pliindern, davon das
Vbsbst. I sac, Pliinderung, saccager, pliindern; span,
ptg. sacar, herau.sziehen, saquear, pliindern. Vgl.
Dz 278 sacar.
7063) saccus, -um m. (adxxog). Sack; ital.
sacco: prov. sae-s; frz. sac; span. ptg. saco,
(danebcn span, zaque, Schlaucli). In der Bcdtg.
nPliindcrung" etc. ist sacco etc. Verbalsbst. von
saccare. Vgl. Dz 278 sacco; Caix, Giurn. di lit.
roni. n 69.
7064) [sac«(us) + dtsch. maim = ital. saccn-
manno, Paekknecht; ncuprov. sacinnau : sj)an.
sacomano (wohl angelehnt an niaiio, Ham! I, Pliin-
derung. Vgl. Dz 278 sacco.\
7065) sacer, a, um, boilig; ital. sacra u. sngro,
vgl. Canello, AG 111371; span. ptg. srtcro. Uber
das Sbst. ital. sacro, Stol'svogel, frz. span. ptg.
sacre vgl. oben «.-aqr u. Dz 279 sacro.
7066) sacrilmentum ii. (sacro), Schwur, Eid;
ital. Sacramento und sagramcnto (altital. audi
saramento) , dazu das Vb. sacramciitarc , sar/r.
(sarnmentare), schworen, vgl. Canello, AG 111374;
prov. sagrainen-s; altfrz. sairement, davon das
Vb. scrtmnter; ncufrz. serment, dazu das Verb
assermeiiter, vercidigen; span. ptg. sacrumento,
(bedeutet vorwiegcnd nur „Sakrament", dazu das
Vb. sacramentar, die Sacramente spciulen). Vgl.
Dz 676 serment.
7067) sacratus, a, um (sacro), geheiligt, gewciht ;
ital. sacrato u. sagrado, ersteres bedeutet als Sbst.
„Kirchhof", letzteres ,,Fluch", vgl. Canello, AG
III 371; frz. sacre; span, ptg sagrado.
7068) sacro, -are (sYicer), heiligcn, weihen; ital.
sacrare; prov. sagrar, davon das Sbst. sagrasou.
Weibe ; f r z. sacrer, davcn das Vbsbst sacre, Weiliung,
Kriinung; span. ptg. sagrar.
70691 saeculum n., Jahrbundert (im Roman, auch
„Zeitlicbkeit, Welt" im Gogensatz zur Ewigkeit u.
zuui geistlicben Lcben); ital. sicolo; (rum. S(c/i(;
rtr. seciil); prov. segle-s; altfrz. seule; ncufrz.
si'ecle; cut.siqle; span, siglo; (ptg. .feculo). Vgl.
Grober, ALL V 455; Canello, AG III 294 Anm.
saepes s. sepes.
7070) saeta (= seta), -am f., Haar, Borste;
ital. seta (altital. sola, saja, doch kann letzteres
= saga sein, ersteres ist frz. sole), haarigcs Zeug,
Seide, davon setone, Haarseil, setola, Borste, Biirste,
VgL Canello, AG III 386; rum. sitd, Haarsieb;
iprov. sedti, Seide; frz. sole. Borste, Seide, (seton,
Haarseil); span, seta, Borste, seda, Seide; ptg.
seda, Seide. Vgl. Dz 294 .se<a; Grober, AIX V 467.
- G. Paris, R VIII 628, vermutct, dafs altfrz.
scon, neufrz. so». Kleie, aus **YrfoH = *saetonem,
Haarsieb, entstanden sei; indessen auch die von
Littre vorgeschlagene .\bleitung von secundum ist
annehmbar. Altfrz. siiofi wurde nachgewiesen von
Forster, Z III 262. — Abgeleitet von saeta = srta
ist u. a ital. sctino, altfrz. sain, Seidonschnur,
vgl. Grober, ALL V 468.
7071) *saetaeenm = set n. (saeta), Haarsieb;
ital. staccio (neapoL setaccio); prov. cat. sedas;
altfrz. saas: neufrz. sas; span, cedazo; (ptg.
taniiz = ital. tamigio; prov. frz. tami'i: span.
tainiz = *lamitium, unbekannter Hcrkunft). Vgl.
Dz 305 staccio: Grober, ALL V 467; Canello,
AG III 348.
7072) saetula, -am /'. (Demin. v. saeta), kleiue
Borste; ital. setola, Borste, Biirste. Vgl. Flcchia,
AG m 137.
7073) [*saeTacus, a, um (saevus?), schlccht,
bose , roh, = prov. savai-s, savaia, vgl. Dz 675
s. v.: Grober, ALL V 455.]
7074) saeTio, -ire, wiiten, = frz. sivir (gel.
Wort»
7075) saerltia, -am (saevire), Wut; ital. .sevizia,
Wildheit, Grausamkeit; span. ptg. sevicia.
(535
roTti) mifiircis
7I()(>) snUi.'ia
etc
707ii • 't ■•.iiliirriK, S<'liiiii'rl,cr; iljumi iiarli I»/.
an s. r it/. Mi/rr, ^'I'l'raNic.l
70771 'Miuil, -llin /. (liir mk/ihh), krllim-lirh Wnrl,
u'kIIimii's Tiii-li , riKTwiirf. Miititi'l; ilnl. snjn,
WiiiniiiK, mijii, oil) /i'ii);Kt»IT. Siirnclii' ; pruv. .snia,
;;r<>lHT Matitrl , Samcli ; fr«. «ii> hi. ii. /'.; rat,
'"«■.'/«'i ;;ri>lHir Mnnti-1: s |iiiii. mii/h. FrauKtililHtrkli'iil,
«(ii/o, Kittol: ptu'. «'I'lt. I'nti'rroi'k. mii'i, Ilvitrnck.
Y({l. Dr. 'JKtl >.ijii. (iri.lH-r, Al,l, V IM; Tli. |i. 77.
707f<^ l"'rs stU'iirf (liirk. zAfcrh, IMi-ki'ii mlor
Kri'ii/. I'iiir.s Tims (i. H. Ivsi'ls). <lii< Kiirkciiliuiit ;
it n l..~iV/niiii(iiiiiiiilartlii'li sii(/ri»i). raiilu'S, (ji'pri'fiiU's
l.«Mlcr; fm. chiujrin, •.'ciiarlito.t Loilor (in iilwr-
Intf^i'iior Hoilln. ..Kiiiiiiiirr". voriiiillclt wird tliosollto
mil ilor iii's|ir(iii;;li<'licii diirrli ilcii HonrilT ..raiili,
roilii'Mil", «liT Kiiiiiiiu'i' ivilit ^Iriclisaiii «las (jomiit.
wiikt aiif ila.-i-ii'llic aliiiliili wie iiino raiilio, kral/.lj;i'
Klarlif aiif ilir Haul), ila/.ii ilas Vrrb cliaiiriurr,
iK-kiliiiniorii. Vfjl. DzBII cliofiriii; ydu'lcr iiii Dirt.
V. r. ; piiio I'lwas aiulrrc Al>li>itiiii(; j^iobt Iiajcanlc,
Mitti'iliiii^'rii I !l()(alK (;riiiiil\vi>rt stclll i-r aiif .iiirki).
707!li sn);cnii, -nin /'. ^nnyl]l■lj), Seliloiipnrt/.;
ilal. sdiitiiii, Slri'iiliiu'l/, ; frz. .vron-, l''iscln-rt,'aiii.
Y};1. I)z ()7(i .vci lie.
7»WS(l) sapinit'ii ». (fiir siigina), FcU: ital. saime;
|irov. .v<ii/i»i-s-, sttiii-s: altfrz. nahi, «ii'im; iioifr/..
mini in miii-iloiix : cat. .•.(i//i)i, S(i(/i'; span, sdi'ii,
clavoii miiiietf, Lockorliissi'n, Wiirzf (in uliortragonor
licill};. Z\vi.sHii>nspii"l,;;lci<'lisainTlicatorlockcrl)i88en).
\V1. I)z L'SO .sdiHif; (.iiobcr. AI,L V 456.
70811 silffittil, -mil/'., rfcil; ital. .s(ie/<(i; rum.
Kaijctita; prov. ndictd : altfrz. snide, xaietic, (noii-
frz. llcfhe, s. nben flits); (eat. siuicla): span, saeta;
ptg. grtta. VkI. Griiber, ALL V 45«. t)bor alt-
ilnl. sila, inoilcnes. si7(n. vgl. Flpchia, AG III 139.
70S2) sag-ittarius , -uni iii. (sariilla), Hu^'en-
scluilzc: ital. sngiltaria „il spf^nii diOlo zodiaco",
siutticir ,,arcicrc", vgl. CanoUo, AG III 310: (ram.
■-tij/etnlor); frz. .siifiillnire (Zeichcu dos TicrkreisesV
7083) sagritto, -are {na;iilta). mitPfeilcn scbiel'sen;
ital. sdcttnie; rum. siitielcs ni at n : ])ro\. sayiltar:
S])aii. i-aetear, asai'tnr; pt;;. a^srttear.
7084) sag'liia i>. (ariy/ia). *$iiliuii (vgl. Isid. Et.
20, It), oi. Saimisatti'l: ital. salnui. Last, der irdisclie
Lcib ({ilcirlisam die liiirde dos Gei.stcs). ilaneben
soma, dazu <ias Yb. a.ttuniinwre. belasten (vgl. jeiimdi
oben *as-sagiiio), v>;l. Cancllo, AG III 375: prov.
sdiinid. La.stticr, somella, klcine Last, Eseliu; frz.
soHiHif, Last ; span..sn//Ha, jaliiia, eiijahna, Tonncn-
gelialt. Ygl. Kz 280 salina; Ronseli, Z III 103,
(ghuilit, dafs aus sngma zuniichst *saum(i u. dar-
naeh -idlina entstanden sei); Grober, ALL V 45ti.
7085) saguiarTiis, a, um (sariiim), zum Saum-
sallel geborig; ital. somajo, Adj., naiiiaio, Esol,
somiere, Saumtier, vgl. CanoUo, AG III 310; i)rov.
sdiimier-s, saiimicra, Maultier; frz. AommitT. !Saum-
licr, davon nomiii/iicr (^ sommier-ier, altfrz. ancli
sommitier), Slaulticrtreiber, Kneelit, Kellner, vgl.
Tobler, K II 244.
7086) [*sagHlo, -are {saya) = prov. saillar.
salhir, verliiillcn, vgl. Dz 280 saja; Grober, AIX
V 45G.]
7087) iilid. saliar, Ried, Binsc; dainit siheinen
zusammenzubiingen altfrz. sarrie, Binscngefleclit;
prov. eat. span, sarrid : span, sera, Hinsenkraut,
ptg. .seira, Hinsenkraut. Ygl. Dz 486 sariin.
7088) abd. ahnfriink. sal vi., Hans, Wohnung;
ital. .<«/«, grofscs Gemaeli ; r u m. said ; prov. .sala ;
frz. nalle: s])an. ptg. said. Vgl. Dz 280 sala;
Maekel p. 42.
70H!I| hHl, sUillK II., Salz; ital. sale, davcm das
\ b. »(i/iiii\ Hiilzen, iiiMi/iici', wovdii das I'artizipial-
«liKt. iiifdidlii. Salat : rn ni. .vii/'c,- rtr. ah/, xc/ eli'.,
vgl. (iarlMiT $ 2IHI; prov. ,s'(iii-.v, dazu das Verb
.Ill/ill',' frz. srI, dazu «las Vb. sdli-r, abgelcilcl sind
saliar, Salzfiifs, saiulr i Krenidtturt) iii., Salat;
span. ptg. .v'l/. davnii .svi/nr, sdlaila,
70!I0) sitlAriiis, a, inn iial). zuni Salz gebiirig;
ital. sdldjd. Sal/.verkaulslidb', salieid , Salzfals,
sdlariii, lli'siddung (diese lli'dtg. besafs salaritim,
eigentlieb Salzration, selion im Lat.), vgl. (Janollo,
A<i III 310: entsprerluMide Worte aneb in dun
amlorcu Spraeben.
7091) Kal((>) -f picu, -Are (s. obuii Stanini *p\e-)
t» pruv. span. ptg. snliiicar, (mitSalz) bes)irongen,
vgl. Dz 485 s. V.
7092) tiiilicflilin, Niilli'ctiilKn/u:), Woidengebiiseb ;
i ta I. .V iliiclo. sdlcrtii : r u m. stilcrt : p ro v. sauscila ;
frz. saa-sdii : span sdlicild. Vgl. Dz 675 saalf.
7093) |*siili(la, -nin /'. i^dliilas : sal - 'lijiiihis
: rijia) selieint die (irundfurm zti seiii zu ital. sixln,
Laugonsalz (vgl, td/ni luit ldliid\\ frz. smith : span.
ptg. sudd. Ygl. j)z 297 .«i'/(i.|
70941 siilTo, siiliii, siiUiiiii, salii'c, sjjringen;
ital. sdlirr: rum. .we li it i: pmx. siilir, siilltir:
fr /.. saillir , berviirs)iru<loln , -rageii; span, sitlir,
liinausgobcn; altptg, sdlii-; n on jitg. 4(i/ii;-, aus-,
berausgelien. Vgl. Dz 485 siihii:
7095) [^saliviciilo, -iirc (saliva), wird von t)aix,
St. 577, als Grundwort angesotzl zu ital. sollcc-
chciaic, snll iicehcrarp. ,,slruggersi di tenorezza,
' dosidcrio etc.", cigciitl. „andar in broda, slruggorsi".]
7096) siilT.x, -Iceni /'., Weidc; ital. salicc, sake,
salcio: rum.»((/ce; prov. (iviiire-.'i, sautz; (frz. saiile
= ahd. sdlahn, vgl. Maekel p. 44); span, sake,
saiici; saaz ; ptg. salgueiro = *salicanHs. Vgl.
Dz 675 sauce.
7097) sal + horreiilll = frz. .salori/c , (.Salz-
speicher). Salzvorrat, Salzbaufe, verglcii^lio Huggo,
K in 157.
7098) saliiiiicTdus, a, iini, salzig saner; ]irov.
saiiiaciii ; a 1 1 f r z. saumachc : milSufti.vvcrtau.sebung :
ital. sdliiiaslro : frz. sunmalre. Vgl. Dz 280 sal-
mastii).
7099) sal -|-iiiuria= ital. .■ialiniiiijd, Salzbriilie;
rum. siihiiiiuid: frz. .ffiiimiiie: eat. salmnrra ;
s|ian. saliiiiiero; jitg. salmnum. Vgl. Dz 216 imija.
7100) sill iiltruill = ital saliiiti-ii, Saljjetcr:
rum. salilid; prov. snhdtre; (frz. saljuirc = sal
-)- pelrae); eat. saliiitie: span, salilrc, salitro;
ptg. sdlitrc. Vgl. Dz 485 salitre.
7101) *s81o, -are (sal), salzcn: ital. salarr;
rum. sdv ai at a; prov. salar; frz. sahr: eat.
span. ptg. sdln:
7102) abil. salo (salawt-r, salawes), triibe; dav
ital. sdldfo: frz. .-rt/e. Vgl. Dz 280 sah'wti.
7103) sal pelrae ^ frz sdljiilre. Sali)eter; s]ian.
salpeihi: i vcr.iltet i. Vgl. Dz 675 saljietrc. Sielie
oben sal nitruin.
I 7104) (salpilta) salapitta, -ain /'. (Nebcnform fur
salpicla), sehallcnile Baekpfeife (Arnob. 7, 33);
davon ital. (lueeh.) .>.a/a;«'((( nrimprovcro", vcrgl.
Calx, St. 497.
7105) siil(o) + puIvPro, -are = frz. saupoudrer,
niit Salz bestn iien.
7106) salsiciii (t'artii), Salzwiirste (Aeron. Horat.
sat. 2, 4, 60); ital. salslccia, Wnrst, daneben
salcicciaj frz. saucisse \\iv\ das davon abgeleitete
saiicisson: span. ptg. salchicha. Vgl. Dz 280 salsa.
Anders crklart die Worte Caix, St. 52, imleni cr
(i.S7
7107) siilsus
7138) saultio
83^
als Gruiulform das seltene insiciiiiii, isiciiiiii, Wiirst,
be/,w. snli.i isicia ansefzt; aus Jem eiiifarhen isicium
leitet er ital ciccia ^cariio", cicciulo, siccinlo,
ciccinttoro ,,pezzetto ili oarne tagliiizzata". Vgl.
obcn isiciuiii.
7107) salsiis, a, uiii, gcsalzeii; ital. prov. salsa,
Salzbriilie, Saiico; frz. sauce; span, salsa, Sauce,
sosa. Salzptlanze: ptg. salsa. Sauce (bedeiitct aiieh
„Petersilie"). Vgl. l)z 280 salsa und 297 soiln.
salsus sclieint auch cntlialten zu seiu in deni er.slen
Bestandtelle des Kompositums ital. salsaiiaiiiiUa,
eine Pflanzeoder Wurzel aus Peru; frz. sal^rpaieillf;
span, iarzaparilla. Angeblich ist das Wort zu-
sainmentjesetzt aus span, lorza (Wort dunkeln
Ursprunf,'es), Brombeerstraucb, und Paiillo. Name
eines Arztes, der jene Wurzel zuerst anwandto, vgl.
Dz 281 salsapariijlia. Wie dem auch sein inag,
ofFcnbar ist das Wort Gegenstand volksetymologischer
FIntstcllung gewesen.
7108) salto, -are iFrecju. v. saltare), springeu;
ital. sahare ; rum. salt at nt a; prov. saiitar;
frz. saiiter: span. ptg. saltar.
7109) siiltiis, -niii in., Waldgebirge; ital. salto
(vcraltet) , Wald: span, soto, Geholz; altptg.
.salto: neuptg. snuto. Vgl. Dz 489 sotn.
7110) saltus, -uiii I», (saltare), Sprung; ital.
salto: (rum. sdltat]; prov. saut-z: frz. saut ;
span. ptg. salto.
7111) siilus, -utem /'., Heil,Wohl; ital. sn^M^e;
prov. salut-z: frz. saliit m.: span, salud; ptg.
sauile.
7112) salutiitlTiis , a, nui (v. saliito, sahis) =
prov. saliitatiit-s, heilsam ; vermutlicli gehort hier-
lior auch das gleichbedeutende ptg. sadio, falls es
aus *saudio entstanden ist. Vgl. Dz 485 sadio.
7113) saluto, -are l«a?!w), griifsen; \ta.\. salutare ;
rum. sarut ai at a; prov. saludar; frz. saltier:
cat. span, .'•alitdar; ptg. sawlar. Dazu das Vb-
sbst. i tal. .«iZm^o. Grufs ; rum. sdriit. Kufs; prov.
S(dut-s, Grufs; frz. salat (gel. W.); span, salud:
(ptg. sauda^ao).
7114) siilvatur, -orem m. (salcarc), Retter, Er-
hiser; ital. salvatore: prov. c. r. saleaiie, c. o.
snhador ; frz. sauceur; span. ptg. salrndor.
7115) salvia, -am /'., Salbei; ital. su/rwi ; rum.
.«nh'ic, salie, zalie (von Diez angefiihrt, felilt bei
t'ihac); prov. salvia: frz. satige: span, sah-in;
ptg. salca. Vgl. Dz G75 sauge.
7116) [*siilvTtia, -am /". (satcus), Wohlbelialten-
lieit; ital. sahessa u. sahigia „franchigia, asilo",
vgl. Canello, AG III 343.J
7117) siilvo, -lire, retten; ital. salcare; prov.
salvar; frz. sauier, span. ptg. salcar.
7118) siilvo honore: daraus rtr. sidcaixiri vi..
Schwein, vgl. Gartner § 4.
7119) salviis, a, um, wohlbehalten ; ital. saleo;
prov. salv s, sal-s: frz. sauf; span. ptg. saleo ;
vielleicht gejjort hierher audi span, za/'o, ptg.
safo, frei von Hindernissen , Icdig , welehe \V orte
Diez 499 za/u mutmafslich von arab. salui, abrinden,
abhaiiten, ab.seliaben, putzen, ableitet.
siiiubiiciis s. siibuciis.
7120) alid. sanibuoh, sanibiili, Sanfte, = altfrz.
■fombue, Pferdedeeke. Vgl. Dz 675 .t. v.: Mackel
p. 128.
7121) sauipsa, -am f., das raiirbe gemachte Fleisch
iler Oliveu, woraus dann 01 geprelst wird, = ital.
.••ansa, vgl. Griiber, ALL V 457.
7122) saiictifico, -are, heiligen, = span, saii/t-
guar, das Kreuzeszeiclien machen, vgl. Dz 485 s. v. <
7123) sSiictitiis, -litem /'. (saiictus), Heiligkeit;
[ital. snntitd : frz. sainteti etc.
7124) saiictus, a, um (sancire), heilig; ital.
santo,san: rum. sdnt ; yrov. sant-z, san-s, sain-s,
saint-z, sain-z; frz. saint (altfrz. wird saint auch
als Sbst. in dcr Bedtg. „Glocko" gebraucht); cat.
'\sant; span. ptg. santo.
7125) [sauct(iLs) deus schcint die Grundfonn zu
sein fiir span, sandio, wabnsinnig, miirriscli (die
Bedtg. erkliirt sicli wohl dadurch, dais na(-li (lem
Volksglauben Geisteskranke hiiufig als unter Gottes
unmittclbarem Scluitze stebend gelten oder auch im
Gegeutcile fiir vom Teufel besessen galten, infolge
dessen bei dcr Beriihrung eine Art Teufelsbannung,
etwa durcli den Ausruf santo dios angezeigt er-
scbeiucn konnte), dazu das Sbst. sandez, Wahnsinii,
Einfalt; ptg. saiidea, Fern, sandia, verriickt, dazu
das Sbst. smidice, -ecc Wahnsiun, u. das Vb. sandrjar,
Unsinn reden. Vgl. Dz 485 sandio; Baist, Z VH
633; C. Michaejis, Misc. 149.J
7126) saudaliiim n. {aavdd/.iov, aav6u).ov), San-
dale; ital. sandalo, Pantoffel (der Bischofe etc);
frz. sandale; span. ptg. sandalia. Vgl. Dz 281
sandulo 2.
7127) *siiiigiiem (fiir sanguinem) liixo, -lire =
ital. salassare, zur Ader lassen; altptg. Part. P.
P. sangaileixado. Vgl. Dz 395 salassare.
7128) siiiiguilentiis, a, um {sanguis), blutig, =
frz. sanghuit. davon al)geleitut ensanglante.
7129) sauguiuariiis, a, um, blutig, blutdiirstig;
ital. sanguinario etc.
7130) saugiiiueiis, a, um (sanguis), blutig; ital.
sanguineo u. sanguigno, vgl. Canello, AG HI 341 ;
(frz. statt des Adj. sanguin iiblicher .ianglant =
sanguikntus u. das Part. Prat. en«in^/an<(;,); span.
sanguineo n. sangaino ; ptg. sanguineo u. sanguino,
sanguinho , Kelchtucb, auch Pflanzenname (Uart-
riegel), sanguinha, Immergriin.
7131) saugiiino, -are (sanguis), zur Ader lassen:
ital. sanguinare, segnare; (rum. sangerez ai at a);
prov. sangnar; frz. saigner ; cat. span. ptg.
sangrar. Vgl. Dz 395 salassare.
713i) ssin^liuoleiitiLs, a, um (sanguis), blutig;
ital. sanguinulente ; span. ptg. sanguinolaito,
blutig, blutdiirstig.
7133) saiiguiuosus, a, um (sangui.-;), blutig;
ital. saitguinoso ; r u m. sdngeros; p ro v. sanguines,
.lancnos ; frz. saigneux; cat. sanguinos; span,
ptg. sanguinoso.
7134) saugiiis [sangucn), siingiiTiiem u. siinguem
(s. Georges) ;«., Blut; ital. sangue; sard, sanibene;
rum. sdnge: rtr. saung, (in der Mundart von
Lugano senguen. vgl. Ascoli, AG I 269); prov.
sanc-s: frz. sang, (sang-froid scheint volksetjmolo-
gische Umgestaltung von sens f'roid zu sein); cat.
sanch; span, sangre: ptg. .sangue. Vgl. Grober,
ALL V 457.
7135) sangiiisug:i), -am f., Bliitegel; ital. snn-
guisuga: frz. sangsue; {span, sanguijuela): ptg.
sanguesuga.
7136) [*sanTa, -am f. (fiir sanie.i), verdorbenes
Blut; davon nach Cornu, R X 81, span, sat'in,
Wut; ptg. sanlta. Diez 485 s. t). schwankte zwischeii
in.-<ania u. sanna als Grundwort.J
7137) sauitsis, -atem f. (samis), Gesundheit;
ital. .■ianitd; rum. sdndtate; prov. sanetat-z,
.lantats: frz. sanle ; cat. sanital; a-p a.n. snnidad:
ptg. saniilaile.
7138) [*siiiiItio, *e.\siiiiItio, -are (sanus); davon
nach G. Paris, R VIII 265, altfrz. sancier, san-
ii;jii
'i:i!M ^ui«
riCOl hiir>'A|iliii);tlH
({40
cl>ipt;fs.sitHicirr,cs!Miicifr, rsaauchier, lii-ilfii ; Tulilrr,
ti.'.lt. Ki<l. All/. 1S77 Stdcli r.l p. l(i21S, liiilU'
crriN/id'iirr (8. k ), Sclu'lor iiii Atiliiui); /.ii I)/. 7-I7
*.<(ii>i(iiirr, ziiiii Stolion liriii};i<ti , nU Urniiilwort
~\'.\'.)\ sAllo, -lire (s'liiiii.v), lii<ili<ii: it III. mimiiy;
s|iiili «iiiiir; |>t ;;, siiiir, Miiiir, V(;l. ('uriiu, K XI Ur).
71'IOi t:r. (lici'r«(il<>i'. Siindcl: itiil. miiutnlit:
Trx. .iiiiiiliil : s|iHii. |ii);. sntuliilo. V^l. 1)/. U81
siiiuliitn I.
7MI) sAiiAs, a, Ulii, K'O!""»' : itiil. .viiir); (niiii.
i«(in(i((i.v); jirov. sd-.s; (rr.. siiiit ; simn. Kami;
|it|;. siiii.
7U2) sjipili, •mil /', Mostsiift ; fi/.. .srir, rihiiu.iMi-
snft; ptff. vrii'd, .«/r, Siift, v^l. 1)/. G77 .il-ve.
714;l) *sji|m-; vein I'inoni Tliviiiii sn/w-, wi-lclu's
jiiis stai'ii (j;i'riii;iii. .<(i;)- , wovoii ..Stapfi»" I'tc.)
von<iiif;iclit wonloii spin soil, loiti't Scliolor iiii Diet,
iintpr .■iiiviilc ab: 1. itiil. cinlmttd, 4S(0iiili, liavon
cinlmllirrf, Srlniliniachcr; prov. sabala : frz. .sa-
ivifc ilavoii .snividcc; span, sajxtto, zapala, ilavoii
znptitcro; ptj;. sn/xilii (Diiv, !)7 cinhatta stellte
arali. .siWi(i< von xnlinta, liescliulien, als (iriimlwort
aiif, vi;l. (lazii riochia, A(i III 169, aher l>oi Freytat;
II 275* limli't sirli nicht-s, wa.s ilieser Bi'liaiiptuii);
al.'i Stiit/.e ilionoii koniite). — 2. frz. saliot, Holz-
srlnili, audi Kroi.scI, dazu ilas Vb. snholcr, in llulz-
scliiilipii };clion, krcisolii (audi prov. sabutar.
.scliiitlolni. Dip/. Iwl liefs das Wort iiiiorklart. —
'^. frz. .innelle (aiis *sehelle = *tiaptlt(i), Solile. Die
Ansi'tziiiif; oines Staininos sapa = stapa ist jedocli
nirlir als bodonklicli, donii die Vcrcinfauliiiiig des
aiilaiitoiidiMi xl : s wiirdc wolil iin Fraiizos. bei-
■ipicllos sein (saii:on ist nicht = sUitinnem, ital.
.ilitfiiotii; soiidcrn = sationcm). Da.s rautmafsliclic
riclilijre Gnindwort fiir die untor 1 u. 2 aufgefiilirtoii
Worlo ist lat. .s((;);w, Stapfo, v<,'l. lionsrli, Z I 420,
II. (i. Paris, R VI 028, s. oben <!ordiibniius. Da
sithot „Uolzsdiiili" liedentet, so liefse sidi audi an
llr.sprun^^sverwandtsehaft mil sitpjiinus , Tanne,
denkfii. — Was semelle anlanf^t, so ist os von den
lidianildton Worten cntsdiieden zu treiineu, sdioii
woil ill! Altfrz. audi die Form somclle sicli fiiulet.
Bufi^^c, R III 157, erklart das Wort aus *.iiihella,
Di'iniiiiitiv von xubcr: bcziiglidi dcs Wandds von
/( zii m boriift or si(;li auf samedi fiir *.iabedi, iibor-
sidit abiT dabci, dafs «las m in saiiieeli auf volk.s-
otyniolofjisdier Angleidiung an sednie = septimux
Ipcruht, vjji. C. Hofmann, RF II 355. Audi begriff-
lidi will die Ableitun;? nicht redit passen, denn
Korksolileii waren und sind iloeli im Vcrgleich zu
liCdersolilen wenig iiblich. Man <larf als Gnindwort
fiir somelle, semelle widil *sunimdla (Demin. von
KHmmus) annchmen, die Sohlo ist fiir den Schuli-
verfertiger die oberste Platte dcs Sdiuhes, fiir den
Si-.hulitragcnden freilich der untcrste Teil, abor oben
u. iintcn sind docli cben nur relative Begriffe.
7144) siipTdus, a, am {sapere), sdimackliaft;
ital. snpulo: frz. sade (?).
7145) siipTens, •entein (Part. Priis. v. sapere),
weise; ital. sapiente ,,chi ha sapienza", sappiente
„di odore troppo acuto", saccetite „saputo", vgl.
Canello, AG UI 338; (frz. savant, gleiiihsam *sa-
pcnteiii, gelehrt); sonst ist sapiens «lurch *sapius,
*sabius (s. d.) verdriiiigt worden.
714G) sSpientiii, -aiii/.,Wcisheit; ital. sapienza;
prov. sabettssn: (frz. sat/esse v. sage = *savius);
span. ptg. sapiencia.
7147) sapio, saptii u. siipTi (siiplri), sapere,
dafiir *siipere, wisson ; ital. so sfppi sapiifn sapere :
rlr. I'riiH. «m, ah, sr; Pail. Phil. «<ii)h, sapii,
salpv. siilbr. Inf. .sdrni'r, siwr, vgl. (iarliinr § I'Jl;
prov. .«Ill saiipi smipiit saber: frz. «ii.-i sits su
savoir: raV. sr subi supii/iit saber, vgl, Vogol |i. 114 ;
span, sr siipr sabidn saber: \>{f(. set saiibe snbidn
sabrr Vgl. D/. 2S1 s,i,„-ir , (;rob..r, AM, V 467.
714H) hikpit |- iiata (s. nben uiitor iiasciir) —
span, sitbr mill. I, ilav.ui vicdlddil frz. sabreiias,
KcliK'iditi'r llanilwrrkiT. ib-r seim- Sadiu iiirlit vnr-
kI,.|iI. Pliisdicr, vgl. Ilugge, I! IV !tt>ri.|
711!)) *KiipiUs, *NtibiU!< {snpfre), weiKo, king
(iiesapius, iMiwisseiid, ist bci IVtr. 50, 5 bolegl) ;
ital. saijiiiii und .s(it)i», vgl. ('iiiiidio, .Mi III 338:
sard, saliiu; rtr. sabe: prov. sati/es und sabi-s ;
frz. saye (altfrz. audi saive), davon abguluiliit das
Sbst. safiesse: cat. sabi; sjiaii. ptg. sabio (alt-
span, alt ptg. audi saiie). Vgl. Dz 271) .«("/f/Jo 1 ;
Grober, AI.I, V 15^.
71.')0) siipo, -iiiiciii }ii , Suifo (Plin. 25, 101, uii-
goblio.li keltitidion Urspniiigs); ital. sapime; ruin.
sdpoii ; prov. sabo-s ; frz. savon ; cat. sabi'i; apaii.
.ration, jabim; ptg. saban.
7151) *Mip<inui-ius, a, mil (.•.((/>'<), zur Scifo
geborig, als.Sbsl. .Mask. Si'ifi'nsicilrr ; ital. siipmuijo
(Fem. saponnriii , siipiniiijn ,,piaiita iiiedi(aiiale, e
forso savonea specie di iiiedicauiento", vgl. (latiello, '
AG III 310): rum. sdponar ; frz. sitennnier: span.
xabonero, jabnnero: ptg. sabneirii.
7152) [*iiiipu»o, -arc (sapo), ninseifcn; ital.
insapnmire; (rum. sdjinnesc ii it i); jirov. saonar ;
frz. savnnmr; s]ian. jationar , xnlimuir ; ptg.
ensaboar. \
7153) ""sappa, -am f. (iibor dug Vorkomiunn des
Wortes vgl. Riins<di, Z I 420; G. Piiris, R VI G28),
llacke, Ilaiio; ital. ziippii, lla<-ke, davon das Vb.
zapjiare, liackon, mit dem Ful'se stampfcn; rum.
sapd: rtr. zajtpa; frz. snpe, cine Art Siclid, sajier,
untergral)cn, davon das Vbsbst. snpe, Untiugrabiing,
u. «las Noiiien actoris sajwiir, Schaiizgrabor. Dicz
345 zappn verinutete in griedi. nxanarij, (ir.ab-
scheit, axtintur, grabeii, das Clruiulwort. — Darf
man aniidinieii, dafs *sapiia audi ,. llacke ilcs
Ful'scs" bedeuteto, so wiirdc daiiiit cin sohr j)a.s.sendes
(inindwort fiir die oben iiiiter *sapa- bchanddte
Wortsippe gefunilcn sein.
7154) sappiiius, -mil f., eiue Art Tanne oiler
Ficlite, = frz. sapin, vgl. Dz G75 s. v.; (Jrober,
ALL V 4.59.
7155) sapplriis, sapplilrus, -mil m. {ad7t<ffi(joi;),
Sapphir; ital. snjf'iro, za/jiro; frz. saphir; span.
zapliiro ; ptg. saphira.
715(i) *sappus, -um f., Tanne; prov. saji-s;
altfrz. sap, davon sapeie , gleichsam "sappeta,
Taniienwald, vgl. Dz 675 sap; (iriibcr, ALL V 459.
7157) arab. silqah, Nachtrab; s])an. zaya, Nach-
trab (in dieser Bedtg. jelzt gewiilinlidi rezaya), der
hintero Teil eines Diiiges, auch ailvcrbial ,,liiutcn",
vgl. Dz 499 zat/a.
7158) sarcina, -am /"., Gepiick; a''ltital. .svir-
cina; rum. sarcina, dazu die Verba sarcina, be-
lasten, \\. desarcina, entlasten; span, «nma; alt-
ptg. sarcina.
7159) siircio, sarsi, siirtum, sarcire, llicken,
ausbessern ; davon vidleidit symn. ztircir, sto|)feii,
schleclit niihen; cat. surijir, mit weiten Stidien
niihen; p tg. cir2tV, sewir, stopfen, ausbessern. Vgl.
Dz 500 ziircir.
7160) sarcophagus, -um m. {aatixoipayog), Sarg;
a 1 1 f r z. sareou, sarqHeu, daraus durdi (ileichsetzung
des ,\usganges eu mit di'in Deniinutivsuffixe sarVeuil,
641
71G1) sarnil
7183) saur-
ti42
gleichsam *sarcolium: neufrz. cerciieU. Die Aiis-
(Iriioke der (ibrijxcn iiiin;iii. Haiiptsprachen ffir den
Be{;rifT „Sarf;" sind: ital. bara, feretro, cassa da
mortii: prov. taut, taiic (ebeuso am;h altfrz.). von
arab. altabi'it aus al-tahi'it; span, ataud, feretro:
\>i^. atnude, esquif'c, caixao. Vgl. Dz 541 cercueit
tDicz stcUt alid. sarc als Grundwort auf) und 30
ataud; Grobcr, ALL V 459.
7161) sarculo, -sin {sarctiluin), behacken; itaL
narchiare; rtr larclar: prov. serclar, sandar (?);
frz. Harder: span. ptg. sacJuir. VgL Dz 485 sacho;
Gruber, ALL V 459.
7162) sarculum n., Uacke (zu Gartenarbeit) ;
ital. aarchio (daneben sartuji) = *saritoriHm. vgl.
Caix, St. 500): frz. sarcl-et; span. ptg. aacho.
VgL Dz 485 sacho; Grober, ALL V 459.
7163) sarda, -am /'., cine Art Sardelle, = prov.
sarda.
7164) *sSrdella, -am /., Sardelle; ital. sardella;
mm. sardi'. VgL Dz 281 siudina.
7165) sardiiia, -am f.. Sardine; ital. narditui:
frz. sardine; s^an. sardina; ptg. sardinha. Vgl.
Dz 281 sardiiui.
sarki s. sfkgarl.
7166) *saris(s)a, -am f. (schriftlat. sarisa, aber
griecb. aai)iau). eine Art J^anze; davon vielleicht
span, zarza, Brombeerstraucb (weil cr Stacheln
liat, nacb der Lanzo benannt). Aus zarza und
Pardlo, dein Namen eines Arztes, soli zusammen-
gesetzt sein span, zarzaparilla , eine Jledicinal-
pflanze; ital. salxapariglia; frz. nalsepareiUe. VgL
Dz 281 saUapariijlia [zarza wird von Diez nicht
erklart).
7167) sarna, -am /'.. Kaude (Isid. 4, 8, 6); cat.
span. ptg. sarna. Vgl. Dz 486 s. v.: Grober,
ALL V 460. (Bei Georges fehlt das Wort.»
7168) sarpo, -ere, kratzen (?), ausscbneiteln ; aus
dem diesem Verbum zu Grunde liegenden Stamme
sarp- ist vermutlicli gebUdet 1. ein Sbst. ^sarpa,
Ding odcr Wcrkzeug zum Kratzen, = frz. sarpe,
serpe, Gartenmesser ; span, zarpa, Klaue. Tatze;
2. ein Verbum *sar}tare, init der Tatze, bezw. mit
der Hand erfassen, besonders in einzelnen Eucken
orfassen, z. B. ein aufzuwindendes Seil oder einen
zu lichtenden Anker = ital. sarpare, salpare, die
Anker lichtcn; rum. sarpd; frz. serpcr; cat. j
xarpar; span. ptg. zarpar. Vielleicht ist ebenfalls
von dem Stamme sarp- abgeleitet frz. serpillere, -Here, i
kratziges Tuch, Packleinewand. Vgl. Baist, Z V 237 ; '
Dz 281 sarpare (denkt an das griecb. ttpna^eiy, :
(§ap7cdL.fii) u. 676 serpe (Diez zieht hierher auch '
span, serpa, galic. jer2)a, Rebsenker ; Baist, Z V 238, ,
leitet das Wort nebst dem dazu gehiirigen Verbum j
jirpear, die sog. Tauwurzeln am Weinstocke ent-
fernen , den Boden um den Weinstock auflockern, i
lieber von serprn: ab).
7169) sarralla, -am /'., Hasenkohl (Isid. 17,
10, 11); span, sarraja: ptg. scrralha. VgL Dz 486
sarraja. (Das Wort fehlt bei Georges.)
7170) sartagu, -inem /'., Pfanne, Tiegel; ital.
(sicil.) sartanin ; prov. sartan-s; span, sarten : ptg.
.lartagem, sarttla, sartti. Vgl. Dz 486 sarten.
7171) sartor, -orem m. [sartus v. sarcire). Flicker,
Schneider; ital. sartnre; span. ««.•(*)•£(?); (das frz.
Wort fiir ^Schneider" ist tadleur v. taliare, spalten,
das altsp. ptg. a//Viinie, s. obcn al-'hft^ah). Vgl.
Dz 486 .■<astre.
7172) sasia, -am f. (so ist b. Plin. 18, 141, statt
asia zu lesen), Eoggen; span, je/a, eine Weizenart.
Korting, lat.-rom. Wdrterbach.
Vgl. W. Mever, Z X 172; Baist, RF III 644;
Grober, ALL V 460. , ,
7173) vulgar -arab. sasia, Miitze; davon ital.
cicia „berrett<) di lana rosso con nappa turchina
air uso del levante", vgl. Caix, St. 274.
7174) satietas, -atem /'. (satis), Sattigung; ital.
sazieta; span, saciedad; ptg. saciedade.
7175) 1. satio, -are (satis), siittigen; ital.
saziare; frz. sasier in rassasier = *re-ail-satiare ;
span. ptg. saciar.
7176) 2. satio, -onem /'. {.satits von sero, sevi,
satum, serere), Saatzeit, jahrcszeit (im Schriftlat.
bedeutet das Wort ,.das Saen, die Saat"); ital.
(muiidartlichl sason, Zeit, das schriftital. Wort fiir
,,Jalireszeit" ist stagione = stationem, wovon ver-
mutlich auch sard, istajone; rtr. schaschun; prov.
sazo-s : fiz. saison : cat. saho: span, sazon; ptg.
sazdo. Vgl. Dz 305 stagione und 674 saison (an
letzterer Stelle neigt sich Diez der von Scheler auf-
gestellten, aber ganz unlialtbaren Ansicht zu, dafs
saison etc. = stationem sei); Grober, ALL V 460.
7177) *satifis, a, um, satt, = ital. sazio, satt;
rum. sa^iu, Sattigung.
7178) [*satullo, -are (satuUus), sattigen; rum.
in-de-stiilez ai at a, befriedigen.]
7179) sattillus, a, nm (Demin. v. satur), satt;
ital. satullo; rum. sntiil ; rtr. sndiil; prov. sadol;
altfrz. saoul; neufrz. soul; (span. ptg. saciado,
fartadii v. fartus v. farcire, stopfen). Vgl. Dz 681
soi'd: (Jrober. ALL V 460.
7130) satureja, -am /"., Saturei (eine Pflanze);
ital. satureja, santoreggia; prov. sadreia; frz.
sarriette: span, sagerida, ajedrea; ptg. saturagem,
segurelha, cigurelha. Vgl. Dz 282 satureja, wo
mit Recht auf die „freie" d. h. volksetymologische
Behandlung der Kriiuternamen aufmerksam gemacht
wird.
7131) Satiimiis, -um m., Satum; in Anbetracht
dessen, dafs der Planet Satum als duster u. unheil-
voll gall, darf auf seinen Namen vielleicht folgende
Wortsippe zuriickgefiihrt werden: ital. (mundartlich
saturno, saturnu. soturno, tuekisch, schriftsprach-
lich) sornione, Duckmauser (das gleichbedeutende
susornione u. das Vb. susorniare, murmeln, sind
wohl an susurrare angelehnt); prov. sorn-s, duster,
sornura, Diisterheit; altfrz. some, Dammerung,
dav. vielleicht soriiette, dunkles Geschwatz, alberne
Rede, Posse, vgl. Scheler im Anhang zu Dz 815;
Diez 680 leitete (some) sornetle vom kymr. swrti
„ein Bischen" ab, vgl. Th. 113, der sich sehr
zweifelnd dazu verhiilt; frz. sournois, gleichsam
*saturnensis, tiickisch, (hierher gehort wohl auch
das im pariser Argot iibliche Sbst. sorgue, Nacht,
vgl. das gleichbedeutende span. Argotwort soma);
span, soma, Tragheit (urspriingUch vielleicht
diisteres. murrisches Wesen) ; ptg. soturno, finster,
unfreundlich. Das Gegenstiick zu der begrifflichen
Entwickelung von Saturnus wiirde das Adj. ital.
gioriale, frz. jovial, beiter (v. .Jov-, Juppiter) dar-
bieten. Vgl. Scheler im Anhang zu Dz 746 u. im
Diet, unter sournois; Storm, R V 184; C. Jlichaelis,
Misc. 157; Diez 299 sorn sucht« das Grundwort
entweder ira Keltischen (woruber Th. p. 97 sich
nicht weiter ausspricht) oder im lat. taciturnus.
7182) dtsch. sanfen = frz. soiffer (mit Anleh-
nung an soif), davon soi/feur, Saufer, vgL Fafs,
RF m 486.
7183) german. saor- (mhd. sor), getrocknet, diirr;
ital. sauro, dunkelbraun (der Bedeutungsiibergang
von „getrocknet'' zu „dunkelbraun" erklart sich
r.i.i
71S4) Knurls
7I!)7) sciipliliiiii
t>-l4
wiilil niiH iler liriiimliolioii Karln) niiiiirlior (^I'triu-knotor
(i(')^<iiNtiiiulp|, .soro, iliiiniM (cliMohiani ..iliirr ini
Kiipfi'"): pruv. situr-s, li<<IU>niiin, cnldfnrliit;; fr/..
aiiiirf. );i>llilirniiii. Vj;!. 1>/ 1»82 .■.(iiird; Mm-ki-l p. Mil.
7l84i N«nrix^ tiOrix, •irrni m.. fiiu> Kulcnurt:
il.'ivoii nr«hrHr)ieinli(-h fri. sotirif (mil AnlohntiiiK
»11 sorex) ill clxiuvf-^diiris. KUnloniiiuis, vj;!. Hnist,
/ V fitU. Aiiilcro AbU'ituii};»"!! solie iiiiui obuii iintor ,
rAh* Mir^x.
7IS'i) savilliiiii >i. (s'lKioi.v), oiiu' Art gurxos K<>m)H)t
[("Mo T. r. 84); ilavmi vcriiuiUirli itnl. cinmbrllii
,cilio (li fiiriiiii iMii (ivo, /.iicclii>ro o burro, ili forma
rirfol«ri>": iius doin ital. Wortc schoiut wicilcr fri.
ijimhlrttf. ciiu' Art Kriu(;ol, vntluhiit zu soin. Vgl.
'("«ix, St 271.
llSii) ahcl. saajan, sctzrn; itul. sa/iiir, in Bcsit/,
sot/«n, il.ivoii saijiua, Uosit/,; prov. sa:ir, orfjreifon,
wi'-^u'bmon , ilnvoii aaiiitu . Uositzprgrcifunn ; frz.
xaisir, ilnvon siiixiiie: spun. \itg. imir, (iirir),
ornrt-ifon. V;;!. Dz 27!) siu/iir: Maoliol p. 72; Storm,
K V 166. S. obi-n ipisvo.
7187) abcl. si-nbnn, scapiin, kratzrn; <lavun viul-
loii'lit ital. i^chian.) xcujijiiere „(ligroa8aro colla
sourc", ncnpiiiii ^rita-jiio", vgl. Caix, St. 617.
71S8) sc&bSIIiliii H. (.Dcmin. v. »'C(i»irii(m),Schomcl,
Fnfssolile /,iun Takttrotun: «lavon ital. synhcllo,
Schomol; prov. escubcl-s : frz. et>cahcau ; span.
esealirlii; i)tg. esinlicHn (halbgel. W.), vgl. Grobor,
ALIi V 460; aurscrdcni vii-lloielit prov. casvacel-:),
Scbonu-1. Gbiokohen; span. ptg. cascabcl, casciibillo.
Dor IVileutun^iiber^anjj orkliirt sicb aus dor Ver-
wondunfi; des lat. Wortcs zur Bozoichnunj^ cines
Sohallwcrkzciigcs, die lantliclie ^rcdupli(^i(>rcndel
Entwickidung abor wiedor aus dcr schallnacbahmcn-
doii Ut'iieiitung. Vgl. Dz 437 cinicabel.
7I6!I) *sc'Sbii, -am /'. (fiir .tcabirs), Kriitze;
ital. aciibbiii ; rum. xyaibd , UcschwuUt. Vgl.
lirobor, ALL _V 46(1.
7190) scSbiosiis, a, nm (scabicn), kriitzig; ital.
sciibbioso; rum. sgdibos.
7191) [*scSbro, -are (saibcr) = cat. span. ptg.
cxcarbar, cscarvar. kratzcn. Vgl. Baist, Z V 240;
Diez 448 c^carbar zieht auoh cat. esgarrapar hior-
her und stellt ndl. schrajte», mbd. sdirapfcn als
Grundwort auf.)
7192) scaeua, scena, -am, Scene, Biihue; ital.
Sana: frz. scrnc: span, csceim; ptg. scina: nur
gelelirtcs Wort.
7193) seaevu.s, a, um, link, = jirov. cscai, vgl.
Dz 573 .V. r.
7194) scala, -am /'. (scandcic), Loiter, Trcppo
(scbriftlateinisch ist das Wort nur im Plur. iiblicli) ;
ital. sc(i/a; rum. scam; prov. «cn/d, e.icala; frz.
echelle, abgeleitct echelon, Stufe; cat. span, escata;
ptg. cscaht (danebcn cuccKla aus cucaada, e-icaltula,
vgl. Comu, R IX 129, u. Coellio, R U 287 Anm.),
escaiilo, Stufe.
7195) *scalarium «. (scala); ital. sealere ^scali-
nata", scalio „s<:ala a mano scmplice o doppia, un
mobile di legno o di ferro clie riposa sulla propria
base, con larghi ripiani per comodo di tcuerri vasi
di fiori'', vgl. Canello, AG 111 310; frz. ichalier
(leitcr-, gatterartiger) Zaun von Pfablen oder Astcn,
vgl. Dz 565 ,s-. f.; daneben escaliey (Lchnwort aus
Jem Span.), Trcppe; (span, e^calera = *scalaria,
Trepjie; ptg. e.'<c(ileira).
7196) s«almiis, -um m. ((jxalnog), Enderholz;
ital. scalmo, xcanno: ncuprov. escauiiie; frz.
echome; span, escalmo, cscalamo. Vgl. Dz 283
scalnto.
7197) Kntlpollo, -are (.«(•«//«•//mih), niit oinom
McHHcr rit/i'ii; ital. st<iiiiilliirr, ritzen, lui'ifHvIti ;
span. pig. rsiiintjirliiisi-, hicIi ziiusi-n (wird von
Parodi, R XVII (i2. wobl niit bcsscrcni Kcchlo aUH
•fx-oiiryHTr aligidoiti'tt. Vgl. Dz 448 even ni/Wd r.vc.
71981 KciilpOlIiUii II. \I)oniin. V. w(i/yiri(m), kloinex
Mvssor, Lanzrtto u dgl.; ital. scarjiello; span,
c.sciir/w/d. Vgl. Dz 148 cscii;i/ii.
7199) seiilpritm h. (ncnlpire) , Kiieif, MuifHul,
Gartcnniossor u. dgl.; a 1 1 f r z. r.v(7irt//irc,Srbabnifi8Biir,
Meifsel; noufrz. rchniijic; Hpan. rscojihi, rsri>iiit;
ptg. escopro. Vgl. Dz 448 rscdiilo ; Sdiulor iin
Diet, untor Minppr 2; Miner, Ntr. p. 132.
7200) ['sciilplarTo, -irc, kratzen; ital. xcallfiif
(oigentl. jiMU. alikratzni, polieren), .sclilau marben,
foiu abrirhten, davon •icallro. sclilau, ntiiltir:za,
Scblaubeit, (?) caltiiiiv. ritzen. Vgl. Dz 396 sciiltiiir.
tJhcT andcre violleiidit liiorlior gebiirigf Wort» (xtii-
tore „prurito, pizzicorc", venez c(itori;iole , tirol.
ailt<iri(ji>lf ,,pruritii", viulloicbt = *sc(tliiliirii)ii> f.
scalpHrriii», vgl. Caix, St. 625, walirond Klecliia,
AG II 322 Anm. 2, die Worto vom Staminu cat-,
fiat- abU'it«t.|
7201) si-ambils, a, um (oxaft^o?), kriimmbuinig,
= span. :iimbti, kruiiimboinig, vgl. Dz 499 .v. v.
7202) scamellum ». (Demin. von .'•cuiniiaiii),
Schemol ; a 1 1 f r z. c^chniiiit. Sclioinel ; p r o v. rscamcl-s ;
cat. iscamhel; (span. jitg. e.scitmil, Poliorbank).
Vgl. Dz 127 cscamel: Griiber, ALL V 460.
7203) soiimnum ti., Bank; ital. xcannu, dazu
das Demin. scaniielln ; rum. scaun, dazu das Dem.
scdtind: prov. cscaiih-s: altfrz. c.ic/mnic; altcat.
e^cainj : span, cscnno, dazu die Demin. cucaiiiielo,
cscniiillu.
7204) [aliil. *scaiiclio (ags. sciuica), Scbionbcin;
davon vielleiclit ital. canca, cianra, Bein, Stiel ;
prov. saiica: span, zanca, zauci>; ptg. xunco.
Die Ableitung mufs abor als selir fragwiirdig er-
schoincn. Vgl. Dz 345 zanca; Caix, St. 272, stellt
mhd. scliinl.el, nlid. xchcnkcl als Gruudwort auf.|
7205) scandala, -am /'., Spelt; ital. «candella
(also mit Suffixvurtauschung); cat. span. ptg.
fscandia. Vgl. Flocbia, AG 11 382 f.; Diez, wolcher
scandala als altlat. W^ort niclit kannte, stoUte 283
Candidas als Grundwort auf.
7206) *scandalium n. {scanderc), Scnkblei; ital.
scandnijlio, dazu das Vb, scandagliare, scandiyliare,
mit dem Scnkblei messen; prov. escamhdii-s, dazu
das Vb. escandalhar, csvandelhar, (n e u p r o v. cscan-
dalid, oine Tonne aichcn); span, escandallo, dazu
das Vb. Cf:candallar ; (frz. jilomh u. sonde, lotztcres
Vbsbst. zu sonder = *subiindare; ptg. priimo u.
soudo). Vgl. Dz 283 scandafflio.
7207) scaiidiilizo, -are \axav6a}.i:inr), Argornis
gcbcn; ital. scandalizzare, scandalezzarc ; prov.
escandaliznr ; frz. scandaliser ; span. ptg. escan-
daliear. tfberall nur gel. Wort.
7208) scandalum n. {axdrfia).ov), Argernis; i ta 1.
scandalo ; frz. scandale, (vcrmutlicb volkstiimlicbc
Form des Wortes ist altfrz. eschandre, ncufrz.
tsctandn; Liirm); span. ptg. cscandalo. Vgl. Dz
574 esctaiidre.
7209) scandula, -am /., Schindel; ital. (cigcntl.
lorab.) scandula, ein anUerer iiblicber Ausdruck ist
assicella, asseretlo; rum. scandura; frz. cchamlole;
(span, tablilla: ptg. ripa [woher?]). Vergleiclie
Dz 565 echandole.
7210) scaphTum n. (axd<ftov). Beckon; davon
ital. (sienes.) scafardo „terrina, scedella, niincstra",
vgl. Caix, St. 512.
1)45
7211) scapellus
7241) srhismii
()4(3
7211) *sca|ielliis, *sciipettus, -um m. (Deniiu.
V. scapits), kleiiior Schaft, kleiiier Cylindor; ital.
gavetttt, nioileiies. siiaveltn, vgl i'lechia, AG III 137,
Caix, St. 102; altfrz. cfchet'd, csvhnet; lUMifrz.
eclieveaii. Vgl. Dz 5G6 icheveau; Scheler iiii Diet,
.s. v.; Giobcr. ALL V 461.
7212) scarabacus, *sciu'afaius, -uui tn. (axai^ta-
/ialoi), Kiifer; itii\. fcarii/'cujuii): prov. cscdiviivn-.s.-
span. excarobajo. — Auf *scarabi(f: = axuftujio^
benihen itaL scarabonc; prov. escarai^at-z; i'rz.
eacarbot {escliarbnt , escharbotte, mittelfrz. audi
escharaveaii = *scarubelliii>); ptg. escaravtlha. VgL
Dz 283 scarafagtjio ; Ascoli, AG X 8; Griiber,
ALL V 461.
7213) scarifico, scarifo, -are (Passiv scarifieri),
ritzon ; ahnliche BiUliingeu sind die gleichbciloutonden
Verba ital. scalfire (Part. .sC((//j<to) ; sard, scrdf'liri,
vgl. Dz 396 xcaltlre. Diez 486 halt fiir entstellt
aus xcarificare aucli span, sarjar, aajar, aufritzou,
ptg. sarrafur, sajar. Baiat, Z V 563, will sarjar
aiis (Siai'peaii;, sarrafar aus axa(n(pdal)^ai lierleiton.
Dies diirfte unnioglich seiu; sarjar geht wohl auf
sar{r)ire zurtick, der Urspruug von sarra/'ar ist
dunkel.
*scarwahtii s. scliaarwaclit.
72141 sceletiis, -um m. {axelsrog), ausgetrock-
ueter Korpor; ital. sclicletro, Gerippe; frz. sque-
lette m.; span. ptg. esquehto. Vergl. Dz 285
schehtro.
7215) sceptriim (az^npov) «., Scepter; ital.
scettro; frz. sceptre: span. scejHro, scetro ; ptg.
sceptro.
7216) hebr. schaaph (ri.v-^'l, si-bnappen; dav. iiai-li
Ronsch, RF 111 460, ital. ceffarc, sebnappen,
hasi-ben, ceffo, Sehnauze, (sieil. acciaffari = cvffare),
viclleicbt auclr zaflo, Hiischer. Diez 363 ccffo stellte
ein bestinimtes Grundwort nicbt auf.
7217) dtscdi. scliiuil'waclit {*scarwalita)\ davon
ital. sguarcjuatn und (juaraytiatu (mit Anlehuung
an guardare), davon das Vb. syuaragiiartlare;
altfrz. eschargaite, Wiicbter, davon das Vb. csehar-
gaitier; neufrz. echatiguette, Warte. Vgl. Dz 566
edmugiiette : Cai.\, St. 101; Mackel p. 74.
7218) ndl. sehaats, Scblittschub ; ital. (aret.)
seaccic „trauipuli'', ini Sing. „gruccia su cui posa
la civetta"; frz. echasse (escluice), Stelze. Vgl. Dz
566 echasse; Caix, St. 510.
7219) arab. schabaka, Netz ; i tal. .scmWca, eine
Art Netz; span, jabcea, jabega. Vgl. Dz 498
xabeca; Caix, St. 124. — Nichts mit schabaku
scheint zu schafFen zu haben, sondern dunkeln Ur-
.sprunges zu seiu (ital. sciabeceo, woraus vermutlicb
volksetymologisch entstand stambeccu, zambecco);
frz. chebcc, kleines dreiraastiges Kriegsscbifi'; spau.
jabcque; ptg. chateco. Vgl. Dz 96 chiiveco und
tile dort u. 498 augefiilirten Bemerkungeu Dozy's.
7220) [dtscb. schai-htcl; daraus nacb Diez 396
s. V. ital. sca1<ila. ^l iKulitfl; nacb Kluge uuter
nScbacbtel" ist du.i uiugckehrte Verbiiltnis anzu-
nebnieu. Wenu dies richtig ist, so bleibt wolil nichts
iibrig, als scatola von german. skatta- (got. skatt-s)
abzuleiten.]
7221) lubd. sehafe, Gestell; ital. scaff'ale, Gestell
mit Fachern: sicil. rtr. scaffa, Gestell, genues.
scaffo, Bettstello. Vgl. Dz 395 scaffale.
7222) dtscb. svhall'eii; rtr. schgiafj'eir, befelileu,
vgl. Gartner § 20.
7223) pers. scliflli, Konig; ital. scacco, Schacli-
spiel, davon scaechtero, -ere, Schachbrett; prov.
escac-s; frz. i-chec (neufrz. gewobnlich ini Plur.
I'-checs), davon eddqiiier, Scbacbbrott, echiquete,
gewiirfolt; span, juqiie , .laque (nur als Zuruf
„Scliach' !, das Schachspiel beil'st ajfdrrz). xnquel,
jaqtiel, Schachbrett; ptg. xaque. Sibaib!, xadrez,
Schachspiel, Schachbrett. Vgl. Dz li82 scacco.
7224) arah. scbaqiqah , uiiiseitiges Kopfweh
(F^eytag II 437''), = s p a n. xaqucca, jaqueca ; ptg.
xaqueca, enxaqiieca. Vgl. Dz 498 xaijueca.
7225) arab. sclia'rfl, ein mit Biischen bewachsener
Ort; davon vermutlicb span, xara, jam, wilder
Rosniarin ; ptg. xara: span. ptg. xural, ein mit
xara bewachsener Ort, vielleicht auch span, xaro,
jaro , borstig (da xara auch „Spiers" bedeutet).
Vgl. Dz 498 xaro.
7226) arab. scharab, Trank, Wein, Kaffeo (Freytag
II 407''); ital. sciroppo, siroppo: frz. sirop : spau.
jarope, xarope; ptg. xaroju; cnxaropc. Vgl. Dz
295 siroppo.
7227) arab. scharlf, edel (Freytag 11 414');
span, .xarifo, jarifo, schiin, schon gekleidet, vgl.
Dz 498 s. V.
7228) abd. scharpe (altnfriink. *skarpa, vgl.
Kluge unter „Scharpe", Mackel p. 57), Tasche;
ital. sciarpa, ciarpa, Giirtel; frz. echarpe; span.
ptg. charpa. Vgl. Dz 287 sciarpa.
7229) [arab. seha't, junger Zweig (Freytag 11
471''); davon vielleicht span, xaio, -a, jato, -a,
Kalb, vgl. Dz 498 s. r., wo mit Recht die Ableitung
als selir zweifelhaft bezeichuet wird.]
7230) scheda, -am /'. [axi^n, axtdij), Papyrus-
streif; ital. scheda „pezzetto di carta da notarvi
iudicazioni", sceda „mostra, saggio, abbozzo", vgl.
Cauello, AG III 373.
7231) sehedium n. {axfSiov), aus dem Stegreife
verfertigtes Gedicht; ital. schizzo, Entnurl, dazu
das Vb. schizzare : frz. rvi/Ki.we, dazu das Vb.
r.vv/iK'vM-c,- span. rM//f/ri'n .■ |i t ij. wird der Begrifl'
diircli liti:iijiii-iii . I'.J^iH'ii. rji\iiio. jiriinciras liiihas
ausyv.inicktl. Vyl. 11/, 2S(i srhizzo.
7232) scbedjila, -am /. (Demin. von scheda),
Zettel ; ital. ceduln; prov. cedida: frz. cidiile
(gel. Wort): span, cedilla -= scedula. esqiiela =
skedula; ptg. cedula. Vgl. Dz 94 cedola.
7233) dtscb. sctaellfisch; daraus frz. {esdetiiK
aiglefin) aigrefin, vgl. Joret, R IX 125.
7234) dtscb. schelm = altfrz. chelme, Unruh-
stifter; rtr. schelm, vgl. Dz 546 .«. v.: Gartner § 200.
scbeukel s. *scauclio.
7235) dtsch. sckeukeu = ital. cioncare „trin-
care", vgl. Caix, St. 282; frz. chinquer, zechen,
vgl. Dz 127 escaiiciar.
7236) ahd. Sfhermsei'ivla , eino Scliaufel zum
Ausschopfen des in ein Scbiff eingodrungenen Wassers;
daraus nach Caix, St. 556, das gleichbedeutende
ital. sessola, sard, assula (aus sassula).
7237) mhd. scherzeu = ital. scherzare, dazu
das Vbsbst. scherzo, vgl. Dz 397 scherzare.
7238) scMdia, -am /'. {a/idior), Holzspan; ital.
scheggia, Splitter, scheggio, FVlsenriff. Vgl. Dz 397
scheggia.
7239) *schidiila, -am /'. (Deniin. v. *schida fiir
schidia), kleiner Span; frz. esquille, Knochensplitter,
vgl. Dz 575 s. V.
7240) dtsch. scbiessen; damit soil nach Parodi,
RXVn66, zusammenhangen cvLt.esqiiit.xar. spritzen,
sowie auch eino Reihe mundartlieli ital. Verba,
iiber welche F'lechia, AG II 27, gehandolt hat
(modeues. schiszer).
724 1 ) scbisma n. [a/lafia), Spaltuug ; i t a 1. scisma
647
7arj) «.IiihWk
7272) Hi-lHii
(•.4«
,iH<|inrazi»iu< n'li^iutui", ri.imn „<liHoi>rtliii r iiiiihi-
iiu>n«", vj»l. Cuiiullo, All III S74 : iimv. seisiixi ;
altfr*. ci.<mf.- (lliMirri!. schismr); Mpaii. ci.vmki,
(volkntuiiilirlii' iM-lioUlcforiii liii'rr.ii ikI vit'lli'iclil
rAi.Mnr. v.it. j-itiiir, Miw Nnrlm>ili', Kliitsi'ji, wiuliiroli
/,wii>8|iiklt li(<rlK>i^i<f(ilirt uinl: si'IImiuii Ut, iIiiI'h ilrr
riiir. Winmcji „iilU' Miilx'l, iiltcd (i<Tiiiii|ii'l" l)ciliMilt>t,
sollu- ilii'H «o vorHtiiiuU'ii wiTili'ii, ilal» iliimit Mo-
bilioti, iliu t'bon imr ium'Ii /mux /,i'rliii<'ktw»r(l«ii
U'uiitiiliur Kinil. lu'toicliiiot «ilnlon V); |)t({ srixiiid,
cutnxi. \fil. 1)/ llH) civimi; ■140 chisme.
72421 HrlllHloii, t*, oil (oxinto.;), (;ns|mlt«n; iliivuii
vonmillii'li frii. trste. iler Sattt'l in ili«r NuIk, wo-
ilun-li ilor Koni di-rsellH'n (jospaltiiii wini . vcrfil.
D/. 701 .s. r.
72481 ilUi'li. sclilHlldorii; ilavmi iiarli Caix, St.
206, ital. .■ittiiiilniia , riinlralinn i virllcii'lit aiicli
ciondiiliiKi iiiit Atilt'lniun<; an ciointoliiii') „iii>iiMa
sciatla".
7244 1 iltsi'li. schliippe, *slu|>re; iluv. ita I. schiaffo,
Maulsi^livllu (vi'iiez voroii. nU'im, mail, sleppit); ueii-
prov. rscldtti. s<'lilay;oii. V{,'l. I)/. 3il7 .ichi'i/jo.
7246) «lUoli. schleppcii = rtr. slepiii, vcrgloiclic
Gartner }; 20.
7240) iltsoli. scliuieisseil , liescITniieri'n; «lavon
vu<lleii-ht ital. smacinre. mil Firni.-! be.itrciclu'n,
dazii das Vbsbst. siiniciii ^maccbia «ho i verniciatori
fanno al Icguo col pennello , in jjuiaa die paioiio
luacchio natnrali", v;;!. Caix, St. 573.
7247) dtscli. M^linilnke ; davon ital. iiiecca (aemil.
tfiiicco) „verniiv por le diiraturc". Vj^l. Caix, St. 40!).
72481 dtsi'li. sriiiiapplialiii = f rz. chenapau. v-jl.
Dz 546 .V. II.
724!)) dtscli. scliiieidor: rtr. snnier, sinmlir,
vgl. Gartner S 20.
7250) nihd. sclioc, Hanfc; davon vcrniutlich ital.
ciocco, Klotz; altlrz. choiiue, choiitiuit, Stamin ;
neufrz. choc, Stofs, dazii das Vb. chuqiier, stolsen;
span., ptg. choqiie, dazu das Vb. chociir. Vgl. Dz
ItX) ciocco. Die Ableitung darf aber noch nioht
fiir sicher gclten. S. nnton soccus.
7251) scliola, -am /'. (a/oA?/), Schule; ital.
.scuola; rum. fcoala; pro v. encola (halbgel. Wort):
frz. icnie (halbgcl. W.) ; cat. escotd; span, escuela:
ptg. escola. tjber altspan. escuellas, Truppcn-
abteilnngen, vgl. Cornu, K XIII 301.
7252) *SCllolarius, -um hi. (.scliola), Schiiler;
ital. scolare. = xcholaris , nculajo; rum. ttcoldi;
Ijcoler; prov. e>co/(ir-.s; frz. icolier; cat. escold :
span. ptg. escolar.
7253) Schomberg, Name eincs deutschen Peld-
hcrrn; davon span, chamberya, weiter tlberrock
(sogcnannt, well die Einfiihrung dieses Kleidungs-
stnckes in Spanien durch den JVlarscball Schomberg
voranlafst vi'orden sein soil), vgl. D/. 439 s. v.
7254) dtsch. schon = rtr. ion, vcrgl. Gartner
§ 20.
dtsch. scliopf s. zopf.
7255) raittelengl. schoppe, Schuppen, = frz.
echoppe. kleine Bude, vgl. Dz 566 -s. v. ; Mackcl p. 13.
7256) dtsoh. sclioppen = frz. chape, chopine,
Mafs fiir Fliissigkeit, dazu das Vb. chopiiier, zechen,
(damit verwandt tco7je,Sohopfkanne = altndd.*sAv;^jn
od. *!iko2iO), vgl. Dz 548 chopine; Mackcl p. 32 f.
7257) ndl. schoppeii, mit dem Fufse fortstolsen;
davon viell. (Vi ital. zoppu, lahm, davon zojtpicare,
hinken; rtr. zopps: frz. chopper (altfrz. auch
>>opper), anstofsen. (altfrz. chope, Klotz); cat. das
Vb. ensopegar, straucLeln ; span, sopo, zompo,
lahm, untuchtig; ptg. sopo, altersschwach. Vgl.
D/. :147 .-../)/».; r. Mover, U XIV ll!(i. /.iehl hierh.r,
bi>/.w. IM schupl'ru. audi pmv. ai;upur ; altfrz.
(i{vi/i('i-, arhoprv, luiKtidHcn, ii. man ilarf ilini wohl
bdstimmon.
72.''i8) arab. Ncliorb, Trank (Krcntag II 407"');
ital. .si<W<-c//it(angi'U'lini an noihrfr), Hiifser, kdlilen-
der Trank; frz. Koihrl : «pan. snrhele; ptg. siirreli:
Vgl. Dz 2!)!» noihedi).
7259) dlsdi. scliOrl — span. ptg. cimrli), uin
uiHenhiiltigeH (ii'stdn, vgl. Dz 440 .••■. r.
7260) arab. Hcliuriiq, SlidoHlwiiid(l''r(>.vtag II 410*);
ital. sciiocfo, sriloicii. .siriicco: prov. frz. siroc;
nysm. siriH'o, jiiiiiiKi-. jiihhiiie: ptg. .ninico. Vgl.
Dz 287 .sc/ivwr».
7261) mittdndl. scliraiilMrn, zurreirHvn; davon
violleidit frz. serniicir . Iicdidn, dazu das Sbst.
srniii. llcchrl. Vgl. Dz 676 ■urnii.
7262) ndl. schrapeii, kratzen, zuHainninnkratzon;
davon verniutli(di ital. xcarnffare, wegraffun; alt-
frz. escriiper, abkratzon, (violloicht gchiirt hiurhor
audi cncidir, cscrc/fc, Fiscligriito) ; cat. cufiiirrapiii;
rKfiaiiitar, kratzun, scharrcn (daa Vb. kiiMiilo aber
audi zii dor obon uiitor kraplld besprodienon Worl-
si])po gohoron, also in cv-r/iir/vi/iai- zu zorlegen soin,
vgl. Vogel p. 87, HO iidd. (/rajien odor (/ripen als
Grundwort aufgestellt wird); span, escarbar; ptg.
e.icarvar. Vgl. Dz 3!)6 sciird/l'are, 448 encarbar,
574 cscraper.
7203) vlaem. sclu'oodc, scliroyc, Zottd; davon
iiucli Seholer ini Diet. .s'. i:. f r z. ecrou (altfrz. excriiue,
e.fcrne), dossen urspriinglichc Beihiutung ebcnfalls
„Zettel", die jetzige „Li8tc, Register" ist, dazu da»
Vb. ecroucr, in die Liste (eines Gefangnisses) oin-
tragen.
7264) dtsch. schuft := i ta 1. ciofo, niederlracditiger
Mensch, vgl Dz 365 s. n.
dtsch. scliupreii s. schoppeii.
7265) dtscli. scliutt; davon vidluicht ital. ciotlo,
ciottolo, Kiesel, Stein. Diez 365 .v. v. liefs die Worto
uncrkliirt.
7266) scieiitifi, -am (xcire), Keniitnis, Wissen-
schaft; ital. scicnza; rum. ftiinj,d; prov. xcienna ;
frz. science; cat. span, sciencia, -ci; ptg. sciencia.
7267) *scinta, -am /'. (Primitiv v. scinlillu) =
rum. xcdnlu, I'unkeii, Tropfen, ein Weiiig.
7268) scintilla, *stiiivilla, -am /. (*scint(i),
Funken ; ital. scintilla; sard, (logud.) islmchidda ;
rum. scunteiii in.; prov. scintilla, cintilla: altfrz.
cscintele, stencele; neufrz. etincelle; span, cen-
tella; ptg. scintilla, cintila. Vf^l. l)z 51i) etincelle;
Behrcns p. 94.
7269) sciiitillo, -are {scintilla), funkeln; ital.
scintillare : rum. scdnteiez ai at a; prov. sintillar;
altfrz. estenceller; neufrz. ctinceler ; span. ee«-
tcllar, centeltear; ptg. scintillar, sintillar. Vgl.
Behrens p. 94.
7270) scio, -Ire, wissen; rum. $tiu ftiui gtiul
sti; sonst ist das Vb. nur noch im Sard, erhalten,
das Part. Pras. sciens, scientem aufserdem im prov.
esciens, escient, essien, esient etc. (iiion e., mit
meinem Wissen, meines Wissens), altfrz. escient,
escientre; im iibrigon ist das Vb. durch *sapire
(s. d.) = sapere viiUig verdriingt. Vergl. Dz 281
sapere.
7271) *scisa (fiir scissa) = span. ptg. sisa,
Auflago (eigentl. der als Steuer abgeschnittene Teil
des Vcrmiigens), vgl. W. Meyer, Z X 173; Diez 487
s. V. setzte censa als Grundwort an. S. sciso.
7272) *seTso, -are (fiir *scissare v. scissus) =
span, sisar, ptg. scisar, abschneiden, vgl. Dz 487 sisa.
64»
7273) Roltanus
7301) scrllKi
650
7273) *scltanus, a, urn (v. scUiis narh Analogic
Ton ceit-aiius gebildet), bewufst, = cat. siilani),
Pron. indef., eiii gewisser; span, ciiano. zuiano.
Vgl. I)z 501 zittauo.
sciuras s. *scuiru$.
7274) alul. sclag', altnfrauk. slag^, eingeschlageiie
Spur, Fiifsstapfo: prov. esdnu-a. Hufsehlag; alt-
frz. esdi). Vgl. Dz 574 escio: Mackel. p. 39.
selap-, sclapit- i^. klap-.
7275) [*sclavus, -uin m. (altdtscb. slavo), Sklave;
ital. scliiaco, davon achiiivina, grober Pilgerrook;
prov. esclau-s; altfrz. esclo, daneben escltive,
davon esdavine, grober Pilgcrrock; neufrz. esdaue,
davon esctaixigc, Sklaverei: span, esclnvo, davon
esclavina, grober Pilgerrock; ptg. escravo. Vgl.
Dz 285 sdiiavo : Mackel p. 39. Die Geschichte des
Wortes ist wobl einfacb diofolgende: das deutsche
Wort slave, eigentlich den kiiegsgefangencu Slaven
bezcichnend, wurde nach Italien verpflanzt und er-
setzte dort als technischer Ausdruck des Begrifles
, Sklave" das alte xervut:, welches den dienenden
Mann iiberliaupt bczeii;hnete ; da aber si als Anlaut
im Ital. uniiblich ist, folgte das Wort der Analogie
der zablreichen mit sdi- (= cxd-) anlautenden
Worte (iiber den Einscbub von c in si vgl. Mackel
p. 171 t., wodurch die Behauptiingen Baist's, Z VI
429 f., widerlegt werden). wurdo also zu *sdavo,
schiavo, mit diesem neuen Anlaute trat es in die
iibrigen reman. Spracben ein u. auch in das Deutsche
zuruck.]
7276) vorahd. oder altnfrank. s(e)lltan (ahd.
slig^an, sclig^an), schlitzen, spalten; altfrz. esclier,
zersplittern. Will man nicht annehmen, dafs sditaii
fiir slitdti zu grunde liegt, so diirfte der Einscbub
des c aus Anlehnung an esdater zu erklaren sein.
Vgl. Dz 574 esdier; Mackel p. 108.
7277 1 *scloppiis, -urn m. (fiir stlojjpus), Schlag,
Klatsch; ital. sdiioppi), scojjpio, KnaU, dazu das
Vb. sdtioppare u. scuitpiare, knallen : von schioppo,
hazw. scoppiu abgeleitet I rz. escopettt, span, csco-
peta, Stutzbiiehse. Baist, Z V 247, ist geneigt auch
cat. esdop , schwerer Holzschuh, auf sdoppua
zuriickzufuhren, „nach dem Laut, den er im Geheu
bervorbringf-. Vgl. Dz 398 sdiioppo; Grober, ALL
V 461; Flechia, AG UI 129, u. Canello, AG ID 351.
7278) scobina, -am /'. (scohis), grobe Feile; ital.
scitffbui „lima piatta"; span, escofina Vgl. Caix,
St. 550.
7279) 'scuciilus, -urn ni. [iax scopulus), KUppe;
ital. scogtui ; prov. escuelh-s; frz. ecueil ; span.
escollo; ptg. eacollto. Vgl. Dz 287 sco^/io; Grober,
ALL V 461.
7280) [altsachs. scola, ags. scolu, Schar, Ab-
teilung (vgl. Kluge unter „Scholle"): damit scheint
in Zusammenhang zu stehen prov. escala, Schar;
altfrz. esdiiele. vemiutUch ist das rom. Wort an
skat a angelehnt worden, oder skura ist das Grund-
wort und hat Anlehnung an scata erfahren. Die
letztere Annahme diirl'te den Vorzug verdienen.
Vgl. Mackel p. 39.]
7281) ahd. scolia, Scholle; ital. rtr. zolki,
SchoUe, vgl. Dz 412 s. v. — Auf scolla pflegt auch
zuruckgefiihrt zu werden frz. (urspriingl. wallonisch,!
'houille (span. /i »220, ptg. liulha), Steinkohle, und
da german. *■/.• auch sonst wallonisch als '/t sich
darsteUt (vgl. hu fiir hot == ndl. schoot, hard fiir
mittelndl. *sl;aerd), so ist die Ableitung annehmbar,
so befremdlich sie auch dem ersten Blick erscheinen
mag. Vgl, Dz 617 huiullc : Scheler im Diet. s. v.
7282) scolymos, -on m. (axokvuog), eine Art
Distel: davon span. csco/i»i«.vo, (stachlicli), sttirrig,
rauh, hart, vgl, Dz 448 s. v.
7283) scopa, -am f., Reis. PI. Besen; ital. scopa,
Be.sen, Birke; ptg. escova. Biirste. Vgl. Flechia,
AG UI 134.
7284) mittelengl. scope, Scliippe, = frz. escape,
escoupe, Schaufel, Scbijpfkelle, vgl. Mackel p. 171.
7285) [*scopilio, -onem (scopa) = f rz. ecouvilhn,
Wiscber zum Abputzen; span, escovillon. Vgl. Dz
567 ecouvillii».]
7286) scopo, -are (scoiia), kehren; ital. scopare.
scoptUiis s. "scociilus.
7287) seopiis, -um m. [axonog), Ziel; ital. scopo;
rum. scop; span. ptg. escopo; iiberall nur gel.
Wort.
7288) ags. score = frz. icore, Elippe, vgl. Dz
566 s. v.; Mackel p. 35.
7289) scoria, -am /'., Schlacke; ital. scoria:
rum. sgitrd; frz. scorie; span. ptg. escoria.
7290) Scorpio, -onem m. u. scorpiiis, -um in.
{axo'jniojv), Skorpioii: ital. scor/iiutie nail scorpio.
(nach Cair, St. 563, gehiirt hierher auch sgorhio
„macchia d'inchiostro caduta suUa carta"); rum.
SCO r pie ; prov. scorpion, escorpion; frz. scorpion;
cat. escorpi ; span, escorpion; ptg. escorpiao.
scorteiis, a, um s. *exc6rtico.
7291) altnddtsch. *scot (ags. sceot), Steuer, Zeche,
^ ital. scotto; prov. altfrz. escot; neufrz.
ecot; span. ptg. escote. Vgl. Dz 288 scotto;
Mackel p. 32.
7292) altnddtsch. *scot (ahd. scog, mhd. schog),
Schofsling; altfrz. escot; neufrz. ecot, Baum-
strunk. Aus e(s)cot -\- pertica entstand vieUeicht
i:coperche, Riistbaum, und daraus wieder goberge,
Prefsstange, vgl. Littre s. v. ; vgl. Pafs, RF UI 498.
Vgl. Dz 288 scotto; Mackel. p. 32.
7293) mittelndl. scote, Schote,Segelleine; altfrz.
escote, neufrz. ecoute, vgl. Mackel p. 171.
7294) ahd. scotto = ital. scotta „8iero non
rappreso die avanza alia ricotta", vergleiche Caix,
St. 547.
7295) ahd. SCO?, Schofs, = ital. (lomb.) scoss,
Schofs; wall, ho fiir hot = udl. sclioot, vgl. Dz
399 scosso.
7296) [mittellat. scramus (Herkunft unbekannt) =
altspan. escramo, Wurfspiels, vgl. Dz 448 s. I'.J
7297) [ahd. scrancheldn, scrangoldn, wackeln;
davon vieUeicht das gleichbedeutende it nl. gringo-
lare, dringolare, vgl. Caix, St. 309.]
7298) ahd.scranna, Bank, = ital. scranmi. Bank,
Richterstuhl, vgl. Dz 399 s. r. S. auch screnia.
7299) [*screnia (screuna, screona in der Lex
Sal., screunia in der Lex Burg.) scheint die, ver-
mntlich einer german. Sprache angehorige (vieUeicht
mit scranna, Bank, identische) Grundform zu sein
zu altfrz. escregne , escriegne , escrienne , unter-
irdisches Gemach, Kellerstube; neufrz. ecruigne,
Ort fiir abendliche Zusammenkiinfte der Dorf-
bewohner. Vgl. Dz 574 escregne.]
7300) [*sribaniis, -nm m. (scribo), Schreiber,
SchriftsteUer; ital. scrivatio; frz. icrivain; span,
ptg. escribano.]
7301) scribo , scrips! , serlptiim , scribere ,
schreiben; ital. scrivo scrissi scritto scrivere; rum.
scriu scrisei scris scrie; rtr. Pras. skri, skrize,
Part. Prat, skritt, skret, skrety , Inf. skri, vgl.
Gartner § 148 u. 154; prov. escriu escris escrit
(cscrich) escriitre : altfrz. escrif escris escrit {escriut)
escriore; neufrz. ecris ecrisms ccrit ecrire: cat.
escriu escrigui escrit escriurer; span, escribir,
i;:»!
7W2) KcrlorlOs
":l!U) s.rri<tnH
(If)!»
I'art, I'rtit. rscnln ; ptu. fscrrrrr, P«rt. Trill.
f>nipti>. V^'l. Uri.lMT. ALL V 4<;j.
7;u>a) I'Hcrleclas, •um hi. — ital. scriccio.
scrirctitlo. /miiikiini);. l>aN (iriiii<lH<>rt isl I'iii n'iii
liviHilhotiM'lii's iiiiil trii^t iiiilat«'iciisilii'8 AiihnoIixii,
wm man alU-iifnUs ills M'lialliiH>-lialiiiii<n<l I'litoi'liiil-
ilif^'ii ktiiinU': iiicinlii'liiTwoifto abrr ist .scrii'cm niir
ilii- ItulinniKicniii); lU-s hlav. tui-itfi-li, .-<ir-rin<.vc/i,
KuiMTsmiliii. Vj;l. I)/. ;<!•!• mticcih.J
"aoai M-rlnidlu »., Si-hn'iii; ital. .-crM/Mo; rum.
.«criM.- prov. r.MTHiit-»; (ri irriu : spun, ptn-
«■.soriiiio.
73<Mi srriplar, -oreiii »/. (.scri/j/ii.«), bohroibor,
Sclirift-stclliT; ital. ^rnlltire; mm. scriitur; (frz.
rcrii'iiKi, trloii'lisam 'scrihiiiiiis); span, [tl^.tscriloi:
73051 scripttiriiiin ". (acniilux), .Scliri'ib/.ouf;;
ital. mtitlojii, (ilaiioliiin «las Ailj. srridoiio, vgl.
t'anollo, Ali 111 3371; ruin, scriilor; prov. fscri;<-
(ori-s; frz. icriloire; cut. encriplori; span. ptg.
rscritoriii.
73(Ki) scriptarii, -am /'. (scriiitus), da.s ScliruihiMi,
ilii' Sobrift ; ilal. scrillura: rum. scriiturd: pro v.
escri(it)tur(i : frz. icriliirc: f,iLtncri\ii)tuia; span,
ptg. escriliira.
7307) *scrobeIlae, -«is f. (Domin. zn .>crobi.i),
kleiiif (irubon, Hobliingcii, = f r/,. «'croMf/fes, Driiscn-
gosrhwuUte iwclclio von inncn bctrachtet sicli als
HOhhingcn clarstellen), vgl. Scbelor im Diet. .v. v.;
Diiv. 01)7 -v. v. leitoto das Wort von lat. scrofiilac
ab, abcr tier Scbwund cines zwiscbcnvokalisdicn /'
ist im Frz. uncrburt. Darf man abor ein '.sciobidac
(11. mit Snffi.xvcrtaiisi'bung *s(riiliellae) fiir .scro/'ultie
ansetzeu (vgl. Ascoli, Misc. 427. u. Biicbelcr, Rbein.
Mu8. 42, 585), so wiirde die Uiez'scbe Ableitung
stattbaft scin ; iliircb dio Bedtg. wird sie jodonfalls
empfoblen.
7308) [scrobis, -em /'., Urubc, soil nacb Dicz
507 Stammwort zu fr/.. ixrou, Schraubenmutter,
sein, indesseii scroti- kounto nur eacruef, cscreuf,
icreiif ergebcn, vgl. i>rdbn mit altfrz. pruef; audi
di(! Bcdtg. uiaclit Scbwierigkeit; icroii kann von
lull, schroef, engl. siinr. iiilid. schritbe iiiclit gii-
Ironnt werdnu.J
73091 serOfli, -am /'., San; ital. scmfa ; rum.
xcioafa.
7310) ahd. scrutan, scbneiden, schroton; da von
iiacb Caix, St. 565, ital. xj/retolair „stritolaro,
dirompere coi denti".
7311) scrupulus, -luu tn., Bosorgnis. Zweifel;
ital. scrupiib) u. scrupnln; frz. iscrupule (gel. W.);
span. ptg. c.scrupulo.
7312) scrutinium n., Dundi.suobung; ital. s(juit-
lini), Stimnienwabl, vgl. Tobler, R 11 240; Mussafia,
R II 478 Z. 4 v. u. im Textu; sonst mir als gel.
\V. vurbanden.
7313) *siTUtinio, -are {scrutinium), durchsuuben;
ital. scrutinare ; neuprov. escudmihu; span.
escudrifiar : ptg. escoldrinhar (daneben eaqua-
drihhar, volksetymologisch umgestaltet). Vgl. Uz
449 excudriiiar.
7314) *scuiriis, *sciirius, -um m. (fiir nciunis
= axiov(i»i), Eicbborncben ; dav. ital. scojatto, sco-
Jatluh): (sard, schiriu, Harder); rtr. iCiliat;
friaul. schiratt; prov. escurol-s; frz. icuieuil ;
span, esqiiiiol, esiiudo: ptg. esquilo. Vgl. Dz 287
seojattolo; Griiber, ALl. V 462.
7315) scttlpo, -ere, meifseln; itah sculpire. Vgl.
GrOber, ALL V 462.
7316) seolptor, -orem m. (sculpere), Bildhauer:
ital. scultore; frz. sculpteiir; span. ptg. escultor.
7317) Krfllptiiril, -um /'. (.sri(/yiri'c), llil<lliaui>ri'i
ilnl, sridliiri; (r/.. sciilptiirr: span. pig. '■■^
rHitiirit.
731H) gitrman. N«-l1m-, Si-lianm: ilal. srliiiniiti
iirov. ociiMKi ,■ frz. iriimr: span. ptg. vsciimn
vgl. Dr. 286 mhiiimii : Macki-I p. 19.
*KCIlppiO K. (>.\C)>IINpilU.
7319) alid. M'dr (got. skimt), Scbancr, Ri'gon-
Hrbauor: davon violl. ital. fi//i'(i//(in(f ^ariiuuzzoni!",
vgl. Ijiii, St. 566.
7320) abil. Ncdru, SiOioiii«r, — prov. cicura,
Stall, davon abgilfitrl iscuria (frz. hurie), vgl. Dz
667 iriiiir: Mark.] p. 19.
7321) sraiariiis, -iiiii m. (scutum), 8cliildtna<difr,
Srbililtriigor; ital. scmldjo, S<'liildnia<dii>r, srintii'ii-.
Scbildln'igLM-, vgl. Canello, A(i 111 310; rum. sciiliir.
Oborscbiifor; prov, mcuditi-s, t'.sr((i>)-.<,S(^liildtnigi'r.
Knappu: altfrz. cscuj/cr; nonfrz. ixui/er; span.
excudero; ptg. rscudciro.
7322) scfltfllii (u. 'Nciitcllu), -um /'. {.iculum).
Sdiiissul; ital. sciulrthi (altilal. scudella); rtr.
sciuUllii; prov. csruiMlii : frz. ccurlle; vaI. rscii
ilella; span. c.vfm/iV/d.- ptg. r.\CM(/c/(i. Vgl. Dz .OtiT
i-cucllc; (iriiber, ALL V 462.
7323) abd. suutilAii, scbiittoln ; davon ilal. .vco-
tolnrc. Flacbs .S(diwing«n, vgl. Dz 399 s. v.
7324) |*scatio, -uncm in. {.tculum) — frz. icusson.
Wajipensobild. vgl. Dz 567 .<•■. ».|
7325) iscatiim »., Scbibl; ital. sciido, Sdiibl.
audi oiue mil Wappensdiild gcziorlc Miiiiz<^; iiirn.
.icut ; prov. e.scut-z; frz. rcu : cat. ciciil: «pan.
ptg. isiiido. Vgl Dz 5(i7 I'l-u; A.sc.di, At; .\ H(i
Anm.
scj'iiuioii {axvvviot') s. 'ciniius.
7326) sebum »., Talg; ilal. neoo, sc(/i>; sanl
srw,- rum. .seu; rtr. neiv; prov. seu-n; frz. nui/
{*.iebu. *.scub, *.<iii'/', vgl. As(M)li, All X 260); cat.
.seu: span. ptg. sebo. Vgl. Dz 294 scro; Griiber,
.•VLL V 463 n. (boziiglidi des / ) 7, X 3IH), dagegcii
Ascoli, AG X 106.
7327) *secSle >i. (fiir.smiZc), Roggen; ilal.sc^a/f",
.se(j(il(t (mail, segra, pieinont. setl); rum. xecaid;
rtr. xeqal: \iToy. seyud-s; frz. seiffle; cat. srijot.
Vgl. Dz 289 shjak: Meyer, Ntr.' p. 115 (sctzl
*.sicula als Grnndwort an); Ascoli, A(i 111 465 f.
Anm.; Grober, ALL V 463.
732^) secessus, -um in. [secedere), abgelegener
Ort; ital. seccssn. (t.s«/. Ablritt, vgl. Dz 364 .v. ii.;
Candlo, AG III 39.5.
7329) (secliis), setlus (Konip. v. secus), geringer;
ital. sczzo (daneben sezzajo = *setiarius), zezsu.
der letzte, vgl. Dz 400 s. v
7330) seco, -are, schnei<len ; i t a 1. secare „ tagliare'- .
seyare „dividere coUa scga", dazu das Vbsbst. neya,
Sage, sciare „tagliare Tonda a ritroso", dazu das
Vbsbst. acia „solco die lascia la nave sull' onda",
vgl. Canello, AG III 371; prov. seyar ; altfrz.
soier; nouf rz. .scier (das c beniht nur auf ety-
mologisierender Schroibung) : span. ptg. seyar.
Vgl. Dz 676 .<icier.
*secri;tarius s. secretus.
7331) secretus, a, um (Part. P. P. v. secermi),
gebuim ; ital. secreto : r n ra. xeciet : pro v. snret-z;
frz. .secrel (gel. \V.); nacli Tobler, Giitt. geL An'Z.
1874 )). 1048 gehijrt bierher audi altfrz. .leri
,, still, ruliig", worin ibm Sucbier, Z I 432, bei-
stimnit, wabrend G. Paris. R 111 505, die Ableitung
sebr mit Recht bezweifelt (scri „still, rubig" kann
von seri „klar", prov. seres nicbt getrennt werden
u. gebt mit diesem auf .serenus zuriick), vgl. Scbeler
(i53
73321 s««ta
7349) sei-^usius
654
im Anhaii;^ zii 1)/. i. Aiisj;. (i. 774 (in dor 5. Aiis;;.
fchlt der Artikel bcfrciiuliicliLT Weise): ciit. .■secret:
span. i>tg. sfci'efo. Das Wort ist iiberall nur
{jelehrt, ebenso das davon abselcilcte Sbst. *«ccce-
<(iriM»-, Gi'heinisehreibcr, = ital. scgretario, frz.
secretaire etc.
7332) sects, -am /"., Sckte; ital. settii: frz.
secte: span. ptg. secta: iiberall nur gel. W.
7333) |*sei'fiJo, -are (Ueuiin. v. aecare); davon
viell. frz. siller, (eine Wasserfliiche) durclifiirchen,
davon sillon, Furrhe, niotclicherweiso geliort hicrhcr i
audi altfrz. ci'Wec, peitschen,wovons(//cm,Peitsclicn-
litzc. Vgl. Scheler im Anhang zu Dz 789 u. 814;
Diez 678 stelltc altn. sila, Furche, als Grundwort
zu siller auf, wasMaekel p. 112 abzulehnen sclieint.]
7334) seciiiidiini (--("(/Ml), entlang, liings, geniafs;j
ilaraus naeh Tobler, Ztschr. f. vgl. Sprachf. XXHI
415, durch Einschub von r nach Austall des c
altfrz. soron, seront (G. Paris, R VII 346. erklart |
das r einfach aus Vertauscliung der Liquiden) und
sodann neufrz. selon laltfrz. auch seloiic). Diez
676 .-•■. I", deutete seloti aus secundum geraischt mit
loiigum. Scheler im Diet. ,s. e. n. ini Anhang zu
Dz 812 stellte, «ie dies friiher schon Orelli gethan
hatte, sub lonpuni oder xuh loupo als Gnindform
auf. Forster, Z I 564, hat Tobler's Annahme nahor
begriindet, jiichtsdestoweniger sind Zwcifel daran
zulassig.
7335) seeondiis, a, um (sequi), der folgcndc, der
ZHoite; ital. sccaiido'; sard, sefjomlu: (rum. alii
doilea): rtr. sckunt, sagont etc., vgl. Gartner p. 198;
prov. segnnz; frz. second (gel. W., das ubliche
ist deuxihne) : cat. segon: span. ptg. segondo.
Vgl. Grober^ ALL V 463.
7336) [*secfirAniis, a, um (•secHC»*), eingcwisscr;
prov. segiiran : ptg. sicrano. Vergleiche Dz 487
sicrann.'
7337) seciirls, -im /., Beil; ital. secure, scure:
rum. secure; span, segur: ptg. scgure, -a.
7338) secBritas, -atem /". (securus), Sicherheit;
ital. sicurita idanchen sicurezsa); frz. siirete;
span, segu ridad : p t g. segu ridade (daneben seguresa).
7339) secnrfe, a, um (sc + cura), sicher; itaL
sicuro: rum. sigur ; rtr. sigir: prov. segur-s;
altfrz. sear; neufrz. sur; cat. segur; span. ptg.
seguro.
7340) [seda (fiir sedes) wird von Thomas, R XIV
275, als Grundwort zu prov. sea, cea. Sitz, ange-
setzt, frcilich ist das prov. Wort selbst nur pro-
blematisch.]
7341) *sedento, -are (Participialverb zu sedere),
setzcn; ital. (as)sentare: prov. sentar; altfrz.
assenter (vgl. Tobler, Gott. gel. Anz. 1874 p. 1040
u. dagegen Scheler im Anhang zu Dz 745, Tobler
leugnet da.s Vorhandensein des Verbs assenter,
Scheler verteidigt es, u. man nird ihm beistimmen
miissen); span, sentar, asenlar, dazu das Vbsbst.
asiento, Sitz; ptg. sentar, assentar, dazu das Vb-
sbst. assento. Vgl. Dz 292 sentarc. I
7342) sedeo, sedi, sedere, sitzen; itaL siedo .
(seggio, seggo) sedei sedere: dazu das Vbsbst. {sedio, '
seilia) seggio, seggia, Sitz, assediu, asseggio, Be- '
lagerung (davon wieder assediare, belagern, vgl.;
span, (iserfi'o, nsediar, ptg. assedio, assediar), von
sedio sind wieder abgcleitct die Deminutive sediitola
u. seggiola, vgl. Canello, AG lU 389; rum. sed
.sex'ui seiut sede; rtr. sezer, vgl. Gartner § 199;
prov. seder, sezer, seer (Pf. sec); frz. sieds sis sis
seoir (a 1 1 f r z.siet etc.); c a t. seurer (Pras. seu) ; s p a n.
seo (soco) seer u. ser; ptg. ser, seer. Das Verb ist ,
vielfach auCser Gebrauch gcsctzt oder doch auf
unporsonlichen Gebrauch beschrankt worden, so
namcntlich im Frz , Span, und Ptg., in welchen
Sprachen „3itzen'' durch Hre assis, bezw. estar
sentado ausgedriick-t wird. Ira Span, und Ptg. hat
sich sedere mit esse gemischt, vgl. Dz, Gr. 11^ p. 174.
Cber die Frage, ob in den Futuren des Verbs subst.
ital. sard, prov. frz. serai, cat. sere, span, sere,
ptg. serei die Zusammensetzung *esserc + habeo
oder sedere + habeo vorliegt, vgl. Trier, Om futurum
og konditionalis af det romanske verbum cssore (in:
Det filologisk-historiske Samfunds Mindeskrift i
Anledning af dets 25aarige Virksomhed, Kopenhagen
1879, p. 226), Suchier, Z III 151, Cornu, R Vn 353,
G. Paris, R IX 174 (aUe diese Gelehrten sprechen
sich mehr oder weniger entschieden fiir .sedere +
habeo aus), Thurnevsen, Das Verbum Hre und die
frz. Konjugation, Halle 1882, p. 23; BriJhme, die
FuturbUdung im Altfrz., Greifswald 1889, p. 88
(Th. u Br. verteidigen essere + habeo). Eine sichere
Entscheidung fiir oder gegen eine der beiden An-
nahmen ist nach Lage der Sache nicht zu tallea,
dcnn jeder von beiden laist sich Berechtigung zu-
erkennen ; aus allgemeinem Grunde diirfte aber doch
*essere -\- habeo vorzuziehen sein.
7343) sedes, -em /". {sedeo), Sitz, = ital. sede
(gel. W.).
7344) *sedieo, -are (scrfeo), sitzen machen, setzen;
prov. set jar, setzen, dazu das Vbsbst. setge-s,
asetjar, belagern; altfrz. sei/i'er, assiegicr, besetzen,
belagern; neufrz. sieger in dem Kompos. asiie^yer,
belagern, dazu das Vbsbst. siege, Sitz, Belagerung,
(sieger, Sitzung iialten, diirfte erst wieder von siege
abgeleitet sein); span, sosegar; ptg. socegar, lie-
ruhigen, besanftigen, = *subsedicare, dazu das
Vbsbst. sosiego , soceg'o, Stille, Ruhe (auch ital.
sussiego, ernstes Wesen). Vgl. Dz 289 sedio und
489 sosegar (letztcres Vb. woUte Diez von subaequare
ableiten, erst Storm, R V 184, stellte das richtige
Grundwort auf); Grober, ALL \ 463; C. Michaelis,
Misc. 156, leitet das span. ptg. Vb. von *s€ssicarc
ab, sich auf alt ptg. sessegar, assessegar bemfend,
fiir sosegar aber ,,die Einschwiirzung des Prafi.ites
sub" zugebend. Man darf sich aber bei Storm's
Ableitung beruliigen.
7345) sedimeiitiim n. (sedco), Bodensatz, ^ ita 1.
sedimento: auch sonst als gelehrtes Wort vorhanden.
7346) seditio, -onem /'., Aufruhr, = ital. sedi-
zione; auch sonst als gelehrtes Wort vorhanden.
7347) sedueo, doxi, dactnm, diicere, verfiihren ;
ital. sedurre: frz. seduire etc. Wegen der Flexion
s. diico.
7348) segmeu «... abgeschnittenes Stiick; davon
nach Diez 487 s. v. vielleicht span, sien f., Schlafe;
Diez beruft sich darauf, dafs auch tempus, well es
von der Wurzel tern, schneiden, herzuleit^n sei,
einen ahnlichen Bedeutungswandel aufweise. Nichts-
destoweuiger bleibt die Ableitung mehr als frag-
wiirdig. — Aus dem PI. segminu leitet Bugge,
R rV 368, no rd ital. u. lad. sonda, Teil, ab.
7349) canis segnsitts [*Segusia = Susa), ein
Hund bestimmtcr Race; ital. segugio, Spiirhund ;
prov. sahus: altfrz. sdus, seas; span, sabueso,
sabejo, Klaffer; ptg. sabujo. Vergleiche Dz 290
segugio: Grober, ALL V 464: Baist, Z XH 265;
Th. p. 22. — Von Susa = *Segusia ist vielleicht
auch abgeleitet susina, Pflaume, vgl. Dz 405 s. o.
Caix, St. 65, fiihrt jedoch susina, Pflaume, auf
*siicina f. siidna v. sucus zurilck, so dafs das Wort
eigentl. „ilic saftige (Frucht)" bedeuten wiirde.
ti.Sfl
7360) s«ii)/.nvn
7»77) KPiiliim
(ifitl
73.'>0) biiNk. xplnxayn {sriiia. Kinil, -{• .'<■)/<■,
Wnolip) - N|iaii cni:ai/ii, Kiiiiloruiirti'rin, v;;!. J)/.
438 .«. r
7S61) nrnl>. sekkah, I'rikKktock (KroyUi)' II 'M'2-),
^- itnl. ctcrn , Miinzstiitto, lUvon irccliinu, eiiio
(ioliliii(iiu<>: «jinn, iecii, trcii. V>;1. I)?. 412 ieccn.
7362) H^Ilnon n. (otXifor), Kppii'li : itnl. saliitio.
St'llcrii-; (ri.crlrri; (Kpaii. (iy>i(i; ptg. (ii;i(i). Vgl.
I)l 28<l s,;liim>.
7858) N^llft, •iini /'. (nils sriUa v. seilto), SobwI
(ilii KuiiiHii niirli Snttol); itnl. sflln: snT>\. seilil»;
nini. fr .• rtr. m<i//ii ; pruv. .srltn : fr/.. .<r//c; cat.
.srWii; span. .viV/n ; ptf;. .«•//(i. Vjfl. (.iriibor, AI/L
V 464.
7.S64I smuriits, -«01 »1. (sella), Snttlur; ital.
sell){jo: rum. jem-.- prov. nflier-s; frz. sellier :
rat. stUrr : «pan. siUiru; pfp. mllrirn.
7355) 'sello, -ttre (m7/(i), sattcin; i tnl. .sr/Ziirc;
ruin, iiisrur: ill <■( <i.- |iri>v. enstlliir : frz. «<•//«•)• ;
i-at. rusilliir: .span, rnsilhiir: pt^. srlUir.
735lil senifl, vinnial; ital. Junihanl.) .sr»m,
.«.«mm. x>'l. l)z 3il!) .s. c. Thoiiia», R XIV 577.
orkliirto «len zwoiton Bostandtcil in prov. niicsr,
(/«•.«.ST. y<i.v,vr au8 miiwl: Dicz G76 .«c liattc ilarin
semptr zu I'rkeniu'n (jejLclaiibt, was P. Meyer iintiT
Hinwris aiif aiic sntipir , dc scnipre, ja semprt;
vcrtoidifjt, v>;l. R XIV 579. (irilber, Misc. 44, sotzt
sr =^ rjciii an, .< nbeii jiini + exiii.
semen iirrueeiiiii s. reiiiini KTiieciim.
7357) 'seiiiC'iitTa, -iiiu /. (fdr siniciilix), Saat;
ital. aemciieti ; rum. siiniiilii: prov. setnetisa; frz.
.semencc; altcat. scmoii'it.
7358) sementTs, -em /'. {Kcmen), Saat; ital.
nemriite, Kemoita ; span, simiente: pt)?. semoite.
73591 semento, -are, siicn (schriftlat. beileutet
lias Vb. „Saraen bringcn"); ital. seiiicntare ; rum.
insc«iin{ ai al a =^ *i)uiemenliare (danebon uwcmii?}
li it i = ital. semenzire, Samon tragen); span,
ptg. xemeittar.
7360) semicoctiLs, a, um, lialliRekocht; davon
vemiutlich span, sancocliar. lialb t;ar knchcn, vi;l.
Ronsch, Jahrb. XIV 344; Diez 485 s. v. stellte
filhcoctus als Grundwort auf.
7361) semTiiarium «. (seminarc). Pflanzschule :
ital. scmiiKirin; frz. sitnimiirc etc., niir gcL W.
7362) seminator, -orem m. (seminare), Siicr;
ital. seHihintoie; rum. seniindtor; prov. seine-
naire; frz. .lemciir ; cat. span, sembrador: ptg.
semeoflor.
7363) *seminatura, -am /'. (semhiare), das Saen,
die Aussaat; ital. seminatura; rum. semindturd;
(frz. semaille = *seii>>nalia); span, sembradura;
ptg. semendurn.
7364) semino, -are (semen), saen ; ital. seminere;
rum. seaniin at at a; prov. semenar, seiiinar:
{ii.semer: cat. sembrar; altspan. sem/mc; neu-
span. semhrar ; ptg. .lemear.
7365) semita, -am /'., Fufsweg : sard, semida,
Spur; rtr. scnda, Pfad; altfrz. .veH/r, davon an-
geblieh das Deinin. sentiueUe, oigontlich die cincr
Sfiliildwache vorgeschriebene Wegstrecke, daon die
Schildwacbe sclbst, vgl. Wedgwood, R VIII 438,
vgl. dagegen G. Paris, R VIII 439 Anm., wo her-
vorgehobeu wird, dafs ital. sentindla das altera
Wort sei; cat. semla: span, senda. Vgl. Dz 291
senda; Grijber. ALL V 405. S. No 7377.
7366) *semitarius, -um m. (semitu), Fufspfad;
itaL sentiero, .sentero; prov. sentier-s; in. ren-
tier; span, sendero. Vgl. Dz 291 senda; Grober,
ALL V 465.
7867) I'semo, -Are (xcmiiA), lialbicivn; ital.
sccMKirc. verriiigi'rii ; prov. .■iciim;-; altfrz. srmcr,
abKoiidvrii, trcniii'ii : (in-ufrz. .ir clihiirr "■ ital.
.•nemiimi . iiiagor wenlcn). \')il. l>z 284 .sccwmcc ;
Til. p. 78 emptieblt, dir Wnrti' von oinciii kcltiHcliiMi
Stjinimc .M'l'mi'-, mini- ab/.iilciteii, da indcKHcii das
Adj. .lemtis («. d.) bczcugl ist, so liegt kciii (irutid
vor, von dciii lat. liruiidwnrti' abzii(;i'lion.|
7368) ♦semiiN, », um {sniiir^. vgl. (Ibor das Vnr-
koininen des Wurtcs Marclicsini . Stiidj cli lilol.
rom. II 5), lialb; ital. scrmn (altital. .schio), vor-
ringert; prov. sfiii-s, vcrriiigorl; (sjian. jV/hc, Mafs
von dcr Uingc eiiio» lialln-n I'lifucH). Vgl. Dz 284
Memo; Til. p. 78. S. obcn semo.
7369) sSmper, imnu'r; ital. .•«'Mi/irc ; Hard.
Kcmi>cr: rtr. prov. altfrz. cat. .sewiirr (iin Prov.
und Altfrz. bcdcutet das Wort nSogleiili"! ; span.
■siempir : ptg. .vcmyicf. Vgl. Grijbor, .M.l, V 41)5.
S. oben «iumfil.
7370) arab senA, Sonesstaudo; ital. .■«•iki ; frz.
seiiv; «pan. snta und urn: ptg. .senile. Vgl. Uz
291 neixi.
7371) Seiiei'ii, -am «/., riimisclier Pliilosopli;
ilavon ])tg. .scMicd . senijit , woisor Mann, sentio,
spruchwoisc, klug, vgl. (.'. Micliaelis, Z Vll 102.
73721 senior, -Orem m. (Konip. zu .lenrx), dcr
Altoro (iin Roman, clirendc Anrodo „Hcrr"i; ital.
xere (messere) = -senior, .siV/noc (Hi(jni)ra)^'''senittrem,
dazu die Dcmin. sifinorino, -a, vgl. Canello, AG
III 341; prov. nenher ^ .senior, c. o. .seiilior; frz.
.sire = .senior, .sieiir (in mon.sicur, dnch audi iiooli
cinzein gebraucht) = seniorcin ; spa n. ■sei'iDr, (sei'iora);
ptg. senhor, nenlioni (proklitiscb volkstiiinlich vor-
kiirzt zu .silt, sen, seo, so vcrgloiclio C. Micliaelis,
Misc. 142). Von .seniorvm = signore al)gcleit«t ital.
sii/noria, Herrscbaft, prov. sciduiria, (danebon
scnhorat-z, senhoralfic-s, senhnrejamen-s, dazu die
Adj. senhoril-.s, .senhoriii-.s). Vgl. Dz 294 siynore.
7373) sensus, -um m. (sentio), Sinn, Vorstand;
I ital. senso: rum. slm(; prov. nenx, sentz; frz.
■sens (in dcr Vorbindung senx froid ist sens mit
\snn(i vertauscbt worden, also samj-froid; in don
Verbinduiigen sens dessus dessous und sens devanl
\ derri'ere ist sens falscho Schreibung fiir c'c», vgl.
Littrc IV 1893); spun, seso; ptg. siso. Vgl. Dz
487 seso; Grober, ALL V 465.
7374) sententia, -am /'. {seniire\ Meiniing; ital.
senienzia, sentenza; prov. .sentenaa; frz. sentence;
span, scnlenciii; ptg senlen^a.
7375) *senticella, -am /'. (Demin von scntis),
kleiner Dorn, = rum. simce, Stacliel, Kliiigo u. dgl.
7376) sentimentum «. (sentire), Gcfiihl; ital.
.sentiment»; frz. .sentiment etc.
7377) sentiuS, -am /., Scbiffsbodenwasser, =
ital. span. ptg. sentina: frz. sentirie. — Nach
Diez 292 wiirde .sentina aucb das Grundwort sein
zu ital. scntineUa, Schildwachc; frz. sentinellc;
span, sentinela, ccnlint-ln : y tj;. snitinclla ; das Wort
hiitte dann urspriinglich die SchifTswacbe bezeichnet,
welche auf das Eindringen des Wassers in den Kiel-
rauni zu a<-hten hatte. Eine bdcbst unwahrscliein-
liche Erkliirung. Nach Wedgwood, R VIII 438,
ist frz. sentinelte Deminutiv zu altfrz. scnte =
.sanita, Fufspfad, und bezeichnet eigentlich die von
oinem Wachposten zu begehende kleine Wegstrecke.
Aber, wie G. Paris, R VIII 439 Anm., richtig
hervorliebt, ist das Wort von It alien ausgegangen
und kann folglich nicht von einem altfrz. Primitiv
abgeleitet werden. Trotz aller Bedenken wird man
nicht umhin konnen, ein von sentire (in der ital.
657
7378) sentio
7402) series
658
Bedt^. ^boren") abf^elcitetos *setitinu, glciclisam
„(lie Laiische, Laiier", als Grundwort fiir .sentinclla
aii/.usetzon.
7378) sentio, seusi, seiisom, sentire, t'iiblen,
wabmehincn (iui Roman, auch insbesondere „init
dem Gehore ivahrnehmen, horen"); ital. setitire;
rum. stmt ii it i; rtr. prov. frz. cat. span,
ptg. sentir. Val. Grober, ALL V 465.
7379) separo, -are, trennen; ital. seinirare
„dividerc, staccarc", sceverare, xcevrare. sevrare
„distingnere", vgl. Canellu, AG III 375: prov.
separar; frz. separer (gel. W.), trennen, aecrer,
(ein Kind) entwobneu; span. ptg. .separar. Vgl.
Oz 677 secrer.
7380) sepelio, sepeliTi und sepelu, sepiiltuiu,
sepelire, begraben; ital. seppclire ^Part. Prat.
sepolto): frz. eiisei-elir (altfrz. ist aucb das Simples
.serf /ir vorbanden); alts pan. sepelir, i<che1tir, ao-
bollir, daraus nous pan. zabuUir, zambuUir, unter-
tauchen, vgl. C. Michaelis, R II S8; Diez 493 hatte
dasVb. von stth-bullire abgelcitet. Parodi, RXVII 73,
glaubt, dafs zabuUir sowie span, arrehollarfe
i.precipitarsi dall' alto" auf abd. pulon „girare,
scuocefe" znriickgeben. Dor iiblicbe Ausdruck fiir
„begraben'" ist frz. span. ptg. etiterrer, enterrar
= *interrare, danebcn span. ptg. .■iepultar.
7381) sepes, -em /"., Zaun; ital. ■■'iepe =*sepeni :
rtr. seiff: prov. sip-s, davon sehissa, Hecke: alt-
frz. self: ptg. stbe. Vgl. Grober, ALL V 465.
7382) septuu II., Gehege; span, .seto, Zaun;
ptg. septi) (gel. Wort), Scheidewand. Vgl. Dz 487
aeto: Grober, ALL V 465 (Gr. zicbt bierher aucb
das ital. Adj. setto, geteilt, es diirfte dies aber =
sectits sein, vgl. setta, Sekte, = secta).
7383) sepia, -am /' [aijnla), Tintenfiscb; ital.
seppia; frz. seelm: span, xibia, jibia; ptg. siba.
Vgl. Dz 292 stjjpia: Grober. ALL V 465.
7384) seps, sepa c. («tiJi/O. kleine Eidecbse; itaL
sepa ,,sorta di lucertola solita per lo piii a stare
fra" sassi", vgl. Calx, St. 555; vielleicht gebort
bierber auch span. ptg. sapo , Kr5te, vgl. Dz
485 A-. r.
7385) septem, sieben; ital. sette; sard, septe:
rum. ^epte; rtr. sett, vgl. Gartner § 200; prov.
set: frz. sept: cat. set: span, siete: ptg. seie.
Vgl. Grober, ALL V 466.
7386) September, -brem m., September; ital.
settembre: rum. .seplemvrie ; prov. setembre: frz.
septemhre ; cat. setembre; span, setiembre; ptg.
setembro.
7387) septimana, -am /'. , Wocbe; ital. setti-
mana; (sard, cliida, cheddu, viclleiebt von griecb.
xijdo.;, Sorge, chida wiirde dann eigentl. die Zeit
der Sorge, der Arbeit bedeuten); rum. septdinina;
(rtr. emda, edma v. hebdoiiiada) ; prov. setmana;
frz. setnaine; (cat. doina); span, semitna (Lebn-
wort, das eigentl. span. Wort ist /leMonmdn); ptg.
senmna iLebnwort; alt ptg. doma ^ hebdomada).
Vgl. Dz 294 .■iettiman» : Grober, ALL V 466. tjber
rtr. jaiiiiin vgl. Ascoli Vll 531.
7388) Septimus, a, um [septem), der siebente;
ital. seltimu; (rum. alu septelea, septima ist er-
balten in dcm Sbst. septime, ein Siebentel; rtr.
setavel. siatacel etc., vgl. Gartner § 200); prov.
sete(n)s; altfrz. sedme, septime, setime, vgl. Knosel
p. 38; (neufrz. septieme: cat. sete, Fern, setena);
span, siptimo, seteno: ptg. septimo. VgL Grober,
ALL V 466.
7389) septna^nta, siebzig; ital. settanta; rum.
^eptezeci, rtr. setanta, siatanta etc, vgl. Gartner
Kdrting, lat.-rom. Wbrterbueh.
§ 200; prov. setanta; altfrz. septante, setante,
sielante, vgl. Knosel p. 14; (neufrz. soixante-dix);
cat. setaiitit: span. ptg. setenta.
7390) sepiilcriun «. . Grab, = ital. sepolcro,
vgl. Grober, ALL V 466.
7391) sepiilto, -are (Intens. za sepelire), begraben,
= span. ptg. sejiidtar.
7392) sepiiltura, -am/"., Begrabnis; itah sepol-
tiira etc.
7393) *sequente (Abl. Sg. v. sequens), Adv.,
nacb, geniafs; rtr. sitenler; yrov. seguentre; alt-
frz. soventre. Vgl. Dz 681 sovenlre.
7394) *sequo, -ere (scbriftlat. sequi), folgen;
ital. seijuire (daneben *e(/uitacc); pro v. «««yre und
segtiir; altfrz. secre, sievre, sitre, sieure; neu-
frz. suicre: span. ptg. seguir. Vgl. Dz 682 saicre.
7395) [*seranam >i. {seriis), Abendzeit; altfrz.
serai», serein: ptg. serilo, Abendzeit, sarao, sarau,
Abendfest, Ball, vgl. C. Micbaelis, Misc. 152.]
sera s. serum.
sera, sero s. *serra, *serro.
7396) [*seranus, a, um ifur se;-e«M,<) = altfrz.
serain-s , beiter , vgl. Scbeler im Anbang zu Dz
4. Ausg. 775.)
7397) [*serata (serus) = frz. soiree, Abend.]
7398) pers. serbend, eine Art Gesang; ital.
sarabanda, ein Tanz mit Gesang; frz. sarabaiide :
span, zarabanda; ptg. sarabanda. Vgl. Dz 281
sarabanda.
7399) serenitas, -atem /. , Heiterkeit; ital.
serenitd: frz. .^erenite etc.
7400) serenus, a, um, beiter; ital. sereno; rum.
senin: prov. sere-s: frz. serein; cut. sere; span,
ptg. sereno. Vemiutlicb dasselbe Wort in sub-
stantiviscber Anwendung u. in seiner Bedeutung an
serum, Abend, angelebnt ital. (ueap) sereiM,
Abendtau: prov. sere; frz. serein: span. ptg.
sereno. Vgl. Storm, R V 182, s. auch unten nnter
seru-S. — Zu serenus durfte aucb gehoren die Wort-
sippe altfrz. seri (sieri), beiter, rubig. still, seriete,
Stille, Rube, asserir (falls es soviel wie „ruhig
werden" bedeuten sollte), endlicb asserisier, befrie-
digen. Tobler, Gott. gel. Anz. 1874 p. 1048, stellte
fur seri in der Bedtg. . , rubig, still" secretus als
Grundwort auf, worin ibm Sucbier, Z I 432, bei-
stimmte, wahrend G. Paris, R HI 505, berecbtigte
Bedenken dagegen ausspracb. Scheler im Anhang
zu Dz 4. Ausg. (in der 5. febit der Artikeli 775
weist auf altfrz. assegrir, einen Sebmerz stillen,
bin, aus welcbem ein Stamm segr- zu erscbliefsen
sei, ,,wobei unzweifelbaft von securus abgeseben
werden niufs", man hatte also wobl wieder an se-
cretus zu denken. Somit wird liber die Herkunft
der Wortsippe recbt verscbiedenartig geurteilt. Die
Ableitung von serenus liegt begriffUch unstreitig
am nachsten, ist aber lautlich nur unter der Vor-
aussetzung stattbaft, dafs seri ein prov. Lehnwort
sei, wobei freilicb wieder befremden mu£s, dafs im
Prov. zwar sere-s, aber nicht seri-s vorbanden ist.
7401) seria, -am /., Tonne, Fafs; davon \-ielleicbt
ital ziro. zirlo ,orcio di terra", sard, ziru, siciL
'nsiruni „vaso da portar acqua", indessen zieht
Caix, St. 662, das arab. sir, grofses Gefafs, als
Grundwort vor.,
7402) serica,"*sariea, -am /'., Baumseide; ital.
sargia, eine Art woUenes Zeug, davon sargdno,
sargina, grobes Tncb, (Caix, St 570, zieht bierber
auch ital. sirighdla, sinighella „rultima peluria
che si leva dal bozzolo nel trarre la seta"); rum.
saricd; prov. serga, sargua; frz. serge, sarge,
IJ5JI
M'id) HfrvIUls
iit;o
(violluiclil p'lii>ri'ii liiorlipr .<(iri'(iii, snrrul , KitU<l,
sitrremi. Sclmr/.c); oitt. atirjn; Npitii. iitf*. scirj/ii,
jfrga, niilWnli'iii viiilloiolit .siircii ( •Miririim),
liinpT Cliorruck, xtrijn, jcnjo, (tnifnor Siu-k, .reriioii,
jrriioii (Jilt;, xmiilo, riixfiqilo), sclilcclit coiiincliUiii
Kli'iil. Strohsacii. V^;!. |)/. 281 snniiti; (IrObor,
A 1.1- V 4(W.
7403) sCrlfti, -em f., Koilui; itnl. serir; rum.
fir m.: (ti. srru- i^i'l. W); kihiii. ptj;. scric
7-l(M I xeri^tiLs, •iktcill /. (srrhis), KniHtlialtiKkoit ;
ilul. srriflii ; s|iaii. st nalait ; yln. nerialiute.
IWb) 'sJtriOxaK, a, um (serins), oriist; itnl.
seriitso: (ti. .vrci>i(.r (iiiioh Sbst. , Ernst"); span.
~iOli) M>riiis. n, uiii, unist; itnl. 8])nii. \)tg.
serio.
74(17) scriiio, -Oneni in., lioilc (iiii Koiunn. ,,Prc-
ilint"); itnl. .•icimonc; prov. sermo-s; frz. sermon,
ilazu (Ins Verb sennotiner; span, sermou; ptg.
.'iermiio,
74ti8) sSrpfns (ilafiir aiicli serps, Veil. Fort. .S,
ti, 1116 coii. Vat.), serpi^ntcni c. i.srr/jfrr), SclilniiKi';
ital. M°iV'r, serjicuU ; si\rd. .icriitiile: r u iii. f(T;jc ,•
rtr. .«^r/),- prov. .srrp-.v, serpctit-s ; altfrz. (serpe),
.lerpent; oat. .scrj», serpent : span, sierpe, serpiente:
ptR. serpe, scrpenle. Vfjl. Dz 293 serpe; Grobor,
AU. V 466: Th. p. 7'.).
74(ia) |*8frpciitic«llii, -iim f. (serpois) =^ ayian.
sabiindijii. Wiimi, Insekt. Vgl. Parodi, R XVll 72.J
serps s. si-rpeus.
7410) serpulluni ii. (>-\t7iv).}.or), Quondol; ital.
serpilto (gel. Wort), sermnllo. seniiollino; (sard.
itrmidda); rum. sarpunel und ferpiin ; noiii)rov.
serpoiil: frz. serpoJet : cat. scrpoll : syinn. serpillo
(gol. Wiirt), scrpul: ptg. serpol, .lerpdo. Vgl. Dz
399 senmillino: Griiber, ALL V 467.
7411) serra, -»m /'., Siigo; ital. serra, davon
.vnriicco, Uaudsiigo, vgl. Caix, St. 499; nouprov.
serro; cat. serrn; span, sierra; ptg. serra. Vgl.
Grober, ALL V 467.
7412) serraeuluni n. (serrare), Verschlufs, Schlofs
(im Sciiriftlat. bodcutet das Wort „Steuorruder") ;
ital. serrtujtio: prov. serralh-s; frz. serail; span.
cerruje,-a, scrrallo. Vgl. Dz293 serragHo(v;o bemerkt
ist: „Da8 ital. serraglio hat aucb das tiirkische,
oigontlich persische serai, Palast des Sultans, in
sich aufgenouiraen, dafiir span, scrrallo, frz. seraiV').
7413) serrago, -inem /'., Sagcniehl, = span.
serrin, vgl. Dz 487 s. v.
7414) serralia, -am /'. (serra], gezacktor Strunk-
salat; span, sarraja , cerraja, Saudistcl; ptg.
■terralha, Giinsedistid, Hasenkraut. Vorgl. Dz 486
sarraja; Grober, ALL V 467.
7415) *seiTO, -are (fiir serare von sera, Latte,
Kiegel), verschliofsen ; ital. serrare, davon das
A'bsbst. .serra, Schlols (bedeutet auch die gleichsani
geschlossene Menge, das Gedrange) ; rum. die Sbst.
zar, Scblofs, scrtar (v. serratus abgelcitot), Schub-
lade; rtr. sarar; prov. serrar, sarrar; frz. server,
davon das Vljsbst. serre f., Kralle (gleichsam die
zusanimengekrallte , zusammengcsehlossene Hand)
und serre ni., das fcstgeschlosseno Gewiichshaus,
Treibhaus; span. ptg. cermc. Vgl. Dz 293 «errare ;
Grober, ALL V 467.
7416) serta, -am /'., Schnur, = span, sarta,
vgl. Dz 486 •>•■. i".
7417) [*sertio, -Ire {v.sertuin\.serere) = neu-
prov. sartir; frz. sertir, einen Edelstein fasscn,
vgl. Dz 677 sertir; Scheler im Did. «. v. halt das
Vb. fiir gekuizt aus Hnsertire.]
74IS) Kiirilm u. *N5riim »., Mulkun; itnl. xirro;
Hani, soni ; rum. :rr: spun, siiero; ptg. soro.
Vgl. D/. 4S!( .viirco.
741!l) serOm n. ii. ♦seriS, -am /'. (seriis), Hpiilo
TngoH/.vit, Abend; ital. .sera, davnn (iiiit Aniulinung
nn sfrrniiji) .srrrnala, .Mirndlied; a rut. sierln ,,not-
toln" •- *seruta, vgl. (.'aix, St. r>6i); rum. searii,
davon inseni , Ali<'nd wi'rdun; rtr. sera; prov.
srr-s, dnvon a.srrar, Abend worilen; frz. (seir) soir
(daneben soirir) , davon altfrz. oserirr, aserir,
rnserir, .\bend werden ; (derspan. (it g. Ausdruck
Kir „.\lpi'nd" ist tarde v. liirdiis; iibor pig. .srrHo
etc. s. oben senkniim). Vgl. Dz 292 sera; tirijbor,
ALL V 466 II. VI 397.
7420) sfrril, -am /'. (servire), Dienerin, Sklavin ;
ital. sirra; r h in. fearlid ; rtr. |)ro v. .vcnvi ; alt-
frz. «crof; (noufr/.. srrviinte); h pun. .viccra; ptg.
serva.
7421) nrab. servul , nci'IIuI, eiim weilc Bein-
boklcidung; damit sclii'int zusaminonziiliangon spa n.
zaraijiielles, cine Art Hoson niitKalton; ptg. vtroiilas,
Unterhoson. Vgl. Dz 499 :aritiiiirllrs.
7422) si^rvTeiis, -eiitom /». (Part. Priis. v. ser-
vire), HioiiHtniann, Dionsttliueiidor; ital. scrvienle
(u. als frz. Lt'linwort seri/nitc. Sergeant), vgl. Canollo,
AG 111 338; prov. screens, Dicnor; altfrz. .scr-
,jant, Dionor; noufrz. .scrgcnl , Gerirhtsdionur,
Sergeant; span, (sergenlc, Gcrichtsdionor), .wrj/fKto,
Sergeant; j)tg. sartjente, Gorichtsdicnor, sarijento,
Sergeant. Vgl. Dz 292 sergente.
7423) servio, -Ire, dionon; ital. servire; rum.
ferbesc ii it i; prov. .servir, sirvir, davon abgu-
leitot sirvenles, Dienstlicd, vgl. Tobler b. Gioso, Dor
Troubadour Guill. .Vtielicr v. Toulouse (Solothurn
1877) p. 24; liartsch, Z 11 132; Kajna, Gioni. di
HI. roni. 1 89 u. 200 u. II 73; P. Mover, R VII 62(5;
frz. cat. span. ptg. seroir. — Zu frz. servir,
bezw. zu deni Part. Prat, servi gehort sdieinbar
serviette (nach Diez =*servitelta v. *servllo); glaub-
licher ist, dafs das Wort cine volksetymologisclie
Umbildung von ital. S(dvietta (v. salvare) darstollt,
alier freilich sind auch hiorgegcn Bedenken niogli(;h,
dcnn 1. konnte salvietta aus serviette umgestaltot
sein, zumal da das iibliche ital. Wort fiir don Be-
griff tovagliuolo ist, salvietta den Eindruck eines
Fremdwortes macbt; 2. ist das i in salvietta ebenso
befremdlich wie in serviette. Bei dicsor Sachlago
darf eine neuo Vermutung als statthaft erschoinon:
von altfrz. serve = serva wurde oin Dominutiv
*scri'ette abgeloitet u. dieses spiiterhin in Anlelinung
an servir und service zu serviette uingestaltet,
welchor Wandel dadurch veranlafst wurde, dafs das
Primitiv serve der Sprache verloren giiig u. infolge
dessen *servette uin so leichter in bogriSliche Bo-
ziehung zu andern Worten gesetzt werden konnte.
7424) servitliim n. (servire), Dienst; ital. ser-
vizio „lo state in cui si servo all' altrui autorita
0 volonta", servigio „atto con cui si serve all'
altrui desiderio o bisogno", davon servigiale „servi-
tore , 0 propriamente la conversa del chiostro",
serviziale „iii ant. servente, ed. ora clistere", vgl.
Canello, AG UI 343 ; prov. servizi-s (danoben servis) \
frz. service; span, servicio; ptg. servigo.
7425) serritSr, -orem (servire), Diener; ital.
servitore, scrvidore; rum. serhitor; prov. servire
(dazu auch ein Fem. serviriz, gleichsam *«eryttncc»i);
(tz. .■^ervitfiir (fid. W.); cat. span. ptg. servidor.
7426) serritOs, -litem /'. (servire), Sklavcrei;
ital. servitii etc. ; das Wort ist durch Ableitungen
6&1
7427) servo
7448) sicco
662
von'sclamis (ital. schiavitii, frz. esclavafie etc.) aus
(lem gewohiilicbon Gebrauche vcrdraiif^t worden.
7427) servo, -are, bcwahren, eihalten; ital.
servarc „mantenere, salvare" , xerhare „tcnere o
niettere in serbo" (ahnlich unterscbeiden sicli auch
riservare u. riserbare), vgl. Canello, AG III 362;
rum. serhez ai at a (bedeutet „feiern", eigentlich
also den Feiertag beobacbten); prov. servar; frz.
server (nur in Zusammeiisetzungen, z. B. observer):
altcat. altspan. servar.
7428) servus, -um m. , Diener, Sklave; ital.
servo; rum. ferb; prov. ser-s; frz. serf; span.
siervo; ptg. servo.
7429) kelt. sescft-, Rohr, SchQf ; davon das gleich-
bedeutende prov. sescha, cesca; (alt frz. seschon,
Gestrauch); span. xisca,jisca. Vgl. Dz 677 sescha:
Th. p. 111.
7430) [*sesecus (vgl. circiinisecus, extrinsecus)
wird von Baist, Z VII 122, als Grundwort angesetzt
zu span. ptg. sesffo, sebriig, wovon das Vb. sesgar,
scbrag schneiden oder drcben. Sehr wenig wahr-
scbeinlich. Ulricb, Z IV 383, leitet sesgar von
cinem Partizip *sexus f. sectus ab, aber ein solclies
Partizip ist ein Unding. Man mufs niit Diez 487
sesgo wiederholen , dafs die Herkunft des Wortes
unbekannt ist. Am ebesten darf man nocb an
*sHb.iecare denken.]
*sessico, -are s. sedieo.
*sessito, -are s. sextii.
7431) *sessiim «., Gesiil's; ital. sesso: altfrz
ses ; span, sieso: ptg. scssii. Vgl. Grober, ALL
V 467.
seta s. saeta.
setaceum s. saetaceum.
7432) scTCrltas, -atem f. {.leverus), Strenge;
ital. sererita: frz. sererite: span, severidad; ptg.
severidade.
7433) severus, a, uiu, streng; ital. .screro.- frz.
xerire (gel. W.); span. ptg. severo.
7434) sex, seehs; ital. sei: sard, six: rum.
fese ; rtr. sis, vgl. Gartner § 200: prov. seis:
altfrz. si.i, sies. vgl. Knosel p. 11; neufrz. six:
cat. sis; span. ptg. seis. Vgl. Grober, ALL V 468.
7435) sexagrinta, seehzig; ital. sessanta: (rum.
sese zeei); rtr. sesantii, sasanta etc., vgl. Gartner
§ 200; prov. se.i.tanta; frz. .inixnnte; cat. seixanta,
xeiseanta; span, scsenta; ptg. ses.se»tfa.
[*sexo s. *sesecus.l
74361 sexta (Fern. v. sextiis) = span, siesta,
Mittagsrube (eigentl. Rube in der 6. Stunile nacli
Sonnenaufgang), dazu das Vb. sestear. Mittagsrube
balten; ptg. sesta. Vgl. Dz 487 siesta: Caix,
St. 412; Cornu, R XIII 305, bait siesta (eigentlicb
„i:lie Zeit, welcbe man liegend verbringt") u. sicsto
(eigentlich .,Platz") fiir Verbalsbsttve zu sestare =
*sessitare. — Baist, Z VII 122 und RP III 516,
will auf sexta, bezw. se.rius auch zuriickfiihren
ital. .lesta, seste, Zirkel, seslo, Abgemessenheit,
sestare, assestare, abmessen; altspan. siesto, Platz,
Ordnung, Mafs; span, asestar, ein Gescbiitz richten;
altptg. sesto. Ordnung, Mafs. Dies 293 sesta
stellte fiir diese Wortsippe gr. Iixjrdi', Richtscheit,
als Grundwort auf, was freilich nicht geniigen kann.
Vielleicht darf man ein *ses.iltdre (Intens. zu *ses-
sare v. sessn-s), setzen, stellen, ordnen, abpassen,
annehraen, sesto u. sesta, auch siesta (vgl. Cornu,
R Xm 305) wiirden Verbalsubstantiva sein, niit der
Bedeutuugsentwickelung von sesta liefse sich die-
jeuige vou comjja.sso vergleichen (s. oben compasso).
7437) sextarius, -um »i. [sextus), ein Mafs;
I ital. sestario, sestajo „la sesta parte del congio",
\sestiere ,,la sesta parte d'una citta, e anehe una
I misura da vino" : .ilajo ,,una misiira di granaglie'",
' davon abgeleitet stajurn ,,il campo in cui si semina
uno stajo di grano" u. stioro ,,la quarta parte dello
stajoro", vgl. Canello, AG III 310; prov. sestier-s:
frz. setier; span. ptg. sextario (gel. W.).
7438) sextus, a, um, der sechste; ital. sesto;
(rum. alu .^eselea); rtr. sizdcel etc., vgl. Gartner
§ 200; prov. sest u. seiseu; altfrz. sistes sismes
etc., vgl. Knosol p. 37; (neufrz. sixihne); (cat.
sise. Fern, sisena); span. ptg. sexto. Vgl. Grober,
ALL V 468.
7439) sexiis, -um m., Geschlecht; ital. sesso;
frz. sexe, vgl. Grober, ALL V 468, wo mit Rocht
in dem Worte ein Lehnwort vermutet wird.
7440) SI, wenn, ob; ital. se [si iton = si)io, bis?);
rum. sd (im jetzigen Rum. bedeutet die Partikel
,,dafs"): naheres iiber die Bedtg. von s« sehe man
bei Lambrior, Revista pcntru Storie etc. I 37; prov.
altfrz. si, se; span. prov. si; ptg. se.
7441) sibilatiis, -nm m. (sibilare), das Pfeifcn;
rum. siierat. S. sibilo.
7442) sibilo, *sIfilo (vgl. Ascoli, Misc. 427:
Biicheler, Rliein. Mus. 42, 585), *subao, *siifflo,
-are (angelehnt an stif/lo), pfeifen; ital. sibilare,
sibillare, stifilare, suf'olare , zufulare , zuf'olare,
ciiifolare,suhiilare, subbillare, «o6i/?arf, vgl. Canello,
AG m 382, n. Flechia, AG in 154; (rum. siier
ai at a); rtr. schifiar, schidar ; prov. siblar, siiilar ;
altfrz. sibler, subler, chifler, siff'ler; neufrz.
siffler: cat. xiular, .rillar : span, silbar, chiflar,
chillar; ptg. silvar. Vgl. Dz 440 chifflar u. 678
siffler; Grober, ALL V 468. — Hierzu das Vbsbst.
ital. ciiifoln, siifolo, Pfeife; prov. chiifla, chifla ;
altfrz. chu/ie: span, chi/la, chuf'a. Vgl. Dz 100
eidfolo.
7443) sibllus, a, um [sibilu), pfeifend; davon
nach Haist, Z VII 121, span, silguero, jilguero,
(Pfeifer), Hiinfling; -cilgo dagegen in pintacilgo.
Hanfling, leitet Baist von syriciim, siricits, hochrot,
ab (Z Y 239 freilich stellte er silguero und -cilgo
gloich). Anders Dz 477 pintacilgo. Vgl. No 7468.
7444) sic, so; ital. s'l (auch Bejahungspartikel):
rum. .s't; prov. si: frz. si (iiber die syntaktiscbe
Verwendung von altfrz. si, namentlich iiber seinen
Gebrauch in der Bedtg. „bis", fiir welchen auch
im Altital. sich Beispiele finden, vgl. Dz 677 si,
Scheler im Anhang zu Dz 813: Tobler zu Li dis
dou vrai aniel p. 24 und 30 und Mitteil. I 237:
Gaspan-, Z LI 95; vgl. G. Paris, R Vn 468) ; Gefsner,
Z II 572 (dagegen G. Paris, R VIU 297); span,
si (auch Bejahungspartikel): ptg. siin (auch Be-
jahungspartikel). VgL Dz 294 si u. 677 -fi.
7445) sicaritis, -um m. ^sica), Meuchelmiirder;
ital. sicario. Morder, sgherro , Schliiger, Raufer,
vgl. Canello. AG III 302 u. 311; Diez 400 sglierro
stellte fiir dies Sbst. fragend ahd. searjo, Haupt-
mann, als Grundwort auf:
7446) siecatio, -onem (siccare), das Trocknen;
ital. seccaziotie; rum. secdciune.
7447) siceitas, -atem /'. [siccus), Trockenheit;
ital. siccita, secchitd; rum. seeeta (fiir secetate);
frz. sicciie (gel. W., das iibliche ist siclieresse vou
secher, altfrz. auch sechesse); span, sequedad; ptg.
sequidade. sequiddo.
7448) sicco, -are (siccu.9), trocknen (hat im Roman,
auch die iibertragene Bedeutung ,,jem. gleiehsani
ausdiirren, langweilen, belastigen", ebenso bedeutet
das Sbst. *siecatura = ital. seccatura ,,Langweile"'
t;(-.:<
744St) «InflK
7475) siiiiplus
t;(;i
II. niirli, iM'rHoiilinli ipirnffit, „lnii);\vi>ili^<r Monxrli");
itul. sfccarf : rwiu. i-rc ai nl <i : prov. neair: frr..
.sVcArr; cut. srcriir: Bpnii. ptj;. srcnr.
744H) Nirrtts, a, um, trucki'ii; itnl. .srcco: ruin,
prov. fr«. rat. .«re; spun, .«i-fii; ptj;. srixo.
7460) tiirfrft, -niii /". (nlxnm n. -- lii'br. np^O.
I'iii lM-rauf«'lii'ii(lt>K Uotruiik bri don Hi'liriiorti; itnl.
sulni, (>b8t«i'iii . aurb ciWrn; ruin. /i///iir; frz.
cidrf: sip an. cn/r».
{*slcuii('t-llus .s. *clsi>llilin.{
74;'>1) sicilis, -em /.. Sirbol ; rum. srerri'.
74.''iL') 'su-ilo, -iUH> (Mci/i.s) -^ rum. srcer <ii at «,
init ilcr Sii'licl aliinabcn, ornti-u.
sioiilili s. >>t'cAU'.
74.'):ii *«.ldoro, -arc (schrifthit. sideravi v. sidus),
biruwiiti^' witcU'ii; itnl. iissiderarc, vor Kiilto or-
stjirrvn (ilcr Hoileutuii^jsiiliornant; wini «lurch don
Bejjriir d»'S Starrsi'ins vcrinittolt).
7454) t*sidi&, -am /'. ^ ital. fi:ia ,,vonU> ritjido
traniont.'ino".)
745f») sldOs II., (Jcstirn, WittonniK: itnl. sido,
strviifii» Kiilto (die alltionu'ino Ibvlti^. ..Wittoriin;;"
i.st also vcri'iipt wordon. frt'ilioli ist liinrbi'i aiilTiilli;,',
dnfs dio Voronfjun); auf ilio Kiilto u. niobt auf die
Hitzo sioh b.vi.lit)
sifilo s. Mbilo.
740G) Mtrillo, -are (.mV/iV/khi), siej.;oln: ital.
,f»-, sii(i;iellare : prov. atlhar; frz. sccller ; span,
ptff. sdlar.
7457) sig-illum n. (siyniim), Sitgo]; ital. .vi/;i7/o
u. suffijelto. vt;l. Cancllo, AG 111 322; prov. sclh-s;
altfrz. seel, seaii : noufr/.. nceaii ; cat. .sella:
span. ptf?. sello. Vgl. Griibor, ALL V 409.
7458) altnord. sigla, segeln, wird von Diez 295
als (irundwort aufgestollt zu altfrz. .sijilrr (davon
^iyle, Sogel) u. cinqler, segeln {cingler „poitsclion"
ist = *ctn(iulare v. cingidum); span, nhifiliir: ptg.
.singrar. Die Ableitung ist abor, wa.s ciiiiiter etc.
anbetrifft, schwer glaublioli , auch Mackel j), 190
stellt sie nur vermutungsweise auf. Viclloicht darf
man an *ci»qHlare (v. ciiifiuliim) dcnkon, «lie Ho-
deutung wiirdo sioh dann etwa so entwickelt liaben:
„dcn Giirtel umbmden , KJoidcr sebniiron , auf-
scbnallcn, Segol schniiren. leffen, ziebcii, Segel in
Bewegung setzcn, segeln".
7459) signo, -are {sifinum), bezeicbnen; ital.
gegnare ; Tum. .semnez at at a; p t o v . neidiar ; frz.
seigner in enseigner, signer (gel. W.); cat. (en)-
setii/ar; span. (en)senar; ptg. (en)senhar.
7460) s'igrnum v., Zeichen; ital. segno (Diez 400
setzt audi si'ho ,,bis" = si</)iiim an , worin ihm
Bugge, R in 161, Caix, St.' p. 197, und Canello,
AG III 374, beistimmen: nicbtsdestoweniger bleibt
diese Ableitiing unglaubbaft, s. oben Unis); sard.
semu: rum. .lemn ; rtr. sen, Glocke (indessen ist
dies Wort wohl ebenso wie altfrz. .fein, neufrz.
[toc]sin besser von sancius abzuleiten), segn, Zoichen;
prov. senh in senhal: frz. signe (gel. W.), davon
abgcleitet signal; cat. seny ; span, seiia: ptg.
senha. Vgl.'Grciber, ALL V 468.
slla s. seciilo.
7461) sileutiuin n. (silerc), Stillscbweigen; ital.
sUenzio; frz. silence, vgl. Meyer § 134; span. ptg.
siletwio; iiberall nur gel. W.
7462) silex, -iceiii ni.. Kiesel; ital. .s(/ice, selee
(frz. caillou s. ubcn calculus; span. f/Myo, gui.ja,
guijarro s. obeu eguij^a, danoben jiederiial, wolil von
petra); ptg. seixo (daneben calhdo s. obeu calculus,
cascalho, brellio, petiedo).
74)>H) Slllinuette, Naniu uiiioH KiiianzminiHtorH
untor l.iidttig \V , darnaoli ( r/.. sdli<iuellr, Scliatlon-
rif«, vgl. D/, 67S V. r.
7464) sili<|U&, -am /. , oiiio MarHbuHtiminung;
daviiii naoli IumihiIi, .lalirb. .\IV !ll;i, daH von Diuz
4110 iini'rklart golaHHOiiii iliil. .sm/iiii, Diilzond.
7465) Nilvii, -am /, Wabl; ital. selva ; ruin.
sUha ; rtr. pmv. sclra : altfrz. srive; (noufrz.
Ixiis B. Iiiuiis, /ni-i'l H. I'liiesta); cat. span. ptg.
selni. Vgl. (iri.bor, ALL V 469.
74(i(il SilviliiUN, -um »1. (silva), uiii Waldgott;
ital. stdrant). oin biiHor Diimcin, Alp. Vgl. Dz 395
s. v.: riocliia, AG 11 10 Anin. 2.
7467) Hilvaticils, a, um (silva), zuin Wald gu-
biirig (ill! Uomaii. ..wild"); ital. salnitiio, wild
(von Tieron), selraliai, wild (von I'llanzoii), seloiiggio,
waldig, vgl. Canollo, At; 111 347; abgoleiU't ".w/-
vaggina. snivaggiun, Wildprot; rum. silOatic; p ro v.
salcalgr; frz. saiivage, davon altfrz. sauiuigine,
Wildprot; span, salvaje, davon .suloajina, Wild-
|)ret; ptg. .w/oni/cm, selvagem, wild, came selvagina,
siiliHigina, Wildprot. Vgl. Dz 2H1 sahuiggin.
7468) [*sll,vbum; von diosem Worto, dosson Bo-
iloutuiig „oiiU' Art Distcl" soin soil, das abor wodor
ini lat. iiocb ini grieirli, Wiirterbui^bo zu lindon ist
(grieoli. ailvlivi bodoiilot nTroddd"), leitet Baist,
Z V 239, ab span, jilgiieio, silgitero, DiBtollink,
u. den zweitcn Bostandtoil in doni gloicbbedouluncleii
span, pinlacdgo , ptg. pintasirgo ; oine aiidoru
Doutung des letzteron Wortos giobt aber Baist aelbst,
Z VII 121.J
7469) Bimia, -am /'. u. simTus, -uui m., Aflb;
ital. scimia , siimiiiia (daneben liahhutna); prov.
siniia u. simi-s, cimi-s; frz. singe in.: (span, jimin,
mono: ptg. mono, mnciico).
7470) similii, -am /'., feines Woizenniebl; ital.
simila „fior di farina", .semohi, Kleie, vgl. Canollo,
AG III 334; frz. seinoide (altfrz, simie); span.
ptg. seinola. Vgl. Dz 291 semnln.
7471) simTlis, -e, iibnlich; ital. simile: rum.
saindn : (rtr. siingliont'); prov. semhle-s: (frz.
semblable, gleichsam *simi.labilis); span, siinil (gel.
Wort, der iibliche Ausdriick ist semejantc = *simi-
liantcin); ptg. .si»i(7 (gel. W., der Ublicbe Aiisdruck
ist semelhante).
7472) similo u. *gimilio, -are (simdis), iibnlieb
seiu, gloicbeii, iihnlicb scheinen , schoinon; ital.
soiniijliare. simiglinre, scmhiiire, seiiibnire (= frz.
seinbler), vgl. Canello, A(i III 399; rum. snman
ai at a; rtr. siingliont, iibnlich; prov. semblar,
semelhar ; frz. seinbler; cat. semblar ; span, semblar
(=-- frz. seinbler); ptg. semelhar. Vgl. Dz 290
seinbrare; Griiber, ALL V 469. — Zu dem Vb. das
Partizipialsbst. ital. sembiante, Anschoin, Antlitz;
prov. semblan-z; frz. semblant; span, sembiante.
7473) simplex, -pliccm, einfiiltig, einfach; ital.
semplice, dazu das Deinin. seinplicelto : (rtr.. simbel,
seinbel; frz. simple; cat ximple); span, sencillo,
von Diez 486 = *simplicellus angesetzt, wird von
Comu, R IX 137, von *singellus (fiir singuliis ab-
gelcitetj ; die lautliche Miiglichkoit dieser Ableitung
darf man zugcben , andercrseits aber audi ilire
begrifi'lidio Schwierigkeit nicht verkonnen; oine Not-
woiidigkcit von ".■iiinijlicellus abzugchen, liegt jedcn-
falls niclit vor; i|itg. simple). Vergleiche Griihor,
ALL V 469.
74 74 1 simpITcitas, -atein f. (simi/li:r), Einfalt,
Eiiifiiltigkoit; ital. semplicitii etc.
7475) *simi>liis, a, um (fiir simplex), einfiiltig,
einfach; ital. scempio, albern, duram, dazu das
665
7476) Simsoii
7504) Kitis
666
Vb. scempiiire. ausciiiandorfiilten. erkliiren ; r u m.
nimplu. Vgl. GriJber, ALL V 469 ii. VI 397.
7476) Siiiisoii, liobr. Eifjennanio, = f rz. ISnn.ion.
iliiv. sti 11.1011 net, sclierzliafto Hcuennuii}? iles Staars.
vgL Dz 675 .V. r.
sTmulo s. sTiuiIo.
7477) isiniiis, a, urn, aufwiirts fijcbogcn, plaf.t;
(von tier N'asoi; ilavon na(^li Baist, Z V 563, span.
xinm, Hiihlo. Diez 487 liel's ilas Wort nnerklart
und fiir nnerklart mill's es audi jetzt noch gelten.
Vielleicht darf man an xvfta = *ciina, Woge,
(lenkcn, denn die Wolbung einer HiJhle ist mit der-
jenigcn einer Woge vergloichbar, es wiirde danii
siiiia fiir cimti oder zima stehen.
74781 germ, .siu, Sinn, Verstand; ital. senno:
rtr. sen: prov. sens: altfrz. .sen; cat. seni/:
altspan. altptg. sen. Vgl. Dz 291 senno.
7479i sinapi (o/ia.Ti), Senf: ital. sinapc (vgl.
d'Ovidio, Griindril's der rem. Pbil. I 506); (sard.
laxnana = lapsana); rtr. .senev : altfrz. .leneveU,
srnveill : neufrz snnve, senevr : s^fun.jetidbe; (ptg.
tiio.slnrdn, s. obeu mnstuui). Vergleiche Grober,
ALL V 469.
7480) *sindale n. (fiir sindon, aivdwv), Nessel-
tucb , Musselin; itaL sendale, sendado; prov.
zendal-s, sendnt-z; altfrz. span. ptg. cendal, eine
Art Zeug. Vgl. Dz 346 zendalc: GriJber, ALL
V 476 unten, wo auch altfrz. signe angefiihrt ist.
7481) sine, ohne; prov. sens, ses, senes: altfrz.
setis, sans (« aus i erklart sich aus der Proklisis) ;
neufrz. sans: altspan. sines; neuspan. sin;
ptg. sem. Vgl. Dz 292 scnza. Uber ital. senza
s. oben abseutia. — tj'ber altfrz. senne. das in
seiner Bedtg. sich mit sine zu beriihren scheint,
vgl. Leser p. 111.
7482) *singellus, a, um (fiir si^igulus), einzeln ;
(span. sencUlo , einfaltig, vgl. Cornu, R IX 137,
s. jedoeh oben simplex); ptg. singelo, einzeln, vgl.
Dz 487 s. v.; Grober, ALL VI 397.
7483) *siiigliittio, -Ire u. *-are (fiir singidtire),
den Scblucken baben; ital. singhiottire und sin-
gliiozzare, singozzare, davon das Vbsbst. singhiozzQ,
singozzo , Scblucken. Vgl. Dz 295 singhiozzo;
Grober, ALL V 470; Flechia, AG II 377. Siehe
*singluttus.
7484) *siuglutto, -are (fiir singiiltare), den
Scblucken baben; (ital. singhiozzare, ningozzare =
*singhiitiarc: mm. siighi} at at a = *suggluttare
f. sitgglutire); prov. sanglotar ; frz. sangloter;
(span. soUozar; ptg. soluzar, gleichsam *sugglut-
tiare f. *suggliitire?, davon das Vbsbst. sollozo.
soluzo). Vgl. Dz 295 singhiozzo; Flechia, AG II 377;
Grober, ALL V 470. S. auch 'siugluttus.
7485) "siiigrluttus , -um »!. (= singultus, ange-
glieben an ghittire), der Scblucken ; (i ta 1. singhiozzo,
singozto. Vbsbst. zu *singluttiare; rum. sughif,
Vb.sbst. zu sagliila ^*suggluttiaie f. sugghittire);
rtr. xnnglut; neuprov. sengloiit; frz. sanglut ;
cat. senglot; (span, sollozo; ptg. soluzo, Vbsbst.
zu sollo:ar,sohtzar, gleie:hiaai*suggluttiare'?). Vgl.
Dz 295 singhiozzo: Flechia, AG II 377; GriJber,
ALL V 470. — Im Span, ist neben sollozo ein
onomatopoietisches Wort hipo vorhanden, vgl. Dz
459 s. v.
7486) siugrOJaris , -e, einzeln; ital. singolare,
Adj., cinghialc, cignale , cinghiare, cignare, Eber
(well er einsam lebt); rum. singur; (sard, sulone
v. solus); prov. senglar-s; frz. {singulier = *singu-
larius. Singular), sanglier /altspan. sennero /neu-
span. senero = *singidarius; (ptg. varruo von
\verre.s). Vgl. Dz 99 cinqhicire iind 486 senilos ;
Grober, ALL V 470.
siiigularius s. sTii^rilariK.
siusriiltio s. *sIn!rluttio.
siiigiilto .-<. *siiis:Iutfo.
siiigiiltiis s. 'siiiifliittiis.
7487) slngiiliis, a, um, einzeln; (ital. sciugnolo
„scempio, sottile", vgl. Caix, St. 544, wo aber als
moglich bingestellt ist, dafs das Wort aus scempio
= *siniplus -(- ugnolo = unulus entsUinden sei) ;
altspan. sennos; neuspan. sendos; ptg. senhos.
selhos, sendns. Vgl. Dz 486 sendos; Grober, ALL
V 470.
7488) german. siniskalk, altester Diencr; ital.
siniscaico, sescalco, Oberhofmeister; prov. senescal-s ;
frz. senechal; span. ptg. senescal. Vgl. Dz 295
siniscaico; Mackel p. 56.
7489) sinister, a, um, link; ital. sc»«(co; rtr.
saniester; prov. altfrz. scnester; (neufrz. gauche,
wobl von altnfriink. *icalki, welk, vgl. Mackel p. 8
Anm. u. 52); cat. sinistre; span, siniestro, (daneben
izquierdo, s. oben ezquerra) ; -ptg. sestro (daneben
esquerdo). Vgl. Grober, ALL V 470.
7490) sinopis, -Ida {airwTilq) f., roter Eisenocker;
\ta.\. senopia, rote Farbe; frz. sido^/e, griine Farbe
im Wappen; span, sinohle, griine Farbe; ptg.
sinople. Vgl. Dz 679 sinople.
7491) sinus, -um m., Busen; ital. seno; rum.
sin; prov. sens, se-s; frz. .sein; cat. span, seno;
ptg. seio.
7492) <si<fotv m. (auch lat. sipho, -onem »».),
Heber, Spritze, Wasserhose; frz. siphon etc. Diez
400 zieht hierher auch ital. sione, Wirbelwind.
7493) [*siphonia, -am /'. {oi<fior); davon viel-
leicht ital. fbgna, Abzugsgraben, wozu das Verb
fognare, das Wasser ableiten, vgl. Dz 372 f'ogna.
Eber diirfte aber an *fundia, *fundiare zu denken
soin, vgl. verecundia : vergogna.]
7494) sipo, -are, auf den Riicken legen ; davon
vielleicht ital. scipare, zerreifsen, verdcrben, vgl.
Flechia, AG II 341.
7495) si quaerat; daraus span, siquieni. wenig-
stens; ptg. sequer. Vgl. Dz 487 siquiera.
7496) Siren, -ena /'. (Xeipi'/y), Sirene: davim
frz. se>i)i, Zeisig, vgl. Dz 676 s. v.
7497) [*sIrico, -are (v. gr. ofi^ay, mit dem
Seile Ziehen), ist vielleicht das Grundwort zu cat.
span. ptg. sirgar, bugsieren, dazu das Vbsbst.
sirga. Vgl. Dz 487 sirgar.]
7498) sii'us, -um in. (asiQOi, aipog), unterirdische
Getreidekammer; neuprov. silo; span. si/o. Vgl.
Dz 487 silo.
7499) ^sisarum n. {oiaaQov, schriftlat. siser «.),
Rapunzel; ital. ptg. sisaro, Zuckerwurzel. Vgl.
Grober, ALL V 471.
7500) sisyriuchiou n. (otavpiyxiov), ein Zwiebel-
gewiicbs, = cat. sissirinxo, eine Iris-Art. Vgl.
Baist, Z V 564.
7501) sitella, -am /'., eiu bauchiges Gefafs; ital.
(mundartlicb) sj(W/(j, .se(?eia; rtT.cidella: altfrz.
seel = *sitellus : neufrz. seau. Vgl. Dz 289 secchia :
Grober, ALL V 471.
7502) [*siticulo, -are [silis], diirsten; prov.
cedelar, cedejar ; altfrz. sezeler, seeillier, seiltier.
Vgl. Dz GSO'soif: Scheler im Aniiang zu Dz 814 f.]
7503) [*sitlna, -am /'. (v. sitis nach Analogic
von famina abgeleitet) = altfrz. seine (seine),
Durst, Durre, vgl. Grober, AG V 471; G. Paris,
R Xn 3b3.J
7504) sitis, -im/"., Durst; ital. sete; rum. sete;
'MO) skiiia
r>CK
iirnv. srl-t ; frit. «oi/. nltfri. niich sri, sni ulna/'
III soil ..rkliirt (IKIIht, / II 4f>'t ii. X HtX». fur .-iiio
vrrliiiltiiiiitiiuriii); Hpiito ri'in Kruplii)»''»' Aiirii^iiiiK;
Variili!i);i<ii, / X 'M>, iilciiit. ilaf» / 1111« ili-r «Ion-
tuli'ii S|iiriiii8 IoiikI. "•! 11 <ti<>>«< itiix ' KiitMtjiinli'n
soi: Asoili. A(i X UK) 11. lot», i>rl)lifkt in mii/' i>iiu<
imrli Aniilo^o vollcoci'iH' lU-xivis.-lio Hililiiii);; vj;l.
iiiu-li Kiimtoii, MimIitii Uiiitjiiiimi NotoK 111 Ui'l 11.
•^«^{«•t^'ii WilmutUi, Miivoii A^^< II 87); out. spun.
sfil : ptj;. arilf. Vjjl. "l)z (iSC) soi/' iiiul Soliolor im
Aiiliiiii); zii D/. 814.
7505) iiltK. Nittlaii (iiliil. .s'l.-dii), sit/.oii ; ilnrniii)
I'rkli'irt Dwi 188 m'i" u. Ii77 siliar |ir(iv. srliar.
a.inetiar, sot/.on; rat. siti. .Sti'llc; «|ian. pt;;. siliiir,
liplnf:i>rn, dam ila.s Vlisbst. sitio. HcIhkituii^', LafU»,
StoIluiiK (^iii li'Uton>r Uoilt;;. w»lil von lat. situs
aliziiloiton, uovon auoii *sitiiiire. 'sitiiatio).
7f>(M!l !%l tOtuui = priiv. silitl. wonn all, woiin
scliun (V(;l. ital. tiittochi). \<i\. I>/. t>7!l .«. r.
7607) sitQIa, -ani /. u. *sTtiilus, -uiu »1., Kiinur;
ilal, secchia, secchin = *siculu, *sicutiM : la din.
.irilla: prov. «W/ki. selh-s; altfr/.. seille: \tti;.selha.
Vj:l. Dz 28!t secchia: Griilior, ALL V 468.
7508) siTC, oiler, = rum. sail, odor.
750!l) si + vel =-■ prov. siviiLi; altfrx sirels,
sircals, sictiiis. wimiii wenipstons, wonn audi mir.
Vftl. I)z ()96 i(<ii(,s.
76101 ahd. skaQau, schaffen, bildcn, ordnen ;
prov. escafir. da von Part. Priit. csca/it (zioilii'li
gcbildct), foin odor sohlank jjowaclisen ; alCfrz.
escari, «.«t7ieri = altnfriink. '.vteyiiW, sulilank; cat.
escafiilii. niit oiifj;i'iii l.eihclioii bekloidet. Vj;!. Dz 573
eschfci; Markel p. 4!t.
7511) altnfriink. skiik, Raiili; prov. esciic-s,
Kaub; altfrz. escliiec. echec. V'^\. Uy. 282 scacco:
Maokel p. 3!».
skola s. skulja.
7512) (j^orniaii. skalja, S<'lial<-, Schn|ipc; ital.
scaffliii. Schiippo, dazii das Vb. scagliuic, ab8chu|)peii ;
frz. ecaiile. dazii das Vb. icailkr, {ccalc, Scliale
der Hiilsenfriiclitc, = altfriink. skala). Vgl. D/, 283
scaiiliti; Mackel p. 50.
7513) got. skalks, Diener; ital. .s'cn/co, Kiichen-
nieistor, vgl. Dz 396 .■>•. r.
7514) gcniiaii. skaiikjan, .sclicnkon, ciiischenken ;
ital. {*scaticitire, dazu das Sbst.) sfrtMCJn, scansia.
Gestell fiir Gliiscr 11. Biicher; rtr. schavyiar, ein-
.scbenken; altfrz. eschancer, cinsclienkon; span.
escanciar: ptg. escan^ar. Vgl. Dz 127 escanciar:
Mackel p. 55.
7515) gomian. skankjo, Svbcnk; frz. cchaiixo»,
Mundschenk; span, cscnndann: ptg. c.vcarif«o.
Vgl. Dz 127 escanciar: Mackel p. bb.
7516) germau. skap, Gefiifs, Fafs (vgl. Kliige
iinter ^Scbefrcl") ; davon ital. scafilo „sorto di
uiisura antica di grano, misura di calcina del peso
di 1000 libbre", vgl. Calx, St. 513.
7517) geriuan. *gkapino (alid. sl-e/Tmo u. skef/in),
ScliofTo, Richter; ital. scabino, schiavino: frz.
eschevin, echevin ; span, esdavin. Vgl. Dz 282
scahino; Mackel p. 49.
7518) gemian. skara, Schar; ital. schiera (=
*skarja), Schar, davon vielleicht sclieraiw, Strafsen-
riiuber (marodiorender Soldat); prov. esqueira
{= skarja?), daneben escala; dazu das Vb. escarir,
abteilen, zut<!ilen, davon wiedor escarida, das Los,
Scbicksal; altfrz. cschiere (daneben eschielc).
esclierie, die Zuteiliing, das Los, dazu das Verb
escharir, zuteilen. Vgl. Dz 286 schiera; Mackel
p. 39. S. uuten skarjan.
7519) goriimn. *Kkarba, Scliorbo (vgl. oiigl. scari,
Sriiorbi», In scar/', vorsrlicrliuii il. Ii. din Kndoii
zwoicr llid/i>r zimaiiiiin'iifilgoiil; frz. rcarrer. boini
Scliin°Nliau zwc'i Plaiikoii an don Kiidon iiiciiiamlor
falzon: Hpaii. ('.«fdr/m, die Vorbiiidiiiig zwoicr llrottor
boiiii ScliiffHliaii. Vcrgl. Dz 448 rscarlm (wo aiif
bask, ricarhai „unt(<ii voivinigt" liiiiginviuHun wird)
11. 665 icarrer: Itiiggc, R IV ,'166.
7620) gorniaii. *NkiirJaii, ab-, ziitoilcn; prov.
escarir; al t frz. f«r/i(inr, h. obcn Kkara. Vgl. Dz
286 schiera; Markol p. 49; Tli. p. 78 (wo vur-
iniitot wird, dafs sicli der koltiscliu Slaiiiiii scar-
I'ingonn'iigt liabo).
7621) gorinan. skai'|)-f scliarf; davon voriniitlii^li
(Vgl. abor obon cxcarpo) ital. scarjin (gloiclisain
scliarf abfallundvr liodoii), IloHcliuiig, Abliaiig, wolil
audi scariia , Kcliuli (init Kcliarf ziigosdinittoiior
Spitzo), davon scajipino, PantolTd ; frz. escarpe
(Ldiiiwort), Bosdiung, dazu das Vb. escariicr, «onk-
roclit abscbnoidon, escnrpin {cscajiin), loiclitor
Scbuli; span. ptg. escarpa, dazu das Vb. csciirpar,
escarpiv. escarpiiii, loiclitor Sidiuli. Vgl. Dz 284
Scarpa; Mackol p. ()4.
7522) gerinan. skart = initlolndl. *8kaerd, mil.
schaard, Sdiartc, zorbaiion; frz. (honnog.) icard,
wallon. /i<i;v/, Scharto, dazu das Vb. ccarder, harder;
cat. esfpterdar. broidion, spallon. Vgl Dz 88 cardo;
Mackel p. 64.
7523) gerinan. 'Kkarwalita, Sidiarwadil, — alt-
frz. eschiirf/aile, Wiidilcr. S. olicii scliaunviiclit.
75241 got. skauts, Scliols; davon vonnutlii-li siniii.
escnte, runder Ausschnitt an eineiii Kloide, ilazii das
Vb esciitar. Vgl. Dz 448 escnte.
7525) westgerin. ahd. skl'lla, Sdielle, Gliickcheii;
ital. sqiiilla. Glijckdioii; prov. csqaella, esquclha;
altfrz. eschielc; spSLU. esquila; rtr. scMlu. Vgl.
Dz 305 squitla; Mackel p. 82.
7526) dtsch. skifriuaii, schirnion, vcrtoidigon,
fochten; davon abgeleitct ital. scarammcia, tro-
focht, Scharmiitzel, danobon schcnnuyin: prov.
escaramuza; frz. escarmoache(a\\Sr/,. audi escarmie);
span, escaramuza: ptg. cscaramu(;a. Dor orstc
Bcstandteil des Wortes ist voLksetymologisch an
skara angeglichen wordeii. Vgl. Dz 284 scaramuccia;
Mackel p. 171.
7527) ahd. skeruuu iind skiriiOii (^skirujan),
spotten: ital. schernire, spntten , dazu das Sbsl.
schertio, Spott (vgl, ahd. scern]; jirov. csijuernir,
escarnir, dazu dasSbst. csqitern-s; altfrz. eschernir,
escharuir, dazu das Sbst. eschern; span, escarnir,
dazu das Sbst. escarnin; ))tg. escarnir, dazu das
Sbst. escarnho. Vgl. Dz 285 scherno : Mackel |>. 102.
7528) altnfriink. skBrran, kratzeii ; p r 0 v. e.sr/MJrar;
altfrz. eschirer, kratzen, (iiber neufrz. dechirer
s. obeii unter de + ex -|- sktfrran). Vgl. Dz 574
eschirer; Mackel p. 105. Cai.\, St. 592, zielit liier-
her auch ital. .s'5Ma/T(iio, gespalt,eii, neapol. sf/uar-
rare, zerreil'sen, 11. wirklich stehen diese Worte deiii
prov. esquirar begrifflich nahe.
skif s. skip.
7529) ags. skillin^, Sdiilling; ital. scellino;
prov. frz. span, escalin. Vgl. Dz 284 scellino;
Mackel |). 99.
7530) ahd. skiiia u. skeiia, Stachel; ital. schiena,
Riickgrat; sard, schina; prov. esquena, esquina;
frz. i' chine ; span, esquena, (das iiblidic Wort ist
abor espinazo v. spina); ptg. rsqidna dial die Bedtg.
„Ecksparren, Ecke", das iibliche Woit fiir „Riick-
grat" ist cspinhago, audi spina). Vgl. Dz 286
schiena; Mackel p. 106.
661)
7531) skiiikd
75(il) sli.i'p
(i7l)
75311 .-ilul. skiiiko, lii'inkiioclic'ii, ScliiiikiMi; dav.
ital. xliiico (luumlartlicl] audi ncliiiico}, Si-liiouboin,
Vf;l. L)z 404 ,s(»)ito.
skipii s. Kkip.
7532) altiKinl. skip, airs, scip, alul. skif, Scliiff;
ital. Kckifo, Boot; altfrz. esijui/', cskip, ila/.u das
Vb. eslciper, esiiuiper (vgl. altnord. ski/m, ordncn,
s. Maekel p. 94, vgl. jedoch audi G. Paris, K IX l(i7),
ein Scliiff ausriisteii (iicufrz. h]ui}ier iilierhaupt
ausriisten, davon wicder cquipaye, Sehiffsuiannsdiaft,
Ausriistuufj, Gefiihrti; span. ptg. Cfijuife, dazu
die Verba csiiiiifar u. asquipar (Lehnwort). Vgl.
Dz 28« schilo; Mackcl p. 94.
7533) aUiiord. skipari (a-js. sciper), Sehiffer, =
skltfr?.. esihipre, eskipre, Schiffmanu. Vgl. Dz 286
schif'o; Mackol p. 93.
7534) ahd. skirui, Sdiild, Sduitz; ital. schcniw,
Soliirni, vgl. Dz 285 s. v.
7535) ahd. skirmjan, schirmen, scliiitzen, vcr-
teidigen, fechten; ital. schermire, fechten; (prov.
altfrz. escrimir. escirinir: ncufrz. e.-icrimer (=
ital. nchermare) : span. ptg. et></rimir]. Vgl. Dz 285
scheniw: Maekel p. 103. S. audi skiriuou.
7536) ahd. skirnidu, sdiirraen , schiitzen, ver-
teidigen, fechten; ital. !yclierware, dazu das Sbst.
scherma, scrima, Fechtkunst; frz. escrimer (Lehn-
wort); cat. cfcrimar; (span. |itg. e.sgrima, Fecht-
kunst). Vgl. Dz 285 sckermo: Maekel p. 103.
7537] got. »/'skiubau, sdiieben; (iber etwaige
roman. Ableituugeu von die.-<ein german. Verbum
vgl. Parodi, R XVII 64.
7538) germ, skiuhau, *skiuaii^ scheuen; ital.
schivari', schif'aic, nieiden, versdimalien; rtr. schivir;
prov. csqtiivar; altfrz. c.-chiver, e.schecir; neu-
frz. esquicer. vgl. G. Paris, R IX 167; span. ptg.
esquivar. Vgl. Dz 286 schliHtre; Maekel p. 126.
7539) altnfriink. "skttail, scheifsen; altfrz.
cschiter, besudeln (vgl. vcnez. xchito, comask. schit,
Mist). Vgl. Dz 574 eschiter; Maekel p. 110. Sieh
oben caco.
7540) altiidd. *sk6pa (mbd. schuofe), Schopfgcfals,
oder altiidd. *skopo (nndd. schopeii], Sch"oppen, =
frz. cchopc. Schopfkannc. Vgl. Dz 566 cchope;
Maekel p. 32.
skot s. sfot.
skote s. .scote.
sko?; s. SCO;:.
7541) altnfriink. *skrag:o, Sehrageu ; davon viel-
leicht (altfrz. *escraon), neufrz. ccran, Feuer-
schirm, vgl. Dz 565 *•. v.; Maekel p. 45.
7542) altnord. skrapa, mittelndd. stkrapen; alt-
frz. cscraper, abkratzen, vgl. Mackol p. 47.
7543) schwed. skrilla, ausgleiten, = altfrz.
cfcriter, ausgleiten, vgl. Dz 575 s. v.; Mackol p. 101.
skAni s. spiiiua.
7544) ahd. slac, Sehlag; davon nach Caix, St. 538,
ital. scilacca „picchiata, colpo di frusta o altro".
7545) ahd. slack, kraftlos, schwach; davon nach
Caix, St. 370, ital. lacco „debole, floscio", wozu
die Verba aUaccani „stancarsi" und allacckirsi
„infiacchirsi".
7546 1 ahd. slaf, schlaff; davon nach Caix, St. 387,
ital. Joffo ,,grullo" (venez. .s7o/jo ,,fiacco").
7547) ahd. !>Iahta, Geschlecht; ital. schiaita ;
prov. enclata .-alt f r z. a^clute. Vgl. Dz 285 sdiiatta ;
Maekel p. 137.
7548) got. slaihts, alid. sleht, schlicht; ital.
schietto, rein, glatt (neapol.»c7u'Mo, nur); rtr. schliett,
nichtswiirdig; prov. exclet, rein, glatt. Vgl. Dz 398
nchiettu; Maekel p. 137.
7549) german. slaiWii (ahd. .s/ti.^c»(), schiitzen;
daraus nadi Dz 285 .schiantare prov. csclalar,
platzen; frz. eclater. dazu das Vbsbst. eclat. Da
jedoch „die Erhaltung des isolierten ( bei einom so
friih entlehnten Worte" diese Ableituiig unwalir-
seheinlich macht (vgl. Maekel p. 116), so verdient
der von Ascoli , Ztschr. f. vgl. Spraehf. XVI 209,
aufgostellte Typus *c.vclapitore den Vorzug. s. olion
klap. Dunkel lileibt das etwaige Vcrhaltnis des
gleiehbedeutenden span. cstaUar, ptg. cstalar zu
esdatar. Parodi, R XVII 67, fiihrt die span. ptg.
Worte auf a.sfiula, *assuliire zuriiek.
7550) inhd. slam, Schlamm; damit sdieint zu-
sanimcnzuliangen ital. sciamhriittare, nciamhottarc,
scialifirdare ,,ilif!;aazzAre, agitare nell' acqua", (lomb.
shiiiilirotd ,.imbrodolaro, intrugliare, ladin. .■<lam-
hruttar ..parlar confuso, indistinto"), vergl. Cai.K,
St. 533.
7551) ndd. slap, schlaff, schlapp; davon yermut-
lich frz. Salop, salope, nachliissig ira Aulsern,
schrautzig; auf die Gestaltung des Wortes mag
Anlehnung an das Adj. sale Einflufs gehabt haben ;
das 0 der zweiten Silbe scheint auf ein sio/i = slaji
hinzudeuten. Vgl. Dz 675 salope; Scheler im
Diet. .■-•. V.
7552) ndd. slendem, schlendcrn, raiifsig sich
umhortreiben ; davon nach Dz 187 landra ital.
slandra, htrulra (venez. shindrona), uraherstreifonde
Dime; neuprov. landrin, landraire , Tagcdieb.
Nach Diez gehoren hierher auch als Zusammeii-
setzungen mjt male ital. tnalatidrino, Strafsen-
rauber; neuprov. span, iiialamlrin, sowie eine
Reihc muudartlicher Worte (comask. malandra, Km-o;
prov. vi{l)-landrier, Pflastertreter ; n e u p r o v. »i(t*j-
drouno, Kupplerin, mandro, Fuchs).
7553) ags. sitdau, gleiten , = altfrz. esUdcr,
gleiten, vgl. Dz 575 ». ('.
7554) ahd. slifan, straucheln ; davon vermutlich
ital. scivolare {a.\is *scilovare) ,,sdrucciolare", vgl.
Caix, St. 545.
7555) ahd. slimb, scliief, krumm; ital. sghembo
(piemont. sgliimbo), schief, bresc. slemba , schief
gesehnittoue Scheibe; aus sghiiiib -{■ biescio (s. oben
bifax) scheint zusammengesetzt schimhescio, schiin-
becio, schriig.
7556) ahd. sliuga, Schlinge ; rt r. sUnga, Sohlinge,
Schleuder; frz. Hingiie, dazu das Verb elinguer,
eslinder, schleudern; span, cslingua; ptg. eslinga.
Vgl. Dz 295 slinga.
7557) ahd. slink, link; davoii vermutlich ital.
sghciujo, schriig, krumm; aus bis -f slink scheint
eusammengosetzt ital. biletico , krumm, schief;
ladin. haleng, sbalengh, schlecht gehend; romagn.
baleinq, krumm, davon das Vb. sbalincd, verrenken.
Vgl. Dz 357 bilenco; Caix, St. 10. — Siehe oben
cliniciis.
7558) ndl. slippeil, schliipfen; ital. schippirc,
entwischen, vgl. Dz 398 s. v. ; oinem sleppan scheint
zu entsprechen ital. alleppare, allippare, fliehen,
vgl. Caix, St. 150. — Parodi, R XVH 69, stdlt
hierher auch genues. Upegu, Schliipfrigkeit ; cat.
llepissos, klebrig.
7559) ahd. slita, sllto, Schlitten, = ital. slitta.
7560) altnfriink. slitan, schiitzen, = altfrz.
esclier, zersplittern. Vgl. Dz 285 schiantare; Maekel
p. 108. S oben s(c)lttan.
7561) ndl. sloep, Schaluppo; ital. scialuppa (aus
dem Frz.); frz. chaloupe; span. ptg. chalupa.
Vgl. Dz 542 chaloupe.
(•.71
7A*iJ| siiialii
7r>H8) Holfil
«72
75(i2) aliil. HUAIlt, Si'liiimcli : it» I. smarcn,
Si'liiiHpf. «Hiirriirr, lM>Krliiiii|ifi'ii. V(;l. D/ 101 smiicco.
~M:\) mil. smak, lin Klnlhsi'liifl, >» f r/.. sriHin/iic,
I'in kiifitonfiilirtcii^'. \>;l, I»/ ()7ti .v. r.
76Ui) f^i'nniiii. 'Miialt, Si-liiiu'l/. ; ititl. smnlto,
Soliiiu'U tlH'ili'iitPt al«T «uoli ,Mi>rt.'l, Kill", wnlil
in lH-);rifn. AnUOiiiiinK «ii »iii/(/m); ^rllIll. .vhhi/^.-V);
fri. riiiiiil (wiilil iil>Ki'/.i>Kcii :iiiK (loin Num. rsiiiiil:
nai'li Annlo^i' ilorjoni^fi'n Snlistantivn auf -iih.
«I'li'hc ini Cas. ulil. anf I'tvinnlKKisfli lM'roclilit;lo8
-III/ anslant.'ii); span. |.ti;. ismoltr. V(;l. D/, 2!l(i
■.miillii ; Macki'l p. r>2.
7r)l>6| );crinan. Mnulljnii , srliiiielwii , =^ ital
suinllirr, vonlaiioii, vj;l. D/. 2!)t> siniilto.
7&(>(il siiianki;dits,-uin mi ((i/i«;<etydnv), Smaragd ;
ital. smeiiililo: pruv. ranirraiiilii, (auoli >ii(imc(i<',
iiiariiiulr); I'rz. imnainlc : span ptj;. fumcrttlila
(altKpan. aiirli imih nici/i). Vj;l. O/ 'J!K> .sHirm/i/i),
75ii7) *Niiiirilis nnil *siiiiriliilin h. (f. smi/ns),
Sflimirifol ; ital. snitiiiilid: (rum. siiiiriilu =^ lat.
.\mynil(t); fr/.. I'mni: span. plf;. e.imcril. Vgl.
llji 2!»6 sweiiiilio: OriibiT, ALL V 471.
76li8l niliil. simrclien, srlinarvhcn; ilavuii da8
{;K"ii'lilu'ili'utoiuU> ital. naniiiairc, niiriiticare, sar-
luicvhimr. v-;!. (.'aix, St. 580.
7utj!)) mill, siiiiii , ntll. snuuw , oin kloinos Si'c-
scliiff, = frz. .NCiKiii, Vj;\. D/. G7(> .vcmkk/hc.
7>>70) alul. Nliel, lioliendo, scliiicll; ital. stiello ;
prov. isiifl. iriiel: altfrz. Uiiel, igncl. Vgl. Dz
2i»7 xiteUo.
7571) ahd. snepra, Schnopfo; ital. sgitcppu,
Waldschnepfo, vgl. Dz 400 .v. t'. ; (luccli. seneppino
„becc«icoina", vgl. Caix, St. 554).
7572) russ. sobolj, Zobcl; davon ital. zibcllino;
prov. sebtii-s, .sembeli-.s; altfrz. sable; neufrz.
sobk, iibelinc; span, sebellimt, cebclliiia: ptg.
:tbtlimi. Vgl. Dz 34(i zibelliiio.
7573; sobriiLs, a, uiii, niichteni; ital. sohrin;
frz. sobrv: span. ptg. sobiio. — (Dcr Godanke,
dais frz. soitbretle, Kammorniadclicn , Zofo, viel-
leicht = *sobriella sei u. oigcntlioli eine niichtoruo,
verstandigo Dionerin bpzeit-hno, ist sowolil lautlieh
als aui-h begriffliph durclians nnbaltbar, man hat
vielmebr beziiglich die.ses VVortes noch imnicr, wic
Diez Gbl .-. c. that, zu fragen: woher?)
7574) bask, soca (oder kelt. *sdca?). Sell, Tan;
ital. soga , lederner Ricmen (mundartlioh Tau);
rtr. tiuga: span. ptg. snija, Seil. Tau. Vgl. Dz
297 »0(7(1 ; Flcchia, AG III 143; Th. p. 7'J (Th. liifst
daliingestellt, ob kelt. *s(k'i cinhpiniiscb sei n. auf
altercs *.ioucu zuriickgehe oder ob es aus dem
Volkslatein eingofiihrt wiirde).
7575) soceOs, -um m., eine Art leichter Schuh;
ital. zoccdhi (Demin. v. zncco), Holzschuh, daneben
das Plur. tantum ci(;c<? „ciabatte", vergleiche Caix,
St. 280; pro v. zocii, Holzschuh (iieuprov. sac, souc);
span, zueco, dazu das Demin. zucalo, zucln. Vgl.
Dz 679 soc: Grober, ALL V 471. — Nicht hierher
gehoren: 1. frz. soc, PHugschar; dieses Wort ist
violmehr = kelt. *.succos anziisetzen u. hezeichnet
eigentlich die aufwuhlende Schwcinsschnauze, vgl.
Th. p. 112. —2. ital. zocco, Baumstumpf; prov.
soc-s u. soca; frz. sovclie; cat. soca, wovon socar,
einen Baum unten abhauen. Vermutlich bilden
dicse Worte mit den bei Dz 100 ciocco behandelten
eiue gemeinsamc Sippe, welche auf inhd. schoc in
der urspriinglichcn Bedtg. „Haufc" oder vielleicht
auch auf gernian. stock zunickgcht. Die letztere
Ableitung wurdc sich begrifflicli sehr empfehlen, ist
aber lautlich nur dann annehmbar, wenn man don
U'andol iiii Aiilaulo (st : i, s) diirch Aii|p|iniing an
irgpiid oiii bpgrilTnv(<rwandU'8 Wort (ii. eiii hoIpIiom
kiinnte allprdiiig8 succiis »oin) erkliiron darf. Srhnlur'a
ill! Diet, untor .voi/c/ic gogebene Ableitung vull
Vdiii/i'cd 1st /.11 kiiiistlii'h.
K5ci>r s. Niic^riiN.
767(i) sdptTi» n. Mocra, -niii /'. (sphrifllat. socras),
Spliwiegprinutter; ila I. .<(i(«.'(i-(i ,• sard, siiijrti ; rum.
.<(>(iri(i ; rtr. siiiui, siiii: iiPiiprnv. miiirii; (frz.
belli-mirr); eat. soiira ; span siiri/ra ; ptg. «(x/rn.
Vgl. (irober, ALL V 472.
75771 Ndcj^riiH iind *NdprilK, -iiiii »i. (Kclirlftlat.
socrr), Spliwiegervater; ital. simcrri) : sard, soi/in ;
rum. socni ; rtr. sor, sir; nuuprov. sotirr: alt-
frz. Sucre (zwoisilbig), sucvre. sitivrr, vgl. lAirstur,
Z I 15G Anin.; (neufrz. bc<iu-]iirc); eat. stn/re;
span, siirgro: ptg. soiint. Vgl. Gr8ber, .\LL V 472.
7678) Kueietus, -atem (sociiis) /., (ioHollsehaft;
ital. societn; frz socivtc oU;,, tiberall nur gel. W.
7579) socio, -are {sociiis), vcreinigon; ital. (i«-
sociare; rum. iii'<o(csc ii it i; prov. associar ;
irz. associer; cat. associar; span. (Uiociar; ptg.
associar.
7580) socliis, -um »i., Gonosso; ital. .socio und
.10510 (letzteros „con acp^ziono tpiasi sempro bur-
losca"), .vyiccio „a<'piMnandita di bostiame a inota
guadagiio, e clii piglia il bestiamo in acconiandita,
ch'c il significato primitivo", vgl. Canello, AG III
348; rum. so[; span. ptg. socio.
socriis s socerS.
7581) arab. sokkar, init Artikul assokkur, /urkor
(Freytag II 334"); ital. zucchero ; (rum. zdhi'ir);
prov. sucre-s; frz. sitcre; span. ptg. aziicar.
Vgl. I iz 347 ZHCchero.
7582) sol, solem in., Sonne; ital. sard, sole;
rum. soarc; (rtr. saleilri); prov. .so/ (Boiithius 98),
daneben sokili-s = soliciihis; (frz. soldi); eat.
span. ptg. .sy;/. Vgl. Grober, ALL V 472.
7583) solarmm n. (sol), SoUer, llaches Dach;
ital. solajo, solarc, Zimmerdccke, Stockwerk; prov.
solar-s, solier-s, Stockwerk, plattes Dach; altfrz.
solier, Speiehor. Vgl. Dz 312 suolo.
7584) soliirius, a, um (solum bezw. von snlai),
zum Boden gchorig; davon frz. soiiliirr, Schuh (vun
solcd, Sohle, vgl. (ia.s deutsche „Siihlc"), Kothonberg
p. 54 sotzte jcdoch *subialarc , Meyer. N'tr. 114,
*subtelarc als Grundwort an, s. union uuter sub-
telare; span. ptg. .so/(ir, Grund, Boden, Bauplatz,
Stammhaus, solera, soleira, SchwoUo, Bodcnstuck.
Vgl. Dz 312 suolo.
7685) solatium, (*BoIacium) »., Trost; ital.
sollazzo, (-ccio), Belustigung, dav. das Vb. sollazzare,
belustigen; prov. solat-z, dazu das Verb solassar;
altfrz. soulas, dazu das Vb. soulacier; cat. solas;
span, solaz. Vgl. Dz 299 sollazzo; Grober, ALL
V 472.
7586) solea, -am f., Sohle (ini Roman, auch
„Schwelle", in letztercr Bedtg. daneben *soIium,
wahrend die.ses Wort im Schriftlat. nur „erhabeiior
Sitz, Thron" bedeutet); ital. sofjUa, Schwelle (auch
..Plattfiscli, Scholle"), sobiio, Thron; prov. sttlh-s,
Schwelle; frz. seuil, Schwelle, (sole, Plattfi.sc.h,
Scholle); (cat. sola = sola. PI. v. solum); ptg.
soiha, Plattfisch, Scholle. Vgl. Dz 312 suolo.
7587) soleo, solitus sum, solere, pflegcn; ital.
solere; prov. soler; altf rz. .vo/oir, souloir ; span.
soUr; ptg. soer. Das Perf. fehlt iiberall.
7588) [*solfa d. i. (la) sol fa, d. h. die drei
letzten riickwarts gclesenen Silben der musikthoo-
retischon Formal ut re mi fa sol la; ital. prov.
673
7589) soliculus
7617) souium
()74
span. ptg. solfa, Toiileiter, dazu das Verb ital.
solfeggiare ; frz. snifier (dazu das- Sbst. .sotf'ege =
ital. solfeggio, Notenschliissel, Noten-ABC); span.
nolfear; ptg. solfejar , die Tonlciter spielen. Im
Frz. heii'st die Tonlciter gamine = ital gamma
(i. oben ydfifAo] Vgl. Dz 298 solfa.
7589) soliculus, -um wi (Demin. v. soi), Sonne:
rtr. solaii/l : pro v. solelh-s; frz. t^oleil. Vojl. Grobcr,
ALL V 472. S. oben sol.
solida s. solidiis.
7590) [*solidatus, -um ;». (v. snlidiis in der
reman. Bedeutuns „Miinze. Sold"), llietling, Lohn-
krieger; itaL soklato: (pro v. soudadier-s, gleieh-
sam *solidatariiis); altfrz. soudoier, gleichsam
*sotidiitaiitis); neufrz. soldat (Leiinwort); span.
ptg. soldado.]
7591) [*s51Iditiii, -am /. (solidus), Festigkeit, =
ital. soldesza etc ]
7592) solldo, -are iso7i(/«>), dichtmaehen; ital.
[soldare, in Sold nehmen, also v. soldo, Bezahlungi,
saldare, loten, vgl. Canello, AG III 330; frz. souder,
loten; span. ptg. soldo r. Vgl. Dz 298 soldo.
7593) solldus, a, mil, fest, dicht; ital. soldo,
cine (urspriinglich dicke goldene) Munze, Lohn,
saldo, fest, unbescliadigt (iiber das a^o vgl. Ascoli,
AG m 330 Anm.), soda. fest. derb, vgl. Canello,
AG III 330; proT. sol-s, eine Miinze; frz. sou,
[solide, fest, ist gel. Wort); span, sueldo; ptg.
soldo. Vgl. Dz 298 soldo: Grober, ALL V 472. —
Aus dem Fern, solida erklart Diez 297 s. r. ital.
soda, Laugensalz, frz. sonde, span. ptg. soda.
Besser aber diirfte *salida (v. sal wie *ri2)idus von
rijju) als Grundwnrt anziisetzen sein.
7594) [*solisco, -ere {sol), suuneu. ^ c a t. solcir,
vcrbrennen, vgl. Parodi, E XVII 72.]
7595) [*solitanus, a, um {solus), einsam ; alt-
frz. soltain, vgl. Grober, ALL V 472.]
7596) solitas, -atem {solusj /'., Einsamkeit; itaL
solitd; span, soledad; ptg. saudade {soidade,
soledade), schnierzlicbe Sehnsucht, dazu das Adj.
saudoso, sebnsuchtsvoll. Vgl. Dz 486 saudade.
7597) solitudo, -inem /'. {soli's), Einsamkeit;
ital. soUtudine; (jirov. soleza, gleichsam *solitia);
frz. solitude: span, solitud; ptg. solitude, -ddo.
7598) soUemnis, -e, feierlicb ; ital. soleiine; (frz.
sulenncl = *sollemmdis); span. ptg. solemne.
7599) sollemnita.s, -sitem /". (solemnis), Feier-
lichkeit ; ital. sohniiitd : p ro v. soleiiipiiitat-z : frz.
solennite; span, solemnidad: ptg solemnidade.
7600) soUemuizo, -are {solemms), feiern (August.
Serm. 93, 5 Mai); ital. solenniizare : frz. solen-
niser ; span. ptg. solemiiisar.
7601j sollicito, -are, erregen, reizen. in Bewegung
.setzen: ital. solhcitare, solUcitare ; (tz. se soucier,
sich bekiimmern, sorgen, davon das Vbsbst. souci,
Sorge, solliciter (gel. Worti, nach etwas trachten.
Vgl. Dz 681 souci.
7602) solllcitum iNeutr. v. sollicitus, a, um,
erregti = altfrz. souloit, Aufrcgung, vgl. Scheler
im Anhang zu Dz 815.
7603 1 soli (Genet, v. solum) + equa = altfrz.
ive hielt Diez 680 s. v. fiir die mogliche Grundform
fiir f r z. solive, Querbalken unter dem Boden eines
Zimmers. Die Ableitung ist hoehst unglaubhaft,
wienicht erst nachgewiesen zu werden braucbt. Denk-
barer ist, dafs solive ein Verbalsbst. zu soulever,
gleicbsam *siillecid ist, wie ebenfalls bereits Diez
vermutete; das o statt des zu erwartenden ou lielse
sich aus Anlchnung an sol erklaren. Ebenfalls
Kiirting:, lat.-rom. Worterbuch.
' gestattet diirfte soin, solive fiir unmittclbar von
I solum abgeleitet zu halten.
7604) solum n., Fufsboden, Ful'ssolile; in orsterer
Bedtg. ital. suolo; prov. sol-s; frz. sol; span.
\s-uelo: ptg. solo; in letzterer Bedtg. ital. suola;
I prov. sola: frz. sole, davon Soulier, Schuh; span.
I suela; ptg. sola. Vgl. Dz 312 suolo. Sieh auch
oben soles.
76051 [*soI(u)tiUiis, a, um (Demin. v. sol{u]tus) =
ital. sollo, locker, vergleiche Dz 401 s.v.; Bugge,
R IV 368J
1 7606) soliLs,a,um, allein; itaL so?o, -e«o; prov.
sol-s, davon solet-z ; rtr. sul, davon sulet, persults
mit derselben Bedtg. wie das Primitiv, vgl. Gartner
§ 51; frz. seul ; span, solo; ptg. so, soa.
7607) soIto, soM, solutnm, solvere, losen;
ital. solvere (Part. Priit. soluto); rtr. solver (Part.
Prat, siut mit der Bedeutung „gefriihstuckt'', vgl.
Gartner § 148): prov. solcre, soldre (Part. Prat.
sout-z); altfrz. solvre, soldre (Part. Prat, solt,
sout); neufrz. soudre in aft-, re-, dissoudre; cat.
soldrer ; span, solver; ptg. solver (nur in Kom-
positis). Vgl. Grober, ALL V 472 ; Dz 681 soudre.
7608) arab. somm^q, eine Staude (Frertag II
355*'): ital. somtnaco; prov. frz. sumac; span.
zumaque; ptg. sumagre. Vgl. Dz 299 sommaco.
7609 J sSmuicuIosBs, a, um(somniculus), schlafrig ;
ital. sonnachioso , sonniglioso: prov. soitallws;
frz. someilleux. Vgl. Dz 680 sommed.
7610) somnicnlus, -um m. (Demin. v. sovinus),
Schlaf; prov. somelh-s, dazu die Verba somdhar
u. somnejar, schlafen; frz. sommeil, dazu das Vb.
sommeilter. Vgl. Dz 680 sommtil.
7611) somnio, -are {sotnnium), traumen; ital.
sognare; frz. songer: span, sonar; ptg. sonJiar.
7612) somnium n. {somnus), Traum; ital. sogno;
(sard. son)iM); Ttr.siemi; ^T0\. somjmi-s, somi-s,
som-s ; frz. songe; (cat. son); span. SMf/lo; ptg.
sonlvj. Vgl. Grober, ALL V 472.
7613) somnolentia, -am f., Schlafrigkeit; ital.
sonnolenza u. -zia; (rum. somnorime); frz. somno-
lence (gel. W.); span. ptg. somnolencia.
7614) somnoleutiLs, a, um (somnus), schlafrig:
ital. soiinolento: frz. sovinolent (gel. W.); span,
ptg. somnolento.
7615) somntis, -um m., Schlaf, Schlummer; itaL
sonno; sard, sontiu; rum. somn: rtr. sien; prov.
som-s, sons: frz. somme; (span, sueno); ptg.
somno. Vgl. Grober, ALL V 473.
7616) dtsch. sonder, rabd. sunder; davon viel-
leicht altfrz. siindre (Horn 4658), abgesonderte
Schar, Eudel. Mettlieh veruiutet (nach miindlieher
Mitteilung) das Grnndwort in synodus.
7617) [*s6nium n. (fiir senium, iiber das Vor-
kommeu des Wortes vgl. Riinsch, RF n 314, und
Biicheler, Rhein. Mus. XXXXII 586, s. auch La-
j garde, llitteUungen II 4), Entkraftung , Verdrufs,
Argemis, Sorge: altitaL sogna, Sorge, Sorgfalt,
bisogno (= bis + sonium), eigentlich wohl arge,
schlimme Sorge, Xot, dazu das Vb. bisognare, notig
sein; prov. sonh-s, besonli-s, besonlia, dazu das Vb.
besonhar, notig sein; frz. soin, Sorge, Sorgfalt,
dazu das Vb. soigner, sorglich pflegen, besoin,
Bediirfnis, besogne, Geschaft, altfrz. auch essoigne,
essoine, Xotwendigkeit, Bediirfnis, Entschuldignng,
essoignier, sich entschuldigen, etisonnier, beschaf-
tigen, resoigner, filrchten, suignante, Buhlerin,
soignentaye, Buhlscbaft. Vgl. Dz 297 sogna (ein
bestimmtes Grundwort mrd nicht aufgestellt: die
Gleicbsetzung des his, be in hi.fogno, hriniv mit
tw.")
7<ii:i) 8|iiiiiiia
(ITC.
iImu iH'jorntivoii l'ralix<< l>is vorwirft Dir/. , wnil
Hi'tfriff u. S<'lir«>il>iiii(; (ln):i-|^'ii titr<>ito, inili'KKcii wiis
ili<< lotitoro nnlnn^'t, no p'liiijrt os ilaran /u i>riiiiH'rii,
iliif» man audi liisiilrus, hi'i/lliihiis u. iiii-lit his-
sulcus, hisniilMius Kclircilit : licurifflicli uIht liiTHt
sich htsiiiftw. hfsoiii „Niit' riM'lit wolil «Is „Im"i«(i
Sor^o" aiilTuiiKoii); Mnckol |i. 21 (Mackol etollt
prov. rx.vod/iir, altfrz. essiiiiiiif, luMifrr.. hfsiifint
/.11 Korin. j^U. sunjit: pro v. sonli-s alior iiclist fr?..
.win fafst or aU Vcr^nlRbnt. fM iloin Vh. s<mliar,
Mtuinifr): tiriibor. A1,I, Y 47!1 ((ir. niiniiit das vmi i
B(iche|pr a. a. U. aiifj^osti-llto (iriimlwurt soniuni
an, nipint jt'>liM-li , ilafs iliu /iisainnionsotzuni.; niit
hi-, hr- ilio Hprlcitiin^ ana ilcni Lntoin otwas
soliwicrif» mai-lii") I
7618) sSno, 'in, t6nen; ital. sonare: prov.
tonar; frr. soiinrr; cat. span. ptp. sonar.
761'.>'i sontls, -nni HI.. Ton, Klanp, Scliall; ital.
suoiio : p r o V. so[t>)s : f r z. son ; s p a n. sumo ( ilancbcn
sotiido); ptjr. ."iOHi (ilanobiMi sonido).
7(il!0) sorbeo, -ere, scliliirfi-n; ital. sorhirc:>
nim. .>or/i li if i; nonprov. sourbi : vat. sorhir;
span, .inrhfr; pt{r. .toner. Vjil. Griibor, ALL
V 473. — G. Paris, K VI 148 nnd 43«, liiilt fur
mo(;licb, dafs aii.s oinom Partizip *sori)sus hervor-
Rppangcn sei ein Vb. *.ior)>sire (woraus cinorspits
*,vo;).«irf, *S(imi)sirr, andprorsoits *.sorsire, *sol.tire),
und in diespni lipt?e vor dag Grundnort zu prov.
.tompsir, somsir, sumpsir, siinisir, ortriinken, dazii
daeSubst. .■ioiiisis, Abgrund (Boytli. 182), f rz. .sancir,
vcrsinkon, Sanci/ , iiolsis (Ortsnaino) , Abgrnnd.
Diez 682 sumsir stellto sunniicrgcre als (frundwort
auf. Die Paris'sclie Ablcitunj;, obwobl sic nicht
gerade iiborzeugend ist, innfs docli als die wahr-
scheinlichere (;olten.
7621) sorbQmn, Elsbeere, *sorb8, -am/., Els-
bcprbaum; ital. sorbn, sorba; ruiu. sorb: neu-
prov. souorbo. sorbo; frz. sorhe ; span, scrbti
(ans suerbii); ptg. .sorva. Vgl. Dz 487 serba :
Grober, ALL V 473.
7622) sordidus, a, um, schmutzif,'; ital. sordido;
prov. sordejer, sonlejor =^ sordiitUir, -orem, dazu
das Vb. sordejar = *sordidiare, scbleehter «erden ;
alt frz. sordeior = sordidiorcm, .snrdeis = sordi-
dius (s. oben *antiu.s); span, (auch ptg.) cerdo
(aus *.serdo, ^suerdo), Schwoin, cerda, ein Haufen
Schwcinsborsten, vgl. Dz 438 cerdo; ptg. {.curdo,
davon) enxurdarse , sich im Schlammo walzon,
xodreiro, gleichsam *sordidiarius, Scbwoin, vergl.
C. Miohaelis, Misc. 164.
7623) sSrditia, -am f. (sordes), Schmutz,
Schmutzigkeit; ital. sordczza: (span, sordidez;
ptg. sordidez, sordideza).
7624) sorex, -icem u. *-icem, Spitzmans; sard.
sorighe; ii^X. sorcio (iin sorce); rum. .sonnt,- prov.
sorilz: frz. souris; span, sorce. Vgl. Dz 299
sorce; Grober, ALL V 473.
7625) bask, sorgnina, sorguiiia, Hcxe; davon
nach Diez 461 s. v. s\>iw. jorgina, jarguina, Hexe,
enjorguinnr , rufsig machen „wic die durdi den
Schonistein fahrenden Hexen tluin". Baist, Z V 244,
setzte sorf/uina = soror divitia an, widerrief dies
aber, RF III 516, u. erkliirte baskisfhen Ursprung
fiir wahrsi-hcinlich: W. Meyer, Z VUI 225, vermiitete
in jorgina ein Feniinin zu dem Eigennanien Jorge.
Man darf sich wohl bei der Diez'schen Ablcitung
beruhigen.
76261 sorix, -icem m., eine Art Eule; davon
vielieicht frz. smiri'i in chnuve-souris, Plcdermaus.
S. obcMi sanrix.
7627) HiSrir, -Areiii »i. , Scliwugtur; nltital.
SHOT, Nonne, suora, Sehwpgter, Nonno, vgl. Canollo,
.\G III 4(H); (npuilal. snrrlUi); rum. sora, Plur.
surori: rtr. snr olc, vgl. Gartner S 107; prov.
«'. r. .sore, sorrr, sor, c. o. srror: altfrz. v. r.
.•«irr, surr, sor, i: o. soror, srrur, sereur : no u frz.
sirur; altcat. span. pig. .«ir, Nonno (der HcgrilT
„Soliwp8tor" wird in don pyroniiischon S|)rarlion
durch germann ^' cat, grrmana. span, lurmaixa,
ptg. irmila aiisuoilriickt).
7()28) (*Kon*riNco, -(>re =^« rum. insortirrsc ii it i,
(zwoi Gruntlstiicke) voroinigon, b. Cli. p. 2.')7.|
7629) KSruriQs, -um m. {soror), 8cliwc«tcrmaiiii;
altfrz. srrtirgc, sororqc, sirourgr. Vgl. Dz 076
scrnrge: Griibor, ALL V 473.
7630) K5rs, Hoitcm /'., Los, SjeliiokBal; ital. soric
(danolion sorta. Sorte, vgl. Canello, AG III 402);
rum. soiirte; rtr. prov. frz, cat. .lorl (danobon
frz. sortc. Sorte); span, surrle; ptg. siirlc. Vgl.
Grober, ALL V 473.
7631) l*sort&riiiK, -iim m. (d-ors), Losdoutcr,
Schicksalmarher, Zauberor; ital. sorliere, Walir-
sager; (prov. sortilhicr-.i); sjian. sortcro; (ptg.
sorteiidor).] S, Roi-tiririUH.
7632) *Kortiiirliis, -um i», (sors), Losdouter,
Scbicksalniacher, Zauberor; frz. sorcier, Zaiiborcr,
dazu das Fcni. sorci'cre, dazu sorceric, Za\iborci.
Vgl, Dz 680 sorcicr: Griibor, ALL V 474.
7633) *sovtTcrilii, -am f.(sors), Zauborring; span.
sorlija, King: ptg. siirtillm. Vgl. Dz 489 sortija;
Grober, ALL V 474.
7634) 1. *sortio, -ire (sor»), durcb ilas Los zu-
toilen , losen , erhalten , in Lose toilcn , sortieren ;
ital. sorlire; rum. sortcsc ii it i; frz. sortir
(Pras. sortis); span, siirtir (danoben sortcar); ptg.
sortir (dancben sortear). Vgl. Dz 300 sorlire 2.
7635) 2. [*sortio, -ire (v. *sortus f. *.mrtus =
*surctus = surrcctii.f), hcrvorgeben; davon nach
Storm, R V 183, vielieicht ital sortire, horaus-
gehen; prov. frz. sortir (bedoutet im Altfrz. auch
„ent8pringen, cntkommen"); span, surtir, horvor-
quellen; ptg. surdir. Vgl. Dz 300 sortire 1. Alios
Nahere sehc man oben unt«r *cx5rtTo.]
7636) ags. s<5tig (v. sot, Kufs), rufsig; davon
nach Dz 682 suic prov. suga, suia, .sueia, Rufs;
frz. sitie ; cat. sutje. Die Ableitung erscheint
zweifelhaft, doch darf man viellciclit annehmon,
dafs das german. Wort an siicus angelohnt wordon
sei. Besser noch gofallt Homing's Annahmo, Z XUI
323, dafs suie = *SHdica = sucidd sei.
7637) ndl. spaak, speek, Speiche, Hebcbaum, =
span. ptg. espeque, Hebobaum, vgl. Dz 449 s. v.
7638) mild, spat^hcn, bersten machen, spaltcn,
= ital. spaccare, spalttn, spaccarsi, bersten, vgl.
Dz 401 s. V.
7639) *spiicus oder ^spiigus, -um m. (violluicht
von andw, vgl. Sittl, ALL II 133), Faden, = ital.
sprigo, Bindfaden; sard, ispau : friaul. spali.
Diez 401 wollto das Wort aus spartiais ableitcn.
Vgl. Grober, ALL V 474.
7640) dtsch. spalt; davon vielieicht ital. spnldo
(venez. verones .sjjalto), Erker, urspriinglich viell.
Mauereinschnitt, vgl. Dz 402 s. v.
7641) ndl. spancn, ein Kind entwohnen; davon
das gleichbodeutende frz. (pic.) epanir, vgl. Dz
575 s. V.
7642) ahd. spanga, Spange, Riegol; davon nach
Dz 402 s. V. ital. spranga, Spange, Riegel, Quer-
holz ; bcfremdlicli ist aber der Einschub des r.
7643) ahd. spanna, Sjianno; ital. rtr. spanna.
«77
7(U4) anavn^
7Gtii) .s{«Souliiiii
t>78
dazH (las Vb. Kjiaiinarc, Tucli oder Nelzo abspunnoii
((loch kijnnte man ilafiir audi *expaiinare v. pannu.'!
als Grundwort ansetzcn); altfrz. exjian (Vbsbst.
zu *espaner?); neufrz. empan, Spanne. Vgl. Dz
301 spanna; Mackcl p. 61.
7644) a:t(cv6g. selten, = ital. (sicil.) spanu,
sclten, vgl. Dz 402 *■. v.
7645) spargo , sparsi , sparsiim , spargere ,
streuen; ital. apargo, sjmrsi, sparso und sparlo.
spargere, (iibor spar-pagliare u. dgl. vgl. Caix,
St. 58, s. oben iinter papilio)', rum. sparg, sparsei,
spart, sparge; pro v. esparcer (VdLrt.PtaX. espars);
frz. nur das Part. Prat, epars; cat. espargir:
span, esparcir; ptg. espargir: (altspan. alt-
ptg. auch espargir). Vgl. Dz 449 esparcir.
7646) germaii. *sparaiijan, sparen; ital. spa-
ragnare, sparmiare, rispanitiare: rtr. sparegnar ;
Iti. ipnrgner. Vgl. Dz 302 sparagnare: Ulrich,
Z 111 265; Mackel p. 53.
7647) gernian. spanr^, Sperber; ital. spara-
viere, spariiere .pro v. esparvier-s ; a 1 1 fr z. esparvier,
e.fjjervier ; neufrz. epervier; cat. (sparver; alt-
span, esparvel ; (neuspan. gamlan; ptg. gavido,
vermutlich cntsprechend einer Grundform *capillanus
von *capillus von *cd2ius, Falke, von capio, capere,
vgl. Dz 454 gavilan). Vgl. Dz 302 .<:paravi€re ;
Mackel p. 40. — Diez 302 vermiitet mit Menage,
dafs mit sjmrviere etc. in Zusammenhang stehe
ital. spacenio (= spanenin?). Name einer Krank-
heit des Rindviehs und der Pferde, in welcber die
Tiere den kranken Fui's so aufheben, wie ein Sperber
es thut; altfrz. esparvain; neufrz. eparcin; cat.
esparverenc (valenc. esparver); span, esparava».
Die Ableitung ist hiichst fragwiirdig.
7648) spasmus, -um in. {anaauo^), Krampf;
ital. spatiimo, dazu das Vb. spasimare, in Krampfc
verfallen; pro v. esjMSme-s, dazu mit seltsamera Ein-
schub eines 1 das Vb. esjilasmar, pdasmar, espal-
mar: frz. das Vb. pdmer; span, espasmo, pasmn,
ilxivL Aas\h. espasmar, pasinar; ^t^. pasmo. Vgl.
Dz 302 spasimo.
76491 spatha, -am f. {and^ij), Schwert; ital.
■tjiada; rum. spada: rtr. spada; pro v. espada,
espaza, dazu das Vb. espasar, mit dem Soliwerte
toten; frz. ipee: cat. span. ptg. spada. Vgl. Dz
301 spada: Gruber, ALL V 474.
spathiila s. spatha.
76501 *spatio, -are {spat turn; schriftlatein. ist
.'ipatiari iiblich), einherschreiten; ital. spaziarsi,
spazieren gehen: spazzare, ausriiumen, (Unrat) weg-
schaffen , kehren , davou spazzattime, spazzatura,
Kehricht, spazzatojo, Kehrwisch, spazzola, Burste,
spazzulare, kehren; pro v. espassar, raumen, aus-
breiten, (das Vb. kann aber auch = *expassare
sein); (span, e.-ipaciar, ausbreitcn, ausdehnen, esj)a-
ciarse, sich ergehen; ptg. espa^ar, ausdehnen,
verschieben, sich ergehen). Vgl. Dz 302 spazzare.
7651) spatiosiis, a, am {spatium), geraumig:
ital. spazioso; prov. espacios ; frz. xpacieux:
span, espacioso ; ptg. espa^oso.
7652) spatiiim «., Raum; ital. spazio, Raura,
spazzo, Fufsboden, vgl. Canello, AG 111 344; prov.
espazi-s; frz. espace: sy> a.n. espacio; ptg. esyjdfo.
7653) spatiila, -am /"., Riihrlotfel, Schulterblatt;
ital. spatota, Spatel, ■•ipalla, Schulter, vgl. Canello.
AG 111 354 ; von spalla ist abgeleitet *spallacciato,
schulternblofs, daraus wieder sparaciato, offen, ent-
blofst, vgl. Call, St. 585; rtr. sjjadia, Schulter;
prov. espatla; altfrz. espalle, espalde; neufrz.
epauU, davon epaulette, Achselklappe; cat. e.yiattla;
span, espalda, espalhi; ptg. (espalda), espadoa.
Vgl. Dz 301 .'<i)alla; Grdber, ALL I 245 u. V 474
7654) [*spatuliis, -um m. (Nebenform zu spatula
in der Bedtg. „Schulter, Stiitze, Deckungsort");
ital. spalto (Lehnwort aus dem Span.) ,,quel ter-
reno sgorabro da qualunque impedimonto, che cir-
conda la strada coperta o la controscarpa , e dell'
estremiti suporiore del parazetto o della controscarpa
va ad unirsi alia compagna con dolce peudio",
spaldo (Lehnwort aus dem Span.) ,,sporto, ballatoju
in cinia alle torri o alle mura , vallo''; span.
espalto, in der Bedeutung gleich dem ital. spalto;
espaldo-n „valla artificial de altura y cuerpo corre-
spondiente para resistir y detonar el impulso de
algun tiro o rechazo". Vgl. Canello, AG III 397.]
7655) *specia, -am /. (fiir sjiecies), Ansehen,
Erscheinung, Einzelerscheinung, Stiick , Waren-
gattung, Gewiirz; ital. spezie (eigentl. Plur.); sard.
ispessia ; prov. especia; altfrz. espice , espesse,
Gewiirz: neufrz. epiee, Gewurz, {espece, Art);
span, especia, Gattung etc.; ptg. especie. Vgl.
Dz 303 spezie; Grober, ALL V 475.
76561 specialTs, -e (*specia), besonder; ital.
specials und speziale (letzteres auch Sbst. in der
Bedeutung „Apotheker"); frz. special etc., nur
gel. Wort.
7657) specialltas, -at«m f. (species), Besonder-
heit; itaL specialild, spezialitd, spezialtd; frz.
specialite etc., iiberall nur gel. W.
7658) [*speciaria, -am /'. (*specia), Gewiirzladen,
Apotheke; ital. spezieria, Apotheke (daneben far-
macia); rum. spiterie; prov. especiaria; frz. epi-
cerie, Gewiirzladen; span, especeria, Gewiirzladen;
ptg. especiaria. Gewiirz.]
7659) [*speeiariiis , -um m. \*speeia), Gewiirz-
kramer, Apotheker: (ital. speziale); rum. spi{er;
prov. esjiessier-s ; frz. epicier ; cat. esj>ecier; span.
especiero ; ptg. especieiro]
7600) [species, -em /; (wegen der Bedeutung s.
*specia); ital. specie ^qualita", spezie „aromi,
droghe". Im (ibrigen s. specTa.]
7661) spectaciiliim h. (sjiectare), Schauspiel ; it al.
spettacohi; fr?. spectacle; span. ^tg. espectdculo;
iiberall nur gel. \\'.
7662J specto, -are, schauen; nur ital. »/)e«are.
betreSen , angehen, gehoren (vgl. lat. spectare ad
aliquam rem).
7663) [*speciilarlum n. (speculum), Guckloch;
davon naeh Wedgwood, R Vlll 437, prov. espitlori,
Pranger (eigentlich Loch zwischen zwei Balken,
durch welches der Kopf des Verbrechers hindurch-
gesteckt wurde): frz. pilori (das Wort miifste dann
entlehnt sein); cat. espitlerra; ptg. pelourinho.
Suchier, Z 111 611, bemerkt hierzu: „die Ableitung
beft'iedigt nicht, doch weifs ich keine bessere". Naeh
Baist, Z V 233, soil pilori aus piloniri, Demin. zu
pilon V. piUum entstanden sein, vgl. dagegen die
triftigen Einwendungen von G. Paris . R XI 163.
Canello, AG 111 336 Anm., wollte in allzu kiihner
Weise pilori in Zusammenhang bringen mit lierlina
(s. oben unter bera). Diez 657 pilori enthielt sich
der Aufstellung eines bestimmten Grundwortes.
Die Wedgwood'sche Ableitung diirfte immerhin die
annehmbarste sein, zunial weun man erwiigt, dafs
ein Wort von solcher Bedeutung starkeu Urawand-
lungen u. volksetymologisierenden Umdeutungen
besonders leicht ausgesetzt sein mufste. Das frz.
pilori ist zweifelsohne an pili.er angelehnt worden.]
7664) speculiim «. (s/)ecece), Spiegel; ital. spec-
chio, sppglin, (daneben als gel. W. specula, specnlo).
«Ti»
7Gtif>| H|>tOi
7liH:l) Hpinnlu
CKd
v({l. Ciuii'llo, At; III as;!; «nnl. •s/iijii ; rtr. ^»'/"".'/'"'
~ illsi-h. .s7iiV<;>/); frimil. .<y(iWi; jimv. rsiielli-s:
{(tt. ry'iuhilf. Si'lii'liii, mitifplrrir, .SclirlinciirttlU-k,
vol» iloiitsrlivn /•,\WcM.<;m-(/r/. tins iililiflii' Wort fill
„S|iU'(;ol" iiit rniroir, iloiiohoii i/lncr, \\'!iiii|s|iiu^'n ;
out. fs/iflh: spiin. enprjit; yt^. rs/irlho. V>;1, l)z
302 .v;<r<i/iii); lirolnT, AM. V -ITfi.
7(>(i6) iilul. HpJ'li, S|«><lit; iiltfrz. csfinlie (pio.
I'/jf-i/iif); tuMifr/. nirntif. V)»l, 1)7.678 rpeiclie:
Miioki»! i>. 78.
itiiiiii iilul. s|ii'hAn, spiilioii: ititl. .tyiinrc, iliizii
ilio Slisttvi" ."T»!.!, .lyiimic, SpiiliiT; rlr. spiar: prov.
rspiar. ila/u «liis Slist. rspia ; >\\l(r?.. cx/iirf, iliizii
iliLs Sbst. r.v/iir /.; frz. c/iiir, dazii das Sl)8t. espioii
^l.*llllWort I ; spa ii. p t ;;. iv/ziiir, il»/.ii ila8 Slist. rspiii,
rxpinn : p t (;. ivjiiiin. \g\ U/. 30.S npiarc ; Muokvl p. "y.
7Gt>7) altfriiiik. spl'llt, S|M'clit, • altfrz. *cspeil,
etipoit (Jliiiioliciier lUut. V. a!)58). V^l. Ma.-kol p. 82.
70U8) altnrrilnk. *spi!||All (aliil. uprlton. ^'ot.
spilluu), orkliiroii, ileiiton; prov. espelar, orkliiron ;
aUfrz. f.f/Wo- (ir)*/ii7ir, fspeloir, espeire); iioufrz.
rpelrr, luchgtabioreii. Vgl. Dz 573 cpelcr; Mackcl
p. 83.
7UGI») spSIti, -am /'., Spelt; ital. .spelta, si>elda;
rtr. spelta; prov. ctjievta; frz. epeautre (aiiB
*fsprallc, vg\. I'liiitre iiiit filt, s. obon lilt); cat.
span. ptR- enpelta. Vgl. Dz 302 spelta; Grobor,
AIX V 475.
sper s. speut.
7tJ70) [*sperantiii , -am /'. (.iperare), Hoffnung;
ital. sjierama : prov. enjieransa ; frz. espcrance
^ilaiioben espoir) ; s p a ii. es2>i:rati3a (daiiebon espera) :
ptg. esperani;a (danebeii espera).]
7671) spcro, -are, lioffeii; it ti \. sperare; prov.
esjicrar; frz. espcrcr (gel. V\'"ort, vgl. G. Paris.
R XV G15), dazu das \ bsbst. espoir; eat. span,
ptg. csperar (dazu das Vbsbst. espera).
7G72) spes, spein /'., Hoflnung; ital. speme und
■ipene == spem. Vgl. Dz 402 spciiK.
7673) [biirg. odcr friiiik. *speut, Spiefs (altgerm.
Tbema *speuta); daraus nach Sucliier, Z I 429,
prov. espeut-z, espieut-z; altfrz. (espieut), espieit
(Cas. root, espieu-s, dazu, als wenn ieii — iel wiire,
oin ncuer Cas. obi. espiel, espicil), aus espieu durdi
Suffixvcrtauscluing espier; eine andere GcstaltuDg
dos german. spent, speol kanii sein expiel, woraius
vielleicht espie, das aber aueh auf espieu zuriick-
gehen kann, wie eslrie auf estrieu. Diez hatte 573
epieu von spiculitm, 575 esjjier vom alid. sper und
csjjiet vom alid. spios, speos abgeleitet.] S. audi
iinten spit-.
7674) sphaera, -am f. {aipalga), Kugel; ital.
sfera „corpo o tigura rotonda", spcra „sfora, spec-
cbio, imagine rcsa dallo specchio, diamante Javorato
a sfera ecc", vgl. Canello, AG III 363.
7675) spica, -am /'. u. splcum «., Spitze, Ahre;
ital. spiga, da von sjiit/olare, Ahren lesen, wovon
wicder spiyolatura, Alirenlese; sard, ispica: rum.
rtr. spic (rtr. auch spir/ mit der Bedtg. „Berg-
.spitze"', also sich beriihrend mit dem Stamrae pice-,
pic-, w. m. s.); prov. espica, espic; frz. epi: oat.
span. ptg. esptga. Vgl. Grober, ALL V 475.
7676) spico, -are (■'•pica), Ahren bekommen: ital.
sjngarc: rum. inspic ai at a; prov. ««;«(/«;•; frz.
epier; cat. span. ptg. expigar.
7677) splculum «., Spitze, Stachel; ital. spicuin
„piuito della saetta'', spigolo „il canto vivo dei
solidi", spicchio „una delle particelle che compon-
gono ii bulbo della cipdla e simili" (Grobor, ALL
V 476, meint, dafs die Bedtg. von spicchio die
.'Vbloilung von spiciiliim nidit gi>statt«, (<s int abor
wobl nidit von der Hmll^. ..Srlidbc", sondoni von
der alti „Knidl(>, Knopf. Kopf, Kruditansatz" au«-
zugdi.Mi), vgl. Cauollo, A(i III 354, \v<i audi spillii
,.ago iMii capiucliia, zipido" auf spiciiliiiii zuriick-
gi'flllirt wild, wiilirond i'h wolil zu spiniiltt (h. d.)
gcbiirt, mil .v/iiV/n fiillt dann Hiilbnlvi>rKtaii<llidi audi
das von Canello. AG III 3H(I, dienfallH zu spiciihim
gesldltc stpiillii liinwog; Hpan. fspiclir , Degun,
I'Hiick, ilaviin esjnchar, stedien , spiofsoii ; ptg.
rspichi), Zapft'ii. davoii ilas Vb. espichnr, sterlieii.
Vgl. Dz 102 xpigoli). M'.l espirlii; (573 ipini wollto
Diez irrtiiiiilirli aucb dii'ses Wort von spiiuthoii
ableiten, s. olioii iiiitor spent); GiiibiM', ALL V 476.
7678) dtsdi. Npierliiig, oiii Kisdi (Stint); frz.
rjierlati (ixwa *i:ijierleiiv); span, rperlan (l.dinwort
aus ilem I'Vz.). Vgl. Dz 573 ^. i;.; Mackel p. 96.
76711) Npiiiil, -am /'., Dorn, Kiirkgrat; i la 1. npina,
dazu das Dciiiin. npinctta, ein .Musikinstruinent (so
genaiint„weil es mit ziigespitzlen KoderkieliMi gespiolt
ward", Diez 303 s. i'.); sarcl. isjiina; rtr. spina:
frz. rpiiie, Dorn, (das ,,Kiic-kgiaf' wird ililrdi
(chine = ahd. slcina ausgodiiiokt, s. obuii iinter
skilia), davon das Demin. epineltr , Spinctl; iibor
cpinard, Spinat, vgl. obiMi iintcr a.spaiiakli; r.til.
span, espina: ptg. I'spinha. Vgl. (iriiber, ALL
V 476. S. audi spiuiis.
7680) l^spiiiiiceris, a, urn u. *spIiiSx, -acem
(spina), dornig, sind die sclicinbarcn Grundfornien
zu ital. spitiacc, Spinat (so genaiint ,,wogen seiner
gezackten Bliittor", Diez 303 .s. r.); rum. spanac;
(p r 0 V. es]iinar) ; a 1 1 f r z. espinoche ; (n e a f r z. rpinard
= prov. espinar -\- analogisches d); cat. espinac:
span, cspinaca: (ptg. espina/'cr, scheinbar von
spinifer). In Wirklidikeit geiien jedoch dieso Worto
anf pors. aspanakh (s. d.), isfatiddj, islinMj zuriick,
allcrdings mit begiiiriicher ii. lautlidier Aiildiniing
an spina.]
7681) spiiietum w. {spina), Doriu'nliockr; ital.
spineto; rum. spinel; frz. ipinaic.
7682) spiiiOsus, a, um (s2}ina), dornig; ital.
spinoso; rum. spinas; prov. espinos; frz. cpineii.r;
cat. esjjinos: span, esj/inoso; ptg. espinlioso.
7683) spiiiiilii, -am /'. und *spiiiilliis , -um ni.
(Demin. v. spina, '.spmits), kleincr Dorn, Nadd ;
ital. (spillii, daraus das mittdfrz. is/n/h'. .\'a<ld),
spillo. Stec-knadcl , Bolircr, ZaptVn ((laiiclini mit
gleicber Bedtg. squillo, vgl. res(iiiilti) iicIjimi icspilln
=- respeclus, s. Canello, AG III 31U und 380, wo
fieilich spillo fiilschlich = spiciduni angesetzt wird);
neuprov. espinglo, Stecknadel; frz. ipingle (das
g erkliirt sich wohl als blofs graphischer Einschub;
epinle = spin'la hatte in nl cine ganz vereinzelt
dastehende Buchstabenverbindung dargeboton, man
vermied dies, indem man ein g einscliob, wozii Worto
wie angle, angle ein Vorbild gewiihrten. Es ist
daher unnotig, fiir epingle ein anderes Grundwort
zu suclien. G. Paris stellte, R IX 623, als solches
*sphingula, Demin. v. sphinx, auf. sehr scharfsinnig,
aber schon um deswillen nicht iilKTzcugeiid, well
dann I'pingle wolil iiur eine Sdimui-kii.uld ))i-zddinen
wiirde. Ascoli, AG IV 141 Anm., glaulit, ilals i'pingle
aus Sjiinfiula entstanden sei, sicli auf das Vor-
handensein dieses Wortes in dor Mundart von Lecce
berufend; spingula aber betrachfet or als die nasa-
licrte Nebcnform von *spicula u. vergleicht minga
= ntica, <-ond)il() = cubito. Nun ist zwar nicht
gcrade undcnkbar, dafs ein spinuln zu spingula
geworden sei, wenn auch nicht durch Nasalierung,
sondern auf doni Wege volksetymologi.scber Um-
681
7684) splraoulnm
7711) sprow
682
gestaltun-;, indem man sjnytiila an jiungere. pingere
anlehnte. Aber nichts zwinj^t uns zii der Annahrae,
dafs frz ipinyh diese Entstohunf? hinter sieh habc.
Audi in Bczug auf lecces. spingula ist dies keines-
wegs sicher). Vergleiche Dz 303 spilln; (irilber,
AIjL Y 476.
7084) spiraenlum n. {spirare), Liiftlooh; ital.
spiraculn, spirncnlo. spiraqlio, vergleiche Canello,
AG III 353.
7685) spiritus, -um wi., Geist;.ital. spirifo;
rum. spirt, spirt: pro v. esperit-z, sperit-z; frz.
esprit (in seiner Lautge.staltimg beeinfliifst durcb
den liturgisch haufig gebraiicliten Dativ spiritui
sancto, wie iiberhaupt die Lautentwiokelung von
spiritus durch die kirchlicbe Bedtg., welclie das
Wort crhielt, in unregelmafsige Bahnen gclenkt
wurde): cat. esperit: span, espiritu; ptg. espirito.
Vgl. Dz 304 spiritol
7686) spiro, -are, hauchen, blascn ; ital. spirarv:
(frz. nur in Kompos. respirer, expirer, aspirer.
cotispirer): span. Tptg. espirar. tjber das etwaigc
Vorkommen des Wortes ira Altfrz. vgl. Leser untcr
espirer.
7687) spissiis, a, um, dicht, dick; ital. *7)e.s'.so,
dick, derb, als Adv. oft; rtr. spess; sard, ispissu:
prov. espes; altfrz. espeis; neufrz. epais: cat.
esjjes ; span, esjieso; ptg. espesso. Vgl. Dz 303
spesso; Grober, ALL V 478.
7688) german. spit-, Spiefs; ital. spito, Brat-
spiefs (nur in Neapel fiblichi; frz. ipois, Plur..
(Sg. *epoi f. *epoit), die obersten Enden am Hirsch-
geweih; span. ptg. espeto, Bratspiefs. — Danebcn
ital. spiedn, spiede ispiedone, schidone, schidione).
Jagd-, Bratspiefs, wohl von dem got. Thema *spiuta-
= burg. *speut (vgl. Kluge unter „Spiefs" 1); prov.
espeut-z, espieut-z: altfrz. espieu, espiet (vergl
Sucbier, Z 1 429, s. oben unter spent) : span, espedo.
espiedo. Vgl. Dz 304 spito: Maekol p. 92 u. 127.
7689) splthama, -am/". ((7/T/ #«//;/), Spanne; ital.
spitamn; span, espita. Vgl. Dz 804 spitamo.
spinta s. spit.
7690) splen, splena ((T;r/r/v), Milz ; rum. splind.
S. oben unter milzi.
7691) *spleiiaticus u. spleneticus, a, um (splen),
milzsiichtig, hypochondrisch ; ital. splenetico: rum.
splitiatic; span, esplenetico, espUnico; ptg. esjile-
netico; iiberall nur gel. W.
7692) german. spola (ahd. spunla). Spule: ital.
spola, spitola, Webersehiffchen ; rtr. spol: altfrz.
espolet, Spindel; neufrz. sepoule = Spule, espole,
espoule ^ ital. spola, spuola: span. es^Mitn. Vgl. I
Dz 304 sjwla; Mackel p. 34. '
7693) spoliiim ii., abgezogene Haut, erbeutete
Riistung, Beute; ital. spoglio u. spoglia (= spolia,
PI ), Beute, anch die abgestreifte Haut der Schlange.
irdiscbe Hiille ; ob scoglia, abgestreifte Schlangen-
haut, Schildkrotenpanzer, mit spoglia identisch ist,
mufs fraglich erscheinen, obwohl Canello, AG III
380, sich dafiir ausspricht, denn man kijnnte auch ]
Herkunft von ahd. scala, Schale (^ frz. icale
unter Anlehnung an spoglia annehraen: altspan.
espojo, Beute. Vgl. Dz 304 spoglia.
7694) sponda, -am /. , Fufsgestell des Bettes.
Ruhebett; ital. sponda, Bettlehne, Rand, Brust-
wehr : r t r. spunda ,• f r i a u 1. spuiyide .prov. esponda .
altfrz. efpoiide (bedeutct auch das umgebogeno
Endo des Hufeisens; volksetvmologiseh wurde das
Wort zu neufrz. ipunge umgestaltct, vgl. Fafs.
RF in 498); Dz 402 sponda: Grober, ALL V 478.
7695) [*sponeus, a, nm (zusammenhangend mit
spunsS, -am f. (spon-
Gatte, Gattin; ital.
esposa: frz. ipottx.
\sponte, spontaneas) = altfrz. spoine, espoine,
esponge, freiwillig, als Sbst. freier Wille. Vergl.
Forstcr, Z II 85; Leser unter espoine.']
7696) spoiigia und *sponga, -am /'. {anoYytu).
Schwamm; ital. spugna, sponga; prov. esponja,
cipnvga: frz. i'ponge; cat. espmiga: span. ptg.
esponja. Vgl. Ascoli, AG I 525 Anm. 5; Grober,
ALL V 478.
7697) sponsalia ». 7^'. (.s/)on.s'H.9), Verlobung; frz.
epOKsailles: span, esposagas, e-'^ponsales : ptg.
esponsnlias. esponsaes. S. *spDnsaIitium.
7698) *sp0iisalitlum n. (spon-ius), Verlobung,
Verlobnis, Trauung; ital. sposalizio; prov. espn-
salici-s: span, esponsaticio. S. sponsalTS.
7699) sponso, -are (Intens. v. spondere), (sich)
verloben, verhciraten; ital. sj^osi re; prov. e.sposar :
frz. cpnuser; span. ptg. esposar. Vgl. Dz 304
sposo.
7700) sponsiis, -um m.,
dere), Verlobter, Verlobte,
sposo, .tj)0sa: prov. espoi
epouse (bedeutet nur „Gatte, Gattin"); span, ptj
esposo, esposa. Vgl. Dz 304 sposo.
7701) german. sporo (ahd. -iporo), Sporn, PI.
Sporen ; ital. sperone, sprone, dazu das Vb. s/ieco-
\nare., spronare: prov. e^pero-s , dazu das Verb
\esperonar; altfrz. esperon , esporon , neufrz.
iperon, dazu das Vb. eperonner: altspan. esporon:
neuspan. espolon (daneben espuera, espuela), dazu
das Vb. espolear : ptg. espnrdo (daneben espora),
dazu das Vb. e.ij)orear. Vgl. Dz 303 speronf:
Mackel p. 33.
7702) spurta, -am/"., Kerb; it a.\. sporta; span.
espuerta: ptg. esporta.
77031 sportella, -am f. (Demin. von ."porta),
Korbchen; ital. sportella, Handkorbchen ; {sportello,
Thiirchen , gehort wohl nicht hierher , sondern ist
Demin. zu sporto == *exp>or\c]tum f. cxporrectum,
Erker, Vorbau); span, esportilla.
7704) sportula, -am /'. (Demin. v. sporta), Kiirb-
chen, Geschenk, Sportel: ital. sportula ; span. ptg.
esporlula.
7705) alts, spra (ndl. spreeiJJf, nM.spre), Staar;
davon altfrz. esprohon, St.aar, vgl. Dz 575 s. v.:
Mackel p. 33.
7706) dtsch. spratzen, spritzen, spriitzen =
ital. sprazzare, sprizzare, sbrizzare, spruzzare,
vgl. Dz 402 sprazzare.
7707) dtsch. *sprecken (vgl. mhd. spreckel, Hant-
decken), besprengen: davon vermutlieh ital. spre-
care, verschiitten, verschwenden, vgl. Dz 403 s. v.
7708) ahd. spring^, Fessel; span, esplinque,
Falle oder Schlinge zum Vogelfang, vgl. Dz 449
s. v.; Baist, RF I 114: Mackel p. 98.
7709) altdtsch. springau, springen; ital. sprin-
gare, mit den Fiifsen zappeln (davon vielleicht
spingarda (aT*springarda, Mauernbrecher, = span.
espingarda, kleine Kanone|; altfrz. espringuer.
springend tanzen, davon espringuerie , espringale,
ein Tanz [espringale bedeutct auch eine Wiirf-
maschine); neufrz. espinguer; vielleicht gehort
hierher auch span. ptg. hrincar, tanzen, spielen.
vgl Stonn, R V 173 ; Baist, Z V 550, s. blinkan.
Vgl. Dz 304 springare: Mackel p. 100.
7710) dtsch. springstock ^ frz. (volksetymolog.
umgestaltct) brin d'estoc, kurzer Speer. Vgl. Dz
533 s. V.
7711) german. Wurzel sprow, zerstieben, spri"ilien;
davon altfrz. esproher, besprengen; vielleicht auch
span, espurriar. Vgl. Dz 575 s. v.; Mackel p. 33.
68:i
JVi)
77in s|am|Miii
tlS-l
771^1 s|iuiua, -am /'. u. iilxl. likdiu, Soliuiini;
it 111. s^iuHiii, scliiumii : r ii iii. .«/oiiHii ; |ir<> v. rscuma;
trt. rcume : cut. >'.'<i'i(»i(i ; h|iiiii. ptK csituma,
enciiiiiii. Vj;l Di 2vS»i .<c/(IMMi-i.
77i:<i >|>unio, -itrp, Kfliiuiiiifii: itul. spiimarf,
schiiimarf : ruin, s/iiim <ii iif <i ,' frz. rCHHicr;
s|>,in. pt»;- rv'iim.ii-, rs.iiwMr.
77141 spflniOsiiH, a, uiii (sjiiimu), scliniimi);; it» I.
.«/iHiimxi, .<f/iii(»i(),»(>, II. (Ii'iii oiit8|trorlioml lUicli in
lion lilirif^Mi Siinu-lu'ii.
7715> Hpiirro, -are (."V'MirMji), vrriinroinigtMi; itiil.
ajmrc'irr: rum. spiirc at tit ii.
771(1) spjtrriis, a, uiii, si-liniutzig; it»l. spurco:
rum. .«;(iirc (Shst.), I'l. spiirciiri, Unflnt. V'er);!.
GnilHT. ALL V 47H.
77l7i spQto, -are (Intons /ii .<y)M<Te), siM'ien, ~
itnl. sputarf.
7718) spatiiiii II. (npuerr), S]icii'lu'l, Auswurf, =
ital. spu(o ; siian. ptp. e.sputo.
771t)i |*squalido, -iire (s(iiialiilii.i}; duvon nach
ParoJi, K XVII GG, span, estpdlar (aus *eiiqurilar,
*e.icailiir, •cvcd/iVir) „t08ar gli animali, quasi spo-
liaro uu animalo del suo oruanionto".]
7720) squalTdiis scil. a^ur, wiistor Ackor, =
span, escdiio, Bracliacker, vj,'l. Dz 447 .<, v.
7721) squaiiiS, •am/'., Scbuppo; ital. A-gxania,'
rura. ftamd (^bedoutet nFasor"); span. ptg.
eacama.
7722) squamo, -are (sqiiamare), scbuppen, ab-
scbuppeu; ital. squama re; rum. scam ai at a:
span. ptg. escaiiiar.
7723) squamusus, a, uiil (squama), scbuppig;
ital. squamosa; rum. scamos; span. ptg. escamuso.
7724) st!, Intcrjekt., still!; dem lat. Kyfo ent-
,s|iricbt ital. zitto; rum. cit ; frz. chut (davon
chuchoter, fliistern, chuchetcr, zwitscbern); span.
c/ii<o, chiton; ptg. chite, chiton, chitdo. Vgl. Dz
347 zitto.
7725) stabQio, -Ire (stabilis), fest machen; ital.
slabilire, davon stabilimentn, Festsotzung, Stiftung;
prov. establir, davon establimen-s, Griindung; frz.
itablir, fcstsetzen , erricliten , davlin Hahlissemcnt,
Anlage, Niederlassung; span, establecer, davon
establecimiento ; ptg. estabelecer, davon estabeleci-
mento. Vgl. Uz 578 Hablir.
7726) stabnis, -e, festst«hend ; ital. «(a/<i7«; frz.
stable; span, estable; ptg. estabil, estavel.
7727) stabTIitus, -atom f. (stabilis), Festigkeit;
span, eslabilidad; \)tg. estabilidaite, estabelidade.
7728) stabulo, -are [stabulum), stallen; ital.
■•^tabulare nfare stabbio, porre le bestie nello stabbio",
^ilabbiare „sgravarsi il ventre (delle bestie), conci-
raare, ingrassaro un terreno, tenendori fermo quasi
in stalla il bestiame", vgl. Canello, AG III 360.
7729) stabulum ». (s(o), Stall; ital. stabbio,
Uunger; rum. staul. Stall, Schaferei; frz. etable,
Stall; span, establo; ptg. estabulo. Vgl. Dz 306
stallo; Flecbia, AG II 368 n. Ill 147; Meyer, Ntr.
p. 137.
7730) st£dTilm n. (aTccthov), ein Langenmafs,
Rennbahn; ital. stadio (gel. \V.); staggio (wohl
V. stare neiigebildct, gleicbsam *staticum = frz.
Hage), Wobnung, Aufentbalt, vcrgleiche Canello,
AG UI 347.
7731) german. 'stadjan, zuni Stehen bringen;
davon ital. staggire, anbalten, liemmen, mit Be-
scblag belegen, dazii d,is Sbst. staggina, Bescblag-
nahme. Vgl. Storm, K V 167; l)z 403 staggire
stellte abd. stdtigun oder station als Grund-
wort aiif.
7732) iniltvludl. Ntai-dc, slj^e, Sliit/.r . lliilfr;
ilaviin fr/.. ilai, «tjirkrs Tiiii /.iiiii iliiUoii drs ManloK,
etiiie, Stiit/.o, itaijrr, Htiitzfii; span, rslag. Stag;
ptg. esleio, Stiit/.o, Stiilzbalkoii. Vgl. D/, 578 tslni.
773:ii *til&trnivo, -are (slagnum. ill dor Hudtg.
miiglicborwoiso vmn gi'rinaii. sluiign, Stango, liarro,
bfoiiilliirst, vgl. Haiiqiiior, K VI 4521, dxn Lauf di>R
Wu.'isi-rs bommoii. Htauoii, ntopfcn (ini Ital. u. Ptg,
in iibertragmcr llodtg. „iiiatt niacluMi, onnildcii,
crmatUMi"); ital. staiicarr, matt niavbeii, davon
das Adj. staiico, malt, niiidc (mann stmica, gleicb-
sam die inatti', srbwaclio d. b. dii' linku Hand);
ruin, staiig. link; prov. rslainar, staucii, davun
estiinc-s, stilluK, ziini Stolicn gobraolitt'S (iowiissor,
Tcitdi, auib Adj. mit diT Bciitg. Htill stobcnd ; frz.
ilatirhcr, stilluii, staiicn, dazii (?) ilas Sl>8t. Hang,
Toidi (altfrz ain-li Adj. cstanc, matt) ; s p an. cstancar,
stauon, dazii die Sbsttvo cstanque, Toicb, estanco,
Aufentbalt an einoinOrte, Niederlago; ptg. cstancar,
staiicn, dazii cstanc» u. estanque, Teicli (auf^li Adj.
I mit dor Bodtg. „8till stchend''; nobon estanque auch
tanque, vgl. span. a((iMcar, nuflialtcn, prov. cat,
<(i»ic(ic, stopfon). Vgl. Dz 306 stancarc; Griibcr,
ALL V 47!» (liior zuorst das ricbtigo Grundwort).
S. aiicb stugmim u. stanga.
7734) stiiguo, -are (vgl. ROnscb, RF II 467),
stauen ; ital. stagnare, beminen; cat. estanyar:
span, restdiiar. Vgl. Dz 306 slancure; Griiber,
ALL V 47!».
7735) 1. stagnura n., Toicb; ital. stagno ; sard.
istagnu; prov. estanh-s; (frz. Hung): cat. estany;
span, cstano ; ptg. estauho, rubiger See (daneben
estanhada). Vgl. Dz 306 stancare; (irobcr, ALL
V 479. S. auch stagnicu.
7736) 2. stagiium n. (scbriftlatein. gewolinlich
stannum goschricbcn), Zinn; ital. stagno; sard.
istagnu; prov. estanhs; frz. Main, tain; cat.
estanh; span, eslaiio; ptg. estanho. Vgl. Griiber,
ALL V 478; Flecbia, AG III 147; Dz 305 stagno.
7737) altnfriink. *staka, Pfabl ; ital. stacca;
prov. estaca: altfrz. estaque, estache; span. ptg.
estaca. Vgl. Dz 305 stacca; Mackel p. 41.
7738) german. stall m., Stall; ital. stalln, stalla,
Stall, davon stallune, Ziicbthengst ; prov. altfrz.
cital, Aufoiithalt; ineufrz. ctalun, Zuclitbengst);
altspan. estalo, cstala, Stall; altptg. stala. Stall.
Vgl. Dz 306 stallo; Mackel p. 59.
7739) german. stall «., Gestell ; prov. eslal-s;
altfrz. eslal; noufrz. etal , Stand, Ladentiscb,
Fleiscbbank (in dicser Bedtg. aucb Hau), davon das
Vb. Haler, ausstellen, zur Scbau stellon, wovon
wieder itnlage, Sehaustellung, Auslage. Vgl. Dz 306
stcdlo; Mackel p. 59.
7740) [*stSllatieum n. (stall) = i t a 1. stallatico,
Diinger, stallaggio, Stallmiete, vcrglciclie Canelbi,
AG m 348.]
7741) [*stSIIo, -unem m. (stall), Stalibengst,
Zucbtbengst; ital. Stallone; frz. ctalon. VgL Dz
306 stallo.]
7742) [*stameiitiim n. (stare). Stand, = span,
estamento, Standcversamnilung, estamicnto,Zusland.
Davon vielleicht das in Belgien iibliche frz. Wort
estaminet, Bienvirtscbafl, obwold Scbeler im Diet,
s. V. sicli dagt'gen ausspricbt.]
7743) staminejis, a, um {stamen), voll Faden,
faserig ; ital. stamigno, Siebtuch ; prov. estamenha ;
frz. etamine; span, estameila; ptg. estamenha.
Vgl. Dz 306 stamigno.
7744) german. stampOn, stampfen; ital. stam-
pare, tioten, dnirken, ])res8en, driicken, dazii das
685
7745) stang:a
7770) stilhi
686
Vbsbst. stamjHi , Prcsse (zu stampare gehort wohl |
aiich stampella „bastone per ref^crsi in gambe, '
gruccia", vgl. Caii, St. 593): sard, slamjuii, durch-
lochern; prov. estampar, ilrucken, pressen: frz.
Hamper; span. ptg. estampar, dazu das Vbsbst.
estampa, Kupferstich (frz. estampe). Vgl. Dz 306
stampare; Mackel p. 72. — Vielleicht gehort hier-
lier audi prov. estampir. rauschen, ertonen, davon
e^tampida , Larm, Zaiik, auch Bezeichnung eincr
Licdergattung (ganz ahnliche Bedeutungen hat
ital. stampita): altfrz. estampir, woven estampie
= estampida; cat. estatiipir , getriebene Arbeit
verfertigen (gleiehsam Beulen schlagen); span. ptg.
estampido, hcftiges Gerausch, Kraeh, Knall. Vgl.
Dz 576 eMampie; Mackel p. 72.
7745) ahd. stanga , Stangc; ital. rtr. stanga,
Stange, Ricgel: rum. stanga; frz. etangiies (PI.),
Gestange, Zange; staiigue, Ankerstangc. Vgl. Dz
307 stanga. — [Bauquier, R VI 452, wollte auch
die oben unter stagnico bchandelte Wortsippe auf
stanga zuruckfuhren, und cr diirfte mindestens in-
sofem Recht haben , als das german. Wort die
Bedtg. der ronianischen bceinflufst zu haben scheint.]
stSnniim s. 2. stagrnum.
stans pertiea s. stans pertieS.
7746) 'stantia, -am /'. [stare), der Ort, wo man
steht, Aufenthaltsort; ital. stanza, Aufenthalt,
VVohnung, Zimmer; prov. estansa, Stellung, Lage;
frz. etance, Stiitze, daneben etani^on ; span. ptg.
estancia, Aufenthaltsort, Zimmer. Vergl. Dz 307
stanza.
mi) [*stantifica , -am f. (Bedeutung?) soil
nach Baist, Z V 243, das Grundwort sein zu span.
estantigiia, Gespenst; gewohnlich setzt man das
Wort = statua antiqua an.J
7748) ndl. stapel, Stapelplatz; dav. (?) frz. ctape,
Warenniederlage, vgl. Dz 579 s. t.
7749) ahd. stapho, staffo, Tritt: davon ital.
(auch rtr.) staff a, Steigbiigel , davon das Demin.
staff'etta (= irz. estafette, span, estaf'eta), Sehnell-
rciter, Eilbote . eigentl. wohl ein Reiter, der, wcil
er eilen mufs, nirgends auf seinem Wege absteigt,
sondern in den Biigeln bleibt; eine weitere Ab-
leitung von staffa ist stnl'/ile, Bugelrieraen, davon
.■^taffilare, mit Rieraen peitschen, staffilata, Hieb;
frz. estafilade. Schmarre. Vgl. Dz 403 stafj'a.
7750) *statienm n. {stare), Ort, an dem man
steht, Standraum; ital. staggio, Aufenthalt, Woh-
nung, Stockwerk, Stange; prov. estatge-s (danehea
estatga) ; frz. etoge. Vergleiche Dz 305 staggio :
Grober, ALL V 479.
77511 statio, -onem /'. (.stare), Standort, Haltort;
ital. stazione, Wohnung, Statte, Aufenthalt, Halt-
ort, davon das Vb. stazionarc, stagionc (bestimmte,
feststehende, regelmafsig eintretende Zeiti, Jahres-
zeit, davon das Vb. stagionare, zeitigeu, zur Reife
bringen. vgl. Canello, AG III 343; (nichts zu schaffeu
mit stagione hat trotz gleicher Bedtg. irz. saison;
span, sazon ; ptg. sazdo = *satio)iim, Saatzeit»;
frz. station igel. Wort); span, estacion. Haltort,
Zttstand, Tages- u. Jahreszeit; ptg. e-^tarao. Vgl.
Dz 305 stagione.
7752) statua, -am /. {stattio), Standbild, Bild-
saule; ital. slatua ; f rz statue: span. ptg. estatua.
7753J [*statuo, -are (fur slatueret soil nach
Bartsch, Z II 308, das Grundwort sein zu dem von
Diez 576 «. v. unerklart gelassenen prov. estalcar,
geschehen, sich ereignen, aber sowohl lautlich als
auch begrifflioh ist diese Ableitung unhaltbar; eher
mag man german. ^trll in «ior Bedtg. .,StelIe- als
Grundwort annehmen, oin Adj. *sta}liu, *stallica
„an der Stelle befindlich" wiirde dann dazwischcn
liegen.]
7754) statura, -am f. (stare), Leibesgrofsc , Ge-
stalt; ital. statnra; frz. stature: span. ptg.
estatura.
7755) status, -um hi. (stare), Stand, Zustand
(im Roman, auch Staat) ; ital. stato; prov. estat-z;
frz. etat ; span. ptg. estato.
7756) altnfrank. *stanp- (ahd. stouf, Becher, altn.
stauj), ags. steap) = altfrz. *estou, esteu, Becher.
Vgl. Mackel p. 119.
7757) dtsch. steinbock, Steinbock; ital. stan-
hecco: rtr. statnbuoch : altfrz. himc-estain; ygl.
Dz 403 stambecco: Delbouille, R XVII 598.
stek s. stik.
7758 Stella u. 'stela, -am f., Stern; ital. stella
(mundartlich streUa, strela, vgl. Flechia, AG 111 152);
sard, istelia: sici). stidda: rum. sti; r ti. steila;
prov. estela; altfrz. esteile; neufrz. ctoile ; cat.
estela: span. ptg. estrcUa. Vergleiche Grober,
ALL V 479.
7759) [*8tellio, -ire (stella)^ rum. stelesc ii it i,
funkeln.j
7760) ags. stedrbord, Steuerbord ; f r z. stribord,
rechte Seite des Schiffes; span, estribord. Vgl.
Dz 681 stribord.
7761) sterciis, -oris »., Mist; ital. stereo: sard.
istercii; span, estiercol : ptg. esterco. Vgl. Grober,
ALL V 480.
7762) [*steniax , -acem (stertto) , zu Boden
werfend: davon nach Cai.x, St. 587 und 594, ital.
starnnzzare, sparnazzare (angeglichen an spargere),
Erde aufwerben , aufstieben lassen , verschiitten,
starnacchiarsi, sich zu Boden werfen.]
7763) [*sternita, -am /'. {sterno); davon nach
Caix, St. 597, ital. sterta ^disteso del grano sull'
aja", vgl. nermann, efer/ii'r .i.'tendre la litierc des
bestiaux".]
7764) sterno, strari, stratum, stemere, hin-
breiten, hinstreuen ; davon vielleicht prov. e»(ec«-s,
esteriia, Weg, Spur, wovoii wieier esternar, verfolgcn,
vgl. Scheler im Anhang zu Dz 794. Diez 576 s. v.
liefs das Wort unerklart.
7765 1 sternuto, -are (Frequ. v. sternere), niesen;
ital. stenmtare, starntttare; rum. stdrnut ai at a;
prov. estornudar , stornudar, estranidar ; frz.
eternuer; cat. esternudar ; span, esfocniirfar; (ptg.
espirrar. Wort unbekannter Herkunft; an spirare
odcr exspirare zu denkeu, liegt nahe, das richtige
Grundwort diirfte indessen damit nicht gefunden
sein).
7766) ahd. stiga, Stiege; itaL stia. Huhner-
stiege, vgl. Dz 403 stia : Canello, AG lU 376, leit«te
stia V. stivare = stipare (s. d.) ab.
7767) *stIgo, -are, antreiben, = itaL stigare,
daneben instigare, vgl. Grober, ALL V 480.
7768) ahd. stihhil, Stachel; davon vieU. altfrz.
esteil, Pfahl, vgl. Dz 576 s. r.
77691 german. Wurzel stik, stek, stechen; davon
ital. stecco (— ahd. steccho, stehho, s. Kluge unter
jStechen"), Dorn, stecca , Stab, Scheit, stecchire.
(zum Stab werden), vertrocknen, stccchetto, kleines,
spitzes Holzchen, ■■stecchetta, Stabchen, vgl. Canello,
AG III 364; altfrz. cstiqiier, estequer, eslichier,
stecken, stechen; neufrz. etiquette, angestecktes
Zettelchen {henneg. estiquete, zugespitztes Holzchen).
Vgl. Dz 403 stecco n. 579 etiquette.
7770) sttlla, -am /'.. Tmpfen, = ital. .•itilln.
h.S7
r7l) NlilliKin
r7!ll) stoutili
(i,S,S
7771) i'stllliirla (nlillii, utiriii) — r ii in. sdrn/ic,
777J1 nIiII». -«rr, Inipffii, •-• ilnl, utillmr.
777;! stilus, -mil »«. (iirrAo,!, Stiol, (iriffol,
S<-lii\>il>VMiM'; It. 1 1, ilfh, Slii'l. xtilii. Holcli (ilnzu
>las Ki'iiiiii. !.t>leUii). */i/.i. CrilTi'l. S.liroil.iirf. vd.
(«iicllo, Ai; III 82ll; frx. vfr/Zr , Kpaii. jitj;. <*7i/i).
77744 stimttlfis, •iini in.. SIjk'Iu'I: i tiil. .Wiimo/o,
(iniiliilartlhli slomM, slnmhrl , alniiihin); ruin.
^Iriiniiir: R|iiin. yif:. fstiiiiiiln.
Stini'illii li. srintillik.
7i75> stiiiffCin, -i-rc, ;iiisli)S(<lii>ii: ital. stiniiuo
>(r"-i siktild .-Iniiiiiirr. mm. itliiig slinsri siins
Ttr. ■•Iriifchrr: yrov. estmh c.ilris (esienli?)
' u. eslriitlri- : frz. i-teiiis rtfii/nis rlrint
■ : (.•ipaii. pt^,'. crlitiqiiir). Vcr^. (Jriibpr,
All. V 4S»t.
777iii {*slipS, •am /'. (fiir *aM/«i von sttjmre);
ill! I. ,vfir<i. siniild, I'flujrstcns ^.v<l^•(^ solirint lA'hn-
wurt «u soin. .«/i/«i, Ucisifr, dap'ficn i-st = ♦»ti/j(i
V. .sliparr); sanl. iftcva: noiiprov. estei'o; cat.
span. pt>;. eftrvii, Pfliigstcrz, cine Stango zum
ZiisaniniiMipri'ssrn ilcr Scliifl8laihin|.r. Vgl. Griibor,
AM. V 480. S. audi ^sti|>o u. stipalS.]
77771 stipiitiis, a, uiii {slijiare), uiujrebeu, uni-
riii'.'t ; ilavon nacli l)z 414 .v. v. span, ucipado,
.liilit, fcst. vgl. jeduch Baist, Z IX 146.
7778) stiiM>, -aro, zusauiinenliiiufon ; i t a 1. stiaiie,
/.usanimonstopfiMi, slim. Ballast, stipare, stopren,
(litlitmailicn, vorsoliliefscn. vj,'!. C^uullu, AU ILI 376;
frz. cvd'eir, cstitc; span. pt;;. isliiiii; cin Si^liiff
behuleii, iw/irn, Paekuug; vielleieht geliort liierlicr
auoh cat. e.stimbarse „rii>uipir8i'*, verfjleicbe Parodi,
K XVII 67: span, enlihar, stiitzcn, intibo, StQtze.
Vf,'|. I)z 307 stivare u. 446 entiho; C. Michaelis,
.St. p. 247; Fiirster. Z I 560; Baist, Z V 551 und
55;i. S. unten striepe.
7J79) stipiila iiii.i stiipiila (vgl. Ronsch, Jabrb.
XIV 341), -aiu /'., Stoppel; ital. atoppia; sard.
hliila; rtr. atiibla, .v(m/(i: prov. catobla: altfrz.
estoblf, e.stouble, ex(nule, isteiile (Mackol p. 24 ist
1,'onoigt, *stuppiila fiir urgerman. zn baltcn und
als Grundwort von eslobia, estnble cU- anznselien):
neufrz. cteulc: (Span. riii>triiJo, wobl von raslnim,
Uackc: j)tg. ra.--tolho, leKlulho, «obi ebenfalls von
iiistriim niit Angleicbung an retilure). Vgl. Dz 308
xtoppia: Grober. ALL V 481. — Auf .tlipuld fiir
stipiild V. *.'iti]ia boruht ital. .itevoki , ste<iola,
Pting.sterz, vgl. Canello, Kiv. di fil. rom. I 212,
u. Cai.x, St. 595. — Aus dem noruiann. itieule
==- atipuhi entspraug uacb Littri' (untor itioler) das
N b. .-'cticiiler, zu Stroh werden, woraus wicder
neufrz. itioler, welk werden.
77801 stiria, -am /"., Eiszapfcn; davon nach Dz
438 das gleicbbcdeutende span, ten ion, vergleichc
dagegen Bai.-;t, Z VII 634, welcher, auf die Neben-
form ccucerrion sich berufend, bask, cincerria,
cinzarria, SchoUc (^ span, cencerro) als Grund-
wort ansetzt.
7781) stirps, stirpem /'., Baumstamm, Baum-
wurzel, Strunk u dgl.; ital. uterpe, sterpo „ramo-
scello mal vivo", stirpe nrazza", dazu das Verb
slerpare, ausrcifsen, vgl. Canello, AG III 822: rtr.
sterp u. sterpa. Rcisig, Hagedornstrauoh , grobes
Gras. Vgl. Grober, ALL V 480.
stloppiis s. scloppus.
77821 sto (volkslat. stao(, steti, statum, stare,
stchen; ital. slo ■■•tetti .slato staic; rum. .ftau
■stetei u. xtdtiii stdt u. stiitul ata; rtr. Pras. sto
etc., Inf. star, vgl. Gartner § i;)3; prov. estar
(I'rus. Ind. Sg. 1 istim); nitfrz. ciler (PraH. liul.
Sg. 1 rstuis, I'f. r.v(((.s); span, entur {Vr&n. Ind.
Sg. I rslni/); ptg. fslar (Priis. Ind. Sg. 1 cxlou).
Vgl. (inib<«r. ALL V 478.
7783) iltsfh. Mock; ital. slocco. StorHdugon:
Caix, St. 64 list vrrilruikt fiir 63), zii-lit liierlier
audi .s'fHtriivii'c, aiitreilicii, wabrend Diuz 405 s. v.
du8 Vorbum vmi .stiitzoi aldeitete; prov.' altfrz.
rjituf, Ilaumstamm: nuiifr/. r'7oi', Haumstamiu,
<?«<(«• I Lulinwurt). .Stofsdegen ; vidloidil goliort liier-
Ikt audi Hau (lothr. titainpte), Sdiraubsloek, vgl.
Dz 305 slallo; span. ptg. extoipie, Stofsdegon.
Vgl. Dz 306 ,s/ci(<:h; Markd p. 35.
7784) stolidus, a, uiii, lliiiridit; ital. .slulido;
span. ptg. cs/d/i./o
7785) mild, stull, stullo; davou nacb Caix, SL 5!)9,
ital. stolh) „asta dd pagliajo"; Canollo, AG 111320,
Botzto irrlg .slilu.s als (irundwort an.
7786) german. stolt-, stolz, =« altfrz. cstoiit,
kiibn, libermiitig. Vgl. Dz 677 *. v. ; Mackd p. 35.
7787) NtuliiN, •mil m. (orv/.oi), Seefabrt, Plotto
(Heges. 2, 'J p. 143, 1 W); ital. uliioh (nidit
stuulti, wiu bui Diez stcbl;, Mannsdiaft: nun. stui,
B'lotte; prov. extol-.s, Flotte, Ueer; altcaL estol,
Flotte, Heer; a It span, istut, Mannscbaft, Begloi-
tung. Vgl. Dz 311 .■itnohi.
7788) stoiiiiichiis, -uui m. (ozoftaxo^-), Magon;
ital. .s/oHKitv); rum. {•tdniadi; prov. frz. culomac ;
span. ptg. estoiiKiijo: iiberall nur gel. W.
7789) ndl. stomp, stuinpf; davon frz. estompc,
^\'isdler, dazu ilas Vb. estoiiiper, mit doni Wischor
zciehnen, schattieren, vgl. Sclider im Diet. n. v.
7790) [*st6peo, -ere ist das vorauszusotzonde
Grundwort zu rtr. slovair, iitiii; miissen, als unpers.
Vb. es ist niitig, vgl. Gartner g 194; altfrz.
estovoir, unjiers. Vb., Priis. estuet, es ist uijtig, Pf.
entut. Dz 577 estocuir stcllto studere als Grund-
wort auf. was weder lautlich noch bogrilTlicb be-
friedigen kann; Toblor, Ztsehr. f. vgl. Spracbf.
XXIIi 421, erkliirtc csluet fiir entstauden aus est
ucs = est op[u].s ; Bebaghel, Z I 4G8, bofiirwortcto
Herleitung voin alid. xluiii , urgerman. utauen;
Bartsch, Z II 307, iiabui *.'il(duere f. statuere als
Grundwort an und liefs daraus zuniidist estacoir
(wobl nur als Sbst. in dor Bedtg. „Gescbiift, An-
gelegenheit") eutstelien , vergl. dagegen G. Paris,
K VII 629; Suehier, Grundrifs p. 636, setzt eslocoir
= stupere an. Uni die Aufstelluiig eines Grundwortcs
stopete kommt man nicht lierum , u. es fragt sicb
nur, ob fiir ein derartiges Verb sicb eiu Anbaltc-
punkt im Latein linden lasse. Miiglidierweise ist
eiu soldier vorbandeii in dem Sbst. *Muppa (f. stiipa),
Werg, Stopfzeug; *stdjjere konnte otwa bedeutet
liabeu „vollgestopft seiii, genug sein", woraus sich die
Bedtg. „ niitig sciu" wolal iinscbwer gewinneu liefse.]
abd. stopfuii s. *stuppa.
7791) [dtscb. storch; Caix, St. 598, fragt, ob
sich davon ital. tiloko „fagiano nero" ableiten lasse.
Gewifs nicht.J
7792) store)! , -am /'., gellochtene Matte; ital.
stoja, Matte; frz. store (wobl Lehnwort aus dem
Engl.); span, eslera (aus estuera); ptg. esteira.
Vgl. Dz 308 stoja.
7793) [mlat. storium h. (azoi.iov), Flotte; davon
vieUeidit altfrz. estoirc f., Flotte, vgl. Dz 311
stuula; Gue.ssard, Bibl. dc I'Ecole de chart«s, 2iemo
serie II 315.]
7794) abd. ""stoufili (Deuiiii. v. .stiiuf. Schale,
Becher)= i t a X.storiyti, stoviijlie, -ia, Kiicbeugescbirr,
vgl. Dz 404 .s. v.; Caix dagegen, St. Gl, stellt
689
77!)5) stnl{,'os
7818) striguJa
690
Hestuilia (v. testa, Scherbe) als Grumlwort auf u.
diirfte dainit das Richtige getroffen liabeii.
7795) strages, -em /'., Nicderlago, Verniclitung;
daroQ vielleicht span. ptg. estrago, Vorheorung,
Zerriittung, dazu das Vb. estraijar. Par.idi dagegen,
K W'\l 67, setzt fur estragare ein *e.ctrahicaie
als Gnindwort an. C. Micbaelis hatte, St. 287,
Ursprung aus ea-travtigare vermiitet, vergleiclie Dz
450 »■. V.
7796) ndfrank. *strak (ahd. strach), ausgestreckt,
= altfrz. estrac, hager, sohnial, vgl. Dz 578 *■. v.;
Mackel p. 41.
7797) *stranibus, a, urn (= strdbus, ar^a/ioi,
schielend ?), schief gcdreht; ital. stramho, schief-
beinig, davon Mnnnliita, Verkelirtheit, strambotto,
Name einer Licdergattung; rum. stramb, verdreht,
scbief; prov. estram]! . nngereimt (von Liederu);
span, estrambosidad , das Scbielen, estrambote,
Schweifvers, Schweifstrophe , estrambotico , unge-
reioit, sonderbar (auch ptg.). Vgl. Dz 310 strambo;
Grobor, ALL V 480.
7798) mhd. stral, Pfeil, = ital. stralc, Pfeil.
vgl. Dz 404 ^. i\
7799) dtsch. strampelu ; davon vermutlich ital.
atrambeUare, zerreifsen: rtr. Hramblir, erschfittern.
Vgl. Dz 310 strambo, wo anch ital. stramba,
Bioscnstrick, hierber gezogen u. mit bair. stremjifel,
Wiede, verglichen wird, aber stramba geliort doch
wohl zu *strambiis. Da iibrigcus strampeln erst nhd.
ist (s. Kliigo .•>■. v.), so erscheint die Ableituug von
strambellare einigermafsen bedenklich (dafiir txtre-
mulare?).
7800) mil. ahd. strand = frz. Hrain, vgl. Dz
579 s. K.
7801) strangalo, -are = al tfrz. etrainler, neu-
frz. etrangler, erwiirgen; ptg. cstrangular; (span.
cstrangol).
7802) german. Wurzel strap, Ziehen (vgl. straff) ;
davon ital. sirappare, ziehen, ausreifsen, dazu das
Vbsbst. strappata, Kifs, Ruck; vun strapparc ab-
geleitet ist strapaiiare, (ausrenken), mifshandeln,
abplagen, vgl. Caix, Riv. di fi). roin. II 175 u. St. 62
(Diez 388 hatte strapazzare von iiazso abgeleitet,
s. oben unter parzjan); prov. estrepar, (heraus-
ziehen), vertilgen (jedoch lalst sieh hierfiir sowie
fiir altfrz. estreper auch exstirpare als Grundwort
aufstellen); altfrz. estraper, estreper, Stoppeln
abhauen ; frz. L'tra/ier. Stoppeln absicheln, Hrape,
Sichel zum Stoppelscbneiden, cstrapasser, strapasser
(Lebnwort), mifshandeln, e:<trapade, (Lehnwort), das
Ziehen; span, estrapada (Lehnwort), das Ziehen,
estrapazar, mifshandeln. Vgl. Dz 404 strappare,
578 estraper.
7803) strata, -am /'. (sternere), gepflasterte
Strafse; ital. strada; prov. est rarfa, davon estca-
dier-s, gleichsam *.-'tratarius, Stral'senrauber ; alt-
frz. estree (pik. etri-e), davon estraier, estraer,
umherirrend, verlassen, vgl. Scheler im Anhang zu
Dz 795, estraiere, herrenlos gewordenes. dem Fiskus
verfallenes Gut; span. ptg. estrada. Vgl. Dz 309
strada.
78041 stratum n. {sternere) = ital. strata,
erhohter Sitz; prov. estrat-z, estrd-s: frz. estrade
(Lehnwort); span. ptg. estrado.
7805) got. straujan, streuen, (auf den Boden
werfen, hinstrecken) ; da v. verrautl. ital. sdrajarsi,
sich der Liinge nach hinstrecken, vgl. Dz 399 s. v.
7806i ahd. streceliaii, (zu Boden) strecken; davon
vermutlich ital. straccare, abmatten , stracco, er-
sohopft; prov. estraciir, estragiiar, ermiiilen. Vgl.
Kiirting, lat.-rom. Worterbuch.
Dz 404 straccare; Ulrich, Z IX 429, setzto straccare
=•= *extraccare, *extracticare an.
7807) streua uud *streiinii, -am /'., Neujahrs-
geschenk; ital. strenna; sard, i.strina; prov.
estrena ; frz. rtrenne; cat. span, estrena; ptg.
estreia. Vgl. Cirobcr, .■VLL V 480.
7808) german. *strlbaii, sich abraiihen, strobon;
davon vermutlicli prov. eslribar, streiten, kiimpfen;
altfrz. estrjffr, dazu das Sbst. estrif, Streit. Vgl.
Kluge unter nStrebeu"; Mackel p. 109.
7809) [ahd. strich, Strich, Linio; davon vermut-
lich ital. striscia, Streif, strisciare, streifen, vgl.
Dz 404 striscia. Cai.\, St. 63 (verdruckt fiir 64),
setzte ein *strigea, *strigia fiir striga, Strich, Reihe,
als Grundwort an und diirfte damit das Richtige
getroffen haben.]
7810) german. strick: venez. strica ^eordonc":
viell. ist von strick abzuleiten auch ital. straccale
„cigna, arnese di corio che s'attacca al basto c
che fascia i fianchi della bestia, tirella", vgl. Cai.x,
St. 602.
7811) dtsch. stricken; daraus vermutlich frz.
etriquer, zusaramenziehen (davon etriquet, eine Art
Netz, vgl. Mackel p. 144), sowie tricoter (= *es-tric-
oter). vgl. Scheler ira Diet. s. v. Die iibrigen
ronian. Hauptsprachen entbehren eines Verbums fur
den Begriff , stricken", derselbe wird ausgedriickt
ital. fare la calza; span, trabajar con mallas,
d piinto de aguia {medias etc.); ptg. fazer meia,
trabalhar a ponto de malha. Vgl. Dz 692 tricoter.
7812) *strictio, -are (v. strictus), zusammen-
ziehen, eng maclien; ital. strizzare , verongen,
pressen; altfrz. estrecicr ; ueufrz. etrecii*, retrecir.
Vgl. Dz 579 ctroit; Grober, ALL V 481.
7813) strictus, a, um (v. stringere), zusammcn-
gezogen, stramm (im Roman. „eng"); ital. stretto:
rum. strimt (= *strinctus), davon die Verba
strimtez ai at a und strimtorez ai at a, driicken,
drangen; (auch ital. ist *strinctus als strinto
„aggiunto per lo piii di vesti" vorhanden, vergleiche
Canello, AG III 322); prov. estreit; frz. ctroit:
span, estrecho; ptg. estreito. Vgl. Dz 579 ctroit.
7814) strldiiliis, a, um, zischend, sehwirrend;
ital. stridulo. Adj., strigolo u. strillo, lautes Ge-
schrei, dazu die Verba striijolare u. strillare. Vgl.
Dz 404 strillo; Canello. AG III 383 u. 405; Griiber,
ALL V 481.
7815) 1. striga, -am /'., Strich, Schwaden; (ital.
stri.fcia = *strigea od. *strigifi, Streif. strisciare,
streifen, s. oben untei strich); ptg. estriga, Flachs-
strahne, vgl. Dz 450 s. v.
7816) 2. sti-iga, -am f., Hoxe; ital. Strega
(mundartlich stria), Hexe, (daneben stregona), stre-
gone, Hexenmeister, dazu das Vb. stregare, behexen;
rum. striga. Hexe, strigoiii, Vampir; ptg. estria.
Vgl. Dz 310 Strega.
strigilis s. *strigulo.
7817) *strigo, -are istriga), behexen, = ital.
stregare.
7818) *strTgiiIa, -am /'. (fiir strigilis), Striegel ;
ital. striglid, stregghia, dazu das Vb. stregliare;
sard, istriglia: rtr. streglia : neuprov. estriho;
frz. ctrille; cat. estrij-ol ; span, das Sbst. fehlt,
dafiir das arab. almohaza, das Vb. estrillar ist im
Altspan. vorhanden (nouspan. dafiir almohazar);
raoglicherweise ist von dem Stamme strig- abgeleitet
span, estregar. ahreiben, vgl. Baist, Z V 562 ^Diez
147 frcgare hielt estregar fiir entstellt aus e.vfri-
care; Parodi, R XVII 67, setzt *e.v-tericare von
terere als Grundwort an): die ptg. .-Vusdriickc fiir
(>»!
7819) Mriki-
7812) stil|>|ii>
t'.'.lL'
,Slrio}^l" «inil /trofri (— fri. Iirossf) ii. ulnio/in-a. '
\i:\. Di 3U) slrrnrjhia; <inilH<r, AI,I. V 481. j
781!)^ iifrank. *Ktrlkr inilicl. sirichr) ~. altfr». |
rstriijiir, Stni.hlioli. v^;l. M.i.ki-l p. Ufi.
7820) f^Tinnti. Stniniii strlnir-, Ktn'iiir-, stninir*«
Strsiij; ; ital. .<(riri;;ii, Sclmiirricini'ii, ilav.m slriti-
ijarr, zuKjiiniiirnricluMi; spii ii. r<(ri»ii/ii( , f.ilrnxiuf.
Soil, Tau: pt^. tMrittca, enlrinqur. Soil, ilnzii duH
Vb. fMriKcnr. drvlion. Vj;!. Di 310 strintja w. 450
tstrinqur.
7821) Mrinsro, strinxi, Ntrictuin, NtrinirrTe,
r.iiiuiiiinuMir.iolii'ii: ital. slrinijo ". Ktrhnio utriiuii
strftto (II. ■itrinto) strintirre mul strit/nrrc: «aril.
uitriiiihrrr : rum. sinnii stnnnri striu.i (ii. utriiiU)
siniitjr: rlr. slraiudschrr (Part. I'rat. .s/rnM*), vgl.
Gartner S l'** »■ 1"2; pro v. estrnih est r fin estrcit
u. extrech eatrmlier: frz. rtreinn clrei<)niii Hnint
rlreindrt: oat. eMrettt/rr ; span, extreiiir. Vgl.
l>i 679 r/rWiu/rf; GrOWr. ALL V 481.
7822) );ernian. Wurzol strip, strup, stroifen;
ilnvon vonmitl. pro v. exireiip-x. rstre/i-x, estriop-s,
estriub-;j. Stcijrbiigel (vgL dtscli. xtricpc. stripjK);
altfrz. estrifu, eslriii, cxtrie, extrief, niit Suffix-
vertausolmng (vgl. Tobler, Jahrl). XV 262, G. Paris,
R V 380; Surhicr, Z I 430) rstricr. da/.u das Vb.
(Uxestrirer. aus den Biigeln bringcn; ncufrz. etricr,
Stoigbiigel, davon elriricrc, Stoigbiigclriemen ; cat.
e.itrtb: span, estrihn, Stoigbiigel, (aiicb „Strol)c-
pfeiler", in letztorer Bcdeutung wohl voni geruian.
*stril>aii , strcben) , dazu das Vb. estribar, sich
stiitzen; fitg. extribo, cstribcira, cxtribar etc. VgL
Baist, Z V 553; Mackel p. 127; Scheler im Diet,
unter Hrier.
7823) stritto, -are, langsam oinhergeiien : davon
nach Caix. St. 639, ital. tretticare „camminaro a
gambe largho (juasi baroollando". Naber aber liegt
es, an ahd. trctan zu dcniien.
7824) strombus, -um »«. (avQoii^og), eine Art
gewundener Schnecken; davon nach Caix, St. 608,
ital. strombola ^arnese da scagliar sassi, ruota
idraulica".
7825) ahd. stropalon, .stnippig sem: davon nach
Caix, St. 606, ital. strnbik „strano, duro".
7826) stroppiis, -nm m. (azooifoi), Ricmen;
ital. stroppa, Strippe, stroppulo. eine Art Tau;
prov. estrop-s : frz. etrope. Tauring fiir das Ruder;
cat. estrnp: span, extrovo. Tau an der Rolle; ptg.
estropo. Ruderstrippe. Vgl. Dz 311 stroppolo;
Grober, ALL V 481. — Viell. gehen auf strOppus
zuriick die Verbalsippen : 1. ital. xtroppiare (=
*siroppulare?),storpiare, verst\immeln(die urspriing-
liche Bedtg. wiirde dann etwa gewesen sein „ein
Stuck Leder in kleine Rieraen zerschneiden, cs da-
durch unansehnlieh machen, verhunzen"), dazu das
Sbst. stroppio, Hindcrnis, Hcmmung; frz. estropier
(Lehnwort); span. ptg. estropear. S. oben extor-
pido. — 2. ital. stropicciare, reiben, anstreifen,
strofinare, reiben, wischen, dazu die Sbsttve stro-
piccio u. .strnjnccio, Reibung, strofitwccio, Wisch-
tncb, vgl. jedoch strupf.
7827) strnes, -em /'., Haufen, = mm. sdroae.
*strugo s. *de.strugo.
7828) ahd. strilhhon, straucheln; davon ital.
sdruUcare (gleiclisani *strudolare), sdrucciolare,
aret. strucchiare. strauclieln, gleiten, davon das Adj.
sdrucciolo, gleitend. schliipfrig, span, esdriijulo;
p tg. esdruxido. Vgl. Dz 399 sdrucciolo: Caix, St. 552.
7829) ahd. strunzan, abschneiden, = ital. utron-
zare, beschneiden, vgl. Dz 404 s. v.
7830) ndd. strnnt (hd. *struvz), Kot; ital.
sIrOHZo, sirntuolii: allfr/. rslnml; iioufrz. itroii.
Vgl. Dz 4(M .itrotKitrr.
7H31) dtjich. Ntrupr, ausgoraufloH Znug («lid.
xtroiilhi, ruiifen. abstn-ifon); davon ital. sinill».
$trul<ilo. pin Haiifen Lumpen, vgl. Dz 401 xliiifl'n.
Caix. St. 607, leitet von stniffo wicder slriilniutrr,
.«(ro/iiinrr, Bcheuern, Jili, fiir ilics Vnrbum liegt iiber
wohl das gr. or(</Jv<i»- niiher, vgl. nbeii fxcflro.
7832) strilthTo, •oiicm 111. [(iriiovltltov), Straufs;
ital. xiriic:»: rum. si nil: prov. mlriic-ii, extrus:
frz. autruchc = iirix xtriilhio: cat. entrux; span.
nresirii:; ptg nhexiruc. Vgl. Dz 311 xtrmro.
KtOche s. *KtQdio.
7833) ahil. stiirchi, Krusto, Bowurf; ital. stiiccn,
Gvps, Stuck; frz. stiic: span. ptg. estuco, esliiqiu:
Vgl. Dz 311 stucco.
7834) [♦stfldio, -are (stndium), 1. atiiilieron ^^
ital. xtiidifire oU:., s. unt^Mi studiuili: 2. surgsaiu
aufbewahrcn = prov. cxlujur, davon da.s Sbst.
cxtui-s, Behiiltni.t, in wolchcm etwas sorgsam auf-
bewahrt wird; altfrz. csliiiicr, ciloiier, dazu das
Sbst. cstiii; neufrz. I'tiii ; span, esluche (altspan.
aueh cstiii): ptg. estojar, itazu das Sbst. exlojo.
Darf man dieso von Langonsiopen, Herrig's Arrhiv
XXV, aufgcstolltc und von Canello, AG III 347,
befiirwortoto Abloitung annehmon, so wiirde span.
cstiiche u. das glciclibodcutende ital. astitcciu fiir
ein deni Prov. entlchntes Wort zu erachten sein.
Diez 30 astitccio stellto inhd. stti<-he, ahd. *xtiichjn
als Grundwort auf, cbenso Scheler im Diet. s. v.
Ubor die dagcgon zu orhebonden Bodenkon vorgl.
Mackel p. 20.]
7835) studiosiis, a, nm (studium), eifrig, bc-
flissen; ital. stiidioso etc.
7836) stadium n., das Bemiihen; ital. studio,
Studium, stoffgio „carezza, lusinga", vgl. Canello,
AG III 347; prov. cstudi-s, dazu das Vb. estuditir,
estusiar: frz. elude, dazu das Vb. etudier; span.
estudio, dazu das Vb. estudiar: ptg. cstuilo, dazu
das Vb. estudar : das Sbst. wie das Vb. sind iiberall
nur gelehrte Wortc, was besonders im Prz. deutlich
wahmehmbar ist. S. oben *studTo.
7837) Irons -f ahd. stulln, Zeitpunkt, Stunde;
daraus ital. Ira-^iltdlo, Zeitvertreib, dazu das Vb.
IrastuUare, vgl. Dz 407 s. r.: aus Irnstullo, bozw.
*traslul{l)iA entstand nach Storm, R V 185, span.
Herstulia, tertiiUa, Abendgescllschaft.
7838) stultiLs, a, uiii, thiiricht, =-= ital. stoUo.
7839) ahd. standa, Stunde; altsard. istunda,
Zeitpunkt; cat. eslona. Vgl. Dz 407 trastuUo.
7840) ahd. stang, Stich; davon vielleicht prov.
estonc-s, Stofs? Vgl. Dz 577 s. v.
7841) ahd. stnnk, Gestank'; daVon nach Caix,
St. 611, ital. stucco .,8azio". stucchevole „sazievole",
stuccare ,,8aziare, nauseare".
7842) stfippa, -am /"., Werg (otvutdj); ital.
stoppa, Werg, davon das Demin. sloppiiio, Docht,
u. das Vb. «(o;*2)(jre, (mit Worg) voUstopfen; sard.
istuppa; rum. stupd; rtr. stuppa: prov. estopa;
f r z. etoupe, dazu das Demin. etoupin. Stopsel, u. das
Vb. Houper : cat. estopa; span. ptg. estopa, dazu
altspan. das Vb. estopar. Vgl. Dz 308 stoppa;
Grober. ALL V 481. — Darf man voraussetzen,
dafs ahd. *xtopf'6n = stopfen aus *stuppare ent-
standen ist, welche Annahme Kluge s. v. freilich
fiir bedenklich erachtet, so wiirden mittelbar auf
siappa zuriickgehen : 1) frz. ctou/f'er , ersticken,
eigentl. also vollstopfen, vgl. Scheler im Diet. s. v.:
Diez 334 leitet das Vb. von rv'fof = ital. tufo,
tuffo , Dunst, Dampf, ab, wobei aber befremden
iWK-i
7S43) stiirji)
7878) submergallus
(jy4
mufs, dafs ein Sbst. *loulf'e im Frz. nicht vorhauden
ist. 2) ital. stotJ'a, stotf'o, Zeug, Stoff (das Sbst.
setzt ein Vb. *stoffare, stopfer), voraus und mufs,
wenn dies ricbtig, urspriinglicb Zeiig zum Ausstopfen
von lyochem u. dgl. bedeutet haben); frz. (ioff'e,
dazii das Vb. itoffer. ausstaffioieu; span, estoja,
daz» das Vb. entof'ar, durebniihen, fiittern; ptg.
cstofa, dazu das Vb. cMofar, fiittern, steppen, nnd
das Adj. estofo, voll. Vgl. Dz 307 stoffa: Mackel
1.. 79.
stupula s. stipulii.
7843) abd. sturjo, sturo, Stijr; ital. storione;
frz. eiytounjeon; span, esturion; ptg. esturiao,
esturjiio. Vgl. Dz 309 storione.
7844) abd. «turiliugr, junger Krieger, = pro v.
estiirtetic, Karapfer, vgl. Dz 578 s .v.: Mackel p. 25.
7845) abd. sturm, Sturm; ital. stormo. un-
rubige Bewegung, Getiimmel, Ziisammenlauf, Hand-
gemeuge. dazu das VI). stormire, larmen ; r t r. durm.
Sturm; pro v. estorn-s, entor-s, Sturm, Kampf, dazu
das Verb eslormir; altfrz. estor, dazu das Verb
estormir. Vergl. Dz 309 stormo; Mackel p. 21;
Th. p. 79.
784G) sturnus, *sturnellus, *sturninils, -um m.,
Staar ; ital. stoma, stornello: sard, istrunellu;
pro v. estoriielh-s ; frz. etourneaii; cat. estorneU;
span, estornino; ptg. estorninho. Vgl. Grijber,
ALL V 482.
■ 7847) ndl. staiiruian (oder mbd. stuirman) =
altfrz. estiirmau, estirman, Steuermaun , vgl. Dz
578 esturmati; Mackel p. 112.
7848) dtscb. stutz (mnndartlicb stotz), ein ab-
gescbnittenes Stuck, Sturapf; davon vielleicht ital.
tosso, ein tiichtiges Stiick Brot, tozzo (Adj.), dick
u. kurz; span, tocho, grob, plump, dumm. Vgl.
Dz 406 tozzo u. 492 tocho.
stutzen s. stock.
7849) bask, sua, Feuer, + carra, Flammc; daraus
nacb Diez (Larramendi) 488 s. r. cat. span, so-
ciirrar, versengen, dazu das Vbsbst. socarra, Halb-
liraten, dann mit iibertragener Bedtg. Beti'ug, List
(womit man jem. gleichsam sengt), vgl. soflaina =
*suhflamma, kleine Flamme, betriigeriscbe Rede.
7850) suitTis, -e, lieblicb, angenehm ; ital. soave;
]irov. soau-s, suait-s, sanft, sacbt, ruhig; altfrz.
soef. Vgl. Grober, ALL V 482. — Zu altfrz. soef
(indet sicb das Sbst. suatiime (gleicbsam *suavi-
tume)i), daneben suatisme, vgl. Leser p. 114.
7851) sub, unter; als Prapos. nur erbalten, und
aucb blofs in einem sehr eingescbrankten Gebrauche,
im span, so, ptg. sob, soust durch subtus verdriingt.
In weiterem IJmfange bat sich sub als Priifix be-
hauptet: ital. s«6-, so-; rum. ««-; prov. so-, se-;
frz. sou-, se-; span, sub:, su-, so-, sa-, za-, cha-,
vgl. C. Micbaelis, R II 89; ptg. sub-, sob-, su-, so-.
7852 1 subactus, a, um (Part. Prat, subiyere),
durcbgearbeitet : davon ital. .50pn((o, soatto, sovat-
toJo, starker Riemen (eigentlicb durchgearbeitetes,
gegerbtcs Leder). Vgl. Dz 401 sovatto.
7853) [*subago, -are (fursM6i'(?f)e),durcbarbeiten,
kneten; span, sobar, kneten; ptg. sovar, vgl. Dz
488 sobar.]
7854) subbrdchla «. ph, Acbselhoble; (sard.
su^rcu : span. ptg. sobaco, vgl. Dz 430 barcar).
7855) [siibbullio, -ire, leicbt aufscbaumen ; davon
vielleicbt span. zahuUir, untertaucben , vgl. Dz
498 s. v.: vgl. jedocb C. Micbaelis, R II 88, u. oben
sepelio.]
siibcoctus s. '*'semicoctas.
7856) I *sribi-oiifuudo , -are = rum. sueu/und,
acufund ai at a. untertaucben. |
7857) subdltus, a, um (Part. Priit. v. subdere),
untertban; ital. suddito; (rum. sudit [Lebnwort]);
prov. cat. subdit; span. ptg. sulidito.
7858) [*sribdTiiruum = ital. soygiorno, Auf-
entbalt; prov. sojor[n]-s; frz. sejour; altspan.
sojornn. Vgl Dz 165 yinrno.]
7859) [*subella, a, um (suber); davon nacb
Bugge, R III 157, frz. semelle, Sohle, eigentlicb
Korksoble, vgl. aber oben *sapa.]
7860) subeo, li, itum, ire, bcrangehen, sicb
einer Sacbe unterzieben; (ital. std)ire); rum. .smim
suit suit sui, steigen, steigen macben, erhohen; frz.
subir, erleiden, dulden; span. ptg. subir, hinauf-
gehen, steigen, in die Hijlie bringen.
7861) suber n., Kork, = ital. sugliero, vgl. Dz
405 s. V.
7862) [*siibfano, "siibhano, -are (dunkeln Ur-
sprungesi= prov. sofaiiar, soanar, verachtcn, vgl.
Fiirster, Z VI 110; Diez 489 sosanar stellte fiir
soanar *subsannare als Grundwort auf, aber Aus-
fall des s ist unannebmbar.]
7863) *subfuudo, -are = span, zafondar (alt-
span, safondar), untertaucben; ptg. chafundar.
7864) sub + altnord. heit (s. d.) = frz. souhait,
Wunscb , dazu das Vb. souhaiter. Vgl. Dz 609
Iiait; Mackel p. 117; s. oben unter belt.
,7865) *subilla, -am /'. (fiir subula), Pfriemen,
Meifsel; span. ptg. sovela laltspan. sobiella),
Tgl. C. Micbaelis, Misc. p. 157 ; Parodi, R XVII 58,
setzt aucb cat. sivella, civella = *subiUa an, sieb
oben nbula.
7866) subinde, wiederbolt, oft; ital. sovente;
rtr. saveiis; prov. sovent ; frz. souvent. Vgl. Dz
301 sovente: Grober, ALL V 482.
7867) subitaneus, a, um (suhito), plotzlicb, =
ptg. subitdneo.
7868) *sribltanus, a, um (subito), schnell, plotz-
licb; prov. sobtan-s; frz. soudain. Vgl. Dz 681
soiidain: Griiber, ALL V 482.
7869) 1. subito, sogleicb, = ital. subito (aucb
span. ptg.).
7870) 2. siibTt«, -are, plotzlicb erscbeinen,= cat.
sobtar, eilen, vgl. Griiber, ALL V 482.
7871) subjeeto, -are (Intens. v. subjicere); ital.
suygettare, soqyettare; span, sujetar; p tg. sujeitar.
7872) siibjeetns, a, um (Part. P. P. v. subjicere),
untenvorfen, in Rede steliend ; i t a 1. sugyetto, soyyetto ;
prov. subjet-z, suget-s; frz. sujet; span, sugeto,
sujeto: ptg. sujeito.
7873) sub leoiie ^ ital. soUione, „Zeit der
Hundstage, well die Sonne alsdann im Zeicben des
Lijwen stebt", Diez 401 s. v.
7874) [*subleTTo, -are, erleicbtern; frz. soidager
(fiir *souleger, angeglicben an soulacier v. solatium),
erleicbtern, trcisten; span, soliviar, erleicbteni,
aufbeben. Vgl. Dz 681 soulager.]
7875) sublica, -am /., Pfabl, Balken ; davon nacb
Caix, St. 582, ital. (luceb.) sovice „8edile, sostegno
delle botti".
7876) sublimis, -e, erbaben; ital. frz. span,
ptg. sublime, dazu das Vb. ital. suft^jmare; span,
ptg. sublimar.
siiblimo s. sublimis.
7877) [*siiblinguaneoIum = it al. scilinguagnolo
,,filamento sotto la lingua", vgl. Caix, St. 539. J
7878) [*submergulius, -um m. (s-ubmergere) =
span, sotuorgtijo, Taucher, dazu das ^^). somor-
gujar, untertaucben (fiir damit identiscb biilt Parodi,
l>t»5
7879) nUlinnortlo
'!H)0) RUbnnilo
696
K XVII 72, (In* syiioiiyiiiK sontnrmnjnt, viclliMclit | iincli Moyor, Ntr. p. IH, iliiroli SuriixvortauxcliiinK
mit Aiiloliiiuii); tin i«o)nr -■ •(Mi»//irtrc Vj;l. I)/. 4S!) fr». soulirr, Si'liiiii; |{i>Mu>nlii>ri; p. Iftl liiilto ,im/)-
soiHorijHJo.] Iiiliirr (v. Inlun) aU tinmdwurl iinp-Bot/.t , wuniiif
787!l) iSUblilicillo, -ure {mirarr); iIhvoii niirli «clinii ScIii'Iit iiii Dii'l, liiiiKcwii-KiMi liHtto. Allor-
HiijO;><, U IV lltifi, fr/.. similirr, sinli miitwilli); diiiy» wiril ilnrrli ilii' «Itfr/,. lAirm Kollir diumi Ab-
p<b«>r<ion, si-milliiiit, loltluift, iiiinilii^, ila/.ii altfr/.. IcitiiiiK bffiinvdrti't, IiuIchsoii kaiin sollcr = mih-
simillf , losiT Slri'irli. I>iiv. ti7ti siiiiillmit Hollto irliirr, Soulier alu>r narli D/, 312 suolit nolnrium
lias Wiirt vol» kvmr. sim alilnitt'ii, Tli. p. Ill 1»<- 8i>iii.|
iiiorkt, «lafH <<iii kyinr. fim iiiclil vorliniuli'ii Ki<i uiul 78!I2| Nilbti'rnkiiSOK iiiiil *Niib(«'rruinis, a, iiiii,
Jaf», f«ll« iiinii Ix'i oilier kcUiMlicii Abloituii»; IpIcIIm'II , iiiitcrinlisrli ; i t a I. siilliridiii) ; f r/., sdiilrrrniii ;
wullo, sicli tiiir ilcr kclt. Staiiiiii siciim „Bii'li liiii-iKpan. .siilittrnimo, siitiiiiiieo, solirrdfii); plj,'.
n. horbowojr)>ii" ilarbii>ti'.| \ soternweo.
7880) sQbinitto, inisi, inissiiin, iiiitt^ro, liorab- 7893) i*Bflbt«Tro, -ure, bo-, vprKnilicn ; ilal.
lagsiMi, uiitorworfi'ii otc. ; ila\. siwimellen- (t\nnvhn\ . sollerrar ; pruv. span. piff. .wifCivi)' (prov. uiic.li
SDtliimflterf): nun. siimelr: fr/.. simmrltrf; span. [ nolcterrdr) = suhtiis *ltir(tie.\
sometfr: pt;;. .iniiieltrr , siihniitlci'. Wogim il
KIcxiou B. initto.
7881) I'silbiiiiisfo, -arc (imisca) — span. ptg.
cliamusair, s. ubcii inilsea lun Schlusso.J
78S21 I'sflbpiiU'o, -lire (iniliiis) = spun, cha-
pucar. :iipu:<ir,:a)iiiiiiitir. iintorlaiichcn, V|.;l. Scbolcr
ira Aiiban;; zii I)z 7(>8; Marcliosini, Stiidj di lil.
roni. II 11; Dioz 43!) .v. r. liels das Wort micrklart
u. stellto dassi'lbo mit dom ^Icichbodoiitondon oat.
prov. ciihiissar, prov. ncrabustar zusammen. Dieao
Verba sind indcsson nolil von *capiim — caput
.ibznlcitcii. vf^'l. Parodi. R XVII 58.)
