Skip to main content

Full text of "Lateinisch-romanisches Wörterbuch"

See other formats


of  tl;c 

JlniiJcrsilg  of  Toronto 

MRS.  KASPAR  FRASER 


llANDIIOLND 
AT  THE 


VM\ERSITY  OF 
TORONTO  PRnSS 


L-.3  ^o^  A  i 

I^.einisch-roaiianisches 

Worterbucji 

von  ~)^ 

Gustav  Korting. 


Ut  silvae  foliis  pronos  Diutantur  in  annos, 
prima  cadunt:  ita  verbonim  vetus  interit  aetas, 
et  iuvenum  ritu  florenl  raodo  nata  virentinie. 
Horat.  de  arte  poet.  v.  60  ff'. 


511978 

/.  /o-  so 


Paderborn. 

Druck  und  Verlag  von  Ferdinand  Schoningh. 

1891. 

Zweigniederlassungen  in  Miinst^r  i.  W.,  Osnabriick  iintl  Maiuz. 


Dpiii  Aiidenken 

meines  lieben  Bruders 

HCeinrioli  Korting 

(geb.  15.  Marz  1859,  gest.  19.  Juli  1890). 


Vorwort. 


rlauptaufgabe  des  vorliegenden  Werkes  soil  sein ,  zu  veranschaulichen ,  in 
welchem  Umfange  der  lateinische  Wortschatz  (abgesehen  von  Eigennamen,  soweit  diese 
nicht  Appellativa  geworden)  auf  volkstiimlichem  Wege  in  die  romanischen  Schrit'tsprachen 
iibertragen  worden  ist.  Zu*  diesem  Behtife  sind  die  betr.  lat.  Worte  samt  ihrer  roma- 
nischen Nachkommenschaf't  in  alphabetischer  Ordnung  zusammengestellt  worden,  wobei 
Georges'  ausfiihrliches  lat.-deutsches  Haudworterbuch  (7.  Aufl.  Leipzig  1879/80)  als 
Grundlage  diente.  Bemerkungen  iiber  den  eingetretenen  Laut-  und  Bedeutungswandel 
sind  beigetiigt,  wo  es  erforderlich  schien,  jedoch  in  thiinlichst  knappester  Form,  um  den 
ohnehin  schon  betrachtlichen   Umfang  des   Buches  nicbt  noch  mehr  zu  vergrofsern. 

Eine  strenge  Scheidung  zwischen  den  auf  volkstiimlichem  und  den  auf  gelehrtem 
Wege  in  das  Romanische  iibergegangenen  lateinischen  Worten  ist  nicht  durchfiihrbar, 
da  oft  genug  ein  und  dasselbe  Wort  in  einer  Sprache  als  volkstiimliches,  in  einer  andern 
als  nur  gelehrtes  vorhanden  ist.  Wcr  also  die  Erbworte  des  Romanischen  verzeichnen 
will,  wird  auch  die  Lehnworte,  soweit  sie  lateinischen  Ursprunges  sind,  zu  einem  nicht 
unerheblichen  Teile'  zu  beriicksichtigen  haben.  Mein  Streben  war  es,  dieser  Forderung 
gerecht  zu  werden.  Ich  glaubte  iiberdies  noch  etwas  weiter  gehen  und  auch  diejenigen 
lat.  Worte  aufnehmen  zu  miissen,  welche  zwar  in  alien  romanischen  Sprachen  nur 
gelehrte  Worte  sind,  aber,  sei  es  dureh  ihre  Lautgestakung,  sei  es  durch  die  Wandelung 
ihres  begrifflichen  Inhaltes,  sprachgeschichtliches  Interesse  darbieten. 

Der  lateinische  und  der  nicht -lateinische  Bestandteil  des  romanischen  Wort- 
schatzes  stehen  in  so  engen  Beziehungen  zu  einander,  dafs,  wer  den  ersteren  zu  be- 
handeln  unternimmt,  den  letzteren  nicht  unbeachtet  lassen  darf.  Und  so  habe  ich  denn 
in  die  alphabetische  Reihenfolge  auch  diejenigen  nicht-lateinischen  (namentl.  germanischen) 
Gmndworte  des  Romanischen  einbezogen,  durch  welche  verloren  gegangene  lateinische 
Worte  ersetzt  oder  dem  Latein  noch  uubekannte  Begriffe  bezeichnet  worden  sind.  Nur 
in  Bezug  auf  das  Rumanische  ist  dies  nicht  geschehen,  weil  die  Beriicksichtigung  der 
in  dieser  Sprache  besonders  zahlreichen  nicht-lateinischen  Bestandteile  einen  grofsen 
Raum  beansprucht  und  dem  ganzen  Werke  einen  zwitterhaften  Charakter  verliehen 
haben  wiirde,  iiberdies  wohl  auch  zur  Zeit  weder  fur  Latinisten  noch  tlir  Romanisten 
ein  Bediirfnis  ist,  endlich  aber  durch  den  zweiten  Teil  des  Cihac'schen  „Dictionnaire 
d'etymologie  daco-romane"  einigermalsen  entbehrlich  gemacht  wird. 


\  1  Vorwort, 

Moino  Fflicht  war  o»,  Diei'  olymologi«oho«  Wortorbuch  aul  Sclirill  uml  Trill 
kritiscb  «u  bonution,  niclil  alior,  iIiihkdIIic  uuMZtiMcliruibcn.  Icli  habo  inicb  duller  allcr 
Wiodi<rboluug  thunlifliNl  ontliiklliMi  tiiul  in  ilor  lUigi\\  mil  ilor  oiiifucluMi  VorwniHiin;;: 
auf  ilio  Itotr.  Artikol  bci  l)iu/.  inii'h  bo^^iiii^L  linbtM-tickHiclitii^l  diirlln  icIi  ulltt  dit'j(!iii);i'ii 
ini  Diot'wcbon  Ituchi*  gu^^uboiuMi  AiiHriibniiigoii  Iumhcii,  witlclu^  uIh  volli);  vt^nillul 
goltoD  miiKMsn. 

Dor  UinxUnd,  dafn  dan  vurliugxndo  Hiu-b  in  Lioroniii(,''on  uuHgt-gubon  wiirdo, 
hat  di<<  kritiitchi'  i{<>i«|iruohung  dfHHolbon  Huhun  vor  duni  vollHliuidigon  KrHrliuiiiun  nrniug- 
lirhl.  It'll  babn  den  lti<rri<n  l{»urlt>ili^rn  /.ii  ilankcn  fur  die  I'riMindliclio  Anurkt■nllnn^^ 
widrhu  hIu  dur  Anlog»  iind  dur  AuHnihriing  nieinur  Arbuit  liubcn  /,u  loil  wordou  luHHcn. 
I)it<  vou  ihncn  buigcbrachlon  HcHHuruDgun  Hind,  Huwnit  08  angiinglicli  war,  liir  dun 
Nachtrag  vorworlot  wordt-n.  Dur  in  dor  Romania,  XiX  Ctiil,  crHchiononen  Keccnwion 
vordanku  ich  tibordios  Hchtitzbaro  Winko  fiir  die  Anlagc  cinnr  eUvaigcn  xwoilun  Aiih- 
gab<>.  Sollto  «ino  Holchn  /u  voranslallon  inir  buHuliiudon  Hcin,  ho  werde  ich  die  nidit- 
laUiinisrhiMi  BcBtandU>ili<  de»  ronianiHcht^n  WorUcliatzes  in  eingehendcrer  Wciso  beriiok- 
HJchligcn.  Ich  liotlu,  dalii  dann  nicin  Hiich  dcs  Lobes,  mil  wclelicm  oh  in  dor  crwiihnten 
R(<c(<niiioD  Hchon  jet/.t  boehrl  wordon  ist  —  ,,il  sera  It:  vwiUeur  inslrumrnt  dc  travail 
qn'oH  ait  encore  mis  n  la  disposition  des  romanistes,  cl  il  rontribuira  certainemcnt 
11  faire  acanrcr  la  science"  — ,  wiirdig  wcrdon  werde. 

KtTzlicliHlon  Dank  HOgc  ich  alien  befreundelcD  FachgenoHBcn,  welche  mir  fur 
don  Nachtnig  worlvolle  gelekrte  Beilriige  zur  Verlugung  gestellt  haben,  innbesondere 
den  Ilcrren  W.  ForHler.  G.  (irober,  J.  Melllich,  \V.  Meyer  -  Lii  lik  c,  V.  I'abBl, 
H.  Sihnchardt. 

Durch  giilige  \iuci  Rachkundige  UnterHliitzung  bei  dcr  Korrektiir  hubuu  mich 
zn  aiirrichligstem  Dankc  verpHiohtet  moin  verehrler  Fronnd  Herr  Dr.  C.  Wagener 
in  Hreinen.  Herr  (Ibcrlehrer  Ur.  G.  Franz  in  Dresden,  Herr  Dr.  A.  Wackerzapp  in 
Mun»U!r  nnd  Herr  Dr.  R.  Heiligbrodl  in  Hannover.  Dem  .leUtercn  verdanke  ich 
namentlich  zahlreiche  Herichlignngen  hinsichllich  den  Spanischen.  Ganz  besonderen 
Dank  abcr  schulde  ich  meinem  li»iben  Neflfen  nnd  triiheren  Zuhiirer  Herrn  Dr.  F.  Pabst 
fur  die  allseitigc   Beihiilfe,  die  er  miv  aul'oprcrnd   und   unerraiidlich  gewiihrl  hat. 

Miinster  (Westfalen),   den   il.   Mai    1891. 

ijT.  Ti.iiT'ting. 


Erklanmg  der  wichtigsten  Abkilrzimgeii. 

R  =  Romania,  p.  p.  P.  Meyer  unil  G.  Paris  (Paris,  seit  1872).*) 

Z  =  Zeitschrift  fiir  ronian.  Philologie,  herausg.  v.  G.  Grober  (Halle,  seit  1876).**) 

Jabrb.  =  Jahrbuch  f.  roraaii.  u.  englische  (Spracho  u.)  Litteratur,  herausg.  von  A.  Ebert,  spater  von 

L.  Lemcke  (Leipzig  1859  bis  76). 
RSt  =  Romanische  Studien,  herausg.  von  E.  Bohmer  (Halle,  Strafsburg,  Bonn,  seit  1871). 
RP  =  Romanisolie  Forsohungen,  herausg.  von  K.  VoUraoUer  (Eriangen,  seit  1882). 
Edlr.    oder  Rev.  des   lang.  rom.  =  Revue   des  langiies   ronianes,   p.  p.    la   Societo   pour   I'etude    des 

langues  romanes  (Montpellier  u.  Paris,  seit  1870). 
Riv.  di  fil.  rom.  =  Rivista   di  filologia   romanza,    diretta   da   L.   Manzoni,   E.   Monaci   e   E.  Stengel 

(Roma  1872  bis  1876). 
Giorn.  di  fil.  rom.  =  Giornale  di  filologia  romanza,  diretto  da  E.  Monaci  (Roma  1878  bis  1882). 
Studj  di  fil.  rom.  =  Studj  di  filologia  romanza,  pubblicati  cla  E.  Monaci  (Roma,  seit  1884). 
AG  =  Archivio  glottologico,  diretto  da  G.  J.  Ascoli  (Roma,  Torino,  Firenze,  seit  1873). 
yALh  =  Archiv  f.  lat.  Lexikographie,  herausg.  von  E.  Wiilfflin  (Leipzig,  seit  1883). 

Dz  =  Diez,   Etymologisches  Worterbuch   der   roman.  Sprachen.     5.  Ausg.     Mit   einem  Anhange  von 

A.  Scheler  (Bonn  1887). 
Scheler,  Diet.  =  Scheler,  Dictionnaire  d'etymologie  fran^aise.     3icme  ed.  (Bruxelles  1888). 
Misc.  =  Miscellanea  di  filologia  e  linguistica,   dedicata  alia  racmoria  di  Nap.  Caix  e  Ugo  A.  Canello 

(Florenz  1886). 
C.  Sliehaelis,  St.  =  Caroline  Michaelis,  Studien  zur  romanischen  Wortschopfung  (Leipzig  1876). 
Caix,  St.  =  Caix,  Studj  di  etimologia  italiana  e  romanza  (Firenze  1878). 
Th  =  Thurneysen,  Keltoromanisches.     Berlin  1884. 
Mackel  =  Mackel,  Die  german.  Elemente  in  der  franzos.  u.'  proveuzal.  Sprache  (Heilbronn  1887). 


*)  Konnte  bis  Bd.  XX  Heft  1  bcnutzt  werden. 
**l  Konnt«  bis  Bd.  XV  Heft  1,2  benutzt  werden. 


A. 

1)  a,  lier  crste  Buchstabe  des  lateinischen  Alpha- 
betes  ,  hat  (liese  Stellung  iu  alien  romanischen 
Alphabeteii  behauptet. 

2)  a,  ah,  Interj.,  ist  in  alien  roman.  Sprachen 
iiblich. 

3)  a,  ab  (vgl.  gr.  dno  aus  ap-a),  abs  (vgl.  gr.  a'l/i 
ans  ap-as)  [„voraugust.  racist  ab,  a  selten  im  Ver- 
gleieh  zu  ab  u.  nur  vor  Kons. ,  aber  aueh  hier 
seltener  als  ab;  erst  in  der  august.  Zeit  ab  vor 
Vokalen,  a  vor  Konsonauten;  abs  schon  bei  Plautus, 
spater  nur  abs  te  neben  a  ?e."  Vanicek,  Wtb.  I  36. 
Im  Volkslat.  wurde  vor  Konsonanten  ausschliefslich 
a  gebraucht,  vgl.  Haufsleiter,  ALL  III  148].  Die 
Priip.  a,  ab,  abs  ist  im  Romanischen  nur  iu  Zu- 
sammensetzungen  erhalten  ,  ihre  prapositionalen 
Funktionen  sind  meist  von  de  iibernomraen  worden. 
Eine  ,,Storia  della  preposizione  a  e  de'suoi  composti 
nella  lingua  italiana"  hat  B.  Bianchi  erscheinen 
lassen  (Florenz  18771,  vgl.  fiber  das  Buch  Flechia, 
AG  IV  368. 

4)  [*abactio,  -are  nach  Dz  853  Stammwort  zu 
jtal.  avacciare,  vgl.  jedoch  Caix,  St.  3,  u.  unten 
viTacius.] 

5)  [*abiico,  -are,  mutmafsliches  Ursprungswort 
zu  ital.  abbacare,  Unsinn  reden.  Ob  *abacare  von 
abacus  abgeleitet  ist,  mufs  wegen  des  dann  anzu- 
nehmenden  Bedeutungsiiberganges  als  zweifelhaft, 
wcnn  auch  nicht  gerade  als  undenkbar  erscheinen; 
vielleicht  sind  in  a-ba-ca  die  Xamen  der  drei  ersten 
Buchstaben  des  Alphabets  enthalten,  so  dafs  die 
urspriingliche  Bedeutung  des  Verbums  sein  wurde 
,.da3  ABC  hersagen,  ganz  elementare  und  triviale 
Sachen  schwatzen."  Dz  662  rabdcher  liilst  die 
Ursprungsfrage  offen,  ebenso  liifst  er  es  dabingestellt, 
ob  in  frz.  rabdcher  ein  Kompos.  von  *abacare  zu 
erblicken  sei.  Seheler  im  Dict.=  sprioht  sich,  naoh- 
dem  er  andere  in  Vorschlag  gebrachte  Ursprungs- 
worte  (1.  rabasscr  =  rabaisser,  2.  rabnttre,  angebl. 
v.  gr.  Qajiarzeiv,  3.  bdche,  4.  revasser)  mit  Reeht 
als  unzuliissig  bczeiehnet  hat ,  dahin  aus ,  dafs 
rabdcher  von  rebec,  rabac  (=  arab.  rabdd)  ,,Geige" 
abgeleitet  werden  musse  u.  also  eigentlich  so  viel 
wie  ,,ableiern,  immer  dasselbe  sagen"  bedeute.  Bei 
der  letzteren  Annahme  durfte  man  sich  vorlaufig 
beruhigen  konnen.] 

6)  abacus,  -nm,  i.  m.,  Rechenbrett,  Spiel-,  Schenk- 
tisch  u.  dgl.  (vgl.  ALL  I  430) ;  [tA\.  dbbaco,  Rechen- 
kunst;  pro  V.  ahac-s.  In  den  ubrigcn  roman.  Sprachen 
nur  gel.  \Y.     Vgl.  Dz  351. 

7)  (ab  anno  (siehe  annus),  davon  nach  Dz  353 
«.  r.  avannotto  (ital.),  nicht  fiber  ein  Jahr  altes 
Fischchen;  s.  dagegen  Caix.  St.  4,  u.  Bugge,  R  IV 
366.    Vgl    unten  hie  haec  hoc.) 

[*abantaticum  s.  abante.] 

Korting,  lat.-rom.  Worterbach. 


I  8)  ab-ante,  als  Prap.  mit  Aco.  od.  Abl.,  vor  etwas 
weg,  ab.  euni  Itala  in  Naura  I  6,  ed.  Mai,  ab.  oculis, 
Grutcr  inscr.  717,  11;   od.  als  Adv.  vorweg,  Orelli 

j  inscr.  4396.  Vgl.  Wolfflin,  ALL  I  437;  Hamp,  ib. 
V    335);  Jt.    avanti:    rtr.    avant;    prov.    abans ; 

'  frz.  avant.  \'on  abante  wird  wieder  abgeleitet  das 
Subst.  *abantaticum ,  Vorteil,  =  ital.  rantarifjio ; 
prov.  awintat(jc-s ;  frz.  avantage:  span,  vcniaja, 
ptg.  rentnjem :  vgl.  Dz  21  ami.       ' 

9)  [*abiinteo,  -are  (v.  ab-ante),  vorrfickcn ;  j  t aj. 
avanzare;  rtr.  vanzar  (vgl.  Horning  p.  58,  61,  63): 
frz.  avnncer.     Vgl.  Grober,  ALL  I  240  unten.] 

10)  bask,  abarquia  (v.  abarra,  zartes  Holz  od. 
Zweige  u.  quia  Sache),  davon  nach  Dz  413  span, 
ptg.  abarca,  grober  Schuh.  «-~->— 

U)  abbiis,  -ittem,  m.  (chald.  aba;  vgl.  ALL  II 
292),  Abt.:  itaJL  abate,  abbdte;  prov.  abas;  frz. 
altfrz.  abbes,  c.  o.  abbe,  nfrz.  abbe:  span,  abad; 
ptg.  ahbade. 

12)  abbiitia,  -am,  f.  (v.  abbas;  vgl.  ALL  II  444), 
Abtei;  ital.  ahbad'ia,  bad'ta,  abaz'ia;  prov.  abadia; 
frz.  abbaifi' :  span,  abadia;  ptg.  abbadia. 

13)  abbiitissa,  -am,  /'.  (Fern.  z.  abbas;  vgl.  ALL 
U  445),  Abtissiu,  ist  in  entspr.  Form  in  alle  rom. 
Spr.  ubergegangen. 

14)  [*ab-battulo,  -are,  nach  W.  Meyer,  Z.  X  171, 
Grundwort  zu  jtal.  (pistnj.)  abbiaccare ,  der  Be- 
deutung nach  =  soppestare .  infrangere.  Caix, 
St.  128.  fiihrte  das  Wort  auf  *fluccare  zuriick,  wo- 
gegen  Meyer  mit  Recht  einwendet,  dafs  der  Ubergang 
von  f:b  unmoglich  sei.]_ 

15)  'ab-battuo,  *ab-batto,  -ere  {s.battuo,  batto), 
niederwerfen.  (tlber  die  Verbaloomposita  mit  ab 
vgl.  Dz.,  Gr.  n  420  u.  Wtb.  393  ribaltare);  ital. 
abbattere ;  rum.  abat,  ui,  ut,  e,  vgl.  Ch.  bat ;  r fr. 
abatter,  s.  Ulrieh,  Chrest.  II  216;  prov.  abatre; 
frz.  abaitre  (day.  u.  a.  die  Subst.  altfrz.  abateis, 
gieidhsAm*ab-batt-aticium;  neufrz.  abat,  welches 
letztere  in  der  Bedeutung  ,,Platzregen"  volksety- 
mologisch  auch  abas,  gleichsam  a  bas,  geschrieben 
wird,  vgl.  Fafs  in  RF  HI  494  Z.  9  v.  o.);  span. 
abatir;  ptg.  abater. 

16)  *ab-breTio,  -are  (nur  spatlat.,  vgl.  ALL  II 
450),  abkurzen;  prov.  abrewjar;  a.\tirz.  abregier: 
nfrz.  abret/cr.  In  dcu  fibrigen  rom.  Spr.  nur  gel.  W. 
Vgl.  Grober.  ALL  I  233  «.  r. 

17)  [*iib-breT0,  -are  (v.  brevis=  prov.  breu,  frz. 
brief),  abkurzen;  prov.  abrevar:  frz.  alUrz. abriever, 
abriver.  Vgl.  Grober,  ALL  I  233  «.  v.  Das  Part. 
abrive  setzt  Forster,  Gl.  z.  A.  et  M.,  =  *ad-bri^ 
gatum  an.] 

18)  [*ab-cIdo,  -cidi,  -cisnin,  -ere  (v.  eaedo), 
toten,  nach  Grober,  ALL  I  233  s.  v.,  Grundwort  z. 
jtltital  ancidere,  prov.  aweire,  altfrz.  ociVe.  Vgl. 
dagegen  Caix,  St.  1,  u.  Fumi,  Misc.  95,  wo  ancidere 
u.  aucire  in  uberzeugender  Weise  auf  occidere  zu- 
zuckgefuhrt  werden.  S.  unten  Incldere  u.  occidere.] 


\9\  «bilnr» 


111   i(li(iii(;»riliili 


1'«      'nlMlnra.  ••rr 

.iMxr.ir       V^-l     i.i.Ut 


i;i     I-   A.  pl   M 


'  irt.-n;  yrxy. 

f. .    «Itfri. 

.    \t;\.    K>ir»tor, 

\iur,.     S.  llllt'll  <ilMlur<>.  I 

III  .  •am  t .  Ilii-iliiiif»,  lliii><<liitir«- 

^'    '1   Alnlla    III   ('iiin|iniiii>ii    1m>- 

t  4  III.  n/uiiii,  v^l,  ('li.  (i'mn  ; 

';».  iirflaiiif,  ntri.  areliiif : 

•k-    ...v«,I...     .7. 

:ilirlliiiiiirlaH,  •urn  ni.  (von 

ll,i>.  liiiirxkirnui'li:    rum. 

i^r-»;    fri.    tivrliiiirr;     rut. 

(irW/iitMir  ;    (]>  t  j:.    avrUuneira. 


.     Ilii.  •nm  /'.   (V.  AhrUiiiiit).  Niifs; 
rv  iliinrlr,  iiiiili  ill  illMTtrnpMior  Mi- 

di' (,i(7i.>  i/c  rtiu»«ci(r",  V(»l.  Cli.  rt/idi. 

•J.;  .iIji  ll.uiirii.  -iiin  /■.  (V.  alirlland),  kloiiio  Xiifn; 
rum    .I'l.i     .1     «1^  I  II    .iiv/ZiiMidi. 

•Jl  .ill.  Il.iiiiiiii,  -am,  /'.  (\.  nhfllniiii);  mm. 
al;  •    if». 

iiini,  II.  (v.  atiellniui);  ruin,  nlunis 
m  .   .  /■.,  lln.wliri'bliRcli. 

U'i>)  *ii«rllniiiviu<i.  n.  urn  (v.  nlifllaiui);  rum, 
nfwiiiii.  inif-f.irlii;;. 

27)  '«b-i^mo,  -cro,  woi^iohmpn  (Paul.  c\  Font. 
4.  19.  (Jloiw.  oil.  lint/.  11  p.  3,  29);  frz.  arntiflrr  (im 
l>iiil.  (lor  Chiim|m>ni<'  iirnim/rr).  Iien-or-,  wojjlinlon. 
V)»l.  |)i  513  .1.  r. :  l.ittn''  loitctc  «Ins  Wrb  von  mlvenire 
sh.  W.1S  .nun  raphrfaohom  Gnindc  unstattliaft. 

28)  iltsrb.  nbcr:  rtr.  dlier  oto.,  vfjl.  liartncr 
g  17.  8.   lit. 

29)  Sb-horreo,  -fli,  -ere,  vor  ctwas  zuriicksrhau- 
dPTO  (vrI.  iilxT  .las  Wort  Plocn.  ALL  IV  277): 
^tal.  ahborrire:  (rum.  niir  «la.s  Simplex  uresc,  ii, 
It.  I,  vpl.  Cli.  R.  v.);  jirnv.  tiborrir,  norrir :  fr?.. 
(i/i/iorrir  ii.  abhorrcr  (gel.  W.);  cat.  aborrir;  ^pan. 
nburrir.  ari:i'rn,  Yprilrufs  marlien ;  ptp.  nborrir, 
lanffWriliMi.  bi'lasti);cn. 

30>  ab-horresoo,  -ere,  cincn  Abscliou  bckommen. 
Ercl.  u,  (iloss.;  ^pon.  u.  ptg.  nhnrrcrer. 

.SI)  iibies,  -etom/T  (vj^l.  iibcr  das  Wort  Wolfflin, 
ALL  IV  29(1).  TaiiTip.  Das  Wort  ist  nur  in  cln- 
zelncn  rom  Spr.  u.  auch  in  diesen  nur  als  ein 
halbRplehrtos  erhalton:  ital.  abete,  span,  nbetn, 
pig.  nbrtr  u.  fi/)i7o.  —  Vgf.  *abieteus. 

[Ableitungcn  ron  abies  Bind  ncUeieht  it  a). 
biflta,  Holzpflook.  Koil,  dav.  das  Dem.  in  bieltolina, 
die  Verba  im-biettare  u.  s-bietlare.  Nach  Dz  357 
ist  biflta  dunkeln  I'rsprungs;  Caix,  St.  200,  bringt 
das  Wort  in  Zusammenliang  mit  got.  pints,  nlid. 
jAfti.  blfi:  Storm,  AG  IV  38S,  setzt  es  =  altn. 
bUgdi  iRchw.  dialekt.  bligd),  nhd.  *Wi7if  (6/i7if  : 
biett-a  =  scliht  :  nchictt-o)  an.  vgl.  Scheler  im 
Anhang  z.  Dz  754  birtta.  Ulrich,  Z  XI  557,  leitet 
biftta  ana  'rerliila  ab,  was  ganz  unstatthaft.] 

32)  *iib[Tlelens,  a,  nm  (v.  abies);  dav.  in  subst. 


Bedeutung  \ta\.  ahezzo,  Tanne.    Dz  351  .«.  i'. 

^  ptg. 
nebcn  indr  ad  =  inda).     Vgl.  Dz  461  itida. 


33)  ah 


+  inai 


e  +  ad 


ainda ,    noch   (da- 


34)  'Sbismos,  -nm,  m.  (Snperlativbildung  zu 
abyssu.i  =  gr.  Uiivaao;],  Abgrund,  Hollo;  Ual. 
sard,  abi.tmii  Cgeraeinital.  abism);  prov.  ahisme-s, 
danebcn  auch  (iW<;  frz.  nhisme.  ahime:  span.  ptg. 
abi-imo.  Vgl.  Grobcr,  ALL  I  233  .«.  i-..-  Dz  3  abiaso, 
vgl.  auch  unten  ab^ssns.  Von  abismtis  sind  ab- 
geleitet  die  Verba  frz.  aliimtr.  snan.  ptg.  abismar. 

35)  'ablatOm,  PI.  ablatii  >i.  (PTT.  P.  v.  aiifero), 
das  (Tom  IVldej  Weggctragenc,  das  Gctreide  (vgl. 
Lebmann,  Bedeutungswandel  p.  25) ;  ital.  biado  u. 


/iiiii/ii  (mail.,  ven.,  pii>ni.  biarn),  dav.  I'as  Verliiim 
im-bmdttre  mit  lictn-ido  bii>iicn  ;  rtr.  *bltirii,  vgl. 
(i  art  nor  8  3  a):  prov.  bhil-z:  frz.  (iiMa^im —) 
altfr/.  btfd,  birf  (dlier  das  anal,  f  vgl.  unliMi  die 
Keinorkiing  bci  sills  —  «oif  ii.  (JKibor  in  Z.  II  459), 
bin/,  ntri.lilr:  (iililnin  — )altfrz.  Ifs  ahltiis  (vgl. 
Korting  in  soinor  Aiisg  ilor  altfrz.  UonnMlia  anioris 
1).  .\XII1).  biri:  Von  nltfrz.  We/"  die  Verba  a  1 1- 
I  rx. i"H'Wiiri"r, (/i'-W(if(-r,  nfrz.  di-lilni/rr.r-niibbiijrr 
(day.  Vlisbst.  rrmblai);  rrmliluvrr. 

J.  Grimm,  Geneli.  d.  dtooli.  Siir.  p.  49  dor  3"", 
p.  G9  dor  1""  Aiisg.,  loltoto  ble  von  kelt.  W.iiC(/ 
ab,  aui'li  TliuriiovKon  p.  49  nieint,  diifs  nicynir. 
bUiivt,  jotzl  bUivif,  rorn.  blot,  Rpiit<ir  bles.  bret,  blent, 
biriid,  bifl  laiitlirh  vollkoniinon  genOgen,  da  alio 
ilioRo  Wiirto  auf  oiiiPii  Stamni  bb'il-  (enlstandi'n  aiis 
mliili'i.  Part.  PasR,  ziioyinr.  kki/k,  ir.  nirliin  ,,iiiiililon") 
«urllokgi'lion.  Indosson  dOrfte,  iianu'iitlioh  in  Hin- 
Riolit  uiif  (ibldi.i,  ilio  Ableitiiiig  auR  dem  Lat.  vor- 
znzielioii  Roin.  —  FiirRtor,  /.  Ill  2(i(),  Anin.  1,  sotzt 
oiii  Ktymon  'lilariim  an  (blnriiin  :  bindo  ~=  riariim  : 
chindo),  11.  wonigRtoiiR  in  Heziig  aiif  biara  iat  dioR 
ganz  boroi'liligt.  -  Viillig  iinannelimbar  ist  liiili- 
iner'R(KSt  I  234  aiiRgeRproolicno)  Verniutiing,  wonaoli 
*blndiiiii  aiiR  //(ic|ci)''i/iN  entRtanden  Rein  Roll.  - 
Vgl.  Griiber,  ALL  I  251   Wrt/i<Mi. 

80)  |*ablalarelliis, -urn  >».  (Dem.  v.  *nl)l(UariuK, 
mlat.  blddaniii  =  it.  biadnjiiolit,  (ietreiileliiin<llcr) ; 
frz.  bli'redu,  blairciiii.  Daclis ,  woil  or  —  Roi  es 
vvirklieli  odor  nnr  angoblieh  —  Getreiilo  aiifstapolt, 
Wedgwood,  R  VllI  43G;  Grobcr,  ALL  VI  122,  hat 
jcdoeh  dieso  Abloitung  mit  giitoni  Gninile  bestritton 
u.  ndl.  Iilaar,  weifser  Fleck,  als  (inindwort  aiifgo- 
stollt).  Vgl.  Dz  525  blairenii    Vgl.  auch  unten  *taxo. 

37)  [*ablatarTil ,  -am  f.;  prov.  blndavia;  frz. 
biniric  „Abgabo  fiir  die  Erlauhnifs  dor  Nachhut" 
(Sachs).! 

38)  [*ilb-ocrilo,  -are  (s.  nboculiis);  it.  nvncnlarc; 
prov.  nnorinliir :  frz.  (irniijliT,  lileiiifeil.J 

39)  (*ab-5ciiliis  [a,  um],  olino  Aiigen,  blind  (die 
Bildung  lies  Wortes  ist  hiJehst  auffallig;  Dz  32 
fiihrt  als  Analoga  dafiir  a-wens  a.  ah-norims  an, 
aber  nnr  das  erstcro  lafst  sich  vorgleiehen,  wobei 
jedoch  zu  beachtcn,  dafs  oin  amens,  well  mit  seinem 
Ausgangc  -ctis  an  die  Participien  sich  anschlicfsond, 
cine  weit  inogliohore  Bildung  war,  als  abnculus; 
*cintocuhis  =  span,  ptg.  nnlnjo  liifst  sich,  well 
Sbst.,  nicht  vergleiclicn) ;  it.  avocolo,  vocolo  (ver- 
altet);  prov.  avncle,  avnyle;  frz.  avengle.  Die 
lautlicho  Entwickelung  dcs  Wortes  ist  sowohl  im 
Prov.  wio  im  Frz.  cine  abnormo  (vgl.  oculus  -=  olhs, 
cnil).  Vgl.  Dz  32  avncolo;  Canello,  AG  III  355 
(erklart  die  abnormo  Lautentwickelung  des  Wortes 
daraus,  dafs  es  urspriinglicli  cine  strafrechtliche 
Neubildiing  gewcscn  sei,  bezw.  auf  ciner  solchen, 
niimlich  dem  Verbum  abocidare,  beruho);  Grobor, 
ALL  I  233  s.  V.     Vgl.  auch  unten  caecus.] 

40)  iib-uminritus,  a,  um  (Pt.  P.  P.  v.  abomino, 
welches  Verb  im  Rom.  nur  als  gel  W.  vorhanden 
ist;  im  iilteren  Frz.  volksetvmologische ,  an  homo 
sich  anlehncnde  Schreibung  nhliomitie.r ,  vgl.  Fafs, 
RF  III  511),  nach  Dz  502  Grundwort  z.  altfrz. 
abonu'',  abosmi.  —  „Im  Pariser  Glossar  7692  wird 
abominari  durch  escommovoir  (crgreifen,  erregen) 
iibcrsetzt,  s.  Toblcr,  Jahrb.  XII  205."  Scheler  im 
Anhang  z.  Dz  780. 

41)  [afrikanisch  aboogerdaii,  Silberreihor;  daraus 
viellcicht  durch  volksetymologische  Ncugcstaltung 
frz.  bauf-(jurdc,  garde-bauf,  Name  einor  Art  des 
Silberreihcrs.    Vgl.  Fafs,  RF  m  488.] 


42)  ab-raJlco 


69)  a[c]-capto 


42)  [*ab-radico,  -are  (v.  radic-s),  vuii  dcr  Wureel 
losreil'sen,  nach  Grober,  ALL  1 233  s.  v.,  Grundwort 
zii  prov.  arraigar,  frz.  arracher.  Da  {\ir  ah-  ira 
Prov.  u.  Frz.  eine  anderu  Liiitlicho  Beliandlun^  zu 
erwartcn  wiire  ^v^^L  aiicire,  oeiro  nach  Grober  a. 
a.  0.  =  ab-cidere),  so  dijrfte  nielit  ah-,  sondem 
ad-radicarc,  an  der  Wurzel  reifseu,  also  losreifsen, 
das  rirhtige  Grundwort  sein.] 

43)  *iib-rIpo,  -are  (v.  ripa),  vom  Ufor  wegfahrcn ; 
ital.  ahhriiare,  dav.  das  Vbsbst.  ahbrivo;  (prov. 
ahrivar  in  rasche  Bewo-jiinjr  setzcn,  s.  brigii).  Mit 
hrio,  brioso  etc.  (vom  kclt.  Stamm  *brigd  [s.  u.  «.  v.]) 
hat  abbriinre  nichts  zu  thun.    VgL  Dz  6S  brio. 

44)  abrutonuni,  ».  (gr.  ujiQoxovov),  Stabwurz, 
Artemisia  abroti>nuni  L. ;  ital.  abrolnno:  frz.  aurone 
f.,  Eberrautc;  im  Wallon.  durch  Yolksetymologie 
z.  icroi/iie  fjeworden ,  vgl.  Fafs ,  RF  III  492  unt. 
Vgl.  Dz.  512. 

45)  *iJb-rimeo,  -are  if.  erunco),  ausjaten;  rum. 
aninc,  ai,  at,  a,  werfen,  stofsen,  vgl.  Cli.  -i.  v. 

46)  abs-coudo  (Georges  teilt  ab-scondo  ab),  -coudi 
u.  (selten)  -condidl,  couditum  oder  (spater)  -eon- 
sum,  -ere,  verbergen:  ital.  ascondere  u.  {i)n-as- 
condcre;  rum.  aiciind.  met,  ni,  nde,  vgl.  Ch.  s.  v.; 
prov.  escondre:  cat.  e.^condir;  |£aj).  p t g. escojirfer. 

47)  "ab-seco,  -secul,  -seetum,  -are,  abschneiden, 
nach  Forster,  Z.  V  9?.  Grundwort  zu  prov.  (dial.) 
auscar :  cat.  oscar,  Vbsbst.  osca;  altfrz.  oscher, 
ocher,  einschneiden,  brechen,  Vbsbst.  oaclie,  oclie, 
Kerb,  Einschnitt  (nfrz.  hoclier.  Vbsbst.  hoche).  — 
Andere  Vermutungen  iiber  den  Ursprung  von  hoclier 
hat  Scheler  im  Diet.  .*.  v.  aufgestellt.  darunter  ist 
noch  die  verhaltnismiifsig  ansprechendste  hocher  = 
occare  eggen.  Keltischen  Ursprung  des  Wortes 
(bret.  asfia  einschneiden ,  cymr.  asgen  Verletzung) 
stellt  Thurneysen,  p.  108,  mit  gutem  Grunde  in 
Abrede.  —  Vgl.  Dz  650  osclie,  dazu  Scheler  im 
Anhang  801  u.  807. 

48)  absentia,  -am,  f.,  Abwcsenheit.  In  volkstum- 
licher  Gestaltung  und  in  prapositionaler  Verwendung 
(als  Ersatz  fiir  It.  sine)  scbeiat  dies  Sbst.  im  ital. 
sema  u.  im  rtr.  saintsa  (vgl.  Gartner  §  81)  er- 
halten  zu  sein. 

49)  absinthiom,  ii,  v.  (gr.  dt{iiv9iov),  Wermut, 
Artemisia  absinthium  L;  s  p^a  n.  axeiijo,  vgl.  Dz 
428  s.  V.  In  den  iibrigen  rom.  Spr.  ist  abs.  nur 
als  gel.  oder  halbgel.  W.  vorhanden  (_i  t  a  1.  assenzio, 
vgl.  dOvidio,  Grundrifs  d.  rom.  PhilH^e  Anm.  3; 
frz.  ahr^inthe:  ptg.  absintho). 

50)  iib-solvo,  -soItT,  -solutum,  -ere,  losloseu ; 
i.t.al.  veraltet  asciogliere,  iiblicher  assohere,  solcei 
u.  dichterisch  assohi,  (igsoluto  u.  asttollo  (Blanc  412 
u.  457)  befreien,  asciohere  friihstiicken,  d.  h.  das 
Fasten  loseu,  vgl.  lat.  solvere  jejunia,  engl.  break- 
fast. Vgl.  Dz  353  asciohere,  Canello  in  AG.  Ill 
353  s.  I'.,-  rtr.  Ft.  asolt  (Greden  u.  Corraons,  s. 
Gartner  §  148);  prov.  absol,  absols,  soU-z  u.  sout-z, 
absolvre;  frz.  altfrz.  assol  (absol)  a.  assoil,  Pf.  ussols 
u.  assous,  Pt.  assols,  assous,  assaus,  assos  u.  (ge- 
lehrt)  assola  /absoluj,  Inf.  assoldre  (absoldre), 
assoudre  (s.  Burguy  II  204);  nfrz.  absous,  absolus, 
absous  absoHte  u.  als  gel.  AV.  absolu,  absoudre; 
span,  absuelro,  absolvi,  absuelto,  absolver;  ptg 
absolve,  absolvi,  alisohido  u.  absolto,  absoluto, 
absolver. 

51)  abs-qne,  Prap.  m.  Abl.  u.  Adv.,  fern  von; 
it  a  1.  (lombard.)  asca,  der  Bedeutung  nach  =  lat. 
praeter,  vgl.  Dz  353  s.  i'. 

52)  *abs-tento,  -iire  (f.  abstinere),  sich  enthalten, 
Hunger   leiden ,   nach  Dz  403  Grundwort   z.   ital. 


stetitare,  Miihc,  Bcschwcrdc  haben,  dav.  Vbsbst. 
stento,  rtr.  slenta.  Caii,  St.  60,  erblickt  in  sten- 
tare  das  durch  intensives  •<  ( ,,s  intensivo")  ver- 
starktc  tentare,  u.  dies  durfte  die  grofsere  Wahr- 
scheinlichkeit  fiir  sich  haben. 

53)  abs-tractus,  a,  urn  (Pt.  P.  P.  v.  abstrahere), 
abgezogen,  nach  Dz  404  Grundwort  z.  ital.  siratto, 
falls  dies  nicht  lieber  ^  distracttis  anzusetzen  sei. 

54)  ab-siirdus,  a,  um  ( wegen  der  Quantitat  des  u 
s.  Marx  s.  v. :  nach  Vanicek  1220  ist  abs.  abzu- 
leiten  \.\/svar  tonen  und  hat  also  mit  Aurrfw.*  aus 
\/ svar,  schmutzig,  dunkel  sein,  nichts  zu  thun), 
mifstonend.  ungereimt,  albern,  nach  Baist,  Z.  VU 
125,  Grundwort  zu  si^an.  zurdo,  link,  links;  Dz. 
500  leitete  zurdo  von  surdus  ab,  u.  wohl  dadurch 
liefs  C.  Michaelis,  St.  p.  233,  sich  bewegen,  zurdo  u. 
sordo  als  Scheideformen  anzusetzen. 

55)  [*ab-buro,  -ere  (f.  com-burere),  nach  Caix, 
St.  132,  Grundwort  z.  ital.  abburare  (neap,  abbor- 
rare),  „lavorar  nascosto^el  fuoco,  abbronzare" ; 
span,  aburar.] 

56)  ab-undo,  -are,  iiberfiiefsen ;  prov.  aondar, 
im  fjberflufs  vorhanden  sein,  fordern,  helfen,  from- 
men,  Vbsbst.  aon-s.     Vgl.  Dz  508. 

57)  [*ab-uso,  -are  (v.  usus)  ist  der  lat.  Typus  f. 
rogian.  abusare,  abu.iar,  abuser,  es  sind  jedoch 
(liese  roman.  Verba  jedenfalls  rom.  Ableitungen  aus 
dem  Sbst.  fl6-M«[«6].  Vgl.  Grober,  ALL  I  234  s.  v  ] 

58)  abyssus,  um,  /'.  (gr.  Uiivaaog),  Abgi'und, 
HiiUe;  ital.  abisso  m.,  dav.  Vb.  abissare  u.  subbis- 
sare,  gleichsam  sub+[a]bissare;  prov.  obis,  dav.  Vb. 
abissar.  Vgl.  Dz  3  abisso  u.  oben  *abismu$.  — 
Dtsch.  (0"  a/>y»*o  =  Nobis(krug). 

59)  aeacia,  am,  f.  (gr.  dxaxia),  Akazie,  b.  Plin. 
u.  Cels.;  jtal.  acacia,  acdzia,  „albero  spinoso",  u. 
gaqgia  =  acacia  farnesiana  L.,  vgl.  Canello  in 
AG  III  388,  C.  Michaelis,  St.  p.  70.  In  den  ubrigen 
rom.  Spr.  nur  gel.  W. 

60)  [*ac-cadisco,  -ere(v.*nccadere),  sich  ereignen; 
an.  ptg.  acaecer,  vgl.  Dz  413  s.  v.] 
T)  [*a[e]-calento,   -are    (v.  caleiit-  v.  calere), 

wiirmen;    ptg.  acaeiitar,   aquentar.     Vgl.  Dz    435 

calenture,  s.  auch  uuten  ^^exealeutare.] 
62)  ['a^c]-caleseo,  -ere  (\.caleo,-ire),  warmen: 

ptg.  aquecer.  Vgl.  Dz  435  calentare,  s.  auch  unten 
'  *excalentare.] 
I      63J  [arab.  acamm,  einfarbig  (?) ;  davon  \-ieUeicht 

ital.  zaino  ganz  schwarz,  ungefleckt  (von  Pferden) : 
;  iiz^ zain:  span,  zaino.  Vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  i;.] 

64)  [*a[^cJ-camIno,  -are  (v.  caminus),  auf  den 
'  Weg  briugen;  frz.  acheminer^ 

65)  [*ac-camo,  -are  (v.  cama),  zu  Boden  streckcn; 
span,  ptg.  acamar.     Vgl.  Dz  436  cama.] 

*6^  arab.  aQ-canefah  (vgl.  Freytag  II  527*),  Rand 
od.  Saum  des  Kleides ;  si}^n.  azanefa  (veraltet), 
\zanefa,  cenefa;  ptg.  sanefa,  Bett-  oder  Thurvor- 
hang.     Vgl.  Dz  438  cenefa. 

67)  [*ac-eapItio,  -are  (v.  St.  eap-o-,  wov.  *capum 
f.  caput),  zu  £nde  bringen ;  \,^\.  accapezzare.] 

68)  [*a[c]-capo,  -are  (v.  St.  *cap-o-,  wov.  *ca- 
pum  f.  caput),  an  das  Ende  kommen,  bcenden; 
frz.  achever ;  prov.  span,  ptg.  acabar.  Vgl.  Dz 
545  chef.] 

69)  [*a[c]-eapto,  -are  (v.  capto,  capio),  erwerben, 
kaufen;  ital.  accattare,  r-accattare,  dav.  das  Vbsbst. 
accatto;  genues.  acatar,  vgl.  Flechia,  AG  VIII 
318;  rtr.  achatter,  s.  Ulrich,  Gloss,  z.  Chrest.  II; 
frz.  altfrz.  achapter,  acater,  acheder,  nfrz.  acheter, 
Vbsbst.  achat;  span,  acabdar  (veralt.) ;  ptg. 
achatar  (veralt.).     VgL   Dz  5  accAttare;    Grober, 


701   ilrl^no 


1(101  «o(>r,  ftrrtm 


»< 


■f>f<>    I>iin-li 
nt\.  im  Ital., 

«nnli'll. 


(u  A 

Sri-. 


iIm 

Tom 

fi    ■■ 


■uf    I 

drill; 

pfKr-.l 
73) 


Hi'm<il,       riwr    «III' 

!  r.    /    IV  37ft.    II. 

:i.  Imrin);  fjuni. 

II   cnra.  — 

.    Ml      .   •<!,/. 

«i.-l     1.  l.l.r   .1,   ..    <).] 

Ill»,  -«rf  (r.  f<irM,<),  lii-li|inlM<ii,  liob- 

.M:  1  11   ]'(;•  •ir<irii-i(ir.  —  Olmtfltt 

»     ilrnMi  Alisi-lirift) 

iikllslnlo  zii  li'Hi'ii 

111..  lU    iiMii  r/<  nirr.ifid 

I.  11 HI..  Tailhaii  in   K  I\  2!)7 

»oiv*»"lil-'«tP'n  liat,  |ili'il>o  liior  u«n/.  «liiliincostollt.J 
'J      '»  ••  .rurno.  -nr*  I  v.  ram,  ciirm»).  i>iii  TiiT 
U  ft  j.    iirrnriKiiy   inn   KIpiHcii 
niit  (liMi  Klauon,  /tiliniMi  n.  iIrI. 
,.,.   ,,        ..  ...ir»icr.     V(»l.   I)z  fiOS  (u7i<irHfr.) 
•»|f]-*«mro,  -4ro  (v.  rnrrii,»!,  nn  t>inon  Ort 
ralirrn:  fri.   (ir/i.irncr.  iirharoier  (niir  nitfrz.).) 

74)  (•a;c)-c4t4b6lo,  -iiro  (v.  pr.  xaxa^oh),  mint. 
rtiMWii.  .iltfri.  («tiWri.  niivlenvcrfiMi :  frz.  accabler, 
V|{l.  SoIipI.t  iin  Dirt.  .«.  r. ;  I)z  ,'>;)(i  rndWr.) 

761  «rpFla, -am /' ,  .Sdinoiifp.  Itjila  l/cvit.  11,  17: 
^^1.  Dccriiitm  :  frz.  iiltfrA.  ncie,  acliif,  iifrz.  (di.nl.) 
ncfi-:  ^i> n  n  iin-cn.  Dit  rrspruiip  dos  lat.  Wortos 
ist  clunKi-l.  niit  <iri>v  kann  cs  niclits  zii  tliiin  liaboii. 
VjjI.  D/  .'>  necfi)i)\n :  (ihiln-r  AM.  I  234  ncce'in. 

76)  'iccopto,  -are  (v.  arcipio).  pni|>fanfjen ;  Hal. 
ncffltiirr.  Canelln.  A(i  UI  405,  stollt  dazii  aU 
Solioidpfomi  nccattiirc,  welolies  vielmchr  =  'ac- 
citptnrr  ist.     Sonst  iiiir  f,v\.  Wort. 

7(1  '5fcdpl6r,-r>rein  ni.(v.  nccipio),  Hnbiolit,  Liioil. 
rel.  iii.-.  V2i  (Clinris.  i)8,  11).  Cypr.  Ep.  60,  2. 
Nirht  nccfptor,  sonilcrn  asiur  ist  Grundwort  zii  den 
mm.  Bononnunj;on  do.s  Ha1iiclit«,  iiiir  altspaji. 
acflore.  a:tnr  (fern,  tiztnrera),  iifor  (fom.  a^orern) 
«ind  niif  ncrrptorem  ziirfickziifnliren,  vpl.  Tailhan, 
R  Vni  609;  Orobor.  Misc.  42,  u.  nntcn  astnr.] 

78)  ar-reptas,  a.  niii  (Pt.  P.  P.  v.  accipio);  ital. 
nccftto.  anj^onommon,  ansenchm.  """^ 

79)  (*ac-eerTltns,  a,  urn  (v.  cerehriim?),  verriickt, 
narrisrh,  dav.  virll.  jt a  1  accerrito,  ..accesso  in  volto, 
fuor  di  se".  vpl.  CnTxTSt.  133] 

[•«c-clmo,  lire  s.  eyma.] 

80)  ae-eessiis,  -nm,  m  (v.  ac-cedn),  Annaherung; 
rtr.  antschiess,  Gebiot.  Cironze,  vg\.  Ascoli,  AG  I 
18  Anm.  1  u.  S.  110  S  231. 

81)  [•aceTpitriirius,  -nm,  »i.  (v.  accipiter).  dav. 
^n^n    crlrirn  Falkcnjagcr.  V!»l.  Dz  439  .s.  v.] 

82)  [•aeeTpitrellus,  nm,  m.  (v.  accipiter),  dav. 
i^tal.  accertitln  Wannenweilic,  vgl  Dz  351  s.  v.: 
Tinch  Ronscli,  Z  I  420,  ist  d.-is  Wort  Dcminutiv  v. 
acceptor.] 

83)  arab.  ac-ciqfti,  Politiir.  caqala,  polieren  (Frey- 
tag  II  509);  dav.  yjan.  acicalar,  ptg.  aeicalar, 
afacalar,  polieren,  v\;\    L)z  414  «.  v. 

84)  [*ac-eismo,  -are(unbekanntcrHerkuiift),  nach 
Foreter,  Z  VI  112,  Grundwort  zu  jiaj.  accismare 
zurichten:  altfrz.  accsmer,  ordnen,  schmuckcn, 
dav.  nacb  Littrc  nfrz.  'hnchemcnt  Helmschmuck,  vgl. 
aneh  Fafs  in  RF  HI  496.  —  Dz  128  esmar  (iind  I 
ebenso  Canello  in  AG  III  387)  Licit  accsmer  fiir 
identiseh    mit    altfrz.    iir.ywur,    prov.    azesmar,  ' 


HjMMi  ii.-fii'iir  ivi;l-  Haiiit,  '/■  VI  117)  =  aihirsli- 
miirf,  «•««  liintlii-li  iin/.iilimsiK  int.  wi«  I'Virslor  go- 
H'iljl  but, I  iiciismii  b.  Uaiito,  Inf.  28,  37,  Hrboint 
''ini>  klliiiitlirlio.  aiif  daK  Wi.rlKpiid  niit  scisma  in 
v.  :17  bcn-fliiiKl»  llildlln^'  /,ii  soiii,  vgl.  (i.  I'nrig, 
U  XI  40.'»  (virlli'ii'lil  iit  (icii'viimir  ilborliuiipt  «» 
in'-.«r(/ili.«niiir<',  toili'ii).  Vgl.  Scbelor  iiii  Aniiang 
I,  Di  721.  Vgl.  aiii-b  Hilton  mlaestlino  ii.  cyma. 
86i  jie-clliio,  -are  anloliiion;  H^al.  ncclmmre 
nioili'rbiMigi'ii,  di'iuiiligi'ii. 

86)  *tt|e|-c<igiiila,  -are  {\\:\.  coi/iiiliis);  altfrz. 
(iroitififr  ki'iiiii-ii  li'riii-n,  in  KiMintnin  Hutzcn,  dn/.u 
dan   Vlisbst.    mnintiiiKe. 

87)  •tt(e]-e»giiilns.  a,  nm  ll't.  1'.  1'.  wcof/iinsco); 
nitfrz.  iirtiiiitr,  brfniindi.t, 

88)  *tiir-rSI-ligo,  -Icgl»  -leohiui, -ere  (V.  iff/o): 
ittf J.  (icrofiliirr :  [irnv.  iicolhir,  (iciilhir ;  frz.  ac- 
rurillir ;  vnt.  ucciillir:  njiaji.  «iror/cr:  ptg.  ncoWier. 
(Micr  dii'  Fli'vi.iii    dii'siT  Verba   s.    iinteii    eol-llgo. 

89)  |*ae-romtr«,  -are  (v.  romlnn);  j^ii  1.  arcov- 
ciiire  putzen.  ziiriibton,  dav.  das  Vbadj.  acconcin; 
sjian.  acnnchnr.     Vgl.   Dz  ;t66  couciarr.] 

9f)T  [♦ile-eontingo,  -ere:  ajt  span,  acuntir  sicli 
oreigiion,  vgl.  Dz  411  ci»ilir\ 

91)  (*ilc-eoiitingeseo,  -ere  (v.nccoiid'ii.^o);  span, 
ptg.  arnntecrr  sieli  «reigniMi.  vgl.   Dz.  441  cnntir,] 

92)  f*ite-e6-opPrio,  -periij,  -pertnm,  -perlre 
(v.  Ojirrin),  bi'deeken;  nun.  ncopir ,  perii,  peril, 
peri,  vgl.  Cli.  s.  r.  Die  iibrigen  roni.  .Spr.  braiudicn 
cn-operire.\ 

931  |*iie-eo-upei1«,  -lire  (v.  npcrliis),  bodecken; 
frz.  (lotlir  )  iicanilrir,  vgl.  Apfelstcdt  im  Glo.qs.  z. 
seiner  Aiisg.  des  lutlir.  Psalters  s.  v.  u.  Horning. 
Z.  IX  141.) 

94)  *iic-c6rdo,  -are  (v.  cor,  cordis),  in  Cberein- 
stininiung  briiigon;  jjal.  accnrdare :  rtr.  accordir; 
frz.  accorder;  prov.  accordnr:  altcat.  s  p  an. 
acordar:  ptg.  arcordar.  Dazii  Vbsbst.  accordo, 
accord,  acuerdn  etc.  Vgl.  Griibcr,  ALL  I  234  ii. 
Dz  5  accordo:  Hebrons,  Metath.  p.  81. 

95)  *ae-eorri8'o,  -ere;  jtal  accorger-si  walii- 
ncbmen  (iiber  den  Bcdciitungswandel  8.  unten  cor- 
rigo).  Cber  die  Flexion  s.  corrign.  —  Vgl.  Dz  366 
corgere. 

96)  [*iic-erepanto,  -iire;  j^ltsp.-in.  acrepanlar, 
anscheinend  in  der  Bcdeuuing  |zu  efwas  zwingen", 
in  ciner  lat.-span.  Ilrknnde  voni  .J.  937,  man  sehe 
das  Niihere  b.  Tailhan  in  R  VIII  611.J 

97)  [*Se-eurso,  -ilre  (v.  cur^us);  span,  acosar 
vorfolgen,  vgl.  iJz  442  coso.] 

98)  [*ac-cutio,  -eiissl ,  -cussum ,  -cutcre  (v. 
quatio),  dav.  nacb  Dz  4'j3  cudir,  gpan.  pig.  acitdir, 
zn  Hiilfe  eilen  (ptg.  aciido,  ncoden,  acode,  acodem). 
Den  starken  Bedoiitiingswandel  —  die  Brilcke  zwisohcn 
der  lat.  u.  der  sp.  ptg.  Bedeutung  wird  durch  den 
Begriff  ,,springcn"  geseblagen  —  hat  Dz  1.  1.  wobl 
hinrcichend  erklart.] 

99)  acedia,  -am,  f.  (gr.  ux7jdla),  miirrisches 
Wcscn,  iible  Laiine  (Eccl);  it  a  1.  accidia;  prov. 
accidia:  altfrz.  accide;  allspan.  acidia:  ptg. 
accidia.  Vgl.  Dz  5  accidia.  —  Uber  don  theologischcn 
Begriff  von  acedia  vgl.  Schwane,  Spezielle  Moral- 
theologie  (Freiburg  i.  B.  1879)  I  §  35,  2. 

100)  Seer,  eris  ».,  Ahornbaum  :  ^tal.  acero;  rum. 
ar(ar.  vgl.  Ch.  .«.  ii:  (prov.  frz.  acer  [arbor,  vgl. 
A.  Darmesteter,  R  I  388,  Z.  2  v.  u.]  =  prov.  esrabre, 
erabre,  frz.  mit  volksetymolog.  Endung  erable,  vgl. 
Fafs,  RF  III  492);  cat.  ars ;  span,  asrc  (ver- 
altflt),  arce:  ptg.  acer.  Vgl.  Dz  5  acero.  —  Dtsch. 
Ahorn  istnicht  aus  dem  Lat.  entlehnt,  vgl.Kluge  .s.  r. 


9 


1011  aoSr,  aoris,  acrns 


135)  acucula 


10 


101)  acer,  acris,  -e  ii.  *acnis,  a,  um,  soharf: 
ital.  acre,  aero,  agro,  dav.  Dcin.  agretto  Sbst.,  Sauer- 
ampfer;  mm.  acni,  s.  Cb.  s.  v.:  pro  v.  agre;  frz. 
acre,  aigre,  (acrig  fames  =  aigrefin  [?]  Gaiiner, 
vgl.  IJttVe  s.  r.,  Fafs  in  EF  III  489),  v.  aigre  (las 
Vb.  aigrir;  span,  acre,  agre  (veraltet),  agro,  agrio 
=  acreus,  dav.  das  Vb.  agriar:  ptg.  acre,  agro. 
—  Eine  Ableitung  von  acer  ist:  ital.  agresto, 
rum.  agri.^.  prov.  agras,  altfrz.  aigret,  span. 
agraz,  ptg.  agraro,  unreife  Traube,  saiierlicher 
Wein ,  vgi.  Dz  9  agreMo.  Von  a{n)gresto  wieder 
leitete  Tobler,  R  II  240,  scharfsinnig ,  abor  nicht 
iiberzeugend  ab  ital.  guastada,  prov.  engrestara, 
Flasche  mit  cngcm  Halse,  vgl.  dagegen  Mussafia, 
R  II  477,  wo  als  Gnindwort  *angustaria  angcsetzt 
wird,  s.  unten  an^staria. 

102)  [*aeerboiiica (v.  acerbii!i]  =  \ta\.acerhoneca, 
sehlechter.  sauorer  Wein,  vgl.  Storm,  AG  IV  309.] 

103)  *aeerlnus,  a,  um  (v.  acies),  stahleru,  viell. 
Grundwort  zu  ital.  ghiazzerino  Panzerhemd:  prov. 
jazeran-s:  altf tz.jazerant,  jazerenc :  span  jaza- 
rina  (Adj.  „aus  Algior".  vgl.  C.  Mirhaelis  203  u.  227); 
ptg.  jacerdo.  —  Die  Frage  nach  der  Herkunft  des 
Wortes  ist  viel  erortert  u.  noeh  nioht  wirklieh  ge- 
lost,  dcnn  auch  acerinu'i  kann  als  Grundwort  nii-ht 
befriedigcn,  well  Beispiele  fiir  die  Vorsetzung  eines 
j  selten  und  (iberdies  zweifolhaft  sind,  vgl.  I>z  162 
ghiazzerino ,  Caix  in  Gfr.  II  69.  Am  wahrschein- 
lichsten  ist  doch  wohl  die  Herkunft  von  arab. 
gazdir  Algier.  Vgl.-  auch  Dozy  289,  wo  das  Wort 
von  jaeo-zarad  hergeleitct  wird. 

104)  *acetosus,  a,  um  (v.  acetum),  saner;  dav. 
ital.  acetosa  Sauerampfer,  daneben  agretto  v.  acer; 
(prov.  azedinha  =  *acetinea  :  rtr.  aschiella  u. 
frz.  oseille  =  *acetula,  wo  der  frz.  Wandel  von  a 
zu  o  wohl  auf  irgend  einer  volksetymologischen 
Anlehnuug  oder  auf  Einwirkung  von  oj;n?is  beruht: 
cat.  agrella  v.  acer:  span,  acedera;  ptg.  a^e- 
dinha).     Vgl    Dz  650  oseille.     S.  unten  oxalis. 

105)  acetum  n.  (Pt.  P.  P.  v.  acere,  saner  seinl, 
Essig:  ital.  aceto,  campob.  cita,  vgl.  d'Ovidio,  AG 
rV  148  Z.  8  V.  o. ;  rum.  otet  hi.,  s.  Ch.  s.  v.:  rtr. 
aschaid,  friaul.  azH  f.,  vgl.  Gartner  g  2  ^)  .- 
(frz.  altfrz.  aisil.  aissil,  dafur  nfrz.  vinaigre  = 
ciniim  acre).     Vgl.  Dz  505  aisil ;  Meyer,  Xtr.  165. 

106)  bask,  achaparra,  Kralle:  dav.  viell.  span. 
chaparra,  chaparro  Steiuciche,  vgl.  uuten  garra. 
Vgl.  Dz  439  chaparra. 

107)  acbSris,  itis  (gr.  axuoi^),  undankbar  (homo. 
Vulg.  eccl.  20,  21),  soil  nach  Tobler,  Z.  IV  375, 
das  Grundwort  des  erst  spat  (16.  Jahrh.)  u.  auf 
gelehrtem  Wege  gebildeteu  frz.  acaridtre  A"gl. 
opini-dtre)  sein.  G.  Paris,  R  X  302,  bestritt  diese 
Erklarung  u.  leitete  seinerseits  das  AVort  von  dem 
Namen  des  hi.  Acharius  ab.  Soheler,  Littre  u.  a. 
leiteten  acaridtre  von  dem  (freiUch  nicht  existieren- 
den)  Vb.  acarier  ab,  s.  oben  ae-cario.  Vgl.  auch 
unten  eara. 

108 1  aeia,  am  f.,  Einfadelfadcn,  Petr.  76,  1 1 ;  r u m. 
ata,  s.  Ch.  s.  v.  —  Uber  *^acia  ^  acies  s.  aciarium. 

109)  *aeTale,  «.  (v.  acies),  Stahl;  ital.  acciale 
(venet.  azzale) ;  rtr.  atsel.  Vgl.  Dz  5  acciajo; 
Grober,  ALL  I  234. 

110)  *aciarinm,  n.  (v.  acies),  Stahl;  ital.  acciajo : 
rum.  arcer ;  rtr.  oberl.  itschal:  prov.  frz.  acier. 
dav.  viell.  acerer :  cat.  asser:  span,  acero :  ptg. 
aceiro  (gewohnlicher  a(;o  =  *acium).  Vgl.  Dz  5 
acciajo;  Grober,  ALL  I  234;  K.  Hofmann,  ALL  II 
275,  wo  das  angeblich  b.  Plautus  vorkommende 
acieris,  „securis  aerea",   als  Stammwort  angesetzt 


wird.  -  Canello,  AG  III  303,  will  auch  it.  acciale 
auf  *aciario  zuriickfiihren,  well  das  Adj.  aecialino 
neben  acciarino  vorhanden  sei.  —  Horning,  p  15, 
macht  mit  Recht  darauf  aufmerksam,  dafs  aciarium 
frz  aisier  hatte  ergeben  miissen  (vg\.*aucion- : oison), 
u.  ist  daher  goneigt,  in  acier  eine  Ableitung  von 
eincm  vorauszusetzenden  gemeinrom.  *aciit  =  acies, 
das  im  Altptg.  uachgewiesen  ist.  zu  erblicken. 

111)  iieidus,  a,  um  (v.  aceo)  scharf;  [ital.  lazzo, 
herb  {acidiis  :  azzo  =  sucidiis  :  sozzo,  aus  azzo  durch 
Verwachsen  des  Artikels  lazzo,  d.  i.  I'azzo,  vgl. 
Dz  380  s.  r.)]:  rtr.  di.%  a.s,  es,  vgl.  Gartner  §  32  a), 
Horning  p.  105  unten. 

112)  acies,  -em  f.  \y.  \/' ak,  vgl.  Vanieek  I  7), 
Schiirfe,  Schlachtordnung;  altspan.  u.  altptg. haz, 
Schlachtordnung,  vgl.  Dz  458  s.  v.  —  t'bcr  "^acia 
=  acies  s.  Horning  p.  15. 

113)  *acTnm  n.  (v.  \/ak),  Stahl;  ptg.  ago,  da- 
neben aceiro.  Vgl.  Dz  5  acciajo ;  Grober,  ALL  1 234. 

114)  dtsch.  acker  =  frz.  acre,  vgl.  Dz  503  s.  v., 
wo  mit  Recht  die  Herleitung  des  Wortes  aus  lat. 
acnua  (ein  Flachenmafs)  zuruckgewiesen  wird ; 
Maokel  p.  63. 

115)  acinus,  um  m.,  Weinbeere;  ital.  acino,  frz. 
aisne  (nur  altfzr.).     Vgl.  Dz  504  aisne. 

1 16)  *acqnaero  u.  iicqulro,  -slvl,  -situm,  -ere : 
prov.  aquitr,  quis-  qiies,  qtierre;  frz.  acquiers, 
acqui.1,  acquis,  acquerir;  span,  adqiierir  u.  ad- 
quirir:  ptg.  adquirir. 

117)  *iicrIcIolus ,  a,  um,  (v.  arris)  =  rum. 
acrisor  Adj. 

118)  *iicrlclns,  um,  m.  =  rum.  agris  Sbst.  un- 
reife Beero. 

119)  *iicrInLS,  a,  um,  =  rum.  acrin  Adj.,  vgl. 
Ch.  acrii 

120)  acrlfoliiim  n.,  Stcchpalme:  cat.  span,  cre- 
bol,  grei-ol.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  133. 

*acrus,  a,  um,  s.  oben  acer. 

121)  actum  ».  (Pt.  P.  P.  v.  ago),  das  Abgehandelte: 
ital.  atto,  Handlung.  That:  span.  ptg.  auto, 
Verordnung.  Xach  Baist,  Z.  Ill  564,  ist  actum 
auch  das  Grundwort  zu  ptg.  eiio,  Reibe,  Ordnung 
{actum:  eito  ^ pactum  : peito).     Vgl.  Dz.  428  auto. 

122)  '^'acuiirlus,  -um  m.  (v.  acus).  Xadler;  (ital. 
agorajn:  prov.  agidlier-s:  frz.  aiguillier) ;  span. 
agujero:  (ptg.  agulheiro). 

123)  i*iicuerilentarlus,  um,  *aeuculentinus,  a, 
um,  *acuculentus,  a,  um  <v.  acus);  prov.  aguilen, 
Hagebutte,  aguilancier,  aiglentina  :  frz.  tglantier, 
altfrz.  aiglent.   Vgl.  Dz  504  aiglent.] 

124)  ['acucllla,  -am  /',  'aguglUa  (Dem.  v.  acus), 
Nadel,  s.  jScuoula.     Vgl.  Ascoli,  AG.  1  76  A.] 

125)  *aeueiila,  -am  /.  (Dem.  v.  acus),  Xadel:  ital. 
aguqlia  Xadel,  guglia  Obelisk,  Bergspitze,  agucchia 
Hufeisen,  agocchia  Haarnadel,  gucchia  zugespitzter 
Eisenpfahl,  vgl.  Canello,  AG  III  351;  rtr.  s.  unten; 
(rum.  s.  acus):  prov.  agulha;  frz.  aiguille,  s. 
nnten;  cat.  aguHa ;  span,  aguja :  ptg.  agulha. 
Vgl.  Dz  9  aguglia. 

Die  lautliche  Entwickelung  von  *dciiciila  zu  frz. 
aiguille  =  eg''ij'  ist  eine  unregelmafsige  u.  schwer 
zu  erklarende  (in  regelrechter  Entwickelung  hatte 
acucula  ergeben  miissen  (u.  hat  im  Pic.  wirklich 
ergeben)  aigouiUe^  ffl^'j',  ^g'-  *ge)iiictilum : gexouil, 
genou).  Es  sind  uber  den  Vorgang  namentlich 
folgende  Ansichten  ausgesprochen  worden:  1.  As- 
coli. AG  I  76  Anm.,  verwirft  das  Grundwort  acucula 
u.  setzt  dafiir  *acucilla  an,  das  thatsachlich  in 
rtr.  Mundarten  fortlebt.  vgl.  dOridio,  AG  IV  170 
u.  Gartner  §  38.     2.  Mussafia,   R  U  479,   erklart 


yM\  «•'Orolio 


U3)  nil-»tii> 


12 


..■I,  /.. 


..I- 

linn  iliMii 

r.'"0" 

lion  iiiicli 

)     alx    cut- 

ii"i:ra|iliio: 

.;.,.;..,  ||.  II  .|.  r  r.il.italiitiormii; 

,1   .    ;;    „a  /it,   »U   all.'    Ill    7.11    HI 

II  Waiiili'l  iliirrhpMii.iclit 

■  ^.  Imir  >;l.iiililu-li,  wio  vs  di'iili  audi 

K  IX  3.HI  f .   iK/wiifilt  «onlcii  ist. 

II    I   Ji.'i    11    Mis<\  3!»   (»11,   iK'lHMibci  . 

•iiirii'liti);  w iydcrm'f^cbcn 

If    ilurcli    EinliurH    von 

,,  Hcfili'ii  H.  ilioHi'3  (ladiiroh 

rlcr  aiif  -ille  (pniutiHe,    cour- 

.    Ki'i,    wobci    niu-li  anqiiille  u. 

iiiuii.nirkt    lialw'ii  sullen.     Fiir  voll 

'inn  wulil    aiii'li    ilivso  Krkliirnn);,    so 

:■'  nurli  ist,   nicht  orarlitt't  wordiMi. 

I'  iK'iilio,  •oneni  w,  I V.  iiriiK),  Staclicl;  iri. 

r   ilcsM'ii    l.iiitliflu'  Kntwickulun^  dio 

_-.';;iOii'ni'ii  Bctnerkiinj^'n  zu  vergli'icheil 

-iii'L. 

127)  iramcn  n  ,  i'l.  iirumina,  narh  Cam-Uo,  AC 
ill  324,  Virundwort  z.  ital.  gitmina,  tiomona,  i/omenn 
„il  («rosso  canapo  da  le^jar  Ic  navi".  Diosc  Her- 
ioituH);  ist  wcp?n  des  unglaubliclion  Bodcutiing.s- 
wandcls,  d>-n  sic  voraussetzt,  sehr  zii  boanstandon. 
Weit  anni'limbaror  ist  Klechin's  Ansirht.  dafs  qumina 
=  'liijuunna  t.  lii/aniinii  sci,  v;»l.  AG  IV  380.  Caix, 
St.  "ii,  Ifitoto  (jomrna  v.  copula  ab ,  was  \o\\\'^ 
unj^laubhaft  ist.  —  Auch  span.  tiHiiiia,  ptj;.  af/o- 
mill ,  tjomia ,  Dololi ,  (jcht  schwcrlicli  auf  aciivieii, 
bezw.  iiruniwia  zuriiek,  vgl.  Dz  -IS/  gumia ,  Aoch 
ist  immrrhin  die  Moglichkeit  nicht  durchuus  in 
.\bredo  zu  stcllpn. 

128)  &eiis,  -um  f.,  Nadol;  rum.  ac  m.,  PI.  ace  /'., 
vgl.  Ch.  .-•.  r. 

I2tl)  [*aeutia,  -am  f.  (v.  aciifu^l;  altspan. 
acucia,  ciicin,  Ijebcndi(;keit,  Uewandtheit,  Flcifs, 
dazu  das  Vb.  acuciar,  vgl.  Uz  414  acucia.]  Hor- 
ning, p.  86  Z.  2  V.  II.  iin  Ti'.\t. 

130  *a<-utiiitor.  -orem  m.  (v.  'ncuiiarc), Scbleifer; 
ital.  (i<;ii;r'i/"rf ;  rum.  ascu{itor ;  span,  aguzador. 

131)  aeutio,  -iirc  (v.  rtciioi,  schiirfen;  ital.  aguz- 
zare;  rum  a.<ci/<.  <ii,  (i(,  /i,  vgl.  Ch.  .v.  v.;  prov. 
agugar ;  frz.  aiguiser,  vgl.  Homing  p.  6;  span. 
aguzar,  acuciar,  s.  oben  acutia:  ptg.  agurar. 

132)  aeutlLs,  a,  am  iPt.  P.  P.  v.  acuo),  scharf; 
ital.  nciito  n.  agudo ,  letzteres  auch  Sbst.  in  der 
Bcdeutung  „Nagel",  vgl.  Canello  in  AG  UI  370; 
span.  ptg.  agudo:  frz.  aigu  (in  dem  Eigennaroen 
Monlheu  ist  acut  rcgelrecht  zu  eii  geworden,  vgl. 
Soheler  in  den  Xachtriigen  z.  Dz  8(i5.) 

133)  ad  (altlat.  ar;  iiber  den  Ursprung  dcs  mit 
et,  ixi  etc.  verwandten  Wortes  vgl.  Vaniuek  1  2), 
Prap.  ni.  Ace,  zu,  nach,  an;  ital.  ad,  a;  rum.  a: 
rtr.  a:  prov.  az,  a  ;  frz.  a;  cat.  span.  ptg.  a,  a. 
Diese  Prap.  hat  den  ihr  im  Lat.  eigen  gewescnen 
Annendungskreis   im  Roman,   ini    nescntlichen    be- 


K.iliit,  ii.iineiitl.  in  Hiiisieht  auf  raumlicho  Vi'ihiilt- 

■  sM      CliiTilii'H    i«t    ihr    in    alien    rom.   Spr.    iiiit 

i^iT  Aii-iiabim'  des   Kiiiiiaiiiiieheii  der  AiiKilrui'k 

1    l).tli\lH-r.ii>huii);  iibertrageii  wordeii  (im  Itiiiniiii. 

Hird    der  DativbegrilT   d\irrli    die   Artikeltlexion    be- 

/.•i.hiiet ,    vgl.    D/.   (ir.   II  r>|i.      Pber   den    spiitlat. 

u.  fruhrom.  Gebraneh  von  ad  aln  Casuspriipos.  vgl. 

Iliiureiei ,   do   praponitioiio   ad   caHuali  in  hitiiiitate 

«evi   merovingiej.     Paris    1887,    vgl.   AM,   IV  330. 

Im  .\ltfrz.   konnte  <i  aiK-h    turn   Aiisdruek  dcs  Pos- 

teHHivverliiiltnisses  gebraueht   werden. 

134)  Sd  -{-  dtseli.  aclit :  rtr.  adaig  in  Vurbin- 
dungeii,  wie  avir  n.  aclil  habeii,  i/iir  a.  aeht  gobon, 
vgl.  (iartner,  S  -"'•  AMoli,  A(!   VII  r>t;3. 

135)  *rtd-iU'Nt mm,  -are,  liiTecbnen;  prov.  acen- 
mar,  ordiien,  a  1 1  f  rz.  (Icmhcc;  8  pa  n.  iirfWKir  (naeh 
llaist,  /..  VI  117,  umgestellt  aus  arsmar).  .Mil 
prov.  azesmar  seheint  azrriiiar  idenli«eh  zu  soin, 
zu  azfnwar  iKirfte  .srsmar,  zu  azi-rmar  ncrmar  ge- 
kdrzto  Form  sein.  (iriiiidbedtg  aller  dioser  Verben 
ist  „ordnen,  zurichten".  —  Ital.  accismarr  u.  a  1 1- 
frz.  ncr.smer  siiid  amleren  Ursjiruiiges,  vgl.  oben 
ac-cisinare,  Forsler  Z   VI    112. 

13(j)  burg,  aduliiig,  Kdeling,  u.  nhd.  nnfriink. 
ediliiiij;  prov.  adelenc:  altfrz.  din.  Vgl.  Dz  503 
adelenc,  Mackel  45,  90,  153,  168  u.  90,  99,  153, 
163,   164. 

137)  ♦ild-UIto,  lire,  orhebon,  -^  prov.  azaular 
(rell.  Verb)  sirli  crhebon ,  in  gehobonor  Stimmuiig 
sein,  entziickt  sein. 

138)  adtiiiiiis,  -aiita  »>.,  (gr.  add/tag),  Diaiuant; 
ital.  span.  jilg.  di'tmante :  prov.  rliaman;  frz. 
diamunt  (dia-  wohl  gclehrte  Anbildung  an  gricch. 
Coinposita  mit  rfi«).  —  Eino  zweito  Umbildung 
erfuhr  das  Wort  in  der  ihm  im  Mittclalter  iiber- 
tragenen  Bodeutung  „Magnct":  prov.  adiman-s, 
azinian-s,  a'iman-s.ftz.  a'imaut  (iiber  dio  angebliche 
Xominativforui  aimas  vgl.  Horning,  Z  VI  440), 
daraus  volksetymologisch  mit  .\nlebnung  an  aimer 
aimanl,  vgl.  Fafs,  RF  III  493;  span.  ptg.   iman. 

139)  |*ild-iiptTo,  -ire  (v.  ajilus),  nach  Schclcr  im 
Anhang  zu  Dz  780  vielleicht  Grundwort  z.  prov. 
adaptir ,  azaptir  angreifen ,  u.  mittelbar  altfrz. 
a-atir  (Vb.  zu  dem  Adj.  ate),  reizen  (eigentlich 
Jem.  in  die  Stimmung  vorsetzon,  in  der  man  ihn 
babon  will,  insbesondcrc  Jem.  argern),  vgl.  uiitoii 
aptus.] 

140)  (*iid-f  iiplus,  a,  uin,  anstehend,  aiimutig; 
ital.  adatto;  prov.  adaul,  azaut,  dav.  das  Vb. 
azaular.  —  Vgl.  Dz  515  azaut;  Griiber,  ALL  I  218.] 

141)  iid-iiquo, -arc,  anwasscrn ;  ital.  (uiaeijrKare 
wiisscrn;  rum.  addp,  ai,  at,  at  trankcn ,  s.  Ch. 
apd;  prov.  adaigar,    azaigar :  span,  adaguar. 

142)  1.  [*ad-atio,  -are  (v.  germ,  asatia,  got.  azeli 
st.  n.,  Annchmlichkeit,  vgL  Krcmer  in  Paul's  u. 
Branne's  Beitr.  VIII  439),  angcncbm  machen,  dav. 
viell.  ital.  adagiare,  agiare,  dav.  Vbsbst.  agio; 
prov.  aisar,  vgl.  Bartsch  in  Z  I  75  Zeilo  6  v.  o., 
Raynouard  LR  II  42*,  dav.  Vbsbst.  ais,  aise  m., 
Vbadj.  ais,  gleichen  Stainmes  sind  wohl  auch  das 
Vb.  aizir,  ainir,  die  Substantiva  aizina,  aiziinen-a, 
wclcho  VS^orte  saratlich  den  Begiiff  des  ,,bequein 
machen"  in  sich  tragen;  altfrz.  aaisier,  aisicr, 
dav.  Vbsbst.  aise  f.,  nfrz.  aifi,  aisance  u.  dgl.; 
cat.  aise:  ptg.  azo.  Vgl.  Mackel  54:  Bugge, 
R  IV  349,  u.  Grober,  ALL  I  242,  leiteten  aise  etc. 
von  It.  ansa  ab,  s.  unten  asium.  —  Prov.  adaptir 
kann  mit  *ad-atiare  nicht  zusammenhangen ,  vgl. 
oben  s.  v.] 

143)  2.    [*ad-at-io.    -ire    (v.  altn.   Sbst.  <i/  ii.. 


13 


144 1  ad-angSo 


174)  ad  +  frActum 


14 


Beilsen.Hctzen);  altfrz. n<i<ir.  anreizen,  dav.  Vbsbst. 
antie.  Vgl.  Dz  502  aatir:  Mackel  46  u.  156.  — 
Prov.  adaptir  hat  mit  *ad-atire  niclits  zu  schaffen, 
vgl.  oben  *ndaptio.] 

144)  ad-aageo,-auxi,  -auetum,  -ere,  vennebren : 
rum.  adanfi.  adaosei,  adaoa,  adaoge  (auch  nach 
der  A-  u.  l-Konj.  abgewandelt).  vgl.  Ch.  s.  t. 

145)  *[ad-bado,  -are;  ital.  abbajnre,  anbellen: 
frz.  altfrz.  abaiter ,  abai/er,  iifr.  aboyer .  dav. 
Vbsbst.  aboi.  Vgl.  Forster,  Z  V  95;  G.  Paris. 
K  X  444;  anders  Th.  42:  Dz  355  bajarc  hiclt  die 
.\bleitiing  von  adbanbari  fiir  moglich,  woraiis  aber 
mir  aboiier,  aboier  od.  aboer  hatte  cntstehen  kon- 
nen,  s.  Forster  a.  a.  0.  —  S.  bado.] 

146)  [*ad-bar-luc-oIo:  -are  (mit  bar  =  bis  zu- 
sammengesetztes  Dem.  vom  St.  lite  leuchtcnl:  mut- 
raafsliches  Grundwort  z.  ital.  abbtu/liare  blenden, 
wov.  die  Vbsbsttvo  abbaglio  u.  abbagliore.  Vgl.  Dz 
355  bagliore.] 

147)  [*ad-bil)ero  s.  blbero,  -are.] 

14S)  ad  bonam  fidem:  dav.  durch  Zusaramen- 
/iohung  aus  d  boa  fe  die  altptg.  Versichorungs- 
partikel  bnfi-  traun,  gewifs,  vgl.   Dz  433  bnfi. 

149)  f'ad-bonio,  -Ire,  verbessem  u.  ad-bono, 
-are,  gutsagen,  biirgen;  ital.  abbonare.  abbonire; 
frz.  abonner,  vgl.  Dz  502  abnnner ;  span.  ptg. 
abonnr  (ptg.  wohl  nur  das  Pt.  P.  P.  gebrauchlich, 
vgl.  Miehaeli.s'  _Wtb.)] 

150)  [*ad-brigatus,  a.  um  (v.  kelt.  Stamm  *brigd, 
fiber  weleben  z.  vgl.  Th.  p.  .50  brio) :  prov.  ahricatz, 
altfrz.  rtftriri' schnell,  eilfertig,  hastig;  personliche 
Formen  der  Verben  abrivar,  -er  sind  selten.  Vgl. 
Dz  58  brio ;  Forster,  Z  V  99;  s.  auch  unten  *briga.] 

151)  arab.  a'd-'dai'ah,  Grundstiick;  cat.  span, 
ptg.  aldia  Dorf,  Weiler,  vgl.  Dz  413  s.  v. 

152)  arab.  ad-dalit  (v.  Vb.  dalla),  Wegweiser; 
span,  adalid,  ptg.  adail  Heerfiihrer,  vgl.  Dz  415 
adalid. 

153)  arab.  addaraqah  (vgl.  Freytag  11 24'"),  Leder- 
schild;  span,  adaraga,  iidarga,  daraga  Sehild, 
dagegen  geht  span,  far/n,  ital.targa,  prov.  ptg. 
tarja,  frz.  targe  auf  altn.  iarga  (vgl.  JIackel  63) 
zuriick,  dazu  das  Vb.  targar,  -er.  Vgl.  Dz  315  targa. 

154)  arab.  ad-darb  (vgl.  Freitag  n  19'),  enger 
AVeg,  dav.  span,  adarve,  der  Kranz  derMauer,  auf 
welchem   die  Zinnen   ruhen.     Vgl.  Dz  415   adnrve. 

155)  ad  +  de  +  lu  -{-  hora, horis:  davon 

mm.  adineoara.  arfineori.  Adv.,  bald,  vgl.  Ch.  oara. 

156)  mhd.  adel-ar,  edler  Aar  (vgl.  Kluge  s.  v.); 
Grundwort  z.  frz.  alerion  (d.  i.  aler-ion),  kleiner 
Adler  (Jetzt  nur  ein  heraldischer  Ausdruck.)  Vgl. 
Dz  505  aUrion. 

157)  ad  +  de  +  inaini[s] ;  diese  Wortverbindung 
scheint  die  Grundlage  des  span.  ptg.  Substantivs 
ademan  m..  Haltung.  Gebarde  zu  sein,  welches 
sonst  von  dem  bask.  Vb.  adiema»,  zu  verstehen 
geben,  abgeleitet  wird.  Vgl.  Dz  415  ademan.  Die 
Gcnusverschiedenheit  des  lat.  manus  u.  des  rom. 
Sbsts  ist  kein  unbedingter  Beweis  gegen  ihre  Ter- 
wandtschaft,  zumal  da  es  sieh  b.  ad  -{-  de  -\-  m'inii{.^) 
um  eine  ursprunglich  adverbial  aufgestellte  Wort- 
verbindung handelt.  Span,  desman  m.,  Unord- 
nung,  diirfte  aus  de  ex  manii  entstanden  sein;  ptg. 
ist  das  Verb  dexmanar.  verwirren,  vorhanden. 

153)  ad  densum,  ad  densa:  dav.  rum.  ades. 
adejiea,  Adv.,  haufig.  oft,  vgl.  Ch.  des  (p.  75). 

159)  ad-denso,  -are  (v.  dcnsus),  dichter  machen, 
Verg.  Aen.  X  432;  prov.  adesar :  altfrz.  adeser 
beriihren,  aneinanderdrangen.  Dz  503  adeser  leitete 
das   Vb.    irrig    von   *adhaesare    ab,    vgl.    dagegen 


G.  Paris,  R  IV  501.  Baist.  RF  I  133,  Grober,  ALL 
I  235. 

160)  ad  +  de  +  retro,  zuriick.  ruckwiirts,  dav. 
ital.  addielrn.     Vgl.  Dz  288  rclro. 

161)  [*addesso  odcr  addepso  (rait  offeneni  e)  mufs 
nach  Griiber's  iiberzengenden  Bemerkungen,  ALL  I 
236  (vgl.  auch  Forster  im  Gloss,  z.  A.  et  M.  s.  odes) 
die  Grundform  sein  zu  ital.  adesso.  sogloich ; 
rtr.  ades,  beinahe:  prov.,  altfrz.,  cat.  ades,  so- 
gleich;  altspan.  adieso.  Die  naheliegende  Her- 
leitung  aus  adipsum  wird  verboten  durch  die  offene 
Qualitat  des  e  u.  durch  das  d  im  Prov.,  Altfrz.  u. 
Cat.;  darnach  ist  also  Dz  129  esso  zu  berichtigen, 
vgl.  auch  P.  Meyer,  R.  VIII  156.  Hochstens  dann 
liefse  die  Ableitung  von  ad  ipsiim  sich  rechtfertigen. 
wenn  man  annehmen  woUte,  dafs  ad-pressum  = 
apre-i  etc.  analogisch  eingewirkt  habe.] 

162)  arab.ad-dibiFreytagII78*t,  Schakal;span. 
adiva  u.  arfii-e  Schakal ;  ptg.  ndifce  Schakal,  Gold- 
wolf;  frz.  adive  Schakal,  Zwergwolf.  Vgl.  Dz415af/ti;a. 

163)  arab.  ad-diilA ,  Lorbeerbaum;  span.  ptg. 
adelfa.     Vgl.  Dz  415  adelfa. 

164)  *ad-dIrectBS,  a,  um  (Pt.  P.  P.  v.  dirigo), 
geschickt:  ital.  nfWriHo;  yrov.adreit :  frz.  altfrz. 
adreit,  nfrz.  adroit:  cat.  adrei/t(ainent).  Vgl. 
Grober,  ALL  I  236  (u.  218).  Von  '*dddirecte  viell. 
das  span.  ptg.  Adv.  adrede,  absichtlich,  sowie 
cat.  adretan,  richtig,  vorsatzlich,  vgl.  Dz  415  adrede. 
S.  u.  dirlgo. 

165)  [*ad-directio ,  -are  (v.  directtis) ,  wohin 
richten:  ita\. addiriz2are:{Tz.adresser,  dav. Vbsbst. 
adresse.     Vgl.  Dz  272  rizzare.] 

166)  [ad-do,  -didi,  -ditnm,  -dere,  ist  von  Einigen 
als  Gnindwort  zu  i  t  a  1.  andare  aufgestellt  worden, 
Naheres  dariiber  sehe  man  unter  enato.  -are.] 

167)  *ad-dono,  -are,  hingeben;  ital.  adonare : 
prov.  adnnar:  frz.  adonner :  span.  adonar(se). 
Vgl.  Dz  351  adonare. 