7883) subrado, *-are (f. -ire), von iintcn ajc
.«.diabcn; span, ziirrar , gerbcn, poitsohoii, dai^i
vioUcicht altspau. zurra, span. ptg. ;orra, Fuchs
(woil cr ini Sonimer das Haar verliert), liiJnsch,
Z_X420, leitcto das Wort, Welches aucb „Hure"
LeSouton kann, von gricch. i/'oipa, Kratzo, Riiiide,
ab; ptg. xurrar. Vgl. l)z .500 .surrar und zorra.
7884) [*subruito, siirrupo, -are (rupcs), einen
Fclsen untergrabon, i.st das vermutliche Grundwort
zu rum. siirp «i at a. zerstoren.]
7885) subsaniio, -arc, verhohiien; alt span.
sosanar, verspottftn, dazu das Bbst. sonaria; alt-
ptg. sostmo. Vgl. l)z 489 noxavar. S. siibfano.
788G) l*subscdu'0, -arc (Kaiisativ zu fuhsidere],
sitzcn niachen; davon nach Storm, R V 184, span.
soseyar, beruhigen, bcsanftigen; pig. socegar. Dazu
das Vbsbst. itnl. sussiegn, gesetztes W^escn ; span.
sosiego, Ruhe, Stille , Gelasscnheit; ptg. socego.
Diez 489 sosegar stellte sul)aequare als Grund-
wort auf.]
7887) substantia, -am f. {substare) , Wesen;
ital. snstamia, sustansia, sostansa; frz. subntance
etc., iibcrall nur gel. W.
7888) substo, -are, Stand balten; ital. snstare,
hommen, stillen, beruhigen, dazu das Vbsbst. sosta,
7894) *siibtilio, -are (mihtili.i), vor<llinnen, vor-
foincrn; ital. •mttigliare (danebun siitlUiizare
*iiiititiliizarc} ; rum. sulilifz ai at n ; prov. sotilar;
altfrz. KiiiilitiUur ; (noufrz. suhtiliser ; span.
siililizar: ptg. illlllili^■ar = sulililizare).
78951 sdbillls. -e, foin, dlinii; i tal. .so«i7c; rum.
.itihlirc; prov. siililil ; altfrz. sotil; (noufrz. subtil ;
cat. subtil: s pan. .sm(//; p tg. .smWi7). Vgl. Griibor,
ALL V 483.
789G) siibt'ilitas , -ateiii f. (sulitilis), Feinheit;
ital. sottilita; rum. siib(iritate, siib(ietate : jirov.
sotilctat-z; ((rz.nubtiliter, s ]> a.n. suliliilad, danobon
sublilezza = *sublilitia; ptg. siilililidatle.
7897) [*KubtitiIlico, -are, kitzcln ; daraus (dureli,
'subtilliticare) ital. sulleticare, kitzeln, vgl. I)z
401 s. v.; Flechia, AG II 320 Anm.]
7898) siibtus {sub), unten; ital. xntto; sard.
subtu : ram. suht, supt: rir.sutt; prov. .so^z; frz.
sous; cat. sotz: altspan. altptg. sotn. Vgl. I)z
301 sotlo; Griiber, ALL V 483.
7899) siibtus -fsubalarls, -e (ala), untor den
Achsoln befindlicli; davon ru ni. .vK/^t.soard, Achsol-
hiihli'.
7900) subtiis + beccus (s. d.) = ital. snltnbcccn,
Si-lilat; uiitcr ilas Kinn ; aus dicsem ital. Worlo cnt-
stiiiid vii'lli'icht frz. sobriquet, Spottname, das dann
al.sci I'igoritlich einen vors))ottcndon Sehlag, Hohn-
streich bedeutcn wiirdc, vgl. Buggo, R 111 158;
Diez 679 s. v. erkliirto <laB Wort aus .lot, tiiiiriclit,
+ briquet = i t a 1. briechetto, klciner Esel leigontl.
wohl kleiner Spitzbube, weil I)emin. v. britr.n).
7901) subtiis + oculum; davon violloieht ital.
sottecco, sottecchi (venoz. sotochio = .lott' occliio),
verstohlener Weiae, vgl.- Dz 401 sottecco.
7902) siibtus + sulea; daraus vielleicht rum.
subtoaie, die Grundschwelle oines Gcbaudos.
7903) siibiila, -am /'., Pfriemen u. dgl. ; ital.
Stillstand; prov. ptg. sostar, einhalten, dazu das subbia; ruin, suld; (span. ptg. .loveln = *subilln)
Vbsbst. prov. sosta. Vgl. Dz 300 sostare.
7889) [*siibsiipro, -are, das Untere nach oben
kehren; span, zozobrar, Schiffbrueh erleiden und
dgl., dazu das Vbsbst. zo^o/jrn, biiscr Sturm, Drangsal.
Vgl. Dz 500 zozobrar.]
7890) ['siibtaniis, a, urn {subttis), unten bofind-
lich, unterirdisch ; \ta,\. sottano, darunter befindlich,
als Sbst. sottano u. sottana {= frz. sniita»e, span.
sotatia, ptg. sotnina), Untergewand, vgL Dz 301
.lotto; aufserdem davon vielleicht dutch Abfall des
tonlosen Prafixes ital. rtr. tana, Hijhle wilder
Tiere (vgl. comask. trana, Hohle, = *subterrana);
audi frz. taiiiere ist wohl = *subtanaria anzusotzen.
Vgl. Dz 405 suhbia.
siib -f umbra s. subumbro.
7904) subiimbro, -are, beschatten (iibfr das
Vorkommen des Verbuins vgl. Ronsoh, Z III 104i;
davon das Vbsbst. cat. span. ptg. somhra, Schatten
(das Verbum findet sich nur iin Prov.: sotznmbrar
= subtus umhrare, iin Dialekt des Dauphini' solom-
brar, wozu das Adj. souloumbrous: altsi)an. ist
neben somhra audi .iolond)ra vorhanden, vermutlich
beruhen diose Bildungen auf antonynier Aniehnung
an sol: Schatten vor der Sonne); von smnbra span.
soml)rero (altspan. audi solomhrero), ptg. som-
breirn, Schattcnspendcr, Hut. Sonnonschirin. Iliorher
altfrz. taimiiere, tesniere (gleichsam taissonniire, gohiirt endlich wohl audi frz. sombre, diister (vgl.
Dachshiihle), wiirdc dann als volksetymologische j altfrz. cssnnd>rc, sdiattiger Ort). Vergl. Dz 488
Umbildung anzusehen sein. Vgl. Dz 405 tana.\ somlna. Cber frz. sombrer s. unten sumbla.
7891) l*siibtelare w. (v. .sKWe/, Fiifsbiihlo); davon I 7905) | ''«iibiiiulo , -are (unda), untertauchen ;
<!97
7906) sabv8rsQs
7934) se
698
frz. sonder, (das Senkblei in das Meer) tauchen,
dazu dasVbsbst. sonrh; Senkblei; span, ptg.sondar,
dazu das Vbsbst. xomla. Vgl. Dz 299 XDtiila.]
7906) subversus, a, uni, umgewandt; ital.
«opescio „siiperficie rivoltata del campo", vgl. Caix,
St. 531.
7907 1 succedo, cessi, cessuni, cedere, nach-
folgcn; ital. succedo, cessi, cesso, cederc; frz.
succider (gel. W.); span, siiceder: ptg. sticceder.
7908) sueeessio, •onem f. (succedere), Nachfolge ;
ital. siiceessione (gel. W.) uml deni entsprecliend
in den ubrigen Spracben.
7909) successor, -orein in. (succedere), Nach-
folger; ital. successore u. dem entsprecliend in den
ubrigen Spraclien.
7910; kelt. *succos, Schweiiisschnauze, dann die
zum Aufwiiblon des Bodens dienende Pttugschar, =
frz. soc, Pflugschar, vgl. Th. p. 112. Diez 679 s. v.
leitetc (las Wort von soccus ab.
7911) suceutio, cussi, cussum, cutere, er-
schiittem; prov. secodre: (frz. secuuer =*succu-
tare, dazu das Partizipialsbst. secousse =^*succussa;
span, sacudir = *succutire).
7912)(*siicciito, -sire (fiir succutere), erschiittern,
sohiitteln , stofsen; frz. secouer, siehe oben unter
suceutio. Nach Caix, St. 530, ist = *.succutare
anzusetzen auch ital. sciagattare „malinenare, scon-
quassare", auf diesem Verbura aber scheint wieder
frz. saccader, stofsen, zu beruhen, doch diirfte es
dnrch span, sacudir beeinflufst worden sein.J
7913) sucidiis, *sudlcns, *sudicias, a, nm
[sucus), klebrig, schmutzig; ital. sucido, sudicio
(unigestellt aus sucidio), sozzn, vgl. Flechia, AG II
325 Anm. 2, Canello, AG III 398; ueuprov. sous-;
frz. surge in laine surge, ungewaschene Wolle
(surge = sudica, woraus 6Mie, sttri^, surje, surge,
vgl. medicum : mirie, mirje, mirge); cat. sutse;
span, {sohez, soez = *sHdicius?), sucio = sucidus;
ptg. sujo = *sudicus. Vgl. Dz 311 sucido u. 488
sohez (wo dies Wort = suis f. sus angesetzt wird) ;
G. Paris, R VII 103. S. unten suis. Horning,
Z XIII 323, fiibrt in sebr anspreehender Weise frz.
suie auf *siidtca = sucida zuriick.
*suciniis, a, um s. segHsiiis am Scblusse.
7914) *suco, -are (sucus), saugen; ital. sugare;
prov. sucar; altspan. sugar. Vgl. Dz 312 suco.
7915) *suctIo, -are (Intens. zu sugere), saugen ;
ital. succiiire „ritrarre I'umore da uu altro corpo",
suzzare „asciugare inibevendo un corpo asciutto",
vgl. Canello, AG III 345; rtr. tschitschar ; altfrz.
sucier; iieufrz. sucer; span, chujjar (u. *chuchar,
ilavon vermvitlich das Sbst. chucha, Sachteule, weil
sie nach dem Volksglauben an Kiudern saugt); ptg.
ehuchar. chupar. Vgl. Dz 312 suco u. 440 chucha:
Grober, ALL V 483.
7916) *siietio, -onem f. (sugere), das Saugen;
|irov. succio-s; frz. succion. Vgl. Dz 312 suco.
7917) *sucula, -am /'. (fiir sucula, Demin. v. sus,
angclehnt an sugere)^ prov. sulhti, Schweinchen,
davon sidhon. Meerschweinchen, sulhar, beschmutzen.
Vgl. Dz 681 souil (wo die Worte von dem Adj.
siiillus abgeleitet werden); Grober, ALL V 483.
7918) *sucnl6, -are (Demin. zu sugere), saugen;
ital. succhiare, saugen (»ucchiare, bohren, ist ge-
wifs, wio schon Diez 405 s. v. annahm, dasselbe
Wort, denn das Bohren lalst sich sehr wohl als
oin Einsaugen des Werkzeuges in das betr. Material
auffassen, also hat man auch nicht notwendig, fiir
das Sbst. .fuechio, Bohrer, ein Grundwort ''sue' la
fur sfit'la aufzusteUen , wie Grober, ALL V 485,
I dies thut, oder uiit Ascoli, Studj crit. II 96, succhio
j aus siihala abzuleiten; cat. .vuclar, saugen.
7919) sucus, -um m., Saft; ital. suco, sugo,
(succo gel. W.); rum. sue; prov. .suc-s; frz. sue
; (^geL W.); cat. such; span, xugo, jugo, (suco,
gel. W.); ptg. (suco, gel. W., daneben sm?ho). Vgl.
Dz 312 suco; Grober-, ALL V 483.
7920) ags. snd = frz. sud, Stiden, vgl. Dz 682
s. v.; Mackel p. 19.
1 7921) sudo, -are, schwitzen; ItaL sudare; rum.
,asud ai at a; prov. suar; frz. suer; cat. suar;
span, sudar; ptg. suar.
7922) sudor, -orem w., Schweifs; it nl. sudore;
rum. sudoare; prov. suzor-s, suor-s; frz. sueur;
cat. suor; span, sudor; ptg. suor.
7923) hochdtsch. silf, sauf; davon nach Caix,
St. 687, ital. zuffa , .polenta di gran turco tenera
che si prende col cucchiaio", basoffia, bazioffia
,,rainestra, vivanda Uquida in generale"; span.
bazofia „avanzi di tavola mescolati in.sieme". ■
7924) suflereutia, -sua f. (sufferre), Erduldung;
ital. siijferema; rum. suferintd; prov. sufretisa
(bedeutet „Erlaubnis"); frz. souff'rance; span.
suf'rencia (daneben sufriiniento); (ptg. soff'rimento).
7925) suflero, ferre, *suff[e rio, -Ire, erdulden;
ital. sofferire, soffrire; rum. sufer ii it i; prov.
suffrir, soffrir; frz. souffrir; cat. span, sufrir;
ptg. soffrer.
*suffex s. snpplex.
7926) *siifrictus, a, um (f. sufflcus), angefiigt;
ital. soffitto, soffitta, Zimmerdecke, Plafond; rum.
sufit; frz. soffite; span, sofito.
7927) siifflo, -are, an-, aufblasen; ital. soffinre;
sard, sulare; rum. suflu ai at a; rtr. sufflar;
prov. suflar; frz. souffler, davon soufflet, Blase-
balg, Ohrfeige (der vermittelnde Begriff ist etwa
„Pfitf'); altspan. suflar; neuspan. sollar imd
soplar (wie sich das letztere Verb, welchem ptg.
soprar [neben assobiare^ entspricht und welchem
ital., bezw. bolognes. soppiare, venez. supiare
gegeniiberstehen , zu iufflare verhalt, ist ganz un-
klar; Jlarchesini, Studj tli fil. rom. II 12, setzte
obsuplare als Grundwort an , aber ein derartiges
Verb ist dem Latein unbekannt, nur obsufflare ist
vorhanden). Vgl. Dz 297 soffiare u. 440 chillar;
Grober, ALL V_484.
7928) [*sufflrdcta, -am /'. (v. *suffrangere fiir
suffringere), Abbruch, Mangel; alti tal. .>>•o;/ratta,•
pro v. .io/raito, sofj'racha: altfrz. souffraite. Vgl.
Dz 297 soffratta.]
7929) [*siiffractosus, a, um (*suff'racta), Mangel
habend, bedurftig; altital. sofj'rettuso ; prov.
sofraitos ; frz. souffreteu.r (volksetvmologisch an
souffrir angelehnt, vgl. Pal's, KF III 513). Vgl. Dz
297 soffratta.]
7930J *siiffrango, -ere = prov. sofraigner, so-
franher, jem. Abbruch thun, jem. schadigen, in
Stich lassen.
7931) sfiffUmo, -are, rauchern, = span. sa/iMmar
(angeglichen an ahumar). Vgl. Dz 485 s. r., wo
suffumigare als Grundwort aufgestellt wird; Grober,
ALL V 484.
79321 suggTiinda, -am f., Wetterdaeh; ital.
gronda, Traufe, Dachrinne; rtr. grunda; altfrz.
souronde ; neufrz. sevcroiide (henneg. souvronte).
Vgl. Dz 174 gronda.
79331 su^o, suxl, suctum, sugere, saugen; ital.
suggere : rum. sug suptei supt suge.
7934) (siil, sibi), se, (seiner), sich; ital. se, si;
rum. .<«?, sine, .jj, se; rtr. sei etc., vgl. Gartner
«It;»
7036) uniiiaK
7!)5r0 Hii|i|ifiiliuij!0s
roo
§ U>S (T. ; pri'V. »e, .ti; fri. noi, sr; out. si. >r;
i>|>»ii. fi, sf : |'t(;. si, sr.
7tl3ri) NUillas, «, urn (.«u.t), Hi-hwoinisf li ; ilnvnii
^itid. suijlxinlii. Kclimiit/iK; violloiclit «ucli ciiittit
„il»iiii:i Kiiiliria, si-iiitta", v^l. I'aix , St. 281, wu
uIht iiiirli AlilKittiii); von K>'t- I'lsnuljiin. Iicsi'liimitxoii,
fiir ini>);lii'li crin-litct winl; stiro ..fuiifjn imrciiui",
v>;l. Ciiix , St. .ViS); |ir«iv, solti-s, .Scliniutz, tliizii
iln» VI). siillidr. Ix'iii-liiinit/.i'ii: fr/.. .mihi/ ii. souille,
Sausoliwfiiiinu , SDuillon . Soliiniil/ikittol , sanillrr,
l>«>!ioliiiiiltzt'ii: s[uiii. ,sii//(>. oiii S<fliHrli; pi};, solliii:
viflli'iclit p'liort liiiTluT aiirli 8 p iiii. cultu, Maiiscliun-
Lot, .-«//(IOC ,,oacan'". Yjrl. 1>/. ti81 *0Mi/ u. -188
xiWi) (an i-rston'r Stolle winl audi spun, soltastre
..si-limiitti};" /.11 siiilliis p>Htollt, was man billigcii
kaiiii; in «lor IMit;. ,,pliftij,i>r Monsoli, Sclielm"
alH>r j;i'liiirt sullnstre /.u siittar = siiUlare); vj;!.
au.-li Gn.liiT, Al.l. V -184.
7!i3tlt siiiiias, a, uui (siis), sc.Lwrincrn ; davon
(Honn nii'lit vmii gornian. stri») ital. ciuino, xainoi
,,piir<'('llinu dliulia", lomb. ciun, sinii, Schwoin,
vifl. Caix. St. 28il.
71137) sliis, -cm /'. (fiir .sti*-, 8. CJoorfjos s. v.),
Schwi'in; davon nach U/. 488 .<. i'. span, sohez,
siMZ. sdiuiutzig, uiodertriiditig. Uicso Aliluitung
kann aber obenaowenig nie <liojuuiga von *sudicius
bofrivdigon. Viollcidit bcBtoht. soez aua deni Stainme
SU-. Schwdn, + -e.; (Genetivsuffix, = got. -is), so
dafs PS dem Eigenuanion Fernandez etc. ontsprechoud ;
gi'bildet wiire.
7938) sillciis, -urn m., Furche; ital. solco; rtr.
suql. suoiiil: nouprov. souco; cat. solch. Vgl.
Gruber, ALL V 484.
7939) siilfur, -is «., Scliwefel; ital solfo, zolfo;
sard, siil/'uru: (rtr. sniper); prov. sulfre-s; frz.
souf're; cat. so/re; span, azufre: ptg. enxofre.
Vgl. D/. 298 solfo; (iiiiheT, ALL V 484.
7940) ahd. sidza, Siilze; ital. soldo; prov. solz,
sou(s, vgl. Dz 401 soldo.
7941) sQin, nu, esse, sein; ital. Friis. sono sei
e sitimo sietc sono. Pf. /ui, Part. P. suto {stato),
Inf. essere, vgl. Flechia, AG 111 141; rum. Priis.
.•(/«( esti este (ii) sintem .lintefi sint, Perf. /ui und
f'usei. Part, fast, (Inf. /i = fieri), vgl. Lambrior,
Kevista pentru Storic etc. I 37 u. dazii W. Moyer,
Z VIII 142; rtr. Pras. sun ais u. eis e esen eses
en u. .sun, Perf. fuvel, (Part. P. staws), Inf. eser,
ester, vgl. Gartner g 177; prov. Pras. sui und soi
2. est 3. es u. est 1. esmes u. em 2. ets 3. son,
Perf. /ui, (Part. P. estatr), Inf. esser; frz. Pras.
.fMi.s- es est somnies etes sont, Perf. fus, (Part. P. «.'(e),
Inf. etre; cat. Pras. sc ets es soin sou son, Perf.
fuy, Part. P. sit/Kf, Inf. ser; span. Pras. soi/ eres
es somos sois son, Perf. fui, Part. P. sido, Inf. ser;
ptg. Pras. «on es he somos sois sdo, Perf. fui,
Part. P. sif/o, Inf. ser.
7942) altnord. suinbla, untersinken; davon das
gleiclibedeutcnde frz. sombrer, vergl. Wedg«ood,
R Vm 439.
7943) summa, -am f., Summe; ital. summa;
rum. sumd; prov. sotnma, soma; frz. somme;
cat. span, suma; ptg. summa.
7944) siiminiim «., das Oberste; ital. sonimo,
Gipfel; prov. som-s; altfrz. som, son {par, en
som, son, oben, hinauf), davon das Demiu. sommet;
(hicrber gehort nach Diez audi neufrz. sow, Kleie
d. li. das Obcrstc im Sieb, in Rucksicht jedocli auf
das vou Forster, Z III 262, nachgewiesene altfrz.
seon erklart man son besser aus sedmi = saeton-
Oder aucb aus secundum, vgl. G. Paris, R VIH 628,
)i. iibi'ii saeta); Kpan. somo, (rn soma, ubun): ptg.
fdilt das Wiirt, dafiir vima. Vgl. Dz 299 sommo;
GhdiiT. ALL V iSl,.
794ri) nOdiu, Nainpsi, Naiiiptuiu, NUliii^re, iidimcn;
itaL iifi-.fiiiii» sunsi sunto sumirf, aiifiiidinieii, da/.ii
lias Sbst. iissunziinie («pan. iisunciiin, pig. iis-
suiiip\'ihi), AiitniOiiiiiiiig ill ili'ii lliniind, Hiinnu'lfalirl,
vgl. (iridior, ALL V isr».
794(i) NQuiiitUuiiiUi, a, iiui (sumirc), kosUpii'lig;
ital. sontuuso, suntuoso; frz. somptuettx (gi'l.
Wort) etc.
7947) siipBr u. sQprA, (ibor; allital. snr; prov.
sobre; frz. [Siiure, seure), sur, vgl. G. Paris, K X ,51 ;
Fiirslor, Ltbl. 1890 No 4, z. Aiol S. (!I4; «[lan.
ptg. solire. Vgl. Dz (iH2 sur.
7948) snpt'railiis, a, lllii (super), iiburgfordiiot:
ital. sovrttni) : f r/.. sourtrtiin ; span. pig. soberann.
7949) siiperciliiiin )i., Augcnbrano; ita I. .sh;jc>-
cUio „sopra<'(iglio", cipitjlio „increBiiamentii dolla
fronte, giiardatura d'adirato", vgl. Caix, St. 285,
Caiidio, AG 111 397; frz. sourcil ; 8i>an. ceja;
ptg. sobnincftlia.
7960) *)sUpei'cuIuN, a, lllll (super), iiborlliissig,
ilborniiifsig ; ital. socercUio , davon sorerchierin
(danobcn supercliicria) , t)bervorteilung, Milsliand-
lung; frz. sujiercherie, Hinturlist; alts pan. ptg.
sobejo; span, stipercheria. Vgl. Dz 301 soverchio;
Grobor, ALL V 485.
7951) BJipSnia scil. aqua, = prov. soberna,
sobern-s, Slromung; frz. souberne, souberme, Ober-
wasscr. Vgl. Dz (J81 soberna.
7952) siipero, -iire, iiber jem. od. etwas hinaiis-
kommen, iiberragen, iiberwinden; ital. superare,
soprare ; prov. span. ptg. siAirar.
7953) ['siiperpeHitiiiiu n. ^ prov. sobrcpelitz,
Chorhemd; frz. surplis (,aus surpelice niit Anglci-
chung an pHer, vgl. Fafs, RF 111 500), vgl. Dz 240
pellicda.\
7954) altndd. Nuppa, Suppe; (ital. zujijia, Kalt-
schale, Weinsuppe, vgl. CancUo, AG III 379); prov.
sopa, davon das Vb. sojiar, zu Abend essen; frz.
soujie (bedeutet eigeutlich Brutschnilte, wcslialb
G. Paris, R X 60 Anm. 2, die Herkunft des Wortes
vom german. suppa bezwoifelt; crkonnt man dicaeii
Zweitel als berechtigt an, so wiirde das Wort ciii
Ratscl sein, dcnn selbst sCq)pare wiirde als Griind-
wort nicht annohrabar sein, indossen ist G. Paris'
Bedenken docli kaum gewichtig genug gegeniil)or
der inneren Wahrschcinlichkoit der iiblichen Ab-
Icitung; von soiipe das Vb. soaper, eigeutlich eine
Erfrischuug zu sich nehmen, dann zu Abend speisen;
dagegen gehort super, saugen (von der Puiupe),
wohl nicht hierher; span. ptg. sopa, mil Fleisch-
briihe iibergossene Brotrinde, Suppe mit Brot, <lazii
das Vb. so})ar (nur span.), Briihe iiber Brotschnitteii
giefsen; nicht hierher gehiJrt wohl das span. ptg.
chupar , saugen, dies Vcrbum scheint vielmehr,
cbenso wie frz. super, dem lat. siippare (bei Georges
mit der Bedtg. „auf den Riicken legen*" angegeben)
zu entsprechen, der Bedeutungswandel ist autfallig,
aber nicht unerklarlich , vermittelt wird er durch
den Begriff ,,driicken" (vgL ptg. chuparse, sich
hinter Erdkliifsen verstocken, sich driicken, voni
Feldhuhne), denn das Saugen liifst sich wohl als eiii
Driicken auffassen. — Vgl. Dz 299 sopa; Mackel p. 21.
7955) suppedaneiUt , a, um, unter die Fiil'sc
gesetzt; itaL suppeddneo „pauchctt<j da posarvi
i piedi", snppediano, soppidiano, suppediano „una
specie di madia da tenervi la farina ili caBlague",
vgl. Candlo, AG in 341.
701
7956) siippl«x
7987) symbolum
702
siippleo B. siipplio.
7956) supplex, -icem, dcmiitig, liullHeliond;
ital. mijijilice, ilomiitip bittend, snffice, gesclmicidig,
weioh, vgl. Canello, AG III 326: (die Gleichuiif,'
so/'/ice = suirplicem diirfte trotzdera, dais Dioz 401
s. r. sie aufgestellt und verteidiift hat, dooh als
lautlich unmoglich zu beanstanden seiii; man «ird
in sriffice oin *sufficem von *suffex (aus sub + fnc-,
vgl. carnifex u. dgl.) mit der Bedtg. „lsich) unter-
duckend" zu crblicken haben).
7957) siipplico, -are i supplex), dpmiitig bitten !
(eigentl. die Kniec beugen) : ital. supplicare, bitten, '
davon das Sbst. supjAica, Bittschnft, soppiegare,
ein wenig falten; rum. suftec ai at a, umfalten,
aufkrempeln ; p r o v. supplicar, sojilejar ;{tz. souplier;
span, suplicar: ptg. supplicar.
7958) ['supplTo, -ire (fiir supplere), ausfiillen,
= ital. soppltre, sopperire: (f rz. supplier, gleich-
sam *suppleare) : span, suplir. Vgl. C'aix, St. 578.]
Nuppo s. soppa.
7959) suppono,posuI, posTtoiD, ponere, darunter
setzen, voraussetzen; ital. supporre „fare un'
ipotesi", sopporre „mettere sotto", vergl. Canello.
AG in 335: rum. supune: proT. supporter: ifrz.
supposer): span, suponer: ptg. suppor.
7960) altnord. siiri sauer, = frz. sur, vgl. Dz
682 *■. v.; Maekel p. 19.
7961j *sar<?tiis, a, nm (fiir surrectus v. surgere,
vgl. Ascoli, AG in 326 Anm.), hervorgegangen ;
davon vermutlicli ital. sortire, heraus-, hervor-
gehen: frz. snrtir etc., s. oben exorfio.
7962) surculus, -nm m. (Demin. v. surus), Zweig,
Schol'sling; ital. sorcolo, Pfropfreis; (rum. surcel,
surcc ,,buchette, planure, eclat, copeau de bois",
vgl. Ch. p. 277); ptg. siirculo, Moosstengel.
7963) sordus, a, um, taub; ital. sordv: sard.
surdu ; rtr. surd: prov. sori-2: frz. sourd : cat.
sort: span, sordo, taub, {zurdo, link, vgl. Dz 500
». I'., indessen ist die Hierhergehorigkeit des Wortes
mehr als fraglich, vgl. Baist, Z VU 125, wo ab-
surdus als Grundwort aufgestellt wird): ptg. surdo.
Vgl. Grober, ALL V 495r
7964) surgro, siirrexi, siirrectuin, surgere,
eraporrichten, sich erheben, hervorgehen, entspringen
(letztere Bedtg. ist die im Roman, iibliche): ital.
surgo sursi suiio surgere und sorgere, dazu das
Parti/ipialsbst. sorgente, Quelle; prov. sorgrec (Perf.
und Part. P. sors); frz. sourdre und *reso[u]rdre,
dav. source {= *sursa f. surreeta). Quelle, ressouree,
Hiilfsquelle. surgeon, Schofsling, Wurzelreis; span,
ptg. surgir. Vgl. Dz 681 sourdre.
7965) siirlo, -Ire, in der Brunst sein (Apnl.
apol. 38, Arnob. 5, 28); ital. zurrare und (durch
Urastellung) ruzzare, dazu das Vbsbst. ziirro (auch
zurlo), Liisternheit, Kitzel, vgl. Dz 412 zurlo:
Caix, St. 496.
7966) sursuin, susmn, auf warts; ital. suso:
rum. sus: rtr. si; prov. frz. sus. davon vielleieht
abgeleitet (nach dem Jluster von soacerain) souze-
rain, Oberlehnsherr ; span, altptg. suso. Vgl. Dz
312 suso: Grober, ALL V 485.
7967) arab. ajs-sflsan, Lilie; davon ital. susino
„aggiunto date all' unguento di giglio", vgl. Cais.
St. 613.
7968) suscito, -are, aufregen : davon nach Cais,
St. 116, ital. su.^ta, Sprungfeder, ijwttere in susta
,.mett€re in modo, agitazione"); sard, ansustu,
Schreck ; s p a n. p t g. sitsto, Schreck. Diez 300 sostare
leitete die Worte von suhstare ab.
7969) sflspeftTo, -nnem f. isuspicere), Verdacht:
(ital. sospetto = suspectus); prov. sospeisso-s;
alt frz. snus})ei;on m.; neufrz. HOup(;on: (span.
sospecha =- su.ipecta); ptg. su-sprirdo. Vgl. Hor-
ning, Z VI 435; Grober. ALL V 485; Diez 681
soup^on stellte suspicin als Grundwort auf, vergl.
dazu Ascoli, AG III 345 .\nra.
7970) suspect«, -are (Intens. v. suspicere), arg-
woluien; ital. sospettare; span, sospechar; ptg.
su-speitar.
7971) suspectus, -nm »i. (suspicere), Verdadit;
ital. so<pelto: span, sospecha: ptg. siispeita.
suspicio, -onem /. s. suspectio.
7972) susplco, -are, argwohnen, = altfrz.
sttschier, vgl. Dz 681 soupQOtu
7973) siLspiro, -are, hauchen , atmen; ital.
sospirare: rum. su.fpin ai at a; prov. sospirar:
frz. soupirer: cat. span. ptg. su-tj/irar.
7974) sustento, -are (Intens. v. sustinere), unter-
lialten; ital. sostentare: span. ^t^. sustenUir.
7975) siistineo, tlniii, tentum, *tenere, aufrecht
halten; ital. sosfencre; prov. sostener; frz. sou-
tenir = subtus tenere: span, sustemr, .sostener;
ptg. soster.
7976) su-surro, -are, summen; ital. („per altc-
razione onomatopoetica") ciciorare „grillettarc «lei
liquid! in ebullizione", vgl. Caix. St, 276; span.
SMrriflr.^Hrrir, danebenjHm6ar(schaUnachahniendes
Worti. vgl. Dz 500 zumbar, 501 zurrir.
7977) susiirrtts, -um »«., Gesnmse; davon viel-
leieht span. ptg. chorro, jorro, Sprudel ciner
Flussigkeit, vgl. Dz 440 s. v.
7978) suiis, a, nm, sein; ital. Sg. sua, sua, PI.
suoi. sue; rum. Sg. [seu), sa, PI. sei, sale; rtr.
Sg. {sis, siu, sea), PI. ses, (seas); prov. Sg. sieu(s)
SMI, sa, soa, PI. soi, ses; frz. Sg. (ses) son, sa,
PL ses; cat. Sg. son, sa, PL sos, ses; span, suyo,
su, so, suya, PL sus. sos, suyas; ptg. Sg. seu,
sua. PI. seus, suas. Vgl. Grober, ALL V 485.
7979) [got. suthjon, kitzeln; ital. sojare, uber-
trieben schmeicheln ; altfrz. suer, chuer; neufrz.
choi/er, mit Sorgfalt pflegen. hatscheln. Vgl. Bugge,
R in 147. vgl. jedoch R IV 453, s. oben cStico;
fiir sojare durfte indessen suthjon als Grundwort
beizubebalten sein.]
7980) got. sriglja, Pfeifer; davon ital. sveglia,
insofern das Wort den Blaser eines gewissen Blas-
instrumentes u. dieses letztere selbst bezeichnet (in
der Bedtg. ^Wecker" ist sveglia das Vbsbst. zu
svegliare = *exvigilare). Vgl. Dz 405 s. v.
7981) german. swank, schwank; davon itai.
sguancio (daneben .ichancio), Schiefheit, Quere;
vermutlich gehuren hierher auch schineio , schief,
quer, scheucire, schief gehen. Vgl. Dz 400 sguancio.
7982) mhd. swenkel , Schwengel; davon ital.
ghingheUare ^tentennare. dimenarsi". davon chin-
chilloso, ghinghilozzo. Schaukel, vgl. Caix, St. 337.
7983) ahd. swinan, hinschwinden; davon ital.
svignare ,.scomparire, fuggire prestamente", vergl.
Caix, St. 614.
kymr. swm s. Saturuus.
7984) ndd. *switten, schwitzen; davon frz.
suinter, ausschwitzen ? Vgl. Maekel p. 102. Diez
682 setztc ahd. suizan als Grundwort an, was noch
unmoglicher ist.
7985) av^(c4. av^axos, schweinisch; dav. viel-
leieht ital. ciacco, Schwein, vgl. Dz 365 s. v.
7986) SfUaba, -am/"., Silbe; ital. . «17/06(1; frz.
si/Uahc: span, silaba: ptg. syllaba: iiberall nur
gel. W.
7987) sjTnboIiim n., Beitrag zu einem Schmause;
70.H
7'JtS8) symjilioiilu
HINM) tili-
7(11
(Invim vi<iiniillii-li pniv. nltfrr.. vrmhrt. /iiNiiiiitiKtii-
kiitift /iir Kurr.n'i'il: iilcfrt. crmlirlrr; iiltH|i(kn.
(rwl^W/(lr, liiriiii>ri>ii, vjjl. D/ HHJ ziiiiliftlu.
I'.tSiS) sViupliunia, -inii /. (niviviKim), cin miiHi-
k.'ili.sclii'.H IiiKtruincnt : it ill. 4ii»n/ii>;/mi. .<ii»i/io;/im,
llirloiill.iU>, Srliiiliiu'i, Sa.'kpfciro; vV'l. (^iiiu'llo, Ali
III ;W.t; rum. (-iiH/iiKir; prov. mh/i/iiihki; iiltfr/..
*i/Mi;)/iiim>, Wii/oiiic,- spii». etimiioiiii; pl>?. «nil-
/<»i/iii Vj;|. D/. 2S1 stiiiipoili'ii.
7'J81M s^uiiilus; ilnvmi iiltrrz. »anc. S. nucii
(ilicii Koiider.
7!i'J0i M.YriiiN, synuin» /. (orciyl), Rolirpfoifo;
ital. ncinmiii, sdliiiiiu: prov. giriniiua; (ri.
seriiiijiie, Sprit/o; spun, siriiiga, .eeriiiija, jcrinya ;
ptt;. .«riii(7(i, .ivriiii/ii. Djs U87 acirintja.
7'.l!ll) syriiiu ». (()r(j/ia), Soliioppu; itnl. sirima,
Sclihirstoil oiiuT Stniplu', Abgi'saii},'; riiiii. «irmd,
Ka.loii. Vi-l. Vi UK» vinHKi.
T.
7'JD2) .scliullniicliiihnioiiilor Staiiiui ^orin. tub, tup,
(lioiit ziiiii Ausdnick einos SchIn;,'Koruusc'lie!>; davon
1. frz. Itipcr. klapsi'M, Injic, Kla])s, ydihi); iiiit dcr
H^iiiil I \-i). mill, iajipr, Pfoto\ ((i/««, Trotmnt'lschliiger,
injxige, Cii'klopse, Liirin. V^;!. Dz (184 liipe; Cai.\,
St. lis. /.icht hierhor ital. lafferuglio „traujc8tio,
hattaglia confusa", zaffata „colpo, porcossa", bei
U'tztcrcni Worte halt er jedocli aiich Zusammun-
liaii;; mit ;(i//<). Zapfcu, fiir moglicli. — 2. prov.
alt frz. tabusi, tabiit, Liirni, Verwirrun;?, dazu die
Verba tahustar, tabusaar, ttistar, tuiiar, tabusler,
Itibuter (vioUeicht audi tarabtister), klopfen, bo-
unruluf,'on u. Agl. Vgl. Dz «82 tabiiist; Caix, St. 117,
zieht iiiorhor ital. ticDiibiisto. Wirnvarr, tiani-
bimtarc, in Wirrwarr briuj;ea, auch tambuacare,
aii.spriigeln, diirftc hierher gehoron (Caix, Z I 424,
erkliirte das Vb. fiir zusaniiiiengesetzt aus tamburare
-|- buAnare). — 3. altfrz. prov. tabor, labour,
Trommel (davon das Demiii. tabouret, tromnielartiger
Sitz), dazu da.s Vb. tabuurer, tabouler. Mit Nasa-
liorung ital. tamburo, dazu das Vb. tamburare,
ferner tamburaju, Trommelmacher, tamburiere,
Tabouretmacbor, vgl. Canello, AG III 311; frz.
fa»ibo((f-,dazu das Demin. tawiioMrt»! (ital. iamftunno,
span, taiiiborin, tamhorino) u. davon wicder das Vb.
tambouriner; span. ptg. tambor, utambor mit
zahlreichen Ableitungen, z. B. span, tamborear,
trommeln, tamboril, kleine Trommel, tamborilear,
trommeln. Vgl. Dz 314 tamburo, wo die Wortsippe
vom pers. 'tambur, arab. •tonliur abgeleitet wird,
in welchc Ableitimg sicb aber tabor, taboitr nicht
fiigen. S. auch unten t^ip.
7993) indianisch tabak, Tabakspfeife (in den
europaisohen Sprachen Tabak); ital. tabacco, davon
tabaccliiera, Tabaksdose; £rz. tabac, davon tnba-
tiere, Tabaksdose, tabagie,, Rauehstube; span. ptg.
tabaco. Vgl. Dz 312 tabacco.
7994) tiibanfis, -uin hi., Bremso; ital. ta/dnu;
rum. taun: prov. altfrz. tavan; neufrz. taon
= 'tabonfm, vgl. Horning, Z IX 512; cat. tavd;
span, tabano: ptg. tabdo. Vgl. Dz 313 tabdno;
Urober, ALL VI U7.
^tabaq s. ka'bali.
7995) arab. 'tabiq, etwas an einander Passendes;
davon viellcicht span. ptg. tabique, Zwischenwand
von Steinen u. I.ehm. Vgl. Dz 489 s. v.
7996) tabella, -am /; (tabula). Brettchcn, Schreib-
tiifelchen; ital. taliella, die Schnurre oder Klapper
(Ktad dcr (ilocki'l in d«r Clianvorlic. In dor ili'iltg.
„Tab<>ll(>" ihI dan Win I nur gid. .\u»i|ruck.
79'.l7i tuborilA, -Bill /.. Il(i(t«i, Srlienki'; ital.
r t r. Inrrnia : f r /.. tarrnir : cat. «pan. ptg. tabrrnti.
Vgl. tiriibcr, Al.l, VI UH.
799H) tubniu, -nin /.. Hrctt, Tisdli; it» I. (xiWft,
(niiltclbar gcliiirt liicrhcr audi ta/'fio. (laHtmalil,
wozu ilaK Vb. tufjiarr. •— iiilid. tafel. larrlrx, vgl,
Caix, .St. (i20); sard, /aula, Diclc; rum. tabid;
prov. laula: frz. tide, KiHciiblcdi, tabic, Tiscli ;
cat. taula; 8]ian. labia; ptg. talma. Vgl. Dz (i89
title; Ciriibor, ALL VI 118. \V cgcn trt/ymir ». audi
talla.
7999) I'tAbiilActMilii n. (tabula), Brett, — ital.
larolaccio, hiilzerncr Snliild; aus dom ital. Worte
entstand wnlil durdi Uiustdlung das gleii-lihedeu-
tonde fr/. lahras. Vgl. I»z tlH:! laleium.l
8l)(H)) tabiiluriiini n. (tabula), Ardiiv; ital.
tahularia, Ardiiv, lavoliere, .Spieltiseh, (tannlieri',
Bankior, =^ tabulariun, RodinungRhoamtor), vorgl.
Canello, AG III 311
8()()1) l+tiibulcIlHm II. •talinla\^ frz. tableau,
tafdarU-", ulMTMclillirh.. l);ii-Nl..|lwng.|
80021 liibiilo, -arc, mil Unttcrn lidcgeu; frz.
tavelir (zuuiidist wohl = mhd. taveleii von tafel
= altfrz. lavele, tabula, S'pielhrott, Hrottspid),
spielbrettartig d. h. sdieckig machen. Vgl. Dz G8U
taveler.
8003) arab. at-tubflt, Sarg; sicil. tabbutu;
prov. taiit-z, taiic-s (obonso auch altfrz.); span,
ptg. ataud, atahud. Vgl. Dz 30 ataud; C. Midiaolis,
R II 91.
8004) Stamni tac- (vgl. tac-tu.s), tacc-, oinon
Gegenstand heriihrou u. ihn dadurdi ontwoder ho-
flecken oder verletzon (oin Zeichen des Eindriickons
auf ihm hiiiterlassen oder ihn an dem Orto, wo er
sicb beiindet, andriieken, daran befestigon) : 1. ital.
taccia. Fleck, (danebon tecca): rtr. tak. I'look;
prov. taca; frz. tachc. dazu das Vb. taclier, vor-
mutlich idontisch damit ist a 1 tf rz. techier, entechier,
entichier, neufrz. cntichcr, beflecken , anstockon
mit ciuer Krankheit, s. oben anstpcken; span,
ptg. tacha, dazu das Vb. (at'^ar. — 2. ital. tacca,
j Einschnitt, Kerbs; rtr. taccar, kcrben. — 3. ital.
tacco, taccnlo (Hakchen), taccone, ein auf den Schuh
! befestigtes Stiick Ledcr, Plicken, insbesondere der
Sdiuhabsatz; attaccare, angreifen , fest machen,
s-taccare, losmachen; frz. attacher, befestigon,
altaquer (Lehnwort aus dem Ital.), angreifen. de-
\tacher, lostrennen; span. ptg. atacar, befestigon;
, vidleicht gehcirt hierhor auch span. ptg. taco,
Pflock, Zapfon, Pfropfen , da ja auch hier der zii
\ Grundo liegendc Bogriff derjenigc di's Fi^tinadiens
;ist. Vgl. Dz 313 tacco (Diez .^'hrmt ,l.r Aiisicht
zuzuneigen, daf» dor Stanim tac eulwi-.l.r kdti.sdien
i oder germanischen Urspruiiges sei. Da.s crstere
aber ist unbedingt abzulehnen, vgl. Th. p. 80; das
letztere wohl ebenfalls, denn altnord. taca, ags.
tacan, engl. take diirfton zu der roman. Wortsippe
im Verhiiltnis der Urverwandtschaft stohen). Auch
Caix woUte, St. 616 (vgl. damit auch Canello, AG
III 383), fiir ital. tecca, altfrz. teclie german.
Ursprung wahrscheinlich machen, indem er got.
taikns, ags. tacen, ags teceii als (iruiidwort auf-
stellte, iiberzeugend istdiese Annahme jedoch koincs-
wegs, s. unten taikns. Ulrich, Z IX 429, sotzt fiir
die ganze Wortsippe *lacticare als Grundwort an,
aber ct koiinte nur It, nicht cc ergoben. S. auch
unten ti^'kan. — Mijglichorweise gohort zu dem
Stamme tac-, tacc- aucli ital. tacc.agno, knickerig
705
8005) tiic«o
8025) tiilpa
706
(oifjentl. wolil „fcst an etwns Iialteml", \gl. atlac-
care), taccagnarc, knickern, um Klcmigkciton zanken,
vgl. aber No 8011; frz. taqiiin , taquiner; span.
tacailo. Diez 312 taccagno nalini Zusammenhang
ilieserWortsippe mit aliil. zahi, zab, an. S. Xo 8011 ff.
8005) taceo, tiicul, taciturn, tacere, .scliweigen;
ital. taccio tacqiti tnciuto tacere; rum. tac tdctti
ttlatt tdce: rtr. Pras. tdi, Part. P. tisiti, Inf.
tazekr, v-jl. Gartner § 154; prov. tats u. tai tais
(aucb tac?) taiiit tazer tainser taire; frz. tais t us
tu taire, rcfl. Vb., (altfrz. taisir); (span. caJlar,
ptg. calar von calare, w. ni. s. ; indcssen ist tacere,
bczw. der Imperat. tacc wohl in der Interjektion ta,
tate, still! erbalten, vl'I. Dz 489 ta).
taciturnus s. Saturiius.
8006) taeda, (teda), -am /'., Fackel; ital. teda:
rtr. teja, tegia, dec, tea: cat. tega; span. ptg.
tea, dazu das Vb. atear, anziinden, vgl. Uz 490
tea; Grober. ALL VI 118.
8007) umbrisch tafla {== lat. tabula) ; davon nach
Flechia, AG III 155, ital. taf/iare, tafeln, tnffio,
Gastmahl, vgl. jedocli Caix, St. 620, s. ob. tabula.
8008) pers. tdfteh, ein Zeugstoff, Taffet; ital.
taffeta: frz. taffetas; span, taf'etan; ptg. tafetd.
Vgl. Dz 313 taffeta.
8009) altdtscb. tagadiuc, gerichtlieher Terrain;
davon vielleicbt prov. tainar. atainar, aufsehieben,
verzogern, beunruhigen, dazu das Vbsbst. ata'via;
altfrz. ta'iner, atainer. dazu das Vbsbst. taine,
ataine, Beunruhigung. Vgl. Dz 683 t'linar.
8010) Tagarros, Name einesafrikaniscbenFlusses:
davon span. ptg. tagarote. aegyptischer (am Ta-
garros heimischerj Falke. Vgl. Dz 490 s. v.
8011) abd. taha, Doble; davon taccola, Elster,
taccolare, (wie einc Elster) plaudern , taccolo,
Schakerei. Vgl. Dz 405 taccola; Cai.\, St. 627. —
Vielleicbt gebort bierber aucb ital. taccagno (wie
eine Elster auf etwas erpicht), gierig, geizig, knau-
scrig, taccagnare, (wie eine Elster kreisebcn), zanken;
(tz. taqiiin, geizig, ziinkisch, taquiner, neeken (die
Worte durften aus dem Ital. entlehnt sein, vgl.
Mackel p. 134); span. ptg. tacaiio, tacanho,
knauserig, binterlistig , bcimtiickiiicb. Diez 312
taccagno stellte abd. zdhi (got. 'tdhs), ziih, als
Grundwort auf, verrautlicb niit Eiioksicht auf lomb.
zaccagnd, zanken, abcr die Bedtg. ^zanken" pafst
nicbt wohl zu ^zSb". Scbeler im Diet.-' taquin
verweist auf ndl. tagghen, zanken, aber dais ein so
weit verbreitetes roman. Wort niederlandiscben
Ursprung liaben sollte, ist von vornherein unwabr-
scheinlich.
8012) german. ti^bja, ziih; davon sicil. taja,
Lebm; rtr. zais. Schlamni; altfrz. tai, Schlamm.
Vgl. Dz 683 tai; JIaekcl p. 40.
8013) got, *tahs (ags. toh, hochd. zah); damit
scbeintzusammenzuhangen ital. <acca(/«o, kniekerig,
dazu das Verb taccagnar; frz. taquin, taquiner:
span, tacano. Vgl. Dz 312 taccagno. Vielleicbt
aber gehort die Wortsippe zu dem Stamme tac-,
tacc- (s. d., s. aucb Xo 8OII1.
8014) arab. rt<-taif6r, kupfemes Beekeii, ^span.
ataifor ,piatto fondo per servire a tavola , tavola
rotonda in uso presso i Mori", vgl. Caix, St. 619.
8015) arab. taifurija, Schiissel, = ital. tafferia
„largo piatto, catino di legno", vgl. Caix, St. 619.
8016) got. taikns, alts, tfcen, ags. tAcen, Zeicben :
davon nacb Caix, St. 616, ital. tecca, taccola,
Flecken, Febler, Mangel; altfrz. teehe, teke (wovon
techier, entechier, entichier, neufrz. rnticher, an-
stecken, beflecken). ludessen diese Worte konnen
Kdrting, laf.-rom. Worterbuch.
doch kaum von tacca, tache u. iiberhaupt von der
ganzen Sippe des Stammes tac-, tacc- (s. d.) gc-
trennt wcrden. Aucb blicbe, wenn man teen- als
Grundform ansetzen woUte, der Scbwund des stamm-
baften n befremdlicb (aus diesem Grunde wiirdc
sicb ehcr empfeblen lassen, rait Canello, AG III 383,
vom got. tecan auszugehen). Die Vokalverscbieden-
heit zwiscben frz. teche u. tache, techier u. taclier
erkliirt sich wohl einfacb daraus, dafs einmal der
Vokal der stammbetonten, das andere Mai derjenige
der flexionsbetonten Formen berrscbend wurde (tcclu:
: tacher = aimc : amer); itaL tecca aber diirfte
dem Franzos. entlebnt sein.
8017) arab. 'talaq, ein Mineral, Talk (Freytag
III 06''l; ital. talco; frz. talc; span. ptg. taku.
Vgl. Dz 314 talco.
8018) talea, -am /'., abgeschnittenes Stuck, wird
von Diez 313 als Grundwort zu ital. taglio, taglia,
frz. tatlle u. s. w. angesetzt, besser aber betracbtet
raan wohl diese Worte als Verbalsbsttva zu taliare.
8019) talcntUm n. (zdf.aiTov), Gewicht, Geld-
summe (im Roman, in (ibertragener Bedtg. „geistiger
Schatz, geistige Begabung, Geistesanlage, Gemiits-
stimmung, Neigung, Bebagen, Lust"); ital. talento,
dazu das Yh. attalentare, gefallen, belieben; prov.
talen-z, dazu das Vb. atalentar; frz. talent, dazu
das Vb. altfrz. atalenter; span, talento, (altsp.
taliento). talante ; ptg. tahntilo \inii talante. Vgl.
Dz 314 talento; Grober, ALL VI 119.
8020) [*taliariilm n. (taliare), Gerat, auf welcbem
gebackt und geschnitten wird, Hackbrett; ital.
tagliere, Hackbrett, Anrichteteller; rum. talcr ;
(prov. talhador-s; frz. tailloir); span, taller,
daneben tajadero: ptg. talher. Vgl. Dz 313 taglia.]
8021) ['tSIiator, -orem m, (taliare), Schneider;
ital. tagliatore (das iiblicbe Wort fur ^Schneider"
ist aber sartore v. sartus v. sarcire); rum. tdietor;
prov. talhaire, talhador; frz. tailleur; span.
tajador , Vorsehneider (das iibliche Wort fur
nScbneider" ist sastre v. .mrcire); ptg. talhador,
Scblacbter (das iibliche Wort fiir ^Schneider- ist
alfaiiite von arab. al-hdgah, w. m. s.J. Vgl. Dz 313
taglia.]
8022) *taliiit11ra, -am f. {taliare), Schnitt; ital.
tagliatura; rum. tdieturd; span, tajadura.
8023) tSlio, -are, spalten, sehneiden; ital. tagli-
are; rum. tdiu tdiat tdiat, tdid; prov. talhar; frz.
tailler ; cat. tallar ; span, tajar; ptg. talhar.
Dazu die Verbalsbsttve taglia, Schnitt, Einschnitt,
Wnchs, Schnitt in das Vermogen, Steuer, taglio,
Schneide; prov. talh-s, Schnitt. talha. Abgabe; frz.
*tail in detail, Abschnitt, taillc , Schnitt, Taille,
Steuer; span. (070, Schnitt, i«W< (Fremdwort) Wuchs,
Gestalt; ptg. talho, Schnitt, Hackblock, talha, Ein-,
Zuschnitt. Vgl. Dz 313 s. v. — Baskischen Ur-
sprungcs dagegen scheint zu sein das begriffsverwandte
span, talar, Baume abhauen, verwiisten, dazu das
Vbsbst. prov. cat. span. ptg. tala, Verwiistung.
Vgl. Dz 490 tala: Grober, ALL \l 119.
8024) *taIo, -onem /'. (f. talus), Fufsknochel,
Ferse; ital. tallone, (Deminutivbildung zu einem
*talius f. talus scheint zu sein tagliuola, Fangeisen,
\gl. pedica zu lies, s. Dz 405 s. c); prov. talo{nj-s;
frz. talon; span, talon: ptg. taldo. Vgl. Dz 314
tallone; Grober, ALL VI 119.
8025) talpa, -am f., Maulwurf; ital. talpa und
taljye, Maulwurf, 1 topa u.) topo, Katte, Maus, vgl.
Canello, AG III 349; frz. taupe, Maulwurf; cat.
taup: span, topo; (ptg. toupeira, escava-tirra).
Vgl. Dz 406 tojM.
707
80J(i) tniiilii'ii'n
H(I4:I) tanllr
7 Its
K)'J(i) iiiiilHiiMcli taiiibAirn, Kuiircr; iliivmi viol- j
li'iclit i t » I. lomlniixo, Tuiiilmk : t r x. tumhiic : k |i a n.
(iiuihdi/d , |>t;;. ItimliiiiiiK , -liiifii. V^l. D/, iiJO
(Illll/XIK'II.
lanihilr » Inb.
'tMniliUruriiis ^•. tab.
Hl)i!7) liiiiulill , "H Inline: prov. tntiiliiks; (t/..
(iihi/m ^ dm.- tli.\ —• titiitos ilifA. Vf;l. I>/. IWI liiiiilis.
B»>28) |*tnnnsiuin ii. (vicllficlit kcltis.lioii Ur-
H|)niii(^'8, v^l. Til. p. ^)) ist iK>r latciii. 'i'vpiis 7,11
itiil. tiiniKjio, llanrKiuli, ila/.ii ilas Vorli tamit/iitn;
»iiOK>n; priiv. (ri. Iiiniis, iln/.ii ilas Vb. fr/.. Idinisfr;
Hjiaii. ptn. fii»"'. Vjjl. I)/. ;lll Itniiiiiio, wo ilan
(.iraiiilwort in mil, tiriiis, Klcic, vornmtct wird.l
S()J!)) aliil. tuiii|ir, Uainpf; ilavon voriiiiitlicli
ital. tiiii/o. M.Ml.T;;.'niili, Vfjl. \)i lOli s. v. Sii'li
al>or tappo (Nn siKlsi.
Miaoi anil, taiiir hiiitl!, inilisclio DatU'l; ilul.
tdiiiiiniitlu. 'rainariiulo; f r/,. tuniariit ; 8i>aii. taimt-
(■iii</(i; pt^'. (iiMi(in>i/«i. lumariiKteiro. V;;l. 1)/. 314
((IHI|I)'III(/U.
S»)3l) ^Tinari. taii^, Tan^;; davoii iiarli Jorot,
K IX 3(13, frz. taiii/iif, Unique, oiii als Diiiigor
vurnpiulbaror Straiulsclilanini.
803'J) (^>rinan. Wiirzul tanli, fest ziisamniciihalton
\\g\. Klugo iiiitor nZiili"); ilavini vonmitlicli ital.
Uinghcri), grob, plump; altfrz. lanijre, liartniicliig,
aiif ctwas bcstolieiul, laui/ancr, (Iriingcii. Vgl. Dz
tj84 tuiiifontr: Tb. ]>. 113 («o fiir iiicbt iiiiwahr-
scboinliob erkliirt winl, ilal's dio liotr. VVurto aiif
ilcii kolt. Stainm ilangmo-, wovon altir. tlaini/cn,
fost, u. a., ziiriickKi'liLMi).
8033) ahil. taiiua, Tamio, Eiclio; dnvoii vioUciclit
(abcr ebon mir vielloiclit, ilcnii aiicli keltischor
Urs]irung ist doiikbar) frz. tanner, rot gcrbon, dazu
das Vbsbst. tun, Lohc, u. das Partizi[iialadj. latiiie,
lobfarbig (ital. tani; sard ttwaii). Vgl. Dz 683
Urn: Tb. p. 113; s. audi Buggc, R IV 3Gti.
8034) tuiitus, a, urn, so grol's; ital. taido;
jirov. tan-z (als Adv. taut); frz. laiit (nur ad-
vcrbialos Neutr.), tamtis = tarn (lis = tantos dies;
span, tatito, daiiebcii als Adv. tun, das aber audi
= tarn soin kanii; ptg. tanio, dancbcn als Adv.
tao {tfio : tanto = siio : santo, es kann jedocb audi
== tarn soin).
8085) gornian. sdiallnadiabmcndcr Stamni tap,
hochd. zap (wovon „zappcln"), leicht init dor Pfote
(Hand. Fufs) sdilagcn, klapsen (vgl. niederd. tappe,
i'fotc, engl. tap, Klaps); Irz. tape, Sdilag mit dor
Hand , dazu das Vb. taper, tapoter, klapsen, vgl.
Dz 684 tape. — Auf die liocbdeutsdic Form des
Stamnies (mit Nasalierung) gdicii zuriick ital.
zampn, Pfote, Tatze, sampare, uiit der Pfoto sclilagen,
zampicare, zampeyyiare , zampettarc, die Pfoten
(Beine) benegen, zappeln, strampeln, trippein, ciam-
pare, ciampicare, inciamparc , inciampicarc , (mit
der Pfote) straiicheln . stolpern, dazu das Vbsbst.
inciampo, Fehltritt, Anstofs, Hindernis; bierher
gcboren wohl auch zappa, (krumme, mit Nageln
versehenc, ziim Graben geeignete Pfote), Hacke,
wovon zappare, liacken, vgl. Dz 684 tape u. uament-
lioh Canello, AG III 378. Wenn aber Diez 363
ceffo u. Canello a. a. 0. audi ital. cetfo, Sdinauze,
cejfare, schnappen, baseben, zaffo, Hasdier, bierher
zieben. so ist das wohl allzukiihn; moglicherweiso
gehort ceif'o, ceffare zu tappo (s. d.), Zapfen, denn
ein zugespitztes Maul odor cine Schnauze bat eine
zapfenabniiche Form, e fiir a fiiidct sich auch in
zeppa, zeppo und berubt wohl aiif Einwirkuiig dcs
aniautenden Konsonanten.
so3t'i) tA{H>t<' II. I tapi'liiiii, 'Inpcliiini ti.
(i«;iiy», in.Ti/iii»), Ta|n'to; ital. (ci/i/k'/o ; prov.
laiiil-z : (r/.ta/iis; spa n. pi g. ^l;<(■(l■, /d/ii.:. Vgl.
D/. 3Ifi tiippito: (Ir.dior, AM, VI lliO. Naih llicz
31'-' it«\\ audi ital. tahano, Wallourock; frz.
laliard: span, pig, tuburilo auf la/i-vle ziirtick-
gtdien , ili'iiii «H bozoidiiio oigniillidi ciiu'ii dorkon-
iibiilichou, dieki'ii Koi'k 11. der Wandd vciii ji : I)
liabo in ciiyi-iif ; cah- soin ticgenstilok. Niditudusto-
wonigor ist dioso Aldoitung hiiclist uiiwabrsolieiiilicb.
Kbor mi'iditu man an ZusaiunuMibang mil dUeli.
tapfer, ilapper, dcsseii (iruiidbecloiitung ja ,,fosl,
gcdrungcii, voll, gowiditig" ist, denkoii, dmh wiirdu
man froilidi p u. iiidit li /m crwarlcii lialioii. Das
Wort ist aui'b iiii Kidtisdien sowii' iui Mittolgriedi.
vorhamlcn (kymr. taliar, niitttdgriccb. m/inuinov)
inadit aber hicr wii> dorl den Kindruck oines Frcriid-
wortos. — Von (rz. talmrd soil abgoloilol soin
tidmrrin, llanswiirst, wi'il Possoiiroifsur angoblirb
dni'ii laliard Inigoii, vgl. Silndcr im l)ii:t.' .1. r.
.S037) gricdi. rtc:tnrdi^, iiii'drig, doiiiiitig; davoii
vormutiidi ital. tapimi, arni.solig, dazu das Vorb
tapinaie, armselig lobon, vgl. Dz 681 tapir.
8038) woslgorinaii. tappo, alid. /.apfo, /iapli'ii,
Pfropfcn; ital. lajijio „turaeriolo", ;ii//'(i ,,ta|)|)o
grosso di forro 0 di logno", zeppa ,,pi('folo cumo di
legno", zei>pn „stoc<yi eon cui i battiloro rimenilaTin
i pezzi", tappata, zcppntii, zaffata „il i^dpo ilio
daniio i liquid! sgorgaiido con forza, sbulfata di
nialo odoro eto.", zeppare, vi)llpfro|ifen, zcpjiti, gu-
pfropft, zipolo, Zapfdion iiii llahno oiiics Fasscs,
zampiUo, Wasserstralil, vgl. Candlo, AG 111 377,
wo in eincr Anni. audi tiuif'ii, Jlodeigerudi (nadi
Diez 4l)(i = ahd. tumiif) hicrhergezogen wird, doiiii
OS bodeuto eigentlidi den miifligen (ioriidi, der sich
in gesohlossoiien (icfafsou u. dgl. entwickolt; iiber
die etwaigc Zugchorigkoit von ceffo, cc/fare s. ohon
unter tap; prov. tampir, vorstopfon; frz. tapon,
tampon, Zapfeii, Pfropfen, taper, zujifropfen; mut-
mafslich gehort liiorhor audi vc tapir (a 1 1 f r z.
s'atapir), sich niederduckcn, verstockon (eigoutlich
also wohl sich in oinen Winkel gleicbsam hinein-
stopfcn), tapin, vorsteckt, hoinilicb (audi prov.
tapi-s), tapiner, vcrstecken, en tapinois (altfrz. en
t(ipinayc), in heinilichcr VVeise ; span, tapnn, Zapfen,
ytopfcn, tapar, hiucinstopfen , verdecken, tapa,
Deckel, violleicht auch zampar, eilig verdecken,
verschlingeii; ptg. tapar, verstopfen , ziideoken,
tanipa, tampao. Deckel, tampo, Deckelstiick. Vgl.
Dz 315 tape; 412 zeppa u. zipolo; 084 tapir.
8039) arab. 'turak, entfernt, besoitigt (Freytag
III 47»); ital. prov. tara. Abzugsrechnung; frz.
tare; span. ptg. tara, dazu das Vb. ital. tararc
etc. Vgl. Dz 315 tara.
8040) kelt. Stanim taratr-, Bohier; davon (ital.
taradore, gleichsarii *laraturem, Ijohrwurm, Reben-
wurm); rtr. terdder, Bohrcr; prov. taraire, Boliror;
altfrz. tarere; neufrz. tariere; span, taladru;
ptg. trado. Vgl. D/. 315 taraire; W. Moyor, Ntr.
p. 133; Th. p. 80.
tarclulii s, draco.
8041) arab. tarb, das Netz im Loibe (Freytag
I 213''); davon vielleicht span. ptg. zirbo, zerbo,
vgl. Dz 412 s. V.
8042) tai'de, laiigsam, spat; cat. span. ptg.
tarde (cat. audi tarda), spate Tageszeit, Abend,
vgl. Dz 490 tarde.
8043) |*tardieo, -are (tardu.s), ziigern; altfrz.
tarqiur, atarijier, vgl. Dz 685 taryer ; Grober, ALL
VI 120.1
709
8044) tiinlid
8069) Uixleo
•10
8044) [*tai'(lTo, -are (tardus), zogorn, = rum.
(iit)tdrziu ai at a; prov. tarzar, vgl. I)z 685
taryer.]
8045) tiirdivus, a, urn (<arrfM»), langsam, tra^e;
ital. tardivo ; rum. tdrzhi; prov. tardin, tarziu:
Irz. tnrdif: span. ptg. tardio. S. audi tardus.
8046) tardo, -are {tardus), zOgern, zauilern;
ital. tardare: prov. tardar: frz. larder: .span,
jitf?. tardar. S. audi *tardico u. *t5rdio.
8047) tardus, a, uni, lanjjsani; ital. tarda;
prov. tart: frz. cat. tard. S. audi tardivus.
8048) Stadtnanie Tarentum {Ta^iavia); davon
ital. tardntola, tarantella, Erdspinne, Tarantel;
frz. taratitulc; span. tard)dula, tardntola: ptg.
taranta, tarantella. Vgl. I)z 315 tardntola.
8049) altnord. tar^a, Scbild; ital. tarya; prov.
tarya: al tf rz. «aijV; neufrz. tarye; span. ptg.
tarja; span, alarjea, Einfassung. Vgl. Dz 315
tarya; Mackel j). 63; s. oben addaraqah.
8050 1 arab. targouiAu , torgroniftn , Ausleger ;
ital. drayomannu und turcinmnno , Uolmetsdicr;
prov. drognvian-s; frz. droy((i)man u. truchcman,
truchement; span, drayaman u. trujaman; ptg.
trugimdo. Vgl. Dz 123 drayonianno.
8051) ndd. targeu (= german. tarjan), zorren,
wurde vou Diez 685 als Crrundwort zu a It frz.
tarier, entarier, reizen , quiilen , aufgestdlt. Da
jedoch das Verbum drcisilbig ist, wie Forster, Z III
203, nachgewiesen hat, so ist diese Ableitung un-
haltbar. Vielleicbt ist tari-er = *taritare, dissi-
niiliert aus *taritrare fur *taratrare vom Staram
taratr- (s. d.), die eigentl. Bedtg. wiirde demnaob
„boliren" sein. — Dagegen schcint mit taryen ver-
wandt zu sein sard, atturiyare , beliistigen, vgl.
ital. seriyare aus mbd. zeryen, vgl. Caix, St. 661.
8052) aegvptisdi-arabisch 'taridah, Schleppschiff ;
davon veruuitlidi ital. prov. cat. span, tarida,
Lastscbiff: von tarida diirfte wieder abgeleitet sein
ital. tartana , kleincs Seefahrzeug, frz. tartane,
span. ptg. tartana. Vergl. Dz 316 tarida und
tartana.
8053 1 arab. 'ta'rif, Bekanntmachuug (Freytag
III 142'); ital. tariffn, VVarenverzeicbnis; f rz. tarif;
S])an. ptg. tarifa. Vgl. Dz 316 lariffa.
8054) arab. 'tariniah, Bettstelie; dav. vieUeicht
span. ptg. tarima (ptg. auch tarimba), Pritsche,
Scheinel, vgl. Dz 490 tarima.
8055) pers. tark, tarkasch, Kocber; ital. tur-
casso; altfrz. tarcais, tureais (volksetymologisch
an turc angelehnt), vgl. C. HiebaeUs, Jahrb. XIII
315; Forster, Z I 156. S. oben carchesiiim.
8056) tarmes, -miteiu m., Holzwurm; ital. tarma
(ilaneben tarlo, wobl = *tarmulu.ij, Motte, Made;
rtr. tarna: sj]an. tarma, Holzwurm. Vergleiche
Dz 316 tartna. — Bugge, R IV 350, zieht hierher
auch prov. arda (neuprov. arta); altfrz. arte,
artre, daneben arluison, artuson, artison, Kleider-
niotte, eudlicbsard. prov. cat. arna. Den AbfaU
des ( erkliirt Bugge aus Dissimilation , bei arna
aus Analogiebildung; unerkliirt bleibt aber der
Ausgang -ison, -ui.<>on, -uson. Bobnier stellte dafiir
*artitio (s. d.) v. arlire als Gruudwort auf, was
nicbt befriedigen kann. Vgl. Grober, ALL VI 120;
Ascoli, AG IV 400.
8057) abd. tarui, verbiillt; davon nach Dz 687
frz. terne, triib, wozu das Vb. ternir, triiben. Vgl.
dagegen Bngge, K IV 366, welcher *tetrinus als
Grundwort aufstellt. Bugge niacht gegeu Diez
geltend, dafs die Mehrzahl der in das Frz. iiber-
gegangenen german. Worte dem auf niederdeutscber
Lautstufe steliciiden Altniederfriinkischen entnonimen
sei u. dafs dcshalb fiir terne oin *darne orwartet
werden niiisse. Das ist an sich riehtig. Indessen
sind um deswillen doch Entlehnungen aus dem
Hochdcut-sclion nicht unbedingt abzuweisen.
8058) [*tar|)0, -are (unbekannton Ursprunges) ^
ital. larjiare, die Fliigel stutzen, vgl. Dz 406 ■•*. t.]
8059) scliallnac-habmcndcr Lautkoniple.\ tartar
(vgl. turtur); davon prov. tartarassa, Hiihiiergeier
(neuprov. tardarasso); ptg. tartaranha. Vgl. Dz
686 tartarassa.
8060) arab. tai-tara, wankeu (Freytag I 188'');
davon vielleicbt ital. tartayliare, (mit der Zunge
unsicber sein), stottern: rtr. tarlayliar: prov.
tartalhar; span, tartajear, schwanken, unrubig
sein, staniraeln, dazu das Adj. tartamudo (daneben
tato, wohl aus *tarto erleichtert), stotternd; ptg.
tarlarear. dazu das Adj. tdtare. Indessen ist die
Wortsippe vielleicbt als onomatopoietisch zu be-
tracliten. Vgl. Dz 316 tartayliare.
8061) altnfrank. tas (ags. ndl. tas, abd. zas),
Haufe; prov. tat-z; frz. tos, davon das Verb tasser,
entasser. Vgl. Dz 686 ias; Mackel p. 61 ; Tb. p. 114.
8062) ahd. tasca, Tasclie, = ital. tasca; prov.
tasqueta (Demin. von *tasca); frz. (mundartlich)
tache, tasque, tasse. Es mufs dahingestellt bleibeu.
ob das germanisclie Wort dem Romanischen oder
das romanische dem Germaniscben entlehut oder
ob beide Sprachstamme es einem dritten entnomraou
! haben. Sollte vielleicbt tasca = *ta.va, *ta.vica v.
taxare, *taxicare sein u. eigentl. eine „abgeschatzte
Summe, dann einen mit einer bestimmten Sumine
gefiillten Beutel, dann Beutel, Tascbe" iiberbaupt
I bedeutet liaben? Vgl. Dz 317 tasca; Kluge uiiter
' ^Tascbe" ; Mackel p. 66.
; 8063) arab. 'tassali, Napf, Becken (Freytag III
155*); ital. tazza, Trinkschale; prov. tassa; frz.
I in.s.se; span. ptg. taza. Vgl. Dz 318 tazza.
8064) tata, -am m, Vater; ital. (mundartlich)
tata, Vater, damit hiingt viell. zusammen daddoli
nmoine", vgl. Caix, St. 302; rum. tata; rtr. tat,
Grofsvater, tata, Grofsmutter; altfrz. taie, Grofs-
mutter, tai/ott, gleichsam *tatonem, Grofsvater, pik.
ratayon, Urgrofsvater ; span. ptg. tato, Briidercben,
lata, Schwestercben , taita, Vater. Vgl. Dz 318
tata; Grober, ALL VI 121, wo auch ptg. tataravu,
Urgrofsvater, angefiihrt ist.
8065) engl. tatters (von dem Stamme tnddun-,
vgl. Kluge unter „Zotte"), Lumpen, Fetzen; damit
scbeint zusaramenzubangen ital. tattera, Lumpeji,
Fetzen, vgl. Dz 406 s. v.
8066) taurii, -am /'. , unfruchtbare Kuh; ptg.
toura; abgeleitet von taura ist das prov. Adj.
' turija, turya, unfrucbtbar (von Fraucn u. deshalb
nur Fem.), vgl. Dz 493 s. v.
8067) tanriis, -um ?n., Stier; ital. tauro, toro;
rum. taur ; prov. taur-s; frz. das Demin. taureau ;
altcat. taur; neucat. span, toro; ptg. touro.
8008j taxea, -am f., Speck (gallisches Wort,
. Afran. com. 284, vgl. Isid. 20, 2, 24); davon viel-
' leicht span, tasajo, ein Stiick Rauchtieisch ; ptg.
j tassalho; auch das gleichbedeutende cat. tasco
I gebort wohl hierlier. Vgl. Dz 490 tasajo ; Liebrecht,
Jabrb. XIU 232, stellte *tessella, Demin. v. tessera,
als Grundwort auf: Hehn, Kulturpflanzen u. Haus-
tiere etc. (2. Ausg.) p. 532, fiilirte die Worte auf
*taxo , Dacbs , zuriiek und setzte „Dachsfett' als
Grundbedtg. an.
8069) [*taxico, -are {taxare) wird von Ulrich,
I Z IX 429, als Grundwort angesetzt zu frz. tdcher.]
711
8()70) tiUIIIilH
Hcisii) teiiip&mi
712
8()70) Uxilliis, -uiii III., KI<>t/<-lii'ii; itiil. Insselln,
kU'invr l*llix-k: altfr/.. tnsnifl: nuiifrz. tii!<saiii,
TraK'-. yiiorlointo. VkI. \), 317 ^isvW/o.
8071) *Uxito, -ttre (l'V'i|ii. /m la.iare. iliono»
wioilcr viiin Staniiiii' fiii/i, licriilinMi, ItoUKton; ital.
Iiistarr, dii/.» iIhh VI.bIisI. <(i>7r). Tiisto, (iriff; prov.
tuslar: fr/,. fiifcr (iiltfr/.. aiii-li tanslrr, vul. Kiirstor,
7. II S4), ilavoii nli^'di'itot li liitiiiis, (jippoml, bliiid-
linpi, liiloniirr , lii>riiiiit:ip|M>ii ; altiipan. tastar.
cin/ii (Ins VliKlijit. KiHiii. pi)»'. Ii'asir, CirilT an cinuiii
Sailoiiiiistriinu'iit, ilavtui span, traslrnr, ilio Saiti-n
l«>fosti>,i'ii. p»>: fi(i,s(c/iir. oinricliten, iiiilbliiToii (ini
Span. lififKt -lassollH' Vl.. „.las Dacli tlyckoii"). Ks
ina^ iiuli'.'>.'<i'ii /.nfifi'lliart soin, nli ilit<Ki< mit tr ail-
laiitiMiilon Wiirti', vvi'li'lii» viui .<pan. trufli), llaiisrat
I'to. iliM'li kaiini /u tn-niii'ii siiid. uirklicli zu *ttixi-
Uirr (;eliorfn u. nirlit Holier von Iraiislnim (s. d.) odor
aui-li von •/inJH|«/(icf, ipicr stolion, abzulfiton sind,
Irasle. Irn.tio wiirde dann cinontl. iiin qucrslolicndos
l>inj: liodouton, als wolclu'S dcr (iri(T an oiiiom
Saitoninstruninnto, alicr audi i-in inniilton tiini's
Rjiunics stclipiidos Miibi'l sidir wnlil anf^pfal'st wurdon
kann. VfjI. Dz 318 ttistnre; Flocliia, AG H 357;
(iKibor, ALL VI 121.
8072) t&xo, -are, abschiit7,on : ital. lussare,
dazw das Vbsbst tassii ; Caix, St. 015, zielit liiorlior
ancli Inccin «ciittimo", naoli soinor Moinung aiis
♦/rt.sriV» cntstandrn, sowie, St. 626, tartasxarc „inal-
trattjire, biasiniare vivamfinte", nacli scinor Ansirlit
ans tiixare „('on raddoppiaiiionto intonsivo" liorvor-
•jcfianfTi^ii: prov. taxar, dazu das Vbsbst. taxer:
f rz. (altfrz. Iniifser, taiixer, dazu) das Vorbalsbst.
*laiis. tniix. Ab-ralip, vj,'l. Fiirstor, Z VI 110; Scbeler
ini Anhan;; zn Dz 816 (I)iez 686 erblioktP in taii.r
dio altfrz. Nominativforni von Inil); bierlior ^ohiirt
aiich tiiclic = tasche =^ *taxn (Schatzung, Auflage),
Auf^abe, wovon ti'icher. sich (an einer Aufgabe)
lieniiiben ; vormutlii li mit tiiclie idontiscli ist taclie.
Tasdie (eifrentl. ab;;c!!cbatztc Summc. Inhalt cines
Hcntcls, Beutel, s. obcn tasca); gclehrte Worte sind
ta.rer w. laxr: span, tasar, dazu das Vcrbalsbst.
fiT.sn; (vielloieht fjehiirt hiorbor aueh sp. ptg. tnscar, |
Ilanf brechen, worin sich also die eigentlicbo Bedtg.
von taxare „scharf anriihren" [vgl. Gell. H 6, 5J
orlialtcn haben wiirdo, vgl. Baiat, RF I 133; Diez :
490 .V. V. Icitoto das Wort von abd. saskiin, raffon,
abi; ptg. taxar (altptg. tousar), dazu das Vbsbst.
taxa. Vgl. Dz 486 taxer; Th. p. H3.
8073) *taxo, -uneiu m. (voni liebr. ^npl' vcrgl.
Riinsch, Z I 420), Datdis; ital. tartso (neapol. mo-
logna v. milo, -oncm [vgl. Isid. 12, 2, 40] v. miles); ,
rtr. taiss; prov. taisos (daneben tais = *taxiii);
frz. iaissnn (das iibliohe Wort fiir ,,Daehs" ist abor
blaireau, s. oben *nblatai'ellus): span, texnn,
tejon, danobcn tas>i(jn: ptg. teixtii/o. Vgl. Dz 317
fas-io; Griiber, ALL VI 121.
8074) [*taxoniirTii , -am f. {taxo), Uachshohlc;'
viellcicht das Grundwort zu altfrz. taisniere, tes-
niere, HiJhle, neufrz. tatiiire. Vgl. Dz 6£4 s. v.]
8075) tectum n. [tegere), Daoh; ital. tetto;
prov. teg-z; frz. toit; span, tccho; ptg. tecto,
teitn. Vgl. Grober, ALL VI 122.
8076i arab. t«cwim, Notizbucb, = ital. taccuino,
Notizbucb, vgl. Caix, St. 618.
8077) *teg:imen n. (tegire) =(?) i t a L «I'emo.Wagen-
decke (danoben tegame, das audi ,.Tiegel" bcdeutet
u. in dieser Bedcutuug mit deiu deutsdien Worte,
welches wiedcr aiis dnr idg. Wurzel dig „kneten"
abgddU't winl, zusaiuiniinbiiiigon iiiurx, Hiob» abcr
toirula). Vgl. n<.diia. AG II 56.
807H) (oKlllit, -IHII /'. (Ifghv), Zii>g.-I ; ital.
Irgiihi (dani'lii'ii ligtilo), trglm . Irgghin ,,va8o di
ram» ail iisn di ciirlna" (aUn dgoiillidi oiii Di'ck-
odcr Di'i'kiilgcfitrK: da liglin , ti-ggliii diii'li iin-
zwiMfdbaft ^ Ifgiila ist, hu wird man audi tigami'
,,'riogrl" Villi /ri/iiY abli>itrii ii. iui diMilsrIion ,,Tiiigol"
ubonfall» Iniiila orblickiui diirfnii), vgl. t'anollo,
AG III 2il5, und III !)56; rum. (igtd : prov.
Inila und tiulrn: altfrz. Iriilr; nciifrz. tuilr,
davon tiiilrrie, Ziogold; DMUiiiiulivlillduiig zu tigiiln
ist wulil litkUc, («in aU I'robi' diciiKiidi'H Stiink
Sdiiefi-r; span, leja u trjo; ptg. Iiiha u. tijula.
Vgl. Dz 31'J legola; Griibnr, ALL VI 122. - Nidit
liit'rlicr guliilrt das von Diez 4!ll .s. v. =- legtila
angosotzlo sard. cat. span. pig. trcla. TaHlo, oh
diirfto darlii oino Drmiiiutivbildung lialbgolelirlcr
Form von theca (s. d.) zu I'rkonni'ii scin.
8079) got. ttVkan, boriiliren, nolinien; wird von
Canollii, AG III 383, als Cirundwort angusctzt zu
i tal. atlacctire u. dcrganzon sich daran schlidaonden
Sippo (s oben tac-), zu wclcbor Canello audi ital.
acciticcarc „amniacc4iro, pestaro", a;zcccarr ,,locraro
attaccando, colpire, investiro", span. nf/iiicK)* „im-
jiutaro (ijuasi allai^aro, offcndoro)" zidit. Ziigoboii
mag mail, dafs die Knlwickolung dos Stanimos toe-
in einzelncii Abloitungen durcli dag got. Vb. bcciii-
fiufst wordon ist.
8080) tf'Ifi, -iim /"., Gewobo, Loinwaiid; ital.
prov. tela: frz. toili; dazu das Dcmin. tnikllv,
kleine Tischdecke, bodccktos Tlsdidion , I'ulztisdi,
Putz; cat. span. ptg. tela. Vgl. Dz 689 Inilelle.
8081) altnfraiik. tlUd, Vorliang, Dvr.ke, Zelt; frz.
taiid, tanite, Plane, Scliutzdadi, laiidU, Scliutz-
geriist, Hiitte, dazu altfrz. taiidir, bedocken (viel-
lcicht gehdrt bierlior aucb span. ptg. ioWn, Zelt,
8. unten tliolns), vgl. Dz 686 taiidir; Mackd p. 84.
8082) altnord. telgja, oin Sdineidcwerkzoug;
davon nach .Toret, R I.\ 435, frz. lUtc, Beilliammer.
Bugge, R III 158, liatto scbwod.-norwog. telcsla, alid.
dehaala, Hacke, als Grunilwort aiifgestellt, w.is
lautlich nidit goniigt. Vgl. .Mackel ]i. 103.
8083) arab. tclsam (PI. leUaman), Zauberbild
(Freytag III 64i>); davon ital. talismano, Talisiiian;
frz. span. ptg. talifsman. Vgl. Dz 314 .v. v.
8084) tciiio, -Oncm m., Deidisel; ital. sard.
timone = *limonem; rtr. timun; prov. timo-.s :
frz. iimnn; cat. tinw; span, tiiiion: [itg. timai).
Vgl. Grober, ALL VI 125.
8085) tempuramentum n. {tempcrarc), riditige
Mischung ; ital. temperamento ; r u m. siimpdraminl ;
prov. tei)ipramc>t-z : frz. temphaiiient ; span. ptg.
temperauieiito : (ilierall nur gel. Wort.
H(is6) ti-inpcro, -are, mafsigcn. in das richtign
VerliiUtnis briiigen; iXaX. tenijicrare; rum. sthiipar
ai at a ; pvov. teiiiprar, treiiipar, eiiiwoichen; frz.
treinper (bodeutet im Altfrz. auch „cin Mnsik-
instrument stinimen", tcmpcrer); cat. temperar;
span, templar, dazu das Vbsbst. temple; ptg. tem-
perar. Vgl. Dz 691 trempcr.
8087) t(;m])estas, -atem /'. [tempua), Unwctter,
Sturm; ital. temjiesta u. tempexlade; prov. tem-
pesta u. tempest-z; frz. tcmpete; span, tempestad;
ptg. tempeslade.
8088) ti;mpliim «., Tompel; ital. tempio; rum.
limpid I'.; prov. tetnplc-s; fr?,. cat. temple; span,
ptg. te)iiph>.
8089) tcmporii (Pliir. von iempits), Schliife; ital.
tempia; rum. limpid; prov. templa; frz. temjie
713
8090) tomiiSrglla
8119) Mrgo
714
(altfrz. temple); ilaiiebeii pro v. altfrz. ten, tin,
vielleicht vora iiilul. thine, Sdiliife; (span, sien,
vicUeicht = se/imem: ptf;. tempnra ((ianeben fonte
de Cdbei'd) Vorgl. Dz 319 tempia mid G88 tin;
Gruber, ALL VI 123.
8090J [^tempurellS , -am f. (Demimitivbililmif,'
zu iempus, temjioris); davoii vermutlioh itaL tern-
pella, cine Art Klosteruhr, teiupellare. iwie eine
Klosteriihr) sich lang-sam (porpenilikclarti-,') bin- u.
berbewegen, teinpeUnne, bin- und herschwankender,
unsohlussiger Mensch , Tiilpel. Vergleiclie D/, 406
tetn pella.]
8091) [*teinporivfis, a, um (tempuH) = rum.
timpuriu, voreilig, vorzeitig.J
8092) tempus, -oris «., Zeit; ital. tempo; rum.
timp : prov. tempts, terns; frz. temps; cat. temps;
span, tiempo: ptg. tempo.
teiiacitas s. t«na.v.
8093) teniiculiun n. (tenere), ein Werkzcug ziini
Halten; ital. tauaylid, Zange; prov. tenatha ; frz.
tenaille. VgL Dz 315 tnmtglia; Mackel p. 137;
(iriiber, ALL VI 123.
8094) tenax, -acein (tenere), fest baltend, baftend ;
ital. tenace, dazu das Sbst. tenacita.
8095) [*teudii, -am /'. (Vbsbst. zu tendcre), aus-
gespannt<?r Gegenstand, Vorbang, Zelt, = ital.
tenda; rum. tindd; prov. tenda; (frz. tente =
*tendita): span, tienda; ptg. tenda. VgL Dz 319
tenda; GriJber, ALL VI 123.]
8096) [*tendo, -luem f. (tendere), Sebne, — - ital.
temline; (frz. tendon: span, tendon; ptg. tendiio).
Vgl. Dz 319 tenda.]
8097) teiido, tetendi, teusum, tendere, spanmn :
ital. tendo test teso tendere; rtr. tender; rum.
nur in Kompos. , z. K. intind tinsei tins tinde:
pro V. frz. tendre; cat. (etnlench tengui tes tendrer ;
span. ptg. tender. Vgl. Grdber, ALL VI 123.
8098) tenebrae, -as /., Finsternis; ital. tcnelire;
prov. tenehras : frz. teitebres; span, tiniehliis;
ptg. trevas. VgL Dz 494 treva; Grober, ALL
VI 123.
8099) teuebrosus, a, um {tenehrae), finster;
ital. tenebroso, u. deni ontsprecbcnd in den iibrigen
Spracben.
8100) teiieo, tenui, tentum, tenere, halten;
ital. tengo tenni tenuto tenere; rum. (in (inui
(inttt fine; rtr. Pras. teny, tiny etc.. Inf. teni, j
tenyer, vgl. Gartner § 190; prov. tenh tine tengut
fener u. tenir; frz. tiens tins tenu tenir; cat.
tinch tingui tingut tenir; Sfdn. tengo tuve tenido \
tener ; ptg. tenho tive titlo ter.
8101) tener, a, um, zart; ital. tenero; rum.
tiner ; prov. tenre, tendre; frz. cat. tendre; span.
tierno; ptg. terno. VgL Dz 491 tierno.
8102) [*teuerarifis, a, um (tener). zartes Fleisch
babend; span, ternero, Kalb; ptg. terneiru, Kalb.]
8103) [*tenerinus, -um »i. (tener); vielleicht
Grundform zu frz. tarin (mundartlich terin, tairin),
Zeisig, eigentl. zartcr Vogel. Vgl. Dz 685 s. v.]
8104) *teneritiii, -am /'. (tener), Zartbeit, Zart-
lichkeit; ital. tenerezza; rum. /m€)ea?a (_bedeutet
n-Tugend d. b. zartes Alter"); prov. tenreza, ten-
dreza; frz. tendresse; cat. tendreza; span., ter-
neza; ptg. ternega.
8105) tenor, -orem m. (tenere), ununterbrocbener
Verlauf, Andauer. Lauf, Inhalt eines Schriftsttickes,
Stimmhohe ; ital. tenore etc.
8106) tensio , -onem f. (ten.<ius von tendere),
Spannung; ital. tensione und dem entspr. in cli'u
iibrigen Spracben.
8107) *tenso, -are (Frecju. v. tendere) = altfrz.
tenser, verteidigcn, sehutzen, indessen ist die Be-
deutungsentwickelung sehr unklar. Vgl. G. Paris,
R IV 480^
8108) tensus, a, nm (Part. P. P. v. tendere),
gespannt; ital. tesa, Spannung, Spannwcite der
Arrae, Klafter; frz. toise, ein Langenmafs, dazu
das Vb. toiser (altfrz. auch tcser), messen; (span.
tieso, straff, steif, starr, hart); ptg. teso. Vgl. Dz
689 toise; 491 tieso; Baist, Z VII 123, setzt span.
tieso = tersiis an, dagegen zieht er tez (von Dioz
491 s. V. von tersus abgoleitet) zu tensus, bemerkt
aber, dafs tez wabrscheinlich einen ganz anderen
Ursprung habe, ohne jedoch zu sagen, welchen.
8109) tentio, -onem /'. (tendere), Dehnung (im
Roman. Kraftanspannung, Kampf); ital. tenzone,
(daneben tencione, tenza), Streit, Streitlied; prov.
tenso-s (daneben tensa); altfrz. tenQon, daneben
teuee. Vgl. Dz 687 fencer.
8110) [*tentio, -are (tendere), die Krafte an-
spannen, strciten, kampfen (vgl. lat. contendere,
contentio); itaL *ticciare (luis *tineiarc) in bistic-
ciare ^contendere, garrire", vgl. Caix, St. 208;
(prov. ten.^ar = *tensare); altfrz. tender, besten-
cier; neufrz. tiincer, ausschelten. Vgl. Dz 687
tcHcer (wo *tentiare irrig von tentiis von tenere
abgeleitet wird); Baist," Z VI 119; ii. Paris,
R IV 480.
8111) tentatio, -onem /'. (toi^nre), Vcrsuchung ;
ital. tentazione u. dem entsprechend in den iibrigen
Spra<hen.
8112) tento, -are (Intens. v. tendo), erproben,
versucben; ital. tentare: rtr. prov. tentar; frz.
tenter; eat. span. ptg. tentar. Vgl. Grober, ALL
VI 124.
8113j teniiTs, -e, diinn; altfrz. tenve, tenvre,
tenevc, dazu das Vb. atenver, vgl. Lesor p. 114.
8114) tenus, bis an; ptg. te, bis, vgl. Dz 490
s. V. S. oben ad + tenits.
8115) tepidils, a, um (tepere), lau; ital. tepido,
dazu das Sbst. tepidezza, tiepidezza = Hepulitia ;
prov. tebe, Fern, tebeza; altfrz. tieve (daneben
tedde), dazu das Vb. atevir. attiedir, vgl. Lescr
p. 72: frz. tihle, dazu das Sbst. tiedeur, glciehsam
*tepidorcm; cat. tebi; span. ptg. ?i7/io, dazu das
Sbst. tibieza. Vgl. Dz 687 tiede.
8116) *terebeUum n. (Demin. zu terebrum),
Bohrer; ital. trivello, Bohrer; prov. taravel-s,
Bohrer; span, teruvela, (Bohrwurra), Motte; ptg.
travoelta, Bohrer. Vgl. Dz 315 taraire; Griiber,
ALL VI 123.
8117) terebentlilnfis, a, um (Adj. zu terenhin-
thiis ^TSQa^tv&og, Terebinthenbaum) ; ital. fcren-
benlina , trementina: rum. trementin , ternienlin,
trepetin; prov. terehentina, terbenlina, tercbinte;
frz. terehenthin; cat. trementina; span, tremen-
tina, terehentina; ptg. terebinthia, termentina,
trementina.
terebinthiis s. terebinthlniis.
8118) hcbr. terefa (ren^), zevrissenes Fleisch,
imreine Speise (im spiiteren Vulgilrhebraisch, bezw.
im Judendeutsch Adj. mit des Bedeutung „\inrein.
schlecht, ungerecht") ; davon vermutlich prov.
trefa-s, trafan-s, betriigerisch, wozu das Vb. trefanar
u. das Sbst. trefart-s; span, trefe, falscb, treulos,
sehwaeh, diinn; ptg. trefo , trefeqo, verscbmitzt,
arglistig. Vgl. Dz 494 trefe.
8119) tergo, tersi, tersum, ti;rgere, abwischen;
ital. tergo tersi ter.-n tergere ; rum. f-trrg tersei
■i:.
SVM Ion
Sl7:t) LMrlmi»
•ic
trrs terijf : \>tv\. fitfis(r,\'i\tl.\'t&\ Irrs; iiltfr/.
trnlrr; ultii|inn. Irnier. \'g\. (iriilior, Al.l. VI lU-J.
S. unti'n tt'irNQs.
SI2t>l altiirriink. trri (iilnl. .-inriV Zicr: jirnv.
linrti. Ifint. lirrii, ()^iriim>t4>) IJoiln», (ordcntlirlips)
Iti'iM-luiii'ii ; nitfr/. lien. \\;\. 1>/. Ii87 lirre ;
M.i.l»'! p. IH.
MI2U t^rniCii 11. II. tfrniiiiiis, -iiiii >»., (iroii/.-
(iiiiikt, l»"itiiiiiiil<T/i'it|iiiiikt : i t a I. tirmiiif. Irrmino ;
riiin. frrwi hi. ii. (rrmure / ; pruv. fr/,. cat. trrmr;
spun. (rriHiM»; pt^;. (crimi.
srj2) t(<rrii, -mil /., Krdc, l,«iul; ital. trrni :
rtr. Irrit. tinrit: riiiii. f<ii(i; prov. Irrnt : fr/..
ffrrr; i-nt. (.Tin; «pan. lii-rrti: pt};. <fiT(i. Vj;!.
(iri.lwr. Al.l, VI IJI.
S\'2S) I •tornn't'ils, n, uiii (/cini), /.iir Knlo ^,^>•
liurij;; ital. Iirraccio ^torrono siiiosso", terraccia,
srhli'clitfs Knlri'iili, (ciciir.-o. terrnzza (hi., tcrra.i.ie,
span, terriuo), Knlorlioliiiiin, W«llj,'art<'ii, Altiiii,
vorKl. Caiicllo. AC III 348. |
8121) ternic + inutQs; ital. tfrremolo iind
trririniioto. Erillioboii; (frz. t rcmhlrmeiit de terre);
span, jitfj. tfrreiiiiitii.
8125) torn"» + rrilldus; «laraiis violleicht frz.
trifonil.t, (_iruiiil ii. BoiU'ii, dooli ist die Al>loitun<r
Villi lran.-i -\- I'liinlii.i dii> ^laiililicliurc Vj;l. Dz ()91
.V. r. II. Srlielcr iiii Dirt. a. r.
S12Gi [*torniiiils, -uni m. (terra) = rum. [aran,
l.an<liiiaiiii: (Span, terriii).]
8127) terra + iilainiiiii = frz. terre-plein (fiir
/7<ii»i), Krdwall. V(,'l. Fals, KF III 503.
,si2.s ;*tfrrilriiis, a, iim (terra); prov. terrier-.'<,
l.aiidlii'.'^itzer; sjian. terrera. oin Stiick Land (aiicli
Arkorlonlie); pt-j. terreiro, grofscr freier Platz.]
81211) torrii + torus; daraiis nacb Dz G87 .«. v.
prov. tertre:s; altfrz terire, teltre, (danelien
trrne); no» frz. tertre, AnhiJlio. Dicso Ableituu<;
i.st iiidosscu liiii-list fragwiirdig. Hesser crblickt man
wulil ill tcrlre ciii ler-trirm, d. i. den Stainiu tcr,
Wdvon ter-ra, ter-liis = tellui:, niit deni Siiffixo -truiii.
S130) terra + tuber: darans vemuitlich ital.
tartufo, tartufiilo, Triiffcl , (frz. tartufe, sehein-
lioilig; die Bedeutiingsgesobicbtc dieses VVortes licgt
aiifsorhalb des liercicbes cine.s etyniologischen
Wrirterbiiches ; man selie das Niibere in den Ein-
leitiingcu zii den bcssereii Ausgalien des Moliore'sehen
Liistspieles), vgl. I)z 333 trufle. S. tuber.
8131) terrcnus, a, uiii {terra), crdiscb, irdisch,
terreuuiu «., Erdreieb, Boden ; ital. terreno ; (r u m.
(arina, [arnd ; frz. terrain = *terranum); span,
ptg. terreno.
8132) terrester, Is, e {terra), irdiscb; ital.
terrentre u. terre.ftro; prov. span. ptg. terrestre.
8133) tcrreus, a, uiii {terra), erdig; ital. span,
ptg. terreo.
8134) terribilis, -^ {terrere), schrecklicli ; ital.
terribile: frz. span. ptg. terrible.
8135) terror, -oreni m. {terrire). Schrecken ; ita I.
lerrore; frz. terreur; span. ptg. terror.
8130) terrosus, a, uiii (terra), crdig; ital.
terrain: jimv. terras; span. ptg. terroso.
8137) tersus, a, nin (Part. P. P. v. tergere),
rein, sauber, artig; ital. terao; cat. ters; span,
ptg. terxo. policrt, glatt. Vgl. Grober, ALL VI 124.
S. oben tergro. — Nacb Baist, Z VII 123, gcbort
bierbcr span, fif.vo, kraftig, fest (der vcrniittelnde
BegrifT soil ntadellos" sein); Diez 491 sctzt tieao
= tetisus an, wogegen er von ter.ius ableitet das
Sbst. span. ptg. lez, glattc Oberliant, u. das Vb.
atezar, das nacb Diez ^glatt^n" bedeuten soil,
wiibri'iid I'.'i in W Irklii'likoit „NoliU'ar/.<Mi" lu'deiiti't.
Die naii/.e Wort.'iiippi' brdarf iimdi der Aiifkhiriinf;.
8138) lerdiirius, a, urn (tertiiis), das Dritlel
ontlialtvnd; ital. ler;iiirio „il ti'i|iliee piovere degli
anlielii teiiipll tosrani", ter:ierr „la li'rza partf
d'uii liaseu di vino n d'lina fitlA", vgl. Canellti,
Ati 111 »11.
813!») l^tMiolON, a. Hill ((ri/)«.s), drittcr; ital.
torciioh, das Miiiiiielien vmi Falkeii odor llabiclit
(weil angeblirli diT je ilritte Vogol ini Noste I'iii
Miinnclioii ist), ler:erii<)lt), oin klelnos •Scliiel'sgowelir,
Terzerol iSelml'swalleii sind liieliifacb iiai'li Vi'igeln
oder Insekten benaniil); prov. Irrmil-s, tre.inl-s, eiii
Haubvogol; frz. tirrcelet ; span. Ii>r:iiil() ; ptg.
tre{n. Vgl. Ilz 3111 lerziiolu.
8140) tertius, a, UIII, dritler; ital /rivo; (rum.
al-trei-lia); rtr. lerts. Herts etc., vgl. (iartiier !^ 200;
prov. teriz; frz. Hera (die (ibiiebe Oidinalzalil ist
troiniinie); cat. /«)•.< (danebcn /ciccr); n]) au. Irrcin
u. tercero: |itg. trrcciro. Vgl. (Jsiiber, ALL VI 124.
8141) terjins piliis;ilaratiB span. ptg. terciojicUi,
Saint (eigciillicji ;iiis droidritbligcn Seidenladon ge-
wobter Sloll), vgl. l)z I'Jl n. v.
tessG'llii s. tuxeti.
8142) 'testa, -aiu (scbriftlat. teMa) /'., Scbeibe,
lliriiscbalo (ini Roman. nKopf); ital. Ie.ila; rum.
(easla (bodoutet „Hirnscliale"); prov. Ieslf( ; frz.
tete; cat. span. ptg. teata. Vgl. I)z 319 testa;
tirobor, ALL VI 121.
8143) testiinit'iitiiiu n. (testari), lotztor Wille;
ital. testaiiii-iitii u. ilcm ontsprccliund in dun iilirigcii
Spracben.
8144) *tcstifrco, -lire (scbriftlat. Dejionons), be-
zougcn ; span, te.fliiiunr, vgl. l)z 491 te.sltyo.
8145) (*testincu>., -um iii. (Ic-yti/icare), Zeuge,
= Sfan. hsln/n. \'^\. I)z 491 »■. I'.J
8146) ti'MtiHiuuiuia )>. {lesli.s), Zougnis; ital.
testimonio (bedeutet ..Zeugo", danebcn init gloicber
Bedtg. aucb testiinonia); prov. testimotii-s, te.ite-
moni-s; frz. temoin (bat die persijnlicbe Bcdentung
„Zeuge" erlialten, „Zeugnis" ist temoiynuge, gleich-
sara *testimu>iiaticum); span, testimonio u. te.nti-
moiiia (letzteres Wort bedoutot aucb „Zoiige"); jitg.
tescciiiiDiho, Zeugnis, tcstemioihu, Zeugo.
8147) [•testo, -oneiii m. (testa), Scberbe, = frz.
tesson, Scberbe, vgl. l)z 319 testa.]
8148) [*testiiilia (testii); davun nadi Caix, SL (il,
ital. .ftoviglia, Kiichengesirhirr; Diez 404 .s. v. liatto
abd. *.itou/ili (Deinin. zu stoiif', Bechor) als (iriind-
wort aufgestellt.J
8149) (testiiw. u.) *testuiii (scliriftlat. testiim) n.,
irdones Gefafs, Napf; ital. testo, Scberbe, Topf;
frz. test, tet, Scberbe, Schalc, liirnscliale; span.
tiesto: ptg. testo. Vgl. Dz 319 testa; Grijber,
ALL VI 124.
8150) testrido,-diiieiii/".(to(a), ScbildkrOte; ital.
tcstudine u. testuggine; (aberf rz. tortue ^*tortuca ;
span, tortuga, galapago; ptg. tartariiga, cdgado).
S. unten *tortuca.
8151) tcstulii, -am f., Scberbe; ital. teschio,
vgl. Grober, ALL VI 124.
8152) tiitnciis, a, uiii, unfrcundlicb , linster;
davou vielleidit span, terco, iiartniickig, liart, vgl.
Dz 491 s. r. Diez ist gcneigt, aucb ital. terclno,
grob, ungescbliffcn, bierber zu zielien. Die Alileitung
kann unmoglidi befriedigon, docli biet«t eine aiidere
sicb niclit dar.
8153) [*lctrTnHS, a, um (fiir telricus); nacli
Buggc, R IV 3()ti, (iruiidfoiiu zu frz. teryie, diiBtei-.
S. oben tariii.l
717
81541 tevjan
8176) thrrtnus
718
8154J got. gat&yian, ordneii , Wva, Urclming, !
taigan, thiiii, inadicn ; dainit sclieint zu.sammun- '
ziihiinjjcii sjiai'. pt^f. ataeiar, sclimiicken, (Uavio,
Schniiick, v-;!. I)/, 427 ataviav.
8155) tcxo, tcxui, textain, texere, webcii;
ital. tcsscrc; runi. {es tii ut t: prov. teisscr;
altfrz. tissir, tistre (davon das I'artizipialsubst.
tissu, Uewebo); noufrz. tistre (voraltet), tisser,
dazn tisserand (vgl. ital. tesscratulolo), Weber, vgl.
Dz 688 .V. v.. s unteii textor; cat. teixir ; span.
tcjer; ptg. tecer. Vgl. Grtiber, ALL VI 125.
8156) (textor), *texTtor, -orem (texere), webcn;
ital. tessitore (daneben tesserandolo, wohl aus frz.
tisserand diirch Anfiigung ties Demiiiutivsuffixe.s
entstanden); prov. teisseire: altfrz. ticsier =
*texariiis: ncufrz. tisserand (ein Wort befreind-
lichcr Bildung, anschcincnd entstanden aus tissier
+ Sufli.x enc, also eigcntl. tisserenc, vgl. Rothenberg
p. 21); «at. texidor; span, tejedor; ptg. tecedor.
8157) texturii, -am /'. (texere), Gewebe; ital.
tcstura, (daneben tessitura); (rum. (esdturd: prov.
texitra, tezura); frz. iissure, daneben als gel. Wort
lexture)\ cat. tcxtura: span, testura (u. tejedura);
ptg. textura (daneben tccediira).
8158) thalamus, -uiii m. (&d).afcog), Eliebett;
ptg. tamo (veraltct), Hochzeitsfest, tanibo. Braut-
bctt, vgl. Dz 490 tamho.
8159) thallus, -um m. (9d?./.oi), ein griiner
Stengel; ital. talto, Scliofsling, Stengel; frz. tallef.;
sjian. tallo: ptg. talo. Vgl. Dz 314 tallo.
8160) altnfriink'. ]>arijaii, dorren; prov. frz.
tarir, trucknen, vgl. Dz 686 s. v.; Mackel p. 70.
8161) chines, the, tschili. Thee ; ital. te (daneben
cia), Thee (als Lu.xusgetrank); frz. the; span, te,
daneben cha : ptg. chii. Vgl. Dz 318 t'c.
81621 theatriim n. (O-earrjov), Theater: ital.
teatro; frz. theatre; span, teatro: ptg. theatro.
8163) theca, -am f. [l^^xr,), Schcide, Futteral;
ital. teca „custodia. astuccio" , tega „baceello,
resta", vgl. (janello, AG HI 372: rum. teaca; rtr.
tcija, Futteral, Kisscnuberzug : frz. taie, Kissen-
jiberzug, (fiir taie-d'oreiUer volksetyraologisch tite-
d'oreiller. vgl. Fafs, RF ID 500); ptg. teiga,
teigula, Binsenkorb. Vgl. Dz 683 taie, 491 teiga
(an letztorer St(dle wird es als zweifelhaft bezeichnet,
ob teiga = theca oder = teges sei; die Ableitung
von theca diirfte den Vorziig verdienen).
8164) got. theihau, gedeihen; davon ital. tcc-
chire, attecchire, zunehmen, wachsen: altfrz. tehir,
waihsen, wachsen lassen, vgl. Dz 406 tecchire.
81651 thema n. (f^^f^a), Satz, Behauptung; ital.
tenia; frz. thhiie: span, thema, tenia (bedeutet
auih ..Hartniickigkeit", sell, in der Behauptung
oines Satzes, dazii das Adj. iematico. thematico);
ptg. thema, Satz. teima, Hartnaekigkeit. Vgl. Dz
491 tema.
8166) arab. therb , Netz ira Leibc (?); davon
vielleicht ital. ;irbo ,,rete intestinale", cibreo (aus
*cihrero = *cibrarius) „manicaretto di interiora di
polio 0 altro"; ptg. sirbo, zerbo, Netz ini Leibe.
Vcrgl. Caix, St. 273, wo aber auch benierkt ist
,.anche in latino abbiamo zirbus per omentum, mem-
brana" (?).
8167) thesaurus, -um m. [ftriaavQog), Schatz;
ital. tesoro; prov. thesaiir-s, tesatir-s; frz. tnisor
(Diez nimmt an, dais tr aus *thnesanrus fiir then-
saurus zu erkliiren sei, einfaeher ist es wohl, darin
eine Volksetymologie , namlich trcsar = tris -{- or
= trans -{- nvriim, zu erblicken); sjian. tesnrn
(altspan. auch trcsoru); ptg. Ihesoiiro. Vergl. Dz
691 tresur.
8168) altnord. ViU'^^ Diclo; davon vernintlich
frz. tillac, Schiffsverdcck, freilich abor niacht dio
Endung -ac Bedenken, vgl. Dz 688 a-, c. Srheler
im Diet. s. v. ist goncigt, einen Typus *tegulaciim
anzusotzen, aber daraus hiitte etwa tillai wcrdon
niiisson (vgl. tillctte v. tegiila).
8169) *thius, -um m., *thia, -am /'. (ftitoc,
Ihfia), Oheim, Tanto; ital. zio, zia; prov. tia, sia;
span. ptg. tio, tia. Vgl. Dz 347 zio.
8170) tholils, -um m. (f}6/.os), Kuppel; davon
nach Dz 492 ••>. v. span. ptg. ioldo, Zelt. Baist.
Z VII 123, hat (Ucse Ableitung bestritten, u. aller-
dings sind die von ihm geltend gcniachten Griinde
beachtonswert, wenn auch nicht gerade iiberzeugond.
Verrautlich hat man toldo inebst dem dazu gc-
horigen Vcrbum toldar) auf dio german. Wurzel
teld, ausspannen, zuriickzufiihren (s. oben teld).
8171) german. porp, Dorf (die urspriingliche
BedeutuEg des Wortes seheint gcwesen zu seiu
,,Haufe, Menge von Menschcn oder Tieren, Schar,
Horde"); davon nach Storm. R I 490, ital. troppo,
zu viel; prov. frz. trap, vgl. auch Joret, R X 588,
Bugge in Bezzenberger's Beitragen III 112, Maitkel
p. 35; Diez 330 tropa hielt tiuba fiir das mutmafs-
liche Grundwort. — Fiir sehr zweifelhaft mufs
erachtet werden, ob rait troppo, trap zusammen-
hiingen (ital. triqjpa =) frz. troupe, Haufc
(mittelfrz. auch trope\ dazu das Demin. troupeau
(^prov. tropel), Herde, wovon wieder altfrz. atropelcr
(prov. atropelar) , zusammenhiiufen ; span. ptg.
tropa, Haufen , dazu das Demin. tropel, Haufe,
Horde. Gegen die Zusammenstelluug dieser Sippo
niit trap hat sich ausgesprochen G. Paris, R X. 60
Anm. 1. In Anbotracht dessen, dafs an tropa sich
anzuschliefsen scheineu die Verba span. ptg. tro-
pellar, atropellar, iiber den Haufen werfen, tropezar,
tropet^.ar, stolpern (daneben ptg. tropicar, span.
irompicar); ptg. iropear, trampeln, tropido, Ge-
trampel, trapear, klatschen, trapejar, klappen (vgl.
Dz 494 tropezar, Mussafia, Beitr. p. 112), seheint
es wohl nicht zu kiihn, an Herleitung von der
germanischen Wurzel trapp (wovon trappen, tram-
peln. treppe) zu denken ; das o fiir a wiirde dann
auf Angleichung an trop beruhen, wobei anzu-
nehmen ware, dais <lie Wortsippe von Frankreich
aus in die pyrenaischeu Sprachen iibertrageu wurdo.
Die urspriingliche Bedtg. von troupe, tropa wiirde
also „tjetrampel, trampclnde Menge" sein. Im
Franzijsischen soUte man allerdings *trope erwarteu,
aber troupe raoehte aus troupel, troupeau gewonnen
werden , wo dio Verdumpfung des vortonigea o in
oil nicht befremden kann. — S. unten *tr6l)0.
8172) altnord. porpari, Dorfbewohuer; davon
nach Caix, St. 622, ital. tarpano „uomo gotio,
zotico".
8173 1 altnfrank. praste^a, Drossel,^f rz. (trassle),
trdle, vgl. Dz 690 .v. v.; Mackel p. 12.
8174) got. threihan, drangen; davon vermutlich
altptg. triqar, antreiben, beschleunigen, trigani;a,
Eile, vgl. D'z 494 trigar.
8175) westgerraau. prescau, dreschen; davon
ital. trcscar, trampeln, tanzen, dazu das Vbsbst.
trcsca, Tanz; prov. tresear, dazu das Vbsbst. tresca ;
altfrz. treschier, dazu das Vbsbst. tresclie: span,
ptg. triscar = got. //riscan. Vgl. Dz 327 tnscare:
5fackel p. 83: Bugge, R III 147; Ulrich, Z XI 556',
stellte *trixare als Grundwort auf.
8176) thruniis, -um m. (&puyog), Throu: ital.
71'.t
S177) (tilaxoy
sjiM.) lirii
720
Irono; |ir»v. Irons, tru-n, lliininoUitvIt: nllfrt.
Iran, IliininpUzcIt; noufrr. Ironr. Tlini»; «imn.
Inmn; plK- Ihnmo. V^;!. 1>/. (i9S Iron.
S177> ifriwli. l^vXnx^l^, .Sark; mm. tUraiji,
Sat-k ; prnv. Iiilrcit : ii|inn. tnUnn; |it|;. taUiija.
\\i\. hi l!IO f.i/c.;.i.
siTSi tli.Vmiiius, n, um (ffv/nyni von .Vi'/tmi'),
/iini TliMiiiiin ^.'I'liiiri»; ; it:il tfimJu. ciiu» Art Forolln.
wi'il ilir Floim-ii ii;icli TliMiiiaii rii'clit; span, limiilo.
Vj;l. 1>^ 4IH> /(III../,.. S" Ihyillilin.
SIT'.O tlivmuiii"' titniuni n. Tlnniiaii: linv. spnn
(..ihW/i.. ptt: r..iiii;/i.,, V::l. Ur..i..r, .\I,I, VI 135.
Sisiii thynnit^ — tiiiiiiiis, •iiiii hi. (tfi'ri'of),
Tliniiliscli; ital. (oniiii,' prov. frz. f/ion : span.
ittuii : pt|;. ufiim. Vj;l. \H 821 toiino; Gr6bor,
AI.l. VI 185.
8181) t'tliyiNirfts, a, um (llitirsiis\, stninki^,
klotxi.;, stiinipfarti^: davon naoli Uu^r^i', R-V 135,
span. pty. to.-ai, (jrob, raiili (lu>i Dioz 493 .<. v.
iincrklart), sowic tocho. (rrob, liiiueriscli, fornor
nrn);onp8. to:a, Stunipf, to:o, knirpsartifr, to;ar,
stofsoM ibci Dioz 493 .^. r. vnn fi/ii.«ii.s atifji'lpitet) ;
Baist, Z V 5G0. sti-Ut fiir<oc/io. tmo. tn:ar, *tiidUii!<.
*tiillicH.i aU (.Irnndwort aiif; Vfjl. audi Ascoli, AU
I 3G .Anni. S. aurb iintcn tiiditio.
81^2) tbyrsus, tui-sus, -um m. (Oi'pnoc). Strunk,
Tbvr.-iiisstab : ital. lirso „\l bastone dellc baccanti",
tiirso „il fjanibo dci cavoli, il biisto il'nna statua
mutilata", vgl. Cancllo, AG 111328; Dicz 323 toso
ist senei^t, auob ital. losn , Knabo, = lliiirsus
anziisotzcn , so ilafs (las Wort die t;leii-lio Grund-
liedcutnnf; liabcn ttiirde wic garzimc {s.. oben *car-
deo), indcsscn liifst sicli toso (nebst tusn, Madcbcn,
prov. Ids, alt frz. tose, Madchen, losel, Kiiabe)
diicli selir wobl von tonsun (s. d.) ableiton. vcrgl.
Cancllo, AG III 328, wo audi Ziisamracnhanf; von
raii<t:zo niit *radicnre (s. d.), scbccren, vermiitet
wird; prov. al t fr z. <ro»', Strunk, Stumpf, Bruch-
stiic'k) (abcr irons, tronce, Ironso, troti^oii von
*tni>iceiiK). vidl. gebort hierbor audi frz. trotisse.
Diindol. Packcn. vgl. G. Paris, K IX 333 u. XVI
(iOo, s. unten torosii: span. ptg. trosn, tro^o, dazu
die Verba span, trnsar, destroiar, ptg. gar, zcr-
stiickcn, absdineiden, aber troiizar = truitceare.
Vjrl. Dz 322 torso: Griiber, ALL VI 136.
8183) altnfrank. tibher, alul. zeber, Opfertior;
altfrz. toirre, atoirre (wobl = Valoivre fiir hi
toicrc). Vieb, das Wort bedeutet aber ansdieincnd
aucb ..Bugspriet" (eigcntl. wobl eincn daselbst zuiii
Schnuuk angebracliten Tierkopf); altptg. sevro,
:evra. ein Stiick Vieb. Vcrgleiohe Dz 689 Uiivre:
Maokel p. 92.
S1S4I tibia, -am /', Scbienbcin; ital. tibia;
rum. leaca (febit b. Cibac); frz. tige; span. ptg.
tibia. Scbienbein, Flote.
8185) mittelndd. *tick, ahd. *zgcka, mbd. zgcke,
Holzboek; ital. zcccn ; rt r. sccc. zecla; {iz.tique.
Vgl. Dz 346 zccca; Mackel p. 99.
8186) tigris, -im m. u. /.. Tiger; ital. tigre:
prov. tigre-n, [trida, Tigerin, trido-s, junger Tiger,
viell. verderbt aus ziyQiia); frz. s p a n. p t g. ti(/cf .
8187) L'ot. *tikkein, Zicgc (siehe Kluge unter
..Ziegc"); ilavon vielleidit ital. ticchio, wunderlicher
Einfall i^wegen der Bedtg. vgl. capriccio v. capra).
Vgl. Dz 406 .^■. v. Die Ablekung ist indesscn hochst
fraglich. Elier wird man Sdieler beistimmen, der
im Diet, unter tic dieses frz. Wort nebst dem ital.
zu ^tiikkoH (s. d.) stcUt.
8188) tilia, -am /'., Linde, Lindenbast; itaL
tiglio, Linde; rum. '•../• r»r ii^n^ i„,iUn ■ neu-
prov. till», tfilio; frz. title, LindcnbaNi , leilli-,
durcb I'oi'ben von ilcr SdiiilH> abgetrennter Haiif,
ilnzu diu Verba lillrr. Inlirr: die ,, Linde" luiifsl
lillriil '-'tdiiiliis: span. /i7.i, ri/.i; ptg. fi/iii. Vgl.
Dz 68« tnllrr: Gr.dM<r. ALL VI 12r».
81H9) l^tilldlON, -uni III (Demin. zu tilin) --
frz. tilkul. Linde, 1
8l!H1i noril. timbr — altfrz timbre, «ine Auzabl
llermoliii-. Manler- ii. andi^ror Kelle. Vgl. Dz 688
timbre: .Ma.kel p. 99.
8191) timi'o, limiil, timere, fiirebten; ital.
tcmere; ruin. Irm mi «( c (bi'deutet ,,eiferK(lditig
sein"); prov. cat. span. ptg. tcmrr: (alleat.
tembre).
8192) tiniiilus, a, um, furditsam ; \lu\. timido;
(Hpan. ptg. tcmido).
*t)nio 8. tenio.
8193) limor, -urem m., Fiirrbt; ital. timnrc
(danebeii limii; rum. Iciimd); prov. teiiior-K; span,
ptg. temor.
8194) 'tluioruHUN, a, um (Hmor), fiirditHani;
ital. timnrnso: span. ptg. tfmiiriiM, -eriisii.
8195) tinu, -am /'. umi tiniim ;i., Weinbiitte;
ital. till", V\. tiiii u. tine; rtr.tigna; \trii\. titia;
frz. <iiic.- eat. span. ptg. <i(i(i, -aja, -alha. Vgl.
Griilior, ALL VI 125.
8196) |*tiiiiilc ;i.('i»ia); prov. tinal-n, Stango zuin
Tragen der Weinbutten, Uebobaiiin; altfrz. tinel,
tineaii ; neufrz. tiiiet. Vgl. Dz 688 ti)iel; Fiirstcr,
Z III 565 .\nni.
8197) tiiictk, -am/, Scbleio; ital. sard. (iHca;
prov. lenca; frz. (nHc/ie; cat. span. ]itg. tciica.
Vgl. Dz 684 taiiche; Griibor, ALL VI 125.
81981 *tincta, -am /. (Part. P. P. von tingo),
Tinte; sard. cat. span. ptg. I into. Vgl. Dz 183
inchiostro. S. oben encaustum.
8199) *tiiiellum ». (Demin. v. tiniiiii), kleino
Weinkufe; ital. tinclln, titiclla, Zuber {tiiiello be-
deutet aucb „Speiscziininer fiir geringere Leute",
eigentlidi wobl ein mit eincr Tonne vergleiebbarer
Rauin, Sdiuppen, Bude) ; frz. tintl (Lehnwort aus
dem Ital.), Gesindespeiseraum ; span, tiiieh); ptg.
tinellf). Vcrgl. Forster, Z III 5G5 Anni.; Canello,
AG 111 390 (C. vergleicbt bcziiglicb dos Bedeutiings-
wandels von tinrllo das frz. tonticUe, kleine Tonne,
tonnenartige Laube).
82001 tineii, -am /"., Motte; itA\. tigna; prov.
teiua; frz. teigiie: span, tiiia; ptg. tinlia. Das
Wort bedeutet aucb „Kopfgrind". Vergl. Dz 320
tigiia.
8201; tiugo, tinxi, tinctiim, tingere, fiirbcn;
ital. tingo u. tignn titisi tinto lingcrc u. tigncrc ;
prov. teiih teis teiiit tciiher; rtr. tenser (Part. P.
P. tints u. tintsd, vgl. Gartner § 148); frz. teins
teignis teint teindre; cat. tetiyir; span, tenir;
ptg. tingir. Vgl. Grober, ALL VI 125.
8202) tiunio, -Ire, kliugdn; sard, tinnire; ptg.
«t>ii>. Vgl. Grober, ALL VI 125.
8203) tliinlto, -are, klingdn; neuprov. tintd;
frz. tinter. Vgl. Grober, ALL VI 125.
8204) tintinnio, -ire, klingdn; ital. tintinnirc,
vgl. Grober, ALL VI 125.
8205) abd. *ti|)fon, *zipfdn, ndl. tippen, die
Haarspitzcii sehneiden; davon vielleicbt eomask.
zifd via, kurz absehneiden; altfrz. tifer, putzen
(besonders in Bezug auf den Kopfputz); neufrz.
attifer. Vgl. Dz 688 tifcr; Maekel p. 100.
8206) [*tiro, -are, ziehen (wobl zusammenhangeml
mit dem Sbst. tiro, Zogling, iiber dessen Al.leiliing
vom Stamme tcr zu vgl. Vanicek, Etvm. Worterb.
I
721
8207) tiUllioo
8226) ti3nil6o
722
Jer lat. Spr. p. 105), ist das vorausziisetzende
Grundwort zii ital. tirare, Ziehen, zieleii, scliielsen;
dazu die Sbsttva tiro, Zug. Schul's, Wurf, Gezerre,
Zank, attinujlio = frz. attirail, (iorat, Trofs; rtr.
trar, tra (niit irahere gemiselit, vgl. Gartner !; 197);
prov. tirar. ziehen, sclileppen, raiifen, argeni, davon
tirassar, schleifen, atirar. schon anzielien, piitzen,
lira, Zug; frz. tirer, davon tire, Zug (bedeutot altfrz.
auch ,.Verdrufs", vgl. das deutsche ,,Abspannung"),
tir, Schufs, attirail, Geriit, attirer, anziehen.
schmiicken, altfrz. tiracer, tirasser, schleifen; span,
ptg. tirar, davon das Sbst. tiro, Zug (wohl audi
lira , langgezogenes Baud , Binde , ini Ptg. auch
.,Eile" bp(ieutond): span, esiiiojar, schleifen. Die
iibliche Ableitung der Wortsippe von german. ii-ran
od. terrati. got. tairan, zerren (vgl. Uz 320 tirare),
ist unhaltbar, vgl. Mackel p. 105 ;
8207) *titillico, -are (titUlare), kitzeln; ital.
dUeticare, (solleticare), diUcare, vgl. Caix, St. 305,
(noapol. tillecare); die Ausdriieke fiir „kitzelu" in
den iibrigen roman. Hauptsprachen sind: prov.
gatiihar = frz. chatmiiller, vermutlich = *cattu-
cidare (v. cattiilus). eigentl. katzeln (altprov. castiglar
ist ungewisser Herkunft); span, hacer cosquillas;
ptg. faser cocegas, cosquillas n. coceyas sind wohl
Ableitungcn von coi;ar, coscar ^*coctiare. *cocticare.
Vgl. Dz 441 cofor. 544 cliatouiller : Flechia, AG
II 319 (sehr wichtige u. interessante Bemerkungen) ;
Grober, ALL VI 125. S. oben *ciittucuIo.
8203) tltio, -oiieni »i., Feuerbrand : ital. tiszone :
rum. tdciune: prov. tizn{)i)-s ; frz. tison; span.
tizon, davon tiznar. rufsig machen, tizne, Rufs;
ptg. ti<;uo. Vgl. Dz 320 tizzo: Grober, ALL I 244.
8209) *titium n.. Feuerbrand ; i t a 1. tizzo (daneben
stizzo. Brand, stizza, Zorn, davon siizzare, stizzire,
reizen, vgl. Canello, AG III 404) ; zu tizzo das Vb.
attizzare, anziinden: rum. das Vb. atjt ai at a;
(rtr. stizzar, loschen, kann vielleicht als *extitiare
gedeutet werden); prov. das Vb. a<K<ar. reizen (das
gleichbedeutende atuznr ist wohl nebst ital. in-
tuzzare, anstofsen, auf *ti(tiare v. *tutus fiir tiisus
zuriickzufiihren); frz. das Vb. attiser; eat. das Vb.
ticiar, vgl. Ollrich p. 11; span, tizo, dazu das
Vb. atizar; ptg. das Vb. atisar. Vergl Dz 320
tizzo: Ascoli, AG III 345 Anni.; Grober, AIJ. I 244;
Baist, Z V 559.
8210) german. titta, Zitze; ital. tetta, davon
das Vb. tetta r, u. zittn, davon zezzolo, aucli cizza;
rum. tila ; rtr. tezzar, cicciar, saugen, siiugen;
prov. tetti: frz. tette; (cat. dida, Amrae, auch I
sard, dida, ddedda, Zitze); span. ptg. tela, dazu
das \h. span, tetar. Vgl. Dz 320 tetta: Mackel
p. 97. S. unten zitze.
8211) altnfriink. *titt«, Zitze. = frz. teton,
Brustwarze. Vgl. Diez 320 tetta: Mackel p. 98.
8212) titulo,"-are (titultis), betiteln; ital. tito-
lare (daneben titoleggiarer, rum. tilidez ai at a
u. titluesc a it i ; frz. titrer: span. ptg. titular.
8213) titulus, -um ih., Titel; ital. litolo: rum.
titlu; rtr. titel: prov. tiltre (?); altfrz. title; neu-
frz. litre: cat. tittle; spau. tilde; ptg. til (tilde
u. til bedeuten „kleiner Strich", „Titel" ist titiilo,
gel. W.). Vgl. Dz 491 tilde: Grober. ALL VI 126.
8214) kymr. toe, Miitze; davon (?) ital. tocca,
Miitze; frz. toque; span, tnca; ptg. touca. Vgl.
Dz 320 tncca (wo auch ital. tocco, Schnitte von
Brot u. dgl.; rtr. tncc, Schnitte; span, tocon,
Stunimel, hierlier gezogen werden, das ital. u. rtr.
Wort gehtiren aber wohl zu dem Vb. ioccare, span.
tocon „konnte dem span, stocco, dtsch. Stock, in
Korting, lat.-roin. Wiirtcrbuch .
dor Bedtg. ^Stamm, Baumsturapf entsprechen", Th.
p. 80) ; Th. a. a. 0. bezweifelt die keltische Her-
kunft der Wortsippe, leugnet sio aber nicht geradezu.
8215) lofus, -mil w!., Tufstein; ital. lufo (eigentl.
nur neapol. Wort); rtr. tuf: frz. tuffe. tuf: ptg.
tufa. Das gleichbedeutende span, toha gehiirt zu
cat. tova, roher Ziegelstein, Zahnstein, pumper-
nickelartiges Brot, uud dieses Sbst. wieder zu dem
Adj. tou. torn (nach Vogel p. 70 aus german.
toddoii-, vgl. Kluge unter ^Zotte"), weich, locker,
gegohren. Vgl. Dz 334 tufn; Grober, ALL VI 125.
8216) tolerautia, -am /'. (tohrare), Duldung;
ital. tolleranzu ; frz. tolerance etc., nur gel. W.
8217) tolero, -iire, dulden; ital. toUerare; frz.
tolerer etc., uur gel. W.
8218) tolleno, -oneni in. (tollere), Schwengel; dav.
vielleicht durch volksetymologische Anlehnung an
a/^M.-.' ital. a?f(J?eHO, Schwengel, altalena, Schaukel.
Vgl. Dz 352 altaleno.
8219) tollo, (sustiili, Miblatum), tollere, auf-,
wegnehmen; ital. toglto ti<Ui tnltn tolhrre togliere
torre; -prov. tnlh tolciolt (tnut) u. fohjiit, toldre; alt-
frz. tol tols u. tolui tola toldre u. tolir; cat. tolre.
tulirse, gliederlahm werden; altspan. toller: nen-
sf a.n.tullirsei.&cil.de membros), gliederlahm werden;
ptg. tolherse (de mettdiros), gliederlahm werden.
davon tolido, tolhido, geliihmt u. daraus vermutlich
gekiirzt tolo, (lahm, unbeholfen), dumm, woven
wieder abgeleitet toleima. Dummheit, toleirdo,
Duramkopf. Vgl. Dz 492 tolo u. 495 tuUirse. Grober,
ALL VI 126.
*toIutariiis s. trottou.
*tolilto s. trotton.
8220) *tdinacinula, -am /'. (Demin. v. tomacina,
Bratwurst) : davon vermutlich ital. tomasella ^specie
di polpetta con zucchero e uova che si mangia
fritta a pezzetti", vgl. Caix. St. 630.
8221) [german. *t6man (vgl. altsachs. tomian,
ledig, frei machen; davon nach Diez 492 s. r. cat.
span. ptg. tomar. wegnehmen, nehmen, (wahr)-
nehmen, empfinden, fiihlen, leiden. Die Ableitung
hat nicht eben viel Wahrscheinliches fiir sich, eben-
sowenig «ird man das von Settegast, RF I 250,
aufgestellte Grundwort mutuare annehmen konnen,
vgl. G. Paris, R XII 133. Eher mochte man dooh
an *t(>mare von tomus, gr. zouoi, Schnitt, denken :
ein Stiick eines Gegenstandes (fiir sich) abschneiden
ist ja audi eino Besitzergreifung, also ein Xehmen;
freilich wiirdo man dann im Span, das Pras. tuemo
erwarten, aber auch das Sbst. tomus (s. d.) be-
wahrt sein o, und wenigstens ira Span. u. Ptg. ist
tomo kein blofs gelehrtes Wort.]
8222) mejikanisch tomatl, eine Frueht, Goldapfel;
cat. tomdtec. tomaco; span. ptg. tomate. Vgl.
Dz 492 tomate.
8223) tomix, -ieem /'. (9<3fii§), Binsenschnur ;
span, tomiza; ptg. tami(a. Vgl. Dz 492 toniiza.
8224) tomils, -nm m. [roiiog), Abschnitt, Band
eines Buches; ital. tomo ; frz. tome; span. ptg.
tomo. Band, Buch, ITmfang, Dicke, Grofse, Gewicht.
Vgl. Dz 492 tomo.
8225) kymr. ton (aus *tunna, *tunrfd), Haut,
Oberflache; aus dem betr. keltisehen Stamme ist
vermutlich hervorgegaugen ptg. tona, diinne Rinde,
Schale von Baumen u. Priichten, vgL Dz 492 s. v.:
Th. p. 87.
82261 tondeo, totondi, t«nsum, tonderCjUnd
'■'toudere, scheren; ital. tondere (daneben tosare
= *io«sa)f); sard, tundere; rum. titwl tunsei
^u/^•> tunde; prov. frz. tondre; cat. tondrer :
723
8-JJ7I lonilll»
82IH) tiirnsiis
Hpiiii. Iiiiiilir, TufJi Hcbvn<n (Sclmfo ii. (I^l' hcIiodiii
itl rxi/MiViir, violloiolit vom m>rm. Stiimmo xltrr mlor
vuii cr -f- >fn'()n»'V); yig. fii»</Mi<ir ' • *tttHiiic»re.
\\;\. (in>U<r. Al.l. VI IHft iiiitor (iimUrr.
S-2-J1) I'tdndila (I'lirt. 1' I', v *lo,iilirr f. tun-
ilerr) — fri. loiilr, Srliiir.]
8£!S| tonitrdN, -iini m. {lomiif), Duiinor: pruv.
tontilre-s; «Itfr/.. foiicirf ; noiifr/.. tonnerre; nit-
s|iHii. lonulro. \ji\ 1 1/ ;t;lO Irono; liriibor, AIX
VI ia>. S, Hilton tuiiii.
S2*J!0 *t6nitus, II, iiiii (I'lirt, 1*. P. v. fonarr),
iH^tiiubt .(pifcontl. iliirch di'ii Dniiiior); itiil. toiito,
(luiiiin, <li\/.u (Ins Vli. iiitonlire. (Iiiiniii wordoii ;
K|iaii. iitf;. tonto . iliiiniii, iliizu >lua Vb. Bpnii.
<«ii<<ir, bctiiubiMi. VkI. D/. I'.IL' I'ltiti); ("nix, St. 633.
8230) >lt8ch. toniir, abil. tunnu (audi iriacli ii.
Kiiliscb (MHiKi, s. Kluno iiiitor „T<inii('"); «laviui
ital. loHcllo „iiiisiira da olio p da vino", (liiinirl,
liinuelr ^^alii'iia" =^ oii^;!. luinirl), vj;l. C'aiu'Uo, A(i
IIIUiH); ru in. (0(1(1(1 ; prov. (oiki .- f rz (owiif, ihizii
ilio Doniinutiva ttmiiettit. Fal's, toiiiifllf. (tonnon-
artinK) Laiibo. V;;!. I)z 321 tumi : Mai-kol p. M.
S'JSl I tuiio, toniii. tonAro, donnern ; ital. toiuiie,
liiuiiatr. dani'lioii (init ointcosoliobencm, anf SidiuU-
nuobaliinnn^ liornhcndon r) Ironare, dazii dii' Sub-
sttvo liiunii. troiio; rum. (m»i ai at a, dazu das
Sbst. tun . von *tO)iilH!> abi;;eloitot loiilesc ii it i,
dnmni luacben; pro v. tronnr, dazn das Sbst. irons,
tro-s; Irz. toinier; alti^at. span, troiiar, dazu
das Sbst. span, tro»; altptg. tronar, dazn das
Sbst. Iroiii: (neuptj;. Iroar, Irooejar = 'troiiicare).
Vgl. Dz 330 Irom.
8232) t«nsio, -Siieiii /". (tonijus), Sclinr (im Rom.
Scherwolle, Fell mit Wollo, Vliefs); ital. tosonc m.;
frz. toison; span, ttisait: [it t^.tosiio. Vgl. Dz 328
tosonc; Ascoli, .VG III 345 Anni.
82331 'tSnso, -are (toiisus), schoren ; i t a 1. tosare ;
(rum. tufinesaiata); span, (usur, alusar ; ptg.
lusar.
8234) tonsoria (scil. /tTco)««Hto), Scbcrc; pi(3m.
leaoiia: prov. tosoira: altfrz. tezoire; altspan.
tisera; neuspan. tesoiira (?); ptjr. tixern. Vgl.
Uz 31'.( tesoira.
8235) tonsura, -am /'., Scliur; ital. toiixiira;
mm. tuntttiid; frz. tonKure ; span. ptg. tonsura.
8286) tonsus, a, uni iPart. P. P. von tondere),
geschoren; ital. toso, tosa, Knabe, Miidchen; prov.
tos, tosa; altfrz. tos-el, lose. Vgl. Dz 323 toso
(Uiez wollt« die Worte von thyrsus abloiten);
K. Hofmann, KF I 138 u. 326; Canello, AG III 828.
82371 tdnu!<, -um m. (ror»,-). Ton; ital. tono;
frz. ton; span. ptg. tono.
8288) german. Slamm top, t«i>p, liervorstehendcs
Endo, oberste S])itze, Topp. Zopf (vgl. Klugo unter
nZopf"); dav. ital. toppo „pezzo di grosso jjedale",
ciufj'o „capelli piu luughi sul fronte e anclie oespo"
liierzu die Deminutiva topprtta n. ciuffelln), tnppan:
„dar delle bussc", intopimn-. aiistolson, vgl, (Janello,
AG III 378. wo aiirscrdi'tn liicrhcr gezogen werdon,
wohl niir mit sehr zweifolhafter Bcrechtigiing, toppa
„serratiira , pezzo di panno o simile cbe si ciice
siilla rottura del vestinKsnto", tonfare u. zombare
„dar delle busse", zubbare „saltare, giocare de'
ragazzi", zuff'are, ranfen, zuff'n, Geraule (das hiorfiir
nacbstliegcniie Grundwort ist nZupfen", vgl. Dz 412
sufl'a): Caix, St. 643, zielit hierher audi tufazzolo
„ciocca di capelli arricciati, ricoiolo", glaubt jedoch,
dafs tufa (s. d.) cin nocli besseres Grundwort sei;
altfrz. top, Scbopf, to(u)pon, Stopsd; neiifrz.
tnupet. Biisdiel. loupir, KlfitzduM), Krei.sd; span.
topr , Knopf, KmU> nines Dinges, topnr, antrotVun,
hegegnon , tupir , Ktopfen; ptg. atupir . cntupir,
stopfon, iinbaiifi>n. Vgl. |)z 321 toppo: Maekul
p. 35; Til. p. HI.
S23!t) t4)|)i>/.ils, -IIIII m. {tii.in'Co^), Topas; ital.
topii:io: f rz. (ii/Hi.v. «pan. (o/zdcio .- ptg. ((i/kui'm.
8210) I mild, lopf; liicrzii stelll Dz 68!l prov.
fo/ii-.s. KorbgefaU: frz. lo/iiu. luiiin (imiiidarllidi),
vgl. dagegen Madiel p. 36. Din Wiirte geliiiren
widil elier znni Stainin top ii. (Kirfton urK|ir(inglidi
ein Gi'fiifs bedeuten , weldies aiif einen Droifiifs
aiifge.wtzt wird.|
8241) I'topUa (vom Stainiii.' /d/i) win! von Koii.-<di,
Jalirl). XIV 343, als (Inindworl angesetzl zu ilal.
(mnndarllidi) tottorillo, llaulicnlerdu»; frz. voclievis;
jitg. coloviii (bcileiitet „l,(Tdii'" illicrliauiit). Vgl.
I)z 442 aitorin: Tli. p. S7 (liiilt die Amialini.. kdl.
Ursprungs f(ir bedenlilidi). Vg). No 1!)h:)
[♦tbrctt s. *t6rt"n'o. I
|*t«rco s. *t6ilieo.|
♦torctilril s. tortarii.
*t5rctiis 8. (ortiis.
8242) turi-iiliir {tonpicre) »., KoJIcr. I'lChse;
s|ian. tnijal, tHiniilile, vgl. Dz 4',tl .s. r.
8243) toreiiliiiii n. (torquerf), Prusso; ital. tor-
culo, torcliio (bedeiitet audi „Fackel"); rtr. torhel,
Presse; jirov. trolk-s, Kelter; frz. treuil, Kelter,
Winde ; «pan. eslrujar, ausprosson. Vgl. Dz 321
torchio: Griibor, ALL VI 126.
8244) tdriiieiituin n. (torquerc), Marter, Plage;
ital. tnrmento: jirov. tormenz, turmenz; frz. tour-
ment; span. ]itg. lormcnto . Martor, tormenta,
Seesturni, dazu das Vb. ital. lormentare ; frz.
tourmcnter; span. ptg. lormentar.
8245) f*t6riiico, -\\rv(toniare), turnen, turiiieren ;
ital. torneare (Lelinwort), dazu das Sbst. torneo ;
prov. torneiar, dazu das Sbst. tornei-s; frz. tour-
ttoyer. dazu das Sbst. tournoi; span. j>tg. tornear,
dazu das Sbst. tnrneo. Vgl. Dz 322 tor?io.l
I 8246)torilO, -are (v. rrip»»,-), drehon; ital.
tornnre: rum. torn turn ai at a; rtr. prov. tornar ;
' altfrz. lornrr: neufrz. tourncr: cat. span. ptg.
tornar. Vgl. Dz 322 torno; Griibor, ALL VI 127.
8247) toriius, -um m. (zoprog), Drebscbeibe (im
' Roman, zugloieb Vbsbst. zu fornure mit der Bcdtg.
! „llmlaiif, Drehnng, kroisformigo Bewegung, Roiben-
folgo"); ital. torno. dazu das Adv. intorno, ringsum;
'prov. torn-s , dazu das Adv. entnrn; frz. tour
' (dazu das Kompos. atnur, Zureebtkchrung, Ordnung,
Putz), davon die ,\dveibialion autour, a I'entour ;
span. ptg. tonio. Vgl. Dz 322 torno; Grobor,
' ALL VI 127.
8248) torosus, a, um Uorus], fleiscbig; hiorvon
woUte Ronseh, RF II 473, aldeiton prov. trossa,
Paeken, wozu das Deniiii. Irossil-s u. das Vb. trossar ;
frz. trousse , Biindel , Packen (nacb Riinsch audi
,,\Viderrist desPfordes"), wovon das Domin. trousseau
' u. das VI). trousser : (span, tro.r.a, -ja: ptg. trouxa).
Diese Ableitung ist, wie aucb nur die fliiditigste
Priifung zeigt, viillig iinhaltbar, u. wenn Scdmann,
RF II 539, sie ansclieinend enisthaft verteidigt hat,
, so darf man darin doidi Idol's cinen otymologischen
Seherz erblicken. Aber aiieh mit *t6rtiare konnen
die Vl^orte nichts zu schalfon habon , da ihr o ge-
seblossen ist, wesbalb Diez' Angabc 321 torciare
zu boriditigen i.st, vgl. Forstor, Z II 172 u. Ill 563.
.\m wahrsdieinlichston ist nacb G. Paris, R IX 333
II. XVI 605, t!ii/r.<us (s. d.) als Grundwort anzn-
setzeii. woraiif audi loiiib. torsa, tnrra, Strnh- odcr
725
8249) toniugc
8268) tottiis
720
Heiibiindel , altfrz. torsenit = trou.s.temi, it:il.
tor.irllo himvpisen.
torpidiis s. *exturdTo.
82491 torquSo, torsi, turtiiiii, (tonnuTC, ilafiii)
*torkere, dreheii: ital. tnrcn toy.ti turto torcere:
mm. tnrc titrsei tiirx taarcc: rtr. torscher: prov.
lorsei- (Pf. tor.'i. Pt. P. tnrU): altfrz. tort tors
tors tordre, ilazii ilas Kompos. Iiestnriire, vordrebpii,
hestors. sohief; neufrz. tort, Sbst. ; cat. span. ptj;.
lorcer. \g]. Dz 689 tordre: Oiriiber, ALL VI 127.
s2r>(ii tdi'(|iiis 1111(1 torques, -em m. (torqnere),
urilrobtri- (li'Ofiistaiul, z. K. Halsband; span, torce.
Halsband, davou abj;c'leitet trosa. Seil, (dazu atrozar.
scbniireu), tnrzal. Seliniirelien, Schleife. Vj^L Grober,
ALL VI 127.
8251) torrens, -eiiteni m., Giefsbaoh, = ital.
span. ptg. torrente.
8252) torreo, -ere, rosten; rtr. torrer; cat.
span. ptg. tornir (span, anch iiirrnr, esturnr).
\g\. Dz 492 torrfu:
8253) torslo, *tortTo, -oiiein /'.. Drebung, Kriim-
mnn^'; ital. torzione, Erpre.ssung; frz. torsion.
nnliung; span, {torzon), torozon, Baucbgrimraen.
Vi,'l. Dz 492 to recoil.
8234) [*torso, -are (v. *torfius f. tortus) = frz.
Iiirr^er, Windungen an einer Saulo niachen. Vergl.
(iriiber, ALL VI 127.]
8255) *torsus, a, urn ifiir tortuii), gedreht, ge-
kriinimt, =^ altfrz. tors, davon torse, Fackel.
8256) torta, -am /'. (torqitere), gewundenes
(Ifback, Torte; ital. torta: rum. tiirtd; frz. toiirte
(daneben tarte, vielleicbt = *t(ireta fiir tntctti, vgl.
Scbeler ini Diet. ,«. i\); span. ptg. torta. Vergl.
Dz 323 torta.
8257) [*tortico, -are (tortiis). drehen, ist nach
Illrich, Z IX 429, das mutmafsliche Grundwort zu
frz. torcher, wisohen, scheueni, wozu torche, (zii-
sainmengedrehtes Stroh-)Bundel , Wisch, Fackel,
torcho». Scbeuerwiscb : von den frz. Worten konnen
niebt getrennt warden prov. torcar, wiscben, ebenso
I-. at. torcha, Fackel; span, tnrca, Strobbiindel,
entorchar, winden , flecbten , umwickeln, antorcha,
Fackel; ptg. ^oc/i a, Fackel. Dieser Ableitung steht
die Bedeutung entgegen , welcbe letztere nicbt ge-
stattet, in dera Substantive torche ein Verbalnomen
zu erblicken, sondern umgekebrt Entwickelung des
Verbs aus dem Sbst. fordern wiirde. Denn von
dem Begriffe des Drehens aus komnit man wobl
leicht zu dem BegritJe eines zusamraengedrebteu,
ausgewundenen Gegenstandes , der aucb ein zum
Putzen dienender Wi.scb u. dgl. sein kann, nimmer-
mehr aber ist zu glauben, dafs ein Vb. mit der
Bedtg. „ drehen" zu der Bedtg. „ putzen" gelangt
sei. man miifste denn gerade annebmen woUen, dafs
*torcare sich an das lautiibnliche tert/ere begrifflich
angelebnt babe. Man miifste also von *tortica und
nicbt von *torticare ausgehen, die Ansetzung eines
Hortica aber ist ein LTnding. Diez 321 torciare
stellte *tortiare als Grundwort auf, dies geniigt
jedocb hocbstens fiir das ital. torciare, zusammen-
<lrehen, torcia, Fackel (zu erwarten wiiren *torzare
u. *torza, vgl. forzare u. forza v. fortia). Grciber,
ALL VI 128, stellt *torca, *torcare als Grund-
formen fiir frz. torche, torcher auf, erklart die
entspr. ital. span. u. ptg. Worte fiir entlehnt aus
dem Frz. u. bebauptet, dafs *torca {*torcare) von
torqiiere ganz zu trennen und iiberbaupt nicbt
lateinisch sei. In den beiden ersten Punkten seiner
Annahme wird man ihm beistimmen kijnnen, schwer-
licb aber im letztcn , zunial da ilann gar nicbt
abzusehen wiire, aus welcher Sprache *torca in das
Frz. gekommen sein kiinnte, denn irisch tore, Hals-
band, welcbes Griiber erwiibnt, ist diicb sicberlich
Fjebnwort. VVarum aus dem Stamme tark, tork,
auf welchen torquere zuriickgeht (vgl. Vanioek,
Etyniol. Wiirterb. der hit. Spr. p. 106), nicbt ebensu
ein Nomen '"torca sollte abgeleitot wordon sein
konnen, wie etwa scrib-a aus scrib-, col-leg-a aus
lifi- u. dgl., ist nicbt abzusehen. Was die Bedtg.
anlaneit, .so darf man annebmen, dafs *tiirca zu-
nachst „Dreber, Umfasser" bedeutet u. das ringartige
Strobband und dgl. bezeicbnet babe, mit welchem
z. H. ein Strohwisch und dgl. zusammeugebunden
wird, die dann eingetretene Bedeutungserweiterung
ist gewifs nicbt befremdiich.]
8258) [*tortina {tortus) = ital. (Mundart voii
Siena) tnrtina. Scbildkrote, vgl. Caix, St. 624.]
8239) [*t6rtio, -lire (iorfMs), drehen; davon viel-
leicbt liaLturciare, zusammendrehen, <orc(a, Fackel.
Vgl. Dz 321 torciare u. dagegen Grobor, ALL VI 128.
S. oben unter *tortTco u. torosiis.|
8260) [*tortiolo, -are [tortus), drehen; wird von
Cai.x, St. 27 u. 641, als Grundwort aufgestellt zu
ital. druzzolare u. truciolare „ridurre il legno in
sottili falde arrotolate".]
8261) *t«rtueii, -am /'. (torlu.^), SchildkriJte (so
genanut wegen ihrer gleicbsam gedrehten , ge-
drechselten Schuppen oder wegen ihrer krummen
Fiifse oder auch weil das ganze Tier den Eindruck
des Runden u. Kuglichen macht); ital. tartarufja ;
prov. tortugn, lartuga : frz. tortue; cat. span.
tortuga ; ptg. tartariiqa. Vgl. Dz 316 tartaruga;
Grober, ALL VI 128^ '
I 8262) [*tortiilo, -are (toctds), dreben; aus nriu-
tare -\- tortulare erkliirt Caix, Z I 423 u. St. 175,
I ital. nvcitortolare „attorcere insieme".]
j 8263) tortum ». (Part. P. P. v. torquere), das
iGedrebte, Verdrehte, das Unrecbt: ital. torto :
\ (rum. tort hat keine Bedeutungsiibertragung er-
I litten, sondern bedeutet einfach „tilure , filage",
j s. Cibac unter tore); prov. tort-z : frz. tort: span.
ituerto: ptg. torto. Vgl. Dz 323 torto.
8264) tortilra, -am {tortus), Verrenknng; ital.
tortura, Folter; frz. torture etc.
tortils, a, urn s. torta u. tortSm.
I 8265) toriiliis, -um m. (Demin. v. toru.i), Wulst:
j ital. torlo, tuorlo, Dotter; piemont. torlo, Beule.
I Vgl. Dz 408 tuorlo; Griiber. ALL VI 127.
j 8266) toriis, -um m.. Wulst; span, tuero; ptg.
<oro, Rumpf, Holzklotz, Holzscheit, atorar, zustopfen ;
Deminutivbildung zu torus ist viell. span, tozuelo
! (fiir *torzuelo), Nacken, indessen kann man wohl
] auch an thyrsus (s. d.) denken, vielleicbt sogar au
J Zusammenhang mit torcer, drehen. Vgl. Dz 493
tozuelo.
8267) tostiim (Part. P. P. v. torrere), gerostet,
beifs, eilends, sofort (beziiglich der Bedeutungs-
iibertragung vgl. das vulgardeutsche „briihwarm"
■ z. B. etwas erzahlen) ; ital. tosto, schnell, sofort
(mundartlich ist das Wort noch Adj. mit der Bedtg.
„hart, test" scil. gebacken); prov. tost; neuprov.
i tuest ; frz. tot : cat. tost: altspan. altptg. tosto.
Vgl. Dz 323 tosto; Grober, ALL VI 129; Rajna,
Giorn. di fil. rom. II 57, erklarte tosto als ent-
standen aus \mome)i]to [i]sto oder [is]to [i]sto, was
allzu kiinstlicb ist, vgl. Ascoli, AG VII 145, siebe
auch Zeitlin, Z VI 284.
8268) *tottns, a, um, ganz (romanisch im PI.
„alle"); ital. tutto (fiir das u an Stelle des o ist
eine befriedigende Erklarung noch nicbt gefundeu);
ri7
smut) totOrt
8l>8<>) trA«U>
728
s«r<l. Mtu, lolla (iiur riiiralutlvorli iiiit dor lti><lt(;.
,,t;o««int"); rum. lot, Vem. lonld, I'l. Musr. r«/i,
Koin. »f»a/r; rtr. lull, tuio)tK: pro v. /o/i, I'l. i-. r.
(mi(, tu<i — • lOlli, nUo III. Ih-zw </ diiri'li Kiiiwirkuii);
ilfs narlitoiiip'ii i onUtaiuliMi , ilbor ilaB NiiliiTc
jwlocJi )(vlum ilii- Aiisii-hti'ii ausoiiiamlcr, vj;!. (\iriiii,
K VII 3C1. F.irsior, Z III 4;t8. XiMimaiiii , Z VIII
2(>4): oltfr/.. roil,', ri. <•. r. (in/, luufiz. /<iiif.
Kom. /oijJr; out. /"(.■i, I'l. o. r. (iii//; «pan. plj;.
UhIo (ptj». Ntr. (1«/») "■ 'n<i/.<. V(;l. liriiliiT, ALL
VI !•«) (iJriiU'r orklart iliu Vt'rilop|K>liui>r ilon (/ in
*(ottu» nU8 I'iiiiT ri'diinliziorton llitiliin^' Vo/fo/u*
11. lM>rurt sii'li (lafiir aur ital. tiiliilto. ),'an/. u. gar,
rum. ru liitiiliif tilt; altfrz. fTK'W IranlutK, trestolz
— Iruns -\- lulus: span, loililo. Unter iliosi-n
Wortou solii'inl naniiMitl. ital. lululln fiir Griilior'.'i
.Vnsicht /u .>iproclu'n. imlesson bloibt das Uedonkon,
dafs, wenn man init IJ rubor *lotlolus ansotzt, dor
Wcgfall dor liocliloiiiKon AnlaMtsillu' iinl)i>f,'ri'iflit-h
ist, wcnn man abi-r ein *toltulus aiinelinicn wolltc,
daraus nur *toto, bozw. *(i(/o hiitto cntstelion
kiinnon; GriUier nu-int mm froilieh, nus 'totlotiiK
sei tdtl-liis, lottiis entstandon, aber schon dor
Hoc-hton aiif dcr ersten Silbe errojjt Zwoifel, nament-
licli in Hinbliik auf ital. liiliHto. Einc iihnlichc
Vordoppelung des ( liejrt audi in quula [a. obon
quotus): ital. <)((<!(= rft'of/d) vor, os sclioiiit dies
inilossen ein andorer Fall zu sein. Moglicliorweisc
erkliirt sich das tt in *toUo , *lotta aus Bindung
des proklitisch gebraucliten Wortes vor vokalischcm
Anlaut, also z. B. toll[(i] anno fiir tol[o\ aniiii
ebcnso wio ebhetic fiir <•[(] -f bote, tuttora u. dgl.
8269) totus, u, uiii, ganz (romanisch im PI.
„allo"); span. ptg. todo (,ptg. Ntr. tiulo). Siolie
•tottus.
8270) abd. toofaii, tauclien, eintaucben; ital.
tuffare, eintauchen, vgl. Uz 408 s. v.
8271) abd. toug, touc (Priit. mit Prasensbedtg.
voa tiigan, taugeiii; davon (?) ital. iogo „buono,
acconcio", vgl. Caix, St. 629.
8272) engl. tow, ein Schiff am Seile ziehen; frz.
toner, dazu das Sbst. toue, ein als Falire dienender
Nachen; span. ptg. atoar. Vgl. Dz 689 tnuer.
8273) 1. toxieum »i. [toSixov), Pfeilgift, Gift;
ital. Iosco; rum. tocsicd; prov. tueissec-s; alt-
frz. toxiche: span, tosigo : ptg. toxigo. Vgl. Dz
323 tosco.
8274) 2. toxieum ii. (10^1x01), ein Strauch (Plin.
H. N. 26, 74); span, toxo, tojo. Ginstor; ptg.
tojo, Dorngestriipp. Vgl. Baist, Z V 561 ; Diez 493
toxu liefs das Wort unerkliirt.
8275) [*trabaciiIo, -are (*trabare v. trabs), mit
Balken versperreu, hemmen, durch Hemmung Miihe
bereitcn , plagen , abarbeiten , arbeiten , naoli Diez
325 das mutmafsliche Grundwort zu i t a 1. travagtiare;
prov. trebalhar; frz. travailler; span, trabajnr:
ptg. Uahalhai: Wahrscheinlicher gchen die VVorto
zuriick auf ein *trepalium, *trehalimn (wobl gebildet
aus tres -f jjaltis, Pfahl), ein aus drei Balken be-
stehendes Martergeriist, vgl. P. Meyer, R XVU 421.]
S. *tr!ibacaluni.
827C) [*trabaciUuiu «. (Irabs), kleines Gebalk,
Geriist (dann begrifflicb Sbst. zu dem Vb. *traba-
cniaie in der Bedtg. „arbeiten"); davon nach Dz
325 ital. Iruvaglio, Notatall, Arbeit; prov. tre-
balli-s [iehen trabalh-s); frz. travail: sf an. trabajo;
ptg. Irabaiho. Das wabrscheinlicbo Grundwort aber
Ist *trepttlium , *lrebalium (s. Durange unter trc-
palium), ein aus drei Balken bestehendes Jlarter-
geriist, vgl. P. M.vtr. R XVII 421.^
H277) dUii-li. tnilM'ii; duvun viuUviobl frz. Iraban
(fiir Inib-tiiil). ilnthaii, (Liiufor), Tral)anl, LoilisoldHt.
Vgl. Dz <i9it Iriilmii.
H27S) I'trikbii'O, -are (Irahs), mil einein Balken
diiroliHtiifKen; IhI nnc.b Snlielor iin Aiibang zu Dz
739 Z. 13 V. o. d»8 (irundwort zu pniv. Iraiiciir,
durfblcirluini, wozu da» Sbst. (riii/c-.v, l,(icli ; frz.
trouer. wnzu das Sbst. Iron: cat. Iniiirdr, wiizu das
Sbst. trail, Diez 694 Irou leltoto dio \Vort« von
*tr(iliiicarr (= trims -)- germ, biik , Baueb , also
eigi'ntlicli den Baurli ilurclmlofsen) ab. Sriielur's Kr-
kliirung diirfto, weil einfacdier, don Vorzug verdiunun.j
.'ilid. trabo s. (Iriippils.
S279) |*tl'ilbo, -arc (Irnhs), Balken zusaiumon-
filgon, init Balken ver8))erren, bemrnen; prov. travar,
lionnnen ; frz. oilrnvcr, bindern, fossvln, dazu dns
Vbsbst. riitnivr, Himleniis, I'l. Fi'sseln; altfrz.
r/?.s/c/n!cc, entfessein; span, Iraliar, zu8ammonf(igoii,
fosscln, dazu das Vbsbst. tralia, Band; ptg. travar,
dazu (las Vbsbst. trarn. Vgl. Dz 326 tralxir,]
8280) triibs, -libeill /'.. Balkan; ital. Iriive, ali-
geloitot <ra6((cc<i, Zclt; prov. trau-s, Balken, Irap-s,
Zolt, davon ilcslrapar, abspannon ; altfrz. trrf,
Balken, (Zeltpfaiil), Zelt (Sucliior, Z. I 433, wollte
tret' ill dor Bedeiitung ^Zell" vom ags. tri'if, zuin
Gottcsdicust beslimmtes Zelt, ableiten, walirselioin-
licb aber loitct man aiicli dies <»viY' selbst vom lat.
tial)s ab, vgl. G. Paris, R VI 629), davon nlravcr,
lias Zelt aufscblagon, ilestraver , das Lager ab-
breehen ; span, (mbp, Balken; ptg. (rare. Vgl. Dz
690 (/■<'/:
8281) |*trabUeo, -are {trans + german. bid,
Baucli), liber den Haufen stiirzon; ital. traliocc.nrr,
herabstiirzen , traboccn , Wurfmasehine (angelohnt
an traboceare = (raws + *l)uccare v. biicca, aus
dem Munde laufon, iiberlaufen); prov. trnbucar:
frz. tri'bucher, umstofson, stiirzen, strauelioln. Vgl.
Dz 694 Iron. S. oben bilk u. *triibico.]
traeco, -are s. trakk-.
8282) tractator, -oreni m. {tractare), einer, der
! etwas betreibt; ital. ()'a((u(or« ,.negoziatore", trat-
'tore (= frz. traiteur) „cbi da da mangiare verso
pagamento", vgl. Canello, AG 111 386; span, tra-
,tador, Unterbiindler; ptg. ((«(«(/or. Handelsmann,
I Betriiger.
I 8283) triictatus, -um m , Be-, Abhaudlung ; ital
trattato: frz. traite : span. ptg. tratailo.
8284) [*tractico, bezw. tracto, -are [tractns),
zielien, wird von Ulricb, Z IX 429, als Grundwort
zu der unten untor trakk- vcrzeicbneten Wortsippe
aufgestellt]
i 8285) *triictio, -are (tractus), ziehen, einen Zug.
einen Strich raaclien ; ital. traceiare, (oinem Stricli
nacbgehen, liings eines Stricbos vorgehen und also
selbst wieder im Geben einen Strich zielien), nach -
spiiren, dazu das Vbsbst. traccia, Spur; frz. tracer,
Ijnion Ziehen, zeichnon, entwerfen, dazu das Vbsbst.
\ trace, Entivurf (auch prov. trassa); cat. trassar,
dazu das Vbsbst. trassa; span, trazar, dazu das
Vbsbst. Iraza : p tg. tragar, dazu das Vbsbst. train.
I Vgl. Dz 324 traceiare; Grober, ALL VI 130 (Grober
meint. dafs die cat. span. Worte — die ptg. iiber-
geht er — dem Frz. entlehnt seien, weil sie nur in
abgeleiteter Bedtg. vorwendet wiirden, aber wenig-
stons ptg. traf-a bedeutet auch ^Spur").
8286) travto, -are (tractus), behandeln, betroiben ;
ital. Irattare; rum. treptez ai at a: prov. traitar;
frz. traiter; span, tratar; ptg. tratar. Hierzu
das Vbsbst. ital. tratta; rum. treaptd; span.
I rata.
729
8287) tractor
8311) trans5ctiim
730
8287) *tractor, -orem mi. (trahere), Zielier; ital.
trattore „tiratore, e chi dai bozzoli fa trarre la
seta", vgl. Canello, AG lU 336; prov. trachor
(neben traidor). Verrater, vgl. Dz 324 tradire.
8288) traetus, -um in. itraho), Zug, Landstrich;
ital. tratto: prov. Iriit-z, Zuckung; frz. trait, Zug:
span. ptg. trnto, Verkebr, Umgang.
8289) [HradlO, -ire (fiir tr(K/e;-ei, verrat«n ; ital.
tradire: (rum. trddaii (lei dat da = *tradarc)\
prov. trair, trahir: frz. traliir : cat. trair: span,
fehlt das Vb., dafiir vender, hacer traicion, ser
trador; ptg. trahir. Vgl. Dz 324 tradire.
8290) traditio, -onem /'. (tradire), Ubergabe
(im Roman, auch ^Verrat"', Uberlieferung ; ital.
tradizione , t'berlieferung , (tradimento . Verrat):
prov. traisn-s, traazo-s, tracio-s, trassio-s, Verrat:
frz. {tradition, tJberlieferiing) trahisoti , Verrat;
-span, {tradicion, t'berlieferung), traicion, Verrat:
ptg. itradifSo, Uberlieferung), fraiVyio, Verrat. Vgl
Dz 324 tradire.
82911 traditor, -orem m. (tradere), Verrater;
ital. traditore: (rum. trdddtor): prov. c. r. traire.
c. 0. traidor idaneben trachor = *tractorem\\ (frz.
traitre): sf an. traidor; ptg. traidor. Vgl. Dz 324
tradire.
8292) [*trado, -dare (fiir tradere) = rum. trddau
dei dat da, verraten; prov. tradar.]
8293 1 traduco, duxl, diietam, traducere, hin-
iiberfiihren, iibersetzen; ital. tradurre; frz. tra-
duire; span, traducir, iibersetzen, (altspan. trocir,
bindurchgelien, sterbon) : ptg. traduzir. Vgl. Dz 494
trocir. Wegen der Flexion s. dQeo.
8294) traductio, -onem f. itraducere), Hiniiber-
fiihrung (im Roman. „Ubersetzung") ; ital. tradu-
zione : frz. traduction; span, tradiiccion; ptg.
traducctio.
8295) tradiix, -ducem m. (traducere), Weinrauke;
ital. tralce (aus *tradiicem : tradicem : tranieem,
trance, tralce), daneben tralcio. Vgl. Dz 407 s. v.
8296) [*trafanus, a, um (aus trans + fanum
gebildet nach Analogie von profanus) = prov.
traf'an-r:. tre/d-s. betriigerisch ?J. Siehe jedoch oben
terefa.
8297) *trag:ea, -am /'. (fiir traltea), Schleife;
davon vielleicbt ital. treggia, Schleife, Schlitten,
vgl. Dz 407 £. V.
8298) tragemata n. pi. [zQayrifiaia), Naschwerk ;
ital. treggea; prov. dragea; frz. dragee; span.
dragea, grajea; ptg. gragea, grangea. Vgl. Dz 326
treggea.
8299) [*tra]^Imen «. iHragire fiir *tragere, vgl.
mummen v. munire), Zug; ital. traino, trainare,
wohl aus dem Frz. entlehnt, jedoch scheinen tra^-
cinare, strascinare, schleppen (wozu die Sbsttve
itlrascino u. strdscico, Schleife), ein friiheres *tra-
ginare vorauszusetzen, vgl. Caix, St. 66 iDiez 407
leitete diese Verba sowie trassinare. spiiren, von
prov. traissa, Sehleppe, ab, wogegen Caix mit Recht
hemerkt „non ci pare verosimile che voci tanto
popolari siano state formate da una voce straniera
c-he in italiano non fu mai usata", dm Wandel von
g in s erklart Caix aus der „tendenza onomato-
poetica assimilativa alia sibilante iniziale", befremd-
lich bleibt aber die Sache immerhin); rum. das
Sbst. fehlt, dagegen ist vorhanden ein Vb. tragdn
ai at a, das bierher zu gehoren .scheint; prov.
trahi-s, dazu das Vb. trahinar; frz. train, dazu
das Vb. trainer, schleppen, traineau , Schlitten;
span, tragin, dazu das Vb. traginar.
8300) *trago (sciiriftlat. traho), traxi, tractum,
tragere, ziehen: ital. traggo traisi tratto trdggere
u. trarre; rum. trag trasei tras trage ; prov. trai
Irai-s trait und track itrag) traire: altfrz. trai
trais trait traire; neufrz. trais (Perf. fehlt) trait
traire; cat. trech tragui tret traurer; span, traer.
davon traje (ptg. trajo), Tracht, Benehmen, vergl.
Dz 493 trar/e: (ptg. trazer). Vergl. Griiber, ALL
VI 131.
8301) tragiila, -am /. (*tragere), Schleppnetz;
ital. draglia, Fahrseil, fliegende Briicke; rum.
tragld, Schleife; prov. tralh-.i, Schlepptau; neu-
p rov. <caio, dralho, Leitseil, Fahrseil; (iz. traille,
Fahrseil, Fiihre; cat. tralla. Sell; span, tralla,
Strick; ptg. trallta, Fischnetz, Saumtau: (hierher
gehort wohl auch span, trahilla. trailla, Schleif-
karren). Vgl. Dz 690 traille u. 493 trailla ; Grober,
ALL VI 131.
traha, trahea s. *tTaga.
8302) [*trahico, -iire {traherei, ziehen: davon
vermutlich sard, tragare, mit demMunde einziehcn,
trinken), verschlucken . ver.^chlingen ; span. ptg.
tragar. Vgl. Dz 493 trugar.]
traho s. *trago.
8303) traicio, jeel, jectum, ere, hiniiberbringen ;
rum. tree ui ut e, dazu die Komposita pe-strec =
per-extra-traicere, petrec = per-traicere.
8304) *trajecto, -are (trajectus), hiniiberbringen;
ital. tragettare, tragittare.
8305) trajectiis, -um m. (traicere), das Hiniiber-
bringen: ital. traQCtto, tragil'.o; frz. trajet.
8306) german. Stamm trakk- (wovon trecken],
Ziehen, schleppen ; dav. vermutl. ital. tracclieggiare,
hinziehen, verschleppen, trudeln, tiindeln; frz. trac,
(der durch das Laufen verursachte Zug, Strich auf
dem Boden), Fahrte, traquer, das Wild umstellen,
(Xetze Ziehen;, detraquer, (aus der richtigen Lage
Ziehen), verrenken; span. ptg. traque, (ein sich
hinziehendes Feuer), Lauffeuer, Knall, dazu das
Vb. span, traquear. knallen, schutteln; ptg. tra-
quejar, verfolgen. Vgl. Dz 690 trac; Ulrich, Z IX
429, stellt *trciccare aus *iracticare als Grundwort
der ganzen Sippe auf, u. auch ital. straccare soil
nach ihro = *extraccare seiu, wahrend Diez 404
dies Vb. von ahd. strecchan ableitet.
8307) trama, -am f. \trahere), Einschlag am
Gewebe (im Roman, auch in iibertragener Bedtg.
„Anschlag-); ital. trama, dazu das Vb. trainare;
frz. trame, dazu das Vb. tranter; span. ptg.
trama, dazu das Vb. tramar.
"Hramaciilnm s. *trimaeiiliiiu.
8308) tramitto, misi, 'missum, mittere, hin-
iiberschieken ; ital. tramettere etc. Wegen der
Flexion s. mitto.
8309) dtscb. trampeln : damit zusammenhangend
ital. trampoU, Stelzen; prov. trampol-s, Getrappel.
Vgl. Dz 407 trampolo. |Uber andere Ableitungen
vgl. Caix, St. 640.
83101 trans, jenseits, iiber .... hinweg; ital.
tra, zwischen: rum. tra (nurin Zusammensetzungen :
prov. traa, quer durch, hinter; f rz. <re.* (.fiber das
gewohnliche JIafs hinaus), schr; cat. span. ptg.
tras, traz. hinter, nach.
8311) transaetum (transigere) , durchgesto&en,
abgethan, abgemaeht; altitaL in tranatto, ohne
Umstande. jedenfaUs, davon trasattarsi, sich oline
Umstande etwas aneignen; prov. atrasait, atrasag
(= ad + transaetum); altfrz. entresait (= in -f
tr.), noch jetzt norm. atUresiais. Vergl. Dz 571
entresait.
i.M
s;ii:i| imiii«><>
SMSII lr.kk.'ii
7.J2
HSI'i) lniii>^o, ii. Hum, -irf, liitiiil>i>ix<>li<'n :
■ianl. frinixir^ staiincn {\g\. diMitsi'liK |{«<ili'ii*iirti'n.
»i.> „.niii iliMii Hitiisriion lioiimioii" •- „voii Siiiii>>ii
k«iiiini'n. vor KnMiiln aiirsi'r -iich ^'I'rnton'); |iri>v.
I'nrl r. tniusil:, iilintiiai-liti^; altfr/.. trunsir.
liiiisi'lifiiliMi; iipiifrz. Irniitir, ivurKiiltf viTnelie»),
•'mUrrcii : nltii|>:tn. (rriii>ir. hiiiKrlifiiU-ii, tniiisido,
matt, kraftlos. \'g\. D/ 3125 trnnsir.
>:li:i> *(niOi^)niNo, -lire (/ii/^nv), falsi-lnMi : itnl.
tni/iil.-itrf ,f:il.«an\ alloran» tntaliiu'iito", davon
«Jm/ii/ciiiHC (fnr lr>if\iht>iii) „);riissi> s|iro|M)sit<i'', v^jl
Caix. St (k>:< ,
H3U) tri(ns) f infliktus ital. Ironfm (fiir troii-
finln), uiif);t>bla8cn, liorliiniitic (liojtrifflioh aniiclolint
an Irnnfiarr - Irionfiire), vj;!. ifonfio --- cimfhitus,
slnmfiarr -- ex -{- trims -|- mflarr. 1)/. 407 Irniifio
vt'rniiiteto Ziisaininriilinn^ ilipscA Wortos iiiit griocli.
tmi'i) •trans.ico, -ire {tra»s\, hiniibergiersen;
iiarli I'anxli, K XVII 73, (Ininclnort zii span.
trnsfi)nr. aiis rinoin tionifs in ilas amlort' };iefson ;
in rat. trfscolar jpdocli orblickt I'anidi oine Zu-
.•ianinu'nspt/.niif,' vnn /rn»i.< + colart. Sielio unton
IntiiM'ico.i
8;nG) transitus, -um m. Urntmre), Cberiiang;
ital. transiln, Cbergan;; voin I.oben ziim Tode.
I>ic7, 325 .«. r. stcllt liierlier aiioli span. ptg. trance.
t-ntscJieidendcr Anscnblirk , Todesstundp , Znsohlag
in einer Ver^toinorung; Baist. Z IX 147, stellt
trance /.\t deni Vb. tramar, don Ziisolila;,' ertpilen.
II. /ioht dasselbe zu der Sippe dcs ital. trinciare
(.s. unton *triiiieo); da.s frz. tran.ie, totliche Angst,
ist wohl deni Span, entlelmt (vgl. dagegen Scheler
iin Anhang zu Hz 74!) i.
S317I [tra(ns) 4- liiiea; ilavon ital. traliqnar
.iisi'ir dal pruprio lignaggio, degcnerare", vgl. Caix,
St. S3.]
S3181 tra(us) -|- liie-, davon ital. (sienesiscfai
strainccare. blitzen, ladinisch tarlugar, tarluje
(vgl. lombard. stralii.^cid, starbigid), vgl. Caix,
St. 7.
S319) tra(ns|m6ntaiiris, a, um, jenseit der Ge-
birge betindlioh: ital. tramontana, Nordwind, vgl.
l)z 407 >-. r.
8320) [*tra(ns)inotio, -are {tnotus) = (?) frz.
tri-moiisser, sich lebhaft hin- und herbewegen, vgl.
I)z 691 s. B.J
S321 ) [*tra(ns)pa.<>sus, -um m., Hinubertritt, Tod,
= frz. trejMs. dazu das Vb. trepasser.]
83221 Miistnium «. (Demin. v. transtnim),
kleiner Querbalken; altfrz. trestel. Gebalk, Gcnist,
• iestell; neufrz. treteau. Vgl. Dz 691 trHeau.
8323) transtnim m., Querbalken, Querbank; alt-
frz. traste, Querbalken; vielleicht gehort hierher
auoh span. ptg. trasto. alter Hausrat (die eigentl.
Bedtg. miifste dann „Gebalk, Holzwerk" seini. Vgl.
Dz 493 trasto.
8324) tra(us)Tecto, -are, hiniiberspbaffen; davon
ital. trabattare „passare", vgl. Caix, St. 174. Siehe
oben adreeto.
8325) tni(ns)TersiLs, a, um, quer, schief; ital.
trarerso, schief, sehrag, traversa, Querbalken, dazu
das Vb. travf rsare . durchqueren; prov. tracers,
quer, verkehrt, davon traversier-s, sich kreuzend ;
frz. traters (aucb traverse), Quere, dazu das Vb.
tracer.ter; span, traves, Quere, travieso, .scliief.
rttcnff.«rtr, quer legen: ptg. frarc Quere, traversa.
Querbalken, travesso, quer, atravessar, quer legen,
trare.ssnr, ans der reohten Bahn kommen. Vgl. Dz
494 trarie.to.
«SUtil I'trikllKViro, -are rices), nnrh Diiv 493
trasei/ar das miitniarsliplii- Grundwort zu rat. fr<i-
fiiflitr , auit t'inoni ticflifs in ilnn «ndiTP ;;ii'fspn,
unigiefspn. unikplin<ii, dnzu dai SbH(. trafaq; Hpan.
Iraseiiar, dazu d.vs Slmt / rii.s'iW/ii iramdi, K XVII 73.
setzt filr Iriisejiar cin •/(•(iiisiciicc alx (irundwiirl
unh pig. trnsfeiiar. da/u ilas Sbsl. tras/'ri/a:
aufHorditni soil pin span. ptg. Slmt. /.ii Irasriiur
spin triLiijo, I'ullprgpisI , ilpr bIIps uniwirft. Vgl.
I)/. 493 Ira-tjio. Diosp .Mdpitungen siud ini Imi'liston
Gradw unwulirsi-lipinlicli. Das span, trasri/nr, I'ras.
Irasief/o, dllrfto •=« <C(i»i.«4- (ircur<' sein (vgl. Verbin-
dungpn wip trusetjar Ins marrs, die Mwri' dun-li-
fahrpn, trasri/ar lus ciimy)»», dip Fplder durplistroifpn),
iKV.uglich der Bedoutiingspntwiukelung dps VvrliH
ndurphschneidun : uniHcliiitton (Wein)" vgl. das
dcutspbo „vpr8pbnpidon (den Wein)". Die (^at. und
ptg. Wortc alior gpliiirpn wold zu der Sippp: ital.
trdf/ia), l{an<lpl. trafficare. Handel trpilipn; prov.
trafeij-z, Irafei-s; frz. Iriifie, dazu das Vb. traliijuer
(liolinwortol: cat. Inifaij, Handel, Kunst^rilT, IJni-
giofsung, «lazii daa Vb. tni/aiiar: span. Initico,
trd/'ai/o, dazu das Vb. tra/icar, (rafagar: ptg.
trdfeijtt. dazu das Vb. trafei/uear, daneben trasfeijar.
Die Herkunft dieser Sippo ist dunkel, man ist vpr-
suclit an cin tr(i(n)s-*fU:are y=- /acire) zu donken
Ebensoweuig diirfte auf *transrU:are, *traricari\
*travcare, *traucare zuriickgehon frz. Iroquer (I/eliii-
wort), tausehen, dazu das Sbst. (roc; span, trocar,
dazu das Sbst. tnieco; ptg. trocar, dazu das Sbst.
truco. Grundnort violl. 'lorcare, *tr6r.ari'i Vgl.
Dz 329 trocar.]
8327) *tra(iis)volo , -are, ilavon Hiegen; ital.
travolare: altfrz. trauler, sich davon niaehon.
Vgl. Dz 693 t ruler; Scheler ini Diet, unter t ruler.
S. "trottiilo.
8328) gernian. trappa, Falle; ital. (Irappa).
trappola. Falle, dazu das Vb. altrappare. trajipo-
lare, in der Falle fangen, betriigen; prov. *lrapa,
dazu das Vb. alrapar: frz. trai>pe, dazu das Vb.
attraper, «ovon wieder das Vbsbst. a«ro;)e; span.
trampa, dazu das Vb. alrapar.
83291 gr. TQavi.o^. lispelnd; davon viell. ital.
troglio, Stotterer, vgl. Dz 407 .•-■. r.
8330) tredecTm, dreizehn; ital. Iredici; (rum.
tret spre diece); rtr. tredes etc., vergl. (Jartner
§ 200; prov. treze; frz. ireize; cut.tretse; span.
trece; ptg. treze.
8331) trecenta, dreihundert; davon viell. ital.
tregenda, Geisterschar (eigentlich unziiblige Mengp,
wie ja auph im Lat. trecenti zum Ausdruck eincr
unbestimmten grofsen Zahl gebraucht wird, siehe
Georges), vgl. l)z 407 s. v.
8332) *treginta (fiir triyinta), dreifsig; ital.
treiita: (rum. treidieci); rtr. trenta: prov. trenia:
frz. trente; cat. trenta: span, treinta : ptg. trinta.
Vgl. Grciber, ALL VI 131.
8333) ndl. trek-ijser, Zugcisen; davon frz. tri-
coises {pi.). Zange der Hufschmiede, vgl Dz 692 «. v.
8334) dtsch. trekkeii, Ziehen; davon nach Dz 320
ital. treccare, (jeni. einen Streich spieleni, betriigen;
prov. trichar, wozu das Sbst. tries; frz. tricher
I altfrz. daneben t reciter: auch triquer, auslesen,
soli nach Diez auf trekken, ausziehen, hinweisen).
Storm, R V 172, befiirwortet dagegen (ebenso Ulricli.
Z XI 556) die Herleitung von lat. tricare (s. d.),
welche Diez wegen des i, das uicht zu e babe werden
konnen, mit Recht beanstandet hatte; man mufs
also *triccare fiir *tricare ansetzpn , wie iibrigens
Storm auph gethan. — Auf trekken fiihrt Diez
733
8335) T(iij/iK
8361) triculo
734
427 s. c. audi zuriick span. ptg. atracar, e'm
Schiff heranziolioii.
8335) gr. T(>ijfi<t, iler Puiikt auf einem Wiirfel,
= span, crema, Punkt, bezw. zwei Punktolien iibor
oinem Buchstaben, Trcraa.
8336) *trema iv. tremere) -f- m5dTus, in stetcr
zitteniiler Bcwegun}; befinilliches Gefafs, ist die
vermutliche Grundform zu ital. tramoggia. Miihl-
trichter; prov. tremiieia ; frz. trimie ; (ptg. tre-
uKiitha). Vgl. Dz 325 tramoggia.
8337) [*treinellus, -nm m. {tremere); ist nach
Scheler ira Anhang zu Dz 817 vielleicht das Grund-
wort zu altfrz. tremel. tremeau. tnimel, (das sioh
bin- u. herbewegende) Bein, Beinkleid (davon estni- ,
mele. ohne Beinkleid, bosenlos, vgl. G. Paris, R X 399
u. 590 ; friilier, R ^^II 293, hatte Paris das Wort von
*siruma, *ftrumeUa . angescbwollene Driise, abge-
leitet), trumeliere, Beinhaniisch; newirz. trumeau,
Ochsenkeule. S. unten tromm.]
8338) bret. tremeni, durcbgehen, hinubergeben,
kvuir. traniivy (= tra -+- mu-i/), haufiggehen; daniit
soU nach Dicz 693 in Zusamraenhang stehen neu-
prov. trimar. scbnell geben: pik. trimer, eifrig
gehen oder arbeiten; altspan. trymar. Th. p. 114
scheint diese Ableitung Stillschweigend zu verneinen.
Die Worte werden germanischer Herkunft sein ( mhd.
trimeii, wackeln). Oder dari' man ein lat. *trimtire
(vou trimus, dreijahrig) ansetzen mit der Bcdtg.
„wie ein kleincs Kind trippeln, unruhig bin- und
beriaufen'"?
8339) tremo, ui , ere, zittern; davon prov.
altfrz. treniir, zittern; altspan. tremer ; ptg.
tremer. Nach der gewohnlif^hen, audi von Diez 555
vertreteuen Annahme soil ebenfalls auf tremere
zuriickgeben prov. cremer (selten vorkommend).
crevietur = *tremitare C^), fiircbtcn; altfrz. cremre.
criemhre. creniir: neufrz. craiiulre. Der Wandel
von anlautendem (/■ zu cr ist aber im Verhaltnis
von Lateinisch zu Franziisisch so unerbort, dais man
ibn wobl uberbaupt nicbt annebmen kann; span.
crema fiir gr. rpijiia ist keine binreidionde Stiitze.
Was Flechia, AG II 384, dariiber sagt, kann nicht
befriedigen. Nenerdings jedoch bat Ascoli. AG
XI 439, das c fiir t sehr ansprecbend aus keltischer
Einwirkung crklart.
83401 ti'emor, -orem i«. (tremere), das Zittern;
ital. tremore: (span, treniblor); frz. tremeur.
83411 *tremorosiis . a, uni [tremor), zitternd;
ital. tremortmo : rum. tremuros: span, temblorot-o.
8342) *tremulo, -ai-e i tremere \, zittern; ital.
tremolare: rum. tremur ai at a: rtr. ^rowtrem-
lilar: frz. tremliler: (span, tembhir, angeglichen
im Anlaut an temer = timere): ptg. treinolar. Vgl.
Dz 327 tremolare: Griiber, ALL VI 132.
8343) 'tremulosus, a, um [tremiiliis), zitternd:
ital. tremolofo: rum. tremuros: span, temhloso
(daneben temblurosot.
*trepaliani s. *trabaculuni.
8344) gr. ZQfjtetv, wenden; davon vielleii-bt cat.
trcpar. bohren, vgl. Dz 494 s. c.
8345) trepido, -are (trepidus), in unruhiger Be-
wegung sein: ital. trepidare (gel. W.); rum. ireapad
ai at a: altspan. ptg. trepidar, zaudorn.
8346) trepidus. a. um, unruhig: ital. trepido
(gel. W.).
8347) dtsch. treppe; davon vielleicht cat. span,
ptg. trepar, klettern, vgl. Dz 494 .s. r.
8348) tres, tria, drei; ital. ice; rum. Irei:
rtr. tri. tre etc., vgl. Gartner); 200; prov. trei, tres:
altfrz. I reis ; neufrz. Irois ; cat. span. ptg. t res.
8349 1 «-cstgerman. treuwa (got. triggca. ahd.
/rjMH'a), Sicherheit, Biirg.scbaft ; i t a 1. <)-c(7«rt,Waffon-
stillstand; prov. trera, dazu das Vb. trcvar: alt-
frz. trere, trieve, triee, davon s'atriver, sicb ver-
biinden ; neufrz. treve: span, tregua; ptg. tregou.
Vgl. Dz 326 tregua u. 691 trevar: Mackel p. 126.
8350) trian^uluni v. {tres + angulus), Dreieck;
ital. triaiigolo: rum. triuiighiu: prov. frz tri-
anqle: cat. triai)ghi: span. ptg. tridngulo.
8351) tribula, -am /'. (gewohnlicb tribuliim),
Dreschflegel; ital. trebbia — *tribula : rum. trier
= tribuliim: cat. trilla : span, trilla und trillo;
ptg. trilhau. trilho. Vgl. Dz 326 trebbia: Storm.
R V 172; Gri.ber, ALL VI 132.
8352) tribulo, -are (tribnhim), dreseben, plageii:
ital. tribulare „far soffrire e soffrire". tribolarv
„far soffrire", trebbiare, tribbiare „battcre il grauo
per separare i chicchi dalla paglia", vgl. Canello,
AG III 360, dazu das Sbst. tribolo, Triibsal; sard.
triuUire: rum. trier ai at a: prov. tribolar, Ire-
bolar, treblar, quiilen. triiben; altfrz. tribler.
triiben (daneben triboiller. beunrubigen); cat. span.
triUar. dreschen; ptg. trilhar. Vgl. Dz 326 Iretibin ;
Grober, ALL VI 132.
trlbOliim s. tribula.
8353) trlbuo, fil, utum, ere, zuteilcn; altspan.
(reverse . isieh etwas beilegen, anmalseul, sicb er-
dreisten. Vgl. Dz 427 alreverse. S. oben attribiio.
8354) tribus, -nm /., Volksstamm; ital. tribii
(gel. Wort nach Analogic von virttt u. dgl. gebildet,
vgl. Marchesini, Studj di fil. rom. II 6).
8355) tributum h. (Part. P. P. von tribuere),
Tribut; altfrz. treut: soiist nur gel. Wort: ital.
tributo, frz. tribut etc.
8356) [*trichea, -am f. (v. gr. T(j!-/a) ; wird von
Dz 326 trcccia als Grundwort augesetzt zu ital.
treccia, Fleehte , wozu das Vb. trecciare: prov.
tre.'isa: frz. tresse, wozu das Vb. tresser: span.
trenza: ptg. traiiQa. Diez begriindet seine Annahme
damit, dafs zu einer Haarfiechte drei Telle gehoren (?)
u. dafs fiir dieselbe im Ital. u. Prov. aucb trina,
treiia gesagt werde. Nichtsdestoweniger ist die
Ableitung hochst unglaubhaft. Als Grundwort mul's
*trectiare oder *trictiare angesetzt werden, ersteres
konnte vielleicht Schcideform zu *tractiare, letzteres
Ableitung von *triccare (s. d.) sein. tjbrigens wiirde
*trectiare, *trictiare nur fiir treccia(re). tressa{r),
tressie{r) Geltung haben kiinnen; span, treiizar;
ptg. tranear diirfte zu der Sippc von *trinitiare
itrinus) gehijren. — Ein denkbares Grundwort zu
trecciare wiirde auch *tertiare v. tertius sein.]
8357) trichila, -am /'., Laubhiitte; yrox. trelha,
Weinlaube, Gelander; frz. treille, davon treillis,
Gitter. Vgl. Dz 691 trcille: Grober, ALL VI 132.
83581 'triCPO u. *trIeco, -are (fiir tricure, trt-
cari). Winkelziige inachen: davon nach Storm,
R V 172, u. Ulrich. Z XI 556, ital. treccare, be-
triigen; prov. trichar, dazu das Sbst. tries, trigs,
Betrup ; frz. tricher (altfrz. auch trecher). Diez
326 treccare stellte deutsch trekken als Grund-
wort auf.
8359) ti'ieo, -onem m. (tricare), Rankeschmied ;
com ask. trigon, Zijgerer. Vgl. Dz 327 tricare.
83601 trico, -are (schriftlat. meist tricari),
Schwierigkeiten machen; ital. (neapol.) tricare:
\)Tov. triyar, hemmen, zijgem, davon t)'J^or-.s, Ver-
zug; (frz. trigaud, Fintenmacher, dazu das Verb
trigauder). Vgl. Dz 327 tricare. S. oben *tricco.
8361) [*trictUo, -are {tricare) wird von Ulricb,
Z XI 557, als Grundwort zu ital. triVarc, scbiitteln.
7.1.S
SMiJi Irlfonnni
m:»hi) irimii|>li.
73(i
irillvni, aiifKi'sti'lIt, r* i«t iUm nlior iw-lutn liiiiUirli
iiiuni<);lirli , iloiin i>« WMtv *tri<iliarf /.u crwiirtoii.
Klicr iliirf iiiaii, woiiipttoii» fur Irilliiie. trilloni, an
Indlliirr, /»itKi'|ii<rn. ilonkcn. Dici 8l!7 liifsl ilim
Wort uinTklart. \);\. audi No sumt.]
-'SiiJi trifoliuin 11, Dn'iblatt, Ktiv; itnl. tri-
l<"llii>. Kli'c; saril. Iroror:»: ruin, trtfiuii: rtr,
ttfileiijl: \>T>'\. (rr/HcW-r; «I tfr^. /rr/riii/; (no uf r?..
(r»//( , ln-nilil wiilil auf volksotvinulogisrlicr Uni-
I'ililuiiK: I'at. span, trelini: ntj; ^ri'ro). Vgl. Dz
.S27 (n/„,ilin: Cn.bor. AM, M la.S.
S3031 llrif<iru)iii h. (((■?.•.• un<l t'orfs), droifuclio
Tliur; altfrj! tri/niir. tliuriilinlirliv EinfiissunK,
vjrl. Ui ti;i2 .«. r 1
83(>4) HT. TQiy^tj. Swbftrbe; \ta\. I rii/lin ; (frz.
Iriiile): span, tnlln. V>;|. Dz 327 Irii/lia.
s3(>5) Mriliriaiii >i. u. trillx, -leein, ilroifailif.'os
Zi'Uf;, it a I. tralicciii. Zwillicli: alt frz. treslm;
niMifr/.. trrillis: siuin. terli!. V};!. Uz 324 trnlircio.
.S3GG) *triinu<-nliiiii h. (/ri n. miuula) ("icr vvolil
lH<i>svr 'truiiiUcuUiiii ii. ifrdiw + ninculn), (Jnor-
notz ihUt I'iii aus ilrci La);on bestolienili'S Nt'tz;
ital. IrawaiiUo: fr/.. /ivihkiiV (norm. Irfmail). \'g\.
D/ 324 trumiiqliii.
triiiien s. tremeii.
'Iriiiio, -are s. tmiuMi.
S3ti7 p>t. triui|mu, sc-hreitcn; davon i tal. /t'l'ui-
jKllart .,andar pianu, inilujriare", vgl. Caix, St. 640.
«368) (*tTliiico, -are ('tiiiiiriis), in drci Teile
/.erlfgfn, ilritteln, zersfhneiden (vi;l. nqmirciaie =
*i:iqii(irtiai€. ecarlcler --- *cjc<iwirtulaie), ist das
inutniafslii-hv Grundwort zu pro v. trinquar (das
Yb. ist wolil nicht belegt, vorhanden aber ist das
Vbsbst. triiiqiiaild = frz. traiichce), dafiir liciicar.
trenchar (dor Eintritt des e fiir i ist allerdings
bt'frenidliob, es lafst sich aber viclleioht Anlehniing
an tren annelim<jn); frz. trancher, novon ilas Sbst.
Irnnclie. Sohnitto; span. ptR. tiincar. zerstiicken.
Darf uian nun glauben, dafs nacli Analogic von
*quarliare (= ^quarciare) u. 'exqaintiare (= sp.
esqitituar) fiir *liiiiicare gobildet worden sei ein
'Iniitiare, so gelangt man zu ital. Irinciare. wovoii
das Sbst. tiiiicio. Schnitte: ca t. triiixar: span. ptg.
triiichnr iwolil aus dem Ital. entlolint). Auf *(n'n«iarc
in der Sonderbedtg. „dasHaar dreifacb tcilen" diirfto
anch zuriickgehen span, tretisar. flecliten, wozu das
Sbst. tienza; ptg. tra>n'nr, wozu das Sb.st. trnni;a,
s. oben nnter trichea. — Sonst sind als Grundnorte
zu der Sippetriiicinre. traiic/iciett-. aufgestellt worden :
*lnincare v. trunciis (neuerdings scliarfsinnig vor-
teiiligt von \Y. Fijrster, Z XIII 537 ; darnach geht nur
tnucar, trnncher auf truncare zuriick. irinciare etc.
aber sind Lehnworto aus dem Frz.), *dirimicare v.
iUrimere, *interimicare v. interimere (vgl. Langen-
siepen, Herrig's Archiv XXXV p. 395), internecare
(Vgl. Diez 328 tnnciare, wo diese Ablcitung auf das
prov. entrencar gestiitzt wird), *tr\ccare (vergl.
Ulrich, Z XI 556), *trennicare v. dtsch. trennen
u. a. AUe diese Ableitungen sind aus leiclit ersicht-
lichen Griinden voUig unannclimbar. Nur ein Griind-
wort mit i in der Stammsilbe kann geniigen, aber
freilicb das von Ulrich a. a. 0. aufgestellte *tricciirc
ist unbrauchbar]
8369) (*tnnicus, a, um (v. triniis wie unicus
von MHuy), dreifach: davon ital. trinca. Sell zum
Festbindcn des Sibiffes eigentlich wobl ein dreifach
gedrehtes bcsonders festes Seilli span. ptg. trinca,
Dreibeit. Vgl. Storm und Bugge, R V 186 Anm. ;
C. Michaelis, Mi.sc. 158; Diez 4!)4 .v. v. hielt das
Wort fur entstellt aus Irinitax.l I
H37UI lioobdtmh. trlukru, ndd. drlnkcii; ital.
Irinctirc: fr/.. Irinqiirr, ilrinqiirr; vorgl. l)z 328
Irinnirr; Miirkcl p KM».
88711 (nulls, a, iilll [Irm], dn<ifach; davon ver-
mutlich ital. triiKi, Trosso (cigentl. wohl drvifaclui
liitzoi: span. Irina, Dreiloil ini Wap])on. Vgl. 1)/.
326 (rrccKi.
8372) I'trkppa, •am /. ist das vorauKzuxutzende,
«ber b(>z(iglioli soiner llorkunft viillig dunklo (irnnd-
wort zu ital. Iri/qia, Haurli, Wanst; frz. tri /if :
span. ptg. Iripa. Vgl. l)z 32S (ii';i/i(i.|
8373) altnfriink. trlppAll, trippeln: <luvon iill-
ital. trriqiiiire. zerstanipfen, vergl. Caix, St. 120;
pi'ov, Irr/iar, liiipfun, sprmgen ; altfrz. Irrpcr, audi
trill, r. Vgl. I)z 6!)1 Ireper; Mackel p. 98. S. anch
oben trimpan.
8374) IriquStri'iii, a, um, dreieckig; davon nadi
Storm, K V I.st;, ilal. Iniichcltn, das (dreieckigo)
Foeksogel ; frz. Iriiiqiirt u. Iriiiqiiellf ; cat. Iriquet;
span. IrDiijuHe: ])tg. traquete. Die Formon mil
II beruhen wohl auf Angleichung an trinca. Vgl.
Dz 328 triiichcttii.
8376) trlstis, -e, traurig; ital. trixlo: rum.
trist ; r t r. trisl ; p r o v. Irixl-i ; f r z. Iri-sl-e ; c a t. trisi :
span. ptg. trisle. Vgl. Grilber. ALl, VI 133.
8376) tristitia^ -am /. , Tra\irigkoit; ital. In-
stesea (danoben tnstizia mit dor Hedeutung „malva-
gita"); ru m. fehit dasSbst.; pro v.tristicia.truitcnna;
frz. trisiessr; span. ptg. tristeza.
I*triticg61ilni n. s. *liordSoIiiH.]
8377) triticum »., Woizen, = span. ptg. triijo,
vgl. Dz. 494 «. V.
83781 *trItio, -8re {tritus), zorreiben; prov.
trizar, trissar, Irisar; vielloidit gehiiron hiorhor
auch lomb. triza , Werkzeug, um ilio geronnono
Milch geschmeidig zu machon; span, triza, Kriim-
chen. Vgl. Dz 693 tris.sar: (iriJber, ALL VI 133.
8379) *trito, -are (Frequent, v. terere], zcrpulvern,
fein roachen, das Feinsto aussuchen, anslesen, aus-
wiihlen ; ital. (ritaie „pc8tare finamcnte, esaminare
sottilmento". (altital. auch triare = frz. trier), vgl.
Canello, AG III 386; frz. trier: cat. triar. Vgl.
Dz 692 trier.
8380) [*tritulo, -are (Iritare), etwas leise reiben
u. dadiirch erschiittcrn; davon vielleicht ital. trtl-
larc in der Bedtg. ^schiitteln". Ulrich, Z XI 557,
stelltc *triculare v. Irleare als Grundwort auf, was
weder lautlich noch bcgrifflicli pafst.J
83811 triiimpho, -are, triuraphieren; ital. trion-
fare : frz. Iriamjiher : span, triumfar : ptg. tri-
uiiiphar, triiin/ar. - Auf ein volkslateinisiihcs
triumpare, *trumpare (vgl. das auch schriftlatcin.
triumjms) in der Bedtg. „Freudenlarm maclien"
(vgl. dtsch. .Trumpf) fiihrt Setl<>gast. KF I 250,
zuriick die Wortsippe; ital. tnimbare, trompctcu,
dazu das Sbst. tromlta, Trompet« und Wirbdwind
(eigentl. stofsweises Geblase), prov. trunipa. Trom-
pete; frz. tromper, (posauuen, ausposaunen, jem.
gleichsam ausposaunen, austromi)eten, sich iiber jeni.
lustig machen , jem. foppen, narren) , betriigen,
tiiuschen, vgl. Toblcr, Gott. gel. Anz. 1874 p. 1044;
dazn das Sbst. trompe. Trompcte, trombe, Wasser-
hose, Demin. irompette, woven wieder trompeter ;
span, trompar bedeutet nur „betriigen" („troni-
peten** ist trompctear), trompn, Trompetc, Riissel,
(Wirbell, Kreisel (in dioser Kedtg. auch trumpo);
ptg. (das Vb. fehlt), trompa, Klapphorn, trombeta,
Trompetc, Iromba. Riissel. Diez 329 Iroinba dachte
an Ableitung von tuba. Vgl. G. Paris, R XII 133
(bczeichnct Scttegast's Ablcitung als „tres ingenieuse
737
8382) trlumplius
8395) triiella
73«
ot fort vraiseiublable"); Horninf^, Z IX 142 (inacht
aiif lotlir. x^''^l" =^ extritiiiipliarc aiifmcrksam).
Mackel j). 24 setzt altn. tiiimba, Posaiine, alsGniml-
wort an, sollte dies aber nicht entlolint sein?
8382) trlumplius, -um ni.. Triumph; ital.
trionfo; frz. triomplie: span, triiinfo; ptg. tri-
iimpho.
8383) trnium »., Kreuzweg; davon nach Diez
692 prov. trieii-g, Wc)^, Strafse, Balin: altfrz.
triegc. Hinziizufiigcn ist noch ital. trivto „il liiogo
al quale fanno capo tre vie, piazza", trebhio „tj:ivio.
liiogo di convegiio , trattcniniento", vergl. Canello,
AG III 338 (s. a\ich Flechia, AG IH 173). Nach
Schuchardt, Z IV 125, weisen trieii. triege auf die
kcltischen Stammc treg-, trog-, vgl. dazuTh. p. 114,
bin. Mit der Ableitung von trlvium, wofiir man
freilich *trerUim ansetzen mufs, um zu tiieu, tricge
z\i gelangen, darf man sich wohl zufrieden geben.
Vgl. auch Forster, Z I 149 oben.
8384) trochlea, -am /"., Kloben, Winde, = span.
troda, vgl. Caix, Giorn. di fil. rom U 70.
8385) altnd. u. ahd. trog> Trog; ital. tniogo,
triiogoln; rum. iroc: altfrz. troc (norm, treu und
tros]. Vgl. Dz 408 trtwgo : Mackel p. 32.
8386 1 *Troja, -am /'., Troja ; daraus (durch scherz-
tiafte Bezugnalmie auf das trojanische Pfrrd, welches
init Kriegern angefiillt war wie eine trachtige Sau
mit Ferkeln) ital. troja, Mutterschwein (die Er-
haltung des o u. j erklart sich wohl aus dem gelehrten
Ursprunge des Wortes): sard, trojti, schmutzig;
prov. trueia, Mutterschwein; frz. truie; cat. tnija:
span, troya, Kupplerin. Vgl. Dz 329 troja; Grober,
ALL VI 134.
8387) trophaeum «. (rpojiaror), Siegeszeichen :
ital. trofco; frz. trophee ; span. ptg. trofio. Vgl.
Dz 329 trofco.
8388) ['tropator, -orem w. {*tropare, w. ni. s.),
Finder, Dichter: ital. troeatore; prov. trobaire,
trvbador: altfrz. trovere-s, troveor , troiiccre-s,
tromeor; neufrz. trouvae (gelehrte Modernisierung
des altfrz. Wortes), Dichter, troubadour (= prov.
trobador), Minnesanger. trouveur, Finder.]
8389) [*tropo, -are (wohcr?) mufs das Gnindwort
sein zu ital. trovare, finden; rtr. truvar, Kecht
sprecheu, ein Urteil finden; prov. trobar, finden,
dichten ; frz. troueer ; cat. trobar; (span. prov.
troiar). Diez 331 stellte tiirbare mit der Ijedtgs-
entwickelung „durcheinanderwerfen, durchstobern,
durchsuchen, finden" auf, sich darauf berufend, dais
im ital. trovare die Begriffe „fijiden" u. „suchen,
holen" sich beriihren u. dafs a It ptg. trocar die
Bedtg. von turbare noch babe, sowie dafs neapol.
struvare = disturbare u. controvare = conturbare
sei. Xichtsdestoweniger ist wegen contropare (siehe
unten) diese Ableitung hochst uuwahrscheinlich,
wenn man auch zugeben mag, dafs in neapol. stru-
rare, controrare. altptg. trorar in der That turbare
vorliegt. G. Paris, E VII 418. leitete *tropare von
tropus in der kirchensprachUchen Bedtg. ^Melodie"
ab, was sehr ansprechend, aber nicht iiberzeugend
ist. Baist, Z XJI 264, machte auf ein in der Lei
Visigoth, ofters vorkommendes contropare „unter-
suchen , untersuchoud vorgleichen" aufmerksam.
Darnach sowie in Hinblick auf rtr. truvar „ein
Urteil finden" u. altfrz. trouver mh? /oi dart man
vermuten, dafs *tropare urspriinglich ein Ausdruck
der Gerichtssprache gewesen ist. Und dies legt
wieder den Gedanken an germanischen Ursprung
nahe, da ja die germanischen Rechtsanschauungon
fiir die friihromanische Zeit (Zeit der germanischen
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
Staatengriindungen in den eheraaligen romischen
Provinzen) so grofse Bedeutung besitzt u. so manche
j darauf beziiglichen Worte in das Komanischo iibcr-
gegangen siud. So sei denn eino Frage gestattct,
(be man phantastisch nennen , aber bei der ver-
zweifelten Saclilage verzeihen mag. Kann *torparc
vielleicht eine Ableitung von german. i'or}i (s. d.)
sein? Lautlidi steht dem nichts entgcgen, wenig-
stens nicht fiir das Rtr., Prov. und Frz., welche
zunachst in Betracht kommen, denn das ital. tro-
vare diirfto, freilich schon friih, entlehnt sein, span.
trovnr, ptg. trovar sind es sicher: auslautendes
german. p erhielt sich, daher firop : trop, aber
intervokalisches p wurde zu v verschobcn (z. B.
scapin : eschevin), also *porp-are : "torpare : *tro-
pare : trovar, trouver. Was den Begrifl anlangt,
so wiirdc die Bcdeutungsentwickelung etwa folgende
gewesen sein konnen : porjj (= nhd. Dorf, vermut-
lich urvcrwandt mit It. turba) bedeutet urspriinglich
wohl „Gedrange, Menge" ganz im aUgeraeinen (vgl.
altnord. pyrpja, drangen), dann wohl „die auf einem
bestimmten Landgebiete wohnende Menschenzahl",
also etwa „Bauernschaft, Landgemeinde", *torpare
konnte demnach bedeuten „eine Genossenschaft
(Bauernschaft, Landgemeinde, Gaubevolkerung) ver-
samraeln, eine Versammlung abhalten" (vergleiche
schweizerisch dorf, Zusararacnkunft), insbesondere
dann ,,eineu Gcrichtstag abhalten", woraus dann
die weitere Bedeutung ,,Recht sprechen, ein Urteil
finden" (so noch im Rtr.) sich leicht ergeben mag.
(Man vergleiche auch die deutschen Eechtsausdriicke
„iiber eine Sache befinden, Sachbefund"). Alles
das ist freilich nur Vermutung, aber hoffentlich ist
darin nichts enthalten, was schlechterdings unstatt-
haft ware.]
8390) german. *trott6n, mhd. trotten, laufen;
ital. trottare, traben, dazu das Sbst. trotto; prov.
trotar; frz. trotter, dazu das Sbst. trot, abgeleitet
trotter, Pafsganger, Zelter; span. ptg. trotar.
Vgl. Mackel p. 35; Diez 331 trottare stellte *tolu-
tare (vgl. tolutim) als Grundwort auf; vgl. auch
Th. p. 115.
8391) [*trottulo , -are (Deminutivbildung zu
germ, trottou) = frz. troler (vgl. *rotulus : role),
sich heruratreiben, vgl. Th. p. 115; Diez 693 s. v.
dacbte an das deutsche „trollen" u. vermutete fiir
das german. wie fiir das roman. Verb keltischen
Ursprung.]
8392) tructa, -am f., Forelle; ital. trota (mit
off. o, was ebenso befremdet wie das einfache t),
altital. auch truita; rtr. truta; prov. trocha;
neuprov. trouito , trucho, troucho; frz. truite ;
span, truclia; ptg. truta. Vgl. Dz 331 trota;
Grober, ALL VI 134.
8393) kelt. Stamm trngo-, elend; davon wahr-
scheinlich prov. truan-s, Fem. truanda (neben truan-s
auch trufaii-s}, Bettler, Landstreicher , truaitdar,
bummeln, betteln: frz. truand. dazu das Vb. tru-
ander , daneben trucher, gleichsam *trugicare,
(mogheherweise ist prov. truchar, iiberfallen, das-
selbeWort): span, truhan (altspan. auch trufan),
dazu das Vb. truhanear: ptg. truiio. Vgl. Dz 332
truan; Scheler im Anhang zu Dz 750; Th. p. 81.
8394) [*trugints, -um m. (v. german. Hrugi-s,
woven das Demin. trugila-s), Hartriegel, ist nach
Bugge, R III 159, die vorauszusetzende Grundform
zu dem gleichbedeutenden frz. troene.]
8395) triiella u. trillla, -am /'. (Dem. v. trua),
MaurerkeUe; ital. truUa; sard, trudda; neuprov.
7311
83<.)(i) tniiniii
HI IS) lillt.i
710
Iruflo: fr/. Irurlle: «pan. triillii; pl^. IihIIki.
\\'l. t;r..l.or, AM. VI 131.
truinba >>. Irininpho am Srlilumic.
S:t<Hl) •Itiii-li truiniii, kiirzoK diokos KtOck oinoa
(■:ui/.(<ii: ilavoii prov. tnimfl-s. Ki'iilo; (ri.. tnimeitii,
Ki-nstorpfi'iltT, vjrl. |i/. 61U >. r. tM>i>r Iniiiii-nii in
ilor liotlt^'. .Orlisi'iiki'iili''" k. oIm-ii untcr *(r<!'llli^lliis.
S3'.t7l *trftnr^ns a, uni (//kiicknI, vorstmiimolt;
II r II V. /roil», Ktiimpf, iliivoii (roii.-o-.v, Stiiiiipf; nlt-
iti. tioii.s, troiti-c, (niiirim (aiK'li lieiifr/,.), Stiiinpr,
(roiicfiirr, viTstiiiiiiiiolii: pic. Iromlir. Klork ; span.
Iromit, alip'.si'linittcn, (rmiriir, alisclincidcn. Vj;!.
GrvlHT, AM. VI 134; Dioz 322 x. r. zofj dio Wort*-
zu thiiriia ^ fi'iisK.v.
839!?) trMnro.-ilm(rHMCu«),absclincidon, stUtzon;
itnl. trouciirc: (fr/.. (rom/iiprt; cat. span. ptj;.
froiifnr. S. audi olicn triiiloo.
839!»( *trfin«'i»lo, -are('tiiiiiciilii!i), vcrstiininicin,
■^ rum. triiiirhtf: ni nl n.
8400) 'truiirJiliis, -urn m. (Uvniin. v. Irimciis)
= rum. tri4iuhiii, Stnmui, Stumpf u. d^l.
8401) trfiupilis, -uni »i., Stamm, Stumpf; ital.
troiicit list audi = trimcato = truitcalus); sard.
friiiirK; (rum. tnitichiu = *tninculuii); pro v.
troiw-n: frz. /roiic (dav. tnicinon, gleidisam *lriiti-
cliioHcm, KoliUtrunk, v<jl. Dz 693 n. v.); cat. troiwli ;
span. ptfi. Iriiiico. Vgl. tJriibcr, A1,L VI 134.
8402) [truo, -oneni m.. Mensdi rait grofser Nase
(cijrcntlidi Scerabe); davon nach Die/. 693 vielleicbt
piemout. Irogno, tnigiio (gleicbsara *(ii}niii»),
drolhfjes od. hiifslicbos Ocsicht. Fratzo ; f rz. t rogue f.
Dio Ablcitung ist sehr unwabrscbeiiilich. Niiiier
licgt es , an kyrar. tnri/n , Nase (vimi Stammo
*trugn-. *trugn-, vgl. Tb. p. 114) zu denken, wio
donn scbon Dicz aucb kdtischen Ursprung fiir miig-
lidi biolt.]
8403) trilso, -are (Intons. v. tnido), stofsen, =
prov. trusar, (wozu das Kompos. atruissar), vgl.
Dz 694 s. V.
8404) altnord. tryUa, Zauberei treibcn, = alt-
frz. truiUier, bezaubcrn, vgl. Dz 694 s. v.; Mackcl
p. 112.
8405) gr. XQv:iavov, Bohrcr; ital. trepano,
trapano; davon nach Caix, St. 434, pannarc (aus
trapa\n]nare) „bucare, foraro"; frz. trepan, davon
iripaner. Vgl. Dz 327 treptmu.
gr. TQVfptj s. trans + inflatus.
8406) tiirk. t.selifipr.lk, Pferdedcckc, = frz. cha-
Oraqiie. Vgl. Dz 541 .s. v.
8407 1 pcrs. tschangrau, Klopfel; davon vennutl.
frz. chicane, Klopfel-, Mailspiel, Streit bei dicscui
Spiele, Eechtsverdrehung, vgl. Littro .s. v. w. Scboler
im Diet, unter chiche. Sonst brachtc man chicane
in Zusanunenbang mit chiche (siche oben eiccum)
knauserig, oder loitete es aus dem Baskischen ab,
vgl. Dz 98 cica.
8408) schallnachahmende (zum Ausdruek des
Saugens dienende) Lautverbindung tschotsch (vgl.
dtscb. zutscben); day. ital. cioccare, saugcn, ciotola,
TrinknSpfchcn : comask. dot. Kind, ciotin. Liiinni-
ehen; rtr. tschtitt, Lammcben; span, c/iotnr, saugen.
choto, Zicklein. Vgl. Dz 100 ciocciare.
8409) tu (Gen. tHi. Dat. tibi, Accus. te, Abl. te,
PI. Nom. vds, Gen. vi'slri, vestrum, Dat. vobis,
Accus. vos, Abl. vobis), du; ital. Sg. c. r. tu, e. o.
te, ti, PI. c. r. voi, c. o. voi, {vi = ibi, vergl. ci,
uns, = ecce + hie); rum. Sg. c. r. tu, Dat. (ie, (i,
Accus. tine, PI. Nom. voi, Dat. voao, Accus. voi;
rtr. Sg. c. r. tu, Dat. ti, tgi etc., Acxius. te, tei,
ti etc., PI. c. r. u. c. o. vus, vgl. Gartner § 109 ;
prov. Sg. c. r. Ill, f. o. <i'i, (», Ie, PI. c. v. u. c. o.
vos, c, o. M»; fr/.. Sg. c. r. /i( (u. lui), c. u. loi, Ie, PI.
c. r. u. V. o. vuun; rat. Sg. c. r. hi, o. u. te; PI. c. r.
u. c. o. ros; span. Sg. c. r. (li, c. o. <i, Ie; I'l.
c. r. ro.v, c. o. vn.s, (i.s-; ptg. Sg. o. r. tu, c. o. li.
If; PI. c. r. u. c. 11. I'd».
8410) *iabMldiii II. (Domin. zu liiber), kleiu"
Knollc, » npan. tnbillo. iMifskiiocbd. Vgl. Dz 4'.M
.s. r.; W. Mev.T, Z X 173 (M. vcrtoidigl Die/.' A)i-
K'itung gcg.'ii llaisl, wddior, Z VII 123, da.s Wml
villi tuba bait.' alilritni wnll.Ml).
8111) tabor II.. Kiidlli-, Kciilo, KrdHdiwaiiiMi,
Mordid; davun vi'riiiutlidi frz. Iruf}'c, TriilTd; pig.
Irufa. Fonier sclivincii mittdliar mliT iiiimiltdlliar
hierlier zu gobiiren : 1. ca t. truw/'o, truw/a, Knullrn-
gcwiiclis, Patato; span, liirma, Knullengi'Wiidis
(lurma ile tierra, Triiltel). Man bat, uiii die llurkunfl
dioser ii. der iiiitor 2 gcnannton Wortc von tubir
fiir glaiibbaft zu baltcii, freilidi sulir zu ln^borzigoii,
dafs volkstiiinlirhi' Pllaiizennamen oft ilieHeltMamHten,
alien Lautregdn siiottendoii Eiit.stdlniigen erleideii.
— 2. ital. tartii/o = trrrae tuber (k. d.), TriilTd;
rtr. tartuffel; neuprov. (inunilartlidi) larli/lc;
frz. (mundarllicb) tartoiille: ptg. tortulhn, (vur-
wandte Bildungon sdieinen zu sein span, citlufa,
Erdapfd; sicil. cddidi//'»/»!,- angcmorktmag bicrbei
wenien, dais „die Kartoffd" lieifst ital. span.
patala : frz. pininnc dc terre ; Jitg. batata, das
ital. span. ptg. Wort ist eincr ainerikanisdieii Ur-
spracbc cntlehnt, vgl. Dz 475 n. e. — 3. ital.
truffa, Windbcutolei, Posse (oigentl. wobl sdiwaiii-
niigcs, inbaltsloeros, nichtsnutziges Ding), dazu da.s
Vb. truffare, jeni. foppen; abgelcitct ist trujfahlino,
Possenreifser; prov. tru/'a, dazu das Verb trufar ;
frz. truffc, dazu das Vb. truffer; span. Irufa, dazu
das Vb. trufar; ptg. trufiio, Scberz. Vgl. Dz 333
tru/fa u. truffc. S. oben terrac tuber.
8412) t&biUus, -uni ni. (Demin. v. tuba), kleino
Robrc; dav. nacb Cibac p. 280 rum. ^|7^) „siplioii".
8413) tSbiis, -um »i., Kobre; iiber das Vor-
kommen dieses Wortes in Ortsnamcn vergl. Buk,
Z X 568.
8414) tiiccetum n., KoUfleisch; dav. mit Suflix-
vertauschung catal. tocin. Speck; span, tocino;
ptg. toucinlm. Vgl. Dz 492 tocino; Grober, ALL
VI 135.
8415) altndd. *tilda, Diito, Robre; prov. tudel-s,
Rohre, Pfeife; altfrz. tuel: neuf rz. tui/au; span,
ptg. tudet. Vgl. Dz 334 tudel; Mackc'l p. 19.
8416) [*tuditlO, -lire (tundcrc), stofsen; davon
ital. intuzzare, rintuzzare, (an-, abstofsen), stumpf
macbeii, biindigen, dazu das Adj. tozzo, dick und
i kurz; prov. aluzar, estuzar. Hicrher gelioren audi
I die oben unter tliyrsicus verzeicbncten span. Worte
' (ausgcnommen Iosco), wozu noch binzuzufiigon cat.
\toix, stumpf, tossa, Masse, tossal, Hiigcl, Gipfcl,
tozut, hartniickig. Auf ein *tiiditare scheincn
I zuriickzugehen ital. attutare, stutarc, abstumpfcn.
Auffiillig ist bier, wic in intuzzare etc. lat « ='
' rom. u. Vergleicbe Ascoli, AG 1 36 Anm. ; Baist,
Z V 560.J
8417) tufa, -am /'. , Helmbiischd; davon rum.
tufa, Buscb; ital. tufazzolo ,ciocca <li cajidli
, arrieciati, riociolo" ; [frz. touffe, Biiscbel von llaaren,
' Federn und dgl., wenn es nicbt = ahd. *tuppha,
I Zopf, ist, was wegon des 0« wahrscbeinlidi] ; span.
ptg. tufos, Seitenlocken. Vgl. Caix, St. 643; Diez 334
\ leitete tufos von tvfpoq an. S. No 8429.
i 8418) [*tuito, are (v. tueri) stellt Cibac p. 296
als Grundwort zu rum. uit ai at it, betraditcn, auf.]
741
8410 1 tiikk.m
8440) tni-tfir
742
8419) german. *tiikkoii, ziicken (eigentlich rasch
zielien); davoii naoli gowiihtilicher Antialinie ital.
tnccare, anriiliroii; (rum. toai. wohl dein Ital. ent-
Iplint); prov. tociir; altfr/.. tnquer, lochicr ; neu-
{v7..touclier; span. ptg. *ocn)\ Vgl. Dz 320 (occnre.
Die Beiltg. licr roiiian. Verba ist mit dem (jnmdworte
tiikkiin nicht wohl veroiiibar, gleiclnvohl ist cine
andore Ableitiing nicht statthaft. Die Ansetzung eines
romanischen, bezw. volkslatein. Stammes (mco ist ja
theoretisch nioglieh, entbelirt aber jeder thatsiich-
lichen Stiitze. Man mag die Einwurzclung von germ.
*ltdki'in u. soine eigenartige Bedeutungsentwiekelung
im Rom. diireh die Lantahnlichkeit dos Wortes mit
dem Stanime tac-. iacc-, beriihren, erkliiren. — Aus
iucc -^ siijnum frz. tocsin, Zeichen mit der Sturm-
glocke, vgl. Dz 689 .s, v.: Mackel p. 22.
8420) tiimba, -am /'. (zi-fi/ioi). Grab (Prud.
7tf(ti aT«p. 11, 9); ital. toiiiha: sard, tuinba; rum.
tunilid: prov. Umiba; frz. tombe, davon tonibeau ;
cat. tomb: span. ptg. tambii. Vgl. Dz 320 tomba;
Urober, ALL VI 135.
8t21) [*tunibo, -are (v. german. tiim-, wovon
tuinon, mit volksetvmologischer Anlehming an tumba,
(irabhiigel, dann (iberhaupt Hiigel, Haufe, so dais
sicli mit *tunibare urspriinglich wohl der Sinn ver-
band .,iiberein^n Hanfen stiirzen"; fiir das Prov. und
Prz. kann man aucb Beoinflussung durch altnord.
tiimha. mit dem Kopfe voran stiirzen, annehmen);
ital. tnmbolare (setzt ein *to»i6a re voraus), fallen;
prov. lumbar, tombar ; frz. tomber; eine, allerdings
befromdliehe, Ableitung von tomher scheint.zu sein
^OH/io'Cdif.Stnrzkarren; sp anjumbar ; ptg. tombar.
Vgl. Dz 321 lombolare. Darf man annehmen, dais
das /) nach m ein rein parasitiscbes sei (wofiir CaLx,
St. 031, Beispiele anfiihrt), so wiirde sich fiir tom-
liolare aneb *tumbidare aus *tumulare v. tumulus
al.s Grundwort aufstellen lassen (s. unten tuinulus),
tombarc wiirde dann als Riickbildung aufzufassen sein.
8422) ahd. tumoil, taumeln (nhd. tnmmeln), =
ital. tomare, fallen, vgl. Mackel p. 20.
8423) ahd. tilmou, taumeln; al tf rz. turner, fallen,
vgl. Mackel p. 20. Caix, St. 666, vergleicht auch
ital. zubbare „saltare, giuocare dei regazzi" mit
ahd. ti'imi'iii. nhd. (mundartlich) zumpeln, bomerkt
aber selbst sehr richtig „la perdita della nasale
sarcbbo contro le tendenze dellu lingua".
S424| ahd. Iiiiuphilo, Tiimpel; ital. timfano,
tiefe Stelle ini Wasser, Strudel ; prov. tomplina;
neuprov. toiimpJe. Vgl. Dz 400 toiifaiio: Mackel
p. 23.
8425) tumulus, -nm m., Haufe; davon nach
Caix, St. 631, ital. tombolo „cosa rotonda, massa
della polenta" (wegen des /) vgl. cambera, bomhero,
cocombero, rimlmrchio aus camera, vomer-em, cu-
cumer-em, *remHlculum). Von tombolo ist vielleicht
abzuleiten tombolare, (iiber eincu Hanfen) fallen,
woraus dami wieder tombare zuriiekgebildet worden
sein kiinnte. S. oben *tumbo.
*tumum s. thymura.
8420) tuudo, tutiidl, tusum, tundere, stofseu ;
die von Grober, ALL VI 135, unter tundere ange-
fiibrten Verba gehoren zu tondere = tondere.
tuuua s. touue.
*tuiinus s. thyuuus.
8427) altnord. tuudr,Zunder, = altfrz.(normann.l
tondre. vgl. Diez 689 .s. v.; Mackel p. 22.
8428) ahd. tuoh, Tucb; ital. tocca ^specie di
drappo di seta intessuto d'oro e d'argonto", tocco
„parte o pezzo di checchessia" , vergleiche Caix,
St. 628.
8429) (vor)ahd. *tui)pa, *tup|)lia, *7,up|>ha, Zopf,
= frz. touffe, Biischel von Haaron, Federn ii. dgl.
Vgl. Dz 689 .V. I-.,- Mackel p. 22. S. jeduch ob. tiifi.
8430) tiirbii, -am /'., Schar; prov. altfrz. torba,
torbe, Schar; neufrz. tourhe: cat. torb, Ver-
wirrung; ptg. toma, Unordnung. \'ergl. Grober,
ALL VI 135. — Nicht zu turba gehiiron die Wort-
sippen, deren \"ertreter im Frz. trap u. troupe sind,
s. oben unter Jjorp.
8431) german. *turba (ahd. j:urba), Rasen, =
altfrz. torbe, Torf; neufrz. tourlie, vgl. Mackel
p. 21.
turbldils s. *extrirdio.
8432) turbiscus, -urn m., ein Strauch (Keller-
hals) = span, torvisco; ptg. trovi.sco. Vgl. Dz 493
torvisco.
8433) turbo, -iiiem m., Wirbelwind; ital. tur-
bine, Wirbelwind; rum. tulbind, Wirbel im Wasser:
frz. toiirbilton, Wirbel des Windes u. des Wassers;
span, torbellino, Wirbelwind, (turhion, Platzregen);
ptg. torvelinho (daneben turbilhdo), Wirbehvind,
(hierher gehort wohl auch turbdho. Kreiselscbuecke).
Vgl. Grober, ALL VI 136. — Abgeleitet, wenn aucb
nicht von turbo, wie Diez 694 tarbot annimrat, so
docli vom Stamme turb-, ist wohl auch frz. turbot,
ein kreiselartig gestalteter Fisch, Steinbutte. —
Uber altfrz. titrbin vgl. Leser p. 116.
8434) tiirbo, -are (turba), verwirren; ital. tur-
bare: rum. turb ai at a; prov. turliar, torbar ;
cat. span, turbar; ptg. toroar (daneben turbar).
— Nicht zu turbare gehort trooare, siehe oben
unter *tl'6po.
8435) turbuleutils, a, um (turbulare), unruhig;
ital. turbulento: prov. turbolen-s ; frz. turlnilent;
span. ptg. turbulento.
8436) *turbuIo, -are (Doraiu. v. turbare), ver-
wirren, storen; rum. turbur ai at a ; frz. tioubler
I altfrz. aucb tourbler), dazu das Vbsbst. troulde.
Vgl. Dz 694 trouble; Grijber, ALL VI 136.
8437) *turbulosu.s, a, um (turbulare), wirr, triib,
= rura. turhuros.
8438) [*tui'btilus, a, um (turbare), wirr, triib, =
span, turbio {oder = *turbius'?), davon turbinso.\
8439) [*turcheusis, tiirkisch; davon ital. tur-
chese (daneben turcliiiia) , ein morgenlandischer
Edelstein, Tiirkis, turchino, tiirkisfarbig, blau ; frz.
turquoise; span, tur.quesa; ptg. turquc:a. Vgl.
Dz 334 turchese.]
8440) turdus, -um m., Drossel; ital. tordo;
rum. sturz („le s est seulement prepositif" Cihac
p. 268 s. v.); frz. tourde, Drossel, tourd, Meer-
drossel (scbon turdus hatte diese Doppelbede\itung);
span. ptg. tordo. — S. oben *exturdTo.
8441) turio, -Ouem m., junger Zweig; damit
hiingt wohl zusanimon cat. toria, Senker, Ableger,
vgl. Dz 492 s. r.
8442) Turlnpiu, angeblieh Name eines Possen-
reifsers unter Ludwig XIII.; daher frz. turlupin,
alberner Witzling, davon turlupinade, Posse. Vgl.
Dz 694 «. I'.
8443) mhd. turm, Turm ; davon (oder von altnord.
mhd. turn?) span, tormo, hoher einzeln stehender
Felsen, vgl. Dz 492 s. v.
8444) titrpis, -e, hiifslich, sehimpflich; cat.
span. ptg. torpe, vgl. Grober, ALI., VI 136.
8445) turris, -em /'., Turm; ital. torre: sard.
turre: rtr. turr; prov. tor-s; frz. tour ; cat. torrn;
span. ptg. torre. Vgl. Grober, ALL VI 13(i.
*tursus s. thyrsus.
8446) turtur, -urem hi., Turteltaube; ital.
N.{
vl47) tQrinriilla
H47H) «l(n\);ii'iiiii
7» I
Inrlorn; prov. <i>r<rr-«; frt. iourlrf; ont. torira;
Biiaii. Iiirtolit, -ii; (ptj;. ((Jn). Vi»!. (iriilxT, Al.l-
VI 137.
8447) *tiirtarvll&, •iiiil f. (far lurtiirilln, Doini».
/.u fiii'fHiV TiirtoltiiulM-lioii: it«l. toilorrlla u. lor-
toltllii : rum. Iiirliirf: fr/.. lourlrreUe u. Itnirterritii ;
8|>nn. Iiiilolillii. Iiirlnlillii: lUt;:. mliuhit).
844S> turandA, -hiii /". (Imm (iot)r(;i«s (Mrioii/»).
Xmli'l; ilnvoii nnoli t'aix, St. (>34, viclU-iolil ital.
torront ,ct>iifoziontf tli iiiuiltlorlo, ]in8tn ili zucnhoro
0 iillimiu'''.
844!l) i'ttlso, -4rp (fi(.<ii.< V. tumlere) ist niicli
Biiist, Z VI 118, lias (iniiiiluort i\\ span, tiinnr,
ntusor. scliwri'ii: lU'ii Iti'di'iitimjrsiibprtjant; orkliirt
or niclit. Duv. I'.lf) lialto «lii- Verba von /oiisi/.s-
ali);p|i'itot, was freilioli «(■•joii ilcs o iiniiui^licli ist.)
8460) tussio, -Ire \Iusms), hiisitoii; ital. lossire;
rum. tiiffsc ii it i: pro v. tosair: frz. tnusser;
ont. fiuwir,- span, (fwer ; j> t g. tonser, tossir, (tissir.
8461) tOssis, -em /'., Huston; ital. tosse; rum.
tuxd; rtr. /m.v,<; prov. (o«; {rLtnux: cat. 8|ian.
fat; ptt;. to.ise. V^'l. Gri.bor. ALL VI 137.
8462) tUto, -lire (Iiitciis. v. Imii), sdiiit/.pn,
ileokoii; frz. Iiier, oij^ntlieh zudeclion, tiier le feu,
(las Fom<r zuiieckon u. es dadiirrh zuin VorliJschon
liriiip^n, liaber ausliischen und in besoiulerer bild-
liiber Auweiidunj; aiif das I.A'bcn endlich „t6ten"
(Vfil. doutsi'lio Rodewenduniiien, wio „da8 Lobonslicbt
ji>mandi's ausloscheii, aiisblaspn"). Gofxcii dicso von
Diez 334 liitarc ge5,'i>beiio Ableitun;.' u. Hedeutiin;:s-
entwickeliiiig diirfte sich nichts Triftiges uinwendon
lassen, donn audi dor Umstand, dais das Vb. nur
ini Frz. vorbandcn ist — donn die von Dioz zu
ttitarc gcstclltcn anderen Zcitwiirtcr gcbijren zu
*tudititre (s. d.) u. *tiiditiare — , giebt koinon aus-
reicbendon Gcgongrund ab. Uas von Ascoli, AG
1 36 Anm., aufgestellte Grundwort *toU\re (von
totus), also cigcntlidi „ganz und gar toten", vgL
assommer von ad + summare) wird also abzulebnen
scin, um so mehr, als, wenn man es gelten lassen
woUte, nicht titer, sondern, well toiite = *totta
(nidit tota), 'tauter envartet werden miifsto.
8453) tutulus, -um m., Toupet; davon nach
Caix, St. 121, vielleidit ital. tMfo/o „partc interna,
midollo della pannocchia" und span. ptg. tutano
(span, auch tuiUmo), Knodienmark. indessen be-
merkt Caii selbst sehr mit Recht: „il significato
del lat. tutulu.t pare troppo remoto". Diez 495 licfs
span, tutnno unerklart. und es wird nebst tutolo
auch fernerbin fiir unerklart gelten iniissen, wenn
man es nicht von tuttus ableitcn will, mit Riicksicht
darauf, dafs das Mark als eine besonders geschiitzte
Ma.tse aufgcfafst werden kann, aber froilich machen
« u. aufserdera e in span, tuetano Sohwierigkeiten.
84541 tuus, a, um, dein; die roman. Formen
entspredicn ganz denen von suus (s. d.).
8455) german. pwahlja, Handtuch (mhd. twehek);
ital. tocaijlia, Handtuch: pro v. toalha; frz.
touaille, dazu alt frz. das Vb. toaillier, waschen,
reiben; span, toalla: ptg. toalha. Der im ge-
wohnlichcn Leben iiblicbe Ausdruck fiir „HandtHch"
ist iibrigens ital. asciugamann , frz. serviette
(dancben essuie-mains , Kuchenhandtuch); span.
jjaiio de manos (doch ist toalla vielleicht gebraucb-
licher, ptg. ist toalha alleiu iiblich). Vgl. Hz 323
totaglia : Jlackel p. 50.
twirl s. quirl.
8456) tympauiim w. [iiunavoy\ Pauke; ital.
timpano, Pauke, timhro, Klangfarbe, vgl. Canelio,
AG ni 331; frz. tympan, Trommelfell, timbre,
Hammerglocki', Klangfarbe, vgl. Littri" s. r. (iin
Allfr/.. bodcuti'l das Wort nuuli nPnuke"); span,
ptg. tim-. Iiimpaiiii.
8467) griedi. Tv.ri}. Sclilag: davon nadi llnist,
7, V 568, ital. (nnmdardii-h) ^7>ll, lopa. Krdsdiolb'
(„8(>vii>l Krdo odor Kascii, als der Spateii odor der
ilarken mit einem Sdilag mlor Slidi aiisbebl"!;
span, ptg Irpr. Sliick, Uasen. Die/. I!ll ^/ic liefs
die Wurti' iinerklurl u. that wnlil ilaran.
8468) tjphus, -uui Ml. (trif(i^), Qualm, DunsI,
Aufgoblaseulii'it, Dunkcl, Stiilz(nurim Kirdienlalein
u. audi da nur in iibortrageiier Hi'dtg.^; ital. (iz/o.
tuflo, Duiist: rtr. lollnr. tiiffur. stinken: iieuprov.
toufr. orstickouder Ihiiist; lotlir. ^i//c, crslii-kend ;
span. (m/"d, Ouiist; ptg. (h/'h, I'liflV, Wasserblaso.
Ableitungen siml tufar, aufblaseii, atu/nr, erziiriicii,
tufaii. Wirbdwind (vgl. iv<fwi). Vgl. l)z 334 tuf»:
Caix, St. (ill 11. till. S. oben ♦extufo.
8469) t.vrainiiis, -um m. (ri'nictvro^), Tyraun ;
ital. tiraiinii: alttrz. lirant ; noufrz. ti/ran;
8i>aii. liraiio: ptg. Ii/niinio.
8460) *tyriflm >i. ('/'i/rus) = altfrz. lire, eine
Art niorgeiiliindisrlws Zeug, vgl. I)z 688 s. v.
V.
84(!I) ubfr, -oris o.; Kuter; it al. iiiiuiKlartlirlii
iicrr, urirn, iintr: rum. uijer ; span. ]itg. ulirr.
84()2) udo, -are, Jiefouditen, = rum. nd ai al a.
8463) udiis, a, iim, feudit, = rum. iid.
8464) got. uQo, iibcrlliissig; ital. a »//'«, iiiii-
sonst, auf fremde Kosten; sjian. a u/o, aus eigoiii'in
Antrieb. Hierhcr gebiirt vielleicht audi p r o v.
ufana, ufanaria, Eitclkeit, ufanier-s, up])ig, prab-
lorisch ; spa n. ufo, Schmarotzer, M/iiiio.eitol, ufaniti.
ufanidad, Eitelkeit, ufanarse, sidi iiberhebeii; ptg.
ufo, -alio, eitel, ufaiiia , Eitelkeit, ufanar. ritel
machen. Vgl. Uz 335 uffo; Mackel ji. 25.
ulit s. quotiis.
8465) [*uleeoIum ». (Demin. v. ulcus) = rum.
urcior, kleines Gescbwiir, Gerstcnkorn.]
8466) ulex, -Teem m., cin rosmariniilinlidier
Strauch (Pliii. H. N. 33, 76); davon nadi Haist,
Z V 556, u. C Midiaelis, Misc. 161, span, urcr
(altspan. urga), Heidekraut, Erika; ptg. urce, urge,
urgem, urg(u)eira. Viz 495 urce hatte erice als
Grundwort aiifgestellt.
8467) uli^o, -iHcm /., Feuchtigkeit des Bodens;
span, legaiio, Ugamo, Schlamm, vgl. Dz 463 .v. r.
8469) fllmarlum n, Ulmenptlanzung; rum. ul-
mdrie.
8469) ulmetiim n., Ulmenptlanzung; ital. nl-
meto; rum. ulmet; frz. ormaie; span, nlmeda ;
ptg. olmedo.
8470) ulmus, -um /'., Ulme; ital. olmo; sard.
ulmu; rum. rtr. ulni; prov. nlme-s; frz. orme;
cat. span. ptg. o/mo. Vgl. Dz 650 onne; Grober,
ALL VI 145.
ulna s. aliiia.
8471) *ulpiculuni (Demin. v. ulpicum), Laiich;
ital. upiqUi). Knoblauch. Vgl. Dz 408 a-, v.; Grober,
ALL VI 145.
8472) *ultra (fiir ultra), jenseits; ital. oltre;
prov. oltra; it/,, outre, d.ivon nutrer, gleichsam
*ultrare, iibertrciben , outrage, allzustarke, iiber-
triebene .Vufserung u. clgl., Beschimpfiing: cat. oltra.
8473) [('iiltragicum od.) *iiltratieum ? n. (ultra),
t'bertreibung, Mafslosigkeit, Beloidigung; ital.
oltraggio, dazu das Vb. oltraggiare; prov. outratgc-s;
745
8474) ululator
8510) aregolus
746
frz. outrat/er, dazu das Vb. outrage; span. uUraje,
dazu das Vb. ultrnjar, ebonso ptg. (Lebnwort).]
nlucus s. aliicus.
8474) uliilatur, -oreiii m. {uhihtre), Heuler: ital.
urlatore : rum. iirliitur: span. aiiUador (Adj.);
ptg. uivadnr.
8475) ululatiis, -iiui iii. (iihdare), Gebcul; rum.
urldt.
8476) uliilo, -are, heulen: ital. ululare „urlar
lungamente e con interruzioni", urliiy „f,'ridar forte e
inconiposto",vgl.Canello, AG III 349; sard, iinilare;
rum. url ai at a: pro v. ulular, i<lullar : frz.
'hurler (altfrz. auob 'huler, tiler, davon vielleidit
'hiilotte, Eu\e]: eat. tidolar: span. a«//rt)- (altspan.
auch ulular): ptg. huirar, uivar. Vgl. Dz 336
iirlare: Grober, ALL VI 148.
8477) *uml>Ilieo, -are (von umhilicu!! in der
Bedtg. nMittelpiinkfl, balancieren ; ital. bilicare,
ins Gleichgewicht bringen; rum. huric ai nt a,
klettem.
8478) iimbilieiis, -uin ni., Nabel; ital. ombilico,
ombelico, hellico: sard, umhiligu; rum. huric; rtr.
umhlic; prov. undirilh-s ; neuprov. enihonrifinn ;
frz. nombril (aus Vombril); cat. ombril ; span.
ombligo; ptg. (/m-. embigo. Vgl. Dz 226 0Hi6f/ico ;
Grober, ALI. VI 145.
8479) umbra, -am f., Schatten; ital. ombra;
rum. umbra; rtr. umbriva ; prov. ombra; frz.
ombre; cat. span. ptg. snmbra. gleichsam ««b +
umbra, s. oben subumbro. VgL Dz 488 sombra;
Grober, ALL VI 145.
8480) *umbrella, -am /'. (Demin. von umbra),
kleinev Sehatten, Sonnenscbirm ; ital. OMibreZ/n und
ombrello: rum. umbre; frz. ombrelle; altspan.
umbrcla.
8481) umbro und *umbrico, -are, beschattcn;
ital. ombrare; (rum. umbresc ii it i); prov. om-
hrejar; frz. ombrer; cat. sombrejar; span. ptg.
sornbrar, sombrear = *subumbricare.
8482) iimbrosas, a, nm {umbra), schattig; ital.
ombroso: rum. umbras; prov. umbras; frz. om-
breux ; span. ptg. sombroso = *subumbraiius.
S483) ilmqnam, jemals; ital. unqua; altfrz.
oiiqua,^). Vgl. Grober, ALL VI 146.
8484) una hora = rum. uneoard, zuweilen.
8485) una de in hora = rum. odineoara, ehc-
mals, vgl. Ciliac p. 183 oard.
8486) "^uncia, -am /". (fiir mjiciVj), Unze; ital.
oncia; rum. un{d: prov. onza; frz. once; cat.
uiisa ; span, onza; ptg. on fa. Vgl. Grober, ALL
VI 146.
8487) l*unetifico, -are (unctus + facere) =
venez. anfegare ,,ungere leggerraente una cosa",
vgl. Marchesini. Studj di fil. rom. II 9.]
8488) unctuostts, a, um (unclus), salbungsvoU ;
ital. untuosn; rum. uyitos ; frz. nnctueux ^ wict- ;
span. ptg. uninso (span, auch untuoso).
8489) unetura, -am /. (unclus), das Salben;
rum. utilurd; prov. onchura, ointura = unci-;
span. ptg. untura.
8490) jinda, -am f.. Welle; ital. onda; rum.
inula; prov. onda: frz. onde; cat. span. ptg.
onda. Vgl. Grober, ALL VI 146.
8491i ande, wober; ital. onde; rum. unde;
rtr. dan-und-er; prov. o»;; altfrz. on<; cat. on, •
span. ptg. onde. Vgl. Grober, ALL VI 146.
84921 *iindecim (fiir «nffecim), elf; (ital. undid;
rum. un spre zeci; rtr. undisch, vgl. Gartner
§ 200; sard, undighi); prov. onze; frz. onze
(warum sagt man ini Neufrz. le onze und nicht
I'onze?); cat. onse; span, once; ptg. onze. Vgl.
W. Meyer, Z VEI 226; d'Ovidio, Misc. 407; Grober,
ALL VI 146.
8493) (iindo u.) *uudico, -are (ujida), wogen;
ital. ondcggiiire ; rum. undez ai at a; prov.
ondejar; frz. nndayer ; cat. nndejar; span. ptg.
andear.
84941 undosiis, a, um (unda), wellenreicb; ital.
ondo.^o: rum. undns; prov. umlos ; span. ptg.
undoso.
8495) undulatiis, a, um {*undulare). geivellt:
davon vielleicbt span, orondado, wellenfiirmig. vgl.
Dz 473 s. V.
8496) ungo, unxi, unctiim u. *unctum, ungere,
salben; ital. ugno u. iingo unsi unto ugnere nnii
ungere; sard, unghere; rum. ung unsei uns tinge;
rtr. unscher, Part. Prat, ont, unt, onlx, unt/, vgl.
Gartner § 148 u. 172; prov. onh oins oint onher ;
frz. oins oignis oint oindre ; cat. ungir ; span,
ptg. ungir. Vgl. Dz 648 oindre.
8497) iinguentariiis , -um m. (ungo), Salben-
hiindler, = rum. untdr. Bulterhiindler.
8498) iingiila, -am /'. , Nagel; ital. uni/uta,
ungola „merabrana sottile che talvolta si stenile
sopra la tunica dell' occbio", unghia, ugna „tanto
V unguis quanto I'ungula dei Latini", vgl. Canello,
AG III 356; sard unghia; rum. unghid ; rtr.
ungla; prov. ongla ; frz. angle; cat. ungla; span.
uiia; ptg. unha. Vgl. Dz 495 una; Grober, ALL
VI 146. _
8499) unicornis, -em m., Einhorn; ital alicorno,
licorno (= *l'icorno fiir *licorno, nicorno?): prov.
unicar(n)-s; frz. licorne; span, unicornio ; ptg.
alicornin. Vgl. Dz 193 licorno; Baist, RF I 445.
8500) *unio, -onem /' (fiir iinio;, Zwiebel; frz.
oignon, (sonst wird ^Zwiebel" im Boman. durcb
*cepCdld ausgedriickt, s. oben s. v.). Vgl. Ascoli.
AG m 345 Anm.; Dz 648 s. v.; Grober, ALL
VI 146. _
8501) uiilo, -ire (unus), einigen; ital. unire;
prov. frz. cat. span. ptg. unir.
8502) unio, -onem /'., Vereinigung; ital. nnionc;
frz. union; span, union; ptg. uniiio.
8503) unitas, -atem /'., Einigkeit; ital. unitd;
prov. unitat-z; frz. unite; iiberall nur gel. \V.
8504) *uniTersaIIs , -e {universus), allgemein;
ital. universale; frz. universel; span. ptg. i<«i-
versal.
8505) uniTersitas, -atem f. {uni versus), Ge-
samtheit; ital. universitd; frz. universite; span.
universidad ; ptg. universi{lade ; iiberall nur gel. W.
8506) universam "., Weltall; ital. univer.io;
frz. univers; span. ptg. universo.
8507) *unulus, a, um (Demin. v. ««««) = ital.
ugnolo ,seempio, sottile", vgl. Caix, St. 648.
8508) unus, a, um, ein, eins; ital. uno; rum.
un, Fem. una, daraus durcli Kiirzung («), o ; rtr.
MM, in etc., vergl. Gartner § 200: prov. un-s.
hun-s, u-s; frz. un; cat. un ; span, una; ptg.
um, hum.
8509) Qpupa, -am f., Wiedehopf; ital. ujnqia.
(bieraus mundartlich poppa, popo, buha , woraus
wieder aucb scbriftsprachlicb) 6h6o?(I ; rum. pnpdza
=^ *upujincea ; prov. upa ; frz. 'huppe ( vielleicbt
beeinflufst vom dtscb. Wiede-hopf), d.?me\>m pu(t)put ;
span, abubilla, daneben7JMf7J«t(scballnachahmendes
Wort); ptg. poupa. Vgl. Dz 336 upupa.
8510) urceolus u. *ureeoIus, -um fb. (Demin.
V. urceus), Krug; ital. orciuolo ; rum. tdcior ;
span, urceolo, Kelch der Blumen.
SAln flr.-.Mls
sr)i7) vrt.io
7 IS
86U( •ttirJa», -uni m. (fiir iircnis), Kmc; itnl.
iiiTi'i»,- span, iir.ii. \j;l. (inilH^r. AM- VI IIH.
Sf>lL>l alliifraiik. linlel, Url.'il; altfr/.. orilfl,
liottosiirli'il; iiviif ri. unlnlir. Vj;!. 1)/. (U!t orilalif;
Mai'kol |>. 114.
HfiKO pTiunii. urtrull; ilal. iiri/(ii;/ii) (ari'liaiKi-li
.iif/d/Wmi II. riijoiiliii. St.'l/.. v^'l. Caiiol'l.., .\(; III a!l7,
ila/.ti ila.s Ailj. (iri/"i//i'>.«ii. Ktol/. : pro v. ofi/o/Zi-.s,
rriiuflh-s, dntM ilas .\<lj. itrijiilhiis. rrijuelliiis, iiml
«las Vli. or(;<(i//<ii-, stol/. soln; in., onjueil, da/.ii ila.t
Ailj. iirijiiriUfiix (allfr/.. nnjuilUkis); cat. vrtjull,
^altoaU aiii-li nrtjiill); .span, oriiiilli) (alUpaii. aiirli
rrijull , nnjui/o). Am» ila» Ailj. ttriiiillinnt: ptj;.
iiriiulho, iluxii (las A<lj. ori/ulhi).io ii. tins Vb. nrijul-
hiimr, stolr. suiii. V^'l. i>K 228 oriimflio; Mackol
p. 32.
SftU) *Qrliiili, -am /'. ifiir iJnnd), Uriii; ital.
iirt'iKi .■ rtr. Hii/Ki; iieiiprov. oiiiiHrt; altfr/,. iiritif:
(iicufrz. urini): oat. «iriMH.- span. «riMd ; pt|,f.
(iHiiiKi. Vfil. Criilicr. Alii, Vl l.|8.
8515) j,'ric<-li. ovQiOii (or(ji>,), wiiiilig: davon
vii'lioiclit .span. Initio (altxpnn. aiicli i/nero, woxii
lias Vli. rHjimrdr), iiiibofriirlitot (von Eioni); ptj^.
ijoio, aii^oliriiti't. Vi;l. l)z 4li() hiiero.
85 lit) bask urriiea, KIstcr: ilnvon viclloii-lit ilas
^'loii'lilaiitomlo iinil ^leiclibeilouti^mlc span. \>tg.
iiiiiiiii (altspan. auch fiirraca). Vgl. 1)/. 495.v. r. ;
l.iibri-ibt, Jahrb. XIU 232.
8517) lirsa, -am /"., Barin; ital. nrsa; rum.
iir.<ij(ic; prov. orsn, tirsa ; frz. ourse; span, «.vi,
iiisa: pig. iirsn.
8518) UKUs, -um m., Biir; ital. oriio; sard.
iirsii : rum. iirs: rtr. uoms: prov. ors, iirs; frz.
ours; oat. os; span, nso; ptg. lir.io. Vgl. Dz 473
oso: tirobor, AJX VI 148!
8519) *urticu, -um /'. (I'tri're), Brennessel; ital.
ital. urdca. ortica, mm. urzicA; rtr. urtschiclas ;
jirov. oiliija, iirtkn; frz. ortie: oat. sjian. ortiiia:
ptg. orfiV/n, ii;7i(/(j. Vgl. GrObcr, ALL VI 148.
8520) *rirticarium ii. {urticn), Bronnesselfold ;
ital. orticojo: rum. iirzicar: (span, itrliijal).
8521) ♦iirtico, -iire (iirtica), niit Brcnnessolu
stcolion; (ital. ortichegijinre); rum. urzic iii iit a;
frz. oilier; span, ortigar; ptg. urtigar.
8522) kelt. Staniin *urto-, Widdcr, Stiinii)fel;
davun vielleiclit ital. iirtare , stofsen , dazu das
Sbst. urtn, Stofs; prov. urtar; aHfrz. 'Iiurter,
ilrliiirler: neufrz. 'heurter, dazn das Sbst. 'Iieitrl.
Vgl. I)/, 33U Ill-tare; Th. p. 81. Niilier aber liegt
I's wobl cin *rirtiire (Frequent, zu iirgeo, ursi,
*iirliiiii. I'lrgere) als Grundwort aufzustcllcn.
*usaiitiii s. usiiticiim.
85231 *usaticum ii. {*iisnre), Gcbrauch ; ital.
iisnggio (danebcn usania); prov. uziUge-s ; frz.
ii.sage (danebcn u,«inte); span, iisiije (daneben
n,v(i«i(i): ptg. tixagfiii, erne Abgabe, {usan^a, Ge-
brauoli).
8524) [*usatile (*usare), Gcriit; viellcioht das
Grundwort zu ital. (coraask.) usedel, (mail.) usadej,
Kiiohengerat: altfrz. ustU, ostil, Gerat, Werkzeug;
iiLMifrz. oulil, dazn das Vb. outiller. Vgl. Dz 652
oiilil.\
8525) [*u.siiiii, -am /'., Gebrauchsstiiltc ; frz.
usine, Fabrik.j
8526) usTtatus, a, uin (Part. P. P. von usitare),
gebrauchlich ; ital. iisitato; frz. usitc; span, usi-
tado (auoh dasVb. uMlar i.st vorbanden); (ptg. una).
8527) uso, -are {iisus), gcbraucben; ital. usare;
prov. iisar, uzar ; frz. user: oat. span. ptg.
usar.
8528) aHqu^, Ills. -^ prov. altfr/.. i(«./iir, \gl.
Gnilmr. AL(, VI 118.
'flNtiilm K osdinii.
852'.M 'iKIriiiii, -uro {usiriiin), broiiiion; davmi
ital. strnuui- ..biiii iarrliiaix"", vgl. Caix, St. (!()4.
853(1) llsani, -um /'. (iixiih). Kapitalziiis liui
Konian. Wiioliorl: ital. usuni: prov. uciira; it/..
usurr ; s|)aii. ptg. iisiirii.
8531) 'QNanirias, -um hi. (h.vhih), WiioiioriT;
ital. usuniif.iisiiriiiiii, ii<i(iii;'()(dii< lioidoii li'tztorni
auob Adj. I, vgl. I'anolli., Ati'lll 311; iirov. ii.-ii-
rier-s; frz. usurier; Kpaii. iisuriino, iisiirrro;
pig. H.iurnrio, usurriro.
t^532| UnQk, -um iii.. Guliraiioli, Niitzoii; ital.
uso; frz. us; span. pig. uno.
8533) atonsiliu n. /</. (iWi), Guriit; ital. utcnsili;
(rum. iiiieiillii ; frz. iistciisile); span, iilnisilio: p tg.
l(/CH.'*l7l().'<.
8534) ut£>r, -rem, Solilaiioh; ital. alir, oim;
prov. oire-s: frz. {ouillre, oiiixtrr), outre, vorgl.
G. Paris, R X 5!l; span. ptg. ixlre. Vgl. Grdbor,
ALL VI 14i>.
8535) ags. Qtlug, oin aiifsorlialb dog (icsotzos
Boiiiidliober, cin GciiolitcU'r ; a 1 1 frz. ull(iiiue,idlaiiue.
vgl. Maokcl p. 41.
853Gi [utriiui (ii^ii. narli ("oriiu, K .XI 10!l, =
altfrz. ure in dein Satzo QLDK p. 33(1 „tiucl
d'uro, dcvuni on Kaniotli Galaalli pur bataillc fairc
aler u nun alcrV". Die .\bleituiig inul's als liiiolisl
zwcifelliaft orsobcinen.]
8537) |*flvcttji, -am/. (Dciniii. v. i/wO/rriiiibolicn:
frz. liietle (= H'uctle), Zapfolien, vgl. Kafs, HV
m 494.J
8538) iixor, -5rcm /"., Kbovvoib, = prov. oisor :
altfrz. oissor. Vgl. Griibor, ALL VI 14!).
8539) |*uxoro, -lire (i(.ror), bcwoibcii: ru ni. iiisor
iiisuriii lit (I, cin Weib gebcn. 1
V.
8540) [*TacaiitiJi, -am /". (i'(icrtr<') Freizcit; ital.
rnvaiizia, vncaiisa ; { r /,. viicnnce ; s pan. I'dcnuci" ;
(ptg. rncdjvi')). I
85 tl ) |*viicai'Tii,-am /". (oacuiis), Braolifcld ; davon
viellcioht frz. jaclilre (altfrz. gav.hi'erc. gaschiere,
pic. gaqui'ere, gliesi/iiiere. gnrijuiere). Eiuc melir
als zweifclliaftc Ableitung. Vgl. Dz 019 jachere.\
8542) viiccii, -am /"., Kuh; ital. raccit ; prov.
vaca, davon vnijuier-s, -n, Knhliirt, -in; frz. vaclie.
davon vaclier, -ere, Kuhltirl, -in; span. ptg. ixirii
(ptg. auoh vaccu).
85431 viicnio, -are, wanken; ital. vaeillme
„cssere in proointo di oaso.are", vngellare „vaoillar
colla mentc", vgl. Canello, AG III 322, (mundart-
licb) hiiggiolare „far all' altalena", haggioln „alta-
lena", vgl. Caix, St. 179; soiist nur gel. W.
8544) raciTUS, a, um {vaeare), leer; span, racio,
i leer, davon das Vb. vaciar, ausleeren; ptg. vasio,
! dazu das Vb. vasar (vielloicht angelchnt an vasuni).
' Vgl. Dz 496 vacio.
8545) Taco, -are, frci, leer sein; ital. racare ;
prov. I'nenr; frz. vaquer ; span. ptg. vacar.
8546) Tade + Teii(i) ; span, vaiven, Schwaukung;
ptg. vairem. Vgl. Dz 496 vaiven.
8547) Tiidu, -are (vadum), durchwaten; ital.
giiadare, waten, (guazzure, abspiilen, wozu das Sbst.
guazzo, s. unter wazzar; prov. guasar, watoii;
frz. guier, abspiilen; span. ptg. vadear, waten,
749
S518) vailosus
8575) vaiiorous
7f)0
(vielleicht j^eluirt liiorlicr aurh il:is vcniiiitlicli diMii
Prov. entlehnte span. estji(ii:ai\ waleii, \vo/,\i das
Sbst. esguazo, Furt). Vgl. l)z 175 fjiKulo. S. uiiteii
uatan u. irazzar.
vado, -ere s. eiio.
8548) vadosiis, a, um (vadum), seicht; it a I.
ijuadoso: rum. cMos: span, vadnso.
8549) vadiiiu »., sciulitc Stello, Furt; ital. vado,
gtiado: sard, imdii; rum. rad: prov. t/itd-s, gas;
frz. gue; cat. guiih span. lYtJo,- ptf?. vado, vao.
Vgl. Dz 175 gtiadd. S. unten wataii u. n'azzar.
8550) Tac! well!; ital. giiai; rum. tnt .• altf rz.
«'at; ncuf rz. ouais (inZusammenhang darait scheiut
zu stehen das Vb. prov. gatimeutar , wchklagen,
alt frz. waiinentcr, gaimeiiter, Aanehen giicrmcntcr,
das wolil von dem kelt. Stamme garmen-, woven
altir. gairm , bret. garm, Geschrei, abzulciten ist
u. naeh dessen Analogic wai-menter gebildet sein
diirfte, vgl. Dz 592 gainienler, Th. p. 100); span,
ptg. guai, davon ptg. guaiar, soufzen, guaia,
VVehklage.
8551) altnord. Tag', Woge, = frz. vague, davon
das Vb. vaguer; altptg. vngua; neuptg. vaga.
(Dagegcn von mhd. wogeu prov. vogar, frz.
voguer, dazu das Vbsbst. vogue.) Vgl. Dz 695
vague: Mackel p. 184.
8552) Tagina, -am f., Scheide; ital. vagina „il
caualo uretrale della femina , o fodcro", guaina
„fodero, e propriaraente quello della spada'% vgl.
Canollo, AG III 362; altfrz. (jfrtw/e; neufrz. gaine:
span, vaimi (bedcutet auch „Schoto", in dieser
Bodtg. davon vainilta u. vainicn. Vanille, = ital.
vainiglia ; fi i.vanille ; ftg. baiinlha, hao-, hnunilha,
vgl. Dz 337 vainiglia); ptg. hauiha. Vgl. Dz 176
guaina.
8553) Tagio, -ire, quaken ; ital. vagire, wimmern
(von Kindern), guairc. wiraniern tvon geschlagenen
Hunden). Vgl. CancUo, AG III 362.
8554) Tago, -are (schriftlatein. meist vagari),
umberschweifen; ital. vagare; frz. vaguer; span,
ptg. vagar.
8555) altnord. vagrek, Strandgut; frz. varec,
rarech, Wrack (das Wort bedeutet aber auch „See-
gras"; prov. varec bat nur dicse Bedeutung; der
vermittolndo BegriiT ist schwer auzugebcn , ,.das
vom MciTe Ausgestol'sene" kann er kaum sein). Vgl.
Dz (i95 varcch: Liebrecbt, Jahrb. XIII 235.
855G) Tagiis, a, nm, unstiit, fltichtig, locker;
ital. cni/o (hat cine erheblicbeBedeutungserweiterung
erfahren, indem aiis der Bedtg. „locker" sich einer-
seits die von „uugebunden, liistcrn, ausschweifcnd,
vcrliebt", andcrerseits die von „frei in der Bewegung,
imeingeengt , anmutig, reizend" entwickelt hat),
davon vagltesza,ljiX8teTnheit, Lust, Reiz, vagheggiare,
liistern sein, verliebt sein, liebaugeln; frz. vague
(gel. W.); span. ptg. vago. Vgl. Dz 408 vago.
8557) got. Tahstns, Wachstum ; davon vielleicht
abzuleiten spun. vasta<io. Schofsling eines Baumes.
Vgl. Storm, R V 187; Diez 496 s. v. liefs das Wort
uncrklart.
8558) got. vaiuags, abd. >v6uag, mhd. wcnig,
elend, gering, wenig; davon nach Buggo, R III 150,
frz. ginguet, diirftig, knapp, guinguet, sclilechter
Wein, griiigalet, Schwachling, Schwachkopf, (alt-
frz. guiiigidet, griiigalet, kleines Pferd).
8559) valeo, valui, Talitum, valere, in Kraft
sein, stark sein, gelten; ital. vaglio valsi valuto
valere; prov. valh vale valgut valer; rtr. vardi
etc., vgl. Gartner § 154; frz. vaux vnlus valu
valoir, dazu das Partizipialadj. vaillant, wacker;
cat. viddri-r: n\r.\n. valer iVris. rahfo); pig. ivi/er
(altptg. Pf. raid).
85601 valgus, a, iini, sabclbeinig; davon nach
K. Hofmann, RF II 360, frz. vouge. (siibelbeiiiigcs,
kruninios Messer), Hipj)e, Sauspiofs, zweiscbneidigo
Hellebarde. Bogrifflich schoint das Wort an vauga,
Hacke , angelehnt zu sein ; letztercs Wort ist im
ital. vanga crhalten.
*valltia s. *vidulitia.
8561) [*TilIlata, -am /'. (railed), Tbalsonkung;
ital. rallata „paese chiuso tra due linee parallclo
di monti", vallea = frz. vallce. Thai, vgl. Canollo,
AG III 314.]
8562) Talles u. vallTs, -em /'.. Thai; ital. vallc:
rum. vale; prov. val-s, vau-s; in. val. vau: cat.
vail; span. ptg. valh: Aus dem frz. (norm.)
Ortsnamen Vtddevire, Vaudcvire neufrz. vaudeville.
8563) vallum n.. Wall; ital. vallo: (frz. rem-
part, s. oben imparo); span. ptg. vallo.
8564) vallus, -um f. (Demin. v. vnniius), Futtcr-
schwinge; davon vielleicht ital. vaglio (modenos.
vallo), Sieb, dazu das Vb. vagliar. Griiber, ALL
VI 137, setzt mit Kecbt *ralleus an.
8565) valor, -orem m. (valere), Wert, Tiichtig-
keit; ital. valore; prov. valors: frz. valeur;
span. ptg. valor.
vauga s. valgus.
8566) viinitas, -atem /'., Eitelkeit, Nicbtigkcit;
ital. vanita; prov. vanetat-e; frz. vanitc (gel. W.);
span, vanidad.
8567) [*vanitTa = prov. vaneza, Prahleroi.]
8563) *Taiiito, -are (Intens. v. vanare), prahleu;
ital. vantare. dazu das Sbst. Knnto; pr oy. vantar;
frz. ranter. Vgl. Dz 337 vantare.
8569) [*vaiiuellus, -um m. (Demin. v. vannus),
kleiue Schwungfeder ; vielleicht Grundwort zuital.
vancllo (daneben pavoncella v. jiavo). Kibitz: frz.
vanueau; der Kibitz soil so benannt sein „von dem
Federbusche auf dem Kopfe, den er aufrichten und
niederlassen kann , dessen einzclne Telle also mit
Schwungfedern verglichen werdcn", Diez 337 vanno.
Glaubhafter aber diirfte es sein, dafs dieser Vogcl-
name ein Deminutiv von vanus ist. J
8570) vannus, -um /"., Futterschwingc ; ital.
va7mi, Schwungfedern; (frz. in gleicher Bedeutung
vanneaux). Vgl. Dz 337 vanno.
8571) *Tano, -are (schriftlat iin/ui iv), leero Worte
sagen, prahlen ; prov. vanar.
8572) vantkiu (altndl.), kleiner Fant, Biirschchen;
davon nach Dz 130 ital. /acchino, Packtrager; frz.
f'aquin; span, fachin, faquin. Vgl. aber Storm,
AG IV 390, s. oben fax.
8573) vanfts, a, um, leer, eitel, nichtig; ital.
vano ; prov. vans, vas; frz. vain; span, vanii;
ptg. vao.
vapidns s. Sttius.
8574) vapor, -orem m., Damjif; ital. rapore,
daneben vampore , welche letztere Form es naho
legt, dafs auch vampa, Glut, u. vampo in meuur
vampo ,,insuperbire" (nebst uvvampare, gliihen) zu
vapore gehoren (dem ital. vampa entspricht viel-
leicht span, hampa, Prahlerei, wegen der Bedtg.
vgl. ital. boria, verniutlich von vaporeus), vgl. Dz
409 vampo, Canello, AG III 404; prov. va2)ors:
frz. vapeur : span. ptg. vapor.
8575) vaporeus, a, um [vapor), dampiig, heils;
davon vermutlich rum. hoard, bora, Imrd, Dampf,
Dunst, Ausstroraung von Luft; sard, borea; oat.
boira, Nebel. Vgl. Caix, St. 237. — Diez 359 war
7:.i
HA7(i) vii|iiil
Bflllf)) VCllOH
7^2
I^MicJKt, :ilii-li ital, (iiiri'ii. rriiliUiiclil , horinrsi,
praliliMi. Iiifrlicr /.u /iolirii, ii. wolil mil Korlit.
vnpim K. v«|iul.
S,'i7li< i>);s. vHpul, Wu8ii(>rl>lnso ; (luraiif will Diot
177 i/Mii/i/Ki /.iiriickfulirt'ii itiil. (iu'iijidI. inailiiiul.)
>/iiii/>;iii. f/iiii/iii, liiioliindtii;; n Drnuinn. ;/(>i(ii/icr,
si'luT/.iMi : «pun. \>\.i:. (/Hfi/Mi, kliliii, niiliint, suliiiii
jji'iiiit/.t, (/ii<i/>rr(i, I'mliliToi. |)or viTliiitlolmli' Hi--
^irilT «iirili» „iiili:ilt-s|iM'r, Imlil, iiiclitijj" win. Niilior
ahor liotJl o» ilocli wnlil I'in lat. ♦i'<i;i/)H.'i als (Iriiiul-
»>irt aii/.iiKoUon, wo/.ii <las lioi (.'atiill, Horn/, ii. a.
viirkoniinoiiilo Slmt. r<iji/«i ..Taiij^iiiiclits , Vor-
srliwoiidor" «las vmIIo Koclit p'licii tliirfte.
S677) viirlco, -rtro (niriiiis), ilii- Fiifsn aiisoiii-
aiulors|H>rron, ;;ratsrli<'ln ; ital. iiircure „i)assnro",
iiilicitif ..jiassaro aiti iiioiiti". ila/.ii ilio Vorbal-
«l)fillvo ruiio unil ralicii, vt;\. l)z 40!) vnicare:
Caiu'llo, AH III 3(>1. Caix, St. Jl!(i, /.iolit liicrlu-r
aiK'li ital. nhlincairc (aiis rdtaiir, *li(ilcun; *ab-
liiilcnir, vvio soyflo fiir *!iolgo aiis .s'o/co) „accaval-
«■iaro uii fussci", liacco „8alto".
86781 viirii^pitiis, a, iiiii, hunt, = ital. re rgato
..niai-clii.ttato. t:ii(ati.", vj,'l. Caix, St. tj54.
85751) |*vfirIo, -Oiieiii tii tvitriim), = com ask
fdirtiii ; f rz. n ro)i, oin kloinor biintcr Fiscli, EIritzo.
\V'I l)z (i97 .s\_r.l
8580) [*vanolS, -aim /". u. -us, -uni iii. (ranis),
ISlattoriikraiiklieit; ital. wji/o/c (PI. Feni.), vtijtidlo;
rtr. ririihi; iicuprov. vaiiulo: altfrz. viiholc,
rcrule; neiif rz. ri-role : cat. rerula; span, virueln;
(<lor ptf?. Austlriick i.st hexiyns = vensivaa von
i'c.v.v/C(i)- Vf;l. Uz 337 rnjuolo (wo die Wortsijjpp
:iu( rariiis ziiriick<,'cfiilirt winl); Griiber, ALL VI 137 ]
8581) viirius, a, uin, uiannijjfaltig, bunt: ital.
nirio (arcbaiscb vnrn) u vnjo „niacbiettato di nero,
norcfi-jiante, un aninialo simile alio scioiattolo colla
polio bij,'ia c biaiira , o la sua polle stessa", Vf^l.
Caiiollo, AG III 311; prov. vtiir-s, Grauwerk, wovon
rairiidor. Kiirscbncr; altfrz. vair, rer, bunt, vair,
Grauwerk (erhalten niit volksctymolof^isclicr Um-
•lestaltun^' in patitotifle de vcrrc , vgl. Fafs, RF
111 514), Vgl. Dz 409 vajo.
8582) [*varo, -iire (vara, Qucrholz, Stango);
ital. rararc. (mittelst Stangen, untergclegten Quer-
biilzem u. dgl.) ein Scbifl' vom Stapol lasseu; prov.
rarar ; altfrz. rarer; span, carar, harar (bcdeutet
audi ,.scbcitern"); ptg. varar (bcdeutet audi ,,ein
Scbiff ans Land zieben" u. „scheitern"). Vgl. Dz
337 rarare.]
8583) (Tii.s u.) Tasum, PI. vasa n., Gefiifs; ital.
viiso (vielleicht geliort hierher audi basia ,,va8o,
scodello", vgl. Caix, St. 187, wenn man cin lat.
*ti(i.sia od. 'vasea annchmen darf); rum. vas; prov.
vas: frz. vase (gol. Wort); cat. vas; span. ptg.
vaso. VgL Grobor, ALL VI 138.
8584) Tuscellum ». (Demin. von vas], kloines
Gcfafs; ital. vascello, Scliiff; rtr. rasehi: prov.
raisscl-s; frz. vaisscaii, Sdiiff, vaisselle, Geschirr;
cat. caixell ; span, bajel ; ptg. haixcl. Vgl. Dz
338 vascello; Griiber, ALL VI 138.
8585) [*Taseo, -are (v. vascns, krumm), kriimraen;
davon nach W. Meyer, Z XI 252, span, bascnr,
(eigentl. sicli um etwas kriimraen, quiilcn, iingstigcni
Angst, Abscbeu , Ekel vor etwas habcn, dazu das
Vbsbst. basca. (eigentl. Kriimniung, Zuckungi, Angst,
Ekel; ptg. rosea, krampfhafto Zuckung, Neigiing
/.um Erbrecben, Ekel; prov. basca, Mifsbebagen.
Diez 431 basca vermutete baskiscben Ursprung.J
8586) Tasciiluiii h. (Demin. von vas), kleines
Gefafs; ital. vascolu „piccol vaso", fiasco {*vlasco,
•ciiKi/o) ,,vu8o graiide o panciutu", vgl. Cunollo,
AG III 363, datudion audi liascii ; al tfrz. //ii.s(7i«,
davon abgoldtut llnsctm; nuufrx, flacon; «pan.
fiasco, frasro: ptg. /Vd.scu. Vgl. Dz ISS fiasco;
Til. p. 69.
8687) *vaNMIi1lii II. (Demin. von vas), kloines
(.iefiifs; ital. vasrlln „\aHO, piccolo vaso, iinlic. anclm
vascdlii", vaijiUo ..caldaja, I'aldaja graiido por iisn
do' tintori, uii colon», anticaincntc ancbi' vasdlu,
arnia", davon rascltajo, -aro. -kit „il falil]ri<-alMrc
di vasi", raiiillnjo, -ttrn „tinlor ili vagollo, c aiuliH
vasellajo", vgl. Caiidlo, A(i 111 304.
868H) |»vasicil, -Hill/, [ras), Gofiifs, i I a 1.
I'O.vt.i, Kufo, vgl. Dz 40!) .S-. r. ; Giobur, ALL VI i:ts.|
868!» vAsto, -llrp (rastiis), vorwiistcu (iin Hmnaii.
vorderboii); ital. ijiiaslare, dazu das Vbsbst. tjiiaslii;
prov. (juasUir; frz. i/dlcr, (altfrz. audi (/kils/ii' =
abd. waslja»), dazu altfrz. das Adj. ijastiii, wiist,
u. das Sbst. iiiiitsliiie, Wiiste; span. ptg. ijastar
(altspan. altptg. fiiiaslar). Vgl. Dz 178 (fuaslarr.
85901 I *va!itra|>a ; <lavon nadi P. do Lagardo's in
soinen .,Mittoiluiigen", Bd. II (Giiltingen 1887) p. 1,
ausgesiirodienor, sobr weiiig walirsclieiiiliclier Vor-
mutung frz. (/uitrc, (Janiascbo. Dioz (iOfJ st<'lltc)
das Wort zu den gloicbbodeutendon sard, ijhcltii,
picmont. yhcta, iieu prov. r/Kfto, walloii. i/hc».
champ. _<;ii('<c, ben nog. //(«((on, nabiti als (irund-
bodculuiig ..Lajipen" an u. glaubte, dafs audi ital.
yudltira (danebeii syiiallera), Sdicuerfrau, vonoz.
guattniHC, Fotzen, altfrz. yaitrcKj; bottdliaft, zu
dersclbcn Sippo gcbijren; der Aufstdlung cines
Grundwortos aber entbiclt cr sicb. Riinscli , KF
II 314, wollto yiirtre auf veslitiira zuriickfiiliren (!).
Schclor im Diet. s. v. scblug vestis als ttrundwort
vor, was aucb nicht sondcrlicb gefallen kanii. Caix,
St. 351, vormutcte, dafs giiattera (woneben auch
oin Masc. yiiattcro vorhanden ist) aiif alid. watan
zuriickzufiiliren sei nnd cigcntlicb eine im Wasser
watendo Person bczeidine. Audi fiir yuitre etc.
licfse dor gleiche Ursprung sich annchmen. Jeden-
falls wird bei den von Diez zusainniengestdlton
Worten der Aniaut den Gedanken an germaiiisdn!
Herkunft naho legen, wenn es auch nicht ebon .selir
glaublich ist, dafs sic siimtlich auf ein Grundwort
zuriickgehen. Das f rz. (/«I'de etc. gchijrt viclloi<^ht
zu der Wurzel von ahd. yi-tcet-an „vcibinden , zu-
sammenbinden". Das ital. yiiattcra aber schoint
niit germ, uat, wovon got. watu, westgorm. watar
(ahd. ua^^ar) zusammcnzuhiingon. — Aus vastrapa,
bezw. aus vastrupcs ist vielleicht verballbornt ital.
yuuldrappa, laiige Satteldecko, span. ptg. gual-
drapa, vgl. Dz 176 ynaldrappa.]
8591) Tastus, a, um, weit; ital. vasto, weit,
yuasto (vgl. ytiastare), vcrdorbcn; altfrz. yttaste;
neufrz. vaste, weit; span, vasto, weit; ptg. yasto,
vcrdorbcn, rnsto, weit. Vgl. Dz 178 yuastare.
SM2) vatilluin, biitTIluin n., Schaufel; ital.
baddi-, Kcuirsdiaufel; span, badil. Vgl. Dz 35
badde.
vatlus s. male + Tutius.
8593) lectis, -em in., Hebobaum; ital. voile,
Hebebaum; prov. veit-z; altfrz. vit, das mannlicbe
Glied. Vgl. Dz 696 veil; Griiber, ALL VI 138.
*Tectu]a s. abies.
8594) veetura, -am f. (vehere), Fuhrc (im Rom.
Fuhrwerk, Wagen); ital. vettura, da,von vetttirino,
Fuhrmann; frz. voUiire.
8595) relies, -em /., Fuhro. Fuder; davon, bzw.
von *ve(/a>, ital. vei/ijia, Fuder, FWs, vgl. Dz 409
«. II. ; Grobcr, ALL VI 139.
♦
753
859()| veif
8627) ver
754
8596) altn. *Telf (altengl. waif „a stray cattle",
iiuuengl. waif, herreulose Sache) = alt frz. //ni/ in
chine ijaive, hcrrenlose Sache, dazu das Vb. guever,
im Sticb lassen. Vgl. Dz 591 ffaif; Mackol p. 117.
vShu s. fehu.
8597 1 Tel, sei es; davon rum. ver, vre, sei es,
u. durcb Einfugung des adverbialen s alt frz. ventis,
tidiis, riax. weniijstcns. Vgl. Dz 696 veaux.
velamen s. filum + lana.
8598) (*velleitas, -tatem /'. {velle), Wollen; ital.
i-elteita: frz. relUiti'. Mil'sgebildetes gel. W.]
8599) Tellus, -eris »., Vfiels; ital. iy7/o. Vliefs,
WoUe; altfrz. ff/rf, i-i'aure. Vgl Forstcr, Z IV 379 ;
Orober, ALL VI 139.
8600) yelo, -are (lelinn), verhiiUen, bedecken;
ital. velaie: span. ptg. velar, trauen, priesterlich
einsegnen (eigentl. die Braut versehleiern, vgl. lat.
ntibere). Vgl. Dz 496 vehir.
8601) [*Teltrus, -um m. (fiir vn-tragus), VVind-
hund, Spiirhund; (ital. veUro); prov. veltre-s;
altfrz. viautre; (span. ptg. beifst der Windhund
galgo = cnnis qallicus). Vgl. Dz 339 veltro;
Urober, ALL VI "l39.]
8602) Teliiin w., Vorhang, Segel (im Volkslat.
scheint das Wort auch die Bedtg. „Fahrzeug'^ bc-
sesseu oder vielmehr ein telum v. vehere neben
veJum V. \/ ces bestanden zu haben, vgl. Pfannen-
schmidt, ALL IV 413): ital. relo, Schleier, vela,
Segel, vgl. Canello, AG III 403; rum. val, Segel
(in der Bedtg. ^Schleier" seheint das Wort im Rum.
nieht vorhanden zu sein, vgl. Cihac p. 305); prov.
vela, Segel; frz. voile f., Segel, »;., Schleier
(mundartUch bedeutet das Wort in Lothringeu „Holz-
flofs", scheint also die Bedtg. von lat. velum =
*vehilum zu bewahrcn, vgl. Pfannenschmidt a. a. 0);
span, velo, Schleier, vela, Segel; ptg. veo, Schleier,
vela, Segel.
8603) TCl + unus = ital. veruno, keiner (daneben
altital. rernullu) : r u m. verun, vretin, irgend einer.
Vgl. Dz 409 veruno.
8604) Tena, -am f., Ader; itaL vena; rum.
find; prov. vena; frz. veine; cat. span, vena;
ptg. vea, veia.
8605) renatio, -onem f. {venari), das Jagen,
das Wildpret; prov. venaiso-s; frz. venaison,
WiUlpret. Vgl. Dz 697 venaison.
8t>u6) venatiis, -um f. (venari), das Jagen, das
Wildpret; span, venado, Grofswildpret, eine Art
Hirsch; ptg. veado, Hirsch. Vgl. Dz 496 veado.
8607) *TendIta {vendere), Verkauf; ital. rtr.
vemlita: frz. vente; span, vent a , Verkauf. Ver-
kaufsort, Wirtshaus; ptg. venda (Bedtg. wie im
Span. I. Vgl. Dz 497 ventaj Grober, ALL VI 139.
8608) Tendo, Tendidi, Tenditnm, yendere, ver-
kaufen; ital. vendere: rum. vind ui ut e: prov.
frz. cat. veiidre: span. ptg. vender.
8609) venditor, -orem m. [vendere), Verkaufer;
ital. venditore: rum. vinzdtor; frz. vendeur;
span, vtndedor: ptg. vendedor, Verkaufer, («en-
deiro, Schenkwirt}.
8610) Tcneno, -are {venenum), vergiften; ital.
(venenare), velenare. avvelenare: rum. inveninez
at at a: prov. enverinar) frz. envenimer; cat.
enverinar : span, envenenar: ptg. venenar, en-
venenar.
8611) venenosus, a, um (venenum), giitig; ital.
vcnenoso, velenoso ; rum. venenos; frz. veneneux,
iinimeux : span. ptg. tenenoso.
8612) Teneniim n., Gift; ital. veneno: rum.
(>«fii«; prov. vene-s, veri-s; altfrz. velin, venim;
Korting, lat.-rom. Worterbuch.
noufrz. venin; cat. veri; span. ptg. veneno (alt-
span, auch venin).
8613) Teneris dies, Freitag; ital. venerdi ;
sard, chetuibura, chendura, cenahara == coena pura
(Fastenkost): prov. {di)venres, vendres; frz. vendredi ;
span, viernes; (ptg. sexta feira). Vgl. Dz 839
venerd^i.
8614) TenetTciLS, a, um, venctisch; rum. venetie
(venczianisoh), frcmd, Ausliinder, Ankomniling.
8615) Tenetus, a, um, scefarbig, blaulich; rum.
vinet, blaulich, bleich; prov. vend.
86161 venio, renl, rentum, venire, kommcn;
ital. i-engo venni venuto venire: sard, (log.)
binnere, vgl. Flechia, Misc. 200; rum. vin venii
venit veni; rtr. Pras. vinij, venij, Perf. vinyii, 3 P.
Sg. nyit : Part, vinyus, vinyida, nyv, nyvda ; Inf.
rinyi, nyi, nyilcr, nikr etc., vgl. Gartner § 190;
prov. venh vine (venc) vengut venir ; frz. viens
vitis venu venir; cat. vitwh vingui vingut venir;
span, vengo vine venido venir; ptg. venho vim
rindo vir.
8617) reno, -are (schriftlat. venari), jagen; rum.
vinez ai at a: prov. venar; frz. vener, ein Haus-
tier hetzen, um «lessen Fleisch miirbe zu machen.
Sonst ist *renare im Roman, durch *captiare ver-
drangt wordeu.
8618) Tenosus, a, nm (vena), aderig; ital.
venoso; rum. vinos; frz. veineux; span. ptg.
venoso.
8619) [*Tentalium w. {ventus), Windloch, Luft-
loch; ital. ventaglio, Fiicher, ventaglia, Visier;
prov. ventallia, Facher, Visier; frz. ventail, Luft-
loch, vantail, Thiiriiugel, eventail, Facher; span.
ventalle, Facher; (ptg. heil'st „der Facher" leque
u. abanico). Vgl. Dz 389 ventaglio.]
8620) [*Tentana, -am f {cenfui), Windloch,
Offnung in der Wand, = span, centana, Fenster,
vgl. Dz 497 s. v. S. oben fenestra.]
8621) venter, -trem m., Leib, Bauch; ital.
ventre; sard, bentre; rum. vintre; rtr. venter;
prov. frz. cat. ventre; span, vientre; ptg. ventre.
Vgl. Grober. ALL VI 139.
8622) ventHo, -are (ventus), luften; ital. ven-
tilare „esporre al vento", ventolare „esporre al vento
e ondeggiare al vento", vgl. Canello, AG IH 335;
frz. ventiler: span. ptg. veiitilar.
8623) ventriefilus, -um m. (Demin. von venter),
kleiner Bauch; ital. ventricolo ,,lo stomaco degli
animali in genere", ventricchio, ventriglio ,,il ven-
tricolo carnoso dei volatili", vgl. Canello, AG III 358 ;
(rum. vintricel; frz. ventricule; span, vientrecillo ;
ptg. ventricnlo).
8624) ventus, -um m., Wind; ital. vento; sard.
bentu; rum. vint : prov. vent-z; frz. cat. vent,
(frz. vent d'amont. Ostwind, vent d'aval, Westwind,
au8 letzterer Verbindung span. ptg. vendaval,
Siidwestwind, vgl. Dz 697 vent d'amont); span.
viento; ptg. vento. Vgl. Grober, ALL VI 139.
8625) ventus Squilus (aquilo); daraus vielleicht
ital. centavolo, Xordwind, vgl. Dz 409 s. v.
8626) ags. veolc, altnfrank. welk= altfrz. tcelke,
Seemuschel, vgl. Dz 700 s. v.: Mackel p. 81.
8627) ver»., Friihling; (ital. jJrimavera); rum.
vara (dazu das Vb. vdrez ai at a, den Sommer
hindurchbringen), primdvard: prov. vers, prim-
ver-s; altfrz. ver, primevere, (neufrz. printemps);
cat. primavera: span. primavera. Friihling, verano,
Sommer; ptg. primavera, Fruhling, verdo, Friih-
ling, Sommer.
TSft
Stax) vonu'Oh
8tir»l)) vomii'ji
7r.(i
SftiS) •TfrtoOs, a, um (ftlr ivr<ur), wnlir; pro v.
ivrni-.«, fri. ikii. Vul. Di 700 .v. v.
8t>'_1t* i'Teniiii'A, -«m (•ivniiii/.s- v. in); diivon
uach W. MoviT, /. XI 2.'>3, upaii. tuKtur.-};ali/..)
hi'iii'iii, Soiunioruoidi'. (.'. Mu-liaolis, Si. 227, liiolt
hrniiii n. hrtAa, I)orii;,i>l)iis<'li ^ptc. hrtttha. boi Diei
-183 iiiiorkllirt iiiitor llinwi'js iiiif l)aiik. hvrCin — he
rrci'iii. Ix'satc Tii'fo) fur SflH'Mcforiiion, was Mcj'or
mil IWlit in AlinMlc st-'llt.)
i^'M ;*vt>r>knl~iu, 'vAriintiii, -ani /'. (r«rM.i),
holito FarlH' (\xl. (jriwii. n/.;,.7iV()r), wird von Dioz
593 als lirimilwort in frz. iinraiicr (pik. iciii'micAf),
oine Pllanzi" zimi Rotfiirtii'ii, tspati. ;;»viii.-(i, Krapit)
aufp'stoUt. Dioso IvorciU vor Dioz iiiolirfacli in
Vorsrlilaj; p'liraolito AliK'itnnjf ist nii'litsdcstuwoniK'T
iinnalirsclicinlicli. Darf man violloiclit llorknnrt
voni ahii. ircrrn „Gowiilir loiston" vornuiten (vjjl.
alul. m-rrnlo =^= frz. iiarant . \^\. Khi<;o unfer
„gp\viilin>n", Maokel p. 80)? In dor BiMlontung
wiirdc oin *<jiiiirii)ilia don\ *V(roiil\a ;;U'ich stehon,
wic dipsos oin dauerliaftos Farbi'mittid bi'zoirlincu.j
8631) vSrbnsi'Qiii u.. WoUkraut, = span, bar-
baxci), Wollkraut, vgl. Dz 430 .«. r.
8632) TfrbenS, -am /'. (gowolmlioli nur Plur.
verbriiae. Blatter n. zarto Zweigo des lA)rboor8 nnd
dgl.); ital. rtrlieiia, herbena, Eisenkraut, virmhiii,
Schofsling; rum. hrebemi; frz. rervriiie, Eisen-
kraut; span. ptg. verbemi. Vgl. Dz 409 rermaid.
verbgr, vSrberS s. Terbfim.
8633) Terbero, -arc (cfibcr), poit«clien, = ital.
cerbcrure etc.
8634) TerbSm »., Wort; ital. verbo (gel. W.);
rum. corba = verba (volkstiiml. W., auch in der
erwciterten Bcdtg. nSpraclio", dazu das Vb. rorbcsc
II it i. sprechen); rtr. vierjf, PI. ceri-; frz. verbe
(gel. Wort), ixrve = rerba. Gerede, schwungvoUo
Kede, Schwung, Bcgeisterung, vgl. Fiirster, Z IV 381,
G. Paris, E X 302 u. XII 133 (Settegast, RF I 251,
hatte verbera als Grundwort aufgestellt, vgl. auch
Ronsch, RF 1 447; Diez 697 .s. v. dachte an das
inschriftlicbe lat. vena, Widderkopf); cat. verb;
altspan. vierbo; neuspan. ptg. verbo. Aus dem
volkstiimliclieu Gebrauche ist, abgcsehen vom Ruman.,
verbiim iiborall durch parabola oder muUuiii ver-
drangt worden.
8635) Tcre, wahrlich, = altfrz. voir, voire, vgl.
Dz 700 s. V.
8636) verecundia, -am /., Scheu, Scham; ital.
verccondia. verj/ogiia, vgl. Canello, AG UI 342;
Diez 376 zieht hierher auch gognu, Prangcr, Schaud-
pfahl, Halscisen, u. Marchesiui, Studj di fil. roni.
II 5, stimmt ihra hierin bei, wiihrend Canello, AG
III 395, in der Qualitat des o ein begriindetes
Bedenken gegen diese Herleitung erblickt, gleich-
wohl wird sich eine bessere nioht finden lassen;
prov. vergoyJia; frz. vergogne; span, vergucnza
(davon vielleicht toskanisch sguerguenza „malestro,
fallo contro qualcuno", vgl. Canello, AG III 342);
ptg. vergnnha. Vgl. Dz 339 verqogna: Grober,
AI.L VI 140.
8637) [*Tereda, -am f. (veredus), fur Pferde
gangbarer Pfad, ^ cat. span. ptg. vereda, Pfad,
vgl. Dz 497 s. v.; Grober, ALL VI 140: Baist,
Z Vn 124 (wo wegen des eat. veral die Ableitung
von veredus angezweifelt wird). Calx, St. 479, ist
geneigt, in ital. ndola, resola ,,viuzza nei campi"
cine Deminutivbildung zu *vereda zu erblicken, halt
cs aber audi fur denkbar, dafs redola fiir *ledola
stehe u. zu altnd. leidh, frz. laie gehore; es durfte
aber redola = *veredula vorzuziehen sein.]
8638) [♦T*rcdo, -arc (ivivi/m.v), wic oiii Pfcrd
bin- u. Iierlaufen : frz. (viiraltot) rredrr. bin- und
herlaufen, vgl. Dz 700 .s. v., ilagegen (Jriiber, AM.
VI 140.1
vifririilUm k. v?racilluiii.
8689) vi<rit&N, -at<>m /. (rcrii.s), Wahrhoit; ilal.
rerila; iirov. nrttil-:: frz. rrrile; «pan. verdtnl ;
ptg. vvrdadf.
8640) |*vi(rmiviulflK, -inn m. (Doniin. zu rrrinis),
Wiirnu'licn ; ital. rcriii iVci iiii/o ,■ rum. rermifor.l
8611) verinicrtlas, -um m. (Kciuin. v. I'crHiiK),
WlirnicbiMi , .SrharlaiOiwurui, Scbarlachfarbo (vgl.
Vulg. Exiid. XXXV 25); davon ital. mrmiiilio,
hoclirot; prov. irnnelh ; frz. rcniiril ; rat. tvrmell :
span, bermejo: ptg. vermelho. Vgl. Dz 339 vrr-
miglio; Griiber, ALL VI 140.
8642) I'vSrmliiariQN, a, um (rcrmis), zuni Wunn
goliorig; ital. vvriiiiiiaria „8emenzaJo di vermini
che si fa nol liitanu'", vcnitinara „aggiunt«( d'una
specie di luccrtola", vgl. Canello, AG III 311.|
8643) vSrminOssus, u, um (reniiis), wiirnicrruicli ;
ital. vrrmitioso; rum. verniiims; prov. irrniCHOx ;
span. ptg. rerminoso.
8644) vermis, -em u. *-iucm in., VVurm; ital,
vcriiif, verminc; sard, bermc; rum. verme; rtr.
cierin; yirov. rcrme-.i, V(rm:S ; frz. ver; cat. verm,
venue: aitsjian. bierreii : nnuspan. ptg. vermc.
Vgl. Meyer, Ntr. 67; Grober, ALL VI 140.
8640) verm(ls| + *molutiis (molvre) = frz. vtr-
moidii. von Wiirmern zorfressen (oigentl. zermalileii),
wurmstichig.
8646) kelt. Stamni rfiro- (aus veirn-), biegen;
davon ist Th. p. 82 geneigt abzuloiton die gowohn-
licli auf lat viria (s. d.) u. vibrare (s. d.) zuriick-
gefiihrten Wort<\
8647) verres, -em m., Ebcr; ital. verre, -o; sard.
berrc; rum. vier; (prov. frz. verrat, altfrz. auch
vcr); cat. verro; span, [verraco, varraco, barraco ;
ptg. varrdo, harrao, barracco), Vgl. Dz 697
verrat; Grober, ALL VI 140.
8648) [*TerrIculo, -are (v. vcr rare), fegon, ist
nach Diez 410 das Grundwort zu ital. vigliare
(aus *vergliare), die Spreu vom gedroschenen Korn
mit kloincn Besen abkehren, dazu vigliuolo, Spreu.]
8649) verro, versum, verrere, sehleifon, fegen,
kehron; span. ptg. barrer, varrer, kehron. Vgl.
Parodi, R XVII 54.
8650) verruca, -am /'., Warzo; ital. verruca;
(Caix, St. 224, zieht hierher auch brucolo „boUa,
pustola", briccolato „butteratn, segnato dalle pustole
del vaiuolo", cs wiirden dies also Deminutivbildungcn
sein und ein *verrucnla, -um voraussetzen); frz.
ver rue; span. ptg. be-, verruga. — Fiir entstauden
aus bis (s. d.) -f verruca (oder aber aus hi^ + rocea)
halt Diez 430 frz. baroque, schiefrund, verschroben,
span, barrueco, berrueco, ptg. barroco, ungleiche,
nicht recht runde Perle, auch Adj. schiefrund, barock,
wiihrend das ptg. Fem. barroca, Vertiofung im
Erdboden, aus arab. bnrqah (PI. boraq, vgl. Freytag
I 111") entstanden sein soil. Cberzeugend ist diese
Erkliiriing keineswegs, u. was Ronsch, RF II 315,
zu ihrer Verteidigung sagt, ist einfach phantastisch.
Ebenso wenig befricdigt Littrr's Herleitung der
Wortsippe aus dem Kunstausdruck baroco dor
scholastischen Logik. VieUeicht hiingen die Worte
zusammen mit ital. barocchio 1^= bis -|- rotulus,
vgl. Caix, St 89) „treccie ravvolte dietro al capo",
also wolil soviel wie „Haarknoten am Hinterkopf''.
Die lautlichen Bedenken, welche dieser Vermutung
entgegenstehen , werden vielleicht durch die Er-
757
8651) vgrrunco
8668) vessica
758
wiigiing gemildert, liafs p tff. barroco. span, harrueco
urspriinglich offenbar ein Kiinstausdruck der Perlen-
fischer und Perlenhandler ziir Bezeiohnung einer
liockrigen (also annaliernd doppelkngeligen) Perle
und als solchcr regelwidriger Lautbehandlung aus-
gesetzt war.
8651) verrunco, -are, sich kehren, sich wenden,
bes. in dor Religionssprache bene verruncare, einen
guten Ausgang gewinnen, gut ausschlagen; davon
woUte Eonsch, KF II 315, berleiten span. ptg.
harruntar, erratcn, voraussehen, wovon barninta,
Scharf blick ini Voraussehen , barrunte , Spaher,
Kundschafter. Die Ableitung ist hochst unwahr-
scheinlich. Diez 431 .•>■. v. bringt, sich stiitzend
aiif altspan. barutar, das Vb. in Verbindung mit
prov. harittar (= *buratar), frz. bluter , Mehl
siebcn (altfrz. buhter), welehe Wortsippe ver-
niutlich auf bure, grobes woUenes Zeug, zuritckgeht
u. in letzter Linie auf lat *bureus (= hurras) be-
ruht, s. oben unter buidelen und *burens. Die
Grundbedeutung von barruntar wiirde folglieli sein
„(mit den Gedanken) etnas gleichsam durc.lisieben,
durch allseitige Erwiigung unter mehreren Moglich-
keiten die richtige herausfinden u. dgl." Gewifs
ist Diez' Ableitung soharfsinnig, iiberzeugen kann i
sie aber gleichwohl nicht. Der Ursprung von bar-
runtar muls fiir noch dunkel gelten.
8652) verso, -are i^Frequ. zu rertere), drehen,
wenden (im Roman, besonders „ein Gefafs um-
wenden u. daduvch seines Inhaltes entleeren, aus-
giefsen"); ital. versare; mm. i-drs ai at a : prov.
cersar: frz. verser; (Diez ziebt hierher auch s p a n.
bosar, rebosar = vorsare: das libliche Verb fiir
..giefsen" ist im Span, echar = ejectare, im Ptg.
vasar v. vasuni u. deitar = dejectare). Vgl. Dz
340 versar.
8653) 1. Tersfis, -um m., Vers; ital. cer.-iO:
rum. prov. frz. cat. rers: span. ptg. cerso.
8654) 2. rersiis, gegen; ital. verso; rtr. envers;
prov. vers, (ves), cas: frz. vers; cat. envers. Vgl.
Dz 696 cas; Grober, ALL VI 141.
8655) [*vertebellum ti. (^vertere), ein Gerat zum
Fischfang [rertebolum in der Lei Sal i; ital. bcr-
tovello, bertavello, Fischreuse; altfrz. cerviex:
neufrz. rerrcux. Vgl, Dz 49 bertavello: Grober,
ALL VI 141.]
8656 1 [*vertebriua, -am /'. {vertebra v. vertere),
ein Werkzeug zum Drehen; davon vermutlich ital.
verriua, Bohter (rerricello, Haspel); sard, berrinn,
barrina; cat. barrina: viell. auch span, barrena,
wenn es nicht mi( ptg. barruma i\i arih. barimah
(Freytag I 114'') gehort. Diez 340 oerrina leitete
die Sippe von veruina (s. d.) ab.]
8657) vertigo, -inem f. (vertere), Schwindel;
(ital. certiiiine. Schwindel); aus eertiginem ent-
stand nach Tobler, Misc. 72, frz. avertin (aus
Vavertin = la vertin), Drehkrankheit der Schafe.
8658) verto, verti, versum, vertere, drehen;
ital. vertere (nur in sehr eingeschrankter Bedtg.
„sich um etwas drehen, etwas betreffen"); prov.
altfrz. cat. span. ptg. vertir (meist nur in
Kompositis; als Simplex ist das Vb. in seiner all-
gemeinen Bedtg. durch tornare verdrangt worden).
Vgl. Grober, ALL VI 141.
vertragus s. veltriis.
8659 oskisch vera, umbrisch vero, Thor einer
Stadt; wurde von Storm, R II 326, als Grnndwort
aufgestellt zu ital. verone, Balkon, Erker. Diez
409 jt. ('. vermutete, dafs verone aus *vironeiii (von
w'r) entstanden und dieses eine Nachbildung des
griech. dv(f(iwf sei. Baist, Z VII 124, bezweifelte
die Diez'sche Ableitung, wufste aber iiichts Bosseres
an ihre SteUe zu setzen. So scharfsinnig Diez'
u. Bugge's Vermutungen auch sind, so luaeht doch
keine von beiden den Eindruck der VVabrscheinlich-
koit. Man wird auf lat. vera, Spiefs, zuriickgreifen
miissen, welches im Plur. eine durch Spiefse her-
gestellte Umziiunung von Altaren bedeuton kann
(s. Georges .i. v.), verone wiirde demnach urspriing-
lich das lanzettartige Gitter eines Balkens, dann
diesen selbst bezeichnet haben. Die Vermutung,
dafs cat. barana, Gelander, span, baranda, ptg.
varanda gleichen Ursprung mit cej-one haben, liegt
nahe , ist aber unhaltbar. Diese Worte diirften
vielmehr, wie das englische veranda, iadischer Her-
kunft sein.
8660) vera «., Spiefs; davon vermutlich ital.
viera, ghiera, Pfeil, vgl. Mussafia, Beitr. 119. Dioz
375 fihiera hatte dtsch. gir als Grnndwort auf-
gestellt. Deminutivbildung aus vera ist vermutlich
ital. ver{r)etta, Spiefs. S. auch osk. vera.
8661) verflculum n. (Derain. v. veru), kleincr
Spiefs (im Roman. Eiegel); prov. verrolh-s; frz.
verrouil, verrou. Vgl. Dz 697 verrou; Grober,
ALL VI 141.
86621 veriiina, -am /'. (veru), Spiefs; davon nach
Diez 340 ital. verrina, Bohrer, (verricello, Haspel);
sard, berrina, barrina; cat. barrina; vielleicht
auch span, barrena, wahrend ptg. barruma „wohl
besser auf das gleichbed. arab. bairam oder bari-
nuih , Freytag I 114"', zuriickgeleitet" wird. Die
gauze Ableitung ist schon wegen des rr, das doch
kaum aus rv entstanden sein kann, nicht eben
wahrscheinlich. Das richtige Grundwort, wenigstens
fiir das ital. sard. u. cat. Wort, diirfte *vertebrina
(v. vertebra v. vertere) sein.
8663) vervactum «., Brachfeld; sard, (logud.)
barvattu (sehriftital. fehlt das Wort u. wird durch
maggese v. maggio^Majua ersetzt); prov. garag-z:
frz. gueret; span, barbecho; ptg. barheito. Vgl.
Dz 42 barbecho. — Auf ein *veratta, *veracta =
vervacta will W. Meyer, Z XI 254, ital. fratta,
Hecke, zuriickfiihren. Diez 373 ■«. v. hatte das Wort
vom griech. (pQuxxfiv abgeleitet. Einfacher ist es
wohl, an fracta, scil. saejies, zu denken.
vervex s. berbix.
vesica 8. vessica.
8664) ags. vesle, vresle, Wiesel; davon nach
Diez 700 mit Suffixvertauschung altfrz. I,?) voisoii
(lothr. veho, vechou ; wallon. (n'/ia), litis. Stink-
tier; span, reso (fehlt in neueren Worterbiichern).
8665) vespa, -am /'., Wespe; ital. ves}}a; rum.
resjid; rtr. vesjiia: prov. vef:pa: frz. gui'pe; cat.
vespa; span. avisjM; ptg. re.'ipa, bespa. Vgl. Dz
606 guepe: Grober, ALL VI 141.
S666) vesper, -um m. u. vespera, -am /'., Abend
(im Roman, nur in der kirchlichen Bedtg. ,, Vesper",
wahrend fiir „Abend" sera, serum eingetreten ist) ;
ital. vesper o ; sard, pesperu; prov. vespra; frz.
vipre; cat. vespra; span, visperas; ptg. sesperax.
Vgl. Grober, ALL VI 141.
8667) *vespertillfis , -um m. (fiir vespertilio),
Fledennaus ; i t a 1. eipistretto,vispistrello, vespistrelln,
pipistrello. Vgl. Dz 390 pipistrello.
8668) *vessica, -am f. (fiir vesica), Blase; ital.
vescica ; sard, buscica; rum. be.pca; rtr. veschia;
prov. vesiga: frz. vessie; span, vejiga; ptg.
bexiga. Vgl. Griiber, ALL VI 141.
vester s. voster.
I *Testilia s. vitilia.
759
S<>(!9) vC«tliiu<ntiiMi
8692) vXeen
7t;()
8tit»9i Tfstlmrntum ^rf.itirr), RokloiilmiK : ital.
lyxlimmto; riiiii. ii flmitili pro v. rfxIiHifii-: ; frx.
rflfmetit ; out, rr.slimfiit ; «|>aii. rfslimriili); I>t({.
rfslimrnta ^bodi'utct f«Ht iiur „jirii«8torlii'hi> Klci-
tWiTO) T<$8t!o, -Ira, bokloidi'ii ; itiil, r<-stire; rtr.
irsfir; prov. iridr; frz. ivtir: cut. spun. ptR.
r<ji<ir.
8671) Testis, -em /.. Klciil; itnl. (Trx. spun,
ptg.^ iy*<<- u. r<-.s<,i. v);l. Cnnollo. Ali 111 402; eimst
Uiirch rc.v/imriifiiwi. rcvfiViini, Imhitiix. roiilni orsotzt,
>•(•!. dio U'tr. Artik.l. \V'I. lirdbor. ALL VI 141.
86721 vehtltara, -nm /. ^l•f«^r^), Kleiiiuiit;; ital.
rtstUurn i frz. ittun : span. ptn. veHliiluru
(u. rrstiilo). Konscli's Vonniitun^, KK 11 314, dafs
f r«. iju((rc auf rf.<(i(i/r<i zurtick^rolio, ist volliB un-
haJtbar, sii-h hI>i<ii viLKtriipn.
8673) vt-trrHiius, a, uiii, alt; itiil. velirano;
ruin. IxUriti: frz. iittra)!; span. pt>;. reterano;
../.X-volkstumlicli ist da.s Wort niir ini Kuniiiiiisclion.
.Id ' '^ 8ti74) vettonira, -am /.. Botonio (cino Ptlanzoi;
■■ ital. betliiiiicii, hrettonica (viclloicht angclelint an
bretto, uufruclitbar); altfrz. reloine; neiifrz.
bitotue: span. ptg. bt tonka (gol. \V.). Vgl, Uz 66
brello»ica: Griibcr, ALL VI 142.
8675) [•vgtttJitia, -am /'. (cetiiliig). Alter; ital.
rfcchiezsa ; prov. fUhcza (dant'bcn reltat-z =
*vetiilitatem); frz. nV iW&s.sc ; span. ryVs; ptg.
rf III ice.]
8676) retulus = *TSciiliis , a, urn, alt; ital.
reccbio ii. trylio (letztcres nur Sbst. „Greis"J, vgl.
Canello, AG III 354; rum. cichiii; rtr. vcyl etc.,
vgl. Gartner § 200; prov. vielh: frz. cieil ; cat.
veil; span, cifjo; ptg. nllin. VgL Dz 338 recchio;
Grobcr, ALL VI 138.
8677) vetfls, -erem, alt; ital. vielo und veiro
(nur in Eifiennamen , z. B. Oivieto, Ca>telv.etro);
altfrz. rjf.s; span. v{i)edro (nur in Eigennamcn,
z. B. Murviedro, ii. in der advcrbialen Verbindung
de vedro, von Alters her); ptg. vedrn (nur in Eigen-
namen, z. B. Torres vedras). Vgl. Dz 338 vecchio;
Caix, Giorn. di fil. rpin. II 70.
8678) Tia, -am /"., Weg; itaL via; prov. via;
frz. coie: cat. span. ptg. em. Vgl Dz 341 via;
W. Meyer, Ztschr. f. vgl. Spracbf. XXX 335 ; Grober,
ALL VI 142. S. untcn vieis.
8679) Tians, -antem m (Part. Pras. v. viare),
Wanderer; ital. riante. Wanderer, biante, Land-
streicher. Vgl. Dz 357 biante; Canello, AG III 362.
8680) Tiarius, a, nm (cm I. die Wege betreffend;
frz. voyer, Wegeaufscher. Vgl. Dz 7(X) s. v.
8681) Tiatieiim ii. (via), Reisegeld (im Roman.
Eeise); ital. ciatico. Sterbesakrament, viaggio,
Reise, vgl. Canello, AG III 348, dazu das Verb
riaggiare; (rum. viadi, \vird von Diez angefiihrt,
fehit bei Cihac) ; fiov. viatge-s; frz. voyage, dazu
das Vb. voyager, wovon wieder das Noraen actoris
coyageur ; span, viaje, dazu das Vb. viajar, wovon
viajador; ptg. viagem, Ableitungen wie im Span.
Vgl. Dz 341 viaggio.
86821 Tibro, -are, schwingen; davon nach Bugge,
R V 187, prov. virar, drehen (virare : vibrare =
lira : libra, vgl. aber unten) ; davon viron, environ,
ringsum: frz. virer, davon auch das Adv. en-
viron; span. ptg. virar; (ital. nur das Kompos.
invironare). Dagegen aber spricht unbedingt die
Kurze des lat. i gegeniiber dem roman. i. Aus
demselben Grunde ist auch, um von anderem ab-
zusehen, das von Diez 342 virar vermutete Grund-
wort viriae (s. d.) vollig unannehmbar. Auch die
von Thurneysen p. 82 bofiirworteto llurloitung aus
di'in kelt. Stnniino irir»-, rrrn- „bi(>gc<u" ixt Iiiullii'b
u. bcgritriii'li bi'ilenklirh. Dji nun iiui'h dio ln'grifl-
lii Ii Ki'lir anHpn'chcnilc, iibor lautlicli iinaiiiii'liniliaro
Abli'itung von «/.i/i'irr abzuwoiscn ist. ho wird niiui
niclit undiin kiinuon, t>iu vnlkshttoinisches *virare
anzutietziiii. Diiws 'mrare diirrie zuniichsl aus
'vtDare onli<tandi<n aein u. auf diu idg. Wurzid ui,
lU'vliton, druhen , zurUckgobcn, iiIho iiuf dii>jonigo
Wur/.td, von welrher u. a. sskr. vitica. Hand, gr.
n ha , Wtiide, ahd. irida , Weido, iiltbulg. viti,
llcrbtiMi, lat. viiiirn. ri(i.< etc. abgoloitet werden.
Eiue «lurcli .< erweitcrtu Kurni <lie8('r Wurzol zeigt
daa Sbst. vm (urspriiiiglich wold ,,Sehnu" bcdoutend,
dahor so biiufig dio Vi'rbinilung vires nemiim) iiu
I'lur. rlr-es, *rtrd-rv wiirdo also das aus ilor
crwoitertou Wurzol abgoloitotc Vorbuin soin. — Auf
eiii nas:iliortos *rimbvare, *vimlilare fnlirt Huggo,
K 111 149, zunick altfrz. vimblvt , giiimbelel.
Boliror (danobeu guihelet , iioufrz. gilieht), abur
audi diesor Abloltung widorspricht das kurze i' in
vibrare: gibrlet diirfte zu gibe, gibil gclioron (hIoIi
obeu unter capico am •Schlusse), bei guimbelcl,
giiibelel deutet der Anlaul auf gernianischon Ur-
sprung bin, man vergloiche dazu diinisch vimniel,
Bohror.
8683} vibilrniimH.jMehlbcorbaum; ital.ribiirno;
frz. viorne; ptg. vibiirnii (gel. W,). Vgl. Dz 699
viorne; Grober, ALL VI 142.
8684) Ticarius, -um »1. {vici.-^}, Stellvertroter (ini
Mittcllat. „Riclit('r"); prov. (frz.) vigiiicr, Scliult-
heifs, Landvogt (altfrz. wird auch voyer, welches
ebenfalls aus vicarins cntstanden sein kann, in
iihnlicher Bedt^. gebraucht); span, veguer. Vgl.
Dz 699 riguier und 700 voyer. — Auf das Ntr.
vicarium, ilem dioBedtj^. ,,Richterspruch" zukommon
soil, fiihrt Diez 696 zuriiek prov. vejaire-s, veiaire-s,
Urteil, Ansicht, Mcinung, altfrz. reiaire, alt-
span, vejaire. Aber das Wort bedeutet auch
„Antlitz, Gesicht", u. diese Bedeutung liifst sich
mit vicarium nicht voreinigcn, sondern woist auf
videre bin, so seltsam auch oin lat. Typus *vide-
arium oder *vidiarium anrautet.
8685) ricedomluiis, -um m. , Stellvcrtretcr des
Herrn, = frz. vidame, Stiftsamtmann, vgl. Dz 699.
8686) [*Ticenda, -am /'. (vicis), Wochsol,= ital.
ricenda, Abwechselung, Vergeltung, vgl. Dz 410 «. r.j
8687) vicia, -am/., Wicke; ital. veccia; prov.
vensa; frz. vesce; cat. vessa ; (span, algarroba,
\iirveja; ptg. ervilhaca). Vergl. Dz 698 vesce;
\ Grober, ALL VI 142.
' 8688) vicinia, -am /'. (vicinus), Nachbarscliaft ;
.rum. vccinic.
' 8689) Ticinitas, -at«m f. (vicinus), Nachbar-
schaft; ital. ricinitd; rum. vicindtate; prov.
! vezinetat-z ; (frz. eoisinaye); span, vccindad; (ptg.
' eonvizinhanza).
'■ 8690) Ticino, -are (vicinus), Nachbar aein; ital.
! vicinare; rum. vecinez ai at a; frz. avoisiner;
I span, avecinar, aveeindar; ptg. vizinhar, ave-
' zinhar.
I 8691) ricluas und *TlcInus, a, um {viciis),
I benachbart, Nachbar; ital. vicino; rum. vecin;
i prov. vezin-s, vezi-s ; frz. voiiin; cat. vehi; span.
vecino; ptg. vizinho.
8692) (ricis, -em f., PI.) vices, Weehsel (im
Roman. Verviclfaltigungsadverb „mal"'); prov. velz;
frz. fois; span. ptg. vez. — Daneben *vu:dta
ital. fiata, via (altital. vicata,fia, altgonues. viaa);
Iprov. cegada, vejada; altfrz. fiede, free, foiie.
7«!
8693) victlmo
8723) vlllatlcum
762
Vgl. Dz 340 ria: Caix, St. 28 (hier niihero uiiii
iiberzeiigende Begriintlung dicBer Ableitung).
8693) Tietinio , -are (victima) , opfern ; r ii in.
vdtdm ai at a. verwumlen.
8694) victorlS, -am /'., Sieg; ital. vittoria;
frz. rictoire: span, rictona, vitoria; ptg. victoria.
8695) vlctiis, -uni m. (vicere), Lpbcnsiinteriialt,
Nahrung: ital. ritto; nun. ript : altspan. picto.
8696) peruanisch ricnuna, ciii wolltragemlesTier;
ital. riffogtia; frz. vigogne; span, vicuna; ptg.
vigt4nha.
8697) Ticus, -urn m.. Stadtviertel, = ital. rico,
Gasse.
8698) vide (2 Sg. Imperat. v. videre), sich!;
daraus nach Diez 458 span, he (aus fe = ve) in
he-lo, he-la ii. dgl.
8699) Tideo, Tldl, visum, videre, sehen; ital.
vedo n. veggn vidi u. veddi ceduto u. vijito vedere;
rum. ved u. vez vezui vesut vede; rtr. Pras. vei, vets,
veigi etc., Part, viu, Fem. vazida etc., Inf. vdzer,
vekr, ve etc., vgl. Gartner § 148 und 198; pro v.
vei vi vezut u. vegttt (daneben vis u. vist) vezer;
frz. wis vis vu voir; cat. rech vegui vegut veiirer;
span, vea vi (altsp. vidi) visto ver (altsp. veer);
ptg. rejo vi visto ver (altptg. veer). — Zu ital.
vedere gehort vermutlieh das Sbst. redetta, VVacht,
Wacbe , es diirfte diirch Sufflxvertauschung aus
veduta, Aussicht, entstanden sein, u. cigentl. einen
Auslugpnnkt bezeiohnen. Diez 409 meint , dafs
vedelta aus eelelta, welches wieder auf veglia zuriick-
gelie, entstanden sei, dann aber ware *vegUetta zu
erwarten, veletta diirfte vielmehr ebenso span. Lehn-
wort im Ital. sein, wie vedette ital. Lehnwort im
Franzos. ist.
8700) vidimus (1 P. PI. Perf. Ind. Act. v. videre);
davon frz. vidimer (gel. Wort), eine Abschrift be-
glaubigen, vgl. Dz 699 .s. v.
8701) [*vidiilitia , -am /'. (v. vididus, Korb,
Koffer) ist nach Diez 337 das vorauszusetzende
Grundwort zu ital. valigia, Felleisen, frz. valise,
span, balija. Ubergangsstufen wiirden gewesen
sein *velUgia. *valligia. Ascoli, AG I 512 Aum.,
stellte unter Hinweis auf rtr. valiiie ein *valitia
(von val-ere) mit der Bedtg. „le cose di qualche
prezzo cbe il viaggiatore porta seco'" als Grundwort
auf. Aber das Suffix -itia verbindet sich nicht niit
eineni Verbalstanime. Die Diez'sche Deutung verdient
also den Vorzug. De\ic «. v. macbte darauf auf-
merksam, dafs ein arab. oiialiha „Kornsack" und
ein pers. walttchi; „grofser Sack" vorhanden ist,
das roman Wort also vielleicbt morgenlandischeu
Ursprung haben konnte.]
8702) vidiius, a, um, verwitwet; ital. vedovo;
rum. vdduv, daneben rddatid (gleichsam *vidana),
Witwe; prov. nur das Fem. (vidua), veitza, vezoa,
ceuva; frz. reiif; cat. span, viudo; ptg. vitivo.
8703) viduvium «. [liditus), dixsi.'/.a; prov.
vezoig-s, Spaten; frz. vnuge, Hippe, vgl. W. Meyer,
Z X 173. Tgl. No 8560.
8704) dtsch. viertel; davon vielleicbt frz. velte,
ein Mafs, Mafsstock. vgl. Bugge, R III 159.
8705) vietus, a, um, welk; davon viell. ital.
guitto ,,sordido, abbietto, vUe" ; von dem ital. Worte
scheint abgeleitet zu sein span, guiton „vagabondo,
ozioso, accattone". Vgl. Cats, St. 355. vgl. dagegen
G. Paris, R VIU 619, der guiton ftir german. Ur-
sprunges erklart. S. No 3560 grait.
8706) *?ietius, a, um {vietus), welk; ital.
guizzo, welk, schlaff, viegio, hiegio „debole, infer-
miccio", {vizzo, welk, ist wohl geknrztes Partizip
oines Verbum *vizzare = *v{i)etiare, vgl. Grobor,
ALL VI 141). Vgl. Caix, St. 656.
8707) [*vlgilantlvus, a, um (rigilans), wachsam,
= altfrz. Vcillantif, Name des Rosses Rolands,
vgl. Fafs, RF III 496.J
8708) ' vTgllator, -orem «i. (vigilare), Wiichter;
ital. vegliatore, vegghiatore; rum. veghietor; frz.
veilleur ; span. ptg. velador.
8709) vigilo, -are (vigil), wachcn; ital. vigilare
,,invigilare, stare attenti", vegliare, vegghiare
{veggiare) ,,vigilaro, star desti", vgl. (iancllo, AG
in 356; dazu das Sbst. veglia (niolit aber gehort
hierher veletta, vedetta, s. oben unter videre am
Schlusse); (sard, bizare); rum. veghiez ai at a;
rtr. vigliar; prov. velhar ; frz. veiller, dazu das
Sbst. veille; (rigie, Schiffswache, ist Lehnwort aus
dem Ptg.); cat. retlar: span, velar (aus dem
Cat.), dazu das Sbst vela, wovon wieder veleta,
Wachter, Wetterfahne; ptg. vigiar (dazu das Sbst.
vigia), velar. Vgl. Dz 339 veglia; Grober, ALL
VI 142. ,,
8710) *viginti (fiir viginli), zwanzig; ital. venti;
(rum. doue zeci): rtr. viinch etc., vgl. Gartner
§ 200; prov. vint ; frz. vingt: cat. vint: span.
veinte; ptg. vinte. Vgl. Grober, ALL VI 142.
8711) vigor, -orem m., Kraft; ital. vigore;
prov. vigors; frz. vigueur; span. ptg. vigor;
iiberall nur gel. Wort.
8712) *vigorosiis, a, um (vigor), kraftig; ital.
rigoroso: frz. vig<iureu.v: span. ptg. vigoroso.
8713) altnord. vigr, Speer, = altf rz. wigre, Speer.
Vgl. Dz 701 .y. v.; Mackel p. 93.
8714) altnord. vik, Bucht, Winkel (des Mundes,
der Haare oberhalb der Sohlafen); davon nach Diez
607 prov. guisquet-z, Pfdrtchen; &\tixz. guiscltet,
pik. wisket; neufrz. guichet. Diese Ableitung wird
aber von Mackel p. 95 mit guten Griinden bestritten.
Das Grundwort mufs starnmhaftes s besesseu haben,
es ist noch aufzufinden.
8715) ags. vile. List; yro\: guila, Trng, Spott,
Tiicke, dazu das Vb. guitar, betriigen, foppen (woron
wieder das Vbsbst. guil-s); altfrz. guUe; neufrz.
guille: ptg. gailha. Vgl. Dz 607 guile; Mackel
p. 110 u. 183.
8716) [*viliacciis, a, um (vdis), gemein; ital.
vigliacco, feig; span, bellaco , niedrig, schlecht,
spitzbiibisch : ptg. velhaco. Vgl. Dz 341 vigliacco.]
8717) vilis, -e, gemein, wohlfeil, gering; ital.
(■(7c; prov. vd-s ; frz. ((7; span. ptg. ('(7.
8718) Tilitas, -atem /. ((•(7(;.s), Gemeinheit; ital.
vil{i)td;pTOv. riltat-z; frz. vitete ; sp. ptg. vildad,-e.
8719) *vilitiS, -am /'. (vilis). Gemeinheit; ital.
rdezza; span. ptg. rileza.
8720) villa, -am /'., Laudgut, Meierei (im Roman,
aucb „Stadt"); ital. villa, Landhaus (Stadt =
cittd); sard, bidda; prov. villa, Stadt; frz. ville.
Stadt: cat. span. ptg. villa, Marktflecken (Stadt
= ciudad , cidade). Vgl. Dz 341 villa; Grober,
ALL VI 143.
8721) 1. *villanus, a, um (villa), landlich,
baurisch, gemein; ital. villano; prov. vila-s;
frz. vilain; span, villano; ptg. villdo. Dazu das
Sbst. ital. span. ptg. villania, prov. vilania
(daneben rdanatge-s), niedere Geburt, biiurisches
Wesen, Rohheit, Beschimpfung.
8722) 2. [*TiUanus, a, um (villus), zottig; span.
vilano u. wilano, WoUe der Distelblute , vgl. Dz
469 nnlano.]
8723) *vlllaticum «. (villa), Dorf; itaL vil-
laggio, davon viUeggiare, auf dem Lande leben,
7(;s
S724) vIllOsQn
H76n vlrla
7(;-l
rtU^.^i/idfiira, I^nilwoliiiiiiiK : I ri. s pan. rilUtifr, -jr.
ptj;. ritliifjfin.
S12i\ villMas, M, um (i-i7/m.«), zuttiK: itul.
rfllitso, /otti^;. hii*ri^ ii'c//i(fi), Sanit'i; prov. irhms;
fr/.. (rWdiisI, rr/mirs Smut; oi»t. relliis. /.otti);;
span. ptjr. rfll»x(>. V^l. Di 097 iYJoiir.<,- Oriibor,
.Vl.I. VI 143. S. viliatum.
8725) Tilltts, -um Ml., /.(ittc; ital. irllo, Wollc
(kann audi — • rfWus scin); prov. relo-s (= •(■!/-
/(inrnii, Foil, Vliofs; cat. •■(•//•k. Vliofs; span, rrllo,
Mil.liliaar: pt;;. rello. Ki-ll. Vgl. (iKibor, AIX
VI U.S.
S72(>i *Tillatuni »i. (ciWm.s), VVollzvup, Sanit;
ital. ifUulo; altfrz. rrliitaii ■=- 'nliitfllum : (niMi-
fri. rWour.s, Saint, irhmter , saintjirlij; wolieii);
span, rfllutlo. rrliulo; iitg. rdiido (U'lleutot audi
..TauscnJsrliiinrluMi"). V(»l. Dz G97 reloiim.
S7J7I vinicn >i., Weidc, = span, rimbre unci
mimlirf, Woiilo, v(;l. Oz 469 miiiihre.
8728) viniin^iis, a, um (rimr>i), aus Flcclitwcrk
bostohonil; davmi, bezw. au.s ciiii'iiea f. rimiiiea
nacli Dz G!I5 vielleirht frz. cnHiic (altfrz. rc/i(i<),
Gattor, kli'iue SchKuise in Miiblgrabcii. Dicso Ab-
Icituuf; ist jodocb lautlicb unbaltbar. Dor Urspruut;
lies Wortos ist nooli dunkd.
S729I nnacSiis, a, am {riiium), voii Wein; ital.
liiiaccu). sclileclitcr Weill; rum. rinii(, Wein; prov.
ritinci-.v.frz. riHd.-'.sc, Trester, Trabcr; span, vinaza,
KrStzer; utg. rin/K/fd, Kriitzor, rjWiafo. Boden-
satz dos Weines.
8730) *vinoiciilfim {rinciie), Hand; ital. ciJi-
citflio „lej;anie, vincolo" , cinznglio, ijiiinzaqlio
„vincolo, logame messo al coUo dei cani da caccia",
vgl. Caix, St, 123 u. 354; span, rencejn, Band,
vgl. Dz 497 s. i:.
8731) Tincio, Tinxl, Tinctum, Tincire, binden,
nnibinden: nur erhalteu in ital. itiiitwo. arrinsi,
(i(i~into, aivincere, umsclilingen, vgl. Grober, ALL
VI 143.
8732) Tineo, Tici, Tictiim, vineere, siegen;
ital. vhico vinsi vinto vineere; rum. hiving tinxei
i-ins i-inge; rtr. vensctier: prov. venzer; frz. vaincs
vainquis vaincii vaincre (altfrz. raitUre, vgl. Forster,
Z I 562); cat. span. ptg. veneer.
8733) Tinculo, -are, binden; nur erhalten in
ital. arrinehiare, umstricken. Vgl. Urober, ALL
VI 148.
S734I Tinculiim n.. Band, Fessel; ital. riiicliio,
Weidenzweig, linco (gleiclisain *rincum), Weiden-
baud, Weide; span. ptg. cincMto. Band, cinco, die
Rinne, welche ein stramm geschniirtes Band in
den umscliniirten Gegenstand cindriickt. Vergl.
Flediia, AG II 34; C. Michaelis, Misc. 163; Grober,
ALL VI 143.
[*Tincnm s. rincalam.]
8735) Tindemia, -am /'. (vinum und demere),
Weinlese; prov. vendanha; frz. vendange. Vgl.
Dz 697 rendange.
8736) riudk-o, -are {vim and dicere), riichen;
itaL cendicare, vengiare (aus dem Frz. entlebnt);
sard, vindicare; rum. vindec ai at a (bedeutet
„beschutzen, rettcn, heilen'"); prov. vengar, renjar,
dazu das Kompos. rerenjar; frz. cenger, dazu das
Kompos. revancher (altfrz. revengier), wovon das
Vbsbst. revanche; cat. renjar; span, vengar;
ptg, vingar. Vgl. Dz 339 rengiare; Grober, ALT,
VI 143.
8737) Tinea, -am f. (vinum), Weinberg, Scbntz-
dacb ; ital. vinca , eine Kriegsmaschine , vigna,
Weinberg; vgl, Canello, AG III 341; prov. vinha;
f r«. vignf, dnzu daa Di>in. vignrtte (Witinstiickclit'ii),
rnnkcnartigp .Xrabcnko, vgl Dz 699 s. c; span.
I'lilii; ptg rinhii.
87HS) villi 'dpilli'ns (f. opulrnlus) soil nacli Dir/
099 Giuiiilform zu frz. rigiiiiltir, Woingeliindti, neiii.
Das ist abiT obi'iiso uiiannoliiubar wie Sclii'lor's
Doutuiig dos Worti'« aus viiiohrr -^ riiiiim -\- ohrr
von oprrari. Darf iiiaii in vigwihle viclli'irlit oino
scbtTzbafto Bilduiig ('vinropolis odcr) •ii'iioyxi/iV
(dann, luit Aiilflinuiig an rigne, riiinnptr, rigniihli)
nacli .\nalogic voii (ircnnhlc = (irtitiiinojxilis cr-
blick.'ii ?
8739) villUNUN, a, um (vinum), weinig; ital.
vinosii; rum. jirov. vinos; frz. vinriLC; cat. viniis;
span. ptg. viniisd.
8740) vinilm »., VVuiii; ital, vino; rum. vin;
prov, vin-.s, vis; frz. vin; cat. vi ; span, vinn ;
ptg. vitdio.
8741) viniim iicrS, Esaig; ital. rinayro; |irov.
vinagrc-s; frz. vinaigre; span, ptg, vinagre. Vgl.
Dz 506 ami.
8742) vio, -are (I'i'i), gobon, reison; frz, voyer,
auf don Wog bringon, in ciinvogcr , goloiton, en-
voifer, soliiokeii, Vgl. Dz 700 voyer 2.
8743) violS, -am /'., Vcilchon; ital. viola: rum,
vioard; prov. viola, riula; frz. viiile; cat. span,
ptg. viiila. Dazu clas Domin. violftta, violMc.
8744) viperii, -am /'. , Viper; davon nacli Dioz
342 vira u. 596 givrc frz. {yuivre] yivre (jotzt nur
in lieraldiscbcni Sinne gcbraucht), oin Wurfgoscliofs,
gleiclisam cine losfahronde Scblango (in diesor Be-
deutung ist auch prov. viva u. altfrz. vire vor-
banden); span. ptg. vihora. Viper, vira, Pfeil,
Bolzen, span, viv-ote, Speer. VioUeicht aber fafsl
man vira, vire bosser als Vbsbst. zu virar (sicbe
oben Tibro) auf. — Schwerlich sind dagegen auf
vij)era zuriic'kzufiihren, wio dies Diez 597 tliut,
])Tov. gibre-s, givre-s, (schlangenartig von Biiumun,
Diichern etc. herabhangonde Eiszapfen) , an doii
Zweigcn hangcnder Reif, gefrorener Tau, dazu das
Vb. gibrar ; frz. givre; cat, gehre, dazu das Verb
gebrar.
8745) Tipio, -onein m,, eino Art kleiner Kranicii :
davon nach Cai.v, St. 199, ital. bibbio „fistiono,
specie d'uccello di palude".
8746) [*virascS, -am /'. (rirere), grunender Zweig,
= ital. span, f'rascn (span, daneben revdasca.
Gerte, v. viridis), griiner Zweig, belaubter Ast;
rtr, .sfrascar, Aste abbauen. Vgl. Dz 372 frasca;
W. Meyer, Z XI 254.]
8747) Tirga, -am /", Rute; ital. verga; rum.
vargd, dazu das Vb. vargliez ai at a, streifig
macben; prov. verga; frz. verge; cat. span. ptg.
verga. Vgl. Grober, ALL VI 144.
8748) *TirgeUa, -am /'. (fiir virgula von virga), '
kleine Rute; ital. vergclla : rum. verge; (prov,
vergil-s m.; span. vergniUa; ptg. vergaillui).
8749) virg'O, -grinem /'., Jungfrau; ital, vergine,
(unraittelbar auf dem Norn, scbeint zu beruheu
ital. vegra, jungfriiuliches Land, vgl, Marchesini,
Studj di fil, rom. II lOl; rum. vergurd; prov.
verge, vergene; altfrz. virge, virgine; neufrz.
tierge: cat. varge ; span, virgen; ptg. virgem.
Vgl. Grober, ALL VI 144.
8750) TirglUa, -am /'. (Demiii. v, virga), kleine
Rute; ital, vergoln ,,verghetta, e una specie dl seta
addoppiata e torta'", cirgola, Komma, vgl. Canello,
AG III 323; frz. virgule, Komma; span. ptg.
virgula, Komma,
8751) *TirTa, -am f. (nur im Plur. belegt).
765
8752) virtdg aeris
8774) vitlcula
766
Armbaud; (rtr. vera = *nra): altfrz. verge. Ring,
Rcif; ob das gleiclibedeiitende ital. vkra ebenfalls
bicrher odor aber zu rent (s. d.) geliort, miifs
zweifelhaft orsclieinon. Vgl. Dz 342 oirar; Mussafia,
Boitr. 119; Tobler z. Li dis dou vrai aniel p. 33.
8752) Tiride ai'ris; vielleiclit Gnindform zu frz.
verderis (b. Cotgrave), Griinspaii, woraus diirch
voliisetyiiiologische Umbilduiig entstanden zu soiu
schoint neufrz. t«r< -(/(■-(/)■('.•) (altfrz. rerte yrez lakt
freilicli sich daniit nicht gut vereinigen). Vgl.
Fal's, RF III 494 u. die dort citierten etymologischen
Werke.
8753) Tiride jiis, griine Briihe, = frz. {i:ert jus)
iierjus, Saft unreifor Trauben, vgl. Dz 697 *•. c.
8754) [*TiridTans (Part. Pras. v. *ciridiare) =
prov. rerjans. Zweig.]
8755) TTridiarium n. (riridis), Garten; ital.
cerziere; prov. frz. vcrgier,-ijer; cat. verger; span,
ptg. verqcl (Liduiwort). Vgl. Uz 340 cerzierc;
Grober, ALL VI 143.
8756) [*Tiridiatiis, a, urn (Part P. P. v. riri-
diare) = ital. (mundartlicb) rerzo, vers, verza,
{sverza) = *verzato, a, Kohl, aus *viridiatus, a, (der
schriftsprachliche Ausdruck ist cavolo verzotto);
rum. varzd; rtr. versi; (fiz. chou de Milan):
span, hcrza, davon bercero, Krauterhandler ; ptg.
versa ^Lehnwort, ebenso das span, berza ; dagegen
geht das ptg. Adj. vergado, belaubt, unmittelbar
auf *viridiatiis zuriick). Vgl Grober, ALL VI 143.
Diez 340 verza stellte viridia als Gruudform auf.]
8757) viridis, -e, griin; ital. verde; sard.
hirde; rum. verde; rtr. verd; prov. frz. cat.
vert; span. ptg. verde. Vgl. Grober, ALL VI 143.
8758) [*¥iriducus, -uiu in. {vindis), griine Rute ;
ital. verduco, (rutenartige, diinne) Degenklinge;
span. ptg. verdugu. griines Reis, Rute, Klinge,
Henker (well er uiit Ruten schlagt). Vgl. Dz 497
verdugu.]
8759) [*vmdura, -am /'. {viridia), Griinheit;
ital. verdura; prov. verdura (daneben verdor-s,
das auch „Friililing" bedeutet); frz. verdure; span,
ptg. verdura.]
8760) [*virtiiosiis, a, um (gleichs. *uirtutusHS von
virtus), tugendhaft; ital. virtuoso; rum. virtos;
prov. vertuos, vertudos = *virtutosus; frz. ver-
tueux; cat. virtues; span. ptg. virtuoso; iiberall
nur gel., meist iiberdies aus dem Ital. entlehntes
Wort, uuniittelbar aus virtii, vertu abgeleitet, nicht
aus virtut-.]
8761) Tirtiis, -tutem /'., Tugend; ital. virtii;
sard, virtude; rum. virtute: rtr. vartid; prov.
vertut-z; frz. vertu; cat. virtut; span, virtud,
(altspan. virtos = virtus, also Norn. Sg. mit der
collektiven Bedtg. ^Streitmacht", daher mit dem
Plur. des Pradikats verbuuden, vgl. Cornu, R X 81;
Diez 497 *. v. verwarf diese Ableitung mit Unrecht);
ptg. virtude. Vgl. Grober, ALL VI 144.
8762) TiscTdus, a, um (viscum), klebrig; sard.
bischidu, weich, miirbe; Diez 410 .■-•. v. setzt auch
ital. vincido , durch Feuchtigkeit erweicht, =
viscidus an, wohl mit Unrecht; vielleieht verhalt
sich vincido zu *vincere (f. vincire), binden, winden,
(vgl. avvincere), me z. B. arido zu arere oder
scidpido zu (in +) sapere, u. bezeichnet eigeutlich
die Weichheit eines gewundenen nasseu Tuches, vgl.
das deutsche ^windelweich".
8763) Tiscosus, a, um (viscum), klebrig, ziih;
ital. vischioso = *visculosus; rum. vdscos; prov.
viscos, vescos; frz. visqueux; cat. viscos; span,
ptg. viscoso.
8764) Tiscum «., Mistel, Loimrutc, Vogelloim;
ital. visehio, veschio = *visculum, Mistel, Vogel-
leim (mundartlich f!sc?a, Gerto), jicseo. Vogelbeero;
rum. ««AC, Leim; rtr. vischia, Rute; prov. De»c-s, •
n e u p r 0 v. vesc, visch, viscle ; cat. vesch , visch ;
span, visco, Kitt; ptg. visco, Vogelbeero. Vgl.
Grober, ALL VI 144. Diez 459 u. 607 stollt hier-
her auch .span, hisca, Vogelleim, und frz. gui,
Mistel, aber das erstere Wort ist vcrmutlicth = esca
(s. d.), vgl. Ascoli, AG HI 462, der Ursprung des
letzteren ist aber noch zu suchen.
8765) vislto, -are (visus), besichtigen, bosuchou ;
ital. visitare, dazu das Vbsbst. visila; prov.
visitar, vesitar; frz. visiter, dazu das Vbsbst. visite;
span. ptg. visitar, dazu das Vbsbst. visita.
8766) Tis major; davon frz. vimaire, Sturmwind?
Vgl. Dz 699 s. V. Wenig wahrscheinlich.
8767) [*vistiis, a, um (Part. P. P. zu videre)
schcint das Grundwort zu sein zu ital. visto,
munter, flink, schnell (die Grundbedtg. wiirde dann
etwa sein „augenblicklieh"); prov. vist-z, schnell;
altfrz. viste; neufrz. vite (nur Adv.), dazu das
Sbst. Vitesse. Diez 343 entschied sich nach langerem
Schwanken fiir Annahme einer Kiirzung aus avcisto.
Frz. vite diirfte jedenfalls Lehnwort sein. Auch ini
Ptg. hat visto iibertragene Bedeutung ^geschickt",
wahrend im Span, eine solche nicht vorhanden zu
sein scheint. Unklar bleibt das etwaige Verhaltnis
von ital. visto zu dem ungcfahr gleicbbedeutenden
vispo u. der Ursprung des letzteren Wortes. — Das
Fem. vista lebt als Sbst. mit der Bedtg. „Ansicht,
Gesicht" u. dgl. im Ital Prov. Spau. u. Ptg. fort
(frz. dafiir vue ^*viduta, also ebenfalls Partizipial-
sbst. u. Fem.).]
8768) visum (Part. P. P. v. videre) = altital.
visa, Meinung, Ansicht (daher avviso, Meinung,
Meinungsmitteilung, Nachricht, avvisare, meinen,
eine Meinung niitteilen, benachrichtigen) ; prov.
altfrz vis (neuirz. avis, wovon (ii;('.ser); yw hatte
auch die Bedeutung „ADgesicht, Antlitz", dafiir
neufrz. visage, gleichsam vlsdticum. Vgl. Dz
343 visa.
8769) Tita, -am /'., Leben; ital. vita; rum.
via(d; prov. vita, vida; frz. vie; cat. span. ptg.
vida.
8770) Titalis, -e (vita), zum Leben gehorig; ital.
vitale: frz. vital; span. ptg. vital; iiberall nur
gel. Wort.
8771) Tltellus, -um m., Kalb; ital. vitello;
rum. vifel; rtr. vedcl, vadel etc., vgl. Gartner
§ 106; prov. vedel-s, vedelh-s; altfrz. veel, davon
velin, Pergament aus Kalbsleder, v(!ler , kalben;
neufrz. veau; cat. vedell; (span, ternero von
terno = tener, becerro v. bask, beicecorra); ptg.
vitela (das Fem. *vitella ist auch im Ital. Rum.
Prov. Span. u. Cat. erhalten, im Ruman. iiberdies
ein Primitiv vita, also = *vita, oder = vita, Leben,
mit der allgemeinen Bedtg. ,,Tier, Geschopf"), daneben
terneira. Vgl. Dz 696 veau.
8772) Titex, -ticem /'., Keuschlamm, Abrahams-
baum ; davon ital. vetrive (fiir vetice), Wasserweide,
vgl. Dz 410 s. v.
8773) vitiatiis, a, um (Part. P. P. v. vitiare),
verdorben (im Roman. „abgefeimt, schlau"); ital.
viziato, verdorben, schlau, durchtrieben ; prov.
viziat-z, veziat-z, vezat-z; altfrz. voisie, (ia.zu das
Sbst. voisdie, gleichsam *vitiat, -ia [?], Schlauheit),
das Verb envoisier bedeutet ,,belustigen". Vgl Dz
344 vizio.
8774) Tlticula, -am /'. (Demin. v. vitis), kleine
H77ai vitillii
.s-'Jl) vivo
7 (is
Kcbo; duvDii vctmutlicii fri. {riillf, rfillr) rrillf,
(raiiki'nhlinliolii'ji Uoliriiiiitriiiiiont) , Ziiiifi'iilmlin'r,
ygl Tobli-r. /t«rlir. f. vt;!. Spnii-lif. XXlll IM
(T. halt iliiK r fur oiiip<i»-li»lH'ii /tir lliatiistil^iui);,
wioin ijrammairf. mirr); l)ii);)0\ K III 1U0(I< iiiuiiit,
dafs r cinfnoli nnch r cinp>i)rlu)l>oii sri, «ii» i. H.
in fromie — /mwi/h. v»»!. li. rnriR. K VI 133).
87751 Tltnik »1. />/. (iifiVi.v v. riVii ), p;i'llotliti'iio
(io^'iistiiiuto, Korlic II. il|i;l. : (l.'ivcm iiiicli Wwt Ii98
fri. rrlille, KlriiiiKkoit , ilii/.ii liiilln-, sicli iiiit
KI<'iiii);koitoii iilim'licii. Dii'so Abloiliiiif; i»t iinliiilt-
iKir, pbiMisuu iMii^' kniiii iniiii iiiit St-livlcr iiii Dirt.
>. r. in riViV/t rin Doniiii. von rrtii.i orblickcn. Audi
an ri(/(i ist iiirhl «ohl m clonki'n. Diis riclitij^w
(iriinilwort iliirft<>»rr's(i/i(i (iv.Wni), Kloidnr, Kloidcr-
krani , soin , .VnlohniiiiK an viliis ina^ clabei statt-
gefiindon u. friijioii Sohwiiiid des ,< voranlafst habon.
Auch *ritticiilii (v. ii(f<i) wiire oin nlltMifalls nii-
nchnibaros Cirundwort , v>;I. Cihac p. 24 heald.
indosisrn vi-rdii-nt 'vesdiin wo^en seines i den Vorzuj;.
8776) vitTusuK, a, luil (rifiHi/i), lasterliaft; ital.
rui'oso, lasterbiift, vn^ono. (LiisUTiilioit erwockend),
roijond; altfrz. viseux. scblaii ; fr?.. vicifiix,
lasterbnft ; spa n. ricio.vo. lastorbaft, iipnit; wacbseiid,
(von I'lbinzpn); ptg. vicioso, lasterhaft, vordorban,
n'i-o.v». iippij;.
S777) Tltis, -em /.. Rob?, Ranke; ital. rite,
Robe, Soliraiibe (wcil dieselbe rebonarti;? {rowunden
ist); mm. riY(i. Zweig; [prov. vit-z: altfrz. ris,
WcndeltrepjM! ; nciifrz. ri.v, Scbraube; dazii das
Vb. visser. („die Robe" boifst pied od. ceji de viqne)] ;
span. ptg. ride, Robe. Vgl. Dz 699 ris{= ri7[i].s?).
8778) ntium «., Laster; ital. rizio. Laster,
l.ustornbeit, reao. Liisternbeit, Lust, Liebreiz, Lieb-
kosiing, dazu die Vb. arvezzare, invezzare, gewohiien,
disrezzarc. entwobnen; rum. inrn{, glcichsam *in-
riliiim . sohleobte Gewohnlieit , Gowobnheit, dazu
das Vb. inraf ai at a, gewohnen, iibon, desvd( a,
entwobnen; prov. vici-i>, Laster, Fchler; relz, Ge-
wohnlieit; frz. rice, Laster; span, vicio, Laster,
Lustemhoit, bose Gcwohnheit, zu iippiges Wachstum,
dazu die Verba vczar, arezar, gewohnen, descezar,
entwobnen, malvezar, zum Biiseu gewohnen; ptg.
vicio. Laster, viro, Uppigkeit des Wachsturas, vezo,
bose Gewohnheit , dazu die Verba vczar, nvczar,
gewohnen. Vgl. Dz 344 vizin.
vito, -are s >ntan.
8779) [*TTtrarius, a, um {vitniiin, zum Glas
gehorig; ital. vetrario (Adj.), vetrajo „chi fa il
vetro", vetraja „fornace per far il vetro", arch.
cetriera „vetrata", rgl. Canello, AG III 311; frz.
rxrrier, ritrier, Glas(mach)er, verriere, Glassoheibe;
span, vidriero, vidriera (Bcdtg. wie im Frz.);
p t g. heifst der ,,Glaser" vidraceiro, die „Gla8scheibe"
vidrafa). — Weitere frz. Ableitungen sind verrerie,
{vitrerie), Glashutte, -handlung; span, vidrieria;
ptg. vidraria.]
8780) *Titrieuluin n. (Demin. v. vitrum), Glas-
chen, Glasstein, = frz. vericle. falsche Edelsteine,
vgl. Dz 697 .'!. V.
8781) Titricus, -um hi., Stiefvater; rum. vitrig,
dazu das Fem. vitrign; (ital. patrigtw, matrigna:
frz. heau-perc, helle-m'erc ; span, padrantro, ma-
drastra: ptg. padrasto, madrasta).
8782) [*TitriiiTo, -ire {ritnim), glasieren, soil
nach Diez 339 das Grundwort zu frz. vernir,
lackieren, mid davon soUen dann wieder abgcloitet
sein frz. vernis, Glanzfarbe, Lack (wozu das Verb
vernis.'^er, lackiereni = ital. vcrnice (wozu die
Verba verniciare u. vernire); prov. vernit-z (wozu
das Vb. tvrMiMar); span. ben»it, hariii: (dazu dn8
Vb. hiiniiiiir); ptg. rrnii: (dazu daa Vb. riirer-
Hi'rnr). Aber sowohl die Aniiabiiie oiiiOH (.iriiiid-
worU's *ritriiiirc «la aiioli die .Miloiding dos .Sbat.
reniis (gloiolisain 'rrniiliiim). rrrnicr (gloiolisaiii
*rernicrm) ersohoiiit »1h lidohst bodenklioh. Dir
WortHippo inufs als iiuoli iliinkol geltoii.|
8783) (♦vifriniiN, a, unn n7rm«), gliiaorn; prov.
Vfirin-g, vgl. li/ ;i:l'.l ririiire.\
8784) |*vUrio, -ttre {riln(iii), glasioroii ; Ital.
ritriiire: sard, nuliidrinr ; span, vidrinr, retlriar,
vgl. Dz 33!t ridri<ir.\
8786) I'vltriolnm ii. {ritriim). Vitriol; ital.
ritriiioli); prov. rilri<do-s; frz. vitri<d ; span. ptg.
ritrinlo. Vgl. Dz 343 ritriiinh.]
8786) vltrQui »., Glas; ital. retro; prov. veire-s;
altfrz veirr. voire: neufrz. rerre, (vitre /'.);
span, vrdro; ptg. riilro.
8787) 'vitrfim -j- irlficies = frz. vvrglas, Glatt-
eis, vgl. I)z 697 .s-. r]
8788) Tltl«, -am /'., Hinde; si oil. villa, Tuoh-
streifen; ruin, hratd, Stroifen, Randleisto; prov.
reta. Hand; span, veto. Band; ptg. beta, Stroifen
im Tuohe. Vgl. Dz 497 ir(<i.- Griiber, ALL VI 145.
— Das ital. rclla. welches ,,(iipfol", abor auch
„Rute, Rois" bodeutot u. von Dioz 410 aus rilta
orkliirt wiril, ist wohl in boidcii Bodeutungon =
erecta (Ntr. PI. v. rtccdrs v. ecehere), „da8, was
hcrvorragt, horvorstoht". — Zweifelhaft kann man
sein, ob zu ritta geliort die Wortsippe ital. I'elta,
Sehnitto, feltuccia. Schnittchen; sard, filtn, dazu
das Demin. fUtichcdda: sicil. fiHa , dazu das
Deniin. /ittidda; neapol. /'clla (aus filtiila); alt-
span, /ila, Band. Flei-hia, Misc. 202, spricht sich
dafiir aus. Dioz dagogen 137 /etta hatte ea vcr-
iieint and abd. fiz(( (aus */i7fi), Band (vgl. nhd.
Fetzen) als Grundwort aufgestellt, was froilich auch
nicht befriedigon kann. Vielleicht darf man in
[etta, fitta ein Partizipialsbst. erblicken (*fUtu.f
statt *fissus, schriftlat. /issus, v. findere [s. d.],
nach Analogie von *fittus, *fictus f. fixiis, *rictus
f. rectus]. — Nach Dz 457 soil span, ptg giiita,
starker Bindfaden, dem ahd. wita, Haarband, ent-
sprcchen, dieses aber aus vitta entstandon sein.
8789) [*vitula, -am f. (v. vilulari, jubeln) soil
nach Diez 341 das Grundwort sein zu ital. viola
(wovon vinlino, violone). Violine ; r u m. vioard ; p r o v.
viiila, viola; altfrz. viele. vielle; neufrz. viole, -on;
span. ptg. viola. Das Wort kann aber schwcrlich
von der german. Sippe ahd. fidula, mhd. videh,
nhd. fiedel, altn. /I'/'/a, ags. ftSele, engl. fiddle ge-
tronnt werden, u. da diese wegen der inlautenden
dcntalen Spirans lateinischen oder roraanischeu Ur-
sprungcs nicht sein kann (vgl. Kluge unter „Fiedel"),
so diirfte eher die roman. Sippe saint dora mittellat.
vitula german. Herkunft sein. t'berdies wiirde ein
von vitulari abgeleitetes Verbalsbst. wohl ,,Jubel",
nicht aber ein (lustigesi Musikinstrument bedeuten
konnen.]
8790) TiTacius (Ntr. Komp. v. vivax), lebhafter;
davon ital. {n)vaccio, eilig, avacciare, eilen (alt-
mail, viazo, altvenet. viaza); prov. vivatz, viatz,
schnell; altfrz. vias; cat. viatz. Vgl. Diez 698
vias und 353 avacciare (wo dies Verb irrig von
*abactiare abgeleitet wird); Caix, St. 3; Grober,
ALL VI 145.
8791) Tive (vivus), lebhaft, sehr; daraus nach
Diez 410 die ital. Steigerungspartikel vie, via;
letztere Form diirfte indessen, wenn sie nicht, was
sehr wohl denkbar, aus dem Zahladv. via (s. obea
769
8792) vlvenaa
8818) vOlvo
770
unter vTcis) cntstanden ist, raindestens diiroli das-
selbc beeiiitliifst worden sein.
8792) [*TlTcnda ii. ]>l. {vivere); ital. rivamla
(Lehnwort aus dem Frz.), Vorrat, dazu das Komp
proriandii; prov. citinda: frz. riande, Lcbens-
mittel, Nahrunt;. Fleisph. Vgl. Dz 698 i-iandc]
8793) «Terra, -am /'. . Frettchen; piemont.
vinvera, Wiesel, vgl. B'lechia, AG II 56.
8794) TiTO, Tixl, Tictum, vivere, leben; ital.
ciro cissi vinstito rirere; (rum. vies ai at a und
vie{uesc ii it i); rtr. Pras. ri, Inf. river. Part.
Prat, vit; prov. viii vi-^quiei vescut dure ; frz. vis
oecus (altfrz. resqui) vccu rivre: cat. risch vigui
vigiit vitirer: span, ririr (altspan. Pf. vesqui);
ptg. viver.
8795) [mittellat. rivolae (= *vivulae?), die
Speicheldriisen des Pferdes; ital. vivole; (frz.
avives, altfrz. vives; span, abivas, adicag). Vgl.
Uz 343 vivnle.]
8796) TITUS, a, nm (vivo), lebendig; ital. vivo;
rum. viu; prov. viu-s; frz. vif; cat. viu ; span,
ptg. riro.
8797) raittelndl. Tlaeke, von der Meerflut am
Strande zuruckgelassene Lache, = frz. flaque,F{\\tze,
Lache, vgl. Dz 585 .f. v.
8798) tIx, kaiini, = rtr. vess; (altspan. aves
= ad + rix). Vergl. Dz 428 aves; Grober, ALL
VI 1,5.
8799) *vocans (Part. Pras. v. *vocare = vacare)
= altfrz. voiam, leer. Vgl. Tobler, Z I 22.
8800) [*Toceo, -are (i-o.x-i. die Stimme ertonen
lassen: davon nach Parodi, E XVII 52, galliz.
itbtijar, ahoujar, ahroujar „atolondrar, aturdir a
gritos" ; ptg. bosear, bousear, sprechen.]
8801) *T6eitus, a, nm (fiir *vacitiis , vacuus),
leer, ital. vato, leer, dazu das Vb. votare; sard.
boitu, boidu ; venez. vodo ; lomb. BcieV/; piemont.
void; rtr. vid ; prov. voit, vuei, voig, dazu das
Vb. voidar, vuiar; altfrz. vuit, dazu das Verb
luidier; neufrz. vide, dazu das Vb. vider u. das
Konipos. devider, die Haspel entleeren, abhaspeln;
cat. vuid, dazu das Vb. vuidar. . Vgl Dz 411 rota
u. 699 vide (Diez setzte voto = volto, „gew61bt,
hohl" an u. leitete vide, vider v. viduus, viduare
abj; G. Paris, R II 311 Anm. z. 102c; Bugge,
R n 327: Thomson, R IV 257 (hier zuerst die
richtige Deutung): Tobler, Z I 22; Forster, RSt.
m 180; Flechia, AG IV 371 Anm.: Scheler im
Anliang zu Dz 818; Grober, ALL VI 146.
8802) *TOCO, -are (fiir vacare), leeren, = sard.
bogare , herausnehmen ; Verbaladjektiv zu vocare
ist vielleicht span, hueco, ptg. oiti)co, leer, hohl,
vgl. Aseoli, AG X 434; Grober. ALL VI 147; Dz
460 (leitete hueco, ouco v. occare ab, s. ob. oeco).
8803) Tola, -am /'.. hohle Hand; daraus nach
Diez' 698 scharfsinniger Verrautung altfrz. vole,
veulc, leer, nichtig, vativole, ventvole, nichtige Sache;
neufrz. veule, (hoM , nic-.ht Stand lialtend, nach-
giebig), weich, schwach. Vgl. Scheler im Anhang
zu Dz 818.
8804) [*TOlata, -am f. (volare), Flug; ital. vo-
lata, Plug, folata, ein Plug Viigel, Windstofs, vgl.
Canello, AG III 362: Caix, St. 30, woUte folata
aui tlatus (s. d.) zuriickfiihren: frz. volee; span.
volada. Vgl. Dz 372 folata (Diez erklarte das /'
des Wortes aus Anlehnung an folia).]
8805) Tolaticus , a, um (volare), geflugelt,
fliichtig; ital. volatico „volubile, volatile", volagio
(vom frz. volage) „volubile", volatica (Sbst.) „em-
petigine", vgl. Canello, AG EI 348; iiber murldart-
Korting, lat.-rom. Worlerbuch.
liche hierher gehorigc Worte vergleiche Flechia,
AG III 164^
8806) Tolatilis, -e, geflugelt; ital. volatile; frz.
volnille, volatilte, Gefliigel; span. ptg. voldtil.
8807) Tolentia, -am /'. (volo), Wille, Neigung;
ital. volenza in benevolenza, (altital. vogliema =
*volientia); rum. voitifd; prov. voleiusa in bene-
volensa; (frz. veillance in bienveillnnce, dazu das
Adj. bienveillant, das ei beruht wohl auf Angleichung
an vnillant); span. ptg. volcncia in beiievnlencia.
8808) Tolo, -are, fliegen; ital. volare, svolare;
rum. sbur aburai sburat sbiird ; prov. volar; frz.
voler (^bedeutet seit Ende des 16. Jahrh.'s auch
„stehlen", eigontl. wohl scherzhaft ,, fliegen machen"),
dazu das Vbsbst. vol, Diebstahl. u. ihis Nom. act.
vnleur, Dieb; cat. span, volar: ptg. voar. Vgl.
Scheler zu Dz 791.
88091 ToIo, Tolui, *T61ere, woUen; ital. voglin
voUi voluto colere: rum. voiu u. vreu vrui vrut
vox u. vre; rtr. VT&s.vcely, k« etc., Inf. vuler, vule
etc., vgl. Gartner, § 180; prov. volh und vuelh
vuelc (3 P. vole) u. volgui volgut voler; frz. veux
voulus vouhi vouloir; cat. vnlch volgui volgut vol-
drer; (span. ptg. querer = quaerere).
8810) *Toltus, a, nm (Part. Porf. P. von vol-
vere), gewolbt , gewandt; ital. volta, Gewolbe,
Wendung, dazu das Vb. vultare-. rum. boltd; prov.
volta, vouta; frz. voute, Gewolbe, volte (aus dem
Ital.), Wendung, dazu das Vb. voltiger (= ital.
volteggiare); span, vuelta u. boveda, dazu das Vb.
voltear, (hierher gehort wohl auch das zugleich
portugiesische vnlto. bulto in der Bedtg. ^Klumpen") ;
ptg. abobedii. Gewolbe, volta, Gewolbe, Wendung,
dazu das Vb. collar, voltear. Vgl. Dz 345 volto
u. 434 bulto: Grober,_ALL VI 147.
8811) [*Toltulo, -are (vnltus), walzen, wenden;
ital. voltolare, svoltolare, walzen, rollen (aret.
ohian. butolare), vgl. neapol. votare, sicil. vutari,
sbutari = voltare, vgl. Caix, St. 242; frz. vautrer,
sich walzen. Vgl. Dz 696 vautrer.]
8812) [*Tolnciilum n. (i;o/tej-t-), = ital. vilucchio.
Winde, vgl. Flechia, AG II 20; Grober, ALL VI 147;
Parodi, R XVII 57 (zieht die Sippe span. cat.
embullar, borujo, gorullo, aborujar, arrebujar zu
voluculo-].]
88131 Tolumen n. (volvere), Rolle, Schriftrolle,
Buch; ital. volume, Buch u. dgl., vilume „con-
fusione, farragine, per influenza di vile, quasi am-
masso di cose vili", vgl. Canello, AG III 335; frz.
volume etc.
8814) Toliintarias, a, am (voluntas), freiwillig;
ital. volentieri; prov. volontiers; altfrz. volen-
tiers ; neufrz. volo>itiers, -antiers; cat. volenters.
Vgl. G. Paris, R X 62 Anm 3 (wo angedeutet wird,
dais das e fiir o in volentieri, volentiers vielleicht
auf Angleichung an volciitem beruhe) ; Grober, ALL
VI 147; Forster, Z XIU 533.
8815) *T61utiUo, -are s. *T6Itiilo, -are. Von
volutulare leitet Parodi, R XVII 55, ab altspan.
bolondron, Haufe.
8816) TolTa, -am /'. {volvere), HuUe eines Pilzes,
Gebarmutter; ital. volva „borsa o caUce de' fungM";
rum. velvd, Gehause der Apfelkerne. Vgl. Canello,
AG III 327.
8817) [*TolTieo, -are (volvere), drehen; cat.
bolcar, embolicar, einwickeln; span, volcar, um-
kehren; (ptg. emborcar, umkehren). Vgl. Dz 498
volcar; Grober, ALL VI 148.]
8818) toIto, toM, Tolutum, TolTere, rollen,
drehen; ital. volgo volsi volto volgere; prov. volf
771
fiSllt) v.MnffrlOs
(IVrf. frlilti rout rolrre; «pmi. ptjf. ntlvfr. ilri'liuo,
kiOiron, /iir(i.kk.'liri>n. \g\. (JKibor. Al.l. VI 147.
ssi'i tdmt^riON, a, tim (nxHrri, iiir I'lliif^sclinr
j;>'li.irit;; itnl. iiumrju. iiiimra |ii\«ili>m<H. (/Hicni),
l'Hiit;«oliar; |ir»v. ri>m%n-s -^^ 'I'ditiiiriMui. Vurj;!.
Klwliiii, A(i II «47: ("ail. St. 3f>6.
!^^'Jlll lull, voorloop, Yi)rlniif (vii'll. Konoununf;
ilo8 ili>m Solilirlitli<ilH-l vorurlioiU'iiitcii SclinrfliolH'ls);
tlavmi iiaoli ScIu'Iit iiii AiiIiuiik zii I)ii>/. H17 (limoiis.
(farlffHi) fri rarln/if. Srlilii-litluilH'l: cat. span.
fitc. //ri)7<7«i (l«'iii>iitft ill) Cat. audi ciiio Art
lolz-onicn Stoi^,'bU^:>'l»). I'ii'i (!!)G liattc mil «r»rr-
ltw)i „WioiUTlauf- als iirumlwort an^i'sotzt; vgl.
aiifsj'rtlom Haist. Z V fttiO, wo <lii> nioilorlaiKliarlu'
Hi'rkuiift hrzwoifolt winl. wnlil mit Uiiroclit; riclitij;
ila(:i'j:i'ii ist ilio Hfinorkunj;, ilafs das Wort in die
pyronaisclioii Sprac-licii aiis ticni Franziis vinKofUlirt
wordi'ii si'i. (.'ail, St. 184, zit>lit liiorlior auch ital.
harlottti ,,pialla".
8821) roragro, -^rineni /'.. Ab^rnnd: daraus ital.
/ramt. Absturz, Krdfall ; V|t|. \V. Moyor, Z XI 264,
der sich wiedor auf Flccliia boruft.
8822) vdst^r, a, um (cos), euer; ital. vontro:
mm. vttftrii; rtr. nV.'W; f ro\. vi>stre-s; Iri. vutre,
rotre; cat. vostie; span. i;Me.s(r»; ptg. vosso.
8823) TOtillii H. [vuvere), Goliibde, Wunsch; ital.
10(0 „proinc8sa religiosa", boto ..imagine, status e
]>roprianiente quolla niossa per voto, ncl fior. o sen.
l>ersona meleiisa, scimunita. che sta li quasi a niodo
di statua", vgl. Canello, AG III 362: Caix. St. 215,
leit«te boto in iler Bcdtg. ..duinm" ncbst botacchiola
..sciocca, sempliciona" von got. bnullm (s. d.) ab;
prov. vot-i, Goliibde. dazu das Vb. eutnr; boli->
(8. ital. boto), dunini; frz. van. dazu das Vb. toner;
span. ptg. voto. Gcliibde. dazu das Vb. rotar;
boto, dumin: aufsordcni cat. span. ptg. bodn =
cota. Ebegeliibde, Hochzoit. Vgl. Dz 432 boda u,
700 ro-M.
8824) Tox, Tocem f., Stimmo; ital. voce, (davon
viclleicht das Vb. bociarc, kliiSen, vgl. Dz 358 s. v.);
sard, boge ; rum. boce, dazu das Vb. bocesc ii it i,
schreien ; prov. votz; frz. voix; span. ptg. vos.
8825) schwcd. TrUnger, Rippen des Schiffes;
davon vermutlieh frz. varangue, das erste der im
Kiel bcfestigten Seitenstiicko eines Schiffes; span.
varenga . das Bnichstiick eines Schiffes. Vgl, Dz
695 varangue.
8826) kclt. Stamni TToicfl- (wovon kymr. grug,
com. grig, Heidekraut); davon vielleiclit prov. bru,
Heidekraut; frz. bruycre; oat. bruguera (auch
mail, brughiera). Vgl. Dz 535 bru; Schuchardt,
Z IV 148; Th. p. 94 (Thumeysen aufsert Bedenken
gegen die Hcrleitung der roman. Worte vom Stamme
vroicd-).
8827) Slav. TTUkolakQ, Wernolf. = frz. bruco-
laque, Vampyr, vgl. Gaster. Z IV 585; G. Paris,
R X 304 ; Baist, RF m 643.
8828) vulgaris, -e, gemein; ital. vulgnre; prov.
vulgar; frz. vulgaire; span. ptg. vulgar.
8829) Tfilgiis, -um »., Volksmasse: ital. volgo;
ram. vlog : span. ptg. vulgo.
8830) Tulpeciila, -am /'. (Demin. von vulpes),
Fiichschen; prov. tolj/ilh ( Adj.|. feig (wie der Fuchs);
altfrz. golpil, goiqiil, gmipHle, Fuchs. dazu das
Vb. goupiUier, feige handeln; span, gtdpeja, vul-
Pfjo- Vgl. Dz 168 ^y/;^ .- 481 raposa; 700 volpilh;
Grober, ALL ^^ 147. S. auch vulpes.
8831) Tiilpes, -em/., Fuchs; itnl. volpe, Fuchs,
golpe, eine Krankheit des Getreides. welche dasselbe
rot farbt, vgl. Canello, AG III 36"2; sicil. ttrpi;
S846) u-aiAanjaii 772
rum. vulpe: TiT.golp: prov. volp-K ; (altfr/,. ilio
Demin. goufiHle. iinurpiUr. finiiinl, wourpillr. hci-
pUlr. da/.u dan Vb. ijoiipdlifr, sich wio oin Fuclis
verkriei-hon, aic^li feige be:;ehmeii; iii'U frz. goupillon.
FuebsHehwaiiz, Wedel : all spa ii. vidpejii. yuliie)a\.
Vgl. Dz 16S ,/(.//.,-. Grolier, AM- VI 147.
H8;»2) •vflltor, -Arein m. (fiir viiliur\, Geyor;
ital. iiriilliirr: prov. rnllnr-s: frz. rauloiir (Lehn-
wort BUS dem I'rov.); rat. roltor. Vgl. Dz 32
luoltnrf: (iriiber. Misc. 42 u. AM, VI 147.
8833) vftltiir, -ilrein m . Geyer; span, biiitrr,
ilavon abgeleitet Iniilroti, Kobhiilinernetz , Fiscli-
reuse; ptg. iiliiilir. Vgl. D/, 32 tivnltom; Griiber.
AM- VI 147.
8.S34I •vaitiU-ia», -um m. (fiir rultiir), Goyor;
ital. avoltojo: i^sard. utilunu); neapul. aurtoro.
Vgl. Dz 32 •irnll„rr: Flerhia, Aii II 347; Grijbor,
Misc. 42 II. AM. VI 147.
8836' viTItiinuls (volturiiUN), -um m., Siidost-
Drittel-Siidwiiid ; span, ptg bocJiorno , lieil'sor
Nordwinil. Vgl. Dz 432 .v. v.; Baist, Z VI IKi,
8836) viiltiis (voltus), -um in., Gosicbt; ital.
volto; prov. voll-z; altfrz. rout; span, rulto,
bulto: ptg. rulto. Vgl. Dz 434 bulto. S. No 8810.
w.
8837) mittelndl. nachurme, well ariner!; davon
frz. (icdcarme) vacaniie, (Wehruf), (jcschrci, Liirm.
Vgl. Dz 695 .v. v.: Mackol p, 184.
8838) gorman. 'wa^an, wetten , verpfandeu ;
ital. gaggiare in ingaggiare, dazu das Sbst. yaggio.
Pfand; prov. cngaljar, giige-»; frz. gager in en-
gager, dignger, dazu das Sbst. gugo; span. ptg.
gage. Die Einbiirgerung des genuanisclien Wortos
scbeiiit durch das iiiutniafsliche Vorhandcnsein eines
lat. *radium. *vudiare (v. I'd.s, vadi.i) befordert
wordon zu sein. Vgl. Dz 151 guggio; Mackel p. 51.
6839) ndl. wafel, Waffel: altfrz. (/ttM/'re, gofre.
Honig^vabe, Waffel; neufrz. gaiifre; altspan.
guafla. Vgl. Dz 594 gaufre: Mackel p. "44.
8840) engl. waggon = frz. ivag(g)oii, vayon,
Wagen. vgl. Dz 700 s. v.
8841) german. wahta, Wacht; prov. guaita;
altfrz. giiaite: hierher gehort wohl auch cat
span. ptg. gnita, kleine Flote odor Pfeife (well
sie vom Wachtcr getragen wird, gleichsara Wacht
halt: im Ptg. bezeichnet gaita auch den Schrei,
gleichsaiii den Wachruf des Hahnes). Vgl. Dz 179
guatare u. 452 gaita; Mackel p. 74.
walitala s. kwakkel.
8842) german. wabten, wachen; ital. guatare,
beobachtcn. laucrn, agguatarc, auflauern, agguato,
Nachstellung; prov. guaitar, aguaitar ; frz. guelter,
dazu das Vbsbst. gtiet, Wache, (altfrz. auch das
Kompositum agueter, dazu das Vbsbst. aguet, mit
de verbunden daguet, adverbial gebraucht „heira-
lich", der Plur. aguits ist auch im Xeufrz. nocb
vorhanden). Vgl. Dz 179 guatare ; Mackel p. 75.
8843) altdtsch. wai, got. vai, weh ! ; ital. gwii;
davon guajo , das Winsein , guajolarf , winseln :
altfrz. tvai, (dazu das Vb. gaimenter, wehklagen);
neufrz. ouais; span. ptg. guui, dazu das Sbst.
quaia, guaya, Wehklage. Vgl. Dz 176 gitai:
Mackel p. 118.
8844) german. waid-, Waid; ital. guado; alt-
frz. guaide, icaide; neufrz. guide; (span. ptg.
auch ital. glasto = gla.stum). Vgl. Dz 176 guado;
Mackel p. 117.
8845) german. *wailiaiijan , (ahd. weideuen).
773
8846 1 waikjan
8872) watau
774
weiden, (lurch Weidc erworbon; ital. itiiadayuare,
erwerben, gewinneii; rtr. gudoignar: prov. yn-
zatihar ; altfrz. r/aaipiicr : npiifrz. (ftigner: cat.
guimyar : al tspan. f/mirfdHnr, niahen ; \iig.gay\har,
erwerben. Dazu dasVbsbst. ital. guadagno; prov.
gazanh-s: (rz.gain : s fan. ptg.gi(adari(t,guadanlia,
Sichel. Vgl. Dz 175 guadngnare ■ Mackel p. 53.
8. aucb oben gaiiii u. unten weida.
8846) german. 'wnikjaii, weich werden. = frz.
avachir. Vgl. Mackel p. 115.
8847) ahd. ivalali, welsch, = altfrz. gauge in
nnix i/aiK/e. Welscbniifs (pic. gatigue und gauguer,
Nufsbaum). Vgl, Dz 594 .v. v. j
8848) nihd. ivalbe m , Einbiegiing des Daches an
der Giebelseite: davon vielleicht frz. galbe, zier- I
liche Rundung, anniutige Scbwellung der Formen
Vgl. Dz 592 s. V.
8849) ahd. iralchau, walken; ital. gualcare,
durch Stampfen beurbeiten, gualchiera, Stampf-
miihle: aliixz. gauchier, gauchoir [^h%t.). Vgl. Dz
378 gualcare; Mackel p. 72.
8850) german. >raI9us, Wald; ■pTOv.gaul-z,gan-K,
Buschholz, davon gaudina, Geholz: altfrz. gualt,
gual, gaid, davon qaiidine. Vgl. Dz 594 gaut.
885il altfrank. *Walki (ahd. icelk), welk/schlafF;
davon verrautlich frz. gauche und gaudier (altfrz.
auch uancher), link, eigentlicb kraftlos, schwacb.
Vgl. Dz 593 gauche: Mackel p. 52.
8852) german. wallan, wallen (von Fllissig-
keiten); davon viell. altfrz. galir, Jalir, sprudeln,
springen ; neufrz. JaiUir (angebildet an saillir).
Vgl. Uz 619 jaillir.' S. No 4449.
8853) [abd. wallaudaere, Waller ; davon nach
Scbneller, Roman. Mundarten in Siidtirol 110, ba-
landra. berumschweifende Person, Taugenicbts, und
davon wieder das bei Diez 232 unerkliirte ital.
jiahmdrano, welter Rock, Regenmantel , Reitroek;
neuprov. 6a/n«r?ra,- frz. s^nn. balandra». Diese
Ableitung ist indessen ganz unhaltbar. Vgl. oben
balatro u. binnenlander.]
8854) altengl. wallop, Stiick Fett, Klumpen;
davon vielleicht altfrz. waiipe. ungestaltes,
schmutziges Weib: neufrz. gaupe (hatg. gaupitre).
Vgl. Dz 594 gaupe.
88551 abd. walzjau, walzen; ita.1. gualcire, zer-
knittern, vgl. Dz 378 s. r.
8856) >ran; von einer angeblich german. Wurzel
wail leitet Cuervo, E XII 105, ab span. ptg. aguan-
tar, ausharren, leiden, dulden (als Grundbedtg. setzt
Cuervo an „permanecer, mantenerse, perseverar") ;
ptg. aguetitar. Die Ableitung mufs als sehr zweifel-
haft erscbeinen (vgl. Kluge unter jjWobnen"'!. Cuervo
bemerkt auch selbst: ,,Por lo que hace a la forma,
corresponde aguaiitar con mas exactitud al danes
vetite, aueco vdiita ^aguardar'". In Anbetracht
dessen, dafs aguentar urspriinglicb ein Kunstaus-
druck der Seefahrt gewesen zu sein scheint (vgl.
ptg. agueiite, Kraft des Scbiffes, um dem Wind zu
widersteben), darf man vielleicht *adventare (ventus)
als Grundwort ansetzen u. das gu statt i; aus An-
lehnung an agua erklaren.
8857) got. TTandjan, wenden; prov. gtiandir:
frz. gandir, ausweichen, sich retten. Vgl. Dz 593
gandir.
8858) ahd. wanga (*Tvankja), Wange; ital.
guancia. vgl. Dz 378 .<. v.
8859) ags. wilniau, weinen; damit scheint zu-
sammenzuhiingen span, giiatiir, grunzen. Vgl. Dz
456 *■. !■.
ivanion s. niukjan.
8860) german. want-, Handschuh; ital. guanto.
Handschuh; prov. ^urtM-^; iiz.gant; span. ptg.
guante (im Ptg. bedeutet das U'ort nur „Panzer-
handschuh", der gewohnliche Handschuh boifst lava
= lofa. w. m. s.). Vgl. Dz 176 giiaiitu: Mackel
p. 56.
8861) german. wainba, Bauch; davon prov.
gamhais. Warns; altfrz. toambaia, gambais,
davon abgeleitet gambison, gambeson. Vergleiche
Mackel p. 70.
8862) german. waijan, wehren; ital. guarire.
guerire, (einer Krankbeit wehren), heilen, genesen:
prov. altfrz guarir : neufrz. gaerir; altspan.
altptg. guarir: neuspan. nouptg. giiarecer.
Vgl Dz 178 guarire: Mackel p. 46.
8863) german. *warnjau , sich mit etwas ver-
seben (vgl. Mackel p. 70); ital. gitarnire, guernire.
mit etwas versehen, davon abgeleitet guarnizione,
Ausstattung, guariugione, Besatzung, gwirnaccia
u. guaniacca, (schiitzender) Oberrock, guarnello,
Unterrock, vgl. Canello, AG III 343; prov. altfrz.
guarnir , ausstatten, gannacha, Rock; neufrz.
garnir, davon abgeleitet (/arwiso/i, garnache; span,
ptg. gaaniecer, garnacha. \gl. Dz 178 guarnire.
8864) altnfrank. *waroil, wahren; prov. garar,
bewahren, behviten, esgarar; frz. garer, (dazu das
Vbsbst. gare, Verwahrort, Ausladestelle , Station,
Baknhof), esgurer, egarer, etwas aufser acht lassen,
verlegen, verlieren; von garer ist mutmafslich ab-
geleitet garenne, Kaninchengehege, varenne. Jagd-
gehege (aus *garina, vgl. ha-'ine, hainef. Vgl. Dz
593 garer u. garenne; Mackel p. 46. — Aus dem
Frz. ist wohl entlehnt ital. [garare , wetteifern,
eigentl. acht haben, aufnierken, vgl. das frz. inter-
jektionale gare, davon das Vbsbst.) gara. Wetteifer,
Wettstreit, sgarare, in einem Wettstreite siegen.
Vgl. Dz 374 gara.
8865) (ahd. warta), german. *warda, Beobaeh-
tung, acht habende Mannschaft, Wache; ital.
guardia, Wache, dazu das Vb. guardare, behiiten,
{sguardarc. beschauen, anblicken), davon abgeleitet
guardiano, Wachter, guardingo, vorsichtig; prov.
guarda, guardnr, guardians; frz. garde, garder
(altfrz. auch das Kompos. eswarder, esgarder, davon
das Vbsbst. egard, ebenso regarder, regard), gar-
dien; span. ptg. guarda (fehlt im Ptg.) u. guardia,
guardar laltspan. auch esguardar), gardingo, guar-
dian, guardido. Vgl. Dz 177 guardare ; Mackel p. 59.
8866) ahd. wasal, Regen; davon nach Dz 608
frz. guilee (gebildet nach ondie u. dgl.), Regen-
schauer.
8867) ndl. wase, Schlamm, = frz. vase (norm.
gase, wov. engager, mit Schlamm bedocken), Schlamm.
Vgl. Dz 595 gazon.
8868) german. waskaii,waschen; altfrz. icasc/iie?-,
gaaschier, (im Wasser plantschen), riihren, rudern,
(mit Wasser bespritzen), beschmutzen; neufrz.
gacher, davon gdclie, Rtihrstock, gachis, Pfiitze.
Vgl. Dz 591 gacher; Mackel p. 72.
8869J altnfrank. *waso (ahd. M!a.so) := frz. jra^oM,
Rasen, vgl. Dz 595 gazon; Mackel p. 45.
8870) mhd. wastel = prov. gastal-s, Kuchen;
altfrz. gastel; neufrz. gateau. Vergl. Dz 593
gateau.
8871) mhd. wataere, Water: davon nach Caii,
St. 351, ital. guattera, (daneben .s(/»n(fera\ Scheuer-
frau, also eigentl. die im Wasser Watende. Naheres
s. oben mitcr Tastrapa.
8872) watan, waten; davon nach Caix, Z 1424,
ital. *guattare in sciagiiattare = sciacquare {=
8873) waiMr
8898) «iiikjiiii
<(»•
Vj^iijMiny) + iiHtilliirr ,(liKuaiian> lU'll' iieiiun".
Dio obvn uiitor vtulo )^>iiiiniitoii \\'orto soliomon,
!iowi>it sii> init i/iiii- niil:i\itt>n, iliirch ictilnti booin-
llul'iit wnriloii zii Kt<iti, v^;!. D/. ITA i/iixi/n.
S87S) aliil. wazcitr, Wuiui(<r; (tiivon viollcirht niirh
Caix, / I 'il!4, it ix\. ijuimarr, wutvn, soliwotiiinon.
puiKCo. Kurt, I'fiitzp, iiii'ie:n. nnssor Nvtii-1: span.
estjuiinif, liuri'liwnton («ozu ilas VliHbst. es/iiKiso)
ist wolil «lem I'rov. iMitlclint ii. (;olit aiif lat. 'i'lutnre
luriii-k; ilap'tri'ii iluifli'ii span, tiuitclia in i/ nucha-
prnr, das Wasscr niit iloii Kufson triibon, iiml
amiehant, «assiTsdclitij; . /.u icii::ar, bozw. znr
Wiinel inif „fi>iicht" t;i'hori>n. S. oben TSdo,
8874) abil. neldii (wnIR-), Flitter, liras; ilavoii
vifll. ital. (/KiiiHK . tiruimni't : altf ri. ;/(iiii(iioufrz.
rtijam). \\'l. |i/, 17t> ijunimc: Mackol p. 115.
8876) abd. ncidikii, Fiittor siu'bim; dnvon nnch
Dz 6()G fri. fiiiiil'i'. sii'li vollpfropfen.
887G) nltdtsrli. >vei{e:iiro, vii'l: ital. (jumi, scbr
(dem voriioiiiton Priidikato boi)^fiigt): prov i/aiyre,
gaiie: nltfrz. irairen.yniri-: noattz. ;iucn, ffueres,
(nnijiifre. neiilicb, = [iV] n'u guere, scil. tie temps);
cat. ijairf. Vgl. Uz 177 ijuari; Mackel p. 118.
iveinon .«. irAnian.
S*t77) weld, wold (eiiKliscli), Wau, gelbos FSrbo-
kraiit: davoii, bozw. von dom zu Gruude liogenden
altjrcrinan. Worte, ital. giindarella ; frz. gaiiile;
span. gualUa, Wau, gualdii, gelb, (altspan, giiado,
gelbe Karbe, gebort wolil cl)onfalls bicrber); ptg.
gitalde . jalde, gitaldo , gclb, gmilde. Wan. V'gl.
Dz 176 griiddii.
8878) abd. wellan, nihd. wellen, dreben ; davon
narb Caix, St. 568, ital. (miindartlicb) chian.
s-giiillcie nSdrucciolare", bologn. sguihr: frz. (Sain-
tonge) guittr.
8879) altnfriink. wenkjaii, wanken, weicben; ital.
gueiicire, gueiuiaie, dafiir in dor neueren Spracbe
sguiscinre, sguscinre „sfuggire, scappar di niano",
vgl. Caix, St. 105; rtr. guinchir, ausweioben , prov.
alt frz. guenchir, ganchir. Vgl. Dz 593 gttnchir;
Mackel p. 90.
8880) abd. wKrentO, der Gewahrleistendo; ital.
guaretito, dazu das Vb. (;M(irfntu-f ; ^rov. guiren-s,
guaran-s, dazu das Vb. garentir; frz. garant, dazu
das \b. gnrantir (altfrz. aucb garandir); span,
ptg. garatite, dazu das Vb. garantir. Vgl. Dz 177
guaretito; Mackel p. 80.
8881) altnfriink. werevmlt = f i z. {loup-) garou.
Vgl. Mackel p. 14.
8882) altnfrank. wSrpan , (weg)werfen ; prov.,
altfrz. guerpir, (giirpir), in Stich lassen, aufgeben;
neufrz. deguerpir. Vgl. Dz 606 gucrjnr; Mackel'
p. 83.
8S83) german. wgrra, Verwirrung, Streit; ital.
guerra, davon das Sbst. gtierriero, Krieger; prov.
guerra , davon guerrier-s (^bedeutet aucb „Feind, i
Widersacber", ebensoim Altfrz.l; frz. guerre, davon
guerrier; span. ptg. guerra (Demin. guerrilla),
davon guerrero, guerreiro. Vgl. Dz 179 guerra ;\
Mackel p. 81. |
8884) ags. west, Westen; (ital. ponente; prov. |
ponenl-z); altfrz. west; neufrz. ouest; span, j
oeste, ouest, oreat, (daneben poi!ie»i<c); ptg. oeste \
(daneben poente). Vgl. Dz 652 ouest; Mackel p. 81. ;
8885) german. wiSarlon, Belobnung; ital.'
guidardone , guiderdime (angeglicben an donum),
dazu das Vb. guiderdonare : pro v. guazardon-s (aus
*guezardon),guiardunn(AAiie\iPnguazardinc-s); alt-
frz. guerredon, guerdon, dazu das Vb. guerredoner;
altcat. giiardo; span, [gualardonj, galardon,
dazu da.H Vb. g{u)itliiritoiiiir: pig. galardiio. ilazu
das Vb. (iidardour. Vgl. 1 1/. 180 quidcrdime :
Mackol p.'M.
SHS6I dtKcb. wldi'i-rlst; dnvon nacb I'aix, St. 363,
ital. guuUiresctt, guiilnlesco, hidatrsci), ritalescii
„prouiinonza vitrKu I'ultiiua vertebra del cullu del
cavallo"
8M87) dtscb. wiederkoinni ; frz. vidrrcoiiif, groiaos
Trinkglas, das bei einer ausgoliracliten GoHundbeit
ringsuni gebt. Vgl. Dz 701 iiutecDine.
8888) abd. nibd. wte (wijo), Weibe; ital. (mund-
artlicb) gueia. grofse Kalkcnjirt, vgl. Dz 378 ,s. r.
8889) vlaeni. niclbooi'keil, eiiie Art liobrer; frz.
vitelirequiti. Traubenbobrcr; span. iHrhiijui; ptg.
berbeiiuim. Vgl. Scbelcr ini Anbnng zu Dz 818 ;
Diez 099 balto niederdtscb. wiidion-kftt als Gnind-
wort aufgestellt.
88901 mbd. wiercn (davon *wlcrelen), einfassen,
flocliteii; davon vemiutlich ital. [*glnrlare (vgl
obcrital. ghirlti, Wirbel], davon) ghirlaiidti, Gellccht,
Kanke, Kranz: prov. r/nr/iiNi/d,- altfrz. ;/(i;7«»u/c;
neufrz. guirlaiidc; oat. yartaiida: altspan.
guartanda: neuspan. ptg. guirnnlda. Vgl. Dz
163 (jhirlauda.
8891) abd. wifail (ncben treban), woben; davon
nacb Diez 351 ital. ngguefftue, (anwebon), bcifiigon.
— Gleichen Ursprungos scbeinen zu sein longob.
wifla, gui/f'a , das cinein Grundstiicko angehefteto
Zoicben dos Besitzes , gui/f'are, etwas niit eineni
solcben Zeicben versebon, altital. gueffa „matas-
setta d'oro o d'argento filato di una data inisura",
gua/'file „arcolaio", bifj'a „bastone. pertica cho si
pianta per traguardare, levar piante, livellazioni
etc.", altluccbes. '/i//'« „il segno cho circoscrive una
proprieta" ; frz. giffer, ein Haus mit'Gips zeichnon,
d. b. OS konfiszieren. Vgl. Dz a. a. 0.; Caix, St. 70;
CancUo, AG III 363.
8892) abd. wtliselu,Weichsclkir8che ; i tal. vineiola :
r\im. visind; fr?.. {guisne), guigne: span, guinda,
ptg. giiija. Vgl. Dz 343 visciola.
8893) mbd. willcktii-, Willkiir; ital. vilucura
„voglia, vellcita", vgl. Cai.t, St. 657.
8894) dtscb. willkommen; altfrz. witecome,
dazu das Vb. tcelcumer, vitcom, Hecher, den man
dem Gaste zubringt (daraus ital. haUicone, grofser
Pokal). Vgl. Dz 701 wdecoiiie.
8895) ags. Timpel, altnord. wimpill, cine Art
Scbleier; altfrz. guimjde, Kopfschnuick, Scbleier
der Nonnen, Lanzonfahnchcn, dazu das Vb. guimpUr,
scbmiicken; neufrz. quimpe. Vgl. Dz iiOS guimple;
Mackel p. 100.
8896) abd. windan, winden; ital. ghindarc,
davon guindnlo (mundartl. bindolo), Winde, Haspel;
frz. guimler, davon guindre, Winde, guindal,
guindeau, guindas, Haspclwello, vittdas, Kriippel-
spill; span. ptg. gttindar. davon guindaste, Winde.
Vgl. Dz 163 ghindare. — Caix, St. 338, ziebt bier-
her aucb ital. agghmgare (aus *agghindare?),
putzen, wovon ghinghero, Putz, vgl. frz. s'aguincher
von abd. icinlinc (s. d.).
8897) abd. ivinjfl, Freundin; davon vielleicbt
frz. giienon, Affin (im 16. Jabrb. Meerkatze), vgl.
wegen der Bedeutung ital. monna •= mea dnmini
(s. d.). Vgl. Dz 606 s. V.
8898) abd. *winlgan, winchan, winken ; ist viel-
leicbt , wenn Ausfall des . k angenommen werden
darf, was freiliob kaum statthaft ist, Grundwort
zu ital. ghignare, sghignare, heimlicb lacbeln,
dazu das Vbsbst. ghigno; prov. guinhar, mit den
Augen winkeln, blinzeln, seitwarts blicken, dazu das
777
8S99) wiiitiiiiL;
8919) zagiiia
778
Vbsbst. (iitinh-s ; frz. guigner {ithfTZ. ivignier, vgl.
Forster, Z III 265, norm, guiiicher); a y>an. guiuar,
(lazu das Vbsbst. gumo ; (dagegen seheint niebt
bierher zu {(eburoii ptg. guinar, das Sobiff von
einer Seite zur andern werfen, guina, guinada,
plutzliehe Abweicbung von der recbten Fahrt). Vgl.
Dz 162 ghignare; Slackel p. 101. — Von gitigner
leitct Sebeler im Diet. s. v. ab guignon, UngUick
(besonders ini Spiele), indem er als urspriingliclie
Bedeutung ansetzt ,coiip d'tpil jaUmx dii destin".
Wedgwood, R VIII 437, erklart das Wort sinureich
aus altengl. leatnon, tvuniaiid, Ungliick, cigentlich
dio Zeit ,,of tbe waning of tbe moon, whicli is
known to bave been considered an ill-omened period
for tbe commencement of any undertaking-'. Damit
diirfte das Ricbtige getroffen sein. — Nicbt un-
denkbar ware, dafs sipan. giihtchar, stechen, wozii
das Vbsbst. guincho, Stacliel, auf ivinlijan zuriick-
ginge, freilicb wiirdo der Bedeutungswandel sohwer
zu erklaren sein {winkjan bedeutet urspriinglich
anscbeiaend „etwas seitwarts bewegen, etwas zum
Weicben bringen", das Stecben aber kanu in der
Wcise gescliehen, dafs der gestoehene Gegenstand
zugleicb fortriickt). Dz 457 liefs yuinchar unerklart.
8899) abd. ^Tinting: (in den Casseler Glosseu
latinisiert zu wititltai), Giirtel. Band; altfrz.
guinche. Band, Scbildband, s'dguincher (in neufrz.
Mundarten), sicb mit Bandem sebmiicken; dagegen
wird man altfrz giiiche, guige, Baud, Scbildband
(aucb ital. gtiiggia) nicht obne weiteres auf (iijfd'iic
zuriickfubrcn durfen; moglicberweise hat sicb eine
Ableitung von vitta mit dem deutschen Worte ge-
mischt u. dem letzteren seiuen Nasal entzogen.
Vgl. Dz 607 guiche; Mackel p. 101.
8900) altnfrank. wipan, weben; frz. guiper, mit
Seide iiberspinnen, wirken, davon guipure, eine Art
Spitzen. Vgl. Dz 608 guiper; Mackel p. 110.
8901) abd. *wirbiIoii, wirbeln; davon vielleicbt
altfrz. werhler, ■werblniier, wirbeln mit der StiiHuie,
trillern. Vgl. Dz 701 werhler; Mackel p. 99.
8902) german. wlsa, Weise; ital. guim ; prov.
guisa, davon das Vb. desgiiigar, entstellen; frz.
guisCj davon das Vb. deguiser; span. ptg. guisa,
dazu das Vb. guisar, zubereiten, wiirzen (einer Sacbe
die ricbtige Weise geben). Vgl. Dz 180 guisa;
Mackel p. 103.
8903) abd. wishard; altfrz. (;Miscai-f, giiichard,
scbarfsinnig, scblau; (prov. guiscos). Vgl. Mackel
p. 183; Diez 608 stellte altuord. visk-r als Grund-
wort auf, was wohl richtiger ist.
8904) dtsch. irismath = frz. bismuth, vgl. Dz
525 s. V.
8905) german. irttan, sehcn, beobachten; ital.
guidare, (fur jem. sehen, sorgen, ibn) leiten, fiibren,
dazn das Vbsbst. guida, Kubrer, (ob guidone,
Scburke, hierber gehort, mul's zweLfelbaft bleiben,
denkbar aber ist, dafs das ^Vort eigentlich einen
,,scblimmen Fiihrer" bezeichneti; prov. guidar,
guizar, guiar, dazu das Vbsbst. guida und guit-z;
frz. [guier), guider (aus dem Ital.), dazu das
Verbalsbst. guide (altfrz. gui-s), abgeleitet guidon.
Fabne; span. ptg. guiar, Aa.z\i guia. Vgl. Mackel
p. 109 (liier die ricbtige Ableitung); Diez 180
guidare stellte got. titan, beobacbten, bewacbcn,
als Grundwort auf; Buggc, R III 150, setzte guider
= altnord. vita, guidon = altuord. viti- an, vgl.
dagegen Mackel a. a. 0.; Settegast, RF I 248,
woUte die Wortsippe auf lat. vitare zuriickfiiliren,
vgl. dagegen G. Paris, R XII 133.
8906) dtscli. (mundartlicb) ivitseii, witscheu;
davon ital. guizzare, sguizzare, (vonez. sguinzare,
mail, sguinza), bin- u. borscbiefsen wie die Fische.
Vgl. Dz 379 guizzare.
8907) mbd. woldan, Kriegssturm ; davon vielleicbt
ital. gualddna, Streifzug von Roitern auf feiud-
licbes Gebiet, Soldatenschar, vgl. Dz 378 s. v.
8908) ongl. woodcock (ags. vudcor), Waldbabn,
= altfrz. vitecoq, Scbnepfe. Vgl. Dz 700 .?. v.
8909) gorman. wranjo (abd. wrenno], Hengst;
ital. guaragno; prov. guaragno(n}-^ ; span, ga-
raiion (altspan. aucb guaran); ptg. garanhiin.
Vgl. Dz 177 guaragno; Mackel p. 53.
wrekldo s brecho.
S910) mbd. wuore (schweizerisch wuor), Damm
zum Ableiten des Wassers; ital. gora (mit off. o),
MiLhlgraben; rtr. vuor. Vgl. Dz 376 gora.
8911) dtsch. worst; davon nach Caix, St. 239,
ital. (sienes.) buristo „salaicciotto di sangue di
maiale".
X.
8912) xyris, -idis f. {§vplg). eine Iris-Art; davon
nach Baist's gewifs richtiger Vermutung; Z V 564,
das gleichbedeutende span, jiride.
Y.
8913) tiirkiscb yelec = span. giJeeo, jaleco,
chaleco, Weste; frz. gilet indessen ist nicbt, wie
Schuchardt, Z V 100, anzunehmen seheint, aus dem
Span, entlehnt, sondern ist Deminutiv zu dem Eigen-
namen Gilles = Aegidins, mit welchem eine stebende
komische Figur des Jahrmarkttheaters bezeichnet
wurde , in deren Kostiim die Weste eine iibnlicbe
Rolle spielte, wie in dem des Fantalon die Hosen
[pantalon). vgl. G. Paris, R X 444.
8914) Ypei'u, Stadtename; davon frz. t/jireau,
Iper, langstielige Riister, vgl. Dz 701 s. v.
8915) arab. zabad, zebad, Schaum; davon ital.
zihetto, Zibetkatze (sie wurde so genannt, well sie
eine stark riechende, schaumartige Fliissigkeit ab-
sondert); frz. civette : (span. ptg. gato de algalia).
Vgl. Dz 346 zihetto; Scheler ira Diet, unter civette.
8916) zaberna, -am/'., Quersack (Edict. Diocl.);
davon wabrscbeinlich ital. giberna, Patronentasche,
woher frz giberne; giheciere, Seitentascbe, Jagd-
tascbe, ist wohl eine an gihet angelehnte Umbildung
desselben Wortes. Vgl. Bugge, R IV 357 ; Diez 596
bielt gibcciire fiir unmittelbar aus gihet abgeleitet,
womit sicb aber nicbt vereinen liifst , dafs das
Wort urspriinglich allgemeine Bedeutung besafs;
Scheler im Diet, uuter gibeciere stellte raittellat.
giba. Tasche, als Grundwort auf und brachte dies
in Verbiudung mit gihhus. Hocker, aber giba ist
(loch wohl erst aus dem Roman, zuriickgebildot.'
8917) arab. za'farAn, Safran; ital. zafferano ;
rum. sof'rdn ; span, aici/'ra»; ptg. apa/'rao. Vgl.
Dz 345 zafferano.
8918) arab. zagal, mutig, tapfer; davon nach
Diez 499, der sicb wieder auf Engelmann beruft,
span. ptg. ztigal. starker u. mutiger junger Mann,
Schiiferbursebe.
zftgri s. sagari.
89191 bask, zaguia, zaqnia (aus 5af0(/«i'a), Leder-
scblaucb; davon nach Dz 499, der wieder Larra-
mendi folgt, span, zai^iie. Weinsclilaueb.
S!»2t>^ riilmr
SilOh ztirrinnii
S9'J01 «liil. Mhar, ZShro. Tmpfon; «liivon imcli
Oipj 411 it«l. :ticcar<t. :iirrhfrit. Kliinkor.
Sii'Jl) an>1>. iiihnni, uiliourti, U'lu-litoii , woifs
8chiiniiii<rii; iliivMii su-il. zxhua , (.)ranK''iil'li'tt>;
«pan. i-<iAnr.nliiiui'inli'«<'il'8c'Kiirl>i',(i.-ri/mr,Mriiiiuoii-
hliit.' \V'l. r. Mi.-liai-lis. 1{ II '(t).
lAhl s. t«c- II. lAhs.
SiiJ'Ji ahil mIiiA, Korb; itnl. nuKi, Korb, tniMO.
SfhofiTta«iho : «pan. :iuna. ScliiifcrUiscliu. Vgl.
Di 4tl .'iiiiiii u nirm.
8923) alid «AlA, VonliTboii ^o<ll<r Int. Cf/n- von
cfliire. vorliorp'hVl + warta («. »l.) — span. *o/a-
garda. Hintorlialt. V^rl. D/. 499 ». r.
8!>241 nrab. zandal, oin indi.sclioa Farbliult; itnl.
.«in(/<t/<>.- fr/. s.iiiilalc: span. ptg. sdiidah. Vgl.
Ut 281 .«i)i('<i/<> 1.
8920) iltscli. *zaiike (fiir .-iriAc viellcii-lit vor-
wanilt niit .«•«i/icn^; ilavon violli'irlit ital. :a»cit.
Stit'l, lU'iii : .«aril. •(Iiicoik-, Si'liicnboin ; prov. sanca,
^scheint rinon spit/, /.ulaufouilen Si'liiili zii hi-iiouten);
span, .-luird, ruiico. Slid, Bi'in (vicllciclit goltort
Inorher aucli c/innc/o, PantofToll; pt jj. .<i(iic'i, iStiol,
Bcin, cliaiica, selir lanfior Ful's. V(,'l. D?. 315 .-(iiicn
8926 1 ilUcb. zilnselii, inhU. zeiiselen, ziiiselcii,
koson ; ilioscm (wohl nur miindartliclion) Vorbiun
iibnlirho onomatopoietisclio Bildungen scLoinun /.u
siiii ital. ciniicia, GeschttStz, Possen, ciaitciare,
8fliakorn; rtr. cioncia, Goplappcr; span. ptg.
c/i<i(i--ii. Sohorz. Vgl. Dz 97 ciancia.
zapfo s. tappo.
8927) alul. zar, Rifs; davon vielloii-iit ital.
sciarrare, (= .f-cinrnircl, zerreifscn, zcrsprengen,
sciana, Schlageroi. Vgl. Dz 398 sciarra.
8928) arab. zarqft, hi'Ilblan ; sicil. jdrci/, blafs;
span. ptg. sarco (daraus verniutlich diirch Ura-
stellung (/nrro, anch ita\. gazzu), blauaugig. Vgl.
Dz 4oi garzo n. 500 zarco.
8929) arab. zarrftfah, Giraffe (Froytag II 234');
ital. giraffa; trz. girafe; span. ptg. girafa.
Vgl. Dz 165 giraffa.
8930) bask, zarria, charria, Schwein; davon
nach Diez 500 span, zarria, Schmutz, der sicli
untea an die Kleidcr liiingt.
8931) ahd. zaskdn (*?ni7:(>N), raffen; davon nach
Diez 490 span. ptg. tascar, zupfen, hecholn.
8932) ahd. zatft, Zottc; davon naoh Diez 412
ital. zasza, zazzera, langes Haupthaar.
S933) bask, zatoa, Stiiek; davon nach Diez 500
iLarramendi) span, zato, ein Stiiek Brot.
8934) *zel6sus, a, um (^zelus), eifersiichtig; ital.
zeloso, eifrig, geloao, eifersiichtig, davon gelosia,
Eifersucht; rum. gelos, gelosie; prov. gelos, ge-
losia; frz. jaloux, jalousie; cat. gelo<. gelosia;
span, zeloso, cctosia (bedeutet auch ein durch-
brocbcnes Fenstcrgitter, Jalousie), hierher gehort
auch rtzelar, argwohnen, rezelo. Argwohn; ptg.
zeloso, cioso, (ein Sbst. zelosia feldt, dafiir der PI.
zelos), recear, argwohnen, receo, Argwohn. Vgl.
Dz 346 zeln.
8935) zelus, -um i«. (5^Ao?), Eifer, Eifersucht;
ital. zdo: frz. zele; span. ptg. zelo, (daneben
ptg. CIO, Briinst). Vgl. Dz 346 zelo.
8936) zepliyms, -um m. [L.i<fvQ0i), Westwind;
ital. zeffiro; (rz. zcj>liyr u. zijihgre ; span, cefiro :
ptg. zcphyro.
zergen s. targen.
8937) zeta n. (Ztjza), Zeta; davon das Deminutiv
ital. zediglia, kleines Hakcben ziir Bezeichnung
der zeta-ahnlichcn (assibilicrtcn) Aussprache des c;
frz. c^dillr: «pan. (v,/i7/,i; ptg. ,;d,lh,i. Vgl. D/
316 zedigliii.
8938) ilt«fli. xlbbo, l.anini: ital. zrlm, jungo
Ziogi'; «pan. chiho, cliiro, chihit, chivn ; ptg. chilio.
Vgl. Di 346 Zfhn
8939) aral«. zibib ^^ ital. zibibho, mw Art Ko
sinen, vgl. |i/. II J > c.
8941» I '/Inguuus, /igouner; ital. :ingaiio; (f r/.
Uigaiic,l>otiiiini->i v. Hilume ; « p a a. gitixno •=^*aegg]>-
liinus). idngaii'i. FauU'iizer, Drolino; ptg. cigano,
Zigounor, zaugiio, Drolino. Vgl. Dz 499 ziingano.\
8941) zlniribSr ». (s'>T'/**("»)> I'l^wor; ital.
tentovcro , tensero, gcngiuvo; rum. gttimhcr; prov.
gingchre-s ; frz. gingrmhre; cat. gingehre; span.
gengibre. agntgihre: \}tg. gcngibre, getigivre. Vgl.
Dz 346 zniZdtcro.
8942) zlnzllulo, -arc, summeii, zn-itsehern; ital.
ziiizilutare „faro il vorsu della rondiiio", zirlare
„il lisi-hiare dctordi", vgl. Canello, AG III 396;
span, f/iir/iic. cliirriar, schrcion, zwitscliorn; ptg.
ctiirlar, chitr.ir. X^l.lh.sn zirlare; Biiggo, R IV 361.
8943) ['zinziila, -am /'. (zinzilutarr, summon),
Miickc; daraus wohl i ta 1. .rcH^'ini, jn/ijiiivi (chiancs.
cecera), vgl. Caix, St. 263; Dz 346 zciiziira, ».>
auch altfrz. cinedU- aufgefiilirt wiril.J
zir s. seriii.
♦zirbus s. thorb.
8944) alul. zishlllls, Zisehnaus, = altfrz. cim-
mu.s, vgl. Dz 548 s. v.
8945) ziziphuui »., Brustbooro, und ziziphus,
-um 111. (^iZvfor), Brustbcerbaiim ; ital. giuggiola.
Brustbeorbauni,,c/(u_(/_(/i()/a, Brustbeorc, eizzi/'a, zizzola,
(durch Siiftixvertauschung aus *zizzora), Brust-
bcerc; altaret. giuggiebo, giuggeba, vergl. Caix,
St. 663; frz. jujube, Brustbeero, jujubier, Briist-
beerbaum (das von Georges angefiilirte gigeolier
fchlt bei Sachs Villattc); span. jiyn'«j, (das iibliehe
Wort ist aber a:iil'(iif'(t, azofeifa, ptg. agofeifa =
arab. 'tz-zofaizaf, das aber selbst wicder auf zizi-
phum zuriickzugehon scheint). Vgl. Dz 166 giuggiola
u. 429 azufaifa.
8946) dtsch. zitzc; damit schoint zusaninion-
zuhiingen ital si to. zitelli), citto, cittolo (dazu die
Fem. zita etc.:, Kind, eigentl. Siiugling. Vgl. Dz 412
zito. S. obon titta.
8947) gr. Cot/u6g. Briihe, = span, zumo, Saft,
vgl. Dz 500 "s. r.
8948) dtsch. zopf; davon vermutlich ital. ciuff'o,
Schopf, ciuffare, beim Schopfo fassen. Vgl. Dz 365
ciuffo (Diez schwankte zwischen nZopf-* ii. „Silioiif'') ;
Caix, St. 643. S. oben top.
8949) arab. zorzAl, Staar, Drossol, = span. ptg.
zorzal, Drossel, vgl. Dz 500 s. v.
8950) ahd. zubar, Zuber; rtr. und oberital.
cever, seber etc., Zuber; abgeleitot von dem deutschen
VVorte ist vielleicht frz. eiviere, Tragbahio. Vgl.
Scheler im Anhang zu Dz 789.
8951) dtsch. zug = rtr. zuock, .Vtemzug, vgl.
Stiirzinger, R X 257.
zopfeu s. top.
8952) bask, zurigaiia, der obon geweifste, ver-
schonerte Tell; davon nach Diez 500 (Larramendi)
span, zirigaiia, iiliortriebene Schmeichelei.
8953) bask, zurpea, zupea, der Bodensatz in der
Kufe; davon nach Diez 500 (Larramendi) span.
zupia, sauer gewordoner VVuin, VVegwurf.
8954) bask. zurriaga= span, zurriaga, Peitsche,
vgl. Diez 501 (Larramendi), no darauf hingewiesen
wird, dafs mutmafslich lat. *excoriata (s. d.) das
eigentliche Grundwort ist.
Vorbemerkung.
Den luir von berroundelcn Fachgenossen fur don Nachtrag giiligst briel'licli oder
miindlich iiberinittoltcn Bemerkungen ist der bctr. Name jedcsinal nachgesclzt.
(t. Kiirting.
»-<aj>-c
8) Von alj-diite ist iiacli C. Mithaolis, Kcvista
Lusilaiia Bd. 1 (iiiir iinzuganfjlifh — Ktg.), ptg.
aoental, Schiirze, v^l. llever-L., Z XV 2(i9.
10) Sohuihardt, Z XV" 115, vcrwirft rait Ro«;ht
(lie Diez'sohe Ableitung von aharca, eben.so die
sonst gegebencu Erklarungen, und friigt: „Habcn
otwa die Araber harca ,Barke' (siidfrz. harco be-
deutet nach Mistral audi ,einen zu grol'sen Scbub",
harqueto d'esclop ,<len Absatz eines Holzschuhes")
von den Spanieni cutlebnt (vg!. mozarab. labarca
,Barke' Simonet Glos.), auf eine Art Fufsliekleidung
angewandt uml danu den Spanieru zuriickgegeben ?
Abarca fiudet sieh scbon zu Anfang des 10. Jahr-
hunderts als Beiname des Konigs Sancho I. von
Xavarra (Siraouct S. 424)."
12) Statt dhbiitUi i.st zu lescn Abhdtla.
\ia\ ,,'th-bieiio kann wohl das Sterm-hen ent-
behren, da Georges das Wort als ,.bei Spiiteren'',
bzw. bei Ecclesiast. vorkonimend anfiihrt. Ich er-
wiibnte es in den Substr. nur der eiigen lokalen
Verbreitung (Frankreieh) wegen." Ur.
18) „Fumi's Darlegungen uberzeugen nicht, weQ
cr (abgesehen von aitlente. daneben olente) zu prov.
aucire keinen prov. Beleg fiir vortoniges o zu ati
beibriiigt, und ital. aucidere jedenfalls aus dem
Siiden stammt imittelital. uccidere), wo abcr oc
nicht allein zu ac wird, sondern auoh abc dasselbe
Produkt ergeben miilste." Grober. — ALL VI 377
fiigt Grober binzu sard, b-occhiie (altsard. nai:b
ochidere).
31) Z. 10 und 12 v. ob. fiir nhd. lies ahd. —
Hinzuzufiigen ist frz. abet.
42) Auch (irolier. ALL VII 34, setzt *adradkare
an. — Neumann, Z XIV 566, raeint, dais arracher
„natiirlich" = *ahradicare anzusetzen sei.
48) Fiige binzu: span, ausencia, dazu das vom
Part. Priis. auseide abgeleitete VI). ausentarse, sicb
entfernen.
68)
69)
73) (altfrz. acharoiier). „Suffix -icaie ist bei frz.
-oier von Sehuehardt zuriifkgewiesen worden zu
Gnnsten von -igare." 'irijber.
Kortin;;, lat.-rom. Wiirteibucli. (Xachtrag.)
vgl. Ascoli, AG XI 427.
77) „Dic Scbwiorigkcit, din span, aitur gegen
iiber axtiir bcreitet, weil's ii;h in dor That nicht zu
loscn, aber es wiire doeh zu wiinsi^hen, dais gozeigt
wiirde, wio altsiian. dcetore zu aztor wurdc, also
was den Verlust des e vcrursacht" (irober. — Der
Verlust des e ist wohl einfach in seiner Vortonig-
kcit und in seiner Stellung zwischcn Sibilans und
deiitaler Muta liegriindet.
7!)"") *ac-cilio, -are {cUium), (einem Falken) die
Augenlider zusammennahen (damit er zahm wird);
ital. aceviliarc (jetzt nur als Roll, gebriiuchlich
niit der Bedtg. „die Augen miirrisch verziehcn,
fluster aussehen").
105) Rum. o{et ist aus deni Slav, in das Rum.
tibemommen worden. vgl. 3Iever-L., Rom. Gr. g 70.
1061 Gerland (GriJber's Grundrifs I 331) stellt
span, chapuira mit dem gleichbedeutenden bask.
zaparra zusammen.
113) Vgl. Grober, ALL VI 377.
121) Z. 3 v. ob. statt Baist ist zu lesen Fiirster.
Ascoli, AG VII 601 f., schlagt ictus als Grundwort
fiir eitn vor und diirfte damit das Richtige ge-
troffen haben.
125) Vgl auchForster zu Free 2643 (S. 3171.—
Meyer- L., Rom. Gr. g 67, scheint sich Griibor's
Meinung beziigUch der Entstehung von frz. aiguille
anzuschliefsen. — ALL VI 377 fiigt Grober hinzu
venez. giiccia, f/ucci-ar.
127) Tobler, Z IV 182 f., vermutet, dafs gomotui
etc. das Vbsbst. zu s-gominare , s-gombinare =
combiuare sei.
131) Vor acutio ist ein Sternchen zu setzen. —
ALL VI 377 fiigt Griiber hinzu rtr. gizar.
139) Am Schlusse ist hinzuzufiigen vgl. 143.
161) ,,Auf Einwirkung von ad-pressum babe ich
ALL VI 377 Mngewiesen; ad yiswrn geniigt nicht
fiir altfrz. prov. ades (es hiitte azcs, aes entstehen
miissen); gegen ad id ipsum wiire nicbts einzu-
wenden, da bieraus sich ad[i\des ergab: eine ital.
Parallele fiir ad[i]dipsum kenne ich freilich nicht,
i schnindct luer nur hinter am Silbenendc herech-
tigt«n Kons. (wie r, /, n, s). neben dritto, diritto."
Grober. — „Adcnso ist zwcifellos ad ipsum. Mit
783
NiiolitraH'
7, SI
l«t/,ti<r<^ii: livl nuf itnlii'iiitiiliiMi lloilrii lut ilriisiim
{'lulilfsii mil {^[vsi-liliiKM. f) iiiKiiniiiiiMi , wclrlios ill
lion iiniltTiMi n<iniin. Spr.irlicii liir sirli fortli'lit iiiid
iwnr mil «li-r Hoilt^;. ..dirlif. Die rii-liti;.'!' l)oiitiiii);
lies priiv. altfrz. <i(/i> uar iliinli «las Vl>. (i</c.s(ir,
•rr solir iiaho i^'lo;;!." Siliiirliarilt, Z XV L'lt). —
Vj;l aui-li .rOvidio, (ir.'lnT's liriiiulrirs 1 filKI.
17«) Wopjii orr vkI. N.i IS'.' ii. :i!»60 (Sp. IISH).
- Asciiji, A(i VII tilHt, liall Siu'liior's Aiinahino
fiir walirKrliciiilirli.
ISO) Ciolloli (ill Ulniiit/) vi'riiiiitvt (iiiu-li lirivriicliur
Mittoiluii);) ilaH (iruiiilwort /m mjacer in <lem i;ri(Mdi.
n';«^*"'. «oli'jios, I. it. I). Aim'livli)8, Hikotiiica v.
UUiJ , aiK'li ill tranxitivor, <li<r tics fninzusiBclivn
Verbs sulir ualickoinuiondor Ucilpiitiinj^ guliranclit
winl.
182) V;;!, Na.litra»; zii mM. — Jf«yor-L., Koin.
lir. § 1 l(j S. 13!t, Hpriclit sidi fiir frz. or(c) aiib
(i(/ hiinim aus.
2tK)) ,,Meino AufTassiinj; war eiii wonijj anders:
i<-h sab in -aire niclit lat. care, soiidorn das Suffix
(v);l. fr/.. Iittoyer)." liriilior.
212) V;;l. Oriibor, AM, VI 3!)3.
2101 V^l. liriibcr, ALL VI 394.
217 and 253) „(ui-venficare fiir span, (iveriniinr,
iiit-murtiticarc fiir amorti(iuar Kind iaiitnesi-hiclil-
lii'li iiiflit goreclilfertigt. Da.s Span. Iiildot selbst
init -iVair (-igar) dergieiriien Verba." Giiibcr.
22(1) Hinzuzufiifion ist span, amiclie.
231 1 Strci<lK' uililirtro, virl. No 1(10.
232) bclircns, Metatli. y.'bi, will ulhorotar otr.
mit ital. albcrare, span, arbulur, -sc, fry., ai borer
zusammonstcllon.
233) „ad + sat sotztc iih nur fiir das Ital., nicht
all^oniein voraus, die 2. lat. Grun<lform (<i'/-t- satin)
blfiibt vom Span.-Frz." Grobor.
2.^1) Statt abento 1. abbento.
275) „Mein aramen ist dasselbe , ^iobl abor dio
vnlgiiro Gnindlajte dcs roman. Wortcs selbst an;
vortonifjcs ae wird schon latcini.scli a narh den
Belegen bei Scbuebardt." Griibor.
278) Statt escole 1. escolo.
280) Neben ital. stimo ist auch stima vorhanden.
281.) ['aestivaticum n. (v. aestan), souimorlii^her,
d. b. niedrifjster Wasserstand, = f rz. Hiaf/e.]
287) „ad-facere ist ccbt roinanischo Bildung («ie
aiicb Scheler sagt), aus dcr Konstniktion a fairc
bervorgegangen. Entlehnung aus dem Ital. uiu
keinrn Preis, cber umgekehrt. Bei LittriJ Belego
aus dcm 13. Jahrb., und die Stellen sind nicht dio
iiltesten." Grober.
296) Z. 3 V. ob. ist nach Dz oinzuschiebon 451.
309) Statt africo lies affrico.
313) S. 27 Z. 6 V. ob. statt genunehia lies
gdnunchiu.
318) Vgl. Grober, ALL VI 377.
323) Statt agrimoine lies aigremoine.
329) S. Nachtrag zu 4603.
336) Vgl. Meyer-L., Ital. Gr g 50 (M.-L. weist,
wie dies scbon iorster, RSt IV 53, gethan hatte,
darauf bin, dafs altfrz. alicgre sti-ts mit /( anlautet,
und ist geneigt, den Ursjirung des altfrz. sowie den
des davon nicbt zu trennenden ital. Wortes nicht
im lat. alacer , *alecrus zu suchen). — Sucliier
iGrober's Grundrils I 630) glaubt, dais altfrz.
halaigre diiri'h Kreuzung von lat. aldcrem mit
deutschem hail oder luil entstanden sei.
353) „albicare und ital. aUieggiare sind docb
verschiedener Bildung." (iriiber.
356) Z. 4 V. ob. lies nlJ)(intli//n.
361) Z. I V. II. kIiiII allinnsami lins nlbazaiiu. —
I (iilbiHfiimi). „\hw WcsoiiMiclm in nioiiunn Ansalz
ist du< ZuKatiinii'iiKol ziing, niclit dur liiiidu-
vnkal I. Die ZiiKainnii'iiNrtziiiig iKl iiiinnnaniHcli,
also laloiiiisrli; aiif •(' fiibrt prov. iilliesjii {stiili
nlbtixin). Das span. alba:uni) ist Kriiin Analiigio
fiir di» viirliegciide ZiiHaniiiionHetzung ( Adj. -f-Sbst.),
das Krz. sotzt das Adj. in hipIcIicii K.illcn iiacli
{liiiauiic II. dgl.l." Griibcr. — Vcm f r z. aiilic ali-
geU'itct aiUiainf, (Morgongabu), iinvorbolVUir Kiiml.
1 364) l'"iir clas Span, ist liesser (I.-ik/iii/h aii/.ii-
HCtzou.
374) Z. 3 V. (lb. lies alfiiiisiqo.
375) W. Mcyor-Liibko, V. \\\ ;m, Milll lur <na
I lat. i(/wi als Griinilwurt aiif
I 376) Z. 3 V. ..b. statt algal>a lies aljal:,t.
385) Z. 2 V ob. ist statt atluilba zu losuii dllmlni.
387) Z. 3 V. ob. lies dlaga.
I 388) Hinzuzufiiguii ist a 1 1 s p a n. alubre {=aliubi),
j ptg. alhurc-s inacli Dicz, Gr.'' 744, v. aliorsiitii),
1 vgl. Muiitbe, Z XV 23'_'.
389) „ln altfrz. alcucit, cliitsciioi ist iiints mil
homo vortanscbt, cboiiso agon, oipiomo, A(i .\ 159."
Meycr-L., U"Ui. Gr. § 67.
390) Statt alid ist vioUoiclit bcsscr *ale (glciclis.
Noutr. zu *alis , gebildot fiir alius iiacli Aiialogiu
der Adj. auf -alis, -ale) anzusetzon.
392) ,, Dai's dliiia gcrinanis<li sei , hat wudor
Kliigo noch sonst jouiand bcwji'scn ; (dinii woist das
Ital. ziiriick, das -lin- wobl bciljebaltin liiitlo. Und
wio kiinio dio lat. Volkssprai Im dazu, c^in Wort fiir
oine so gewohnlicho Sache, das sio selbst bositzt,
mit cincra deutscbon auf der gaiizon Linic zu vor-
I tauschon ?" Grobor. — Hiergogen liifst sicli bomcrkon :
1. got. aleina (vorschricben fiir *«iinrtV), ahd. elina
ist vorhanden. 2. ital. abia kami dein Frz., bozw.
dem Altfrz. ontlohnt sein, darauf deutot dio Nobon-
form aumi: iibrigens wiiro audi im Ital. dio Untor-
driickung des nachtonigen i nicht unerbiirt. 3. Vor-
tauschung eiiies lat. Wortcs mit cineni gcrmanischcn
kommt im Gcs am troinaniscben iiftors vor, man
denke z. B. an die Farbcnbcnennungcn.
393) S. Nachtrag zu 388.
397) Nach G. Paris, R IX 575 Anm., ist cs niibl
unwahrsc-heinlich , dafs haricot aus doui mejika-
nischeii ai/acotli entstanden .sei. — „Aber noch
Cotgravc, Etiennc, Nicot kennon das Wort nicht als
,Bohnc', sondern nur als ,Kagoiit', das schon im
14. Jahrb. bekannt ist (also sicher von haligoter).
Das Diet, der Acad, von 1694 hat zuorst feves dc
haricot.'' W. Forstcr.
401) „ital. altrove doch wohl ital. Neubildung,
wio altronde, altrieri u. dgl." Grober.
407) Z. 2 V. ob. statt alcanddra ist zu lesen
alcdndara.
420) „Richtiger wiire wohl die Ansetzung dcr
oberdcutsehen Form all' As!" Grober.
422) Richtiger diirfte al-Ucher (pic. allequier)
V. germ, lekkon (vgl. Mackel p. 141) abzuleiten
sein; *allectic<(rr erkliirt wobl allicher, aber nicht
allequier; *alleetare abor (ital. allettare) hat das
ch des frz. Wortes gegen sich. Vergl. Scheler ini
Diet. s. V.
426) Z. 3 f V. ob. ist statt aligevar zu lescn
aligerar (von ligero).
480) Statt 8]) an. anti/er ist zu lesen antcayer.
481) Z. 2 V. ob. lies otrosi.
485) Fiir alucus ist *aluccus anzusetzen.
502) Z. 3 V. oben lies sjian. nmarillo; ptg.
iniinrrllo.
785
Nai-btraj;.
7m
504) Meyer-L., Jioni. Gr. I g 430, doutet frz. |
landier aus *amitariii v. ames. \
5(K)) „An altfrz. onde. S<'hritt, vermag ich so
weiiig zu glauben als (i. Paris und A. Tobler."
AV. Mcycr-Liibke (briefliche Mitteilimg).
509) Hinzuzufiigen ist rum. umbld, jjohen.
S14) Zu a«i«s, -tVis stellt 5Ieyer-L., Rom. Or. I
§ 430, auch frz. landier {*amitariu).
516) Z. 4 V. ob. lies amistad.
521) Z. 8 V. ob. lies almiraj, almiraje.
522) „a);ita in Verbindung mit folgcndem Eigen- ]
namen seheint i tonlosem amita, miia geworden
zu sein, woraus dann loiiib. mida." Meyer-L.
525) Z. 3 V. ob. lies amnist'ia .-itatt amtnist'ia.
527) Z. 1 V. ob. statt amor lies amore.
533«) ampulla, -am /'., kleine Flasche; ital.
ampollu: sard, ainpudda; pro v. ampola; frz.
ampoule: c ni. ampolla : ^^&n. amjiolla: ptg. («hi-
jiolheta), entpola. Das Wort diirfte uberall halb- '
gelehrt sein. Vgl. (irober, AU, VI 378.
SSSb) amiiletum (arab. hamalet . Anhiingsel),
Talisman (Plin. 28, 38; 29, 66; 30, 138); ital.'
amuleto: frz. amulette, -He; span. ptg. amuleto.
534) Hinzuzufiigen ist frz. amurgue. Oliven- !
trester.
535) mandola ist nur venez.
540 1 An<h vor dnitrd ist ein Sternehen zu setzen.
553) Auf (an)eM((sfuhrt C. Michaelis auch zuriiek,
Revista Lusitana Bd. 1 ( — mir unzugiinglieh —
Ktg.), ptg. elo. Ring einer Kette, vgl. Mever-L.,
Z XV 269. — Vgl. Grober, ALL VI 378, wo "sard.
aneddu hinziigefugt ist.
556) Z. 4 T. ob. lies angel.
559) SoUte sich anguis {*angvi-a, *angiia?} in
frz. entoi/e, BUndschleiche, erhalt«n haben?
562) Z. 4 V. ob. lies dngulo.
563) Xach Gerland (Grober's Grundrifs I 330)
ist angurria aus dem Span, in das Baskische iiber-
tragen worden.
579) Hinzuzufiigen ist span, anochecer.
581) Lies span, anublarse.
594) Cber altital. nnti vgl. Tobler, AG X 238.
und Meyer-L., Ital. Gr. § 107 S. 61.
595) Z. 8 V. ob. statt anzc lies ansa.
601) „frz. ainsne u. s. w. romaniscbe Neubil-
dungen." Gr.
608) „frz. ancien, altfrz. anciien, ital. anziano;
hierbei fiillt auf, dafs i Silbengeltung besitzt im
Gegensatz zu rationem : frz. raison, ital. ragione
u. dgl. Also genugt antianw^ ohne weiteres nieht.
Ich gla\ibe, dafs Neubildung vorliegt : ital. anziano
aus anzi wie sottano aus sotto u. dgl.; frz. ancien
aus anr-ois nach proch-ain aus proche und Wiir-
tern wie terrien aus terre (dreisilbig im 12. .lahrh.)"
Griiber. — S. Xachtrag zu 613.
613) „Was rtnc«> anbelangt, so stellt es *an-
tjidius f. *a'niidius dar, ebenso forceis : *f'ortjidius
fiir *fortidius, indem tj aus den raiinnUchen Forraen
*antior, fortior herubergenommen wurde. *Antior,
*antidius, welches letztere sich viclleicht an avte-
rius anlehnte, gehen auf den Positiv *antius zuriiek,
von welchem das romanische *antianus herkommt.
Ein Uberblick iiber die Adjectiva auf -ianit.f macht
es namlioh wenig wahrscheinlich , dafs *antianus,
wie man gewiihnlieh annimmt , eine unmittelbare
Ableitung von ante sei, als solcbe wiirden wir
*antamt.i (vgl. antaritis) erwarten. Es verhalt sich
zu *antiu.'< von ante, wie das roman. *propianus
zu dem ebenfalls roman. *propiits (nicht der neu-
trale Kumparativ!) niit dem Adv. *propium von
prope. Das Adv. von *antiwt ist *on<i«m = a 1 1 -
frz. ains oder *antie =; ital. atui (vgl. Grober,
Z VI 260 .\nm.), welches in dcr Bedtg. mit ante
= span. ptg. ante, altfrz. a>!.< ganz zusammen-
fiillt, vgl ital. innanzi aus inante neben avanti
aus abante. Ebenso vertritt *])ostium = frz. pitui
das anderswo fortlebende post. — W. Meyer ist
geneigt , anceis = atite ipsum anzusetzcn , docli
diirfte letzteres *anieis ei^eben haben." Schuchardt,
Z XV 240.
624) Vgl. Grober, ALL VI 378, wo sard, aper-
rere hinzugefiigt ist.
634) „Ital. pula seheint mit ptg. pua, woraus
sjian. pua wohl entlehnt ist, zusammenztigehoren."
Meyer-Liibke, Ital. Gr. p. 97 Anm.
637) „Das«pan. fcofen und ir?.. boutique, alter
auch bouticle, ist, wie es seheint, aus Siidfrankreich
aufgenommen , aber dabei wurde das dort regel-
miifsige -ig- mit dem Suffix -ico-, ique (vgl. span.
hoz, hoc-ico V. faux, frz. barrique neben baril)
vertauscht." Grober, ALL VI 379.
651) Z. 2 v. ob. lies span, apartamiento.
654) Z. 2 V. u. ist statt sitzen zu lesen setzen.
660) Statt span, apojar , apojo ist zu lesen
apoyar, apogo.
673) (s. auch 885.) Moglicherweise aber ist
atteler doeh kein Korapositum, sondern von attelle
(^= [h]a)>tilla), Kummet, Schiene, abgeleitet, also
gleichsam *[h]astillare. Dann wiirde die anlautende
Silbe fiilschlich als Priipos. (ad) aufgefafst und
dadurch die Bildung von de-teler ermoglicht wor-
den sein.
677) „Erwahnung hatte die Schwierigkeit verdient.
die darin liegt, dafs eine mit dem regierten Worte
[hoc) verschmolzene PriipDsition noch prapositional
(statt adverbial) funktionieren und zu dem regierten
Pronomen noch ein anderes Pronomen oder Nomen
soil zulassen kijnnen." Grober.
678) In der roman. Gr. I § 249 spricht sich
Meyer-L. iiber die Entwickelung von aqua : frz.
eau folgendermafsen aus : .,aqua wird zuniichst zu
eua (mit off. e und halbkonsonant. u). Bevor nun
off. e zu geschloss. e fortschreitet , entwickelt sich
auch hier der Gleitelaut, der nun aber nach dem
off. e als a erscheint. Dies eaue veriindert .sich
dann weiter, wie das aus vulgiirlat. off. e vor a
entstandene. § 163 "
678») aquam ardentem, Feuerwasser, = span.
aguardiente, Branntwein, ptg. aguardente (ital.
acquacite. f r z. eau de vie).
679) Das ptg Wort ist agoagem.
695) ,,Dahin gehort wohl vielmehr altfrz. arroire,
' Tiiuschung (s. Godefroyi, wiihrend viersilbiges (!)
! arviere (s. Godefroy) zu prov. vejaire gehort."
Grober. — Der letzte Teil der Bemerkung (arviere
zu vejaire) ist mir nicht recht verstiindlich.
696) Z. 2 v. u. lies drbol.
697) Forster , Z XIH 536 , bemerkt „a 1 1 f r z.
'. arbroisel existiert nicht".
712'') *ardIco, -are (v. ardere), brennen ; davon
'nach Schuchardt, Z XIII 531, altfrz. ardniitr:
ptg. ardego, feurig, hitzig, eifrig, miihsam. Cornu,
; Grundr. 1 755 § 129, hatte elie Gleichung ardego
= alacer aufgestellt.
716) Forster zu Erec 171 (S. 300) verteidigt alt-
frz. aire, das nach ihni Fem., nicht Masc. ist,
, = area.
717) „Siidostfrz. are (mit offeneni e) wohl sicher
I volkstiinilich." Meyer-Liibke.
7,s;
Narlit.ra^.
VS,S
721) /. U V. ob. irit «tiill l>ii);^'o /.ii Ifwii Stiinii.
NcIh'ii frz. itritiiiimu i»\ aiirli on/iiiiniH vorlinmlxn,
(lit:, (>i</(i'i. Vorjfl. iiIht ilii- \Viirtsi|i|M> dio i>iii-
j;iOn'iiiliMi Ki'iiiorkuiiKi'ii v.>ii Srliiirliiirdl, Z XV !tl
Anin. 2. Sell. Iiiilt nii oifiniiiim uIh ilcin (iniiidworto
fosl. — AIJ. VI ;t78 fiiftl (iriilxT voiin/,. arpani,
iiri/nnr (Plur.) Iiin/.u. — Z. •! v. oli. lios (irqiino,
724) 7j. 3 V. nl(. lio8 urcr».
726) ,.Aiioh iirftilla uclidrt wolil zii ilon liiilb-
Ki-U<lirU>n hililiiiip'ii niir -Uln. gtatiiint os vom ^r.
o{/)'(Jio,-, so r»Hditfi'rli(;t «lie Vordoppt'lunj; dcs Kon-
sonantoii ilic Kiiniiii}; doa i hiidaiii^lii^h. Anders
vorliiilt 08 sicli iiiit anijuiUn , wo -//- t= -n'l-."
d'Oviilio, i;riibor"s (iriiiulrirs I 6(it.
72(ii .Jliorlicr f;olii>rt nltfrz. nryuer, nuufrz.
I'lwnsii. DaliiT ist argoter fcrii/.iilialU-n. Arijiit
staiiiint voii argoter ab, dioso.- aber von altfrz.
nrijo -^ lat. trtfo {s. Uodcfrov luitor argoler : que
lie ([uare et d'argot lout. Que h moiit rout tout
iirgntaiil). Argot(er) ist also iirspriiiif^lirh oin
si'holastisi'lios Kaudorwiilscb, da.-< um quare iind ergo
sirb bowej,'t, rcden, danii iiberbaii|it oiiio liic lierliclie
iind imverstiiiidlioho Spraobc rodoii. Dor liibiiin;;
iiarli ist argoter zu vorfileichi-n niit noufrz. ergoter.
roohtbalirri,<cli sciii. umt dassclbo Wort in ^iJbildo-
terer Form nnd urspriinf;Iioheror Bedoutnng, das
aber, wio argoter, anch die Kcdentung von ,,diirre
R<>isor abschnoiden" hat (vgl. argot aurh „diirrer
Scbiifslinpr"); ob argoter und ergoter in dicscni Sinno
anderi'n Urspninpes sind, stebt dabin." (Jrdbor.
739) Z. 5 V. oil. lies rdbano.
7()3) ALL VI ;t78 orkennt (iriiber an, dafs ital.
arrirare cinheimi-ii-b ist, dcnn aui'b stipare =
stirare.
7G6) Vgl. Meyer-Liibke, rom. Gr. S 21 (M. glaulit,
dais it;il. roggia = arrugia [s. No 770"| rait arrogium
nicht obnc weitercs zusammengcstellt werden diirfe.
— „S. Miscellanea Caix-Canello. wo altfrz. rui.
frz. ruiiiseau damit in Zusamnicnhang gebracht
.sind." (rriiber. — arroio ist aucb ptg.
770«l iirrug'iu (gr. opvyy), StoUen im Bergwerk
(Plin. H. N. 33, 70): nun. diugci, ierugd; itaL
rnggia, Abzngsgraben. Vgl. Meyer-L., rom. Gr. § 21.
771) „Benetzen ist nicbt strablenformig be-
feuohten, dabcr mul's icb dabei bleiben, dafs vor-
liiufig die Begriffe ,benetzen' und ,strahlen' unver-
niittelt dasteben " Grober.
778) „ital. artigiano, frz. artisan (erst 16. Jhrb.)
sind Neubildnngen nach cortigiano, cnurtisan d. i.
cortensix =: cartes -\- -anus. s. Diez I cocie." Grober.
77fl;) €cf>0-QiTi!!>/ . Gelenkkrankheit, Gicht (von
rto'tfjnr); ital. artetica: altfrz. artetique, nreeti-
que (vgl. Forstcr, Anm. zn Cligrs, V. 3024); span.
))tg. artetica. — F. Pabst.
783) Z. 5 V. ob. lies artillerin.
78«) S. Nacbtrag zu 778.
800) In Bctreff dor Hcrkunft dos persiscii-arab.
Wortfls vergleicbc Frevtag, Lex. Arab.-Iiat. s. v.
schi'trendsi:b und Rotb-Butblingk s. v. eaturanga.
804) „An xasia : jeja zweifle ieh jetzt, da .f +
naobtonigcs i (Hiatus) nicht 7 (vergloiche lieso)."
Meyer-Liibke.
808) ..VVenn von ileni bypothotisebcn german.
axatiu, •lire die roman. VVdrtcr ause. agio etc. zu
gewinncn wiiren, wiirde *a»ius iiberHiissig- wenlcn,
aber ist der Beweis gefiihrt?" Griiber. — Solltc die
Gleichung *a[d]atiure (aus *asatiiire) : nnisier =
.•tation-em : .laisou nicbt geniigen?
810) „f rz. asperge = asporiigmn ist mit sniiiem
dialektisoben er=ar wobl nur desbalb in allgemeinen
(iebraue.b ubcrgi'gaugi'n, weil uH in diuser Form an
(ix/icn/rr •— adupergere orinnerlo." Sucbier, Gr>>-
ber's GnuxIrifK 1 t'i32. — Abur asiirrgrr ist docb
oin rein gololirtes, weiiig ilblicbva Wort! Z. 3
V. ob. lies rsjidrrago.
8I2i Z. 3 V. ob. lies ds/irro.
M24) Haist, HV VI fiSO, «tdlt fiir span, a.techar.
ptg. asseitar, gal. ru.reitar ilas Grnndwort anf
(i(/ -\- rirrularr (bei Ducange in ilcr iiecleutnng
„i|uai'ri<ri', indngaro" belegt); das r sei gosubwiinden
wio in macho •=- marculuji \ind in Maclin r— sar-
culuiii. Dio Ableitung ist sebarfsinnig uinl dnrcb-
aus annohnibar.
852) Im Wdrtorbucbo von Wollhciin da Fon8o<'a
findet sicb m'ucrua.
8(141 Vgl. Urilber, ALL VI 378, wo auf Stowasser,
Hisporica faniina S. 2!i vorvviesen wird.
.S(i(i) „Wio wird span. ,:( zu r; a:tor : azor'i
Heine Deutung dos prov. au in aiiator schoint mir
bior ontsj)rerhen<l«r." (iriiber.
885) Meyer-Liibke. Z XV 241, setzt als Grund-
wort zu den untcr 885 besprochenen Vorbon (donon
er nocb altfranz. utilicr anrcilit) *atilliire odor
*altillare ,zuriisten' an, welibcs er wicder aus deni
German, ableitet (goth. giitiloti, orlangoii, gatils,
pas.senil, taugliib, abd. zilon, ags. tiliaii etc., siohe
Kluge untor Ziel). Wegen i =■ germ, i verwcist
M.-L. auf tirer und auf Mackol ]i. 103. Aber iirer
ist schwerlicb german. Ursiirungcs (vgl. No 82(Hi),
u. die von Mackel bohandoltien Worte sind docb wohl
anderer Art. Ini Obrigon ist M.-L.'s Vermutung
scbr ansprechend , zuiiial da das Grundwort *atti-
lulare allerdings schwcre Bedonken gegen sicb bat.
— tber tadlar vgl. auch Ascoli, AG VII .'i83;
A. stellt *ate)itlare. *tcntlare (v. atcnt, wie dtscli.
au/'merhen nebon au/'merhig) als (irumlform auf.
887) „Zu erwiigen ist, dafs auch span, tonto
(neben ducndo =^ domilus) nicht rcgelmiifsig ge-
staltet ist, also kann ital. tonto ebensowobl latoin.
Lehnwort sein oder besser Erbwort. da gcrade in
diesen latein. d vor j! ofters zu gescbloss. 0 wird
ifonte u. dgl.) " Grobor.
900) Z. 2 V. u. lies pdjaro.
916) Z. 5 V. ob. lies oropendola.
922) „aurigalgalus erscheint viclmohr vor-
roraaniscb, da dem Ital. die Bestandteilo der Zu-
sammensetzung feblcu; [au\r schwindot ital. nicht
leioht, oder, dies zugegeben, fehlt ilem Ital. Itci
dieser Art der Zusanimensetzung wonigstens der
Bindevokal ivgl. orbacca u. dgl.)." (Jrober.
930) ,,ausicarc wiire vorromanisch, da romaniscb
keine Ableitungen auf unbetonte Suffixe iiblich sind,
abor das Produkt wiire wohl auch nie.lit riit. ascar,
sonilorn asgar (nach cargar = carricare)'^ Genane
Parallelen mit .s-c fehleu, wie es schcint." Grober.
9(11) „Man darf wohl mit Riicksicbt auf die
ronianisehen Wortausgilnge *avistrutliilM anzusetzen
wagon, umsomehr, als .•:trutlieii.t, orijovlho: (wenn
auch in anderer I'edeutuug) vorliegt, womit .itruthio
zusammenhiingen mufs." Griiber.
947) Vgl. Grober, ALL VI 378, wo sjian. nru-
tarila hinzugefiigt ist.
949) Dauph. councou (neben ouncou. omicle) ist
ein Seitenstiick zu tardc = amita. Vgl. Behrens,
Z XIII 412.
9(i2) Meyer-Liibke, rom. Gr. § 64, hiilt haire etc.
ebenfalls fiir ononiatopoietisch , stellt es abnr mit
bailare, lia-er etc. (s. No 987) zusanimen.
983) ,,Das ptg. baqo (durch liago-o) ist Lehn-
wort." Vgl. Griiber, ALL VI 378. '
7«!»
Ninlitraj!
7i)0
99(j) „ruiii. hate ist slaviscbes l-clmwort, kiiriiite
iibrifjens auch aus vulgarlat. haneam, banea ont-
standen sein. Bajae ist auf alle Fiille niinoti};."
Jfeyer-l-iibko.
998) Zu ilem Bedeutiingswandel von bajulu.t vgl.
narmestetcr. La vie des mots p. 92. — Zii den
Ableitunfjen ist nacbziitragen ital. hafiUva, Macht.
1000) Besser als arab. halad diirfte arab. luitil
als Grundwort anzusetzen sein. Vgl. Schucbardt,
Z Yin 532. — Z. 3 V. ob. lies batadi.
1000*) ,,balaeim, -am f., AValfiscb: ital. balena:
frz. baleine: span, btdlena (vgl. lleva f. lieva); ptg.
balea. Das Wort bedciitet iiberall aucb ,Fi8ehbcin'."
F. Pabst.
lOOO"") , *balaeiiariHs, a, inn (^balaeiin), zum
Walfisch gehorig; frz. halehiier, WalfiscbfSnger
(Mann und Suhiff) ; span, ballener, ein Art Schiff;
ptg. baleeiro, Walfisibfanger (Mann und Scbiff)".
F. Pabst.
1013'') Z. 6 v. ob. ist statt h<tila zu lesen hade.
1016) Meyer-L.. Rom. Gr. 1 § 17 ara Scblusse,
raeint, dafs ital. hahare von halzn. Vorspriing,
eigentl. Giirtel (lat. lialteuK). abzuleiten sei.
1023) Z. 3 V. ob. lies bdlmmn.
10241 Z. 7 V. ob. lies hdlteo.
1060) Z. 15 V. ob. ist statt span, varone zu lesen
raron. — Cornu (Grober's Grundrifs I 751) setzt
ptg. variio = *niaronem (Abltg. v. mas, maris) an.
i()62) Guarnerio, R XX 58 ff.. bestreitet den
.\nsatz barr- = quadr-.
1064) Statt barueli taabbata ist zii lesen bfiruch
Imhhfdi (nsn --^i)-
1078) Z. 3 v. ob. lies baldio.
1113) ..Xacbzutragen ist rum. bea, Anrede an
Frauen." Meyer - Lubke. — Kluge, Wtb. unter
,.Bilch", stcUt frz. behtte zu kymr. hele, Mardcr,
mhd. bilch, abd. bdich. Bikbmaus. Das verdient
jp<lenfalls Beaehtung. Vgl. auch Jobansson, Ztschr.
f. vgl. Sprachf. XXX iN. F. Xi 351, wo helette als
aus dem Kelt, entlebnt und das kelt. Wort mit
latein. ftlis, das aueb „Marder, Wiesel' bedeuten
kann, verglichen wird. — Vgl. Grijber, ALL VI 379, wo
Slid sard, beddu. logud. bellu hinzugefiigt wird.
1114) „mou aus mitltum besteht noch heute in
der Champagne, in den Ardennen etc." Meyer-L.
1127) .,Das Altfrz. , wie das beutige Picardiscbe,
seheidet streng zwischen berser und herder, pic.
berschier." Meyer-Liibke.
1128) Z. 9 v. ob. statt ovaja lies oveja. — Vgl.
Mever, Z XI 284.
il43i „Die Brillen, die in Italien im 13. Jahrh.
.aufkamen , waren iraraer aus Glas: der Beryll ist
undurchsichtig; ital. harelle, Brillengliiser, kann
daher darait nicht zusaninienhilngen, wie Caix raeint.
barelle ist wobl nur das gewohnlicbe harella, „Trage",
das Brillen ges tell (dann aurh die Brillei vertrug
diese Benennung selir wobl. Dtscb. hrdle aus frz.
hericle, dieses wobl = frz. rcrick = retricula,
Gliiselien, Analogon zu retrieidum (Wort der Technik
und halligelelirt). Der Anlafs, v zu 6 umzugestalten,
war wohl ilarin gegebcn, dafs zu berUQe) die Neben-
form hericle = Berj'll bestand (s. Godefroy, schon
12./13. Jahrli.), an welcbe volksetymologisch vericle
angeglichen wurde. Iii-xicle ist etwas spiiter belegt.
als hi'ricle = Brille und gelehrte Anlebnung an
hisci/chts. Ancli irriele bezeugt Littn'' an entspr.
Stelie mit der Bedtg. (Brillen -iGlas." (irober. —
Skeat, Etvm. Diit. .«. r. hen/l.
1145) Meyer-L., Ital. (jr. § 56 S. 40, bezweifelt,
dais span. i)tg. hicha, -u auf beMa zuriiokgclit,
well ch niclit aus sti- ontstanden sein konno.
1148) Hinzuzufiigen ist pro v. beta: frz. hette,
Zuekerriibe, hette-rarr, Runkelriibo; cat. beta:
spa n. betarrfif/a, Runkelnibe ; ptg. hetarraha, Rot-
riibe. Vgl. GrOber, ALL I 378.
1150) ,.ital. hetitla hat keine Gewiibr, das v(dks-
I tiimliche ital. Wort ist bidoUo." Meyer-Liibke.
i 1153) Z. 6 V. ob. ist fiir hifaro zu lesen bibaro.
I 1157) „Gegen Diez" Herleitung des frz. boismti
erhebt sich von Seiten des .s-.v Widerspruch." Grdber,
AIJ. VI 379.
1162) Dieser Artikel u. 1196 gehoren zusammen.
1170) Auf bifera fiibrt C. Michaelis auch zuriick,
Revista Lusitana Bd. 1 (— mir unzuganglich —
Ktg. I, ptg. ftp/'Crd, friihzeitige Feige, vgl. Mever-L.,
Z XV 269.
1186") *biroteiis, a, nm (v. birolus. -a, zwei-
riidriger Wagen), zweiradrig: ital. biroccin.
1196i S. Nachtrag zu 1162.
12231 Z. 3 v. u. lies bitdcora.
; 1235) S. Nachtrag zu No. 5692.
1273) Auch span, baluarle gehort hier'her.
1278) Hinzuzufiigen ist ptg. bonanr.a. Meyer-
Liibke, ALL VII 445, erblickt in l.at. *bonacia eine
Umbildung von malaria.
I 1280) tjber -td fiir -tade in bontd vgl. Ascoli,
! AG II 437 f. (A. halt bonta = bontdte fiir beein-
' Hufst durch *bunta =^ honHas, s. dagegen Mever-L.,
; Ital. Gr. § 206 S. 122 Text u. Anm.)
1296) Z. 1 V. ob. statt nhd. lies abd. — Fine
ausfiibrliche, vieles Neue bringende Bespreciiung
der zu botan (hozan) geborigen Wortsipjje hat
Schucbardt, Z XV ff., gegebcn.
1307) Vou bras ist abgeleitet hras:ser, braiien,
bra.iserie, Brauerei.
1314) Uber das Verhiiltnis von frz. hraiiler zu
braire vgl. Tobler in den Sitzungsb. der Berliner
Akad. d. Wissensch., philos.-hist. CI., (1889) Bd. LI
! p. 1090 f.
I 1315) Auch ptg. brejo, Sumpf, gehort hierher.
J — Z. 4 V. ob. ist vor brea einzuscliieben span.
1319) Z. 4 V. u. lies blandir.
\ 1320) Fiige hinzu rtr. braser, harsar.
I . 1358) [u. 1368] „Eine neue Erklarung desAVortes
' .Bronze' hat kilrzlich Berthelot in einem Aufsatze
(in: Revue areheologique, 1838 p. 294) aufgestellt.
Dieser sucht als die alteste Form des Wortes aus
alchimistiscben Scbriften ein mittelgrieeh. jignr-
! zijOiov zu erweisen. Die.ses aber entspreclie einem
lat. aes Brundisium, da in Brundisium beriihmte
Bronzefabriken gewesen sein mussen (Plin. N. H.
33, 9, 45 u. 34. 17, 40)." Sehrader, Spracbver-
gleichuug und Urgeschichte -', Jena 1890, p. 290.
S. aucb Huora Aninloflia, 16. Dcz. 1890, p. 7SG.
1359) Z. 3 V. u. lies borcegui.
1368) S. Nachtrag zu 1358.
I 1373) ,,brutus statt bruttu/i ist unrichtig, weil
1) ital. bruin gelehrt; 2) ital. t in .solcher Stel-
luug nicht verdoppelt wird: 3) span. l>ui'do. grob
(von WoUe \i. dgl. gesagt) durchaus nicht schon
darum mit hrutu.^ zusammenhangt, weil die Meta-
tliesis des )■ zu lielegen ist (die Bcgriffe von hriitt>t.'<
und burdo liegen viel weiter auseinander, als Cornu
denkt) ; 4) schon altfrz. (wenigstens 14. Jahrh.) das
Fem. brute zu belegen ist (nicht brue), ebenso hiilt
das Prjv. an t fest, das niclit t-. snndern nur -tt-
darzustellen pflegt." Grol)er.
1377) Z. 5 V. 0. lies Imfalo.
I 1393) Vor bougran ist einzuschieben frz.
7;il
Narlilrii"
7d-2
18'.l<i)„liiniiuziifU(^<ii ist ital. /ikn/h, |it>;. Intiiilm".
Mi'Yor-l.fllikp.
IH'.tSl S.-lni.lianll. / Mil .VJT. /iclit liiorluT, iiml
wi'lil niit Kwlil, niirli s|inn. |>t>;- /•'/". aiifKi<l)lason.
.Iiinkflliaft. C.irmi, (iriiii.ir. I 71S u. 72S, wcllt»
lias W.irl Villi /(i/MH.< alili>it)<ii.
13!l!>l /.. .'i V. nil. lit'S Hpati. /iiK/rni.
1407) ..Ks int iiiiorlntilil, fur cine piii/.olii<i roinaii.
Spraolip I'iiu' l«>somli'r>" (irumltnriii aii/.usct/.iMi , wo
illo aiiiiorn wiili<rstriiliiMi. l)io Sprarlio Daiito'H out-
litilt 80 vu'lo (n. (mill prnv.) Wiirtor, dafs os dnrrli-
aii» «idit tn-fn'ii\illii"li ist . homii hnlitin (lnriinti>r
p^nvlinnt ninl , iiinl lici Rigiitiiii-Kanfuni lioifst cs
von ilciii Worto ,jh>rii iisato' — os is( oiii littora-
risclior Aiisilniok." — .Juilgn ist /.war aus Daiito
liokniint. alH>r iiiclit alio Wdrtor lioi Danto «ind
italionisclii' Wiirtor. Das Ital. war vor dor Mitto
d<>s i:{. Jalirli.'s liiiiliinji;lirli init prov. uiid fran/..
Klonu'iiton iliirrlist<t7.t iiifolK»" dor VorhroitmiK ilor
prov. imd frz. Littorntiir in Italion. loli solic dalier
nil-lit oin. wio fiir oin Wort, das die ital. Lcxikn-
;jraplion (Ri^iitini, Fanfani) solltst als /ntco itsato
bozoiolinon, eijjens oino bosondoro alid. Korni angc-
sotzt wordcn diirfo, nooli audi, wie aus cincin
{^rnian. Worto oin Adj. aiif -ea abf^>/,of;en wordon
soin kiinnto, das sofort wioder nur als 8bst. auftritt.
(iorado woil das Wort als fjalliscli iibcrliofort ist,
sollte man an dor boziMi<;tcii und jjoniigonden Form
nicbt douteln." lirober.
14121 Vgl. Griiber, ALL VI 379, wo hinziigefiigt
wird: sard, buddire: rtr. buglir; prov. builhir;
altspan. bollir; span. buUir (ehenso cat.); ptg.
bolir.
1413) Statt span, borbuja lies borboUa.
1426) Flige hinzu: span, horrico.
1430) Die hier gegcbene Ableitung von ital.
bitsto, frz. buste ist, wie ich naohtriiglich bomerko,
auch von d'Ovidio (Grober's Grundrifs I 515) ge-
geben.
1433) Uber burro, butirro vgl. Mcyor-L., Ital.
Gr. § 16 S. 16. — Griiber, ALL VI 379, weist aus
Venant. Fortunat. und aus Alcuin butiir naob.
1438) ,,Eine Form *bi(^cida wird durcb niohts
gereclitfortigt." Gr. — Das ist nur danu richtig,
wenn dor Wandel von cs (x) zu sc als unmiiglich
befunden wcrden soUte. Vorliiufig wird man sich
der Annalinic. dafs er moglicb sci, kaum entziehen
kiinnon. — Sp. 148 Z. 4 v. u. lies bri'tjula.
1450) ,,Vgl. Z XV 242, wo span, caclio, tarent.
kahkalo. kakkarn, aucb ahd. c/ia/i/in/a auf volgar-
lateiu. caccaims , caccalus zuruokgefiihrt sind."
Meyer-Lubke.
1450*) *cacculus, -um ni., Tiegel, Pfannc, Kachel ;
aiif ein vulgarlat. *cacculus (f. schriftlat. caccabus)
fiilirt Meyer-Liibke, Z XV 242, zuriick span, cnchn
(vgl. No 16351, ptg. caco. tarent. kakkfdo (neben
kakkaro), iinter Rinweis auf ahd. chahhala.
1452) „cacat ergab chie durcb chir-i-e, wie jaeet
: f/ist durcb (fieist, da binter c(«) ein ./ entsteht
(vergleicbe chier = carum d. i. kjar, chief d. i.
kjef) und t aus -c- vorausgehendes ie zu i werden
liifst {cimetire = coemeterium) : es bedarf also nioht
des eschiter zur Erkliiruug des i, wie Diez meint,
und seine Parallole pacat : paie bringt anlaiitendos
c nicbt in Anscblag." Griiber.
1455) ,.cade}itin ist nicht Sbst. , sondem Neu-
bildung, vgl. frz. sogar exif/ence vom gelelirten
exiger, ital. rednv-enza, prov. mnlheransa u. dgl.,
die niit vielen andereii cbenfaUs neugebildet sind,
ant-ia, etit-ia sind romaniscli gedeutet."' Griiber.
— Filr ilnl. c<i//i'Hrn ol<-. gubo job dies boroilwillig
/.u, boi f r/.. cbetuirr, r/miicc dagogon Rcliviiit niir dio
LaiitguMtall lies Wort^-s Noiihililung auHzuKcbliofsoii.
Kiirting.
li:.7) Vgl. (iriibor, ALL VI 379 f.
1458) „ridiic bat init railiinis iiicbts /,ii t.bun ;
OS bangt niit altfriinz. vhid-ril (V), liiiuorlicbo (?)
Lainpo, prov. inirsii , loiiclitcii (von dor Lainpo)
zusaiunion, vgl. GriMino, C vor .\ iin Frz. (Strafs-
liurg ISSS). p. 91." «iriilior.
1483) lit'tzto Zoile v. u. lies (utlamar.
1486) Z. 2 v. u. liuH cdlamo.
1487) Vgl. (iriiber, ALL VI 3H(), wo sard, clii-
Idniira, cat. cntitndria liiiizugcfiigt ist.
149:)) ,,Frz. culfi'on stiimnit aiis dorn Ital."
G rubor.
149H) „Span. ptg. cn/rdi/a sind dom allprov.
caliddti eiitnninmen (vgl. span. ci>: cnLr, hoz =
/(i{.i- u. ilgl.). Mitliin ist calcinia audi koine riimiscbo
Kinriclitung, dio riimiscbe Fabrstrafso liiofu via
stnitd. dabor allgonioin romaniadi dioselbo Uenen-
miiig (ital. xtrada. altfrz. estrve, prov. span. ptg.
eshada). Ist abor dio via calciata erst franziisisdi
d. Ii. nadiriimisch, so ist cs unniitig und uurichtig,
ein Substrat *calciata anzusetzen, denn in Fraiik-
reicli konnto das Wort aus cliaux {calx) liorvor-
geben, wie altfrz. la ferric (soil, vnie) aus ferrum,
das man doch wobl rait /errce nicbt durdi 'ferrala
vermittcln wird. Es schcint mir das von Belang
in kulturgeschiditlidier Bozieliung: dio chau.tsee ist
jung, wcnn audi sdion mittdalterlicb. Danobon
verdient Beaditung , dafs einc ronianischo Weg-
anlage keltischer Herkunft ist: caminus (das mir
zu den vulgiirl at. Substraton zu gchSren schoint,
s. ALIj I 541), wclche im romiscben Wege8y.steme
eine Liicko auszufiillen im stande gewesen soin mnfs,
da das Wort allgemcin romauiscji in Erbwortform
auftritt. Von weldier Art der caminux war, wird
freilicli nicht zu ermitteln sein. Durch dio Not-
wendigkoit, chaussie v. chaux abzuleiten , erledigt
sich audi Riinsch's Anlehnung des Wortes an calx,
Ferse." Griiber. — Fiir die Annahinc der Abloitung
des Verbums chausser von chaux verniisse ich ein
Ajialogon (faimser u. faux sind dmh wolil nur schein-
bar analog, vgl. dagegen paix und a]iai<!er. croix
und croiser). Auch kann ich schwer glaiibeii, dafs
in franziis. Zeit ein chaussce v. calx, Kalk, neben
chausser (v. calx, Ferse) gestellt worden sein sollte.
Ich mochte an dem Substrate * calciata vorliiufig
noch festhalten. — camminus bedeutet wohl ur-
spriinglich nicht „Weg", sondern „Gang, (Jangart".
Kiirting.
1502) „caldellum ist nicht Substrat des franz.
chautleau, altfrz. chaidel , sondern das frz. Wort
ist Neubildung, wie altfrz. fauvcl ii. dgl." Griiber.
1511) Suchier ((iriiber's Grundrifs I 664) setzt
frz. charivari = hebr. -|fj;m "^'i'l' (Genes. 32, 6)
„Ochs und Esel" an, ohne jedoeh eine Stiitze fiir
diesc an sich nicht cben wahrsclieinliche Ableitung
beizuliringen.
1513) Baist, RF VI 580, will fiir prov. ptg.
calar, span, callar ,,8chwoigen" ein tirundwort
*caltare v. callum ansetzen. Diese Annahnie .stiil'st
auf unbesiegbare Hiiidernisso beziiglich dor Bedeu-
I tuiig , ist iibrigens auch zwecklos , da das II des
I span. VV'ortes nicht sonderlieh befromden kann.
1514) P. de L.igarde hat (Nachricliten von der
I Gesdlsch. d. Wissensch. z. Giittingen 1886 S. 124)
i — worauf Mever-Liibkc im Ltbl. f. germ. u. rom.
793
Naihtras;
794
Phil. 1888 Sp. 305 auliUL-rksain f,'ciiiai-lit liat «in |
spiitlateiii. calautica nachfrowioseii iiiiil dariii das
Grundwort von (jaloche orkaiuit. Al>or eiiierseits
ist ciilaitticu eiu j;anz duiiklos mid koinoswcfjs iibor .
alio Zweifel erliaboncs \V(Pit , andorerscits liiittc i
calaiitica eiu *ckeluclie cr-^ebon niiisson.
1514.) calor, -oreiii »i., Hitzo, Warine; ital.
culurc etc.; laltfrz. vaiire, chaure).
1516) Cber altfrz. cliahiii/ier, chalfiK/e vorgloirlio
Fiirster, Z XIII 535.
15261 Z. 5 V. ob. lies cdiiiara.
15321 „Das schriftlat. cdHieif«.s erschcint im Alt-
frz. regelrccht als chameil." h\ Palist.
1545) (Sp. 160 Z. 10 V. ob.) Das ital. aiiiipiuue
ill der Bedtg. ,, Probe, Muster" kanii kaum dasselbe '
Wort wic cumpionc „Kanipfer" seiii, daiiii aber ist
sein Urspruiig ratsclhaft.
1555) Z. 3 V. ob. lies perreria.
1567^ „Frz. chhieait kann iiiclit iiiit vaniieJlua
zusaiumenbangcii, well frz. die nur aus ca vor ein-
t'aohem Kons. entstebt. Diez ist daher ira Keclit :
cs liegt Siiffixtausch vor, den bei -alis und -ellus
mebrfacb naebweist Nitlian (V), Das hit. Suffix
-ait»-, S. 7." GriJber.
1571) „Zu dem loiubard. yutta ,Raiipe' vgl.
cngl. caterpiUar, welches von alt f rz. c7ki(c, bzw.
pic. cate -)- peleuse ,Kafer' abgeleitet wird (s. Skeat
unter caterpillar)" F. Pabst.
1572) Die (iibrigens nur veriuutungsweiso ange-
setzte) (ileichung frz. (jafinou = *canionem (von
canin] ist unbaltbar. Das Wort diirfte iiiit ijaitnire,
kliiffen, zusaiumenhangen.
1583) Z. 3 v. u. lies cdiiamo.
1587) Z. 6 V. ob. ist stiitt span, utanunra zu
lesen atarazana (vgl. No 2394).
1589) Z. 2 v. u. lies cdntico, cdnticu.
16051 Uber altfrz. chevoistre vgl. Fiirster zu
Erec 3512 (S. 320).
1612) Hinzuzufiigen ist rum. capdtd, gewinnen.
Vgl. Ascoli, AG XI 428, wo die ganze um caput
sich reibende verbale Wortsippe eingehend behan-
delt ist.
1615) Z. 2 V. u. lies capitulo.
1632) Am Schlusse ist statt Th. p. 76 zu lesen
Th. p. 16 (Th. nieint, dafs captivtis durch keltischen
Einflufs zunachst zu *cachtious geworden sei und
dafs daraus prov. caitiu, altfrz. chaitif sich er-
klare). — Scbwan, altfrz. Gr. § 73, setzt *coacHcus
als Grundwort fur chetif an: Neumann, Z XJV 553,
hat dies mit bestem Recbte zuriickgewiesen durch
Hindeutung auf *coacticare = cacher, coagulare =
cailkr. — Sp. 170 Z. 2 v. u. ist statt cautivero
zu lesen cauliverio.
1633) Z. 7 V. u. statt acatamento ist zu lesen
acatamiento. — S. Naehlrag zu 1725
1635) Neben ital. cnppio ist auch cavo vor-
handen in der Bedtg. „(unterirdisches Telegraphen-)
Kabel"; es liegt wohl Angleichung an caco (Adj.)
vor. — S. auch Nachtrag zu No 1450".
1636) „Ich wiirde nur cajm- (bezw, cnpo-i an-
setzen , das an Stelle von caput trat , wiihrend
capum doch nie bestand." Griibcr. — Auch Meyer-
Liibke, Ital. Gr. § 326, erkliirt capu aus caput und
erblickt in sard, habudu, ifi^Mr/e eine Bildung wie
numene neben nome (% 318), in § 346 (S. 199)
raacht er auf den Plur. capeta b. Ristoro d'Arezzo
aufmerksara. S. Nachtrag zu No 1640.
16401 Fiige hinzu: sard. log. cabide, camp.
cahudu. Vgl. W. Meyer, Gr. I 463: Ascoli, AG
XI 434 Anni. S. Nachtrag zu No 163G.
1648) Cber rtr. Gostaltungen dcs Wortes vgl.
(iartner, (.irobor's Grundrifs I 481.
1653) Z. 2 v. ob. lies cdrcel.
1661) Z. 5 v. ob. lies carantia (obenso vorlicr
carentia, caristia).
1662) Z. 2 v. ob. lies akaravea.
1665) ,,Ital. carena, frz. carim-, span, careiia,
ptg. querena, crena sind rait lat. carina nicht
direkt zu vcrbinden, auch lassen sich nicht alio
Fornien auf eine geraeinsame Grundfofm zuriick-
fiihron. Wahrscheinlich ist das Wort , wie andero
Schifferausdriicke, von einer Seestadt ausgegangon;
es wiir<ie sich fragcn, ob irgendwo am adriatisehcn
odcr am mittelliindischen Meere i vor n zu e wird,
' wo also die Heiinat der Form zu fixieren wiire.
(ienua kann es nicht sein, da liicr das Wort caina
lautet." Mcycr-Lubkc, Rom. Or. § 44.
1666) „Aitfrz. cherti wohl Eigenbilduug aus
\cher, wie maloaistic aus malvais, denn liigo cari-
iatem zu Grunde, so ware charte zu orwarten, weil
der Scbwund des vortonigen i alter ist, als die
Umbildung von a zu e, und car't nur chart werden
konnte (vgl. carriciirc : charger)." Griiber. — Aber
das e in cherti kann auf Angleichung an citer be-
rulien ; die Bedcutung von cherti weist auf unmittol-
baren Zusammenhang rait klrchenlateinischem cari-
tatem bin.
1672) ,.carnatus ist nach Bedeutung und Form
nicht Grundlage fur frz. charic, dies vielraehr frz.
Eigenbildung aus char^n)-, ebenso wie span, car-
nada Neubildung sein kann." Grober. — Aber wic
soli sich dann das rr in charrie erkliiren V (Griiber
sclieint frcilicli charie mit eiufachem r fiir die
richtige Schreibung zu halten, da er in seiner betr.
Zuschrift dies r unterstrichen hat, indessen im
Sachs-Villatte'sclien Wtb. findet sich nur charrie.
1681) Ascoli, AG XI 419, uimmt *caroneus als
Grundwort an, welches er in scharfsinniger und
uberzeugender Weise wieder von caro ableitet.
1703) Z. 3 v. ob. lies quescria.
1709 u. 1768) Vgl. hierzu Ascoli, AG XI 425,
wo ca.fims als Grundwort angesetzt und urspriing-
liche Identitat desselben mit castano (= kelt. cdssen,
cdssin, caissH) vermutet wird. — Meyer-L., Z XV
271, empfiehlt, in Riicksicht auf Casaagmw, statt
*cassiinis anzusetzen *cnssa««.s\
1711) Die span. Form des Wortes ist casu.
1725) , Zusammcnsetzung mit cata- (v. catar) ist
auch frz. chdlit . holzernes Bettgestell, ^ cata- -\-
lectus, Schaubett." H. Bonk. Vgl. No. 1729.
1734) Hierher scheint auch frz. cdlin {= *catel-
llnus?) zu gehijren, doch ist die Lautgestaltung
auffallig (ZU erwarteu ware *cheltiii\. Vgl. iiber
das Wort Mayhew, Academy vom 22. u. 29. Jan.
u. 5. Febr. 1887 (Mitteilung von H. Bonk).
1736) Vgl. Meyer-L., rom. Gr. I 417, wo noch sard.
kadrea, mail, kadrcga, v e n e z. karega, b o 1. karigu,
eng. kadrda, k'adrega angefiihrt und als auf Vor-
mischung von cathedra mit quadriga lieruhend
bezcichnet werden , jedoch ftigt M.-L. hinzu , dafs
lira, cadriego fiir Ubergang von 1r zu gr zu sprcchen
schcine.
1738) ,, Hinzuzufiigen ist ptg. ciiditiho. en gad.
kddin." Meyer-Liibke.
1740) Cber cdtfua (nicht cutlus) vgl. den iuter-
essanten Aufsatz von Sittl ,,Zur Geschichte der
Hauskatzc", ALL V 133; vgl. auch Max Midler,
India, what can it teach us ? London 1883, p. 261 ff.
1742) Gorland (Griiber's Grundrifs I 331) stellt
s p an. eachorro rait bask, zakur, zakurra zusammen.
7115
Niiolilriif;.
7:m;
nVt'J) i.ciii'iru/ii HliiU daviculii tvinl mil I'lirvclit |
iri'fp'ii r<i;>i(ii/<i aufp'p'lii'ii , wcil -;»• iiii I'mv. iiinl
lUil. iiii-lit /11 V. Doiiili'ni ^11 li \vir<l , tn'il -iliiliim
nicht all^i-iiiciii n>in:iiiUrli i i'r;;fl>t'ii li.itto iinil
wi'il ilio liislt^;. rri;)i7ii/iiiH an/iincliiin'ii vorliii'li't,
ili'iin ilioso» koiiiitu riiir oinou Ko|irn:i;,'<'l lnnliMitcti,
naliiviut diertUf oiiu'ii I'lKnk (Niijjol nliiic Kupf).
koiironnip-n N«kc1 bi'sact; cl aln-r wuril« /.ii c diirrli
Uisiiiniilation (c/<iri<-'/iil, \g,\. *ciniiiir nils lyKimyiir."
Griibor.
1773) Z. 2 V. lib. lies c./fftrr.
1776» Z. J von ubcii ist iiaoli cekic oiiiiiifii^t'ii '
cilfre. 1
17'.I2) /. 1 V. II. lies ccnlesimu. \
17'.l'l) ,,Un8 riiiii. Midi ist wulil slavisclicr Her- 1
kiiiift." F. Tabsi.
liS05) Vf,'l. audi I'oriui, R XIII 28t; Aiini :t, uiiil
Mo.vcr-L., Ital. Ur. § 6(1, firiuT roin. lir. I § 273, |
Hii crniseus aus siidital. Miiiiilartt'ii iia<:li;;owio.--i!n
winl s^iica|Kil. cntuic, loocos. cfrusu, sard, keriiga,
riini. ceiiisii. son. sarma).
18«i!() S|). 188 Z. 1 V. II. lies ceniicalo, sarnicalo.
— S|i. 1S!I Z. 2 V. lib. ist statt je'»iMi(//(< zu iesoii
^xniiujlo.
1810) V;;!. No 2595.
1S1!>) Uic «iiaii. Wurtform fiir das Vlisb.-it. ist
toiicicrlu.
1824) Vj,'!. Griibor. ALL VI 381, wo amh riiui.
tsi:hierh ani^cfiiiirt wird.
1825) VjJL CJriibfr, ALL VI 381, wo casMre als
(irundroriii aiigesut/.t mid .span. ff*(ji)(ii' aiif^jofiiLrt
wird.
1857) „Sichur ist, dafs chrUima ziilotzt i liatto."
d'Ovidio, Griibcr's Uriindrirs I 504, wo fiber die
Quantitiit dcs i in chrismn iind Cliiixtiis ausfiihr-
lichcr i;oliaiuk>ll i>t. Darf man chi i.wia anset/.eii,
sii ist darin zwoifellos das Grundwort von ital.
c(v,<Mia, I'rz. cj'emf zu erblickcn; audi { r z. chritien
ist dann nicbt luciir auffiilli^.
1888) „I.st cs wirklirii riuhtij,', cnictiim (cmguhi
uiid cinijula) anzusctzon . wo t'r/,. ceitil, prov.
cciiclut u. s. w. bestclit, wiibrcnd im Hal. rcgolroclit
«■ in inc odor iiig zu i wird (cinyere, cintu u. s. w.)?"
• irobcr.
1892) Z. 2 V. ob. lies cenicero.
ISOtii ,,Lieber als von einem cinnus = cinciiiHiis
miicbte ii-li ital. cenno, accenno von coiwiiniat
lierleiten, das nach der Apharesc von con- und der
Wicderzusamraon.sctzung init ad- cennare, accennare
ergebcn hiitte, gleichsam .raittels des Gesichtsaus-
dnicks eine AVarnuii;; erteilen". cetino ware post- 1
verbal." d'Ovidio, Grober's Grundrifs I 503. '
1908) S. Naclitrag zu No 824. I
1909) Z. 1 V. u. lies circulo. I
1917) Z. 1 V. u. ist zu lesen span, citara, ptg. i
cilhara. I
1919) S. den Nachtrag zu 749G.
1934) Zu frz. clair gehort das Adj. clairel, -ette,
blafsrot, und das Sbst. clairet, blal'sroter Wein.
1935) Uber altfrz. glais vgl. Forster zu Erec
2363 (S. 3161.
1937) (Sp. 200]. Statt span, mona^lero ist zu
Icsen monasterio.
1944) Z. 4 V. ob. lies davecimbano.
1949) Z. 1 V. 11. lies dimaterico.
1957) Z. 2 V. u. lies paralitieo.
1966) Z. 3 V. ob. ist statt Lebkraut zu lesen
Labkraut.
1972) „5Ian darf nicht mit Diez cncca ,Art Sohiff'
niit cncciii ,Srlicrbe' und coceio von condia xoy/^
coudtra amdiruiii abUiitt'ii. Der Sriiwiiiid dim ii
ist im ToKrnniiiclii'ii lioiHpiollus; dnn andi. cucdiiiilia
staiiiiut ails di<m Franziis., das Ktviiuin m-liuint
grii'ili. .>riix;rii,' /ii srin. Ks liuduiitol .Ituern, Kern,
mit der man in Soliarlaidi Tarbt'. Da von dom
vorwandton xoxxa/oi; ,l'iiiii>iik(>rn' das siidl. (ital.)
CHoccolii .Nufsscliale", loo res. cocatlit .liiriiHclialu'
und tiiso. r(i(T()M .Hforo' ittainmt, so vurbnnd man
mit xoxxii^, sofeni I's lUvru liodoiiti't, don HegrifV
iliT Sobali", Iliiblf, und so gl■lall^;to man uiitor oiii-
farlicm WfiiiNol ib-s tJenus zu cocca ,Kumpr eines
•ScliifTes, SrliilT. Uer direkte Vcrtretor von xiixxo^
ist das halbgulebrto cocco." d'Ovidio, GriJbor's
Grundrirs I 521. — Nii'lit allsuitig fiberzougond! -
Bobrcns, Z XIII 413, ist geiioigt, in frz. codu;
codi-on ,,tonmab'ndo Uiekworle, dio spatur ala Bo-
iienniing auf das Srliwoiii solbst iiburgingen, zu
orlilirkcn und vcrglt-irlit daniit das inuiidurtlieli
di'iitsolie kiif'.' kuf. — Zu pliantastisidi ! — iSotto-
gast, Z XV 249, bringt mlid. (si-it deiu II. Jalirli.
bi'zongtcs) hut:e ,,Hure" als Griindwnrt iiir frz.
co<7i(- „.Sau" (wovim covhun) in Vorsclilag. Alicr —
uni von anderi'ii Dodoiikon aliziiselion — inlid. (i-
(= alid'. -, z:, gurnian. Ij) mul'stc altl'rz. r. (^^ In)
orgi'beii , nicbt di , vgl. a(/a:za mit tif/twc . hazzan
mit nijucier, audi ags. hiHse. altn. hit:a mit aU-
franz. huce, s. Mackcl p. 174. I)ii' tilcirliiing
flits =^ /lidie, auf welcbo S. sicii licruft, ist weit
ontfernt, liowoiskriiftig zu soin.
1975) ,,Lat. begegnet audi conquilia. vgl. Fiirstcr
zu Cligos 3025." F. Pabst.
1976) Awh sard, cor/hina ist = cudna (iiidit
= coquina).
1984) Vgl. Grobor. AI.L VI 382.
2007) Toblcr, Z IV 183, crbobt bogriinddeii Kin-
sprudi gegen dio Ableitiing von colaziutie aus culnrv.
2015) Vgl. Grober, ALL VI 382.
2018") *c61o((Uinta , -am f., I'lirgiorgurko (gr.
xo).oxi-vt>/)] ital. colnquinta: frz. cohquiiUc, dazii
das Demin. cuUxiiiiiiclle: span. ptg. coloquinlida.
Vgl. Forster, Anni. z. Cligrs V. 3625.
2021) ,,Unklar ist colostrum, wofiir sidi auch dio
Sdireibung colustriim tindct. Mit lotztercr stimint
span, colostro, ptg. coslra. Daiiebeu stcht abcr
astur. kidieslru, lum. coreaata, die a\i{ colestruni
(mit off. e) hinwcisen." Meyer-L., Rom. Gr. g 119
S. 125.
2022) Vgl. Frick, ALL VII 443. Frick weist
nadi, dafs colpus, colf'un (Aco. Sg. colfum. Abl. Sg.
cdfo. Ace. PI. col/us und colforals], woriiber zu
vgl. Sittl, ALL II 570) bereits beim Ravennatisdicn
tieograjihen vorkommen. In colfoia verinutct Fr.
die Grundform zn frz. r/ouff're.
2027: Vgl. Gri3ber, ALL VI 383.
2031°) combino, -lire, verbinden ; davon ital.
s-ijonthinare, s-(jominare, wozii (nach Toblcr, Z IV
181 f. I die Vbsbsttva 7MmtHa. ^omona (neap. Worti,
goiiieiia. Ankertau. Andero Deutungen dieser Sbsttva
.sohe man uben unter Xo 127.
2032) ..hrucinrc deiitet Ascoli, AG II 42, an-
sprccliend aus vulglat.*co'>nhr'Mrecf, *conibrusliare".
Meyer-L., Ital Gr. S. 97 Anm.
2034) Uber altfrz. ctiens, qaetis etc. vgl. Forster,
Z XIII 541.
2036) Z. 1 v. ob. statt com lies cum.
2047) „Den roman. Worten, soweit sie volkstiira-
lich sind, liegt *comperare zu Grundc, vgl. ital.
sevrare. f rz.ifetrer=*sepernre i.-iejiarare." F.i'abst.
2048) [Sp. 211]. Z. 2 V. nntcn ist hinzuzufiigoii
span, cnmpas.
7!t7
NacbtriiLT.
7itS
2003) „Altital. ijumbeiatv guliiirt zii 3()G8."
Moyor-Lubke.
2129) fSp. 218.) Z. 2 v. u. ist cosir zu stroiclien.
2165) Z. () f. V. ob. lies span, (copino, kleiner
Bccher, gchiirt zu No 2344) cofiiw, Tragkorb fiir
Obst, cuebanv.
2167) Zu frz. couperose vgl. No 4590, wii eine
bessere Ableitung gegeben ist.
2181) Fiige )iinzu : prov. cortves. eine Art Ledcr;
alt frz. corrois . woven corvinier, corviserie etc.
Vgl. Tobler, Z XIII 54G.
2189) Z. 6 V. ob. lies coriusola.
22021 tiber die rtr. Gestaltungen iles Wcjitis
vgl. Gartner, (iriJber's Grunilrifs I 4.S1.
2227) Z. 2 V. ob. lies cotovia.
2229) Z. 3 V. ob. ist statt coallid zu lesen autlla.
2251) Ascoli, AG XI 447, erklart span, quemar,
ptg. queimar aus *kehiiar, *ker)iiar = cnmare.
Mever-Lubko. Z XV 272. erliebt dagegeu berechtigte
Bedenken. Vgl. auch Cornu in Griiber's Grundrils
I 720 nnd 760 f. — Meyer-].., Rom. Gr. g 180
S. 165, vermutet <las Grundwort zu quemar, quei-
mar in 'caimare vom griech. (mittelgriech. neu-
griecb.) xaifio^ = aavnu^. — Cornu (Griiber's
Grundrils I 720) halt an queimo = cremn fest,
indem er als Mittelstufen *l;elmo, *leumo anniramt.
2253) Behrens, Z XIV 365, ist geneigt, den
zweiten Bestandteil von al tfrz. wnif/'r (s. No 5007)
fiir identisch rait fc lim Brandan /erf) zu eracbten:
iiber seine .Vns>-liauung von dor Herkunft diesis
Wortes spriolit sieh Behrens leider nicht klar aus.
22541 Z. 1 und 2 v. u. ist zu streiehen, well die
dort angegebene Sache der naturgesehichtliehen
Wirklichkeit nicht entspricht.
2266) Statt frz. crihlc ist zu lesen crible.
2267; Z. 1 v. u. lies crimen.
2268) Z. 6 V. ob. lies span. crin.
2282) Z. 3 V. u. lies crotalo.
2297) Uber altfrz. cote vgl. Krster zu Erec 978
(S. 305).
2313) Statt aculzelra ist zu lesen acolcetra. —
Naeh Tobler (Sitzungsbericlite der Berliner Akad.
d. AVissensch., philos.-hist. KI., Bd. LI [1889],
p. 1092) ist aus coutrc ontstanden altfrz. acoiitrer
{acoustrer mit nur graphischeni s), den Pflug mit
dem Messer vcrsehen , descoutrcr, zerschneiden,
neufrz. accoiiircr. ausriisten, ausstatten, desaccou-
irer, jeni. den Aufputz abnehmen. G. Paris dagegen,
R XIX 287, setzt accouirer = ''ml-vostiirare (von
*costura = *coiisu1ura. Nabt) an.
2316) ,,Hinzuzufiigen ist ptg. ci'nice." Meyer-L.
— Z. 4 V. ob. lies zhizalo.
2323i S. Naclrtrag zu 2313.
2337") orniinis , -iiiii m. , weibliche Schani ;
frz. con.
2344) Das Sterncben vor eupa ist zu streiehen.
2345) Sp. 237 Z. 8 f. v. oben ist statt cfiprem,
cfiprttm zu lesen *cd2)reus, *cdprum.
2349) Fiige hinzu: sard, isgurzone; ueuprov.
qourgoul: altfrz. qouryueiUon. Vgl. Grober, AG
VI 391. '
2354) Vgl. Grober, ALL VI 384. — Von courir
(courre) wohl abgeleitet courrier, Eilbnte.
2370) Z. 5 V. u. lies cMena.
2378") cjTianelie s. No 4595* (Nafhtrag.
2382) Sciiuchardt, Z XV 110. benierkt iiber die
Herkunft von ital. daga etc.: „der Gedanke an
keltischen Ursprung mufs oline Weiteres abgewiesen
werden; gewissc Umstiinde weisen auf Afrika."
2384) Z. 3 v. ob. lies tahur.
KiJrtiiis, l.it.-rom. Wiirterbucli. (Xaelitrag.)
2388) Uber altfrz. domadic vgl. borster zu Erec
1006 (S. 306).
2392) Z. 3 V. ob. ist zu lesen cat. dansar; span.
dansar, danzar : ptg. dam;ar.
2398) Z. 2 V. ob. lies span, ddciu.
2401) [Sp. 243 Z. 12.] Auch altspan. ist dantc
vorhanden, vgl. Gri.iber, ALL VI 378.
2408') *de-ca(lo, -ere (f. -ere), ab-, herunterfallen;
frz. dechoir, wovon wieder das Sbst. dcchet (= (/e-
eddit „es geht ab" oder Vbsbst. = Stamm decad-},
Abgang d. h. Einbufse an Rohstoff bei der Bearbci-
tung oder der Lagerung. Vgl. die eingehende
UntersuehuDg von Tobler in den Sitzungsberichton
der Berliner Akad. d. Wissensch., philos.-hist. Kl.
(1889), Bd. 51 p. 1085.
2417a) decoUo, -are (v. collum), enthalsen, den
Hals abschneiden, enthaupten; ital. decollare;
frz. dtcolhr: s]ian. ptg. degollar. Vgl. Grober,
ALL VI 389.
2422) Meyer-Liibke, Ital. Gr. S. 253, crkliirt ital.
ijirr aus Cbertragung des palat. y von den mit e-
anlautenden Formen (namentl. eamua) anf die mit
4 anlautenden.
2441) de-ex-ripure, bezw. dis-ripure liegt wohl
im s p a n. derribar, niederreil'sen (eigontl. wohl vom
Ufer hinabstiirzen), vor. — Neumann, Z XIV 563,
ist geneigt, die Grober'sche Annahme dest-er =
*drs(ierare gutzuheilsen , jedenfalls verwirft er
Schwan's (Altfrz. Gr. § 153) Grundwort derivare.
245(j) Nach de ist einzuschielien : bzw. dis-.
2463*') *de-laxo, -are, ablas.sen, ist nach Ascoli's
scharfsinniger Uarlegung, Ati XI 422, das Grund-
wort zu span, dejar, ptg. deixar, lassen (ebenso
*dilaxare das Grundwort zu ealabr. dassar). Vgl.
No 2526 u. Nachtrag zu No 4722.
2467) Z. 2 v. u. ist statt locker zu lesen lacker.
24681 Statt frz. delicem ist zu lesen delice m.
2473) Z. 2 v. u. lies demasia.
2480) Beziiglich der Qualitiit des u im Altfrz.
vgl. Tobler, Gott. gel. Anz. 1872 p. 887, M.-L.,
Rom. Gr. I S. 192.
2498) Z. 1 v. u. lies deposito.
2521) Schuchardt, Z XIII 533, nimmt an, dais
cat. de-sitj. sard, (logud.) disizu, (siidl. disi;/giu)
auf ein *deSHUum (aus *desUlriuiii), dagegen span.
deseo, ptg. descjo auf ein '*desidiunt zuriickgehen.
— „ltal. disiti. disiare, s jian. Jcseo, jitg. dcsejo,
cat. dents, altfrz. de.teier gehen aui discdiare.
disediuin statt disidiuin zuriick, wie frz. denii auf
dimedium.'' Meycr-L., Rom. Gr. 1 § 115 S. 119.
2526) S. den Nachtrag zu 4722.
2535«) „destiiio, -are, bestimmen; ital. (/(■*'(/-
H(ire, dazu das Vbsbst. destine, Geschick; franz.
destiner, dazu das Vbsbst. destin; span. ptg.
destinar, dazu das Vbsbst. destino. Uberall nur
gel. W." H. Bonk.
2546) S. die oben (Nachtrag) zu No 2480 gc-
machte Bemerkuiig.
2566) .,Wegen des Uberganges von dies in die
A-Dekl. vgl. Haupt's Ztschr. I 372 (<iiac = t«,-
>)/ni^ai in einer Glosse)." F. Pabst. — Uber die
rtr. Gestaltungen des Wortes vgl. Gartner, Grober's
Grundrifs I 481.
2579) H. Schuchardt, Z V 305, erklart span.
dem/iDiu fiir durch Dissimilation aus nenguno ent-
standon, eine Annahme, welche auch auf das Ver-
haltnis von degun zu negun iibertragen werden kann.
2586) ,,Das sjian. Vb. ist dimidnr oder deme-
diar.'' V. Pabst.
NHrlilrii^.
SI H I
J&96*) „dinu<liiis. II. uiii, liiilli; fr/. ilrmi. -r."
K. Pab.1t.
'J«<'8> Un» s|.;in. pti,'. ,lr<,ic<inlar tM-drutot niicli
„^i'in Mniiikiii8trtinioiit cntiioitrnl, vrriiliiiiincii" iiiul
ist ill ilicRcr UciltK. i!i>ll»itvi<r>it;iii(lli('li vnn rhordtt.
li/w. ron/'i (.-. Nn ls^i2> iiluiilvitrn.
u'liiir)') dtsriltio, ril!»!, riiiwum, nUorc, or-
«ohiitliTii, nl>8rhutti'lii, vi-rsrlitMiclicii; iliiv. nltfrz.
ilfsciturf. ilrtrorrr. iilinrlnittclii ; inMilrz. ^)^>l. \V.)
ilixculfr. Vfjl. ToliliT. SitziiiiKsl'orirlilo iliT llcrliiHT
Aka.l. .1. Wi.KS.>n-cli., i>liil..s..hi«t. Kl.. B.i. 1.1 (18S'.li,
p. 1U9&.
3618*) dispi'iido, poiisuni, -ore, nuswiigon: nlt-
fr». dtsjifndrf, viiraii>ual)pii.
2ti!?l*) *di8pf rso, -ilre, zorstrouon ; f rz. disj)rrfitr.
2ti42) Krz. diran i^<htprt elmnfalls liicrlior. Dip
Boilpiitiin};spntwii-k(>IiinK (Aintiziiiimcr : 8it/. dcf)
Boanitpii : l>e<iiu'nipr Sitz : Riilipla>rpr) ist uinnpkolirt
vprlaiifen, wip ilipjpnit^ von htireau (vj;!. No 1.122):
ini prstoron Falle ist die Bpzciclinmifr eiiips Zimniprs
zii lipr pinps Zininiprinobpls, im lotztoren <lio Bp-
/.eiclinuii^ pinpr Ziinniormobilip zu der cinps /.imniors
•^wonlpn.
2(>63) ..dowaiticiis ist aucb im Riit. vorbandon
in dumiefti (Carifriot) iind stpckt vipUeicht in dem
Tbalnanipn Domleschq iTumliascba). wenigstpns ist
die gpwobnlirbo Etvmdbi^ie davon falli.i domestica."
StOrzingor. ALL VII 450.
2664) Lber frz. dame v^L Filr.ster. Z XIII 543.
/..7 V. ti. statt span, miiiier ist bosser zu lescn
mujrr.
2665) Uber altfrz. doiiijier, danyitr vj^L Forster,
/i XIII 536. — .,dan<jier liat altfrz. wohl nie die
Bedputung von Gpfahr, .sondern nur von Herrschaft,
Sobwierigkeit. was zu der .\blpittin<r vmh tloniiniarium
stimmt. I)a dnmitia in frz. damr ja pbenfalls o
zu a andert und dasselbe nocb in anderen Ablei-
tungen desselben Wortc,< gescbieht (s. No 26C6,
2667. 2673 (74), so ist das zweite Etymon daw-
narium uberflii.-isij;." Stiirzin^pr. ALL VII 450.
2666 f.) Neben altfrz. rfnmoi.se//^, d n ni oi.iel ancli
dancel. dansel. davcfl, -e, vgl. Fiirster. Z XIII 536.
2668) , .altfrz. diemenge komnit nicbt von difs
dominicHs, sondern von dia dominica (Fern, dia
fiir die.? ist ja durch pro v. dia aufser alien Zweifel
gesetztj." Stiirzinger, ALL VII 450. Vgl. No. 2566 N.
2671) ,,Zu pro v. rfomnp/'"' fi'ge gleichbcdeutendes
altfrz. dnnnniier." Stiirzingpr, .\LL VII 4.50.
2673 n. 2674) Vgl. FOr.ster, Z XIII 542.
2674) „Die Verbindung dnminus ille dam fiir
ital. domineddio hat ihre schweren Bedenken. Was
soil das ille hinter dorninua, und was soil es vor
(/««.«, da deus doch heutzutage noch stet.s ohnc
Artikel gebraucht wird ? Zudem wei,-;cn ital. domine
und rum. dvmne mit ihrcni e nicbt auf Noni. od.
-Vcc. dominus (-um), sondern auf den Vokativ da-
mine; das Wort ist natiirlich am meisten im Anrufe-
kasus gebraucht worden, und domine deus (cfr.
deutsehes ..Herrgott"! ist deshalb das Etymon. Imm.
Bekker hat zuerst die Etymologic d. die deii.i auf-
gestellt. wegen altfrz. rfo»nZ?(/ (>«.<.■. damddeu. aber
die altesten franz Fomien bis tief ins 12. Jahrh.
hinein haben kein I, sondern lauten domine deus
(St. Leger), damnede(u), das I ist also aus dcm n
cntstanden." Stiirzinger, ALL VII 450.
2676) Die iiblichere altfrz. Form ist danter, vgl.
Forster. Z XIII 535.
2678) ,.Im Sard, ist damn in der Bedontung
.Hans' erhalten." Meyer-Lubke.
2fi.S0) ..Romaniscb kann dmiiqiie nicht zu dunqne.
duHchc worden. Da nun duniiuc auf luKrbrifton
belugt, also Uloini.srli ist, kinuipn wir KonianiHtoii
linn wobl dahci bprubiKPn. Ob und wio oh mil
dimtc etiv verwjindt ist, bleibt viiliig gloichgllltig."
Meypf-Lubko.
26U1) '/,. 6 V. u. lies dnifiuntea.
2702) Z. Ill V. uiiton ist atatl iloiniiii zu limvn
(/oiVK/il.
2710) ,,pr<>v. frz. iliic kann nicht von i)<>vxn
kmninvn, das gricch. Wort linvxn^ (Horzog) ist
llborbau|>t nur nougrierhiwh und ist, wi» (loi,';for((i-
und ti<iixina(t und dio Beiloutung ,Hi>rzog' zpigl,
dcm RomanisiOiPn (Ital.) vntlehnt." Stiirzingor, ALL
VII 450.
2715) ,,frz. doucher iiml dnuclir, span, diicliu
sind nicht von ductiarr, Hondern wobl voii ital.
dnccinrf cntlehnt." Stiirzingor, ALL VI 451).
2725) „Span. >iez(ii> ist nicht = ehuhim, sondurn
gehilrt zu ,Atticli' und staniint wohl, wic ilicses,
aus dem (iriechiachon." Mpyer-Liiiikc.
2732) „dupi>e ist in der That oin alt- und niuml-
artlicli - Iranziis. Name des Wiedeho|if8 , dur auf
seiiipin Knfc licrulit und in don slavischon Sjirachon
iiliiilicli'' I'onncii ricbon sich hat." H. Schuchardt
(lirieflichc Mittcihing).
2735) „dureli- gebt nicht dirckt auf lat. diiri-
tatcm zuriick, das duHv lauten wiirdo (und das ist
auch die altfrz. Form), sondern mufa neufrz. Analogic-
bildung soin." Stiirzinger, ALL VII 450.
2742) Z. 1 v. n. lies discolo.
2775) ..Statt ccdesia lies eclrsia, wiu alle mman.
Formen verlangen." Stiirzinger, ALL VII 460.
2781 f., 2831) „8ind die Korajjosita mit ex anzu-
setzen." Stiirzinger, .VLL VII 451.
2790) „Etymon von frz.jHer etc. (mit Ausnahme
von rum. aiejit = adjectare) ist wohl nicbt ejectarc,
da die Priiposition e nicht iiberall s<-liwindon konnto,
sondern jactarc , wio Franz. Prov. Span, und Ptg.
geradezu verlangen; ital. f/eltarc alloin ist etwas
auffiillig wegen c in der Stammsilbc, allein . da a
in jart- zwischcn zwei Palatalon steht, so ist das e
woiil erkliirlich. Auf jcdcn Fall sotzt sich K. mit
sich selbst in Widerspruch, wenn or die Ableitung
fjettaie etc. von jactnre leugnot, dann aber 4448
das Sbst. ital. qetto. frz. jet otc. von jactus ab-
leitet." Sturzinger, AIJ. VII 450.
2795) .,frz. elite, altfrz. eshle verlangt exlecla
als Etymon." Stiirzinger, ALL VII 451.
2798) Statt (dcjihdns ist zu Icsen elcphumi.
2804") ellebornm n.. Nieswurz : n e u p r o v. elebor,
alihor. iihnro, liniliorn; frz. alUmron. Vergleiche
Schucliardt. Z XlII 532.
2805'') clugiiim H. (vgl. griech. tv/.oylct), Aus-
spruch: ital. elogio: frz. ehge.
2817) ,,ital. annegare, rum. innecd, nicht =
enecare, sondern = innecare, wie 4313 steht."
Stiirzinger^ ALL VII 451.
2817") en ninra, -am = ellnin, -am vTcrenzi
= ital. eUo „siehe da" (in der Provinz Molise und
in den Abrnzzen), daneben esKO (aus en ipsum)
,.sieho dort!" d'Ovidio, Grober's (Trundrifs I 506.
2818) Nochmals verteidigt hat Schuchardt dio
Glcichung ambulare : alter in Z XIII 528 (u. XV 117].
Was cr sagt, ist hijchst bcachtenswcrt, indessen
doch kaum iiberzeugend. — Brieflii^h bemerkte Sch.
(unter dcm 27. 5. 90) dem Vcrf. : „aller aus am-
bulare wird mir immer sicherer (wenn in laschar
die erste Silbe schwand, warum nicht .uich in
amblar?)." — Comu liat neuerdings. R XIX 283.
abermals den Vorsuch gcmacht. atidare vmi nmhulnrr
sol
Xachtrag.
802
herzuleiten (ambulamus : *ambidamus : *ammida-
iHus : amiiamoi — Settegast, Z XV 255, erblickt
in andare eine vulgarlat. Zusammensetzung von
(in (= ambi) mit dare ,,gehen", indem er liervor-
liebt, dafs die urspriin^Hche Bedeutung von dare
„sctzen, stelli'n, legen". lilierliaupt „l)e«e<;ea" ira
weitesteii Siniie des Wortcs gcwcsen sei. Derselbe
• ielehrte setzt — in Cbeivinstimmung mit (t. Paris,
K XIX 449. — frz. amlain {ondaiit)= intlapinem
,m (vgl. Xachtrag 4205'), aiis andain soil dann
durch Suffixvertauschung andee, ondee und aus
letzterera wieder oiide .,Schritt" entetanden sein;
in neuprov. ande. unte dagegen erblickt S. das
latein. amliitua. — In Z XV 118 hat Schuchardt
neuerdings die Herleitung von nller aus ambulare
scharfsinnig nnd beredt verteidigt, namentl. darauf
hinweisend, dafs die urspriingliche Bedeiitung von
amhulare „gehen" {ire\ sei, (vgl. ALL HI 292 f.)
iind dafs, wenn gegen laia zu ia- nichts einzuwenden
sei, auch amb'la zu *la- nicht beanstandet wcrden
konne. Gegen die Unterstellung, dafs er cdkr aus
deni Kelt, habe ableiten woUen, verwahrt sich Sch.,
er habe nur das / von aller auf die Einwirkung
von kymr. bret. corn. el-, ell-, gehcn, zuriickfiihren
wollen. — Man sieht also, dafs die Forschung nach
dem Ursprunge von andare etc. noch in voUem
Flusse sich befindet. Verf. kann sich vorlaufig nicht
entschliefsen . seine ijben im Teste Sp. 285 aus-
gesprochene Meinnng aufziigeben. doch gesteht er,
dafs die Ausfiihmngen Schnchardt's ihm sehr be-
achtenswert crschienen sind. — Sp. 286 Z. 13 von
ob. lies andario.
2830) Z. 2 v. ob. statt span, ist zu lesen alt-
span.
2837) Z. 2. v. ob. lies ergoteo. — S. Nachtrag
zu \o 726.
28391 Ptg. ouriro verdankt sein oit wohl volks-
etvraologischer Anlehnung an ouro. F. Pabst frei-
lich ist geneigt, in ou Verschmelzung des Artikels
0 mit dem nachfolgenden vokaliseben Anlaute zu
erblicken.
2843) Z. 4 v. ob. lies errdtico.
2849! ..Hinzuzufligen ist span, arceja = ervilia."
F. Pabst.
2852*) esox, -ocem (6 nach Priscian n 256 K)
III., ein Fisch i wahrscheinlich der Hecht); davon
nach Comu, Grundrifs I 771 g 210. ptg. eiroz,
iro! , eirii. ileeraal; franz. esoce, Hecht. Jfach
Schuchardt, Z XIII 525, ist das ptg. Wort altkelt.
Ursprungs (altir. eij, Gen. iach, kymr. eog, bret.
eol;, Lachs).
2902) „Bei echouer ist zu berucksichtigen , dafs
die Grundbedeutung des Wortes ist: gabsichtlich
zum Strande steuem, zur Kuste steuem, anf den
Strand setzen, scheitem lassen", naml. um aus den
Klippen und unterseeischen Felsen herauszukommen ;
vgl. echouage .rivage ou plage unie oii un batiment
peut 6«H» danger s'echouer colontairement'.
Hiemach ware wohl an Diez' *e.r:cautare v. cautes
festzuhalten." Mettlich.
2922) Neben icourgie ist auch escourgie noch
vorhanden. escourgeon, Friihgerste, hat wohl mit
excoriata nichts zu thun; das Wort ist unerklarbar.
An Entstehung aus eisca -f- hordeum (== orge\ ist
nicht zu denken, vgl. Scheler im Diet. s. v. Die
wallon. Formen soucrion, soucorion, socuuran, sou-
crion machen die Sache noch dunklcr.
2932j ,,Was scuotere betrifft, so hat vielleicht
B. Biancbi, Prepos. A, S. 113, recht, wenn er
"e-rqiiatere voranssetzt. Die Triibnng des a zu o
hatte dann zunachst in tonloser SUbe stattgefunden."
Meyer-L., Ital. Gr. S. 41 Anm. 1. — Mettlich ist
geneigt, frz. encousse {prendre son e.) vom dtsoh.
Schuss abzalciten. Ich kann ihm hierin nicht bei-
stimmen.
2933) „frz. ecosser nicht von e.Tcutiaie , was
iquiser wiirde , sondern = excossaie, von cos»is
(cossK*)." Stiirzingor, ALL VII 451. — Die Glei-
chung *exCHtiare =^ iquiser haltc ich fiir lautlich
unmuglich, wie ein *excossare v. cossas (s. Xo 2224)
die Bedeutung ..aushiilsen" habe erlangen kijnnen,
ist mir unerfindlich. Ktg.
2937) „Tit. schdruagliar = *e.vderevigilare, also
von vig'd'ire. nicht von vigilia, ebenso 3076 e.r-
rigilare." Stiirzlnger, ALL VII 451.
2945) Z. 2 lies ejircito.
2955) Z. 1 v. u. lies exito.
2980) Fiir *expediciilo ist zu lesen expeduciilo.
2988) ,, Statt e.rpducare lies e.rpiluccare mit cc
wegen ital. -cc-, franz. -c/»-.'" Sturzinger, ALL
Vn 451.
3006) Z. 4 f. T. ob. ist statt *exquartulare besser
'*exquartellare anzusetzen.
3015) ..Statt exseparare lies exseperare." Stur-
zinger, AJJL vn 451.
3016) „Bei ital. sciogliere {= exsolcere) soUte
bemerkt werdeu, dafs das Verbum unter den Ein-
flufs von scegliere geraten ist, sonst sind die ital.
Formen des Verbums nicht rait dem lat. exsolvere
zu vereinigea," Stiirzinger, ALL VII 451.
30201 ,,Hierher gehfirt auch frz. etreper, die
Easennarbe abnehmen." Mettlich.
3021) „Statt exstuppare lies exstuppare wegeu
-oup in neufrz. etouper, itaL stoppare.'^ Stiir-
zinger, ^T.T. VI 451.
3025) „Statt exsilcus 1. exsiiccus wegen -occ- in
ital. sciocco." Sturzinger, ALL VII 451.
3062) Statt estrigar ist zu lesen estrkar.
3064) Forster zu Erec 5592 (S. 328) leitet, sich
stiitzend auf das Adv. cstrosseemant , eiiros vun
estrosser.
3065) „Der Ubergang des /' in v hat doch nichts
Bedenkliches." H. Schuchardt ibriefl. Mitteilung
vom 27. 5. 90).
3119) „Fiir fallitus lies *faUufi, Form, die von
span. ptg. falta verlangt wird und die den andern
auch geniigt; sie wird durch falsus als eiistenz-
berechtigt erwiesen.'" Sturzinger, A T.I. VII 451.
3141) Z. 2 V. ob. lies fardndula.
3142) Prov. tarsir.
3143) Z. 10 V. unten ist statt fardago zu lesen
fardaje.
3149') ,*farsuro, -are (v. *farsus f. f'artus v.
farcire), stopfen ; davon nach G. Paris, K XIX 289,
altfrz. fastrer, wovon wieder fa[s\tr-as.}
3151) G. Paris, K XIX 289, ieitet fatr-as v.
altfrz. fastrer aus *fars[a]rare ab. S. 3149*.
3153) Z. 5 v. ob. statt faija lies faja.
3155) Altfrz. faisnier, vgL Forster zu Erec 6128
(S. 330).
3157J Statt span, faxo ist zu lesen fajo.
3161) Z. 3 V. u. lies fastio.
3169) Der Ubergang von v : f in frz. fade aus
*cade = vapidus erklart sich aus Anlehnung an
fatuu-i, vgl. Piiitspelu u. G. Paris, R XVII 287. —
Fiige hinzu span, enfado, Ekel, Verdrufs, enfadar,
anekein, verdriefsetu
3171) „Wie bei Cauda ist die vulgarlat. Form
fox (mit geschloss. o), sard, foghe. ital. foce{m\t
SI »8
Niirlilra»;.
SOI
;rnR<'hlos<. n). nil ~ Hard, au . itiil. «ft, o, |tt){.
i>M." Mi'vi>r-I.rtliki>.
:uss«) rcniNirliini (v. ffnum ii. srcare) ».. iIiik
lloiiiiKilii'ii , lloiioni(<<: aiif iloii I'liir. [/>>ii;.4i>iVi,
ll.Miliniifcii. fiilirt Movor-I.iil.k-. / XV Uir) (m ist
^t.'ttt :ur> /11 li'HonV xiiriirk i la I. nfcrin, ilioSt<i|i|H'l(n).
\VMM) /. I. von iiIh'ii lion I'en'opni , hrrroprn,
nrropfn.
:IJ09) Stall ruin. /i<iiVi ist 7,11 loaoii fiiirti.
;12ir(l Stall I'ltonrr I. I'lumiirr.
'.Vii'.U l>i-r \Vaii<li<l vun 1 /11 r in ficalum: ilnl.
Injiuln ctr. Iiiinjil narli \V. Mevi>r-I,. , Uom. fir.
§ -I'l, wolil mil ilor 'riinverKcliiulHin!; /.usaniinpn.
3282) '/.. 3 V. iilion slatt nfliucinr ist /.n Icson
ii/iiicinr.
32-11) ,,Frz. fici-llf hat nii'iits niit /I'/iim zn tliiin,
sonilorn isl ilas nonprov. friselln von altprov.
I'nissa . lat. fascin." Sncliior, liri'plM>r's (irnndrirR
I tilil. — Pic Kohnnptun^ entliolirl ilc» Hevvflisos;
lat. I'lisria ist = f rz. fai.tsc. wov. das Dom. fiiiji.irllc.
3248) Z. 2 v. n. lies altspan. (Ijo.
3253) Z. 2 V. n. lios feHI)onia.
3251) Zn frz. /iVcr s^l'Sft dns Sbst /iX, liloinor
Kadon, Notz, dann (faden-), streifonartitj licraus-
^solinittoncs Fleiscli.
325(i) ri)or dip rtr. (.JcsfallunRcn dos Wortos
vjjl. IJartnpr, lirobcr's llrnndrifs I 4S2.
3269) Z. 3 V. ol). liea /iliiiriKtiihi.
32C5) „Lios altfrz. /ietis u. frmiix stall /Twi/x."
Mcvor-l.iibke.
3271) Uber .fill" v;;!. N'o 4254.
3272) Ver<,'I. Scbnchardt. Z XV 113. Stdi. ist
;]:eneigt, ein lat. *iHncin, -onem als (inindwort an-
znsetzon.
3280) „Wegen dcs Bedcntnnfjsiibersanges vergl.
Klnge .«. V. Bofist." V. Pabst.
3286) Im Altfrz. ist fistula als flestre. fcHre
prbalten. Belirens, Z XIV 367, ist genoigt, frz.
/IHrir = *fi.fliilire mit der Bcdtg. „hohl. locherig
werden, schwindcn, welken" anzusctzen u. damit aucli
altfrz. festrir ..brandig werdon" zu idcntifizieren.
Die Ableitung ist ansprcchend nnd jedenfalls dor-
jenigen von /laccidus, ^/laxiilits vorzuzielien, welcho
mir jetzt, nach wicderholter Priifiing, als lautlich
iinbaltbar crsclieint. UlxTsehen liat Belirens, dafs
die kausative Bedtg. von flitrir ( ..vi'rderbon , welk
n)achen")dieurspriinglielie. die intra risiti vol., welken")
die spatere sein diirfte. Die .Vljleilnng selbst wird
dadnrch nicht beriihrt.
3293») *flabrilo, -are, blasen: dav. nach Tobler,
Herrig's Arohiv Bd. 84 p. 225, ital. folnre, wehen
(vgl. tusc. folata ili veuto, Windhamli. Windstofs),
vielleicbt auch frz. froler.
3294) S. Nachtrag zn No 3286.
3306) S. Nachtrag zu No 3308.
3308) Vor span, llamar ist ein Sternchen zu
setzen, denn das hierher gehorige Vb. ist llamear '
^*flam>nxcnre. Fur llaniada ist zu lesen llamarada.
— Fiir span, flamula lies pdnmla.
3311) Zu /?«Her vergleiidie H. Sohucbardt, Slawo-
Deutsches und Slawo-Ital. Nachtr. 2 (fli'mer aus
*llandrer, vgl. prov. fla)id[r]inejar , tscheeh. /la-
mandrnrati, /landati, fhtmovati).
3318) „neufrz. fh'ilfr konirat sieher nicht von
flatuare u. nooh viel weniger das dreisilbige altfrz.
flahuster." Stiirzinger. ALL VII 451.
3323«) niederdtsch. fleet, vieet, mittelndl. tIW,
vlete (ags. flint, niittel- n. nenengl. fleet), Wasscr-
graben; davon nach Behrens, Z XIV 368, das i
gleichbedcutende norm. flet.
[ 3349) .Sniliier, liriiber'n lirnndrirH I 03(1, Hotzt
fr/. flol -• fliicliiw an. orkliirl abi«r ilas o ilos
Worles aiiH ileiilsi'lieni Kinllnl's. V.n diirfte jodoeli
von flOclim gun/, aliznselien soin, Kclion woil der
I «pnrlosc .Srbwnnd dos geilecklen c (dine Beinpiel
sein «(inle.
\ 335(1) L ber din binllii he Mnlwickidniig von flfin;'
I vgl. MeviT-l,., Itoin. (ir. S Ml Aniii.
I 3362) „/(«•(/(( (Adj.) isl sieher nirlit Miynion zn
al If r/.. /ti.S(/c (Sbst. I nocli 3363 fordnxiis /.n hisdeiis.
neiifr/. Iiidriu; ICs ist von *liisiii(lii!<iis anszu-
gehen, das woliI idiiie lantliebe .Sebwierigkeit (i(tli
ineine das d) zu liimleiis werden kann; von diesein
ist /ii'si/c (.Sbst. .Sehrei'ken') abg(deit<'l, denn liispi-
dm» wiirde wolil hixir werden." Sliir/inger, ALL
VII 451. — Aurh ich babe 33()3 liisindosii-i als
niiiglichcs (irundwort vorgeselilagen. Ktg.
336S) ..Ilinznzufiigen ist altfranz. fcuillif."
F. I'abst. _
3369„i Toliolu, -illll/'. (v. /V)//t(Mi), Bliitterknelion;
davon nach Meyer-L., Z XV 270 Anni., span.
/lo/Mf/a, WalTolkueben; pig. filliii, WafTelknchon,
I'fannkuehon.
38H7) „I)as roinanische Wort ist sie.hor gerraan.
Ursprungs, das gernianiscbe almr gehdrt zn fidiri."
Meyer- Liibke.
3395), , Slatt /or/ocd ist anznsetzeii nie. I'erl()rc(n)."
V. Pabst.
3401) Span. Iiiirmiiidr bat die BedcMitung „kiinHt-
liehen Diinger (in (iiirleni beroitcn (I'igontl. wobl
die Erde naeli Art der .\nieisen aiifwiihlen)", „wiin-
ineln" isl liormiqurnr.
3412) Meyor-L', liom. (ir. I i? 356 p. 284, erkliirl
das H in fur aus der Tonlosigkeit des Wortes, das
rait inexure eino Tonoinheit bildo, nnd aus Kin-
wirknng des « von mesurc.
3426) „Flechia's Dentung dos ital. /nina ans
vorat/ine sebeint mir richtiger." Meyer-Liibke.
3445) Z. 1 v. u. lies freniito.
3449) Z. 1 v. n. lies frej-ol.
3450) .,Man vgl. die Vorwendung des dentschon
.strciehen' im Sinne von ,sich begatten' oder ,laichen'."
F. Pabst.
34.55) Tobler, Herrig's Archiv Bd. 84 p. 225, ist
geneigt, */labulare (s. oben 3293'' im Nachtrag) als
(irundwort zu froler anzusetzen.
3459) Don Vokal in freddn, froid crklaren d'Ovidio,
tirundrifs I 508, u. Meyer-L., Ital. Gr. S ■'■>2 R. 36,
aus Boeinfluasung durch rigidus.
3482) Fiigo binzu : altfrz. frument. /roment
(= 'frilmentuni), fonnent, no u frz. froment.
3483) Z. 2 v. u. lies fornir.
3490) Altfrz. findet sich auch fuire = fu(j[e\re,
vgl. Forster zu Krec 4983 (S. 325).
3493) Z. 5 v. ob. lies reliimpaf/o (ebenso 3494
rcldmpaijos).
3496) Zu span. Itnllar die Sbsttva /i!(e?/a, Fufs-
stapfe, huellii, Tritt.
3505") rantiriiini n. ivun funis); davon naeli
C. Michaelis, Revista Lusitana Bd. 1 ( — mir un-
zugiinglich — Ktg.) ptg. fueiro, Wagcnbauni,
Stangenleiter, vgl. Meyer-L., Z XV 269.
3517) ,.Frz. fnnin = *fundmen." Meyer-Liibke.
3535) „Hinzuzufugon ist frz. fasain, Spindol-
baum." Mever-Liibke.
3540) VgL Skeat .s. v. nahh.
3557) „!iai, froh, ist nicht mit ahd. ijdhi, schnell,
sondcrn mit wahi, schon, fein, zusammenzubringen
(von gdhi kommt geai, pic. qui, der Hiiher)."
Sehwan, Altfrz. (;r.'§ 181 Anni.
i=;()f.
Nachtrap;.
SOC.
3566) Z. G V. ob. ist statt SI.ent zu lesen Skeat. ]
3568) Neben span, gdlhido findet sich aiich
ydlgulo. — Z. 3 v. \i. lies ornpeniliila.
3574) Z. 4 V. II. ist statt span, ai/aln /ii loscn
nc/(iH(i.
3576) Die Dioz'sclio .Vblcitnng vim ital. jiutiein,
frz. gnus!;e niiifs als lautlicli \inhaltbar ange.sobfln
wprilen. Sdielor ini Dift. uiiter ijouxxe (wozu das
Doni. (loii.^net , eij;entl. Hohlung unter der .\<^lisol,
ilann kloinc; Geldtasoliclien, das iintcr der .Vrliscl
<;etra{ren zu werden pliegtei, ist genoigt, das Wort
niit (\tscli. Iiiilse. vlaem. hulache znsammenzu-
stfUpn. indosson audi das kann nicht hefriedigen,
nauientl. liinsichtlidi des ital. Wortes. Reziiglich
diesos letzteren sei folgendo V'^ermutung gestattct :
(juscio sdieint urspriingl. nicht sowohl die „Hulse" |
ridpr ,,Srhalo", als vielmehr die durch eine Hiilso
(ider Sebalo (z. B. eines Eies) umschlossene (kleine)
Iliihlurg zu bedeuten (man denke z. B. an die
Redensart enlrare in un ijuscio d'xovo). KiJnnte
also gitscio nicht aus *[an\fiustum (v. aiu/iistus),
Enge, entstanden sein niit .Vngleichung an tixcio?
3577) G. Paris. R XV 631 Z. 3 v. u., erkennt
audi in gauge (altt'rz. iiois gauge, WMnuh) lat.
gallica.
3596) S. Nachtrag zu 1572.
3603) Z. 3 V. ob. lies carnuz.
3608) Altfrz. ist auch. yVirJ (pic. (farl) vorbanden,
vgl. FOrster znm Erec 5742 (S. 328).
3625) Altfrz. ist auch das Masc. /Oi vfirhandeu,
v;.'l. Forster zu Erec 6636 (S. 332). '
3630) Vgl. auch No 103.
3633) ..galer, schwarmen , ist nicht niit geil,
sondern init abd. irallOn, umberschweifeu, zusammen-
zubringen." Schwan , Altfrz. Gr. § 181 Anra. —
,,Fuge hinzu altfrz. galeis, francoprov. gale,
Fem. galiza, hiibsch, nett." F. Pabst.
3642) Behrens, 7. XIV 369, setzt ptg. goma
iwovon yomar\ = lat. gumma, eumma (s. No. 3806)
an, sich daraiif berufend, dafs vide Knospen klcbrig
seien.
3657) Das Sterncben vor genuculum ist zu strei-
i-hen, vergl. Frick, Commentat. Wiilfflin. p. 344
Anni. 2. — Z. 3 v. ob. lies cenojil.
3665') ^eusiae, -as f., Scblund, Kelile ; auf dieses
bei Marcdlus dreiraal belegte Wort galliscUen Ur-
.<prungs fiihrt Meyer-Liilike, Z XV 242 f. , zurik-k
lucches. gogia (niit off. o), Kehle, frz. gos-ier.
Wie aber soil man fiber rum. guxa urteilen? —
Vgl. Nachtrag zu 3720. — ,,Sollte das deutsche
(vulgar-siichsische) ,ff!<.«c7ie',Mun(l, daniit zusamnien-
hangen?" F. Pabst.
3668) S. Nachtrag zu 2063.
3674) „gencive ist nicht auf gengioa. sondern ein
durob Dissimilation hervoigerufencs gciicira zuriick-
zufubren." Schwan, .\ltfrz. (ir. § 178 Anm. —
Statt span, encia ist zu lesen encia.
3677") r.,*glaciariiis, a, um (glacies), zum Else
gehorig; frz. glacier, Gletscher; den iibrigen rom.
Sprachen fehlen entspr. Ausdriicke, ital. sagt man
i/hiacci jierpetui, span. mn>ite <le liielo, ptg. moiite
de r/elo.''] F. Pabst.'
36811 G. Paris. R XVIII 330. bestreitet Ascolis
Erkliirung von frz. glaive, unter Hinweis darauf.
dafs das VV^ort erst voni 13. Jabrh. ab auftrete und
zwar in der Bedtg. ..Lanze" ; er vermutet in deni
Worte eine gelehrte Bildung. Da.s aber ist gerade
wegen der altfrz. Bedtg. schwer glaublieh.
3687) Meyer-Lubke, Z XI 270, leitet von glarra
auch ab span, leirn, Scholle, Erde.
3691) „Ptg. leiva kann nicht von glaeba koramen,
da weder offenos noeli geschloescnes e zu ei worden,
eher von gluiUea, sard, lea entscheidet nichts."
Meyer-L., Rom. (Jr. 1 S 291.
3692) „Neben ital. (/hiro, berry, lire = gllre
stelit frz. loir, bergam. glcr. tossin. gera (init
off. e), alb. ifcr, die auf ein gVircyi^. xirXgia \\\v\
strlgis) weiscn." Meyer-L., Rom. (Jr. g 44.
37011 „Das romanischo einfache s in glosa er-
S(dieint audi im ags. glisan, vgl. Pogatscher, die
griech., lat. etc. Lehnwiirter im .\ltengl., ij 72."
P. Pabst.
3704) Zu ghniton gehort altfrz. als i-. r. ghi:.
3720i ,, altfrz. giieufte giebt es nicht, soudeni
niir geiise (1. jeuse), (lessen moderne Vertretcr s.
Z IX 298. Grundform ist geiciae (bei Marcellus),
die auch in frz. qosier, ital. irangtuiiare iXecVt."
Meyer-Lubke. — Vgl. 3665«.
3725) Hinzuzufiigen ist frz. graver.
3780) Uber die rtr. Gestaltungen des Wovtes
vgl. Gartner, Grober's Gnindrifs I 4S2.
3806) S. Nachtrag zu No 3642.
3817) „ital. gocciii kann nur po.stverbal zu
gocciare sein , da *guttea zu gozza geworden sein
wiirde.'" Mever-Liibke.
3844) Z. 10 V. ob. lies arms.
3865") arab. hamalet s. umuletuiii.
3929) Z. 1 V. 11. lies yerba.
3932*) [*lierbrilatus, a, um (v. herha). glei<lisam
verkrautert, ist naih C. Michadi.s, Revista Liisitau.i
Bd. 1 ( — mir unzugiinglich — Ktg.), das Grund-
wort zu ptg. arboado. vergiftet, vgl. Mever-Liibke,
Z XV 269.]
3937) Uber das i in ieri vgl. Meyer-L., Ital. Gr.
§ 106 S. 60 (namentl. auch die Anm.).
3950) Bei 1 6) ist hinzuzufiigen span. pero. —
(Sp. 388 Z. 12 V. ob.) Auf die Sehwierigkeiten
einer befricdigenden Erklarung von prov. er, era.
jetzt (wovon rum. iar, iard, wiederum. und lad.
eir, eira, auch, kaum zu trennen seien) weist
Schuchardt, Z XV 240 f., bin. — VgL auch den
Nachtrag zu 178.
3951) Z. 8 V. ob. lies aqui u. Z. 5 v. ob. ahi.
3954) reiiichar ist nur altspaniseh.
3957) Vgl. noch Grober, ALL VI 392 : „ilie lothr.
Vertreter des Wortes verlangen e. s. Horning,
Z IX 497."
3958) Z. 2 V. u. fiir engertar lies eni/ertar.'ie.
3961») [*hispaiiTolus, a, um (von Jli.'ijiama).
spanisch; ital. spagnuolo: franz. r>:j)agnnl etc.,
aufserdem frz. epagneul, Wachtelhund, espag^wlette,
Fensterwirbel.]
3979) Statt *homdgium ist anzusetzen *h6mi-
ndtlcum.
3999) Z. 3 V. ob. lies alforria.
4009) Z. 1 von unten ist statt hospita zu lesen
hos2tital.
4016) Z. 4 V. u. lies span, rifi-rafe, rifirrafe.
4019) Z. 2 v. ob. ist statt *hrihr zu lesen *hrihrr.
4028) Fiir hrossvalhr ist zu lesen hrosshvalr.
4031) „Hinzuzufugen ist francoprov. hutsrro
,Waldgei3t, der aus Biiumen neekend ruff." P. Pabst.
4051) Z. 3 ist statt ttmilinfa zu lesen umiliril/i.
4066) Uber das zweite i in iff' (vgl. ore = iibi)
vgl. Meyer-L., Ital. Gr. § 107 S. 61 (s. auch C,a-
nello , Riv. di filol. rom. I 215, und d'Ovidio.
AG LX 93).
4066») Ictus, -um hi. (v. icere), Schlag, Stofs;
vermutlich erbalten, wenn aucb mit sarkem Be-
deutungswechsel, in ptg. eito, Reihe, Ordnung, vgl.
t(()7
Kachtmi;.
«08
Aswli. A»; VII liOl r Vori;!. oIhmi No 121 (Text
iinil Narlitnit:).
4CH>!>*) „id6nouN, n, uiii, KiKiiKuvt ; iiltfrt. iiloine
(P?l W.I." H. llonk:
4072) Moyor-I.. , Ital. tir. S fi2 S, 3(1, rrarlitot
lias I- ill ricr filr iim'li ilor Krkhiniii^ lioiKirftij;.
I(I7H| /,. Ill V. III). tioR iioiis|i:iii. <7.
I07'.M Z. 3 V, oh. li.'s «iHi.
1128*) I>as s|iiiii, |it ^'. >'»i;)i->/ivii' U'lloiitot aiii-li
..(illaKtorM".
'II3I'I *ini|ii|riio, -Are (m u. pifinust, vorprantloii,
— span, eiiipi I'mr. vt'r|ifaii<li'ii, iiiiti;^<n, voranlnRSpii;
\>tf;. rmjifnhiir.
A\4i>') 'iiniiiliriio, -Hr«> (im +/ii((/m;^) =• f ranz.
rmjxiifintr. (init ilor Kaiist) orfa.sson.
4163) '/.. 1 V. iiiitoii JHt statt (rrntuiir) /.ii Icrpii
rnnadir laltxp. riinilir\.
I2ii">"l iiulni;o, -iiipin /'.. .\iif.sucliiin^,'; liioraiif
fiilirt (1. I'aris, 1! Xl.\ 1 l!l (T., ziiriUk frz. anilain
(altfr/.. aiK'li oiuluin, iinduiii). Diu Uodeiitiint^^s-
oiitwiekelmij; wiirilo gowcson 8oin ..Aiifspiinint;, Spur,
Wos;. \\\')i ilos Miibors, <Ics Soilers oto." Sottcgast,
/. .\V 2'>(i, stiiiimt iliin \m mid bcaiitra-rt audi
fiir B)ian. amlamio (aiis *aii<laimn'f) ii. altpt;;.
aiiilaiiiie donsellton Ursimiiig. 8. amli Xaclitra};
zu 2)5ia
4231) Audi (.;. Paris liiilt an UuliictUis als an
ilein (irundworto zii aiHlonille fest, K XIX 451
(pbemla |>. 452 Anni. 1 findct man anderc, von
Mistral vorifesdilafrone, abor siliworlidi annehmbare
Al>leitun<;en dos Wortcs).
4320*) inqiiietudu, -iiieiii /., Unrulio; altl'rz.
cixiuitumc (,.in eiujiiitUDic liegt Kintiiifs von quite
und fiir die Erhallung des t audi Einliufs dor
Knduug -tunte [in amertiiinr, soatume, costume] vor."
Suchier, Coinmentationes Wdlfflin., ji. 75 Anni.).
4322) Z. 2 V. ob. lies span, enromiuecer.
4326) In Grober's Grundrifs I 744 setzt audi
Cornu ptg. sanha = *insania an.
4327) |Sp. 4151 Z- 2 v. ob. lies enjabido (also
ohne Accent).
4333*) *iusepBlIo, -ire, begraben , = frz. en-
xeielir; (ital. imepolto; span, insepulto).
4335) Z. 3 v. ob. lies span, engerir.
4339) Z. 3 ist statt istigare zu lesen instignre.
4367) „Statt *ititeUegire besser *intellectire "
K. Pabst.
43781 Z. 2 V. u. lies visceras.
4403") Intro, -are, eintreten, = ital. intrare;
frz. entrer etc.
4412) Z. 3 V. ob. lies inula.
4424) Z. 2 V. u. statt span, lies prov.
4446) „Audi im Deutschen wird der Rock in
volkstiiml Scherze ,Gottfried' genannt.'- F. Pabst.
1474-') jube (Imperat. v.juhere) = frz. jube, die
Emporkirche. „La jiartie de Tcglise ainsi dosignt'O ,
tient son nora de ce que les cbanoines ou les diacres
y adressaient au celebrant les paroles: ,Jube, Do-
mine, benedicere'. — II faut, je pense, considercr
comme indepcndante de notre jube la locution venir
a juhe, se soumettre par contrainte: serait-ce en a
dire a radversairc : Jube, ordonne, je ferai tout ce
que tu voudras'?" ischeler ini Diet. s. v.
447») Xacb Bos. R XIX 300, soil frz. juge auf
*juiiicum zuriickgelien. Moyer-L., Z XV 275, bemerkt
dagegen sehr mit Recht: „Man wird doch dabei
bleiben luiissen (s. Z VIII 233), dafs jiulice durch
judicare in seiner Entnickdung beeinfiufst wordcn
sei."
4498) Hinzuzufiigen ist altfrz. geneivre. genoivre
(vgl. rtr. </:iiiiV'cr, AG I 327). 8. Movci-l,., K,.iii
Gr. S lift S. ll!t — Vgl. audi K Xl 14ii.
4526) Z. 2 v. oil. lii's rhiriiuit.
4635) Z. 7 V. (ill. lies iiziicar.
455(>) „.\llfrz. clustrcr liiiiigl wnlil iOum mil
ongl. rlimtrr ziiNaiiimiMi (vgl. Skcat «. r., wo abiT
der Ilii.wiiiK auf island. l.-lit>itr, klasi liedonklirli
i«l)." I''. Tabst.
I6t)7) Z. 2 V. ob. ist zu losmi span. pig. iyiccmck.
46S7) HiiTlicr goliiirl wnlil audi frz. iiiliniiiinr,
vorkriip|)olii (iiingostulll aiis *riigrniiliir mit .\nldi-
niing an das Adj. Iiougrr), iitioiigri , vorkliniiiu<rl.
Vgl. l)z (»63 riihougrif.
46!I5*) griodi. xvvHyxti (daiiobmi «i'iy»)'/»/),
Halsbraiiiui; altfrz. (/Hiiinncic, {e)iqiiinaii(:ir, vgl.
Fiirstor, Anni. zu Cligi'-s V. 3025, und Skoal, Et.
Did. .V. iiuin-si/ : span, esquiiuincia, -riicia : ptg.
e.iquineiiciii. V. I'ubsl.
4(>22) Hinzuzufiigen ist ptg. tagoa, wo das sultono
-una durdi das bauligoro -ona ersetzt ist. Vrrgl.
Mever-L, Rom. Gr. g 67.
4"g03) Moyer-Liibke, Z XI 270, bozweifelt <lio
Entstebung von ptg. civa aus *lul>iii, woil dor pig.
Artikd nidit ha) lautot; er ist gonoigt, das \Vort
aus kelt. ailni „das .Xufsuro" zu orkliiren, das sidi
nach der sdilochton Soite bin entwickelt luitti-,
wogegen das Masc. aibo ini Prov. die gutc Hodou-
tung zeigo (vgl. Thurneyson, Keltor. 85).
162')") Iiiena, -am f.. «in Stiick langbaarigos,
wolloncs Zpiig; ital. Ucim, grobe, wollene Decke.
4(!28*) ,,lueto, -are (Palladius), diingon; obwald.
ladar : voruiutlicb gdiiirt riditiger audi biorher uinl
uicht zu No 5732 (/iletare) ital. (lucches.) letair.
besudeln." Moyer-Liibke.
4634) G. Paris, R XIV 606, bemerkt iiber die
Herkunft von frz. Inus, lai: „C'est pout-f-tre en
dobors du raltique qu'il faut so n'soudre, comnie
on le faisait autrefois, a cbercber I'oxplication du
mot. L' allemand du luoyon-age, le scandinavc,
rendent le fr. lai par letch, hil;, et il est a roraar-
quer que 1' all. leich, a cote du sens do „morceau
do musique" et de „lai breton" a, comme le mot
tran(;ais, celui de „poeme compose de stropbes dis-
semblables ou de vers inegau.x". Or, la forme
ancieniie de ces mots est en gotique laik, en anglo-
saxoii laic, lac, d'ou le mot fran9ais sortirait tout
naturelleraent. C'aurait I'te le nom donnr par les
Anglais aux morcoaux do musique exi'-cutcs i)ar les
jongleurs bretons, et ce nom aurait etc adopto par
les Fran(;ais, quand ils le connuront."
4672) Z. 2 v. ob. lies parad^lla.
4686} Cornu, R XIII 285, schliefst sicli der von
Dozy aufgestelltcn Annahrae von dem arab. Ur-
sprungo des span, alerce an. — Fiir frz. mHize
(in Alpenraundarten melze, welches zu dem gelehrten
milfcp sich verhiilt wie Is'ere zu Isara, Geneve zu
Genera) setzt Meyer-Liibke, Z XV' 244, ein latein.
'meli.i: an, das sich mijglicherweise an ein Wort dor
vorriJmisdien Spracho der betr. Gegend anlehne.
4697) Statt /a^/nirfo ist zu lesen span, ladnida,
ptg. ladrado.
4718') *liiivatura, -am (lacare), Waschung; rum.
Iduturd : ital. lavatura : prov. Invadura; frz.
lavure : span. ptg. lavadura.
4722) Uber laxare : dejar vgl. auch Ascoli, AG
XII 26. — ,,Dals in span, dejar, ptg. deixar,
kalabr. dassare aus /- die Prii position de oingc-
flosscn ist, in.sbesondere die von einem delaxare
(vielleicht aber nicht ausschliefslich) , darin gebo
icb Ascoli , AG XI 421 , Recht. .\ber idi kann
80!l
Nachtrap.
810
uiich iiicbt entsrhliefseu, hier Ergebnisse rein laiit-
licher Vorgiingc zu erblicken, um so weniger, als
das cine Mai der crste, das andere Mai der zweite
Vokal goschwunden soin wiirde: d'laaare, deVxarc.
Das ladin. sar fiir la.iar gewiibrt. da seine Be-
dingnngen gan/, andere sind, kcine Stiitze fiir die
letztere dieser Aufstcllungen. leh wiirde ansctzen
*daxare aus laxnre -\- delaxare, und zwar niufste
es sich um eino sehr alte Ersclieinung liandeln,
nioht blol's um eine ,coi»cidensa ispatio-catahrese'.
Abgesehen davon, dais die J-Form auch in Sieilien
bekannt ist {dassari), erfreut sie siob in Siidfrank-
rcich, wenigstens im Langncdoc und der Gascogne
einer weiten Verbreitung: daissa, deissa, daicha,
deicha, dacha, decha neben laiitsa, Icissa. laicha,
hicha, lacha, lecha. (S. nun Ascoli, AG XII 2(i f.)"
Sobuobardt, Z XV 241.
4747) Statt lacta ist zu lesen la/<to.
4750) Z. 3 V. ob. lies suace.
4756) Span, lieiito heifst ,,feucbt" (eigentl. wobl
triige, von stehendem Wasser gesagt). ..langsam"
ist lento (gel. W.). Im Ptg. bat lento beide Bo-
doutungen.
4765") [*leTiirins, a, um, zum Heben geborig;
frz. levier, Hebel, leviire, Netzseil."] F. Pabst.
4765*") „[*leTaticTns , a, nm {levare), hebbar,
beweglich; frz. (ponl-)lecis, Zugbriieke; span.
pueiite levadiza: ptg. pontc lcvadi{-a/'] F. Pabst.
4779) Die span. Scbreibweise des Wortes ist /ey.
4783) „Das moderne franco-prov. Idivro zeigt die
lautliebe nomiale Entwiekelnng von lat. liher, dcnn
hocbtoniges lat. I, e in offener Silbe wird in dem
betr. Sprachgebiete immer zu di." F. Pabst.
47951 Gerland (Grober's Grundrifs I 330) hiilt
an der Herloitung von ardite aus dem Bask. fest.
4796) Statt licon i.st zu lescn licou.
4815) „Schwierig ist ptg. le.sma zu Umax. Ein
Deminutiv *lisminha mufste zu lestminha werden,
vgl. § 558: viell. stammt das e daber." Mcver-L.,
Rom. Gr. § 44.
4841) Statt lutteiis ist zu lescn linteii.i. — „Ital.
le)iso (niit offencm e), span, licnza. Leine, lievzo,
Leinewand. llntet(i)i sind wobl von lentus (mit off. e),
bicgsam , Henteus beeintlufst worden." Meyer-L.,
Rom. Gr. § 44. — Uber die Quantitiit des i in
linteus vgl. d'Ovidio. Grober's Grundrifs I 508.
Beziiglicb de.s ital. lema vcrweist d'O. auf ein
(sicb wirklicb findendes) Icntea.
4843") .,abd. lioba, pi. fern., liebe; davon viell.
franco]irov. li/iiba. Lorkruf fiir die Kiihe; vergl.
Bridel , Gloss, du Patois de la Suisse Rom. .«. v.
lioba.'' F. Pabst.
4873) Meyer-L., Rom. (ir. S. 140. fiibrt nocli
ital. liyusta. te.<s. ligiista. lyon. lilita an.
4894) Statt lotura ist lavntura anzusetzen, siebe
Xo 4718».
4895) Ital. Uynro bedeutet audi ein Stiick (altes
abgenutztes) Leder, das als Koder bei der Falken-
abriebtung gebraucht wurde, dann bat es auch in
adjektivi.scber Verwendung die Bedtg. „abgenutzt
(von Kleidern)".
4912") lueiibro, -are, bei Xacbt (oder bei Licht)
arbeiten ; davon ptg. lobreyar, -iyar, lomhriyar.
lubriyar, undeutlieh sehen, woven wieder lobreyo,
lobriyo (auch span.), dunkel. Vgl. Sebuchardt,
Z XIII 531, der auch span. gal. Inbrican, Dam-
merung, span, lobrecar. dunkel werden. hierber zu
Ziehen gencigt ist.
4940) Vgl. Schucbardt, Z XIII 529 (gcgen Baist.
Grundrifs I 697), dagegen Onrnu, Grundrifs 1 767
§ 171. Vergl. ferner d'Ovidin, iirumlrifs I 515,
Meyer-L.. Ital. Gr. § 53 S. 36.
4948) Vergl. hierzu Mcyer-li. , Rom. Gr. i; 147
S. 140.
4971) Sp. 464 Z. 6 v. obcu ist statt ub. zu leson
iinteii.
4975) Behrens, Z XIV 369, leitet von madidus
auch ab — und widil mit Recht — franz. mat
(namentl. in dor Verbindung du pain mat, schweres,
teigiges Brot;.
4999) Z. 6 v. u. ist statt -^ij; zu lesen ipj;.
5007) S. den Nachtrag zu No 2253.
5014) Schucbardt hat mich (brieflich) darauf
aufmerksam gemacht, dafs mauvais = inschriftlich
matifatius seiu konne.
5024) Das ital. mallo setzt lat. *maUus oder
*malliim voraus.
5039) Von iiiancar wird wieder abgcleitet span.
menguar, ptg. vnngoar, dazu das Vbsbst. menymi,
minyoa, doch vgl. 5311 im Wb.
5042) Z. 2 V. ob. lies bandibula.
5060) Span, »in«enrhat nur eine sehr eingoeugte
Bedtg. (,,eincm Pferde den Spannstrick anlegen"),
wiihrend es im Ptg. auch allgemeia „bandhaben"
bedeutet, in welchem Sinne span, (und auch ptg.)
manejar iiblich ist.
50741 Statt *maiisionatimis ist — worauf mich
Meyer-Liibke brieflich aufmerksam gemacht hat —
*ma>!SiietJnus als Grundwort zu ital. wa^tino, frz.
mi'itin etc. anzusetzen.
5081) „Aus tarn magnus + tantus ergab sich
roraan. tamanto; daraus wiederum wurde manto
abgezogcn. Im Frz. lehnte sich maiiit an main aus
magnus an; ob multiis irgendwie einwirkte, wage
ich nicht zu entscheiden." Scliuchardt, Z XV 241.
5092) Z. 3 V. u. lies desmnDipaiar.
5093) Z. 1 ist statt fiir zu lesen uiid.
5094) Im Rtr. Graubiindens ist maniis Masc. {it
maun, il muun, il man), vgl. Gartner in Grober's
Grundrifs I 480.
5113°) [*inargiilo, -are (v. maryo . -inem), den
Rand erreichen; davon nach Bos, R XIX 301, frz.
marner, iiber die HiJhc der gewiihnliehen Fhitcn
steigen (vom Meere).]
5127) Statt span. ptg. manlia ist zu lesen
marca.
5135) Z. 9 ist fiir nnphie zu lesen unyhie.
5152) Das span. Wort wird mit ein em s ge-
schrieben. also masa.
5155) S. den Nachtrag zu No 4975.
5169) Fiir matrix ist zu lesen matrix.
5172) Schucbardt, Z XIH 531. will jetzt nicht
niehr span, mantcca, ptg. manteiya mit mattu
in Zusammenhang gebracht wissen, sondern vermutet
Herkunft vom slav. Stamme metd-, woven audi
rum. smhitund, dtsch. Schmand.
5178) Nach Behrens. Z XIV 363, ist frz. ma-
zette das Deminutiv zu dtseb. meii^e (abd. mcisa\
welches im Bas Valais als maize erhalten ist. Fiir-
wahr eine .selfsame Erkliirung! — G. Paris, R III
118, battc mazette mit mundartl. ital. mazzetta
(v. mazza. Stock) veiglichen und diirfte damit das
Richtige getroffen baben (vgl. altfrz. bourt, Maul-
tier, bourdon. Pilgerstab).
5196) ..Auch neufrz. ist mundartlich mryc =
medicux noch vorbanden.'' F. Pab.st.
5210) Z. 2 V. ob. lies enconia.
5215») [*melix, -ioein /'., Liircbpnliaum: s. Nach-
trag zu No 4ft%.|
»\]
Nni'litrii^'.
[t\i'Ji)] llk'riior ;'chi'rl wolil nuch friiiu. muisr,
ItniiilbNlkoii, vjil. ScliuliT im Diet, ». i*.
6l!8!Sl ..Kin Knll dor riiiiltMituiii;, ilur sicli (lurch
•lie St'liroiliiiii^ (tiiclit diinli ilii' l.jiitv^ iKikunKMitiort
(sif!) uiul ciiu'i» ticmiswnmlrl lii<rl>i<iliihrto, lio^t
vor ill virnnnniir, altfri. i«rin(iii;/f. Das Simicli-
^■fiilil knii|)ftr iliosoj W'i'Tl mi iiirnlir iiiiil siini/e
an: ilaluT tlu' Sclirvibiiii^; «los I'jiiiilindiior I'saltors
wrfitfuniie. Das Wort war iirspriinfilicli woililicli
iind ist, wt'il simijr niiinnlicli war, iMiinnlii-li i^
ttordou." Siicliior, iirohor's Gnindrirs 1 G32. —
Dor (ionuswaiidid liifst sidi iiIht audi diirch An-
Iclinun^' an soiisti|;:(< uuf ■iiiii; b/\v. -ije nuslnutondo
Wiirtor orklaroii. Bc^Jrimicll «I'lioiiion dor (unlio-
wufstv) Traniu mid dii> (bewiifsto) Lii^c zii uoit
auscinandt-r zii liotron. als dafs euge iioziohiing
/.wisrlu'ii mnisniiiir mid .voiii/c wahrsclieinlii-li wiiro.
Sl'til) Von infrulmuus vonmitliili ]irov. meliana.
MittajTszi'it, Mitta-isriilio: iiltfrz. meriieiie: nfrz.
meriiliciine. Vj;!. Toldor, Z XIII 64ti.
62liS) '/.. 6 V. lib. lies tnspera. tiisjiola.
52SU) Statt micatelf ist zii lesi'ii micnletr.
.'i2!)5) ,.Zum rat. miloca \}:\. man bcziiplicb dcs
Uodeutmi^rsiilfriJraiigos das on;:!. Ai/«." F. Pabst.
521t(>i /.. 2 f. V. ob. lies sjian. iichli.
630!t) Als fTPli^lirtcr tfnniniis trchnicus wird *i»i-
nare im Mittollat. mid «laiin im Roman, gcbraucht,
iini dus yiihreu cines Gan-^s unter dcr Erde zii
bezcicbnen (ital. mivare: prov. minor: fran/..
miller; span. ptg. miliar; dazu das Vbsbst. ital.
jirov. span. \>tg. miiui, fvi. tiiiiie, untorirdischcr
Gang, Mine). Vgl. Schcler iin Diet, mine 2.
5311) S. Nachtrag No 5312«.
5312) Mover (-Lubkel, Neutr. p. 125 Aura. 1,
woUte das o in moitis diirch Einllufs dcs voravis-
gcbendon Labials erklaron; in Ztscbr. f. noiifranz.
Spr. u. Lit. dagegen X" 278 setzt er *miiiiiis (stall
minus) = moin.s an, richtig abor bcmcrkt Nenmann,
Z XIV 574, minus : meins = sinus : s€in(s). — Fiir
span, menos ist zii lescn nU-nos.
5312*) minus, a, uiii, kalilbiiiicliig (Varro i. r.
2, 2, *>); dav. vielleicht ital. meiiMO i= *minniis),
verscbnitten ; neapol. menna, Brust (niina ,Brust
obne Mik'b', Festu.-^). Ycrgl. d'Ovidio, Griiber's !
Grundrifs I 503. I
5349) Z. S f. V. ob. statt viiltiilus ist zu Icsen j
*mt'ttulus und statt muschis ist zii Icsen miisciihis. 1
5306) Vgl. auch Grober. Z XI 287. '
5369* Statt mola . das ;illerdings vorhanden ist,
aber in weit abliegcndcr Bcdtg., ist zu Icsen muela. \
Miihlstcip, Backenzabn.
5374) Cber die rtr. Gestaltiingeii des Wortes vgl.
(Jartner, Grober's Grundrifs 1 481.
53791 „Zum span, mnllete vgl. neufrz. pain
mollet, Milohbrot.-' F. Pabst.
53841 Neben altfranz. nidnsticr ist moustier
ublicher. Statt iii07iasteriiim cin 'monisterium an-
zusetzen ist wohl uniiiitig. wenn man bedenkt, dafs
inirabilia = vterceiUe, '■''inssalettus = tmslez. dafs
also Schwund des tonlosen a sich findet. So darf
man wohl auch nion[a]chus = moine ansctzen.
5385) S. den Scblufs des JCachtrages zu 5384.
5396) Statt span, monlann ist zu les. montana.
5409 1 Fiir span, enfermidad 1. enfermedad.
5417) Statt span, morlo j>t zu lesen muerlu.
5427) Statt sjian. jitg. moresco ist zu lesen
morisco.
5454) „Hinzuzufiigen ist frz. la mule, Maultier,
le mulet. Maulescl." F. Pabsl.
5466) Xeben sjian. nnirho nw-h mtiij, (lessen
llerkiiiift von multum iiiclil U'iin'oiloll ucrdeii kunn,
du (lie LHUtoiilwii'keluiig sicli aiis dor I'roklisis er-
kliirl. S. aucb Xaclitrag zu No 1114.
54721 Mmnbcrt crblickt (Ncuii .labrbb. f. Iliibd.
II. I'.idag., lid. 141/142 ii. 35UI ill miin diiK I'roii.
posKcK.'i. Das ist unbaltiiar, wic gcnaiio I'riifiiii),'
gcradc dor voii lliiiiiliorl aiigozogcnon .Stcllc iIok
..lloiirgoois gontilboiniiio" (III 3| liuzuiigl.
5477) Statt sjiaii. tminilo ist zu losen munilii.
6491) ..llinziizufiigon ist frz. Ir mi/rtil, la miir-
lilr." F. Pabst.
54!l(ii niusarai'id ist solbslverstiindlicli iiiir die
spun. Scbrcibung, dio ptg. ist musaranlia.
5497) Z. 3 V. u. lies cliaramusear.
5514) Statt span, motcliin ist zu lesoii mncliiii.
5518) Vgl. aucb Griibor, ALL V 13(i.
5619) Boziiglicli dos span, mnrro stininit ticrland
(Griibor's Grundrifs I 331) Dioz bei.
6524*) ndl. iiaak, uak (altsiiclis. nacn, ahd. iialihu.
mbd. nadir, abd. naclini. vgl, Klugc *-. t'. Naclion);
davon nacli Beimels, Z XIV 36(1, nouprov. acoun,
Incoun. llachcr Kalin; frz. accini: wallon. niikc.
L'bor den Abfall oinos anlautondoii ii im I'Vz. vgl.
Behrons, Z XIII 366.
5532) Z. 2 V. u. lies niivar, iiiicara.
5544) Z. 7 V. ob. lies naei.
5554«) gcrman. natjaii, nctzon; daraus, bz». aus
lat. *naliare, leitct Mojer-Liibke, Z XV 244, aii
siidostfrz. (dauph.) nazr. (wald.) naze, (Ij'on.)
nczi, (savoy.) nege etc Puitspelu liatto 'naxiarc
V. naxa als Grundwort aiifgcstollt. In dor liedtg,
cnt«priclit nazi' dem frz. rniiir.
5565) '/.. 2 V. 11. lies navio.
5588) Statt span. jitg. neyromativia ist zu lesen
iiecromancia.
5599) Fiigc binzii : s ]i a n. utcedad, Albernlioit.
5(ill) Von uegrn ist abgolcitet naoli C. Michaelis,
Iiovista Lusitana Bel. 1 (— mir iinzugiinglicli —
Ktg.), ])tg. i/ronho, cine Art Birne, vgl. Mover-L.,
Z XV 269.
5620) Z. 3 V. u. lies nilido.
5625) Allfrz. nobile setzt oin *iidhlliHs voraus.
5631) Sucbior in (iriiber's Griindrifs I 634 erblickt
in neulun die altcsto Form dcs frz. hitin, luilon.
viiiliiii mid deutct diesclbe sinnreich als yeplunuiii
(Ncptiiii), Wassorgcist.
5644) Z. .! V. ob. ist liinzuzufiigon frz. noire.
5654) Sucbier, Grober's (inindrifs I 632, setzt
fiir ital. nozze, jirov. nossas, franz. noces ein
*)i6ctiae als (irundwort an, wozu nuptiae, „nack
dem Untergango des Verbums iiubere undurchsichtig
geworden", durch Kombination mit iioclem gestaltet
worden sei. Aber *ndetias luitte docli frz. *nuisses
orgeben miissen (vgl. cvction-em : caisson).
5675) Z. 3 V. ob. lies tiiimeru.
5678) Nacli Mcyer-L., Ital. Gr. S 58 S. 41, er-
klart .sicb das uo in niiora aus dem Einflusse von
sucera, violl. auch von suror.
5692) „ital. hicco kommt nicht von obliquus,
das nur zu hico worden konntc (bico fiibren die
Ix!.xika aus einer Stelle des Piicci an), sondern vou
blaesxji , das ncbcn ,stammohid' auch ,verdreht'
bcdeiitet. Von *b1aesiiis kam *biecio, bieci, biece.
Das erste lindet sich im lA\\ikon unter der Form
biescio, sbiescio; im Plural bildete man in ana-
logisolier Wcise (vgl. lailuci . caduchi] biechi, -c,
das man z. B. bei Dante im Koime tindet: damach
wurdo wieder oin bieco goscliaffen." d'Ovidio,
Grober's Grundrifs I 5(i8.
813
Naehtrag.
814
5711) Z. 1 V. u. lies oceano.
5717) Z. 2 V. ob. lies ojeado.
5720) tjber die Prothesc von z vor frz. yeitx
vgl. Bphrens, Z XTII 405. — Fiir ein Deminutiv
von olho erklart C. Michaelis , Revista Lusitana
Bd. 1 ( - niir unzu<;anglich — Ktg. I, ptg. Hh6 (fiir
w/Aol, Schniirloch, vgl. Meyer-L., Z XV 270.
5732) S. Naehtrag 4628*.
5736) „Statt olla ist oUa anzusetzen." Meyer-L.
5746) Z. 2 V. u. Uos opera.
5763) Z. 3 V. u. lies orden.
5764J Z. 3 V. ob. ist statt span, zu leson alt-
span.
5771) Z. 2 V. 11. lies urgatto.
5774") orlg-anon, -um, -us n. w. (oQeiyavov,
-og, OQiyaror, -oj), eine Pflanze, Wohlgemut; ital.
origano. regamo. Vgl. d'Ovidio, Grober's Grund-
rifs I 505.
5775) Z. 2 V. ob. lies origen.
5785) Z. 2 V. ob. lies zaUa.
5794) Auf *ustiolum wird zurfickgefiihrt von
C. Michaelis, Revista Lu.sitana Bd 1 ( — mir unzu-
ganglich — Ktg.i, ptg. ichu {ichiiz), Falle, Schlinge
zum Fangen von Eaninchen und Rebhuhnerii;
Meyer-L., Z XV 269, setzt *ustiola als Grund-
wort an.
5804) Z. 2 ist fiir nrens zu lesen uren-s.
5808) Nach Meyer-L., Ital. Gr. § 58 S. 41, er-
klart sich das offene o in *dvum aus dem dissimi-
lierenden Einflusse des r. — Span. oviUo bedeutet
auoh „Knauel".
5811) „pa<'/«m statt />n6/MW, nach ital. ywcc/iio.
Nahrung. pacchia, Weide, pacchiare, schwelgen,"
Grober, ALL VI 395.
5820) Z. 3 v. a. lies pages.
5821) Z. 1 V. u. lies pdgina.
5821') pagmentom ».. Bekleiduug, Umhiillung,
liefestigte Masse; «lav. viell. '\iA\. palmento, Kelter,
Miihie. Vgl. Flei-hia , Xel 25" anniversario catte-
dratii^^ etc. (Torino 1886), p. 8.
5822) In got. paida erkennt Meyer-Liibke wohl
mit Recht (Z XV 244) das Grundwort zu ober-
ital. sUdostfrz. p(i<ta (lomb. piemont. patta,
Hemde, Latz. Saum; rtr. [judic] pataja, der untere
Teil des Hemdes etc.).
5824) Hinzuzufiigen ist frz. pale, Schaufel u. dgl.
5834) Hinzuzufiigen ist frz. pale (paste), bleicli,
woven wieder pdlir , bleich wcrden ; die altfrz.
Schreibung jtalle vielleirht = urspriingliches *palde,
woraus freilich *paud ei hatte entstehen sollen (vgl.
cal[i]dum : chaud). Man wird deshalb wohl mit
besserem Rechte annehmen , dafs aus pallidus ein
*paUus zuriickgebQdet worden sei, docli aueh dies
hat Bedenken.
5836) Das frz. paume bedeutet provinzieU auch
„BaU-'.
5846) ,,Geh6rt hierher auch francopro v. /)a^(d
in Place de la Pahid ,,Sumpfplatz" (Name eines
Platzes in Lausanne)?" F. Pabst.
5847 1 Statt Pampbylos ist zu lesen Pamphilns.
5849) Z. 1 V. u. lies pdmpano.
5854) Z. 4 V. ob. statt span, lies altspan.
5858) Hinzuzufiigen ist frz. panneau.
5867) Z. 6 V. u. lies paj)d. Ebenda Z. 14 v. ob.
lies jiarpar.
5875) Z. 2 V. ob. lies papula.
5878) Statt par ist zu lesen par.
5885) Z. 4 V. ob. lies paradella.
58921 Z. 2 V. u. lies pared.
5900) Z. 2 V. u. lies pdrruco.
Korting, lat-rom. Worterbuuh. (Naehtrag.)
5919) Statt span, jjasgm'no ist zu lesen /(osg'um
und hinzuzufiigen ptg. pasquim.
5920) Das Sternchen vor passa ist zu streichen.
5921) Z. 1 v. u. lies pasajuego.
5924) Z. 2 v. u. lies pdjaro.
5937) Cber n or dital. ^ot(a etc. vgl. Naehtrag
zu No 5822.
5944) Z. 2 V. ob. lies patera.
5953) Schuchardt, Z XV 113, erblickt in rum.
pu^m das Seitenstiick zu ital. piccino, das u des
rum. Wortes ist Sch. geneigt, dem Einflusse von
pusio, pusilltts zuzuschreiben.
5955) Uber frz. pen vgl. auch Meyer-L., Rom.
Gr. I § 289.
5957) Z. 2 V. u. lies span, pobredad.
5963) Vgl. Schuchardt, Z XV 112.
5964) Das span. Wort wird pdvido geschriebon.
5968) Nach -orem ist einzufiigen: und *pavura,
-am f.
5973) „Statt pecco ist pecco anzusetzen." Meyer-
Liibke.
5983) Statt span-, monna ist zu lesen mona.
5985) *peddgium ist zu streichen.
5989) Neumann hat recht, wenn er, Z XTV 554
und 561, frz. pi'ege = *pediciim ansetzt und das
ie aus Einwirkung von ined erklart. Nur hatte N.
zur Stiitze seiner Annahme sich nicht auf das Ge-
schlecht von piege berufen sollen, denn dies wiirde
sich auch aus Angleichung an die Worte auf -ege
= -egiiim {collefje etc.) deuten lassen.
5995*) pedo, pepedl, peditum, pedere, crepitum
ventris reddere; span. ])eer, dazu das Sbst. pedo;
(ptg. peidar, dazu das Sbst. peido).
6002) Z. 2 V. u. lies pielago.
6016 [u. 6153]) Vgl. d'Ovidio in Grober's Grund-
rifs I 503 Anm. 2.
6023) ,.Romanisclie,« pensare ist halbgelehrt, ob-
wohl schon sehr alt; der Diphthong in den stamm-
betonten Formen ist der Analogie anderer Verba zu
verdanken im span, piensa, neapol. tu pienzi.''^
d'Ovidio, Grober's Grundrifs I 509 Anm.
6026) Die span. Wortform ist pentacostes.
6027) Z. 7 V. ob. statt Pfips lies Pips.
6029) Z. 2 ist das Komma nach um zu tilgen.
6036) Z. 1 V. u. lies perdida.
6041) Z. 2 V. u. lies perdonanza.
6052) Z. 3 V. u. lies porfia.
6054) Sp. 554 Z. 3 v. ob. lies span, pergamuio.
6071) Z. 2 von unten lies persico, pejego, alber-
chigo.
6089) „Hinzuzufiigen ist uexifTz. petiole m. (gel.
Wort), Blattstiel." F. Pabst. — Z. 3 v. ob. lies
jyeciolo.
6107) Meyer-L.. Rom. Gr. I § 274, glaubt, dafs
fantoinc etc. auf ein *fantagma weisen.
6110) Z. 2 V. u. ist statt f'risole zu lesen frisol(es),
ebenda frijol, faseolo.
6119) Hierher (und zwar unter 7) gehort nach
Schuchardt, Z XV 113, auch rum. pu{in (= ital.
piccino), das sonst aus *paucinus (s. d.) abgeleitet
wurde. Vgl. auch Naehtrag zu No 5953. — Sp. 560
Z. 2 V. ob. lies picaro.
6126) „Hinzuzufiigen ist en gad. 2Jaiver, nord-
ital. pegro.'^ Meyer-Liibke.
6137) Statt ital. pigliar ist zu lesen pigliare.
6149*) *piiicio, -onem m., der Finke, ist das
mutmafsliche Grundwort zu ital. pincione, frz.
pinson etc. Vgl. Schuchardt, Z XV 113 f. S. auch
No. 3272 und Naehtrag dazu.
6153) S. Naehtrag zu No 6016.
XI. «.
Niiclitr«(f.
•HKi
6166) ..Hinzur.urngoii iat nunloni rriinco- urov. {
(Cmiton lio VbikIi yoro (mit kur/.pin iliiniproni ii) m., |
KiriU'; nuoli viilkafriintfia. l> poire." V. Piibst.
(il87) ,,Als p>l. W. ist im Nciifrz. jiilmte vor-
hamli'ii." F. Pnliiit. — Z. 1 v. ob. lios Pips.
til'.tS) „Ni<bi>ii span. Ilagu ist niioli jugu vor-
liniuli'n •■ F. Palist.
OI'.M) ,,Lat. ;i/ii(/ii wirJ iionpol. zii ehiaja, wne
iiIh jiiiitipia ill ili(< ToHi-aiin, von tin als ;>/(i.(/e imcli
Frankroii'li ilriiiKt." Mi'vor-Liiliko.
6205) Pus frz. ;)/(iiii bccUuitot niicli „o(Ti'iU'S
Mwr"; (tas Wort in dioscr Hodtg. — plenum umu-
aotzpn, lii'ut koino NiJtiguntJ vor. Vgl. Meycr-LUbko,
Z XV 275.
6207) Z 1 V. u. lios pldtaiiu.
6208) Obor prov. plassa, frz. ;>/ncc ^ *plaltea
(AnbililiiD); nn ilas Adj. jJatliiii) vgl. Suchii-r, Gro-
ber's Ciniiuirifa I 631 f.
62531 Z. 2 V. ob lios policia.
6261) Z. 3 V. nnton f(ir fanfreliic ist zu losou
fiitifnliiclii-
6261*1 pOmani )i., Apfel; ital. ponm i\. pome m.
(PI, pomi. poiuf. puma); frz. pomme f.; 8])an. ptg.
pomn. Kti);(<l. Ualbku^ol.
6269) Nnoli «pan. puehlo. piiebrii ist oiiizufiiuon
..Volk. Stadt, Dorf".
6271) Z. 1 V. u. lii's y«)C(/M(')iii.
6276) Die Bodtg. „Schrauboiimutter" liat puerca
auch im Span.
6296) Fiir fraiiz. puis wird von Sclmchardt,
Z XV 240, *pn.stium als Grundwort angesetzt.
6296) Vgl. Meyer-L., Ital. Gr. § 56 S. 39.
6297 u. 6298 sind umzustcUon.
6300) Hinziizufiigen ist span, polcrmi.
6302*) (*postiuiii, Adv., nadi, ist nach Scimchardt,
Z XV 240, die Grundform zu frz. puit).
6315) Hinzuziifugen ist sf&n. prvgon, preyonar.
6819J Nach praeda, -am iat oinzufugen *preda,
-am.
6348) Von prandiuiti altfrz. prangiere, gloich-
sam *pra)idiariii, Friilistiickszoit.
6351') „*prat«Ilum n., kloiner Wiesenplatz ;
altfrz. pra(i)el, preel ; neufrz. pre.au, kleine
Wiese, (Kloster-. Gefangnis-)Hof, Spielplatz, Eine
ital. Ableitung ist prntelUiia .Gansebliiniclien'.
Beilaiifig sei erwahnt, dafs aiicli die Hezeichnung
,,Pri61ken" fiir die abgesonderten Trinkriiume im
Ratskeller zu Bremen auf pratellum zuriickgeht."
F. Pabst, Tgl. auch W. v. Bippen, Der Brcmor
Ratskeller (Bremen 1890), p. 20.
6352) Skeat, Etym. Diet, unter barter, fiihrt
aus einigen keltischen Mundarten entsprechende
AVorte auf.
6353) ijber die rtr. Gestaltungen des Wortes
vgl. Gartner, Grober's Grundrifs 1 482.
6365) Z. 2 ist statt „schutzen" zu les. ,,schatzen".
6378) Uberital. prer<ce, prenze, ;)rince (dies im
Dittamondo) vgl. d'Ovidio, Grober's Grundr. 1 508.
6382 1 Hinzuzufiigen ist a 1 1 s p a n. priemlo, schnell,
eilig (wohl auf gelehrter Angleiehung beruhende
bchrcibung fiir *brivado und dies zu No 1344 ge-
horig).
6393) Uber prode vgl. auch Ronsch, Collectanea
philologa. Bremen 1891, p. 305 (= Jahrb. f. class.
Philol. 1882, p. 865). — Sp. 581 Z. 9 v. ob. das
altspan. prol ist Sbst. mit der Bedeutung „Vor-
teil".
6416) Neben a^rxti. proprietario a.uc\i propietario.
6417) Neben span, propriedad auch propiedad.
6424) Z. 2 V. u. lios projimo.
6431) Gorlnnd ((irobor's GrundripH 1 331 1 leilot
span. pig. tnrro von bask. ;iirni, luluirra, king,
vorsiehtig, ab.
(i434) iiHinzuzufiigon ist ital. iiiuriairc." lloyor-
Ulbko.
64161 Stall siian. /iri/co isl zu lesen jitilro.
61 161 Dor .\nsatz */)ii/c.r Hlall ;)|J/('X borulit aul
einoni lrrtunu>, Holbstvorstiiudlicli ist jnllij- alloin
rirlitig.
6452) „StHll 'piiUicenus ist wobl in Boriick-
sichtigung des sard, pudtlighinu hwxer *piilllciiiu.s
anzusotzon." F. Pabsl.
6164) Dio span. Worlform isl pulular.
6494) Das span, poza isl zu sta-ichon (sioho
Nn 6488).
6511) Bohrons, Z XIV 370, vonuutot, dafs ital.
cnhi/'iitarr, span, calafalear etc. =» cala (im Span.
,,VVas8ertraclit oinos ScliilTes", vioUoicdit mil r.alarf
|s. No 1513) zusaninienhiingond) -f *fatnri' ,,(niit
Lumpen) verslopfen" [s. No 3164) soi.
6518) Stall rum. patrudiecilea ist zu loson
patruzecika.
6539) Hinzuzufiigen i.sl frz. (piclipi'uii.
6544) Z. 2 v. u. lies span cuiuilii.
6563) Fiige hinzu franco-jiro v. tsi'tim (Kuli-
reigen von Fribourg).
6572) ,,Da8 altfrz. coiif/fj' hat eiuo noufranco-
prov. Entsprechung in .vr kdizi ^schweigon'. Be-
frcmdlich ist die Nebcnform kdighi" V. Pabst.
6673 f.) Die Krago nach dor Eiitstehung vou frz.
qniltc, quitter hat Suchier in einem intercssanlen
Aufsatze in den Comraoiitationes Wiilll'linianae, p. 71,
behandelt. Er golangt zu dem Ergobnisso, dais
qu[i}etuii als juristiseher Ausdruck von den Franken
iibernommen und in deron Spraclio zu ipiil gewordeii
sei (vgl. creta : ahd. Urida, pena : ahd. pina etc.) ;
dies quit sei dann wieiler in das Frz. iibergegangcn.
— Die Darniesteter'sche Hypothese hat weiter aus-
gefiihrt Meyer-Lubko, Gr. d. rem. Spr. 1^3. 376.
462. — Dem frz. quitte ontspriclit iibrigens prov.
quia (von W. Forster, Rhcin. Mus. 1878, p. 296,
=^ *quitti[d}uJi angesetzt), span, quito.
6576) Statt rum. cinci spre diece ist zu loeen
cinci .'ipre zece.
6585) Neumann, Z XIV 576, macht darauf auf-
mcrksam, dais chasque altfrz. sehr selton (St. Bern.,
CPs.) erscheino und erst im 16. Jahrh. wirklieh
iiblich wcrde.
6589) Z. 1 V. u. ist vor com cinzufiigen alts p.
6591) „Fiige hinzu frz. cotiser, cine Quote, einen
Beitrag bezahlen, zusammensehiefsen." F. Pabst.
6593) Das Sternchen vor Aegidius ist zu streichen.
6602) Die span. Wortform ist racimo.
6603) Statt siian. lies altspan.
6612) ,,An den Ursprung von ital. razza, frz.
race, span, razn etc. aus ahd. reiza ist meines
Erachtens festzulialten. Das Wort begegnet am
friihestcn in der Intelligcnza und bei Sacchetti;
wenn es urspriinglich Italien angehort und von da
weiter gowandert ist, so ist die ahd. Lautstufo nieht
auffiillig." Meyer-Lvibke. — „Gegen Grober's Ab-
leitung ist — abgesehen von andcrem — das Be-
denken zu erheben, dafs in slav. raz das z =
stimmhaftem s. in ital. razza, dagegen das zz,
bzw. c, = stimmlosem tss ist." F. Pabst.
6618) Z. 5 V. ob. lies rafaya.
6625') ,,raja, -am /'., Roche; ital. razza; frz.
raie: span, rai/a : ]itg. arraia (mit angewachsenem
Artikel)." V. Pabst.
817
Nachtrat.'.
818
6632*) *ramiscellus, -nm m. (Dem. v. ramus) =
a 1 1 frz. ramei-sfl, ramaissel, vgl. Fijrster, Z XIII 536.
66531 Z. 1 V. ol). lies Rettig.
6666) „H>nzi'zuf(igon ist ptg. rarar, ral{e)ar."
F. Pabst.
6679) Clier die rtr. Geataltungen des Wortes
vgl. Gartner. Grober's Gnmdrifs I 482. — Die
span. Worte bedeuten auch ,,Harkeisen".
6683) ,,Hiiizuzufugen ist neufrz. rayon de miel
Honigwabe'". F. Pabst.
6729) Fiir *reculo ist zu lesen 'reciilo.
6730) Z. 3 ist statt riff'uqgirsi zu les. rifut/qirsi.
6734) Suchier (Grober's Grundrifs 1631) erbliekt
in rendre cine Anbildung an prendre, und darin
kann man ilim voU beistimraen. Unhaltbar dagegen
diirfto sein , was or ebenda 619 (§ 57) iiber die
Entstehung von rendre sagt.
6738) „Ital. nwerffre beruht viell. auf Kreuzung
von redimere mit remederi." F. Pabst.
6749) Es ist zu lesen rum. resfoiez.
6757) Z. 3 V. u. statt J lies i. — Z. 8 v. ii, lies
span, esquinzar.
6763) Lies span, reflexion, ptg. reflexao.
6767) Z. 8 von oben lies rifuter.
6780) Z. 3 v. ob. ist zu lesen regnat-z.
67891 Z. 4 ist statt frz. redtiit zu lesen reduit.
6799) Z. 2 v. u. lies span, relieve.
6833) Sp. 616 Z. 1 v. oben ist statt repens zu
lesen repens.
6836) Z. 2 V. ob. Cam Schlusse) i:^t statt )/■- zu
lesen re-.
6842) Z. 2 V. oben ist statt reprorier (welches
iibrigens als Sbst. vorhanden ist) zu lesen reprover.
6844) Die Bedtg. der span. Verba ist „heran8-
fordern", dazu das Vbsbst. altsp. riei^to, rieto,
neusp. reto, Herausforderung.
6900) Z. 2 von oben ist statt revenger zu lesen
rersengier.
6911) „Hinzuzufiigen ist frz. rivet, Niete, Ver-
nietung, riveiier, Brecheisen." F. Pabst.
6916) ,,Hinzuzufiigen ist frz. rieitr." F. Pabst.
6931) „Hierher gehort wohl auch span, rancho,
geschlossene Gesellschaft (anglo-amerik. ranch)."
¥. Pabst.
6934) Z. 3 v. u. ist statt Demin. zu les. Vbsbst.
6936) Z. 1 V. u. ist statt beira. zu lesen veira.
6951) „rixa wegen ital. ressa, ptg. reixa."
Meyer-Llibke.
6971) „Von frz. roc ist abpcleitet deroqtier, jem.
am Kochieren hindem." F. Pabst.
6976) „Xur rum. riie habe ich zu aranea gestellt,
in ital. rogna postverbale Bildung zu rognare =
*ro[n]dicare gesehen." Mever-Lubke.
6979) Vgl. W. Merer, Neutr.. S. 56.
6987) LTjer alt frz. roncin vgl.Forster.Z Xni538.
6990) „Frz. roue ist jungere Bildung von rouer
aus, vgl. ruede 0. P. 76, 17, ruee Mousq. 5975,
rcei in Auve und andem Dialekten." Meyer-L.,
Rom. Gr. I § 219 S. 192.
6996») kelt. rotta, ein Sait«ninstTument, = alt-
frz. rote.
7008) Z. 3 V. ob. lies rubi.
7039) „Weshalb nichtbei frz. rustre aus rustictis
verbleiben ?" Jleyer-Liibke.
7053) Statt ^yji ist zu lesen nj-j.
7055) Z. 3 V. u. lies saiico.
7058) Z. 2 V. ob. lies sdhido.
7084) Das span, enjalma bedeutet auch „leichter
Saumsattel".
7087) Das span, xnrria bedeutet ..Netzkorb zum
Fortschaffen des Strobes, grofser Tragkorb".
7088) Ital. salone: franz. span, salon; ptg.
salao.
7099) Lies span, salmuera.
7101) Z. 1 V. u. ist statt saler zu lesen salar.
7102') ,, Salomon; iiber den altfrz. Ausdruck
uerre Salomun zur Bezeichnung kostbarer Gerate
(d. h. solchcr Geriito, die aus dem Schatze des
salomonischen Tempels stamraen sollen) vgl. Ducange
s. V. Salomon und Satomoniacus. An letzterer
Stelle fiihrt Ducange auch ein spanisch-lateinisches
Adj. salomoniegus, bzw. salomoniego an.'' F. Pabst.
7125) Z. 2 V. ob. ist statt sandio zu lesen sandio.
7130) Z. 5 V. ob. ist zu lesen sanguineo.
7139) Auf sanare fuhrt Behrens, Z XTV 364,
auch zuriick das im Patois von Berry vorhandene
Vb. sener, cener „beschneiden, kastrieren" ; die von
B. seiner Annahme gegebene Begriindung ist sehr
gefallig.
7140) Z. 2 V. ob. ist zu lesen sdndalo.
7143) Z. 6 V. ob. fur savatier lies savetier, dav.
saveterie.
7155) Z. 3 V. ob. lies zafir{o) statt znphiro.
7156) Vgl. hierzu Horning, Z IX 505 No 46.
7157*) [*8aracenus, a, um s. scharMin.]
7162) ijNeben sarclet ist auch sarcloir vorhanden."
Mettlich.
7165*1 sardonias, a, um, sardonisch, sardisch;
ital. sardonia. Wasserranunkel; frz. sardonie,
giftiger Hahnenfufs, sardnine, Karneol; span. ptg.
sardonia, giftiger Hahnenfufs.
71651)) sardonyx, -nycha und -nycem c, Sar-
donyx; ital. sardonico, Karneol; frz. sardoine;
span. ptg. sardonica (span, auch sardonice, sar-
donique).
7165=) sSrgns, -nm »i., ein Meerfisch; ital. snrgo,
Brassen (ein Fisch); frz. sarge: span. ^tg. sargo.
7165'') sarmentum n., Reis(holz), Rebe; ital.
sarmento; frz. sarment: span, sarmiento; ptg.
samiento.
7166) ,,Span. zarza konnte auch auf lat. cirston
(griech. xl^atar) zuriickgehen." F. Pabst.
71671 .,ilan darf sarna fiir iberisch halten, bask.
sarra und zarragarra bedeuten dasselbe, vgl. kymr.
sarn (/".), Estrich, .■<arnaid, krustig. Allerdings hat
Aizquibel nur sarna als bask. Form, sarra bedeutet
bei ihm ,Schlacke'. doch v. Eys denkt, und wohl
mit Recht, daran, dafs beide Worte auch nach ihrer
Bedeutung zusammengehoren (Diet. 373)." Gerland
in Grober's Grundrifs I 331.
7168) „Zu serpe das Demin. serpillon. — Der
Bedeutungswandel von *sarpare erscheint etwas
gewagt. Das span, ^ir/jn, Klaue, Tatze, ist doch
selbst nicht nur bildUcher Bedeutung. *sarpare
ergab frz. sarper „mit derSichel schneiden", sarper
„den Anker liehten" wird sich wohl folgenderraafsen
entwickelt haben: ^ausschneiteln , den Boden (um
den eingelassenen Anker) lockern'." Mettlich.
7168») [*sarracenns, a, nm s. scharkiin.]
7171) Z. 4 V. ob. ist nach altspan. einzuschieben
alfayate.
7172) sasia, skt. sasrA-, W. haidd (vid. Stokes
Bezz. Beitr. XI 106 n.j.
7179) ,,Z. 2 V. u. ist nach fartado einzuschieben
hartado." F. Pabst.
7184) Statt -icem lies -icem.
7185") sSxnm n., Pels; ptg. seixo, Kiesolstein.
S. Nachtrag zu 7462.
7196) Z. 2 V. u. ist zu lesen escdlamo.
s\\\
Narlitritj,'.
,s2(t
~'M>S) Z. 'J V. II. ist tn lt>«oii e.tciintiiiU).
72111 ,,Ui>i iloii franxtiH. WorU'ii liat cj-wd/jiV/iirr
ilio KciloutiiiiK iHwinllurst. ^,,St rit hiii>" (Striint;)
tvinl y.\ »iich votii niif)^<li>i*t('ii Hniir |^<)irniirlit.)"
MolUi.li.
72-_>7*^ arnl). fwharkllii, mitti'llitt. MiracenuH, h,
uin, sariuiMiUrli : ital. siiriiciMd, liulzvnior Mniiii,
iiarli uololioiii i)ii< Kittor init <lor liniito stiiifRvii,
>niiicf(iico. sarnciiifsco, siir)ucnim>li,.<rt-,»rr<id'iif.srn,
Kicp'Isi-lilors, Kiillfnltor, .«iiriicimicc, scliwur/. wordoii
I will WointraiilxMil; fraiu. naransin, Uui'liwi'i/.oii,
.<,iiii.»»-iii«-, tiatlor; .spaii. xiirrnciHo ('ri</i( .<. Hiicli-
«fi/cn , sitrrociiiii, v(>rwirrtos (iofcolit; (iiii Ptj;.
s<'lu<iiu>ii (lit' Worto zti foliU'ii, Ailj. sarracnio).
7251) StAtt r II III. ;tC(xi/<i ist zu logon fciHilti.
72GG) Z. 1 V. II. ist gtaft -ci /.ii loson ci-.
7278) ..Spaii. rscofina sotzt *.icol>ina voraiis.
Aiif scoliina >ri'lit iniltolbar wolil iiiioh ziiriirk frz.
rcouriiiif, ecoudiif, f^rofso Haaiiol." Mottlicli.
7279) K. Hofiiianii, ALL HI 277, wollto sconlio
von axo'/.ioi al>loit«D, ver(;L Movor-L., ItaL Gr.
S. 138 Amu.
728G*) [*so$piilus, -nm (Domin, von firiecli. axuitf,
PI. axw.K^ =-- lat. scopes. Plin. N. H. 10. 138),
cine Art Eulo. sotzt Mottlicli an ala Gnimtwort zii
frz. ecoufte, Hiibnergoier, Woihe, Kindcrdrachen.
Sohnorlioli niit Reclit. Diez "iGG icoullr leiteto dies
Wort (altfrz., audi altspan. rfCo/Ze) voni dtscli.
Schiiji/tf (V. sclnipfen , stolseni ab iind verglicb
wcgcn des r ; / It. cribrum mit frz. crihle u. dfjl.
Ks diirftc kauni zu bozweifoln sein , dais Dioz das
Kichtigc (lotrotTeu hat.]
7297) ,,Aus dem ital. grinyolare scbciiien i^c-
bildot zu sein frz. gringolc, gerollt, gosolUiingolt
(dabor wieder grintjole, Schlangcnkopf), dcgringoler,
herabrollen." Mettlicli.
73lX)) Statt sribiinus ist selbstvorstiindlioh zu
lesen ncribanus.
7301) Sp. 650 Z. 2 v. u. ist icrhvis zu bessern
in ccrivis.
7311) Z. 1 V. u. ist zu lescn escnipulo.
7320) Frz. icurie, altfrz. escuerk' gehort zu
ital. sciideria (glcicbsam *scutar-ia v. scitlum).
VcrgL Mever-Liibke, Ltbl. f. germ, und rem. Phil.
1388 p. 304.
7326) VgL G. Paris, R XVIII 330 (,oe pense que
siiif peut s'cxpliquer par la contamination dc suis
= siiis ot de sif = siti, siu.s provenant de sebiis
nenis scuiis et silt de sebu sevn seiiii").
7330) ,,Zu frz. scier das Sbst. la scie, Sage."
F. Pabst.
7331) secretariits ist im altoren Frz. in der
volkstiiinlicben Form segrai/er („rofficier forestier
charge des bois .segrais") vorhanden. Vergl. auch
iinten 7348a.
7333 u. 7458) „Lafst sich bier nicht vielleicht
von altn. xigler, *siglare ausgehen ? Vergl. siller
ineufranz., segeln, steuem) und sillage. —*siglare
wurdc erst ,segeln', dann ,das Wasser durch-
schneiden , durchfurchen' bedeutet baben . woraus
sillon u. sillonner sich erklaren wurden." Mettlicb.
ilch halte diese Annabme fur unwahrscbeinlich. Ktg.)
7334) ,Hinzuzufiigen ist span, «ejun." F. Pabst.
7340«) sedeeim, secbszehu; ital. sedici; frz.
seize etc.
7343) „Hinzuzufiigen ist ptg. se (bischoflicher)
Sitz." Meyer-Labke. — ,,Aufserdem altfrz. sed,
se (engl. see) u. span, sede." F. Pabst.
7348) ,,Auf segmina geht wohl auoh frz. seime,
Homspalte, Hornkluft, zuriiek," Mettlicb.
7.14fl*) [ *iir>irr?Rrft|rluill (v. srgrrgarr, vgl. sfgirgiis
mill iifgri:r\. AliKtiiidiTiiiit;, ist iiacb Mettlicb ilaH
Gnindwort /.ii frz. sigri-giigr. Waldrochl lAbgabc,
wolclii) die Vngalii'ii bciin Hdlzkaufe an dun LeiinK-
liorni zu entrichtcn liatten); obenfallH niit srgregnre
( welches llbrigcns aJK gol. W. sigrigrr vurhanilcii
ist) sollen ziisaimucnhtingen Hrgrais. abge.iuiiderUvs
Forstrevier, si-griii/er, alleinigcr Uosilzor eincs Wald-
griiinlHtiickcs, und segnii/riir. Mittoilliabor an cliiciii
Kiippelwalde. Abor die Worle niud diicli vein all-
f rz. segriigcr, scgreer ■»" *siTrflnie nicht zu (reniicii.
aucli wird das Sbst. segrui/rr ,,1'iifllcier forostior
charge des bois segrais" mitl*'llal. diircli sriretnriin
wieilorgegeben. Vgl. Sclielor iiii Diet, iintcr .<('(/nii.v.|
7349) Vgl. Worth, Z XII 2ti5.
7850) Z. 1 V. 11. ist zu leseii span, riisillaf.
7364) Z. I V. oh. ist zu leson ital. srminnre.
7377) „Liefse sich sentiuellf nicht violleii'ht doch
aiis sciitina hcrloiten ? Zur Hezeicliniing eincr ein-
zolneii Person wird seiilinclle aiif dcnisolbcn Wego
gelangt sein wie la recriic iinil wird also wohl
urspriinglich als Kollcktiv ,,dio Wachnuinnschaft"
gehoifson habcn. Wenn man nun bedenkt , dal's
sentina ini l>at. aiif Monschon bezogon etwa ,die
Hefe, der Auswurf' bedeutet und hinziinimmt, dafs
heutzutago die wahrenddosManoverszuriirkbloibonile
Wachmannschaft allgoniein den Schiniihnamen
„Schwamm" (geiiau dem lat. setilina sinnontspre-
chend) triigt, so kiinnt* man damit wohl zu der
Bodeutungsentwicklung kominen: soiliiicUe ,Spitz-
name der aus dem Kanipf zum Schutz des Lagers
oder dorStadt ziiriickbloibenden Mannscliaft' — spator
,Wacho' iiborhau|it und ziilotzt ,Posten', ,Sohild-
wache'." Mettlicb. (Ich kann dem nicht bei-
stimmeu. Ktg.)
7382) Dor Artikel steht an unrichtiger Stolle, er
gehort nach 7389 septuaginta.
7415) Frz. serre, Gowiichshaus, ist Fern.
7423.) [*seiTlt«llus, -um {v. sermis) in., kleinor
Dicner; davon nach Mettlicb frz. serdeau, Tafol-
dicner, der den Abhub der konigl. Tafel empfiingt,
Abtragezimmer, Pagenel'szimraer. Diese Ableitung
kann jedoch nicht befriodigen, u. zwar ebensowenig
vom latciniscben als vom franzos. Standpunkte aus
betrachtet. Littn'^'s Deutung <ies Wortes aus serf
de I'eau scheint. so befremdlich dies auch eineni
vorkommen mag. doch die riclitigo und geschicht-
lich beglaubigte zu sein, man sehe das Niihore bei
Scheler s. r J
7425') serritrlx, -icem, Dienerin; altital. ser-
virissa = *servitrissa, vgl. Ascoli, AG XI 256,
dagcgen G. Paris, R XVIII 329.
7427) „Zu frz. .sertej' das Vbsbst. xerre, Wasser-
bebiilter, Pfiitze." Mettlicb.
7442) ,,Francoprov. sercS, serrii, rautnilliger
Hausgeist (Bridel)." F. Pabst.
7444) Z. 2 v. u. ist statt si zu lesen si.
7458) S. Nachtr.ig zu 7333.
7460) nFiige hinzu frz. seing, TJnterzeichnung,
Unterschrift." Mettlicb. — „l)ie roman. Nach-
kommen von signum fordern Ansetzung kurzen lat.
i's, also signum." F. Pabst.
7462) „ptg. seixo staramt von saxum." Meyer-
Ltibke.
7471) Z. 3 v. ob. ist zu lesen span. siniU.
7489) „Al8 gel. W. ist im Frz. simslre, unheil-
voll, vorhanden; halbgelehrt ist frz. senestre. links."
Mettlicb.
7496) Vgl. aber 1919. — „(passer) citrinus kann
sehr wohl das Grundwort zu serin sein, da der
821
Naohtraj'.
H22
Vogel audi verdo>i imd eenhtron lieil'st. serin ist
(ibrigens nicht der Kanarienvogel Is. de la Cannrie],
sondern der gelbe odor griiufjelbe Zeisig. Derselbe
ist iiielit in Fraiikreicli eingefiihrt, sondern heimiscli."
Mettlicb.
7504') Vgl. noeb (i. Paris, R XVIII 328; (iriiber,
Z XIII 545.
75U7) seillr ist aucb noufrz.
7507") situs, -iim m., Lage, Ort; al tital. sefo,
(jestank. „situs ,Ort' bedeutet aucb .Gestank,
gleifbsam iibler (.Jerncb, der voiii laugen Liegen an
einem Orte lierriihrt, vgl. stantio und das noap.
seileticcio, p t g. srrf/f o = *seil-iticiiis.'' d'Ovidio in
Uriiber'a Grundrifs I 502.
7514) Z. 3 V. u. ist zu lesen eschancier.
7521) „Nebon dem Lehnwoi'te escarper ist aucb
das volkstiimliclic icharper (wovon wieder echar-
jiiller), zerbauen. vorbanden." Mettlidi.
7540) Vgl. 725G.
7548) nZum neapol. schitto ,nur' vgl. man das
gleichbedeutende boUd. slechts ,nur'." F. Pabst.
7565) „Es ist zu beac'hten, dafs schwed. s»ir/7to
aufser der Bedtg. ,scbmelzen' aucb die vou ,ver-
dauen' besitzt, dafs also letztere Bedtg. fiir das
Grundwort smaUjan aueb auf german. Boden nacb-
weisbar ist." P. Pabst.
7572") sobriua, -us s. eousobrinas.
7575) Uber die Wortsippe ital. ciocco, cionco,
Klotz, frz. souche etc. vgl. die ausfiihrliche Unter-
suebung Sobuobardfs, Z XV 104 (besonders S. 10(i
Anm. 2). Ein Grundwort wird von Sih. nicbt auf-
gestellt.
7585) Z. 3 V. ob. ist statt solat-z zu lesen solatz.
7590) Es ist hinzuzufiigen : neufrz. soudoyer,
soudard. Mit altfrz. soudo)/cr = *sol!dat(irms vgl.
binsicbtlich des oi/ z. B. citoi/en, mitoi/e».
7617) „Nicbt unerwiibnt darf bleibeu, dafs o in
ital. bisofpio geschlosson ist." E. Pabst.
76381 Z. 2 V. u. lies especeria.
7639) Scbuobardt, Z XV 114, verwirft Sittl'.s An-
nabme eines lat. *spaciis. S. Naebtrag 7646".
7646») *sparticus, -uni m. (v. spartiim, griecb.
anttQTov, span, esparto), Bindfaden ; davon nacb
Diez 401 ital. spago, sard, ispau (s. jedoeb
No 7639). Vgl. Scbucbardt, Z XV 114.
7646'') spartnm n. (oTidpTor), Pfriemengras:
span. ptg. esp)arto, dav. span, espartero, Pfriemen-
gi-asverarbeiter, .span, esparteiia, ptg. espartenha,
i- a.t. espardeni/a, Spartschub (aucb siidfrz. esjwr-
tino. -illio etc.). In span. ptg. aljMrgata, -e,
Hanfscbub, liegt nacb Scbucbardt, Z XV 115,
Miscbung aus (dem nocb unerklarten, s. Naebtrag
zu No 10) span. ptg. abarca, Scbub aus robem
Leder, und espargata vor; frz. epart, Binse.
7647) „Neufrz. epervier in der Bedtg. ,Lauf-
burscho' ist bekanntlicb aus epreiwier {cpreuve)
.Druckbogenaustrager' entstellt." F. Pabst.
7649) Z. 2 v. u. ist statt spada zu lesen espada.
7655) Z. 2 v. unten ist zu lesen span, especia,
Gewiirz, especie, Gattung.
7658) Z. 2 V. u. ist zu le.sen span, especeria.
7670) Statt *sperdntia ist zu lesen *sperdniia.
7678) Neben span, eperlan ist aucb eperlano
vorbanden und zwar nacb Ausweis der Worterbiicher
als das jetzt gebraucblicbe Wort.
7679) „Abgeleitet von epiiie ist epiniire in moelle
epiiiiere, Eiickenmark." Mettlicb.
7685) Z. 2 v. u. ist zu lesen span, espiriiu.
7687) „Neben espes linden wir altfrz. espois,
das noch Scarrou im Eeime auf hois eebraucht
{s. Littro), daber vielleicbt aucb neufrz. epais (dem
altfrz. espes wiirdo *epes entsprecben). Von spissus
ist ein Sbst. *.'ipissea gebildot, altfrz. espoisse, und
oin Vb. *sj)issiat : espoisse, deren Vokal auf das
Adj. iibortragen wurde." Mever-L., Rom. Gr. § 111.
7688) „Hierb6r geliiirt wobl audi U-:\ny,. I'pU,
Peuorscbaufelstiel." Mettlicb.
7691) Z. 3 V. ob. ist zu lesen span, esplenitico .
7691") splendidus, u, uin, gliinzend; ital.spte»-
dido : f r z. splendide ,- s p a u. ]) t g. espUndido. Uberall
nur gel. W.
7691'') splendor, -orem m., Glanz; ital. splou-
dore: frz. splendeiir: span, ptg.esplendor (daneben
e.splendidez und esphndideza). Uberall nur gel. W.
7692) „Neben espole, espoule ist aucb epoulle
vorbanden; abgeleitot davon ist espolin u. epmdlin,
Einschufsspule." Mettlicb. — Vgl. audi Bobrens,
Z XIII 406. — Z. 2 v. u. lies esplenetico.
7697) Z. 2 von obon lies span, esponsalias,
esponsahs.
7704) Z. 1 v. u. ist zu lesen esportida. — „Von
dem Demin. sportida Icitet Flechia das vulg. to so.
spncckia, meist in der Bedtg. ,Bauernstolz', die sieli
wabrscbeinlicb aus der friiberen ,Einkunfte' ergab."
d'Ovidio, Grober's Grundrifs I 521.
7707) „Den zahlreichen Erkliirungsveraiieben,
welcbe Diez zu ital. sprecare giebt, mocbten wir
noch einen binzufiigen. Es konnte oin altes, balb-
gelebrtes Kompositum von precor sein mit der
Bedtg. ,in's Ungliick scbicken'." d'Ovidio, Grober's
Grundrifs I 512.
7737) „Hinzuzufugeu i.st neufrz. estacade, Pfabl-
zaun, Staket." Mettlicb.
7741") stamen ». , Grundfaden, Aufzug; ital.
stamc, gekriimpelte Wolle, Faden; frz. etaim :
span. ptg. estambre (ptg. aucb estame), WoUen-
garn, Karamwolle, Staubfadon, dazu das Vb. estam-
brar, Wolle zu Strickgarn dreben , Staubfiiden
treiben.
7747) Muntbe, Z XV 228. erkliirt estantigua fiir
entstanden aus hueste antigua, indem er sich beruft
auf folgende Stelle im „Tractado del calor natural"
des Francisco de Villalobos (Saragossa 1544): „No
sabemos si es alguna fantasma que aparece a unos
y no ;i otros como trasgo o come la bueste antigua."
Die altesten Belegstellen, welcbe M. fiir das Wort
gefunden bat, geboren der ersten Halfte des 16.
Jabrh.'s an.
7755) Z. 1 V. u. iat statt estato zu lesen estadn.
7756) Z. 2 V. ob. ist zu lesen ags. steap.
7757) „Femininbildung zu estain ist itagne, Stein-
bocksweibchen. (Sollte etagne , itagne Drehreep,
Hifstau , dasselbe Wort sein '? Tiernamen werdon
ja hiiufig zurBezeicbnungyonWerkzeugen gebraucbt.
Freilicb aber ware die Ubertragung des Namens
eines Alpentieres auf ein Tan hochst befremdlich.)"
Mettlicb.
7758) „stela (= frz. C-toile) ist nur auf franzos.