[*ad-dubbo  (v.  altn.  dubba)  s.  *dubbo.J 

168)  ad-daco,  -diLsI,  -dactnm,  -ducere,  heran- 
fiihren:  ital.  ad-duco,  dussi,  dotto,  diirre;  rum. 
(iduc,  dusei,  diis,  duce,  vgl  Ch.  due;  prov.  aduc, 
dui,  dxlz,  diiire;  frz.  altfrz.  adui,  duis,  duit, 
duire:  span,  adiicir  (veraltet,  wegen  der  Flexion 
s.  diico):  ptg.  adiicir,  Jletall  weich  u.  biegsam 
machen  (in  der  alten  Spr.  Pf.  3  Sg.  adiisse ,  Pt. 
aditclto.  vgl.  Dz.,  Gr.II  196). 

169)  [*ad-dulcio,  -are  (v.  dtUcis),  mildern,  lin- 
dem;  altfrz.  adouchier,  fiber  dessen  Bedeutung 
Tobler  in  seinen  Anmerkungen  zu  li  dis  don  vrai 
aniel  p.  52  gehandelt  hat.] 

170)  ad  durum:  dav.  altspau.  adur ,  Adv., 
schwer,  kaum,  daneben  aduras.   Vgl.  Dz  415  adur. 

171)  ad-eo,  -Ti,  -itum,  -Ire  soil  nach  Bianchi, 
Storia  della  preposizione  a  etc.  (Firenze  1877),  p.  97, 
Grundwort  z.  ital.  andare  sein,  vgl.  dagegen 
Flechia,  AG  _IV  369. 

172)  [*ad-e-r^ijgo,  -e-r[i]gere,  aufrichten;  ital. 
adergerc ,  errichten.  Nach  Tobler  (Venet.  Cato, 
p.  33J  u.  ilussatia  (Ltbl.  f.  germ.  u.  rom.  Phil. 
1883,  Julii  soil  aderigere  Grundwort  z  prov.  alt- 
frz. aerdre  sein,  s.  unten  adhaereo.  V'gl.  Grober, 
ALL  1  236  ] 

173)  ad  +  foras;  ital.  affuori  (veraltet),  aufser, 
ausgenommen:  rum.  afard.  draufseo,  aufsen,  vgl. 
Ch.  fdrd;  span,  afuera,  aufserhalb.  Die  ubrigen 
rom.  Spr.  kennen  nur  das  Simplex  foras  u.  die 
Verbindung  de  +  foras,  s.  unten  .s'.<.  vv. 

174)  [*ad  -f  Cractum  =  span,  afrecho  Kleie, 
galliz.  afreilo.     Vgl.   Parodi,  R  XVII  52.] 


lA 


1 7ft  I  tii  (bnilnni 


r.i:ii  ailjntUK 


IC) 


175)  «4  HaMMt  «lav.   ita.  A<lj.   ital    nffomlo, 

lief'"  '-.!-•         I- r..  I.iiljpio  I^ipi);  rutu.  (l/°HNif, 

T|;l   '  ',  allapan.  ^Hm/o,  iiou- 

•  |ia  I. 

i:  ...ii-   ,>.  tfttmi)  aoll  naoh  Di  dor 

v»rA  I'U»  lur  fri.  nriroN,  KmlpnUiiKo, 

•ein  /    I   V.  u  I 

i;  'I,  -haMnm,  -Jrr  (f.  «"re), 

au  1 '  '>(i:i  (iriiiplwiTt  (11  prov. 

ilf  ..,|    ;i  Sff.  .irrl.  If.  :ISk. 

ri.       Tolll.T   II.    MllS- 

iiilfr{i)iirrf  «b,   a. 
.    ildrfU',  (In  (laa  r 
nil  I  I  ift  I'l  «'"'ii  ««'ln'iMt, 

.Irn  V  iimtrHiMilwii'ki'liinj;, 

hin>'.  M.I.   I   I'.Sli.  I'iii   nil 

airh  »>Ur  tji  mlilK  rli^li.i  lUilciikon  niisiiprioht, 
tlQrflc  virllrifht  |^'«c«'n  aoiii:  niifriclitoii  —  IioIkmi 
—  parkrn. 

17SI  (Bit)  liniir  liornni  ('"It  \icllrii-lil.  «oucmi  iUt 
ijualitat  ill'.-.  i<  III  riKorf.  Iiiiui-  ml  lioruni)  ist  itiu 
«rahnoliriiilit-lic  (Iriiii(lla)^<  vniiitnl.  ancora,  (ri. 
ntcore  (iiiit  olTonom  o),  prov.  <i;if(ir.  1st  dies 
rirhti^,  *»  winl  man  wnlil  niirh  itnl.  iiiichc,  rum. 
iHfii.  «Itfri.  (inc  (ill  (U>r  Bi'doiitiin};  ..iiooli,  audi", 
im  LfH^ilon.  V.  169  u.  1831  auf  n</  haiic  [acil.  Iinmm] 
lurilokfulirMi  luOs.'ien.  wnU'i  in  Beziifr  nuf  anclie  u. 
incd  an:ilo^iiii-li(>  .Vnliililiiii^on  an  die,  hnve.  an  liio 
Advorbii'ii  auf  -it  nnzuncliiiinn  «fin  wiirdo.  Vgl. 
d'Oridio,  A(i  IV  171  Anni.  Niclit«  zii  srliaffon  hat 
mit  aitr/ie  etc.  span,  niin  (=  ad  iiiuim).  Prov. 
H.  altfrz.  nwc,  ni»ic,  rtr.  ounc,  jcmals,  diirfton 
auf  iimqimm  zurUckgolicn,  vgl  audi  A(j  I  13.  t)ber 
die  Etyniolo)»ic  von  nnche  etc.  vgl.  l)z  17  (incite 
|tro  audi  dio  Ableitung  von  adhuc  fiir  nioglieli 
gidialton  wird,  was  t'li.  *.  iiicd  liilligt);  Havet,  R 
VIII  ;>3  (iindir  =  ntqiir.  iicijtic,  vgl.  dagcgon  Clia- 
biinenu.  Rdir  3  .«.  II  77  [s.  audi  R  IX  155]),  vgl. 
aucii  (inibor,  ALL  I  241,  dor  sirli  fiir  *antijue  = 
ntque  aii!s.<ipridit;  wcgi'u  des  -ore  in  encore  vgl. 
Surhier,  Z  I  431  u.  Ill  149  {ore  =  *ha  horn),  U. 
Paris,  R  VI  (J2fl  u.  VII  129,  u.  Cornu,  R  VI  381 
u.  VII  358  (ore  =  a<l  lioram). 

179)  [*Sd-hano  u.  *ad-fano,  -iirc  (unbekannter 
Uerkunft,  die  mcbrfudi  behaupteto  Hoglichkeit  kel- 
tisdien  Urspnings  bezwoifdt  Th.  p.  30),  Rich  ab- 
mfibcn,  placken,  hart  arbeitcn,  ist  das  mutmafslidic 
<inindwiirt  z.  ital.  n/f'annare,  bekiimmorn,  prov. 
afanar,  sioh  abmiihen.  altfrz.  ahaner,  das  J'eld 
bcstellen,  schwer  arbeitcn,  span.  ptg.  afanar,  mit 
grofscr  Mfihe  ii.  iintcr  Sorgen  arbeiten.  Herkunft 
des  Wortes  aus  cincm  interjektionalen  Ausnife  der 
Ermattung  u.  Ermiidulig  „aban"  ist  nicht  recbt 
glaublich.  —  Vgl.  Dz  7  affanno;  Fiirstcr,  Z  VI 
111  obcn.  Die  zu  dem  Vb.  gehorigen  Substantiva 
sind :  ital.  affanno,  Kuniincr,  prov.  afan-s,  altfrz. 
ahan.  Plage,  Miilie  (aber  auch  Acker,  zu  bebaucndes 
Land),  span.  ptg.  afan,  Kuinmer  (altspan.  auch 
afaiio].  —  Mit  It.  afannae  (s.  d.)  konnen  diese 
Worte  nichts  zu  thun  haben. 

180)  *ad  +  ahd.  hayjan  hctzen;  ital.  agazzare 
reizen,  qualen:  frz.  agacer  (vermutlich  dem  Ital. 
entlehnt),  welches  Vb.  auch  die  Bedtg.  „stumpf 
machen  (Zahne,  Messer)"  angenommen,  wofiir  alt- 
frz. aacier  gcsagt  wurde.  Vgl.  Dz  8  agazzare: 
Mackel  p.  66  f.  (M.  halt  fur  moglich,  dafs  aacier 
=  geTm.azjan.  nM.  ezzen,  nhd.  iitzen  sei);  Wedg- 
wood, R  VIII  435  (stellt  germ,  hicattjan  wetzen  als 
Grundwortauf,  vgl.  (lagcgen  G.Paris.  RVIII 436  Anm.). 


ISI)  [•ilid  ■\-  hlr.«-Arc  (v.  nhd.  hism  ?h  vidl. 
(irunilwiirt t.  itnl.  in/ix.Mrr, m.-.-iirc  nnrvizon,  liutzon. 
Vgl.  D/.  379  t.'.-ii:  Mn.kd  p.  liKl:  IMralor  z.  t'hov.  n« 
2  enp.  9(;04  II.  Kli«  do  (iilloK  l.V.II.  Baist,  7.  VI 
427,  halt  ii>/-i>.Mi'r  fUr  viit«lniidi'ii  aus  viiiem  zum 
Aiilniboii  dorlluiido  veruniidt<in  Nnlurlaut.  S.  union 
hol/.on  II.  hir./.a.l 

l«2l  ad  honua,  zur  Stundo,  jolzt,  gegonwilrtig: 
itnl.  II  ora,  prov.  «lorn,  «or,  (alt)frz.  «ore  (mil 
off.  o);  span,  d/ioni.  Vgl.  Dz  227  orii.  —  Nacli 
(i.  Paris,  R.  VI  629  u.  VII  129,  u.  Cornu  VII  368 
int  niii'h  frz.  ('IV,  or  ail  lioram  ,  vgl.  dagogen 
Suchior,  Z  I  431  u.  Ill  149.  Vgl.  oudlldi  (irobor, 
ALL  111   140. 

I83|  (.adhllc  kaiiii  u  it'll  I,  wio  Dz  17  (i)ic/ic  atizii- 
iiohiiioii  goiu'igt  war,  Ijriiiidwnrt  zu  span,  aim 
['  ail  i(»((Hi|  II  nocli  wonigor  dasjonigo  zu  anclie 
etc.  Boin.l 

1841  lid  illaiii  fidriii:  dav.  altspan.  ptg.  alaf'/', 
aldlu'-,  <i/((c,  .\dv.,  tdrwalir.  inoiner  Troue,  vgl.  Dz 
416  alafi- 

'      186)  ad  illiim  hiiraiii,  zu  jenor  Stundo,  damals; 
I  dav.  ilal.  alliira  :  frz.  iilors. 
I      186)  ad  id  ipsiim,  vermutlich  Uriiiidwort  zu  ruin. 
ndin.i,  vgl.  t'li.  diii^. 

(lid  ipMaiii  vgl.  iibon  *addpsso.j 

187)  aditiis,  -urn  (v.  dlire),  Zugang;  nach  C.  Mi- 
chaelis,  Misc.  124,  (iiiiinlwort  zu  Jitg.  eilo,  cido, 
heito,  licido.  in  der  Volkssprache  aido,  Vorraiim 
voroinemBauernliau.se.  Ital.  «rfiio,  Zugang;  irrig 
fafst  Canollo,  AG  111  358,  andilo ,  grofsor  Gang, 
Vorliaus,  als  eiiie  .St'lieideform  zu  adito. 

188)  *ad-j(?cto,  -are  i  v.  adjicere),  zuworfen ;  rum. 
a'iept,  ai,  at,  a,  werfen.  richteii.  erreichen,  findcii, 
vgl.  Cli.  *■.  i-.   —   S.  untcn  ejecto. 

189)  *iid-jdjuiiium,  n.  :  ruin,  ajun  m.,  PI. 
ajitnuri  /".,  Tag  vor  eincm  Fasttage,  vgl.  Ch.  s.  v. 

190)  *ild-|jcJjiino,  -are:  rum.  ajun,  ai,  at,  a, 
vgl.  Ch.  ajun;  span,  aijunar.  fasten.  Die  (ibrigen 
rom.  Spr.  brauchcn  das  Simplex  [ji]jun6,  w.  m.  s. 
Vgl.  G.  Paris,  R  VIII  95;  Grober,  ALL  lU  141 
sctzt  rum.  njuna,  span,  ai/unar  =- *jajuiHire  an, 
s.  unten  *jajiiiio. 

191)  •ad-jiiugo,  -juuxi,  -junctum,  -ere,  hinzu- 
fiigen;  ital.  aggiungo  od.  -^iio,  aggiunsi,  aggiunlo, 
aggiungere  od.  -gntre;  rum.  ajung,  junsei,  juris, 
junge,  vgl.  Ch.  s.  i\;  frz.  altfrz.  ajoing,  joins, 
joint,  joindrc,  nfr.  adjoindre,  joignis,  joint,  joindre ; 
span,  adjungir. 

192)  *ad-juto,  -iire  (v.  adjiivo),  helfen;  ital. 
ajutare  u.  ailare  (Pt.  P.  ajutante  „cho  ajuta", 
aitante  „vigoroso",  vgl.Canello,  AG  III  331);  rum. 
ajut,  ai,  at,  a,  vgl.  Ch.  *•.  v.;  rtr.  ajiidar,  ad[i)iider, 
vgl.  Ulrich,  Gloss,  z.  Chrcst.  II;  prov.  adjudar, 
ajudar,  aidar,  aizar;  frz.  aidief,  vgl.  Havet,  R 
VI  323,  aider,  iiber  die  altfrz.  Konj.  des  Verbs 
vgl.  Cornu,  R  VII  420;  der  altfrz.  Iinperativ  ate, 
age  wurde  interjektional  gebraucht,  vgl.  Dz  515 
age;  cat.  ajudar;  span,  nyudar ;  ptg.  ajudar. 
Trier  (in  ,,det  philologisk-historiske  Samfunds  Min- 
deskrift  in  Anledning  af  dets  25  aarigo  Virksomhed", 
Kopenhagen  1879,  p.  220)  woUte  frz.  aidier  v.  at/i- 
tare  ableiten,  vgl.  G.Paris,  R IX 174.  —  Vgl. adjutils. 

193)  iidjiitus,  -uni  m.  (v.  adjuvo),  Hitlfe;  ital. 
ajuta  (danelien  ilas  Vbsbst.  aita).  Die  iibrigen  rom. 
Spr.  brauchen  statt  dessen  weiblichc  Verbalsiib- 
stantire :  prov.  ajuda,  ahia,  altfrz.  adiudha  (in 
den  Eiden),  aiiide,  aite,  a'ie,  nfrz.  aide  (in  aide- 
de-camp,  auch  in  Bezug  auf  mannliche  Personon  ge- 
braucht), span. a//«(i<i,  ptg.  (yi((Zn.  Vgl.  Dz  10  «jm^o. 


17 


1941  ad  latiis 


2131  ad-mOrso 


18 


*Sd-juxto,  -are  s.  juxto. 

194)  ad  liitus,  zurSeite;  ital.  allato.  Im  Rura. 
besteht  ein  Vb.  alaturez,  at,  at,  a,  nebencinander- 
stellen,  gleichsam  *aUaterare,  vgl.  Ch.  lat. 

195)  [*ad-limitanens,  a,  nm  (v.  limes),  angren- 
zcnd,  mutmafsliohes  Grundwort  z.  span,  aledano, 
angrenzend,  auch  Sbst.  Grenze.  Vgl.  Dz  418  akdano, 
wo  mit  Eecht  die  Herleitung  aus  angeblich  bask. 
*aldedano  (v.  aldea.  Xaohbarschaft,  u.  Prap.  datw) 
abgewiesen  wird.] 

196)  I'ad-mansono,  -are  (v.  mansus),  vorauszu- 
setzender  Typus  f.  neap.  ammasonar{si),  nach 
Hause  gehen,  sich  zur  Ruhe  begeben :  in  demselben 
Dial,  ist  auch  das  Sbst.  ammasonaturo  Hiihnerstall 
vorhanden.     Vgl.  Flechia,  Misc.  205.] 

197)  [*ad-mamio,  -Ire  (v.  got.  manvjan,  zube- 
rciten):  prov.  amanoir:  altfrz.  anmnevir,  bereit 
sein:  besonders  ublich  ist  das  Pt.  Prat,  in  der  Be- , 
deutung   „bereit,   hitzig".     Vgl.  Dz  633   manei-ir.] 

198)  [*ad-niastieo,  -are,  kauen;  rum.  amestec,  ai, 
at,  a,  vgl.  Ch.  mestec.  Die  iibrigen  rem.  Spr. 
kennen  nur  das  Simplex.] 

199)  ['ad-mat-u-o,  -are  (v.  altn.  Vb.  mata  atzen), ' 
mit  Speise  anlocken,  vgl.  lat.  ad-escare,  ist  nach 
Dz  506  das  Grundwort  zu  frz.  amadouer,  liebkosen, 
wozu  Vbsbst.  amadou,  Zunder  (erst  seit  1740  in 
dem  Diet,  de  FAc).  JIackel  p.  48  erklart,  dafs  er 
gegen  Diez'  Annahme  nichts  einzuwenden  habe,  es 
sei  denn  das  Herabsicken  von  t  zu  d,  was  wohl  bei 
got.,  aber  nicht  mehr  bei  altn.  (  geschehen  konne. 
Wichtiger  aber  ist,  dafs  bei  Diez'  Hypotbese  das 
-ou  ratselhaft  bleibt,  denn  es  lafst  sich  weder  wie 
das  ou  in  evanouir  (aus  Pf.  evanuC)  noch  wie  das 
ou  in  ba-foit-er  =  *hisfagare  v.  fagus  (vgl.  Tobler, 
Z.  X  577)  erklaren.  Es  war  deshalb  sehr  berech- 
tigt,  dafs  von  Suchier  u.  Tobler  neue  Herleitungen 
des  Wortes  versucht  wurden.  Ersterer  (im  Lit. 
Centralbl.  1S54,  No  50)  nahm  siidfrz.  amadour  = 
amator-tm,  dessen  r  in  Languedoc  verstummt,  als 
Grundwort  an ,  was  ohne  Zweifel  ein  Fehlgriff 
war.  Tobler  dagegen  I'Z.  X  576)  ging  von  pic. 
amidouler  aus  u.  erblickte  darin  ein  aus  der  Ver- 
bindung  ami  doux  hervorgegangenes  Verb,  dessen 
eigentliche  Bedeutung  also  sein  wiirde  ,jemanden 
als  seinen  ami  doux  bezeichnen  u.  behandeln"; 
beziiglich  des  -I-  wurde  amidouler  zu  ami  dou^x] 
sich  verhalten,  wie  souler  zu  sou\l\,  coucouler  zu 
coucou.  Das  i  der  zweiten  Silbe  konnte,  meint  T., 
einem  a  leicht  weiclicn ,  nachdem  einmal  die  Her- 
kunft  des  Aasdrucks  aus  der  Erinnerung  geschwun- 
den  war.  (Hiergegen  lafst  sich  freilich  einwenden, 
dafs  ein  Grund  fiir  diesen  Vocalwechsel  gar  nicht 
ersichtlich  ist.)  1st  die  geistreiche  Vermutung 
Toblers  richtig.  so  ware  am.  formal  u.  begrifflich 
eine  ahnliehe  Verbindung,  wie  es  ital.  ammicare 
nach  Grobers  Auffassung  ist,  s.  unten  ad  me  care.] 

200)  [a(d)  me  (dafur  ital.  wT,  care!  Aus  dieser 
Verbindung  soil  nach  Grober's  sehr  ansprechender 
Vermutung  (Jlisc.  39)  das  ital.  Verb  ammiccare, 
(heran)winken ,  sich  entwickelt  haben.  Ein  unge- 
fahres  Analogon  zu  dieser  Bildung  wurde  frz. 
amidouler  sein,  wenn  man  Tobler's  Herleitung  (s.  ' 
Z.  X  576,  vgl.  oben  ad-mat-u-o)  annehmen  darf.  I 
Die  Herleitung  von  amm.  aus  lat.  ad-micare  hatte 
bereits  Dz  352  s.  c.  zuriickgewiesen.] 

201)  "^ad-mensuratns,  a,  am  (v.  mensura),  ge- 
raafsigt:  dav.  rum.  amdgurat,  vgl.  Ch.  masurd: 
prov.  amezuratz. 

202)  ad  mentem  habeo,  -ere,  in  Erinnerung 
haben;  dav.  prov.  amentaver,  altfrz.  amenteroir  m.  ' 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


amentoitre,  in  Erinnerung  bringen,  erwahnen,  also 
mit  auffalligem  t'bertritt  zu  kausativer  Bedeutung. 
Vgl.  Dz  209  mentar. 

203)  *ad-mento,  -are,  in  Erinnerung  bringen; 
ital.  ammentare;  altptg.  amentar.  Vgl.  Dz  209 
mentar. 

204)  *ad-merendo,  -are  (v.  merewrfa),  davonrum. 
amerindez,  iii,  at,  a,  mit  Lebensmitteln  versehen, 
verzehren,  vgl.  Ch.  merindd. 

205)  *ad-meto,  -are  (v.  meta),  nach  einem  Ziele 
richten;  dav.  altfrz.  amoier,  woriiber  Tobler  z. 
Li  dis  dou  vrai  aniel  p.  24  eingehender  gehandelt 
hat.  Scheler  leitete  das  Wort  falschlich  von  neupic. 
amer  =  altfrz.  esmer  ah. 

206)  [*ad-minatiator,  orem  (v.  minnri),  Be- 
droher,  dav.  span,  amenazador :  (eine  ahnliehe  auf 
*adminitare  [s.  d.]  zuruckgehende  Bildung  ist  rum. 
amenin(dtor,  amerintdtor).] 

207)  [*ad-mTnito,  -are  u.  "^ad-minltio ,  -are 
(v.  minari),  androhen;  rum.  amenin},  amerin},  ai, 
at,  a,  vgl.  Ch.  min;  altcat.  amenassar;  span. 
amenazar.] 

208)  ad  minutam:  dav.  rum.  amarunt,  Adj.  u. 
Sbst,  zerkleinert,  einzeln,  Einzelheit,  vgl.Ch.mari/n*. 

209)  ad  minus,  dav.  span,  amen  (de),  abgesehen 
davon,  ausgenommen,  vgl.  Dz  422  amen. 

210)  admlssariiis,  -um  (v.  admitto)  m.,  Zucht- 
hengst,  Beschaler;  rum.  armdsar,  vgl.  Ch.  s.  v. 

*ad-molesto,  -are,  s.  ad-monesto. 

211)  ad-moneo,  -monui,  -itum,  -ere,  ermahnen, 
wohl  nur  im  rtr.  admoner ,  vnlkstumlich  admuni 
erhalten,  vgl.  Gartner,  Gr.  §  155  S.  128. 

212)  [*ad-monesto, -are  (von  dem  Pt.  P.  *»!oncst!*s 
zu  monere;  iiber  die  Partizipialbildungen  auf  -estus 
hat  Ascoli,  AG  TV  393,  eingehend  u.  scharfsinnig 
gehandelt ,  nachdem  er  die  Frage  schon  fruher 
mehrfaeh  gestreift  hatte.  AG  I  402,  406,  409,  415, 
419  etc.,  II  405  unten:  kurz  zusammengefafst  hat 
AscoU's  Ansicht  Mussafia,  Z.  m  270  Anm.  1,  unter 
Vorausschickung  eigener  Bemerkungen ,  deren  er 
auch  in  seinem  Beitrag  zur  Kunde  nordital.  ilund- 
arten  p.  21  gegeben  hat:  vgl.  auch  Bohmer,  RSt 
m  78.  Orich's,  R  VIII  264  gegebene,  Erklarung 
der  betr.  Bildung  ist  unhaltbar),  ermahnen;  prov. 
amonestar;  frz.  altfrz.  amonester,  dazu  Vbsbst. 
moneste,  monneste,  Wamung,  vgl.  G.  Paris,  R  Vin 
264;  nfrz.  admoneter ,  einen  Verweis  erteilen; 
span,  amonestar:  ptg.  amoestar.  Vgl.  Dz  16 
amonestar.  —  Comu  wollte  das  Wort  zuerst,  E  III 
377,  V.  *admolestare ,  spater,  R  VII  365,  v.  *ad- 
modestare  herleiten;  da  jedoch  die  Annahme  eines 
Pt.'s  *moMestus  dnrchaus  zulassig  ist,  so  liegt  kein 
Grund  vor,  die  nachstliegende  Ableitung  zu  be- 
streiten.] 

213)  [*ad-morso,  -are  (v.»ni>rsi«,Bifs,Gebifs,  dav. 
»)0S-  =  it3l.  mu.i-o,  frz.  *mus-;  vgl.  *morsenus  : 
museau :  wegen  des  Uberganges  t.  o  zu  u  vgl.  auch 
morum  :  mure:  freilich  ist  dieser  Vergleich  insofem 
nicht  zulanglich ,  als  mure  auf  das  Frz.  u.  Rtr. 
beschrankt  ist  u.  als  abnorme  Erscheinung  gelten 
mufs,  denn  ital.  moro,  prov.  mora  etc.,  es  ist  also 
die  Annahme  des  Wandels  von  o  :  it  immerhin  be- 
denklich,  indessen  haben wir  auch  fotMjs(?)neben  tutto, 
nach  Ascoli,  AG  I  36,  auch  *totare  neben  Hutare 
=  frz.  tuer  — ),  Gebifs,  Schnauze,  scheint  der  vor- 
auszusetzende ,  selbstverstandlich  aber  im  Lat.  nie 
vorhanden  gewesene,  Typus  zu  frz.  [muser  u.) 
amu-ier  zu  sein ,  dessen  urspriingliche  Bedeutung 
also  sein  wiirde:  „die  Schnauze,  das  Gesicht  auf 
etw.  richten"  („avoir  le  visage  fiche  sur  un  endroit" 


\'J 

JU)  xl-aiiinai 

WIfil 

'  .  ilinn  ,,iin- 

irl.f 

•        lJ.Mlnol. 

eni 

■  .ll^1M'llt»•i^■k^'• 

luiu 

.    Mior    ililH   (infToll, 

.Im 

.■i*r    JiMii.    ilii<   /lit 

»rft: 

"       'intorllillti'll,    K. 

■Ucl. 

11    Hie»    -JW 

MM' 

iiintoii  YorliB 

m*),- 

'1  iTKi-lioiii 

»i«  . 

^rliiiiMi-ift.T, 

ali 

lit,  Hiii,«.s(irr, 

1*1 

in;    nItfrii'K. 

MM!' 

ii'irli  nil  mil. 

MMI. 

ii  .lii'«  i»t  vcr- 

routli.  li  .r 

t  .,  ,- ,!,--t..i,.|.n.   \n\.  D/.  n.  n.C, 

•ji;!)  iiil-micii.s 


20 


SrJiplrr  nil    I'lrt  '   uiitiT   r)iii»rr) 

3M)  I  *«d-i»<krKUii,  a,  urn  d'l.  1'.  V.  v.  nwrdfo), 
da».  fr«.  iiMKirr»-,  Sbnt.  f.,  KiiiliT,  ilimi  iliis  Vb. 
itmorcrr,  kiiiliTii.  Dim  c  rrklitrt  sii'h  diirt-h  An- 
lolinunK  an  morcrl.  morcrau  —  *vioriicrllii!i,  v;;l. 
Grtbcr.  Mi.»i-    lt>      \'i:\.  Ui  643  iminrdii.) 

2I.'>1  *Ad-mdr!<a8,  (f  lulnidrsim)  -um  (\ .  adiiwnico) 
m.,  ilii«  Anlx'irM'n,  ilavon  8  |iu  n.  (i/iiiKcr/ii,  drr  An- 
hil*.  dan  Kiiilixtui-k  (ii/-  alii<>  <ii{-  11.  nielit  ■  nrab. 
ArtikrI).  dazu  das  Vb.  ahiiorzar:  ptc.  (i/Hio(r)fO. 
Vcl.   I»/  4'JI  ii/miirr.-.i      S.  miton  dlsJejQno. 

:.Mi;i  *ad-raurtirii,  -arc.  iid-iiiorlio,  -Ure  u.  «Ire, 
•d-tuurtiM-o.  -i-re,  ad-morto,  -art"  (v.  mars),  or- 
Intcn;  itnl.  nmiuiirlirc;  -zare.  -lure;  rum.  atiinr- 
(ete,  ii,  il,  i.  vj;!.  C'li.  vior :  pro  v.  amortir,  -ar, 
amorttzir;  (ti.  amortir:  spi\n.  amortir,  amortcccr, 
-irnr;  ptj;.  «iwior/if ar,  amorteccr.] 

217)  *Bd-iu5rtifico,  -ftre  =  span,  amortiguar, 
halb  tot  maohon. 

•J18)  I'ad-iuoritiuo,  -are  (v.  »«oii/i(.s  f.  jiiotus), 
in  Erri'K'unj,'  briii^jon,  aufrfgen,  aufliotzon;  ital.  am- 
mutiiitire,  aiif\vii'[ji'ln :  span,  amiilinar.  Vgl.  Dz 
639  ntfutr.] 

219i  j'ad-niutio,  -ire(v.HiM(M«),  vorstummen,  zum 
Verstummon  brinpin;  ital.  ammutire;  rum.  amii- 
tese,  ii,  it,  I.] 

220)  ad  nocteni,  dav.  altfrz.  anwit,  diesoNacht, 
hcutc,  Tgl.  (i.  Paris.  R  VI  629,  u.  P.  Meyer,  R  IX 
158,  namentl.  aber  Espagne,  Rdlr  3  a'.  II  156,  wo 
b«8onders  auf  die  Bedcutuntj  ,,lieuto"  des  Wortes 
cio)::egangen  u.  dicselbe  crklart  wird.  Suchier,  Z  1 
131 ,  setztc  a.  =  *ha  iiocte  an ,  vgl.  dagogcn 
G.  Paris  a.  a.  0. ;  ptg.  {h)ontem  gestcru,  vgl.  Cornu, 
R  XI  91.      V*.-     oww^r*^..--. 

•ad-nocto  s.  'nocto. 

2211  *ad-occo.  -are,  eggen;  dav.  span,  ahuecar, 
die  Erdschollen  zersclilagen,  aushohlen,  vgl.  Dz  460 
hueco. 

2221  *ad-oeulo,  -are,  anschauon ;  i  t  a  1.  adocchiare; 
span,  aojar:  ptg.  olhar,  vgl.  Cornu,  R  XI  90. 

223)  ad+  pectus,  davon  ital.  appelto,  gegeniibor, 
dazu  das  Vb.  appettitre,  widerstehen,  vgl.  Dz  393 
rimpetto. 

224)  ad  +  post  =  rum.  apoi,  dann,  vgl.  Ch.  .«.  v. 

225)  ad  +  pr6pe  =  rum.  aproape,  nahebei;  alt- 
frz.  apruef  (aiich  altital.  aprovo),  vgl.  GriJber, 
ALL  II  103  Z.  1  v.  u. 

226 )  adquisitio,  -onem  f.,  der  Erwerb  (b.  Cassian 
Conl.  24,  13,  3,  vgl.  Petschenig,  ALL  V  138);  ital. 
acquisizione. 

227)  ad  +  quod  ^  rum.  adecd,  namlich,  vgl. 
Ch.  cd. 

*ad-radico,  -are,  s.  oben  *abradico. 

228)  [»ad-ramIo,  -ire  (v.  anfrank.  ramjan  =  got. 
hramjan,     altn.     hremmn);     dav.    altfrz.    pro  v. 


arir)amir.  ramir,  zusii'liorn,  bi'^liiiiinoii,  vgl.  Dz  f)l)9 
iiKiMiir,  Mni'kid  46  ii.  KUi,  vgl.  aurli  Tlii'vciiiii, 
Mini,  do  1«  K.I.-.  di'  ling,  do  1".  11  222  (vgl.  R 
III   12411 

229)  •ud-riUiAiio,  -arc  (v.  ratio);  davon  altfrz. 
(iiriiisiiwrr),  iirdi.^iiicc,  aiiri'doii,  vgl.  Griibor,  ALL 
I  243;  libor  dio  Konjugiilinn  dioBus  Verbs  vgl.  Cornu, 
U  VII  420  I 

230)  l^ftd-riS-iliM'o  [Uncus)  •-  cat.  arronsar 
krdininon,  vgl.  I'arodi,  R  XVH  53.) 

231)  lid  +  rMro  -^  itnl.  addielro,  (modoncsiscb) 
(i(/r<r,  vgl.  Klcrliia,  AG  II  6  f . ;  prov.  areire,  frz. 
(iiriiii-  liintor.  vgl.  Dz  26S  rttro. 

232)  |*ad-riltilbo.  -iire  (v.  rUluha.  Vorwirniiig, 
Van.  sat.  Men.  ■im),  ist  iiacli  Storm,  R  V  166,  das 
Gruiidwnrt  zii  span,  nlhorulnr,  vorwirron,  stiiron, 
ilavoii  das  Vbsbst.  nlboroto ,  ptg.  (dioriitn.  Dz 
417  fiihrt  das  Wort  zwar  auf,  iHinorkt  abor  iiur, 
ilafs  narli  Engclinaiiii  dassolbu  aus  doin  Arab,  iiiilil 
naclitti'islicb  soi.  Cbcr  sp.  al-  =  It.  ad  vgl.  obuii 
ndmiirsim  =  iilmticrzo  ] 

233)iid  +  Kiit|iNj,ziirGcn(igo,  =  ital. n-wni;  prov. 
n.s«(i(r;  frz.  anse: ;  al  tspan.  alt  ptg.  (ca;,  asuaz, 
vgl.  Dz  29  (i.s.s(ii.  lin  noucrcii  Span.  u.  Ptg.  wird 
das  Wort  durcli  Imxtatitemcnte  orsctzt.  Vgl.  audi 
Grciber.  ALL  III  521  untor  magis  (darnaidi  ist  ad 
-{-  mit  als  Grundform  anzusotzon,  womit  abor  prov. 
a.ssatz,  frz.  assez  nicht  wohl  iiboroinstimnit). 

234)  lid  sigllii,  viell.  =  ptg.  aniiilia  (auf  don 
Wink),  sogleich,  sdmoU,  vgl.  Dz  427  asinha. 

235)  ad  +  supril  =  rum.  asupra,  iiber,  vgl.  Ch. 
.1.  V.  Dio  iibrigen  roin. Spr.  brauclien  das cinfaclie AU/irn. 

236)  lid  -j-  tuntQin,  viell.  =  rum.  aldt,  Adv.,  vgl. 
Cli.  s.  V. ;  nidglicherwoiso  gehort  audi  a  1 1  b  p  a  n. 
atanto  hiurhcr,  uiclits  aber  liaben  wahrscheinlich 
mit  ad  tntitum  zu  sdiaffen  prov.  aitant,  altfrz. 
itant.     Vgl.  Dz  111  colanto. 

237)  id  +  tenus,  bis,  =  altspan.  atdnes,  ptg. 
ataii.  ati;  vgl.  Dz  490  (f.  —  Dz  491  tino  halt  fur 
moglidi,  dais  aus  adtcnus  das  ptg.  Vb.  atinar, 
ziden,  das  Reclite  treffen  (wozu  das  Vbsbst.  *atino, 
tino,  ricbtiges  Urteil,  Verstand)  sicli  ontwickelt  babe. 

*ad-tTtiilo,  -iire  s.  St-titiilo. 

238)  ad  +  trans  =  pro  v.  span.  ptg.  alras,  vgl. 
Dz  325  tras. 

239)  iid  +  transactuni,  in  +  transacto  (v.  trans- 
igo,  durchtreiben,  durchstofsen) ;  davon  nach  Diez' 
(571  eniresait)  iiberaus  scharfsinniger  Vermutung 
dieAdvorbien  \>To\.atrn.'iag,atrazag,  (altfrz. oitre- 
snit),  unvcrziiglich,  sofort,  gewifs,  sicher. 

240)  (ad  +  tum-ce  =  tunc.  Nach  gewohnlicher 
Annahme  gchen  auf  ad  -f  tunc  zuriick  rum.  atunci, 
prov.  adonc,  altfrz.  adonc,  adont  etc.  In  Wirk- 
iichkeit  diirfte  dies  aber  nur  beziigl.  des  rum.  Adv.'s 
dor  Fall  sein,  die  entsprechondcn  Formen  dor  anderen 
Sprachen  aber,  einschliofslich  der  mit  d  anlautenden, 
diirften  auf  donee,  bezw.  ad  +  donee  beruhon.) 

241)  adtilter,  um  m.  (ultcr  =  alter,  vgl.  Vanioek  I 
66)  m.,  Ehebrecher;  altital.  a!,'o/(ejo(neuital.  adul- 
tero),  Ehebrecher;  rum.  votru,  Kuppler,  vgl.  Ch. 
.?.  v.:  prov.  avoultre,  avoutre,  -o,  aouUre,  Bastard; 
altfrz.  avoutre.  Bastard,  dazu  das  Fem.  avoultre- 
resse,  vgl.  Tobler  b.  Leser  p.  73;  span.  u.  ptg. 
adultero,  Ehebrecher  u.  ehebrecherisch.  Vgl.  Dz 
515  avoutre. 

242)  (*ad-iimbrTo,  -Ire  (v.  umbra),  beschatton, 
=  rum.  adumhreac,  ii,  it,  i,  vgl.  Ch.  umbra.] 

248)  ad-unciis,  a,  um  (v.  uncus),  krumm,  einge- 
bogen;  ital.  adunco;  rum.  adine,  dav.  das  Vb. 
adincese,  ii,  it,  i,  vgl.  Ch.  s.  v.;  span.  ptg.  adunco. 


21 


2441  ad-ano 


271)  aeque  slo 


22 


244)  ad-unu,  -are  (v.  hums),  vcrcinigen.  Im  alten 
Ital.  Prov.  Span.  Cat.  aunar,  in  den  neueren 
Spraolien,  auch  im  Rum.,  nur  als  gel.  W.  adtinar, 
rum.  adun,   ai,  at,  a,  vgl.  Ch.  un. 

24;))  ad  unQm,  dav.  span.  ami.  Dz  7  anche 
HoUte  das  Wort  von  adhuc  ableiten. 

246)  fid  vallem  (Quantitat  des  a  zweifelhaft, 
s.  Mar.x  ra//i>)  =  prov.  aval,  avalh;  altfrz.  aval, 
hinab. 

247)  (*ad-Tallo, -are  {v.vallis,  Qiiantitiit  des  a  in 
V.  zweifelhaft,  s.  jiarx  *.  v.),  hinabstoigen,  =  f  r  z. 
avaler,  hinabschlingen.  —  Viellcicht  Ableitungen  v. 
avaler  sind  tlie  Sbst.  avalange,  acnhuiche,  Lanine, 
u.  avalaison,  Giefsbaeh,-  ital.  prov.  Incnnca.  frz. 
lavange,  -die,  dagegen  diirften  zu  *lnhina  is.  d.) 
gehoren  u.  zugleich  an  das  Yb.  lavare  sich  angelehnt 
haben.Vgl.  Dz  ol3  avalange :  Behreiis,  Meiath.  p.  94.] 

248)  ad-Tecto,  -iire  (v.  veho),  ziifahren,  =  i  t  a  1. 
avettare.  ,,saltare,  passare",  vgl.  Caix,  St.  174. 

adveniens,  -tem  (v.  advenio),  s.  ad-venio. 

249)  ad-veiiTo,  -veni,  -Tentnm,  -Tenlre,  an-, 
lierankommen :  ital.  avcenire  (die  Konjug.  sehe  man 
b.  (Olio), geschehen,  vorkommen:  3  P.  Sg. Pras.  Konj. 
avvegna  -)-  die  =  avoegnachi;  Konjunkt.,  obgleich; 
der  Inf.  auch  Subst.  „Zukunft":  prov.  avenir 
(Konj.  s.  b.  venio),  ankommen,  gelangen,  geschehen: 
Pt.  Pr.  avinen-s,  znkommend,  anstandig,  artig,  vgl. 
Dz  513  avennnt:  frz.  subst.  Inf.  avenir,  Zukunft, 
adj.  Part.  Pr.  avenant,  geziemend.  —  In  seiner  ur- 
sprQnglichen  Bedtg.  ist  aa  venire  durch  *adripare 
(frz.  arriver  etc.),  jungcre  (ital.  giungere)  u.  plicare 
(span.  Uegar,  ptg.  chegar)  verdrangt  worden. 

250)  1.  *ad-Tento,  -are  (v.  ventus).  dem  Winde 
preisgeben,  luften:  ital.  avventare,  werfen:  rum. 
avint,  ai,  at,  a,  refl.  Vb.  sich  fliichten,  vgl.  Ch. 
vint ;  span.  aventar{iie),  fliehen  (vom  Vieh);  ptg. 
aventar ,   luften,   wittem.     Vgl.  Dz  354  avventare. 

251)  2.  ad-vento,  -are  (v.  advenio),  ankommen: 
ital.  acentare,  gedeihen;  sicil.  abbentare .  Ruhe 
finden,  dav.  Vbsbst.  abento,  Ruhe.  Vgl.  Dz  354 
avventare. 

252)  *ad-Tentura,  -am  f.  (v.  advenio),  Vorkomm- 
nis:  ital.  avventura:  prov.  span.  ptg.  a»entMra; 
frz.  aventure.  Vgl.  Dz  32  avventara  u.  Grober, 
ALL  I  236. 

253)  *ad-Terifico,  -are  =  span,  averiguar,  die 
Wahrheit  einer  Sache  untersuchen.  Vgl.  Dz  428 
averiguar. 

254)  adversarilis,  a,  nm  (v.  ad  versus),  entgegen- 
gekehrt;  ital.  altit.  avversaro,  -iere,  Sbst.,  Teufel, 
in  der  gleichen  Bedeutung  modenes.  arvsari  (vgl. 
Flechia,  AG  II  18,  wo  namentlich  fiber  ital.  r  = 
lat.  d  eingehend  gehandelt  wird) ;  neuit.  avversario. 
Adj.  u.  Sbst.^  vgl.  Canello,  AG  III  303. 

255)  ad  Teriim,  dav.  rum.  adever,  Sbst.  m., 
Wahrheit,  PI.  adeveruri  f.,  vgl.  Ch.  s.  v. 

256)  *ad-Tisiiin  n.  (Pt.  P.  P.  v.  videre) ;  dav.  ital. 
avviso,  Ansicht,  Meinung,  Gutachten,  Rat;  prov. 
frz.  avis,  dazu  die  Verba  arpisnr,  aviser.  Vgl.  Dz 
343  visa. 

257)  [*ad-TTtio,  -are  u.  *ad-TitTiiin  )!.  (v.  vitium): 
ital.  avvezzare,  gewohnen;  rum.  invdp,  ai,  at,  a, 
gewohnen,  lehren,  studieren,  vgl.  Ch.  s.  v.:  prov. 
cat.  span.  ptg.  avezar,  avesar.  Fafst  man  *ad- 
vitium  als  ,,Laster  =  bose  Angewohnung",  so  ist 
der  rom.  Bcdeutungswandel  leicht  begreiflich.  Vgl. 
Dz  344  r!>i<>.] 

258 1  [*ad-Titto,  -are  (v.  vitta)  +  tortolare  hat 
nach  Caix,  St.  175,  ital.  avvitortolare ,  „torcere 
insieme",  ergeben.j 


259)  ad  +  vix  =  altspan.  aves,  kanm.  Vgl. 
Grober,  ALL  VI  145;  Dz  428  aves. 

260)  ad-TOCO,  -are,  herbeirufen ;  prov.  ptg. 
avocar;  frz.  avouer  ist  besser  auf  *dd-votare  (s.  d.) 
zuriickzufiihren ,  vgl.  Scheler  im  Diet.  .v.  v.  Das 
subst.  Pt.  P.  P.  avoue  indessen  ist  =  advocattis. 

261)  [*ad-T61us,  a,  nm  (v.  volo,  -are),  zugeflogen; 
dav.  viell.  prov.  avals  (vereinzelt  auch  in  dea  alt- 
pyreniiischen  Sprachen  vorkommend,  altcat.  aid 
=  aval  wird  von  Vogel,  p.  67,  auf  habilis  zuriick- 
gefiihrt),  fremd,  elend,  schlecht,  feig.  Vgl.  die 
au.sfiihrliche  Bemerkung  b.  Dz  514  aval,  vgl.  da- 
gegen Hentschke,  Z  VIII  122,  wo  habilis  als  Grund- 
wort  aufgestelll  wird.     S.  habilis.] 

262)  [*ad-Toto,  -are  (v.  votum),  angelobeu;  dav. 
wahrscheinlich  frz.  avouer,  wozu  das  Vbsbst.  aveu 
=  *advotum :  moglicherweise  entstand  das  Vb.  erst 
aus  dem  Sbst.,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.  Dz  514 
avouer  fiihrte  das  Vb.  auf  advoeare  zuriick,  was 
wegen  des  dann  anzunehmenden  komplizierten  Be- 
deutungswandels  nicht  glaubhaft  ist,  nur  das  sbst. 
Pt.  P.  avoiir  ist  allerdings  =  advocatus.] 

263)  [*ad-TVifo,  -are  (v.  ahd.  wifan,  weben)  = 
altital.  aggueffare,  beifiigen  (eigentl.  anweben), 
vgl.  Dz  351  aggueffare,  u.  Caix,  St.  70.] 

264)  ac^er,  ra,  ram,  krank;  dav.  leiteteDz  614 
dsa  altfrz.  heingre,  Rol.  3820,  ab  (u.  hielt  frz.  ma- 
lingre,  kranklich,  fur  eine  Zusammensetzung.  woraus 
durch  Umstellung  wieder  altfrz.  mingrelin,  ital. 
mingherlino  entstanden  sei:  besser  aber  ist  dies 
Adj.  auf  dtsch.  hager  zuriickzufiihren,  vgl.  Forster 
in  Gautiers  Gloss,  zum  Rol.  s.  v.) 

265)  Aegidius,  Personenname;  frz.  Gilles,  eine 
komische  Charaktermaske,  davon  gilet,  Weste,  wie 
sie  der  Gilles  zu  tragen  pflegte,  vgl.  R  X  444. 

266)  aegrrotus,  a,  um,  krank,  nach  Dz  614  heingre, 
Grundwortz  altfrz.e)(^rof,Krankheit,  e«r/ro<(',krank. 

267)  *aegypliis,  -nm  m.  (gr.  alyvTiwg),  Geier,  dav. 
ital.  gheppio,  vgl.  Caix,  St.  34;  Dz  375  leitete  das 
Wort  von  yvxv  ab. 

268)  aegyptius,  a,  nm, aegyptisch :  dav.  vieU.  ital. 
ghezzo ,  schwarzlich  {aegyptius  :  ghezzo  =  gyp-  : 
gheppio),  vgl.  Dz  375  ghezzo. 

269)  "^aeqnallfico,  -are  (v.  aequalis  +  facio),  gleich 
machen,  i-st  nach  Dz  621  jauger  das  Grundwort  z. 
frz.  (*/galger,  *egauger,  *gauger)  jauger,  aichen 
(engl.  gauge);  auch  das  Sbst.  jalon,  Visierstange, 
leitet  Dz  v.  aequ.  ab.  Dz  selbst  bemerkt  aber,  dafs 
die  Ableitung  des  Verbs  v.  quali/icare  nooh  naher 
liege.  ,, Scheler  (im  Anhang  zu  Dz  801)  befiir- 
wortet  die  Ableitung  von  gal  (woraus  jalon)  mittelst 

j  eines  Typus  *galica.  Was  gal  betrifft,  so  schwankt 
er  zwischen  breton.  gicalen  Stange,  got.  valus  Stock 

1  u.  It.  vallus  =  frz.  guide." 

1  270)  aeqnalis,  e  (V.  aejMM^),  gleich;  ital.  altital. 
iguale,  itguale.  Adj.,  ,.li3cio,  levigato".  aguale,  avale. 
Adv.,  sogleich,  vgl.  Canello,  AG  III  334,  u.  Dz  353 

I  avale:  rtr.  gual ,  engal,  ingal  etc,  vgl.  AscoU, 
AG  I  222,  HI  Anm.  2,  398  Amn.  u.  Ill  442; 
prov.  engals ,  enguals,  egals;  frz.  altfrz.  iivels, 
vgl.  W.  Meyer,  Z  XI  540,  nfrz.  egal;  span.  ptg. 
egual,  igual. 

271)  aeqne  sic,  ebenso:  itaL  cost  (das  co- beruht 
wohl  auf  Angleichung  an  die  mit  [ecjco  gebQdeten 
Worte,  wie  cotesto  etc.):  rum.  a.^a,  vgl.  Ch.  §i; 
rtr.  ascfiia,  vgl.  Ulrich,  Gloss,  z.  Chrest.  I;  prov. 
acsi,  aissi,  eissi:  frz.  altfrz.  ain^inc,  einseinc, 
aiiisi,  einsi,  ansi,  eissi,  issi;  nfrz.  ainsi;  cat.  assi: 
span,  altspan.  ansi,  neuspan.  asi;  ptg.  assim. 
Vgl.  Dz  110  eosi. 


iS 


'jrji  »f»\u»  uiu 


L'lMt   rtf-flhillii 


21 


'jr.M  BiHiur  titii*,  c  rl.'i».'  linK'liiilTi'ti,  u.  Mque 
U«la>.  ■.  um.  •'U-iK»  ):>"l«.  >tol'  ror<iJr  («hit. 
iMfiiif',  «-"«iiM»».  null,  iii-.i/iirr  u.  fMfar*'  (rt^i/M/ 
ItiMfHj  frJilO;  |>r<>v.  iiifiii.  »l«fri.  iiintfl.  intfl, 
ilW     tK  -jt    .tt;f,W,   alt  •(•an.  <i/.i/.     ^gl  l>«  HI 

•j:  .1.  1 .  1.  I.  Ill  ^)•r.  n'fj'tii  (H..  I.uft:  ili«l,  ntre, 
rtirr  :.■«  b.  Itaiitc,  Vila  Niior»,  cup.  29: 

niJ. '  .i/<im<<i  ;>»T  /'nrc,   v>tl.  CniH'llo, 

A»;  1>   II.   i»n<i  /■..   I'liUUiuleii   uii« 

■Ion  1    .irr  filr  nrriM»  v.  nrr,  V({l. 

('*i;  '.  .irir.    Dn»  Krin.  iinVi  lint 

n<»l.  I    aurli    ilio    (llxTtrttiO'in'ii 

lUsl.  1  lun.'.    .ViiHuolii'ti,   Miciiu", 

irir  '  ■    „Kiift"    sii'li   I'lit- 

wi,-;  :,'n'inicli:  die  I.uft 

lit  .1..     .,  >lii'n   Kliinpos,    Jio 

Ijitino  nix'i  "li  »!«•  iMuliiictoii  (lonidita- 

■uxlnirki'  1  11'"  «erlisi'lmlo  Mt'loilii'  dis 

(•«■luUtos,  »1.  -i-  J..  ...i.li  ill)  DoiiUclieii  iiiit  d«iii 
auf  die  Munik  l>oiii);m'liiiioiidi>ii  Aiisdriick  „Stim- 
muDK"  iH'K'irlini't  wird:  nun.  arr  m.,  PI.  acre  /"., 
trI.  rh.  .1.  r. :  rtr.  «inVi;  p  ro v.  airf,  nijrf,  aer-s : 
fri.  air:  Rpnn.  aire:  ptp.  ar.  Win  iiii  Hal., 
»o  bositxt  aufli  in  don  iibrif,i>n  roni.  S\it.  daa  Wort 
nobcn  dor  oijrontlirlien  dio  obon  crwiilintcn  iibor- 
trat."'"""'  Hotloutuiip^'n.     V^l.  I)z  «  tirrr. 

274  P  iieni,  -am  f.  (v.  ars),  dio  );o>,i>bcne  Znhl, 
Kofhi'ii|>..«t«'ii.  Zoitnium  (in  dioser  Ucdoutung  nur 
li.  I.sid.  6.  ;u;,  4,  s.  (.JcorfTos):  ital.  span.  pt(f.  era; 
frr.  rri-.     Vj;l.  I)z   126  era. 

275 1  ncranit-n,  ».  (v.  ars).  Erz,  CummcHlian.  inst.  1, 
20,  6:  ini  Uonian.  hat  da.'i  Wort  dio  besondero  Bo- 
deutiiii^  „Kiipfor"  angcnoinmcu.  Ital.  rnme,  dav. 
violl.  abp<loit<'t  ramarro,  eino  Eidcclisonart  (vrI. 
dtsob.  ,,Kupferoidcoh8e" ,  vgl.  Malin  ,  Etvmolofr. 
rntorsiichunffon  LXXXVII  u.  Flcohia,  AG  111  162, 
der  lotztcre  halt  jodoch  audi  Abloituni^  von  ramus 
for  iniiglii-h,  wonac-h  das  (Jrundwurt  *ranutrius  soin 
wOrdo,  wovon  auch  f  rz.  rainier  wiUle  Taube);  rum. 
aramd  f..  PI.  arami  w.  aramuri,  vijl.  Ch.  s.  v.: 
rtr.  ironi,  vgl.  Ascoli,  AG  III  443  Z.  1  v.  u.  im 
Toite  u.  466;  pro  v.  aram:  frz.  airain ;  cat. 
aram  ;  spa  n.  aramhre ,  alambre  :  \i  t  g.  arame, 
Mo!!sinK<draht).  Vgl.  Dz  262  rame;  Grober,  ALL 
I  242.  wo  oin  Substrat  *aranien  angcsctzt  wird. 

aerejis,  a,  nm  ii.  uerius,  a,  um,  s.  aer. 

276)  aerug'Tno,  -are,  Ecd.  (s.  Riinscb,  Itala  p.  154) 
u.  *aerQ^InTi),  -ire,  rosten:  ital.  (ar-  u.  ir-)rug- 
gittire;  rum.  ruginesc,  ii,  it,  i,  vgl.  Ch.  rugina: 
fTO\.(e)ruginar.  Anderer  Horkunft  ist  frz.  rouillcr, 
vgl.  unten  *robigula,  Scheler  im  Diet.  s.  rouille. 

277)  aerugo,  -gincm  f.  (v.  aes),  Kupferrost,  Griin- 
span;  ital.  ruggine;  rum.  rugina,  a.  Ch.  s.  v.; 
rtr.  ruina  (vgl.  Grober,  ALLY  238);  (altfrz.  rityn, 
ruym  gehort  wohl  zu  rubiginem,  vgl.  Leser  p.  110); 
span.  oriH,  vgl.  Dz  278  ruggine  u.  487  serrin. 
S.  unten  fernigO. 

278)  aesculus,  -tun  f.  (v.\/id,  aid,  schwellen,  vgl. 
Vanicck  I  84),  Wintereichc  (Quercus  rohur,  Willd.) 
oder  Speiseiehe  (Quercus  esculusL.):  ital.  escole, 
eschio,  uKhio,  vgl.  Dz  379  ischio ;  mit  dem  Eigen- 
namen  Ischia  hat  das  Wort  nichts  gemein,  vgl. 
Ascoli,  AG  III  4.59  Anm.   Vgl.  Grober,  ALL  II  278. 

279)  aestas,  -atem  f.  (v.  y/idh,  aid,  brenncn,  vgl. 
Vanioek  I  85),  Sommer;  ital.  state;  rtr.  stad,  sted 
etc.,  vgl.  Ascoli,  AG  I  222  Amn.  4  u.  Ill  443  Z.  1 
V.  o.,  Gartner,  §  106,  S.  84;  prov.  estat-z;  frz. 
esti,  ete  m.,  der  Genuswechsel  durch  die  Endung 
veraolarst).     Die  pvrenaischen  Sprachen  haben  das 


Wort  nufgogi'bon  mid  braiuhun  daf(ir  oino  Abloituiig 
von  ire  :« pan.  trrann,  ptg.  vrido  (tuOioii  e.iliii). 

js»»)  ni'Ntimo,  -are  (v.  \  '<.«,  (ii.<,  bogoliron,  Kchiitzoii, 
vgl.  Vniiii'ok  1  t*tl),  Hchatjiun:  ital.  stimiirr,  dav. 
Vbiabiit.  ulinm:  rtr.  .sliinar  u.  Mimer.  dav.  VbsbHt. 
ilimn,  vgl.  I'lrich,  tiloH«.  z.  CliroBt.  1  ii.  II:  prov. 
rsiiuir ;  altfrz.  esmrr ;  ikltspan.  u.  altptg. 
a.-miir,  otniiar.  Vgl.  Dz  128  exmar  u.  403  slimarr. 
—  .Vltfr/.  ticramrr  hat  iiiit  arnliiiinre  iiiditn  zii 
Hchaffoii.  v^'l.  obon  *a<--clsino. 

281)  iicnIivuIIn,  i^  {\.  aestii'in),  Homniorlich;  dav. 
ital.  slinilf,  SbHt.  (Sominorsuliuh),  Stiofol ;  prov. 
rstival:  alts  pan.  eslihal.  Vgl.  Dz  307  .ilivale.  — 
Dtsoh.  Stiofol. 

2S2I  iiostivo,  -are  (v.  aestivtis),  don  Soininor  wo 
zubriiigi'M  ;  clav.  span,  estiar  (niit  vorallgomeinurtor 
Itodoutung)  irgondwo  bloihon,  sich  aufhalton;  ptg. 
esUar  (in  dor  Bodtg.  sich  an  rstio  anschliofsond), 
sdiiincs  Wetter  wordon,  zu  rogncn  aufhiiron.  Vgl. 
Dz  460  egtiar. 

283)  aestiviis,  a,  um  (v.  aesta.i),  soinniurlidi,  ilnv. 
ital.  ae.itivo,  .\dj.,  u.  .<(io,  Sbst.,  Sommorlein,  vgl. 
Dz  404  stio  u.  Canollo,  A(i   III  362;  ptg.  estio. 

284)  actus,  -att'in  f.  (v.  St.  «i-tvi,  wov.  audi  aerwn, 
gr.  aiujv  etc.).  Alter;  ital.  etatc,  etade,  eta:  rtr. 
eted,  8.  Ulrich,  (iloss.  z.  direst.  I:  prov.  ettit-:; 
altfrz.  ne :  span.  <'(/(i</;  ptg.  ednde,  idade. 

286)  *aetaticum,  n.  (v.  aetas),  Alter;  dav.  frz. 
edage,  eage,  aage  (mit  Anlehnung  an  Or),  age,  vgl. 
Dz  603  lige. 

280)  [*afdojo ,  -are  (v.  got.  afdaujan ,  bozw. 
afdojan,  quiilen,  abmartcrn);  dav.  nach  Caix,  St.  169, 
ital.  (aret.)  atnjnre,  „affannare,  alTaticare".] 

287)  (iif  =  iid  +  facerc,  zu  thun  =  ital.  affarc m.. 
Gcschaft,  frz.  affaire  f.  (aus  dem  Ital.  entlohnt,  der 
Genuswechsel  durch  die  Endung  veranlafstj ,  vgl. 
Scheler  im  Diet.  s.  v.) 

288)  [*af-fiicTo,  -are  (v.  fades),  vor  das  Angesicht 
bringcn,  dav.  ital.  affacciar(si),  sich  sehen  lassen, 
auch :  glatt,  ebon  machen.] 

289)  (ilTaniae  oder  ufaiinae,  -as  /'.  (Horkunft  des 
b.  Apulej.  Met.  9,  10  u.  10,  10  sidi  findenden  Wortes 
ist  dunkel),  leere  Ausfliichte;  wenn  Goltz,  ALL  II 
597,  friigt  „iBt  das  Wort  identisch  rait  ital.  af- 
fanno?",  so  ist  darauf  mit  einem  entschiedonen 
„nein"  zu  antworten.     Vgl.  obeii  adiiano.) 

290)  [*iir-fascro, -are  (v.  fascis),  zusammcnbinden, 
dav.  ital.  affasciarc  (hat  die  eigcntl.  Bedtg.  lic- 
wahrt);  prov.  affaissar  u.  frz.  a/faisser  (sind  in 
die  Bedeutung  „durch  eine  Last  niederdrUcken" 
iibergegangen).     Vgl.  Dz  134  fascin.] 

291)  [*iif-fauto,  -are  (v.  *fautus  f.  fotus),  ver- 
hatscheln,  sicher,  dreist  machen,  nach  Moraes,  dem 
G.  Paris,  R  IX  333,  beistimmt,  Grundwort  z.  span. 
(ahotar)  ahotadn  dreist,  ptg.  a/"o«tor,  dazu  Vbadj. 
afouto,  sicher,  dreist.  Forster,  Z  III  563,  leiteto 
das  Wort  von  fultus  ab,  Dz  460  Imto  von  fotus, 
was  wegen  des  ou  im  Ptg.  unstatthaft  ist.  | 

292)  dtsch.  AITe  =■  rtr.  ufa  /".,  vgl.  Gartner, 
Gr.  8  22. 

293)  af-fccto,  -are  (v.  officio),  (zu  einer  Sacho  an- 
dere)  hinzuthun;  ptg.  affeitar,  Zurich  ten,  schmiicken  ; 
span,  afeitar,  schminken.    Vgl.  Dz  415  afeitnr. 

*3f-ferio,  -Ire  s.  ferio. 

294)  *af-fibrilo,  -are  (v.  fibula),  (ein  Kleid)  mit 
einer  Spange  befestigen;  ital.  affilihiare,  mit  einer 
Spange  anstecken ;  prov.  afihlar,  afuhlar  (mit  der- 
selben  Bedtg.  wie  im  Ital.);  frz.  affublcr,  einhiillen 
(abnorm  ist  der  Wandel  des  i  zu  u).  Vgl.  Dz  503 
offubler:  Grober,  ALL  I  236. 


25 


295)  af-ftcto 


31d)  Sg-ggnuciilo 


26 


295)  [•af-fieto,-are(v.  fictus  f.  fixtts).  fest  machen: 
davon  ital.  affittare.  vermieten.  Vgl.  Dz  141  fitto. 
S.  such  iinten  loco.] 

296)  [*ar-fiducio,  -are  [v.fides),  anvertraiien ;  dav. 
span,  afiuciar,  ahuciar,  Vertrauen  einfliifsen,  vgl. 
Dz  fiucia.] 

297)  *af-filIo,  -are  (v.  fiUus),  an  Kindcsstatt 
annehmen:  prov.  afUhar ;  frz.  affilier  («jcl.  W.); 
cat.  afillar:  span,  afijar,  ahijar  (dav.  ahijado, 
Pate),  ahijar  hat  aiich  die  Bdtg.  ...Tunge  werfcn"; 
ptg.  afilhar.  —  Ira  Rum.  wird  *inlilutre  =  in/tez, 
at.  at.  a  gebraucht,  vgl.  Ch.  fin. 

298 1  *af-filo,  -are  |v.  filum).  an  einera  Faden 
aufziehen ,  die  Schneide  eines  Werkzeuges  faden- 
diinn,  scharf  machen,  schleifen  (die  letztere  Bdtg. 
ist  im  Rom.  die  ubliche);  ital.  affilare:  prov. 
afilar:  frz.  affiler :  span.  ahUar ,  in  einer  Reihe 
gehen:  ptg.  afilar.  zuspitzen. 

299)  [*af-fino,  -are  (v.  *finus,  fein),  fein  machen; 
ital.  affinare:  rum.  afin,  ai.  at,  a,  vgl.  Ch.  fain: 
prov.  afinnr;  frz.  affiner  u.  r-affiner,  (altfrz.  auch 
afiner,  beenden,  v.  fin  =  finis;  cat.  span,  afinar: 
ptg.  affinar).] 

300)  [*af-flatTeo,  -are  (am  wahrscheinlichsten  v. 
lat.  fldto,  blasen,  vgl.  Storm,  R  V  179,  Scheler  im 
Diet.  s.  flatter,  indessen  ist  auch  die  Ableitung  vom 
altn.  ftatr,  flach,  glatt,  als  raoglich  zu  bezeichnen, 
vgl.  Mackel  68i,  anblasen,  Luft  zufacheln  u.  dadnrch 
jem.  ein  Behagen  bereiten ,  daher  in  iibertragener 
Bdtg.  liebkosen,  schmeicheln  (oder:  glatt  machen, 
streicheln,  schmeicheln).  Afflaticare  ist  naeh  Storm, 
R  V  178,  das  Grundwort  z.  span,  halagar,  lieb- 
kosen, das  demnach  mit  frz.  flatter  stammverwandt 
ware.  Dz  457  halagar  stellte  beziiglich  der  Her- 
kunft  des  Verbs  zwei  Vermutungen  a'lf:  entweder 
sei  es  abzuleiten  von  got.  thlaihan .  ■:iaijayu'/.fir, 
tiayxa).iZea&ai,  oder  aber  sei  es  als  Kompositum 
fa-lagar  zu  fassen,  dessen  zweiter  Teil  dem  got. 
{bi)laig6n,  belecken,  wovon  auch  span,  lagotear, 
prov.  lagot  (vgl.  Dz  623  lagot),  entspreche.  Die 
erste  Annahme  stofst  jedoch  auf  grofse  lautliche 
Schwierigkeiten ,  die  zweite  aber  lafst  das  fa-  un- 
erkliirt.  In  Bezug  auf  die  Liicke  der  zweiten  Diez- 
schen  Hypothese  trat  Comu,  R  IX  133  u.  X  404, 
erganzend  ein,  indem  er,  auf  vereinzelt  vorkommen- 
des  fallagar  sich  berufend,  das  Wort  aus  faziem 
=  faz.  ha:  *legare  oder  lagare  =  laigun ,  das 
Gesicht  belecken  ,  erklarte.  In  ahnlicbem  Sinne 
sprach  sichBrinkmann,  Metaphern  244,  aus.  G.Paris 
aber  wies,  R  X  404  Anm.,  darauf  bin,  dafs  auch 
frz.  flatter  urspriinglich  ,,mit  der  flachen  Zunge 
belecken"'  (der  Bar  sein  Junges)  bedeute.  Bedenken 
dagegen  aufserte  Baist,  Z  IV  474.  Der  letztere 
Gelehrte  vermutete,  RF  I  134,  dafs  halagar  eine 
Scheideform  zu  folgar,  holgar  =  It.  follicare  (vgl. 
Dz  459  holgar)  sei,  tJbertritt  von  o  vor  ?  zu  a  sei 
zwar  sehr  selten,  konne  aber  durch  die  (in  ahnlagar) 
vorgesetzte  Partikel  (Assimilation)  begiinstigt  wer- 
den;  in  Z  XTL  117  vermutet  B.  das  Grundwort  in 
ahd.  hlahhan.  AUes  in  allem  emogen,  bleibt  Storm's 
Herleitung  doch  die  wahrscheinlichste,  da  sie  so- 
wohl  den  Lauten  wie  dem  Begriffe  leidlich  gerecht 
wird.     Vgl.  unten  flatito.j 

301)  af-flig:o,  flixi,  flictum,  fligere,  nieder- 
achlagen,  betriiben:  it 3.\.affligo,flissi,flitto,  fliggere: 
altfrz.  afflire,  Pt.  afflit. 

302)  af-flo,  -are,  anblasen,  anwehen,  (etwas  aus- 
schnuppem,  auswittem,  finden);  ital.  neap,  axiare, 
sicil.  asciari;  rum.  aflu,  ai,  at,  a,  vgl.  Ch.  s.v.: 
rtr.  afflar,  vgl.  Ascoli,  AG  I  57   u.  Ill  Anm.  1, 


VII  515  (iiber  die  Konjug.  des  Vbs.  s.  ebenda  463) ; 
span,  ajar  (hat  im  Neuspan.  die  Bdtg.  ,,beleidigen" 
angenoramen,  welche  aus  „anblasen.  anriihren"  sich 
unschwer  erkliirt)  u.  fatlar,  hailnr  (durch  Umstel- 
lung  aus  afflar  (finden):  ptg.  aflar,  achar.  Vgl. 
Dz  414  achar  u.  457  hallar. 

303l  [*iif-follo,  -are  (v.  follis  =  frz.  fou).  zum 
Narren  machen,  ist  nach  Tobler's  (Ztschr.  f.  vgl. 
Sprachf.  XXm  =  XF.  Ill  419)  Annahme  das  Grund- 
wort zu  altfrz.  afoler  fmit  offenem  o),  jem.  iibel 
mitspielen,  Leid,  Schaden  am  Leibe  anthun,  vgl.  auch 
G.  Paris,  R  VI  156.  Dz  142  follare  hielt  das  Vb.  fur 
ein  Komp.  v.  fouler,  treten,  es  ist  dies  aber  wegen 
der  Qualitat  des  o  nicht  moglich.  Das  Richtige  hat 
Scheler  im  Anhang  727  nachgetragen.  S.  auch 
unten  folio.] 

304)  [*iif-foro,  -are  (v.  forum),  den  Marktpreis 
bestimmen,  taxieren;  altfrz.  «/eMrer;  prov.  span, 
ptg.  aforar.     Vgl.  Dz  146  foro.] 

305)  [af-fronto,  -are  (v.  frons),  dieStira  zuwenden, 
trotzen;  ital.  a/froM(ar«:  (rum.  infrunt.  ai.  at,  a, 
vgl.  Ch.  frunte):  prov.  afrontar ;  frz.  affronter: 
cat.  span,  afrontar,  neusp.  afrentar.  Vgl.  Dz  8 
affrontare.] 

306)  [*af-funio, -are  (v. /umtM),  anrauchen;  ital. 
affamare:  rum.  afum,  ai,  at,  a,  vgl.  Ch.  fum: 
prov.  afumar:  span,  ahunuir :  ptg.  afumar.] 

307)  r*iif-fuiidio,  -are  u.  *iif-fuiido ,  -are  (v. 
fundus),  vertiefen;  ital.  affondare:  rum.  afund, 
ai.  at,  a,  vgl.  Ch.  fund;  prov.  cat.  afonsar,  -zar; 
altfrz.  afonder:  span,  afondar,  ahondar;  jitg. 
afutidar.] 

308)  ndl.  afhalen,  herabholen;  davon  frz.  af- 
faler,  Tauwerk  herunterziehen,  vgl.  Dz  503  affaler; 
Scheler  im  Diet.'  s.  ;;. 

309)  africns,  -um  m.,  (der  von  Afrika  herkom- 
mende)  Westsiidwestwind;  ital.  africo:  span. 
dhrego.     Vgl.  Dz  413  dbrego. 

310)  ahd.  agaza  (aus  n<7nf;a.*),Elster;  ital.  gazza, 
gdzzera:  prov.  agassa.  gacha :  frz.  agace.  Dz 
159  gazza  leitete  das  Wort  von  nhd.  agalstra  ab. 
—  Vgl.  Mackel,  12,  46,  62,  149,  174.  —  Eine  Ab- 
leitung von  frz.  agace  ist  agacin,  Hiihnerauge,  vgl. 
Fafs,  RF  in  495.  —  Uber  das  Vb.  agacer  s.  obon 
ad  -\-  hazjan;  zu  agaza  gehort  agacer  nur  insofem, 
als  es  altfrz.  auch  „wie  eine  Elster  schreien"  be- 
deutet;  agacer  ,,reizen"  ist  =  ad  -f-  ahd.  hazjan 
hetzen:  agacer  „stumpf  machen  (Zahne,  Messer)" 
ist  vermutlich  dasselbe  Wort,  dessen  altfrz.  volks- 
tiimliche  Form  aacier  lautete.     S.  oben  Nr.  180. 

311)  agaricoD,  i,  >i.  (gr.  dyaQixov),  der  Larchen- 
schwamm  (Bolitus  laricis,  Jacq.),  Plin.  25,  103; 
daraus  soil  naeh  Dz  454  garzo  entstellt  sein  span. 
garzo,  Baumschwamm.  Diese  Ableitung  ist  nicht 
recht  glaubUch,  u.  eher  mochte  man  das  span. 
garzo  fiir  ursprungsgleich  mit  dem  lomb.  garzo  (s. 
Dz  375  s.  v.]  =  *cardeus  v.  carduus,  Distel,  halteu, 
wenn  auch  freilich  ein  etwas  eigenartiger,  indessen 
wohl  nicht  unerkliirlicher  Bedeutungsiibergang  an- 
zunehmen  ware. 

312)  ager,  Sgrttm  m..  Acker,  Feld,  ist  im  Rom. 
fast  ganzlich  durch  campus  verdrangt:  erhalten 
scheint  jedoch  das  Wort  zu  sein  im  ptg.  aro,  era, 
Stadtgebiet,  Weichbild,  vgl.  Comu,  R  XI  81  (Bngge, 
R  ni  160,  hatte  das  Wort  auf  dyuis  zuriickgefuhrt; 
Dz  425  verzeichnet  aro  ohne  eine  Ableitung  zu 
geben).  Vgl.  unten  atius.  —  Vermischung  zwischen 
ager ,  area  u.  aer  scheint  vorzuliegen  im  prov. 
altfrz.  aire,  vgl.  unten  area. 

313)  *ag-geniiculo,  -iSre  (v.  *genuculum  f.  getiu^ 


27 


aUt  «Rtnft 


B-->1)^  iiiliii 


:iS 


b.  Trrt.  «I»  |Hicn,  lindct  «irh  (ti|jKNiri<fiiri),  ilio  Kiii»o 


II.  »  1  • 

r  .■  \  ,   . 

:   -tillt 

•Ink» 

'  'id  r. 

■...1 

VK'l. 
\  i,\     ..lil<  II    *i,'<'ll>U'lllu. 

Aintrr, 

II 1       1 

-«■mu. 

Ii.imiii,  n.  Hrm'r. 

-iim     •      n.    iltltrr,    Vdl.    iiililil    V. 

M   I.;    IVrtiill.    i-iKlio.   41 

■nt   ill  iliT  I^tiiiitut   vcir- 

-  ...i.i»  Uh'Ii,  in  wvlcliom   ilor 

v.'iin   lii'Rt    iiiiil   <lio  Soliiu'llwniio 

i^tw);    itiil.  agina,  (ii'iid,   ijiiia; 

iiAiHii;  i\ltl)tj:.  itqinhd.  V(;l. 
l>i  8  rt-jiHu.  HiirM.T.  Khoin  Mus.  XXXVIl  f>18; 
i;n-.b.«r."  Al.l.  1  JiUi;  TnM,.r  im  Jiilirl>.  Xll  L'()5  (iiini 
P»ri».T  »il..«ar  7ti!t3). 

3ir>)  «irino,  -itrr  (v.  (I^inhi.  sicli  drphon  u.  wonilcn, 
i(t  nai-li  L'.iii|,  St.  1H&,  iliiR  (iriinilwort  zii  ital. 
accianiKtrsi ,  ...ifTntiearKi,  lulnporargi",  imlom  (las 
vnrtoni)^  i  ilom  liwlitoni^tni  >i  xii-li  nftsimiliort  lialio ; 
aiif  (Iff.  fuhrt  (lann  Caix  «iodor  eino  Raiizo  Roilio 
».>n»t  «rliwor  crklSrbaror  Worto  ;!iirUck  {ncciacin- 
tiarsi.  iicciiirciare ,  ciaeciare,  ciaccione,  ciaccitio, 
aerinpinarsi). 

HU'i)  ^ittrito.  -«n\  'l:iv.in  wollti-  Trii-r  frz.  aidier 
ablriton,  v^rl.  ■■Ii.n  juljiilo  am  Srliliissc.) 

317)  i'air-pludio,  -urc  (,v.  tjlmliiis  init  Anichiiiiiig 
an  ijhnfs):  ital.  tujfihiadare,  vor  Kiiltc  orstarrcn 
(^alxT  aiirli :  crsteclion):  prov.  «(j/di/nr,  prschrockon, 
nicdtT8rbla)^<n  :  altsjian.  aglayarse ,  erstaiincn. 
Vpl.  I)z  itil  flhiado.    Niilicros  s.  untor  ^ladiiis.j 

318i  i^rliiis,  -uiii  m.  (Dcin.  v.  agniis),  L»inm: 
ital.  agnello:  rum.  mid,  s.  Ch.  s.  v.;  rtr.  das 
Fcni.  ngndia,  vgl.  AH  I  265,  Z.  2  v.  ob.  u.  VII  515; 
iirov.  ngnel-x,  anhcl-s:  frz.  agneau.  Don  pyrcn.  Spr. 
ffhlt  das  Wort,  s\e  hr.nuchcn  statt  dossen  Ablei- 
tungcn  V.  chonhis  {s.  d.). 

310)  (afiio,  vgl,  iictuni,  -ere,  ist,  mit  Ausuahmc 
des  subst.  grbraucliten  Pt.  P.  N.  actum  [s.  d.],  den 
rom.  Spr.  viMlif;  ablianden  gekomracn;  ersetzt  wird 
08  durrb  HiiiKirt^  treiben,  conducere  fiihren,  faccie 
thun  etc.) 

32t>)  'ligunio,  -iire  (v.  gr.  dywytdv),  grofses  Ver- 
langcn  naeh  etw.  haben,  dav.  ital.  agognare,  vgl. 
I)z  351  agnannrc. 

321)  ('a^oriisiii,  -am  (v.  gr.  dyopaala)  f.,  ist  nach 
Dz  377  grascia  das  Cirundwort  des  ital.  Subst. 's 
graacia,  Lebensniittel ;  Caix  dagegen  leitot,  St.  38, 
das  Wort  v.  granea  [s.  d.]  ab.  Liebrecht,  Jahrb. 
Xni  230,  bringt  ganz  unn6tigcr\»-cise  grascia  in 
Zusammcnhang  mit  sscr.  grasa,  gr.  yQaartg,  dtsoh. 
Gras.  Das  richtige  Grundwort  bat  Canello,  AG  III 
370,  in  crn.5,f[i]n  gefunden.     S.  unten  cra.ss[i]a. 

322)  Sgrestis,  e,  *asrrestius,  a,  um  (v.  ager), 
baurisch,  ist  nach  Cai.\,  St.  39,  das  Grundwort  zu 
ii&\.  grezzo.  greggio,  rob,  nicht  bearbeitet  (aber 
der  Ubergang  von  at :  zz  ist  schwer  glaublicli,  vgl. 
G.  Paris,  RVlII  618).  Canello,  AG  lU  348,  nahm 
als  Grundwort  *gregius  v.  grex,  zur  Herde  ge- 
hiirig,  gemein  (also  das  Gegentoil  von  e-griglus) 
an,  womjt  die  Qualitat  des  e  (e)  sich  nicht  wohl 
vereinbaren  lafst.  Fumi  endlich'  schliigt.  Misc.  99, 
vor,  als  Grundwort  ein  Adj.  *grevius,  gebildct  nach 
Analogic  von  *letius  f.  ieiv.s  =  ital.  leggio,leggiero, 
anzusetzen.  Rijnsch,  RF  III  372,  glaubtc,  dafs 
greggio  aus  gr.  dyrjotxog  entstanden  sei,  was  ganz 
undenkbar  ist.  Auch  Fumi's  Annahme  aber  hat 
keineswegs  die  Wahrscheinlichkeit  fiir  sich,  u.  die 
Ableituog  dea  Wortea   raufs   als   noch  fraglich  be- 


r,i<icliii«t  wordiMi ,  wio  duH  bcIioh  Dz  377  gotlian 
liatt<<  Ital.  ngrrxln,  Siiiii'rliiig,  gtdit  nicht,  wic 

Fiiini  p.  102  luoint,  aiif  ngrrilin,  sondcrii  auf  acrr 
(8.  iibiMil  zurllck.  Dz  Oii!»  i-Ni/riXs  friigt,  ob  alt- 
fr/..  rngrii,  hitzig.  lu-ftig,  loiih'ti.'fchaftlicli  nicht 
ptwii  auf  iigrfilis  zurdckgofillirt  wcrdcn  kduiio.  Dio 
Fragc  ist  eutschiiMliMi  zu  vornciiK-n.  lObensn  ist  aber 
aiii-li  kcltisciier  Urspriing  ties  Wortcs  abzulehnen, 
vgl.  Th.  ji  98.  Das  wahrachcinlichi"  Grundwurl  ist 
ivgirasii.i  (».  d.).  Marche.iiiii.  .Studj  di  lil.  rom. 
11  4,  sotzt  ital.  grfsta  „uva  accrlia"  (ignslix 
u.  da»  llorentinischo  gnarciita  ,,8]iocio  di  uva  as]na" 
=  |i'i)iir(i  agrfsti^  an. 

323)  lifrriinuiiiil,  -am  f.,  Odormonnig  (Agrinioiiia 
Kiipatoria  1,.),  Cels.  5,  27,  10,  davou  frz.  ai/ri- 
mmite,  vgl.   Fafs,  RF  111  492. 

324)  ba.'<k.  agiliiulii,  anbiptcn,  darbringcn,  ist  «las 
wabrsclicinlii^lie  (irundwort  fiir  span,  (igitiiiuldn, 
nguiliitiilo,  \\'i'ihn:iclitsg(>.schonk.  Nacli  Licbrucht, 
.lalirb.  Xlll  231,  wiirc  das  span.  Wurt  sowie  frz. 
ngiiillanHntf ,  Ncujiihrskiichen.  aus  dcni  Ruf»  der 
brctoni.schcn  Wcihnaclitsbettler  .,Kgliiiiail  d'lV 
(('"tronncs  a  nioi!)  entstanden,  wofiir  er  sich  auf  do 
la  Villoinarquc,  Barzaz  Broiz  (4.  Ausg  I  34G)  be- 
ruft.  Es  hat  dies  jodoch  wonig  (ilaubwiirdigkeit 
fiir  sich  ,  nanioutl.  was  d,is  frz.  Wort  anhingt. 
Sclnidiardt,  R  W  253,  loitcto  ag.  von  calendac  ali : 
Dz  415  licfs  (las  Wort  uiiorkliirt. 

325)  *agflrium  ».  ((.  (tiigtiriiim),  Vorzoichon,  dav. 
rtr.  agur.  in  cinzolnon  Rodenaarton,  nainentlicli  in 
catar  d'agtir,  beobachtcn,  wahrnohmon,  vgl.  Ascoli, 
A(i  Vll  515;  auch  far  flgur  „consideraro",  vgl. 
Ascoli,  AG  I  50;  prov.  aitr  Gliick;  altfrz.  aiir, 
riir  in  bon-eiir,  Gliick,  mal-eilr ,  Tfngliick,  nfrz. 
bonhenr,  malhriir,  worin  das  h  auf  falsch  ot\'molo- 
gi.sierender  Anlehuung  an  licitre  =  horn  berulit;  zu 
eiir  (he}tr)  gehiirt  das  Adj.  hcureux,  gleidisara 
*agurosus,  prov.  u.  altfrz.  wurdo  auch  das  Pt. 
Prt.  ahurat,  cure,  gloichsam  *aguratus ,  als  Adj. 
gcbraucht.  —  Die  (ibrigen  rom.  S))r.  haben  (al)go- 
sehon  von  ita  I.  augurio,  gel.  W.,  u.  uria  =  auguria) 
agurium  volkstiimlich  u.  mit  der  Bodtg.  ,,(tmck" 
nur  in  zusammcngesotzten  Abloitungen  bewahrt, 
z.  B.*cx-agitralus  =  ital.  scia[ii]urato,  ungliicklich, 
span  jaiiro  (aus  xanrn),  verlasson.  Vgl.  Dz  31 
augurio;  Grober,  ALL  I  237;  Schwan,  Z  XII  198. 
Als  gel.  W.  in  der  Bodtg.  ,,Vorzeichen"  =^  ital. 
augurio;  prov.  uMjuri-s;  span,  agiiero;  ptg. 
agouro. 

326)  *agfiro,  -are (f. auguro),  vorhersagen ;  a  1 1  f  r z. 
orer,  wiinschen,  vgl.  Tobler,  Z  I  480;  prov.  aurar.» 
span,  agorar ;  ptg.  agourar ;  (ital.  augurare): 
rum.  ur,  ai,  at,  a,  s.  Ch.  s.  v. 

327)  *Agustns,  nm,  m.  (f.  Augustus),  der  Mo- 
natsname  August;  ital.  agosto  (sard,  austu);  rtr. 
avust ;  rum.  august;  prov.  ngost,  no.it;  frz. 
aoiH;  c.a,t.  agost ;  span.  \)tg.  ago.ito.  Vgl.  (jrober, 
ALL  I  237. 

328)  arab.  a'hlas,  Fern,  'halsa,  braunrotes  Pferd, 
davon  nach  Devio  span  nlazan,  alazano  (frz.  als 
Frcnidwort  al\c\:an),  Puchs  (von  Pferden).  Vgl. 
Scheler  ini  Anhang  766. 

329)  kelt.  Stanim  *ail)a  f.,  *aibo  m.  (davon  giil. 
aoibh,  freundlicher  Bli(4-,  freumllidie  Haltung),  das 
Aufsere ,  freundlicho  Miene ,  ist  vermutlich  das 
Grundwort  zu  dem  riitselhaften  prov.  aib-s,  aip-s 
(auch  haip-s  geschrieben),  ab-s,  Sitte,  Gewohnheit. 
Benehmen,  vgl.  Th.  p.  88.  Dz  504  aib  brachto, 
aber  frcilich  mit  allom  Vorbehalte,  als  mogliche 
Grundworte  in  Vorschlag:    got.  aibr,   bask,  aipua, 


29 


330)  aibhor 


857)  al-biunos 


30 


arab.  aiih.  Nach  Settesast,  KF  I  237,  ist  aib  = 
hdbeo.  all  =-  hahet.  was  laiitlich  unniot;]ich. 

3301  anfrank.  aibbor  (abd.  aibar,  bei  Notker  eifir 
11.  eirer,  ags.  (i/'or);  davon  altfrz.  afie.  Scbreckcn, 
Grauen,  nfrz.  meist  niir  noch  iiu  PI.  iiblicb:  affres, 
Todesschreckeii;  zu  affre  das  Adj.  afficux.  Vgl. 
Dz  503  «/'re.-.Caix,  St.  !)3,  Mackel  lU,  180. 

331)  gr.  ctioxog  u.  alaxQOV,  mit  versobobenem 
Accente  *uiox(fOV  siiid  nacb  Wiese,  Z  XI  554,  ilie 
Gnindworte  zu  span.  ptg.  asco,  sard.  n.sc«,  fiir 
welcho  Dz  426  asco  u.  Caix,  St.  166,  ganz  andere 
Ableitiingen  in  Vorschlag  gebracbt  batten,  vgl.  die 
b(>iden  folgeuden  Artikel.  Auch  ital.  aschio,  astio, 
Strait,  Zwietracbt,  fUhrt  Wiese  auf  aischion  ziiriicli 
(auders  Dz  353  astio).  Wiese's  Aufstcllungen  baben 
grol'se  Wabrscbeinliobkeit  fiir  sicb.  S.  unton  hsiifsts. 

332 1  (got.  ^aiskun  (ags.  dscian,  abd.  eiskon,  fragen, 
nlid.  heischen)  scbeint  das  Grundwort  zu  sein  z. 
ital.  aschero ,  „voglia,  vivo  desiderio",  vgl.  Caix, 
St.  166.] 

333)  (got.  airiski,  Scbande,  ist  nacb  Dz  426  asco 
viell.  Grundwort  z.  (ital.)  piem.  scdr,  Ekel,  lomb. 
ascara,  sicil.  ascu,  sard,  ancamu,  span.  ptg. 
asco,  Ekel,  Abscbe»,  Neid,  aueb  altfrz.  askeror, 
(s.  Leser  p.  72)  diirfte  bierher  gehoren,  vgl.  Seifert, 
Gloss,  z.  Bonv.  da  Eiva  p.  9  u.  Caix,  St.  166.) 

334)  ala,  -am  /'.  (aus  ag-la  v.  apo).  Fliigel:  ital. 
ala  u.  ale  (zuni  Sg.  gewordener  PI.),  vgl.  Canello, 
AG  111  403  u.  Tomm.  4960:  rtr.  pro  v.  ala;  frz. 
aile:  cat.  span.  ptg.  ala. 

335)  bask,  alabea,  das  sicb  nacb  unten  Neigende, 
ist  viell.  das  Grundwort  z.  span,  alabe.  Zweig; 
Mabn,  Etvni.  Unters.  p.  52,  leitete  das  Wort  von 
bask,  adarra  (Zweig)  -(-  be  (unten)  ab,  vgl.  Dz 
415  alahe. 

336)  iSlacer,  oris,  ere  u.  *alecer,  *alecrus,  a,  um, 
mit  offenem  e,  s.  W.  Meyer,  Ntr.  148  Anm.,  lebbaft: 
ital.  allegro  (ini  Dial.  v.  Lecce  liegru,  liiigra;  vgl. 
Morosi,  AG  tS  118):  rtr.  friul.  alegro,  Icgro, 
lero,  vgl.  Ascoli,  AG  IX  354:  pro  v.  alegre;  frz. 
altfrz.  alaigre,  halaigre,  nfrz.  al[l)egre;  cat.  span 
ptg.  alegre.  Vgl.  Dz  12  allegro:  Grober,  ALL  I 
237;  Darmesteter,  R  V  147  Anm. 

337)  iilaniannus,  a,  am,  alemanniscb,  im  Bom. 
deutscb ;  prov.  alaman-s;  frz.  allemand;  span. 
Aleman  :  ptg.  ullemd,  allemiio.  Dem  Adj.  entspricbt 
in  den  betr.  Spracben  der  Name  fiir  ,,Deutscb- 
land''.  —  Der  Italiener  braucbt  als  Adj.  , .deutscb" 
=  tedesco  (ebeuso  der  Ratoromane),  als  Sbst.  aber 
Germania. 