Boden nach franzos. Lautgesetz aus Stella ent-
standen." Meyer-Liibke.
7761) Z. 2 V. ob. ist zu lesen span, estiercul.
7762) Z. 4 ist statt aufwerben zu lesen mifieerfe>i.
1779) Ein altfrz. *estouple diirfte aus dem
mittelengl. stouple (b. Robert v. Gloucester) zu
erscbliefsen und die Mackel'sche Annabme damit
zu stiitzen sein, vgl. F. Pabst, Die Spracbe der me.
Rdmcbronik Roberts v. Gl. (Berlin 1889), § 139.
77841 Z. 1 V. u. ist zu lesen span. ptg. estolido.
7788) Z. 1 V. unten ist statt estomago zu leseu
estomago.
H2-S
Nai'litran.
H-2\
77iKii Oil' T.>l.|pr'ii.-li«< AlO.'ilunt» (estoroir v. mt
opus) Imt AmmH, A(i Vll ti(H), sclinrfHiiuii);. »vonn
«ufli niolit ilbor£oni;oiul, vortciilii;!.
771>2I „V.ti i»t l)iiuiuiirit)p<ii fri. eslrrf, mlrrrr
\*nM I^linwort »uii iloiii S|>:iii.\ niiisKiiiiintto."
Mt'ttlioli
77t>»<*) Mirfkmen ti., Stn'u; it a I. slrnmr: fr/..
itrfi».
78t)0) «Aiirli fr». rslrnitil. i:«lni>i ist vorliaiidnii."
F. P»l)»t.
75H)7) Hiiuiuiifu(^'ii ist altfr/.. «•s/riiir, woriilior
ill yg\. Mevor-I.., Itoiii «ir. § lit!.
7811 1 /. 'i V. II. iNt statt iii/iiiii 7.11 Ip8t>n aiiiija.
782.><) NboIi Ascoli. Ali Vll filli, ist sflnmioliirr
" srotolriirc. v^'l. audi MpviT-l.iitilio, lliil. (ir.
S l!t3. S. ..Ix'ii No 2030.
7832) /. 2 V. nil. iststatt c.ilriii-s r.u Imi»» f.ilriiri-s.
7S41*) stQpeo, -ere,8t4Uiiien; ilaraiis iiaohiSiicliior,
Cinimlrifs 1 (JSti, rtr. \lnrrir, altfrz. rslnntir.
S. ..IxMi 77!tO.
7S42) ,Zii iler Sipix» voii sliipiHi. liezw. voii alul.
'slopfon (tpliiirt wnhl audi frz. (■/cm/' (aiisgcstopftor)
Ball, Spidball." Mottli.-li.
7876) Nadi Moyor-L, Ital. tir. S. !)1 Aiini . ist
si'iricf = It. siibjex, .iiibiceni.
7892) Das altfrz. soterrin setzt *suhlerriiius
voraus (solerri)i : .loiitfrrain = parrin [patnnus] :
parrain). W. Forster.
7893) '/.. 2 V. ob. ist zu leseii soilerrare.
7895) Z. 2 V. u. ist statt siitil /.a Icsen siitil.
789t>) Z. 1 V. u. ist statt siihtilezza zu loscii
■iiitihza uiul binzuzunigcn ptfj. subtilczii.
7905*) subTenlo, venl, ventam, venire, bci-
stebcn, zu Hiilfe kommeD; ital. soi'fenire. m Hiilfo
konimen, sovrenirsi, (sich zu Hiilfo komnicn), sidi
erinnern; frz. se souvenir, sich erinncru (/« s.. die
Erinnerung, dasAndenken), si(?/rc»ir (gel. W.), unter-
stutzen; span, .lubrenir (gel. W.), unterstiitzen.
7912) Andere Ansiditen iiber die Ableitung von
saccader etc. spricht Scheler im Diet. s. v. sac 1
aus, zu billigen aber sind sie scbwerlich.
7913) Mcyer-Lubko. Z VIII 216 f., stellte fur
ital. sudicio, sozzo aus sucidiis die Entwickelung.'!-
reihe auf siicidics : *sudiCHs, niit -i sudiciiis, woher
span, sohez, ital. sudicio; andrerseits *socjido ;
*socjdo : 'sotjdo : *sodjdjo : *soz:o. Schudiardt,
Z XV 239, bait Entstehung von sozzo aus sudi(c)u,^
fiir iDoglicb.
7918)„M6chtc icb init A.scoli succhiare aus subiiJa
anleiten und auch frz. snuchet, Liiffelento, sowie
soidciet, -<n>(Graufink), alias (/ro.sfccc, bierherziehen :
beide wegen des starken Scbuabels gleicbsam *s(76h-
licatus. Souchet, Cypemgras (pfrieniartig) gehijrte
dann auch hierher." Mettlicb.
7927*) $uffo«o, -are, ersticken; ital. soffocnre,
■gare; frz. stiff'nquer (gel. W.) ; span. .««-, .infocar;
ptg. suft'ocar.
7937«) Slav, (poln.) snknia, Rock; dav. altfrz.
soucnnie, souscnnie, sosgiianie, sorquanie, Frauen-
unterrock, davon wieder das neufrz. (nicbt demi-
nntive!) souqueiiUle, grober Leincwandkittol ; viell.
ist giieiiilh, Lumpenrock, aus {sott)quenilIe ent-
standen. Vgl. Tobler in den Sitzungsberichtcn der
Berliner Akad. d. Wissenscb., plulos.-hist. C\., Bd. LI
(1889), p. 1038.
7941) Z. 2 V. u. lies fui.
7950) Z. 2 V. u. lies siiperdieria.
7957) Statt frz. souplier lies supjylier.
7972) Statt suschier ist zu leseu sochiei:
79731 l)n« spun, su.ipirnr liedeiitot „sinif/.pn,
sich niu'b etwa» Robiion".
7',IS1) Z, 2 i«t stiitt .-rliniicio zu loson schianciit.
7994) Z 2 V. u. lioK liihiino.
7998) ,F<igo liiii^ii f rani'oiirov. trabh/a nobnt
dor Alilt'iliing Inibhinr." V. ralist
8<)I3) Z. 3 V. lib. ist /.u loDon larcuiinnrr.
H(122) Z. 2 v. idi. fiir rum. Itiiii ist zu Itisoii tdiii.
803(1) „Vi)n arali. lamr aucb span. |itg. Iiinmrii.
Dattol. iii'list Alili-ituiig.Mi - V. I'.ibst.
8035) Zu ital, .■(im/iii. cidiiipn t>tc \gl.Schiidiaiill,
Z .\V 110 S. audi Nacbtrag zu 8925.
8(1411 zrrbii ist iiur ptg., tirbo ital. ii. ptg.
H<I47) „((in/.iiziifilgoii ist span. ptg. Inrdit."
V. l'ab.st.
8049) Z. 3 V. ob. lies nlarjia.
80.')0) „Hinziizufiigcn ist frz. dragnmati." V. I'alist,
.so.'it!) /,. 5 v. (lb fiir nrUi ist zu leseu nrlo.
S090) L'lier die Wortsippo, zu weloher ital. teiii-
pclliire seinoin Klangi" nach gehiirt, vgl. Srliudiardt,
Z XV 122.
8093) Eine Nebenforin zu trnaHle ist das ungofiibr
gleidibedeutende rliiette, vorinutlicb ontstandcn aiis
(M>i)«; l(e)iielte. Vgl. Bihrons, Z XIII 407.
8094) „Fiigo liinzu: frz. tennce, tinaciti, span,
ptg. tenaz, adj., span, teiiacidad, ]itg. tenacidade,
sbst. Im Ptg. ist trnaz auch Slist. und liedcutot
,Zange'. Das Span, hat daftir tenitza. Span.
tenaccar 1. liartniickig auf etnas bestobon, 2. mil
gliibcndcn Zangen zwicken." F. Pabst.
8117) Z. 1 V. lib. lies terrbin- (statt lerenhin-);
Z. 2 v. ob. lies lerebentina (statt Irrenbentinn) ;
Z. 3 V. u. lies frz. tiribenthine.
8118) Z. 2 V. u. lies ptg. irifego.
8128) „Hinzuziifiigon ist frz. terrier. Tierbiible,
Daclisbund, Mauerliiufor lein Vogol), terriere, Erd-
grube, Fuciis-, Kanindicnbau." F. Pabst.
8132) „Hinter prov. istcinzufiigen frz." F. Pabst.
813G) „HinzuzHfugen ist {rz.terreu.v."' F. Pabst.
8137) Zu tieso gebtirt das Vb. al(i)esar . steif,
straff machon.
8142) Z. 3 V. ob. lies rum. (eastd.
8147) „Frz. tesson setzt man wohl besser als
test +■ {-on an, aus te.Honem kann nie tesson ent-
stehen ; test + gon, d. b. testtson, testson dagegen
ergiebt ohne Schwierigkeit tesson.'^ F. P.abst.
81521 Cher teter vgl, Comu, Gnindr. I 767 § 171,
dagegen Schuchardt, Z XIII 530.
81551 „Vom frz. tissu : span, tisu , tesi'i , Ge-
webe." F. Pabst.
8158) „Hinzuzufugen ist span, tdlanio (tambn.
Bettdecke); ptg. thdlamo." F. Pabst.
8167) „Die Aniehnung an tris pafst fiir das
Altspanische nicbt." F. Palist.
81711 „Hinzuzufiigen ist ptg. trapezape, Degen-
gekUrr." F. Pabst
8175) Z. 2 V. ob. lies ital. Irescare.
8181) „Hinzuzufugen ist arag. tocha, Stange."
F. Pabst.
8182) „Z. 7 V. u. ist hinzuzufUgen tronche und
zu lesen tronst'i-s. — 7^.1 v. u. ist vor truitcenri'
ein Sterndien zu setzen." F. Pabst. — Z, 4 v. u.
lies trozo, trozar.
8186) Zu frz. tigre das Fora. tigresse.
8194) Im Span, ist nur temeroso vorhanden.
8206) Sp. 721 Z. 11 V. ob. fiir tiracer, tirasser
ist zu lesen tiracier, tirassier.
8208) „Span. tizna. Schwarze, ptg. tisnar, tiime,
ti^na." F. Pabst.
ti2b
Nachtrag.
b26
„Z. 6 V. u. ist hinzuzutuf^eu a 1 1 f rz. enlicier [
(engl. entice)." F. Pabst. i
8213) Z. 2 V. u. lies titulo. ,
8214) „Ptg. touca setzt ein (Jruudwort *tauc(c)a ;
voraus." F. Pabst.
8219) Z. 6 V. ob. lies miembros. \
8251) Hinzuzufiigeii ist frz. torrent m.
8253) Z. 3 V. ob. fiir torozon ist zu lesen torezon.
8268) „Das Franooprov. (Vaud) hat zum Sing.
to, tot einen doppelten Plural : /(' msc, tite fein. ]
iind tot msc, tote fern. — Das altfrz. tresdiit
erscheint als triHi. — In den Ornionts sagt man
im PI. tui." (Nach Bridel.) F. Pabst. — Frz. itoii.
ebenso, ist vormutlich aus a tou cntstanden (i I'tir
a in Anlchnuug an itel). Vgl. Behrens, Z XIII 411.
Man liest itoK z. B. bei Moliere, Dom .luan II 1.
8281") tracta, -am /'., Blattkuchen; daraus*(07C<a
= frz. tarte, Torte, vgl. Scheler im Diet. s. r
8289) Z. 1 V. u. fiir tractor ist zu lesen traidor.
8291) Neumann, Z XIV 573, ist geneigt, frz.
traitrc, traitre aus *tradictor zu crklaren, da *tra-
ditor *traire hatte ergeben miissen. Aber das (
in traitre kann wohl auf halbgelehrter Eiickbildung
an traditor boruhon.
8298) Z. 3 V. ob. lies drnciea.
8299) „Unmogliche Etyraologie; dcnn wenn cs
aueh frz. *train in spaterer Zeit geben wiii'de (und
daraus miifsten die Formeu der andereu roman.
Sprachen entlehnt sein , was anzunelimen unstatt-
haft ist), so doeh auch liier anfangs *trnim, was
sich nie findet. Endlieli das Zeitwort konnte ira
Frz. unter alien Umstiinden nur *traimer geben,
wie allumer, lumiere etc. Es komnit von trnhn
Oder *trahiis {^= *traga od. *traiius) -\- noniinalem
Suffix -inum." W. Forster. — In dem Artikel
selbst ist fiir traineau zu lesen traineau.
8301) Z. 3 V. u. lies traiUa.
8309) „Hinzuzufiigen istfrz. treHiphVj." F. Pabst.
8812) Z. 5 V. ob. ist zu lesen traiisit-z.
8325) Z. 4 V. u. lies truves.
8328) „Neben span, atrapar ist auch dtramiiar
vorhanden." F. Pabst.
8328*) dtscb. trappen; davon frz. treper, trani-
peln, festtreten, woven wieder abgeleitet trepigner,
stampfen.
8332) Z. 2 von oben fiir treidieci ist zu lesen
trei zeci.
8334) Z. 4 V. ob. fiir trecher ist zu lesen trechier.
8338) Fiir neuprov. trimar ist zu lesen trimii.
8342) Auch Ascoli, AG XI 447, erbUckt im An-
laute des span, temblar eine Angleichung an titnere.
Vgl. auch Meyer-L.. Z XV 272.
8346) ,,Hinzuzufiigen ist span. ptg. trepido,
span, auch trepidaide." F. Pabst.
8352) Z. 3 V. u. fiir triboiller ist zu lesen triboillier.
8368) Z. 3 V. ob. statt *exquartulare lies *ex-
quartellare.
8372) „Skeat (Etym. Diet. s. v. tripe) verharrt
bei der von Diez verworfenen Herleitung von i t a 1.
Irippa, frz. tripe, span. ptg. tripa aus dem
Keltiscben." F. Pabst.
8381) ,,Beaehtenswert sind auch die slav. Ent-
sprechungen : p o 1 n. truba, Rohre, Posaune, Elefanten-
riissel; russ. trubd, Eiibre, Trompete, Schornstein."
F. Pabst. — Z. 2 V. ob. lies span. Iriunfar.
8393) „Hinzuzufiigen ist ptg. trwinear, Possen
reifsen, truania, Gaukelei, truanice, Possenreifserei,
Schelmenstreich." F. Pabst.
8397") truncio, -onem m., Stmnpf, ^ altfrz.
tranQon, neufrz. tron^on, vgl. Forster, Z 537.
Z. 1 ist statt stiitzen zu lesen stutzen. —
Von truHcare ist abzuleiten nach Fijrster, Z XIII 537,
die Sippe des frz. trancher etc.
8415) Z. 1 V. u. lies tiidel.
8421) „Hinzuzufiigen ist altfranz. tombere-s,
Springer, Tiinzer." F. Pabst.
8423) Z. 3 ist statt regazzi zu lesen ragazzi.
8457) Behrens, Z XIV 368, leitet span. ptg.
tcpe etc., wozu er auch neuprov. tepe, Easen, tepo,
teipo, Rasenstiick, steUt, vom german. tip (ahd.
zipf-d) ,,Spitze, Gipfel, Ende" ab und nimmt als
vermittelnde Bedeutung „mit Gras bewachsene Erd-
erhohung" an.
8464) Z. 2 V. u. lies ufania.
8467) legaiio ist nur a Its pan.
84781 tjber ein vorauszusetzendes altfrz. iittm-
bril, nembril vgl. Forster, Z XIII 538.
8479°) „iuubraticum ii. (umbra), Beschattung;
ital. ombraggio; frz. ombrage, Scbatten, scbattiges
Laub; (span, sombrage, soiidirajo. Laube)." P. Pabst.
8485) ,,Der erste Bestandteil des rum. odineoara
diirfte slavisch sein (vgl. althulg. jedinii, russ. odinii
,eiu3')." F. Pabst.
8488) Z. 1 v. ob. ist nach „salbungsvoll" einzu-
schieben „fettig, olig, schmierig".
8489) Z. 1 V. ob. ist nach „das Salbeu" oinzu-
schiebeu „die Salbe".
8491) Z. 1 V. u. ist statt span ptg. onde zu
lesen altspan. oiid; ptg. onde.
8509) „Neben frz. putput ist auch pupue vor-
handen, dazu das Vb. papuler, wie ein Wiedebopf
schreien." F. Pabst.
8510) Z. 1 V. u. lies tirceolo.
8515) Z. 3 V. ob. lies engiierar (alsn » rait
Trema !).
8522) ,,Hierher gehbrt auch mhd. buhiirt etc.
— Das anlautende 'h in frz. heurter, das auch'
im engl. Iiurt (mittelengl. hilrten] wiederkehrt, macht
die Ablcitung von *urtare doch wohl bedenklich.
Vgl. noch Skeat, Etym. Diet. s. i\ hurt."- F. Pabst.
— Aber das h kann auf Ubertraguug bemhen, vgl.
'haut u. dgl.
8528») *ristiolum s. No 5794 und den Nachtrag
dazu.
8540») [*TacaiitIvus, a, urn (v. vacans v. vacare),
leer, frei, ist nach Schuchardt, Z XIII 532, das
Grundwort zu sard, bagantiu, bagadiu, ledig,
unbepfianzt.]
8542) „Von vac(c)a ist abgeleitet span, eaquero,
ptg. vaqueiro, Kuhhirt." F. Pabst.
8546) „Das span, vaioen heil'st auch ,Thiir-
klinke'. — Lu Frz. ist eine entsprechende Bildung
le va- et-vieni rait den Bedeutungen: das Kommen
und Gehen, die Schwankung, das Gestange, der
Laufbock." F. Pabst.
8549) Vgl. G. Paris, E XVIII 328 Anm. 5 („guc
ne vient pas de vadum, mais d'un mot allemand,
qui avait sans doute un t").
8550) Fiir span, (/uai ist zu lesen (/»ay (ebenso
8843).
8551») *TagatiTtis, a, urn (v. cagari), uraher-
schweifend ; davon viell. nach Schuchardt, Z XIII 532,
ptg. radio, herumstreifend, miifsiggehend ; Cornu,
Grundr. I 757 § 131, setzte nach dem Vorgange
von Gon9alves Vianna arab. baladi als Grundwort an.
8557) Z. 2 v. ob. lies vdstagu.
8558) [„*VaIdensis, -em nt., Waldenser, Ketzer;
dav. neufrankoprov. voddi, Zauberer, Halunke
(vgl. Buhiarus)."] F. Pabst.
8560) Vgl. No 8703.
,s2(
Nni'litniK'
828
8666») ,sorbi»cli rafM/iic. i\iMi/iirii, l>lut«iiUKon- 1
tie* Nsrhtppuponst ; itiil. raiM/iint.' fr/.. raiiijiirf." \
V. riil)st.
MSO) Stiitt 8 pan. riniela isl /.ii Iokom cirui'/d.
8A.SI) „S|ijiii. idiiavfrn pnUprtclit vivlloirlit Int.,
c'liiiriii niriii." I'". I'.dist.
8b'M') „v^fr^tHmoii «.. Ix'lclicnili' Kraft, — i«j)aii.
vedaiiimlin-, \f;\. V. Michaclis, UoinaiiiHi'lio Wort-
«rliOpfiiiiK. p. -ta." V. ral>8t.
S6131 „/.11 iloiii sard. f/n-iKi^Hni otr. V(;l. Ronnrli,
(V.llwt. pliilol. p. 13'-." K. Pahst.
86L'S) Siioliicr ((Jroli(>r's (inindrirs I ti\ib) ninimt
an, (laps niis rfinerm (rernx) fi/., vrrnis ontstanden
iiiul das aiislaiitoiidf s divsoa Wortos als Noniinativ-.v
aiifgofarat woriU'ii soi (rfnii'-x), was die Bildiin^ dos
Kas. obi. ir;<ii, rrai zur Folgc gelialit liabo, wolclior
danii aiu-b in dio Bilduii); dcs Kan. rcrt. cin);otrotcn '
sci. Kino hoehst aiiiioluubaro ErkliiriiiiK.
H(j36) Z. 5 V. ob. lies vergilensn.
86(j4) S. Nnchtran; uiitor 87(>4».
8676) Hiiiziiziifil;;i>n ist frz. ineux.
8684*) •Tic?t'oni8s , -item, Stellvortretor oiiu-s
(irafon; altfr/.. risaimlr : noufrz. rimiiite; ital.
viscoiitc ; s p a n. riscontlf : p t jX. vixruiidc. — V. I'abst.
8698) Auf Krouziin;,' von vide -\- eccc sidieint
prov. fee zii benihen, verj^leicbc Sucliier, Griiber's
Grnndrifs 1 680.
8703) „viduiis ist zu stroiohcn, da riduriiiiii ein
keltiselips .Holzschneider, Holznics.ser' bedeutendi's
Wurt ist." Meyer-Liibko.
Tigilia, -am /'. s ^Igllo (obon Sp. 762).
H70!l) Ncben ital. veiilia aucb veyqhin.
8734) Auf vinculum ftihrt C. jilichaelis auch
zuriick, Revista Lusitana Bd. 1 (— niir unzugiing-
lioh — Ktg.) ptg. hriiico (aus *i;incro), Schinuck,
vgl. Meyer- k, Z XV 269.
8759") virilia m. pi. (v. virilin, miinnlii-h); <lav.
nach t' Mii^baelis, Revista Lusitana Bd. 1 ( — mir
unzuganglii-k — Ktg.), ptg. brilhas, Oberscbenkel,
vgl. Meyer-L.. Z XV 269.
8764«) *tIsio, -onem ;». {?). Gestank (C. Gl. Lat.
209, 51 mit jidoXog glossiert), ist nach Meyer- Liibkc,
Z XV 246, das Grundwort zu alt frz. voison,
Stinktier.
8768") ,Tisus, -um, Gesicht, Sehkraft, Anblick,
Erscheinung: ital. span. ptg. riso. Gesicht, An-
gosicht, Miene, Erscbeinung, Anblick. Im Span,
auch Aussifhtspunkt, Gcsichtspunkt, vgl. No 8768,
wo zu berichtigen ist, dais altfrz. ris „Angesiclit,
Antlitz" niclit auf visum, sondern auf visas zuriick-
geht." K. Pabst.
8772) Meyer-L., Rom. Gr. § 44, vermutet, dafs
ital. vetrice an vetro angelehnt soi.
8777) Die span. Form des Wortes ist viil.
8788) d'Ovidio, Griiber's Grundrifs I 503, leitet
ital. vetta auch in der Bcdtg. ,Gipfel' von vetta
ab. ..Die Hedtg. .Gipfel' entwickelte sich aus dor
Bedtg. ,Kopfl)indc des Priesters, Kopfschniuek' ; vgl.
neap. 'nco})pa= in cima, neben coppohi, Miitze."
8794) Z. 2 v. u. lies vesqui.
8801) I'bor die rtr. Gt'staltungon des Wortes
vgl. Gartner, Griiber's (iriindrifs 1 4H2.
8805) '/.. 8 f. ist Htatt emprliiiinc zu Icsi'ii fiii/ir-
tiijuiiu:
8807) „Solllo nii'lit frz. -veillanl, -I'edhiiice aus
*-vueilliiiil, *-ruiill(tticr cnlHtaiidoM scin (vgl. vidr
aus ruide) uiid dieso letzteren I'Virmen wloder auf
Angleicliung an den Konj. viieilk = 'vuletim be-
nihen?" l'\ PaliHl.
8814) Iber altfrz. roh'ntiem, volantiers vorgl.
Fiirster, Z XIII 533.
8814") TOliiiitJiN, -atem /., Willo; ita\. volontn:
frz volonlr etc. L'berall nur gol. W. Cher das
(• in altfrz. volcutc {polantr) und Ableitungen
{rnlentirrs, rnletilerif otr.) vgl. Fiirstor, Z XI II 587.
8819*) f'vomitio, -ftrc (v. pomeir), sicli «rbrechon,
wird von ('. Micliaelis, Revista Lusitana Bd. 1
( — mir uuzugiinglii-h -- Ktg.) als lirundwort an-
gosctzt zu altptg. hoomsar. neuptg. (V) hohar,
cil)rechen, vgl, Meyer-Liibke, Z .\V 269.)
8821) VgL Flooliia in «ler Festsehrift zu Asroli's
26JBlirigcm Anitsjubiliiuni (AV/ i'/i" aiwiversario
vattediiitico etr.), Turin 1HH6 ji. 3 tV.
8830) gulpvja ist nur altspari.
8840") germ. Wiirzel >vahN, wachson; duv. viell.
prov. acaissa, avais, wilde Robe; noupruv. vaisso.
haisso, abaisso, Haselstrauch (raisno auch „weif8or
Klsbeerbauin"). Das a in antissa, abaisso wiirdc
dann als aus (l)a (Artikel) ent&taiidon zu betraehton
sein. Vgl. Bchrons, Z XIII 412.
8847) G. Paris, R XV 631 (ganz iinten), sotzt
Hauf/e = i/allica an.
8884) Z. 3 v. ob. ist oncst zu streichen.
8891) „Hinznzufiigen ist frz. bitj'er (wohl Lelin-
wort) ,ausstreichen' (vgl. bdtonner)." F. Pabst.
8895) Es Lst zu Icsen ags. wlmpel, altnord.
vim pill.
8917) Hinzuzufiigen ist frz. safran und altfrz.
sal\f)rv, mit goldahnlichcin Besatze versolien (von
Kleidern).
8922*) bask, xalciii-, xakurra s. Nachtrag zu
No 1742.
8925) Vgl. hierzu Schuchardt, Z XV 110 (Sch.
halt zanca, zampa fiir Umgestaltungen aus zonco,
ziimpo „verstiimmelt, Stummel", don Vokalwechsel
erklart er aus Anlehnung an //amba, branca, braccio.
uiano).
8926») bask, zaparra, s. Nachtrag zu No 106.
8927") bask, zapoa, KriJte: da von nach Gerland
(Griiber's Grundrifs I 331) span. ptg. sapu, Krote.
8934) Die span. Schreibung der Worte ist auch
celuso, recelar, recelo.
8940) Hinzuzufiigen ist ptg. zungano, Winkel-
niakler, Wuchoror, Preller.
8949) Geriand ((irober's Grundrifs I 331) stellt
span. ptg. zorzal mit deni gleichbedeutenden bask.
zozaria zusammen. Das Arab, liegt aber nahnr.
8949"! bask. zozaiTa, s. Nachtrag zu No 8949.
8953') bask, ziura. /aihurra, s. Nachtrag zu
No 6431.
^Wortverzeiclmisse.
->-<R?~<-
I. Romanisclies AVoi-tyerzeiclinis.
(Oie Ziffern verweisen auf die Xummern der betr. Artikel. Ein nachgesetztes ^N" verweist auf den Nachtrag.)
A.
a, &, h ital. runi. rtr.prof.
frz. span. cat. ptg. 133.
4078. 8508
aacier afrs. 180
aage afrz. 285
aaisier afrz. 142
aatie afrs. 143
aatir afrz. 139. 143
ab proi\ eat. 676
aba .<ipan. 939. 2860
ababa span. 5871
abac-s prov. 6
abad .spa». 11. 2860
abadalillare aret. 987
abadia pruv. sjmti. 12
abah 2>''oi'. 501
abaiier afrz. 145
abaisso nprov.
(s. N 8420»)
abait prov. afn. 501
abalear apan. ptg. 1013
abandonner frz. 1036
abanico sp. ptg. 3073. 8619
abano span. ptg. 3073
abans ^^Tot. 8
abarca span. ptg. 10
abarcar span. ptg. 1309
abas /)roi:. 11. 15
abat frz. 15
abate rum. 15
abateis n/Vi. 15
abater ptg. 15
abatir span. 15
abatre pco!-. 15
abatter rtr. 15
abattre /'rz. 15
abayer afrz. 145. 987
abazia itat. 12
abbacare iVaZ. 5
abbaccare ita?. 8577
abbacchio lucchea. 5805
abbaco i<o/. 6
abbade ptg. 11
abbadia i<a/. ptg. 12
abbagliare jYh/. 146. 1059.
3071
abba?Iio Hal. 146
abba<;liore ital. 146. 3071
ahbarbagliare it. 1059.3071
abbassare ital. 1071
ab(.b)ato ital. 11
abbattere lYa/. 15
abbave frz. 12
abbe frz. 11
abbentare sjo//. 251
abbento sicil.
abbeverare ital. 1155
abbiaccare pist. 14. 3295
abbicare ital. 1173
abbollessare ifo/. 1412
abbonare ital. 149
abbonire ifa/. 149
abborare neapol. 55
abborrare ital. 1424
abborrire i(rt/ 29
abbozzare ital. 1436
abbragiare j(a?. 1320
abbrivare ital. 43
abbriTO ital. 43
abbroiizare ifn/. 1368
abburare ital. 55
abbiizzago ifa?. 1431
abduraire prov. 5689
abdurar prov. 5689
abduiat-z jjror. 5689
abe sard. 631
abebrar nyjan. 1155
abech nprov. 4788
abecher fs- 1099
abecquer /Vi. 1099
abedul span. 1150
abeille /V^. 630
abeja span. 630
abelha prov. ptg. 630
abelluear jjrot'. 1205
aber rtr. 28
aberluder champ. 4857
abestruz ;)?<?. 946. 7832
abet frz. 1149. 1225
abetar prov. aspan. 1149.'
1225
abete ital. ptg. 31
abeter afrz. 1149. 1225
abeto span. ptg. 31
abeurar prov. cat. 1155
abevrer afrz. 1155
abezzo ital. 32
abbominer /r^. 40
abhorrer, -ir frz. 29
abi sard. 631
abigarrar .fjuan. 1183
abime frz. 34
abis pro!'. 34. 58
abisrae-s prov. afrz. 34
abismo spian. ptg. 34
abismu sard. 34
abissar prow. 58
abissare ital. 58
abisso ital. 58
abivas .«/jaw. 8795
ablais afrz. 35
able /■(•2. 358
abobeda j'tg. 8810
aboi frz. 145
abonar spa«. p<(/. 149
abonner frz. 149
aborder frz. 1287
aborrecer i^jan. pf;;. 30
aborrir proi'. cai. pf(/. 29
aborujar span. cat. 8812
aborzo span. 701
abosino i<n?. 448
abosine, abome afrz. 40
aboujar galliz. 8800
aboiitir /rj. 1296
aboyer frz. 145. 987
abreger frz. 16
abregier n/Vj. 16
abrego span. 309
abreujar prov. 16
abreuver /j'j. 1155
abrevar prov. span. ptg.
17. 1155
abri frz. 670
abriaga prov. 2746
abrie-s proi'. 670
abrier afrz. 670
abriever a/'rr. 17
abrigar prov. sp. ptg. 670
abrigo span. ptg. 670
Abril ]>rov. sp. ptg. 672
ahrir span. ptg. 624
abriter frz. 670
abrivarpr. 43. 1344. 2748
abrivat-z prov. 150
abrive afrz 150. 1344
ab river n/rs. 17
abrojo span. 623
abrolhar ptg. 1356
abrolho piqr. 623
abrostino ital. 4610
abrotano rta/. 44
abroiijar galliz. 8300
absinthe frz. 49
absintho pfp. 49
absolver span. ptg. 50
absolvre prov. 50
absoudre /r«. 50
absterger frz. span. 3030
abstergir ptg. 3030
abubilla span. 8509
abuelo span. 944
abujar galliz. 8800
aburar spun. 55
aburrir span. 29
abusar span. pf^. 57
abusare ital. 57
abuser frz. 57
abutre pfjr. 8833
ac rum. 128
aea .spa». 2757
acabar prov. span. ptg.
68. 1636
aeabdar span. 69
a^acalar ptg. 83
acacbar span. 2912
acacia ital. 59
acaecer span. ptg. 60
acaentarp(<7. 6 1 . 1506. 2837
a<;afTao ptg. 8917
acalzar span. pi(/. 464
acaraar spati. pitg. 65
acarar span. 70
acarer o/r2. 70
acariatre frz. 70. 107. 1643
acariciar span. ptg. 71
*acarier afrz. 70. 1643
acariier afrz. 70
aeatamento pf. 1633
aeatamiento sp. 1633
Kftrting, lat.-roin. Worterbuch, {Wortverzeichnisse.J
2
Roiiiniiiiii<li<<8 WortvpneoichniB.
nrHtar flftiiifs. .«/«in. /ilii.
iinllaro rum. 'J7'2
«onlor ii/r,- tW
nrniin iful 6t)
ncnblor />.-. 74. I7'.'ti
iuvaluistar ;iri>r. 7SS2
;iiv:ii,'ii>ni' itllitnl fi7l)3
^uv.ipcAziin.' Hal. (>7
;iriarn:iro idtl. 72
aoratiiiro ital. 72
accasciait» idi/. l!r>60
iiconttnro ilnl. 09
ncoatto i7(i/. 69
ariH');f;iji ifn/. 75
ncivlorar }>t(i. 1776
aoc -loraro i>(i/. 1776
«civlorer fr:. 1776
aroonnaro itnl. lSi)6
ai'(t'riti) i7'i/. 1815
aci'crpollato i((i/. 798
aroiTrito itiil. 79
ai-iortcllo if.if. 82
aooettaro ital. 76
accotto ifii/. 78
aochinaro i7(i/. 85
aodiinea ital. 3842
accia ital. 3875
acoiacoare ital. 799. 8079
acciareiaro iVn/. 315
aooiacco ital. 799
acciacinarsi ital. 315
ai'ciaffari »ici7. 7216
aeciajo ital. 110
accialo I'/n/. 109
accialino ital. 110
acoiamarra sard. 2776
aociannarsi lYiiZ. 815
accinpinarsi ital. 315
acciarioo idi/. 210
acoidc n/"ci. 99
accidia ital. prov.
ptg. 99
accimare ital. 2876
acoisma i<(i/. 84
accismare ital. 84
acclamper Jiorm. 4542
aceoccolarsi ital. 1954
accogliere ital. 88
accointance n/i-^. 1994
accointicr afrz. 1994
acoointise a/Vir. 1994
accompagner /Vs. 2046
accoraplir frz. 2051
acconeiaro i7a/. 89
aceoncio ital. 89. 2055
accopparc iinl. 2000
accorciare i(n/. 2930
accord frz. 94
accordar /jcoc. pt^. 94
accordare ita/. 94
accorder frz. 94
accorder rtr. 94
accordo ital. 94
accorgere ital. 2206
accorgersi i7a/. 95
accorsar j)rov. 2930
accostare i7a/. 2225
accoster frz. 2225
accourcier afrz. 2980
nrroutrrr /"r*. 2813 !
«ccroi-lior fn. 2276. 4084
aciMH-illir fn. 88 ,
arciillir e<i(. 83 i
noclKi >7«iii. (»83
«.vchar .n;).!». H2I
aivdilu sini 9(M)
aoMl.Ta .v/MiM. 104
aii'O />•.■. 75
acoiro iilij. 110
aivl niiH 2764
ui'olorar «/him. 1776
aoolga .s'/xiii. /)';/. 830
aocliii rum. 2766
aoorta span. 819
act-Bar (iv/mii. 1896
aooiior (i/Vr. 1896
aocr ;)/,7. 100
acerboui'ca i7<i/. 102 1
acorcr frz. 110
acoro ital. upaii. 100.110
acoroba .•'iiiin 960
accsmor nfrz. 84 [
aci'.sl n/»i. 2770
acestiii mm. 2772
aceto it<tl. 105
acctoro a.sjia». 77. 866
acctosa ital. 104
acetro .ipan. 470
aoezar .".jjiih. 3902
acezo .yra». 3902
aeba jtly. 864. 3875
acbacar .«;). ptg. 799.8079
achaptor afrz. 69
achaque span. jttg. 799
achar ptg. 302
acbariier «/"cr. 70. 73
acbarner frz. 72
acharoiier afrz. 70. 78
acharsc .'■jjfiH. 1962
achat frz. 69
achatar })tg. 69
acb alter r<r. 69
ache frz. 638
achcdor n/>r. 69
acbeminer frz. 64
acbeter frz. 69
achcvcr /rx-. 68. 1636
achie afrz. 75
achier afrz. 628
achoper n/V^. 7257
aciago span. 932
aciare aiW. 621
acibar sjjari. 1859
acicalar .«jjnn. ;*(_'/. 83
acicate .spnw. ])tg. 1866
acliicoria s;jn7i. 1871
acidia asjmn. 99
acie rt/"/'z. 75
acier prov. frz. 110
acino ital. 115
acipado s^woi. 858. 7777
aclap tiprov. 4543
aclapar nprov. 4543
aclin a/'rz. 1953
aclocarse span. 1954
acmu rum. 2774
aco ;)roi-. 2762
a<;o ptg. 110. 113
a^ofeifa ptg. 961. 8945
•cofrer ^7)(lM. 88
aciiiiulaiiHa /iivir. 1991
ncoiiiilar iirnr. 1991
BCdiiitaiicii (i/;v. 8(!
Rcointo iifr:. 87
acointior d/V.-. 86
acidlior ptg. 88
acolbir /Jior. 88
acolo ciim. 4080
nculzptra aspan. 2313
nconi'bar fiyiiiH. 89
acoiitt'ccr .i/jiii. ;>((/. 91
avo|)or afrz. 7257
acopcri n/m. 92. 2163
ai;i>r a.ijMiii. 77
acordar acal. .span. 94
acosar .span. 97
acotar .■ijmii. 1754
acotrar pniv. 2313
a<'Oiitar y<f(/. 1754
avuiito pl(i. 822
acovatt'ir luthr. 93
actjiia iV'i/. 678
ai-ijuajo ilnl. 682
acqiicrir /V^. 116
acqiiisiziono ital. 226
aero ital. frz. span. ptg.
101. 114
aero frz. 101
acrepantar asjian. 96
acrisor rwiii. 117
acriu rum. 119
aero i<a^ 101
acru rum. 101
acsi pr«i\ 271
acu^ar yjfjr. 131
acucia a.ipan. 129
acuciar ns/inn. 129
acudir span. ptg. 98
acuerdo sjjan. 94
aculhir proi-. 88
acum rum. 2774
acuma rum. 2774
acuiiar s/ja»j. 2335
acuntir aspan. 90
a(;upar ^moi;. 7257
acuto ital. 132
ad ital. afrz. 133. 676
adacquare ital. 141
adagiare t<(i/. 142
adaguar span. 141
adaig )(r. 134
adaigar jjrov. 141
adail jdg. 152
adalid .spnn. 152
adaoge j-mhi. 144
adapa rum. 141
adapost rum. 661
adaptir prov. 139
adaraga «pn». 153
adarga span. 158
adarve *7;«w. 154
adasta rum. 859
adastiare ital. 3856
adastrar ^^cow. 863
adatto ital. 140
adaiit 7<)oi-. 140
addietro ital. 160
addirizzare ital. 165
addobbare i7aZ. 2707
1 nddritto ital. Hi I
addiirro ital. KiS
aili'ca ri(iH. 227
Hilclfiic pror. 136
adclfa .s/jiiH. ptg. 163
ailom yi/i/. 539
adcinaii span. ptg. 157
adiTgcri' ital. 172
j ft(U<8 mm. prnv. afrz. cat.
I 158. 161. 4433
ndcs rtr. Uil
adoBar prov. 159
«dt'sna I'MMi. 158
adcsor afrz. 159
adosso ital. 161. 4433
I adovgr rum. 265
adianto ;i(,r/. 2401
adibu ptg. 162
adicsci (O/KiM. Kil. 4133
adiiiian-s /jroo. 138
adinc rum. 243
[ adimi rum. 243
adiiH'oara )i(»i. 155
adiiioori rum. 155
adins r«H/. 4433
adiva span. 162
' adivas span. 8795
adivo .V/jn»!. frz. 162
adizzaro j7a/. 181
ad(i Jidiir rtr. 192
adiudba n/Vr. 193
adjoindro frz. 191
adjuilar proo. 192
adjungir »7)0»!. 191
adniiraglio ital. 621
adnioner )<r. 211
admoni'ter frz. 212
I adinuni rtr. 211
adob ;jroj). afrz. 2707
] adobar pr'jii. span. 2707
adocar ;)/</. 4232
adoccbiare ital. 222
I adolcir prov. 4232
I adolzar /jcow. 4232
I adonar prov. 167
adonare ital. 167
j adonarse span. 167
adoMC pri'. «/rz. 240. 2680
ailonner frz. 167
adont afrz. 240
adossir 7.<)"o«. 4232
adouber frz. 2707
I adoucbier afrz. 169
adoussar ^jrof. 4232
adcjuerir .ijyan. 116
adquirir span. ptg. UG
adrede .«/«im. j'tg. 164
adroo modenes. 231
adreissar proy. 4226
adreit 7;rov. afrz. 164
adresse /rj. 165
adrcsser frz. 165. 4226
adretas cat. 164
adrcyt(amcnt) co<. 164
adrimar aspan. 6927
adroit /Vr. 164
adrumar aspan. 7032
adiiana .^pan. jilg. 2642
adubar ^j^r/. 2707
aducir span. pig. 168
Eomaiiisplies Wortverzeiclinis.
aduella ptq. 2i>'A
aduggiare ital. 5701
ailuire proe. afi:. ItiS
adiilcir span. 4232
adultero span. pUj. 241
ailiirabri rum. 242
aduna rum. 244
adiinar span. 244
adunco ital. sp. ptg. 243
adiinque ital. 2680
ad\iobbio neapol. 5756
adur aspan. 170
aduras aspan. 170
adurer af'rz. 19. 5639
adzusta nprov. 545S
ao rt/'iv-. 284
aer rum. 273
aerdre pre. afrz. 172. 177
aoro rtn^ 273
aer-s proc. 273
aesmer af'rz. 84. 135
aestivo ^'<(J/. 283
afa rtr. 292
afaldare ital. 3114
afan spa»!. ;)f.(/. 179
afanar prov. sj). ytij. 179
afan-s prov. 179
afara rum. 173.
afartar en/. 3151
afeitar span. 293
afeurer n/Vr. 304
affacciar(si) ital. 288
affaire frz. 287
affaissar pror. 290
affaisser frz. 290
affaler /Vs. 308
affannare ital. 179
affanno ital. 179
affare i7(i/. 287
affasciare ital. 290
affascinare ;7a/. 3155
affatappiare ital. 6186
affeitar pt(f. 293
/affiar p/j/.' 3256
affibbiare ital. 294
affiche /is. 3233
afficher frz. 3233
affilare ital 298. 3256
affiler /Vs. 298
affilier frz. 297. 3244
affinar ptg. 299
affinare I'ta/. 299
affiner frz. 299
affittare Hal. 295. 3224.
4868
affiuciar span. 3232
afflar j-^c. 302
affliggere ital. 301
afflire lin?. 301
affocare ital. 4260
affollare (7a/. 3496
affondarc ital. 307. 2089
affondo ital. 175
affranohir frz. 3433
affratellare i<a?. 4265
affre(s) frz. 330
affrettare ifn7. 3454
affreux frz. 330
affrieo ital. 309
affrontare tfa?. 305
affronter frz. 305
affubler /Vj. 294. 3222
affumare ital. 306
afTiiinbler frz. 3222
affuori rtnZ. 173
affiistarc Hal. 3543
affCit frz. 3543
affiHor /Vr. 3543
afiblar prov. 294
afijar rii^jan. 297. 3244
afilar jwov. span. ptg.
298. 3256
a&lhar prv.jitg. 297. 3244
afiUar cat. 297. 3244
afina rum.
afinar prot'. ca<. sp. 290
afiuciar spn«. 296
afla rum. 302
afiar p(</. 302
aflatar prov. 3314
aflatter a frz. 3314
afogar jjrou. 4260
afogucar ptg. 4260
afoler «/Vs. 303
afoUav span. 3496
afondar span. 307. 2089
afondcr a/Vs. 307
afonsarpru. cnf. 307.2089
afontar aspan. 8909
afonzar proi!. cat. 307
aforar pror. sp. ptf/. 304
afdutar pt(/. 291. 3170
afouto ptg. 291. 3170
afre afrz. 330
afrpcho span. 174
afreito galliz. 174
afrentar span. 305
afrontar prv. cat. sp. 305
afublar prov. 294
afiiera sjjau. 173
afuma ram. 306
afiimar prov. ptg. 306
afund rum. 175
afunda cmhi. 307. 3511
afimdar jjtg. 807. 2089
aga rtr. 678
agace /"is. 310
agaccr frz. 180. 310
agacbar sjmh. 2912
agacharse span. 1962
agacin frz. 310
agala sjtan. 3574
agana i()\ oherital. 680
aganasus nprov. 2789
agarrafar .^p. 2234. 4573
agasajar .«pan. 3615
agasajo span. 3615
agasalharprou. p/;/. 3615
agassa prov. 310
agazzare ital. 180
age /"rs. 285
agengibre span. 8941
ageno s/)a«. 391
agenolhar pcof. 313. 3656
agenollar cat. aspan. 3656
agenouiller frz. 313. 3656
agensier afrz. 3652
agenzar ital. prov. 3652
aggavignare i(aZ. 1763
aggecchirsi ital. 4459
agghiadare ital. 317. 3679
36S1
agghingare ital. 8896
agghioniaro i(a/. 3698
aggiungere ital. 191
aggloraerer /Vs. 3693
aggraffare ital. 2234
aggraffiare ital. 4573
aggranchiarsi f7a?. 1560
aggrapparo ital. 4573
aggrevare ((aZ. 3761
aggricchiarsi ital. 1560
agguatare ital. 8842
agguato ifa/. 8842
aggueffaro altit. 263. 8891
aghirone ital. 3920
agiare i'faZ. 142
agina ital. aspan. 814
aginha aptg. 314
agio i(ai. 142. 808
agla cat. 3686
agland afrz. 8686
aglan-s proy. 8686
aglayarse aspan. 317.
3679. 3681
aglayo aspan. 3679. 3681
aglio ital. 403 j
agneau /Vs. 818
agnella rtr. 318 ,
agnello ital. 318 I
agnellotti ital. 553
agnel-s prof. 318
agoa ptg. 678
agobiar .«pan. 3668
agocchia ital. 125
agoelhar ptg. 313
agognaro rtaZ. 320
agomia pig. 127
agonellar cat. aspan. 313
agost pro», cat. 327
agorajo ital. 122
agosto ital. span. ptg. 827
agourar pdg. 826
agouro pt(/. 325
agoviar cat. 3668
agrapo ptj/. 101
agradar span. ptg. 3757
agradeeer sp. ptg. 5248
agrafe /Vs. 2234. 4578
agrafer wallon. frz. 4573
agraper pic. 2234
agras prov. span. 101
agre prov. span. 101
agreable /Vs. 3757
agreer frz. 8659. 3757
agregier afrz. 3761
agrei a/Vs. 3659
agreicr afrz. 8659
agrella cat. 104
agroment /Vs. 3757
agres /Vs. 3659
agresto ita/. 101
agretto ital. 101
agreujar prov. 3761
agriar .spa». 101
agrimoine frz. 323
agrieo .«pan. 101
agris rum. 101. 118
agro ital. span. ptg. 101
' agro cat. 8920
agrotto ital. 5742
agua rtr. .«pin. ptg. 678
aguago, -jo sp. ptg. 679
agiiaitar proy. 8842
aguale a/fi7a/. 270
aguannu sicil. 3950
aguaiitar span. ptg. 8856
agucchia ital. 125
agudo !tat. sp. ptg. 132
agiientar pt(/. 8856
agnente ptg. 8856
agiiero span. 825
agueter a/rs. 8842
agiiet(s) frz. 8842
aguglia ttat. 125
aguilancier proy. 128
agnilando .«pa»». 324
aguiloii prov. 123
aguillanneuf /Vs. 324
agiiinaldo span. 342
aguincher frz. 8896
aguinekior afrz. 8899
aguja .span. 125
agujero span. 12^ ""^
agiiiha pi'oy. pig. 125
aguUa cat. 125
agulheiro ptg. 123
agullier-s prov. 122
agur rtr. 325
agusar prov. 131
aguzador s;pa?i. 130
agiizar span. 131
aguzzare ital. 131
aguzzatore itnZ. 130
aban afrz. 179
ahaner a/rs. 179
ahi ^>an. ptg. 8951
ahia prov. 198
ahijado span. 297
ahijar span. 297. 3244
ahilar s}>an. 298
ahina aspan. 314
abir proy. cat. 3987
ahondar span. 807. 2089
alionter afrz. 3909
ahora span. 182
ahotado aspan. 291. 3170
ahotar span. 291
ahuoiar span. 296. 8232
ahuecar span. 221. 5709
ahuraar spayi. 806
a(h)urat pror. 325
aburir afrz. 3964
aibai comask. 5727
aibs pror. 329
aicel prov. 2764
aiche n/Vs. 2850
aici mm. 2758 3951
aidar prov. 192
aide /"rs. 198
aider frz. 192
aidier afrz. 192
aie a/Vs. 2787
aie afrz. 192. 198
aiepta rum. 188. 2790
aieul, -e frz. 944
aiga pro». 678
aigla prov. 684
aigle /Vs. 684
aiglefin frz. 684. 7233
Hi'iimiiiHi'lu'n Wiirlvor/.oiclinis.
ulirlrnt it/'r:. 123
.ii):li'iitiiKi i>ri)r. V2ii
!it(;n rtr. -IftS
aiK<'uillo /'■('. 136
a^(;^' fri. 101
ainrotin frt. 101. tW». 7233
ai);roni«iiic /r.*. 323
ui(;ii't iifr:. 101
.ii(;rcUo />.•. 3!>20
aicrir /ri. 101
aij»ron-s />roi\ 3920
ail!" I'rt. 132
ai(;iia hresc. prov. 678
ait;iiana r/r. ohrrilal. 680
aicuo (i/Vf. 678. 2829
ai^'uillo I'rz. 125
aJKuillior fit. 122
ui|;iiillon /r.'. 126
uifjuisfr /IT. 131
ail /rr. 403
ailc /r:. 334
aille <!/>.-. 684
ailloiirs /V.-. 393
aillier />-. 684
aiinan-s pror. 138
ainiant /Vi. 138
aime n/iv. 3865
aimor /r*. 526
ain (i/'r^. 3867
aiiia i7a/. 314
ainc prv. afrz. 178. 3950
aincois afrz. 613
ainda ptq. 33
aine /'r*." 4293
ains afrz. 595
aiuse n/r.-. 620
ainsi /Vr. 271
ainsino nfrz. 271
aiiitel o/rr. 272
ainz afrz. 595
aipo ;)fj». 633. 6098. 7352
aip-s pror. 329
air frz. 273
air proc. 3901
airain /V^. 275
airamcn prov. 872. 2816
airSo ptg. 3920
airar prov. 3901
aire ital. prov. frz. span.
273. 716
airon .span. 3920
ais, aise prov. afrz. 142.
955
ais rtr. Ill
aisance frz. 142
aisar prov. 142
aise cat. frz. 142. 808
aise frz. 142
aisier a/Vr. 142
aisil afrz. 105
aisir prov. 142
aisne a/>i. 115
aiso prov. 2761
aissa pror. 620
aisse afrz. 620
aisseau frz. 952
aissella pror. 954
aisselle frz. 954
aissi pro», afrz. 271. 3951
aissil a/'r*. 105
I alHuda rfi. 3070
nttn i(<i/. 193
aitnl 7Jr(ii'. 272
iiitnio iiltilal. 272
aitnnt iiror. 236
«ilantP if<i/. 192
nilaro if<i/. 192
j niii nil». 403
I nhulii afri. 193
j aiiiri' I'HHi. 402
nivo ii/r.'. 678
aixancarrnr cat. 674
nizar firov. 192
aiziinpn-s pror. 142
aiziiia pruv. 142
aiiir pror. 142
aizzaro i7o/. 181
aja iliil. 716
ajapir rat. 3668
ajar .ipan. 302
ajeilroa .tjiaii. 7180
ajodrpz .vprm. 800. 7223
ajcri ,<ici/. 4937
ajo, -a ital. 403. 957
ajoelliar(9e)p((/. 313. 3656
ajoincire afrz. 191
I ajostar prov. 4513
I ajouter frz. 4513
ajovar span. 801
ajuar span. 801
ajuda proii. ptfl. 193
ajudar yji'or. cat. pig. 192
ajiidar r/r. 192
ajun run). 189
ajuna rum. 2609. 4451
[♦ajimaro rum. 4451]
ajunj;e ri/r». 191
ajuntar »-pnn. p<^. 4496
ajiiola ital. 719
ajuolo ital, 915
ajuta mm. 192
ajutare ital. 192
ajutanto i7n/. 192
ajuto ital. 193
al prov. afrz. aspan. alt-
ptg. 390
akua rtr. 678
ala aptg. 4077
ala span. pt^. 4412
ala ital. rtr. prov. cat.
spati. ptg. 334
alabar sp. ptg. 342. 419
alabarda it. sp. ptg. 2801
alabc .«paii. 335
alac rum. 387
alacha span. 421
alacho nprov. 421
alacran .spa». 344
alacrSo ptg. 344
alaga .s^ja». 387
alaif^re nfrz. 336
alainar genues. 416
alania rum. 4649
alaman-s prov. 337
alamar rum. 4650
ala mar span. 338
alamari jta/. 338
alanibar span. ptg. 543
alauibic frz. 340
alambique s^win. 340
alninbrv span. 276. 643
alamo «'piiii. ptg. 466
alan afrt. 339
alaiii) I'di/. .ipo». 33!)
aln» pig. 339
alar ptg. 3860
alarbu .ipiiii. 313
alardo .vpnii. pig. 315
i alari' ital. 4681*
I alarido span. ptg. 346
I ninriiia .spiiti. 416
nlarnui frz. 416
I nlarvo ptg. 343
I alatiin span. 4701
I alalura rum. 194. 418
alaiiza pror. 348
I alavaiica pig. 6104
alazaii span. 328
alazaiiu .v;iaii. 328
alb rum. 361
allia it. pror. cat. .sp. 361
albacara .spa». !)99
albanil .spoji. 4968
albarda span. 1056
albaro ital. 3.'>8
albar-8 ]irov. 349
iilbatro ital. 702
albcata ri(m. 355
albfidrio span. 695
albc'-dro astur. 702
alboggiaro i(aj. 352
alberaro ital. 699
alberchigo .spnw. 6071
albcrc-8 prov. 3881
alberga prov. 3881
albergar proy. 47>a«. 3881
albergaro ital. 3881
albcrgier afrz. 3881
albergo ita/. .spa». 3881
alberguo span. ptg. 3881
albernoz pig. 357
albero iia/. 358. 695
albespin, -e afrz. 361
albespi-s pirov. 361
albi rum. 352
albicara i(a/. 353
albiiiie rum. 359
albior rwm. 351
albire-8 prof. 695
alboudiga span. 356
albondiguilla span. 356
albore ital. 696
albornoz span. ptg. 357
alborocera aragones. 701
alborotar .spow. 232
alboroto span. 232
alborto span. 702
alborzo span. 701
all)oscello ita^ 700
albrioiar span. 350
albricias .span. 350
albrocera aragones. 701
albuocUo ital. 697
albudeca ca<. p/i/. 1224
albume ital. 359
albuseello ital. 697. 700
alcabala span. 459
alcachofa sp.ptg. 363. 713
aleachofra S2)an. ptg. 363.
713
nIciivA/. ptg. 3707
almliiiotii xpa». 467
alcaido sp. pig. 4(11. 4('>2
nlraldo .s/iaii. Hil
alcali ilal. 4(i:i
alrancp .spa», pfi/. 464
aliMiiidara .spa». 407
ulcaiifiir s/ian. 40(i
aleaiizar .spa», ptg. 464
aloaravoa .span. 1662
alcarrliora span. ptg. 363.
713
alearraza span. 411
ulrartaz .span. 1833
alratrilo ptg. 465
alcatniz aspan. 1833
aluavala pig. 459
alcavot-z pron. 467
aloayole pig. 467
alcazar spa;i. ptg. 469
alcliimia ilal. 408
nlnliiniio /"rr. 408
alfhirivia pfi/. 4626
alfliiiii r<r. 389
j alcidero allital. 6705
alcoba ■span. pig. 468
alpobol frz. 410
I alcor syjan. 465
alcorijuo span. ptg. 2212
, alcoto itrov. 469. 6516
i alcoton span. 6516
I alcova ital. 468
: alcove frz. 468
alcuba pro». 468
I alcuila, -o span. 412
'■ aloiiiiba ptg. 412
I alcuno ital. 389
alounu sarrf. 389
[ alounya cat. 412
alcu-8 pirov. 389
aldii-a ca<. .sp. ptg. 151
1 aldres prov. 6804
ale itai. a/r^. 334. 2818
alear span. 423
aleco ital. 421
aleco span. 421
aleclie span. 421
aledano span. 195
alegiitor rum. 2794
alego rum. 2802
alegre pi'o». cat. span,
pig. 336
alegro friaul. 336
alcira astur. 716
aleive p(r/. 4777
alem p/i/. 4079
alenielo afrz. 4647
alemette afrz 4647
alcmo pfj. 455
alena it. prov. 369. 370
alenar prov. 369
alenare i<a!. 369
alene frz. 370
alenois frz. 915
alento p«f/. 368
alenu sard. prov. 369
alera ptg. 716
alerce .span. 4686
alerion frz. 156
alerte /r^. 2833
Romanisches Wortrerzeichnis.
alerto span. 2833
alesna span. 370
alcii afrz. 457
aleudar span. 4774
alcujar cat. 4771
alevadar span. 4774
alevar span. 427
aleve span. 4777
alevin afrz. 427
alezan f'rz. 328
alf r<r. 361
alface ptg. 4621
alfaiate aspan. ptg. 7171.
8021
alfaja ;j((7. 383
alfajata ptg. 383
alfajate /)?</. 383
alfambar jilg. 366
alfandega 7>f</. 3378
alfange span. pig. 362
alfaraz span. ptg. 371
alfarda span. 3143
alfarma spdn. 3887
alfarroba ptg. 1836
alfarrobeira /j^i/. 1836
alfavate aspan. 7171
alfazema ptg. 4718
alferez «jxih. jj/^. 372
alfido ital 373
alfiero ital. 372
alfil j-7<an. jjii/. 373
alfilcl .•'pan. 365
alfiler span. 365
alfinete ^jff/. 365
alfocigo sjyan. 374
alfombra spnji. 366
alfonsigo sjyan. 374
alforja span. 367
alforje ;>t^. 367
alforria ptg. 3999
alforvas jjf^. 385
alfostico ptg. 374
alfostigo span. 374
alfoz y/)(j?i. pf^. 384
alga ital. sjian. 375
algara span. 379
algarada spnn. 379
algarade frz. 379
algarear span. 379
algarroba, -o s/xin. 1836.
8687
algebra it. sp. ptg. 377
algebre frz. 376
algeir afrz. 867
algez «pa». 3827
algier afrz. 867
algo sj^an. ptg. 396
algodao jjf(/. 469. 6516
algodon s^ian. 469. 6516
algorrem aptg. 6804
algoz ptg. 381
algu crtf. 389
alguandre aspan. 395
alguem jjf(/. 396
alguien span. 396
algum ptg. 389
algiino .<pan. 389
algur ptg. 388
alguies pf^. 388
alhaja span. 382
albargrania span. 3337
alhco jj^r/. 391
alho ptg. 403
alholva span. 385
alhondiga span. 3378
alhondre pror. 404
alhors pcof. 393
alh-s prov. 403
alhur p<.<;. 388
alice ital. 421
aliconiio ptg. 8499
alicorno I'fn/. 8499
alido ital. 727
alien /"r/. 391
alieno ital. 391
aliento span. 368
alier o/r^. 423
aliesson frz. 4731
alievo s/Jan. 427
alifar span. 428
aliga span. 375
aligar span. 429
aligevar sj)an. 426
alijar span. ptg. 4771
alimeri r(r. 571
alina rum. 424
alinbavao p(^. 4830
alinhavar ptg. 4830
alinta rutn. 424
alisar span. 4849
alise norm. 4638. 4848
aliso a ret. 430
alistar .tpan. 4852
aliustra tosc. 4873
aliviar *pan. 426
alja rtr. 684
aljaba sjjan. 376
aljofra span. 380
aljofre ptg. 380
aljava p((/. 376
aljofifa span. 2928
aljofifar span. 2923
aljuba span. 382
aliimia prov. 408
alia !<a;. 392
alia .span. 4077
allacoarsi ital. 7545
allacchirsi ital. 7545
allagare ital. 2611
allaiter /"rr. 413
allampanato ital. 4652
allappicarsi ital. 5755
allargare (Yn/. 4682
allarmare ital. 732
allarme !(«?. 415
allattare ital. 413
allato ital. 194. 4703
allazzare iVa?. 417
allearsi ital. 429
allecher frz. 422
allegare itai. 423
alleger frz. 426. 4771
alleggerire ital. 4771
alleggiare i7a?. 426. 4771
allegre frz. 336
allegro ital. 336
allemand /Vz. 337
allende span. 4079
allenu .sarrf. 391
alleppare ital. 7558
1 aller frz. 431. 2818
allestare ital. 4853
allestire ital. 4853
alletaraare itnl. 414
alleu /V^. 457
allevare ital. 427
alii span. ptg. 4079
allier /"rr. 429
allievo ital. 427
alligar ptg. 429
alligare ifa/. 429
allippare ital. 7558
alliviar .«pan. 426
alloccare ital. 4931
allodetta ital. 348
allodio lYn/. 457
allodola ital. 348
alloggiare ita?. 4704
allonge frz. 433
allonger frz. 433
alloppiearsi i(a/. 5755
allora ital. 3990
alloro I'ta/. 4712
allouer frz. 432
allumer frz. 437. 4923
alil)umiar p/f?.' 437. 4923
allungare ital. 433
alluminare ital. 437. 4923
allutera campobass. 438
allnz ()Z. 420
alma ital. prov. cat. sp.
ptg. 570
almaden span. 441
almadraque .sp. ptg. 446
almafre ptg. 449
(al)magacen span. 440
almagra, -o sp. ptg. 442
almaire afrz. 733
almanac />z. 445. 5037
almanacco it. 445. 5037
almanach pjtg. 5037
almanak ptg. 445
almanaque sp. 445. 5037
almar rum. 733
almatrac prov. 446
alme a/Vz. 570
alraea span. 443
almear span. 5273
almeja span. 5349
almendra span. 535
almeris rtr. 571
almesc cat. 5505
almez span. 444
almidoa span. 536
almirage span. 521
almirante if. sp. ptg. 521
almiscar p?(/. 5505
almizele span. 5505
almo^ala span. 5522
almo^ar ptg. 2609
almocela .sp. aptg. 5522
almod »pnn. 450
almoeda ptg. 451
almofaija ptf/. 7818
almofada ptg. 447
almofar span. 4*9
almofre span. 449
almohada span. 447
almohaza span. 7818
almohazar span. 7818
almojarife span. 452
almondiguilla span. 356
almondega ptg. 356
almoneda .span. 451
almor90 ptg. 215
. almorranas span. 3849
almorreimas p/(?. 3349
almorzar spjan. 215. 2609
almcsna prov. altspan.
453. 2796
] almoxarife ptg. 452
almucela prov. sp. 5522
almucella .sp. ptg. 5522
almucio span. 5522
almude ptg. 450
almuerzo span. 215
almiissa prov. 5522
alna ital. ptrov. sp. 392
alnado span. 601
alno ita/. span. 455
alo afrz. 457
aloa aspan. 348
aloe pror. 457
alodi proc. 457
alodio span. 457
aloe afrz. 348
aloeta aspan. 349
alogne n/rz. 458
aloi frz. 423
' alors frz. 185. 3990
aloser o/ri:. 4713
alosna span. ptg. 458
alou afrz. 457
aloudra span. 349
aloudre afrz. 792
alouette frz. 348
aloyer /r?. 423
alperche ptg. 6)71
alqueire p(</. 5361
alques ^jroK. a/rz. 396
alquilar sp. ptg. 409. 4868
alquile span. ptg. 409
alqailer span. ptg. 409
alquimia spun. ptg. 408
alquirivia pf(/. 4525
alquitran span. 466
alrededor span. 6992
alrotar ptg. 710
alsina prov. 4072
altaleno i(a/. 8218
altamisa span. 777
alterer //z. 779
altimira cat. 777
alto (Interj.) ital. 3864
altrove e/a/. 401
aluat rum. i26
alubre aspan. 402
alucar prov. 435. 4393
alucher afrz. 435
aluchier afrz. 4898
alue(f) a/'r«. 457
alugar ptg. 4868
aluine /rr. 458
aliiir ptg. 436
alumbrar span. 437. 4923
alumelle /rz. 4647
alumenar prov. 437. 4923
aluna rum.
alunar rum. 21
alune rum. 22
6
RoniAiiisrlipa Wortvorioicliniii.
alunfcA mm. AM
nUiiiira mm 'J,i
tilitii^;! rum. A'M
Hliiiiis riiHi. 26
alunitn rum. 24
nliiniQ rum. 2t>
iilva rlr. i>l,i. 3(il
alv.irlii /Id/. .Stil
alvanol plij. 4!)(>8
alvaiiir /id;. VMS
alvirar» /ifi/. SoO
nlvo /i/i;. atil
nlvoroto ;<(;;. 232
ani.i ."/KIM jilii. &23
aniac />.-. 3870
nniaoa itnl. .•./inn. 3870
aina<li<uor />.■. lOT
anialiara >/i(i»i. 3S7t)
amaMii.iiar /id/. 6(K)G
aiualjraniarc i/d/. 4!>98
amaiiavir prnr. 5093
ninando fri. 535
arnaiiovi «i/'rr. 5093
amanovir afrz. 197. 5093
ainannir /iror. 197. 5098
aiiianoit-z /iror. 5098
ainansar spun. ptfi. 2676
a HI a lit frg. 526
ainantin n/Vc. 51K
aiiiiipola ./1. 2806. 5811
amar rum. prov. cat. .ip.
pttj. 498. 626
amare Hal. 526
aniarollo ."pan. pt<j. 602
aniar;;az3 .</i(IM. 3887
amarj.ro span. ply. 496
aniarfior .tpau. pig. 496
aniar^oso span. pig. 496
aiuarillo span. ptg. 502
aniaro ital. 498
aniarra s/ia». /i/^. 5137
amarrar xpau. ptg. 5137
amarro frs. 5137
amarrer /r«. 5137
amar-s proc. 498
amarunt rum. 208
amarvir />roi-. 5098
amarvit-z prov. 5098
amasurat nim. 201
amatir afrs. 5155
amatita Hal. 384S
ambar ^tmih. ;)f.7. 543
anil.ascia if. 529. 621.627
ambasciaro ital. 529. 621
ambasciata ital. 499
ambaspiatoro ital. 500
ainbassade frs. 499
ambassadeur /rz. 500
am(be)dos prov. 504
ambedue »<n/. 504
anHbeidui prov. 504
ambi ital. 508
ambiare i(n/. 509
ambidos aspan. 4426
amblar /)roK. sp ptg. 509
ambler ^cz. 503
ambo ital. 509
ambore afrz. 531
arabos s/>nn. /)t^. 508
arobra ital. 643
•mbrr fn. 543
aiiili.K /Kill". fiOS
aiiibulaio ital 509
nnibiilo ifii/. 509
nmbiiro n/'r;. 610. 631
nnilmr» allilat. 631
amdn r/r. 622
nmdiii nfn. 604
ninoav» />'.'/. 5300
«uipaijar /if.i;. 5300
nmcda rlr. 622
nnu'ija /ifi/. 6349
amt'ijoa pti/. 5349
nmoixa ptg. 448. 0428
amolrtto ii/V.'. 4647
(a)mi'lln proo 635
amoiiassar ullcat. 207
amonaza .«/xiii. 6300
amoiia/.ador sjmn. 206
ampiia/.ar .</iii». 207. 5300
aiuoDcia prov. aspan. bll
aniMidc />.'. 2810
amon (dc) span. 209
umondcmont frs. 2810
amcndor fr: 2810
amoiidoa /it/;. 535
amciiduo ital. 604
amcninta imih. 207
amoninUtor rum. 206
amenta prov. 535
amentar iyj(.7. 203. 5240
amenta ver;)iYi». 202.5236
anicntcr afrz. 513
amentevoir afrz. 202. 5236
amcntin afrz. 513
anicntoivre n/Vr. 202. 5236
amonza ital. 511
amer frz. 498
amer r^-. 526
amerinda rum. 204
amerinta mm. 207
amcriiitator rum. 206
amertiime frz. 496
amesteca ridii. 198
ameti i-mhi. 512
ametlla cat. 535
aniexa ptg. 448
amczurat-z prov. 201
amic rtr. 519
arnica ital. 515
amico ifn/. 519
amic-s prov. 519
amidSo ptg. 536
amido ita/. /j/i/. 536
amidon frz. 536
amidos span. 4426
amie /rz. 515
amig cat. 519
amiga span. pig. 515
amigo sjtan. ptg. 519
aniili rtr. 519
amirail afrz. 521
amiral /rz. 521
amiralh-s prov. 521
amiran-8 /jro». 521
amirant afrz. 521
amirat-z prov. 521
ami re a/rr. 521
amista ital. 516
amistad span. 516
auiliit«iH'> cot- 61G
atniiitat nit. 616
niiiiRtatz /ii'iir. 616
aniirtlii' afrz. 516
amil <i/"c.-. 518
«mitii- Irz. 616
aniitii span. 518
amizade /it//. 616
ammaccaro ilul. 4957
aniuianaro itn/. 6087
ninmanto ital. 5086
amma80Tiar(8i) »1*11/). 190
ammnsiinaturo neap. 190
ainiiiaz/.arc ital. 6159
ainmeiii'iro I'ta/. 5325
ainmeridaro ltd/. 2810
ammoiitaru it. 2il3 5240
amniiccaro ital. 200
ammirap;lio Hal. 521
ainmii comnsh. 5361
ammollaro itu/. ii379
aminortarc ital. 216
ammortiro I'ta/. 216
amniorzare ital. 216
aroniosciro ital. 6441
ammucchiaro I'tiit. 524
amraucciari si'ciV. 5439
aramutinaro ital. 218
aiiimutiiiarsi ital. 6437
ammutire ital. 219
amnar ikih. 4071
58(i
I amrdii rum. 607
' an rum. frz. cat.
ana rlr. 670
ana /.i/mi. 637
aniii;ar pig. 542
aniido sanl. 539
iiiiade s/iiiH. 53i(
afladir >/iiih. 4153
aiiafar ptg. 428
aiiafil, analil sp. pig. 675
ananui afrz. 670
anan prov. 696
ananas it. /Vr. sjian. 638
ananaz /it.f/. 538
anaiiazeirn ptg. 638
anao /)///. 6634
anappn ital. 3967
anar prov. cat. 2818
anatra I'tiit. 540
anaziadur aplg. 542
aiiaziar aptg. 542
aiio /iron. o/ii. 178. 3950
aiiea ital. prov. sp. pig.
574. 3872
ancaniiocli 2»'<^v. 3950
ancar prov. 178
anccis afrz. 610
anccslrc a/Vz. 597
aneetrcs frz. 597
anche ital. 178. 3950
meho */j(iii. ptg. 533
amo ltd/. .s;/)aH. ptg. 523. anciam c:it. 4178
anciano span. 608
anria(n)-s pioc. 608
anciao ptg. 608
ancidere it. 18. 544. 4171.
5705
3867
amoestar pig. 212
amoicr afrz. 205. 5273
aniiinestar prop. sp. 212
araoncster o/'iz. 212
amor cdt. span. ptg. 527 ancion frz. 608
amora pt/;. 5426 ancino ital. 3867
amorce frz. 214 anro it. /)t.(/. 547. 3950
amoro ital. 527 ancoi ita/. "3868. 3950
amor-s proc. 527 ani;oi8 afrz. 613
amortar prov. 216 ancolio /'rr. 685
amortccer span. pig. 216 ancon span, bib
amortezir prov 216 ancona ital. 545. 2788
j amorti(;ar ptg. 216 ancora I'tn/. 546
amortiguar span. 217 ancora ital. 178
amortir /iror. /Vz. sp. 216 ancre /Vr. 546
amortizar span. 216
amosdno ltd/. 448
amotlnar span. 218
amour frz. b'll
ampaichar rlr. 4110
ampaig rtr. 4110
amparar proi'. span. ptg.
4112. 5092
ampas afrz. 501
ampio ltd/. 533
ample frz. prov. 533
amplcis afrz. 532
ampoi ltd/. 3980
ampola Hal. 3980
am pom rtr. 3980
amprcm rtr. 6376
ams afrz. 508
amuort rtr. 527
amur rtr. 527
amusco span. 5505
amuser frz. 213. 5421
amuti ruin. 219
ancrescher rtr. 4196
ancse prov. 2433. 735C
ancude ital. 4205
anciidino ltd/. 4205
ancui ital. prov. frz. 3868
anc(ii)lare aret. 549
anda rtr. 522. 539
alidade .spa». 601
anda(i)me ptg. 2818
andain frz. 2818
andaina pfi/. 2818
andamio span. 2818
andan rtr. 539
andana Hal. span. 2818
andang rtr. 539
andar span. ptg. 2818
andare tta/. 2818
andario span. 2818
andas .span. ptg. 514
andor modenes. 2842
andes span. pti;. 514
andier frz. 503
Romanisf^hes Wortverzeichnis.
andorinha ptrj. 792. 3960
andouillc />5.' 356. 4231
andoiiiller frz. 603
aiulouilletto fri. 356
andromina span. 550
aiidrono ital. 551
andiiehiel rtr. 356
andui afrz. 504
anduschiol rtr. 4231
ane frz. 807
anoch cat. 539
anedo proc. 539
ancdra trent. 540
anpgar cnf. span. ptg.
2817. 5575
anel cat. 553
aiiclare j<n?. 3H9. 569
anelier-s prnr. 552. 583
anella cat. 553
anellare i7ft7. 584
anellaro ttal. 552
anello ital. 553
anellotti iJnZ. 553
anel-s proc. 553
anemo a/)-2. 570
anera venez. 540
anette afrz. 539
angar /"rr. 554
angarda prov. 607
angarde «/'r^. 607
angaro span. 555
ange frz. 556
angel rtr. afrz. cat. sji. 556
angele-s o/'rz. 556
angelo ital. 556
angel-s ^^roi;. 556
angheria ital. 554
angle /r^. 562
angle-s prov. 562
angoissa prov. 565
angolssar pro». 566
angoisse frz. 565
angoisser /'rz. 566
angolo ital. 562
angonal cat. 4293
angoseia ;'(((/. 565
angosciarc ital. 566
angosto s^MH. jHi). 567
angoxa a.<ipan. 565
angra «pa». j>f(;. ?48
angrec frz. 557
angueira p((/. 554
anguera aspan. 554
anguia p(//. 558
anguila span. 558
anguilla ital. pt(j. 558
anguinaglia j((iL 4294
anguleux frz. 561
angulo span. ptg. 562
angulos pror. 561
angiiloso ital. sp. ptg. 561
angnoscha rtr. 565
angur(r)ia ital. sp. 563
angustia ('(n?. 565
angustiar span. ptg. 566
angustiare ital. 566
angiisto i7n/. 567
anhel-s prov. 318
aniafil prov. bib
anice itai. 573
i anil ptg. 577
anil span. 577
anillo «pnn. 553
aninia ital. 570
animale i'fni. 570
animo ital. sp. ptg. 572
afiir span. 577
anis frz. span. ptg. 573
anitra ital. 540
anj )•<)•. 586
anjo i>tg. 556
anklekr rir. 4368
ankiiin rtr. 4205
ankunv rtr. 4205
ankurrt/ r<c. 4326. 6532
anme afrz. 570
ann rtr. 586
an(n)elar 7;t(7, 584
annar prov. 2818
annasta genues. 576
anne n/"«. 539
annoau frz. 553
anncgare ;?«?. 2817. 5575
annegrecer ptg. 5612
an(n;el j)tg. 553
anneler /'«. 584
anuerare, -ire ital. 5612
anniechie neapol. 578
annigru snrrf. 578
anniju .sard. 578
anniiinijare snrrf. 3954
annitriro ital. 3954
annizzare ital. 542
anno jfa?. pig. 586
annodare ital. 5632
aunojo 2^tg. 573
annonce /'r^. 515
annoncer frz. 585. 5677
annottare ital. 579. 4314.
5630
annoverare ital. 582
annunc-iar pro», pfjf. 585
annunziare ital. 585
annuvolarsi it. 581. 4317
ano .spn«. 586
anoatin rum. 580
anoitar 2>rov. 579. 4314.
5630
anojo span. 578
ans pro». cn(. 595
(ans altfrz. 508)
ansa sard. 620
ansare iiaj. 621
anscheiver rtr. 4175
ansciare linZ. 621
ansessi-s prov. 3895
ansi asjian. 271
ansia iin/. .«p. pf»;. 620
ansiare t'fai. 621
ansima ital. 854
ansimare rtaZ. 621
ansioso ital. 622
ansola ital. 591
ansula lYn?. 591
anta pro». p/(7. 3909. 4654
antan prov. afrz. 596
antanho aptg. 596
antano .•<pan. 596
ante n/"rj. sp. 522. 4655
antenado 6jjaH. 601
i anteojos S2)an. 604
[ anti-rieur frz. 605
anterior sj'an. pttj. 605
anterioro iirti, 605
antes span. 594
antienne frz. 610
antif a/'rz. 609
antigatge-s jnov. 611
antimoino /"rz. 4441
antir rtr. 4364
antive afrz. 609. 612
antoillier n/rz. 603
antojar span. ptg. 604
antojo .sp. ptg. 39. 604
antolhar ptg. 604
antolhos pfi/. 604
antorcha span. 8257
antoviar .«pan. 602
[ antresiais norm. 4400.
8311
antroque rtr. 4880
antra sicil. 616
! antruejar span. 4404
antruejo span. 4404 f.
antruido aspan. 4405
antscheiver rfr. 4175
antschiess rtr. 80
antuviar sjian. 602. 5702
antuvio spa?;. 602. 5702
antz prov. 514
annblarse span. ptg. 581.
4317
anudar span. 5632
anugls rir. 578
anuit afrz. 220
anuiter frz. 4314
auuitier a/Vz. 579. 4314.
5630
anuitir afrz. 5630
anuljs rtr. 578
anunciar spo»!. 585
anusgar span. 619
anutimp rmn. 586
anuviarse pU/. 581
anvan-s prov. 606
any r(r. 586
anzi ital. 595
anziano ital. 608
anziuda rtr. 3070
anzol ptg. 3867
anzuda r(r. 3070
anzuelo span. 3867
aojar span. 222
aondar pj'Of. 56
aons prov. 56
aor pro». 182
aora prov. 182
acre afrz. 182
ao redor pfi;. 6992
aorrir prov. 29
aost prov. 327
aoultre pro». 241
aoiit frz. 327
aovar .spn»?. 5807
ap prov. cat. 676
apa rum. 678
apaciguar span. 640
apalt rum. 641
apanage frz. 643
apanar pro». 643
apaner afrz. 648
apara rum. 652
aparat rum. 644
aparear .«pon. 649
aparecer .span. 646
apareisser prov. 646
apareistre a/'r^. 646
aparejar span. 647
aparelhar prov. 647
aparellar ca<. 647
aparexer cat. 646
apariar pro», cat. 648
apartamiento sp. p^*/. 651
apartar span. jitg. 651
apartiment afrz. 650. 2619
apartir afrz. 650. 2619
apasa no». 657
apcha prov. 3875
ape ital. 631
apegar pro», sp. ptg. 658
apeiro pf^f. 649
apendre, -r prov. cat. 663
apenre pror. 663
apero .«pan. 649
apertar pfi/. 655. 6359
apes(8>ar prov. 657
apiajo ita/. 629
apiario ital. 628
apiari-8 prov. 628
apio span. 633. 7352
apiter afrz. 6119
apleca ri(»i. 659
apliear prov. cat. sp. 659
apodrecerso ptg. 6501
apoi rwHi. 224
apojar prov. 650
apondre prov. 661
aponcr n.span. 661
aponher pro». 661
aposentar span. ptg. 654
aposento .span. ptg. 654
apostar sp'm. ptg. 5895
apostol .span. 636
apotieario ital. 638
apotre /■r^. 636
apotres frz. 635
apoyar .span. pfi/. 6245
apozziraa i(a?. 639
appagare ital. 5813
appajare ital. 648
appalparellarsi i(a?. 642
appalparsi ital. 642
appalto if a?. 641
apparaitre frz. 646
apparare ital. 652
ap(p)arar span. pfi;. 652
apparat frz. 644
ap(p)arato it. sp. ptg. 644
ap(p)arei'er span. ptg. 646
appareechiare if. 647. 5891
apparegliare altital. 5891
ap(p)areillar prov. 647
appareiller /rz. 647
apparelhar }itg. 647
apparere, -ire ital. 645
apparier ^ri'. 648
apparigliare ital. 5891
apparoir frz. 645
appartement frz. 650. 2619
appartire itai. 650
KoiiiniiiNrlioH WnrtvonoiplmiR.
nppasi fn. (>53. 6936. 682fi
nppKst-R nfri. 6926
«PlMt fn. 653. 55)36. 6825
«ppiitoIiT fr:. 653
Hppiitor /rz. 663
iip|M>aii /r/. 656
apiM'l fre. 656
iiplM'l.T /"rr. 666
apiK>iis.iro ital. t!57
:ip|H>santir /V.-. 6.^7
apjiottarc ittil. 2J3
appi<tto i(<i/. 223
appiraro ifo/. 41.S1. 6120
appicraro itnl. 66S. 611!>
appicciarc ifn/. 658. 61 1!) f.
appili-itrarsi itnl. 5825.
6145
appio i/(i/. 633
ajipiopparo ital. 66!)
npplirur /)(;/. 65il
appisiolarsi ilnl. ti02l
applicarp ital. 65!)
appliqucr /"rr. 65!) j
appo'i^jiare i7. 660. 6245 j
appo;;};io ital 660 i
app,-.r },t(j. 661
apporrc ital. 661 '
(ap)postiocio ital. 662 |
appoz(z)onia ital. 63!) (
ap(p"lrcliender*7). jj(/7 663
a|)i)rihoii(ier fn. 663
apiircmloro i(n/. 663
appreniire frz. 663
approsso ital. 664. 6363
appritari sicil. 655 i
ai)privoiscr frz. 666. 2662
ap))rocciarc tfa/. 668
approclier frz. 6GS. G840 I
approuver frz. 667 I
appiii frz. 660. 6245 i
appiiver frz. 660. 6245
a pre- 7 c.^ 812 |
aprenilcr span. ptg. 663 I
aprcndre prov. 663 >
apres ;^roi\ ^)t(jr. 664 |
apres frz. 664 |
apretar sp. 655. 6059. 6359 i
apriat rum. 625 j
aprico ital. 671
aprip rwHi 671
Aprile ital. 672
Aprilie rum. 672
aprimar jjrot'. cat. 665.
6376
aprinde rum. 663
aprire ital. 624
aprisco .</)an. 649
aproape rum. 225
apropchar prov. 668
apropia r«m. 668
aprovo ultilal. 225
apruef a/Vj. 225
apuca rum. 5710
apune rum. 661
aquecer;)t(/.62. 1508.2887
aqucl prov. span. 2765
aquell cat. 2765
aquclle pig. 2765
aquom ptg. 2768
•quende n.«;Hiri. ;)fi7. 2768
ni|ii<<iitjir ptg. 61. 1506.
2HS7
aqiierro /iror. 116
«i)>n>«n span. 2769
nciiioBSci (i/if//. 2769
aquost priir. 2771
ai|tii /iror. cat. sp. ptg.
2769. 3951
aipiila ital. 684
aqiiili>);ia I'di/. 685
aquo prov. 2762
ar pig. 273
ara i/n/. ri/ni. prov. 716.
741. 3990
arabosro ital. 696
aral)i'sq\io /Vz. 686
arada cat. 693
aradi^jrli mndenei. 2842
aradj^ars hiilngn. 2842
arado .vy«i)i. yifi/. G93
aradra cnf. 693
araj.;an span. 691
ara(;na ital. 687
araipio /";■.'. 687
araifiiK'O frz. 687. (!8S
arairo pror. 693
arairo s/jah. 693
araisnicr afrz. 229
araldo ifn/. 3884
araniii mm. 275
arara prnv. cat. 275
arainbro span. 275
aramo ptg. 275
aramia galic. 741
araniio s;j(j>i. 741
arafia span. 687
arancia j/n?. 5530
aranea ital. 687
aranlia jirov. ptg. 687
araponde as2)an. 720
arar ;<roi'. .s^xin. pti/. 741
arare ital 741
arato ital. 693
aratro i7a?. 693
aratru rum. 693
arauto /><(/. 3884
arazzo j'tn^ 752
arban afrz. 3880
arbascio t*n?. 694
arboa rtr. 2849
arbeia r/r. 2849
arbergar prov. 3881
arbero ital. 695
arbitriari .si'ciV. 690
arbooello itnl. 697
arbol .«^jaw. 696
arbolar span. 699
arbore ital. 696
arboror /'i--. 699
arboricello ital. 697
arbnscello jta?. 700
arbosser cat. 701
arbouchol nprov. 700
arboiise /re. 701
arbousier frz. 701
arbre rtr. prov. frz. 696
arbrisseaii /"rr. 698
arbroiscl afrz. 697
arbroissel afrz. 698
' arbiir rum. 696
! «rbimcollo ital. 697. 700
an- rum. prnv. frz. 709
an-a Hat. s)ian. ptg. 703
arcA rum 703
aroabiiz span. 3831
nrcaccia i7ii/. 704
arcaim» ital. 706
ari;Ho ;)f(/. 708
; arcaprcdiila ital. 6364
I aroasso frz. 704
aroaza span. 704
j ari'O x;)(in. lOD
I arooa span. 75
arcon span. 724
arcor mm. 1 10
arrba pror. 703
arrlial frz. 918
arcbo /V^. 703
arcliP(jayo afrz. 364
an-bibuso Hal. 3834
arcbicbaiit nprov. 713
arrideclino /ucc. 707
areini'y-' "Z^'''. !i64
arrifjno ital, 4538
arcilla span. 725
' areiono i(n/. 708
' arciprcdola ital. 6364
arco ital. span. ptg. 709
arcobiif^io ital. 3834
ar(,'on /)•.'•. 708
arda prov. sp. 5619. 8056
aidalho-8 prov. 2393
ardego j)tg. 712'' JV^
ardoiu rum. 715
ardor rtr. .span. ptg. 711
ardere ital. 711
ardesia ital. 712
ardiglione {«nJ. 2393
ardilla sj)an. 5619
ardillon /rz. 2393
ardite ."jian. 4795
ardoier afrz. 712» JV
ardoir o/rz. 711
ardoise frz. 712
ardre prov. afrz. 711
are j(n7. frz. 273. 716
area ij(f/. 717. 7058
aredondir prov. 7001
areia jjtg. 7058
areire ^*roB. 231
arena ital. prov. sp. 717
aronc-s jyrov. 3882
arcnda rwm. 756
arena frz. 717
arcnga jyrov. sp. ptg. 4021
arengar span. ptg. 4021
arenos prov. cat. 718
arenoao i<n?. sp. ptg. 718
arenque .s;)n«. ptg. 3882
arenzo p((;. 722
areola ital. 719
arer n/V^. 741
aresta ■■nian. jitg. 729
arestol prov. 6867
arestuel a/rz. 6867
arete frz. 729
aretier, -ere frz. 730
arezzo i(a/. !)24
arfil span. jjt^. 373
I nrllnr modenrs. 6761
argan cnmask. 691
argani'l k/kki. 721
«rgancaii fr: 721
argniiello iVd/, 721
arganri ital. span. 721
argami saril. 721
argao /,/,/. 721
argon-8 prov. 723
argent frz. 723
I nrgento iNi/. 723
' argben bergam. (»91
argiont r(r. 723
argiglia Hal. 725
argile frz. 725
argilla Hal. ptg. 725
argino ltd'. 724
argint rum. 723
' argciglio Hal. 8513
argiioiie I'fii/. 6817
argilla ptg. 618
argoila span. 618
argot /v.". 726
argoti' uallnn. 726
argotor wiillim. 726
argue /■/-. 721
argiiU altcat. 8513
argiiyo aspan. 8513
aria ifn/. rtr. 272
ariciu rum. 2839
arido (i/'rz. 346
ari<lo Hal. sp. 727. 8762
ario rum. 716
arienzo aspan. 722
arigot /'rz. 387
arin rum. 455
arina rum. 717
aringa Hal. 3882. 4021
aringare ital. 4021
aringliiera (tdJ. 4021
aringo ital. 4021
arinos no». 718
ariquilo altfriaul. 6803
arisco sjjon. pig, 6851
I arista Hal. 729
aritonnar altital. 7001
arlia j'ta/. 3883
arlot proi'. afrz. 710
arlotc 4j<((n. 710
arlotto ital. 710. 3883
arm rum. 740
arma, -e ita/. rtr. rum.
prov. sp. ptg. 732
arma sicil. prov. cat. 670
armada -ipan, 738
I armadilho j)tg. 738
armadillo spaw. 738
armadio ital. 733
armal rtr. 571
armana /jro». 445
armahi cat. 3887
armar mm. 733
armario it. sp. ptg. 733
armari-s prov. 733
arraas prov. 732
arniasar rum. 210
arraata ital. 738
armateg parm. 742
armatic piemont. 742
armattag piacenl. 742
Komanisclics Wortverzoichnis
9
armazem ptg. 440
arme afrz. 570
arm™ f'rz. 738
armelina ptt/. 3889
armellino it'al. 735. 3889
armenta, -e rtr. Til
armentario Hal. 736
armenticre Hal. 736
armento ital. 737
armenturi rMHi. 737
armet frs. 3923
armidda sarrf. 7410
armino span. 3889
aiminlio ptg. 3889
armoire /c^. 733
armoise frz. 777
armoles p((;. 873
armora ital. 3887
armu sard. 740
armuelle s^jaw. 873
arna sard. prov. cat. sj).
687. 8056
arnascar prov. 3844
arnassar prov. 3844
arnes pcoi). sp. ptg. 3844
arneso j<a/. 3844
arnghcr mode)ics. 4386
arnia ital. 687
arnione if a/. 6S17
aro ital. S2>an. ptq. 312.
743. 618
arochier afrz. 6961
aromatico ital. 742
aron no», span. 743
aronde o/V«. 792
arondelle afrz. 792. 3959
arondeta prov. 792
aroquer a/'rz. 6961
aroter afrz. 7036
arouter «/"rs. 772. 7036
arpa /(. prov. spa», pig.
3892 f.
arpao ptg. 3893
arpar prov. 3892
arpar span. 3893
arpeggiarc i'fa?. 3892
arpen-s 2»'ov. 720
arpent frz. 720
arpeuter /r^. 721
arpicare ital. 3893
arpignone ifni. 3893
arpione ital. 3893
arpon spa». 3893
arqua jjroy. 703
arquebiise frz. 3834
arquichaut nprov. 713
arra i(a/. 744
arrabal sj)a». ptg. 745
arrabalde s/)nn. j^iff- 747
arrabattarsi rt. 690. 746
arracef aptg. 747
arracher frz. 42. 748
arracife aspa». 747
arraffare ((<(/. 749. 4016
arraffiare ital. 749. 4016
ar(r)aigar ^ro». sp. 42. 748
ar(r)amir ;jroD. afrz. 228
arrancare tJa^ 750
arranger frz. 761. 6931
arrappare ital. 751
arra(s) .spriji. j;(f/. 744
amis ptg. 752
arrear sj)an. 754
arrebatar spa«. pi;/. 757
arrobeiitar ])tg. 6823
arrebol spaii. ptg. 770
arrobolar .<;;««. ptg. 770
arrebollarso s^aw. 7380
arrobujar .spa», eat. 8812
arrepiar spa». 6924
arrecife «pa», pff/. 747
arrocirse span. 6924
arreda pi^. 2844
arredar proy. p<(/. 754.
2844
arredare ital. 754
arredio ptg. 2844
arredo itaZ. 754
arreer afrz. 754
arrega pror. 6912
arreiar )9<(/. 754
arreio ptg. 754
arreuiedar sp(Hi. ptr/. 755.
6788
arrenc-s pi'ou. 6931
arrendamento ptg. 756
arrendamiento .spa». 756
arrendar span. 756
arrengar j'^'ov. 6931
arrenter />z. 756
arreo span. 754
arrependerse ptg. 6834
ar(r)estar(e) it. prov. sp.
ptg. 758
arresto i<a?. 758
arret frs. 758
arreter frz. 758
arrezar pror. 754
arrhes frz. 744
arri itaZ. 3891
arriar cat. 763
arriba S2)an. ptg. 762
arribar pror. cat. spa».
ptg. 763
arricciare ital. 2839
arriendo span. 756
arriere frz. 231
arricre, -ban frz. 3880
arriesgar spa». 6851
arriffare ital. 759. 6920
arriniar cat. sp. ptg. 760.
6927
arrimer frz. 760. 6927
arripiar jjtg. 4003
arriseado spa», pir/. 6851
arrisear span. 6851
arriser frz. 764
arrivare ifa/. 763
arriver frz. 763
arroba span. pfe/. 765
arrobar spa», pti/. 765
arrocare ital. 4322
arrocbe frz. 873
arrocchettare t'i.j/. 6960
arrodillar(se) span. 3656
arrodonir cat. 7001
arrogar span. ptg. 767
arroger frz. 767
arrogere ita?. 767
ar(r)ogio span. 766
aiToi afrz. 754
arroier n/r^. 754. 6732
arroio span. 766
arrojar ,sp. ptg. 768. 771
) arroUar span. 6997
j arrondir frz. 7001
arronsar cat 230
arropea span. 3207
arrosar prow. 769. 6983
arroser frz. 769. 6983
arrostaro ital. 6988
arroto ptg. 7012
arrovellare i/aZ. 770
arroyar span. 766
arroyo span. 766
arroz .spa», ptg. 5784
arrufar eat. sp. ptg. 6978.
7035
arruffare ital. 7035
arrugginire ital. 276
arruga span. pijr. 7017
arruraar span. ptg. 7021
arrumbar span. 7021
arnimer fr^. 6908. 7021
arnixar eat. 768
ars afrz. 740
ars cn<. 100
arsenal frz. sp. ptg. 2394
arsenale ital. 2394
arsoir afrz. 3937
ars6-s proy. 703
arssagaya prov. 364
arsura i<a?. prov. 775
art /'rr. 773
artar runt. 100
arte ifoZ. afrz. sp. ptq.
773. 8056
arteil afrz. 781
artejo spa». 781
artellio ptg. 781
artelbs prov. 781
artemisia i<a/. pff/. 777
artemiza prov. 777
artesano span. 778
artesao pf(?. 778
artiehaut frz. 713
articioeco iia?. 713. 791
artiga span. cat. 780
artigiano ital. 778
artiglieria ital. 783
artiglio ifai. 781
artigua prov. 780
artilha pror. 782
artilharia prov. ptg. 783
artiller frz. 784
artilleria sjja». 783
artillerie frz. 783
artillos, -eus afrz. 785
artimage a/Vi. 774
artimai afrz. 774
artimaire afrz. 774
artimai a/j". 774
artisan frz. 778
artison /i•^. 787. 8056
arto nprov. 8056
artoison afrz. 787
artos a/ri;. 789
artoun nprov. 788
artre afrz. 8056
artuison a/rr. 8056
artuinaire afrz. 774
artiison o/)". 8056
art-z prov. 773
arugii rill». 770b A''
aruDi /"rj. 743
arunna rum. 45
arvecbe sard. 1128
arveghe sarrf. 1128. 5805
arveja span. 8687
arvol 2^tg. 696
i'uvor, -e jrfi/. 696
arvsari modenes. 254
arya francopirc. 754. 5458
arzana ifaZ. 2394
arzavolo ital. 1800
arzolu sard. 3993
arzon spn». 708
as prov. frz. spa». 793
as rtr. Ill
asa i(n/. span. 587
asa rH?H. 271
asaetar span. 7083
asalir spa». 817
asalto span. 818
asamana rum. 839
asar span. 840
asayar span. 2868
asca Zo»i6. neap. 51, 864
ascamu sarc^ 333
ascara lomh. 333
aseella ital. 954
ascensa iiai. 797
ascesa ital. 797
aschaid r<r. 105
ascbero ital. 332
aschi sicil. rtr. 398. 864
ascbiare ital. 3856
ascbie r»)». 864
aschiella rtr. 104
asehio ito/. 331. 3856
ascho rtr. 2756
ascia sard. 864
ascialone Zwcc/i. 951
asciare ital. 621
asciari sicil. 302
asciogliere ifaZ. 50
asciolvere ital. 50
ascione sard. 2261
asciugamano ital. 8455
asciugare ital. 3023
asciuttare iiaZ. 3024
asciutto ital. 3024
ascla pror. cat. 864
asco spa». p<(/. 331
ascoltare ital. 928
ascolter afrz. 928
ascona pror. 794
ascondere ital. 46
ascu siciZ. sard. 331. 333
ascua spa», ptg. 795
ascuchar span,. 928
asculta rum. 928
ascunde ruwi. 46
asoiiti rum. 131
ascutitor rum. 130
asear span. 829
asediar spa»i. 828. 7342
asedio span. 828. 7342
asegurar span. 825
asemblar span. 839
Kbrtint;, lat.-roni. Worterbuch. (VVortverzeichnisso)
lo
KoiiianiHi-liKK \Viirlvi'r/.iMi-liiiis
iLoeinrJiir >7kim. ft3!i |
asfiit;ir >/iiih. S'26. TMl
is.rar /.ror, S33. 741!»
nscriiT (i/'rr. 74 1!)
as.>rir.0v.S3;l.43.%.741!t
ascstnr .«/>. 834 f., 743l>
asptjar prot: S28. 7344
sso/n rum. 82*.l
aiii s/)(iii. 'J 71
Hsipiitu .«/Min. 82)i. 7M4I
asipura riiwi. HJ6
asillo if<i;. sor>
asinia iNi/. 854
asinajo ilnl. StMi
a8ii)nrio i7<i/. S(Mi
asinlia ;if(/. 234
asino itnl. 807
asir .<;)(i(i. p(7, 032. TISG
askoror «/"ri. '333
asma ital. 864
asmar nxpan. ajtiy. 28<i
asno .s7«iii. ;)/</. S07
asoi'inr span. 7579
a sol a I'fn/. 691
asolare ital. 2961
asolt rtr. 60
asimffir d/r--. 842
aspa span. 3898
asjiaraj;o i(<j/. 810
asporolla ital. 813
aspcrgc frz. 810
aspcro ,v/)(iH. pfi/. 812
aspottarc Hal. 811
aspirer frz. 7686
aspo iM/. 3898
aspro pror. 812
aspri iKHi. 814
aspro ital. 812
aspru nim. 812
assagfriarc i(n/. 2868
assaggio ital. 2868
assai ifn/. 233
assaiar prov. 2868
assaillir frz. 817
assaisonncr /Vr. 821
assaillir ptij. 817
assalirc i(a/. 817
assalt cat. 818
assalto ital. pty. 818
assalt-z 7>(0i). 818
assar ])tg. 840
assassino ital. 3895
assassi-s y^roi;. 3895
assatz jirov. 233
assaut />T. 818
as(s)az a.tpa». aptg. 233
asse ital. 955
assecurare i<a/. 825
assediar ptg. 828. 7342
assediare ital. 828. 7342
assedio it. pty. 828. 7342
asscggio ital. 7342
assegrir n/'«. 7400
assegnrar prov. cat. jiti/.
825
asse(i)ar pty. 829
asseitar yj^j. 824
asseienar sard. 846
assembiarc ital. 839
aiMcmblata i(<i/. 839
a8,<«>nililar /'r«i'. cat. 839 '
aiiHoii)l>loa i((i'. H39
nrisoml)li'o frt. 839
asi«>niliU<r frt. 839
ansi'inlirarc Hal. 839
aKsrmrlliar ;<^;. 839
assiMnpiii allilal. 2941
aiiSi'inplM (i/ddiJ. 2941
arttioniprii altital. 2941
asN.'iicr afrz. 838
aRsonnaro iln/. 838
assi'iilar pti/. 82(i. 7341
assontitrc iial. 82(i. 7341
asspiitor (i/"i\-. 82(i. 7841
assonzio i/(i'. 49 |
assooir frz. 7342 i
asscr cat. 110
assorollo ifo/. 7209
assorenar prov. cat. ptq.
832 ■ I
assoreiiarc ital. 832
assprir afrz. 7400
assorisior afrz. 7400
assermenter /i". 706(i
assesspgar apfy. 7344
asspstar yjror. 834 f.
asspstaro i7. 834 f., 7436
assptar prov. 827
a.-ssotiar prot\ 7505
asspttare ital. 823. 827
asspttear pty. 708S
asspt(t)cr afrz. 827
assetto I'ta/. 827
asscz frz. 233
assi cat. 271. 2758. 3951
assicella ital. 952. 7209
assiculo I'fa/. 953
assicurare ital. 825
assidcrarsi it. 836. 7453
assidgrc ital. 837
assipger frz. 828. 7344
' assicgipr afri. 7344
assiette frz. 827
assim pfj. 271
assirp prov. afrz. 837
assisa ital. 837
assise, -cs />i. 837
asso Hal. 793
assoagipr afrz. 844
assobiar /»<()r. 842. 849
assobiare pty. 7927
associar ^jri'. cut. pt^r. 7579
associare ital. 7579
assooier /r^. 7579
assoldre afrz. 50
I assolverc ital. 50
assomigliare iJoZ. 839
' assomniarc ital. 816. 7084
assommcr frz. 816. 850.
8452
assomnioir frz. 850
assopire ital. 842
assnrtire iM/. 843
assordare, -ire ital. 851
assoupir frz. 842
assourdir /rz. 851
assouvir frz. 842
assuabbarc sarrf. 845
assuaviare 2>^ov. 844
aNMuIn sard. 723)>
aii8iiinpi,'Ki> /if'/. 7946
a88tiiiit<ri> ital. 7946
awiiiii/.iono idW. 7946
aRniirn sanl. 776
BRHi'iror frz. 826
Bssiistu .«(in/. 79(>8
anta I'di/. .«yxiii. 3899
natajo ital. 39(Mi
aatario if<i/. 3900
a8(a/,i rum. 1438 I
asto prov. afrc. ply. 3899 I
aetca pty. 856
aslnlc (i/'rr. 866
astplior-s pror. 867
asU'lla pror. cat. pty. 85(i
BBlcllar <■(!(. 864
nutpptii mm. 811
aRloriip rum. 86;i
astiaro i<(i/. 3856
astio rum. 864
astilla span. 856
astilloro .vp(j»i. 857
astirapa rum. 879
astio i<. 331. 3856. 3859
aetiii prov. 3859
astivaiiieiitc Hal. 3859
astor cat. 866
astrico iVo/. 860
astroso span, pty. 861
astrtic prov. 862
astrngo 47)(Ui. 862
astuccio Hal. 7834
astiipa mm. 865
asture afrz. 4438
asucpna span. 852
asuda rMW. 847, 7921
asugar prov. 3023
asuliero Hal. 592
asuncioii .spn». 7945
asupra rum. 235
asurarse .spax. 776
asurzi rum. 851
ata aspan. apty. 3903
ata ruHi. 108
atacar sp. pty. 8004. 8016
atahiid span. pty. 8003
ataifor span. 814
ataina prow. 8009
atainar prov. 8009
ataine afrz. 8009
atainer o/Vz'. 8009
atal aspan. 272
atalpntar ;;ro«. 877. 8019
atalenter afrz. 877. 8019
atancar span. 7733
atanes aspan. 237
atanto aspan. 236
atar cat. s/;. 2^(//. 674
atarazana span. 2394
atarazanal spa«. 2394
atarfe span. 867
atargipr afrz. 8043
atat rMH). 236
ataud sp.pty. 7160.8003
ataude pty. 7160
ataviar span. pty. 8154
atavio span. pty. 8154
ate afrz. 675
ate ^J<^. 237
ntear span. ptq. 8(M)6
atolior frz. 867
atom p/;/. 237
utondrir yiror. 4373
at«iirozir prov. 4373
at.'iit rtr. 880
atevir afrz. 8116
atpzar .«yinii. 882
atczar span ply. 3187
atgpir afrz. 867
atgior (i/r.-. 867
atiar cat. hh4
atillipr ii/V.;. ()73
atinar jity. 237
atirio pty. 237
utirar pror. 8206
atisar pmv. pty. 884. 8209
atisliar span. 869
atita nim. 884. 8209
atizar span. 884. 8209
atoar s/«i». p<.7. 8272
atobar span. 894
atoivro n/'r2. 8183
atojaro artt. 286
atomo Hal. 870
atontar .span. 88(>
atorar sp. pty. 890. 826(j
atordir cat. 3068
atornor «/ri. 889
atour frz. 8247
atracar span. pty. 8334
atramjjar span. 893. 8328
atrapar prv. sp. 893. 8328
atras jtrov. sp. ptg. 238
atrasag prov. 239. 8311
atrasait prov. 8311
atraver afrz. 892. 8280
atravosar span. 8325
atravcBsar 2>tg- 8325
atrazag pror. 239
atrepico («a/. 873
atreverso span. pty. 896
atril span. 4733
atropelar prow. 8171
atriver afrz. 8349
atropeler «/«. 8171
atropellar sp. pty. 8171
atrozar span. 8250
atruissar prou. 8403
atsar cat. 959
atsel rtr. 109
atta i(c(/. 874
attacoare ital. 875. 876.
8004. 8016. 8079
attaelier frz. 875. 876.
8004. 8016
attalentare »7. 877. 8019
attaquer frz. 875. 876.
8004. 8016
atta tar sard. 820
attecchire ital. 8164
atteler frz. 673
attelet frz. 3899
attoUe frz. 856
at(t)emperar sp. ply. 879
attempcrare ita?. 879
at(t)cnder span. pty. 880
attendere ital. 880
attendro ;)ro«. /r^. 880
attendrir frz. 4373
Ronianisches Wortverzoichnis
11
attentare ital. 881
attenter frs. 881
atticciato ital. 2557
attiedir a/'rz. 8115
attifer frz. 883. 8205
attillare ital 673. 885
attime(r) modems. 878
attimo ital. 870
attiraglio ital. 8206
attirail frz. 8206
attirer frz. 8206
attiser /'«. 884. 8209
attitolare ital. 885
attizzare ital. 884. 8209
atto ital. 121
attonito i<a?. 887
attragellire ital. 894
attrape /i■-^ 8328
attraper frz. 893. 8328
attrappare it. 893. 8328
attristare ital. 4403
attrister /"«. 4403
attrottolare ital 891
atturare lYa/. 897
atufar span. pty. 8458
atum ptg. 8180"
atun ,</)an. 8180
atimci rum. 240
atupir ptq. 8238
aturar ^woi-. c((f. -ipaii.
pt(j. 897
aturdir s/;a«. ptg. 3068
atturigare sard. 8051
attutare ital 8416
atusar s/)nn. 888. 8449
atuzar prov. 8209. 8416
au CMMi. 935
aubain frz. 386
aubaine /V5. 386
aube frz. 361
aubcpine /cj. 361
auberge frz. 3881
aubier frz. 349
aubour a/Vr. 360
auca rtr. pror. cat. 898
ance as2)a>t. 932
aucel cat. 900
aucizedor prov. 5708
aucire prov. altcat. 18.
544. 4171. 5705
aucube afrz. 468
aucun frz. 389
audi /■«»(. 904
audire ital 904
aiie a/")". 193
aufage afrz. 371
auferrant afrz. 371
aufin a/Vi. 373
auge ital frz. xjjan. ptg.
375. 905
augua rtr. 678
augurare ital. 326
augurio ifa/. 325
auguri-s prov. 325
august rum. 327
aujourd'hui /"rr. 3974
aul altcat. 261
aulja r(r. 684
aullador span. 8474
aullar span. 2791. 8476
aulona /irov. 20
aumairo afrz. 733
aiimi"'no frz. 453. 2796
aumuce /V^. 5522
auinucette nfrz. 5522
aumusse frz. 518. 5522
aun «pan. 183. 245
auna ital. ptg. 392
aunar it. friaul prov.
cat. .sji. 244. 455
aunc rtr. 3950
aune frz. 392. 455
aunee frz. 4412
aunir prov. 3910
aiipa s/wiw. cnf. 4442
auqueton afrz. 469. 6516
aur lu Ml. )•()■. frz. 924 f.
j aiir proc. afrz. 325
I aura itnl 909
aurar rum. prv. 326. 910
aurarie rum. 910
auratge ^ooc. 912
aurat-z prov. 913
aurelha prov. 919
aureueta ca^ 792
j aurfres ^^ro». 926
auri rum. 921
auricalco s^jan. 918
auriol-s 2>rov. 916
auriu rwrn. 921
aurone frz. 44
I aurpel-s proc. 923
I aur-s prov. 925
I aurtoro neapol 8834
aus H2>rot'. 3877
ausare ital. 931
' ausberc-s /icoc. 3863
auscar prov. 47
auso ital 934
aussi /';•^. 398
I auster frz. 933
austor-s prov. 866
j austri-s ^jroB. 933
austro it. sp. ptg. 933
) austru rum. 933
I austu i^ard. 327
I autant /rs. 400
autel /V.'. 399
I autillo span. 5798
j auto span. ptg. 121
automne frz. 937
autora-s p/"Oi). 937
' autour (Sbst) /i". 866.
8247
autourserie frz. 866
autrejar prov. cat. 903
autruehe frz. 946. 7832
auturino rtoZ. 937
auva rtr. 678
auvent frz. 606
auzar j>row. 931
auzel-s prov.
auzir ^^roi;. 904
ava it. rtr. 631. 678. 938
avacciare ital. 4. 8790
avais prov. (s. JV^ «nter
No 8840*)
avaissa ^roy. (.s. N' unter
I A"o 8440«)
! aval 2^>'oo. afrz. 246
aTalaison frz. 247
avalani;he /ri. 4604
avalange frz. 247. 4604
avalo altital 270
avaler /r^. 247
avalli 2}rov. 246
avancer frz. 9
avania iYaZ. 554
avanie frz. 554
avanir a/rs. 554
avannotto ital. 7. 3950
avant rtr. frz. 8
avantage frz. 8
avantatge-s prov. 8
avant-garde frz. 607
avanti ital. 8
avanzare ital. 9
avaria ital ptg. 554
avarie /"/". 554
ave it. afrz. 631. 3846
avc )M»i. rtr. 3837
avea ptg. 941
avec /V^. 677
avecinar sp. 4419. 8690
avecindar span. 8690
avecque /V^. 677
aveindre frz. 27
aveir afrz. 3837
avel a/j'J. 4675
avelaine afrz. 20
avelanier-s prow. 21
aveline frz. 20
aveliuier frz. 21
aveUa, -aa ptf/. 20
avellana it. cat. sp. 20
avellanar spian. 21
avellaneira ptg. 21
avellanei- ca(. 21
avellanica sjian. 22
avelleira ptr?. 21
avello ital. 4600
avena ital sjjan. 941
avenant /rz. 249
avene afrz. 3846
aveneron frz. 3835
aveuir jjcoi'. /«. 249
aventar ptg. 250
aventare ital. 251
aventar(se) span. 250
aventure frz. 252
aver rtc. jirv. 624. 3837
avere t'td/. 3837
averia ital 554
averiguar Sjjan. 253
averon /Vr. 3835
aTertm frz. 943. 8657
avertii' frz. span. 943
aves sjjan. 259
aves np)rov. 942
aves a»pan. 8798
avesso pf^. 942
avestruz span. 946. 7832
avetarda lAg. 947
avottare t'fai. 248
avette norm. 631
aveugle /rr. 39
aveugler frz. 38
avezar prov. cat. sp. ptg.
257. 8778
avezinhar ptg. 4419. 8690
avi cat. 948
avia cat. 948
aviere afrz. 695
avieso span. 942
avinen-s prow. 249
avinta rum. 250
aviol-s pro». 944
aviron frz. 176
avis lirov. frz. 256. 948.
8768
aviser frz. 256. 8768
avispa span. 8665
avives a/V^. 8795
avizinhar pjtg. 4419. 8690
av6 ptg. 944
avoc a/V^. 677
avocar pror. ptg. 260
avocolo ital 39
avocolare i(n/. 38
avogolar prov. 38
avoine /V^. 941
avoir frz. 3837
avoisiner frz. 4419. 8690
avol proii. altcat. as2>an.
aptg. 3839
avoleza 2>''0V. 3839
avolo i<a?. 944
avol-s 2>rov. 261
avoltero altital. 241
avoltojo i««/. 8834
avolture ital. 8832
avoncle-s pro». 949
avorio ital. 2745
avori-s pro». 2745
avoue frz. 260
avouer frz. 260. 262
avoultre pro». 241
avoultreresse afrz. 241
avoutre prov. afrz. 241
avril /rj. 672
avucle 2i>'0v. 39
avuec afrz. 677
avugle pro». 39
avust rtr. 327
avvampare ifa?. 8574
avvegaache ital. 249
avvelenare ital. 8610
avvenire ita/. 249
avventare ital. 250
avveutura liaZ. pro», .«j;.
pt</. 252
avversario ital. 254
avversaro altital 254
avversiere altital. 254
avverso ifa?. 943
avvertire ifa?. 943
avvezzare ital. 257. 8778
avvincere ifn/. 8731
avvinchiare ital 8734
avvisare ital. 256. 8768
avviso t<oi. 256. 8768
avvitortolare it. 258. 950.
8262
axedrea span. 7180
axella cat. 954
axenjo spa». 49
axiare neapol. 302
axo cat. 2761
axonge /rz. 956
aya S2/an. 957
\-2
U.iiiintilnclioK \Viirtv(>r/,i>ii'liiiin.
aye afrt. I!t2
avi't s/Hin. SU:17
nyli cat. 4(I7'.>
;«yo span. !t67
;ivn> /)i(>r. 273
aytal <i/<c<if. 272
nymla .«/xin. 11)3
ityiiilnr vyniM lt)2
nyuiiiir y/xin. 1!H). 44&I
»yuiii|uo syidii. -IJOri
az )iri)r. ;i<(;. 133. 7i(3
aza itiil. /)((/. 5S7
azafnt» s/«ih. ;><<;. 816
aznfraii .s-ywin. Wtl7
nzapiia .lywiH. /)(<;. 3(54
Hzaliar spun. 8tl2l
azai^r ;>ror. 141
azaiiofn upan. (>ti
azaptir /icor. 139
azar .-;.. ptf). 68i). 969
azar-s prtiv. 959
azaiit proi\ 140
azaiitar /iror. 137. 140
azcoiia span. 794
azcbrc ptij. 1859
azoilinlia /jror. y)(f/. 104
azomar .vyxiii. 84. 135
az':"sinar prov. 84. 136
az.'t friaul 105
azcvinho yi/;/. G83
aziafio ptg. 932
azienda i((i/. 3092
aziman-s proc. 138
azinheiro, -a ptfi. 4073
azinbo j*((/. 4072
azir span. ptg. 7186
azirar prov. 3901
azo pfi/. 142
azofcifa .ipaii. 961. 8945
azogue span. 958
azorera .«pn». 77
azote .<pan. 822
azougue ptg. 959
azre ,</jan. 100
aztor a.'<pa>i. 77. 866
aziifaifa .yian. 961. 8945
azufrc .^7)(In. 7939
aziil .yian. ptg. 4725
azur prov. frz. 4725
azza ital. 3875
azzale venez. 109
azzardo j<aJ. 959
azzeccare «<n?. 799. 8079.
azzcchere chian. 855
azzimare ital. 2376
azzocno chian. 855
azzuolo itnZ. 4725
azzurro ital. 4725
2{.
bab r<r. 967
baba frz. sp. 963. 964
baba rum. 967
babSo 2>tg. 968
babau /))0o. ca<. 968
babazorro .••pan. 965
babbaccio ital. 968
babbano ita;. 968
babbeo ital. 968
babblo i((7<. 968
liabl>i.>ii.< i7(i/. 9tiS
bnbbo i(<i/. <I67
babboU< ital. 968
b»bbiia«s,i ital. 968
balibiiiiio ir<i/. 7469
baboar span. 964
babi'ig cat. 964
babciirro fn. 1084
babiiM-a .</)<iii. 966
babil /V.-. 964
babillor /V.-. 964
babinlos /r:, 968
babonl /rr. 984
babiisa .ipan. 964
babouchos /"r.-. 969
babu sard. 967
bac nbrrit. frz. 970. 983
bacalao span. 4517
baoalar-s />ror. 974
bacalliau ptg. 6119
bacnilao .vyian. 4517
baoara ital. 972
bacoa ital. 971
baccalaro i((j/. 974
bac<'aiio ital. 976
bacoolliero i((i/. 974
bacchetta ital. 983
bacchio ital. 982
bacco i(a/. 8577
bacello ital. 977. 978
bacliarel ptg. 974
bachole n/Vj. 979
bachclicr frz. 974
bachiller .s/jan. 974
baci cat, 975
bacia sjxtn. 975
baciare I'ini. 1069
bacile ital. 975
bat'illo 7)fr/. 982
bacin frz. sp. ptg. 975
bacineta ptg. 975
bacinica ptg. 975
bacino I'in?. 975
bacio ital. 1070
bacio i>rt/. 5744
baoioceo ital. 978
baci-s jirnv. 975
baco ifn;. 1276
ba^o jjtg. 5297
bacon j)ror. afrz. 980
baculo, -olo tVa/. 982
bada ital. 987
badajo span. 1082
badalbar ;)ro». 987
badaluccarc ital. 987
badalucco ita/. 987. 1203
badaluc-s prov. 987
badana span. ptg. 1222
badar prov. cat. 987
badare !>'i/. 987
badea span. ptg. 1224
badejo ptg. 5119
badell rir. 1079
badia ital. 12
badigeon frz. 1086
badil «yjan. 1079. 8592
badile Hal. 1079. 8092
badise frz. 1008
baer «/rr. 987
bar» prov. 1102
bafar span. ptg. 989 f.
bnfo ptg. 988
bnf.iiuT />.•. 990. 1102.
1198. 3108
bafra pirmnnt. 9S',I
bafri' pirmont. 989
bnga prov. si>an. ptg.
971. 991
liagadiu «'in/. (.1. X iintrr
No 864()«)
bagajjo /Vi. 991
bagaglio i<(i/. 991
bagaiitiii sard. (s. iX unter
No. 8540")
bagaRa span, i»79
bagascia ital. 979
bagasso n/>*. 979
bagatcia span,
bagatolla ital. <1!)1
bagati'lln /•(•--. 991
bagaxa ptg. 979
bagoa{r) rtr. 1089
baggiola ital. {mundnrtl.)
8543
baggiolaro it. (miindartl.)
8543
baggiolo ital. 998
bagio Hal. 1070
bagliore ital. 1059. 3071
bagnaro i(«/. 1010
bagne frz. 1011
bagno ital. 1011
bago ptg. 983
bagoa gallic. 971
bagola ./tn/. 971
bagordo ital. 4058
bagua 2>''ov. 991
baguassa y)ro«. 979
bague frz. 991
baguette /"ci. 983
baliia span. ptg. 987
balui(l) pig. 1104
baliut /yr. 991. 1104
bai frz, 986
baiart prov, 986
baiasse n/r^. 979
biiiat rum. 997
bate rum. frz. 971
996 f.
baie rum. 996. 997
baif frz. 962
baigner /Vz. 1010
baila .ipan. pig. 1018
bailar span. ptg. 1013
baile a;;»». 998
bailioii-a prov. 098
bailio ptg. 998
bailir y^ror. 997
bailie frz. 970
bailler /'rj. 997
bailler frz. 9&7
baillet frz. 986
bailli /i-j. 998
bai Hie frz. 998
baillif /"rs. 998
baillir frz. 997
baillive frz. 998
b.iin )Jr. /rz. 1011
bainha ptg. 8652
987.
1116
balnllha ptg. 8652
baioniiptto fri. 109(i
bairo i((i/. 962
bais prov. 1070
baiHcr /Vc. 1069
bainHar prov. 1071
baissolo afrc. 979
baisKor /Vj. 1071
bainrtii nprov, (s. N untcr
iVd H84(>")
baila lumli. 995
baixar plf/. 1071
baixcl />/f/. 8584
baix" /''(/. 1072
baizar prov. 1069
baja ital. 987
bajar .ipan. 1071
bajare i((i/. 987
bajaBsu afrz. 979
bajel span. 8684
bajo «■« «/<. 986. 1072
bajowo ital. 987
bajiil.i ital. 998
bai /V.-. 1013
bala span. ptq. 1013
bala comasi;. 1013
baladi .s/kih. looo
baladrar .•.7). 1002. 1019.
4698
balafrc frz. 1201
balai frz. 1013
balance frz. 1178
balandra ital. 1180
balandra sudlirul. 8853
balandra «/(roii. 8853
balandran .ip. ptg. 1001.
1181. 8863
balandrSo ptg. 1181
balansa proc. 1 178
balanza span. 1178
balaustre ital. span, 1(M)3
balaustro ital. 1003
balayer />ir. 1013
balb prov. 1006
balbo i(n/. 1006
bale jirov. 1007
balcSi) /;(;/. 1012
balco itai. 1012
balcon frz. span. 1012
balcono it(d. 1012
baldacchino it(i/. 993
baldao ptg. 1078
baldaquin /'«•. span. 993
baldaquino p((jf. 993
baldio span. ptg. 1078
baldise frz. 1008
baldo ita/. s/j. jitq. 1008.
1078
baldoar ^j^jt. 1078
baldon span, 1078
baldonar span. 1078
baldoro ita/. 1008
baldoria ital. 1008
baldre a/r^. 1009
baldret afrz. 1009
bale piemont. 1013
baleconare arcf. 1208
balejar cat. 1013
balenare i<a/. 1013
balar 2»'0v, 1013
Roitianisches Wortverzeichnis.
13
baleing romayn. 7557
baleng ladin. 7557
baleno ital. 1013
baler afrz. 1013
balestra itnl. 1014
balestrajo ital. 1015
balestriere ital. 1015
bali'vre frz. 1074
balia it. rtr. prov. 998
balia ital. 998
baliai sard. 997
balicare I'tn/. 1013
balija span. 8701
balire ital 997
balista ifn/. 1014
balia ital 1013
ballare (Vti?. 1013
balle frz. 1013
ballicone ital. S894
balloar yyror. 1273
balloa frz. 1013
ballone ita/. 1013
ballot frz. 1013
balloter frz. 1013
ballotta (Yfl/. 1017
balma prov. cat. 1018
balocco ital. 987
baloi /■)". 1013
baloiier afrz. 1013
balordo lYa/. 1210. 4940
balourd frz. 1210
balsa i>p. ptg. 1021. 1024
balsamine frz. 1022
balsamo if. sp. ptg. 1023
balsime o/Vr. 1023
balsirao ital. 1023
balsopeto span. 3124
bait /-Mm. 1024
baltar parm. 1013
balteo ifn/. sp. ptg. 1024
baltresca ita/. 1338
baluardo ital. 1273
baluc-s prov. 987
balustre /'/^. 1003
baluz fjjan. 1025
balza ifa/. lOlC. 1024
balzan frz. 1020
balzano ital. 1020
balzare i(a/. 1016
balzo ital. 1016
barnba sjjaii. 1028
bambace itn/. 1276
bambagio, -a ital. 1030
bambarria span. 1028
bamberatero s^j«n. 1029
bambinaja ital. 1027
bambinea lYa/. 1027
bambino ital. 1028
bambo ital. 1028
baraboccio ita/. 1028
bamboche frz. sp. 1028
bambolear span. 1028
bamboleggiare iiaZ. 1028
bambolla span. 1029
bambolo, -a ital. 1028
bamborlo gascogn. 1029
ban /ri-. jsror. 1031. 1032
bana prov. 994
bana .'.yyan. 1011
banal frz. 1040
baiiar span. 1010
banasta nprov. cat. sj)an.
1123
l)anaste a/'i". 1123
banatte frz. 1123
banc i)roe. frz. 1037
banca ttni. 1037
banchettare ital. 1037
banchotto I'fa/. 1037
banchiere ital. 1038
banco ital. sp. ptg. 1037 '
banda ital. prov. sp. ptg.
1033
bande frz. 1033. 1180
bandeira ptg. 1033
bandera .ij(^n«. 1033
bandibula .span. 5042
bandiera ital. prov. 1033
bandir ^»i'. sp. ptg. 1035
bandire i<a/. 1035
bandito ital. 1035
bandola sj)an. 5854
bandon n/Vj. 1036
bandurra j'tg. 5854
bandurria span. 5854
bane afrz. 994
baneira prov. 1032
banhar proc. caf. ptg.
1010
banho ;)(^. 1011
banh-s prov. lOll
baniere n/Vz. 1032
banlieue frz. 1039
banne frz. 1123
banneau /»". 1123
banneton frz. 1123
banniere /r=-. 1032
bannilha ptg. 8552
bannir frz. 1041
bafio spa». 1011
banoiier afrz. 1034
banque /cj. 1037
banquet frz. 1032. 1037
ban-s prov. 994
bany cnf. 1011
banya cat. 994
baquet frz. 970
baqueta .sp«»i. 983
bar friaiil. bologn. 1061
bara ital. 1125. 7160
baracea (7a/. 1062
baracundia ital. 1064
barafunda ptg. 1064
baragne a/Vz. 1043
baragouin frz. 1064
baragunna -viCi/. 1064
barahunda span. 1064
baraja .span. 1060
barajar span. 1060
baralha prov. ptg. 1060
baralhar ptg. 1060
barana caf. 551. 8659
baranda sp. 551. 8659
baraouda ital. 1064
baranta san/. 6519
barar span. 8582
barat frz. 1060
barattare ifoZ. 1060
baratt«r frz. 1060
^ baratitjerie frz. 1060
barb rum. 1051
barba ital. prov. sp. ptg.
1044
barbaca, -So p<</. 999
barbacana prov. cat. sp.
999
barbacane frz. ital. 999
barbachaun rtr. 999
barbaglio I'fa/. 1059
barbajol prov. 4473
barbano itaZ. 1046
barbasco .••pan. 8631
barbassoro ital. 3821
barbat rum. 1049
barbe frz. 1044
barbeau /Vz. 1051
barbecho sp. 1045. 8663
barbeito ptg. 1045. 8663
barbiere, -o ital. 1047
barbio I'taZ. 1051
barbo ital. sp. ptg. 1051
barbotar sjmn. 1050
barbotejar eat. 1050
barboter /)tc. 1050
barbotta wiaiT. 1050
barbouiller frz. 1050
barbn frz. 1049
barbudo ptg. 1049
barbugliare (Ya/. 1050
barbuUar spart. 1050
barca ifa?. 1052
barcelle ital. 1143
barche frz. 1130
barda i'fa?. s/j. ptg. 1055
barda ri/m. 1055
bardaebe afrz. 1054
bardaja span. 1054
bardascia ital. 1054
barde frz. 1055
bardeau /'rz. 1055
bardella ital 1055
bardelle /rz. 1055
bardellone ital. 1055
bardel-s pror. 1055
bardot /■«. 1055
bardotto ital. 1055
barcgno aref. 1011
barella ital. 1125
barelle ital. 1143
barellina ifa?. 1125
barga span. ptg. 1130
bargagno ital. 1053
bargagnare ita/. 1053
bargaine afrz. 1053
bargaminu sard. 6054
barganhar pro. ptg. 1053
barge afrz. 1052
bargieda (7r. 1345
bargliocca rtr. 1203. 4880
barguigner frz. 1053
baricole ptV/H. 1143
barigel afrz. 1056
bar(i)gello ital. 1056
barU /rz. 1062
barioler frz. 1063
barja />roc. 1052
barlocco nprv. 1203. 4880
barlong frz. 1058
barlongolo t>n?. 1058
barlotta iteU. 8820
barlome ital. 1209
barniz .vpan. 8782
baraizar .f/)i>i. 8782
baro itaZ. prov. 1060
baroecino !(a/. 1060
baroecio ital. 1060
barocco iVa/. 1060
baron frz. 1060
barone ital. 1060
baroque /"rz. 6961. 8650
barra ital. 1062
barracco ptg. 8647
barrachel, -ol .•-pa«. ptg.
1056
barraco span. 8647
barral span. 1062
barrao pf(/. 8647
barrare ital. 1062
barras jiror. 1062
barrena s/). 8656. 8662
barrer .■i2)an. ptg. 8648
barreta span. ptg. 1188
barretta prov. 1188
barrette /")". 1188
barrete span. 1188
barrica .span. }jtg. 1062
bar(r)icane a/Vz. 1130
barricata ital. 1062
barrlera iia/. 1062
barriga >pt(n. pf^. 1009
barril span. ptg. 1062
barrile ital. 1062
barrina sard. cat. 8656.
8662
barroca ptg. 8650. 8961
barrocchio ital. 8650
barroco ptg. 6961. 8650
barrucaba aref. 1064
barrueco sp. 6961. 8650
barrufautzprt;. 1187. 7035
barruma ptg. 8656. 8662
barrunta sp. ptg. 8651
barruntar sp. ptg. 1400.
8651
barrunte .span. ptg. 8651
barsaoca sard. 1192
barsar rtr. 1320
baruca sp-ni. 1060
barufar rtr. 1187. 7035
barofaut-z pre. 1187. 7035
baruffa ital. 1187. 7035
baruffare ital. 1187
barullo ital. 1060
barutar prov. aspan. 1400
8651
barutel-s prov. 1400
barvatu sard. 1045. 8663
bas frz. prov. 1072
basa cat. 1097
basana ital. 1222
basane /rz. 1222
basane frz. 1222
liasaner a/rz. 1222
basea pror. sp. 1067. 8585
basoar s}>an. 8535
bascino ital. 1276
basciu sard. 1072
bascle afrz. 5297
bascule /rz. 614
baselgia rtr. 1066
u
RoiiiHiiii*cli(<K WortviT/.i'ii'luii»
btela iUtl SA83
bnsin» i<<i/. ItKifi
l>.ii«.>flia Hal. 7'.l:.>»
biisi|iiiiu'r afr:. ItHiS
basH rtr. 1072
biissa c<i(. UUl
biiMtiii /Vi. !»7f>
bH880 l((l/. 1072
ba8«u sard. 1072
baaU i(. sp. fitii. 101 1
bastAo pig. lU'ti
bastjir )>iT. .<;>. ^'((/. 1076 i
bastnrtlo it. sp. pti). 107<> '
bastaro iUU. 107«
bastart-z /iror. 1070
bastoar xyjiiii. p(.(/. 1077
bastorna .s-;jriii. ptij. 1070
bastia Hal. 107G
bastida /«roc. .•./«ih. ;<(</.
107G
bastilla .ip>iti. U)7(i
bastillo /"«. 1076
baslitiiie ilnl. 1076
bastir ,'ifi(i»i. ;)/;/. 1076
bastiro ital. 1076
basto it. .</). /)(_(;. 1076
baston rum. .■<pan. 1076
hastono ifiW. 1076
bastonnarc ital. 1076
bastonnata ital. 1076
basto-s />roi). 1U76 ,
basts prop. 1076
biit fn. 1076
batafaliia spa». 3836 [
batafaliifia span. 3836 j
bataie rum. 1081
bataillo /i". 1081 I
batalha prov. ptg. 1081
batalla span. 1081
batan xpait. 1083 1
bitard /r^. 1076 |
batassaro ital. 5938 i
batata ptg. 8411 '
bate rum. 1083
bateau /r;. 1080 j
batejar cat. 1042
batcl «7*(iw. ;)<_(/. 1080
batelh-s prov' 1080
batiar cn<. 1042
batimcnt frz. 1076
batir /Vr. 1076. 1077
baton frs. 1076
batonner frz. 1076
batro prou. 1083
bAtrin rum. 8673
battaocbio ital. 1082
battaglia i(n/. 1081
batta<;lio ital. 1082
battello )7(i;. 1080
battere ital. 1033
batteria ital. 1083
battia .sarrf. 1632
battifredo ital. 1132
battigia i(a/. 1083
batto ital. 1080
battolare ital. 1246
battor sarf/. 6558
battordighi sard. 6559
battosta i<a?. 1085
battostare ital. 1085 l
bnttre fr:. 1083
biiturlar»" iirr/. 1357. 6s.ll
bail /I.-. 1012. 2127
baiio afr:. 1012. 2127
baiiraiil afrz. 1020
bauobo /V.-. 2427
Imiic-s pror. lO'.IO. 1104
baii.l fr:. 1(H)S. 1094
baii(U>i|iiin fr:. 993
liaiidct />.-. lOOS
baudiKtf fr:. 1008
batidus pror. 1(M18
baiidoiir fn. lOOS
baiidrat-7. prov. 1(K)9
baiidri' d/'rf. 1009
baiidriiT frc. 1009
b»ut,'o />r 1012. 2427
baiil span. 1104
batilo ital. 991. UOt
baumo fr:. 1023
baiisau /Ji«r. 1020
baut pror. 10<tS
ba'iza prix'. 1091. 1093
bauzar pror. 1091. 1093
bava ttal. 964
bavar prov. 964
bavard /rr. 964
bavardage frz. 964
bavarder /'«. 964
bavo frz. 964
bavoc-8 prov. 1005
baver /V^. 964
bavorch rtr. 1172
baya s/jan. 971
bayer frz. 987
baza span. 1097
bazo .s/;a». 5297
bazoche afrz. 1066
bazofia spun. 7923
bazza ital. 1097
bazzana ital. 1222
bazzica «Vn/. 1097
bazzicaro ital. 1097
bazzoffia i7a/. 7923
be cat. 1116
beal rtr. 1113
beala rwi/i. 1115
bears rum. 1168
beatii inm. 8788
beau frz. 1113
beaucoup frz. 1114
beauouit /rz. 1391
beau-pere njrz. 7577.8781
beaupro /r-. 1264
beautr frz. 1112
bebbio itul. 1228
bebedice ;>f(/. 115G
bebedor sp. ptg. 1158
beber span. ptg. 1159
bebitie rum. 1156
bee. frz. 973
beca it. prv. 973. 5984
bocasse frz. 973
bee(e)abung(i)a ita/. /"rz.
span. ptg. 1100
beccaccia iVa?. 973. 1099
beccajo ital. 1403
beccare ital. 973. 4645
becco it. 973. 1176. 1403
becero ital. 5984
I bcwrro >7><iii. 1106.8771
biicbar prov. 973
br.chi' //.-. 973
bw.) iV.i/. 5981
biM-iii|uin .s'/xiii. 1194
b<(C4|uiir fn. 973
bw(|ui<tt(>r fre. !»73
bec-H /iroi'. 973
bwuit afr:. 1195
I biMbiino fn. 2725
! iHHicau /rr. 1166
bndol pror. span. 1166
lutdcHo Hat. 1166
bodoti Cfi/. 1150
] bo(b)ii fre. 2726
budondaiiiu frz, 2725
boduiioau (t/r«. 2725
boor afrz. 987
bofa span. 990
befaiia i7(i/. 2824
b,f,iiiia ital. 2824
bi'fiir .s/Hl». 990. 1102
bofo afrz. 990
' boffa ital. !»90. 1 102
bolTaro ital. 990. 1102
i beffo /'r.-. 1102
, beffler frz. 990. 1 102
beffroi frz. 1133
1 bcffroit afrz. 1132
I befo x;wn. 1102
, befro aspan. 1153. 3219
bega oberital. rtr. 992
} bvf;a}er /"r^. 1005
I bogaud frz. 1005
begh romagn. 5744
begue /rz. 1005
bi'giiculo frz. 937
I behetria s/<aH. p(f/. 1119
I behort fl/rr. 4058
beii;n /</«/. 1070
! bein rtr. 1116
beijar p(.(/. 1069
beijo ptg. 1070
beiver rtr. 1159
beivre «/>-■. 1159
bel frz. 1113
belar prou. cat. sp. ptt/.
1019
I belare ital. 1019
beldad .spmn. 1112
beldade ptf/. 1112
ibSler frz. 1019
bclet n/Vz. 1110
l.fleto «frr. 1113
Irrlctissiiuo oberital. 1109
l"/li'ttc /"r.^ 5510
bL-lier frz. 1108
bc'liiTo /IT. 1108
biUitre frz. span. 1118
beljamine irallon. 1022
bellaco .s^^an. 8716
bellaire prov. 1109
bellazer-s prov. 1109
bellazor jnov. 1109
belle-mere frz. 7576. 8781
belleque /rz. 1107
bellezour afrz. 1109
bellico ital 8478
bel(ljido aspan. aptg. 1111
belliu a/;z. 1337
bcllinc afrt. 1337
bellificnr ptf/. 6005
bcdb. Ital. sp. ptfi 1113
l)i'n»ta span. 1017
bi'lhiguc (i/r,-. 120.'>
belorla span. 1214
bidi.t norm. 1110
bi-lola /)^/. 1017
bul-ii proi'. 1113
bulla ital. 1112
bidtal-z prov. 11 12
bolt 11 modi'nes. 1112
b.«liiurdo mittulfr:. 1210
beluclto MHrm 1205 f.
beluga pror. 1205
bulugoiar /«ror. 1201')
belva ital. 1115
bcm pig. H 16
beiiidizer /</(/. 1117
beii pror. I'lKi
bcnaHtnic pror. 862
beiida it. pror. 1123. 1180
bendo afrz. 1180
bendocir span. 1117
beiidoi' (J/K-. 1180
bendir pror. 1117
beue i7a/. llKi
bonedi(cejrc ital. 1117
beiiohir cat. 1117
boneistro a/rr. 1117
benevoloiicia .sp. ptg. 8807
benevolenza it. 1121. 8807
benevolo j<a/. 1122
benozir prov. 1117
benir frz. 1117
bonjamino wallon. 1022
beiiiia ita/. r/,r. 1123
beiinarzu sard. 4457
beiine /V.;. 1123
bi'nnere sard, {hi/.) 8616
bontro sard. 8621
bentii sard. 8624
beortz prov. 4058
bi'quillo /rz. 973
ber ital. afrz. 1060 1.
bera jjrov. 1125
berbee rum. 1128. 5805
berbecar ruwi. 1128
berbeisch rtr. 1128. 5805
berbena ital. 8632
berbequim p/(jr. 8889
biTbice ital. 1128 5805
berbiqui .span. 8889
berbis /rz. 1128
berbitz prov. 1128. 5805
bereeau frz. 1310
bercor /'rz. 1127. 1310
bercoru .span. 8756
berciare it(d. 1133
bere j(n^ 1159
borele afrz. 1060
berfroi afrz. 1132
bergada rfr. 1345
bergamota span. 1103
bergamote /rz. 1103
bergamotta ital. 1103
berge frz. 1052. 1130
borger /rz. 1128
bergier-s 2"'ov. 1128
berillo ital. 1143
Konianisches Wortvorzeiphnis.
15
berio iqirov. 1125
berla ital. 1184
berleuc dfrz. 1337
berlina itcd. 1125. U34
berline frz. 1125
berlingare ital. 6368
berlingozzo itcd. 63()8
berlong frz. 1058
berloque /r^. 1203. 4886
berlou henneg. 1211
berlouque henneg. 1211
berlue /"/;. 1205
berluctte afrz. 1206
berlusco itaL 1211
berme sard. frz. 1332. 8644
bennejo s/;aii. 8641
berne frz. 3945
berner /r^. 3945
bernia ital. span. 3945
bernie frs. 3945
bemiz »/)n/i. 8782
berrar ptg. 1019
berrear sya«. 1019
berreta pro): 1188
betretta ital. 1188
berrina snrrf. 8656. 8662
berro span. 1141. 2261
berrovier-s prov. 1136
berrueoo s;>. 6961. 8650
berruga span. 8650
berruier a frz. 1136
bers /jroc. cat. 1310
bersac ;>iV;h. 1102
bersacca piem. 1192
bersagliere (Yai. 1127
bersaglio ital. 1127
bersail frz. 1127
bersailler /Vr. 1127
bersciare ital. 1133
berser a/'r^. 1127
berta ital. 1137
bertauJer frz. 1219
bertavello i7aZ. 8655
bertesca ital. 1338
bertonar i(a/. 1219
bertonder afrz. 1219
bertovello if. 1138. 8655
bertresca proi: 1338
berza span. 8756
besa rtr. 1145
besaigu o/>j. 1193
besaigre frz. 1191
besar jjjan. 1069
besant afrz. 1442
besante sjjan. ptg. 1442
besche <j/r£. 973
bescio ital. 1155
bescle npror. 5297
besica rum. 8668
besides frz. 1143
beso .«/«in. 1070
besogne frz. 7617
besoin frz. 7617
besonba /^ror. 7617
besonhar pror. 7617
besonh-8 7>roi'. 7617
bespa ptg. 8665
bessa nprov. 1145
besso i<a?. 1145
besta ptg. 1144
i bestiinc'ier afrz. 1218
I bestemiuia I'fa?. 1245
bcstemmiarc ital. 1245
bestcncier afrz. 8110
bestiaire a/Vr. 1146
bestiajo ital. 1146
be.stiario i<(i^ 1146
bcstordre afrz. 1220. 8249
bestors afrz. 8249
bet a/ IT. 1124
! beta ptg. 8788
I betarda p<_9. 947
i bete frz. 1144
I beter afrz. 1149
I betie mm. 1156
■ b.'tler rtr. 1151
I betoine nfrz. 8674
!brton frz. 1124. 1126
betiinica s/jn». ptg. 8674
bette /i£. 995
bettola ital. 995
bettoniea t<nZ. 8674
bet(t)ula ital. ptg. 1150
beuf frz. 1292
beugler /'«. 1395
beure prov. 1159
beurer cat. 1159
beiiragge jjroo. 1154
beurre frz. 1433
beutor mm. 1158
bevanda ital. 1157
i bevcire proi\ afrz. 1158
beveraggio ital. 1154
beverare lYa/. 1155
bevere ital. 1159
bevcria ;)ror. 1152
bevero ital. 1153. 3219
bevigione ital. 1157
bevitore i7a?. 1158
! bevizione ifaZ. 1157
be(v)6rce friaul. 1172
bevne /w. 1221
bexiga(s) ptg. 8580. 8668
bezan-z proc. 1442
bezazas sjjan. 1192
I bezo span. 1070
bezzo ital. 1087
bi «a ((7. 4066
biada ital. 35
biado ital. 35. 1249
biais ^^ror. frz. cat. 1169
biaisar jyroi'. 1169
biaiser frz. 1169
bianchire ital. 1242
bianco i«(j7. r<r. 1240
biante ital. 8679
biariara nprov. 6936
biaseiu yarrf. 1169
bias(i)mare ital. 1245
biasimu i7nZ. 1245
biastemma Hal. 1245
biastemmare ital. 1245
biava I'fnZ. 35
biavo ital. 1249
biax cat. 1169
biazas span. 1192
bibaro sj/. yvf<7. 1153.3219
bibbio ital. 8745
bibiare venez. 1228
bica i<a?. 1173
bicchiere ital. 972
bicciacuto i(a/. 1193
bicha, -o sp. ptg. 1145
biche frz. 1176. 1403
bich.T rtr. 972
bico «pa», ptg. 973
bicoca s/)n«. 1194
bicocca ital. 1194
bicocUin ptem. 1194
bicoq frz. 1194
bicoque frz. 1194
bicoquete .sj<a«. 1194
bicoquin span. 1194
bicornia ita^ 1164. 4205
bidalesco ital. 8886
bidda sard. 8720
bidet /i-^. 1165
bidetto ital. 1165
bidon frz. 1167
bieco ltd?. 5692
bied afrz. 1101
bief (J/'M. 1101
biegio ital. 8706
bien frz. span. 1116
bientot /Vz. 4438
bienveillance frz. 1121.
8807
bicnveillant/"rz.ll20. 8807
Were frz. 1125. 1168
bierven aspan. 8644
biesa rtr. 1145
bieste ct)-. /rz. (dialekt.)
1145
bieta ((a/, rtr. 1148
bietola ital. 1148
bietta ital. 31
biettolina rta/. 31
bievre frz. 1153. 3219
biez frz. 1101
bifaro s/;an. 1153
biffa altital. 8891
biffera j«o7. 1227
bifi cat. 1102
bifolco ital. 1380
biga pror. cat. 1174
bigal sudfrz. 1183
bigalha sudfrz. 1183
bigar s«d/r2. 1183
bigarrar cat. 1183
bigarrer /Vi. 1183
bigatto ital. 1276
bigattolo ital. 1276
bigheDone I'taZ. 1276
bigio ital. 1275
bigione itnZ. 1275
bigle frz. 1212
biglia ital. 1163
bigliardo it«/. 1163
biglietto ital. 1410
bigne /rz. 1397
bigode ptg. 1175. 5509
bigolone ital. 1276
bigoncia ifaZ. 1196
bigonzio renez. 1196
bigordo ital. 4058
bigoma pti/. 1164. 4205
bigorne frz. 1164
bigornia sp. 1164. 4205
bigot /"rz. 1175
bigote span. 1175
bigoteira pig. 1175
bigotclle /■)■.:. 1175
bigotcra span. 1175
bigotta i(fl^ 1175
bigiie frz. 1174
bigutta ital. 1199
bijou /rz. 1231
bilancia ital. 1178
bilanciajo jt«Z. 1177
bilanciere ital. 1177
bilenco ital. 1337. 4837.
7557
bilha ptg. 1163
bilho-s pror. 1163
bilicare ital. 8477
billa spaji. 1163
billard frz. 1163
bille frz. 1163
billet /■/•.'. 1410
billon frz. 1163
billoro i'ta/. 6133
billo-s prov. 1163
bilt rum. 1024
biltre p(^. 1118
bindolo ital. {mundartl.)
' 8896
t bine rum. 1116
binocle frz. 1182
binocolo itn/. 1182
bioecia ital. 3351
biocoolo tto/. 3336
I bioico rtr. 1380
' biondo ital. 1247
' biorch rtr. 1172
biort-z proi'. 4058
biotto ital. 1248
bique frz. 1176. 1403
birba f(aZ. 1179
birbante ital. 1179
birbone ital. 1177
birde sarrf. 8757
birla nspan. 6165
birlo aspan. ptg. 6165
' birlocha spa». 5295
biroil) lomb. 2823
biroido ital. 1214
birra ita/. 1168
birracchio ital. 1188
birreto pfjj. 1188
birro ital. 1188
bisa rtr. 1190
bisa rtr. 1145
bisaecia ital. 1192
bisante itat. 1442
bisbetico ital. 530
biscanto ital. 1530
bischidu sard. 8762
biscia ital. 1145
bisciancola itaZ. 614
biscio ital. 1145
biscotto ital. 1195
biscueit-z prw. 1195
biscuit frz. 1195
biserica rum. 1066
bisest i>iem. 1197. 1217
bisesto tta?. 1217
biset frz. 1275
bislacco ital. 1200. 4723
bislercio ital. 4761
bismuth /ra. 8904
n;
Roinnniiirhc» Wnrlvomoirhnin.
bisoirniirc i/<i/. 7017
tiiM't,'!!!' if<i/, 7017
M-ojii «^»(1(1. 1212
liispo i>tii. 2826
liiss.li' pror. cnl. 1 192
il ^ dim i>t(i. 121«
/r.- 1U6
1;- -'r.. /I-.'. llSt7
liiss.xt itior. 1217
bistanln itttl. ■.)47
histonsiir />riii'. 1219
liistoiitan" itnl. 1218
l.istiooiap' itiil. 8110
bistoiiilo it:il. 1215. 7002
liistori-o ;»iVm. 5617
liita si„iii. cat. 1223
bitnool» I'lg. 1223
bitJirorn y/xiii. 1223
bitolii iitq. 1223
l)itta ilii'l. 1223
bitto //■»•. 1223
bivac I'rz. 1229
bivor-s ;)iYit'. 1152
bivol mm. 1377
bivouac frs. 1229
bi/.iir .sdiv/. 8709
bizarre /rr. 12;iO
bizarria .<7)a». 1230
bizarro .^junll. /jfi;. 1230
bizazas .tpiiii. 1192
bizco .vpdii. 1212
biziocho span. 1195
bizma sjMn. 2828
biiinaga syinii. 5931
bizzarro ital. 1230
bizzocco lYnZ. 1256
blada prov. 3482
blailaria prov. 37
blaire />-'. 1232
blairoau /Vr. 36. 8073
blairie /rz. 37
blame /ij. 1245
blaiic /(5. 7^)or. 1240
blaiic-manger frz. 1241
blauco .v/)(i«. 1240
blancu-inangiare it. 1241
bland /M/n. 1239
blaiuleata rum. 1L38
blaniiifcs frz. 1238
blaiidir ^jcof. /r^. ■■•pan.
pfg. 1237. 1319
blandire ital. 1237
blandon spn». 1319
blanqiieador sjjaii. 1242
blanquero *jjan. 1242
blaser /rz. 1250
blasfemare ital. 1245
blasmar j>r«r. 1245
blaso cat. 1243
blason />.-. span. 1249
blasonar .vyjfiH. 1243
blasone ital. 1242
blasonner /r.-. 1243
bliistam rum. 1245
blastama rum. 1245
blastemar rfr. ca?. 1245
blastemma rtr. 1245
blastenge afrz. 1245
blastenh-s jxoc. 1244
blastcnjar prov. 1245
blii.>tlmv ;>i'(ir. 1246 |
Mat-/ /..«r.
Iduii ;)ii)r. I'r:. 1249
•blttVH rfr. 36
bio cat. 6623
ble fr: 35. 3482
bl.-ar r(r. 6220
bbclio fr.: 1262
blicliir, or /it. 1262
bbvior d/V.'. 12.")2
bled cat. 36. 6623
bled cat. 36
bl.Mie rfr. 1148
bledijinoni span.
bloe (i/rr. 35
1257
■f a/r:. 36
Hm fr:. 1230
r r<r. 0220
•roau frz. 30
•rio frz. 1232
iiroii (0-.-. 1232
li'se lothr. 1234
1253
bleso-s pror. 1243
blesser /V.'. 1252
blestro afrz. 1255
blet />■.-. 1252
blote frz. 1257
blette frz. 1257
blcttir //•--. 1252
bleu frz. 1249
blezoii <i/ir. 1243
blial-8 prov. 1253
blialt-z prov. 1253
bliau-s ^jroi'. 1253
bliaut'Z prov. afrz.
blinder frz. 1251
bliso s prov. 1243
blizautrz prov. 1253
bloc /ij. 1258
bloca prov. 1390
blocus frz. 1258
bloi a/'r^. j;roi;. 1247
blon prov. 1247
blond frz. 1247
blondo spfiH. 1247
blo(nier frz. 1258
bloquier-s ;.)roc. 1390
bios prov. afrz. 1248
bloste afrz. 1259
blostre «/■«. 1259
blouque afrz. 1390
bill ital. 1249
bluette /V5. 1205 f.
bluetter frz. 1205
bluteau frz. 1400. 1422
blutcr /'rj. 1400. 1422.
8651
blutoir frz. 1400. 1422
boara rum. 8575
boaro ital. 1260
boasa j-k/h. 1427
boascia ital. 1304
boazza ital. 1304
bob 7»oi;. 1006
boba venez. 1379
I bobance frz. 1274
bobaiisa 7»-oi;. 1274
bobatico span. 1004
bobletic rwrn. 1004
I bobo frz. ptg. 1006. 1283
I bob6 ital. 1376
boboico i((i/. 1H80
!>..<• <-.i/. 1403
boi'a Hal. prov. span.
1201. 1382
boral riiwi. frt. sp. ptq.
1088
bocnriiii span. 1393
boccH ital. ptij. 1382
bocnilo ital. 1088
buocia i((i/. 1436
boeco ital. 1388
boocono Hal. 1388
boco rum. afrz. 1430.8824
borha span. 1430
bnclie air:. 1382
biichcclia ptij. 1430
boeiiin aspan. 1403
botrhorno sp. ptij 8836
boci niHi. cat. 1387. 8824
bdciare i<«?. 8824
bocina .s^^nii. 1392
boik rtr. 1403
bocla pror. 1390
buulo afr:. 1390
boco-8 ^iror. 1388
boc-8 pror. 1403
boda cat. sp. ptij. 8823
bodequin />•;. [dial.) 1300
bodri),'a (Y. {parm.) 1000
bodrio .spa». 13(>1
boo afrz. 1096
boel fi/rr. 1297
boele afrz. 1297
boeuf frz. 1292
boBuf-garile /Vr. 41
bof rtr. 1292
bofar /j^/. 988
bofe sp.' ptg. 1398. 0456
bofij ptg. 148
bofct iCrtHon. 1398
bofordo aspan. aptg. 4058
boga sard. s}). ptg. 1201
bogare sard. 8802
boguo /M. 1261
bohomien frz. 8940
boborder afrz. 4058
bohordo «s^>a>i. 4058
boliort afrz. 4058
boi p^v 1292
boia prov. 1269
boidu sard. 8801
boie !(.a«o«. 1269
boieiro j'tg- 1200
boier r«r. afrz. 1260. 1209
boille a/«. 1301
boiou nprov. 1269
boira cut. 8575
boire /"r^. 1159
bois frz. 1440. 1294. 7465
boisdio afrz. 1092
boise (i/rr. 1091
boisie afrz. 1092
boisier afrz. 1092
boisine o/r^. 1392
boissa prov. 1438
boisseau /"«. 1438
boisson frz. 1157
boiste afrz. 1438
boite /Vr. 995
boite frz. 1438
boiln .v(ii-(/. 8801
boivrii afrz. 1169
boj span. 1440
bojar /111'. »;». 1207. 1411
bnicta .■i/»i»i. 1438
bola pror. sp. pig. 1410
bidcar cat. 8817
boli-inne Hal. Mil
boldon i/>i/. 1271
boldrir ptii 1009
bole afr:'. 1425
bolegar prov. 1411
liolengo n/V.-. 1400
boler afrz. 1426
bolet prov. cat. 1272
bcdela .v/). pig. 1017. 1410
boleto iV<i/. 1272
biilf rum. 1400
bolgo afr:. 1407
bolgetta if<//. 1407
bolgia ital. 1407
boliiio n/V-. 1200
bolir span. ptg. 1412
bolla Hal. 1410
bollettn i(<i/. 1410
bollettino Hal. 1410
bcillir pror. 1412
bolliro i7((/. 1412
boll.. (7(1/. span. 1410
bollonc Hal. 1412
bollure ltd/. 1412
bolondron a.span. 8815
bolor pf(/. 5835
bolorecor ptg. 5835
boloronto ptg. 5835
bolota Kc/. 1017
bols prov. 0462
bolsa .span. ptg. 1427
bolso i<o;. 6462
bolta )M»i. 8810
bolzono Hal. 1414
bom ptg. 1282
boDiba Hal. prov. 1274
bombaco itai. 1276
bombaco Hal. 1276
bombaiice frz. 1274
bombanza j'tni. 1274
bombarda i<d/. 1274
bombe frz. 1274
bombcro Hal. 8425
bombo Hal. 1274
bombolar lYa/. 1274
bomerie frz. 1263
bo(n) /jroi'. 1282
bon frz. 1282
bonaci-ia ital. 1278
bonace /"rz. 1278
bonanza span. 1279
bonassa pro». 1278
bonaur-s prov. 1287
bonciarelle Hal. 1384
bondad spa»?. 1280
bondade ptg. 1280
bonde /"r^. 1271
bondieu frz. 1415
bondire prov. 1274
bondir /r^. 1274
bondou comask. 1271
boneiir a/")r. 1281
bonheur frz. 325. 1281
Roniaiiisclies W'ortverzoicliiiis
17
buniiia sji. pti/. Ii37i)
lionta ital. 1280
bontat-z pror. 1280
bonto fre. 1280
bociuette nail. 1270
boquin aspan. 1403
bora it. cat. 1291. 5783
bora mm. 8575
borantza rtitii. 1424
borax /rr. 1418
borbeter a/'n. 1280
borbofiliaro iM286 im\.
1418
borboleta jity. 5872
borbolhar ptr/. 1286. 1413
borbollar cat. span. 1286.
1413
borbottare ital. 1286
borbuuller ji(c. 1286. 1413
borbiilha pt;/. 1413
bore yjcoc. afrz. 1428
borca »•</•. 1172
borceo;in sj)un. 1359
borebia ifn?. 1410
bord f'l-. 1287
borda pror. cat. sp. pt<i.
* 1287 f.
bordSo pt(j. 1421
bordar cat. span. 1287
bordare ital. 1287
liordayer /■)■£•. 1287
borde pror. afr::. 1288.
1421
bordoar span. 1287
bordeggiare tfa?. 1287
bordel prm: fr~. ptq. 1288
bordello ital. 1288
border /Vr. 1287
bordo i7. s/j. ptg. 1287
bordon, -e ita/. sp. 1421
bordoni »7a^ 1354
bordon-s prov. 1421
borea snrrf. 1291. 8575
borghese ital. 1423
borgne frz. 1268
borguer /V-'. 1268
borgo ital. 1423
borgues pror. 1423
bori ca^ 2745
boria ital. 8574. 8575
boriarsi ital. 8575
borina «ene.:. 6426
borino ital. 1285
borla A-aifJ. span. 1425
borne /r^. 1262
bornear span. 1268
borni ca?. 1268
bornicle (jeiif. 1268
boniieler jurass 1268
boinio j7a/. 1268
borra it. prov. sjJ. 1424
borraecia ital. 1424
borrace I'to/. 1418. 1424
borragem pt(i. 1424
borrage-8 prov. 1424
borraggine /to/. 1424
borraja span. 1424
borrana ital. 1424
borrao ^((/. 1424
borrar span. ptr/. 1424
Ko rting, lat.-roin.
pt;i-
l)orras jx-or. 1424
borrasca cat. span.
1291
borrego .span. 1424
borrico .yra». 1426 N
borro ie. sjj. 1299. 1424
borroii span. 1424
borso ital. 1427
borse a/'rj. 1427
bort-z prov. 4058
borujo span. 1424. 8812
borzacdiino rtn/. 1359
bosar .yiatj. 8652
bosc prov. 1294
boscani rHm. 1068
boscaje span. 1440
bosear a.<<pan. 1439
bosch rtc. 1440
bosco ital. 1294. 1440
bose-s j<roi'. 1440
bosear jitff. 8800
Ijosinflu rum. 1262
bosna /to/. 1392
biisque .ytan. 1440
bosquejo jj/7. 7231
bosquet /)". 14(0
bo,squetto ital. 1440
bottone ital. 1296
botxi cat. 1403
bou ri<m. afrz. cat. 1(190.
1292
bouba 2>t(/. 1379
bone /rz. 1403
boucassin frz. 1394
boiic-estain n/Vz. 7757
bouche frz. 1382
boucher frz. 1389. 1403
bouchon /"cz. 1388. 1389
bouclo frz. 1390
bouclier frz. 1390
bolide />-5. 1415
boudcnfla npror. 1262
bonder frz. 1262
boudin /rr. 1262
boudine frz. 1262
boudoir /it. 1262
boue frz. 1095
bouee frz. 1269. 1405
bouf )•<)•. 1292
bouffer frz. 1398
bnuffir frz. 1398
bouffon /■)-. 1398
bouffounerie frz. 1398
bongo /"rz. 1407
b(issa;))-oy. cnf. 1427.1436 ' bouger frz. 1411
bosse frz. 1436
bosseman /')". 1284
bossi-s prov. 1387
bosso /to/. 1440
bossolo ital. 1438
bosso s jDror. 1414
bossu frz. 1436
bustal ^</(/. 1295. 1429
bostar sp. 1295. 1429
bostia prov. 1438
bot rum. rtr. frz. 1296.
1302. 1435
bota 2)ror. .'■p. ptg. 1435
bota rtnn. 1435
botacchiola ital. 8823
botana spa»;. 1296
botao ptg. 1296
bougette />•«. 1407
bougie frz. 1399
bougran span. 1393
bougre /"cz. 1408
bouguiere frz. 1261
bouhourt a/«. 4058
buuillir frz. 1412
bouillon frz. 1412
boulanger /Vi. 1400. 1410.
6179
boule frz. 1410
bouleau frz. 1150
boulevart, -ard frz. 1273
bouleverser /ri'. 1410
boulimie frz. 1409
I bouliue frz. 1266
bouquer /')". 1404
botar prov. sp. ptg. 1296 | bouquet frz. 1440
bote afrz. sp. ptg. 1296. bouquette wallon. 1391
1435 I bo(u)quette frz. 1270
botequin .«jja». 1300 j bouquin frz. 1265
boter afrz. 1296 bourbe /V.^ 1126. 1286
botez mm. 1042 bourdon frz. 1421
boteza »•»»?. 1042 bourg frz. 1423
botiga ^j»-or. cat. spi. ptg. bourgenis frz. 1423. 1925
637
boti-s prov. 8823
boto ital. sj). ptg. 1094.
1436. 8823
botola ital. 1438
boton span. 1296
botor span. 1298
botro ltd/. 1299
botta, -0 //n/. 1435
bottare ital. 1296
bouri npror. 1299
bourle «/>z. 1425
bourler a/'rz. 1425
bourlo nprov. 1425
bournous frz. 357
bourras /rz. 1424
bourrasque frz. 1291
bourre /r.?. 1424
bourreau frz. 1269
bourrer fr:. 1424
botte //a/, /j". 1435. 1296 bourse frz. 1427
botteearo ital. 638
bottega /to/. 637
i bottegajo ital. 638
' bottiglia ital. 1435
bottina ital. 1435
1 bottino ita/. span. 1441
Worterbuch. (Wortverzeichnisse.)
boursouffler frz. 1262
bouse o/i". 1304
bousear ptg. 8800
bousin n/'ri'. 1387
boussole frz. 1438
bout frz. 1296
boute /")•.-. 1435
bouteille /)-. 1435
bt.uter frz. 1296
bouti((iie frz. 637
boutoii /Vz. 1296
boutonnioro /Vr. 1296
bova ital. 1269
botatseha r/r.
bove ital. 1292
boveda s^ja». 8810
bovu surd. 1006
boy a span. 1269
boyau /V--. 1297
boye afrz. 1269
boyor nprov. 1260
boyero .s/jn«. 1260
boza prov. 1304
bozal .s;)n«. 1383
boze sard. 8824
bozina peoc. 1392
bozon afrz. as2^an. 1414
bozza ital. 1436
bozzag(p /to/. 1431
bozzinia Hal. 639 2828
bozzimare ital. 2828
bozzina, bozzina it. 639
bozzo /to/. 1436
bozzolaro ital. 1385
braadar ^(«.17. 1019. 469«
braca /to/. 1306
bra(;a ptg. 1311. 1320
bra^al ^j^jr. 1308
braccare Hal. 1316
braceiale ital. 1308
braccio /to/. 1311
bracco ital. 1316
bracia ito/. 1320
bracio rum. 1306
braoo span. 1316
braijo ^j*jf. 1311
bracon afrz. 1316
braconnier /r.?. 1316
braes prov. 1315. 1316
bradar ptg. 1002. 1019.
1314. 4698
bradon-s pirov. 1313
braga span. pitg. 1306
bragghiare /(a/. 1314
bragla ital. 1320
brago ifa.1. 1315
brahon aspnn. 1318
brai /rz. 1315
braidar ^*ror. 1314
l>raidir prov. 1314
braido aret. 1129
braie //-z. 1306
braies afrz. 1306
braillar /)coi;. 1314
brailler frz. 1314
braiman-s prov. 1305
braion (j/"/j. 1313
braire prv. frz. 1314. 7018
braise frz. 1320
braitare /to/. 1314
braja rtr. 1328
bramangiare ital. 1241
bramar ric. pcoc. 1331
bramare ital. 1331
bramer frz. 1331
bran piemont. frz. 1334
is
IvollliOlini'lii'S \\'i>rlV(>r/.iMrllllls.
brmAa >;i<in ,ii.s(iir.-(/ii/.)
i;i.s4, seiKi
branc /r.-. l:U!>
braiion iV. /«roc. lut^inii.
iiptii HK6. 131«
linun'u riiiH. l;ilS
bran.-lio />.-. ll8o. 131s
l>rain-.> /•/;/. IU4(I
liraiiilnr prov. 131!'
bran.lo /r.-. 131!). I33J
bran.liT /'/*. 131!«
I.ran.lillo /rr. 1311)
Ipr.in.iillor /rr. 131!»
liraiiilir/"r.-./<riir./i/(/.13H)
braiuliro i((i/. 131!)
bramlistoct'i) ital. 13 1!»
braiulo itiil. 131!»
liramloii In. 131!)
hran.lom- 17«;. 1313
braixlo-s prof. 131!)
braul.T /Vr. 1319
brum. ital. 1313
bran-s prur. 131S)
brant o/rv. cnr. 131!)
braon ufi:. 1313
brauii-s pruv. 1313
braiiuo />.-. 1316
tirai|uer /).r. 131G
bras t'r:. cat. 1307. 1311
brasa pror. sp. 1320
brasio ptij. 1243
brasar rtr. 1320
brascia i<<i/. 1320
brasil .<^paii. ptq. 1321
brasilc tlut. 1321
brasoiier n/'rc. 1320
brason afrz. 1319
brasser frz. 1307 -V
brasser /Vi. 1312
brasserie frz. 1307 jV
brau frz. 1048
braunca r<r. 1318
brauzir pror. 1361
brave frz. 1048
bravo i((j/. S7>. ptg. 1048
bravoure /rz. 1048
bravura ital. 1048
bray aapan. 1315
braya jjroi;. 1306
braye frz. 1806
bra-ial »;poH. 1308
brazo .■<pan. 1311
brazon-s |»co«. 1313
brazzo ital. 1311
brea span. 1315
broant /rz. 2809
breb rum. 1153. 3219
brebena rum. 8632
brebis /rj. 1128
breccia ital. 1323
breche /li. 1323
bre<het frz. 1375
bredo span. ptg. 1257
bref /r.-. 1340
brega prov. 1345
bregar prov. cat. 1345
bribaignc /"«. 1043
breimante aspan. 1305
brclan frz. 1337
brelander /irz. 1337
brelenr a/ri. 1337
brob.,ni.' /V.'. 1203. 4.SH0
brV'mo /«. 1329
brtMi prov. afrz. attpan.
1334
bn-Aa span. 1333. 8629
bnnlia ptq. 1333. 8629
bn-nta ital. 1335
brvo /./(/. 1315
bros pror. cat. 1310
broscH »i<iii(iMH. srd. prv.
cat. .-p. 1350
broscbc afrz. 1350
breso frz. 1320
br.'sil frz. 1321
bresilb-s pror. 1320
brisiller /rr. 1348
bresiiio afrz. 1329
bret prow. 1336
brossar prov. 1310
brctaillor frz. 1327
bretaiuler /V.'. 1219
brctcscho afrz. 1333
bretonncr /V.:. 1336
bretto /rz. 1327
brrttine ital. 1342
bretto i(n7. 8674
brettonica ital. 8674
breii /j/r. rt/"ri. 1340. 1361
breuil frz. 1356
breuilles frz. 130!
breu-s /jrot 2826
breuvago frz. 1154
breve «t. .sp. pfi;. 1340
brezilhar proc. 1348
brezo span. 1374
brezza ital. 1348
bri a/"rz. 2748
briacliezza ital. 2746
briaco i<n/. 2746
brial !>pait. ptg. 1253
briba span. 1179
bribe /")■«. 1179
briber frz. 117!)
briboi) span. 1179
brica Inmhard. 1345
bricca ((a/. 1343. 1345
bricclietto ital. 7900
bricco it. 1326. 1341. 1426
briccx)lato Hal. 8650
brichet afrz. 1375
bricia i<ai. 1345
briciola ital. 1345
briciolo ital. 1360
brico ,s;;;an. 1330
bricol mail. 1343
bricon /rj. j^'oc 1326
briconie /"rz. 1326
brida ital. prov. sp
1342
bridel afrz. 1342
brie a/'rj. 1345
brief frz. 1340
brieu pror. 1340
brieve j'tri/. 1340
brifer afrz. 1179
briga tin/. p((/. 1315
brigada .span. pt(7. 1345
brigade frz 1345
brigador ptg. 1345
7^'i/-
brlKnnii /°r.'. 1346
[ brigaiito Hal. 1345
lirigar pti/. 134"i
1 brigaro lid/. 1345
I briglin i(<i/. 1342
' briglo ptq. 1345
brigata ital. 1345
briguo /V.-. 1345
briguiT frz. 1345
brik picmunt. 1343
I brilliar p/(/. 1142
lirillar prov span. 1142
brillaro ital. 1142
brilli'ggiaro t'/n/. 1142
brillcr frz. 1142
brillo i/<i/. 1142. 1334
brim yi'i;. 1334
l)rimbor frz. 1179
briinborion frz. 1179
brill pror. /rz. arag. 1334
i 1346
I brina ital. 6426
brincar .«puN. ptg. 1264
7709
brindar «piiH. 1347
brinde frz. 1347
brill d' estoc frz. 7710
brindisi ital. 1347
brill II u sort/. 1334
brio it. sp.plg. 1344.2748
l)rio8o .span. 1344. 2748
bri(|iie frz. 1341
bri(iuetto frz. 1341
bris frz. 1326. 1348
brisa Hmi7. prov. span.
1348. 1349
, brisacca sard. 1 192
' brisar proi'. 1348
'• briscbar rtr. 2032
brise frz. 1348
briser frz. 1348
britar ap/r/. 1351
liriu-8 jirov. 2748
lirivar prov. 1344
brivido i7n/. 1344
liriza ptg. 1348
brizar aspan. 1310
brizo aspan. 1310
bro proi'. 1361
broare venez. 1352
broc /"rz. 1088. 1353
broca prov. sp. ptg. 1353
broya ptg. 1374. 7818
brocal co«. 1088
brocart frz. 1353
brocca ital. 1353
broccare i/ri/. 1353
brocchiere, -o ital. 1390
breccia ital. 1348
brocco iin/. 1353
brooo afrz. 1374. 1428
broche frz. 1088. 1353
brochor /rz. 1353
b rochet frz. 4907
brochure frz. 1353
broc-8 prof.
broda ital. 1361
brodequin /rj. 1359
broder frz. 1287
brodio span. ptg. 1361
brodo i/(i/. 1361
brogliaru Hal. 1361
broglic. •<<i/. 1366. 1361
broie frz. 1346
broigiie afrz. 1369
broiil-H p(or_ 1356
broir afrz. 1*52
broKn.. i7<i/. 1248
brolo i(a/. 1366
bmina cat. 1365
broiKH! /V-. .sp. 1358. 1368
broiicha aspan. 1353
briiiiche frz. 1363
broncbor frz. 1353. 1168
bronchier afrz. 1158
broiu-iaro Hal. (iH40
bronrio, -laro it. 4158. 6H40
bronco it. sp. ptg. 1353
broncono Hal. 1353
broiida piem. 3474
bronde o/rz. 3474
brondel-8 prov. 3474
bron<lill-8 pror. 3474
bronha jirov. 1369
lironio ((/"rz. 1369
brontolare H. 1357. 6841
bronza (7a/. 1358 N. ,
bronzar span. 1368
lironzo frz. 1368 i\^.
lironzer /"rz. 1368
bronzino ital. 1368
bronzo Hal. 1358. 1368 A^.
brosa venez. 1348
brossa proi). 1374. 1428
bro88e/"rz. 1374. 1428. 7818
bros8er frz. 1374
brostia prou. 1438
brotar prov. span. 1360
brote .spaji. 1360
brot-z prov. 1360
broiiailles frz. 1419
brouo worm. /"rz. 1352. 1361
brouce frz. 1361
brouer norm. 1352
brouot /rz. 1361
brouotte frz. 1213
brouillard frz. 1361
brouiller /"rz. 1361
brouillon frz. 1361
brouir «/"rz. 1352
l)roundo nprov. 3474
brouques pic. 1355
liroussailles /rz. 1374
brout frz. 1360
bro{v)e pjc»i. 1352
broyer frz. 1345
broza .ipan. 1374. 1428
brozne j>7>a«. 1368
brozza ital. 1360
brozzolo ital. 1360
bru /"rz. 1364. 8826
bruaiit frz. 2e09
brucare ital. 1363
bruchet (//"rz. 1375
bruciare ital. 2032
brucio i<o/. 1363
bruco ital. 1363. 1571
brucolaque frz. 4936. 8827
brucolo ital. 8650
bruc-8 prof. 1362
Ronianischea Wortvorzeirhnis.
19
braelh-s prov. 1356
bnielle afrz. 1356
brufe-s prov. 1377
brufol-s prov. 1377
brughiera hi'IiV. 8S26
brugliolo ital. UIO
brugna ital. 6428
brugo span. 1363
briigiiera cat. 8826
briiina prov. 6426
briiine frz. 1361. 6426
bruiner frz. 6426
bruir, -e afrz. 1352. 7018
bruiser afrz. 1371)
bruitor /Vr. H32
brii(i)zar prov. 2032
briijula s/)a«. 1438
briiler /^r^. 2032
bruma it. prov. «p. /)<3.
1365
bruma rum. 1365
brume frz. 1365
brun /«-or. /V.-. 1366
briinice ital. 6427
brunir pror. frz. ptg. 1367
brunir span. 1367
brunire i7a/. 1367
bruno it. sp. ptg. 1366
bruolo ital. 1356
bru3c friaid. pror. frz
1371. 3823
brusca pror. cat. 1371.
1437. 3823
bruscello ital. 700
briischa rtr. 1348
bruschetta ital. 1437
brusciare ital. 2032
brusciolo neapol. 1360
brusco i>. s/). /)?(7. 1371
bruscolo ital. 1437
bruser a/'rj. 1370
brusll)ar prov. 2032
brusler afrz. 2032
brusola i;eH«. 1360
brusque frz. 1371
brusquer /V^. 1371
bnistia ital. prov. 1428.
1438
brnstolare ital. 2032
bruto 1?. sp. ptg. 1373
brutto ital. 1373
brut-z />rof. 1362
bruy afrz. 1364
bruyere fr..-. 8826
bruza span. 1374. 1428
bua ital. 1283
buba span. 1283. 1379
buba it. (mvndartl.) 8509
buba rum. 1379
bubali-s prov. 1377
bubao p(^. 1379
bubalo ptg. 1377
bubbojare iJaZ. 1387
bubbo i ital. 1381
babbojo ital. 1331
bubbo ne Hal. 1379
bube /rj. 1379
bubel modems. 6480
bubo s;jan. 1378
buboin rum. 1379
I bdbola ital. 8509
hubon /"rz. span. 1379 I
bubii ifn/. 1376
buc cat. afrz. 1401
buoa, -0 Hal. 1401
buca rum. 13S2
bucail /Vz. 1391
buraille frz. 1270
bucare tYii^ 1401
buca to ttal. 1405
bucea sard. 1382
buccal r<r. 1088
buccella ital. 1384
buccellato lucches. 3186
bucchio »W. 1390
buccia ital. 4864
biiccina ((n/. 1392 '
buccio ital 4864
buccola Hal. 1390
biicela jjro». 1384
bilche afrz. 1437
bucher /"rz. 1437
bucherame span. 1393
buchin aspan. 1403
bucium rom. 1392
bucin rum. 1392
bucine !f«/. 3537
buck rtr. 1403
buelo .'ipan. 1390
buco a.'ipan. ptg. 1401.
1403
buc-s /^roe. 1401
buda s/ciV. sar(f. 1396
bndertila sard. 1396
buiiel a<pan. 1297
budello ira?. 129 7
budel-s /jroi;. 1297
budenfi modems. 1262
budget frz. 1407
budriere ifn/. 1009
budrione modenes. 1299
bue iVa/. 1292
buc- rtr. 1260
buega span. 1402
bneno span. 1282
buer frz. 1405
buey span. 1292
bufalo it. sp. ptg. 1377
bufar prov. sp. ptq. 1398
bufet afrz. 1398
buffa ital. 1398
buffare i7a/. 1398
buffe frz. 1393
buffet />z. 1398
buffier afrz. 1398
buffle frz. 1377
buffo (>«/. 1398
buffone ital. 1398
bufo pfr/. 1378
bufoi afrz. 1398
bufolo ital. 1377
bufon span. 1398
buga prov. 1261
buggera fost. 1408
bnggerare tosh. 1408
buggerone ital. 1408
bugia (Y. pf.(/. 1091. 1399
bugiare ital. 1293
bugio ital. 1293
bugio ptjr. 1399
bngle afrz. 1395
bugler afrz. 1395
buglia i<a?. 1410
bugliolo ital. 1410
bugna ifa7. 1277. 1397
biigne afrz. 1397
biigno ital. nprov. 1277
1397
bugnola ital. bOl. 1277. 1
1397 I
bugnon afrz. 1277. 1397
buha ram. 1378
buie afrz.hurq. 1269. 1405
buille a/rz. 1301
buir pig. 6251
buire-9 prov. 1433
buiron a/"rz. 1416
buis frz. 1440
buisine a/Vf. 1392
buison frz. 1431
buisse afrz. 1437
buisson /rr. 1440
buitre span. 8833
buitron .span. 8833
bujera span. 1399
bujia span. 1399
bujinz r(r. 1162
bujo ital. 1422
bula iYnZ. 634. 1400
bulbe frz. 1406
bulbo it. span. ptg. 1406
buleter afrz 8651
bulha p;^. 1410
biilimo ital. 1409
bulino ital. 1285
brtlir p^f/. 1412
bulla ital. sp. ptg. 1410
bulletta ital. 1410
bulletiu /rz. 1410
bulsch rtr. 1407
bulscka rtr. 1407
bulto sp. p(<7. 8310. 8836
bulzu sard. 6462
bun rum. rtr. 1282
bunatate rum. 1230
buono j«n?. 1282
buorsa rtr. 1427
buou-s pro». 1292
bnorch lir. 1172
buque span. 1401
buquer />«. 1405
bur norm. 1416
bura /"Mm. 8575
buratello Hal. 1417
burattare ital. 1417
buratto t<a?. 1417. 1422
burbanza ital. 1274
burbuja sjjan. 1413
burcha. -o sp. 1420.6815
burchio, -a H. 1420. 6438
burcho aspan. 1420
burdallo -^pan. 1289
burdel .span. 1288
burdo span. 1289. 1373
bnrdu sard. 1421
bure a/W. 1417. 1422.8651
bureau frz. 1417. 1422
burel afrz. ptg. 1417. 1422
burella ital. 1417. 1422
burello i7a7. 1417
burenfl piem. 1262
buret afrz. 1422
burete ri/m. 1272
buretel afrz. 1400. 1422
burga span. 1135
burgo span. ptg. 1423
burguez ptg. 1423
bnric rum. 8478
burica rum. 8477
buriel span. 1422
buril span. ptg. 1285
burin /r^. 1285
burino ital. 1235
buristo »(. {sienes.) 8911
burla i'(a/. sarrf. sp. ptg.
1425
burlaire proc. 1425
burlar span. ptg. 1425
burlare ital. 1425
burleseo I'tai. 1425
burlesque frz. 1425
burnisa modenes. 6427
buron />z. sp. 1299. 1416
burre afrz. nprov. 1433
burrasca ital. 1291
burro ital. 1433
burrone jfa/. 1299
burrula sard. 1425
burt )«r. 1373
burujo span. 1424
busare ital. 1293
busart /"rz. 1431
busca lomb. cat. 1437
buscar span. ptg. 1439
buscare i(a/. 1439
buschetta ital. 1437
buscia sard. 1427
buscica sarrf. 8663
busciellaju genues. 1385
buscioue t(aZ. 1440
buscolo ital. 1437
buse frz. 1431
busnaga ifaZ. 5931
bussare ital. 6461
bussilo ita/. 1438
bussola ital. 1438
busta ital. 1438
buste />z. 1372. 1430
bustello ital. 1438
busto ital. sp. ptg. 1372.
1430
bust-z jjrov. 1372. 1430
but frz. 1434
buta rum. 1435
buter frz. 1434
butifioue ita/. 1262
butin frz. 1441
butirro ital. 1433
butiru sarrf. 1433
butolare aret. chian. 8811
butor frz. 1432
butorderie />r. 1432
buttare Hal. 1296
butte /Vz. 1434
buttega sard. 637
buttero Hal. 1298. 6506
butura i-khi 1299
butii cat. 1403
buveur frz. 1158
buiar pfi/. 2525
20
Ronmniiiclii-K Wortvorroioluii»
bnxeo gal. U08
l.iixo /.»./. U40
IniJi spun. 1070
liuiA rioN. lOTO
Im/nc-K ;>roi'. 1431
biuori mm UH>'.»
biuio I'tii. 1276. i:t!tj
bdtztTou (till. 14» ks
lltit/» if<i'. H'Mi
(\
la riiwi. nititnl. iiv/mii.
ii/if;;. (S641
on ;if(;. JT.'»?
<,« /ri. 27^11)
raakle n/'r;. 172ti
faba<;a |)f,(/. 2309
cabal .>/«iii. /i/j/. ir»95
n'lbala it. .<y). /<(/;. 45ll>
cnbalo /r:. 451»!
r«bal>:ar N/mii. 1445
caballa span. 1443
caballeiro ;i(a. 1444
oaballtTii .«;)a». 1444
oaballo .^p iii. 1447
cabana //ror. iitij. 1448
cabaFia .«/kim. 1448
rabano //•.-. 1448
cabilal prov. 160G
cabo .iptiii. ptij. 1636
cabe<;a ptg. 1610
cabecoar .vpiin. ptij. 1610
cabe<;o jj/;/. 1610
cabeissa pioe. 1610
cabelh-s /jroc. 1602
cabeliau fr:. 4517
cabellaiiiira sp. ptij. 1601
cabello x^xiii. pty. 1602
eabolludo .vp. />(.r/. 1602
caber pre. up. ptg. 1604
cabes pror. 1610
cabostan fr:. 1620
cabestante .vyj. y)((;. 1620
cal)ostrante sp. ptij. 1620
cabostre priiv. 1605
cabestro span. 1605
cabeza span. 1610
cabczo span. 1610
cabial s/joh. 3912
cabido ptg. 1615
oabildo span. 1615
cabina ital. 1448
cabine frz. 1448
cabinet /"rj. 1448
rabirol prov. cat. 1622
cable span. ptg. 1635
cable />-j. 1635
cabo spa*i. pf(/. 1636
caboral aspan. 1616
cabra pro», cat. tiji. ptg.
1620
cabrer cat. 1604
cabrestante sjj. p/jr. 1620
cabrestao pig. 1605
cabresto ptg. 1605
cabriola spnn. 1622
cabriolet frz. 1622
cabas /"rr. 1618
rnbusMir cat. pror. 7882 !
I'aiM rum. 1452
iMViidor ptg. 1629
rai'a);iial k/uih. 4522
eaca» iVii/. />•.•. *p. /l^/.
4522
eacaoi'iro pig. 4522
cacaovor frs. 4522
cavapc pN/. 2394
eaoarejar ptg. 3697
carcao idi/. 4622
caecliioiii i7ii/. 1464
caccia ilal. 1631
cacciare ttal. 1631
eac<-ial<ija ital. 1630
cacciatora idi/. 1630
cacciatore ilal. 1629
cacha xpan. 1635
cachalot /rx. 1742
cachalotc span. 1742
cacliar pror. span. 1635.
1962
caoha.s f/n/ij. 1490
caclio /r;. 1962
i-acliemiro /r;. 4527
caclier /it. 1962
caeliet /V.'. 1962
cacbeto .v/;(IM. 3548
caehetto /Vz. 1962
cachettico ital. 1451
cachcvel «i/r;. 1449
cachiraonia ptg. 1450
cacho .«7«m. 1635. 1742.
1964
caclionda span. 1742
cachorro span. 1742
cachot fr:. 1962
cacliuelo .</hih. 1742
cacio i7(i/. 1705
caco pig. 1449
cada prov. sp. ptg. 1724
cada rum. 1460
cadafal altcat. 1633
cadafalc-s ^^ror. 1633
cadafalso span. 1633
cadabalso s^xih. 1633
cadalecho span. 1633
cadaliech nprov. 1729
cadalso s/xm. 1633
cadastre frz. 1608
cade riOH. 1457
cadea ptg. 1735
cadeau frz. 1609. 1733
cadefaut a/rr. 1633
cadeia ptg. 1735
cadeira pror. ptg. 1736
cadeirinha pJ(/. 1736
cadeler frz. 1733
cadell cat. 1734
cadella jjfp. 1734
cadel-8 prov. 1734
oadena jjror. span. 1735
cadencia s/xih. pt.(/. 1455
cadenta rum. 1455
cadenza ital. 1455
cadera spn»;. 1736
cadere ital. 1457
cadcrillag spa». 1736
cadhuna afrz. 1724
cadie a ret. 3558
radlrllo, -a spd». 1734
cadiinn ptg. 4518
i-adraii fr':. 6520
cadre /Vf. 6529
cadre),'a i<(i/. 173
ni<liu'i> Ilal. 145H
cjidiino ilal. 1724
cadiita i(>i/. 1467
caer span. aplg. 1457
cafar.l fr:. 4520
rafe frc. span. pli/. 6610
calTe if(i/. 6510
caff.) Ilal. 1636
cafila span. ptg. (i609
cafoiipii Walton. 1840
rafre .<p(i)i, p/(/. 4520
cafu walliin. 1840
eafura ital. 406
ciiuado pff/. 8160
cajrar /iror. spuii. p^(/.
1452
cat;o /K-. 1757
caj^ione iVii/. 5703
canliare ilal. 1965
cajjlio ital. 1966
cagna i(n/. 1670
cagne frz. 1670
catjot /Vr. 1453
caliier frz. 6555
caliir ptg. 1457
caLot /r;. 6556
cahotor frz. 6556
cahuettc n/rz. 1757
caliute frz. lib!
caida span. 1457
caide are*. 3558
caic rum. 1942
caieii /'(\j. 1734
caillau afrz. 1500
caillo frz. 2229. 4595
cailler /r^. 1965
cailleu afrz. 1500
caillot fr:. 1966
eaillotte /"rj. 1966
caillou frz. 1966. 7462
ca(i)inbra pig. 4542
cainse n/ij. 1539
cairat-z prov. 6522
cairel-s pror. 6523
caire-s })rov. 6529
cairo-s prov. 6528
cais ^jror. 1627
caissa prov. 1625
caisse /rj. 1625
caitlu prov. 1632
caive afrz. 1755
caixa jrf^. 1625
cai-xSo ptg. 7160
caja iprtx. 1625
cajado ptg. 1827
cajSo aptg. 5703
cajera »<ai. 1736
cajoler frz. 1760
cal rum. span. ptg. 1447.
1523
cala ital. prov. 1513
calabaza .spa». 2309
calabrc aspan. 1726
ealabre-s jtrov. 1726
calabrin /'rz. 1726
(•«labrono ilal. 2233
ealalirosa Itresc. Iirrqam.
I34H
ralafatar /inir. 661 1
I'alafatare ilal. 661 1
.ilaf.it.Mr span. 6511
>:il;ll;ltiT /r.". 6511
liilalelar span. pli/. (»51 1
Calais fr:. 1489
calatnajo ilal. 14rt3
calamauilrea idi/. IH28
<-alaniar sjian. jimv. 14H3
calamari rum. 1483
calainbro .«yniH. 4542
calainina span. ptg. 1466
calaminaria ilal. 1456
calamiiio /r.-. 1456
calamita t(. sp. ptg. 1486
calaniito frz. 1485
calamo I'j. sp. ptg. 1486
calaKa .spun. 6636
calaiidra ilal. priir. plq.
1487
calandrajo span. 1487
calandro frz. 1487. 2375
calandria sytnn. 1487
calanilrino Hal. 1487
calandro ital. 1487
calanno aspan. 6636
calapat cn(. 2254
calapatillo .-■paw. 2254
calar rlr. proo. sp. pli/.
1513. 8005
calarc ital. 1513
calare rum. 1444
calari rum. 1446
calata tfti/. 1513
cala vera span. 1517
calaverna uberil. 1510
cal(;a pfi/. 1497
calca rum. 1499
calcagno i7a/. 1492
calcaiu rum. 1492
calcailal .sprt». 1492
calcanar span. 1492
calcanoo sjtan. 1492
calcanhar yrfi/. 1492
calcaniu rum. 1492
calcar pror. .<p. yjt^. 1499
calijar p<(/. 1494
calcare ital. 1499
calco rum. it. 1515. 1622 I',
calcese ital. 1509. 1655
caleie rum. 1515
calcina i7a2. 1523
calcio ital. 1522
cald ri(m. prov. 1504
calda .v/jflH. pt^.
caldajo ilal. 1501
caldario ita/. 1501
caldera span. 1501
calderon span. 1503
calderone i(a/. 1503
caldo it. ,sp. p<(/. 1503
caldu sard. 1504
cale />?. 1513
cale rum. 1512
calecer span. 1508
caleche /r^. 4562
caIe(on frz. 1493
Romanisclies Wortverzeiolinis.
21
caleflare ital. 1505. 1844
calegpne ital. 1510
calcggiolo itdl. 1582
calemar i']>an. 1506
caler pre. frz. 1507 1513
calere ital. 1507
calese span. 45612
calesse ital. 4562
palexe ptg. 4562
calfar j^ror. 1505
calfeutrer fn. 6511
callia prov. ptq. 1512.
2229. 4595
calh5o pig. 7462
calhandra /)<//. 1487
calhaii-s pror. 1500
calibre frz. sp. ptg. 4786
calibio cat. 4786
caliilo i<«/. 1504
calin rti: 1510
calina y>roi'. .■ip. ptg. 1510
oaliz(en) /o»i?). 1510
calla ital. 1512
callaja ital. 1512
callar .y;on. 1513. 8005
calle ital. span. 1512
calma it. .s/). ^f^/. 1750
calmar sjmn. ptg. 1750
calrae frz. 1750
calmiere I'tn/. 1483
calmo ital. 1486
calocchia /fn?. 1582
calogna lial. 1516
calonaco ital. 1585
calonja ^icor. 1516
calonjar prov. 1516
calona s;;((»i. 1516
calonar .tj/a)!. 1516
calostro fpan. ptg. 2021
calot /V^. 1524
calotta ital. 1524
calotte /■;•-. 1524
calpestare it. 1496. 6176
eal-s prov. 6537
calsa prov. 1497
calta ifn/. 1515
calterire ital. 7200
caltuii riOH. 1493
caltunar )M»i. 1495
caluc prov. 1458
caluco ital. 1458
calumbrecerse span. 2329.
4897
calumnia pig. 1516
caluunia i/n/. 1516
caluscerta sard. 4613
cahixertula surJ. 4613
calv rum. prov. 1521
calvez span. ptg. 1520
calveza «2;««. 1520
calvezza ital. 1520
calvitie frs. 1520
calvo if. sp. ptg. 1521
calza I'to?. span. 1497
calzada s/mh. y)(jf. 1498
calzar span. 1494
calza re ital. 1494
calzo ifa?. 1497
calzolajo ital. 1495
calzolaro if«/. 1495
calzoiie ital. 1493
calzonoro span. 1495
cam )•«»!. 394
cama cat. sp. piq. 1525.
1553
camafeio ptg. 2039
camafeo span. ptg. 2039
camafeu yj<(/. 2039
camaglio ital. 1553
camaieu frs. 2039
camail d/'rz. 1553
carnal span. 1553
camalh-s prov. 1553
camangiare ital. 1637
camar rtr. 1750
camara liim. 1526
camara span. ptg. 1526
camarada span. 1526
cainarado /r^. 1526
camaiao ptg. 1541. 3580
camarilla span. 1526
camarlenc-s ^jroc. 1526
caraarlingo ital. 1526
camasa rMoi., 1539
camasimi sard. 440
camba sard. span. ptq.
1527. 1553
cambaio j)tg. 1527
cambaru sarrf. 3586
cambellotto ital. 5221
cambera ital. 8425
cambiar yjro». spnji. pl(/.
1528
cambiare lYo/. 1528
canibio it. sp. ptg. 1528
cambi-s prov. 1528
cambra ^«'Oi;. 1526
cambra nprov. 1534
cambre prov. 1583
cambrer /'/". 1534
cambrSes ptg. 1552
cambron ipa)i. 1552
cambiiix cat. 1553
cambuse frz. 1448
camedrio iipan. 1828
camee frz. 2039
cameg rtr. 1751. 3493
caraegiar rtr. 1751
camelao ptg. 5221
camel 1 cot. 1532
camello span. 1532
camelo ptg. 1532
camelote .■i/jn». 5221
camels ^jroi^. 1532
camera i(rt?. 1526
caraerajo ital. 1533
camerario ital. 1533
camerata i'M?. 1526
camerella ital. 1526
cameriere rta?. 1532
camesa rum. 1539
cami cat. 1542
camiar rt)'. sp. ptg. 1528.
1751
caraice ifa/. 1539
camicia ital. 1539
camiddu sicil. 1532
caminar pror. sp. 1542
caminhar ptg. 1542
caminho pt^. 1542
camiuo .span. 1542
cami(n)-s pror. 1542
camisa prov. cat. Sjxin.
ptg. 1539
camiscia frs. 1539
camisciole ital. 1539
camiseta .9pan. 1539
camisinha p<(/. 1539
camisola ,sp. pfr/. 1539
camisole frz. 1539
camisote pt(;f. 1539
camitsch rtr. 1751
camjar prov. 1528
cammellino (in/. 5221
cammello ital. 1532
cammeo liai. 2039
camminare ital. 1542
cam(ra)inata ital. 1536
cammino j(. 1538. 1542
camois prov. 1540
camoissier frz. 1540
camojardo itn? 5132
camosciare ital. 1540
camoscio i(n?. 1540
camote sj)an. 1543
camous ninov. 3588
camozza )(n?. 3587
camp r>tm. frz. 1550
campagna ital. 1545
carapagne /r^. 1545
campainha ptg. 1544
campana ifn/. prov. cat.
span. 1544
campane frz. 1544
campaiiha pror. pif/. 1545
campana ■span. 1545
campar span. 1545
campeador spn;i. 1545
campear span. 1545
campeche 6prt)i. 1546
campeche frz. 1546
campeggiare ital. 1545
campeggio ifn/. 1546
camper frz. 1545
camphre /rj. 406
campiguuolo ital. 1548
campione ital. 1545
campo j'^ .sp. ptg. 1550
camp-s proi?. 1550
camsil prov. 1539
camuija p?gi. 3588
camuffare ital. 5448
camuotsch rtr. 358ti
camur9a pf_9. 3588
camus prov. frz. 1540
caniuso ital. 1540
camuza ,<prtH. 3588
camzil aspan. 1540
can pror. 6543
cana ptg. 1576
caiia spnw. 1576
cauabas prov. 1583
canaglia ital. 1555
canaheja ipnn. 157
canaherla span. 1578
canaille frs. 1555
canale ita?. 1556
canalha ptg. 1555
canalla spn«. 1555
canamazo span. 1583
caiiamiel .span. 1580
caiiarao span. 1583
canape ital. 1583
canape /rj. span. ptg.
210)
caiiapeu rwm. 2100
canard frz. 539. 1565
cane ital. frs. 1574. 1565
cauarino Hal. 1919
canario spn«. 1919
canasta span. 1575
canasto nprov. 1575
canastre /r^. 1575
canastro span. 1575
canava .snrrf. 1554
canavaccio ital. 1583
canavajo ital. 1554
canareto nprov. 1573
can^ao pffy. 1589
cancel />i. spmn. 1559
cancela s;jn«. 1559
cancellar prov. 1558
cancellare i7n?. 1558
cancelliere ital. 1557
cancello ital. 1559
eanchero i7(rZ. 1560
cancro ital. 1560
cand r«Hi. 6543
can<laloso span. 1606
cande span. 4535
candea pit/. 1562
candela rum. 1562
candela rt. sp. 1562
candelajo ((n?. 1564
candeliere ital. 1564
candepola nrei. 1577
candi ital. frz. 4535
candir frz. 4535
eandire /in/. 4535
cane ital. 1574
cane ram. 1566
canebe pror. 1583
canela span. 1566
canella pror. ptg. 1566
canelo spn». 1567
canepa rum. 1583
canera rJr. 1586
canestro ital. 1575
canetas prov. 1593
canevas /rr. 1583
canevette frz. 1573
canfora iin/. span. 406
canghela ruwi. 1559
cangiare ital. 1528
cangilon spn». 2093
cangrejo span. 1560
cangrena ital. span. ptg.
3593
cangrene frz. 3593
canilla spn«. 1566
canlia prov. 1570. 1574
canhama^o ptg. 1583
can(h)amo p<^. 1583
canhao ptg. 1582
canbo pi(/. 1535
canhota, -o pAg. 1535
canh-s prov. 1574
cani itn/. 1593
canibal frz. 1584
canicola ital. 1571
IvMin.niiiiirlii'H WorlviM/.iMi-liiiin.
cjiulruln itttl ITiil
i-jiiiif I'l:. 4fi.'>!t
canilla .«/xiii. I&ti(i
ranivi» friniit. 16(S
c-aiiivoaii fn. 3010
caima Hal ptii. ir>7(i
r^iiiiiaiiK-lo itiil. 158*1
OAiinc fr:. 167G
rannclla i(<i/. 15(>G
oannollo fr:. IftGtJ
cjiiinollo i7(i/. 15l!7
rannibnic Hnl. fr:. 16S4
ramioofliio i7(i/. 1682
oaiinone idi/. 1682
raiio i7. .«/«111. pti). 16it3
oanon fiz. 1582 "
carton .s;«i»i. 1582
raiionarK i7<i/. 1685
ranoii);» o/V-'. 1686
canoniiii Hal. 16.S5
ejniopf- i<(ir 2100
cano.so siHxn. pig. 1593
canova Hal. 1554
canovajo tVii/. 1554
ranovicro ital. 1554
ran-s pnir. 1574
ransar spa». 1549
cansaro ital. 1649
canse ii/r^. 1539
oanso .«;)nii. 1549
caiis6-s prov. 1590
cant prov. afrz. 1530.
G543
cant rum. 1692
canta riii». 1591
cantar pror. sp. pty. 1591
cantar rum. 1789
cantare ital. 1591
cantaro, -e ital. 1789
canteca rH»i. 1589
canteiro ptq. 1587
cantol n/i-r. 1530
cantelcs span. 1587
cantera span. 1587
oantica, -o i7a/. sp. ptg.
1589
cantie rum. 1589
cantic-s prov. 1589
cantiere i7n/. 1587
iantij;;a ptg. 1589
cantimplora i7. sp. 1579
Kintique frz. 1589
canto i7a/. s^j. pty. 1530.
1592
canton /"ir. 1530
cantone i7a/. 1530
cantonnier frz. 1530
cantuccio ital. 1530
cant-z prov. 1592
caniulo aspan. 1594
canut ;)rof. 1594
canuto !7(i/. 1594
canyafera cat. 1578
canzon span. 1590
canzone i7a/. 1590
cao ptg. 1574
caorci-s prov. 1459
cap )•«»!. ^>ro». 163G
capa prov. sjian. 1618
capacho, -a span. 1618
r«pair6-ii /nor. KilK
ca|>.'niiia i7<i/. 144s
capAo pig. 1619
oapiir .«/Kill. pig. 1619
capnrllio i7ii/. 16:16
capatiiiii mm. 1607
capato pig. 2181
capili'l-s priii: 1609
capdolli-x y-ior. 161.')
.•apc.-cliii. i7.i/. 1615
ca|M'lla pror. 1618
capi'llatiira i7(i/. 1601
capi'llii i7(i/ 1602
capcio spiin. 1618
capcl-.s /iriir. 1618
cap.To ital. 1604
capi'stro i7(i/. 1005
capostru rMiii. 1006
capet ridii 1640
capovolo i7ii/. 1598
capezzale «7rt/. 1010
caplianl frz. 4520
capibile ital 1698
capillo sp(Ui. 1018
cajiirc i7(i/. 1004
ca)iitaino frz. 1607
capitalo i7(i/. 1006
capitan sp'in. 1607
cjipitan rum. 1007
capitanli-s jnov. 1607
capitano i7(i/. 1607
capitao ptg. 1007
capitaro i7(i/. 1612
capitcllo i7(i/. 1609
capitolo ital. 1615
capitol-s prov. 1615
capitoni ital. 1611
I capitulo span. 1015
capnia!h-s prov. 1563
capo ital 1036
capu cat. 101!)
' capon span. 1619
capono j7(i/. 1019
caporal aspan. 1010
caporale i7a/. 1010
cap6-s j)rov. 1019
i capot frz. 1018
I capovolgero ital. 1639
, capovoltare ital. 1039
cappa i7(i/. 1618
capparosa sp. ptg. 2167
cappella (7(i/. 1618
cappellajo ital. 1618
cappellicra itnl. 1618
cappello ital. 1618
capperone i7fi/. 1018
cappio ital. 1635
cap(p)otto ital. 1618
capra ital. 1020
capra rwHi. 1620
capre frz. 4523
capreolo ita/. 1622
capretta ital. 1020
capricciare ital. 1023
capriccio i(. 1623. 8187
caprice frz. 1623
capricho .sp. 2)tg. 1623
caprifoglio i7«?. 1024
caprifoiu rum. 1024
caprifuelh-.8 prov. 1624
«■iiprloln i7a/. 1622
ca|)ri<il() i7(i/. 1622
cai)tiMH'ini'ii-« pror. 1636
captiMicMixa pror. I(i36
cuptif fr:. 1632
captivan- i7ii/. I(i32
i-aptivci i7(i/. 1632
capiu'i'io i7(i/. KilH
«•apiico frz. 161.S
capiu'lu) span. I(il8
capiilj »7i-. 1616
citpiui I'liHi. 1619
capiiz .tpa>i. 1(!18
capnzar pror. 1619
cacjuor frz. 4619
j car /»•(((). 1698
1 car riiwi. rtr. frz. cat.
j 1696. 6645
I cara suril. pror. cat. sp.
ptg. 1643
1 caralia span. 1646
' carabattola i7rt/. 3726
carabo .ip. ptg. 462(>
carabc frz 4526
carabcia span. 1645
carabin frz. 1726
carabina Hal. span. pl(/.
1726
carabine frz. 1726
caracol frz. sjian. plq.
1643. 1646. 1950
caracolo frz. 1646
caranoUare Hal. 1640
caracoUo Hal. 1643. 1646
carafe frz. 0512
carafTa !7a?. 6512
caragnar mantuan. 4913
caragol ca«. 1643. 1646
caragollo ital. 1643. 1046
caramel-8 prov. 1484
caramiila i)ro)\ cat. 1435
caraniillo s/;f(n. 1484 '
caranten prov. 6518
carare rum. 1690
carastia aspan. 1601
carat /V*. 1799
carateilo ital. 1693
cara to i7n/. 1799
carauto afrz. 1047
carauz .s/jnw. 3603
caravella ital. 1646
caravelle frz. 1045
carbo en<. 1048
carbon span. 1048
carbonajo i7n/. 1049
carbonara ital. 1049
carbonaro ital. 1649
carbonchio j7a/. 1051
carboncolo ital. 1051
carbonc t7a?. 1048
carboner cat. 1649
carbonero .s/j««. 1049
earboniera i7fi/. 1649
carboniere ital. 1049
carbo-s /woy. 1048
carbunar rum. 1649
carbunculo ital. 1651
carbuno niwi. 1648
carbuni rum. 1650
carca rwin. 1694
«>nrrt^ span. 1665
carcanie Hal. 7il6
carrun /inir. /V.-, 4694 •
carcana x/»i»i. 1679
oarcanfia i7. pig. 1679
cari'asso frz. 1679
carcaRHo Hal. 1656
(^arrava sjian. 2004
carcavo .«/kim. 2004
ciircel span. 1652
carcorario Hal. 1664
carcerc i7(i/. 1052
carcerioro i7((/. 1664
carcino span. I{i52
carcinoniia span. 1662
carciofo i7(i/. 36:). 713
carconia span. 1062
carcoinor span. ptg. 1(!52
carcuozo spun. 1652
car<lar« i7a/. 1660
cardija sard. 2240
cardino Hal. 1068
cnrdo i7n/. .s/iiiw. 1060
cardo-s //ivir. 1669
car<lon -spun. 1669
cardu .«ini/. 1600
caro rum. 6637
caremo />r. 0517
careiularo itiH. 6531
carosina prov. 6517
carestia idi/. /irao. span.
ptg. 1601
carestioa /inio. 1061
carestoso i7ny. 1661
caro-va ram. 0538
carga span. ptg. 1094
cargar prov. span. 1694
cargo span. ptg. 1694
cariasa saril. 1805
caribari n/^ci. 1511
car(i)eare ital. 1694
carice i7a?. 1603
carico ital. 1094
caridad span. 1666
caridade /)<//. 1666
carillon frz. 6525
caristia j(/)aM. ptg. 1661
oarita i7rt/. 1600
caritat-z prov. 1060
carraalar j7r. 1484
carmenar sjian. 1609
carmesi span. 0513
carincsim /3(^. 6513
carmin frz. sj). ptg. 6513
carminio ital. 0513
(jarinunha 7j<^. 1474
cam prov. cat. 1078
carnada span. 1672
carnajo i7a/. 1671
carnascialare Hal. 1673
carnascialo »7. 1673. 1097
carnat rum. 1070
carnatar rum. 1074
carnaval frz. span. pty.
1697
came it. rum. frz. .span.
ptg. 1658. 1678
carneiro ptg. 5405
carnelasciare ital. 1073
carneo itaZ. span. 1675
Koiiiaiii«ihc's Wortverzeiclinis.
2.^
eaxneroniMii. 1G71. 2252.
5465
carnescialare ital. 1673
carnet f'ri. 6555
carncvale ittil. 1697
carnicciro ptg. 1674
carnicero span. 1674
camiore, o ital. 1671
camier-s prov. 1071
carnos rum. 1676
carnos /)/oi\ 1676
oarnoso span, jitii. 1676
carnovale ital. 1697
carnudo spa». /jf.(7. 1677
pamuto ital. 1677
caro it. span. ptg. 1698
carofil rum. 1699
carogna i7(i/. 1681
carola ital. 1851
oarolar pro». 1851
carolare ital. 1851
carole afrs. 1851
caroler n/V". 1851
caronha prov. 1681
carosello i'faZ. 1696
caroube f'rz. 1836
carouge f'rz. 1836
carpa s/>a». pi»/. 1682
carpan rum. 1685
carpe f'rz. sp. pti). 1682.
1685
carpentiere ital. 1683
carpentier-s y^rot'. 1683
parpia ital. 1686
carpin rum. 1685
carpine ifa/. 1685
carpino ital. 1685
carpiiiteiro /jfi;. 1683. 5324
carpintero sp. 1683. 5324
carpione ital. 1682
carpo ital. 1088
carpone «toZ. 1688
canjuois afrz. 1655
carrabba aiciV. 6512
carraca it. frz. sp. ptr/.
4567
carraja ital. 1690
car(r)aque f'rz. 4567
carrasca «pn». 6560
carrasco, -a cat. sj). ptg.
1816
carrata ital. 1692
carre ital. frz. 6522
carreau frz. 6523
carreforc-s prov. 6524
carrefour frz. 6524
carregar ^;?(/. 1694
carrego jjtij. 1694
carreira lAg. 1690 f.
carrer /Vx. 6527
carrera spati. 1690
carriaggio ital. 1689
carri<;o pt(/. 1663
carriega ital. 1736
carriera I'fa/. proc. 1690
carrii-re /rz. 1690. 6521
carrignon-s j/rov. 6554
carrizo span. 1663
carro j7. sp. p/c/. 1696
carrobio t<a/. 6526
carroiia span. 1681
carroiio ^fpa». 1681
carrosse frz. 1696
carrousel frz. 1696
car(r)ousse /rj. 3603
carroza span. 1696
carrozza lYa/. 1696
carrozzajo ital. 1696
carrozziere ital. 1696
carruagera p((/. 1689
carruajo span. 1689
carniba i7((?. 1836
carrubbio ital. 1S36
carrubo ital. 1836
earrucola 2(«!. 1695
carruga prov. 1695
car-s /iroy. 1696
carta it. prov. cat. span.
ptg. 1832
cartaccia ital. 1833
cartaz ptg. 1833
carte rum. frz. 1832
carteiro p<(/. 3099
cartero sjjan. 3099
cartoccio ital. 1832
cartola iio/. 1834
cartolajo, -ro ital. 1835
cartolario ital. 1835
cartolaro, -e I'toi. 1835
cartolar-s prov. 1835
cartolina ital. 1834
carton /"rj. 1832
cartone ital. 1832
cartouche /'r;. 1832
cartulaire f'rz. 1835
carturar no». 1835
carugem ptg. 1652
carunehar ptg. 1652
caruncho pf(/. 1652
carunt rum. 1594
carvallo ptg. 6560
carvao p((;. 1648
carvi ital. frz. 1662
carvoeiro ptg. 1649
caspror. /rr. a.-ipan. ajjtg.
1711. 1722. 1723. 6552
cas rum. 1705
casa i«. prov. cat. span.
ptg. 1700
casaca span. ptg. 1700
casacca ital. 1700
casamata .■•^xi». 1701
casamatta ital. 1701
casaque /Vj. 1700
casar cat. sp. ptg. 1707
casar rum. 1703
casare ital. 1707
casarie rwm. 1703
casarma rum. 1704. 6553
casator rum. 1707
casatori i-hhi. 1707
casca ital. 6549
cascabel f>p. ptg. 7188
cascabillo s;^. p<^. 7188
caseada ital. 6549
cascajo ital. 6549
cascar «pan. p<(/. 1706.
6549
cascare ital. 1706
cascata ital. 1706
cascavel-s proe. 7188
cascina ital. 1705
cascio ital. 1705
casco rtaZ. sp. ptg. 1702.
6549
case /"rr. 1700
casemate frz. 1701
caser frz. 1707
caserma itn^ 1704. 6553
caserna span. ptg. 1704. i
6553 .
caserne frz. 1704. 6553
casiraira ptg. 4527
casirairo span. 4527
casipula i<a^ 1700
cislegi rum. 1697
casnarJ afrz. 1708
casne-s ^jrot. 606O. 6563
caso it. span. ptg. 1722
casque frz. 6549
casquette frz. 6549
casquijo spa». 3687
cassa ital. prov. cat. 1625.
1631
cassa da morto it. 7160
cassador-s proc. 1629
cassajo ifa? 1626
cassarpri'. cat. 1631. 6551
cassare ital. 1710
casse altfrz. prov. 1838.
1709
casser frz. 1706. 1710.
6551
cassero ital. 460
casserole frz. 1838
cassetta itai^. 1625
cassettone ital. 1625
cassiere ital. 1626
casso I'ia?. sp. ptg. 1627. i
1711
casso cat. 1838
casta spa«. pfi/. 1720
castagna, -o ital. 1712
castalderia ital. 1713
castaldione »f. 1713. 3618
castaldo it. 1713. 3618
castan rum. 1712
castana rum. 1712
castanho, -apri7. p<^. 1712
castano, -a span. 1712
caste frz. 1720
castejar pior. 1715
castello ital. ptg. 1714
cast?l-s prov. 1714
Castel vetro ifaZ. 8677
castiar prov. 1715
castic-s prov. 1715
castidade p<(/. 1716
castig rum. 1715
castiga rwrn. 1715
castigagao j'tff- 1715
castigador span. 1715
castigamento iio/. 1715
castigar span. ptg. 1715
castigare ital. 1715
castiglar aprov. 8207
castigo i<a/. 1715
castimen-s prot. 1715
castimonia span. 1716
castita ital. 1716
casto «'(((/. sp. ptg. 1720
castono t(a2. 1625
castor prov. frz. span.
ptg. 1717
castore, -o ital. 1717
castrar span ptg. 1718
castrare Hal. 1718
castro i(a/. sy^an. 1719
casuUa sp. 1700. 1721
casuna rum. 5703
cata /jror. sp. ptij. 1740.
1633
catacolto ital. 1633
cataeomba I'ta/. 1728
catacombe frz. 1728
catacumba(s) span. pig.
1728
catafalco ifu/. 1633
catafalque frz. 1633
catagliolo i<((/. 1737
catalejo span. 1633
cataletto ital. 1633
catana i«a/. 1628
cataplaime nprov. 1730
cataplame nprov. 1730
cataplasme nprov. 1730
cataplaume nprov. 1730
catar r(c. sp. p<^. 1633
cataranha p*(/. 1731
eataso! span. 1633
catasta i<a/. 1732
catasto ital. 1608
catastro it. sp. 1608
catatufFulu ita?. 8411
eataviento span. 1633
cati- ram. 1734
catedra ita/. sp. 1736
catedratico sp. 1736. 6398
catel rum. 1734
cateli rH»i. 1741
cateUa ital. 1609
catello ital. 1734
catena ttai. rtr. 1735
catenaccio ital. 1735
cateroa afrz. 1640
cathedra ptjf. 1736
catino ital. span. 1738
catir frz. 1962 f.
cativo A^an. 1632
catorce span. 6559
c<itorigoIe cenez. 7200
catorze cat. 6559
catra ram. 2140
eatrame ita/. 466
catre span. ptg. 6529
catro lucch. 4531
cattano jtai. 1607
cattare sard. ital. 1633.
1963
cattarigole tirol. 7200
cattedra ital. 1736
cattivare ita?. 1632
cattivita ital. 1632
cattivo i'iaZ. 1632
catxap cat. 2396
cat-z prov. 1740
cau sa)-(i. rtr. pit. 2757.
3628. 4533
caucala ptrov. 4533
cauchemar frz. 1491. 5102
ISiiiiMiiiiii'lu'e \Viirln>r/.i-ifliniH.
raiida /it'i. 1744
IMIIil.tl .«/Hill, litfl. KMNi
r;iiuli<'r;i ;iriir. 16»H
<';iu>lillio /•tij. HUM)
i-atiilill" .«/Kill. ItRKt
rauilil .mW/. IftOI
1-.1110 ;)ir. 45;W
Rsul-g prof. 174!t
cniinm i<r. I'M
ruupir jirnv. 462!t
cauror cr»*. 1467
041118 pror. 17G7
cuus rum 1743
«•.lllJil ifdj. s/). pt(i. 1762
I'.msiir /inir. 175H
raiisan» itnl. 1753
«•;uisi< /r^. 1752
.Musor />.-. 1753. 4530
rati si moil t-z pror. 4532
oaiisir /iror. 4532
oaiisit-z pror. 4532
oauso-s i>ror. 14!13
oaiissa ;>ror. 1497
oaussaila pror. 149S
oaussar yiror. 1494
oaut /iroc. 1504
ciiiita nil». Ui'i'i
cautivcru .■•pan. Itj32
oautividad upati. Ili32
oava i7(i/. rtr. 1707
oavajni /onib. 1756
cj»vagnu »'iei7. 1756
cavaloar pror. 1446
cavaloare ital. 1446
oavale fr:. 1443
ortvaloric /')-. 1447
cavalgar pli/. 1446
ravalfjuar 7<roi\ 1446
cavalh-s itror. 1447
oavalier /r:. 1444
cavaliere ifiW. 1444
cavaliero ital. 1444
cavall f<J/. 1447
cavalla i7<i7. 1443
oavallajo ital. 1444
cavallaro ital. 1444
oavalleria Hal. 1447
«avallctta i7. 1445. 4S73
oavallotto ital. 1445
cavallier-s pror. 1444
cavallo i<a?. ptg. 1447
caval-s yiror. 1447
cavanu ital. 3548
cavare iVa/. 1765
oavavcr-s jiror. 1444
cavea ital. 1757
caveoon /r.-. 1610
caveira ptt/. 1517
cavelha ^j///. 1942
cavelle ital. 1764
eavczza ital. 1610
L-avezzone ifa?. 1610
cavial span. jitr/. 3912
caviale ital. 3912
caviar /rj. ^^^i;. 3912
oavicfhia, -0 i>. 1614. 1762
cavifilio ital. 1762
cavilha pror. ptg. 1762
cavilla Sjjan. 1762
carina itai. 1755
I I'tkvlne friaul. iri78
0.1V.. i/.i/. 1636. 1767
onv.il.i ital. 1749
oavolo voriulto i7<i/. S7f>6
lavriolo i7.i/. 1(«22
.■awi> ^iir. 4.'i:l3
.aya.li) spa». 1.S27
ravo afr:. 1464
oajo span. 4.'>21
oav».s span. 1464
oai rtr. 183S
oa/.n s/(iiti. />f;/. 1631
raznilor s^tan. 1629
cazar ;)roi\ .<;). ptq. 1707.
1631
oazoairia .«pn». 1452
cji/.oriia jiror. 6553
cazorn-8 y<roi'. 6555
cazii span. 1838
oaziiola span. 183><
oazza i7(i/. 1838
oazziu.la i7(i/. 183s
oe />.-. 27(il
00a prov. ptg. 7340. 1 783
ooa))a ram. 1796
roara rum. 1798
oenrcaii rum. 1905
ceha j>;'or. C'l^ 1796
oebada span. 1861
cebar span. 1862
cobellina .sywii. 7572
cobo span. 1864
ceb.'ila /)/(/. 1797
cobolla span. 1797
cec pror. 1463
cecc iVa/. 1869. 6183
eccella Hal. 1462
cecera chianes. 8943
c/'cero i<a7. 1869
Cecil cat. 1463
cecial .<y<fi)i. 1801
Cecilia Ual. 1462
cecina span. 1801
cecino i7a/. 1868 f.
cedazo span. 7071
ccdejar prov. 7502
cedelar ^roi'. 7502
coder span. ptg. 1769
ccderc ital. 1769
cedilha /)<</. 8937
cedilla span. 8937
codille /'". 8937
cedola ital. 7232
codre frz. 1771
cedriuolo i7n7. 1771
cedro i(. sp. ptg. 1771
cedroucUa ital. 1771
cedula ^iroii. sp. ptg. 7232
cedule /"r.'. 7232
ceffare ital. 7216. 8035.
8038
ceffo rt. 7216. 8035. 8038
cefforale Hal. 1813
ct'firo span. 8936
cego ;)(;/. 1463
cegonha ptg. 1874
ceibar yj?;/. 1466
ccibo ptg. 1466
c«indre frz. 1888
ceinturc /rz. 1883
wirf d/r-'. 1869
.•oja .•.(irr/, pror. cat, up.
pig. 1S78. 7949
coj.ir s/ian. 1826
ocl rat. pror. 1468. 2764
oola fr:. 2761
oolada >7«i>i. 146.^
oolar span. 1782
oolaro i7<i/. 1782
colata ital. 1465
loolda span. 1778
t colobrar .«yi. ptg. 1774
rolobraro ifn). 1774
' celobro it. sp. ptg. 1773
coK'bro fn. 1773
colobror frt. 1774
colore iVfW. .s/inii. 1775
ci'lcri fr:. 7352
celeste i7(i/. 1467
relesto i7<i/. 1467
colli prov. 2764
coUa ital. sp. ptg. 1778
cellarier-8 pror. 1781
ccUario i7(i/. 1779
oellaro nrap. 1779
oellerajo Ual. 1781
cellcreiro ptg. 1781
ccllorier />•.-. 1781
celliore ital. 1779
celojiia span, 8934
celosia .sy<n)i. 8934
cel-s pror. 1468
celtro ,sj)«». 470
celui pror. frz. 2766
ccin ptg. 1794
cembalo i<a/. 2377
cembcl afrz. prov. 2378.
7987
cembclar prov. afrz. 2378
ceniboler prov. afrz. 2378.
7987
cembellar aspan. 7987
cenibcl-8 /)ro». 7987
Clement frz. 1469
cemcnteri-s prov. 1990
cciniterio /)<<;. 1990
cemraeiiera nea}). 1536
cena i7. pror. span. 1783
ccnaoho .«/mm. 1784
cenacolo ital. 1784
eenagal ,sj>an. 1470
cenagoso .spa»i. 1471
cenail afrz. 1784
ccnaillc a/Vi. 1784
cellar ]>rnv. acat. span.
1785. 1896
ccnare ital. 1785
cencerrion span. 7780
cencerro s/ja». 1882. 7780
cendal afrz. span. ptg.
7480
condra cat. 1894
cendrada cat. 1885
cendralina ita/. 7243
ccndre prov. frz. 1894
cendr.- frz. 1885
cendr.'O /"rr. 1885
cendreux frz. 1886
cendros pror. 1886
cene /Vz. 1783
rtMiehl .v^Hiri 66
oi-ii.'llo fr:. 1973
Conor afrt. ISiHi
coiioro if(i/. 1894
I'oMoMs.i Hal. 1HH<>
■•onlicr pror. 188:»
o<Miioioiit<> .s/«iM. 1893
coiiiza span. 1893
ccnizoru span. 1892
oonizo .v/xiH. 1893
ceiiizoso sp. 1886. 1893
ix'nimmclla ital. 1484
coiiir .<./»(!». 1888
cono ptg. 1472
ci'iio .syHiii. 189(i
ceiino i7(i/. 1896
couogil span. 3657
oenre-K prov 1894
oeiKsal /;•.-. 1786
ooiiso i7n/. 1787
cent fr:. cat. 1794
coiitaurea it. .yi. ptg. 1788
contaur.'o frz. 1788
contoi.) ptg. 1791
centella' sjian. 7268
centellar .■ij>an. 7269
coiitolloar .s/xih. 7269
ceatena .•■jian. 1791
ccntonaire /'I'z. 1790
centenario it. span. pig.
1790
centcno .ipan. 1791
contosimo it. .ip. ptg. 1792
centcsim en/. 1792
centime frz. 1792
centina Ual. 1884
centinajo i7ni. 1790
centinare i7(i/. 1884
centinola sp. 7365. 7377
cento Ual. pig. 1794
central frz. 1793
centrale ttal. 1793
centre /"ci. 1793
centro ital. 1793
ceniisa rMi». 1894. 1899
cenusos rum. 1886
cenzaya span. 7350
ceo />«7. 1 168
cep cat. 1900
cepa cat. spun. 1900
Cep do vigno frz. 8777
cepilho pig. 1901
cepillo .s/xi». 1901
c«po span. 1900
ccppicone i(((/. 5706
ceppo ital. 1900
cep-s pror. 1900
oer )■((»!. 1816
cera it. rtr. prov. ■■ipan.
ptg. 1644. 1798
cerafolio span. 1473
ceramella ital. 1484
ceramunha ptg. 1474
cerare itn?. 1812
cerb rum. 1824
cerbio i7a/. 1824
cerbit-z rum. 1823
cere rum. 1910
cerca ru»i. sp. pig. 1907.
1902
Kouiauisihes Wortverzcichnis.
25
cercar prov. spau. pig.
1907
cercare ital. 1907
ceree ptg. 1905
cerccau frz. 1903
ccrcel rum. 1903
cerccler afrz. 1903
cercelle a ft-. 1800
cercen span. 1905
«.■er^ena rtr. 1004
cercenar .y«i«. 1904
cerceta rum. span. 1906.
1800
cercliiaro ital. 1908
eerchiello i<n?. 1903
cerchier afrz. 1907
cercilhar pig. 190«
cercilho ptjr. 1903
cercillar spcni. 190i^
cercine iVa/. 1905
eerehio ital. 1909
cercillo span. 1903
cerclar ^roc. 1908
cercle frz. 1909
cercler /Vs. 1908
cercle-s prov. 1909
cerco ital. 1910
oeroueil «/"rz. 71ti0
cercui rum. 1908
cerda s;«(>!. 7622
cerdo sjmn. pig. 7022
cere rum. 6532
cerebello rta?. 1802
cerebro span. ptg. 1803
cereira prov. 1805
cerejeira pf^. 1805
cereo ital. 1806
cerezo, -a s/ja». 1805
cerf /"ri:. 1824
cerfeuil frz. 1473
cerfoglio ital. 1473
oeriesoha rtr. 1805
cerise frz. 1805
cerisier /rr. 1805
cerna ital. 1807
cernada span. 1885
cemar s/). ^rfr/. 1807. 1811
cerne no», frz. ptg. 1807.
1811. 1905
cerneale rum. 2816
cernecchio it. 1810. 2595
cerneja span. 2595
cemelha ptg. 2595
cemer />v. 1811. 1904
cernere Hal. 1811
cemicalo span. 1809
cerniglo span. 1809
cero ital. 1806
<;er6j rtr. 1843
ceroulas pitg. 7421
cerquinho ptg. 6562
cerraja s^otk. 7414
cerraje span. 7412
cerrar sp. ptg. 1936. 7415
cerre /rr. 1S16
cerretano Hal. 1814
cerreto I'tu^ 1816
cerrion span. 7780
cerro ital. sji. ptg. 1816.
1911
eers pro», cat. 1801
certa rum. 1819
certain /r^. 1817
certano itat. span. 1817
certare I'ta^ 1819
certes frz. 1820
certidune lucches. 1818
certo itn?. ptg. 1820
cerui rum. 1812
ceriileo it. sp. ptg. 1475
cerusico ital. 1843
cerva itnt. ptg. 1821
cerveau /rs. i802
cerveja ptg. 1822
cervclla ita/. prov. 1802
cervelle /"rs. 1802
cervello ital. 1802
cervel-s proi'. 1802
cervesa cat. 1822
cerveza prov. 1822
cervia ital. prov. 1821
eervice ital. 1823
cervigia Hal. 1822
cervio ?tnt. 1824
corviz altfrz. span. ptg.
1823
cervo ital. cat. ptg. 1824
cervoise frz. 1822
ceriv]-s ^roi'. 1824
ces prov. 1787
cesca pror. 7429
cesello ita/. 1913
cesendolo vmez. 1872
cesindello (tat. 1872
cesoje ital. 1914
eespeta rum. 1479
cespicare (fat. 1479
ccspita itat. 1478
cespitar span. 1479
cespite ital. 1478
cespo ital. 1478
cessal-s j.iror. 1786
cessar jjroe. pre. 1825
cessare ital. 1825
cesser /Vi. 1825
cesso ital. 1825. 7328
cesto ital. 1478
cestui n/ri. 2772
cet frz. 2770 •
cetato rum. 1924
cetate ram. 192o
cetatean ruwi. 1925
cetera ital. 1917
ceteni mm. 1917
cetra ital. 1917
cetrero span. 81
cetriuolo ital 1920
cevada pt»/. 1861
cever oberital. rtr. cat.
1859. 8950
cezer-s prov. 1869. 6183
cha nprov. 1724
cha- span. 7851. 8161
cha 7%. 8161
chaable ofrz. 1726
chaaigne afrz. 1735
c(h)aaignon a/Vj. 1735
chaaine afrz. 1735
chabasca spa». 1939
chable frz. 1726
chablis frz. 1726
chaborra span. 1939
chabot frz. 1617
cliaboz pt^. 1617
chabraque frz. 8406
chachevel afrz. 1448
chacona .yjan. 1848
chaclcs afrz. 1764
ebaone a/Vi. 1735
chafar span. 4543
chafundar pti/. 7863
chagriii /r.?. 7078
chagriner frz. 7073
cliahute a/>^. 1757
chai />.-. 1481
chaigniin afrz. 1735
chaiiie frz. 1735
chainse afrz. 1539
chainsil /rr. 1539
chair frz. 1678
chaire frz. 1736
chaise /"rz. 1736
chaland frz. 1507. 1839
chalandre afrz. 1839
chalaverna rtr. 1510
chaleco span. 8913
chalenge a/'r^. 1516
chalengier afrz. 1516
chaline afrz. 1510
chalit /"rz. 1729
chalivali afrz. 1511
chaloir /rj. 1507
chalonge frz. 1516
chalongier afrz. 1516
chaloupe /"r.r. 7561
chaliimeau frz. 1484
chalupa sjwn. portug.
7561
chaiuada ^t(/. 1926
chamade frz. 1926
chainalote pt,7. 5221
chamar jitg. 1927
cbamarra .s^jan. 2776
chamarre /rs. 2776
chamarrer frz. 2776
charabellan /'rs. 1526
chamberga spait. 7253
chanibre frz. nprov. 1526.
3586
chambrelenc afrz. 1526
chameau /"rz. 1532
chamedrios p/tg. 1828
chamedrys ^jt^/. 1828
chamelote s]"'"- 5221
chamma ptg. 3305
chaniraojar ptj. 3306
chamois frz. 1540. 3588
chamorra, -o S2)an. ptg.
1521. 5519
chamotsch rtr. 3588
champ /rr. 1550
champagne frz. 1545
champignon frz. 1547
champion /rj. 1545
champoier afrz. 1545
chamuscar sp. ptg. 3310.
5497. 7881
chanca ptg. b925
changard /"r^. 1455
chance frz. 1455
chancel /rz. 1559
chancelor frz. 1558
chancelier frz. 1557
chancir /rj. 1569
ehancleta span. 8925
chanclo span. 8925
chancre frz. 1560
chandelarbre afrz. 1563
chandelle ^2. 1562
chandoille afrz 1562
chanes a/Vz. 1593
change afri. 1528
chanoine frz. 1585
chanson /'r^. 1590
chaut frz. 1592
chantel a/'r^:. 1530
chantele afrz. 1530
chantepleure frz. 1579
chanter /'rz. 1591
chantier frz. 1587
chanvre /r.?. 1583
chanza spati. ptg. 8926
ch3o ptg. 6205
chaon a/'rz. 1766
chaorcin-s prov. 1459
chaorci-8 pirov. 1459
chapa span. pt<;. 1618.
1930. 4543
chapar jttg. 1618. 4543
chaparra, -o span. 106
chape frz. 1618
chapear span. 4543
chapeau /'rz. 1618
chapclle frz. 1618
chapeo ^tj/. 1618
chaperon frz. 1618
chapin frz. 4543
cbapiteau /V/. 1609
chapitre frz. 1615
chapiadis ^ro». 1634
c(h)aplar prov. 1634
chaplo 2jrov. afrz. 1634
chapleis a/'ri. 1634
chapler afrz. 1634
chapon frz. 1619
chapotear sjwn. 4543
chapoutii nprov. 4543
chapouteja nprov. 4543
chappe /r^. 1618
cbap(p)in frz. 1618
chapuis a/rr. 1619
chapuisier afrz. 1619
chapuz s;pan. 4543
chapuzar span. 7882
char frz. 1696
charabia /j". 378
charade frz. 1647
charado nprov. 1647
charaie a/rz. 1647
charait afrz. 1647
charamusca span. 5497
charan^on 2349
charaude afrz. 1647
charaute afrz. 1647
charbon /Vs. 1648
charbonnier frz. 1649
charchant afrz. 4594
charco span, pt»; 6546
chaidon frz. 1659
charge frz. 1694
Kiirting, lat.-roin. Worteibiicli. (Wortverzeichnisse.)
i6
KoiiKitiiKrlii's Wortvprzcicliniri.
ebanrer fn. liitu
phuriti' frr. U\66
charivari fn. l.'ill
rliiirinalnr rlr. Ils|
cliarmo /V.'. lWi7. ll'is:.
cliarmiT /Vr. 1G(>7
«■Imrnipr fi:. ItJTl
rliariiioro /r.-. KJSH
clianiu /"r.-. IG77
cliaruRiio /r.-. lliSi
rlinrpa >paii. {ilij. 7228
charitonto /rr. 16S4
cliarpoiitior f>:. 1(W3
oliarilio fr:. KJSti
I'liarpir (i/V.-. Itisi;
eliarrailu span. U>t7
cliarriH? /"rr. 1G72. 1(>!)2
i-liarrinjro />.-. U!s;»
cliarrior afr:. Itiill
charrii'rp d/r.'. 1()90
cliarro .<j)n»i. /ifi/. 1831.
3tJ12
cliarroior ofr:. Ki'U
iliarruo />.-. 1(!'.»5
oLarto />.-. 1832
cli.irtre aft-. Iti52
i-liartre /rr. 1832. 1834
rlianii nprov. 16(12
ohasfo fpati. 4544
chasne o/V^. 1709
cbiisso I'rs. 1625
rliassc />r. 1631
chasscr /V^. 1631
chasseur /):. 1620
chastett' /'r^. 1716
chasti afrz. 1715
chastiement afrz. 1715
c(h)astier n/■r^. 1715
eliastoi a/V.-. 1715
ehastoiement n/;T. 1715
c(h)astoier afrz. 1715
cliasuble fr:. 170(1
chat /'rr. 1740
chata spa», p^r/. 1740.
4543. 0210
chataigne /V.-. 1712
chataignier frz. 1712
chateau /"r*-. 1714
chatelain, -e frz. 1713
chatelet frz. 1714
chat-huant /'/^. 4029. 4533
chaticr fr-- 1715
chatiraent /)". 1715
chato up. ptg. 4543. 6210
chaton /rz. 4528
chaton /"rz. 1625
chatonner frz. 4528
chatouiller/'rr. 1739.1741
8207
chatrer f'iz. 1718
chatte frz. 1740. 4543
chauana prov. 4533
«haud /"rr. 1504
chaudeau frz. 1502
chaudel n/>;. 1606
chaudii'Tc fr:. 1501
chaudron frz. 1503
cliauffcr /rr. 1505
chaumo frz. vprov. 1486.
1750
t'liauiiilt^re frc. 1486
rhauiiiino />.-. 1486
.-hailn fi/i-.-. 1724
I'hauplr pror. 4529
rhiiii » /iivic. 4.'>.13
chauiiir prov [KVl
chaussi> frz. 1497
chiiU8.<.'0 frz. 149H
oliaiissor frz. 1494
chauKsotior /i;. 1495
' cliauKSon fr:. 1493
chauvo frz. 1621
chauvo-souris /(■;. 1619.
6497. 71.S4. 7626
I'haux frz. 1523
i-liavo plij. 1943
chavcco jilii. 7219
chavcllm pd/. 1942
'■havcllio pt'tj. 1942
rhavircr frz. 1638
ciiaza .«yxin. 1631
chazar >'y>nii. 1631
chazcr ^(coc. 1457
cho iV(i/. 6541
cheance a frz. 1456
cheans afrz. 1457
chebec frz. 7219
chedda *nr(/. 1770. 1778.
7387
chef frz. 1636
chogar pit). 763. 6224
cheie rum. 1943
chcio p/(7. 6219
cheirar ptg. 3302. 3430.
5729
choiro 3302. 3430
chejia sard. 2775
cheles afrz. 1764
chelmo afrz. 7234
chumor »i/"c^. 7367
chemin fr?.. 1542
cheiiiiiire frz. 1536
chcminel /Vi. 1568
cheminer frz. 1542
chemise /"ir. 1539
chemi.sctto frz. 1539
ehenabara sard. 8613
chen.ibura snrd. 8613
chenal frz. 1555
cheiiapan /')V. 7248
chenaura aard. 8613
chene frz. 1709. 1768.
6560. 6563
cliiueau frz. 1567
chenet /it. 1538. 1568
[ chenille frz. 1571
chenu frz. 1594
cheoir frz. 1457
chcppia (to/. 1961
cher frz. 1698
cherchant n/ci:. 4594
chercher frz. 1907
j chore frz. 1643
' chi-rere Hal. 6532
cherivia /)<</. 4525
cherto frz. 1666
chervis /i^. 4525
fhosciarc sard. 1967
I chesnc afrz. 6563
1 ch.Hif frz. 1632
clii'lln o/"!-.'. 1721
chovnl frz. 1417
rbovalerie /r»-. I 147
chovah't fr:. \\\h
rlievalior fr:. MM
ilu'vancii frz. 16:16
cliovauchcr fr:. 1446
chevau-ir-gcr /'re. 1447
dievcco afrz. KilO
chovelu frz. 1603
cliovpluro /"it. 1601
ciiovet frz. 1696. 1636
cbevctjiigne afrz. 1607
ciipvetainc «/"rf. 1607
chevrtro frz. 160.")
cheveu /V.-. 1602
chcvc/, (i/r;. 1610
chfville frz. 1614. 1762
clicvrcffuillo /V.-. 1624
chevrfl afrz. 1622
chevretto frz. 1620
cbevreuil /i". 1622
choz frz. 1723
chiag n/m. 1966
chiaito ilal. 6192
chiaja neapol. 6194
chiajeto »ie(i/>. 6192
chiama ital. 1927
chiamaro iVn/. 1927
cliiamo itaL 1927
chiantaro ital. 6203
(diiappa, -o i(«?. 4543
chiappare ital. 1634. 4r>43
chiappiiio ital. 4543
chiappola iVa/. 4543
chiappohiro ital. 4543
ibiappolo ital. 4543
iliia|ipone ifn/. 4543
cliiar rum. 1934
chiara !<a/. 1931
fhiarina ital. 1933
chiaro ital. 1934
chiasso t^n^ 1935
chiatta ital. 1740. 4543
chiattif rtr. 1632
ehiatto i7a/. 4543
chiavajo ital. 1941
cliiavaro t<(i?. 1941
chfave rum. 1943
chiavello ital. 1942
chiavica j<a?. 1955
chiavicrc ital. 1941
chiavo i(a/. 1946
chiazza itnl. 4547
chiazzare ital. 4547
chiba *7)a«. 8938
chibo, -a .«p. 1864. 8938
chibru sard. 2266
chicane /"cr. 1867. 8407
chioharra .■<pan. 1865
chiche frz. 1867. 1869.
6183. 8407
chichota sjmn. 1867
chico span. ptij. 1867
ebicorea .«;«!«. 1871
chicor('e frz. 1871
chicoria sp. ptg. 1871
chicot /Vr. 1867
chicotor frz. 1867
chida sard. 1770. 7387
chit'dorp I'dW. 6632
I'bicnia rum. 1927
«liii'u frz. 1674
iliii'iialllo fi/>-f. 1655
rhii'uno frc. 1674
cbicppa i7ii/. I'Mil
chier /)•-. 1462. 1698
clii.'s afrz. 1723
chic'sa i7<i/. 2776
chifo norm. 1840
chilTo fr:. 1H.»0
cliiffon frz. 1840
chiffonncr frz. 1H40
iliifTiHinicr /rz. 1840
cliilTro frz. 14 so
cbilla prov. sjian. 7442
I'hillar d/xiii. 7442
cbitlcT afrz. 7442
(•liitnnio afrz. 7988
iliigar i/r. 1462
c-bi-lia ilal. 4.537
chigium /")•.;. 1735
chillar siian. 7442
chimbanta .lard. 1897
chinibo .snrrf. 1898
cliimera ital. 1841
cjiiraica i7n/. 408
cliimio frz. 408
diimige sard. 1881
cbincahi iiiaced.-rum, 1865
chincho »^<nH. 1881
chinchilioso i<nJ. 7982
chiiiea ital. 3842
chino ilal. 1953
chhuivar riOH. 1895
cbinquer frz. 7235
chioca .sene-s. 1955
ibioccaro ital. 4554
cliiofcia ital. 1954
chiocclare (7a/. 1954. 3697
chioociola i7a/. 1956
ohioma i7a/. 2028
cbiocquelo chia». 1956
cbiosa (7a?. 3701
chiostra ital. 1937
chidstro ital. 1937
chiotto (7a/. 6228
chiourme frz. Mil
(liiova Ual. 3691
chipault frz. 1840
<)iipe frz. 1840
cljijiot frz. 1840
(bipoter /'i-z. 1840
cliippo frz. 1840
chipjier /"(". 1840
(^biquct frz. 1867
tbirivia span. 4525
cbirlar .^Mw. 8942
cbirriar span. 8942
chirurgico (<a/. 1843
chisme span. 7241
chitSo ptg. 7724
cbitarra (7a/. 1917
cbite ptg. 112i
cbito i:;/««. 7724
chiton .i}}an. ptg. 7724
cbiuderc (7a/. 1936
cbiuotc neapol. 6228
cbiurlo i7a/. 1795
cbiusura (7a/. 1933
Uoiuaniscbes Wurtverzeiclinis.
27
chira span. 8938
cliivo ftg. 1864. 8938
choar pty. 2299
choc nfrz. 7250
choca ptg. 1954
clio^a j)tg. 184G
chocar pig. 1954. 7250
chocolat fr::. 1847
cliocolate sp. ptg. 1847
choe a/'/v. 4533
cliopur frz. 1855
choisir frs. 4532
choix /"r^. 4532
chol afrz. 1749
oholi'ra (-morbus) /'/". 1850
chOmage fiz. 1750
chomer frs. 1750
chope /")". 7256 f.
chopine frz. 7256
chopiner frz. 725(1
chopper /"iz. 7257
cheque afrz. sp. ptg. 7250
ehoquer frz. 7250
churao ptg. 6227
chorar /-?(?. 4618. 6227
churlito span. 1845
chorlo span. ptg. 7259
chorro «pan. ptg. 7977
chose /"»". 1752
choser afrz. 1753
chotar s/ian. 8408
choto span. 8408
chou frz. 1749
chouan /"/r. 4533
clioueas frz. 4533
chon de Milan frz. 8756
cbouette /r.'-. 4533
choup frz. 2000
chouqnet afrz. 7250
choiivir opff/. 1936
chova span. 4533
ehover jjfi/. 6235
cho3'a span. 4533
ehover frz. 1761. 7979 '
choza span. 1846
Chretien /■r5. 1858 '
chr«''tient/' frz. 1858
christgiaun rtr. 1858
chreme /'r^. 1357
chrestien afrz. 1858
chubarba sjjan. 4473
chucha span. 7915
chuchar ptg. 7915
chucheter /■«. 7724
chuchoter frz. 7724
chuer n/"rj. 1761. 7979
chufa span. 7442
chnfla proi\ 7442
chufle a/'ix 7442
chula sj)an. 1837
chulo .tpan. 1837
chumazo span. 6230
chumbo ptg. 6234
chupa span. 382
chupar span. ptg. 7915.
7954
churma ptg. 1777
chus aspan. 6237
chnsma span, pt/jr. 1777
chut frz. 7724
ehava ptg. 6239
cbuzo .spn». p/</. til44
oi ital. frz. 2758. 8409
cia ital. 8161
ciabare rum. 1863
ciabatta I'faZ. 7143
liabattiere ital. 7143
ciacciare I'tnZ. 315
eiaccino ital. 315
oiaccione ital. 315
ciacco i(nJ. 7985
ciajera ital. 1736
ciambella (iaZ. 7185
ciambellotto ital. 5221
ciambra ital. 1526
ciampare iVn/. 8035
ciarapicare ital. 8035
cianca lYa/. 7204
eiancellare ital. 1558
ciancia ital. 8926
tianciare »<«?. 8926
cianta ital. 6200
ciap ?o»n6. 4543
ciapara lomb. 4543
ciappula sicil. 4543
ciaravello lYa/. 1802
ciarlata ital. 1647
ciarpa ita?. 7228
ciaseu sard. 4544
ciausire ital. 4.532
cib r«»H. 1864
cibare ital. 1860
eibaria ifa/. 1860
cibario ital. 1860 , ^
cibera f*«i. 1860 ^ ■
cibo ital. ptg. 1864
ciboire frz. 1863
ciborio ita/. ptg. 1863
cibori-s prof. 1863
ciboule frz. 1797
ciboulette /"r?. 1797
cibreo ital. 1860. 8166
cica ital. 1867
cicala rum. 1865
cicatear span. 18(;7
ciccia ital. 4437. 7106
cicciar r<r. 8210
cicciolo ital. 4437. 7106
cicciottoro it. 4437. 7106
cicercha span. 1870. 6183
cicerchia ifa?. 1870
cicia ital. 7173
cicigna ital. 1461
cicindello itaZ. 1872
ciciorare ital. 7976
ciclaton span. 2372
cicoare rum. 1871
cicogna ital. 1374
cicorea I'faZ. 1371
cicoria ital. 1871
cicuda pror. 1875
cituta it. cat. span. ptg.
1875
cida sard. 1770
cidadao p<^. 1925
cidade p<_7. 1923. 872o
cidella rtr. 7501
cidelo aret. 4546
cidra per. sp. ptg. 1917.
• 1922
cldl-e frz. 7450
cidro sp. ptg. 1922. 7450
cieco ><n/. 1463
cicgo .stpa». 1463
liel frz. 14(J8
cielo span. 1468
I'iencia span. 7266
cieno .«pan. 1472
I'iento span. 1794
cier ram. 1468
clera ifaZ. ;'<r. 1643
cieresc rum. 1468
cierge frz. 1806
cierna .«pan. 1307
c-ierto span. 1820
oierva span. 1321
ciervo sjmn. 1824
cierzo .'i2)an. 1801
eieu a/rz. 1465
cifera ital. 1876
eifra iV. span. ptg. 1480.
1876
cigala it. pirov. 1865
cigale />^. 1865
cigano ptg. 8940
eigare frz. venet. 1865.
1873
cigarra span. ptg. 1865
cigarro span. ptg. 1865
eigliere i<aZ. 1779
cigna ital. 1889
cignale ((aL 7486
cigna re ital. 7486
cigno ital. 2373
cigogue /"r?. 1374
cigolare ital. 1873
eigurelha pt/;. 7180
ciguena span. 1874
cignere ital. 1888
cigolo itaZ. 1866
figouogno nprov. 1874
cigue /Vs. 1875
cU afrz. 2764
filestro ital. 1467
cilha p<(/. 1839
cilhar ptg. 1890
ciliegio ifa?. 1805
cilindro ital. 2375
cilia span. 1778
cilleiro pfi/. 1779
oilier afrz. 7333
cillerero syw». 1731
cillcro span. 1779 f. -J^'
cima prov. sp. pig. 2376.
7944 "
cirabali ital. 2377
cimbel span. 2378
eimberli j(a?. 2377
cimborio span. 1363
eimbra span. 1834
cirabrar span. 1879
eimbre ptg. 1884
cimbreiio sj>an. 1879
cimbria span. 1884
cime frz. 2376
limenterio span. 1990
cimento ital. 1469
cimera span. 2376
cimeterio ital. 1990
cinieterre frz. 1880
vimetiere //.s. 1990
cimex frz. 1881
cimice ifaZ. 1881
cimier frz. 2376
cimiero ital. 2376
i-imitarra span. 1380
i-imi-s prov. 7469
cimma r<r. 2376
cimpoae rum. 7988
cin rtr. 1896
cina nim. 1785
cinabre frz. 1895
cinabrio span. jttg. 1895
rinabro iiaZ. 1895
cine proc. 1893
cincel span. 1913
cincelle afrz. 2316. 8943
cinch cat. 1398
cincha span. 1889
cinchar span. 1390
cincho ptg. 1891
cinci r«ni. 1398
cincizeci rum. 1397
cinciglio i'te?. 1887
cincischiare Hal. 4177
cinco span. ptg. 1898
cincoenta pfjr. 1897
cincuenta span. 1897
cindria cat. 1884
cinga )!/»i. 1889
cinge rum. 1833
cingere !7a/. 1388
cinghia ital. 1889
cingliiale ital. 7486
cinghiare it. 1390. 7486
cingbio ital. 1891
cingir ptg. 1833
cinglar /irof. 1390
cingler frz. 1890. 7458
cingolo ital. 1391
cingottare i<a^ 1873
cinguettare ital. 1873
cinigia /taZ. 1893
ciniglia ital. 1571
cinino ital. 7936
i-inobrea proi-. 1895
cinq frz. 1898
cinquanta itfll. prov. cat.
1397
cinquante /"«. 1897
cinque ital. 1898
cinta ptg. 1889
i-interim ruHi. 1990
cintila ptg. 7268
cintilla proc. 7268
cin tone rum. 1788
cintre frz. 1884
cintrer /■;•.-. 1884
cintura it. sp. ptg. 1883
cinza pitg. 1893
cinzel pf^. 1913
cio ptg. 8935
cio ital. 2761
cioara non. 2174
cioccare ital. 8408
ciocco tfa?. 7250
cioccolata ital. 1847
cioce ital. 7b~5
ciofo ifaZ. 7264
cioUa ital. 7935
is
KdiiianiKi'lii's Willi v<>r/.i'iolini<.
rioiinire ilal. "asft
oii>ni-i« rlr. S«t2ti
(■i«n(lol.'>n< itiil. SiMi'.l
i-ioiulolin.'i Hal. 'H'\
«iopa il.il. rti: 1!».">S
oii>|>pii i7«i/. :VS2
oiiisii iitfi. 8!l;M
oiot ctmiit.iL. SHW
oiiitin eniiiiiA-. S4(iS
ci'>tol:» l^l^ SI(W
i'iiaUin> i(n/. >^Ji
fiotto i7(i/. 721 i"»
ciottolo i/(i/ 72t!,')
oiovotta idil. I,"i3:l
ri|)i);liii ilnl. "It lit
oipnlla itiil. 17!(7
cippo I'fn/. l!Kt()
«irnmla /./.</• 18<»S
ririM i7ii/. 1!H)2
circo i<n/. 1!I10
i-iro fr:. 17!)H
I'iroasii rum. 1805
ciror c(i< 1»15. 1812
cirora cat. 1.S05
oires CMm. 1805
i-irio(;io, -a it<il. 180.')
I'irio spun, iitij. 1«0(!
ciri-s /iror. 1S0(>
I'irmoiiha {liq. 1171
liro i((i/. 184!»
vir.'i ;7i-. 1843
viroic rlr. 1843
I'iniela syxiii. 180-4. G42S
c'iruolo si)an. 6429
«•iriiBipo ital. 1843
eirusico i7(i/. 1843
cirzir pig. 7169
cisale iial. 1912
ciscranna I'tnZ. 705
cispau /V.^ 1913
oiseler /r^. 1913
oisemiis afrz. 8914
cisma span. ptt/. 7241
cisme n/>-j. 7241
cisne afrz. sp. ptf/. lSfi8
«•isoircs n/'rz. lill I
oiscjre rlr. 1 177
oispo i7n/. 19ir)
cist jirnr. afr:. 2770
I'isteriia ital. 1016
fit n/^rr. rum. 1923. 7724
eita campob. 105
citadella yj*;/. 1924
citadolle fr':. 1924
citadin /"rj. 1725
citano spa». 7273
citar .«pnw. pig. 1918
citara cn^ sy*. pti/. 1917
citare n/r^. i/. 1917 f.
cit.'. frz. 1923
citer frz. 1918
citera i7n/. 1917
citiar cat. 8209
oitole afrz. 1917
(ntovon /"rz. 1925
citrouille frz. 1921
litta lYnZ. 1923. 8720
cittadella ital 1924
cittadino ital. 1925
citto i7n/. 8946
cittolo if.i/. s'.in;
■•ill ii/V.-. iiii:i
oiiidad .4/11111 I92:t. S72li
fiulT.iro Hal. S949 i
••iiilTo ititl. S948 I
I'iiitadaii-s /)i()i'. I92.'i
<'iiidad:iiiii .s/iiiii. 192."i
I'iiid.id.'li .«/«III. 1924
■ iullVlto i(.i/. 8238
.•mll'.i i7.i/. 8238 I
riiif.daro ital. 7442
«•iufMlo i7ri7. 7442
«•iullo Hal. 1.S37
•'iiiii loiiih. 7931)
ciur rum. 22(iii
I'iiiriiia Hal. 1777
ciiiriii riini. 2265
oiiitat cat. 1923
oiiitat-z priw. 1923
civada />roi;. ca(. IHfil
civaja ital. 1860
civanza ital. 1636
civd /V.-. 179(;
civi-a ital. l.S(iO
civplla CiiJ. 7.S65
civi'o i7(i/. 1860
Pivcra ital. 1860
civot frz. 1796
civptta Hal. 4533
Pivotte //•--. 1796. S915
Pivipro frz. 8950
Pizza ital. 8210
clabaiid /V.-. 45 43
clac afrz. 4541
claca cat. 4541
claco nproo. 4541
clafa nprop. 4543
claic /"/-z. 1948
claiiiier «/"r^. 1927
Clair rtr. frz. 1934
clairevoio /"Ci. 1932
clairon frz. 1933
claniar prov. 1927
clamore (7n/. 192s
clamp frz. 4542
ilaiiipomiipr(o) /"c^. 4543
clap pn: rtr. friaul. 4543
clapada friaul. 4543
clapar prov. 4543
clapardo nprov. 4543
clapa.s npror. 4543
clapc'o /"»•«. 4543
dapct a/")". 4543
plapetc afrz. 4543
claphout «/"c^. 4543
clapio nprov. 4543
clapier ;jroi'. afrz. 4543
clapiera y>ror. 4543
clapin nprov. 4543
clapir /"r^. 1947
clapis frz. 4543
clapo nprov. 4543
clapoison «/r^. 4543
clapon frz. 4543
claponnioro /'/■;. 4543
clapot wallon. 4543
plapoter frz. 4543
claijoun nprov. 4543
dapouteja nprov. 4543
clappar r/c. 4543
J>'.7-
«■Iniiunnl /Vr 4511
plaipm afr:. 1641
i'lai|iior /Vr. 1541
plar prar. 1934
plariii span. 1933
rlnriiiPtp .s/KKi. 1933
cdariiiPtlp fr:. 1933
plariiiptto i7(i/. 1933
plaiioii /)('(»i'. afr:. 1933
liaro span. pli/. 1931
planiiip i7ri/. 1933
p|as pror. afrz. 1935
plan Piir 1943
p|aii<l rtr. 1946
claiiliro afr:. 3235
claurp pror. 1936
p|au-8 /(roil. 194(>
clausoii proo. 1938
plau!)tro i7. rtr. S]t.
1937
clauaiira ital. 1938
plaveclinbano .«/laji. 19 14
.lavociii fr:. 1914
clavpl ciW. sp. 1941.571H
(davpl-8 prov. 1942
.aavipombalo Hal. 1944
clavicola !7«/. 1762
plavipordio i7n/. 194 I
clavier frz. 1940
clavo ital. spa)i. 1946
pIi' frz. 1943
plinla prov. 1948
plpf />•;. 1943
cltMiclic frz. 4551
plonqiio afrz. 4551
clenxa eat. 2252
pkT n/")---. 1934
plico a/')". 4553
plieber frz. 4549
pli^'iior /V-. 1950
cliiiKiti'rico (7. span
1949
plimatiii'iue frz. 1949
pliii frz. 1950. 1953
dinar prov. 1952
dinaro 87fi7. 1952
plinche frz. 4551
pliner afrz. 1953
dingier afrz. 1950
clinquant /"rr. 4552
diijuo frz. 4549
pliqucr frz. 454!>
cliquet j)/p. 4551
di-8 prov. 1953
clisse /)". 4563
diver frz. 4548
clo afrz. 1946
cloaca t7n^ 1955
cloca prov. 1544
dop«i CM»». 3697
ploclia prov. 1544
plodic frz. 1544
doclier /^r.;. 1959
clocir prov. 1954
dod piot'. 1967
dofa njirov. 4543
clofado nprov. 4543
cloio o/"r^. 1948
cloison frz. 1938
doitrc />,?. 1937
I'I'l-
1744
i:t(;5
I'loj» pror. afrt. l!HiO
pliiprliar />r()i'. 1959
pl.qi.T fr:. 1959 f.
clopurto frz. 2296
idii(|iip .s'/in/i. 2277
i-loqupar .s/i. 1954. 3097
pluqupr ;)ic. 1959
(dc.ro frz. 1936
cdcirttr» franco-Hal. 2816
(don /(■.-. 1946
ploiudia nprov. 3697
tdinilli liipr afrz. 1944
pimiliro (i/>i. 1945
ploiiror c<H. 1936
clnuflspr frz. 1964
plowii i7n;. (ch;//.) 2018
p.liici'a span. 1954
pliii nprov. 3637
cliistrer n/"«. 4655
clut afrz. 4556
(diitpr ((/■/•;. 4555
(dutot afrz. 4556
pliitsiliar rtr. 1954
(;o y;rou. a/V". 2761
coa prv. cat. altsp.
poaco rum. 1979
coada rwiH. 1744
poafjular prov. cat.
poalliar lit;/. 1965
poallio pli/. 1966
coalla alisp. 2229. 4595
coania rum. 2028
poapsii CMW. 2231
poar pror. 2299
coardii cum. 1852
coarnit rum. 2189
coase rum. 2129
coasta I'uHi. 2225
poatto ital. 1964
pnba /j)-0(!. 2344
pobaltu it. sp. pti/. 4561
cobardo span. pig. 1744
cobardear span. 1744
cobbola nZ/t7a/. 2168
cobdicia span. 2340
cobdo aspan. 2297
cobo jirov. 2342
cobezeza prov. 2340
cobija .syJdM. 2164
cobijar span. 2164
cobir prv. cat. 2163. 2343
pobiticia prov. 2340
cobla ;;coB. 2168
cobola allilal. 2168
cobolt /"iv. 4561
cobra pUj. 2017
col>re !<pan. pt(j. 2167
cobrir jjrou. span. 2163
coca C(i<. 7<rK. 1969. 1972
cocja pig. 1983
cocagno frz. 1971
coijar ;>^/. 1983. 8207
cocaras ply. 1954
cocardo frz. 1969
eocca t7. rlr. 1972. 1970
eoccare t7ai. 1972
coccliio ital. 1972
coccia ital. 1972
poccio !7a/. 1972
cocpoloni ital. 1954
Romanischos Wiirt\-eizcicliiiis.
at)
eocear ni>a». 1522
cocegas ptg. 8207
cocer spa». 1979
cocli cat. 1987
coehambro span. 1972
cochar sp. ptq. 1984. 2013
cocho frz. Kj). 1740. 1972
ooclievis frz. 8241
coohiglia ital. 1975
coohino span. 1972
coehoti /"r.-. 1972
oocina span. 197(>
cocinero .«/ww. 1987
ooco npror. sp. ptg. 197o.
1980
cocoUa ital 2302
cocoma ital. 2307
cocomliero itn?. 8425
cocoruero ital. 2308
cocorvar span. 2068
cocotier /"cj. 1980
coc-8 proc. 1987
cocu /^1". 2311
coda it. proc. span, ptg
1744
podardo ital. 1744
codaste span. 1744
code /■)•-'. 1988
codea ptg. 2369
coden mail. 2228
codena sjoth. 2369
coderc-s prov. 2074
eode-s proc. 2297
codeso span. 2379
codi rum. cat. 1744. 1988
codica runt. 1987
codice i7a?. 1988
codicia span. 2340
codigo sjjan. pig. 1988
cedilla S()a«. 1744
codione Hal. 1744
codi-s jjrou. 19S8
codo span. 2297
codoing prov. 2374
codol pru. cnf. 2220. 2228
codony cat. 2374
codornit-z prov. 2229
codorniz j^ian. ptg. 2229.
4595
codrione !<«/. 1744
codulu sard. 2228
coe afrz. 1744
coeidura aspan. 1986
coelho p«.i/. 2337
cooutro pif/. 2183
ca?ur frz. 2170
coevre afrs. 2167
cofa, -e spnn. 2165
cofa rum. 2344
cofano ital. 2165
coffa i<(j/. 2165
coffin frz. 2165
coffre /"rz. 2165
cofia s})an. 4091
cofin span. 2165
cofre proi\ a/'r^. 2165
cogecha aspan. 2009
coger span. 2009
coghina snr(?. 1976
coglia Hal. 2003
cogliere (7a/. 2009
coglione ital. 2002
cognatu Hal. 1993
cogiioe /■)■.-. 2333
cognito ital. 1994
cogii.i i7nZ. 2093
cogollo span. 1748
cogoma ital. 2307
cog(iml)re-s jji-oc. 23oS
cogomliro ptg. 2308
cogote spa»!. 1972
cogiiastri'i-.s pror. 2169
cogujada sjian. 2303
cngnjon .sjWH. 2304
cogula prur. ptg. 2302
coguUa cat. span. 2302
cogiillada rnf. 2303
cogul-s prov. 2306
cogut-z pror. 2311
cohorabro span. 2308
cohue frz. 2095
cohiier /rr. 2095
coide-s prov. 2297
coif a ptg. 4591
coiffe /rz. 4591
coiffer frz. 4591
coiffeur /"rz. 4591
coil afrz. 2003
coillon afrz. 2002
coima pf(/. 1516
coin frz. 2336
coindar pror. 1994
coinde prov. 1994
coing afrz. 2336. 2374
cointc ;)ror. afrz. 1994
cointier a/'rj. 1994
cointoier afrz. 1994
coira.ssa pro». 2181
9oire afrz. 1869
coirmao, -aa ptg. 2116
coiro p((7. 2186
coir-s prov. 2186
coitar pror. ptg. 1984
coitare aZ^Yo/. 1992
coite frz. 2313
coitier o/rj. 1984
coitura prov. 1986
coin rum. 2003
coivre n/rz. 6515
coix cat. 2232
cojin spnw. 2314
cojo span. 2232
eojon span. 2002
col spn/j. 1749
col frz. rfr. 2015. 2306
cola sp. ptg. 1744. 2004
colada prov. 2006
coladit-z pror. 2001
colar proc. cat. sp. 2016
colare ital. 2016
eolation afrz. 2007
colazione ita?. 2007
colear prov. 2013
colcedra sp«H. 2313
colcha pror. span. ptg.
2013. 2313
colchete ptg. 2274. 4584
colchier afrz. 2018
coldre ptg. 2218
colecchio !<n?. 1748
colee frz. 2006
colcico a/'rz. 2001
colera Hal. 1850
colcre frz. 1850
colezione iVa/. 2007
Cdlgar pror. .-span. 2013
colhar aptq. 1974
colher p«r;." 1974
colhir prov. 2009
colho[n]-s pror. 2002
colh-s pror. 2003
colina span. 2011
colizionc Hat. 2007
colla Hal. ptg. 2004. 4563
colla^o ptg. 2005
collar ptf;. 2012
collare i^tal 2012. 4563
collazione ital. 2007
collazo span. 2005
colle frz. Hal. ptg. 2004.
2011
coller frz. 2012
collora Hal. 1850
collina ifnZ. pfr/. 2011
colline />«. 20il
collo ital. ptg. 2015
collocar ptg. 2013
coUocare (fn?. 2013
coUottola Hal. 2015
colmare iVoZ. 2318
colmea ptg. 2319
colmeal pig. 2319
colmena spa». 2319
colrailho ptg. 2026
colmillo .«/Jan. 2026
colmo ital. ptg. 2318 f.
colubra prov. 2017
colodra span. 1747
colomba, -o i«uZ. 2024
eolombajo ital. 2025
colombario Hal. 2025
colombe /rz. 2024
colona pror. 2027
colonna itul. 2027
colonne frz. 2027
eolono Hal. 2018
color .<7)an. 2019
colore Hal. 2019
color-s pror. 2019
colostrum frz. 2021
colp afrz. 2000
colpa pro». 2320
colpar span. 2000
colpo i7a?. 2000
colp-s prov. 2000
colpe span. 2000
colpire j'inZ. 2000
colportage frz. 2014
colporter /"rz. 2014
colporteur frz. 2014
coire afrz. 2354
col-s pror. 2015
colstre afrz. 2313
colte a/"r--. 2313
coltelh-s prov. 2322
coltell cat. 2322
coltella i<a?. 2322
poltellinajo ital. 2321
coltello /«a?. 2322
colto Hal. 2325
coltre ital. afrz. 2813
coltre-8 prou. 2823
coltricft Hal. 2313
coltro ital. 2323
colui «fa/. 2707
colunjna prov. span. ptg.
2027
com frz. ptg. 2044. 2328
coma it. aspan. ptg. 2028
comadreja sp. 2041.5510
comal sjMU. 2307
comanar cat. 2040
comanda rum. 2040
comandar pror. .«p. 2040
comandare ital. 2040
comato it. sp. ptg. 2029
comb prov. 2063
coniba i<a/. span. 2068
eombagiare ital. 2030
combagio Hal. 2080
combar span. 2063
combat frz. 2031
combater pf(/. 2031
combatir span. 2031
combatre prov. 2031
combatrer caf. 2031
combattere Hal, 2031
combattre />?. 2031
combe afrz. 2063
pombien frz. 6544
comble /")■£. 2331
eombler frz. 2330
combo s/jon. 2063
combrer afrz. 2331
combro ptg. 2831
come /(. a/rz. 2044. 6589
eomecar ptg. 2036
comeco ptg. 2036
comen pror. 5228
comendar span. 2040
comensar pror. cat. 2036
comenzar spa«. 2086
comer prov. span. ptg.
2033. 2610
comiuciaraento Hal. 2036
cominciare ital. 203G
comincio /Jd^ 2036
comjat-z prov. 2042
commandar ptg. 2040
commander frz. 2040
comme frz. 2044. 6589
commencement frz. 2036
poramencer /"r^. 2030
comment frz. 2044. 5228
commiato ital. 2042
commum p((/. 2048
commun(s) frz. 2043
como i<«?. .sp. ptg. 2044
comol 2)ro». 2381
Comoro pig. 2331
comos rum. 2045
ciimpagnia lYa/. 2046
compagnie frz. 2046
compagno ((a?. 2046
compagnon frz. 2046
compaign-s prr. afrz. 2046
companha pror. 2046
companhao ptg. 2046
companharpror. p<f/. 2040
pompanheiro jitg. 2046
;!il
|{oiiinniK<'lii<fi \Vortvi>r«i'ioliniii.
fUlupHulilcr-s finii'. '_'<I(G
o ini|>uiilii:i I'rur. JOKi
iMin|>iinti-s pmr. 'Miti
ooinpaitii .«/1(1«. JdlCi
riiiii|iiir.in' itixl. 2iM7
ooiupartT fri. 2017
ooiiijias iirof. fr:. 2(»4S
(■oiupaii.Hr Sjian. 2(1 18
(»iU|>a.so .«^Niri. 20'KS
(■oinpaHAar yirr. /j/.i/. 2048
(Mill pa sua If itnl 2018
coiiip:i8Si>r ^r.-. 2048
itinipasso itul. jtlij. 2048
poiupoiulrt» ;ii"<ir. 2065
ooinpt>nro /iroc. 2055
comporan." Hal. 2017
TOniporer afrz. 2047
comp<-tcr /■»•••. (>0!)6
coniiHJtoro it at. 6035
conipotir />ror. ci\t. G0i)5
conipiant;ori' if<i/. 2050
(Himpiore i7(i/. 2051
coiiipire i7<i/. 2051
compito ilnl. 20(iO
coniplaiiuiro />.-. 2050
coiiiplanlior }irov. 2050
complanvir cat. 2050
ooniplente pttj. 2051
txinii)li>t fr:. 2051
coniploti. pttj. 2051
complie ii/'r;. 2051
compliment frz. 2051 f.
complir prov. afrz. 2051
complirc i7n/. 2051
oomplot frz. 2053
coraploter frz. 2053
coniponcr syxiij. 2054
compur pt(i. 2054
comporre i(n/. 2054
composer frz. 2054
compost frz. 2054
lomposta i7(i/. 2054
composto ptij. 2054
compote /")■;. 2054
comprar rtr. span. ptg.
2047
comprare ital. 2047
cora])rendere ital. 2055
comprcudre ;jroK. />ir. sp.
ptg. 2055
comptar ;ji-oi'. 2059
compte frz. 2059 f.
compter frz. 2059
comptoir /"rj. 2058
computo ital. 2059 f.
comtat-z frz. 2037
comte /"rz. 2034
comti- frz. 2037
comtei" afrz. 2037. 2711
comtessa ^jro». 2038
comtesse frz. 2038
comun upan. 2043
comune i<a7. 2043
comii-3 prnr. 2043
con i«n?. span. 2328
conca iV. c«<. sp. ptg. 1972
conceber pf(/. 206G
concebir span. 206G
concobre prov. 2066
concepire i<(i7. 2066
foiU'iTt fn isi'j
ronriTtar s/* ;)((/. isilt
.Miicvrlcr fr:. 1819
i.-.'v.iir fr:. 20l!G
r<>ni'lii>:lii) ital. 11172
iMnriari" t<<i/. 20'iti
o.inciiMU-ia span. 2105
ii.n.-iiT};.» /■(•.-. .1824
oinciii i/ci/. 2056
coni'i» rum. 2056
coiii'oinliro /';". 2308
iMn.la.io sp. ptg. 2037
c>inilaiinaro ital. 2071
ciinxlaninor /■;•-•. 2071
conilumpnar iirov. 2071
comic >7»(iii. ptg. 2031
condomnar /i/i/. 2071
condonar spun. 2071
condennare iVu/. 2071
conilosa sp. 2(KH. 2072
rondosar span. 2072
coniloscoiider s/). pig. 2073
condosccndore i<<i/. 2073
conilpsccndro frz. 2073
condossa ;)/j/. 2038
ciindcstiible .sp. ptg.2()3o
condiciSo ptg. 2076
condicion span. 2076
conilicio-s ]n-oi: 2076
ccindire i(a/. 2075
conilition frz. 2076
condiziono ital. 2076
condor /V*. sp. ptg. 2077
condottiero «(n/. 2078
condore ital. 2077
conducir .«p«ii. 2078
condncteur frz. 2717
condiiire pror. frz. 2078
condurre iVn/. 2078
conduzir ptg. 2078
eone(i)xer eat. 1997
conejo .'«7)a«, 2337
confalon span. 3808
confanon a/"rz. 3808
confanu-s proe. 3803
confcitar ptg. 2030
confeiteiro 7(((/. 2075.2080
confeitos ptg. 2080
confettare j<a/. 2080
confettiere it. 2075. 2080
confetto ital. 2080
confian^a p/f/. 2081
oonfiance frz. 2081. 3226
confianza ital. 2081
confiar spa», ptg. 2082
conficero i<a^ 2083
confidarc ital. 2082
confidencia .«sp. ptg. 2081
confidenza »*a7. 2031
confior frz. 2082
confire /"r«. 2083
confiseur frz. 2083
lonfite span. 2080
confitero sp. 2075. 2080
cjnfiture frz. 2083
conflato ital. 2035
conflicto 4p. 7)tf/. 2084
conflit /■)". 2084
conflitto ital. 2084
confondre prr. frz. 2090
roiirorUr pig. 2087
ciinf.)rtaro ital. 20S7
iiiiifiirti' np'Ki. 2087
confiirti-r fn 2087
ronf.irto pf(/. 2037
foiifroiitar jiror, sp. ptg.
2088
confrontaro ilal. 2038
loiifrontor frz. 2088
i-ollfinnloro i7ii/. 2090
c'onfiindir sp. ptg. 20!)0
ciinfiiaioii frz. 2091
confiisiono t((i/. 2091
il?.' frz. 2042
couK'-'dicr frz 2042
«•oiifjodo i7n/. 2042
conf;e>;naro i((i/. 2065
confrior afrz. 2042
I'onnirSo pig. 2093
ci)n};iu>;ncr<> i((i/. 2097
(■■tntfiiira ital. 2098 f.
ron(j;iurarc I'tn/. 2099
confjiurazionc ital. 2(t98
ron;;cija .spd/i. yi^//. 565
conijoxa cat. span. 565
roiihccedor pig. 1996
c()nlinccn(;a yitf/. 1995
cimhccor jilg. 1997
conhortar span. 20S7
conhorte .«paw. 2087
coniaro ital. 2335
cunif^lio iio/. 2337
conio ital. 2336
conjoindro frz. 2097
conjonher pron. 2097
conjoiiir frz. 2092
conjiinctar p<(/. 2097
conjuncto ptg. 2097
conjuntar span. 2097
conjunto span. 2097
connai-ssanco frz. 1995
connaitre /")". 1997
conno.stabilo ital. 2035
connctablo frz. 2035
connil prof. n/'r.-. 2337
connin afrz. 2337
conocer span. 1997
oonocedor spa». 1996
conocencia .-^pan. 1995
conocihia t<ai. 2151
conoiihensa prov 1995
<^onoicher proi'. 1997
conoille afrz. 2151
conoisseire prov. 1996
conoissensa j^rov. 1995
conoisser prov. 1997
conortar proi: 2087. 4004
oonortz yiro!'. 2087
conoscenza ital. 1995
conoscere ital. 1997
conosfitore i7nZ. 1996
contscliar )()■. 2056
conquerer, -ir prov. 2101
conquerir pr. span. 2101
conquorir frz. 2101
conquet frz. 2103
conqueto /"r.'. 2103
conquidere ital. 2101
conquista prr. span. ptg.
2103
(H>iit|iili«Ui<lur .vpiiii. />/(/.
2103
concpiistar proc. «p. ptii.
2103
(■oniiiii«tiire iVa/. 2103
<oiii|iiistatoro ital. 2103
cons /iroc. 2034
lonsacror frz. 2104
conscience frz. 2105
conscioncia pri). p((/. 2106
conseil frz. 2114
cimaeiller frz. 2212 f.
conseillior-« pror. 2112
ronRcjoro sjian. 2112
conscjar span. 2113
consojo spiDi. 2114
conselliar pror. 2113
conacllieiro iilg. 2112
i-onscllio jitg. 2114
consolli-8 prov. 2114
conaervaro iVo/. 2109
conaervatojo ital. 2108
conscrvatorio i((i/. 2108
conacrvcr frz. 2109
considoraro ital. 2111
I'onsidrror /"rr. 2111
consionsa jiroo. 2105
conaif^liare t'<a/. 2113
con.sif^licre, -o ital. 2112
consiglio ital. 2114
consirar prow. 2111
consirior-s ]>rov. 2110
consiros prov. 2110
consistori-s j>ror. 2115
consola ptg. 2119
consolar pror. span. pig.
2119
(^onsolarc i<a/. 2119
consolation frz. 2119
consolazione ital. 2119
console, -o lYai. 2127
console frz. 2119
consoler frz. 2119
consolo i«. p/.9. 2119.2127
consonimc' frz. 2128
consommer /rr. 2128
consorte ital. 2121
consorteria ital. 2121
consoude /Vi. 2118
consoune frz. 2120
conspirer /"r^. 7686
co(u)ssire-s pror. 2110
constranjcer ptg. 2124
co(n)stringere I'ia/. 2124
constringir p^(;. 2121
constniero ital. 2125
constniir S])an. ptg. 2125
constriiire prov. frz. 2125
consuelo spon. 2119
consiimar span. 2128
consuniare ital. 2128
coii.sumato j7n/. 2128
consumer frz. 2128
coiisiimere ita/. 2128
consumir span. ptg. 2128
consummar ptg. 2128
conta p<(/. 2060
contadino ital. 2037
contado ital. 2037
rontar span. ^j((/. 2059
Koinauisclios VVortverzeidinis.
31
coiitare ital. 2059
ronto itnl. 2034
contemplar jirov. sp. ptg.
2131
luntemplare ital. 2131
conteinpler frz. 2131
contenero ital. 2132
ronten-s pror. 2134
content frs. 2134
contescer aspan. 2137
contessa ital. 2038
contestabilo ital. 2035
tontigia i7rt/. 1994
continento ital. 2132
continenza ital. 213G
fontinovo ifn?. 2139
continuare ital. 2138
continuo lin/. 2139
lontir aspan. 2137
lontento it. .<p. p^jr. 2134
(•onto it. fjian. ptg. 1994.
2059 f.
contra ital. prov. sp. ptg.
2140
contrada ital. rtr. proi\
aspan. 2146
contrafazer jAg. 2142
contrag-z j^roc. 2141
contrabacer span. 2142
contraindre /ci'. 2124
contrastare ital. 2145
contrasto i(n/. 2145
contrat frz. 2141
(•outrata ital. 2146
contrato sp. /jii/. 2141
contralto ital. 2141
contro frz. 2140
contrecarrcr /i". 2143
contredanse frz. 2230
contree /"r.'. 2146
contrefaire frz. 2142
contre-pointe frz. 2313
contribner /r^. 2149
oontribnere ital. 2149
oontribuir .«/j. ptg. 2149
contristare iiu^ 4403
contro ital. 2140
controffare ifn/. 2142
controle frz. 2144
controler frz. 2144
contropare mitttllaf. 8389
controvare it. «eajj. 8389
convaincre frz. 2157
convegno, -a ttd?. 2153
eonvencer pifov. sp. ptg.
2157
eonveni cat. 2153
eonvenio span. 2153
convenir ^iroc. /r». span.
2152
convenire «fa?. 2152
conven-8 prov. 2154
convent «/"cj. 2154
convento it. sp. ptg.2lbi
couvent-z prur. 2154
conversare ital. 2155
convertere ital. 2156
convertire I'fd/. 2156
convi afrz. 2158
conviare Hal. 2159
eomidar ^hu. «pan. ptg.
2158
convier /Vi. 2158
eonvigne afrz. 2153
convin a/rj. 2153
eonvincere ital. 2157
convino afrz. 2153
convir 7)f(/. 2152
convitare ital. 2158
convito .spa», ptg. 2158
convito !(a?. 2158
convit-z prov. 2158
convivere «fa?. 2160
convivio ital. 2160
convizinhanza ptg. 8689
couvocaro itaJ. 2162
convogliare ital. 2159
convoglio iVfl?. 2159
convoi frz. 2159
convoiter frz. 2341
convoitise o/jt. 2340
convojare ital. 2159
convojo i(a/. 2159
conveyer frz. 2159. 8742
cooing afrz. 2374
cop caJ. 2000
copa spat), ptg. 2344
copeau nfrz. 2364
copercbio i'fa/. 2164
coperrere sard. 2163
copino spa7i. 2165
copola if a?. 2168
coppa ital. rtr. 2344
copparosa it. 2167. 4590
coppia ifn/. 2168
coppo ital. 2344
coprire ital. 2163
coptor )•«»!. 1985
coptura )■)(»). 1986
copula ital. 2168
coij fr:. 1969
coque frz. 1972
coquelicot /"«. 1969
coqueliner frz. 1969
coqueniar /rj. 2307
coquer frz. 1969
coquerelle frz. 1969
coqueriqucr /'cz. 1969
coquet frz. 1969
coquille /r^. 1972. 1975
coquin frz. 1987
coquo nprov. 1972
coquon /(■^■. 1972
cor frz. 2191. 6528
cor ptg. 2019
cora jjcoi'. 6535
coracao ptg. 2170
coragem ptg. 2171
coraggio i(nf. 2171
corail frz. 2173
coraje spa?i. 2171
coral span. ptg. 2173
corallo ital. 2173
coral-s prof. 2172
coras prov. 6535
corasla rum. 2021
corasta r«H). 2021
coratge-s prov. 2171 I
coraza span. 2181
corazon .•■jjaw. 2170
corazzn ital. 2182
corb rum. prv. cat. 2178
corba ifnf. 2176
corbacho span. 4595
corbar prov. 2361
corbata 67^0«. 2273
corbeau frz. 2178
corbeille /"cj. 2175 f.
corbelba ptg. 2175 f.
corbel-s prov. 2178
corbeta span. 2177
corbczza tfaZ. 2215
corbraari cat. 2216
corbo jfnZ. 2178
core cat. 1652
corca arag. 1652
corcare ifa?. 2013
corcha span. 2212
eorclie .>.ya>j. 2212
corcbete sp. 2274. 4584
coroho span. 2212
coreoll caf. 2349
corcos ptg. 2069
corcova span. 2068
corda ifa/. />rov. cat. ptg.
1825
cordaeiro pfc/. 3515
cordaio ital. 1853
cordc frz. 1852
corde )-ij»i. 1852
cordcau frz. 1852
cordeiro ^jf^. 1854
cordel frz. sp. ptg. 1852
cordelero span. 1853.3515
cordelier frz. 1852
Cordelia ital. 1852
cordelle frz. 1852
corder caf. 1854
corderia ital. 1853
cordero span. 1854
cordesco t(nf. 1854
cordicr frz. 1853. 3515
eordo })tg. 2179
cordoan-s ^roc. 2181
cordoban span. 2181
cordoeiro /jf(/. 1853
cordoglio ital. 2180
cordojo span. 2180
cordoli rfr. 2180
cordonnier frz. 2181 ,
cordon an frz. 2181 '
cordovaniere jfaZ. 2181
cordovano ital. 2181
coreasta rum. 2021
coreggia iffi?. 2205
corfa rum. 2176
coricare ifa/. 2013
coiilo ital. 2217
corine afrz. 2210
coriscar pfj. 2184
corisco ptg. 2185
corizza lYa?. 2219
corlieu afrz. 1845. 2353
corma span. 2187
cormarage n/V.?. 2216
corme frz. ptg. 2188
cormier frz. 2188
cormorage a/i". 2216
cormoran frz. 2216.
5428
coni rum. pre. cat. 2189.
2191
coma ptg. 2191
cornaccbia ital. 2196
cornaigl Wr. 2190
cornamusa it. prov. span.
ptg. 2193
cornard frz. 2192
come frz. 2191
corncille /"r^. 2190
corneja cat. span. 2190
cornejo span. 2189
cornelha ^jj-ou. 2190
cornelina pig. 2189
Cornelia caf. 2190
eornemuse /'/". 2193
cornerina span. 2189
cornet frz. 2191
cornice Hal. 2199
corniche /"I'z. 2199
cornija pjtg. 2199
cornilha prov. 2190
cornio, -a if<7/. 2189
corniolo, -a ital. 2189
cornisa yjun. 2199
corniso pf(/. 2189
cornisolo ptg. 2189
cornizo(la) sjtan. 2189
corno I'fn/. p((/. 2191
cornouille frz. 2189
cornouiller frz. 2189
cornu /rr. 2194
cornudo .^pan. 2194
comuto itnZ. 2194
core it. S}}. ptg. 1855
coroa ptg. 2197
coroglio aret. 2196
coron a()-s. 6528
corona ital. rtr. pro. cat.
span. 2197
coronajo ital. 2198
cotonare ital. 2200
coronario if a/. 2198
coroniero ital. 2198
corp prov. afrz. 2362
corpetto ifrt/. 2203
corpo ital. ptg. 2202
corporal frz. 1616
corp.5 pcoi-. frz. cat. 2202
corp-s mari-s ijrov. 2216
corre jjj'or. a/V^. 2354
correa span. ptg. 2205
corregia rtr. 2205
correja prot. 2205
correr prov. cat. spj. ptg.
2354
correre ital. 2354
Corretja cat. 2205
corrir jiroB. 2354
corro sjjan. 2354
eorroie afrz. 2205
corrossar ^^ror. 2210
corrossier afrz. 2210
corrot fi/y^. 2211
corroto asjjan. 2211
corrotto ital. 2211
corro t-z ^wot.-. 2210
corrucciare ital. 2210
corruccio ifaf. 2210
cor-s 2^rov. 2170
a^
Koiiiiiiiisrliivs Wiirtvorzi'ichiii».
ronui ittil. :.'H.'i7
.r^.il.tto ilal. 2Joa
1 rrnr. 2;>f>r)
•;'. i>'0. -'»65
oirsi't /rr. 22(13
corsi'tto i((i/. 22(i;l
corsia itiil. 2!li")G
i-owioro, -o i7(i/. 2;t66
corsivo I'/n/. 236(i
forKo tial. 235{)
rort ^iror. r<if. 2;l(!0
i-ortnr s/xiii. /i/(/. 236'.!
forto it. sp. fit II. 1!I!I8
rorti'iriii ital. 221 ;i
forti'oo riiHi. 2212
fort."'},'.> I'n. lilOS
iMrtpj;tnaro i((i/. l!)!(y
(•orti'^ru'io iliil. IDilS
i-orli'clie »'ir(/. 2212
rortojar .tfiaii. 1998
ivrtfll.. i/(i/. 2322
corti'Siiiio .<it(iii. 1998
cortoso i7(i/. 1998
rtoiii .syirtii. 2213
• rti'zar >7)(i»i. 1998
Ttira ptii. 2213
-Tti'.'iano ital. 1998
• 'rtiiirt i7. y^cor. cat. sp.
I>t;l 22U
'•irtinii mm. 2214
• ..rtir ^//q. 2135
■ irto itul. span. 23<iU
■rtves prov. 2181 A'^
. ..rt-z proc. 1998
loruoju'lio Hca/). 2196
corv rti: 2178
(cnicorvar s/)(im. 2361
rorvc'c />•£. 2207
■ orveta .■•pan. 2862
. orvcta ^j((7. 2177
rvetta ital. 2362
■rvette /rj. 2177
.irvo it. span. ptg. 2178.
2362
rvois afrz. 2181 iV
■rvoraarinho ptg. 2216
' Tza, -0 s/^. /)<(/. 1621
■s cat. 2202
I osa ital. prov. s^Mn. ptg.
1752
(oscar span. 8207
i-oscarse span. 1983
coscia »((j/. 2231
cosfienz(i)a Hal. 2105
eoscio ita/. 2231
coscojo span. 2363
eoscoll cat. 2363
cosc-olla ca<. 2363
c-oscorriSo ptg. 2221
'oscorron s^wn. 2221
. ..5drc afrs. 2129
"sdiimna prt. 2126. 5430
..secha sywin. 2009. 2107
■senza pror. 1979
■sor prne. sp. ptg. 2129
n.^i cat. 2116
■'sido nspan. 4532
roiilr li/xiH. 212JI
i-ciso ital. 1752
lospol «i/r/. 2364
roHiiir i>tg. 2122
i.>si|uillii.s .«/>. 1983. H207
IV»» rtr. 2224
rossar cat. 2202
r..ssi< n/if. 2309 2933
rossollinr pror. 2113
vitmor pror. /<■-•. 2312. 1999
i-ossirar pror. 2111
(•08S0 ital. 2070
• ossoii t're. liW2. 2223
poBtn I'/rtf. pror. sp. plii.
2123. 2225
riigtailo y/iii». 2226
costar ;jror. cat. sp. 2123
I'ostaro i(rj/. 2123
costal. I itul. 2226
i-08toir fi/'rr. 23(i7 A'
costorplla (V(i/. 2225
.•o.sto ilal. 2123
lostola ilal. 2225
ii>st<ilina i7(i/. 2225
co.stia .sj«ii(. 2294
costreniicr jucor. 2124
i-ostreFlir sjian. 2124
I'ostiii ital. 2773
rostiiin cn<. 2126
costtiina prov. 2126
fostumbro ,•«;). 2126.5430
costiime, -a ital. frz. ptg.
2126. 5430
rostiimcno sard. 2126
tostimme aspan. 2126
<ostiiiii-s prv. 2126. 5430
costiira ltd/, prov. 2130
cot ri(m. 2297
cota prov. 2313. 4564
cotalc ital. 272
cutano ^(Cf/i. 2228
cotanto ital. 272
cotSo /)/c/. 6516
cote itai. 2220
cote afrz. 4564
cote /■(•z. 2225
cote frz. 2226 1
CO tea II frz. 2225
cotelette /Vi. 2225
coteli rum. 2297
cotena «eny). 2369
coti rum. 2297
coto span. 17 bi
cotogna itnl. 2374 i
coton frz. 469. 6516
cotone ital. 469. 6516 i
cotornice ital. 2229 :
cotovel(lio ptg. 2297 i
cotovia j^/f/. 1989. 8241 I
cotte frz. 4564 i
cottura ital. 1986 \
«otufa .ipan. 8411
cot-7. prov. 2220 ^
cou /r^. 2015. 2306
cou rtr. 2757
couard frz. 1744
counrdcr /rz. 1744
coiiche frz. 2013
coucher frz. 2013
couoou /"ri. 2305
roiiroiier fr:. 2305
coiicoulcr /Vj. 2305
0011.1« />■.-. 2297
coudro fr:. 2129. 2217
couc afr:. 1744
coufttc frz. 2313
coiijjoiinlo nprov. 2309
ooiiillo /IT. 2003
coil ire afr:. 6615
coiilo />•.-. 2302
collier frz. 2016
coiilciir frz. 2019
cimlciivro /Vr. 2017
coiilis frz. 2(K)1
coiiliBRo /i\-. 2001
couloir frz. 201(;
ooiilpo frz. 2319
coiiiicou dauph. 949 iV
louiiil-R ;)n\ n/'c;. 2337
coil]» frz. 2000
<-oii|)e /W-. 2344
coiipcau frz. 2344
coiiper frz. 2000
coiiperoso /■!•/. 2167. 4690
coiiplo fri. 2168
couplet frz. 2168
coupolo /Vj. 2345
couque pic. 1969
cour /Vs. 1998
courage frz. 2171
courbatu frz. 2176. 2358
coiirbo H/Vr. 2362
courber frz. 2361
courbctte nfrz. 2362
courge /V5. 2309
■ ourir frz. 2354
i-ourliou /rr. 1845
courlis frz. 1845
couro pig. 2186
couronne /V^. 2197
courroio frz. 2205
courroHcer /Vir. 2210
courroux frz. 2210
coiirs frz. 2357
course /■«. 2357
coursicr frz. 2355
court /■r£. 2360
courte-pointo frz. 2313
courtier frz. 2347. 2354
courtino /rz. 2214
courtisan frz. 1998
courtiser frz. 1998
courtois /i-j. 1998
cous afrz. 2310
cousiniento ap(.fy. 4532
cousin, -e frz. 2116.2317
cousir aptg. 4532
coussin frz. 2314
cout frz. 2123
couto afrz. 2313
couteau /Vz. 2322
coutelier frz. 2321
coHtcr /Vs. 2123
couto ptg. 1654
coutre frz. 2313. 2323
coutnme /Vj. 2126. 5430
couture frz. 2130. 2324
couturier, -ere frz. 2130
couve ptg. 1749
convent /Vs. 2154
«•Oliver />•:. 2299
' eoiiverde frz. 2164
couvoitio afrc. 2339
eouvie cat. 2167
louvrir /'/•.•. 2163
cova i<(i/. 2299
I «'ovado ptg. 2297
ciivaia rum. 2063
covare Hal. 2299
coveitar prov. 2311
covollo ifii/. 17(i4
I'ovil pig. 2300
I covilo ital. 2300
I covina prov. 2163
<(>V(> i<.(/. 22!I9
covi) ptq. 1767
covolo iVn/. 230O
covoMO Hal. 4034
covrir frz. 2163
coxa ;)(//. 2231
coxo pig. 2231
coytar aspan. 1984
I coz xpan. 1522
coza-/)roi). 1744
cozodra aspan. 2313
cozor, -ir prov. 1979
cozer ptg. 1979
' cozidura ;)(j. 19S(i
! Cdzina jirav. sjxm. 1976
cozinha ]tlg. 1976
coziuhoiro ptg. 1987
I cozir j))'or. 1979
cozzare ilal. 1999
cozzo ital. 1999
cozzono ita^ 1982
I <-rai- /■/•i. 4565
cracher /rz. 2122. 2925.
] 4017
crai sicil. prov. 2235. 2925
craie frz. 2263
' craindre iifrz. 8339
crama nation. 4568
crainail /^Kr^/. 4568
i cramaillo champ. 4568
cranialar r<r. 1484
cramoisi frz. 6513
cranipe /)'2. 4569
I crampon frz. 4570
cran frz. 2252
(Tanc //ro«. 1560
crai:equin frz. 4572
craneqiiinier frz. 4572
crap rwm. 1682
crapaud frz. 2254
crapaut-z ^jrow. 2254
crape afrz. 2234. 4573
craquer frz. 2277. 4565
eras aspan. 2235
crasso i(«?. 2237
crau jjrov. 2242
crauc prou. 2242
cravacbo frz. 4596
cravanter afrz. 2255
eravato /rr. 2273
cravatta ital. 2273
craveiro y^f.^. 5718
cravo ptg. ' 1946. 5718
crayon frz. 2263
creairo j^rov. 2243
creance /Vz. 2245
Ronianiscbes Wortvorzoichnis
33
crtancler frz. 224fi cresma ital. 1857 I crisnelo sp. 2285. 4588
croant afrz. 2247 ! cresp prv. afrz. cat. 2270 | critta ital. 2296
oreaiiter afrz. 2247 ' crespo it. sp. ptg. 2270 ! crivar ptg. 2265
crear prov. 2253 j cressa cat. 2261 orivclar altcat. 2264
creare ital. 2253 oresson /V2:. 2261 I crivpllar iiaZ. 2264
creastii rum. 2271 1 oresson a la noix f'-- 915 crivello ital. 2264
crobadura proi). cat. 2256 cresson alenois /r^. 915
crebantar prov. 2255
crebar prov. 2259
crebol cnf. spon. 120
creclie frz. 4583
credo rum. 2249
credenciario p?;/. 2246
credencier frz. 2246 .
credensa prov. 2245
credenza itaZ. 2245
credenziere ital. 2246
credere iYa/. 2249
credincer rum. 2246
credinta rum. 2245
credintar riiw. '2246
credit trz. 2248
credito t7a?. 2248
ereencia span. 2245
ereer span. 2249
creer />^. 2253
creere-s «/>.-. 2243
creerres a/Vz. 2243
crein helq. 2252
creire }^rov. acnt. 2249
creisscr ^>rot'. 2262
creissoun nprov. 2261
crema it. sp. 1857. 8335
cremaillere frz. 4568
eremaillon /rz. 4568
cremar prov. 2251
crime /'r^'. 1857
creme frz. 1857
cremer jirav. 8339
cremetar proy. 8339
cremir afrz. 8339
cremisi i<(iZ. 6513
cremisino ital. 6513
cremre afrz. 8339
crena if. j^jf. 2252. 1665
creni.-a pt(/. 2245
crencha .tpan. ptg. 2252
creneau frz. 2252
creneler />^. 2252
crener frz. 2252
crenna r/r. 2252
crenu frz. 2269
crSpa CM HI. 2259
crepare Hal. 2259
crepatura ital. 2256
crepatura rw»). 2256
crepcha prov. 4583
crepe frz. 2270
crepia pj-o». 4583
crepitare ital. 2257
crepito /fnZ. 2258
crepore ital. 2260
creppia Hal. 4583
crequeillon 7>!C. 4580
crer rtr. 2249
erer jjff/. 2249
crescer ptg. 2262
crescere ital. 2262
crescione if a/. 2261
cresima ital. 1857
cresta I'fn?. prov. cat
221 \
cresta t rum. 2272
creste rum. 2262
crestia[nl-s prov. 1858
creta »/n/. 2263
crete frz. 2271
cretin /Vs. 1858
cretino ital. 1858
crettare ital. 2257
crotto i'fn/. 2258
creurer cat. 2249
creuser /"rs. 2208
creuset frz. 2285. 4588
creusol afrz. 4588
creiix /r-. 2208
crevasse frz. 2256
crever frz. 2259
crexer caf. 2262
crezensa prov. cat. 2245
crezcr prv. sp. 2249. 2262 | croire frz. 2249
eria ifa/. lad. span. ptg. ' crois afrz. 2295
2253 ! croisade 2283
criado spav. ptg. 2244 ' eroisel afrz. 4588
crialeso aret. 4597
criar ^woi;. cat. span. ptg.
2253
crivo pf.i/. 2266
croatta ital. 2273
croc prov. frz. 2277. 4584
crocchiare itnl. 2282
crocchio ifn/. 2209. 2282
croccia ital. 2275. 4584
erocco ital. 4584
croce If. afrz. 2275. 2295
crocher /V^. 2276
crochet frz. 2274 4584
crochu frz. 2274. 4584
crociare ital. 2284
crociata jf«/. 2283
crocidare ifai. 2277
crociuolo ital. 2285
crocu afrz. 2276
crodler afrz. 2209
crogiare ifa/. 2284
crogiolare ital. 2284
crogiuolo if. 2285. 4588
croi prov. 2279
cribar .•<paii. 2265 f.
cribillo .-pa» 2266
crible /Vz. 2266
cribler frz. 2265
eribo .spa/i. 2266
cricot njjrov 4580
criec rtr. 2277
crieinbre afr^. 8339
croiser frz. 2284
croiseul a/'r^. 4588
croissir prov. afrz. 4577
croistre prov. afrz. 4577
croitre frz. 2262
croix frz. 2295
orojo ital. 2279
crollar /y/or. eat. 2209
crollare ifa7. 2209
crollo i"f((/. 2209
crone frz. 4571
crime ital. frz. ptg. 2267 cropa prov. 4587
crimen span. 2267
crim-s piof. 2267
crin frz. span. 2268
crina ital. ptg. 2268
crine ifa/. .ipan. 2268
criniera ifa?. 2268
criniere frz. 2268
crinit riiHi. prov. 2269
crinito if«/. 2269
erino ital. 2268
crinut jjior. 2269
crinuto ital. 2269
cripta ital. 2296
eripta rio/i. 2296
crique frz. 4850
criqiier /"r*. 4580
eriquet frz. 4566. 4580
cris ptg. 2777
cri-s prof. 2268
crisca rtr. 2293
crisma ital. 1857
crisol .s/ian. 2285. 4588
crista ptg. 2271
crista rum. 2272
cristate ifu/. 2272
cristiano ital sp. 1858
crisuela sp. 2285. 4588
I croque sp. ptg. 2274. 2276
' croquer frz. 2277
croquis /■)". 2277
cros prov. 2208
I crosciare ital. 4577
crossa proy. 2275
I crosse frz. 2275. 4584
1 crosta ital. prov. cat. ptg.
2294
crota prov. 2296
crotalo if. sp. 2282
crote afrz. 2296
crotorar span. 2282
crotte frz. 4554
crotter frz. 4554
crotz pi'Of. caf. 2295
crouler frz. 2209
croupe frz. 4587
croupier /V^. 4587
croupiere frz. 4587
croupir />^. 4587
crousser frz. 1954
cr(o)ute afrz. 2296
; croyance /)•«. 2245
croza span. 2275
i crozada prov. 2283
I crozar prov. 2284
era ;j»-oi'. /r^. 2290
cruante frz. 2288
crucciare ital. 2284
cruce )'if>n. 2296
cruchon frz. 4585
crud ri/iM. 2290
crudolc ital. 2287
crudelita Hal. 2288
crudcl-s p?-Of. 2287
crude ifa?. span. 2290
crue afrz. 4585
crucv /'/•2. .•*p ptg. 2286 f.
crueldad .syja»?. 2288
crueldade ptg. 2288
cruentar a.s7)aH.2291. 4199
cruentare ital. 4199
cruento ital. span. 2292
crueus afrz. 2289
crugo-s pi'OB. 4585
cruie afrz. 4585
crujir spn». 4577
cruna ital. 2197
crunt rum. 2292
crusca ifaZ. 2293
crusta ptg. 2294
crnt rw/n. 2359
cruz span. ptg. 2295
cruzada span. ptg. 2283
cruzel-s prov. 2287
cii pf(/. 2327
cu rum. 2328
cua cnf. 1744
cuadrado span. 6522
cuadragesirao span. 6518
cuadrar s;jnn. 6527
cuadrillo span. 6523
cuajar .<pa«. 1965
cuajo span. 1966
cual span. 6537
cuando s/jau 6543
cuarenta sjian. 6519
cuaresma «paw. 6517
cuarto span. 6548
cuatro span. 6558
Cuba ^«-or. «paji. 2344
cubeba prv. sp. j)tg. 4514
cubebe ital. 4514
cubebe frz. 4514
cubel-s ^Ji-o». 2344
cubi modenes. 2298
cubia i'e«('5. 2168
cubi^a ptg. 2340
cubil sjian. 2300
cubir ctif. 2163
cubitare ital. 2341
cubito i'foZ. ptg. 2297
cubrir sj)«n. jjf^. 2163
cue rum. 2310
cuca rum. 2301
cuccagna ifai. 1971
cucchiajo, -a ital. 1974
cucciare ital. 2013
cucco sfaZ. 2310
cuceri rum. 2101
cuchara *7>a»!. 1974
Cliche sard. 3951
cuchiliero .spaH. 2321
cuchillo span. 2322
cucia aspan. 129
cucina ifa/. 1976
K or ting, lat.-rom. Worterbuch. (Wortverzeichnisse.)
.■?4
Koin.iMisriH's \\ «rtvcr/.oiillili».
riiclniOo ■'■''. 1^77 |
ouciimn- itiil. lil7S
ourin«rio ilttl. 11)77
ourinion' iV<i/. 1U77
riioiro i<(i/. JiaS)
oiintiira itnl. 2130
riicnic rum. 1'.I7(>
ouco ptg. 2310
«•ucui mm. 2306
niruiii mm. 2302
ouoiilinn' ital. 230r>
niciillo, -« i/(W. 230'.'
oucMilo t/<i/. 23lHi
riiciimi rMwi. 230.S
oucnrlicii mm. 2007
ciirurlntJi if«i/. 230!)
riicurbitft mm. 2300
ruoiit <(i<. 2311
ouciitA mm. 1S75
CUC11I7..1 i((i/. 230!)
nio *'ir</. 3961
ciiobano sjHin 2165
«ueilli'tto /";•.'. 2009
cucillir I're. 2009
ciicissa ;)ror. 2231
ruello sjMUi. 2015
I'licmo .-pan. 21144
ouenoa .<p(i»i. 1972
••iionta .ipan. 2060
c-iipnto .vjWH. 2060
riier <i,v;xiii. 2170
ciicrila .ijHi». 1852
c'uertlo .-/laH. 2179
I'uenio .■ijian. 2191
oucro .«j>an. 2 186
cuerpo .-pn». 2202
onervo span. 2178
cuesco ■"paii. 2221
cuesta .v7)aH. 2225
cuova sy)n»i. 1767
cuevre afri. 6515
cuezo span. 1972
ouffia ifa/. 4591
oufund mm. 2089
oufuri r»m. 2086
fugeta rum. 1992
cugbe sard. 3951
ciigino, -a i<n/. 2116
cuiar prov. 1992
cuib mm. 2297
ruidar yjci:. sp. ptg. 1992
cuidier a/^rr. 1992
cuilher-s pror. 1974
cuiller />^. 1974
cuillere frz 1974
coir />r. 2186
cuirasse /r^. 2182 !
cuire frs. 1979
cuisen9on afr^. 2102
cuisine /r;^. 1976
coisiner frz. 1978
cuisinier, -ere frz. 1977.
1987 JS'
ruisse frz. 2231
cuisson /Vz. 1981
cuissot frz. 2231
cuistre /"ri. 2169. 2368
luite afrz. 1984
ouitier afrz. 1984
cuiu rum. 2336
cultfrt «i/iv. 200.S I
ruivro frt. 2166. 6515 I
ruin .«yxiii. 2231 i
cul prov. fn. eat. 2327
iMibmtni span. 2183
ciilbiito /rr. 2326
cnlbiitor frz. 2326
ciilrn ri/wi. 2013 l
culpbra cat. span. 2017 |
i-\\\c\t« rum 2009 j
.ulio,. if.ir 2316
.uUa i7.i/. 2338
oiilnie mm. 2318
cull) i7(i/. span. 21527
ciilovria .>in7 2017
nilp Wr. 2000
culpa it cat. .■>p<i». ptg.
2320
culpa mm. 2320
cult» i(<i/. 2325
cultuc rum. 2313
culucvre afrz. 2017
culvert o/rj. 2008
eulvert-z prov. 2008
cum rum. 2044
cumbre vpdH. 2318
cunie ptg. 2318
cunmat ci/rM. 1993
cumnate.sc rum. 1993
ouninati rum. 1993
ruuipana rum. 1544
cunipara rum. 2047
cunipot rum. 2060
cuuipetii rum. 2059
cumplir span. 2051
cuinplit n/Hi. 2051
cunipoz afrz. 2060
cumulare i<(i?. 2330
curaulo ital. 2331
cuiia span. 2332. 2369
eundir .syxiw. cat. 4489J'
cunbado ptg. 1993
cunliar pig. 2335
cunbat z prov. 1993
cunho. -a /j/r;. 2336
cunb-s prov. 2336
cuniculo ital. 2337
cuiiado s;wh. 1993
euBo, -a span. 2336
cunoaste rum. 1997
cunoscator r»ni. 1996
cunostinta rum. 1995
cuntir a.y)an. 2137
cununii imw. 2197
cuoccre ital. 1979
cHoco itai. 1987
cuogolo venez. 1956
cuojo !«<rf. 2186
cuore ital. 2170
cupa mm. 2344
cupidczza rtn/. 2340
cupidigia Hal. 2340
cupido i7a?. 2342
cupola ital. 2344 f.
cuppa rtr. 2344
cuprinde rum. 2055
cuquillo .span. 2306
cur mm. rtr. 2327. 6535
cura ital. rtr. prov. .•<pan.
ptg. 2346 f., 6536
riiri mm. 2016
curar sjian. 2352
curaro ital. 23.''(2
iiirat iiiMi. 234S
curato ital. 2348
curatticro i7<i/. 2347.2354
curcjar rtr. 2164
curculez niiii. 2349
cure fr:. 234(>
euro frr 2348
curcclu'rio riim. 174s
curechior mm. 1748
I'lirccliiu mm. 1748
ciirg mm. 2354
luriar .--pan. 2352
curios mm. /iinr. 2351
curiosita ital. 2350
curlo-so ital. sp. ptg. 2361
curieux frz. 2351
curlier /jroi;. n/Vr. 2353
curlieu afrz. 1845. 2353
euros jirov. 2351
curpen mm. 2023
curpeni rum. 2023
curt rum. rtr. 1998
curte ri/m. 1998
curtgin rtr. 1998
curtine afrz. 2214
rurtir .s/<ri)i. 2135
curto ptg. 231'0
curuU c<W. 2201
curullar cat. 2201
(cnjcurvar ptg. 2361
(nirvare i(n/. 2361
curve ital. ptg. 2362
cusare ital. 1753
cuschenient a/Vr. 4592
cuscbina rtr. 1976
cuscino i'fa/. 2314
cuscire ital. 2129
cuscru rum. 2117
cusdrin r(r. 2116
cusencenavle afrz. 2102
cusencenosement altfrz.
2102
cusen^onos n/r^. 2102
cusir cat. 2129
cuspir 7^<i?. 2122
cusrin rtr. 2116
cusso c«f. 1983
cusso-s prov. 1983
oust rum. 2123
custa, -0 ru»i. jjtg. 2123
custar yj<(/. 2123
custode ital. frz. 2368
custodi prov. cat. 2368
custodia itiW. 2366
custodiar span. ptg. 2367
custodie rum. 2366
custodiez i-wm. 2367
cuBtodio it. sp. fdg. 2368
cutare rum. 272
cuteI(l)o ptg. 2322
cutileiro y)f^. 2321
cutina siC(7. 2369
ciitir span. 2049. 2371
cutit rum. 2322
cutitar rum. 2321
cutremura ci/m. 2147
cutretta ital. 1744
outrlon» mm. 2148
ruvert «I//,:. 200S
I'uvini mm. 2152
cuvint ii/m. 2154
cuvir rtr. 2343
cuvrir rtr. 2163
cuyna c<i<. 1!I76
luytar cat. 1984
cygno ii/"«. 2373
IK
da i«. mm. 2401. 2647
Aaco afrz. 2398
dacio a.'ipan. 2398
dad rfc. 2401
diiiliva sjian. ptg. 2399
ilad» ((. sp. ptg. 2400
daguet afrz. 8842
<laigner /i". 2577
daini /V-. 2391
daina rat. 2391
daine frz. 2391
daiiio ital. 2391
daiutic, -ors (i/«. 2576
dais frz. 2605
dalb rum. 2402
dalbior iMm. 2402
dalliu-s prov. 2472
dalgat-z ;jmc. 2467
dalmauieing rtr. 4695
dam frz. 2390
(lama lYd/. 2664
damare ital. 2671
damas /■«. 2387
damascado ptg. 2387
damascbino ital. 2387
damasco ita/. s/j. 2387
damasquilbo ptg. 2387
daiuasto ital. 2387
damblcr «/"rz. 4424
dame frz. 2664
dameldcx «/"cz. 2673 f.
dameldieus afrz. 2673 f.
damescbe afrz. 2663
daraigclla ital. 2666
damigcUo i7.i?. 2667
damlideus prov. 2674
dammeldei u/>*. 2543
damnatge-8 prov. 2388
damner /rz. 2389
damno ptg. 2390
damo ital. 2673
damoiseau /rz. 2667
damoisel afrz. 2667
damoiselle a/»-2. 2666
damoisiaus afrz. 2667
dampnar prov. cat. 2389
damredieus prof. 2674
damridieus prov. 2674
dam-8 prov. 2390 f.
danajo ifaJ. 2481
danar ptq. 2389
danaro ital. 2481
danger /r^'. 2665
dangler afrz. 2665
<lanar .«;<(!». 2389
dannare ital. 2389
danno ital. 2390
Rfimanisplips Wnrtverzpiclinis
daiio ptg. 2390
dann xpnii. 2390
(l:ins iJ/'r;. 2(!73
ilans frs. 2401
(lan-s pror. ofr:. 2390
fbnsa pnir. cat. sp. ptg.
2392
(l.insar pror. cat. .ip. ptr).
2392
(lansciuda rtr. 3070
danae /it. 2392
danser /V^. 2392
danta ptfi. 4655
dante i((i/. .spn)i. 4655
dan-uiid-er rtr. 8491
dany cat. 2390
danza itn/. 2392
danzare ital 2392
dapera )■«»!. 2496
dar rtr. pror. cat. span.
ptg. 2647
daraga apart. 153
dard frz. 2393
darda rum. 2393
dardo ifn?. .?i)nn. 2393
dare ital. 2647
dame frz. 2403
darno nprnv. 2403
daron /"I'Z. 2675
darsc /K^ 2394
darsena ital 2394
dar(t) afrz. 2395
dart-z 7;roy. 2393
dator mm. 2407
dat-z /jror. 2400
dauna rum. 2390
daiinil rum. 2389
dauphin /V^. 2472
davanti ital 2401
dayne aspan. 2391
daziario tYnZ. 2397
daziere ital. 2397
dazio i7a/. 2398
ddedda sard. 8210
de )M/H. jjrot'. f)T. caf.
«jja». /)<7. 2401
de frz. 2400. 2571
deau frz. 2571
debanar proy. 2493
debar ptg. 2493
debat frz. 2423
debattre /Vz. 2428
debauche frz. 2427
debaiicher /'/i:. 1012. 2427
deber spayi. 2405
debile ital. 2406
debilezza i<«/. 2406
debit frz. 2408
debiter frz. 2408
debiteur /Vz. 2407
debito ital. 2408
debitore iia/. 2407
deblaver afrz. 35
deblayer frz. 35
beboiter /Vj. 1438
debole ital. 2406
debolezza I'ta?. 2406
debonnaire frz. 716
deboiit frz. 1296
debrailler /"rz. 1306
d6bris frz. 1349
debrisor frz. 134S
debut frz. 1434
dec j)rov. 2779
deca prow 2779
(lecaer span. 2884
decair p<7. 2884
decebre prou. 2415
decembro frz. 2411
decentar s^jan. 2515
deoetto ital. 2415
deeevoir /")". 2415 /
dechado spun. '2a6t
decharge frz. 2594
decharger frz. 2594
dechat-z pror. 2562
dechiqueter frz. 1867
dechiver /Vz. 2445. 7528
deciller frz. 2429
decir (alt)span. 2414. 2524.
2558
declin frz. 2416
declinar .vpo". p^i/- 2416
declinare 2}^ov. 2416
decliner frz. 2416
decli-8 jjcoiv 2416
decorabres frz. 2330
deooiivrir /"rz. 2601
decrire frz. 2512
decrocher frz. 2276
deda nini. 2420
dedaigner frz. 260G
drdaiii /rr. 2606. 2577
dedal span. ptg. 2571
dedans frz. 2401
dediea9ao jytg. 2418
dedicace />T. 2418
dedicacion span. 2418
dedicare if a?. 2419
dedicazione ital. 2418
dedier frz. 2419
dedins jirou. 2401
dt'dire frz. 2341
dedo .spdw. ptg. 2575
deducero if a/. 2421
deduire frz. 2421
dcdurre ifn?. 2421
deel afrz. 2571
deerrain afrz. 2504
defaima rMHi. 2568
defaima rum. 2569
defalquer Z")'-'. 3115
defaut frz. 3119
defender .<jjnn. pf^. 2448
defendre ^jcoj;. 2448
defendre frz. 2448
defesa span. 2449
defile /■)•-'. 3256
dofiler frz. 3256
defois n/Vr. 2449
deforain afrz. 3383
degager frz. 8838
degaiUer /Vz. 2866
degelar ptg. 2450
degeler /rr. 2450
degera rum. 2450. 3636
deget rum. 2575
degetar i»»i. 2572
degetat rum. 2573
deghere sard. 2412
degingrander /Vc. 1561
degiiare if'i?. 2577
degno ital. 2578
degradare ital. 2451
degrao ptg. 3732
degrat-z pro». 2452. 3732
degre frz. 2452. 3732
degringoler frz. 7297
deguorpir «/Vz. 8882
deguiser frz. 8902
degun prov. altsp. 2579
deh ifd/. 2543
deliait afrz. 2456. 3921
dehaiter afrz. 2456
deheit n/"rz. 2456
dehelarse span. 2450
dehesa span. 2449
dehurter a/'rz. 8522
deintie afrz. 2576
deis a/'i". 2605
deis rtr. 2410
deiscendre pror. 2511
deissalabetar proi;. 341.
2426
deit afrz. 2575
deitar prov. ptg. 2462.
2790. 8652
deixar cat. ptg. 4722
deja frz. 2434. 4452
dejar span. 4722
dejuna rum. 2609
dejunar prov. cat. 4451
delabrer /Vz. 2463. 4609
delai frz. 2580
delaiier afrz. 2580
delante .spn». 2401
delayer frz. 2611. 2613
delechar prov. 2464
deleitar prov. 2464
deleite spa», pty. 2465
deleitier afrz. 2464
deleit-z jiroy. 2465
deleznar sp. 4638. 4848
delfim ptg. 2472
delfin «pan. 2472
delfino ital. 2472
delgado sp. ptg. 2467
delgat-z proi). 2467
delgie afrz. 2467
delicado spi. ptg. 2467
delieat cu)». 2467
delicato ital. 2467
delice frz. 2468
delicia .«p. pfi/. 2468
delicieux /'rz.'2469
delicio span. 2468
delicioso sp. ptg. 2469
delie frz. 2467. 2613
delier frz. 2613
deligione ifti/ 2507
delirare ital. 4847
delit a/rz. 2465
delitier afrz. 2464
delivrer frz. 2466. 4784
delizioso ifai. 2469
deluge frz. 2583
dema pror. cat. 2235
denia pro«. cat. 2475
demain /';•.'■. 2235. 2475.
5049
35
demaine (i/"cz. 2670
dcman prov. 2475
dema(n) proo. cat. 5049
demanes prou. 2477
' demandar prov. sp. ptg.
2474
demandare ital. 2474
deniander frz. 2474
I denianio ital. 2670
I dernanois a/'«. 2477
! deraarrer frz. 5137
, deraas span. 2473
' demasia span. 2473
demasiado «pan. 2473
dementar sp. ptg. 2478
doraentai-e ital. 2478
dementer a/Vz. 2-i78
dementiers afrz. 2724
dementre pre. nfrz. 2724
deinettre /Vz. 2615
demeure frz. 2480
deraeurer frz. 2480
deraientras aaj^an. 2724
[ demigajar s/ja». 2935
demigar span. 2935
demineata rum. 2476.5177
I demnu rum. 2578
' demoiselle frz. 2666
demonter /rz. 2616
demontrer frz. 2479
demora span. ptg. 24S0
i deraorar span. ptg. 2480
j den ^)ror. 2459
; denan prov. 2401
denante span. 2401
denar span. 2577
denaro ifa/. 2481
dende altvenet. sp. aptg.
2459
denegar spnn. ptg. 2482
denegare ital. 2482
denfra jjror. 4264
1 denghi sard. 2482
i dengie afrz. 2467
I dengue caf. sp. ptg. 2482
denh prov. 2578
> denhar proD. 2577
[ denh-s prov. 2bll
I deni frz. 2482
I denier frz. 2481
denier />i. 2482
denodado sp. ptg. 2483
denodar span. 2483
denodare ifa/. 24>'3
denodo ptg. 2483
denostar span. 2457
denouer /'rz 2483
denree /rz. 2481
dens a/Vz. 2401
dense frz. 2486
dense if. sp. ptg. 2486
dent frz. cat. 2484
dentado sp. ptg. 2488
dentaria ifa/. 2487
dentato ital. 2488
dentat-z pri-. 2488. 2576
dente ital. ptg. 2484
dente frz. 2488
dentelh-s prov. 2489
dentelle /rz. 2489
:u\
RnmitniRclioN WortT(>rf.<>ii'hniB
douU'lIu i(<i/. LM8i>
dpntollon .«/Hin. 2489
iliMitor rtr. 437ft
liciiticiilo plo. lM«!»
(lentiora itnl. 2487
•Ivntilliacii jitii. L>4S!I
ilcnln» I*. ,«;i. /if;;. 24t(l
(li'iit-ji pritr. 24H4
(lomioilo .«;)ini. •J4S!1
«li'imiT /rr aOti"
dcnui<«(o .«/iiiri. 'J4r)7
cloostar ;>^/. 2407
a.'part /V/. 24!I4. AtKl'.!
(lopartii nim. 24!I5
<l(>|>«rU'ii\iMit /r.-. 2til9
•Icpiirtir pir. 24!)4. 2(!l!l
•U'pnrfir /i." 2-l!»4. 261!»
di'porlie /v.». 2(il7
«IcihVIut /K'. 2617
dt'pens I'ri. 2)521
(li'pcnsn /V.-. 2621
ili'|HM)Sor /v.-. 2621)
«l.'petror />". 4114. r.!l!i6
<U'|iilar /iror. 249ti
«l'>pin};tf ruin. 6150
«l.'pit /V-. 2527
«lipitor frz. 2527
<lpplairo fr: 2623
<li-pois /)f(/. 2401
(lopoiiiT pror. -ip. 2497
di>p<ir ptg. 2497
deporrc lYo/. 2497
dpposer /"rr 2497. 2624
deposito it. ,</). ;*f(/ 2498
depot frz. 2497
di'poiiille /'«. 2531
dt'pouiller frz. 2530
dt'precier frz. 2625
dppreiiuiro «/V--. 2500
doprenilre frz. 2499
dopreiilicr n.<pan. 2499
dcprinde riiHi. 2499
depriser frz. 2625
depuis /Vz. 2401
depnne rum. 2497
depuys /))'0c. 2401
derama ruin. 2439
(leraincr afrz. 2439
derate /'«. 2503
dereeho spin. 2590
tlereire ^jror. 2506
dcrezar span. ptg. 2589
dergcr prov. 2840
dernier /rr. 2504
derober frz. 7004
derocar pror. 6961
deroeliier n/'rj. 6961
dcroquer afrz. 6961. 6971
derore afrz. 6965
deroute «/Vj. 7036
dcrrain afrz. 2504
derramar ^jror. up ptq.
2439. 3512
derrata ital. 2481
deiTear yjfjr. 2440
derreiran prov. 2504
derrengar .«paw. 2440
derrers prov. 2505
derreter ptg. 2539
derretir .«pon. 2539 I
I deiTlor prm\ 26i>6
ilcrrion» frz. afiO»}
ilerriors /iror. 2505
ilcrrocar ))iiii'. sp. 6961
ilorniliiiiliiiin) jilij 2508
di>rriili»r /i/i/. 2608
domiliio .</)(ni. 2508
drrriiinliar .«/xi». 2508
dor'ili ii/>.- 2508
diTul«'(n)-i< priir. 250.S
dorvpr n/'iv. 2441
dprvprip />■.-. 2441
dos rum. rtr. pnir. 2401.
2410. 24S<i. 2605
dp» fr:. 2401
dp«apliipr afrz. 251«). 7062
dpsiiffublpr afrz. 3222
dc^iagft rum. 1192
dpsalnipiar sp. 2425. 3232
dosampnrar xp. plij. 5092
^ tlosar cat. 2485
desarpimi nim. 7158
doRastrar fp. pig. 2592
dosa.stri' pror. span. plq.
2592
desastfP frz. 863. 2592
dpsastro (tJfOdf. 2592
ilesajunar span. 2609
descapr span. 2884
descahir /)((/. 2884
deseaina mm. 2533
de.scaniar .</)(j;i. 2533
deseansar span. 1549
dpscaptar prov. 2893
deseargar pror. .«pan. pig.
2594
descargo, -a .«p. ptg 2594
descenden/.a Un/. 2511
despeiuler sp. ptg. 2511
deseendre prov. /rr. 2511
descente /rr. 251 1
descer pig. 2414. 2524
descha rir. 2412
descharpir n/r^. 1686
desco itnl. 2605
descobrir prv. ptg. 2601
desconortar proc. 2608 i
desconort-7, prov. 2600
doscorda rum. 2603 i
descordar prv. span. pit/. '
2603 ■ I
descort-z pror. 2602 I
descrcvpr ])lg. 2512
de.^oribir sp:in. 2512
descrivere rtrt/. 2512
descubrir sjjan. 2601
tlesdo .spa»!, pig. 2401
desdejunar 7>ro!i. 2609
desden span. 2577. 2606
dcsdefiar ■<ipan. 2606
desdeny caf. 2577. 2606
dese iia}. 2412
(lescar .tpan. 2522
desejar p<(7. 2522
desejo pig. 2521
desenhar pt//, 2525
desent aspan. 2401
desenta altlomb. 2516
deseo .span. 2521
desert frz. 2520 I
{ deticrta rum. 25is
dotiTtar ^n^ span. plq.
2518
do.<i>rtarp iVit/. 2518
dcuprtpr fri. 25 18
dpHorlo ilal. pig. 2520
, do«prti>r span. pig. 2519
dciprlorp iM/. 2519
dos«rl-z prill'. 2520
dpspspprar .i/i. pig. 2528
ilpupsppfpf /Vr. 2528
ilp.s(>«triv((r afrz. 7822
' dpsfaloar sp. pig. 3116
dpafainnr pig. 2569
ilpsfasa rnwi. 2947
dpKliblar prop. 3222
j dosfiuzar .tpan. 3232
doRfoIlar .«/«in. 2431
desghinca rum. 1956
desgiiisar pr«y. 8902
dcsliaitpr <ifr;. 2456
dpshaiticr afrz. 2456. 3921
deshi p(.7. :)951
dp.slioiira span. 3909
de.sliiipiar sp. 2425. 3232
dpsi «v/jan. 2401. 3951
desideraro ital. 2522
desiderio Hat. 2521
desidpro lYn/. 2521
dosiog-z prov. 2521
de.sierto span. 2520
dcsignar .v/jfin. 2525
designare Hal. 2525
dp.signor /"rz. 2525
j desinare ital. 2610
I dosinata ital. 2610
' desinca ital. 261(l
dnsir /rj. 2521
dosir ri(;«. 2517
desirar prov. 2522
desirer frz. 2522
desirc-s prov. 2521
desi(t)g cn«. 2521
desja afrz. 2434
deslegar proi;. 2613
desleiar prow. 2435
desleiier afrz. 2435
(leslei-8 pre. afrz. 2435
desliar pror. .s/jnn. ptg. ■
2613 ' I
dcslizar -ipan. 4848 I
deslligar cat. 2613
desloiier n/"rz. 2435 i
desmaraprar altsp. 5092
desman span. 157
dosmanar .v/^an. 157
«lesraayar aspan. 2960
desmayo .spn». 2960
desmontar sp. ptg. 2616
dcsnot-z proi!. 2457
deso cat. 2485
desoUar span. 2431 ,
desormais frz. 3990
despachar pro», sp. ptg.
2617. 5815
despacho .ip. pig. 2617
despancijar spnw. 2973
despaner afrz. 2436
despanzurrar .ipan. 2973
desparpajar spa«. 2970
, d«Hpnrti rum. 2494
I despnrljr <al. .ipan. phi.
I 2494
dpRppcliu span. 2527
dpHppdir span. 2438
dpupppobior (i/rf. 2617
diRpoitar pig. 2527
deappito pf;/. 2527
dp.ippnsa prov. sp. 2621
<|p8|iprHr jirov. 2628
' dpapi'rtar pig. 2437
dpappt-z proc. 2527
despiug-z pruv. 2527
dpapiorto /i/«in. 2437
doapiojiir span. 2980
dospir ptg. 2438
ilospiro (i/rz. 2629
dtfspitor afr:. 'ib'll
•loapitto (tal. 2527
(iu8pla(^o rum. 2623
doaiilacer .span. 2623
dnsplaor altcat. 2623
dps|)lazcr prov. 2623
deapler altcal. 2623
duapoia rxm. 2530
ilespiiiso afrz. 2621
despojar .f/>fiii. /<(//. 2531'
doa])ojo .s/;an. ptg. 2531
dospota ital. 2532
desputo ltd/. 2532
desprazor i)tg. 2623
despro rum. 2401. 6028
I desprcciar prow. cat. span.
I 2625
desprccio span. 2625
do8prp(;o yifj/. 2625
despret rum. 2625
despretui ;-«m. 2625
desprozar proc. 2625
desprezi-s jtrv. (cat.) 2625
de.spiielha prow. 2531
despuelh-s proi;. 2531
dcspues span. 2401
dospuUar cat. 2530
despuys prov. 2401
descjuejar .'*pOH. 6757
desrainar ]>ruv. 2439
desramcr u/rz. 2439
desregnar prow. 2440
desrenar prov. 2440
dcsroior a/rz. 6732
desrofiar .fpon. 7000
desrubant afrz. 2508
desrube afrz. 2508
desrubison afrz. 2508
dessabido A/ian. 2442
dessaisir frz. 2443
dessavoir frz. 2442
dessazir prou. 2443
desse prov. 2433. 7356
desscignar proc. 2525
deseendre prof. 2511
dessernir proc. 1811
dessert /Vz. 2444
desaervir frz. 2444
dessillcr frz. 2429
dessin /rr. 2525
dessiner frz. 2525
desso itaZ. 4069. 4433
destare ital. 2430. 2598
Romaniscbeg Wortverzeiolmis
destoarce rum. 3040 |
(lestorecr cat. span. 3iU0 1
dcstorpar sp. 2638. 3039
destorser prov. 3040
destraver afiz. 2446. 8279
destre prov. 2549
destreg-z pr(tv. 2537
destreis prov. 2537
destreissa prov. 2536
destreit-z j)ror. 2537
destressa pror. 2536 I
destric-s j)ror. afrz. 2447.
2636
destrier afrz. 2550
destriero Hal. 2550
destrier-s /jr»;-. 2550 |
destrigaryjroi». 2447. 2636 [
destro ital. ptg. 2549 I
destrozar span. 8182
destruir s^iian. ptg. 2538 i
destruire /jror. afrz. 2538 i
destul rum. 2511 '
desvata rum. 8778 :
desvendar ptg. 3074
desTentar span. 3074
desver a/Vr. 2441
desverie afrz. 2441
desvczar .«pax. 8778
det rlr. 2575
d.'tacher frz. 3026. 8004.
8016
detail frz. 2633. 8023
detainer />r. 2633
detalhar ptg. 2633
detallar apayt. 2633
deterger .s/)fiH. 3030
deterger frz. 3030
detonar .</). ptg. 2540
detonner /Vj. 2540
detordre frz. 3040
detraquer /V^. 8306
detras prv. sp. pig. 2541
detresse frz. 2536
detrier afrz. 2447. 2636
detroit /Vj. 2537
detruire frz. 2538
detta ital. 2403
dettagliare lYa/. 2633
dettaglio Hal. 2633
dettare (((i7. 2563
dettato ital. 2562
dette frz. 2408
detnna rum. 2540
det-z pror. 2410. 2575
deu cat. 2410. 2543
deuda «pa». 2403
deudor span. 2407
deuil frz. 2656
deus sarrf. rtr.prov. afrz.
2543. 2719
deutor ca<. 2407
deuve afrz. 2654
deux frz. 2719
deuxieme /'r.i. 7335
devan pror. 2401
devanar -^pan. 2493
devant frz. 2401
devas piov. 2401
devedor pf^. 2407
deveire pror. 2407
dCTcnir ;jrr. frz. ptg. 2545
dever pror. ptg. 2405
devere i<n/. 2405
deves prov. 2401
devesa enf. 2449
devezir prov. 2644
devider frz. 8301
devir p/i/. 2545
devire prov. 2644
devis prr. frz. 2644 f. |
devise frz. 2645
devoir /rz. 2405
devorar^Jror. sp. ptg. 2oi6
devot /"r^. 2548
devoto it. sjj. ptg. 254-S
devoue frz. 2543
devourer a/rz. 2546
del afrz. 2543
dexar sx>an. 2526
dexere sni'd. 2412
dez ptg. 2410
dezembre-s j>ror. 2411
dezembro ptg. 2411
dezirar prov. 2522
dezire-s yjror. 2521
dezirier-s prov. 2521
deziron-s pror. 2523
deziros prov. 2523
di it. rtr. 2401. 2566
dia pror. cat. sji. 2566
diable frz. 2551
diable-s pror. 2551
diablo span. 2551
diabo pt</. 2551
diaman-s y>ror. 138
diamant frz. 138
diamante ital. span. ptg.
138
diana ital. 2555
diane frz. 2555
diante j'tg. 2401
diapre frz. 4064
diaspe prov. afrz. 4064
diaspero sp. ptg. 4064
diaspfo)ro sp. /^fjr. 4064
diaspro ital. 4064
diaus rtr. 2543
diavol r«»n. 2551
diavolo ital. 2551
dibujar spoK. 2525
dicembro ital. 2411
di(ce)re ital. 2o-5S
dich r<r. 2639
dicha span. 2559
dichar ^jrof. 2563
dichinare ital. 2416
dichoso span. 2564
dieiembre span. 2411
dicitore ital. 2557
dictado span. 2562
dictame frz. 2561
dictamo cat. .*pn«. p?^.
2561
dictar ^pan. 2363
dietat-z /)ror. 2562
dieter frz. 2563
did crt^ 2575
dida cat. sard. 8210
die afrz. 2566
diece rwrn. 2410
died ital. 2410
diemenche afrz. 2668
diemenge «/'rz. 2668
diemoine afrz. 2668
diente spa». 2484
diestro span. 2549
dieta it. .sp. pf^. 2553 f.
diete frz. 2554
dietro ita/. 2506
dieu frz. 2543
dieus rtr. prv. afrz. 2543
diex afrz. 2543
diez span. 2410
difamar pror. 2569
(lifendere I'in/. 2448
diffak-are ital. 3115
diffalta ital 3119
diffamar pf/;. 2569
diffamare ihil. 2569
iliffamer frz. 2569
difficil ptg. 2570
difficile ital. frz. 2570
difficolta i<a?. 2570
difficuldade ptg. 2570
difficultat-z prov. 2570
difficult* frz. 2570
diffidare ital. 2607
dificil span. 2570
dificuldad span. 2570
difformare ital. 2608
dift a/'rz. 2412
dig rtr. 2639
diga i«a?. 2741
dighiacciare ital. 2450
digitale ital. 2571
digitate lia?. 2573
dignar span. ptg. 2577
digne pror. frz. 2578
digner a/rr. 2610
digno span. ptg. 2578
digradare ital. 2451
digrignare jfa/. 3773
digae frz. 724. 2741
dijous pror. cat. 4474
dikr rtr. 2558
dilagare j<a/. 2611
dilajare ital. 2580
dilayer /"rr. 2580
dileggiare ital. 2435
dilegine ital. 2471
dUegione «ta/. 2507
dileguare ital. 2613
dileticare »?ai. 8207
dilettare ital. 2464
diletto ital. 2465. 2581
diliberare (<a/. 2466
diligence frz. 2582
diligent frz. 2582
diligento i'<a?. spn«. ptg.
2582
diligenza i<a?. 2582
diligione ital. 2507
diligu sarrf. 2471
dilluns cat. 4926
diluns pror. 4926
dilus prov. 4926
diluvio it. sp. ptg. 2583
dimanohe frz. 2668
dimandare jfa/. 2474 |
dimani it. 2235. 2475.5049'
3V
dimars pror. cat. 5143
dimecres cat. 5251
diinenge pror. acat. 2668
dimentarc ita/. 2584
dimenticare it. 2478. 25x4
dimercre-s pror. 5251
dimergue-s pror. 2668
dimesticare ital. 2662
dimestioo ital. 2663
dimezzare ifa/. 2586
dimidiar sp. ptg. 2586
dirainuer frz. 5311
dimoinge a/"r2. 2668
dimorare ital. 2480
dimostrare i<«/. 2479
din rum. 2401
dinainte rum. 2401
tlinanzi (to/. 2401
dinar altcat. 2610
dinde /"ri-. 1969
dindi cat. 1969
dindon frz. 1969
dinegare ifai. 2482
diner frz. 2610
dinerada s/)a«. 2481
dinero span. 2481
dinheirame ptg. 2431
dinheiro pti/. 2481
diniego ital. 2482
diniese icallon. 3651
dins rum. 4069. 4433
dins pror. 2401
dintat rum. 2488
dinte rum. 2484
dintel jHg. 4821
dintre r«Hi. 2460
dio ital. 2543
dioeel rum. 3690
diomo lucches. 3698
diore afrz. 2417
dios s^^an. 2543
diosa span. 2543
dipanare ita/. 2493
dipartire ital. 2619
dipoi ital. 2401
dipsi rum. 2502
diptam rum. 2561
diptamni-s j»ror. 2561
dique .y;a«. pfp. 2741
dir rtr. cat. 2553. 2737
dire ital. prov. frz. 2558
direito ptg. 2590
direnato ifn/ 2440
diretto ital. 2590
direzione ital. 2588
diriger frj. 2591
dirigere ital. 2591
dirigir />ror. sp. ptg. 2591
diritto ifa/. 2590
dirizzare ital. 2589
dirizzone ital. 2583
dirnar jjror. 2610
diroccare ital. 6961
dirocciare i(a^ 6961
dirupare ital. 2508
dirupio ital. 2508
dis ^rr. n/'rz. 2260. 2559.
2566
disastro ital. 2592
disbarcare ital. 2593
.18
lloniniiiiiolii'» Wiirlvcr^oifhni».
(lUr riiiN. '2Mb
itiRmrira, -o Hal. 2694
(liiu>arir«n> Hal. 2A94
<lisri>ndpro Hal. 3611'*^
.li«.-cmor fr:. 181 1
«lisrcmon» Hal. 2696
(iiarrAii I'fn/. 2511
ilis.hiii(lon> Hill. 2599
ilisritilian» Hnl. 2»29
(lisfiojjlii'ri' ifii/. 2GS2
dUciorr»' Hal 2<>M2
(lisriparo I'di/. 2liSI
(hsoolo i/. .■«/<. /><(;. 2742
iliRwprir*» Hal. 2t>(U
«lisconlnrcrt/. .<;>. /)'</. 2t>0S
(iisroriliiro ifn/. 2r>o:l
discordor fr:. 2t)l>S
disdegn.-iro ifu/. 2(>()l!
dixdp^no Hal. 2t>t)tj
disprtan- Hal. 2618
diRprton" iVaf. 2619
disetlo /rr. 827. 251 S
disour /rr. 2657
disfam.i .«/xiii. 2563
disfamnr .<;»«« 25(i9
disfainia .■.71(111. 2568
disfida i7(i/. 2607
disfidare Hal. 2607
disforniare Hal. 2608
disfra^ar jilg. 3150
disfrazar .<;)(in. 31.50
diafressar cat. 31.50
disiare Hal. 2.522
disinare i<<i/. 2610
disio i7(i/. 2521
disipar span. 2631
disloale lYiZ. 2612
dislesrare Hal. 2613
disleir .<;jn»i. 2613
disloiare Hal. 2614
dislofjare i7n/. 2614
dismontarc Hal. 2616
disnar pror. 2610
disner n/'rj. 2610
disolvor span. 2632
disraottere i<a/. 2615
dispacciare ;>. 2617. 5814
di.«paocio ital 2617. 5814
dispartimpnto ital. 2619
dispartir .</>. y)?^. 2619
dispartire i7. 2494. 2619
dispendio Hal. 2982
dispensa Hal. 2621
dispensar prov. -iit. ptg.
2620
dispcnsare ital. 2620
dispenser /"rz. 2620
disperare ital. 2528
dispesa i<a/. 2621
dispettare ital. 2527
dispetto ital. 2527
dispiacere tfa^. 2623
dispiceiare ital. 2618
dispogliare i7n/. 2530
disponere itnl. 2624
disporre ital. 2624
dispregiare i7(i7. 2625
disprcgio ital. 2625
disprezzarc i7a?. 2625
disprezzo ital. 2625
dUitulii iliil. 2626
di8piit«rt< i7(i/. 2626
di8i|iiidi« Hal. 2627
di<rainnr« iVii'. 2439
dis-sapto rat. proi: 7053
dis(«kxiiarii i7ii/. 2625
diiwipnro i(<i/. 2631
dissiper fr:. 2631
dissolvcr ptf). 2632
dissoiidri' fr:. 2632
dint afr:. 2412
<liAtai;liar« i7'i/. 2633
distillaro Hal. 2536
distillafojo Hal. 2534
distorci>i\> ifrt/. 3040
di.stratto Hal. 2635
distrottozza i(rt/. 2536
distretto ital. 2537
district* fr:. 2537
ilistricaro i/n/. 2636
distrudyor rlr. 2538
distriu'kr )7r. 2539
diRtnifijfore ital. 2538
disvezzaro ital. 8778
dit (i/"r-. 2260
dita plff. 2559
ditado .«yjan. ptg. 2562
ditalc i(fi/. 2571
ditar pror. .</). /j/^. 25(>3
ditello Hal. 2574
diticare i('i/ 8207
ditii' afr:. 2562
ditier afr:. 2563
dito i7(j/. 2575
ditta ital. 2559
dittamo t7n/. 2561
diva afr:. 2565
divcnire ital. 2515
diventarc i7(i/. 2545
divertimento ital. 2643
divertir /it. .■<p. ptg. 2643
divertiro i7n/. 2643
divida ptg. 2408
dividere ital. 2644
dividir .«yja»i. ;)^_(7. 2644
divisa it. up. ptg. 2645
divisar span. ptg. 2645
divisare Hal. 2645
diviscr /"re. 2645
divorare i7<i/. 2546
divoto Hal. 2548
dix frz. 2410
dizedor prov. 2557
dizer .</). ptg. 2414. 2558
dizidor /><</. 2557
do rtr. 2656
do ptg. 2656
doa .sarfZ. 2654
doaga rum. 2654
doamna rum. 2664
doana prov. 2642
dear ptg. 2681
doari-s pror. 2689
dobar ptg. 2493
dobbra i7n/. 2731
dobla i7(i/. span. 2731
doblar prov. sp. 2730
doble ^.iror. span. 2731
dobra i)f(?. 2731
dobrar ptg. 2730
dobre ;.'-/. 2731
dnbtar prm\ 2709
iloopin i7<i/. 2715
dofeiiiro ital. 2715
doccio i7(i/. 2715
doco sp. pig. 2651. 2722
doepiet afr:. 2648
doppjro i>lg. 2076
doccna span. 2652
dopt-ro (7ri/. 2648
dopfo fr:. 2650
dopto span 2(>50
doptor /)r<'. .■'71. rat. 2649
do<,Mira ;)^/. 2721
doilelincr frc. 2653
diidps rZr. 2651
dodipi Hill. 2651
dndipina ital. 2652
dodiner /rr. 2653
dc'.dis rtr. 2661
dopnija ;)<f/. 5409
doente pt'i/. 5010
door pig. 2656
dopstar p(/7. 2457
doftor rid». 2649
doga i7ii/. prv. cat. 2654
dogana i7a/. 2642
dogato iMZ. 2711
dogio i7(iZ. 2733
doglia i7(i/. 2656
iloglio Hat. 26.')7
dnglioso Hal. 2660
dohtz ;)roi'. 2648
doi rum. rtr. prov. afrz.
2719
doighi sard. 2651
doigiion afr:. 2669
doigt frz. 2bla
doigter frz. 2573
doigtier frz. 2572
doil afrz. 2657
doilea rum. 7335
doille afrz. 2657
dois afrz. 26ii5. 2716
doist afrz. 2648
doit afrz. 2G4S
dolar span. 2658
dolce i7a/. 2722
doloezza Hal. 2723
dolciore )7n/. 2721
doleqiiiii afrz. 2655
doler prov. span. 2656
dolero i7n?. 2656
dolha prov. 2714
dolioso .span. 2660
dollar crtZ. 2730
doloir afr:. 2656
dolor cat. -tpan. 2659
dolore ifaZ. 2659
doloros prov. cat. 2660
doloroso it. sp. ptg. 2660
dolor-s prov. 2659
dole caf. 2722
dolts rtr. 2722
dolu srtrd. 2656
dolz pror. 2722
dolzor jirov. 2721
dom ptg. 2673
doma cat. aptg. 3914. 7387
domada altital. 39U
doiiinge (ivpaii. 23H.S
<ii>inaiiit< frt. 2670
domaiidarp i7n/. 2474
doinani i7(i/. 2235. 2475.
5049
domlui .i;i(iii. 2678
dump fr:. 2678
duinPiKxblio i(>i/. 2674
ilonuMitrp (i/(i7(i/. 2724
doMiprdioiis prov. 2674
doinpRgai" prov. 2662
doin»8giu> prov. 2663
doinpsjar ymir. 2662
dompstir cat. 2663
donip.stipar sp. ptg 26(i2
dxinpsticarc Hal. 26il2
ilonipstipo i7<iZ. .ijian. ptg.
2663
dompstiqiip frz. 2661
(lominar span. plii. 2671
dotninaro i7n/. 2671
dominoddin ital. 2674
(teiniiier frz. 2671
doiningit sp. ptg. 2668
dominiea i7. iirrif. 2668
dominio i7. sp. pig. 2670
domino i7aZ. 2673
dommage frz. 2388
domn rum. 2673
domna yjrot). 2664
domiipjar prov. 2671
domnicp rum. 2666
domnicol rum. 2667
domo pig. 2678
dorapnedcus prv. 2674
dompter /it. 2676
domtar prov. 2676
don ;>roi'. frz. sp. 2401.
2673. 2683
dona cat. ptg. 2664
dona span. 2664
donairo .vp. yif^/. 2679
donar prov. sp. 2681
donare t7aZ. 2681
done prov. frz. 2680
doncas a span. 2680
(loncel .ipan. 2667
doncella spfiw. 2666
doncs prv. eat. 2680
dondaine frz. 2725
donde yjro». 2677
donde ital. span. 2401
dondp frz. 2725
dondo ;)«(/. 2677
dondolaro i7. 2542. 2653
dondon frz. 2725
dongeon afrz. 2669
dongier afrz. 2665
doninha ptg. 5510
donjon /"rz. 2669
donjo-s prov. 2669
donncr /"r^. 2681
donnola i7a/. 2672. 5510
dono ptg. 2673
donoso span. ptg. 2682
donques afrz. 2630
don-s prov. 2673. 2683
' dont frz. 2401
dontar prow. 2676
; donter afrz. 2676
Romanisches VVortverzi'iclinis
39
donzel ent. ptg. 2667
(lonzella (7. prv. ptq. 2666
donzello ital 2667
donzol-8 pror. 2667
dopo ital. 2401
doppia ital. 2731
doppiare ital. 2730
doppio ital. 2731
doptar prnv. 2709
dor rum. afrz. 2656. 2685
dor ptg. 2659
dorado »pan. 2404
dorare ital. 2404
dorato itai. 2404
dorca prov. 5762
dorc-s /^cor. 5762
dorc frz. 2404
dorelot afrz. 2491. 2653
doreloter /V.'. 2491. 2653
dorenavant frz. 2453
dorloter f'Z- 2491. 2653
dormi rum. 2684
dormir ^ror. /rz. cat. sp
ptg. 2684
dorniire ital. 2684
dorn-s proij. 2685
dorssar 2"'ov. 2686
dorser n/"ij. 2686
dorso span. ptg. 2686
dos rum. prov. cat. span.
2686. 2719. 2722
do-s 2»'or. 2683
do(s)cientos span. 2712
dosso ital. 2686
doster a/V^. 2490
dot frz. 2687
(lota (<a?. 2687
dotar prov. 2709
dote ital. frz. span. ptq.
2687
dotor span. 2649
dotse ca(. 2651
dottanza ital. 2708
dottare ital. 2709
dotto lid?. 2650
dottore ital. 2649
dotz jjTOc. 2716
dot-z pror. 2687
dotze pror. 2651
douaire /V^. 2689
douairiere frz. 2688
douane /r^. 2642
double /)". 2731
douceur frz. 2721
douche /)". 2715
doucber frz. 2715
doudo ptg. 2661
douer frz. 2690
doue zeci rum. 8710
douil /"cc. 2657
douille afrz. 2714
douillet frz. 2714
douleur />.-. 2659
douloir afrz. 2656
douloureux /Vz. 2659
doun rtr. 2390
douna ital. 2664
douno ifa/. 2673
dour afrz. 2685
dourado j^ijf. 2404
dous ptg. 2719 I
dnusil frz. 2714 '
doussor prov. 2721 !
doutance /i-z. 2708
doutcT frz. 2709
douto i>tg. 2650
doutor j/ff/. 2649
douve frz. 2654
diHuv /'r^. 2722
diiuzaino frz. 2652
douze frz. 2651
douzil frz. 2714
dovela span. 2654
dovere lYa/. 2405
doyen frz. 2409
doze afrz. ptg. 2651
doze feweir. 2738
dozen pror. 2648 i
dozer pror. 2648. 2713
dozzina ital. 2652
draban />.-. 8277
drac rum. 2691
dracone t(n/. 2691
draco(n)-s pror. 2691
drag cat. 2691
dragao 7<(.f/. 2691
dragea pror. span. 8298
dragee frz. 8298
drageon /■)■£•. 2693
draglia ital. 8301
dragoman /r.r. span. 8050
dragoraanno t<a/. 8050
dragoman-s prov. 8050
dragon /rz. span. 2691
dragontea .«;;an. 2691
drague frz. 2692
dralho vprov. 8301
drap />£-. 2695
drapeau frz. 2695
drappello t(ri/. 2695
drappo ital. 2695
drap-s ^iroi-. 2695
draschc afrz. 2696
dreeh prov. 2590
dreche /Vz. 2696
drege rum. 2591
dreit ^jcoi;. 2590
drento ital. 2461
drept rum. 2590
dreptar rum. 2587
dressar prov. cat. 2589
dresser frz. 2589
dret cat. 2590
dretg rtr. 2590
drieto itoZ. 2506
drill frz. 2694
driUe frz. 2694. 2699
dringolare )fn'. 7297
drinquer frz. 2700. 8370
dritto ital. 2590
droga s/;a«. jjtg. 2702
drogman /"rz. 8050
drogue frz. 2702
droguit-z yjror. 2702
droit frz. 2590
droja pror. 2702
drole frr. 2701
drcilesse frz. 2701
dromon a/rj. 2708
dru^j'em. nprv. afrz. 2706
drnda prov. 2706
drudo ifa?. 2706
drufeti afrz. 2734
drut-z prov. 2706
druzzolare i(a/. 8260
duas ptg. 2719
duba rtr. 2654
dubitare ital. 2709
due pror. frz. 2710
duca i«aZ. 2710
duca rum. 2710
ducado span. ptg. 2711
ducat /"ri:. 2711
ducato ital. 2711
duca ton frz. 2711
ducat-z jjror. 2711
duce rum. ialt. 2713.
2738
dueea ital. 2711
ducha span. 2716
duche frz. 2711
duchoa ital. 2711
duchessa (tn?. 2710
ducientos aspan. 2712
ducir s/)aH. 2713
ductor S2)an. 2717
ductor-s 2i''ov. 2717
duda spti». 2709
dudanza span. 2708
dudar sjjan. 2709
due ital. 2719
duel frz. 2718
duela .'•^ja/i. 2654
duello ital. 2)tg. 2718
duelo S2ian. 2718
duende spnn. ^jf^. 2677
dueudo span. 2677
duena span. 2664
duefio span. 2673
dugento ital. 2712
dughentos .sarrf. 2712
dui rtr. 2>rov. afrz. 2710
duios rum. 2660
duire afrz. 2648
duire pj-or. 2713
duit afrz. 2648
dulce «pan. 2722
dulceata rum. 2723
dulceza S2)an. 2723
dulcoare rMiii. 2721
dults rtr. 2722
dulzor .spa». 2721
dum afrz. 2727
dumendya rtr. 2668
dumeniga r/r. 2668
duniestnic rum. 2663
dumestnici rajn. 2662
dumet afrz. 2727
duminica rutn. 2668
dumne afrz. 5672
dumnezeu rum. 2674
dumni r»»;. 2671
duna ital. S2)an. 2726
dunas ptg. 2727
dune r(r. 2680
duncas sard 2680
dune frz. 2726
dunna rfr. 2664
dunne afrz. 5672
dunque iJo/. 2680
duolo ital. 2656
diiomo ital. 2678
(hipe /rz. 2732
dupieca rum. 2729
duplicar cat. sp. ptg. 2729
iluplicare jtaZ. 2729
dupio ital. 2731
duplu rum. 2731
duque spa»;. /><(/. 2710
dur 2}rov. cat. frz. 2713.
2737
diir rtr. 2737
dura span. ptiy. 2736
dura rum. 2658
durafao pfg. 2735
duracine ital. 2733
duracion span. 2735
duracio-s prov. 2735
durar prov. .sp. pt»/. 2736
durare ital. 2736
durazno span. 2733
dure ruHi. 2656
durer frz. 2736
durere ruyn. 2659
durete frz. 2735
dureza sy;an. 2735
durezza ital. 2735
durfeii a/rz. 2734
durmi rtr. 2684
duro it. sp. ptg. 2737
durre ital. 2713
dustar rtr. 2455. 2490.
5700
dutg rtr. 2716
duts rfr. 2722
duttore ital. 2717
duvet frz. 2727
duvida 2'tg. 2709
duvidar p'ti?. 2709
duystrunt 'afrz. 2648
duzentos pt(/. 2712
duzia pt(/. 2652
duzir 2)>'0V. 2713
dyat rtr. 1740
dyolder rtr. 3621
dyuvcn rtr. 4509
dzanoly rtr. 3657
dzernir modenes. 1811
, dzi rtr. 2566
! dzuven rtr. 4509
E.
e it. rtr. prou. ptg. 2856
ea span. 2787
ea sard. 2787
eaea ram. 2755
eage afrz. 285
ean rum. 2813
eau frz. 678
eaue afrz. 678
ebahir /rz. 962
ebaubir frz. 2879
ebauche frz. 2427
ebaucher frz. 1012. 2427
ebba sard. 2829
ebbe frz. 2744
ebbene ita/. 8268
I ebbio ital. 2752
»0
rbbrliiro i/<i(. '.>74(>
.■l.l.ri. H.il. •2~:tl
rlu" ^.-Ih') /v.- -27**
ilxTliitor tn. 4957
olK-ti' iM/. :»iM5
.•bluiir />.-. •JfWl
0I...I ,;it. 276'J
.IxiiirilTiT fiz. nS7
«•lirasniT fr:. 1311
I'liriao /ir<»r. 2746
I'liriat /r.-. 274ti
I'liuKi ptii 2752
eo />r(ir. 27.'>">
«•cjii-lior /r.-. l!Mi2. 2!I12
iH-aillo />■:. 7512
•■caillor />.'. 7612
«•«lo /"rr. 7512
('■card hfttnrg. 16(iO. 7522
•Hoarder /if ««<•(;. 1660. 7522
.Vart /r.-. 1^2. 3007
i'carteler frz. 3006. 8368
ocartpr /1.-. 1832. 3(X)7
ccarver /V.-. 751!l
ccco Hal. 2755
Pccu sard. 2765
(•chafaud /r.-. 1633
ochalas />.-. 2906
ochalier frz. 7195
echalotte frz. 796
ochandole frs. 7209
«'chaiifje /"r.'. 2889
fchanf,'er frz. 2889
ofhangetto »i/V-. 7217
pchauson />-■. 7515
ochantillun frz. 2892
echapper frz. 2894
cchar xpan. 2790. 3512.
8652
whard frz. 1660
ocbardp /r^. 1660
pchardonncr frz. 1660
echarner frz. 2895
ccharpe /^rz. 7228
ochars frz. 2898
ochasso /rz. 7218
echaudcr frz. 2886
.'•chauffer frz. 1505. 2888
echcc /"cr. 7511
6cbec(s) frz. 7223
I'choUo frz. 7194
pchelon /i". 7194
echemer afrz. 2871
ocheveau ;i/'rr. 7211
ochevin frz. 7517
pchine frz. 7530. 7679
r-chiquete /"i". 7223
echiquier frz. 7223
ecboir frz. 2884
echome /"r^. 7196
echope frz. 7540
echoppe n/"ri-. 7199. 7255
pchouer frz. 2902
echugar prov. 3023
I'clabousser /rz. 4543
eclair frz. 2909. 3493
t-clairage frz. 2908
eclaircir /"ri. 2909
eclairor frz. 2909
eclanche frz. 2252
edancher /"«. 2252
KomnniiiplieH Wurtvprr.eiehni».
*«i|«t /r.'. stU. 4643
lolatcr /r.- S<)4 4543
.rl.Vho />-• 4641
I'l'li'ifia (j«/mH. 2775
.•••lissi" /;•.-. 4553
erliisn ;if(/. 2911
.i-liiw />.-. 2911
I'oolo fn. 7251
iH-olior /rr. 7262
I'CojH' fr:. 7256
' roii|)or»'lie frt. 72512
«•ctirco /rr. 2212. 2924
.■«-.in-or frz. 2212. 2924
.•(■«.roller frz. 2212. 2924
.•e..ro frz. 7288
eoorner /tr. 2923
j .•ooniifler frz. 2923
I .■•CO880 frz. 25)33
I ecosscr frz. 2933
■.cot »i/r.-. 72!» 1. 7292
ecoiier fr:. 1744
••courfeve frz. 2205. 2il22
.'•courter frz. 2359 .
ecoiito n/'r:-. 7293
.'•coutcr frz. 928
ecouvillon frz. 7285
ecraigne ii/rr. 7299
I'craii nfrz. 7541
ecrancher /"rr 2252
I ecraser frz. 2778. 4574
I'crcvisso frz. 1560. 4578
.'•crier /";•.-. 3009
ecrin frz. 7303
('•crire ufrz. 7301
.'•critoiro frz. 7305
eoritiire /"r.-. 7306
ecrivain frz. 7300. 7304
lecrou frz. 7263. 7308
eerouelles /rz. 7307
ecrouler frz. 2209
ecu frz. 7325
I ccueil /'r2. 7279
eciicUe frz. 7322
ccrouer frz. 7263
ccnme /"r-. 7318. 7712
ecumer frz. 7713
I ecurer frz. 2928
.'•cureuil /"r^. 7314
(•curie frz. 7320
ocussou frz. 7324
ecuyer »/'rz. 7321
ed Hal. rlr. prov. 2856
edad .■<pa)i. 284
edado p^i;. 284
edage afrz. 285
I I'denter frz. 2936
I edera ital. 3917
edit /Vz. 2779
edma rtr. 3914. 7387
edrer afrz. 4440
edu sarrf. 3845
cffacer frz. 2780. 2946
effarer frz. 2781
effonder n/Vz. 4273
effondrer frz. 2949. 4274
effraie frz. 2782
effrayer /"rz. 2782
effroi frz 2782
eflar ^jro». 4258
ega prov. rtr. 678. 2829
^iraillpr frt. 286r.
■•K'al fr:. 270
egnl-« /(ror. 270
cgnr.l frz. 8860
.'•garor /V.-. 8864
.'•glaiitior fr:. 123
cgli i/(i/. 4078
.glisu frz. 2775
cgci npror. 2H29
ogoB ;jf.7. 2829
I t'gout frt. 2786
ogoutter /;■.'. 2786
.'•grafligiier frz. 2784. 3753
egrcMor frz. 3751
.'.gruger frz. 3782
i egua hrri/ani. rlr. 67H
' egua prr. ral. /ili/. 2829
ogual .ipaii. ptij. 270
eia pt(). 2787
fia pror. 2787
eido yi^i/. 187
j cifer rtr. 4264
eigalii.'^ pruv. 2866
oigaie jjroi;. 2866
eigalhar prov. 2866
! oigaiher prov. 2866
' cigar prov. 2867
I eigua heryani. 678
einseiuc n/rr. 271
eiiisi afrz. 271
eira y<roi'. ;<?(/. 716
eis prov. 4433
eisgiir prov. 2867
eiso oy^'f/. 4433
eissalabetar pruv. 341
' eissanien prov. 4433
j oissart-z ^/roi-. afrz. 3011
eis(9)aurar yjroi). 2878
eissaussar prov. 2870
eissani proi'. 2871
eissartar prov. 3011
eissoinple-8 prov. 2941
eissemir yjrow. 2596. 2905
' eissi prov. afrz. 271
I eissir afrz. 2944
eiesug jjroo. 3024
' eissugar prov. 3023
eisvos fl/'rz. 2755
eitauque hthr. 7783
eito ^;<(7. 121. 187
: civa ptg. 4603
! eiva rtr. 678
' eivar pt(j. 4603
1 eiver rtr. 2751
I eixe pt(j. 955
eixuquetar a/**;/. 3014
eje span. 955
ejemplo .<7>n»!. 2941
ejercito span. 2945
eke afrz. 2755
I ekevos a/'rz. 2757
el afrz. 390
el rum. rlr. 2>rv. .y). ptg.
4078
ela span. 2755
elaguer frz. 2792
elambic-s jjrou. 340
clan frz. 2797. 4660
elancer frz. 4660
elargir /"rr. 4682
oire ilal. 4072
eloli.' .>/)(iii, pli). 2W)0
.•Icinii 1/.1/. 4072
olo span. 2755
(doctor .v/)(iH. 2794
.'•Icctuairo frt. 2793
oloctuari.i ."p. pli). 2793
olofante r/d/. 2798
oK'ggero Hal 2802
elogidor prr. aspati. 2794
clogir /))(»r. sp. 2802
oloit.ir yif(/. 2794
olettoro I'tal 2794
olovar .s/)MH. 2799
eli'varo Hal. 2799
olevo frz. 427
I'dover /"rr. 427
clh prov. 4078
oliglie «(in/. 4072
eligidor-s }irov. 2794
din afrz. 136
(ilinguo /rz. 7556
('■linguor frz. 7556
(■•lire /rz. 2802
elissiro Ual. 2803
elite frz. 2795
elixir /rz. .•i/)n»i. 2803
ell cat. 4078
olla Hal. 4412
olie nspan. ptg. 4078
oUegier n/'rz. 4736
ellora Hal. 3917
ellevos (i/'rz. 2755
elli If. aspan. aptg. 4078
clligier afrz. 2958
olluininar ^iro». 4923
elmo afrz. 3923
elme-s j^vov. 3923
elmeto .«yiriH. ;)^/, 3923
clmo if. aspaii. ptg. 3923
elo 67OTH. 2755
eloendro span. ptg. 4893.
6907
eloigner frz. 4886
olsa ifa/. 3924
em ptg. 4151
emador «y;f.'/. 4153
(^raail /'i"z. 7564
ematite Hal. 3848
cmbabacar ^;f(/. 2880
embabiecar cat. 2880
embair .ipan. 962. 4413
embaissada ^>roi!. 499
embaixada cat. ptg. 499
embajada span. 499
embarazar s/wn. 1062
cmbarc-s pruv. 4089
embargar ;«oi;. span. pl(i.
4089
embargo .v^jaji. ptg. 4089
embarrasser from. 1062.
4089
embasbaoar /iff/. 2880
embastar .••p. cat. 1077
embauoar .s■/)a»^. 2880
embauchcr frz. 1012
embellir frz. 1111. 4091
emberguer «/"rz. 1131
embirhe frz. 2809
embestir span. 4417
Riimanisclios Wnrtverzoichnis.
41
enibi^o ptg. S478
einblaiizir prov. 2881
omblaver afrz. 35
embloe frz. 4427
embler frz. 4427
enibocar s)>. pt(j. 4097
ciiibolicar cat. 8817
einborcar ptff. 8817
eniboscar proiK 1439
einboter a/'rz. 4149
emboiioher /rz. 4097
embourigon iipror. 8478
embraser /«. 132(i
embrassor /r^. 1311
embras(s)ure frz. 1311
embriach cat. 2746
orabriagar .syj. jjfi/. 4236
embriago aspan. 2746
erabroiiK jirv. afrz. 4144.
4158
embronohier afrz. 4158
einbudo spa». 4099
embuissior afrz. 1439
erabiiUar ,«jj. cat. 8812
embuschier fi/Vr. 1439
embusquer frz. 1439
embiitir Cf(f. up. pty. 1296
enibiit-z ^icoc. 4099
eiiula (•()■. 3914. 7387
emenda ptc/. 2810
emendar ptg. 2810
emendare ital. 2810
«■•mender frz. 2810
cmeraude /IT. 7566
' emeri frz. 7567
I emerveiller frz. 5327
cmeute /»t. 5436
eniigrania ital. 3925
emina ^jcou. 3926
eminc afrz. 3926
emnicner frz. 4217
eminitoufler /V^. 518
emmo sard. 4104
1 emonder frz. 2966
emoucher /^ri'. 5497
emouchet frz. 5497
emousser /»t. 5515
empachar prov- sp. ptg.
4110. 5815
empacho sp. ptg. 4110
einpacb-z 4110. 5815
empafer frz. 5867
erupaitar cat. 4110. 5815
empalagav span. 4111
enipan nfrz. 7643
emparar *tr. prou. 4112.
4128*
emparer frz. 4112
euipeau afrz. 4119
empecer nsjja»;. pf(/. 4116
empechei- frz. 4110. 4115
empechier o/Vz. 4115
enipecimento ptg. 4116
empedrar sp. ptg. 4128''
eiupeecbier o/iv. 4115
empcpar pror. 6120
enipeguntar span. 4131
empeine spa)'. 4127. 5976
empelagar cat. 4117
empelegar cat. 6002
empelotarse spa». 5825
empelt cat. 4119
empcltar proy. cat. 4119
cmpendre yjror. 4132
enipenhar 7J<(/. 4131'" N
empenher prnv. 4132
ompeiiar span. 4131"' i\'
eiiipennar prr. ptg. 4120
empenner frz. 4120
cnipenyer C((/. 4132
empora<loi- cat. sp. pig.
4121
em])praire prv. cat. 4121
empprairitz pro». 4122
emperatriz .'•■pfni. 4122
empereire afrz. 4121
empereizir pcoo. 4128b
erapereur frz. 4121
empcriar pror. 4126
einperi-s pro;;. 4125
empeser f'rz. 4131. 6120
ompctiggine ital. 4127
empetrer /"r.-. 4114. 5935
enipeut-z prov. 4119
empezar span. 4175
empiastro ita/. 2812
empioger frz. 4115
empiegier a/;". 4115
empiere ital. 4134
empierrer afrz. 4128b
empiezo spoH. 4116
s'enipiffrer frz. 6162
erapigem jj/r/. 4127
empinar spa>t. 2811
empinarse sp. ptg. 4133
empire iVaZ. 4125. 4134
empito ital. 4129
emplasto sp. ptg. 2812
emplatrc frz. 2812
emplegar ^roj;. 4135
empleitar prov. 4135
emplette /c^. 4135
emplir proi'. /)t. 4134
emploiter afrz. 4135
employe /rz. 4135
employer frz. 4135
empoar jitg. 3002. 4146.
6466
empodrccer span. 4150
empoigner /cz. 4145b iV^
empoisser frz. 4131. 6120
erapolvar span. 4146.3002.
6466
empolverar prov. 4146.
6466
empolvorar sjxin. 4146.
3002. 6466
empolvori(jar, -izar ptg.
4146. 3002. 6466
empoudrer frz. 4146
empreindre /iz. 4142. 6359
empreinte frz. 4142
emprenhar prr. ptg. 4140
emprenar .«^«(h. 4140
emprenta prov. .■ijj. 4142
empreu i(/>T. 6393
empreut afrz. 6393
emprir aptg. 4134
cmprunt />'Z. 4143
emprunter frz. 4143
eu prow. frz. cat. span.
2673. 4151. 4207
onaltecer sp. ptg. 4154
onan prov. 4152
enano ,<pa»i. 5534
enans prov. 4152
enant prov. 4152
enap-s prou. 3967
enarrae afrz. 4156
enarmer n/Vz. 4156
encaixar ptg. 1625
enoajcs .':pan. 2489
encal^o (ip/ry. 4161
encalzar aspnn. 4161
encargar prou. sp. 4165
enearnar .spnw. 4164
enearni(;ar jjtg. 4163
encarrejar cat. jdg. 4165
eiicastar spaw. 4166
eneastoar ptg. 1625
eneastrar pror. 4166
encastrer frz. 4166
encaus 2)ror. 4161
encausar pror. 4161
encausto ital. 2816
encavalgar pror. 4159
enceindre frz. 4174
enceinte frz. 4173
enceitar pf_9. 4169
eneenagar span. 4160
encencha pror. 4173
eucender sp. pfp. 4168
encendre 2>rov. 4168
eneendrer cat. 4168
encenher pror. 4174
encens frz. 4168
eneenser frz. 4168
encentar span. 4169
encerar proy. cat. span.
ptg. 1812
encercar jitg. 4176
cncetar pf//. 4169
encharauder afrz. 1647
enchasser /rr. 1625
enchatrer frz. 4166
enchaucer afrz. 4161
enchausser /Vz. 4161
enchaux afrz. 4161
encher pt;/. 4134
enehevetrer frz. 1605
encia spiaii. 3674
enciam ca<. 4178
encina span. 4072
enclavar pror. 4179
enclaver frz. 4179
enclavijar span. 4179
enelavinhar p((/. 4179
enclenque span. 1951
enclin n/V--. 4182
enclint afrz. 4182
enclouer frz. 4179
enchige nprov. 4205
enclume /Vz. 4205
enelusa cof. 4205
enclusi nprov. 4205
enco umbr. 4201
encobir pror. 2343
encocher frz. 1972
encolar .span. 2012
encombrar prov. 4204
I eiicombre frz. 2330
encombrer /"rz. 2330. 4204
encombres frz. 4204
encombre-s pror. 4204
encoramuner afrz. 4186
enconar span. 5210
enconia span. 5210
encono spa«. 5210
encordar span. 4191
encordoar pff/. 4191
encore frz. 178
encoste afrz. 2225
eneovir o/rz. 2343
eucraissaule afrz. 4196
encrasar .«pan. 4193
encrassier afrz. 4193
encre frz. 2815
encreiro prov. 4195
encroist afrz. 4196
encrouc /"rz. 2276
enerouer frz. 4584
encugliar rtr. 1965
encui a/'rz. 3950
encuse nprov. 4205
eiidadens rtr. 4210
ende ital. altsp. altptq.
4207
endec prov. 4224
endecha sp. ptg. 4224
endecliat pror. 4224
endedans rtr. 4378
endementres afrz. 2724
endeptar pror. 4209
endere9ar ptg. 4226
endere(;o ptjr. 4226
enderezar sp. ptg. 2589.
4226
enderezo span. 4226
endes rtr. ptg. 4222
endettare ita?. 4223
endetter frz. 4209
endeudar span. 4209
endeutar pror. 4209
endever frz. 2441
endez pt(/. 4222
endiabler frz. 4230
endiea ital. 2821
endice ita/. 4222
endilgar span. 4212
endilbar pror. 3954
endiosar sp. sard. 4221
enditier afrz. 4223
endive /"rz. 4392
endi\-ia it. prov. sp. ptg.
4392
endividar ptg. 4209
endreit pror. 4227
endressar cat. 4226
endriescher rlr. 4228
endroit frz. 4227
endruir a/rz. 2706
endulcir span. 4232
endiilzar spa«. 4232
enduror frz. 4234
enebro span. 4498
eneraic-8 pror. 4300
enero span. 4457
enertarse s;)a«. 2840. 3958
4237
eneslepas afrz. 4433
Kiirting, lat.-rom. Wijrterbuch. (Wortverzeichnisse.)
Roiniiiii-olirs WMrlvi'iiclrlmiH.
enfndar ^r«" •'I''-' -^'
.•nf«.l.. .v/-(iM. ;U6'.I .Y
oiifini x.ir I'lij -fJII
I'lifaiuv />.-. •IJI2
infant frt. 4J41
(■iifaiit«iiu>ii-H prov. VJiX
onfjiiitar ;>r(. 4u'-ll. 68!ll
fiifaiitt'iiu-nt /r.-. 4211
oiifautor /r:. SS'JI
onfanteia />ror, 4241
(<iifaiitillap< />-•. 4241
i-nfantillnKO-s prr. 4241
onfaiitiii fr:. 4241
vnfaiitis iirov. 4241
rufantusiiior ii/Vr. 4 ISO.
6107
enfant-z /irnc. 4241
onfariiuT /V.-. 42411
cnfurinliar j<f,i/. 424:t
onfa-s jiror. 4241
oiifoitar /)/(/. 4245
ciifor fi:. 4248
oiifornu'ilad s/«in. 5409
ciifi'miiilado ;<*<;. 5409
oiiforn-s /) (If. 4248
onfesta (i;<(</. 3279
onfi'sUr .s7<. 3163. 3279
eiifiar iilff. 3256. 4253
cntiler /"r.^ 4253
cnfin /Vz. 4254
enfig r/c. 4251
onflar rlr. jirr. 4258
cnfler /";v. 4258
enfogar o.^yHiH. 4260
enfoncer frz. 2089. 3510
cnforcar y>ro». acat. jiti/.
3523. 4275
cufouir /)". 4261
enfourcher I'rz. 3523. 4275
cnfraindrc afrz. 4268
enfrcar ptg. 4266
onfreindre />•;. 4268
oufrenar prov. cat. span.
4266
enfrura pror. afrz. 3480
t-nfrun prov. ufrz. 3480
eufrunar prov. 3480
cnfurciou aspan. 3506
engager /r.-. 6128. 8838
engal )<i-. 270
eugal-s prov. 270
enganar prov. pig. 3589
enganer «/'/j. 3589
enganar .'ipun. 3589
engano spa». 3589
engan-s proc. 3589
cngar ptg. 2817
engarrafar «/). 2234. 4573
engarzar span. 4166
engaser norm. 8867
engastar s;j. 1625. 4166
engaslonar span. 1625
cngatjar prov. 8838
cngaver /rj. 1755. 4167
engazar span. 4166
engeance fi:. 2-*17
engeigner /Vi. 4280
engein-s prov. 4281
engenhar prov. ptg. 4280
engenbeiro ^<(/. 4279
pnirenh -K prov. 42^2
rnpT />■-■, 2S17
I'lipTn ii.s;i<iii 554
rnnignicr ii/V.v 4280
I'nuin /1.-. 4282
i'nginliair<> ;ir<ir. 4279
cnglotir prov. 3705. 4284
cngloiitir fr:. 3705. 4284
onglutir cat. aspan. 3706.
4284
ongollar prov. 429G
ongonzo ptg. 2142 "
fiigos ptg. 2752
vngouor />.-. 1755. 4167
ongoulor frz. 4296
onguunlir frc. 3809
cngraissar /^ror 4193
I'ngraissor //.:. 4193
I'ngrainir ufrz. 3735
eiigrangor afrz. 4288
(Migrant afrz. 3742
ongrassar <ic<if. 4193
cngraxar ptg. 4193
cngrngior <i/"r^. 4289
ongrcir span. 4290
cngrcs prov. alt frz. 322.
4291
ongressor afrz. 4291
cngressorio a/Vz. 4291
fugrestara prov. 101
ongrimancjo /)<<;. 3770
ongrosar span. 4292
engrossar prov. ptg. 4292
engrosser /Vi. 4292
engrot a/rz. 2G6
cngroti' afrz. 266
cngual-s ;)rof. 270
engiiany cat. 3950
engnera asjum. 554
cngiierar aspan. 8515
onguia jj<(/. 558
cngulir i»*?. 4284. 4296
cngullir sj). 4284. 4296
enbarinar .s/wn. 4243
cnheldir n/Vj. 3953
enherdir afrz. 3958
enbestar sp. 3163. 3279
enhicier a/>5. 3965
enbiesto sp. 8163. 3279
enhilar span. 4253
enborcar s;j«>i. 3523
onbotado span. 3170
enic prov. 4303
enilbar proi-. 3954
enis rtr. 573
cnivror /Vi. 4236
enjabido span. 4327
enjabonar sjmn. 4328
enjalma syjan. 7084
enjambrar sjjan. 2871
enjambre .•■^jaH. 2871
enjemplo >-pan. 2941
enjerir span. 4335
enjertar «j^aw. 4337
enjoler frz. 1760
cnjorguinar s/^om. 7625
enjuagar sp. 2873. 3023
cnjugar sjjan. 3023
enjullo s/jan. 4355
enjuriar prov. 4306 ■
ri^juto .«/«III. 3021
riikoiilH'lor <i/V.-. 4557
i'nlai;ar ptg. 430S
cnlacrr frz. 430.S
I'lilaior afrz. 4309
I'lilai.ssnr prov. 430s
cnlaiisar pior. 4308
ciilazar .■•pan. 4308
I'liloar ;(((/. 4309
onlovar span. 2799
pnloior afrz. 4309
oniui'mlar .v/>. 2810. 2962
oninentjir asjian. 6240
onini'iitros aptg. 2724
enniondar .v;)(i«. 2966
oniia rlr. 3972
oniiadir asjian. 4153
onniiu r/r. 3972
onne ital 4207
cnno (i/';t. 2868
cnuonii frz. 43(X1
cnnovoar pig. 4312
cnnii r(r. 3972
cnnodio aspan. 2819
cnuucig pror. 4319
ennui frz. 4319
ennuyer frz. 4319
enoiar pror. 4319
cnojar .■<]). ptg 4319
oiiojo sp. pig. 4319
onola iVn/. 4412
eiKirtor afrz. 4004
onpcnbar prov. 6128
cnpolverar pror. 3002
onquar pror. 4170
onquc afrz. 872. 2815 f.
enquenuit afrz. 3950
en(]iii''rir frz. 4320
I'nquorro pror. 4320
enquete /rz. 4320. 6533
enqui afrz. 3951
enquitumc afrz. 4320'' iV
enraciner /rr. 4321
enrcski afrz. 4538
enrbiinier frz. 6906
curidar s^^a». 6913
enristre span. 6867
cnrocar ^/ff/. 6960
cnroiscr frz. 6995
enroquectT span. 4322
enrouquecor ^.lijr. 4322
ens afrz. 4411
ensaboar j^/j. 4328. 7152
ensacar prov. 4324. 7062
ensaig cat. 2868
ensaio pig. 2868. 7231
onsayo spa». 2868
ensalzar sp. 2870. 4154
ensanglanter frz. 4325
ensanglentar /)ror. 4325
ensanglantc» jranz. 7128.
7130
ensangreutar cat. sp. 4325
cnsanguentar ptg. 4325
ensayar s;yow. 2868
enseada ptg. 4343
enseigne //.;. 4340
enseignement frz. 4341
enseigner frz. 4341. 7459
ensellar ;>r. C(?«. 4332. 7355
«iiNCinblr /r;. (i.spnii. 4342
I'lisi'inbra allsjian. altplif.
4312
onscnu'iiivr fr:. 1333
onsi'ini'nt ii/r.-. 4433
onsi'ins pror. 4342
cnsefta aspan. 4310
I'nsi'iiada span. 4:i43
eiiKirtar sp. 4341. 7459
onscnar span. 4343
cnsciiba proc. 4340
cnscnbar yiror. 4341. 7469
enscnyar cat. 4341. 7469
I'nsurcar pror. 4176
cnsi'rir afrz. 4336. 7419
cnsovclir frz. 4333. 7380 A'
I'nsoynar pror. 4341
ensillar sp. 4332. 7355
eiisinar pig. 4341
ensonniiT afrz. 7til7
ensopcgar cat. Tlbl
ensossar pig. 4358
onsosso ptg. 4358
onsouplo frz. 4355
cnt y^rr. afrz. 4207
enta r^r. 539
entanienar prov. 4360
cntamor />.-. 4360. 4362
cntio ptg. 4409
cntaricr"ii/rr. 4382. 8051
cntasser frz. 8061
cntu frz. 4149
onteado ptg. 601. 3239
entecbier afrz. 590. 8004.
8016
cnteco span. 3916
entcgre pror. 4364
entegro a-ipun. 4364
enteifer rtr. 4264
enteirar jirov. 4365
entejar ptg. 4358
cntcjo 7)((7. 4358
entender sp. pig. 4376
entendre prov. frz. 4370
entcndrer en*. 4370. 8097
entenebrar span. 4371
entoncbrecur sp. ptg. 4371
entencrc prov. 4372
ontcnrecer j^<3. 4373
entcntin-s afrz. 4374
enter /V^. 4149
entercier frz. 4389
entericr afrz. 4382
enterin «/rz. 4364
cnteriner frz. 4364
enteme(«>r «p. ptg. 4373
entero .spn». 4364
enterrar sp. ptg. 7380
entcrrer frz. 7380
entervar proi'. 4388
enten-er ufrz. 4388
entibar sp. 4351. 7778
entibo sp. 4351. 7778
enticber frz. 590. 8004.
8016
enticbier afrz. 590. 8004.
8016
enticr prov. frz. 4364
entieyr prov. 4364
entir cn<. 4364
Romanisches Wortverzeichnis.
43
entochen rtr. 4380
entoillier afn. 603
enton asjinu. 4409
entonces span. 4409
entunner frz. 4394
entorchar span. 8257
entorn prov. 8247
entortijar span. 4397
entortiller frj. 4397
entour fr2. 8247
entragno iVn/. 4378
entraigiie afrz. 4378
entrailles frz. 4376
entrarnbo /jror. 4377
entrambos sp. ptg. 4377
entranhas pty. 4378
entrauas S|)a«. 4378
eutrave frz. 8279
entraver /ir. 8279
entro prov. frz. cat. sp.
pty. 4375
entrechat frz. 4401
entregar sp. pti/. 4365
entregeut frz. 4375
entrego s^iaw. ptg. 4365
entregae p((/. 4364
entrelaeer frz. 4680
entrelubrioan s/inw. 4935
entremes span. 4385
entrencar prov. 6368
entrer /■«. 4403" A'
entresait afrz. 239. 4400.
8311
entricar prov. sp. 4402
entrinear span. 4402
entristar aspan. 4403
entristecer syj. 7J(<jr. 4403
entristezir prov. 4403
entristir cat. 4403
entroido aspan. 4405
en trues afrz. 4381
entruesqiie o/'rr. 4381
entupir ptg. 8238
enujar caf. 4319
eiuila span, ptg 4412
envahir frz. 4413
onvanir ^^ry. afrz. 2861
envazir pcor. 4413
enveja proc. ptg. 4420
envejar prov. ptg. 4420
envojecer spnn. 4418
envelhecer ptg. 4418
envelhezir prov. 4418
envellir cnf. 4418
enveloppe frz. 4429
envelopper /Vz. 4429
envenenar cat. span. ptg.
4414. 8610
envenimer frz. 4414. 8610
enverdecer sp. ptg. 4422
enverinar prov. cat. 4414.
8610
enTernizar ptg. 8782
enversprt-. /■rr.4416. 8645
envezar span. 4424
envi /rz. 4420
enviar prov. cat. sp. ptg.
4422
envidar prv.^cat. sp. ptg.
4425
euridia span. 4420
envidiar span. 4420
envie /ci'. 4420
envieillir frz. 4418
onvielbezir j/ror.' 4418
onvier /Vj. 4420
environ prov. frz. 8682
envis frz. 4426
onvoisie a/Vz. 4424
envoisier afrz. 4424. 8773
envoisure afrz 4422
envolar ^jcoi'. 4427
envolpar acat. 4429
envolTor .«pa». i)tg. 4431
envouter /Vz. 4432
cnvoye frz. 559 JV
envoyer frz. 4422. 8742
enxabido pfi/. 3010. 4327
enxalina span. 7084
enxarae ptg. 2871
enxaniear »7«««. 2871
enxaqueca ptg. 3925. 7224
enxarcda jHg. 2875
enxarope pfi?. 7226
enxeco j'tg. 802
enxedrez ptg.
enxergao ptg. 7402
enxerir ptg. 4335
enxertar /)f(/. 4337
enxoval ptg. 801
enxiigar pf//. 3023
enxuudia sji. ptg. 956
enxiirdarse ptg. 7622
enxiito p*»;. 3024
enyertar span. 3958
enzinlia ptg. 4072
epa /<«?. 3928
epais nfrz. 7687
epancher /'rz. 2971
epanir pic. 7641
epanouir frz. 2972
I'pargner /Vz. 7646
eparpiller frz. 2970. 5872
epars frz. 7645
eparvin n/r^;. 7647
epate ital. 3928
I'paule «/rz. 7653
epaulette nfrz. 7653
t-pauter frz. 2978
ei)ave /rz. 2977
epeautre frz. 7669
epee /J". 7649
epeiche nfrz. 7665
epeler )ifrz. 7668
epeque pic. 7665
eperlan span. 7678
eperlan /Vz. 7678
eperon nfrz. 7701
eperonner nfrz. 7701
epervier «/"r^. 7647
ephialta ptg. 5102
epi /"/". 7675
epice nfrz. 7655
epieerie frz. 7658
epicier /rz. 7659
tpier frz. 7666. 7676
epifania ital. 2824
epinaie /"r*. 7681
epinard frz. 809. 7679.
7680
eplnceler frz. 6119
lipincer /Vz. 611!)
(■pine frz. 7679
i-pinette frz. 7679
epineux /rz. 7682
rpinglc frz. 7683
epitaf(f)io i«(»/. 2827
epitema ital. 2828
cpithome frz. 2823
epitiraa .span. 2828
.'■pitre frz. 2826
epittima ifa?. 2828
rpliicher frz. 2988. 6141
opois frz. 7683
oponge «/"rr. 7694 7696
epouiller frz. 2980
epousailles frz. 7697
t-pouse /"rz. 7700
epouser frz. 7699
epouvantail frz. 2976
i.-pouvantor /rz. 2976
opoux frz. 7700
eppure i7(iZ. 6481
I'preindre netifrz. 3000.
6359
eps prov. 4433
epsamen proo. 4433
epslor afrz 4433
t'pucer frz. 3001. 6447
cquarre /'/■z. 3005
equerre frz. 3005
equi afrz. 2759
equipage n/^rr. 7532
equiper nfrz. 7532
er prow. 3990
er rtr. .at. 716. 2849
era ital. proc. span. ptg.
274. 3990
erable frz. 100
erabre pror. 100
erazo span. 716
erba j<a/. sor/. 3929
erbaccia ital. 3930
erbaceo ital. 3930
erbaggio ifa/. 3930
erbajo ital. 3931
erbariu i?a?. 3931
erbos prov. 3932
erboso ital. 3932
ercer span. 2840
ere frz. 274
erebre proc. 2841
erede ital. 3936
erodita ital. 3935
ereditario ifa?. 3934
ereditiera ital. 3934
ereinter /"rz. 2440
eremita ital. 2834
eremo ital. 2835
eretier-s prov. 3934
ergere ital. 2840
ergo aptj;. 2836. 6346
ergot frz. 2837
ergoteo .tpan. 2837
ergoter /^rr. 2837
erguelhos prov. 8513
erguelh-s prov. 8513
erguer spa«. pfpi. 2840
erguir span. 2840
erguU aspan. 8513
erial .«pan. 716
eri^ar ptg. 2839
eri«io ptj. 2839
eriijon afrz. 2839
eriger frz. 2840
erigere i<a^ 2840
erigir span. 2840
erigote /rj. 2837
crio span. 716
erissar prov. 2839
erisson-8 pro». 2839
crizo span. 2839
erm j'Mm. cat. prv. 2835
erme o/^rz. 570. 2835.
3389
ermellino ital. 3889
ermine afrz. 3889
ermini-s prov. 3889
ermin-s proi\ 3889
orrao ital. ptg. 2835
ermoise afrz. 777
ero span. p<</. 716
eroe ital. 3938
erpicare ital. 3957
erpice ifa/. 3957
erpst rtr. 3957
erranraent a/'rz. 4440
errant afrz. 4440
errar jn'or. cat. sp. ptg.
2846
errare ital. 2846
erratic prow. 2843
erratico it. sp. pfi/. 2843
erratique frz. 2843
erre ital. afrz. 4439
erreraent o/Vz. 872. 2816
errer frz. 2846. 4440
erreur frz. 2*^7
erro ital. 2846
orrore ifa/. 2847
ers prov. afrz. 2849
er-s prov. 3936
erta «iaZ. 2833
erti rtr. 2833
erto iia/. 2833
cructar spun. 7012
eructo span. 7012
eruga cat. 2848
(elruginar pror. 276
orva rtr. 3929
ervedo galiz. aptg. 702
ervero spayi. 3929
ervilha p/f/. 2849. 6183
ervilhaca ptg. 8687
ervo ital. 2849
ervodo apt;;. 702
es pic. 631
63 rfr. Ill
esagio ital. 2868
esalare ital. 2951
esbabacar p<^. 2880
(es)bahir prov. 962
esbalanzir prov. 2881
esbaldir a/'rz. 1008
esbanotier afrz. 1034
escancarar ptf/. 1561
esbaudre afrz. 1009
esbauttire altital. 1175
esbirro span. 1188
esblauzir prov. 2881
14
K<mi:im«rlii>a Wortvcrjioii'liniK
psblriitr ■!/>.-. ■J'isi
osliliitr ii/>.'. ^.'vSl
i'(ilm<;nr />'(/. MMtl
.•libovo /if./. 72;M
(■8Ihi<o s/iiim. 148I>
oshrnoiifr n/r:. 2883
t<8l>iilliiir plq. 1413. 2883
t'sbullHr oil. 1413. "2883
osca H. ;>r(ir. sy». 286i»
osmbonH I'r:. 71H8
osoaMli» ff(7. 7 188
i<soal«>lo >iHiH. 7188
onrabiillirAO >7>iiii. 1(>35
esoai'-8 firor. 7511. 7223
oacuilafaiit ii/V". 1G33
pRinfliia f(if. 7510
osratir iiroi'. 7610
escafit prnv. 7510
pscai /JCid'. 71!)3
pgcain prov. cat. k;i. /ifflr.
71 '.14
psi-alio plfi. 71!>4
cscalin pror. fr:. sp. 7529
cscar(^>t frz. 1613. 1G4{)
escadro /"rr. 3tX)5
C8C4i(lron frz. 3006
c8oaecer apiy. 2886
esoala /)ro». 7280. 7518
csciilanio span. 7196
esoal.lar sp. pip. 2886
escaloccr .s'/inn. 28S7
escaleira pig. 7195
o.scalentar i^p. 1506.2887
cscalera span. 7195
escalfar prou. 2888
escalier /it. 7195
cscnlio .\-paii. 7720
escalmo span. 7190
oscaloigne n/"»-.-. 796
cscalona, -Ha span. 796
csearaa sjk ptg. 7721
pscamar sy^aii. pig. 3018.
7722
escambel ca(. 7202
csciinbiar prov. 2889
escamel .■<ji. ptg. 7202
escamel-s /jfov. 7202
escamondar apan. 5473.
5615
escamoso sp. ptg. 7723
cscamotar sp. pig. 3018
escamoter /'rr. 3018
escampado pig. 2890
eseanipar proc. cat. span.
pig. 2890
esoan^iio ptg. 7516
escan^ar p*»/. 7514
esfiancara ptg. 1561
escanciano span, "iblb
escanciar .spa». 7514
cscandalhar prov. 7206
escandelhar prov. 7206
escandalia nprov. 7206
esoaadalizar prov. span.
ptg. 7207
escandallar span. 7206
escandallo s/jan. 7206
escendalo sp. pf^. 7208
escandia cat. span. ptg.
7205
•••.riinli-s priiw 7203
t'sianill» .«/»1«. 7203
I'sranjar pror. 28811
(•«oaflu vyidii. 7203
osraiitir prnv. 2891
p.ifaAiicIo spitn. 7203
osrany ntlcnt. 7203
I'srapar ;)roi'. «yjim. ;»f,(;.
2891
oBcapiii frz. 7621
eseara i/ii/. sp. pig. 2862
osoarabajii .s/xi/i. 7212
cscarapi'larso span. pit/.
7197
pscarainii^a ptg. 7526
oscaraiiiiiza pre. sp. 7626
osoarapola .«/«iii. 2897
oscarapclar .ipin. 2897
caoarapcllar p',</. 2897
escaras ri/V-. 2906
cscaravai-s prov. 7212
csoaravatr/. /iroc. 7212
oscaravolha ptg. 7212
osoarba .syjiiii. 7619
oscarbar cat. span. ptg.
7191. 7262
osoarbot frz. 7212
«Scarpa r prnv. 2899
crcarda .spun. 1660
cscardar spun. 1600
escarfifol iifrz. 1646
esoarida pror. 7518
escarir prnv. 7518. 7520
esoarmentar spun. 2896
cscarmie ((/"cz. 7526
csearniiento span. 2896
escarmouphe /"/"^. 7526
escarnio span. pig. 7627
escarnir prov. span. ptg.
7627
escarpa span. plq. 1682.
2897. 7521
escarpar .sp. pig. 7521
esoarpe frz. 2897. 7621
esparpelo span. 7198
escarper /Vj. 2897. 7521
cscarpiiii ptg. 7521
escarpin frz. span. 7521
escarrassa nprov. 1660
cscarrassarse ea(. 1660
escarro frz. 2862
escars j;coi). 2898
cscarvar ptg. 7191. 7262
escarzar span. 2899
escas 7JroD. ca/. 2898
escaso span. ptg. 2898
cscatima span. ptg. 2851
escatimar sp. ptg. 2851
escaudar pro». 2886
oscaumo nprov. 7196
escausir prov. 4532
escava-terra /j/_(/. 8025
escavazione ital. 2903
escavi n/rr. 7510
espena span. 7192
cschace afrz. 7218
eschalpre rt/r^. 7199
eschame afrz. 7203
cscbainel a/Vz. 7202
eschamper afrz. 2890
j20
7517.
CHplmilcler afrz. 7514
psehandrp afrz. 7208
«srharavpaii mittelfrz. 7212
PHi-biirbiil d/»-;. 7212
PHcbarboKo (i/Vj. 7212
psebaro frz. 2852
psobarKaito (i/</V.-. 7217.
7623
ORpbaixaitior afrt. 7217
c8Pbarir afrz. 7618
PKpbarnir afrz. 7627
pspbarpir d/Vr. 1686
osrliaipr pror. 2M84
P8cbp <i/'i-.r. 2860
pscbpoir afrz. 2884
psrhprio nfr:. 7518
psebpfir fi/r*. 7618.
pspborn afrz. 7627
pscbprnir (//>■.■. 7527
pspbpvcl nfrz. 7211
pscbevpt afrz. 721 1
pspbpvi (i/V,-. 7510
pscbpvir afrz. 7638
uscboviii allfranz. '
8389
cschiep afrz. 7611
pscbiplo afrz. 7280. 7618.
7525
espbiere afrz. 7518
espliifjnior afrz. 4538
psicbio i«n/. 278
p.scliijjro ((/'/•--. 7533
espbirpr afrz. 2445. 7628
e.schitpr afrz. 1452. 7639
escbivor afrz. 7538
espiens j'i'oc. 7270
escient /ji-oc. a/V^. 7270
escieiitro nfrz. 7270
esciiitele afrz. 7268
e.scire i<a/. 2944
escirniir prov. afrz. 7535
escita ilnJ. 2955
esclabo(u)ter «/Vr. 4543
csclaoo afrz. 4541
osclapbe n/Vj. 4541
esclaphier afrz. 4641
esclaco nprov. 4641
psclafa nprov. 7244
esclafar c«f. 4543
esclafassar caf. 4543
esclaffer frz. 4543
esclafi nprov. 4543
esrlafir cat. 4543
esclandre frz. 7208
fsclapa nprov. 4543
esclapas nprov. 4543
esclape a/cz. 4543
csclapo npror. 4543
esclapouta ^jrow. 4543
esclarecer *p. pig. 2909
esclat a/V^. co^ 4543
esclata 2'roi). 7547
esclatar jirov. eat. 4543
esclate altfranz. 4543.
7547
esclatcr a/«. 864. 4543
esclau-s prov. 7274. 7275
eselavage frz. 7275. 7426
esclave frz. 7276
esclavin spaw. 7617
p>p|iiviiiii span. 7275
pscbiviiip (i/Vr, 7275
pKpbivo .s/)iiH. 7276
puplavolor afrz. 4543
pspK'pbo afre. 4641
P8plppbipr afr:. 4541
pspIpHii />r. 7233
pspIpiip afrz. 1961
psplpiipbfl afrz. 1951
p8p|pni|iip /lie. 1951
psplipr afrz. 7276. 7660
pscli8trc afrz. 2950
pspU) a/")f. 7274. 7275
p.scbip cat. Tin
pscliisa spun. 291 1
e.spcppbar sjiun. 928
pHPiidar span. phi. 2927
psccid.) >/«i»i. ptg. 2927
psiikIip pror. 2932
psp.ilia .V"IH. 4691
pspiiliiia si)an. 7278
p.tcoissondro y<ror. 2932
pscola prv. rat. ptg. 7251
pspolii cat. 7252
pscolar span. pig. 7252
ospolar-s /;r')i!. 7252
Rscoldrinbar ptg. 7313
pscolbo pig. 7279
o.sidliiiioso .v/mH. 7282
escollo .spaH. 7279
pspolo ital. 278
cscolorfjior afrz. 2915
ps(!oloriar prov. 2915
Rscolta »paH. 2206
cscoltar pror. spun. 928.
2206
oscona altcat. 794
esconder xpuH. /;(;/. 40
pscondir cut. 46
pscondire prov. afrz. 2918
escondre prov. 46
csconfire p;or. 2919
escouso jilg. 2917
esoonzado spa». 2917
e.scopa .s7ja/i. 7199
escope frz. 7284
esoopota span. 3356. 7277
ospopetto frz. 7277
escopir prov. afrz. 2921
escoplo .syjaH. 7199
escopo span. ptg. 7287
escopro ptg. 7199
escorijar pf//. 2930
psporohar sjjun. plrj. 2212.
2924
escorcier afrz. 2930
escor^o ptg. 2930
esoorcoUar ca(. 2349
escorgar proi;. 2212. 2924
escoria span. ptg. 7289
eacorner afrz. 2923
escorpi cat. 7290
escorpiao p(</. 7290
escorpion proo. sp. 7290
esporre afrz. 2932
escorrecho .s/ja«. 2206
escorrer j}rov. span. jitq.
2929
escors afrz. 2930
escorsa prv. cat. 2212. 2924
Romanisclies Wortverzeichnis.
45
eseorsar prov. 2212
esoortar ]>roi-. 2359
escorte frz. 2206
cscorzar .■ipaii. 2930
escorzo .■<pati. 2930
escorzon apati. 2924
esforzuelo span. 2924
escossa proB. 2932
escot proe. altfrz. 7291.
7292
escotar cat. sp. 928. 7524
escote a frz. sp. ptg. 7291.
7293. 7524
escoter afrz. 928
escoupe frz. 7284
escourre afrz. 2932
escousse <(/«. 2932
escoutar prov. 928
escova ptg. 7283
escovillon s/jnu. 7285
escraear prov. 2122. 2925.
4017
escrafe frz. 7262
escramo aspan. 7296
escraper o/V^. 7542. 7262
escravo ptg. 7275
escreffe /rs. 7262
escregne afrz. 7299
escrever pig. 7301
escrevisse n/V^. 4578
escribano xp. ptg. 7300
pscribir span. 7301
escriegne a/rj. 7299
escrienne afrz. 729!)
escriler n/'/vr. 7543
cscrimar cat. 7536
oscrimer nfrz. 7535. 7536
escriniir /»cb. afrz. 7535
oscrinio .«/)ow. p<(7. 7303
e.scrin-s prov. 7303
escriptori cat. 7305
escriptorio .«/j. pfr/. 7305
escriptori-s prov. 7305
eseriptiira prv. cat. 7306
eseri-s ^jror. 7303
escritor span. ptg. 7304
escritura prar. cat. span.
ptg. 7306
escriure prov. 7301
eseriurer cat. 7301
escrivre (1/«. 7301
escroe afrz. 7263
escroto >;<(/. 2002
escroue afrz. 7263
esmipulo sp. ptg. 7311
eseudeiro pfj/. 7321
escinlela ptg. 7322
esoudella pre. cat. 7322
escudero s^iaji. 7321
escudier-s prov. 7321
escudiJla span. 7322
escudrinha njjrov. 7313
escudo .«/>nH. ^jff/. 7325
escudrinar span. 7313
esouela s^joot. 7251
escuelh-s prov. 7279
escuellas aspan. 7251
escuers (i/'r^. 2930
escuerzo span. 2924
escuier-s ^jrof. 7321
escniier afrz. 7321
escultor s;). ptg. 7316
e.«cultura *■/). j)Ac/. 7317
eseiima prov. .ipnn. ptg.
7318. 7712
esoumar span. pitg. 7713
eseupir prov. afrz. span.
ptg. 2122. 2921
esoura prov. 7320
escurar span. 2928
escurer afrz. 2352
esciiria ^>j'or. 7320
escuro ptg. 5696
escurols ;;»oy. 7314
cscurrir span. 2206. 2929
oscut cat. 7325
eseutar ;j(_(7. 928
esciit-z prov. 7325
eseuyer afrz. 7321
esdriijulo .«^«jn. 7828
csdru.Kiilo ptg. 7828
ese .s/)a«. 4433
cseraent afrz. 4433
csetnpio ital. 2941
esempro altital. 2941
c.?ercito «(a/. 2945
esfasfalha nprov. 5872
esfassar 7>cof. 2946
esferar prov. 2781
esfolar jjf»/. 2432
esfoldre afrz. 3493
esfondrar jjcov. 2949
esfraer afrz. 2782
esfraiiher prov. 4268
esfredar y^cor. 2882
esfreder afrz. 2732
esfreer a/")-j. 2782
esfregar ptg 2928. 294S
csfrei prov. 2782
esfreiar pco». 2882
esfreidar j)rov. 2782
csfroi afrz. 2782
esgarar ^cov. 8864
esgarder afrz. 8865
esgarer (i/Vz. 8864
esgarrapar ea<.4573. 7191.
7262
esgarrifar cat. 7262
esglayar jirov. 317. 3679.
3681
esglesia cat. 2775
esgralfer afrz. 3753
esgrima sp. ptg. 7536
esgrimir .y;. 2'tg. 7535
esgrumar ^jroi;. tnf. 2957
esgrumer afrz. 2957. 4586
esgruner afrz. 2957
esguardar asjian. 8865
esguazar s/). 8547. 8873
esguazo sjj. 8547. 8873
eshalcier afrz. 2870
esibire (faZ. 2952
esibita ital. 2952
esient pror. 7270
osito ital. 2955
eskip afrz. 7532
eskiper a/'rz. 7532
eskipre afrz. 7533
eslais a/'rz. 4723
eslaissar prov. 4723
eslaissier afrz. 4723 |
eslansar ^jroc. 4660
eslegier afrz. 2958. 4736
eslcidor aspian. 2794
cslider n/'w. 7553
esligier afrz. 2957. 4736
eslinder frz. 7556
eslinga ^(?(/. 7556
eslingua span. 7556
eslire prov. 2802
esloehier a/V^. 2959. 4879
estnai prov. afrz. 2960
esraaiar prov. aptg. 2960
esmaier afrz. 2960
esmalte .vp. ;}/</. 7564
esmankie afrz. 5039
esmar prov. 280
esmarrir /jro». n/rz. 5138
esmenar cat. 2810. 2962
psmendar prov. 2962
esmer a/Vi'. 280
esmeracle aspan. 7566
esraeralda sj). pig. 7566
csmerar proB. span. ptg.
2963
I'smerauda /)rou. 7566
esmerejon span 5265
esmerer afrz. 2963
esmeril span, j^fjr. 7567
esraerilhao ptg. 5265
esmerilho-s prov. 5265
esmoi n/r^. 2960
psmoignoner afrz. 5473
esmola pi(/. 453. 2796
estnondar pror. 2966
esmougouner afrz. 5473
esmoj'er a/i". 2966
csora aspan. 4433
esorado .«^0«. 2877
esortare rta/. 4004
espaQar ptg. 7650
espace /")". 7652
espaciar span. 7650
espaeio span. 7652
espacios proy. 7651
espacioso span. 7651
espaijo p(</. 7652
espa^oso ptg. 7651
espada prov. cat. .y*. 2*'^/.
7649
espadoa ptg. 7653
espalancar spaw. 2992
espaladinar aspan. 5827
espalancar span. 6197
espalda .sprt7i. 7%. 7653
espalde afrz. 7653
espaldon span. 7654
espalhar pjoi-. p(^. 2970.
5872
espalla span. 7653
espalle afrz. 7653
espaliuar jjrof. 7648
espalto .span. 7654
espan afrz. 7643
espanauzir pro». 2972
espandidura ptg. 2972
espandir «//aii. 2972
espanir afrz. 2972
espanoir afrz. 2996
espantar cat. s/).^)t^.2976
espaordir prov. 2979. 5968
espaorir proy. 2979. 5968
esparavan span. 7647
esparcer pror. 7645
osparcir .57^««. 7645
esparga ptg. 810
espargir cat. aspan. aptg.
7645
esparpalliar prov. 2970.
5872
esparpeillier n//^. 2970.
5872
esparrago span. 810
esparrancar s})an. 6197
espars pc«c. 7645
esparvain afrz. 7647
esparvel aspan. 7647
esparver cnf. valenc. 7647
esparverene Cfi/. 7647
esparvier afrz. 7647
esparvier-s /(coc. 7647
esparzir j)tg. 7645
espasmar .s-paii. 7648
espasme-s prov. 7648
espasmo span. 7648
espassar /Jiow. 7650
espatla prov. 7653
espattla Cdf. 7653
espauenter afrz. 2976
espautar prov. 2978
espaut-z 7;rof. 2973
espavantar prov. 2976
espaventar ^jcou. 2)76
espaventer afrz. 2976
espavordir prov. cat. 2979.
5968
espaToreeer sp. ptg. 2979.
5963
cspavorir sp. ptg. 2979
espaza pcoc. 7649
espazar prov. 7649
espazi-s prov. 7652
espeautre «/■)•^. 6009
espuce frz. 7655
especeria s^jaw. 7653
espeche afrz. 7665
cspecia pror. sp. 7655
especiaria pre. ptg. 7658
especie ptj/. 7655
especieiro ptg. 7659
especier cat. 7659
especiero span. 7659
espectaculo sp. ptg. 7661
espedir «/Jan. 2438
espedire ital. 2930
espedo span. 7633
espeis d/Vz. 7687
espejo span. 7664
espeiar prof. 7668
espeler afrz. 7668
espelh cat. 7664
espelho pfjr. 7664
espelh-s prov. 7664
espelir a/V^. 7668
espeloir afrz. 7668
espelre afrz. 7668
espelta eat. s^j. ptg. 7669
espeneir a/V^. 2996
espenir frz. 2996
espeque sp. ptg. 7637
Konmiiim'lii's Wortv«nE(>ii<liiiiii.
i->|«<rii si>ini. pill. 7ti7t).
;ti71
-IH'riinv» plij. 7G70
^IMTniiri' /(■-. 7670
-|K'raii8a pntr. 7ti70
-|n'r;in/.i >7>(Ih. 7<i7(>
^|i>nir /)ir»r. cnl. s/nim,
rt'l. 7071
'■i|H'ivr I'rz. 7t>71
••sjH'rir jiror. n/'rr. 2i)S7
«•.•»|H'rit rat. ~t>Hr>
o«lH<rit-z /ii'oi'. 7(>.S6
t>a|H>roti n/r:. 77tU
t'«lH>ron;ir jinu: 7701
i'S|H<rcv-« pioi: 7701
■ sivrtar /)riir. (i.<ji(ni. ptg.
(■«port» i/ii/. GOtiO
c<s|)«rTior afrt. 7647
espea proi-. cat. 7687
psposo syjdii. 7687
espi'sse iif'r:. 7655
espcssu>r-s /(ror. 7t)5!l
espesso ptf/. 7687
espotarse span. 5981
espoto .</«jn. pfj/. 7688
espoiiU prof. 766!>
espcut-z prov. 7(i73. 7(>88
I'spic /)roi'. 7675
.■spioa pror. 7675
rspico afrz. 7655
.spifliar ,<;j. y)^/. 7677
• <picbc s/Kin. 7677
• spicho ptfi. 7677
•spi.i n/Vz] 7673
spio afr:. 7666
^piedo .syjciH. 7688
.'spieglc fr.\ 2859. 7664
espieglerie f'rz. 7664
cspieil (i/rz. 7673
espiel afrz. 7673
espicr nfrs. 7673
espiet a/V.-. 7673. 7688
espieii afrz. 7673. 7688
espieiit-z pror. 7673. 7688
espigar prov. cat. span.
pUj. 7676
espieglerie frs. 2859
espiga cat. sp. ptg. 7675
espilir galiz. 2982
espille mittelfrz. 7683
espina cat. .tpan. 7679
espinac ca^ 7680
nspinaca cat. .yjan. 809.
7680
■ =pinafre ptg. 809
• spinar jirov. 809. 7680
cspinazo syjaw. 7530
espingarda sp. ptg. 3356.
7709
espinglo nprov. 7683
espinguer nfrz. 7709
espinba j><(/. 7679
espinhafo pig. 7530
espinhoso pJi^. 7682
c3pinoche afrz. 809. 7680
espinos prov. cat. 7682
espinoso span. 7682
espion /rr. span. 7666
espirar span. ptg. 7686
rsplrer afr:. 7686
Mpirito pf(/. 7686
pRpiritii x/ij'i, 768ri
I'spirrar ptg. 7765
vxpita spun. 7689
i>»pitli'rra ni^ 7663
(•«pitlori pror. 7663
osphiHiiiar />ror. 7618
osplcvlia /)ror. 2994
o.'tploit.'ir pror. 3)t94
osploit-z pror. 2994
ospli'iii'titM .«/1. ptg. 7691
I'spliMiiro span. 7691
('spliii(|Uo span. 7708
o.^pooiis (i/)f;;. 2997
espooiitor ii/'rr. 2976
cspoiiio afri. 7696
espoir /"rz. 7670. 7671
capoit (i/'rj. 76<>7
pspojo aspnn. 7693
osp.do /-r-. 7692
i-spciloar span. 7701
I'spi.li't d/r.'. 7692
I'spolin sittin. 7692
fKpoliui nspan. 7701
ospulvorear .s'poH. 3002.
6466
ospolvoriz:ir .spa». 3002.
6466
csponda prov. 7694
esponde afrz. 7694
espondre prov. 2997
espoDcr pror. .sp. 2997
esp^iga prov. cat. 7696
csponge afrz. 7695
ospoiija pror. span. ptg.
7696
csponsaes pig. 7697
esponsales sjia». 7697
osponsalias ptg. 7697
espoiisalicio span. 7698
esponton xyjaii. 3003. 6473
espora ptg. 7701
esporao ptg. 7701
esporear jj/i/. 7701
esporon afrz. aspan. 7701
osporre ital. 2997
esporta p/^. 7702
csportilla .7x1«. 7703
esportula sp. pig. 7704
espos prov. 7700
esposa pror. span. ptg.
7700
esposar prov. span. ptg.
7699
esposalici-s prov. 7698
esposayas .span. 7697
esposo span. ptg. 7700
espoule frz. 7692
espoventer a/i-z. 2976
espreitar ptg. 2993
csprcUe frz. 813
espremer pf^. 6359
esprequer afrz. 2999.6370
espresso ital. 3000
espringale a/rz. 7709
espringiier afrz. TiGQ
espringuerie afrz. 7709
esprit frz. 7685
esproher a/>^. 7711
t'Hprohou nfr:. 7705
OHpiii'la span. 7701
08pm<r« «puH. 7701
oBpiuTtft span. 7702
i>spiil|;ar pror. span. pql.
:lil01. 6147
I'spuiiiii span. pig. 7712
I'spiiiiiar <pii>i. pig. 7713
("spiirgaro i7(i/. 31MI4
fspiiriar .spoil. 7711
eapiirrir .ipoii. 299.S
espussar rat. 30 11
ospiili) .<piiti. pig. 7718
esi|iiacliior afrz. 2912
o.<i|uailra span. 3005
osqiiadriiiliar pig. 7313
ORquo(:er /<(</. 2885
osquoira pror. 7518
08i|ueixar cat. 6757
esqiiela spnii. 7232
oS(|Uoleto sp. ptg. 7214
csi|iip|lia yiror. 7525
csi|uella pror. 7526
cS(|uoMa jiror. sp. 7530
osqiRMitar pig. 1506. 2887
esquer cal. prov. 3078
esqiierdar cal. 7522
es((iierdo pig. 3078. 7489
esqucniir pror. 7527
csqiiorn-8 pror. 7527
esquerro span. 3077
esquey cat. 6757
esquicha nprov. 1962
esquicio .s/xin. 7231
esquif afrz. 7532
esqiiifar span. ptg. 7532
esquife p<(/. 7160. 7532
esquila span. 7525
esqiiilar sp. 7719. 8226
esqiiille frz. 7239
esquilmar span. 2315
esqiiilino .spaH.''2315
esquilo span. ptg. 7314
es(iiiina prov. ptg. 7530
esquinsar cat. prov. span.
3008. 6757
esquintar i)rov. 3008
esquinzar span. 3008
esquipar «/jnii. pt(/. 7532
esquiper afrz. 7532
esquirar prov. 7528
esquirol syjan. 7314
esquissar prv. 3008. 6757
esquisse frz. 7231
esquisaer /r^'. 7231
esquitxar cat. 7240
esquivar pror. span. ptg.
7538
esquiver n/r«. 7538
esrabre 2>^ov. 100
esrachier afrz. 748
esraicher a/'rj. 2831
esraigar pror. 748. 2831
esreiner afrz. 2440
essai /"r^. 2868
essaiar prov. 2868
essai m /rr. 2871
essai-s j)rov. 2868
essalcier afrz. 2870
essaraple a/Vz. 2941
cshiiiu-tlOler afr:. 2942
ussaiicliicr o/V:. 7138
eHKaiirior afrz, 713S
osHarl fr:. 3011
esnarlor /r-. 301 1
ossaiicior afrz. 2870
OHsayer frz. 2868
esHK /if;/. 4433
osMdiiipiii nthtiil. 2941
uH8t (i.vpriii. 4433
I cssiiMi prr. /"r.-. 953. 7270
c'sau i7<i/. 4 133
j o.98olii« afrz. 7617
csHoigiiior afrz. 7617
c'ssoigiio (i/"r,-. 7617
essomhro afrz, 7904
ossoiilia pror. 7617
ossor frz. 2878
OHsorbcr frz. 6761
I cssoror /r-. 2878
' cssiicquer frz. 3023
esaiii frz. 3024
I Bs9uic-inain(H) frz. 8456
! esBiiyor /re. 3023
j est proi). frz. 2743
j estaliolucer /itg. 7725
08tal)ole(^ira(Mito ])tg. 7725
cstabelidade p^/. 7727
estahil ptg. 7726
estabilidad span. 7727
estabilidado p^c/. 7727
' establofor .span. 7725
ostableciniiento .span. 7725
establimcn-s prov. 7725
j establir prov. 7725
' establo .spaii. 7729
i esUbiilo ptg. 7729
estaca span. pig. 7737
I esta(;3o )itg. 7751
estacha span. 2854
I estacbe afrz. 7737
estacion span. 7751
I estafette frz. 7749
! estafilado frz. 7749
{ estal afrz. 7733. 7739
estala aspan. 7738
! estalar p(j. 864. 7549
estalbiar span. 2853
estal bi-8 prov. 2853
' ostallar .sywn. 864
estable .s^an. 7726
' estafeta -fpan. 7749
estalo a.span. 7738
estal-s 2irv. 7738. 7739
ostalvar prov. 7753
, estalvi cat. 2853
estalviar cat. 2853
estamena .<ipan. 7743
estamenha yjni. ]>tg. 7743
estamento span. 7742
estamiento span. 7742
estamiiiet /rr. 7742
estampa span. ptg. 7744
estampar prov. span. pig.
7744
ostampe frz. 7744
ostamperebe f//r.cr. 6076
estampida x^rov. 7744
estampido .t]i. ptg. 7744
estampie a/r^'. 7744
Romanischps Wortvcrzeiohnis.
estampir /jror. nfrz. cat.
7744
estanc a/'ri. 773b
estancar proc. span. pty.
7733
estancia span. ptg. 7746
estanco span. ptij. 7733
estanc-s prov. 7733
estandarte sp. pty. 3027
estanh cat. 7736
estanhaJa ptg. 7735
Bstanho ptg. 7735. 7736
estanh-s prov. 7735. 7736
cstano span. 7735. 7736
cstanque s/jan. ptg. 7733
cstansa /jroc. 7746
estantigua span. 7747
ostany cat. 7735
estanyar cat. 7734
estaque afrz. nil
estar pcoi'. s^. ptg. 7782
estarcir «j^a/i. 3030
estargir cat. 3030
estarna sjjdw. ptg. 3033
estatga ^ror. 7750
cstatge-s prov. 7750
estate .yjan. ptg. 7755
estatua sjwh. /»<<;. 7752
estatura span. ptg. 7754
estat-z prov. 279. 7755
estavel ptg. 7726
estay «pn». 7732
esto (j/"rr. 279
este cat. span. pty. 2743.
4438
esteile afrz. 7758
esteio jjti/. 7732
esteira ptg. 7792
estela prov. cat. 77oS
estellar cat. 864
estenceller afrz. 726i)
estendart-z prov. 3027
estender span. 3028
estendre pror. 3019. 3028.
7775
estenher prov. 3019. 7775
estequer n/V.?. 7769
ester afr:. 7782
cstera span. 7792
csterco /)t(/. 7761
esterger prov. 3030
esterna proc. 7764
esteinar j>rov. 7764
estern-s prov. 7764
esternudar cat. 7766
esters afrz. 3032
esterser jjror. 3030
esterzer prov. 8119
esteslevos afrz. 2755
estcsvos (i/)V. 2755
esteu afrz. 7756
esteule a/)*. 7779
esteva eat. sjK ptg. 7776
estevo nproc. 7776
estiar span. ptg. 282
estibal aspan. 281
estichier a/')-i. 7769
estiereol span. 7761
estiers a/'c.r. 3032
estilo span. ptg. IIIZ
estinibarse cat. 7778
estimulo span. pty. nii
cstinguere ital. 3019
estingnir sp. ptr/. lllb
estio ptg. 283
estio ptg. 279
estiquer afrz. 7769
c.stirazar span. 8206
estirnian afrz. 7847
estirpare t'tni. 3020
estiva span. ptg. Ilia
estival prov. 2.81
estivar span. ptg. 7778
cstive frz. 7778
estiver frz. 7778
esto a/tifa?. 4438
cstobla prov. 7779
cstoble afrz. inS)
estoc o/i". 7783
estoc--s prov. 7783
estofa .s^ran. ptg. 7842
cstofar spa». ;;t5r. 7842
estoiier afrz. 7834
estoire afrz. 7793
estojar pt»;. 7834
estojo pty. 7834
estol aJtcat. a-'^jJau. 7787
cstolido .-paw. ptc/. 7784
estollerc ital. 3035
estol-.s prov. 7787
estomac /iv. 7788
estomac-s pro». 7788
estomago span. jity. 7788
cstompe /Vz. 7789
estomper frz. 7789
e.stona cat. 7839
estonc-s prov. 7840
estonuer afrz. 3037
estonzas a^pan. 4410
estonze aspan. 4410
estopa pror. cat. sp. pd/.
7842
estopar aspan. 7842
estoque spa?i. pt(/. 7783
estor afrz. 7845
estorcer prov. cat. span.
3040
estordir aspan. 3068
estordre a/rj. 3040
estoree afrz. 4349
estorer ii/V-. 4349
estornar prov. 3037
estoruelh-s prov. 7846
estornell cat. 7846
estorninho pty. 7846
estornino span. 7846
estorn-s prov. 7845
estornudar prov. S}). 7765
estorpar spa«. ptg. 2638.
3039
estorie j'tai. 3035
estor-s pror. 7845
estouble afrz. 7779
estoiile afrz. 7779
estourgeon frz. 7843
estout a/Vi. 7786
estovar spa»i. 3065
estovoir afrz. 7790
estra ital. frz. prov. sp.
pty. 3041
estrac afrz. 7796
estracar prov. 7806
estrada prv. sp. pty. 7803
estrade frz. sp. pty. 7804
estradier-s ^jror. 7803
estraer afrz. 7803
estragao pty. 2697
estragar span. pty. 3048.
7795
estrago spaji. pty. 7795
estragon /"rr. 2691
estraguarprr. 3057. 7806
estraier afrz. 7803
estraiere afrz. 7803
o.5trambosidad "pa». 7797
estrambote spa». 7797
estrambotico s;pan. pty.
7797
estramp-s pro». 7797
estraneo ital. 3054
cstrangier pror. 3051
estrangol s^Jan. 7801
cstrangular pty. 7801
estranh ^jror. 3054
estranhar pror. pty. 3052
estranho pty. 3054
estranio span. 3054
estranar spa». 3052
estranno span. 3054
estrano span. 3054
estranyar cat. 3052
estrapada span. 7802
estrapade /"rz. 7802
estrapasser fr^. 59 13. 7802
estrapazar span. 5913
estraper afrz. 7802
estra-s j^rov. 7804
estrassar pror. 3044
estratto ital. 3045
estrat-z prov. 7304
estrazar sj/a». 3044
estrazo, -a sjjan. 3044
estreb cat. 7822
estrece pt//. 3040
estreeho span. 7813
estrecicr afrz. 7812
estree o/^rr. 7803
estreer afrz. 3046
estregar span. pty. 2948.
3U31. 7818
estreia pty. 7807
estreito pfj/. 7813
estreit-z jjror. 7813
estrella .span. 2>ty. 7758
estrellar .•(pan. 864
estremar sp. pty. 3060
estrena prov. cat. sp. 7807
estrenhcr prov. 7821
estreiiii span. 7821
estrenque span. 7820
estrenj-er tvit. 7821
estrepar pror. 7802
estreper afrz. 7802
estrep-s prov. 7822
estreup-s pror. 7822
estria pty. 7816
estribar prov. span. pty.
7822. 7808
estribeira pty. 7822
estribo span. ptg. 7822
47
estribord .span. 7760
estrieu afrz. 7822
estrie afrz. 7822
estrie afrz. 7673
estrief a/'r.'. 7822
estrier afrz. 7822
estrif o/r^:. 7808
estriga pty. 7815
estrigar span. 3062
estriho nprov. 7818
estrijol cat. 7818
estrillar aspan. 7818
estrinca pti?. 7820
estrincar pty. 7820
estrinque sp. pt^. 7820
estriop-s prov. 7822
estrique afrz. 7819
estriii a/r^. 7822
estriub-s prov. 7822
estriver a/'rs. 7808
estro it. sp. ptg. 5723
estroeer span. 3040
estront afrz. 7830
estrop cat. 7826
estropear sp. ptg. 3039
estropier frz. 3039. 7826
estropo pti/. 7826
estroppear sp. pty. 7826
estrop-s prov. 7826
estros prr. afrz. 3064
estrovo span. 7826
estruci-s prov. 7832
estrujar sp. 3037. 8243
estrumele afrz. 8337
estriiment afrz. 4353
estrunidar pror. 7765
estrus pror. 946. 7832
estuba prov. 3065
estuche S2)an. 7834
estueo sjMn. pig. 7833
estudar ptg. 7836
estudiar pror. sp. 7836
estudio span. 7836
estudi-s pror. 7836
estiido pty. 7836
estuet afrz. 7790
estufa span. 3065
estufar .span. 3065
estui afrz. aspan. 7834
estuiier afrz. 7834
estujar pro». 7834
estuj-s prov. 7834
estuque sp. ptg. 7833
esturar span. 8252
esturiao ptg. 7843
esturiou span. 7843
estuijao ptg. 7843
esturlene-s pror. 7844
esturman afrz. 7847
esturs cat. 7832
estuzar prov. 8416.
estuziar pror. 7836
esvaih)ir j>ty. 2861
esvauuir prov. 2861
esventeler a/'r.5. 3075
I esvos afrz. 2755
eswarder afrz. 8865
et frz. 2856
eta Jto;. 284
etable frz. 7729
IS
K.mi!iiii!»rln>s Wurtvorroicliniii
eUbllr /r:. 7T26
>'talilis!!fiiuM>t In. 7726
ot«<l.> iJci/. •-N4
l•U^)•^' ir:. 7760
.•tai /V.-. 77:ll!
■•tail- /■(,-. 77:12
I'taiii />.-. 77Sti
i-t«l H/i.'. 773!>
«'•tjili>>;i< H/'r;. 77311
.•taliT M/V--. 7739
oUU'ii H/'rr. 773«. 7741
('taminc frt. 7743
t'-tnnipor fr^. 7744
I'Unco /rr. 774(i
otanohor /rr. 7733
otanfon fri. 7746
.^tang /■«. 7733. 7735
■ faiiRuesi />.■. 7746
tape f'l:. 774s
• tat />.-. 775:)
oUto Hal. 284
etat-z ])ror. 2.s4
I'taii «/"rr. /rr. 773!>. 7783
■ 'a»f:or t'rz. 2853
lavor /ri. 7732
•t.'/r.-. 279
eU-d r(r. 284
etopo (i7*f/7. 3916
■•toiiuiro i'rz. 3019. 7775
tolo, -o. -a .</)aH. 2755
ron(lar<l fi:. 3028
t.-iiilro />.-. 3028
tomir tinrmatin. 7763
• tomuer fez. 7765
otevile h/Vj. 7779
etioo i7.i/. 3916
•■tieule iiormniin. 7779
■ tie\ilor nermann. 7779
tiiuvlcr nfr:. 7269
tincollr nfrz. 7268
tinier /i/r-. 7779
tiqucttc nfrz. 7769
tnctto /V.-. (.«. 2^ unler
tenaculum So 8093)
toffc frz. 7842
toffer frz. 7842
■ toile »</'rz. 7758
t. inner frz. 3037
touffer /'ri. 3065. 7842
longer frz. 2853
toupe />.-. 7842
touper frz. 3021. 3065.
7842
t'upin frz. 7842
t.nirdir frz. 3068
tourncan frz. 7846
• train />z. 7800
etraioler afrz. 7801
etrange /r^. 3054
etranger frz. 3051 f.
tranglcr nfrz. 7801
trape yr«. 7602
traper frz. 7802
. trt-cir /■(•r. 3040. 7812
tree pic. 7803
• treindre frz. 7821
• trenne frz. 7807
•■tres frz. 3029"
ntricr nfrz. 7822
etrille /"rj. 7818
L'783
otrlvlorr »fr:. 7^22
rtroit /r.- 7!M). 7813
I'tron n/rr. 7830
I'tropc fr:. 7.S26
ettn «fiiv/. .S942
ette i/.i/. 3942
■•tiiile fr:. 7.S36
.tudier /V.-. 7836
.•tni i\fr:. 7834
.tiivo frz. 3lMi5
.tiiver />.-. 3065
cu mm. prnr. jitij.
oula rtr. 684
oiir a/"rr. 325
oiln- nfr: 326
oHzo-R /iroi'. 4072
evn ;)iVhi. r/r. C78
ovad ,<;hiii. 2860
evades span. 2860
evanonir frz. 2861
.'•vaser fr:. 2862
evay .<;)(!». 2860
eve afrz. 67S
.'veiller /Vz. .3076
.ventail fr:. 3073. 8619
I'veiiter frz. 3074
.•vcntillor />r. 3075
.'•veque frz. 2825
eves(iuc-s jirov. 2825
evier /"»•-'. 682
cvol-s pror. 2752
evori-R 7<rot). 2745
evos afrz. 2755
exarcha sp. pig. 2754
exasperar .s/j. plij. 4157
e.xasperer /"i". 4157
exaucer frz. 2870
executer /"rr. 3014
exemplo ptij. 2941
exeniple frz. 2941
exercito yj/7. 2945
cxlialar xpun. 2951
exliausser /"it. 2870
eiir cat. aspan. 2944
exit cat. 2955
exito aspan. 2955
cxorado s/)n»i. 2877
expender sp. ptg. 2983
experimente /r.r. 6060
expert frz. 6060
experto sp. ptg. 6060
expirer /rz. 2990. 7686
explication frz. 2991
expliquer frz. 2995
exploit /"r^. 2904
exploiter frz. 2994
exponcr span. 2997
expor j)«(/. 2997
cxposer frz. 2997
exprimer /r^. 3000
extender ptg. 3028
exiinguir cat. ptg. 3019
extraction /'rz. 3044
extraneo ptg. 3054
extranjero span. 3051
extrangeiro jJty. 3051
extravagante ital. 3056
eyssorbar yjror. 5761
eziandio ital. 2857
fn Wr. 3094
falibrii'ii Hill. 30.S1
faliliro i7(i/. 30S0
fatxdla Hill. 30S3
laid» rfr. 3083
fable fr:. 3083
fablol <i/i-.-. 3083
fabler frz. 3084
fabliaus afr:. 3083 1
fnbre-8 priw. 3080
fabriquc /"it. 3081
fabro ital. span. 3080
faca aspan. ptg. 3840
fa<'anea aspan. ptg. 3842 '
fasaiilia /)ff/. 3091"
favSo ptg. "3097
faeator rum. 30!I9
faccemla i<ti/. 3092
faceliino i(. 3176. 8572
faccia Hal. 3086
faccion span. 3097
face rum. frz. ptq. 3086.
3094. 3548
face rum. 3111
faclia prov. jitg. 3086.
3102. 3875
faclier frz. 3159
fiiclieux frz. 3160
fachin sym»/. 8572
fachurier-8 prov. 3101
faciende ((//■,-. 3092
facile ital. 3093
faciniola, -0 itn^ 3089
facitore i7a/. 3099
fiiclie rum. 3102
facola ital 3102
facon /Vi. 3097
facteur frz. 3099
factice /rz. 3095
faction frz. 3097
factor ])tg. 3099
fada son/, yicoo. cat. ptg.
3165
fadar pro». 3167
faddija sard. 3172
fade fn. 3169
fado i((i/. 3109
fadri cat. 4241
fadrin a.span. 4241
1 facr (i/")T. 3167
ifag rum. 3175
' fage afrz. 3108
1 faggetto iffl/. 3106
I faggino i7a?. 3108
faggio ital. 3108
i faghe-farina sard. 3085
jfagina ca<. 3106
, fagiolo ital. 6110
jfagiuolo j<n?. 3079. 6110
; fagno ital. 3181
I fagot frz. 3107. 3176
fagotto ital. 3107. 3176
faguenas frz. 3353
i fagueno span. 317S
faguino npror. 3106
' fagur iiim. 3175
raliiiio iiproi: 3106
faift /T.)!-. /)((/. 3108
faible fr:. 3321
faille (i/V;. 3109
faiilir /nor 3109
faidiu afr:. 310!l
faig /-n-r. 31(Hl
failliir pror. 3117
faille allfr:. 3102. 31 If..
3117
faillir prr. fr:. 3117
faim /ir. 3130
faima rum. 3129
fainios rum. !il33
filin rid». 3275
faina itat. 3106
lainii riiiii. 3145
falnar rum. 314(i
faVne afr:. 310(i
faine /"rj. 3106
faint afrz. 3269
faire /*i-or. frz. .3094
faisa .s/zfiii. 3153
faisca ptg. 3120
faiscar ji'i/. 3120
faiseur frz. 3099
faisol-s ]trov. 6110
faissa /iron. 3153
faissar ]>rov. 3156
faisse /Vz. 3153
faisscllo frz. 3153
faisser frz. 315(i
fait /<ror. /"rr. 3100
faito frz. 3279
faitilha pror. 3096
faitiira proi;. 3101
faitiirar jirnv. 3101
faiturier-s y^ivii;. 3101
faixa ptg. 3153
faja s/ian. 3163
fajar .spiiii. 3156
falaisc frz. 3183
falavcsca ifaJ. 3120
I falb 2>rov. 3127
falbala ital. frz. sp. piq.
3110
falbo ital. 3127
falca)MHi.3111 3128.3548
falcao pig. 3112
talcar span. 3113
lalcare iJfi?. 3113. 3115
falcato ptq. 3113
falce ital. span. 3128
falcia j(«/. 3128
falco Hal. 3112
falcola allHal. 3102
faleo-s pror. 3112
falo ital. 6103
falda ita(. rtr. pror. sp.
, 3114
I falde afrz. 3114
I faldestueil afrz. 3126
faldistorio ltd/, spa», ptq.
3126
faldistoro ttoi. 3126
faldriquera .span. 3114
falegname Hal. 5324
falguera cat. 3240
falha prov. 3102. 3116
ifalhir prov. 3117
Ruiiiaiiisi-hes AVortvorzeicliiiis.
49
falise afn. 3183
falla ttpan. altspan. i>tii-
3083. 311()
fallagar ■ipan. 300
fallar rtr. aspaii. xpati.
ptg. 302. 3084. 3116
fallare ital. 3116
fallir span. ptg. 3117
fallire ital. 3117
fallo ital. 3115
falloir fiz. 3118
falot />■.-. 3102
falotico ital. 6103
falounle frs. 1210. 3158
fals rum. prov. afrz. cat.
3122. 3128
falsedad span. 3121
falsidade sp. ptq. 3121
falsita ital. 3121
falsitate rum. 3121
falso ital. sp. ptg. 3122
falsopcto s})a)i. 3124
falta ital. prov. cat. sp.
ptg. 3119
falto ital. 3119
faltrero span. 3125
faltriquera span. 3125
falls r<r. 3122
faltu sard. 3119
falua ptg. 3372
faluca sjja«. 3372
falue afrz. 6261
falve (7/')X 3127
fani prov. cat. 3130
fama ital. prov. sp. ptg.
3129
famaigl rtr. 3132
fame frz. 3129
fame j^a?. 3130
famelent afrz. 3134
famiglia ifa?. 3131
famiglio ital. 3132
famiUa sp. ptg. 3131
familie )7<7h. 3131
familla prov. 3131
familie frs. 3131
famillo (ispa«. a^<<9. 3132
famina proo. 3130
famine frz. 3130
famini sncrf. 3130
faminto ptg. 3134
famne s/;a«. 3130
famolen prov. 3134
famolenc cat. 3134
famoso if. «jli. ptg. 3133
famuleuto i'ia?. 3134
fanale ital. 6103
fanar s/juj?. 3138
fanar rtr. prov. sp. ptg.
3138. 3189
fane pruv. afrz. 3136
fanciullezza ital. 4242
fanciullo ital. 4241
fane /■;--. 5106
fanello ital. 3105
faner frz. 3189. 6810
fanfaliica !(a/. 3135. 6261
fanfanatore ital. 3135
fanfano ital. 3135
fanfare /Vs. 3135
faufarer frz. 3135
fanfairon span. 3130
fanfaron /Vj;. 3135
fanfeluo afrz. 6261
fanfola toiH. 3135
fanfiiUa maUdnd. 6261
fanfi.nj sicil. 3135
fanfreliuhe /■)•,- «/r.-. 3135,
6261
fanfiiUa mail. 3135
fange frz. 3137
fango j'fnZ. 3136
fanha prov. 3137
fanon afrz. 3139
fantarma caf. 6107
fantasia ital. 6105
fantasima ifn7. 6107
fantasma ital. ptg. 6107
fantauma proc. 6107
faute rtn?. 4241
fanteria ital. 4241
fantome frz. 6107
fantschello rfr. 4241
faon frz. 3215
faon(u)er /"rz. 3215
fapt mm. 3100
faptura rum. 3101
faquin /r^. y^jow. 8572
far rtr. prov. 3094
fara lomb. 3140
fara n/wi. 3348
farabala picm. 3110
farabutto Hal. 3884
faragulla ^nh'.-. 3450
farama rum. 3426
farandula cat. span. ptg.
3141
farangnlla 7nZ/.r. 3450
farapo span. 3893
faraute span. pty. 3884
fane /c^. 3150
farcir frz. 3142
fard frz. 3152
farda .••^yan. jjtr/. 3143
fardagem ptg. 3143
fardaggio ital. 3143
fardata i(a/. 3143
fardeau frz. 3143
fardel .^^yoM. ptg. 3143
fardel-s ^icor. 3143
farder frz. 3152
faidillo 5jjn«. 3143
fardo ital. sp. ptg. 3143
fare ital. 3094
fare la «ilza ital. 7811
farein rtr. 3448
farfala .«^JdH. 3110
farfalha jilg. 5872
farfalla itai. 3084. 5872
farfallar span. 3144
farfanicchio ital. 3135
farfanto ^^joh. 3135
farfanton span. 3135
farfogliare neapol. 3144
farfomller />-". 3360
farfoulier frz. 3144
farga prow. 3081
fargna ital. 3147
fargua .y)«». 3081
farina !(. /)roy. cat. 3145
fai'iuajiiolo ifn^. 3146
farine /').:. 3145
farinella ptg. 3258
farinha ptg. 3145
farinheiro ptg. 3146
farinier /'w. 3146
farinier-8 prov. 3146
farmaeia ji«7. 7658
farinec rum. 6109
farja cat. 3081
farmei^a rwHi. 6108
farnia ital. 3147
faro /><ir. 6103. 3430
farol ptg. 6103
farouche frz. 3199
farpa ptf/. 3893
farp3o jkg. 3893
farpar ptg. 3893
farpear jrf(/. 3893
farragine ital. 3148
farratge-8 cat. 3148
fars prov. 3150
farsa it. sp. ptg. 3150
farsata ital. 3150
farsetto tVo/. 3150
fart frz. 3152
fartado span. ptg. 7179
fartat rwrn. 3436
farto ptg. 3151
fascetto ifai. 3157
fascher afrz. 3159
fascia rtr. 3153
fascia i(a/. rfc. 3153
fasciare ital. 3156
fascina ital. span. 3154
fascinare ita/. 3155
fascine frz. 3154
fasciner frz. 3155
fascino /ta/. 3155
fascio ital. 3157
faseire proi'. 3099
faseole frz. 6110
faseolo aspan. 6110
fasola ri/in. 6110
fassa prov. 3086
fasta aspan. aptg. 3086
fasti i(/K-. 3161
fasticar prov. 3159
fastic-s j«or. 3101
fastidiare ital. 3159
fastidio ital. 3161
fastidioso i'. ^jfiy. 3160
fastig cat. 3161
fastigar prov. 3159
fastigos proy. cat. 3160
fastig-s prov. 3161
fastio .'span. ptg. 3161
fat /«-Oil. afrz. 3169
fata ita?. 3165
fata rum. 3086
fata /((»1. 3216
fata rum. aspan.
3214. 3903
fatappio ital. 6186
fatar ruw. 3091
fatara nim. 3090
fatare ital 3167
faticare t(at. 3166
fatiguer frz. 3166
fatilado .'^pan. 3088
«i)'.'/.
fatj cat. 3108
fato 2>tg. 3164
fatras frz. 3151
fatscha rtr. 3086
fattare ital. 3119
fattozza itaZ 3095
fatticcio ital. 3095
fattizio ital. 3095
fatto itfl/. 3100
fattore ital. 3099
fattiira itn;. 3101
fatturare ital. 3100
fatz prov. 3086
fau a/>z. 3108
faubourg frz. 3123
faucher /"rz. 3113
fauci ital. 3170
faucon frz. 3112
fauda 7)ro(\ 3114
faude afrz. 3U4
faudre a/«. 3118
faugotto ital. 3107
faula altital. sard. pror.
3083
faular prov. 3084
faults rtf. 3128
fnur sard. rum. 3080. 3177
faurar rum. 3177
faurie non. 3081
faus prov. 3128
faus jj)'Otf. 3108
faussete frz. 3121
faute frz. 3119
fauteuil /V^. 3126
fautre frz. 3255. 7669
fautrer afrz. 3255
fauts )-<r. 3122
fauve frz. 3127
faux /■jT. 3122. 3128
fava ital. ptg. 3079
favelo afrz. 3083
I favellare ital. 3084
faveur />«. 3173
1 fa villa ital. 3172
favo ital. 3175
I favoin rtr. 3173
favola i'ta/. 3083
favolare ital. 3084
favoleggiare ita?. 3034
favonio ital. 3173
favor s]Mn. ptg. 3174
favore itaZ. 3174
favugn )•()■. 3173
faxa cat. ptg. 3153
faxar cat. ptg. 3156
fayne afrz. 3106
I fazedor ptg. 3099
fazenda prov. ptg. 3092
j fazer meia j'tg- 3094. 7811
fazilado span. 3088
fazione itaZ. 3097
fazoleto aspan. 3218
I fazzoletto ital. 3218
fazzone j'ta?. 3097
j fazzuolo ital. 3218
fe afrz. ptg. 2253. 3104.
3230
, fe ital. 3230
fe .spa»!. 3230
' lea pror. 3213
lat.-ioin, Woitci-liucli. (Woitvcizeiclinisse.j
50
Roiiianiiirlicg Wortvorr.oiohiiis.
fr«l afrt. ^13»
fciilt.' afrs. 33-29
foaiil «i/rr. SU-iS
foanto ii/"r.'. :i2tK>
fi'Miriij» Uiit. :M7iI
f.-l.lin> i/rt/. :1178
Miillii gali:. 32*20
fi'lile yrr. g}Mn. ;i;t'Jl
ffhra f<if.pf(7. ;M7S. :l22l
fotin- ;>rr. ;>f</. 3178,3:121
ffl.riT r<T(. :il77
folirior-8 jnor. 3177
Mmiario rum. 3177
fivoia if<i/. 3103
fwlia ptn. 31tX)
fochar /)>.<7. l!>3ti. 3(1!»8
focho }itii. 3ItXl
foil» i>ro\: 3213
fcda /■riOM/. XIU
fetie ifn/. 3231!
fedelo Hal 322S
fodi'i i)ta i/n/. 322'.i
fedaltat-z /)ror. 322;t
foai'il (i/"r.-. 3228
fo<ior ptq. 3366
fi'dera i'tal. 3179
fpilo i(n/. »i7)rr. ptq. 3213.
3364
feilu >(irrf. 3216
f.-o /"rr. 3165
feoil afrz. 3228
feeilh-s ;>roi!. 3228
feci afrz. 3228
fceltat-2 j>ror. 8229
fcclti' afrz. 3229
foc-r afrz. 3167
fogato ««<ii. 3223
fogho sard. 3103
fct,'ier /"JT. 3223
fei afrz. 3230
feie afrz. 3223
fcignant /"rr. 3269
fcijSo ptq. 3079. 6110
fcillon afrz. 3217
foira pror. /)?;;. 3194
foire afrz. 3194
feissele afrz. 3281
feiticeiro pJ*/. 3095
feiti<^o pt(j. 3095
feito, -a ptq. 3100
feii en/. 3086
fel rtr. prov. cat. ptg.
3182
felce ital. 3250
fele frz. 3286
feler /"rr. 3283
feletga rtr. 3243
felgueira pt^. 3240
felico ital. 3184
feligres span. 3250
feliz «pnn. ;;<</. 3184
fi'lla neapol. 8788
fejle ital. 3182
fello «<n7. 3253
felloDO ital. 3253
fellonja itn/. iirov. span.
3253
felnia 7>roi-. 3253
felon frz. 8253
folonie frz. 3253
rMonqur A»"- 8372
f.'lpa >t. >■/'. ;><<;. 3221
f.'ll>« afr:. 3221
fi'l-ii ;iri>r. afr:. 3263
fi'llr.ir ;)f(;. 3255
foltrar» iial. 3255
fi'lttv-s ;)r(ii'. afr:. 3255
filtro If. ;.(.;. 3256. (il 13
ffltioa i7<i/. 3372
fcltaro i((i/. 3252
f.'lzo liiiinii.i. 3251
fi'tn cat. 3265
fi<iiiar /)rm". cat. 3264
fpinea /<f;/. 3187
fonicio rum. 3187
fi'iiiona ;ir<>i-. 3187
fiMiiino />•.-. 3187
foin(m;ina ital. 31S7
fi'inna proc. 31S7
fcni-s /nor. 3265
fomclle /"rr. 3186
fempta <«<. 32(i3
fpiiur rtr. 3189
fenda prow. p('/. 3263.
3267
fender rtr. ptp. 3268
fondero ital. 3268
fendo nprov. 3263
fendro pror. /"r.-. 3268
fencr afrz. 3189
fenestra ital. rtr. prov.
3188
fenetre frz. 3188
fenber prov. 8269
fi'nici ital. 5856
fenoil a/V.-. 319t)
fonolli-a prov. 3190
fenouil frz. 3190
fente /'rr. 3267
fcnu-grcc frz. 3192
fenuigl r/r. 3190
fenuju sard. 3190
feo span. 3364
feon (i/"r5. 3215
feoner afrz. 3215
fer n/m. rtr. frz. cat.
3094. 3205
fera rum. prv. pty. 3203.
3209
ferar rum. 3201
ferarie rum. 3201
fcrbe n/»i. 3210
fereastra rum. 3188
fercoo rum. 3251
ferestcg cat. 3385
feretro ital. span. 7160
fereza pf^r. 3196
feria span. 3194
forici rum. 3184
fcrir /"re. pr». ptg. 3195
ferire i((iZ. 3195 '
ferlin afrz. span. 3193
ferling afrz. 3193
ferlino i«ai. 3193
ferm rtr. afrz. 3278
ferma ital. 3277
formar r<r. prnv. 3277
fcrmare !<rt^ 3277
ferme frz. 3277
fermcntar .«pa», ptg. 3197
rorinoularc ifii/. 3197
fiTinontor frr. 3197
fcrin.T /r-. 3277
fermillon <i/V.-. 320H
form.) i<<i/. 3278
ferino.'» attcal. 3405
furinoso aspan. 3405
ft<nu-8 prov. 3278
fer|M> afr:. 3221
fi'rr» ptq. 3148
fiTfl» ;»/./. 3148
ferraillo fr:. 32(H»
forraill.T /V.-. 32(H)
forraiiia sanl. 3148
ferrajii ital. 3201
forran /dor. 371
forriina ital. 3148
fnrranl n/V.-. 371
ferrar j/ror. ptg. 3203
ferraro i((i/. 3203
forraria ;)(;/. 3201
ferratge-R /irnv. 3148
ferro afrz. 3195
ferrciro ptg. 3201
ferreiro ptg. 3081
ferrer /Vr." 3203
ferro ital. ptg. 3205
forropea span. ptg. 3207
form sard. 3205
fornigera p*//. 8204
fer-s prov. 3205
fersa prop. 372. 3211
forte afrz. 3276
fervor ptg. 3210
fervgro i7«/. 3210
forza ital. 3252
ferzaro ital. 3252
fo-s pror. 3230
fesle afrz. 3286
fess r<r. 3268
fessa rtr. 3268
fesso frz. 3268
fesser /"ri'. 3268
fost afrz. 3279
festa i<aZ. pror. cat. plq.
3212
foste afrz. 3279
festo ap<.(/. 3163. 3279
fet rum. 3216
fete frz. 3212
fetere ital. 3366
fctge-8 proi!. 3223
fetic(-io ital. 3095
fetiche frz. 3095
fetis<do i<a/. 3095
feto ital. ptg. 3216.3243
fetseha rtr. 3103
fetta ital. 3292. 8788
fettuccia it. 3292. 8788
fetus frz. 3216
fet-z prov. 3216
feii, feu /rz. 3168
feu frz. 3358
fcudo it. sp. ptg. 3180
feugiere afrz. 3240
feuillage /r«. 3369. 3474
feuillo frz. 3371
feuillet frz. 3371
feuilleter /rr. 3371
feuilleton frz. 3371
rriilUu /rr. 3370
fiMik rtr. 3358
feutiia pror. 3253
feiipu afre. 3221
four afrz. 3412
fourro /IT. 3361
fou-« pro|i. afrc. 3180
foutro frz. 3255
feutro-8 prow. 3255
fevo frc. 3079
fever afrz. 3180
feveroiro p((/. 3177
fevra rtr. 3178
fovro n/'r^. 3080
fovrer rtr. 3177
fi'vrior frt. 3177
fozilado /ipan. 3088
fezza sicil. 3102
lia rioH. 3238
tia altital. 8692
liaba ital. 3083
liaecare lYa/. 3295
fiaeco ital. 3296
fiaceola i<(i/. .3102
fiadono ital. 3176. 3298
liagaro sard. 3302. 3430
fiagu .«or(/. 3302
fiala ital. prnv. rum. 6111
tialo ital. 3175
fialono ital. 3175
iiaina piemunl. 6114
fiamengh piemont. 3304
liamma i«<i/. 3305
(iiimniare ital. 3308
fiammeggiare i(aJ. 3306
liammifern ital. 3307
fianva ptg. 3226
(ian^ailles /rr. 3227
fiance frz. 3226
fiani-cr /rz. 3227
fianco ital. 3296
fiansar ))rov. 3227
fianza prow. sp. 3226
fiappo oherit. friaul. 3296
iiar prov. span. ptg. 3231.
3254
iiarii rum. 3209
fiara ital. 3301
fiasca ito/. 8586
fiasco, -a ital. 3312
fiasco ital. 8586
fiasta r<r. 3212
fiastru ram. 3239
fiata ito/. 8692
fiataro ilal. 8315
fiato ital. 3319
fiatoro i/aJ. 3316
fiavo ital. 3175
fibbia i«a?. 3222
fibla rtr. cat. 3222
fibra ital. 3221
fibula i/n?. 3222
Rear prov. altspan. ptg.
3283
ficat rum. 8223
ficau sard. 3223
ficcare !«a/. 3238
ficelle frz. 3241
fichor /rz. 3238
fichiar rtr. 3233
Riimiiiiisclu's Wortvorzeichnis.
51
fieliier a/)-. 3233
fico, -H ital. 3225
fiilalgo at-paii. 3249
fidanza ital. 3226
fidanzare ital. 3227
fidare ital. 3231
fidech hergani. 3223
fidegh lomh. 3223
lid.Me frz. 3228
fidclidad span. 3229
fidelidade ptq. 3229
fidelini (tn/."3237
fidelita ital. 3229
fidelito /r.-. 3229
fidelli ital. 3237
tideI-8 pi-ou. 3228
fidich inemont. 3223
fidigu sard. 3223
fido t<. sp. ptg. 3233
fidticia («n?. 2332
fie afrz. 3223. 3225
fiebre nprov. 3178
fiede (i/r5. 8692
fiedere ital. 3195
fioo a/'r^. 8692
fief fri. 3180
fieffer fri. 3180
fiel /V^. pf(7. 3182. 3228
fieldad span. 3229
fieldade ptq. 3229
fiele t'ta?. 3182
fiel-s jjror. 3228
fieltro span. 3255
fiem a/'r^. 3265
fieno ital. 3191
fipiite /Vr. 3263
Her (Adj.) frz. 3209. 3231
f(i)or prov. 3209
fiera ital. rtr. 3194
fierce n/'r^. 372. 3211
fierche afrz. 372
fiere rum. 3182
fiereza spa». 3196
fierezza ital. 3196
fierge af'rz. 3211
fiergna rtc. 3106
fierita ital. 3196
fierna )(c. 3106
fiero ital. span. 3209
fierto /rz. 3196
fiot a/rz. 3180
fieu af'rz. 3180
fiever af'rz. 3180
fievile t(a;. 3321
fievole ital. 3321
fit'vre /'ri-. 3178
fifa rtr. 6162
fifre frz. 6162
fig rtr. 3224
figa prov. ptg. 3225
figa venez. 3223
figado iJtf/. 3223
figer frz. 3223
figgere jVaJ. 3234
figier afrz. 3223
figlia ital. rtr. 3238
figliastro ifa?. 3239
figlio ital. 8248
figliuola ital 3245
figliuolo jto?. 3245
fig'nolo ital. 3273
figo «span. ptg. 3225. 3248
figue /■)■;. 3225
figura ital. prov. sp. ptg.
3236
figure frz. 3236
fija aspan. 3238
fila t'ta/. prov. sp. 3256
fihigramrae /V^. 3257
filar prv. cat. altsp. 3254
filare ital. 3254
filasse frz. 3297
file /iv. 3256
filelli ital. 3237
filer /V«. 3253. 3256
filet frz. 6872
filet-z prov. 6872
filha j»roi'. ptg. 3238
filhastre-8 ^ro». 3239
[ filho ptg. 3248
filibote span. 3352
j filiii A-(C(7. 3251
I filighe sard. 3251
filigrana ital. 3257
filigrane /ri^. 3257
filipendula ital. sp. ptg.
i 3259
j filipendula frz. 3259
; fiUa prov. cat. 3238
i fillastre cat. 3239
j filliitre frz. 3239
fille frz. 32S8
filleul />■«. 3245
fillot frz. 3246
filo itnZ. span. 3256
I filou /"r^. 3185
fil-s prov. 3248
fils frz. 3248
filtrar s^inw. p/?. 3255
filtre frz. 3255"
filtrer frz. 3255
filtro j(ni. 3255. 6113
I filucola ital. 3375
filungucllo ital. 3463
I filza ital. 3247
fim ;rf^. 3271
fimbria ital. 3262
j fimo ital. 3265
fin /)". span. 3271. 3275
finance frz. 3266
finanza ital. 3260
finar pcoy. sp. j)tg. 3274
finare rtni. 3274
fincar altS2). ptg. 3233
fineo venez. 3272
findar j^ror. sp. ptg. 3270
fine j'ta?. 3271
finer afrz. 3274
finestra cat. 3188
fingere j<u/. 3269
fingir cat. sp. ptg. 3269
finiestra span. 3188
finire i(a?. 3270
! fino [Adj.) ital. sp. ptg.
3271. 3275. 4254
finocchio ital. 3190
fi(n)-s jn-ov. 3271
fintina rum. 3380
fio ital. ptg. 3180. 3256
fiocro, -a ifn?. 3337
fioccole i«n/. 3336 |
fioccoso ital. 3335 i
fiochezza ital. 3296 ;
fiocina ital. 3334. 3537 j
fiociue ital. 3334 i
fioco ital. 3296
fiocu sarrf. 3337
fiola prov. 6111
fionda (ta?. 3507
fior »•(/»!. 3461
fioraglia ital. 3301
fiorajo ital. 3338
fiore ital. 3342
fioretto J<n'. 3340
tiori rum. 3339
fiorino ital. 3341
fioriro i<a?. 3339
fiotta ital. 3349
fiottaro itoi. 3349
fiotto ital. 3349
fir rum. 3256
fira caf. 3194
fine afrz. 3223
firma itai. 3277
firmar span. ptg. 3277
firraare ital. 3277
firoscos CM»». 6112
firui rum. 3254
fi-8 2^rov. afrz. 3233
I fisaro ital. 3290
fiscaer modenes. 3287
fiscella i<a/. 3281
fischiare ifnZ. 3287
fischio ital. 3287
fisga sp. ptg. 3282. 3289
fisgar span. ptg. 3282
fiso «iai. 3291
fisor riim. 3245
fissare ital. 3290
fisso i(aZ. 3291
fistau rum. 3285
fistella rta?. 3281
i fistola ital. prov. cat. sp.
3286
fistula span. ptg. 3286
fistule frz. 3286
fita cat. altsp. ptg. 3224.
3292. 8788
fitar -ptg- 3224
; fitgiar rtr. 3233
fito |><.9. 3224
fitta ital. sard. sic. 3224.
8788
fittiehedda sard. 8738
fittidda sicil. 8788
fitto J<a?. 3224
I fiu rum. 3248
j fiucia altsp. 3232
fiuk rtr. 3358
! fiume ttai. 3347
fius aptg. 3233
fiutare ital. 3318
' fiuto i7ai. 3318
fiuza ptg. 3232
fivela ptg. 3223
fivella ijroy. 3222
fizar prov. 3231
fizel-8 pro». 3228
flabe frz. 3083
flac prv. afrz. cat. 329C
flacara rum. 3301
flaco spa». 3296
flacon nfrz. 3313. 8586
flael afrz. 3300
ttagello («aJ. 3300
flageol afrz. 3320
flageolet />z. 3320. 6U0
flagorner frz. 3303
flainchir afrz. 3325
flaine a/"/?. 3258
flair frz. 3302. 3430
flaira cat. 3302
flairar ^jrou. cat. 3302.
3430
flairare sarrf. 3430
flairor frz. 3302. 3430
flaistre afrz. 3294
flajol a/V£. 3320
flama rtr. prov. cat. 3305
flamar prov. cat. 3308
flambe frz. 3309
flambeau /"rj. 3309
flamber frz. 3309
flamberge frz. 3296
flamear spa«. 3308
flamejar cat. 3306
flamenc altcat. 3304
flamind ru/H. 3134
flamme frz. 3305. 6114
flammer /V;. 3308
flammura rum. 3309
flan frz. 3298
flanc /rr. 3296
flanc-8 pror. 3296
flanella ital. 3257
flanelle /»•«. 3258
flaon SiJfin. 3298
flaner frz. 3311
flaque frz. 8797
flascha rtr. 3312
flasche afrz. 3312. 8586
fiasco span. 8586
flascon a/'r2. 3313. 8586
flasque frz. 3294
flataire prov. 3314
flatir a/Vi-. 3317
flato ital. 3319
flatter /"r^. 3314
flaujol-s prov. 3320
flaiir afrz. 3316
flaut fMjn. 3318
flauta jirov. spa«. 3318
flauta rum. 3318
flautado .«pa»!. 3318
flautar prov. span. 3318
flaiite af'rz. 3318
flauter a/V«. 3318
flautjol-8 prov. 3320
flauto i«rt?. 3318
flauzon-B prov. 3298
flavelle afrz. 3293
fleae rjim. 3296
fleau frz. 3300
flebile i<a?. 3321
flecha prov. sp. ptg. 333^ /
fleche frz. 3330. 7081
flcche (de lard) af'rz. 3329
flechier afrz. 3322
fiechir frz. 3325
flecme-8 prou. 6114
Iiiiiii.itiisrlios W'ortvor/.i'ii-liiii-
flfco >iH\n. 38S7
tlois proi: 3323
lloiiuar /«ror. ;1327
Homo .«/Mill, fill!
Ilomliir (1/rr. 332:>
llosrhior iifr;. XV21
lli'di-hir nfr:. 3;I2.">
lloskir o/r.-. 3324
lloto irx. )>tii. »32«. 3442
ll.trir /r.-. 3"204
llotio fn. 332«
llottoro i<<i/. 3323
Hour I'rt. 3342
Ueiir (!/>.'. 331«
(loiiror (rt 33l(>
llourir fn. 333!»
llourot /"i-.'. 3340
flcuristo fn. 3337
«euro /rf. 3347. 33.J]
llibot /Vr. 3362
Hilioto span. 3352
flicmc (i/rf. «114
lliey.s pror. 3328
lliessopg rtr. 3343
fiiu /Vj. 3330
lliqiio nfr:. 3320
lliscii mm. 32SC
llisc.ii rum. 3297
lloacii rum. 3337
lloare ;hi». 3342
Hoc rum. r/r. ^«lor. /i".
cat. 3337
llocf riiH'. 3333
lloolior afrz. «762
tloooniiciix /rr. 3335
flooos riiin. 3335
llojcl span. 3351
flonia rlr. 3305
tlojo spa». 3351
flor i7r. cat. span. ptt/.
3342
llorar luni. 333S
Horccer span. ptg. 3339
Horenva j'tg- 3341
florosta cat. sp. ply. 3387
florete span. 3340
florin /V^. .«/(nil. 3341
florir rtr. pre. cat. 33.39
flor-s pror. 3342
floscio ital. 3351
Hot /•rz. 3349
ilota span. 3349
flotar .yjnn. 3349
Hote n/iT. 3349
tlotta itaJ. 3349
flottc /rr. 3349
ilotter /Vr. 3349 |
lion nfrz. 3471
flouer /^rr. 3439
Hour rtr. 3342
fluctuar «/inn. ptf/. 3343
flueco .«/)an. 3337
fluecoso sjtan. 3335
fluequecillo .v/ian. 3333
flaeqiiecito span. 3333
flaeve afrz. 3350
fluidi r<r. 3347
tiuie afrz. 3350
fluir i(n/. rtr. span. pUi.
3348
nuls priir. 3.H:iI
lliiivc li/'r;. 33ritl
tliiin rtr 3347
lUuii-R ;iioi'. 3347
lluii-« <i/r.'. 3347
lliuoso ital. 3351
lliistiiiii mill. 3344
111! to fr:. 3318
IIiiUo I'M/. 3345
lliittuaro ital. 3343
Mux cat. 3351
f<« (i/i-.-. /oiii'i. 31 OS
foaio mm. 3371
fiialo rum. 337«
foanie riiiii 31!tO
foarfoco rum. 3388
foarto mm. 3410
for mm. pror. 3358
foia.iia ital. 3354
fooajn ital. 3355
focajiiolo ital 83.'>8
fovnr ptg. 3171
focar nail. 3355
focara ital. 3355
foci «Vii?. 3170
fooilo ital. 3350
foiUio sard. 3376
fodcr 7)(;/. 3545
fodcraro ilal. 33(il
fodcro lYii/. 331)1
foek rtr. 335S
f<rlv rtr. 3371
f.rr r(r. 3384
f.uv rlr. 3371
fos on*. 3358
foga ital. 3487
fogal-s 7)1-0 r. 3555
fogSo ptg. 3355
fogar altcat. 3355
fogassa /)ri>. altcat. 3354
fogaza //*(/. 3354
foggia ital. 3081. 3416
foggiaro ital. 3081. 3410
foglio, -a ital. 3371
foglioso i7fl7. 3370
fogii lomb. 3173
fogna i7n/. 7493
fognaro i7(i7. 7493
fogno ital. 3173
fogo pig. 3358
fogoto spun. 3107
foguassa ^jro». 3354
foguote ■■ij>an. 3358
foguier-s prov. 3355
foi /ij. 3230
foible afrz. 3321
foioo 7J<(/. 3128
foie frz. 3223
foioe afrz. 8692
foios I'UHi. 3370
foira jirov. 3390
foirail /Vr. 3194
foire frz. 3194. 3390
foirer frz. 2080
fois /Vz. 8692
foisne afrz. 3537
foison frz. 3539
foi.so-s ;>i-or. 3539
foissele afrz. 3281
foil! iiiiii. 3371
A'
3332.
I fojn i'di«. K/iiiii. :m>^\.
»371. 3527. 011«
fojo ptg. 341«
fojoao I'/nJ. 3528
fol rtr. pror. fr:. 337«
' fola ital. 3083
folar pror. 349«
f.daro I'rn/. »293'-
folata ital. 3319.
8804
I folc n/V.-. jiidiv 8373
foldro prov. afrc. 3493
' foloar pror. 3374
fidogo /ifi/. 3374
folojar proc. 3374
f(dona i7(i/. 3172
I fidga pig. 3374
I folgnr !•'!(. jitg. 3374
\ fidgoraro ilal. 3494
folgoro i7<i/. 3492
follia yiroi'. ptg. 3371
fidhagem ;i/(/.'33H9
for iirof. 3;ts|
for» fr:. 3384
fora jiriiB. /1*7. 3384
forai'cliiaro i<ii/. 33S1
foriiin fr:. 3383
foraiioo s/inn. 3,'t83
foraHo n/mii. »383
foran prop. 3384
foniHtico ilal. 3385
forldoo i(n/. 3388
I forliir ]irnv. 3519
forliiro i/<i/. 3519
fiirboiirg afr:. 3123
foroii i7(i/. pror. cat. ptg.
3520
fori;a ptg. 3407
foroadiira jnc. ptg. 3521
forcar /1(1/. 3523
forcatitra ital. 3521
fort'o fr:. 3407. 3388
foroclla i«n/. 3622
fori-ciic fr:. 3393
folhatge-s/irop. 3369. 3474' forocr fr:. 3409
follio ;)*j|. 3371
foUioso pig. 3370
folli-s /iiOD. 3371
folio fr:. 3368. 3374
folior nfrz. 3374
folio i7n/. 3371
foil cat. 3370
fcdla i(rt/. 3496
follare Hal. 3496
folio ilal. ptg. 3370
follcar ilal. 3374
foUeggiarc i7n/. 3374
fol(l)ejar altcat. 3374
follicolo, -ulo i7(i/. 337i
follonc ital. 3497
folto ital. 4271
folzor ;jroi;. 3493
feme pig. 3130
fonas ptg. 3377
fencer /r--. 3510
fond frz. 3513
fonda i<n/. span. 3507
fondaco !(n/. 3378
fondar prnr. 351 1
fondare ilal. 351 1
I'onde n/"i-.r. 3507
fondofle afrz. 3508
fonder frz. 3511
fondere lYn/. 3512
fondique afrz. 3378
fondo t7n?. altsp. 3513
fondre jji'ow. /it. 3512
fond-s prov. 3513
fonds frz. 3513
fonil ."s^ian. 3509
forces frz. 3388
forcliP /15. 3520
forc-lietta ilal. 3620
foroior afr:. 3408
forcone i(n/. 3524
forenso »/)rtii. 3380
forese ital. 3386
I forcsguc prov. 3385
I forest prov. 3337
I forosta Hal. prov. 3387
forcstaro ital. 3394
I forestierc iVn/. 3394
I forot /■«. 3387. 7465
forfaire prov. frz. 3391
forfare allital. 3391
forfocha mm. 3389
forfici Hal. 3388
forfigho sard. 3388
forge /15. 3081
forger frz. 3081
forgcroii /'iv'. 3080
forgia ilal. 3081
forgiare ilal. 3081
forja .s^inii. ^^Ji/. 3081
forjador pig. 3080
forma ilal. prov. cat. .«t^i.
;(<(/. 3396
forniaggio ilal. 3397
forniajo .span. 3397
formare i7a?. 3404
forinatgc-8 prov. 3397
forme /^(\?. 3396
forraento ital. 3482
formica ilal. 3398
formicajo i(a/. 3400
fons prov. cat. 3379. 3513 formicar prov. 3401
fonsado «pnii. 3414
fonsar prof. 2089. 3510
font cat. 3379
fonta n?<syi. 3909
fontaine frz. 33S0
fontainlia pig. 3380
fontana iVn?. jjior. altcat.
sjiaii. 3380
fonte (7n?. ptg. 3379
fonte da cabe9a ptg. 8089
fonzar /iror. 2089
forniicare Hal. 3401
formicbiere i7n7. 3400
formicolajo ilal. 3400
formicolio ital. 3400
formie n/Vz. 3399
formier afrz. 3401
formiga ^^i-or. cat. ptg.
3398
formigar jj<(/. 3401
formigiieiar/jr». ptg. 3403
fonnigneiro ptg. 3400
l{omamsclie<! \\'ortveizeiflinis.
53
formil-s prov. 3399 |
formit-z prov. af'rz. 3399 '
formos prov. 3405
formoso ital. ptg. 3405
forii cat. 3530
fornajo Hal. 6179
fornir prov. af'rz. 3483
fornire it. up. ptg. 3483
foriio ital. ptg. 3530
forn-8 prov. 3530
foro ital. ptr/. 3412
forra ital. 3533
forrar spaw. 3361
forraje span. 3361
forro sp. ptg. 3361. 3999
fors prov. 3384
for-s proc. 3412
forsa rlr. prv. cat. 3383.
3406 f.
forsar prov. 3409
forsch rlr. 3388
forse t7(i?. 3400
forsela prov. 3522
forsenat prov. 3393
forsennato rtn?. 3393
forsi it. sard. rtr. 3406
fort prv. cat. frz. 3410
forte ital. ptg. 3410
fortuna ital. prv. cat. sp.
ptg. 3411
fortune frz. 3411
forza it. prov. .*/). 3407
forzare ital. 3409
forziere ifn/. 3408
fos prov. 3384
fosado (Ti<f.7. 3414
fosc rtr. 3538
fosca ptg. 3538
fosco j7n?. ^)<,i/. 3538
fossa ital. rtr. prov. cat.
ptg. 3413
fosse fi:. 3413
foto pitg. 3170
fots rtr. 3128
fottere I'faZ. 3545
fottitojo ital. 3545
fottitore ifaZ. 3545
fottitura ital. 3545
fou frz. 373. 3108. 3358.
3376
fou rum. 3374
fouace /rj. 3354
fouasse frz. 3354
fouc proc. afrz. 3373
fouee jj<,(7. 3128
foudre frz. 3486. 3493
foiiet frz. 3108
fouetter /"it. 3108
fouger frz. 3359
fougL-re frz. 3240
fougue /^r^. 3487
fouiller frz. 3360
fouine /rz. 3106
foukeur tcallon. 3489
toule frz. 3496
fouler /rr. 3496
foulet frz. 3217
foulon /V^. 3497
four rtr. frz. 3384. 8530
fourbe frz. 3519
foarbir frz. 3519
fourcele a/Vr. 3522
fourdiette frz. 3520
fourcheure n/'ix 3521
fourchon frz. 3524
fourgon /';•:. 3524
fourmi frz. 3399
fourmio afrz. 3399
fonrniilier /^i". 3400
fourmiliere frz. 3400
fourmiller frz. 3403
fournio nprov. 3396 f.
fournir /"/v-. 3483
furo cat. 3531
fourrage /";z. 3361
fourreau frz. 3361
fourrer /"i-j. 3361
fourrure frz. 3361
■fouto ptg. 3170 3498
foutre /'(". 3545
fo.xa nprov. 3537
fover frz. 3355
foz /I?//. 3171
fozilhar prov. 3360
fro i<^?. 4264. 4375
fra ital. 3436
frabbotto neaj). 3884
frabbutto «sajj. 3884
fracas frz. 3429
fraoassar span. ptg. 3429
fracassare /to?. 3429
fracasscr frz. 3429
fracasso ital. ptg. 3429
frachura ^jroy. 3420
fracidare itnl. 3417
fracido itai. 3417
fraoo ;<<<7. 3296
fractiira prov. cat. span.
ptg. 3420
fracture frz. 3420
frade j>tg. 3436
fradel jjcop. 3444
fradernidad span. 3437
frademidade ^><(/. 3437
fradicio ital. 3417
fradous afrz. 3444
fragii r«»i. 3422
fraga it. rtr. sp. 3422
fragata cat. sp.2)tg.30S2
fraged rum. 3417
fragezi rum. 3417
fragQe ital. 3424
fragnere itoZ. 3434
fragoa ptg. 3081
fragola I'to?. 3422
fragoso ptg. 3428
fragraro surd. 3430
fragru .sarrf. 3430
fragura sjjan. ptg. 3421
frai frz. sp. 3436. 3450
fraidel jjrov. 3444
fraidit-z pcor. 3443
fraile ital. span. 3424.
3436
fraindre afrz. 3434
fraire jh'OU. span. 3436
frairin n/'i". 3438
hihfrz. 3410. 3441. 3465
fraise frz. 3422. 3464
fraiser /rz. 3464
fniisette frz. 3464
fraisno afrz. 3440
fraisne-s ^jroc. 3440
fraissonguo afrz. 34G5
fraisse-s /icoc. 3440
frale ital. 3424
frambala cremon. parm.
3110
framboise frz. 1317
framinta ram. 3197
frana ital. 3426. 8821
franare itoi. 3426
franc, frz. 3433
fran^ais /')". 3431
frances }}rov. .s^)-!»!. 3431
francesco ital. 3431
franchezza ital. 3t32
franchigia /to/. 3432
franchir frz. 3433
franchise /i/. 3432
franco it. .ip. ptg. 3433
franijois frz. 3431
franc-s prov. 3433
franela .syjn». 3258
f range ital. frz 3202
frangere ital. 3434
frangir .spa», ^j**/. 3434
frangoi jmrn. 3463
frangol cr^j». parm. 3463
franguel /j/«jn. 3463
franbadura prov. 3420
franher prov. 3434
franja span. /)/^. 3202
franjir aspan. 3434
franqueza sp. ptg.' 3432
franzes p<^. 3431
franzir ptg. 3477
frapar prov. 4018
frappa /to/. 3893
frappare ital. 3893
frapper /Vz. 4018
frar rtr. 3436
frare altcat. 3436
frarin a/cz. 3438
frari-s pirov. 3438
frasada sjjfiM. 3464
frasca ital. span. 8746
frascar proc. 3429
frasco span. pig. 3312.
8586
frasin r»m. 3440
frassino ital. 3446
frassugiio ital. 956
frate /to/, non. 3436
fratello ital. 3435
frateniiser frz. 4265
fraternita /to/. 3437
fraternitat cat. 3437
fraternitat-z pcor. 3437
fratictate rum. 3437
fratinatato rum. 3437
fratre pror. 3436
fratta ital. 6115. 8663
frattiira ital. 3420
frauc yjcoy. 3296
frauta ptt/. 3318
frautar 7%. 3318
fray span. 3436
fraye afrz. 3450
frayer «/"r--. 2948. 3450
frayenr frz. 2782. 3427
frazio ital. 3417
frazo /to/. 3425
fre cat. 3448
freamgt rum. 3145
frearzu .fan/. 3177
freble 2>rov. 3321
freca rwrn. 3450
frcecia ital. 3330
frecha a.<!pan. aptg. 3331
frecola /to/. 3450
freddo ital. 3459
freddoloso ital. 3458
freildore //a/. 3457
fredon frz. 3467
fre.lonner /rz. 3407
fredor cat. sjyan. 3457
freilur rtr. 3457
frega //a/. 3450
fregar prov. cat. sp. ptr/.
2928. 3450
fregare ital. 3450
fregata ital. 3082
frogate frz. 3082
fregiare r/n/. 3464
fregio ital. 3464
fregir ^co». cat. 3460
fregola i7n/. 3450
frei j)tg. 3436
freid r/r. 3459
freidor j'lg- 3457
freidor-s prov. 3457
frein r/r. /"rz. 3434. 3448
fre(,i)o p/^. 3448
freior-s prov. 3427. 3461
freir S2)an. 3460
freire ^/(/. 3436
freis afrz. 3465
freisa nprov. 3422
freit-z pro». 3459
freixo ptg. 3440
frejol span. 3449
frcle frz. 3424
freler /^rz. 3469
frelon frz. 3423
frelore afrz. 3395
freluquet neufrz. 3135.
0201
fremere /ia/. 3446
fremilon afrz. 3208
fremilo-s ^:»roi\ 3208
fremir 2>rov. ptg. 3446
fremir frz. 3446
fremire //n/. 3440
frcmissement frz. 3440
fremitare //a/. 3440
fremito //. sp. ptg. 3445
fremna jirov. 3202
fremoier afrz 3440
frenior n/";z. 3447
fremur afrz. 3447
frenc /"rz. 3440
frenella ital. 3258
freno ital. span. 3448
frente sjjan. jytg. 3475
frepe a/"rz. 3221
frere frz. 3430
fre-s ^jror. 3448
fresa span. 3422
fresanche afrz. 3465
l{iiiiintiisrlu« Wiirtvpr/.i'icliniK.
fTi'snnirc ii/ri. :UOf>
Irosr /iror. 3466
fn>iir<> it. .</). iitij. !J4tir>
fr>>nk r/r. 3 »65 "
fri'KiK' (i/ir. :t44()
fn'Siio s/idii. :1440
fn's.i ,</.i»i. 3464
frossa ^iror. 34'i3
fivs.ioiioir (i/V:. 346S
fn<(i»iin> /v.". 3470
l"r.'rtt ;ir<)r. 3279
fri'sto (i/rr. 327!»
fr<>stoliir prov. 3'2M
frostolo at'rt. 3284
frt>stolor a/rr. 3284
fn-st;; rtr. S\6r>
fri'f /V.'. cat. 3442. 3459
froto ,<;i<iM. 3442
(tcXcs njiati. 3202
fntillor />.'. 3466
fn'tin /V.-. 34f«l
froto (i/iior. 3454
frotta iV.i/. 3464
fr-'ttir prov. 3454
frett.iro ilal. 3154
frctto /)■.-. 3202
froul prni\ 3321
froux /Vr. 4023
fr.vo wnllon. 3422
frevol pioi: 3321
froxe aif. 3440
frexo pt(i. 3440
frov pff/. 3436
frcz.i .ipnn. 3453
fre?.ar spun. 3453
frczilhar yiroi'. 3466
fric /))')r. 3443
frifande.iii frz. 3443
fricassi'C /rz. 3443
fricasser /rz. 3443
fricaud »i;))0('. 3443
fricho frz. 3418
frido n.syjan. 3459
fried We. 5739
friento afrz. 3445
frig itr. 3479
frit;e rum. 3460
fripRcre i'fn/. 3460
fripir j'Ig. 3460
fripna lomb. 3324
fritinare ?ohi?/. 3324
fritcottor /rz. 3463
frignri rum. 3462
frif^iiros rinn. 3458
frijol nspaii. 6110
frilcux /"rr. 3458
friinas frz. 4020
frime /V^. 3324. 3396
frimer pic. 4020
frimousse frz. 3405
frin rum. 3448
frinp riiHi. 3434
frinj^atiira rum. 3420
fritij^hie CMHi. 3262
fringille frz. 3463
fringoter /V^. 3463
fringottare ital. 3463
fringuello ital. 3463
fringuer /"r^. 3450. 3463
frinturii rum. 3420
frlo >;)ii/i. pl<i. 3l,V.l 1
friuli'jo spun. 34.'>H
frior d/mii. 3461
frior-a pntr. 34r>l
fripo />.-. 3221
fripor /V.-. 3221
friporio /;•-". 3221
fripoii /■;•.-. 3221
friquo nfrc. 3443
friri» pri>v. 34ti(i
I frisnr spun, '.\\l\l
frisato ilnl. 3464
frisi'ollci ildl. 3526
I fri«o fr:. 3464
I friser frz. 3464
frittiMir frz. 3464
fri.iinga .<ici7. 3465
frisi) s}mn. 3464
frisol .v;)fiH. 3449. 6110
frisono ital. 3449
frisson frz. 3452
fristiolo .<;). 3449. 6110
frittoro .tanl 3456
frittu snrd. 3456
frizzaro I'taJ. 3453
frizzo ital. 3452. 3459
froc frz. 3337. 3471
frooho frz. 3337
froro ;)j(7. 3337
frogc ital. 3171
froid /■)■?. 3459
froideur frz. 3457
frois afrz. 3465
froisser /Vz. 3485
froissier afrz. 3485
froler /•>". 3455 N
froUo itai. 3346
fromago frz. 1705. 3398
fromatgc-9 proo. 3398
fromba i«(j^ 3507. 6908
frombo ital. 6908
frombola it. 3507. 6908
frombolaro t/a?. 6908
fromboliero ital. 3507
froraent afrz. 3482 X
fromir prow. 3483
fronce frz. 3477
fronoer frz. 3477
fronchier a/rz. 6790. 6975
froncir j)rot'. «/"rz. aspan.
3477
fronda ita/. ^>ro)'. .«/la».
3474. 3507
f rondo ital. frz. sp. 3474
3507. 8774
frondosidad spa». 3474
f'rondosidade ptf/. 3474
frondoso ital. spa», ptg.
3473
frongnier afrz. 3424
front pro», cat. franz.
3473
frontail /'rz. 347(i
frontal }>rnv. cat. sp. ptq.
3476
frontale ital. 3476
fronte ital. aspan. ptq.
3475
fronteau frz. 3476
froniir /(roc. afrz. 3483
ft-OHim nidi'l. 3537
frosi>ni> itnl. 3449
frota /)f7. 3349
fnitar sjHin. 3349
frott.T frc. 3454
frntto i7<i/. 3349
fniltcda Ital. 3319
fr.dtolarf i/ii/. 3349
froiixid ptij. :v.\h\
frouxii pt(f. 3351 I
froyor n/rr. 2948. 3450 j
fnicaro ital. 3523 ]
fruccliiaro ital. 3525 i
fniili pr<n\ 3479 '
fni.lia prov. 3479 ,
friirt», -a pt<j. 3479 j
fnionto aspan. 3475
frugaro i/n/. 3523
friiit frc. 3479 i
friiita priw. 3479
fni(i)to ;)<(/. 3479
fnillaro ital. 3344. 3525
frumont nfrz. 3482 A'
frunuMitario i<n/. 3481
frmnontiora ital. 3481
frunicntioro ital. 3481
fruinunto iJaJ. ;>f.(;. 3482
frumos rum. 3405
fnincir span. 3477
fninir yiror. 3484
fninsir cat. 3477
frimtar nun. 3476
frunto aspan. 3475
frunz afrz. 3324
fninza sarrf. 3477
frunzi rum. 3474
frun/.ar rion. 3472
frunziri sard. 3477
frunzos rum. 3473
frupt rum. 3479
fniscina sard. 3637
frusco t<rt/. 3823. 6117.
7041
fruscola ital. 7041
fruseolo ilal. 6117
frusono ital. 3449
fnistagno i<a/. 3415
friisto frz. 3485
frusto !<ni. 3485
fruto, -a span. ptg. 3479
frutto ital. 3479
frut-z prov. 3479
friiyt ca^ 3479
fuSo ptg. 3367
fabler a/'rr. 3222
fucar span. 3489
fueia aspan. 3232
fucile i<n/. 3356
fucina ital. 3357. 5725
fuec-8 prm. 3358
fuego .«pan. 3358
fuellia prov. 3371
fiiello .spfin. 3376
fuente span. 3379
flier afrz. 3412
fuora ,>7>an. 3384
fuero span. 3412
fuorre a/"rz. 3361
fijerre-.s prnv. 3361
fnert* span. 3410
riifiv.ii .s/iii)i. ;H(I7
fiU'Ha span. 3411!
fiu't Cdf. 3108
fiiga ri<»i 3487
fiiga iliil. rut. span. ptq.
;tis7
fll^,^lc■|| iliil. 3188
fiigHciii mm. 3488
fiigaz span. ptq. 3488
fiiggiro ilal. 3489
fuggitoro tVd/. 3491
fiigi ram. 3489
fiigir rtr. prow cat. ptq.
3489
fiigitor rum. 3491
fiig(u)a proi'. 3487
fugue frz. 3487
fuidor aspan. 3491
fuio /"r-. 3487
fuina span. 310()
fuinha pfiy. 3106
fuior rum. 3516
fuir frz. 3489
fuira r<r. 3390
fuiro sard. 3489
fuiro i7fi;. 3529
fuiron afrz. 3531
fuiso.a aspan. 3120
fuito /"rz. 3487
fujo ital. 3529
ful Cfi*. 3371
fulan aspan. 3367
fulano sard. sp. ptg. 3367
fulena ital. 3172 '
fulg rioH. 3351
fulger rum. 349.3
! fulgera rum. 3494
fuligom ;)<.(/. 3495
fuliggino ital. 3495
fulin r/r. 3495
fulla cat. 3371
fuUar rtr. 3496
i fulo /)(7. 3499
fulvido ital. 3492
fura rum. cat. 3504
fuma rum. 3602
fuma(;a i)tg. 3500
j fumada .s/joji. pJflf. 3500
I furaar ;)roi'. sp. ptg. 3502
fumaro ital. 3502
fumata i7n?. 3600
[ fumoa ital. 3600
fumeo frz. 3500
fumega ru)». 3501
' fume(g)ar ptg. 3501
I fumer frz. 3502
j fumoten'o frz. 3505
fumeux cat. 3503
I fumicare ital. 3501
I fumier frz. 3261
I fumigar aspan. 3501
i fumiger frz. 3501
j fumrao itnZ. 3504
fummostemo ital. 3605
fumo ital. altspan, ptg.
I 3504
fumos rum. jjri). cat. 8503
fumoso it. sp. ptg. 3503
fum-8 prov. afrz. 3504
fun.a.io ital. 1853. 3516
RomaiiiBclies Wortverzeichnis.
55
fuiiajnolo ital. 3515
fuiiebo jitfl. 3190
fund rum. 3513
fanda ptg. 3507
funda-^o span. 3378
fundar span. ptg. 3511
fundir span. ptg. 3512
fundo ptg. 3513
fune itai. 3517
funebre frz. Sp. 349 ohen
funoste frz. Sp. 349 oben '
fungo itu/. 3516
funie rum. 3517
funier rum. 3515
funil pfp. 3509
funin frz. 3517
funingine rum. 3496
funo nprnv. 3537
fun-8 prov. afrz. 3504
fiioco t<a?. 3358
fuoc-s pror. 3358
fuora ital. 3384
fuori i«a?. 3384
fur rum. nfrz. 3412. 3518
fiir rtr. 3384
furix (Mm. cat. 3531. 3532
furar proy. 3532
furacao piq. 4057
furSo j)(3.'3531
furare itah 3532
furbo ital. 3519
furca .?ar(/. rtr. 3520
furca rum. 3520
furce rum. 3522
furcion aZ/s^. 350G
furcoiu rum. 3624
fure 2taZ. 3518
furent frz. 3168
furesiico sicil. 3385
furet /K'. 3106. 3531
furetto ital. 3531
furgier afrz. 3523
furia lYaZ. 3527
furicare ital. 3523
furie rum. 3527
fnrinica rum. 3401
furn rtr. 3530
fumica r«m. 3398
fumicar rum. 3400
fumicos ruHi. 3402
furnu sard. 3530
furo ital. arag. sp. 3383.
3518
furoUes frz. 3358
furon /iroy. afrz. 3531
furone ti. sn/. sp. 3531
furraca a/<sp. 8516
fur-s prov. 3534
furt rum. cat. 3534
furtar pijr. 3532
furto ital. ptg. 3534
furtuna rum. 3411
furt-z proi). 3534
fus rum. prov. cat. 3544
fusaggine ital. 3535
fusajo ?*n/. 3536
fuscel rum. 3540
fuscello ital. 3540
fuscu snrrf. 3538
fuseau frz. 3544
fuseiro ;)<(/. 3536
fusico ital. 3541
fusil frz. .ipan. 3356
fusilier /rj. 3356
fuso ital. ptg. 3544
fust rum. cat. 3543
fusta it. sp. ptg. 3543
fustagno ital. 3115
fustan .«^«IH. 3415
fustani-s prov. 3416
fuste »7)nn. 3543
fusteiu rum. 3540
fustel rum. 3540
fustigar ^iroi;. pti/. 3641
fustigu sard. 3541
fusto ital. 3543
fust-z proi'. 3543
fut prov. 3543
futaine /Vz. 3415
fute rum. 3545
fuyard frz. 3488
fuzil jj«(/. 3356
fuzzico ital. 3541
gaagnier afrz. 8845
gaal prof. 3552
gaalise afrz. 3552
gaban a/rz. span. 1448
gabar aspan. ptg. 3549
gabaut-z prou. 1.527
gabbauetto ital. 1448
gabbano ita?. 1448
gabbare ital. 3549
gabbia itd/. 1757
gabbiajo ital. 1758
gabbiano ital. 3628
gabbiere if a?. 1758
gabbiero ital. 1758
gabbiuola (fa/. 1759
gabbiuzza ital. 1759
gabbo ital. 3549
gabela prof. spo». 3556
gabella ital. ptg. 3556
gabelle frz. 3556
gaber a/"r^. 3549
gabeurr cremones. 3550
gabia cat. 1757
gabinete *p(iH. 1448
gabinetto ital. 1448
gable /"rr. 3546
gabriella ital. 1622
gab-s pror. afrz. 3549
gaburo rtr. (trient.) 3450
gacciapu srird. 2396
gacha prov. 310
gacbe /r^. 8868
gacher frz. «868
gachiere afrz. 8541
gachis />r. 8868
gacho span. 1964
gade /r^. 3553
gadelle frz. 3553
gaelise afrz. 3552
gafa spa«. pti?. 3546
gafar span. 3546
gaffa sard. 3646
gaffo /"r^. 3546
gfaffer /"r^. 3646
gaf-s pro;;. 3546
gage frz. span. ptg. 6128.
6129. 8838
gagc-s }>rov. 8838
gaggia ital. 59. 1757
gaggio ital. 8838
gagliardo ito/. 3562
gaglina rtr. 3579
gaglio ital. 1966
gaglioffa rtr. 3580
gaglioffo ital. 3580
gagner w/'rj. 8845
gagnolare ital. 3595
gagnon frz. 1572
gago spnji. pf^. 3592
gai proii. frz. 1482. 3557
gaie lothr. 3561
paigre prov. 8876
gaillard /"rr. 3563
gaillet frz. 1966
gaimentar proy. 3611
gaimenter altfrz. 4648.
8550. 8843
gain frz. 8845
gain afrz. 8874
gainarie ri/m. 3580
gainat rum. 3578
gaine «(/"rz. 8562
gaine afrz. 8552
gaio ptg. 1482. 3557
gaiola pti;. 1759
gaioufe ivallon. 3581
gaire jnov. afrz. cat. 8876
gai-s prov. 1482
gaise Jurass. 3561
gaita cat. sp. ptj/. 8841
gaite frz. 3557
gaitreux a/"r2. 8590
gaivao ptg. 3628
gaivota ptg. 3628
gaja, -e (tat. sard. 1757.
3568
gajda pjem. parm. 3558
gajo ita/. 1482. 3667
gajofifa lomb. 3581
gal pre. afrz. 3573. 3583
gala ital. frz. span. ptg.
3633
galabrun afrz. 3567
galan pf(?. 3633
galanga it. sp. ptg. 1826
galange afrz. 1826
galant frz. 3633
galantaria pf;/. 3633
galante if. sj). ptg. 3633
galantear sp. ptg. 3633
galanteggiare ital. 3633
galanteria ifnt. «p. 3633
galanterio frz. 3633
galapago sp. 2254. 8150
galardaa ptijr. 8885
galardon span. 8885
galaubey prov. 3565
galaubia pror. 3565
galauparpror. 3566.6530
galaverna oberital. 1510
galban rum. 3567
galbe /rz. 3604. 8848
galbe jiaves. 3568
gralbf'der parm. hresc.
3568
galbi'O mail. 3568
galljor bergam. 3568
galbero ifut. 3568
galbin rMiH. 3667
galdc'kr rtr. 3621
gale (alt)frz. 3574. 3633
galea itaj. proi'. .sp. 1488.
3571
galeacja ptg. 1488
galeao pt;;. 1488
galeara ital. 1488
galeasso /Vz. 1488
galeaza span. 1488
galeazza if at. 1488
galebrun afrz. 3567
galeffare ifn?. 1605. 1844
galeo span. 3571
galeocane span. 3571
galeon span. 1488
galeone ita/. 1488
galeotta ital. 1488
galer frz. 3574. 3633
galera pror. sp. ptg. 1488
galere /'rz. 1488
galerie frz. 1488. 3633
galerna prov. 3563
1 galerne frz. 3563
galerno spa». ;)t(;. 3563
! galeya pror. 1488
! galga span. 3677
galgo span. ptg. 3577.
; 8601
galh prov. 3583
galha pt</. 3574
galhart prov. 3562
galheta jttg. 3570
galia itat. 1488
galima altsp. 3694
galimafree /"ri^. 3581
galimatias frz. 3584
galina prov. 3579
galinha pror. 3679
gallon frz. 1488
galiot /rz. 1488
galipot frz. 4546
galir afrz. 4449. 8852
galla ifai. sp. 3574. 3582
gallardo s/)an ptg. 3563
gallare ito/. 3564. 3582
galle frz. 3574
galleria ital. 1488
gallessa tosc. 3576
gallibuda cat. 3671
gallina it. cat. sp. 3579
gallinaza .spa». 3578
gallineria S2)an. 3580
gallinha pf_7. 3579
gallinha(;a ptg. 3578
gallinuda cat. 3571
gallo if. sp. ptg. 3582 f.
gallofa span. 3581
gallofo .spaH. 3581
gaUon frz. 3633
gallone itaf. 3633
galludo span. 3571
galocha sjtan. 1514
galoche /"rr. 1514
galofa wallon. 3581
.•it;
K.'inHiiiwiliPs Worltpr/.i'iclmis.
ralorvru su-il. ititi'.i
i;nl..U ii/i:. ;i(i;t;{
piloii iifr:. .«/«iM. :<57().
trnlop /rt. 65!J0
);»|i>|iAr *^H. ;jl7. 36Gli.
»;:.3tt
(fiilojtor f'rt. ;tS(i»i. Ii5»l)
Kalo|iiii frt. 6530
pilopo .vyiOH. p<f;. tifiSO
Kalopparn i«. 35l>G. 6530
Rnlo|iiMi ilul. SfilU). 0530
^aloscia itnl. 1511
galoiife htiiiifq. 3r>Sil
(jalta car 354S
};aUora »7x111. :I54S
);nlu|>|Hi i7<i/. ti530
(lalvof..! ail. 3r)81
t'amaihi- fri. \Wi'i
Kanianca .«/mM. 3S87
i;anintn nprov. 3518
iraml'a iVii/. {trov. span.
cat. 1627
^'ainliais /)rii. n/'rr. 8861
(,iimbaro s/jnii. 1541. 1560.
3586
•jainhaut-z /jror. 1527
j;ainboro it. 1541. 3586
u'anibcson nfr^. 8861
fjambot rn/. 1553
f,'aiiiliotas cat. 1553
ijaniliia ;)//7. 1527
sja III bison afrz. 8861
fiaiiibo Hal. .span. 1527
fjaiiiboj .</)nH. 1553
LCanibre nprov. 3586
traiiibiiix cat. 1.5.53
^Miiibnjo .«^«iH. 1553
^'aiiie afiz. 2039
,^'ainclla .«/>an. ptf/. l.'):!!
irainclle /ir. 153i
frainnia ital. 7588
u'ainmario c<l^ 35S6
ijainme frz. 3587. 7588
iramniciu sicil. 3586
iramo .^7J. />«(/. 2391.3585
fianiussa caf. 3588
iramuza xpan. 3588
;,'ana iia/. cat. .<ipan. pig.
3589
fjanacbe frz. 3646
fianancia pto. 3589
f,'anascia ital. 3646
f,'an(;ar ;j<(7. 3589
irancliir prov. afrz. 8879
i,Mncho !<pnn. ptg. 1551.
1560. 3551
•;aiK-io Hal. 1551. 1560.
3551
^'andi^ /"ci. 8857
LMnganiu sicil. 3.590
LTanghero i7n/. 1560 f.
i.'an>?ola ital. 3592
L'angoso ital. 3592
LTantjrena s;). ;><<?. 3593
!,'aiiirreno frz. 3593
•^angiiear span. 3592
ganguil pror. 1561
f,'anhar ptg. 8845
^'anir /i/i?. 3596
srniMr .«/mn. 3500
);niiiiacli,i ;iror. 8.''63
Kaiiniro i7(i/. 3.596
);flftijii .v/Hin. 15.>4|
^aAoto .<J)(IH. 1.5S1
>;aiiro y<»or. 6S04
KuiiBa span. 3598
cause franc. 1551. I5G0.
3551
};aii8o .s';ian. 3598
«ant /I-.'. 8860
);aiita /jror. 3699
fiaiito (i/"rr. 3699
^anto nprov. 3599
j;an2a ifa/. 3590
(;anzpjra vent:. 3622
' i^aii/.iia si>nu. 3551
, (;aolo a/'iT. 1759
KaiiiiiiTO pic. 8541
fjara ital. 8864
I uarnC'- /"•'•• 1045. 8663
' •^araniaclics fr:. 1627
I garancp frz. ^ii'M
garandir afrz. 88M0
garariKMojo pig. 1560
I garanhao ptg. 8909
garafion span. 8909
garant /"r^. 8880
garanto sp. ptg. 8880
garantir frz. sp. ptg. 8880
garar prov. 8864
garare i7flZ. 8864
garba })roe. sp. 3606
garbanzo span. 3607
garbar .vyiaH. 3604. 3606
garbaro ital. 3604
garbc frz. 3604. 3606
garbollar attilal. 2264
garliclb) n7<i7(i?. 2261
gailxT afrz. 3606
vMiliior proi). 3604
g^irbillar span. 2264
garbillo span. 2264
garbo i<a?. s/). ptg. 3604.
: 3894
garbugliare it. UIO. 4587
garbiiglio lY. 3613. 3725
garrSo ;jf//. I(i56
garce afrz. 1656
garoeta syyn». 1657
gari^oii frz. 1656
garde frz. 8865
garde-boDuf /rj. 41
garder frz. 8865
gardien />z. 8865
gardin frz. 3603
gardingo sj). ptg. 8865
gardi-s prow. 3608
gare frz. 8864
garenne frz. 8864
garentir pro». 8880
garcr frz. £864
garfa span. 4573 .
garfio span. 4573 '
garfo ptg. 3520
gargagliaro Hal. 3609
gargalhada p*»/. 3609
gargalo pig. 3811
gargamela 7<i-o». 3609
!,'argainplle afrz. 3609 I
irarinineMo ital. I8OU
garganta cii/. span. pig.
:l6ll<)
gaigarcjar pig. 3609
gargata rtr. 3609
gargato nfrt. 36()!t
gargatta i((i/. 36<>9
gargli piemimt. 4624
garg.i i<(i/. 4624
gargnla sp. 3609. 3811
gargotcr afrz. 3609
gargidto /"rr. 3609
gargiiuillo fr:. 3609
gargo/./a ital. MM)
gargiiclotU) Jiirass. 3609
garingal afrz. allsp. 1826
garir prov. 5195
garla iVn/. 3731
garlanda pror. ea^ 8890
garlandc afrz. 8890
garlar (-(i*. x/mii. 3614
garb. pa ciil. sp. pig. 8820
garbipo Unions. 8820
garlot afrz. 3681
garinadi rtr. 3737
garnatdia .S7). pig. 8863
garnaclio frz. 8863
garnir m/")^. 8863
garnisoii frz. 8863
garofano iVni. 1699. 571H
garofil cHwi. 1699
garofolo vencz. 1699
gan'iful rfr. 169!»
garosello Hal. 1696
garou frz. 8881
garquiere 7>ic 8541
garra proe. sp. ptg. 3600
garrafa spun. ptg'. 6512
garrama span. pig. 3601
garret n/>---. 3600'
garvr)etto Hal. 3600
garric-8 pror. 3600
garrido .'■yjaH. y%. 3610
garrig cat. 3600
garriga prv. cat. 3600
garroba, -0 span. 1836
garrot /c^. 361)0
garroto span. ptg. 3600
garrotoar span. 3600
gars (i/)-^. 1656
garsons prov. 1656
gariz 7>roi\ 1656
gariiUa span. 3602
gariipa ptg. 4587
garzo /oHifi. .«pan. 311.
1657. 8928
garzon .s7jnn. 1656
garzone Hal. 1656. 8182
garzuolo Hal. 1657
gas Hal. 1829 j
ga-s prov. 8549 I
gasa span. 3629 i
gasajar span. 3615
gasalha pcor. 3615
gasalhar ptg. 3615
gasanna prov. 3665
gaschiere o/'w. 8541
gase norm. 8867
gascr /'iz. 3609 '
gaspiller frz. 3616 !
irnstaldo rentz, 3618
j gastal-« prov. KH70
gastiir .vpiin. ptg. 85H9
gaHtaiidciar piur. 3618
gastaiil-z pror. 3618
gaslol <i/'cf. 8870
gastigaru Hal. 1716
gasliii afrz. 8589
ga»t(i«) comask. 3617
gaato yi((7. 8591
gat )■/(•.' 1740
gatii henneg. tcall. 3661
giittNiii nfrz. 8870
gator /Vir. 8689
gatilbar prv. 1741. 8207
gato nprov. 3548
gato do algalia span, jitg,
syi5
I gatta Inmli. 1671
' gatlaliuia i(ri/. 1727
gattoni Hal. 4447
, gattico Hal. 4447
gat(tjillior /Vz. 1740
gatto, -a ital. 1740
(gatto)ii)aminono it. 5033
gauolio n/«. 7489. 8851
gauchcr frz. 8851
gaiiobier afrz. 8849
gauclio .'jpaji. 1560
gauchoir afrz. 8849
gatido /'«. 8877
gaiulina prov. 8850
gaiidiii" afrz. 8850
gaiidrillo fcuiv/. 3722
gaudriolo frz. 3722
I gaiifre frz. 8839
1 gauge a/")-.?. 8847
gaugiie pic. 8H17
gauguer pic. 8847
gaiig-z ;;)-oi;. 3625
gaulta rlr. 3548
gaupo n/'rz. 8854
1 gaupitre burg. 8854
j gau-s 2»'ov. 8850
; gaiisa siirlfrz. 931
[ gaut afrz. 8850
I gauta pro». 3548
gaut z pror. 8850
gauzir pror. 3621
gavagno montal. 1756
gavasa span. 979
gavasgia HiazV. 1755
gavazza comask. 1755
gave pic. 1755
gavea pf^. 1757
gavola pig. 1596
gavelot o/rz. 3681
gavcrlot afrz. 3681
gaveta .yjan. 3548
gaveto nprov. 3548
gavetta t7a?. 3548. 7211
gavi nprov. Mai
gavia .«7)0». 1757. 3628
gaviao pig. 1600. 7647
gavilan span. 1600. 7647
gavilla span. 1596
gavina t(aL 1755. 1763.
3628
gavion frz. 1755
gaviota sjian. 3628
Rom,inisi;hes Wortvei/.eiclinis.
57
^rrelot a/'i". 3681
gaya span. 1482
fjayar span. 1482
gayato cai. 1827
gayniontar prov. 8550
gayo a/iyj. 1482. 3557
gayol galiz. 1482
gayola span. 1759
gaz /■)". 1829
gazaille afrz. 3(il5
gazal i)roc. 3552
gazanbar jjror. 8845
gazanli-s prov. 8845
gazapo s/ja». 2396
gaze frz. 3629
gazmono span. 3631
gazon /Vi:. 8869
gazouiller frz. 3609
gazua j3?(7. 3551
gazuza span. 3721
gazza ital. 310
gazzera itaZ. 310
gazzo ital. 8928
geai /Vz. 1482. 3557
geana rum. 3646
geant frz. 3670
geba p<^. 3668
geberut jirov. 3666
geble frz. 2752
gebo j(a/. 1864
gebrar cat. 8744
gebre caf. 8744
gecchire ital. 4466
gecchito ital. 4459
gehene (i/Vr. 3632
gehir afrz. 4460
gehui a/')^. 4455
geignos 2>''ov- 42S1
geindre afrz. 3644
gein-s jjroi-. 4282
geitar ptg. 2790
geito jj^(7. 4448
gel frz. cat. 3636
gelar pror. cat. ptg. 3636
gelare ital. 3636
gelatine /r«. 3634
gelda prov. 3673
gelde afrz. 3673
geldon-s 7>coi'. 3673
geldra ital. 3673
gelee /rr. 3636
geler frz 3636
geline frz. 3579
gelo itn?. ^;f(;. 3636
gelos rum. prov. cat. 8934
gelosia it. prov. cat. 8934
gelosie rum. 8934
geloso ital. 8934
gel-s jjcoi'. 3636
gelso ital. 5426
gelsomino i<n/. 4459
geme rum. 3644
gemeg cat. 3641
gemel pror. rtc. 3639
gemello ital. 3639
gemen rum. 3640
gemeo pt^r. 3640
gemer ptg. 3644
gemere ita/. 3644
gemSt rum. 3641
^emiu i-MHi. 3640 gerifiilte .<:2)an. 3829
geniino it. sp. ptg. 3640 I gorigoiifa ptg. 3609
gemir prov. cat. sp. 3644 gerla ital. cat. 3661
gemir /r^. 3644
gemito ital. 3641
gemma ital. prnv. 3642
gemmajo j7n?. 3643
gcramo /■)". 3642
gemmiero ital. 3643
gemonies frz. 3645
gera-s prov. 3641
gena j;;-02'. 3646
gcncive frz. 3674
geiulre frz. cat. 3648
g«iie /")•^. 3632
gener frz. 3632
general frz. 3649
generale i<n/. 3649
gi'iiereux frz. 3650
genero t<rt?. 3648
generoso ital. 3650
genesto nprov. 3651
genet /"r^. 3825
genet frz. 3651
genette /'r2. 2646
genevra rtr. 4498
gengibre sp. ptg. 8941
gengiovo rtn?. 8941
gengiva ital. prov. ptg.
3674
gengi\Te ptg. 8941
gerle, -a nprov. 3662
gerlot jjroij. 3662
gerlo nprov. 3661
gerlon frz. 3661
germa, -ana c«<. 3660
germana cat. 7627
germandree frz. 1828
' gerna j'fa^. 3661
gerre afrz. 3662
ges prov. altfrz. 2566.
3658
geso frz. 3554
gesier /rz. 3676
gesine frz. 4445
gesir /r^. 4445
gesniino ital. 4459
gesso ital. ptg. 3827
gesta itn/. prov. 3664
ge.site (i/Vs. 3664
gestra venez. 3664
getar ^jrow. 2790
geto ital. 4448
gettare ital. 2790
getto itn/. 4448
get-z prov. 4448
geurle a/^r^. 3661. 3801
gheb rum. 3668
gheba rum. 3668
genh-s prOD. 3653. 4282 ghebos rum. 3667
genia ital. 3647
geni(v)a cn<. 3674
genie frz. 3653
genievre frz. 4498
genio if. sjj. ptg. 3653
genisse /V--. 4500
gennajo ital. 4457
genolb-s pj-oy. 3657
genoU cat. 3657
genou frz. 3657
genouil n/r.?. 3657
genre-s prov. 3648
genro p<^. 3648
gens prov. afrz. 2566.
36.52. 3658
gent (alt) frz. cat. 3652.
3654
gente it. s}}. ptg. 3654
gontilezza ital. 3655
gentiligia ital. 3655
gentilizia jYaZ. 3655
gent-z jjrov. 3654
genunchiu mm. 3657
geole /rj. 1759
geolier frz. 1759
geperut C((f. 3666
gequir jjrov. 4460
ger rum. 3636
gera r«/n. 3636
gerbe frz. 3606
gcrber /'/•z. 3606
gerce frz. 1687
gercer frz. 1687
gerfaUo ito?. 3829
gerfaiit frz. 3829
gergo iVo?. 3609
gergone ital. 3609
gergon-s prov. 3609
ghebosa r»)». 3668
gheda mail. crem. 3558
gheni rum. 3698
gheraui rwm. 3698
gbeppio ital. 267. 3826
gherminella ital. 1667
gbermire tfa?. 4582
gbesquiei'e pi'c. 8641
gheta 7Ji>Hi. 8590
gbetta sard. 8590
ghiaecia, -o ital. 3677
i gbiado ital. 3679. 3681
gbiaja ^'(a^. 3687
gbiauda ital. 3686
gbiande ital. 3686
ghiandola ifnZ. 3684
ghiandoloso ital. 3685
gbiata ri(»i. 3677
gbiattire ital. 3689
ghiazzerino it. 103. 3630
ghiera i<((/. 8660
ghignare ital. 4538.8898
ghigno ital. 4538. 8898
ghimber rum. 8941
ghinda rum. 3686
ghindar rum. 3683
gbindare i<(i?. 8896
gbindura rum. 3684
gbinduros 7'Hm. 3685
ghingero ital. 8896
gbiugbellare ital. 7982
gbinghilozzo rta/. 7982
ghioaoa rum. 1956
ghiocel r»»!. 3690
ghiomo ital. 3698
gbiotto ital. 3706
ghiottoneria !fa/. 3704
ghiottornia ital. 3704
gliiova rW. 3691. 3696
ghiozzo ital. 3706
gliirlanda ital. 8890
gliirlo i7«/. 8890
gbiro ital. 3692
gbisa mail. 3720
gill rtdZ. 4452
giacere ital. 4445
giaeo i<«Z, 4446
gialda ital. 3673
gialdonieve ital. 3673
giaUo itaZ. 3567
giamgia rtr. 3589
gianer rfr. 4457
gianitscha rtr. 4500
giannetta ital. 3825
giara rta/. 3612
giardino ital. 3608
giaunai siidsard. 4451
giavelotto !<a/. 3681
giba mittellat. sp. 3668.
8916
gibao ptg. 382
gib(b)a proi'. 3668
gibbo ital. 3668
giljboso itai. 3667
gibe (alt)frz. 1599. 8682
gibeciere frz. 1599. 8916
gibelet frz. 1599. 8682
giberna t(aZ. 8916
giberne frz. 8916
gibet frz. 382. 1599. 8682
gibier frz. 1599
gibos _;;roc. 3667
giboso span. 3667
giboyer /"rr. 1599
gibrar prov. 8744
gibre prov. 8744
gibi-ell caf. 4608
giens prov. altfrz. 2566.
3658
gient rtr. 3620
gientar »■<!•. 4461
gier afrz. 2454
gieres afrz. 2454
gier(r)es n/r^. 2454. 4070
giers afrz. 2454. 4070
gies'er afri. 3554
giesta pf(7. 3651
giffa altlucches. 8891
gififer frz. 8891
gitie (),?. 4536
giga ital. prv. ptg. 3669
gigante it. sp. ptg. 3670
gigeolier frz. 8945
gigghiu s)Ci7 4812
giginar rtr. 4451
gigle afrz. 3669
giglio «fa?. 4812
gignore ital. 4497
gigot /"r-^ 3669
gigote ptg. 3669
gigue frz. 3669
gileco span. 8913
giler frz. 3672
gilet /"r^. 265. 8913
gilgia rtr. 4812
gilha nprov. 3672
Gilles frr. 8913
gimblette frz. 7185
Eiirting, lat.-rom. Wbrterbueh. (Wortverzeichnisse.)
i;.
u,
onliiiis.
flillliTi'll iKCil. HSM
(.niu'» altitp. 3t;47
Cinolin.' ;iror. cil. 4l;tS
irinebro a/<<p. 44!tS
BinopM Hal UUS
^nno^< rum. 3643
piiostra I'M/. 3661
pnota !>iHin. fitii. Ut>46
311)6
pnctc, -a /»((/. 3Saf>
niniri'liri' f(i/. M'.Ul
Hiiij;ol)n'-s ;>r<)r. S!141
jrinp'mbro fr: SlMl
^riiiilio rum. 3674
Cinhiis ;irop. 4iSl
pnja /p(.i7. S-^Oi
pnnetto" i7ri/. 3>*2r>
pnoirhiollo Hal. 3657
(TinoTliio i(n?. 3657
(rinf* rum. 36.")4
j^icH'iiro ital. 4465
piix-atore itdJ. 4464
gioi'olare ital. 4466. 4468
poi'olatoro ital. 4467
{riofraia i/n/. 4483
;:i..j.'lio Hal. 4381
;:i.vco i(<i?. 4487
-ioiro i7n/. 3621
_i.ija Hal. 3625. 4462
-i.ijollo i7(i7. 3625. 4463
_i>ilho ;<<<7. 8657
_iorn rtr. 2641
-iornale I'fn?. 2640
_'iomo Hal. 2641
L'i'istrare ital. 4513
L'iovane iVn/. 4509
dovanczza ital. 4510
LTiovedi »<n/. 4474
L;iovenco itnl. 4508
^i.ivpiiti'i Hal. 4511
iriovialo i((i7. 4472. 7181
;:ioTinc Hal. 4509
i.'ip<> cat. 382
L'ippa i<r. 382
'_'irafa spa», ptg. 8929
•_'irafo />.=•. 8929
-iraffa i<a/. 8929
drandola Hal. 3828
u'irar rfi-. prov. cat. sp.
ptq. 3828
•.'irare Hal. 3828
Siro i<(7/. 2422. 2822
1,'irer fr:. 3S28
-rirfalro Hal. 3829
drfali-s ;))0i-. 3829
u'irvjonz a/<.«/). 3609
^nrlo Hal 3832
iriro it. S|). ptt). 3833
ijirofle ^jroi-. /"i-z. sp. 1699
^nrofre span. 1699
Ljironzare ital. 3830
pirouette /rr. 3828. 3831
jlir-s prou. 3833
i.'isarme afrz. 3665
dst r(r. 4507
;.'itano span. 8940
iritar prov. 2790
-itc /v.-. 4445
•.'Itto tt.H. 411-'
u'iii i/r. 2492
i;iii H,il. 2192
;;iiilil.a if<i/. 3S2
-iulilM'tta. -o i/.i/. ;1S2
^iiibilaro Hal. 4175
j:iii>luaro i<<i/. 4431
cimliraton» Hal. 4479
);iiiilii'<> Hal. 4173
jriiidizio i(-iJ. 44SO
t;inC>^i>l>a attiirrtin. 8946
l»iii;r;:ii'l'ii altarrlin. 8iM6
niiijjirii'la iJ<i/. S945
j:iii>ri;ii)l.> Hat. 3915
;;iiiu'iiotti. .>.iVi7. 4433
f;iu;:iio Hitl. 4499
;;iiiilar«' sanl. 4475
t;iulobbo, -o i«.i/. 3717
fliiili.i Hal. 4488
Kiulivo ital. 4471
giullare i7nf. 4466
Cimiiolla ital. 3639
(liiinarp i7<j/. 4451
giiincare Hal. 4492
ftiiinohoto ital. 4490
piuncliiRlia itn/. 4491
giuni-o ital. 4495
gi'iiicoso i7(i/. 4493
;nm'Kere, -gncro it. 4406
puiiiore ital. 4497
;;iuiita i7(i/. 4496
jjiuorare ital. 4465
giiiooatore ital. 4464
giiioco i'(n/. 4469
piiippa ital. 382
giuppono i7/i/. 382
■liiir ri/Hi. 3833
j.;iiiraincnto ital. 4501
^iiirare I'tn/. 4503
•,'iurato i7<i/. 4502
fliuro I'tn/. 4504
giusarraa ital. 36li5
giiiso ital. 2492
ijiiisqiiiamo idi/. 4063
i,niista ital. 4512 f.
j,'iiistare Hal. 4513
giustczza itn/. 4506
giustizia Hal. 4.")0(;
giiisto i<(7/. 4507
givro prov. frz. 8744
glaba ital. 1939
glace /rr. 3677. 7664
glacer frz. 3C80
glacier afrz. 3678
glacis /rr. 3678
glacjoier afrz. 3678
glaire frz. 1931. 3687
glai-s ^ro!,'. 3681
glaise frz. 3693
glaive frz. 36S1
gland /■/•J. 3686
glande Hal. afrz. 3686
glander cat. 3683
glandier pror. 3683
glaiidola proc. 3684
ghindiila spnw. pt(). 3684
glandule /r^ 3684
glandulcux frz. 3685
glaiidulo.s pj'op. 3685
u'lnndiilnsn sp. pttf. 36H5
irlnnrr fr:. ;i74.H
;:laiifi jiror. 36SU
;,'lant-z }irnr. 3686
glaimr.' fn. 3748
glapir /cr. 4543
glara pror. 1931. 3637
glas fr:. 1935. 3677
glassn yicor. 3677
glast rum. 3688
glaoU) Hal. sp. ptij. 3688.
8344 I
glantro Hal. 3G88
glalir pror. afrt. 36H9
glat-sch, -a rtr. 3677
glatz y.ror. 3677
glavi-8 prnv. 3681
glay ;)rii. cat. 3679. 3631
glazi-s ^roi'. 3681
gleba Hal. cat. sp. pttf.
3691
globe frz. 3691
glcira ptfi. 716
gloisa proy. 2775
glenar j/rov. 3743
glora altsp. 3687
glos ;>;o». 3692
glotto frz. 3682
gleza 7Jii\ 3691. 3693
gli ital. 4078
gli.icr afrz. 3694
glio )•«!». 3691
glieisa prop. 2775
glicva pror. 3691
glisscr frz. 3694
glob rum. 3696
globe /rr. 3696
globel-s prov. 3696
I globeux frz. 3695
I globo it. sp. ptg. 3696
globos rum. 3695
globoso tY. .<fp. pty. 3695
glocir pcor. 1954
gloria ital. prv. sp. ptg.
3699
glorieta span. 3701
glorietto frz. 3700
glorir pror. 3699
glosa ]irov. cat. sp. jitg.
3701
glose frz. 3701
glos(s)a ital. 3701
glot-z proo. a/"r2. 370()
gloume /it. 3702
glousscr frz. 1954. 3697
glouton /"r*. 3704
gloutonnerie frz. 3704
glu frz. 3703
glueg-z prod. 3637
g'ui frz. 3637
glume /r;. 3702
glutschar rtr. 1954
gluttoneria ital. 3704
glut-z pro». 3703
graera moiUnes. 8819
gnacchera i(a/. 5532
gnaffe Hal. 5184
gnaresta florent. 322
gniff ?(r. 5602
' gnocco ital. 5665
gnbbe frz. 3710
STobbio iV<i/. 4235
gidjbu, -11 idi/. 3(i(iS
giibi'-afTront frz. 3710
gob.dct /rr. 2344
gobelin fr:. 1968
g.dp.-nioui'lic) /V.-. 3710
gobcr frz. 3710
goberge fr:. 7292
gobcrgur /"rr. 3710
gobrrnaibir span. 3797
gobi'rnallo, -c spun. 3796
gobiTiianiiontu «p. 3798
goborimr spari. 3798
gobierno (i/(fiH. 3798
gnbin frz. 3668
gobfda altHal. 2168
goocia i/<i/. 3817
goeiiaro Hal. 3817
goda iiprov. 3722
godaillor /rr. 3722
giidard frz. 3722
gddcndao (I/K-. 3713
gcidcr alrz. 3722
godorc i((i/. 3621
godet /rz. 3820
goilin champ. 3722
godincta iiir^. 3722
godineto henneii. 3722
godiveau /V.-. 3722
godon afrz. 3722
godoviglia ital. 3623
goi'land /"rr. 3714
goeletle frz. 3714
goi'mon /Vj. 3724
goffo frz. 3802
go (To Hal. 3802
gofo .spnn. 3802
gofon-8 pror. 2150
gofre o/'r^. 8839
gogna ital. 8636
gogue afrz. 3715
jgoguenard /rr. 3715
goguer afrz. 3715
goguettes /"rz. 3715
goi afrz. 3712
goitre frz. 3818
goitron yjroi'. a/rr. 3818
goiva pttj. 3800
goivo ptg. 4762
gola tfnZ. pror. cat. sp.
ptg. 3804
goldre span. 2218
gole a/'/r. 3804
golfe frz. 2022 i\r
golfo j'(. sp. ptg. 2022 A'
goUizo span. 3804
golondrina,-o sp. 792.3960
golondro span. 3960
golp rtr. 8831
golpe i(a/. .«p. ptij. 20011.
8831
golpil o/Vj. 8830
golta mndenes. 3548
golte altmail. 3548
gonia pro», cat. sp. ply.
3642. 3806
goiiiar ptg. 3642
gomboruto altHal. 2063
gombina ttn/. 4797
-nmbito a/fi7rt/. 2297
Uoniaiiiscbes Wortvcrzoirlinis.
59
gomenHital. \21 N. 3718.
4797
gonigia rtr. ;i589
«jomgnia rtr. :i58i)
gomia a;), ptr/. 127. 380
goniito Hal. 2297
1,'oiiima Hal. jilfl. 3806
^'onime /)•,-. 3806
goniona ital. 127. 3718
gona prov. altsp. 3807
gonee span. 2150
gonil frz. 545. 2150
gondola ita/. 2079
gondole frz. 2079 ,
gonella proc. 3807
gonfalao allpUj. 3808
gonfalon /rir. 3808
gonfalone ital. 3808
gonfaloniere iVa/. 3807
gonfanon afri. 3808
gonfano(n)-s ;>roi-. 3808
gonfiare ital. 2085
gonfio ital. 8314
gonfler /"j^. 2085
gongro it(d. 2094
gonne />«. 3807
gonnelle frz. 3807
gonso ital. 3598
gonzo p((/. 2142
gora Hal. 8910
gorbel prop. 2176
gorbia iUil. 3800
gorca prqv. 3810
gorch cnit. 3810
gordo span. ptg. 3809
gorga, -0 it. sp. 3810
gorgazzule ital. 3609
gorge /■«. 3810
gorgeador ptg. 3810
gorgear jJti/. 3810
gorgia iUd. 3810
gorgogliare it. 3609. 3812
gorgoglio i'ta?. 2349
gorgoglione Hal. 2349
gorgojo span. 2349
gorgolh-s pioK. 3811
gorgomillera span. 3609
gorgozza (Va/. 3609
gorja cat. pig. 3810
goro ptg. 8515
gorra spa«. pty. 3809
gorre n/'rz. 3627
gorret ajrz. 3627
gorro */>a«. 3809
gorromazos span. 1527
gort prov. alt frz. cat.
3809 f.
gorullo span. cat. 8812
gorullo(n) span. 1424
gorupo span. 4587
gorx prov. 3810
gosar crt<. 931
gosier frz. 3720
gosma ptg. 3719
gosmar pf<7. 3719
gost afrz. 3815
gostar prot). cat. sjian.
ptg. 3814
gosto pig. 3815
gost-z pror. 3815
jsrota ital. prov. cat. sp.
3548. 381 (i
goteiar prov. 3817
gotcjar j)tg. 3817
gotg crt^ 3625
goto ptg. 3820
gotta ital. ptg. 3816
gotte n/r£r. 3816
gottolagnola ital. 3819
goiiaper norm. 8576
guapeza .sp. pfp. 8576
giiapo Hal. [neap, mail.)
span. 8576
giiappo ital. (n«np. mail.)
8576
goudron /"rj. 465
gomf) nprov. 2022
gouffre /IT. 2022 X
gouge /r.-. 3800
gougeo nprov. 3716
gougourde a/"«. 2309
gouino frz. 3722
gOHJat frz. 3716
gouje /r5. 3716
goujon frz. 3711
goule n/i-z. 3804
gounione frz. 3718
gouna Hal. 3807
goapQ (i/;-z. 8830. 8831
goupille afrz. 8830. 8831
gonpillier afrz. 8830. 8831
goiipillon nfrz. 8831
gourd /Vj. 3809
gourde frz. 2309
gourdir /Vz. 3809
gourgoul prov. 2349 JV
gourgueillon afrz. 2349 JN"
gourlier afrz. 3801
gourmand /'rj. 3719
gourmander frz. 3778
gourme /r^. 3719
guurmer frz. 3778
gourmet frz. 3722
gourmette /"ri. 3778
gourpQle afrz. 8830. 8831
gourrer afrz. 3627
gourt n/Vj. 3810
gonspiller norm. 2365
gousse /"rj. 3576
gout frz. 3815
goutcr frz. 3814
goutte />-'. 3816
gouvernaii frz. 3796
gouvernement /"i". 3798
gouverner frz. 3798
gouvemeur frz. 3797
gouvir a?(pf^. 3621
gouzz cremon. 3817
govemador pf^. 3797
govemaire ptg. 3797
govemale ital. 3796
governalho pf^. 3796
g'ivernam?n-s prov. 3798
govemar pec. ptg. 3798
governare ifn/. 3798
governatorc ital. 3797
governo i«a?. ptg. 3798
govern-s prci;. 3796 f.
g.jvito altital. 2297
gozar span. 931
gozo .spa». 3625. 3815 graino ital. 3735
gozz cremon. 3817 graraoior (i/"«. 3735
gozzo Hal. 3609. 3810 gramola Hal. 1669
gozzoviglia it. 3623. 3722 graraolare ital. 1669
ra cat. 3751
gr3 pf(7. 3751
grua ptg. 3751
graal n/")?. 2233
grabar span. 3766
grabat frz. 3727
grabeau /Vr. 3725
grabeler frz. 3725
grabouil /V--. 3725
grabouiller frz. 3725
grabngc frz. 3725
gra<;a p/i/. 3754
grarapa ptg. 2234
grarapo pfjr. 2234
grana it. prv. sp. 3751
granadiglia ital. 3740
granadillo, -a Hal. 3740
granajo i<n/. 3738
grana r rum. 3738
granaru ital. 3738
granata i^a/. 3752
1 granatajo ital. 3739
granatella ital. 3740
granatiere i(n/. 3739
gracRbia ital. 2190. 3730 granche afrz. 3745
:raccio it»/. 3730
gracco ital. 3730
grace />•--. 3754
gracia prov. siian. 3754
graciado span. 3755
gracile i'«u/. 3729
grada ."pan. 2241
grade ptg. 2241
grade nim. 2239
gradella Hal 2239
gradire tYa/. 3731. 3756
grado it. «p. 3732. 3757
grae sard. 3761
graella cat. 2240
grafe o/'rr. 3753
graffiare H. 2234. 4573
graffio Hal. 2234. 4573
grafinar prov. 3753
grafio pcor. 4573
grafio-s prov. 2234
grafi-s pro». 3753
gragea span. ptg. 8298
graigne afrz. 3735
grail o/>.-. 2240
graille frz. 2190. 2240.
3730
graille afrz. 2240
graim afrz. 3735
grain n/";-^. 3735. 3751
graine frz. 3751
grainer frz. 3748
graisse /";-. 2236
graixa ptg. 2236
graja, -o span. 3730
grajo span. 2190
gral ptg. 2233
gralha pro», pig. 2190.
3730
gralho p<(/. 2190
gralla cat. 3730
gram prv. afrz. 3735
grama spn«. 1669
gramadeira ptg. 1669
gramadi-s prov. 3737
gramalla j^joh. 1553
gramallera span. 4568
gramar .tpan. ptg. 1669
gramare j'in/. 3735
gramatge-s prot'. 3737
gramazi-8 prov. 3737
gramilla span. 1669
grammaira pror. 3736
grancliio Hal. 1560
granciporro ital. 1560
grancire rtii/. 1560
grand frz. cat. 3742
grande it. sp. ptg. 3742
grandeur frz. 3743
grandeza ^ro». span. ptg.
3743
grandezza ifn/. 3743
grandine, -a ifa/. 3744
granel ptg. 3738
graner caf. 3738
granero span. 3738
grange frz. 2236. 3745
grangea p((/. 8298
grangur rum. bbl2
granier-s prov. 3738
granir it. sp. ptg. 3746
grani-s prov. 3738
granit frz. 3747
granite it. sp. pig. 3747
granizo .spa», ptg. 3744
granja prov. span. ptg.
3745
grano, -a it. sp. 3751
granoso it. sp. ptg. 3749
granquejo pt(/. 1560
granre prov. 6804
grans n/V^. 3742
gran-s jirov. 3751
granter afrz. 2247
grant-z pror. 3742
gran-z prov. afrz. 3742
grao ptg. 3732
grao p(</. 3751
grapa prov. span. 2234.
4573
grapaut-z prov. 2254
grapon .span. 2234
grappa ital. 2234. 4573
grappare it. 2234. 4573
grappe frz. 2234. 4573
grapper /'(■z. 2234. 4573
grappin frz. 2234. 4573
grappo ital. 2234. 4573
grappolo it. 2234. 4573
grap-s prov. 2234. 4573
gras ruHi. rtr. prov. frz.
cat. 2237
gra-s prov. 3751
grasa span. 2236
grasal afrz. 2238
jrammaire/^rr. 3736 f. 8774 grascia H. 321. 2236. 3745
koiiiitniM'lics \Vi>rlvi>r/.t<iclini
ffriLso .«/Kill. U'JST
-r.iiwa if<i/. 'JjaCi
-rasso t<<i/. 2337
;;rasta siril. Mtilit
;;rat rtr. •_>241
^'ratn ital. UJII
Kratar pror. .|.J7f>
(iratcrii riiiH 2241
firatolla i7ii/. 223!)
Cratii' iMiH. 2241
•jrato it. sjt. ptij. 3757
);ratKia rtr. 37.''i4
};ratti'r fr:. 4670
■;rat-7. ftror. 3757
jjroii rum. 3751
gmiiiicior riiHi. 3750
drmuiit null. 3750
grjxiiutol mm. 3760
(P^iuntois riiiii. 374il
graiir niiii. 2190. 3730
grava rtr. prr. cat. 3768
gravar prov. cat. sp. pt(j.
37C.i
i^ravaro ital. 3704
■.'rave ital. fr:. .ipaii. pty.
87»! 1
-ravoUo I'rz. 3758
-raver frs. 3726 N
L'ravoza cat. sp. ptg. 37li3
L'ravezza Hal. 37G3
u'ravicenibalo ital. 1944
-ravior fr:. 3758. 3687
u'raviro Hal. 3731
u-ravita ital. 3762
ijravois fr:. 3758
•.'ra.\a ptij. 2236
Sraxo span. 2237
u'razal-.s yjioc. 2338
u'lazia ital. 3754
i;raziaro ita?. 3755
u'razinien-s pror. 3756
u'laziola ital. 3754
u'razioso t(a/. 3754
irraziosita if(i7. 3754
1,'razir prov. 3756
irraziro Hal. prov. 3756
grr /■rz. 3757
greal a/r*. 223
f?rcanter afrz. 2247
i,'rcata rum. 3763
irrebierio i(aJ. 3758
^'re<la ;)roB. cnt. s^>. |j<(/.
22(53
^Todin frz. 3777
-reffe frz. 3753
irrcfTcr /Vz. 3753
irreftier frz. 3753
i;rcfrge itnJ. 3767
.,'ref;f,'io ital. 322
;4rcgier afrz. 3764
gregna i<a7. 2250
gregues frz. 3793
grejar yjro». 3757
grel n/'r^. pf^. 3729
grftle franz. 3729. 3744.
3774
gn'ler frz. 3774
grelliar iJ((7. 2240
grelhas ptg. 2240
grello prov. 2210
irtvlot /rr. 22S2. 3729
gr.-l..tt.T frc. 2282. 3729
gri'iiiliinlo ital. 3766
groinliii iM/. 3766
;,'rt'iniri' ital. 45S2
gri'inoiiiT a/r:. 3735
gri'ila .«/iiiH. ;)(/;, 3753
groiiailiiT frz. 3739
groiiar ;iivii'. 3748
griMiicr /V.'. 3738
CnMiol.lo frr. 8788
groiiKii «i/'rj. 3752
gri'fton alt.ff). 3762
gromi fr:. 3749
groppia i/(i/. 4683
groppo ital. 4546
gres iiprov. 3774
gre.s /V.'. 3774
gri'sal altcat. 2238
gri'sil /Vj. 3774
grosillp frz. 3774
gri'.sillcr /r--. 3774
grrsilloii fr:. 3729. 3774
groslo afrz. 3774
grosta i7(i/. 322
grcta ptfi. 2257
gretar pl(). 2267
groto i7(i/. 3687. 3774
grotola ital. 2239
gretto Hal. 3777
groii rum. 3761
grougetat-z prov. 3762
grciijar pro». 3764
grou-s prov. 3761
grcv rtr. 3761
grovar /rt'oy. 3764
grcve ital. 3761
gri'vo /■1-2. 3758
groTor afrz. 3764
grevessa prov. 3763
grevcza jji'ou. 3763
greviar prov. 3764
grevol ca<. span. 120
grczzo t'Ju/. 322
grial altsp. 2238
gribletto /Vj. 6822
grida rum. 2263
grief frz. 3761
grier riiiH. 3794
griess rtr. 3780
grieta span. 2257
grietar .v/ja». 2267
grietc afrz. 3762
grif a/V^. 3768
grifar 7Jror. 3768
grifer «/"rr. 3768
griffagno Hal. 3768
griffe frz. 3768
griffer /V^. 3768
grifFo ital. 3795
griffon /"rir. 3795
grifo ital. sj). pty. 3768.
3795
grifone ital. 3795
grifo-s 2)rov. 3795
grigio tf«/. 3776
grigner frz. (pic.) 3773
gngnon afrz. 3752
grigon /"rj. 3733
gril afrz. 2240
irrllK rtr. 3794
1 grillio ;)i-(ir. 2240. 3794
I grill cat. 3729. 3794
grilla rtr. 3794
1 gnllar .s;mii. 3729
grillo fr:. 2240
I giillcr fr:. 2240
I grill» ilal. iiriir. rut. sp.
1 2240. 3729. 3794
Igrillon fr:. 3794
gril-8 yji-dc. 3794
grim prov. 37(i9
grim» prov. cat.
3770
3769
.s/)nii.
3769 f.
griinact! fr:,
griiiiar prov
griinazo s/ian. 3770
griino tV(i{. 3769
grinioiro frz. 3770
grimpor fr:. 3776. 4650
grinar pror. 3773
griiipcr fr:. 3772
griiiilinii rum. 3744
griiigalot /r:. 8558
gringolaro ital. 7297
griniiii alt.sp. 3752
griiita hmh. rlr. 3771
griiiza Hal. 3772
grinzo Hal. 3772
grip r/r. 4645
gripau cat. 2254
gripo .spnii. 3775
gripper fr:. 3775. 4650
grippo Hal. 3775
gris jiroi-. frz. cat. span.
ptg. 3776
grisct frz. 3776
griseta s;jan. 3776
grisctte frz. 3776
grisotto ital. 3776
griso i<ai. 3776
gris])ignolo Hal. 2270
gritsch rti-. 3776
grognar rtr. 3787
grognir pro. afrz. 3787
groing a/'i-i. 3787
groUe frz. 2190. 3730
gromma ital. 3783. 3785
gronda Hal. 3786 f.
grondaja »««?. 3786
grondea Hal. 3786
gronder frz. 3787
grondir a/Vz. 3787
grondre afrz. 3787
grongo i(n/. 2094
gronhir jirov. 3787
grony cat. 3787
groom /■|-^. 3785
groppa Hal. 4587
groppo itd?. 4587
gros rum. prov. frz. cat.
3780
groseille frz. 4576
groselha ptg. 4576
grosella cat. .span. 4576
greasier /'rz. 3779
grosso ital. ptg. 3780
grotesque frz. 2296
grotta j<a/. 2296
grotto frz. 2296
I Ki'uHvhvu i7ii/. 2296
grotto ital. 6742
groii ptg. 3790
grouinciti» /V.-. 3786
groupo frz. 4687
grii .lanl. s/ian. 3790
griia ;)r(ii'. cat. '<p. ptq.
3790
gnuiu fr:. 3791
grudo ;/((/. 2(K(I
gniK i>(i/. no», frz. 3790
grind afr:. 3791
gnieso «yiaii. 3780
\ griilVlar i(r. 3332
griif(daro Hal. 37(;8
gnigor /■(•.'. 3682
gnigiiarc Hal. 3787
grill a frz 2293
griilha yi(r/. 3781
griilla spa». 3781
gruni rum. 3785
gnimo afrz. 3786
' gvuini'lor frz. 3784
grumoto s/jan. 3786
grumo Hal. span. ptg.
37.S5
Igriiiiiolo Hal. 3785
griinliir pig. 3787
j griinir .syia». 3787
grunyir cat. 3787
grupo span. 4687
gruppo t<(i7. 4587
griita cat. sp. pig. 22!I6
j gnitta .sard. 22!»()
I griit-z prov. 3791
I griiyor frz. 3790
' gruzzo i<ai. 3792
gruzzolo ital. 3792
gryplio ptg. 3796
guaanijar altptg. 3589
1 guaoliapoar s;;a». 8873
guacharo span. 8873
I guadagnaro t(a/. 8845
j guadagiio ital. 8845
guadamaci alt.iji. 1527
' giiadaBa sp. 4062. 8845
guadanar a/t.s/<. 8845
i guadanha pJ(/. 4062. 8845
i giiadare Hal. 8547
j giiadarolla Hal. 8877
guadijeno spa)i. 4062
guado i<a/. altsp. 3687.
I 8549. 8844. 8877
I guadoso ital. 8548
giiaffile altital. 8891
guafla a/isi*. 8839
guai ital. sp. ptg. 8550.
8843
I guaia ptg. 8550. 8843
guaiar ))t(i. 8560
guaido afrz. 3687. 8844
guaime i<a/. 8874
guaina Hal. 8552
guairo ital. 8553
guaita pror. 8841
guaitar jirov. 8842
guailo o/r^, 8841
guaiva altptg. 1757
guajalare Hal. 8843
gnajo ('(n/. 8843
Boiiianisplii's AVortverzcit-linis.
61
gual rtr. cat. afrz. 270.
8549. 8850
giialardon span. 8885
gualcaro ital. 8849
{fualchiera ital. 8849
gualciro ital. 8855
gualda span. 8877
guahlana ital. 8907
gualde ptg. 8877
gualdo span. ptg. 8877
gualdrapa sp. pig. 8590
gualdrappa ital. 8590
giialercio ifa/. 47G1
gualiar prov. 2739
gualiart pioc. 2738
giialt afrz. 8850
guan<;ar ptg. 35S9
guancia iJa/. 3548. 8858
guandir prov. 8857
guaiiir span. 8859
guan-s proc. 8860
guante sp. ptg. 8860
guanto Hal. 8860
guanvar caf. 8845
guaragno ital. 8909
guaragno(u)-s pror. 8909
guaraguato ital. 7217
guaran altsp. 8909
guaran-s pror. 8880
guarda pror. span. 8865
guardar pror. span. ptg.
8865
guardare ital. 8865
guardia if. sp. ptg. 8865
guardian sp«n. 8865
guardiano ital. 8865
guardian-s proc. 8865
guardiao ptg. 8865
guardingo ital. 8865
guardo altcat. 8885
guareoer sp. pfjr. 8862
guarentire ital. 8880
guarento lYaZ. 8880
guari ital. 8876
guarir pror. afrz. altsp.
altptg. 8862
guarire ital. 8862
guarlanda aZfsp. 8890
guarnacca ital. 8863
guarnaccia i<<i/. 8863
guamecer sp. ptg. 8863
guarnello ital. 8863
guarnigione i(a/. 8863
guarnir prv. afrz. 8863
guarnire ital. 8863
gnarnizione t7n^ 8863
gua-8 pror. 8549
guasar prov. 8547
guascliier afrz. 8868
guastada ital. 101
gnastar pro», altspi. aptg.
8589
guastare ifai. 8589
guaste afrz. 8591
guastine afrz. 8589
gnastir a/^rz. 8589
guasto ital. 8589. 8591
guatare ital. 8842
gnaterone renez. 8590
guattera tfa/. 8590. 8871
gruattero ital. 8590
I guavclla pror. 1596
: guaya .spa». p<(/. 8843
guazardinc-s prov. 8885
guazardon-s prov. 8885
giiazza lYa/. 8873
guazzaro it. 8546. 8873
giiazzo ital. 8873
gubbia i<(iZ. 2168. 3800
gubbio ital. 4285
gubernaculo ital. 3796
gubia span. 3800
i gubio «pror. 38t)0
guccbia ital. 125
giiecidatu ).ici7. 1386
gudazzo ital. 3723
giidoignar r/r. 8845
giidura mm. 2061
gui' frz. 8549
guede frz. 3687. 8844
gui'der frz. 8875
gueer frz. 8547
gucffa !<ni. 1757. 8891
gueia ital. 8888
gueiicbir prv. afrz. 8879
guenoiare i<a?. 8879
gucncire ital. 8879
guenipe frz. 4558
gueiion /Vs. 8897
guepe frz. 6665
guer ^>ror. 2740
gueroio ital. altsp. 2740
guerdon frz. 8885
! guere nfrz. 8876
gueres «/"ri'. 8876
gueret /"rj. 1045. 8663
i guerilla span. 8883
I gnerir frz. 5195. 8862
! guerire ital. 8862
I guerle pror. 2740
gaermentcr afrz. 3611.
I 3759. 8550
' guernire ital. 8863
guemon afrz. 3752
guero altsp. 8515
guerpir p)'oy. a/'r2. 8882
guerra ital. prov. sp. ptg.
8883
guerre frz. 8883
guerredon afrz. 8885
guerredoner a/rz. 8885
guerreiro ptg. 8883
guerrero sjian. 8883
guerrier /"rir. 8883
guerriero ital. 8883
guerrier-s pror. 8883
guersch rtr. 2740
guespillar prov. 3616
guet /Vz. 8842
guete champ. 8590
gneto nprov. 8590
guctre /rz. 8590. 8792
guett u-alhn. 8590
guetter /rz. 8842
guetton henneq. 8590
gueude afrz. 3673
gueule /'rs. 3804
gueuse afrz. 3720
gueux /'rz. 1987
guever afrz. 8596
^ufo ital. 3802. 4032
gugent rfr. 3620
gui frz. 8764
guia span. ptg. 8905
guiar prr. sp. ptg. 8905
guiardon-s pror. 8885
guibelet afrz. 8632
guichard afrz. 8903
guiclie rt/'rr. 8899
guioliet nfrz. 8714
guida itaZ. pror. 2717.
8905
guidalesco ital. 8886
guidar pror. 8905
guidardone itul. 8885
guidare ital. 8905
guidaresco ital. 8886
guide /"rz. 2717. 8905
giiider frz. 8905
guiderdonare ital. 8885
guiderdone ita/. 8885
guidon frz. 8905
guidone ital. 8905
guiffa longob. 8891
guiffare longob. 8891
guige «/"rz. 8899
guiggia i(a?. 8899
guigne /'rz. 8892
guigner frz. 4538. 8898
giiignon frz. 8898
guija «pnn. 7462
guijarro sp. 2785. 7462
guijo, -a sp. 2785. 7462
guila 2'rov. 8715
guilar pror. 8715
guile afrz. 8715
guilee frz. 8866
guileiia span. 685
guiler frz. 8878
guillia p<(/. 3575. 8715
guilla span. 3575
giiille iifrz. 8715
guilledin /'rz. 3635
guilledou frz. 3822. 4592
guiller frz. 3671
guillere cZann. 8878
guilleri frz. 6593
guillotine frz. 3803
guil-s pror. 8715
guimauve frz. 5031
guimbelet «/"rz. 8682
guimpe nfrz. 8895
guimple afrz. 8895
guimpler a/rz. 8895
guina ptg. 8898
guinada p<(/. 8898
guinar ptg. 4538. 8898
guiiiar span. 4538. 8898
guinchar span. 8898
guinche «/^rz. 8899
guincher norm. 8898
guinoliir rfr. 8879
guineho span. ptg. 3628.
8898
guinda span. 8892
guindal frz. 8396
guindar span. pt^. 8896
guindas frz. 8896
guindaste sp. j)tg. 8896
guindeau /'rj. 8896
gainder frz. 8896
guindolo ital. 8896
guindre /rr. 8896
guingalet afrz. 8558
, guinget frz. 8558
guingois /rz. 4539
guinhar pror. 4538. 8898
; guinh-.s pror. 4538
' guiiio span. 4538. 8898
, guinzaglio ital. 8730
guiper frz. 8900
guipure frz. 8900
guiren-s prov. 8880
guirlande nfrz. 8890
guirnalda neu^p. ptg. 8890
gui-s a/rr. 8905
' guisa iital. prov. sp. jitg.
8902
guisa r span. ptg. 8902
guisarme afrz. 3665
guiseart afrz. 8903
guischet a/"rz. 8714
guiscos pirov. 8903
guise frz. 8902
guisne a/rz. 8892
1 guisquet-z prov. 8714
i guit span. 3560
I guita sj>an. ptg. 8788
guitare /rz. 1917
guitarra cat. span. ptg.
1917
guito span. 3560
guiton span. 8705
guitran /'rr. 465
guitto ital. 3560. 8705
guit-z pror. 8905
guivre frz. 8744
guizar prov. 8905
guizzare ifa/. 8906
guizzo ital. 8706
gula span. ptg. 3804
gulpeja sp. 8330. 8831
guluppone ital. 3804
guraea ital. 8819
gumeja j'taZ. 8819
gumena sp. ptg. 3718
gumia span. 127
gumina ita/. 127
gumma s!C(7. 3806
guoffola neapol. 3963
guola pror. 3804
gura rum. 3804
gurguia rum. 3812
gurguiu rum. 3811
gurgulho ptg. 2349
gurguta noH. 3812
gurpir jjrov. afrz. 8882
gnrruraina span. 3813
gusa rum. 3720
gusanear sjian. 2222
gusano S7>. ptg. 2222
guscio i7(iZ. 3576
gust rum. rtr. 3815
gusta rum. 3814
gustar s/^an. p<(/. 3814
gustare ital. 3814
gusto ital. .'■■pan. ptg. 38.
3815
guta rum. 3816
. gutuie rum. 2374
«s?
Uoinnniiii'lii'H WurtvonoiKhni*.
//.
Iiitltn ^|^•ul. :iii7:i
lialnT siHin. .i8;n
li:il)lii s^Hi». :iiks:i
lialilar .«/«in. MlKSI
liatilor /V.'. 3«)S4
liaca x/Miii. :tS'lii
liaoanoa .«/xiii. :IS4J
hni-oilor .«;kim. :tO!t'.l
liacor .s'^Miii. :U)!I-I
harlia n/xiii. :tltl2. 3-S7.'i
lmrlu< /r.-. ;<87,')
liaolioiiu'iit /V.-. SI
haciiMiila spa». :l(K)2
hacinn .«/niii. :II64
hnrino span. 3i)i;J
had a .«/inn. :)t(S'i
hndar span. IIU!"
liailir 'i/V;. 3!»01
lia^jar.l /iv. HltOS
liaio fi:. :t852
liailloij /■)■;. 3843
liaiiio fiz. 39()l
liaiiic n/r:. 31I01
liaip-s ;>if)r. 32;t
liair tinrm. 3850
hair /rj. 3901
haire fr:. 3385
hairon afrs. 3920
haiso n/'cj. 3957
halt a/'rz. 3921
haitior n/Vz. 3921
halafjar .s7ia»i. 300
lialaij;re afrz. 336
halar span. 3860
hallierc afrz. 3863
lialbran /V.-. xpan. 3861
halcon s/inn. 3112
halila span. 3114
hale rt/i-'. 3862
hale frs. 3847
halochc .<>pan. 421
haleine /'/z. 369
lialeiner f'iz. 369
halor /")". 3800
haler frz. 3847
hali<,'otc afrz. 3886
haligoter afrz. 388G
hallar sjjan. 302
ha lie /^1". 3862
hallebarde frz. t'801
hallicr frz. 3897
halot /■)■£■. 3978
halt afrz. 3864
halte />". 3864
ham afrz. 3858
hambre t^patt. 3130
hainliriento .«7/0«. 3134
haitieau frz. 3858
liame(;on /Vz. 3867
haniel afrz. 3858
hanipa span. 8574
hampe /rz. 3874
hanafat frz. 3871
hanap n/"»". 3967
hanche frz. 574. 3872
hanebane frz. 3927
linncplrr 'i/"!-.', 3967
haii^'ar fr:. Mii
haimotnii frr.. IW."».'»
Iiansnoii afrz. 3Xl!9
'hniiKO fr:. 3873
haiisto .i/i-.-. r.M. 3S99
haiito ii/r,-. 514. 3s;»«l
liaiiliT /V:. .'»05
happ.. fr:. 387«
happiT /V.'. 3S76
ha»iiu'MfO />•.•. 3842
hai|iiot fr:. 3840
liaiim>(t) II fr:. 3840
hara};aii .tpan. 691
haralor n/r.-. "879
haraii);iii> fr:. 4021
haranj;nor /r^. 41121
harapo spun. 3893
haras /'/•,-. 387s
haraiitc nllsp. 3.^84
harcclor frz. 39.')7
hard irnthn. 72S1. 7522
hariia ;<f<7. 5619
hardc frz. 3143
hanler irallnu. 7522
hanles /V*. 3143
harolo afrz. 3879
haroler a/Vr. 3879
harong frz. 3882
barer «/Vr. 3879
hargiic a/rz. 3888
1 har};ncr afrz. 3888
harf;nciix /Vr. 3888
har<;uigner norm. 3SS8
haricot frz. 397 iV
harieotcr /"rj. 398
haricoteur frz. 397
, haricr afrz. 3879
harigneux nocm. 3888
harigotor afrz. 897. 3886
barija ital. 3149
harina .yinM. 3145
barinero span. 3146
harlo afrz. 3847
harligote ci/Vr. 397. 3886
harligoter afrz. 397
harlot frz. 710
harraa s/)a». 3887
barmaga span. 3887
harmalo /')•-'■. 3887
harnacber frz. 3844
barnais frz. 3844
barnasphicr a/'rz. 3844
barnasqiiier afrz. 3844
barneschier n/'rz. 3844
harnois frz. 3844
baroder afrz. 3891
harouclio a/Vr. 3199
baroiiese norm. 4027
barpailler /■)". 3'-i93
harpe frz. 3892
barpeau frz. 3893
harper /"rr. 3892 f.
harpigner frz. 3893
harpin frz. 3893
harpon /"/z. 3893
hart frz. 3143
bartado .s/)a«. 7179
I bartar span. 3151
I harto sjtan. 3151
hiusiird frz. 959
basardor /V:. 959
hanardeiix frz. 959
hanchiori' a/'iT. 3890
haao fr:. 3H96
haslo afrc. 3847
basta /i/)ii>i. /i/r/. 3086.
3899
bastiir span. 308(i
haste afrz. ptij. 3899
hasler afr:. 3899
hastt'rel <i/V.-. 3899
bastoiir afrc. 3899
hastial .«/inn. 3162
hastiar allsp. 3159
hastier afr:. 3899
bastio K/ian. 3161
hastioso altsp. 3160
hate />•-. 3869
hatelot norm. frz. 3899
hater frz. 3859
bateroaii /it. 3899
batoroi afrz. 3899
liateur frz. 3899
liaticr /IT. 3899
hatif frz. 3859
biitillo /Vz. 3899
bato .s-;>iin. 3164
bauban frz. 3969
hauberc afrz. 3863
liaubert frz. 3863
hauver henneij. 3973
have /rz. 940
bavene afrz. 3846
haveneau /"rz. 3851
havenet frz. 3851
haver /Vz. cat. pig. 940.
3837. 3973
hav{e)roii frz. 3835
havot /")-2. 3973
havir frz. 3619
bavle afrz. 3846
bavre /"k. 3846
havresac frz. 3838
haya .syjan. 3108
hayer afrz. 3852
haz altspan. altjitt/. 112.
3086 ^,>-l
hazaiia span. 3094
he span. 8698
bealmet afrz. 3923
hoaume frz. 3923
hebdoiiiada spiTn. 3914
beberge frz. 3881
hebet )«;». 3915
hebete frz. 3915
bebetor frz. 3915
hebguci iMm. 3915
hebilla span. 3220
hebra ,?;;an. 3221
hebrero sjjan. 3177
hechicerfa span. 3095
heebizar s/wn. 3095
beohizo span. 3095
hecho .s/jan. 3100
heder span. 3366
bediondo .tjian. 3365
bedo .«;)an. 3364
hedrar sjjan. 4440
beido ;)(f/. 187
liehiiri'o afr:. 2(!1
bcitii pi, I. 187
he-la .v/(,i(i. 869S
belar spin. 3636
hihis /I-. 4690
heleehal spun. 3242
heleehar span. 3242
heieehu .s/ki». 3243
b.der /'/■-•. 3857
helgiiera Sjiiin. 3240
he|lei|iiiii iifr:. 3922
be! mo 11/ V.-. 3923
he-K> sjian. 869.S
holt afrz. 3953
lieinatito /'rz. 3848
lu'iiibra sp. 2664. 31K7
bemirranin jitg. 3925
liomina a^hoi. 3926
henap afr:. 3967
bencliir span. 4134
bender .«/hi»i. 3268
bondrija neasp. 6760
bennir /'«. 3954
bei|uor pic, 3841
her prnv. 3937
bera /////. 3917
horalt afrt. 38Hi
heranc;a pt(/. 3935
biM-aut frz'. 3884
herba pror. cat. 3929
herbage /r^. 694
berlie frz. 3929
herbcrgo afrz. 3881
herbcrgier o/i-z. 3881
horboux frz. 3932
herbier /■)•♦. 3929. 3931
herboao span. 3932
bercelor afrz. 3957
horde a/'rz. 3933
herdciro ptq. 3934
hero afrz. 3918
here /^rz. 3918
heredar span. 3936
herede S(irr/. 3936
heredcro span. 3934
hcrel allplg. 3936
herencia s/)an. 3935
beretatge-8 pror. 3935
horcu cot. 3936
herir span. 3195
berisser frz. 2839
berisson /'ij. 2839
heritage frz. 3935
hi'ritier /'i-z. 3934
bermano, -a span. 3660.
7627
bermine frz. 735. 3889
hermos neucal. 3405
bermoso .s/)«w. 3405
hi'ron frz. 3920
beros frz. 3938
berpe cat. .s^j. ptg. 3939
berpe /•)". 3893
berpcr norm. 3893
herrador .«pa«. 3080
herrar sjyan. 3203
hern'Ti span. 3148
herrcria «pa». 3201
herrero span. 3082. 3201
herrin span. 3204
Romanisclies Wortverzcicluiis
63
lierropcii span. 3207
hcmimbre span. 3204.
3206
liersc frz. 3!)57
lierva ptg. 3929
hiTvedo galiz. 702
hervero span. 2832. 3929.
3931
hervir spin. 3210
hervoso ptg. 3932
hesc afrz. 3957
hesser a/"rz. 3943 ,
hestaudeau a/'rz. 3853
faetaudeau frz. 3853
hetre /■;•--. 3940
heuro frz. 3990
heurcux frz. 325
lieurt H/'r.'. 8522
heurter nfrz. 8522
heus yascof/n. 3251
lieuse (j/Vr. 4006
houx afrz. 3953
lii cnt. a;'((7. 3951 ,
biavvuru eahibr. 3318
liibou frz. 3948
bicier a/'r^. 3965
liid rum. 3364
hidalgo span. 3249
bide a/V.-. 3362
bideux frz. 3363
hie /7/rr, 3952
hieble frz. 2752
biedra s2)an. 3917
hiel s;jn»!. 3182
hielo span. 3636
liienda s/)nn. 3263
bier frz. 3937. 3952
bierro s})an. 3205
biesc ii it i rum. 3955
higado span. 3223
higo, -a .s^ja". 3225
bija span. 3238
hijci span. 3248
bijuelo sjjajf. 3245
hilar si)an. 3254
billot /r.?. 3246
hilo span. 3256
hilvan span. 3260
bincar o/f.'^^-. 323J Y
bincha 6710«. 4258
hincbar .'^p. 2085. 4258
hiniesta j^-""'- 3651
biiipjo sp. 3190. 3657
hipo span. 7485
bipota ri(W. 3928
biralt afrz. 3884
hirco span. 3956
biroiulelle /"rz. 792. 3959
birto pti/. 3958
bisca S2)an. 2850. 8764
bisde «/■)■/. 3362
bisdeux afrz. 3363
hisser frz. 3961
bistoire /V". 3962
hito span. 3224. 5611
hiver frz. 3947
hiveriier />". 3946
bo jra//. 7281. 7295
hober afrz. 398t;
hf>berpau /K-. 3970
hobin frz. 3971
bocbo «/■«. 47. 3977
hocber frz. 47. 3973
hochot frz. 3973
hocico span. 3171
hogauo rt?J.<^>. 586. 3950
liogaza span. 335
hogner frz. 4052
bogue norm. 3906
hoir /"it. 3936
hoja «pa>!. 3371
hoje ptg. 3974
hojoso span. 3370
holgar span. 3374
holgin, -a .<f;>an. 3495
hollar span. 3496
hoUejo s/)a«. 3375
hoUin apan. 3495
boniard /r? 1541. 4053
hoiubro span. 3982
hombreira jitg. 4042
hombro .</)«». ptg. 4043
homo tn*. 3982
bomem ptg. 3982
homcnagem /jfjr. 3979
bomenaje span. 3979
homenatge s prav. 3979
bommage /"r^. 3979
bom me frz. 3982
lionda .«jjan. 3507
bondear spnn. 3507
bondo span. 3513
bonestc a/").:. 3983
honesto span. ptg. 3983
bongo ital. 3514
bonir n/'cz. 3910
bonnete frz. 3983
bonneur frz. 3984
honor s^;a»!. 7^(7. 3984
ib)onors pror. 3934
honra span. ptq. 3984
lionte />•--. 3909
bontem ptg. 220
hoiitoier afrz. 3909
liopo «/jrtH. 3988
hupital frz. 4009
hoquet frj. 3989
hoqiicton frz. 469. 6516
bora cat. sp. ptg. 3990
boracar span. 3382
horadar spn». 3382
horano span. 3383
horca span. 3520
horcadura s^>aw. 3521
borcajadura span. 3521
hereon «/)(/«. 3524
horde frz. 4058. 5770
hordeis afrz. 4058
' hordeolo ptg. 3993
border a/iz. 4058
bore norm. 3991
horlogo /"li. 3998
horloger frz. 3997
horma span. 3396
bormazo «^ja». 3397
hormigar span. 3401
bormigoso .'•^wn. 3402
bormiguear .span. 3403
hormigiicro span. 34(HJ
bormis frz. 3392
horn rum. 3530
bornabcquo .«^^an. 3996
hornaveiiue ptg. 3996
borro span. 3999
hor.* /■«. 3384
hort cat. 4005 1
horto ptg. 4005 |
hosco .«pan. 3538 '
hose afrz. 4006 j
hospedagem pig. 4010 '
hospedaje span. 4010 [
hospedar span. ptg. 4013
hospedaria ;)t^. 4010
hospede ptg. 4007 [
hospedeiro ptg. 4010
hospederia »jja». 4010
hospedero span. 4010
hospice frz. 4012 ;
hospicio s/). ptg. 4012
hospital proy. spa», ptg.
4009
boste 7;<<7. 4014
hosteria span. 4010
(h)oste-s proc. cat. 4007
hostigar span. 3543
hotel frz. 4009
hotelier fr^. 4008
hoto altsp. 3170. 3498
liotte frz. 4061
houblon /■/". 3985
lioue frz. 3973
houer frz. 3973
bouille /^c'. 7281
houle franz. 4015. 4036.
5736
boupeo frz. 3987
boupi a/r--. 3948
bouppe frz. 3988
houppelanda frz. 5751
houpper /it. 3988
hourquo frz. 4048
hoiis rt/")-'-. 4037
liouseaiix frz. 4006
liouspiller frz. 2365
bousse /rr. 4039
housser frz. 4037
houssoir /rj. 4037
houx frz. 4037
hoy span. 3974
hoj-a ,<p«n. 3416
boy a 11 frz. 3973
boydia span. 3975
bovo span. 3416
hoz .«pan. 3128. 3171
bozar span. 3128. 3171
bu afrz. 4029
buard frz. 4029
buata .«yjan. 5802
hubiar altsp. 5702
hubillon altwaUon. 3985
bucha sp. p<(/. 40.59
buche frz. 4059
bucber frz. 4031
huchier a/'r.'. 4031
bucia altsp. 3231
huebra span. 5746
hueco .n)an. 5709. 8802
biiei proc. 3974
hueimais pro». 3976
hiier frz. 4029
huorfuno span. 5780
liucro .«pan. 8515
buorgo span. 5764
huerto span. 4005
biiesa span. 3413. 4O06
hueso .«pan. 5791
hucsoso span. 5792
huesped span. 4007
biieste span. 4014
huette /"z-^. 4029
huevar span. 5807
hiievo .span. 580S
huevos altsp. 5756
huge afrz. 4059
huguenots /V^. 2789
hui afrz. 3974
huidero span. 3491
buidizo span. 3488
huileux frz. 5730
builier /"rz. 5728
huir span. 3489
huis /V^. 5795
huissier frz. 5793
buit frz. 5713
buitante 0/«. 5715
huitieme frz. 5712
huitre /■)•£. 5796
' huivar ptg. 8476
; huler afrz. 8476
bulha ptg. 7281
bulla span. 7281
bulotte frz. 3978. 4036.
j 8476
bum ptg. 8508
humain frz. 4040
1 humanite /")•;. 4040
' humble frz. 4050
j humbral i.tp.) jitg. 4042
I humbreira pf(/. 4042
humear sjMn. 3501
bumectar prov. 4045
humecter frz. 4041
Iiumedecer .span. 4045
' humedii span. 4048
humer frz. 4054
humero span. 4043
buuicur frz. 4055
humid ])roc. cat. 4048
bumidad, -cdad sp. 4046
humidade pij. 4046
bumiditat-z proc. 4046
humido sp. ptg. 4048
luimildad span. 4051
luimildade ptg. 4051
bumilde sp. jitg. 405Q
bumilbar p'fl. 4049
bumiliar prov. cat. 4049
bumilitat-z jirov. 4051
buniilitr />■;. 4051
bumiliar span. 4049
(b)umil-s pi'oi). 4050
bumo span. 3504
buna sjian. 4056
bune /;•-. 4056
hun-s prof. 8508
huppe /'ri^. 2732
! huppo /"rr. 2732
huppe frz. 8509
buquer pic. 4031
hurai-an span. 4057
Ii4
Knniiiiiisi'lH's Wiirtvprxuiclinis.
Iiuraro cfnin. :<HK2
liiiniilo N/iiiii. :tH8:<
luin- ir:. -Joas
luirtj.ir spn». HAJ;»
liiiivtin >7i(iN. :i'i2l
liiirli<r /rr. HI7t!
Immii A/.riii. 3581
Imrtiir spnii. HfiSJ
luirtcr (!/>.•. KISJ
liiirto span. .sri34
liiisMin k;hin. 'i7H7
liu«iimr .«/«iM. .'>787
liiisiiumr .«/«Ml. .'>7i^7
liiisnio .«;>(iH. 57^7
liiiso itpnii. :I544
hlltu s/MIN. lOtiO
huttc /■!•.' .«(MiO
liuvo afrz. 8!H»I. 1030
huvol /Vr. 40^11
huvotto afr:. 3904
liiiy:ir alts/). 5702
I /KM), cd/. pror. /Vr
285«. 3!>51. 4078
inntinriii rum. 4457
iiipii riiHi. 282!»
i;irl>a rum. 392!t
inriia nun. 3947
iarvii r(r. 3929
iasca riiw. 2860
iavc n/'r^. 678
ibiohe afrz. 4065
iceliii afrz. 2766
iccstui a/V*. 2772
H /i--. 2758. 3951
icil afrz. 2764
icist «/"Ci. 2770
i?o (1//-^. 2761
iooaiia rum. 27SS
idade pt(j. 284
iiiilio ital. 2543
ied n/m. 3845
ledorii rum. 3917
ief rfr. 58(J8
ieniiper rum. 4498
iepiire rum. 4760
icr /7r. ^jror. 3937
ierbos j-mwi. 3932
ieri ital. rum. 3937
ierna rMm. 3946
ierre afrz 3917
ierrii .lard. 3947
iert r/r. 4005
ierta rum. 4784 f.
iesi rum. 2944
iesit ri/m. 2955
iesitoare rutn. 2954
iess rtr. 5791
ieu rtr. prov. 2783
ieuvre nproi: 2751
iewi <j/"rz. 4455
if frz. 4443
iglpsia span. -Jllb
iglia rtr. 4073
ignel afrz. 7570
igrcja /)<(/. 2775
i gual spav. pig. 270
I iirunle ital. 27o
i^in' sanl. 3951
il /Vz. 407H
\\u prov. 4073
ilo /V.'. 4367
ilhn pror. pli/. 4073.
4537
illial ptfj. 4073
ilhargiiV''.';- -1073
iliors nfr:'. 4073
' ilia eat. 4357
illada r.i/. 4073
illiio .sard. 40so
illiiniinnr prr. plij. 4923
illiiininarc i<. 40.S3. 4923
illiunintT fr:. 40S3. 4923
illiistraro ital. 4086
illustre itnl. 4085
iluor rt/V--. 408(1. 4869
ilupoqiio afr:. 4(t80
iliiniinur span. 4923
ill! rum. 4829
image frz. 4089
iinngoni ;)///. 4089
imaged .span. 4089
imaginai.-ilo pt(j. 4087
imaginaclon ,v;)rt;i. 40.S7
imagination frz. 4087
imagiiiar .<;). ptg. 4087
iniagincr /rj. 4087
iman span. pi;/. 138
imbarraro ital. 40S9
imbastare lYn/. 1077
imbi'cilo frz. 4090
inibcllire i7n/. 4091
inibciia sard. 42fl3
inibcrciare ital. 1127
imbiancare i7n/. 1242
imbidriar sard. 8784
imbiettare t'toZ. 31
inibina rum. 4092
imblanzi rutn. 1237. 4093
i imboccare ital. 4097
imbonire i/a/. 4094
imbosoare ital. 1439
imbottatojo iVn/. 4099
imboura rum. 4100
imbraca rum. 4095
imbranci rdi». 4096
imbrattare ital. 1322
iinbriaccare i7(i^ 4236
imbriacc] Hal. 2746
imbriat frz. 2746
imbrogliare (<(//. 1410
imbronciare ital. 6840
imbuca r«ni. 4097
imbiina rum. 4094
ijnbuto ital. 4099
iniitar ;jrr. cn^ sp. ptg.
4101
imitare jVoZ. 4101
imiter frz. 4101
immaginarsi ital. 4087
immaginazione ifn/. 4087
in)(mjaginc ital. 4088
immane ita?. 4102
iramantincnto ital. 4310.
5097
immense frz. 4103
immense t'tn^ 4103
Immobile i7<i/. fr:. 4105
iiiiMiobiljta ital. 4105
iniiniii .«(in/. 5361
iminnlaro Hal 410ii
imnii'UT fr:. lliKl
ininiondozK» I'M/. 4108
inimiinilicn frc. 4108
inimondizin if(i{. 4108
imni>>vi'l ptfi. 4105
immnltcsci rum. 4107
inios rum. 4829
inipai-a rum. 4109
inipairiaru t7. 4110.5814
ini|>ao>'i» ital. 4110. 5814
ini|)ftn/.esc rum. 5H60
impararo i7<if. 4112
I ni pa rat rum. 4121
Inip.'trati'nKa rum. 4122
iniphrati n<m. 4126
imparalio rum. 4125
imparccliia riiHi. 647
impart! rum. 4113
in)i)artir s]ian. 4113
iiii])artiro i/n/. 4113
impastojaro it. 4114. 5934
impeoiare ital. 4131.6120
impodira altilal. 4115
inii)egolare it. 4231. 6120
inipollicfiato ital. 4118
imppiia noH. 4120
impeunaro ital. 4120
imperar ^jror. cat. span.
ptg. 4126
iniperare ital. 4126
impcratdrc, -dore if. 4121
impcratrice ital. 4122
imprratrieo frz. 4122
inipcratriz ;////. 4122
imperial frz. 4124
iniperialo i/d/. 4124
imperiarc ital. 4126
iniperio ital. .span. ptq.
4125
impeto ital. 4129
impettigino j7<i/. 4127
impicciare ital. 6119 f.
inipiedica rum. 4115
impiegare j7n/. 4135
impiegato Hal. 4135
inipiolitat rHW. 4118
inipietrare, -ire it. 4126'
impiotri rum. 4128''
impigare .sorrf. 6120
impigem ptfi. 4127
impignero ital. 4132
impinge rwHi. 4132
impingere ital. 4132
iinpippiare i<«7. 5867
impli' rum. 4134
implorare Hal. 4136
implorer /j". 4136
impoli frz. 4137
impolverare it. 4146. 6466
inipotenf-e /;■;. 4139
inipotencia prov. cat. sp.
ptg. 4139
impotente ital. 4138
impotenz{i')a ital. 4139
impregiura rum. 4123
impregnare ital. 4140
I Imitr^irnor fr:. 4140
iinproiita iM/. 4142
iinprcstitu Hal. 6342
impri'siira n<Hi. 4141
imprimer fr:. 4142
iinproiita ital. 4142
iinpriintare idi/. 4143
irnprnperar up. ptg 4145
iinprmi'raro ital. 4145
impninnit r»Hi. 4113
' impriimiita rum. 4143
inipiiissaiico fr:. 4139
inipiiissant /"r,-. -1138
JDipullto ital. 4137
inipuni'meiit /i:. 4117
im]mrii>nH'nti> ital. .1147
inipuiigo rum. 4148.6476
iinpnni rum. <>174
iiiipiita rum. 1149
impiitar .fyi. pig. 4149
inipiitan^ »(«/ 4149
impiiter frz. 4149
inipiiternipi mm. 4139
impiitori mm. 4139
impntina rwm. .")953
imputrezi rum. 4150
inipiitridire Hal. 4150
\ irnvrrn rtr. 3947
in Hat. rum. rtr. 4151.
I 4843. 8508
inaddi mm. 4163
inainto rum. 4152
inalt rum. ilhH
inalta rum. 4154
inarma rum. 4156
inaspare ital. 3898
inaspri rwm. 4157
inasprire ital. 4157
inaiintru rum. 1299
inavutesci mm. 4297
inoii rum. 178
incalciare itfi?. 4161
incalica rum. 1445. 4159
incalta rum. 1494. 4161
incalzaro ital. 4161
incapp rum. 4162
inij'ar ptg. 2817
incarbonire i(a/. 1650
incarca rum. 4165
incar(i)caro ital. 4165
incarnare ifn/. 4164
inc^astrare it. 1625. 4166
incendero ital. 4168
incensare i<n^ 4168
incenso ital. ptg. 4168
incepo rum. 4175
incerca mm. 4176
inceso ital. 4168
incetta i<a?. 4169
incettare ital. 4169
incha ptg. 4258
incbar yX^r. 2086. 4258
ini-heiii ritm. 4179
incbiavare altit. 4179
incbiedero ital. 4320
inc.hiedica rum. 4115
inchiega r»m. 1965
iuchina rum. 4181
inchinatiune rum. 4180
inchinazione itn/. 4180
Ronianisirlics Wortverzcichiiis.
65
iiichiostro iinl. 2816
inciampare ital. 8035
inciampicare ital. 8035
inciarapo ital. 8035
incienso sjmn. 4168
incigliaro ital. 4172
iiieignare ital. 2814
incinfrignarc ital. 2814
incingo mm. 4174
incingere ital. 4174
inointa i<a/. 4173
incischiare ital. 4177
inclinavSo ptp. 4180
inclinacion s/)a«. 4180
inclinaison frz. 4180
inclinar pror. cat. sj}an.
ptQ. 4181
inclinaro ital. 4181
incliner /Vz. 4181
incoaci ruw. 3951
incolto i<a/. 4202
ineommodare ital. 4185
incommodo Hal. 4187
ineorda nim. 4191
incordaro if. 3809. 4191
incovaia rum. 4188
incraticchiare ital. 4194
increde rum. 4195
increditenza no». 4195
increscere Hal. 4196
increscevole ital. 4196
increscioso !(a?. 4196
increspare Hal. 3477
incresta rwrn. 4197
inerinarsi ital. 2252
incruci rum. 4198
incrucisa rwrn. 4198
incruenta rum. 2291.4199
incubo frz. 4201
inoubo Hal. sp. ptg. 4201.
5102
incude ital. ptg. 4205
incudine ital. 4205
incuiba rum. 4200
incuina rum. 2335
inculto Hal. 4202
incungiur ruw. 4203
incungiura rum. 4203
incunostiinta rum. 4183
iucununa no». 4192
incuviinta rum. 4190
inda JJ'^. 4208
indaco Hal. 4225
indarno ital. 2395
indatina rw»!. 4206
inde rum. 4207
indebitare i(n?. 4209
iudelunga, -i rum. 4213
indemana rum. 4216
indemanatic rio». 4215
indemna rum. 4217
inderat rum. 4219
inderatnici rxni. 4219
indesa rum. 4218
indestiil ruw. 2510
indestula rum. 2510. 4220.
7178
indeves modenes. 4211
indi Hal. 4207
indice lin?. 4222
iidico Hal. 4225
ndietro t<((?. 4219
ndiot cat. 1969
ndirizzarc ital. 4226
ndirizzo lia?. 4226
ndis rtr. 4222
ndolciare, -iro ital. 4232
ndraci rwrn. 4230
ndrepta rum. 2589. 4226
ndiiici rum. 4232
ndiiplopa iHHi. 4233
ndura rum. 4229
nduraro ita/. 4234
ndustria ital. 4235
nebbriare ital. 4236
nol rwjn. 553
nela rum. 584
nelar )•!<»!. 552. 583
nerpioare Hal. 3893
nfaina ruyti. 4243
nfame i<a/. 4240
nfame frz. 4240
nfamia Hal. 4239
ofantia .«yja». 7)^7. 4242
nfantc it. sp. ptg. 4241
nfanteria span. 4241
nfanzia ital. 4242
nfasa ri/w. 3156. 4244
nfasciare ital. 4244
nfata rum. 4238
nfera rum. 4249
nferbinta rum. 4250
nfercliire sarrf. 4246
nferire ital. 4247
nfermita H. 4256. 5409
nfermo i7n?. 4256
nfermo ptg. 0010
nfern cat. 4248
nferno ifn/. pf(/. 4248
nferrare ital. 4249
nfia rum 3244. 4252
nfiare itn/. 4258
nfierno span. 4248
nfieza ptg. 297
nfige ru»i. 4251
nfiggere Hal. 4251
nfilare j(a?. 4253
nfilchi sard. 4246
nfilzare H. 3247. 4253
nfingardia ifa?. 4255
nfingardire ital. 4255
nfingardo ital. 4255
nfino i<a?. 4254
nfiora rum. 2467
nfiori runs. 4259
nfira rum. 4253
nfirchi sard. 4246
nfiripa ruw. 4253
nfla rum. 4258
nflacara ruw. 4257
nflar cat. sp. ptg. 4258
nfoca rum. 4260
nfocare Hal. 4260
nfoia rum. 4262
nfolcarsi ital. 4184
nforcare tJ. 3523. 4275
nfra prov. 4264
nfrangere Hal. 4268
nfrati rujn. 4265
nfrenare ital. 2466
nfri^no Hal. 3324
nfrina ruw. 2466
nfringo rum. 4268
nfrumoseta ruw. 4263
nfriinire ital. 3480
nfrunta rum. 305. 4269
nfrupta ruw. 4270
nfumura rum. 4272
nfunda ruw. 4273
nfurca ruw. 3523. 4275
nfiir^ao ptg. 3506
nfuria ruw. 4276
nfuriare Hal. 4276
ngabolare tosc. 1635
ngaggiare Hal. 8838
ngairna rum. 3589
Bgal rtr. 270
ngalbini ruw. 4277
ngana rum. 3589
ngannare i(a/ 3589
nganno ital. 3589
ngegnare Hal. 4280
ngegnere i7a/. 4279
ngegno Hal. 4282
ngenheiro ;>t(/. 4279
ngeniar span. 4280
ngenier frz. 4280
ngeniero .s;ja«. 4279
ngenieur frz. 4279
ngenieux />«. 4281
Dgenioso Hal. span. ptg.
4281
ngenuncbia rxon. 3656
nger rum. 556
nghieta rum. 4283
nghinfa ruw. 4189
nghiottire it. 3705. 4284
nghirola modenes. 687
nghita rum. 4284
ngiarmare i<n?. 1668
nginocchiare Hal. 3656
ngiuriare ital. 4306
ngiusto )fa^ 4307
ngle span. 4293
ngluta ruw. 3705
ngojare Hal. 4295
ngombrare it. 2330. 4204
ngoaibro )>. 2330. 4204
ngrasa ruw. 4193
ngrassare Hal. 4193
ngremance afrz. 5588
ngreua ruw. 4289
ngreuml ruw. 4289
ngrosa rum. 4292
ngrossare Hal. 4292
Dgua ptg. 4293
ngubbiare Hal. 4285
nguinaglia ital. 4294
inguine iiai. 4293
nguotta rtr. 5574
ngurluesci rum. 4296
ngust rum. 567
ngnsta ruw. 566
nhilar prov. 3954
nholba rum. 4430
niema ruw. 4298
nima rum. 570
njuga ruw. 4305
njura rum. 4306
njuriar cat. sp. ptg. 4306
njnrier frz. 4306
njusto /rr. 4307
nkiiiny rtr. 4205
nlacciare ital. 4308
nlatui ruHi. 4308
nlauntru ruw. 4299
nnioble span. 4105
nmovil span. 4105
n(n)alzare ital. 4154
nnante, -i liaZ. 4152
nnanzi ital. 4152
nnaverare Hal. 5543
nnebbiarsi i7a/. 4312
nneca rum. 2817. 4313.
5575
nnegura rum. 4312
nnestare ita/. 4301
nneslo rum. 4301
nnoda rum. 4315. 5632
nnodare I'ta/. 4315
nnoi rum. 4316
nnopta ruw. 4314. 5630
nnota rum. 4311. 5555
nnotiitor rum. 5551
nnoura rum. 579. 4317
unovar prov. span. ptg.
4316
nnovare ital. 4316
nnover /"rz. 4316
nnocchiare ital. 4318
noculare i'iaZ. 4318
noghe sard. 3972
nopta rum. 579
nquirir span. j3<(/. 4320
nradacina rum. 4321
ns prov. 4411
ns ruw. 4433
nsalata Hal. 7089
nsangera ruw. 4325
nsangiiinare ital. 4325
nsaponare it. 4328. 7152
nsavonare rtn/. 7052
nsavonari sicil. 4323
inscrire prov. frz. 4330
nscriue ruw. 4330
nscrivere ital. 4330
nscgna ital. 4340
nsegnamento lYnL 4341
nsegnare Hal. 4341
Dsembra i7a?. 4342
nsembre Hal. 4342
nsgminta rum. 4333. 7359
inseminti rum. 7359
nsenina ruw. 4334. 4341
nsera rum. 4336. 7419
inserenare ital. 4334
inseto ital. 4338
nseua rum. 4332. 7355
insieme ital. 4342
nsignia .sjj. jjt»;. 4340
nsipillare Hal. 4339
nsira ruw. 4335
nsora rum. 8539
nsorari ruw. 4345.
7628
nsosso ptg. 4358
nsoti rum. 4344. 7579
nspioa rum. 4346. 7676
inspina rum. 4347
"nstari rum. 4348
Kiirting, hit.-ioiii. Worterbueh. IWortvprzeichni.sse.)
KoiimiiisrlicH H'ortvoreoiRliniH.
liiMiKurr iiitl. 7707
instiiiita rum. iH'ii)
in«titiu<r /r: 4352
i(.nUtriiin< it. fri. 43f)4
inRtniniPiit />.'. 4863
iuOstriimonto itiU. 4353
insiiila rtr. 3070
iiisufla rum. 435()
insula ptij. 4357
iiisiisi mm. 44:M
int afrz. 4207
iiiUri rum. 43til
intarita rum. 4302
intarziii rum. 43()3. 8044
intp^rnr cat. simit. ptt/.
4365
intograro ilnl. 4365
intogro /trot). 4364
intoprpr /r.-. 4366
intogri rum. 4365
intogri) It. cat. span. ptr/.
4364
iiittfirivar ptg. 4364
intoirii;o ;<^/. 4364
inteiu rum. 605
intol (I/K-. 272
intelego rum. 436S
intelepti rum. 4367
intelletto i<n/. 4366
iiitolligero ital. 4368
iiitondero i7<i/. 4370
intencbraro ital. 4371
intonerirc i/(i/. 4373
interi's span. 437(1
intercsse ital. ptg. 4379
intoret /r:. 4379
interioro ifo/. 3483
intcrloca rum. 4384
intermezzo »7«/. 4384
intorrogar ital. prov. cat.
sp. ptg. 4388
interrogation frz. 4887
interrogazionc ital. 4387
inteso rum. 4391
intcssore lia/. 4391
intestines sp. ptg. 4378
int(i)ero i7<i/. 4364
intignere ital. 4393
intimplik rum. 4369
intinde rHHi. 4370. 8097
intineri rum. 4373
intinge rum. 4393
intirizzare i<a/. 4364
intirlazzari sicil. 4680
intoaroe rum. 4396
intonare t7n/. 4394
intontire ital. 8229
intoppare i7a/. 8238
interna rum. 4395
intomo i(((7. 8247
intrebaciune rum. 4387
intralciare ital. 4679
intralias ^(ror. 4376
intrama rum. 4398
intrambo, -i, -e it. 4377
intramcndue ital. 4377
intrare j'ta/. 4403b JV
intrarma rum. 4399
intra sard. rum. 4375
intrecciaro i7a/. 4401
Inll-^IC rum. \'M'^
iiitrirar, -gnr /i','/- •••102
irilrioan» idi/. 4^l"-
ititriro itdl. 4I0'J
intrigan> Hal. 4402
intrigo iNi/. 4402
intriguo frz. 1402
iiitrigiuT /V.'. 4102
iiitnnrar spuu. 4102
intristii rum. 4403
intristare, -ire iV. 4403
inlri'n|ue ital. 4380
iiitrii rum. 4375
iiitriuii I'KHi. 4390
intuiieca cmwi. 4371
iiitiinerec rum. 4372
intuzzaro ital. 4406. 8209.
8416
inuzzolirc ital. 2855
invadoro Hal. 4413
invadir x/jah. ;j?(7. 4413
iiiviit rum. 4424. 8778
iiiviUa rum. 257. 4424.
8778
inveeobiare itnl. 4418
invecbi ri/iH. 4418
invecina rum. 4419
invelenire ital. 4414
invenina rMMi. 4414. 8610
inverdiro Hal. 4423
invennina rum. 4415
inverminare, -ire it. 4415
invernar span. ptg. 3946
invernare Hal. 3946
inverno i7a7. ptg. 3947
invers mailand. 4416
inverso i/a/. 4416
inverzi rum. 4423
investir frz. 4417
investire ital. 4417
invezzaro «ta?. 8778
inviar cat. sp. ptg. 4422
inviaro ital. 4422
inWdia iJaZ. 4420
invidiaro ital. 4420
invierno span. 3947
inviluppare !<ni. 4429
inviluppo ital. 4429
invinge rwm. 4421. 8732
invironare ital. 8682
invitar span. ptg. 4425
invitare ital. 4425
invitor /"^5. 4425
invito ital. 4426
invogliare j7a/. 4428
invoglio Hal. 4428
involare ital. 4427
involgcro jfa/. 4431
involvere ital. 4431
J inzafardare ital. 3152
inzigolare aref. 4350
inzipillare ital. 4339
inziuda rtr. 3070
io Hal. 2783
iqui afrz. 2759. 3951
ir r<r. prov. span. ptg.
; 2822
I iraignie a/^rr. 687. 688
[ irainede afrz. 687
' irco ital. 3956
Ire i<<i/. 2S22
iro(;ori (i/V/. 2839 [
irMiiiii, -la /)t7. 3660. 7627
irriid /iriir. 7570
in^rn rfr. 275
ironda }tror 792. 3960
imnclidla priu\ 3959
irriilonlii if<i/. 4431
irriigginiro Hal. 276
irto Hal. 3958
isa .«nrd. 4357 j
iKanbriui afrz. 4436
isard itccH. 4444
isart Cdt. 4444
isca ptg. 2850
isaidriare .«nrrf. 2915
isch rtr. 6795
ieckia ital. 4357
isehio ital. 278
iscla prov. 4357
iscorza .«nrrf. 2924
iscorzar sard. 2924
iscra sard. 4357
iserna ;>rof. 4074
isgurzono sard. 2349 JV
isia prov. span. 4367
isle «/Vr. 4357
isncl prov. afrz. 7570
isola Hal. 4357
ispau .snrd. 7639
ispcssia sard. 7655
ispica sard. 7675
ispiju .snrrf. 7664
ispina sard. 7679
ispissu ,<arrf. 7687
issa ital. 4433
issare ital. 3961
issi a/'rr. 271
issida ;*roi;. 2955
issir afrz. 2944
issit-z prov. 2955
isso ital. 4433
issu «nr(Z. 4433
issue frz. 2955
ist r«»i. afrz. 4438
istagiiu sn/. 7735. 7736
istajone sard. 7176
istella sard. 7758
istercH «arc/. 7761
istova sard. 7776
istinchidda sarr/. (logud.)
7268
istituiro j'tnJ. 4352
istriglia sard. 7818
istrina .•.-an/. 7807
istringherc sard. 7821
istrunelhi surd. 7846
istula snrrf. 7779
istunda altsard. 7839
istuppa snrrf. 7842
isturdire sard. 3068
isu sard, (log.) 4433
it ruHi. 4792
ita rum. 4792
itant afrz. 236
itel a/"r^. 272
itou frz. (s. i\' »H(cr
tottus No. 8268)
itschal rtr. 110
iulie rum. 4488
llllllo rum. 4499
iva ,4y»iti. /it</. 4443
ive afrz. 2829
ivorn proi: cat. 3947
iveniar /iron. cat. 3946
ivi ir<i/. 406(>
ivoiro frz. 2746
ivraio /rf. 2746
ivre frz. 2751
ivrogne frz. 2750
ivrogner /rf. 2750
ivrogiiorie frz. 2750
iwol-R n/'r.-. 270
izur span. pig. 3961
iziliiierdo .<y). '3077. 7489
izza ital. 3966
ja priiv. afrz. 4452
ja ptg. 4452
jabali «pit». 3547
jabalina span. 3647
jabeca .ipan. 7219
jalii'ga .iy»iH. 7219
jaboqiie .ipan, 7219
jabon .s7«iH. 7150
jabonar .ijian. 7152
jabonero span. 7151
jabot /rj. 3668
jaboter frz. 3668
jacerBo j*((/. 103
jacerina span. 3630
jacliuro frz. 8541
jaeo s/)«H. j*(.(7. 4446
jacolo ital. 4450
jadoau afrz. 3548
jadis /rz. 4454
jael afrz. 3552
jaeliso a/rz. 3562
jagole afrz. 1757
jagelier afrz. 1757
jai ;<rou. 3557
jaillo afrz. 3570
jaillir /r^. 4449. 8852
jaiole afrz. 1759
jai-s prov. 1482. 3557
jajinar rtr. 4451
jal yjcof. n/'rz. 3583
jalde .■<}). ptg. 3567. 8877
jale frz. 1490. 3570. 3626.
3661
jaloco sjian. 8913
jalir afrz. 4449. 8852
jallc afrz. 3570. 3661
jalma span. 7084
jalne afrz. ptg. 3567
jalon afrz. 1490. 3570
jaloque span. 7260
jalousie /^it. 8934
jaloux frz. 8934
jambo /"r^. 1527
jamble afrz. 3586
jambon /rz. 1527
jambre nprov. 1541. 3586
jarae /'rz. 1527
jamete span. 3944
jamna r(r. 3914. 7387
jamon span. 1527
Romanisches Wortverzeiohnis.
67
jamascar span. 5497
Janeiro ptg. 4457
janella ptti. 3188. 4453
janer cat. 4457 j
janglar prov. 4456
j angler afrz. 4456
jan(s)semin nprov. 4459
jantar ptg. 2610
jante frz'. 1529. 3599
januier-s pror. 4457
Janvier frz. 4457
jaque from. span. 4446.
7223
jaqueca sp. 3925. 7224
jaquel .«yjOH. 7223
jaquimate span. 5155
jaquir altcat. altsp. 4460
jara s^yaii. 7225
jarcer a frz. 1687
jarcia span. 2875
jardim ;)?(;. 3608
jardin frz. span. 3608
jardina prov. 3608
jardi-s ;jroi". 3608
jardo ptg. 3567
jargauder /"rj. 3609
jargon frz. 3609
jargonner frz. 3609
jargouiller /"rz. 3609
jargaer frz. 3609
jarifo .span. 7227
jarle afrz. 3661
jarlet afrz. 3662
janne-goi />r. 3712
jaro span. 7225
jarope $ji>a>i. 7226
jarra prov. sp. ptg. 3612
Jarre frz. 8612. 3662
j arret frz. 3600. 3662
jarrete sp. ptg. 3600
jarretiere /"rz. 3608
jarris afrz. 3600
jarro ptg. 743
jars /"rz. 3609
jaser frz. 3609
jasina pror. 4445
jasmim ptg. 4459
jasmin frz. span. 4459
jasse prOf. 2433. 4453.
7356
jata span. 6210. 7229
jato span. 7229
jau prov. afrz. 3582
jaula span. 1759
jauger /Vz. 269
jaune frz. 3567
jaurer cnt. 4445
jauro span. 325
jauzion prov. 3624
jauzir pro». 3621
javali ptg. 3547
javelle /rz. 1596
javclot frz. 3681
jayan-z pror. 3670
jazarina s})an. 103
jazer prov. ptg. 4445
jazeran-s prov. 103. 3630
jazerant a/"rz. 103. 3630
jazerSo ptg. 103. 3630
jazerenc afrz. 103. 3630
jazerina ptg. 3630
je />z. 2783
jchui afrz. 4455
jeja sp. 804. 2787. 7172
jejuar ptg. 4451
jejunar pror. 4451
jeme span. 7368
jenabe s/xih. 7479
jensemil nprov. 4459
jentar rtr. 4461 i
jerga spnn. 3609. 7402
jergo span. ptg. 7402
j ergon span. 7402
jerigonza span. 3609
jeringa .spnn. 7990
jerle afrz. 3661
jerpa ^(j/ic. 7168
jerv rtr. 5761
jerzi-s prov. 3608
jet /Vz. 2790. 4448
Jeter frz. 2790
jeu frz. 4469
jeu dc I'ane sale frz. 908
jeudi /rz. 4474
jeane frz. 4509
jeuner frz. 4451
jeunesse /"rz. 4510
jibia span. 7383
jiga spon. 3669
jigote sjmn. 3669
jilgnero sp. 7443. 7468
jinete, -a span. 3825
jinia siei?. 3647
jiride span. 8912
jiroque span. 7260
jirpear span. 7168
jisca span. 7429
jitar span. 2790
jo cat. 2783
joe rum. 4469
joca rum. 4465
joclar 2>rov. 4468
joder yja». 3545
joel afrz. 4463
joelbo p?r/. 3657
jofne afrz. 4509
jog cat. 4469
jogador p<^. 4464
jogar prof. ptg. 4465
joglar span. 4466
joglar-s pror. 4466
joglere afrz. 4467
jogo p(^. 4469
jogral aptg. 4466
jog-s pror. 4469
jognaire prov. 4464
joi rum. 4474
joia prov. ptg. 3625. 4462
joie /rz. 3625
joiel afrz. ptg. 4463
joiel-s prov. 4463
joindre /rz. 4496
joio ptg. 4881
joi-s pror. 3625
joja prov. 4462
joli frz. 4471
jolier a/rz. 4471
jolif afrz. 4471
joliver a/"rz. 4471
jolivitat-z proi'. 4471
one frz. 4495
onch cat. 4495
oncher frz. 4492
ones pror. 4495
ondre prov. 4496
ongler pic. 4468
ongleur frz. 4467
onher prov. 4496
onquille /'rz. 4491
orgina span. 7625
orguina span. 7625
om cn<. 2641
ornada sp. ptg. 2641
ornal sp. ptg. 2646
om-s pror. 2641
orro span. ptg. 7977
OS pror. 2492
0-8 prov. 4487
osqniamo span. 4063
osta ptrov. 4512 f.
ostar pror. 4513
oste afrz. 4512
osn rum. 2492
ou ca(. 4487
oubarbe frz. 4473
one /"rz. 3548
ouene afrz. 4509
ouer frz. 4465
ouet /'rz. 4465
oueur frz. 4464
oug /"rz. 4487
ouir frz. 3621
oujou frz. 4465
our frz. 2641
ournal frz. 2640
oumee /"rz. 2641
ous prov. 4474
oute frz. 4513
outer /"rz. 4513
ove pror. cat. 4509
overa ptg. 4509
oven span. 4509
ovencel-s pror. 4509
ovene afrz. 4509
oventut-z pror. 4511
nvial frz. 4472. 7181
ova span. 3625
oyau frz. 4462 f.
oyel span. 4463
oyo .span. 4881
ubao ptg. 382
ube frz. 4474'> JV
ubilar .«pan. ptg. 4475
ubo pror. 382
nc frz. 4035
ucarie rum. 4466
ncator rum. 4464
ucher frz. 4035
ude rum. 4478
udeca ru»i. 4481
udecator rum. 4478 f.
udet rum. 4480
ndici cat. 4480
ndici-s ^jror. 4480
uefae afrz. 4509
uego span. 4469
aeg-s pror. 4469
neves span. 4474
nez span. 4478
jog rum. 4487
jng'ador cat. sp. 4464
jugar rum. sp. ptg. 4465.