338)  arab.  al-'amilra;  dav.  ital.  alamari  „allac- 
ciatura  fatta  con  cordicini  di  seta  o  d'argentoria", 
span,  alamar.     Vgl.  Caix,  St.  145. 

3391  AJaniis,  um  »«.,  Alane,  dav.  viell.  ital.  olano. 
BuUenbeifser,  Dogge;  altfrz.  alan;  span,  alano ; 
ptg.  alao.  Dz  10  alano  leitete  das  Wort  von  .4/- 
banus  (Albanier),  also  ebenfalls  von  einem  Viilker- 
namen  ab,  wie  dies  auch  scbon  Menage  getban 
batte,  Alanus  liegt  aber  lautlich  niiber  u.  begrifi- 
licb  nicht  ferner. 

340)  arab.  al-anbtq  (vgl.  Freytag I  62' ),  dav.  ital. 
lambicco,  lambiccio,  liwbiccn,  Dcstillierkolben ;  prov. 
elantbic-s  :  frz.  idambic :  span,  alambiijue :  ptg.  lam- 
bique.     Vgl.  Dz  167  lambicco.    S.  unten  lamWeco. 

341)  l*alai)etto,  -are  (v.  alapa),  nacbBartscb,  Z  D 
306.  CJrundwort  zu  dem  einmal  bei  Peire  Cardinal 
vorkommenden  prov.  Verbum  eiss-  (^  ex)  oder 
deiss-  [=  de-ex)  alabetar .  dossen  Bedeutung  aus  der 
betr.  Stelle  nicbt  rait  voUer  Sicherbeit  sicb  er- 
kennen  lal'st.l 


342)  *alapo,  -are  (viell.  mit  alapa  zusammen- 
hangend,  viell.  aber  besser  mit  gr.  '/.ttniZ,(LV,  vgl.  iiber 
das  Wort  u.  sein  Vorkommen  in  der  spiitestcn  La- 
tinitiit  Riinscb,  Z  III  102),  prahlen,  sicb  riihmen, 
ist  das  wabrscheinlicbe  Grundwort  z.  span.  ptg. 
alabar,  loben,  vgl.  Ronsch  a.  a.  0.  Dz  415  alabar 
leitete  das  Wort  von  allaudare  ab,  indem  er  Aus- 
fall  des  d  n.  —  was  nicbt  stattbaft  —  Verhiirtung 
des  II  zu  V  u.  welter  zu  b  annahm. 

343)  arab.  al-"arabi,  dav.  span,  alarbe,  roher, 
ungebildeter  Menscb,  Violfrals;  ptg.  alarce.  Vgl.  Dz 
416  alarbe. 

344)  arab. al-'aqrab,  Scorpion,  dav.span.a?acrrt»i, 
ptg.  alacnlo.     Vgl.  Dz  416  aliicran. 

345)  arab.  al-'ar'd,  Heerschau,  (vgl.  Freytag  in 
137');  dav.  span.  ptg.  alarde.  Vgl.  Uz  416  alarde. 

346)  arab.  al-arir,  Getose  (vgl.  Freytag  I  24'); 
dav.  span.  ptg.  alarido,  Kriegsgescbrei.  Vgl.  Dz  416 
alarido,  wo  aucb  darauf  aufmerksam  gemacbt  wird, 
dafs  in  der  altfrz.  Chanson  d'Antiocbe  II  122  den 
Sarazenen  der  Kriegsruf  „aride !  aride"  beigelegt 
wird. 

3471  arab.  al-arzah  (vgl.  Freytag  I  25),  eiue 
Fichtenart,  s.  larix. 

348)  alauda,  -am  /'.  (gallisch-keltiscbes  Wort,  vgl. 
Plin.  11,  121),  Lercbe;  dav.  ital.  allodola,  lodola, 
allodeUa ;  prov  aUiii^a,  alauzeta:  frz.  altfrz.  aloe, 
vgl.  Scbwan,  Z  XII  211,  nfrz.  alouette  (davon  bret 
alclioucdes,  vgl.  Tb  29);  span,  altsp.  aloa,  aloeta, 
neusp.  alondra;  (ptg.  ist  statt  des  Wortes  einge- 
treten  cotovia,  sombria).    Vgl.  Dz  13  allodola. 

alba,  -am  s.  -albiis,  a,  am. 

349)  iilbarius,  a,  am  (v.  albo),  zum  Ubertuncben 
der  Wande  gehorig  (nur  in  dieser  Bedeutung  zu 
belegen,  bodeutete  aber  gewifs  auch  ,,weifslieh"'  u. 
dgl.):  dav.  prov.  clbar,  Sbst.,  frz.  aubier,  obier, 
Sbst.,  Splint,  WasserboUunder.    Vgl.  Dz  57  aubier. 

350)  arab.  al-bascharah,  gute  Nacbricbt  (vgl. 
Freytag  I  142'');  dav.  span,  albricias,  PI.,  Gescbenk 
fiir  eine  gute  Nacbricbt,  dazu  auch  das  Vb.  albriciar, 
ptg.  aloigara,  Trinkgeld,  Fiaderlobn,  vgl.  Dz  417 
albricia. 

351)*aIbeolas,a,  am,  weifslich;  dav.  rum.  albior, 
vgl.  Ch.  alb. 

352)  iilbesco,  -ere  (v.  albeo),  weifs  werden ;  dav. 
rum.  albesc,  ii,  it,  i,  vgl.  Ch.  alb. 

353)  iilbico,  -are,  weifs  macben;  dav.  ital.  albi- 
care,  weifsen,  u.  albeggiarc,  dammem,  vgl.  Canello, 
AG  m  373. 

354)  *albispina  (vgl.  Grober,  ALL  I  237)  s.  unten 
albas,  a,  um. 

355)  *albitia,  -am  (v.  a/tus),  Weifse;  dav.  rum. 
albeo{a,  vgl.  Cb.  alh,  wo  auch  eine  grofse  Anzahl 
anderer,  meist  blofs  auf  das  Rum.  beschriinkter  Ab- 
leitungen  v.  albus  angefiibrt  ist:  prov.  albeza. 

356)  arab.  alboudoca,  Klofs,  ist  nach  Baist,  Z  V 
233,  das  Grundwort  zu  rtr.  anduchiel:  frz.  andouille, 
Leberwurst,  davon  aiidouillette,  Kalbfleischklofschen, 
cat.  mandonguilla  u.  mondoiiguilla ;  span,  aifton- 
dlga,  albondiguilla,  almondiguilla.  dazu  die  Scbeide- 
form  mondoiigo,  Kutteln,  ptg.  almondega.  Dz  508 
andouille  leitete  das  frz.  u.  rtr.  Wort  sowie  das 
gleichbedeutende  neap,  nnoglia  v.  It.  inductilis  ab, 
und  daran  wird  fiir  diese  Worte  gewifs  auch  fest- 
zuhalten  sein,  vgl.  G.  Paris,  R  XI  163  u.  Scheler 
im  Anbang  zu  Dz  781 ;  fiir  die  Ausdriicke  der 
pyren.  Spracben  dagegen  ware  der  arab.  Ursprung 
recbt  denkbar. 

357)  arab.  al-bomos,  Rock  mit  Kapuze  (vgl.  Frey- 
tag I  115*);  davon  span,  albornoz,  eine  Art  grobeSj 


»&si  «IbnlOt 


»771  al-knbr 


a2 


Itl.. 


fri. 


Ntanti'l  init  KtpiKd;  pt  k.  nlhoruoi 

iiHrniiMn).  \'g\.  I)i  4lt>  alliorniti. 

.1.  uni  |v.  ttlliH»),  vtviM'u'U,  i»\  >lni 

iwort  /14  II  itnl.  lillHxro,  lillirro, 

!»•  HM    itlbiiro,   wo  itiu'li  iiiif 

iir/iorrw  doiii  kiiniu>, 

.')  fri.  alile  ({.  iiWIf 

..OJ  iiW* 

.lUiiiiiii  II.  iiil>  '     t    l.''Il^|,  <ln«  Wcirou:  itnl. 

run.     .<ll;mr   ,..    ».;|.  Cli.   all,. 
iilliiiriiiiiii.  I  M   ,\.i\lhus',  S|ilint;  ilnvim  nlt- 


r,  \\'l.  II,-  f.ll  tiulnn- 
3*>t '  AlblLs  n,  um«V'>>«^t.""''«i  WfiTs,  V);l.  Vnnic'ok 
1  64 >,  wi<ir<>,  mt  aU  Ailj.  in  den  rum.  Spr.  nalimi 
ipwlnrunilen  ii.  <lurcli  pTin.  WmiA-  vonlriiiidt  wuriloii 
lerhalton  int  iUliu.i .  Uo>-li  iiur  iiii  iM'scliniiiktoii  (io- 
brauolii',  ini  Kiim.  nlli,  v^M.  C'li.  ».  r.;  rtr.  alf, 
rtirii,  v^l.  Anciili,  \{i  VII  filfi,  ii.  fig.  alvo,  wi'ifs- 
lirli,  aufh  Slml. :  lias  Woifsi-  iin  Aiijro.  Ziclsclioibp, 
/ii'l).  Sniiit  lobt  (W/iii»'  iiucli  ill  v(>rciii/.plU'ii  Kallon 
nulwtantiviorUm  Gpbraurhos  uiid  in  cini);(>n  Zu- 
namnifnM'tznnKon  fort,  nanilicli :  1.  alhu,  Sbst.,  iin 
(*at.  «ini>  rapiwlart  lic/.pirlincnil  ,  \gl.  1)/,  351 
tUbaro :  'i.  ital.  pro  v.  span,  allm,  Slortjonriito, 
fri.  auhf,  ptif.  (11.  rtr.)  aha,  vj;!.  D?.  10  «/fcn; 
3.  allnt  npina,  -um,  Woifsdorn,  =  prov.  alliFspi-s. 
a  I  tfr'.  iilbe.-pinf,  alhespin,  nf  r?..  tiiibi'pitic:  (irdbor, 
.\LL  I  237,  neU.t  albi.tpina,  -um  als  lat.  Uriindwort 
«n,  sirli  dabci  auf  albirapillus,  Wcifskopf  (mir  ein- 
inal  b«i  Plautus.  .Mil.  G31,  vurkonimend)  berufond. 
Dip  Notwonili(;ki'it  dioso.'!  Verfahrons  diirfte  abor  in 
Abrede  /u  stelion  sein,  auch  ist  (ilbittii)illii.s ,  weil 
ofTvnbar  nur  uino  schcr/.haftc  Bildmi},',  kainii  oin 
ziitrefTendcs  Annlogoii.  Vpl.  audi  .\.  Uarniostetcr, 
R  I  388  Z.  4  V.  u.  4.  (i/fc[ii.v)  +  span.  bazo.  diinkcl- 
braun,  dOrfto  viell.  span.  albiiii:a»o,  hcllbraiin. 
zurOckgohpD  (p t;;.  alva^ao,  wcifslich,  direkt  v.  albux). 
Vpl.  Dz  416  alba:a>in.  (Jbor  alba  als  Kleidungs- 
stftck  vgl.  Havet.  R  VI  294. 

362)  arab.  al-chan^ar  (vgl.  Freytag  1 530'),  Dolch; 
daron  span.  ptg.  alfange,  Siibel ,  vgl.  Dz  419 
alfatif/e. 

363)  arab.  al-rharsohof,  Arti.schocke,  davon  ital. 
carciofo.  span.  ptt;.  alcarchoja,  akachofu,  -fni, 
vgL  Dz  27  artiriiicco,  s.  auch  unten  iir'd!  scliauki 
u.  artytioa. 

364 1  arab.  al-c-liftzc(|,  Lanzenspitze  (vgl.  Freytag  I 
483''),  nelleirht  «irundwurt  zu  ita  1.  zagaglia,  Wurf- 
spicfs:  prov.  arssagaija;  frz.  zagaic  (altfrz.  arci- 
gai/e,  archcgai/e),  Assagaic;  span.  ptg.  a:ugaia, 
zagaia.  Vgl.  Dz  345  zagaia,  wo  abei  bemerkt 
>Tird,  dafs  Engelmann  69  u.  Dozy  76  andore  Ab- 
leitungt-n  vorzichen. 

365)  arab.  al-chill,  Nadel  (vgl.  Freytag  I  472>') ; 
davon  span,  alfiler  u.  alfiUl  (violl.  an  filo  ange- 
bildet),  Stecknadel ;  ptg.  nifinete.  Vgl.  Dz  41!)  al/iler. 

366)  arab.  al-choinrah,  Teppich  zum  Betcn  (vgl. 
Freytag  I  472'"):  davon  span,  alfombra,  Fufstcpjiich ; 
ptg.  alfamhar,  grobe,  rote  Bettdecke.  Vgl.  Dz 
419  alfombra. 

367)  arab.  al-chori^  (vgl.  Freytag  I  441*) ;  davon 
span,  alforja,  Quersack,  Felleisen;  ptg.  alforge, 
Quer-,  Bettel-,  Eeisesack.     Vgl.  Dz  419  alforja. 

368)  *aleiiitns,  -um  m.  (aus  anhelitui<),  Atem 
(sard,  alemi);  span,  aliento:  ptg.  alento.  Vgl. 
Dz  12  alenare:  Urilbcr,  ALL  1  237;  W.  Mcver. 
Z  VUI  227:  Behrcns.  Sletath.  p.  97. 

369)  *aleno,  -arc  (aus  aiihclare),  atmen;  ital. 
alenare  ,,tirar  il  fiato",  u.  anelare,  ,,tirar  il  fiato 
lango,  aspirare  moralniente",   vgl.  Canello,  Ati  III 


3!t7;  dnv.  Vb^bst.  aleiiti,  Irna,  fliird.  n/cMii;  prov. 
n/cMiir,-  frz  hatrinrr,  hnlrnrr,  dir/.u  Vbsbst.  ha- 
Iriiir.  (Span.  ptg.  int  rc'i;<ir<ir  dafiir  oingotreton.) 
Vgl.   I)/.  12  alnuirr;  (irob.<r,  ALL  I  237. 

37(»g<'rni.  aloslia.  Alilo  (alid.(i{(iii.«(i)i  davon  ital. 
/r.«iii<i  (IkmIi'iiIi'I  hiii-Ii  ,,KiiauHi<ri>i"  uikI  ist  in  diosor 
Hi'dlg.  iiii  Frz,  hIh  Froindwort,  lisinr,  crliallfMi ;  dor 
SfltDHino  ItvdculuiigNwandol  ist  von  Monago  orkliirt 
wordiMi,  froilicb  in  «idir  iiiibpfriiidigi'ndiT  Woiso,  man 
solui  das  Niilioro  bi'i  Dz  192  Ir.iina);  prov.  alena; 
frz.  alt'nr  (ii.  Ihiiir,  «.  ob.);  span,  ale.ina,  Icsna. 
Vgl.  Dz  192  /.,si;i(i,  Mackol  46,  96,  173  (p.  46  setzt 
Miickol  (i/c.s»i(i,  ji.  96  clagpgen  *tili.sna  odor  •d/t'n.ia 
als  liruiidform  an). 

371)  arab.  ul-fiirus,  I'ford  (vgl.  Froytaglll  331''); 
«pan.  ptg.  iilftiraz,  Iciclitcs  I'furd  di-r  inaiiriscjien 
Koitoroi,  vgl.  Hz  419  at  firm.  Fr'z.  Vicdioiclit  aus 
iil-ftras  cntstaiulon  sind  altfrz.  nufagr,  I'ford  (vgl. 
Dz  511  aiifagc)  sowii>  das  Adj.  nuferrnnl  (prov. 
alfrraii),  graii,  wo  Antritt  dus  Suffixes  -iitil  an  don 
sclioinbaren  Stanini  fer  u.  im  Frz.  Verdoppclung 
des  r  in  Anlelinung  an  das  Adj.  frrrant ,  oison- 
farbig  (gran),  stattgefundon  hiitto;  fiir  auferrant 
wiirdo  dann  audi  das  vernieiiitlieh  <lamit  zusummen- 
hiingende  Partizi|)ialadj.  fcrrant  (prov.  fcrran)  fiir 
cin  I'fcrd  von  bestininiter  grauor  Farbn  gebraudit 
wordcn  sein.  Vgl.  Uz  582  fcrrant  u.  Biihmcr, 
RSt  I  258.  Mligliclierweise  stelit  mil  al-faras  audi 
ini  Zusammenliang  frz.  haras,  Stuterei.  Vgl.  Dz 
611  haras.     IS.  unteii  haraceuin. 

372)  arab.  al-fAriN,  Reiter,  Ritter  (vgl.  Freytag  111 
332*);  davon  ital.  «//icrc,  Fiihndridi,  Laufor  (wohl 
erst  aus  dem  Span,  entlehnt);  sjian.  ptg.  alferez, 
Fiihndridi.  Vgl.  Dz  352  atfiere,  419  alfirez.  — 
Nicht  auf  arab.  al-fari.'',  sondern  auf  pors.  fers, 
Feldherr,  gehen  zuriick  die  prov.  u.  frz.  Rcncnnungen 
dcr  Kiinigin  im  Sohachspiel :  prov.  fcr.sa,  altfrz. 
fierce,  ficrche,  /iergc,  daraus  durch  Volksotymologie 
nfrz.  vierge.     Vgl.  Dz  584  fierce. 

373)  arab.-jiers.  al-fll,  Elephant,  ist  in  don  rom. 
Spr.  als  Benennung  dor  dem  Kiinige,  bozw.  dera 
Fddherin  (der  Kiinigin,  s.  oben  den  Suhlufs  des 
vorhcrgdii^nden  Artikels)  nUdiststehenden  Sohach- 
figur  niit  a.Tnh.  id-fdris  (s.  d.)  =  span,  ai/cre^  etc., 
Fahndridi.  verinengt  worden,  was  eine  Anilerung  in 
der  Auffas.sung  der  betr.  Figur  zur  Folgo  gehabt 
hat:  der  Krieg.ielephant  wurde  zum  Fahnentriiger. 
ja  zum  Laufer,  iin  Frz.  sogar  durch  volk.setymolo- 
gisehe  I'm-  u.  Andoutung  (s.  Fafs ,  IIF  III  505 
oben)  zum  llofnarrcn  (die  sorait  frei  gewordcnc 
RoUe  des  Kriegsele])hanten  wurde  auf  den  Thurm 
iibertragen);  ital.  alfido  (neben  alfiere:);  span. 
alfil,  arfil;  ptg.  atfil,  alfir;  altfrz.  aufin;  nfrz. 
foil.     Vgl.  Dz  12  alfido. 

374)  arab.  al-fostoq,  Pistazienbaum  (vgl.  Frey- 
tag III  146*);  davon  span,  alfostigo,  alfocigo, 
alfonsigo:  ptg.  alfostico.    Vgl.  Dz  419  alfocigo. 

375)  alga,  am  /'.,  Seegras,  Tang;  ital.  alga; 
frz.  algue  (gel.  W);  span,  alga,  aliga,  ova  (aus 
alga,  *auga,  *ogn),  vgl.  Parodi,  R  XVII  70. 

376)  arab.  al-i^abah ,  Kocher  (vgl.  Freytag  I 
281);  davon  span,  al.jaha.  ptg.  aljava.  Vgl.  Dz 
420  algaba.  (tTbcr  die  Benennungen  des  Kochers 
in  den  rora.  Spr.  s.  die  eingehcnde  Untersuchung 
von  C.  Michadis,  .lahrb.  XIII  212  u.  308.) 

377)  arab.  al-^abr,  Wiedcreinrichtung  zorbrochener 
Dinge,  dann  terminus  technicms  fiir  eine  Rechnungs- 
art  (vgl.  Freytag  I  239''):  davon  ital.  algebra; 
frz.  dlg'ebre;  span.  ptg.  algebra  (nur gel. W.,  daher 
auch  die  auffiillige  Bctonung).    Vgl.  Dz  12  algebra. 


33 


378)  algarabia 


397)  allqubt 


34 


378)  arab.  alpir^bia,  zu  Algarve,  d.  h.  zutn 
Westen  gehorig,  die  Sprache  der  Afrikaner,  soil 
nach  C.  Michaelis,  R  II  87  Anm..  das  Gruiidwort 
zu  frz.  charabia.  Kauderwelsch  (insbesondere  der 
Dialekt  von  Auvergnei  sein. 

379)  arab.  al-§:ardh,  Streifzng  auf  feindlichcs 
Gebiet  (vgl.  Frevtag  III  301''l:  davon  span  ahjnra 
Streifzug,  Haufe  berittener  Partergiinger,  dazu  Vb. 
algarear.  das  Kriegsgesehrei  erheben,  u.  ilavon  nneder 
das  Vbsbst.  ah/arada,  Kriegsgesehrei  (auch  frz.  als 
Premdwort  alyarade).     Vgl.  Dz  419  algara. 

380)  pers.-arab.  al-i^anhar,  Edelstoin,  (vgl.  Frev- 
tag  I  327");  davon  span,  aljofar,  kleinc,  iicbte, 
schief  u.  unregelmafsig  gebildetc  Perlc ;  ptg.  aljofre. 
Vgl.  Dz  420  aljofar. 

381)  Al-gozz,  Name  eines  tiirkischen  Stammes, 
dessen  Angehorige  von  den  Almohaden  zu  Henkers- 
diensten  gebrauclit wurden : davon  ptg.  altjoz,  Henker, 
Scharfrichter.     Vgl.  Dz  419  algoz. 

382)  arab.  al-gnbbah,  baumwoUenes  Unterkleid 
(vgl.  Frevtag  I  238'; ;  i  tal.  giubha.  giuppa.  Watnms, 
Jacke  (davon  verschieden  giublia.  Mahne  =  lt.,/«/>a); 
vielleicht  gehort  hierher  auch  cioj)pn.  langes  Frauen- 
oberkleid:  Turn,  fiihed :  rtr.  gippa ;  fiov.  jupa; 
frz.  jupe:  span,  aljiibn,  chiipa. 

Dazu  1)  die  Deminutivbildungen  ital.  giubbetto, 
giubbetta;  frz.  gibet,  Galgen  (eigentl.  Kragelchen, 
vom  Strick,  der  nnigelegt  wird:  indessen  ist  diese 
vou  Diez  aufgestellte  Ableihing  wohl  nur  ein  geist- 
reicher  Einfall ,  in  Wirklichkeit  diirfte  gibet  das 
Deminutiv  zu  gibe  sein,  wie  Littre  annimmt.  u.  mit 
gibier  u.  gibelel  eine  Sippe  bilden,  s.  unten  *capico 
amScblusse).  —  2)  Die  Augmentativbildungen  ital. 
giuppone:  pro  v.  jubo:  frz.  jupoii :  cat.  gipo: 
span,  jtibon  (bezeichnet  auch  die  Strafe  des  Staup- 
besens);  ptg.  jubdo,  gibao.  —  Vgl.  Dz  766  giubba 
u.  giubbetto. 

383)  arab.  al-'hdgah,  notige  Sacben,  Kleider, 
Spielzeug:  davon  sjtmi.  ptg.  alhoja.  alfaja,  Jlobel, 
Kleinod;  von  ptg.  alf'aja  ist  abgeleitet  alfajate, 
alfajata,  eine  Person,  welcbe  etwas,  namentlich 
Kleider  zurecbt  macbt.  Schneider,  Schneiderin.  Vgl. 
Dz  420  alhaja. 

384)  arab.  al-'hauz,  Bezirk  (vgl.  Frevtag  I  441«); 
davon  span.  ptg.  alfdz,  Bezirk,  Landschaft,  Um- 
gegend.     Vgl.  Dz  419  alfoz. 

385)  arab.  al-'holbah,  eine  Pflanze,  f§num  grae- 
cnni  (vgl.  Freytag  I  415'):  davon  span,  alliolba, 
Bocksbom  ;'ein  Pflanzenname) ;  ptg.  PI.  alforvai. 
Vgl.  Dz  420  alholba. 

386)  [*alibanfis,  a,  am  (v.  alibi),  wo  andershin 
gehorig;  davon  frz.  auhain,  Fremder,  u.  aubaine, 
unverhoffter  Fund,  wenn  letzteres  Sbst.  nicht  etwa 
=  *albana  (v.  alba,  Morgenrote,  s.  oben  albtis)  ist 
u.  eigentlieh  ..Morgengabe''  bedeutet.  —  Vgl.  Dz 
511  aubaiii.] 

387 1  alica,  -am  /'.  u.  alicom  «.,  Speltgraupcn 
I  wohl  von  v/ «/ abzuleiten) ;  davon  mm.  ahic.  Spelt, 
Malz,  s.  Ch.  3-.  c;  span,  ahiga.  Spelt,  Dinkel,  vgl. 
Dz  416  alaga.  —  Scbeler  im  Anhang  zu  Dz  802 
ist  geneigt,  in  frz.  arigot,  larigot  (wofiir  Dz  625 
die  Ableitung  Frisch's  von  dcm  musikalischen  Kunst- 
ausdruck  largo  als  lautlich  untadelhaft  bezeichnete), 
Flote,  eine  Ableitung  von  alica  zu  erblicktn. 

388)  allcnbi,  irgendwo;  davon  ptg.  algur,  alhur, 
algurcf.  Vgl.  Dz  420  algures.  Analog  gebildet  ist 
ptg.  nenhures  =  nee  ubi  nirgendwo,  vgl.  Dz  472 
«.  t.  (ubi  :  ubre  :  ure). 

3891  *alicnnas,  a,  van(=aliqu'iH  -f  «nHs),irgend 
einer;  ital.  alcuno,  sard,  alctinu:  rtr.  alchiin; 
KortiDg,  lal-iom.  Worterbuch. 


prov.  ulcus:  frz.  {alcuti)aucun;  cat.  algii:  span. 
alquHO;  ptg.  oigum.  Vgl.  Dz  11  alcuno:  Grober, 
ALL  I  237. 

39«)  alid  (altlat.,  z.  B.  b.  Lucret  1,  263,  CatuU. 
29,  15  vorkommende  Form  fiir  aliud),  Andcres; 
davon  prov.  al,  altfrz.  al,  el.  altspan.  altptg. 
at.    Vgl.  Dz  10  al:  Grober,  ALL  I  237. 

391)  alleniis,  a,  nm  (v.  alius),  einem  andern 
gehorig,  fremd:  ital.  nlieno  (sard,  alleiiu),  gel.  W.; 
frz.  alien,  gel.  W.;  span,  ageno ;  ptg.  alheo.  Vgl. 
Dz  415  ageno. 

392)  germ,  allna,  Elle:  davon  ital.  af«a,  auna, 
alia:  prov.  alna:  frz.  aune:  span,  alna,  ana; 
ptg.  auna  (neben  ulna).  Vgl.  Dz  14  alna:  Mackel 
12,  14,  57:  G.  Paris,  E  X  62.  —  Grober,  ALL  I 
238,  setzt  lat.  alna  f.  ulna  an,  wozu  eine  Notwendig- 
keit  nicht  vorliegt.  Auch  Kluge  (unter  Elle)  setzt 
alina  als  germ.  Grundform  an  und  leitet  aus  ihr 
die  rora.  Sippe  ab. 

393)  aliorsfim  (aus  (I?! Kor.sKm),  anderswohin:  dav. 
prov.  alhors,  frz.  aiUeurs.    Vgl.  Dz  504  ailleurs. 

394)  *(ali)(inam  =  rum.  cam,  Adv.,  leidlich, 
gut,  gewissermafsen,  beinahe,  vgl.  Ch.  s.  v. 

395)  allqnando,  einstmals:  davon  altspan.  al- 
guandre,  vgl.  Comu,  E  X  75.  Dz.  Gr.  I  361  hatte 
aliquantum  oder  aliquantulum  als  Grundwort  an- 
gesetzt. 

396)  aliqnl,  -quae,  -quod  (u.  aliqnis,  allquid), 
irgend  einer,  -jemand,  irgend  etwas.  Vou  diesen 
Pronominibus  sind  ini  Eom.  nur  erhalten:  1.  das 
Neutr.  Sg.  rtr.  veic,  vgl.  Ascoli,  AG  I  363  Z.  15 
V.  ob.  u.  371  Z.  6  V.  ob.:  prov.  altfrz.  alques; 
span.  ptg.  al/jo.  —  2.  Ace.  Sg.  M.  span,  alguien, 
jemand;  ptg.  alguem.    Vgl.  Grober,  ALL  I  237. 

Ersetzt  wird  das  Pron.  im  Eom.  durch  Kompo- 
sitionen ,  wie  aliqui  +  unus  =  *alicunus  (s.  d.), 
irgend  einer,  qualis  +  quam  -|-  causa  =  ital. 
qualche  cosa,  frz.  quelque  chose,  etwas,  u.  dgl. 

397)  [aliquot,  irgend  einige,  soil  zu  dem  frz. 
Speisenamen  haricot,  Gemengsel,  Eagoiit  von  Kalb- 
flciseh ,  geworden  seiu  (weil  eine  solche  Speise 
aus  einigen  Bestaudteilen  sich  zusammensetzt),  n. 
dieser  Name  soil  dann  wieder  auf  (griine,  geschnit- 
tene)  Bohnen  iibertragen  worden  sein,  weil  dies 
Gericht  eine  gewisse  iinfsere  Ahnlichkeit  mit  einem 
Ragout  babe.  So  Genin,  Eecr.  phil.  I  46,  woriiber 
Dz  612  haricot  u.  Scheler  lim  Diet.,  haricot  1  u.  2) 
berichten.  Die  ganze  Hypothese  kann  aber  nur  als 
ein  gastronomischer  Scherz  aufgefafst  werden,  denn 
sie  ist  vollig  nnglanbhaft,  namentlich  —  worauf 
schon  Dz  a.  a.  0.  hinwies  —  in  ihrem  ersten  Telle, 
weil  ein  Ragout  vemiinftigerweise  nimmermehr  als 
„aliquot"  bezeichnet  werden  kann.  Schotensack, 
p.  135  u.  219,  erklart  haricot,  Bohne,  als  aus 
*fardicot  v.  [\ird  entstanden  (also  eigentl.  „SchLminke- 
bohne")  u.  meint.  dafs  -cot  mit  It.  cuti^,  gr.  axvzog 
zusammenhange  (!).  EspagnoUe,  1231,  erlaubt  sich 
den  schlechten  Witz.  haricot,  Bohne,  vom  griech. 
«/.re,  ci'/.i-yo^  (das,  nebenbei  bemerkt,  in  den  iib- 
lichen  griech.  Worterbuchern ,  z.  B.  in  dem  von 
Passow,  fehlt)  abzuleiten  ( !  I ).  Der  Ursprung  des 
Wortes  u.  seiner  Sippe  (altfrz.  harligote,  Stiick, 
harigoter,  harligoter,  zerstiickeln;  nfrz.  haricoter, 
knickern,  knausem,  haricoteur,  Knicker)  ist  eben 
vorlaufiig  noch  dunkel.  Fast  mochte  man  vermuten, 
dais  haricot  in  der  Bedeutung  ,, Gemengsel"  eine 
VerbaUhomung  von  ragotit  sei ,  die  auf  irgend 
welcher  Volksetymologie  beruht.  Dafs  aus  dem 
Xamen  einer Mischspeise,  in  welcher  gebacktesFleisch 
eine  grofse  Rolle  spielt,  Worte  mit  der  Bedeutung 


35 


898)  •!(!)  + •ii' 


.i:t2i  Al-lon 


a() 


,>•  id't  worilfii  kiiniiton, 

win  n.      |li<>  Dturtril^'UIIK 

«In  il"    «iif   Krillii",    HI'- 

M'l  ■■'-  :iiiiinhiii,  iiit  wciii);- 

,t,  l.t   ilii'M'r  (loliraticli 

,|r  iiirkiim  J 

Nlr  pltonso  —  i till. 
,i(  iliissi ;     rtr.    rt«7ii, 

\'.    \  II  ih    nil  iiliriKt'ii  ruin,  Spr. 

^tiH'li  ill!  Ilnl.)  wiril  ..iiiirli"  diin-li  uiic/ir 

<      n|"-tl     :|j/    ftdlir    /llirrim),     IIKH     (»|i.) 

,1  ,  ii'i  iii(/r  III/,  iiiirli  iliirrli 

(nil,  I  »iiKp<ilr(i('kt:    v^l-    a\if\\ 

ili,,  .  iiiit  iiri/iif,   will  iiri/iic  sic 

SifJ)  4I(I|-  +  UH»,   nbtfiiBo   lH<8iliiin't'ii,         frz. 

41HII  Al(l)-  +  tintus,  I'bi'iiBo  Kr»f«,  "■  f  n.  uiilani, 

401)  Alitor  llbl,  iiniltTHWo;  itnvuii  ital.  tillrovr. 

402)  Aliabl,  iiiuU>riiVVu;  iluv.  riiiii.  iii'iirr,  b.  Cli. 
s.  r. :  iilt8|iiiii.  iihihrf.     Vgl.  Dl  4'Jl   iiliihrr. 

allud,  B   i'Ih"  nlid. 

40.t)  Aliain,  I.  'I.  Kiioblaui'li :  i  tal,  n/z/io;  ruin. 
dill.  III.,  ri.  <iiiiii  /'..  V|;l.  Cli.  .1.  r. ;  jirov.  ii/Zi; 
fri.  «ii';  '-at.  u//.-  spiiii.  iijVi;  pt^-  ""'"• 

4»Vlt  yiilndf,  iinilorBWohur;  dnv.  prov.  nllioiidrc, 
vpl.  1)1  filia  nlhoiiilrr. 

405)  [alias,  a,  uni  (tomi  St.  n/jii,  s.  Vanioek  I 
G6),  oin  umiorcr.  Dii's  Pronominaladjektiv  ist  im 
Bom.  iluroh  nl-t,r  fast  viiUig  verdriingt  worden,  8. 
audi  >'l»'ii  iilid.l 

4i>ii  :ir.ili.  iil-kAfilr,  Kanipfcr  (vgl.  Froytag  IV 
47"');  li.iv'ii  it.il.  cii/Ki-n,  cihifora:  frz.  cainphre, 
span,  alcniifiii:  vmifnm.     Vj,'!.  hi  84  cdnfnra. 

407)  arab.  nl-knndarnh,  Stnnt,'o  (v;;!.  Froytag  IV 
63*);  (lav.)ii  span,  almtuh'ira,  Stauge,  auf  weldit-r  dio 
Fnlkpn  u.  aiuiero  zur  Jagd  abgericlitote  Vogel  sitzen. 
Vgl.  Uz  417  alcaiidiirn. 

408)  arab.  al-ktrntft,  Soheidokunst  (vgl.  Froytag 
rV76"');  davon  ital.  (i/f/iiwiiVi;  prov.  nM'i'wm;  frz. 
alrliimir :  span.  ptg.  alquivu'a ,  nur  gel.  WW. 
Kiirzungcn  dos  Wortes  siud  chimicn,  frz.  chiinie. 
Ob  grieoliisch  xr/itfia  (b.  Suida."!)  u.  xvftog  niit  dem 
arab.  iil-l.imiii '  etwag  zu  schafTcn  habcn ,  das  ist 
cinu  Frage,  dcroii  Eriirterung  aufscrhalb  dor  rom. 
Wurtforsrhung  liegt. 

409)  arab.  al-kira,  Mietprois  (vgl.  Frcytag  IV  i 
SI*");  davon  sp&n.  alqitile  u.  ahjiiUer:  ptg.  alquUr' 
u.  alquilir,  dazu  in  beiden  Spr.  das  Vb.  alqiiilar, 
verinieten.     Vgl.  I)z  421  alquile.    S.  unten  1  15co. 

410)  arab.  al-ko'lil,  ein  fcines  Pulvor  zuiu  Schwiir- 
zcn  der  Augenbrauen  |vgl.  Froytag  IV  15"),  ist  init 
seltsamcni  Bedeutungswandel ,  vermfige  (lessen  cs 
ziir  Bezeicbnung  dcs  Wcingeistcs  gcbrauc-lit  wird, 
ID  alle  roni.  u.  iiberhaupt  in  alle  modernen  Kultur- 
sprachen  iibergegangen.     Vgl.  Dz  11  alcohol. 

411)  arab.  al-korrilz,  Krug;  dav.  span,  alcar- 
raza,  weifses,  irdenes  Geschirr  zur  Kiihlung  des 
Wassers.     Vgl.  Dz  417  alcarraza.  I 

412)  arab.  aUknniah,  Bcinamc',  davon  «pan. 
alciina.  (jescbleeht,  u.  (tlcuno,  Geschleclitsname, 
ptg.  alciinha,  Spottname,  Bcinaine;  cat  (valenc.) ' 
alcuntja,  Geschlecht.  Vgl.  Dz.  418  alcana,  wo  Dz  ' 
bemerkt,  dafs  das  Wort  lautlich  auch  aus  dem  ' 
germ,  (ahd.)  adal  kunni.  edles  Geschlecht,  bergc- 
leitet  werden  konne.  ^ 

413)  al-laeto,  -are,  nebcnbci  stillen  (Marc.  Emp. 
c.  8);  ital.  dllattare,  saugen;  frz.  dUaiter.  i 


414)  i^itl-lnptAinlno,  -iUt>  (v.  hirtiwirn),  diingmi; 
daviiii  ital.  ii//c/iiiiiiiir,  vgl.  Kloclii»,  .\(i  II  58, 
/,  -2  V.  ..I..1 

416)  (ital.  nirai'iiu<,  zn  den  WalTon:  dav.  (Il(> 
SliBttvo  ital.  (illaniii- ;  rum.  hiniir:  frz.  iilaniir : 
Hpan.  nliirmii  etc.     Vgl.   Dz  \'l  uUarmr.) 

4  Hi)  l*iil-lAtino,  -iin>  (v.  liiliiiuii),  naeli  latt>i- 
nisi'lier  Wi'Ibh  Npri"rlii'ii ;  davon  ital.  (goniioB.)  a/iii- 
mir,  deiitlirli   n'll.'ii,   vgl.   Klorbia,  .\(i   VIII  !I2I.| 

417)  I'lil-llltjo,  -arc  (v.  got.  /<i/;'iiii  anflialteii); 
davon  ital.  (i//ii.'Ciiic.  crimWlen,  vgl.  Dz  ,'(52  <il- 
lii:t(irr.\ 

418)  |*iil-IAtiiro,  -lire  (v.  /«<ii,s),  an  dio  Seito 
si'tziMi,  •=^  ruin,   iildliire:,   ai,  at,   a,   vorgloicbon, 

B.    Cb.    .s.    l'.| 

41!l)  (lU-Iaildo,  -arc,  naeh  Dz  41.'i  (i/ii/nir  Grund- 
wnrt  ■/..  span.  ptg.  ittiibar ,  loboii ,  vgl.  dagugen 
oboii  aliipo,  -arc.) 

420)  dtsi'li.  uII'anN!  (/iiriif  beini  Tiinkon);  d;iv<in 
frz.  <i///'.   (1..   Habflais),  vgl.  Dz  .128  truican: 

421)  lilU'c,  -t'ds  II..  Fischsauce;  davon  ital. 
alrce,  gel.  W.  in  der  lat.  Bdtg.,  u.  lilice,  Sardello, 
vgl,  Canello,  AG  111  317,  violl.  audi  lacria,  Mai- 
liaeb:  span,  alrce,  Fisidiloborragout,  ii.  lialcche,  «ino 
Art  Makrclo,  viell.  audi  alacha,  Sardello;  noujirov. 
alucho,  Maifiseh.     Vgl.  Dz  186  laccia. 

422)  I *ii!-lect ICO,  -lire  (v.  (iZ/icio),  anlockon,  nadi 
Horning.  Z  l.\  140  u.  Ztschr.  f.  nfrz.  Spr.  ii.  Lit. 
X'  242,  (inindwort  z.  frz.  allrchcr  kiidorn.J 

423)  i*iil-Icgo,  -arc  (v.  /c.r),  doui  (iesotz  anpassen: 
davon  ital.  atlcjiare,  don  Motallgdialt  dor  Miinzen 
(in  gesetzlidier  Weiso)  normieron,  dazu  Vbsbst.  lei/a; 
frz.  aloi/cr,  dazu  das  Vbsbst.  aloi;  span.  (dear. 
Vgl.  Dz' 191  Una:  Fiirstt^,  Z  VI  108,  wo  wegon 
altfrz.  alier  das  nfrz.  alcii/er  als  wahrsolioinlich  aus 
ad-le{i)gare  ontstandon  orkliirt  wird.J 

424)  [al-leiio,  -tire  u.  iil-luiiTio,  -arc  (v.  lenin), 
besiinftigon ,  davon  rum.  <din  ii.  alint.  ai,  at.  a, 
a.  Ch.  .1.  lin.] 

425)  aUevatuui,  i  ».  (Ft.  P.  P.  v.  allcvo) :  davon 
rum.  aluat  m.,  Hefo,  Toig,  s.  Ch.  lua. 

426)  *al-li;vio,  -lire  (v.  levis),  erleichtern;  davon 
ital.  allegyiarc;  frz.  alleyer;  span,  afmar,  ali(je- 
var:  ptg.  alliviar. 

427J  al-levo,  -are,  «mporhoben,  erziehen,  =  ital. 
allevar,  Vbsbst.  allievo,  Zogling;  prov.  ale  oar ;  frz. 
(clever,  day.  Vbsbst.  clcee),  jedoch  ist  altfrz.  das 
Sbst.  alcvin.  Brut,  Zucht,  vorhanden,  davon  die 
Redensart  avoir  .s-oh  alevin  | volksetyniolngisch  ver- 
kebrt  in  iilivier]  conraxt,  vgl.  G.  Paris,  R  XVIII 
165;  Tobler,  Z  XIII  330);  span,  [alecar]  Vbsbst. 
(dic'vo.     Vgl.  Dz  12  allevare. 

428)  al-levo, -lire  (v. /eKis),  gliitton;  davon  n.idi 
Bugge,  R  III  160,  span,  qlifar,  obncn,  polieren,  u. 
ptg.  ana  far,  roinigen. 

429)  alligo,  -are,  anbindcn;  ital.  allifjare,  an- 
binden,  allear-ai  (nach  dem  frz.  s'alUer),  sicli  ver- 
bindcn,  vgl.  Canello,  AG  HI  374,  wo  fiilsclilich  auch 
alleqarc,  anfiihrcn,  beweisen,  zitieren  (v.  al-leg-are) 
als  Scheideform  aufgefiihrt  wird;  frz.  allier:  span. 
aligar;  ptg.  alligar. 

430)  allisiis,  a,  um  (Pt.  P.  P.  v.  allido),  angestofsen ; 
davon  ital.  (aret.)  aliao,  abgenutzt,  vgl.  Caix,  St.  147. 

431)  [*allo,  -are  (nach  al-ld-tun  gubildet,  wie 
*pro!itro  nacli  proatra-tus),  soil  nach  J.  Baur,  Z  II 
592.  das  Grundwort  zu  frz.  cdler  sein.  Vgl.  unten 
enato.] 

432)  *al-16co,  -are,  anlegen;  davon  frz.  allouer, 
Geldsuramen  genehmigen,  gelten  lassen,  vgl.  Scheler 
im  Anliang  z.  Dz  781. 


37 


433)  al-lSiigo 


466)  al-qa'tran 


38 


[allodium  n.  s.  unteii  al-od.j 

4331  al-loiisro,  -are,  in  ilie  Feme  bringen :  davon 
ital.  alliiiiijare:  rum.  alumi,  ni,  at,  a,  vgl.  Cb. 
lung:  audi  soust  ist  dies  zusaininenges.  Ztw.  vor- 
banden,  so  z.  B.  frz.  allotu/er.  liingen.  dazu  das 
VLsbst.  allonqe  VerlangiTung.  ilaraus  lonqe  Strick 
am  Halftcr,  vgl.  Uz  628. 

434)  *al-lubrico,  -are  (v  luhricit.i),  gleitcn; 
davon  rum.  alutiec,  at,  at,  a,  vgl.  Cb.  lunec  (aus 
Uirec  aus  lul/rec.) 

435)  *al-liico,  -are  (v.  luc-s),  aDziiaden:  davon 
prov.  ahtcnr :  altfrz.  alucher,  vgl.  Dz  630  Iiienr.  | 

436)  al-liidio,  -are  (neben  aJludere),  streicbehi, 
kosen,  iilatscbern  (von  (b'm  an  das  Ufer  scbbigen- 
den,  das  Ufer  gleiclisam  stroiebelnden  Wasser);  davon 
(mit  Be<b>utuiig3verstarkuug)  ptg.  aluir  scbiittebi, 
vgl.  Dz  421  aluir.  I 

437)  *al-lumIiio,  -are,   anziinden:    davon   ital. 
alluminare :  prov.  alumenar;  (TZ.aUumer;  span.  | 
alunibrar ;  ptg.  al(l)umiar. 

438)  *al-lutiUo,  -are  (v.  lutum),  bescbmutzen ;  ! 
davon  ital.  (Dial.  v.  Campobasso)  alluterd ,  „in- 
fangare",  vgl.  d'Ondio,  AG  IV  161  Z.  1  v.  unten.  ; 

439)  (alluvies,  -em  (v.  alluo),  Anscbwemmung: 
davon  nacb  Dz  381  loja  ital.  loja,  der  dem  Leibe 
anbaftende  Scbmutz.  Caix,  St.  43,  leitete  das  Wort 
von  illuvies  ab;  W.  Meyer,  Z  XI  256,  erkannte  in 
It.  lorea,  Treberwein,  das  Urundwort.) 

440)  arab.  al-maehsan,  Scbeuiie,  Warennieder- , 
lage  (vgl,  Freytag  I  484''):  dav.  ital.  magaizino ; 
sard,  (logud.  gallur.)  camasinu  neben  magasinu: 
frz.  magasin:  span  (aDmagacen;  ptg.  armazem. 
Vgl.  Dz"200  magazzino;  Behrens,  Metatb.  p.  28. 

441)  arab.   al-ma'dan,   Berg^verk    (vgl.   Freytag 

III  122*);  davon  span,  almaden,  Bergiverk,  Metall- 
niiiie,  vgl.  Dz  420  almaden, 

442)  arab.  al-magrah ,   rote  Erde   (vgl.  Freytag 

IV  lOol"):   davon  span.  ptg.  almagra  u.  almagre, 
Bergrot.  vgl.  Dz  420  almagra. 

443)  arab  al-mai>ah ,  Storax ;  davon  span. 
iilmea  (Einde  des)  Storax,  vgl.  Dz  420  almea. 

444)  arab.  al-mais,  Nesselbaum;  davon  span. 
almez,  vgl.  Dz  421  almez. 

445)  arab.-grieeb.  al-manach  (v.  gr.  /<»Jia/oj, 
manachus.  Mondkieis  an  der  Sormenubr)  ist  nacb 
Malm  in  Herrig's  Arcbiv  LVI  422  (vgl.  Scbeler  im 
Anbang  zu  Dz  706)  das  vorauszusetzende  Grundwort 
fiirital  almanacco,Kai[enAM;  prov.armana;  frz. 
almanac:  span,  almanaque;  ptg.  almanak.  Vgl. 
Dz  13  almanaccn. 

446)  arab.  al-ma*tra'Ii,  Ort,  wohin  etwas  gelegt 
wird,  Kissen  (vgl.  Freytag  in  47*);  davon  ital. 
materasso,  Matratze:  (romagn.  tamarazz);  prov. 
almatrac:  frz.  materchs,  matelas;  cat.  matalm: 
span.  ptg.  almadraque,  Matratze,  Strobsack,  Kopf- 
kissen.     Vgl.  Dz  207  materaaso :  Behrens  p.  30. 

447)  arab.  al-meeliaddah  (vgl.  Freytag  I  464«); 
davon  span,  almohada  (Kopfkissen) ;  ptg.  almofadn. 
vgl.  Dz  421  almohada. 

448)  arab.  al-meima£,  nacb  Caix,  St.  152,  Stamm- 
wort  z.  ital.  amoscino,  abo>^ino,  Pflaumenbaum, 
Pflaume;  ptg.  ameixa,  amexa. 

449)  arab.  al-migfar,  aus  Eisenringen  verfertigter 
Helm  (vgl.  Freytag  lU  285'');  davon  span,  almofar, 
-fre,  der  iiber  den  Kopf  reicbende  Teil  des  Panzers ; 
ptg.  almafre.     Vgl.  Dz  421  almofar. 

450)  arab.  al-mod,  Mafs  fiir  Getreide  u.  Fiiicbte 
(vgl.  Freytag  IV  159*):  davon  span,  almud:  ptg. 
almude.    Vgl.  Dz  421  almud. 

451)  arab.    al-mon^dija,    Versteigerung;    davon 


span,  almoneda,  Versteigerung:  ptg.  almoeda,  vgl. 
Dz  421  almoneda. 

452)  arab.  al-moschrif,  Aufseber  (vgl.  Freytag 
II  414"');  davon  span,  almojarife,  Zolleinnehmer ; 
ptg.  almoxarife,  Rentmeister.  Vgl.  Dz  421  al- 
moxarife. 

453)  *aImosTna,  -am  (aus  gr.  ilstjuoavvti),  Al- 
mosen:  (ital.  lemosina):  prov.  almosna :  frz. 
aumone:  span,  altsp.  aZmosiwi,  (ueuspan.  limosna); 
(ptg.  esmola).  Vgl.  Grober,  ALL  I  238;  Dz  194 
limosina. 

454)  (*alna,  -am  f.  (f.  ulna),  EUe,  nacb  Grober, 
ALL  1 238,  Grundwort  z.  i  t  a.\.alna  etc., .«.  oben  alina.) 

455)  ^alnetanus,  silneus  (v.  alnus),  alniLS,  -um 
/.  (vom  St.  ul-  wacbseu),  Erie;  ital.  ontano  (?), 
vgl.  Dz  387  s.  V. ;  alno  ist  dicbterisches  Wort,  vgl. 
Griibcr,  ALL  11  431:  rum.  (arun),  arin,  vgl.  Cb. 
s.  v.:  rtr.  obereng.  aujn.  untereng.  chidan,  (friul. 
aundr,  olndr),  vgl.  Ascoli,  AG  I  13  Z.  5  v.  oben, 
261  no  10,  276  no  8,  487  Z.  17  S.  v.  u.:  frz.  aune ; 
span,  alno,  alamo  {riegro],  vgl.  Dz  416  s.  v. : 
ptg.  alamo,  alemo  (bedeutet  Pappel  u.  Erie). 

456)  (alo,  alui,  alitiim  u.  altum,  alere,  nabren. 
Dieses  wichtige  Vb.  ist  im  Rom.  dni'ch  nutrire 
voUig  verdrangt  worden.) 

457)  altfraiik.  al-od  (6d  aus  aud  =  altn.  au6r, 
abd.  ot,  ags.  ead),  Ganzbesitz;  mutmafslicbes  Grund- 
wort zu  ital.  allodio:  prov.  alodi  u.  aloe  alo:  in. 
(altfrz. I  alueif),  alo  (mit  offenem  o)  u.  alou  (mit 
off.  o),  aleu,  vgL  Forster,  Einltg  zura  Cliges  p.  LXin, 
nfrz.  aUeu:  span,  alodio:  {mlat.al[l]odium.  allodis). 
tjber  die  lautlicbe  Entwickelung  des  scbwierigen 
Wortes  vgl.  Mackel  27.  44,  121,  161.  u.  Tb.  Braune, 
Z  X  266  ff.,  wo  aber  iiicbts  wesentlich  ncues  vor- 
gebracht  wird.     Vgl.  Dz  12  allolio. 

458 1  [*aloina,  -am  u.  "^iiloinTa,  -am  (v.  aloe, 
gr.  tt'/.orj};  vorauszusetz^endes  Grundwort  zu  altfrz. 
alogne,  nfrz.  aluine,  Wermut ;  vielleicht  bangt 
damit  auch  das  gleicbbedeutende  span.  ptg.  alosna, 
losna  zusammen.     Vgl.  Dz  506  aluine.] 

459)  arab.  al-qabalah,  au  <len  Fiskus  zu  zablende 
Taxe:  davon  span.  o/cafc«/a,  Verkaufsgebiihr:  ptg. 
alcavnla,  Eiugangssteuer.     Vgl.  Dz  417  alcabdla. 

460)  ar.^b.  al-qa^r,  Scblofs  (vgl.  Freytag  HI  452") ; 
davon  (ital.  cd.'saero  kleines  Scblofs);  span,  alcazar, 
Scblofs,  KasteU;  ptg.  ebenso  (feblt  jedocb  im  Wtb. 
V.  H.  Micbaelis).    Vgl.  Dz  417  alcazar .^ 

461)  arab.  al-qa'di,  Eicbter  (vgl.  Freytag  HI 
461"):  davon  span,  alcalde,  Dorfvorstand ;  (ptg. 
alcaide)     Vgl.  Dz  41  r  alcaide. 

462)  arab.  al-qald,  Befeblsbaber  (vgL  Freytag 
ni  513');  davon  a  ^  a.  \\.  alcaide,  Kommandant  einer 
Festung  u.  dgl.  Im  Ptg.  baben  sicb  al-qa'di  u. 
al-qdid  in  der  Form  alcaide  vereinigt.  Vgl.  Dz  417 
alcaide. 

463)  arab.  al-qali,  Aschensalz  (vgl.  Pi-eytag  111 
494'),  ist  als  tecbniscber  Ausdruck  der  Cbemie  in 
alle  neueren  Kulturspracbeu  iibergegangen. 

464)  arab.  al-qanac,  Jagdbeute,  Vb.  qana^a  er- 
jagen  (vgl.  Freytag,  III  504'');  davon  span.  ptg. 
alcance,  Verfolgung,  Erreicbung,  Spur  u.  ilgl.,  dazu 

!  das  Vb.  acalzar  u.  alcanzar  (seit  dem  12.  Jabrh.). 
verfolgen,  erreicben,  gewinnen.  Vgl.  Dz  417  al- 
cance: Tailban.  E  IX  294. 

465)  arab.  al-qSrah,  Anhobe;  davon  span.  nZcor 
Hiigel.     Vgl.  Dz  417  alcor. 

466)  arab.  al-qa'tran,  Theer  (vgL  Freytag  DI 
,464"):  davon  ital.  catrame,  (Schiffs)tbeer ;  frz. 
'•  guitran,  Weiterbildung  (>o«(iron :  span.  fi/^MJtraWj- 
ptg.  alcatrdo.    Vgl.  Dz  93  catrame. 


39 


467^  alqkuri)! 


406)  ftiiiftrlco 


■10 


<l»von  itnl. 

It:  »ltfr«. 

rt).    N.-l«-ii- 

.'■iii.at.     \'ti\. 


467)  «r«l<   «l-i|:i<><  'I 
818*  .  'Ij»"!!  nut 
•  11*11    ii/i-.iAm<'(«' .     , 
Mirlia-tl.t      Vijl     l>/    41. 

4);s>  ir:i)>   •l-qobbnh, 
ii*r..i-    V  '    

II  N< 

(inn.. 

1)1  II  I'       > 

4«;ti  «r»l>    «iMio'toD,   HauniwoUo  (v«l.    Fn>ytin; 

III  4fi')'>:  .hr.ii  itnl  fofoMc;  fr»  rfifmi  (iliimit 
Ti,.li  .  iifr/..  -/i.i- 
,,,.  Wllfli'lirork, 
pr,.  iilijoili'ii), 

4,  il--.iMl,  kli'iiuT  Nnpf,  i«t  niicli  Knp'l- 

mai  i'm.ii  'I.w  Cruii'lwort  zii  Kpiiii. 

Ilfrf  II  .  ist    iliilcHSiMI 

niri  .  ,.  lilicili'iitcriili' 

erU,  '   "vnliMi. 

47Jj  *r*l..  aU-Ubl,  r,.i.k.MVKl.  I  r.ytii>,' 111 -U)*): 
iUtoii  in  jrl.'ioli.T  \\<'\\\i.  it  111.  aluhtiUo,  tuhnllo; 
■  pan.  attifxil:  pt»;.  n/.i/m/f.     V^'l.  D/.  30  atalnilhi. 

(ar.ll>    iiMAbdl  s.  iint.n  tAbdt,) 

47JI  iUt«nus, a,  uni  lv.<i/(i(.<ih  iluvonitnl  span. 
nllatfi.  Shst  .   Alliiii;  (frJ.  •hii\ilmn  linchmiitig). 

47H>  Altariani,  I.  >■..  alturiii.  him,  PI.  it.,  fil- 
tire.  Is  "■■  IV  <!''"■>).  Altar;  il;il  altnre ;  rum. 
<U«cir,  PI.  /■.  <W<<irc.  v^l.  Cli.  ».  r. ;  rtr.  aulii,  aitth, 
auliir.  alfeir,  vjil.  Ascili,  AU  I  2»il.  275,  487; 
prov.  (i/f<ir,  (ll(^^r,■  frz.  aiilcl  (ilas  /  lioniht  aiif 
Suffiivi'rt.iii.-iclmnt,') :  spun.  ptj;.  ullnr,  Altar,  luul 
Otero,  olririi,  Iliii.'1-I,  v^rl.  l>7.  473  otern. 

474 1  'altarius,  a,  nm  (v.  alius],  liocbtabroml, 
roranszusi'twiiili'-s  (.irumlwort  /.u  ital.  altiero;  frz. 
altier  (Fri-railw.).) 

475)  ilt^r,  a,  um  ( Komparativliililun^;  aiis  ili'ni 
Stamnio  al),  «ler  I'ini-  von  zwoien,  dor  anilcro,  ist  in 
8clilcclilliinni<^r  Bolt;;,  u.  aliu.i  naliozu  vollit;  vor- 
ilriin^-ncl  in  alli'  roni.  Spr.  iiborf^i^ganjien ;  ital. 
aUro:  rnin.  alt,  v^'l.  Cli.  s.  v.;  rtr.  altar,  oiler, 
oter.  auter  (Ordinalzahl  f.  secundiis).  alri  etc.,  vgl. 
Gartner,  §  106  S.  83  u.  §  120,  S.  166  u.  198: 
prov.  altre:  frz.  autre;  cat.  altre:  span,  otro; 
ptR.  nutro. 

476)  altera  mente,  auf  anflere  Woise;  davon 
itaL  altrimenic,  -i:  rum.  altmintre,  altminte  (ilas 
einzip?  mit  mente  };ebi]<lete  rum.  Adv.),  vj;l  Cli. 
miiitf :  frz.  autri'ment. 

477)  alterco,  -are  (v.  alter),  streiten,  nacli  Caix, 
St.  171,  tirundw.  /..  ital.  altricarsi,  ,.garrii'e,  con- 
tendere", das  wolil  besser  auf  It.  tricare  zuriick- 
znfidin'n  ist;  aueb  ital.  (dialekt.)  taroccnre,  „oon- 
tendere ,  bistiociare"  mochfa'  Cai.\ ,  St.  621 ,  auf 
altercare  zuriickfidiren. 

4781  [*alteritia,  -am  /".  (v.  alius),  Hocbmnt ; 
ital.  alterezza.  Stolz,  u.  alterigia,  Hocbmut,  vgl. 
Canello.  AG  III  342.) 

4791  altero,  -are  (v.  alter),  anders  machen, 
schlimmer  macbeu  (in  letzterer  Bcdtg.  b.  Gael.  Aur. 
chron.  2,  8,  115),  ist  als  jjel.  W.  in  fast  alle  rom. 
Spr.  ubergegangen,  z.  B.  ital.  alterare,  frz.  alterer 
(«las  gleicblautende  ^"l>.  ..Durst  errcgen"  ist  von 
*arterinre  abzuleiten).     Vgl.  Dz  500  alterer. 

480)  alterum  heri  =-  i  t  a  1.  a//  rieri  vorgesteru,  a  f  r  z. 
aulrehier  (dageg.  span,   antyer,  ptg.  anthontem). 

481)  alterilm  sic,  ebenso;  davon  ital  altresi; 
f  TO  v.altrexi :  SiltfTz.  autresi;  span,  otrosi;  ptg. 
outrosim.  Vgl.  Dz  14  altresi.  Entsprechende  Bil- 
dongen  Bind  von  alterum  talis  u.  a.  tantus  vorhanden. 


4S'ji  *illtIo,  -are  (v.  <i/(ii^),  orbiibon,  omporbebon  ; 
ital.  ii/.-.iir;  rum.  (iiOii'f,  'ii.  at.  a,  vgl.  (;b.  .v.  i'. ; 
i.ri.v.  .i/viir;  fr/.  Iiiiiissrr:  8pan.  al:ar:  ptg.  (i/(-iir. 
\V'l.  I»/.  14  aUiiie:  (iriibor,  AM,  1  'JHS:  I'Vrbia, 
A<i  II  HI.  —  In  iitg.  <i/i(i;'ii'»,  Klappi',  Kalltbiir, 
erblii-kt  ('.  .Mii'barlm,  Misc.  117,  cin  aus  Verbindung 
(ler  bi'idi'U  lni|H<rat.ivii  ii/i'a  +  pi>r  (v.  fmr)  ent- 
HtandonxK  Slmt. 

483)  ttltOK,  a,  um  (Pt.  P.  P.  v.  alf.rr),  grofs  go- 
/.ogcn,  bocli;  ital.  iilln:  rtr.  all,  aiill,  ant,  volt 
«tc,  vgl.  liartner,  S  -0"  ^^'  l"":  prov.  alt  (dazu 
Konip.  (i/(7>r,  fiiiv.wi'):  frz.  •Iiaiil;  span.  ptg.  iilln. 
Vgl.  Dz  i;i;i  hiiiii. 

.|H4)  (altils  *buscllK  (f.  Iiii.nis),  gb'ic^bsam  IioIich 
Holz.  -■•  frz.  hniilliiiis,  ein  Itlasinstruniont,  vgl.  D/. 
613  Imiilliiii.s.) 

•185)  aliieiiK,  um  in..  Kauz  (Scrv.  Vcrg.  wl.  8,  65); 
ilavon  wabrscbc-inlicb  «las  Ailj.  sjjan.  liico.  wovon 
lociira  :  ptg.  Ioiicd.  tliiiriclit:  audi  in  dcr  l-'orni  liiceii 
(dani'bon  ninrm.  itllnicii,  wi'lcbc  Worlc  ..Kule"  u. 
..Iluinniknpf'  bi'deutvn)  in  ital.  Dialcktcii  vorkoin- 
nu'Mil.  An  ki'lti.scbi'  Horkunft  ilor  VVorli'  ist  niclit 
zu  di'iikc»,  vgl.  Tb.  \i.  66.     Dz   195  Idkco. 

486)  arab.  al-'rtd,  ein  iSaitcninsruini'nt  (vgl.  Krey- 
tag  111  240*1;  davon  ital.  Uiitii,  liiiiln:  r  ii  ni.  (ilaiijii, 
liiufd;  prov.  laiil:  frz.  altfrz.  leitl ,  nfrz.  Iiith; 
span,  laiiil :  i)tg.  alaiidc  —  engl.  lute,  dtscli. 
Lauto.     Vgl.  Dz   195  liiito. 

487)  arab.  al-vazf  r,  Regent,  orster  Minister  (vgl. 
Freytag  IV  461");  davon  (ital.  atiuzziiin,  Sklaven- 
aufsober;  frz.  iirijoa.nn,  Stockmeistcr  im  Bagno); 
span,  alvacil,  aUiuacil,  Gericbtsliiiscber;  ptg  ul- 
vazir,  alvazU,  Scbiiffe,  Ricbt<'r,  ali/uazil,  Gericlits- 
<liener,    (juazil.   Stattlialter.     Vgl    I)z   420  aUiuacil. 

488)  [*iilT(c)anTiilc,  n.  |v.  alvcus);  wurde  iler  It. 
Typus  zu  span,  atliiii'ial,  alhniiar,  Abzugsgraben 
sein.     Vgl.  Dz  416  albarial] 

489)  iilveiis,  -um  m.,  volkslat.  aue.b  nlhms  (v. 
St.  ((/,  vgl.  Vaniei'k  I  43),  oinc  dem  bolilcn  Leibe 
iilinlicbe  Vortiefung,  Wamie,  Flufsliett,  davon  ital. 
alveo,  Flufsbett,  Bionenkorb  (audi  dicssc  Bedtg.  scbon 
lat.),  <lav.  albniiln,  „vasotto",  vgl.  Caix,  St.  146; 
rum.  albic,  Wanne,  dav.  zablreicbe  Ableitungon, 
8.  Ch.  s.  v.;  frz.  auge,  Trog;  span.  ptg.  alveo, 
Flufsbett.     Vgl.  Dz  512  auge. 

490)  f*Slvinii,  -am  f.  (v.  alvn»  Bienenkorb); 
rum.  albind.  Biene.     Vgl.  Dz  22  ape;  Ch.  nlbie.] 

I      491)  iilysson,   i   "    Igr.  a/.vaaov),  eiiie  Pflanze, 
I  gut    wider   den  liundsbiis ,    nadi    cinigon   die  vvilde 
I  Art  der  Fiirberrote  (Kubia  tinctorum  L.|.    Pliii.  24, 
[95;   davon  span,  d/i.so.  Steinkraut. 
I      492)  *amantiii  (v.  amr) ) :  dav.  nadi  Caix,  St.  574, 

altital.  (njiiiaiiza,  Liobo,  Ueliebte,  womitCaix  dann 
i  wieder  .smanziere,  Verliebter.  u.  smanzcria,  smanccria, 

Liebkosen,  Sdimcucbebi  in  Zusammenbang  l)ringt. 

493)  amaraciis,  i  m.  u.  -um,  1  n.  (gr.  diidQaxoc 
u    -or),    Majoran    (Origanum    Majorana    L);    dav., 

>  verrautlicb  dun^b  Einwirkung  clcr  Volksetymologie, 
I  ital.    majorana,    maggioraiia:     rum.    mdgheran, 

8.  Cli.  s.  v.;  prov.  majorana;  altfrz.  marone; 
I  nfrz.  marjolaine;  span,  majorana,  mejorana;  ptg. 

maioratia,  mangerona.  —  Dtscb.  Meigranne.    Vgl. 

Dz  200  mnjnrnna. 

494)  '''amarasca,  -am  /".  (v.  amarus);  davon 
ital.  amara.'ica,  marasca,  Sauerkirsche.  Vgl.  Dz  383 
viara.'ica. 

495)  amarico,  -are  (v.  amarus),  ver-,  erbittem 
(vgl.  Ronscb,  Itala  162);  davon  ital.  amaricare  u. 

'amareggiare ;  prov.  span.  ptg.  amargar;  cat. 
,  das  Adj.  amarg.  Vgl.  Dz  15  amaricare.  S.*amaricus. 


41 


496)  amaricQs 


514)  5ni5s 


42 


496)  *aiuarious,  a,  am  u.  *amaricosus,  a,  am, 

bitter  liilier  ilas  Vorkomiiien  iles  AVortes  s.  Gt'oiges 
unter  aiiiaritogua):  dav.  in  ileii  pyreiiaiscben  Spracheu 
amarya,  amar/iosii.  dazu  ilas  .Slist.  amarcjor.  V-;!. 
Dz   15  amarioire. 

497)  *amarItudo,  diuem  /.  (o.l.  *iSmarittinieu) 
Bitterkeit,  ^  frz.  umeitiime  Bitterkeit,  Herzelei<l. 
Vgl.  Coriiu,  R  VU  365;  Havet,  R  VII  593:  Caiiello. 
AG  m  367  Ajim.  2;  Ascoli,  AG  III  368  Anm.* 
S.  anch  uiiteii  *consuetaiuen. 

498)  aoiarus,  a,  urn  i  v.  ^/  am  schadigen,  schad- 
haft,  krank  seiu,  Tf;I.  Vanioek  I  38  u:  n  1234), 
bitter,  eriialteu  im  ital.  amaro:  rum.  amar,  s.  Cli. 
s.  v.;  prov.  amarn:  frz.  amer;  in  den  pyrenaischen 
Spr.  clurch  *a}nariciis,  -ostts  (s.  d.)  verdrangt. 

499)  [*ambactiata,  -am  /.  (v.  *amhactiare  n. 
dieses  v.  ambactii.i.  w.  m.  s.),  Amt:  davon  ital. 
amba.sciata,  Botschaft;  prov.  embai.fxada;  (frz. 
ambassa'le  ist  Fremdw.);  cat.  embaixada:  span. 
embajada;  ptg.  embaixada.  V<rl.  Dz  15  amha-iciata : 
Grober,  ALL  I  238.] 

500)  [*aml)5<.'tiator,  orem  m.  (v.  ambactu.i),  Be- 
amter;  itaL  amba^cuitore  Botschafter ;  frz.  am- 
basaadetir  etc.  Vgl.  Darraesteter,  Rev.  crit.  1884 
p.  370  u.  dagegen  Huming,  Z  IX  141.] 

501)  ambactos,  -um  m.  (keltisohen  Drsprunges: 
partizipiale  Bildmig  zu  dera  mit  der  Priip.  amhi 
verbundenen  Verbalst.  ay-  .,sicb  bewegen,  uniber- 
treiben",  vgl.  Tb.  p.  30;  got.  andbahts,  Diener,  ist 
dem  kelt.  Worte  urverwandt  oder  wahrscheinlicher 
dem  Kelt,  entlehnt),  Dienstmann  (Gas.  b.  g.  6,  15, 2), 
davon  prov.  abah  {abait)  im  Girartz  v.  Rossilho 
3603,  (Gericbts)beamter,  vgl.  Dz  502  abnit:  altfrz. 
abait,  ampa^,  im  Guill.  de  Paleme  (ed.  Michelant) 
902,  Beamter,  vgl.  Mackel  p  74  (M.  halt  fiir  mug- 
licli,  dais  das  Wort  zwar  keltisch  ware,  ilie  Romanen 
aber  ikr  Wort  dem  Germanischen  entlehiit  batten) : 
Scheler  im  Anhang  z.  Dz  780. 

502)  (arab.  *ambar,  gemeiner,  grauer  Amber, 
wurde  von  Mahn  p.  61  u.  Dz  422  als  Gruudw.  des 
apan.  ptg.  Adj  "s  amarello,  amarillo,  gelb,  ange- 
nommen;  von  Taillian,  R  IX  297,  ist  jedocb  nach- 
gewiesen  worden,  dafs  diese,  scbon  an  sich  wenig 
wahrscheinlicbe,  Aimahme.  nacb  welcher  der  Same 
einer  dunkebi  Substanz  zur  Bezeichniing  der  gelben 
Farbe  geworden  sein  soil,  sehon  aus  aufserem  Grunde 
unhaltbar  ist,  da  die  massenhafte  Verbreitung  des 
Ambers,  welche  allein  ilie  Entstehung  des  scbon  im 
J.  912  urkundlich  vorkommendeu  span.  Adjekiivs 
erklaren  kijnnte,  fiir  das  friihere  span.  Mittelalter 
nicht  nachgewiesen  werden  kaun.  Somit  ist  der 
Ursprung  des  Wortes  dunkel  ,  ilenkbar  aber  ist 
immerbiu,  dafs  es  mit  amariis,  bitter,  zusaramen- 
hangt,  wie  ebenfaUs  Dz  a.  a.  0.  vermutete,  aber 
aus  Riicksicbt  auf  die  Logik  fiir  unwahi-scheinlieb 
erklarte.  Der  Bedeutungsiibergang  miil'ste  gewesen 
sein  „bitter(licb)  —  gaUig  —  gelb'";  wenu  Dz  be- 
merkt.  dafs  mit  gleicbem  Rechte  sich  „siirs"  und 
„gelb"  durch  „Houig"  vermitteln  liefsen,  so  ist  ilies 
allerdings  bereitwillig  zuzugeben,  zngleich  aber  auch 
zu  bemerken.  dafs  eiii  stichbaltiger  Einwand  darin 
nicht  enthalten  ist,  da  ja  ein  Bedeutungswandel 
immer  in  Folge  einer  einseitigen  Auffassung  u.  tJber- 
tragung  eiiies  BegrifFes  sich  vollzieht,  so  dafs  also 
unter  melueren,  vielleicht  sogar  vielen  Ausgangs- 
punk-ten  des  Wandels ,  welche  an  sich  vorhanden 
oder  doch  miiglich  sind,  immer  nur  einer  von  der 
Sprache  herausgegriffen  wird.) 

503)  *ambTdao  [ambo  +  duo),  beide;  ital.  am- 
bedue,  amendue;  rum.  amindoi ;  prov.  ain(6e)dMJ, 


I  am(be)doti :  altfrz.  amdiii,  andui ,  andns.  Vgl. 
Grober,  ALL  I  239. 

504)  [^ambitarius,  -urn  »n.  (v.  ambito),  scheint 
das  Grundwort  zu  sein  zu  frz.  andier,  landifr, 
Fcuer-,  Brandbuck  (engl.  andiran).  Dz  624  la)i- 
dier  brachte  das  Wort  in  Zusaramenhang  mit  dem 
mlat.  andena.] 

505)  |amblt«,  -are  (Frequ.  v.  ambire),  umher- 
j  gehen,  ist  nacb  Scbeler  im  Anhang  z.  Dz  799  das 
I  (jrundw.  z.  frz.  hunter  (vgl.  auch  Scheler's  Dict.-' 
j  s.  v.).  Scheler's  Grundwort  ist  gewifs  annehmliarer, 
I  als  die  sonst  aufgestellten  (altn.  heiinta,  einen  ver- 

lorenen  Gegenstand  zuriickverlangen  oder  aufnehmen, 
Dz  611 ;  habitare,  Littre),  voUig  kaiin  es  indessen 
doch  nicht  befriedigen.  ebenso  wenig  das  von  Scheler 
in  der  3.  Ausg.  des  Diet,  vorgcschlagene  *hamitare 
V.  mlat.  hamtis  =  germ.  heim.  Vielleicht  darf  man 
an  *amitare  v.  ames,  iti^,  Querholz  u.  dgl.,  denken, 
so  dafs  clie  Grundbedeutung  wiire    „eineu  Stock  in 

j  der  Hand  herumdrehen,  mit  einem  Stock  hantiereii, 
ein   Werkzeug   handhaben" .    Anlehnung    an    germ. 

ilmiul,  hant  konnte  die  Bedeutungserweiteruug  u. 
-verschiebung  erleichtern.  —  Nach  Grober,  ALL  I 
238  u.  Misc.  40,  soli  ambitare  das  Grundwort  zu 
nndare  etc.  sein,  vgl.  dariiber  unten  enato. 

506)  ambitiis,  -um  (v.  ambire),  das  Herumgehen, 
ist  nach  Grober,  ALL  I  239.  das  Grundwort  z.  rom. 

•  *audo,  altfrz.  onde,  Schritt. 

507)  1.  *ambo,  -onem  (gr.  nnjiwv),  Kirchenpult, 
!  ist  nach  Cais,  St.  235,  das  Grundwort  z.  rum. 
\amv6n,    Pult,    Tribune,    u.   dem    ital.   Deminutiv 

biiynola  „cattedra,  larga  cesta  fatta  di  paglie  in- 
'  trecciate,  banco  ove  aUe  udienze  criminali  stanno 
;  gli  accusati". — Dtsch.  Bidine.  (Kluge  v.  c.  halt 
1  clen  Ursprung  des  Wortes  fiir  nuch  nicht  aufgeklart.) 
]  508)  2.  ambo,  ae,  o,  beide;  ital.  ambo,  ambi, 
j  ambe;  rum.  ambi  {imbi),  amhe  (imbe),  vgl.  Ch.  s.  v.: 
[prov.  ambs.  ambas:  altfrz.  am$,  ans,  ambeit : 
j  sp  an.  ptg.  ambos.  ambas.    Vgl.  auch  oben  *am- 

bidao  u.  unten  "^amphoteroo. 
ambriees  s   imbrex. 

509)  ambiilo,  -are  (nach  Ronsch,  Z  XI  247,  v. 
ambo.  also  eigentUch  „auf  zwei  Beinen  gehen"); 
ital.  ambidare  „camminare"  (dav.  Vl)sbst.  dmbulo 
in  der  Phrase  „pigliar  ambulo")  u.  ambiare  „ran- 
dare  dei  cavalli  a  un  certo  passo",  vgl.  CaneUo, 
AG  in  359;  rum.  umhlii,  ai,  at,  a;  nur  im  Rum. 

'  hat  ambulnre  als  volkstumliches  Wort  die  urspriing- 
liche  Bedtg.  bewahrt.  wahrend  es  in  alien  (ibrigen 
Spr.  auf  flie  Bedtg.  „im  Pafs  gehen  (von  Pferden)" 
beschriinkt  worden  ist,  vgl.  Ch  s.  v.;  prov.  amblar  : 

,  frz.  ambler:  cat  span.  ptg.  amblar.  Vgl.  Dz  16 
ambiare;  Grober,  ALL  1 239.  —  Cber  den  von  einigen 
vermuteten  Zusammenhang  von  ambulare  mit  alter 
etc.  vgl.  unten  eaato. 

510)  [*ambiitriim  =  altfrz.  ambure,  beide. 
Vgl  G.  Paris.  Role  de  I'accent  latin  p.  62:  Burguy, 
I  112;  Comu,  R  XI  109.  Die  Ableitung  mufs  als 
hijchst  zweifelhaft  erscheinen.]  S.  iitrtim. 

511)  amentia, -am  (v.  me>w),  Siimlosigkeit;  ital. 
amenza:  prov.  u.  altspan.  amencia. 

512)  [*amentio,  -ire  (v.  ameim),  von  Sinnen 
kommen,  von  Sinnen  bringen ;  dav.  r  u  ra.  amefesc, 
a,  it,  i.  vgl.  Ch.  minte.] 

513)  ^ameiitinam,  i,  n.  (v.  amentum  fui  agi- 
I  mentum),  Treibmittel:  davon  altfrz.  amentin,  aman- 

tin  (b.  Froissart,  I'Esp.  amnureuse  241.  ed.  Scheler), 
I  Schnur ,  die  um  den  Kreisel  gewickelt  wird ,  dazu 
I  viell.  das  Vb.  amenter.  Vgl.  DelbouUe,  R  XII  104. 
1     514)  ames,  -itis  (eig.  apmes  v.  *apo,  einfugen), 


43 


AI6\  ftmlM 


r>2'.U  aiMplii\siA 


44 


(JuxrhoU;   lUvon  jiroT.  anti,  hnlw-mi-  Workwuifn. 

vi-l     r    M.-vrr.    R   VII    (S<H    Min    nisl-kt    v.   I.y.iii 

loiitn'  ilmiit 

■I' »11.  plK. 

,ii.  -  All- 

1^.111     !i>.  h  ifi.  i>i   im-lit,  wii-  l)« 

iimiVcm.    doiiiliTti  ••  hdilani. 


l.iviiii  III  If  r/..  mir, 
II  iiiNiV,  l''n<uii<liii. 
■  r    B.Hltn.    ill    ill» 


Ir,. 
(SIO 
vBl.   I  -I 

ftl    .        .11 ,.         .,1M. 

«iril. 

u.    .!■    - 

illirit.'<'ii   >|.i.   •imui),  .UMii/.i. 

511)1  •ttimrilH!.,  -litem  /'  (Mr  mwiriJui  v.  iimicim), 
Pr,,,,...i.  '  ,v,..|  itnl.  (imiKrii;  prov.  timistnl-t ; 

frt.  :    rnt.  tunnltit   (ilniiolii'ii  umi- 

KMri'  <  |>.   13);  up  a  II.  iimiWrfMif;  ptK. 

njni-.i,,.       ..  ,    ..,,.Ikt.  AI.I,  1  231). 

6171  (Amiritia,  -aiu  f  (v  <iwiicM.»),  Kivuiulneliiift, 
idt  «liircli   •iiiiiirifii.«  vi'nlr;j|it,'l  Horili'ii.) 

618»  tUllirtflii,   -um  «i.  (v.  (IhmViVi),    Uiiiliiilliiii^': 

ilavoii  allfr/.  iimif,  kapi»'.  MiiUf  (iiir>i;lii'ln'rwi>i«i' 

liiit.'t    mull    iifr-    iiiiiiiiissr.   ('lii>r|M-l^iniit/.<',   ilninit 

iiiir  iiiitiT  AiiiinlmK'  imiut  st4irki'ii 

Vrrlinlllioniiiii););  span,  (iinilii. 

%  i'lii-   (liT   Mciw   li'si'iuli-  I'rii'atcr 

auli-l.     V-l.  p.;    IJ2  <iiin7n.   —    Dz.  23«  pantiifoln 

ist  iP'iii'itrt,  audi  f  r/.  rmmitoitfUr,  I'inmuinmolii,  init 

amirlivt  iii-Zusaiiiiiii'iiliaii);  /.ii  liriiip'ii. 

5191  imiriis,  -nm  n<.  (von  iI.t  \/\k]ain,  bct;.'liri>ii. 
Ik-lxMi.  v);l.  Vniiii'i'k  I  1131,  Fri'iiiiil:  ital.  awico; 
rtr.  nmic,  iimih :  prov.  (imics:  frz.  nmi :  cat. 
amip:  span.  pt({.  amign.  —  OImt  iloii  I'twait^Mi 
Zu8nmni(-iiliaii(r  /.wisclieii  (iniici(.«  diilcis .  frz.  (imi 
dniij-  11.  fr/.  nnmilouer  (vfjl.  Tolilcr,  Z  X  577)  s. 
oIm-ii  Ail-inut'iio. 

520)  'iiiiiiduiii.  I  »1.  (volkslat.  fiir  ami/Inn),  Kraft- 
rodil,  Starki'.  .'i.  iiiiiylum. 

621)  arali.  niiifr,  Fiirst,  Bofrlilfiliabfr  (vgl.  Froytaj; 
I  59*):  "la von  ilal.  almiratite  (aiis  nl-amir),  ad- 
miratilio,  timmi raiil lo :  ^yroy. nmirati-.i.dinirat-s,  ami- 
ralh-n:  altfrz.  tniiiri-  (Wiinn  Bi'lfj;  fiir  «iiesf  Form 
fiiiili't  man  h.  Biirtruy  II  370).  amirniit  (ilas  t  wach 
.Vnalo^rii'  iliT  PartizipialsUimmi-  auf  -nt),  amirail, 
nmiral  (c.  r.  (I»iiivih.<);  nfrz.  amiral;  span,  al- 
mirniile.  aUiiirag.  nlmirage:  pt;;.  niniiraiile.  Dit- 
Form  ill's  Worti'S  ist  offfnbar  in  joili-r  Kinzrlspraclie 
Oop'nstanil  volksrtyniolojiisiiT'iiilrr  rinbildunjr  f^i-- 
weisiMi,  vi'rmoKi'  ilcri'ii  r.s  lialil  ili'ii  Partizipial.stiimmi'ii 
auf  -lit,  balil  lien  Ailji'ktivi'ii  auf  -(i/(i.i|,  balil  ili'iicn 
auf  -idius  anf;e(;licbon  uiul  iibcnlii'S  ilas  anlaut>>n(lr 
(I  ti'ils  als  arab.  Artikcl  al  toils  als  Priipos.  ad 
aufjri^fafst  «riirilcn  ist.  Dio  urspriin^lich  allf^emoino 
lU'ilcutung  lies  Wortcs,  „Ft'lilberr'',  wunli-  (lurch 
italicnisrhcn  (sicilianischen ,  «ipnuesischcn)  Einflufs 
zu  ilprjonij?'n  ..Flottfnfiihrer"  veren^t.  Zusammrn- 
han-;  zwisdieii  frz.  amiral  u.  arab.  amir-ul-  ha'hr, 
„Btf<'lilsbalier  iles  Mwrrs".  anzunobmcn,  wie  En};ol- 
manu  p.  54  tliut,  ist  niclit  iiur  unni3ti<i;,  soiiili'rn 
auch  unstatthaft,  weil  i-s  (.rar  zii  scltsam  wiiro,  dafs 
iler  Artikol  al  sich  erbalton  liaben,  das  durch  ilin 
bpstimmti-  Subst.  /<a7ir  abor  geschwunden  sein  sollte. 
Vgl.  Dz  13  nhnirante. 

522)  amita,  -am  f.  (WeitiTbildung  aus  am[m]a, 
w.  m.  3.).  Vaters  Schwi'stiT,  Tanto,  nur  crhalti'n  im 
rtr.  ameda  (in  Ampezzo;  dort  ancli  rameda,  wo 
r=l  aus  dem  Artikel  la.  vgl.  Ascoli,  AG  I  381,  Z.  2 
V.  ob."),  niederengd.  anda,  oborfngil.  amda,  vgl.  As- 
coli,  AG  I  230  Anm.  1  u.  511;  im  altfrz.  ante 
(c.  0.  antain)  n.  im  nfrz.  tante,  das  anlautende  t 
der  letzteren  Form  erkliirt  sich  aus  kindersprach- 


liclior  \Vi««Ii<rlioluiijt  dt's  \V«rt<>«:  niU(e)antf  --  iiii- 
((iii(r ,  wiidurnli  der  .\uitlaut  doH  ■irHtt^i8t>t/.ti<n  zu 
di'in  Aiilnut  di>»  /.wi>it^'m>l/l<'n  WorU'S  wnrdu,  vgl. 
Drtriiii'Hli'lvr,  Trail»'  dn  la  fonn.  dt'S  nmU  I'lHiipusfs 
II.  207  Anm.  5;  Caiu'll».  AG  HI  »11  Anm.  I. 
Ill  ili'ii  cibrigi'ii  roni,  Spr.  (nb  audi  iui  Prov.?)  ist 
(iiHifii  dnrdi  grioi'li.  thia  (ital.  cm.  «pan.  ptg. 
(in)  u.  iliirdi  It.  /iriHi'i  (so  span,  ii  pig.  nolmn  tia) 
vidlig  vordningt  wordKU.  Amli'ivrsoits  hat  amiln 
in  ili'in  KnglisrIiiMi  (iiioif)  u.  l)oiitsi-lii>n  din  bi'tr, 
giTin.  W'lirtt'  vollig  odi'r  docli  naliuzii  vidlig  vi«rdriingt. 

5l.'.Hi  aiiiiiia,  um  -/'  (Lallwurt  dor  Kind(>r.tpradi<' 
ziir  Hi'zi'irbnung  ili-r  Siiugorin.  insbcMDiidnni  dor 
Aiiinio,  ualirond  ziir  liononnnng  dor  Mnllor  diosolboii 
l.anto,  niir  in  andoror  Folgo:  mtiiini,  ilioiiton;  in  der 
Vnlksspradio  wiirdo  nmmii  audi  ziir  liozoidinuiig 
dor  Ohronlo  gobraudit,  woil  man  irgoiid  wolcho 
Ahnlidikoil  zwisdion  die.som  Vogol  u.  oinor  Ammo 
horausfand:  in  diosor  Bodtg.  kommt  das  Wort  bui 
Isidor  12,  7,  12  u.  (Jloss.  vor:  vdii  Isidnr  wird  os 
tliiirichtorvvoiso  von  amaiv  abgoloiti't:  ,,haoK  avis 
vulgo  dioitur  amma  ab  amando  parvulus,  undo  ot 
lac  praoboro  fortnr  nascentibus") ;  davnn  span.  ptg. 
(i»iri,  .\mmo,  VViirterin,  Haushilltorin,  Ilausfraii,  dazn 
wiirdo  das  Maso.  aiint  niit  der  cntspr.  Bedtg.  gp- 
bildet.     Vgl.    Dz  421  «»1«. 

itjr  Die  mil  amm  ....  (=  ad  +  m  .  .  .  )  an- 
lautoii'lon  Verba,  wic  *i\mmcnHiirare,  *aiiiminaiv  u. 
dgl.  spIio  man  unter  den  botr.  Simplizibns;  iibcr 
*(i»im(e(i;'('(vgl.  GWiber,  Misc.  40)  9.  oben  ud  me  care. 

524)  *umiui'K'iiIo,  -arc  (nnigcstoUt  aus  accumulu, 
are),  anfliiinfen,  =  ital.  (imnmcchiare  (mit  dor- 
selbon  Bedtg.),  vgl.  Storm,  AG  IV  391. 

525)  (iimiiestia,  -am  /".,  gr.  dftvi/aiia,  ist  als 
gi'l.  W.  mit  dor  siiiitgriech.  Aussprache  des  ^  als 
(  in  dio  mm.  Spr.  iibergogaiigen :  ummint'ia  etc.) 

52ti)  iimo,  -are  (v.  \/  (k)am  bcgohron,  liobon,  vgl. 
Vanieek  I  113),  lieben;  ital.  amare;  rtr.  amir 
(ital.  Fremdw.,  „gehijrt  in  koinein  riltischen  Orte 
zu  den  gowiihnliclien  Wortin'ii  (meistons  ist  ,gern 
haben'  ii.  ^vnlor  bene'  iiblich  ,  bokannt  ist  es  aber 
doch  und  gilt  fiir  cin  edlores  Wort",  Gartner,  §6): 
prov.  amar;  frz.  (amer,  wovon  jotzt  noch  amant, 
u.  durch  Einflufs  dor  stammbotonten  Formen)  aimer; 
oat.  span.  ptg.  nmnr.  In  den  pyreniiischen  Spr. 
ist  dio  Anwondung  von  amarc  durch  qiiaerere  = 
qtierer  wescntlich  I'ingoschriinkt  wordcn.  —  Ober 
frz.  aimant  „Magnet"  u.  dgl.  s.  obeu  adamas. 