4482
juge frz. 4478
jugement /rz. 4480
juglar cat. span. 4466
jugleria span. 4466
jugnet a/rz. 4488
jugo sp. ptg. 4487. 7919
jugolo ital. 4486
juhici eat. 4480
juhui afrz. 4455
jui afrz. 4455
juicio .«pan. 4480
juif frz. 4476
juignet a/'rz. 4488
juil afrz. 4488
jnillet frz. 4488
juin /rz. 4499
juinet afrz. 4488
juis a/"rz. 4477
juisier afrz. 3676
juiu afrz. 4476
juiz pta. 4478
juizo ptg. 4480
jujnba .«pan. 8945
jujubier frz. 8945
jule afrz. 4488
I julep pror. frz. 3717
1 julepe .«pan. 3717
julepo ptg. 3717
julgador ptg. 4479
jnlgar pt*/. 44S1
! jnlho ptg. 4488
jnlh-z pror. 4488
juli span. 4471
Julio span. 4488
julivert cat. 6098
jull cat. 4881
julot afrz. 4488
jul-s pror. 4488
jumart frz. 1841. 4489
juraatate rum. 2585. 5199
jumatati r«m. 2585
jnmeau frz. 3639
jument frz. 4489
junar pror. 4451
June, -a rum. 4508
jan<;a ptg. 4495
jun90 p/f/. 4495
June rum. 4509
juneata r!/»i. 4510
junega pror. 4500
jnnghia r«»i. 4485
; jungliietor rum. 4484
junghiu rum. 4486
jungir ptg. 4496
junho ptg. 4499
junh-s pror. 4499
j juniore ital. 4497
junquillo span. 4491
juntar span. ptg. 4494
I juny cat. 4499
' jupa pror. 382
1 jupe frz. 382
jupon frz. 382
I jura rum. 4503
juramen-s pror. 4501
jnrament cat. 4501
I juramento sp. ptg. 4501
KoiiiiiniHi-lioH Wortvonoiolinis.
Juruiiu'iit-z jiioc. -4601
jiiramiiit rum. 4601
jiiriir i>rtiv. cut. s/k ptq.
•Ifxta
junjohc Hfupol. 4478
juromoiit frt. 4601
jimT /V.'. 4603
jiir);iiia span. TG26
junm fr:. 4601
jus ii/V.-. 24y2. 4605
jusnnt /V.-. 24!tJ
jiisariim proc. :)(i(>6
jii8bnr)>n sjin». 4473
jiisb (i/>(r/. :24!>2
iii8i|iin yiror. 2644
jusqiio /r.'. 2644
ju8i|uiHiiio I'r:. 40(i3
j 118811 cut. 24!I2
justA ;>re)r. 4613
jiistar pre. .tpuii. 4513
juBtoKso fr:. 450G
juste?.» .v^no. ;)ff/. 450G
ju8tii;a /)((/. 460(!
justice frz. 4506
justii-ia pror. .tp. 4506
jutjar pror. cat. 4481
jutiT" cnf. 4478
jutRo-s /iror. 4478
jutjairc pror. 4479
juvcntiul .tpnn. 4511
juventiulo p^/. 4511
juzgar span. 4481
juzi-3 prov. 4480
juzizi-s prov. 4480
ka )■/)•. 1700
kaalit afrz. 1729
kaland afrz. 1839
kahiets /fr. 2015
kaniisa rlr. 1539
kan )•()•. 1574
kar rtr. 1698
kaval rtr. 1447
kavelj r<r. 1602
kaza rlr. 1700
kaziel rtr. 1705
keles a/Vr. 1764
ker rlr. afrz. 1698 6544
kermoisi frz. (mundartl.)
6513
kesa rtr. 1700
kcst rtr. 2771
kex a/rr. 1987
kiede «/"rr. 1724
kides afrz. 1764
kihoter waUoii. 6556
kiziel r(r. 1705
klaf rtr. 1943
koar r<r. 2299
koer rtr. 2170
koir rtr. 1979
kolt r<r. 1504
koraba rtr. 1527
kor rtr. 2170
klir rtr. 2170
kOsa rtr. 1752
krtsor rtr. 2262
krutz rtr. 2295
kruz r(r. 2296
kiin rtr. 1744
kuart rlr. 6648
kunrtjivul rtr. 6648
ku.'l rtr. 2766
kiion-r rtr. 2354
kill rtr. 2016
kiiliots rlr. 2016
kiiram rtr. 2186
kiin'mta rtr. 6619
kurlis rtr. 2322
ku7.iT rtr. 2129
k/aii rtr. 1574
k/auu ctr. 1574
la ital. rum. lir. proi:
frz. cat. s]i. pig. 4076.
4078
la Hal. rlr. frz. 4077
la rum. 4719
labar.la i(<i/. 2801
laharoda ptq. 4599
labbro iVn/."4609
labeau afrz. 4601
labcoh prov. 4788
labpur frz. 4605
labio span. plii. 4609
labor span. 4605
laborar /itc/. 46(17
labor-8 prov. 4605
labrar span. 4607
labrego ptjf. 460G
labriego span. 4606
labrusca A^ian. /)t.7. 4610
lac nun. prov. frz. allcal.
4623
lacaj'o s/)a>^. i)tg. 4748
laoca i7. 4612. 3296. 4633
laccai nprov. 4748
lacche ital. 4748
laccia itn?. 421
lacciarc ital. 4()79
laccio Hal. 4679
lacci(u)olo jta(. 4679
laceo ital. 7545
laeer /"rr. 4680
laceria span. 4724
lacerta ital. 4613
lacho /'rir. 4687. 4723
lacher frz. 4687. 4721 f.
lacbuga prov. 4621
lach-z prov. 4611
Idcio *pnn. 3294
laco ital. 4623
la^o pt(/. 4680
lacra span. 4625
lacrama rum. 4616
lacrar .s-pan. 4625
laoreraa prov. 4616
lacrima I'ta/. jtrov. 4616
lacrinia rMwi. 4616
lacrima rum. 4618
lacrimatojo t'ta/. 4617
lacriniatorio ital. 4617
lacs frz. 4680
lactc .sard. 4611
lactoari-s prov. 2793
lucllllii itii/. 4622
huMiHta rum. 4873
ladiTiiotsili rlr. 4700
ladinaiiioirig rtr. 4(i96
lailiiio It. sp. pill. 4696
ladradii .v;i(In. ptii. 4697
ladril.) pill. 3618! 4699
ladrar d/t.s/i. plij. 4698
ladrc /iror. /ir. 4724
ladri(bi span. pUi. 4697
ladrilbo plij. 4693
ladrillo .s^xmi. 4693
ladri. <i/(it(i/. 4699
ladrnn frz. span. 3618.
4699
ladroueccio it. snl. 4700
ladroncria span. 4699
lagarta ;*((/. 1571. 4613
lagarto span. ptfi. 4613
laggaro ital. 4682
lagiia ltd/. 4669
lagiiarsi it(i{. 4669
lago it. sp. ptq. 4623 ■
lagosta ;((;/. 3586. 4873
lagrttear prv. span. 4637
lagiit-z prov. 4637
lagrcniciar prov. 4618
lagriina it. .•sp. pUj. 4(;i6
lagrimar proti. span. jitq.
4(;i8
lagrimare /fri/. 461H
lagrimatojo, -a ital. 4617
lagrimejar plii. 4618
laguo a/'r^. 4632
laguiia Hal. 4622
lai prov. afrz. 4077. 4634
laiar prov. 4692
laicho />-^. 4850
laid frz. 4685
laidaro itai. 4635
laideiige afrz. 4635
laider afrz. 4635
laidir /)ror. «/"r^. 4635
laido ital. altsp. altptg.
4635
laie frz. 4636. 4794
laier afrz. 4692
laigiie «/"r^. 4806
laigner afrz. 4669
laine frz. 4656
laineu.\ /(T. 4670
lainier frz. 4657
lairar prow. 4698
lairiue afrz. 4616
laironici-s prov. 4700
lairre-8 prov. o/V^. 4699
lairronar jnov. 4699
lais prov. afrz. 4634
laiscar altptg. 4687
laischnar rtr. 4638
laissa prov. 4696. 4723
laissar protJ. 4722
laissarde afrz. 4613
laisso frz. 4696. 4723
laisiier /'r^. 4722
kit frz. pror. 4611. 4635
lait d'anon frz. 4705
laiton frz. 4701
laitue frz. 4621
lait-z prov. 4611
I hilvu /'^/. 4602
laix (itti'df. 4687
laizar prov. altsp. 4635
Irtk rtr. 4623
lam piim. prov. 4640
llama Hal. sp. ptq. 4641.
4649
lamaiiitiir frz. 4624
lamlicaii frt. 4601. 4642.
4646
laiiibc'dor ptg. 4696
lambur ptg. 4748
lambicaru Hal. 4646
lambiccio ltd/. 3 10
I lainbici'O ital. 340
lambida jilg. 4(i4(i
laml)idc) ptj/. 4646
lambi(|U(' ])lg. 340
latnborrii limous. 1029
lambro a/'rr. 4098. 464!»
lambrequin frz. 4(;53
lambrido sanl. 4643
lamlirija span. 4!ll7
lambriro sanl. 4643
lambriK /"r;. 4098. 4649
lambrucbci frz. 4610
lambru(;om pig. 4643
lambrusca i(n/. 4610
lambrusco nprov. 4610
lainbrwzza ital. 4610
lambiijt'ird />///. 4643
lambujem pti/. 4643
lame /r.-. 4649
laniPiitar sji. pig. 4648
lameiitaro Hal. 4648
lamentor /rr. 4648
lamer span. 4646. 4748
lamoron span. 4643
lamicare to.sc. 4044. 4644
lamina ])ruv. span. ptg.
4649
laminajo ital. 4650
laminero span. 4650
lampa ita/. proi'. 4652
larapa rum. 4652
hinipada Hal. span. pig.
4652
lampana ital. 4652
lampoa proy. 4652
lanipel span. 4601. 4642
lampcza prov. 4652
lanipiono ita/. 3980
lamjto it. sp. ptg. 4651
lanipone ital. 3980
lamproa span. ptg. 4654
lampreda itai. 4654
lamproie frz. 4654
lamp-8 jjrov. 4651
lam-8 pror. 4651
lamuri rum. 4828
Ian nprov. 4651
lana it. rtr. prw. sp. ptg.
4656
lana rum. 4656
lana span. 4649
liinar rum. 4657
laBarse a/t.yj. 4669
lance rum. frz. 4658. 4660
lancecesc rum. 4665
lancciro p((/. 4659
Romaiiisohes VVortverzeichnis.
69
laucer frz. .1660
lancer rum. 4559
lanccro span. 4659
lanclia span. ptq. 4658.
6197
laneia Hal. 4658
laneiajo Hal. 4659
lanoiare Hal. 4660
lancier prov. frs. 4659
laneiere Hal. 4659
lancio Hal. 4660
lan(;o 7J<f/. 4660
laiifol litij. 4839
landa i(. proi\ sp. 4661
lande sj;a«. ;)(</. 3086
lande frz. 4661
lanilier frz. 503
landra i<n/. 7552
landraire nprov. 7552
landre s^ja»i. 3686
landreux afrz. 4753
landrin nprov. 7552
lanero s/ian. 4657
lanfa ital. 5529
langage /'rz. 4836
lange frz. 4663
langoare rum. 4667
langor spaH. /><(/. 4667
langosta pror. sp. 4873
langoste afrz. 4873
langoiiste n/'rr. 4873
langiie frz. 4835
langueiir frz. 4667
languide n/'r^. 466G
languido Hal. span. pig.
4666
languios prov. 4666
languir jjcoi'. frz. span.
ptg. 4665
languire Hal. 4665
languore !(nZ. 4667
langQor-s pror. 4667
lanha jjj-oc. 4669
lanhar pror. 4669
lauiare H(d. 4669
lanier ^roi'. /"r^. 4668
laniere Hal. 4668
laniere frz. 4615
lanos )•«»!. 4670
lanoso it. sp. ptg. 4670
lanquan prov. 4081
lans modenes. 620
lansa j^roc. 4658
lansnucnet frz. 4662
lanterna H.prv. ptg. 4671
lanterne /'rr. 4671
lanza span. ptg.
lanzar S})aH. 4660
lanzicbeneceo ital. 4662
laoiiste n/V^. 4873
lapa H. ptg. 631. 4673 f.
lapeau frz. 4677
lapereau frz. 4677
lapi rtr. 4677
lapin frz. 2337. 4677
lapina ital. 4677
lapte rum. 4611
laptuca rum. 4621
laquais frz. 4748
lav .«^«i». p/^. 4681
I larauju ptg. 5530
larc prov. 4684
larein /V.'. 4700
lard rum. frz. 4685
lardo H. sji. ptg. 4685
larg rum. prov. 4684
larga span. ptg. 46S2
largar ;;ror. sp. ptg. 4682
largare iin/. 4682
large frz. 4684
largi nmi. 4682
largesse /V-'. 4683
largezza ital. 4683
larghezza i(a?. 4683
largire Hal. 4682
largo it. sp. ptg. 4684
largueza span. 4683
largtira »7)«»!. 4683
larice ital. 4686
larico, -(JO ptg. 4686
larigot /rz. 387
larisch rtr. 4686
larme /V^. 4616
larmier afrz. 4618
larris afrz. 4598
larron /cz. 4699
larronner afrz. 4699
las ^jroy. frz. 4690
lasa rHHi. 4722
lasagnar mantuan. 4913
lasc ^jroi'. 4687
lasca it. span. ptg. 803.
4688. 4720
lascar prov. span. 4687
, lascliar rtr. 4722
I lasehe afrz. 4687
I lasciare Hal. 4722
lasco ital. 4687
j lasniere n/>". 4615
' laso span. 4690
lasquenete span. 4662
lassana serf. 4678. 7479
lassare it. srd. 4690. 4722
lassete frz. 4690
lassezza ital. 4690
lassidao ^<(/. 4690
lassitude frz. 4690
lassitudine ital. 4690
lasso !(a/ p<.(/. 4690
I lassol-s prov. 4679
; lasta span. ptg. 4747
j lastar j)tg. 4691
laste span. 4691
j laste n/Vr. 4690
lastima span. ptg. 1245
lastimar span. ptg. 1245
lasto it. span. ptg. 4691
lastrar span. 4691
lastre spaw. 4691
' lastricare Hal. 860. 6206
lastrico ital. 860. 6206
lat rum. prov. 4702
lat rum. 4680
lata prov. sj). ptq. 4701
latSo ptg. 4701
latesci rum. 4694
latg r/r. 4611
latim ptg. 4695
latin rMW. frz. 4395
latino lY. .</). ptg. 4695
latu- s/xiH. iJ(.i7- 3689 ;
I lati-s prov. 4695
latisor rum. 4679
lato H. sp. ptg. 4702
laton span. 4701
latra nti». 4698
latrare Hal. 4698
latrat r«iH. 4697
latrato ital. 4697
latro altHal. 4699
Ilatsch r/r. 4680
latta ital. rtr. 4701
latte ital. 4611. 4701
lattovaro !(o/. 2793
lattinielle ital. 4620
latti;aro Hal. 2793
lattuga j<a?. 4621
latun rtr. 4701
latz prou. 4680. 4703
liiua rum. 4719
lauda H. sp. 4676. 4713
lauda rum. 4713
lauda rMHi. 4708
laudar altsp. 4708
laudator rum. 4706
laudatore iVaZ. 4706
laude H. sp. 4676. 4713
lauderae-s prov. 4707
' laudemio it. sp. 4707
I landore ital. 4713
launa sjjan. 4631
laupia rtr. 4704
laur ri/m. 4712
laurel span. 4709
laurier frz. 4709
lauro rta2. cat. alts}), ptg.
4712
laur-s jjro». 4712
I lausa pj'or. 4715
lautura rum. 4894
j lauzaire prov. 4786
I lauzar jjrot'. 4708
lauze afrz. 4715
lauzenga prov. 4713
lauzeugador /Jror. 4713
lauzengar prov. 4713
I lauzengier-s prov. 4713
lauzenja ;)ror. 4713
lauzime-s prov. 4707
lauzisme-s pro». 4707
lava Hal. 4719
lavadura jjroi). .s^iaM. ^jii/.
4894
lavagna ital. 4719. 4744
lavanca jJnJ. prov. 247
4604
lavanche /r^. 247. 4604
lavanco span. ptg. 4717
lavanda ital. 4718
lavande frz. 4718
lavandula spnM. 4718
lavange frz. 247. 4604
lavar prov. sp. ptg. 4719
lavare ital. 4719
lavareda pf;/. 4599
lavatura ital. 4894
laveggio «(nZ. 4726
lavello modenes. 4600
lavendola ital. 4718
laver />-'. 4719
lavor ptg. 4605
lavorar prou. jHg. 4607
lavoraro i<a/. 4607
lavoro Hal. 4605
lavur rir. 4605
lavure frz. 4894
lavurer rtr. 4607
laxare snrrf. 4722
lay cat. 4077
lava .sjjan. jitff- 4630
layette /'r^. 4630
laz afrz. 4680
lazaire ^)ic. 4724
lazaren lomb. 960
lazareto span. ptg. 4724
lazaro s/)««. ptg. 4724
lazeira ^Jt(/. 4724
lazo span. 4680
lazzarone I'ta?. 4724
lazzeretto ital. 4724
lazzeruola ital. 960
lazzo i7a/. HI
le prov. 4750
le /r^. 4702
leal span. ptg. 4739
lealdad, -e sp. ptg. 4739
leale ital. 4739
lealta t(a?. 4739
le3o ptg. Hal
lebeeh(e) afrz 4788
lebiu sard. 4776
lebra cat. 4760
lebre j)f^. 4760
lebreiro ptg. 4759
lebrel span. ptg. 4759
lebre-s ^jrov. 4760
lebrillo span. 4603
lecai prov. 4748
leccare I'faZ. 4748
lecceto Hal. 4075
leccio rtaZ. 4076
leccion span. 4731
leceone ital. 4748
lechadier-s jjroi'. 4727
lecbar prov. 4748
leebe spn». 4611
leche frz. 4850
leeber frz. 4748
lechierre a/'j'Z. 4727
lechiga span. 4729
lechino .s/)on. 4791
lecho span. 4735
lechon span. 4619
lechuga .sjjaw. 4621
lechuzo span. 4619
le^on /"r^. 4731
lec-s prov. 4748
lecteur frz. 4732
lectuaire /r^. 2793
leetuario span. 2793
ledda jjroi'. 4775
ledena pirov. 4635
ledyer rtr. 4742
leedor sjjan. 4732
leer span. 4742
leftita r«wi. 4729
lega Hal. prv. 4763
lega rum. 4807
legaciune rwm. 4800
legajo span. 4807
\^
7(»
Koiimnisrln'« Wnrtvoncirlini».
It'cnl >/iciii, jitii. 47:t'.i
locnlf iliil. il^9
loi;ali<la<l, -c s/mh. ptq.
473;»
lo^ralita iV.i/. 473!t
l.^jalit.. /r.-. 47;l!»
l(<^'nltat■i! /.i<ir. 473!)
If^'al-i /inn-. 473!»
l<->;.-iiiu' ifii/. 4797
Ii'^rniiionto Hal. 4711S
l.-Hamii .»;in»i. 84t!7
I.'^^niiii spa». 84ti7
U'^aro ital. 1S07
U-K'atiir.i i<<i/. 48<n
li>)r.itiirft rum. 48(»1
lf)P? (j^rf. 47;tl>
li'jro ruHi. 477'.)
I.'ko fr:. 473S
l.p>r />.-. 4770
lojreo i7.i/. 477!»
loj:iji<n(la i((i/ 4740
locffpn.liij.» ifd/. 4740
U><rfji>nilario itiH. 4740
It'tririTo if.i/. 4742
U'tr^riatlro Hal. 477G
li'irsrioro i((i/. 4770
log^o i<<i;. 4734. 4741.
4776
lo),'Kitoro itai. 4732
Ippjjiu *ici7. 4776
lofncr n/rr. 4771
Icfrir prov. 4742
letrn.it,'s;in i7a/. 4S31
l.'Snajuolo ital 5324
Icfinamaro ital. 4802 f.
legname i(a/. 4802
le<riio i(<i;. 4806
legnoso ital. 4805
Ictroa j)<.(7. 4763
legorizia il. 3707. 4846
le^TO friaul. 336
lejnia ;>ror. .<;)(im. 4763
lefrum rum. 4743
let;iin)bre span. 4743
legume ifn/. 7>fp. 4743
legiim-z prov. 4743
logun afrz. 4743
It-'jiir r<r. 4760
lei ital. rum. rtr. prov.
afrz. span. ptg. 4078.
4779
leitla prov. 4775
leine afrz. 4806
leira ptg. 716
leifao ptg. 3692
loi-s jjior. 4779
leissa proK. 4953
leisse n/Vr. 4953
leissiu-s prov. 4860
leisso-s prov. 4731
leite ;/?(/. 4611
leitiera prov. 4728
leito jjti;. 4735
leitor ptg. 4732
leit-z prov. 4735
leiiar a/fsp. /)^. 4722
lejia ."ipati. 4860
lejos span. 4723
Itk r<r. 4623
lella ital. 4412
Irllnrr iV.i/. 4)i:i!(
liMiiaii >'^i<iii. 4'ilH
IpiiiIi" ital. 4Sia
loml>rar prr. pig. >>'i'H
li<iiil)ru^'ii> i((i/. 4(i43
lomo >7iiiii. jitg. 4813
loinii rum. 48i>(i
loninar imhi. 4803
lemiiiu mm. 4804
I liMiiiioN rum. 4805
\ liMiio.siiia Hal. 453
loii prov. 4750
Ion a if<T/. rtr. 369. 4656
leiis-o /)(;/. 3218. 4841
lonvol ptg. 4839
leiule prov. frz. 47.'>1
lonilca ptii. 4761
Icnitel rfr. 4751
leiidomaiii /it. 2235. 4214
lemloma-s prov. 4214
I londino ita/. sard. 4751
Iciuliri .srtCiJ. 4751
lendit fri. 4082
loiiilorc />.-. 7463
Icndormi pic 4753
lone Hal. 4750
leBoro spun. 4803
lenfjiia prov. span. 4835
IcDKuajo span. 4836
lenguatgo-8 pror. 4836
Icngue nprov. 4293
lonlia 7»i-oi'. 4806
lenhciro ptg. 4803
lenho ptg. 4806
Icnhoso pfj. 4805
lenir prov. sp. ptg. 4749
lenirc ital. 4749
lenn r/r 4806
leno ital. 47.')0
leHo span. 4806
leiioso spdM. 4805
lens prov. 4756
lcnsol-8 jjror. 4839
lent frz. 4756
lente i<. prv. frz. 4751 f.
lentcja span. 4754
lenticchia tfn?. 4754
lentiggine ital. 4755
lentiglia rtr. 4754
lentilha proc. ^if^. 4754
lentilhas ]it(i. 4755
lentille frz.' 4754
lentilles frz. 4755
lento ital. ptg. 4756
lenziel r<r. 4839
lenzuelo span. 4839
lenzuolo ital. 4839
leoa ;;f(/. 4757
leoao rum. 4757
leon .?;)a«. 4757
Icona prov. span. 4757
leonessa ital. 4757
leonino t<a/. sjyan. 4758
leo-s pro». 4757
lepar prov. 4677
lepegu genues. 7558
leporario i7n^ 4759
leprajo ital. 4759
lepre i7«/. 4760
leptio;i rum. 4729
loilHO pf-;. 8t!l9
: lor pid. 4742
Int.ic) ital. 4761
i lorilo spun. ptg. 4940
lori ;iror. 4744
lorii|iiin «vnr,-. 6803
lennar prov. 4618
lornie «/>.-. 4616
l«ro friaul. 330
l.Tot /"i-.-. 3(>92
ler/.ii sanl. 47(!1
lc8 afrc. 4703
logar /)/7. 4627
losda prnv. 4775
losiar rn/. 4627
loaio rum. 4.860
Irflina Hal. .370
losino /"it. 370
Icsnia pig. 1956. 4815
Icssaro ital. 2804. 4862
lessivo /Vr. 48(i0
lesso ital. 4862
lost frz. 4601
Icste /"rr. rtZf.s/). 2743. 4853
losto i(nJ. 4853
let afrz. 4702
letanie ital. altsp. 4628
Ictaro lucches. 5732
loto lucches. 5733
Icton r(i-. 4701
lotra prou. .«;>. ptg. 4854
letril .s-pnn. 4733 "
lettora ital. 4854
letterajo ital. 4855
Icttcrario t(a7. 4855
lettcrin genues. 4734
lettiera i«a?. 4728
lettiga ital. 4729
letto ital. 4735
lettore i(a?. 4732
Icttre frz. 4654
lettrin a/"rz. 4734
Igu rum. 4757
leu sard. prov. afrz. cat.
4769. 4772. 4935
leuda }irov. arag. 4775
j leudar span. 4774
I leude afrz. 4775
leudo span. 4775
leugier pror. 4770
leujar ]>rov. 4771
leun (i/Vr. 4743
j lour frz. 4078
leurre frz. 4895
] leurrer frz. 4895
leuruscii rw/H. 4610
lev rtr. 4769. 6456
levador prov. altsp. 4766
levadura prou. spati. ptg.
4768
levain /"ra. 4764
levant frz. 4778
levan-s jirov. 4764
levantar .?p. pi»;. 4765
levante it. sp. ptg. 4778
levar prov. sp. ptg. 4778
levare ital. 4778
levatojo ital. 4767
levatoro !7a^ 4766
levatura it(d. 4768
lore .vyi ptg. 476'.>. 4772
lovodar ;i/j/. 4774
lovodo ptg. 4775
lovoc frz. 4778
lovor /"rf. 4778
lovgiar rtr. 4771
lovislico iJiW 4773
lovitarc ital. 4774
lovont rtr. 1764
li'vni r/r, 4760
Irvro fr:. 4609
li'vrior /re. 4759
lovrioro, -o i7(i/. 4759
lovuro /)■.-. 4768
loxar aHsp. 4722
lov-8 prov. 4779
lez afrz. 4703
lozard Irz. 4613
lozda altsp. 4775
lezia i7(i?. 2468
lozio ital. 24f>8
Icziono i7(i/. 4731
lozioso altital. 24(>9
Iczzarc ital. 5731
lezzo t7n/. 5731
Igimari rtr. 571
lliia prov. 4795
li i'<(j/. rJr. prov. afrz.
cat. 4078 f.
lia span. pig. 4795
liadura prov. 4801
Iiamier-8 pror. 4799
liam-s prov. 4797
liar pror. ptg. 4807
liard /rr. 4795
liazo-3 prov. 48tK)
■ libbra ital. 4736
lilioecio ifn/. 4788
libello ital. 4780 f.
liberare Hal. 4784
libiTer /Vz. 4784
libero Hal. 4782
libistico ('(a/. 4773
libra ital. 4786
librairo frz. 4787
librairie /"r^. 4787
librajo ital. 4787
librar .s;;an. 4784
libraro Hal. 4787
libre frz. span. 4782
librea .fpn». 4784
.libreria Hal. span. 4787
librero span. 4787
libre-3 pror. 4783
libro ital. span. 4783
licai ])rov. 4748
licaiaria pror. 4748
lieait-z prov. 4748
li(;ao ptg. 4731
licazaria prow. 4748
liochia Hal. 4790
liccia iM/. 4696. 4792
liccio ital. 4792
lice frz. 4696. 4792. 4953
lichar prov. 4748
lichiar j<c. 4748
liehino ptg. 4791
li^on afrz. 4730. 4839
lieome /"r^. 8499
lioorno Hal. 8499
Roiiianisclies Wortverzoichnis.
71
licou fr:. 4796
lido ital. 485(i
lie /i-2. 4629. 4795
lie afrz. 4629
liebdo altsp. 4775
licbro span. 4760
liego /')". 4776
liegru lecces. 336
liefjz prov. 4735
lieh-z pi-o». 4735
lieis ^jroi!. 4078
liemier afrz. 4799
lien frz. 4797
lienda lio/. 4740
Hondo .</)(iH. 4751
lient ((r. 4079
liento span. 4756
lienzo span. 4841
lier /V^. 4807
lierre frz. 3917
lieto tin/. 4629
lieu frz. 4872
lieue frz. 4762
lieutenant /"r^. 4871
Hove ital. 4772
Hevgia rir. 4771
Uevito ital. 4775
lievre frz. 4760
liga s/MH. 3703
liga?ao ptg. 4800
Hgadura j^ro». span. ptg.
4801
ligamento ital. 4798
Ugar span. ptg. 4807
Hgare ital. 4807
ligature /"rj. 4801
ligazon spati. 4800
lige /Vj. 4736
ligee frz. 4736
ligeiro ptg. 4770
ligero spnM. 4770
ligesse frz. 4736
ligiare j(n?. 4848
ligio ital. 4736
ligiongia rtr. 4885
Hgnage n/"cj. 4831
lignaggio ital. 4831
Ugne /Va. 4830
Ugnee frz. 4832
ligner frz. 4832
Hgneux /"r^. 4805
Ujar galiz. 4950
Hjo (/a/i--. 4950
lijoso span. 4950
lila ptg. 4811
lilac ita/. spon. 4811
lilas frz. 4811
lili-s prov. 4812
lillare i7aZ. 4639
lim cat. 4829
Hma !«, span. ptg. 4814.
4827
limaccia ital. 4815
Umace /"r^. 1956. 4815
limaga rtr. 4815
limande frz. 4816
limSo pff;. 4827
limar span. ptg. 4824
Umare ital. 4824
Hmas /"rr. 4815
liniassu pmc. 4815 I
limatz prov. 4815 I
liniaza .«^jn». 1956. 4815
limba sard. 4835
limba rum. 4835
Hmbello (««/. 4817
limbo ital. ptg. 4818
limbicco Hal. 340
limbric riim. 4917
limbridu sard. 4643
lime frz. 4814 '
Umer /")•.'•. 4824
limiar ptg. 4820
Hmicaro tosc. 4044
limier /rj. 4797
liminar ptg. 4820
limit-z pj'ot. 4819
lirameiaola tosc. 4044
limo it. span. ptg. 1409.
4829
limoeiro ptg. 4827 [
limon frz. span. 4813.
4827 f. I
limonier frz. 4827
Hmonneux frz. 4829
limos 7^ro!). 4829
limon-s prov. 4827
limosina i7n/. 2796
Hmosna S2)att. 453. 2796
limoso ital. sp. ptg. 4829
limpar ptg. 4825
limpede ri<m. 4826
limpezesc cm»!. 4825
limpiar span. ptg. 2928.
4825
limpide frz. 4826
limpido ital. 4826
limpio span. 4826
limpo pf(7. 4826
lini-s prov. 4829
Hn prov. frz. 4843
linaje «^mm. 4831
linceul frz. 4839
linchetto lucch. 4790
linda p«<7. 4819
hndar sp. ptg. 4819. 4823
lindar-s prov. 4822
linde ^yfc/. 4819
lindeira ';)<;/. 4822
lindes r^c. "4222
linilina rum. 4751
Undo ital. nprov. span.
ptg. 4826
Hnea ital. cat. sp. 4830
linear S2>an. 4832
Hneare ital. 4832
lines rtr. 4222
Unge /"rr. 4833 f.
lingoa ptg. 4835
lingot frz. 4286
Hngremance a/"cr. 5588
Ungua ital. ptg. 4835
Hnguagem ptg. 4836
linguaggio itaZ. 4836
Hngura rum. 4807
linha jji'or. ^Jff/. 4830
Hnbagem ^t»/. 4831
linhatge-s prov. 4831
Hnho ptg. 4843
linb-s pror. 4830
liuiJi ruHi. 4832
Hnio rM/H. 4830
linisti rum. 4749
lino ital. sjmn. 4843
linotito) /iv. 4838
lint friaul. 4752
linto rum. 4752
lintcau /«. 4821
Hntel i)tg. 4821
Hnteol rwm. 4839
lintorna spian. 4671
Hiitifigine itnl. 4755
iiutisoara rif»?. 4754
Hntite rum. 4755
Hon /V.:. 4757
Hone ital. 4757
lioncssa ital. 4757
Honne /rr. 4757
lior rum. 4783
lipe n/V-'. 4844
Uppe frz. 4844
liquar prov. 4748
Ura (/a/. 4786. 8682
Hrao ptg. 3692
lire frz'. 4742. 4847
lino siJ. ptg. 4746. 4812
liri-s j.))-oi'. 4812
Hron frz. span. 3692
lis prov. frz. 4812. 4849
lisehnar rtr. 4638
Hsciare t(aZ. 4848
liscio ital. 4849
lisciva ital. 4860
lisera «jjaw. 4792. 4852
Hsiar span. 4627
Usiere frz. 4792. 4848.
4852
lision altsp. 4626
lisongear ^jf^. 4713
lisongeiro ptg. 4713
lisonja span. ptg. 4713.
4715
lisonjar spa». 4713
lisonjear ptg. 4713
lisonjero span. 4713
Hssa if. ^Toy. 4696 4792
Hssar prov. 4849
lisse frz. 4849
lisser /V^. 4849
lisso-s prov. 4731
list rtr. 4851
lista !ta/. proi'. sp. ptg.
4852
Ustar jjroi;. span. 4852
listare liaZ. 4852
Uste frz. 4852
lister ^r^. 4852
listo span. 4853
Ustra ital. 4852
listrar j^rav. sj)a«. 4852
Ht frz. 4735
liteira ptg. 4728
liter /Vz. 4852
litera span. 4728
litera ri/m. 4854
litge-s jirov. 4736
Htiere frz. 4728
Hto i<a?. 4856
littera sard. rtr. 4854
Uurar prov. 4784
liiiriu KOH. 4892
liiischerna rtr. 4898
Hvecho /Vs. 4773
Hvel ptg. 4780
livello ital. 4781
livel-s j»-oi'. 4780
liverare Hal. 4784
livianos sy^ian. 4769
Hvrar prov. ptg. 4784
livrare ital. 4784
livraria jrfi;. 4787
Hvre frz. 4783. 4786
Hvrea ital. 4784
livree /"cs. 4784
Hvreiro ptg. 4787
Hvrer frz. 4784
HvTo jvfr/. 4783
li.xare sard. 4862
lixivia ^rf^/. 4860
Hza span. 4792
lizne altsp. 4638
lizos s/ia». 4792
lizza ital. 4696
lladrar ca<. 4698
lladre cat. 4699
lladroniei cat. 4700
llaga «poH. 6193
llagrima cat. 4616
llagrimar cai. 4618
llama span. 3305
llamada span. 3308
Uamar sjja». 1927
llambrich cat. 4917
Uambrusca cat. 4610
llamp cat. 4651
llampeg cat. 4651
Hana caf. 4656
llancer altcat. 4659
llangouissa caf. 4885
llangosta cat. 4873
llanos cat. 4670
llansa cat. 4658
llanten s^jan. 6201
llantema ca^ 4671
Uantia cat. 4652
liar cat. 4681
Hard cnf. 4685
Hares span. 4681
Harg cat. 4684
Has cat. 4680
Uati cat. 4695
llatuga cat. 4621
Hauto cat. 4701
Dave .sjiaw. 1943
llcco spati. 3337. 3471
Heg cat. 4779
Hegar sjian. 763. 6224
Hegir cat. 4742
Hegoa cat. 4763
Uegum cat. 4743
lleixiu cat. 4860
llomena cat 4751
Henca cat. 4916
llengua cat. 4835
Ueno s/iOM. 6219
Hens cat. 4841
Hensol cat. 4839
Hentia cat. 4754
Heny cat. 4806
lleo cat. 4757
Koiiinnisi-lit's Wortverzoii-linin.
llronn rut. IT.')?
lli>l.«r cat. 4677. ■47-18
llopissos eal. 7558
Horn (i*(iir. 7U>
lloKo«r ciil. 4'*."iO
Hot cat. MUX
llotra cat. 4S.Vi
lloiiilar siian. 4771
IliMigor (•<!(. 4770
llovar cat. .«/«iii. 4778
Hi cat. 4S48
Hibrar cat. 4784
Hibn? cdf. 4788
IH^ar riif. 4807
HiitiaK rat. 4815
Hiscnr <-<i/. 4848
Hoar cat. 47a8
llol) cat. 4985
Ho.' cat. 4872
Horn cat. 49in
Horar .•^pan. 4618. 6227
llosa 0(jf. 4715
Hover .tpan. 0235
llovioso .-/«Ki. 6241
lUiir on/ 4900
Hum (-(If. 4920
Ihiminos cat. 4924
Uiina cat. 4925
Hiinv cat. 4890
Hiis"c(i/. 4907. 5119
lluvia sjxiH. 6239
Hiivioso ,<;>nn. 6241
Huyta cat. 4911
Hhz cat. 4952
loa ,«j)(i»i. j)f(/. 4718
loader span. 4706
lobe al'rz. 4863
lober n/"rj. 4863
lobo .■ipait. ptfi. 4935
Kibrecor spati. (s. X uiiter
lucubro)
liibregar ptg. (s. N uittcr
lucubro)
lobrcgo, -igo .sp. ptff. 4897
(s. N iinter lucubro)
lobricar })tg. 4897 {s. jY
tinter lucubro)
loc rum. afrz. 4872. 4878
local frz. 4865
locale ital. 4865
locare i/aZ. 4868
locha pirov. 4911
luchar proi: 4912
loeher /"/■r. 4879
lochio ital. 8906
locilo n?(sp. 4867
locman frz. 4624
loco alt ital. 4869
locoti ri(iH. 4891
loc-s prnc. 4872
loda i<a/. 4713
lodare i(n/. 4708
lode ital. 4713
lodier afrz. 4874
lodo ital. span. ptg. 4713.
4951
lodola ital. 348
lodoso .sjjaii. ptg. 4947
loendro ;j«jf. 4893. 6907
lof frz. 4875
luniH Ital. 4988
loflb ifn/. 7.")4«
lo);ar /<ri'. .«/>. /if(/. 4866.
4S68
lii^'o /r.-. 4701
lo^^>nii'Ut /rr. 4704
logor /V.-. 4704
logu'ia ifrt/. 4704
liigluT modrnts. 4870
lops /"r.-. 4704
loglio ital. -1881
loK»rar.' i/d/. 4895
lonoro ital. 4895
lo^'rar ;irr. s]>. ptg. 4909
logro-s jiror. 4910
logrt> .v;)(i»i. /1/7. 4910
Ki(;uior-s prov. 486(i
loi />.-. 4779
loiu frz. 4886
loing jirov. 4.886
lointaiii /"rr. 4887
loir frz. 3692
loirar ^iror. 4895
loiro-s ]>ror. 4895
loiria pror. 4948
loirro n/r^. 4895
lois afrz. 4945
loisir /'rz. 4789
loita prov. 4911
ioitar prov. 4912
loitior «/rz. 4912
loja ital. ptg. 439. 4086.
4704. 4892
lojola ital. 4877
lolla ital. 4864
lomas r<r 4919
lombard frz. 4882
lombart afrz. 4882
lonibo ifn/. ;j((;. 4919
lombric frz. 4917
lombrioo ital. 4917
lombric-s /;ivj|-. 1917
lombriga ptg. 4917
lombrigar yif//. (s. ^'««(er
lucubro)
lombrio I'fn/. 4917
lombriz span. 4917
lomear aptg. 4921
lomiar n^J<(/. 4921
lomm rtr. 6456
lorao .•i/)a>i. 4919
iom-s 2)rov. 4919
lona prov. 4622. 4883
lone /)/'o». 4890
long frz. 4890
longaigne afrz. 4885
longain a/'i-r. 4885
longaniza span. 4885
longe /Vz. 433. 4916
longosa jyrov. 4888
longitano ital. 4887
longo j3<(/. 4890
longer sjmn. pig. 4888
longu sard. 4890
longuenient /Vz. 4884
longueur frz. 4888
longura ;>ror. .<!/)aM. ptjr.
4SS8
lonh prov. 4886
lonhda ^»oy. 4887
loiijn span. 4704. 191»;
loiiti>ra i((t/. 4949
lontra ital. ptg. 494«
lollZil l((l/. (HKwJfH.I 4916.
4954
l.inzo ital. 4980
loor span. 4718
lci|iiii /r-. 4677
loppa i7(i/. |8(i4
loppio i<(i/. 5755
lopporo i7(i/. 4981
lop-s jirov. 4985
lo(iuc frz. 4.880
lo.iuot frz. 4877
lora /ri(/iM, 4892
lord afrz. 4940
lordo ital. 4940
lorgno afrz. 4938
lorgner frt. 4938
lorgnette /Ve. 4938
lorgnon frz. 4938
loriol afrz. 91(!
loriot /K-. 916
loro ital. span. 917. 4078
lors frz. 3990
lort (I//--. 4940
lort-z prov. 4940
los afrz. 4718
losa j)iVm. .f/ja». 4715
losange frz. span. 4715
lose prov. 4942
loscli r<r. 4942
losche afrz. 4942
I08CO ital. 4942
losenge n/"rr. 4713
losenger afrz. 4713
loscjuo a/"rr. 4942
lot frz. 47 IG
lotare ital. 4946
lote spn». ^j/f/. 4716
loteria span. ptg. 4716
loterie frz. 4716
lotir /■«. 4716
lotja prov. 4704
loto ital. sp. ptg. 4716.
4951
lotrosc rum. 4699
lotrie r«m. 4699
lotru runt. 4699
lotta ital. 4911
lottaro t<(ii. 4912
lotto ital. 4716
lot-z jjrov. 4945
lou rtr. afrz. 4080. 4935
louange frz. 4713
louche frz. 4942
louer /')". 4708. 4868
loueur /'/". 4706
louf rtr. 4935
loupe frz. 4932
loup-garou frz. 4936.8881
loura jitfj. 4710
lourd frz. 3761. 4940
loure frz. 4937
louro j>(f/. 917. 4712
lousa ptg. 4710. 4715
lousignos afrz. 4941
loutre frz. 4948
louvador ptg». 4706
louvar ptg. 4708
loiivo /V,-. 4982
louvur ptg. 4718
louviiver frz. 4876
louzBii /(/(/. 4714
lova i7<i/.' 4982
loyal frz. 4789
lovar pror. 48()8
lojauto frz. 47,89
loyer /i". 1865
loza span. 4915
lozanga i7n/. 4715
lozano sjiaii. 471 I
lozengoor afrz. 4718
lozza Wr. 1945
lua altsii. 4876
luii )•/(/». 4778
luator ruw. 4766
luatura rum. 4768
lubio /V.-. 5701
lubrican .v;i. 4935 (s. A'
unler lucubro)
lubricar sp. ptg. 4896 .
lubricaro ital. 4896
lubrico ital. 4897
lucanne n/'rr. 4901
lucarno frz. 4901
lucibctto itnl. 4877
lu.iid i^i/. 4907
lu(<iidaro ital. 4918
luce i(n/. 4952
luceftfcr rum. 490(;
lucoro ital. 4900
lucernajo ita^ 1902
lucernario ital. 4902
lucorniere I'ta!. 4902
Ulcere span. 4906
lucerta ital. 4613
lucortolo I'ta?. 4614
hicesci rum. 4903
hicba prou. span. 4911
luchar pcoi'. sjjan. 4912
luchera, -are ital. 4931
lucherino ital. 4808
luchina modenes. 4914
lucia t<«f. 4945
lucia rum. 4904
lucide /■«. 4905
lucido it. sp, ptg. 4906
lucifcro ital. span. 4906
lucillo span. 4867
lucio 4;). pJjf. 4905. 4907
lucir .ipan. 4900
luciu rum. 4905
lucore ita/. 4908
lucra rum. 4909
lucre frz. 4910
lucru ri/Hi. 4910
luce afrz. 4869
luec-s jjrot). 4872
luen prov. 4886
luefte .span. 4886
luenh i^roi;. 4886
luerre afrz. 4895
lues a/'ra. 4869
luette frz. 8537
lueur frz. 4908
luf r/r. 4935
luffo ital. 4429
lugana 2)j-oi'. 4898
liiganega genues. 4885
Kiimaiiischos Wortverzcichnis
73
lagar span. pte). 48(35
lugarin venes. 480S
lugart-z prov. 4898
liigcro Hal. 4913
lugio Hal 4939
luglio ital. 4488
lugor j()roi'. cn(. 4908
Ingore sard. 4908
lugubre ital. frz. 4915
lui ifa/. rum. rtr. prov.
frz. 4078
luire frz. 4900
luiria ;;cop. 4948
luiseau afrz. 4867
luisel afrz. 4867
luisir n/Vr. 4900
luito afrz. 4911
luitier n/'rr. 4912
ItiitOD afrz. 5631
lujar galiz. 4950
lujola I'fn/. 4877
lulla ital. 4929. 6204
lumaca ital. 4815
lumacaglia fosc. 4044
lumaccia ital. 4816
lumadegh modenes. 742
lumaga rtr. 4815
lumaja rtr. 4815
lumateg parm. 742
lumbardu «I'ciV. 4882
lumbre s^n». 402O
lumbric-s prov. 4917
lumbu sard, 4919
lume i<. )i(»i. pty. 4920
lamear altptg. 4921
lumoira ^)roD. 4922
lumelg rtr. 5523
lumiar altptg. 4921
lumieira gallic. 4921
lumieiro, -a />(</. 4921 f.
lomiere frz. 4920. 4922
lumignon frz. 2805
lumina rum. 4923
luminar j)(^. 4921
luminare ital. rum. 4921
luminaria sp. ptg. 4922
lumindra, -ia ital. 4922
lumineux /'r^. 4924
luminiera ital. 4922
luminos rM»i. pror. 4924
luminoso it. s/>. ptg. 4924
lumnera a/tsp. 4921
lam-s pror. 4920
luna tf. prov. span. ptg.
4925
luna rum. 4925
lunatic mm. ^re. cat. 4927
lunatieo it. sp. ptg. 4927
lunatique frz. 4927
lundi />-. 4926
lune /"r^. 4925
luneca rum. 4896
luDedi i7a/. 4926
liines span. 4926
lunetta ital. 4928
Innette /'rz. 4928
lung rum. 4890
lunghesso lYa?. 4433
lunghezza ital. 4888
lungo ital. 4890 ^,
luui ri(Hi. 4926
lunk rtr. 4890
luns prov. 4926
lun-8 n/rr. 4829
luntar rum. 4842
luntre ri/m. 4840
lunza modenes. 4916
luogo ital. 4872
Inogotenente I'fn?. 4871
luoja ital. 4877
lup rum. 4935
lupa ital. 4932
lupo ital. 4935
luppa rtr. 4932
lup-s prov. 4935
lupta ri(Hi. 4912
lupta rum. 4911
luquer norm. 4931
lura hresc. crem. 4892
lurido i'ttrf. 4040
his afrz. 4907
lusch rtr. 4907
lusciard rtr. 4613
lusco .•^ja»!. ptg. 4942
lusignuolo (to?. 4941
lusinga ital. 4713
lusingare /tnt. 4713
lusinghiere ital. 4713
lussi dmil. 4913
lustrar «7)0)1. j^tgi. 4943
lustrarc ital. 4943
lustre frz. sp. ptg. 4944
lustrcr frz. 4943
lustro I'ta?. 4944
lustru rum. 4944
lustrui niHi. 4943
luta ital. ptg. 4857. 491 1
lutar ptg. 4912
lutare ital. 4857. 4946
lutarina ital. 4857
lutin />v-. 5631
lutiuer frz. 5631
luto itn/. 4951
lutos 2>rov. rum. 4947
lutoso ital. 4947
lutria s^jnn. 4948
lutrin frz. 4734
luttare ital. 4912
lutte /"rj. 4911
latter frz. 4912
lutui r((;n. 4946
luva ptg. 4876. 8860
luvegu qen'ies. 5744
luyta cnt. 4911
luz prv. span. ptg. 4907.
4952
luzer prov. 4900
luzir prov. ptg. 4900
luzzu sard. 4881
JMT.
ma !ta?. rum. rtr. a
4981. 5094
maca ptg. 3870
juaca cnt. span. 4957
ma?a, -o ^jt^. 5159
macabre frz. 4963
macadam frz. 4956
iiiacar 7>ir. cnt. sp. 4957
macari ita/. 4996
macau rum. 4957
macca »ta?. 5036
maccare ital. 4957
maccherone ital. 4996
macchia ttn?. 4971
macchiare ital. 4974
mai-china ita^ 4964
macco ital. 4957
niaccu saril. 4958
macelar ruwi. 4959
macelaresc rum. 4959
raacellajo I'tn/. 4959
macellare if«/. 4959
macellaro ital. 4959
macello ital. 4960
machacar span. 5109
machado AT^nn. 5109
maihar jyrov. sjjan. 4957.
5109
macheliere frz. 5180
macher frz. 5153
machete sj>an. 5109
macheure afrz. 4957
macliina .«/jnn. ptg. 4964
machine /"I'i. 4964
macho spav. ptg. 5109.
5149. 5467
machoire frz. 5153
machucar span. 5109
machurer /ri. 5151
macigno ital. 4966
macina I'taZ. 4964
macina rum. 4964
macina rum. 4967
macinare rtn? 4967
macio ptg. 5150
maciuca rHwi. 5159
raaciulla ital. 4957
macola ital. 4971
macolare ifaZ. 4974
ma^on frz. 4968
macone lucch. 4985
macreuse /"i". 5278
macro ital. 4961
macru rMm. 4961
macula it. prov. cat. sp.
ptg. 4971
madaisa prov. 5157
madama ital. 2664
madau snrrf. 4973
madeira prv. ptg. 5162
madeixa cnt. 2)tg. 5157
madcja span. 5157
madera. -0 spnji. 5162
madia ital. 4980
madonna it. 2664. 5182
madornale ital. 5170
madrasta })tg. 8781
madre it. afrz. sp. pt(/.
5148. 5161
madre frz. 5148
madreselva span. 1624
madresilva pt(7. 1624
madrigal frz. sj)an. 5044
madrigale ital. 5044
madrina itn/. sjm». 5168
madrinha ptg. 5168
madroFiera sjian. 702
madrono .v^a 702. 5175
madrugar sp. ptg. 5174
madurar sji. ptg. 5175
madurgar altsp. 5174
raadur-s pror. 5175
maer pror. 4992
maesta itn^ 4991
maestral span. 4982
maestrale ital. 4982
maestre-s ^jroc. 4982
maestressa ital. 4982
maestria itn/. 4982
maestro, -a, -e ital. span.
4982
mafarata ital. 5034
mafaro neap. 5034
mafaru aicj/. 5034
magacen span. 440
magagna ital. 3866. 5053
magagnar proo. 5053
magagnare itnZ. 5053
magara ital. 4996
magari ital. 4996
raagasin frz. 440
magasinu snrrf. 440
magazzino ital. 440
magestade ptg. 4991
magestre-s ^^ro». 4982
maggese ital. 4990. 8663
maggio ital. 4995
raaggiore itn/. 4992
magione ital. 5069
maglia itn/. 4971
magliare it. 4974. 5021
maglio ital. 5023
magliuolo I'tn/. 5022
magnan frz. 4965
magnano ital. 4965
magnare itn/. 5048
magne rtr 571
magnier fr*. 4965
magno ital. 4984
magoa ptg. 4971
magoar ptf/. 4974
magonar rtr. 4985
magone itn/. {modenes.)
4985
magrana ital. 3925
magre pror. cat. 4961
' magro if. sp. ptg. 4961
magua rtr. 4985
magunia rtr. 4985
' magura rum. 4971
mahon norin. 4986
mai it. rum. prv. frz. cat.
ptg. 4981. 4995. 5161
maia prov. 4995
maidda sicil. 4980
maiestru rum. 4982
maigre /")'2. 4961
mail frz. 5023
maille /r^. 4971. 5275
mailler frz. 5021
maillet frz. 5023
main a/rj. 2475. 5094
mainada prov. 5071
mainbour afrz. bill
mainbournie afrz. 5471
mainboumir afrz. 5471
maineri(w.2235.2475.5049
Kiirtinp, lat.-rom. Worlerbuch. (Wortverzeichnisse.)
liiiinaiiiMliis W i.rlvi'r/i'irliiiis
iiiu(i)iici'A nim. .')!>,'»'.• iiiiilntiroN i<riii\ riOdi
iiKtIiit proi'. franz. &u:lU. niiiliuito ft)in\ 'lOlO
niuintoiiAiit fnitii. 4310
50117
Miaiiitonir fri. .1007
in.iintro afr:. 6081
m;ii.> I'ltj. lil'.IS
inairiim-8 prov. filGH
iiiain> />(!«,•. ;)ror. 4!)!)2.
51(il
nuiiri' irallon. 4!I70
innirina ;iror. 616S
iiiais /imr. fr:. itjt. pig.
I'lSI. 6:ut8
tiiaisiTi' (i/"rr. 4i>(>2
niaisotot afrz. f)33S
inais^rniiK) n/Vr. 5072
luaisiiTo afr:. 4902
ninisnii'o ii/r.-. 5071
inaisnirr afvz. 5070
roaisoii frauz. altptg.
50ti9
niaisii-s pror. 5069
iiiaissolla pror. 5180
iiiaisti' afrz. 4991
luaitin />rr. n/Vr. 5177
maitro frz. 4982
maitrosse frz. 4982
main rion. 5023
maiz span. 4989
nialautia ;<riii'. 5010
malavi'ch pror. 5010
inalavi'i prov. 5010
nialavi>jar ^iror. 6010
inali-aiilo span. 5005
nmlilocir .«yniH. 500ti
inaltlir pror. 500(i
iiialilizor pt;i. 500(>
innio ifri/. 5(H)1
iniilo fre. 51 19
inaliMliro ir<i/. 500(!
iiialiir iifre. 5lX)G
niali'iii-oiiin span. 5210
inali'var (i/)f.'/ 5091
iiialovH;;lionza ilnl. 501(i
inaluvolonza i7a/. 501G
iiinlovolo, -0 i((i/. 6017
inairailndo allsp. 5(X)7
malfndat cat. 5007
malfadatz prov. 5o07
nialfi'tria span. 5fH)8
nial(;ra(lo lYii/. 3757
malgrat prov. 'ilbl
malgri" frz. 3767
raallia prov. pttj. 4971
nialliada pig. 4973. 4978
raalliar jiror. ptg, 5021
inalhour /"/r. 325
mallieuroux frz. 5004
nmjada span. 4973.4978 uialho j>tg. 5023
in.ijano span. 4972
niajar ,s;j(in. 5021
nuijer ;>roi'. 4992
majestad .fpan. 4991
majest.' />^. 4991
majeiir frz. 4992
majolica iVn/. 4993
major rat. pig. 4992
makeie rum. 5212
mal )7r. prov. frz. cat.
sp. ptg. 5001. 5029
mala ital. prv. span. ptg.
5018
malabde afrz. 5010
iiialacbo span. 5010
malade /")-. 5010
maladie frz. 5010. 5409
malaiu rum. 5284
malalt fi(. 5010
malaltia cat. 5010
malament prov. 5001
malanan-s prov. 5003
malanansa pcou. 5003
malandra comask. 7552
raalandrin neuprov. span.
7552
malandrino lYa/. 7552
malan-s prou. 5003
malapte ital. 5010
malare ital. 5010
malastru «/"i-z. 862. 882
malastrne prov. 882
malatia span. 5010
malato i>a/. .y>aw. 5010
malatolta ital. 5013
malh-8 prov. 5023
malignit.i tin/. 5019
raali^o it(d. 5019
malin /'rz. 5019
malina span. 5020
malingro frz. 264. 5002
maliscalco i7a/. 5103
mall afrz. 4987
malla prov. cat. span.
4971
mallada cat. 4973
mallatosta a;)t(;. 5013
malle frz. 2165. .5018
malli'olo Hal. 5022
mallevaro i7(j/. 5091
malln span. 5023
mal(l)ncrrar .x^j. pt(i. 4910.
5028
mallofjro pfi;. 4910. 5028
malo ital. span. 5029
malo!,'ro sp. 4910. 5028
malostru afrz. 862
malotru /r^. 862
malsim 2>tff- 5015
malsin span. 5015
malsinar .s;)an. 5015
malt frz. 5025
malta ita!. 5026
maltiro ital. 5026
raaltolta ital. 5013
maltosta a;j<(;. 5013
maltote frz. 5013
malu sarrf. 5029
malva ital. prov. eat. sp.
ptg. .5030
inalattia itnl. 5010. 5409 malvadcsa prov. 5011
iiialatto ital. 5010 malvado .s/). 1026. 5011
iiialaudia prov. 5409 i m.alvagio i<. 1026. 5014
iiiiilvnlN prnv. |(i2('i
liialvaiscAo /iff/. 5031
lualvar <i/(>7i.'501 1
malvana prov. 5014
malvat prov. 1026
inalvat-/, itrv. 5011. 5014
malvavisciiin il 3949.5031
inalravisco i(. span. 6031
niulvoillancp frz. 5016
malveillant /"r.-. 5017
iiialviMiillaiU'u afrz. 501(S
inalvi'/.ar span. H778
malvii'iiio i((i/. 5015
malvoisin afrz. 5015
maly cnt. 5023
mama rimi. 5032
mama span. 5032
mamaii frz. 6o:!2
mamboiir^j frz. 5471
mamma i7(i?. pig. 6032
mamparar altspan. altptg.
5092
mamposada n2t.«j). 5102
man frz. 4976
ma(n) yirov. 5049
raaila span. 4964. 5087
mana altilal. 6094
mana 47««. /)(r/. 5065
manJt rum. 5094
manada sj)an. ptg. 3767.
5071. 5087
manaio afrz. 5088
manaior a/;". 5088
manana span. 2235. 5049.
5177
manaut afrz. 5050
manantio afrz. 5050
maiiata !<a/. 3767. 5087
manaya 2"'0v. 5088
mane rum. prov. altfrz.
5039
manca rum. 5048
manoar pro», cat. .span.
ptg. 5039
mancare j<a/. 5039
mancittor ruin. 5047
mancebo, -a span. 5038
mancha jirov. cat. span.
4971. 5056. 5082
manchar span. 4974
manchot frz. 5039
mancia ital. 5058
mancilla s^mn. 4971
mancip pro», o/rj. 5038
raanco ital. cat. sj). ptg.
5039
mandar prov. cat. spian.
ptg. 5043
manilare ital. 5043
mandarin ptg. 5085
mando pic. 5040
mandegloire /rr. 5045
mandcl rtr. 535
mander /r^. 5043
mandibula 2>tg. 5042
mandigare sard. 5048
mandil s/)rt«. pfi/. 5083
mandil-s prov. 5083
mandola ital. 535. 5854
mandole /«. 5854
minKlitiiK'iiillii I'll/. 356
iiiaii.lurla i(<i/. 535
Miandoro frz. 5S54
mandra ital. 5044
mnndragola i(a/, 5045
niandnigora jirov. span.
pig. 6046
maiidri'goro frz. 5046
niaiidrin ital. .span. pig.
2.S07. 5044
maiidrial S)ian. 5044
niandriao /)(;/. 2807
mandrin frz. 6051
mandro nprov. 7552
mandroniio nprov. 7652
manducar .s/jrin. 504H
mandula n(m. 635
mane ital. 5049
mam'' rum. 5050
niilnccii rHHi. 5059
mauuar sp. jHg. 5060
manocchiu ital. 6061
manogo /"r*. 50(iO
manoggiare itnl. 50(iO
mancggio i(((/. 5000
manoir afrz. 5050
manoira prov. ptg. 5090
manont pror. 5050
mancntia ]irov. 6060
manor prov. 5050
iiianora r(r. A/^aw. 5090
manoro ital. 5050
mancr-8 prov. 5050
manes pro». 2477
manP8calc-8 prow. 5103
manetto ital. 5094
manevi dfrz. 5098
manovir afrz. 5098
raanfa iVa/. .5034
manfanile ital. 5034
manga 2;rr. sp. ptg. 5050
mangagna it. 3866. 5053
mangalii rum. 5052
manganello ital. 6052
manganoI-8 pro». 5052
manganilla sp. 5052. 5057
mangano ital. 5052
mangc'a ita^ 5046
mangi'e frz. 5046
manger frz. 5048
mangeur /rz. 5047
mangiur rtr. 5048
manfjiaro (7«?. .5048
maii^'iata it<tl. 5046
mangiatnre Hal. 5047
mangla spa». 4971. 5066.
5218
mango S2)an. ptg. 5056
mangoal p/f/. 5089
mangoncau afrz. 5052
mangra p<</. 4971. 5066.
5218
mangual span. 5089
manba ptr/. 4964
manliap(.r/.2235.5049.5177
mania ital. prov. cat. sp.
2itg. 5055
mania rum. 5062
maniato Hal. 5054
miinioa niw. 5056
Roiiianischos Wortverzeicliiiis
75
inanico ital. 5056
niaiiiiordio sji. ptfl. 5390
iiianiconlion frz. 5390
niiinie rum. 5055
uiaiiie f'rs. 5055
maiiier frz. j)rov. 5060.
5090
maiiiera, -o ital. 5090
inaiiiere, -o ital. 5050
maniere frz. 5090
inanigance frz. 5057
maniglia itnZ. 5061. 5389
manigoldo ital. sp. 5067.
5227
niaiiigot piemont. 5227
nianija .yjan. 5061
manilha ^)(^. 5061
niariilla span. 50G1. 5389
manille frz. 5389
manin rum. 4102
iiiaiiiobra sjja». 5095
maniobrar .spa»;. 5095
manios rum. 5063
manipolo ital. 5093
maniposa sard. 5116
raaniqui span. 5064
manir span. 5050
maniscaleo iiaZ. 5103
manjaire pro-v. 5047
inanjar ^r». cat. sp. ptg.
5048
manjiier a/rz. 5048
manlevar ^<rr. s/j. 5091
manna ital. 5065. 5087
mannaja ital. 5090
inannara I'ta?. 5090
mannaro ital. 5054
nianne frz. 5040. 5065
mannequin /rz. 5041.5064
nuinuerino ital. 5311
manmiju sard. 5093
mano tfa?. spn». 5094
manobra it. prv. })tg. 5095
manobrar ptg. 5095
manocehia ital. 5093
manipuvre frz. 5095
manoeuvrer /■r^, 5095
manoir afrz. 5050. 5093
manois afrz. 2477
manojo span. ptjr. 5061.
5093
manoll cat. 5093
manopla span. ptg. 5093
manopolo ital. 5093
manouHo nproc. 5093
manoul nprov. 5093
nianovaldo i'faZ. 5479
manovale «YnZ. 5089
manquer frz. 5039
mans proy. 5076
ma(n)-s prov. 5094
mansarar rum. 5077
mansarde frz. 5068
manser span. 5035
mansero spa«. 5077
manso it. sp. ptg. 5076
mant jirov. afrz. 5081
manta cat. 5086
mantaco itai. 5082
manteau frz. 5080
mant«ca i^jaji. 5082
mantces jitg. 5079
mantcga cat. 5082
manteiga jrfi/. 5082
manteles span. 5079
mantello I'tni. 5080
mantcl-s jiroe. 5080
mantcnen proy. 4310
niantener j'roo. sp. 5097
niantencre t(a^ 5097
manteo span. ptg. 5080 |
manter jitg. 5097 !
mantica ruwi. 5082 ,
mantice ital. 5082
mantilha ptg. 5084
mantillo, -a span. 5084
nianto ^'^ .sp. ptg. 5086
mantu t(a/. 5080
mantono neap. 4975
manuale iin?. 5089
manuncluu rum. 5061.
5093
raanvie afrz. 5087
manya caf. 4965
manz rum. 5076
manzana span. 5164
manzesc ruHi. 5076
manzo ital. 5076 i
mao ptg. 5029
mSo jj<(/. 5094
mapa piemont. 5100
mappa ?om6. 5100
mappina ncopnl. 5100
maque afrz. 4957
maquer o/>". 4957
maquereau frz. 4997
maquet /"rz. 4957
maquiUer frz. 5151
maquina span. 4964
mar ^jrof. cni. span. ptg.
5111
marabotin ^jroy. 5406
raaracde prov. 7566
maracine rum. 5135
marais /Vz. 5111
maraischiere afrz. 5111
maraiia s/ia». 5101
maranar span. 5101
marangone ital. 5253
marar rum. 5104
marasa lomb. 5135
maraud /rz. 4999
maraude prnv. 7566
marauder frz. 4999
maravedi sp. pt(/. 5406
maravella cat. 5327
maravellar cat. 5327
maraviglia /"r^. 5327
maravilha ptg. 5327
maravilhar pfiy. 5327
maravilla span. 5327
maravillar span. 5327
marazzo ifaZ. 5111
marbre /rr. 5131
marc pro», frz. 2808. 5126
marca jta/. proy. sp. p<(/.
j 5126 f.
marcar span. ptg. 5126
\ marcare ital. 5108. 5126
marcassin frz. 2808. 5216
ninrcear span. 5142 i
maroed rum. 5106
marceiro ptg. 5324
marccnoiro ptg. 5324
marcesir jjror. 5105
marcezir prov. 5105
raarcha spaw. ptg. 5108
5127
marchand /Vs. 5244
marchander frz. 5249
marchar span. ptg. 5108
marche /rj. 5108. 5127
marcho frz. 5246
raarcheant afrz. 5244
marcher /"rs. 5108
marchese ital. 5128
marchiare ital. 5126
marchWo spn». 5105
marchio ital. 5126
marchir a/'rs. 5105
marchitar span. 5105
marchito span. 5105 f.
marciare I'fa/. 5103
marcido ital. span. 5106
marcio ital. 5106. 5108
marcir afrz. 5105
marcire itnJ. 5105
marcit altcat. 5106
marcit-z jiroi'. 5106
marcone ital. 5110
marcorella ital. 5350
marcotte fj-z. 5259
mardi frz. 5143
mare ruiH. frz. 4992. 5111
marecage /Vs. 5111
marechal frz. 5103
marelle frz. 5166
marerama tVaZ. 5122
maremmano ital. 5122
marende n/'rir. 5253
marenne afrz. 5122
maresc afrz. 5111
marescage afrz. 5111
maresciallo ital. 5103
marescot a/"r2 5111
marese ital. 5111
maresquel afrz. 5111
marfil s^Jiin. 2745. 2753
marfim ptg. 2745. 2753
marga it. prov. cat. sp.
1 }>tg. 5056. 5112
I marga rum. 5112
I margarita ital. 5113
, margas norm. 5216
' margasse norm. 5216
1 marge proy. frz. eat. 5114
margem j'tg- 5114
margen span. 5114
margherita jfn/. 5113
margine ital. rum. 5114
I raargoillier afrz. 5151
margolato ita?. 5259
margotta ital. 5259
margotte frz. 5259
margouillis /rz. 5151
margua prov. 5056
marguillier altfrz. 5151.
5167
margulhao pt^. 5258
margulh-s prov. 5258
inari frz. 5125
mariage frz. 5123
maridajo span. 5123
maridanc^a ^j<(/. 5123
maridar prov. cat. .'<pan.
ptg. 5124
marido span. pig. 5125
marier frz. 5124
marinajo «'«a/. 5117
marinaro ital. 5118
marine frz. 5118
marinero span. 5117
marinbeiro ptg. 5117
marinbo pii/. 5118
marinier frz. 5117
niarino, -a it. sp. 5118
marionnette frz. 5115
mariposa cai. .span. p((/.
5116. 5872
mariscal span. ptg. 5103
mariacalco ifaJ. 5103
marisma span. 5111
marita rum. 5124
maritaggio ital. 5123
maritare ital. 5124
maritime tYa?. 5122
maritis rum. 5121
marito i<aZ. 5125
marit-z prov. 5125
marie afrz. 5112
marlo nprov. 5112
marietta r<r. 5265
matmaglia itaZ. 5302
marmaille frz. 5302
marmela ptg. 5213
marmelada jot»/. 5213
marmalade frz. 5213
marmelo j^ijr. 2374
marme-s prov. 5131
marmita ital. cat. sp.ptg.
5130
marmite frz. 5130
marmiteux frz. 5130
marmiton frz. span. ptg.
5130
marmitone ital. 5130
marmo j(a?. 5131
marmocchiaja lucch. 5444
marmocehio ital. 5302
marmol sjja)». 5131
marmore ptg. 5131
marmot /rz. 5302
marmota span. pig. 5488
marmotta ital. 5488
marmotte /rz. 5302. 5483
; marmotter frz. 5488
I marmouser frz. 5488
marmouset frz. 5131
marna maj7. 4970
] marne frz. 5112
j marodeur /rz. 4999
I maron mittelfrz. 5133
maronier a/rz. 5117
maroquin frz. 5134
marotte frz. 5115
marquais /Vr. 2808
marque frz. 5126
marquer /'rz. 5126
marques span. 5128
marquez ptg. 5128
7ti
lu>m!iius<'ln>s W •Tlvi'r/i'ic-hiii'i
inaniuls fn f)138
iiinrr« if. :«;i. plff. TilSK.
6H7
iiiarrn cat. G147
mnrrnino frt. b\Ct^
nmrraiu-io iliil. 6136
ninrrnno .«jxiii. 61118
ninrrar sfMin. 6138. 6147
mnrriK cut. span. 6KIU
innrraanirn Hal 6136
niarraio all.'i)) 6i:t.')
marra7zu .«in/. r>l:l5
niarn^nlior afrt. 6I(>7
marriil» spaii. 6138
ninrrir ^jroc n/Vr. 5137
niiirritta i(.i/. 60!)«
raarron />.-. 6133. 6147
raaxToniiior /rr. 6133
niamira i7(i/. 6186
marnirajo i7(i/. 6135
mars yiroc. t r:. cat. bllS f.
inarsouin fr:. 5120
mart rum. 6144
tnarta cat. .</;. p/i/. 5145
niartc frt. 6145
niartoau I'rz. 5139
martcdi iVuJ. 5143
martell rlr. cat. 5139
niartcllo i(<i/. pl(j. 5139
martoR .f;«i«. 5143
inarti rum. 5143
iiiarti Hal. 5143
martillo .<;)(jh. 5139
martin ital. .tpnn. 5140
martinet fr;. 5140
raartinote .«yirtti. 5140
martinotto ital. 5140
martirare i7«/. 5140
raartirc, -o ital. 5146
martir(e)-8 pror. 5146
niartiriar y^rof. .v;j. 5146
Miartirio i/aZ. ,«;j(i»i. 5146
uiartirizar span 5146
niartirizzare ital. 5146
inarto tiprnr. 5145
martora ifa/. 5145
martoriare i(a/. 5146
martorio altitnl. 5146
martoro. -e altital. 5146
martre /W. 5145
marturiar ;)ror. 5146
martiirisi rum. 5146
martuzzu .«ly/. 2261. 5547
martyre frs. 5146
martyrio ptp. 5146
martyriscr /"r*. 5146
martyrizar ptg. 5146
mart-z /jror. 5144 f.
niarnnt rum. 5326
marunti rum. 5325
marves j^roi). 5092
marvier pror. 5099
marza ital. 5141
marzapane ifn/. 5107
uiarzecesc rum. 5105
marzio i7a?. 5144
raarzo it. sp. ptg. 5144
mas jtrov. cat. sj). ptg.
4981. 5078
masa rum. 5229
iiiA.sAlnr nim. 6272
iiia«rar .s;«iii. ptg. 6153
mnKcnra rn/. .«/xiii. ;><i;.
5161
innRonrar /nor. 6161
masoaror afrc. 6161
mancarra sp. ptg. 5161
inasoarrar >7i. pig. 6151
niaoivlla if>i/. 6180
niasci'llarK ital. 5180
inasi'liailar r(r. 5335
ina«i'liar /n'oc. 6153
mafsi'lidina rlr. 6193
inasclicl r/r. 6149
Miascliora Hal. 5161
inascliio •(a/. 6149
maaolp prov. altfrz. cat.
5149
mascolo Hal. 6149
masculo ital. .")149
masciir no». 5149
masouror afrz. 5161
milsi' rion. 5181»
inaslo prov. afrz. 5149
masnaila Hal. 5071
masonc .«nrrf. 5069
masquo fn. 5151
niasqiiillicr afr:. 5151
massa i(. ^/ror. cat. sp.
pig. 5152. 5159
massacrarc Hal. 5159
massacrcr /V^. 5159. 5171
massaio, -a Hal. 5152
raassar pror. 5159
massaria ital. 5152
masse /"I'r. 5159
massepain frz. 5107
masseria i<n/. 5152
masserizia Hal. 5152
massima ital. 5181
massip y^roy. n/rr. 5038
masso ital. 5152
massola prov. 5160
masso-8 yjcoi'. 4968
massua altptg. 5159
massuca allptg. 5159
massue /Vr. 5159
mast prov. afrz. 5154
mastegar jx-oo. cat. 5153
mastiear .s^joji. p<jf. 5153
niasticare ital. 5153
mastigar .«.7)0«. ptg. 5153
mastim ^jf»/. 5074
mastino ital. 5074
masti(n)-s prov. 5074
mastio !<n/. 5149
niasto ])tg. 5154
mastra iqyrov. 4970
mastranto s;jan. 5229
mastro j'tg- 5154
mastrozzii «ici/. 2261
mastru^o ptg. 2261. 5547
mastuerzo sp. 2261.5547
niasturi,o ptg. 2261
masura rum. 5232. 5233
mat prov. frz. 5155
mat /■«. 5154
matador sp. ptg. 4969
matafaluga srd. cat. 3836
matalaliua span. 3836
inntiiltiliiiKH .«/I. 3836
inatalaliiiva sp. 3836
iiiatalas rii(. 446
matar prv. sp. pig. 4969.
5166
iiiAtasa rum. 5167
niatasan (((■/. 5167
inatcti rum. 4957
inato .«/1(111. 5155
niati'las frz. 446
inatolot fr:. 4965. 6173
mateiuit afrz. 4956
mator frt. 6156
matoraa /it. 446
maternsso Hal. 446
niatoria 1/. sp. ptg. 6162
iiiaterie ri/wi. 5162
mati /)iv)i'. cat. 5177
niatii'ro frz. 6162
matin /W-. 6177
matin frz. 6074
matita ital. 3848
matois /rz. 6158
niato cat. 4975
maton /Vi. 4975. 5172
matra ncajml. 4970
matraca sp. ptg. 5347
matraoca Hal. 5347
matragnnil non. 5045
matras afrz. 6156
matrasseiar /ico». 5156
matrasscr a/rz. 5156
matrat-z pror. 5156
matrico i7(i/. rum. fraiiz.
6169
matrigiia Hal. 8781
matriz span. ptg. 5169
matronale ital. 5170
matta !<<?/. 5172
matta, -0 ohrrit. rtr. 4979
mattare Hal. 5155
mat(t)c /Vc. 5172
mattino, -a ital. 5177
matto ital. 5155. 5176
mattone Hal. 4975
mattulu .snrrf. 5159
matnro ital. 5175
matutino i7n/. 5177
manoa pror. 5404
maudir pror. 5006
maudiro /"rj. 5006
maufait afrz. 5009
manfc /")". 5007
maiiglia sard. 4979
maulta rtr. 5026
maussado /"cr. 5012
mauvais frz. 1026. 5014
mauve frz. 5030
mauve a/"rr. 1026 |
mauviard frz. 5282
mauvietto frz. 5282
mauvis /r?. 5282
mauvisque frz. 5031
mauwe ^Jic. 5182
maxima «p. ;<<(/. 5181
maxime frz. 5181
may en?. 4981
maygre prov. 4961
mayo sp. ptg. 4995
mavra rnf. 5101
inuyMiii altsp. 60l>9
niaza, -n sfian. 5Ui'l
inazia /i/r/. 6164
ina/.ana fi//.s';i. 5161
inaznpan span 6107
niaznpRii pig. 6107
niazar span. 6159
inazraliii altptg. 5317
inazellar pioc. 4U59
inazolliers prov. 496!t
nia/.etto /V.-. 6178
mazmorra sp. ptg. 6165
mazon span. 4968
niazonar xpnii. 4968
mazro afrz. 6148
mazza itn/. )"(r. 6159
mazzar rlr. 6159
mazzaro Hal. 5159
mazzo i(n/. 6159
mazzone ital. 5524
mazzuola ital. 6160
niea iwier. 5273
meaillo afrz. 5275
mear «/Jdii. 6208. 6175
mearo sard. 5208
incass rtr. 5270
mecra ;)rnr. ital. 5553.
7274
niecello «re<. 5523
merer span. 5333
meelia priiv. ptg. 5623
mediant /"»". 5314
meolio frz. 5444. 6523
nieelief frz. 5317
meda .wi/v/. sp. ptg. 5273
inodaglia iVn/. .5275
medagliajo Hal. .5274
medagliero Hal. 5274
medagliono j<n/. 5275
medaillo frz. 5275
medalha ;j/^. 6275
medalla span. 5275
modao ptg. 5273
medecin /V2. 5193
medecina prov. 5193
modes ^(roi;. 4433
medcsinio ital. 4433
medesmo prov. 4433
media .s/jan. 5187
mediano it. sp. 5188
modieta ital. 5199
medio i7n/. .spnii. 5201
mediodia span. 5262
niedissina prov. 5193
inedrar syj. ;!<;/. 5215
modronhoiro pig. 702
mBduii rum. 5204
medula .span. 5204
modular span. 5205
modular rwrn. 5205
m oil n 11a ptg. 5204
nii-iluUairo frz. 5205
medullar ^jcoi'. 7><,(7. 5205
megeieier afrz. 5191
mcgeis afrz. 5191
megement n/rz. 5190
megercsse afrz. 5192
niege-s pror. afrz. 5196
nu'gie /Vr. 5191
megier afrz. 5195
Komanisclies Wortverzeichnis
77
mfgir frz. 5191
megis frz. 5191
megissier frz. 5191
meglio Hal. 5214
niegliore ital. 5214
mego sy)a«. 4983. 5344
nieguo frz. 5186. 5212
mehaignern/'«. 3866.5053
meliaing a frz. 3866. 5053
meia pU/. 5187
raeigl rlr. 5288
meigo iJ((7. 4983. 5344
mcil rlr. 5027
mcilleur frz. 5214
raeilh-s ^H'or. 5288
meimendro pig. 5285
ine(i)n-s pror. 5312
meints rtr. 5231
meio i>tg. 5201
raeiodia ptj/. 5262
meirinho ptg. 4994
meiss6-s proc. 5269
meita altital. 5199
meitat-z prov. 5199
meiza r<)-. 5229
meizina prov. 5193
mejilla «^(an. 3548
mejor s}>a». 5214
rael afrz. 5029
melange /V^. 5336
melarancia ital. 5027
mele j7n?. 5209
raelea altital. 5336
raoU-e frz. 5336
meler /Vii. 5336
meleze /V.'. 4686
inelbor jjc». ptg. 5214
melh-s ^roc. 5214
meliana jiror. (s. N unter
No 5261)
meliaca ital. 734
melindre sp. ptg. 5219
raella span. 3639
mellt-a aifitu/. 5336
mcllizo span. 3638
raelo (■<«;. 5027
meluia ital. 5220
melro 2>tg- 5265
mel-s ^jrot). 5209
melsa span. 5297
melso npror. 5297
membrar jjroc. a/^.^p. 5224
membrare ital. 5224
membre a/)"^. 5224
raembrer afrz. 5224
membrillo sp. 2374. 5213
merabro ital. 5222
meme frz. 4433
memoria ita?. 5223
men eomask. 5227
menace frz. 5300
menacer /"r.:. 5300
menador prov. 5301
rai'-nager, -er frz. 5072
monagcre />'^. 5072
monagerie frz. 5073
raenare !<n/. 5309
menassa 2'rov. cat. 5300
raenassar proo. 5300
menatore *(a/. 5301
meiichero itnl. 5242
meneio ital. 5325
menda i7. r/r. pror. 5225
mende «/■)-.:. 5225
mendicar sp. jitg. 5226
inendicare ital. 5226
nicndier /Vr. 5226
niendigar sp. ptg. 5226
mcndigiiejar prov. 5226
nienear sp. pf(/. 5060
menegold eomask. 5227
mener frz. 5309
mencster .<fp. npijf. 5307
menestral prov. sp. 5306
moncstrel frz. 5306
menestrier pfi\ afrz. 5305
raenvtrier />•--. 5305
meneur frz. 5301
raengua sp. 5039 A^. 5311
raenguar sp. 5039 N. 5311
mentis prov. 5312
meniera prov. 52(17
menil /Vz. 5075
menino, -a sp. ptg. 5299
nicnjador cat. 5047
menno j'ifi/. 5311
meno ital. 5312
menomo ital. 5302
manor cnt. sp. ptg. 5310
menos sp. pti?. 5312
menoscabar span. jjtg.
5317
menoscabo sjtan. 5317
menottes /r^. 5094
menovare ital. 5311
menre-s prov. 5310
mensa «Yn^ proii. 5229
mensonge frz. 5238
mensonja jtrov. 5238
mensura pro». 5232
ment frz. cat. 5228
menta ital. sard, j^rv^ cat.
5234
mentar span. p<(/. 5240
mentaure jirov. 5236
mente ital. sard. frz. ptg.
5228. 5234
menter afrz. 5240
menteur /i-^r. 5239
mentevoir afrz. 5236
mcntida sard. cat. 5238
mentidor cof. ptg. 5239
mentir pror. cat. frz. sp.
ptg. 5237
mentira sp. ptg. 5238
mentire rtaZ. .5237
mentire, -idor prov. 5239
mentiroso span. 5239
mentitore j7n7. 5239
mentiz6-s prov. 523S
mento ital. 5243
mentoivre dfri'. 5236
menton frz. 5241
mentone t/n/. 5241
mento-s prov. 5241
mentovar ital. 5236
mentre idi/. pcot'. 2724
mentrcs altptg. 2724
mentula ital. 5242
inentun rh'. 5241
iiiciiu genues. frz. 5227.
5326
menudo span. 5326
menuisier /"c^. 5324 f.
menut pruv. 5326
menuzar prov. altsp. 5325
nionzogna ital. 5238
meola prou. 5204
meollo span. 5204
raoprendre /j'^. 5318
mepriser frz. 5319
mer rutn. prov. frz. 5027.
5111. 52GG
meravelha prov. 5327
meravelhar prov. 5327
moraviglia j'faZ. 5327
meravigliare ital. 5327
meravilla pcoi'. 5327
merradan-s prov. 5244
morcadear ■■^pan. 5246
mercadejar pf^. 5246
mereadal-8 prov. 5246
raercader span. 5245
mercadier-s prov. 5244
mercado span. ptg. 5246
mercador pf*;. 5245
meroantare ital. 5249
mercante ital. 5244
raercar span. p<(;. 5249
nicrcare ital. 5249
mercatare ital. 5249
mercatante t<a/. 5244
mercato ital. 5246
mercatore ita?. 5245
mercat-z j)rov. 5246
merce ptg. 5248
merce linZ. 5248
merced span. 5248
raercede ifni. 5248
merceis j^rov. 5248
mcrcejaire prov. 5248
mercejar pj-oy. 5248
mercenajo ital. 5247
mercenario ita?. 5247
merce-s prov. 5248
merci frz. 5248
mercior a/rr. 5248
merooledi ital. 5251
mercorella i<aZ. 5250
mercoret frz. 5250
mercredi frz. 5251
mercre-s prow. 5251
mercurial sp. ptg. 5250
mercuriale frz. 5250
mercuris sar(i. 5251
merda (7a/. srd. rtr. cat.
ptg. 5252
morde frz. 5252
merdo nprov. 5252
mere /jt. 5161
niiTeau frz. 5166
meregold mail 5227
mcTelle /"«. 5166
merencorio ptg. 5211
merenda jfa/. rtr. span.
ptg. 5253
mcrendare ital. 5253
merendo nprov. 5253
mereu rwm. 5255
niergansar .>:p. 5258. 5260
merge rum. 2818. 525(>
mergoro ital. 5256
mergue prv. 5186. 5212
merguillier o/rr. 5151
meria ital. 5262
mcriaro ital. 5263
meri<liano i<aZ. 5261
merienda span. 5253
meriggia, -o ital. 5263
moriggiano, -a j(ai. 5261
meriggiare Hal. 5263
meriiene afrz. [s. N unter
No 5261)
merinda rum. 5253
merino spa». 4994
raerio, -a ital. 5263
merir prv. afrz. 5254
merito ital. 5264
merla, -o i<aZ. jiror. cat.
5257. 5265
merlan frz. 5265
merlao p/f/. 5257
merlare itid. 5257
merle /r.". 5265
raerlenc afrz. 5265
morletti ital. 2489
merlin /rz. 5129
merlo ital. 2489
merlon /'r^. span. 5257
morlot /Vz. 5265
raerlucbe frz. 5119. 5265
merlus prov. 5119. 5265
raerluza sp. 5119. 5265
merluzzo it. 5119. 5265
merma .'^^'an. 5302
mermar prov. S2)an. 5302
mennaria prou. 5302
merme afrz. 5302
mermelade sjian. 5213
mere it. sp. ptg. 5266
merouille piC. 5416
meroule pic. 5416
merrain /'ri'. 5163
merto ital. 5264
merveille frz. 5327
mes a/j'^. pror. sp. 5078.
5231. 5270. 5348
mi'S- frz. 5312
mesa i'i. sp. ptg. 5229
mesalliance /'r2. 5313
mesange frz. 5206
mesar span. 5271
mescabar .spaw. 5317
mescap-s pror. 5317
mescere ital. 3512
mescbdina rtr. 5193
mescheance afrz. 5315
mescbeaus a/'r^. 1457
mescbeant afrz. 5314
raescbel rtr. 5504
raescbeoir afrz. 5316
mescbever afrz. 5317
meschiare i7a?. 5335
mescbiata ital. 5336
mescbin a/V«. 5267
meschino ital. 5267
mescire ital. 5333
mescita j'taZ. 5334
mescla pitg. 5336
mesclanba pror. 5336
7K
KiMn,imK<lii'> U nrlviT/.oirlmis.
lUPM>lHr i>ii>t: c.i(. /<(f/.
inoso^ln lid/. r>:lM<i
tiiojcolan* ilttl. ft88*l
iiu^iMlatn if"'. 6;iSli
inctio iliil. 5281
niosol afn. 6:t:t7
nu'sosim» ;iri>i'. 443:1
invM'iitaiK'o n/'r:. 6:12 1
inoiiliaiii); nf'r:. 5<*'>:i
im>Kli»-]H'slo at'r:. f>:l;t(!
niosiiio pig. 1 13;<
luMimiln .vjMiii. &<i7l
iiiosnil afrz. 'it)7r>
ino8<|iii ;)r<)r. 52li7
iupS()iiin fr:. 52(i7
nic«quinlio jitg. r>2t>7
mrsquino .«;><im. r>2t>7
DiosM ital. 6341
niosse ital. fr: pig. 5270.
6341
inPRseancp afrz. 5320
inesiscant n/"rj. 5320
nuv-isoda friaul. 5;t35
niessooir fr:. 5320
nicssi-ra sdrrf. 5270
luessero ital. 7372
nipsso I'frt/. 5342
most pror. 4977. 5352
mestari- ital. 5335
mcsteoa niw. 51.">3
mcstii;o ptg. 5350
incstier prov. afrz. 5307
ino.^tioro, -e ital. 5307
inestis prop. 5:^50
mestizo .tpati. 5350
mosto i7(i/. ptg. 4977
mestral cof. 4982
niestre altfp. ptq. 4982
mestro altsp. 4982
mesura pror. cn^ span.
ptg. 5232
mosurar pror. cat. span.
ptg. 5233
mosure fr:. 5232
mesurer />.:. 5233
mosyllo altsp. 5337
racta i7. «p. pf.9. 5273
meta tin/. 5199
metade ptg. 5199
iiietail afr:. 5276
iiH'tairie /iv. 5198
metal span. ptg. 5276
in.'tal fr:. 5276
metalh-s pror. 5276
metallo ital. 5276
mi'taycr /"rj. 5198
meteil fr:. 5351
meteis prov. 4433
meter r(r. spnn. 5348
mctge-s prr. afr:. 5196
meticcio ital. 5350
metier /ra. 5307
metralla span. 5343
metre j'ror. n/>r. 5348
mctrer altcat. 5348
raets /"rr. 5342
met t)c afrz. .5273
metter pf^. 5348
mettere ital. 5348
mettre />.-. KHS
iuetiili< ital 5273 I
iiietxa cat. 5523
iiu'tiiiia /Tor. 5193
moil saril. nit. ptg. 5277
inoul.lo fn. 6353 "
iiiou>;lor fr:. 5462
mculo /r.-. 527:t. 5368
tnouiiior fr:. 5374
moiir afr:. 5175
tnoim' (i/'r.-. 5426
mourtn> fr:. 5413
meiirtrier fr:. 5413
meiirtrir /rr. 5414
moxor ptg. 5333
mevtadior nprnv. 619H
moytat C(i<. 5199
mo?, ptg. 5231
iiioza r<r. 5229
raozcla .spnii. 5336
raczolar proiv .ip. 5336
mezre (i/V;r. 5338
mezzano ital. 5188
mczzaro ital. 5346
mezzina ital. 5361
mezzo i7. 4988.5201 5345
mozzndi ital. 5262
mczzuolo ital. 5361
mi /r--. 5201
miawc afrz. 5182
mie rum. 5279
mica i7n/. 5279
micjitelo span. 5280
miecia i7(i/. 5523
micciar rtr. 5439
mieiinino ital. 5279
mierino ifn?. 5279
micoio ital. 5507
mielic /rr. 5279
miclielaceio ital. 5280
micmac frz. 5332
mioolino efn/. 5279
midi t'r:. 5262
midolla i<n/. 5204
mie frz. rum. 515. 5279.
5289
mieg prov. 5201
miel rum. frz. sp. 318.
5209
mieldre afrz. 5214
miele ita/. 5209
raielga span. 5189
mienna altsp. 5183
raienta .span. 5234
mieute .span. 5228
mientras span. 2724
mier prov. afrz. 5266
mierar rum. 5217
miercoles .«poM. 5251
mierda friaul. sp. 5252
miere rum. 5209
mierla, -o span. 5265
I mierla ru»i. 5265
i mies afrz. sp. 5203. 5270
mietto frz. 5279
mien rum. prov. 5277
mieur rtr. 5495
mieux /rz. 5214
I miez rum. alt frz. 5201.
I 5203
inifrn I'ul. pror. nitcat.
sp. altplg. 5279
mignja .</'iiii. 5279
mi(;nlliH pig. 5279
mit^ilalu riiMi. 6:i5
migli.i i((i/. 5281. 5288
milliard />.■. 5299
migiiatia ital. 5303
mlKiiim fr:. 5299
migiinne ital. 5299
minnotor fr:. 5299
miKiiotta ital 6299
mijfraino fr:. 3925
migritna .<piiii. :I925
mijnr ptg. 5208. 6175
mijloc^ rum. 5202
mijo .s'piiM. 5288
mil prov. cat. span. ptq.
5288 f.
mila rum. 5281
milagro ptg. 5328
milagro .«pn». 5328
milaii pror. fr:. 6295
milano .span. 5295. 8722
milgnimi altsp. 5290
millia proi'. ]itg. 5281
milliano ptg. 5295
milliSo ptg. 6294
millio p(7. 5288
milli-s p'roD. 5288
uiiliairc frz. 5284
miliasse frz. 5283
miiico frz. 5287
milicia .sy>. pfi/. 5287
railier-8 prov. 5289
milieu frz. 5202
miliono i<nZ. 5294
militairo frz. 5286
militar ruwi. span. ptg.
5286
militaro ttoi. 5286
milizia ital. 5287
mill cat. 5288
milla cat. $7>an. 5281
mille ital. rtr. frz. 5281.
5289
millesimo ital. 5291
millet frz. 5288
milli sarrJ. 5289
millierae frz. 5291
millier frz. 5289
million /"r?. 6234
millon span. 5294
millor cat. 5214
milmandro sj)an. 5285
miloca cat. 5295
milofha ara,(?. 5295
miloja valencian. 5295
milsoldor-s proii. 5292
milsoudier norm. 5293
milsoudor afrz. 5292
milaogo i<a?. 5202
milza ital. 5297
mimbre .span. 8727
mina it. rum. prov. cat.
sj). ptg. 5207. 5309
minaccia ital. 5300
minacciaro ital. 5300
minar prov. .tp. ptg. 5207
minare ital. 5207
inliiutur rum 5301
miiii'o /r.-. 5325
miiii-hia ital. sicil. calahr.
5242
miiK'liiiino ital. 5242
miiieia .«an/. 5242
miiii'ior afr: 5;125
inini'iiino rioii. 5238
miiulraillo norm. 5:143
mine fran:. :t926. 5207.
5298
minoira pig. 6207
minor /"r.-. 5207
minora allsp. 5207
miniirai /r:. 5207
minornl pror. .span. ptg.
5207
mineral /"rr. 5207
miiiorale Hal. 5207
minostra i7a/. 5!W)8
mino8trajii Hal. 5308
minefltraro Hal. 5.308
minottc /rr. 5299
mingherlino ital. 264
mingoa spn». ptg, 5039 i^^.
5311
mingoar sp. ptq. 50'19 i\r.
6311
mingrana a//.sp. 6290
mingrelin afr:. 264
niiniar .spa». 5303
miniare ital. 5303
niiniatiira i/a/. 5303
miniere frz. 5207
minino p/r/. 5299
minimo ital. 5302
ministro ital. 5304
minnanna .snrrf. 5299
minon fr:. 5299
minore i7a/. 5310
minta rum. 5234
niinte rum. 5228
minti r»»». 5237
mintitor rum. 5239
minuar pror. 5311
minuer frz. 5311
minu^ia ital. 5323
niinuna rMHi. 5327
niinunc rum. 5327
minutario i/n/. 5322
minute frz. 5326
minutiere ital. 5322
minuto ^^ ,sp. ptg. 5326
minuzia jfa/. 5:i23
niinuzzare ital. 5326
minvar ca*. 5311
minyo cat. 5299
raio ital. ptg. b2Ti
niiolo p<(?. 5204
niiquelot frz. 5280
miquelito span. 5280
mira rio». 5331
mirabile ital. 5327
miraela /jrof. 5328
miracle frz. 5328
miracle-s prov. 5328
miracolo ita/. 5328
mirador cat. .sp. pt^. 5329
miradore (7a/. 5330
mirador-s prnv. 5330
Ronianischcs Wortvorzeiehnis
79
iiiii-a^Iio altital. 5328
inirairo prov. 5329
niiralh-s prov. 5328
inirar prov. cat. sp. ptg.
5331
niirare ital. 5331
miiator rum. 5329
niiratorc ital. 5329
mire /V-. 8774
niirer frz. 5196. 0231
mire-s prv. afrz. 5196
mirge afrz. 7913
luiroir frz. 5330. 7664
rairtilla ital. 5491
mirto it. sp. ptg. 5492
niisa span. 5340
niiseh rtr. 5501
raisehia ital. 5336
mischiare tta?. 5336
niischiata ital. 5336
iiiisel )•»»!. 5337
miselese rum. 5339
misello ital. 5337
misore />•-. 5340
raiseria ital. 5340
uiisero rt. sp. ptij. 5338
misiroign ctr. 5496
miskel rtr. 5504
mislea altital. 5336
mismo s^ja»i. 4433
inissa ptg. 5341
missoudor a/V.?. 5292
misteila rtr. 5510
mister ptg. 5307
mistia i'inZ. 5336
raistiare ital. 5336
mistral ^jjcoy. frz. 4982
mistret r»?H. 4977
misturar ptg. 5336
niisura ifn?. 5232
misurare ital. 5233
mita span. 5343
mitad .s^a». 5199
mitainc frz. 5197
raitan /V^. 5200
initanier frz. 5200
mitat-z prov. 5199
mite />■.-. 5343
mitera ital. 5346
miticare /ia?. 5344
raitigare ital. 5344
mitilo ital. 5349
miton /Vj. 5197
mitonner frz. 5197
mitoyen /'c^. 5197
mitra ital. 5346
mitraille frz. 5343
mitria ifa/. 5346
mitsch (■((■. 5501
mitx cat. 5201
miui;a pitg. 5323
miueas ptg. 5323
miudo ji(.f/. 5326
mizii sard. 5288
mo rt)-. ital. 4981. 5362
mu /Vj. 5368
moale rum. 5380
moara rum. 5368. 5376
moaro rid». 5486
mobiglia ital. 5353
mobile ital. 5353
moliilita j'ta/. 5354
moble prov. cat. 5353
moca cat. altspau. 5404.
5442
mocaeo ptg. 7469
mooajardo ifn/. 5132
raocajarro ital. 5132
mocca ere. 5444
mocceca ital. 5440
moccicare ital. 5440
mocdt-hioo rtaZ. 5440
moccicone ital. 5440
moceio iYn/. 5440
moccioso ital. 5443
raoceolaja ital. 5444
moccolo ita/. 5444
moccdad span. 5515
moch Crtt. 5444
moehar prov. cat. 5442.
5444
mocho span. ptg. 5514
moco ital. 5355. 5444
raocos cat. 5443
mocoso span. 5443
moc-s rtr. 5444
mod rM»n. 5366
raoda ital. cat. sp. ptg.
5366
modano ital. 5365
mode frz. 5366
modele /r^. 5364
modello ital. 5364
modolo span. ptg. 5364
raodene jto?. 5365
moderare ital. 3457
modorer frz. 5357
moderne frj. 5356
moderno it. sp. ptg. 5356
modeste frz. 5358
modesto iia/. 5358
modine ital. 5365
modi-s prov. 5366
modle «/"rz. 5365
mode ital. cat. sp. ptq.
5366
modorra sp. ptg. 5363
modorrar sp. ptg. 5363
modorro span. 5363
modulare iiai. 5365
modulo ital. 5365
raodurria s/j. ptg. 5363
moeda ^i(;. 5387
moelle frz. 5204
moelleux /'r^. 5204
moellon frz. 5026. 5204
moeudciro p)tg. 5374
morr j((r/. 5382
mcDuf afrz. 5366
mdiirs frz. 5430
raofa cat. s^*. ptg. 5481
mofar caf. sp. ptg. 5481
mofette />•.-. 5447
mofineza ptg. 5447
mofino, -a ptg. 5447
modet pcoi-. 5448
raofletes span. 5448
moflu henneg. 5448
raofnes utallon. 5448
mofo ^)tj. 5447
mo^ato spaM. 1740
moggio ital. 5361
mogio (<aZ. 5490
raoglio ital. 2664. 5459
mogliera ital. 5459
raogliore j'in^ 5459
mogo altptg. 5449
mogote span. 5449
moliino spa«. 5447
moho.s/). 5431.5447. 5504
mohon wallon. 5502
moi sard. 5362
moie «/«. 5273
moignoa afrz. 5473
moih prof 5440
moiller pror. 5459
raoindre frz. 5310
moineaii /"rs. 5502
moing afrz. 5473
moinha j;?»/. 5368
moinho ptg. 5376
moins frz. 5312
moiol-s prou. 5359
moiom aptg. 5378. 5514
moire frz. 5132
moiro /V^. 5132
mois prov. franz. 5231.
5440
moisir frz. 5440
moison a/'rz. 5230
moisseron norm. 5502
moisson frz. 5269
moisson «orm. 5502
moite frz. 5441
raoitie ^ri. 5199
moix cat. 5440
moizeta prov. 5502
moja i(a/. 5486
moja venez. 5362
mojar spa». 5379
moje span. .5486
mojigato span. 1740
mojon spa». 5378. 5514.
5519
mol frz. 5380
mola ital. prot. cat. ptg.
5368. 5379
molaire frz. 5369
molar span. ptg. 5369
molare ital. 5369
molcere itaZ. 5457
moldar span. ptg. 5365
molde span. pitg. 5365
moldear s/)a«. ptg. 5365
mole span. 5380
mole frz. 5372
moleata cmmi. 5380
moleiro ptg. 5374
molar rtr. span. 5382
mnlestia rt. sp. ptg. 5373
molesto /f. sp. ptg. 5373
molhar prov. pitg. 5379
molher pi;/. 5459
molhtr-s prov. 5459
molho pf(7. 5093
molh-s prov. 5360. 5380
moli prov. cat. 5376
molinaro ital. 5374
molinero .«pan. 5374
molino ital. span. 5376
iiioliii-s proi!. 5376
inolir span. 5377
moll rtr. cat. 5380
molla ital. 5379
moUar .spa». 5380
mollare ital. 5379
moUo ifa/. ptg. 5380
molleira pfi;. 5380
molleja span. 5379
mollejon span. 5379
moUejiiela span. 5379
raollera sjmn. 5379^ So
molle-s prot). 5365
mollesse frz. 5381
mollot frz. 5380
molleta ,vpan. 5379
moUete span. 5379
molleton frs. 5380
moUetta ital. 5379
moUeza prov. span. ptg.
5381
moUezza ital. 5381
molliea j(a/. 5371
moUir ptg. 5377
molma sarrf. 5220
mole ital. 5372
mologna neapol. 8078
molo-s pror. 5273
moire prov. 5382
molsa ca(. 5431
molser proi\ 5458
molt prov. afrz. cat. 5466
molta rtr. 5026
molto ital. 5466
molto cat. 5465
moltone wnes. 5465
molto-s prov. 5465
momento ital. 5383
raoraer a/'rz. 5470
momerie frz. 5470
momia spaji. 5468
momie frz. 5468
momio span. 5468
mon prof. /"r^. cat. 5472.
5476 f.
mona ital. sp. pti/. 2664.
5183
monaco ital. 5385
monasterio s^jan. 5384
monastero ital. 5384
moncar 2)tg. 5444
moncare itai. 5039
moncoau frz. 5400
moneel pro», afrz. 5400
moneo it. pJir. 5039. 5444
monda span. ptg. 5475
mondadura sp. ptg. 5475
mondar span. ptg. 5475
mondare ital. 5475
mondatura tJ«(. 5475
momlazioue ital. 5475
monde {alt)frz. 5476
monder /rz. 5475
mondezza ital. 5474
mondia i(ai. 5474
mondo it. sp. ptg. 5476
mondongo .span. 356
mondonguilla cat. 356
mondualdo ital. 5479
mono »ieap. 5362
S(l
HiiiiiniiiM'lirii WnrlviT/ficliiiiK.
moiirda fxir. >/>. 5:187
iiii<iiosUt>r-8 prov. 6:i84
iiiotiot.i ir<i/. 6387
iiioni'tario il'i/. (>38S
inom'tion' ilal. filiSS
lllotl^ail:l ltd/. A-IAS
iiioii^' .<;>(IM. {ilij. fiiwr)
inoiijri'-a /Tor. 5:1>>1
iiii>nir plij. 63H»i
inoiije ^piin. 638'i
tnorijoi a/'r:. 63!I2
monjoio (i/Vf. 63!12
iiiuium i/>W. rfr. litjlM.
5(>S7. 6183 SS'.l"
inonnaio fr:. r)3S7
iinni(n)o8to (ifr:. 2V2
inonnini.' /r:. 5183
luomio iijiroK. 6183
mono spun. ptn. 74t)9
monocordo Hal. 5300
mo(n)-s /jror. 6177
monsieur fr:. 7372
monstrar pror. 5391
nionstror n/'r:. 6391
nioiistro itnl. 5395
uiont CMHi. yoi'. /V;. 5391
nionta^na itnl. 5396
montagnnrd f'n. 5396
raontagne /"ri. 5396
montain /rr. 6397
moutana .vpa». 539t>
montanora span. 5396
montanba prov. ptg. 5396 j
raontanheiro ptg. 5396
montanhez pfj. 5390
montane ital. span. 5397
niontant frz. 5401
montante i"^/. spn». p/</.
5401
niontar pror. span. ptg.
5401
niontaro ital. 5401
montatura ital. 5399
montc i<. sp. ptg. 5391
montecillo .'^jnn. 5400
inontciro span. 5398
monter frz. 5401
montero span. 5398
inonteux frs. 5402
monticello «n/. 5400
montonc i(n/. 5465
montre frs. 3998. 5394
montror /rz. 5394
montuos pror. 5402
raontuoso it. .sp. ptg. 5402
inontura ital. span. 5399
monture />.-. 5399
monumen-s pror. 5403
monument frz. 5403
monumento it.sp.ptg. 5403
moquer /'r.'. 5442
mor pf(/. 4992
mora ital. cat. span. ptg. j
5405. 5426. 5482 ]
moraccia mantiian. 5519
moragia venes. 5519
uioraille frz. 5519 !
raoraillon frz. 5519
moraine frz. 5482 |
muralha pror. 5519 i
momlliu. I'll. 6519
nioruiiK», -n pfy. 5426
ninr.'ir rum. 5370. 6374
nuTliidi-z .^7l. pig. 5407
uuTliiili" i7. .«y). ptg. 6407
morliiKliono lYri/. 6408
inorliliMi fr:. 5418
niorliii i7. sp. ptg. 6409
uiiirra rmiiV. rat. 634
niorconu /iv. 214. 5419
miircol afr:. 5419
iMorchia i7(i/. 634
morcia ttal. 534
morion .-/«ih. 6410
moril:i('li(> />.-. 541 1
murdacilla span. 5411
nionlor rtr. sp. ptg. 'A\2
ini'TiU'TO ital. 6412
monllrar sp. ptg. 5420
morilisoar span. 5420
monlre /iror. fr:. ."i412
moroau (i/"rc. 4527
niori'l afr:. 5427
morcUa i/o/. 5427
tnori'lU- fr:. 5427
morello ital. 5427
morcna i7(i/. .«/)««. 5485
moronailo sp. ptg. 5427
morenas cat. 3849
morcnillo .«p. ptg. 5427
morenito .«p. j»/^. 5427
moreno ,<!;). ptg. 5427
moresco sp. ptg. 5427
morf )•//•. 5409
morfia ital. 5415
morfier afrz. 5415
morfire i7n/. 5415
morfondrc frz. 5409
morga span. 534
morgelino /"it. 5422
morgue frz. 5487
morguer /"rz. 5487
morille frz. 54 IG
morion afrz. 5519
moriono i<nZ. 5519
morir rtr. prov. cat. sp.
bin
morire ital. 5417
mormint rum. 5403
morrao ptg. 5409
mormorare ital. 5488
niormorio i((i^ 5488
morn prov. 5489
mome frz. 5489
moro i7. sp. ptg. 5426 f.
moron sp. 5482. 5493
morondo span. 5427
morra prov. span. 5519
morralct cat. 5519
morrer pf^. 5417
morriSo jitg. 5519
morrion *pn>i. 5519
morro .sp. pfi;. 5519
morros .sjyan. 5519
mors pi'Oi'. frz. 5421
mor-s pro». .5519
morsa Hal. 5421
morse />r. 5429. 6986
morscfchiare ital. 5420
morseggiare ital. 5420
(•<!/.
nioix-l (i/i;. .'.419
nioriii'llo (Vii/. 5421
morsiraro itnl. 642<i
mominii ifn/ 5421
nicir.'io itnl. 5421
nmrl rtr. pror. fr:.
5418. 6426
inortAcinn riiw. 6424
mortaillo /iv. .■)425
murtajo ital. 5423
niorti> itnl. ptg. 6418
m(prt<.><'ino .»p(i». 6424
morteiro p/(/. 5423
niortolla itnl. 5491
mortoro .«pun. 5423
niurtosinlio ptg. 5424
mortozinlio pf//. 5424
mort-goi fr:. 3712
rnorticlna, -o ital. 5424
inortler pror. frz. 5423
inorto i7(i/. p((/. 5426
Miiirt-z pror. 5418
niciruc fr:. 5519
morucco span. 5117
inorut ])ror. 5519
niorva licrgnm. 5409
morvo /"rr. 5409
morvido Hal. 5407
morvigliono iVrt/. 5408
morvu sicit. 5409
mo8 7>ror. 5615
mo-8 prov. 5366
mosaico .sp. pfi;. 5508
masaiquo /rr. 5508
mosca ital. prov. cat. sj).
ptg. 5497
mosoajo ital. 5495
moscardo ital. 5497
moscella sjian. 5497
moscbetto, -a iVaJ. 5497
niosria i(n/. rtr. 5500
moscid /riaul. 5441
moscio i/«/. 5441
moscione ital. 5511
mosclc-s jirov. 5503
mosqucta sp. pf*/. 5497
mosquito sp. ptg. 2316.
5497
mossa prov. 5431. 5504
most cat. 5512
mostacchio I'/nZ. 5509
mostaocio ital. 5509
mostaclio span. 5509
mostarda i?n/. cni. prov.
5512. 7479
mostaza .spn». 5512
mostear span. 5512
mosteiro ptg. 5384
mostela pro». 5510
mostier-s prov. 5384
mosto i<. sp. ptg. 5512
mostra i7a?. 5394
mostrar cat. span. ptg.
5394
mostrare ital. 5394
mostrenco, -a sp. 5393
most-z pro». 5512
mot frz. cat. 5518
mota ital. sp. pti/. 5026.
5433
iiKilni'hi rum. 542:1
iiK'ti'liin .«prid. 5614
iiiiit.' s/i. pti/. 5518
motif fr:. 5i:t4
inotilar span. 66i:i
motilon .spun. 5614
rniilinnr s/mn. 54:17
nmlir prr. afrc. 5517
motivo i7(i/. .spu/i. ptg.
5434
motu iViiI. ptg. 5434
motiin attsji. 6466
niotta itnl. 5433
luotto /"r.-. 5433
motto Hal. 5518
nuit.xo ca(. 5514
mot-z prtiv. 5618
mou frz. 6380
mouc njirov. 5444
niuucliard [franz. 5142.
5497
niourlic /rr. 5497
moufbcr /"rr. 5442
mourboron frz. 5142
miiucliotor /"r;. 5497
moucbetto afrz. 5497
mouciioir frz. 3218. 6442
mouchon lienneg. 5502
raouco p<(/. 5O0O
moucos proii. 6443
moudre frz. 5382
mouo frz. 5179. 5182
mouctto frz. 3628. 5182
moufctcr piV. 5367
moufctto frz. 5447
moufle frz. 5448
mouflcr «orm. 5367. .5448
mouHu pic. 5448
mouiller frz. 5379
mouiou nprov. 5359
uiouiro nprov. 5486
mouis nprov. 5440
miiule franz. 3549. 5365.
5503
raouler /rr. 5365
moulin /"rr. 5368. 5376
moure pro». 5435
mourer cat. 5435
mourir frz. 5417
mourre a/Vf. 5519
mousquet frz. 5497
mousse />r. 5431. 5501.
5515
mousselino frz. 5432
mousser frz. 5431
raoussoron frz. 5431
nioustacbo /"rz. 5509
mousti limous. 5441
mousUer «/"rz. 5384
moustoile afrz. 5510
mout frz. 5512
moutarde /it. 5512
nioutelo afrz. 5510
mouticr /rr. 5384
mouton frz. 5465
mouvoir frz. 5435
movel p<(7. 5353
mover prov. .■<2>an. ptg.
5435
moxeta cat. 5502
Roraanisches Wortverzeichnis.
81
moxo cot. 5502
moyen frz. 5188
moyeu frz. 5359 f.
moyo span. 5361
mozaic prov. 5508
mozalbillo span. 5421
mozalbito xpan. 5421
mozalvete span. 5421
mozir pror. 5440
mozo altspan. pti/. 5512.
5515
mozzare ital. 5515
mozzetta ital. 5522
mozzina linZ. 5361
mozzo ital. 5361. 5440.
5515
mrcana rum. 5485
muc CMm. 5523
mucchio ital. 2331
muccu sard. 5444
muced r«m. 5441
muchacbo sp. ptg. 5514
muche rum. 5514
mucher ^«c. 5439
mucho span. 5466 f.
mucido ital. 5441
mucos rww. 5443
mucoso ital. ptg. 5443
mud cat. 5521
mudar /iro». cat. sp. ptg.
5516
mudo s/). ptg. 5521
muebda a/?sp. 5436
mueble span. 5353
mueca «/>a»i. 5442
muei-s prov. 5361
muela span. 5368
muelha ^«-op. 5204
muelle sp. 5372. 5379 f.
muer frz. 5518
njuermo span. 5409
muert friaul. 5418
muerte span. 5418
muerto s/<n»i. 5425
muet /"r^. 5521
maete a/r^. 5436
muffa ital. 5447
muffare ital. 5447
miiffir nprov. 5447
muffo iinZ. 5447
mnfle /r.-. 5367
mngem jttg. 5450
muger span. 2664
mugi ru»i. 5451
mugghiare ital. 5451 f.
muggine ital. 5450
mugil «/Jan. 5450
mugir prv. frz. ptg. 5451
nmgler frz. 5452
mugliare t7aJ. 5452
mugna coma.-ik. 5473
mugnajo ital. 5374
mugnere itaZ. 5458
mugnuni sicil. 5473
mugolare ifa?. 5452
mugrc span. 5445
mugron sp. 5259. 5446
mugronar s;)a»i. 5259
mugue I'rz. 5504
mugiiet fn. 5504
Kortin^, tat.-roni.
inu^ulare ital. 5452
muid /"rr. 5361
muiere rum. 5459
niuilare Aord. 5452
muiol-8 i>rov. 5360
muir friaul. arag. 54.53 f.
muire afn. 545i. 5486
mnito 7)<(7. 5466
mujer span. 5459
mujir spatt. 5451
miijol .sr/WH. 5450
mula ital. prov. cat. sp.
ptg. 5454. 5460
muladar span. 5483
miilato sp. ptg. 5456
mulatre frz. 5455
mulatto i<a/. 5456
mule frz. 5460
mulet frz. 5461
muleta ^/). /)f(;. 5454
mulge rum. 5458
mulger altsp. 5458
mulher /Jt»/. 2664. 5459
muliaca ital. 734
mulicola altit. 5371
mulilla .«pan. 5460
mulinare ital. 5375
mulinaro lYaZ. 5374
mulinello ital. 5376
malino ital. 5376
muliquala chian. 5319
muller cat. 54.59
mulliri «arrf. 5458
muUo ital. 5461
mullooe srd. 5378. 5514
mulon />j. 5273
mulct frz. 5453
mulsa ital. 5462
raulsura riim. 5463
multa ital. 5464
multam rid». 5464
multami rum. 5464
mumia ptg. 5468
miimiar modnnes. 5469
mumie />2. 5468
mummia itat. 5468
rnundo ptg. bill
mundu sard, bill
muneca, -o span. 5473
mungere ital. 5458
mungir ptg. 5458
munir pror. frz. cat. s}).
ptg. 5478
munire ital. 5478
munir span. ptg. 5386.
5458
muSon span. 5473
munt rtr. cat. 5391
munte rum. 5391
muntean rHjn. 3596
munticel rum. 5400
munyo cat. 5473
muora rtr. 5486
muovere ital. 5435
muqueux /Vz. 5443
mnr frz. altspan. altptg.
5494 f.
mur frz. 5175
raura rtr. it. 5426. 5494
mura rum. 5486
murS ram. 5426. 5486
I miira rtr. 5486
' muradal ptg. 5483
muratore itiit. 4968
murcharse ptg. 5105
murcho ptg. 5106. 5484
murcicgalo span. 5499
murciego span. 5499
mure frz. 5426
I mureeillo sjtan. 5495
I murena span. 5485
! murene frz. 5485
' murga pror. 5495
murganho ptg. 5495
murgonar .span. 5259
muri rum. 5417
raurielle ital. 5166
murion .span. 5519
murmurar jirov. sp. ptg.
5488
muro nprov. 5486
muro ital. span. 5494
murria span. 5490
miirrio span. 5490
1 mur-8 /jrof. 5494
' mursa rum. 5462
i mursel proi-. 5421
1 Murviedro span. 8677
I mus prov. 5421
[ musa prov. 5421
musaico ital. 5508
musar prov. 5421
musaraigne /rj. 5496
musarana sp. ptg. 5496
musaranho ptg. 5496
musard /"ri. 5421
musare ital. 5421
I musart-z prov. 5421
musoa niwi. 5497
musca rwin. 5420
I musch rtr. 5441
I miisch rtr. 5501
mii-sehiel rtr. 5504
muschio ital. 5504 f.
muschiu rum. 5431.5503 f.
muschla rtr. 5503
muscla cat. 5349
muscle frz. 5503
mnscle-s prov. 5503
musclo, -a cat. 5503
musco it. sp. 5431. 5504 f.
muscolc ital. 5503
musc-s prov. 5505
musculo it. sp. ptg. 5503
musderagn coma.<<k. 5496
muse /'rj. 213. 5421
museau frz. 5421
musec pror. 5508
mussler frz. 5421
museliere frz. 5421
muselina .span. 5432
musello ital. 5421
muser /rs. 213. 5421
musetto ital. 5421
musgano span. 5495
musgo ptjf. 5431. 5504
musgode afrz. 5480
musica ital. 5506
musique /rr. 5506
muso ital. 5421
muss friaul. 5507
miissa Zomft. 5507
musselina ptg. 5432
uiusser /rr. 5439
mussolino ital. 5432
mussolo ttat. 5132
must rid». 5512
mustar rum. 5512
mustate rum. 5509
mustazz rtr. 5509
musteila rtr. 5510
musteile a/'r^. 551(1
mustel rtr. 5504
mustich cat. 5441
raustl rtr. 5431
mustra rum. 5394
mustui ridn. 5512
raut prov. afrz. 5521
muta rum. 5516
mutare eta/. 5516
mutilare ital. 5513
mutiler /"rr. 5513
mutin frz. 5433
mutiner frz. 5437
mutire sard. 5517
muto ital. 5521
mutria ita?. 5519
miitseh rtr. 5501
mutschegna rtr. 5440
muza /jrof. 5421
muzuoli ital. 5361
myrte />r. 5492
n' i)roB. 2673
na prov. 2664
nabab /r^. 5525
nabet-z /jro». 5535
nabo span. ptg. 5535
nabot /rz. 5526
nacaire afrz 5532
na^ao pfgi. 5553
nacar span. ptg. 5532
nacara span. 5532
naccaro ital 5532
naccbera ita?. 5532
Dacela span. 5562
nacelle /r.?. 5562
naoeUo nprov. 5562
naeer .span. 5544
nache afrz. 5552
nacio cat. 5553
' nacioD span. 5553
1 nacio-s pi'or. 5553
j nacre frz. 5532
nada sp. ptg. 5544. 5573
I nadador sp. ptg. 5551
I nadal pror. 5550
I nadar prov. sp ptg. bbbb
j nadeca ptg. 5552
! nadi altsp. 5544
I nadie span. 5544
' nadie friaul. 5552
I naffa spow. 5529
naffe frz. 5529
J nafra srd. prov. 5543
I nafrar srd. prr. cat. 5543
uafrer frz. 5543
Worterbuch. (Wortverzeichnlsse.)
82
KoniitniKrlu'ii WortToriniflmiK.
naicnr itr. 28 J 7. 5:i76
ii«fp> /rr. 6652
niidor fr:. fi.Vift. ft66(>
iiapMir fr:. 5551
nn(;);n ;"'"i'. 6652
napxiii rlr. 557S
nsC'»"'" "i'd". ■I!)78
n.>(rvi(Ti< f're. 8>S76
nnpitta rlr. 5574
imilii ira/. 5531
iiaio riiwi. (i/r.-. 65til. 6587
naif (rt. 5554
imiii /r.'. 5584
naiiito rum. 4152
naijH> upaii. pit). 5631
iiAiso.tra nil». .")5(>4
iiaissor pror. ,")54l
nnitro /'r:. 5544
naijtor cuf. 5544
nallia mm. 5030
nalt mm. 4155
naiiijis nf'r:. 5533
nan riiwi. 5534
nanfa Hal. 5529
nanja pit/. 5(>40
nannolo I'M/. 6592
nano ital. alt.sp. 6534
nans afr:. 5533
nan-s ;)roD. 5534
nanse frz. 5545
nantir frz. 5533
nao .>7)iiii. ;;f(;. 5567
nHo ptg. 5635. 5637
nap rum. cat. 5535
napo ital. 5535
nappe /'r^. 5100
nappo ital. 3967
napu, -a sard. 5535
naranja syjaii. 5530
niiranta rum. 5530
oaranz maildnd. 5530
naranza t'ewez. 5530
narciso it. sp. ptg. 5536
narcisse frz. 5536
narcis(s)o i7o/. 5536
nare it. srd. rum. .5540
nares .sjjan. 5540
narguer /"/-r. 5537
narice i7rj/. 5541
narisuda sp. ptg. 5549
narille afrz. 5538
narine frz. 5539
nariz cat. sp. ptg. 5541
narquois frz. 5537
narrer /r2. 5542
narrere sard. 5542
nar-8 2>rop. 5540
nas rum. prv. cat. 5548
nasa .«/wii. 5545
nasoente ptg. 4778
nascer ;jf(/. 5544
nascere ital. 5544
nascondere t<«?. 46
nasitort frz. 2261. 5547
naso it. s}i. ptg. 5548
naspersega venez. 5688
naspo ifa/. 3898
nassa it. rtr. ptg. 5545
nasse frz. 5545
nasso tiprr. it. 5545. 5568
nmt pirimml. 56li9
nasto mill. 5544
nnstoiin it/irnr. 5547
nsstro ifii/. 6646. 5600
niiiitiir mm. 6546
iinstiirzio ital. 6547
iiiiKiito i(<i/. 554!)
iiata span. fig. 5172
natal ptg. 5550
iiatalc ital 5650
natare Hal. 5556
iiatutoro Hal. 5651
natoron .»/inii. 5172
tiatira ital. sard. 5552
natip mm. 5553
natif fr:. 5554
natio ital. 5554
nation /rj. 5653
natividad .lyMii. 5560
j nativo it. sp. pig. 5554
natja prov. 5552
! uattc frz 5172
natura i7a/. 5556
nau rtr. afr:. cat. 3972.
5567. 5649
1 nauflicl altsp. 5563
nauchcr all.ip. 5563
naucliier-s prov. 5559
naudero syan. 5563
nauclcr-s pmv. 5563
I naulo Hal. 5557
I nau-8 yjror. 5567
! nausa prov. 5558
; nausa rtr. 5558
naut prov. 4155
nauteza /)roi;. 4155
nauxer cat. 5559
nava s|>aii. j)tg. 5560
navaja s^an. 5646
navalha })tg. 5646
navalla caf. 5646
nave it. sp. ptg. 5567
navcgar sp. ptg. 5566
navei-s prov. 5565
navell maildnd. 4600
navcnd i-(i-. 4207
navera ital. 5543
naverare j'(n/. 5543
navet frz. 5535
navotte /"r^. 5535
naWcare ital. 5566
navicella ital. 5562
navigarc rtn/. 5566
navig-s prov. 5565
navio span. ptg. 5565
navire /■/;. 5565
naz j'l'ov. 5548
nazione i((i/. 5553
ne ital. rtr. prov. frz. cat.
4207. 5572 5637
ne ital. 5572
neag rum. 5528
neant frz. 5573. 5574*
nebbia ital. 5570
nebbioso i<«/. 5571
nebla rtr. prov. 5570
neble frz. 5570
nebli a?<sp. 5296
neboda venez. prov. cat.
5594
nobodo <-<ir. 5593
nobri pig. 5296
nobs prov. 5593
nvliiila Hal. 5570
nebiili'iix /"rj. 6671
nobnioso if. sp. ptg.^bTl
nep prov. 6605
iioea rMiii. 6971
ni'coar span. pig. 6599
m'C(<dad span. 5599
nurliozii mm. 3964
nwiii .ipan. pig. 5599
npiTiiinanri» spun. pti/.
5&S8
n«c8 mm. 5601
nedeo ptg. 6620
neel afr':. 5610
nof />■.-. 5567
nt'fu prov. 5602
nofle /"rj. 6268
ni'flicr frz. 5268
nega ptg. 5618
negalho/itf/. 4807
I nogar prov. cat. sp. ptg.
2817. 5675. 5581
negare venc:. 5575
negghia sicil. 5570
negbin& mm. 5609. 5613
ni'gliger frz. 5680
nogligorc ital. 5580
nego ptg. 5618
ncgoco /■«. 5584
ncgoei caf. 5584
negociador .S7/. ptg. 5582
negociar sj». pig. 5583
nigociateur frz. 5682
negocior frz. 5583
negocio «;>. ^jf^. 5584
negoci-8 j'^ov. 5584
negotitor rum. 5582
ncgoziare ifd/. 5583
negoziatore ital. 5582
negozio tfa/. 5584
negre pror. cat. 5611
negre frz. 5611
negrear .f^w». 5612
negreata rum. 5614
negreccr sywjn. 5612
negreggiare ital. 5612
negregura span. 5614
negrejar 7<rK. ;jf.7. 5612
negresci rum. 5612
negrezir prov. 5612
negrczza tfn/. 5614
negridSn j'tg. 5614
negro if. s/j. /)f(/. 5611
negromancien /"rr. 5589
negromante ital. 5589
negromanzia ital. 5588
negru rMni. 5611
negrura jjtg. 5614
negueis ;jror. 5585
neguilla sjian. 5609
negun afrz. 5578
negura rwm. 5570
neguros mm. 5571
negu-s prov. 2579. 5578
neidi rtr. 5620
neient afrz. 5574*
neif If)-, afrz. 5624
iiclffe //•-•. 5621. 6624
ni'igtir fn. 6623
noigoux frt. 6623
ni'ir jinir. 5611
noia //iv)i'. afrz. 6686
noiRii|n]-8 prov. 6586
ncixor c-nf. 5644
nolug-z prov. 5579
neleit-z /iroc. 5579
noni ptg. 5672
noma span. 5591
ni-nial friaul. 671
Moinbn I'fd/. 5616
nonioH ;)roB. 5616
Hemic mm. 6569
nvniicMi mm. 5569
ncniicu ital. 4:i0()
nomoii span. :t7(t9
iivmps jirov. 5616
uomus sard, 5691
non sard. afrz. 5671. 6637
nenliuni ptg. 6578. 5591
nenhiires yifi/. 388
nonni frz. 5639
ncnnida frz. 2565
nenuil (i/V*. 5639
nco ital. 6528
noplo n/iT. 5268
nepoata rum. 5594
nepot mm. 6593
nepoto Hal. 5593
nops prov. 5593
nopta sorrf. prov. 5695
neputinta. mm. 4139
ner prov. 5611
nerbo ifof. 5597
noreggiare Hat. 5612
nerf frz. 5597
nero i'frti. 5611
nervoux frz. 5597
nervio span. 5597
nervios prov. 5597
nervioso span. 5597
nervi-8 jfjrw). 5597
nerviu sard. 5597
nervo ifaf. ptg. 5597
nervoso ifaf. y^fi/. 5597
nesci p>rov. 5599
nescio ital. ptg. 5599
ncser rfr. 5544
nesga .y/aii. ptg. 5601
nespera sjia». ptg. 5268
nespereira ptg. 5268
nespla cnf. 5268
nespler caf. 5268
nespolo, -a ital. 5268
nessuno ital. 5586
nestare ital. 4301
nesto ((((/. 4301
nesun afrz. 5586
not prov. cat. frz. 5593.
5620
ncta cat. ptg. 5595
net«d rum. 5620
netejar pio». 5620
netezcsc rum. 5620
neto .vyj. i)tg. 5593. 5620
netsa proi;. 5596
nett rtr. 5620
nettare ital. 5618
Romanisclies Wortverzeicbnis.
83
netto ital. 5620
iiettoyer frz. 5620
neu cat. 5624
neua rum. 5624
neiif frs. 5649. 5655
neula srtl. prv. cat. 5570
neuos rum. 5623
neuvierae frs. 5642
nevar rtr. prov. cat. sp.
ptg. 5622
nevare ital. 5622
neve itai. ptg. 5624
neveu frz. 5593
nevicare eta?. 5622
neToso if. sj). pig. 5623
nevru rum. 5597
nexo s^jan. ptg. 5601
nez /"rz. 5548
nezza ital. rtr. 5596
ni prov. frz. cat. .ipan.
5572
niais frz. 5604
niazza rfr. 5596
nibaru sard. 4498
nibbio ital. 5295 f.
nicchia itn/. 5349
nicchiare'ifa?. 5577
nicchio ital. 1972
nice afrz. 5599
niche franz. 5349. 5599.
5606
nicher /'r.r.''5606 N
nichetto ital. 5743
nieho span. ptg. 3549
nici rum. ao72
nicollo, -ino ital. 5743
nid frz. 5608
nidiace ital. 5604
nidio ita?, 5607
nido ital. span. 5608
niebel rtr. 5625
nieble nfrr. 5296
niece frz. 5596
nief rtr. 5655
niego span. 5605 .A'
niel modenes.'^frz. span.
5527. 5610
uiela prov. 5609
nielar ^rof. span. 5610
niella cnt. 5609
niellare ital. 5610
nielle /'r.-. 5609
nieller frz. 5610
niello ital. ptg. 5610
niellure /Vs. 5610
niel-s prov. 5610
nient jiroc. 5573. 5574'
niente tfa?. 5573. 5574'
nier frz. 5581
nierv rtr. 5597
niervo «/)a»t. 5597
nierz afrz. 5593
nies afrz. 5593
nieta t'faZ. span. 5595
nieto ital. span. 5593
fiieu rtr. 5608
nieule a/r*. 5570
nieus afrz. 5593
nieve span. 5624
fiif rtr. 5608
iiilTa Hal. 5602
niffo (fa/. 5602
nitia limous. 5602
niBer pic. 5602
niflo limous. 5602
nigaud /"cz. 5605
nigella I'fa/. ptg. 5609
niger a/Vz. 5606
nigghiu sicil. 5296
nigier n/'rz. 5606
nigremance afrz. 5588
nigromaocia sp. ptg. 5588
nigromancia-s 7>roe. 5589
nigromante ital. sp. ptg.
I 5589
nikr rtr. 8616
, nilza »iai7. 5297
I nimbo ital. 5615
: nime rum. 5591
nimmu ital. 5591
, nimo ital. 5591
nina caf. jytg 5617
nina span. 5617
ninge r«m. 5622
ningremance a/Vz. 5588
I ninguem ptg. 5576
ningun caf. 5578
I ninguno span. 5578
ninha ^^fi?. 5617
ninhego ptg. 5605 X
j ninho ptg. 5607 f.
I ninna ital. 5617
I ninnar rtr. 5617
I ninno ifaZ. 5617
ninnolo ital. 5592
i nino span. 5617
1 nipa j)rov. 3968
nipote ifa/. 5593
nippe frz. 3968
nipper /Vz. 3968
nique frz. 5603
niqner frz. 5603
niquet /rz. 5603
nirvi cat. 5597
nirvios caf. 5597
nis 2>rov. afrz. 5584
niscarea rum. 5598
niscari, -e rutn. 5598
nispera .sjjan. 5268
nispola span. 5268
nissiino I'fa/. 5586
nisun afrz. 5586
nit cit. 5656
nitido ifa/. s^yfin. 5620
nitrire ital. 3954
nitrito ital. 3954
niu rfr. 5608
niuno ital. 5578
niu-s prov. 5608
niveau frz. 4780
nivel span. ptg. 4780
nivelar .spa«. ptg. 4780
niveler /"rz. 4780
nivel-s prov. 4780
Nivose /Vz. 5623
nizzar mant. 4304
nizzo lucch. neap. 4988
nnoglia »iea/>. 356
no ifaZ. prov. cat. span.
5637
n6 ptg. 5634
noal-8 afrz. 5670
noapte runi. 5656
noar prov. 5632
noazza rfr. 5654
nobel rfr. 5625
Dobile ital. 5625
noble frz. prv. cat. span.
ptg. 5625
nocca tfaf. 4560
nocchiero, -e ital. 5563
nocchio ital. 4560. 5665
nocciolo ital. 5663
nocciuolo ital. 5663
noce !fa/. 5662. 5687
noces frz. cat. 5654
noche span. 5656
nocher frz. 5559
nocivo if. sp. ptg. 5627
nocto .lard. 5656
nod rum. 5634
noda r»ni. 5632
nodo ifaf. span. 5634
nodes rum. prov. 5632
nodoso (fa/, ptg. 5632
nodrice (fa/. 5686
nodrire ital. 5684
nodriza sarrf. 5681
noef rtr. 5649
noeler afrz. 5610
noer a/"cz. 5555
noeud frz. 5634
noembrie ru»(. 5650
nof rtr. 5649
nogal span. 5661
nogalh-s proc. 5661
nogueira ptg. 5662
uoguer caf. 5662
noguier-s prov. 5662
noian rum. 5711
noieler a/'rz. 5610
noient afrz. 5574'
noif afrz. 5624
noig rfr. 5656
noir frz. 5611
noirceur frz. 5614
noircir frz. 5612
noirim-s pror. 5683
noirir prov. 5684
noise frz. 5558
noite j)f_</. 5656
noiva prv. cat. 5653
noivo ptg. 5653
noix /rz. 5687
noja ital. 4319
nojar ifaZ. 4319
nojo 2>t9- 4319
nojoso ital. 4319
noleggiare (fa/. 5557
nolis frz. 5557
noliser /rz. 5557
nolit altsp. 5557
nolo ital. 5557
nom pror. /"rz. caf. altsp.
5635
nomble /rz. 4918
nombrar prov. sp. 5636.
5674
nombre prov. frz. span.
5635. 5675
nombrer frz. 5674
nombril frz. 8478
nome ifa/. ptg. 5635
nomea (f<(/. 5636
nomear ptg. 5636
nomenar altcat. 5636
nominare tfa/. 5636
nominata ital. 5636
nommer /rz. 5636
nomnar prov. 5636
nomne a/fsyj. 5635
non ital. prov. frz. altsp.
5635. 5637
nonanta prov. 5638
nonca j)rov. 5676
nonce fr:. 5677
nonchalance /rz. 1507
nonchalant frz. 1507
nonnain /"rz. 5641
nonne /rz. 5641
nonno ital. 5641
nonnu, -a sard. 5641
nono ital. nprov. sp. ptg.
5641 f.
Bono span. 5641
non-s prov. 5642
nopta rum. 5630
nonque a/"rz. 5676
nora S(ci7. prov. cat. ptg.
5678
nora rum. 5678
nord jjrov. frz. 5643
nore a/"rz. 5678
norri^on afrz. 5680
norte (f. sp. pfi/. 5643
I nos rfr. 5644
i no-s prov. 5634
I nosa caf. 5558
I nosa rfr. 5558 •
nosca prov. 5679
nosche afrz. 5679
nosir afrz. 5626
j nossas prov. 5654
nosso ptg. 5644
I nostre prov. cat. 5644
nostro ital. 5644
nostra rum. 5644
, nota ital. 5645
i notare ifa/. 5555. 5645
I notatore ital. 5551
notomia ital. 541
notre, notre frz. 5644
notrir caf. 5684
notte ital. 5656
notz jjrov. 5687
not-z pror. 5634
nou rum. prov. eat. 5649.
5655. 5687
nonante afrz. 5638
none rum. 5649
nouele r»»(. 5642
noueux frz. 5633
nouezeci rum. 5638
nouilles /"rz. 5666
nour rum. 5659
nourrice /"rz. 5681. 5686
nourrir frz. 5684
nourrisson frz. 5680
nonrriture /rz. 5685
noutate rum. 5651
84
Roinniiiiii-liP!i Wortvor^'irliiii».
nouTCau fr:. 664S
ii»uvi<aiitf fr:. 5651
uovuiita iV. rtr. cat. (>liH8
novo it. pror. ptg. 6049
novt'> cat. b6\'i
novpilntl .1/niii. 'itiGl
novrilHt rit(. Qti&t
novel pror. frt. up. pli/.
5648
novclh pror. 5048
novel I cat. 664.S
novellnrio ilnl. 5li47
novelliere, -o i/<i/. 6(i47
novello ital. 6048
novenibru i<(i/. pror. cat.
6050
noveniliro ptff. 5650
noventn x/i. pti/. 56;<8
noverarc i7(i/. 5674
novero Hal. 5075
novi j>roi'. cat. 6653
novia ;>row. cnf. 5053
noviaB pror. 5653
novice fr- 5652
noviilailo ^jf^. 5651
Doviembro spnn. 5650
novio .s/inn. 5653
novita ital. 5651
novitat-z pror. 5651
novizia i7a/. 5651
novizic ital. 5651
novizza i7(i/. 5652
novizzo Hal. 5052
noyaii frz. 5661
noycr fram. 2817. 5575.
5662
noyrissa y^roc. 5631. 5686
noz ptg. 5687
nozar prov. 5632
nozcr /Ji'ou. 5626
nozza rtr. 5654
nozze I'fa/. 5654
'nsiruni sici7. 7401
nu cat. frz. 5634. 5668
nuage frz. 5658
niialhar prov. 5670
uualheza prov. 5670
nualh-8 pror. 5070
nualla prov. 5670
nuallos proc. 5670
niials n/rr. 5070
nuance frz. 5660
nuar cnt. 5632
nuble-8 prov. 5659
nublo span. 5059
nuc rum. 5662. 5687
nuca ital. prov. sp. ptg.
1823. 5664
nucchieri sicil. 5563
nuclco ital. span. 5665
nudar rtr. 5555
nudare i<a/. 5667
nudda sard. 5671
nudo it. span. ptg. 5634.
5608
nudoso span. 5633
nudrir rtr. cat. 5684
Dudrissa cat. 5681. 5686
nue frz. 5657
nuech prov. 5650
nuef ii/V.-. 504!»
niieilloii afrc. 5670
nuer />.". 6060
imera .«pun. 5678
niu'stro spa». 5044
nuovii ."'/«III, 664!)
niievo .</(iiH. 6655
niif rtr. 6608
nnf rtr. 6041)
iuikIio .«in/. 5687
nii^ola, -0 I'fii/. 6059
miie rum. 5048
niiire frz. 5020
Muisiblc /W. 5020
niiisir afrc. 5626
nuit /r.:. 6656
niiitantro afr:. 5628
nuiton frz. 5031
niijala rtr, 6648
mil rtr. pror. frz. 5671
nula rum. 5071
null cnt. 5071
niiUo ital. ptij. 5671
nulo .vpan. 5671
numbrar .«pun. 5674
luiiiio rum. 5035
numfir rum. 5675
nuniSra niwi. 5674
nuniornr cat. span. ptg.
5074
luiinorare Hal. 5674
niimi'riitor rum. 5673
numero ital. cat. sp.ptg.
5675
numesc rum. 5636
nunca span. ptg. 5076
nuncio it. sp. ptg. 5*i77
nunnu, -a sicil. 5641
nunque cat. 5670
nunsas sard. 5654
nuntii rum. 5654
nuntas sard. 5654
nunzio ital. 5677
nuoccre t(a/. 5620
nuof rtr. 5655
nuora ita/. 5678
nuorsa rtr. 5684
nuovita ital. .5651
nuovo ita/. 5055
nuque frz. 1823. 5()(i4
nusca ital. 5079
nusch rtr. 5087
nutret rum. 5682
nutri rum. 5684
nutria span. 4948
nutri^ao ptg. 5685
nutrice ita/. 5686
Dutricion .«paw. 5085
nutrir .spnn. ptg. 5684
nutri re ita/. 5084
nutrizione ital. 5685
nut-z prot\ 5068
nuvcm ptg. 5059
nuvola ital. 5659
nuvolo ita/. 5659
nyi rtr. 8616
nyikr rtr. 8016
uzuppare neap. 3012
<>.
o, 0(1 ital. rtr. rum. prr.
altfrz. ptq. 670. \nh.
3950. 4078. 8508
oaio riiMi. 5800
oaljl rum. 5736
oan ii/Vf. 3950
oiira rum. 3990
oaro-cut rum. 3990
oanp rum. 4(K)7
oaapBt rum. 4007
oaapet rum. 4012
oaspute rum. 4007
oasto rum. 4014
ohbliar» ita/. 6093
obblid, -a ital. 51195
obbli.iso ital. 569.(
obbliviosii itn/. 5094
olM>(iecer .sy»i»i. ptg. 5090
obobir cat 6090
obi'ir /r.'. 5090
obczir prow 5090
obier frz. 349 5755
obir cat. 904
obispo span. 2825
oblaio afrz. 5091
oblida proc. 5t'95
oblidnr prov. alisp. 5693
(iblidos prov. 5694
oblit-z prov. 5695
obrar prov. sp. ptg. 5749
obratge-s prov. 5748
obreiro ptr/. 5747
obrero span. 5747
obrir prov. cat. 624
obs proy. 5756
obscure frz. 5696
obscuro span. 5696
obsoquos /«. 5697
obsequias prov. span. ptg.
5097
observer frz. 5098. 7427
obstacle frz. 5699
obus /"rr. 3905
obuz span. 3905
obviar «paw. 5702
oc prov. 3950
oca ital. .«p. pt//. 898
ocasion .spaw. 5703
occaiso-8 prov. 5703
occannu ,sar(/. 3950
occasion frz. 5703
occasionar prov. 5703
occasione ital. 6703
occhiaja ita/. 5716
occhiale ital. 5716
occhiare ita/. 5719
occhiata ital. 5717
occhieggiare ital. 5719
occhio tt(i/. 5720
Occident frz. 5704
occidente ita/. 5704
oc(e)ire nfrz. 5705
occiseire afrz. 5708
occision a/r^. 5707
occisor frz. 5708
occupare ita/. 5710
occupazione ital. 5710
occuper frz. 5710
oc^nn /r.'. 5711
ii(vaiu) if. sp. pig. 571 1
oceddu ,vici7. 900
och pror. 5713
oi'liaiso-s proi'. 5703
oclianta prov. 5715
ochau proii. 5712
odiunta sjian. 5715
ocliLT afrz. 47
ocbou pnw. 6712
ocbiii ruwi. 5719
ocliiolari rum. 5716
ocliii ram. 5719
(icliiii rum. 5720
oclio .<7«i»i. 6713
oclioison afrz. 5703
ocio ita/. 902
oi'iimidad span. 5799
oi'idnidudo ptg. 5799
iicioso .vp. ptf/. 58(KI
ocirc afrz. 18
01 loiar proy. 5719
oco vcroiie.s'. ptc/. 898.
6709. 8802
octau prov. 6712
octavo spati. 5712
octembro prou. 6714
octo .lard. 5713
octobro prov. frz. 5714
octoyre-s prov. 5714
octroi /'rj. 903
octroycr frz. 903
octubre cat. span. 5714
oil a/r^. 076
odour frz. 5722
oiliar .«pan. 3901
odiare ital. 3901
odineoarS. rum. 8485
odio it. sp. ptg. 5721
odi-8 proo. 5721
odor span. jitg. 5722
odoro ital. bl'i2
odor-8 proy. 5722
odro span. ptq. 8534
oef rtr. 5808'
tegl rtr. 5720
(Ell frz. 5720
(Billade /■r2. 5717
(jL'illader frz. 5719
itille afrz. 5805
ceillore frr. 5716
ocillet frz. 5718
oes a/'rz. 5756
oeste sp. ptg. 5704. 8884
ceuf frz. 5808
U!ur lomb. 5783
tcuvre /'r^. 5746
offa ital. sard. 5724
officiale Hal. 5720
officier /"rz. 5726
officina ital. 5725
officio, -zio ital. 5726
ogan pror. 586. 3950
ugano aptg. 586. 3950
oggi ital. 3974
oggidi ita/. 3975
oggimai ital. 3976
oglia ital. 5736
oglio ita/. 5734
ogni ital. 5741
Roinanisfhcs Wortverzeiehnis.
85
ogre prov. /';•.-. .«p. 907.
5764
oibo ital. 5727
oie frz. 898
oier rum. 5803
oierie rum. 5803
oiesi' rum. 5804
oig rtr. 5713
oignon frz. 1797. 8500
oil af'rz. 39.50
oille frz. 5736
oindre /"r^. 8496
ointura jirov. 8489
oir .«paw. 904
oire prov. 8534
oirre afrz. 4439
oisean /V^. 900
oisif frz. 5800
oisivetc /'rz. 5799
oison frz. 901
oisor prov. 8538
oissor a/"/-;:. 8538
oit prov. afrz. 5713
oita rum. 5804
oitavo pf.17. 5712
oitenta ptg. 5715
oito pfjr. 5713
ojada sjian. 5717
ojala span. 2820
ojar, -ear spaw. 5719
oje afrz. 3950
ojo spati. 5720
oju S(i7'(f. 5720
ola prov. sjian. ptg. 4015.
5736
olar rum. 5737
oleandre frz. 4893. 6907
oleandro ita/. span. 4893.
6907
oleier )•«»». 5728
oleiro ptg. 5737
oleiu rum. 5734
oleo itaZ. *paH. 5734
oleoso proc. span. 5730
oler prov. span. 5729
olero ital. 5729
olba j;<(7. 5736
oUiada ptg. 5717
olhari^;(/.'222. 5719. 5720
olh-s prov. 5720
oli cat. 5735
oliere i7a?. 5728
olier-s prov. 5737
olifant «/■(". 2798
olio ital. span. 5734
olioso ital. 5730
oli-s jjcot;. 5734
Olivier afrz. 427
olla ital. cat. sp. 5736
olleiro ptg. 5737
ollero .span. 5737
olma rtr. 570
oltneda span. 8469
olme-s prov. 8470
olmeto ital. 8469
olmo j(a/. cat. S2)an.ptg.
8470
oloier rum. 5728
oloir afrz. 5729
oloiu iMm. 5734
I olor prov. cat. sp. 5739
I oloro ital. 5722. 5739
I olour afrz. 5739
] oltra prov. cat. 8472
oltraggiare ital. 8473
oltragfjio ital. 8473
oltre ifai. 8472
olvidar span. ptg. 5693
olvido span. 5695
olvidoso span. 5694
I olya rtr. 898
I om rum. 3982
omaggio ita?. 3979
omai ital. 3976
orabaeo ital. 5745
ombelioo i7a/. 8478
ombiliro ital. 8478
ombligo .«pan. 8478
ombra it. prov. cat. 8479
ombrare ital. 8481
ombre frz. 8479
ombrejar pror. 8481
orabrolla ital. 8480
ombrelle />2. 8480
ombrello ital. 8480
ombrcr frz. 8481
ombreiix /r^. 8482
onibril cat. 8478
ombro p((/. 4043
ombroso ital. 8482
omelette frz. 4647
omenos ri/Hi. 3981
omero ital. 4043
omettre /rj. 5740
ommettere ital. 5740
on proc. frz. eat. 3982.
8491
onar friaul. 455
on9a pfj. 8486
ouce frz. 4954. 8486.8492
onchura prov. 8489
oncia tVa/. 8486
onele frz. 949
oncle-s prov. 949
onctueiix /r^. 8488
onda ital. prov. eat. »p.
ptg. 8490
onde ital. afrz. sp. ptg.
506. 8490 f.
ondear span. ptg. 8493
ondeggiare ital. 8493
ondejar t)rov. cat. 8493
ondoso ital. 8494
ondoyer frz. 8493
onesto ifaZ. 3983
onfegare lenez. 8487
ongla proB. 8498
ODgle frz. 8498
onher prov. 8496
bnice iia/. 5748
onique span. 5743
oniquel caf. 5743
onire ital. 3910
onni, -e altital. 5741
onore ifa/. 3984
onque(s) afrz. 8483
onse cat. 8492
ont a/'r^. r<r. 8491. 8496
onta it. prv. altcat. 3909
ontano ital. 455
outare ital. 3909
ontem p<(/. 220. 3937
ont/ r<r. 8496
onyx frz. ptg. 5743
onza .ip. ptg. 4954. 8486
onze prov. frz. ptg. 8492
op rum. 5756
opaeo iVa/. 5745
opel hergam. 5756
opera i'<. sp. ptg. 5746
operajo i(a/. 5747
operare ital. 5749
operario ital. 5747
operer />T. 5749
operiore altital. 5747
opinion />". 5750
opinione ital. 5750
oponer span. 5752
oppio iVa/. 5755
oppor pig. 5752
oppoiTe ifaZ. 5752
opposer frz. 5752
opposiziono ital. 5753
opra i'ta/. 5746
oprimir span. 6359
ops proc. cat. 5756
optu n/ni. 5713
oqueruela span. 5757
or j<. friaul. prov. afrz.
182. 4001. 5783
or(a) rtr. 3384
ora ital. 909. 3990
ora9ao p?9. 5758. 6354
oracion span. 5758 6354
orador span. ptg. 5759
orafo ital. 920
orage /rr. 912
oraire proc. 5759
oraison frz. 5758
oraje «pan. 912
orange frz. 5530
orar prow. cat. sp. ptg.
5779. 6355
orare ital. 5779
orateur /'r^. 5759
oratore ital. 5759
oratura ital. 914
orazione iia?. 5758
orazion-s jirov. 5758
orazos prov. 5758
orb rum. prov. afrz. cat.
5761
orbacea ital. 4711
orbar pror. 5761
orbeca rMWi. 5761
orbi rum. 5761
orbita it. sp. ptg. 5760
orbo ital. 5761
orca ital. 4038
orcio ital. 8511
orciuolo t<a/. 8510
orco ital. 5764
(ircu sard. 5764
orda j'ta?. 5770
ordalie frz. 5765. 8512
orde cat. 5769
ordeiar pro». 4002
ordel afrz. 5765. 8512
ordem ptg. 5769
urden .«pan. 5769
ordenar span. 5458. 5766
ordenar prov. cat. spav.
ptg. 5766
ordenhar ptg. 5458. 5766
orde-s prov. 5769
ordiero pic. 5760
ordinare ital. 5766
ordine j<ai. 5769
ordir prov. cat. 5767
ordire ital. 5767
ordi-s prou. 3994
orditura ital. 5768
ordo ital. 4002
ordoier a/"rz. 4002
ordonner frz. 5766
ordra Wr. 5769
ordura ital. prov. 4002
ordure frz. 4002
ore /"ri-. 182. 909
ore ital. 3990
ore afrz. 913
orear .«pan. 912
oreecbia, -0 Hal. 919
orecchiare ital. 919
oreggio ifa?. 912. 924
oreglia ttal. 919
oregliare ital. 919
oreifer r(r. 4264
oreille frz. 919
oreiller frz. 919
oreja .span. 919
orelha ptg. 919
orendrei prov. 3990
orendroit afrz. 3990
oreneta cat. 792
orer afrr. 326. 5779
oretjar cat. 912
oreure afrz. 914
orez ran». 5784
orezzo ital. 924
orfano itai. 5780
orfanol-s prov. 5780
orfao ptg. 5780
orfe-s proi!. 5780
orfevre frz. 920. 3080
orfraie frz. 5790
orfrais /r^. 926
orfrisiel afrz. 926
orfrois /r.'. 926
orga cat. 5771
organ rum. 5771
organo ita/. span. 5771
orgao ptg. 5771
orge frz. altptg. 3994
orge(o)let /'r^. 3993
orgoglio ital. 8513
orgoglioso ital. 8513
orgoillar praw. 8513
orgolhos proi'. 8513
orgolh-s prov. 8513
orgue frz. 5771
orgueil frz. 8513
orgueilleux />-.;•. 8513
orgues prov. 5771
orguilleus a/V^. 8513
orgulharse ptg. 8513
orgulho ptg. 8513
orgulhoso p<(7. 8513
orgull cat. 8513
orgullo .span. 8518
hi;
KonmiiiKi'lics \Vnrtvor/.i'i('lini«.
onrulloM» >7>(ii>. H6i:i
oribaiulolo Hal. &781
orirnlro i(<i/. !)18
orifftt rHHi. 3991»
oriro i<ii/. 5772
orifiit fr:. 6773
oricntnl /Vr. 6774
orientalo Hal. 6774
oricnto it. sii. pli/. 6773
orilluinme, -tiiinibi fr:. 921
orifrem i>tti. 577')
oritroii ."/Kill. 6775
oripiip i((i/. 5776
onja sanl. 91!i
orin s/Hin. 3204
orina it. cat. sp. 8614 |
orine a/'rc. 5775. 8514
oriul afrz. npan. 916
oriolajo Hal. 3997
ori-si-dit rum. 3990
oriuolajo Hal. 3997
oriuolo ital. 3998
orln .«;jaN. 6782 i
orlar .ipaii. 5782
orlare Hal. 6732
orlo (i/"r.-. 5782
orlo ital. 5782
orma i/<i/. 5787
ormaio frz. 8469
ormare Hal. 5787
orrae /V-. 8470
ormento rlr. 737
ornar ;)ri'. .<;). pf;/- ''^^'
ornare i(o/. 5777
orne /Vr. 5760. 5769. 5778
orner fn. bill
orno ital. fpan. rul8
oro i7n7. .tpan. 925
orofres n/f.«;(. 926
orolopiajo ital. 3997
orologio ita/. 3998
orondado span. 8495
oroncta cat. 3960
oruii're /■«. 5760
oropel span. 923
onipendola .«^ja». 916
orozuz span. 3707
orpello ital. 923
orphBo ;)(fli. 5780
orphelin frz. 5780
orphie /rz. 3995
orpres afrz. 5776
orreza prov. 4002
orrido i«aJ. 4002
ors prov. 8518
orsa 7*roE. 5763. 8517
«Tie frz. 5763
orso tfo/. 8518
ort jjroi;. afrz. 4002. 4005
orteil frr. 781
nrtica ital. 8519
orticajo ital. 8520
orticheggiare lYa/. 8521
urtie frz. 8519
ortier /Vs. 8521
ortiga j'fov. cat. sp. ptg.
8519
ortigal span. 8520
urtigar span. 8521
orto i(fl?. 4005
ortu «.III/, 1(H)6
orii sanl. 6783
iiriica spun. 1571. 2.'<4H
orujo .N/NiM. M2I
oriira Hal. 914
oniro />.•. 914
orv rtr. 6761
Orvii'to i<ii/. 8677
»TT. rum. 3994
unta it. span. ptfl. 6763.
8511
orzaioKi Hal. 3992
orzar .s/kui. 5763
iirzaro i7ii/. 5763
■ irzisor rum. 3993
ono Hal. 3994
orzol hmh. 3993
orziiolo spoM. 3993 f.
08 rum. prv. frz. cat. 934.
5791. 8409. 8518
osa span, altptg. 4006.
8517
osamonta span. 5789
osar sjHin. 931
osare ital. 931
osberg afrz. 3863 i
osbergo ital. 3863 I
osca c(^^ 47
oscar ca/. 47. 930
osclier afrz. 47
oscle pror. afrz. 5786
oscura ifn/. .■•■poji. 5696
oseille frz. 104. 5809
osemint rum. 5789
oseoso .«jjon. 5792
oser frz. 931
osier frz. 927
osime ch»!. 5789
osmar altsp. altptg. 280
I oso ital. span. 934. 8518
; osos rum. 5792
ososo span. 5792
i ospedale ifa?. 4009
ospct rum. 4012
ospgta rum. 4013
ospgtar riiHi. 4010
uspgtare rum. 4010
ospgtirie ri(»i. 4010
ospitale ital. 4009
ospite ital. 4007
ospizio i(a/. 4012
, (iss rtr. 5791
ossame ital. 5788
ossements /'r2. 5789
osservare ital. 5698
[ osseux frz. 5792
ossizzacchera itaZ. 5810
I 0S80 ital. ptg. 5791
0SS08 prov. 5792
ossoso rta?. 5792
ossu sard. 5791
ossuoso ptg. 5792
' ost jjroD. afrz. 4014
ostacolo i(«/. 5699
ostaggio ital. 4011
ostale Jtn/. 4009
ostar prov. 3911. 5700
I ostatgc-s prov. 4011
I ostatjar prov. 4013
I oste ital. afrz. 4007. 4014
OKlririrlarp Hul 4iil4
osti'iiir ;i)iir. 4014
osli'lliiTi- Hal. 40()H
ost.'ll.i iVii/. 4(M)9
ost.Tia Hal. 4010
ii.sliario Hal. 5793
oslioro, -« i/ii/. 4010
oslil afrz. 8524
ostoior afrz. 4014
oator n/'rr. c<i/. 86(>
ostra span. ptg. 679(1
latria cH. 6796
iistrioa ifa/. 5796
o.stiigo span. 4797
ot afrz. (!76
..tago /»•-'. 4011
otar .«yiii». 5754
otoar span. 6754
.".tor frz. 3!tll. 4013. 5700
otct rMBi. 105
otollar span. 936
otoiio span. 937
otorgar span. 903
otre Hal. 8534
..treiier afrz. 903
otriare i/a?. 903
otro ital. 8534
ots rfr. 3974
otta ital. 6591. 8268
ottanta ital. rtr. 5716
ottarda ital. 947
ottavel rO-. 5712
ottavo Hal. 5712
otto lYa/. 5713
ottolire ital. 5714
ottono Hal. 4701
ottumvrie rum. 5714
OH sard. rum. frz. cat.
pig. 935. 5808
o(u)a rum. 5807
ouaiche frz. 679
ouaille frz. 5805
ouais «/'«. 8843. 8850
ouan afrz. 586
ouate frz. 5802
oubli /i-z. 5695
oublic frz. 5691. 6209
oublier frz. 5693
oubliettes /Vr. 5693
oublieux frz. 5694
ouche a/'iT. 5709
; ouco ptg. 5709. 8802
I Olio afrz. 5806
ouest fri. 5704. 8884
ouette frz. 5802
oui /Vr. 3950
ouida frz. 2565
I ouiltre afrz. 8534
ou'ir /'cr. 904
ouistre afrz. 8534
1 oule afrz. 5736
ounc rtr. 178
oura rtr. 3990
..uragan /rr. 4057
ourbire wallon. 5760
ourdir frz. 5767
ourdissure /Vr. 5768
ourelo, -a ptg. 5782
ouriijar ptg. 2839
ouri(,o 7<<i/'. 2839
(iiirlnii ptg. H614
ouriii.i ujiriiv. 8514
imrlvos ;)(;/. 920
imrlo afrz. 5782
ourlcr /Vi. 6782
oil riot frz. 6782
.iiiriio //•.-. 6760. 5769
miro pig. 926
ourH frz. 85 18
oiirRO /"i-.-. 5763. 8617
oursiii frz. 2839
ousar span. 931
ouschc «/"rr. 5709
oiitarde frz. 947
outil nfrz. 8624
OHtiller «/■«. 8624
1 otitono ptg. 937
oiitorgar ptg. 903
outubn. pti/. 5714
outrage frz. 8472. 8473
outratgo-8 prnv. 8473
outre ?rr. 8472. 8634
outrecuidancc frz. 1992
oiitrecuidant frz. 1992
outrecuidor /V*. 1992
outrer frz. 8472
oHva rtr. 678
ouvir pig. 904
ouvrago frz. 6748
ouvror /"/;. 6749
ouvrier frz. 6747
ouvrir /Vr. 624
ova span. 875
ovar prov. ptg. 6807
ovata tVa/. 5802
ovo frz. 5808
oveja .ipan. 5805
ovejero .syjan. 1128. 6803
ovelha prv. ptg. 5805
ovelheiro jitg. 5803
ovella cn«. 5805
j ovost spati. 8884
oveta Hal. 3904. 4030
I ovioh comasli. 5744
ovillo s/inn. 5808
ovra altital. 5746
ovraggio ital. 5748
ovriere, -ero altital. 5747
ov-8 prow. 5808
ovu .siciV. 5808
ovviare ital. 5702
oxahi altsp. ptg. 2820
0/ lothr. 5795
0/ ?o<ftr. 5795
oz prov. 935
oza pro!,-. 4006
oziosita ital. 5799
ozioso ital. 5800
P.
pa ca<. 5857
pabalho-s prov. 5872
pabellon span. 5872
pabilo span. 5811
pabil-s prov. 5811. 5877
pacaro ital. 5813
pacat rum. 5972
, pacatuitor rum. 5971
Romanischos Wortvorzeiclinis.
87
puccbia ((((/. .J811 X
pacchiare ital. 5811 N.
pacchio ital. 5811 N.
pacco ital. 991. 5812
pace ital. rum. 5!)()9
pacer ■ipa». 5917
paehetto ital. 991. 5812
pachorra sp. ptg. 5867
pacienc^ia sp. ptg. 5948
paciente sp. ptg. 5947
pacurii rum. 6123. 6189
pada ptg. 5852
padar ptg. 5828
padecer s/). /jii;. 5950
padeiro ptg. 5853. 6179
padella ital. 5941
padiglione j(a/. 5872
padilla span. 5941
padire ital. 5950
padrSo p^r/. 5952
padrasto ptg. 8781
padrastro s^>an. 8781
padre ital. rtr. sp. ptg.
5943
padrinho ptg. 5951
padrino ital. span. 5951
padron span. 5952
padrone /tn/. 5952
paduchie rum. 5990
padule tfn/. 5846
paduloso ital. 5842
padure rum. 5846
paduros r«?n. 5842
paele afrz. 5941
paes proi-. 5820
paesano ital. 5820
paese ital. 5820
paffuto rtn/. 5867
paga it. prov. cat. sjian.
ptg. 5813
pagan rum. 5819
paganesc rum. 5819
pagania ifai. 5819
paganie rum. 5819
paganizzare ital. 5819
pagano ita?. s^jan. 5819
pagan-s frs. 5819
pagao ptg. 5819
pagar prof. rat. sp. ptg.
5813
pagare «<n/. 5813
page frz. sp. 5821 5823
pagem jitg. 5823
pages prov. altsp. 5820
paggio itai. 5823
paghinii rum. 5821
pagica it. prov. cat. sp.
ptg. 5821
pagina rum. 5821
paglia ital. 5829
pagliolaja ifa/. 5830
pago cat. 5967
pagone ifn/. 5967
pagura alt ital. 1175
pahar rum. 972
paie )•«»!. /')-2. 5813. 5829
paiele af'rz. 5941
paiesc rum. 5829
paila .«y)nn. 5941
paillard frz. 5829
paillasse /V,-. 5829
paillasson /V^. 5829
paille frz. 5829
paillola /)roi\ 5829
pain frz. 5857
painijo jttg. 5856
paine ruHi. 5857
pair frz. 5878
pairar yjror. jjlg. 5895.
5898. 6824
paire prov. cat. /rz. 5878.
5943
pairi-s prov. 5951
pairol-s ^jr». 5896. 5949
pais friaul. cat. sp. ptg.
5820
paisano span. ptg. 5820
paissar oherit. 1149
paisseau frz. 5970
paissel-s ^jroy. 5970
paisser prov. 5917
paisso prov. 5970
paisson /"rz. 5932
paitre frz. 5917
paiu non. 5829
paix frz. 5969
paixao ptg. 5925
paja s/WH. 5829
pajaro span. 5924
paje «;>a«. 5823
pajo ital. 5897
pajuolo ital. 5896
pal cai. 5845
pala it. prov. cat. .span.
ptg. 5824
palabra span. 5879
palache afrz. 5826
palaci cat. 5828
palacio span, ptg. 5828
paladar cat. span. ptg.
5828
paladar-s prov. 5828
paladear «^ja». 5828
paladim ptg. 5827
paladin frz. 5827
paladiuo ita^ .?/)««. ptg.
5827
palafreid a/r^. 5887
palafrei-s prov. 5887
palafrem ^Jtiy. 5887
palafren span. 5887
palafreno ital. 5887
palafre-s cat. 5887
palagio ital. 5828
palais ^;ror. frz. 5828
palan /Va. 6104
palane rum. 6104
palanca it. rtr. sp. 6104.
6197
palancada span. 6104
palandra )ta?. 1181
palandrano. -a ital. 1001.
1181. 8853
palanguer frz. 6104
palanh rtr. 6104
palanque /<". 6104
palanquer frz. 6104
palarie ckih. 6134
palascio ital. 5826
palat rum. 5828
palatilio itat. 5827
palatus rum. 5828
pnlatz ;)C0('. 5828
palavra ptg. 5879
palazzo ital. 5828
palco tt. sp. ptg. 1012
palefroi />'^. 5887
palenca cat. 6104
palcnc-s proc. 6104
paleron frz. 5824
palesaro ital. 5831
palose (taZ. 5831
paleta span. 5824
paleto s^jaH. 5824
paletoc frz. 5833
paletot frz. 5833
paletoque /"ri. .span. 5833
paletta ital. 5824. 6993
palha prov. ptg. 5829
palier frz. 5829
palla it. cat. 1013. 5829
pallare ital. 1013
palma, -o it. cat. sp.ptg.
5836
palma rum. 5836
palmata ital. 5838
palmea ita?. 5833
palmear sjmn. ptg. 5836
palmee afrz. 5838
palraelle /"r^. 5839
palmento ital. 5964
palmier /Vr. 5836
palmero .span. 5837
palmiere ital. 5837
palo ital. span. 5845
paloma cat. span. 2024.
5844
palomar sjmn. 5843
palombe frz. 5844
palombo j'fot. 5844
palomo .tpan. 2024. 5844
palpare ital. 5841
palpebra ita/. pt;/. 5840
palpebers rtr. 5840
palpeders rtr. 5840
palpela jjroc. 5840
pairar ptg. 5880
pal-s /jroy. 5845
paltin rum. 6207
paltone ital. 5832
paltonier afrz. prov. 5832
paltoniere ita?. 5832
palton-s prow. 5832
paltoquet frz. 5833
paludoso ital. sp. 5842
palurdo span. 1210
palvese ital. 5963
pam ptg. 5857
pamer /rr. 7648
pamint rum. 5965
pampano s^j. ptg. 5849
pamphlet /'rz. 5847
pampineUa cat. 6146
pampino ita?. 5849
pampol-s p>rov. 5849
pampre frz. 5849
pan proi'. a/r^. eat. sp.
5857. 5859
pana rum. 6016. 6153
panache /r.-. 6017
paiiader frz. 5967
panadero sp. 5853. 6179
panadis cat. 5850
panadizo span. 5850
panais frz. 5931
panajo ito/. 5851
panard frz. 5855
panaricio /)t(/. 5850
panarici-s prov. 5850
panaris frz. 5850
panarizo s^jan. 5850
pancada ptg. 6104
pancia ita/. 5863
pando span. 5855
pandora ital. 5854
pandore /rr. 5854
pandura ital. 5854
pandurria span. 5854
pane ital. 5857
paneiro ptg. 5851
paner rwHi. cat. 5851
panereccio ital. 5850
panero, -a span. 5851
pani friaul. 5856
paniccia rtr. 5856
panico ital. 5856
panier ^jror. /rz. 5851
paniere ital. 5851
panis cat. pirov. frz. 5856
panizo sjyan. 5856
pannare itat. 8405
panne frz. 5866
pannello I'taZ. 5858
panno ital. ptg. 5859
pannoechia ital. 5865
paiio (fjjan. 5859
pano de manos sp. 8455
panoja -span. 5865
panoUa cat 5865
panonio nprov. 5865
pan-s prov. 5857
pansa j>roi!. sp. ptg. 5863
panse /Vs. 5863
panser frz. 6023
pansimata ital. 6000
pantais pror. 6106
pantaisar prov. 621. 6106
pantaisier afrz. 6106
pantalon /'r.-. 5861. 8913
pantalone ital. 5861
pantan rtr. cat. 5862
pantano it. sp. ptg. 5862
pantece rwHi. 5863
pantegan venez. 5863
panteisier afrz. 6106
panteler n/"rz. 6106
pantera ital. prov. span.
5864
pantesar I'crones. 621
pantex cat. 6106
pantexar cat. 6106
pantezar venez. 621
panthera ptg. 5864
panthere frz. 5864
pantisciare ita^ 621
pantofla rum. 5937
pantofola ital. 5937
pantois /r--. 621. 6106
panteisier afrz. 6106
Pantolon /)". 8913
,st<
Kninanis
Wtirtvi'r/.i'ii'liiiiri
puntorrillii </'<iri. r>8(i8
p«iit..ulli< /r.-. f>;iS7. 8581
|>»ntiitl« .i/xKi. f)937
pNiitiirrn iilij. BS63
p.'intiirrillin /iff/. ft8li3
pafliu'li' s/i. Itjis. &.S6S
|i.iiiunk mm. r>%8
pAiiiui rHin. .VStiO
|iiui iilij. ,')84'i
plo y>f;; rKKfiT
paoii /r:. fi!tt>7
p.ioiip i7(i/. It'Mil
paor-s prov. 5!Hjs
paos rum. 5!I58
paii-8 /)r((r. 55>(i7
paoiir itfri. KiSS
papa i7(i/. s/iiin. f)8(!7
IMprt riiwi. f)S03
|>apa rum. bS'3
papngai-s prot: 58(i;t
papaptl nail. 58(i!)
papapill f(i(. 5Sfi!»
pajiaKayo x/). pti;. 686!)
papai snril. 6867. 5873
papalUi cat. 5872
papar .</<. ptff. 6873
papavere i<fl/. 5871
papo /r.-. 5867 f.
papocia aret. 5872
pape^ai n/'rr. 58G9
pai»>j;aut n/'r.-. 5869
papcjo .vifiifs. 5811
papel span. ptg. ij877
pajiolard frz. 5870
papelera .</((!«. 5877
papoloro ,'i/)aii. 5877
papcleta span. 5877
jiaporasse frz. 5876
papero i<(i7. 5867
I'lpeticr frz. 5876
papette ii/Vr. 5867
papier fr:. 5876
[■apijo mViicj,-. 5811
papillon fri. 5872
papillota «pnii. 5877
jiapin n/rr. 5867
papiri-s prov. 5876
papota i-eiifi. ceron. 5863
papoto renez. 5867
paponla pt(j. 5871
pappa. -0 lYa?. 5867
pappa;,'allo ital 586f>
pappa^iTgia Hal. 5867
paiii)alardo i7a/. .5870
pappardella ital. 5867
jiappare ita/. 5873
papula ital. span. 5867.
5875
papusa rum. 5874
paque frz. 5915
paquerette /r.:. 5918
paquet frz. 991. 5812
paquete span. 5312
par i7. rum. frz. sp. ptg.
5845. 5897. 6028
para .•,;/>. /)<(/. 6029. 6385
para rutn. 6166
para rum. 6028
l>arabola I'tn/. 5879
parade frz. 5898
imriidclii (Mf. sp. 4672.
5sVi
paradilla r<i<. 4672. 6886
paradinii ital. 68S1
parafo fre 68H3
paraffo i/.i/. 58s;}
para(^' fr:. 6S)S(>
paraci^io Hal. 58S6
para;;im .•./«iii. 6884
|iara);oiia ital. 6864
para^oiio i/ii/. 6884
parajjrafo ital. 5883
para^iiai ital. 5882
parai r/r. 5890
pnraitri» frz. 6890
paraniur r<r. 627
paraiij^on frz. sp. 6881
para.ila allital. 5879
parai)t>t /"r.-. 5898
para|>otto ital. 589s
paraplio frz. 6883
parapliiio /'rr. 6898
parar pror. cnt. »71. j)((;.
5898
pararo ital. 5898
parasol frz. 5898
parasolo iM/. 5898
parata Hal. 5898
paratgo-s /jroi'. 5886
paraula altit. prov. allsp.
5879
paraular pror. 5880
paravento ital. 5898
paravoa nltptii. 5879
paravola n/(i<(i/. 5879
parbleu ii/cr. 6036
pare frz. 5888
paroamin afrz. 6054
parcela yjroe. 5906
parcclla ptg. 5906
parcellc />r. 5906
parchemin frz. 6054
parco ital. 5888
paroon n/r^. 5910
parfonnier frz. 5910
parc-s 7>roi'. 5888
pardal .span. ptg. 5834
pardios span. 6035
pardiez .s/)(i»i. 6035
pardo sj)an. ptg. 5834
pardon frz. 6041
pardonables n/"»T. 6040
pardoniiavlcs afrz. 6040
pardonner frz. 6041
piire rM»i. 5890
parcas ptg. 5878
pareccliio i7n?. 5891
parecer S})an. ptg. 5890
pareclie rum. 5891. 5897
parecliemita rum. 5893
parechia cmwi. 647
pared cat. .<ipan. 5892
parede ptg. 5892
parei r<r. 5890
pareil frz. 5891
pareille /"rr. 5885
j)areisscr prov. 5890
pareja sjmn. 5897
parejo .syinii. 5891
parelli prov. cat. 5891
|inrpllin ptg. 6S97
pari'llio /ifr;. 685tl
pandit' frz. 6885
panMit /nor. frz. cat. 6SS9
paronto idi/. pig. 58H9
pariT /nor. allcal. 6S90
(lariT /r.-. 6H98
pan-ro ital. 6H90
puronimi nun. 6517
pan>aHi' fr:. 6130
piirvHsoux /"r;. 6130
paroto ital. 6892
pilireto rum. 6892
jHirot-/, /inir. 6892
paroxpr cat. 6890
parfairp /iror. /V.r. 6049
paifait fr:. (1060 f.
parj^aiiii-s pror. (1054
parfji.li'tto ifrt/. 6911
parpilo ital. 5911
pari ital. 5878
pariar n/ts/i. 6S78
parias .span. 5878
paripl r(r. 6896
parionti» .span. 5889
parior fr:. 5896
parietaria «tn?. span.pti/.
5893
pariglia ito/. 5891
pitrinc rum. 5866
p&rinto ruin. 5889
parir span. ptg. 5894
pariar prov. span. 5880
parlaro i7n/. 5880
))arler frz. 5880
parmor rtr. 6376
paro t'trtZ. 5897
parochio rum. 5899
paroli ?"M»i. 5900
paroi frz. 5892
paroir afrz. 5890
paroisBO /;(;/. 5899
paroission frz. 5900
parol /;«.(/. 5896
parola ital. 5879
parole />£.[5879
paroler (i/Vj. 5880
parpado span. 5840
parpaglione lYn?. 5872
parpaglio-8 prov. 5872
parpar s/)n«. 5867
parqiie span. ptg. 5888
parquer frz. 5888
parquet /"«. 5888
parra cat. sp. ptg. 5901
parrain frz. 5951
parrar cat. sp ptg. 5902
parroca rum. 6141
parrocchetto ita/. 5869.
6100
parrocchia ital. 5899
parroco it. sp. ptg. 5900.
6100
parroquia s/ia»;. 5899
parruca ifai. 6141
parruzza venez. 5901
parson afrz. 5910
parsonnier /"rz. 5910
parso-s prov. 5910
part rtr.prv.frz. ca<. 5902
piirU» i7(i/. rum. sp. ptq.
6902
partocilla .tpan. 6906
parU<iiza Hal. 6909
parti /V.-. 6909
partivaii pig. 6910
parllc'f nim. 6!I0(>
partictdlu Hal. 690(i
particioii span. 6910
jmrtlfolarp i/d/. 6907
particolarita Hal. 5907
imrticiilariti' frc. 6907
particulicr /Vr. 5907
jiartida ;iroi'. span. pig.
5909
partio frz. 6909
partinianii, -a Hal. 5906
partigiom» iVn/. 5910
partiiii n(ni. .')9()4
partir />roi!. />-. cat. sp.
pig. 5908
partiro i(fi/. 6908
]iarti(ian fr:. 6905
partita Hal. 6909
partizioiio t(ri/. 5910
partoriro Hal. 6894
parttiisano frz. 5905
parv n<m. 6912
parvon prov. 5890
parvensa jirov. 5890
parvento ifn/. 5890
parvonza Hal. 5890
parvis /')•-^ 5887
parvo it. sp. ptg. 5912
parvolo ital. 5911
pa-s prov. 5867
pas rum. ;»-ot'. frz. cat.
5927
pas rHi». 6025
pasa span. 5920
pasa rum. 5926. 6023
pasacalle .s/^aw. 5921
pasaje span. 5923
pasajero span. 6922
pasajuego s/;an, 5921
pasamano span. 5921
pasar s/jan. 5926
pasca sard. prov. 5915
pascer ptg. 5917
pascere i7n/. 5917
pasciona Hal. 5932
paschiulii rum. 5914
pasciune I'um. 5932
pascoa ptg. 5915
pascua «/«(»(. 5915
paseo .''pan. 5927
pasere rum. 5924
pasion s/jaw. 5926
pasraar span. 7648
pasmer a/'iv. 7648
pasrao spati. ptg. 7648
paso span. 5927
pasear s/)a«. 5927
pasqua it. prv. cat. 5915
pasquale ital 6916
pasquillo ital. 5919
pasquim /Jif/. 5919
pasquin .tpan. frz. 5919
pasquinata ital. 5919
I)a8sa /;((/. 5920
Romaiiisches Wortverzeichiiis.
89
passage frz. 5923
passiigeiro pty. 5922
passagem ptij. 5923
passager frz. 5922
passaggiero Hal. 5922
passaggio Hal. 5923
passaraanes pty. 5921
passamano ital. 5921
passamento ptg. 5921
passar jii'ot'. cat. pty. 5926
passare ital. 5926
passaro ;>(;/. 5924
passeggiero, -e ital. 5922
passenient frz. 5921
passe-poil />.-. 5921
passeport frz. 5921
passer, -ra proc. 5924
passer /"cr. 5926
passere, -a, -o ital. 5924
passereaii frz. 5924
passerelle /Vj. 5924
passina ital. 5970
passion frz. 5925
passione ifa/. 5925
passio-s prov. 5925
passo ttn/. ptg. 5927
passone iVdJ. 5970
past cat. 5936
pasta ('(ai. prov. sp. ptg.
5928
pastavaga cat. 5931
pastarnac rii»!. 5931
paste rum. 5917
pastel /rr. sp. ptg. 5929 f.
pasteleiro ptg. 5929
pastelero s^ja». 5929
pastello ital. 5930
pastenaga ^ror. 5931
pasti rum. 5915
pasticciere it. 2075. 5929
pasticcio rto?. 5929
pastilha ptg. 5930
pastilla span. 5930
pastille /'rir. 5930
pastinaca ital. span. ptg.
5931
paste it. sp. ptg. 5936
pastoja ital. 5934
pastor cat. sp. ptg. 5933
pastor rMm. 5933
pastore ital. 5933
pastra rum. 5903
pastre proj). 5933
pastura it. prov. cat. sp.
ptg. 5935
pastura rum. 5935
pasturale ital. 5935
past-z /))of. 5936
pat frz. 5936
pata span. ptg. 5937
patacJa .•-^a». ptg. 5937
patagon «^an. /ji^. 5937
pataia lomh. 5822
patan span. 5937
patao j}f(/. 5937
patao ptg. 5937
patata «^joh. ptg. 5939.
8411
pataud /rz. 5937
patauger frz. 5937
pilte frz. 592S
piltL- /Vi'. 5929
patear »7)«». ptg. 5937
pateca ptg. 1224
patena «jjom. 5944
paten-s prov. 5942
patent» ifn^ 5942
pateo ptg. 5987
patera span. ptg. 5944
patereccio itaZ. 5850
patevolo ital. 5945
pati cat. nprov. 5937
pati rwm. 5950
patibilo ital. 5945
patiljolo ital. 5946
patience /■)". 5948
patient frz. 5947
patim ;j<^. 5937
patin frz. span. 5937
patinage frz. 5937
patiner /rj. 5937
patio span. 5937
patir frz. 5950
patire ltd?. 5950
patissier frz. 2075. 5929
patita ital. 6090
pato syjan. ^jf»;. 5937
patoier afrz. 5937
patois frz. 5937
patouiller /Vz. 5937
patre frz. 5933
patrigno tta?. 8781
patron frz. 5952
patrone ital. 5952
patrono (7a?. 5952
patrouille frz. 5937
patru rum. 6558
patru^a ptg. 6209
patrudieeilea rum. 6518
patrulea I'um. 6548
patrulla span. 5937
patnmile r«wi. 6079
patruzedlea rum. 6518
patru spre zece rum. 6559
patte frz. 5937
pattino tfai. 5937
pattona ital. 6459
pattuglia i(n/. 5937
pature frz. 5935
paturon frz. 5935
patxorra ca*. 5867
patz prov. cat. 5969
pau afrz. 5955
pauc ^jcoi". 5955
pauk rtr. 5955
pauI a?<sp. jitg. 5846
paule sai-rf. 5S46
paume frz. 5836
paumee />t. 5838
paumelle frz. 5839
paumer frz. 5836
paumier n/V*. 5836 f.
paumoier afrz. 5836
paun rtr. 5857
paun rum. 5967
pauna rum. 5962
pauni rMiH. 5967
pauper rtr. 5956
paupiere frz. 5340
paura tYai. 5968
ptg-
pau-s /)roi\ 5967
pausa it. prov. cat. span.
ptg. 5958
pausar prov. span.
5960
pausare ital. 5960
pause /'rz. 5958
pauser frz. 5960
pauta j)rov. 5961
pautonnier n/';.s. 5832
pauvrete frz. 5957
pauxa cat. 5863
pauza prov. 5958
pava span. 5962
pavaigl r(;-. 5811. 5877
pavaner frz. 5967
pavSo ptg. 5967
pave />^. 5966
paveillon afrz. 5872
pavel rtr 5877
paver frz. 5966
paver-s prov. 5871
paves ,«/«1». 5963
pavese ital. 5963
pavez jufi/. 5963
pavido it. ."jy. ptg. 5964
pavier rtr. 5877
pavilhao pt(j. 5872
pavilion /rz. 5872
pavilu sard. 5811. 5877
paviment cat. 5965
pavimento liai. spa>j. ptg.
5964
paviment-z /irow. 5965
pavimiento altsp. 5965
pavio j;f(y. 5523. 5811
pavo ptg. 5967
pavoa ptg. 5962
pavois /rj. 5963
pavo(n) span. 5967
pavoncella ital. 8569
pavone itaZ. 5967
pavonearse sp. ptg. 5967
pavoneggiarsi ital. 5967
pavor «pan. pii/. 5968
pavor-s prov. 5968
pavot frz. 5871
pavura s/)a»i. 5968
payan-s frz. 5819
payar pror. 5813
paye frz. 5813
payen frz. 5819
payer frj. 5813
payment-z prov. 5965
pays />«. 5820
paysage frz. 5820
paysan frz. 5820
paz s^a». 7)^(7. 5969
paziente ital 5947
pazienza ital. 5948
pazimen-s altprov. b^^l
pazziare ital. 5913
pazzo iiai. 5913
pe rtr. 6084
pe i)tg. 6084
peage /"rj. 5985
peage(m) ptg. 5985
peaje .sjjan. 5985
peason afrz. 5986
peau frz. 6008
peaussier /"r2. 6004
peautre afrz. 6009
peazo-s jjrof. 5986
pebida cat. 6187
pebre cat. span. 6159
pebro-s ;jroi>. 6159
pec prov. afrz. 5973. 5984
peca span. 5973
pe^a ptg. 6101
pecado s/)a«. 5972
pecador span. 5971
pecarajo j'tai, 5982
pecas span. 4755
pecca ital. 5973
peccaire ^'roe. 5971
peccarproD. cat.ptg.b'il'i
pcccare it. jAg. 5972 f.
peccalore it. ptg. 5971
peccat-z prov. 5972
pecchero ital 972
pecehia I'fnZ. 630
pece ital. 6189
pecegueiro p<_7. 6071
pecha ptg. 5973
pecha, -0 span. 5816
pechar s/ja». 5816
peche frz. 5972
peche frz. 6071
pecher /"rz. 5973
pecher frz. 6071. 6172
pecheur frz. 5971
pecheur fr^. 6169
pechier afrz. 972
pechina span. 5976
pecho span. 5981
pechos span. 5981
pecingine rum. 4127
peciolo span. 6u89
peco p((/. 5973
pecora ital .span. 5974
pecorajo ital. 5975
pecorea spa)j. 5983
pectus sard. 5981
pScurar rum. 5975.
pSciire rum. 5983
pedaggio ital. 5985
pedant /V^. 5817
pedante it. sp. ptg. 5817
pedas prov. 6184
pedazo span. ptg. 6101.
6184
pedde sard. 6008
pedernal spaw. 7462
pedestal span. ptg. 6084
pedicello ital. 6136
pedido span. pti;. 6092
pedidor span. ptg. 6091
pedina ital. 5991
pedinte pfj;. 6088
pedir span. pig. 6095
pedone itnl. 5996
pedoto ttai 5997
pedra cat. ptg. 6096
peestre afrz. 5988
pega cat. sp. ptg. 6119.
6189
pegar prv. sp. ptg. 6120
peggii. ital. 6000
peggiore iiai. 611OO
pegno ital. 6129
lat.-rom. Wiirterbuch. (Wortverzeichnisse.)
90
Kniiiniuiii-hpR Wortver/rirlii
poc-noriirv I'nl. lil^H
IK'>;i. i<t<i. f.'tsM. tkWJ
|w>piln ititl. «123
|Ky-i ;)ror. 618it
jH'i rlr. 60S4
peitfnc /Vj. 5976
jwiRMor frt. 5!)7S
[loitriiit'r /Vf. r>!l77
jM'innoir frc- f>!l7;i
jH'ina rlr. (>24t>
jK-inur .«/«in. ri!t7.S
pi'indro /'r:. (ilf)0
(H^ino />;. .«/>. fi;»"!!. ti'JMl
[loini'ro ,<;kiii. fi!l77
[>ointr>< /ri. till! I
]ieinturc /r.-. (il'Jl'
poirs ;)rr)r. tiOitli
peire«silli-R prnv. G\K)S
peirior-s ;<i-or. 61t)7
poirol n/'r:. 6S'.H>
peiro-s /«or. 6097
pels /iroi". (>171
pcissivs i>rov. G170
peita. -o pli). 5816
jK'itar /i((7. 5816
peito ptt{. 5981
poitriii;i /jrop. 5980
|X!itz jirnv. 5981
peixXo ptfi. 6170
peixe ;)f(/. 6171
peixoiro ptg. 6168
peixer cn<. 5917
pejar ptp. 5989
pejefio spati. 6071
pejer j>ro». 6000
pejo ptg. 5989
pel (i/'r^. cat. 5845. 6145
{)0lafrn i7(j/. ptg. 6002
pelaifjre /Vj. 6002
pelamcsa ,^pan. 5825
pelar pro», cat. sp. ptg.
6138
pelaro ital. 6138
pole afrz. 6086
pelea gpan. 5825
peleagre-s prov. 6002
pelear span. 5825. 6145
pelegri-s prov. 6042
pclpjj-s ^jro». 6002
peleia pro». 5825
peleiar prov. 5825
pcleja /)<//. 5825
pelejar ptg. 5825
pOle-rafle /Vr. 5336. 6138
pcler frz. 6138
pelerin, pclerin frz. 6042
pelfa sard. cat. 3221
pelfe (i/')v. 3221
pelfer afrz. 3221
pelfre afrz. 3221. 6003
pelfrer a/V^. 3221. 6003
pelh-s prov. 6145
pelicer afrz. 6005
pelier-s pror. 6004
peligro .span. 6057
peliproso xpan. 6056
pelisch rtr. 6446
pelisse frz. 6006
peli.ssier-s 7>ryr. 6004
pclHiT < >ir </'. pf»;. t>())»8.
6608
pi'litn^R pre. 6098. «6(>8
p.'ll rnr twos
|>i<llit sp. plo. 5941.6133
1H>11.' I'M/, frz. ptg. 5824.
t>OOH
prlli'^^iii". |H'lU>Krinn ital.
I>042
p<'lli>jn spa». titKt7
polli'ji.ni .«piiH. 6004
pi'lliioia i/(i/. ti(XW
lii-lliciaj(. i<ii/. ti004
pellii'ciort' ital. tHMM
|H>lliiliieiro pig. ti()04
pi'llisor cat. t>(H)4
IK'lli.i.'Ja /If;;. tiOOi;
pellizcar .v/(fi)i. ()tK)5
IH-lnm rlr. 5999
polinn/.o .s/). 5999. 6231
pclo i7. sp. pig. 6145
pelos prnr. cat 6140
poloso it. .v/). ;<f(; 6140
pclota prv. .ip. ptq. 6133
poloto frz. 6133
peloton frz. 6133
pplourinlio pfi;. 7663
peloiise frz. 6140
pelritoiro pf(/. 6166
pcl-s prnv. 600S. 6145
peltrc span. ptg. (j009
poltro ital. 6009
poluca .«/will. 6141
peliicar prov. 6141
poluccio i(ii/. 6142
peluohe frz. 6142
peluja ital. 6143
peluria I'fn/. 6143
pclnsa span. 6142
pelii6sa caf. 6142
peluza span. 6142
poluzzo Hal. 6142
pena lYn/. .«nrd. prov. sp.
ptg. 5866. 6016. 6153.
6246
pena altsp. 5866. 6153
penacho sp. ptg. 6017
pcnca cat. sp. ptg. 6149
pcnchenar prov. 5978
penchenilh-s pro». 5976
pencher frz. 6010
pcnche-s />ro». 5976
pendejjtieillar pror. 2983
pendeiilar prov. 2983
pender r/r. sp. ptg. 6013
pendere i<n/. 6013
pendico ital. 6012
peadiller frz. 2983
pendoli <jre«. 6021
pciidolo ital. 6014
pendrar n/t.sp. 6128
pendre prov. frz. 6013.
6356
pendrer cat. 6013. 6356
pendiile ital. frz. 3998.
6014
pendurar ptg. 2983
pene ))/'rj. 6086
penha pig. 6153
penlier prnv. 6150
ppnhiir /'((;. til 29
poiilionir pin. 612'<
p.'iiil /rr. •>97li
pcnitoiiziiiri» Hal. 6247
poiijar prnv. tiOlt)
pi'iiiia i/. /<ror. cat. 58(i6.
tiOlfi. 6153
poiinacoliio Hal. Ii017
pennc /Vj. 6016. 6153
pcmu'llo i((i/. t!016
pi'iiiiiiiio if(i/. 6163
pons rlr. 6129
ponsa prov. cat. sp. pig.
6023
ponaaincnto ptg. 6018
ponsatnont-z prov. 6018
lionsaniionto .s/iri»i. ti018
]K>n8ar prov. cat. sp. plii.
6023
ponsativo sp. ptg. 6024
pcnsoo frz. (i021)
ponsor frz. (i023
ponfiiorc, -o Hal. 6019
ponsieriiso Hal. 6024
pcnsif /"r^. 6024
pension frz. 6022
pcnsione ilal. 6022
pcnsiu-s pro». 6024
pensivo ilal. 6024
ponsoso ifa/. span. pig.
6024
pento p«f/. 5976. 6011
pcntear pig. 5978
pentccosta i<n?. 6026
pentocoste frz. 6026
peijterostcs ptg. 6026
pentecote /'ri."()026
pentioiro ptg. 5977
pcntinar cnf. 5978
pentiner cat. 5977
pentola ital. 6014
pcntru mm. 6028
pgnusa rum. ()017
penj-a ca<. 6153
penzolaro ital. 2983
penzolo ital. 6014. 6021
pcolh-s pro». 5990
peon span. 5991
peone afrz. .5871
peonia lY. sp. ptg. 5818
pcor span. ;)((/. 6000
pcou afrz. 5990
pepacia chianes. 5873
pepc i<a?. 6159
pepene rum. 6027
pepida />ror. 6187
pepie frz. 6027. 6187
pepin frz. 6027
popiniere fr^. 6027
pepino span. ptg. 6027
pepita span. 6027. 6187
pequeno ptg. 1098. 6119
peqiieiio .sy)! 1098. 6119
per ital. rum. rtr. prov.
afrz. altsp. ptg. 5878.
6028. 6145
pgr rum. 6167
pera ilal. prv. cat. span.
ptg. 6166
perai span. 6167
lirrbtou afrz. (;03.">
pori-a cat. Ii075
poroolwr span. (iO;(l
porooliir cat. span. 6031
porcobro prov ral. tiOHl
porcxpiro ifd/. (i031
ponor frz. (i05H. liOHO
pcroovoir /rz. 6031
porolia .s/iiiii. /ilg. (i075
pcrrlio /iv. Ii(l76
IMTrhiiT (i//piV, (iOHO
porrlmindod /)ro». 6032
jiorritiir spun. t!031
porciiT <i/r.-. ti08()
pprooiiiiiicr a/r:. 19!t4
poroiidir span. ptg. 6034
pornitir pig. 6034
pcrda //r,(/. 6036
pordiio ]itg. lioll
pordocio-s pro». 6037
pordoment-z pror. tiOSti
porder rtr. sp. ptg. 6039
jicrdoro ilal. 6039
ppnli(;i"ni pig. Ii037
pordioo ital. 6038
perdicion .■tpan. 6037
pordicio-s prov. 6037
pordida .vpnn. 6036
licrdicu afrz. 6035
|)ordiox afrz. 6035
ponlih'iioni (7«/. 6067
perdita ital. (j036
pcrdix a/rj. 6038
perdiz prot;. span. ptg.
6038
perdiziono ital. 6037
perdoar pig. 6041
perdon .span. 6041
perdonamon-8 prov. 6041
perdonansa pror. .ipan.
6041
perdonar pro», sp. 6041
jierdonare ital. 6041
perdono ital. (i041
perdo-8 pro». 6041
perdro prov. frz. 6039
pcrdrcr cat. 6039
perdrix />r. 6038
pere rtr. 5956
l)erecer .spnn. ptg. 6043
peregri cat. 6042
pere{?rin rum. rtr. 6042
peregrino ital. span. ptg.
6042
perejil spun. 6098
perer Cfj(. 6167
peressilh-8 j)rov. 6098
pereza pro», span. 6130
perezoso .«pan. 6130
perfecto .«pan. 6051
perfeit-z prov. 6051
perfetto ital. 6051
perfide frz. 6053
perfidia itaZ. 6052
perfido ital. 6053
perfil .span. ptg. 6399
perfilar .«pan. ;)<(7. 6.399
perga pro». 6075
pergami cat. 6054
pergaininhd pig. 6054
w^
,>^»
Ronianisclies Wortverzeichiiis
yi
per^aniino itiil. sp. 6054 ; persic rum. 6071
pergarao ital. 6055 persica ital. nim. 6071
pcrfTunta j'tff- 6033 persico ital. span. 6071
pert,'untarp/(/. 4388. 603S Dersil frz. 6098
perico span. 5369
perieol ritni. 6057
pericolo itn/. 6057
perioolos rum. 6056
pericoloso ital. 6056
poriers /)/'oi'. 6167
pcriglio ital. 6057
periglioso i((i/. 6056
lierijj;o ptg. 6057
perigoso jitq. 6056
piril /rz. 6057
perilh-s prov. 6057
perill c<if. 6057
IHTilleux frz. 6056
perillos jirof. cat. 6056
poriquito *j<. 5869. 6100
perir prov. cat. 6043
perir frz. 6043
perire ital. 6043
peritare ita/. 6059
perito it. sp. ptg. 6060
perla iV. prv. cat. sp. ptq.
5113. 6068. 6165
perlato ital. 6068
perle, perle frs. 6068
perliteiro ptg. 6165
persoana ram. 6072
persona it. cat. prot, sp.
6072
personale itn/. 6073
personiie frz. 6072
personnel frz. 6073
pcrsuaJero I'ta/. 6074
persuadir sp. ptt/. 6074
persiilts rtr. 7606
perte />.-. 6036
pertica ital. 6075
perto ;)t_c/. 655
I pertuglaVe ital. 6080
pertugio ital. 6080
pertuis a/rr. 6080
I pertuisane frz. 5905
pertus prov. 6080
pertusar /»»'oi'. 6030
pertusare sard. 6080
pertusu sard. 6080
peruca jj^^. 6141
I pervenoa span. 6083
pervenche frz. 6083
■j|j)efvenza span. 6083
pervigilio sp. ptg. 6082
pervinca ital. ptg. 6083
perlongar /»roi!. eat. 6062 pes proc. cat. 6025. 6183
perlucra rum. 6064 pe-s prov. 6084
perlungi rum. 6062 pesadelo ptg. 5102
perlungo altgenues. 6063 pesadilla spa«. 5102
permettere ital. 6065 pesado s^jan. ptg. 3761
permettre /jrof. /"rz. 6065 pesante ital. 3761
permint afrz. 6054
permitir .f^an. 6065
permittir ptg. 6065
perna /Jti;. 6066
pernioe ital. 6038
pernio span. 6066
perno it. nprov. sp. ptg.
6066
pemocchia ital. 6066
pero ital. 6167
peril ita?. 3950
peru span. 3950 N.
pesar cat. .</;. ;jt(/. 6023
pcsare ital. 6023
pescador sp. ptg. 6169
peseaja itaZ. 6163
pescar prov. cat. sp. ptg.
6172
pescar rum. 6168
pescare ital. 6172
pgscari rwrn. G172
pescaria ital. 6168
pescatore ital. 6169
pesce it«/. 6171
perol cat. sp. 5896. 5949 pesclieria ital. 6168
perola pti/. 6068 ' pesehiera itul. 6163
p«ros rum. 6140 peschio ita?. 6086
perpetual altspan. altcat. j pescione ital. 6170
6069
perpetuale ital. 6069
perpetual-s proi,-. 6069
perpetuar sp. ptg. 6069
perpetuare itat. 6069
perpetuel frz. 6069
pescioso ital. 6173
pescos noH. 6173
pescoso span. 6173
pescui rum. 6172
pesebre s/)a»i. 4583
peser frz. 6023
perpetuo ita/. span. ptg. pesle a/V^. 6086
6069 ' pesle-mesle afrz. 6138
perponh-s prov. 6070 peso it. sp. ptg. 6025
perpunte span. 6070 pesol cat. 618.3
perreria span. 1555 pespeiu sarrf. 8666
perro sp. ptg. 1574. 6100 pespuntar ptg. 6070
perron /r^. 6097 pespunte span. 6070
perroquet /')". 5869. 6100 pespunto pAij. 6070
perru sard. 1574. 6100 pessa proc. 6101
perruca i'ta/. 6141 pessar prov. 6023
perruque frz. 6141 pesseguier-s pro». 6071
persevejo ptg. 1881 ^ pessoa pttg. 6072
pesta I tat. 6176
pestana ptg. 5840. 6176
pestana sp. 5840. 6176
pestanya cat. 5840
pestar pig. 6176
pestare ital. 6176
pestaj'a cat. 5840
peste ital. rum. frz. 6028.
6085
peste rum. 6171
pestcl afrz. 6174
pestell cat. 6086.
pestello ital. 6174
pestoii nprov. 6086
pestillo span. pt^y. 6086
pestio ital. 6086
pestone it a/. 6177
pestrece rum. 6048. 8303
pestre-s prov. 6179
pestrin ecncj. 6180
pestrir prov. afrz. 6181
pesuiia span. 5992
pesunho pte/. 5992
pet frz. cat. 5995
petaca span. 6093
petacciuola ita/. 6201
petard frz. 5995
petardo itat. span. 5995
petate .span. 6094
petazar prov. 6184
petazza ital. 6184
pete henneg. 6119
petecchie ita?. 6185
peti'chies /i". 6185
petequias span. 6185
peterin afrz. 6119
peti n/m. 6095
petic rum. 6119
petici n/»i. 6119
^ petiller /V^. 5993
! petiscar ptg. 6119
^ petit trz. cat. 5995. 6101
petitet prov. altfrz. cat.
6101
petit-fils frz. 5593
petitor rum. 6091
petitore ital. 6091
petitto altital. 6101
petit-z proi\ 6101
petler rtr. 1151
peto It. sp. 5981. 5995
petreoe rwHi. 6078. 8S03
petrin frz. 6180
petrina span. 5980
petrinjel mm. 6098
petriolo ifat. 6221
petrir nfrz. 6181
petrone ital. 6097
petrosellino ital. 6098
petrosemolo j'fat. 6098
pgtrunchios rum. 6099
pettiera ital. 5981
pettignone itai. 5976
pettinajo ital. 5977
pettinare itat. 5978
pettine ital. 5976
pettu itat. 5981
petturina ital. 5980
I peu frz. eat. 5955. 6084
I peur frz. 5968
pens sard. 6000
peuture a/'iT. 6464
pevera ital. 6213
pevere ital. 6159
pevido pti;. 6187
pex cat. 6171
peyressilh-s prou. 6098
pez rtr. prov. span. ptg.
5981. 6171. 6189
peza prov. 6101
pezar prov. 6023
peziente ital. 6088
tiezonier-s proi'. 5996
pezon-s prov. 5996
pezuelo span. 6089
pezugar proc. 6119
pezza ital. 6101
pezzendo (andar p.i neap.
6095
pezzente ital. 6088
pezzo ital. 6101
phe afrz. 2253
phiole /"i-j. 6111
pi cat. 6158
piaeere itct. 6191
piaffard frz. 6084
piaffer frz. 6084. 6118
piaga itat. 6193
piaggia ital. 6194
piagnere ital. 6198 f.
piagnitore itaZ. 6198
piailler frz. 60i4. 6118
piaito sard. 6192
pial rtr. 6008
pialla ital. 6204
piallare ital. 6204
pianca ita/. 6197
piangere ital. 4618. 61!)8 f.
piangitore ital. 6198
planner /rz. 6084. 6 lis
piano ital. 6205
piauta itat. 6200
piantaggine if at. 6201
piantare ital. 5203
piantone ital. 6200
piao ptg. 5991
piara sjian. 5982
piare i(at. 6118
piasser frz. 6084. 6118
piastra ital. 6206
piastrao pt</. 6206
piastrello itot. 6206
piastTone ital. 6206
piata rum. 6208
piateggiare ital. 6192
piatire itat. 6192
piato ital. 6192
piatra rum. 6096
piatta sarrf. 6208
piatto ital. 6210
piauler /"cj. 6084. 6118
piause-s proi'. 6446
piazza ital. 6208
pibida sard. 6187
pic rum. jtrov. frz. cat.
6119
pica it. .sp. ptg. 6119
pica rum. 6119
pican^o ptg. 6119
picar proc. sp. ptg. 6119
Q
L
92
Koiiinnisrli.-i WortvcrzpiohniR.
pivarra pifi. 712
pii'iiru .</«■». Ill I!)
pir.itura rum till!)
pti-aia .«;<n»i. ilUil
piiva ilnl. (illU
piomro iVii/. G119
piroaro ilal. el 19
pirrhiiiro I'ld/. 0119
pici-liio i(<i/. G119
piiviou.' iliil. 21)34. GlGl
picciiiolo ital. G(>1S9
pioco itiil. GU9
piccolo iliil. G119
piiiHinniere if. 69;)t). G119
pioliel >/>'iii. ;»(<;. 'M'2
picliiT pic. G176
pirhialonn rlr. Gil!)
pirliirr (i/r.-. 972
pirliir rtr. GU9
pichiurina rfr. 59S0
piclion .v;)iiH 2024. GlGl
picior riiiii. G089
pico .«/Mil. iilfl. 973. 6119
pironero >^n>i. 5996
picnr fn. 6983
picot frs. 6119
picoter /Vr. 6119
picura rum. 6119
pidarja romagn. 6221
pidocihio i/n/. 5990
piiiria ninil. 6221
pie /Vj. G119. G188
pie rtr. span. 6084
piece frs. 6101
pied /r.-. 6084 8777
pied hot frz. 1436
piede ital. 6084
piedestal frz. 6084
pie.lostallo i(a/. 6084
picdioa nini. 5989
piedica ifn/. 5989
piedra upaii. 6096
piega ital. 6222
piegare i((iJ. 6224
piege frz. 5989
piego itn/. 6222
piel altfrz. fpan. 5845.
6008
pielago span. 6002
piel a r rum. 6004
piele ridH. 6008
pien rtr. 6219
pieno ifa/. 6219
piept rum. 5981
piepten rum. 5976
pieptena rum. 5978
pieptenar rum. dS77
piepti rum. 5981
pier frz. 2811. 6124
pierde rum. 6039
pieri rum. 6043
pierna .span. 6060
pierre (rz. 6096
piersic rum. 6071
piertic friaul. 6075
piestre n/Vir. 5988
pieta ital. 6125
pietanza ital. 6101
piete /^r^. 6125
pietigot rtr. 1105
pii'ton /V.'. 5994
piotra ital. G()9G
pit'tro fr:. f)!)88
pii-triii (i/>j. G038
pii>tn)iu rum. G097
pioii /Vj. 5846. G119
pioiicola pror. 6437
pioux /K-. G188
pifve if«i/. 5899. 6214
pieviale >tal. 6240
piez rum. 1169
pieza .v;iiiii. GlOl
piczisii rum. 1169
pifania ilal. 2824
pilToro i((i/. 6162
jiifTorona ilal. 5867
piffro /Vr. 6162
piga priiv. Midfrz. 1183.
G119
pigalh siiilfr:. 1183
pigalha awlfrz. 1183
pigaii .•.fl'//"rz. 1183
pigello ital. 6441
pigeon /IT. 2024. G161
piu'iaio ital. 6156
pigione ital. 6022
pigiur rfr. 6000
pigliar(e) ital. rtr. 6137
pignon f'rz. 6155
pignono ifn/. 6155
pigolarc Hal. G160
pigrezza ital. 6130
pigrizia i/n/. 6130
pigro ital. 6126
pija .s/WM. 6175
pijo ii)-s prov. 6161
pijo-s }>rov. 6161
pijuolo ifnZ. 6164
pila it. sp. 6131 f.
pilSo pt(/. 6131
pilar .s/>nn. 6132
pilatro itai. 6508
pile frz. 6131 f.
pileo lY. sp 6135
pilha p((7. 6132
pilhar prov. ptg. 6137
pilicr frz. 6132
pillacchera itai. 6133
pillar cat. span. 6137
piller frz. 6137
pillola i<a/ 6133
pillotta ital. 6133
pillule /"rr. 6133
pilmela span. 5998
pilongo span. 6063
pilorcio ifoi. 6139
pilori frz. 1125. 7663
piloso ital. 6140
pilota i<a/. 3797. 5997
pilote frz. 3797. 5997
piloto it..«/j.pf^.3797.5997
pilriteiro 2>lff- 6165
pilrito ptg. 6165
pilucca .sarrf. 6141
pilueeare ital. 6141
pimaccio ital. 6230
pimen-s /jro». 6127
piment frz. 6127
piraenta ^jrOB. ptg. 6127.
6159
pliiilrntn .s/hih. G127
pnnieiito span. 6127
])iini>iie sant. 6456
piiiipii ;)r(ir. 61G2
piiiipinc rum. GI4G
piiiipiiii'l» .«/iiiN. GMIi
piuipiiii'lla ital. G146
piiiipiillia sp. pig. 6848
|iiii)proiK'llo /if. GMG
pill ruwi. ;iri)i'. frz. 6168
piiinocia ilal. G148
piiiaiiso />.:. 6148
pinazu ■•ipan 6148
piiice frz. 6119
piiK-eaii /"rj. G016
piiicel span. ptg. 6015
piiieer frz. 6119
piiicotto /rr. 6119
piiu'liar .</i'iii. 61 19
piiieliim span. 3272
liiiicifi ital. 1368. 6168
pincioiie ital. 3272
piiico .s7«iii. 6162
pindrar i7r. G128
pinge niiH. 6150
pingere ital. 6150
pingii sard. 6151
pinguo span. G152
pinliii ptg. 6158
pinjar altsp. 6010
pinna sard. 6153
pinnacle /"rz. 6154
pino it. span. pta. 6147.
6158
pinque frz. pig. 6152
pinsa cat. 3272
pinson />r. 3272
pintacilgo, -cirgo sp. ptg.
3772. 5981. 7443. 7468
pintador sp. ptg. 6121
pintar cat. sp. ptg. 6150
pintasilgo.-sirgopf.^. 3272
5981. 7443. 7468
pintor sp. ptg. 6121
pintura sp. ptg. 6122
pinzette ital. 6119
pinzo ilal. 6119
pinzon span. 3272
pio lomh. 6102
pio (■«. .sp. ptq. 6188
pioehe /ij. 6119
pioda mail. 6228
pioero .«nrd. 6235
pioggia ital. 6239
pioggioso ital. 6241
piogo sard. 5990
piojo span. 5990
piolho p<</. 5990
piombare ital. 6233
piombo ital. 6234
pion/"rz. 5991.5996. 6119
pione a/'rz. 5871
pionnier frz. 5996. 6119
piorno span. ptg. 6119
piota ital. 6133. 6228
piovano I'fa/. 6214
piovere ital. 6235
pioToso ital. 6240
pioz pt^. 6998
pioza sard. 6239
pipil i7. sp. ptg. (illi2
pi|>n riiiii. lit 62
pipe frz. (;i(i2
piper mm. 6159
pipeaii frz. ()1G2
piper frc. 6162
pi pilar /id/. 6160
pipinn afrz. G161
pipirinta sard. 5840
pipistrello i7. 5199. 8667
pipita i7ii/. 6027. 6187
pippiiiiie ital. 2024. 6161
pippolii ital. 6027
piqiio frz. ()U9
piiliier frz. (ill9
piqOro /iv. 6119
pir r(r. 6000
pirate frz. 6161!
pirate ital. 61(i3
j piroliio ital. 6139
pile frz. GOOO
piria rcnez. 6221
pirlete /it^. 6165
pirliteiro ;>(;/ G1G5
pirlito pig. 6165
pirolo i7fi'/. 2823
piron frz. 6164
pirono ital. 2823
pirouette /Vz. 2823. 6164
piruolo ilal. 6164
pis frz. 5981
pi.sa .<y;aH. ptg, (il57
pisa iMiH. 6167
pisa rum. 6175
pisada sjjdn. ptg. 6157
pisalanca tfa/. 614
pisSlo i)tg. 6157
pisar s;wii. ptg. G157
pisarra cnf. 6101
pise rum. 6119
pisca rum. 6119
piscar ptg. 6119
pischar rtr. 6175
pisciare t(a^ 6175
pisco ptg. 6119
piscoso j'faZ. 6173
pisello ital. 6183
piser frz. 6157
piso s;jan. pfi;. 6182
pison span. 6177
pissa i)tg. 6175
pissar pror. 6175
pisser frz. 6175
pisside it(j?. 1438
pista span. ptg. 6176
pistagna ital. 6176
pista r s;)a«. 6176
pistare sard. 6176
piste frz. 6176
pistel «/"i-z. 6174
pista frz. 6174
pistillo ;)</7. 6174
pistilo sjmn. 6174
pistola it. sp. ptg. 282(5.
6178
pistole frz. 6178
pistolet /"rr. 6178
piston frz. ptg. 6177
pistore ital. 6179
pistrino ita^ 6180
Romanisclips Wortverzeiclinis
93
pit cat. 5981
pita span. pUj. 6118 f.
pitac rum. 6184
pitada ptg. 6119
pitaffio ital 2827
pitan<;a ptg. 6101
pitance frz. (UOl
pitanza prov. span. 6101
])itar prov. span. 6118 f.
pitaud frz. 5987
pite a frz. 6119
pitetto altit. 0101
piticu sard. 6119
pitie frz. 6U'5
pitigoiu rum. 6119
pitin »«1(7. 6119
pitjor cat. 6000
pito .</)«». ptg. 6119 f.
pitooco i<a?. 6433
piton span. 6119
pitorra span. 6119
pitta genues. 6101
pittima ita/. 2828
pittore iVai. 6121
pittura ital. 6122
pitursello ital 6098
pitxar cai. 6175
piii ital 6237
piua rum. 6131
piucella prov. 6437
piucel-s pror. 6437
piularc i/. 6118. 6227
piuma ital. 6229
piumaccio ital. 6230
piumu .«(irrf. 6234
piuolo it. 2823. 6162
piurare ital 6227
piu-s jjroi'. 6188
piva ital 6162
piviale !<aZ. 6240
pivida rtr. 6187
pivoine frz. 5818
pivot /"rawj. 2823. 6119.
6162
pizar 2n-ov. 6157
pizarra .ip. ptg. 6101
pizca span. 6119
pizcar s;jan. 6119
pizza ital 6119
pizzara s;ja«. 712
pizzare ital 6119
pizzicare ital 6119
pizzico ((aZ. 6119
placard frz. 6196
place /'r^. 6208
place rum. 6191
placer sp. 6191. 6208
plach cat. 6192
placinta rum. 6190
placito it. altptg. 6192
plaga I'Mw. prv. cat. 6193
plage «/"c^. 6194
plague frz. 6193
plag-z prov. 6192
plaid rtr. a/>5. 6192
plaideiar pror. 6192
plaider nfrz. 6192
plaidier a/'r^. 6192
plaidoiier afrz. 6192
plaidoyer >i/rr. 6192
plaie afrz. 6194
plain frz. 6205
)>laina ;)(.7. 6205. 6824
plaindro 'frz. 4618. 6199
plairo frz. 6191
plais /"r^. 5970. 6212
plaisir frz. 6191
plaissa jn-ov. 6212
plaissadit-z proc. 6212
plaissar prov. 6212
plaissat-z prov. 6212
plaisseiz n/V«. 6212
plaissie afrz. 6212
plaissier n/r^. 6212
plait afrz. 6192
plait-z pruv. 6192
plaja pro». 6193
plamina rum 6456
plana iJii;. 6205. 6824
planca jirov. 6197
plancha prov. sp. 6197
planche frz. 6197
plane /K-. 6207
plangator rum. 6198
plange rum. 6199
planher 2'i'ov. 6199
plaiiidor span. 6198
plafiir S7)a?!. 6199
plan-8 prov. 6205
planta pri\ cat. s}}. ptg.
6200
planta rum. 6200
Plantaditz r<r. 6202
plantage frz. 6200
plantagiens rh-. 6201
idantain frz. 0201
plautaje span. 6201
plantatge en/. 6201
plantatge-s pror. 6201
plante /r^. 6200
Plantitz rtr. 6202
plantofa cat. 5937
plantureiix /"r^. 6218
planyer cat. 6199
planxa cai. 6197
plaque frz. 6196
plaquer frz. 6196
pla-s jjrou. 6205
plasmar prov. 7648
jilassa y^rof. cat. 6208
plat rir. yjro». frz. 6210
plata sp. p<(7. 6210
platane frz. 6207
platani-8 prov. 6207
platano if. ca(. sp. ptg.
6207
plate a/"rz. 6210
platea ital. 6208
platero span. 920
platija span. 6209
platina span. 6210
platja cai. 6194
plato span. 6210
platre frz. 3827. 6206
plaurer ca<. 6191
plauto nprov. 6228
playa p»-or. sp. 6194
plaz rtr. 6208
plaza span. 6208
plazekr rtr. 6191
plazer proi\ 0191
plazo sp. ptg. 0192. 6208
pie cat. rtr. 6219. 6237
pleban rum.. 6214
plebe i«a?. 6214
plech nprov. 6223
pleeha nprov. 6223
plceho nprov. 6223
pledria comask. 0221
plegar pro». 6224
plegaria s/jan. 6354
pleich nprov. 6223
pleige /"rs. 6195
plain frz. 6219
pleita .spa«. 6215
pleitear s})an. 6192
pleito .sp. ptg. 6192
plejar pro». 6224
plen rtr. 6219
plenotat-z jirov. 6217
plenir pro». 6216
plente afrz 6217
pleo])a ri(»j. 5840
plere friaul 6221
ple-s prov. 6219
plessie «/"r^. 5970
Plessis nfrz. 6212
pleto s'irrf. 6192
plett friaul 6223
pleurer frz. 6227
|)leurs /Vi:. 6227
pleutre frz. 6226
pleuvoir n/'rz. 6235
plevir 2J>'ov. afrz. 6195
pli frz. 6222. 6237
plico ital. 0222
plidar rtr. 6192
plie frz. 6209
pliego .«paw. 6222
plier frz. 6224
plieu-s prov. 6195
pliovja rtr. 6239
plimlia rum. 6030
plin rum. 6219
plinatate rum. 6217
plini ru7n. 6216
jilisser /i". 6225
plizij rtr. 6191
ploii rwHt. 6235
ploaie rum. 6239
plof ladin. 6102
ploioa pro». 6241
ploja jjroc. 6239
plora cnf. 6234
plonjl) nfrz. 6234. 7206
j)lombar jtroc. 6233
plomo span. 6234
plom-s prov. 6234
plon afrz. 6234
plongeon /Vz. 5258
plonger frz. 6232
plonkie pic. 6232
plorar j'rov. 6227
plorare ital 6227
plourer cat. 6235
plover rtr. prov. 6235
plovoir afrz. 6235
pluie frj. 6239
plu rtr. 6237
plujos cat. 6241
pliima prov. span. pti;.
0010. 6229
plumar prov. 6229
liluMib rum. 6234
plume />v. 6229. 6374
pluraitif frz. 6374
plunim rtr. 0234
pluogl r/r. 5990
])luquer pj'e. 6141
plurer afrz. 0236
pluriel nfrz. 6236
plurier afrz. 6236
plus yjro». frz. 6237
plusieurs /«. 6238
plusor jjro». 6238
plusori a/titaZ. 6238
pluvieux frz. 6241
pluya cat. 6239
po sarrf. 6384
p6 ptg. 6469
poberdad span. 5957
pobre pj'op. eat. sp. ptg.
5956
pobreza jjt(/. 5957
poc afrz. cat. 5955
pof a 2>tg. 6488. 6494
poccia ?tai. 6478
pocciare ital. 6478
poeeiro ptjr. 6490
pocero y;aji. 6490
poche frz. 6248
pochier a/'r^. 6256
pochino ital. 5953
pochita ital 5954
pocima span. 639
poco ital sjjati. 5955
po(;.o ptg. 6494
podao yjt</. 0499
podar prov. sp. ptg. 6499
poddighe sard. 6255
podenco spon. 6242
podengo ptg. 6242
poder afrz. 6499
podice itaZ. 6243
podiza prov. 6258
podl rtr. 5990
poder rtr. 985
podon span. 6499
podra pro». 6469
podro sp. ptg. 6493
podrecer span. 6501
podridao ptr/. 6504
podrido pf^. 6504
podrir cat. span. 6504
poe afrz. 5961
poejo ptg. 6445
poele /"raM^. 5941. 6021
6087
poente ptg. 5704. 8884
poesle afrz. 6087
poet/ rtr. 5955
pogace rum. 3354
jioge frz. 6244
poggia ital. 6244
poggiare t'taZ. 6245
poggio ital 6245
poi a/'rr. 5955
poids frz. 6025
poie afrz. 5955
poignard frr. 6443
Q
lA
94
l(nin.imsrlir>; \\ Mil viT.'f lilmiri
poll /r.-. t;M5
l>oim;oii frc. 0472
|H>ii»lrv /rr. G47f>
yo\nyi fr:. (>444
imint fn. 6474
iKiiiito fr:. 6478
|>oiiitor fri. 6473
|>oiru fre. 616C
|>oirit<r /Vr 6167
|K>irir }trov. 6604
l^iis /^r-- 6183
|K)isU> d/"!-.'. 6(121
ixiison frt. 1 l.'i7
poisscr /rr. (i'JJ.'i
|Mii«8iin /rr. »1170 G171
poitrail fr:. 6'.I81
jioitrine /r.-. 6!t8(t f.
[loivro fr:. 615!l
poix, fr:. 6189
pok r<r. 5955
l>oloo-s prov. 6255
poli-a siHXH. 6451
|ioli>i;ult friaiil. 6116
(lolvilro i/(i/. 6250
|rfilof;};io i/ii/. 6445
IKiltfiu rum. 6445
polcuta ital. 6249
polcii .</)n)i. 6445
poU'v r/r. 6445
pol'iiir-s /Jioc. 6256
poliia pi;/. 6455
poli riiHi. fr:. 6261. 6445
policar rum. 6256
police /rr. 6253. 6258
policia ,«/(. jj(j;. 6252
policia gp. pig. 6253
iwlidez pt(j. 6252
polideza .sj;a». 6252
polidura ptg. 6254
|ioliituru non. 6254
polilha pig. 6455. 6468
polilla span. 6455. 6468
poliol «it. 6445
polir prov. frz. cat. ptq.
6251
polire ital. 6251
polissa cat. 0258
polissia prov. 6258
polisson /"rr. 6251
poli8Sure frz. 6254
politesse /Vr. 6252
politczza »7«/. 6252
pi'iliza span. 6258
polizia Hal. 6253
polizza ital. 6258
poll cat. 5990
poUa cat. span. 6455
poUare ital. 6453
poUe a/'rz. 6455
jioUegar ptg. 6256
Ijollicc ital'. 6255
polio it. sp. ptg. 6455
|)Olmone ita/. 6456
])olmo-s prut. 6456
polpa ;>?(/. 6457
pol-s prov. 6455
pols prnr. cat. 6462. 6469
pulsar prov. 6461
polseh rtr. 6255
poise cat. 6255
polso WcW. 6462
I |>olt« it<iJ. 6459
|K)ltrio ptg. 62.'i7
IKiltro (i/r.-. 6250
IHiltru it. cut. .t^MiM. ptg.
6250. 6267
|ioltMM /rr. sitaii. 6267
poltroiio itiW. 6257
polvorajo ital. 64t>5
, polvoro ital. 6469
I polvoricra it(W. 6465
polvoru80 ital. 6467
polvii i>pan. 6469
polviirosip .v;i. ;)t_(/. 6467
poinaila s]i. ptg. 6259
piimata ital. 6259
pomlia /<(r;. 2024
poinbal pig. 5843
j pombiiiha pig. 2024
poinbo. -a jitg 5844
pomes y<t(/. ()470
potuotc rum. 6260
piimuto ltd/. 6260
poiuoturi rum. 6260
poinoz Sjian. 6470
pomico I'tnZ. 6470
|ioiiiiiiade fr:. 6259
poiiimo de torre />c. 8411
])on('o fr:. 6470
ponceau frz. 5871
poncella n/ts;». 6437
|)oneh-z prov. 6474
pondre /■r^. 5807
ponento it. 5704. 8884
ponent-z prov. 8884
j ponga venez. 6439
ponher ^iroi'. 6475
])onh-s prov. 6444
I poniente sp. 5704. 8884
ponn rtr. 5859
pontare ital. 6473
ponto ptg. 6474
I ponzaro itn/. 6472
])ooncel a frz. 5871
popa rtr. prv. cat. sp. ptg.
6477. 6479
popar ■'ipan. 5841
popo it. {mundarll.) 8509
popono ital. 6027
i poppa i'tn/. jirnv. 6477.
6479. 8509
poppare Hal. 6477
poqucdad s/jaw. 5954
por afrz. span. ptg. 6028.
6384
pora altsp. altptg. 6385
I porem neuptg. 6404
: poren altsp. altptg. 6404
porende altspan. altptg.
6404
])orfia cnt. sp. ptg. 6052
j porfiar cat. sp. ptg. 6052
]iorfidia altsji. 6052
poridad aZts;^. 6484
poroc prov. 3950
poroec a/Vr. 6403
porpora ital. 6485
poruec ajrz. 677. 3950.
6403
. poruiub rum. 5844
Itoriiiiibnr rMiii. ,'iS43
poHii i((i/. 5958
posada span. 5960
posar span. 5960
posaro ltd/. 5960
poscia ltd/. 6380
poRor fr:. 6960
possa prov. 6461
postolln /iroii. 64H7
piistirci» ital. i\{\'l
pi.Btii'hi' fr:. 6(;2
pcistii,'!! ,s';)dii. <i62
postilla span. 6487
posliiio Hal. 3099
poslizo span. 662
po8trar .s/)d/i. 6420
potaro Hal. 6499
potoga neapitl. 637
potiire d/'rr. 6464
poturnic. rum. 2229
potz ;jroi). 6494
pou afr:. cat. 5955. 6191
|)0uce frs. 6255
poiico ptg. 5965
poiidre /i". 6469
poiidrel-8 prov. 6250
poudror /rr. |I4(!6
lioiidrette frz. 6469
[loudreux frz. 6467
poueneol d/'r^. 5871
pMuillr frz. 2530. 6258
poiilain frz. 6250. 6149
]ioule H/rr. 6455
])Ouleiot npror. (!445
poiilie frz. 6451
|ioulier /r^. 6451
pouliot frz. 6445
pouls /"rz. 6462
])Oult-de-soie frz. 5940
pou(t)-de-soio frz. 5940
])Oumoii /'r^. 6456
])Oim afrz. 6499
l)Oupa p((/. 8509
jioupar ptg. 5841
poupard afrz. 6477
poupe «/"rj. 6477. 6179
poupi'-e nfrz. 6477
pouquidado ptg. 5954
pour )0-2. 6384
pourmener afrz. 6405
|)Ourmenoir a/V^. 6405
pourpier frz. 6450
pourpoint frz. 6070
pourpro /rr. 6485
liourrir frz. 6504
pourriturc /rr. 6504
])ourvoir frz. 6422
pousa-lousa ptg. 5116.
.5959
pousar ptj/. 5960
poussa }>rov. 6461
poiisse frz. 6461
pousser /'rr. 6461
poussiere frz. 6460. 6469
[loussin nfrz. 6452
))Outre «/rr. 6250
jiouture frz. 6464
])OUtz yjroc. 6494
pouzi prov. 6452
])6ver rtr. 5956
povcro i(d/. 5956
IH.vortu ltd/. 5967
povo .syidM. pig. 624."i
puza *7«iii. (i-l'88. 6491
po/.iil .</idN. 6489
pii/.ii span. 6494
pozza ltd/. 6488
pozzangliora Hal. 64S,S
pozzo ltd/. 6494
pozzolana Hal. 6492
pra rtr. 6353
pra(;a /j/fl. 6208
prace Hal. 6349
pra^o ;<///. 6208
|iradolla «//ror. 5886
pradi) span. ptg. 6353
praga />///. 6193
praia ptg. 6194
prairie frz. (i351
pranclia ;<t,7. 6197
prantuador ]>tg. 6198
praiitoar ^j///. 6199
pranz rum. 6348
pranzare Hat. 2610. 6347
praiizo ltd/. 6348
jirao franco-prou. (i3H6
|prat rum. cat. 6353
prato it. jilg. 6210. 6353
])rat-z pror. 6353
])rau rtr. 6353
prazer /dg. 6191
prazo jJ'//. 6192
pro ital. rum. rtr. 6028.
6353. 6360
]>re frz. 6353
pro(;ar /*(//. .6365
precario ital. 6354
])reciar span. 6365
precio .span. 6367
j)rc90 pt(/. 6367
prodella ital. 1338. 1342.
6364
])roface rum. 6049
jirefinci rum. 6083
prega H. ptg. 6222. 6355
jiregar 2'tg. 6355
|iregare ital. 6355
l)regaria pro»'. 6364
jpreghiora, -o itnl. 6354
pregiare ital. 6365
jjrcgio itn/. 6367
prcgiura rum. 3833
prego ita/. 6355. 6369
jiregui^a 2>t!/- 6130
progiiiijoso ptg. 6130
jireguuta s/)an. 6033
preguntar .sp. 2474. 4388.
6033
prei rtr. 5892
preindre afrz. 6359
preiso-s jjrou. 6357
jjreito Hal. 6360
])reitcjar pt;/. 6192
preito ptt/. 6192
prole frz. 813
prelinge ruw. 6061
jirera rtr. 6376
premer jjrov. 6359
premer ptg. 6359
prcraere ital. 6359
Ronianisclics Wnrtvcrzeiolinis
95
premier prov. frz. 6371.
prenda span. ptg. 6129
prendar neiisp. ptg. 6128
prouder rtr. 6356
prendere ital. 6356
|)rcndrc j>rov. frz. 6356
pronsa sp. ptg. 6363
prenze ital. 6378
preon-s pro v. 6400
l)reot rum. 6360
pres prov. 6363
l)ro8 /Vz. 6363
presohimba rum. (!()44
]ire3fiiitto i>(j/. 6047
prescrie rum. 6337
prescurta rum. 6045
presega yjroi-, 6071
prcsonija ptg. 6339
presence /Vr. 6339
presencia span. 6339
Iiresent frs. 2683. 6338
jiresentar sp. ptg. 6341
j)resentare i7af. 6341
presente it. .yj. ^jii;. 6338
presenter frz. 2683. 6341
j)resentir sp. ptg. 6340
presentire i'iaZ. 6340
presenza itaJ. 6339
presepe ptg. 4583
presepio ^ji^. 4583
presirati rum. 6340
presonier-s proc. 6358
presque fr^. 6363
pressa cat. ptg. 6363
pressare i<(T?. 6361
presse frz. 6363
presseg cat. 6071
presseguer c«<. 6071
presseguier-s prov. 6071
jiressentir /"rj'. 6340
presser frz. 6361
presso ital. 6363
pressura if. pror. 6362
prest prov. 6344
prestar prov. span. ptg.
6342
prestare ital. 6342
preste )•«»«. ;*;). ptg. 6028.
6360
preste-s ^)-0!7. 6360
prestes ptg. 6344
jirestin lomh. 6180
]irestita /to?. 6342
jirestito ital. 6342
jiresto if. sp. ptg. 6341.
6342. 6343. 6344
pret frz. 6342. 6344
pret rum 6367
pretantaine /r^. 6345
prete ital. 6360
pretendere ital. 6345
jiretendre />^. 6345
preter frz. 6842
))retina span. 5980
pretintaille frz. 6345
preto ptg. 655
jiretre />•£:. 6360
pretto ital. 6482
pretutinde CHin. 6077
pretz prov. 6367
l]reu cat. 6367
preii a/i". 6385
preuc afrz. 640:'>
preudeferame /Vr. 6393
preudomme frz. 6393
])reu<louine afrz. 6393
proumbla rum. 6030
preuve frz. 6389
preux K/Vi. 6393
prezar prov. 6365
prezen-s prov. 6338
prezioso tt«?. 6366
prezzaro ital. 6365
prezzeraolo i'/a?. 6098
prezzo ital. 6367
pria ital. 6380
pricepe cHni. 6031
priega ital. 6355
priego itoi. .•'pan. 6355.
6369
priendre a/"/-/. 6359
Frier rum. 672
prier frz. 6355
priere /Vs. 6354
priesa sjian. 6363
priete /to?. 6361)
prieto spian. 655
prigione ital. 6357
prigioniere /tti/. 6358
prim rtr. prov. 6376
primaire frz. 6371
primajo /to/. 6371
primar rum. 6371
primario /t. sp. 6371
priraavara cum. 6372.
6376. 8627
primavera it. rtr. prov.
cat. S2). 6372. 8627
primbhi rum. 6030
prime frz. 6376
primeiras linhas ptg. 7231
primeiro ptg. 6371. 6376
primer jjcoti. cat. 6371
primero .«/;. 6371. 6376
prime-saut frz. 6377
prime-sautier frz. 6377
primevere d/rs. 8627
primevoirc afrz. 6372
primicer chot. 6373
primier prov. 6371. 6376
primiero ital. 6371
prirao, -a sp. ptg. 2116.
6371. 6376
primver-s prv. 6372. 8627
prin rum. 6028
prince ^wot-. /)". 6378
princesa span. 6379
princesse frz. 6379
princier a/'/'s. 6373
principe it. sp. ptg. 6378
principessa ital. 6379
prinde n«»(. 6356
pringar span. 6151
pringue span. 6151
prinsautier /Vs. 2501.6377
printanier frz. 6375
priutemps />;. 6375. 8627
printre rum. 6028
prisSo pig. 6357
prisco .'i;<i»(. 6071
[iriser frz. 6365
prision span. 6357
jirisioneiro /)((/. 6358
jjrisionero span. 6358
jirison /rs. 6357
prisonnier frz. 6358
privadar prov. 6382
jirivar .<;). pSi/. 6383
privare ital. 6383
privatin venez. 6381
private /to?. 6382
])rivat-z prov. 6382
])rive /r^. 6382
priveghia rum. 6081
privegbiu rum. 6082
priver />.'. 6383
prix frz. 6367
pro /?. rtr. prv. afrz. sp.
ptg. 6353. 6385 f.
proa prov. cat. sp. ptg.
6419
jiroansa prov. 6389
proar prov. 6889
proba cat. 6389
proba r«m. 6389
probaina^jroi'. sard. 6410
probar cat. span. 6389
probbio /to?. 6388
jirobda-s prov. 6413
probenc prov. 6412
probidad span. 6387
probita ital. 6387
proceder proti. span. ptg.
6890
proceder /V^. 6390
procedere ital. 6390
procedir prov. 6390
proceir cnt. 6390
proces p)rov. cat. 6392
proces frz. 6392
proceso spaw. 6392
processo ital. ptg. 6392
prooes-verbal frz. 6421
procezir ^rot-. 6390
prod prov. afrz. 6393
proda ital. 6419
prode /to/. 6393
prodezza ital. 6398
prodo ifa?. 6393
j)rodom prov. afrz. 6393
producir span. 6394
produir /"«. 6394
produomo ital. 6393
produrre ital. 6394
produzir p?f/. 6394
jiroeee afrz. 6893
proef a/Vz. 6386
proeisse afrz. 6393
proensa prov. 6428
proeza ^rof. 6893
profanare ital. 6395
profane /Vs. 6895
profane ital. 6395
profeitar prov. 6396
profeito n?</)f(?. 6396
profesor span. 6398
professeur /Vs. 6398
profession frz. 6397
professione ital. 6397
professor pfjr. 6398
professore ital. 6398
profieg-z pros'. 6396
profil frz. 6399
profilare ital. 6399
profiler /'rs. 6399
profilo ital. 6899
[jrofit /Vs. cat. 6896
profiter /Vs. 6896
profittaro ital. 6396
profitto /to?. 6896
profond frz. 6400
profondo ital. 6400
profosso /to?. 6415
profundo sp. ptg. 6400
progres frz. 6401
progresso /?a?. 6401
prohibir sp. ptg. 6402
prohombre span. 6893
proibire /(a?. 6402
proibito ital. 6402
proisme o/Vs. 6424
J projirao span. 6424
I prol altsp. altptg. 6393
! prolongar prov. cat. sp.
[ ptg. 6062
prolonger /Vs. 6062
prolungare ital. 6062
promenade nfrz. 6405
1 promener «/Vs. 6405
prometer sjmn. 6406
prometre prov. afrz. 640G
prometter pff/. 6406
promettere ital. 6406
promettre nfrz. 6406
i prompt /'rs. 6407
{ promptidSo ptg. 6407
promptitude frz. 6407
prompto pff/. 6407
pron prov. 6886
prononeer frz. 6409
1 prononciation /"rs. 6408
prontare ital. 6407
pronteza span.^HiOl
prontezza ital. 6407
prontitud span. 6407
prontitudine ifo?. 6407
pronto ital. span. 6407
pronunciar sp. ptg. 6409
pronunziare /to/. 6409
pronunziazione ital. 6408
proosamon prov. 6893
prop proy. 6411
propagem jitg. 6410
propaggine /to?. 6410
propi cat. 6418
propio ital. span. 6418
proposito /to?. 6415
proposto ital. 6415
propre frz. 6418
proprete /"is. 6417
propriedad span. 6417
propriedade p((/. 6417
proprieta ital. 6417
proprietaire frz. 6416
proprietario /?a?. sp. ptg.
6416
[ proprietat-z prow. 6417
propriete frz. 6417
proprio it. sp. ptg. 6418
'.Ifi
Kiuiiaiiisilu's WurlviT/i'iilinii*
proprUri I'litv. n\\>
|iM|iriii rum. U4I8
pros /iror. n/'rj. (!31I3
)in>sciu(;iin' iJii/. tUMIi
|iM5oiiitto if<W. (1047
|ira«nu< prov. tilJ4
|>n>!)8iiiio i/(i/. r>424
prostrar pror. ptij. G420
prostrarv ilol. ti420
prot ii/rr. 639;i
pMtocolo fn. (»421
pnitiv-ollo i7. lit;/. ti421
protooolu y/xin. t!421
proii afr:. ml. ti;)s,") f.
proiio I'n. 6i\'.)
prousoniPiit a/'ri. (!3il3
prouvpr />.'. t)389
provii it. yirc. ;>f.<;. (>38!)
provnin n/'r:. tillO
provana ifn/. U410
jirovar pruv. ptit. ti39!l
provari» i<o/. t)389
pmvoocio i7<i/. ti3!)(>
proveclio xpaii. BS'JG
proToito H7<((;. (iSOB
provona .«^«in. (»410
Provence /rr. {i423
provin M/'rr. 6410
province /Vr. C423
provincia if. ."p. ptg. 0423
provvedere «<a/. 6422
proxim cat. 6424
|iroiiaio ptg. 6424
prozom yjroi'. 6393
prua geiiues. 6419
pruba rum. 6380
prud afr:. 6398
prude H/>.-. 6393
l>r»deiit /')•.-. 6425
prudente it. sp. pig. 6425
prudere ilal. 6430
prueba .«/otm. 6389
pruec altfrs. 677. 3950.
6403
l)ruekcs afrz. 3950. 6403
prugina r(;-. 6426
prugna ital. 6428
prugno ital. 642!)
jiriiina rtr. 6426
pruir /in-, c^^ ptg. 6430
Iirurau pfi/. 6234
pruna tt. prv. cat. alt.ip.
6428
prune frz. 6428
pruuer cat. 6429
prunier /■)•.-. 6429
prunier-s pmv. 6429
prunio p?(;. 7206
pruova ital. 6389
prus rtr. 6393
pruzdum a/"ri. 6393
pruzer prov. 6430
pua .■•■pa», jjtg. 6442
pubblicare i7a/. 6434
pubblioo ital. 6435
public /rj. 6435
publier frz. 6434
puce /rr. if. 6446. 6461
puceau afri. 6437
pucella altptg. 6437
puci'llo ii/Vr. 64:17
puclu-rn »7'. 6459. 6463
puclipro sp. til.V.t. (i463
puclit'ii apaii. 64'i9
piii'iiio ilal. 6461
puildi^binu Mirif. 6452
piiddrtMlu saril. 6260
pudi'ur /r.-. 6431»
|iudidu .«(inf. 6497
luidio allsj). 6497
pudir pnir. cat. 6491
junior cat. 650«
luidore i7ii/ 6436
pudor-H pritr. 6500
pudrir cat. upan. 65t)4
pui'g-z proc. 6246
puer ii/r.-. 6491
puero rtr. 6966
pntMir <i/V.-. 651 H)
pugliilar mm. (i440
pugilar .ipai). 6440
pugnalo i>(i/. 6443
pugncro i7<i/. 6475
pugno ital. 6444
pui ni'r:. 6245
puing rlr. 6444
puir a/"r.-. pfi/. 6251. 6491
puirier afrz. 6391
puits frz. 6494
puiu rMMi. 6455
pujar span. 6461
pula ilal. 634
pulam r<r. 6455
pular ptg. 6453
pulbere rum. 64()9
pulberos rum. 6467
pulco ital. 6446
pulcella t(rt/. 6437
puk-elle afrz. 6437
pulcin n/Vi. 6452
pulcino ital. 6452
pulcioso ital. 6448
piiledro i«a/. 6250
puleghe sard. 6446
puleju sard. 6445
pulga sp. ptg. 6446
pulgar tat. span. 6256
pulgoso .span. 6448
pulidura spa». 6254
pulieder rtr. 6250
pulir .span. 6251
pulirc ital. 6251
pnlitezza i(n/. 6252
pulitura ital. 6254
pulizia ital 6252
puUolare t(ai. 6454
pullular ptg. 6454
pullulare ilal. 6454
pulluler /rj. 6454
pulmSo ptg. 6456
pulmo ca<. 6456
pulmon span. 6456
pulpa ital. sard. cat. S]>.
6457
pulpii rum. 6457
pulpito j'faf. 6458
puis rum. rtr. 6462
pulsar .span. ptg. 6461
pulso span. ptg. 6462
pult r<r. 6459
pultrcK cat. 6459
pulular sj)an. 6464
pulvni rfr. 6469
puUidla i((i/. 6437
puniiro mm. 6470
puinii rum. 6444
puniiii rum. 6444
puna is frt. 6498
punnisc /rr. 1881. 6498
puRnl span. 6443
|Minivlla (i/<.«p. 6437
puuci'vla allcat. (i137
(luni'tu .van/ 6474
punga rum. 6439
])Uiig<>ro i((i/. 6476
pungir span. ptg. 6475
punlial jilg. 6443
punho pig. 6144
punir /)ror. /r^. cat. sp.
pig. 6476
puniro ital. 6476
puilo .<pnn. 6444
punoiu rum. 64S(>
puntarc I'/a/. 6473
punt» it. cat. sp. 6474
punxar cat. 6472
puny cat. 6444
punyir ca<. 6475
punzar span. pig. 6472
punzellaro ital. 6472
punzione /(«/. 6471
punzon span. 6472
punzono ifa/. 6471. 6472
punzu sard. 6444
puoi-s pror. 6245
puor a/'rj. 650O
pupa span. 1283
pupaza rMin. 8509
pupitre frz. 6458
puput frz. 8509
purcedo rum. 6390
purees rum. 6392
purci sicil. 6446
pure iVn/. 6481
purcte frz. 6484
pureza spa», ptg. 6484
purgar /jrou. cat. sp. ptg.
0483
purgare i(a?. 6483
purger /"it. 6483
jmrgina rtr. 6426
purica rum. 3001. 6447
purico rum. 6440
puricos ridii. 6448
puridad span. 6484
puridado ptg. 6484
purin frz. 6503
purita !(a?. 6484
purscel rtr. 6437
purscella rtr. 6437
purtat-z pior. 6484
purte afrz. 6484
pv'irure rm». 6069
pus it. prv. cat. frz. sp.
ptg. 6237. 6486
puse-s proi'. 6446
pussa cat. 6446
puste rum. 6487
pustella prov. 6487
pustola ital. 6487
piistiilii it. /ir»i'. ciir. .s/i.
6487
puHtulo frs. (i487
put rum. 6494
jput allprov. afrz. 6497
putain /r.-. (>495
piitainc frz. (i495
putaha K/iaii. 6496
putanna rlr. MWi
' jiutar rum. 6490
putaru Wn/. 6499
l.iito iifrz. 6497
puti I'lim. 6491
putiga .siViV. 637
putin rum. 6963
putiiiatatc rMiii. 5964
puliro ital. 6491
putnaU iiri>r. ()498
puto .span. 6507
]>ut(iaro rum. 6600
jmtput frz. span. 8609
pulred riiwi. 6502
putrezi rum. 6601
putrid prov. 6502
putrido frz. 6502
putri<liro i7af. 6504
putrido ital. jilq. 6502
putta i<a/. 6497
p»ttana ital. (i495
putto i7a/. 6497. 6507
puturos rum. 6505
pu.\ar ptg. 6461
puya span. 6442
Puy-do-DOme frz. 6246
puzza t7a/. 6490
puzzare i(a/. 6496
puzzo ilal. 6496
inrrdlirc frz. 6508
(?.
qua ital. rtr. 2758
quacra rtr. 4595
quaderno i(aZ. 6555
quadrado ptg. 6522
quadragesimo ifn/. ])lg.
0518
quadran-s prow. 0520
quadrante ital. span. idg.
6520
quadrar ptg. 6527
quadrare i7a/. 6527
quadrato ital. 6522
quadrcllo Hal. ()523
quadro lYa/. 7)(//. 6529
quaglia ital 2229. 4595
quagliare ital. 1965
quaglio i7a?. 1966
quai frz. 1464
quaissior afrz. 6550
quait 7;roiv 1964
qual ptg. 6537
qualcho iiai. 396. 6538
qualcheduno ital 6538
qualcuno ital. 6538
quale i<aZ. 6537
qualita ital. 6540
quality frz. 6540
qualquer /><i7. 6538
qual-s prov. 6537
Kouianiscbcs Wortverzeichnis.
'.U
«lUiilsivoglia ital. 6538
qualsquo prov. 6538
(|uam pror. 6541
quan prov. 6541. 6543
quand fr:. cat. 6543
quandius prov. 6542
quando ital. ptg. 6543
quant pror. fn. 6544
quant a nfr:. 6544
quantes fois nfrz. 6544
quanto ital. pig. 6544
quSo /)f,7. 6541
quar prov. 6545
quaraiita ital. cat. prov.
6519
quarantaine frz. 6519
quarantavel rtr. 6518
quarant« frz. 6519
quaranto cat. 6518
quarantena ital. 6519
quarantesimo ital. 6518
quaranticme /'r.''. 6518
quarantina ital. 6519
quarasma rtr. 6517
qnaregnon-s prov. 6554
quarenta ptg. 6519
quaresinia i7(i7. 6517
quaresma cat. ptg. 6517
quarra ital. 6520
quamere a/"rz. 1690
quart afrz. cat. 6548
quartario ital. 6547
quartier tYn/. 6547
quartdere ital. 6547
quarto i(a/. ptg. 6548
quart-z TJror. 6548
quas afrz. 1711. 6552
quassar prov. 6551
quasser a/"r2:. 6551
quater rtr. 6558
quatir //roc. 1963
qnatordisch rtr. 6559
quatorze pirov. frz. ptg.
6559
quatre />rou. frz. cat. 6558
quatrieme «/'r^. 6548
quatrinca ptg. 6557
quatro ptg. 6558
quatto i'faZ. 1964
quattordici ital. 6559
quattro itaJ. 6558
que pror. frz. cat. sjian.
ptg. 6541. 6570. 6583.
6588
quebradura sp. ptg. 2256
quebrantar sp. ptg. 2255
quebrar sp. ptg. 2259
quec-s prov. 6584
qued afrz. 6570
queda ptg. 1457
quedar span. pf^. 6573
quedo span. ptg. 6574
quegno ital. 6575
queijeiria pt(/. 1703
queijeiro ptg. 1703
queijo ptg. 1705. 3397
queimar pfjf. 2032. 2251
queixada ptg. 1527
queixar(se) cat. ptg. 1697.
6569
queixo ptg. I<i27. 5180
quejando /)f(/. 3652
quejar span. 1967. 6569
qucjigo span. 6561
quel /'r-". 6537
quelha ptg. 1512
quello ital. 2765
quelque /rz. 6538
quolque (cbose) frz. 396
qucm ptg. 6570
(luemar .«/». 2032. 2251
ciueuouille frz. 2151
ijuons afrz. 2034
quente pfi/. 1504
quera ptg. 1664
querado pt»/. 1664
querce ital. 6560
querela ital. 6560
querela it rtr. prov. ptg.
6564
querella cat. span. 6564
querelle /rj. 6564
quereller frz. 6564
qucrena jjti/. 1665
querer prov. S2)an. ptg.
6532. 8809
querimunba ptg. 6565
querir frz. 6532
quermes spa». 6513
querole afrz. 1851
querre prov. afrz. 6532
queseria spo». 1703
quesero span. 1703
quesne afrz. 6563
queso span. 1705. 3397
question frz. 6534
questiono ital. 6534
questo itaZ. 2771
quete frz. 6533
queter /'r^. 6533
queto ital. 6574
quet-z prov. 6574
queu rtr. 6574
queue frz. 1744
queux />r. 1987. 2220
quevre afrz. 6515
quex cat. 1627
quez proB. 6588
qui ital. rtr. 3951
qui itaZ. 2759
qui frz. cat. altsp. altptg.
6570. 6583
quia frz. 6571
qui^a jdg. 6586
quicbar prov. 1962
((uicio span. 6587. 6757
quien span. 6570
(juienquiera sjmn. 6538
quieto itaZ. 6574
quignon frz. 2334
quijada sj). 1627. 5180
quijera S2)an. 1627
quilate s/j. pt»;. 1799
quilba 2>tg. 4537
quilla spaM. 4537
quUle frz. 4534. 4537
quilraa span. 2315
quimera span. 1841
quin, -a pror. 6575
quince span. ptg. 6576
quindesch rtr. 6576
quincaille /'r^. 4552
quinci ital. 2760
quindi ital. 276? *
quindici itaZ. 6576
quinh, -a prov. 6574
quinbao ptg. 2334
quiBon span. 2334
quinse cat. 6576
quint rtr. prov. frz. cat.
6580
quinta sp(JH. ptg. 6578
quintaine afrz. 6579
quintal proc. frz. sp. ptg.
1789. 6514
quintale jtaZ. 1789. 6514
quintana ital. prov. 6579
quintavcl rtr. 6580
quinte afrz. 6578
quinto it. sp. ptg. 6580
quintu sard. 6580
quinzaine frz. 6576
quinze prov. frz. 6576
quisate pt^. 1799
quisou cat. 6585
quistione ital. 6534
quisvulla cat. 6538
quitar span. ptg. 6573
quitare itaZ. 6573
quittaine afrz. 6579
quitte frz. 6573
quitter /rz. 6573
quivi itaZ. 2762
quivre afrz. 6515
quiza span. 6586
quizais ptg. 6586
quizas span. 6586
quo prov. 2762
quoglio ital. 2186
quoi /ra. 6583
qaoivre afrz. 6515
quomo aZfsp. 6590
quora prov. 6535
quoras pror. 6535
quota ital. 6591
quotare ital. 6591
1?.
ra ptg. 6640
raa ptj?. 6640
raani;on afrz. 6735
raba sarrf. 6651
rabac frz. 5
rabacchio ital. 6652
rabacber /rs. 5. 6595
rabanel ptrov. 6653
rabanella sard. 6653
rabano sp. 6651. 6653
rabao ptg. 6653
rabaquet cat. 6595
rabarbaro itaZ. 6596. 6890
rabattino ital. 690
rabat-z prov. 6600
rabberciare ttaZ. 6707
rabbia ital. 6598
rabbiare itaZ. 6600
rabbioso j'taZ. 6601
rabbuffare ital. 1187
rabbnfTo iVaZ. IMO
rabda rum. 6821
rabe cat. 6651
rabear span. 6657
rabeca ptg. 6595
rabeg-z yjroi'. 6654
rabejar 2>(g- 6657
rabel span. ptg. 6595
rabesco j'taZ. 686
rabey prov. 6595
rabia span. 6598
rabiar S2>an. 6600
rabido ital. 2>tg. 659U
rabinier-s prou. 6656
rabios prov. 6601
rabioso span. 6601
rable n/"r.'. 7048
rabo span. ptg. 6657
raboso span. 2>tg. 6657
rabot /■r^. 6704
raboter frz. 6704
rabougrir frz. 1408
raca /V^. proc. 6604
raca comask. 4017
rai;a 2'fg. 6612
ra9So pf(/. 6687
racar pror. 2925. 4017.
6626
racca 2>rov. 6604
raccapezzare ital. 1615
raccattare (fnZ. 69
racchetta itaZ. 6874
raccontare ital. 2059
race frz. 6612
racemo it. sp. ptg. 6602 f.
racha ptg. 6615
rachar ptg. 6615
racbe frz. 6675
racheter /"rr. 6715
rachier afrz. 2925. 4017.
6626
racimolare t'toZ. 6602
racimolo ital 6602
racina proi'. 6607
raeine, Racine frz. 6607
racion span. 6687
racle frz. 6673
racier frz. 6672
rada «t. S2}. ptg. 6605
radacina r»m. 6607
raddoppiare ital. 6741 1
raddotto ital. 6739
rade /"r^. 6605. 6654
rade ru»n. 6614
radeau frz. 6686
radegar nordital. 2842
radeire prov. 6614
radere itaZ. 6614
radiare ital. 6609
radica itaZ. 6612
radice itaZ. 6612
radio if aZ. 6611
radio altsp. 2844
radis rtr. nfrz. 6612
radis de cbeval />;. 739
raditura ifaZ. 6610. 6681
raditz prov. 6612
rado JtaZ. 6668
radoter nfrz. 6737
raduud rtr. 7002
Q
K
:, lat.-rom. Worterbuch. (Wortverzeichnisse.)
w
Koiniini^iilics WnrtviT/.oicliniB.
rndzlii ilr. fifill!
raoiulrc afr:. ti.SS
rnor if/nin. (UiM
rafii />ic»i. 4lllt>
raf.'iln >7kih. titiis
rafiilo />.-. titilS
rnfaiio ital. Ii(>&3
nift>-s iirov. titilM
riifi'z A'/idii. t)6U3
raff» rlr. 401t>
rnlTar r<r. 4!I16. (MilH
nilTnzzoiinro ilnl. 8097
raffor fr:. tOKi
raffiT d/V.'. lUils
riiffica i/<i/. ti(il8
raffiiicr />.-. 2!t!l
raftio ititl. lOK). (>(>17
raffoiia tntlir. lOUi
rafle frt. 401 (i. (!(iI7
raflor /r.- 401G
raga snrd. 130lj
ra^a chinii. ()60(i
rngaro ifn/. ()608
rajfBZ/.o, -a i7. CGOS. G619.
8182
rat's />z. 6598
rajriT /Vr. ()(i(H1
ragghiare I'di/. 6G21
raggiare ital. 6609
ra>;gio iin/. 0611
ra-fi rHHi. 6620
rajjia ital. 6674
ragionaro i<(iJ. 6690
ragione ital. 6687
ragionevolo i<(i/. 6689
raglia sard. 6628
ragliare ital. 6621
ragria i7n?. 687
ragno ital. 687. 689
ragout frz. 6705
ragoutcr />j. 6705
raguer /Vz. 6625
ragiiU cat. 6620
ragusi rum. 6609
rahez .s-y^aii. 6603
rai prov. afrz. 6611
raia inov. 6611
raiar ptg. 6609
raie fransOs. 6611 f.
6683
raifort /Vr. 739. 6613
raig })rov. 6611
raiga sard. 6606
raigon .s^wm. 6606
raiier n/Vr. 6609
raille /"rz. 6615
railler frz. 6615
rain afrz. 6639
rain /"rr. 6789
raina prov. 6655
rainceau /rz. 6632
rainoier afrz. 6718
raiiie frz. 6640
rainha ^Jti;. 6776
raio pty. 3493
raio vpror. 6628
raiponce /"rz. 6651
raire prov. franz. 6614.
6620
rais frz. 6614
rnlsrlin iVr 6674
rainiii jr:. iWM'i
raim- ii/V.-. 6794
raisiin fic. 6687
raisoimalilo fr:. ('i6K9
raUoimor /if. (!6!t0
riiissar pntr. (i9.''>2
raJHSo-s /iror. 6952
raVU ))rov. 6(ir2
raiva plii. (!508
raivar ^if;/. 6(i()0
raivosli ptg. 6599. ti60l
raiz span. ptij. 6612
raiz n/rr. 6612
raja spa». 6615
raiar ca(. sp. 660!l 661">
ralar /)///. 6ti28
ralc />.-." 6685
raloar span. 6666
ralocor span. 66(i6
rali-r frz. 6685
ralingiios frz. 6594
ralla i7. caf. sp. ()628
rallar (•(^^ .■i;)(i». 6628
ralliino i7<i/ 6628
ralo sp. plg. 6628. 6668
rania itid. prov. .i/t. ptg.
6623. 6639
rama rum. 6623
ramaccio itah 4023
ramar prov. 6639
ramarro ital. 275. 6639
rambla cat. span. 6631
ramo ttrtZ. frz. 275. 6623.
6810. 6816. 6953
rameau frz. 6630. 6639
raincda rtr. 522
rameiro ;)?(;. 6639
raniol-s prnr. 6639
ramenc-8 prov. 6639
rainciitevoir a/rz. 523(i
ramequin frz. 6622
ramer /r«. 6810
ramora span. 6639
ramerino ita!. 6985
raraero spa»!. 6639
ramctte frz. 6623
rameux /"rr. 6635
ramier frz. 275. 6639
ramier-s jirov. 6639
ramingo ifa/. 6639
ramingue frz. 6639
ramir prov. altfrz. 228.
6633
rammaricarsi ital. 6709
rammarico i<«?. 6709
ramraentare ital. 5240
ramo it. sp. ptg. 6630
ramolaccio itaZ. 739
ramon frz. span. 6634
ramoner frz. 6634
ramoncur /rz. 6634
rampa ital. prov. 6636.
6658
rampant frz. 6658
rampante tin?. 6658
rampare it. 6636. 6658
rampe frz. 6636. 6658
ramper frz. 6636. 6058
rampo ital. 0636
i'iiiii|)Oi;imrc> i((i/. (i636
rainpuiiia cut. 6)i3))
rainpdiiiar ;jnii'. lillllO
raniponp ital. 6636
ranipiinor /r:. 6636
ranipunzolii tdi/. 6651
rainpi)«n(> ii/Vr. 6036
rain]H(8nor ii/Vr. 6636
rarn|ingna ital. 6(i36
rani-s /irtir. 6639
rainiira rum. 0(i37
raniiinm rum, 6638
ran pir. (>629
rana itnL s]>an. 6640
raiic afrz. 6641
rani;ar yi/i/. 0642
rancart» ilii!. 6(i41
rancart ncusp. (MM
rancc /')t. 0643
ranocd riim. 6643
riinopzi n/Hi. 6642
ranchear span. 4021
rant'lio s}ian. 6031
ranci eaf. 6643
ranciar .i]ian. 6642
rancidiro tVa/. 6642
rancido ilal. 6643
rancio ital. 6931
rancio .s7)a>i. 6643
rancir frz. 6642
ranco it. cat. sp. 6641
ranco cat. 6041
ran(;o ^Jtiy. 6643
rincoare rutn. 61)44
rancoDur a/V^. 6644
raniion spnn. 6641
ran9on «/'r^. 6735
rancor prv. cat. altsp. ptg.
6044
rancoro ital. 6644
ranyoso pty. 6643
ranc-s ^jioi'. 6641
rancune nfrz. 6645
rancura ital. prov. ptg.
6645
rancure afrz. 6645
(a) randa it. prov. span.
6646
randal «;)««. 6646
j randar prov. 6646
randello itnl. 6610
randir a/'rr. 6646
randola, -o jirov. 3959
(de, a) randon prov. afrz.
; 6646
randonar ^jror. 6646
! randoner afrz. 6646
I rang frz. 6931
ranger /j-r. 6648. 6931
I rangier frz. 6648
I rangifero frz. 6648
rangifero it. span. 6648
I rango ital. 6031
ranocchio, -a ital. 6649
f ranuncliels rtr. 6819
ranunchiu rum. 6819
j ranunculo ital. 6650
rapa ita/. 6651
rapace ital. ptg. 6652
1 rapaceria span. 6652
rapniron span. ii052
rapiir /iror. .•(/). ptg. 005s
raiuiri' itd/. 6078
rapaU'lli' fr:. 6657
rapaz .s;»))). ptg. 6652
rapa/.a .v;iii>i. /itf/. 0652
niiM" fr:. 0078
rApi<do rum. 6(i54
rapwli i-MHi. 0054
nipi'r fr:. 0078
raporonzo itii/. 6051
raporimzolo Hal. 0(i51
rapi rum. 0057
rapido «/';•;. 0664
riVpido it. sp. pig. 6054
rapioro fr:. 0078
rapiro itri/. 0057
nipit rum. 0(>(i4
rapita rum. 0051
rapitor r«»i. (>003
ra|)itoro ital. 00(i3
raposo, -a sp. ptg. 0057
rappa ita/. 0050." 0000
rapprosaglia ifat. 6830
ra|)t frz. ()664
raptar i)tg. (i602
rapto cat. sp. ptg. 0(i04
raptor prov. cat. sp. ptg.
6(i63
rap-z prov. 6664
ra(iuer altpic. 662(>
raqueta sjj. ptg. 6874
raquetto /«. (3874. 6962
rare frz. 6668
rarcecr span. 6660
rarotat cat. 6667
rarotat-z prov. 00(i7
raroto /Vr. 06(;7
rari rum. 6660
raridad span. 0(i07
raridado ;>t_(/. 0607
rarita ital. 0067
raritatc ru»). 6607
raritat-z prov. 0067
rare ital. cat. span. ptg.
6668
rar-s prov. 6668
rarunchiu rwm. 6319
ras prov. frz. 6682
rasa prov. 6670
rasa nprov. 6677
rasar .<;(««. pti?. ()077
rasaro ital. sard. 0077
rSsatura rum. 6681
rasca ^roy. 6670
rascar cat. sp. ptg. 0(>70
rasoha rtr. 0674
rasche a/rr. 0070
raschia ifat. 6072
raschiaro ital. 0072
raschlar rtr. 6672
rascia ital. 6671
rasclar ;;row. cat. 6672
rascle nprov. cat. 6673
rasco ita/. 6676
rascundre jyrov. 6744
rascnnhar /)((/. 6676
rason jirov. 6677
rasente ita/. 6677
raser frz. 6677
nom.inischos Wortvorzeichnis.
!)!)
riiseur frz. 6(il4
rasg8ii pty. 6G7G
rasgar apan. pty. 6676
rasgo upan. ptq. 6676
rasgoii span. 6676
rasguiiar span. 6676
rasigare sard. 6676
rasilla span. 6682
rasina rum. 6854
raso ital. span. 6682
raspa yirt'. s;j. ;jt(7. 6678
raspar span. ptp. 6678
raspare ital. 6678
raspo i((i/. 6678
Eassa prov. 6612
rassasier fr:. 7175
rasse a/Vs. 6670
rastello ital. 6679
rastilho y)/r/. 6679
rastillo .ipan. 6679
rasto ptfi. 6680
rastolho p(.^ 7779
rastrello ital. 6679
rastrillo span. 6679
rastro ital. .ipan. 6680
rastrojo span. 7779
rasura i'<. i>rv. cat. si)an.
ptg. 6681
rasura rum. 6681
rasuro /V^. 6681
rat coma^k. 6616
rat proc. frz. 6692
rataci nim. 2843
ratao jdi/. 6692
ratar lity. 6692
ratayon pic. 8064
rate frz. 5297. 6683
ratear span. 6692
rateau /";". 6679
ratelet frz. 6905
ratelier /rz. 6679
ratero span. 6692
ratier afrz. 6683
ratinbo p^(;. 5495
ration frz. 6687
rato sp. ptg. 5495. 6664.
6692
ratun afrz. 6683
raton s^jaw. 5495. 6692
ratonar span. 6692
ratto if. 6654. 6664 6692
rattore ital. 6663
ratund rum. 7002
ratunzi rum. 7001
rauba rtr. prov. 7003
raubar prov. 7004
rauco i(a/. 6695
raudal span. ptg. 6654
raudo span. ptq. 6654
rauma prov. 6906
raus ^>roi-. 6698
rausa prov. 6981
rausar altptg. 6661
raustir ^icof. 6697
raust-z prov. 6694
rautar proy. 6662
rauxar altptg. 6661
rauza pcoi;. 6981
rauzel-s prov. 6698
rava rtr. 6651
ravage /V-. 6657
ravancUo ital. 6653
ravanet C(l^ 6653
ravano ital. 6653
ravasser afrz. 6597
ravauder /r^. 6597. 6706
ravaut afrz. 6597
rave frz. cat. 6651
ravelia /Vi. 6893
raver frz. 2845
raverdie afrz. 6708
raverdir a/"r^. 6708
raverusto ital. 4610
ravidar r<i'. 6844
ravin frz. 6657
raviner frz. 6657
ravir /rj. 6657
ravirustu ital. 4610
ravisseur /r^. 6663
ravizza ital. 6651
ravizzone ital. 6651
ravo nprov. 6651
ravversare i(a?. 6707
raya cat. sp. ptg. 6611
rayar jjioy. span. 6609
rayer Ji/'r«. 6609
rayo sp. ptg. 3493. 6611
rayon frz. 6611
raz 2)f(jf. 752
raza nprov. span. 6612
raza rum. 6611
razau ^^f_(/. 6687
razim prov. 6602
raziocinare ital. 6688
razionare ifo/. 6690
razione ital. 6687
razitz proi;. 6612
razoar ptg. 6690
razon span. 6687
razonar pj'or. ,spaM. 6690
razo-s prov. 6687
razza, -0 ital. 752.6611 f.
razzare ital. 6609
re prov. 6304
re afrz. 2241. 6691
re j(a/. 6905
real span. ptg. 6770
reale ital. 6770
realme ai(sp. 6769
real-s prov. 6770
reame ital. altsp. 6769
rebaquear pf^. 6814
rebarbaro ital. 6890
rebatar sjjan. pig. 6662
rebbio iVai. 6918
rebec frz. 5. 6595
rebelar span. 6710
rebelde spa». 6710
rebeldia span. 6710
rebellare ital. 6710
rebellar pf</. 6710
rebelle frz. 6595. 6710
rebeller nfrz. 6710
rebellin spa». 6893
rebentar ptg. 6328
rebocar ptf/. 6814
rebondre prv. afrz. 6835
reboque ptg. 6815
rebosar sp. 6896. 8652
1 rebost prov. afrz. 6835
rebotar pror. 6704
reboucbor frz. 1404
rebours /rj. 6711
rebourser frz. 6711
rebous nprov. 6711
reboz pcoy. a/'rr. 6835
robrousser frz. 6711
recabdar altspan. altptg.
6715
recadar ptjr. 6713
recado span. ptg. 6713
recamar span. ptg. 6665
rucanier frz. 6665
recamo spaM. p<</. 6665
recaner afrz. 6712
recare ital. 6714. 6716
recata, -o sp. pig. 1633
reoatar sp. ptg. 1633
recaudar sjjan. 6713
recaudo span. 6713
reccliiarella tta?. 6785
rece rum. 6717
recear pt<7. 8934
receber pf(/. 6719
reeebir span. 6719
recebre proi). 6719
recent frz. 6717
reeentar span. 6718
reeente t7n?. pfi;. 6717
recenz prov. 6717
receo jitg. 8934
recepta pror. 6719
recercelat-z 2»'0V. 6720
recercele «/"m. 6720
recere ital. 6786
recette frz. 6719
recevoir /Ci. 6719
reche frz. 6848
rechigner /V^. 4538
rechin afrz. 4538
recbinser >ifrz. 6718
rechinsier a/'rz. 6718
recibir span. 6719
recien span. 6717
reciente span. 6717
recif frz. 747
recife pt(/. 747
recio S})an. 6924
reclame /r^. 1927
reclamer frz. 1927
reclutar span. 4556
reelutare tYa?. 4556
recluter afrz. 4556
recobrar(se) ^rr. sp. 6730
recodir aitsp. 6731
recolice afrz. 3707
reconbecer jj/g. 6722
reeonnaitre frz. 6722
reeonnoisser prov. 6722
reconocer s^an. 6722
reconoscer prov. 6722
recourre n/^rz. 6746
recousse nfrz. 6746
recova ptg. 6796
recouvrer /Vj. 6730
recreant afrz. 6723
recrecer span. 6725
recreer altsp. 6723
(se) recreire afrz, 6723
reorescer p(p. 6725
recreu afrz. 6723
recriJue afrz. 4556
roirezen pcoy. 6723
recrezut prov. 6723
recrire /Vz. 6850
recroitre frz. 6725
recrue frz. 4556. 6725
recruter /"rz. 4556
recteur frz. 6727
recua cat. span. 6796
reeuar pt»/. 6729
recudir span. ptg. 6731
recular span. 6729
reculer /Vz. 6729
recunoaste rum. 6722
recuperare ital. 6730
recupero ifa?. 6730
red span. 6872
redar s7Jan. 6872
redder mittelfrz. 659S
reddo ital. 6924
redea pf(/. 6877
redecilla span. 6873
redemcio-s prof. 6735
redemir span. 6738
redemp9ao ptg. 6735
redemption w/'rz. 6735
reden(;ao ptg. 6735
redencioa span. 6735
redenzione ital. 6735
redentore ital. 6736
reder a/»". 6737
redil span. ptg. 6876
rediraere ital. 6738
redimir span. 6738
redina ital. 6877
redingote /r^. 4564. 6915
redne agnortn. 6855
redo ital. 3936
redo ca*. 7002
redola ital. 4737. 8637
ro(do')moinbar ptg. 5376
re(do)moinho pf(/. 5376.
6311
redon ^jcot'. 7002
redondear sp. ptg. 7001
redondo sp. ptg. 7002
redonbar prou. 7000
redor sp. ptg. 6992
redorta prov. 6882
redoter afr^. 6737
redoubler frz. 6740
redoute frz. 2709. 6739
redouter /V2. 2709
redrar altsp. ptg. 6885.
6887
redro .'span. 6885
redruna .span. 6887
reducir span. 6739
reducto span. 6739
reduire /■r2. 6739
reduto ptg. 6739
reduzir ptg. 6739
ree a/"rr. 6683
refe ital. 6787
refeee altptg. 6603
refega p<^. 6618
refem jitg. 6624
reflechir /Vz. 6762
■ reflectir cat. sp. ptg. 6762
KM)
liiimiinisi-lif» Wi
i-rzi'irlinis.
wllrjiir >7>.iM. t;7f!'_'
rotU't /r.'. ti7G2
rell.'tor /rr. (i7(U
rollpxio ^<f(/. tiitia
n'flox.ir rii/. .«;>. ;i/(/. 07G2
rolloxiiiii .</inii. (>7G3
n-lloxioii /r,-. 07G3
reflcxionnr .«/«i». ChOS
rertwIiiT afr:. (!7(ii!
rvfrnin /V.-. (i764
rofraiiuiro afrs. (i7iM
rofrnit-f. ;iror. 67til
n'fran .'•7)a»i. 07(!4
rofraiiftor pf<7. »!7tll
refrantrori' it<i/. (i'tU
refrnnlior />ror. t!7GJ
rofranh-B proe ti7(i4
rcfrlo /if;;. (!7t;4
refro|;ar <;>. 2!>48. (iTGo
rofroiniiro afrz. 6764
rofri'iur /r.-. 4266
refriojia .-ipan. 6765
rpfripiTo (i/Vc. 6766
refrip)!! cat. 6766
refrij^erio ital. span. ptg.
6766
rcfrigcri-8 pror. 6766
rofriin-s prov. 67(i4
rofringir span. 6764
rcfrinher ;»-oi>. 6764
rcfrogner frz. 3324
rcfiular prov. 67(i7. 6768
refusi ruiM. 6767
refusar rlr. pre. cat. ptg.
6767
refuser /rs. 6767
refutar cat. sp. ptg. 6767.
6768
rpfutcr frz. 6767. 6768
rega pror. 6912
regain /'r.-. 8874
regal frz. 3633
regalar span. ptg. 2683.
3633
regale ital. 6770
regaler /"rr. 3633
regaliz span. ptg. 3707
regalo If. sp. ptg. 2633.
3633
reganar prov. 6712
reganar ;?y)nH. 6712
reganhar pror. ptg. 6712
regard frz. 8865
regarder /rr. 8865
regata ital. 2837
reger ptg. 6781
reggere itaZ. 6781
reggetta ital. 6782
regghia I'ta/. 6922
reggia ital. 6773
reggimento ital. 6775
regia i(n/. 6773
regiSo ptg. 6778
regibor o/'rj. 6771
regimber frz. 6771
ri'gime frz. 6774
rt'giment frr. 6775
regina ital. prov. 6776
re^o ital. 6773
region .«pon. 6778
n'lriuii iifr:. )i77S
rogiono if<i/. U77S
rpgio-s pror. 677><
n»gir ]iroi\ .v/mti. ii7sl
n>gir /V.'. 67s I
reginmivR pror. 6774
registo ptg. 6772
regi«tro ;iror. /Vf. 6772
ri'gistro it. sp. ptg. 6772
regln pror. span. 6782
rt'glar pror. 6783
ri'gle /•(■.-. 6782
rogler frz. 6783
roglia conutsk. 6616
ri'glisso /Vf. 3707
rogiia jiror. cat. 6877
regnar pror. (;77!>
ri'gnaro i/ii/. 677!)
rognat-7. prov. 6780
regno /re. 6780
n'gnor frz. (i779
regno-i! prov. 6780
regno i7<iZ. 6780
regnon afrz. 6817
regoa ;;((/. 6782
rogooijarso span. 3621.
3625
rogocijo span. 3625
regola i<(j/. 6782
rogolare ital. 6783
regoldar span. 6784. 7012
rogolizia ifn?. 3707
regona span. 6922
regozijarsc ptg. 3621. 3625
regra j)<;/. 6782
rcgrar pig. 6783
regret frz. 6847
regretter /V^. 6847
regueldo sp. 6784. 7012
regucra span. 6922
rcgula rum. 6782
regulii rum. 6783
regular cut. .•<pan.
6783
regunzar altsp. 6820
rehen span. 6624
rehendija a/(«/). 6760
rebina cat. 6854
rehusar jtrov. .■<pan. 6707
rebuzar ;jroi'. 6767
rei prr. ptg. (;S04. 6905
reidor span. 6915
reille afrz. 6627. 6782
rein «/"rz. 63 17
reina jx'ov. span. 6776
reinar span. ptg. 6779
reincbar span. 3954
reine /"r^. 6776
reinette frz. 6647
reinha pti/. 6776
reino wens/). p<y. 6769
reino span. ptg. 6780
reio nprov. 6782
reir .spnn. 6914
reire pror. 6885
rei-s ^jror. 6905
reisne afrz. 6855
reita ital. 6795
reiver r«r. 6833
relxa ptg. 6951
iJ'j;-
riilxnr pig. 6952
rt'ia .v/xiii. 6627. 6782
ri-jal-« pror. 6770
rojii-8 pror. 6778
rulnirt /V.:. 6798
ri'lnisHcr frc. 679s
r(<lani|)oguour K/)iiti. ptg.
3494 I
rolanipago xyj. plq. 3493. I
4661
relation fre. 6797
relBjor />f 6798
rolon(|uir afr:. 6802
relovar .v/>. ptg. (;79!1
rolevor /"cj. 6799
rolevo ptg. 6799
rolba /(ror. piq. 6C27.
(i782
relho npror. 67H2
relief /r:. 6799
roliefo span. 6799
roligbi(> n/Hi. 6800
rcligbiiis rum. 6801
roligiSo ;jf,(/. 6800
religieux frz. 6801
religiu cat. 6800
religion /rz. .«pdn. 6800
rcligionc Hal. 6800
rpligio-8 prov. 6800
religios ;jro». cnf. 6801
religioso it. sp. ptg.G90\
relini'bar span. 3954
relinc|iiir afrz. 6802
rella cat. 6782 i
relmcnt afrz. 6668 i
relogeiro ptg. 3997 i
I relogio ptg. 3998 j
i reloj span. 3998 I
i relojero span. 3997 '
I relojoeiro ptg. 3997
j rolotge-s proy. 3998
reluquer frz. 4931
) relva ptg. 3929
: rem alt'ptg. 6804
reraa i<ai. 6906
rgmane rum. 6806
romanecer sp. ptg. 6806
remaner prow. 6806
\ remar prov. sp. ptg. 6810
remare ital. 6810
rematar span. (i,S05
rematc .s/>a»!. 6805
remblai frz. 35
remblavcr /it. 35
remblaj'er frz. 35
renibolare ital. 6813
I remedar .«pan. ptg. 6788
remercier /"«. 5248
' remigare ital. 6810
! remir ptg. 6738
! rerao it. sp. ptg. 6816
I remoinharp<7. 5376. 6811
' remoinbo ptg. 5376. 6811
remolacba span. 739
remolcar cat. sp. 6814
reraole frz. 6812
remolinar sp. 5376. 6811
remolinare it. 5376. 6811
remolino ital. span. 5376.
6811
I'cnioliiuc Npiiii. 6815
riMUoriHic frz. 6815
reniorqner /"rr. 6814
reinoueii npror. 6814
rcnioudru /Vr. (1812
reinoulin afrr. 5376.6811
roinuulinor altfrane. 5376.
6811
renious fri. (i812
ren)|iar frz. 41 12
rfinparor frz. 4112
roiniiart /Vz. 4112. 8563
rcin-.s pror. 6816
roinuer frz. 551.S
ron /iroi'. tvif. sp. 6804.
6817
rena lYd/. 717
renard frz. (>777
ronardio afrz. (J777
renctMisar pron. 6718
roncilla s/ian. (!934
renoon .</)(iw. 6641
rcncnr ncu.'<p. (!644
renr-fl prim. 6931
rencura .sym». 6645
renda pig. 6646. (>734
rcndas ptg. 2489
render pf;/. 6734
rendija ueusp. 6760
rendere i(n/. 6731
rendir span. 6734
rondita ital. 6734
do rondcin .«pn». 6646
rendro prv. frz. 6734
rene nfrz. 6855. 6877
reiigar prov. 6931
rongo a/Vi. 4022. 6932
rengla cat. 6782
rengri'ger frz. 3761
renhar pro». 6779
renhir jdg. 6934
ronho-s prof. 6817
renitier frz. 5602
renillar cat. 3954
reBir .«pan. 6934
ronne frz. 6648
renoelar prow. 6818
rcnoncer frz. 6820
renouillo afrz. 6649
renou-s pro». 6818
renovar jirov. sp. 6818
renovelar ^Jroii. 6818
renovero span. 6818
rcnovier-s prov. 6818
renso lin/. 6808
renta prov. span. 6734
rentar cat. 6718
rente /rz. 6734
rente p<(?. 3854
renuevo span. 6818
renuncia sp. p<(?. 6820
renunciar span. 6820
renuncio sp. ptg. 6820
renverdie a/rr. 6708
renverser frz. 6896
renyir cat. 6934
roo ita/. «jeucat. .sp. pti/.
6891
reobarlie a/rr. 6890
rcpairar /itg. 6824
Romanisches Wortverzeichnis.
101
repairar prof. G82ti
repairs afrz. 6826
repaire-8 prov. 6826
repairier afrz. 6826
repaitre frz. 6825
ropandre frz. 6752
reparar sp. ptq. 6824
roparer frz. 6824
reparo span. 6824
repas frz. 6825
repausar pror. 6827
repen-s ;))0i\ 6833
rcpentaille afrz. 6829
repentir y>rop. frz. span.
6834
repentirsi ital. 6834
repeter frz. 6831
repetere ital. 6831
repiHition /")•£. 6830
repit frz. 6859
repollio p<(/. 6843
repollo spa)i. 6843
reponche sjja». 6651
repondre /r?. 6861
reponer span. 6835
reponse /rs. 6861
repor pfg. 6835
repos frz. 6827
reposa j-«hi. 6827
reposar span. 6827
reposer /rr. 5960. 6827
rcpousar ptg. 6827
reprendre frz. 6838
represaille /r^. 6839
represalia span. 6839
representation frz. 6836
representer fri-. 6837
reprobar span. 6842
reprochar .••j). 2>tg. 6840
reproche />i. syj. ptg. 6840
reprocher /■)%?. 6840
repropchar prov. 6840
repropehe-s pror. 6840
reprouver nfrz. 6842
reprover afrz. 6842
reptar jjror. altspan.ptg.
6844
repnne ruwi. 6885
reque pic. 6848
requebrar s/>. 2259. 6724
requerer ptg. 6845
reqnerir span. 6845
requerir /"r^. 6845
requerre prov. 6845
requesta j)fov. span. ptg.
6845
requete /r^. 6845
requiebro sp. 2259. 6724
requilia paduan. 6803
reqnin /"cz. 6846
requinquer frz. 4552
re-s prov. 6804
res rtr. 6848
res span. 6669
resaMr jjf(/. 6853
resair ptg. 6853
resalir span. 6853
resar cat. 6721
resari rum. 6853
rfsari Jiim. 6756
resbate rum. 6741
1 ro(slchit;nier afrz. 4538
rc(s)chinhar pcov. 4538
rescinderc ilal. 6849
rescoace rum. 6745
rescodre ;)roy. 6746
rescola rum. 6743
rescondre jjco». 6744
re.scorro afrz. 6746
; rescos afrz. prnv. 6746
rescossa prov. ()74(i
reseost y^oi'. 6744
' rescousse nfrz. 6746
' rescrever ptg. 6850
rescribir span. 6850
reserivere Hal. 6850
rese nfrz. 6794
researaina rum. 6852
reseau nfrz. 6880
resecare ifa/. 6851
resel afrz. 6880
reseuil afrz. 6879
resfata jwrn. 6747
rSsfira rum. 6748
rgsfoia inni. 6749
rgsfringe rum. 6750
resilier frz. 6853
resilir «^jan. 6853
resina it. cat. span. ptg.
6854
resine frz. 6854
rgsjiidcca rum. 6751
resma s/)aw. ^jf/jr. 6953
resoar ptg. 6857
resoignier afrz. 7617
resola itnZ. 4737. 8637
resolver sp. ptg. 6856
resonar prov. span. ptg.
6857
resonner frz. 6857
resoplar .s^a». 6869
resordre afrz. 6870. 7964
resorger proc. 6870
resorgere i(a/. 6870
resortir afrz. 6870
resoudre frz. 6856
; respect /rj. 6859
respecter nfrz. 6858
respecto sjjan. 6859
respeitar j)cc. ^;i(7. 6858 f.
respeit-z prov. 6859
resperir prov. 2987
respetar s/mx. 6858
respeto span. 6859
rgspica rum. 6754
I rgspinge )•«?);. 6753
I respirare ital. 6860
, respirer frz. 6860. 7686
respitier afrz. 6358
respitto itn?. 7683
rgspoimaine rum. 6755
responder sp. ptg. 6861
respondre |jror. 6861
respondrer cat. 6861
respons cat. 6861
responso altital. sp. ptg.
6861
respos prov. 6861
I respost prov. 6861
: resposta ptg. 6861
respnnde rum. 6861
respuesta S2>an. 6861
respiins rum. 6861
respus r<r. 6861
rosquicio sp. 6587. 6757
rcsquitto it. 6859. 7683
ressa iVa?. 6951
ressonar cat. 6857
ressorger prov. 6870
ressort /rr. t)870 j
ressortir frz. 6870
ressource frz. 7964
rest nprov. cat. 6864
resta it. 729. 6772. 6864.
6867
restanyar span. 7734
restar prv. sp. ptg. 6867
restare j'ta?. 6867
restaura(;ao ptg. 6862
restauracion span. 6862
restauracio-s prov. 6862
restaurant /V2. 6863
restaurar prov. sp. pfg.
6863
restauvare ital. 6863
restauration /V^. 6862
restaurer frz. 6863
restauro ital. 6863
reste sacrf. /"r«. ptg. 6864.
6867
rester /"it. 6867
restio ital. 6866
restitiier frz. 6865
restituir sp. pt(?. 6865
restituire ital. 6865
restiu-s proi'. 6866
resto if. sp. ptg. 6867
rgstoarce rum. 6759
restolho ptg. 7779
rSstoma rwrn. 6758
restreindre frz. 6868
restrenher prov. 6868
restricto f>y. pti/. 6868
restrignore ital. 6868
restringir sp. ptg. 6868
resufla chw. 6869
resuna rum. 6857
resurgere ital. 6870
resurgir />.-. sp. ptg. 6870
r.'susciter /r^. 6871
resve afrz. 6598
retama sp. ptg. 6684
retar neusp. 6844
rete ita/. 6872
rete citm. 6873
reter afrz. 6844
reticella ifa?. 6873
ri'ticiile frz. 6875
retif frz. 6866
retina ifa7. 6877
retoile frz. 6923
retoiiar span. 6389
rctoBo span. 6389
retorta sp. ptg. 6882
retorte frz. 6882
retraer span. 6883
retrage rum. 6883
retrahir pt</. 6883
retraire prr. frz. 6883
retranrer cat. 6883
retri'cir n/i-;'. 7812
rotrocncha prov. 6886
retroenche afrz. 6886
retroenge a/Vs. 6386
retroensa prov. 6886
retta ifn/. 753
rcttore ital. 6727
reu rum. rtr. altcat. 6891
reubarba prov. 6890
rcube «/"it. 7003
reule afrz. 6782
reuma if. sp. ptg. 6906
reaper altpic. 6892
reu-s prou. 6891
reuser afrz. 6767
riiussir /r.;. 2944
rgutate rum. 6795
reaver a/'rz. 7004
reva proc. 2845. 6598
revanche frz. 6900. 8736
revancber frz. 6900. 8736
revarsa r«m. 6896
reve frz. {mundartl.) 6651
reve frz. 6597. 6598
reveclie frz. 6897
revel a/")-2. 6710
reveler afrz. 6598. 6710
reveler frz. 6894
revelira pf(/. 6393
revellar jirov. 6710
revel-s 7>ro». 6710
revengier afrz. 6900. 8736
revenir frz. 6395
revenjar pri;. 6900. 8730
reventar S2)an. 6828
rever frz. 2845
reverdir /V2. 6708
revers prov. frz. 6897
reverser frz. 6896
reverter sp. ptg. 6898
revertir prov. 6898
reves span. 6897
revesar sj)an. 6896
revessa ptg. 6897
revessar 2>tg- 6896. 6897
revesso pff/. 6397
revez ptg. 6897
revoir frz. 6899
revois a/Vz. 6897
revolcarse span. 6904
revolta p?^. 6903
revoltar ptg. 6903
revolte frz. 6903
revolter /■r2. 6903
revolution frz. 6902
revolver sp. ptg. 6904
riivora ^f£(. 6957
revue frz. 6899
rey span. 6905
reyalme-s 2)''ov. 6769
reyna span. 6776
reynar span. 6779
reyne-s prov. 6780
revno span. 6780
rez frz. ptg. 6669. 6682
rez de chao 2>tg- 6682
rezaga span. 7157
rezar cat. s;j. pfi?. 6355.
6721
rezelar .■<2>an. 8934
u
iw
102
HoinuiliHi-lii's WiTlvcr/oii'liiii
reielo umii. >sS)M
rcMiuvr proa. t>73ts
roztiiiDiHS prov. G73f>
ro/iiin pror. lkS'>4
tViDX ititl. kiS'i
n>z£o ihtl. !t2-l
roizdiu saril. (WT!!
n'ztiioln i/<i/. (iSTit
Uht'inis f'rs. t'tSi)»
rluMiiiia apnu. li'.HH!
rlmbarbo fn. (WilUJ. (iS'K)
rliuino /Vi. 0a0()
ri rtr. GUU
niil-s jiror. G770
riliti .s'/Miii. p((/. tiU35
ribaldu itul. fpaii. ptq.
401»
ribaltaro i(<i/. 6703
riban afr:. G933
ribar pror. 0911
ribatge-s prov. G937
ribaud fr:. 4019. G697
ribaudctiiiin fr:. 4019
ribaiit-z prov. 4019
ribe /v.. G323
riboba xtal. 6595
ribcca i7(i/. G595
ribeira prov. ptg. G93G
ribcr ii/rr. 4019
ribcra .sy)aii. G93G
riblottc /r.'. 6822
ribrezEo itul. 1348
ributtaro i7a/. G704
rieainaro ital. 6665
rioamo i/n/. 66G5
rii-aner nfrz. 6712
ricapitare Hal. 6713
ricapito i(n/. 6713
ri<;ar ptn. 2839
riccattare t<a/. 6715
riccattatore ital. 6714
riccbezza ital. 6926
riccio i«(i/. 2839
ricco ital. 6926
ricevere ito/. 6719
riche fr;. 692G
richesse frz. 6926
richichaut nprov. 713
richiedere itn?. 6845
richiesta i<a/. 6345
rieo .span. ptg. 6926
rivo ptg. 2839
riconoscere itn/. 6722
ricoveraro ital. 6730
ricovero ital. 6730
ricovrare !(n/. 6730
ricredente ital. 6723
ricreder(si) I'taJ. 6723
ricreduto ital. 6723
ritrescere ital. 6725
ric-s ;j)oi-. 6926
rii-uperare ital. 6730
ride /"r.;. rum. 6913 f.
rideau /^ir. 6913
ridelle frz. 6913
rider //-. 6913
ridere ital. 6914
ridicule frs. 6875
riditore ifa/. 6915
ridott.j ital. 6739
I'ldiirrt' i((i/. 6739
rii'ivr rlr. 678ti
riol .-pan. ti78'J
rioii /r--. 5573 6804
rionda »711111. 6877
riorti iifr:. 6885
riostjii s;)(iii. 6851
riour fr:. (i916
rifa cat. .<;<. y)N/. (;92t)
rifar .v;>iim. 4016. 6920
rifi'-rafa span. 4016
riffa 1«. rtr. 6920. 4016
rilTor afr:. »;920
rilTo-rnlTa romat/n. 4016
riffli" <!/>.-. 691!)
riffler afr:. 6919
rifiutaro i(. 6767. 6768
rifiuto i7<i/. (i768
rillard frz. 6919
ritler ufrz. ({919
rillcssiouo ital. 67(>3
rillottoro ital. 6762
rifraii(;i'ro i7(i?. 6764
rifrij^erio Hal. 6766
rifiisaro ita/. 6767
rijja i7(i/. 6921
ripare ital. 6925
rifiattaro iVa/. 2837
rlgido ital. 6924
rijjo i7(i/. 6921
rigogliii itul. 8513
rifjofiolo ital. 916. 922
ri{,'ole »i/V.-. (i922
rigulotto ital. 922
rigoniia altptg. 4433
rigoro iJa/. (i949
riie rum. 6976
rija .<7jaH. 6951
rijar span. 6952
rilaseiare ital. 6798
rilas.sarc i<ni. 6798
rilazione ital. 6797
rilovare i7a/. 6799
rilevo ital. 6799
rilhar ptg. 6964
rilievo i7aJ. 6799
rinia it. prov. span. ptg.
6927 f.
rima rum. 6929
rimanere it. 5050. 6805
rimar prov. span. ptg.
6927. 6929 '^»
rimaro t'ia/. 6927
rimator rum. 6929
rimbrocciare ttni. 6840
rimbrontolare ital. 6841
rimbrottaro itnZ. 1357.
6841
rimbrottolaro ital. 1357.
6841
rimburchio ital. 8425
riaie afrz. 6917. 6927
rimcdire j7fii. 6738
rimerabrare ital. 6807
riraemorare ital. 6807
rimer a/"rr. 6917. 6927
rimettere ital. 6808 f.
riraorchiare ital. 6814
riniurchio ;7a/. 6815
rimpettu »7»/. 6793
i-im|)r<>('('larf i7ii/. 6840
riiiipriivorHro i7(i/. 4145
riinpriiV(>r(i)o i7ii/. 4145
rim-s pnw. 6927
riiiiiiri'liiarv i7(i/. 6814
rill a>ma.\k. alifr:. ptq.
6792. (i817
rina span. 6934
riiica rum. 6974
rinciu pti). (i641
rliKuniu fr:. 6632
riiioor nfrz. 6718
rincliar ptg. 3954
riiivhcza rum. 3964
riiu^on span. 6(i41
rliu'ularo i7(i/. 6729
riiidiini' I'KHi. 792. 3959
rinduiu'4 nil». 3960
rinfraiift'sraru i7rt/. 6791
ringbiaro ital. 6931
riiiglilora ital. 4021
ringi rum. 6934
riiidla span. 6782
ringlera span. 6782
ringiero span. 6782
ringlon span. 6782
ringraziaro i7. 3756. 5248
riiihilo ptg. 6817
rinic rum. 6819
rinichiu rum. 6819
rinnovare ital. 6818
rlfion span. 6817
rinovare i7n/. 6818
rintuzzare it. 440(!. 8416
rinunziaro ital. 6820
rinyo cn<. 6817
rio it. sp. ptg. 3347. 6891.
6910. 6960
rione ital. 6778
riorte frz. 6SS2
riota ^jrou. 6910
riote afrz. 6910
rioter afrz. 6910
riotta ltd/. 6910
riottare ital. 6910
ripa i7a/. sp. ptg. 6832.
6935. 7209
riparare ital. G824
riparia ita?. 6936
riparo ital. 6824
ripascere ital. 6825
ripentaglio i7ai. 6829
ripentirsi ital. 6834
ripetere i7a^ 6831
ripetizione ital. 6830
ripia span. ptg. 6832
ripiar spnii. ()832
ripido ital. 6937
ripio valencian. sp. ptg.
6832
ripire ital. 6833
riporre j7oL 6835
riposare it. 5960. 6827
riposo it. 5960. 6827
riprendero i7n/. 6838
ripresaglia ital. 6839
ripresentare ital. 6837
ripresentazione ita?. 6836
riprovare ital. 6842
rir ;><(/. 6914
rllV /inir. /'(■,■. 6914
ris rum. rlr. prt: frz. cat.
5784. 6012. 6939. 6945
rimi span. (i945
risailu »71(111. ptg. 6<)40
riHuliro i7(i/. 6853
risata i7(i/. 6940
risca ptg. 6861
risraKarc i7(i/. 6742
riscattci ital. 0742
ri8co span. pig. 0S51
rixcoHaa Hat. ti74(l
riscriverc i7(i/. 6850
risuiioturo i7f(/. <i746
riscc.aro ital. (i851
riseo frz. 6940
riaogare Hal. 0851
risele friaul. 731
riserbaro i7(i/. 7427
riscrvaro Hal. 7427
risiJl rum. 6940
risibilo Hal. 6942
risible frz. 0912
risioaro ((a/. 0851
risico Hal. 6861
risnia t7a{. 6953
riso H. ptg. 6784. 6945
risoffiaro Hal. 6869
risoivero Hal. 6856
risoiiaro «7«/. (i867
risorgore ital. 6870
risorto i7a/. 6870
risparmiaro Hal. 7046
rispottaro ital. 6858
risiK'tto i7«2. 6859
ri8i)itto ital. (i869
risiioiulere i7a/. 6861
rispoiiso altital. 6861
rispost rtr. 6861
risijosta t<a/. 6861
rispueiider rtr. 6861
risque />r. 6851
risquor frz. 6851
rissa ital. 6951
rissarc i7a2. 6952
rissoler frz. 6943
rista 7«'«»!. 6944
ristare ital. 6867
ristauro ital. 6863
ristc 7><(/. 6867
ristituiro ital. 6865
ristorare t7a?. 6863
ristorazione ital. 6862
ristoro ital. 6863
ristra s;;. 6772. 6864
ristrar .ip. 6772. 6864
ristre .•ij). ptg. 6867
risurgero ital. 6870
risuscitare i7oi. 6871
rite frz. 6946
ritenere ifaZ. 6878
ritimo Hal. 6909
ritmo ital. 6909
rito t7a7. 6946
ritondello ital. 6999
ritondo t7a;. 7002
ritorcere ital. 6881
ritorta ital. 6882
ritrarre ita^ 6883
ritribuire Hal. 6884
Roiiianisches Wurtverzoiclinis.