527)  iimor,  -Orem  m.,  Liebo:  ital.  amor:  rtr. 
amnr  (audi  Formen  u.  Ableitiiugen  rait  abgefallenem 
(I,  vgl.  AG  I  107  Anm.  3):  iibor  den  sehr  cigen- 
artigon  prapcsitionalcn  Gobranch  dog  Wortes  mit 
odor  oliiio  Vorbindnng  rait  par  {jiaramur^propter), 
in  welchem  es  lautlich  an  mortem  sich  angloicht 
(amiiort  „wegon",  s.  Ulrich,  Gloss,  z.  Chrest.  I),  vgl.  As- 
coli,  AG  1  25,  Anm.  1;  ital.  nmore  {per  amore  wird 
di.ilektisch  cbenfalls  in  ilor  Bedtg.  „wogcn"  gebraucht); 
prov.  amor-x;  frz  amour;  cat.  span,  ptg    amor. 

528)  *am<)rOsiis,  a,  um  (v.  amor),  verliebt;  ital. 
amoroso,  Adj.  u.  sbst.,  u.  moroso,  nur  Sbst.,  vgl. 
CancUo,  .-\G.  Ill  391 :  in  den  ubrigen  rom.  Spr.  ist 
das  Wort  in  don  entsprechcnden  Formen  vorhanden. 

529)  (*amphasiii,  -am  f.  (verdorlit,  aus  griech. 
dipaolu  Sprachlosigkoit,  violleicht  in  Anldinung  an 
tp.ifaniq).  bis  zur  Sprachlosigkeit  gesti^igerte  Angst, 
daraus  vormutlich  ital.  ambasciii,  Qual,  dazu  daa 
Vb.  amhasciar,  Qual  empfinden,  vor  Angst  keuchen. 
Vgl.  Dz  15  ambasciata.  —  Caix,  St.  139,  woUte 
in  dem  zweiton  Bestandteile  dee  Wortes  (-aseia)  It. 

I  *anxia  erkennen.    Vgl.  Nr.  621.] 


45 


530)  ampblsbetlctls 


551)  andrOn 


46 


530)  *fimphisbeticus,  a,  um  (^r.  duiftajitjxixoi), 
streit-,  zweifelsiicljtitr,  ist  iiacli  Riiiiscli,  Jalub.  XIV 
341  (vgl.  C.  Michaelis,  ebenda  XIU  3271,  das  Grund- 
wort  zu  ital.  lii'^hHico,  laimiseli,  wunderlieh. 

531 1  *aniph6teron  fer.  d,u<f6ti<jov),  beides,  ist 
nach  Dz  506  amhure  das  Grundwort  z.  altfrz. 
ambore,  nmhure,  altital.  amhiiro:  sowohl  im  Alt- 
frz. wie  im  Altital.  findet  sich  das  Wort  Im  Siiine 
von  dutfoxfQOv  ....  xal  (v^l.  eiijjl.  both  . .  .  and) 
=  „8owohl  . .  . .  als  audi"  gebraucht.  Die  Ableitung 
auB  amborum  verwirft  Dz,  ebenso  die  von  ilim  in 
(Icr  Gramni.  11'  416  vorgebrachte  von  nmbo  +  ulriim  : 
gleicLwohl  diirfte  ambnnim,  woraus  viell.  aiiibora 
gebildct  wurde,  frrofsere  ^S'ahrsobeinlichkoit  fiir  siob 
haben,  als  das  griech.  Wort. 

532)  ampliiis  (Komp.  N.  v.  am  phis),  welter; 
altfrz.  ampleis  kami  nicbt  unmittelbar  aus  dmjtliiii 
entstanden  sein,  sondcm  ist  eine  nach  dem  Muster 
von  gordeis  ==  sortlidiiis  v.  ti6rdidu.-i  geformte  Neu- 
bildung,  vgl.  W.  Meyer,  Z  XI  250;  Suchier,  Grober's 
Grundrifs,  Bd.  I  611.     Vgl.  Dz  507  ampleis. 

533)  ampliis,  a,  am  igebildet  aus  aiiib  u.  dem 
rauItipUkativen  Suffix  pala  von  \/  par,  pal  fiiUen, 
vgl.  V'anicek  I  508),  weit;  ital.  ampio;  pro  v. 
amples;  frz.  ample;  span.  ptg.  aticho.  Vgl.  Dz 
422  aticho. 

534)  aiuiiroa,  -am  /'.  (gr.  dfiogytj)  u.  *amiircula, 
-am  /'.,  Olscbaum;  ital.  morcn  (mail.),  morchia  = 
amurcula,  vgl.  Flechia,  AG  U  329,  morcia:  cat. 
morea ;  s  p  a  n.  morga.  Vgl.  Dz  217  morehia :  Grober, 
ALL  IV  120. 

535)  amygdala,  -am  /'.  (gr.  dfxvySd'/.rj),  Mandel, 
fiir  das  Volkslat.  sind  die  Formen  amidala,  amen- 
dola,  amaudola  anzusetzen,  vgl.  Grober,  ALL  I 
240;  ital.  maitdola,  mandorla;  rum.  manduld  u, 
migdala;  rtr.  mandel;  prov.  amenta  u.  {a)mella; 
frz.  amande;  cat.  ametlln;  span,  almendra;  ptg. 
amendoa.  Vgl.  Dz  202  mihidnria,  Grober,  ALL  I  240. 

536)  amylum,  i,  n.  u.  amuluiu,  i,  ».  (gr.  duv/.ov), 
Kraftmehl,  Starke;  davon  iu  gleieher  Bedtg.  ital. 
amido:  frz.  amidon  (Fremdwort,  vgl.  Meyer,  Ntr. 
165);  span,  almidon:  ptg.  dmido.  amidao.  Die 
rem.  Formen  notigen  zur  Ansetzung  eines  volkslat. 
Substrates  *amidum.     Vgl.  Dz   16  dmido. 

537)  ana  (gr.  «>■«),  je  (bei  Zahlwortern  distributiv, 
z.  B.  folii  cijpressi  ana  uncias  tres  deleres,  Veget. 
4[3],  2,  6;  ahiminis  castorii  ana  uncias  duus, 
Plin.  Val.  1,  36);  in  derselben  Bedtg.  findet  sich 
ana  gebraucht  in  dem  Lyoner  Dokument,  Le  Car- 
c^beau  du  Peage  de  Givors  1225  (ed.  Guigue  s.  a.), 
vgl.  K.  Hofmann,  RF  n  361  unten. 

538)  amerik.  ananas,  die  Ananasstaude  u.  deren 
Frucht;  ital.  span.  frz.  etc.  «»i«»«(<;  i>tg.  anandz 
Ananasfrucht,  ananazeiro,  Ananasstaude.  Vgl.  Dz 
16  ananas. 

539)  anas,  -atis,  daneben  -itis  u.  -atis  (ent- 
standen aus  a-na-t,  vgl.  Vanicek  I  24),  Ente;  ital. 
(sard.)  anude:  rtr.  oberengd.  anda,  unterengd. 
andang ,  andan ,  obenvald.  enta  =  dtsch.  Ente, 
vgl.  Ascoli,  AG  Vn  444  Anm.;  prov.  anedu:  alt- 
frz. anne.  dazu  Dem.  atiette  (nfrz.  ist  can-ardv. 
nd.  cane,  dtsch.  Kahn,  eingetreten,  vgl.  Mackel  13); 
cat.  «)ifc/i;  span,  dwade:  ptg.  adei».  Vgl.  Grober, 
ALL  I  240:  s.  auch  anatra. 

540)  *anatra,  -am,  anitra,  -am  (v.  anas),  Ente; 
ital.  dnaira.  anitra,  venez.  dnera,  trent.  dnedra 
etc.,  vgl.  Ascoli.  AG  VU  444  Anm. 

541)  anatomia,  -am^'.  (gr.  dvazoixia),  Anatomie, 
dav.  i  t  a  1.  (neben  dem  gel.W.  anatomia)  notomia  ,,&tidL- 
zio,  scarificazione  inutile",  vgl.  Canello,  AG  III  391. 


542)  alid.  ^nazan,  antreiben;  davon  (ein  altrom. 
Vb.  anetsar,  das  sich  in  den  Reichenauer  Glosscn 
findet,  vgl.  Dz,  Altrom.  Gloss,  p.  41)  ital.  anniz- 
zarc  (nur  dialektisch)  mit  dor  Bedtg.  v.  aizzare, 
vgl.  Caix,  St.  153;  altptg.  anazinr  (ilesson  Bedtg. 
noeh  nicht  geniigend  ermittelt  ist,  vermutlich  bedeutet 
es  „Rauberei  treiben"),  davon  anasiador ;  ob  neu- 
ptg.  ana<;ar,  schiitteln,  mischeu,  dem  altptg.  Worte 
entspricht,  mufs  dahingestellt  blciben.  Vgl.  Tailhan, 
R  Vni  612. 

543)  arab.  'anbar  (vgl.  Frcytag  IU  227»),  Ambra; 
ital.  ambra:  frz.  nmbre:  span.  ptg.  (imtnr, 
alambar,  nlamhre.    Vgl.  Dz  16  ambra. 

544)  I'ancido,  cidi,  cisnm,  cidere  (v.  amb-  u. 
caedo).  Dieses  aus  dem  Sbst.  ancaesa.  -drum.  Ge- 
fiifse  mit  erhabener  Arbeit,  b.  Paul,  ex  Fest.  20,  3 
zu  erschlicfsende  Vb.  ist  im  altital.  ancidere  etc. 
nicht  erhalten,  wie  auch  schon  Dz  352  s.  v  an- 
nabm ,  es  ist  das  letztere  vielmehr ,  ebenso  wie 
prov.  a»c»r,  =  occidere,  vgl.  Fumi,  Jlisc.  97.] 

545)  ancou,  -ona  m.  (gr.  dyxiuv),  Bug,  Bucht, 
EUenbogen,  hakenformiges  Werkzeug :  aufa.  scheinen 
zuriickzugehen  frz.  gond,  Thurangel  (lothr.  angon), 
vgl.  Dz  169 '/onro,-  u.  span,  ancon,  Bucht,  Rhode, 
vgl.  Dz  422  anco.  S.  auch  unten  contns.  —  Ver- 
mutlich von  aneoji  abgeleitet  ist  auch  ital.  (dial.) 
ancona,  Strafsenecke,  Kapelle  an  oiner  Strafsenecke, 
Heiligenbildchen,  vgl.  Mussafia,  Beitr.  26.^  Dz  352 
s.  V.  liielt  das  Wort  fiir  aus  gr.  eil:on  [tixtov,-  diva) 
entstanden,  was  durchaus  unwahrscheinlioh  ist. 

546 1  ancora,  -am  f.  (gr.  dyxv^a),  Anker,  ist 
ohne  Bedeutungs-  u.  Lautiinderung  (nur  frz.  ancre) 
in  die  rom.  Spr.  iibergegangen. 

547)  *ant'6s,  «.  (gr.  dyy.oo),  Bug;  davon  ptg. 
anco,  EUenbogen,  vgl.  Dz  422  anco. 

548)  *ancra  od.  "*angra,  -am  /'.  (im  Lat.  nur 
Plur.,  z.  B.  b.  Isid.  gloss,  no  93;  venvandt  mit  uncos 
etc.  mit  der  Grundbedeutung  „Kriimmung") ;  davon 
span.  ptg.  angra  Bucht,  vgl.  Dz  423  s.  v. 

549)  anciilo,  -are  (vieO.  verwandt  mit  St.  anc- 
krunim  u.  demnach  eigentl.  bedeutend  „sich  kriim- 
men,  sich  bucken"),  kredenzen,  davon  viell.  nach 
Caix,  St.  206,  itaL  (aret.)  anc[u]lare,  schaukeln, 
vgl.  auch  antlia,  von  welchem  letzteren  das  ital. 
Vb.  besser  abzoleiten  sein  diirfte. 

550)  bask,  andraminac,  eigentl.  Schmerzen  der 
Fraucn  (die  als  Vorwand  tlienen  komien,  um  z.  B. 
Besuch  abzulehnen),  soil  nach  Larramendi's  kuhner 
u.  wenig  glaubhafter  Vermutung  das  Grundwort 
sein  zu  span,  andromina,  Kunstgiiff,  zur  Tauschung 
ersonnene  Geschichte,  vgl.  Dz  423  andromina. 

551)  andron,  -ona  m.  (gr.  dvSQiuv),  ein  Gang 
zwischen  zwei  ilauem  eines  Gebaudes,  ist  das  wahr- 
scheinUche  Grundwort  zu  ital.  androne,  breiter 
Gang,  Vorhaus,  welches  Wort  nach  Liebrecht,  Jahrb. 
Xin  231,  durch  Emschub  eines  r  (der  jedoch  bier 
gar  nicht  wahrseheinlich  ist)  aus  undone  andare 
entstanden  sein  soil.  -  Eine  Nachbildung  des  gr. 
diSpiur  (v.  di/'iff  Mann,  also  eigentl  ..Miinner- 
gemach-)  soU  nach  Dz  409  verone  ein  lat.  "riro, 
-onem  v.  vir  sein,  woven  ital.  verone,  offener  Gang, 
Altan,  Erker,  vgL  dagegen  Storm,  R  11  327,  wo  in 
uberzeugender  Weise  verone  von  umbr.  eero,  osk. 
veru  „Thur''  abgeleitet  wird.  Was  Caix,  St.  p.  XI 
Anm.  2,  gegen  Storm  einwendet  (die  Grundbedtg. 
von  verone  sei  ,,Terrasse"  u.  dgl.  gewesen),  ist  von 
keiner  Erheblichkeit,  u.  die  von  Caix  vermutete 
Identitat  des  ital.  Wortes  rait  frz.  perron  voUig 
unglaubhaft.  Baist,  Z  VII  124,  vermag  sich  das 
Wort  nicht  zu  erklaren  u.  bemerkt  nur,  dafs  es  der 


47 


Nf3)  ^ni\\^T\«» 


r)7li  iMilinill 


4S 


sA-l 


il 


II«<lU;    tiarli  ciiiip<niiitrii<n  tii  rat.  hara»n.    «nun. 

t<(trtnif:>.  pt  g.  ('<trii»<(>i,  tifliiiiilor^vpniiiitlicli  uli'iclicn 

tiiit  I'ti^l.  iri'iinr/ii)  |initM<ii  wlinlo. 

'"■llrtritt»,  -utn  »1,  (\.  iiNcWiis),  KiiiKviT- 

.  i.  iiiir//iii'i> .    mill,  iiirliir.  «.  Cli.  iiirl; 

IT....  ,.M.(..r. 

063^  AnMIOit,  -uni  m.  (v.  (ihii«),  klaim<r  Rini;; 
ilavon  it  It  I.  hhW/o.  •Iitv.  •las  Dciu.  iiHrUotli,  in/net- 
lolli  „»|KHnr  (li  iiiiiioKtrii  ili  piiKta",  v(;l.  C'aix,  St. 
M4:  mm.  me/,  I'l.  f.  inrU,  v^'l.  Cli.  .v  i'.;  |>rov. 
(■Mr/-»,  fr«.  (iiiiW^  iiiiiiriiii;  nit.  ii»ir/  ii.  iihW/(|; 
«pan    iiiiiWii,  |)t>:    innnW. 

5fi4)  anir^lik  (u  Hiiinkriii),  -niii  /'.  («r.  uyyainia, 

iimnnm^rl.  w...,.    v i .t,  I'Volmfiilir- 

wfrk;-lB»..i.  i:..ilriiiif,'iiiiK'; 

altniinn.  .r  .tsrliiuliK'unt; 

fur  ilir  unl»  r..  iiiiLi.  I..  Hui.uii.-  .11.."  Ituit.  oiU<r 
Ziicti.'txit.  xgl.  Tailliaii,  K  IX  -131  (.lii/.n  Siuliicr, 
Z  V  I7ah  ptK.  iiiiiiiirird.  Mirtp-ld  filr  Zii};-  odcr 
I^Httjcrvv  Drvir  vorimitcti'  ZuHaiiiiiu'nliaii|{  /.wisrlii-n 
iiM^iiriii  II.  i  t  n  I.  ^(l|•llrl'l.  nveria),  iirdiiiVi.  frz. 
(ir<iiii'  ri.i.  li  Srhi'lcT  iiii  Dirt.  s.  r.  «las  Vbslist.  zii 
allfr,  iikt'Ti.  V.  It.  riiiiM.»),  ptj;-  'iriiiim, 

Wi'L-  .  r,  riackoroi,  v^'l.  I)z  31  nvaiiia 

II.    .1         -  11  Aiiliaii^'  709.     Harf  man   ilas 

(•lauln'ii  11.  al.iUliaft  ist  i.s  ^falls  luun  «'iin'  Jlittcl- 
form  •iiM;/ii(in(i  aiiiiiiiiiiit)  -,  sn  ililrfti'ii  «lann  aiirli 
itnl.  (iniriVi,  frz.  urtiiie.  span.  Ii<ilietiii ,  l)t},'. 
(ir(ir«i,  Hufi'nstcuor,  Slcuer  auf  iilier  Soo  jjelieniio 
Wart'ii.  Schaili'ii  an  SrliifT  oder  LatliiDf,',  fiir  in  ilirer 
Kodt);.  nacli  besondcriT  Kiclitiui);  cntwiekolto  Go- 
staltunp'n  von  *atiiiiitiriu  t^elialtcn  werdon.  Gcwohn- 
lioh  loitot  man  avaria  ct<\  von  arab.  aicdr,  Ge- 
lirorlien.  Bcsoliiidigung,  ab,  vgl.  hz  31  avaria.  Mit 
ilts<di.  „Hafen"  n.  djjl.  liat  «las  Wort  nitdits  zu 
schaffon,  Bildnngcn  «ne  dtsdi.  Havarie  n.  dgl.  bc- 
rnben  anf  viplksetvniidogisieri'ndi'r  .•Vngkiohuiig.  — 
Die  Vommtung,  dafs  frz.  angar.  Iiitiu/tir,  S<huppon, 
mit  (iii,(;(iriii  zusaninienbiinge,  ist  naliulicgciid,  gloicb- 
wobl  abor  ans  lantlii'bom  (irundc  abzuHoi.sen,  ivie 
dies  audi  Dz  508  atii/ar  thut;  an  kolt.  Ursprung 
des  Wortcs  darf  man  cbcnso  wenig  denken,  vgl. 
Th.  89.  Sollte  cs  vom  dtscb.  haui/en  abzuleiten 
Bein  ?  Die  urspriinglicbe  Bedtg.  des  Wortes  „Schutz- 
dach"  wiirdo  dazu  gut  stiiunien,  cbenso  die  alio 
Fonn  hangard,  vgl.  Stappers  3177:  Seheler  freilich 
ini  Diet.  .«.  t!.  weist  die  Ableitung  v.  lunuieii  unbe- 
dingt  zuhick.  —  Baist,  Z  VU  117,  sebliigt  fiir 
span,  eiii/tiera,  ptg.  angutira  lat.  'eqiiaria  als 
Grundwort  vor,  indessen  liegt  weder  eine  Xotwendig- 
keit  vor,  von  angaria  abzugchon,  noch  ist  die 
Nasalierung  zu  crklarcn  (indentico  f.  idenlico  ist 
ein  ganz  andcrer  Fall). 

555)  (angaron  ».  (gr.  ayyarjov  nir>,  Signalfeucr, 
Acscb.  Ag.  292),  ist  nacb  Mahn,  p.  128,  u  Dz  423 
(ingaro  identisch  mit  span,  dtigaro  Signalflamme. 
Das  ist  urn  so  glaublicber,  als  im  Altspan.  auch 
angaria  in  einer  der  urspriinglicbeu  noch  ziemlii-h 
nalie  stehenden  Bcdtg.  erhalten  war,  s.  den  vorigen 
Artikel.  Larramendi  erblicktc  in  deni  Worte  eine  Zu- 
sammensetzungaus  bask,  an,  dort,  +  garra,  Flamnie.) 

5561  angeliis,  -am  m.  (gr.  ayyt/.og),  Bote,  Engel; 
ital.  angelo:  rum.  imjer,  s  Ch.  .s.  v.:  rtr.  anyel; 
j)rov.  (ingd-a:  frz.  angeles  (zweisilbig,  z.  B.  Pass. 
393,  vgl.  Stengel,  Wtb.  89  Anra.),  angel,  ange; 
cat.  span,  angel:  ptg.  anjo.     Vgl.  Dz  508  ange. 

557)  malaiisch  angreq,  cine  Orchidceoart ;  dav. 
frz.  angrec,  woraus  wieder  der  pscudo-lat.  bota- 
nisclic  Name  angracctim  abgeleitet  ward,  vgl.  Devic 
s.  v.,  Fafs,  EF  m  492. 


558)  itllirnilirt,  •Mil  /.  (Doni.  v.  angtii.s),  Aal; 
i  t  nl.  (iiii/iii//ii .  (  y  /..angiiillf.  nfiiiix.  angiiila:  ptg. 
(Iiii/iii7/ii.  iiiigiiia,  nigiiia. 

rifill)  (iiiitriii)),  -fill  |v.  aiigo],  die  Sclilangc.  ist 
ill  den  roin.  Spr.  durcb  srriiriis  als  dcin  Inutlicli 
lnM|iii'ini'n.|i  W'lirti'  vidlig  vcrdrilngt  wordon.) 

r>ilO)  aiiKAlrtriiih,  a,  inn  (v.  ungiilus).  in  dc.r 
Krko  lii'liiidlicb ;  rum.  iitii/liirr,  Winkcl,  Vorstock, 
H.  I'll,  iinghiit. 

&lil)  aiiirnlONns,  it,  um  (v.  nngnlus),  eokig; 
ital.  aiigiil(isi);  rum.  iiiigliiiiriis ,  ».  Cli.  ungliiu; 
pro  v.  II II  giiliii :  frz.  iim/ii/ci/.r;  span,  p  t  g.  aiiiiiiloxo. 

Mi'2)  itllgnllls,  -lllll  (vom  St.  dOf/-,  wow.  ang-n, 
aiig-u.slusvU:),  \Viiikol;  \in\.  angutii :  rum.  iitif//tM( 
f.,  VI.  unghiiiri,  s.  Cb.  s.  v.:  prov.  angle-»:  frz. 
«nt.  angle:  span.  ptg.  angulo. 

5li3)*ail||rnrT5li »».  (gr.  dyyovinor],  Wasaormolouo, 
IhI  wobl  das  (Jrunilwort  zu  dem  gloicbbcMb>ut«ndeii 
ital.  (dial.)  ii.  span.  an(inr(r)ia,  vgl.  Mussafia, 
Bcitr.  27;  nacli  Larrameuili  (b.  Dz  •^23  ((»'/.)  ist 
das  Wort  baskiscb,  docli  ist  solchcr  Ursjjrung  wenig- 
slons  fiir  die  ital.  Fornien  unnalirsclioinlicb. 

rilil)  ["'iiiigasliiril  u.  -iii,  -am  (v.  angustus), 
(inindwurl  z.  ital.  giiaxUiila.  Flasclio  mit  ongom 
Hals:  prov.  cHgrf.slarii,  vgl.  Mussalia,  R  II  477. 
S.  acor.] 

666)  liiigristia,  -am  (v.  anguitits;  dor  Sg.  ist  zwar 
solton.  iindol  sicli  aber  doch  z.  B.  b.  Sail,  fr.,  I'lin., 
Augustiii.  serm.  22,  3,  s.  Georges  s.  v  ),  Engo, 
Angst;  ital.  augoscia  (danobon  als  gol,  W.  anguslia, 
vgl.  Canello,  Atl  III  339);  rtr.  anguonchv;  prov. 
angoinsa:  frz.  angoisse:  altspan.  angoxa;  cat. 
ncuspan.  ptg.  congoxa,  congoja  (indem  an-  als 
Priifix  aufgofafst  u.  mit  con  vortauscht  wurdo.)  Vgl. 
Dz  21  angoscia;  Grober,  ALL  I  240. 

566)  aiigriistTo  u.  ungQBto,  -lire  (v.  angustim). 
vcrengon,  in  <lio  Enge  troibon ,  iingstigon;  itaL 
angusliare  u.  angoseiare;  rum.  ingiist,  ai,  at,  a, 
3.  Ch.  ingiiiil ;  prov.  angois.'^ar;  frz.  angoisscr; 
span.  ptg.  angw^tiar. 

567)  jiiignstus,  a,  uiii  (vom  St.  ang-,  wov.  ango), 
eng;  ital.  angusto;  rum.  ingust ,  s.  Ch.  s.  v.: 
(prov.  aiigoissos,  cngnyssos  =  *angustosus);  span, 
ptg.  nngosU). 

568)  SnhclTtiis,  -um  m.  (v.  aniielo),  Sclmaubon, 
Ki'ucheu,  8.  oben  *alenitus. 

569)  iinhelo,  -are  (=  am  +  helo),  schnauben, 
keuchen;  ital.  anelt'.re  ,,tiraro  il  fiato  lungo,  aspi- 
rare  moralmcnte"  (neben  dem  veraltoten  atcnare 
„tirar  il  fiato"),  vgl.  Canello,  AG  III  397;  sonst 
ist  das  Vb.  durch  *alcnare  verdrangt  worden,  s. 
oben  *aleiio. 

570)  iiiiimii,  -am  f.,  Lebenshauch,  Seele;  ital. 
anima  (u.  alma,  vgl.  Canello,  AG  III  329;  sicil. 
anna,  dav.  Dem.  mail,  armclla,  mod.  rumela,  vgl. 
Flccbia,  AG  U  366  u.  376);  rum.  inimd,  s.  Ch. 
s.  v.:  rtr.  *anma,  ana,  vgl.  Ascoli,  AG  I  371  No 
234,  vgl.  auch  438  Anm.,  ulma;  prov.  aiima,  alma, 

^arina;  altfrz.  anima  (Leod.  174,  Eul.  2),  anema 
(Al.  109  d),  ammc  (Al.  67  b),  anaine  (Al.  82  e,  121  o 
etc.),  erme  (Steph.  12  b),  vgl.  Stengel,  Wtb.  p.  90", 
anme,  alnie,  arme ;  nfrz.  dme:  cat.  arma,  alma: 
span.  ptg.  alma.     Vgl.  Dz  21  anima. 

571)  animal,  -Is  n.  (v.  anima),  lebondcs  Wesen; 
ital.  animale  (in  zalilrcichen  Dialekten  bezoichnet 
animale  nur  ein  bestimmtes  Tier,  das  Schwein,  die 
Kuh,  die  Hiindin  etc.);  rtr.  oberwald.  armul.  Rind, 
alimeri,  Schwein,  s.  Gartner  §  4,  friaul.  nemal, 
Ochse,  (magyie,  Schlange).  „Vom  PI.  animalia  wird 
ein  neuer  Sg.  gebildet:    animalium,   suis.  Igimari, 


49 


572)  aiiiimis 


595)  antta 


50 


ong.  aimeWs".  W.  Meyer,  Ntr.  101:  frz.  aumaille  = 
aiiimalia  (frewohnlirli  nur  ini  I'lur.,  so  dais  also  ein 
urspriiiiijlicher  Plur.  das  PluralsvifHx  amiimmt), 
Mast(riiulivieh:  span.  ptj;.  animal,  Tier,  aufserdom 
jitf;.  aliiiiilho,  -a,  juiiger  Stior,  junge  Kuh,  galic. 
aniialld  ,,buey  flaco".  —  anima}  ist  im  Rom.  (lurch 
li<stia  inelir  oder  \vpni<;or  verdrangt  worden.  — 
Vyl.  Dz  513  aiimaille:  Parodi,  R  XVII  53.  —  Vgl. 
W.  Meyer,  Ntr.  p.  101. 

572)  uniuus,  -um  »;.,  Seele,  Geist,  ist  in  den 
rom.  Spr.  —  ausgenommen  da»  Pro  v.  u.  Frz.,  wo 
es  dureb  *coraticum  vcrdrangt  ist  —  in  den  ent- 
spr.  Formen  vorhanden. 

5731  iiiiisiiin,  i,  n.  (gr.  aviaov),  Anis  (Pimpi- 
nella  anisumL.);  ital.  diiice;  rtr.  eHJ,*,  P\.  anisch 
(ital.  Fronuhv.,  vgl.  Ascoli,  AG  1  9  Anni.);  frz. 
span.  ptg.  aids. 

[*aiiTto,  -are  s.  cnato,  -are.j 

574)  germ,  aiikja  (alid.  uncha,  encha),  Schenkel, 
Beinrolire,  ^  frz.  auche.  Rblnohen:  ital.  pro  v. 
span.  ptg.  cat.  a)ica ;  frz.  hanche,  Hiifte  ist 
(gegen  Dz  16  anca)  etymologisch  von  ayiche  zu 
trennen  ii.  aiif  germ,  luinka  (s.  d.)  ziiriickzufuiiren, 
vgl.  Biigge,  R  III  152;  Maekel  p.  52,  57,  143. 

Auf  (uitd,  das  im  Cat.  ,,uatica,  groppa"  bedeutet, 
fiihrt  Parodi,  R  XVII  53,  zuriiek  cat.  aixancarrar, 
die  Seine  ausspreizen. 

575)  jiers.-arab.  an-nafir,  eherne  Trompete  (vgl. 
Kreitag  IV  312');  pro  v.  aniiifil  (?),  kleine  Trom- 
pete; span.  ptg.  aiiafil,  anafil,  maurische  Trom- 
jiete,  vgl.  Dz  423  aTiafil. 

576)  l*aii-iiasito,  -are  (v.  ad  u.  iiasm),  rieehen: 
davou  ital.  (genues.)  aniiastd,  rieehen.  dazu  Vbsbst. 
annastu,  Gerueh,  vgl.  Fleehia,  AG  VIII  323.] 

577)  arab.  annilaii,  Indigo  (vgl.  Freytag  IV  359'), 
span,   atiil.    aiiir:    ptg.   and.     Vgl.  Dz  443   s.  v. 

578)  anuieulus  u.  *aiiniiciiliis,  a,  um  (v.  anua 
mit  laugem  a,  neil  aus  ac-nus),  einjiihrig;  ital. 
sard,  (logud.)  anniju,  annigrii,  Pferd  von  einem 
Jahr,  neap,  anniechie,  Stier  von  einem  Jahr;  rtr. 
oberwald.  anuljs,  anugls,  Lamm;  span,  aiiojo, 
Kalb  von  einem  Jahre;  ptg  aniiojo,  Kalb  von  einem 
Jahr,  vgl.  Ascoli,  AG  VU  515.  S.  auch  aunotinus. 

579)  *an-n6eto,  -iire  (v.  nox),  die  Nacht  ver- 
bringen;  ital.  annotiarc;  (rum.  innopte:,  ai,  at,  a, 
s.  Ch.  noaj)te);  pro  v.  anoitar;  frz.  anuitier, 
anuiter,  sich  bis  in  die  Nacht  verspaten,  in  der 
Nacht  reisen. 

580)  annotinCs,  a,  um  (v.  annus),  vorjahrig; 
rum.  anontin,  Lamm,  Fiillen  etc.  von  einem  Jahr; 
s.  Ch.   «K. 

581)  aunubQo,  -are  (v.  nuhes),  Wolken  herbei- 
treiben ;  ital.  nninivolarsi:  rum.  a  ae  inttoura, 
vgl.  Ch.  nour :   span,  avublar.fi;  ptg.  amiviarse. 

582)  aunularins,  um  m.,  Ringemacher;  ital. 
aneUaro;  rum.  inelar :  prov.  aiielier-s. 

583)  [^auuiUo,  -sire  (v.  nnnulus),  ringeln:  ital. 
annellare:  (rum.  iitelez  ai  at  a  =  in  annulare) ; 
frz.  anneler :  span,  anillar ;  ptg.  an(n)elar.] 

584)  auuumero,  -are  (v.  numerus),  zuzahlen; 
ital.  annovcrare.     Vgl.  Dz  387  novero. 

585)  iiii-utmtio,  -are  (v.  nuntius),  ankundigtn: 
ital.  annunziare;  prov.  annunciar ;  frz.  annoncer, 
davon  Vbsbst.  annonce;  span,  anunciur:  ptg.  an- 
nunciar. 

586)  anniis,  -um  in.,  (Kreis,  Ring),  Jahr;  ital. 
anno;  rum.  an,  anutimp  =  anni  tenipus,  s.  Ch. 
an  u.  timp;  rtr.  ann,  anj,  any,  vgl.  Gartner,  Gr. 
§  105  u.  106;  prov.  an-z;  frz.  an;  cat.  an;  span. 
ano;  ptg.  anno.    Vgl.  Grober,  ALL  I  241.  —  hoc 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuth 


(dafiir  *liocquc  nach  Analogic  v.  unqiie  etc.)  anno  ; 
ital.  uguanno;  rtr.  uonn;  prov.  of/an;  altfrz. 
ouan;  altspan.  horjano;  altptg.  ogano.  Vgl.  Dz 
335  uguanno;  Ascoli,  AG  VII  527  Anm. 

587)  uusii,  -am  /'.  (nach  Vanicek  I  39  von  \/  am 
stark  sein).  Griff,  Handhabe,  Henkel;  ital.  (dialekt.) 
iisa,  aza  etc.,  vgl.  Mussafia,  Beitr.  30;  frz.  anse, 
Bucht;  span,  asa,  Henkel;  ptg.  aza,  Henkel, 
Fliigel  einos  Vogels  (gleichsara  der  Henkel.  an  wel- 
chom  man  den  Vogel  anfafst).  Vgl.  Dz  429  aza.  — 
(Nach  Bugge,  R  IV  349,  soil  von  ansa  ein  *rt|i(]- 
.siiiHi  abgeleitet  worden  u.  daraus  ital.  agio,  frz. 
aixc  oiitstandon  sein.  S.  oben  *ad-atio  u.  uuten 
*asium.) 

588)  r*ansiuiu,  i  n.  (v.  ansa),  nach  Bugge,  R  IV 
349,  (irundwort  z.  ital.  agio  etc.,  s.  *asium.] 

589)  [*anso,  -are  (v.  ansa),  eine  Haudhabe  dar- 
bietcn,  scheint  das  Grundwort  zu  ptg.  azar ,  Ge- 
legenheit  bieten,  bequeiu  machon,  zu  sein.] 

590)  [hd.  anstecken  soil  nach  Dz  571  enticher 
\  das  Grundwort  zu  dem  gleichbedeutenden  f r  z.  en- 
I  tidier  (altfrz.  entechicr ,  cnlichitr)  sein;  diese 
j  Annahme  stol'st  aber,  wie  auch  Mackel  p.  104  (vgl. 

auch  144)  andeutet,  auf  grofse  lautliche  Schwierig- 

keitcn :  u.  auch  abgesehen  von  diesen  ist  die  einfache 

j  Ubertragung  eines  fertigen  hd.  Kompositums  in  das 

Frz.  nicht  eben  wahrscheinlich ;  man  wird  vielmehr 

!  mit  Scheler  (im  Dict.^  enticher)  in   diesem  Verbum 

!  nur  eine  Variation  von  entecher,  entacher  (mit  dem 

j  Vokal  der  stammbetonten  Formen)  erblicken  mussen. 

jsuchier,   Reimpredigt  p.  66,  leitete  das  Verb   von 

Hntitiare  (v.  titio)  ab,  was  Horning  p.  6  mit  gutem 

Gninde  abweist.     Caix,   St.  616,   will  ital.  tecca, 

altfrz.   teche,   teka   auf  got.   taikn-s,    ags.  tdcen, 

alts,  tecan  zuriickfiihren.   S.  unten  tac-  u.  taikus.] 

591)  ansiila,  -am  /'.  (Dem.  v.  ansa),  Henkelchen, 
kleine  Schlinge;  ital.  ansula  ,,anello  da  fermar  le 
cortine";  ansola  „anelly  a  cui  s'attacca  il  battagUo 
deUe  campane",  u.  asola  „occhiello",  vgl.  Canello, 
AG  III  366,  Cabc.  St.  168,  Morosi,  AG  IV  141. 

592)  [*ansularius,  -um  (v.  ansa);  davon  ital. 
(lomb.)  asidiere,  usoliere  ,,nastro,  legame  con  cui 
si  stringono  le  brache  etc.",  vgl.  Caix,  St.  168.] 

5931  autae,  -as  f.  (v.  ante),  viereckige  Pfeiler  an 
den  Thiiren  u.  Ecken  der  Tempel,  davon  nach  Caix, 
St.  154,  abgeleitet  ital.  anticchia  „nottolino  per  usci 
e  finestre",  lomb.  ante-ine  ,,imposte",  rtr.  (lad.) 
antina  , .porta  del  giardino". 

594)  ante,  Priip.  u.  Adv.,  ist  in  den  rom.  Spr. 
in  prSpositionaler  u.  adverbialer  Verwendung  nur 
in  Verbindungen  {ah+ante,  de-\-ah-\-ante,  in  +  ante) 
erhalten,  blofs  das  Ptg.  hat  das  einfache  Wort 
sich  bewahrt,  das  Span,  braucht  wenigstens  ad- 
verbial antes.  Vgl.  Dz,  Gr.  11^  482  (wenn  da- 
selbst  ital.  ao^i' =  n((ie  angesetzt  wird,  so  ist  das 
selbstverstandlich  ein  Irrtum). 

595)  autea  (v.  ante),  vorher,  friiher,  ist  das 
wahrscheinliche  Grundwort  zu  ital.  anzi,  altfrz. 
ains  (prov.  cat.  ans).  Lat.  antea^antja  mufste 
lautlich  ital.  *anza ,  frz.  *aince  ergeben ,  beide 
Formen  aber  standen  hinsichtlich  ihres  Auslautes 
vereinzelt  innerhalb  der  Adverbien  da  u.  traten  des- 
halb  zu  den  Adverbialbildungen  auf  -i,  bezw.  auf 
■s  iiber  (nnze  :  anzi  nach  avanti  etc.,  vgl.  post :  poi; 
*aince  :  ains,  nach  postea  :  puis,  moms  ^  minus, 
dans  ==  de  intus  u.  dgl.  Im  Ital.  hatte  allerdings 
das  Antonym  poscia  aus  postea  die  Erhaltung  von 
"anza  begiinstigen  konnen,  es  uberwog  indessen  die 
Einwirkung  des  stamm-  u.  sinnverwandten  avanti; 
anzo  ist  oder  vielmehi'  war  eine  nur  sekundare  u. 


&1 


50(i>  int(r<)  ailuuni 


iilllA 


h-2 


ctinloktiti'h  U>(;rt>nito  Nvbonfonn  fur  itnti,  V);!. 
Un'l'.  r.  ■/  \  17>'i  Dor  niifnillijfn  S»'li\vuiul  do»  nii8 
(I  I'l  '  in  fnt.  ittnx         '(iinrr    nim  <iii(r<i 

III»!  ■  k  in  f>ii*lrn  :  pni»,  ii</  horiinn'f)'-' 

fn  !   (ir  nol>oii  (irii).    (imbor,  /.  VI  JtJO 

Anui.  u.  \  Wu,  war  cmioIkI  unti,  (■im.i  huh  aiitr 
i[H\  (u  orklJiron.  wop'^tin  oin/uwondon  ihI,  diirs  dux 
Until,  li  ,.  li>i  ,,  1,..  „1  iirliworlii-li  ini  VolkHliit.  aii-li 
irj,''  ilton  voriniiflito.  I»/ 21  oHri  loKcto 

it.>  n.    |iln.   antes,    )irov.    rat.   <i»i.v, 

«ll  1 1  .  'I'.v  •••■••  ,.T<in  dom  ill  doll  inoiiiton  Spniohon 
uurh  lortditucniden  iiiifc  iiiit  nn);ofu|;t<'in  iidvurliiiilon 
»"  »b,  ..no  diifK  dio  ital.  Kurin  oij;oiitiicli  fnr  iinsi 
fitplit".         \\-l    niirli  K  XIV  r>72  11.  iinti'ii  aiitluH. 

f>!)K)  ant<i')  Uliliuin,  vorjiiliriK,  t'liodoiii;  jtrnv. 
iiiifdii,  iiiKiii.  altfr/.  (iiifdii;  8  pa  n.  >lll^Ill<l.'  alt- 
|itK.  aiiltiiiliii.     \V'l.  (iriilHT.  ALL  I  2J0. 

6'.I7)  4nlocf«*6r,  -«rem  m.  (v.  nnlrcalo),  V(ir- 
Ciinjror;  iiltfr/..  <•.  r.  <i>iff,>fir  (\xh  oiijiL  ancestor), 
PL  ttHcmtrrix),  r.  o.  (iHrc.«.»«i(r,  niiccxneiir,  (inceitisor 
(loUtoro  Form,  doron  aufl:alii);o«  ri  kToit»  (!.  I'aris, 
AloxiiiHlcbon  ii.  7-1,  boniorkt  liatte,  wunlc  von 
Tliomaa,  K  XlV  677.  ftir  oinu  Ablcitun^;  «us  uticiis 
orkliirt,  was  zweifollog  /u  inirgbilli^'on  ist,  liocbstunB 
kOnnto  das  ri  dos  Subst.  Mr  dvni  ei  drs  Adv.  an- 
((Oglirlion  oraobtct  wordcn);  nf  r/..  niir  Plur.  tiiicctres. 
VgL  I)z  607  (wvrtrrs. 

698)  (lUitr  diem,  daraus  nacli  D/,  ptg.  himtem, 
I^U>ni,  kiirzlich,  vgL  Dz  469 /lonfem;  s.  aber  oben 
No  220.) 

590)  (fiilt(^  1(d),  daraus  nach  Grobcr,  Z  VI  260 
.\nni.  u.  X  176,  it  ah  a»iJi,  frz.  ains,  vgL  obcn 
antea.) 

tiOO)  ante  T8t-ipsiilii,  daraus  nacb  Dz  406  tenteso 
it  a  I.  teslexo,  IcMi-.  unliing.st,  neulicli. 

Gol  I  ante  (ii.  antca)  niitfis  (v.  iiasci),  vorlier 
geborcn;  davon  (prov.  ainiati')  span,  antciwdo, 
anda<lo,  ahuido.  der  vorhcr  (d.  li.  vor  (br  zweiten 
Ebo)  geborene  Sobn,  dcr  Sticfsohn,  ebcnso  ptg. 
enttado,  wozu  aucb  das  Fem.  eiitcada.  VgL  Dz  421 
alnadn.  —  Frz.  <ii>ts  ni;  aitii-  kann,  weil  uins  niclit 
=  ante,  sondern  =  antea  (s.  d.),  nur  antea  iiatus 
scin  ,  niobt  ante  natus ,  wie  Dz  505  ainr  meintc; 
man  boarbtcaucb deuBedcutungsunterscbied zniseben 
dem  pvrcnaisclicn  u.  dem  frz.  Worte.  VgL  Grobcr, 
ALL  I'  240. 

602)  ante-obno,  -are,  zuvor  (entgegen)  kommen ; 
davon  span,  atitoviar,  antuviar,  vonvarts  bringon, 
fordem,  besclilounigen,  dazu  Vbsbst.  antiivio.  VgL 
Dz  496  uviar. 

603)  [*iinte-6culare  »i.  (v.  atitc  u.  oculus);  dav. 
nach  Schelcr  im  Diet.  s.  andouiller  u.  Bugge,  R  IV 
349,  a  Itf  rz.  aiitoillier,  entoilUer  (vgl.  engL  antler), 
n  frz.  atideuiUer  (init  Angleichuug  an  andouiUe, 
vgl.  oben  albondoca),  Augen.sprosse  am  Hirscbgeweib, 
also  eine  dem  dr>utschcn  Worto  begrifflich  nahc- 
Btehendo  Bildung.j 

604)  ant(e)  ociiluiu,  vor  dem  Auge;  davon  mit 
eigenartigrr  Bedeutungsiibertragung  span.  ptg. 
(antolho),  antnjo,  Laune,  Urillc,  Begicrde,  dazu  das 
Vb.  span.  ptg.  atitojar  (im  Span.  reU.),  aus  blofser 
Lanne  etwas  wiinschen;  ptg.  aiitolhar,  vor  Augen 
haben,  die  Augen  bedecken,  avtolharse  sich  ein- 
bilden.  Der  Plur.  des  Sbst.  span,  anteojos,  ptg. 
anlolhos  bedeutet  ,,Augenklappen,  Brille".  Vgl  Dz 
423  aiitojo. 

605)  anterior,  -orem  (v.  ante),  der  vordere, 
friiherc;  i  tal.  an/er/ ore,- rum.  inteiu :  frz. anterieur ; 
span.  ptg.  anterior,  samtlich,  mit  Ausnahme  des 
rum.,  gel.  Worte. 


606)  ant*'  +  vanna»,  diosc  vom  VnlkHJaloiu.  wobl 
knuiii  gonngto,  dom  Koinan.  abor,  woh'boN  iiiifc 
vorlor,  iiiiinoglii'bo  llibluiig,  nM  iiaidi  Dz  612  ib'iii 
iir»v.  (iiirdM ,  Schiitz-,  Soliimidinb ,  /.u  (iruiido 
liogoii,  worauH  im  Frz.  (vgl.  KafH,  ItF  111  60:))  iliirrb 
volksotvinologlHioroiido  .\nlobnung  an  mil{ii>i)  itiivnit 
(gloiobxani  iilr-tent)  oiitslandoii  uaro. 

007)  rtntf  +  gorm.  'warda  labd.  varla.  Boob- 
aolituiig,  aclit  babondo  Mannscbaft,  vgl.  Mackrl 
p.  59)  ^  prov.  anijarda,  allfrz.  autjanle  (dafiir 
nfrz    arnntiiiirde).  Vorliut.    Vgl.  Dz  608  ««(/(in/c 

60S)  I'SntiilnuH,  a,  uin  (v.  ante),  friibor,  vor- 
malig;  ilal.  tiii:iaiin;  ]ito\.  ancian-s,  niicia-s :  frz. 
ancicn :  «pan.  anciaim:  |)fg.  anciilo.] 

(i09)  *anti<'ilN,  iin<i(|iius,  a,  uni  (v.  ante),  der 
vordoro,  alt,  im  Hum.  nur  als  gol.  Wort  orbalten 
(jedooli  altfrz.  masi-.  o.  r.  anlis,  <•.  ci.  (iiiliii,  atitif, 
foin.  aiitive,  vgl.  W.  Moyur,  Z  L\  114  Amii.  u.  XI 
640,  s.  audi  iiiitoii  aiitlqiiUK,  sonHt  diircli  'a)ili<iniin 
u.  retiiliis  vor<lriiiigt.     Vgl.  Dz  60H  antif. 

610)  ^'liiitlpliona,  -am  (gr.  nvT!<(un<i^),  eutgogoii- 
8ingen<l;  davon  frz.  aiitietiiie  (vgl.  Stopbaniis ; 
Kticmio),  kirililiilior  Vor-,  tiegon-,  WooliHeigcsang. 
Vgl.   Dz  508  iiiitiniiie. 

611)  |*anti(|Uuli('um,  n.  (v.  antiiiaus).  Alter; 
prov.  antiijatije-s.     Vgl.  Dz  SO.*}  m/o. | 

612)  iintlquilN,  a,  um  (v.  ante),  dor  vordere,  all, 
8.  oben  antiviiK  (auf  anliijua  gclit  altfrz.  antivc 
zuriick). 

613  |*antius  (Komp.  zu  ante),  friihcr,  elior,  viol- 
mchr  (liinsicbtlicli  dcr  Bodtg.  vgl.  ital.  piutlostu, 
frz.  jilus  ti'it ,  pluli'it):  altfrz.  ainceis,  anceis, 
an^ois  kann  nicht  unmittolbar  aus  (intiiis  entstanden 
scin,  da  eine  Acccntversobiebung  {aniius),  wio  sic 
nacb  Tbomas,  R  XIV  573,  crfolgt  sein  soil,  durcb- 
aus  unglaiibbaft  ist;  eg  ist  vielmebr  aincei.i  ein  aus 
ains  =  antea  (s.  d.)  nach  Analogic  von  sordeis  = 
snrdiditts  neu  gebildetcr  Kninparativ,  vgl.  W.  Meyer, 
Z  XI  250.  (degen  Meyer's  Ausfulirungen  liat  Thomas, 
R  XVII  95,  Einsprache  orhobcii,  jcdoch  nicht  in 
iiberzeugonder  Weise.)  Meyer  allerdings  zieht  os 
schlicfslich  vor,  anceis  aus  a»te  ipsum  zu  erkliiren, 
wie  das  schon  Dz  505  aincois  gcthan  u.  Griiber, 
Z  VI  260  Anm.  u.  X  174,  befiirwortet  hatte.  In- 
dessen  das  Bedcnken  Meyers,  dais  aln,i  +  eis  zu 
anseis  habe  werden  konncn  u.  dafs  deshalb  ante 
ipstnn  zu  bevorzugen  sei,  ist  schwerlich  durch- 
schlagend,  da  nebcn  anceis  ja  ainceis  cbcnfalls 
vorhanden  ist  u.  da  in  der  betr.  Zeit  der  Wechsel 
zwischen  hochtonigom  ai  u.  tieftonigem  a  (aiment 
u.  amer)  doch  gewifs  noch  ganz  der  Lautneigung 
der  Sprache  gemafs  war,  aurh  sonst  mufstcn  die 
zahlreichen  mit  tieftonigem  an-  u.  en-  anlautenden 
Worte  den  tjbergang  von  ain-  zu  an-  begiinstigen: 
in  aimni  allerdings  erhielt  sich  ai,  aber  nur  weil 
das  ains  bier  seine  urspriinglicbe  temporalo  Be- 
dcutung  bchauptctc  u.  folglich  seine  Identitat  mit 
dem  Adv.  ains  im  Sprachbewufstsein  lebendig  blieb. 
Uberdies  ist  die  bci  ante  ij)sum  ^-  anlj  ijis- :  anceis 
anzunehmende  Diphthongierung  des  gedeckten  i  zii 
ei  nicht  glaublich,  vgl.  ecc-ist- :  cest,  ecc-iU-:cel. 
—  Dz  a.  a.  0.  stellte  neben  ante  ipsum  aucb 
*antisecus  u.  *antius  als  moglicho  Grundworte  auf, 
aber  weder  das  eine  noch  das  andere  ist  lautlich 
annebmbar.  —  Mit  ains  zusammengesetzt  ist  ainsnr 
=  antea  natus,  s.  oben  s.  i;.] 

614)  antliii,  -am  (gr.  dvrliov),  Pumpe;  davon 
nach  Caix,  St.  206,  ital.  ancola  in  bisciancnia 
(=  bis  +  ancola),  Hchaukcl,  daraus  entstcllt  jiis- 
alatica.    Frz.  bascule,   Schaukelbrett,   dagegen   ist 


53 


615)  antqae 


632)  apIsc(I)o 


54 


sicherlich  von  dem  ital.  Worte  zu  trennen  u.  mit 
Littre  fur  cine  Znsammeusetziing  aiis  hatlre  u.  eul 
zu  erachten,  vgl.  Scheler  im  Diet.'  s.  r  ;  Jafs  das 
s  spaterer  Einsoliub  (vielleicht  in  Anlehnung  an 
has,  basse),  wird  deutlich  bezougt  durch  das  mit 
haicule  /.weifellos  urspriinglich  identische  Wort 
liaciih,  Hinterriemen  dor  Zugtiere.  Zusammensetzung 
aus  has  -{-  ciil  anziinehmen,  ware  lautlich  zulassig, 
dem  Begriffe  aber  genngt  bat  +  cut  weit  besser, 
denn  bei  has  -(-  cm/  ,,ist  der  Gedanke  nicht  ganz 
klar",  wie  Dz  517  bascule  richtig  bemerkt. 

615i  ['antque  (f.  atque),  *ane  (f.  ac),  nach  Griiber, 
ALL  I  241,  Grundwort  zu  itaL  anche,  prov.  one, 
frz.  encore  etc.     Vgl.  oben  X'>  178] 

616)  antrum,  i,  «.  (gr.  arrpoi),  Hohle,  ist  als 
volkstiimlicbes  Wort  nur  im  Sicil.  erhalten,  wo  es 
bezeielinet  ,,il  luogo  dove  i  cor.tadini  riposano  in 
conversazione  a  mezzo  del  lavoro  diumo",  s.  Meyer, 
Ntr.  165;  sonst  ist  es  durch  caverna,  crypta,  specus 
u.  spelunca  verdrangt  worden:  das  Wort  war  im 
Latein  nur  nachaugusteiseh  u.  in  Prosa  ungebrauch- 
lioh.  Das  SieiL  hat  antra  gewifs  unmittelbar  aus 
dem  Grieeh.  iiberkomraen. 

617)  (aniiliis,  -um  m.  (Dem.  v.  anus),  Ring,  ist 
durch  anellus  u.  (im  Frz.) durch  bacca{?^{Tz.bague) 
verdrangt  worden.) 

618)  aniis,  -nm  m.  (von  der  \/  ak.  krQmmen, 
biegen,  vgl.  Vanioek  I  2),  Kreis,  Fulsring,  soil  nach 
Bngge,  R  III  161,  Grundwort  zu  span.  ptg.  aro, 
Ring.  Reif,  Umkreis,  Weichbild,  sein ;  da  jedoch  der 
Wandel  von  «  .-  r  in  den  pvrenaischen  Sprachen 
unerhort  ist  —  ptg.  sarar  ist  nicht,  wie  Bugge 
als  Beweis  des  Gegenteils  anfiihrt,  aus  It.  sanare 
entatanden,  sondern  Xeubildung  aus  sa[n'\ar,  soar, 
sar,  sar-ar,  vgl.  Cornu,  R  XI  95  — ,  so  mufs  diese 
Etymologie  abgelehnt  werden.  In  der  Bedeutnng 
,, Umkreis,  Weichbild"  diirfte  aro  =  agrum  sein, 
wie  Cornu,  R  XI  81,  sehr  wahrseheinlich  gemacht 
hat,  u.  vermutlich  ist  mit  diesem  aro  das  Wort  in 
seiner  sonstigen  Anwendung  identisch ,  indem  Be- 
deutuDgserweiterung  eingetretcn  ist.  Dz  425  hat 
aro  verzeiehnet,  aber  unerkliirt  gelassen.  —  Aus 
aro  +  goUl)a  =  It.  gida  entstand  ptg.  argola,  span. 
ar;ioHa  Halseisen,  vgl.  Dz  424  argolla. 

619)  bask,  anusca,  Schlund;  davon  nach  Larra- 
mendi  (vgl.  Dz  423  anusgar)  span,  auusgar,  nicht 
frei  atmen.  vor  Zom  ersticken. 

620)  *finxTa,  -am  f.  (das  Schriftlat  kennt  nur 
das  Adj.  atutius,  a,  um.  dofh  durfte  Orest.  trag. 
559  das  Wort  belegt  sein,  vgl.  Rofsberg,  ALL  I  56ii, 
Angst;  ital.  ansia  u.  (sard.)  ansa,  im  Modene- 
sischen  lam  (aus  Vans),  vgl.  Flechia,  AG  n  52: 
prov.  aissa;  altfrz.  ainse,  aisse;  span.  ptg. 
ansia.  Vgl.  Dz  21  ansia  u.  423  ansia;  Grober 
ALL  I  242. 

621)  *aiixio,  -are  (im  Schriftlat.  nur  Dep.  anxiari 
sich  angstigen),  angstlich  atmen ;  dav.  itaL  ansiare. 
aw^are,  ansciare,  asciare,  aciare,  vgl.  Calx,  St.  139; 
aus  Misehung  von  *anxiare  u.  *asthmare  asimare 
(v.  asthma)  entstand  an.fimare,  vgL  Dz  353  a.^ma. 
In  den  meisten  iibrigen  rom.  Spr.  ist  *an:riare  in 
entsprechender  Form  ebenfalls  vorhanden.  —  Xach 
Caii.  St.  Ill  u.  189,  ist  *anxiare  auch  enthalten 
in  den  zweiten  BestandteUen  der  Verba  ital. 
(dialekt.)  pantisciar.  venez.  pantezar,  veron.  pan- 
tesar,  prov.  pantaisar,  cat.  pantexar  (dazu  das 
frz.  Vbadj.  jjantoi^,  atemlos):  ital.  amhasciare, 
kenchen,  Vbsbst.  ambascia,  Qual.  Was  pantisciar 
etc.  anbelangt,  so  leitete  Dz  654  pantois  die  Worte 
vermntuiigsweise   vom   kvmr.  pant,   Druck,  pantu, 


I  niederdriicken ,   ab,    was  von   Th.   109   mit  gutem 

I  Grunde  zuriickgewiesen  wird :    sehr  annehmbar  da- 

gegen  ist  das  von  G.  Paris,  R  VI  629  u.  VIII  619, 

aufgestellte  Etymon  yihantasiare.     Eher  kann  man 

I  bei  amba.iciare  geneigt  sein,  Zusimmensetzung  mit 

j  an.Tiare  anzunehmen,  doch  verdient  die  von  Dz  15 

amba.'iciata  befiinvortete  Ableitung   aus  *anipluisia 

(gr.  difaala)  alle  Erwagung,  vgl.  oben  'amphasia. 

I      622)  sinxTosiis,  a,    nm    (v.   nn,riu.s-),    angstvoll; 

ital.    ansioso,  in   den   iibrigen   rom.   Spr.   (ausge- 

j  nommen  die  rum.)  ebenfalls  iu  entsprechender  Form 

vorhanden. 

6231  iiperi  ociilum,  mach'  das  Auge  auf!  Dieser 
Verbindung  entspricht  ptg.  span,  ahrolho,  abrojo, 
Fuchseisen,  Fufsangel,  auch  DiestcL  Vgl.  Dz  413 
abrojo. 

624)  aperio,  periil,  pertnm,  perire  (aus  ah  + 
jierio  vom  St.  par  bereiten,  also  eigentl.  ab-bereiteu, 
aufmachen,  vgl.  Vauicek  I  503),  iiffnen;  ital.  apro, 
(ajirii  u.)  apersi,  aperto,  aprire ;  rum.:  im  Rum. 
ist  das  Vb.  verloren.  Vgl.  indessen  apertatus.  R  t  r. 
drter,  Pt.  Prat,  aviert,  vgl.  Ascoli,  AG  VII  515  f. ; 
prov.  obrir,  ubrir.  Pt.  Prat,  obert,  iihert;  frz. 
ouvre,  ouvris,  ouvert,  ouvrir  (die  Verdunkelung  des 
anlautenden  a  zu  o,  u,  ou  im  Prov.  u.  Frz.  erkliirt 
sich  aus  Angleichung  an  cohrir.  coucrir):  cat. 
obrir,  Pt.  Priit.  obert:  span,  abrir,  Pt.  Prat,  abierto: 
ptg.  abrir,  Pt.  Prat,  aberto  u.  abrulo. 

625)  apertatns,  a,  nm  (Part.  P.  P.  v.  apertare 
b.  Plaut.  Men.  910.  Arnob.  2,  2).  entblofst,  geoffnet, 
davon  rum.  apriat.  offen.  zuganglich,    s.  Ch.  .<.  v. 

626)  apertiis,  a,  nm  (Part.  P.  P.  v.  aperire), 
s.  aperio. 

627)  [aphasia  f.  (gr.  d<paala),  Sprachlosigkeit ; 
viell.  Grundwort  zu  ital.  ambascia,  (bis  zur  Sprach- 
losigkeit gesteigerte)  Angst,  vgl.  Dz  15  ambasciata, 
3.  oben  *amphasia  u.  *anxiare.] 

628)  aplarmm  n.  (v.  apis),  Bieuenhaus;  ital. 
apiario,  vgl.  Canello,  AG  in  404;  pro  v.  ap/an'-s, • 
altfrz.  achier.     Vgl.  Dz  22  ape. 

629)  apiariiis,  -um  m.  iv.  apis).  Bienenwarter; 
ital.  apiajo.  vgl.  Canello.  AG  III  404. 

630)  apiciila,  -am  /'.  schriftlat.  rtjjicu/a,  jedoch 
1  auch  apecala,  v.  apis,  bezw.  y.  apes),  Biene;  ital. 
\pecchia;  prov.  abellui :  frz.  abeSle  [vrie  das  6  an- 

zeigt,  Ijchnwort  aus  dem  Prov.):  span,  abeja:  ptg. 
abelha.  Dem  Rum.  fehlt  das  Wort,  es  wird  ersetzt 
I  durch  alcind  v.  ah-us.  Bieneukorb.  —  Vgl.  Dz  22 
ape:  Grober.  ALL  I  242:  Flechia,  AG  II  36  Anm., 
wo  besonderg  iiber  Gestaltuugen  des  Wortes  in  ital. 
Dialekten  gehandelt  wird. 

631)  apis,  em  f.  (v.  \'  ap,  arbeiten.  vgl.  Vanieek 
'  I  36),  Biene,  ist  im  Roman,  meist  durch  das  Dem. 

apiciila  (s.  d.)  verdrangt  worden,  jedoch  sind  er- 
I  halten  schriftital.  ape,  sard,  abe,  abi,  mittel- 
u.  siidital.  ape,  apa,  lapa.  nordital.  are,  ava, 
era,  av,  ev,  af,  ef  etc.,  vgl.  Flechia,  .\G  II  37  Anm. ; 
pic. is  (aus  eps),  n o rm.  Dem.  av-ette.  Vgl.  Dz  22  ape. 

632)  [*apisc(i)o ,  -Ire  (f.  schriftlat.  apiscur, 
apisci),  erfassen;  davon  nach  Dz  427  asir  mit  gleicher 
Bedtg.  spau  ptg.  asir  {nxis  ajisir),  1.  P.  Sg.  Pras. 
Ind.  asgo  aus  apsco,  api.sco.  Storm,  R  V  166,  be- 
merkt dagegen  sehr  richtig,  dafs  *apiscire,  *apiscere 
spaniseh  abescer,  abecer  hatte  ergeben  miissen  u. 
dafs  der  Prasensausgang  -(s)go  nicht  aus  -{s]co, 
sondem  nur  aus  -(s)jo,  -{s)jo  entstehen  konnte  (vgl. 
auch  Bohmer,  Jahrb.  X  183) :  er  verwirft  demuach 
mit  gutem  Grunde  die  Diez'sche  Ableitung  u.  halt 
asir,  asir  fQr  entstanden  aus  sazir  =  frz.  saisir, 
prov.    sazir,   ital.    sagire  =  ahd.    sazjan,    vgl. 


M 


CAS)  ftpiain 


CtiO)  a|i-|>d(llo 


fx» 


U«cki<l  p.  TJ;  acir  linlw  aim  «ii; I'r  ilailiirrli  wordi'ii 
ki'iiinon,  tliirii  linn  Ki>ni|M>ii.  ilf!t{.i)ntir  vtiiii  Sprnrli- 
ijefnlili'  Tilltclilioli  in  lUi-nsir  «i>rlo>;t  wiinli'.  Sttinn'H 
ll««t'iiifiiliruiit;  tliirf  fllr  iiIht/imii^miiI  (fi'ltcii.  — 
IWiliiiior,  Jiilirl".  X  ISW.  Iinllo  «i.-ir  aiis  ii</-<irc  ati 
pi>li<itpt,  wan  «iiifitrh  nU  oiii  KrlilKrilT  lH>t<<ii-liiii>( 
w«>nlon  iimfii.  j 

ttSS)  ApIOm  H  (V.  <i;>ix),  Kjipirli:  itnl.  ii;)/iifi. 
Irt.ochf:  n  |i;iii.  ri;)iii,  |i  t|;.  iii;i(i.    \g\.  Ih.MS  nclir 

«341  aiiluilA.  -nm  /  iv.  .ifc  f-  />/ii-.i?').  Alifoll. 
8i>P-u  (I'ltii.  II.  N.  XVIII  m):  .Invoii  violl.  .liiK 
cloirhlMMlciitoiuli'  it:\l.  /m/.i .  Inilii ,  v-;\.  Klccliia, 
K*j  II  .SJ*.!.  wo  luioli  clii'  l^lllT:llli)^>ll  Lautvi-riindo- 
niniTon  ilim-li  Hiinvi'is  niif  iiiiiiloj-''  I"":'!!"'  f;<'''<'<'l't- 
I'ortiKt  wi-nli'ii,     V(;l.  P/  :l!»l   imAi. 

*ip5dlxa  (n;i<'.<tfK(.)  s.  pr>lj|>t}<'liii. 

<>3A)  *i|>5<(tiH,  •Pill,  SrhifTsbii^:  ilanius  vioii.  (lurch 
volkiM«tviiu>|ci);isclio  KiiUtolliint;  frz.  Ie.i  n/)d<rf.«. 
BiiK-  11.  Kliish,.l/.,.r.  v^'l.  Kafs.  KK  III  399. 

•5SC)  jipostolds,  -urn  m.  (>;r.  dnoarn/.n.:),  Apnstol: 
lias  Wort  i«t  als  sri'l.  W.  in  alio  rmnan.  Spraclien 
iiltorKPRiin^Mi,  Aiisiit/o  /.ii  volkRtiinili>'lu<r  I'nibililiii)^' 
loij^cn  niir  frz.  apotre  ii.  span,  u/xisfo/. 

037)  iipdtliecil,  -iliii  /".  (j?r.  dnolhjxi/),  Niodorlago; 
itAl.  hiittrqa  wojron  ili-r  Yprdopppliiiis  dcs  t  vgl. 
Klociiin,  A(i  II  318  unton);  atiTiX.hutleija:  neap. 
pntegit ;  sici  I.  puligo :  pro  v.  cat.  hntipa  .frz.  hntiti- 
qur :  span.  pt);.  hoticn  (die  pyroniiisclicn  Spraclion 
kenncn  «Ins  Wort  ancli  in  dor  vprcnfrtoii  Bcdtg. 
,,.\pothoko",  wiihriMid  sonst  das  Rom.  dafiir  phar- 
miicia  braiiditl.     V(;l.  (i  rubor,  ALL  I  252. 

638)  iipothecariiis,  -uni  in.  (v.  iipntlieca\,  dor 
Ijipordiener:  ital.  hnttrijnjij.  huttecarn.  „ohi  tien 
bottcgn,  0  I'avvontorc  d'nna  b.",  apoticarin  .,far- 
mncista",  vrI.  Canollo,  AG  III  303. 

689)  jipozemii,  -atis  ?i.  (^r.  a^rduf/ua),  Absud: 
ital.  apuizima ,  a})oz(z)cmn  ,.deco/,iono  di  niatorie 
vot^tabili,  ordinariaracntc  forti  e  aromaticho,  ad- 
dolcita  con  miele  e  zucchero",  hozzima  ..intris  o  di 
aego  c  di  cnisclicllo  clio  usano  i  tcssitori.  mcscuglio 
in  gonero",  hozAina.  hozzinn  (Fanf.)  „cocitura'" 
(Pantaffio).  vgl.  d'Ovidio,  AG  111  391.  Nach  J[ar- 
chesini,  Stiidj  di  liL  rom.  II  12,  goliiirt  hierher  audi 
span,  pucima  Arzneitrank,  welches  Wort  Dz  477 
s.  r.  vom  <XT.  noTiautt  („umgcstellt  *potcima")  her- 
leiten  wolltc. 

640)  [*iip-piidrico,  -are  (v.  pax  u.  fncin),  be- 
ruhigcn;  span,  apaciguar  (vgl.  xanclificdre : santi- 
guar).     Ygl.  Dz  423  apaciguar.] 

641)  ap  (=  ad)  -pactum  (v.  pangn),  auf  Vcrtrag: 
ital.  appalto,  Pacht(geld);  rum.  apalt,  PI.  f. 
apalturi,  Pachtgeld,  Paclit,   s.  Ch.  pace. 

642)  [*ap  (=ad)  -ptilpebro,  -iire  (v.  palpebra). 
die  Augcnlider  iifters  nach  einer  Richtung  bewegen 
(das  Simplex  pali>ebro,  -are  b.  Cael.  Aur.  acut.  2, 
10,  70):  ital.  appalpareUar.fi,  appalparsi  ,,addor- 
mentarsi",  vgl.  Caix,  St.  155.] 

643)  [*ap-piiiio,  -are  (v.  jyanis),  mit  Brot  ver- 
sorgen.  emahren:  prov.  apanar :  altfrz.  ap{p)nner. 
dazu  Vbsbst.  apanage.     Vgl.  Dz  508  appane.r.] 

644)  ap-paratus,  -um  m.  (v.  apparn),  Zube- 
reitung;  ital.  ajiparalo;  rura.  apdrat  m.,  PI. 
apdrate  f.  (mit  dcrselben  erwciterten  Bedtg.  wie  das 
Vb.  apparo,  w.  ni.  s.),  vgl.  Ch.  apdr:  frz.  apparat 
(Lehnwort);  span,  ptg   apip)aratn. 

645)  ap-piireo,  -ere,  erscheinen;  ital.  npparere 
(neben  apparire);  frz.  apparnir  (nur  ini  Inf.  u.  in 
der  3.  P.  Sg.  Priis.  Ind.  appert  gebrauchlich).  Im 
ubrigeQ  ist  das  Vb.  duroh  apparescere  verdriingt 
worden. 


'  640)  iip-pilr<'M0O,  -i'ro  l  v.  appareo),  anfangon  zii 
!  orwhuinon ;   prov.  aparrisurr;  fr/..  aparrintrf,  ap- 

paniilrr:    cat.  tiparr.rrr :    span,    apareccr ;    i)tg. 

ii/);iii rccrr.     Die   lni'hoativlii>dtg.   dcs  Vorhs   ist   ini 

Koni.  tnr  scliUichtliinnigon  orn'oitort  wordvii.     Vgl. 

(inlber,  ALL  1  212. 
047 1  *ilp-piir"icnlo,   -are   (v.   paricidun  v.  par), 

gloiehartigo  lliuge  /.iiKainmonbringon,  ordnen,  zubii- 

n'ilon;    ital.  apinincchidrr ;    ]irov.   (i;)( /i)"''''i//i<c, 

a/Htrrlhar :  (r/,.appiiri-itlfr ;  v.ul.  iip'irellar :  span. 
'  aparrjar :    ptg.    ajipurflliar.     Iin    Kuni.    felilt   tias 

Vb.,  daftir  ist  'impariciilo  sowio  das  uinfaclio  *pari- 
j  cidit  vorhan<lon=»iMi/)«rrc/ii'«  u.  pdrecliiec,  ai,  at,  a, 

vgl.  Ch.  pdrichf. 
048)   *iSp-pilrio,    -lire    (v.    par),    paaron;    ital. 

appajare :  pruv.  iMit.  apariar ;  frz.  apparicr; 
I  span,  apurfnr. 

i  (i49)  [*iip-purTiiiii,  i  ii.  {v.  apparti),  ICnrilstung: 
I  davon  nach  Dz  424  span,  apvri);  ptg.  apeirn, 
I  Ackorgoriitschaftcn ,    Workzoiig,    im    Span,    aiich : 

Schiiferci,  in  welcln'r  BoiUg.  von  apero  aindi  aprisco, 

Schafstall,  abgoleitet  wird.] 

050)  [*iip-piir(io,  -ire  I  v.  pars),  toilen,  absondern: 

ital.  appnrlirc:  altfrz.  aparlir,  dav.  apartimrnl. 

noufrz.  appaiifiiii'iil,  abgesomlortf^r  Ranni.| 
651)  [*iip-piirto,  -iire  (v.  par.'<),  boi  Soite  bringcn  ; 

span.  ptg.  apartar,  cntfernon,  davon  apartnmenlo, 

Entfernung,  aligesonilorter  Raum,  Vorstock.] 

052)  iip-piii'o,  -are  (v.  paro),  ziiberoiton;  ital. 
apparare;  rum.  ajiar.  ai,  at,  a  (mit  sehr  crwei- 
tertor  Bedtg.:  scliiitzon,  vorteidigcn  ii.  dgl.).  s.  Ch. 
■1.  v.;  span.  ptg.  ap{p)arar:  im  Prov.  u.  Frz.  fehlt 
das  Wort  u.  wird  statt  des-sen  das  Simplex  gobraucht. 

053)  [*iip-pilsto,  -are  (v.  pastus),  fiittoni ;  frz. 
apputer  (appidehr),  aniocken,  kiidern,  dazu  Vbsbst. 
appat,  Lockspeiso,  PI.  appan,  Reizo.  Vgl.  repiisco.] 

654)  [*iip-pau.siiiito ,  -are  (v.  pausa),  ruhen 
lassen:  span.  ptg.  apasenlar,  Ijcherbcrgen,  dazu 
Vbsbst.  aposento,  Herbergo,  Zinimer;  das  c  fiir  « 
erklart  sich  aus  Anlohnung  an  scntiir,  sitzen,  vgl. 
Dz  424  apn.ietiliir.] 

655)  [*ap-pc('toro,  -are,  (an  die  Brust)  driickon : 
ital.  sicil.  appritari  driingon:  span,  apretar, 
driicken,  driingen;  ptg.  apertar,  dazu  das  Vbadj. 
span,  prieto,  ptg.  preto.  perto,  godriingt,  naho, 
voll,  dunkel.     Vgl.  Dz  478  pricto  1   u.  2.) 

656)  appello,  -iire  (Intens.  v.  appello,  ere),  jom. 
((lurch  Zurufen)  an  sich  heranbringen,  anrufen,  ist 
ohne  lautliche  Andfrungcn  —  das  einfache  I  in  den 
nt^xion.sbtitonten  frz.  Formen  ist  nur  orthographische 
Anderung  —  in  alio  rom.  Spr.  (mit  Ausnahme  dos 
Rum.)  iibergegangcn,  in  eigentlich  volkstiimlichor 
Anwendung  aber  meist  durch  clamare  verdriingt 
worden.  Zu  frz.  appeler  das  Vbsbst.  volkstiimlich 
appeau  (s.  Dz  508  a.  v.),  Lockvogel,  gel.  appel. 

657)  *ap-penso,  -are,  zuwagen,  in  iibertragener 
Bedtg.  ital  appen-sare,  erwiigen:  rum.  apds,  ai, 
at,  a,  driicken,  prossen,  stiitzen,  vgl.  Ch.  pasd; 
prov.  apesar,  ape.ssar,  bedriicken;  (frz.  appesantir, 
schwer  machen). 

658)  *ap-pico, -lire  (v.;)i,r),  anklebon;  ingleicher 
Bedtg.  ital.  appiccare  u.  appicciare;  span.  ptg. 
prov.  apegnr,  vgl.  Dz  240  -s.  v. 

659)  iip-pITco,  -are,  aiifiigen,  anwenden;  in  letz- 
terer  Bedtg.  ital.  applicnre;  rum.  aplec,  ai,  at,  a. 
halten,  neigen,  siiugen  (das  Kind  an  die  Brust 
Icgcn),  s.Ch.plec;  prov.  aplicar :  frz.  appliqver ; 
cat.  span,  aplicar;  ptg.  applicar. 

660)  (*!ip-p5dio, -are  ( porfi«)«),  anlehnon;  ital. 
appoggiare,    dazu    das    Vbsbst.    appoggio    Stiitze; 


57 


661)  iip-pono 


676)  apttd 


58 


prov.  apojar:  frz.  appiiyer,  dazu  tlas  Vbsbst. 
nppiii;  span.  ^tg.  apojar,  apoiar,  dazu  das  Vbsbst, 
(ipojo,  iipoio.] 

661)  ap-pono,  pusiil,  posTtuin,  ponerc,  hin- 
stellen;  ital.  apporre:  rum.  apun,  iixei,  us,  une, 
schlicfsen  (von  den  Augen),  unter<;ohen  (von  den 
Sternen),  dazu  Vbslist.  nddpost,  Zufluohtsort.  s.  Ch. 
pun:  prov.  aponher,  apondre ;  alt  span,  aponer: 
ptg.  appur.  Wecren  derKonj.  der  roni.  Verba  s.  poiio. 

662)  *iipposltioius,  ii,  um  (v.  appnxilm),  an  die 
Stelle  einer  Sache  gesetzt;  ital.  (apjposticcin,  naeh- 
gemacht,  verfiilsclit;  frz.  pnstiche:  &[ida.  pnatizo: 
ptg.  j)Oiti(;o.     Vgl.  I)z  254  pnMiccio. 

663)  iip-prehendo,  prehendl,  preheiisum,  pre- 
liendere,  anfassen,  geistig  erfassen,  in  seine  Ge- 
dankcn  einschliefscn ;  ital.  apprendeie ,  lernen; 
rum.  aprind,  inset,  ins,  inde,  anziinden,  erhitzen, 
s.  Cli.  prind;  prov.  aprendre,  (ipendre,  apenre, 
liiiren,  lernen:  frz.  apprendre,  erfahren,  u.  nppre- 
hender,  ergreifen.  (die  Moglichkeit  einer  Gefalir  im 
(Jeistc  erfassen,  also:)  scheuen,  fiirchten;  cat.  apen- 
drer.  erfahren ;  span,  aprehender,  greifen,  u.  aprender, 
lernen;  ptg.  wie  im  Span. 

664)  Sp-pressum  (Pt.  P.  P.  v.  apprimere),  heran- 
gedriickt:  adverbial  u.  priipositional  in  der  Bedtg. 
„nahe,  nach"  ital.  appresso;  ])rov.  apres ;  frz. 
ajires:  ptg.  (veraltet)  apres.     Vgl.  Dz  256  presso. 

665)  *ap-prIino,  -are  (\.  i)rimus :  das  Schriftlat. 
besitzt  das  Adv.  apprime ,  vorzuglich),  vorziiglich 
machen;  prov.  cat.  aprimar,  vcrfcinern.  Vgl.  Dz 
256  prima. 

666)  [*apprmtTo,  -are  (v.  prlvuA,  =frz.  ap- 
privoixer  ziilimen,  vgl.  untcn  doniestieo.] 

667)  ap-probo,  -are  (v.  probus),  gutheifsen,  ist 
mit  gleioher  Bedtg.  u.  in  regelmafsigeu  Lautgestal- 
tungen  in  alle  rom.  Spr.  iibergegangen. 

6681  ap-propKc  ?)o,  -are  (v.  propius),  sich  uiihern 
(Eecl.);  ital.  (veraltet)  approcciare ;  rum.  apropiu, 
ai,  at,  a,  s.  Ch.  aproape;  prov.  apropchar ;  frz. 
approcher.  Vgl.  Dz  661  proche;  Grober,  ALL  I  242. 

669)  ap-proprio,  -are  (v.  proprius),  aneignen ; 
davon  nach  Caix,  St.  157.  ital.  appioppare,  ,, ap- 
porre, attribuire  ad  alcuno";  sonst  ist  das  Vb.  im 
Rom.  nur  als  gel.  Wort  vorlianden. 

670)  *aprIco,  -are  (v.  aprieus),  an  eine  sonnige 
Stelle  bringen,  (vor  Kalte  etc.)  schiitzen;  prov. 
abrir/ar,  Schutz  suchen,  dav.  Vbsbst.  abric-s,  ge- 
schiitzte  Stelle:  (alt)frz.  abrier,  (nfrz.  ahriter), 
wegen  des  Bedeutungsiiberganges  vgl.  R  IV  369 
Anm. ;  dazu  Vbsbst.  ahri,  geschiitzter  Ort,  Zufluchts- 
ort:  span.  ptg.  abrii/ar,  schiitzen  (vor  Kiilte),  dazu 
Vbsbst.  nbrino,  Sehutzort,  Obdach.  —  Dz  1  abrigo 
glaubte  in  Riicksicht  auf  die  Bedtg.  des  Wortes 
dessen  Herkunft  aus  dem  lat.  aprieus  verueineii  zn 
miissen  u.  schlug  Herleitung  aus  dem  vorauszu- 
setzenden  ahd.  *bi-rihan  bedecken,  vor.  Einerseits 
aber  sind  Diez"  Bedenken  unbegriindet,  vgl.  Mahn, 
Et.  U.  p.  113  (no  LXXXTX)  f.  u.  Bugge,  R  FV  348,  u. 
andrerseits  unterliegt  die  Aunahme  eines  Grund- 
worts  *bi-rihan  den  grofsten  lautlichen  u.  sprach- 
geschichtlichen  Bedenken.  Die  Ableitung  von  'apri- 
care  (aprieus)  kann  mit  irgend  welchem  triftigen 
Grunde  jetzt  nicht  mehr  angezweifelt  werden. 

671)  iipricus,  a,  um  (aus  *aperieus  v.  iq/erio), 
der  Sonnenwiirme  offen,  sonnig,  nur  erhalten  als  gel. 
W.  im  ital.  aprico,  sonnig,  u.  als  volkstiiraliches  W. 
im  rum.  aprifi,  hitzig,feurig,  stiirmisch,  vgl.Ch.  s.  j). 

672)  Aprilis,  -em  m  (v.  aperio),  April;  ital. 
Aprile:  rum.  Aprilie,  volkstumlich  Prier;  vgl.  Ch. 
■V.  v.:   prov.  abril;   frz.  avril;    span.  ptg.  abril. 


673)  [*aptnio,  -are  (v.  aptus),  passend  machen ; 
davon  nach  Langensiepen  (s.  Dz  686  teler)  frz. 
atteler,  anspannon.  Dicse  Herleitung  ist  ebenso 
unannehmbar,  wio  die  vom  bask,  athela,  Deichsel- 
pflock,  odor  die  vom  deutschen  stell-en.  Das  Wort 
diirfte  in  seinem  Ursprunge  dasselbe  sein  wio  ital. 
attillare.  alt  frz.  atilUer  etc.  =  It.  at-tit(u)larf 
(wegen  der  lautlichen  Behandlung  des  tl  in  ad-tit- 
lare  :  atteler  vgl.  cn-rot-lare  :  croider).  Die  Bedeu- 
tnng  bietet  keine  Schwierigkeit:  at-titulare  heifst 
imRom.  „zureeht,  fertig  machen,  putzen,  schmiicken'', 
kann  also  sehr  wohl  aueh  von  dem  Anspannen  des 
Wagens  gebraucht  werden.  1st  man  mit  der  An- 
setzung  von  atteler=  at-titulare  nicht  einverstanden, 
weil  man  vielleicht  an  c  aus  i  Anstofs  nimmt  (ob- 
wohl  die.se  Entwickelung  in  vortoniger  Silbe  niolit 
zu  beanstaudeu  ist),  so  darf  man  Zusammenliang 
zwischen  {al-)teler  u.  dem  Stamme  ten,  spannen, 
woven  ten-d-o  (vgl.  Vanioek  I  273),  vermuten;  von 
seiten  des  Begriffes  empfiehlt  sicli  das  sehr.  Wie 
man  aber  auch  liber  die  Herkunft  von  atteler  denken 
mijge,  jedenfalls  ist  in  dem  Vb.  ein  Kompositum 
zu  erkennen ,  wie  dies  ja  auch  (lurch  de-teler  be- 
wiesen  wird.] 

674)  apto,  -are  (v.  ajitus),  anfiigen;  cat.  span. 
ptg.  atar,  binden,  vgl.  Dz  427  atar. 

675)  aptiis,  a,  um  (Pt.  P.  P.  v.  *ap-o),  passend ; 
davon  altfrz.  ate  (eigentlieh:  in  der  passenden 
Stimmung  befindlieh),  muuter,  wohl  aufgelegt,  vgl. 
G.  Paris,  Mem.  de  la  soc.  de  ling.  I  91;  von  ate 
istwiederabgeleiteta-rtfi'r.eigentlich  munter,  lebendig 
machen,  reizen,  vgl.  Scheler  im  Anhang  z.  Dz  780. 

676)  iipud  (urspriingl.  dpUt,  Ablativ  im  lokalen 
Sinne  vom  Stamme  apn,  woven  auch  ubs,  ab,  a  etc., 
vgl.  Vanioek  I  36),  Prap.  c.  Ace  ,  bei,  neben.  Ab- 
gesehen  davon,  dafs  im  Ital.  njjpo  als  Adv.  sich 
erhalten  hat,  ist  apud  in  wirklich  lebendigeni  Ge- 
brauche  nur  im  gallischea  Volkslatein,  bezw.  im 
Provenzalischen  u.  Franzos.geblieb6n,in  alien  ubrigen 
romau.  Idiomen  aber  ist  es  geschwunden  u.  durch 
Neubildungen  (z.  B.  pressum,  ad  latus,  ad  costain, 
ad  canthum  =  ital.prcsso,  allato,  acco.sto,  accanto) 
verdriingt  worden,  in  seiner  urspriinglichen  lokalen 
Bedtg.  hat  es  sogar  aueh  in  Gallien  Neubildungen 
(pressum,  latus,  casus  =  f  rz.  pres,  lez,  cliez)  weichen 
miissen.  Der  Grund  des  Schwundes  von  apud  diirfte 
in  seiner  Lautforra  zu  suchen  sein,  welche  inuerhalb 
des  Lateins  nach  dem  Absterben  des  ablativischen  t 
eine  abuorme  war  (apud  war  das  einzige  Wort  auf 
-ud),  auf  -ut  gingen,  abgesehen  von  der  im  Volks- 
latein friih  durch  quod  verilrangt<>u  Konjuuktion  ut, 
nur  caput  u.  sinciput  aus.  Aus  apud  hiitte  nun 
allerdings  apn  werden  koniien  (vgl.  caput :  capo)  u. 
ist  im  Ital.  auch  wirklich  geworden,  indessen  es 
begi-eift  sich  leicht,  dafs  apo  in  der  KonkuiTenz  mit 
den  nachdrucksvoUeren  u.,  so  zu  sagen.  sinuliehereu 
Bildungen  wie  ad  latus,  (ad)  pressum  u.  dgl.  unter- 
liegen  mufste. 

Im  galUschen  Volkslatein  iibernahm  apud  friih 
die  Funktion  von  cum  u.  (raittelbar)  auch  die  des 
Ablativs  instrumenti,  vgl.  hieriiber  die  griindliche  u. 
interessante  Untersuchung  von  Geyer,  ALL  H  26  £f. 

Die  lautliche  Entwickelung  des  Wortes  war  eine 
doppelte,  namlich:  1.  a})[ud]:ap,  ab,  2.  ap[u]d  : 
(abd  :  avd  :  aud  :)  od,  ot,  o.  Die  Formen  ap,  ab, 
sind  dem  Prov.  (u.  Cat.)  eigen,  od,  ot,  o  dem 
Frauzos.  (doch  in  den  Eidsehwiireu  findet  sich  ab : 
ab  Ludher);  ad  in  EulaUa  22  (ad  une  spede  li 
roveret  tolir  le  chieef)  ist  =  It.  ad.  Die  Form  o 
fiel  lautlich  mit  au  =  a  -\-  Artikel  zusammen,  u. 


59 


677)  ftpOil  +  li.V 


(it)!l)  lU'fttniin 


60 


il»«  mac  lu  ilirnm  nllintililirliiMi  Srliniiinlc  Mgi'- 
traipMi  linlwn. 

Ill  il«r  »|>iiti<n'ii  Kntwirkoliiii);  dos  Vri.  ii>t  »(/,  n 
t«'il»  (lur<li  iir<r  —  «i/hk/  hoc  vi-nlrmi^;!  wiinlon,  toil» 
rxniuitlirli  iiiit  au  /iiiininiii(iii);i>fulli<ii    8.  obon) 

(1771  ApQd  I  hft*'  — fr«.  tititc.  nviirc.  niri-  (libi-r 
ili«  Krlinltmi);  .!<■«  r  vk'I.  W.  Movor,  /.  IX  M4I  hat 
(la*  oinfnolu<  <i;iii>/ -^  fr/.  <»<,  "'.  "  vordrniit;!  ii.  ilii' 
Kuiiktion  <lfr  ili»  lk<);li*itiiiiK  (Int.  ciim)  ii.  ihiH  Work- 
<«ui;  (Int.  Alil.  iiiHtr.)  uii/.i'i);oiiili>ii  rrii|NiK.  IiIht- 
loiiumoii.  \g\.  D/.  518  «ii'w;  (iln<r  nvrcqur  (  aii' 
+  hoe  +  quf  —  *a}iocijur  iiiioli  Aluilo^o  von  usque, 
neque  etc.)  v^'l.  Ahi-oH,  A(i  VII  ri'il  Anin.  2  Nu2; 
».  niicli  iintoii  pro  liw  =  iiltfr/..   /«iriKr.   ;)rHrc. 

ti7S)  iqud.  -nm  /'.  (v.  \'iiA-,  filcii,  v^'l.  VaniiM'k 
I  ti  11.  7(,  Wiiksit:  i  1 11 1,  ncqiin  (lirosc.  iii'f/xn, 
lH<r);»iii.  rii/uii,  eijuii.  pioin.  rri,  vj^l.  Asoili,  A(i  I 
:l(M)  Anin.l:  riiiii.  n/ni,  vj;!.  Cli.  s.  v.:  rtr.  altohnr- 
••iijrii.  (K/Mii,  iiiK/iiii.  (iKi'd,  iiiodoron^il.  num.  V(;l. 
Ascoli.  Ad  I  211.  v;;!,  fi-nuT  oliiMida  817.  3()(), 
37«.  381,  38:i  Aiiin.,  IH.  510  Amn..  VII  51ti',  VIII 
320,sowii'(inrtnpr.  (Jr. ij'JtM):  ili(>diaraktori8tis('listoii 
<li>r  dort  aiifj;ef(ilirt<>ii  ForiiU'ii  siiid :  dkua.  iKja, 
igua.  eij(t,  tint,  dirvi,  «'rn  (niit  ofTiMioin  c);  pro  v. 
aigiiti,  iiign:  altfr?..  iiu/kc,  (ii'iy,  eur,  eafi;  iave, 
eaue:  iifrz.  eau:  in  dor  Iniitliclion  Kntwiokoluiif; 
de«  fr?..  Wortos  ist  dcr  Einsoluili  des  a  in  cacc, 
iave  sohwor  orkliirlicli  (W.  Meyor,  Z  XI  54(1,  sagt: 
,,Au8  aqua  ontstoht  nre.  Die  (iutturalis  soliwindot 
spurlos.  Das  c  ist  knrz  n.  offen.  Zwisclion  c  n.  w 
entwickolt  aicli  oin  vokalisolier  I.aut,  dor  sioli  solilicfs- 
licli  i\i  a  aushililot  \i.  don  Ton  ompfiingt:  eauc, 
iaue,  ganz  so  wie  ans  lieus  :  bcaus  :  hidus  ontstcht.") 
Aber  ewe :  eauc  u.  beus  :  heau.i  sind  doch  ganz  vcr- 
sohiodcne  Fiillo,  oder  violmelir  die  Setziing  heus  : 
beaux  ist  irrig,  weil  bcaus  unniittclbar  aus  beal-s, 
bel-s  ontstand  u.  das  a  aus  dor  BeschafTenJicit  dos 
oacbfolgendcn  /  sich  orklart,  anffiillig  ist  aiioh  dor 
ini  Nfrz.  cingetrctone  Abfall  des  auslautondon  c 
(:=  It  a)  in  eau  aus  eaue.  ziimal  da  damit  kein 
Gesclileclitswechsol  vorbunden  ist,  vielloioht  ist  in 
dom  Vorgange  einc  rein  grapliiselie  Anbildung  an 
die  Worte  auf  -eau  (aus  It.  -ell-),  wie  clidteau,  beau 
etc.,  zu  erblicken.  Span,  agun;  ptg.  agun,  at/oa. 
Vgl.  Dz  565  eau. 