103
ritroso Hal. ()88i^
ritto ital. 6728
riu afrz. 6950
riubarbara oltcat. 6890
riubarbaro neiicat. 6890
riubarber altcat. 6890
riule afrz. 6782
riiirer cat. 6914
liu-s y)roi'. 6950
riusciro ital. 2944
riva tVa?. 6935
rivage frz. 6937
rivaggio ital. 6937
rival /"r-. .s/(. ptg. 6947
rivale tVft?. 6947
rivalita ital. 6948
rivalito /•/". 6948
rive frz. 6935
rivedere ital. 6899
riveira ^^ly. 6936
rivelare ital. 6894
rivellino tfai. 6893
rivelto ital. 6897
rivenire ital. 6895
river /rr. 6911
rivera span. 6936
riversare j((i/. 6896
riversciare ital. 6897
riverscio ital. 6897
riverso !<n/. 6897
rivertire ital. 6898
rivesciare i<a2. 6897
rivescio ital. 6897
rivet frz. 6911
riviera tin/. 6936
riviere frz. 6936
rivisita iia?. 6901
rivisitare ital. 6901
rivista it. 6899. 690«
rivo (<ni. 6950
rivolgere ital. 6904
rivolta ital. 6903
rivoltare i(o?. 6703. 6903
rivoluzione ital. 6902
rixa ptg. 6951
rixar jjfgi. 6952
riz frz. cat. 5784
rizar span. 2839
rizo ,</)«»!. 2839
rizzare ital. 6726
ro .«7)«»). ptg. 6954
roa rw/». 6979
roable afrz. 7048
roade rwrn. 6965
roati rum. 6990
rob it. frz. sp. 6955
roba it. rtr. altsp. 7003
robar span. 7004
robbia i7aZ. 7007
robbio ital. 7006
robbo j'ia/. 6955
robe frz. ptg. 6955. 7003
Kobert 'sauce a la R.) frz.
6966
robin sp. 3204. 6956
robir altsp. 7004
robi-s proK. 7008
roble 4y. ptg. 6560. 6958
rnbo span. 7003
robora ptg. 6957
robrii span. 6957
robiiste /'w. 6959
robusto Hal. 6959
roc /^r^. cat. 6961. 6971
roca .span. ptg. 2151.
6961 f.
rocaille frz. 6961
roeca i<. 2151. 6961 f.
roccare ital. 6971
roccetto ital. 6960
rocchetta i7a/. 6962
rocchetto ital. 6960
roechio it. 6961. 6998
roccbionc jfii/. 6961
roccia it. 6961. 6994
roeco ital. 6971
rocbal /it. 4028
roche frz- 6961
rocher frz. 6961
rochet /"rr. 6960
roehier afrz. 6961
rochier-s /jrou. 6961
rociar sp. ptg. 6983
rocin s^Mn. 6987
rocinante s/Jan. 6987
rocio span. ptg. 6983
roci-s prov. 6987
roco ifn/. 6695
rococo frz. 6961
roc-s p}rov. 6961
roda rfr. proy. cat. idn.
6990
rodar proc. span. ptg.
6996
rodela prov. span. 6993
rodella ptg. 6993
roder frz. 6598. 6996
rodere ital. sard. 6965
rodilla «p. 3657. 6993
rodo cat. 7002
roeda rtr. 6990
roele «/"rj. 6993
roeler afrz. 6997
roer span. ptg. 6965
roevet «/"cz. 6970
roffe lothr. 4016
rofia ital. 7016
rog ^jroc. 7006
roga prov. 7007
rogar sp««. ptg. 6970
rogare tfnZ. 6970
roggia ital. 770t. A'
roggio ital. 7006
rogna itn?. 6976
rogne frz. 6976
rogner h/tz. 7000
rognie pic. 6977
rognon nfrz. 6817
rognone «taZ. 6817
rogo ital. 7010
rogue /■)■:. 4024
rohal frz. 4028
rohart frz. 4028
roi /r^. 6905
roia prov. 7007
roiamant o/"rz. 6738
roib rum. 7006
roiba ntm. 7007
roide /r.'. 6924
roie afrz. 6912
roigiion a/Vj. 6817
roiier afrz. 6609
roil afrz. 7049
roilha prov. 3204. 7049
roilhar jyrov. 7049
roilh-8 prov. 3204
roilh-z pro». 7049
roille afrz. 7049
roim p^</. 7022
roiiia prov. 7022
roir afrz. 6995
roire prow. 6965
roisant afrz. 6717
roise /'it. 6995
roiscl afrz. 6880
roissier afrz. 6961
roisto «/"rz. 6694
roitelet frz. 6905
roixar altptg. 6661
roiz a/Vr. 6880
roja cat. 7007
rojao /Jfjf. 6984
rojar ptg. 6984
rojo span. 7045
rol spian. ptg. 6998
rola ptg. 6998. 8446
rolar ptg. 6997
de roldao pii/. 6646
rolde sjmn. 6998
role frz. 6998. 8391
rolear spa». 6997
rolinha jrf(/. 8447
rolle-s prov. 6998
rollo S2)a?!. 6998
rolo ital. 6998
roca caj. 7027
roman nfrz. 6972 '
romance sp. ptg. 6972
romancear span. 0972
romancier a/Vr. 6972
romani cat. 6985
romani-s pro». 6985
romanre prov. 6806
romans prov. afrz. 6972
romansar jiro». 6972
romansch rtr. 6972
romantique nfrz. 6972
roraanzar sp. ^rfjf. 6972
romanzo ital. 6972
romaria jJtff. 6973
romarin /rr. 6985
roniatico ital. 742
romba iYai. 6908
rombo it. ptg. 6908. 7027
rombola ital. 6908
rombolare ital. 6908
roraeiro pf»/. 6973
romeo ital. 6973
romero i'fa/. sjmn. 6973.
6985
romiar pro». 7026
romier afrz. 6973
romiro ital. 4025
romita i*aZ. 2834
romo span. 7027
rompedura sj). 2>tg- 7038
romper sp. pffl. 7028
rompere ital. 7028
rompre prov. frz. 7028
romprer ca<. 7028
rofia .vpii». 6976
rone cat. 6695
ronca ita?. 6987. 7031
roncar prov. cat. sp. ptg.
6975
roncare ital. sard. 6975.
7031
ronce /ram. 7010. 7025.
7033
roncear span. 7030
ronceiro ptg. 7030
roncejar cat. 7030
roncero sjian. 7030
ronchier afrz. 6790. 6975
ronchin pic. 6987
ronehione ital. 6961
ronciglio ital. 7025
roncin a/"r2. 6987
ronci-s jirov. 6987
ronco ifaZ. 7031
ronco spa», altptg. 6695
roncone ital. 7031
rond /rz. 7002
ronda ital. 7002
de rondao ptg. 6646
ronde /rz. 7002
rondeau frz. 0999
I rondinar cat. 7015
I rondine ital. 792. 3960
rondinella !t. 792. 3959
} rondo ital. frz. 6999
de rondon span. 664(i
I ronfiare ital. 3332. 6790
1 ronflar prov. 3332. 6790
I ronfler frz. 3332. 6790
j ronger frz. 6963. 7026
1 rongier afrz. 6963
ronha prov. ptg. 6976
ronho-s proi). 6817
ronser-s prov. 7025
ronya caf. 6976
ronyo cat. 6817
ronzar span. 7030
ronzare ital. 7030
ronzino tta?. 6987
ronzone ital. 7030
roognier a/rz. 7000
rooler afrz. 6997
ropa it. rtr. sp. 7003
roque span. ptg. 6971
roquete span. ptg. 69{i0
roquette a/'rz. 2848
rore afrz. sard. 6965. 6979
rorqual frz. 6696
rorro span. 6954
ros rum. prov. cat. 6979.
7045
rosa it. pruv. cat. sp. ptij.
6980
rosada pror. 6983
rosaire frz. 6982
rosajo ital. 6982
rosario it. sp. ptg. 6982
rose frz. 6980
roseau frz. 6698
rosee frz. 6983
rosegar pro». 6984
roseira ptg. 6982
rosenol a?«sp. 4941
rosicare ital. 6984
104
KoniniiiNi-licH \Vi«rtvi<r«iiirlini«.
rosier /'■-•. *'>\>^2
rosi);iiui<lo ilal. 4041
rosmniiiiilio plii. (i!l86
r>s8A prov. (>987
ro«80 }'rt. (i!t87
rosaor /"r.'. (iiWl. 7087
ru«.siKiiol pror. fr:. 4941
roKsiin ;>/(;. (JOST
niiwinyol cnf. ISI41
rosgi-8 /)rcir. ();I87
n^sgo i/(i/. 7045
n>s8i>laru ital. tl!MS
rost iM»i. cat. liGS',1. Gti'.M
riwta i<(i/. GKSj^
roatiHt» nfr:. Gt)!)4
nmtir oW. {i»i97
n>8to {)tci. 0989
rostro Crtf. span. (5989
n'8u «(in/. (j979
rot Iran:, cat. rtr. 7012
7028
rota it. prin: ullsp.229\
6990. 7036
rotnr proc. cut. 7011
rotaro ital. 6996
rotas rum. 6991
roto a/'r*. 2281. 7036
rotella ital 6993
rotor fr:. 7011
roti rMW. 6996
roti fr:. 6697
rotilii ri(w. 6997
pitir fr:. 6697
rotji cat. 7006
rotlar pror. 6997
rotle-s prov. 6998
rotolare I'fa/. 6997
rotolo ilal. 6998
rotonda ital. 7002
rotondare iVa/. 7001
rotomio ital 7002
rntriianfje «/"ri. 6886
rLitniengo afrz. 688(i
rotta ital. 7036
rotto i<a/. 7028. 7037
rottura ital 7038
rotiile frz. 6993
rotiira s;jnn. p<^. 7038
roture fr:. 7038
roturier frs. 7038
rot-z 7)101). 7012
rou span. ptg. 6954
roua I'M»!. 6979
rouba altptg. 7003
roubar ptg. 7004
roubo ;)f</. 7003
ronthe afrz. 6941
roucin afrz. 6987
rou(jom altptg. 6661
roue /'r.'. 6990
rouello n/'r^. 6993
rouer frz. 6996
rouette frz. 6882
rouga nproi: 6963
rouge /"rz. 7006
rouger neufranz. (dial)
6963
rougir frz. 7006
rouille nfrz. 7049
rouiller /V.-. 276. 7049
ruiiVIIIrr n/i. 70 rt
roiiir nfrc. 6995
niujii i>iirtir. 69(i:l
roiilor M/V;. 6997
rounpa npror. (>963
nniiija niiror. 69611
nuipa /ifi;. 7tK)3
roun>-8 /iiof. 6958
rouniHi-rt rum. 4(!10
rmisar all pig. 6661
r<ui.sig.i npror. 69H4
niiissm H/rr. 6987
roiito (i/V.-. nfrz. 703(>
routiiT /iv. 7036
roiitiiio fr:. 7036
1 ro(ii)vor <i/iT. 402(i. 6970
1 roiivro fr:. 6968
roiix /V.:. 7045
rouxinhol ptg. 4941
rovajo i/rt/. 1290
I rovcll cat. 3204
! rovoUo, -a ital. 6710
I rover ufr:. 6970
' rovero ital (i560. ()958
rovesciaro ilal. 6897
riiveseio ifn/. 6897
j rovina ital 7022
rovinaro ital. 7023
rovistare t7n/. 6901
rovistico ital 4810
j rovo ital 7010
royal /Vz. 6770
royaume frz. 6769
I royon afrz. 6778
roxo 2J<(/. 7045
rozar sjian. ptg. 6984
rozer prov. 6965
' rozilh-z j<row. 7049
rozina jirov. 6854
roznar span. 703(1
j rozza i((ii. 6987
rozzo ital 7014
ru afrz. sp. ptg. 6954.
7005
rua proc. span. 7017
rubalda ital. 4019
rubaldo lin^ 4019
ruban frz. 6933
rubare ita/. 7004
rubbio ital. 7006
rubi span. ptg. 7008
rubia s/jan. 7007
rubim ptg. 7008
rubin .span. 7008
rubino iin^ 7008
rubio .spa»!. 7006
rubis frz. 7008
rubo span. ptg. 7010
rubrica ital. 7009
rubrique /■)£. 7009
ruca ital prov. 2848
ruche frz. 6941. 7040
ruchetta ital 2848
ruciaro iiaZ. 7034
rneio span. 7045
ru(;o pip. 7045
ruda i>rov. cat. span. ptg.
7047
rude ital. frz. 7013
rue /■)•.'. 7017. 7047
riicpn span. 2151. 6962
ruoda span. (>990
ruer frz. 7050
nifa i((i/. 7016
niir Hill 7ill(i
rulTa Ital. 7035
rulla-ralVa i7<i/. 4016
rufliano ital. 7016
niliaii .s/iiiii, 7016
rulian-.s pror. 701(i
nilieii />,-. 701(>
rufo sjian. 6967. 7035
rufuliata sicil. 3332
rug mm. 7010
ruga t(. pre. ptg. 7017
ruga n/m. 6970
rugar rlr. 6970
rugghiaro i7n/. 7018
ruggiuo ital. 277
ruggiro ital. 7018
rwgi r»ni. 7018
rugiada i((((. 6983
rugier afr:. 6963
rugina rum. 277. 3204
ruginar pror. 276
rugini ruHi. 276
rugir prv. nfrz. sp. ptg.
7018
rugliare ital 7018
rugnia rtr. 6976
ruguma rum. 7026
rugumare ital. 7026
rui afrz. 6968
ruibarbo S7)an. ^Jti?. 6596.
6890
ruicel afrz. 7005
ruido span. pig. 7019
ruiler afrz. 6783
ruim ;;/;/. 7022
ruin sjian. 7022
ruina cti-. 277
ruina it. pror. cat. span.
ptg. 7022
ruina rum. 7022
ruina rum. 7023
ruinar cat. sp. ptg. 7023
ruinare ital 7023
ruine /"r.-. 7022
ruiner fr£. 6783. 7023
ruineux frz. 7024
ruinos CMni. ^jri'. cat. 7024
ruinoso (f. sj;. ptg. 7024
ruinu sacci. 3204
ruinzu sard. 3204
ruiponce spoM. 6651
ruiponto jHi/. 6651
ruir rlr. afrz. 6965. 7018
ruisenor span. 4941
ruisseau /«. 6950. 6969.
7005
ruiste afrz. 7046
ruit afrz. 7019
ruiva pti;. 7007
ruju sard. 7045
ruUo ital 6998
rumadg bulogn. 742
rumancr rtr. 6806
rumare i((iZ. 7026
rumatec cremnn. 742
rumatic- piemnnt. 742
ruiiib /r.-. (>9()s
riiinbo span. pig. 6908
ruiiii'ga rid». 7026
runiiar cat. sp. ptg. 7(I2(>
niniirriare i((i/. 4025
rumiiier iifr:. 7026
runin pig. 690.S
ruinpe rum. 702H
ruinper rtr. 7028
niiia r/r. 7029
ruuar rlr. 7029
runrinuK mitlellal. 0987
ruiidiiie .vurt/. 3!I6()
runor afrz. 7032
rungier ri/V;. 702(>
runza sard. 6976
ruolo itn/. 6998
rudta ital. 6990
ruotoln ital. 6998
ru|iu ri(»i. 7028
rujitoaro rum. 7038
rupture /'r;. 7038
ruquo afrz. 7040
rusa mm. 6980
rusca piVm. (ohi(;. jiror.
6941. 7040
ruscollo i((i/. 6969. 7005
rusdia pror. 6941
ruscho afrz. 6941. 7040
rusro ital cat. span. ptg.
7041
ruse /"rr. 6767
rusor frz. (i767
ruspare ital. 7043
ruspo !(aZ. 7042
russare ilal. 7044
ru88u ««rd. 3780
rustat-z prov. 7046
ruste 2>''oi). afrz. 7046
rustic a/rr. 7046
rustro frz. 7039
rustre nfrz. 704()
rut r(r. /rr. 7019. 7028
ruta ilal 7047
rata rum. 7047
ruttare !(«/. 7011
rutto ital 7012
ruvido ilal 7020
ruvistare jta?. 6901
ruvistico ital 4810
ruxada cnf. 6983
ruxar cat. 6983
ruym afrz. 277. 6956
ruyn n/rr. 277. 6956
ruzor prov. 7015
ruzzare ilal. 7965
ruzzolare ita?. 6997
rythmc fr:. 6909
sa prov. cat. 2756
sa- .span. 7851
sa rum. 7440
saar ptg. 7139
saas ap--'. 7071
sabado span. ptg. 7i)53
sabana span. 7052
aabandija spa«. 7409
sabanilla span. 7052
Roiiianisclies Wortvorzoiclinis.
105
saltSo pt(j. 7150
sabata prov. 7143 '
sabbadu sard. 7053
sabbato ital. 7053
sabbia ital. 7058
sabbiono ital. 7057
sabe rtr. 7149
sabejo span. 7340
sabeussa prov. 714G
saber prov. eat. sp. ptg.
7147 I
sabi cat. 7149 [
sabio it. sp. ptg. 7149
sabi-s prov. 7149 1
sabiu sard. 7149
sable frz. sj). 7054. 7058.1
7572
sablon /")•-■. »;^. 7057. 7058
sablun rtr. 7057
sabfi cat. 7150
saboeiro ptg. 7151
sabo-s jirov. 7150
sabot /Vr. 2181. 7143
sabotar prov. 7143
saboter frz. 7143
sabotier /V^. 2181 ,
sabre frz. 7054
sabrenas frz. 7148
sabretache /Vi. 7054 i
sabuco spati. 7055
sabueso span. 7349 '
sabujo ^^fj;. 7349 i
sabulo span. 7058 I
sabura rum. 7059 i
saburra ital. ptg. 7059
saburre frz. 7059
sac /'ri. 7062. 7063
sacabuehe span. 7061
sacaman nprov. 7064
sacar «j^a»;. pt»/. 7062
saccader frz. 7912
sac-eager frz. 7062
saccente I'fa?. 7145
saccheggiare ital. 7062
sacco jfa?. 7062. 7063
saccomanno ital. 7064
saebar span. ptg. 7161
sacliier afrz. 7062
sacho s;;an. ^jfi/. 7162
saciado span. ptg. 7179
saciar span. ptg. 7175
saciedad span. 7174
sacicdade pf^/. 7174
saco span. ptg. 7063
sacomano span. 7064
saeramentar s;j. ^j*;/. 7066
sacramentare ital. 7066
Sacramento ital. spi. pitg.
7066
sacrare ital. 7068
sacrato ita?. 7067 ,
sacre frz. sp. ptg. 1642. '
7065. 7068 1
sacre frz. 7067
saerer frz. 7068
sacro it. sp. ptg. 7065
sac-s prov. 7063
sacudir span. 7911 f.
sade a/"r^. 5012. 7144
sadio 2)tg. 7112
sadol prov. 7179
sadrcia prof. 7180
sadul rtr. 7179
saeta span. 7081
saetear spa«. 7083
saetta ital. 7081
saettare (Vn/. 7083
saettiere ital. 7082
safFiro ital. 7155
safio j><(7. 3555
safe ptg. 7119
safondar a?<sp. 7863
safre frz. 7076
sage frz. altspan. altptg.
7149
sageata rum. 7081
sagena iVa/. 7079
sagerida span. 7180
sagesse /"r^. 7146. 7149
sageta cat. 7081
sageta rum. 7083
sagetator rwrn. 7082
saggio ital. 2868. 7149
sagi cat. 7080
sagin cnf. 7080
sagina ital. 7186
sagin-s ^jrov. 7080
sagire iJa?. 632. 7186
sagittairo frz. 7082
sagittar prov. 7083
sagittario !<a2. 7082
sagont rtr. 7335
sagradn i«. sjh ptg. 7067
sagramen-s ^rof. 7066
sagramentare ital. 7066
sagramento ital. 7066
sagrar pri-. sj;. ptg. 7068
sagrason ^«-oc. 7068
sagrin ital. (dial.) 7078
sagro ital. 1642. 7065
saguggio genues. 2864
sagiij piemont. 2864
sahir neuptg. 7094
saho cnt, 7176
sahuco s/;aH. 7055
sahumar spa«. 7931
sahus prov. 7349
saia prov. ptg. 7077
saibrSo pigi. 3687
saibro ptg. 7058
saie frz. 7077
saieta proi\ 7081
saiete afrz. 7081
saiette n/'ri-. 7081
saigner frz. 7131
saigneus frz. 7133
saillar proc. 7086
saillir frz. 7094
saim «/>.-. 7080
saime ital. 7080
sain afrz. sp. 7080. 7141
sain afrz. 7070. 7080
sain-doux w/'r^. 7080
sainete span. 7080
saino ital. 7936
sain-s jjroc. 7080
sain-s prov. 7124
saint /rr. 7124
saintete frz. 7123
saintsa rtr. 48
saint-z pcur. 7124
sain-z prov. 7124
saio ,s;jaji. ptg. 7077
sairement a/"rz. 7066
sais prov. 1476
saisine /"r^. 7186
saisir frz. 632. 7186
saison franz. 7143. 7176.
7751
saive afrz. 6598. 7149
saja ital. 7070. 7077
sajar «pan. ptg. 1687.
7213
sajo tin/. 7077
sal rtr. sp. ptg. 7089
sala ital. prv. span. ptg.
951. 7088
sala rum. 7088
salada span. ptg. 7089
salade frz. 1465. 7089
salairc /Vs. 7090
salaja ital. 7090
salamoja it. 5486. 7099
salamura r«»i. 7099
salapita it. (lucch.) 7104
salar prov. yj. pt»;. 7089.
7101
salare ital. 7089. 7101
salario ital. 7090
salassare itaZ. 7127
salavo ital. 7102
saloe it. rum. sp. 7096
salceda span. 7092
salcet CMm. 7092
salceto ital. 7092
salehicha sp. jHg. 4437.
7106
salciccia «Ya?. 7106
saleio ital. 7096
saldare ital. 7592
saldo itai. 7593
sale it. frz. 7089. 7102
saler frz. 7089. 7101
salgueiro ptg. 7096
salhir pror. 7094
salice ital. 7096
saliceto itai. 7092
salie rum. 7115
saliera ital. 7090
saliere /"rz. 7089. 7090
salir 2»'ov. span, altptg.
7094
salire ital. 7094
salitra rum. 7100
salitre spa)i. p<(/. 7100
salitro span. 7100
sallar prov. 7086
salle /rs. 7038
salma ital. sjyan. 7084
salmastro ital. 7098
salmorra ca*. 5486. 7099
salinor(r)ejo span. 5486
salmoura pf*?. 5486. 7099
salmuero sp. 5486. 7099
salnitre proi\ cat 7100
salnitro ital. 7100
salop frz. 7551
salope />5. 7551
salorge frz. 4001. 7097
salpare ital. 2874. 7168
salpedrez .<p(H(. 7103
salpelre frz. 7100. 7103
salpicar prov. .span. ptg.
7091
sal-s prov. 7119
salsa i<a/. prov. sp. ptq.
6098. 7107
salsapariglia ital. 71ii7.
7166
salsepareille franz. 7107.
7166
salsiccia itaZ. 4437. 7106
salsitja cat. 4437
salta rum. 7108
saltar span. ptg. 71os
saltare (<n/. 7108
saltat rum. 7110
salto J*. span. ptg. 7109.
7110
salud span. 7111. 7113
saludar pror. cat. span.
7113
saluer frr. 7113
salut frz. 7111. 7113
salutare ital. 7113
salutatiu-s pjof;. 7112
salute ital. 7111
saluto ital. 7113
salut-z proy. 7111. 7113
salva ptg. 7115
Salvador prov. span. ptg.
7114
salvage span. 7467
salvagem ptg. 7467
salvaggina ital. 7467
salvagina sp. ptg. 7467
salvaire pcoc. 7114
salvano ital. 7466
salvanori rtr. 7118
salvar prv. sp. ptg. 7117
salvare ital. 7117
salvatge proi\ 7467
salvatico ital. 7467
salvatore ital. 7114
salvezza ita/. 7116
salvia it. prov. sp. 7115
salvie rum. 7115
salvietta ital. 7423
salvigia j'tai. 7116
salvo it. sp. ptg. 7119
salv-s prov. 7119
samaciu-s pror. 7098
saman rum. 7471
samami rum. 7472
samarra sard. 2776
sambata rum. 7053
sarabene sard. 7134
sambuco ital. 7055
sambue afrz. 7120
samedi /rj. 7053. 7143
samit proi'. afrz. 3944
samitarra ptg. 1880
sampogna t«aZ. 7988
san it. sp. 7124. 8034
Sana span. 4326. 7136
sanar span. 7139
sanare ifaZ. 7139
sanatate rum. 7137
sanatos rum. 7141
sanca prov. 7204. 8925
Kiirting, lat.-roin. Worterbuch. (Wortvurzeichnlsse.)
lot;
KiiiiinniKrlii'K Wortvor/iuirliiiiK
SMiirh oil. 7184
Rnno(li)ior altfram. 2!M'J.
7138
sniu-ir />.-, 7t)20
saix'Inr prov. "Uil
sanrnos prnv. 71ll;l
811IU-.' I'tij. 7J<U. S'fjr)
(wntMchiir «;m»i. 73(iO
nam*-* /iror. 7184
Sunoy />.-. 7(520
samliil /r.-. 7140
samlftlo fn. 712«. Ht)24 i
sandnlia «;>. ;)(/;. 7121)
sanilnlo itat. 7\2ti
sanilal.i it. sp. i>tt). 7140.
8024
isainliHV }it)i- 712.')
santlpjar piii. 'V2!>
sanilcii ptg. 7125
snnder. spitn. 712")
xanilia /itti. 7126
sainliti- /ifi;. 7125
sandio sjian. 7125
sano af'r:. 7989
sanefn /)((/. G(i
sanctat-s jiror. 7137
sanfonlm ;/<<;. 7988
sant; frz. 7134
singo I'Kiii. 7134
.sftnpcra rum. 7131
sangoros rum. 7133
sang-fToiil /K'. 7134. 7373
sang-goi /rj. 3712
sanglant fr:. 7128. 7130
sanglo />.-. 1889
sanglcr /Vj. 1890
sanglier /Vr. 7486
sanglot /r.-. 7485
sanglotar prov. 7484
sanglut rtr. 7485
sangnar proi;. 7131
sangrar cat. .■ip.ptri. 7131
sangre sjkdk 7134
sangsuo /'rr. 7135
sangue ital. ptg. 7131
sanguesuga ptg. 7135
sanguigno i(a/. 7130
sanguijuela xpatt. 7135
sanguileixado nltptg. 7127
sangiiin />z. 7130 "
sanguinare itnl. 7l:!l
sanguinario (<o/. 712!)
sanguinoo span. 7130
sanguinha ^ifiy. 7130
sanguinho ptg. 7130
.■sanguino spntt. ptg. 7130
sanguinolente ita/. 7132
sanguinolento .span. ptg.
7132
sanguines prov. cat. 7133
sanguinoso ital. sp. ptg.
7133
sanguisuga ital. 7135
sanha p<i?. 4326. 7436
sanidad span. 7137
sanidade ptg. 7137
saniester r(r. 7489
sanita ital. 7137
sanitat cnf. 7137
sano itaJ. fpan. 7111
nuii-s /)ii)r. 7121
«anH fr:. 74H1
HariHa Hal. 7121
Siinmiii fr:. 7476
snn8i>nni'l /c.'. 7476
sunt c.if. 7124
sunt n/m. 7124
Aantat-z priir. 7137
Kjuit.' fr:. 7137
Kantiguar .«/miii. 7122
snntita Hal. 7123
«anto i/. up. pig. 7124
santorpggia ifd/. 7180
.sant-/. prnv. 7124
sK.. ptg. 7141. 8034
saonar /iror. 7152
sa(irra pror. 7059
saiml afrz. 7179
sap ;)»■<)('. (i/V.. 21.S1. 7156
sapa noil. 7153
siipata ptg. 21SI. 7143
sapatoirn ptg. 2181
sapo fr:. 7153
snpcic afr:. 715(i
sapcr /"i;. 7153
sapcrc ital. 7147
sapcnr fr:. 7153
saphir /rz. 7165
saphira ptg. 7155
sapido lYnJ. 7144
sapicncia sp. ptg. 7146
sapiente Hal. 7145
sapionza tfnZ. 7146
sapin fr:. 7154
sapo span. ptg. 7384
sapon rum. 7160
saponajo, -a i('i/. 7151
sSponar riiiii. 7151
saponaria ital. 7151
sapono ital. 7150
siiponi rum. 7152
sappiento ital. 7145
sap-s prov. 7156
sapto yjror. 7053
saquebutp frz. 7061
sara rMiii. 7101
sarabanda ital. ptg. 7398
sarabande /rr. 7398
saracco ital. 7401
saracincsca i<u/. 1338
saraiva pig. 3744
saraivar pf^. 3744
saramentare altit. 7066
saramcnto altit. 7066
sarao pii/. 7395
sarar rtr. j)tg. 618. 7139.
7415
sarau ptg. 7395
sarbed rum. 4327
sarcelle /Vr. ISOO. 6568
sarchiare Hal. 7161
sarchio ital. 7162
sarcia .«^jan. 7158
sarcina altit. altptg. 7158
sarcina rum. 7158
sarcina ri/wi. 7158
sarcler frz. 7161
saiclet /rz. 7162
sarco span. ptg. 7402
sarcoii afrz. 7160
7166
Klinl» /lI'ilO. 71li3
Hanlas /)(;/. 4755
sardi' 11(111. 7164
Hardtdla tial. 7164
sardina Hal. span.
sardine ^V.-. 7165
sardinlia pig. 7lti5
Rari» I'HHi. 7089
sarga span. pig. 7402
Hargano Hal. 7402
sargo fr:. 7402
nargpnto pUj. 7422
sargiMito sp. pig. 7422
sargia ital. 7402
sargina I'fa/. 7402
sari ridii. 7094
«arica rum. 7402
sarja cat. 7102
sarjar span. 16.S7. 7213
sarkoiiil afrz. 7160
sanna i'hhi. 7991
sarna cat. Sji. ptg. 7167
sarnacaro ital. 7668
sarnicalo .i/hiii. 1809
san'i (fut.) ital. 7342
sarpa rum. 2874
sarpii ridH. 7168
sarpar cat. ptg. 2874
sarparo ital. 2874. 7168
sarpe fr:. 7168
sarpuncl riini. 7410
sarqueu afrz. 7160
sarracina ,«;i«ii. 831
sarrafar ptg. 7213
sarraja sp. 7169. 7414
sarrar jjroy. 7415
sarrau frz. 7402
sarreau frz. 7402
sarria ^jit. trit. s]). 7087
sarrio a/r*. 7087
sarrietto /'«. 7180
sarro ca<. 2204
sarrot frz. 7402
sarta .ipan. 7416
sarta i^tfl. 7170
sartSa j)tg. 7170
sartagcm ;*((/. 7170
sartania ital. 7170
sarta(n)-8 prnv. 7170
sarto jJa/. 2876
sarten span. 7170
sartic i«a/. 2875
sartics afrz. 2875
sartir nprov. 7417
sartoju i<n/. 7162
sartore ital. 7171. 8021
sarut rum. 7113
sariita riiin. 7113
sas nfrz. 7071
sa-s j)ror. 7141
sasanta rtr. 7435
sason ital. 7176
sastro .s^an. 7171. 8021
satge-s pror. 7149
satin rum. 7177
satoUo ifn/. 7179
satiil iMiii. 7179
.saturagem jitg. 7180
.«atiireja Hal. 7180
saturno Hal. 7181
siituniii ifii/. ('/ill/.) 71H1
sail iiim. 7508
sanco fr:. sp. 7096. 7107
Huucli cat. 7055
sanrittsu fr:. 4437. 71011
saiieisson fr:. 7106
Hauco x;i(iii, ptg. 7055
I sanc-K pror. 7055
j BandnvB<i /i/'/. 7113
I saudado ptg. 7696
saudar pti/. 71 13
t saiide ptg. 7111
I saiidoRo pit/. 7696
I Biuif /I--. 7119
sango fr:. 7115
sanlo frz. 709()
sauma ;)iv)i'. 7084
saiiraarho afrz. 7098
sniiniatro /re. 7098
sauniicra jirov. 7085
I saumioro prnv. 648(1
saiiniier-s yinii'. 70H5
, saiimuro frz. 5486. 7099
saung rtr. 7134
saupondror frz. 7105
savire /Vj. 7183
sauro ital. 7183
saurra .larrf. 7059
saur-8 prov. 7183
8au-8 prov. 7089
siiiis a/"i". 7349
sausissa prov. 4437
saussaio /i". 7092
saut frz. 7110
sautar prov. 7108
sauter /K-. 7108
eauterellc frz. 4873
sautz ;«oi'. 7096
saut-z prnv. 7110
sauvage frz. 7467
sauvagine a/'rr. 7467
sauver frz. 7117
sauveur /'rr. 7114
sauz span. 7096
sauzeda prov. 7092
sauze-s ^jroc. 7096
sanzgatillo span. 1740
savair r/i-. 7147
savai-s, -a pror. 7073
savana span. 7052
savant />^. 7145
savate frz. 2181
savator frz. 7143
savateric /'w. 7143
savaticr frz. 7143
save r(r. 7147
savel nprov. 7056
savena jirov. 7052
savene a/"rr. 7052
savens rtr. 7866
savetier /"r^. 7143
saveu nprov. 7056
savoir frz. 7147
savon /'i^r. 7150
savonca ital. 7151
savonner />x 7152
savonnier frz. 7151
savorra ital. 7059
savu galloital. sidl. 7052
saya Cfit s/khi. 7077
Ronianisches VVortverzeiclinis.
107
sazuo ply. 7171). 7751
saziaro ital. 717")
saziota ital. 7174
saziua jjioc. 7180
sazio ital. 3151. 7177
sazir jjroo. 632. 718(i
sazon span. 7176. 7751
saz6-s prov. 7176
sbaffiare ital. 5867
sbagliare ital. 1058. 3071
sbaglio ital. 1059. 3071
sbaldeggiare ital. 1008
sbaldire ital. 1008
sbalengh ladiii. 7557
sbalincii ronuKjn. 7557
sbarazzino pi.?. 1060
sbarcare lYaA 2593
sbasi comask. piem. lOG.')
sberluciaro ital. 1202
sberoia i7a/. 3945
sbiasciai said. 1169
.sbieco itciZ. 5692
sbiera rum. 1019
sbiesfio ital. 1169
sbiettare iVa/. 31
sbigottire ital. 1175
sbillacco jto?. 1200
sbiluciare ital. 1202
sbirro ital. 1188
sbonzolare itd?. 2983
sboruia ital. 2750
sbranarc tVn?. 2882
sbrattare ital. 1322
sbreccare ital. 1324
sbregar I'ener 1324
sbrizzare ital. 7706
sbrjja win(7. 1352
sbroscia ital. 1361
sbruffare ital. 3332
sbiilimo i<a/. 1409
sbura rum. 3077. »308
sburaci rum. 3077
sbutari si'ci7. 8811
scabbia ital. 7189
scabbioso j'toZ. 7190
scabino itaJ. 7517
scacchiere ital. 7223
scaccliiero i<«7. 7223
scaccie ital. 7218
scacco ittt/. 7223
scaohicchio ital. 1451
scade rum. 2884
scadella lir. 7322
scadere ital. 2884
scadin rir. 1724
scafardo ital. 7210
scaflfa sicil. rtr. 7221
scaffale lia?. 7221
scaffo (jenues. 7221
scafilo ital. 7516
scaglia ((a/. 7512
scagliare ital. 7512
scala ('(a/, prov. 7194
scalabrono itn?. 2233
scalcie rum. 1515
scalco t(a?. 7513
scalda rum. 2886
scaldar rtr. 2886
scaldare tta/. 2886
scaleo ital. 7195
scalere (V'l/ 7195
soaltiru ital. 7213
scalfitto /(,(/. 7213
seal mo ital. 7196
scalogno ital. 79G
scalpitaro (7a/. 1496
i scaltrezza ital. 7200
scaltrire ital. 7200
scaltro i7a/. 7200
scamii rum. 7721
scama rum. 7722
scainbiare i7a?. 2889
scambio ital. 2889
scamos r«»i. 7723
scam pare ital. 2890
soancia ital. 751i
scandagliare tVoZ. 7206
scandaglio ital. 7206
seaiuialo fw. 720S
scaiulalezzare ital. 7207
scandaliser frz. 7207
scandalizzare (7a/. 7207
scandalo (7a/. 7208
scandella (7n/. 7205
scandigliare (7a/. 7206
scandola venes. 7209
scandura rum. 7209
seannello (7a/. 7203
scanno ital. 7203
scansia i7a/. 7514
sciinta. rum. 7267
scanteia ram. 7269
scanteiu rum. 7268
scapa rum. 2894
scapitare ital. 2893
I scapito (7a/. 2893
scapolare (7n/. 1635
soapolo ital. 1635
scappare i7a/. 2894
scappia (7rt/. 7187
scappiere it. (ehian.) 7187
; scappino ital. 7521
scara rum. 7194
scarabone j7a/. 7212
scarafaggio i7a/. 7212
scaraffare (7a/. 7262
scaramuccia ital. 7526
scardassare ital. 1660
scardo i7a/. 1660
scarica, -o i7a/. 2594
scaricare (7a/. 2594
scarmigliare (7a/, 1669
searmo ital. 7196
scarnare (7a/. 2895
scanio (7a/. 2895
Scarpa (7a/. 2897. 7521
scarpar rtr. 2597
scarpellare (7a/. 7197
searpello ital. 7198
scars rtr. 2898
scarso (7a/. 2898
scartabellare (7a/. 1832
scartabeUo (7a/. 1832
I scartare it. 1832. 3007
j scarter modems. 2900
scarto (7a/. 1S32
scaruzzicare aret. chian.
1830
scarzo ital. 2898
, scatola i7a/. 7220
7379
scatore (7u/. 7200
scatrosciu ital. 2697
scauii rum. 7203
sc4iinel rum. 7203
scavaro ital. 1765. 2904
scavazione (7a/. 2903
scavi ital. 1765
scavitolare (7a/. 1615
scavitolo (7a/. 1615
scavo J7a/. 2904
sceau nfrz. 7457
scoda (7a/. 7230
scegliero ital. 2939
sceller frz. 7456
scollioo (7a/. 7529
seemare t7a/. 7367
scemo ital. 7368
scempiare (7o/. 7475
scorapio (7a/. 2341. 7475
scena (7a/. pit/. 7192
scendere (7a/. 2511
scene frz. 7192
sceptre frz. 7215
sceptro sjHtn. ptq. 7215
scernere ital. 2596. 2905
scerpare ital. 2597
scesa (7a/. 2511
scetro (7a/. 7215
scettro (7a/. 7215
sceverare (7. 3015,
scevero i7a/. 3015
scevrare (7. 3015. 7379
scevro (7a/. 3015
schancio (7a/. 7981
schangiar rtr. 7514
schasfihun rtr. 7176
sohrdualgiar rtr 2937
scheda i7a/. 7230
scheggia (7a/. 7238
scheggio ital. 7238
scheletro ital. 7214
schella 77r. 7525
schelm rtr. 7234
sehencire i7a/. 7981
scherano r7a/. 7518
scberma (7aZ. 7536
schermare it. 76'io. 7536
schermire (7a/. 7535
schermlir modenes. 3059
schermo (7a/. 7534
schermugio (7a/. 7526
schernire t7a/. 7527
selierno (7a/. 7527
scherzare (7a/. 7237
scherzo i7a/. 7237
scbgiaffeir rtr. 7222
schiaccia (7a/. 2956
schiacciare (7. 2956, 4541
schiaffare ital. 4543
schiaffeggiare (7a/. 4543
schiaffo ital. 4543. 7244
schiancio (7a/. 7981
schiantare it. 864. 2907
schianto (7. 864. 2907
sehiappa (7a/. 4543
schiappare (7a/. 4543
schiarare, -ire (7. 2909
schiarea ital. 2909
schiatta ital. 7547
schiattaro (7a/. 4543
I scliiariua (7a/. 7275
schiavino (7a/. 7517
schiavitii (7a/. 742(1
schiavo (7a/. 7275
schiccherare (7a/. 1452
schidione (7((/. 7688
schidone (7a/. 7688
schiena (7a/. 7530
schiera (7a/. 7518
schiotto (7 a/. 7548
! schifare ital. 7538
schitiar rtr. 7442
schifo (7a/. 7532
schig )•()•. 3024
scbimb rum. 2889
schimba rum. 2889
schimbecio (7a/. 7555
scbimbeseio (7a/. 7555
schina sard. 7530
sehincio (7a/. 7981
schinco j7a/. imundartl.)
7531
scbiop rum. 1966
schiopa rum. 1960
schioppare «7«/. 7277
schioppo (7a/. 3356. 7277
schippire (7a/. 7558
schiratt friaul. 7314
scbirru sard. 7314
schisme 7ifrz. 7241
schit comask. 7539
schito cenez. 7539
schitto iieap. 7548
schiudere it. 2599. 2910
scbiuma (7. 7313. 7712
schiumare (7a/. 7713
schiumoso ital. 7714
scbivare (7a/. 7538
schivir rtr. 7538
schizzare (7a/. 7231
scbizzer modenes. 7240
sehizzo 27a/. 7231
schliett rtr. 7548
schular rtr. 7442
schumel rtr. 3639
scia (7a/. 7330
scia lomh. 2756
sdabecco (7a/. 7219
sciabica (7a/. 7219
sciabla ital. 7054
sciabola (7a/. 7054
sciabordare (7a/. 755(1
sciacquare it. 2873. 8872
sciadatto aret. 2865
sciagattare (7a/. 7912
sciaguattare (7. 2873. 8872
sciagurato (7. 325. 2876
scialacquare (7a/. 2952
scialare (7a/. 2951
scialbare (7a/. 2869
scialeguarc (7a/. 2951
seialuppa (7a/. 7561
sciamare (7a/. 2871
soiarabottare (7a/. 7550
sciambrottare (7a7. 7550
sciame, -o (7a/. 2871
, sciamiaea (7a/. 1536
' sciamito i7a/. 3944
sciancato i7a/. 2872
scianto (7a/. 2951
Ids
Roniniiinchcfi Wortvonoichnis.
«■iii|iiclo iMf. ailit i:<>7.
S7tiJ
siiaro itnl. TSSO
srinrp» itnl. 7'J2S
Hoinrni ilnl. S',)27
scinrraro ilitl. S927
si'intta ital. 1740. 1643.
r>21U
.sciatto ital. 2805
.soiaiirnto i7. 325. 2870
sculdioari sicil. 2^>15
scio /r:. 733«
scicnco />*. 72(i6
srionria cut. jitij. 7201)
acionsa prnv. 72Gfi
sciontaro i/n/. 2943
gcipiiza i7ii/. 72t!l!
soicr ii/'r:. 7330
ecilacea i7(i/. 7644
srilin^a ital. 7!>9(l
soilin^iia);n»lo i(a/. 7877
scilin^unrp ital. 2940
scilivato Hal. 4861
scilocoo iVn/. 7260
scini cfiJ. 2376
scitnia I'M/. 7469
scimitarra ital. 1880
scimmia ital. 7469
scintilla it. prv. pt().'i26B
scintillar ptr/. 7269
scintillarc lYo/. 7269
sciooro ital. 3026
sciogliere I'/ii/. 301G
sciondolare ital. 30()9
sciornare i((i/. 3017
soiopcraro ital. 2968
scioporato ital. 2968
sciopcro i7n/. 2968
sciopcronc ital. 2968
sciorinare ital. 2878
aciorre iVn/. 3016
• sciovernarsi ital. 2953
scioverno ifdi. 2953
scipare ital. 3012. 7494
soipido ital. 3010. 4327
sciringa ital. 7990
siciroeco i7n/. 7260
sciroppo ital. 7226
scisma lY. prv. ptg. 7241
sriiignolo jfn/. 7487
sciupare it. 2631. 3012
scivolare it. 1873. 7554
sclap friauh 4543
sclapa friaul. 4543
scoala rum. 7251
scoarta nim. 2212. 2924
scoate rum. 2932
scoccare ital. 1972
scodare i(a/. 1744
scodella ital. 7322
scoglia ital. 7693
sroglio i7a^ 7279
soojatto ital. 7314
scojattolo i(«/. 7314
scolajo ital. 7252
.?colar rum. 7252
scolare ifa/. 7252
scoler rum. 7252
scolpire ifn/. 7315
soombiccheraro itnl. 210G
I M'oiiibiiKllarc ilul. 1410
i>ronil)iijnn< i(<i/. 1410
sooitinii'ttort' Hal. 5S95
Kfoinpiii/.aro i/n/. 2057
Rivncliigarsi ital. 2(Hi2
Hfoiii-iart» ital. 2917
8(1111 tiggcrii iVd/. 2919
8i'0]i rum. 7287
scopa i7(W. 7283
soopari' Hal. 728(i
scojio ital. 72S7
sooppiare i/n/. 7277
scoppio i(<i/. 7277
scopriro Hal. 2G01
sciir picmont. 333
scoroaro ifn/. 2914
sroroiaro i7(i/. 2930
scoroio ital. 2930
seoreggia I'/ii/. 2205
scoroggiatn ital. 2205
scorgerp ital. 2206
scoria i7a/. 7289
soorie frs. 7289
soornare i7«/. 2923
scorno ital. 2923
Scorpio rum. 7290
scorpion jji-oi'. /'it. 7290
scorpiono ital. 7290
scorrcre Hal. 2929
scorta (<n/. 2206
scortarp it. 2206. 2359
scorticarc H. 2212. 2924
scorto I'to/. 2360
scortosi rum. 2924
sporza it. rtr. 2212. 2924
scorzar rtr. 2212. 2924
scorzare i7. 2212. 2924
scosir altcat. 4532
8C0SS lamb. 7295
scosso lYa?. 2932
scotolarc ital. 7323
scotta it. 2913. 7294
scotto »«. 7291
scozzone it. 1982
scraechiar rtr. 2925. 4017.
6626
scraffiri .<iard. 7213
soranna iV. 7298
scrasuoir rtr. 4574
screme (7. 3000
screpolare H. 2926
screpolo H. 2926
scriecio i<. 7302
scricciolo it. 7302
scrie rwm. 7301
scrigno it. 7303
scriitor rum. 7304. 7305
scriitura ri<m. 7306
serima sicil. 2604. 7536
scrimolo it. 2604
serin nim. 7303
scrittojo it. 7305
scrittore H. 7304
scrittorio j<. 7305
scrittiira it. 7306
scrivano j<. 7300
scrivere it. 7301
seroafa rum. 7309
scrofa it. 7309
scnipolo it. 7311
Krriipulr /K-. 731 1
scrnpulo it. 7311
RiTulinaro it. 7313
snulaji) i7. 7321
siMidclla nltU. 7322
scudicro i'(. 7321
scHilo i(. 7326
Rciirna ir. 4591
scnflina it. 727H
sciifundii rum. 7866
8ciii|ii, -a rum. 2921
scida rum. 2914
siMilpU'ur frz. 7316
Bciilpturo I'r;. 7317
spiiltoro if, 7316
siMiItiira it. 7317
sciiida i/. 7251
sciiotcre it. 2932
sciirat rtr. 7314
sciiro if. 7337
sciirgp rum. 2929
scuriaila if. 2922
spiinna rum. 2920
sciirraccio if. 2182
sciirt rum. 2360
s-curtcz rum. 2359
scusare if. 2931
scut rum. 7325
scntar rum. 7321
scutiira n/Hi. 2934
sdi'ciri .«an/. 2412
sdpgnare if. 2(>06
sdegno if. 2606
sdcntare if. 2936
sdigiunarc it. 2(i09
sdrajar.si if. 2628. 7805
sdroao rum. 7827
sdrucciolare it. 2630
sdrucciolo if. 7828
sdruciro it. 2129
sdrulicare it. 7828
sdrumica rum. 2935
sdruscire if. 2129
se- prov. frz. 7851
se it. rum. prv. frz. cat.
sp. ptg. 7440. 7934
se rum. 7353
sea prov. 7340
seamina rum. 7364
.sear rum. 7354
seara rum. 7419
searbii rum. 7420
seau />^. 7457. 7501
sebe ptg. 7381
scbeli-s prov. 7572
sebellir aifs/j. 7380
sebcr rtr. oberit. 8950
sebissa pror. 7381
sebo if. s^j. jjtg. 7326
sec jjrov. /rz. cat. 7449
seca s;)a«. 7351
seca rum. 7448
sccacione rum. 7446
secar prov. sp. ptg. 7448
secara rum. 7327
secare ital. 7330
seccar caf. 7448
seccaro ital. 7448
seccatura ifaZ. 7448
spccazione ital. 7446
828
spcclilii ildl. 1M)7
scpi'liiii ifd/. 7507
«.'.■rliitii itnl. 7447
spcci) Hal. 7149
spi-pra ri(Hi. 7462
socore rum. 7451
8PC08HO (fa/. 7328
BPcutjl rum. 7447
8.'tIip /K-. 7383
si'clipr /"»-.'. 7448
8i<('licrpK8o fr;. 7447
si'cliusso a/Vf. 7447
seclioii afrr. 7429
.toclu rum. 7069
8CP0 .s/idii. yifd. 74tlt
Bccodro priir. 791 1
socolo Hal. 7069
8ocond /')•;. 7336
secondo ital. 7335
socouor fr:. 7911. 7912
S0COU8SC /rr. 7911
secret rum. fr.:. cat.'.V.U
socri'tairo frz. 7331
secroto if. sp. ptg. 7331
secret-z prov. 7331
spcta span. ptg. 7332
se(^te frz. 7332
secul rfr. 7069
seculo ptg. 7069
secure ifa/. rum. 7337
scd cdf. .v/jdH. 7504
sella jiriiv. sp. ptg. 7070
sedano Hal. 7352
sodas jirov. cat. 7071
scdda ft-arf/. 7363
sede rum. 7342
sede ptg. 7604
sedela ifnJ. 7501
sedere ital. 7342
sedia ifni. 7342
sedimento ital. 734")
sedio ital. 7342
sediuola ifd/. 7342
sedizione Hal. 7346
sedla ladin. 7507
sedme a/^rr. 7388
seduire frz. 7347
sedurre if«/. 7347
sceillier afrz. 7502
Slid d/r*. 7457. 75(tl
seor span. ptg. 7342
sefe ptg. 7142
sega ital. 7330
segal »fr. 7327
segale Hal. 7327
segar ;)rof. sp. ptg. 7330
segare ifd/. 7330
seggia ital. 7342
seggio ital. 7342
seggiola ifd/. 7342
segier afrz. 7344
segle-3 ^ror. 7069
segn rtr. 7460
segnaro if. 7131. 745!)
segno Hal. 7460
sego ital. 7326
segol Cdf. 7327
segola ital. 7327
segon Cdf. 7335
segondo sp. ptg. 7335
Romanisches Wortverzeichiiis.
lOil
segoiidu ■<aid. 7335
segon-z ]}rov. 733o
segra maildnd. 7327
segre prov. 739-t
segretario ital. 7331
seguel-s prov. 7327
seguentre pror. 7893
segugio ital. 7349
seguir pvov. sp. ptg. 7394
seguire ital. 7394
segaitaro ital. 7394
segim .s^jnu. 7334 iV
segur ea^ s;j. 7337. 7339
segura ptg. 7337
seguran prov. 7336
segure p(r/. 7337
segnrelha ptg. 7180
segureza ptg. 7338
seguridad s^mh. 7338
seguridade ptg. 7338
seguro syjd». ptg. 7339
segur-s ;}rof. 7339
sehn afrz. 7055
sei ito/. rtr. afrz. 7434.
7504. 7934
seif (ifr^. 7381
seiff r<r. 7381
seigle frz. 7327
seigner prov. 1888
sell piemont. 7327
seille «/"i-j. 7507
seillier afiv. 7502
sein /V^. 7460. 7491
seine frz. 7079
seme a/r^. 7503
seio 7J?(/. 7491
seir frz. 7419
seira p*^. 7087
seis prov. sp. ptg. 7434
seisar jjfr/. 7272
seise(n)-s prov. 7438
seiv rtr. 7326
seiva ptg. 7142
seisanta cnf. 7435
seixo ptg. 7462
sejour /r5. 7858
sekuiit rtr. 7335
sel rtr. frz. 7089
selce ifa/. 7462
selga ptg. 830
selh prov. 7507
selha /Jrot. pJi;. 7507
selhar pror. 7456
selhos ptg. 7487
selh-s proi). 7457
selievs-8 pirov. 7354
sella «tn?. prov. cat. ptg.
7353
sellajo ital. 7354
sellar span. ^if;;. 7355.
7456
sellare ital. 7355
sella frz. 7353
selleiro p((/. 7354
seller cat. 7354
seller frz. 7355
sellier /'r-'. 7354
sello spa», ptg. 7457
sello cat. 7457
selon n/V-. 7334
selonc afrz. 7334
! selva it. rtr. pro. sp. ptg.
' 7465
selvagem ptg. 7467
selvaggina ital. 7467
selvaggio (t«/. 7467
sel vagina ptg. 7467
selvatico ital. 7467
solve (i/r.-. 7465
selvo ital. 7935
seui pti/. 7481
sema lon}b. 7356
semaille frz. 7363
setuaine /■r^. 7387
semana span. ptg. 7387
semaque frz. 7563
I seniar prow. 7367
! serabel rtr. 7473
I sombeli-s prov. 7572
sembiante ital. 7472
.sembiare t<<i?. 7472
semblable frz. 7471
semblant /V.;. 7472
sembiante span. 7472
semblan-z prov. 7472
semblar pror. cat. span.
7472
senibler /Vi. 7472
semble-s pro». 7471
sembrador cat. sp. 7362
serabradura .spnn. 7363
serabrar cat. neusp. 7364
sembrare ital. 7472
semeador pt^. 7362
semeadura ptg. 7363
seniear pti/. 7364
semedi afrz. 7053
, seniejante span. 7471
' semelhaute })tg. 7471
semelhar prof. pf*/. 7472
semelle frz. 7143. 7859
seraenaire prov. 7362
semenar pror. 7364
semon^a alicat. 7357
semence frz. 7357
semensa pror. 7357
sementa ital. 7358
seraentar sp. pf(/. 7359
sementare j'ta/. 7359
semente ital. ptg. 7358
.semenza ital. 7357
semenzire I'tnZ. 7359
semer frz. 7364
semer a/'r^;. 7367
senieur frz. 7362
, semida sard. 7365
semillant /"rs. 7879
semille afrz. 7879
st-miller frz. 7879
si'ininaire fr^. 7361
seminare ital. 7364
seminario ita^ 7361
sSminator rum. 7362
seminatore ital. 7302
seminatura i'ta/. 7363
sSminatura rum. 7363
seminta rwTn. 7357
semma lomh. 7356
semn rum. 7460
semu;i r«»H. 7459
I semuar prov. altap. 7364
; serao altit. 7368
semola it. sp. ptg. 7470
I semoule frz. 7470
semper s«rd. 7369
semplice ital. 7473
sempliccllo ital. 7473
seinplicita t'ta?. 7474
senipro it. rtr. prv. afrz.
cat. ptg. 7369
seni-8 prov. 7368
semu sard. 7460
sen rtr. afrz. si)an. ptq.
838. 7370. 7460. 747S
sena ital. span. 7370
seiia span. 7460
I senapo ital. 7479
sefiar span. 7459
senau /ra. 7569
senehar prov. 1890
sencillo sp. 7473. 7482
senda rtr. cat. sp. 7365
sendat-z pror. 7480
sendero span. 7366
I sendos neusp. ptg. 7487
' scne frz. 7370
seneca 7)t(7. 7371
senechal frz. 7488
senegrain /"r^. 3192
senegre frz. 3192
senegre frz. 3192
seneppino hiccli. 7571
senero neusp. 7486
I senes pror. 7481
senescal .sp. pf(/. 7488
seneseal-s pror. 7488
senestre pror. afrz. 7489
senestro ital. 7489
senev rtr. 7479
seneve nfrz. 7479
seneveil a/'rr. 7479
scnglant nprov. 7485
senglar-s pror. 7486
senglot cat. 7485
i sengo ptg. 7371
' senguen rtr. {Lugano)
7134
senha pt^. 7460
senhal prov. 7460
senhar prov. ptg. 7459
senlier pro». 7372
senhor prov. ptg. 7372
senhora ptg. 7372
senlioratge-s prow. 7372
senhorat>z prov. 7372
senhorejamen-s prov. 7372
senboria ^wor. 7372
senhoril-3 pror. 7372
senhoriu-s pror. 7372
senhos ptg. 7487
senin rum. 7400
senne alt frz. ptg. 7370.
7481
sennero altsp. 7486
senno ital. 838. 7478
sennos altsp. 7487
seno !t. Mf. .<<p. 7491
senopia i'tn/. 7490
senor span. 7372
senora .spwH. 7372
scii-s pror. 7478. 7491
sens prow. frz. 7373. 7481
sensale itat. 1786
sons dcssus dessous frz.
7373
sons devant derriere frz.
7373
senso ital. 7373
sentar prov. span. pit).
7341 f.
sentare ital. 7341
sente afrz. 7365
seDten(;a pt,(/. 7374
sentence frz. 7374
sentencia span. 7374
sentensa pror. 7374
sentenza ital. 7374
sentenzia jtrt/. 7374
sentero ital. 7366
sentier frz. 7366
sentiero itn/. 7366
seutier-s pror. 7366
sentiment frz. 7376
sentimento ital. 7376
sontina it. sp. ptg. 7377
sentine frz. 7377
sentinela sp. 7365. 7377
sentinella ital. ptg. 7365.
7377
sentinelle frz. 7365. 7377
sentir rtr. pirov. frz. cat.
sp. ptg. 7378
sentire ital. 7378
sentz prov. 7373
senveill afrz. 7479
seny cnf. 7460. 7478
senyar cat. 7459
senza ital. 48
SCO pt(/. 7872
seoir frz. 7342
sijon o/'r«. 7070. 7944
sepa ital. 7384
separar prov. span. ptg.
7379
separate ital. 7879
separer /r«. 7879
sepelir altsp. 7880 "1
sepolcro ital. 7390
sepoltura ital. 7392 ~IjL
sepoule «/>". 7692
seppelire ital. 7880
seppia ital. 7888
sep-s pror. 7381
sept frz. 7385
septamina r!(m. 7387
septante frz. 7389
septe sard. 7385
septe ri<»i. 7385
septelea rum. 7388
septembre frz. 7886
septemvrio rum. 7886
septezeci rum. 7389
septieme n/)". 7388
septime afrz. 7388
septime rj/ni. 7388
septimo sp. ptij. 7388
septo ptg. 7882
sepultar span. 2>fg. 7380.
7391
scquer ptf/. 7495
>w
11(1
Kiiiiinnisi'lii>s Wurtvor/nicliiiii
M'<|Ulilnil ^;'llll. 744 7
■.«•qiiidiulo I'lii 7447
>i-.|iiiill<> ;■((/ 7447
-or Ciit. siHiH. fitii. 7;l42,
7;m
•iiini .»;kin. 7087
son» ir c/r. fninco-prur.
74151
sonii (flit.) ;jroi>. frc. 7342
sornil /IT. 7412
soriiiii itire. 7306. 73!)t;
soriiiii-8 (i/"rr. 73i>l!
sornii I'll. 7261
sormicor /V.-. 72GI
.•«.>rlo 7)/(7. 73!».'> 741!t
sorb rum. 742s
scrim .«;i<iri. 7t>2l
sorbii rMHi. 7427
serbart" itnl. 7427
««•rbitor rum. 7426
sercela iiroi: 18(M1. G5t)8
sorcir ;>(;/. 7159
sorclnr /froc. 71(>1
sere ilul. 7372
sero (fut.i cat. sp. 7342
soro prop. cut. 7400
serci (fiit.) ptg. 7342
soreiii n^r.'. 7395. 7400
Serena ital. 7400
sorenatii ital. 7419
sorenita i7(i/. 7399
s.Toiiito /V--. 7399
sereno i/. sp. ptfj. 7400
sero-6 j>rof. 7331
sero-a proe. 7400
sereur afrz. 7627
serf /V,-. 7428
scrga prov. 7402
serge /Vr. 7402
sergent nfrz. 7422
sergente frz. 7422
sergozzono i7a/. 3810
seri afrz. 7331. 7400
soric it. sp. ptg. 7403
-Tie frz. 7403
- rie(la<l sj^ax. 7404
• rieilade ptg. 7404
~i'rier-3 pi-or. 1805
sorieta ital. 7404
-erieto afrz. 7400
>'rieiix /rr. 7405
sorin frz. 1919. 7496
-I'ringa ptg. 7990
-'•ringue /■)•^. 7990
sfrio i<. .«/J. jjfr/. 7406
M'rioso it. sp. ptq. V405
• risia prov. 1805
M>rjant o/'ci. 7422
~'Tni5o ptg. 7407
>i'rmar proc. 135
^'■rment /i/rz. 7066
-'■rmenter afrz. 7066
-•■rmolliiio i7n/. 7410
-riTiolo ita}. 7410
- rinun frz. -tpati. 7407
-iinijiie it«/. 7407
-triiionner frz. 7407
-ermo-8 prov. 7407
=LTont o/>r. 7334
-'■ror prnv. 7627
>>erorife «/"rr, 7629
soroiirgu afr:. 762!t
«>rp rtr. cat. 7408
fK>r|m .syxin. 7168
serpio pig. 7410
»orpo /(■.'. 7 His
ger|H' if. afr:. pig. 7408
sorpo rum. 7408
8er|>ont afr:. cat. 7408
Horpoiito ilal. sard. ptg.
740.S
s«rjH<iit-z prar. 7408
sor|)or />.-. 2874, 716.><
KerpienU' span. 740S
serpilloro /»•:. 7168
serpillo ital. span. 7410
sprpiil .•>pan. pig. 7410
8er|)olot fr:. 7410
sorpuU C(i/. 7410
soq)iiiil npror. 7410
8ori)-8 prov. 7408
Rorpuii rum. 7410
soniua i7ii/. 7464
serra ital. cut. ptg.~i\l.
7416
serraglio ital. 7412
sorralha ptg. 7169. 7414
sorralli-8 prov. 7412
serrallo .«/wh. 7412
sorrar prov. 7415
serraro itnl. 7415
serre />;. 7415
sorror /rz. 7415
serriii .sy*a)i. 7413
serro njirov. 7411
ser-s prov. 1911. 7419.
7428
sertar rum. 7415
sertediin Zonii. 181S
sertir frz. 7417
sorur o/rr. 7627
serva ital. rtr. prov. ptq.
7420
servante nfrz. 7420
servar prov. altcat. altsp.
7427
servare ital. 7427
servo a/V^. 7420
sorven-s prov. 7422
service frz. 7424
servicio .«paw. 7424
serviyo jitg. 7424
servidor co<. span. ptg.
7425
servidore itaZ. 7425
ser\iette frz. 7423. 8455
.servigiale ital. 7424
servigio tVai. 7424
servir prov. frz. cat. sp.
ptg. 7423
sen'ire ital. prov. 7423.
7425
serviriz prov. 7425
servitour frz. 7425
serv-itore ital. 7425
sei-vit» i'fn/. 7426
serviziale ital. 7424
scrvizio i<a/. 7424
servizi-s prov. 7424
■;ervo ital. ptg. 742S
!tOs altfran:. prov. 7431.
7481. 7978
8i>-n priiv. 7491
Hosaiitji rfr. 74!i6
80Krnlc-u ital. 748,S
sosilm /<C(ii'. 7429
8080 rum. 7434
Roseloa rum. 7438
sosontn f(/)aN. 7436
sese zooi rum. 7436
sosgnr .v/«iM. 7430
aesgii .>7)ii»i. /)((/. 7430
scsMiar prov. 136
8080 sjian. 7373
sessnntn i(n/. yrnr. ptq.
7436
sossegar altplg. 7344
sesso lY. /(f;/. 7431. 7439
sesRola ital. 7236
808t y»rot). 7438
sesta ital. ptg. 7436
sostajo ital. 7437
sestaru i/n/. 7431!
sestario ital. 7437
spsto ital. 7436
sostear .s7jn»i. 7436
sestiere ilal. 7437
sestier-s ;j/"om. 7437
sesto ilal. altplq. 7436.
7438
sestro ptg. 7489
set prnr. cat. 7385
seta »7n7. span. 7070
setacoio ucapd. 7071
setanta rtc. pry. C(i<. 7389
sotaiit»! afrz. 7389
setiivel r«r. 7388
seto ital. rum. ptg. 7385.
7604
seto cat. 7388
setembre prov. cat. 7386
sotembro pig. 7386
setena c«t 7388
setoiio span. 7388
soten-s prot). 7388
setenta span. ptg. 7389
sete-s prov. 7388
setge-B pro». 7344
setiar prov. 7505
seticnibre spa»;. 7386
setior frz. 7437
setime afrz. 7388
setino ifni. 7070
setjar prov. 7344
setmana j)rov. 7387
seto .spaji. 7382
setola ital. 7070. 7072
seton frz. 7070
setoiie t'toZ. 7070
sett rtr. 7385
setta pjfy. 7081. 7332.
7382
settanta ital. 7389
scttfi ital. 7385
settembre ital. 7386
settimana »7n/. 7387
settimo ital. 7388
setto i<(j/. 7382
set-z prot'. 7504
Sell afrz. 7055
sen j.(ir(/. rm». vat. pli/.
7326. 7978
BOH pig. 7372
soiiil /Vr. 768(i
soul frc. 7606
soulo (i/r.-. 7069
s.ur (i/r.-. 7065. 7339
souro cat. altfr:. 7342.
7947
soiiroaii a/rz. 7o66
80U-8 pro». 7326
8ini8 afn. 7349
siiiivor afrc. 7066
sevo /"rr. 7142
sovolir afrz. 7380
severe /"r-. 7433
8evori<lad s/ian. 7432
severidn pig. 7432
soverita tta/. 7432
sovorito /rz. 7432
severe »V. sp. ptg. 7433
Bevi-ronde «/'/*. 7932
sevicia span. pig. 7076
si'vir frz. 7074
scvizia t7(i/. 7076
Bevrare ilal. 7379
sovre afrz. 7394
sevrer /Vr. 7379
sexe frz. 7439
sexondi gcnues. 1872
sexta feira pfe/. 8613
sextario sp. ptg. 7437
8e.\to .sp. ptg. 7438
sezeler n/"rz. 7502
sozer rtr. 7342
sezzajo ital. 7329
sezzo i<n?. 7329
sfacciato ital. 2946
sfacelo i7a/. 3299
sfarfallare ital. 5872
sfascelo ital. 3299
sfasciare t7«/. 2947
sftsia rum. 2947
sfera i7a/. 7674
sferza ilal 3252
sferzare ital. 3252
sfida i7a/. 2607
sfidare ital. 2607
sfondolare ito/. 2949
sformare ital. 2608
sfracellare ital. 3299
sfrasL-ar r<r. 8746
sfregare ital. 2948. 3450
sgabello ital. 7188
sgabuzzino itn/. 1448
Bgaiba rum. 7189
sgaibos rM»i. 7190
sgangherare ital. 1561
sgarare ital. 8864
sgargiante ifa/. 3006
Bgarla ital. 3735
Bgavetta moden. 7211
j sghembo i7nl. 7555
sgherro ital. 7445
sghescia ttai. 3675
sghignaro ital. 4538. 8898
sgbiinbo piemont. 7555
1 sgneppa ital. 7571
sgombinare ifo/. 2916
1 sgoinbrare //. 2330. 4204
Roiiianisi'lips W'ortverzcicliiiis.
11
sjromeiitare itul. 2!)l(i
sgominare ital. 2916
sgorbia itol. 3800
sgorbio ital. 7290
sgraffa ital. 1856
sgramigna venez. 1669
sgrctolare ital. 7310
sgridare i<o/. 3009
sgriilo ital. 3009
sgrollone ital. 7319
sguaucio ltd?. 7981
sguansgia mail. 3590
sguaragiiardarc it. 7217
sguarar tiproc. 3600
sguardare ital. 8865
sguarguato ita/. 7217
sguarrare neapol. 7528
sguattera ital. 8590.
8871
sguergui-nza fost. 8636
sguilar bolo(jn. 8878
sguinza mailand. 8906
sguinzare i-en«. 8906
sguisoiarc ital. 8879
sgiiizzarc i<ai. 8906
sgura ruin. 7289
sgarare ital. 2928
sgusciare it. 3576. 8879
si ita/. rti'. yjror. altf'rz.
cat. span. ptg. 7440.
7444. 7934. 7966
si «/Jan. 7444
si ital. 7444
si rum. 7444. 7934
sia prop. 8169
sialla rtr. 7353
siatanta rtr. 7389
siatavel rtr. 7388
siba ptg. 7383
sibilare tta/. 7442
sibillare ital. 7442
siblar prov. 7442
sibler «/"rz. 7442
siboc cat. 394-S
sicario ltd/. 7445
sicart cat. 4444
sicciolo ital. 4437. 7106
siccita ita/. 7447
sicciti' frz. 7447
sicrano ptg. 7336
sicnlo .span. 830
sicurezza ital. 7338
sicurita itaZ. 7338
sicuro ita^ 7339
sidella ital. 7501
sido ital. 7455
sidro ital. 7450
sie fi/rz. 7343
sie rum. 7934
siecle nfrs. 7069
siege »!/'ri. 7344
sieger nfrz. 7344
siemi rtr. 7612
siempre span. 7369
sien sp. rtr. 7348. 7615.
8089
siepe ital. 7381
sieri a/Vz. 7400
sierla aretin. 7419
siero ital. 7418
sierpe s/ia». 7408
sierra span. 7411
sierva .-i/jaii. 7420
siervo span. 7428
sies afrz. 7434
sieso «/)a»i. 7431
siesta span. 7436
siesto span. 7436
siet afrz. 7343
sietante afrz. 7389
sietc .s^inn. 7385
sieur frz. 7372
sieu-s 7Jroi'. 7978
sieuvre afrz. 7394
sievro n/rj. 7394
siffler fr.-. 7442
sigaro ital. 1865
sigillo ita/. 7457
sigir rtr. 7339
siglaton afrz. 2372
sigle c<it. nZ-r.:. 7069. 7458
sigler afrz. 7458
siglo span. 7069
signal />■-'. 7460
signe frz. 7460
signer frz. 7459
signora ita/. 7372
signore ital. 7372
signoria ita/. 7372
signorino, -a Hal. 7372
sigur rutn. 7339
silaba span. 7986
silba rum. 7465
silbar span. 7442
silbatic rum. 7467
silence frz. 7461
silencio «/;. ptg. 7461
silenzio ita/. 7461
silguero sp. 7443. 7468
silhouette frz. 7463
silice i(a/. 7462
silla span. 7353
sillaba ita/. 7986
siller franz. 1877. 7333.
8172
sillero span. 7354
sillon frz. 7333. 8172
silo span. 7498
silo nprov. 7498
silta modenes. 7081
silvar ^^ti;. 7442
sim pig. 7444
sima 67*. 1772. 7477
simbel rtr. 7473
simce rum. IZlb
simgliont rtr. 7471
simia prov. 7469
simiente span. 7358
simigUare ita/. 7472
simgliont rtr. 7471. 7472
simil ptg. 7471
simil «rpa?!. 7471
simila ital. 7470
simile ita/. 7471
simi-s prov. 7469
simple frz. ptg. 7473
simplu rum. 7475
simt rum. 7373
simti rwiH. 7378
siraule afrz. 7470
sin tuu.ip. 7481
sin rum. 7491
sine rum. 7934
sines altsp. 7481
singe /rz. 7469
singolo pt(/. 7482
singhiozzare ita/. 7483.
7484
singhiottire ital. 7483
singhiozzo it. 7483. 7484.
7485
singla prov. 1889
-singlar pro», sjian. 1890.
7458
singlaton a/"ri. 2372
singolaro ital. 7486
singozzare if. 7483. 7484
singozzo ital. 7483. 7484.
7485
singrar ptg. 7458
singulier frz. 7486
singur rum. 7486
I siniestro «pan. 7489
sinighella ital. 7402
sinigreo cat. 3192
siniscalco ita/. 7488
sinistre cat. 7489
sino it. 3271. 4254. 7460
sinoble span. 7490
sinople frz. ptg. 7490
sinphonia prov. 7988
sintillar pror. })tg. 7269
sione ita/. 7432
siphon frz. 7492
siquiera span. 7495
sir rtr. loll
sir rum. 7403
sira rtr. 7576
sire frz. 7372
sirga cat. sp. ptg. 7497
sirgar cat. sp. ptg. 7497
sirgua pror. 7402
sirighella ital. 7402
I sirima ital. 7991
; siringa sjmn. 7990
siringua j>roK. 7990
siroc i)rov. frz. 7260
sirocco ital. 7260
siroco sy^an. 7260
sirop frz. 7226
siroppo ita/. 7226
sirventes prov. 7423
sirrir prov. 7423
sis rtr. o/Vi. cat. 7434.
7978
sisa span. ptg. 7271
sisar .span. 7272
sisaro ital. ptg. 7499
sisclato prov. 2372
sisi> cat. 7438
sisell cat. 1913
sisena cat. 7438
shme-s- afrz. 7438
siso pt^. 7373
sissirinxo cat. 1500
siste-s afrz. 7438
sita altit. 7081
.sita rum. 7070
siti cat. 7505
. sitiar .s^^an. ptg. 7505
sitio .span. /itg. 7505
sitot prov. 7506
siular pro». 7442
siut rtr. 7607
sivals prov. 7509
sivaus a/rj. 7509
siveals afrz. 7509
sivella eat. 3222. 7865
sivels afrz. 7509
sivre afrz. 7394
[ sivre frz. 8744
sivuelqual a/ts^j. 6538
sivuelque altsp. 6538
six sort/, nfrz. 7434
sixieme n/r2. 7438
sizavel rtr. 7438
sizza ita/. 7454
skri rfr. 7301
I skiir rtr. 5696
i slambrota lomb. 7550
, slambrottar ladin. 7550
slandra ita/. 7552
' slandrina ital. 7243
slandrona I'enez. 7552
slaseio ital. 4723
sleale ital. 2612
slegare itn/. 2613
slemba bre.'ic. 7555
slepa venez. veron.
slepia rtr. 7245
sleppa mailand. 7244
slinga rtr. 7556
slitta ital. 7559
slofio lene^. 7546
slogare ital. 2614
smaccar rtr. 4957
smaccare it. 4957.
I smacco ital. 7562
' smacia ital. 7246
smaciare ita/. 7246
smagare ital. 2960
smago ital. 2960
smaltire ita/. 7565
smalto ital. 7564
smaltz rum. 7564
smania ital. 5055
smaniare ital. 5055
smaniglia ita/. 5061. 5389
smarir rtr. 5138
smarrire ital. 5138
smeco ami/. 7247
smeraldo ital. 7566
smerare ita/. 2963
smeriglio ital. 7567
smeriglioue ital. 5265
smerlo ita/. 5265
smettere ital. 2615
smicura rum. 2935
smilzo ital. 5297
smintana rum. is. X unter
matta)
smirida rum. 7567
smontare ital. 2616
smorfia it. 2964. 5415
smozzare ital. 5515
smugnere ita/. 2967
smulge rum. 2965
smucciare ital. .5439
smussare ita/. 5515
snaider rtr. 7249
7244
7562
u
KiuniiiiiHi'lios WiirlviT/.i-ii'linis.
Mii'dfr lir. 724!»
■iiiollo >liil. 757tl
siii/ziir Irient. -004
»i>- ital. prov. s}mn. plii.
80 spa». 7861
S" pill. 7372. 7tiOti
soacr» rum. 7f>7(i
snniiar prov. 78t>2
sonro rMHi. 76S2
siwirio ruin. 7()2I
soiirto rum. 7ti;tO
soiitto Hill. 7862
soaii-s proi'. 785(»
soavf i/ni. 785(t
s.ili- p/7. 7861
8ol> ply. '!<6l
sobaiti spun. il64
.sohar «yoiH. 785;t
sobaroflr spun. ptij. 130it
sobliissaro Hal. 68
sobcjo a/<.s/). /)///. 7<)5o
siiborano .</). ^jfj;. 7948
sobonm pror. 7!)51
8obi'rii-s ;)coi\ 7!(51
sobiolla altsp. 78()6
sobillaro ital. 7442
soblo »i/Vr. 7572
sobollir alUp. 7380
sobranoelba /jti/. 794!)
sobrar /jit. .s;^). y/t*/. 7952
sobro iirv. sp. ptg. 7947
sobro frz. 7573
sobrecincho spait. 1891
sobredenia yjroi'. (i299
sobrepelitz prov. 7953
sobrinbo, -a ptg. 211(>
sobrino, -a span. 211(5
sobrio it. up. ptji. 7573
sobriquet. //•;. 1099. 7900
sobtan-s prov. 7868
sobtar cat. 7870
sobtil-s pror. 7895
.so(" rum. nprov. frz. 7055.
7575. 7910
soca pror. cat. 1746. 7575
socar cat. 7575
socarra cat. sp. 7849
socarrar ca^ .<p. 7849
soccio tfn/. 7580
.sooegar ptg. 7344. 7886
soc-ego ptg. 7344. 7886
societa i(n/. 7578
socictr frz. 7578
socio t"(. sp. ptg. 7580
socru mm. loll
■soc-s ;jror. 1746
soda it. span, ptg 6310.
7093. 7593
sodo ital. 6461. 7593
soef afrz. 7850
soer afrz. ptg. 7587. 7627
scDiir nfrz. 7627
sooz s/jnn. 7913. 7937
sofa /r?. 1991
sofa .span. ptg. 1991
sofa i((i^ 1991
sofanar prov. 7862
sofferenza iUd. 7924
sofferire tM. 7925
HoniHTC Hal 7927
si.fli... ir.iJ. 7966
s.iftito fr:. 7926
m.ftitta i((i/. 7926
«.ifliHo ital. 7926
SrtfTiacha prov. 7928
soffratla <i/Mr. 7928
KolTri«r ptq. 7925
«.>ITr.'tto8o altit. 7929
sotTrinu'iito p/</. 7924
soflVir prov. 7925
sofl'riro i<(i/. 7926
sotito spati. 7926
8i>lliinia span. 7849
sofraignor /n'ov. 7930
sofraita prov. 7928
sofraitos pror. 7929
sofrau rum. 8917
sofranhcr prov. 7930
sofrc cnf. 7939
soga it. sp. ptg. 7574
soggottaro ital. 7871
soggotto iVii/. 7872
soggiorno Hal. 7858
soggo ital. 8577
soglia «7rt/. 75.s(i
soglio ital. 7586
sogna <i//i(. 7617
sogiia rtr. 956
sogiiaro ital. 7611
sogra srrf. cnf. ptg. 7576
sogre nprov. cat. 7577
sogro npror. p*!;. 7676 f.
sogru sard. 7577
gohoz s/ian. 7913. 7937
soi afrz. 7504. 7934
8oi frz. 7934
soia altit. 7070
aoiare «7«/. 17(il
sole frz. 7070
soif /-rr. 7504
soiffer frz. 7182
soiffeur frz. 7182
soigncntage a/"r;. 7617
soigner frz. 7617
soiicr a/'r^. 7330
soin frz. 2346. 7617
soir frz. 7419 ,
soiree frz. 7397. 7419 I
soixante frz. 7435 |
soixante-dix «/"ri:. 7389
sojaro ital. 7979
sojorno altsp. 7858
8ojor{n)-8 pro». 7858
sol prov. frz. cat. span.
ptg. 7582. 7604
sola prov. cat. ptg. 7586.
7604
solaigl rtr. 7589
solajo ital. 7583
solar span. ptg. 7584
solare ital. 7583
solar-s prov. 7583
solas cat. 7585
solassar proc. 7585
solatz jirov. 7585
solaz .span. 7585
solch cat. 7938
solcio ital. 7940
solcir ca(. 7594
soloo if.i/. 7938
.siildado .sp. ptg. 7590
soldar ,«p. ptg. 7692
siildaro iVd/. 7692
soldat It frz. 769ii
soldatu i7<i/. 7590
soldo2:/.a i7ii/. 7690
Roldo It. ptg. 7592 7593
soldre prov. afrz. 7607
«.ildr.>r cat. 7607
sole it. v((r(/. /rr. 7582.
768(i. 7604
suledad .span. 759(>
Boloii frz. 7682. 7689
soleilg rtr. 7682
soleira jitg. 7684
8olelli-8 prov. 7582. 7589
soloinne sp. pig. 7598
solemnidad span. 7599
soleniiiidade yj/i;. 7699
solcniiiizar sp. ptg. 76(X)
aolem|)nitat-z pror. 7599
solonne ital. 7598
solonnol frz. 7598
solenniser /rr. 7600
solennita ital. 7599
solennite frz. 7599
solonuizaro »7a/. 7600
soler prov. .span. 7587
solera .span. 7584
solero ital. 7587
soletto ital. 7606
solot-z jjroi). 760(i
soleza 2)rov. 7597
solfa ital. prov. s^J. ptjr.
7588
solfear span. 7588
solfego ^'rz. 7588
•solfeggiaro ital. 7588
solfeggio ital. 7588
solfejar pti/. 7588
solfier frz. 7688
solfd itdi. 7939
8olfre-s proy. 7939
solha ptg. 7586
solhar prov. 7935
solho pig. 7935
8olh-s prou. 7935
solidSo ptg. 7597
solide frz. 7593
solier a/rz. 7583
solier-s 2i>'ov. 7583
solita ((ai. 7596
solitiid span. 7597
solitude frz. ptg. 7597
solitudine ita/. 7597
solive frz. 7603
soliviar sjian. 7874
solixent cat. 4778
soUaeca ital. 2951
soUar neusp. 7927. 7935
sollastre spa»;. 7935
sollazzare ital. 7685
3ollazzo I'taZ. 7585
soUeccherare ifa^ 7095
soUecitare ital. 7601
solier afrz. 7891
solleticare ital. 7897.
8207
sollicitare Hal. 7601
Mtlllelter /r.;. 7601
Sdlliolie ltd/. 7H7;t
solid .spun. 11(07. 7605.
7935
Kollozar A'piiii. 7484
sollozo span. 7484. 71m5
Kolluecliorare ital. 7095
sold it. .span. ptg. 7601.
760(;
Sdldir /')•;. 7587
soliiiubra ri/l,s'p. 7901
solduibrar tiauphin. 7901
soloMibrero (itt.fp. 79(M
80I-8 prov. 7693. 7604.
7606
Solsis jrz. 7620
solt afrz. 7(H)7
soltaiii afrz. 7596
soluzar ptg. 7484
soluzo y)t.7. 7484. 74H5
solver rtr. span. 7607
solvere Hal. 7607
solvro prov. afrz. 7(>tt7
solz /)roi'. 7940
soin (par, en soni) altfrz.
7944
80111 ptg. 7619
soma It. pri-. 7084. 7943
soraajo ital. 7085
soinaro Hal. 7085
sombra cat. sp. ptg.T.H)\.
8479
sombrar sjian. 8481
sombro /V2. 7904
sombrear .s^). 2>tg. 8481
seiiibroiro ptg. 7904
sombrejar cat. 8481
sombrer frz. 7942
sombrero ,s7ian. 7904
sombroso sp. ptg. 84 «2
somella prov. 7084
somello afrz. 7143
soineter .syjan. 7880
sometter ptg. 7880
somicre ita/. 7085
somigliaro ital. 7472
somi-s 2)rov. 7612
somma pro». 7943
sommaco ital. 7608
somrae /Vz. 7084. 7615.
7943
souimeil fr:. 7610
.sommeiller frz. 7610
sommeilloux frz. 760!i
somelhar yjror. 7610
Bomolh-8 prov. 7610
sommelior /'ri:. 7085
sommet frz. 7944
sommetier frz. 7085
somrnottero itaZ. 7830
somraier frz. 7085
sommo (tnt. 7944
somn rum. 7615
somno ptg. 7615
somnolence /'r^. 7613
somnolencia sp. ptg. 7613
somnolent frz. 7614
somnolento «jj. pt(/. 7614
somnorime r«jn. 7613
somo (en s.) span. 7944
Ronianisclies' Wortver/.cirhnis.
lis
somorgiyar span. 7^78
somorgujo span, 7878
somormujar span. 7878
sompni-s prov. 7612
sompsir prov. 7620
somptueux frz. 79i6
som-s prov. 7612. 7615.
7944
somsir prov. 7620
somsis yjrot. 7620
son prov. frz. cat. 7070.
7612. 7619. 7944. 7978
son (par, en son) altfrz.
7944
son rtr. 7254
sonalhos prov. 7609
sonar prov. cat. s/j. ptq.
7618
sonar s/;aM. 7611
sonare ital. 7618
sonda rtr. nordil. sp. pttj.
7053. 7348. 7905
sondar sp. ptg. 7905
sonde frs. 7206. 7905
sender frz. 7206. 7905
sondu ptg. 7206
songe /'rj. 7612
songer frz. 7611
sonhar p?^. 7611
sonho ptg. 7612
sonhs prov. 2346
sonh-s yji'oi'. 7617
sonido span. jitg. 7619
sonnacchioso ital. 7609
sooner /rj. 7618
sonniglioso ital. 7609
sonno Jtai. 7615
sonnolento ital. 7614
sonnolenza ital. 7613
sonnolenzia j'ta^ 7613
sonnu sard. 7612 7615
son-s pirov. 7615. 7619
sontuoso j'ta/. 7946
sopa prv. sp. ptg. 7954
sopar prov. span. 7954
sopha frz. 1991
soplar neusp. 7927
soplejar pror. 7957
soppediano ital. 7955
sopper a/"r2. 7257
sopperire ital. 7958
soppiare i7. {bologn.) 7927
soppidiano i(a7. 7955
soppiegare ital. 7957
soppljre !Ja^ 7958
sopporre ital. 7959
sopracciglio ital. 7949
soprar ;jt(7. 7927
soprare ital. 7952
sor >fa/. rtr. prov. afrz.
altcat. sp. ptg. 7627.
7947
sor rtr. 7577
sora rtr. 7576
sora rum. 7627
sorare itaZ. 2878
sorb rum. 7621
sorba i'ta/. 7621
sorbe frz. 7621
sorber span. 7620
sorbet /»". 7258
sorbete span. 7258
sorbetto lYn?. 7258
sorbi rum. 7620
sorbir cat. 7620
sorbire i7(i/. 7620
sorbo Hal. nprov. 7621
sorce span. 7624
sorcerie /"ri. 7632
sorcier frz. 7632
sorciere />-2. 7632
sorcio ital. 5495. 7624
sorcolo ital. 7961
sordeior a/"r2. 7622
sordcis afrz. 7622
sordejar prov. 7622
sordejer pror. 7622
sordejor prov. 7622
sordezza !<a?. 7623
sordidez sp. ptg. 7623
sordideza ptg. 7623
sordido t'ta/. 7622
sordo ital. span. 7963
sore prov. 7627
sorella «€«(*. 7627
sorgente ital. 7964
sorger jjrov. 7964
sorgere ita/. 7964
sorgozzone ital. 3810
sorgue /Vi. (Paris) 7181
sorighe sard. 7624
soritz jjrov. 7624
soma sj;aH. 7181
somacare ital. 7568
sornacchiare ital. 7568
some a/>i. 7181
sornette afrz. 7181
sornione (id/. 7181
som-s prov. 7181
somura prov. 7181
soro )ta?. 7183. 7418
soron afrz. 7334
soror afrz. 7627
sororge a/'rr. 7629
sorra cat. span. 7059
sorre prov. 7627
sort rO". ;)»oc. frz. cat.
7630. 7963
sorta ital. 7630
sorte it. /rr. ptg. 7630
sorteador p<(7. 7631
sortcar sp. ptg. 7634
sortero sjyan. 7631
sorti rum. 7634
sortiere ital. 7631
sortija sp«n. 7633
sortilha 2>t</- '633
sortilbier-s prov. 7631
sortir prow. frz. ptg. 2969.
7634 f. 7962
sortire if. 2969. 7634 f.
7962
■sort-z prov. 7963
soru sard. 7418
sorva ptg. 7621
server ptg. 7620
sorvete p/»/. 7258
so-s prov. 7619
sosa «pan. 7107
sosana alts^j. 7885
sosanar altsp. 7885
sosano altptg. 7885
sosegar sp. 7344. 7886
sosiego sp. 7344. 7886
soso sp«n. 43581
sospeoha sp. 7969. 7971
sospechar .span. 7970
sospei^ao ptg. 7969
sospoiss6-s prov. 7969
sospettare ital. 7970
sospetto i<<(/. 7969. 7971
sospirar pror. 7973
sospirare ital. 7973
sosta ital. prov. 7888
sostanza ital. 7887
sostauzia ital. 7887
sostar prov. pfi/. 7888
sostare ital. 7888
sostener prov. span. 7975
sostenere ita/. 7975
sostentare ital. 7974
soster p<(7. 7975
sot /"rr. 4068
sot rum. 7580
sotaina pfi;. 7890
sotana .span. 7890
soterraneo sp. ptg. 7892
soterano span. 7892
soterrar pror. span. ptg.
7893
sotil afrz. 7895
sotilar pirov. 7894
sotiletat-z pror. 7896
soto altsj). altptg. 7109.
7898
sotochio venez. 7901
sottana itai. 7890
sottano ital. 7890
sottecchi ital. 7901
sottecco itn/. 7901
sotterrano ital. 7892
sotterrare iia/. 7893
sottigliare ital. 7894
sottile ital. 7895
sottilita iia/. 7896
sottilizzare ital. 7894
sotto i«((Z. 7898
sottobeochetto ital. 1099
sottobecco if. 1099. 7900
sottomettere ital. 7880
soturno ital. ptg. 7181
sotz prov. cat 7898
sotzombrar pror. 7904
sotzterrar pror. 7893
sou- frz. 7851
sou frz. 7593
souberme frz. 7951
souberne frz. 7951
soubrette /'r2. 7573
soubtillier afrz. 7894
soubzbequet a/'r^. 1099
souc nprov. 7575
souche frz. 1746. 7575
souci /Vz. 7601
soucier frz. 7601
souco nprov. 7938
soudadier-3 pror. 7590
soudain frz. 7868
soudard »i/r«. 7590
soude frz. 7093. 7593
souder frz. 7592
soudoier «/"rz. 7590
soudoiier afrz. 7590
soudoyer nfrz. 7590
soudre «/"rs. 7607
souffraite afrz. 7928
souffrance pror. 7924
souffretoux frz. 7929
souffrir frz. 7925
souflar a?f»p. 7927
sou£fler frz. 7927
soufflet //2. 7927
soufre frz. 7939
souhait frz. 3921. 7im4
souhaiter /"rj. 3921. 7864
souil frz. 7935
souille frz. 7935
souiller /rz. 7935
souillon frz. 7935
soul frz. 3151
soul n/"rj. 7179
soulacier afrz. 7585. 7874
soulager frz. 7874
soulas a/Vr. 7585
Soulier frz. 7584. 7604.
7891
souloir afrz. 7587
souloit a/'r^. 7602
souloumbrous daupli. 7904
soumettre frz. 7880
sonorbo nprov. 7621
soupfon «/r^. 7969
soupe /K. 7954
soupente frz. 6011
souper frz. 7954
soupirer /"rr. 7973
souplier frz. 7957
sourbi nprov. 7620
source /r^. 7964
sourcil frz. 7949
sourd /rz. 7963
sourdre frz. 7964
soure a/Vz. 7947
souris franz. 5495. 7184
7624
sournois frz. 7181
souronde afrz. 7932
sous /'rz. neupror. 7898.
7913
souspe^on afrz. 7969
sout afrz. 7607
soutane /"r^. 7890
soutenir frz. 7975
souterrain frz. 7892
souto neuptg. 7109
sout-z pror. 7607
soutz pror. 7940
souvent frz. 7866
souverain frz. 7948
souvronte henneg. 7932
sovaco pf<7. 954
sovar pf^. 7853
sovatto ital. 7852
sovattolo ital. 7852
sovela spa>i. pfjr. 7865.
7903
sovent pror. 7866
sovente ital. 7866
soventre afrz. 7393
soverchieria ital. 7950
1
Korting, hit. -rum. Worteibuth. (Wortverzeiihnisse.)
II I
K<i|ll;l|llN>-lli'-. W.illM'lv.'hIilils
«OVi'M'iu ttitl. 7!HI(i
«livii» it. (luech.^ 'H'b
«nvrano ital. 7!>48
«ovrMsiv ilnl. -USS
goiio Hal. 't>Si)
sozio i(<i/. 7!ll!<
8p«r<-Ar<> i/. 464H. 7(i:W
spaooinro i(. 2017. .'iHlt
»|mfcio it. 2til7. 6SII
s|>iioio\u I'n. 70^1 1
sjiaila itnl. rlr. 7t;4!i
s|>n<l:i mm. 7I>4!I
spmllii rtr. ItiUS
spapliaro it. 2!>7i). 5S72
nyngo it. inr». 7ti:t:t
8|iaiininta rurii. 2!)7i>
spalaniare it. 2!l!l2. (>l!t7
spaUlo If. 7(;iO. 7(;.".l
opali I'riniil. 7(>.S!)
spalla i7(i/. 7(i5:<
apallarc ttal. 2970
spalta venez. veron. 7ti4(l.
7&i4
spaltfl ital. 7654
spanac riiHi. 809. 71)80
gpanfiiTona iVrt/. 5SG7
spanirt- ital. 2972
spanna i7(i/. r<r. 7ti4;{
spannare ital. 7643
spantarc it. 2974 2976
spanto i(n/. 2974
spanii .licil. 7644
sparaciato ital. 7653
sparafrio I'n/. 810
spar.iRnare itai. 7646
sparajro iV<i7. 810
sparagrcmbo ital. 3766
sparang^ rum. 810
sparaviere ifa?. 7647
sparegnar rtr. 7646
sparge ruin. 7645
spargcrc ital. 7645
sparia rum. 2979
sparniiare ita/. 764(i
sparnazzare ital. 7762
sparpagliaro it. 2970. 5872.
7645
spartirc ital. 2619
sparviere ital. 7647
spasimare ital. 7648
.spasirao »((i/. 7648
spassare ital. 5927
spassarsi i(a?. 2975
spasso ital. 2975
spastojare it. 4114. 5934
spavcnio i7a/. 7647
spavcatare ital. 2976
spanzura rum. 29bS
spatola ital. 7653
spaurare, -ire ital. 2979.
5967. 5968
spaziarsi ital. 765(i
spazio ital. 7652
spazioso i<f//. 7651
spazzare ital. 7650
spazzatojo j(«7. 7650
.ipazzatume ital. 7650
spazzatura ital. 7650
■■ipazzo i7n/. 7652
>pu//.olii iiiil. 7t>.'>0
spaiiolnr» i/ii/. 7650
8[MH-oliio ital. 7664
sporial frc. 7656
K|M>oia|p I'fd/. 7656
H|H-fialita ital. 7657
spts-iaiiti' /r.-. 7657
spocic ital. 7660
s|H<i'olrt ital. 7664
s|«'ot«rlt> /V.-. 76(il
.'ipiTiilo ital. 76(i4
spiMlalc ifd/. 4(MI9
spoilalioro itnl. 400S
8)iodiri> ital. 2981
8|H'gi'i r(r. 7664
S]H<(;lio ital. 7664
spoi;nori> i<fi/. 29S9
spi»la iMHi. 298(!
spplcia ital. 7669
«pi'ltn ital. rlr. 7669
spenie ital. 7672
spondpri' ital. 2982
S])Oii(lio i7(i/ 2982
aji'iio i/(i/. 7672
spenzolarc ital. 2983
spora ital. 7674
sporanza ital. 7670
spcrarc i(n?. 7671
sporgoro ital. 2622
spprit-z /<ror. 7685
sporonaro ital. 7701
spcrone ital. 7701
spesa lYn/. 2982
sposs rtr. 7687
spcsso iVn?. 7687
spetta Hal. 7662
spcttarolo ital. 76(il
, speziale i/. 7656. 7659
spezialita ital. 7657
spezialta ital. 7657
spezio i7. 7655. 7660
spezieria ital. 76.58
spia ital. 7666
spiacciare i7n?. 6211
spiacere ital. 2623
spiaggia ital. 6194
spiar )■(;•. 7666
spiare ital. 7666
spic rujn. rtr. 7675
spicchio i(a?. 7677
, spicciare ital. 2618
spiciilo ital. 7677
spida i<a/. 2607
spidocchiare ital. 2980
spiede «'(a/. 7688
spiedo ital. 7688
spiedone ital. 7688
spiegare ifn?. 2995
spiegazione ital. 2991
spieli friaul. 7664
spig rt)-. 7675
, s])iga ital. 7675
spigare I'fn?. 7676
spignere ital. 2989
spigolare ital. l&lh
spigolatura ital. 7675
spigolo ital. l&n
; spilla ital. 7683
, spillo i<a/. 7677. 7683
, spillonzora Hal. 6437
Nptlori'io I'll'. tii:i;i
Apiliitigoiiv it. 6(Hl:i
8piiia i( rtr. 7li79
Kpinarti if. 809. "liso
spinet ri<iii. 76HI
Mpinoto if. 7681
spiiiptta if. 7679
Kpiiigardu if. 7709
npiiigiTi» if. 2989
spingiila Irrre.i. 76^3
spiiios.. If. 7682
spinti'ra riiHi. 2973
Hpiulio if. 766(> I
Hpiraciild if. 76M4
spiraciilo if. 76S|
spirnglio if. 76S1
spiraro if. 7686
S]iirlto it. 7686
.spirlungo sicil. 6063
spirt rMiH. 76M5
gpitamu it. 7(i89
spitor rum. 7659
spiterio rum. 766S
spito if. 7688
splenetiro «f. 7691
s|ilina rii»i. 7690
sjilinatii; rHiii. 7691
spluccar rtr. 6111
spoglia tf. 7693
spoglio if. 2531. 7693
s]ioine afrz. 7695
spol rtr. 7692
spola if. 7692
spolveraro if. 3002. 6466
spolvcrezzare it. 3fK)2. 6466
sponda it. 7694
spoDga if. 7696
sponsalizio if. 7698
spont rtr. 6475
sponton frz. 3003
spontono it. 3003
sporcare it. 7715
sporco if. 7716
sporgorc if. 2998
sporre if. 2997
sporta it. 7702
sportella if. 7703
sportello if. 2998. 770:i
sporto it. 2998. 770.3
sportula it. 7704
sposa it. 7700
sposaro it. 7699
sposo if. 7700
spranga it. 7642
sprazzare it. 7706
spre )•«»). 2984. 6028
sprcccare if. 7707
spregiaro it. 6365
spremero if. 3000. 6359
sprezzare it. 6365
spriemere it. 3000
spriogaru it. 7709
sprizzare it. 770()
8i)roDare if. 7701
sprone if. 7701
spnizzare if. 7706
spuert rtr. 2998
spugna if. 7696
Rpulbcr.i I'HHi. 3002. 4146.
6466
-piilclinT it'll :iiHil
npiiiiiil» /I'Kiii/. 7694
«pulriar» if. 64 17
Hpiiina if. 7712
Hpiiinii I'UMi. 7713
spiiina rum. 7712
Hpiminro it. 7713
Npiinioso if. 7714
^pullda rlr. 7694
spiiiulM rtr. (i475
Hpiino nini. 2997
Npiiiitaro if. 3tKl3. 6296.
6473
Bpiintino if. 6296
spuntono if. 3003. 6473
spiiula if. 7692
spiirc null. 7716
spiircii rum. 7715
spiirgaro it. 30O4
spiitaro if. 2122. 7717
simto if. 77 IM
spuvoiitar rtr. 2976
si|imeclioraro if. 1452
gqiiadru if. 3005
squadrono it. 3005
squama if. 7721
squamaro if. 7722
sqiianioso if. 7723
sqiiarciare if. 300(i. 8368
scpiarrato if. 7528
8()uartaro if. 3IK)7
squassare if. 6551
gquasso if. 6551
squelotte fn. 7214
squicciar rtr. 1962
sqiiilla if. 7525
S(iuillo it. 7677. 7683
squittiiio if. 7312
squittire if. 6587
sta rum. 7782
stabbiare if. 7728
stabbio if. 7729
stabile if. 7726
stabilimento if. 7725
stabilire if. 7725
stable frs. 7726
stabularo if. 7728
stacca if. 7737
staccare it. 3026. 8004.
8016
staccio if. 7070
stad rtr. 279
stadio it. 7730
staffa if. rtr. 7749
staffetta it. 7749
staffilaro if. 7749
staffilata if. 7749
staffile if. 7749
staggiiia it. 7731
staggio if. 4011. 7730.
7750
stagionarc if. 7751
•stagione it. 7176. 7751
stagnare if. 7734
stagno it. 7735. 7736
stajo if. 7437
stajoro if. 7437
stala altptrj. 7738
stalla if. 7738
stallaggio if. 7740
Romiinisehds Wortvcrzoicliiiis
115
^^(alIlltieo it'll. 7740
stallo ital. 7738
Stallone it. 7738. 7741
stamane it. 5049
stamattina it. 443S
stambpcco it. 72Ut
stamberga it. (i()7t)
stambuoch it. nui
stamigno it. 7743
stamjia it. 7744
stampare it. 7744
starapella it. 7744
stampita it. 7744
stanbeeco if. 7757
stancare it. 7733
stanco it. 7733
sting ruwi. 7733
stanga it. rtr. 7745
stanga rum. 7745
stanotte i<. 4438
stanza it. 7746
star )■()•. 7782
stare it. 7782
starlugia lomh. 8318
starna i'i. 3033
starnacchiarsi ('/. 77(i2
starnazzare it. 77(i2
starnuta rum. 7765
starnutare it. 7765
stasera if. 4438
state it. 279
statico iV. 4011
station frz. 7751
state it. 7755
statua i7. 7752
statue /Ji. 7752
statura i^ 7754
stature frs. 7754
staul rum. 7729
stazionare lY. 7751
stazione it. 7751
ste ru»!. 7758
stecea it. 7769
stecchetta it. 7769
stecchetto jY. 7769
stecchire it. 7769
stecco fit. 7769
sted rtr. 279
stegola it. 7779
Stella rtr. 7758
steli rum. 7759
Stella if. 7758
stelletta it. 856
stelo it. ins
stencele afrz. 7268
stendardo it. 3028
stendere if. 3028
stenscher rfr. 7775
stenta rfr. 52
stentare if. 52
stento it. 52
stereo if. 7761
sterge rum. 3030. 8119
sternutare if. 7765
sterp rfr. 7781
sterpa rfr. 7781
sterpare if. 3020. 7781
sterpe if. 7781
sterpo if. 7781
sterta it. 7763
stesso Hill. 4069. 4433.
4438
stevola it. 7776. 7779
sti rum. 7270
stia if. 7766
stiampa it. 4543
stiatta if. 4543
stidda sicil. 7758
stigaro it. 7767
stiinta rum. 7266
stila it. 7773
stiletto if. 7773
stilla if. 7770
stillaro if. 7772
stilo if. 7773
stiuia if. 280 N.
stima rfr. 280
stimar rtr. 280
stimare if. 280
stimer rfr. 280
stimo if. 280
stimolo it. 7774
stimpar rum. 8086
stirapara rum. 8086
stimparamint rum. 8085
stinco if. 7531
stinge rum. 3019
stinguere it. 7775
stdo if. 283
stioro if. 7437
stipa it. 7776
stipare if. 7778
stiregie rum. 7771
stirpare if. 3020, 7778
stirpe it. 7781
stiva if. 7776. 7778
sti vale if. 281
stivare if. 7778
stizza if. 8209
stizzar rfr. 884. 8209
stizzare if. 3034. 8209
stizzire if. 8209
stizzo if. 8209
stoarce rum. 3040
stocco if. 7783. 82M
stoffa if. 7842
stoffo if. 7842
stoggio if. 7836
stoja if. 7792
stol rum. 7787
stolco it. 7791
stolido if. 7784
stollo it. 7785
stolto if. 7838
stolzare if. 3036
stolzo if. 3036
stomach rum. 7788
stomaco if. 7788
stombel ital. {mundcirtl.)
7774
stombio ital. {mundartl.)
7774
storabol ital. {munitdrtl.)
7t74
stoppa ital. 7842
stoppare ital. 7842
stoppia ifai. 7779
stoppino if. 5523. 7842
storcere ital. 3040
stordire ital. 3068
store frz. 7792
storia ital. 3962
storione ital. 7843
stormire ifaf. 7845
stormo ital. 7845
stornello ital. 7846
storno ital. 784(i
stornudar 2»'ov. 7765
storpiare if. 3039. 7826
storpio ital. 3039
stovair rfr. 7790
stovigli ifaf. 7794
stoviglia ital. 8148
stoviglie ital. 7794
stra- ital. 3041
straccale ital. 7810
straccare if. 780(i. 8306
sti'acciare ifni. 3044
straccio ital. 3044
stracco ital. 7806
straccua gemies. 3055
stracuni rum. 3043
strada ital. 7803
strafalciare ital. 3047
strain rum. 3054
strainii rum. 3052
strainatic rum. 3051
straindseher rfr. 7821
strale ital. 7798
straloccare it. (sien.) 8318
straluci rum. 3049
straluscia lomb. 8318
stramb rum. 7797
stramba ifn?. 7799
strarabellare ital. 7799
strambita ital. 7797
stramblir rfr. 7799
strambo ital. 7797
strambotto ifa?. 7797
stramur rum. 7774
stramuta rum. 3050
stranare ifof. 3052
stranepot rum. 3053
strangio ital. 3054
straniare if(i/. 3052
straniere ital. 3051
stranio ital. 3054
strapasser frz. 7802
strapazzare it. 5913. 7802
strapazzo ital. 5913
strappare ital. 7802
strappata ital. 7802
strascico ital. 8299
strascinare ital. 8299
strascino ital. 8299
strasora if«/. 3990
strato ital. 7804
stratsehar rfr. 3044
.stratta ital. 3045
stratto it. 53. 2635. 3045
straunchiu rum. 3042
stravagante ital. 3056
stravagare ital. 3057
s^travede rum. 3058
stravedere ital. 3058
straziare ital. 2634
strebbiare ital. 3061
.Strega ifai. 7816
stregare if. 7816. 7817
stregghia ifnf. 7818
I sti-eglia rtr. 7818
stregliare ital. 7818
strogona ital. 7816
stregone ital. 7816
strela it. (muudartl.) 77.5S
.strella if. (H(«Hrfrtrfi.)775S
stremare ital. 3060
stremire ital. 3059
strenna ital. 7807
i stretto ital. 790. 7813
[ .stria if. {munilartl.) 7816
' stribbiare Hal. 3061
.stribord frz. 7760
.strioa venez. 7810
.stridulo ifaf. 7814
.striga rum. 3009
striga rum. 7816
I .striglia ital. 7818
.strignere ital. 7821
j strigoiu rum. 7816
j strigolare ital. 7814
i strigolo ifaf. 7814
I strillare ital. 7814
j strillo ifa?. 7814
! strimt rum. 7813
j strimta rum. 7813
] strimtora rum. 7813
strinare ital. 8529
stringa ital. 7820
stringare ifdi. 7820
stringa rum. 7821
stringere ital. 7821
strinto ifa?. 7813
striscia if. 7809. 7815
strisciare if. 7809. 78 1 5
I strizzare ital. 7812
strobile if«i. 7825
strofinaccio if. 2928. 7826
strofinare ital. 2928. 7826.
7831
strombola ital. 7824
stronfiare if. 3382. 8314
stronfione ifnf. 3332
stronzare ital. 7829
stronzo ifa?. 7830
stronzolo ifa?. 7830
stropicciare ital. 7826
stropiceio ital. 7826
stroppa ital. 7826
' stroppiare if. 3039. 7826
stroppio if. 3039. 7M2(i
stroppolo ital. 7826
! stroscia ital. 2697
strosoiare ital. 2697
strosoio ifni. 2697
strozza ifaf. 2704. 2938
strozzare if. 2704. 2938
strucaro ifaf. 2705
i strucchiare arefin. 7828
\ strufFare tosc. 3332
> struffiare tosc. 3332
struffo iffif. 7831
strufolo ital. 7831
strufonare if. 2928. 7831
struggere if. 2538. 2637
strupschar rfr. 3039
striisii mail. 3066
strusar parm. 3066
I striiscia piac. 3066
; strusciae rnmagn. 3066
1
lli:
Konmnisclios Worlvontpiclinis
strusoliu'e 'nsr. iiru/i. 3tM;ti
gtrtiKo pirm. SUtiti
ttniKsinr roic'. Mogn.
frrr. imrm. 3001!
struiisiiior miKlrnr.i. retig.
3<Mi(i
strut mm. 7882
struvaro iifnit. H3S!t
striizio Hal. iUt:. 7832
stulilo rlr. 7779
8tiu^ frz. 7H33
stuoraro ittxl. 7^41
•itucchcvoK» ifii/. 7>*41
stucco ira/. 7S33. 7841
stuiliaro I'dif. 7834
studio i(a/. 7836
studioso ital 783r>
stuc rtr. 7790
stufa i(n/. :!()(!")
stufaro i/(i/. 3(M;5
stufelaro I'ffl/. 3287
stulii r/»-. 7779
sluulo ita\. 7787
stupa riiiH. 7842
stuppa rtr. 7842
sturm r/r. 7845
stutare Hal. S41t!
stuva prov. 3065
stuzzicare i7<i/. 7783
style frz. 7773
»t/ir rfr 5696
su- rum. sp ply. 7851
su spn». 7978
suar prov. cat. pig. 7921
suatismo afrz. 7850
suatume n/'i". 7850
!<uau-.-i proc. 7850
sub- »■(. sp. ptg. 7851
subaco .'^jan. ptg. 7854
snbbia i7a7. 7903
subbiello ital. 4365
subbillare i7n/. 7442
subbio ital. 4355
subbuglio ital. 1410
subdit en/. 7857
.-iiibflito spa», ptg. 7857
subdit-7. prov. 7857
subca rMiH. 382
subillare ital. 7442
subir /Vz. span. ptg. 7860
subiro ifa?. 7860
subitaneo ptg. 7867
siibito !*. sp. ptg. 7869
subjet-7, prov. 7872
.>ubler n/V*. 7442
.sublimar span. ptg. 7876
sublimaro ital. 7876
sublime i(. /rz. sp. ptg.
subraetter ptg. 7880
sub.^tance frz. 7887
subt rum. 7898
.sHbterraneo spaw. 7892
subtia rum. 7894
subtietate i-Mm. 7896
subtil nfrz. cat. ptg. 7895
subtileza ptg. 7896
sMbtili(;ar j^tg. 7894
subtilidado pf^. 7896
subtiliser nfrk 7894
subtillU- /V.-. 7896
Kiibtiru rum. 7896
Kubtiritato rii»i, 789*i
Kiibtontp rum. 7902
Kubt-sonm rum. 7899
subtu .«(in/. 7898
.sue rum. />•-•. 2309. 7919
sucar pnir. 7914
succoder ]ilg. 7907
«urodi.r /VX 7907
I succodon- ital. 7907
suci-csslouo ital. 7908
succivssoro W(i/. 7909
sucobiare Hal. 79 is
succliio i'(a/. 7918
suceijire ital. 79ir>
succion I'r:. 791(>
sucoio-s ;iror. 7916
sucodor spa». 7907
j succr nfrz. 7915
I such f(i<. 7919
Bucido ital. 7913
sucier a/'r:. 7915
.sucio .«/)n»i. 7913
suco it. sp. pig. 7919
Rucro frz. 7581
sucre-K /jrof. 7581
suc-s prov. 2309. 7919
sucufunda mm. 7856
sud fri. 7920
sudar .ipan. 7921
sudaro ital. 7921
suddito i7a/. 7857
.sndicio ital. 7913
•sudit rum. 7857
sudoaro rum. 7922
sudor s})a». 7922
sudore i«n?. 7922
.suegra .■ipaii. 7576
.suegro .f;j(i)!. 7577
sueia prov. 7636
suela S2)an. 7604
sueldo «/WH. 7593
suelo .■ipan. 7604
.sueno .s^ja«. 7619
sueBo .tjian. 7612. 7615
suentcr rtr. 7393
suer (alt) frz. 1761.7627.
7921. 7979
suera rum. 7442
.suorat now. 7441
suercu sard. 954. 7854
snere afrz. 7577
suero span. 7418
suerte sjyan. 7630
sueur /'rz. 7922
.suevre afrz. 7577
•suferi mm. 7925
suferinta rum. 7924
sufflar rtr. 7927
.suffrir ^jroi'. 7925
sufilare ital. 7442
sufit rxm. 7926
.sufla rum. 7927
.suflar 2>ror. 7927
sufleca rtim. 7957
sufolaro ital. 7442
sufrencia s/jn». 7924
sufrensa prov. 7924
sufrimiento span. 7924
isri
NuMr en/, .s/irid. 792
sUK'a ifc 7574. 7636
su>;nr ii/f.i/i. 7914
KUgare Hal. 7914
sujco mm. 7933
sugellarc i((i/. 7456
sugellc. Ital. 7457
sugdto .</)(i/i. 7872
MUgi<t-z prov. 7872
sugg(-r<> i7(i/. 7933
suggfttare Hal. 7871
suggctto i/(i/. 7872
sugliero Hat. 7861
sugliit mm, 748.'>
sugbitii rum 7484. 7
sugl rtr. 7938
sugliardo Hal. 793.'.
sugua ital. 956
sugo i7(i/. 7919
sui rum. 7860
suia pror. 7636
«uio frz. 7636. 791.!
suif /Vz. 7326
suignaiito afrz. 7(117
suintcr frz. 7984
suitg r(r. 7055
suivro frz. 7394. 7ri77
sujeitar ptg. 7871
-sujoito ;)<(/. 7872
sujct frz.' 7872
sujctar .syifid. 7871
sujeto span. 7872
sujo ptg. 7913
sul r/r". 7606
sula rum 7903
snlaro sard. 7927
.sulet rtr. 7606
sulfuru sard. 7939
sulha proc. 7917
sulhar jirov. 7917
sulhon proK. 7917
.sulh-8 prov. 7586
sulone sard. 7486
sulper r(r. 7939
suma cat. .ipan. 7943
sum^ rum. 7943
sumac proi'. /"rz. 7608
.sumagre ptg. 7608
sHineto rum. 7880
summa t7a?. y)f//. 7943
sumo ptg. 7919
sumpsir prov. 7620
sumsir prou. 7620
•sumvei rtr. 7055
sundre n/»-^. 7616
suni lombard. 7936
suntuoso ital. 7946
suo jYai. 7978
suocera ital. 7576
suoccro iiflZ. 7577
.suoigl rtr. 7938
•suola ital. 7604
suono !in/. 7619
suor ital. prov. cat
7922
suora altital. 7627
super /j'^. 7954
.superare ital. 7952
supercheria .5p«>?. 7950
supercheric /i". 7950
627
su|K'i'<'liiciiii i((i/. 7950
■•upcroiliii Hal. 7949
supiaro vriie:. 7927
-uplicar span. 7967
suplir .s7»i;(. 7968
supciiior «/Hill. 7969
suppoili'inoo Hal. 7955
suppi-iliano i7(i/. 7955
■.upplriT frz. 7968
>^upplica Hill. 7967
supplicar prov. ptg. 795;
supplicarc Hal. 7957
snpplii'i' (7(i/. 795(i
siippiiniT jirav. T.W.I
suppor ptg. 7959
suppnrrn Hal. 7959
su|)|)osnr frz. 7959
siipt ciiw. 7898
j Kupuno rum. 7959
1 sflr «/"i-.-. 7339
SUI- frz. 7947. 7960
surer mm. 79(il
surcel mm. 7961
si'irculii pill. 7961
surd rtr. 7963
surdir ptg. 2969. 7(i35
surdo iHg. 7963
surdu s«n/. 7963
sureau frz. 7055
Ruroti- /rr. 7338
surge frz. 7913
surgeon frz. 7964
surgere i7rt!. 7964
surgia prov. 1842
, surgien prov. 1843
' snrgir ca<. 7159. 7964
j surori rum. 7627
surpa rum. 7884
.surplis frz. 7953
surrilo p<(/. 2204
surtir cat. .spnn. 2969.
7634 f.
su.s ru7ii. prv. frz. 7966
susfbier afrz. 7972
susina ital. 7349
susino i7a7. 7967
suso it. sp. altptg. I'.Mi;
susorniare ital. 7181
, susornioHO Hal. 7181
suspeita ptg. 7971
suspeitar ptg. 7970
suspina mm. 7973
suspirar cat. span. ptr/.
7973
sussiego ital. 7886
susta ital. 7968
su.stanzia itai. 7887
•su.stener span, 7975
sustentar «p. ptg. 7974
susto «p. p(/7. 7968
suta rum. 1794
sutalea rum. 1792
sutano cat. 7273
sutil span. 7895
sutileza .span. 789(i
sutilidad span. 7896
sutilizar span. 7891
sutje cat. 7636
.sutsa cat. 7913
suit rtr. 7898
Romanischcs Wortverzciclinis.
snyo yMn. 7978
sazerain frs. 7966
suzor prov. 7922
<azzacchora ital. 5810
suzzare ital. 7915
-Taliare altit. 3071
>vanir itnl. rtr. 2861
-veglia ital 3076. 7980
-vegliare it. 3076 7980
-vegliere Hal 3072
-vellere ital 3072
-ventare i7a/. 3074
•iventolare itaJ. 3075
-vernare ital. 2953
^verre i7aJ. 3072
sverza ital. {mundarth)
8756
svignare ital. 7983
svinta rum. 3074
avintura rum. 3075
-volare if. 3077. 8808
>voltolare ital. 8811
svllaba ptg. 7986
^vllabe (r;. 7986
-rmphonie afr;. 7988
ta span. ptg. 8005
taba span. 4515
tabac /IT. 7993
tabacchiera ital. 7993
tabaccii I'ia/. 7993
tabaco .span. ptg. 7993
tabagie frz. 7993
tabano s/)an. 7994
tabSo })tg. 7994
tabard /"r^. 8036
tabardo span. ptg. 8036
tabarrin frz. 8036
tabarro i<a?. 8036
tabatiere frz. 7993
tabbutu sicil. 8003
tabella i'iai. 7996
tabema cat. sp. ptg. 7997
tabique span. ptg. 7995
tabla span. 7998
tabla rtoH. 7998
table frz. 7998
tableaa /rr. 8001
tablilla span. 7209
taboa ptg. 7998
tabor a/rz. 7992
tabor-» prov. 7992
tabouler /"rr. 7992
tabonr afrz. 7992
tabourer afrz. 7992
tabouret /r^. 7992
tabulario ital. 8000
tabussar ^ro». 7992
tabust prov. afrz. 7992
tabustar prov. 7992
tabuster n/"r^. 7992
tabut prov. afrz. 7992
tabuter afrz. 7992
taca prof. 8004. 8016
tacanho ptg. 8004. 8011.
8013
tacano span. 8004. 8011.
8013
tacca itnl. 8004. 8016
taccagnare it. 8004. 8011.
8013
taccagno it. 8004. 8011.
8013
taccar rtr. 8004. 8016
taccia ital. 8004. 8016
taccio ital. 8072
tacco jfaZ. 8004. 8016
taccola ital. 8004. 8011.
8016
taecolare ital. 8011
taccolo ital. 8004. 8011.
8016
taccone ital. 8004. 8016
taccuino t7n/. 8076
tace rum. 8005
tacere ital. 8005
tacha s/). ;>«</. 8004. 8016
taehar sp.ptg. 80f)4. 8016
tache franz. 8004. 8016.
8062. 8072
tache frz. 8072
tacher frz. 8004. 8016
tacher frz. 8069. 8072
taciune rum. 8208
taco sp. ptg. 8004. 8016
tadlar rtr. 880. 885
tafano ital. 7994
tafeta pf»/. 8008
tafetan span. 8008
tafferia ital 8014
tafferuglio jfa/. 7992
taffeta ital. 8008
taffetas /Vir. 8008
tafflare it. 7998. 8007
taffio It. 7998. 8007
tagarote sp. ptg. 8010
taglia it. 8018. 8023
tagliare ital. 8023
tagliatore ital. 8021
tagliatura ital 8022
tagliere ital. 8020
taglio ital. S018. 8023
tagliuola ttaZ. 8024
tai afrz. 8012
taiii rum. 8023
taie a/'rj- 8064. 8163
taietor rum. 8021
taietura rum. 8022
taille /"r^. 8018. 8023
tailler frz. 8023
tailleur frz. 7171. 8021
tailloir /r^. 8020
tain frz. 7736
tainar prov. 8009
taine a/"rr. 8009
tainer afrz. 8(X)9
taire pror. frz. 8005
tairin franz. mundartl]
8103
tais ^jroc. 8073
taisir afrz. 8005
taisniere a/ri. 7890. 8o74
taisi'i-s prov. 8073
taiss rtr. 8073
taisser prov. 8005
taisson fre. 8073
taita span. 5943
taite span. ptg. 8064
taja sicU. 8012
tajadero span. 8020
tajador span. 8021
tajadura s/)an. 8022
tajar span. 8023
tajo span. 8023
tak rtr. 8004. 8016
tala prov. cat. span. ptg.
8023
taladro span. 8040
talante span. ptg. 8019
talao ptg. 8024
talar .sj)aH. 8023
talc frz. 8017
talco It. sp. ptg. 8017
taleca ;>roD. 8177
talega span. 8177
taleiga ptg. 8177
talent /Vj. 8019
talcntSo ptg. 8019
talento itaZ. span. 8019
talent-z prop. 8019
taler rum. 8020
talevas />z. 7999
talha j)rov. ptg. 8023
talhador ptg. 8021
talhador-s prow. 8020
talhaire j^rov. 8021
talhar prov. ptg. 8023
talher pt</. 8020
talho ptg. 8023
talh-s prov. 8023
talisman /Vz. span. ptg.
8083
talismano ital. 8083
tallar cat. 8023
telle spon. 8023. 8159
taller sj)a». 8020
tallo itnl span. 8159
tallone ital 8024
talc ;;t.9. 81.59
talon frz. 8024
talo-s proK. 8024
talotta ital 6591
talpa ital. 8025
talpe I'ta?. 8025
tamafio sjMn. 6530
tamarazz romagn. 446
tamarin /'rr. 8030
tamarindeiro ptg. 8030
tamarindo it. sp. 8030
tamarinho ptg. 8030
tambaque ptg. 8026
tambien span. 398
tambo ptg. 8158
tambor span. ptg. 7992
tamborear sjjan. 7992
tamboril span. 7992
tamborilear span. 7992
tamborin span. 7992
tamborino span. 7992
tambour /"rr. 7992
tambourin frz. 7992
tarabouriner /"rz. 7992
tambnrajo ital. 7992
tamburare ital. 7992
tamburiere t'tn?. 7992
tamburino ital. 7992
tambnro «ta?. 7992
tambussare ital. 7992
tamica ptg. 8223
' tamigiare ita?. 8028
1 tamigio it. 7071. 8028
tamis jirov. franz. 7021.
8028
tamiser frz. 8028
tamiz ptg. 7071. 8028
tamo p((/. 8158
tampa ptg. 8038
, tamp5o ptg. 8038
tampir /jro». 8038
tampo ptg. 8038
tampon frz. 8038
tan /"r.'. span. 8033 f.
tana ital. rtr. 7890
tanaglia ital. 8093
tanau sard. 8033
tanear pro», cat. 7733
tancer nfrz. 8110
tanchagem ptg. 6201
tanche /rz. 8197
tandis frz. 8027. 8034
tandius prov. 8027
tane itaZ. 8033
tanfo ital 8029. 8038
tanghero ital 8032
tangoner a/'rr. 8032
tangre afrz. 8032
tangue /"rz. 8031
taniere frz. 7890. S074
tanni- frz. 8033
tanner /Vj. 8033
tanque ptg. 7733. 8031
tanster afrz. 8071
tant proi,-. frz. 8034
tantaranha pti/. 1731
tante frz. 522
tanto ita?. ptg. 8034
tantot /"rj. 4438
tan-z prov. 8034
tSo iJti/. 8034
taon nfrz. 7994
tapage frz. 7992
tapar span. pt</. 8038
tape frz. 7992 8035
taper franz. 7992. 8035.
8038
tapete span. ptg. 8036
tapin frz. 7992. 8038
tapinage a/'rz. 8038
tapinare ital. 8037
tapiner frz. 8038
tapino Ita/. 8037
tapinois frz. 8038
tapir /Vz. 8038
tapis frz. 8036
tapi-8 prov. 8038
tapitz pror. 8036
tapiz span. ptg. 8036
tapon frz. span. 8038
tapoter /rz. 8035
tappata ital. 8038
tappeto ital. 8036
tappo I'ta/. 8038
taquin frz. 8004. SUll.
8013
taquiner frz. S004. 8011.
8013
tara it. prov. span. ptg.
8039
lis
linniHiiiitrhcK Wnrtvcricielinin.
tjirik 111 III. SI 22
tarnliiistor nfr:. IM'.fJ
tariiiviiii III II. 23!M
tarnilon- itnl. s4)4o
UraKonii .«^Nin. 2Ut)l
tani^iiitcn K/mn. 2(i!)I
tarairv /iror. 8()4<)
laraii riini S12(i
tnr«ntii /ifi;. 8»M8
tJiraiitolla ital. ;•/.;. 8t»4X
tarantola W. ftp. t^)is
tarantula .«/inn. HII-I!^
taraiittilo frz. sols
taran' ilat. S(i;t;i
taravi<l-« /iror. Sllti
tarcjiis afr;. S{)Mt
tani- /iroi'. SO 1 7
tard frs. cut. 8<117
tarda cat. 8042
tardar /irr. xji. plri. 804(5
tardarasso njirov. 805!)
tardaro i(n}. 804(i |
tardo rat. up. pt(i. 7419. :
8<M2 '
tarder /"rr. 804G i
tardif /rr. 8i)46
tardio span. ptq. 8045
tardiu-8 pri>v. 8045
tardivo i7(i/. 8045
tardo it. sji. pltj. 8047
tare /Vr. 8039 "
tarero afrz. 8040
targa i<. ;)ror. 153. 8049 |
tarfio /•;■.-. 153. 8049
tarjjier afrz. 8043
targon /ij. 2691
tarfjoiio /Vi. 2G91
tarida it. prov. cat. sp.
8062
tarier afrz. 8051
tariere nfrz. 8040
tarif /rr. 8053
tarifa span. ptg. 8053
tariffa Hal. 8053
tariiua s^otm. ptg. 8054
tarimba pti;. 8054
tarin frz. 8103
tarina ruw. 8131
tarir prov. frz. 8160
tarja prov. sp. ptr). 153.
8049
tarje afrz. 8049
tarlu ital. 8056
tarlii>,'ar /«rfin. 8318
tarluji- lailin. 8318
tarma i7n?. span. 805G
tarna r/r. 8056
tama rum. 8131
taronja cat. 5530
larpano ital. 8172
tarpare ital. 8058
tarta},'liar rtr. 8060
tartajear span. 8060
tartalhar ;irof. 8060
tartamudo span. 8060
tartana if. sp. pty. 8052
tartane />,-. 8052
tartaranlia jyff/. 1731. SO.O!»
tartarassa prov. 8059
tartarear ptg. 8060
iHI-tHI-IIKn I', ptii. 8150.
8261
tartnssaro ital. 8072
tjirlti /"r.'. S26(i
tartilUi nprov. 8411
tart ilia if. (xifiir».) 8258
lartiiiillo /V-. (innnilartt.)
8411
lartufo frz. SlHo
larliitr.'l rlr. 8411
tartufii il. Si:io. 8411
tartiifolii Ital. S13(i
tartuf^a jiror. 8261
tariar /iror. 8014
tarziii ruin. S044
tarziii ruin. 8045
tar/.iu-N ;ir(ir. 8045
ta.^i frz. 8061
tasa span. 8072
tasajo .ipan. 806s
tasar span. 8072
tasca ifni. 8062
ta8car .tpan. ptg. 2458.
8072. 8931
tasco cat. 8068
tasqiio franz. (mitndirtl.)
8062
tasquota prov. 8062
tassa prv. it. 8063. 8072
tassallio ptg. 8068
tassa ro it'll. 8072
tasso /"r^. 8062 f.
tasseau nfrz. 8070
tassoUo ital. 807(1
tas.^ier /"r^. 8061
tassiol afrz. 8070
tasso i(n/. 8073
tastar prov. allsp. 8071
tastare ital. 8071
tasto itai. 8071
tasugo span. 8073
tat rtr. 8064
tata i'taZ. rfr. span. pt/i.
8064
tata n(i». 5943. 8064
tata ptg. 5943
tataravu ptq. 8064
tataro j/fi/. 8060
tate spatt 8005
tater /^ri. 8071
tato span. 8060. 8064
tatonner frz. 8071
tatons /•)■;■. 8071
tattera ital. 8065
tatz prov. 8061
taiic proi). aZt/)-^. 7160.
80O3
taiic-s prov. 8003
taud frz. 8081
taiide /Vj. 8081
taudir afrz. 8081
taudis frz. 8081
taula s.jrrf. ^)r«. cat. 7998
taun ruMi. 7994
taup cat. 8025
taupe /rs. 8025
taur i«»i. altcat. 8067
taureau frz. 8067
tauro i(a/ 8067
taur-s priiv. 8067
tuuKscr afrz. 8072
taiiHtor «i/cf. 8071
taut /irr. afrz. 7160. S(Mi;l
taUt-z prov. stHCI
taux /V.-. 8072
taiixor afrz. 8072
tavii cdf. 7994
tavaii-.-i ;>rc)i'. 7994
lavido afrz. 8002
tavolor frz. 8002
tavoriia ital. rlr. 7997
tavorno fr:. 7997
taviila i((i/. 799S
tavolaciio ital. 7999
tavolioro iVii/. 80(Ml
taxa priir. pig. 8072
taxar prov. ptg. 8072
taxo frz. 8072'
Uixor /r.-. 8072
tayon afrz. 8064
taza .span. pig. 8063
tazokr rtr. 8005
tazer prov. 8005
tazza i7(i/. 8063
to it. rtr. prov. frz. ml.
span. ptg. 6409
li' sp. ph). 8114. 8161
ti' i7«Z. 8161
tea .•./inn. ptii. 8006
tr;i,a r/iiH. 8163
li'.iiii;i mm. 8193
t.a-ti iiim. 8142
tcatrn ilal. span. 8162
tcavii mm. 8184
tt'be, -za prov. 8115
tobi cat. 8115
tccca If. 8004. 8016. 8163
tecchio Hal. 2557
tecchiro ilal. 8164
tecodor ptg. 8156
tecedura jdg. 8157
tecer pti/. 8155
teche afrz. 8004. 8016
toohior afrz. 8004. 8016
techo js^jnn. 8075
tecla sard. cat. -ip. pti/.
8078
tccto ptg. 8075
I teda ifrt'?. 8006
j todde afrz. 8115
1 tega ital. 8163
5 tegamo jf. 8077. 8078
I togghia ital. 8078
1 tegia rtr. 8006
' teglia ital. 8078. 8188
tegola ital. 8078
tegolo ifaZ. 8078
teg-s prov. 8075
tehir afrz. 8164
tei rtr. /jrow. afrz. 8409
teiga /jf//. 8163
teigne frz. 8200
teigula ;jf(/. 8163
teiho nprov. 8188
teija rtr. 8163
teille />". 8188
teiller frz. 8188
teiraa ^if;/. 8165
teina prtir. 8200
tcindre frz. 8201
li'lni /■riir. 8120
toisHuirit jirov. S15(i
toisHor /jriir. 8165
tcito ptg. H075
toiil rum. Siss
trixir cdf. 8155
toixugo ptg. 8073
tcja rfr. 8006. 8078
tdjodor span. H\M>
ti'jodura span. HI 57
ti<jor span. 8165
tcjo span. 8078
tcjon span. 8073
ti'ki» (i/i-.-. .S(K)4. SOKi
tola ital, cat. span. ptg.
8080
I tcllia ptij. 8078
t*<llocarc »ic<(;i. 8207
I toltro afre. 8129
toiiia If. sp. 81(>5. 8193
tomatico span. 8165
toniblar span. 8342
' tonibloroKO sp. 8341. 8343
ti-inblosi) spati. 8343
tombro altcat. 8191
toino rHiH. 8191
tciner pror. caf. sp. plii.
8191
tomore ital. 8191
Icmido .s/Kiii. y/fi/. 8192
ti'Uioignago frz. 8146
t.'iiioin frz. 814li
trlliolo ifrtZ. 8178
tomor span. j/tg. 8193
tenioroso .yi. 2>ig. 8194
tomor-s pcoy. 8193
toiupo frz. 8089
toniiiella ital. 8090
tonipellaro ifnZ. 8090
tenijiellono ital. 8090
teniporameiit /rr. 8085
toiiiporamento if. sj). pti/.
8085
temperar cat. pig. 8086
toniporaro Hal. 8086
toinporer /'r^. 8086
tompesta ital. jirov. 8087
tompestad .ijjan. 8087
tempestade if. ptg. 8087
teiupest-z 7;rot). 8087
tern pete frz. 8087
tempia /(«/. 8089
tompio ifaf. 8088
tempia jjrov. 8089
templar .ipan. 8086
torn pie frz. eat. sp. 8086.
8088 f.
temple-8 prov. 8088
temple span. ptg. 8088
tempo ital. ptg. 8092
tempora /jfijr. 8089
tempramen-z prov. 8085
temprar jirov. 8086
temps /■/•5. caf. 8092
temptz prov. 8092
terns 2'rov. 8092
ten o/'w. 8089
tenace ital. frz. 8094
tenacita ital. 8094
tcnaille />,-, 8093
Hiiiiiaiiisi-lii's WurtviT/.oicIiiiis
t«uallm prov. 8093
tenca prov. cat. sp. ptq.
8197
tence afrs. 2133. 8109
tender afrz. 8110
teiKjon afrz. 2133. 810!)
tenda it. prv. ptg. 8095
tenilSo ptg. 8096
tender rtr. sp. ptg 8097
tendero ital. 8097
tendine ital. 809(>
tendon frs. npan. 8096
tendre prut\ franz. ait.
8097. 6101
tendror cat. 8097
tondre-s jnov. 8101
tendrrsse frz. 810-1 |
tendreza prov. cat. sio)
teno rtr. 810(1
tenebras jji'oc. 809s
tenebrc ital. 8098
tenebres frz. 8098
tenebroso ifaZ. 8099
tcnedor spau. 3520
tenente ^jf<;. 4871
tener prov. sjm)!. 81iK)
tenere ital. 8100
tenerezza iiaZ. 8104
tenero ital. 8101
tenevB afrz. 8113
tenhcr _proi;. 8201
teniente span. 4871
tenir ^jj-of. frz. 8100
tenir s^jan. 8201
tenore ital. 8105
tcnre-s jaror. 8101
tenreza prov. 8104
ten-s prov. 8089
tensa ;jcoy. 2133. 8109
tcnsar prov. 8110
tenser afrz. 8107
tenser rfc. 8201
tensione ital. 8106
tenso-s ^ror. 2133
tens6-s prov. 8109
tentar rtr. prov. cat. sji.\
ptg. 8112
tentare ital. 8112
tentarin rum. 2316 i
tentazione ifa?. 8111
tente frz. 8095
tenter frz. 8112
tenve n/>-5. 8113
tonvre afrz. 8113
tenyer rJc. 8100
tenyir cat. 8201
tenza ital. 2133. 8109
tenzone t(a/. 2133. .'il09
tepa it. (mumlartl.) 8457
tepe span. ptg. 8457
tepidezza ital. 8115
tepido ifn/. 8115
ter ptg. 8100
tcra rtr. 8122
terader )■(/■. 8040
terbentina prov. 8117
terceiro jjf(?. 8140
tercena ptg. 2394
tercer cat. 8140
tereero spa»i. 8Mii
tt-rcliio ilal. 8152
tercio »/)an. 8140
teroiopelo sp. ptg. 8141
terco «7)0)1. 8152
tcr?oI ptg. 3993
terdre afrz. 8119
terebcnthine frz. 8117
terebentina itu?. ^jrov. sp.
8117
terebinte-s ^j/'oy. 81 17
tcrebinthia ptg. 8117
teremonie rum. 1474
terger a/<,v;;. 8119
tergerc it. 3030. 8119
terin frz. {mundnrtl.) 8103
terliz .s/iaw. 8365
term rum. 8121
terme frz. cat. 8121
termontin )■«»(. 8117
tornientina pig. 8117
terme-s jivov. 8121
termine lYn/. 8121
termino ital. span. 8121
tornio i)ty. 8121
termure rww. 8121
terue franz. 8057. 8129.
8153
terne^a j^tg. 8104
terneira 2)<</. 8102. 8771
temero sp. 8102. 8771
terneza sj)an. 8104
ternir frz. 8057
terno ^jfj. 8101
terra ital. prov. cat. ptg.
8122
terraccio ital. 8123
terrain frz. 8131
terrasse /"j-^. 8123
terrazza ital. 8123
terrazzo i7o?. 8123
terre frz. 8122
terreiro ptg. 8128
terremoto «(a/, span. ptg.
8124
terrenmoto j<a/. 8124
terrene it. S2>. ptg. 8131
terreo it. sp. pjtg. 8133
terrc-plein frz. 8127
terrera .s;;a«. 8128
terrestre it. frz. sp. ptg.
8132
terrestre-s prov. 8132
terri'stro ital. 8132
terreur /'rir. 8135
terribile ital. 8134
terrible />^. sp. ptg. 813i
terrier-s prov. 8128
terrin span. 8126
terror syjn»*. ^Jt/?. 8135
terrore ital. 8135
terros 2'rov. 8136
terroso t<. sp. ptg. 8136
ters prop. c««. 8119. 8137.
8140
terso if. sp. ptg. 8137
tersol-s prov. 8139
tertre frz. 8129
tertre-s prov. 8129
terts rir. 8140
tertulia span. 7837
tertz /woe. 8140
teruvela span. 8116
terzeruolo ital. 8139
terziario «fn/. 8138
terziere ital. 8138
terzo 1««?. 8140
torzuolo ital. .S139
tesa ital. 8108
tesatura r»Hi. 8157
tesaur-s prov. 8167
teschio itai. 8151
tcso rum. 8155
teser afrz. 8108
tesniere (i/")-^. 7890. 8074
teso ptg. 8108
tesoira j)iem. 8234
tesoro iini!. .span. 8167
tesoura neusj). 8234
tesserandolo ital. 8155.
8156
tessere tfa/. 8155
tessitore ital. 8156
tessitura ital. 8157
tesson /rz. 8147
test frz. 8149
testa if. prov. cat. .ipan.
ptg. 8142
testamento ital. 8143
teste i(a?. 600. 4438
testemoni-s pcoji. 8146
testemunha ptg. 8146
testemiinho pf^. 8146
testeso ital. 600. 4438
testigo span. 8145
testiguar span. 8144
testimonia it. sj). 8146
testimonio if. sp. 8146
testimoni-s prov. 8146
testo iffl/. 7)f/7. 8149
testudine ital. 8150
testuggine ital. 8150
testura ifo/. sjian. 8157
tet frz. 8149
teta prov. sp. ptg. 8210
tetai span. 8210
tete /'r^. 8142
tete-d'oreiUer frz. 8163
tetelleea nen^J. 954
teton frz. 8211
tetta ital. 8210
tettar if a?. 8210
tette frz. 8210
tetto ifo/. 8075
teu rtr. 8006
tenia prov. 8o78
i teule pcoB. afrz. 8078
j te.xidor caf. 8156
I texon span. 8073
textura cat. ptg. 8157
j texture frz. 8157
texura j;rot'. 8157
teya cat. 8006
tez sp. ptg. 8108. 8137
I tezoire afrz. 8234
I tezura 2)rov. 8157
1 tezzar rfr. 8210
tgi rtr. 8409
I the frz. 8161
j theatre frz. 8162
' theatro iJfjr. 8162
theiiia pig. 8165
theme frz. 8165
thesanr-s pro». 8167
thesouro ptg. 8167
thon /i-z. 8180
thon-s proi'. 8180
thronu ptg. 8176
ti if. rfr. prov. pt(). 8409
ti rum. 8409
ti s})an. 8409
tia prov. span. ptq. 9)9.
8169
tiara rtr. 8122
tibia if. sp. ptg. 81b 1
tibieza .S7J. ptg. 8115
tibio .vpan. pfi/. 8115
tie frz. 8187
ti?5o ptq. 8208
ticchio jfrti. 8187
tie rum. 8409
tiedo /r.'. 8115
tirdeur frz. 8115
tieira prov. 8120
tiemo jf(i/. 8077
tiempo span. 8092
tienda .«pan. 8095
tiepidezza ifo?. 8115
tiera prov. 8120
tiercelet frz. 8139
tiere afrz. 8120
tiemo ,y)a«. 8101
tierra .span. 8122
tiers frz. 8140
tierts rtr. 8140
tieso span. 8108. 8137
tiesto span. 8149
tiev rfr. 8006
tieve afrz. 8115
tifer a/r.'-. 8205
tige frz. 8184
tighir rum. 7450
tiglil rw»!. 8078
tiglia rfr. 8188
tiglio ital. 8188
tigna it. rtr. 8195. 8200
tignere ital. 8201
tigre ital. frz. span, ptq
8186
tigre-s prov. 8186
tiho nprov. 8188
tijolo pff/. 8078
til ptq. 8213
tila *7)an. 8188
tilde span. 8213
tileaga ruHi. 8177
tilia ptg. 8188
tillac frz. 8168
tille fri:. 2413- 8082,
tiller frz. 8188
tillette frz. 8078
tilleul /r^. 8188. 81-^9
tilo span. 8188
tiltre-s proi'. 8213
tilv rum. 8412
timalo span. 8178
timao pfj/. 8084
timbre frz. 8190. 8456
timbro ifai. 8456
timido ital. 8192
timo cat. 8084
u
188
120
KoiiiHiiiKi'lios \Viirtvt>r/.<'i>'liiii'-
tlmon fr:. »\si
tiiuono itiil. nanl. MkS4
tiiiiKiiioru itnl. ;l7il7
timonoini /ilii. 371)7
tiinon> till). 8l!):i
tiiiioru!!» ital. Slid
tiniii-s jiror. fi(»8l
tiinp rWHi S()!>2
tiiiipiino i/(W. .v/idii. s.|5(i
tiiii|)lii nim. S08.S. 8(>S!I
tiinpiiriii rii»i. 8(K)I
tinuiii rtr. Si>S4
till rt/'r.-. 8<)8!l
tiua prov. cat. »1x111. i>ly.
8196
tin» siian. 8'J0()
tiiiaju .«yxwi. 81!).'i
tiiialha />r(/. 8l!l'>
tiniil-8 priir. si'.li;
tiniiH (i/'r--. 81!>G
tinea i((i/. .«in/. si!)7
tincioiio ildl. 810!»
tiuilu nun. 8095
tine ruin. 8100. 8U)!1
tino />.-. 8195
tinel />.-. 8190. 8199
tinolla ital. 8199
tinolio ital pig. 8199
tinolo span. 8199
tinBr ri/Hi. 8101
tinoreata rum. 8101
tinet nfrz. 8196
tingere ital 8201
tingir ptg. 8201
tinlia pt.^. 8200
tinieblas span. 8098
tinir ;)(_(7. 8202
tinniro .vdcrf. 8202
tino ital. 8195
tin-s peon. 8089
tinta sard. cat. sp. ptff.
2816. 8198
tinta nprov. 8203
tintcr frz. 8203
tintinnire i<(i/. 8204
tintiriin rum. 1990
tio *7J. p<(/. 949. 8169
tiqiio frs. 8185
lira pror. span. ptg.
8206
tiracier n/'iT. 8206
tiranno ital. 8459
tirano spfoi. 8459
tiraiit afrz. 8459
tirar jirov. span. pUj.
8206
tirare Hal. 8206
tirassar prou. 8206
tira.ssier afrz. 8206
tire /Vi:. 8206. 8460
tirer frz. 8206
tiro ital. span. ply.
8206
tirso ital. 8182
tirzana si'ci/. 2394
tisana ital. 6432
tisana sp. ptg. 6432
tisane /)-. 6432
tisera altsp. 8234
tison /';•:. 8208
IKmt /i:. 8155
tisDcrund f'r:. 8165. 8166
tirtoiiT (i/r.-. 815ti
tl8«ir ii/>f. 8166
lissii /If. 8156
tissiiro /v.". 8157
tistr.< /rt. 8165
tiltt rum. .S21II
tit.'l Wr. 8213
titlo <i/V.-. 8213
litlu rum. 8213
titliii rum. 8212
titoiar.' ital. 8212
titoli'(,'j;iHro I'fn/. 8212
titolo ital. ,8i>13
litre ii/")-.-. 8213
titrer /■;•.-. 8212
tittle cat. S213
titiilii rum. ,8212
titular span. ptg. .S212
titiiKi span. ptg. 8213
ti.\crii p<.(7. 8234
tiznar spun. 8208
tizno spun. 8208
tizo .spnM. 8209
tizon span. 8208
tizon-8 yiror. 8208
tizzo ital. 8209
tizzono Hal. 8208
toalllo «/>:■. 5100
tiiaillier afrz. 8455
tuallia /)rot). ptg. 5100.
8455
toalla span. 8455
toamnil rum. 937
toana rum. 8230
toarce cmhi. 8249
toata rum. 8268
toate CMWi. 8268
toba span. 8215
tobillo span. 8410
toca «prt»i. 8214
toca rum. 8419
I tocar prov. sp. ptg. 8119
tocc rtr. 8214
tocca (((i/. 8214. 8423
, toccare ital. 8214 8419
' tocco ital. 8214. 8428
tocha aragon. ptq. 8181.
8257. 8259
toohier afrz. 841!)
tocho span. 7848. 8181
tocin ta<. 8414
toeinho ptg. 8414
tocino span. 8414
tocon sjwn. 8214
tocsicii rum. 8273
tocsin />^. 8419
todito span. 8268
todo sp. pig. 8268. 8269
toffar rtr. 8458
toffe /o</(r. 8468
togliere ital. 8219
togo (<((?. 8271
toi frz. 8409
toile /■)". 8080
toilette frz. 8080
toise frz. 8108
toiser /"«. 8108
toison frz. 8232
toll fr:. 807.'.
toivre (1/Vj. 8183
toix r<i/. 8116
toil! span. ptq. 8274
tuldo .v/i. /if,/ 8081.8170
ti.l.lre afrz. prov. 821!)
t.\le frz. 7!ll).s
tdltiinia /ify. 8219
toleiniii pig. 821!)
toleraueo frz. 8216
toleror /v.". 8217
t«illuT8« p/(/. 8219
tolliidi) xpriii. 8219
tolido span. 8219
tolir afrz. 8219
toller (i/(.s;). 821!)
toUeranza ital. 8216
tolleraro i7(i/. .S217
toUere ital. 8219
tolo ///;/. 8219
tolondro .•ipn». 7002
tolre cat. .8219
tonia jiicm. 3397
toniaeo cat. 8222
toinar cat. sji. ptg. 551(i.
6520. 8221
toniaro ital. 8422
toniasoUa ital. 8220
tomato .ym». 8222
toniatcc cat. 8222
tomb cn«. 8420
tomba ital. prov. 8420
tombac frz. 8026
tombaeco I'taJ. 8026
tonibar prov. ptg. 8421
tombe frz. 8420
tombeau /"rs. 8420
toniber frz. 8421
torabereau frz. 8421
tombolare i«. 8421. 8425
I tombolo ital. 8425
' tome frz. 8224
tomilho pf(/. 8179
tomillo .vpnn. 8179
1 tomiza span. 8223
tomna rum. 936
torao i<rtJ. sp. pt*/. 8221.
8224
tomplina pro». 8424
ton frz. 8237
tona prov. ptg. 8225. 8230
toiiare ital. 8231
! tondere t(a/. 8226
tondino Hal. 7002
tondo ital. 7002
tondre /"r^. (koj'w.) prov.
8226. 8427
tondrer cai. 8226
tonedre-s prov. 8228
I tonello ital. 8230
tonfano (7a?. 8424
tonfare Hal. 8238
tonidro iiltsp. 8228
tonne /"r.-. 8230
tonneau frz. 8230
tonnellc /V^. 8199. 8230
tonner frz. 8231
tonnerre nfrz. 8228
tonno (<r//. 8180
tono (7. .sp. p<(/. 8237
lonoiro a/rz. 822.'>
toiisura t7. sp. ptg. ,S236
tiiMNure frc. 8235
tont cm». 887
toiitaro span. 822!)
tonto /v.". 8227
tonti rum. .8229. 8231
toiito Hal. span. ptq. 8.S7.
8229
toji (i/)V. 8238
topa it. (mun(lartl.))iiyJ[>.
8467
to]iacio .spa». 8239
topar span. 8238
toi)azo />•;. 823!)
topazio )7a/. ptg. 82.3!)
tope sjxin. 8238
to|)in franz. (mundarll.)
.8240
topi-8 prow. 8240
tojio i7a/. span. 6496.
701)3. 8025
to|)oragno ital. 6496
toppa ital. 8238
topiiare i7a^ 8238
toppotto itul. 8238
toppo i7a/. 8238
toque frz. 8214
toquor afrz. 8419
toquesing a/")';. 8419
torb cat. 8430
torba proi;. 8430
torbar prov. 8434
Itorbo afrz. 8430. 8431
torbellino span. 8433
itorca lyjan. 8257
torcar prov. 8257
'torco s/jnn. 8250
torcer cat. sp. ptg. 8249
torcere Hal. 8249
torcha cat. 8257
{torcho //^. 3102. 8257
torcher frz. 8257
Itorchio ital. 8243
torchon /Vj. 2928. 6993.
; 8257
torcia ital. 8257
itorciaro Hal. 8257. 8259
torculo ital. 8243
Itordo j7. sj). ptg. 8440
itordre «/'«. 8249
toria cat. 8441
jtorija prov. 8066
|torkel )7r. 8243
torlo ital. piem. 8265
tormetita sp. ptg. .sj44
torraontar sp. ptg. 824 1
tormentaro i7a/. 8244
tormento it. sp. pig. 824 1
tormenz prov. 8244
tormo span. 8443
torna r«»i. 8246
tornar rtr. prov. cat
ptg. 8246
tornaro t7a^ 8246
tornear span. ptg. 8245
tornearo ital. 8245
torneiar prov. 8245
tornei-8 prov. 8245
torneo i7. .vp. jjtg. 8245
sp.
RinuanisfhcB Wortverzeiclinis
121
torner afrz. 8246
torno it. Kp. pty. 8247
torn-s jjrov. S247
toro neucat. span. pty.
8067. 8266
torozon span. 8253
torpe cat. sp. pty. 8444
torra cat. 8445
torrar cat. »p. pty. 8252
torre ital sj). ptg. 8219.
8445
torrente if. sp. pty. 8251
torrer rlr. 8252
torrone ital. 844'S
tor-8 })rov. 8445
torsa lomb. 8248
torscher tir. S24!)
torse a/rz. 8255
torseau afrz. 824S
torsello i'faJ. 8248
terser prov. fram. 8249.
8254
torsion frz. 8253
torso ital. 8182
tort )«m. /'r.-. 8263
torta it. sp. ptq. 8256
torto ital. pf(/.'8263
tortolella ital. 8447
tortolilla spnn. 8447
tortolillo span. 8447
tortolo «pan. 8446
tortora ital. 8446
tortorella Hal. h447
tortra ent. s446
tortre-s prov. 8446
tortue /rj. 8150. 8261
tortuga prov. cat. span.
8150. 8261
tortulho i)tg. 8411
tortura ital. 8264
torture frz. 8264
tort-z pro». S263
torva pty. 8430
torvar /)<</. 8434
torvelinho pty. 8433
torvisco ■s:pau. 8432
torza /om6. 8248
torzal span. 8250
torzione (foZ. 3253
torzon sjjan. 8253
torzuelo span. 8139
tos pror. Crtf. sp. 8182.
8236. 8451
tosa it. prv. 3182. 8236
tosSo pty. 8232
tosar ptjr. 3233
tosare ital. 8226. 8233
tosco it. sp. pty. 8181.
8273. 8416
tose afrz. 8182. 8236
tosel afrz. 8182. 8236
toser span. 8450
tosigo spon. 8273
toso ital. 6608. 3182. 8236
tosoira prov. 8234
tosone ttai. 8232
tosquiar pty. 8226
toss afrz. 8255
tossa caf. 8416
tossal caf. S416
Kilrting, lal.-iv
tosse ital. pty. 8451
tosser pty. 8450
tossir p;f. ca<. pty. 8450 ,
tossire iVaZ. 8450 i
tost pror. cat. afrz. 4438. '
8267
tosto ital. altsji. altpl(i.
4438. 8267
tot frz. 4438. 8267
tot rum. 8268
toti rum. 8268
tots cat. 8268
totta snirf. 8268
tottovilla it. (mundartl.)
8241
tottu sard. 8268
cu totulus tot rum. 3268
tot-z prof. 8268
tou, tova cat. 8215
touaillo frz. 5100. 8455
touca pty. 8214
toucher «/V^. 8419
touc frz. 8272
touer /JT. 8272
toufe nprov. 8458
tou£Fe frz. 8417. 3429
toumplc nprov. 8424
toupeira pfjr. 8025
toupet frz. 8238
toupie /ri. 8238
toupin franz. {mundartl.)
8240 j
toupon afrz. 8238 ' |
tour /)•:. 8247. 8445
tonra pf(/. 8066
tourbe lifrz. 8430. 8431
tourbilloii frz. 8433
tourbler afrz. 8436
tourd /Vi. 8440
tourde frz. 8440
toiinnent /"r^. 8244
tonrmcnter frz. 8244
toumer frz. 8246
tournoi /ri'. 8245
toumover frz. 824.')
touro pff/. 8067
tourte frz. 8256
tourtereau /"/•^. 8447
tourterelle frz. 8447
tourtn- frz. 8446
tousar a/«pf(/. 8072
tousser frz. 8450
tout w/V^. 8268
toux frz. 8451
tonz afrz. 8268
tova cnf. 8215
tovaglia ital. 5100. 3455 !
tovagliuolo ital. 7423
toxiche n/Vs. 8273
toxico pJy. 8273 |
toxo span. 8274 i
toza aray. 3131
tozar amf/. 8181
tozo aray. 8181
tozuelo spaw. 8266
tozut cat. S416
tozzo it. 4406. 784.S. 3416
tra ital. rum. rtr. 4375.
8206. 3310
traaZ'''-E /n-or. 82!)(l
traba span. 8279
trabacca ifn/. 8280
trabajar sp. 4607. 8275
trabajar con niallas sjjan.
7811
trabajar a punto de aguja
span. 7811
trabajo sp. 4605. 8276
trabalha prov. 4605
trabalhar pfi/. 4607. 8275
trabalhar a ponto de malba
ptq. 7811
trabalho ptq. 4605. 3276
trabalh-8 prv. 4605. 8276
traban frz. 8277
trabar span. 8279
trabattare ifa?. 8324
trabe spati. 8280
trabelbar 2>''ov. 4607
traboccare i(aZ. 8281
trabocco ital. 3281
trabucar proc. sj). 1401.
3281
trabuco span. 1401
trabuquete span. 1401
trabuquet-z prov. 1401
trac /r.-. 8306
traya pty. 8285
trabar pV^. 8285
traccheggiare ital. 8306
traccia ital. 8285
tracciare itoJ. 8235
trace frz. 3235
tracer /rz. 8285
traehor prov. 8287. 8291
traoio-s pcoj;. 3290
trada n/»n. 8239. 8292
tradator rum. 8291
tradi^ao 2>tg. 8290
tradicion spnn. 8290
tradiraento ital. 8290
tradire ital. 8289
tradition /rr. 8290
traditore ital. 3291
tradizione ifa/. 8290
trado pf<7. 8040
traduc^ao pty. 8294
traduccion .spa». 3294
traduoir span. 8293
traduction /r^. 8294
traduire frz. 8293
tradurre ital. 8293
traduzione tta/. 8294
traduzir pty. 8293
traer spnn. 830O
trafag cat. 8326
trafag cat. 8326
trafagar c«f. «pan. 8326
trafago span. 8326
trafalsare ital. 8313
trafan-s pcoi;. 8118. 8296
trafego ply. 8326
trafeg-z prov. 8326
trafeguear pt»?. 8326
trafei-s prov. 8326
trafficare i<a7. 8326
traffico ital. 8326
trafic frz. 8326
traficar span. 8326
traficn upav. 8326
ti-aflqner />.;. 8326
tragana rum. 8299
tragar span. pty. 8302
tragare sarrf. 8302
trage rum. span. 8300
tragettare ital. 8304
tragetto iiai. 8305
traggea ital. 8298
traggere ital. 8300
tragin spa)i. 8299
traginar span. 3299
tragittare ifa/. 8304
tragitto ital. 8305
tragla rum. 8301
trahilla span. 3301
trahinar prov. 8299
trahir pr». frz. ptg. 3239
trabi-s pro». 8299
trahison frz. 8290
trai95o pty. 8290
hacer traicion sp. 8239
traicion span. 8290
traidor prv. sp. ptjr. 8287.
8291
ser traidor span. 8289
trailla span. 8301
traiUe /"r^. 8301
train frz. 3299
trainare ifa?. 8299
traineau frz. 8299
traino ital. 8299
traio nprov. 8301
trair proi'. cat. 3289
traire prov. franz. 5453.
8291. 8300
trais6-s prov. 8290
traissa prof. 3299
trait frz. 8288
traitar prov. 8286
trait<i /"rr. 8283
traiter frz. 8286
traiteur /Vz. 8282
traitre frz. 8291
trajet frz. 8305
trajo pf</. 8300
tralce ital. 8295
tralcio fta/. 8295
trale nfrz. 8173
tralha ptg. 3301
tralh-s pror. 8301
traliceio iial. 3365
tralignar i<a?. 8317
tralla cat. span. 8301
trama it. sp. pty. 8307
tramaglio ital. 8366
tramail />". S366
tramar sp. ptg. 8307
tramare ital. 3307
trambustare ifnZ. 7992
trambusto ital. 7992
tra me frz. 3307
tramer /Vi'. 8307
tramettere i'ta?. 3308
tramoggia tta?. 8336
tramontana ital. 8319
ti'ampa span. 8328
trampoli itn?. 8309
trampol-s proi-. 8309
trana comasl: 7890
trnnoa sp. ptq. 8356. 8368
Wiirteilimli. (Wiiitvcriekhiiisse.)
iL'L*
l!>iiii;iiiii>rlii'i. Wiirtvormelmis.
tnnivar ;'(;;. s.iUi. 8;»5ti.
tr.im-o »7>(iM. pill. SJJK!
tranrlio /Vr. SHtlS
tninrhit' I'ri. s:ii;s
trnnohor /V.-. MttW
tranlio i7.i/. ;l:i:(_'
tiiiiiso fr:. ftltj. s;Uii
traiisiilo ii/f.vyi. s;ti2
transir /V,-. n/r»/!. S;i|J
tniiiKiro .«III/ s:t|2
Iransito i/n/. s;<H;
transit j: ;)i«i'. SlU'i
tranzar .s/xiii. 8:ll)>
trapann I'fii/. «|n5
trapcar ;if(;. sl7i
trajK'jar i'l,i ^\'\
trnpojapc ;if(/. si 71
trap<> .«jiiiH. ;)/(/. Jtiil,")
trapjie frz. 83is
trappola i/n/. S32S
trsppolarc ilal. )S.H2S
trap-s |)ror. 828(i
tr3<|iic >/i(iH. ;/((/. SatHi
tratjiicar span. s'MWt
tra.|upjar ptii. ,S30(!
tra(|iicr frz. 83(Mi
tra.|iioti' /)/y/. 837-1
trar i-/r. 82tt(>
tras pror. cat. .<;;. y</(/.
8310
trasattarsi ittil. 8311
in trasatto aUiM. 8311
trascinare i7n/. 8299
traseS'ir .*i>. 8315. 832(i
trasfe<ra pig. 832G
trasfcgar /)'<(/. 8326
trasgo apan. pig. 8326
trasiego apan. 8326
trasle n/rs. 8173
trassa jjcor. crti. 8285
trassar cat. 8285
trassinare i<n/. 8299
trassi6-8 prov. 8290
traste nfrz. sp. ptg. 8071.
8323
trastear span. 8(t71
trastejar s/>. ptg. 8071
trasto .tyi.yjfi/. 8071. 8323
trastot-z prov. 8268
trastullare i7n/. 7837
trastiiUo ital. 7837
tratado .v^^. pig. 8263
tratadore .«yj. j>f(7. 8282
tratar sp. ptg. 8286
trato sp. ptg. 8288
tratta itat. 8286
trattarc itn/. 8286
trattato ital. 8283
trattatore iVa/. 8282
tratto ital. 8288
trattore ital. 8287
trat-z pcoc. 8288
trau cat. 8278
traucar prop. cat. 8278
traiii--s proi'. 8278
traulor afrz. 8327
traurer caf. 8300
tran-3 prov. 8280
trav.n ptg. 8270
irutiiKllan- i((i{. Ii>07.
N27ri
trnvaglin t'f. 4(!*)*i. 8276
trivail fr: IU)5. 827(5
travaillor fr:. t(i(l7. 8275
travar /nor. p/f/. 8279
trav.< .(,1/. p»//.'8280
travors pror frz. X'A2'<
travrrsa i7(i/. H32fi
travorsarc Hal. 8325
trav«>ri!i> fr:. 8325
(ravirsiT frz. aS25
travcr.^ior-i» pror. 8326
Iravoi^o ilal. 8326
travo.»! span. ptg. 8325
travpssa ptg. .S325
tr:ivp9sar jitg. .S325
travi'.ssi) ptg. 8325
travie.<iii .vp<i«. 8325
t rave poll a ptg. 8116
travolarp ital. 8327
traz /if;/. 8310
traza span. 82s5
trazar span. 8285
trazcr p/f/. 8300
trc ital. rtr. 8348
troapada rum. 8345
troaptii r«»(. 828)i
treballiar prr. 4607.8275
trotialh-.s prv. 4(i05. .8276
trebhia ilal. 8351
trpbbiaro ital. 8352
trobbio n/n/. 8383
troblar pror. 8352
I trebol cat. span. 8363
! trebolar pror. 8352
trebucher /"r.-. 1401.8281
1 trobiichet frz. 1401
j treccare it. 8334. 8358
trecoia ital. 8356
trccciaro ital. 8356
treoe rum. span. 8303.
8330
treohier afrz. 8334. 8358
trc«;6 ptg. 8139
trebol p/^. 3993
trrdcs rtr. 8330
tredici »'<(»/. 8330
trpf afrz. 8280
trofanar prov. 8118
trefartz pror. 8118
trefa-s prov. 8118. 8296
trefe span. 8118
trcfego pfjr. 8118
trefeuil afrz. 8363
trefle «/"rz. 8363
trefo ptg. 8118
trefonds frz. 8125
trcfueil-s pror. 8363
trefiu'il-z prov. 8363
tregeuda i<n/. 8331
treggia ital. 8297
trcgoa ptg. 8349
tregua /<fl/. .«pnii. 8349
trci rMHi. prov. 8348
treifeigl rtr. 8363
al-trei-lea rujn. 8140 N.
treille /Vr. 8357
treillLs nfrz. 8357. 8365
trointn span. 8332
trels n/ri. 8348
tr<<i «pro zeci rum. 8330
tn-iiP frt. 8830
In-izpci r(r. 8332
tndlia /<r<ir. 8357
tromail lion». S366
trptnblar pror. 8342
Innibli' fr:. 1447
IrcnililiMnt-nt di< tern' frz.
8124
tromblpr frz. 3342
tromblnr span. 834"
trpineaii nfrz. M337
trcnu'l afrz. 8337
trenii'Mtin rum. 8117
tronipntina i7n/. cat. sp.
ptg. 8117
triMiior allsp. ptg. 8339
tri'meiir /"r.-. H340
tr.'inip frz. 833(i
trpinir afrz. 8339
troninipia pror. 833(>
treniolar ptg. 8342
(rpniidaro t'/n/. 8342
trcmoloso ital. 8343
tremonba pig. 8336
trpniore iVoA 8340
tremoroso ital. 8341
tr(''moii.--sor /"r?. 832(i
trom|)er frz. 8086
tromiira rum. 8342
trcmuros r»m. 8341.8343
trena ilal. prov. 8356
trencar yjror. 83()8
trenchar pror. 8368
trcnfiaro lose. 3332
trenta tVo/. rfr. jjrv. cat.
8332
trente /ir. 8382
trcnza sp. 8356. 8368
trenzar sji. 8356. 8368
trepan frz. 8405
tropancr /"rr. 8405
tropano ital. 8405
trepar rat. .sp. ptg. 8344.
8347. 8373
tn-pas frz. S321
triipasspr /^r*. 8321
, treper afrz. 8373
trepetin rum. 8117
trepidar «?<.»/». j>lg. s:ii5
trepidare ifa/. 8345
trepido it. sp. ptg. 8346
treppiare altital. 8373
trepta r»Hi. 8286
tres frz. 8310
tres prov. cat. span. ptif.
8348
trcsca ital. prov. 2698.
8175
trescar prr. 2698. 8175
trescare ital. 8175
treschc n/"rr. 2698. 8175
treschier afrz. 2698. 81 75
trescliignier afrz. 4538
trcscolar cat. 8315
; treslis n/Vr. 8365
I tresol-s jirov. 8139
I trcsor frz. 8167
: trpsoro n//sp. 8167
tr('s(|uv ii/r.. 4407 f.
tressa pror. 8366
tri'ssar pror. 8366
tre«8o /r.'. 8366
trpRKpf frz. 8350
trpHtol afrz. 8322
troRtot fl/"r.-. 8268
trp>tot-z priir. 826H
tri'toau «/'r.-. 8322
tiX'tsK cat. 8330
trpltirar» Hat. 7823
trpii norm. 8386
trPiiil /r--. 8243
tr.Mit n/'r*-. 8366
trova jirov. 8349
trovar pror. 8349
trovas /)/(/. 8098
Irpvo afrz. 8349
Irpvorsp (i//k/>. 8363
trcvo pig. 8363
trczo pror. ptg. 8330
tri r<r. 8348 '
triangle frz. 8360
trianglc-8 ;)ror. 8360
triangin cnl. 8360
triangolo ital. 6350
triiingiilo sp. pig. 8360
triar cnf. 8379 '
triaro altital. 8379
tribbiarc ilal. 8:!52
triblcr o/rj. 8352
triboillior n/rr. 8352
tribolar pror. 8352
triliolare ital. 8352
tribi'i ilal. 8354
tribulare ifn/. 8352
trihut frz. 8355
tribiito ilal. 8355
tricaro ifnJ. (npo/*.) 8360
tricliar pror. 8334. 8358
triilier frz. 8334. 8358
' tricoises frz. 8333
I tricoter frz. 7811
tric-s pror. 8334. 8358
I trida pror. 8186
trido-s prov. 8186
I triege afrz. 8383
' trier rum. frz. 8351. 8379
triera rum. 8352
tricii-s pror. 8383
tricve afrz. 8349
trifoglio ilal. 8363
trifoire afrz. 8362
trifoiu r«»i. 8363
trigan9a altptg. 8174
j trigar pror. altptg. 8174.
' 8360
trigaud frz. 8360
trigauder frz. 8360
trigle /Vz. 8364
I triglia ital. 8364
trigo sp. ptg. 3482. 8377
trigon comash. 8359
trigor-.-i pror. 8360
trigs prov. 8334. 8358
trilha ptg. 8351
trilhar .p«^. 8352
I trilho ptg. 8351
triila sp. cat. 8351. 8364
trillar cat. span. 8352
Ronianischos Wortverzpiclinis
trillare il. 8361. 8380
trillo xpan. 8351 i
triina nprov. 8338
trimor pic. 833S
tiimpellarc ital. 83(i7
trina il. up. S35<). 8371
trinca it. .tp. ptq. 83G0
trimar xp. y»((/.'83C8
trincare itnl. 8370
trincliar sp. pty. 83G8
trinclietto Hal. 8371
trinciare Ual. 8316. 8368
trinoio »7((/. S368
triiiquada prov. 8368
trini|Her frz. 8370
trinii\ict frz. 8374
trinijuete »pa». 8374
trinnuette fiz. 8:>74
trinta ply. 8332
trinxar caf. 8368
triomplie frz. 8382
triomplier /■/^^ 8381
trionfare ital. 8381
trionfo ital. 8382
tripa .•.;). 7>f(/. 1297. 8372
trip.? />-.-. 8372
triper afrz. 8373
trippa i<rt7. 8372
triqiier frz. 8334
trifjuet cat. 8374
trisar proc. 8378
trisca span. ply. 2693
triscar span. ptg. 2698.
8175
trissar pror. 8378
trist CM»). r(c. cat. 8375
triste /"r^. .y>. ptg. 8375
tristessa jiroc. 8376
tristcsse frz. 8376
tristeza .yjoj!. })tg. 8376
tristezza ifa/. 8376
tristicia prov. 8376
tristizia i(a/. 8376
triito Hal. 8375
trist-z pror. 8375
tritare lYn?. 8379
tri\ilarc .^ard. 8352
triiimfar sprin. 8381
triunifo span. 8382
triiimpliar pty. 8381
triumplio jj(g. 8382
triunfar pty. 8381
triunghiii rum. 8350
trive afrz. 8349
trivello ital. 8116
trivio ita/. 8383
triwe afrz. 8349
triza ?0Hi6. span. 8378
trizar ^<cot'. 8378
troar jttg. 8231
trobador jf^cov. 8388
trobaire prov. 8388
trobar cat. pror. 8389
troc ruiH. altfranz. 8326.
8385
trocar sjian. i>tg. 8326
trocha ^jroc. 8392
trocir altS2). 8293
trocla span. 8384
troco ptg. 8326
troeue frz. 8394 |
trofoo iVa/. 8387
trofpo .ipav. ptq. 8387
troglio ilal. 8329
trojrne /Vc. s(02
trogno jiirw. S402
trognon frz. 8401
trois />-. 8348
troisirmo frz. 8140
troja lY. sp. 8248. 8386
trojii «(icrf. 8386 i
trOler /i\r. 8391
trolha pty. 8395
trolli-s ;)>•«!>. 8243
trom }jtg. 8231
tromba ital. ptg. 8381
trom bare ita/. 8381
trombe frz. 8381
tronibeti span. 8381
tronipa ^jcop. spnn. ptg.
8381
trompar spnu. 8381
trompe frz. 8381
troraper /"rj. 8381
trompetear span. 8381
troinpetcr frz. 8381
trompette /"r::. 8381
trompicar .<ipa>i. 8171
tronipo .'(pn». 8381
tron span, altfrz. 8176.
8231
troiiar prov. alteat. nltsp.
altptg. 8231
tronarc ital. 8231
tronc frz. 8401
troncar cat. sp. ptg. 8398
troncare j<n?. 8398
tronce frz. 8182. 8397
troncener afrz. 8397
trench en*. 8401
tronche frz. 8182. 8397
tronco it. sp. ptg. 8401
tronroii frz. 8182. 8397
tronc-.> prov. 8401
tnjne n/is. 8176
tronfiare tosc. 3332
tronfio i7o?. 8314
trono ital. sp. 8176. 8231
tronquer frz. 8398
tron-s 2)rov. 8176. 8231
trons proy. altfrz. 8182.
8397
tronso-s pcor. 8132. 8397
tronzar span. 8182. 8397
tronzo span. 8397
trop pror. frz. 8171
tropa spriH. j)tg. 8171
trope mittelfrz. 8171
tropear ^/ifl. 8171
trope(,-ar 7;((/. 8171
tropel span. ptg. 8171
tropellar span. ptg. 8171
tropel-s j>rov. 3767. 8171
tropezar span. 8171
trophi^ frz. 8387
tropk-ar ptg. 8171
tropido pf?. 8171
troppo ital. 8171
troquer />z. 8326
tro-s pror. 8176. 8231
tros prOf. afrz.normaiui. ,
8182. 8385
trosar span. 8182
tro.scia iVn/. 2697
troso s/j.iM. pff/. 8182
tripsque a/rz. 4407 f.
trossa pror. 8i48
trossar p»v»t'. .8248
trossel-s prov. 8248
trot /■(■-. 8390
trota ital. 8392
trotar pror. sp. ptq. 8390
trotior frz. 8390
trottare i7a7. 8390
trotter frz. 8390
trotto i<a/. 8390 i
trou frz. 8278 \
troubadour nfrz. 8388
trouble frz. 8436
troubler /"r^. 8436 !
troucho Jifrz. 8392 |
trouer frz. 8278
trouito nprov. 8392
troupe /"r^. 8171
ti-oupeau frz. 3767. 8171
trousse /"rs. 8182. 8248
trousseau frz. 8248
trousser frz. 8248
trouveor a/i". 8388
I tronver frz. 8389
trouvere nfrz. 8388
trouveres a/Vj. 8388
trouveur nfrz. 8388
trouxa pig. 8248
trovar s/jan. pt»/. 8389
trovare ital. 8389. 8434
trovatore ital. 8388
trovejar pt</. 8231
troveor afrz. 8388
troveres afrz. 8388
trovisco jjtf/. 8432
trovorzu .lard. 8363
troxa sjMn. 8248
troya span. 8386
troza span. 8250
truand /Vs. 8393
truanda prov. 8393
trnandar proy. 8393
truander //-. 8393
truan-s j^rov. 8393
truao ptg. 8393
trucha span. 8392
truchar j^/'ov. 8393
truchemaii frz. 8050
truehement frz. 8050
Irucher /V.-. 8393
trucho 7ij)rov. 8392
truciolare ifn?. 8260
jtrudda sard. 8395
trueco span. 8326
trueia pco». 8386
truelle frz. 8395
tnielo npror. 8395
truesc'a proc. 4407
trufa prov. sp. ptg. Sill
trufan a?isp. 8393
trufan-s prov. 8393
truf3o ptg. 8411
trufar pro», sj^a». 8411
truffa ital. 8411
truflaldino ital. 8411
truffaro i«n/. 8411
tniffc frz. .8411
trufter frz. 8411
trufi ri/m. 3332
trufie rum. 3332
trugimao p/r/. 8050
trugno piem. 8402
truban span. 8393
truhanear .•ipan. 8393
truie /■(■-. 8386
truillier n/>2. 8404
truita altital. 8392
truite frz. 8392
truja cat. 8386
trujal span. 8242
trujaman .«pan. 8050
trulla ital. span. 8395
trumeau (neu)frz. 8337.
8396
trumel afrz. 8337
trumeliere a/"rj. 8337
trumel-s prov. 8396
trumfa cat. 8411
trumfo cat. 8411
truncbi:i rum. 8399
trunchiu i-!J»i. 8400. 8401
truncu sard. 8401
trungo ital. 8385
truogolo it'iJ. 8385
truppa ital. 8171
trusar ^ii'or. 8403
truta rtr. ptg. 8392
truvar rtr. 8389
trymar fi/tsp. 8338
tsaf rtr. 1943
tscbellerer rtr. 1781
tschena rtr. 1783
tscheri rtr. 1806
tschiee )-tr. 1463
tschiel rtr. 1468
tsohientavel Hr. 1792
tschierb rtr. 1824 N.
tscbischpad j-tr. 1478
tscliisp rtr. 1479
tscbitschar rtr. 7915
tschunc rtr. 1898
tscliunfionta ctr. 1897
t.^ehutt rtr. 8408
tsel rtr. 2764
tsent rtr. 1794
tsiti- rtr. 1923
tu (t. rum. rtr. pror. f I
cat. ply. 8409
tu span. 8409
tudel .<p(iH. pty. 8415
tudel-s 7)roi\ 8415
tudo pty. 8268. 8269
tuei»>ec-s pror. 8273
tuel afrz. 8415
tuer frz. 8452
tuerca sjjan. 6276
taero span. 8266
tuerto sp«)i. 8263
tuest nprov. 8267
tuetano span. 8453
tuf rtr. /"rj. 8215
tufa pig. 8215
. tuft. rMiH. 8417
tufSo pty. 8458
\i\
IJumiiiiiM-lii's WmtviT/riiliiii;
tufkr pill. »*1}S
tiif«/.t.<l.>' ilnl. SJ:18. si 1 7
tu(Tan< itiil. Sa7(l
tuflfar rlr. S4riS
tiiffo />■;. 8215
tiiffo lint. 7S42. 8-l.'.s
tllfo if {iifnpj .<;<. ;i((;.
7812. SLM.'). SJ.VS
tilfos .<;ifiM. St 17
tiiK prov. S26S
tuilc «/>:. 8()78
tiiilorio n/rr. .s«»78
til it ;)ror. nfrs. 8208
tiilliina rum. 8433
tiilipn span. pifi. 2720
titlipnn (Hill, x/wiii. 2720
tiilipano ifn/. 2720
tulipe fr:. 2720
tulirxo atl. 821!)
tiillirsp iicM.<7i. S21!»
turn» sicil. 3397
tiimbil /iiwi. 8420
tiiniba s(ii(/. upati. pin-
8420
tiimbnjia span. d(U(>
tiinibar prnr. xpnn.
8421
tume i7r. 4048
tumek rlr. 4048
turner afi:. 8423
tun nini. 8231
tuna («Ml. 8231
tiinilo rnm. 822<;
tundero .<n>-</. 822ti
tnndir .opa». 8220
tundu sfin/. 7002
tiinnol Hal 8230
tunnele itn/. 8230
tnnsur.i nim. 8235
tuonarc ital 8231
tnono j7'i?. 8231
tnorlo Hal. 82G5
tuots )■()•. 8268
tiipir span. 8238
tiirba rum. 8434
turbar pcor. ca/. .<ip. ptf).
8434
turbarc i7(i?. 8434
turbilhSo ])t(/. 8433
turbilbo pttj. 8433
tiirbin n/ii. 8433
turbine ital. 8433
turbin symn. 8438
tiirbion ■■ipan. 8433
turbio^o .y)an. 8438
turbolen-s ^^coi'. 8435
turbot frz. 8433
turbulent /"ri-. 8135
turbnlento ital. itp. ptr/.
8435
turbuni rum. 8436
turburos rum. 8437
turcais a/»". 8055
turcasso ital. 8055
turciiese «Ya?. 8439
turcbina Hal. 8439
turchino ital. 8439
turcimanno iVa/. 8050
turga prnr. 80G(>
turiupin /'r.-. 8442
tui'liipiniiili- I'r:. 8442
turiua -pill. 8411
turniiMi/. /ii'iir. S24 1
turiiii rum. S241i
turi|uesn x^iiiti. 843!)
turi|ui>/u pli). H439
turi|UiiiM< />.-. 8439
tiirr rlr. 8446
turrar .ipnn. 8252
turn' A(ir(/. rlr. 8'U5
turtii CM HI. S25(i
turtar iiror. 7992
tiirtiiri' riiiM. 8447
tu!u\ rum. 8451
tusar »71(111. 8233. S449
tu>ii iiii». 8450
lusiu:i rum. 8233
tuson .ipan. 8232
tuss rtr. 8151
tussir ptq. 8450
tustar /iror. 7992
tiitano span. ptq. 8453
tutijlo ital. 8453
tut.s i7r. 82ti8
tutt »/i-. 82(!8
tutto Hal. 8268
luttowbr i7(i/. 750(;
tututto ital. 8268
tuyaii iifrs. 8415
tuyt (M(. 8268
t/af rlr. 1636
t/avel )7)-. 1G02
t/er »n-. 1G98
t;(Osa )•(/•. 1700
t/et r<f. 1457
t/i rlr. G570
t/izuol r(i-. 1705
t/oma rtr. 1527
t/omba rfr. 1527
t/osa rfc. 1752
tympan frz. 845G
tjinpano j/f»/. 845()
tyran ii/")*. ' 8459
tyranno pii/. 8459
tzigane frz. 8940
tzingari /"rr. 8940
u.
li .yja». 935
uarb frinul. 57G1
nardi /VJnii/. 3994
ubac nprov. 5745
ubadir rtr. 5G90
ubbia i<a/. 5701
ubbidiro ital. 5690
ubbliare j<a/. 5693
ubbria(e)cliezza ital. 274G
ubbriaci) Hal. 274G
ubiar n/fs^j. 5702
ubino ital. 3971
ubre span. pty. 8461
ubrir 7»-oi'. 624
uca friaul. 4031
near prov. 4031
uccellaja ital. 899
uccelliera ital. 899
ufcello i<n?. 900
uccidcre Hal. 5705
I lu^cidltore <i/(it<i/. 5708
iiecisorK iliil. 5708
Ill-bar /i»(ir. 4031
ilobi' pirm. 4031
uripitor riiiM. 570S
ud I'Mni. H4G3
iida I'lim. S4(i2
u<lir<> i7>i/. 904
uddlar rut. 847G
lie rum. 4073
] uoich prov. 0713
ucin prnr. 0795
iiej friaul. 4881
uerco .ipan. 5764
I ui'S.'i friaul. 6791
! ufana pntr. 84G4
ufanarlKd) .ip. ptij. H4(i4
iifnnaria jiror. S4G4
ul'.iiiia A'/). /)(y/. 8464
nfanidad apa'n. 8464
ufanier-8 prnr. 84G4
ufano s;». yif^. 8464
I ufOeiii, -zio ital. 572(1
uffiziale i((i/. 5726
a ufTfi Hal. 8464
ulToiit rlr. 4241
ufo spin. ptq. 8464
a ufi) .v/inn. 8464
I ufjcr rum. 8461
uggia i(aZ. 5701
1 ugiularc Hal. 2791
ugna ilnl. 8498
iignolo ifa/. 8507
' uguale Hal. 270
uguanno ital. 586. 3950
uguannotto ital. 3950
uierscb rtr. 2740
ui.s prov. 5795
nit «//?. 5713
iiita rum. 5693
uita rum. 8418
uitacios )-Hw. 5694
uitain afr:. 5712
uitismc (?/')■,". 5712
uitrae afrz. 5712
uivador ptg. 8474
uivar ^iti/. 8476
nice rum. 5738
ulcior )•!<)«. 8510
uler afrz. 8476
nil cat. 5720
ullague a/'/-^. 4632. 8535
ulm rum. rtr. 8470
nlmiirio rum. 8468
ulmct r!«Hi. 8470
ulmu sard. 8470
ulna pty. 392
ultrajar .?/)a>». p<j/. 8473
ultraje span. ptg. 8473
ulular prov. altsp. 8476
ululare ital. 8476
ulullar prow. 8476
um ptfi. 8508
umanitii tJa/. 4040
umano ital. 4040
urabigo ptg. 8478
umbiligu .facd. 8478
umbla rum. 509
umblie. r/r. 8478
umbra rum. 8479
iiiiibral iHlsp. plq. 4042.
4921
uinbrc rum. 8480
uinbrela «/(.fj). 8480
uiiibri rum. S481
uiiibrilii-s /)i()i'. Sl7s
iiuibriva rlr. 8479
iiiiibriis rum. prnr. S4,SJ
minMl )»m. 4048
muPr rum. 4013
unioiM Hal. 4043
uniezoala iMm. 4046
iimezi niHi. 4045
uiniil rlr. 4048
uiiiidirc Hal. 4045
uinidita Hal. 4046
uiuidi) i/(i/. 4048
uinidnsi) Hal. 4047
uiiiili' iV'i/. 4050
uniili rum. 404!)
uiniliaca Hal. 734
uinilianza iVri/. 4051
umiliare ital. 4049
uinilintji I'uw. 4051
uniilita Hal. 4051
nuiore Hal. 4055
unipiulu .fdi-rf. 4134
wiupiro .sniv/. 4134
MMiplir yiroi). cat. 4134
univiisrii We. 3947
uii )i(»i. rlr. franz. eat.
8508
un sjiro zoci rum. 8492
una spat). 8498
unchiu rum. 949
uncir .«^jaw. ;><<;. 849G
uncoro afrz. 3990
undii, rum. 8490
unda n«»j. 8493
unde rum. 8491
undioi tVa/. 8492
iindighi sard. 8492
undiseh rtr. 8492
undos no». ;)roc. 8494
undoso span. ptg. 8491
uncaltil rum. 8533
uneoora cmhi. 8484
unfiern )•(/•. 4248
unge rum. 849()
ungero ital. 8496
unghero sanl. 8496
ungliia («a/, sard. 8498
unghia rHjn. 8498
ungliicr raw. 560
unghiu rHi». 562
unghiuros rum. 561
ungir cat. 8496
ungla r<r. eaf. 8498
ungola ital. 8498
ungula ital. 8498
unha ;j(.7. 8498
uni3o ptg. 8502
unicornio «/)a«. 8499
unicorn-8 prov. 8499
union frz. span. 8502
unione i(ai. 8502
unir prov. frz. cat. .ipan.
ptg. 8501
unire ital. 8501
unita ital. 8503
lioKianischcs Wortvorzeiphnis.
125
unitat-z prov. 8503
iinitr frz. 8503
iinivers frz. 850(i
universal sp. pUj. 85(14
universale ital. 8504
iinivcrscl fr:. 8504
iiniversiilad span. 8505
iiniversidade ptg. 8505
iiniversita «7«/. 8505
iiniversit'- frz. 8505
iiniverso it. sip. ptg. 850G
lino ital. span. 8508
iin.iua rta/. 8482
iin-8 /»ror. 8508
ansa cat. 8486
unscher rfr. 849(>
lint rti: 8496
unta (Mm. 8486
imtar rum. 8497
untos rum. 8488
iintoso s;)aH. jj<'/. 8488
untaoso ital. span. 8488
iintura span. ptg. 8489
iintnra rum. 8489
unturzu .sarrf. 8834
lint/ r(r. 8496
iinm'o i7a?. 3982
lion »■()•. 586
lion rtr. 3950
iiopo ital. 5756
uorss rtr. 8518
iiosa (7n/. 4006
novo ital. 5808
uovolo ital. 5808
iipa ;)r(M-. caf. sp. 4442.
8509
vipar ca^ span. 4442
iipiglio j7(i7. 8471
iipualc sard. 4134
iipiipa i<a/. S509
ur afrz. 5783
iir;i rum. rtr. 326. 3990
iiracano ital. 4057
iirca i>. .span. ptq. 4038.
5762
iirce «/>. ptg. 2838. 8466 [
iirceolo span. 8510 |
iircior rum. 8465
ur'lidura ptg. 5768 i
urdir span. ptg. 5767 i
ure afrz. 8536
urechie rum. 919
nreglia rtr. 919
urga altsp. 8466
urge /)<(?. 8466
urgem ptg. 8466
iirgueira yj*^. 8466
iiri rum. 40O0
iiria ital. 325
urina r^-. 8514
urine nfrz. 8514
aria ru;». 8476
urlare ital. 6-581. 8476
urlat rum. 8475
urlator rum. 8474
urlatore ital. 8474
urm rum. bllS
urma rum. 5787
nrma rum. 5787
iirpi st<M7. 8831
urraca span. ptg. 8516
iirs rum. prov. 8518
iirsa 7(ror. .«p. p<(7. «517
iirso ptg. 8518
iirsoac rum. 8517
ursu «rin/. 85 IS
urtar j(roi-. 8522
urtarc ital. 8522
iirtiea ital. prov. 8519
urtiga /)(.f/. 8519
urtigar ptg. 8521
urto ital. 8522
iirtschiolas rtr. 8519
urulare sard. 8476
urze p<,(7. 2838
urzi rum. 5767
urzica rum. 8519
urzica rum. 8521
urzicar rum. 8520
urzitura rum. 5768
u-s prov. 8508
us prov. 5795. 8409. 8532
usa rum. 5795
usadej inniV. 8524
usage frz. span. 8523
usagem ptg. 8523
iisaggio lYa?. 8523
usan(;a ptg. 8523
usance /r^. 8523
usanza span. 8523
usar prov. cat. sp. pig
8527
usave ital. 8527
usatto iVn/. 4006
usbergo itnl. 3863
used rum. 3023
uscat rum. 3024
uscatiu rum. 3022
iisch rtr. 5795
useiaja ital. 5793
asciale ital. 5793
useierc (in?. 6793
uscio ital. 5795
uscioara rum. 5794
uscinola ital. 5794
uscior rum. 5794
uscire («a/. 2944
uscita ital. 2955
uscitura rum. 2954
usedel it. {eomask.) 8524
user frz. 8527
usignuolo ita/. 4941
usine frz. 8525
usitado span. 8526
usitar .spa». 8526
usitato ital. 8526
usito /■)•£•. 8-526
uso ital. span. ptg. 8526.
8532
usolare ital. 8966
usoliere ital. 592
usque ;»ror. afrz. 8528
iisquec-s pror. 6584
nssi frz. 2947
ussir a/'r^. 2944
ussol-s prov. 5794
usta ital. 5669
ustarda ifn?. 947
ustensile frz. 8533
ustil a/rr. 8524
nstolare ital. 5669
iistuni rum. 2032
usiica rum. 3023
usura it. .ip. ptg. 8530
usurajo ital. 8531
usurario if. .ip. ptg. 8531
iisure /"rr. 853tJ
usureiro ptg. 8531
usurero span. 8531
usurier /"rr 8531
usurierc ital. 8531
utensili i(n/. 8533
uten.'silio(s) »;;. 2>t'l- 8533
Htimo ital. 0461 "
utlaguc afrz. 4623. 8535
iitsel )-«r. 900
iitsi rtr. 900
uvar it. {mandartl.) 8461
liver i/. {mundarll ) 8461
uvero t7. (mundartl.) .8461
uviar artsp. 5702
iixier altsp. 5793
Hzar pro». 8527
uzatge-s 2^ror. 8523
uzo altsj). 5795
uzura prov. 8530
iizurier-s /jror. 8.531
uzzolo i7a/. 2855
vaca pror. sp. ptg. 8542
vacaf/iio pt_</. 8540
vacance frz. 8540
vaeancia span. 8540
vacanza itnl. 8540
vacanzia iia/. 8540
vacar j'^or. sj). ptg. 8545
vacare ital. 8545
vacarme frz. 8837
vacca i7n/. ;j<c/. 8542
vaccio Hal. 8790
vaehe frz. 8542
vacher /"rz. 8542
vachere frz. 8542
vaciar .«pan. 8544
vacillare ital. 8543
vaeio sjjati. 8544
vad rum. 8549
vadana rum. 8702
vadear .spajj. ptg. 8547
vadel r<r. 8771
vado it. sp. ptg. 8549
vados rum. 8548
vadoso «p««. 8548
vadu sard. 8549
vaduv rum. 8702
vaf ca^ 988
vaga neuptg. 8551
vagar sy>'jn. ptg. 8554
vagare i<a7. 8554
vagellajo ital. 8587
vagellare i7o/. 8543
vageUaro ital. 8587
vagello ital. 8.587
vagheggiare i7a/. 8555
vaghezza ital. Hobo
vagina ital. 8552
vagire ital. 8553
vagliar ital. 8564
vaglio i7rt/. 8564
vago it. sp. ptq. 8555
vagon frz. 8840
vagua all ptg. 3551
vague /"r.r. 8551. 8555
vaguer frz. 8551. 8554
vahfeiar span. 988
vaho .spno. 988
vai rum. 8550
vaillaiit /r--. 8559
vain frz. 8573
vaina span. 8552
vainch r<r. 8710
vaincrc frz. 8732
vainica .s/>an. 8552
vainiglia ital. 8552
rainilla span. 8552
vaintre o/rj. 8732
vair afrz. 8581
vairador pro». 8581
vairole afrz. 8580
vairolo nprov. 8580
vairon eomask. 8579
vair-s pro». 8581
vaisseau /rr. 8584
vaisselle frz. 8584
Taissel-s prwi. 8584
vaisso npror. (s. N. unler
wahs)
vaivem ptg. 8546
vaiven ."pait. 8546
vautell cat. 8584
vajo i7nZ. 8581
vajuole (7n/. 8580
vajuolo i7a/. 8580
val frz. 8562
vai rum. 8602
Valdevire frz. 8562
valdrer cat. 8559
vale rum. 8562
valer pror. .«p. p/*;. 8559
valere ital. 8559
valet frz. 3821
valetto itoi. 3821
valenr frz. 8565
valicare i7a/. 8577
valico ital. 8577
valigia i7a?. 8701
valise frz. 8701
valizie rtr. 8701
vail car 8562
vallata t7a/. 8561
valle it. sp. ptg. 8562
vallea t7a7. 8561
vallee frz. 8561
; vallo t7. sp. ptg. moden.
8563. 8564
I valoir frz. 8559
! valor span. ptg. 8565
i valore itai. 3565
valor-3 j)roo. 8565
val-.s prov. 8562
valvassor proi-. 3821
j vampa ital. 8574
I vampo ital. 8574
I vauijiore ital. 8574
vanar prop. 8571
; vanello i7.(7. 8569
; vanetat-z pror. 8566
12«;
l!i>iiiani~ili>'s \Viirtn>rAi'ioliiiis.
TanfM /iror. SfiTJ
vitni;a ilnl. 86)>n
v.ini<la<l .<}Hiii. .s'lliii
v;inillo /V.-. .SSfi'J
v.iiiiU i(nl. Sr>*>ii
vaiiiti- /[r.-. 85«(ii
vrtiiiio /V.-. 87litt
v.iiiiu-nii /»•-•. 8Jil>!l
vannoAiix /"r^. S,'>7i>
v.iimi ildl. SfuO
V.1IIII i7ii/. .«;«iM. s.'i7:t
van-» ;»<)r. S.'iTS
vantaKtfio <'i''. S
vaiitail /r.-. Stil!l
v.intar /<ror. N5t>x
vaiitarp itnl. 8.'>t>s
vantpr /"r.-. 85f.8
vanto ilnl. sr)(iS
vAnvoli> (i/"c.-. S,S<t:t
ran/.ar rlr. !•
vao ptp. S.'i4!>
vfio ;)/■(/. 8573
vapciir /Vi. S074
vajMir >7«in. jitfi. 8.'i74
vaporc i7o/. S674
vapor-s iiror. S574
vai|iior /V;. 8.">4fl
vai|uii>ra /inic. S542
v;u|iiior-s in-oi-. 8542
vara ihhi. 802(1
vara mm. 8627
variii Wr. 8559
varanila iilfi. 551. 8G59
varangiie frz. 8826
varSo ;)/;/. 1060
varar pror. «yi. />tif. 8582
vararo Hal. 8582
varcarc ilal. 8577
varoo i<(i/. 8577
varec frz. jiroc. 8550
varecli /")•-. 8556
varenga x/kj». 882")
varonno fr:. 88(!4
varjjii n/»(. 8747
varfia ram. 8747
var-^ cat. 8749
vario tVa/. 85S1
\arlope /rr. 8820
varci allilat. S581
varon .spfi». 1060
varraco span. S(!47
varrSo y)<//. 7486. 8647
varrcr .ipan. ply. 864.S
varsa ruin. 8652
vartid rJi-. 8761
varvass.prc ital. 3321
varzii rum. 8756
va-s 7)rw. 8573
vas jtror. 8583. 8654
vasar ptg. 3512. 8544.
8652
vase mm. 8764
vasca il. ptg. 1067. 8585.
8589
vaspello itnl. 8584
vasolii )-tr. 8584 .
vasoolo ital. 8586
viiscos n/Hi. 8763
vase frz. 8583. 8867
vasellajo itnl. 8587
«asrlluni i(.i/. -■.'«''7
vasi'llnTi' Itnl. 8.'i>'7
v.isollii ilnl. .sri'»7
vashi ,!(,/. ST. 14
\.i-;i. I/ .«;>. /i/i/. S.'iS:!
X i-^^al prnr. nfr:. 3821
».i-iall.. i7. sp. pill. :W2l
vasl.ii;ii «/mil. 8557
vasti- H//-.-. H591
vanto if. .v;), pli/. 8591
valiiina rum. 8693
\aii /V-. 8562. HS23
Vaiiil frz. 6597
vaiiili'villi- frz. 8j'>62
Vauilovin^ /"/v. 8662
vau-s pror. 8562
vauloiir />•.-. 8S32
vaiitror frz. 8sii
vavaRsour frt. 3821
vavassor />ror. 3821
vava .tpan. 987
vtfztT rlr. sv,'.)'.)
vo Wr. 8699
vca ptg. 8(i04
vcadci /j/r/. 8606
veaii iifrz. 8771
vcaii.<! nfrz. 8597
vcc ;)i7>i;. 2755
vocrliicz/.a itnl. 3(>75
vcooliio i7n/. 8676
veccia ilal. 8687
vci'hiii mm. 8676
v.'chou /o(/ic. 8664
vecin rum. 8691
vecina ruiH. 8690
vccindad span. 8(>89
veciuo spa». 8691
vcilc' ci/ni. 8699
vedol rlr. 8771
vcdelli-s y>ror. 8771
vcdell cat. 8771
vedi'l-s pror. 8771
voilere i7«/. 8699
vedotta ital. 8699. 8709
vedette frz. 8699
vedovo, -a i7n<. 8702
Torres vodras pitg. 3677
vedriar span. 8784
vedro .<j>a»i. ptg. 8677.
8787
veel a/"rz. 8771
veer altsp. nitptg. 8699
vegada prnc. 8692
vegghiare ita/. 8709
vegghiatore Hal. 870S
veggia ital. 8595
veggiare I'ta/. 870!l
vcggio ilal. 4726
veghiii niHi. 8709
veghietor rum. 8708
vegl rlr. 8676
vegliare j7a/. 8709
vegliatorc ilal. 870S
ve'glio t7(i/. 8676
vegra itnl. 8749
vegue altsp. 1005
veguer .fpan. 8684
vehi cat. 8691
velio /of/ir. 8664
vcia ptg. 8604
xlalro (i/'if. 8684
vciain'-K pnii'. 86S4
ViMlliiiilif nfr:. 8707
voillo /(■;. K709
VfilliT frz. 8709
vrili.'ur fr:. 8708
voinc /r:. 8601
vi'ini'iix /(•,-. 861X
vi'inlf span. 8710
vi'intri' nfrz. M732
voire nfrz. 8786
vi'in'-s pioc. 87S6
V(«iriii-s jirnr. 8783
veilz /«roc. 8693
vejada prnr. 8692
vejaini ntlsp. 8(!84
vejaire-8 /iroc. 868 J
vojez .</«iii. 8675
vejiga ,«/«1«. 86(>8
vekr rtr. 8699
vela ilal. pror. sp. pig.
8602. S709
vi'lador .'•'^«11. ptq. 8708
velar sp. ptg. .S600. 870!»
velare ilnl. '8600
vole rtr. 396
velenare ital. 861(1
vi'lenoso ital. 8611
vrler /V.-. 8771
velct.T span. 87il9
velctta ltd/. 8709
vidhaeo pig. 87 Hi
velliar prnv. 8709
velliicc ;/^^. 8675
velbo ptg. 8676
velin a/;-.-. 8612
, v/liii /V:. 8771
veil cat. S67(;
vcU'eita t/n/. 8598
velli'iti' frz. 8598
vello ital. sp. ptg. 8599.
8725
vello cat. 8725
velliis C(J<. 8724
velloso it. sp. ptg. 8724
velluilo span. pig. 3944.
8726
velluto It. 8724. 8726
velo ilal. span. 8602
. vel6-s pror. 8725
velonnle mittelfrs. 1210
velours frz. 3944. 8724.
8726
velous jirov. frz. 8724
veloiitcr frz. 8726
velre n/"rz. 8599
veltat-/. proi". 8675
velte frz. 8704
veltre-s j»-oi'. 8(i()l
veltro ital. 8601
I veludo ptg. 8726
velueau a/Vi. 8726
I velva r«m. 8816
vena ilnl. prov. cat. sp.
8604
venado span. 8606
venaison frz. 8605
venais6-s prov. 8605
venar prov. 8617
, vencejo sprtii. 8730
\nieer ml. sp. iili/. S732
viMiriil frinul. 4201
venda «/1. pig. II8(). siMlT ,
venilaiige /r:. 8715
viMidaiilia prill'. H735
v.'iidaval .</.. /./(/. 8621
vi'iided. r x/i. p(//. S6()!l
vciideini ptg. .siiOil
veiuler upiii). p/i/. 8289.
8608
veiidere (7ii/. 8608
vendeiir />:. S609
veiidieare ilnl 873(i
vendita ilnl. rlr. 8607
veiidiliiro ilal. 8609
vniidre pior. fr:. ml. 8608
veiidredi frz. 8(il3
vondres pror. 8613
veneiiar pig. 8610
vi'iieneiix frz. 8till
veiieiiii il. sp. pig. 8(il2
vcnonos )-«»i. 8(ill
venenoso il. .ip. pig. H611
verier /'it. 8617
veiierdi ilnl. 8613
veiii-s pror. 8612
vonetie nini. 8614
venot-z pror. 8615
vengar pror. ximii. 8736
venger /"ic. 8736
voiigiarc itnl. 8736
vciii rid». 8(il6
venini nfrz. 8612
veniinoiix frz. 8(ill
venin no», /i". nllsp. 8612
venir pro», /i". cat span.
8616
venire ital. 8(il6
venjar prov. cat. 873(i
vennc afrz. 8728
venoso ?7. sp. pig. 861. ■<
venre-s pror. 8613
ven.Sfher rlr. 8732
vent frz. cat. 8624
venta .«pa». 86ii7
ventaglia itnl. 8619
ventaglin itnl. 3073. 8619
vcntail /rz. 8619
ventaja span. 8
vontajem jitg. 8
ventallia pror. 8619
veutalle .ipan. 8(il9
ventana .vp. 3188. S62il
ventavolo ital. 8()25
ventc frz. 8607
venter r«r. 8621
vonti ital. 8710
ventilar sp. ptg. 8622
ventilare lYa/. 8622
ventiler frz. 8622
vento ital. ptg. 8624
ventola iVaV. iiOU
ventolare itnl. 8622
ventre ital. prov. fr:. ml.
ptg. 8621
veatriccliio ital. 8623
ventricolo ital. 8623
ventricule /V^. 8623
ventriglio Hal. 8623
vcntvole «/")•-. 8803
i
Rninaiiisflics Wurtvorzt'iclinis
127
veut-z jjrov. 8624
vcnzer pror. 8732
veo }it(j. 8602
vf'pre /)•--. 8666
ver rum. fr:. span. ptq.
8581. S597.S(;27. 8644.
8647. 8699
vera rtr. 8751
verai-s }>rov. 8(i28
veral cat. 8637
verano span. 279. 8627
verSo ptg. 279. 8627
verb cat. 8ti;i4
verbe frz. 8634
verbena it. sp. ptr/. 8632 !
verberare ital. S633 '
verbo it. neiisp. ptg. 8634 ;
ver<;a(lo ptg. 8756
verd rtr. 8757 |
verdail span. 8639
verdadc ptg. 8639
verdasea span. 874()
vcrde tY. rnni. span. ptq.
6288. 87')7
verderis frz. 8752
vordoaga pfr/. 6288
verdoega ptg. 6288
verdolaga span. 6288
verdor-s ;3roi\ 8759
verdiico ital. 8758
verdugo .«j^n». ptg. 8758
verdura iV. |)j-rtc. sp. jdi/.
8759
verdure /cr. 8759
verecondia ital. 8636
vereda cat. sp. ptg. 8637
veretta ital. 8660
verga i'<n/. y^'oi'. cat. sp.
ptg. 8747
vergato ital. 8578
vergo )!(ni. 8748
verge prctv. franz. 8747.
8749. 8751
vergel spmn. ptg. 8755
vergella ital. 8748
vergene pror. 8749
verger cat. 8755
vergier frs. 8755
vergier-s ^jjob. 8755
vergil-s prov. 8748
vergine itn/. 8749
verglas frz. 3677. 8787
vergne /(". 3198
vergogna ital. 7493. 8636
vergogno frz. 8636
vergola ital. 8750
vergonha jjror. ^(3.8636
vergiienza ^pan. 3909.
8636
verguilha ptg. 8748
verguiila spa)!. 8748
vergura rum. 8749
veri cat. 8612
vt'riclc /"(5. 8780
vcricuoto span. 1180
veri-s ^jroc. 8612
verita ital. 8639
vrrite frz. 8639
verjans ^>»-ob. 8754
vcrjus /'(•:■. 4505. 8753
verm cat. 8644 I
verine i(. rum. cat. neusp.
ptg. 8644
vermeil frz. 8()41
vclraellio pfr/. 8641
vorraelh-s pror. 8641
vermeil cat. 8641
vermiMia i7rt?. 8632
vermoiios prm\ 8643
verme-,s ;jroi'. 8644
vcrmicciuolo ital. 8640
vormiglio ital. 8641
vcrminara ?7rt/ 8642
verminaria ital. 8642
vermiiios rw?». 8643
vermino:?o ital. sjtan. ptg.
8643
vermisnr rum. 8640
verraoulu frz. 8645
verm-s pror. 8644
verna piem. prov. 8198
vornare ital. 3946
verne />?. 3198
vcrnice ital. 8782
veniiciare j(n7. 8782
veniir frz. 8782
vernire ital. 8782
vernis /i-^r. 8782
vernissar pirov. 8782
vernisser /)•--. 8782
vernitz prov. 8782
verniz ptg. 8782
verno (fn?. 3947
vernuUo altital. 8603
verula ca^ 8580
verole frz. 8580
verolh-s prov. 8661
veron /")". 8579
verone it. 551. 6097. 8659
verouil frz. 8661
verraeo sy^a». 8647
verrat frz. 8647
verrat-z prov. 8647
verre rtoZ. neufrz. 8647.
8786
verrerie /";•£;. 8779
verretta ital. 8660
verricello i<fl?. 8662. 8656
verrier frz. 8779
verriere irz. 8779
verrina tfa?. 8656. 8662
verro cat. 8647
verrou frz. 8661
verruca rtaJ. 8650
verrue frz. 8650
venuga span. ptg. 8650
verruma jjtjr. 1057
ver-s pror. 8627
vers it. imundartl.) rum.
prov. frz. cat. 8653.
8654. 8756
versa ptg. 8756
versar prov. 8652
versare ital. 8652
verser />•-'■. 3512. 8652
versi rtr. 8756
verso ital. sp. pti/. 8653.
8654
vert pror. frz. cat. 8757
vertat-z prnr. 8639
vert-de-gris nfrz. 8752 )
verte grez afrz. 8752
vorter sjjan. j<'/7. 3512
vertere ital. 8658
vertigine ital 8657
vertir yji'ow. o/^r?. cat. sp.
ptg. 8658
vcrtu frz. 8761
vortudos /;ror. 8760
vertueux frz. 8760
vertu-goi /Vi. 3712 1
vertu-guieu frz. 3712
vcrtuos prov. 8700
vertut-z ;«'oy. 8761
verun rum. 8603
veruno ital. 8603
verv )•<)•. 8634
verve frz. 8634
verveine /V^. 8632
vervesor altval. 3821
vcrveu frz. 1138
verveux »/rz. 1138. 8655
verviex afrz. 8655
vcrza it. (mnndartl.) 8756
vcrzicre j<«i. 8755
verzo it. (mnndartl.) 8756
verzotto ital. 8756
ves prov. 8654
vesc prov. 8764
vescc frz. 8687
vcscli ea^ 8764
veschia rtr. 8668
veschio ?fa?. 871)4
vescia ital. 3280
vescica ital. 8668
vesco «7. 7)<_(/. 1212. 8764
vescos prov. 8763
vescovo ital. 2825
I vesiga prov. 8668
I veso «;ja«. 8664
vespa ital. prov. cat. ptg.
8665
' vespa rum. 8665
] vespera(s) ptg. 8666
vespero ital. 8666
vespia rtc. 8665
, vespistrello ital. 8667
1 vespra pirov. cat. 8666
vess rtr. 8798
vessa peon. cat. 8687
vessc t-de-loup) /";^. 3280
vessie frz. 8668
vesta ital. 8671
veste i7((i. /»r. sjmn. ptg.
8671
ve.stido «/>««. ptg. 8672
vestidura s/j. p<^. 8672
ve.stiglo span. 1147
vestiment cat. 8669
vestimenta p/(/. 8669
vestimeiito it. .sp. 8669
xestimen-z prov. 8669
vestir rfr. j;rof. cat. sp.
ptg. 8670
vestire Ital. 8670
ve.-ititura (7a^ 8672
vestmint rum. 8669
vcta y«Of. .ipan. 8788
vetement /ij. 8669
veteran frz. 8673
veterano i(. sp. ptg. 8(i73
vetille /"rz. 8775
vetiller frz. 8775
vetir frz. 8670
vetlar en/. 8709
vetoino afrz. 8674
vetraja I'tnZ. 8779
vetrajo ital. 8779
vetrario ital. 8779
vetrice iinZ. 8772
vetriera ital. 8779
vetro s(f(i. 8677. 8786
vetta ital. 8788
vette ital. 8593
vettnra ifaZ. 8594
vetturino ital. 8594
veture frz. 8672
vetz j;roy. 8692. 8778
veiif frz. 8702
veule frz. 8803
veurer cat. 8699
veuva prov. 8702
veuza y^roi). 8702
vez span. ptg. 8692
vezar span. ptg. 8778
vezat-z prov. 8773
vezer piov. 8699
veziat-z prov. 8773
vezinetat-z yjrow. 8689
vezin-s prov. 8691
vezi-s prov. 8691
vezitar jiror. 8765
vezoa prov. 8702
vezoig-z ^jroc. 8703
vezzo ital. 8778
vezzoso ital. 8776
vi i«aZ. ca<. 4066. 8409.
8740
via it. prov. cat. sp. ptg.
8678. 8692. 8791
via rum. 8794
viaa altgenues. 8692
viadi rum. 8681
viage span. 8681
viagera ptg. 8681
viaggiare if a?. 8681
viaggio ital. 8681
viajador s/w/i. 8681
viajar span. 8681
vianda prov. 8792
viande /rz. 8792
viante ital. 8679
via.-; (i/'ri-. 8790
viata rum. 8769
I viatge-s prov. 8681
viatico )'(a?. 8681
viatz prov. cat. 8790
viaure afrz. 8599
viaus n/>;. 8597
viautre afrz. 8601
viax afrz. 8597
viaza (dtvenet. 8790
viazo allmail. 8790
I vibora .syjnx. jjt?. 8744
; vibre nprov. 1153. 3219
viburno j<n7. ptg. 8683
I vicata a/fit»/. 8692
I vice frz. 8778
\ vicenda itul. 8686
I vicienx frz. 8776
iw:
12f<
Uoiiiuiiim'lu'A Wiirtvi'UiiiflmiN.
virinare )<ii/. Sii'.Hi
vioiiiio ridw. stws
vioinitA tin I. SG8!»
vicinfttjitK mm. 8*189
vicino ital. HtHIl
vicio >;hi«. /itfi. 8778
vicio.so .«/«III. /»1;;. 877(1
vii-i-.s ;i/i)r. 8778
vico ilnl. 8(ia7
vi<;o plij. 8778
vi\'OSo fftff. 877ti
vii'trt rt/fvy». 8t)!»5
viotoiro /Vi. 8ti!t4
victoria sjxim. ;<^r/. MiiM
viruiln «pan. 8t>!l)i
vid Wr. 8801
vida pror. cut. n/i. fito.
8769
vidamo fr:. 8(i8i)
vido /r .-. It}). pUj.S'". ns(I 1
vidcr fr:. 8801
vidimcr /"rr. 870ti
vidrava pig. .s77'J
vidraooiru ;)/(/. S77!»
vidraria ptij. 877!*
vidroi-ome fi:. 8887
vidriar .s7«iii. S784
vidriora ,<;«ih. 8779
vidrieria span. S77!l
vidrioro span. 8770
Vidro pig. 87S(;
vio i7. /r.-. 87(i!). 87;tl
-viedro span. 8fi77
vic^io Hal. 870(i
vieifer rtr. 42(J4
vieil fr.;. 8G76
vieillesse frz. 8675
viejo spun. 8676
viclo afrz. S789
vielh-s /iror. 8(i76
viello (//■»■.-. 878!)
viento «^«im. 8624
vientre span. 8621
vicntrecillo span. 862;^
vier n/m. 8647
viera ital. 8660. 8751
viorbo altsp. 8634
viorf r<»-. 8634
vierge {neu)frz. 372. 321 1 .
8749
vierm rlr. 8644
vierne,-- span. 8613
vies a/V.-. 8677
viess r()-. 8822
vieto 1(0?. 8677
vietiii vum. 8794
vieiix /)•-'. 8676
viez ptg. 1169
vif frz. 8796
viga »7)0«. pt(i. 1174
vigia p(jr. 8709
vigiar ptg. 8709
vigie /"ri. 8709
vigilare ital. 8709
vigliacco ital. 8716
vigliar rtr. 8709
vigna ital. 8737
vigiie />:. 8737
vignette frz. 8737
vi-,'nnI)Io frz. •'!738
vlnroiruu i(ci/. .'^696
vinotfUP frt. 8696
vj>;i>ni i7(i/. 8711
vjf^iiniMi it. sp. ptg. 8712
vijjor-i» prm\ S711
vif^oimMix fr:. 8712
vicuiMir /r,- .lyi. /t**;. 8711
vi^riiivr prov. (fr:.) 8684
vi^iiiilin ;ir/7. 8696
vil /If. .«yi. ;)/7. 8717
vilaiii fr:. 8721
vilaiiatui'-s priie. 8721
vllamlrii'r yiror. 7552
vilania pror. 8721
vilano ,v/)(ui. 8722
Vila .■* prar. .S721
vilfod rum. 4.'<59
vjlcczosc nini. 485S
vilcoin afr:. 8894
vildad span. ptg. 8718
vilp i(.i/. 8717
vileliretjuin frz. 8889
viletr frz. 8718
viioza ,vy«iH. ;)<7. 8719
viiez/.a ital. .S71!)
vilheza pror. 8675
vilita i<ei/. 8718
villa ital. pror. cat. sp.
pig 8720
\illai,'e fr:. .ipan. 8723
villagcm pig. 8723
villaggio ital. 8723
villania i7. .syi. ptg. 8721
villano jYa/. .sy^a»!. 8720
villao pt(i. 8721
ville frz' 8720
villeggiare I'ta/. 8723
villcggiatura ital. 8723
vilorta .spnn. 1214
vil-s jiror. 8717
vilta ital. .S718
viltiit-z y/roc. 8718
vihiccbio ital. 8812
vilucura «7«?. 8893
vimaire frz. 8766
vimblet afrz. 8682
viinbre ,<;<«». 8727
vin rum. fr:. 8740
Vina rum. 8601
Vina THHi. 8617
viiia span 8737
vinaccio i<n/. 8729
vinaci-s prov. 8729
vinagre sjjn«. /)<^. 8741
vinagre-s yyco». 8741
vinagro ital. 8741
vinaigre frz. 105. 8741
vinasse /')■-. 8729
vinat rum. 8729
vinaza span. 8729
vincere j<a/. 8732
vinchio ital. 8734
vincido /<a/. 8762
vinciglio ital. 8730
vincu (7. sp. ptg. 8734
vinculo span. ptg. 8734
vindas /r^. 8896
vinde rum. 8608
vindeea rum. 8736
vindicarc .«hiy?. 8736
viiirn i7()/ 8737
siiii't nim. 8615
viiu'ux fr:. 8739
viiigar /ill). M736
vinul /'»•-■. H710
viiilia prr. ptg. 8737
vinliava ptg. 8729
viiiba.,11 ji(/;. 8729
viiibo ;)((/." 8740
vin» i7(i/. ,s7/iiM. .'^740
vinos rum. .S618
vinoK rum. prr. cat. 8739
vinoso it, sp. pig. .S739
vin-a prov. 8740
vint rum. 8624
vint /<»"()i'. cat. 8710
vinto pig. 8710
viiitre ri/Hi. 8621
vintrioel rum. 8623
vinviTa ydVi/i. 8793
vinyi rtr. 8616
vinzaglio i7fi/. 8730
vinziitor rum. 8609
vioara mm. 8743. 8789
viola it. prov. cat. span.
ptg. 8743. 8789
violo nfrz. 8743. 8789
violotta Hal. 8743
violotte frz. 8743
violino ital. 8789
violon nfrz. 8789
violono iffl/. 8789
viorno frz. 8683
vipistretto itul. 8667
vipt ;"i(i«. 8695
vir pig. 8616
vira j))-or. sp. /itg. 8744
virar yi/'or. .ip. ptg. 8682
vire n/Vi'. 8744
virer frz. 3828. 8682
virgo afrz. 8749
virgeni /)(//. 8749
virgcn .^pan. 8749
virginc afrz. 8749
virgola j7n?. 8750
virgiila sj)an. ptg. 8750
virgulo frz. 8750
virola )<;■. 8580
viroii prov. 8682
virote .syjun. 8744
virtos rum. 8760
virtos altsp. 8761
virtu j7(j/. 8761
virtud span. 8761
virtiidc sai'd. jitg. 8761
virtues tvit. 8760
virtuoso it. sp. ptg. 8760
virtut cat. 8761
virtute rxni. 8761
virucla span. 8580
vi-s pror. 8740
vis /"it. 8768. 8777
visage nfrz. 8768
visch nprov. cat. 8764
vischia )7i-. 8764
vischio ital. 3703. 8764
vlschioso ital. 8763
visciola (7a/. 8892
viscla i7. miundartl.) 8764
visclo nprnr. 8764
visco i7(i/. sp. ptq. 3703.
8764
viscoH pror. cat, 8763
vigcoeo .«/1(111. pt(i. 8763
vimti't I'HiH. 1197. 1217
visoux a/r:. H776
visinu rum. 8892
visita i7<«/. K/i. /)/;/. 8765
vinitar prr. sp. pig. 8766
visitaro i7(i/. 8765
vinito frz. 8766
visitor frz. 8766
vino (i/(i7. 8768
vispora(s) .«pan. 8666
vinpicu .«I'ciV. 2825
vi.spiHtrello i7(i/. M667
vi8(|ueu.v /)•.■. S763
visser frz. 8777
vista i7a/. proo. sp. plq.
8767
visto afri. 8767
visto i7. .«/). ptg. 8767
vist-s prov. 8767
vit afrz. 8593
villi i7a/. rum. prr. 8771.
8777
vita ital. priiv. s769
vital frz. sp. pig. 8770
vitalo ital. 877(1
vitalesco ital. 88.S6
vito i7a/. nfrz. 8767. 8777
viteeoi) afrz. 8908
vitel iMiH. 8771
vitcla i>t(/. 8771
vitollo i7(i/. 8771
Vitesse nfrz. 8767
vitoria span. 8694
vitre frz. 8786
vitrerie frz 8779
vitriaro ital. 8784
vitrier />J. 8779
vitrig rum. 8781
vitriga i-mhi. 8781
vitriol frz. 8785
vitriuolo ital. 8785
vitta .siciV. 8788
vitto (7fli/. 8695
vittoria (7«;. 8694
vit-z pror. 8777
via niw. cat. 8796
viudo cat. span. 8702
viula prov. 8743. 8789
viure prov. 8794
viurer cat. 8794
viu-s pi-ou. 8796
viiivo jjtg. 8702
vivac ji/ian. 1229
vivanda i7a?. 8792
vivaque span. 1229
vivatz prov. 8790
viver rtr. ptg. 8794
vivere ital. 8794
vivos 0/"«. 8795
vivir ."pan. 8794
vivo j7. sp. ptg. 8796
vivole (7«?. 8795
vivre frz. 8794
viziato ital. 8773
viziat-z /iroc. 8773
vizinlio pifi. S(i91
Romanisrbes Wortverzeichnis.
i2y
Wzio ital. 877S
vizioso ital. 877(i
vizzo ital. «70G
vlog mm. 8829
voao rum. 8409
voar ^jJjr. 8808
voce ital. 8824
vocolo ital. 39
vodo cewe?. 8801
vogar jjror. 8551
voglienza a/<if. 8807
vogue /;v-. 8551
voguer frz. 8551
voi (7a?. (•Hill. 8409
vol rum. 8809
voians afrz. 8799
void Zoni6. 8801
void piem. 8801
voidar jjrow. cat. 8801
voie /"rz. 8678
voig prOL\ 8801
voile /"rr. 8602
vointa riiiH. 8807
voir frz. 8635. 8699
voire afrz. 8635. 8786
voisdie afrz. 8773
voisio afrz. 8773
voisin /■«. 8691
voisinage frz. 8689
voisoD afrz. (V) 8664
voit jjroii. 8801
voiture frz. 8594
voix frz. 8824
vol /Vz. 3534. 8808
volada span. 8804
volage /V-. 8805
volagio ital. 8805
volaille frz. 8806
volant /■!". 3110
volar prov. cat. sp. 8808
volare ital. 8808
volata ital. 8804
volatico itaZ. 8805
volatil span. pig. 8806
volatile ital. 8806
volatille /V.-. 8806
volcar span. 8817
voldrer cat. 8809
vole afrz. 8803
volee frz. 8804
volenters cat 8814
volentieri ital. 8814
volentiers a/r^. 8814
voler prv. frz. 3532. 4427.
8808. 8809
volcre ital. 8809
voleur frz. 3518. 8808
volgare ital. sS2-i
volgere i7«/. 8818
volgo ital. 8H29
volontiers prov. neufrz.
8814
volpe ital. 8831
volpilh prov. 8830
volp-s prov. 8831
volta it. jjroi". ptij. 8810
voltar ^;(,f/. 8810
voltare ital. 8810
volte /"i-^. 8810
voltear span. jitg. 8810
Kortinff, lat.-runi.
volteg:glare Hal. 8810
voltiger frz. 8810
volto i<(i;. 8836
voltolare ital. 8811
voltor prov. cat. 8832
volt-z ^irot;. 8836
volume ital. frz. 8813
volva ital. 8816
volver j>jin«. ptg. 8818
volvre ;iro». 8818
vomier-s proi\ 8819
vera proi'. valenz. 5783
vorbii r«»n. 8634
vorbi ruiii. 8634
vorge frz. 4881
vorm cat. 5409
vorma jjrov. 5409
vos proi'. a/)v. cat. span
ptg. 8400
vosso ptg. 8822
vostre cat. 8822
vostre-s prov. 8822
vostro j«aZ. 8822
vostru rum. 8822
volar prov. sp. ptg. 8823 waires afrz. 8876
votare t7n?. nea^oi. 8801. j waler afrz. 3633
8811 , waloper frz. 6530
voto ital. sp. ptg. 8801. wambais afrz. 8861
vulg'ar ^icf. s/i. ptg. 8828
vulgo s/jnn. ptg. 8829
vulpe i-((»i. 8831
vulpeja span. 8830.8831
vulto sp. ptg. 8810. 8836
vuoffula iicapol. 3963
vuor rtr. 8910
vus rlr. afrz. 8409
vusca 6'ict/. 1437
vutare sicil. 8811
vuyt cat. 5713
vuytanta cat. 5716
vuytc; cat. 5712
TF.
waggon frz. 8840
wagnon /"r.". 1572
wagon frz. 8840
wai a/"»-^. 8550. 8843
waide afrz. 3687. 8844
waimenter altfranz. 4648.
8550
8823
votre frz. 8822
votre frz. 8822
votru rum. 241
vott friaul. 5713
vot-z pro». 8823
votz prov. 8824
' vouer frz. 8823
vouge /"r^. 8560. 8703
voul friaul. bibb
vouloir frz. 8809
vous /r-^ 8409
vout afrz. 8836
vouta prov. 8810
voute /v.". 8810
voyage frz. 8681
voyager /Vz'. 8681
voyageur frz. 8681
warauf^he pic. 8630
wascbier n/V^. 8868
waucber afrz. 8851
waupe a/i'2. 8854
welcumer afrz. 8894
welke afrz. 8626
werbler «/"r^. 8901
werbloiier afrz. 8901
werpille a/'r^. 8830. 8831
west afrz. 8884
wiffa lortgoh. 8891
wignier a/"i-^. 4538. 8898
wigre afrz. 8713
wiha loallon. 8664
wilecome a/rz. 8894
wisarme afrz. 3665
wisket 2)>c. 8714
wit a/"i". 5713
voyer franz. 8680. 8684. witisme afrz. 5712
8742
voz s/jaii. pt(j. 8824
vre i-«m. 8597
vre )•«»!. 8809
vreac friaul. 2746
vreder /i". 8638
vreun rum. 8603
vrille /r^. 8774
vrisca sicil. 1350
vruh iMHi. 1363
vuccidatu 6ici7. 1386
vue frz. 8767
vuei prov. 8801
vuelta span. 8810
vuestro «/Jan. 8822
vuiar prov. 8801
vuid cat. 8801
vuide /V--. 8801
vuidier afrz. 8801
vuit a/'i". 8801
vule rtr. 8809
vuler rtr. 8809
vulgaire /r,-. 8828
wourpille afrz. 8830. 8331
xabega span. 7219
xabeca s;>aH. 7219
xabeque span. 7219
xabon s^)on. 7150
xabonar span. 7152
xabonero span. 7151
xadrez irfi/. 800. 7223
xaguliar altital. 2864
xalma span. 7084
xaloque sjiaw. 7260
xalota pitg. 796
xamuscar altspan. 3310.
5497
xaque 67)aM. j>t^. 7223
xaqueca span. ptg. 3925.
7224
xaquel span. 7223
xara span. ptg. 7225
Siirnl syiai;. ptg. 7225
xarifi) «yiaii. 7227
xaro span. 7225
xaroco jiti/. 7260
xarojio «paw. ptg. 7226
xarpar cat. 2874. 7168
xata cat. sp. 1740. 7229
xato span. 6210. 7229
xauro ((pan. 325
xodrez ptg. 800. 7223
xeixa cat. 804
xeiscanta cut. 7435
xelandrin altcat. 183!)
xeme S2)an. 7368
xentar genues. 2516
xergSo jjti/. 7402
xergo span. ptg. 7402
xergon spaw. 7402
xeringa span. ptg. 7990
xerxet cat. 1800. 6568
xibia spa«. 7383
xic cat. 1867
xillar cat. 7442
xillicari sici7. 2915
ximple cat. 7473
xiroque span. 7260
xisca sjjan. 7429
xisine cat. 7241
.\iular cat. 7442
Xddreiro ptiy. 7622
/trofa ?ot7ir. 3063. 8381
xuclar cat. 7918
xugo span. 7919
xurma cat. 1777
y frz. span. 2856. 3951
ya S2)an. altptg. 4452
yacer span. 4445
yantar aZtsp. ptg. 4461
yaro span. 743
ybriai pirov. 2746
yedgo span. 2752
yegua span. 2829
yelmo span. 3923
yelo span. 3636. 3677
yema span. 3642
yermo span. 2835
I yerno span. 8648
yerro span. 2846
yerto span. 2840. 3958
yerva span. 3929
yervo sjian. 2849
yesca span. 2850
yeso span. 3827
yeuse frz. 4072
yeux /1-5. 5720
yezgo span. 2752
yo spian. 2783
yprt-au /r^. 8914
yr altcat. 3987
yssorbar proy. 5761
yugo span. 4487
yunque span. 4205
I yuso altspan. 2492
yvierno allspian. 3947
32
VVorterbueh. (Woitvuizeiclmisse.)
\M)
li.in.iiiisilu's Wortvonoii'linis.
/..
zit- spiiM. 7861
<ab.iii'iio ltd/. Ttl.'il
zn lib.irik .siVi/. 1H6!I
labiillir ntusy>(\n. 1412.
738«. 7865
zaoca)pi;\ Imitbanl. Still
7.accj«ro Hal 1462
raivaro ital. 8i>20
zaoohor» /Jor. 1152
zar<liero ital. 8!t20
zaiv riaii. 4445
zaffata itiil. 7!»'.I2. 8();«5
zafforano itnl. 8917
zaffiro i<(i/. 71.")5
zaffo it. srd. 5523. 721(i.
7992. 8035. 8t)38
ziifio spati. 3')55
zafir(o) .v/NiM. 7156
zafo )tpnn. 7119
zafoiuiar .v/xiri. 7803
zaji» .«prtM. 7157
zagaglia Hal. 304
za^aia /*f;/. 3G4
za','aie /Vl'. 364
zafjal .«pun. ptfi. 8918
/..igara .-ici/. 8921
zagaja span. 304
zaiiorir .«pn». 3087
zalior fjian. 8921
zaliorra spa». 7059
zain /r*. 63
zaina span. 8922
zaino i» sp. 63. 8922
zais rfr. 8012
zalagarda .ip. 1782. 8923
zalea .•'pan. 5785
zalic ri/m. 7115
zauiarra, -o ,s;>a»i. 277G
zumliecio ital. 7219
zambo s^an. 7201
zainbra ital. 1526
/.ambullir iieusjjan. 1412.
7380
/.am pa ita/. 8035
zanijiar span. 8038
/amiiare ital. 8035
/ampeggiare «Y<i/. 8035
zanipettarc Hal. 8035
zampicare ifrtZ. 8035
/anipilla ital. 8038
zamjjogna ital. 7988
zampoBa .-^/a»!. 7988
/arapuzar s/)(in. 7882
zana ita/. 8922
/anoa if. Sj). 7204. 8925
zanoci span. 7204. 8925
/.aiicoiu- \(ii(/. S!t2r>
zaiiefa .ipaii. tiO
u'lngano span. 8940
langi» pti/. 8940
zaiiiii i/ii/. 4470
zaniara i/<i/. 2316. 8943
zapaU .^yxiii. 2181. 7143
zapatoro sp. 2181. 7143
zapato span. 21S1. 7143
zappa i7. rlr. 7153. 8035 |
zapparc if<i/. 2181. 7152
8035
za|>iizar sjian. 7882
/.a<\\io span. 7(K;3. 8!)19
zar rum. 7415
znrabanila span. 7398
zaragiiellcs .>.7)a»i. 7421
zaranila sjHin. 1808
zar<-iIlo span. 1903
zarclar rtr. 7161
zarco .s-y). ;(/^/ 8928
zarcu ,vi(i7. 8928
zaru, -a ital. 959
zarpa span. 2874. 7168
zarpar sp. pig. 2874. 7168
zarra altptg. 3(>12
zarria span. 8930
zarza .<paH. 7107. 7166
zarzaparilla x/j. 7166 7107
zarzeta sp y/^»/. 1800.6568
zat« span. 8933
zatta ital. 4543. 6210
zattera ital. 4543. 6210
z;iu rum. 2543
zavorra ita/. 7059
zavorrare ital. 7060
zazza ifa/. 89.32
zazzera ital. 8932
ze Ttr. 4445
zeba i7<7/. 1864. 8938
zobelina pty. 7572
zebellina span. 7572
zeca «;;a>i. 7351
zecc r(r. 8185
I zecca ital. 7351. 8185
j zecchino ital. 7351
zece riOH. 2410
si'se zeci rum. 7435
zecla rtr. 8185
zediglia t"(o/. 8937
zeffiro ital. 8936
zefiri. ita/. 8936
zela comasl;. 3672
zele frz. 8935
zclo i(a/. span. ptg. 8934
8935
' zcloso it. sp. ptg. 8934
zendado i(((/. 7480
/endnlc iltd. 7480
zcndal-s pror. 7480
Zditv .«(III/. 3654
zi'iizabi span. 2316
zonzara ital. 2316. 8943
zciizcro iVd/. 8941
Z(>nziivt>M ital. 8941
zi'plivr(i') />-. 8936
z.plivn) pf.</. 8936
zoppa i((i/. 8it36. 8038
zcpparo i<<i/. 8038 '
z(>ppata ital. 8038 '
zoppo i7.i/, .8(135. 8038
zer rum. 7418
zcrbo sp. ptg. 8041.8166
zorigarp Hal. 80.'>1
zero it. sp. jitg. I,s76
zero frz. \8~ti
zesto I'r:. 7242
zeii rum. 2643
zcvra altptg. 8183
zovro altptg. 8183
•zezzo iY(i?. 7329
zczzolo ital. 8210
zi r/r. 2822
zi /"riViM/. rum. 2566. 4812
zia ital. 949. 8169
zibolinc nfrz. 7572
ziboUino i7n?. 7572
zibotto ital. 8915
zibibbo i/a/. 8939
zicjvtor rum. 2557
zicaturii rum. 2557
zice ci/m. 2558
zifa via comasl:. 8205
zigrino ital. 7078
zitnarra !<ai. 2776
zunbellaro ital. 2378
zjmbello t<a^ 2378
zimbro ptg. 4498
zimso altsp. 1381
zingano tfa/. 8940
zinzia sard. 3674
zinzilulare t7ai. 8942
zio ital. 949. 8169
zipolo ital. 8038
zirbo i7. sp.ptg.80il.8im
zirigana sjian. S952
zirlare ital. 8942
zirlo i7a?. 7401
ziro Hal. 7401
zirii .snrrf. 7401
zitello ital. 8946
zito itfil. 8946
/.itta i7(i/. 8210
zitto ital. 7724
zizzifa i<(j?. 8945
zizzola ital. 8945
zo pror. 2761
Z(ir prop. 7575
zocalu span. 7576
zoco i7(i/. 174(i. 7675
zoicdio i7<i/. 7675
zoi'lo .span. 7575
zolfo i7(i/. 7939
zolla (7(i/. rtr. 7281
zombaro ital. 8238
zompi) .«;«(M. 7257
zonco span. 43.58
zonzt) .«/«IN. 4358
zopo .</). /jfj/. 7267
zoi>picttro i7(W. 7257
zopi«o i7<i?. 7267
zopi)8 rtr. 7257
zorra sp. pig 6431. 7883
zorro jilg. 6431
zorzal .«/(. ptg. 8949
zot« dp. p/(/. 4068
zotico Hal.' 40G8
zozobra span. 7889
zozobrar span. 7889
zublare «7(i/ 8238. 8423
zu(<-« j7a?. 2306
zucchoro ital. 7581
zuc-8 prov. 2309
zueco «;>aN. 7575
ziiffa ital. 7923. 8238
zuffarc t7n/. 8238
zufolaro i7a/. 7442
zufolo i7a7. 7442
zufularc ital. 7442
zulla span. 7935
zullarsc span. 7935
zumacaya .vpo»i. 4521
z»inai|ue span. 7608
zunia_va S2)an. 4521
zumbacavo span. 4521
zumbar sj>an. 7976
zunin ,>i;)rt»i. 8947
zufio span. 1896
zuook r/;-. 8951
ziipia sj)an. 8953
zuppa ital. 7954
zuquet-z pco». 2309
zuroir ."jjan. 7159
zurdo «JJOH. 54. 7963
zurlo i7a/. 7965
zurra altsp. 6431. 7883
zurrar span. 6431. 7883
zurrare i7o/. 7965
zurriaga sp. 2922. 8954
zurriar .ipan. 7976
zurrir spayi. 7976
zurro i7oi. 7965
ziirron «/)««. 2204
zutano si)an. 7273
Worte, welchc in dcm vorslehenden Verzcichnisse etwa verinifst wcrden, sucbe
man in dem Wortverzeichnisse zum Nachtrage.
II. Deiitsclies AVortverzeicliiiis.
zusaramengestollt von Dr. pliil. l<"'4»lix I^nVjssst.
Vorbemerkung.
In dem nachstehenden alphabetischen Verzeichnisse sind untcr deutschen Stich-
wijrtern diejenigen wichtigeren norainalen und verbalcn Begriffe zusammengestellt, deren
Ausdruck in den romanischen Einzelsprachcn (bezw. Schriftsprachen) entweder bemerkens-
werte Gleichartigkeit, oder aber beraerkenswerte Ungleichartigkeit aulweist. Es soil also
das Verzeichnis ein Hiilfsraittel zur Veranschaulichung des Verhaltnisses sein, in welcheui
die romanischen Worte hinsichtlich ihrer Bedeutiing zu der lateinischen Gnindspracho
stehen. Die Beschrnnknng- auf din wichtigeren Begriffe war dnrch innore und itiifsere
Griinde geboten.
(t. Kiiitiii^.
A.
Aal 558
Aas 706. 1681. 5424
abbriiekeln, s. zerbrockeln
.\bend 833. 4336. 7395.
7397. 7419. 8042
.\bendmabi 1783. 7954
aber 4981. 6404
Aberglaube 3883
AbfaU 634. 1334. 1373.
2364. 2508
abfertigen 2617. 2622.
2981
abgedroschen 1040
abgezehrt, s. mager
Abgrund34.58. 1130.2022.
2508. 6002. 7620
abhalten 5898. 6824;
s. Iiindem
Abhang 1024. 1180. 1299.
1513. 2225.2897. 3163.
3279. 3678. 6011 f.
7521
abLaspelu, s. abniokeln
abhelfen 6824
Abhub 6799
abkratzen 7262. 7542
abkiirzen, s. kiirzen
abladen 2594
Ableger, s. Senker
ableiten 7493
ablenken 2643
ablosen 6798
abmessen 7436
■^
ubueliuien 6666
abnutzen 430. 3485
abraumen 2444
abreiben 3031
Abreise, abreisen 2-4
5908 f.
abreifsen 6757
abrunden 7000 f.
Absatz 8004. 8024
abschatzen, s. schatzoii
Abschiert 2438
abschneiden 6851. 7272.
8182. 8205. 8397 ff.
abschreiben 6337
absetzen 2451. 2615 f.
Absicht 2645
absichtlich 164
absondem 650 f.
abspannen 7367. 8280
abspiilen 8547
abstauben 3002. 3349
abstammen 2512
abstumpfen 180.310.1250.
1404. 3003. 4408. 5514 f.
6473. 8416
abteilen 7518
Abteilung 5888, s. Schar
Abtritt 1825. 2954. 7328
abtrunnig 2800. 6723
Abwechslung 8686
abwehren, s. abhalten
abweichen 4533
abweiden 6984
abweisen 2615. 6767 f.
abwenden 943
abwiokeln 2494. 2636. 8801
abwischeii 3030. 8119
.Abzeichen, s. Zeicbcu
.\chse 951. 953. 955
Achselbohle 954. 2574.
7854. 7899
aehten 6858
Acht haben 134
Achtung 6859
Acker, s. Feld
Adler 156. G84. 5700
adlig 136. 5625
Admiral 521
adoptieren 297.3244.4252
Adresse 4226
ahnlich 339. 5891. 6536.
7471 f.
Ahre 7675 f. Ahren lesen
3748. 7675
alter 601
iinrtern 479. 5516
.\rger 2456 2527. 3159.
3161. 3965. 4985.7208.
8206
argern 139. 143. 3043.
3710. 4196. 4319. 6710.
7207. 8206. 8458 .-sich a.
2441
.\rmel 5056
Affe 292. 1399. 5033. 5183.
5302. 7469. 8897
Able 370. 944. 948
Ahnung 5701
Ahom 100. 5755
aichen 269. 2297. 7206
albern 3296. 4327;
s. diimm
Albenihelt 7I8J
all 8268
allcin 7006
allgemein S504
allmahlich 1724
.Umosen 453. 2796
Alp 1491.4201.5102.7466
als 4081
also 2680
alt 609. 1702.6371.8673.
8676 f.
Allan 472.551.2998. 6097.
7640. 8123. 8659
Alte 967
Alter 234 f. 611. 8675
altern 4418
Ambofs 1164. 4205
Ameise 3399 ff.
Xmme 523. 998. 5631.
5686. 8210
Animer 2809
Am-sel 5265
Amt 998
Amtmaiin 998. 6305
Amulett 3225
an 133
anbin'len 429
anbrechen 30(J3. 6473
ander{e) 390. 405. 475.
6804
anderswo 393. 401 f. 404
andringen 6646
aneignen, sich 8311
Anfang 1607. 1636. 2036
anfangen 4170. 4175.4304.
4331. .5710
l.i:
DoutsrIli'S \V..rt\<T/ri<'lllli;
aiifkNsrii, s. aiiKrvilun
AiifiilinT Ui36. «ITS
Anp'lHT 3S8-1. "lOiri
Anp'I 38(57 ; s. Tlulr«n)ri'l
A«K<>lo>rt>iilioit 4910
AnK»'lsoliimr ISIl
nnf^'iioliiii 7S. STfi". "STiO
Anp'wolinhpit SIS"
;injrn<if.-ii llt't. S17 f. 876.
4417. 583t;
antrrenidi 4U!>. 4823.
S«>90
Anpriff 41».». 42!tl
Anjfgt r.2*>. .">G6 f. ti20 IT.
627. 1067. 2536 f. .^316.
868«: A. hiiK'n 6106.
85a-i
Anhitn^el 1203
anhAuft-n 4494. 4643
anhaltcn 7.VS. .^97. 7731
anhcften 87') f. 3234 f.
4542
Anholio, K. Hiigcl
Anis 3836
Anker .')46. 721. 2234.
4573
Ankertau 5137
anklapcn 799. 6844
anklcbon t)120
ankommpn 249. 763. 1612.
G224
aDkiindigeii 585
aniehnen 660. 6245. 6927
Anleihc 6342
nnmachen 6119
anmafspn, sich 767. 896
Anmut 2679. 3604. 3754.
3757. 8778
anmutig 140. 249. 1994.
2682.3610.3633.8556;
8. hiibscb
anreden 229. 1287. 2225
anrennen 6646
anriohten, s. hcrriohten
Anschpin 7472
anschirren 3844
Anschlag 8307
anscblagen 3234 f.
anscbneiden 4169. 4331.
4360
ansehen 222. 811. 5754.
8865
Ansicht 8767 f.; s. Mei-
nung
anspannen 673. 4496
anspiefsen 5981
ansporncn 855
anstandig 249. 3633
Anstand 14.55. 3604. 8120
aniiteoken 590. 8004. 8016
anstimmen 4394
anstofsen 8209; s. stofsen
anstrengen, s. miihen
.Ajiteil 2334. 4716. 6101.
6286. 6591. 6687
Antlitz, s. Gesicbt
antreiben 1984.6646.6654.
7767. 7783. 8174
antworten 6861
anvortr.iiipn 4195
7971.
3627.
.innrUuuK •'■!■' I. liJ'i'^.
(171:!
niiwoiidcii 669. 4i:i5
anweilioti 1012
niuciiTPii 1969. 6517
nnzottolii 6767
aiuic'boii 3222. 8206
aii/.iiii<lon 4:15. 437. 663.
776. 884. 1320. 4257.
42tH). 4898. 6497. 8(KI6.
82t)9
Apfcl 5027. 5164. 6647
Apfolsino 6027. 55.30
Apotlipko 765S
iipplaudiprcii 5836
Aprikoso 734. 6318
Arbpit, arbpiteii 179. 690.
3101. 4605. 4607. 509.5.
5746. 5748. 761 7. 8275 f.
8338
Arboitor 5747
Arcbiv 1835
Argwobn 7969 ff.
8934
Arm 740. 1311
arm 1248. 3438.
3918. 4724. 4999. .5005.
5267. 6956. 5988. 8037
Armband 1090. 1308.5061.
5389
Arrabrust 1014. 4572. 5052 ,
armselig 8037; s. arm.
elend
Armut 5957
Art716. 3081.3097. 4630.
6366. 7630. 7655. 7660. I
8902
artig 249. 3610. 3633 !
Artisobopke 363
Arznei 639. 2803. 5190 f.
5193. 6306. 6432
Arzt 98.5. 5192. 5194.
5196
Ascbe 1885 f. 1894.3120.
3135. 3172. 6261. 6427
Assel 2296
Ast 1353. 6639
Atem 368. 369. 988. 3319.
3374. 3902. 3906 I
Atemziig 8951
atraen 369. 2951. 3315.
6761. 6860. 6869. 7686.
7973
auch 398. 871. 3950. 6701
Aue 2074
auf 2984. 4433
auf! 4442
aufblasen 2085.3332.3812.
4189. 4262. 8458
aufbbiben 2972
aufdecken 6747
Aufenthalt 7730. 7733.
7738.7746. 7750 f. 78.58:
s. Wobnung
aiiferstehen 6870
auffassen, s. fassen
aulfrischen 6718
Aufgabe 8072
aufgcben 6573 ; s. ver- ^
lasscn I
Aiirircbitt lo:i2. 477^
aiir;,'ob<'ii MH)i. (i473
aiil'g<'r.'gt 79
aiiriiiiiirpii 4494. 4543
anfbaltoii 897.2480. 4089:
si.b a. 282
aiifbi'bpn29M. 7874. .s219
niifboitoni 4334: Rioli a.
•2f<'2. 832. 2890
aiifbptziMi 21.S. 4339
aufbiirpn 15i:t.l.S26.2(;i5.
3274. 5960. 6573
aurklarpii, 8. aiirbpilcni
aufkiiiipfon 2483
aiiflailoii 1165
auflauern 2993. S.S42
aiiriosoii 6141
aiifloson 2613. 2632 3016.
6H56
aufmorkon 8S0. 2833
aiifmcrksain 880. 4374
atifiipbmpn 88. 7946
Aiifpa.sspr 487. 3710 .
anfrpgeii 79. 2is. 4302.
7602
aufroibt'n3247.4I66. 4335
an f ricb ten 699. 2840. 3 1 63.
3279. 4154. 6726
Aufriihrcr 1345. 6710
anfscbiebon 2580. 2636.
4363. 4682. 6858 f. 8009
anrscbwingen, sicb 2878
Aufsebor 487
Aufsicbt 2144
aufsperrcn 2992. 6197
Aufstand 1361.3879.5436.
7346
aufstellcn 772. 4021
auftauen 2450
auftragen 5043
auftrennen 2129
Aufwand 2982. 3565
aufwarten 5308
aufwipgeln 218
Aufzug 4792
Augapfel 5617
Auge 5720
Augenblifk 870. 5383.
6664
Augenbraue 1878. 7949
Augenglas 604. 1143.
4923. 4938. 5716
Augenbijble 5716
Augenlid 3646. 5840
August 327. 5272
aus 2401. 2863
ausatmen 2990
ausbessern 2056. 2707.
4556. 6119. 6184.6597.
6706. 7159
ausbeugeu 6887
a-jsbilden 2499
ausbreitcn 853. 2439. 2862.
2890. 2992. 3028. 5860.
6197. 6752. 7650
ansdebnen 3086
ausdenkcn 4280. 5377
Ausdruok 2154. 8121
ausdrikken 3000. 3038
auseinandcrnebmen 2616
auspliiiiuilfiNvt/.fii 2.'i9l>.
2905. 2;i.S2. 2997
anKrilbrcii 2994. :lol I
ansftlllpn 7958
AuAgabn 2620
Ansgang 2954 f. 5796
auRgobpn 2619. 29S2
auiigpla»HPn Kpjn (i598
auRgesot/.t 2890
nnsgp/.oicbnot 1636
anflgipf«on 24:19
aiiRgb'itcn 7543
aiiRgrabpn 1765. 2904
ansbaltcn 897. 6821 . 6H21 ,
H.s6(i
anRbarron 8856
ansbiiblpu 2904
au8b(il8on 29:{;i
ansjiiton 6984. 7031
AurIosp 2796
aiisloscn 2905.2939.8334.
8379
auslieforn 4364 f.
anslusebcn, r. luscbcn
ansliison 4736
ausmcr/.cn 2792. :iiKl7
auspicbpn 4l:)l
ansriiumen 7660
Ausrodc 2918
ausrcifscn 3072. 7781.
7802
ausrciiten 3011
ausrotten 3020
ausriisten 754. 3659. 5399.
6401. 7532
anssatzig 4724. 5337
AuRflcblag 7016
ausscblagen 1296. 6771.
6889
ausscbiitten 2971
Au88<bufs 1807. 1832.
3451
ausschweifcn 3057
auRscbwitzen 7984 ;
8. 8ebmtzen
aufsen 173
anfser 173. 209. 2836.
3032. 3392. 5902. 6346
aufserdem 2473. 6701 f.
aufscrgewiibnlich 3054.
6042
aufserbalb 173.3032. 3041.
3384
aussondern 1811
ausspannen 6798
aussprecheti 6408 f.
ausstattcn , Ausstattung
801. 2687. 2690. 3483.
6732f. 7842. 8248.8863
ausfiteigen 2593
au88tellen 7739
ausstrpcken 6279
ausstreuen 771
ansstrijmen 771
austrocknen 2967
ausniiblpn. s. auslesen
Auswahl 1807
auswcichen 1549. 8857.
8879
answeiten 2862
Doiitsrlit's Wortvcrzcii-linis.
133
aiiswisclien 2780
auszieheii 3222
Axt 1055. 2333. 3875.
5135; s. Beil
B.
Baeli 247. 766. (i6o4.
6792. 694!) f. 6968 f.
70{)5. 8251
Bache, s. Wildschweiii
Bachstelze 745
Backbord 5763
Backe 1382. 3548. 3616.
3963. 4536. 885S
backen 3460
Bad 845.996. 1010. 1111
Badestubo 3065
Backer 2075. 5853. 5929.
6179
Backerei 6180
bahen 3065
bandigen, s. zaliinen
Bar 8517 f.
bauerisch, s. Tidpcl
baumen 4133
Bahn 8383
bahnen 3450
Bahre 1125. 4867. 5764.
8950
bald 4438. 4869. 8267
Baldachin 2605. 6087
Balken 1012. 1174.2427.
6250. 7603. 8280. 8323
8325
Ball 1013. (paurae 58361.
5941. 6133
Ballast 7059
Band 3224. 3292. 4797 f.
4801. 5546. 5600. 6933.
8206. 8224. 8279. 8730.
8734. 8788. 8899
Bande 1033
Bank 705. 1037. 1991.
2100. 6245. 7203. 7298
Barbe 803. 1051. 1742
Barbier 1047
Barchcnt 1393. 1394
barmherzig 1666
Barre 4286. 6782
Barsch 1371
Bart 1044. 1175. 3752.
5509
Base 2116
Bafs 1421
Bast 8188
Bastard 241. 1076. 1421.
1841. 5035. 5350. 5455
Bauch 1009. 1062. 1436.
2064. 3376. 3928. 4073.
4293.5404.8372.8621;
s. Wanst
bauen 1076. 2048. 2125.
2658. 4349
Bauer 1647. 2018. 3386.
4606.5050.5819f. 5833.
5937. 5987. 6119. 7038.
8126. 8721
Bauemgut, s. Meierei
baufallig 7024
liiiulioix 5162
Baiim 696 (!'.
Baumscluilo 6027
BaiimwoUe 469. 1030.
1276. 6516
Baiiplatz 716. 7584
Baiiscli 1407
bciiugeln 5719
Beamte 501. 4135. 5726
bearbeitcn 2994. 6732
Bccher 972. 1088. 2344.
3820. 3967. 7756. 8887.
8894
Becken 970. 975. 1460.
1531. 1972. 2377. 2605.
3548. 4608. 5941. 7206.
7322. 8014 f.
bedauom 4229. 6847
bedccken 92 f. 878. 1131.
2163f. 2313.3222. 4238
liedeiiken 6314
bcdonklich 37(il
iHHleutend 4992
Bedingung 2076
beilriingen 554. 1984
Bedriingnis 1218. 1661.
6106. 6193. 6362. 7617.
7889
Bedurfnis 5307. 5756. 7617
bedurftig 7929
beeilen, sicb, s. eilen
beonden 67. 68. 299. 816.
1636. 2051. 2128. 2416.
3098. 3270. 4365. 6049.
6805
Beere 971
Befehl, befehloii 1764.
2040. 2779. 4126. 5766.
5769. 6184. 7222
Befehlshaber 462. 521.
6305
bcfeinden 2817
befestigen 782. 3290. 5478.
5814. 8004
befeuchten 4041. 8462
beflecken, s. beschmutzen
befordern 73. 2617. 2622.
5814
befreien 1635. 2466. 2510.
2617. 3433. 4784 f. 6573
befriedigen 2051. 2511.
5464. 7178. 7400
Befugnis 6305
begaben 2690
Begabung 8019
begeben, sich 2152
begegnen 5702. 8238
begehren, s. wiinschen
Begeisterung 5723. 8634
Begierde, s. Wunsch
begierig 2342. 5993. 6952
begiefsen 769. 2715
begleiten 2159. 2206. 4344.
8742
Begleitung 7787
begliicken 863. 3184
begnadigen 3755
begraben 1412. 6835. 7380.
7391
Begrabnis 5697. 7392
b(>H:n'ii/.eii :;o(;o
I..-;
>tl^'l'll
illlll
|prli;i:irl 226:1
Bebiilter 7834
behandeln 8286
Behandlung 5095
behaiien 1437. 2658. 2927.
3005. 7187
behaupten 1753
Behcndigkeit 129
beherborgeu 4013
HchOrdo 998
bebiiten, s. bewahroii, be-
waclicn. scbiitzen
bei 225. 676. 1902. 2225.
4703. 6363. 6411. 664(!.
6677
beide 503. 508. 510. 531.
4377
Boifufs 777
beigesellen 841
Beil 5090. 7337; s. Axt
Bein 1527. 3734. 6066.
7204. 8337. 8925
beinabe 161. 394. 6363
Beinhaus 1671
Beinschiene 8387
Beischliiferiu 5038. 7617
Beispiel 2941
beifsen 5412. 5420
beisteiiern 2149
bekannt 1994
bekebren 2156
bekleben 4131
bekleiden 2313. 4095. 4238.
8670
beklemmen 2536 f.
bekoraraen 6031. 6730
bekraftigcn 4361
bekriinzen 4192
bekreuzigen 7122
bfkiiegen 4014
bekiimniem 179. 301. 554;
sich b. 6023. 7601
beladen 4691. 7060. 7084.
7158. 7778
belastigen 2817. 3632.
4185. 5701. 7448. 8051
belagern 828. 7342. 7344.
7505
belaubt 8756
beleben 6791
belehren 1715
bcleidigen 302. 554. 1245.
1516. 3764. 4306. 8472 f.
lielieben(dasB.) 3757.8019
hellen 145. 987. 4697 f.;
s. klaffen
belustigeii (sich) 1034.
2975. 3715. 4424. 6710.
8773
bemiichtigen, sich 4112.
4529
bemeistern 1636
bemerken 95. 325. 6031.
7378; s. fuhlen
bemitleiden, s. bedauern
benachbart, s. Nachbar
benachrichtigen , s. mit-
teilen
bciiairdi 0692
l"-ii.liTiicii 329. 1(>:!6. 5oi)0.
SISOO
beiiciden 4420
lienetzen 5379. 6983
bemitzen 2994
boubachten325. 1633. 5698
bequera 589. 4215
berappon 4543
beraten 1906
berauben 2443. 2530. 2883.
6383. 6682
berausclien 4236; sich b.
4439
Beredsanikcit 8634
bereicliern 4297. 4348
bereit 197. 2961. 5098 f.
6344. 6407
bereitwillig 5099
bereuen 6834
Berg 2225. 5391. 5396.
5449. 6119. 6628. 7675
Bergwerk 441. 99(>. 5207
Bericht 6797
berichten 6820
Bernstein 4256
bersten, s. platzen
beriihmt 1773. 1934. 3133
beriihren 159. 8419
beruhigen 640. 842. 1750.
5813. 6572 f. 7344.7886.
7888
liesanftigen 424. 3303.
4094. 4749. 5344. 7344.
7886
Besatz 5921. 6646
beschiidigen 303. 3496.
4116
beschaftigen 5710. 7617
beschamen 2090. 5989
Beschaffenheit 4630. 6536.
6540
beschatten 242. 8481
bescheiden 5358
Bescheidenheit 5989
beschimpfen 1078. 2457.
2923. 3909 f. 7562. 8721
beschlafen 3450. 3545
beschlagen 3203
beschleunigen 602. 1776.
1984. 3454. 5702. 6407.
7601. 8174
beschliefsen 6856
beschmieren 4193
beschmutzen 438. 1050.
1322. 4160. 4555. 4946.
4974. 5151. 5543. 7539.
7550. 7625. 7715. 7917.
7935. 8004. 8016. 8868
beschneiden 3138. 5473.
6499. 7000 f. 7829
beschranken 6868
beschreiben 2513
beschnhen 4161
beschuldigen 4149
Beschuldigung 5703
besi'liwatzeu 4278
Beschwerde 5373. 5913
beschweren 3761. 4289
beschwerlich 5373
li.iitwlu"i W.irlMT/rii-linJK
Kfscii ini:i. :i7.vj, UKtr.
Iitia4. 7283
lH<(ti<'llti)^<ll Siti.'i
ln'sii'j^Mi, s. (ilHtr\viiii|i>ii
Uimii, A. Iliklu'
l«'s..ii.liT .V.IOT
Ik'SiiIIIH-H Wi^
li<>^..r>:iiis 7;ni
iH.S.TKt J 110
llosiii>;iiii(; Ii7l:l
l«'S|inMim'ii 7711
iiosprit/..'!» ir.i:<
hoslaiulic tWttiil
lii>st;itip>ii 4;i(;i
l.ostaiiKoii 41'lli
IxNto 1S((7
liostohoii auf I'jyi
liostollen fnlS
Lostimiiioii 228. 75S. 838.
(itISS
liostimmt 2*>44
Uostreiolion 724fi
licstreuou Uitl
Kcsturzt iiiiiclu'ii 2781.
2782
liosiiclion 870")
l.otiiiil.011 851. 887. 8!)4 f.
3(m;8. r.:»;:!. (iisc. 8220.
880tt
l.oten r)77;i. 035:). (!721
BoteiK^run-rsfiirmoln 3712.
r)184. Cii:!;)
Iietliiiron 4278
li.'tr:ichten 2111. 2131.
5754. 8418
lietra-,' 5401
liotrajjon 71(i
lictroffcn 7(!()2. 8658
Lotreiben 190!). (>407.
S28G
I'.etrieli 29!(4
I'ctriiben 1715. :'735.37G4.
37(!9. 3921. 4289. 4403.
4G35. 5138 7078
lictriigen . Betrug 899.
1060.1009. 109 If. 1149.
1225.1425.1635. 1067 f.
1700. 2415. 2739. 2880.
3018. 3071. 3110.3439.
3539. 3627. 3770. 4280.
4424. 5138. 63.52. 7849.
7950. 3328. 8334. 3358.
8381. 8715
lictriiger 101. 684. 1001.
1320.2384. 81 IS. 8282
Uctt 1.525. 1729. 2013.
210O. 2313. 3727.4728.
4735. 6529. 7221. 7094
Lcttoln 1179. 5220. 6095.
0531. 8393
Dcttler 1118. 1150. 1326.
1361. 1987. 3777. 4724.
4999. 5130. 522(i. 5832.
0O.S8. 0091. 6119. 0433.
8393. 8590. 8705
Betttnch 4839. 7052
itpiigen, s. biegen
I'.f'ule, s. (icscliwiilst
bruuruliiKiMi 3879.5138.
8«H>I. 8352
Hviito 1439 1441. 2531.
3594. 0(NI3. I>319. 7693
Hinitol, s. TiKi'lic
buvulkorii 2SI7. 2«?!.
6207
bovollinai litigiMi 4 139
b(<w:ii-lii'ii 2307
bowaffii 1399
bonulirpii 1633. 2109.
7427. SS04 f.
bowofrmi 1034. 1411.5435.
6510; sii-li 1>. .S320
HinvrugniiKl 5434. 5703
bowoglirli 5353
Ui'wi'giing 5434
bcwcison 2479
boworboii , .sicli <IOi)5.
6345
bowilligon, s. gowiilireii
bowillkoinmiico 8894
bewirkon 1753
bewirteii 3016. 3633. 4013
bewiilkon 581. 4317
boHiimlcm 5329. 5331
Bowufstsoiii 2105
liozableii 29.58. 4091.4730.
5813. 5895
bpzauborii, s. Zaiiber ; 1008.
16071.3155.3107.4130.
4230. 4432. 6107 f.
liozeicliiien 2525. 5120.
7459
bezcugeii 5146. 8144
Hczirk 384. 1530. 2537
niber 11.53. 1717. 3219
biegon 85. 1268. 1549.
2063.3322 f. 3325. 3327.
4158. 4188. 4233. 6224
bieg.-iam 1879
Hieiio 490. <;29 fT. 1277
Bicncnkorb , -stock 489.
628. 687. 1277. 1397.
1401. 2319. 6941. 7040
Bier 1108. 1822
BUd 4088. 8001
bilden 3081. 3097. 3404.
5305. 7510
Bildbauer 7310
billig 0352
billigen 067
Bilsenkraut 3927. 4065
Birasstein 6470
Bindc 1033. 1180. 3139.
3153. 4841. 8206
binden 674. 3156. 48(X).
4807
Bindfaden, s. Sehnur .
Binse 4495. 7087
Birke 1150. 4995. 7283
Birne 1103. <;165 IT.
bis2544 3086 3271. 3903.
4254.4406 f. 7440. 7444.
7460. 8114. 8528
Bifs 5421
Bifschon, s. Kleinigkcit
Bissen 1384. 1387. 3485.
3706. 4844. 5421. 5724
unto, bitten 2474.4130.
6248,5779.0095.0354 f.
0532. 0970. 7950 f.
bittor 497 f. 3894
Bla.'<i< 1255. 1300. 1410.
1413. 3273.0876.6487.
8458. 8(i60. 8008
Itlasidmlg 3370. 6082.
blasiMi 1398. 0809. 7927
Bliisoiiibr 328ti
BlnsiiiHtnunonto 1392
1396. 14S4. 1480. 1933
2191 2193. 2726.2798
3076. 3284 3280.3318,
3320, 3729.4937,6110
0177. 7001. 7980. 7!IH8,
8184. 8381. 8841
Blatt 3371. 0149
Blftttcrii 8680
Mail 577. 1249.1475.4226.
4725. 8439. 8615
blauiiugig 8928
Blorb 4701. 6197. 7998
Blci 0234
bleiben 5050. 6573. 6806.
6807
bleicli 940. 1236. 1249.
4.S61. 8615. 8928
bloichon 2809
Blfi.^tift 2203
Bloiwoil's 0700
bloiid(Mi38, 140, 10.59.1205.
28S1. ;i()71. 5761
Blick 4931. 5717. 8805
blind 39. 14(>3. 5701
Idindling.s 8071
Blindsclileiclio 1401
blinzoln 1950. 4538.0119.
8898
Blitz, blitzeii 1013. 1510.
1751.2184. 2909. 2J».50.
3493 f. 4051. 4898.
8318
Blotk 8397
blfide 4940
blodslchtig 4942
blodsinnig 1858. 3915
Woken 1019
blond 917. 1247
bliihon 1811. 3339. 4259
Bliite 1807
Blume 3342
Blutegel 5303. 7135
blutig 2291 f. 4325. 7128 ff.
7132 f.
Bock 1174. 1403. 1445.
3845. 3956
Bocksliorn 385
Bodon 3513. 5965. 6206.
6208.7584. 7604. 7652
Borso 1427
bose 3444. 3529. 4403.
5011. 5019. 5314. 6795.
7073, 7937, 8376
Bogcn 709. 3371. 6554
Bohnc 397. 3079. 3449.
6110
bohren 1353. 7918. 8344.
8405
Bohn-r 1067. 1599. 7(i83
7918. 8040. 8110. 8405.
8(i6fi. 8602. 8082. 8776.
8SH9
llullw.'ik 1070. 1273
B.dzon 1414. 4957. 6497.
6523. 8744
Borstal 7070. 7072
borntig 7225
B<irt<<. s. Band
bipsbaft, Bosbuil, s. biiso
B(.t« 5348. 6047. 5077
BufKrbafUui) 499 f.
Braobland 1045. 3418,
3471. 4598. 4990. 7720.
8541. 8003
Braclisi^linopfu 1845
Bra(divogid 2353
Briiiitigaui 7770
Brand 8208 f.
Brand dus Uotroidns 8K:il
brandniarkon 3291. 41(hi,
■ 4249
BranduDg 3434
braton 840. 3899. 0097,
6943
Braton (!(i97
Bratsi)iers 3899
l)rauen 1312
braiin 26. 361. 980. 1222.
1300 f. 1422.349!» 5427.
7183. 8033
lirausnn 1340. 300!), 4025
Brant 7700
)iro(;hen47.864. 1324. 1345.
1348. 1370. I!)(i2. 225.-.,
22.5!).342i). 3434. 3481 (.
4208.4541.4543.0549 ir,
0723. 6750. 07(i4. 0901.
7028. 7310.7522
Broi 2001. 4957. 6459
breit, Breito 4683 f. 4702;
b. werden 4094
breitfiil'sig 5937
Brom.so 805. 5500. 7991
brenncn 711. 775 f. 131!),
1352. 1301, 1!)79. 1981.
2o:;2. 2251, 3301, 3308.
:i817. 7594. 8529. 8574
Brcnnne.s.scl 5804. 8519 f\.
Bresche 1323
Brett 952. 955. 0197
Brettspiel 2673. 510(;. 8002 .
Brief 1832. 2826. 4854
Brieftragor 3099
Brille, s. Augenglas
bringen 6716
Brockea 1179. 3426.3725.
5371
brockeln, s. zerbrockcln
Brombeere 1317. 3422.
5426. 7010. 7160
Bronze 1308
Brot788. 1179. 1400.1410,
2334. 5379. 5352. 5857.
7848. 3215. 3933
Brosanie, s. Krume
Bruch 1323. 3420. 3425.
7036. 7038
Brnder 3435 f. 3660. 8004
Dcutschcs Wortverzc'icLuis
135
Briicke 0264 f. 8301
Briihe 1352. 1361. 1412.
1504. 2123. 4505
briihen 2886. 3065
hrullen 1395. 5451 f. 7018
briisten, sich, 1243. 5967. '
5981. 6331 I
briiten 1954. 2013. 2299.
3214 I
brummen 4(»52. 7015. 7030 1
Brunnen 3380 I
Brunst 1741. 7019. 7965. I
8935 j
Brust 1627. 5980 f. '
Brustbein 1375
Brustriemen 5981
Brustwarae 5523. 6461.
6477 f. 821(1 f.
Brustwehr 724. 999 5898.
7694
Brnt 427. 2253. 2817. |
3647. 5606 !
Buch 1264. 1832. 19aS. •
4781. 4783. 6440. 6555.
8076. 8224. 8813
Buche 3108. 3941
Buchetker 3106
Buebhandler 1835. 4787
Biichsbauni 1440
Bucbstabe 4854. 6676
btichstabieren 766S
Bucht 545. 548. 587. 987.
1513. 4343. 4581
Buchweizen 1270. 1391.
3108
Buckel , buckelig 1390.
1436. 2068 f. 3666 £f.
5391
Bude. i. Hutte
Buchse 1438; s. Schachtel
Biiffel 1377. 4655
Biihne 1012
Bundel 991. 1596. 3143.
3157. 4428. 5061. 5087.
5093. 5812. 6222. 8182.
8248
Biirge, burgen 2247. 3227
5091. 619-5. 6624. 8880
Burger 1925
Biirgschaft 2247. 3226.
6195
Biirste 1373. 1428. 1901.
7070. 7072. 7283. 7650
BiJschel 1061. 5100. 6659.
8238. 8417. 8429
bufsen 2996
Buttel, >. Gericht.Oiote
bngsieren 7497
Bugsprict 1265. 8183
Buhl.«chaft 7617
bummeln 3311.8391.8393
Bummler 4999. 6251:
s. Landstreicher
bunt 1063. 1183. 1482.
4064. 7223. 8002. 8578.
8581
Burg460. 1423. 1613.1714.
5050. 6529
Biirgfriede 6578
Bursch, s. Junglins
Burzelbaum 2326
Busch 1061. 1294. 1440.
3897. 6639. 8417. 8850
Busen 7491
Bussard 1431
Biifse 2779
Butter 1433. 5082
Buttcrhandler 8497
Buttermilch 1084
buttern 6352
('.
Ceder 1771
Charpie 4791
Cicade 1865
Cichorie 1871
Cigarre 1865
Cither 1917
citioren 429. 1918
Conditor 2075
confiscieren 8891
D.
da 2756 f. 2763. 4ii77.
4079 f. : vun da 4207
Dach 606. 730.2344. 7583.
8071. 8075. 8081
DaoUs 39. 2725. 8073
Daehstube 5068
diimmcm , Dammerung
353. 1208. 4935 7181
dampfen 2284. 4408
daher 4207
damals 185. 3990. 4409 f.
Damast 2387
Damhirsch 2391. 3585.
5824
Damm 724. 1464. 2741.
6155
Uampf 988. 1405. 7842.
8574 f.
dampfen 3501
Dank 3754 ff. 5248. 5464
dankbar 3757
dann 224. 8990. 4409 f.
darauf, s. nachher
darbieten 2952. 6341
darin 2401. 4299. 4411
Darm 1297. 5323
darreiehen 6279. 6341.
6391. 6716
daruber 762
dariiber liinaus 8472
dafs 6541. 6588. 7440
Dattel 2380
Datum 3100
Daube 26.54. 4929
Daner 8105
dauem 2736
Daumen 6255 f.
Daus 793
Decke 366. 1998. 2313.
4039. 4874. 5083. 7120.
7926. 8077. 8080 f. 8406.
8590
Deckel 1524. 2164. .5034.
5944. 8088
dcrken 8071, s. bedeeken
, I
De^en, 8. Snhwert
Deichsel 4813. 8084
demiitig 4049. 44(iO
denuitigen 2.500. 2923.
4049; sicb d. 4460
Demut 4051
Dcnken 1992. 6023
Denkmal 5403
dcnn 6545
dennoch, s. trotzdem
der. die, das 3950. 4078
derb 7046. 7593
deswegen 3950.4433. 6404
deutliih 1934
deutlich reden 416
dicht 858. 1076. 2486.
2706 3224. 7593. 7687.
7777
dichten 2562. 8389
Diehter 8388
dick 1262. 1271. 2556.
2706. 2725. 3780. 3809.
4193. 5867. 6924. 7687.
7848. 8416
Dicke 8224
dieklijipig .5519
Dieb. diebisch 1326. 3125.
3383. 3518. 3529. 3531.
6119. 7248. 8716. 8808
Diebstahl 3534. 3594.
5332. 8808
Diele 2385. 7998
dienen 7423
Diener, -in 979. 2005
2008. 2244. 22.53. 2663.
3132. 3246. 3821. 4241.
4748. 5304. -5823. 6381.
6530. 6619. 7085. 7321.
7420. 7422. 7424 f. 7428.
7573
Dienst 7424
dies(er) 2761 f. 2769—73.
3950. 4433. 4438
Dietrich 3551. 4584
Ding 1752. 6804
Distel 311. 623. 1659 f.
Distelfink 5981. 7468
doch 6481
Docht 2805. 5444. 5523.
5811. .5877. 7842
Dohle 3730. 4-521
Dolch 127. 2382. 4062.
6448. 7773
Dolmetscher 8o.50
Dunner 1381. 6841. 8228
DonnerkeU 3330
Donnerstag 4474
doppelt 2731. 3040
Dorf 3858. 6269. 8723
Dorn 6442. 7679. 7769
Dombusch 1552. 5135.
7025. 7679. 7681. 8629
dort, -bin 27-56 f- 2763.
3951. 4066. 4077. 4079 f.
4869: Ton d. 2768. 3951
Dotter 5359. 8265
Drache 1147. 2691. 5295
drangen 159. 655. 3496.
3879. 6407. 6473. 6654.
7813. 8032
draufsen 8884
drehen, sich d. 891. 3828.
4395 ff 4430.6581.6996.
7380. 8246. 8249. 8658.
8682. 8818
drei.st 291. 896. 1008
ilrescheii 8352
Drittel 8138. 8140
drohuen 1274
drohen 207. 5300
Drohne 8940
Drossel 5282. 8173. 8440.
8949
drucken 4142. 7744
drucken 655. 657. 1540.
1962 f. 2705. 2956.
4141f. 4218. 4541.4858.
4957. 4974. 6211. 6359.
6361. 7744. 7812 f. 8243
Driise 3683 ff. 5379
ducken 1404. 1962 ff.;
sich d. 8038
Duckmauser 7181
Dudelsack 2725
Diine 2726
diingeri 414. 7728
Danger 1304. 1470. 2054.
3261. 3263. 3265. 4628.
5278. 5483. 6469. 7539.
7729. 7740. 7761
diinn 3729. 6063. 7895.
8113. 8118
durftig 1078. 2893. 8858
diirr, s. trocken
diister. s. dnnkel
Dute 1832 f. 2191
dulden 8216 f. 8856
dumra 485. 966. 968. 978.
1004.1006. 1023. 1144 f.
1276. 1388. 1408. 1432.
1641. 2661. 2782. 2807.
3025. 3169. 3374. 3376.
3809. 3915. 4068. 4090.
4958. 5176. 5242. 5440.
5490. 5599.56041. 5984.
6112. 7002. 7183. 7473.
7475. 7482. 7487. 7784.
7838. 7848. 8219. 8229.
8231. 8507. 8558. 8823
Dummheit 5363. 7474
dumpf 5447
dunkel 655. 924. 1422.
3529. 3538. 4372. 4897.
5440. 5489. 5505. 5696.
5834. 7181. 7904.81.53:
s. finster
Dunst 1510. 8458. 8575
durch 6028. 8310
durehbohren 3256. 6080
durehdringen 6079. 6741
durchfahren 8325 f.
Durchfall 2086
Durchgang 5923
durehgehen 5926. 8325.
8577
durchlaufen (i078
dnrchlochern 1401. 3381 f.
7744. 8278
Durchmcsser 4786
ilunhqueron 8325
I .it;
Di'iitNi'licK Wiirlvor/i'irlinis.
tluivlisflieit 3<l6^
•liiri-)i>tn>i('lioii I")!»
.Iur.li.str»<if«'ii ,sS2r> f.
'luri'lisiirlii'ii, K. siiclii'ii
>luri'li\viilili-ii -Jtt'Jtl
Durst I7il. 77!». TflOL» ff.
hiit/fiul L>(>'>2. 7IIM
7;.
Klilir LM!I2. •J7II. H.SI".I
0I..MI l!Hiri. ril»!»7. oStU.
ti'Jtl5
Kbi'iif aOliO. t)2tl5. 0('>yj
.•lM>nso 271 f. :t!»s f. -khi.
•ISl. WXi
KIht, 8. S<'liuoiii , Wilil-
si-liwpin
Ei'kf .■>45. atiO IT. 1530.
2\\n. 'iaau. 57!i7. G(i4i.
7530. 7677 ; s. Kaiitc
tfckijf l'!tl7
Eckstoin 2785
oilol 3(i.Ml. HliriL'. .")ti25
Kili'lknal.o 52;t!t. 5823
Eilt'lmanii 1060. 1444.
32451. 5827. 5878
Edclstoin 138. 1142. 1143.
1651. 4(>7:i. 8780
E^re 3',t,")7. 6549. 6672 f.
Elio 20!i6. 6123
Eliobrcolicr 241
oliolos 1466. 1656
oliciuals, s. einst
elie(rl 59r>. 613
Ehre 1243. 3984
chrcnwctt 3983. 4739
Ebrfurcht 1633
ehrlos 4240
Ei 5808 ; Eior legen 5807
Eibo 4443. 5568
Eicbe 278. 1709. 1816.
3147. 3600. 3683. 4072.
4074 ff. 6560 f. 6958
Eicbel 1017. 3fc'86
Eichhorn 5619. 7314
Eid 4500. 7066
Eide.hse 4613. 4664.7384
Eifer 2102. 8338
eifriR 2961. 7835
Eifer.-^ucht 8934 f.
cipen 6418
Ei},'ciischaft 6536
eigensinnig, s. hartnackig
Eigentiimcr ()416
Eigentum 6417; s. Habe
Eilbotc 7749
Eilc . eilen 1984. 2617.
34.54. 3487. 3589. 6363.
7601. 7870. 8206^ 8338.
8790
eilig 150. 3859. 8790
Eimer 470. 6489. 7501.
7507
fcin(s) 793. 6393. 6538
einaugig 1268
cinbilden, sich 604. 4272
eindringen 4413
einfaeh 7473
einfadcln 3256. 4253
Klurull 1623. s|><7
Kiiifalt 7474
('infas.siMi 1287. 1625.4166.
4528. 5782. 7417. .S 149
finfiigcn 1625. 1166. 4251.
4335. 4:137
Eiiig.'W«'idi' 356. 1301.
1419. 3t;76. 4210.4376.
4378. 53,SO
I'iiigralion 2089. 3760
I'inbiiiidigcn, s. gobcn
ciiibakcii 227li
I'inbi'gori 1751 3852. 4058.
6212; Eiiihcgung 4173
t'iiiboiiiiiii'n 4288
I'iiibornig 2382
Eiiiliorii 8499
t'inhiillon 294. 618. 3222.
4431
oinigo 5891. 6538
Einkauf 4135. 5326
Einkiinfto 3266. 6734
oinladoii 2158. ■4425.5386
cinmaclion 2054. 2080.
2083
Einnabino 6719
oiniiebinoii 5710. 6719
cinnistoi, siidi 4200
oinpackon 1625. 4149.
4428 f.
cinpforclien 5888
einricbten 4349. 4352.
8071; sicb 0. 4200;
8. herrichten
oinsara 7595 ff. 7606
einscbonken 7514. 8652
oinsdiliiforii 842
einscblafen 642. 5617
einscblageii 3510
einschliol'sen 1811. 1904.
4179. 4417
einscbmeicbeln, siob 2915
oinseben 4368
Einsiedler 2834
ein8t395.596. 4454. 5136.
8486
einstecken 3361. 4324.
4343. 7062
cinstiirzcn. s. stiirzen
eiotaucben 2089. 4393.
I 5256. 8270. 8086
einteilen 4113
Eintritt 4405
einweicben 8086
cinwickeln 4244. 4429.
8817; s. einhuUen
Einzelhcit 2o8
einzeln 208. 7482. 7486 f.
Eis 3351. 3677
Eisen 3200 f. 3205. 3720
Eisvogel 5140
Eiszapfen 7780. 8744
citel, Eitelkcit 8464. 8566.
8573
Eiter 1379. 6486. 6493
Eiweifs 1931
Ekel331.333. 1067.3159.
3161.4111. 4359. 8585
okclhaft 7841
Elen 2797
Klend 2851
olt'iid 261. 940. 1248.
I4.>7. 1632. 2734.3438.
3838. 4724. 4977. 4999.
5267. 5337 ff. 5829.
5988. 80,'t7
Eli'pbant 2798
Elfonbuiii 2745.2763.2798
Ello 3'.t2. 2297
ElU'iibiigoii 547. 2297
Kl«t<T 310. 1183. 61 li).
8011. 8516
Kltorn 5889
cmpfaiigon 76. 671!i
iMiipiiron 1361; aiub 0.
5437. 6710. 6903
oin)>or, 8. binuiif
Endc 1296. 1302. 1607.
1610. 1636. 2416.3271.
6528. 6(i46. (i806. 8238
oiidoii 2416
cndlicli 4254
eiiergiseh 1175
eng 567. 790. 7813
Engtd 556
Engerling 2224. 4976
Engiiafs 2537. 3171. 3266
Enkpl, -in 5593 ff.
cntarten 8317
oiitbieten 5043
entblofsen 1306. 5667.
6682. 7653
Ento 539 f. 1564. 3861.
6937
entehren 3294
«ntoilen 8327
ontfalten 2972
entfcrnen (i51. 1832. 2495.
2611. 2814. 3007.3052
entfcssolii 8279
cntfiviiidiMi 2!)(il. 3052
ontgi'j^'ciist.dli'ii 5752
enthalten 2132. 4162
enthaltsam 2132
enthiillen 2601. 6894
eiitkleiden 2438
entkommen, s. tlieben
eutlastcn 2510.2594. 7158
entleiben 4143
entnerven 1250
entreifscn 748. 751. 757.
2831. 6662
EntscOiiidigung 6839
entscbeiden 758. 6751
entschliipfen, s. fliehen
entschuldigen 799. 2931.
7617
ents|iriii^'cii 7!tll4
entstcll.'ii lifKis. 8902
entwoiidi'ii 7001
entworfen 1012. 8285;
8. Skizzc
entwohnen 2471. 7379.
7641. 8778
Entwurf 2645. 8285;
8. Skizzo
entwiirzelii 2831
entziicken 2841. 4221.
6657. 7095
entzweien 2698
Kplioii 1577. 3917
Epjiirb 633
cr, Hie, I'H 4078
(<rb;lriiili('b, h. idutiil
Erbariiii'ri 5248
Erlin 3!I34. 3936
i'rbittorii4157. 4163. 5210
«rblcicbeii 10(15. 123(i
«rlir<>ili«n 6896 f.
I Erbrrcbl 5425
Elbsr 1869 f. 28l!l. 5355.
618;i. 8687
Klbtcil 2645. 3935
Erdbi.bun 8124
ErdbiMTo 3422. 4996. 642()
: Erdo 8122
Erdfall 8821
Erdgoscbofs 6682
erdicbloti 32(i9
ordroiston, sicli 8353
crciferii, sicb 3736
oroigiiuii, Hi(di, s.goscbubeii
firoigiiis 252
erfabron vb. 663. 4228;
adj. 4518. 6060
orfroupii 3921
urfrischen 912. 2087
orgi'lien 25)8
crgiitzeii 213. 24()4 f. 2643.
5421
orgrcifen 177. 632. 663.
749. 7186; 8. fassen
erliaben 6376. 7876. 7948
erhalton 5097. 6031.6719.
7427. 7974 f.
orheben 2840. 2878 ; sich e.
4442
orhoUen 4904. 4943;
8. erleuchton
crbitzen, s. wiirmen
orholien 482. 2870. 3035.
4154. 7860
orhoron 2870
erholen, sicb 1034. 6730.
6798
Erholung 6766
erinnern, Erinnerung, in
K. bringen 202 f. 5224.
6807
erkalten, sich 6906
orkennen 1997. 2645. 6722
Erker, s. Altan
erkliiren 2644 2982. 2991.
2995. 2997. 6754. 7475.
7668
erlauben 4460. 4682. 6065
Erlaubnis 7924
erlaucht 4084
Erie 4.'i5. 3198
erleifbtern 426. 4771.7874
crleucliten 2909. 4083 ff.
4923; s. erbellen
erlosen 6735 f. 6738.7117
Erloser 7114
erniahnen 211 f. 4004
orrauden 417. 1549. 2440.
3066. 3166. 4689. 6550.
7733. 7806
ermuntern 3921. 4217
ernmtigen 2087. 4217
DeiitsrlifK Wortverzciclinis.
137
Erniilirung' o(j^5
erneuern 431(). tj791. IJ81«
eniiedrigen 2451. 2500.
4049
cmst, Ernst 3761. 7344.
7404 ff.
Emte, crntpn 2009.2107.
2315. 3575. 52(i!»f. 7452
irobcrn 2101. 2103
erpressen 554. 3601. 5013
erproben 4176. 6821; s.
priifen, versuclien
crquicken 6862 f.
crraten 1400. 7032. 8651
crreicheu 188. 464.2790.
6715
crrichten 172. 4349. 7725
Errungenscbaft 2103
crscheinen 645 f. 5800
erschlaffen 5379
orschrecten 317. 1175.
2782. 2916. 2960. 2976.
2978 f. 3256. 3679. 4267.
5968
■ischuttern 1013. 2932.
7799; s. schiitteln
erspahen 2993
erstarren 317. 836. 3679.
3809. 7453. 8312
erstaunen 317. 894. 962.
2879. 3037. 3679. 3964.
5327
crste 6371. 6376
ersticken 619. 3065. 7842.
8458
erstreben 1633. 7601
ertappen 1633
crtraglich 5945
ertranken 2817. 4313.
5575. 7620
crtragen 897. 997. 5898.
6821
ertrinken 5575
erwagen 657. 2059. 2982.
6751. 6762
erwahnen 202. 5240. 6807
erwarten 6859
erweichen 168
enveitem 4682
Erwerb 226
crwcrben 116. 8589. 8845 '
erwiirgen 2704. 2938. 3600.
4484 f. 7801
Erz 1368
erzahlen 2059. 3084. 5542
Erzalilung 8083. 3664.
4740. 5648
orzeugen 6394
erziehen 427. 997. 2253
erziimen , s. argern , er-
bittem
Esche 3440
Esel 806 f. 10(j8. 5507.
7084 f.
Espe 4447
Esse 1536. 1538
e.'ssen 1785. 2033. 2128.
3221. 3480. 4167.4461.1
5047 f. 5867. 5873. 6368.
6825
' Essig 105. «741
I Estrich 860
otwas 396. 3990. 5598.
I 6804
, Eule 1378. 2782. 3948.
4029. 4032. 4521. 4583.
5514. 5798. 6336.6581.
7915. 8476
j Enter 8461
Excremente 4885. 5252
Fabrik 8525
Fackel 1319. 3102. 3309.
3543. 8006. 8243. 8255.
8257. 8259
fade 4327
Faden 3221. 3256. 7639.
7991
Facber 3073. 6988. 8619
Fahigkeit 8019
Fabnricb 372. 3808
Fabre 3326. 8301
Fiibrniann 5559. 5562
fal.-icben 662. 8313
farben 8201
Faulnis 6500. 6504
Fahne 1024. 1032 f. 2695.
3027. 8309. 3808. 4340.
4599. 5872. 6153. 8895.
8905
fabren 1689. 1694
Fahrgast 5922
Fahrzeug 1972 ; s. Wagen
falb 3127
Falbel 3110
Falke 866. 1642. 3112.
5295 f. 8888
Fall 1722
Fallbrucke 1838
Falle 2956. 4543. 5989.
7708. 8024. 8328
faUen 1457. 1706. 3055.
8421 ff. 8425
Fallsucht 1083
Fallthiir 482
falsch 3122. 8118
Falscbheit 3121. 6795
Falte 8114. 6224
fallen 3114. 4288. 6224 f.
6960. 7957
Familie 716. 3181. 8664
fangen 893. 1489. 4548.
6137. 6356. 7216. 8035.
832S
Farbe 2019 f. 8680
Farrenkraut 3240. 3242 f.
3251
Farz 3280. 3319. 4933.
Faser 1334. 7721
Fafs 1062. 1385. 1435.
1460. 1693. 2657. 3865.
6162. 8230. 8595
fassen 177. 632. 1560.
1601. 1763.2055.2066.
2284. 2330. 2499. 3768.
3775. 3876. 3893. 4543.
4550. 4573. 4582. 6356.
6617. 7216. 8085
fasten 190. 4451. 6518
fanl, 6. triige
faulen 6501. 6504
faulenzen 4255. 5670
faiilig 6493. 6502. 6.505
Faust, s. Hand
fecbten 7535 f.
Feder 2727. 5879. 6016.
6153. 6229. 6870. 7968.
8570
Federbuscb (>017
Federzug 6851
Fee 680. 3165
feblen 8117 ff.
Fehler 799. 1078. 8116 f.
I 8119.4603.5225.5579.
! 5973. 8016. 8778
I feblschlagen 8116
I Febltritt 8035
I feierlicb 5170. 7599 f.
feiern 1750. 3633. 7427.
i 7600
Feiertag 8194. 3212
feige 261. 691. 1744. 2807.
3296. 4687. 4728. 6257.
6723. 8716. 8880 f.
Feigendrossel 1275
Feile 4814. 7278
feilen 4824
fein 2467. 5325. 6376.
7510. 7895
Feind 4300. 8888
Feindscbaft 3109. 4258
Feinschmecker , s. lecker-
haft
Feld 179. 716. 741. 780.
1545. 1550 5709.7038
Feldarbeit 4605
Feldarbeiter 4606
Feldherr 152. 2078. 2738.
3649
Feldkumniel 1662
Feldzeichen, s. Fabne
Feldzug, s. Krieg
Felge 1527. 1529
Fell, s. Haut
Felleisen 367. 1407. 3838.
5018. 8701
Fels 1343. 6153. 6961.
8443
Fenster3188. 4458.4901.
4921 f. 8620. S714
Fensterscheibe 6523. 8786
Ferkel, s. Scbwein
fern 4723. 4886 f.
Fernglas 1182
Fernrohr 1633
Ferse 1492. 8024
Fertigkeit 4964
Fessel 618. 1269. 1303.
2240. 3207. 8217. 3729.
4594. 5094. 5935. 5998.
6566. 8279. 8636
fesseln 4114. 4809. 8279
fast 858. 2733. 3224. 3278.
8291. 7593. 7726.7777.
8137. 8267
Fest 3212. 3633
Festigkeit 2369 f. 7727
Festland 2132
Kortinff, lut.-roiii. Wiirtcrlnich. (Wortverzeiilinissc;
festsetzeii 3277. 7725
Fc8tungll94. 1923 f. 3276
fett, Fett 956. 2236. 3809.
4193. 6151. 7080. 7326
Fetzen 8886. 4601. 4880.
5858. 6119. 6636. 8065.
8590
feurht 1007. 4046 ff. 4055.
5379. 5440 f. 8463
Feuer 3358. 6103
Fcuerbock 504. 1568.3899.
4689
Fcuerbrand 8208 f.
Feuerscbirm 7541
Feuerstabl 3856
Feuerstein 3355
Feuerzeug 1840
feurig 671
Fichte 347. 6158
Pieber 8178
Filz 1660. 3255. 6113
finden 188. 302. 1633. 2790.
4258. 8389
Finger 2575
Fingerbut 2400. 2571 f.
Fink 3272. ' 8463. 5.502.
6119
finster 7181. 8099;
8. dunkel
Finsternis 2777. 8098
Fintenmaeber 8360
First 3279
Fiscb, fi8chen3282. 6168 ff.
Fischotter 4948
flach 1540. 1905. 1964.
4548. 6205. 6210
Flacbs 3297. 4783. 4843.
6808
Flache 716. 6205. 6682
Flacbenmafse 716. 720.
j 5746
I Flamme 3301. 3305. 3308.
4599
I Flanke 3296
IFlascbe 564. 1274. 1485.
2309.2386. 3312 f. 6512.
' 8586
j flattem 1013. 3077. 3308.
; 8622
: Flecbte 2241. 3939. 4127.
5875. 6215. 8356
flechten 4401. 8257. 8856.
8368
Flechtwerk 1948
Fleck 1424. 4547. 4602.
4971. 5151. 5527 f. 5543.
5929f. 5973. 6165.7290.
8004. 8016
Fledermaus 5499. 7626.
8667
Flegel 1831. 4574. 5089.
8351
Fleiscb 1313. 1675—8.
1801. 4437. 6457. 7106.
8792
Fleiscbbank 7739
Fleiscbbrube 1361. 1412
Fleischer 1403. 1674. 4959
Fleifs 129. 2582. 4235
fleifsig 690
I.-^s
lli'llls. Ih -- \V MllMM'/rlrlllll*
nct.srlini :17T;(
IlirkiMi, » husIk'smtii
Fliikrtfok S(K)4. S'.'HS
Klio».i' r>4!t7. r>60(i. 708(1
llio(!fH S«08
Hioli.Mi JSO. Ui'Mt. 2H!K>.
•J«ll. 3490. 6439. «7:10.
765.H. 7035. ><.S79
Klio«c 23SA
llipfsen -JOlli. :»34:t
(link 2601. 87»i7
Klintu ;i:l5li. 38.S4. 5497.
7277
KlittorK'i.lil 923. 4r>52
Klittorkrum ;n35. <;2(il
Flocke 3333. 3;t3)> f 3361
Fliito 387. 3284. 3318.
3320. t;ilO. 8184. 8841
Kloli l<44(>
Flofs 1021. (;68(!. 8(i02
Flottc 3349. 7787. 7793
Flucli 4'ilHI. 70()7
Hiu-hon, s. liistcrii
Fluclit 3487
lliichtcn 6870
fliichtin 3351. 3488. 4695.
8805
FliiKcl 334. 587
fliissifj 4845
fliiatern 7032. 7724
Fliig 8804
Fliiusch5619; s. luiirrLsth,
.schmoUen
Flufs 3347. 3350
Flufsbett 489. 1100
Flut 2051. 3349
fordern 56. 602
Forster 3394. 3789
folgon 5787. 7394. 7907
folgeni 4247
folglicli 2680
Polter 8632. 4563
foppen 8411. 8715:
s. neckcn
fordern, s. verlangon
Form 3081. 3097. 3236.
3396. 3416. 4448. 5365.
7754. 8023
forraen, s. bililen
fort 6280
forteilen 3672
fortBiegen 3077
fortgehen .i9f)8
fortpflanzen, sicli 4589
Fortschritt 6401
fortsetzen 2188
Fracht 5557
Fraulein 2666
Frage, fragen 2474.4128'.
4320. 4387 f. 6033. 6532.
6534
Franze 3262. 3833. 3464
Fratze 3324. 3405. 8402
Frau 523 2664. 3187.
5183. 5459. 6437. 8.53s
frech 2946. 3562. 3737
frei, Froiheit 1466. 1635.
3432 f. 3999. 4782. 5942.
6573. 7119. 8545
Freibeuter, ,s. Rauber
froU'ii I99,s
fn'igobii,' 1683
Fn<iinut 3432
Fri'istiitt 71 k;
Fmtag 8613
friMwillig 7696. 8811
Fri'i/.i'it 8J40
fri>mil261.386. 391.3061.
3064. 3383. 3386.3394.
6(M2. 861 I
frortsiMi 989. 1179. 54 If»
Fn-ttcb.Mi 3531
FriMiilo 2468. 3625. 4124.
4 l(>2. (i7(>6
fn'iion, aioh 137. 2092.
3564. 3582. 3621.4424.
4471
Frciinil 87. 5ir> fT. 519.
1507
Friede 5969
friedlich 1278
frioren 3458. 363ti. 4283.