G79  aciuagium,  i  n.  (v.  aqua  u.  ago),  Wasser- 
graben:  frz.  nuniche  (nach  dcr  Acad.  Mask.,  nach 
Littre  Fein.),  die  Spur  eines  Schiffoa  iin  Wasser; 
span.  ptg.  aguage,  starke  Meeresstriimung.  Vgl. 
Dz  651  ouaiche. 

680)  *Sqnana,  -am  f.  (v.  aqua,  wie  Silvanu.t  v. 
»i?pn),  Wasserfee,  Nixe;  rtr.  u.  oberital.  niV/Mnur), 
agana,  vgl.  Joppi,  AG  lY  334  Anm.  u.  die  dort 
angefiilirten  Stellen. 

681)  iiquariola,  -am  f.  (Fcm.  z.  aquariolus, 
Wassortrager) ;  davon  mo  denes,  inghirola,  „bcve- 
rino  delle  sti(!",  vgl.  Flechia,  AG  111  175. 

682)  aquartiim,  i  n.  (v.  aqua),  Wasserbelialtcr ; 
ital.  acquajo,  Gufsstcin,  vgl.  Canello,  AG  III  404: 
frz.  evier,  Gufs-,  Rinnstcin. 

683)  aqnifolium  ».,  Stecbpalme:  span.  *nceho;o, 
daraus,  indem  niit  Weglassung  des  vermeintlichen 
Suffixes  -ojo  ein  Primitiv  gebildet  wurde,  acebo; 
ptg.  das  Demin.  azevinho  Judcndorn.  Vgl.  Dz  413 
acebo;  W.  Meyer,  Z  VIII  239;  Griiber,  ALL  VI  133. 

684)  aqaila,  -am  /'.  (v.  y/  ak,  «lunkel  sein,  vgl. 
Vaniuek  I  13),  Schwarzadler,  Adler;  ital.  aquila: 
rtr:  die  wichtigsten  der  zahlreichen  rtr.  Laut- 
gestaltungen  des  Wortes  hat  Ascoli,  AG  I  210,  in 
folgender  Tabelle  zusammengestellt: 


*(i»(/Mi7(i  *auuila 


'licila     ♦(i(i'/(i     *iiuila     liiiiljn 


rula  tiulja 

c'uln  liija 

Vgl,  aiifKordoni  A<;  I  2!>l  [ofiola),  360  {,rlr):  pmv. 

aigia :  frz.  altl'r/..  nillc  (aillivr  u.  ulirimi  sinil  jodm'li 

I  vorn\utlioli  nicbl  von  niqlc,  sondorn  von  alid.  ailrliir 

I  abzuloiton,   vgl.  Dz  505  alcriou);    nfrz.    aigle  m.; 

auf  Volksotymologio    boruht    wolil    niglefin,    foinor 

'  (iaiinor,  filr  aigreHn.  wann  lotztoros  Wort  aim  (Ii<;it 

/iiiHi.  grofKcr  Iliingor,  Ilungnrloidor,  ontHtiindon  soin 

Rollto,  walirHi'lioinliolior  abor  ist  aiglr/iti  oinfacli  als 

I  KoinpoBituin    ,,foiiior    Adlor"  ,,Rclilauor    Vugol" 

aufzufassoii,  h.  audi  oIjcii  iintor  uvei*. 

<i86)  'iiqiiricju,  -am  /'.,  Agloi  (cino  Ptlanzo): 
ital.  aquilrgin :  (r/..  aiicolic,  violl.  in  volksotymolo- 
gisierciidor  Aniolinung  an  milanciilir,  vgl.  Dz  608 
aticiilic,  Fafs,  KF  III  492;  span,  guilciia  ^=  aqui- 
'.  Ihia,  vgl.   Dz  45G  s.  v. 

I  686)  larab-  (Volksnanio);  davon  niitdoin  Adjuktiv- 
i  suffix  -eaco  ital.  anibesco,  rabcsco,  Scliniirkolzoicii- 
nung  nadi  arabisclior  Art;  frz.  arabenque:  in  don 
iibrigcn  roiiian.  Spradicn  ontsprocliond,  vgl.  Dz  22 
iirabesco] 

i  687)  iiriiiicii, -am /".,  Sjiinno,  Spiniiogcttobo;  ital. 
!  aragna  (ncben  ragnn),  Spinne,  araiica,  Spinncwobe, 
I  ragnn,  Spinnownbe,  vgl.  Canello,  A  Gill  391:  prov. 
araiiha:  frz.  araigw,  dafilr  in  dor  ncuorou  Spradm 
\araignec  =  *iiruneala,  Spinnogowobo;  ini  Altfrz 
j  audi  iraignie,  vgl.  Dz  508  araiguic;  Sdielor  im  Diet. 
Is.  araignee:  span,  araiia:  jitg.  anuilia.  —  Iin 
I  Rtr.  wird  dcr  Naino  des  Tieres  vou  /Hare  abgo- 
leitet.  —  Davon  ausgeheiid,  ilafs  arane.a  ini  Spiitlat. 
,,Soidenwurra"  bedoute,  will  Ronscli ,  Jalirb.  XIV 
173,  ital.  artiia,  cat.  span,  urna,  Biononkorb  (von 
Dz  26  s.  »'.  unerkliirt  gelasson),  niit  aranea  gloidi- 
setzen,  es  babe  eben  ziiniidist  v'm  Boliiiltnis  fiir 
Seidonwiirmer  u.  dann  ein  sololics  filr  Hionon  bo- 
deutct.  Aber  dcni  widerspridit  der  Accent,  u.  iibor- 
'  dies  ist  es  undenkbar,  dafs  dassclbe  Wort  ein  Tier 
I  u.  zugloioh  ein  Bebiiltnis  fiir  dieses  Tier  bezeidine. 
I  arnia  wird  zu  aruese  (s.  haearn)  geliiiron. 

688)  *5rrincata  (Pt.  P.  P.  v.  *araneo,  wovon  iin 
^  Schriftlat.    das    Part.   Pr.    aranenns   erhalten    ist, 

Apul.  met.  4,  22),  Spinnegewebe;  frz.  araignee 
(altfrz.  audi  irnmcde,  iraignie),  Spinnegewebe  u. 
Spinne;  beziiglich  der  iibrigen  rom.  Spr.  s.  urauea. 

689)  ariineiis,  -um  m.  (Mask.  z.  nranen).  Spinne: 
davon  ital.  ragno,  vgl.  Fleehia,  AG  II  329. 

690)  alid.  arapeitiin,  arheiten:  davon  nacb  Caix, 
St  164  ital.  arrabdttnrsi  ,,affatiearsi,  darsi  pona", 
dazu  Sbst.  rabattino  .,uoiiio  ingegnioso,  industrioso", 
sicil.  arbitriari  „lavorare".     Vgl.  Nr.  746. 

691)  ahd.  arag,  geizig,  niclitswiirdig,  trage;  da- 
von nach  Dz  424  aragan  ital.  coraask.  argan, 
bergain.  argjien,  Feigling;  span.  (h)aragan,  miifsig, 
Faulenzer. 

692)  tirator,  -orem  m.  (v.  aro),  Pfliigcr,  ist  in 
den  entspr.  Pormen  als  halbgel.  W.  in  die  meisten 
rom.  Spr.  iibergegangeii. 

693)  aratrum,  i  n.  (v.  aro),  Pflug;  ital.  ardtro, 
ardto :  rum.  aratru;  prov.  araire;  altfrz.  ar- 
(r)ere  {.,  vgl.  Tobler,  Z  IX  149 :  fiber  den  Geniis- 
wechsel  vgl.  W.  Meyer,  Ntr.  135:  (im  Nfrz.  ist 
dafiir  charrue  eingetreten) :  cat.  aradra,  arada: 
span,  arado,  arairo;  ptg.  arado,  daneben  charrua. 


61 


694)  Arba 


713)  ar'di  schauki 


1^2 


Vgl.  Dz  23  arntro.  —  Das  Rtr.  braucht  ilas  dcutsche 
„Pflug",  s.  Gartner,  §  17. 

694)  lArba,  Name  einer  vcnezianischen  InscI; 
darnach  wird  ein  dort  verfertigtes  Segeltuch  ital. 
nr&ascto  geiiannt,  frz.  heil'st  dasselbe  hcrharjc  in 
volksetvmologisierender  Anbildung  an  herbe,  vgl. 
Fafs,  RF  UI  499,  letztc  Zeile  v.  u.) 

695)  arbitrium,  i  ».  (v.  arbiter),  Sohiedsspriich, 
Gutachtcn;  prov.  albire-s,  Meinung,  Urteil;  alt- 
frz.  aviere,  vgl.  Urober,  Jen.  Lit.-Ztg.  1877,  p.  752, 
W.  Mever,  Ntr.  153:  span,  albedrio,  Willens- 
freiheit,  Wille.  Laune.  Vgl.  Dz  416  (i/6erfrio  .•  C.  Mi- 
chaelis,  St.  251  Z.  4  v.  u.  ini  Textc. 

696)  arbor,  -orem  /'.  (v.  \/  ardh,  arf,  arb,  or- 
heben,  Rirdern,  pflegcn,  vgl.  Vanicek  I  61),  Bauni; 
ital.  arbore,  albore,  arbero,  albero  m.  (ist  vielleicht 
mit  albero,  Schwarzpappel,  identisch);  rum.  arbiir 
til.,  s.  Ch.  s.  r  ,■  rtr.  arbre  tii.  (?);  prov.  arbre-sm.; 
frz.  arbre  m.:  span,  arbol  m.:  ptg.  arrore,  arcor, 
arvol  f.  (nit  auch  ni.). 

697)  *arb6ricellus ,  -um  »i.  (Dem.  zu  arbor), 
Baumchen:  ital.  arbnricello,  arbvcello,  albucello, 
daneben  Formen  mit  .«•:  arbuscelto,  albuscello,  die 
»u('arbiiscellus  (s.  d.)  zuriickgehen ;  a  1 1 frz. arbroixel, 
das  von  arbioisse!  zu  trennen  ist.  Vgl.  Caix,  St.  2; 
Grober.  ALL  I  242. 

698)  'arboriscellus,  -um  tti.  (Dem.  zu  arbor), 
Baumchen;  altfrz.  arbroissel  (daneben  arbroisel, 
s.  ob.);  nfrz.  arbrisseau  (von  Caix,  St.  2,  unrichtig 
auf  arboricellus  zuriickgefiihrt,  vgl.  G.  Paris,  R  VIU 
618  u.  Homing,  p.  4).     Vgl.  Grober,  ALL  I  242. 

699)  *arboro,  -are  (v.  arbor),  (einen  Baum, 
Mastbaum)  aufrichten;  ital.  alberare;  frz.  arborer ; 
span,  arbolar.     Vgl.  Dz  10  alberare. 

700)  *arbuscellus,  -um  m.  (Dem.  zu  arbor  mit 
Anlehnung  an  ar6M.«t«m), Baumchen;  it  a  1.  arbuscello, 
arboscello,  alboicello,  vgl  Caix,  St.  2;  nach  Caix, 
St.  227,  ist  daraus  auch  entstanden  bruscello,  Mai- 
baum,  lustiger  Aufzug,  endUeh:  „rappresentazione 
0  farsa  popolare";  neuprov.  drbouchel.  Vgl. 
Grober,  ALL  I  242. 

701)  arbutens,  a,  um  (v.  arbutus,  -um),  zum 
Erdbeer-,  Meerkirschenbaum  gehorig;  davon  in  sub- 
stantivischer  Bedtg.  frz.  arbous-ier  (arbouse,  die 
Meerkirsche,  ist  Lehnwort,  vgl.  G.  Paris,  R  X  42); 
cat.  arboss-er  (die  Frucht  arbos\;  span,  kastil. 
aborzo,  alborzo;  aragones.  alhorocera,  albrocera. 
Vgl.  C.  Michaelis,  St.  251  Anm.;   Dz  416  albklro. 

702)  arbiitus,  -um  m.  u.  arbutnm,  *tobutrum, 
*arbutrum,  i  n.  (von  derselben  Wurzel  wie  urbor 
abgeleitet,  s.  oben),  Meerkirschen-  oder  Erdbeerbaum 
(Arbutum  Unedo  L.);  ital.  dlbatro;  span,  kastil. 
alborto,  astur.  albedro,  gall,  ervedo,  hervedo:  alt- 
ptg.  ervedo,  ervodo.  In  der  neuspan.  u.  neuptg. 
Schriftsprache  ist  das  Wort  dureh  span,  madrono, 
inadroi)era,i)tg.  medronheiro  (vermutlich  wmaturus 
abzuleiteni  verdrangt  worden.  Vgl.  C.  Michaelis, 
Misc.  136.  St.  251  Anm.,  Dz  416  albedro. 

703)  area,  -am  /".  (v.  \/ark,  festmachen,  wahren, 
wovon  auch  areco),  Behiilter,  Kiste;  ital.  area,- 
rum.  area,  s.  Ch.  .s.  i-.;  prov.  archa,  arqua;  frz. 
arche:  span.  ptg.  area. 

704j  *arcaee(ns),  a  (,  am)  (v.  arca\,  kasten- 
artig;  davon  ital.  arcaecia,  alter  Kasten,  Kastell 
im  Hinterteil  des  Schiffes:  frz.  arca-v^e;  span. 
arcaza.  Vgl.  Dz  509  arcasse,  wo  der  Zusammen- 
hang  des  Wortes  mit  arx  sehr  richtig  als  unan- 
nehmbar  bezeichnet  wird. 

705)  area  +  ahd.  scranna.  Bank;  aus  dieser 
Vfrbindung  entstand  nach  Caix,   St    22,  altital. 


ciicranna,  Kasten,  der  zugleich  zum  Sitzen  dient. 
Dz  399  scranna  orkliirte  den  ersten  Bestandtcil  des 
Wortes  fiir  dimkel. 

706)  |*areameii,  mis  n.  (v.  area),  Kasten;  ital. 
arcame,  Gcrippe;  davon  nach  Dz  88  carcasso  durch 
Anlehnung  an  dieses  letztere  Wort  ital.  c-areame, 
Gerippc,  Aas,  eher  diirfte  jedoch  Anlehnung  an 
came  anzunehmen  sein.J 

7071  arehitricliniis,  -um  m.  (v.  gr.  a;j/-  u.  xqIx'/.i- 
vov),  Tafelwart;  davon  ital.  (Dialekt  von  Lucca) 
areidecUnn,  ,,clii  soprintende  alle  spese  della  mensa", 
vgl.  Caix,  St    159. 

708)  *arcio,  -onem  mi.  (v.  arcus),  Sattelbogen ; 
ital. arcione ;  p ro v. arso-s;  frz. ar^on;  span. arzon, 
vgl.  Horning  p.  91;  ptg.  arrdo.  Vgl.  Dz  23  ar- 
cione ;  Grober,  ALL  1  242. 

709)  arcus,  -um  »»..  Bogen;  ital.  area;  rum. 
arc,  PI.  arcuri  /".,  s.  Ch.  s.  v.;  prov.  arcs;  frz. 
arc;  span.  ptg.  arco. 

710)  ardalTo  u.  ardelio,  -onem  m.  (unbekanntcr 
Herkunft,  Georges'  Ableitung  v.  ardeo  ist  unan- 
nehmbarl,  geschaftiger  Jliifsigganger :  davon  nach 
Dz  25  arlotto  it a\.  arlotto,  Fresser,  Miifsigganger : 
prov.  arlot:  frz.  (altfrz.j  arlot,  harlot:  span. 
arlote.  (Im  Ptg.  fehlt  das  Sbst.,  dagegen  ist  das 
Vb.  alrotar,  eigentl.  bettelnd  u.  schreiend  umher- 
ziehen,  spassen,  hohnen,  verhohnen,  vorhanden.)  — 
Engl,  harlot.  Suchier,  Z  I  432,  halt  fiir  moglich, 
dafs  die  betr.  Worte  aus  dem  deutschen  „Herold" 
entstanden  seien,  was  G.  Paris,  R  VI  629,  mit 
Recht  als  „bien  peu  probable"  bczeichnete.  S.  unten 
harloliis. 

711)  ardeo,  arsi  (daneben  ardui),  arsiim,  ar- 
dere,  brennen;  ital.  ar<fo,  arsi,  arso,  ardere;  rum. 
ard,  arsei,  ars,  arde:  rtr.  arder,  Pt.  Prat,  ars, 
vgl.  Gartner,  §  148;  prov.  ardre,  Perf.  u.  Pt.  Priit. 
ars ;  altfrz.  ardoir  u.  ardre,  Perf.  ars  (vgl.  Cledat, 
Gramm.  147),  Part.  Priit.  ars;  das  Vb.  wurde  durch 
brider  verdrangt,  erhalten  ist  nur  das  Part.  Pras. 
als  Vbadj.  ardent;  span.  ptg.  arder  (im  Span, 
anoh  transitiv  gebraucht). 

712)  [*ardesla  od. 'ardisia,  -am  {\.  ardeo),  ist 
das  vennutliche  (?)  Grundwort  zu  dem  riitselhaften 
frz.  ardoise  (ital.  ardesia),  Schiefer,  dessen  Her- 
kunft schon  Dz  509  ^.  i'.  als  dnnkel  bezeichnete; 
dafs  der  Name  des  Sehiefers  vom  St.  ard-e  abge- 
leitet worden  sei,  kijnnte  man  sich  aus  dem  schwarzen 
u.  gleichsam  verkohlten  Aussehen  dieses  Gesteins 
leicht  crkliiren  (nur  komisch  freilich  ist  Philander's 
Deutung:  ,,ardesiam  vocamus  credo  ab  ardendo, 
quod  e  tectis  ad  solis  radios  veluti  flammas  jacu- 
latur",  s.  Scheler  s.  v.),  die  Bildung  des  Wortes 
aber  bliebe  freilich  im  hochsten  Grade  auifaUig.  — 
Von  den  sonst  vorgcbrachten  Ableitungen  sind  die 
verstandigsten :  1.  ardoise  =  (pierre)  ardennoise, 
V.  Ardennes,  well  die  Ardennen  schiefeneich  sind  ; 
2.  ardoise  v.  kymr.  arddu  ,,sehr  schwarz",  vgl. 
Littre  s.  drdoi.^e  u.  Th.  89.  —  In  den  pvrenaischen 
Sprachen  wird  der  Schiefer  pizarra  iptg.  pirarra} 
genannt,  ein  ebenfalls  dunkles  Wort,  denn  wenn 
Dz  477  s.  V.  es  von  pieza,  Stiick,  herleitet,  so  dafs 
der  Schiefer  als  ..Stiick-  oder  Bruchstein"  bezeichnet 
wiirde,  so  unterliegt  das  mehrfachen  Bedenken.] 

713)  [arab.  ar'di  schauki,  Erddorn  (vgl.  Freytag 
I  27*),  ist  nicht  das  Grundwort  zu  ital.  nrticiocco, 
frz.  artichaut,  Artischocke,  sondern  vielmehr  eine 
Umgestaltung  des  ital.  Wortes  (daneben  ital.  [aV]- 
carciofo,  nenpT 0  y.  archichaut,  arquichaut,  richi- 
chaut,  vgl.  Behrens,  Metath.  p.  81 :  sp  an.  alcarchofa, 
alcachofa;  ptg.  alcachofra),  welches  selbst  wieder 


68 


7M)  anliU 


721 1  nr^iininn 


(;4 


«uf  «r«b.  iil-rhtimehof  iiirUi'k^Oit.  Div  (;i<iii<iil(>Kii< 
ilor  lH>tr.  Worti'  liirnl  nii'li  fnlj.'cmlorniiii-..  i.  .l.nili.l, 
liiarhon: 

«r«b.  iil-clmr.ichuf 

1,^ 

•  |i.  tUcttrthiifa,  iilrarhofa     \it\f.  nlearhn/'ra 


i  tul.  •(i/riirrin/'inm'lx'ii  rnmo/in    clnnrlii'ii  urtiriorci 


II  ra  li.  iir-ili  srhitidi 
\i:\.  I>/  27  iiifii-iocci».  ».  aiicli  iiiitiMi  iirt.vtlcil.i 

7U1  llmsk.  ardita  (v.  (ir</i<i,  Scliaft,  ist  niiicliclioi- 
wpiih<  (Inii  ttninilwnrt  /ii  ilnii  :i  1 1  K|>:in.  .Mfiiu.iiaiiicii 
iirr/i(c.  liiiiMrhtiii'li  ilos  Iti'tirtfTc^  wiinli'  iiiriiniii  v. 
prriis  I'iiic  Aiiiil<ij;i«'  iliirliictoii,  v;;!.  D/.  ■I2-1  <ii(lit)-.\ 

71  A)  'ArdlvilKMi.  oil.-um,  i  n.  (v.(ir(/co|,lirt<nniMiili< 
Subttniu,  rum.  nrtlriu ,  VI.  ardriuri  /'.,  rutor 
IfofT.-r,  v^l.  <'li.  <ir</. 

716^  Ar^al,  •ani  f.,  Tmor  I'latz,  (iriiiulHiu-lio, 
Toniio;  ital.  iirii  ii.  ojii.  Tonno,  vpl.  Cani'lln,  AG 
III  308:  nun.  <iri>;  rtr.  rr.  Foltl,  vnjl.  (iartncr, 
Gr.  !!  27;  pruv.  eirn.  V(^'I.  «luli  ilio  Hi'mcrkiinfxoii 
iib«T  "las  Vn.\  frx.  nirr.  Ti'iiiii",  Bauplatz,  (inind- 
flachi'.  Hof  iiiii  ilio  Soiiiu'  u.  dfjl.,  <laiii4icn  lias  gv\. 
W,  are,  ciii  Flai'lionniarK  (<ias  Wort  ist  Mask,  wolil 
niir,  tlnmit  o.t  iiii  Cicscliloclit  niit  mlire.  litre  otr. 
ubcn'iii.<itininio).  Iiii  Altfrz.  (».  Pro  v.)  ist  nebpii 
ilom  Fein,  (iirf  oiii  (;li'iclilautonilcs  Mask,  iiiit  woiU'iii 
Bcdciitimgsiimfanjre  vnrliandon ;  <las  Wort  bocleutct 
niinilirh:  1.  Familie,  (ioschlcclit  (ilaher  altfrz.  de 
mal  (liir,  put  aire,  hmi  aire  --  von  schleclitor. 
j,'cnu'iiicr,  gutor  Abstamiminj^;  iifrz.  iioch  dHionnaire 
iiiit  in  detcriorom  partem  voriindcrter  Bodtg. :  [edel, 
Kiitgcartot]  putmiitiR);  2.  Art,  sicli  zu  benohmen, 
Bctratjcn ;  3.  Nest  cinos  Raubvojjcis  (so  nnr  im  Frz., 
alxT  aiich  nfr/,.  norh  als  aire  crlialten).  Die  Hcr- 
kunft  ilii-ses  «ire  ist  viol  eriirtert  worden,  v>j;l.  Dz  0 
nerf.  Scheler  im  Diet.  s.  v.  Es  von  area  abziileiten, 
ware  das  Xaclistliegonde,  u.  die  Bedtg.  wiirde  cs 
allenfalls  gestattcn,  aber  die  Genusverschiedenheit 
spricbt  dagcgen,  dcnn  es  ist  unerfindlicb,  warum 
area  =  aire  in  dor  Bedtg.  ,,Gesehlecht"  etc.  zum 
Mask.  hSlte  worden  sollen,  ziimal  da  es  in  dcr 
Bedtg.  ,,Tennc.  Platz"  Fern,  verblieb  u.  dieses  Fern, 
spater  aiii-h  das  Mask,  zu  sich  hiniiberzog  {dv- 
bonnnire).  Uiez  bat  atrium  u.  af/er,  bczw.  aijrum 
als  Grimdworto  vorgeschlagen.  naehdem  er  in  der 
ersten  Auflage  eine  .siOir  verwiekelte  Ableitung  aus 
dcm  (Jcrniani-soben  empfoblen  halte.  atrium  ist 
abzulehnen,  weil  aus  tr  ein  rr  zu  crwarten  ware 
(ygl.  iter  :  erre  u.  oirrc,  vilrum  :  vcrre  u.  dgl.;  fur 
einfaches  r  konntc  man  sich  allerdings  a\i{ pntrem: 
phre  n.  dgl.  benifen),  Ijesonders  abcr  weil  atrium 
schwerlicb  ein  Wort  der  lat.  Volkssprachc  spaterer 
Zeit  war,  wic  man  dies  aus  seinom  fast  vblligen 
Fcblen  im  Roman,  schliefsen  mufs.  Dagegen  ist 
die  Ablcitung  von  uaruw  lautlich  wic  begrifflich 
sehr  annehmbar:  glaublicb  abcr  ist  es,  dafs  aire  = 
agrum  in  seiner  Bcdeutungsentwickelung  einerseits 
durch  aire  =  area  gestiitzt,  andrcrseits  durch  air 
=  air  beeinflufst  wurdc:  wenn  aire  in  der  Bedtg. 
„Ne8t"  nur  auf  das  Nest  (grofser)  Raubvogel  bo- 
schriinkt  blieb,  .so  erklart  sich  dies  wohl  daraus, 
dafs  eben  nur  ein  solches  Nest  einen  verhaltnis- 
miifsig  weiten  Platz  einnimmt.  1st  aire  ^  agrum, 
so  begreift  man  auch,  warum  dieses  lat.  Wort  in 
seiner  eigentlichen  Bedtg.  „Acker"  vijllig  von  cavipus  j 
verdriingt  ward.  —  Cat.  era,  Tenne;  span.  era,\ 
Tenne;    dazu  das   Mask,  ero   (gleichsam  *areum),  ' 


Acki<rlniid,  wovon  wicdur  die  gleichboiloulonden  Slisl. 
erid.  rrial,  ernto,  vgl,  I'.  Michaoliti,  Misc.  137  (l)z 
147  rrial  fafstu  dioso  Wort^t  nur  als  Adj.  auf  u. 
loitott-  sio  Von  rra  —area  ab);  pig.  cini,  Tonno, 
11.  Irira  (nuH  I'rira),  vgl.  Haist,  /  V'll  12(1,  u.  C. 
MiuhacliR,  MiHo.  135,  wo  audi  ahrn,  ein  Slroifoii 
trorkciicii  l.aniles,  f(ir  nuH  *lerii  ■-»  leira  ontHtaiidoii 
crkliirt  wiril,  jododi  niit  (UTonlassung  dor  Miiglich- 
lichkcit,  dafs  a/cm  --  *aiilrrii  (—  idg.  (//cii-a,  astiir. 
aleira,  llrra,  trockonOK  Stiick  Land,  siraiid)  •  It. 
i/larea  scin  kiinno.  Woiiii  ('.  Micliaolis  a.  a.  O. 
Kchlicfslicb  IViigt:  ,,riid  das  aKptg.  Irr  -=  MocroH- 
straiid  gclidrt  os  zu  area,  era,  ero-'  glarni  glera 
lirai'  odor  ist  es  oiii  ganz  anduruH  alleinhoiniiBrhos 
Worty",  811  sclu'int  die  lotzt<.'ro  .\niialinui  die  boi 
weitcm  grilfscroWabrsrhcinliclikoit  fdr  sich  zu  habcn. 

717)  urciin, -»lll /'.,  Sand,  Sandplatz,  Kainiifplatz 
im  Aniphilheatcr;  ital.  arriia,  mm,  vgl.  M"rhia, 
AG  11  371,  u.  Canollo,  A(i  111  31(i;  rum.  ariiia, 
nur  gel.  W.,  das  volkstiiinliche  W.  ist  das  sliiv. 
iianip,  vgl.  Cli.  arind:  prov.  aivmi ;  frz.  arrne, 
nur  gol.  \V.,  das  volkstiiiulii-lio  Wort  ist  nahlc  — 
Mihiiliitii :  span,  arena;  i' I  g.  area.  S.  iintcn 
sabuljiiii. 

7181  lirciiosiis,  a,  iiiii  (v.  arena),  sandig;  ital 
arrnoxo;  rum.  ariiiDs.  s.  Ch.  arinos;  prov.  cat. 
aremi.s;  span.   ptg.  iirennnn. 

719  arfi'ila,  am  /".  (v.  area),  kleiiier,  froier  Platz  ; 
ital.  araiht  u.  njiKila,  vgl.  Cancllo,  AG  III  303. 

7201  arcpcaiils,  -em  m.  (als  gallisclios  Wort 
bezeichnet  von  Columella  5,  1,  (i:  von  Isidor  15, 
15,  4,  als  Wort  der  Baotici  angefiihrt),  ein  halbor 
Morgen  (ein  lialbes  jugeriini)  Ackcrland;  prov. 
arpeii-s;  frz.  arpent,  davon  das  Vb.  arpenler 
inesson:  altspan.  arajtende.  Vgl.  Dz  510  arpent; 
Th.  p.  32. 

721)  *ai'gauum,  i  «.,  ein  Wcrkzuug  zum  Hoben, 
Krabn,  ist  das  vorauszusctzendo  Grundwort  zu  ita  1. 
argano  (sard,  lirganu);  frz.  argue,  Drahtwindo; 
cat.  arga;  span,  argano;  ptg.  argao.  Dazu  die 
Deminutiva  ital.  arganello  kleiner  metallener  Ring, 
span,  ar/jnnel,  frz.  «rqaHcna  Ankorring.  Ober  die 
Herkunlt  des  Wortes  argniium  sind  folgcnde  Ver- 
nnitungcn  aufgestellt  worden:  l.nrganuni  cnt-standon 
aus  gr.  iijyatri^  =  It.  ergiitii  durch  Buflixvortau- 
schung.  2.  arganmn  enlstanden  aus  dom  zu  vor- 
mutendon  gallischen  garanoa  =^  gr.  yi-^tavoq  fwie 
auch  das  deutsche  „Kralin"  =  ..Krauich"  ist)  durch 
Umstclliing  des  Anlautes  gnr  :  arg,  vermoge  dereii 
das  Wort  an  organum  angeglichon  ward,  vgl.  Bugge, 
R  11  328.  3.  arganum  ist  Scheideform  zu  nrganum. 
Von  dicsen  Annahraen  setzen  die  beiden  ersten  eine 
schwer  erklarliche  Ijautentwickelmig  des  Wortes 
voraus,  wahrend  gegcn  die  dritte  sich  kaiim  ein 
ernstliches  Bedenkcn  vorhringen  lasscn  durfte;  dafs 
ein  Hebewerkzeug  schlechtweg  als  orgamim  be- 
zeichnet wurdo,  ist  bei  der  vielseitigcn  Verwcndung, 
welche  dies  Wort  im  Lat.  fand,  sehr  glaublich,  u. 
man  begreift  auch  leicht,  dafs,  als  nrganum  spiitcr 
zur  technischen  Bezoichnung  des  kinhlichen  Musik- 
instruinentes  (der  Orgel)  gebraucht  wurde,  die  Bil- 
dung  ciner  Scheidefurm  zum  Ausdruck  des  profanen 
Begriffes  erfolgto;  diinkel  i.st  nur,  auf  welchcr  volks- 
etymologischen  Anbildung  die  Vertauscbung  des  o 
mit  a  beruht,  da  abcr  frz.  argue  die  Drahtwinde 
der  ((jold-  u.)  Silberarbeiter  bezeichnet,  so  liifst  sich 
vermuten,  dafs  der  Lautwechsel  in  Anlehnung  an 
argenlum  begriindet  ist  u.  also  von  der  technischen 
Sprache  der  Metallindustrie  ausging.  —  Vgl.  Dz  24 
ariyono  ;Gr6ber,  jVLL  I  242. 


65 


722)  arggntttts 


744)  arra 


66 


722)  argenteiis,  a,  nm  (arqentum),  silbern; 
alt  span,  arienzo:  altptg.  arenzo.  Name  einor 
alten  Miinze,  v«;l.  Cornii,  R  XIU  297. 

723)  argfentum,  i  ii.  (v.  \/arfi,  gliinzcn,  hell  sein. 
vgl.  Vanicek  I  58i.  Silber:  ital.  argento;  rum.  ar- 
gint,  3.  Ch.  .«.  v  :  rtr.  anjienl :  prov.  argen-s;  frz. 
argent:  in  den  pyrcnaischen  Sprachen  ist  das  friihcr 
ublich  gewesene  argento  durch  plata  iptg.  pratn), 
„Platte",  nahezii  viiUi'^  verdrangt  worden.  —  Im 
Altfrz.  wurde  argent  volksetvmologisch  als  art 
gens  gedeutet,  vgl.  Fafs,  RF  HI  505  f. 

724)  altlat.  Sr?er,  spater  agger,  -erem  m.  (v. 
ar=  arf  +  gero,  eigentl.  das  herangcfuhrtc  Material), 
Oamm;  ital.  «rryioe,  Damm;  span,  drceii,  Briist- 
wehr  (ptg.  dafiir  parapeita' .  Das  Frz.  hat  zur 
Bezeicbnung  des  Dammes  das  deutsche  „Deich"  = 
digue  aufgenommen.  Vgl.  Dz  24  drgine:  Grober, 
ALL  I  242. 

7251  argHIa,  -am  f.  (gr.  agytlloq  v.  \/  arg, 
glanzen),  Topferthon;  ital.  argilla,  argiglia;  frz. 
argile  (gel.  AV.);  span.  arciHa;  ptg.  argMa.  Vgl. 
Dz  424  arcilla. 

726)  *argruto,  -are  (v.  argutus,  dieses  von  \/arg, 
hell  sein),  schriftlat.  argutor,  -art,  sieh  deutlich 
vernehmen  lassen,  schwatzen:  ist  viell.  das  Grand- 
wort  zu  wall  on.  argoter,  schwatzen,  mit  Worten 
streiten  (Ft.  Prat,  argote  verschraitzt),  u.  moglicher- 
weise  ist  das  riitselhafte  frz.  argot,  Gannerspraohe, 
das  dazu  gehorige  Vbsbst.  Vgl.  Dz  509  argot: 
Scheler  im  Diet.  s.  argot. 

727)  aridiis,  a,  um  |v.  \/  or,  trocken  sein),  dnrr; 
ital.  drido  u.  dlido,  letzteres  auch  in  ubertragener 
Bedtg.  „sich  anf  dem  Trockcnen  befindend,  d.  h.  ohne 
Geld",  vgl.  Canello,  AG  III  360. 

728)  [aries,  -etem  m.  dunkler  Herkunft,  vgl. 
Vanicek  I  58),  Widder:  das  Wort  ist  als  Tierbezeich- 
nung  im  Rom.  durch  "^muliton-  aus  *mutilon-  v. 
mtitilus  verdrangt  worden] 

729)  arista,  -am  f.  (f.  acrista  v.  \/  ak,  scharf, 
spitz  sein,  vgl.  Vanicek  I  7),  Granne  an  der  Ahre, 
Ahre,  Burste,  Grate;  ital.  arista,  Schweinsriicken 
(wegen  der  Borsten  so  genannt),  resta,  Granne,  vgl. 
Flechia,  AG  II  378,  u.  Canello,  AG  IE  391;  frz. 
arete,  Granne.  Grate;  span,  aresta,  Grate,  auch: 
grobe  Saokleinewand  (welche  wobl  wegen  ihrer 
kratzigen  Beschaffenheit  zu  diesem  Namen  koramt); 
ptg.  aresta,  Granne.  Grate.     Vgl.  Dz  25  arista. 

730)  [*aristariiim,  i  n.  (v.  arista);  frz.  aretier 
(auch  Fem.  (ireliere\,  Gratsparren  eiiies  Dacbes,  vgl. 
Scheler  im  Diet.  .«.  arete :  heritier  ist  vermutlieh  nur 
eine  volksetymologisierende  Nebenform  des  Wortes, 
vgl.  Fafs.  RF  III  503  nnten. 

731)  *aristiila,  -am  f.  (Dem  v.  arista);  davon 
friaul.  risele,  vgl.  Ascoli,  AG  I  514  Z.  5  v.  u.  i.  T. 

732)  arma,  -onun  n.  (v.  \/  ar,  an-,  einfugen, 
vgl.  Vanicek  I  48),  Gerat,  Waffen:  ital.  arma  u. 
arme  Sg.  f,  PI.  arme  u.  armi,  Gewehr,  Waffen, 
Geschiitz,  arme,  auch  ,,Wappen":  die  prapositionale 
Verbindung  aWarme!  zu  den  Waffen!  ist  zum  Sbst. 
aUarme  (dazu  wieder  das  Vb  allnrmare)  geworden 
u.  als  Fremdwort  in  alle  neueren  Sprachen  iiber- 
gegangen:  prov.  a?armn,  iiz.  alarme,  span.  ptg. 
alarma,  Tnm.Jarmd,  dtsch.  Allarm,  Larm,  engl. 
allarum,  poln.  Itirma,  larmo,  larum  etc.  etc.  — 
Rum.  arma  Sg.  f.:  rtr.  arma  Sg.  f.  i kollektivisch; ; 
prov.  armas  PI.  f..  Waffen  u.  Wappen;  frz.  arme 
Sg.  f.  Waffe.  PI.  armes,  Waffen  u.  Wappen:  span, 
ptg.  arma  Sg.  f.,  Waife,  PI.  arnias,  Waffen,  Wappen, 
Kriegshandwerk.   —  Vgl.  Meyer,  Ntr.  162. 

733)  armariiim,  i  n.  (v.  arma),  Schrank;  ital. 
Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


armadio  n.  armario,  vgl.  Canello,  AG  III  404; 
rum.  armar.  almar,  s.Ch.  arma;  prov.  a r;Hnri-«; 
altfrz.  almaire,  aumaire  m.;  nfrz.  armoire  f.; 
span.  ptg.  armario  —  engl.  nmhry,  dtsch. 
Aimer.  Vgl.  Dz  510  armoire,  Scheler  im  Diet.  .5.  v. 
armata  s.  anno. 

734)  armenlacum  (scil.  pomtim) ,  armenischor 
Apfel.  Aprikose;  davon  ital.  in  gleicher  Bedtg. 
meliaca,   miiliaca,    umiliaea,   vgl.  Dz  384   meliaca. 

735)  [armenins  (scil.  mHi),  soil  nach  Ducange 
(vgl.  auch  Dz  25  armellino)  das  Grundwort  zu  ital. 
armeUino.  frz.  hermine  etc.  sein,  die  betr.  Worte 
sind  jedoch  dcntschen  Ursprungs,  vgl.  EUuge,  Her- 
melin.     S.  unten  ahd.  harmo.] 

736)  armentaritis,  -nm  m.  (v.  armentum),  Rinder- 
hirt :  ital.  armentario  u.  armentiere,  vgl.  Canello, 
AG  III  304. 

737)  armentiim,  i  m.  (von  gleichem  Stamme  wie 
arma,  eigentlicb  Gerat,  Zeug  u.  dgl.),  Grofsvieh- 
herde;  ital.  armento;  rum.  nur  PI.  armenturi  f., 
s.  Ch.  s.  v.;  rtr.  (lad.  friaul.)  armenta,  armente, 
ormento;  im  iibrigen  scheint  das  Wort  auf  roma- 
nischem  Gebiete  verschoUen  zu  sein .  Ableitungen 
von  hestia  (wie  frz.  betail)  u.  der  PI.  animalia 
(frz.  aiimaille)  sind  an  seine  Stelle  getreten. 

738)  armo,  -iire  (v.  arma),  bewaffnen,  ist  in  den 
entspr.  Formen  in  alle  roman.  Spr.  ubergegangen; 
das  partizipiale  armata  ist  in  der  Bedtg.  „Heer" 
(ital.  armata,  span,  armada,  frz.  armee)  zum 
Sbst.  geworden  u.  hat  meistenteils  exercitus  (s.  d.) 
verilrangt,  welches  aufserdem  auch  in  hostis  (s.  d.) 
einen  machtigen  Mitbewerber  besafs  ;  eine  deminutive 
Abltg.  vom  Part.  P.  P.  ist  das  span,  armadillo, 
ptg.  armadilho,  Giirteltier. 

739)  armoraeea,  -am  f.  u.  armoraeiiim,  i  n. 
(gr.  dfjiioQaxia),  Meerrettig  (Cochlearia  armoracia 
L.);  ital. VamotacciO,  Meerrettig;  span.  remoZac/ia, 
rote  Riibe  (fur  Meerrettig  fehlt  dem  Span,  wie  dem 
Ptg.  ein  eigentliches  Wort,  denn  span,  rabano  u. 
ptg.  rahiio  haben  eine  allgemeinere  Bedtg.;  auch 
imFrz.  entbehrt  die  Pflanze  einer  ganz  bestimmten 
Benennung,  denn  raifort  =  radix  fortis  wird  eben- 
falls  in  wciterem  Sinne  gebraucht,  radis  de  cheval 
wird  selten  gesagt  u.  ist  iibrigens  offenbar  ein 
Germanismus.)  Vgl.  Dz  392  ramolaccio  u.  483 
remotacha. 

740)  armiis,  -um  wi.  (v.  y/  ar  fiigen),  Oberarm, 
Schnlterblatt;  sard,  armu;  mm.  arm,  PI.  armiiri 
f.;  altfrz.  ars,  vgl.  Dz  510  s.  v.  (nfrz.  sagt  man 
OS  plat  de  Vejiaule,  v.  Pferden  paleron). 

741)  aro,  -are  (v.  \/  ar,  pflugen,  rudem,  vgl. 
Vanicek  50),  pflugen;  ital.  arare;  rum.  ar,  ai, 
at,  a,  s.  Ch.  s.  v.:  prov.  span.  ptg.  arar;  dazu 
das  Sbst.  span,  aramio,  galic.  aramia,  acker- 
fahiges  Land,  vgl.  Tailhan,  R  IX  429;  altfrz.  arer 
(nfrz.  ist  dafiir  labourer  eingetreten). 

742 1  aromaticus,  a,  um  (gr.  uQwutnixoi),  ge- 
wiirzig,  ist  als  volkstnmliches  Wort  erhalten  nur 
im  Ital.  {a)romatico,  mit  zahlreichen  dialektischen 
Gestaltnngen :  piem.  armatic,  rtimatic,  erem. 
rumatec,  parm.  armateg,  lumateg,  piac.  armattag, 
mo  denes,  lumadegh,  bo  I.  rumadg,  die  betr.  Worte 
haben  die  urspriingliche  Bedtg.  in  das  GegenteU, 
..libel  riechend",  verschoben  (Zwischenstufe  mufs 
gewesen  sein  ,, stark  riechend"'),  vgl.  Flechia,  AG 
il  361. 

743)  ar5n  u.  arum,  i  n.  (gr.  aQOv),  Zehrwnrz 
(Arum  L.);  ital.  aro;  mm.  aron,  s.  Ch.  s.  i\; 
frz.  arum;  span,  aron,  yaro:  ptg.  aro,  jarro. 

744)  arra,  auch  arrha  geschrieben,   -am  (ver- 


67 


7-lft^  «r-rnl>a'il 


'M\)  nr(r)o(»iiim 


CS 


inutlirh  Komiti'r-licii  rnpnin^),  Kniif-,  llniiilp'lil; 
ital.  iirni;  fr«.  iirr/ii-.i  Tl. ;  «pHii.  ptt».  «irrii.i  I'l.  i 

7461  «rnl>,  nr-nibii'il,  Vorstailt  {\g\.  Frt'vlnif  II 
111'');  ilnvoii  tint  ).'|i'irlii'rtl<«lt(;.  «pnn.  pt^.  arniltal, 
iirnthnltU.   vj;!.   1>/   4'.'.'i  ,<    r. 

74(5)  |*&r>ribAlta,  -ftn«  (v.  ^r  (in/inn<ta>),  IlimuMi; 
I>t  (iCJ  nifiu.Jii  in!  p'lU'ijrt.  it»  I.  iirrii/)ii(Mr«i,  sioli 
U'liidti'"  ^"1  .li.^i'iii  (jriwli.  Vli.  iili2iil(<iti<n,  tjowifn 
pin  "  'T  (t<-itnnki<:  olior  iliirf  iniiii  vor- 

nmlii  "   ilim  zur  A-Ki>iij.  (il)i'i>.'<'trol<Mii> 

It  /hii.v  . ....  :■■  .  ^.-  iltifsdrr.i^iif/iirMoini'iill.  hi'ifspn 
wftnlo  ,.»U'h  «111  I'tw:!»  wcrfi'i)".]     \\'|.  No  GilO. 

747)  arnb  nr-niviifi  Moiiiroiln»  iiii  Wiiswr  {yg\ 
Fri-yta;»  U  IM  )  ii.  nnili.  nr-riu'tr,  Diiimmvxj;  an 
oiin'iu  Klusso;  diirrli  Misi'huiiK  bi-iilor  nrab.  Worto 
ist  lnTviirp>nnnj;i>ii  Rpaii  d iirri/'c  {i\\t  arracil'r), 
blinili»  Klippo,  D.'imiiiwon;  \<i\;.  urnci/'f  (alt  arracrf), 
rtciff.  Klippt':  fri.  ri-cif,  Klippo;  das  frz.  Wiirt  liat 
man  tborii-ntcrwi'iso  von  rrcisiis  oiler  aiioh  vora 
ilUoh  „Riir'  ftbb'iton  wollon,  s.  Scliclor  ini  Diet.  s.  v. 
\g\.  Dz  425  iirfiiff. 

748)  'ilr-nldu'o,  -ilrc  (v.  radix,  das  Simplox 
rndico  ist  ini  Spiitlat.  bi-lpf^t).  mil,  an  tier  Wurzol 
hcransriMfRon ;  prov.  (ii-fiiV/dr;  {TZ.orrncher;  span. 
nrntifinr  wnrzfln.  Ein  *(tl)radirnre  ist  nicht  als 
Grundwort  anzunolimon.  Pz  510  airaclier  sotzt 
(xradicare  als  Oruiiilwort  an,  die  Notwendigkcit 
dieses  Yorfabrens  ist  nicht  orsicbtlicb  (dagegen  gehen 
p ro V.  «rrtiflnr,  al  tfrz.  «■.«rnc/iiVr  selbstvcrstandlicb 
anf  fxradicare  znriick).    Vgl.  No  42. 

749)  |*ar-riin'o,  -iSre  (v.  abd.  raffnn,  raffen,  vgl. 
Maekel  p.  72):  ital.  arraffare.  rait  Gewalt  paoken, 
woven  wieder  arraffiare  (gleicbbedeutond)  abgeleitet 
zu  scin  srheint.     Vgl.  Dz  261   rnlfare.] 

[*Sr-riiniTo,  -iirc  s.  oben  iid-rilniio.] 

760)  [*iir-riiiifO,  -arc  (v.  germ,  yaiih,  verdrcht, 

vgl.  Mackel  p.  60);  davon  nach  Dz  263  ranco  ital. 

arfancarc  hinkon.] 

751)  (*5r-rilpo,  -iire  (v.  germ.  rapOn,  raffen,  vgl. 
Mackel  p.  72);  ital.  arrappare,  entreifsen.  Vgl. 
Dz  264  rajiparc.'', 

752)  (Arras,  nach  diescr  Stadt  sind  die  urspriing- 
lich  dort  gewirkten  Tapcten  benannt:  ital  arazzo, 
razzo.  ptg.  arrd.':,  raz.    Vgl.  Dz  arazzo.) 

*Sr-riiti6no,  -are  s.  oben  iid-rationo. 

753)  jirreotiiin  (v.  arrigere)  soil,  aurem;  davon 
ital.  (dar)  retln,  Gehor  schenken,  vgl.  Caix,  St.  483. 

754)  [*ar-redo,  -are  (s.  untcn  *redo),  boreit 
machen;  davon  ital.  «rrerfarf,  ausriisten,  dazu  das 
Vbsbst.  arredo,  Geriit;  prov.  arredar,  arrezar; 
altfrz.  nrreer,  arniier,  zurecht  machon,  riiston, 
dazu  Vbsb.st.  arrni  (cngl.  array),  Gerat;  span. 
arrear,  dazu  das  Vbsbst.  arreo;  ptg.  arreiar,  dazu 
das  Vbsbst.  arreio.  Vgl.  Mackel  p.  85  f.:  Th.  76 
fiihrte  die  bctr.  Worte  auf  den  kelt.  Stamm  rcidh-, 
red(i]-  zuriick,  die  Mackcl'sche  Annabme  ist  indessen 
die  weit  wahrscheinlichere,  jedoch  darf  man  an 
Urvenvandtscliaft  zwischen  dem  kelt.  u.  dem  germ. 
Stamme  glauben.  Dz  265  redo  erachtcte  beide  Ab- 
Icitungen  fiir  mciglich.  S.  unten  *redo  u.  *rcduin. 
W.Meyer  fiihrt  mit  Kecbt  aucb  das  francoprov. 
aryd,  tnelken,  auf  *ar{r)edare  zuriick  u.  venvcist 
binsicbtlicb  der  Bcdeutungsverschiebung  auf  prov. 
adi'i.ttd  =  frz.  aju.-.ter,  da  das  prov.  Vb.  ebenfalls 
„(die  Kuhe)  zuni  Melkon  zurecht  machen,  melken" 
bedeutet,  vgl.  Z  XI  2.j2.] 

755)  [*iir-re-imito,  -are,  nachahmen;  span.  ptg. 
arremednr  mit  gleicher  Bedtg.,  vgl.  Dz  483  remedar.] 

756)  [*ar-rendo,  -are  (v.  *rendo  f.  reddo);  rum. 
arendez,  ai,  at,  a,  vcrpachten,  s.  Ch.  arenda,  Pacht; 


(fr/..  nrrriitfr  y.  rnttf  mm.  *reiiililii);  span,  nrmidar. 
dnzu  Vbsbst.  arririuto  ii.  arrriidiimietito;  ptg.  nr- 
rriiilar,  diizu  Vbsbst.  nrrnultimrtito,] 

757)  |*itr-rfplo,  -rtr«>  if.  raplo  v.  raprrr),  winl 
von  Dz  4H2  rrh'il'ir  ills  (irundwort  desspan.  jitg. 
arrfhatnr,  wegreirnen,  verinulel.] 

75M)  •ftr-roslo,  -ilrc,  zuni  Steben  bringen,  fi-st- 
lialtoM ,  cine  Sadie  enilglillig  entsehoiden  ;  ital. 
arrestare;  prov.  arrstar;  frz.  arrilcr;  span.  ptg. 
arrrslnr;  ilazu  die  entspr.  Vbabslvo  :  arrcato,  arrtt.. 
Vgl    Dz  27  «rirsf»;  Griilier,  Aid,  1  243. 

75!))  (*ftr-rirro,  -arc  (v  dtj<ch.  riffm,  raufen, 
nihd  riljilii,  durchlierlit'ln)  wiinle  nach  Dz  270  riff'a 
als  (irundwort  v  ital.  arri/jarr,  wlirfeln,  anzu- 
setzou  soin:  lautlich  ist  solbstvorstiinilliili  niclits 
dagegen  zuerinnern,  aberdioUedoutungseiitwickolung 
mai'bt  Srhwierigkoit,  denii  mag  audi  iimiierbiii  iler 
Streit  iler  (iblicho  Hegleiter  oder  ilii'  li:iiiligi'  Kolgo 
dcs  Wiirfolspides  soin,  so  ist  dodi  iiidit  rcdit  er- 
sicbtlich,  wio  ein  Verbuni,  das  eigentlidi  ,, raufen" 
beile\itet,  so  sdilankweg  zur  Bezeidinung  dcs  Wlir- 
feln» habe  gebrauclit  werdon  kiinnon,  odor  soil  man 
gliiiibcn,  dafs  man  ilns  Wdrfdn  iiufgefiirKt  balie  als 
oin  Raufen  mit  den  Wiirfdn,  well  die  lotzteron  voiii 
Werfenden  geschiittelt  oder  gcriittelt  werdcnVJ 

7(iO)  |*ilr-riino,  -iirc  (v.  germ.  *nma  /".,  rim  m., 
Reihe,  Reihenfolge,  Zahl,  vgl.  Mackel  p.  108  u.  120 
Ann).  2),  aneinander  reihen  ;  frz.  firnwcrschichton  ; 
cat.  span.  \)tg.  arrimar,  bcranbringon,  anniihcrn, 
anlebnen  (eigentlich  in  cine  Reihe  bringen).  Vgl. 
Dz  270  rima.] 

761)  (*iir-rlngo,  -are  (v.  anfriink.  ritig),  in  oinon 
Kreis  bringen,  kreisforniig  ordnen;  frz.  arranger, 
ordnen.] 

762)  iir  (=  af?)  +  rlpii(ni);  davon  span.  ptg. 
arriba,  oberhalb,  dariiber,  vgl.  Dz  426  .".  v. 

763)  *ar-rIpo,  -iirc  (v.  ripa),  an's  Ufor  kommen, 
anlanden,  an  das  Ufer  bringen  ;  dicso  ursprtinglicho 
Bedtg.  ist  namentl.  im   Franziis.   zu   der   des  An- 

'  kommens  iiberhaupt  erweitert  worden ;  im  Ital., 
1  Prov.,  Span.  u.  Ptg  ist  jedoch  das  Vb.  audi  in 
j  eigontlicher  Bedtg.  (ja  im  Ptg.  nur  in  diosor)  er- 
haltcn,  die  pyreniiischen  Spr.  brauchen  fiir  ankommon 
neben  arriparc  (das  Ptg.  ausschliefslich)  plicare  = 
span,  llegar,  ptg.  chegar,  im  Ital.  steht  nebon  urri- 
vare  hinsichtlich  der  Bedtg.  giiingere:  ital.  arrivare 
(von  Grobcr,  ALL  I  243,  als  ,,entlehnt"  bezeichnet, 
was  zu  bozweifeln  ist);  prov.  arribar;  frz.  arriver; 
cat.  arribar,  arriar ;  span  ptg.  arribnr.  Vgl. 
Dz  27  arrivare;  Grober,  ALL  I  243. 

764)  [*ar-riso  (v.  altn.  ris  =  frz.  r/.s  Reff); 
davon  frz.  arriser,  das  Segcl  herablassen;  Dz  510 
arriser  u.  Mackel  p.  Ill  legen  dem  frz.  Vb.  dio 
allgemeine  (b.  Sachs  -  Villatte  nicht  angegebene) 
Bedtg.  „fallen  lassen"  =  It.  conruere  bei,  u.  dor 
erstere  will  es  deshalb  von  ahd.  arrlsan,  zusaramen- 
fallen,  ableiten,  Mackel  weist  wenigstens  auf  das 
ahd.  Vb.  bin.] 

765)  arab.  arrob'a  (vgl.  Freytag  II  113''),  ein 
Gewicht  von  12'/,;  Kilogramm,  span.  ptg.  arroba, 
dazu  auch  das  Vb.  arrobar,  vgl.  Dz  426  x.  v. 

766)  mlat.  ar(r)ogium  (in  span.  Urkunden  seit 
775  belegt,  vgl.  Tailhan,  R  IX  430;  die  Herkunft 
des  Wortes  ist  dunkel,  viclleicht  hat  es  irgend 
welchen  Zusamraenhang  mit  rigare,  in  diesem  Falle 
ware  von  *arrignre  auszugehen,  der  Wechsel  von 
i  zu  0  liofse  sich  erkliiren  aus  Anlebnung  an  ar- 
rojar,  werfen,  9.  ar-rilo),  Bach;  span.  ar(r)ogio, 
arroio,  arroi/o.  Bach  (das  Wort  erscheint  zuerst  in 
eincr  Urkunde  vom  J.  841,   vgl.  Tailhan  a.  a.  0  ), 


69 


767)  ar-rOgo 


781)  artlculus 


70 


dazu  das  Vb.  arroyar,   uberschncmmen.     Vgl.  Dz 
426  arrnyo. 

767)  ar-rogro,  -are,  sich  (etwas  Freindesl  an- 
eignen;  ital.  arroqere,  arroni,  arroto  (vgl.  Blanc, 
Gr.  466,  u.  Dz..  Gr.  IP  136  Anm.  3,  wo  die  von 
Delius,  Jalirb.  IX  108,  vorgeschlagene  Herleitung 
aus  adatiyere  gcbilligt  wird,  sehr  mit  Unrecht!), 
dazulegen.  Der  Obergang  des  Verbs  aus  der 
schwachen  in  die  starke  Konj.  ist  nicht  etwas  so 
Befremdlichcs,  dafs  man  um  deswillen  die  nacbst- 
liegende  Ableitung  verwcrfen  mtifste.  Frz.  arrnyer; 
span  arroyar;  ptg.  arroyar;  in  den  drei  letzten 
Sprachen  gel.  oder  docli  halbgel.  W.  Vgl.  Dz  353 
arroyere. 

768)  [*ar-r6scido,  -are  (v.  roscidux),  tauartig 
besprengcn:  cat.  arrtixnr,  vgl  Cuervo,  R  SJI  108, 
Grober,  Z  VIU  319,  vgl.  auch  span.  ptg.  arrojar, 
s.  ar-ruo,  -are.     S    aueh  unten  roscido.^ 

769)  *ar-roso,  -are  (v.  ros  abgeleitet  wie  al- 
lutn-er  v.  liim-en.  a-cnb-ar  v.  cab),  betauen,  soil 
nach  Grobor,  llisc.  42,  das  Grundwort  zii  pro  v. 
arrosar,  frz.  arroser,  hegiefsen  sein;  Dz  275  ros 
leitete  das  Vb.  von  *roscidare  (v.  roscidua)  ab,  was, 
wie  Grober  richtig  bemerkt.  lautlich  unmoglich  ist. 
Da  das  Sbst.  ros  wohl  im  Prov.,  nicht  aber  ira  Frz. 
vorhanden  ist,  so  ist  das  Vb.  im  Frz.  als  Lehnwort 
anzusehen ,  worauf  auch  das  a  der  stammbetonten 
Formen  hindeutet. 

770)  [*ar-rubeIlo,  -are  (v.  rubellus),  rot  werden: 
ital.  arroiellare  (vor  Aufregung  rot  werden),  in 
Zom  geraten:  span.  ptg.  arrebolar ,  roten, 
schminken  ,  dazu  Vbsbst.  arrehol ,  roter  Glanz, 
Abendrote )     Vgl.  Dz  425  arrehol. 

771)  [*ar-riio,  -are  (v.  ruo),  werfcn;  aus  einem 
voranszusetzenden  *arruare  wollt«  Dz  426  arrojar 
herleiten  span.  ptg.  arrojar,  werfen,  schleudern, 
Strablen,  Licht,  Duft  ausstromen  lassen  u.  dgl. : 
Cuervo,  K  XII  108.  macht  gegen  die  Diez'sche  Her- 
leitung geltend,  dafs  arrojar  im  Kastilischen  erst  seit 
dem  16.  Jahrh.  iiblich  sei  u.  dafs  auch  das  Simples 
*ruar,  *rojar  in  der  vorausgegangenen  Periode  fehle, 
er  halt  daher  arrojar  fur  ein  Lehnwort  u.  fur 
identisch  mit  dem  cat.  arritxar  ^  *ar-ro^cidare 
(v.  roscidus),  welches  ,,besprengen,bestreuen,  werfen" 
bedeutet.  Grober  bemerkt  dazu,  Z  VIU  319,  dafs 
arrojar  in  der  Bedtg.  „strahlen,  werfen"  allerdings 
catal.  Lehnwort  sein  moge,  bestreitet  dagegen,  dafs 
cat.  arruxar  in  alien  seinen  Bedeutungen  von  ro- 
scidus sich  herleite,  es  seien  vielmehr  in  diesem  Vb. 
zwei  Worter  verschiedenen  Ursprungcs  zusammen- 
geflossen.  Das  scheint  eiu  unuotiges  Bedenken,  denn 
die  einzelnen  Bedeutungen  von  arruxar  liegen  nicht 
80  weit  auseinander,  als  dafs  sie  sich  nicht  ver- 
einigen  liefsen,  sie  lassen  sich  vielmehr  aus  der 
Grundbedeutung  „tauartig  befeuchten"  (also  ,,cine 
Fliissigkeit  tropfen-  oder  strahlenforraig  verstreuen") 
leicht  ableiten.  Was  aber  die  Gleichung  span, 
ptg.  arrojar  =  cat.  arruxar  aniangt,  so  ist  der 
gemeinsame  Ursprung  aus  It.  roscidus  sehr  wohl 
denkbar;  dafs  aber  das  Span.  n.  Ptg.  ein  derartiges 
Vb.  aus  dem  Cat.  entlehnt  batten,  ist  nur  unter 
der  erst  noch  zu  beweisenden  Voraussetzung  an- 
nehmbar,  dafs  die  Entlehnung  zunachst  auf  die 
poetische  Sprache  beschrankt  war.] 

772)  [*ar-rupto,  -are;  altfrz.  arouter  (von 
route,  rote,  Kriegerabteilung,  Rotte),  in  Ordnung 
bringen,  aufstellen.     Vgl.  Dz  276  rotta.] 

[*ar-nitubo,  -are  s.  ad-rfitubo,  -are.] 

773)  ars, -temiv  v^"»".  fugen),  Handwerk.Kunst; 
itaL  arte  f.;  prov.  art-z  m.;  frz.  arl  m.;  span. 


arte  m.  u.  f.;  ptg.  arte  f.  Der  Genuswechsel  im 
Prov.  (u.  Span.)  ist  auffallig,  im  Frz.  lafst  er  sich 
aus  dem  knnsonantischen  Auslaut  erklaren.  Die 
ubertragene  Bedtg.  des  lat.  Wortes  ,.moralisches 
Kounen,  moralische  Eigenschaft"  ist  dem  Rom.  eben 
so  fremd  geblieben  wie  die  Anwendung  des  Plurals 
auf  den  Begriff  „Wisscnschaften". 

774)  ars  iiiagica,  (ars  matheniatica) ;  das  al  tf rz. 
artimaire,  artuinaire  f.  (daneben  artimaye,  artimai, 
artiiiial  m.,  vgl.  Godefroy  I  415"),  Zauljerei,  wurde 
von  Tobler,  R  II  243,  auf  das  begrifflich  gewifs 
zunachst  liegende  ars  mayicn  zuruckgefiihrt  (vgl. 
yrammatica  :  yrammaire.  medicas  :  mire).  G.Paris, 
R  VI  132,  bestritt  die  Tobler'sche  Ableitung,  ohne 
einen  iiberzeugenden  Grund  beizubringen,  u.  stellte 
ars  matheniatica  als  Grundwort  auf,  das  aber  doch 
nur  artimamaire  biitte  ergeben  konnen.  G.  Paris' 
Ansiuht  faud  denn  auch  Widerspruch  von  Seiten 
Havefs,  R  VI  255,  Boucheries.  R.  d.  1.  r.  3  s.  II 
218,  u.  namcntlich  Tobler"s,  Z  I  480.  In  seinem 
Referato  (R  VI  (j30)  iiber  Tobler's  letztggnannten 
Artikel  brachte  G  Paris  etwas  neues  zu  Gunsten 
seiner  Meiuung  nicht  vor.  Man  wird  ohne  Zweifel 
bei  ars  mayica  stehen  zu  bleiben  haben. 

775)  iirsura,  -am  f.  (v.  ardeo),  das  Bronnen  (b. 
Apul.  herb.  118.  2  lemm.);  sard,  assura;  ital. 
prov.  arsura.  Brand.     Vgl.  Dz  427  asurarse. 

776)  *arsuro,  -are  (v.  arsura),  brennen;  span. 
asurarse.  anbrennen,  vgl.  Dz  427  s.  v. 

777)  artemisia,  -am  f.  (gr.  dpTe_uiaia,  schrift- 
lat.  artemisia],  Beifufs;  ital.  artemisia  (gel.  W.); 
prov.  artemiza;   altfrz.  ermoise;  nfrz.  armoise; 

Icat.  altimira;  span,  altamisa ;  ptg.  artemisia 
'  (gel.  Vr.,  volkstumlich  herva  de  S.  Joao).  Vgl.  Dz 
421  altamisa  u.  510  armoise;  Grober,  ALL  I  243. 

778)  [*artensianus,  -um  m.  {y.  ars),  Hand- 
werker;  ital  artiyiano:  frz.  artisan:  span,  ar- 
tesano ;  ptg.  artesao  Dz  28  u.  Gr.  II^  336  setzte 
*artitianus  als  Grundform  an,  vgl.  dagegen  Flechia, 
AG  II  12  S.] 

779)  [*arterio,  -are  (v.  arteria,  Pulsader);  auf 
*arleriare  scheint  zuruckzugehen  frz.  altirer, 
durstig  machen.  Die  Bedtg.  wurde  nach  Dz  506 
alterer  sich  folgendermafsen  eutwickelt  haben:  ar- 
teria „Pulsader',  dann  besonders  ,,Halsader",  *ar- 
teriatus  ,,eine  entziindete  Halsader  habend  u.  infolge 
dessen  Durst  leidend",  daher  frz.  altere  in  gleicher 
Bedtg.  u.  von  dem  Pt.  dann  das  Vb.  So  scharfsinnig 
diese  Erklarung  aber  auch  ist,  so  ist  sie  doch  zu- 
gleich  etwas  sehr  kiinstlich  u.  daher  nicht  recht 
liberzeugend.  Denkbar  ist  es  immerhin,  dafs  alterer 
durstig  werden  nichts  anderes  ist  als  alterer  (v. 
alter),  verandern,  verderben:  das  Durstigmachen 
kann  scherzhaft  als  ein  Andem  und  Verderben 
des  Menschen  aufgefafst  werden;  volksetymologi- 
sierende  Anlehnung  an  alterer  ist  iibrigens  auch 
anzunehmen,  wenn  man  von  *arteriare,  arterier 
ausgeht,  vgl.  Fafs,  RF  lU  509.] 

780)  [*artica,  -am  (v.  aro),  ist  nach  Dz  426 
artiga  als  Grundwort  anzusetzen  fiir  prov.  artigua, 
cat.  span,  artiga,  frisch  angebautes  Feld.  Eine 
hochst  unglaubhafte  Annahme,  well  vom  "Verbal- 
stamm  ara  —  u.  nur  dieser,   nicht  die  Wurzel  ar 

I  kann  hier  in  Frage  kommen  —  hochstens  *ardtica, 
'  nicht  aber  *artica  abgeleitet  werden  konute.  Eher 
1  konnte  man  an  Ableitung  an  art-  {ar.s)  denken. 
I  Am  wahrscheinlichstcn  aber  iat  die  baskische  Her- 
kunft  des  Wortes.] 

I  781)  artieiiliis,  -um  m.  (Dem.  v.  artus),  Gelenk- 
Iglied;   das  Wort  ist  in  die  meisten  rom.  Sprachen 


71 


783)  krtlllit 


SOO)    HHl'll-Sollil'tl-l'llli 


72 


ftborp'C.iMi^Mi ,  hat  bIht  violfiirli  HoiliniUiiiuiivcr- 
eiiKuii^',  lifxir.  Kixicruiii;  niif  ciii  iM'StiiiiinU'H  li«loiik 
mliT  (Jlii'il  orfnliri'ii:  itnl.  iirlnilio,  Knillo,  v»;!. 
(.'anillo,  Ac;  III  3ftl;  prov.  iirlrUi-i 'Mw.  nltfri. 
artril :  nfr».  ortril.  Z>>lii'  (i>r(ri/ iTklart  hirli  iliirrli 
ki'lt.  Kiiitliif»,  iloiin  t.  II.  KK-I.  in, 1,1,1  |):iiiini<ii  u. 
CnifniT  Zcli.  «.  nurh  iiii/h/.k,  Zi-lii'ii,  in  ili'ii  CasscK-r 
CluM.  I).  IHi't,  altromnn.  (ilusn  p.  !IS,  V|,'l.  Asi-uli, 
Ai;  X  27."|:  upmi  «irlrj»,  Ulii«l;  ptj;.  tirtrlliu, 
KiiiH'lii-l  iim  Fuf».  Vgl.  1)«  28  arliytto,  GriJbor, 
A  I.I,  1  LMX 

782)  'Artilili  (N.  PI.  V,  •.ir/i7i>,  f,  v.  (irfi;<); 
prov.  iirt,lli,i.  lli<r>-.tti)(iiiiK.  V(;l.  I)?  28  .•«■.  r  1 

798)  j*iirliliikria  (v.  'arlilis  mil  b.'ijrilTlichor 
An|p|lnllll^'  nil  <ir,i).  fi^'fiitl.  wolil  «..viol  wio  Kiinst- 
walTo,  kiiiiKtIiolu'A  Wurf^'i'si-liofs.  Fiilir(,'cscliiir8,  (io- 
>clior«wa(^<n  u.  <l(;l-:  ital.  ttrli,jlien,i :  prov.  nr- 
lilharia:  tri.  nrdllene;  Rpan.  tirlillcriit :  ptg. 
ardthariii.  Ypl.  D»  28  ardlha.  Das  Wort  ist 
hooliBtwaliriiclicinlirh  von  FtankreicK  aiisgegangon, 
wo  0»  ininitton  finer  K«>>zcn  Sinpo  {arlilhr,  iirtillos 
etc.)  stolit,  Cbor  si'in  orstcs  Vorkommen  (b.  Joiiivillc) 
vgl.  (Joilofrov  11.  Littrt'  .«.  r.J 

784)  [*tiiillio,  -lire  iv.  *iirtilis  mit  bpffrifllirlior 
Anlelinun^'  an  an,);  altfrz.  artiller,  anf  Listen 
8inni'n,  schlau  soin,  v>;l.  Goilofroy  1  4U'';  das 
glciohlautcndo  nfrz.  Vb.  binlcutot:  ein  Schiff  rait 
(iesclifitzen  aiisriiston.) 

785)  (*fiHiliosfis,  a,  nm  (v.  *arlilis  mit  bogriff- 
lioher  AiilplinunK  an  iirvj:  altfrz.  artillos,  -ciis, 
listig,  vcrscblagen ,  vgl.  Dz  28  arlillia ,  Godofroy 
I  415«.] 

780)  |*firtitTunus,  -nm  (v.  arlitus  =  „bonis 
artibus  instructiis",  vgl.  Panl.  ox  Post.  20,  14;  mis 
arlitu.'i  kann  abcr  nur  'artitdtiiis  abgoleitct  werdou) 
wird  von  Dz  28  als  Grundwort  zu  ital.  artigiano 
etc.  angp-sctzt,  vgl.  dagcgen  Flecliia,  AG  II  12  if., 
s.  audi  obon  iinter  *arteiisliinus.J 

787)  l*urtitTo,  -oneiii  (v.  artire)  wird  von  Bohinor, 
Est  I  203,  als  Grundwort  zu  altfrz.  arfouoji  (im 
oxforder  hebr.-frz.  Vocabular,  a.  K.  St.  I  187  No 
822).  nfrz.  arlison,  Kleidermotto,  angesetzt.  In 
Wirklicbkeit  ist  jodoch  dies  Wort  von  *tarmita  = 
tanries  abziilciten,  vgl.  Bugge,  K  IV  350.]  S.  unten 
titrmrs. 

788)  bask,  nrtoa,  Maisbrot,  wird  von  Dz  510 
artouti  als  Grundwort  zu  neuprov.  arloun  ver- 
mutct,  wahrsclipinlicher  diirfte  aber  doch  Herkunft 
vom  griech.  a^tog  sein. 

789)  [*art«sus,  a,  um  (v.  ars);  altfrz.  arlos, 
verschlagen.  listig.] 

790)  (artus,  a,  um,  eng,  ist  im  Boman.  durch 
stricttis  =  ita\.  stretto,  frz.  etroit  fast  voUig  ver- 
drangt  wordon.) 

791)  (gr.  artytica  (agrvrixa),  gewiirzte,  einge- 
macbtc  Dinge,  soil  nach  Devic,  Journ.  asiat  Jan. 
1862,  p.  83  (s.  Scheler  im  Anhang  z.  Dz  708)  das 
Grundwort  zu  ital.  articincco  etc.  sein,  vgl.  jedoch 
obcn  al-charsclior  n.  ar'di  schauk!.] 

792)  (b)arundoj  -dincm  f.  (v.  %/ ar,  aufstreben, 
wachscn,  vgl.  Vaniuek  I  43),  Scliilf,  Rohr,  ist  in  dieser 
Bcdtg.  im  Roman,  duroh  canna  u.  juneiis  verdrangt 
worden.  Dagegon  scheint  das  Wort  im  Volkslat. 
auch  in  der  Bedtg.  „Scbwalbe"  gobraucht  worden 
n.  also  neben  hirundo  getreten  zu  sein,  vlelleicht 
wegen  des  scbnellen  u.  glcicbsam  dahinschiefsenden 
riuges  der  Scbwalbe,  welclier  sie  einem  fliegenden 
Pfeile  verglcicbbar  erscbeinen  lafst;  ital.  ronditie 
(kann  allerdings  auch  aus  irundine  entstandcn  sein, 
jedoch  ist  ar undine  wabrscheinlicber,  vgl.  Grober, 


ALL  I  243),  dnzu  Dam.  romlineUa;  rum.  niir  Dom. 
riii,tiiH^,  8.  Cli.  H.  v.;  iirov.  urondeln  (damtbon 
ii;iiiil,i):  nltfrz.  aronde  (dazu  Dum.  (tnintlrlle), 
,il,iiidrr;  (nfrz.  hiri>ndrlU):  rut.  onii-elit,  iiiireii- 
rl,i:  (span.  .'/o/oHWn'dogcliiirt  nielit  liiorlior,  sondern 
ist  von  ijitlnniWii  abziili'itoiii;  p  tg.  (Oir/on'ii/iii.  Vgl. 
Dz  27a  iiiiidiiir,  Griiber,  ALL  I  243. 

7!13)  as,  a.Hsem  i».  (v.  ^'  «A-,  sdiarf  lilickon,  s. 
Vani(V<k  1  10),  cigfiill.  das  Aug.-  anf  dem  Wdrfel, 
die  Kins,  daiin  Miiiizbi'zoipliniing;  ital  as.io ;  prov. 
frz.  span,  n.i:  ptg.  at.  (ilmrall  nur  in  ilersclbon 
t4>i'liiiist'lii<ii  liiulig  :  das  Dans  auf  lii'u  Karlrn. 

794)  alid.  a.sc,  Ksclic,  wird  von  Dz  42!)  aU  mut- 
mafslielios  Grundwort  zu  prov.  a-icuna,  alt  rat. 
cicimn,  span.  ii:ciin(t,  Wnrfspucr,  aiifgoslollt. 

795)  alid.  nscil,  Asclio;  davon  naidi  Dz  42(j  s|)an. 
ptg.  (isfMd,  gliiliondu  Koblo.  (Andero  habon  bask. 
Ursprung  angononimon.) 

79())  (ccjiu)  iLscaloiiia.  -aiii  /'.  (v.  Ascalon),  as- 
calonisclio  Z\vi»bel,  8plialotte:  ital.  ■•icalnr/nn ;  frz. 
altfrz.  ei{li)(il<)i<ine ,  nfrz.  mit  Suffixvertauschung 
iciialottc:  s  p  a  n.  cjicd/ofia ;  p  tg.  (.ra/o/fi,  frz.  Krcnid- 
wort).  Vgl.  Dz  283  .•icahx/no ,  dazu  Scboler  744; 
Darmesteter,  R  V  144. 

797)  ascciisa  (scil.  i^iVi);  ital  a.vce.sa  „9alita"  n. 
ancotsa  „f«sta  doll'  Assunziono",  indossen,  bomorkt 
Canello,  AG  III  366,  „a8ccnsa  jiotrebb'  cssoro  anche 
da  aseonsio". 

798)  [*as(=nrf)-scerpcllatiis  (aligel.  v.  !,cerpere= 
din-  od.  e.Tcerpere)  wiirdo  nach  Caix,  St.  134,  dor  lat. 
Typus  sein  zu  ital.  mxcrpcUal»  ,,stracciato,  die 
ha  lacerazioni".] 

799)  arab.  asch  -  sdiakA,  Unpiifslidikeit  (vgl. 
Kreytag  II  445");  ist  nach  Dz  414  aclmque  das 
Grundwort  zu  ital.  acviacco,  Leibcsbcschwordo, 
(aber  auch:  Besdiimpfung,  Schraachi;  span.  ptg. 
achaque,  Kriinklichkeit,  Schwiicho,  Fohlor,  (von 
Kritnklichkcit  hergeholte)  Entschuldigung,  heimliche 
Anklage.  CancUo,  A(i  III  383,  vorwirft  dieso  Ety- 
mologie  u.  orkliirt  die  betr.  Worte  fiir  Vcrbalsbst- 
tive  zu  ital.  (Rctnccarc,  zorquetschon,  span.  ptg. 
(icliacar,  bescliuldigen,  diese  Verba  aber  oder  doch 
das  span  -portugiesische  hiilt  er  fiir  Ableitungen  aus 
dem  german.  Stammo  talc-  (got.  lehan,  ags.  ttiean),  ' 
beriihren,  greifon;  beziiglich  dcs  ital.  Verbums 
allerdings  giebt  er  in  einer  .\nmerkung  die  Mog- 
lichkeit  zu,  dafs  cs  =  lat.  *ad-flaccare  sei,  u.  be- 
streitet  zugleich,  dafs,  falls  man  acciaccare  von 
Uik-  ableiteu  wolle,  man  dies  auch  in  Bezug  auf 
azzeccarc  ,,treffon"  thun  diirfe,  weil  ital.  e  nicht 
got.  c  {tekan)  entsprechon  konno.  Gegen  Canello's 
Herleitung  von  acciaccare  ist  abcr  einzuwcnden, 
dafs  ital.  c  sich  wohl  aus  hchd.  s,  nicht  aber  aus 
germ,  (got.)  t  cntwickein  kann,  dafs  man  also  von 
einem  Stammo  zah  ausgehen  miifste,  ein  solcher 
Stamm  aber  im  Ahd.  nicht  vorhanden  ist  (ahd. 
zucclt-cn  hat  andern  Vokal).  Andrerseits  ist  wohl 
fiir  das  pyreniiische  achaque,  achacar  der  von  Diez 
behauptete  arab.  Ursprung  recbt  denkbar,  nicht  aber 
fiir  "das  ital.  acciacco,  acciaccare,  falls  man  diese 
Worte  nicht  etwa  als  Entlehnungen  aus  dem  Span, 
betrachtet.  Vermutlich  gehoren  ac-ciaccare,  ac-ciacco 
etymologisch  zu  ciacche,  viaeco  u.  gehen  mit  diesen 
Worten  zuriick  auf  einen  onomatopoietischen  Stamm 
cak,  der  zum  Ausdruck  eines  Quetsch-,  Knack-  u. 
Schnalzgeriiuschcs  dicnt  {ciacche  bezeichnet  insbe- 
sondere  das  Gerausch,  das  beim  Knacken  von  Niissen 
entstebt,  ciacco  bezeichnet  das  Scliwein  als  ein  Tier, 
welches  beim  Frcssen  schraatzt). 

800)  arab.  asck-scha'treng,  Scliachbrett;  span. 


73 


801)  asch-schuar 


827)  as-sgtllto 


74 


ajedrez;  ptff.  xedrez,  enxedrez,  Schachspiel.     Vgl. 
Dz  428  axedrez. 

801)  arab.  asch-schuar,  Ausstattiing  (vgl.  Frcytag 
II  463''):  spa n.  «JMuc,  ajovar ;  ptg.  enxovdl,  Mit- 
gift.     Vgl.  Dz  428  axuar. 

802)  arab.  asch-scheqq,  Schwierigkcit  (vgl.  Frey- 
tag  II  433'''i;  alt.span  enjeco;  altptg.  enxeco, 
Hindernis,  Unheil,  Strafe.     Vgl.  Dz  447  enxeco. 

803)  ahd.  asco,  Ascb  (forellenartiger  Fisch);  davoa 
nach  Dz  760  (im  Anhang)  u.  Caix,  St.  372,  ital. 
la.sca.  Im  Texte  des  Wortcrbuches  380  billigt  Dicz 
die  Vcrrautung  Menage's,  dafs  lasca  aus  griech. 
/.fvxi'axog  entstellt  sei. 

♦asciilto,  -are  s.  *auseulto,  -are. 

804)  (asia,  -am,  Roggen,  b.  Plin.  H.  X.  18,  141, 
ist  in  sasia  i  s.  d.)  zu  bessern:  davon  cat.  xcixa; 
span,  jeja,  eine  Art  Weizen,  vgl.  W.  Meyer,  Z  X 
172,  u.  Baist,  RF  III  644.) 

805)  asilus,  -mn  m.,  Bremse;  ital.  asillo;  auf 
ein  lat.  *a.'sdio  gehen  eine  Reihe  VVorte  (zum  Teil 
in  der  Bedtg.  ,,Stachel")  oberital.  und  amilianischer 
Mundarten  zuruck,  fiber  welche  vgl.  Flechia,  AG 
m  166  unteu. 

806)  aslnaritis,  a,  urn  (v.  asinm),  zum  Esel 
gehorig:  ital.  aMnario.  Adj.,  u.  a*"iH<j;o,  Eseltreiber, 
vgl.  Canello,  AG  III  304. 

807)  asinus,  -um  m.,  Esel:  das  Wort  ist  in  den 
entspr.  Formen  (ital.  asino,  span.  ptg.  asno,  frz. 
asne,  ane)  in  alle  rom.  Spr  mit  Ausnabme  des  Rum. 
ubergegangen. 

808)  [*asias,  a,  mn,  bezw.  'asiom,  Sbst.  aus 
*ansius  V.  ansa,  eigentl.  eine  Handbabe  bietend, 
handlich,  bequem,  wurde  von  Bugge,  R  IV  349,  u. 
Griiber,  ALL  I  242.  als  Griiudwort  zu  ital.  agio, 
frz.  aise  etc.  angesetzt,  vgl.  aber  oben  *ad-atio. 
Wenn  Grober  a.  a.  0.  bemerkt,  dafs  die  Verbreitung 
des  Wortes  lateinischen  Ursprung  anzeige,  so  ist 
dem  entgegenznbalten,  dafs  doch  nicht  ganz  selten 
auch  germanische  Worte  eine  sehr  weite  Verbreitung 
im  Romanischen  gefunden  haben  (z.  B.  ui-rra,  blank 
u.  a.),  dafs  also  weite  Verbreitung  nicht  ohne 
weiteres  lat.  Ursprung  bezeugt.  Im  vorliegenden 
Falle  ist  es  jedenfalls  richtiger,  ein  germanisches 
Grundwort  anzunehmen,  als  ein  so  fragwurdiges 
Substrat,  wie  *atmii.^.  anzusetzen.  I 

809)  pers.  aspanakh,  isfanadj,  isfin:1dj,  Spinat,  | 
soil  nach  Dcvic,  Suppl.  z.  Littre's  Diet.  s.  epiiuird 
(vgl.  Scheler  im  Anhang  z.  Dz  747),  das  Grundwort 
zu  den  rom.  Benennungen  des  Spinates  sein:  ital. 
spinace:  mm.  spanac,  s.  Ch.  «;)!«,-  prov.  espinar; 
altfrz.  espinoclie;  nfrz.  epinard;  cat.  eipinac : 
span,  esjiinaca;  ptg.  espinafre.  Die  rom.  Worte 
lehnen  sich  aber  begrifflich  u.  lautlich  an  It.  spina 
an.     Vgl.  Dz  303  spinace.     S.  unten  splnacens. 

810)  asparag^,  -tun  m.  (gr.  doTtd^ayo;),  Spargel : 
ital.  sparagio,  {a)spdrago;  Turn,  sparangd,  s.  Ch. 
St.:  frz.  asperge;  s^  an.  esparrago;  iptg.  espargo. 
tjber  frz.  a.^perge  vgl.  W.  Meyer,  Z  VIII  235. 

811)  aspecto,  -are,  anscbauen:  mit  Bedeutungs- 
verschiebung  ital.  aspettare;  rum.  astept,  ai,  at, 
a,  warten,  erwarten;  in  den  ubrigen  rom.  Sprachen 
fehlt  das  Vb.,  vertreten  wird  es  in  der  Bedtg.  ,,an- 
schauen"  durch  *mirare  u.  das  germ,  warten  (frz. 
re-garder),  der  Begriff  des  Wartens  wird  durch 
attendete  u.  ebenfalls  durch  das  germ,  warten  (z.  B. 
span,  a-guardar)  ausgcdriickt. 

812)  asper,  a,  nm,  rauh:  ital.  aspro:  rum. 
aspru,  s.  Ch.  s.  v.;  prov.  asprc;  frz.  apre;  span, 
ptg.  aspero. 

813)  *asperella,  -am/",  (v.  asper);  ital.  asperella, 


weifsartiges  Glanzgras;  frz.  prele,  Schachtelhalm 
(das  von  Dz  575  angeftihrte  esprelle  fehlt  bei 
Sachs-Villatte). 

814)  aspero,  -are,  rauhmachcn;  nurdasRum. 
besitzt  ein  entspr.  Vb. :  aspresc,  ii,  it,  i,  s.  Ch.  aspru. 

815)  arab.  as-safa'te,  Korbchen  (vgl.  Freytag 
223'');  davon  span.  ptg.  azafate  (fehlt  im  Wtb. 
von  H.  Michaelis).    Vgl.  Dz  429  s.  v. 

816)  [*as-sagnio,  -are  (.v.  sagma),  soil  nach  Dz 
280  salma  der  lat.  Typus  fiir  ital.  assommare, 
frz.  assommer  scin.  vorzuziehen  ist  aber  *as-sum- 
mare,  vgl.  S(dielcr  im  Anhang  z.  Dz  744.] 

817)  *as-saIIo,  salul,  saltum,  salire  (f.  assilio): 
anspringen,  angreifen;ital.  ass«/ire,-  ^rov.  assalhir; 
frz.  assaillir  (Pras.  nach  der  A-Konj.):  span. 
asalir;  (ptg.  fehlt  das  Vb.,  dafiir  cingetreten  ist 
assaltar).  Das  Vb.  ist  im  Rom.  zur  schwachen 
Konj.  ubergetreten.     Vgl.  Grober,  ALL  I  244. 

818)  '^'assaltus,  -um  m.  (Vbsbst.  v.  assalire); 
Ansprung,  Angriff;  ital.  assalto:  prov.  assalt-z; 
frz.assattt;  cat.  assalt ;  span. asallo:  ptg.  assalto. 
Vgl.  Grober,  ALL  I  244. 

819)  arab.  as-saniya  =  span,  aceha,  Wasser- 
miihle,  vgL  Tailhan,  R  IX  295,  wo  auch  urkund- 
liche,  bis  in  das  letzte  Drittcl  des  9.  Jahrhunderts 
hinaufreichende  Belege  fiir  das  Vorkommen  des 
Wortes  gegeben  werden. 

820)  *as-satio,  -iire  (v.  salio),  sattigen;  sard. 
attatar,  vgl.  Flechia,  Misc.  200,  wo  auch  die  Mog- 
lichkeit  nachgewiesen  ist,  dafs  sard,  t  lateinischem 
tj  entspricht. 

821)  [*as-sationo,  -are  (v.  sation-  =  iti.  saison) 
scheint  der  lat.  Typus  des  frz.  assaisonner,  wurzen 
(eigentl.  der  Jahreszeit  gemSfs  zubereiten),  zu  sein, 
vgl.  Scheler  im  Diet.  .s.  r.,  freilich  aber  leitet  Sch. 
frz.  saison  v.  station-  ab,  vgl.  unten  *satio.  — 
Ascoli,  AG  I  253  Anm.  Z.  9  v.  ob.,  hat  aus  den 
Stat.  Cur.  Matarellae  Domas  Ossulae  (Medio!.  1587) 
,,assasonatum"  „gewurzt"  belegt,  dasselbe  ist  in- 
dessen  offenbar  erst  nach  dera  romanischen  Vb. 
gebildet.] 

822)  arab.  as-sau't,  Peitsche  (vgl.  Freytag  II 375''); 
davon  span,  azote:  ptg.  agoute,  Peitsche,  Geifsel; 
Dz  429  azote  vermutet,  dafs  auch  itaL  ciottare, 
■geifseln,  gleichen  Ursprunges  sei. 

823)  1.  *as-secto,  -are  ^v.  secare,  sectum),  schnei- 
den;  ital.  assettare,  verschneiden  (dasgleichlautende 
Vb.  mit  der  Bedtg.  „ordnen"  ist  nicht,  wie  Dz  29 
annimmt,  ebenfalls  =  assectare,  sondem  =  *asse- 
ditare,  vgl.  Storm,  R  V  165). 

824)  2.  *as-seeto,  -are  (schriftlat.  asseetari), 
begleiten;  span,  acechar  (rait  den  Augen  oder 
Ohren  verfolgen),  spiiren,  horchen;  ptg.  asseitar, 
jem.  hinterlistig  nachstellen.   Vgl.  Dz  413  acechar. 

825)  *asseeiii"0,  -are  [securus),  verslchern:  ital. 
assecurare,assicurare :  rum.  asigur,  ai,  at,  a  :  prov. 
assegurar :  frz.  asst'irer;  cat.  assegurar:  span. 
asegurar:  ptg    assegurar. 

826)  *as-sedento,  -are  (Partizipialverb  z.  sedere). 
setzen:  ital.  assentare:  altfrz.  assenter,  vgl.  aber 
Tobler,  Gott.  gel.  Anz'.  1874  p.  1040,  u.  dagegen 
Scheler  im  Anihang  zu  Dz  745);  span,  asentar, 
dazu  Vbsbst.  asiento,  Sitz;  ptg.  assentar.  Vgl.  Dz 
292  sentare.     S.  auch  unten  sedento. 

827)  *as-sedito,  -are  (v.  sedere),  setzen:  ital. 
assetare,  zu  Tisch  setzea,  ordnen,  zieren,  dav.  Vbsbst. 
assetto,  Putz:  prov.  assetar,  zu  Tisch  setzen:  alt- 
frz. asset(tjer,  setzen,  ordnen,  davon  Vbsbst.  assiette, 
Ort  od.  Gefais ,  an  den ,  bezw.  in  welches  etwas 
gesetzt  oder   gelegt  wird.     Dz   29  assettare  hielt 


K38)  jk«-(»llPO 


84!l)  iiH  sArtlo 


7(i 


•(i.«-.«rt(ir^.  Kolinoiili'ii ,  (llr  iliin  (iiiimlwort ;  ilio 
rirlitiKv  DarloKiiitK  cab  Slurm,  K  V  106,  Si-lioUir 
joiliH'li  iiii  Diot.'  iissirllf  liitit  iiti  tliT  llii</.'iii'lK'ii 
Anniclit  fi'iil  II.  i>rlil«rt  iiiirli  fr*.  nssirtlr  tw»  'iissrrtii, 
wip  disflif  nils  liiisreld,  iiliprsii'lit  iil»>r  (liil>i'i,  >lHri< 
»frltl  iiiclit  siftif  rrj^i'lion  knimtii  (vj;!.  Uriiis  :  liril, 
til)  11  iltirH  (<iii  ilixtftl/'  aiK'li  wirklicli  iiirlit  oxiHtirrt. 
I)n»  liopiH'Iti'  f>  in  it;il.  iio'cf/dCf,  aii  cli-m  SclioliT 
Aniitorii  iiiiiiint ,  rrkliirt  sii-li  aiis  tlvr  Slornrsclivii 
AMoituii);,  ilort'ii  sicli  Si-li.  iiiclit  eriiiiiort  zii  hnbon 
Rolu'int,  t'infitrh  },i'mi(». 

8is)  *iLs-sodico,  -lire  (v.  sedeo),  clw.  an  olw. 
licrnnsi'tzi'ii ;  ^ital  assedinre  v.  ^edio,  bclojjon, 
ilaiii  Vbsbst.  ii.<.«r(/i(») ;  prov.  ii.irlj'"'!  f^^-  ansiffler; 
span,  tisfdiitr,  tlaiii  Vbsbst.  iisedio ;  pt)^.  iisseilinr, 
(lazii  Vbsbst.  a.i^edio.  Vgl.  Dz  289  «rrfio;  t!riil)or, 
AIX  V  4(53, 

82iO  *aLs-sedo, -iiro  (V.  «ciffo),  Botzcn ;  rum.  «{>«, 
ai,  at,  (I,  set/on,  ortlntMi,  ».  Ch.  .<.  f. ;  span,  asear, 
aciiinlii'kon,  vi>r/.ioron;  ptj^.  asse{i)ar.  Vgl.  Storm, 
R  V   1G5. 

S30)  arab.  al-sclqu  (ontstandcn  aus  (Ipiu  f^riocli. 
ui*f/.o»).  oino  Pllanzo,  beta  sicnla  (vg\.  Froytaf;  11 
344'');  span,  acflga,  Laiirh,  ilanebcn  die  (jelclirtc 
Schoidtiform  .MOii/o ;  ptg.  dcc/f/n,  selya,  woifso  Bcto. 
Vgl.  I)z  413  Hceliiit. 

8311  bask,  asscrreclna,  ornstbafter  Strcit;  davon 
nach  Dz  48U  span,  sarracina,  Streit,  in  wolchcra 
Bint  vorgosscn  wird. 

832)  'Bs-sereno,  -iire  (v.  serenus),  hoitor  werden ; 
ita  1.  <i,v.>fren(iir,  heitorn ;  prov.  oa  t.  ptg.  asserenar, 
licitor  machen,  aufklaren,  ebenso  span,  ascrcnar. 

833)  *iLs-sero,  -iire  (v.  serum),  spiit  werdon; 
prov.  aserar;  altfrz.  axerir,  Abend  werdon.  Vgl. 
Uz  292  sera._ 

834)  *us-sessTto,  -are  (v.  sessum),  setzon;  ital. 
assestare ,  in  Ordnung  bringcn;  prov.  assestar : 
span,  aseslar.  ziolon,  richten.  Vgl.  Cormi,  R  XIII 
305;  Ulrich,  Z  IV  383  (vgl.  auch  KF  111  516),  liattt' 
assexitare  (s.  d.)  als  Grundwort  aufgcstellt. 

835)  [*iis-sexito,  -are  (v.  *.sm;m,v.  angebl.  Pt.  P.  P. 
V.  secare)  soil  nach  Ulrich,  Z  IV  383  (vgl  RF  III 
616),  das  Grundwort  zu  ital.  assestare  etc.  sein; 
die  weit  wahrscheinlichere  Ableitung  dioser  Worto 
hat  aber  Cornu ,  R  XIII  305 ,  gegebon ,  s.  obcn 
*ass€ssito.] 

836)  *as-sIdero,  -iire  (v.  sidus,  eris),  durch  Ein- 
wirkimg  oincs  bosen  Gcstirns  erkranken);  ital. 
assiderarsi,  crstarren.  Vgl.  Dz  400  sido.  S.  untcn 
sidero. 

837)  as-sido,  -sedi,  -sessum,  -ere,  sich  niodcr- 
sotzen;  ital.  assidere,  assusi  (daneben  assedetli), 
assiso,  vgl.  Blanc,  Gr.  449,  dazu  Vbsbst.  assisa, 
Auflage,  Stouer,  Vcrbrauchssteuer,  Acciso;  prov. 
altfrz.  assire,  setzen,  davon  frz.  das  Vbsbst.  assise, 
Stcinschicht,  Lage,  PI.  assises,  Gerichtssitziing,  Ge- 
richtshof,  Schwurgericht,  Gc'schworene;  T>z  510  assises 
vermutct,  dafs  accise  oiiie  volksotyraologischo  Vor- 
drehung  von  assise  (in  dor  Bedtg.  „Auflage")  sei 
(vgl.  audi  Fafs,  RF  lU  507  unten),  das  ist  aber 
unwahrscheinlich,  accise  ist  =  accisa,  aber  freilieh 
im  Frz.  Fremdwort,  s.  SchoU-r  im  Diet.  s.  v. 

iLs-sIgno,  -are  s.  as-sinno. 

838)  f*as-sinno,  -arc  (v.  dtsch.  sinn  =  ital. 
senno,  altfrz.  .sen.  Sinn,  Verstand,  Richtung) ;  ital. 
assejinare,  (verstandig)  wannsn,  belehren;  altfrz. 
assener,  nach  einer  Richtung  bin  zielen,  ausholen, 
treffen  u.  dgl.,  auch:  festsetzcn,  bestimmcn,  zuweisen. 
Dz  510  s.  V.  setzte  das  Vb.  dem  lat.  assignare 
gleich.     Auf  das  deutsche  sinn  wurde  das  Vb.   in 


dor  Bodtg.  ,,iiidi>n,  troffen",  ziiorst  von  Biirgiiy, 
(!r.  HI  (i.  I'.,  r.urdi'kgofillirt,  danii  von  Scholer,  Rov. 
d.  I'instr.  piibl,  on  Bolgi(|iio  18(i:l  Mai,  ini  Dii^t."  n. 
im  .\iihaiig  zu  1)/.*,  I'lidlich  n.  am  nachilriickliidiston 
V..1I  Ki.rstor.  '/.  VI  112  (vfl.  Vll  4S0,  wo  F.  Srbclor's 
I'rioritiit  anorkoniitl.  Fiirstor  b(di  sidir  mit  Ri'ciit 
iicrvor,  dafn  intorvokaiischi'^  lat.  ti»  niclit  zu  nn 
wi-rdon  kiinno.  Scliiicliardt,  Z  VI  424,  vortoi<ligto 
dnnn  wioder  dio  Dioz'scho  Abloitiing,  ohnu  jododi 
Fiirstcr's  Bodcnkon  zu  widorlcgi'ii.  Im  Anhaiigu  782 
zu  Dz''  spriclil  sich  Scholcr  dahin  aus,  dafn  in  oin- 
zulnen  VerbindiingiMi,  wii>  asscner  jnur,  a.  des  rentes, 
nssener  allordings  =  assif/narc  sei ,  n.  IxTiift  sich 
hinsiciitlich  des  ilann  anziinohmondon  Wandels  von 
qn  :  nn  auf  retinard  ii.  rrnard,  Hei/naut  u.  Uenaiit, 
eino  Berufiing,  die  als  Ix'weiakniftig  ni<'ht  gellcn 
kann,  woil  rrnard  ii.  Jlrniiiit  crsllich  iiio  nn  zeigen 
II.  sodaiin  nirlit  aus  reiiiianl,  lieiiiiniil,  sondern 
nol)on  dii'.sen  aus  germ.  Uniiinltiird,  Hiuiinnld  ent- 
standen  sind,  vgl.  Mackel  p.  151.  Der  von  Fiiist<'r 
erliobeno  Einwand  verl)li'lbt  demnach  in  voller  (iel- 
tiing.  BcgrilTlich  lassen  sich  iibrigeus  alio  Bedeu- 
tiingen  von  (isscmr  inif  'iis-siimare  ziir(l(^kfiiliron.] 

839)  ils-siniiilo,  -lire  fv.  lul  u.  siiiiid),  vcrsam- 
meln;  u.  iis-Kimiilo.  (as-similo),  -arc  (vom  gleichcn 
Stammo  wio  (i.s.s'i HI i//(in'.  vorHainmeln,  bogrilllich  aber 
mit  similis  zusammcnhiingond),  iilinlich  machen ; 
ital.  asscmtirarc,  a.isenilnare,  vorsammeln,  iihnlich 
.sehen,  davon  subst.  Pt.  P.  assemhiala  (danebon  als 
Freindw.  asseniblea),  Vorsamniluiig,  vgl.  Ciinello, 
AG  III  311;  aufscrdom  assnmi;/liare,  vergloiclion ; 
rum.  asanidn,  ai,  at,  a,  gleich  machen,  vergleichen, 
8.  Ch.  samdn;  prov.  assemlilar,  vcrsammcln,  gleich 
machen;  frz.  nssemhler,  zusamnnMiliriiiv,'iii.  siuiimeln, 
dazu  subst.  Pt.  P.  assemblee;  ciH.  n^simhldr.  ver- 
sammoln;  span,  asemblar,  gli-icli.n ,  {nsfxirjar, 
gleich  machen);  (ptg.  n.s-.semci/mr,  ahiiliili  machen, 
dies  wie  das  entspr.  span.  Vb.  ist  ^^  *<issimiliare). 
Zum  Ausdruck  des  Begritfes  ,,versammoln"  brauchon 
das  Span.  u.  Ptg.  juncture  (=  sp.  juntar),  congrc- 
(jare,  reunire. 

840)  iisso  [f.  arso],  -are,  braten,  schoint ,  nach 
scinem  hiiutigen  Vorkommen  in  der  Vulgata  zu  ur- 
teilen.  im  Volkslatein  gebriiuchlich  geweson  zu  soin, 
ist  aber  nur  im  Span.  u.  Ptg.  (span,  asar,  ptg. 
assar)  erhalten,  in  den  ubrigen  rom.  Spr.  ist  es  durch 
andero  Verba,  iiamentl.  durch  germ,  raustjan  (= 
ital.  rostire,  frz.  rotir)  verdriingt  wordcn. 

841)  (as-socio,  -iire,  beigesellcn,  ist  in  don  rom. 
Spr.  nur  als  gelehrtes  Wort  erhalten;  dem  Verbum 
wurde  in  Folgo  der  Verdriingung  von  socius  durch 
'companio  die  Wurzel  abgeschiiitten.) 

842)  *as-sopio,  -ire,  einsehlilfern;  itstl.assopire; 
frz.  (gel.  W.  assoupir,  einschliifern)  assouvir,  be- 
schwichtigen,  stillen,  beruhigen.  Dz  511  leiteto  das 
frz.  Vb.  zunachst  von  got.  ga-solhjan  ab,  spiiter 
identifizierto  er  os  rait  altfrz.  asouffir,  welches  er 
von  adstifficere  herloiteto,  aber  der  tlbcrgang  von 
/f  zu  V  ist  unannehmbar.  (Auf  ptg.  assobiar  = 
*assufflare  darf  man  sicli  niclit  bernfen,  weil  in 
letztercm  \\'orto  //'  sich  nicht  in  intervokalischer 
Stellung  belindet).  asouffir  ist  vielmehr,  wie  auch 
seine  Konstruktion  rait  dera  Accus.  zcigt  (s.  die 
Beispiele  b.  Godefroy  I  452"),  =  nssopire  unter  laut- 
licher  Anlehnung  an  *assouffire  =  *assuffcere. 

843)  [*as-sortio,  -Ire  (v.  sors,  hat  mit  *sortire 
hervor-,  herausgehon,  vermutlich  keine  Verwandt- 
schaft.  s.  *sortioi,  nach  Sorten  ordnen;  ital.  assor- 
iire.  ii.  aus  dem  Ital.  als  Fremdwort  iu  die  ubrigen 
rom.  Spr.  iibergegangen.] 


77 


844)  fts-sQavIo 


866)  astflr 


78 


844)  *iis-suSvTo,  -are  (v.  suavis),  saiift,  mild  ] 
machen;  davon  altfrz.assoagier;  (prov.  a.^suaviare 
ist  gp\.  W.).  Vgl.  Dz  511  assoaijer;  Grober,  ALL 
I  244. 

845)  [*as-sub-aquo,  -are  =  sard,  assuabbare, 
anfcuehtpn,  baden,  vgl.  Flecliia,  Misc.  199.] 

846)  [*as-sub-leno,  -are  (v.  lenis)  =  sard,  (log.) 
asselcnar,  mildern.  vgl.  Flechia,  Misc.  199  ] 

847)  iis-sudo, -iire,  in  Scbweifs  geraten,  =  rum. 
asud,  ai,  at,  a,  vgl  Ch.  siidoare.  Die  iibrigen  rom. 
Spr.  kcnnen  mir  das  Simplex. 

848)  f*iis-sufificTo,  -feci,  -fectiiin,  -ficerc,  nach 
Dz  511  nssoianr  Grundwort  z.  altfrz.  asoiitT'i't 
vgl.  Godpfioy  I  452"^,  s.  audi  obt'n  assopTo.j 

849)  [*iis-suJrio,  -iire,  anblasen:  ptg.  assobiar, 
pfeifen,  auspfeifen,  verhohnen.  Ygl  Dz  297  soffiare] 

850)  as-summo,  -are  (v.  siimnin),  dazu  addieren 
(b.  Isid.  16.  25,  15,  vgl.  Hultsch,  Metrol  p.  113,  7) 
ist  das  vermutliohe  Grundwort  zu  frz.  assommer 
(eigcntlich  jemandem  die  Bechnung  fertig  machen, 
jem.  mit  Schlufsrechnung  bedenken,  daber)  toten; 
von  assommer  das  Sbst.  assommoir,  Schlachtbank. 
Dz  280  loitete  assommer  v.  *as-sagmnre.  belasten, 
niederdriickcn,  ab,  freilich  ohne  die  Bedtg.  ,,tbtcn" 
zu  erwahnen,  vgl.  dagegen  Scheler  im  Anhang  744. 

851)  as-surdo,  -are  (v.  surdiis),  betauben;  ital. 
assordnre  u.  -ire;  rum.  asurzesc,  ii,  it,  i,  vgl.  Ch. 
surd;  frz.  assoiirdir. 

852)  arab.  as-sAsan  (v.  gr.  aovaov),  Lilie;  span. 
azucena  (nach  Dz  429  s.  v.  soil  das  Wort  auch 
portugiesisch  sein,  b.  H.  Michaelis  fehlt  es). 

*asta  s.  Iia.sta. 

853)  asterno,  -ere,  hinstreuen ;  rxxTO.  astern,  ui, 
ut,  e,  ausbreiten,  werfen,  s.  Ch.  s.  v. 

854)  asthmii,  iiiatis  n.  (gr.  da9f(a),  Engbriistig- 
keit;  ital.  asma,  asima  ,, specie  di  raalattia",  an- 
sima  (con  influenza  di  ansia)  .,passaggera  difficolta 
di  respirare".  Canello,  AG  III  398,  vgl.  Dz  353 
asma,  s.  auch  oben  auxio. 

855)  L*a(s)-stTgo,  -iire  (v.  St.  stig,  wovon  gr. 
OTiyfia),  anstacheln,  soil  nach  Caix,  St.  176,  das 
Grundwort  zu  chian.  azzechere,  „stimolare"  (wovon 
azzoccn  ,,stimolo")  sein.  Einer  Widerlegung  bedarf 
diese  Vermutung  nicht.] 

856)  *astillii,  -am  f.  (Dem.  v.  [h](ista),  Splitter; 
prov.  «sifHa,  Klotz,  Trumm ;  alitrz.  astele;  neu- 
frz.  attelle,  Schiene:  cat.  asfella ;  span,  astilla, 
Splitter;  ptg.  astella,  Schiene,  u.  {h)astea,  Stumpf. 
Tgl.  Grober,  ALL  I  244.  —  Ital.  stell-etta,  s.  Caix, 
St.  596. 

857)  *a.stiUariuiii,  i  n.  (v.  *nstiUa),  Eaura,  wo 
Splitter  u.  Spahne  fallen,  (Holzarbeiter-)Werkstatt; 
(prov. astelier-s) ;  f  rz.  astelier,  atelier;  span,  astillero 
[=  [h]astiliariinii),  Schiffsbauplatz,  Lanzenstander 
(in  der  letzteren  Kedtg.  sich  begrifflich  an  das 
Primitiv  hasta  anschliefsend).  Vgl.  Dz  511  atelier 
u.  Scheler  im  Anhang  782;  Ronsch.  Jahrb.  XIV 
180;  Grober,  ALL  I  244;  Buggo,  R  IV  359.  S. 
uuten  hasta. 

858)  *a(s)-stipatus,  a,  urn  (v.  slips),  gestopft; 
span,  acijiado.  dicht,  fest  (vom  Tuche),  vgl.  Dz 
414  s.  v.;  Baist,  Z  IX  146,  bezweifelt  diese  Her- 
leitung  mit  gutem  Grunde  (wegen  des  st:c  =  s). 

859)  asto,  -stiti,  -iire,  stehen  bleiben;  rum. 
adast,  ai,  at,  a,  warten,  vgl.  Ch.  stau. 

astor,  -orem  s.  unten  astur. 

860)  astrieits,  a  am  (v.  astnim),  zu  den  Stemen 
gehorig;  davon  vieU.  ital.  (astrico  u.  mit  aggluti- 
niertem  Artikel)  lastrieo,  (sternformiges)  Steinpflaster, 
Estrich.     Dz  244  piastra   hielt    lastrieo   fiir   das 


Vl)sb8t.  zu  lastrieare,  pflastern,  u.  crblickte  in  diesem 
Vb.  eine  Ablcitung  von  *plastrum,  so  dafs  also  das 
anlautende  p  abgefallen  ware.  Die  schon  von  Wacker- 
nagel  (s.  Dz  a.  a.  0.)  verrautete  Herleitung  von 
astricKS  hat  unleugbar  griifsere  Wahrseheinlichkcit 
fiir  sich,  als  die  Diez'sehe.  Mackel,  p.  68  unten, 
stimmt  freilich  Dz  bei.  Sonst  vorgebrachte  Ab- 
leitungen  (v.  atrium,  ater,  asser)  sind  lautlich  un- 
annehmbar.     S.  unten  plastrQm. 

861)  astrosiis,  a,  nm  |v.  antrum),  unter  iibler 
Konstellation  geboren  (b.  Isid.  10,  13);  span,  ptg 
astroso,  ungliic-klich. 

862)  [*astrilcus,  a,  um  (v.  astrum),  wird  von 
Dz  30  astro  u.  Grober,  ALL  I  244  als  Grundwort 
aufgestellt  zu  prov.  astruc  {hcnastruc)  gliicklich, 
malastruc  ungliicklich,  altfrz.  malastru,  malostru 
UDgliicklich,  nfrz.  malotru,  milsgestaltet,  wider- 
wartig  (mit  male  instructus  hat  das  Wort  nichts 
zu  schaffen ,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.);  span. 
astrupo,  gliicklich.] 

863)  (astriim,  i  «.,  Gestim,  ist  in  den  rom.  Spr. 
nur  als  gelehrtes,  bezw.  als  halbgelehrtes  Wort  er- 
halten,  dagegen  leben  volkstiimlicho  Ableitungen 
fort,  z.  B.  prov.  adastrar  jem.  beglucken  (gleich- 
sam  giinstig  ansternen);  frz.  drsastre  Ungliick 
(eigentl.  Unstern).) 

864)  *iist[u]lii  (=  assula),  daraus  *a.sela,  -am  f. 
(iiber  die  lautliche  Entwickelung  vgl.  Ascoli,  AG  III 
456),  Spahn,  Splitter;  sard,  ascia;  neapol.  ascn,- 
sicil.  PI.  aschi;  rum.  astie  u.  aschie,  s.  Ch.  s.  i'.  ; 
prov.  cat.  ascla;  ptg.  acha.  Vgl.  Dz  28  ascla 
u.  dazu  Scheler  im  Anhang  709;  Mussafia,  Beitr. 
zur  Kunde  der  nordital  Mundarten  im  15.  Jahrh. 
(Wien  1873),  S.  110;  Grober,  ALL  I  244.  —  Baist, 
ZV  554,  Aura.  5,  halt  span  eslallar  zersplittem, 
knallen,  estrellar  (angelehnt  an  estrella,  man  sieht 
freilich  nicht  ein,  warum),  zerbrechen;  ital.  sc/uan- 
tare,  zerschmettem ,  dazu  Vbsbst.  schiantn;  frz. 
esclater.  Mater,  platzen,  dazu  Vbsbst.  eclat;  ptg. 
estalar,  platzen,  bersten  —  siiratlich  fiir  Ableitungen 
a.\is*astilla\i. 'ascla;  fiir  cat.  span.  ptg.  e.'ita/(()fU' 
mag  man  das  zugeben,  obwohl  es  befremdlich  ist, 
dafs  neben  dem  Subst.  astilla,  astella  (s.  oben  Artikel 
No  856)  die  mit  e  anlautenden  Verben  stehen  sollen, 
aber  beziiglich  der  ital.  u.  frz.  Worte  kann  man 
Baist  nimmermelir  beiptlichten;  iiber  deren  Ableitung 
s.  unten  *excliimTto  u.  klap.  Parodi,  R  XVn  67, 
wiederholt  in  Bezug  auf  die  pyreniiischen  Verba 
Baist's  Hypothese  u.  stiitzt  sie  durch  die  Bemerkung, 
dafs  neben  cat.  estellar,  estallar  auch  astellar, 
asclar  vorkomme,  ohne  freilich  Belege  dafur  zu  geben. 
Vgl.  auch  Flechia,  AG  UI  148. 

*iistiilarium,  i  n.  s.  oben  *astillariiim. 

865)  *astuppo, -iire  (v.  s^Hj;pa),  verstopfen ;  rum. 
astup,  ai,  at,  a,  s.  Ch.  s.  v. 

866)  (astilr,  -iirem,  dafiir  volkslat.,  nach  Analogie 
der  Nomina  actoris  auf  -tor)  *ast«r,  -orem  m., 
eine  Habichtsart  (Firm.  math.  5,  7  extr.),  ist  nach 
Grober's  einleuehtender  Darlegung,  Misc.  42,  als 
Grundwort  fiir  prov.  austor,  altfrz.  ostor,  nfrz. 
autour  (die  frz.  Worte  sind  dem  Prov.  entlehnt, 
iiber  autour  vgl.  Fafs,  EF  III  458;  von  autour  ab- 
geleitet  ist  autonrserie  Falknerei),  (cat.  astor  "i) 
anzusetzen.  Wenn  Grober  aber  span.  ptg.  azor 
auf  asturem  zuriickfiihrt ,  so  spricht  dagegen  das 
Vorhandensein  des  alts  pan.  acetore,  aztor,  vgl. 
Tailhan,  R  VIII  609:  auch  lautlich  ist  der  von  Gr. 
fiir  moglich  gehaltene  Wandel  von  intervokalisehem, 
vor  hochtonigem  o  stehenden  st :  z  (astorem  :  azor) 
zu  beanstanden.     Die  pyreniiiscben  Worte  —  denn 


711 


8«7)  n'l-'tiirnili 


ssr))  i\t-tilnlii 


SO 


audi  cAt.  lufor  wini  iiinn  liensor  lii<'r  I'inlu'/.icluMi 
—  liiiil  vii'lmolir  — iir<Y/i<(irriH  aiuiist'l/.i'ii.  (iircr/jdic, 
oi|^*iitl.  KiiiiK'linii'r,  trat  in  iIit  Vulkiispriii'lK»  fiir 
acc>iti(rr  i>in,  «.mI  ilioiiiT  jiIh  Jiiplv<.f,i'l  dio  Vii^rol 
fllr  iM'iiuMi  lliTrii  cli'irliKiiiii  I'iiikiDiBicrl:  (ilior  ilic 
Vcrwciitliinn  ili'«  llnl>ii'lit<i  lur  Vop'ljiiml  '"'  i*|iiiti'ron 
Alt.Ttumc-  v^-l.  Ilranilfii  ii.  Dromsol.  Al.l.  IV  141  ii. 
324.)  AnilrornoitK  (jcstntton  ilio  jirov.  ii.  fr/..  Worto 
iiur  ilio  llcrli'ituii);  v»ii  *<islnrmi.  iiirlit  dio  von 
itccriilorrm  (wi'lrlio  imnu'iitl.  v.  Hirstor,  Z  II  lliG 
Anm.,  U'fUrworti't  wiirtic),  wril  ilii'  Aiinnlinii',  iliifs 
iiccfpl-  oiniiml  tii  iik(t  (wnnuia  iliircli  Vokaliaii'mn^ 
«If»  k  pnn,  (iM.iJ-  sirli  I'ntttiokeit  linlic)  f^i'woriK'U 
wi,  unKluiil'liiirt  isf.  Aiis  *iislorciii  liiitt<>  nnn  froi- 
lirli  pr»v.  *(iii<(ir,  fr/.  '«Jdiir  wcnlcn  sullpii,  alior 
(Ins  (III  ill!  Pror.  orklart  sicli  wolil  iiiio  Anli'lniuii); 
an  iiii.<.sor  i—  aUiorem),  «las  o  im  altfrz.  o.<(i)r  iliircli 
Anl«<liniiii);  an  osier,  wi'^jiii'iiini'n,  oili-r  anch  osl, 
UiH<r,  Hi'il  iliT  Ja>:"lv()jjol  cin  Kaiili-  n.  Kanipfvojfi'l 
ist,  aiich  ilii-  iifr/..  Schri'iliiinn  niiloiir  licriilit  wolil 
Buf  Vii|k«ctvnit>lii);i«'.  —  Vj;l.  Dz  29  astore  ii.  .\n- 
h»nc  709;  (J.  Taris,  R  XII  99. 

[altn.  at.  Iloifson,  Hi'tzon,  s.  olicn  2  nd-)itio.| 

867)  aral).  u't-*t»rfiili,  Taniarisko  (v};l.  Fri'vlan 
IJI  f)0'');  «lavon  nacli  Uz  427  in  gK'iclicr  Bciltg. 
span,  atar/'e 

868)  altn.  ati^eirr,  Sneor;  ilavon  narli  l)z  505  n. 
Mackol  p.  73  u.  175  viellciclit  «las  gU'icliboili.Mitendo 
altfrz.  alifrir,  alqier  oder  vielniphr  atfleir,  alpier, 
wio  llautiiT  ini  Kol.  439,  443  u.  2075  (cs  sind  dies 
ab«>r  narli  (.Jdtlefroy  I  220'  din  cinzigen  Stellen,  an 
diMipn  lias  Wort  vorkonimt)  korrifjiort  liat.  Tii. 
Brunno,  Z  X  277,  findet  oinc  solclio  wicderiiolto 
Korroktur  fjonagt  —  und  darin  kann  man  ilim  lioi- 
stininion,  ohwold  dio  Schroilmng  ah/eir  sich  li>iolit 
daraus  orkliiron  liefso,  ilafs  doin  Worte  oine  don 
bt'tr.  Stellen  angenicsseno  orientaliselie  Fiirbung  gc- 
geben  werden  soUto  — ,  wenn  or  abcr  sagt:  „wir 
cntschoidon  uns  doshalb  fiir  eine  Zusammonsetzung 
rait  dcm  germ,  adal",  bo  ist  das  unklar,  «oil  man 
nicht  oinsielit,  welches  diT  zweite  Bestandteil  dos 
angcbliobon  Kompo.sitiims  sein  soil  (altn.  geirr?). 

869)  bask,  atisbcatu  (=  ateis,  versclJosscnc  Tliiir, 
u.  beatu,  schauen);  davon  nach  Larramendi  span. 
atMar,  lauem,  vgl.  Dz  427  s.  v. 

870)  StomOs,  -uni  f.  (gr.  azoftog),  Korperchon, 
Atom;  ital.  atomo  (gel.  Wort,  als  seiches  auch  in 
andcm  roni.  Spr.)  u.  attimo,  kleinster  Zeittcii,  Augen- 
blick  (das  Wort  scheint  angeglichen  an  superlativischc 
Bildnngen,  wio  otlimo,  u.  zugleich  an  atto),  vgl. 
CaneUo,  AG  III  335. 

871)  (atque  ii  iic,  und  dazu,  iiml  auoh,  wird  von 
Havet.  K  VlII  93,  u.  Grobcr,  ALL  I  241,  fiir  das 
Grundttort  dos  roman.  anc-  in  ital.  anchc,  frz. 
enc-ore  u.  dgl.  gehalten ;  atque,  ac  soil  zu  antquc, 
anc  genorden  sein,  indem  nach  Analogic  von  um- 
quam,  donee  oin  Nasal  eingoschaltet  wurde.  Die 
Annahmo  ist  unwahrscheinljch  in  Anbetracht  des 
kopulativen  Gobrauclies  der  lat.  Konjunktion.  Vgl. 
oben  ad  banc  horam.) 

872)  atrameiitum,  i  n.  (v.  ater),  Tinte;  prov. 
airamcn-s;  altfrz  errement;  in  den  iibrigen  rom. 
Spr.  ist  das  Wort  «lurch  das  griech.  encaustum 
bezw.  encauma  u.  tincta  verdrangt  worden  (auch 
altfrz.  enqne). 

873)  atriplex,  plicis  n.,  Meldo,  ein  Kiichon- 
gewachs;  ital.  atrepice:  frz.  arroche,  nach  Fafs,  RF 
in  492,  volksetymologisch  an  roche  angelehnt,  vgl.  Dz 
510  s.  v.;  (span,  armiielle,  ptg.  armoles  u.  armolas, 
PI.  t,  nach  Dz  425  annuelle  aus  dtr[iplex]  +  mollis 


onlHlandon;   ItaisI,  Z  VII   I  Ifi,    v(-riniit«t  Verwandt- 
soliafl  ili'S  zweitou  Woilboslandli'iloK  mit  mdllliii). 

H74)  atta  (iiKb'ol.l,  liobor  Valor  (I'aul.  ox  FohI. 
13,  IH  u,  12.  U),  tiiidot  sioh  in  ital.  Miindarton 
wie«li'r;  das  Wort  kann  auoh  auf  das  gloiclil.iutondii 
gotisoho.  bozw.  goniianisoho,  zurliokgi'flilirt  wi'rdon. 
Vgl.  Dz  31H  l„t,i. 

875)  |*at-l«<'o«),  -lire,  «lio  I'inor  dorartigon  hypo- 
tliotisolii'u  (iruiiiU'orMi  ontsiiroohonilon  Verba ,  wii; 
ital.  (Ulrtcctire,  frz,  altaqiier  u.  allacher,  gehon 
zurlii'k  auf  oiuon  Stanini  luc-,  Iticc-  (s.  d.),  dor  aus 
tnc-li(.i  V.  tn-n-ti-rre  goHonnon  waril.| 

876)  [•iU-tii«'fic»,  -ilrii  selnMiit  von  Ulrieh,  Z  IX 
429,  als  (iniinlwort  zu  frz.  atUichcr,  altuquer  an- 
g<<nuninien  zu  wordon,  sohr  uuuiiligerwiMso,  da  *al- 
iac(c)nre  vollkouiiuon  ausroioht.] 

877)  I'lU-tuleiito,  -are  (v.  inJeniiim) ;  ital. 
atlidenlnre,  gofallon.  oboiiso  prov.  ntidentar,  alt- 
frz. aUilcntir  (z.  B  Rol.  3001).  Dor  auffiilligo 
Bedi'utungsiibergaiig  orkliirt  sioli  folgoudorniafson: 
tidenliim,  «'igontl.  Goldsummi",  Vorniilgen,  goistiges 
Vermdgen ,  Boanlagung,  Ni'igung  zu ,  Gofallen  an 
oiner  Saehe.] 

878)  [♦jlt-leginiTiio,  -lire  =  "iit-tiiiio,  -are; 
ilavou  nach  Floiliia,  .\(i  11  57,  niodonos.  altinu'; 
atlinnr,  bodockou  (vom  Wagon).) 

879)  *iit-teiiipero,  -are  (v.  iempus).  niiifsigon  (das 
srhriftlat.,  bei  Vitruv  10,  7  |12],  2  u.  Sen.  ep.  30,  6 
vorkommondo  attcinperiire  bodoutot  „anpassen"); 
ital.  alleniperare ;  rum.  itstimiidr,  ai,  at,  a,  s.  Ch. 
stlmpar  (,,le  s  n'est  ici  que  propositif") ;  span.  ptg. 
at{t)emperar. 

880)  iittendo,  -tend!,  -teiituni,  -ere,  (die  Auf- 
morksamkcil  auf  i^twas  liin)  richton;  ital.  attendere ; 
(rtr.  von  dcm  Partizipialadj.  nlMt  „aufniorkig"  ist 
naoli  Ascoli,  AG  Vll  584,  abgeloitot  tadlar  [vgl.  R 
X  257],  aufmerken,  Imndion,  das  Verb  soil  nach 
Analogio  schweizordeutscher  Worte,  wie  ,,sufsoln", 
gobildet  sein) ;  pvov.  attendre:  frz.  attendrc;  span, 
ptg.  al(t)ender.  Aus  dom  Bi^griffe  „aufmerk8am  auf 
etwas  sein"  hat  sich  im  Rom.  auch  der  von  „warten" 
entwickelt. 

881)  at-tcnto  u.  ut-tempto,  -arc,  versuchen,  ist 
in  don  ciitspr.  Forraon  in  die  meisten  rom.  Sprachen 
iibergegangen. 

882)  [*at-terso,  -are  (v.  tersus  v.  tergire);  dav. 
span,  atezar,  gliitton,  vgl.  Dz491  s.v.;  dasselbo  Vb. 
bodoutot  auoh  „sc.liwarzen",  wio  dieso  Bedtg.  sich  mit 
der  eigeutl.  vereinbaren  liifst,  ist  sohwcr  abzuschen,] 

883)  [*at-tipro,  -are  (v.  ahd.  tipfon);  dav.  viell. 
frz.  attifer,  schmiicken,  vgl.  Mackol  p.  100] 

884)  *at-tTtio,  -are  (v.  *titiumi.  titio),  anziinden; 
ital.  attizzare;  rum.  a(if,  ai,  at,  a,  s.  Ch.  tdciune; 
rtr.  s-tizzar  loschen;  prov.  ntisar;  frz.  attiser 
(Pras.  atice,  Suchier,  Reimpredigt  p.  66,  vgl.  Hor- 
ning p.  6);  cat.  atiai;  vgl.  Ollerioh  p.  11;  span. 
alizar;  ptg.  ntisar.  Vgl.  Grijbor,  ALL  I  244;  Dz 
320  tizzn:  Baist,  Z  V  559. 

885)  *at-titrilo,  -are,  bctitoln  (Eccl.),  mit  Titeln 
schmiicken,  daher  iiberhaupt  schmiicken,  zieren; 
ital.  attdlare  u  (gelohrtj  attitolare,  vgl.  Canello, 
AG  III  354;  (rtr.  tadlnr,  woriiber  zu  vorgleichen 
Stiirzinger,  R  X  257,  ist  nicht  von  attitulare  ab- 
zuloiten,  sondorn  von  attent-us,  s,  oben  attendere); 
prov.  atilhar;  (frz.  atteler?  vgl.  No  673);  span. 
atildar,  dazu  Vbsbst.  tilde,  gleichsam  der  Scbmuck 
des  Buchstabeus,  der  iibergoiichriebouo  Punkt  odor 
Accent;  ptg.  alilar,  dazu  Vbsbst.  til.  Die  Laut- 
entwickelung  des  Verbs  im  Rom.  ist  abnorm,  vgl. 
Grober,  ALL  I  245.     Vgl.  Dz  30  attdlare. 


HI 


8861  attftnltii 


915)  Aurellanensis 


82 


886)  att5nito,  -are  (von  iittonitiis),  andonnem: 
span,  atuntar,  botiiuben. 

887)  SttoiiTtus,  a,  urn  (Pt.  P.  P.  v.  «Itonare),  an- 
gedonnort.  betiiubt:  i  ta  1.  aitonito  u.  Umtn  (letzteres 
viell.  Lebnwort  aus  dom  Span.),  vgl.  Canello,  AG 
III  391;  rum  tont.  s.  Cb.  tun:  span.  ptg.  tonto, 
dumm.     V^l.  D/  492  touto. 

888)  [*at-tdnso,  -are  {wtonsun);  span,  ««usd)-, 
das  Haar  ulatt  scheeren,  vgl.  Dz  495  tusar.] 

8S'l)  I  *at-t6ruo,  -are  (v.  tonms) :  a  1 1 1'r z.  utorner, 
wobin  weiiden,  rirbten  (iiber  die  vielseitigi?  Verwen- 
ilun>r  (b«  Verbs  vgl.  Godefroy,  I  482  ff).  Vgl.  Dz  322.] 

890)  [*at-toro,  -are  (v.  torus);  span,  atorar, 
..stecken  bleiben  (wie  ein  Block  oder  Wulst)",  so 
Dz  494  tuero.] 

891)  *at-t«rtulo,  -are  (v.  tortus);  ital.  attrot- 
Ivlare,  ..giraro",  vgl    Caix,  St.  172 

892)  [*at-trabo,  -arc  (v.  frabs  =  altfrz.  tref); 
altfrz.  atraver.  Zelte  aufschlagen,  lagern  (s.  Gode- 
froy I  488'),  vgl.  G.  Paris,  R  VI  629.] 

893)  [*at-trappo,  -are  (v.  germ,  trcippa,  Schlinge. 
vgl.  Mackel  p.  56,  176);  ital.  attrappare  (in  einer) 
Schlinge  fangen,  erwischen:  prov.  atraptir ;  frz. 
attraper :  span,  alrapar  u.  atrampar:  (dem  Ptg. 
ist  das  Vb.  unbekanntl.     Vgl.  Dz  325  trappa.] 

894)  '*at-tra-salio,  -ire,  davon  nach  Caix,  St. 
17U.  (ittrainUire,  ,,stupefare".] 

8951  *at-tubo,  -are  (v.  tuba),  antrompeten;  span. 
ittobar,  Ijetiiuben,  vgl.  Dz  427  s.  c. 

896)  at-trthuo,  -bui,  -butum,  -ere,  zuteilen; 
span.  ptg.  atrei-erse.  sicb  etwas  ( ungebiihrlicher 
Weise)  beilegen,  erdreisten,  vgl.  Dz  427  s.  v. 

897)  *at-turo,  -are  (scbriftlat.  obturo),  ver- 
stopfen:  ital.  atturare  (dauebeii  turnre,  was  im 
Lat.  feblt);  prov.  cat.  aturar,  anhalten,  aufhalten; 
span.  ptg.  aturar  (die  Bedtg.  ..zustopfeu"  findet 
sicb  nur  ira  Span,  und  aueh  da  uur  selteu,  die  ge- 
wobnlicbe  Bedtg.  des  Verbs  im  Span,  und  die  aus- 
sehlicfsliche  im  Ptg.  ist:)  ausbalten,  in  der  Arbeit 
ausdauern,  ertragen,  es  scbeint  also  begrifflicbe 
Anletmung  an  ilurare  stattgefunden  zu  baben.  Vgl. 
Dz  30  atturare;  Grober,  ALL  I  245. 

893)  auea,  -am  /'.  (f.  avica).  Gans  (Gloss.  Labb. 
p.  19'  u.  Gloss.  Arab.  p.  701  ed.  Vulc);  ital. 
oca,  verones.  oco.  cremon.  ooch;  rtr.  auca,  daneben 
obja  =  *aucula,  vgl.  Gartner,  Gr.  §  2  /?);  prov. 
auca:  frz.  oie:  cat.  auca;  span.  auca.  oca;  ptg. 
oca.  Vgl.  Dz  226  oca;  Grober,  ALL  I  245.  Das 
lat.  anaer  ist  also  aus  dem  gesamteu  roman.  Sprach- 
gebiete  verdriingt  worden.  S.  auch  unten  *ovata 
(frz.  ouate). 

899)  *aucellatia  (v.  avis);  itaL  uccellnja, 
,,frasconaja,  inganno,  tresca",  u.  uccelliera.  „luogo 
da  tenervi  ueeelli  vivi",   vgl.  CaneUo,   AG  III  304. 

900)  aucellus,  -um  (f.  avicellus),  kleiner  Vogel 
(Gloss.  Labb.  p.  19*  u.  a.  Gloss.,  s.  Hildebr.  Gloss. 
Paris,  p.  22  no  156);  ital.  uccello,  sicil.  aceddu, 
oeeddu :  rtr.  utsi,  utsel  etc.,  vgl.  Gartner,  §  106; 
prov.  auzd-s;  frz.  oiMl,  oiseav ;  cat.  aucel.  vgl. 
Ollericb  p.  12.  Vgl.  Dz  335  uccello:  Grober,  ALL 
I  245.  Durcb  aucellus  ist  das  Primitiv  avis  im 
Eoni.  nabezu  vollig  verdriingt  worden,  nur  im  Span, 
u.  Ptg.  bat  es  sicb  nocb  behauptet,  ist  aber  auch 
da  durcb  pajaro,  passaro  (v.  passer)  in  seinem  An- 
wendungskreise  erbeblich  eingeschrankt  worden. 

901)  *aucTo,  -onem  in.  (v.  acis,  in  dem  Casscler 
Gloss,  belegt:  auciuii,  caensincli)  :  frz.  oison,  Gans- 
chen  (das  Wort  ist  lautlich  „deshalb  wichtig,  well 
es,  wenn  man  von  Verbalformen  absieht,  den  einzig 
sicheren   Fall    von    Ubergang   von    cy    in    tonende 

Kiirting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


Spirans  vor  dom  Ton  u.  vor  dunkeln  Vokalen  bietet", 
Horning  p.  8,  vgl.  aueh  Th.  p.  93). 

902)  [*aucius,  -um  m.  (v.  avis);  davon  nach 
Caix,  St.  427,  ital.  ocio,  indischer  Hahn,  u.  mit 
verwacbseneni  Artikel  locio  ,,uorao  dappoco".] 

903)  *auctorico.  -are  (v.  auctor),  Gewahr  bieten, 
bovoUmachtigen,  bewilligen  (das  Schriftlatein  kennt 
auctorare  in  diesen  Bedeutiingen,  auch  in  der  des 
Vermiotens);  ital.  o(j-i(ne(Freradwort);  prov.  autre- 
jar;  frz.  otreiier,  nfrz.  uctroi/er,  dazu  Vbsbst.  octroi; 
cat.  autrejar;  span,  otorc/ar ;  ptg.  outorgar.  dazu 
Vbsbst.  outorga.  Vgl.  Dz  230  otriare ;  Grober, 
ALL  I  245. 

904)  audio,  -Ire  (nach  Vanicek  I  68  vony'a».  die 
unter  vielen  anderen  auch  die  Bedeutung  ,,auf- 
merken,  beobachten"  haben  soil),  horen;  ital.  audire 
u.  udire;  rum.  aiid,  ii,  it,  i,  s.  Ch.  s.  v.:  prov. 
auzir ;  frz.  ou'ir ;  cat.  ohir,  s.  Vogel  p.  114  f; 
span,  oir;  ptg.  ouvir.  Der  Anwendungskreis  des 
Verbs  ist  im  Romanischen  durcb  *ascoltare  (z.  B. 
frz.  ecouter),  intendere  (z.  B.  frz.  entendre),  sentire 
erbeblich  eingeschrankt  worden. 

905)  (aufero,  abstuli,  ablittiim,  auferre:  von 
diescni  Vb.  ist  nur  das  Pt.  P.  P.  ablatum  in  das 
Romauisehe  iibergegangen,  s.  oben  ablatum.) 

906)  arab.  aug-  (vgl.  Freytag  1 69«),  ein  tcchnischer 
Ausdruck  der  Astronomie  (etwa  .,Erdfeme"),  ist  als 
eben  soleher  in  der  Form  auge  in  das  Ital.,  Span, 
u  Ptg.  iibergegangen  und  wird  auch  in  verall- 
gemeinerter  Bedtg.  („bochster  Gipfel",  z.  B.  des 
Gliiekes)  gebraucbt.     Vgl.  Dz  31  s.  v. 

907)  augur,  augurem  m.,  Wahi'sager;  davon  viell. 
(als  balbgel.  W.)  nprov.  frz.  ogre,  Menscbenfresser, 
Ungeheuer,  span.  ogro.  Der  Bedeutungsiibergang 
wiirde  etwa  gewesen  sein  ,,Wahrsager,  Zauberer, 
Hexenmeister ,  iibematiirMches  boses  Wesen,  Un- 
mensch".  Dz  228  orco  stellte  Orcus  als  Grundwort 
auf,  was  lautlich  unmoglich  ist,  vgl.  Grober,  ALL 
IV  423. 

augurinm,  i  ;;.  i 

auluro,  -are      I  ^   ''^'"""■°'  »^"^*>'  ■■"•*• 

Augustus  s.  Agustus. 

9081  engl.  Aunt  Sally,  „Tante  Sarah"  (Name 
eines  engl.  Spieles,  iiber  welches  man  vgl.  Hoppe, 
Suppl.  Lex.  .^•.  v.),  ist  im  Frz.  durcb  das  Spiel  der 
Volksetvmologic  zu  jeu  de  Vane  sale  geworden,  vgl. 
Fafs,  RF  III  504. 

909)  aura,  -am  f.  (gr.  avQu),  Luftbauch,  leiser 
Wind,  ist  in  der  entspr.  Form  (ital.  aura  u.  ora, 
vgL  Canello,  AG  III  328,  altfrz.  ore)  in  alle  rom. 
Spr.  rait  Ausnahme  des  Rum.  (u.  des  Nfrz.)  iiber- 
gegangen.    Vgl.  Dz  31  aura. 

910)  anrariiis,  a,  um  (v.  aurum),  zum  Golde 
gebcirig;  davon  rum.  aurar,  Goldwascher,  u.  aurdrie 
/.,  Goldwaren,  s.  Cb.  aur. 

911)  [*aurantium,  i  n.  (v.  aurum),  Goldfrucht, 
Orange,  s   narang.] 

912)  *auratTcum,  i  n.  (v.  aura),  starker  Luftzug, 
Wind,  Sturm, Unwetter;  prov.  auratge-s;  frz.  orage; 
span,  oraje.  Die  Verba  cat.  oretjar,  span,  orear 
liiften,  erfriscben,  steben  zu  auraticum  nur  in  mittel- 
barem  Verwandtscbaftsverbaltnisse.  Vgl.  Dz  31  aura. 

9131  [*auratus,  -um  m.  (v.  aura).  Wind;  prov. 
aurat-z;  altfrz.  ore.] 

914)  auratilra,  -am  /'.  (v.  aurum).  Vergoldung 
(b.  Quintil.  &,  6,  23:  Gruter,  inscr.  583,  4):  ital. 
oratura,  daneben  (b.  Cellini)  als  Lebnwort  aus  dem 
Franzos.  orura,  vgl.  CaneUo,  AG  III  385;  altfrz. 
orenre,  nfrz.  orure  (feblt  b.  Sachs-Villatte). 

915)  Aurelianensis    (urbs)  =  frz.    orlenois   zu 


M 


»16)  «iirtOlnH 


itSHi  iiuNl<-r 


HI 


Orl.-..' 
•lur. 
in  CI 

iat   .i>i 


•it  vulkiii'tyin»li>»,Hs<'li 

■.  Ill-  viTili'rlit  (i/f-iiiii< 

iiiii  rrfji.«>(i-ci/('Hi>i> 

■iK5i't_vmolo(fio  rrrsson 


<i  /ii  Moix  iMiUUniicn),  vg\.  Ijttn''  «.  r. ;    Vnh,  KK 
111  4!». 

9Hi)  unrfSlflN,  »,  um  (v.  niirfus),  kiiIiIcii,  p<lilii;; 
lUvon  |lrov.llllrlll^>.(;l>M«Inln•l,  I*irol:nl  t  fr/.  nriul, 
mit  «!)},•)'«. ii-li'i.'iiiin  Artikc'l  lorial ,  init  SiiflixviT- 
tauKrliiin^  hirinn  ii.  iifr/..  Inriitt :  span,  dcio/  ii 
orujifKiiiitii .  DiT  it.'il.  Niiinr  fiir  cUin  ViijU'l  i»t 
rii/oijiijii  *ituriijul(jtilus,  w  m.  s  ,  V(;l.  mu'li  (iroluT, 
ALL  II  AM.  s.  iiiicli  iinti'ii  milbiiluM  u.  (ralirulus 
("•  rum.  ijrnni/iir). 

917)  nair^Ds,  a.  nm  (v.  (iHnirM),  k"I<I>'":  "<■"  <'>'»> 
l«t.  Adj.  «oil  nacli  l)i  464  Inrn  (liirdi  Vi>rwi>rli6im 
rait  (lorn  Artilii-1  spun.  pt^r.  lorn,  loiiro,  ;;ol(lf^'U), 
lipllMunil  ,  piitstaiiilon  sciii.  lYwm'  Aniiiilinif  ist 
sohwiT  );laiil>lioli,  wio  iloiiii  audi  Uio/i  gclbst  fiir  ilag 
Wmaolisoii  il">a  Artiki-ls  mit  i-inom  Ailj.  iiur  nocli 
fin  (u.  iilx'nlios  anfwlitlian's)  BiMspiol  {nciilii.s  :  ri.-.o  : 
l'at:t),  /ii.Tf))  bi>ifulirini,i'n  wiifsto.  Baist,  Z  VII  120, 
prklart  «la»  Wort  aus  ruber  {*rour(i.  daraus  diircli 
Dis8imilati(>n  louro),  n.  dicsp  Horloituiiff  ist  sidicr- 
lirli  amiolimlMP'r.  als  die  Dioz'schc. 

918)  nuricliiilcuni,  I  ii.  (vollisrtymulogiscli  aus 
jrr.  opeixa/.xoy,  Borgere,  geliildot),  Messing;  ital. 
oricolco:  (it..  urchiU;  span,  nitriatlco  (das  iil)liclic 
Wort  fiir  Mossing  ist  abor  span.  Intnii,  ini  Ptg.  ist 
laliio   alloin   gobriiudilioh).     Vgl.  Dz  228   oriculco. 

919)  aariciilS,  -am  /".  (Uoni.  v.  aiiris),  Ohr; 
ital.  oreglia,  oreccliia  u.  orecchio:  sard,  orija ; 
rum.  iirechie,  s.  Cli.  .v.  v.;  rtr.  ureglia,  wcitere 
Formpn  b.  (.iartnor,  Gr.  (j  200;  prov.  ntirelha:  frz. 
oreillf:  span,  oreja:  ptg.  orellia.  Vgl.  Dz  228 
ttrecchia:  Gr6))er,  ALL  I  246.  —  Ini  Ital.  werden 
von  dcm  Sbst.  dio  Verba  orcccliiare  u.  ureijUare 
abgeleitct,  vgl.  Canello,  AG  III  351.  Frz.  Ablcitung 
ist  oreiller.  Ohr-,  Kopfkissen. 

[*aurlfaber  s.  aorifex.] 

920)  aurlfex,  -ricem  m.  (v.  aurum  u.  fnc-'t, 
Goldsdimied:  clavon  mit  starker  Dmbildung  ital. 
orafo,  vgl.  Dz  387  s.  v.;  ptg.  ouriies.  (Im  Frz. 
orferre  =  aiiri/'aher,  span,  platero  v.  plata.) 

921)  [*anrTlIainma,  -am  f.,  GoWHanimf'  (Name 
des  altfrz.  Reichsbanncrs) ;  frz.  nriflanibe,  orithimme 
(Rol.  3093  orie  /lanibe,  wo  orie  dreisilbig  zu  lesen). 
Die  Form  oric  flambe  deutet  darauf  bin,  dafs  der 
erste  Bostandteil  des  W^ortes  ein  Partizip  =  Iat. 
*aur\ta  (das  Vb.  anri  =  aurire  ist  im  Rum.  vor- 
handeni  oder  ein  Adj.  :=  Iat.  *auriKa  {auriu  = 
auriviis  ist  ebenfalls  im  Rum.  vorhanden,  s.  Ch.  aur) 
ist,  vgl.  Scheler  im  Anbang  zu  Dz  806;  in  diesem 
Falle  wiirde  oriflamme  eine  Kiirzung  aus  orieflainme, 
das  mlat.  nuriflamma  aber  nach  oriflamme  gebildet 
sein;  andererseits  weist  das  gleichbedeutende  on//o?- 
doch  auf  atiri-  bin,  indessen  kann  es  sebr  wobl 
Analogicbildung  zu  oriflavme  sein.  Jedcnfalls  ist 
die  Scheler"sche  Dentung  des  Wortes  (=  aurita  od. 
auriva  flamma)  der  von  Diez  649  s.  v.  gegebenen 
{=  auriflamma)  vorzuzieben.  tjber  die  Geschicbte 
der  Oritiammo  vgl.  Gautier  z.  Rol.  3093.] 

922i  i*aurigalguliis,  -um  in.  {galgulus  b.  Plin. 
X.  H.  30,  94,  das  ublirhe  Wort  im  Schriftlatein 
ist  galbulu.i),  Goldamscl;  davon  vermutlicli  ital. 
rit/ogolo,  rigoletto,  vgl.  Dz  152  gdlbero;  Grober, 
ALL  n  431.] 

9231  [*auripellis  (aurum  +  pellis).  Goldhaut; 
itaL  orpello;  prov.  ourpeJ-s;  iti.  oripeau;  span. 
oropel,  Flittergold,  vgl.  Dz  229  orpello.] 


I'aiiritu  I'der  niirivA  llamma  .'i.  uurlllummu., 

9241  |*auritlllm,  I  ».  (v.  mini),  Luflzug;  ital. 
i)ir::o,  oregiiio  ,,»oftio  d'aria  frosea,  luogo  onibroso 
I'd  aoroato,  fragranza"  u.  reczn  ,,n)i  duo  primi 
siguilicnti  di  ort>zzo,  oroggio  u  eon  i|uollii  di  ,freddo', 
bujo",  inandaro  al  rozzo'  =»  uecidoro'',  Canulhi,  AG 
III  392:  noben  rrz:o  ist  auch  nreczo  vorliandeii. 
Vgl.   I)z  31  fiH/vi.| 

92.1)  aiirflm,  I  u.  (v.  \' aus  broniion,  gliinzeu,  k 
Vaniock  I  946),  Gold:  ital.  (iiiim),  nro;  rum.  mir, 
PI.  itiiruri  I'.,  8.  I'll.  .s'.  I'.;  rtr.  or:  prov.  «Mr; 
frz.  or;  span,  urn:  ptg.  ouro. 

926")  [nurfim  ♦froNUin  {/'lesum  v.  gorni.  /rim,  vgl. 
Uliland,  Sebriftrn  I  279  Amu,  I),  mil  Gold  durcli- 
wirktor  .Stoff;  prov.  «i  in/Vc.s- ;  frz.  or/'roi.i,  orfrais 
(dazu  altfrz.  Dcm.  orfrisiel), iirfroi;  a  1  ts p a  n.  urofrc». 
Vgl.  Dz  649  or/'riii;  Darrnestoter,  Mots  romp.  p.  23.] 

927)  I'aiisiirlum  n.  od.  -iik  m.  wilrdeoinodomfrz. 
osier,  Korb-,  Badiwoide,  Wcidenrute,  entsprocbondo 
Iat.  Grundform  lauten,  aber  oiii  derartigea  Wort  ist 
\ve<ler  im  Lat.  nacbweisbar  nodi  audi  liifst  sieb  in 
dieser  tipradie  sein  Vorliandonsein  voraussotzen.  Dz 
660  osier  verglidi  mit  dom  frz.  Worto  eini^rseits 
bret.  rtori/,  andrerseits  gr.  oioo^;  das  erstero  aber 
ist  erst  aus  dom  Frz.  cntlebnt,  lioi  dom  letztorcii 
wiirdo  der  Vokal  der  liocbtonigoii  .Silbo  .Seliwiorig- 
kciten  maobeii.j 

928)  ausciilto,  -are  (f.  iiiisiculilo  v.  amicula  = 
auricula),  dafiir  volkslat.  ascolto,  -ftre,  Lorcben; 
ital.  ascoltarc:  rum.  nseult,  ai,  at,  a,  s.  Ch.  s.  v.; 
prov.  escoltar,  escoutar ;  frz.  ascolter,  esco{l)ter,  es- 
couter,  rcouter  (die  Anlautsilbe  mit  ex-  verwechsolt) ; 
cat.  escotar:  span,  ascuchar,  escuchar ;  ptg.  es- 
ctitar.     Vgl.  Dz  28  ascollare:  Grober,  ALL  I  244. 

929)  (aosculum  (=^  osculum  v.  os.  b.  Plaut.  Ampb. 
716  u.  800,  vgl.  Prise.  1,  52),  Miiulcbcn,  Kufs;  iiber 
das  audi  fiir  dio  romaniseho  Lautlobro  wichtige 
Vorhiiltnis  zwischen  au  u.  6  vgl.  Fumi,  Misc.  95  ff.) 

930)  [*ausTco,  -iire  (v.  ausus),  wagon;  rtr.  ascar, 
vgl.  Ascoli,  AG  I  50  Z.  5  v.  o.,  193  Z.  9  v.  o., 
225  Anm.  1  Z.  3.] 

931)  *auso,  -are  (v.  ausus),  wagen;  ital.  ausare, 
osare:  prov.  au^ar ;  frz.  oser  (siidfrz.  gausd,  an- 
gelehnt  an  *gaudiare,  vgl.  Schuchardt,  Z  XI  493); 
cat.  q-osar:  span,  osar  (audi  gozar?);  ptg.  ousar. 
Vgl.  Grober,  ALL  I  246. 

932)  auspTcium,  i  /;.  (f  avispicium),  Vogelscbau; 
auf  auspicium  fiihrte  Dz  428  auce  das  altspan. 
Sbst.  auce  (richtigor  auze,  alze),  Gosdiick,  Los, 
zuriick,  welches  Wort  Sanchez  aus  aucilla  (Apulej. 
Met.  9,  33,  jetzt  in  aucilla  od.  aucula  gebessert, 
s.  Georges  unter  aucella)  erkliiren  zu  diirfen  geglaubt 
hatte.  Cornu,  R  X  76  f.,  halt  avice  fiir  die  Basis 
des  Wortes,  ohne  sich  dariiber  auszuspreehen ,  in 
welcheni  Zusammenhange  dies  avice  innorhalb  des 
Lateins  stehen  soil :  es  wiirde  wolil  auf  einen  Nom. 
*arex  od.  *avix  f.  avis  deutcn,  an  dessen  einstiges 
Vorbandensein  man  freilieh  kaum  glauben  kann  (die 
im  Appendix  Probi  getadelten  Formen  milvx  f.  miles 
u.  dgl.  beziehen  sich  nur  auf  T-Stamme.)  Die  Diez'- 
sche  Herleitung  diirfte  immcrhin  vorzuziehen  sein, 
obwohl  sie,  wie  Cornu  sagt,  ,,np  satisfait  pas  aux 
lois  phonetiques",  nur  mufs  man  von  acispicium 
ausgehen,  das  sich  im  Span.,  wo  avis  fortlebte,  er- 
halten  raochte;  dann  erkliiren  sich  auch  dio  Demi- 
nutiva  spa n.  avecica, uvecita,  avecilta,  pig.  avezinha. 
Dagegen  erscheint  es  zweifelhaft,  ob  das  span. 
Sbst.  aciago,  Zufall,  u.  das  ptg.  Adj.  aziago  etwas 
mit  auze  zu  than  haben. 

933)  anster,   -strum   m.    (v.    ^/  aus   brenneu). 


85 


934)  ausus 


955)  axis 


86 


Siidinnd:  ital.  austro;  rum.  au<tru,  s.  Ch.  s.  i'.; 
prov.  aiistri-s:  frz.  aiister:  span.  ptg.  austro; 
iilierall  nur  gelehrtes,  bczw.  poetisches  Wort. 

934)  ansus,  a,  urn  (schriftlat.  das  Pt.  Prt.  zu 
aiideie).  kiihn:  ital.  anno,  oso:  altfrz.  os.  Vgl. 
Grober,  ALL  I  246. 

935)  aut  (iiber  die  Bildiing  dcs  Wortes  s.  Vanicek 
I  269).  oder:  itaL  ud.  o:  rum.  au:  rtr.  od,  o: 
prov.  oi,  o:  frz.  ou ;  span,  o,  h  ;  ptg.  on. 

936)  antiiinuo,  -are  (v.  autumnu^),  den  Hcrbst 
bringen:  rum.  tnmnez.  ni.  at,  a;  span,  otoiiar, 
den  Herbst  verbringen.  (Das  lat.  Vb.  findet  sich 
b.  Plin    H.  N.  2,  124  u.  136.) 

937)  aatiimniis,  -um  m.  (alte  Partizipialbildung, 
zusammenhSngend  mit  aiig-eo),  Herbst;  ital. 
autunno:  rum.  toamiid  ('..  s.  Ch.  .s.  v.:  rtr.  in 
alien  Dial,  vorbanden,  vgL  Gartner,  Gr.  §  1;  prov. 
autom-s:  frz.  automne  (mn  =  nn);  span,  otono; 
ptg.  outono. 

938)  Sva,  -am  f..  Grofsmutter  (b.  Ven.  Fort.  8, 
19,  8  u.  ofters):  ital.  am.  Vgl  Grober,  ALL  I  246. 

939)  [a  +  Tade,  geh  vfeg\  vielleioht  erhalten  in 
span,  aba  (dazu  ein  Plor.  abdd),  Platz  da!  Vgl. 
Dz  450  etay.] 

940)  (five,  have,  sei  gegriifst !  ist  vielleicht  das 
Grundwort  zu  frz.  hcice,  abgezehrt,  bleich,  elend. 
Der  Gang  des  seltsamen  Bedeutnngswandels  wurde 
dann  folgender  gewesen  sein  ;  are  wurde  als  terminus 
technicus  im  mittelalterlichen  Schaehspielegebraucht, 
zunachst  als  Warnungsriif  .,Scliach",  dann  zur  Be- 
zeichnung  des  ilattgesetztwerdens  eines  von  alien 
Kffuren  allein  iibrig  gebliebenen  Konigs  (so  E.  de 
la  Rose  ed.  Michel  I  221,  ebenda  auch  das  entspr. 
Vb.  haver),  so  gelangte  es  zu  der  Bedeutung  ..raatt"' 
n.  konnte,  wie  dieses  letztere  Adj.  [urspriinglich 
pers.  mat,  „tot"']  durch  Verallgemeiiierang  zu  seiner 
gegenwartigen  Verwendung  gelangen.  Die  Achilles- 
ferse  der  geistvollen  Ableitung  [iiber  welohe  zu  vgl. 
Forster,  Z  V  97]  ist,  dafs  sich  der  Gebrauch  von 
ate  als  Zuruf  im  Sinne  von  ,.Sehach"  nicht  nach- 
weisen  lassen  diirfte  u.  dafs  ein  solcher  Gebrauch 
von  ace  auch  begrifflich  nicht  recht  glaubhaft  ist, 
dem  bedrohten  Kijoige  hatte  man  schicklicher  ein 
cave!  zugerufen:  zu  bedenken  ist  dabei  auch,  dafs 
ave,  weU  seine  Bedtg.  durch  das  Ave  Maria  gelaufig 
war,  nicht  wohl  als  Warnungsruf  verwendet  werden 
konnte.  Andererseits  steht  man ,  falls  man  die 
Gleichnng  have  =  niv  nicht  annimmt,  dem  Worte 
so  ziemlich  ratios  gegeniiber,  denn  wenn  Dz  613 
s.  V.  ags.  hasva,  trocken,  bleich,  als  Etymon  vor- 
schlagt,  so  ist  das  schon  um  deswiUen  zuriickzu- 
weisen,  well  ein  altfrz.  haave  nicht  belegt  werden 
kann;  auch  Mackel  p.  68  verwirft  hasva.  Ver- 
mutungsweise  sei  folgendes  ausgesprochen :  auszu- 
gehen  ist  von  dem  Vb.  haver,  welches  nach  Forster, 
Z  V  98,  zuriickgeht  auf  den  Staram  hav-,  bezw. 
hoc-  (woTon  auch  hotter,  houe,  hocher)  u.  eigentlich 
„mit  einem  Haken  an  sich  Ziehen"  bedeutet,  di'es 
Vb.  wurde  terminus  technicus  fiir  das  Wegnehmen 
oder  Schlagen  der  Figuren  im  Schachspiele ,  bezw. 
fiir  das  nach  dem  Schlagen  aller  Figuren  erfolgende 
Mattsetzen  des  Konigs ,  so  konnte  dann  ein  aus 
dem  Vb.  abgeleitetes  Adj.  zur  Bedtg.  ,,raatt"  u.  weiter 
zu  der  von  ,, elend"  etc.  gelangen.i 

941)  aTena,  -am  /'..  Hafer;  ital.  avena;  frz. 
avoine:  span,  avena:  ptg.  avea. 

942)  aversiis,  a,  um  (Pt.  Pf.  P.  v.  avertere),  abge- 
wandt;  span,  avieso;  ptg.  avesso,  verkehrt,  vgL 
Dz  428  avieso;   nenprov.  aves  (f.  avers),  die  von 


der  Sonne  abgewandte  Himmelsgegend,  Norden,  vgl. 
Dz  272  ritto. 

943)  averto,  verti,  versum,  vertere,  abwenden  : 
das  Vb.  ist  mit  Ausnahme  des  Pt.  Pf.  P.  (s.  oben)  im 
Rom.  geschwunden;  ital.  avvertire,  frz.  nvertir, 
span,  averlir,  gehen  auf  ad-vertere  zuriick  (dazu 
das  Pt.  Pf.  P.  nd-ver.fiis  =  ital.  avver.io  etc.).  —  Das 
frz.  Sbst.  avertin,  Drehkrankheit  der  Schafe,  hat 
mit  acertere  nichts  zu  schaffen,  sondem  ist  von 
vertigo,  inem  abzuleiten,  vgl.  Tobler,  Misc.  74. 

*aneellaria  [  s.  anca,  aut-ellaria,  aucellus. 
♦avicellus      I 

944)  1.  *avi61us,  (-a)  (Dem.  v.  ava-i),  Grofs- 
vater,  Ahn;  (ital.  dio/o):  prov.  (a-io/-s,- frz.  oifeM/, 
-e:  span,  abuelo,  -a:  ptg.  avo.  Vgl  Dz  504  a'iettl: 
Grober,  ALL  ^  246.  _ 

945)  2.  'anolus,  -um  m.  od.  ^aTiolum  n.  (Dem. 
V.  avis):  ital.  ajuolo,  Vogelnetz.  Vgl.  Grober, 
ALL  I  246. 

946)  avis  struthio,  -onem  m.,  Straufs;  (ital. 
stnizio):  (prov.  entrtis);  frz.  autruche:  span. 
ave.itrus:  ptg.  abestrus.  Vgl.  Dz  311  struzzo ; 
Grober,  ALL  I  246. 

947)  aris  tarda  (langsamer  Vogel,  der  nicht  gat 
fliegen  kann),  Trappe:  ital.  ottarda  (bistarda, 
ustarda,  vgl.  Caii,  St.  84);  prov.  a  us  tarda ;  frz. 
oatarde;  ptg.  ahetarda,  betarda.  Vgl.  Dz  230 
ottarda. 

948)  *aTius  (=  aTUS)  m..-  prov.  avis:  cat.  avi, 
avia.     Vgl.  Grober,  ALL  I  246. 

919)  avuncnliis,  -um  m.  iDem.  v.  avus  .  Oheim 
1  Mutterbruder) ;  rum.  unchiu.  s.  Ch.  s.  v.:  prov. 
avoncle-s.  onele-s :  frz.  oncle.  Das  Ital.,  Span.  u.  Ptg. 
bezeichnen  den  ,,Onkel"  mit  dem  griech.  Lehnworte 
d^sTo;  =  ital.  zio,  span,  tio,  ptg.  tio.  Die  Sprachen, 
welche  avunculi(.'<  festhielten,  haben  auch  lat.  amita 
(s.  d.)  bewahrt,  wahrend  in  den  Sprachen,  welche 
f^elog  aufnahmen,  neben  diesem  das  entspr.  Fem. 
zia,  tia  steht.  Ubrigens  hat  keine  der  rom.  Spr. 
einen  Unterschied  zwischen  Vaters-  n.  Mutterbruder, 
bezw.  -schwester.     Vgl.  Dz  649  oncle. 

950)  '*aT-Tit(are)  +  *tort«lo,  -are  soil  nach 
Caii,  St  175  (vgl  auch  Z  I  423)  ergeb'.n  haben 
ital.  avritortolare  ,,attorcere  insieme".] 

arab.  awdr  s.  angaria. 

951)  "^axalis  (v.  aji's),  zur  Achse  gehorig;  davon 
vielleicht  durch  Schwund  der  tonlosen  Anlautsilbe 
u.  Umbiegung  der  Endung  itaL  ■'iala.  Achse.  Caix, 
St.  167,  leitet  auch  ital  (lucch.)  ascialone,  „legno 
che  si  conficca  negli  stili  delle  fabbriche"  von 
*axaUi  ab. 

952)  *axicellus,  a  (Dem.  v.  axis),  kleines  Brett, 
Schindel:  ital.  assicella;  frz.  aisseaa,  vgl.  Dz 
505  ai<. 

953)  axiciilus,  -um  m.  (Dem.  v.  a.ris),  kleine 
Achse:  ital.  assiculo,  Zapfchen;  frz.  essieu,  Achse. 

9.54)  axilla,  -am  f.  (Dem.  zu  a.vis),  Achselhohle; 
ital.  a^cella,  (in  zahlreichen  Dialekten,  namentlich 
im  Tarantinischen  u.  im  Neapol.  wird  die  Benennnng 
der  Achselhohle  in  sehr  eigenartiger  Weise  von 
*titillicare  =  titdlare,  kitzeln,  abgeleitet,  z.  B.  neap. 
teteUeca,  vgl.  Flechia,  AG  IT  319);  prov.  ai^sella ; 
frz.  aisselle ;  cat.  a.vella;  im  Span.  u.  Ptg.  heifst 
die  Achselhohle  sobaco,  sovaco,  im  Sard,  suercu, 
welche  Worte  vermutUch  auf  subbrachinm  [Isid. 
11,  1,  65]  zuriickzufuhren  sind,  vgL  Dz  430  barcar. 

955)  axis,  -em  m.,  Brett;  ital.  asse;  altfrz. 
ais;  span,  eje:  ptg.  euce.  Vgl.  Grober.  ALL 
I  246. 


H7 


■iftiii  iuiliii;lA 


!)7H\  Im.' 


«S 


H'Mii  iixiliiKiHi  ••m  /  (V.  ii.ri*  II.  i(Hi;(i),  \V«);i>n- 
M'liniii>n>,  ital.  «n./ri'i,  V);l.  Aacoli,  A(i  III  -14:1  ii.  454, 
/.  10  V.  u.  ill!  TfXt;  lU  fiH!»  Z.  ->  V.  o  liiilt  .1««  Slisl. 
fntsxHii»".  Kott,  fllr  r.iiKiiiiiiiionp>iiotzt  mm  /Vdi/s.vr 
-f  nuf/tm.  )M<fiii(<r  ili-iiti't  limn  I'li  w»lil  nim  ltii]/V(i  -f 
.<cH(7Ni>,  woimcli  <>H  oii^'iiU.  (liiH  rwischi'iiiliircli  mil 
Kelt  iturrhwnrhiu'iic  KliMsrli  lH>zi>i('lini>ii  wilrili*.'  rtr, 
((■n(;a>l.)  soi/mi ;  fri.  axonije,  Svliiiu<r  (ilio  Wiip'ii- 
»rliiiii<'n<  lii'iht  grtiiKsr  —  crnsMi);  s pn  ii.  fiuviiiiilta, 
KcU,  I'lioniio  ptR.  Vfrl.  D/.  405  siiiiiiii  uiid  447 
rHJiiHrfi'i. 

%7)  linsk  ajroa,  Wiirtor:  sniiii.  oi/d,  Hnfnioisti'r, 
(11/11  KiixliTwiirtoriii  (ital.  njo.  oja  ist  uohl  niiH 
di'iii  Sp.in.  oiillfliiit).  Vjjl.  l)z  428  iii/"-  ">'  ""'■'' 
dit>  HiTlrituii);  lies  Wurtiv^  aiiR  nli<l,  hiiii{i)iiii,  ln'ffi'ii 
plleju'ii,  fiir  Ino^,'li^■ll  frkliirt.  ilic  liaskisi-lic  Alikuiift 
alior  iiiit  Ri'rlit  als  walirscliriiilii-luT  liiii^ivsti'llt  win!. 

9&S|  arab.  azznlbiiq,  QuorksillnT  v^;!.  Kr^vtaj; 
219*);  span,  hukjuc:  ptj^.  antiiiiiic.  vgl.  Dz  42!) 
rtsoijue.  (,Ini  Ital.  ii.  Frz  winl  ilas  Qii.  arflfnlum 
ciciini  II.  mrrcuriii^  bonniiiit.) 

959 1  arab.  nssar  aus  nssahnr  =  us-sellAr,  Wiirl'ol ; 
d«v.  init  dom  Hocl('utiin};siibi'r);an(j  „W(irfi'l,  Wilifi'l- 
spiol,  Wiirf.  Ziifall"  ital.  :iirii,  juivi  (-=.sc/i((r), 
Wiirfi'lspiol  niit  drei  Wiirfein,  azzardo  (aus  deiii 
Fn.  Piitloliiit),  Ziifall;  prov.  azar-s:  frz.  hazanl, 
dav.  das  Vb.  Iiaxurdcr  und  das  Adj.  hasnrdciix ; 
rat.  at.<ar:  span.  ptj;.  a;nr.  t'ber  andere  Uor- 
Icitunjion  dos  Wortos,  unt«r  dcncn  inanclu'  scdir  aben- 
tcuerlichc  zii  findcn  ist  u.  welchp  sanitlicli  unan- 
nphmbar  sind ,  v>jl.  Uz  32  it::(irtlii  u.  Sclipler  im 
Diet'  .<.  r.  Die  richtigo  odor  doch  wenigstens  ganz 
eloubhafte  Abloitun;;  ^ofundcn  zn  baben,  ist  Malm's 
Vordicnst. 

960)  arab.  azza'rAra,  eino  Prucht;  dav.  span. 
acerola.  eino  Art  Mispel:  ital.  (tnit  vorgefiigtcm 
Artikcl)  lazzerunla,  ..friitto  pin  grosso  dcllo  cilioge 
di  saporo  aspro",  lonib.  lazaren,  vgl.  Caix,  St.  374. 

961)  arab.  az-zofaizaf=^span.  azufaifn,  azofcifa, 
Brustbeore;    ptg.  arnfeifa.    vgl.  Dz.  429  aziifaifa. 


B. 

962)  ba,  bah  (Natiirlaut),  stdicint  aiif  keltiscliem 
Gebicte  (Oberitalien,  Gallien)  als  Interjektion  zum 
Aiisdnirk  des  Staunens  gebraucht  worclcn  zu  soin; 
davon  ital.  baire:  prov.  (e.'i)haliir;  frz.  ihnhir, 
dazu  Adj.  haif,  erstaunungsvoll.  Dagegcn  schcint 
span,  embair  anderon  Ursprunges  (von  invadcrc, 
me  frz.  encabir':')  zu  sein.     Vgl.  Dz  37  baire. 

963)  rnss.  baba(ika),  Buclnveizenkuchen,  =  f rz. 
babri,  Rosinenkuchen,  s.  R  VIII  139. 

964)  *baba,  -am  f.  (ein  im  Volkslat.  zweifellos 
vorhanilcn  gewcscner  Naturausdruck),  Geifer;  ital. 
(auch  sard.)  bai-a:  prov.  das  Sbst.  ist  nicht  be- 
legt,  wobl  aber  das  dazu  gehorige  Vb.  bavar,  geiforn; 
frz.  bave,  dazu  das  Vb.  baver,  das  auch  ,,reden" 
bedeutet,  die  zahlreichon  weiteren  Ableitiingen  des 
Wortes  {bavard,  bavarder,  haimrdage  etc.,  auch 
babiller,  babil  gchoren  hierher)  enthalten  samtlich 
den  Begriff  des  Schwatzens;  cat.  hab-eig ;  span. 
baha,  Geifer,  bahear.  geifem,  bfibosa,  schleimige, 
d.  i.  hauslose  Schnecke;  ptg.  bava,  bavar.  Vgl. 
Dz  47  bava;  Grober,  ALL  I  246;  W.  Meyer-L., 
Gr.  §  24.     Vgl.  auch  babnlns. 

965)  bask,  baba,  Bohne,  +  zorro,  Sack,  =-  span. 
babazorro,  ungeschliffinpr  Mensch,  vgl.  Dz  429  s.  v. 
Parodi,  R  XVII  53,  erblickt  in  babazorro  eine  Ab- 
leitung  von  baba. 


'.Ktlil  biiliiioviihiN,  iiiii,  Lobonianii,  Ruiio  ()Vtr.  37. 
10;  Am. ill.  4.  22;  davnii  spall,  habirca,  Kiilfalts- 
pin.irl,  vgl,  Silll,  ALL  II  (iU). 

967)  *babbuN,  Vatcr;  ila,s  \'iirliandun8i<in  I'iiii'H 
soli'liLMi  Wortos  ill!  Volkslat  wird  biMvicsi'ii  diircli 
sard,  bab»,  ital.  bnhbn,  rum.  bubii,  altes  VVoib 
(liier  kaiui  das  Wort  abi>r  audi  slav.  UrspruiigH 
sc'iii,  vgl.  russ.  tiiiiia ,  liatnjmka  otc);  rtr.  bah. 
Vgl.  Dz  354  babbo:  (iriibor.'  ALL  I  246. 

9i!8)  biibiilUM,  -inn  m  ,  Spitziiiimo  eincs  IliUibers 
b.  Apul  Mt't.  4.  14.  dor  Name  schoiiil  oiiioii  iluminon, 
abor  griifsmiuiligon  Moiisrhoii  buzoi<dinon  zu  solhiii  ; 
davnn  ital.  huhhio  (mil  Aiigmontutivsuni.\  Ijiihliioiir, 
oinfalligor  Moiisoli  (in  oborilal.  Dialoktoii  audi 
„Kriito"),  vgl.  Klodiia,  A(i  II  34  uiitiMi.  -  halndus 
ist  otTonbar  das  Doni.  zu  oinoiii  iiidit  bdogtoii  *babus, 
das  als  Sohiinpfwort  („Piii8ul",  ,,Tiilpol"  u.  dgl.) 
ungomoin  volkstiimlidi  geweson  soin  nail's  (vgl.  audi 
babiirnis  b.  Isid.  10,  31  ii.  Placid  gloss.  13,  5), 
wio  die  zahlroirhon  ilarauf  zuriicknilirciidoii  u.  die 
Bedtg.  iliros  Ktynions  bowalirendoii  romaii.  Worto 
bewoisoii,  z.  B.  ital.  habhl-o,  babbiicrio,  babhano. 
biddmaum,  Dunimkopf,  bahbole,  Kindorpossoii;  cat. 
prov.  hdmti.  Trojif  (Vogol  p.  68  orklart  die  En- 
dung  1(1«  aiis  deni  dtscli.  alt,  was  unzutredond  ist); 
frz.  b(ihi(des,  Kindcrpossen;  ptg.  babdn,  Dumm- 
kopf.  Vgl.  Dz  33  ^u/-W'o;  Griibcr,  ALL  I  246,  fiihrt 
anch  die  lat.  Interjektion  babae  auf  diosen  Stamra 
zurlick,  schworlich  mit  Reclit 

960)  arab.  bftbuscli  (v.  pers.  pAbiist'h)  Fufsbokloi- 
duug,  =  frz.  hahouches.  Schlal'^icluiho,  vgl.  Dz515jf.  v. 

970)  ndd.  bac,  SohiisscI  (eiigl.  buck.  Kufe)  =  frz. 
bac.  Beckon,  Maischbotlich,  vgl.  Mackel  p.  63,  Kluge 
.<.  V.  Dcininutiva  zu  Ikic  siiid  baqiiel  u.  bailie  = 
liacula,  vgl.  Dz  515  hac.  Das  bret.  bal:.  bag  ist 
gewifs  Lehnwort,  vgl.  Th.  89.  Jlit  ital.  buc-inn 
etc.  kann  ddd.  bac  hochstens  urverwandt,  keines- 
wegs  abor  das  Grundwort  der  betr.  roman  Sippe 
sein,  vgl.  *baccinuni. 

971)  bac(c)a,  -am  f.  if.  babca,  vgl.  VaniSek  I  560), 
Beere,  Perlo,  (Jolenk  ciner  Ketto  (in  letzteror  Bedtg. 
b.  Prud.  TiiQi  aie<f.  I  46  u.  s..);  ital  bacca,  dessen 
Schreibung  wohl  auf  schlocht  lat.  bacca  beruht, 
{*baga,  dazu  Dem.)  haijola,  Eisbeere;  ^rov.baga; 
frz.  baie,  Beere,  bagw  (halbgel.  W.),  Ring,  vgl.  No 
991;  span,  baya,  Hiilsc,  Schoto;  ptg.  buga,  Beere, 
Tropfen  (gall,  bngon,  Thrane,  vgl.  C.  Michaelis, 
Misc.  118).  Vgl.  Dz  431  baga  u,  516  hagiie;  Grober, 
ALL  I  247.  —  Nach  Schncliardt's  Vcrmutung,  Zt- 
schr.  f.  vgl.  Sprachf.  XXI  451,  sind  aucli  ital. 
bagattino,  bagntella,  bajuca,  bajucca,  bajflln  auf 
baca  zuriickzufiibren,  s.  unten  No  991  bag. 

972)  bacar,  ,,va8  vinariura  simile  bacrioni",  Fostus, 
cd.  0.  Miiller  p.  31;  davon  ital.  (sicil.)  bdcara, 
klciner  Krug;  das  Wort  ging  in  das  Germanische 
iiber  (ahd.  bihhnr,  piihhar,  altn.  bikarr,  engl  biker, 
doch  sind  die  bciden  letzteren  wohl  aus  mlat.  bic- 
carium  geformt)  ii.  kehrte  dann  mit  verandertem 
ersten  Vokale  in  das  Roman,  zuriick :  ital.  pecchero, 
hicckiere  (=  mlat.  hiccarium);  rum.  pdliar,  vgl. 
Miklosich,  Slav.  Elemente  im  Rumiin.  p.  35;  rtr. 
bichcr :  altfrz.  pichier,  pechier :  span.  ptg.  pichel, 
WeinkTug.  Topf.  Vgl.  Dz  52  bicchiere;  Canello, 
AG  III  381,  wo  ganz  unnotigerwci,se  gr.  jilxog  als 
Stammwort  zu  *bic{c)arium  angesetzt  wird. 

973)  kelt.  Stamm  bacc-,  kriiram  (davon  ir.  gal. 
bacc,  bac  Haken,  Biegung);  auf  diesen  Stamm  sind 
vielleicht  zuriickzufiibren;  ital.  6ecw  Schnabel  (vgl. 
Suet.  Vitell.  18:  „cui  Tolosae  nato  cognomen  in 
pueritia  Becco  fiierat,  id  valet  gallinacei  rostrum"). 


Xi) 


974)  baccalarius 


987)  bido 


90 


heccare  hacken;  prov.  bec-s  Schnabel,  beca  Haken, 
lifchar  hacken ;  f rz.  bee.  Schnabel,  heche  (altfrz. 
besche.  wo  das  s  wohl  luir  graphisch)  Grabscheit, 
becqiier,  becqiietter  hacken,  picken,  hequille  Krucke, 
bfca.ise  (ital.  beccaccia),  Schnepfe  [eigoiitl.  Vogel 
mit  spitzeiii  Schnabel;  (span. /(/co,  gewohnlich  ;)ico 
Schnabel);  ptg.  bico  Schnabel.  Vgl.  Dz  47  beccn, 
Th  39  u.  45.  Die  Entwickeliing  der  Wortsippe  ist 
vermutlich  dnrch  Jlischung  (l(>s  Stammes  bacc-  mit 
de)n  ebenfalls  keltischon  Starame  hecc-,  bice-  „klein" 
(Th.  oOl  sowie  mit  dem  romanischen  Stamme  pic- 
beeinflulst  worden. 

974)  [*baecalarius  oder  baccalaris  ist  die  latini- 
sierte  Form  des  ital  bnccalnre  ulaneben  baccelliere, 
Lehnvvort  ans  dem  Frz.i;  prov.  bncalar-s:  frz. 
bachflier:  span.  hachiUer :  ptg.  bucharel.  Die 
Grundbedeutung  iles  Wortes  scheint  gewesen  zu  sein : 
„Besitzer  eines  grofseren  Bauerngutes"'  (vgl  Ducange 
s.  I'.) ;  wie  es  aiif  Grand  tlieser  Bedtg.  zur  Bezeich- 
nung  eines  jungeu  Uannes  in  versehiedenen  ganz 
bestimmten  Beziehungen  (junger  Ritter,  angehender 
Gelehrter,  Junggeselle,  letzteres  im  Engl. :  biichelor) 
gebraucht  werden  konnte,  ist  nicht  recht  ersichtlich. 
Die  Herkiinft  des  Wortes  ist  ganz  dunkel,  keltischer 
Ursprung  hochst  unwahrscheinlich  (ir.  bachlach, 
entstanden  !ius*bacaldcos  mitbaccalarius  zusammen- 
zustellen,  ist  sowohl  lautlich  mifslich  —  wegen  des 
versehiedenen  Suffixes  —  als  aiich  begrifilich  be- 
denklioh,  well  die  Bedtg.  „Hirt"  dem  Worte  nicht 
mit  Sicherheit  beigelegt  werden  kann,  vgl.  Th.  p.  38  f.). 
Unter  den  vorgeschlagenen  Ableitungen  findet  sich 
manche  recht  thorichte,  so  z.  B.  wenn  man  an  but,- 
cavalier  oder  gar  an  vassal  gedacht  hat.  Auch  nur 
als  ein  Notbehelf  kann  die  Annahme  gclten ,  dafs 
bacc.{i\v*vaccalariiis  stehe  (viicca,  Kuh ;  *vaccalaria, 
ein  Gut  mit  einer  bestimmten  Anzahl  Kiihe,  *vac- 
calarius,  der  Besitzer  eines  solchen  Gutes,  raafsig 
begiiterter,  in  der  Eegel  nOch  jiingerer  Landwirt), 
vgl.  Scheler  im  Dict.^  .«.  v.  Wenn  das  Wort  in 
seiner  Eigensohaft  als  terminus  technicus  in  ge- 
lehrten  Kangi'erhaltnissen  zu  haccalaureus  (gleieh- 
sam  von  bacca  u  laurus)  latinisiert  worden  ist,  so 
ist  das  ein  drastisehes  Beispiel  dafiir.  bis  zu  welchem 
Unsinn  etyraologisierende  Wortbildnerei  sich  ver- 
irren  kann.     Vgl.  Dz  33  baccalare. 