6924. 7453
friech 3304. 3417. 3465.
8557
Friscbling, s. Wildsrbwein
frisicren 2876
Frist 68.')9
friimmolnd 1175. 1256
Fronimigkeit 6125
frob 336. 3621.4471.4629.
47M. 4745; f. soin,
s. sicli freiien
Frondicnst 2207
fromm 2548. 6188. 6393
Froacb 6640. 6649
Frost 3452. 3636
Frucht 3479
friih 8267
f. aufsteiieii 5059. 5174
friibor .595. 605. 608. 613
Friibling8070. 4175. 6372.
8627. 8759
Friibstiick 50. 215. 2609.
4451. 4461. 6347 f.
7607
Fucbs 6431. 6657. 6777.
7552. 7883. 8830 f.
Fuder 1692. 8595
fiiblen 7378. 8221
filhren 2078. 2206. 2713.
4212. 4233. 5309.6781.
8905
Fuhrer 2717. 5133. 5301
FiiUe 6217
fiillen 1076. 2051. 2330.
4134. 4140. 4582. 6216
Fallen, s. Pferd
i FuUsel 3150
fur 6029. 6384 f.
fiirchten 663. 2708 f. 3059.
7617. 8189. .8339
Fiirst 6878
fiirwahr 14S. 184. 5184.
5472. 8635
fiitteni 1862. 3361. 5982.
6825. 7842
Fubrlobn 6287
Fubrmann 1691. 8594
Fund 386
Fuiiki' 12051.3120 3377. |
4790. 4857. 4877.5497.
7267 f.
I'nnkclu 4867. 7269. 7759
Fun-bo 4172. 4847.6769.
6912. r>922. 7333. 7938
Fundil, furi'btHiini 6701.
6964. 5968. 8192 ff.
Flirt 8647. 8649. 8873
Fuls 6937. 6084. 6089.
8925
Ful'simgol 623
Fiilsbank, .•<. SibiMuid
Ful'sbiidoM 8(J0. 6965. 6206.
7604. 7(i62
Fufsgiinger 6994. 59!l(;
FufsgosUdl 608.1
Fufssoblnt 4241. 6996
Fuls.stapfo 6157
Fulstritt 5937. 6157
Futtor 1864. 3148. 3361.
5396. 5682. 5935 f. 6464
Futtonil 3361. 8163;
s. Scbcido
(J.
Gabo 2399. 2683
Gabol 3520. 3522. 3524.
3537
gackorii 3609. 3697. 5867
gabnon 987
garen 3197. 8671. 4774.
8215
Giinseblumo 5918
Ganseliaut 1623
Giirtncr 1748. 3338
gaffen 213. 987. 5421
! galant 8576; g. sein 2671
j Galeorensklavo 1011
I Galgon 382. 1599. 3520.
5946. 6304
Galla])fol 3574
Gallo 3182
Gallorie 4704
Gamascbo 8590
Gang 551. 2016. 2818.
3345
Gans 898. 901. 3599.3609.
5867. 5937
ganz 4364. 5741. 8268
Garbe 1389. 2250. 3606.
3637. 4034. 5061. 5087
Garten 1856. 1998.3608.
4005. 6260. 6309. 8755
Gassenhauor 5921
Gassenjunge 6251
Gast 4007
gastfrei 4010
Gastbaus 654. 995. 8507.
3881. 4009 f. 4012. 5960.
6863. 7742. 7997. 8607
Gastinabl 2158. 2160.
8007
Gatto, -in 1049. 2121.
5109f. 512.5. 5653. 7700.
8538
Gatter 4531. 6679. 6913.
7195. 8728
gaukeln 446m
('iiuillfll 5828
(inunor, .s. Hutrilgor
(iaunfr«|irac'li(i 6638
g.'iiebtot 4632. 8635
lu.biick 5670. 6691. 6724.
6929. 5999. 6368. 7186.
826(i
Gebiilk, H. ticrilKt
gobiiro» 297. 3214 f. 4241.
6894. 6465. 8771
Geliiiudo 1076. 3081
goben 2647 2681. 4864 1.
G.dierde 157
(iobet 6758. 6364
(lebetbucb 6900
Gi'liict 80. 1039. 2779
(irhind 6167. 7211
Gi'birgi', H. Borg
Gubils 4.543. .5421
gelioren werdon 5641
gebriiuoblirb 8526
( ; obrau(di 6756. 8523. 8632
gobrauc'licii 8527
Gebro(dien 2779. 3866.
4603. 4(i25. 5053
gobreclilicb 3424
gebiirtig 5654
(.;ebiis(b 1356. 4971
Geliurt .5560
Gock 2384. 6261
Godiichtnis 5223
Godankc 6018 IT. 6023
gfdeiliiMi 261. .5216
geilcnki.'Ti 5236
(icdiilit 2561. 2.564
(ludrango 7035. 7415
Geduld 5948
goduldig 5945. 5947
gefiibrlieb 6056
gefiiUig 4983. 5344
Gefafs 1167. 1199. 4600.
4608. 4945. 5034. 8683 f.
8586 ff.
(Jefahr 2665. 6057. 6829.
6851
gcfallen 877. 8()04. 3652.
3756 f. 6191. 8019
Gefallsucbt 1969
gefangen 1632. 6358
Gefangenscbaft 6357
GcllfM-bt 1021
getleckt 5148
Getliigcl, gefiiigelt 8806
Gftfolge 1998. 5071
gefraisig 343. 710. 8581.
3704. 3719. 8804 f. 4643.
4939. 7076
gefrieren, s. frieron
Gefubl 7376
gegen 2140. 4416. 8654;
gegon —bin 3086
«icgend 1530. 2146. 6778
gpgen(iber223. 2140. 6793
gegeniiberstellen 2088.
3478
Gehalt 6022. 7084. 7090
Gebege 1754. 8864
geheim 7331
Gebeimnis 1683. 6484
Gehcimscbrift 187(i
Iloutsolics Wortverzeiclinis
i;};i
jjeheu 509. 1542. 2422.
2818. 2»22. 5108.5923. ,
5927. 6030. (>405. 7650.
8338
Gehirn 1802. 1803
GebiJlz 1356
gehoren 7662
gehorclicn 5690
(ioier 267. 8059. 8832 ff.
Geifer 964 i
Geige 1917. 3669. 8789 |
geil, s. liistem
Geisol, m. 4011. 6624
Geifsel f., geifseln 822.
2205. 2922. 3108. 3252.
3268. 3300. 4596. 5597.
6149. 7333. 7458. 7749.
7883. 8633. 8954
Gcist 572. 7685
Geisterschar 8331
Geiz , geizig 370. 397.
1867. 2828. 3560. 3733.
3777. 5447. 6139. 6683.
8004. 8011
Gelachter, s. lachen
Gelander 551. 1003. 5921.
6658. 8357. 8659
gelaufig 2356. 8805
Gelagell52. 1643. 3622 f.
3715. 3722
gelangen 249. 4496
Gelassenheit 7886
gelb502. 917. 1247. 3499.
3567. 4277.8877.18917)
Geld 1087. 2481
Geldbeutel, s. Borse
Gelegenheit 589. 5703
gelehrt 1835. 2650. 7145
Geleise 4638. 4848. 5760
Geliebte(r) 2706
gelingen 2944
geloben 3227. 8823
gelten 8559
gelten la.?sen 432
Gelubde 8823
Geliist, s. Wunsi-li
Gemalde 6122. 6529
gemafs 3412. 7334. 7393
gemiifsigt 201
gemein, Gemeinbeit 2008.
2043. 8705. 8716 ff.
8721. 8828
Gemeinde 1040
gemeinsam 2043
Gemengsei 397
Geinetzel 4957. 5171
liemse 1540. 3588. 4444
Gemiise 4743
Gemut 5228
genesen 6730. 8862
Genick 1735. 1766. 1823.
1911. 2015. 3899. 5664.
6295. 8266
Genie 684. 3653
geniefsen 3621. 3625
Genosse 1526. 2046. 2121.
2699. 3436. 7.580
geniigen 4220
genug 233. 2511. 3151.
6380
(>cuil!;tliuuu^ .0464
Gopack 991. 2875. 3143.
71.58
Gepriinge 1029. 1274.
1398. 6308
gerade 2590. 4433
goradezu 4400
Gerat 754. .3844. 6733.
7(M)3. 8206. 8524. 8533
Gerausch 3445 ff.
gerben 1540. 2135. 5191. I
7883. 8033 |
gerecht, Gerecbtigkoit
4506 f.
Gcricht 837. 3412. 4987
Gericbtsbarkeit ()870 |
Gericbtsbote 487. 501.
1166. 1188. 7422
gering 1867. 5279. 5302.
6603 ; s. wcnig
gerinnen 1124.1149. 1965
f. 3223. 3784
Gerippe 706. 1655. 1679. |
7214
gem 3620
Gerste 1861. 3994. 5839
Gerstenkorn im Auge
3992 f.
Gerte, s. Ruto
Genicb 5541. 5722.5739.
5787. 6103
Geriicht 3129
Ireriimijel 7241
Geriist 1012. 1445. 1633.
1684. 1725. 2818.6055.
8322
gesamt .8268
Gescbaft 287. 3092. 4910.
5584. 7617; Geschafte
treiben 5583
gescbebon 60. 90 f. 249.
2137. 4369. 7753
(■eschenk 324. 350. 1609.
2399. 2683. 3633. 5786.
5838. 6338. 6713. 7704.
7807
Gescbiebte 3962
Geschicklifbkeit 129.4964
gescbickt 164. 4518 4853.
8767
Gescbirr 1083.3844. 7794.
8148. 8584
Gescblecht 412. 716. 1720.
3647. 3664. 4.543. 4830 f.
6612. 7436. 7547. 7781
(iescbmack 3815
gescbmacklos 3010. 3026.
3169. 4358. 5012; s.
fade
Geschmeide, s. Kleinod
gesehmeidig 5150. 7956
Geschopf 3101. 8771
Geschofs 1274
(ieschiitz 732. 783 f. 1083
Gescbwader 3005;
s. Flotte
Gescbwiitz,
(ieschwiir
1651 f.
8465
s. scbwatzen
1360. 1560.
3286. 5867.
(iesclnvQlst 1259. 1298.
1379. 1397. 1406. 1410.
1436. 1972. 2070. 2221.
2302. 3574. 4932 f. 5867.
5875. 6067. 7189. 7307. [
8265
Gesell 5038
(iesellsebaft 1345. 2046.
3615. 4549. 6591.7578.
7837. 7987
Gosetz 3412. 4632. 4779 |
gesetzlifh 4739
Gesicbt 1643. 1878.3086.
3236. 6989. 7472. 6684.
8767 f. 8836
Gesinde 5071
Gosindel 1555. 3673
Gespenst 1 73 1. 1809. 1980.
3922. 5054. 5764. 6107.
7747. 8331
Gespinst 1972. 8263
Ge.^pracb 2154 f. 3083
Gestalt, s. Form
Gestank, s. stinken
gesteben 262. 4460
Gestell 7221. 7514. 7739.
8322
gestera 598. 3937
Gestriiucb 1478. 3897.
7429
Gestriipp 1021. 1373
gesund, Gesundbcit 7137.
7141
Getiifel 4098
Getrankll52. 1157.1376.
1502. 5462
Getrappel 8309
Getreide 35. 387. 804.
941. 1860. 3482. 3751.
3785. 5351. 7172. 7205.
7327. 7669. 8377
Getiimmel 7845
gewabren 903. 3755. 3757
gewabrleisten, s. biirgen
Gewalt 1346. 3952.
6304 f.
gewandt, s. gescbickt
Gewebe 8155. 8157
Gewebr 732
Geweib. s. Horn
Gewerbe 5307. 6397
Gewicht 3763. 6025. 8224
Gewichte 765. 1789. 1799.
4786. 6514. 6693. 7516.
8486
Gewimmel 2817
Gewinn 3411. 4543. 4910
gewinnen 464. 1715. 3589.
4909. 5710. 8845
gewifsl48. 184.239.1817.
1818. 1820. 3367. 7273.
7336. 7339
Gewissen 2105
gewissermafsen 394
gewobnen , .sicb g. 257.
I 2420. 2499. 4424. 8778
' Gewolbe 1884. 8810
Gewobnheit 329. 2126.
I 4424. 8778
Gewiilil 2095
Gewiliv 2702. 6127. 7655.
7660
geziemend 249. 4592
geziert 6393
Gicbt 3816
Giebel 3546
Gier 989
gierig 3480. 4643 8011
giefsen 3512. 8652
Gicfskanne 1579
Gift 6306 f. 8273. 8611 i.
Glide 3673
Ginster 3651. (ill9. 6684.
8274
Gipfel 906. 2376. 3163.
3279. 6154. 6158. 7944.
8416. 8788
Girlande 8890
Gitter 1062. 1559. 2239.
2241. 3202. 6988. 8357.
8934
gliinzen 1142. 3492
glanzend 5620
giatten 83. 288. 428. 882.
1367. 2252. 2897. 2963.
3061. 3519. 4849. 4896.
6251
Glaubiger 2246
Glanz 1243. 4908. 4944
Glas 8786
Glaser 8779
glasieren 8784
Gla.sscheibe 8779. 8786
glatt 1905. 4638. 4849.
5620. 7548. 8137
Glatteis 8787
Glatze 1903. 5519
Glaube 2245. 3230
glauben 2249
Glaubbaftigkeit 2245
gleicb 270. 5878. 5891.
6536
gleichen 839. 7472
Gleicbgewicbt 2060. 8477
gleicbgiiliig 1507
gleitcn 2630. 2915. 3678.
3694. 4638. 4848. 4896.
7553 f. 7828. 8878
Glied 781.5205. 5222.6175;
miinnl. 61. 1752. 5242.
8593
Glocke 1544. 7124
Glocken.speise 2620
Glockcben 7188. 7525
glucken 1954. 3697
Gliick 325. 1097. 1281.
1455. 1457. 2559. 3411
glucken, s. gelingen
gliicklich 325. 862. 2563.
3184
gliiben, s. brennen
Glut 8574
Gnade 3754. 5088. 5248
Gonner 1507
Gotze 3095
Gold 925. 1025
Goldammer 1482. 2809
Goldamsel, .s. Pirol
Goldscbmied 920. 3080.
5322
1»*
uu
ll.'ulsi-lii's Wt.rlMr/.'iclmiK
Uomf, s. KiniiHtoiii
Uott JCti'S. MH
Ui.ttoMirtt'il r)7t;r). 86i-j
(•oltlos 21H>8. MO;!
lirah 172S, I'lMJI. 48«>7.
7:l!Ht. H4J0
CralxMi '.'(MH. •-•(i:)!. 341:1.
O!»'.".». 74',t;l. 83G(?. 8i)10
•;ralvoii JOlti)
(iraliriU'iii 4« I'.». 4t;7t;.
471,'!. .->11G
CJralislirlu'l USf)
(Ira.l •J4rc». :i732
Ciriito 72it. 4850. 7:!ii-»
tiraf 2034. 2038
Ctrnfschaft 2(137
Uranatapfol 529(1
(.iraiiiio 72!l
(iras 813. 13!)G. 1478.
lGG3.392;if. 4860.(5140.
7781. 8238. 8467. 8869
trrau 371. 1276. 1476.
1593f. 1885. 1893.3775.
4795. 5834
Cirau|)on 6249; s. Hii};^^!
(jransani 2051. 2286 f.
4520. 7129. 7132
Urausanikoit 7075
Uratiwcrk 8581
Groif 3795
(JreiizeSO. 195. 1402.2779.
4819. 5127. 6789
(jrcnzpunkt 8121
(jrenzstoin 3224. 5273.
5378. 5449. 5514. 5519
Griff 1635. 3874. 3924.
3958. 5056. 5061. 8071
Griffel 3753. 7773
Grille 1865. 3729. 3791.
4580. 5701
Grimassc2964. 3770. 5415.
5442
Grind 2852. 6617. 6676.
7016. 8200
jirinsen 3773. 6712
grol. 1076. 1210. 1289.
1373. 3779. 5934. 7848.
8032. 8152. 8181
Grofse 3743. 8224
Groll 2210. 2260. 3856.
6644 f.
grors 2673. 3742. 4984.
4992
grofsartis 2974. 3742
Grofsmuttcr 938. 5299.
5641. 8064
Grofsoheiui 3042
Grofsvater 944. 948. 5641.
8064
Grube 1767. 1772. 2064.
2208. 3416. 6961
griibeln 4645. 5375
grun 4423. 7490. 8757
grunden 3511. 4273. 7725
GriiDSpan 277. 8752
Grufsformcl 1105
griifsen 7113
Grutze 3791
Gruft, d. Holilp
Grummet, s. Hfii
|Gruil(l 3513; (i.ii. Ilnd.'ii
7584. 8126
(irundlH-i)iU 457
> (iruiidlago MHC,
VtTmuUnXt 5181
gruiizi'ii 3787 f. 7015. asftli
(inippo 4587
(KIrt.'l 1(K)9. 1024. 1883.
lAS'.l. KS91. 4022. 6980.
(;'.I21. (i932. 7228
(,'iirti'ii 1S8H, 1890. 2202
Ciirtler 3801
Giinst 3174. 3757
(iiirgcl 1980. 3609
giirgi'lii 3609. 3812
. Giirko 1771. 2308. 6027
gut 394. 1116. 1280.1282.
8271
giitmiitig 716
j Gyps 3827
i ^'
I Haar 1593. 1601 ff. 1736.
2028. 2268. 3752. 3850.
4033. 6141 ff. 6145.
8932
Haarbii.'ieli 1657. 1810.
2344. 2695. 2839. 6141.
8238. 8948; .<. Bdseliel
; Ha bo 991. 1606. 1636.
3104. 7186: bewegliobe
H. 5533
1 babcii 3837. 8100
Habicht 77. 866
Haoko 1175. 2413. 3973.
I 5135.5147.6119.6679.
' 7153. 7162. 8035
j hackeii 973. 1099. 3973.
i 7153. 7161
Halier 1482. 3557
Hiilfto 2585. 5199
huminern 5021. 5109
Hiinning3105. 4838. 7443
bangen 6013
Hiiring 3882
Harto 2735
barton 19. 5689
Huscher 487. 1056. 1188.
7216
biiffilicb 8(i2. 3364. 4635.
8444
hiitschclu 7979
biiufeii 524. 2072. 2201.
2318. 2330. 8061. 8171.
8238
bautig 158
hausliob 2663
liiiutfii 2432
Hafeii 2394. 3846. 6289;
Hafendaram 5372
Hafer 941. 1861
Hagel)ucbe 1685
Hagebutte 123
Hagedorn 7781
Hagel 3744. 3774
linger 264. 940. 7796
llabii, .<. Huhn; 1566
Habnenkamm 1257
llabnciisobrfi 8841
liahiirol 219J J:i(ii:
2:110 I".
Ilai llSli;
llakrii 97:i. 1551. I.'XIO.
2234. 2274. 2277. 3.')46.
:t651. ;1867. :!893. 397;i.
4016. 45(iS. 457:1.4584.
4649. 4681. 6617.6636.
(i67!». 7025. 8004
lialbitToii 25.S5 — (!
Hairtor 1553. 1605. 1610.
1796
Halm 1334. 4860
Hai.f :t.si(l; [''lascboiibal-i
3811
Halsbund 5227
llalabindo 2273
HalKring 1563
Halt inai'lion 3864. 6798
hultoii (J59. 5097. 8100
Haltopiiiikt (i7!t8. 7751
Haltung 157. 4448. 6287
Hanimor502;(. 5109.5139,
5147. 5160
Hand 1318. 1688. 2234.
5094. 5473. 5836. 5937.
6444
Handel 5838.6352.8326;
H. treiben 5249. 8326
bandoln 1053
Handgcid 744
bandbaben 997. 5060. 5095
Handlanger 5095
bandlieli 5090
Handlung 121
Handschlag 5838
Handsehub 4876. 5093.
5197. 5448. 8860
Handtucb 3139. 5100.
7423. 8455
HandvoU 2685. 5061.
5087. 6441
Handwork 773. 5307
Handworker 778. 5305 f.
H.iiii 1583. 4783. 6944
H:iiitbrecbe 4957. 6823
Haiidwurst 2018
Harfe 3892
Harniscb 1055. 3844. 4578.
5980 f.
Harpuno 3537. 3893
hart 2733. 2737. 5689.
6924. 7282. 7825. 8108.
8152. 8267
bartnackig 1643. 4291.
6052. 6100. 6888.8032.
8152. 81()5. 8416
Harz 4546. 6674. 6854
ha.schcn, s. fassen, fangen
Hase 3896. 4760
Haselniif8 22ff. 2217. 5663
Haspo 6066
Haspel 1194. 8656. 8662.
8896; s. Winde
Hafs 3856. 4258. .5721.
6644 f.
hassen 3901
bastig 1344
Haube 3904. 4030. 4591
Hanbonlerebc 2303. 8241
lliiiiili :iH.s. 3902. :i9()(;
li.iiK'lu'M 7686; R. atmoM
Ihinfo(n) 1173.2072.2242.
2;i31. :l(;73. 4543. 4587.
4972. 506(i. 5094. 627:t.
5:t63. 5378. 5400. 5514,
,")519. (1132. 650!). 7029.
7827. 80(il. 8171. 8813.
8816
llaiiptmann 1607. I(il6
llaus 1076. 1194. 17(H).
1704. 1723. 2678. 3029.
:);168. 5069. 5075. 5078.
6826
HnuHiiiiltor, -in 523. 607i).
5073. 5152
Hausbalt, a. VVirtscbaft
liaiiHicren 2014
HansmeiBtor 3824
HauBrat 5152. 5363.8071.
8323
Haut 3877. 48(J4. 600H.
7693. 8726
Hebebaiim 2823. 4771.
6104. (i782. 7637. 8196.
8593
beben 2799. 4765 f. 4778
liecboln 2458. 7261. 8931
Hecbt 4907
Hocko 3852. 3897. 6212.
7381 f. 8663
beckon :J214
Hoor 379. 738.2945.3414.
4014. 5287. 7787. 8761
Heerscbau 346
Hefo425. 3103. 3:134.4764.
4768. 6981
Heft 6655
Jicften 1077. 3224. 4830.
6120
beftig 322. 2051. 4291.
6646. 7046
Heido m. 5819
Heide f. 1373. 4661
Heidekraut 1373. 28;-$8.
8466. 8826
Heidolbeero 5491
Hell 7111
heilen 23-52. 5195. 7138 f.
8736. 8862
beilig 7065. 7067. 7123 f.
beiligen 7067
Heiligenschein 5615
Hcimat 6826
Heiniebon, s. Grille
beimfallen 6698
hcimgeben 196
heimkebreu 6826
beimlicb 4427. 7901. 8038
beirasuchen 505
Heirat.beiraten 1707.5121.
5123 f. 7697 ff. 8539
heiser 3290. 4322. 6695.
6(;99
heifs, s. warm
heiter, Heiterkeit832. 1278.
1482.2890.4471 f.4714.
4745. 7181. 7396.7399 f.
heizen 1504 f. 3065
Held 3938. 5827
Doiitsclios Wortverzcieliiiis.
n
lielfeu :>«. 98. li)-'. 421«.
5702. 6731
hell 1247. 1934. 4903.
4924
Hellobardo 2801. 371.!.
5905. 8560
Helm 449. 1465. 3923.
4019. 5519. 6549
Helmschmuck 2376
Heiud 1539. 5822
hemnien, s. bimloni
Heiigst, .s. Pferil
Henkol 587
Heuker 381. 1269. 1403.
5067. 5227. 5514. 8758
Henne, s. Hulin
her 3972
lierah, s. hinah
heiahholen 2512
lierablassen 1513; .sich li.
2073
lierabsteiffen 2414. 2512.
2524. 2616
herahstiirzen 2508. 3426.
7380. 8281
herabwerfen 6961
heranfiiliren 168
heraiis 6280
herau-sfordern 1516. 2607.
2837
herausgeben 3046
heraiisgehen , .s. liinaiis-
gchen
herausnehmen 8802
lierausreifseii 2932
herausziehen 2509. 7062
herbe 111. 1371. 6848
herbeieilen 6731
Herbergo, s. Gasthaus
Herbst 936 f.
Herd 3355. 4681
Herde 737. 3373. 3767.
3933. 5044. 5069. 5982.
8171
Herkunft 5886
Herraelin 735
Herohl 3884
Herr, -in 523. 2664. 2673.
2675. 4982. 5952. 7372
herrcnlos 2977. 5393.
7803. 8596
lierriehten 84. 89. 135.
293. 644. 647. 652. 673.
754. 2707. 4349. 4354.
4853. 5308. 5891. 6334.
6732. 8902; s. einrich-
teii, ordnen, putzeii
herrlich 2673. 3804
Herrschaft 998. 2670. 4126.
7372
Iierr8chen2671 : s. regieren
Herrscher 794.S
hersagen 6721
herumgeheu 4176
lieruratreiben, sich 8391.
8554
beninter 2492
hervnrgehen 7961
bervorragen 2998. 6853.
7094
hervorspriidelii 4449.
I 7(194. 7635
Herz 1657. 2170. 3785
herzlii-h 2172
Herziig 2710. 27:!8
Herz.igtiim 2711
hetzen 72. 181. 218. 1660.
3943. 3965. 6798
Heii 3191. 8874
Heucliler 3091. 5870
heiier 586. 3950
heulen 2791. 8474 IT.
Heuschreeke 1445. 1865.
4873
lieiite 220. 3868. 3950.
3974 f. 4438. 4455: h.
morgen, li. abend, b.
nacht 3950. 4438
Hexe, s. Zauber
Hieb 2000
liier 2758 f. 3951. 3972.
4869: von h. 2760
Hilfe 193. 7964; s. helfen
Hirabeere 3980
Himniel 1467 I'. 8176
binab 246
hinauf 7944. 7966
hinaufhringen 5401
hinausgehen 2944. 7094.
7635. 7961
hindern , Hindernis 758.
802. 1062. 2143. 2330.
2447. 2455. 2636. 2942.
3039.4089. 4110.4115 f.
4204.5138.5699 f. 5702.
5814 f.5989. 7731. 7734.
7826. 7888. 8035. 8279.
8360
Hindiii 1403. 1821
liineinstopfen 4246
hineinstoisen 4132
hinfallig 1458. 1702
hingeben. sich li. 167.
2420
hinken 750. 1957. 1959 f.
2232. 6641. 7257
hinstrccken 2013 ; sich li.
2628. 7805
hinten 2506. 7157
hinter 231. 238. 2504 ft'.
7157. 8310
Hinterbacken 1398. 1736.
2327. 3268. 5552. 6243.
7431
Hinterhalt 1439. 1782.
8923
Hinterlist 7950. 8715
hinterlistig 1740. 4524.
7181. 8011. 8118
Hinterteil 6479
hiniiberbringen 8303 ff.
bin und her laufen 8638
bin und her schiefsen .8906
hinweg 939
hinzufiigen 191.263.41.53.
4513. 8891
Hippe 5135. 6499. 8560.
8703
Hirngespinst 1841
Hirnsehale. s. Scbiidel
I Ilii-scli 1008. 1824. 2819.
3215. 8606
Hirso 5283. 5288
Hirt736. 1128. 1260. 1330.
.5077. 5803. 5933. 5975.
6272. 6506. 7321.8542.
8918
Hirtenstab 1827
hissen 3961. 6104. 6750
Hitze 3487
hitzig 197.322.671.4291
Hobel 1901. 6204 f. 6704.
6919. 8820
Hoboe 484
hoeb 483. 4155
Hochzeit 5653 f. 8158.
8823
Hoehzeitsgevatter 2117
hocken 1954
Hode 2002 f.
Hocker 1060. 6961
hoflich 3633
Hoflichkeit 6252
Hohe 1911. 3163. 3279.
4155
Hohle 616. 1018. 1299.
1767. 1772. 2208. 2296.
3978. 4673. 7477. 7890.
8074
hohlen 2208. 5709. 6657
huhnen, s. verhohnen
hohnisch 5537
Holle 34. 58. 4248. 5764
holzern 4804
horen 663. 753. 904. 4370.
7378
Hof 716. 1905. 1998.
5937
hoffen 7(170 ff.
Hoffraulein 5299
Hofniann 1998
Hofmeister 957
hohl 1767. 2208. 5709.
8802
Hohlmafse 1196. 1438.
2093. 2685. 3486. 3570.
5361. 6313. 7006.7256.
7437. 7516. 8230
Hohlweg 6657
holperig 3421. 3428
Holunder 7055
Holz 1440. 4802. 4804 ff.
5162 f.
Holzbock 8185
Holzhacker 4802 f.
Holzstofs 1732
Holztaube 1275
Honig 3175. 5209. 5935.
6683. 6955. 8839
Honigtau 5218
Hopfen 1822. 3985
horchen824.880.919. 928.
3966
Horn 1392. 1395. 1942.
2191. 2798. 3729
Hornisse 2233. 3423. 3728
Hoson 1306. 1355. 3793.
4006. 5861. 7421. 8337
biibsch 4471.4.926; s. an-
niutii;
Hilfte 574. \THi. 2231.
3872
Hiigel 465. 473. 1343.
1911. 2011. 2225. 2242.
2833. 3907. 5392. 5482.
5493. 5519. 6244. 8129.
8416
lliihnerauge 310
Hiihnerstall 196. 3580
Hiihnerstango 4035
Hiihnerstiege 7766
Hiillo 2531
Hiilse971. 977. 3576. 4864.
6549. 8163. 8552
Hiilsenfnicbt 4743
hiipfen, s. springen
Hiirde 2241
liiiten 5903
Hiitte 995. 1062. 1288,
1416. 1448. 1486. 1700.
1948. 4060. 4978. 6076.
7255. 8081
Hufschlag 7474
Huhn 902. 1954. 19(;9.
3579. 3583. 6452. 6455
Huldigung 3979
Hummer 1541. 3586. 4053
Hund 339. 1094. 1145.
1161. 1316. 1570. 1572.
1574. 1734. 3577. 4759.
4799. 4953. 5074. 5133.
6100. 6242. 7349. 8601
hundert 1790. 1792. 1794
Hunger 1409. 3130. 3075.
3721
hungrig 3134. 5130
Hure 710. 979. 3552. 3590.
3716. 3722. 3991. 4932.
5299. 6007. 6495. 6497.
6639. 7552. 7883
huren 4019
Hurenhaus 1288. 4015
Husten 8450 f.
Hut 1618. 6134 f. 7904
I.
Idiot, s. blijdsinnig
Igel 2839
litis 8664
immer 4453. (;009. 7369
immerfort 3990. 4453
Immergriin 6083. 7130
impotent 5311
in 2401. 4151
indessen 3950
Indigo 577. 4225
Ingwer 8941
Inbalt 8105
Innere, das 4299. 4383
innerhalb 2461
Insekt 1145. 7409
Insel 4357
Interesse 4379
Interjektionen 2786. 2820.
4442. 4690. 4996. 5418.
5727. 5868. 6035. 6954.
8698. 8843
iuzwischen 4380
14i'
|)(Miliirli,.s Wi.ilviT/.i'i.'IniU
Irct'iiil iliirr ;l.s;t :t!Hl
,'i:i;i>*. i;.):<s. stiojt
ir^Mul wo .MHS
irron 2!<4_' IT, 3ii7l "iKSS.
fiSia 7S();J
Irrlirlif 33.VS. 4TiK»; tr«'-
Irrtiiin 281« f. :1<M7 M07I
./.
jii 3>l&<). 4 KM. 7441
Jnokp, ». Kloiilor
.liiK'or 5308
jUton 2itA'<. .">47f>
J!ip>n 1127 l')!!!). Ui'Jl» fl'.
s»il7
.lalir .'im;
Jalirc.iziilil ,'i2!M
Jnhroszoit 717ti. 77.">1
.Inlimiiirkl 3194. U)S'
jamniorn. s. klatr''ii
Jam-he (JftOS
jaurlizoii 447">
je 537. 1724
jeilonfall.s .S311
jedor 1724. 5741. r,584 f.
jedocli G404
jemals 178. 395(1. 4981.
8483
jeniand 6539. 6804
jener 2764 ff. 4433. 4438
jenacits 2541. 2768. 5902.
8472
jet7.tl82.2774.3950. 4310.
4433. 4438. 5097. 5362
.loch 4487
.Tohannisbecrc 457ti
Johannisbrot 1836
Jiibel 1274
jiicken 1983. 3453. 6119.
6430. 720(1
.liidendorn 683
Jiidenkirsclio 1969
Jungling 974. 1656. 3821.
4509. 5038. 5515. 6619.
6652. 8918
Jugciid 4510 f. 5515. 8104
jung 4509. 5515
Junges 1742. 2253. 6452.
6455. 6639. 8408
Jungfrau 6437. 8749
Jimggesell974. 1656. 2667
Junker 974. 2667
Juwel. s. Kloinod
/V,
Kifer 7212
Kiifig 1757 ff.
Kalte 3456 f. 3459. 3461 f.
3679. 7455
kiimmen 5978
kampfen 4096. 4912.5825.
7808. 8110
Kampfer 7844 ; s. Soldat
Kase 1703. 1705. 3396.
3398. 4975. 5172. 5212
kahl 1520 f.
Kail., s Rin.l
klllolldiT 115. J060.
5o:i7
Kalondi-rlori'lic MS7
Knlk 1523
kalt 924. 3456. 345H
Kaltldiitigk.it 5867. 7373
Kamm 2271. 2302. 5976
K.iiniiiiT. s. /iiiiini'r
Kaiiipf 1515. 1634. 2031.
20SI. 151:1 1911. 5336.
5S25. 7035. 7526. 7808.
7845. 8109
Kaiwil 1512. 1556. 6<I22
Kaiiarioiivogcd 1919
Kaninclu'ii 2337. 2396.
4677
Kanono 1274. 1582.3905.
7709
Kanto 1530. 1658. 3256.
fi(i4(i. 7677; 8. Kokc
Kanzol 1736. 6055
Kapaiui ltil9. 3853
Kappe 518. 5622
Karawano 6509
Kariieol 2189
Kariiovai 1673. I(i97
Karpfeii 1682
Kartiitsclio 5343
Karte 1410. 1832. 1834.
5531
Karteiispiel 1097. 1337.
4241. 5531
KartofTol 8411
Kastaiiioion. 1712.5133
Kastoii 703. 705. 991. 1625.
4059. 4ti30
Katarrh 2512. G90(>
Katheder 1397. 1736
Katze 1740. 5299
Kauderwelsch 378. 1064.
1336. 3609
kaucn 198. 5153. 5469.
7030
kaufen 69. 2047. 4736.
6715
Kaufniann .■)244. 5.582.
8282
kaum 170. 2.59. 8798. 8876
Kegel 1410. 4534. 6165
Kehle 2704. 2832. 3720.
3804.3810 f. 3818. 3820.
4486
kehren 1013. 3454. 4037.
6634. 7286. 7650. 8649.
Keil 31. 1415. 2336
Kcim 1353. 6027
keimen 6453 f.
kein 2579. .5587. 5671
Kelch 8510
Kelle 5336. 7284. 8395
Keller 1554. 5165. 7299.
7498
Kellermeister 1781
Kellner 1533. 1656. 7085
Kelter 8243
kennen 1996 f. ; k. lemen
86. 1997
Kenntnis 1995
keiiiizeiclin><n 5108
Kcrbe 1972. 2252 3143.
.S0(I4
kiTliPM 2272. SIMM
Ki-rk.>r 1417. 1422. 1653.
1727. 1757 IT. 1962.
54S7. 5693. 6357
KerkoriiioiRtor 1654. 1757.
1769
Korii 1807. 2221. 3750 I".
4560. 6661. 5663.5665.
(i027
KernliaiiR 8816
Korzo 1399. 1562. 1806
Kcssel 1501. 1503. 5896
Kotto 1269. 1735. 4792
Kotzer 140H
koiK'lion 529. 568 I'. 621
3902. 6106
Kcule 3669. 5159. 62HI.
8337. S3!l(i
kiMiscli 1716. 172(1
Keimrlilaiiiin 17 III
Kibitz 8569
Kiel 4537
KiolwaRser 7:t3li
Kics 3687. 3758. 6649,
7057 f.
Kiesel 1600. 1956. 2785.
3355. 6133. 6961. 72(i5.
7462
Kind 102K. 22.53. 4241.
4979. 5302. 5617. 5680.
6438. 6506. 6954. 8408.
8946
KindbeK 4445
Kiiiilerci 968. 4241. 5592.
5.')99. 6652
KiiulcrHarterin 957. 7350
Kindheit 4242
kindi.5tli 1028. 4241.5641
kindlieli 4241
Kinii 5241. 5243. 5867
Kinnbackcn 1627. 3111.
3646. 3708. 5042. 5153.
5180
Kinnkette 3778
Kiroho 1066. 2678. 2775
Kirehhof 1990. 7067
Kirsi'he 494. 1805. 8892
Kisseii 446 f. 1597. 1607.
1610. 2112.2313 f. 6230
Kiste, 8. Easten
Kitt 5026. 7564. 8764
Kitzel, kitzeln 1739. 1741.
1983. 4540. 7200. 7897.
7965. 8207
klaffen 987. 3596. 3689.
4456. 4543. 8824
klaffen 987. 3955
Klafter 8108
Klagelied 4224
Klage, klagen 1967.2050.
2211. 3611. 3759.4648.
4669.5577.6118. 6198 f.
6227.6564 f. 6569. 6709.
8550. 8843
Klammer 2234. 4542.
4569 f. 4573. 4649
Klang 7619. 8456
kl.'ippon 8171
Klupiiir. l>liip|M'i'ii 22N2.
3729 3973. 454;i. 5847.
5632
klar 1934. 5942. 7831
klatsclii'ii 3311. 4456. 4641.
4649. 8171
Klaue 1318. 2874. 5937.
5992. 6636. 7168. 8035
klebcn 668
klehrig 7558. 87(i3
KliM' 2.379. 8362
Kleidor 265. 382. 383. 469.
lOOI 1253. 1539. 1628.
1700. 1721. 1736. 2203.
2372. 2(i73. 2776. 2807.
3124. 3143. 3150. 3164.
3361. 3H(I7. 3885. 8977.
I44(i. 45(i4. 5882. C070.
Ii516. 6619, 7003. 7077.
7402. 7890.8669.8671 f.
8861, 88(i;t. 8913
Kleie 174. 1334 2293.3626.
707(1, 7470. 7944
klciii 1098. 1867, 5279,
5302, 5310. 5325 f.
5911 f. 5955. 5995,6101.
6119. 6455
Kleinigkeit 971. 98(i. 991.
1764. 1840. 1867. 3942.
4543. 5279. 5323. 6119.
613(;. 6184. 6465. 7267.
8775
Kleinod 383. 1231. .3625,
3642. 4462 f.
Klonipnor 4650
klettern 3731. 3893. 4550.
(i636. 6833. 8347. 8477
Klinge 1319. 2387. 4649.
7375. 8758
kIinKc(l)ii 7618.' 8202 fl.
Klinke .593. 4551. 4878.
vaivcn 8546
Klippe 747. 3180. 5449.
6153. 6641. 6851. 69C1.
7238. 7279. 7288
Kloake, s. Schleuse
Kliitzchen 8238
klopfen 3689. 6119. 6453.
6463. 7992
Klofs 356. 1410. 5665
Klo8t«r 1937. 2154. 5384
Klotz 856. 1900. 6961.
7250. 7257. 8266. 8397
king 4281. 4853. 5224.
(i425. 7145. 7149. 7200.
7371. 8903: s. schlan,
weise
Klugheit 4282
Klumpen 1424. 3785.4587.
5152. 5519. 8810
Klumpfui's 1436
Knabe 1054. 1656. 1867.
3245. 4979. 5299. 5514.
6480. 6497. 6506 f.
6608. 6619. 6652. 8182.
8236
knacken 799. 2277. 2956.
4541. 7310
Kniiuel 1194. 3698.
6133
Diutsclu's Wortvcrzeichnis
143
Kiiall, kiiullenSiil. 2J;js.
2007. 4543. 7277. 7549.
7744. 83U(i
knapp 2898. S85.s
Knappe 7321
kiiarren 1873
Knauf 1()()9
Kiioljcl 3(500
knebeln 4557. GUlli
Knt'clit. s. Diener
kneten 1669. 2502. 4970.
6181. 7853
Knie 3657
Kniebeuge, Kniekchk'
3G00. 4612
knieen 313. 3656
Kniescheibe 6993
Knirps 1028. 5279. 5526.
.5534. 6165. 8181
knirschen 3772. 4577
knistern 1873. 5993
Knoblauch 403. 8471
Kiiochen 4515. 5788 f.
5791
Knochel 781. 1762. 4560.
8410
KnoIIe 1869
Knopf 1296. 8238
Knorren 4560. 5665
Knospe 1296. 1360. 1413.
1436. 3642. 5848.6119.
()843
Knnten 1635. 4543. 4587.
5546. 5634. 5757
knotig 5633
kniipfen 5632
knurreu 3773
Kobold 1968. 2677. .5631.
8326 -
Koch, Kocbin 1977. 1985.
1987. 2169. 7513
kochen 1412. 1979. 1981.
1986. 2804. 3210. 3609.
4862. 6745. 7360
Kocher 376. 2218. 6515.
8055
Koder 214. 422. 653. 1149.
1225. 1672. 2850. 4895,
5936
Kohler 1649. 4803
Kouig, -in 6779. 6905
koniglieh 6770. 6773
Konigreich 6769. 6780
kijnnen 6293
kostlieb 2469. 3443
Koffer 991. 1104. 2165.
3408. 6093
Kohl 1618. 1748 f. 6848.
8756
Kohle 795. 1820. 1368.
1648. 7281
Kohlenpfanne 4726
Komma 8750
komraen 4496. 8616
Kompafs 1438. 2048
Kopf 1607. 1609 f. 1636.
1640. 1972. 4033. 5380.
5706. 6549. 8142
Kopfputz 4591
Korl> slo. 11 23. 112.-).
1184. 1277. 1489. 1573.
1575 f. 1784. 1891.2165.
2175 f.3281. 3661. 3669.
4061. 5040. f. 5851.
7702 f. 8922
Kork 2212. 4776. 7861
Koni 3751
Konielkirscbe 2189
kustbar 2576. 6366
Kosten 1633. 2123. 2620.
3419. 3441
kosten 1907. 2123. 2868.
2982. 3814 f.
kostspielig, s. teucr
Kot, s. Schmutz
Krabbe 1620. 3586
krachcn, s. platzen,
knallen
kraohzen 2278
kraftig, s. stark
Kriihe 2174. 2190. 3730.
8765. 4023. 4533
kriihen 1969. 4278
krampeln 1660
kranken, s. betriibeii
kTiinklich 1951. 3916.
6002. 8706
Kratze 3574. 4016. 4127.
6672. 6676. 6678. 6976.
7167. 7189
kriiuseln 2839. 3464. 6913.
7035
Kraft 1344. 2748. 3407.
6304. 6808. 8711
Kragen 1610. 2015. 3464
Krahn 721. 3790. 4571
Kralle 781. 2234. 3600.
3768. 3893. 4573. 6636.
7415
Krampe 3876
Krampf 4542. 4569. 6636.
7648
Kranich 3781. 3790
krank 264. 266. 3351.
4256. 5010. 5407
Krankenhaus 4009. 4724
Krankbeit 266. 799. 3921.
4256. 5053. 5409
Kranz 1905. 2197. 8890
kratzen 2234. 2784. 3574.
4573. 4575. 6608. 6614 f.
(i672 f. 6676 ff. 6681. '
6919f. 7043. 7191.7528
kraus 2839. 6921
Krause 6913
Kraut 3929 f.
Krebs 1560. 1652. 1664.
8593. 4578 f.
Kreide 2263
Kreis 1903 £f. 1908 ff.
3833. 4203. 6921. 6998
Kreisel 7148. 8238. 8381
Krepp 2270
Kresse 915. 1141. 2261
Kreuz 2295. 4587
kreuzen 2284
kreuzigen 1945. 2284
kreuzlahm 2440. 2629.
6641
Kreuzweg 6524. 6526.
kriechen 2028. 2915. 6658.
6692. 6833
Krieg 379. 782. 1545.6794.
8883
Kriegsdienst 5286 f.
Kriegsgeselirei 346. 379
Kriegsmaseliine 4282
Kriekente 1800
Krippe 4583
kritzelu 2106
KronuDg 7068
Krote 968. 1296. 2254.
2924. 7384
Krone 2197
Kronprinz 4241
Kropf 1755. 3548. 3668.
3720. 8810. 3818. 4285.
4985. 5867. 6439
Kriicke 973. 1099. 1827.
2275. 4584. .5454. 6804.
7744
krummen 230. 1534. 2023.
2063. 2068. 2361.3112.
3668. 6224. 6978
Krug 972. 1088. 1163.
1353. 1490. 2344. 2386.
3570. 3612. 4585. 5361.
5762 f. 7401. 8510 f.
Krume 1345. 1348. 3450.
5279. 8378
kramm 243. 1337. 1534.
2069. 2362. 4837. 5855.
6223. 7557
krummbeinig 1527. 7201.
7797
Krummstab 4584
krystallisieren 4535
Kuchen 1970. 8298. 3854.
4647. 5219. 5999. 6190.
6683. 8870
Kuckuck 2305 f.
Kiibel 970. 1196. 1435.
1490. 1747. 1972. 2344.
3570. 8195.8199.8587 f.
8950
Kiiche 1976 ff. 3609
Kiichenjunge 5130
kuhn 934. 1008. 2483.
3562.6851.7786. 8576:
s. mutig
kiimmem 1507
kiinftig 2453. 399(1
Kiinstler 5305 f.
kiinstlich 3095
Kiirbis 1921. 2309
Kiirschner 6004. 8581
kurzen 16 f. 1339. 2359.
2851. 2930. 3060. 6045
k-urzlich 598. 600. 4488.
8876
kiissen, s. Kill's
Ktiste, s. Ufer
Kflster 2868. 5167
Kufe 2844. 5896
Kugel 1013. 1163. 1410.
1486. 3695 f. 7674
Kuh, s. Rind
Kiiiiiinei- 179. 497, 2180.
2211. 2456. 8785. 3761.
3921. 4985. 6025. 6709.
7078. 8852
Kundc 1507. 1839
kuudig 1994
kundthuu 1031. 1036. 1994
Kunst 773
Kunstgriff, s. List
Kupfer 275. 2166. 2167
Kuppe 2344
Kuppel 1868. 2344 f.
kuppeln. Kuppler, -in 241.
467. 4997. 7016. 7552.
8386
Kur 2346
kurz 1340. 2360. 7848.
8416
kurzsichtig 1458
Kurzwaren 4552
Kufs 929. 1069 f. 5786.
7113
Kutte 2802. 3337
L.
Lache, s. Pfiitze, Sumpf
lachen 3609. 6712. 6914.
6940. 6945
Lack, lackieren 7247. 8782
Lade, s. Kasten
laden 1694. 1918
Laden 440. 687
Ladentisch 7739
lacheln 4538. 8898
liihmen 3039
Liinge 4888 f.
Langenmafse 892. 1311.
2297. 4543. 4768. 5281.
5289. 5836. 7368. 7643.
7689. 8108. 8704
langlich 1204
langs 4433. 7334
liingst 4884
Liirche 4686
Larm , lannen 732. 976.
1274. 1345. 1511. 1586.
1935. 4025. 4541. 5558.
7019. 7208. 7744. 7845.
7992. 8837; s. Tumult
lastern 1244. 1245
lastig 3365
Laufer 2353
lauten 1935
Loge 6290 f. 7505. 7746
Lager 1525. 1550. 1717.
1729. 2100. 2427. 4445.
4780. 6770
lagern 892. 1545
lahm 1957. 1960. 2613.
2872. 4640. 7257. 8219
Laich, laichen 3450 f.
Laienbruder 5514
Lakritze 3707
Lamm, s. Sehaf
Lampe 1562. 1872. 2285.
4588. 4652. 4880. 4901.
4922
Lampenstock 4922
114
I »oii(8i'lii>» Worl vi'r/.oirliliiM.
iMnd i:u». 2074. JHJ4 r.
r.8ao. ,sj22
IuiuIpii -«iH. •2f>\2
Liiiiilnut . -Iiaus 3()!»L>.
HMO. IS70. BlfiJ. ()6">s.
S122. S720. 8723
Lan.lnrlinft »81. 5820
IjtiiilstroiilnT, -ill KHII.
U7lt. n.sl, 2148. 52.S).
r>8;{2. 7r>r>2. 8m>i.s. si;7!i,
8706. 885:t
1.nmUtri>-)i 316»
Uiiulstunii 3480
l.iui<lv..j,'t 8(184
limp 2381. 48<KI. (iOt;:i;
I. iiiai-litMi 4213
lantro (»804
laiipiani 4265. 476li. 0228.
7030. 8047
laiifrwoilon 5409. 7448
InngiToili); 4740
I-anze 514. 3673. 38!)!).
4658
I-iinzotto CI 14. 7198
Lap|)on2li01 f. 313!). 3893.
4G01. 4(!42. 4688. 61(X)
las.-;on 2520. 4682. 4692.
4722
Ustll!tl. 1694. 3143. 3157
f. 4691. 7029. 7084
Laster 8778
lasterhaft 8776
Lasttier 5399. 7084 f.
LasttrSger 998. 3176
Latcme 4671. 6103
Latte 4701
Latwerge 2793
Latz 5937
lau 8115
La\ib 3369 ff. 3472 ft.
6632. 6634
Laubo 3700. 8199. 8230.
8357
Laucli 403. 830. 6281
Lauer, lauem 869. 4931.
8842
Laiif 2357. 6070
I-aufbahn 2357. (i521
liaufburscho C530
laufen 2354. 3566. 6530
I,auge 1405. 1885. 4860
Laiine 273. 530. 604. 695.
1623. 5701
Laiis 1145. 5990
Lauto 486
laviercn 1287. 5898
Lawine 247. 4604
Icben 8794
Lobcn 8769
lebendig 8796
Lebensmittel, s. Nahrung
Lcbensweise 2554. 6774
Leber 3223. 3928
lebhaft 675. 1230. 1344.
1482.2748 f. 3443. 3557.
7879
Icck sein 6061
lecken 4646. 4677. 4748.
4834
lecker 3443. 3460. 7144
l.<'<'k(<rbiM.rii 1384 1.2676
7080. S29S
lorkorliaft 3719. 3722.
4748
U'tlor 1222. 2IS1. 2186.
6134. 7078
lo.lig. s. fr..i
Iwr 1078. 1738. 6709.8644.
S64B 8799. 8801 IT.
Iwroii 2S90. 8544. 8801 f.
l.«j.iMi 2013. 6348. 6263
UOion 3180
Ix'bcn.'iniaiiii 3H21. 4736
Ui)iiu 8012
Lohno 76!)1
Ioliron267.838. 1716.1994
2662. 2648. 4341. 4.364
I,cliror 2649. 3797. 4!)82.
6398
Ixibrling 4497
Uib 2202. 7084. 7693.
8621
Uibohcn 2203. 5980
l.cibschmorzon 8263
Loiolio 1125. 5424 f.
Lcii'hontucli 4339. 7062
loicht 3093. 4770. 4772.
477(i. 6603
Iciii wprden 4196
leiiipii 5925. 5950. T860.
7924 f. 8'J21. 8856
leiilcnscliaftlich 322. 4291
leiillich 394
loihen 6342
Leilibaiis 4882
Leim 2004. 2012. 8764
leimen 6120
l>eine 4723
Uinwaiul 1583. 4833.
4841. 6860. 8080
leise 1072. 6205; a. sadit
Leiston 3396
loiten, s. fiihren
Leitor 7194
I>en(ie 1883. 2376. 4916.
4918 f.
Icnkoii 37!)8. 4233. 6781 ;
s. regiercn
Lerche 348. 1989. 6282.
8128. 8241
lemen 257. 663. 4112
lesen 4731 f. 4742
Ictzto 2504. 7329
leucbten 1207. 3049. 3306.
4900. 4903
Leuchter 1563 f. 1813.
4902. 5140
Leucbtturm 6103
leugnen 2431
Leutc 3654
Licht 1562. 1872. 3102.
4898. 4920 ff. 4952
lichten 2874. 7168
Liclitputze 5379
Liohtstiimpf 2805. 5442.
5444
liel) 2581
liebliugeln 8856
Liebe, lieben 492. 515.
526 ff. 6532
lilrlihnbrr 2673 27o6
llobkiisoM 71. li)!). 3IH».
492. 1237. 1760 2269,
2491. 3303. 5299. 6'»44.
6841. (i724. 7836. 8778
licl)li<'b 7850
I.iiibliiiK 2491. 6299
I.icliivi/., s. .\iinitit
Lifil 1689. 1690 4631
lio(li<rlicli 3722. 5829
licforii 3483. 4784
lii'gKH 4446
l.ilid 852. 4812
I.iiitlo 8188 f.
liiulprn, K. niibU'i'ii
Liiioal 2587. 6782. 6921
I^iiiic" 4830. 6628. 6851
link 64. 1635. 7193. 7489.
7733. 79(>3. 8851
linkiKcli 1636. 1674
J..in8o 4762. 4764
Lippe 1070. 4(i09. 4844
List 784. 785. 1226. 4282.
4861. 5052. 5057.6767.
784!). 832(>
Liste 1608. 4862. 6772.
69!)8. 7263
listig 785. 789.4281.4518.
4628. 4S.53. 6431; a.
scblaii
ListiKkcit. (i777
Lob, lobon342. 41il. 3649.
4708. 4713
Loch 1293. 1401. 3382.
6080. 6587. 7027. 7684.
8278. 8619
Locko 1390. 2839. 4880.
6921. 8238. 8417
locken 1484. 2378. 4895.
6162
looker 2467. 7605. 8215
lockern 4879
Lockvogel 656. 2378
Loffel 1974. 4808
loscheii 884. 2891. 2989.
3019. 7775. 8209
Ijosegeld 6735
Ibsen 50. 1466.2517.6748.
6856. 7606
loten 7592
Lobe 8033
Lolm, lobnen 5248. 5464.
5813. 6333. 7090. 7593.
8885
Lotse 4624
Lorbecr 163. 4709. 4711 f.
Los 7518
losen 4716
loskaufen (>734 f. 6738.
6742. 6746
loslassen 4682. 4687. 6573.
67!)8
losmachen 3026
4879. 5814 f,
8004
losreifscn 42
losstiirzon 4723
Lucke 1323. 4622
liiften 912. 3074 f.
8622
3062.
6746.
LUu'i-. lllKt'll .'>.>o. 1091 1.
1210. 1403.4!)M. 6237 1.
6S72. 6697; l.iigi'iistra-
r«ii 2431
L(iniim-1 60B0. 7039. 7046
lli.sterii, Liintnrnbdit 1288.
3460. 6S2i), 7!)66, 8666.
.S77S
Lufl 273. !)09
Luflrilbri' 1581
l.uftspiogoliiiig 3638
Ltiko 318K
Lump 902. Ills. 1179.
1487. 1655. 1H40. 3546,
35HI. 4677. 4727. 4!)9!l.
6829.6119.7264.8853;
s. Seliurko
Liiinpon 1840. 2(i95. 3221.
;t843. 4880. 6718. 7831.
8066
Lungo 4769. 5380. (i45(i
Lunte 6523
Lust 2468. 3960. 4424.
4428. 801!). 865(). 8778
In8tig2377. 2701. 4471 I'.;
1. sein 3682. 4471
M.
marlu'ii 2048. 3094
Madlt (iSM f.
Made 8056
iiiiii;htig 6305
Madchen 979. 1656. 1939.
2666. :^213. 3238. 4979.
5038. 5299. 5514. 6437.
6455. 6619. 6652. 8182.
8236
iniiben 3112. 8845
Miihne 382
Maiincbon 8139
mannlich 5149
mafsigen 87!). 5357. 808li
Magen 4986. 7788. 8623
mager 940. 1652. 3022.
3627. 4662. 4961. 5297.
()063; in. worden 7367
Magnet 138
Magnetnadcl 1485
Mabl 1037. 1783. 2007.
6825
niablcn 4967. 5375. 5:^h2
Maildunie 5504
Maikafer 1363. 3855
Majoran 493
Makler 1786. 2347
Makrele 421
nial 8692
inalen, Maler, Maloroi
6121 f. 6150
Malz 387. 1307. 5025
manob 5081. 5891
Mandel 535. 1763. 3574.
3592. 3684 ff.
Mangel 1078. 1487. 1661.
2514. 2779. 2851. 3117.
3119. 4224. 4625. 5311,
6!)73. 7928. 8016
mangelbaft 3119. 4224.
6039
Doutschcs Woitvorzeii'hnis
Mo
in:iii:.'elii. s. felilcn
Man-n|,l IMS
Maim 1041). lUGO. 3U82.
5109 f. 5149
Mannbarkeit 6957
Mannsohaft 1777. 7532.
7787
Mantel 1001. 1181. 1448.
I(il8. 3945. 5080. 5084.
5080. 5522. 5751. 5833.
6240. 6915. 7077. 7253.
7275. 8853
Marder 3106. 5145. 7314
Mark 1807. 5204. 8353
Marko 1410
Markt 3412. 5246
MarktHecken 8720
Marktsc-hreier 1814
Mas.'hc 4971
Mascbino 4964
Maseru 5408
Maske 5151
Mafs 2048. 5230. 5232.
7436
Masse 5152. 8416
Malsliolder 5755
Malsliebchen 1279
inal'slos 2051
Mast 5154
Mastkorb 1509. 1655. 175V.
2165. 4056
Matratze 446. 2313
Matrose 4955. 5117. 5173
Matte 1396. 5172. 6094.
7792
Mauer 5494
^Fauerbrecher 1414. 5147
mauern 4962
Maulatfe 987
Maulbeere 5426
Maulkorb 1149. 1383.
5421. 5519
Maulticr 4619. 5454 ff.
5467. 7085
Maulwurf 8025
Maurer 4968
.Mans 5453. 5495. 7624.
8025
mausern 5516
Meer 5111. 5711. 6002
Meerbusen 2022
Jleerengo 2537
Meerrettig 739
Meerschwein 5120. 7917.
7936
Mehl 3145. 7470
Mchlsieb, s. Sieb
iiiehr(ere) 4981. 6237 f.
uieiden 7538
Meierei 1705. 1713. 5152.
5198. 7038
.Meiler 1647
uiein 2783. 5277
uieinen 8768
Meinung 256. 695. 5750.
7374. 8684. 8768
Meise 5206. 6119
Meifsel , meifseln 1913.
3800.7197 ff. 7315. 7865
iiieist 6220
Meister 4982
melken 754. 5458. 5463.
5766. 8300
Melodie 273
Melono 563. 1124. 6027
Meltau 4971. 5609
Menge 2053. 2072. 3496.
4920. 5036. 5056. 6217.
650i)
Mensch 3982
Mensobenfresser 907. 5764
Mergel 5112
Mcsse 3194
mcssen 720. 2048. 2059.
2297. 5233. 5836. 7206.
8108
Mosser 2322. 3679. 3869.
4559. 5135. 5646. 7168.
7198 f.
Mcsserscbmied 2321
Messing 275. 918. 4649.
4701
Met 5203
Metall 5276
Meiite 5436
Mcuterei 5438
Miene 273. 3538. 4931.
5298
Micte 409. 554. 3224. 3277.
3442. 4867. 6022
mieten 5557
Migriine 3925. 7224
Milbe 5343
Milcb 1124. 1966. 2021.
4611. 5172
Mik^bbruder 2005
Milehbaar 8725
miblcm 169. 844. 846. »79.
3303. 4771
Milz 6683. 7690
misehen 542. 5333 ff.
Mischniaseb 3584. 5336
Mifsbebagen 8585
milsfallen 2623. 5320
luifsgestaltet 862
uiifshandcln 1245. 2365.
2546. 2634. 5913. 7802.
7912. 7950. 8072
Mifsbeirat 5313
mil'slingen (das M.) 4910.
.5028. 5316 f. 5320
mifstrauen 2607. 3232
milstrauiscb 3383
Mist, s. Uiinger
Mistel 8764
mit 676 f. 2328
Mitgift, s. ausstatteii
Mitglied 5205
Mitleid 1245. 5973. 6125
Mittag 2610. 5261 f.
Mittagsmahl 4461
Mittagsnibe 7436
Mitte 5199 ff.
initteilen 86. 4183. 4186.
4223. 4329. 4367. 6032.
8768
raittel 5188. 5197. 5201
Mittel 5188
Mittelpunkt 1793
Mode 3081. 5366
Moder 8029 ; s. Schiuimcl
mod rig 6493
MBbol 383. 5353
Mob re 5931
Miineb 3436. 5385
Mordor 3895. 5413. 5708.
7445
MiJrser 5423. 6131
MiJrtol 1086. 1226. 5026.
5423. 7564
Move 1731. 3557. 3628.
3714. 5182
Mobil 1969. 2806. 4986.
5871
Molken 2913. 5186. 7418
niondsiicbtig 4927
Monstranz 1863
Moos 5431. 5447. 5504
Mord 5413. 5707
morgeu 2285. 2475. 5049
Morgen 2476. 5049. 5177
Morgenrote 361
Morgenstern 2555. 4898.
4906
niorsch 1252
Mostrich 5512
Motte 787. 1687. 6468.
8056. 8116.8200
Miicke 2316 f. 5497. 8943
miide , Miidigkeit 1549.
4666 f. 4690. 5155. 7733.
8312
Miibe 179. 4607. 5756
miiben, sich m. 52. 179.
315.690.746.4607.5913
Miible 819. 5368. 5376
Miiblstein 5368. 6180
Miibltricbter 8336
MiiUer 5374
Miindung 3171
Miinzcn pi. 714. 722. 986.
1163. 1442. 1867.2481.
2711. 2731. 3193.3341.
4786. 4795. 5275. 5343.
5387. 5406. 5944. 6119
6178. 6206. 6770. 7325.
7351. 7529. 7593
raiirbe 3346. 8762
miirriscb 99. 107. 1371.
2742. 4538. 5447. 5487.
6683.7030.7181; raiir-
riscbes (jesicht 3771.
3787. 4538
mussen 2405. 3118. 7790
miil'sig, Miifsiggang 691.
710. 2953. 2968. 5799 f.
8705
MUtze 518. 1188. 1194.
1524. 1553. 1618. 5346.
5522. 6549. 7173. 8214
Muff 5056
muffig 5447
Mulde 3661
Mund 213. 1382. 1627.
1755. 5415. 5421. 6989
Mundsohenk 7515
munter 675. 1008. 1482.
2503. 2706. 2833. 3443.
3557. 3562. 4745. 6683.
8767
Muuterkeit 3633
muriiieln 1050. 1286. 1357.
1413. 5488. 7181
Murmeltier 5302. 5488
murren 4052
Miiscbcll972. 1975.4673.
5349. 5503. 5976. 6274.
8626
Musiker 5305 f.
Miiskel 5473. 5495. 5503
Mul'se 2953. 2968. 4789.
5801
Muster 2561. 2892. 5364.
5394. 5884. 5952. 7230
Mut 1344. 2171. 2748
mutig 2749. 8918;
s. kiibn
mutlos 2600; s. feige
mutmal'sen 1400
Mutter 5032. 5161. 5169.
5641
Muttermal 5527 f.
Mutwille 7879
JV.
Nabe 5360 f.
Nabel 8478
uaeli 133. 238. 664. 2401.
2984. 6029. 7393. 8310
nacliabmen 755. 4101.
6788; s. nachmacbeu
Naebbar 195. 4419. 5015.
8688 ff.
nachdenken 5375. 6762
nachdenklich 2110
Naobdruck 3952
nacbforseben, s. suchen,
imtersucben
naebgeben 1769. 5379
nacbber 2401. 6294. 6298
naohlassig 1507. 3269.
5579 f.
nacblassen 5379
nacbmachen 662. 2142;
s. nacbahmea
Naohrede, bose 7241
Na(^hricht 5648. 8768
uaolistellen 824. 4280
Nacbt 579. 5629 f. 5656.
7181
Nacbteil, s. Schaden
j Nacbtigall 4941
Nacbtisoh 2444
Nachtmahl 6296
Naebtrab 7157
; Nacbttopf 2307
' Nacken, s. (jenick
nackt 1248. 5668
Nadel 124 f. 128. 365.
1353. 2393. 7683
I Nadelobr 2197
I uiihcn 1077. 2129 f. 4830.
7159
niibern, sieb ii. (i68. 760.
2225. 6224
nahren 456. 643. 5684
niimlicb 227
I narriseb 2661
. nasclii 3.592
Ki
lat.-ioin. Wiiiteibucli. (Wortveiz(:Ulii
ik;
lli'Ut.srIii-s W iirlviT/i'ii'linis.
Nnsrel 132. 1110. I'.MJ
1!U«. 3JLM. tiU7.«a(l'J.
iiiiKKii 6'Mi IT. (i!)H4
imlio 2'.'6 (i&ri. (itU, l(i:t(i.
r.K)j.»84\.i. (i:itis, 1)4 mr.
{H2i. tidlli. (>li77
imlirii, s. iiiiliiTii
Xiilirmif: \HH. Hlil. 223t).
LMSl ;»74f>.6tlSJf.()3l:t.
tUlM. Wiilfi. 871)2
N'alit, s. iiiilivn
Nauu< 412. ID'.tit. i'lOS'i.
7il(H)
Napf 17:i7 f. 1!I72. 3548.
3!)G7
Narlio 1074. IJtil. I(i25.
5528. 774'.l
Narr, 8. albvni, lii'rk
uasclilialt 4(i4U
Naso 5')40 f. 5548
Nascniocli 5638 11". 5602
iiasowois 5421
nafs, 8. fouclit
Nebol 13G1. 13G5. 1510
5570. 8575. 8873
iiobon G76. 4512. 4703
Ncbenbulilcr G947
Nobensohiirsling 4748
iiet-kcii 987. 1137. 8001.
8011; s. fo|(peii
Ni'ffe 2U(i. 55U3
iieliiuen lti04. 4433. 5520.
5710. (il37. 6356.8221.
8311
Nci(i 333. 3856. 4420
noigcn 659. 1952. 1953.
4158. 4181
NeiguD}; 4180. 8019. 8807
iicin 5585. 5637. 5639.
5727
Nelko 1690. 1942. 5718
nenneii 5636
Norv 5597
Ncrvoiificber 4667
Nest 716. 5607 f.
Ncstei 4221
Nesthiikchon 2253. 5605
Netz 945. 1024. 1261.
3591. 3851. 4450. 6680.
6872 11". 6879 f. 7o79.
7219. 8301. 8366. 8833
neii. Neubeit 5356. 5648.
5651. 5655. 6717. 7042
Ni-uijierde 2350 f.
neugiiTi^' 5647
neiilich. s. kurzlich
Neulin"^ 5652
nicht 3658. 5279. 5572.
5585. 5637. 5640. 5927
Nichto 2116. 5594 ff.
iiiehtig 1711. 8573. &S03
Niihtigkcit 3296. S566
nicbts 5544. 5569. 5573.
5595«. 6804
iiicbtsdostowenigcr 3950
nichtwabr? 2858
nickcn 1610
nio 5676
niodpnlriifken 290. 317
Mi'ilfi-kiiiin, 8. tipbiircii
.Ni.'.b'rl.ino 637. 2498.
703ti. 7733. 7748
NitMlorlas.siiiic 7726
liii'ilorli-gi'ii 2497
iiiiMlorri-irsi'ii 6961
iiioilorKcbliigt'ii 16. 816.
2255
iiiiHlprsotzeti 6960
iiio(b'ist.'.'lu'ii 3679
iiii'ibTsliir/.i'ti 4274
niiulcrtriirbtiff, s. liiisi",
solilocbt
uioiliTworfvii 16. ()6. 74.
1726.3314 4274.6420;
siiii II. 7762
iiifdlicb 3722. 5299; s.
aiimuti},', hiibsrh, /.ier-
li.'li
iiioilrin 1071 r. 4060.
8716 f. 8721
iiit'iiiaiid 5544.557(i. 5578.
5587. 5591
N'ioro 6817. 6819
iiio.scii 7765
iiippen 6119
iiirgend.s 389
Niscbo 6349. 5606
Nisso 4751
iiisti'ii 5606
Xi.ve 680
iiocb 178. 615.3950.4208.
4981. 6701 f.
iiotig, s. iiiitweiiilig
Noniic 4641. 7627
Nordon 942. 4416. 5643.
5744 f.
Not, s. Bedriinguis
Noto 5645. 6591
uotwciidig, Notwendigkeit
1507. 3118. 5307.5756;
II. scin 7617 7790
Niidcl 3237. 3710. 4996.
5666
niichtorn 7573
niitzen 6396
Null 1876. 5671
nur 7548
Nufs(bauin) 5661 f. 5687.
8847
Nutzen, ,«. Vortoil
o.
ob 7440
Obdach 670
obcn 7944
Oberfliichc 8137
oberhalb 762
Oberbaupt 1636
Obersehwelle, Oborsturz
4043. 4821. 4921
obgleich 249
Obst, s. Frucht
Obstwcin 7450
Ocbse, s. Rind
Oder 935. 7508
uffneii 624 f. 1561. 2599.
2910; s. aiifdccken
Offniin'' 1932
«M 1857. 6734
0«o 591
Ofoii 30(i6. 3530. 6021
olTi'li 625. 5942. 7653
olTuiibar, -on 5S31
oft 158. 76S7. 7866
Dlioini 949. 1044. 1016.
8169
oliiio 48. 7481
Obliniacbt , obniiiacbti);,
o. werdeii 1138 f. (i048.
764.S. 8312
Obr 919
Obrfeigo 4636. 4643. 4677.
7244. 7927
Dbiring 1903
opfcrii 4106. 8693
Uraiigo 911. 8921
ordiieii 84. 89. 135. 647.
761. 772.823. 827.829.
834. 843. 2206. 2624.
2867. 4335. 4364 f. 6766.
5860.6591. 6708.6732.
6931. 7021. 7026; a.
berricbtoii
Orduung 121.5769.7436.
8247
Ort 4227. 4865. 4872.
l)araf;e 5886. 7751
Ostoii 2743. 4778. 5773 f.
Ostcrn 5915 f.
Paar 2168. 5878. 5891.
5897
paaren 649
Pacht 641. 756. 3224.
3277. 3506. 5816
Pack(et), 8. Kiindol
paoken 6730; s. fasseii
Packkneclit 7064
Packtrager 8572
Pachter 5198. 5200. 7580
Panzer 103. 1369. 1553.
2182. 3630. 3807. 3863.
6516
Papagei 5869. 6100
Papier 1832. 5811. 5876 f.
6554
Pappe 1832
Pappel 358. 361. 455.
696. 6270
Partoi 3097. 5909
Parteiganger 5905
passen 1604. 2152. 6527
Pafsgang .509
Patfbeii 3245
Pato. -ill 297. 3723. 5168.
5641. 5951
Patron e 1832. 5952
patschen 5937
Pauke 471. 5532. 8456
patisbiickig 5448
Pech 6123. 6189
Peitsche, peitschen, s. Gei-
fsel
Pelz(werk) 2776. 3361.
5785. 5866. 600G. 601 (>
IVrIc 380. 6113. 60(i8.
.8650
IVriimittor 6532. (iO(>7
I'l'ti-rsilio 6098. 7107
I'l'abl 1900. 6815. 6970.
6104. 6119. 6197. 6297.
6;«)3. 7737. 7768
riiiinl 553;i. (il29. 8838
ri'aiiiio l,s;iy. ;i4(i,s. 4726.
5896. 5911. .5949. 7170
I'farroi 6899. ()214
I'larror 2346. 2348. 5900
Plarrkind 6900
I'l'au 5962. 6967
Pfi-nor 716. 6127. 6169
I'fcifo ;(284. 328(i. 6118.
61(i2. 8415. 8841
pififun 819. ;)287. 6118.
7441 f. 8942
Pfi'il 1486. 3331. 6144.
6623. 7081. 7798. 8660.
8744
Pfeiler 6132. 7822. 8396
Pfcrrh 3114. 6876
Pfcrd 210. 328. 371. 578.
580. 986. 1020. 1165.
1234. 1426. 1443. 1447.
2356. 2550. 2829. 3635.
3825. 3840. 3842. 3971.
4027. 4489. 4543. 4566.
5076. 5178. 5188. 5292.
5399. 5887. t)2.50. 6449.
6(i04. 6987. 7738. 7741.
8390. 8658. 8909
I'lerdodecko, s. Decko
Plerdebiiiidlor 1982
Plips 6027. 6187
Plirsicb 2733. 6071
Pllanze, pllauzcn 6200.
6203
PHastor 860. 2812. 2828.
4956. 5966. 6206. 6459
Pflaume 448. 1804. 6428 f.
7349
pllegen 997. 2352. 4206.
6023. 7587. 7617
Pflicht 2405. 5726
Pno(^k 1363. 16M. 1762.
1942. 2823. 7677. 8004.
8070
pfliicken 2009. 2988
plliigen 741. 4607
PHug 693. 1695. 6102
Plitigeiaen . -scliar 2323.
6627. 6782. 7575. 791(1.
8819
Pflugsterz 7776. 7779
Pfortner 3824. 5793. 6283
Pfote 1318. 5937. 5961.
8035
Pfrieme 6472. 7865. 7903
I'fropf, s. Stijpsel
pfropfen, Pfropfrcis 1486.
1939. 3753. 4119. 4149.
4301.4318. 4335. 4337 f.
5141. 5446. 7962
Pfrunde 6313
Pfiitzo 1021. 2808. 4883
5111. 5151. .5216. 6488.
6546. 8797. 8.S68. 8873
Doutsohcs Wortverzoichnis.
I'fui! 2S44
rtiisihcr 714S
piiken 973. 6119
l)iopcn 6081. 61 IS. 6160.
6162
I'ikc 3551
Pilfer 5837. 6042. 6973
Pilzo 1272. 1547. 3280.
3514. 4933. 5416.5431
Pinsel 6015. 6153
Pirol 916. 3568. 3572
pissen 5208. 6175. 7728
Pistole 6178
Pliinkler 1136
platsi-liern 4543. 5937
Platzchon 5930
plagen 286. 554. 5913.
7802. 8352. 8407: .s.
qiiiilcn
Plakat 1833
Plan 2053. 2645. 4439.
8307
platt, s. flach
Platte 1618. 1903. 1930.
4543. 4631. 4649. 4673.
4720.5860.6196 f. 6206.
6210. 6228
Platz 716. 718. 4227. 6205.
6208. 7436. 8128
platzen 864. 1398. 2252.
2257. 2259. 2552. 2907.
292(!. 4543. 4565. 6828.
7549. 7638
plauflern 1753.2645. 3084.
4530. 8011
plotzlieh 6646. 7867 ff.
pliindern 1413.2883.3221.
4999. 5983. 6003.6137.
6325. 6617. 7062. 7064
Pliisch 3221
plump 1210. 1353. 2236.
2865. 3555. 3802. 4940.
5937. 5999. 6099. 6281.
7848. 8032
Plumpfiifs 5937
Plunder 3151
Pobel 6604
piikeln 5486
polieren, s. flatten
Posaune 7061
Posse 700. 1210. 1398.
1424 f. 3135. 3150. 3715.
4544. 5599. 5670. 6261.
7181. 8411.8442. 8926
Possenreifser 3754. 4466.
4470. 5919.8036.8411
Post 2582. 6733
Pracht3565; s. GcprSnge
Prachtkleid 3633
priiehtig 1230.2974.3304.
priigeu 1410. 2335 f. 4142.
4543
prahlen, prahlerisch 1274.
3063. 3135. 6084. 8464.
8567 f. 8571. 8574 ff.
Pranger 1125. 7663. 8636
predigen 6316. 6323
Prediger 5759. 6322
Predigt 5758. 6315. 7407
Preis 6367
prellen 3945
Presse 8243
Prinz 4241. 6378
Pritsclie 8054
Probe 2S92. 5394. 7230
Profofs 6335. 6415
Pro])st 6335
priifcn 2059. 6389;
s. untersHchcn
Pult 507. 4733 f. 4741.
6458
Pumpenstangc, -stock
1874. 4495
Punkt 6455. 6474
punktieren 5303
Pupille 5617
Puppo 1028. 5064. 5115.
5473. 5617. 5874. 6477.
6579
Putz 6733. 8080. 8247
putzcn 84. 89. 135. 2376.
2963. 3018. 3725. 4245.
4552. 5475. 6646. 8205.
8206. 8576. 8896; s.
herriehten
Putzsaclieu 3968
Q-
quiilen 180. 217. 1348.
1979. 2284. 3632. 3645.
3699. 3957. 4563.5146.
805 1 : .s. plagen
Qual 529. 3632. 824r4.
8264
Queeksilber 958
Quelle 3379 f. 6792. 7964
qiiellen 6453 f. 7964
quer 8325
Quere 1169. 7981. 8325
Querholz 1062. 7642
quetschen, s. driioken
Quitte 2374. 5213
Ji.
Rabe 2178
Rache 3109
Rad 6990. 6993
rachen 6900. 8736
Ranke 4402. 4516
Ratsel 1647
Riiuber 1035. 1305. 2355.
4523. 5280. 6163. 6321.
7248. 7518. 7552. 7803
riiuberisch 3768. 6652
rauchern 4163. 7931
riiumen 2890. 7650
raffen 6618. 6658. 6920
Rahmen 6529. 6623
Rakete 3358
Rammraaschine 1137
Rand 1024. 1530. 1618.
3262. 3464. 4792. 4818.
4852.5114.5772.5782 f.
5921. 6528. 7694
Rang 6205. 6931
Ranke 2023. 8295. 8890
Ranzen. a. Pelleispu
ranzig 6642 fl.
Raps 6651
Rascn 6140. 8238. 8457.
8869: s. Gra.s
Rasse 1720. 6612
ras.scln 3200
Rat 2114
raten 2113
Ratgeber 2112
Ratto 5863. 6266. 0692.
8025
Raub 542. 2531. 3601.
4016. 4699 f. 6320. 6664.
7003. 7511
rauben 542. 2277. 6137.
6657. 6661 f. 7004
Raubvogel 6639
Rauch, rauchen 3500 ff.
Rauolifang, s. Esse
Rauchflcisch 8068
Raufc 6679
raufen, sich r. 1187. 2897.
3893. 5271. 7197. 8206.
8238
Raufer 7445
rauh812. 814. 1353. 1371.
3385.3428. 4538. 6694 f.
6848. 6924. 7020. 7042.
7282. 8181
Kaum 1604. 7652
Raupe 1363. 1571. 2848.
4613
Rausch 5183
rauschcn 2697. 3344. 3446.
7744
Rebe 8777
Rebhuhn 2229. 6038
rechen , R. 6672 f.
6680 f.
Rechenkunst 6. 377
reehnen 2059 f.
recht 2590. 6728
Recht 2590. 4504
Rer-ht sprechen 8389
rechts 2549. 5096
rechtsehaffen 1048. 4739.
8559
Rcehtschaffenbeit 6337
Rechtsverdreliung 8407
Rede 2154. 2557. 3083.
I 4021. 5758. 5879
reden 964. 2155. 2557.
' 3084. 4021. 58S0. 6690.
8634. 8800
IRednerstuhl 4021
I Reff 6939
Regan 15. 1361. 1811.
4044. 4543. 4644. 6235.
6239. 0426. 7319. 8433.
8866
1 Regenbogen 2067
Regenpfeifer 1845
regieren 4126. 6775. 6779;
s. berrschen, lenken
I Reli 1621 f.
Reibeisen 6628. 6678
reiben 2948. 3061. 3349.
i 3450. 3453 ff. 3519.
I 0765. 7818. 7826. 8455
reich 3489. 5050. 5293.
I 5525. 6926
I Reich 4125
t reich lich 6218
Reiclitiim 5050. 6920
reif 5175
Rcif 618. 1365. 1903.1910.
2754. 4020 4971. 6223.
6426. 7002. 8744. 8751
I reifen 7751
Reihe 121. 298.2818.3247.
i 3256. 4843. 6628. 6772.
6782 6864. 0921. 0931.
7403. 8120
reihen 3256. 6864
Reihenfolgc 8247
Reiher 41. 1657.3920.5140
rein, Reinheit 4826. 5255.
5266. 5476. .5620. 641 7 f.
6482. 6484. 7548. 8137
reinigon 428. 1322. 2352.
3004 3725. 4825. 4828.
5475. 5620. 6483. 7831.
8257
reinlich 5474. 6252. 6417 f.
Reis 1939. 3474. 5784.
8758. 8788
Reisbiindcl 3107. 3154
Roise, reisen 4439 f. 8681
Reisig 3823. 6117. 7776.
7781
reifsen 748. 757. 2496.
2965. 4016. 6618. 6658
reifsend 6654. 6656
Reitbahn 5060
reiten 1446. 4159. 5401
Reiter 1444. 3825
Reittier 5399
Reiz 053. 1866. 5930.
8550. 8778
reizen 139. 143. 180 f. 310.
075. 3034. 3879. 3957.
3905. 4163. 4302. 4350.
4382. 4428. 5062. 6952.
8051. 8209
reizend 8556. 8776
Renner 2355
Renntier 6648
Rest 6803. 6867
retten 7117.8736; sicli r.
8857
Rettig 6613. 6653
Reuse 5545. 8655. 8833
Rhede 545. 6605
richten 165. 188.834,889.
2589. 2591. 2790. 3224.
4220. 4481. 5273. 7430
Richter 487. 4478 f. 4994
Richterstuhl 7298
richtig 164. 4506 f.
Richtstatte 5946
Richtung 838. 2588. 5902
riechen 576. 742. 3302.
3310. 3318. 3430. 5729.
5731. 5735
Ried, s. Gras
Riegel 1002. 1735. 3100.
4551. 6086. 7642. 7745.
8661
Riemen 2205. 4615. 7574.
7852
Ries Papier 6953
111*
us
Di'iiUclioK W.irlvcr/i'ii-liiiiv
Rle«« aiiTO
KilT, s. KlipiM)
liiixl 571. r>7S. 737. llii«.
nas. i«i2. ukh>. loiw.
:i«»7<i. 6311. r>4rKS 5988.
li2Ut 7L»JH.S0(iGf S102.
STilJ. 8771
Kiu.l.- l:<71. '22V2 f. 2-JU.
•J.S<!;»f.4Sti4.ri<M1.70l(t.
S325
KiiitllliMo-h 5()7G
Killer .".:>j f. ft.s-.>. (;i7 f.
7J1 !t7J. imi. HKMl.
i:iiM). i!»o.'>. 7(>s;». S761
Kiiit^'l VMM: rin},i'ln TiSa.
1397. t;7_'(t
rin>r<'ii -lill 1 f.
rin^'sum S2I7. silsj
Riniio l.')!:*. 15u*>. ir>t>7.
23*<5. 2t;!»7. 271li.278U.
GG70. (>i)22
riliuen, 8. tliersoM
Rinnstoin 6S2. 201 ii
Rippo 2225
Kits 7802; s. Spalte
Rittcrsclilaj; 200«
ritzen 376.'t. 711I7. 72(K).
7213
Rook, 8. Kk'ulor
Rockeii 2151. (i<l(>2
riichelii ti(>85
R.'.lirc 574. (il(i2. 8412 f.
8415
rosten 1320. 2240. 2284.
3899. G697. 8252
riiten 5303
R-igsen 1791
roll 322. 107(;. 1373. 2i'90.
3550. 35!I8. -1520. G099.
7013 f. 7073
Eoharbeit 1436
Roheit 8721
Rolir 792. 139G. l.JGti f.
157G. ()G98. 7429
Rohrdommol 1432
Rollc 1392. G451. C998
roUeii (!997. .S^SU
romantisch 229G
Rose 123. G980
Rosine 5920. 8939
Ro8t 27G f. 15G0. 2240 f.
3204. 320G. G95G
rosten 2329. 7049
rot 770. 1422. 5303. .")871.
G513. 700G. 7045. 7490.
8G3(l. .SG41
Rotz 5409. 5440. 5444
Rotzkerl 5440; s. Lump
Ruck 7802
Ruder 17G. G81C. 6917
Ruderkneclit 1777
rudern 6810. 8868
Riibc 739. 830. 1118. 5535.
G651
Riickcn 729. 2G8G
Riickgrat 1911. 7530.
7679
Riickseite 6897
ruckwarts 4219. 6885
Riinkziig 4556
rUliroii 2790. 4373. 7650.
8.S(iS. S,S72 : «iril r.
39SG
riilpsoii (kS92. 7011 I.
RiUhcI :U71. 3768. 6(!02.
8381
riUli'n 2707. :N14
Kiistuiii; :IS44
Unf 3129. 5036
nifcii G.-.(i. 1133. 1918.
1927. 4031. 4475. 5517
Kiilio 251. 1549. 17.50. '
3374. 5958. G7G6. 6827. |
7344. 74(X). 7436. 7886
riilicn 3374. 5263. 59(iO.
6827
ruhi^' 6574. 7331. 741M».
78.')0
Kiilim 1243. 3699
Kiimpf 1362. 82<;6
nuid 1215. 1904 tV. ()961.
7002
Kiiiiki'ii, s, lirot
Kim/.el, ruiizelig, nuizeln
3324. 3477. 3769. 3772.
6913. 7017. 7033
rupfon 2965. 3221. 60O5.
6138. 6141. 6229
Ruls 1610. 3495. 763(!.
7771. 8208
Kiito 983. 1371. 1437.
1939. 2239. 3108. 3823.
8747f. 8758. S761. 8788
S.
Saat 7357 f. 7363
Sadie 1752. 4910. 6804
saclit 7850; s. Iciso
Sack 367. 1192. 121G.
1417. 1-122.2 515.3143.
3581.5914. 7063. 7402. i
8177 ;
Sackpfeifo 2193. 4937. i
7988
Sacktucli 729. 1417. 1422.
7168
Siibel 362. 1880. 5109.
5826. 7054
siicn 4333. 7359. 7364
Siigc 7330. 7441
Siigespiiline 7413
Siinfte 514. 1076. 1125.
1736. 1860. 4728 f.
.siiltigen 2942. 7171 (.
7177. 7841
Sii lifer 5511
siiugen 413. 659. 6477 f.
7914. 8210
Siiugling 5680. 6477
s.-iumen 4852. 5421.5782.
8306
Safraii 8917
Saft 4505. 7142. 7919.
8947
sagen 2558. 2562. 3094.
4460. 5542
Saline 1857. 5172
Saite 1852. 5323
Snltoiilnslruiiit'iilf 1917
22S1. :uir,!l. 5:i".MI, 5H.">4
t!.V.».'i. HIS'.)
Salat 417H. 4621. 7IW9
S«ll)e 6259
«allioii 8487 ir. 8496
Sal/ 70.'^9
Sal/.lirliliu 548(i
«alzeii 7089. 7(Ktl. 7UI1.
7105
salzig 7098 {
8aintm<ln 839. 2(H)9
Saint 1571. 3944. 5866. 1
8141. 8724 H726
Saiiil 717 f. 3758. 3774.
6631. 705(i (T.
Saiidalu 212. 7126
Sandbank 1330. 1464. 1931
Sandstoiii 3774
.sanft 127.S. 4750. 4983.
5344. 6205. 7860
Sardollo 421
Sarg 1125. 46(H). 4867.
7160. 8IM)3
.■salt S20. 989.3151.5867.
7179. 7841
Sattcl 708. 1055. 107G.
7353
Satteldecko, s. Decko
sattuln 4332. 7355
Sattler 7354
Sat/, 7345. 8165
San, s. SL-hwcin
saner 1181. 7960
Sauerampfer 101. 104.5.S09
Sauertcig 4764
sangen79I5f. 7918. 7933.
7954. 8210. 8408
Sauin, s. Rand
Saumtier, s. Lasttier
soliaben, s. kratzon
Scbacb(figaren) 372 f. 800.
3211. 5155. 5991. .5996.
6971. 7223
Schachtcl 1438. 7220; s.
Biiclise
seliadcn |der Sell.) 554.
2388 ff. 2447. 5626.
7930; a. Verlnst
Srh.idel 1449. 1450. 1517.
1521. 1972. 2344. 3967.
5519. ,S142. 8149
schiidlicl) 5627 f.
Schiifer, s. Hirt
Schaferei 649. 4971. 4973.
5803. 6876. 7729
schalen 1956. 2212. 2924.
3013. 3576. 5475. 6138
scliaiirlen 3909
schiirfcn 131. 297. 3256:
s. wetzen
schatzcn 280. 304. 1787.
6059. 6365. 6499. 8072
schiinnion 5431. 5993. 7713
Scliaf 318. 578. 580. 728.
110.8. 1128. 1145. 1289.
1424. 1854. 2252.3213.
5076. 5135. 5147.5311.
5465. 5804 ff. 5974.
6(;29. (:7.s5. 3408
silmnVii 2253. 4349
Siluil'iilt 1633. 1725
SrbalKtall 649. 4973
Scbaft 3.'>4;l. 3899
Si'halo 1956. 1972. 2344.
357ti. 4864. .J024.611I.
7512. 7693. 8(M;3.S14!I.
8225
Srball 7619
S.>balinri 1392. 1484.1486.
6162. 79&S
Scliani 6989. 6436. 8636
S<lianiU>ile 1762. 3225.
5242. 6976. 6176. 8693
Scbande 3909. 4239
Srlian/.e 6739
S.liar 1346. 3673. 5066.
.•)770. 7036. 7261. 7280.
751S. 761(i. 8430. 8.S0I.
.S!M)7
srharf 1:I2
Seliartc 1323. I(!(i0. 36.39.
7622
Sihatten 1760.62(i3. 5701.
7904. 8479
seliattig 6745. 8482
scliattieron 5660
Schat/. al67
Schandor, s<^liandcni 29.
3452. 4000. 4003. 4267
Sc.hauer 1344. 6897
scbanern 1623
Schaufel 1079. 2692. 5824.
7284. 8592
schaukoln 549. 614. 1028.
1127. 1319. 2381. 2542.
2653. 7982. 8218. 8543
Sihaum 5431. 7318. 7712
Schauspielcr 3141
scheckig, s. bunt
sobeel 4931. 4938
Scheffel 1438
Schoibe 1127
Scheide 3361. .S552;
s. Futteral
Sehein 3538. 5890. 6184.
6258
sebeinen 5890. 7472
scheinbeilig 14.53. 1740.
3631. 4520. 5870
se.heifsen 1452. 7935
Scheit 1210. 1437. 7769.
8266
Scheitol 2252. 5379
Scheiterliaufen 1437.2241.
6691
scheitern 2902. 8582
Schelle 18.82. 3729. 4543
Scbelm 2859. 318.5. 3519.
3581. 7664. 7935
schelten 1819. 3087. 3778.
3787. 0840 ff. 6934. 8072.
8110
Schemel 1338. 6364. 7188.
7202 f. 7955. 8054
Srhenk 1152
Schenkel 2231. 3296.
4614
schenken 2681. 4682
Scbenktiscli 2246
] )eutsclies \\'(irtvcr7,oichiiis.
149
Scherbe 1450. 1972.6549. ',
8147. 8149. 8151
Scherel477. 1913 f. 3388.,
8234 '
scliercii 888. 5142. 5427.
5513f. 6(514. 6658.(5677.'
7719. 8226 f. 8233.8449;
Scherz 1137. 1254. 1425.
2975. 3549. 3715. 4424.
7237. 857C. 8926 I
snhorzliaft 2701
seheu 2781. 3199. 3383.
3385. 3518
Scheu 863U
scheuchen 2781
scheuen 2709: sich srii.
6059
Scheiierfraii 8871
scheuern, s. reini<fcii
Soheune, s. Speicher
scheufslich 3363
Schicht 837. 2013
schichten 760. 6927
schicken 4422. 5043. 5348.
8742; .sich sch. 2152.
2412
Scliick-sal 932. 7518. 7630
srhieben 2989
schief 1169. 1337. 4539.
4761. 4837. 5692. 7555.
7797. 7981. 8249. 8325
Seliiefer 712. 4719. 4744.
6101. 8078
schiefrund 8650
snhielen 121 1 f. 1268.2740.
4761. 4931. 4942. 7797
Schienbein 1566. 7531.
8184. 8925
Schiene 856
schiersen 7083. 8206
Schiefs- n. Wurfwaffen u.
-geriite 8139; s. Arm-
brust, Bogen, Bolzen,
Flinte. Kanone, Lanze,
Pistole, Pfeil, Schleiider,
Speer, Wurfmascliinen
Schielssiharte 999
Sebiff 1052. 1076. loSO.
1181. 1300. 1420. 1488.
1507. 1565. 1G45. 1740.
1839. 2079. 2177. 2703.
3082. 3352. 3372. 3543.
3714. 3775. 4038. 4543.
4567. 4658. 4840. 5561 f.
5564 f. 5567. 57(52. 6148.
6152. 6197. 6210. 6815.
7219. 7532. 7561.7563.
7569. 8052. 8584
Sihiffbriicb 7889
Schiffchen 7692
sehiffeu 5566; s. Segel
Sebiffer 4842. 7533:
s. Fiibrmann
Schiffsbaurli 1401
Schiffsberr 5952
.Scbiffsj lingo 3785
Scbiffsladnng 4691
Scbiffsmannscbaft, s.
JIaiinscbaft
Scbiffsriinipf 7040 I
Sehild 153. 1055. 1390.
5963. (5993. 7324 f. 7999.
8049
Scbildcben 7769
Sohiblkrilte 2254. 8150.
825S. 8261
Scbiblrioinen 4156. 8899
Stbibhvacbc 987. 3097.
73(i5. 7377
Sobilf, s. Robr
Seliimmel , scbimnielig ,
sohimmeln 1569. 4674.
5440f. 5447. .5501.5835
Schim]if 2568. 7562
scbimpflicb 8444
Scbindcl 952. 7206
scbiiidcn 3013
Scbiiiken 980. 1527. 6047.
6066
Schirm 1998. 5898. 7534.
7904. 8480
schlabbern 4677
Scblacbt 1081
Schlachtbank 850
scblaebteu 4969
Scblafbtordnung 112
Scblacke 7289
Scbliirhter 8021
Snblafe 7348. 8089
scblafrig 7609. 7613 f.
Scbliigel 4957. 5023. 5160
Scldagerei 8927
Scblaf 5368. 5603. 7610.
7615
scblafon 2684. 5753. 6021.
7610: scbl. geheii 196.
2013
schlaff, s. miide, schwach
Seblafmiitze 4753
Schlag , scblagen 1076.
1083. 1085. 1236. 1296.
2000. 2049. 2371. 3195.
3255. 3314. 3542. 3689.
4018. 4541. 4543.45.54.
4677. 4858. 6034. 6104.
6193. (5444. 6462. 6549.
G961. 7037. 7244. 7544.
7749. 7992. 8035. 8238
.Sclilagiiistnimente 471.
1940. 2377. 2725. 3892.
5532. 7992. 8456
Sfhlamm 1095.1126.1286.
1315. 1472. 4086. 4829.
4945. 5026. 5220. 8012.
8031. 8467. 8867
Sclilarape 4558. 7243.
7935. 8854
Sclilaiige 559. 571. 1145.
2017. 7408. 8744
scblank 2467. 3729. 7510
Seblaraffenland 1971
schlaii 726. 735. 789.
5153. 7200. 7935. 8773.
8776. 8903; s. king,
listig
Scblaiicb 1424. 1435.
1747. 3376. 7063. 8534.
8919
scllleclll 261. 1026. 1457.
1632. 1656. 3839.4945.
5001. 5014. 5029.5314.
6497. 6603. 6891. 7073.
7548 8716 f. 8776:
Sfbl. worden 4603. 7622
ScMcier 7052. 8(502. 8395
Scbleife 1551. 1635. I860.
1969. 8250. 8297. 8301
.sobleifen 131. 298. 2533.
3066. 6984. 8206 8299 ;
s. wetzen
Sehleitn , sehleimig 1931.
3719. 5440. 5443 f. 6187
sclilcniiiien 4646
sclile]ipi;n 30(56. 6984.
7245. 8206. 8299
Seblopptaii 6814 f. 8301
Scbleiider 1014. 3507.
5052. 6908. 7556
sfibleudern, s. werfen
Sobleuse 1955. 2911
scbliefsen 661. 1936.2335.
3098. 3277. 4247. 6688.
7415. 7778. 8038
srblimmer 6000
Schlinge 1551. 1605. 3551.
4679 f. 5989. 7556. 7708
Schlitten 1 123. 6680. 7559.
8297. 8299
Schlittscbiib 5937
Sehlol's 4(50. 1714. 1735
1923. 4878. 5828. 6773.
6961. 7412. 7415
Schlosser 4965
Schliidit 1299. 1333. 2508.
3533. 6657
scblupbzen 3938. 7483 ff.
Scliliick. schlucken 3705 f
Scbliickeu 7483 ff.
spbliipfrig 4897. 7558.
7828
scbliirfen 4054. 7620
Si-bbissol 1943
Sebliind 1755. 1980. 2832.
3171. 3609. 3720.3804.
3810. 3820
Scblupfwinkel 1530. 1962.
6826
Scbmacb 799. 6388
scbmaebteii 987. 4665
SRhmaekbaft, .s. lenker
Scbmah.^^cbrift 5847.
5919
.scbmal 7796
.schmarntzeii 2923
Scbmarotzor 4748. 8464
Schmarre, s. Nai'bo
scbmatzen 799
Schmaiis, s. Gelage
schmecken 3814
.scbmcicheln 71. 300. 492.
1237 ff. 1708. 1760 f.
2061. 2259. 3294. 3303.
3314. 4093. 4637. 4713.
5841. 6724. 7836. 7979.
8952
Scbmelz 7564
schmelzcn 2539. 3512
SchiTipr. s. Fett
S(>lunerl>aiich 2725. 58(53.
61(52
Scbmerz, scbinerzon 2656.
2659 f. 3679. 3890
Schinetterling 3085. 5116.
5372. 5959
Sfibmied 3080. 3201. 5103
.Sobmiede 3081. 3357
scbmiiikeii 293. 770. 3152.
4245. 5151
si-bmollon 1262. 5179. 5367
sc.hmoren 3065. 4862
scbmiicken 84. 89. 135.
293. 827. 829. 883. 885.
1254. 2056. 2707. 3464.
4245. 5777. .5898. 6646.
6732. 8154. 8206. 8895.
8899
Scbmutz 439. 1095. 1286.
1334. 1471 f. 1972.3136.
4002. 4086. 4 108. 4555.
4602. 4951. 5026. 5151.
5445. 5862. 6271. 7623.
7716. 7830. 7935. 8930
schmutzig 3560. 4002.
4761. 4940. 4945. 4947.
5733. 7102. 7551. 7622.
7716. 7913. 7935. 7937.
8386. 8705
Schuabel 973. 1099. 1.302.
6119. 6989
Schnake. s. Miicke
Schnalle 3220. 3222. 5679.
6932
scbnappen4543. 7216.8035
scbnaichea 3332. 6790.
6975. 7044. 7568
schiiauben 568 f. 1398.
6975
Scbnaiize 213. 1302. 5367.
5421. 5519. 6989. 7216.
8035
Scbneeke 964. 1422. 1643.
1646. 1956. 4815. 8433
Si;hnee 5621 ff.
Scbneide 3256. 4647. 8023
schneiden 2900. 3389. 4850.
7330. 8023. 8368
Schneider 7171. 7249. 8021
scbneien 5622 ff.
.schnell 150. 234. 1344.
1775. (5343. 6407. 6654.
7570. 78(57 ff. 8267.87(57.
8790
Schnellkraft 6870
Schnelligkeit 314
Scbnepfe 75. 173. 1099.
6119. 7571. 8908
sebneuzoii 5442. 5444
Scbnitt 8022 f.
Scbnitte 3292. 4688. 4720.
4850. 8214. 8368. 8788
Sohnittlaucb 1796 f.
Schnitzel 1912. 5872
Schnorkel 686. 1733. 8737
scbniiffeln 5602
Schiiiiffler 5442
sehniiren, 3. zusaminen-
ziehen
Sobniirloib 5980
I5«>
IX'lKsrll.
I'l.liiiis
S<hiiU|>roii J_M!t. MOI».
'.444. i;!"*;. (ilMHi
■~rhim|iftni-li, s. Tiisi'lipn-
tiirh
Srliiiiipiw .'i441i. 5444
S.liiuir UIJ4. 1862.3241.
:l'JI7. S-J.")!». litttU. 7070.
74 IH. 7r.3!l. 8223. 826«.
S7S.S
.NoliiiIxT, s. Unufo
S.-hi.lT.> 487. 7517
M-liiin 1112 f. 2(;82. 327.">.
:t405. 3ti.V-'. 7227; «c-li.
w.Tilfii I2(>3
-liLpfiT 174:l. 224;t
.Srln.pfuTf.ifj 7540
Schr.rslinn 13'):<. 1421.
2f>i»3. r)84x. t;4i;i.(isis.
t;s8!t. 7!tC4. Sloll. 8557.
8«>:t2
Schollo 3tj'.)l. 36!H!. 5433.
til33. 8457
schon 2434. 3976. 4452.
7254
schonoii 20,-|!). 2353. 5098.
5841. r>!»03
Schopf, s. Haartiiisch
ScliiiriistointcRor ()()34
Sohofs jqao. 3114. 3150.
376(;. 72!I5
Sclioto, s. Hiilso
schriig llGit. 4761. 5692.
7430. 755.'). 7557. 8325
Sclirank 733. 6196
Schranko 4058. 4696.
4792
Schraube 8777
Schraubcnraiitter 627(i.
7308
Schraubstock 5421. 7783
Sebrecken 330. 2960. 3362.
3427. 3679. 3770. 7968.
8135
si-hrccklicli 4002. 3134
Si-hreilwr 1835. 3737. 3753,
7300. 7304
Schreibzciig 1483. 7305
.schrcien 1(K)2. 1029. 1133.
1314. 1331. 1410. 1928.
3009. 3891. 4029.4031.
6084. 6581 f. 6587.
i;620f. 6975. 7814. aSOO.
8S24. 8837. 8942
Sehrein 7303
Schrift 1480. 7306
Schritt .->06. 2048. 5927
Sohiibkarreii 1213
Schiibla.le 3548. 7415
Sohiireiscn (>615
Sohiirzc 3766. 5033. 7402
Scbiissel, s. Beckon
schrittein 43G. 542. 2209.
2934. 3973. 4879. 5938.
6556.7143. 7380. 7911f.
7982.8306.8361.8380:
.=. erscliiittern
SHiiitze 1127. 7082
spbiitzeii 652. 1754. 4112.
5038. 5092. 5471.6824.
8107. 8736. 8364
Srhuh 96;i. 1493. 1494.
1497. 1514. 161S. 21H1.
2212. 2H!t7. I.'i43, 5160.
5937. 7126. 7143. 7277.
7521. 7575. 7581. 7604.
7H!»1. 8! »25
S.-liiibiiia<lii<r 1222. 1496.
2181. 7143
srlmbrii-trcln .8(07
SoliiiM 2320. 2408
Sihiilib-ii 2405
sc-linl.lii; 68!ll
Scliiil.liuT 24<»7
.Sclmltor 4043. 7653
Schulti-rblatt 740. 5824
S.hiiUi' 461. 4992. 8684
S>-hiii>|)i', scbii|i|)oii 7721 f.
ScbupiuMi .V>4. 1448.2394.
7512
Sibiirko 1060. 1326. 1987.
2003. 31.85. 3221. 3253.
5007. 8905: a. Lump
Schiitt 2330. 3758. 4204.
6832
Sobiitz 670. 5083. 5471
Sobiitzilach 1846
Scliiitzlierr 5952
Schiitzwolir 5898. 6824
schwacb 1451.2406.2470.
3294 ir. 3321. 3351.
3424. 4640. 466(i. 4687.
4723. 4930. 5424.5441.
5484. 7257. 7545 f. 8113.
8312. 8558. 3706. 8803
Sclnvadcn 2818
Scbwiifbo 799. 1078
sphniicboii 3294 f. 3351
schwiiohlich 3916
schwan-rorn 4140. 6329
.scbwiinzclii 6657
scbwarmeii 2871. 4593
Srbwiirzo 5614
!5cb\viirzcn882. 1368.5151.
8137
SchwaKerl!l93.2117.7629
Schwalbc 792. 3959 f.
5140
Schwamm 311. 7696
Schwan 1368. 1869. 2373
schwanger 4173. 6328
Schwank 3349
schwankcn 1013. 1558.
1561. 2381. 3343. 5898.
8060. 3090. 8543; s.
wackcln
Schwankung .3546
Schwanz 1744. 3938. 6657
Sduvarm 2354. 2871.3332.
3349
Sehwartc 2370
sebwarz 63. 268. 1275.
3224. 5427. 5611 ff.
schwatzcn 5. 726. 964.
1005. 1029. 1246. 1865.
3584. 3609. 3614. 3770.
3810. 4541. 4391.5872.
6595. 6737. 7125. 75.50.
8011. 8926
scbwatzliaft 4541
si'luvcbon 6010. 6014
schwcliren 1513. 7l6i.
8IK)5
Silnvoiii 571. 799. 1849.
1972. 3547. 4086. 4543.
4619 5139. 6149. 6271
ir. 627(i. 6!)29. 7118.
7309. 7622. 7917. 7936 f.
7985. 838li. 8647
ScliwoiiH'tloiscb 5139
Srbwoiiipstall (!271 f.
Si'iiwoifs 7922
NrjiwoljjiMi 989. 2427. 4895
Sohwollo 4043.4820. 76.84.
758()
scli\vol'.'n 1262. 1398.
2085
Scliwi'mnio 7935
sclnvemiiUMi 8873
Scbwonj,'.>l 8218
scbwor 657. 3761. 4940
Si'bworo 3762 f.
Si'bwcrfiillin, s. plump
sobworbilric .5000. 5444
Kcliworliob 170
sobwermiitiji. s. traiiri);
Scbwert 1319.2382.2655.
3296. 3631. 4022.5401.
5763. 6678. 7649. 7677.
7783
Schwcrtlilio 1663. 3681.
3912
Srbwcstor 3660. 7627.
8064
Sf-hwipgormuttcr 7576
Schwiejjersohn 3648
Scbwicgertocbter 1364.
5678
S(;h»viej;ervater2117. 7577
Schwielo 5528
achwicrig 2570
schwimmen 3349. 4311.
5.551. 5.5.55. ,556()
Schwindel 8657
schwinsjen 1013. 1319
scbwitzen 847. 3065. 7921
.schnoren 4503. 7066
Scliwiiii},' 4443. 4660. 8634
See 4623; s. Mecr
' Scegras 375. 3555
I Scekrebs 4373
Socle 570. 572
Secmanii 5117
I Seerabo 2216
' Secruubcr, s. Riiuber
; SoeriiiiberscbilT 3775
I Seen-oson 5118
Segel, segeln 7052. 7458.
8374. .8602
scgncn 1117
schon 1633. 5331. 3699
Sehnc 8096
.sehncn, .sicli 320
Sehnsiicht 2110. 2521 fl".
7.596
sehr 233. 3224. 5466.
6312. 6386. 8310. 8876
seicht 8548
Seide 5157. 7070
Seidcnwiirm 687
Soifp 71.50
Sfifoii>l('(lt'i' 7151
soibi'ii 2016. 3043. 3255
Soibturb 7713
Soil 163.5. 3143. 3516 I'.
3718. 5129. 6694. 68(i4.
7674. 7799. 7810. 7820.
7826. 82.50. 8301. .8369
SeiliT 18.53. 3615
win 7342. 7941
Ri'it, suitilom 2401
Seito 1630. 2226 f. 3296.
6821
SoitonsU'clien 448(i
Bolbst 4069. 4433. 6054.
5686
sell Soltciiboit 6042.
6667 f. 7644
solt.sani, K. wiindiTlicb
.Scnf 4678. 5612. 7479
sengen 3310. 3469
Sonkblei 6234. 7206. 7905
sciikoii 1513. 4168
«oiikor 1939. 52.59. 644(i.
6410. 7168. 8441
Sorvictto 6083. 6100
Sosscl 7353. 7992
sctzcn 826 f. 829. 837.
4868. 5348. 6263. 7341.
7344. 7505
Sctzling 6200. 6410
seiifzon 3641. 3644
Sic^bol 2382. 3128. -1062.
5135. 7153. 7451. 8345
sicbcr 148. 184. 239. 3498.
7339
Sichorboit 3170. 3498.
7333
sirhern 1131. 3170
sichtbar ,5890
sicliten 8379
Sieb 1400. 1417. 1422.
1808. 2239. 2264. 2266.
7070 f. 8023. 8564
sicben vb. 1400. 1811.
2264. 2265. 8564. 8651
sieben (,Zabl) 7385
sicdon, 8. koi-hen
Sicg 8694
Sicgel 5590. 7456 f.
sicgen 4421. 8732. 8864
sieb da! 275.5.2813. 2,S6(i
Silber 722 f. (i210
singen 1589 fl". 1855
sinken 2416
Sinn 833. 5228. 7.373. 7478;
andcroM Sinnes wenloii
f;723
sinnlo.s 511 f.
Sitte 329. 2126. 5430
Sitz 826. 7340 ff. 7.801
sitzen 2152. 7342
Skizzc 1436. 2277. 2427.
6676. 7231 ; s. entwerfen,
Entwiirf
Sklavc, -rci 7275. 7420.
7426. 7428
so 271. 7444. 8034
.soliald 2433
soebon 4438
Sillier, s. Allan
Doiitsclios Wortverzcichnis.
151
SOgW 2857. 3271. 5586 '
soglcich 161. 234. 239.
270. 2477. 2501. 2774.
3064. 4310. 4400.4433.
4438. 4440. 50!I7. 6343.
736!). 8267
so Rrofs 8034
Sohlc 6228. 7859
Sohn 3216. 3245. 3248
so lange (als) 6542. 8027
solrh(tr) 5891. 7471
Soldat 1136. 2699. 46.59.
4662. 5689. 7590. 8883
sollen 2405
Sommcr 279. 8627
Sommcrsprosse 4755
Sonne 7582. 7589
Sonncublumc 1633
Sonnenschirra 5898
sonniij 671
Sonntag 2668
Sorge 1345. 2102. 2110.
2346. 7601. 7617
sorgcn 2352. 6422. 7601
Sorgfalt 6417. 7617
spiihen 4538. 7666
spat 8042
Spahn, ,s. Splittor, Abfall
Spalte, spalten 1619. 1687.
2252. 2256 fl'. 2926.
3267 f. 3283. 4543. 4548.
6587. 6615. 6676. 6757.
6760. 6928. 7522. 7528.
7638
Spange 3222. 5679. 7642
Spannc 5836. 7643. 7689
spannen 4191. 8097
sparen 5072. 5841. 7646
Spargcl 810
Sparren 730
sparsam 2853
Spafs, 8. Schcrz
Spafemacher, s. Posseii-
reifser
Spaten 8703
Spaziergang 5927. 6405
Specht 6119. 7665. 7667
Speck 989. 1055. 3329.
4682. 8414
Speer 364. 794. 868. 1318.
2393. 3681. 4450. 5156.
6144. 7296. 7710.8713.
8744
Speklie 6611
Speicbel 3719. 7718
Sp€icher440. 1554. 1778 ff.
2620. 3378. 3738. 3745.
4001. 5480. 7498. 7583
speien 2122. 2610. 2921.
2925.4017. 6626.6786.
7717
Speise 1860. 1864. 4461.
5342
Speisekarte 5326
Speisemeister 2246
.^peisen, s. essen
Speisezimmer 1784. 8199
Spelt 387. 7669
Sperber 1600. 5497. 7647
Sperling 5502. 5834. 5924
sperreii 981. 1062. 2330.
3098. 4089. 4204
Spozcrei 2702. 7655. 7660
Spiegel 5328. 5330. 7664
Spiel 4469. 4716
spielen 1254. 4465. 4468.
7709. 8238. 8)23
Spieler 2384. 4464
Spielerei 1203
Spielmann 4467. 5305 f.
Spielzeug 4465 f. 5114
Spiefs 1353. 3825. 6119.
7225. 7673. 7688. 8560.
8660
Spinat 1257. 7679 f.
Spindel 3544. 7692
Spinne 687. 688. 689
spinnen 3254
Spion 5497. 8651
Spitze 1099. 1296. 1302.
1530. 2489. 6089.6119.
6442. 6473. 6646. 6872.
7675. 7677. 7944
spitzen 297. 3256. 4347.
6473
Spitzmau.'i 5496. 7624
Splitter 4543 5872. (ill7.
6615. 7238 f. 7962
Sponi 1866. 2837. 7701
Spott, .-potten 710. 849.
990. 1102. 1171. 1198.
1425. 1505. 1844. 2457.
3108. 3239. 3589. 3715.
4456. 4863. 5442.5481.
5537. 6615. 6636. 7527.
7885. 8715 : >. iicckeu
Spottschrift 5919
Sprache 3083. 4695. 4835 f.
5758. 8634
sprecben, s. reden
spreizeu 574. 6197
sprenkelu 4547. 5497. <)455
Spreu 634. 4S64. 8648
Spricbwort 2561. 6764
springen 1016. 1254. 1274.
1527. 1622 f. 1643.3463
3466. 4660. 6453. 7094.
7108. 7110. 7709. 8373.
8423. 8577. 8852
Spritze 7990
spritzen 7240. 7706
sprode 6897
Sprofsling 3126. 3729.
6027. 6461
Spro.sse 3540. 7194
sprossen 1356.3729. 6454.
6461
Sprucb 5518
sprudeln 1286.5993.7977.
8852
Sprung, s. springen
spucken, s. speieu
spiilen 2873. 3450. 6718
spiiren 824. 1316. 8285.
8299; s wittern
Spiile 1566. 7692
Spund 5034
Spur 464. 3453. 5669.
5787. 5797. 6680. 7365.
7764. 8285. 8306
Staar 7476. 7705. 7846
Staat 6253. 7755
Stab 982. 983. 1421.6782.
7769
Stacbcl 126. 805. 855.
6119. 6442. 7375.7774.
8898
Stachelbeere 3553. 4576
Stachelsebncin 6277
Stadt 1194. 1423. 1923.
62 G9. 8720
Stadtvicrtel 6547. 6778
Stiidter 1925
Stiirke 314. 520. 536
stiirken 2087. 4131.4139.
4361. 6120
Staffelei 1445
Stabl 109 f. 113. 2387
Stall 1295. 1429. 2427.
6876. 7320. 7729. 7738.
S276
Stamm 1277. 1353. 1397.
1746. 6612. 6977. 7250.
7781. 7783. 8400 f.
stammeln 1005 f. 1028.
1235. 1873. 2940. 3144.
3589. 8060. 8329
Stammbans 75S4
Starapfe 1137.3952.6177;
.■i. Kammmasc-bine
stainpfcn3255. 4957.5109.
()0b;4. 6157. 7153. 8849
Stanipfniuhle 8849
Stange 1054. 1062. 1353.
6075 f. 7745. 7750
Stapel, voni St. lasseu
8582
.stark 192. 3095. 3410.
3550. 3562. 6924. 6959.
8137. 8712. 8918
Starr 2279. 3809. 3958.
4237. 4364. 6924. 8108
Statthalter487. 3797.6305
Staub 6460 f. 6465 ff.
6469
.stauen 7733 f.
staunen 2974. 8312
Staupbesen 382
steeben 1296. 2864. 2999.
3689. 4148. 6119.6370.
6471 f. 6475. 7677. 7769.
8898
Steehpalme 120. 683. 4037 I
stecken 7769
Steikenpferd 2381. 5115
Steg 6197
steben 1296. 7782 i
steblen 3018. 3532.3627.1
4427. 8808 1
steif 2358. 2840. 3809.
39.58. 4237. 4364. 8108
Steigbiigel 7749. 7822 8820
stcigen 3731. 5401. 6245.
7860
steil 2833.3421.6694.6938
Stein 1436. 1500. 1530.
2228. 4543. 4545. 5152.
5204. 6096. 6228. 6528 f.
6908. 6961. 7265.7462.
8215
Stciubock 4065. 7757
Steinbrucb 1587. 6521
steinigen 4543
stellen 4S68. 5348. 6263.
7505
Stellmacber 1683
Stellunu 6290 f. 7505.
7746
Stellvertreter 4871
Stelze 7218. 8309
btemnien 6473
Stempel, s. priigen
Stengel, s. Stiel
stoppen 6070. 7842
stcrben 1065. 5417. 6827.
8293. 8312
Steuer 459. 554. 837. 1787.
2398. 2779. 3506. 3556.
3601. 4224. 4707. 4775.
5013. 5816. 5878. 6022.
6092. 6713. 7271. 7291.
7704. 8023. 8355. 8523
Steuermann 3797. 4813.
5997. 7847
steuerri 3798
Steuerrudcr 3796. 3799.
4813
Stiebel 6472
stidieln 6119
stieken 1287. 6664
Stiefel 281. 1309. 1435.
1527. 4006
Stiefsobn 601. 3239
Stiefvater 8781
Stiel 1527. 1636. 3543.
5061. 6089. 7204. 7773.
8159. 8182. 8925
Stier, s. Rind
Stift 1942. 5930
Stil 2561
still! 6954. 7724
stillen 842. 2942. 7733.
7888
Stillstand 7888
Stimmc 8824
stimmen 8086
stinken 1681. 3315. 3319.
3365 f. 5409.5731.5735.
6491. 6496 ff. 6500
Stirn 3475
Stock 983. 1076. 1353.
1576.1599. 1827. 3540 f.
3543. 4543. 4957. 6616
Stockiisch 1801.4517.5119.
.5265. 5519
Stockwerk 6182. 7583.
7750
Stopsel 1296. 1388. 7842.
8004. 8038. 8238
storen 232. 8436
storrisch 3385. 3560. 3S88.
3908. 6897. 7282
Stofsel 6174
Stoff 5162. 7842
stolz, Stolz 472. 474. 478.
1346. 3196. 3209. 3582.
4221. 4272. 4290. 4942.
8314. 8513. 8574. 8576
stolzieren 5967
I k'lilsi'lios Wurtvcr/cii'liiiiii
■>i<>|ir<>u i;iv.t. 1 im. hlm.
I7.v>. i>:i:c.. :iMJ. «:i(ii.
Tl.Vt. T7.H;1. 777s. s-j;tH.
,SJti(i
--topiMii US»;. 777;i
>t..r.li 1874
--I, .Is. st.ifsoii I2;it;. iiiu.
litiis, lHhxi. .".1 17. titntl.
Iii:>7.i!4t!lf (i.Vili.725<l.
7L'.J7. 7S40. 7!niJ. NISI.
sJrtS. 8103. .S6J2
-tottorii, ». stniniiiolii
Mr.iliiio fil.">7. 7LM1
ir.iubi'n L>S3!»
>triifo .SOL». l.MU. 1715.
islit. 2!M1. :18!I0. (ilMti
-Irafi'ii (>47t>
IratT 43G4 8108
^ir:ilil.8trnlilon771.(>tiO!l.
«till. 803S
straiii|ieln, .1. za|i)iolii
straniioii. .•.. srliciterii
Strang 3143
Strafsp 14!IS. 1612. U!90.
7017 703ti. 7S03. 83S3. ;
Sti!l7
struuclioln 1353. 1401.
147!>. 2630 4158. 7257.
7828. 8036. 8171. 8281
^iraiils 1)46. 1440. 515!».
7832
-trcben, s. traditon
iStroioh 4544. 7879
stri'irlicln 4(i38. 5457 1
streiclien 2948
Strcicliinstruiucntc, s. Sai- j
teninstr. I
Strcifi en) 3 1 53. 3224.32i)2.
4x52. (>611. 7809.7815.
8788
>tri'ifcii 30Uli. .UoO. 3456.
4S52. 6(i()9. 6921. 6984.
7809. 7826. S747
Strcifwailie 5937
Streifziigr 8907
Streit. strciteii 331. 477. '
726. 831. 992. 1060.
1345. 1361. 17r>3. 1819.
1867. 2049. 2133. 2602f.
26261.2698.2837.3725.
3S8S. 4016. 5558.5825.
6052. 6192. 6564. 6655. I
6765. 6910. 6920. 6934.
6951 f. 7241.7744.7808.
8011. 8109 f. 8206 :
Streit^eilicht 2133. 7744. j
8109 ;
streitsiichtig, s. Streit
stroiit;, Strcujje 2536 f.
7432 f.
^freiicii 5872. 7645
Strioli 4830. 6611. 8213
St rick, s. Sell
-tricken 7811
>trii-gfl 7818
Stri]ipe 7820
>tronieii 6609
StriiiiHing 2356. 7951
.Stroll 1486. 2319. 3637.
5829
Slruiu i!iiii
StMiiu>njp< Ififtti
Slrii.lol 3810. »;812. S424.
8433
striiil.'lii 3812
Strmii|if 1493 f. 5187
Slruiii|>ri>:<ii<l 3t;00. 3657
Struiik istu. 7292. 7781.
8IS2. H.|(Mt f.
stniiipi); 3958
Sliirk 397, 1313. 1635.
1S40. isti7. 342li 4656.
5419. 6101. 81S2
Sliim|H'r 517s
sturini.Nch 671
stdnton 2209. 2!»83. 4723
Stilt/.o, stiitzcii 657. 6liO.
998. 4351. 6246. 6636.
7732. 7746. 7778. 7822
Stiifc 2462. 3732. 7194
Stnhl 1736. 3126
stunim 5621
stmiipf 5515. 7027. 8416
Stumiif 856. 1746. 19(K).
5473. 757.'). 8181. S214.
8397. 8400 f.
Stiimpl'iia.se 1540
«tundf 3990. 6591
Sturm 7845; s. Win<l
Sturmglocke snti
Stiito. s. Pfonl
Stutorci 3879
Stiitzer 2381. 2667. 3006.
3135. 6261
suclion 1439. 1907. 2297.
2349.2920. 3523.4176.
4320. 6531 ff. (i845.
6901.6930.7313.8389;
s. untcrsuchen
sudeln 1424. 3753
Slid 7920
Siilze 7940
SHndc(r|, siindigcii 5971 f
Siindfliit 2583
siils, Siilsigkeit 2721 IT.
3417. 5012
siifsliclics Wcsoii 5219
Summe 3266. 7943
summen 2316. 6908. 7030.
7976
Siimpf 4622. 4(i41. 4883.
5111. 5846. 5862
Suppc 5130. 5308. 5736.
6309. 7923. 7954
Tadel, tadoln 212. 1078.
1140. 1245. 1715. 1819.
2896. 4145. 5386.5394.
6840 ff. 6844. 7104
tandeln 5421. 8306
Tanzer 44()4
tiiuschon, s. Betriig
Tafelwart 707
Tag 2566. 2641
TagebiK^h 2640
Tagelohner 5247
Tageszpit 7751
Titkclwrrk 3517. 3659
iTiilg 7326
Tiiiig 37:.. 3724
Tnnno 31. 7154. 7156
Taiitp 622. !II9. 8169
Taut, (an/.>'ii 1013. 1647.
1S4S. 1861. 2195.2392
2698. 3669. 4401.6921.
1 7395. 739s. 7709. S175
Tapoti' 752
tapfor nils. 1230. 8669
lappi'ii 6761. 8071
Tarif 1483. 8063
Ta.Mlu. 1427. 1699. 1671.
2204. 3114. 3124f.3607.
I 3661. .1801. 6!I14. 6248.
6439. 6872 8062. 8072.
8916. 8922
Ta.sclu'iitueh 321S. 5440.
5442. 5a58. 7062
Tasso, K. Sclialc
Tasto 8073
tnston 1053. 3623. 8071
Tatze, s Klauo
Tail, dor 6979. 6983. 7400
taiili 7963
Taubc 276. 1275. 2024.
5844. 6161. 8446 f.
Taubi'iLsclilag 2025. 3487.
5843
t;mcbon 3511. 5256. ()232;
s. ciii-, untertauchen
Tauchcr 5258. 5260. 7878
tiiufcn 1042
Taiigcnifiit.<, s. I,unip
tausclieii 2889. 6044
Tau.-ieiidschon 1279. 8726
Tauwerk 2875. 5095
Teer 466. 1315
Teich 7733. 7735
Tcig 425. 4775. 5928
tcig 1252. 4988. 5345.
.5441
Toil 5902. 5906. 7348
teilcii 2494. 2633. 2644 f.
4541.4543.4716.6101;
Teiiung 5910
TeiUiaber 2121. 5910
Teller 827. 2(i05. 6210.
7002. 8020
Teniie 716. 3090
Tep].icli 366
Terrain 6192
teller 1698. 2581. 7946
Tcucrung 1661. 1666
Teufcl 254. 2383. 2551.
2691. 5(KI7. 5764
Tiial 1556. 2063. 4633.
8561 f.
That 121. 2994. 3097.
3100
Tboii 725. 3693
Thor, s. Thiirc
Tliorhcit 1326. 3374
Thriiiie 971. 4616. 6227
Thron 7586. 8176
Thiir 593. 1512. 2998.
5794 1. (i282. 63011.8714
Thiirangel545. 1561.1658.
2150. 3893. 6587. 6757
ThtlrllilKol S619
Thiiiplnsti'ii 5794
tliiiii 3t)91
lii'f 176. 3513. 64IHI
Ti.'gel 1S3S. 2286. 4588.
6941. 7170. S077 f.
Ti.'r671. 1116 11 14. 1145.
3209. H771: iM^'i'iiiiaiiirii
I'iir TiiTo 6110. 6100
Tiiite S72. 2816 f. 819S
Tisili 139S. 1417. 2605.
522!). 7998
Tisclilor 16H3. 6324
Ti.-ebtiirb 6I(HI
TIselizoiig 6079
Titcl 2661
toblMl, 8. w(it<!ll
Toehtor 3216. 3238
Tod 5418. 6921. 8316.
8321
Tulpcl 343. 966. 968. 1210.
1276. 1388. 1795. 2236.
3598. 3802. 4068. 4940,
5050. 5937. 6281. 8090.
8172. 8181
Tiilpclei 1647
tiineii 7618. 7744
Tiipfer 5737. 8687
toton 18. 317. 644. 850.
924. 4171. 43H6. 4959.
4969. 51.")9. 5171. 5414
5705. 6034. 6805. 8452
toll, t. .seiii 5913
Ton loiter 3587. 7588
Tojif 972. 2307. 4015.
5130. 5736. 5738. 5763.
6014. 6309. 6459. 6463.
8149. 8240
Torf 8431
tot 3168. 5425
Totenbabro, -belt 1633;
s. Balire
Totentanz 4963
Trabant 8277
trabon 8390
Tracht 2126. 8300
trachten 1345. 1633
Traber 2808
trage, Triiglieit 691. 710.
2807. 3269. 3351. 3722.
4255. 4524. 4677. 4687.
4723. 5447. 5670. 5867.
6126. 6226. 6257. 703O.
7181. 7552. 8047. 8940
triinken 141. 1155. 6307
trilumen, s. Trail 111
Tragbahro, s. Bab re
tragen 997. 4778. 6287
tramiieln 2698. 5937.
8171
Trank 6306. 6432
Traiipe 947
Traube 2234. 4573. 5920.
6602
Tranbenkainiii 6679
trauen 7697 ff. 8600
trauern 2211. 2456. 2656.
4913
Traufe 3609. 3786. 3811.
7932
DtMitsclics Wortvcrzoit-hiiis.
15:^
Traum 28.1;"). Gl(i6. (j5!)b.
7611 ff.
traurif,' 3088. 3913. 4144.
4158. 4897. 4915.4977.
5440 f. 5489 f. 5764.
8375 f.
treffen 237. 838 1127.
8238
Treibhaus 7415
trennen 2494. 2499. 2844.
3015. 7367. 7379
Treppell94. 61(97.7194 f.
Tresse 3633. 8371
Trester 1349. 1424. 2808.
4795
treten 1496. 1499. 1522.
349«. 6157. 6176. 7744
treu, Treue 2245 3228 ff.
3233
treulos, Treulosigkeit 2008.
3253. 4777. 6052 f. 8118
Tribune 507
Tribut, s. Stcuer
Trichter 1579. 3509. 4ii99.
6213
triefaugig 1915
Triller, trillerii 3467.8361.
8901
trinken X152. 1159. 1274.
2700.2811. 3603.3722.
6124. 7182. 7235. 7256.
8370
Trinker 1158. 7182
Trinkgefafse 2079; sielie
Bechcr, Ueeken, Glas,
Horn. Xapf, Scliale
Trinkgeld 5058
trocken,Trockenhcit,trock-
nen 727. 2878. 3022 ff.
6046. 7446 ff. 7503.
7769. 8160
Troddel 1425. 3262. 3337.
3988. 5100. 6133. 892(1
Trijdel 4543
trodeln, s. saumen
tropfeln 2929. 6119
trosten 7874
Trog 489. 1972. 2344.
3548.4970.4980. 6131 f.
6180. 8385
Trommel 2725. 7992
Trommelfell 8456
Trompete 575. 1933. 3729.
8381
Tropfen, tropfen 971 . 2786.
3816f. 4541.6119. 7267.
7770
Trofs 8206
Trofsbube 3716. ()530
Trost 2087. 2119. 6766
trostlos 2600
trotz 3757
trotzdeni 3950. (5481
trotzen 305. 3478. 4269.
5487
triibe 7102. 8057. 8437 f.
truben 1361. 8057. 8352.
8873
Triibsal, s. Kuwraer
Triiffel 8130. 8411
TrUiiiiuer 2330. 7022
Truhc, s. Kastcii. Koffer
trunken 2746. 2750 f.
Trunkenheit 1157. 2750
Triitlialin 1969. 5967
Tuch 1417. 1422. 1424.
2695. 3218. 5858 f. 7402
tuL-htig 6393
Tiiclitigkeit 8565
tiickiscb, s. hinterlistig
Tiincher 1242
Tugend 8761
tugendhaft 8760
Tulpe 2720
Tumult 1356. 1361. 1410.
2095: 8. Larra
Turm 1132. 1194. 2669.
2728. 8445
Turnier 4058 4513. 7987-
8245
Ubcl 5001
Ubflkeit 3763
Ubelwolleii . iibelwollend
5016 f.
iibeii 2499. 8778
iibor 235. 4438. 5902.
7947
iiberdies. s. aufscrdem
iiberdrussig 3160. 4211
tjberdrufs 3159. 3161
iibereinkommeii 4190.
4223
Ubereinkunft 2053. 2153.
5838
t'bereinstiiiiiiiHug94. 1819
iiberfallen 8393
iiberflicfseii 6896. 6898.
8281
tberflufs3539. 5o36. 7950
iibcrfiiliren 2157. 6723
iiberfiillen 2817
iibergebcn 3046. 4784
uberheben, sicb 8464
uberla.sseii 2420. 4460
iiberlaufeii, s. iiberfliefseu
iiberlegen 6762
iiberliefern, s. iibergeben
iiberlisten. s. Betrug
Ubermafs 2473
iibermorgen 6299. 6755
iibennutig 4024. 7786
Ubermut 1008. 1992. 6308
iibernachtpn 579. 4314.
5630
iiberrageu 6853. 7952
iilierredeii 6074
ubcrsfhreiten 3433. 8577
iiberschwemmen 766. 2583.
2611
iibersetzcu 8293
iiberwinden 2101. 2919.
7952
(iberwintern 3946
iiberzeugen 2157. 6074.
6723
Uberzug 8163
iiblk-li sein 421««
ilbrig 2473
tbung 7036
iippig 2706. 3562. 6218.
8464. 8776
tjppigkeit 8778
Ufer 716. 1052. 1130.
2225. 4856. 5118.5122.
6194. 6935 ff.
Uhr 3998. 5394. 6520.
8090
Uhrmacher 3997
Uhu 1378
urn 1905
um . . zu, s fiir
umarmen 1309. 1311
umbiegen 2730
umfaltea 7957
umfasseii 2132. 4162
Umgang 8288
Umgegeud 384
umgiefsen 6896. 8315.
8326
umgiirten 4174
umherirren 6598
umherstreifen 2148. 6598.
6996. 8554
umkebren 6758. 6897.
8326. 8817 f.
Urakreis 618. 1891. 4203.
6611. (i992. 8247
Unilauf 8247
uraringon 1811. 1907 f.
4123. 4141. 4203. 8306
umriibren, s. wiihleu
umschiffen 2730
Umscldag 1730. 2828
umschlagen 1638 f. 2730
umschlingen 8731
Umsdiwung 6897
Umsicbt 1633
unisonst 1078. 2395. 8464
Umstand, ohne Umstandc
8311
umstricken 4308. 8733
umstiirzen 1639. 6703.
8171. 8281
uuiwalzen, Umwiilzung
6902. 6904
Umweg 2297
umwenden 6896
urawerfen 1401. 1410.
8171. 8281
umwiekeln 8257
unangonehm 4196
Unaniiebmlicbkeit 5321
unbedenklich 5099
uubequeni 4187
unerfabren 5604 f.
untiatig 6311
unfruchtbar 1043. 8066
ungebildet 4202
Ungeduld 5993
ungefiihr 4981
Ungehcuer 907. 1147.
5395
ungeheuer 4102
ungehorsam 4940
ungerade 1636
uugerecbt 4308
ungeschiokt 1.535
uii^Csi-lilifTeii 4068. 4137.
6281
ungestiim 6646
ungleicb 2917. 4539
Ungliifk, ungliicklicli 325.
802. 861 ff. 1078. 1197.
1217. 1457. 2.592. 2734.
2876. 3913. 5003 ff.
5007. 5315 ff. 5337 ff.
8898
ungiiltig 1710
Ungunst 6897
unhoflich, s. ungcscbliffun
Unlust 5701
Unmenseh 5569
unniitz 1078
Unordnung 157. 1119; .s.
Wirrwarr
Uiirecht 8263
uoreif 101. 108
Unruhe 1345
unruhig 7879. 8060. 8345 f.
8435
Unruhstifter 7234
Unscbicklichkeit 5320
Unsinn 1424. 3584
unten 2492. 7898
unter 2460. 4264. 4375.
5352. 7851
unterbreehcn 6573
untere 7890
Untergang 2209. 7022
untergehen 661. 6043
untergraben 2949. 5207.
7153
uuterhalten 2155. 2643.
5421. 7974 f.
unterlassen 5740
unternehmen 5377
Unternehmen 4439
unterrichteii, .s. lehrea
Unterrock, s. Kleider
unterscheiden 1811. 2596
unterscbreiben 3277
Unterschrift 5883
untersuchen 253. 1633.
1906 f. 6930. 7905. 8389;
s. priifen, suchen
uutertauchen 1412. 7380.
7855 f. 7863. 7878. 7882;
s. eintauchen
unterthan 7857. 7872
unterwerfen 2101. 7871 f.
7880
Untreue 6052
untuchtig 7257
unverschamt, s. frecli
unversebrt 4364. 7119.
7593
unverstandlich sprechcn
1361; s. Kaudcrwelsdi
Unwetter 912. 3411. 5020.
5615. 8087
Unwille, s. Argcr
unwDlig 1250. 4303
unnissend 5599. 5604 t.
Unzucht 3450. 3552
unziichtig 4695
urbar mai'ben 2616
rronkol 3053
Kiirti
l:it.-r.
Worterlmch. iWorlvfrzeii-hnisse.)
154
Doiitsrlii'S WorlviTii'iclinis
rnrrofitTBtcr 8(k>4
lrkiiii.l.> is:tj. is;tj f.
frlaiil. 2<M'J
rrsailio J76J
I'tsuruiij: fi775
IrUMl. urtfilon (!'.»&. 44S()f.
S38;>. S«>sl
I'rtoxt t;H74
1.
Vampir 781G. 7itI6. l5«»(
Viitor »74. it«7. 6G41.
58ti7. f)SWI. fi'Ua. 8(Hi4
voraliriMliii iVM). 4J2H
viTiu-litcii 'J.»li7. U52!l.
L'677. '-'(WG. 2025. 53:!>.
t>3tJ6. 7.")»S. 78t)2
Vorbaiul 47!»8
vorbanueii 1035
vprboru'i'ii 4t;. 1782. 3485.
544H. (i744. 6836. 708«.
8038. 8600; sielio vcr-
stockon
verbosseni 149.2810.2962
vprbciigen, sii-h 2051
vorbi.teii 2448. 6402
viTbiiulon 2o;i7. 4494.4496.
4807. (i02;i
Vcrbindiinj:; 4>-(iO f.
vorbittern 495
verblciuien, s. blemlen
verbluffen, s. erstaiiDcn
Verbrevben 2267. 5008 f.
vtrbrenncn, s. brennen
vcrbringen 5926. 6078
verbriidern, s. vereinigen
vcrbiinden, sich, s. ver-
einigen
verbiirgpn, s. Biirge
Verdacht, s. Arpwolin
vcrdauen 5950. 7565
Verdeok 8168
verdecken, s. verberjton
verderbcn (das V.l 1593.
2677. 2917. 3012. 3018.
3395. 6034. 6037. 6043.
6352. 6756. 7023. 7494.
8589; s. verdorben, ver-
nichten
verdienen 5254
Verdienst 5264
verdoppeln 2729 f. 6740
verdorben 8773. 8776
verdreben 1220. 6759.
7797. 8249
verdriefsen, s. argern
verdricfslich 5211. 5447
Verdrufs, s. Arger
verdiinnen 2611. 6668.
7894
verduDkeIn 4371
verehrcn 1633
vereidigen 7066
veroinigen244. 4092. 4265.
4345. 4390. 4513. 7579.
7628. 8349. 8501
vereiteln 4910. 5028
verengen 7812
verfahren 5749. 6390
>i>rriillrii 2><"'4
M'rr.iiili'U 1150
v.rfflil.Mi 3117
vcrf.'incrii 299. 665. IH28.
Ii376. 781M
vcrfiTligcn 20is
v.-rrii.-fs.>ii 3348
vcrlliiilH'ii 254(i. OOtMi.
5138
vorfidgoii 97. 464. 3109.
41(il 5787. 7764. 83(Hi
vcifiiliri'ii 1012.2427.7347
viTgaiiglirh 5922
vfrg.'l.li.li 1078. 2395
v.rgobon, sich 2436. 2391
V.rgflun 2435. 3116
YiTgoltmig 6839. 8686
vergfsson 2478. 2681.
2885. 5693 ff.
vcrgiftcn 4386. 44 U. 6307.
8610
VcrgirsiiH'innii'lit 1828
vergleii-hcii 418.839.2047.
5884 f.
Vi-rgniigcii 2468. 3625.
3715. 3921. 4424.5326.
6191. 7837
vergiittern 4221
vergoldon 2404. 2877
vcrgraben 4261. 7893
vergrofscrii 4292
Vcrbiiltnis 3412
vcrhatschcln 1761. 2491.
2653
rcrbohnou, s. Spott
verb ill Ion, s. verbergcn
verirren, sich, s. irren
verkaufen 2408. 2955.
5814. 8607 f.
Verkehr 8288
verkeliren 6758. 7797
verkehrt 6897. 8325
verkoilcn 2335
verkleiden 3150
vorkniipfen 1953
Verknii])fiing 5601
verkriechcn, sich 1947
verkriippeln 1408
verkiindigen. s. kiinilthun
verkiirzcn, s. kiirzen
vcrlangern 433.4682.6062
verlangen 320. 2474.6345.
6532. 6845
verlassen 325. 2518. 4460.
5092. 6573. 6802. 7803.
7930. 8596. 8882
Tcrlegen 8864
verletzen 303. 3087. 4626 f.
.5543. 6034
verleugnen 2482. 3116
verleumden 1516. 2568 f.
7241
verlicbt 8556
verliercn 5138. 6039. 8864
verloben 3227. 6090.
7697 ff.
Verliist 2893. 6036
vermehren 144.2870.4107:
sich V. 2817. 4589
v,.r..i;,.(..., ^"..^ .S224. 4868
unnlndcru 5302. 6311.
:>\>:>:i. imH; »ich v.
6666
Vonmigon 3411. »513
viTuacliliiKslgon 5580
vcrncincn 56H1
vornichton 2919. 2943.
7023 7H02; B.vordorhcn,
ziT.itiircn
vcrniinftig 6(>h9
ViThiinft 6687
viTpfiindiMi 6633. 6128.
H.S38
Vcrriitcr 3253. 4777. 8287.
821 •!
vorratcn 2008. 4777. 8289.
8292
verronken 1438. 2615.
6641. 7557. 8306
verronncn. sii-h 4291
vcr.'ianunt'hi «39. 2152.
2162. 2554. 3615
verschanzon 4112
vcrschinben 7()50
vcrschlicfspii, s. schiiofsoii
viTschliminern 479. 3761
viTschlingen 247. 2546.
3221. 3480. 3705.3710.
4284. 4295 f. 4643. 4646.
4680. 4895. 5867. 8038.
8302
verschmiihen, 8. vcrachten
verschneidon 823. 1219.
1619. 1717.5139. .5311
vcrschonern 3652. 4091
vcrschrobon 8650
verschiitten 7707
verschwagern 1993
verschwenden 2951. 3221.
3616. 3663. 7707
vcr.sch\vinden 2516. 2861.
7983
verscbworcn 2053. 2098 f.
Versehen 1221. 3116.
3119
versengcn 1368. 3919.
7849
versiohom 825
versinkoii 7620. 7942
versohncn 4109
verspreuhcn 6406
verstandig 2179. 6689
Ver.stand 838. 3653. 43()6.
6023. 7478
Versteck, verrftecken 560.
651. 1962. 5439. 5797.
8038; s. verbergen
verstchen 1604. 2055. 2066
4368. 4370
versteigern 451
versteinem 4128''
verstellen, sich 3269
verstopfcn 865. 897. 3021.
8038
verstrciien 2621. 2970.
5872; s. zerstrcucii
verstiinimein 2638. 3866.
4627. 5039. 5053. 5473.
5513. 7826. 8397 ft.
vcrstunimcn 219
I Vfliiuclu'lissi, 1469. 1633.
: 1907. 2H6K, 4176. 4645.
1 6069.6389.6821.8111 f.
vorsiifson 4232
vvrtaii.'ichiMi ,'t(l71
vcrlcidlgcn 652. 244k.
4112. 6192. 8107
Virtrag2Ml. 2154. 6192.
.S2H3
, vortraiK'ii (dun V.) 296.
I 20H1 I. 3226. 3231 f.
3498
vnrtraiiiich 1994
viTtraiit 1994. ()382
V.Ttricb 2617
vcriirtcili'ii 1035. 5947
vcrvvahrcii 6H24. 7834
vorwalti'ii 9!I7
ViTwaltcr 1713. 3618
Vcrwaltiing 3092. ()253
vorwaiidclii 305(1
vcrwandt 5889
verwi'rhs(.<lii 3071
verwc'igorn 2482. 6767
vcrwciscn, s. Tadcl
verwickchi 1605. 4401
vcrwirron 157. 232. 1119.
1361. 1410. 1413.2057.
2090 f. 2883. 2916 f.
3725. 4194. 4402.5101.
5138. 6106. 6732. 7036.
7993. 8430. 8434. 8436
Verwirrung, s. Wirrwarr
vcrwiiuschun, s. vcrlluchun
vcrwiistcn2546. 6657.8023.
8589: s. verdorben
vcrwundcn, a. verletzen
verzartein, .s. verhiitschein
vorzagcn 6723
Vorzeichnis, s. Liste
vorzoihori 6040 f.
verzichteii 6820
verziigcrn 4363. 4682. 8009.
8360
Vcrziig 5405. 8360
verzwi'ifeln 2425. 2528
Vesper 2051. 5253
Vctter 2116. 6371. 6376
Vieh 737. 1144 f. 5684.
5983. 6669. 8183
viol 1114. 5081. 5466.
6386. 6804. 8791
Vielfrafs, .s. gefriifsig
vielleicht 3406. 6586
vielmehr 4981
vicr, auf alien Vieren 1688
Viereck 3005. 6522 f. 6529
Vlcrtul 6547
Villa, s. Landgut
Vi.sier 5716. 8619
Vitriol 2167. 8785
Vliefs 8232. 8599. 8725
Vogcl 900. 5924. 8806
Vogelbcerc 8764
Vogelloiin 3703. H764
Vogel.'icheuche 2976
Volk 3654. .5553. 6269.
.^354. 8829
voll 6,55. 1076. 2051. 6l> 19.
7SI2
i
l)oiits(lics Wurtvcrzi'iclinis.
1.55
ToUeiideu, s. beeiulen |
vollkommen 3275. 4364. |
t!0.")() f. (1004 '
Yollmaclit 1030 '
viillstiillili',' IT)!!'). ■itirA.
43(;4
vollstoiifon, sieli v. 4167.
4270. 428"). 5807. 59S1.
6162. 7778. 7S42. 8038.
8875; s. voisclilingeii
voii 3. 2401 '
v(ir S. 5!t4. 2401. 4152
voraiissetzeii 7!l5!t
Vorbeiloiitunff 5701
vnrbereitcn, .«. licrriiliten
Vorderbug 5824
vorderc 005
Vordcrtcil 041!)
voreilis ■'^OOl
Vorfahr 597
vorfiihren 0394
Vorgebirgo 1036
vorgehen 6390
Vorgesetzter 0327
vorgestern 480
Vorhang 06. 2214. 6913.
8095
Vorhaus, s. Vorraum
vorber 595. 0380
vorherbestimmen 0332
vorliersagen 0324
vorher-sehen 0422. 8051
Vorbut 607
vorkonimen 249
vorladen 1035. 1011
Vormund 5479
Vormundsebaft 5471
voni 4152
vornehm 0373
Vorrat 1778. 3513. 3659.
8792
Vorratsgewolbe, s. Speicber
Vorraum 187. 551. 15.59
4704. 5881. 0285
vorriicken 9
Vorsatz 0415
Vorschrift 2561
vorscbiitzen 6345
Vorsicbt 1033. 2833
vorsichtig 8865
Vorsprung 2998
Vorstadt 745. 3123
Vorstand 2409
vorstellen 0836 f. ; rich v.
4087
Vorteil 8. 1715. 2994.
5750. 6384. 6393. 6396.
8532
Vorwand 5703
vorwerfen , Vorwiirf . s.
Tadel
vorziiglicb 6042. 6376
w.
Wabe 3175. 3298. 5935
Wacbe , wachen 1229.
2306.6081 f. 7217.8699.
8709. 8841 f. 8865
Waclis 1798. 5935
waclisam 2833
wacbson 2262. 8164
Wacbtel 2229. 4595
waokeln 7297. 7982; s.
sclinankoii
wacker, .<!. riH-ht.i^rbaffpn, '
Ui.-btiir
Wade 1313. 5380. 5863
Waebter2368. 7523. 8708 f.
8865
wSblen 2802. 4.532 '
wiilirpnd 2724 i
wiilzeii 881 1 ; sidi w. 7622
n;irmi-n 61 f. 063. 1504 (T.
288»; ff. 4250
Wiisobe, s. wasclien
Waffcl 8339
Waffen 732. 738. 3340.
3530
Waffenrook 8036
Waffenstillstand 8349
Wage 614. 1178. 4780
Wagcii 1125. 1622. 1695 f.
1736. 1972. .3524. 3661.
4562. 7532. 8594. 8840
wagen 930 f. 959. 6851
Wagensebmiere 950
Wagenzug 2159
w.igerep)it 4780
Wagner 1683
Wagnis. s. wagen
Wabl 2645. 7312
Wablsprnob 2645
Wabnsinn , wabn.sinnig
1815. 2441. 2478.3394.
4927. 7125
wabr 8628
Wahrbeit 8639
wabrnebmen, s. benierken
Wabrsager 7631
Waid 3688. 8844
Waise 5780
Wald 1294. 1440. 3387.
4971.. 5840. 7109.7405.
8850
Walfiscb 0690. 6923
walken 3255. 3496 f.
Walkmiihle l(i83
Wall 4112. 8563
wallen 3210
Walrofs 5429. 6986
Walze 2375. 6998
Wamme 4483. 5830
Warns, s. Kleider
Wand 2001. 4962. 5892.
7382. 7995
Wanderer 8679
Wange, s. Ba<>ke
wanken, s. scbwanken
wann 6535. 6543
Wanne, s. Trog
Wanst 2725; s. Baucb
Wanze 1881. 6498
Wappen 732. 1243
Ware 2481
warm 1504 f. 1508. 1751
wariien 212. 838. 1715
Warte 5330. 7217
wartcn 811. 859. 880.987
Warzc 8650
was 6583
waschcn 1405.2980.4719.
4860. 4894. 0718. 7003.
8455
Wasser 678
Wasserfall 170(i. 6549
Wasscrbolimder 349
Wasserbose .8381
Wasserbnlin 1232
Wa.sserleitung 2710
wasscrsiichtig 8873
waten 5937. 8547. 8873
Watte 5802
weben , Weber 81.55 f.
8900
We<-bsel 6897
wechseln 1528. 2.889
wecken 2430. 2437. 2937.
2985. 2987. 3017. 3076.
6871
Wecker 7980
Wedel 6988. 8831
wedeln 6988
Weg 1186. 1512. 1538.
1542. 4439. 4636. 4739.
7365 f. 8383.8637.8678
weg! 2844. 2860. 0280.
7764
wegen 527. 2997. 6029.
6384
wegfiiliren 4217
wegbolen 27
wegnebmen 2455. 2932.
3911. 5700. 6573.8219.
8221
wegraumcn 2330. 4204
negreifsen 748. 757. 4016.
6658. 7202
wegwerfen 4543
webe! 12S3. 4690. 8550.
8843
Wehrgebange 1024
Weib, 8. Fran
Weibohen 3186 f.
weibisch 1252
weicb 2714. 5380. 5407.
5441. 5448. 7956. 8215.
8762. 8803; w. warden
8846
Weichbild 312. 618
Weioben pi. 4073. 4293
weiehen 1769. 1825
Weicbbeit 5381. 5407
weichlicb 34 1 7. 5345. 5380.
5407
Weide 927. 2449. 5935.
6882. 7092. 7096. 8629.
8727. 8734. 8772
weiden 5917. 6825
weigern, sicb 2482
weiben 2104. 7068
Weibnacbten 5550
Weihrauch 4168
weil 6541. 6589
Weile 6664
Wein 101 f. 115. 995.
4610. 4892. 8558. 8729.
8740
Weinberg 8737
weineii 1314. 3324. 4618.
6199. 0227
Weingeliinde 8738
Weinlaub 5849
Weinlese 8735
Woinranke 5849. 5901
Wein.stein 3783. 6981
Weise 3081. .5360
weise 7145. 7149. 7371.
8902: s. king, ver-
stiindig
Wei-sboit 7140
weir3 361.124(l. 1242 2402.
4795. 8921
Weirsblech 47(11
Wcifsdorn 301
Weifsgerber 1242
weifslich 4795
weit 533. 7051. 8591.
8791
weiter 532. 8472
Weizen 3484
wel(;li(er) 6.538. 6570. 6575
walk, welken 3294. 3290.
5105f. 5345. 5441.5484.
7779. 8706. 8846
Welle 4015. 8490. 8551
wellenformig 8495
Wels 1901
Welt 4920. 5477. 7il09.
8500
Wendeltreppe 1043. 1046.
8777
wenden .889. 1646. 4430
Wendung 8810
wenig .5953 ff. 6119;
s. gering
weniger 5310
wenigstens 7495. 8597
wenn 7440 ; w. nicbt 5618 ;
w. scbon 7506: w. we-
nigstens 7509
wer 6583
werben 6095. 6345
werden2545; qaedar6573;
venire
werfen 45. 188. 250. 768.
771. 853. 2790. 4448.
4543. 4660. 6908. 70.50.
7556. 8206
Werft 857. 1587
Werg 7842
Work 3101. 5746. 5748
Workstatt 857. 1012. 3081.
3844. 5725
Werkzeug 514. 649. 4353.
8524 ; Tiernaraen fiir
Werkzeuge 4934, Eigen-
namen dafiir 5140
Wermut 49. 458
Wert 6367. 8565
wertlos 1000
Werwolf 4936. 8881
Wespe 8665
Weste, s. Kleider
Westen 5704. 6202. 8884
Wetteifer 4420. 8864
wetten 5895. 8838
Wetterfabne 1633. 3828.
8709
\:m\
l)oiiUi'lii'> W.iitnT/.i-ioliiiis
wol/fll, - s.liarli'ii, I
soliloif.-ii
Wotwioin 2'.>2t). :«»;m»
Willis.' 22:111
wii'lisiMi 1S12
wii-lilifi ir>i»7
Wl.k.-, s. Krl..s,-
wi.li.-ln 4:«I7
wiili-rli't'o» t>70S
wii|iTS|>on«ti>,' 1:7 It». tWiiii.
« i.liTsti'licM 22H. tix-.M
«i.lorwarli;; t»V2. til!i7
WidiTwilli' , wiilcrwillij;
•142«. ri7()l. iVIS!»
»i<liiieii 2418 r.
tti.' 2014. (ir.41. t!.VS<l f. I
WW l..<.s.liafT.Mi (i.'.:!7 f.
ttii- vicl CfiU
\Vi.'.loli<«i>f s:.0!l
wioclpn'rki'imoii 4380.
(1722
wiiMliTorliiii^fii ('«73(1
wioilorj^pbeu (!7;t4. G8(!r).
(»84
wioilcrliorstollon 4:li)8.
(■,862 f.
ttioilerlioloii I4l(i. (17(;4.
iiS-M) f.
wiinlorkiiiion 7(t2(i
Wip^v 2332. 2338. 5G17
wioiri'ii 1127. 131(1. 2(;')3.
r)Cil7. (i(l23
Wio(;onlioil 5C17
wic'lioni 31154. 0974
WicJO 244!l. (U!')!. (1353
Wip.sel 1113. 2041. 2G72.
5510. 87il3
wild 31!!!). 3209. 3385.
74(57
Wil(ldiel) 1316
Wil.llieit 3190. 7(175
Wildlager 2299 f. 7890.
8074
Wildpret 1599. 74G7.
8605 f.
Wildsehwein 2808. 4794.
.5216. 748G
WiUc 695. 3757. 7695.
8019.8807.8893: wider
Willen 3757
willkommen 8894
Willkiir 1036
Himmeln 2222. 3:^74. 3401.
3403. 6454
wiinmern 3595 f. 85n:i.
8843
Wimpel 33(VS f.
Wimper 5840
Wind 309. 909. 912 f.
924. 933. 1190. 1290 f.
1348. 1398. 1801. 317;i.
3319.3332. 3411.3563.
4057. 4788. 4982. 5376.
6618. 7260 7454. 7492.
7889. 8087. 8244. 8319.
8381.8433.8458.8624 f.
8766. 8804. 8835. 8936
Windbciitelei 8411
WIndr f. 721. KiJO. I(i95.
1726. 389S. 5140. (M.'il.
8243. 8:W4.8.'<12. HS91;
K. llni)|H'|
Win.ii'i 8.M5
Wiii.lol VMHi. 463(1
windon (il51. S257
Wiiidxlillr 1750
Wink, wiiiki'ii 2(K1. Isdii.
45:l.S. S898
Wiiikol, s. Krko
Wiiiki'linals 2587. ;i(H).'>
niiiKolii, .4. winiiiiprn
Winter 13(15. :i947
«iplKMi :t946
WirliW 5:179 f. 6811 f.
s:l,sl. 8433. 889(1
wirMn 6376. (Wll. 8901
«irken 5749
wirr 8437 f.
Wirrwarr 1(160. 1064.1511.
3151. 85S4. 3725.5101.
63;«;. (>733. 7992. 84:iO.
8813; s. Unordnun;;
Wirt 4007. 4010. 48.S2.
68(;3. 8282. 8(i()9
Wirt-scliaft 5073
wirtscliiiftcn 5072
Wirtsliaiis, ;;. (iastliaus
Wisoli 1389
wi.sclion 3257. 7826
Wisclilapppn (>99:(. 7X26.
8257
«isscn 7147. 7270
wittorn 250. 5669. 5787;
s. sjn'iren
Wittiim 2689
Witwc 2688. 8702
Witz 1398. 3G53. :!722
Witzlin^ 8442
wo 38S. 8491
Woclic 1770. 3914. 7:!87
wolben 1884
wogcn 8493. 8551
woher 2401. 8491
HOllI 1116
Wohl 7111
woldan 2565
wohlbehaltcn 4364. 7119.
7593
W'ohllel)en 3633
Wohlthat 6733
Wohlwollcn 1120 ff.
Wohnuii',' 3864. 4704.
6547; s. Aiifenthalt
Wolf 4932. 4935
Wolke 5657 f.
WoUe 1417. 1422. 1424.
4656. 4663. 8232. 8599.
8725
wollen 6532. 8809
wonnig 4429
Wort 2154. 2557. 5518.
5879. 8634
Wrack 8555. 8825
Wucher 6818. 8530
Wucherer 1457. 4882.
8531
Wnrhs 4543. 8023
«Ulil«n2297.:ii7i.3;ri9i
:1523 3526. 37ti8. 6930.
7034. 7650
wiinsi'lion :<20. :i2ti. 1331.
2341. 23 4 :t. 2622. :i4S(t.
;i92i. t;.'.:i2. 7.s(i4
wiMiHclionKWort 4675
Wnrd.> 2576
wnrdig 2578
ttiirdinon 2577
WiirlVl 759. 96!l. 240(1.
:!8:i2
W.irf.'llirott 13:17
Hiirzcii 821. 2075. 2707.
.S9(12
wiist .S689
\Vii.sto 2520. 2835. 8589
Wiistling 4019
wiilon, wiilond 2478. :1528.
5055. 5062 f. 59i:i.
6598 <r. 7074
Wulst ;i548
Wnndarzt 1842 f.
Wundc- 4971. 5543. 619:1
^V under 5327 f.
wundorbar 5327
wunderlicli 5;10. 1217.1 230.
1643. 2296. 2351. 26:i5.
2701. 3054. :t066. 6103.
6961. 7486. 7797. 8650
wnndern, Ach w. 6327
Wnn.-idi 332. (i04. 2339 f.
2521. 2855. 3589.3767.
3921. 3960. 8598. 8893
Wnrf, R. werfen
Wiirfnia.-icliincn 1401.
:!50S. 4019. 7709. 8281
Wiirfspeer, .s. Spccr
Wiiriii 1145. 1276. 1652.
Iti80.2222f.2349.4917.
7409. 8056. 864t). 86420".
wnrm.stichig 5973. Sti45
Wnrst 356. 1214. 1262.
1271. 1670. 4321.4437.
4885. 4899. 5410. 7106.
8911
Wiirzel 748. 6606 f. 6612
Wust 3151
Wilt 3527. 4276. 4326.
I 5055. 5210. 6598. 7075.
' 7136
z.
Zacke 2489
ziihlen 2059. 5(i74
ziilimeii 666. 2124. 2662.
2676. 6382. 8416
zanki.'ich 8011
Ziipfehen 8537
zartlich 8101. 8104
Zaiil 5675
zahm 2663. 2677. 5076.
6382
Zahn 2026. 2484. 5180.
5:^69. 5716
Zalmfleisch 3674
Zange 5379. 5411. 6119.
7745. 8333
zanken 8011
l/iipfeii 1271. Ml.'i 1942.
2714. (!0(>('>. 6162. 6164.
7677. 7683. H(ltl4. 80:(8
zappoln 7709. 80:t6
/art 2467. 5299. 6376.
8101. S104
Zanlier. -er, zanliern 774.
1667 f. :10H9. 3095 f.
3101. :1155. :I495. 3770.
66881. 6109. 7625.76:12.
7816 r. .S404
/auni 1342. :1448
Zaun 6116. 7195. 7:181 f.
Zaiinkiinig 6906. 7:i02
zauKen, h. raufcn
j Zeclio 7291
zi'clien. Zerlierci, k. trinknii
Zolio 781. 2675
Zeic'hen 1926. 2645. 4340.
5126 f. 7460
zeiclmi'M 2525. 7459. 8285
zoigeii 6:194. 6747; sich /..
288
Zeile. .<. Reilie
Zriger :1709
Zci-ig 4S09. 7496. 810:i
Zi'it 7176. 8092
Zeitpunkt 7839. 8121
Zeitniig 2640
Zeitvertreili 7837
Zelt 468. 1998. 5872. 8081.
8095. 8280
Zontner 1789
ZDrlicifsen 37.S2
zerlirecdien, s lireilien
zerbr(!clilicli 3424
zerbriiokoln 2936. 2967.
3426. 4586. 5279
zerdriickcn 799. 2778. 2912.
4543. 4574. 515(i
zcrfallei) 246:1
zerflei.-iclicn 2882; 1^. zor-
roifsen
zerhacken 3957
zerkleincrn 5325
zerknittern 1840. 8855
zerrciben 1345. 6625
zerreifsen 798. 2436. 2439.
2445. 2463. 2517. 2597.
2882. 2947. 3006. 3044.
3886. 4609. 4669. 6849.
7494. 7528. 7799. 8927
zerselilagen 2358. 2949
zpr.sihinottorn, .•<. brenben
zerscbnciden 2633. 3008
zersplittern 455:1. 7276.
7560
zersprcngen 8927
zerstamjifen 8373
zerstiiren 2439. 2638. 2637.
2943. 3512. 7796. 7884;
,s. vciwii.steu
zerstofsen 1 345. 3782. 5026.
zerstreuen 2643. 2883.
2970.6852; .s. ver.streucn
zerstrcut 2635
zerstiickeln397. 1636.1867.
2935. 4556. 8182. 8368
zortruminern 2949
boiilsi'lies Woitvcrzc'iiliiiis.
15?
Zettel 1410. 5877. G258.
7231». 7232. 72(>;!
Zeng 7003. 7842
Zeiigo 8145 f.
zpii}?en ()454. 8144
ZpiiKiii.-i 8146
Zip^'o 117«). 1403. 1020.
I(i22. 18(!4. 35(il.S408.
8938
Zipgpl 1341. 1345. 4(i9;l.
4975. 8078. 8215
ziolien 2496. 2947. 29()5.
38G0. 3973. 7802. 820G.
8299 f.: .f. zupfen
Zicl3Gl. 1127. 1434. 7287
zielen 237. 834. 838. 8206
zienien 2152. 2412
ziemlich 233
ziovpii, s. soliniiicken ; sicli
■I.. 3604
Zierevei 2468. 2482
zierlich 1994. 2056. 3610.
4714; .-;. niedlicli
Zierliclikeit 3604
Zierpnppe 2381
ZiRTiT 1480. 187(1
Zifferblatt 5394. 6520
Zigeuiier 8940
Zimmer 468. 650. (i54.
1520. 1536. 2618. 7746
Zimmermann 1619. 1683.
4803
Zimt 1566 f.
Zinke 6918
Zinn 6009. 7736
Ziniie 2252. 5257. 6153 f.
Zin.s, s. Steuer
Zipfel 3114. 6528
Zirkpl 2048. 7436
xisclu-ii 1873. 7814
Zitrone 1771. 1920 1922.
4827
zittern 2147. 8339 ff.
Zitze 8210
ZMgprn 987. 1053. 1479.
1744.4639. 6813. 7030.
8046. 8345.835!» f. 8367
Zi'lglins; 427. 997
Zoll 5985
Z(>llliau.< 2642
Zorii 770. 1412. 1850.
2210. 2606. 3771. 3965.
4434. 5210. 6710. 7949.
8209
zoinig 1250. 4.S03 ; z. wer-
ilen 7035
zottig 6657. 8724
zu 133. 2401
Ziiber, s. Kiibel
zubereiteii, .<. horricliteii
Zucht 427
Zuohthau.? 6247
ziicken 3689. 8238
Ziicker 1580. 4535. 7581
ziichtigen 1715
Ziigel 1342. 6855. 6877
ziigeln 4266
Ziitall 059
Zufliicht 661. (!7(). 1)826.
7116
ziifrieden 2134
Zug 8206. 8288
Ziigbriicke 4767
Zugemuse 1637
zngleich 4342
zukommen 2152
Zukiinft 249
zulasseii 4682
Zuiider 199. 2850. 8427
Zungenband 7S77
Zupfen 1686. 2988. 3221.
6005. 8931 ; s. raiifftn,
zielien
zuriehton, s. bprricliton
ziiriick 160. 4219. 6S'^5
zuniokbli'iben, s. bleibiMi
zuriickfiihreii 6739
zuriickgeluMi 1825
zuriickkelireii 6731. 8818
zuriickpvalleii (iS53
ziiriicksclinellcii 6870
zuriickspringen 6853. 6870
zuriickstol'sen 6704. 6753
zuriickiitrahlen 6762
zuriifiktreten 6853
zuriiL'kweichen 2327.
6729. 6731
zuriickweisen 2615. ()767 I',
zuriickziehen, sicb 6870
zusanimen 4342. 4377
ZHsammenliinden 'J90
zusammenfiigen 4494.
4496. 8279
ziisammenbiingeud 2139
ziisammenkominen 2152
Zusamraenkunft 2007.
2154
zusaramensetzea 2054.
2065. 5401
zii.sammeii.stopfen 7778
zusammentragen 5087
zusanimenziehen 2124.
2141. 4680. 7811. 7820f.
8250
Zuschlag 8316
ziischreiben 767
ziisiphern 228
zustiiiidig: 6870
Ziistuid 7742. 7751.7755
ziiteib'ii 7518
ziitriiikon 1347. 3603
Zuveisicht 2081. 3232
zu viol 5616. 8171
zuweilon 8434
zuwoisen 838
Zwaiig, a. zwingen
Zwcck 1434
Zwc(^ke, .s. Nagcl
zwei(to) 475. 2168. 2719.
7335
ZweiW, zweifeln 1228.
2703 f. 7311
Zweig 335. 1318. 2376.
3474.4553.6630.6637 tV.
7041. 8746. 87,54. 8777
Ziverchfell 8166
Zwerg, s. Knirp.s
Zwickel 5601
zwirken 6005. 6119
Zwieback 1195. 1386
Zwiebel 1406. 1734. 1797.
8500
Zwieliobt 1208 f.
Zwillich 3179. 8365
Zwilling 3638 f.
zivingen 96. 1964.
3409. 3632
Zwirii 6787
zwisclien 2460. 437i:
8310
Zwischenspiel 7080
zwitschom 1873.
3463. 3810. 6587. 6593.
7724. 8901. 8942
2124.
2316.
III. N;i(lili;ii: /mil loiiiiiiiisclicii Wiiihcizcicliiiissr
iiai>n>r ri/r.-. A' S<w
ali.'ul .«/Min. "IS!»
:il>.ii!><io npror. .V HH4()*
aliari'A .v/<nH. ^iJi;. A' 10.
.V 704 (!b
alibai-are i(<i/. liftllS
alilxMito .«loi/. .V 251
abliirsarsi sicil. t>707
altcstruz /<f(/. .V IMIi
abet /V.-. A" 31
aliicrto .v;i(iM. Ii24
abimer f'rz. 'M
abisniar sp. fttg. 34
aborivcpr s}). ptg. 39(11
aboiigri fiz. .V 4587
abricot fr:. fi;il8
absiiclto .«;)(i». 50
absiielvo span. 50
ahupla .v/Mi». 044
ai-abar pror. apati. ptg.
y 68
aracbarse s;>n»i. 1962
arariciar sp. ptg. 1237
acoattare ilnl. S' 69
ai-cennn ital. X 1896
aocigliare ital. X 79''
aott)n /rx. .^T 5524»
acooutrer frz. X 2313
accroba, lies acerola
aeerola span. 960
acbaroiier afrz. X' 73
acbarse, i.it zii streiclieu
acheter f'rz. X 69
achever fiz. X 68
acetore altsp. X 77
a?o j)f(;. -V 113
acolcetra altsp. X 2313
acontecer «p. ptg. 2137
a^or sjjan. A' 77
acotar sp. ptg. 6591
acoun npror. X 5524*
acoustrer afrz. X 2313
acontrer n/>j. X 2313
acfinavite it(j7. A' 678'
a<;uc«na ptg. X 852
acuciar span. 131
adaga ;)<^. 2382
adala span. 2385
addietro ital. X 231
ades r<r. jnov. afrz. cat.
X 161
adesar prop. X 161
adeser afrz. N 161
adesso i<n/. X 161
adicso ai/.s7). iV 161
ailin.'ii.l.T /(•-. A JIJ
alann <i/r«/<. 179
affaire />.". A' 287
affalor fr:. 6618
affarp Hal. X 287
afficho frz. 3234
(diV/if 3233)
af(u-lior /(•--. 3234
{nicht 3233)
aftiiiciar n/Ci^j. 29(i
affrif.0 i7n?. A' 309
I alinar proc. cat. sp. 299
I (»iif7i/ 290)
I afiudar span. 3232
agape afrz. X 1972
agaoor frz. N 180
I agapier afrz. X 1972
agala span., lies agaila
agalla span. 3574
agarrafar span. 3605
agonollar cat. altsp. 313
agio ital. X 808
aglavarse altsjt.: streiche
3681
aglavo alls)).: streiche
3(J81
agnello ital. A 318
agoagem ptg. X 679
agonellar, zti streichen
agora altsp. altptg. 3950
agorar span. 32(>
agraz span. 101
agrino, lies agrio
agrio s^jon. 101
aguardar span. 811
aguardente jj/r/. JV 678*
aguardiente span. X 678*
agiija span. X 7811
agujero span. 122
(,nic/i« 123)
agiizzino ital. 487
ahora spaw. 3950
ahumar span. 7931
aibo proc. X 4603
aiepta rum. A'' 2790
aigremoine X 323
aiguille frz. X 125
ailleurs frz. X 393
aine /rz. X 601
ains a/rr. A'" 613
ainsni' afrz. X 601
airain frz. X 275
aire afrz. X 716
aise /'rr. A' 808
ajedrez span. X 800
ajM spill,, hi:'.
»1 pnw. afrz. altsp. all pi ii.
X 390
alar altsp. 184
alaf<' n//s/). /(/</. 181
alaga. /t'cfi alaga
alab.- allsp. ptg. 184
alarma sp. ptg. 415. 732
alauile ptg. 486
aliuita mm. 486
al»/.an(o) span. X 4603
albaHal span. 488
albafiar .s;>n;i. 488
albaripoijue span. (i318
albazano spa». 361
albeggiare ital. X 353
a 1 be rare ital. X 232
alborchigo, /i>x alberehigo
albcroocco ital. 6318
albespi-s jiror. X 361
albicare ital. X 353
albieocco i7a/. 6318
albie rum. 489
albina rum. 490
alliondiga, /i>.< albondiga
alhorotar span. X 232
albran frz. span. 3861
albrieoque />f_(/. 6318
albuolo ital. 489
alcandara, lies aleandara
al(;apao ptg. 482
alijar ptg. 482
alpazar .fpan. ptg. 460
(nic/it 459)
al^.or prov. 483
alcornoque .s/a p?^. 6567
alcubilla span. 2344
alcuen afrz. X 389
.\leman «pa». 337
alerce span. X 4686
alezan /)". AT 4603
alfaja altsp. 383
alfayate cUtsp. X 7171
alft'rcz sp. pig. 372 f.
alfocigo, lies alfocigo
alfonsigo, lies alfonsigo
alforria span. 3999
algodSo ptg. 1030. 5802
algodon sp. 1030. 5802
alguacil span. 487
alguazil ptg. 487
algue frz. 375
alhaja x/jn». 383 {nicht
382)
alhur(es) ;<^/. A" 388
alilH.r npror. S 2804-
iililMiron frz. X 2804"
ali^,'pr.1r spun. 426. A' 426
aligpvar, /ic.v aligerar
alisii .«/)(iN. 491
aljiiva ptg. 376
aljr.far span. 380
aljofra span., lies aljutar
all.'cbcr frz. X 422 '
alligre nfrz. X 336
allegro ital. X 336
allequier pic. X 422
aller frz. X 2818
alliviar pti/. {niclil sjnin.)
426
allopco ital. 485
alliimor /)■.-. A' 8299
alluz /■»■--. A' 420
alinaho, -a ptg. 571
almete span. 3923
almiraj(e) span. 521
almoi;ala, lies altsp.
alniod, -M streiclten
almucela, streiche sp.
almud .<ipan. 450
almuerzo sp. 232. 2609
aliia ital. jirnc. span.
X 392
alocco ital. 485
aloeta allsp. 348 {nicht
349)
alondra span. 348
aloudra span., zu streichen
alpargata , -e sjian. ptg.
X 7646"
alsar prov. 482
alt rum. 475. prov. rtr.
483
altana ital. span. 472
altar r<r. 475; .«/). p///.
pi'oc. rM»i. 473
altare ital. rum. 473
alteir rtr. 473
alterare i7a?. 479
alterer frz. 479
alterezza ital. 478
alterigia i<a/. 478
altier frz. 474
altminte r«»i. 476
altmintre rum. 476
alto it. sp. ptq. 483
alto it. 3864; (Inter j.)
span. 3864
altre proc. ca<. 475
altresi ital. 481
N'aililra;; ziiiii rnmaiiisclien \Vortvfrzeiclinisse.
151)
alticsi jiroi-. 181
altricri iUil. -Iso
altiinii'iitc, -i ((((/. ■17t)
altro ital. 475
altrovo Hal. S 401
alubrc altsji. X 388
alvacil siiuii. 487
alvazil iilf/. 487
alvazir jilrj. 487
alveo it. fji. pif/. 481)
alvoroto /(///. X 232
alzai) /Vs. '.Y 4603
alzar syxi». 482
alzaro j(<i/. 482
amadurar span. 2818, 2
ainapola, ?u»- amapola
amarasca ital. 494
amarefrparo Hal. 495
aniarellii, streiche upaii.
amarello jttjl. X 502
aniarg cat. 495
amargar ^jrot'. sjJ""- I'^U-
495
amarifare iini. 495
amarillo, streiche pty.
anieixieira ptg. 6429
auion, ist vor aiuenassar
zii stellcn
amcrtume fiz. N 4320*
amuiicare ital. X 200
ammortirc ital. X 216
amnistia ital. 525. .A' 525
amoncstar proc. s^j. ptg.
1661. N 212
amonestcr f'n. X 212
amortiguar upan. JV 217
amortir />i-ot'. frz. span.
X 216
amotinar gpan. 5437
aDipoLi /Jjor. A' 533»
ampolheta ply. X 533'
ampoUa ital. cat. t^pan.
X 533'
ampoule fr-. -V 533'
ampudda sard. X 533'
amuleto ital. span. ptg.
N 533'-
amulctte, -ete fiz. X 533b
amurgue frz. X 534
ana span. 392
anceis n/rs. A' 613
ancien frz. X 608
andairae altptg. X 4205'
andain fraiiz. N 2818.
.A'' 4205'
andamio span. X 4205'
andante, caballero a. sp.
2818, 5
andar a caballo .yjan.
1446
andarc ital. X 2818
ande nprov. X 2818
andide altsp. 2818
andouille frz. X 4231
andromina, hVsandromina
andude alt.-'p. 2818
anduve sjian. 2818
aneddu .«i/v?. JV 553
anf,'iirna .•'juin. X 563
aiiillnr spun. 583
minimal //v. >7<. ^jii/. 571
aninialo ilal. 571 UJit7i(
570)
annogare /(((/. X 2817
a(ninelar ^i/»/. .583
anntder frz. 583 (nicht
584)
annellarc iVn?. 583
aiioclie span. X 220
anoi lieeer .'•^aw. JV 579
ans afrz. X 613
ante npror. X 2818
ante sp. ptg. 594. 2401.
J\'^ 613
antcayer s/ia«. JV 480
anteojos span. 5716
anteliontem pig. 480
antes i;^j. ^j/;/. 594 f.
antbontcni ptg. 480
anti altit. X 594
antruejar span. 4404 f.
anzi t'M/. JV' 613
anziano ital. N 608
apagar span. 3019
apaiser frz. X 1498
aparar .ywn. 652
apaiato span. 644
aparear S2)an. 648 («/c/it
649)
apartiment afrz. 2618
()ii't7i< 26191
apartir afrz. 2618 (nif/it
2619)
aperrere sard. X 624
apoi )■«)«. 6294
apojar pruv. 660 ()iic/it
650)
aposta pig. 5895
apostille frz. 6302
apoyar .v^». ^Jit;. 660
apovo .-ip. ptg. 660
apparteinent frz. 2618
(«ic/it 26191
apres demain frz. 6299
appiecier frz. 6365
apuesta ,«2Ja»(. 5895
apune rum. 6262 .
apus rum. 6262
aqueste .«/joh. 2771
ar altptg. 6701. 6702
ar- ital. 6701
aradro .v^jan. 693
aramir afrz. 6633
arboado jj/i/. X 3932'
arbolar ,'!_;)(iji. A' 232
arborer frz. X 232
arbroisel afrz. X 697
arcetique afrz. X 779.
arcilla .-^jn/i. 1621
ardego ptg. X 712''
ardite sp. 714. JV' 4795
ardoier afrz. X 712*'
are siidostfrz. X 717
aredar /jroiJ. 6732
arena it. prop. sjj. 3687.
7058
arfiar niodtiies. 6761
arfil sp. jitg. 373
arganeau frz. X 721
argarii, -e rrtic:. X 721
argcnto (ti/>7<. 723
argile frz. X T2o
argilla s])an. 1621
argilla ital. pig. X 725
argo afrz. X 726
argot frz. X 726
argoter frz. X 726
argou.ssin frz. 487
arguor /Vs. N 726
arniallo (yaitc. 571
arogio altsp. 766
arrabil yj?(/. 6595
arraclier frz. X 42
arraffare ital. 6618
arraffiare i((//. 6617
arraia jilg. X 6625'
arraiga sard. 6606
arramir /jroi;. afrz. 0633
arrancar *7)aH. 6641
arrandellare ilal. 661G
arrappare i/a^ 6658
arrasar cat. 6677
arrate altsp. 6693
arratel j;i(/. 6693
arrear span. 6732
arrebatar .s^). ]>tg. 6662
arrecentare neapol. 6718
arredaro lYni. 6732
arredo i7a/. 6733
arreer afrz. 6732
arrefeni ptg. 6624
arreiar /)/(/. 6732
arreio ptg. 6733
arrel ncusp. 6693
arrelde neu>p. 6693
arreo «^ja/i. 6733
arresto oZfyp. 758
arrezar pror. 6732
arrivare Vto/. JV 763
arrodillarse span. 313
arroi afrz. 6733
arroio yjf(/. (nicht span.)
766. JV 766
arrojar span. ptg. 766.
.Y 771
arrostire ital. 6697
arrostito ital. 6697
arrosto ttn/. 6697
arrovellaro ital. 6710
arsenal .«^jaii. 1587
artetiea ital. span. ptq.
X 779'
artetique afrz. X 779'
artigiano ital. X 778
artisan frz. X 778
arto nprov. X 8056
aniga nim. JV 770*
arveja span. 2849
arviere afrz. X 695
arvoire afrz. X 695
arzinzer modenes. 6718
asaz aZ(»7». altptg. X 233
ascar Wr. A' 930
asco sp. ptg. 333
asechar .-^pan. X 824
asesino «/). 3895. 5708
asgo .lipan. 632
asi s],an. 2680
aspcrge /ir. X 810
assai ?Yrt/. A' 233
assaz alt.sp. altjitg. X 233
asseitar ptg. N 824
assez frz. X 233
atabal span. 471
atabale ^)/(/. 471
ataballo ital. 471
ataifor .svkki. 8014 (niclU
814)
atambor «jj. ptg. 7992
atarazana .'•jkih. 1587
atarjea span. 8049
atcsar s/jn». X 8137
atezar .>i|>aH. 8137 [nicld
3187)
atiesar s^jrtn. JV 8137
atilar ptg. X 885
atildar sp. 885. A' 885
atilior afrz. X 885
atobar span. 895 (ni'c/i*
894)
atrampar span. X 8328
atri rtr. 475
atteler frz. A' 673. A' 885
attilbar prov. X 885
attillare ital. X 885
attitolare tta/. A' 885
attriearsi ital 477
atusar span. 8233
aubaine /Vs. A' 361
aubepine frz. X 361
auea span. 898
aucidero ital. X 18
aucire ^jrou. A'^ 18
auge frz. 489. 906 (niclit
375. 905)
ault rfr. 483
aumaille frz. 571
aun span. 178. 398
auna rta?. 2'tg- -^ 392
aune /Vs. A' 392
ausencia span. X 48
ausentarse 67^0«. A' 42
ausente span. N 48
aussor prov. 483
austor prov. X 866
aut rtr. 483
auta rtr. 473
autar )<)•. 7001'. 473
ante rtr. 473
autel frz. 473
auter )ir. 475
autre frz. 475
autrement /Vs. 476
autresi afrz. 481
autrchier afrz. 480
autruche /Vs. A' 946
auzel-s prov. 480
avais prov. X 8840'
avaissa prov. A'' 8840"
avanti ital. X 613
avec frz. X 677
avecica span. 932
avecilla s/ja«. 932
avecita span. 932
avellanica span. 23
(wicftf 22)
avcllano .s/kih. 2217
avelleiro 7/^7. 2217
avental pig. X 8
aventuni ]irr. .••p. pig. 252
IdO
Nai'litrat; iiiiii niiimiiiMlioii Wurtvor/.oii'liiiis.sc.
avortKiiiir ,sj«ih. .V 217
avrs all»it. iV.t. 87'JH
avoMir .>7iiiH. i!&7
nvo8tru/. x/MiN. .V ".(46
avotiiilia iili/. 'XVi
aviitanU S)hih. .V !M7
avvontura, strriche pror.
>/«. iilf/.
a/a)^i.vn ,'<;)(IN. 804
a/.ir .v/'. j)fj/. H(>(!. .Y.sfiO
a/.t..r ii/J,s7<." .V 77. .Y8(>(>
a/.ton'ra oUsp. "7
ai\ioar .<p. iidj. 7681
a/.iicoiia »7>(iM. 8fiJ
azul »71. iitfi. V2W
l>al)ii-on span. UHir>
liacoo» ifn/. lilUb
bafii att^lp. ;t8H
l.apiiliii »-.i((/. .Y 8640'
liajnmtiii s,ii(.'. -Y 8540«
ba);iitola span. 991
l>agliva it'll. X 998
liago ;)f.</. .Y 983
bai prnr. i>8lj
bail» mm. \ 990
baila, :u streicheti
bailo .</!. ;)(3. N 1013«
baillii f) /v.. y 998
bailo ira/. .Y 998
bairu i7o/. .Y 9(i2
l)aisso nprov. X 8840*
bajocco i<<i/. 986 f.
bajuca ital. 98li
baladi spun. X llKK»
balar s]). ptij. 1019
balda sp. phj. 1078
balilado span. 1957
baldar sp. ply. 1078
balde sp. ptfj. 1078
balea ptg. X 1000"
balcciro /»/(/. X 1000''
baleine /r-. i\' UKX)"
baleinier /V.;. ,V lOOOi)
balena ital. X 1000"
balitar alisp. 4098
balivo i7a/. A' 998
liallena span. X 1000«
ballener span. X lOOO''
balordo ital. X 4940
balourd /"rr. X 4940
l)aluarte «y^a». jN' 1273
balza ital. X 1016
balzare ital. X 1016
bambarotero .-7)0». 1029
baniberatero, zn streichen
barat frz. 6352. :\' 6352
barata proi: cat. altsp.
ptg. 6352. ,Y 6352
baratar prov. cot. alt'ip.
ptg. 6352. X 0352
baratear altsp. ptg. 6352.
.Y 6352
barato altsp. pit/. 6352.
.V 6352
barattare it. 6352. jY 6352
baratter frs. 6352. A' 0352
baratterie franz. 6352.
.Y 6352
baratto it. 6352. X 03.'')2
I burut-x />rur. 0H62.
I .Y 03li2
barb» »71. i>l<i. .VJ4I
bnrr.i siiilfr:'. X 10
bnriMa itol. X 1143
ban II.' i7<i/. .V 1143
I ban Icr nltfr.: 0352.
.Y 0352
bar<|iit-tii d'l'Sflop siUlfri.
X 10
' barriT .</)(i»i. ;)/(/. S049
(nirhl 8048) '
' barri'to span. 1188
I barri(|iu' fr:. X (i37
bar.^iar rti: N 1320
basi-ar span. 10<)7
biista (7. up. ptg. 1077
I (nicht 1011)
, l>a8tantoinont« sp. 2S3
j bastiincnto sjiaii, 1070
basto it. sp. ptg. 6802
I batata .■;). ;)/7."5939
I bate r ptg. 1083
I batir span. 1083
biiti.imor /"rr. X 8891
bnyii 5j(nN. 986
bea nim. X 1113
I bi'bera ptg. 1 1 70
jbeddu siiil.iiinl. X 1113
' befo span. 1171
beldiiie^'a ;</'/. 0288
jbciotto frz. X 1113
I lioUota span. 3686
! bellu logudor. X 1113
bercicr afiz. N 1127
, b.Ticle /Vr. A 1143
ib.'Til(lc) frz. X 1143
' bcrlanj;a span. 1337
borlina sp. 1125. 1134
i borscbier pic. X 1127
j bersiT a frz. X 1127
' besar, iiach bcsanto zu
! bi'siclf frz. X 1143
' beta 7/ror. ca(. A^ 1148
betarraba ptg. X 1148
bctarrajja sp. X 1148
brtte frz. X 1148
U^ttc-rave /'r.^ A' 1148
bi'tula ital. X 1150
biclia, -0 span. ptq.
X 1145
bicos span. 1099
biddllo ital. X 1150
biecd ital. N 5(i92
bienvcillanco /i-j. A' 8807
l)ienveillant frz. 8807
bicscio ital. X 5092
bieule nprov. 6270
I biffcr /"iz. A 8891
i bigoiicia ital. A' 1190
I bigiiiizio rtr. A' 1196
bindigbi sard. 6576
I biodo ital. X 1396
biroi'cio ito/. A'^ 1186'
bisnaga, lies biznaga
bisogiio ital. iV 7617
bitac lira, lies bitai«ra
biziiiiga span. 5931
binii. -raisin frz. 07(K)
blaiir-KliiiKis />.'. (i7(H)
blaiido siHin. 4760
blasim /Vr. span. 1243
(iiir/i< 12491
bl.'8 prov. X 6092
libii» o/"c.'. A' 5092
Ixibalioo, /if,< bobiitico
borcliirn sard. X 18
boisKoii frz. X 1167
bolciii ital. X 1407
bdllr pti/. X 1412
boljir a'ltsii. X 1412
bolln it. sp. M(M)
bolsar neiiptg. X 8819*
bdiiaiira ;)/;/. .V 1278
bonanza span 1278 {nicht
1279)
bonazo x|mj»i. 1278
bonta ital. X 1280
boomsar allptg. X 8819-
borbolla ,s7Jfiii X 1413
bordo .f/). 1288. 1421
borrii'o span. X 1420
botar prov. X 1290
botella sp. 1435. 3312
botiia .s7.. pig. 637. .Y 637
butin span. 1441
bottaro itn/. A' 1296
bottino, streiche span.
boiigran frz. (nicht span.)
X 1393
bdugrp frz. X 4587
l)oiirdon afrz. X 5178
buurt (ifrz. X 5178
bouter fr:. X 1296
bouticlo trz. X 637
boutique frz. X 637
bovat.sflia rtr. 1304
brailler /V:. A' 1314
brairc frz. X 1314
biasar altsji. 1312
braser r/c. A' 1320
bra.sscr frz. X 1307
bras.scrie frz. N 1307
brebi.s frz. X 1128
brpjo pig. X 1315
brilbas jiti/. X 8759'
brinco ;)<(/. A' 8734
brizo altsp. 2338
brocado sjian. 1353
broc-s ;)rof. 1353
brodor frz. 6665
brodista .>7). 2't!/. 1301
broiiir .f^ww. 1367
bronza, -0 ital. X 1358
bronze frz. X 1358
brota s])an. 1360
bruciare i<n/. A' 2032
briisca .«y;. /jJ^. 1371
brut pror. X 1373
brute frz. X 1373
bruto i/. .S7,. pig. X 1373
brutto Hal. X 1373
bubo, ru streichen
bucaran sp., s. bocaran,
1393
buce afrz. X 1972
buoo Hal. HOI
bnd<lire sard. X 1412
bugera sjnni. 1399
buglir rtr. \ 1 IIJ
bulio span. 1378
builliir />n>r. A' 1412
bninlio pig. X 1390
bujin/. rtr. X 1102
bnlgft ital. X 1407
bulla If. sp. pig. 1413
bullir (vW. sp. X 1412
bunlalla m;iiiii. 1289
burdii .s7"iii. .V 137.'i
biiroaii /';■,-. .V 2(i42
burro i((i/. .V 1433
busoar ,<;). pig. 1907
buso <i/r.«/<. 1293
buHlo />•.-. X 1430
busto Hal. X 1430
butirro .V 1433
«•a rHiH. 0588
cabalgar span. 1440
(Hie/i« 1446)
raballo 1440
cabi'lludo .sp. pig. 1003
(nichi l(i02)
cabidc A(ic(/. A' 104O
(!abo sp. jilg. X 1030
cabiiiio .tard. X 1030
cabudu sard. X 1636.
A' 1040
far jirov. 0584
cacliiT frz. X 1032
cacho ((j^. 3548. A'' 1450.
1450'
cacliorro X 1742
laco ptg. X 1450'
cadafalco span., zu strei-
chen
cadafal altcat. 1725
oadafalc-s prov. 1725
cadafalso .sp. jilq. 1633.
1725
cadalialso simn. 1725
cadaleclio span. 1729
cadalso sy^ax. 1725
cada uno span. 1724
cadefaut afr:. 1725
cadenza i(a/. X 1455
cadinho /;/r/. A' 1738
cadrca sanl. ,V 1730
cadrega mail. X 1730
cadriego Urn. X 1736
caigo sywi». 1457
caillcr frz. X 1632
caina genues. X 1665
caissar jiror. 6550
caitiu /))oc. A' 1632
caive afrz. 0598
caja span. 2489
cal yicoc. 1507
calafataio Hal. X 651 1
calafalcar sjian. A' 6511
calandra span. 1487
calandria cat. X 1487
ualar pror. ptg. X 1513
calcina sjian. 1523
calda .v>. pig. l.')04
caldo iV. .^7(. pig. 1504
UMcVit 1503)
i;alp(;on frz. X 1493
«•alcr .«/«I». 1507. l.'il:;
Nachtrag zum romanischen WortverzeichDisse.
161
calesa .span. 4562
calesa npror. X 145S
calese sp., zu slreichen
Ciilin frz. N 1734
callar span. X 1513
calore Hal. X 1514*
caluc prov. X 1458
calzaila prov. span. ptg.
X 1498
cama altsp. 1527
eaminho ptg. X 1498
camino span. X 1498
riimison span. 1539
camisote span. 1539
cammino ital. X 1498
campioue ital. X 1545
camzil altsp. 1539 (nicht
1540)
canaheja «jj. 1578 {nicht
1571
canasta span. 2176
canasto span. 1575
canastro span. 2176
canavera xpa/i. iV 8581
candaloso, zu streichen
canilla span. 1566
canto sp. ptg. 1588
caparrosa sp. ptg. 2167
capata rum. X 1612
capeta pi. ital. X 1636
capilla span. 1618
capo »<ai. xV 1636
capparosa span, ptg., zu
streichen
cappio ital. X 1635
caramunha 2'tg- 6565
carean frz. 6566
carcava sji. ptg. 2064
carcavo, lies carcavo
carcel span. 1653 {nicht
1652)
care rum. 6570
carega ce>!«. jV 1736
carcna i(. sp. X 1665
carenero sjtan. 1587
carestia spa/i. 71
cariga bologn. X 1736
carine frz. X 1665
carmesi ■••pan. 6513
catmesino I'iaZ. 6513
carnada span. X 1672
camero span. 1128
carogna i<a?. jV 1681
caronha 2>rov. X 1681
carraca sp. pig. X 4567
carrona, -o sp. X 1681
carvi spa». 1662
casca 6j(nn. [nicht ital.)
6549
casca nprov. 6549
cascada span, (nicht ital.)
6549
cascajo .«paw. (>iieAt i(a/.i
6549
cascun prov. cat. altsp.
6585
caserma ital. 6553
casne-s pror. 6560. 6563
caso siMn. X 1711
casse a frz. N 1709
1 casse-s pror. G560
I castiaire pror. 1715
castianicn-s prov. 1715
! castier ii/'rj. 1715
castigaiiieiito span. 1715
castigaraicnto .•ijia». 1715
I castigo sp. ptg. 1715
I Castillo spciM. 1714
castoiier afrz. 1715
catafaico .sp. p<(;. 1725
catafalque /"rr. 1725
catalctto ital. 1725
cattivo ital. N 1632
caudal sp. ptg. 1621
caudaloso span. 1606
caure afrz. X 1514*
cautiverio .span. X 1632
cautivo sp. 1632. X 1632
caverna -span. 6553
cavicchia. -o it. X 1762
caviglio ital. X 1762
tavilha jjrc. ptg. iVl762
cavilla »7jn«. X 1762
cavo i(a?. X 1635
ce ru»n. 6570. 6583
celoso span. 8934
ceneha pror. X 1888
cenci i7a/. 6718
cener berry. N 7139
eenher prov. 1888
ceniciro span. N 1892
cenir span. 1888
ceniza span. 1893 f.
cennar prov. 1896
^enniglo a7<sp. .^' 1809
cenno ital. X 1896
cenojil span. X 3657
cera it. rtr. prv. sp. ptg.
1643 [nicht 1644)
cerasa rcim. X 1805
cerase neap, .y 1805
ccrasu lecces. X 1805
cercelle frz. 6568
cerceta sp. ptg. 6568
cerchiare i<a/. JN'^ 1908
cercillo span. 1903
c«rcler frz. X 1908
eerco sp. j'tg- 1910
cerebro sp. pi»/. 1802 f.
cerise frz. X 1805
cemecchio ital. X 1810
*cerniglo altspan. ist zu
lesen statt cerniglo span.
cero span. 1876
cerraja .span. 7412
cerrar sp. ptg. 3'2n
cerreza sp. 1168. 1312
c€sar span. X 1825
cetro span. 7215
cha span. 8161
cha-, streiche 8161
cha can n/r^. 6585
chafaut a/'r^-. 1725
chaitif afrz. X 1632
chalcil afrz. X 1458
chaldel afrz. X 1502
chalenge a/rz. JV 1516
chalengier afrz. X 1516
chameil afrz. X 1532
chance frz. X 1455
chapar sp. galiz. 1618.
4543
chaparra span. X 106
chapel .«pan. 4543
cha pin span. 4543
chaijue nfrz. 6585
charanoon /"rj. 2349
iharchant afrz. 6566
charivari /i^. X 1511
charogDO jN' 1681
charree frz. N 1672
charro sp. ptg. 1647
chasciien a/rr. X 389
chascun a/Vz. pror. 6585
chasne afrz. X 1709
chasque afrz. X 65^
chat frz. N 1740
chate peleuse afrz. JV1571
chaudeau frz. X 1502
chauffer frz. 6598
cliaure afrz. X 1514*
ohaussee /r^. .X 1498
chausser frz. X 1498
che it. sard. rtr. 6570.
6583. 6588
cheance frz. X 1455
ched altit. 6588
chef frz. X 1636
chogar ptg. 249
chemin /"rs. .V 1498
chen sard. 6570
chenabura sard. JV 8613
chene n/rz. 6560. 6563.
.V 1709
cheneau frz. X 1567
eherasa sard. X 1805
cherchant afrz. 6566
chertt' afrz. X 1666
chescun afrz. 6585
chetare j'ta?. 6573
chctif frz. X 1632
cheto ital. 6574
cheville /Vj. jV' 1762
i-hevoistre afrz. X 1605
chi ital. sard. 6570
chiaja neapol. X 6194
chief a/'r^. X 1452
chier i,'6. /r2. JV 1452
chier afrz. X 1452
chiesa ital. X 2775
chietu sard. 6574
chilandra sarrf. JV 1487
china ital. 6577
chintana ital. 6579
chiotto tfa/. 6574
chisa sard. 6586
ehitare ital. 6573
chiuote neapol. 6574
chiurlare ita?. 6581
chiurlo !<aZ. 6581
chivo sp. 1864. 8938
chocar span. ptg. 1954.
2013. 7250
chopo spa>i. 6270
choupo ptg. 6270
chreme frz. X 1857
Chretien X 1857
ciampa ital. N 8035
ciascono ita2. 6585
ciascbeduno ital. 6585
ciascheuno ital. 6585
ciliera span, (ntc/it ital.)
1860
cic:uta i<. cat. span. ptg.
1875 (cituta ist Druck-
fehler)
cigale /r^. 6593
cimetire afrz. X 1452
cinces afrz. 6718
cinci spre zece rum. iV6576
cincUea rum. 6580
cine rum. 6570. 6575
cinquierae frz. 6580
cinquina ifat 6577
cinto altsp. 1888
ciuio a/tsp. 1888
ciocco ital. X 7575
cionco ital. X 7575
circulo sp. ptg. 1909
ciriegio ita/. X 1805
citoyen /rj. A' 7590
ciudad span. 8720 {nicht
8726)
clairet /"rz. A' 1934
clavel cat. span. 1942
(nicZif 1941)
clop eat. 6270
clustrer afrz. X 4556
CO pro I'. 6589
coalla altsp. X 2229
cobrar prov. sp. ptg. 6730
coca cat. prov. 1970 (n^c7lt
1969)
coca sjmn. 1972
cocca ital. X 1972
coccalu lecces. X 1972
cocchiglia i<ri/. (arc/j.)
..Y 1972
cocchio ital. N 1972
coccia, -0 ital. JV 1972
eocco ital. N 1972
coccola tosk. X 1972
cocedura altsp. 1986
cochar, streiche 2013
cocharse span. JN' 1984
coche frz. X 1972
coehon /'r2. X 1972
cocorvar, su streichen
codena span. 2369 f.
coeidura, zu streiclien
cofino span. X 2165
coghina sard. N 1976
cohete span. 3358
coi, -t« frz, 6574
coisier a/'rz. 6572. N 6572
coitar pro», pffjf. JV 1984
eoitier afrz. JV 1984
cojo span. 1957
col frz. cat. X 2015
colazione ital. X 2007
colera sp. pdg. 1850
coLo it. p<</. JV 2015
colonna ital. X 2027
coloqoinelle frz. jV2018"
coloquinta ital. X 2018'
coloquinte frz. X 2018"
coloquintida span. ptg.
N 2018*
colostro it. sp. ptg. 2021.
X 2021
K o r t i n f; , lat.-rom. Worterbach. ( Wortverzeichnisse.)
UM
Niii'litrti); /.iiin riiiiiiiiiisclicii Wiirtvor/.i-irliniiititi.
coltro iliil. \ aS'JS
omi prov. afri. up. }tlii.
it'iim proc. 6580
I'liinbivr (i/rr. (i7;iO
iTHio Hal. »!f)8ii
ennioii firov. (JiV.IO
(■«iiionti .«lire/. (U»90
rnnuT sp. ;>((/. 6IMS
itMiiidft .i;iaii. 2<ilO
«•«unnitf n/rr. 0680
cKiniiivnt I'rt. (>6!M»
iMiuiiio n//.«/). tir>!>0
wiuo sp. pl(i. (mS.'.*. (i5!)0
coinpas siHi'n. \ 204S
ounipongo span. 2ii64
■•"iiiproiKicr .vjxiii. 2055
niniproso (ili.-p. 20.^)5
cmnprisi (i/(.</i. 2(155
i-oiiipupstii .<;i(iii. 2051
compiifo span. 2054
«•on /rf. N 2337»
«•onc« i7n7. C(i<. sp. ptq.
K 1!)72
i-iinHcrto span. X 1819
coiitianzik .s^xin. (nichl it.)
2081
confitAr span. 2080
••oufortar »710«. 2087
ronocor his conoodiia sind
anders :u ordntn
conozco span. 11)97
courear pruv. 6732
cunreor afrz. 6732
conrci prov. 6733
I'onroi a/'rz. 6733
constrcilir span. 2124
i-oiiteror sjmn. 2137
contento «'<. s;). pig. 2134
«•onto, sireiche span.
conuvioron allsp. 1997
conuvo a//sj). 1997
convengo sj}an. 2152
convcnto i(. sj). ptg. 1937
(innvinc span. 2152
copino s/<ni(. i\' 2165
cojipola ital. N 8788
roraza span. 2182 («jc/it
2181)
corbacho sp. 4596 («tc7j«
4595)
rorcovar span. 2068
corcasta ri/Hi. N 2021
corre a/rz. A' 2354
corredare Hal. 6732
corredo ital. 6733
toireo .s^joH. 6733
correre ital. N 2354
i-orreu cat. 6733
corroi h/V^. 6733
corroycr n/rz. 6732
cortigiano i(. 2386. A" 778
cortves prov. 2\' 2181
corviserio afrz. jV 2181
corvisier afrz. N 2181
corvois afrz. N 2181
coscoja s;)an. 2363
costra ;)(//. N 2021
costume frz. X 4320*
cota prov. s}). ptg. 6591
cotar «p. ptq. 6591
ooto /V.-. 65!! 1. iV 2297
iMtor /ir. 6591
rotorio fr:. 6591
cotisiT fr:. X (i591
rutdvin .</>(Hi. 2227
o.iltimo Hat. 6692
oiiii fr:. X 2015
foubn<r (i/Vr. 6730
ciiu-o y./(/. A' 2316
cotu'liaiit fre. 6262
coiiiiroii itaupli. N 949
o<)U|K<roso /Vf. jV 2167
coiirir fr:. X 2354
eolirrier frz. X 2354
cmirtisnii frz. X 778
roiitro /IT, .V 2323
roz span. N 1498
criiclier frz. 6626
orapaud frz. N 2254
crocer .s/xi 11. 2262
crodeiicia span. 2246
iredeiiciero .■<pan. 224(i
«Tonia, -0 lY. .span. ptg.
X 1867
cremo frz. X 1857
crcua j>((7. A^ 1665
cresma ilal. X 1857
crozco .ipan. 2262
cri frz. 6582
criar j^coti. 6582
j criba span. 2266
criblo frz. X 7286"
crida a/<,sj). 6583
I cridar prov. alt.sp. 6582
: crier frz. 6582
crinado span. 2269
j criiie, zu streichcn S2>an.
crinito span. 2269
croisado frz. 2283
croisor frz. X 1498
cuadrago.simo span. 6518
I <uadrante span. 6520
cuadrar yja»i. 6527
cuadro sjjow. 6529
cualque sjmn. 6538
ciialquiera span. 6538
(uiaii sprtH. 6541
cuaiito sp. 6544. A' 6544
cuatrinea .span. 6557
cubilcte .s/«(«. 2344
cucafia .span. 1971
cuchilla span. 2322
cuebano a/)., i/e»- cuobano
cuelgo span. 2013
cuello span. X 2ol5
cuciiio n/t.'.yj. 6590
cuens afrz. X 203 1
fuerdo .yya»;. 5344
cuerna sy;aw. 2191
cuct cat. 3358
cuezo .span. 6295
cui !<. cwm. friaul. prov.
afrz. 6570
cuitainne afrz. 6579
cujo i^<(/. 6570
cuju sard. 6570
culiestru ((s<«c. X 2021
cum rMHi. n/"rz. 6589
cumeiit afrz. 6590
ouna neapol. piem. 2338
cuiidir .«/HI». r(i(. 4589
(«i<7i/ 4489)
I'Uiiirolo siidital. X 1972
cnnaiUi spafi. 1993
iMi]io span. 1604
cura rtr. 6535 (iii'c/i/
6536)
cunir .span. 5195
I'.urlu {omfc. 6661
ciiyii, -a span. 6570
<laclia lanipied. t/ascngn.
N 4722 '
dacio span, (nichl hlofs
altsp.) 2398
daga ital. sp. pli/. 2382.
X 2382
daginii» /"(■--. 2382
dagiio frz. 2382. N. 2382
daiclia tanf/ticd. ga.scogn,
X 4722 '
dail afrz. 2382
daillicr afrz. 2382
ilaissa lan</ucd. gascogn,
X 4722"
dala .•.7J. ptg. 2385
dalb-8 /d-OD. 2382
dalier afrz. 2382
dallo s/). frz. 2382. 2385
dama t(n/. 2386
daniajana cat. 2386
daiuajuana sp., s. dame-
joaune frz.
damo frz. 2386. A' 2664 f.
danu'-joaniic frz. 2386
(luini-bbMi <(frz. X 2674
dainigclla !(n/. 2386
damigiana ital. 2386
damledicus afrz. X2G1\
daiunar pig. 5626
damnedc(u) afrz. iV2674
damoisol ajrz. X 2666 f.
damoisolfljo afrz. 2386.
A^ 2666 f.
dafiar span. 5626
danvar j)lg. N 2392
dancel(e) afrz. X 2666 f.
dandin frz. 2381
daiidiner frz. 2381
daiigicr «/"«. A" 2665
dansel(o) afrz. X 2666 f.
danto altsp. X 2401
daiiter afrz. X 2676
dauza span. 2392
daiizar 4i;a 2392. X 2392
daiizol(o) (i/r--. A" 26lill f.
dassaro kalabr. JV^2463''.
A' 4722
dassari sicil. N 4722
datil spa7i. 2380
diitile ptg. 2380
datil-8 prov. 2380
datto frz. 2380
dattero ((a/. 2380
dattilo itcd. 2380
decha langued. gascogn.
X 4722
dechado sp. 2561 («tcfet
2562)
I dfcbal-z /jcor. 2561 (»ii(7i(
2562)
di'cliot fr:. A' 24o.s«
di'iduiir fr:. S 240S"
<bM'iil(ir span. 2557
dciMllari' Hal .Y 2417''
dircUrr fr:. N 24 17''
I diMTiru frt. 2513 (mV/i*
2612)
idc'faut frz. A' 3119
di'fior /it. 2607
di'gollar sp. ptg. A' 24 17''
(b'gringdler fr:. N 7297
deidii'i lani/ucd. gascogn.
A' 4722"
deiscondro prov. 2612
{nichl 2611)
dciHsii lani/ued. guscaiin.
A 4722"
doisseiidre yji-or. 2512
doixar ptq. X 24<i3''.
N 4722
dejar k/«iii. .V 2163''.
A' 4722
doloitar sp. pig. 2464
demaaia sp., lies domasia
domcdiar .span. X 2586
demourer frz. N 2480
dcmi /IT. Af 2521. Af 2686«
dcmigajar, zu slrcichen
deinigar, zu streichcn
domoisollo frz. 2386
demon frz. 2383
demoni-8 2)rov. 2383
domonio sp. ptg. 2383
deiiguno ital. X 2579
departeiiiont frz. 2618.
(iiic7(< 2619J
departir frz. 2618 (nicht
2619)
dupartir ;>roi;. 2618 {nichl
2619)
dopens /"jT. 2620 (»itc/t«
2621)
deponse frz. 2620 (nicht
2621)
depousor /rz. 2619 {nicht
2620)
depois de manhS ptg. 6299
deprodar .sj(. pig. 6325
depri'der /Vz. 6325
doprelicnder altsp. 2499
deprcnher allsp., zu strei-
chcn
derate w/iT. 6683
doraza ram. 6609
drrcf^iiar prov. 2629
(lcri«|ucr />£. iV 6971
dcrrear ptg. 2629
derrengar span. 2629
dcrribar .span. iV 2441
derroi afrz. 6733
dosabido span. 2442
desaccoutrcr /"rz. A 2313
desacordar sp. X 2603
desafiar sp. ptg. 2607
desltaratar pror. 6352
descendcnza , deseondor,
dcscendre, deacon te 2512
(nichl 2511)
Nachtrag zum romanisrlien Wortverzcidinisse.
k;;]
descorre afri. A' 2G05»
(lescoui-e afrz. .V 2605*
dcscoutror afrs. S 2313
ilescrever /)<<;. 2b\'i{tncht
2512)
describir sp. 2513 {nicht
2512)
descrivere it. 2513 (nicht
2512)
dcscuidar span. 5580
deseier afrz. .Y 2521
dcscjo ptg. .Y 2521
deseo -span. .Y 2521
desfiar altptg. 2607
desfiuzar spnii. 2425
desfi/.ar prov. 2607
desfoUar sp. 2432 (iiic/if
2431)
dcsitj cat. y 2521
desieir >^Mn. 2613
desligar span. 2613
desmamparar altsp. 5092.
.Y 5092
desmanar ptg. 157
desmigajar «pan. 2965
desmigar span. 2965
desoUar *j). 2432 {nicht
2431)
desparti n/wi. 2618
despartir cat. span. ptg.
2618
despendre afrz. N 2618*
despensa prav. sj>. 2C20 :
(nicht 2621) ,
despensar prov. -ip. ptg.
2619 I
<lespiojar span. A' 2980 j
despoise afrz. 2620 (nicht
2621)
(lespues de nianana span. '
6299 I
desquejar sjiatt. 6587
desquiciar span. 6587
desrenar jiroK. 2629
desrei prov. 6733
desreiar prof. 6732
desroi afrz. 6733
desabido span. 2442
destin, -er />z. A' 2535*
destinar sp. ptg. A' 2535*
destinare itaj. A' 2535*
destino ital. span. ptg.
y 2535'
desver afrz. X 2441
d.-teler frz. A' 673
dettare ital. 2562 (hiWi<
2563)
dettato ital. 2561 («ic/it
2562)
dette frz. 6598
devenir .«pnH. 2545
devorar afrz. A' 2546
devourer afrz. A' 2546
di span. 2647
dia prot. caf. sp. ptg.
y 2566. A' 2668
dichar prov. 2562 (ntcAt
2563)
dieho span. 2558
dichoso sp. 2563 (nicht
2564;
dictado .Np. 2561 (>ii<7i«
2562)
diotarao frz. 2560 (mic/i<
2561)
dictamo cat. span. ptg.
2560 (nic/i< 25611
dictar .«yjun. 2562 («jc/it
2563)
dictat-z prov. 2561 («itcfct
2562)
dieter frz. 2562 («icAt
2563)
diemengc afrz. y 2668
diffalta it. prov. y 3119
dificuldad, za streichen
dificultad span. 2570
digo fpan. 2558
dije sjian. 2558
diligericia «/jn». p*;;.
2582
dimidar span. A' 2586
dintel span. 4821
dipartimento i<a?. 2618
dipartire ital. 2618 (nicftt
2619)
diptam ram. 2560 (nicht
2561)
diptamni-s 7>ro». 2560
(.nicftf 2561)
diradare ital. 6668
dirancare ital. 6641
direnare ita/. 2629
direnato ital. 2629
dis n/V^. 2564
discendere it. 2512 (nicht
2511)
discesa rtai. 2512 (njc/it
2511)
discuter frz. 2605*
disiare ital. A' 2521
disiggiu srt)-d. A' 2521
disio ital. A' 2521
disizu sard, (logud.)
y 2521
disleir sp., zu streichen
dispartire ital. 2618(»iic/i<
2619)
dispartir span, ptg., zu
streichen
dispeosa ital. 2620 [nicht
2621)
dispensar, -are, -er 2619
(nicht 2620)
disperser frz. A' 2621*
dispesa ital. 2620 (nicht
2621)
dispicciare it. 2622 (nicht
2618)
disposer frz. 6263
dit afrz. 2564
ditado .-ipan. ptg. 2561
(»iic7i« 2562)
ditar p)>'ov. sp. ptg. 2562
(nicht 2563)
ditie a/'rj. 2561 (nicht
2562)
ditier a/"«. 2562 (nicht
2563)
dittamo ifa?. 2560 (nicht
2561)
divan /rz. A' 2642
docciare ital. A' 2715
docientos span. 2712
domache «/"r^. .V 2388
domar sp. ptg. 2676
doinine ital. A' 2674
domine deus afrz. A' 2674
domiiieddio ital. A' 2674
domino ital. frz. A' 2673
Domleschg rtr. X 2663
domnejar pror. AT 2671
donm iard. A' 2678
dongier afrz. y 2665
donno ital. A' 2673
donnoiier afrz. y 2671
donzella i7a/. pror. ptg.
2386
dotta i<aZ. 6591
douche frz. A' 2715
doucher frz. y 2715
doy span. 2647
due pra». /"r^. A' 2710
ducha sjtan. A' 2715
duendo span. A' 887
dueno span. A' 2673
dumiesti rtr. A' 2663
dumne r«»H. A' 2674
dunche ital. A' 2680
dunque ital. A' 2680
dnppe frz. A' 2732
durete frz. y 2735
dux .spa». 2738
dzinievr rtr. IV 4498
eau frz. iV 678
eau-de-ne frz. A' 678*
ecarteler /■r2. A' 3006
echafaud frz. 1725
echarper frz. A' 7521
echarpiller frz. A' 7521
echeveau /Vj. A' 7211
echope frz. A" 7540
echouage frz. y 2902
echouer frz. y 2902
eeosscr frz. y 2933
t^couane /"j". A' 7278
licouenue frz. A' 7278
ecoufle frz. A' 7286*
ecourgee frz. A' 2922
s' «Verier frz. 6582
ecurie /"rz. A' 7320
effarer frz. A' 2781
effraie frz. 6336
effrayer H/Vr. y 2781 f.
effroi /■«. A' 2781
I'glise frz. A' 2775
eir lad. y 3950
eira lad. A' 3950
eiro ptg. A' 2852*
eiroz pt^. A' 2852*
eito ptg. y 121. A' 4066-
eiva ptg. A' 4603
el afrz. A' 390
elce ital. A' 4072
\ elebor njjrov. y 2804*
] elegir prov. span. 4532
I elite frz. y 2795
i ella ■■ipan. 4078
ello! ital. (dial.) A' 2817"
ello, -OS .«pnw. 4078
elo pt^. A' 553
eloge frz. A' 2805*
elogio ital. A' 2805*
emondar span. 2810
emiendo .tpdw. 2810
enipeciment<j altr^p. 4116
umpedrar sp. pig. A' 4 128*
cinpenar span. A' 4131*
erapculiar pig. A' 4131*
emperadora span. 4121
empoigner />z. A' 4145'
empola ptg. A' 533*
emprains afrz. 6328
empruu afrz. 6393
en- «pnn. 2863
enadir alts2>. A' 4153
encentar span. 4331
endna «paw. 6560
cncinta span. 4173
enconia «p., lies enconia
encore frz. A' 178
encorvar span. 2361
cnditier afrz. 2562
cnemigo sjian. 4300
cnfadar spaH. Af 3169
enfado span, y 3169
enforcar sp. 3523. 4275
engeno altsj). 4282
engerir .yian. y 4335
engrasar sjtan. 4193
enguera «Zts/j. 2830
enguerar si)an. A' 8515
enhorcar span. 4275
enjalma span. A' 7034
enjaular sp. 1760. 4278
enjeco alt.fp. 802
enjundia spo». 956
ennadir .span. AT 4153
enquitume afrz. A' 4320*
enronquecer sp. A' 4322
enruquec«r sp., zu strei-
chen
ens- span. 2863
ensayo spa»i. 2868
ensevelir frz. A" 4333*
ensillar .span. A' 7355
entender span. ptg. 4370
(nicht 4376)
entieier a/>s. A' 8209
entonees sp. 4410 (nicht
4409)
entregue pt*/. 4364 f.
enverdecer sj). ptg. 4423
(nicht 4422)
envezar pro». AT 4424
envove frz. A' 559
enxedrez ptg. 800. A' 80()
enxeitar galiz. A' 824
I epagneul frz. y 3961*
I epais nfrz. y 7687
' epart frz. N 7646"
' eperlano span. A' 7673
' epervier nfrz. A' 7647
epiniere frz. A' 7679
epit /'/•r. y 7688
epitiioa -sp., ?jcs epitima
eplucher frz. -Y 2988
epouiller frz. A 2930
164
(•|)oulle frt. N 7603
.•jxmllin fre. M 7693
or iillltt;!. «701 f.
.T /<ri>i\ .V 3!»r>(»
t>r;i />r(>r. A 3!tr><)
(•r« cat. s;>ii«. 716
orranln, fii utrrichrti
.rxiiitor /r.-. 'H\2i)
on-s .«/«iM. 7!M1
pff^itor nf'r:. M 72(>
iTvoni >7)iiM. 3!i;n
c» »7X1 N. 7941
Wi- .«/xiM. J8G3
iMoailnf.iiit (i/'rr. 17135
osiMtiiln hi.i cscidio .<i»iW
iinrfrrs zu orilnoi
oscarBot /Vj. 1643. UllU
oscantlnlu sp. jitti. 720S
osiiinilaln, rii streichen
psraraiH>lar(8o) »;). ptg.
2897. 7197
cscarclia ,</). /iti). 2754
csoarda ,s;«im. 16(!0
csoarpa prot: 1082. 2897.
7521
esoarpar ,sy. ;i(.(/. 2897
e.<carzar upaii. 2901
escatiinar .vp. ;jf(7. 3060
o.soochar s])., :u ulreiclien
vsco&na *•/). .V 7278
c.<cofle nltfr:. attKpaii.
y 7286«
escoger span. 4532
esoolher j>(.r/. 4532
oseolo ital.' i\' 278
e.seourgoe frs. .V 2922
escourgcoii /Vr. N 2922
cscousse /V--. ,V 2932
es-cracar prov. 6626
cseritorio .y). pig. 7305
e.scuaiira .spnu. 3005
escuchar span. 928
escuorie afrz. iV 7320
csferar proy. iV 2781
esfraer n/r.-. .Y 2781
csfredar prov. M 2781
csfreder afrz. i\' 2781
esfrcer afrz. y 2781
esfrei(ar) proK. A' 2781
esfroi (i/"rr. iV 2781
eslite afrz. A' 2795
esmeracde altsp. 7566
esmoracle, 2« streichen
esoco /'rz. A' 2852'
espada eat. span. ptg.
A 7649
espagnol frz. N 3961*
espagnoletto frz. A' 3961*
espalancar span. 2992.
6197
espardenya cat. A^7646''
esparrago, lies csparrajjo
esparteiia spa». A' 7646''
cspartenha ptg. A 7640''
e.spartero span. A' 7046''
c5])artilho sudfrz. A 7046''
espartino sudfrz. A 7646''
esparto sp. ptg. N 7646*' ''
especia span. N 7655
cspecie span. N 7655
Narlitm^ i\im rumanini-hiMi Wnrlvorwii'linism'.
ptg.
•«wpcit afn. 7667
08|H<ju(>lo.H .«pan. r)7Ui
ospia /)roi'. .</>. 76(i(>
oupillo ;>>(/. 7('i66
I'upiar sp. /if;/. 76titi
('.•ipii');liTi«</V.'. 2S59. 7664
I'SpiiT (!/>.'. 7666
oMpi^nr iKir/i papiKii •"
.s(r//<-.i
oapiii .s'/inn. 6277
(>splondidi</.(a) .«/J
A" 709 1"'
cKpli'iididd .v/iflii.
A 7691'
csplondor span.
A 7691''
e.-ipoi.>i afrz. A 7687
I'spoisso afrz. A 7687
os]mi88ipr (i/rr. A 7687
ospojo altsp. 2531
cspulin frz. N 7692
C8|)uriar, zu .<itreichen
ospurriar .s^xim. 7711
cspurrir .s;>(i»i. 6279
e.^iueixar cat. 6587
csqucrro sp. 3078 (nicht
3077)
es(iiioy cat. 6587
csiiuifo sp. 716(1. 7532
csqiiiiiaiu-ia .vp. N 4595"
cs()uinancio («/"rz. AT 4595"
cs((uincncia .span. ptg.
N 4595'
csciiiinsar, streiche span.
esciuinzar sp. JV 6757
csraichier afrz. N 2781
osraigar prov. N 2781
osrcincr afrz. 2629
es.so! ital. N 2817'
eatable .«prro. 7726
ostaoado frz. N 7737
ostado sp. ptg. llbb
estafeta s/)a>i. 7749
ostalbiar prov. {nicht sj).)
2853
cstallar si)an. 7549
estambrar ."ipan. j)tg.
N 7741"
estainbro .ipaii. ptt/.
N 7741»
cstame ptg. N 7741'
cstantigna sp. N Tlil
estate, zu streichen
csto sp. ptg. 2771. 5773
estemar altsp. 2851. 3060
estcre frz. N 7792
esterro frz. N 7792
estinguir, ,<2)an. ptg., zu
streichen
*estonple afrz. N 7779
cstovar sjian. N 3065
estovoir afrz. N 7790.
iY 7841*
estoy .ywH. 7782
estra frz. sj). ptg., zu
streichen
estrada prov. sp. ptg.
N 1498
estrade, streiche sp. ptg.
estrado sp. ptg. 7804
OKtraii frz. N 7HiMI
«strand frz. N 78(M)
OHtrnpa/.ar span. 7802
ostrwiT allsji. :1040
<'8tr.e afrz. A' 1 198
oatricar .ijian. .\ 3062
I'strijfar sp., zu streichen
I'Htriiio afrz. N 7807
«stropear sp. pig. 7826
ostroa afr:. N 3004
(•Btrusauninant aUfranz.
N 3064
I'slrosaiir (i/'r;. A*^ 3(Mi4
08triici-8 prm). N 7832
fstriijar sp. 3038 (nie/i<
3037)
cKtuba prov. N 30(i5
.'•tagiio /•)■--. A' 7757
I'taiiii frz. JV 7741*
rtoiif frz N 7842
.'•tiago frz. JV 281"
otnctto frz. X 8093
.■■toilo /■)•.-. N 7758
otoupor /')•«. A' 3021
otroin frz. N 7798*
otropor frz. N 3020
otuvo frz. N 3065
I'tiiver /'j-r. N 3065
evad rt/t.sp. 2818
evades att.ip. 2818
evay (i/<«/). 2818
eveiller frz. N 2937
exarcba .span, ptg., zu
streichen
exigence frz. N 1455
exito span. 2955
oxpender span. ptg. 2982
{nicht 2983)
extender .spa», ptg. 3028
oxtinguir cat. ,sp. plq.
3019. 7775
extra /k. .sp. ptg. 3041
lade /it. JV 3169
faisnier afrz. N 3155
faissa prov. K 3241
faisse frz. N 3241
fai.sselle frz. N 3241
faix />-2. 3157 f.
faja span. N 3153
fajar span. 4244
fajo span. JV 3157
falagar «pan. 3303
falecer .sp. ptg. 3117
falir altsp. 3117
fallecor .span. 3117
falta ital. cat. span. ptg.
N 3119
faltar sp. ptg. 3119
falto ital. N 3119
faltu .sard. JV 3119
fame span. 3130
fanfa alUp. 3135
fanfreluihe frz. N 6261
fantasma span. 6107
fantauma pro». iV 6107
fantome frz. N 6107
fardaje span. N 3143
farfuUar S2)an. 8114
fargua sp., zm streichen
farsir prow. AT 3142
faacollo Hal. 3157
faacinar ,sp. pig. 3135
fastio 1.7). /i((/. A' 3161
faBtror afrz. A' 3149*
fatraa f'rant. N 3149'"
N 3151
faiisaur /)t. JV 1498
fanto frz. JV 3119
fanvol afrz. jV 1502
faxo span. 3157
f.' (i/V.-. JV 2253
fed "/;•-. N 2253
frgad.i Hal. ,V ;1223
feiai'llo npriir. JV 324 1
feixi' /.((/. 3157
folbm altsp. 3253
feluM altsp. 3253
folonia a/f.f/). 3253
ferrre a/r.-. A^^ 1498
festro afrz. JV 3286
foatrir afrz. JV 3286
fotge-8 /jrou. jV 3223
fouillio a/V.'. .V 3368
ficar prov. altspan. ptg.
3234 (nicht 3233)
ficraro «<a/. 3234 (nicht
3233)
licfllo /rr. JV 3241
licher /V;. 3234 [nichl
. 3233)
ficbiar r<r. 3234 (nicht
3233)
fiehicr a/'rz. 3234 (nicht
3233)
fiebro xp., s. biebro 3178
fiel span, jirov. 3228
flens a/'rr. JV 3265
fiera .ipan., s. fiero 3209 '
fiesta .s7)an. 3212
figo, streiche altsp. 3248
fljo altsp. 3248
filer frz. N 3254
filet frz. 3254
filho pt(/. JV 3369*
fim pf(/. 4254
fin .spa«. 4254
fincar alt.sp. ptg. 3234
(nicht 3233)
fioco ital. 6695
flahuster a/rr. N 3318
flamber /"rz. 3308 (nicht
3309)
flamula «pan. 3308 f.
JV 3308
flandinejar prou. JVSSll
llandrinejar^jror. JV3311
flaner frz. JV 3311
flecha innv. sp.ptg. 3331
(«ic^tf 33301
flocbe frz. 3331. 7081
(nicht 3330)
flesc a/Vs. 3331
flcscbc afrz. 3331
flcstre a/)". .V 3286
flet norm. JV 3323"
flete span, (nicht 2>tg.)
3442
fletrir frz. N 3286
fleuve frz. N 3350
Nachtrag zuin romanischen AVortverzeichnisse.
floresta sp. pig. N 3387
flot frz. X 334!»
flotar sj)an. 3454
fluter fr:. X 3318
foce ital. N 3171
fofo sp. ply. X 1398
foghc sard. X 3171
foguete ptg. {nicht sp.)
3358
foie frz. X 3223
foja ital. 3527
folare ital. X 3293'
folata di vento tosc.
X 3293"
folgar span. 300. 3374
folia span. 3496
fonte ital. X 887
forano .ipan. 3383
forceis afrz. X 613
forest prov. X 3387
foresta it. prov. X 3387
foret fr-. X 3387
formaggio it. 3398 (wic/i*
3397)
formaje sp. 3398 {nicht
3397)
formatge-s ?>ro». 3398
(«ic7i« 3397)
formcnt afrz. X 3482
fornir sp. pty. 3483
fomire, streiche sp. ptg.
founno Jiproi'. 3396. 3398
fracasar span. 3429
fracaso span. 3429
fracassar, streiche span.
fradernidad span., zu
streichen
fradernidade 2'tg; zu
streichen
fragua sj)an. 3081
frana it. X 3426. A'^8821
fraternidad span. 3437
fraternidade ptg. 3437
frazada span. 34G4
freccia ital. 3331 (»!ic/i(
3330)
freddo ital. X 3459
frejol, lies frejol
frelore a/^rz. X 3395
freluquet /Vr. 6261
fresaie frz. 6336
frete s^j. 2>tg. 3442
frisa s/)aM. 3464
frisol(es) span. X 6110
froid frz. X 3459
froler /VaHZ. X 3293*.
iS^ 3455
froment frz. X 3482
frotar .«jjnw. 3455
frument afrz. X 3482
faeiro ptg. X 3505*
fni span. 2818. 7941
fnire a/"r2. X 3490
fnndo a?<sj). 175
fanin frz. X 3517
fur nfrz. X 3412
furon span. 3531
fnrone, streiche span.
fasain frz. X 3535
erablo /"rz. X 3546
gagnon /rr. .^ 1572
gai jiic. X 3557
gdi frz. X 3557
gall- , -za francoprov.
X 3633
galcis a/"rr. JV 3633
galer a/rz. X 3633
galgulo s;)an. A' 3568
galocha span. X 1514
galoche frz. X 1514
galosoia ital. X 1514
ganir ^)?r/. X 1572
ganir .sp(i«. jV 1572
gannire ital. X 1572
gart pic. X 3608
gato span. X 1740
gatta iomft. X 1571
gatto iJaZ. A' 1740
gauge afrz. X 3577.
JV 8847
geai frz. X 3557
Gemclos sjian. 3639
gemido sp. p«</. 3641
gercer /Vs. 2552
gencive frz. X 3674
geneivre afrz. X 4498
Geneve frz. X 4686
genoivre n/'i-z. X 4498
genunohiu ruin. JV 313
ger alban. X 3692
gera tessin. X 3692
gesir frz. X 1452
gettare i<aZ. .V 2790
getto ital. X 2790
gcuse afrz. X 3720
ghiacci perpetui ital.
X 3677«
ghiro ital. X 3692
Giles frz. 6593
gire ifa?. .V 2422
gizar rtr. X 131
glacier frz. X 3677°
glais afrz. X 1935
glaive /"rz. .V 3681
gler hergam. X 3692
glorieta span. 3700 («ic/i<
3701)
glosa ital. prov. X 3701
glose frz. X 3701
gloiiz afrz. X 3704
gluz afrz. X 3704
goccia ifa?. .V 3817
gogia lucches. X 3665*
golfe frz. X 2022
golfo ital. sp.ptg. 3633.
A" 2022
golpe sp. 2)tg. 1114
goma ptg. X 3642
gomar ptg. X 3642
gomberato n?<if. A" 2063
gomeua ital. X 127. i
.V 2031"
gomia sp. ptg. 127. 3805
(nicht 380)
gomona it. (neap.) X 127.
A' 2031"
gondola sp. ptg. 2079
gorgear span. 3810
gosier frz. .V3665*. A'3720,
gonffire frz. X 2022
gourgoul nprov. X 2349
gourgueillon afrz. .V2349
gOHSse frz. .V 3576
gousset frz. X 3576
gozar span. 3625
gozo span. 3621
grabar .?2)an. 3760 [nicht
3766)
gracimolarc i/a/. 6602
gracimolo ital. 6602
graoioso span. 3754
graf .span. 3605
graisset frz. 6649
graja, -o .vp. 2190. 3730
grampa ,sjja»i. ptg. 2234.
3605
granadillo, -a sp. (nicht
ital.) 3740
granolha prov. 6649
granza «pajj. 8630
grapa S2)an. 3605
graspo i<a?. 6678
graver frz. X 3725
graxo jJtg. 2237
grenouille «/"rz. 6649
gresset prov. 6649
grida ital. attsp. 6582
gridar «^ti^i. 6582
gridare ital. 6582
grido ital. altsp. 6582
gringole /■)". .V 7297
gringoli- frz. X 7297
gritar sp. ptg. 6582
grito .?p. ptg. 6582
gronho ptg. X 5611
grulla s^dH. 3790
grupa .s7<a«. 4587
Guadiz sjio)!. 4062
gualardonar s/)a«. 8885
guapeza sp. ptg. 8576
guapo ital. {neap, mail.)
span. 8576
guappo ital. {neap, mail.)
8576
guar span. 8550. 8843.
.V 8550
guazil ptg. 487
guecia, -ar venez. .V 125
gue frz. 8549
giienille /"cz. A' 7937'
guercho altsp. 2740
guerrilla span. 8883
gueuse a/Vs. A' 3720
guija span. 2785. 7462
guijarro sp. 2785. 7462
gnillerie frz. 6593
gumina i<aZ. A' .127.
X 2031"
gurdo s/)an. 3809
gusa rum. X 3665*
guscio ital. X 3576
gusto, streiche ptg. u. 38
Iiacia span. 3086
halagar s^^an. 3303
halago span. 3303
halaigre a/'rr. A' 336
balbran, streiche span.
haliegre afrz. X 336
1(55
j haraldo spayi. 3884
barceler nfrz. X 3957
liaricot frz. N 397
barija span, (nicht ital.)
3149
liartailo span. X 7179
haiisscr frz. 482
baut frz. 483
bautain /"rr. 472
liautbois frz. 484
liaz span. 3157
hebdomada span. 3914.
7387
bebilla span. 3222
hecbicero .«span. 3095
beno span. 3191
beraldo span. 3884
bermano span. 3436
I lierreria sp., lies berreria
herroro span. 3080. 3201
(nicht 3082)
berse frz. X 3957
hOtro frz. 3941 («ic7i<
3940)
beurter frz. X 8522 (,'/ort
ist die erste Zeile za
streichen)
bi altsp. 3951. 4066
bideux nfrz. X 3362
biebre span. 3178
liielo sjjan. 3677
biesto span. 3279
bija, -0 span. 4241
hijastro span. 3239
hincar altsj). 3234 (ni'c/it
3233)
bincbar sp. 2085. 2850.
4258
biniestra -ipan. 3188
bisde a/rz. iS' 3362
bisdeus afrz. X 3362
bita span. 3224
hocico span. X 637
bogar sjjon. 3355
bogaza span. 3354 (nicAt
335)
bojuela span. X 3369'
bolgar spian. 300
bollar s^>an. X 3496
homenaje span. jY 3979
bomieida span. 5708
bommage frz. X 3979
hondo s/jan. 175
bongo span, {nicht ital.)
3514
honniga span. 3399
bormigar span. X 3401
bormiguear syj. X 3401
homo span. 3530
hospedaje span. 4010 f.
hospederia, lies bospederia
bostaje span. 4011
hosteria, lies bosteria
bostigar sp. 3542 (nicht
3543)
boto a^fsp. 291
boz sp. X 637. X 1498
bucia a;<sp. 3232 (nicht
3231)
buella span. A'^ 3496
Imollu «pun. .V :UtMi
liiiKVi. itp. 2299. .Y 6*K>8
liiiir .«/HIM. 349«) ^NiWi<
Imiiioliiil .i;)<iii. 4U4(i
lliiiiioilu .«/I., Iif:i hiimiHli)
hiiiiior» s/i., /■>.< liiiiiicr»
liiiiiiililant» .«;i(iH. 'lof)!
ImtoorO /niHCo/irdi'.
.V -JOltl
i Hr. t>570
I iillsp. alliitii. MMH\
iar rum. X 3!t5ll
iiini rum. .V 3yr>t)
io-lii> /<*</. 6i!(-l
iclm/. />^/. 67!tl
iiioiiio afrz. .Y 4tHi!l*
iori i((i/. rum. A' 3K37
icrii^tt ri<Hi. S 770*
iglcsin .s/irtii. A 2775
if^iioMiinia .«/<. /</(/. ;l!K)!l
ijadn .</)(i»i. ■Ul7;f
ijar .</)(iii. 11)73
illu. )>l>j. S 5720
iniagi> j^rr. .|088 (nic/i<
408in
inia^vni ptf/. 4088 i.Mic/i<
4(VSil)
im;ifreii sp. 4088 («ic/i/
408'.l)
imafjiiu" itaL 4088
iiiilioporii ri(m. 6267
inalta rum. 482
incet rum. 6574
incota mm. G573
iiiehi rum. 583 («ic/if 584)
iiifamia sp. piy. 3909
iiifurcion span. 3506
ing^enio ,y/an. 4282
inmoble sp. {ohne Accent)
4105
iiinanzi Hal. iV 613
iniieca rum. N 2817
inscrever jjfjf. 4330
inscribir .ipan. 4330
insepolto ital. lY 4333*
insepulto .s/>aH. A' 4333*
iiitciu rum. 6376
intelepti rum. N 4367
iiitrare ital. N 4403"
ir rJr. j>rov. span. ptg.
2818
iroz iitg. N 2852'
Isere /'r.-. 2\' 4686
isgurzoue .sacrf. iV^ 2349
ispau aard. N 7646*
istrice ital. G277
itagne /k. A 7757
itel frz. JV 8268
itou frz. N 8268
ivi ital N 4066
izijuierdo .sp. 3078. 7489
(nicht 3077)
jaga span. N 6193
jamuscar span. 3310
jaral span., s. xaral
jart a/'r.?. i\' 3608
jaque span. 5155
N'ai'litruK <>>■>> ruiiiniiiKi'licii Wortvor/.KicliniBHO.
jntii, -« «p. «210. 7229 |
jaiino I'r;. 23S(i
ji>jn sicil. 2787 ; .«/>. S(t4
lot /"rr. .Y 2790
jotor /rf. 62.S0. A' 2790
idi «i/i-f A' 3625
Jorjfo «/«I». 7625 [
jonial .ipun. pig. 2040
(>iiWi< 2646)
ju1m> />.'. A' 4474*
jiibuii stpiin. 382
jiip) />.-. A' 4478; altup.
4478
jiiji' <i//^/(. 4478
jiincir iiltsp., isl in 4496
einmlHijen
jiiiico span. 4495
jiiiiio span. 4499
jimUr v/). ptij. 839. 4496
junto .'i/Hiii. ptij. 4342
Icabulo ,<«(•(/. iY 1640
kabuilc sard. N 1636
kabiuhi sard. .V 1636.
.Y 1()40
kadriia enijnd. S 1736
kadrca sard. \ 1736
kadrej^a mail. \ 1736
k'adrega enyad. S 1736
kadin enyad. \ 1738
kiiighi francoprov. i\'6572
kiiizi franciijiroc. .Y6572
kakkalo taretit. X 1450.
.V 1450*
kakkaro tarenl. K 1450.
.V 1450*
karega vene:. K 1736
kariga bologn. K 1736
ke rtr. 6570
kerasa sard. A' 1805
kuliestru astur. A' 2021
la I'ta/. rum. rtr. prov.
frz. cat. sp. ptg. 4077 f.
{nicht 4076)
labarca mozarah. N 10
lacha langucd. gascogn.
\ 4722
lacoun nprov. K 5524"
ladar obwald. A' 4628*
ladrada s/juh. .V 4697
lagoa ptg. X 4622
lagotear sjian. 300
lagot-z prov. 300
lai /Vz. .V 4634
laicha langued. gascogn.
N 4722
lais frz. N 4634
laissa langued. gascogn.
N 4722
\ai\TO francojirov. A'4783
lampara «pon. 4652
lanvar ptg. 4660
lance s/j. ptg. 4660
landier /"«.A' 504. A' 514
lanza sp. ptg. 4658
lapa span. 4674
lapo s;.)ow. 4677
lasitud span. 4690
lasta sp. ptg., zu streichen
InHt.. .v;). piq. S 4747 |
lat«.> pig. 918 I
Intori .s'p'iiti. 91S
luiid .«/«III. 4S6
laun<l spun. 1712
laut /11(11'. 486
laiita I'liHi. 486
luutura rum. X 4718*.
.V 4H94
lavadiira prur. span. pit/. \
a\ 4718*. A' 4894
lavar pror. cat. sp. pli/.
2928
lavatura Hal. N 4718".
A' 4894
laviiro frz. A' 4718*.
;V 4894
lo .«/»«11. 4078
loa .«<ii</. A' 3691
leclia lanqued. i/ascoiin.
X 4722
loicba lani/ued. (pLscogn.
X 4722
logoiidu .«/). pig. 4740
li'gciulo frz, 4740
loira span. X 3687
leissa lam/ued. gascogn.
X 4722
leiva ptg. X 3691
loiito sp. ptg. X 4756
lonza i7<i/. X 4841
leiizo Hal. X 4841
Icrdo sp. pig. X 4940
Icsma 2)lg. X 4815
lesna .</j«ii. 370
lent afrz. 486
lotaro ital. {lucches.)
jY 4628"
levadiyo jitg. X 4765''
Icvadizo span. X 4765''
lovanto ital. 5773. 6262
levier frz. X 4765"
loviore frz. X 4765»
levis frz. X 4765''
ley span. X 4779
li span. 4078
liar span. 4807
liboro nprov. X 2804"
liena ital. X 4625*
liende sp., zu streichen
liendre span. 4751
liento .span. X 4756
lionza span. X 4841
lieiizo span. X 4841
ligu.sta ital. X 4873
ligiista tessin. X 4873
limboro nprov^ X 2804*
linion sp. pig. 1922
lintel span. 4821
lioba /rancoproK. JV4843"
lire berry. X 3692
lisonjear span. 1237
listrar, streiehe ,s/jon.
liiido ito?. 486
liiito ital. 486
llamada, zu streichen
I'amarada sj). X 3308
Uamar sp., streiehe 3308
llamear span. X 3308
llano s]}an. 6205
lli'Kar .v/iiiii. 249
liiar .«/«III. 4708
loliri'i-ar s/i. X 4912"
liibrt'gar pig. X 1912"
liil)ri'go .«/«III. pli/. I9i;i.
A' 4912"
lobiigar pig. .V 4912*
lubrigo .«p. pt<i. X 4912*
loccii Hal. 486. A' 485
loiM .«/«III. 485. A' 485
loiMira .«pail. 186
lodrin ohrril. X 4948
logoro i(<i/. A' 4895
loir fr;. X 3692
loiria pro». X 494H
lonibrigar ptg. X 4912*
loiitra Hal. plq. A' ID is
lord afrz. X 49 In
lotdo i7ii/. X 49 HI
lort afrz. X 4910
lort-z prov. X 4940
losna sp. ptg. 458
louco pty. 485. ..V 485
lourd frz. X 4940
loiitre frz. X 4948
lubrioan span. (/alic.
X 4912"
lubrigar ptg, X 4912*
ludria oberit. X 4948
luiria prov. X 4948
luogo .span. 4869
luengo .«/«(«. 4890
lugai- span. pig. 4872
luiton frz. X 5631
liitniore /r;. X 8299
liipia .«/Mil. 4933
liista li/on. X 4873
luth n'frz. 486
lutin /Vr. A' 5631
lutria span. X 4948
luva span. 4876. 8.S60
lyoba francop rov. X 48 13"
iiiaclio sp. X 824
raadrasta s/ian. 8781
madiiro sji. ptg. 5175
maggiorana ital. 493
raiiglicran rwHi. 493
maint frz. X 5081
raaiorana ptg. 493
maize /iviHcoproi). iV5178
inajorana ita/. jjroo. s/;.
493
mallo ital. X 5024
malvado span. 5014
malvaistii; «/"r^. lY 1666
raalvar span. 5014
nialvazo altsp. 5014
malveillant /V2. iV 8807
man rtr. N 5094
mafiana sj). 2475. 6299
mandola venez. .V 535
mancar .«pdii. A' 5060
manejar sp. pf^. N 5060
manero span. 5090
mangerona span. 493
manteca span. A^ 5172
raanteiga 2>tg- X 5172
mantees pii/. 5100
niantelos span. 5100
NachtraK ziim romanischpn W'ortverzcichnisse.
167
manza cdtit. 492
marana span. 5138
maranar span. 5138
marasca itat. 494
marca sj). ptg. .V 5127
marcha sp. ptg., sireiche
5127
marisma span. 5122
marjolaine frz. 493
marner /Vr. .V 5113*
marone afrs. 493
marra span. 5133
marrana span. 5138
marron span. 5135
martin pescador sp. 5140
masa «pan. 5152
mascarra ptg. 5151
mascarrar ptg. 5151
masclo a/tsj^. 5149
maslo altsj). 5149
mastin sp. 5074. .V 5()74
mastino ital. N 5074
mastianto sp. 5235 {nicht
5229)
mastranzo span. 5235
mat frz. X 4975
matador q). ptg. 5708
matin /rs. .V 5074
maiife afrz. X 2253
maun rtr. X 5094
mauvais frz. X 5014
mayor spa». 4992
mayota sjmm. 4995
mazette frz. X 5178
mazzetta if a?. .V 5178
me sjian. 2783
mecha span. 5523
meda lomb. X 522
mege n/Vi. .V 5196
mejorana spaii. 493
meleze frz. X 4686
meliana prov. X 5261
melze frz. {dial.) .V4686
membrado altsp. 5224
membrat prov. 5224
menar o7fsp. 5309
men^onge nfrz. .V 5238
menna neajiol. X 5312'
menno ital. X 5312*
mensonge frz. X 5238
mentsunge afrz. .V 5238
merenda, streiche span.
merendar span. 5253
meridienne nfrz. X 5261
meriiene afrz. X 5261
mermelada sp. (nicht -e)
5213
merveille frz. X 5384
mesquino span. 5267
mezquino spaji. 5267
mi span. 2783. 5277
micalete sjian. X 5280
micatele sp., za streicheyt
migar sp. pf//. 5279
miloca cat. .V 5295
mina ital. prov. sp. ptg.
X 5309
minarprr. sp.ptg. A'5309
minare ital. X 5309
mine frz. X 5309
miner />^. .V 5309 |
niingoa, -ar, .streiche sp.
mio span. 5277
mirador cat. span. ptg.
5329 f. {
aiisa span. 5341 {nicht
5340)
mitoven frz. X 7590
moai?)/';-^. (<-/in/.).Vlll4
mocbin span. X 5514
mocbuclo span. 5514
moco span. 5444
niiruf a/Vz. .V 5366
moine frz. X 5384
moins frz. X 5312
moise frz. X 5229
mojar spa»;. 7878
mola span, im Wb. 5369,
lies muela
molheransa pr(yv. X 1455
mollera span. 5379
nioUet nfrz. X 5379
mon frz. X 5472
mona spon. A' 5983
monasterio span. 1937
; moneste afrz. X 212
nionstier afrz. X 5384
I montana sp., zu streichm
montana sp. X 5396
montar a eaballo spaji.
1446
monte de gelo ptg.
X 3677"
monte de hielo sjyan.
X 3677*
moDteiro ptg. (nicht .sp.)
5398
monumiento sjian. 5403
morisco s}}. ptg. X 5427
mormurar span. 5488
moro span. 5147
morro span. X 5519
mortecina spaw. 5424
morueco span. 1128
mosaique frz (nicht ma-)
5508
mosquete span. 5497
mot />^. cat. iV 5518
motchin sp., zu strcichen
, motinar sp., ^m streichen
motto lYaZ. .V 5518
motrz prov. 5518
mou(?)/"rr. (rfia/.).Vlll4
moule frz. X 5349
I moun rtr. X 5094
monsticr «/'rz. .V 5384
muchacho span. 1656
mucho span. X 5466
muela span. X 5369
muerto syjoji. ,V 5417
muger sji. 2664. 5459
mugil span., lies miigil
mujer sp. 2664. 5459
mule frz. X 5454
mulet frz. X 5454
muleta s2>. ptg. 5460
multa sp. ptg. 5464
mundo .'ij'an. N 5477
munir sp. cat. (nicht ptg.)
5386. 5458
musaranha ptg. X 5496
musgo span. 5504
mustio span. 5441
muy span. X 5466
my'rtil frz. X 5491
mvrtillo /V^. (nicht mvr-
'tile) iV 5491
nadi altsp. 5591
nadie span. 5591
nafa span, {nicht naffa
Oder nafel 5529
naguela (nic/t< -o) altsp.
4978
iiake iiallon. X 5524*
nalga spa«. 5552
*nambril afrz. X 8478
Dana it. prov. cat. altsp.
5534
narigudo, -a s^jan p<^.
5549
narunchel friaul. 6650
Jfavarra spa». 5560
nazerfaiipft. !oaM..y5554»
'neoppa neap. X 8788
necedad .span. JV 5599
necromancia span. ptg.
X 5588
neoe savoy. X 5554*
negroniancia span. 5588
nema spati. 5590 (nicht
5591)
nembrar altsp. 5224
*nerabril afrz. X 8478
neze Igon. X 5554*
nicho sp. ptg. 5349 (nic/it
3549)
niebla spaw. 5570
ninez sjjan. 4242
nino span. 4241
nispero sjian. 5268
nitido, ?ies nitido
nobile afrz. X 5625
noces frz. X 5654
nocivo i<. sp. ptg. 5628
(«!c//« 5627)
nogal span. 5661 f.
nois gauge afrz. iV^3577
nomene lYa/. JN'' 1636
nos .^pan. 2783
nosotros span. 2783
nossas /jroc. X 5654
notre /Vi. jN' 5644
nozze ital. X 5654
nuez span. 5687
nuiton /V^. iV 5631
nurabrar prov. (nicht sp.)
.5674
nuora ital. X 5678
nutria span. X 4948
nutriz sp. ptg. 5686
occiseur frz. 5708
occisor span. (nicftJ frz.)
5708
ochidere altsard. X 18
ocio sp. pfi7. 5801
odineoara rum. X 8485
oeste sp. ptg. 6262
oeuf /■«. JV 5808
ognomo agen. X 388
ojada sp., zu streichen
ojeada span. 5717
oltcr rtr. 475
omaggio ital. X 3979
ombrage frz. X 8479*
ombraggio it. X 8479*
once syjan. 8492
ond altsp. X 8491
ondain afrz. X 2818.
i\' 4205*
onde afrz. lY 506. JV 2818
onde ptg. X 8491
or /"rz. X 178. A"" 182
orbacca ital. X 922
ore /"rr. J\' 178. :\' 182
organeau frz. X 721
origano ital. X 5774"
orilla span. 5782
orin .''pan. 277
oriol span. 3568
oropendola (nicht -o) sp.
3568
oroyendola span., s. oro-
pendola
oscuro ital. sp. 5696
ostugo span. 5797 (mic/i*
4797)
oteiro pitg. 473
oter rtr. 475
Otero span. 473
otet rum. X 105
otro .yjan. 475
otrosi span. 481
otta ital. 6591
ouest /"rj. 6262; (streiche
im \i'b. span.)
ouncle dauph. X 949
ouncou dauph. X 949
ouri^o ptg. X 2839
ousar ptg. (nicht sp.) 931
outarde frz. X 947
outro ptg. 475
outrosim pt^. 481
ova span. X 375
ove ital. X 4066
oveja span. 1128
ovillo span. iV 5808
ozio ital. 5801
pabilo span. 5877
pacchiare I'fa/. .V 5811
pacchio, -a i7a/. JV' 5811
pain moUet frz. X 5379
paiver engad. 6126
pajaro span. 900
pajaro de San Martin
span. 5140
pale /"r5. JV^ 5884
pale frz. X 5824
palle afrz. X 5834
palmento ital. X 5821*
Palud, place de la P.
francoprov. X 5846
pano sp. 2695. 3218
pansa, streiche S2J.
panser frz. X 6023
pantegan cenez. 6266
pantorrilla span. 5937
panturrilha ptg. 5937
I (is
Niiilitrj»; /tiiii rmiKiniNi'lii'ii \\ ortvpr/i'idiiiiK
paiUA .«;><IH. 5.s(i3
|.:il«l >i> i,t„. is;ij
l>a|iiiili> >iKi». 5,Sii
|>ui.-tili'lla rii/. .■.7>. .V4ti7J
I'anlititM sjum. l'.l.'>7
[>ariiios <i;/s/.. (itiari
I'iinlii-/. sfHin. tiitSfi
[•ariar ii//,«;>. 68!tS
I'arillo ,v;). 7107. 71(;(i
parrain fr:. .Y 7!J1»2
parrar en*, s/i. pfj/. 5<M)1
|iarrin /"rj. A' 7S!I2
parpar span. S .')St>7
pasajiii'j^) ."i;)(i»i. .V 5;I21
pasoar .v;«iri. 5927
pasi.iii x/KiM. 6!t25 (niWi/
5!t2«)
paslo ii/^r.-. .Y 5834
|>asi]iiiin fitij. .V 5;tl!l
pasi|iiiii sjtati. X 5!il'.t
piissaro 7»fj/. !H)0
pastor .</«i">(. 1128
pataja rtr.yjudic.) .V5822
patro />.'. 1128
patnizcciloa rum. \6618
patta nberilal. sitdostl'rz.
-V 5822
paunie fr:. \ 5836
paiira ital. \ 5968
paveso ital. \ 5963
pavez pig. X 5963
liaviinciito ital. sp. ptg.
5;m15 (nic/i/ 5964)
pavois /";■.-. .V 5963
pa V lira upan. X 5968
pecar .v^wk. 5973
peci-aro i7a/. .V 5973
peciolo sp., lies peciolo
pc(,oiili« ptg. 6307
pe<;oQlicutar ptfi. 6307
pcdo */»a«. .V 5995'
peer S2'an. X 5995*
pegro nordit. X 6126
pcidar /(fj. A' 5995'
peido ptg. X 5995*
pejojjo sp., lies pejego
pena j^ov. sp. X 6016
penua ital. prov. cat. ptg
X 6016
penno /rj. .V 6016
pensa, streiche sp.
pensar spa». X 6023
pensare ital. X 6023
penser frs. X 6023
pentacosles span. 6026
pentecostc(s) ptg. 6026
peon span. 5996
pequeno ptg. 5912
pequeBo .s/)a«. 5912
perdonanza «/^a». 6041
peigamino span. X 6054
perna jjti/. 1527
pero span. X 3950
perreria sp., lies perrcria
persa ital. 6350
pescoijo ptg. 6295
pescuezo span. 6295
pestorejo s/jnii. 6295
petardo it. sp. 5995
t |«'liiil«< Mfr:. X (U)89
IK.tit />.-. 5912
p<'tit-i /nor. fi'.irj
1H.U /r:. X .V.tr.5
(HMiplc /r:. ti2ti9 f.
poupliT frt. (1267
IH'uplior /I-.-. 0270
piairi,na toskan. X 6194
pil.li. ii/intr. 6270
piboiil iiprop. 6270
pioi-iiiuit. .V69;U. A' 61 19
piodra do aiiiolar s/hui.
2220
I'ii'K'e /r.-. .V 5989
pien- rlr. ()276
piiTtoii rtr. (!285
piest^; rfr. 6303
piovol rtr. 6269
piliiiola span. 6998
piliiiela, .-11 streichcH
pimpollia, .-« strcicUen
pimpollio ^jff/. 5848
piiupollo span. 6848
pinvione ital X 3272.
.V 6149«
pinohon s;«in. A' 3272
pinson fraiu. X 3272.
A' 6149«
pintador, streiche sj).
pinzon .«/ynn. A' 3272
pioppo ital. 6270
pipoulo nproi: (5270
piquer />r. 6277
piroletta toskan. 6581
pistulena sicil. 6301
pito iyxiji. y)/^,. 6118 f.
(nicht 6119 f.)
pituite /")■.'. A' 6187
piuere sard. 6469
piuvicaro lia/. A' 6434
pizarra sjian. 712
pizzara s})., zu streiclien
place /"r^. A' 6208
placer f'rz. 6208
plage frz. X 6194
plain frz. X 6205
plassa pro». .V 6208
plata sp. p^f/. 723. 920
plop rum. 6270
plugo span. 6191
po friaul. 6294
poarta ri(Hi. 6282
poberdad sp., zu streiclien
poblar pro», frz. cat. sp.
6267
poble cat. 6269
poble-s prow. 6269
pobo span. 6270
pobredad spa»i. 5957
pobulu sard. 6269
pofSo ptg. 6306
pocion «paw. 6306
pode rtr. 6293
poder Cflf. sp. pig. 6293
poder r(r. 985
podesta ital. 6305
podrido sp. ptg. 6502
poeir a/"rz. 6293
poente ptg. 6262
poestat-z prov. 6305
I p<M>.K(oi-N (i/'r.-. 63()6
I |M..>»t«it ii/'rr. 6305
piM'Ktut afr;. 6306
poo.slif (i/c;. (i306
pui i(ii(. (i294
poiniaino rum. ()299
poiri' frz. X 6166
poirean fn. (1281
poison fr:. iViWt
poizo-s pror. (i30(i
|)olf ;(/(/. (i451
poltrc. iV.i/. 6257 [streiche
cat. sp. pig. 6260)
jMilvora span. 6469
jionia .s;.. pig. X 62(il*
ponio i(fl/. .V 6261*
poMiino frz. X 6261"
jtonio Hal. X (J261*
pun(^t>au fr:. 6265
pondro prm: fr:. 6263
pondrer ca/. 6263
ponento ital. 6262
ponent-z prov. 6262
l)oner -vp. 5896. 6263
pongo span. 6263
ponicnto sjian. 6262
ponro proc. 6263
pent 2'rov. /rz. cat. 6264
ponto ital. ptg. 0264
ponte lovadi(;a ]>tg.
X 4765'-
ponticello ital. 6265
pontrlevis /"ri. A' 4765''
ponzoiia span. 0307
ponzonar span. 6307
pooir <i/W. 0293
popolaro ital. 0267
poi)olo t<a/. 6269
popoloso ital. 6268
popor rum. 6269
poporos niHi. 6268
populcux frz. 6268
populos pro», cat. ()268
popnloso sp. p(9. 6268
por prov. afrz. 6280
por rum. 6281
por pt(/. 6263
pore rum. prv. frz. 6276
porc-cpic frz. 6277
pore espin nprov. 6277
porta p<(ir. 0276
porcajo ilal. 6272
por^Bo 2'tg. 6286
porcar rum. 6272
porcareata rum. 6273
porcaria pro», pig. 6271
porcaro i<a^ 6272
porcel prv. afrz. cat. sp.
6274
porcelaine frz. 6274
porcelana span. 6274
porcella i<rt/. 6274
porcellana it. ptg. 6274 f.
porcello ital. 6274
porch ca<. 6276
porcbe frz. 6285
porcher frz. 6272
porchereccio ito/. 6273
porcheria ital. 6271
porcherie /"rz. 6271
purrion span. (i2H0
pori'io-H pnic. ()28(«
pori'o lYd/. /)/;/. 6276
porco cHpiniio pig. 0277
poreospino ital. (i277
jmrco Hpinotio Hal. 0277
](oriMi win/. 0276
jHirlido i7<i/. 6278
porgiTo ital. 6279
porgii-8 priiv. 0285
l«iru franciiprc. X (il66
porqiioiro p/(/. 0272
porqiior cal. 0272
porquoria sjian. 6271
ponpn'ri/a .«/«iii. 6273
poniuoro spin. (i272
porc|uier-K yjror. 6272
porra cat. sj>. ptg. 6281
porr.) Hal. 6263
jiorre ]>riti\ (i280
porreau /ri. 6281
liorro ital. cat. sji. jilt/.
■ 6281
porr-K prov. 6281
port rum. prov. frz. cat.
6287. 6289
porta ital. prov. cat. ptg.
6282
jporta rum. 6287
portador cat. span. ptg.
6284
portador-8 prov. 6284
portar rtr. prov. cat. sp.
ptg. 6287
portar rum. 6283
].ortare ital. 6287
portatore itnJ. 6284
jiorto fr:. 6282
porteiro jffjy. 6283
porter fr:. 6287
porter cat. 6283
portero .•jyjaji. 6283
portcur frz. 6284
portico J<a/. 0285
portie ru7n. 6286
portier prov. frz. 6283
portiere idi/. 6283
porticj cat. 0280
portion fr:. 0286
portique /r^. 0285
porto it. ptg. 6287. 0289
portulaca it. prov. 6288
jiorzione ('(. 6286. 0687
pos prov. ptg. 6294
pose prov. 6293
poscia ital. 0298
posdoraane i<a/. 6299
posdomani ital. 6299
posena veron. 6301
poser />«. 6263
position frz. 6290
positura t(a/. 6291
posiziono ital. 6290
posnee afrz. 6308
jjo.'iolino i/a/. 6301
post afrz. cat 6303
posta it. sp. ptg. 6292
poste frz. 6292
postol-8 pro». 6297. 6303
posterla 2^>'0V. 6300
Nachtrag zum romanischen Wortverzeichnisse.
169
posterle afrz. 6300
po8ti(;o iitg. 662
postieria Hal. 6300
postila mtan. 6302
postilla Hal. ptg. 6802
postillar proi:. 6302
postura ital. span. ptg.
6291
posture frz. 6291
pot frz. 6309
potage frz. 6309
potager frz. 6309
potaria prov. 6309
]iotasa .^pan. 6310
I'Otassa ptg. 6310
potasse frz. 6310
pote sjA ptg. 6309
poteau /■fT." 6297. 6303
potence frz. 6304
pot«nza »f(i/. 6304
potenzia ital. 6304
potere ital. 6293
potoma sjjan. .V 6300
poterne nfrz. 6300
potcsta ital. 6305
|iotestad syJOM. 6305
potestade ptg. 6305
potro ent. sp. ptg. 6250
(ini JTfa:* steht fiihch-
lich poltro)
pot-z jiiov. 6309
pouacre frz. 6311
pouah frz. 6311
poul /Vi'du/. 6270
pourceau nfrz. 6274
pourpier frz. 6288
poussin /")". A' 6452
pouToir frz. 6293. 6304
povo ptg. 6269
povoar 7Jf(/. 6267
poza sjmn. y 6494
pozionar j)roi\ 6307
pozione itaZ. 6306
prada rum. 6319
prada rum. 6325
pradaciune cmhi. 6320
pradator rum. 6321
prael a/>5. .V 6351*
praiel afrz. X 6351°
prains afrz. 6328
prangiere afrz. A' 6348
prao francoprot. 6386
pratellina ital. y 6351»
prea rum. 6312
preador ^roc. 6321
preaire prov. 6321
preau frz. .\ 6351»
prebenda if. prv. cat. sp.
ptg. 6313
preboste sp. ptg. 6335
preche frz. 6323
precher /rr. 6323
precheur frz. 6322
prechier n/'r^. 6323
precoche neapot. 6318
precugeta rum. 6314
precHvinta rum. 6317
preda ital. prov. span.
6319
predarc ital. 6325
Kiirtins. iat.-rom.
predatore ital. 6321
predecir span. 6324
predeur afrz. 6321
predica ital. span. ptg.
6323
predicador span. ptg.
6322
predicar .vp. ptg. 6323
predicare itaZ. 6323
predicatore ital. 6322
predicere i(a?. 6324
predire frz. 6324
predizcr ptg. 6324
preechier a/V;. 6323
preel afrz. .\ 6351'
prefa(;5o ptg. 6326
pr.'^faoe /'rj. 6326
prefaeio ptg. 6326
prefacioa spnn. 6326
prefazione ital. 6326
prefecto span. 6327
prefeito /(«jr. 6827
prefenda ital. 6313
prefet />J. 6327
prefetto ital. 6827
pregiudicare ital. 6330
pregno ttaZ. 6328
pregon span, y 6315
pregonar span. A' 6315
prelasser /rr. 6331
preminda rum. 6313
premie ital. span. ptg.
6333
prefiado span. 6828
prence ifa/. A' 6378
prenda jjrov. 6813
prender sp. pitg. 6356
prenhada jjfjf. 6328
prenhar ptg. 6329
prenhe ptg. 6328
prenh-s ^ror. 6828
prenze ital. A' 6378
preot rum. 6835
preparare i(a^ 6334
preparer frz. 6334
presbitero *;ja)i. 6360
presbytero ptg. 6360
presents span. 2688
preso .spn». 6356
pressocehe ital. 6868
presto, streiche 6341
pretieux /rz. 6866
pretui rum. 6865
preurzi rum. 6332
prevenda prov. 6313
prevosto ifa?. 6335
prevot frz. 6335
preza prov. 6319
prezicaire j/roy. 6322
prezicamen-s prov. 6828
prezicar jjtoi'. 6323
prezice rum. 6324
prezic-s jirov. 6323
prillare /os/:. 6581
prillo tosl: 6581
prima s/jan. 522. 2116
prime frz. 6388
primio) cat. 6376
prince i((i?. A' 6378
princeza ptg. 6380
principe ital. span. ptg.
6378
prioste sp. ptg. 6385
privado aU.-<p. A' 6882
proohain /rr. A' 608
prode ital. A 6393
prefenda ital. 6818
progrese span. 6401
preie /'r^. 6319. A' 6819
prol altsp. y 6393
prone frz. 6315
pnJner frz. 6316
propiedad span. 6417
propietario .ipan. 6416
prepriedad «//«>!. , zu
streichen
proprietario, streiche sp.
prevenda ital. 6313
provende frz. 6313
prudhomme frz. 6398
pua sp. ptg. y 684
puce frz. y 6446
puehada span. 6459
puddighinu sard. A' 6452
pude .«poH. 6293
pueblo sp. 6269. A' 6269
puebro span. 6269
puedo s^JOM. 6293
pueis prov. 6294
pnente .«/ja». 6264
puente levadiza span.
y 4765"
puer afrz. 6280
puerca sptan. 6276.
A' 6276
puerce span. 6276
puerce espin spa«. 6277
puerre span. 6281
pnerta span. 6282
puerto span. 6289
pues span. 6294
puesto span. 6263
puia rum. 6455
puii rum. 6455
puirier a/Vr. 6279
puis frz. 6294. A" 613.
A" 6294
puissance /"r^. 6804
puis cat. 6294
pula ifa?. A' 634
pulee ital. A 6446
pulcino ital. X 6452
pulpito sp. ptg. 1736
pulular span. .V 6454
pune r«Hi. 6263
punt rtr. 6264
punta ital. span. 6474
punte rM»i. 6264
puorfs rtr. 6281
puerte neapol. 6289
pupa S7>an. 1283
pupue /)-.:. A^ 8509
pupuler frz. \ 8509
purcel rum. 6274
purpura sp. ptg. 6485
purtator rum. 6284
puse s/jan. 6263
pusein rtr. 6296. A' 6296
pusefi rtr. 6296. A^ 6296
. pusStura rum. 6291
pusigno ital. 6296.
AT 6296
pustis sard. 6294
piistula Sjpan. 6487
pute rum. 6298
putin rum. X 5953.
A' 6119
quadrante, streiche sp.
queijo ^;t(/. 1705. 3398
{nicht 3397)
queimar pig. N 2251
quelqu'un /^r^. N 6539
quemar s/>an. A^ 2251
quens afrz. X 2034
quepo span. 1604
querena ^Jfi/. A' 1665
queseria span., lies que-
seria
quese .<jpan. 1705. 8398
(nicht 3897)
quiero span. 6532
quin prov. cat. 6570
quinancie afrz. A' 4595'
quise span. 6532
quisto s2Jan. 6582
quiti prov. N 6573
quite span. A' 6578 f.
quitte /r^. X 6573
quitter /'rir. .V 6578
i"abano span. 739
rabBo ptg. 739
rabougrir /rr. A' 4587
race frz. N 6612
raceme, streiche sp.
racimo spaii. 4573.
N 6602
rafaga s/jan. .V 6618
rafala sp., zu streichen
raie frz. X 6625'
ralar ptg. N 6666
ralear j'lg- -V 6666
ram r«m. cat. 6639
rame ita/. .V 275
rameissel afrz. X 6632*
ramoissel afrz. X 6632'
rancart frz. (nicht neusp.)
6641
rancho span. X 6931
rapagao ptg. 6652
rarar jHg. X 6666
rava span. X 6625*
raven de miel franz.
'y 6683
raza span, y 6612
razza ital. y 6612.
A' 6625*
recelar span. 8984
recele span. 8934
recrue frz. A' 7377
reculer frz. A 6729
redovenza ital. A' 1455
reflexao /»<(7. A" 6763
reflexion span. A' 6763
regalar sp. ptg. 2681
regamo ital. A' 5774*
regnat-z prov. X 6780
Worterbuch. (Wortverzeichnisse.)
170
Xat-litran tiiiii roiiiiiiusi-hon Wortvcr/oiolmissi».
n>iiior (i/HiM. li'JUi ^tii'r/it |
riMiiilmr ii/(*^>. .V 3964
i.iiio s;i<i»i. pig. t!7Gt).
n'ilil pit). .V (iitftl
rolttiii|)a^< .«/«1)1. pill.
3.|!>:» f, 4061
i.'liofi" sp.. Ill sireiclif»
v.'lievo span. ti79!»
niulr»' /rr. A (»734
r>'})Oii-s prov. .\ t>833
r.'jiriiver n/'ri. \ (>842
r.(.r..vii>r ii/r.-. .Y 0842
r"~|.ii.ir .<;>. pti/. 3U9
ivssa iM/. .V iiitf.l
ri\<taniir {uiclit -nviir!
.«/xiH. 7734
r«lo njHtti. .V ti844
riMiiiin .«/xiM. (iii'c/if rh...)
(><)<M>
roz-ile-oliaussi'o /"it. (>682
ricpto (I//.-/I. -A (>S44
rioto (i/f.v/i. .V (>S44
riciir /!■:. .Y CiMC
rifi-rafc ,</iii)i. .Y 401(j
rifirratV .-p^iii. .Y 4(»1G
rifii!,'>;irsi if.i/. .Y (1730
ri!.MK'tt.) iM/. .Y !I22
rii:..^'..lo i(<i/. .Y !t22
nil" 11(111. .\ <J97G
rimar prnr. sp. ply. 6927.
mm) (iiicht (j92i))
riineiliro i<<i/. .Y G738
riuciilare itul. A 0729
rio f)>. ptij. 3350
ripa i<<i/. 'sp. pig. 6832.
ti!l35. 7209
rivet frz. .\ 6911
rivetier frz. iV 6911 '
rochal frs. A' 4028 ,
ran franz. (mundartl.) '
A 6990 I
rogjjna ital. A' 766
roRna ital. K 6976 '
ruhal frz. A 4028
robart frz. A 4028
rciS 7JTOV. A 6979
rosu .sard. A 6979
rote afrz. A 6996*
rou, streiche span.
rouein a/V^. A' 6987
roue frz. A 6990
rouee afrz. N 6990
ruede afrz. N 6990
rui afrz. A 766
ruisseau />i. A' 766
ruqueta si)an. 2848
rustre frz. N 7039
sabejo altsp. 7349
-.accader />z. A' 7912
sacho span. A 824
safran frz. A 8917
saio, streiche span.
>Mo ptg. A 7088
-alniiiera {nicht -o) s^>aw.
51-<G. 7099
salumnniegoa/tsp. A 7102*
.salon frt. A 7088
salono i»(i;. A 7()H8
saiiur span. 5196
KADhn pig. .Y 4326
«ap afrc. A 7151«
«apo A/i. pig. A ,S927*
i»np-« /jror. A 7166
»a<iuoar .</i(in. 7062
8«r /<i</iii. .Y 4722
saraciMiicu il. A 7227*
saracim'.-ii'ii it. A' 7227*
saraoiiiosco it. A' 7227*
darariiii) il. A' 7227*
«ara.-i.^iiii frz. A' 7227*
saraza .irn. A" 1806
sarcloir /r.:. A' 7162
sariloini» frz. .\ 7165* f.
sardonia itttl. span. pig.
A 7166*
sardonivo il. IS' 7165''
sardonio frz. A' 7165*
snrf^ar span. 2552
sargo frz. A' 7165"
sargo t7a/. span. pig.
A 7165'=
sanuont frz. ,V 7165''
saniiento i7. ptg. A' 7165"'
sarmiento «p. A' 7165''
sariia f(i(. span. ptg.
A 7167
sarnicalo, lies sarnicalo
sarper A' 716S
sarraccno ptg. A 7227'
sarracino sp. A' 7227*
sara.ssiue frz. A' 7227"
sarria span. N 7087
savaterie frz. A 7143
.savetier frz. A' 7143
saj'o S2)an. 7077
sbarattare ital. 6352.
A 6352
sbicscio ital. A' 5692
scegliere ital. A 3016
scendere it. 2512 (nicht
2511)
.sce.-sa i(o/. 2512 {nicht
2511)
scetro, 2« streichen
sceverare ital. N 3015
scevrare ital. A 3015
scbdruagliar rtr. A 2937
sehitto 7ieapol. N 7548
scie /"cr. A' 7330
sciocco ital. A' 3025
sciogliere ital. 3016
scuderia !<a?. A' 7320
scuotere ital. A 2932
sdrucciolare ital. A' 7828
se afrz. ptg. A' 7343
SP span. 7147
seccia itoi. A' 3188'
sed afrz. N 7343
sede span. A 7343
sedoticcio neap. N 7507*
sedici ital. A 7340'
sedigo pti/. A 7507'
segondo, zu streichen
segrais frz. A 7348'
segrayer frz. N 7331.
A 7348"
«I'grayoiir frt. A 7848*
sugn'or iifn. A 7348*
Ni'Kri'gor /r.-. A 7348*
«I'groyap» frz. A 7348*
si'giiii .-/«III. A 7334
KOgiiiidii sp. pig. 7335
8i)illc frz. A 7607
soimo />.-. A 7348
Hoing /r:. A 7460
soiio /i<7. A 7185*.
A 7462
soizo /■«. xV 7340*
«omiiiaro Hal. A 7364
Boiior herri/. A' 7139
si'iicstrc frz. A' 7489
aoflor .s/Hiii. 2673
soiliira !<pan. 2664
sorlorita span. 2666
sentiiiela .•./). 7365. 7377.
A 7377
sontinello frz. N 7377
800 span. 7342
soqucdad {nicht seqiiidad)
sjian. 7447
soraeinosca il. A' 7227*
sordeau frz. A 7423*
sorgento i{af. altspan.
7422
sorin /V«. A 7496
scrpillon frz. A 7168
serre frz. A 7415
servB francoprov. A 7442
servo /"it. A' 7427
serve francoprov. A' 7442
sorvirissa altit. N 7425"
seto altit. A' 7507"
sgombiiiaro ital. N 127.
A 2031''
sgoiiiiiiaro ital. N 127.
A 2031''
sido sjian. 7941
silla s^ian. 1736
sillage /^j-2. A 7333
siller frz. N 7333
sillon frz. N 7333
sillonner frz. A'V333
simio, -a span. 7469
sinistre frz. N 7489
sine ital. A 3271
smaltire ital. A 7565
.sniaiiceria (in/. 492
smanzeria ital. 492
smanziere ital. 492
smintaiia, rum. iV 5172
soatume afrz. N 4320*
sobaco span. ptg. 954.
7854
sobredema pirov. 6299
sobrino, -a span. 5593
sochier a/'r^. A 7972
socouran wallon. N 2922
soda ital. 6310
soffocaro itaZ. N 7927"
sofl'ogaro itoL A 7927"
so£Fre afrz. A 8917
sofocar sjian. N 7927"
sofre afrz. N 8917
sobez spian. N 7913
soif frz. A' 7504
sois span. 7941
solatz pro». A 7686
sollo I'm;. 7606
suiiibnigt" *7i(«ti. A' 8479*
sombnijo, -0 sp. A'S47!t"
Kombroni .span. 1618
Riiinos span. 7941
«on span. 7941
soniiinniu afrz. A 7937"
HO!ii|iianic afr:. A' 7937*
soterraflo «/mii. 7H92
soterrin afrz. A' 7S92
sottano iV(i/, A' 608
BOiicanie afrz. A' 7937"
8oiU!he frt. \ liilb
souchct frz. X 7!tl8
sourorioM wallon. A' 2922
soucrion uHilton. A' 2922
soudard /';•.-. .V 7590
siiuduyor frz. X 7590
Boullar altsp., zii strei-
dir.n 7927
soulciet frz. K 7918
soiiquonillo frz. .V 7937"
souscanio afrz. X 7937*
sontorraiu frz. X 7892
se souvenir frz. X 7905"
sovola, .strcicliv span.
sovico it. (Iiicch. I X 7876
sovo span. 7342
sovvoniro it. X 7906"
sovvcnirsi it. K 7905*
soy .v/wii. 7941
sozzo ital. X 7913
spagnuolo ital. X 3961"
spago ital. X 7639.
A 7646»
spartire ital. 2618 (>M't7i(
2619)
spergore ital. 2621 ()iic7»(
2622)
spiociare ital. 2622 (ju'c/i*
2618)
spirlocchiare it. A 2980
splendour frz. A 7691''
splendide (rz. A 7691"
splendido ital. A 7691'
splendore ital. A 7691''
spocohiavulg. tosh. A'7704
sprecare ifnZ. A' 7707
squinancie afrz. X 4595"
stame ital. N 7741'
stantio ital. N 7507'
stima ital. A 280
stivaro rta/. A 763
stoppare ital. N 3021
stovoir rtr. N 7841*
strada ital. N 1498
strame ital. X 7798'
stuva /jro«. N 3065
suave sjiow. 4750
subilla spian. {so ist im
Wb. statt sovela span.)
zu lesen 7865. 7903
subtileza ptg. X 7896
subvenir franz. span.
N 7905"
succbiare A' 7918
sudicio ital. A 7913
suerte .«/)««. 2680
suffocar 2)tg- ^ 7927"
Nachtrag zum romanischen Wortverzeichnisse.
suffoquer /V*. N 7927'
suflar altsp. 7927
sufocar span. i\' 7927'
suif frz. N 7326
8upe span. 7147
supplier /"r^. A' 7957
siirgir sj}. ptg. 7964
suspirar span. N 7973
siita rum. N 1792
sutUeza s^jan. N 7896
svegliare !<a?. A'^ 2937
taballo ital. 471
tabano, lies tabano
taeha span., vgl. 8016
tachar span., vgl. 801G
taco span, ptg., vergleiche
8016
tadlar rtr. 2V 885
taful, -a 2'tg. 2384
tafular 2>tg. 2384
tafur prov. afrz. span.
2384
tahur span. N 2384
taia rum. S 8022
taita span. ptg. 5867.
5943. 8064
taite span, ptg., zu
streiciten
talamo span. N 8158
taliento altsp. 8019
talon span. 8024
tamara span. j)tg.
N 8030
tamba span. N 8158
tamiz span. 8028
tante /r^. j\^ 949
tanto span. 8034
tapa S2)an. 8038
taragontia spo»!. (ntc/jt
-ea) 2691
tardo sp. ptg. N 8047
taroccare itoi. (mundartl.)
477
tarte frz. X 8281'
tato span. 2381
teipo nprov. N 8457
teja .«/;a)i. 8078
temblar S2)an. N 8342
temblor sp(i«. 8340
temeroso sj)an. X 8194
tempellare ital. 8090
tenaoe /"rr. N 8094
tenacear s^a». iV" 8094
tenacidad span. JV 8094
tenacidade ptg. X 8094
tenacite frz. X 8094
tenaz sp. j)tg. JV 8094
tenaza s^Jan. X 8094
tengo S2)an. 8100
tepe neuprov. span. ptg.
X 8457
tepo npirov. X 8457
terchio ital. X 8152
terciopelo sjian. 3944
terco s/)n«. X 8152
terebentina ital. X 8117
terrazo span. 8123
terrem(u)oto iYa/. 8124
terrenmoto ital., zu strei-
chen
terrcux frz. X 8136
terrien frz. X 608
terrier frz. X 8128
terriere frz. X 8128
tesoura jUg. {nicht neit-
span.) 8234
tessoii frz. X 8147
tesu span. X 8155
thalamo ptg. X 8158
ti francoprov. X 8268
tia sp. ptg. 522
tigresse /rz. X 8186
tijera neusp. 8234
tilde spoH. 885
tiraido sy>an. ptg. {nicht
temido) 8192
timon span. 8084
tirer frz. X 885
tisna ptg. X 8208
tisnar ptg. X 8208
tisne ptg. .V 8208
tisii spaji. X 8155
tite francoprov. X 8268
tixera iieusjh 8234
tizna .sjjnw, A'' 8208
to francopirov. X 8268
tocha aragon. X 8181
toldar spo«. 8170
tolhido ptg. {nicht span.)
8219
tolido altptg. {nicht span.)
8219
toma piemont. 3398 (nieTif
3397)
tombere-s a frz. X 8421
tontar (»(jc7(f -are)
tonto ital. span. ptg.
X 887
torezon span. X 8253
torrent frz. X 8251
tortola span. 8446
tot francoprov. X 8268
tote francoprov. X 8268
touca j)f<;. -Y 8214
trablya francoprov.
X 7998
trablyar francoprov.
X'799S
train /Vz. iV' 8299
trainare ital. X 8299
trainer frz. X 8299
traino ital. X 8299
traire a/V^. 6280
traitre frz. X 8291
traje span. 8300
tranga, streiche s^joh.
, trancher /"r^. JS' 8398
' tran^on afrz. X 8397'
trangngiare ital. X 3720
! transit-z ^«-oc. JV 8312
i trapezape ptg. X 8171
j trata span. 8286
! tratado span. ptg. 8283
(»nc;if 8263)
[ tratador span. ptg. 8282
trebol cat. sjian. 8362
I (nicht 8363)
trefeuil a/"r«. 8362 {nicht \
8363)
trefle franz. 8362 («I'cTit
83631
trcfueil-z prov. 8362
(«ic/i« 8363)
treifeigl rtr. 8862 («ic/ie
8363)
treizeci rum. X 8332
trembler span., zu strei-
chen
tremor span., so oder tem- 1
blor ist 8340 statt trcm- 1
blor zu lesen '
tremplin frz. X 8309
treper /V«. X 8328' I
trepidante spnJi. X 8346
trepido sp. ^t^. X 8346
trepigner /"r^. i\ 8328'
tresor frz. X 8167
trestuit afrz. X 8268
treti francoprov. i\'8268
trevo ptg. 8362 {nicht
83631
trifoglio rta/. 8362 {nicht
8363)
trifoifi cMm. 8362 {nicht
8363)
trigo sarracino sjMn.
X 7227'
trima nprov. X 8338
tripa span. ptg. 4378.
X 8372
tripe /"r^. i\^ 8372
trippa ital. X 8372
triunfar span. X 8381
triunfo span. 8382
tromba «iaJ. p<(/. A' 8381
trombe frz. X 8381
tronche afrz. X 8182
tron^on nfrz. X 8397'
troTorzu sarrf. 8362 {nicht
8363)
trozar s/wn. X 8182
trozo sy/an. iS' 8182
truanear ptg. X 8393
truania ptg. X 8393
truaniee ptg. X 8393
tsano francoprov. JV^1709.
JN' 6563
tuit a/r^. X 8268
tuma s(Ci7. 3398 {nicht
3397)
tumo nprov. 3398
tuve sywin. 8100
iiccidere mittelit. X 18
umbla rnwi. A' 509
uncir span., ist in 4496
einzufiigen
undain afrz. X 4205'
ungir cat. sp. ptg. 8496
novo ital. X 5808
ureeolo, lies urceolo
urdidura span. 5768
usaje span. 8523
uviar altsp. 602
171
va .span. 2818
vadio ptg. X 8551*
va-et-vient frz. X 8546
vais span. 2818
vaisso nprov. X 8840'
vaiven span. iV 8546
Val-de-buron span. 1299
valgo spri/i. 8559
vampire frz. X 8565*
vampiro ital. \ 8565*
vamos span. 2818
van spa». 2818
vaqueiro ptg. X 8542
vaquero spun. .V 8542
varSo p;</. A' 1060
varon span. 1060
vas span. 2818
vasallo s/jaw. 3821
vaslez afrz. X 5384
vassallo, streiche span.
vaya s/Jan. 2818
ve span. 2818
vec ijroc. X 8698
vedegambre s/j. A'' 8594*
vedro span. 8786 («ic/ii
8787)
vcgghia ital. X 8709
vejaire prov. X 695
veludo span. 8726
venerdi ital. 8613
vengo span. 8616
venir a jube franz.
X 4474"
veo s^ja«. 8699
verai afrz. X 8628
verdon frz. X 7496
vordugo span. 1296
verduron />-^. .V 7496
verguenza {nicht ver-
guenza) S2>an. 3909.
8636
vericle /iv. A' 1143
vescla ital. X 3280
vesqui span. 8794
vesse-de-loup franz.
X 3280
vesta .span. 8671
vetrice ital. X 8772
vetta ital. N 8788
vi span. 8699
viaje span. 8681
vicomte nfrz. X 8684'
vid span. X 8777
vidi aZisp. 8699
vieux frz. X 8676
rigor .span. ptg. 8711
vigueur, streiche sp. ptg.
villaje S2ian. 8723
villano ital. s2Mn. 8721
{nicht 8720)
vine span. 8616
virar ^^roi-. s^;an. jj/j.
8744
vis afrz. X 8768'
visceras span. 4378
viseomte a/'rj. .V 8684'
visconde 2>tg. -V 8684'
visconte ital. X 8684'
viso ital. s])an. ptg.
X 8768*
172
Nnohtr»}; «lira roninniBcluni Wortvor/.oii-lmissp.
visto .«;)<iN. 8(i99
vitriolo v/i. III;/. 8786
vitriiil<>-8 prov. 8786
vizromlo spati. A' 8C84*
vrnliii I'rancopror. A' 8668
v.iison n/'r:. .V 8704*
voliinte afrs. A' S8U*
vohmtior» <i/>r. A S8U
voloiit.- (i/V,-. A' 8814*
Toloiitorif (i/rj. A' 8814*
vol.'iifiors a/r.'. A' 8814.
A' S81.C
volor (!/>.-. «280
volontii ital. A' 8814*
voloilto frc. N S814"
volt rlr. 483
V08 pror. c(i/. span. pig.
841)9 inic/i/ 8400)
vov spa». 2818
vrki /rr. A' 8(>28
xnniu80jir alli>iK 3310.
64!I7
xoJroz piti. N 8tK)
i y prov. I'r:. altsp. attplji.
I " 4tM>(>
' voiulo «/)«»!. 2822
yurbii ji;«i»i. A' H929
I vorto .tpan. 4237
! youx /rr. A^ 6720
yoifio sjmn. N 2726
Kafirfo) s^fdii. .V 7156
zu);iiya k;hiii. 3li'l
lampa lYa/. A 8036
ZBiif» i<(i/. A' 8926
ziin);nno ptg. N 8940
/.iiimtii , -o .•infill. 2181.
7143
ziirrota span. ()6C8
zurpa .•i/«iH. 3893. A'7U)8
zarza .ipan. N 71(iti
zon/.alo, lies zmziilo
zorbo pti/. N 8041
zirbu i((i/. i,t<i. i\ 8041
zt«n> pill. 1870
, zorni sji. pl<i. A' 04 31
I zorzal sp. pttj. N 8!»19
j zunibar span. 4621
-^«*=^-
IV. Deiitsehes Woi-tverzeiclinis zum Nachtrage.
Aal 2852"
abgenutzt 4895
Absatz 10
absfliiitteln 2f!05«
Abwescnheit 43
Albernheit 559'J
Amtszininier 2642
Amulet 533''
Anblick 8768'
anekeln 3169
Anker licliten 7168
Ankertaii 2031*'
Apfel 6261"
Arzt 5196
anch 3950
aufgeblasen 1398
ausfjebcn 2618"
ausriisten 2313
ausstatten 2313
aiisstreichcn 8891
Kalken 5229
Ball 7842
Becher 2165
Beere 1972
begatten, sich 3450
begrabeu 4333"
benetzen 771
besclimutzen 4628»
beschneideii 7139
bestehen auf 8094
bestimmen 2535'
Betriiger 8940
Binse 7646"
Bime 6166
Bischofssitz 7343
bleich 5834
Blindsehleichc 559
Briiune 4595'
brandig.werden 3286
Braiintwein 678"
brauen 1307
Brille 1143
Brot 5379
Briicke 4765"
Brust 5312'
Bucb 4783
Buchweizen 7227'
Butter 5172
Damraerung 4912«
Battel 8030
Decke 4625". 8158
Diener 7428"
Dorf 6269
diinkelhaft 1398
iliingcn 4628"
Diinger 3401
<lHnkcl. d. worilon 4912"
eifrig 712"
eilig 6382
eiiitreten 4403"
Ekel 3169
Elsbeerbaiim 8840"
Eiiiporkirche 4474«
eutfcnien, sich 48
enthaupten 2417"
erbrcchen 8819"
Erde 3687
Erdgrube 8128
erinnern, sich 7905'
crortern 2605'
Erschcinung 8768'
ersticken 7927»
Faden 7646". 7741*
Falle 5794
Fallgitter 7227"
farzen 5995'
fassen 4145'
Feige 1170
Fensterviertel 3961*
feucbt 4756
feurig 712
Fink 6149"
Fischbeiu 1000'
Flasche 533'
Fleischstiid, 3254
Frau 1113
froh 3557
Friihstiick 6348
Furche 7333
furchtsam 8346
Fufsstapfe 3496
Griiusebliimchen 6351'
Gatter 7227'
Gattung 7655
Gaukelei 8393
geeignet 4069'
Gefahr 2665
gerollt 7297
Gerste 2922
geschlangelt 7297
Geschlechtsteilc 2337»
Gesellschaft 6931
Gesicbt 8768»
Gespenst 7747. 8565'
Gestank 7507'
Getreide 2922. 3482
Gewebe 8155
(Jewiirz 7655
(iicht 779'
Gipfel 8788
glanzciid 7691'
Glanz 7691"
Gletscher 3677'
Gott 2674
(Jrabeii 770'. 3323'
Haher 3557
balb 2586«
Halsbraune 4595'
Halunke 8558
handhaben 5060
Harkeisen 6679
hartnaekig 8094
Haselstrauch 8840*
Hans 2678
Hebel 4765»
Hccht 2852'
Heidelbecre 5491
helfen 7905"
Hemd 5822
herabroUen 7297
heraiisfordern 6844
Herrschaft 2665
beute Nacht 220
Hiruschale 1972
Hirt 8542
hitzig 712'»
Hof 6351'
hohl werden 3286
Honigwabe 6683
hiibsch 3633
Hiihnergeier 7268'
Hund 3961*. 5074. 8128
jetzt 3950
liabel 1635
Kiifer 1571
Kampf 7227'
Kanarienvogel 7496
Katze 1740
Koble 3665»
Kelter 5821'
Kettenring 553
Kiesel 7185"
Klaue 7168
Kleider 4446. 7937*
Klotz 7575
Kniiuol 5808
Kobold 4031. 5631. 7442
Korb 2165. 7087
Krijte 8927'
Kuchen 3369'. 8281'
Kummet 073
Liirche 4686
Larm 1511
Lager 2642
laichen 3450
Lampe 1458
langsara 4756. 8047
Lanze 3681
la,ssen 4722
Latz 5822
Laub 8479'
Laufbursche 7647
Leder 2181
ledig 8540»
Leine 4841
Leinewand 4841
leucbton 1458
link 7489
Liige 5238
Lumpen 7937'
IMatte 7792
Maulescl 5454
Maultier 5178. 5454
Meer 6205
Miene 8768"
Mine 5309
Mittag 5261
Mittagsruhe 5261
Miible 5821'
Miihlstoin 5369
miihsam 712"
miirrisch au.ssehen 79"
miifsig 8551'
Miitze 8788
TVahrung 5811
nett 3633
Netz 3254
Netzseil 4765'
niederreifsen 2441
Nieswurz 2804". 8594"
Niete 6911
nur 7548
Nufsschale 1972
Oberschenkel 8759'
Ohcim 949
Ordnung 4066"
Ooiitjrlips WortviT/oirliiiis ziiiii Niiclitra>^<,
I*.il.i.<r.ir«.li.'r>3r..7-J8(i'
i'fuly :4J7
I'll. :I2S(I
riiin.l.T SU!K UI51
r.'siiiuu- 8S81
I'nssPii 83!»3
I{:l.s.MI SI&T
Kasp'l 7278
Kaiip» ir>71
K.Oh' 7tt>6'. SH4I)'
H.-ilu" 4l)liG*
Kois 72t;. 71ti6-'
Koclu" 6026*
rot I'JS4
i:iil>o 1I4S
Kiirki-ninnrk 7U7tl
ItuRaol 8381
WiiK'o 733()
SaitoiiinRtniniont lilKtO*
Snttol 7l>8l
Snuin CSU
Soh,i<. 1 1!I72
Sclirtlo UI72
Schatten 847i>"
ScliauM 5821
Scliorlio 1!)72
Soliicksal 2.j;t5'
Sttliiono U73
S.-hiif 10. 10(X)^ 1972.
6524*
Srhililwaolic 7377
srhlocht 5014
srhliff 4!t7o
SolilinL'e 5794
Sclilofs 7227«
Ki'liniclton 7.'>r..'i
S.-liimiiV S7:il
s.liiii-ll 11382
S.-li,.ll>. 3f.^7
I SchrnitboiiiiitittiT (i27(i
' S<'lirwkon ;t3(i2
j Schdr/o 8
' S<'luili 10. 7(i4ti"
I Rrhwiirinoii 3li33
S.'liwiir/.i" S208
Srliwankiiiit; 851l>
siliwoimm ()572
Scliwi'iii 1972
HcllWt'ljJlMl 5811
Soliwort 3(>81
S.-lnviiTi^'k.<it 2065
scliwiiiiloii 328(i
s.-t;.'lii 7333
suliiion, sii-li 7973
HiMifziMi 7973
siclicln 71G8
siedcii 1412
sieliP <la! 2S17'
sjiiit 8047
S|iinil('ll>aiun 3535
Spriiiijor 8421
Stal) 5178
Stailt G2(!9
Staiifie 8181
Staubfa.loii 7741«
steif niaclicn 8137
•stoigen 5113'
Steinbock 7757
Steucr 7348*
Stiol (in89
I StinktiiT 87ii4'
' Kt.iU I3U8
St..l/, 7704
Sto|i|M>l 3188"
strad' niarhoii 8137
htraliU'ii 771
Strand 7800
StrafKo 1498
atroifoii 3293"
Stroll 7798-
Stuinpf 8397*
8iun|>f 1315
'fiinzer 8421
TiiiiRcliiinK (>96
Talisman 533''
Tasflio 357(i
Tatzi' 7 1(18
Tail, das 7757
toiififf 4976
Tiorliiihlo 81'28
tiiton is
Tritt 3490
■ indpiitliidi siditMi 4912*
nnlioilviill 7489
Unrulii- 132(1"
Untcrschrift 74(io
nntorstiit/.uii 7905"
verdorbcn 328G
vcrdriolson 31G9
Vcrdrnfs 3 109
vorgiftct 3932-1
vcrkriippeln 4587
s'erkiimmert 4587
versclinpiduii 7139
I vor.sclinitton 5312-
vorstininion 2G03
Viilk G2(>9
V.irt.<il U893
Wiirmo 1514"
\Va);i>nl)anni 3Gll5*
Wallisidi lOOO*
Wallnnfs 3577
Wi>K 1498. 1205*
wolion 3293*
Woidu 5811
\V..ili,. 728G"
Woin 1934
Woizon 3482
wolkon 328G
Wioko 2849
Wiodolmiif 2732. 8509
«ii-doriiin 3950
Wipsc 0351"
Wille 8814«
wiininclii 3401
Wind 3293«
Wuclieror 8940
y.aiie 8094
/alin 53G9
Zangc 8093 f.
Zaiin 7737
Zeisig 749G
zorliaupn 7521
zcrsclinpiden 2313
zorstroiioii 2G21"
Zimmer 7423*
Zuf;briicko 47G5''
znriiston 885
zusaiiimcnspliiofscn G591
-■>-»-<=-
D
•^^ I « *>VL. nj law