975)  [*bacclimm,  i  n.,  Becken,  ist  das  voraus- 
zusetzende  Grundwort  fiir  i  t  a  1  bacino,  bacile :  prov. 
baci-s:  frz.  bacin.  bassin  (die  Schreibung  mit  ss  be- 
ruht  wohl  auf  Angleichung  an  ban,  basse);  cat. 
bad;  span,  bacin  (daneben  bacia);  ^tg.  bacineta 
u.  bacin-ica  (daneben  bacia).  An  keltische  Her- 
kunft  der  Worte  ist  nicht  zu  denken,  vgl.  Th.  39  £f., 
ebenso  wenig  an  germanische,  vielmehr  ist  dtsch. 
Becken  etc.  dem  Roman,  entlehnt.  Man  mufs  einen 
lat.  Stamm  hac-  ansetzen,  wozu  man  durch  das  von 
Festus  angefiihrte  bacar  (s.  obeni  u.  bacrio  (,,ba- 
crionem  dicebant  genus  vasis  longioris  manubrii") 
sowie  durch  das  bei  Isidor  belegte  bacca  ,,vas 
aquarium"  vollberechtigt  ist;  „bacchinon"  wird  von 
Gregor  v.  Tours  als  volkstiimlieher  Ausdruck  fiir 
patera  liri»ea  bezeichnet.  Vgl.  Dz  34  bacino  und 
429  bacia;  Grober,  ALL  I  247.] 

976)  bacchanal  n.  (v.  Bacchus),  Bacchusfest;  dav. 
ital.  baecano,  ,,fracasso,  bordello,  romore  sfonnato", 
vgl.  d'Ovidio,  AG  IV  410.  wo  baecano  als  aus  dem 
Nom.  bacchanal  durch  Abfall  des  I  u.  Ubertritt  des 
a  zu  0  (um  das  Genus  des  Wortes  festzuhalten) 
entstanden  erkliirt  wird  (ahnlich  wie  nach  d'Ovidio's 
Ansicht  tribunal  zu  tribuna  sich  gestaltet  hat); 
Storm ,   AG  IV  387,   hatte  angenommen ,   dafs  aus 


dem  adj.  Neutr.  bacchanalc  ein  *bacchaniim  = 
baecano  als  vermeintliches  Primitiv  abgeleitet  worden 
sei,  wie  man  z.  B.  aus  vinculum  ein  cinco  ge- 
bildet  hat. 

977)  *baeellus,  -um  m.  (Dem.  z.  baca),  voraus- 
zusetzendes  Grumlwort  zu  ital.  bacceUo,  Hulse, 
Bohnenschote,  vgl.  Dz  354  .«.  v. 

978)  baceulus  (gr.  /idxt/>.og\,  stockdumm  (b.  Suet. 
Aug.  87);  davon  vermutlich  ital.  bacccllo  (und 
baciocco),  Dummkopf.  vgl.  Dz  354  bacioceo:  Grober. 
ALL  I  247. 

979)  cymr.  baches  (=  bach  ,.klein"  +  griech.-lat. 
Suffix  -issa,  vgl.  Th.  42)  ist  von  Dz  35  bar/aseia 
vermutungsweise  als  Grundwort  aufgestellt  worden 
zu  ital.  baf/ascia,  Hure;  prow  bat/ua.'isa:  altfrz. 

',  bagasse,  bajasse,  baias^^e  (daneben  baiisde,  bnchele, 
letzteres  wohl  mit  Anlehnung  an  bachflier),  Dienerin, 
Kammermadchen,  Dime;  span  btirja.sn,  gava^a. 
Hure;  ptg  baga.ra.  Es  ist  jedoch  wenig  glaub- 
haft,  dafs  die  roman.  Worte  keltischen  Ursprungcs 
seien ,  schon  weil  baches  erst  spat  im  Cymr.  ent- 
standen zu  sein  scheint,  ein  *baches-ia  od.  *liac}ia-sia 
hatte  auch  nicht  zu  frz.  bagasse  werden  konnen. 
Eher  diirfte  —  woran  Dz  ebenfaUs  schon  gedacht 
hat  —  bagassa  mit  bag-a,  bag-aglia,  bag  age  etc. 
zusammenhangen.  Dz  verwarf  freilich  die  Ableitung 
von  bag-a  (Pack  I,  .weil  „sie  keinen  befriedigenden 
Sinn  gabe".  Aber  es  wird  doch  im  Deutschen 
„Pack"  als  verachtliche  Bezeichnung  gemeiner  Men- 
scben  gebraucht. 

980)  altnfriink.  bacco,  Riickeii  (ahd.  bacho.  engl. 
onct);  prov.  altfrz.  ftico».  Schinken.  vgl.  llackel  71. 

981)  *baculo,  -are  (v.  baculu<\,  mit  einem  Stocke 
sperren:  prov.  badar:  frz  bctcler,  vgl.  Dz  515  s.  ti. 

982)  baculum,  i  n.  u.  (spatere  Form)  biiciilus, 
-um  »1.  (nach  Vanicek  I  185  von  \/ba,  gehen).  Stab, 
Stock;  ital.  bacchio  „la  pertica  da  abbacchiare" 
u.  baciilo,  baeolo.  ,.bastone  e  una  specie  di  misura", 
vgl.  Canello.  AG  m  351;  (ptg.  bacillo\  Vgl. 
Grober,  ALL  I  247,  s.  auch  unten  bacus. 

983)  *bacns,  -nrn  m.  (Riickbildung  aus  baculiL-i), 
Stock:  oberital.  bnc.  vgl.  Flechia,  AG  11  35, 
Meyer,  Ntr.  136;  ptg.  bago.  Bischofsstab  (kann 
aber  unmittelbar  auf  baculus  zuriickgehen).  —  De- 
minutivbildung  zu  baciis  ist:  ital  bacehetta,  Gerte, 
Rute;  frz.  baguette:  span,  baquetn,  vgl.  Dz  34 
bacehetta.  Als  gew6hnli<;he  Bezeichnung  des  Stockes 
brauchen  die  rom.  Sprachen  *hastn  u.  eantia. 

984)  engl  backbord,  Hinterdeck,  =  f rz.  babord 
u.,  mit  volksetrmologiseher  Schreibung,  bas-bord. 
vgl.  Fafs,  RF  ill  499. 

985)  dtsch.  bader=  rtr.  jioder,  Arzt,  s.  Gartner, 
Gr.  §  22. 

986)  badius,  a,  nm,  kastanienbraun :  ital.  bajo; 
prov.  bai:  frz.  bai,  davon  abgeleitet  haHlet,  rot- 
braun;  span.  bago.  Die  Worte  werden  meist  nur 
in  Bezug  auf  Pferde  gebraucht  (so  auch  das  abge- 
leitete  prov.  baiart).  Vgl.  Dz  37  bajo.  (Diez  zieht 
bajocco ,  Kupfermiinze ,  braune  Miinze,  hierher; 
Schnchardt  dagegen,  Ztschr.  f.  vgl.  Sprachf.  XXI 
451,  zieht  das  Wort  nebst  bajuca,  Kleinigkeit,  zu 
baca.) 

987)  *bado,  -are,  den  Mund  aufreil'sen,  miifsig 
gaffen,  warten,  zaudern;  ital.  badare.  zaudem,  u. 
bajare,  kliiffen,  [badigliare  gahnen),  Vbsbst.  baja 
mit  doppelter  Bedtg. :  1.  Bucht,  Bai  (gleichsam  der 
aufgerissene  Mund  des  Landes),  2.  Posse,  Fopperei 
(daneben  auch  bada  in  star  a  bada  mit  ofienem 
Munde  dastehen,  bada  bedeutet  aufserdem  „Schild- 
wache") ;  p  r  o  v.  badar,  warten,  schmacht«n,  {badalhar 


!M 


fllWl   ».«( 


itiCJ^   lifiu'JI 


!t2 


(taliiK'n),  «Itfr;.  («iit.  /irrr.  lioi»  Miiml  Hiifri>ifiio>i 
{hnnclir  lifiiiitr  iiiit  niriMii'iii  Miimli',  (/iicii/r  We  ii. 
h/i)Ufiilf  M.illl.ifr<<.  V(;l.  D/  fill»  hrqurutf  ii.  Srlii'lcr 
mi  l>iot.'  d.  f.|;  iifr/.  /i.ii/'>'  I'liMiY/cr.  haitlfr. 
^rftliiiPii):  ii'myr.  nlmi/fr.  klalT.'ii,  ln-lli'ii,  vtrl.  Korstor, 

Z     V     !>.'l.     frlllllT     VKII     *.hthilllti:irr     lllim-jcilot  ,     l>ilH< 

AliU'itiint;.  wi-li-lii>  Tli.  |>.  4i  iii"li  j"l/.t  fur  in.ijrlicOi 
ll&lt,  <l>'lill  ..»liliit<>  ilcr  KoilliiIK'  cl:iH  Kiitiilct.'i'bi'll. 
dm  <li>r  ItiiiiuT  iliiroli  liau  wii'dorc.it),  mil  'cm  im<-li, 
to  orklart  «irii  hIuik  «niton»»  iiii>  Itincrciu  v<iii 
haulinn  ii.  'uniri'.  (i.  I'liris,  Ii  X  -141,  moint,  iliifs 
F6r»U>r'(i  Abloitiint;  iloin  Sinm»  niclit  (.iMiiiK-o,  docli 
i«t  dus  iMiu'  uiilH-^'nindido  Aussi<tzuii|,'  (\j;\.  da« 
dcutsrliP  „kliifr<'i\"  u.  ..liliiffi'ti")  Vlishst.  htiie,  1. 
Burht.  2.  (altfrz  viTKi'l'lichcs  llarren,  nfra.  iiorli 
in  dor  Vorbiiidmij;  itiuinrr  /ii  liaie,  oiiioii  SchaliiTiiiick 
spiolon:  rat.  Iniilnr;  iin  Span.  ii.  Pt;;,  fidilt  das 
M>.,  docli  iiit  span,  das  Vbslist.  lai/a.  schcr/.liaftor 
BptniK.  vorliandon:  oli  span.  ptfi.  hnhia,  Huclit, 
init  ital  hajn,  frz.  Imif  iilontiscli  ist,  crsclioint 
znrpifplliaft  —  Lautliidi  wiirde  cs  nici^licli  spin,  Im- 
dare  etc.  von  >r»'rm.  boiili'm  (ainl  heiloii)  „wartcn" 
ubiuloiton.  iH^grilTliidi  aber  ^ostatU't  dic3  di«  ur- 
sphin);lii-)ic  Bedtjj.  dcs  rom.  Verbs  („den  Mund 
aufsperrtMi")  niclit,  vpl.  Markel  \i.  UB.  Horkunft 
vom  ki>lt.  'Iiiiiliire  ..don  Mund  aufsperrun,  gaffen" 
ist  denkbar.  abcr  unwahrsoheinlich,  vg\.  Th.  p.  42. 
Vgl.  I)z  34  hinlare,  37  haja  1  u.  2,  356  hnjntr: 
Gr6ber.  ALL  I  247.  —  Cai.x,  St.  6,  ist  t'o"»'!?*.  'lie 
panze  Sipp  aus  Int.  imndicidnri  horzuleiten  (,,pan- 
dicnlari  dicuntnr,  «jui  toto  corpure  oseitantes  extun- 
duntiir,  00  (|uod  pandi  fiunt",  Featus  ed.  0.  Miillcr 
p.  220),  es  crschoint  das  aber  als  schr  pcwafft;  badare 
nndct  sioh  iibripens  schon  in  den  IsidorischenGlossen. 
—  Aus  badn{re)  -f-  altital.  (dloccare  (v.  ahd.  hintji'n, 
ags.  loci'i»  =  norm,  luquer,  vgl.  Mackel  p.  128) 
will  Cai.x,  St.  5,  ableiten  ital.  badaluccare  schar- 
miitzeln  fdazu  Vbsbst.  badnlucco,  Seharmiitzcl, 
halocco,  Maulaffe,  prov.  badiduc-s,  baliic-s),  don  Kc- 
deutungsiibergaug  crkliirt  er :  ,,star  a  guardart',  inili 
pordere  il  tempo,  traccheggiare'  e  nel  linguaggio 
della  milizia  _teniporeggiaro,  perder  il  tempo  in 
8(aramuccie".  Die  Hypothese  ist  aber  zu  kiinstlich, 
als  dafs  sie  annehmbar  wiire.  Audi  dafs,  wie  eben- 
falls  Caix,  St.  125,  annimmt,  arct.  (ibadnliUare 
„baderlarc,  perder  tempo"  aus  badare  +  Ullare 
..ballocrarsi"  zusaramengesetzt  sein  soil,  wird  man 
nicht  leicbt  glaubcn.  — 

988)  Stamm  baf  (Naturlaut),  hauchen;  auf  einen 
derartigcn  Stamm  sind  zuriickzufiihren  span,  vaho 
laltsp.  bafo),  Darapf,  dazu  Vh.  V'>h{e)(ir;  ptg.  bafo, 
Haacb.  Darapf,  dazu  Vb.  ba/'ar  (gleicbbedeutend  mit 
bofar.  atraenj ;  cat.  inf  Der  Stamm  lieriihrt  .sieh 
in  Form  u.  Begriff  nabe  mit  dem  ebonfalls  onomato- 
poietisoben  Stamme  biiflf).     Vgl.  Dz  429  bafo. 

989)  n»afa,  Tunke,  ist  nacb  (irober,  ALL  I  247, 
das  anzusetzende  Grnndwort  zu  ital.  (pieraont.) 
bafra,  voUer  Baucb,  baf  re,  schwelgen;  neuprov. 
baffd,  schwelgen;  f  rz.  baf  re,  Fresserei,  bafrer,  gierig 
fressen.  Das  lat.  bafn  ist  bei  Apic.  3,  89  belcgt 
u.  diirfte  mit  dem  grieoh.  fia(prj  identisch  sein.  Ob 
auch  mlat.  baffa,  baffo,  Speck,  Speckseite  (s.  Mus- 
safia,  Beitr.  31 1,  altvenet.  bnfa  dasselbe  Wott  ist, 
diirfte  sebr  zu  bezweifeln  sein.  Vielleicht  thut  man 
gut,  von  lat.  bafa,  dem  als  einem  ganz  spezifischen 
Kunstausdrucke  der  feineren  Kiiche  keine  sonder- 
liche  Volkstumlichkeit  u.  Triebkraft  zuzutrauen  ist, 
iiberhaupt  ganz  abzuseben,  u.  die  roman.  Worte 
samt  dem  mlat.  aus  St.  baf  (s.  oben)  abzuleiten: 
„gierig  essen"   n.   „den  Baucb   aufblahen'-  sind  ja 


bunacbbarto  HegrilTe;  von  einem  vollun  bis  zu  oinoui 
fetti'ii  Li'ibo  odor  irgiuiil  welcbem  andern  Kiirper- 
toile  ist  iter  begrifTlicbc  Ob.'rgangsweg  audi  uidit 
«■('it.  I 

!I!H))  gorni.  *ba(Quil  ( il.'iraus  iiilid  beffni),  u.  bafTdll, 
zankeii,  sdiiilten,  ist  violleidit  Gruudwort  zu  itul. 
br/f'arf.  verspotten,  dazu  Vbsbst.  br/f'a :  prov.  Vb- 
sbst. /<'i/<i;  allfrz..  br/fb'r,  Vbsbst.  brl\f)e:  span. 
biifar.  befar,  Vbsbst.  b,ft  ivgl  abor  Ilaist,  HP  1 
111,  der  die  span.  Wurte  auf  bilidiis  zuriickfiibren 
will,  8.  u.  bllldusi;  nfrz.  hufowr.  Vgl.  Dz  48 
bfffa.  Eine  Notweiidigk-it  <l(<r  Ablcitung  aus  dem 
Gen»,  licgt  aber  niclit  vor  u.  wird  aiicli  von  Mackel 
p.  9(1  niclit  beliauptet,  es  lassnii  vielin(dir  die  botr. 
tVorte  sicli  samtlicb  fiir  onuinatopoiotisdi  erkliiron 
u.  auf  den  Stamm  baf  (s.  d.),  brf  zuriickfiibron, 
vgl.  aucb  W.  Meyer,  Z  X   171,  u.  Gr.  S  24. 

'.11)1 )  Stamm  bag.  Kiiie  iimfangroicbe  mnianisclio 
Wortsippo  liifst  sidi  otymidogisdi  nur  durdi  die 
Annaliine  erkliireii,  dafs  die  U'lirzel  pac-,  pa;/-  (wov. 
pae-isc-i,  pac-x,  pa-n-ij-i),  pepiij-i.  pae-tiim,  pafiina) 
volkslatoinisdi  audi  mit  anlautonder  loneiider  Ex- 
plosiva  in  der  Gi'slaltung  bag  vorliaiiden  u.  fruoht- 
bar  gewesen  soi.  Wedisel  zwiscbon  /)  u  b  im 
Anlaut  ist  zwischen  Lateiniseh  u.  Romaniscli  zwar 
solten,  kommt  aber  docli  vereinzelt  vor  (vgl.  z  B. 
ball-  u.  pall-).  Auf  ileu  Stamui  ba;/  sind  zurlick- 
zufiibren:  prov.  altfrz.  bafpia,  bagne.  Biindol 
(nfrz.  baynef,  Habsdigkeiten);  selir  miiglich,  dafs 
audi  frz.  baf/tie,  Ring,  dasselbo  Wort  ist  (oigentl. 
violl.  „kreis-,  ringformig  goschniirtos  Biindol,  Riog- 
wulsf),  zumal  da  bagiie  iiidit  einen  Ring  schlecht- 
weg,  sondern  einen  Ring  mit  Steinon,  also  einen 
wulstigcn  Ring  bedeutet  (audrerseits  ist  aber  auch 
die  Gleichung  bague  =  baca  statthaft,  s.  ob., 
jedenfalls  ist  baijue  im  Frz.  nur  Lebnwort,  wio  durch 
Erhaltung  des  Gutturallautes  bewiesen  wird) ;  Hor- 
leitung  des  prov.  frz.  bagiia,  bague  von  altn. 
baggi ,  Last  (vgl.  Mackel  67),  ist  mindestens  un- 
niitig:  span,  baga,  Packsoil,  Last,  die  dem  Maul- 
tiero  aufgelegt  wird.  Ableitungen  von  baga  sind: 
ital.  bngaglio,  frz.  bagagr.  (iepiick;  ital  baga- 
tella,  frz.  bagatelle,  span,  bagntela,  kleiner  Packen, 
Lumperci,  Kleinigkeit;  moglicberweiso  gehiirt  aucb 
bagaaeia  etc.  hierher  (s.  oben  baches  i.  l)enkbar 
ist,  dafs  der  Stamm  bag  identisch  ist  mit  St.  bac, 
wov.  *bacciiium  (s.  d.)  etc..  es  wiirde  dann  das 
Becken  u.  der  Bechor  urspriinglich  als  Holzgefafse, 
bestehond  aus  einzeineu  Stiicken  (Daubon),  oder 
auch  als  zusammengeniihte  Schlauche  aufgefafst 
worden  sein.  In  ital.  pacco,  pachetto,  frz.  paquef 
(Lebnwort)  etc.  liegt  dor  Stamm  pac  mit  bewahrtem 
urspriingl.  Anlaute  vor.  —  Worte  glcichen  Begriffes 
u.  offenbar  zu  demsolben  Staramc  gohorig  besitzen 
auch  die  german.  u.  die  kelt.  Sprachon  (z.  B.  ahd. 
bacl:en  [?j  u.  packen,  altn.  baggi,  Last;  ir.  gal.  pac, 
bret.  2)ak,  vgl.  Th.  p.  70;  Kluge  s.  Pack),  sie  sind 
wohl  fiir  dem  Roman,  entlehnt  zu  erachtcn  (vgl. 
Th.  p.  70)  u.  dijrften  in  ahnlicher  Weise  durch  den 
Handelsverkehr  iibertragen  worden  sein,  wie  ital. 
pachetto  in  das  Nhd.  Eiugang  gefumlen  hat.  — 
[Zum  Stamme  bag  ist  vielleicht  auch  zu  Ziehen 
ital.  bai'de,  Koffer,  frz.  bahut,  Truhe,  wenn  man 
annehmen  darf,  dafs  batile  aus  *bag-ule,  bahut  aus 
*bag-utum  entstanden  sei.     Vgl.  unten  behnot.J 

1.  *baga,  s.  oben  bag. 

992)  2.  ahd.  bftga,  Streit,  ist  nach  Caix,  St.  194, 
u.  Gartner,  §  22,  das  Grundwort  zu  oberital.  {u. 
rtr.)  bega,  ,,contesa,  briga",  doch  fragt  Caix  selbst 
„ma  come  spiegare  il  mutamento  della  vocale  tonica"  ? 


!)8 


993)  Bagdad 


10071  bale 


94 


993)  Bagrdad(Stadtename),  =  ital.7JnMncco,  frz. 
liiiiidas;   davon  abgeleitet  ital.   bahhicchiiio,  (in  | 
Bagdad    gefertigter,    golddurchwirkter    Scidenstoff,  j 
ein    daraus    hcrgestelltcs   Zelt,   ein    Tlironhimmcl); 
frz.  baiidequin.  btililaqidn  :  span,  baldiiqiii» :  ptg.  ' 
haldaquino.     Vgl.  Dz  38  baldacchino.  ' 

994)  germ,  bain,  Bein,  Knochen:  davon  vielleicht 
prov.  bans,  bona;  altfrz.  bane:  cat.  banya.  Dafs  [ 
die  von  Dz  517  ban  vermutete  Ableitung  aus  dem 
Keltischen    (altir.    benn)    cvmr.    corn,    ban ,  (Horn,  | 
Spitze)  abzulehnen  sei,   deutet  Th.  p.  90  an.     Vgl. 
Mackel  p.  115. 

995)  !ahd.  baitdn,  beitun,  warten;  davon  wollte 
Caix,  E.  di  f.  r.  II  176,  lomb.  baifa,  Hutte,  u. 
ital.  bettnla,  Hiitte,  Schenke,  ableiten;  fiir  das 
erstere  Wort  mag  man  das  gelten  lassen,  fiir  das 
letztcre  aber  ist  Storm's  Vermutung.  AG  IV  388, 
vorzuziehen ,  wonach  bettola  (mit  gescblossenem  e) 
aus  *bevettola  (v.  bevetta,  frz.  buvette)  gekiirzt  ist 
u.  folglicli  auf  It.  bibere  zuriickgeht.  An  *bibita  = 
frz.  bette.  boite.  leichter  Wein,  hatte  bereits  (t.  Paris, 
R  VUI  618,  gedacht.  Die  Herleitung  vou  bettola 
aus  dtsch.  betteln,  die  von  Ferrari  u.  Muratori  aiif- 
gestellt  u.  von  Dz  357  bettola  nicht  unbedingt 
verworfen  wurde,  ist  begrifflich  unhaltbar.] 

996)  Bajae,  -as,  Stadt  u.  warmes  Bad  an  der 
campanischen  Kiiste;  davon  rum.  baie  f..  PI.  bdi, 
,,Bad''  u.  ,,Bergwerk",  dazu  das  Vb.  baiez,  ai,  at,  a, 
baden,  vgl.  Dz  36  bat/no,  Ch.  baie.  In  alien  iibrigen 
rom.  Spr.  dienen  ba[l]neum  u.  *balneare  zum  Aus- 
druck  des  Bades  u.  Badens. 

997)  bajiilo,  -are  (v.  bajidus),  eine  Last  tragen, 
(ein  Kind  tragen,  ein  Kind  aufziehen,  die  Last  eines 
Amtes  tragen,  ein  Amt  venvalten):  ital.  balire. 
verwalten;  rum.  bdiez,  ai.  at,  a,  aufziehen,  pfiegen. 
Ft.  Pf.  baiat  als  Sbst.  „Zogling^',  vgl.  Ch.  baiez: 
sard,  baliai,  ertragen:  prov.  bailir,  verwalten; 
altfrz.  bailler  (daneben  haillir),  tragen,  handhaben, 
verwalten,  iibertragen.  Vgl.  Dz  36  bailo.  Fiir 
„tragen"  im  eigentl.  Sinne  hat  sich  portare  durch- 
weg  behauptet. 

998)  bajiUas,  -am  m.  (Herkunft  unbekannt),  Last- 
trager,  (dann:  Triiger  eines  Kindes  =  Pfieger,  Er- 
zieher,  Trager  eines  Amtes  =  Verwalter,  Amtmann, 
dazu  das  Fern,  bajala  mit  den  entspr.  Bedeutungen; 
ital.  {b'jjtdo,  Lasttrager,  verdrangt  durch  facchino), 
bailu  u.  balico,  balio  (=  *bajulivu-'<).  Amtmann; 
bdila  n.  bdlia,  (-o),  Amme,  fcaZid.  Amtei,  Vogtei,  Amts- 
befugnis,  Amtsbehorde  u.  dgl,  vgl.  Canello,  AG  m 
335,  wo  auch  baggiolo,  ..sostcgno"  =  bajulus  an- 
gesetzt  wird,  wie  dies  schon  vorher  von  Caix,  St.  180, 
geschehen  war:  rum.  fehlen  die  entspr.  Sbst. :  rtr. 
6aiJa,Amme;  prov.6«i74>H-s,  Landvogt,  6ai7a.  Amme; 
frz.  {baillif).  bailli.  Amtmann,  6ai7/i'iT,  Amtmannin, 
baillie,  Herrschaft;  span,  baile.  Amtmann:  ptg. 
bailio,  Amtmann.     Vgl.  Dz  36  baihj. 

999)  pers.  bala-khaneh,  hervorstehendes,  balkon- 
artiges  Fenster,  Erker,  oberes  Zimmer,  ist  nach 
Wedgwood  (s.  Dz  42  barbacune  u.  Scheler  im  Dict.^ 
s.  r.)  das  Grundwort  zu  ital.  barbacane,  Brustwehr 
mit  Schiefsscharten ,  Sttitzmauer,  Unterwall ;  rtr. 
barbachaun,  Stiitzmauer;  prov.  barbacana:  frz 
barbacane,  Verteidigungswerk,  jetzt  nur:  Schiel's- 
scharte;  cat.  barbacana,  Fensterdach,  Dachvor- 
sprung,  Schutzwehr;  span,  barbacana,  Aufsenwerk 
einer  Festung,  gleiche  Bedtg.  hat  ptg.  barbacd, 
barbacao.  Die  Wedgwood'sche  Etymologie  befriedigt 
nicht,  ebensowenig  thuen  dies  andere  Ableitungen 
aus  orient.  Sprachen,  wie  z.  B.  von  arab.  barbakh. 
Wasserrohre.     Sollte  das   Wort  nicht  einfach  aus 


barba  +  canis  zu  erklareu  u.  volksetymologisch  zu 
verstehen  sein?  Das  Wort  scheint  urspriinglich 
eine  aus  spitzen  Pfahlcn  u.  dgl.  errichtete  Schanze 
zu  bedeutcn ,  eine  solche  Befestigung  konnto  mit 
Bezug  auf  ihre  gleiehsara  struppige  Beschaffenheit 
vom  Volkswitz  sehr  wohl  als  ,,Barf  bezeichnet  u. 
zugleich,  weil  sie  aus  einer  Art  von  spitzen  Ziihnen 
bestebt,  mit  dem  Hund  in  Verbindung  gesetzt  werden. 
Jeder  weifs  ja,  dafs  die  Volksetvmologie  sich  der- 
artige  Scherze  gestattet.  Baist,  Z  V  244,  halt  das 
Wort  fiir  identisch  mit  a  1 1  s  p  a  n.  alhacara.  Aufsen- 
werk (eigentlich  ,.une  vaste  etable  oil  les  habitants 
et  la  garnison  d'uue  forteresse  mettaient  le  gros 
betail"  Dozy)  u.  tritt.  namentlich  mit  Hinweis  auf 
die  catalanischen  Bedeutungen,  nachdriicklich  fiir 
die  Herleitung  aus  buln-lchaneh  ein;  iiberzeugend 
ist  indessen  seine  Beweisfiihrung  keineswegs,  nament- 
lich \rird  man  nicht  leicht  glauben,  dafs  albacara, 
das  sich,  wie  Baist  selbst  bemerkt,  aus  a/  -j-  vaear 
(v.  vacca)  leicht  erklaren  wiirde,  u.  barbacana  im 
Verhiiltnisse  von  Scheideformen  zu  einander  stehen. 

1000)  arab.  balad  scheint  in  der  Bedtg.  .,hohle 
Hand"  (es  bedeutet  u.  a.  auch  ,, Stadt")  das  Grund- 
wort zu  s  p  a  n.  baladi.  wertlos,  zu  sein.  Vgl.  Dz  429  a.  v. 

1001)  balatro,  -onem  m.,  gemeiner  Posseureifser ; 
davon  nach  Schuchardt,  Z.  f.  vgl.  Sprachf.  XX  270. 
das  bei  Diez  232  unerklarte  span.  frz.  balandraii 
u.  ital.  iialandrano.  -a,  langer  Mantel,  Eegen- 
mantel,  eigentl.  ein  Kleid,  wie  es  iibel  beriichtigte 
Leute  trugen.  tJbrigens  ist  auch  ital.  balandrun, 
Gauner,  Vagabund ,  vorhanden.  S.  unten  unter 
binnenlaeiider  u.  wallandaere. 

1002i  '*balatro,  -are,  schreien;  span,  baladrar, 
schreien;  ptg.  ira(/((r.  Vgl  Comu,  KX182;  Baist, 
Z  Vn  633:  auders  Diez  430  baladrar.] 

10u3i  balanstiitm,  i  n.  {jia'/.avaTiov),  die  Bliite 
des  wilden  Granatbaumes ;  das  Wort  ist  im  Eoman. 
nur  als  Kunstausdruck  der  Architektur  in  der  Bedtg. 
,.Gelandersaule"  erhalten:  ital.  bidaustro  u.  ba- 
laustre;  frz  baluatre ;  span.  balau.itre.  vgl.  Dz  37 
balaiistro.  Wegen  des  unorganischen  r  vgl.  C.  ili- 
chaelis,  Jahrb.  XLII  216,  u.  Storm,  KV  168;  Bei- 
spiele  desselben  Lautvorganges  sind  u.  a.  ital. 
giostra  v.  juxlare,  frz.  reyistre  v.  regesta.  Vgl. 
Lehmann.  Bedtgswandel  p.  80. 

1004)  *balbaticns,  a,  um  (v.  balbus),  lallend,  un- 
zusamraenhangend,  thoricht  redend,  dumm;  rum. 
bobletic.  eini'altig,  dumm,  s.  Ch.  «.  v.:  span  bo- 
batico,  dumm. 

1005)  r*balbecus,  a,  nm  (v.  balbus),  stammelnd, 
stottemd^  daraus  soil  nach  Storm,  E  IV  351,  durch 
Abfall  der  ersten  Silbe  i  vgl.  basin  aus  boinba.tin) 
eutstanden  sein  frz.  begiie  (dav.  begaud\,  dazu  das 
Vb.  begager:  alt  span,  cegite.  Die  Aimahme  ist 
unwahrseheinlich,  erstlich  weil  ein  It.  balbecu<  eine 
gar  wunderMche  Bildung  ware,  u.  sodanu  weil  aus 
-becns  oder  -beciii  nimmermehr  ein  volkstiimliches 
b'egue  entstehen  konnte.  Dz  519  meinte,  dafs  begue 
mciglicherweise  aus  prov.  bavec-s  ispan.  fcati'eca), 
alberner  Schwatzer  (v.  *baba.  s.  oben),  gekiirzt  sei, 
aber  ancli  dies  ist  unglaubhaft.  Das  Wort  mufs 
als  noch  unaufgekliirt  gelten.] 

1006)  balbus,  a,  um  (verwandt  mit  balare,  bloken), 
stammelnd,  lallend;  sard,  bovu,  einfaltig;  ital. 
bulbo:  frz.  [baube),  e-baub-i,  (balb-utier) ;  prov.  balb 
u.  bob:  ptg.  bobo.  Das  Eum.  u.  Span,  haben 
statt  dessen  *balbaticus. 

1007)  ir.  bale,  stark  (Grundbedtg.  vieU.  „fest").  ist 
vielleicht  das  Grundwort  zu  prov.  bale,  feucht. 
Die  Ableitung  erscheint  wegen  des  Bedeutungswandels 


!»:> 


IIHW)  l>a|.l 


lOISi    biiliiia 


;m; 


Virl    l)j  f)Hi  Imir  u   I'll,  Hit. 


it  II  I.  Imltlo, 

i  ,iil,  /mW.ifi.i. 

i.diirr.    kiilin 

liiiiiliir;    (rt. 

.il»  81..!,    ill   .I.T  HiMltK. 

Hi'in.  htiiidrl ,    Ziicliti'sol 

(ll>i'riniiti;;i>   Tier),    SliHt. 


all  kAiiiii  nnnpliinlinr 
Vgl.  N..   loij. 

UKIN  wrKlp.mi.  (11.  .ili.l  liiil.l.  kill,! 
kiM-k,  iiiiiiitiT,  ilniii  Sbiit  ' 
Kr«!ii(li>iifpm<r,  Vb.  s-lhi 
worJon:  pro  v.  Imut,  I 
Imuil .  iiiunttT  (j">t/t  111 
rarfi>ri><liintcli|,  iliuii  di 
(I'iKvntlii-li  lins  iiiiiiitt-rc 
hiiuilitiir  iilnni'lH-ii  hiililnf,  l»iinli>ir.  woiiiit  liitdise 
Hohl  iiloiitinrli  isl,  v(rl.  U>8i>r  p.  731,  iiltlr/.  Vli.  rs- 
iMildir.  iibvniiiitiK  «unliMi:  Kpnn.  hn/i/o  t'tc.  werdcn 
ihrcr  lioillf;.  w«'p>n  Iwsiicr  von  «riili.  ha'tnla  (s.  li.) 
ab|,n'loil».|.  \^\.  \H  8H  hitUUi  iiiitl  618  hamlet: 
Markol  p.  lil. 

lOtHJi  nlicl.  bnliUclricli.  (iiirt:  <\W'  iirsprliti;;!.  Hdt^'. 
«leu  Wortcs  li'l.l  ini  H.'in:iii.  iiur  in  AbU"itiin(;('n  fort: 
ital.  Iiiidnerr.  (iiirli'l.  lU'confii'lifiik ;  prov.  Iititi- 
drat-::  fr«.  Imldir .  Imhlrrl,  hitiidrr  (iiiir  altfrz.), 
baudrirr,  altfr/.  r.sliiinilir,  ilii>  vmn  Giirl  iinispanntc 
Mitto  lies  U'ibcs;  pt);.  holdrir  (Lchnwort).  Vfjl. 
\)i  51S  bfiiidri-  —  Das  t;(«rni.  (iriinilworf  lint  iiii 
Konian.  «lio  lU'dt^r.  „Baiicli"  (il.  i.  tier  vom  Gurt 
iiinspaiinto  Kiirpertoin  an^'i'iiomiiipn ;  ital.  (parm.) 
Imdrifiti,  v^'l.  jcdipcli  MiiRsatia .  Beitr.  35  Anin.; 
span.  pttf.  hiirrifiii  (wcnn  dies  niclit  voiu  Stamme 
harr  ab/.iilriton  i.sti.  vgl.  I)z  430  .v.  r. 

1010^  bikl<T)neo,  -iire  (v.  Imliiiriini),  baden;  ital. 
hagiiarf :  {rwm.  hiiicz,  ai,  at,  a,  plcichsam  *injort' 
V.  Bajar)  .pro  v.  banhar  -.iri.  baifiner ;  c  a  t.  batihar ; 
span,  baiiar:  ptg  banhar.  Vgl.  Dz  36  bagiio: 
CJrobor.  ALL  I  246. 

1011)  bal(i>neuiu, i  v.  (gr.  (ia'/.avflov),  Bad;ital. 
bapii)  (aret.  baregmi  ^  balineitm ,  vgL  Calx,  St. 
182):  (rum  baie=  Hajae);  prov.  banhn:  frz.  6ni)i 
(danebpii  al.i  Fremdwort  in  dor  Bedtg.  ..Gcfangnis 
fiir  Galeoronsklaven"  ha/fiie);  cat.  ban;/:  span. 
bafio  (dancben  baiia,  siimpfigor  Ort);  ptg.  httiihu. 
Vgl.  Uz  3()  baiinn:  Grober,  ALL  I  248;  Meyer. 
Ntr.  164  f.  An  don  bciden  ersten  Stellen  wird  be- 
mcrkt,  dafs  nach  dor  Konsonantiorung  von  c  (*b(tlnjo) 
das  /  nicht  uiehr  aussprcelibar  gowesen  sei.  Das 
ist  bei  romanischen  Lautvcrhiiltnissen  richtig,  be- 
fremdlieh  aber  ist,  dafs  /  nicht  vokalisiert  wurde 
{*hoiivio,  *bo}ijn).  —  Dafs  baf/no  aiich  zur  Be- 
zeicbnung  dcs  Gerangoisses  fiir  Galeerensklavcn  ge- 
braucht  wurde,  erkLirt  sich  loicht  daraus,  dafs  in 
der  Begel  die  schwimmende  Galeere  selbst  dcr  Kerker 
cines  solchcn  Sklaven  war. 

1012)  genu,  balko  sfhw.  m.  (ahd.  baleho)  oder 
balk  (St.  m.?).  Balken  (vgl:  Mackel  p.  58)  =  itaL 
batco  u.  palro.  Geriist;  altfrz.  bauc,  nfrz.  ban, 
Querbalkcn;  span.  ptg.  palco,  Tritt,  Buline  u.  dgl. 
Mit  ronian.  Suffix:  ital.  balcone,  frz.  bako»  (Lchn- 
wort); span,  balcon:  ptg.  balcao.  Vgl.  Dz  37 
halco  u.  517  ban.  —  Jlach  Scheler's  (im  Anliang 
z.  Dz  783)  geistvoller  Annahme  ist  von  altfrz. 
bauc  ein  Vb.  *baucher  (,.aus  Balken  zimmern,  eine 
Hiitte  bauen")  u.  von  diesem  das  Vbsbst.  buuche 
(„Balkcnbaii,  Arbeiterhiittc,  Werkstatte",  in  letzterer 
Bcdtg.  von  Menage  angefiihrt)  abgeleitet  worden; 
daraus  erklaren  sich  die  Verba  em-baucher  (gleich- 
sam  *imbalcare),  einen  Gesellen  in  die  Werkstatt 
nebmen,  anwcrben,  debaucher  (gleichsara*r/e-ex-bai- 
care),  einen  Gesellen  aus  dcr  Werkstatt  locken, 
jem.  verfiihren;  ibauchcr  bedeutet  cigentl.  „einen 
Bau  fiber  das  erste  Geriist  hinausbringen,  aus  dem 
Groben  heraasarbeiten ,  die  erste  Anlage  fertig 
stellen".  (Scheler  leitet  ebaucher  von  banche  in  der 
Bedtg.  „Tuncbwerk"  ab,  „wenn  es  nicht  aus  altfrz. 


r.s/xir/icr  —  it.  sliozairi-  verdorbt  inf.  Kaiun  abor 
dllrfto  doni  aiif  lialkn  /.iiriirkgohondcn  linnchr  dio 
Budlg.  ,,T(lncb«('rk"  /.iikoniiiu'ii,  ch  hat  vicdnirlir, 
wrnn  das  Wort  sclicinbiir  in  diesor  Hoiltg.  gi'bniuclit 
wird,  Vi'rwi'clisliing  mil  hauqr  statlgcfiindcn:  Ictz- 
t.Tcs  Wi.rl  dliifto  auf  ki'lt.' /'«/c  's.  ol.cnl  /.urilck- 
gcbi'ii,  die  (iriindbcdtg  vnn  liab  scheint  ,,fest" 
gowi'scii  zii  si'in,  vgl.  Th.  p  Mil,  fidglich  konnte  oin 
von  /i(i/c  abgidi'itctcs  Sbst.  znr  Itezrichniing  «iiior 
fi'stigcndoii,  klctii'iidcn  Substanz  |  Miirtcl  u.  dgl.) 
dicnen,  wciti'rliin  aurli  zur  Ki'deiitung  ,,ni'liinulziger, 
kli'brigor  Ort"  gclangcn;  nuigliclicrweisc  liifst  aicb 
auf  iiiinliclu'  Art  auch  daa  prov.  Adj.  bale,  foucht, 
bi'grifflich  luit  doni  gleichlnutcnden  kelt.  Worto 
verbindcn. 

1013)  Stainni  ball,  bal ;  auf  dicBcn  Stamin,  dor  aus 
doin  (iriccli.  <iiu).).fiv,  nuV.nv  etc.)  in  das  Lat. 
verpllanzt  worden  soin  diirfte  u.  (lessen  urspriinglicho 
Hoiitg.  „worfon,  in  kreisende  Uewogung  ver.si-tzcn, 
hcriinischwlngon"  gowesen  zu  sein  scheint,  geht  eino 
umfangroiche  roinanischo  Wortsijipe  zuriick,  dcron 
wichtigsto  ViTtroter  sind : 

a)  Verba:  ital.  Iiatlan;  tanzen  (in  dicser  Bcdtg. 
srhoii  im  Lat.  b.  Augiistin.  z.  B.  serm.  lOH,  2  od. 
Mai):  jxillarc,  Ball  spiolcn ;  balicarc,  scliwankon, 
(iattern :  viclleicht  auch  bidennre.  lilitzen  (Dz  355 
balcno  woUto  das  Wort  von  gr. /ift/f/<ror  ablciten); 
comask.  bald,  schwankcn;  piom.  bale,  schiittoln; 
parm.  baltar,  sehwingon.  Vgl.  Schuchardt,  R  IV 
253.  Prov.  balar,  tanzen;  frz.  altfrz.  bakr,  tanzen; 
baloier,  schwankcn,  flattern;  cat.  balejar,  Getreido 
schmngon;  span.  u.  ptg.  baiiar,  tanzen,  a-balar, 
crschiittern. 

b)  Substantiva:  a)  in  dor  Bcdtg.  „Kugel,  Ball, 
Tanz":  ital.  halla,  palla  (gr  nuD.a),  mit  Aug- 
mentativsuffix  hnllonc;  prov.  bala;  frz.  balle, 
Kugol  (davon  ballon  u.  ballot,  wov.  wiedcr  hallnler), 
hal  (Vbsbst.  z.  Iialer):  span.  u.  ptg.  6a/r(,  Kugel, 
haila.  Tanz.  —  /i)  in  dor  Bedtg  ,,8chwankonde8 
Reis,  Ruto,  Rutenbesen"  frz.  b'lloi,  hidai  (v.  baloier, 
balaier,  balayer,  das  Vb.  ubernahni  danii  vom  Sbst. 
die  Bedtg.  „kebren" ;  balai  aus  d(jm  Kelt,  abzu- 
leiten,  wic  Dz  516  .■>■.  r.  will,  ist  unmoglich,  vgl.  Th. 
p.  89).  —  y)  in  der  Bedtg.  „Blitz"  ital.  balenu. 
Ganz  anders,  niimlich  aus  hi.i  -f  *hicinare  (vgl.  tosc 
baluf/innre),  erkliirt  das  Wort  Caix,  St.  7. 

Vgl.  Dz  38  bulla  (wo  die  betr.  Subst.  aus  ahd. 
balla  etc.  abgeleitet  werden ;  cin  zwingcndcr  Grund 
dazu  liegt  aber  nicht  im  mindcsten  vor,  obwohl 
Kluge  s.  Ball  es  anzunehmen  scheint;  Mackol  p.  59 
lafst  die  Frage  unentschieden),  38  balicare,  39  bal- 
larc,  516  halai:  Schuchardt,  R  IV  253. 

*balla  s.  ball. 

1014)  ballistS,  -am  /.  (v.  /JttW.s^v),  Wurfmaschine; 
ital.  halida,  Schleuder,  balc.-tra  (mit  offcnem  e), 
Armbrust,  vgl.  Canello,  AG  III  321. 

1015)  balUstarius,  -urn  (v.  ballista),  Schleuder- 
schiitze;  ital.  bale.itrajo,  .,chi  fa  balestre",  e  ba- 
le.striere,  ,,8oldato  annate  di  balestra",  Canello, 
AG  Ul  304.  _ 

*ballico,  -are  s.  ball. 

1016)  *balIizo,  -are  (vom  Stamm  ball-  mittels  des 
griech.  Suffixes  -izo)-.  davon  ital.  balzare,  springen, 
hiipfen,  Vbsbst.  haho.  Sprung,  u.  halza,  Absturz. 

1017)  arab.  balltl't,  Eichel,  Kastanie(vgl  Freytag 
I  153*):  ital.  hallotta,  gesottene  Kastanie;  span. 
hellota,  Eichel;  ptg.  belota,  boleta,  bolota,  Eichel. 
Vgl.  Dz  432  bellota. 

1018)  [*ba]ma,  -am  /.  scheint  als  Grundwort  far 
prov.  cat.  altfrz.  halma,  hahne,  baume,  Felsgrotte, 


yy 


1019)  balo 


1030)  bOmbacIum 


98 


angesetzt  werdeii  zu  miissen ;  aiidere  Ableitungen 
ilicser  rom.  Worte  sind  iinhaltbar,  weder  im  Germ. 
iKich  im  Kelt,  findet  sich  ein  Stamiii ,  der  sich 
lieranziehen  liefse.  freilich  aucb  im  Lat.  nicht,  falls 
man  nicht  etna  das  mutmafsliehe  *bahiia  fiir  aus  ball 
-f  ma{i)  entstanden  anseben  u.  also  fiir  mit  grie- 
i-liischera  Suffiie  fiebildet  eracbten  will ,  balma 
wiirde  dann  eigentl.  das  ,,Gehoboue,  Gewolbte"  be- 
denten;  der  Gesoblechtswechsel  (Ntr.  :  Fem.)  bittte 
nichtii  Auffallendes  an  sich,  s.  Meyer,  Ntr.  93.  Vgl. 
Dz  51()  balme.] 

1019)  balo  u.  belo,  -are,  bloken;  ital.  helare; 
rum.  sbier,  ai.  at,  a:  frz.  biler:  prov.  cat.  belar: 
s\>an.  belar  (berrear):  ptg.  belar  (berrar).  Vgl.  Dz 
48  bilare:  Grober,  ALL  I  249.  Aus  ba(lare) + 
latrare  entstand  nach  Caix,  Z  I  422.  span,  bala- 
drar :  (ptg.  bniadar,  bradar).     S.  latro. 

1020)  arab.  balqa,  weifs  u.  schwarz  gesprenkelt, 
neifsfiifsig  (vom  Pferde\  ist  nach  Devic  fs.  Scheler 
im  Anhang  zu  Dz  753)  Grw.  zu  itaL  bahano,  prov. 
bausan,  altfrz.  bauraiil.  iiber  dessen  Bedtg.  man 
vgl.  Bobmer,  RSt  I  260  ff.  (nfrz.  bahan,  schwarzes 
oder  rotbraunes  Pferd  mit  weifsgefleckten  Fiifsen, 
ist  Lehnwort  aus  dem  Ital.).  Dz  355  balsa  leitete 
das  Wort  von  *halteanus  (v.  balteus)  ab,  die  ur- 
spriingl.  Bedtg.  wtirde  dann  etwa  „gesaumt"  ge- 
wesen  sein.  Die  Ableitung  aus  dem  Arab,  geniigt  ■ 
dem  BegrifTe,  aber  iweil  q  nicht  zu  r  werden  kann) 
nicht  den  Lauten. 

1021)bask.balsa,Sammlung,  Anhaufung,  soil  nach 
Dz  430  s.  t'.,  der  sich  wieder  auf  Larramendi  beruft. 
das  Stammwort  sein  zu  cat.  batiM.  span,  baha, 
Pfiitze,  Flofs,  ptg.  balsa,  Strohgeflecht,  Gestriipp. 
Die  Ableitung  aus  dem  Bask,  ist  wenig  glaubhaft, 
wenigstens  fiir  das  ptg.  Wort,  das  eher  aus  baltea 
(giirtelartige  Einfassung.  Saum,  daher  ein  Geflecht 

II  Gebiisch.  welches  zur  Einfassung  dient)  zu  cr- 
kliiren  sein  diirfte. 

1022)  baIsainiua(Fem.desAdj.ha?«aHn'>iM.s,  a,  um, 
Plin.  H.  N.  23,  92l=frz.  bahowiiie,  wall  volks- 
etjrmologisch   benjamine.   beljnmine,   vgl.  Fafs,   RF 

III  492.   Das  Wort  findet  sich  aucb  sonst  im  Eom. 
1023*  balsamiim,  i  ».  igr.  ^d'/oatiov),  Balsam- 

strauch,  -saft;  ital.  balsamo,  balsimo:  frz.  baume: 
span,  balsamo:  ptg.  balsamo.  Vgl.  Leser  p.  73, 
(wo  altfrz.  balsime  angefiihrt  wird). 

1024)  balteus  m.  u.  balteiiin  n.,  Giirtel;  itaJ. 
baUa,  in  der  Bedtg.  .,Saum"  (in  der  Bedtg.  „Ab- 
sturz,  Abhang''  ist  es  Vbsbst.  zu  bahar=*baUizare, 
s.  oben);  rum.  baH,  hilt,  Schnur,  Netz:  ptg.  balsa. 
Banner  (vgl.  aucb  oben  balsa',  balso,  (gedrehtes 
Tau).  Anfscrdeui  ist  das  Wort  in  der  gelehrten 
Form  balteu  u.  in  der  Bedtg.  ,,Wehrgehange"'  im 
Ital.,  Span.  u.  Ptg.  vorhanden.  Lat.  balteus  wurde 
durch  das  gleichbedeutende  ahd.  balderich  is.  d.) 
vielfach  verdrangt.  u.  wo  es  sich  erhielt,  erhielt  es 
sich  eben  nur  in  den  angegebencn  abgeleiteten  Be- 
deutungen. 

1025j  balux,  ucem  f.  (iberisches  Woit),  Goldsand  i 
(b.  Plin.  H.  X.  33,  77)  =span.  baluz,  kleiner  Gold-  | 
klumpen,  vgl.  Dz  430  s.  K.  ' 

1026)  germ.  *balTasi,  *balowasi  (entspr.  got.  *bul- 
vasesis,  Lalcasesti.  vgl.  Mackel  \>.  71)  soil  nach  Dz  j 
201  malvayio  das  Grundwort  sein  zu  ital.  malvagio.  • 
bos,  schlecht;  "pxov.mahais:  irz.mautais.   Bugge,  ' 
R  IV  362,   hat   die  Diez'sehe  Ableitung  mit  guten 
Griinden  bestiitten  iwas  Fafs,   EF  III  513,   wieder 
zu  ibren  Gunsten  bemerkt  hat.   ist  belanglosi   und 
ein  *niahatius  als  Grundwort  aufgestellt,    welches 
er  wieder  aus  *n>alratiis  =  wale  eh-vaiiis,  schlecht . 
Korling,  lat -rom.  Worterbuch. 


1  erzogen,  bijsc,  entstanden  sein  lafst,  ^span.  malvado, 
bijse,  prov.  malvat,  altfrz.  mauve,  vgl.  Dz  465 
malcado).  Darf  man  aber  annehmen,  dafs  -atus 
zu  -alius  wird?  Schwerlich.  K.  Hofmann,  ^\1,L  I 
592,  will  mauvais  u.  malvado  v.  *malcax,  *inal- 
catus  herleiten  (v.  malva,  die  Malve,  die  Adj.  soUen 
bedeuten  „weichlich  wie  Malvenblatter",  die  Begriffe 
„weichlich''  u.  ., schlecht"  aber  nach  antiker  Auf- 
,  fassung  sich  nahe  beriihren).  Die  Hypothese  ist 
1  geistvoll,  aber  unwahrscheinlich  ;  iibrigens  kann  aus 
I  *malcax  (u.  ebensowenig  aus  malcaceus)  weder 
malvagio  noch  maucais  entstehen.  GriJber,  Misc.  45, 
erklart  iiialvagie  etc.  aus  male  -\-  vatiiis  {male  wiirde 
dabei  als  Gradationsadverb  aufzufassen  sein,  so  dafs 
male  ratius  eigentlich  bedeutet  „hafslich  krumm, 
sehr  krumm'",  der  Bedeutungsiibergang  von  „krumm" 
zu  „schlechf  ■  hatte  sein  Analogon  in  tortum  :  frz. 
tort).  Bei  ilieser  Ableitung  diirfte  man  sich  vor- 
laufig  beruhigen.  Auffallig  ist  freilich,  dafs  ein- 
faches  vagio  sich  nicht  findet. 
*bainbaciani  s.  *bombaciam. 
10271  *bambinaria  (v.  *bambus,  bambino),  zum 
Kinde  gehorig;  ital.  bambinaja  „bambinaggine, 
donna  ebe  custodisce  i  bambini"',  e  bambinea  „cosa 
dolcissima  e  soa\issima  da  bambini",  vgl.  Canello. 
AG  m  304. 

1028)  *bainbus,  a,  um  (v.  eiueni  Stamme  bamb-, 
aus  welchem  der  lat.  Xame  Bambalio  abgeleitet  ist, 
derselbe  Stamm  durfte  im  griech.  /iau^ia/.i'Ctiv, 
stammeln,  vorliegen),  eigentl.  stammelnd,  dann  ein- 
fiiltig;  ital.  bambo,  bamba,  einfiiltig,  kindisch,  dav. 
Deminutiva  bambino,  bambolo,  -a,  Puppe,  Kind,  Pejo 
rativ  bamboccio  {frz.  bamboche),  Vb.  bamboleggiare, 
Kindereien  treiben:  span,  bambarria,  Dummkopf, 
bamh-oche.  kleiner.  dicker  Knirps.  —  Die  urspriing- 
liche  Bedtg.  des  Stammes  bamb-  diirfte  eine  ono- 
matopoietische  gewesen  sein .  indem  damit  das 
Platzgeriiuscb  bezeichnet  wordeu  zu  sein  seheint, 
welches  durch  wiederholtes  Schliefsen  u.  Offnen  der 
Lippen,  wie  es  bei  den  der  Sprache  wenig  machtigen 
Personen  (Kiudern,  Stammlern)  vorkommt,  erzeugt 
wird  (ba-bu,  bam-ba).  Wenn  dem  so  ist;  so  konnte 
derselbe  Stamm  sehr  wohl  aucb  zum  Ausdruck 
des  Gerausches  dienen ,  welches  ein  bin-  und  her- 
schaukelnder  u.  dabei  anstofsender  Gegenstaiid  her- 
vorbringt  (das  deutsche  bim-ham,  bum-bum).  Dem- 
nach  wiirde  Dz  ganz  mit  Kecht  span,  bamba, 
Schaukeln,  bambolear,  schaukeln,  u.  sonstige  roman. 
Worte  verwandter  Bedtg.  auf  diesen  Stamm  zuriick- 
gefiihrt  haben.  Vgl.  Dz  39  bambo:  Grober,  ALL 
I  248,  wo  fiber  die  Worte  rait  der  Bedeutung  des 
Schaukelns  bemerkt  wird,  dafs  sie  von  dem  Begriffe 
des  Stammelns  u^.  „mit  den  Zahnen  klappern",  die 
das  griech  Wort  vereinigt,  .,zu  weit  abliegcn ,  um 
hierher  gestellt  zu  werden".  Da  es  sich  aber  eben 
um  einen  onomatopoietischen  Stamm  handelt .  so 
erscheint  die  Annahme  statthaft,  dafs  derselbe  im 
Lat.  einen  weiteren  Bedeutungskreis  gewann,  als  im 
Griechiseben. 

1029)  bamborium,  i  ».  (vom  Stamme  bamb-).  ein 
„bam  bam"  tonendes  musikalisches  Instrument  (Serg. 
expl.  in  Donat.  532,  2,  ed.  Keil);  Grober,  ALL  I 
248,  leitet  von  diesem  It.  Worte  ab  span,  bamb- 
arotero,  Sch  reicr,  bamboUa,  eitles  Geprange ;  1  i  m  o  u  s. 
bamborro  ,  Bafsinstrument ,  gascogn.  bamborlo, 
Geschwatz. 

Iu30i  *b6mbaeIum,*bainbaoiuiii,iw. (v. bomOgx), 
Baumwolle;  ital  bambagio,  bambagia :  das  ubliche 
Wort  fiir  Baumwolle  ist  im  Roman,  das  arab. 
(al)-qo't07i  ^eworden:  ita\.  cotone,  frz.  coton.  span. 


yy 


IlkSli   Imii(ii 


lli.iill   hiirbullii 


100 


hI^hIoii,  ylfi.  <l^;<><M«  (ilUrli.  Kiittiinl.    VkI.  |)<  »>i 
h(itN{><ii/iii  11.  Ill  fotoiif.     \'g\.  hIh'h  uUqo'toii. 

1081)  )^<nii.ban(iit(\  \  Im,  iiIk.  '>'>ii.  Imit  siiriM'lii<n, 
vcl.  Int.  /'(in,  \g\.  Sla.-k.'l  p.  »;!!,  lliin-uv  II  •JC.f)), 
iiflontlii-lio  Vcrkmiilit;iiii(,',  pri'v.  fr/.    'xki. 

lOS'Jl  p'nn.  Staiiiiii  bmiil  iimh  bniidv,  iiiit  Alifiill 
(lot  nbluitoiuli'ii  -(«OiJl-rl  ban  (v.  ^  '•<■,  iilK-  ''/'•<.  In'it 
«prwIuMi),  Zi'iohiMi,   oiii  Zcirlu'ii  Robcii,  V(;l.  Mackcl  i 
p.  USt ;  it  «I.   biiiKlo,  Aiif(:»'b»it ;    pro  v.  (ciiiri-)'"i  »-•'•■, 
(ii>l(lbnnni<r:    iiltfrt.  /mi»,    Kiihiii>,   davtm  Imiiierr  , 
(nroy.  Iin tin rn).  Imnnirrr  ^llt«^.  li   I'anii'r).   Tulilor.  | 
Z  III  fi"U,  war  j;i'iioif;t,  in  buiniiift  ciri  an  hiiiic  sirli  | 
nnlohniMiili'M  IVniin.    v.    Ikiii    n\    orbilokcn,    so  daTs 
(Ian  Wi.rt  iirHi>nin(;licli  ..KinlailiinK"  bciloutet  liabiMi 
wdnio.  alH>r  ilio  von  (i.  rarin.    K  IX  U3I,  iia(;t't^t'n 
p<ltonil  p-mnrhtcn  (irtinilo  sind  iilicr/.t'ti^i'ml.  { 

1033)  t^>t.  bandl  /'.,  wfst|;cnn.  *bniiilii,  Kand ;  j 
ital.  hciNi/ii,  liindo,  Kando,  i\ii\.  hniidiein.  Kaliiien- 
b«nd,  Fubno;  pmv.  Iioiidn,  dav.  Imiiilititi:  fr/,. 
bandf :  span,  hniida,  dav.  liaiulrrii;  ptj;.  haiidnA 
dav.  iHttiilfirn.  \i:\.  Dz  ^lO  Ixiiidii:  Mackol  p.  58 
u.  69,  «.  aiioh  i>l'on  bund. 

1084)  I'bniidico,  -arc,  *baiiico,  •tiro  (gloiulie. 
Ablcituu^;  vom  Staniiuo  baii-ilc,  8.  oIkmi)  =  altfrz.  '. 
banoiirr  (>vio  cino  Fabno)  flattorn,  bin  u.  ber  sieh 
bowopen,  sicb  ninliortreibon,  sieb  lu'luslipon,  sicb 
orbolon ;  in  dcii  lotztoron  Bedotitniigpn  ist  dns  Koinp. 
esbanoiier  (jowiibnlicbcr.] 

1035)  ['bandio,  -Ire  {=»  gonti.  *bamljan  vom 
Stauinip  batidi),  durcli  Riifein  Zeicben  gcbcni,  jcm. 
laiit  entbieten,  vor  Goricbt  ladon,  voriirtoilen,  ver- 
baunou;  ital.  batidire  (Pt.  Pf.  bandito,  dor  Ge- 
achtctc,  der  vogclfrcie  Verbreohor) ;  pro  v.  bandir ; 
span.  ptg.  bandir.  \g\.  Dz  40  bando;  Mackol 
p.  69.] 

1036)  :*band-o,  -onem  (abiroleitet  vom  gerin.  St. 
ban-d  mittolst  des  niiiian.  .Suffixes  -on)  =  altfrz. 
bayidoii,  Verkimdigung,  Ermiuditigung,  Vollmaebts- 
crteilung,  Gestattung  eine8  freien  ii.  willkiirlicben 
Vcrfabrens,  vgl.  Burgiiy  II  206:  »'(  hatidnti,  nacli 
Willkiir.  nacb  Belieben,  dav.  das  Vb.  abaiidoniier. 
etwas  der  Willkiir  jemandes  iiberlassen,  iireisgeben. 
Vgl.  Dz  40  ba)ido.\ 

1037)  germ,  bank,  st.  f.  u.  st.  m.  (vgl.  Mackol 
p.  57),  Bank;  ital.  banco  u.  banca,  dazu  das  Vb. 
bancheitare,  Banke  (an  Tiscbo)  binstellen,  cin  Zinimcr 
fiir  ein  Gastmahl  fertig  machen,  oin  Gastmabl  balten, 
daber  das  Sbst.  banchetto,  frz.  banquet,  Gastmabl; 
frz.  banc  (so  auch  prov.)  ii.  hanquc  (letzteros  wohl 
dem  Ital.  entleiint,  wie  Laut  u.  Bedtg.  anzeigen); 
im  Span.  u.  Ptg.  lauten  die  Formcn  dor  Worte 
wie  im  Ital.  Vgl.  Dz  40  banco.  Dafs  an  kclt. 
Urspning  der  VVortc  nicbt  zu  denkcn,  bemerkt  Tb. 
p.  48.  tJber  banquet  vgl.  Toblor,  Z  III  572  (der 
68  von  ban  berleitet),  u.  dagegen  G.  Paris,  R  IX  334. 

1038)  [*bankariu.s,  -urn  m.{v.ban}:},  Inhaber  ciner 
Wecbaelbank:  ital.  banchiere  etc.  Vgl.  Canello, 
AG  in  304.1 

10391  [gprni.  ban  4-  gall,  leuga,  gallische  Meilc,  = 
frz.  hanlieue.  Bannmeile,  Gericbtsbezirk,  Weicbbild, 
vgl.  Dz  517  s.  v.] 

1040)  [*ban(n-)alis  (adjektivische  Ableitung  von 
germ,  ban)  =  frz.  banal,  einera  Aiifgebote  unter- 
worfon,  einem  Herren-  oder  Gcmeinderechte  unter- 
stebcnd,  einer  Gemeinde  zugehorig  (z.  B.  taureau 
banal,  Gemeinde-Zucbtbullc),  daber:  allgemein,  ge- 
wohnlicb,  abgedroscben,  vgl.  Burguy,  II  266.] 

1041)  [*bannio,  -ire  (=  altnfiank.  bannjan,  vgl. 
Mackel  p.  69;,  entbieten,  vor  Gericht  laden  etc.,  s. 
oben  *bnndin),  =  frz.  hannir.    Vgl.  Dz  40  hando.] 


lolj  liiiplisiniis,  -mil  m  (gr. /»,in(i/((i<)  ii.  bup- 
ll/,o,  -lire  (gr.  ,iuniiCni),  Taiifo  ii.  taiifon,  sind 
ill  golobrti-r,  bozw.  balbgididirtor  Kurni  in  alio  roin. 
Spr.  iiborgogaiigi'ii ;  am  vvcitohlcii  I'ntfornt  sirb  von 
den  GrundH(irl<>n  rum.  bottc,  I'l.  Iioleturi,  u.  bulee, 
(II,  at,  a,  ».  Cb.  .V.  V.  Hcniorkcnhwort  ist  aucb  cat. 
baliar  ii.  biUejar.  vgl    tilloricb  p,   12. 

alid,  bftni,  Tr..-i',  s,  biSn». 

1043 1  |*biii'aiit'a  (v.  bnriis  «—  baro,  Mann),  Mann- 
woib,  iinfrucbtbHrcK  Weil),  sidl  nacb  Dicz'  Vorniutung 
(■nindwiirt  scin  zii  dem  allfiz.  .Sbst.  Uiiraiijnr,  iiii- 
frncbtbarol'Van  woraiiRdnrdi  Uinstolliing  dos  inf  rz. 
Adj.  Iirehnifiiii',  iinfrucbtliar,  «iitHtandcn  wiire.  Das 
liri't.  tirerhnqn  ist  (trsl  ans  dom  I'Vz.  ontlolmt.  Vgl. 
Dz  532  breimifim- ;  Til.   p.   93.1 

1044)  barbit,  -am/',  {.tnnbardha,  vgl.  Vaniuok  1 
565),  Itart;  das  Wurt  ist  in  dcrselbon  Korin  in  alio 
roni.  Spr.  (ibcrgogangcn  (frz.  Iiarbr),  audi  din  BiMltg. 
ist  diesolbc  gcblioboii,  zu  benierkoii  ist  nur,  dafs  im 
Ital.,  lUr.  u.  Allfrz.  diis  Wort  als  VorwamltscliaftK- 
namc  (ziir  Bczciibnuiii;  dos  Vatorbrudors,  Olioinis) 
gobrau(li(   uini,  vgl.  Dz  355  .■<.  i'. 

[*bai'btii'aiiii,  -aiii  /.  s.  obvn  bAla-kliun<di.| 

1045)''^bai'bactuiii,  I  n.{{.vereuctuni),  liracliackor; 
sard,  barvatu:  sjian  barhecho;  ptg.  burbeilo. 
(Prov.  i/arnff-z,  frz.  c/ueret  goben ,  wio  das  an- 
lautendc  c/  anzeigt,  auf  vercactum  zurlick.  Das 
(lomeinitaiioni.scho  konnt  das  Wort  nicbt  u.  brauclit 
statt  dessen  'magflrse  -  *majen.si.s).  Vgl.  Dz  42 
barhecho;  Gridicr.  ALL  1  248.  S.  union  verrtictuHi. 

1046)  ('biirbaniis,  -uni  ni.  (v.  barba)  ■=  ital. 
barbano,  Ohoiiii.  vgl.  Dz  355  barba.] 

1047)  ['bfirburTus,  -urn  in.  (v.  barba),  Bart- 
scbneider;  ital.  barhiere  u.  barhiero  u.  dem  ent- 
sprccbond  in  don  iibrigon  roin.  Spr.J 

1048)  biii'lmriis,  a,  um  (gr.  (iuiijiaQO.;),  baibariscb, 
wild;  in  seiner  (abgesobcn  vom  Nominativ  -s)  vollen 
Gcstalt  ist  das  Adj.  don  niman.  Spr.  nur  als  go- 
lebrtos  Wort  bokannt.  —  Vormtitlioh  abor  gobt  auf 
barl)arus  (:  *brabarns  :  *brabu.f)  zuriick  ital.  bravo, 
dav.  Sbst.  bravura  (frz.  bravoure);  prov.  brau, 
bravo;  [frz.  brave  Lebnwort  (dav.  im  17.  Jahrh. 
das  doutscbo  brav)];  span.  ptg.  bravo,  vgl.  die 
scbarfsinnigo  uiid  intcressanto  TTntersuchung  von 
Cornu,  R  XIII  111.  —  Andere  Ableitungen  des 
Wortes  bravo  sind:  1.  von  *rabu.^  (Grundwort  zu 
rabidus),  mit  vorgoscblagenem  b  *brabu.i  (Menage); 

2,  von  rabidu,'<,  b-raliidus  (Storm,  R  V  170,  vgl. 
dazu  Baist,  7.  V  557,   u.  W.  Meyer,   Z  VUI  219); 

3.  von  kymr.  brau,  Schrecken  (Dz  65  bravo,  vgl. 
Th.  p.  48);  4.  v.  pravun  (Dz  a.  a.  0.);  5.  v,  ahd. 
raw,  roh  (Dz  a.  a.  0.):  6.  von  fru  in  defrutum, 
abgekochter  Most  (Bohmer,  Jabrb.  X  196);  7.  von 
got.  Adj.  blapgvus  (zu  bligr/ian,  scblagen),  denn 
bravo  soli  zunacbst  von  den  an  das  Ufer  anschlagen- 
den  Wellen  (,,unde  br.avo")  gesagt  wordcn  sein 
(Brinkmann,  Mctaphcrn  443  ff.).  Einer  Widerlogung 
bediirfen  alio  diese  Etymologiccn  nicbt,  da  sie  don 
Stempel  der  Unmiigliclikeit  zu  deutlich  an  sicb  tragen. 

1049)  barbiltiis,  a,  um  (v.  barba),  biirtig;  dasAdj. 
ist  in  der  entspr.  Form  in  alien  rom.  Spr.  vorhanden 
(frz.  jedocb  barbu  =  barbutu-'!.  auch  ptg.  barbudo 
neben  barbado),  bemcrkenswert  ist  nur,  dafs  rum. 
bdrbdt  auch  als  Sbst.  in  der  Bedtg.  „Mann,  Ebe- 
mann"  gebraucbt  wird. 

1050)  [*barbiilTo,  -are  (v.  barba),  in  den  Bart 
binein  murmeln  ,  unverstiindlich  reden  ,  =  ital. 
barlntyliare,  span,  barbullar,  frz.  harbouiller  (be- 
deutet  auch  ,,boschmutzen",  eigentl.  in  den  Bart 
spucken)  (daiieben  span,  tiarhotar,  cat.  barbotijar, 


101 


1051)  barlius 


1061)  barr- 


102 


mail,  barbotta,  pic.  bnrboter).     Vgl.  D/.  58  bar- 
bof/liarc,  s.  auch  iintoii  bullare.J 

1051)  barMs,  -uin  m.,  Barlie,  Cyprinus  barba  L. 
(Alison.  Mo-s.  91  u.  134);  ital.  barbn  u.  barbio; 
rum.  barb,  s,  Ch.  bnrhci;  (frz.  barbeau  =  *bar- 
beJhus):  span.  jit;,'.  harbo. 

*bSrbritHs,  a.  iiiii  (v.  barba)  s.  barbatas. 

1052)  barca,  -am  /'.  (au.s  bdried  v.  gr.  fia^ig, 
Xachen),  Kabn  (Paul.  Nol.  oarm.  21,  95;  Corp.  inser. 
lat.  2,  13,  Isid.  19,  1, 19.  Vgl.  Biioheler,  Rhein.  Mus. 
XLD  585);  dies  Sbst.  ist  in  alle  rom.  Spr.  iiber- 
gegangen,  Bedeutungsamlernng  ist  nirgcnds  einge- 
treten,  eine  Lantiinderung  nur  im  Pro  v.  {barja)  u. 
im  Frz.  (altfrz.  bartie,  nfrz.  herrie,  welches  letztere 
Wort  aber  in  der  Bedtg.  „Uferabhang"  auf  das 
deutsche  „Berg"  zuriickgeht,  falls  es  nicht  keltischen 
Ursprunges  ist,  vgl.  Th.  p.  43:  nfiz.  barque  ist  aus 
dem  Ital.  entlehnt).  Vgl.  Dz  42  barca.  Herleitung 
des  VVortes  vom  kelt.  (ir.)  bare  (vgl.  Th.  p.  43) 
Oder  aus  dem  altn.  barkr  ist  entschiedcn  abzulehnen, 
vgl.  Mackel  p.  68. 

1053)  [*bareaneo,  -are  (v.  barca),  Waren  zu  Schiff 
hill-  u.  herfahren,  handeln,  ist  vielleicht  das  Grund- 
wort  zu  ital.  bargaynare,  handeln,  unterhandeln, 
feilschen,  dazu  Vbsbst.  bargngno,  prov.  barganliar, 
frz.  barguigner ,  feilschen,  zaudorn  (dazu  altfrz. 
Vbsbst.  bargaine,  umstandliehes  Benehmen),  ptg. 
barganhar,  Tauschhandel  treiben.  Vgl.  Dz  43 
bargagno.  Bedenklieh  ist  bei  dieser  Ableitung  frei- 
lieh  das  an  barca  angetretene  Suffix.  Besprochen 
wird  dies  Wort  (sowie  das  in  ital.  Mundarten  sich 
findende  Vb.  bragagnar ,  fasten)  von  Mussafia, 
Beitr.  37.  Scheinbar  ansprechend  ist  Ulrich's  Ver- 
niutung,  Z  ni  266,  dafs  bargagnare  aus  einem  got. 
*baurgnjan,  ahd.  "horganja»  abzu'.eiten  sei,  freilioh 
aber  sind  die  von  Mackel  p.  53  dagegen  geltend 
gemachten  lautlichen  u.  liegrifflichen  Einwendungen 
durchaus  iiberzeugend.'  G.  Paris  allerdings  bemerkt 
R  Vni  629,  Ulrich's  Ansicht  sei  ,,a  prendre  en 
serieuse  consideration".] 

1054)  arab.  bardag:,  Sklave,  vielleicht  Grimdwort 
zu  ital.  bardascia,  Knabe,  der  zur  Unzucht  ge- 
braucht  mrd  (im  Sard,  bedeutet  das  Wort  auch 
Knabe  schlechtweg  u.  im  Pieraont.  u.  Mailand  hat 
es  nur  diese  schlechthinnige  Bedtg.),  altfrz.  bar- 
ilache  (das  Wort  bedeutet  auch  „Stange"),  span. 
bardaja.     Vgl.  Dz  42  bardascia. 

1055)  altn.  bardi,  Schild;  viell.  Gruudwort  zu  ital. 
barda,  frz.  barde,  span.  ptg.  barda;  diese  Worte 
bedeuten  ,,Pferdehamisch  (gleichsam  Schild  des 
Pferdes)",  aber  auch  ,,Sattel",  „Mauerbedeckung" 
u.  ,,(wie  ein  Schild  um  den  Bra  ten  gewickelte)  Speck- 
sehnitte".  Alle  diese  BedoutungLMi  lassen  sich.  da 
sie  in  dem  Begriffe  des  Bedeckens  zusammentreffen, 
sehr  wohl  mit  einander  vereinen,  auch  span,  al- 
barda,  Saumsattel,  ist  wohl  dasselbe,  nur  mit  dem 
arab.  Artikel  verbundene,  Wort  u.  braucht  nicht  auf 
arab.  al-barda'ah,  Sattelunterlage ,  zuriickgefiihrt 
zu  werden.  Dagegen  diirfte  altfrz.  barde  in  der 
Bedtg.  „Zimmeraxt"  (auch  rum.  barda)  vom  ahd. 
barta,  ndl.  barde,  Haeke,  abzuleiten  sein.  —  Ab- 
leitungen  von  barda  ,,PferdebedeckuDg"  sind:  ital. 
bardella,  bardellone,  prov.  bardel-s,  frz.  bardelle, 
Sattelkissen,  ital.  bardotto,  frz.  bardot,  Satteltier 
(Maulesel),  endlich  frz.  bardeau,  Schindel  (gleichsam 
Decke  des  Daches).  Vgl.  Dz  42  barda;  Mackel  p  59. 

1056)  mlat.barigildiis(,,sicher  ein  dcutschesWort, 
aber  von  unklarem  Ursprung"  Dz)  =  ital.  bar{i)- 
geUo,  Hascherhauptmann,  altfrz.  barigel,  span, 
ptg.  barrachnl.  -el.     Vgl.  Dz  43   bargelln. 


1057)  arab.  barimab,  Bohrer  (Freytag  lU"");  dav. 
vielleicht  ptg.  verrama,  Bohrer.  Vgl.  Dz  340 
verrina. 

1058)  [*bar  (=  bis)  +  long'us,  a,  uiii,  ungleich 
lang;  davon  ital.  barlongolo  ,,specia  di  rapa  ob- 
lunga",  s.  Caix,  St.  94;  frz.  berlong,  barlong, 
ungleich  langlich.     Vgl.  Dz  517  barlong.] 

1059)  [*bar(—  6is)  +  *lucuIo,  -are  (v.  lux),  in 
falscher  Weise  erhellen,  ist  das  vermutlicho  Grund- 
wort  z.  ital.  {ab-,  !s-)bagliare,  (ver)blendon,  verstiirkt 
durch  nochmalige  Vorsetzung  der  Partikel  bar  ab- 
barbagliare.  dazu  die  Sbstve  {s-)baglio,  barbaglio, 
bagliore.    Vgl.  Dz  355  bayUore.] 

HJr  Andere  mit  bar  =  bis  zusammen- 
gesetzte  Worte  sehe  man  unter  bis. 

1060)  baro, -onemni.(wahr8cheinlichidenti8ch  mit 
vara,  Tolpel),  einfaltiger  Mensoh  (in  dieser  Bedtg. 
l)ei  Cicero),  dann :  Trofsknecht.  Snldatendiener  (vgl. 
die,  nach  Teuffel,  Rom.  Litteraturgesch.  §  302,  6, 
im  karolingischen  Zeitalter  entstandenen,  Scholien 
zu  Persius'  Satiren ,  herausg.  v.  0.  Jahn  in  seiner 
Persius-Ausg.,  zu  Sat.  V  138  „lingua  Gallorum 
[d.  h.  im  gallischen  Latein,  bezw.  Romanischen] 
barones  vel '  varones  dicuntur  servi  militum ,  (jui 
utiijue  stultissimi  sunt,  servi  scilicet  stultorum"), 
aus  der  Bedtg.  ,, Trofsknecht"  aber  konnte  sich  die 
von  ,,kraftiger  Kerl,  starker  Mann,  tapferer  Mann, 
ritterlicher  Mann,  Edolmann"  entwickeln;  ital. 
barone;  prov.  c.  r.  bar,  e.  o.  baro:  altfrz.  c.  r. 
ber,  c.  0.  baron,  nfrz.  baron;  span,  varone;  ptg. 
vardo  (in  den^pyrenaischen  Spr.  wird  das  Wort  vor- 
wiegend  in  der  Bedtg.  „Mann"  schlechthin  oder 
,,tuchtiger  Mann"  geliraucht  u.  dieut  nur  im  Span, 
gleichzeitig  auch  als  Adelspradikat.  Die  Herkunft 
des  rom.  baron  vom  lat.  baro  klar  erkannt  u.  nach- 
gewiesen  zu  habeu,  ist  Settegast's  (RF  I  240)  Ver- 
dienst.  Vorher  war  der  Ursprung  des  Wortes 
Gegenstand  vielfacher  u.  z.  Teil  hochst  abenteuer- 
licher  Vermutungen  gewesen.  Dz  43  barone  dachte 
an  Entstehung  aus  ahd.  bero,  Trager,  was  begrifflich 
sehr  wohl  gebilligt  werden  konnte.  An  keltischeu 
Ursprung  ist  nicht  zu  denken,  vgl.  Th.  p.  44.  — 
Neben  barone,  Baron,  ist  im  Ital.  ein  baro  und 
barone,  Betriiger,  Falschspieler,  Schurke,  vorhanden, 
woran  eine  zahlreiche  auch  iiber  das  Prov.,  Altfrz., 
Span.  u.  Ptg.  sich  ausbreitende  Wortsippe  sich  an- 
schliefst  (ital.  baroccio  u.baroccino,  pis.  sbarazzino 
„biricchino,  monello"  [vgl.  Caix,  St.  502]  barocco, 
unerlaubter  Gewinn,  barullo,  Hiiker,  prov.  6araZ7ia 
u.  altfrz. feereZe,  Gezank.Wirrwarr,  frz.  barat,  barat- 
{t)erie,  Unterschleif,  baratter,  schwiemeln,  span.  u. 
ptg.  barajar  u.  baralhar,  Karten  mischen,  ver- 
wirren,  dazu  die  Subst.  baraja  u.  baralha,  aufser- 
dem  span,  baruca,  Schlich,  Intrigue.)  Mit  dieser 
Wortsippe  beriihrt  sich  begrifflich  u.  lautlich  eine 
andere,  vermutlich  auf  griech.  TiudtTeiv  zuriick- 
gehende,  zu  welcher  u.  a.  ital.  baraltare,  im  Handel 
betriigen,  prellen,  gehbrt.  £s  scheint  gegenseitjge 
Beeinflussung  zwischen  beiden  Wortsippen  stattge- 
funden  zu  haben ,  durch  welche  auch  der  Wechsel 
von  p  :  b  in  *prattare  :  barattare  veranlafst  worden 
sein  mag).  Es  ist  sehr  wohl  denkbar,  dafs  ital. 
baro{ne),  Betriiger,  nebst  seiner  Sippe  ebenfalls  auf 
lat.  baro  beruht,  die  Bedtg.  „Trofsknecht,  Soldaten- 
diener"  gab  auch  fiir  eine  Entwickelung  des  Be- 
griffes  in  malam  partem  eine  sehr  geeignete  Grund- 
lage  ab.  Vgl.  Dz  43  baro  u.  41  baratto.  Fiir  barattare 
ist  auch  kelt.  Ursprung  aus  Stamm  mrat-,  brat-, 
,,verraten  '  denkbar,  vgl.  Th.  p.  43. 

1061)  kelt.  barr  (aus  *bars,  *barsto),  das  buschige 


10.{ 


1(W2)  lisrr- 


iii7t;  i>iist- 


101 


ot>er><  Kiiili»,  (lor  Si-hnpf:  «l.ivnri  f  ri  ii  ill.  hnr,  nnscli, 
boloi;n.  hnr,  jiarin.  forr.  hrr,  niUrliol,  yg]. 
Snhurli.ir-lt,  /  IV   \M,  Tli.  p.  43. 

UM^l  SUiniii  barr»;  iiin  <>incn  nodor  ini  Latoiii. 
iiooh  iiii  Kolli.trlu'ii  [\t!\.  Til  41),  iiMcli  iMiillii'li  iin 
l>i>rnmnisi'lu'n  (iloim  ciinl.  Ixtr.  iUrcIi.  Itiirro  siiut 
U'linworlo  aii!>  ili'ni  R«iiinn.>  iiarliwiMslmroii  Slamiii 
barr  reilil  sirh  i-ino  iiiiifaii({n>irli('  runiaiiisilii'  Wurt- 
«ip|)«>  (yg\.  I)i  46  fciiri-iii.  dcri'ii  liaiipt.saihlii'listo 
Vortn'lor  folpuuU-  siml :  I,  ilal.  Imrra,  Qiiorlinl/., 
StiiiiKO.  Kii'f.i'l,  ilaju  V'li.  Irirrarf,  vorrit'jti'ln;  in 
ilcii  (ibri^r''ll  roni.  Spr.  ciit.sprcclnMiil  i  mir  ijas  Rum. 
konnt  lien  Slnnini /mrr-  (ibi>rliaupt  niWit).  2.  ital. 
harrirra.  S|)orn<;  in  den  iiliriffon  roin.  Spr.  ont- 
sprecln-nil;  ;t.  ital.  haniciitn.  Vfrramniolunj;:  ist 
in  ilio  librii^i-n  roiu.  Spr.  iil)orj;i'j;aMf;oii ;  1.  ital. 
fmriircii,  Bri'ttorbiiile,  ist  audi  in  aiKlon»  roni.  Spr. 
(lberjfp(;'"'R''" ;  ''■  !"■<'*'.  (ob  audi  altfrz  ?)  lutrrns, 
ilav.  frz.  em-liarriis.^rr,  vorsperron,  oiii  Hindornis  in 
d(<n  Wep  leifi'n,  auch  span.  ein-harii:'ir :  (i.  frz. 
Imrreau,  *\HU'raU\i\go.  vi>rf;ittertor  Platz:  7.  «pan. 
ptp.  bnrrica.  Tonne  (daniit  ist  vielleidit  idcntisdi 
harrifin,  Baurli.  8.  alier  oben  unter  haldcrich); 
8.  ilal.  hitrrile,  frz.  Ixiril,  span.  ptp.  I'nrril, 
Fale:  0.  span.  Iiannl,  jirofse  Hasdio. 

Wie  scbon  oben  beincrkt.  ist  die  Horkuiift  cles 
Stammes  iiufserst  diinkel.  Ks  sei  jjestattet.  eino 
Venuutunn  zu  iiulsorn.  Diez,  (ir.  I'  2(j4  Anni.,  u.  M.  L. 
lir.  §  426,  bemerken,  dafs  in  der  sardiscbcn  Mundart 
von  I,opidoro  i/ii  in  6  iiber};eht,  z.  B.  qiiattiior  : 
hattoro;  ivendet  man  dies  inif  qiia(lr(a)  an,  so  erhiilt 
man  hddnn)  u.,  niit  Assimilation  de.s  lir :  rr,  harr(n). 
Bcgrifflicb  liefse  sidi  harra  .selir  wolil  aus  quadra 
erkliircn:  os  wiirde  zuniichst  cin  viercckigcs  Brett, 
eino  Bohle,  Planke  u.  dgl.  beileutet  baben.  Frz. 
harrrr  wiiro  demnadi  die  I'arallolforin  zu  carver. 
Die  Bedeutungen,  in  ib-nen  quadra  ini  Scbriftlatein 
(?ebraucht  wird  (a.  iieargrs  iinter  qiiadriis),  sind  dcr 
anfgestollten  Hvpotliese  niin.sli}^.  Gerado  weil  quadra 
ein  Ausdruck  di^s  Baiibaiidwcrks  war,  konnte  das 
Wort  eine  abnormc  lautlidio  Entwiokelunt;  eiii- 
schlagen. 

1063)  f*bar  +  ri^illo  v.  *ri(ia,  AVasserfurdie),  in 
unscboner  Weise  streifig  machen,  ist  nacb  Dz  517 
der  lat.  Tvpus  zii  frz.  harioler,  in  unschiinor  Weise 
bunt  bemalen.  Darmcstetor,  Dcs  Mots  comp.  105, 
leitete  das  Wort  von  bin  +  regtdn  ab,  was  laiit- 
widrig  ist,  wie  Schcler  im  An  bang  zu  Dz  783  riehtifj 
beinerkt.] 

1064)  hebr.  barucli  hiibbah  (TT^n  -^3-  eigentlich 
,Ge.segneter  woblan"),  in  bcbriiisc-lien  Gebeten  haufig 
wiederkcbrende ,  daber  audi  den  der  Sprache  Un- 
kiindigen  auffallige  Worte.  weldie  nun  eben  wegen 
ihrcr  UDvcrstandlichkeit  in  Verballhornungen  zur 
Bezeirbnung  einer  unverstandlichen,  kauderwalschen, 
wirren  Rede  gebraucbt  wurden:  davon  ital.  bara- 
onda,  baracundia  ^aret.  baruccaba.  sicil.  hara- \ 
gunna.  Wirrwarr):  frz.  baragouin,  Kauderwiilsch: 
span,  barahiinda.  Tumult:  ptg.  barafunda,  Win-- 
warr.  Vgl.  Caix,  St.  181;  G.  Paris,  R  VIII  619; 
Sc-heler  im  Anhang  zu  Dz  782.  —  Dz  517  batte  ' 
baragouin  aus  bret.  bara ,  B rot,  -f-  (/»;■( h,  Wein. 
gedentet,  woraitTh.,  da  er  das  Wort  nidit  besprochen, 
einverstanden  gewosen  zu  sein  scbcint. 

1065)  altir.  biis,  Tod:  davon  ital.  baxire,  sterben, 
comask.  shasi,  sterben,  erbleichen,  piem.  sbas'i,' 
erbleichen.     Vgl.  Dz  356  ha.iire  n.  Th.  p.  83.  j 

1066)  basilica,  -am  /.  (gr.  ^aai/.tx)/),  Kirche; 
rum.   biierica,   s.   Ch.   .s-.   »•.;    rtr,    hnselgia,    vgl.' 


Gartner,  (ir.  S  I''-     'n  den  iibrigeii  roni.  Spraebeii 

ist  baxilicii  durdi  rcrlrsia  vullig  verdrtingt  wordon. 

Ob  nit  frz.    ba:orhr  anf  basilica   zuriii'kgelit,    wie 

genieinliln  angenonunen  wird,   bli>ibu  daliiiigi'Ntdlt, 
I  Korster   /u  Cligrs  V.  6121    erklarte   das  Woii    aus 
I /iiiroc/if '- ♦i)iir«(7ii(i,  vgl.  (i.  Paris,  I{  XIII  446. 
1067)   bask.    bn.srii.    Kkd  —  spun.  ptg.  pmv. 

/iri.<ivi,  vaKca.  ICki'l,  Aiig>l,  .Mil'sbeliageii,    dazu  das 
t  Vb.  bascar.     Vgl.  Itz    LU   basra.    W.   .Meyer.  /  XI 

262,    biilt    das  .Sbsl.    fiir    das  Vbsbsl.  /m   'raHrair. 

sidi  krilniinen  (v.  viiscu.i,  knimm),  wobei  er  tielTond 

anf  die  Bedtg  des  ptg,  im.sca,  krainpflniftn  /nrkung, 

Neigung  ziiin   Krbrei'lien  biiiweist. 

I()(i8)  gr.  baseaino  dinaxniriu),  beboxen;   rum. 

hnacani,  ii.  il.  i  ii.  altfrz.  banqiiiiier,   bozaiibcrn; 

s.  Dz  617  basijiiiner. 

1069)  buNio,  -lire  (v.  batiuni),  kllsscn;  ital. 
baciare;  prov.  baizar;  frz.  baincr  [xmvh  Sbat.); 
span,  besar;  ptg.  beijar.  Dern  Rum.  febit  ein 
ontspr.  Verb  gleiobor  Bedtg.,  buzrresc.  ii,  it,  i  (\, 
buid  =»  basiiim)  bodeutflt  „niir  mit  den  Lippeii 
sprcf'ben,   betriigen". 

1070)  buNiiiin,  i  ».,  Kufs;  ital.  bacio  (gelteii 
bagiii);  rum.  hiizd,  Lippc;  prov.  bais,  Kufg;  frz. 
fehit  das  Wort,  statt  seiner  wird  der  Inf.  Iiaiser 
gebraindit;  span  biso,  Kufs,  bcci,  hippo  (vielleielit 
gobiirt  liierlier  audi  buz  in  der  Redonsart  hacrr  <l 
buz,  seine  Ergeboiibeit  betouern,  cigentl.  don  Hand- 
kufs  geben);  ptg.  beijo,  Kufs,  bei^v,  Lippe.  Vgl. 
Dz  34  bacii). 

1071)  *bassio,  -iirc  (v.  bassus),  niedrig  madien ; 
ital.  {ab)ba.isare ;  pro  v.  baissar;  frz.  ftauser,- span. 
bajar :  ptg.  baixar.  Vgl.  Dz  46  basso;  Grobor, 
ALL  I  248. 

1072)  ^bassns,  a,  uiii  (im  Sebriftlatein  nur  als 
Porsonenname  iiblieh),  diek,  kurz,  niedrig;  ital. 
basso,  sard,  bassu,  basciii  (=-  *bassius):  rtr.  bass; 
prov.  frz.  bas ;  cat.  baixo ;  »pau.  bajo;  ptg.  bai.ro. 
Vgl.  Dz  45  basso;  Griiber,  ALL  1  248. 

ba.ss[iiiii]  butyrilra  s.  battfeiY')  bQtyriim. 

1073)  bass[ns{  ciil[u$|,  daraus  nacli  Dz  517  frz. 
bascule,  vgl.  aber  oben  No  614  aiitlia. 

1074)  bassnm  labriim;  daraus  naeb  Dz  516  viel- 
leichtfrz.  balevre,  (Unterlippe),  Sebmarre,  indesscn 
will  Diez  in  dem  zweiten  Bestandt'ilo  liober  abd. 
lefj'ur  erkennen;  Darmesteter,  Mots  comp.  110,  sotzt 
bar  +  lahrum  an,  was  glaabhafter  ist,  da  nacb  Diez' 
Ahleitung  basse  leore  (denn  li'vre  ist  Fom.)  erwartot 
werden  niufste. 

1075)  (Ba-stali  u.  Basculi,  -oram,  eine  Viilker- 
scbaft  in  Hisp.  Baetica:  iiber  das  lautlicho  Verbalt- 
nis  der  beiden  Formen  vgl.  Aseoli,  AG  III  456.) 

1076)  Stamra  bast*;  zablreicbe  romanisnhe  Worte 
notigen  zur  Ansetzung  einos  volkslat.  Stammes  bast- 
mit  der  Grundl)edtg.  ,,stiitzen,  tragen"  (vgl.  das 
verrautlich  urverwanrlti'  gr.  (iuoi-uC,nr,  s.  Vanieek 
1  223),  u.  im  Scbriftlatein  wenig.stens  durch  zwci 
Worte  vertreteu:  liaslerna,  eine  anf  Querbiilzern 
getiagene  Siinfte  (z.  B.  hampr.  Heliog.  21,  7),  u. 
bastum,  Stab,  Stecken  (b.  Lampr.  Commod.  13,  3). 
Die  wichligstcn  (ilieder  der  aus  })ast-  hervoige- 
gangenen  rora.  Wortsipjie  sind:  a)  Substantiva: 
1.  ital.  basto,  Saumsattcl  (urspriingl.  wolil  nur  die 
Stange,  welche  Lasttieren  fiber  den  Riicken  gelegt 
wird  u.  an  welche  man  Kiirbe  u.  dgl.  befestigti, 
prov.  hast-,  frz.  bast,  bat,  span.  l)asto,  ptg.  feiilt 
das  Wort.  2.  ital.  bastone,  Stock,  rum.  hasten, 
prov.  ba.tto(n)-s,  frz.  baton,  span,  baston,  ptg. 
hastSo.  3.  ital.  bastia,  Bastei,  (in  don  iibrigen 
SprachenscheinencntsprechendeBildiingenzufehlen). 


105 


1077)  bastjiiii 


1094)  bautlis 


tOG 


4.  ital.  baxtinne,    Bollwerk.  das  ital.  Wort  ist  in 

«las  Frz.  etc.  iibfrgegangcn.    5.  frz.  ha-ftille,  kleine 

Festiiiig  (das  Wort  setzt  ein  ital.  />a»'<j(7/ia  voraiis, 

welches  jcdooli  feblt);    nicht   hicrher  gehort  span. 

bantilln,  Sanm.  s.  unten  bastjan.    6.  span.  biKtida 

(eigentl.  Pt.  Pf.  P.  von  ba-<tir).  bowegliches  Scliutz-. 

Schirmdacb  (die  rinea  der  Romerj,  im  Pti;.  bcdeutet 

das  Wort  „Sdianzpfalil,    Palissade",  im  Prov.  (u. 

Frz.)  „kleines  Landhaus,   Villa".     7.    ital    span. 

ptg.  bastarrld,  prov.  bnstnil-z,  frz.  batatil,  uiiehe- 

liches   Kind      Die   Bedeiitiin^    des    Wortes   erkliirt 

sich  entwcder  aus  der  Bezugnabme   auf  den  Maul- 

esel  [bast,  Saiimsattel,  Lasttier,  Maulesel),  vgl.  Caix, 

St.  8,  Oder,  wie  Malm  ineinte,  aus  der  Anspielung 

daraiif,  dafs  unelielipho  Kinder  oft  niolit  in  Betten, 

sondern  aiif  zufalli»;  sich  darbietenden  Lagern  und 

Sitzen,  etna  auch  auf  Saumsatteln  ii.  Warenballen. 

erzeugt   werden,   vgl.  G.  Paris,   R  VIII  619.     Die 

letzterc  Annahme  kann  diirch  Hinweis  auf  ahnlichn 

Aiisdriicke,  wie  frz.  fiU  de  char  u.  dtsch.  Banlcert 

(v.  Bank,    also  das   Bankkind),    gestiitzt    werdeii. 

Volksetymologisch  wurde  frz.  fits  de  bast  zu  fiis  de 

bos  umgedeutet.    8.  span.  \)tg.  basterna,  eine  Art 

Wagen  oder  Siinftc  (s.  oben). —  b)  Verba:   1.  ital. 

bastire.  frz.  btUir.    span.  ptg.  baslir   ^Stocke  zu- 

.sammenfiigen).  bauen,  davon  metier -bast  ida  (s.  oben) 

u.bastimeiitn,  (n  bdtiment,  Gc\)-Auile,SchiS.  2.  ital. 

prov.   span.    ptg.   bnstaie,   bastar   (mit  Stocken 

ver)stopfen,  anfiillen.  voU  machen,  mit  Ubcrgang  in 

die   neutrale   Bedtg.   .,voll   sein ,   genug   sein,    hin- 

reichen'',  dazu  Vbadj.  span.  ptg.  basto,  voU.  dicht, 

dick,  gi'ob.  roh.    3.  ital.  bastonnare,  in.  batonner. 

mit  eineni  Stocke  priigeln,  davon  das  Vbsbst.  baston- 

nata,    Stockpriigel.    —    Vgl.  .Dz   46    basto    u.    45 

bastardo. 

:*bastio,  -ire  s.  Stamni  bast-  ii.  basQau.] 

1077)  germ,  bastjan  (ahd.  bestnn).  tiieken :  davon 

ital.  (im)ba.itaie,  frz.  bdtir,  s  pan.  cat.  (em)i>aitar, 

span.  ptg.  bastear :  alle  diese  Verba  bedeuten  ,,niit 

weitcn  Stichen  nah>'n,   steppen,   heften".   dazn   das 

Vbsbst.   ital.   span.   ptg.  basta,  Heftnaht.     Vgl. 

Dz  46  basto:  Mackel  p.  69. 

•basto,  -onem  jh.  I  „   „.„ ,,„  . 

t,  ,„. ,'     .  s.  stamni  bast-. 

Dastniu,  1  II.         I 

10781  arab.  ba'tala,  nutzlos  sein ;  davon  nach  Dz 

38  baldo  s  p  a  n.  p  t  g.  balda,  Mangel,  Fehler,  Schwache, 

baldo,  leer,  diirftig,  baldio,  vergeblich,  unniitz,  eitel, 

leer,    bulde.    vergebens,    umsonst,    baldar,    unnutz 

sein,  vielleicht  auch  baldon.  balddo,   Mifsgeschick, 

Vorwurf,   Tadel.   wovon  wieder  baldonar,    baldoar, 

beschimpfen.     Nicht  undenkbar  ist  es  jedoch,   dais 

alle  diese  Worte  auf  das  westgerm.  Adj.  bald,  kiibn 

(s.  oben),  zuruckgehen,  wie  dies  auch  Diez  fiir  mijg- 

lich.    aber  freilich  riicksichtlich  der  Bedeutung  fur 

wenig  glaubhaft  hielt:  der  Bedeutungswandel  wiirde 

dann  etwa  gewesen    sein :    kuhn,   keck,   anmafsend, 

eitel,    hohlkopfig,    leer   (beim   Vb.   baldonar   kiihn, 

frech  sein,    scliimpfeni.     Lautlich  ist  jedenfalls  die 

Ablcitung  aus  dem  Gerra.  neit  besser. 

1079)  *batile  ii.  (f.  batillum,  vatilhim),  Schaufel, 
=  ital.  badile.  rtr.  badell,  Mistschaufel,  span. 
badd.     Vgl.  Grober.  ALL  I  249. 

1080)  altn.  biitr,  Boot;  davon  ital.  batto,  Ruder- 
schiff,  Dem.  battdlo:  prov.  batelh-s :  frz.  bateau: 
span.  ptg.  batel.    Vgl.  Dz  47  batto:  Mackel  p.  10. 

1081)  *b5ttalia  (v.  *battere),  Schlagerei,  =  ital; 
battaqlia.  Schlacht;  rum.  bi'itaie:  prov.  bataiha: 
frz.  bataille:  span,  balalla:  ptg.  bataiha.  Vgl. 
GnVber,  ALL  I  249:  Dz  46  battere. 

1032    *battaliiini .    i    n.  (w    battere)  =  ital. 


hattaglio  u.   battacchio.    Kloppel;    span,    badajn, 
Glocken.schwengel.     Vgl.  Dz  46  battere. 

1083)  *batto,  -ere  (f.  baltuo),  schlagen,  =  ital. 
battere:  rum.  bat,  iii,  iit,  e;  prov.  batre ;  frz. 
bnttre:  span,  batir:  ptg.  baler.  Vgl.  Dz  46  battere: 
Grober,  ALL  I  249.  —  Untcr  den  Ableitungen  von 
diesem  Vb.  sind  aufser  den  vorstehenden  bereits 
angefjihrten  namimtlich  hervorzuheben  ital.  etc. 
batteria,  cine  Reihe  zerschlagbarer,  zerbrechlicher, 
bezw.  beim  Ancinanderschlagen  larmender  Gefafse, 
Kiichengeschirr,  dann:  Geschiitzreihe  lentweder  weil 
Metallgcsehiitze  hinsichtlich  ihres  Materials  Ahn- 
lichkeit  mit  Metallgeschirren  haben  oder  weil  sie 
losschlagon ,  losknallen  kiinnen);  ital.  battigla, 
fallende  Sucht;  span,  bnlun .  Walkmiihle.  Vgl. 
Dz  a.  a.  0. 

1084)  batt(ere)+butyrum,Schlagbutter,  ist  nach 
Dz  ol5  das  Grundwort  zu  frz.  babeiirre,  Butter- 
milch:  richtiger  dentet  man  das  Wort  wohl  als 
biisiutn  biityrum,  TJnterbutter,  vgl.  Liebrecht,  Jahrb. 
XIII  232:  Darmest€ter,  Mots  eomp.  p.  192. 

1085)  batt^ere)  +  [*tostare](=  (M.sifare?  v.  tusum 
zu  tnndere)  soil  nach  Caix,  St.  191,  ergeben  haben 
ital.  battostare,  schlagen  (dazu  Vbsbst.  battosfa, 
Scblagl. 

1086)  dtsch.  Batze,  klebrige  Masse,  Teig  (vgl. 
Grimm,  Wtb.  1 1160);  davon  vielleicht  frz.  badigeon, 
Miirtei,  vgl.  Bugge,  R  IV  351. 

1087)  dtsch.  Batzeu  (v.  Petz  =  Bar,  eigentl.  eine 
berner  Miinze,  die  den  Baren  als  Wappentier  zeigte); 
davon  ital.  bezzo.  Geld,  vgl.  Dz  357  .*.  r. 

1088)  bancalLs,  -em  /'.  (gr.  ^avaa'/.i;),  thonernes 
Kiililgefafs  (Cassian.  caenob.  inst  4,  16);  ital. 
biiccale,  Krug:  rum.  bocal ;  rtr.  buccal  (mit  An- 
lehnung  an  bucca);  frz.  bocal  (aus  dem  Ital.  ent- 
lehnt);  (cat.  brocal  gehort  nicht  hierlier,  sondern 
zu  ital.  brocca,  Krug,  prov.  broc,  frz.  broc  und 
broche,  cine  Wortsippe  noch  nnaufgeklarten  Ur- 
sprunges);  span.  ptg.  bocal.  Vgl.  Grober,  ALL 
I  249;  Dz  57  boceale. 

1089)  dtsch.  bauen  (mhd.  biiicen);  rtr.  bagear, 
bdgca  etc.,  vgl.  Gartner  §  17  S.  19. 

1090)  altnfrank.  bang:  I  ahd.  boug,  ags.  beag),  das 
Gebogene.  der  Ring.  =  prov.  bauc-s,  Armnand:  alt- 
frz.  bou.     Vgl.  Mackel  p.  119;  Dz  528  bou. 

1091)  germ,  ^bansa  (ahd.  bosa,  Schlechtigkeit, 
Albernheit,  Possen)  =  prov.  baaza,  Betrug,  dazu 
das  Vb.  bauzar :  doch  ware  auch  denkbar,  dafs 
bauzar  unmittelbar  auf  germ.  *bausdn  (ahd.  boson) 
zuruckginge  u.  dafs  bauza  erst  aus  dem  Sbst.  ab- 
geleitet  ware.  Ebenso  kann  altfrz.  boise  (s.  unten 
bausjan)  unmittelbar  aus  dem  germ.  Theraa  *bausja 
hervorgegangen  sein.  Vgl.  Mackel  p.  119.  —  Hier- 
her  gehort  auch  ital.  bugia.  Luge,  vgl.  Dz  73. 

1092)  germ.  *bansjan,  la.stern,  hose  i^den,  bose 
handcln,  =  altfrz.  boisier,  betriigen,  dazu  Vbsbst. 
boise  (falls  dieses  nicht  unmittelbar  auf  *bausja 
zuriickgeht)  u.  boisie,  .,da3  nach  Analogic  von 
voisdie  (s.  unten  Titmtus  u.  Dz  344  vizio)  zu  boisdie 
wird",  dazu  wieder  das  Adj.  boisdif.  Vgl.  Mackel 
p.  119;  vgl.  auch  Dz  73  bugia,  man  sehe  auch 
unten  bosi. 

1093)  [gerra.  *bauson  (ahd.  bo sdn)^fxoY.  bauzar, 
dazu  Vbsbst.  bauza,  doch  ist  auch  denkbar,  dafs 
bauzd  =  *bausd  u.  dafs  das  Vb.  aus  dem  Sbst. 
abgeleitet  ist.  s.  oben  bansa.    Vgl.  Mackel  p.  119.] 

1094)  got  banths,  taub,  stumra,  stnmpf:  davon 
nach  Dz  517  frz.  baud,  Name  einer  Hunderasse, 
die  afrikanischen  Ursprungs  sein  u.  nicht  bellen 
soil   (b.  Sachs-Villatte   wird   baud   mit   „Parforc^-, 


107 


UM&t  tm» 


11121  bellltJU 


108 


Hintohh Willi"  illx'raoUt) :  »ii  kollisi-lio  llorkiiiirt  ilfn 
Wdrt"-»  i«t  niclit  «II  iloiikuii,  \g\.  Til.  p.  !H).  —  Tlicr 
itnl.  I»>t<>  V);l.  Cmx.  St    UIQ.     S.  iiiitoii  viiluill. 

UC.t.'i)  kvinr.  bnw,  Sfliliimin,  iiiioli  I>i  MM  violloiolit 
lintiKlwort  »11  iliMii  «li'il'liKciloiitoiiiliMi  fr/..  hitur 
,«lifr/.  Ii<>f\.  Til.  I..s|.ri.-lit  .l:is  \V..rt  iii.-lil.  Cl)i>r 
aiiili<n<  «olir  iin>;l«iilili:ifli'  .\liliMtunni<ii  v>»l.  Srlioli>r 
iiii  llirt.'  .<.  f.  .\Ufr/..  Inoiif  il.irf  iiiit  hoiir  iiinlit 
in  ZiiKjiniiiU'iiliaii);  p-lirai-lit  witiIcm.  Sullto  hmir 
lliclit  oiiifiifli  oiiiu  Si'lioiilcform  /M  hare  (s.  iibi'ii 
hitlnt)  «('in?  Ks  wilrilo  iliiiin  iirM|iruii»;li<'li  ..Srlilclin" 
iMxIiMitot  linbon,  woinit  Kiit  ulwnMiiKtiiiiint,  iliirs  ca 
ji>Ut  Iwiloiitol  ..111  faiino  opiilsso  (|iii  h'iiiiiiiss<>  ilaiix 
1p«  nios  ilos  vilU'8  ot  lUiis  Ic»  clitMiiiiis  aprr*  la 
pliiic"  iSaolis-Villatlo.s'.  v.),  aUo /.iiliiMi,  Hrliliiiiiinit;on, 
ncliloiniip'H  Kill. 

lO'.Ui)  Itayonne  (St-atil  ini  Hop.  BassoR-ryrentH'si, 
(Inrnni-li  aU  iloiu  Kalirikorto  wiirjo  ilio  Waffo 
hii'ioiinftle  lii'naimt ,  \g\.  D/.  61(i  u.  782.  In  iilin- 
liolior  Weiso  fiiliron  ja  audi  (li«  Piatolon  iluen  Nainnn 
nacli  Pistoja. 

lO'.IT)  mini,  bnzzc,  Ucwinn;  diivon  ital.  hiizzn, 
(iliiok  iiii  KartonspU'l.  ila/.ii  ilas  Vb.  bazsicare,  iiiit 
jeni.  (gpiclcn  u.  alsn  init  ilim)  vorkoliron,  wovon 
wiedor  hazzicn.  Kartonapicl:  oa  t.  hasa  :  span.  Ixiza, 
Stiche  ini  Karlcnspiel.     Vjjl.  I)z  47  bazza. 

1098)  kolt.  Stamm  be«'C-,  bice-,  klein;  davon 
viollciclit  span,  petim-iio,  kloin,  ptj;.  pcqiieno,  vg]. 
Til.  73  .<.  iticcoln:  statthaft  ist  dioso  Ableitung  nur 
unt«r  dor  Voraiissetzunfj,  dafs  der  Stamm  hecc-  sich 
von  dcm  (cbeiifalls  zum  Ausdrnck  des  Bp^^riffos 
..klcin"  pebraiKditen )  Stanimo  pic  habo  boeiiifliisseii 
lassen. 

1099)  becciis,  -um  m.  ((jalllsehes  Wort  vom 
Stainmo  bncc-,  Uakon,  vgl.  Tli.  p.  45  heecn),  Schnabel 
(tindet  sioh  im  Lat  nur  b.  Suet.  Vit.  18  am  Sclilusse, 
wo  C8  mit  f/allinacei  rostrum  crkliirt  wird):  ital. 
btcco  (Kompos.  sottohecco,  Schlag  unter  das  Kinii, 
davon  Dem.  sottobecchelto,  dcm  entspricht  vieljeicht 
fr/,.  *iioubzheqiiet ,  sobriquet,  ,.le  sens  primitif  est 
coup  sous  le  niontim,  puis  lo  sens  figure  est  propos 
railleur,  bonniot  ct  siirnom",  Littre,  vgl.  Buggo, 
R  III  158),  Schnabel,  dav.  beccare,  mit  dem  Schnabel 
hackcn,  pickcn,  von  demselben  Sbst.  mit  Pejorativ- 
suffix  beccaccia,  Vogol  mit  laiigem  Sclinabol,  Scihnepfe; 
prov.  bec-s,  Schnabel,  been,  Uakcn  (ob  das  Verb 
licchar,  hacken,  dazu  gohOrt,  erschoint  zweifeUiaft) ; 
frz.  bfc,  Schnabel,  davon  Vb.  becquer  u.  hecquetter, 
mit  dem  Schnabel  hacken,  abecquer  ii  abrclier, 
einem  jungen  Vogel  das  Futter  in  dcu  Schnabel 
gcben;  Abloitungen  von  hec  sind  u.  a.  hfcasse, 
Schnepfe,  biquille,  Hakenstock,  Kriickstock,  vielloicht 
audi  beche,  Urabscheit.  wov.  wieder  bicker,  graben ; 
cat.  beck;  ptg.  bico,  Schnabel,  Spitze  (das  Wort 
lehnt  sich  an  den  Stamm  pic-,  auf  welchea  u.  a. 
span,  bieos,  Spitzen  an  ciner  Art  von  Miitzen, 
zuruckgeht).  Vgl.  Dz  47  becco;  Grober,  ALL  I  249 
S.  oben  No  973  u.  unten  pic. 

1100)  ndd.  beckebnngre,  Wasserbunge,  Wasser- 
gauchheil  (eine  Pflanze):  ital.  beccahutigia;  frz. 
becabunga  \x.  beccabiDtga  [halhgel.W.);  span.  ptg. 
bec{c)abunga.     Vgl.  Dz  47  beccnbungia. 

1101)  germ,  bed  (aus  hadi),  Bott,  =  altfrz. 
bied,  Flufsbett  (norm,  bediirej,  vgl.  Mackol  p.  85. 
Mit  bied  .scheint  in  Zusammenhang  zu  stehen  frz. 
biez  (aueh  bief),  Miihlgang,  cin  latinisiertcs  *bedium 
od.  *bettium  v.  ahd.  betti  (mlat.  ist  freilich  nur 
bietium,  biezium  zu  belegen)  scheint  dazivischen  zu 
liegen.     Vgl.  Dz  523  bied. 

[*bedluni  od.  *bettTuin  s.  bed,) 


1 1021  .N'alurlaul  beff,  dur  iiiittdHt  ilvr  /.iigoHpitzli'ii 
l.ippcii  lii<rvorg«lirHcht  wird,  tlalu-r  ital.  /tir  brffe, 
dii>  Lippeii  (liiiliiii>idi)  gi'gon  ji'iii.  /iispitzeu,  join. 
HU»/.isdioii,  ilavoii  lir/fiire,  vornpoltoii,  lir/fii.  Spoil; 
prov.  /<ii/'(i ;  a  1 1  f  r  z. /«■//(• ;  n  f  rz. /ii//V<r  ii. /xi/di/c/- 
(vgl.  abei  iiiitcu  blHrnir»);  «pan.  bifnr,  Vbslwt.  u. 
-adj.  brfo.  I'nlnrlippo  ili>8  Pffrdos,  dicklippig  (das 
Adj.  ''(•/().  Kiibellieiiiig.  gdiiirl  kaiiin  liicrlii'rl;  cut. 
bifi  span.  /«■/(«.  Vgl.  W.  Meyer,  Z  .\  171,  wo 
zuersl  die  ridilige  .Mileiluiig  grgobcn  :  Dz  4H  hiffn 
glaiibtu  an  diMilsdieii  Urnprung  <ler  Wortsippc  (iiilid. 
brffeu.  vgl.  Mackd  p.  llOf,  Baist,  RK  1  111,  dadito 
an  lal.  /x/ii/iri,  Ti.l)l.'r,Z  .\  577.  S.jedo.Oi  ob.  No  990. 
Il0;t)  tiirk  beg  »riii(Uli,  llerreiibiriio;  dav.  ital 
bergamiiltti:  frz.  hrrfiniiiiitv :  span.  pig.  herga- 
molii,  vgl.   Dz    19  s.  r. 

not  I  inlid.  behiit,  behiiot,  .Viifbeuahruiig,  Auf- 
beivalirungsort ,  isl  von  llaliii  p.  89,  vgl.  Dz  47 
haute,  als  (iniudwurt  aufgestellt  wordon  zu  ital. 
Iiaiile,  KolTer,  prov.  Iiiiic-n,  frz.  bahiit,  »])an.  baid. 
ptg.  li(thii{l),  cine  im  hodiston  tirade  unwalir- 
acheinlidie  Ableitung.  Vielloicht  liegt  ilen  Worton 
(mil  .'\usnalime  dcs  provenzalisclieii)  der  Stamm 
bag-  (wovon  bagiiglia ,  bagage  etc.,  s.  oben)  zu 
(irunde,  so  dafs  sich  crgiibe  *hagule  :  liai'de  (wogen 
des  Aiisfalles  von  intervokal.  (/,  vgl.  z.  B.  ncinuratu 
=  i'Xii\iig]iiratiis),  *li(iguhim  :  Imliul  (das  k  nur 
ortliographisdi,  wie  in  traltir ;  die  IJowahrung  des 
vorlonigen  a  u.  die  Krhaltung  des  auslautondon  t 
liefse  sich  aus  dcm  altertiimlichen  Charakter  des 
Wortes  erkliiron,  das  ja  bokanntlich  aus  dem  ge- 
]  wiihnlichen  Gebrauche  durdi  caiaxe,  co/Jre,  malic 
I  verdriingt  worden  ist).  Godefroy  filhrt  das  Wort  in 
]  dor  Bedtg.  „Truhc,  Kofler"  gar  nicht  auf,  sondorn 
kennt  os  nur  in  der  Bedtg.  „V\'urze,  die  in  ein  (Jo- 
triink  gethan  wird'. 

1105)  dtsch.  behiit'  dieli  Oott!  Dieser  Grul's  ist  . 
in  (las  Rtr.  iibergegaugen ,    wo   er  die  Lautgestalt 
piftiqot    u.   dgl.    angenommen    hat,    vgl.   Gartner, 
Gr.  §  20. 

1106)  bask,  beta,  Kuh,  +  cecorra,  Kalb,  nach 
Larramondi  (vgl.  Dz  431  becerro]  =  s])aii.  ptg. 
bccerro,  Kalb,  junger  Stier  (das  Wort  teiilt  in  11. 
Michaolis'  Wtb.). 

1107)  ahd.  belihha,  Belche,  Wasserhulin :  frz. 
belleque.  vgl.  (jrdbor,  Mis<;.  43. 

1108)  altnfrank.  biilla,  Glocke,  +  Suffix  -ttrius, 
-a,  Gliickner,  =  frz.  bidier ,  Widder  (mit  oinem 
Glookchon  versehener  Leithammel),  bHi'cre,  Glocken- 
ring.     Vgl.  Dz  519  bHier ;  Mackel  p.  84. 

1109)  *belliitior,  -urem  (Komp.  zu  *bellalus  f. 
bellua)  =-  prov.  c.  r.  bellazer-s,  bellaire,  c.  o.  bellazor, 
schoner,  frz.  c.  o.  beUezour,  Eul.  2,  vgl.  Stengel 
zu  Durmart  40.  Vgl.  Dz  519  bellezour.  In  einer 
oberital.  Reimversion  der  Sette  Savi  findot  sich  der 
Superl.  heletissimo  (vgl.  Rajna,  R  VII  49,  wozu  zu 
vgl.  Mussafia,  Beitr.  33). 

1110)  f*belettris,  a,  nm  (Dem.  zu  hellus,  schon): 
davon  altfrz.  belet,  Schmuckgegenstand  (b.  Wace, 
R.  de  R.  ed.  Amlresen ,  Teil  III  1410  u.  1668; 
Vauquelin  do  la  Fresnayo,  Art.  poet.  57),  im  jotzigen 
Patois  der  oberen  Normandie  helot,  vgl.  Delboullc, 
R  XII  335.    Vgl.  auch  bellus,  a,  nm.] 

1111)  (*bellitiis,  a,  um  (v.  bellus,  schiin)  = 
altspan.  altptg.  bel{l)ido:  ira  Frz.  ist  das  entspr. 
Vb.  als  Kom]).  embellir  vorhandon.  Vgl.  Dz  519 
bellezour.] 

1112)  *bellltas,  -tatem  f.  (v.  bellus),  Schonheit  = 
ital.  bcltd  (daneben  im  modenes.  Dialokt  heltti, 
gleichsam    *hellitfitem     nadi    jiireiitiitem    n.    dgl.; 


loy 


1113J  bellus 


1127)  bgrblcio 


110 


Flechia,  AG  II  41  unten);  prov.  ieltat-z;  frz. 
heantc;  span,  beldad;  ptg.  beldadt.  V'gl.  Grober, 
ALL  I  249.  I 

1113)  bellus,  a,  uva.  [&us  ben-ulus),  srhon,  nied- 1 
lich,  =  ital.  hello:  rtr.  heal  etc.,  vgl.  Gartner,  I 
§  106;  prov.  heln;  frz.  hel,  heal,  heaii  (iibcr  die 
Lautentwickelung  vgl.  Forster,  Z  I  564,  dessen  Auf- 1 
stellungen  G.  Paris,  R  VII  346,  billigt,  wahrend 
Ascoli,  AG  X  95,  widersprieht  I ;  das  Feni.  altfrz.  j 
bele  (vgl.  jedoch  Delboulle,  K  XII  335),  davon  das  | 
Dem.  belete  (wird  zur  Benenniing  des  Wiesels  ge- 
braucht),  ebenso  geht  in  ital.  Dialekten  der  Name 
dieses  Tieres  auf  Deminutive  von  bellus  zuriick. 
Ahnliches  findet  sich  auch  in  nicht-romanischen 
Sprachen,  z.  B.  in  der  dauischen  u.  ira  Bretonischcn 
{kaer,  schon,  kaerell,  Wiesel.  vgl.  Th.  p.  90;,  vgl. 
Dz  519  bele,  Flechia,  AG  II  46  ff..  Caix,  St.  195. 
Uber  die  Verwendung  von  beau  bei  Verwandtsehafts- 
namen  zum  Ausdruck  des  Schwagcr-  u.  Stiefver- 
haltnisses  vgl.  Dz  518  bean,  hinzuzufiigen  ist,  dafs 
im  Altfrz.  Uberhaupt  beau  in  zartlicher  oder  ehrender 
Anrede  iiblich  ist.  Span.  ptg.  hello.  —  Diirch  /je//i/.«  | 
ist  lat.  pulcher  im  Roman.  voUig  verdrangt  worden. 

1114)  bellus  CO]^a]p[h^us  (gr.  x6).K(fog),  ein 
schonerSchlag,  ist  ini  Franzos.  adverbial  gcworden. 
beaucoup  ,,viel",  u.  hat  allmablieh  multuin,  das  im 
Altfrz.  noch  vorhanden  war  n.  auch  sonst  in  den 
rem.  Spr.  sich  erhalten  hat,  voUig  verdrangt.  Dieser 
Vorgang  kann  auffallig  erscheinen,  zumal  da  in 
alien  andern  rom.  Spr.  das  Sbst.  colaphus  zwar 
vorhanden  ist  (ital.  co/po,  prov.  co/y>-s,  span.  ptg. 
golpe),  aber  uirgends  adverbial  gebraucht  wird.  Es 
ist  jedoch  zu  beaehten .  dafs  lat.  multum  lautlich 
wenig  geeignet  war,  sich  im  Frz.  behaupten  zu 
konnen,  u.  dafs  dadurch  seine  Verdrangung  durch 
eine  Nominalverbindung  erleichtert  wurde.  Vgl. 
unten  coFap'hus. 

belo,  -lire  s   balo,  -are. 

1115)  beliisi,  -am  /'.  (v.  \'  bargh.  brechen,  reifsen. 
vgl.  Vaniuek  I  565),  wildes  Tier,  =  ital  belva,  rum. 
beald,  a.  Ch.  s.  v.     Vgl.  Miodonski,  ALL  I  589. 

1116)  bene  (Adv.  zu  bonus),  gut,  wohl,  =  ital. 
bene:    rum    bine;    prov    ben;    frz.    bien;    span.! 
Iiien;   ptg.  hem;   cat.  be,   vgl.  Vogel  p.  64;    rtr. 
ben,  bain,  bein  etc.,  vgl.  Gartner  §  200. 

1117)  benedico,  dixl,  dictnin,  dieere,  segnen, 
=  ital.  benedico,  disai,  delta,  dieere  u.  dire:  prov. 
benezic  n.  bendic,  benezis  n.  benezic,  Pt.  Pt.  henezes, 
Fem.  benezeiia,  benedida  (Eigennanie  Benedictus 
=  Beneih,  Bartsch,  231,  3),  Inf.  benezir,  bendir; 
altfrz.  Pr.  henei{x],  Pf.  beneis  u.  benesqui .  Pt.  i 
hen{e)eiz,  he>i(e)oiz,  bezw.  ben{e)eit,  ben{e)oit,  danob-  n  > 
henit.  Inf.  beneir,  benir  u  henistre,  beneistre,  vgl. 
Burguy  I  320;  ufrz.  das  Vb.  folgt  der  inchoativen 
J-Konj.,  nur  im  Fem.  des  Pt.  Pf.  ist  die  starke  Foim 
beniU  =  ben[id]icta  in  bestimmten  Verbinduugen 
erhalten,  aufserdem  das  Mask,  als  Eigenname: 
Benoit  =  benedict-;  cat.  benthir,  Pt.  beneyt.  vgl. 
Vogel  p.  115;  span.  Pr.  hendigii,  Pf.  bendije,  Pt. 
benedecido  u.  bendito.  Inf.  bendecir  (EvA.  hindijere); 
ptg.  Pr.  bemdii/o.  Pf.  brmdiiise.  Pt.  bemdito.  Inf. 
bemdizer  (haufig  sehrcibt  man  hem  digo  etc  ). 

1118)  *benedietor,  -orem  m.  (v.  benedicerei. 
Segner,  scheint  das  Grundwort  zu  sein  zu  frz. 
belitrc  (span,  btlitre,  ptg.  bdtre),  Pettier,  Lump 
(der  Bettler  pflegt  den  Gebcr  zu  segnen),  vgl.  Dz 
519  .«.  V. :  Atzler  p.  18. 

1119)  *benefact6ria  (soil  <ii-i7os)^  span.  ptg. 
hehetria  [nus  btnfetria),  Freittadt,  (staatliche)  Ver- 
wirrnng.  L^nordnnng,  vgl.  Dz  431  .s.  r. 


1120)  fbeuevolens  (bene  +  volo),  wohlwollcnd,= 
frz.  bienreillant,  s.  benevoleiitia.J 

1121)  beuevolentia,  -am  /'.  (bene  +  volo),  Wohl- 
woUen,  =  frz.  bienveillance  (mit  Angleiehung  an 
veiller).  Sonst  Bildungen  mit  bewalirtem  o  (ital. 
benecolenza  etc.). 

1122)  benevolus,  a,  um  {bene  +  volo),  wohl- 
woUcnd,  =  ital  benevolo  etc. 

1123)  benna,  -am  (..lingua  gallica  genus  vehiculi 
appellatur"  Festus,  ed.  0.  Miiller  p.  32),  =  ital. 
(u.  rtr.)  benna.  Korbschlitten ,  auch  bendii,  vgl. 
Cai.x,  St.  196;  frz.  benne.  Tragkorb  f.  Lasttiero,  u. 
banne,  AVagenkorb,  davon  Deminutiva  banneau, 
Tragkorb.  bannelle,  Pfropfenkorb,  banneton,  Fisch- 
kasten,  Teigkorb,  banatte,  Talgkorb.  Anbildung  an 
*canasta  ist  neuprov.  cat.  span,  banasla,  alt- 
frz. banaste,  vgl.  Storm,  R  V  167.  Vgl.  Dz  48 
benna:  Gruber,  ALL  I  250;  Th.  p.  46. 

1124)  ahd.  altndd.  beost,  biost,  Biestmilch;  davon 
altfrz.  bet,  vgl.  P.  Meyer.  R  VIII  452,  nfrz. 
(//e^(OH),  belon,  erste  Milch  der  Wochnerinnen,  dazu 
altfrz  das  Vb.  ifter,  gerinnen.  Vgl.  Bugge,  R  III 
145;  Mackel  p.  89;  Dz  522  beter. 

1125i  westgerm.  bera  (ahd.  bara.  ags.  haer), 
Trage,  Bahre,  =  ital.'  hara,  Bahre,  Sanfte,  davon 
Deminutiva  barelta  u.  barellina,  aus  letzterem  soil 
nach  Canello's  sehr  wahrscheinlicher  Vermutung, 
AG  III  336,  entstanden  sein  berlina,  Schandkarren, 
Pranger,  Halseisen  (verschiedeu  davon  u.  nebst  dem 
frz.  berline  von  dem  Stadtnamen  Berlin  abzuleiten 
ist  berlina  in  d^r  Bedtg.  ,,coc(hio  scoperto  a  quattro 
ruote");  wenn  aber  Canello  auch  frz.  pilori.  Pranger, 
in  Zusammenhang  mit  berlina  bringen  will,  so  diirfte 
das  als  allzu  kiihn  abzulehnen  sein;  G.  Paris,  R 
IX  486,  sprach  sich  auch  gegen  die  Herleitung  von 
berlina.  Karren,  aus  barellina  aus.  S.  auch  unten 
brechelin.  Vgl.  Dz  366  berlina  (wo  bair.  brecheUn 
u.  mhd.  britelin  „Zaumchen"  als  inogliche  Grund- 
worte  bezeichnet  werden);  rtr.  bara,  Sarg,  Leiehe, 
vgl.  Gartner  §  10;  prov.  bera  u.  frz.  bthre,  Toten- 
bal  re;  neuprov.  berio,  Tragkorb.  VgL  Dz  41 
bara:  Mackel  p.  77. 

1126)  altir.  berbaim  (kymr.  bertci.  bret.  bind), 
sieden,  sprudeln,  soil  nach  Littre  das  Grundwort  zu 
frz.  bourbe.  Schlamm,  sein.  lautlich  ist  dies  alien- 
falls,  begrifflich  kaum  moglich,  vgl.  Th.  p.  91 ;  viel 
wahrscheinlicher  ist  die  auch  von  Scheler  im  Dict.^ 
s.  0.  gcbiUigte  Ableitnng  von  gr.  ^op^o^og,  Koth, 
Schlamm. 

1127)  [*berbicio,  -are  (v.  *berbix),  mit  dem 
Widder  (d.  h.  Sturmbock)  trefien,  durchbohren,  ist 
nach  Dz  520  bercer  das  Grundwort  zu  ital.  (im)- 
berciare.  in's  Ziel  treffen  (davon  viell.  bersaglio, 
Scheibe,  ier«o«/((  re.  Scheibenschiitze);  altfrz.i»er.«er 
u.  bercer,  treffen,  jagen,  birschen  (mit  dem  Bolzen 
oder  rait  dem  Pfeile),  davon  bersad.  Ziel,  bersailler, 
das  Ziel  treffen.  Diese  Herleitung  erscheint  indessen 
als  sehr  fragwiirdig,  da  ein  Vb.  *berbiciare  eine 
mehr  als  wunderliche  Bildung  ware  u.  da  schwer- 
lich  jemals  im  Volkslatein.  bezw.  im  Roman,  der 
Name  des  Stunnbocks  von  eincm  Worte  abgeleitet 
worden  sein  diirfte,  das  aus  der  Bedtg.  ,.Hammel'" 
in  die  von  ,,Schaf'"  uberging  (die  Bedtg.  ,,Widder" 
hat  berbix  ja  nur  im  Ruman.  erhalten),  einen 
Mauendirecher  mag  man  fiiglich  als  ,,Widder"  be- 
nennen  (schriftlt.  aries\  nimmermehraberals  ,.Schaf''. 
Wenn  Diez  sich  auf  das  vereinzelt  vorkommende 
mlat.  bercellum  beruft,  was  an  der  betr.  Stelle 
(Miiratori,  Script,  rer.  ital.  VI  1041)  mit  trabs 
[errata    erklart  wird ,   so  ist  dagegen  einzuwenden, 


Ill 


lli8)  Wrloi 


1112)  horvll" 


112 


il.il-.  hrrrrlhim  j<'<li'iifiills  mir  ilii<  l^tlmisuTiiti^  i'mr> 
n>tiiaiii*i-lii'ii  \\iirto«  iht  II.  iiiit  /irr/d'.r  niir  iiii'lit 
(iin4iiiiiii'M/iiliiiii;0'i>  braiiclit.  AiidronioiU  ist  cs 
whttii'rin.  fUr  hrrt-rr  vlr.  riii  iiassoiiili's  (iniinlwiirl 
<ii  ciitili'ikcii.  Vii'lU'ii'lil  nlior  ist  in.  hrrcrv  imr 
oilio  Si'lu'iiloforin  tii  /iriccr.  iu'lrlu'  «iif  vulksctymolii- 
;:i*ion>ii(li'r  Anuli'icliiiii;;  an  Imcfr,  si'liaiiki-lii,  «irp'ii. 
l»<rulit  ,  Weil  iliT  Srliiltii-  iH-iin  /.irlcn  iIimi  lto;;rii 
ixliT  ilii'  Armbriist  piiirfiul  liiii-  ii  lu-rl>cwi'j;t.  I)iil(l 
liobt,  l>al<l  si'iikt.  aUo  Klcirlisaiii  wio^t ;  vii'lii'iclit 
liarf  iiittii  siij;ar  heicer,  lii'lcii,  srliicrsiMi,  it.  hercer, 
soliuiikolii,  niit  oiiiaiiilrr  idi'iitili/.iiTon  ii.  ilas  <-iiu> 
«io  (las  aiuliTo  niif  cin  *liarriiirc  l'(ir  *lir'ir\li\iiire 
(v.  hrachiiim),  in  die  Anne  nolinicii,  anf  ilon  Arnicn 
trafpjn,  /.uriirkrulin'n.  Dio  Scliwacluin^  di's  vnr- 
tonipMi  (I  /11  e  in  'hniciiirr  :  herciarc  :  hercer  ist 
nicht  nufTiilli^T  als  in  sacr{a)iiic)ilum  :  sermenl.  V^jl. 
utiton  *bnic|h|lo.] 

M'J.Si  *bPrbIx,  -ireiii  (f.  verves),  Hanunci :  ital. 
herliice  (irri^'or  WCiso  brinjjt  Caix,  St.  198,  hhzern 
n.  &linli>-lic  WiirU>  init  Inrlii.r  in  ZusiiinmoiiliiinK, 
sii>  (^^hiitvn  violmt'lir  zu  alid.  hizo);  (sard  arm-lie): 
mm.  Iirrlirc.  Widdor  (wiilirond  in  den  nndern  Spr. 
das  Wort  ilioall<;onii>ino  Bi-dtjj.  ..Scliar'  anKi'nomnirn 
liat);  rtr.  herhen-ch ;  pro  v.  herhilz;  frz.  herhis, 
hrrliis.  Ini  S|>an.  n.  rtff.  folilt  das  Wort  (span. 
„8chaf"  ^  oeitjii .  „Widdpr"  =t  cnnieri)  | /xk/cij 
morurco;  ptg.  „Si-h»f"  =  oeellia,  ,,Widdor"  car- 
neiro).  Vj;!.  Dz  48  herhicc:  Grilber,  ALL  I  250: 
Meyer,  Z  VIII  238.  —  Von  *lierhix  ist  al)f,'eleitot 
lias  Nomon  aetoris  'herbicdriii.s  =  rum.  herhecar. 
prov.  hergier-s,  frz.  hei-ger:  hierdurch  u.  durch  Ab- 
icitungen  von  oris  (span,  ovejero,  ptg.  orellieiro) 
ist  das  It.  pastor  so  zieinlicli  verdriinut  worden  (docli 
span,  jxistor,  frz.  pdire).    S.  untcn  orieiila. 

1129)  dtsi-li.  bercit  soli  natli  Cai.x,  St.  218,  das 
(irundwort  zii  aret.  hraiiio  ,,lesto,  jiranto"  sein. 

1130)  kelt.  Stamm  berg-,  etwa  ..iioeli"  bcdciiteiid. 
davon  vielleieht  frz.  herqe,  FferbiLSilunifj,  -abhan;; 
(falls  das  Wort  nicbt  init  deni  deutsoben  ,,Bcr^'" 
ztisammcnhanj^'t),  harelie,  Heubaufo  (fehlt  b.  Saobs- 
Villattc):  altfrz.  Iiar{r)icaiie.  .\b<;riuul:  span  pt-,'. 
barga,  absiliiis.<i.i;c'S  Ufer.  Vj;!.  Dz  43  hari/ii :  Tb. 
p.  48  uutcn. 

1131)  inhil  bi'riB:eii;  davon  altt'rz.  (eni)liergiter, 
bcdecken,  in  Sirlicrbeit  brinjjcn,  v^'l.  Mackel  ])   34. 

1132)  germ,  (altnfriink.)  bergfriS  (mhd.  hirccrid). 
Wachttiirm;  davon  in  gleiciier  Hudt},'.  ital.  Iiatti- 
fredo  (rait  volksetvmolog.  Anlebnung  an  hattere); 
altfrz.  hfrfrni,  bi'ffroit ;  nfrz.  beffroi.  Vgl.  Dz  47 
batlifredo:  Maokel  p.  83. 

(♦bericellus,  'bericulus  s.  berjllus.) 

1133)  altn.  berkja,  scbreicn,  (engl.  bark,  bellen), 
daniit  stelit  naeh  Caix.  St.  197,  in  verwandtscbaft- 
licbcm  Znsammonbange  ital.  bercinre,  hcrsrinie. 
rnfon,  sobreien. 

1134)  dtsch.  Berlin:  davon  ital.  span. /<eW(;Ki, 
frz.  berline,  einc  Art  leicbter  Reisekutsebe.  die 
ihren  Nanicn  von  dem  Herstellungsortc  crliielt,  vgl. 
Dz  521  berline.  Cber  ital.  herliiia,  „Pranger",  s. 
oben    bera. 

1135)  ba,sk.  bero-ur-ga,  Warm-wassor-stelle; 
davon  nacb  Larraniendi  (b.  l)z  434  burga)  span. 
burga,  warme  Heilquelle. 

1136)  Berry;  von  dieseui  Landstbaftsnamen  soil 
nach  Dz  521  berruicr  abzuleiten  sein  prov.  bcrro- 
tiers;  altfrz.  brrruier,  Einwobner  von  Berry, 
Krieger  aus  Berry,  (cndlicb  niit  noch  nncrklartem 
Bedeutungsiibergange)  leicbtbewatfncter  Krieger, 
Plankler. 


1137)  aliil.  Ki'rtn  (aus  llerlila\,  Kraiionnanio;  D/, 
4!)  bertti  war  geneigl ,  das  ital.  berln.  l(aniino(l), 
Kaniiiibork.  Stanipfe  (dann  au<-b  :  Belastigniig  je- 
nianiles,  Kopperoi,  Neckerel,  S<-lierz),  vim  drin  Namen 
lieriha  abzuleiten,  denn  ..wciiii  man  ervvagt,  dais 
die  graiii'nbafte  eiserne  llertlia  der  dentsebeii  Sage 
a'lib  den  Namen  St«m|>f«  fiibrt,  mit  deren  Stjimpfen 
oder  Trelen  die  Kimler  bedndit  wiirdi'n  (lirimm's 
Mytb.  p.  255),  s.i  ist  die  llerkiiiiH  des  ital.  Wortes 
ileutjii-b  genug."  Das  ist  eiii  siiinreiclier  Kiiilall, 
keiin'swegsaberzngleieb  ein(iber/.eii(feiidiT.  I liu  listens 
in  der  Hedtg.  ,,Ramme"  (niebt  in  der  von  ,,l'"ii|iperei") 
liel'se  sieb  herta  llerta  ansetzen,  ii.  aiieb  ila  stiifsl 
man  anf  das  lledenken.  dafs  <lio  Kntlebnung  eines 
der  dentseben  Mytlndogie  «ngebiiiigon  Namens  u 
dessen  Verwendnng  ziir  Beriennung  eines  ganz  go- 
wdlinlieben  Werkzenges  im  bocbslen  (iradu  unwabr- 
sebeirdieli  ist.  Viejleiebt  stebt  bcrta,  Kamme,  fdr 
*eerrila  (Pt.  Pf.  P.  zn  rerrere  scbleifen)  scil.  mavhiiin 
II.  bedeiitet  eigi-iitlirb  ..das  aiif  dem  Bcideii  bin- 
gesehleppte,  gescbb'ifte  Werkzeiig,  die  (zuin  Kin- 
driiekcn  von  Steinen  in  die  Krde  dienonde)  Walzo", 
von  wii  alls  (kr  Hedeiitungstibergaiig  zn  der  ganz 
abnliebeiii  Zwecke  dienendeii  ..Kammo"  walirlieb 
nalie  gemig  lag.  DieBriieke,  web-be  von  der,, Kammo" 
ziir  ,.N'eikeiei.  Fopperei"  fiibrt,  winl  vielleiebt  diiroli 
die  Redensart  dur  In  herta  «=  dnr  la  bnrla  ge- 
selilagen ,  <lie  urspningli<-b  bedeiitet  liaboii  kanii 
,.jem.  niit  dor  Kainiiie  den  Fufs  (|iietscbcn",  eiiie 
Handliing,  die  unter  Umstivndon,  iind  wonn  das 
Qiietsclien  niebt  gar  zn  arg  ist,  wobl  als  .^ebcrz 
gemeint  ii.  geiibt  werden  kiiiin,  vvenigstcns  untor 
Arbeitorii,  die  in  ibren  Spiis.sen  niebt  wiiblerisch  silid. 
—  Krz.  bertaiider.  hretnttiler  mit  seiner  Sippo  ist 
von  ital.  beria  zn  trenncn  u.  nn(  bis -^- tondcrr 
(s.  d.)  ziiriiekziif(ibren.     Vgl.   Dz  4!)  herta. 

1138)  *bt;H6Ti'lliiui,  i  ».  (ver.stellt  aus  *verli- 
liellnm  fiir  rerlilniliim),  ein  drebbares,  versebiebbares 
(jeriit ;  ital.  berliirello.  Kiscbreii.si'  (,,die  Rouse  lieifst 
so,  weil  ilir  Hals  naob  iiiiion  gekehrt,  umgowandt 
ist"),  audi  Ofenbriicke ,  d.  i.  cine  Art  drebbarer 
Rest;  frz.  (rerlveii),  verreii,  rerceiix,  reusenfiirmiges 
Fisebgarii.  Vgl  Dz  49 /(n/oreZ/»;  Grobcr,  ALL!  25.). 

1139)  beriiltt,  -am  /',  eiiio  zurliattnng  derKressu 
gebijrigo  Pflanze  (vgl.  Mare.  Einp.  36,  wo  b.  als 
der  lat.  Name  tiir  gr.  ifUoiSuitlvij  angegeben  wird) 
=  frz.  berle.  Wasseibungo,  vgl.  Dz  521   s.  v. 

U40)  mhd.  bei'uofeil,  berufen,  Vorwiirfe  maeben: 
davon  iiacli  Caix,  St.  469,  ital  rabbiiff'o,  ,,rini- 
priivcro':  richtigor  diirfte  es  sein,  das  Wort  ziiiii 
Stamme  biif'-,  wovon  bnffarc  etc.,  zu  ziebeii. 

1141)  kymr.  benvr,  Brunnenkrcssc,==  span.  Iierru, 
vgl.  Dz  432  .-■.   r.:  Tb.   p.  85. 

1142)  [*bei\vllo,  -are  (v.  Iter gll  11.1),  wie  Boryll 
glanzen,  iiinkeln,  strablen:  ital.  brillare,  glanzen, 
Pt.  Pr.  brillaiite,  gliinzeuder  Edelstein ,  besonders 
ge.si'bliffeiier  Diainant:  prov.  Iirillar:  frz.  briller: 
span,  brillar;  ptg.  brilhar.  Vgl.  Dz  67  brillare. 
Ascoli,  AG  111  453,  venvirft  die  Dioz'scbe  Ab- 
leitung.  weil  es  nicbt  wahrscbeinlieb  sei,  dais  die 
Ronianeii  ein  Vb.  von  beryllus  abgeleiti't  liatteii,  11. 
weil  cin  *bert/llare  elier  ,,niit  BoryHen  s.luiiiieken" 
(vgl.  (tiirare,  vergolden),  als  .,wie  Heryll  glitnzen" 
bedeutot  haben  wiirde,  welchem  letzteren  Begritle 
iiberdies  bcsser  *beryllicari:  =  ital.  brillcggiare 
entsprocben  biitte.  Nach  Znriickwcisung  der  Diez"- 
seben  Ansicht  stelit  .\scoli  dio  Gleiehung  aid' 
*chriillnre  :  brillare  =  *ebriiliu.s  (Deminutiv  von 
ebrius)  ;  brillo.  Die  zweite  Halfte  diescr  jedenfalls 
ebenso   geistvoUon    wie    iiberraschenden    Gleiebiing 


113 


1143)  bCryllOs 


1158)  bibltor 


114 


kami  boreitwillij^  zugegeben  wcnlen,  da  dio  Bedtg. 
von  Inillo  ..li'iso  bcrauscbt"  gut  zii  *ebri-iU'is  pal'st. 
Dagcgpii  ist  iler  Bedeutiingsiibergang  von  *i'hriillare 
„leise  berau^obt  sein"  zu  brilhtrc  ,.glanzon"  nicht 
wohl  annohmbar,  so  gern  man  audi  A.  beistimmon 
wird,  wenn  er  hervorhebt,  dais  nicht  jodor  Rausch 
widerlich  sei,  sondorn  dafs  cs  auoh  pino  angonehme 
Berauschtheit  gcbp,  in  weleber  des  Trinkers  Augo 
u.  Antlitz  lebensfroli  u.  heiter  ergliinzen  Ehcr 
ware,  wenn  man  an  *ehri>Uare  festhalten  noUte,  an 
das  unstate  Flimmern  im  Augo  des  Berauschten  zu 
dcnken.  das  sich  sehv  wobl  niit  deni  Flimmern  einos 
Edelsteins  vergleichen  lafst.  Indessen  diirfto  man 
doch  gut  thun,  bei  der  Diez'sehen  Etymologie  zu 
verbleiben,  dcnn  die  von  Ascoli  erhobenen  Einwen 
dungen  sind  zwar  beacbtenswert,  aber  doch  nicht 
so  gewichtig,  dafs  sie  zur  Aufgabe  des  Grundwnrtes 
*ber;/llare  zwangen;  vgl.  G.  Paris,  R  IX  487,  wo 
bemerkt  wird :  „ces  fantaisies  sont  extremement  in- 
genieuses,  e'est  tout  ee  qu'on  pent  en  dire".] 

1143)  berjilus,  -urn  m  (gr.  firnJv'O.og),  ein 
meergriiner indischerEdelstein;  ita-Lberillo,  ,, specie 
di  zaffiro",  e  briUo,  ,,falso  brillante",  vgl.  Canello, 
AG  III  331  {brillo.  leise  berauscht,  ist  =  *ebri-Hhis, 
s.  oben  *ben/U()),  barelle.  Brillenglaser,  dazu  bnr- 
cellc  =  *bericiVnc  u.  piem.  baricole  =  *bericiilae, 
vgl.  Caix,  St.  183;  die  letztere,  auf  Vertauschung 
des  scheinbaren  Deminutivsuflixes  -yH((s  =  -dlus 
mit  dera  ebenfalls  deuiinutiven  Suffixe  -iciilus  be- 
ruhende  Bildung  hat  ihr  Seitenstiick  im  frz.  (be- 
rick'i :)  bi'/iicle'!.  das  sich  freilich  durch  sein  d  als 
halbgelehrtes  Wort  verrat,  was  bei  oinem  Bcgriife 
wie  ,.Brille"  nicht  befremden  kann.  Sonst  hat  man 
besides  auch  von  bis  +  cijcli  oder  bis  +  oculi  ab- 
geleitet.     Vgl.   Dz  522  bedch. 

1144)  *besta,  -am  /'.,  Tier  (die  Existeuz  von  besta 
im  Volkslat.  wird  durch  das  Deminutiv  bestula  b. 
Venantius  Fortunatus,  Vita  Martini  III  341,  bewiesen. 
vgl.  Miodonski,  ALL  I  588,  vgl.  dazu  Wolfflin, 
ALL  III  1(17.  s.  auch  unten  bestia);  frz.  bete  n. 
p  tg.  bextfi,  Vieh,  dummes  Tier,  auch  dummer  Mensch. 
Vgl.  Grober,  ALL  I  250. 

1145)  bestia,  -am  /'.  (rtr.  u.  dialektisch  frz. 
bieste  .setzt  aber  besta  voraus,  vgl.  G  Paris,  R  IX 
486,  (iber  besta,  s.  den  vorangehenden  Arttkel),  Tier, 
wildes  Tier,  dazu  das  Adj.  bestius,  a,  um,  einem 
wilden  Tiere  ahnlich  (b.  Commod.  instr.  1,  34,  17); 
ital.  biscia,  Schlange  (wegen  des  i  der  ersten  Silbe 
sowie  wegen  des  liedeutungswandels  vgL  Ascoli,  AG 
III  339).  biscin,  Wurm  unter  der  Hant,  bescio  (neben 
besso},  dumm,  vgl.  Canello,  AG  III  339,  u.  G.  Paris, 
R  IX  486;  rtr.  besa.  bisa,  bies'i,  \  ieh,  namentlich 
Schafe,  vgl.  Gartner,  §  81  u.'  101,  Ascoli,  AG  III 
340  Anm.,  wo  man  auch  die  auf  AG  I  beziiglichen, 
zahlreichenZitate  findet;  nenprov.  bessa,  Schlange; 
altfrz.  bisse,  Schlange,  kleiner  Hund,  s.  Forster 
im  Glossar  zu  Aiol:  neben  bisse  in  dieser  Bedtg. 
auch  biclie,  das  nicht  auf  ags.  bicce  zuruckzufiihren 
ist  {bestia  :  hisse  =  angitstia  :  anpoi>tse);  span. 
bichn  u.  bicha,  kleiner_Wurm  oder  kleines  Insekt 
(iiber  latein.  fj :  span,  c  vgl.  Ascoli ,  AG  III  340 
Anm.  u.  Cornu,  R  XI  82);  ptg.  bicha,  Wurra,  Blut- 
egel,  Schlange,  u.  bicho,  Wurm,  Insekt,  Laus,  vgl. 
Cornu  a.  a.  0.  Vgl.  Dz  358  biscia,  wo  die  ganze 
Wortsippe  auf  ahd.  *bizo,  beifsendes  Tier,  zuriick- 
gefiihrt  wird,  was  auch  Maekel  p.  101  fur  mijglich 
zu  halten  scheint;  Caix,  St.  11,  wo  *{boi»)byciiis 
als  Grundwort  angesetzt  wird;  Grober,  ALL  I  250. 

1146)  bestiarTus,  -um  in.  (v.  be.-tia).  Tierkampfer; 
ital.    bestiario     ,,col    valore    della    voce    latina", 

KiirtiDg,  lat.-rom.  Worterbuch 


e  bestiajo  ,,ehi  governa  il  bcstiamo  grosso",  vgl. 
Canello,  AG  III  304.  Erwiilint  sei  bier  noch  das 
hal  bgelehrte  altfrz  bestiaire=bestiariiim,  Tierbuch. 

1147)  *bcsticulum,  I  n.  (v.  bestia),  =  span. 
vesti(/lo,  Untier,  Ungetiim,  Scheusal,  Dracho,  vgl. 
C.  Siichaelis,  Misc.  162. 

1148)  beta,  -am  f.,  Bcete,  Mangold  (Beta  vul- 
garis L);  ital.  bieta  u.  bictola,  vgl.  Flechia,  AG 
II  56  Anm.;  rtr.  biela.  blede,  vgl.  Ascoli,  AG  I 
515  Z.  4  v.  u.  in  der  Anm. 

1149)  altnfrank.  betaii  (ahd.  beigan).  beifsen 
machen,  =  altfrz.  beti-r  (an  ours,  ein  Beleg  fiir 
dieso  Verbindung  z.  B.  b.  Burguy  11  87  Z.  6  v.  u.), 
das  Vb.  scheint  zu  bedeuten  ,,einen  Maulkorb  an- 
legen",  was  freilich  ungefiihr  das  Gegenteil  von 
betan  ist;  iiblicher  als  das  Simplex  ist  das  Komp. 
prov.  (auch  altspan.)  abetar,  betnigon;  altfrz. 
abeter,  kijdern,  dazu  das  Vbsbst.  abet,  Kiider.  Mit 
beter  =  betan  hat  nichts  zu  schaffen  altfrz.  bite, 
geronnen,  s.  oben  No  1124.  Vgl.  Dz  522  beter :  Maekel 
p  89.  In  einem  Briefe  an  Mnssaiia  (abgedruckt  b. 
Stengel,  Erinnerungsworte  an  F.  Diez,  p  92  f.)  spricht 
Diez  die  V^ermutung  aus,  dafs  oberital  paissiir  (in: 
piissar  e ^c.aQar)  =  beignn  sei.     Vgl.  No  1225. 

1150)  betulla  u.  bettila  (so  nach  dem  Ital ),  -am  f. 
(wahrscheinlich  von  einem  kelt.  Stamrae  lietw-,  vgl. 
Th.  p.  46).  Birke  (das  Wort  findet  sich  ofters  b. 
Plinius  N.  H.,  z.  B.  16,  75  u.  176);  ital.  betula 
a.  bcttala  (daneben  mit  Suffixvertauschung  6e(/e//o); 
frz.  Deminutiv  *beoiileaa,  bouleau,  vgl.  R  II  506: 
cat.  bedali:  span,  abeclul ;  yitg. betiiUa.  Vgl.  Dz  50 
betula;  Grober,  ALL  I  250;  f«torm,  R  V  174. 

1151)  dtsch.  betteln,  Bettler;  rtr.  better,  petler, 
petleetc,  vgl.  (Partner  §  17S.  19.  Oberital.  bettola  s.  ob. 

1152)  *bTbarius,  a  •=  prov.  bioer-s,  Sclienk,  be- 
veria,  Zecherei,  vgl.  Dz  533  breuvage. 

1153)  *biber,  -brum  »(.  (fiir  fiber;  vgl.  sscr. 
babhru,  rotbraun,  s.  Vanioek  I  609),  Biber;  ital. 
bevero;  rum.  breb  =  altslav.  bebru,  s.  Ch.  s.  v.; 
neuprov.  vibre;  frz.  biecre  (wohl  Anbildung  an 
lievre,  G.  Paris,  R  XIII  446,  setzt  bebnis  als  Grund- 
form  an);  altspan.  6f/>e,  neuspan.  fci/aio,-  ptg. 
bibaro  (ungebrauchlich,  fehlt  in  H.  Michaelis'  Wtb., 
das  iibliche  Wort  ist  castor).  Der  Anlaut  6  statt 
f  beruht  vermutlich  auf  germanischem  [\m  Rum. 
auf  Slav.)  Einflufs,  oder  soil  man  volksetymologi- 
sierende  .^ngleichung  an  bibere  annehmen,  wodurch 
fiber  als  das  Trinktier ,  das  Wassertier  aufgefafst 
worden  ware '?  Vgl.  Dz  50  becero :  Grober,  .\LL  I  250. 

1154)  [*biberaticiim  w.  (v.  *6i()(;)o),  Trank;  ital. 
beveragijio ;  prov.  bearagge-s ;  frz.  breuvage.  VgL 
Dz  533  brmrage.] 

1155)  [*bibero,  -are  (v.  bibo);  davon  Kompos. 
dd-bibero,  tranken;  ital  abbeverare,  dialektisch 
auch  beverare;  prov.  abeurar;  frz.  {abevrer), 
abreuvcr;  eat.  abeurar ;  si^a.n.  {ab-brar).  abrevar; 
ptg.  abrevar.     Vgl.  Grober,  ALL  I  250.] 

1156)  'bibitia,  -am  /'.  (v.  biba)  =  rum.  be^ie, 
beliilie  u.  ptg.  bebedice,  Trunkenheit. 

1157)  |*bibItio,  -onem/'.(v  ftijio),  Trank,  =  ital. 
bcvisione  ,,bevimento'  u.  (veraltet)  bevigiime  ,,be- 
vanda",  vgl.  Canello,  AG  III  343;  frz.  bolsson, 
VgL  Dz  527  s.  v.;  Grober,  ALL  I  251.  Die  iibrigen 
rom.  Spr.  brauchen  entweder  andere  Ableitungen 
von  bibere,  wie  z.  B.  ital.  bevanda.  oder  jjotio, 
letzteres  ist  auch  im  frz.  poison  erhalten.] 

1158)  *bibitor,  -orem  m.  (v.  bibo),  Trinker; 
ital.  bevitore;  rum.  beutor ;  prov.  c.  r.  beveire, 
c.  0.  bevedor;  altfrz.  c.  r.  beveire,  c.  o.  beveor; 
ufrz.  buveur;  span.  ptg.  bebedor. 


115 


1150^  bllm 


1176)  bl  Colt 


Mil 


U''i    Inlm.    biltl   (Siiiiiniiin    mul   <li(>  iliivnn    pt<- | 
H  II  ui-rilon  nil  .Si'lirifllntoiii  vnn  /mdiir  1 
:!.  WiiKiMiiT.   llnii|itiii-lnvicrinVoiti'ii  iUt 
!ir<"  p.  I'.l;  viilksliili'itiiscli  i»t   *hihiliim 
aucu-  !;•  11.1,  bibfr*^v.^  /.<i,  j.i,  vul  VaniJck  1  ■J.'ia  f.),  j 
(riiiki'ii;    it  II  I.  ^f^l'.  linvi,  hriuln,  hcverr  u.  /iTc; 
rum.  lifu,  hfiii.  hfiil.  hf,  ».  Ch    .«.  r. ;  rtr.  hriirr,] 
vj;!.  Uiirliii-r  §   Kit*;   ))rov.  lieu.  Unj.  Ufiul,  hriirr;] 
nltfrt.    I'r.   I  rk'.  I>ri{t'],   ho>(fi,    l' pi.    Iiniivs,   I'f. 
JiKi.  rt.  ^(•llf.'  Inf  ftrirrr.  /ii.iiir.  vj;!.  Hiirjiiiy  II  122. 
nfr«    linf>  biiviiHn,    liun,   bii,   /(Hire;    cat.    I'r.  /icil 
fc<c/',   rf.  h(i)U',   It.  fcc.t;i(f,   Inf.  Iinirrr,  Vfjl.  Vi>fp>l 
p.    110;    spun.    yi);.    hilirr    (dio    Konjiif^ation    ist 
rvp'linalViyi. 

lltio  /blrnrlum  u,  *blo<-iirliiin,  Hwbor.  vgl. 
C«n.-lb>,  At;  in  -Mil.  s.  c)l„.ii  N.I  !I72  blu'lir,] 

116)1  np).  biirr,  lliiiulin.  viclb'iiht  niieh  Dz  523) 
Stmniiiwnrt  iii  allfr/.  /i  r'lc.  /h.s.tc,  lilcincr  Hiind. 
wnbrsi-hi'iulicluT  i.^t  ilic  Ilorlritiiiij;  von  boKtiii  (s,  <1.) 
Vpl.  Miiikol    1111. 

llG2i  •bVcoiiRius,  •uiii  HI.,  Itoppoliniifn:  davon 
rtr.  Inijti  c  ,,iisia  nirva  |K>r  appondiTvi  c  portaro  due 
scoi-bio  d'acqua",  vj;!.  AtiO'll,  Ad   I  4!I7  Aiini. 

11G3'  abd.  •blckll,  inbd.  birkol,  Siulzliaoko, 
Wiirfcl;  vicll.  Stainniwort  t.\\  ital.  Iri/lia,  bviniTno 
Kn^el;  yiTov.  Inllins.  Inllng,  Ku^jel,  bc/.w  oin  Spiol 
mil  KiiiJidn,  Srhoidemiinzo ;  frz  ii/Jc.  Kiifrol,  hillon, 
Scbi'idtMiiiiiizo;  8pa  II.  {iiV/ii,  Kiif;»!;  (ptg.  bilha  bc- 
di'Utft  ..bambiyer  Kriij,'");  Ableitiinjr  vnn  JiiijHa, 
bilte  ist  bi(ili(irilo,  billttrd,  Kufjelspiel.  Vgl  Dz  53 
biglia;  Mackol  p.   103. 

1164)  blcoriiis,  c,  zwoibornig;  ital.  bicornia, 
zwcispitziger  Anibos ;  f  r  z.  biynrne :  span,  bignrnin  ; 
p  tg.  hiiinntii.  Vgl  Dz  524  higorne.  Vgl.  union  ilious. 

1165)  kclt.  Stamm  Wd-  (?),  klein,  vgl.  Tli.  90, 
Dz  523  /<irft'/;  davon  ital.  bidetto:  frz.  bidet, 
kleincs  Pford,  Klopper;  aiis  dom  Altkeltiscbcn  konnen 
jcdocb  die  roin    Worto  nicbt  stanimen. 

1166)  gorni.  bidal  (abd.  likil,  jiiud,  nihd.  hitel; 
dio  Worto  goliuron  zu  dem  Vb.  ,,bitton''  u.  sind  zu 
scboidon  von  abd.  hidil,  nbd.  biillel,  ags.  bijdel,  die 
zu  ,,bicten"  gchuren),  der  Vorlader,  Gcrichtsbnte: 
ital.  bedello,  Amtsbote;  prov.  bedel-.";  frz.  kliedil) 
bedrau;  span,  hedel;  ptg.  bidel.  Die  deutsilio 
Endung  wurde  als  Douiinutivsuffix  aufgefafst.  Durcli 
gelehrtc  Volksetymologic  wurde  das  Wort  zu  pe- 
dellus  umgestaltet,  als  ob  es  von  pes,  pedis,  kiime 
u.„L;iufer"bedeiitcte.  Vgl.Dz52fcide;/o;  Mackelp.94. 

1167)  isl.  bidlia,  „va8  suporne  adstrictum",  dav. 
vielleicht  frz.  bidon,  holzernes  Gefafs,  vgl.  Buggc, 
R  III  145,  Scbclcr  im  Anbang  zu  Dz  784. 

1168)  mhd.  nbd.  bier  {vormutlioh  von  Act  \/hru, 
brauen,  vgl.  Kluge  s.  ».,  an  keltischen  Ursprung  ist 
nicbt  zu  dcnken,  vgl.  Th.  p.  40):  ital.  birra,  das 
von  Canello,  AG  III  381,  mit  hoebstem  Unrecbte 
zu  betere  gestellt  wird;  daneben  cervigia;  rum. 
beard;  frz.  Hire;  (in  den  pyrcn.  Spr.  ist  cervisia 
das  gewobnlicho  Wort:  span,  cerveza,  ptg.  cerveja, 
audi  prov.  cervi-zn).     Vgl.  Dz  54  birra. 

1169)  [*bifax  (v.  bin  u.  fades,  wird  in  den  Gloss. 
Isid.  mit  „duos  habens  obtiitus"  erklart),  doppel- 
blickend,  schielend;  davon  vermutlich  (freilicb  aber 
ist  die  Ableitung  recbt  bedenklieh)  sard,  biasciii, 
Qnere,  Scbriige,  dazu  das  Vb.  s-hiaseiai;  ital.  Adj. 
s-&i€.<cio,scbrag;  runi./)ie2,schiefeFlache,  Boscliung, 
dazu  das  Vb.  jnezi^ez,  at,  at,  a,  sehief,  scliriig 
legen;  prov.  u.  frz.  biais,  Quere,  Schrage,  dazu 
die  Vba  biaisar  u.  biaiser,  scliief,  schrag  laufen ; 
cat.  biais  (veraltet,  neucat.  biax;  (ptg.  viez,  Schiefe, 
Quere).     Vgl.  Dz  51  biasciu. 


WIO)  bir?rtt  (his  4-Stnnini  fer).  /.wi'imal  tr,ij,'c>nd, 
—  (Vl  ital.  biff'ern,  zwei  Mlinner  liabond  igloit-bsani 
diip|H>llsrbwangor).  Vgl.  Asi-oli,  AG  X  7.  S.  «licr 
No  1227. 

11711  bifidfls,  n,  UIII  (v.  his  II.  /i'ii(/fi)  soil  iinrli 
Uaist,  KI"  1  111.  clas  (iriiiidwort  soin  zu  Hpaii. 
hrfn,  Uiili'riippi'  di'S  I'fiTdi's;  wcil  nun  das  I'ford 
boiiii  Kri'ssi'ii  ^na(•ll  llainfs  lIcMibai'Ktiing)  oft  cini'ii 
lidliiiiHilu'ii  Ziig  bat,  so  koII  /ir/ii  diT  AusgangRpiinlit 
I'ini'r  Wortsippo  mil  di-r  Iti'cllg.  ..Spott,  spullcii" 
gi'HordiMi  si'iii.  Vgl.  «bigc'gi'ii  W.  Mi'vcr,  Z  X  171, 
wo  ital.  Iii/fiirr  vU\  rirbtig  cinomaloiioictiflcli  crkliirt 
wiril.  Dz  48  Irff'n  Icilcto  dio  Si])))o  aus  dein  Doutsclion 
ab.     Vgl    oIm-ii  No  1  lOJ  bclT. 

1172)  birfliTfls,  n,  «III  (V.  fiirrn),  zwcizackig; 
davon  rtr.  voltl.  biurch  „bifor('Uto",  oborwald. 
viiorcli.  ,,nodo  del  tronro,  dondo  si  parlono  duo 
rami"'  u.  bnrorch.  biiorch,  zweizackig;  UiBsin.  biurca 
„roslreniilu  siiporioro  del  tronco,  in  ciii  quosto 
sparlesi",  Val  IVsebiavo  borca  ,,8lrad<-lla  angusta", 
friiil.  heurre,  beidrre  ,,piazzuola  inenlla  frainmezzo 
a  Rlrado  eampeKtri",  vgl.  Aseoli,  1  (i2  Z  1  v.  ii. 
im  Te.\t,  107  Z.  7  v.  ii.  im  Te.\t,  108  Z.  3  v.  u.  im 
Text,  2C3  No  1.S2,  284  Anm.  ft,  517  No  132. 

1173)  abd.  biga,  llaufon  (von  Garben)  =  ital. 
Iiicn.  ein  llaufen  Garben,  davon  uhhicare,  das  Kuril 
in  Haiifen  sol/.en.     Vgl.  Dz  357  hica. 

1174)  biga, -niil  /'.,  Zweigespann;  davon  viellciebt 
prov.  eat.  Inga,  altfrz.  higiie  (nocb  nfrz.  in  der 
Uedtg.  ,.I!oek"  =  Hebeinaseliinc)  span.  ptg.  I'iga, 
Balkcn,  vernuillieb  cigentl.  dor  borizontale  Balkon, 
auf  welcbem  die  Dacbsparren  rubon  u.  wcleher  zu- 
sammen  mit  diescn  Sparren  eino  gewissc  Ahnliebkeit 
mit  cineni  umgekehrlen  J.eiterwagen  bat.  Vgl.  Dz 
497  higa;  Belirens  p.  82. 

1175)  dtseli.  bf  l''fO  Gott,  daraus  soil  nach  go- 
wobnliehor  Annabine  das  frz.  bigot,  froramelnd, 
FriinimbT  cntstandcn  sein;  dicse  Herleitung  stiitzt 
sich  auf  die  in  einor  freilieli  nicbt  vor  dem  .1.  1137 
abg.sriilossenen  Clironik  (boi  Bouquet  VIII  31«) 
iiberlieferte  Anekilote,  wonaeli  Hcrzog  Rollo  auf  dio 
Aiilforderung  seines  Lehnsberrn  Kijnig  Karls  Fufs 
zu  kiissen,  ,, lingua  angliea"  gesagt  liabcn  soil  „no 
so  bi  god"'.  Darnaeh  seien  dio  Normannen  spott- 
weisc  higoz,  d.  h.  Leute,  die  immer  ,  bi  god"  sagon, 
also  viei  sebwijren ,  sieb  fromm  anstellen ,  genannt 
wordcn.  An  sich  kann  es  nun  ja  scbr  wobl  ge- 
schehen,  dafs  ein  Wort  aus  gelegontlieher  Veran- 
lassung  entsteht.  Aucb  das  ist  nicbt  gerado  un- 
denkbar,  dafs  der  NorniannenhSuptling  den  ihm 
angesonnenen  Fufskufs  mit  den  angegcbenen  Worten 
abgelehnt  babe,  nur  freilirh  nicbt  in  englischer, 
sondern  in  nordischer  Spracbe,  in  welcher  der 
Cbristengott  guS  (ein  Heidengott  goS  n.)  hcifst. 
Dennocb  stehen  der  Ableitung  die  gowicbtigsten  Be- 
denken  entgegen.  Im  Altfrz.  komrat  das  Wort  wohl 
nur  einmal  vor  (bei  Godefroy  ist  es  ganz  iibergangen) 
u.  zwar  an  der  oft  angefuhrten  Stello  des  Roman 
de  Ron.  Teil  III  V.  4780,  ed.  Andresen: 

Mult  ont  Franceis  Normanz  laidiz 

e  dc  vteffaiz  e  de  mesdiz, 

soitent  lor  dient  reprouiers 

e  claiment  higoz  e  draschiers, 
also  als  Spott-  oder  Spitzname  der  Normannen. 
Mbglich  wiire  es  imraerhin,  dafs  dersclbo  ,,Bi-Gott- 
sager,  Schworer"  bedeuten  soil,  obwobl  sich  das 
ncbon  dr<i. ■.ciders  ,,Malz-  oder  (ierstenesser"  (mangeur 
d'orge  iibersetzt  Godefroy  das  VVort)  ctwas  seltsam 
ausnimmt.  Soil  aber  dieses  higuz  dasselbo  Wort 
sein  wie  nfrz.  higot,   so  ware  anzunehmen,   dafs  es 


117 


1170)  bik 


1187)  biroufan 


118 


mit  verallgemeinertcr  Bedtg.  in  der  Sprache  fort- 1 
gelebt  hatte,  u.  ebendies  sclieint  diirchaus  nicht  der  ! 
Fall  gewcsen  zu  sein.  Das  Adj.  bigot  tritt  vicl- 
mehr  erst  im  16.  Jalirh.  auf  (vgl.  Littre  u.  Sclieler 
s.  v.).  Bci  dieser  Saclilago  ist  eine  andere  Abloitmig 
zu  suchen.  Frz  bi^nt  ist  offonbar  ein  Fremdwort, 
«enigstens  deutet  das  intervokalische  g  darauf  bin, 
ebcnso  die  Femininform  bigote.  Seben  wir  uns  nun  I 
in  den  vcrwandten  Spracben  um,  so  finden  wir  als 
anklingcnde  Worte:  ital.  bi gotta  (gewobulii^b  nur 
im  PL),  BliJcke,  die  zura  Befestigen  von  Schiffsseilen  I 
dienen,  span.  ptg.  bignte.hignde,  Knebelbart  (davon  j 
higotera,  bigodeira,  Futteral  fiir  den  Knebelbart, 
frz.  higotelle).  Es  sind  dies  offonbar  Deminutiv- 
bildungen.  das  Grundwort  aber  kami  kein  anderes 
sein  als  biga  (s.  d.),  Balken  (wenn  der  Knebelbart 
als  „kleiner  Balken"  bezeichnet  wird,  so  ist  das  ja 
sehr  begreiflich).  Nun  bedeutet  span,  howbre  de 
bigote  u.  ebcnso  ptg.  homem  de  biqodes  einen 
cbarakterfesten,  energisehen  Mann  (eine  bcstimmte 
Bartform  wird  ja  leicht  als  Ausdruck  eines  be- 
stimmten  Charakters  aufgefafst).  Es  ist  schwerlich 
zu  kiilm  anzunehnien,  dafs  das  nach  Frankreieh 
iibertragene  Wort  dort  die  Bedeutung  ,,glaubens- 
fest"  erhielt  u.  sodann  in  die  Beiitg.  „aberglaubisch, 
frommelnd"  iiberging.  Auch  die  andere  Bedeutung 
des  frz.  bigot,  biqote  ..Schletten  (kleine  Holzplatten)" 
erklart  sich  bei  Annahme  der  Herkunft  von  biga 
{ebenso  die  von  bigatelle,  Bartfutteral,  Beutel),  nur 
frejlich  bigot  „zweizinkige  Hacke"  fiigt  sich  der 
Ableitung  von  biga  nieht  u.  diirftc  anderen  Ursprung 
haben.  in  hi-  ist  wohl  lat.  bis  zu  erkennen,  -got 
aber  bleibt  dunkel.  Ital.  abigottire.  in  Schreckcn 
versetzen,  hiingt  moglichenveise  ebenfalls  mit  bigotta, 
biga  zusammen,  es  raiifste  dami  urspriinglich  be- 
deutet haben  ,,an  Blocken  befestigte  Taue  losliisen 
u.  dadurch  den  vorher  fest  gewesenen  Gegenstand 
(z.  B.  ein  Schiff)  baltlos  macben,  der  Tern-irrung 
preisgeben  u.  dgl."  Caix,  St.  53,  bringt,  gestutzt 
auf  die  alte  Form  esbauttire,  in  scharfsinniger,  aber 
freilieh  nicht  iiberzeugender  Weise  t^bigatlire  in 
Zusammenhang  mit  ex-jMvulr],  wobei  er  sich  auch 
darauf  beruft,  dafs  tosk.  s-pago  =  pavo[r]  mit  ein- 
geschobenem  g  sei,  ebenso  wie  a  It  ital.  pagura  = 
paiira.  Aber  auch,  wenn  man  die  Eichtigkeit  dieser 
Angaben  einraumt,  ist  fiir  frz.  biqot  damit  nichts 
gewonnen.  —  Frz.  bigot  ist  das  Objekt  vielfacher, 
zum  leil  sehr  abeuteuerlicher  Ableitungsversuche 
gewesen,  so  hat  man  es  z.  B.  xon  Visigothiis  ab- 
leiten  woUen ;  Wedgwood,  Academy  9.  Aug.  1879 
(vgl.  Ztschr.  f.  nfrz.  Spr.  u.  Lit.  I  301),  stellte  ital. 
btgio.  grau,  als  Grundwort  auf,  was,  um  von  den 
begrifflirhen  Schwierigkeiten  ganz  abzusehen,  laut- 
Uch  durchaus  unzulassig  ist.  —  Vgl.  Dz  524-  bigot. 
Seheler  im  Dict.^  «.  v. 

1176)  germ,  bik,  Ziege;  davon  vielleicht  ital. 
becto,  Bock;  frz.  bique,  Ziege.  Vgl.  Uz  523  biehe, 
529  6oHC.  —  Altfrz  biC^e,  „Schlange"  u.  „Hundin" 
ist  =  bcstin  (s.  d.). 

1177)  *bi  lancearius,  -um  m.  (v.  bilanx)=  ital. 
bilanciajo  ,  ,chi  fa  bilance"  u.  bilanciere  „ordigno 
per  ottinere  lequilibrio  nei  movimenti",  vgl.  Canello, 
AG  III  30  4,  wo  aber  hinzugefiigt  wird  .,raa  resta 
dubbio  se  'veramente  il  primo  non  sia  da  bilancia 
-|-  ario  e    1  secondo  da  bilance  -f-  ario". 

1178)  bilanx,  -lancem,  zwei  Wagschalen  hebend; 
davon  ital.  bituncia,  Wage;  prov.  bulansa ;  frz. 
balance;  span,  bnlama. 

1179)  abd.  bilibi,  Brot;  davon  vielleicht  nach 
Dz  66  frz.  bribe,  ein  Stuck  brot,   Brocken,   dazu 


das  Vb.  briber,  altfrz.  brifer,  Brot  erbetteln,  (wio 
ein  Bottler)  gierig  essen,  woven  wieder  das  Sbst. 
brifaud,  Fresser.  Dz  bringt  mit  bribe  auch  in  Zu- 
sammenhang die  Wortsippe  ital.  birlia.  Land- 
streicherei,  birbanle  u.  birboiie,  LdOibtTeicher,  alt- 
frz. bribnn,  span,  briba  u.  bribon;  endlich  ist  Dz 
533  geneigt,  auch  in  frz.  brimlmrion,  Lumperei, 
eine  durch  das  Vb.  brimber.  betteln,  vermittelte 
Ableitung  von  bribe  zu  erblioken.  Keltischer  Ur- 
sprung der  Wortsippe  ist  abzulehnen,  vgl.  Th.  48. 

1180)  ahd.  biuda,  Biude;  ital.  benda  (lorab. 
binda);  prov.  benda;  altfrz.  bende,  dazu  das  Vb. 
bender;  nfrz.  bande;  span,  venda.  Vgl.  Dz  48 
benda;  llackel  p.  96. 

1181)  ndd.  binnenlander,  Schiff,  das  innerhalb 
des  Landes  fahrt,  soil  das  Grundwort  sein  z.  ital. 
palandra  u.  balandra,  kleines  Lastschiff;  frz.  ba- 
landre,  zweimastiges  Binnenfahrzeug  mit  trapez- 
formigen  Segeln;  span.  ptg.  balandra.  einraastiges 
Schiff.  Vgl.  Dz  232  palandra.  Die  Herleitung  ist 
indessen  zu  beanstanden.  Von  palandra  etc.  diirften 
nieht  zu  trennen  sein  das  von  Diez  232  unerklart 
gelassene,  von  Schuehardt,  Ztschr.  f  vgl.  Sprachf. 
XX  270,  auf  balatro  is,,  d.)  zuruckgefuhrte  ital. 
palandrana,  Eeitmantel,  frz.  halandran,  Gala- 
mantel,  span  ptg.  balandran,  balandrao,  weiter 
tjberwurf.  Die  urspriingliche  Bedtg.  von  palandra 
etc.  ist  demnach  vermutlich  „ein  mantelformig  zu- 
geschnittenes  Stiick  Tuch",  woraus  sich  die  Bedtg. 
eines  Segels  von  bestimmter  Form  entwickelte,  nach 
dem  Segel  aber  wurde  das  Schiff  benannt,  welches 
ein  solches  Segel  fiihrte.  Das  Grundwort  scheint 
lat.  pala  zu  sein,  das  ein  schaufelformiges  Werk- 
zeug  (das  Grabseheit)  u.  einen  schaufelartig  ge- 
stalteten  Knochen  (das  Schliisselbein)  bezeichnet. 
Freilieh  bleibt  die  Art  der  Ableitung  unklar.  — 
Dagegen  diirfte  ital.  6a/a)irfcon,  Landstreicher,  auf 
balntronem  beruhen. 

1182)  (bini  ociili;  ital.  binocolo;  frz.  binocle, 
Femglas  fiir  zwei  Augen,  ist  g  lehrto  u.  verkehrte 
Xeubildung  nach  lateinischem  Muster,  bei  welcher 
die  Ungeheuerlichkeit  begangen  wurde,  das  plura- 
lische  bini  mit  dem  Sg.  oculus  zu  verbinden.  Vgl. 
Dz  53  binocolo.) 

[*bipennella,  bipennnla  s.  pimpineUa.] 

lldS)  [*biqua(lro,  -ilre  (bi.-i  a.  quadrum),  mit 
doppelten  Vierecken  versehen,  zweifach,  d.  h.  schaeh- 
brettartig  karrieren,  =  frz.  bigarrer,  buntscheckig 
machen;  c a.t.  bigarrar ;  sp^n.  abignrrar.  Vgl.  Dz 
523  bigarrer.  Ableitung  aus  *bivariare  ist  unan- 
nehmbar.  Eine  ganz  amlere  Erklarung  giebt 
Schuehardt,  Z  XI  500:  von  siidfrz.  piga,  Elster, 
werden  abgeleitet  pigal,  pigau.  pigalh.  seheckig 
(weil  die  Elster  eiii  scheckiges,  schUlerndes  Gefieder 
hat),  davon  p'gallta,  bigilha,  seheckig  machen, 
daraus  (rait  Einmischung  eines  Insektennamens  biyal, 
bigar  ,,taon,  frelon.  cousin"')  bi/jnrra  =  bigarrer.] 

1184)   ahd.    biral,    grofser    Korb;     davon    ital. 
(mail.)  bn-la.  Tragkorb.     Vgl.  Dz  356  >-.  v 
I      1185)  biramica  (v.  bi--  u.  rnmu.s),  Zweig,  ist  nach 
'  Neumann,  Z  V  386,  das  Grundwort  zu  ital.  branca, 
frz.  braiiche  etc.,  s.  u.  branca. 

1186j  bask,  biregneta,  wegloser  Ort,  =  span. 
vericncto,  rauher.  unebener  ^^e^.    Vgl.  L)z  497  s.  v. 

1187)  ahd  biroufan,  raufen;  davon  ital.  baruffa, 
Eauferei,  dazu  das  Vb.  bamffare  u.  daraus  durch 
UmsteUung  rabbuffare  „scompigliare,  disordinare", 
vgl.  Caix,  St  46-i,  u.  Canello,  AG  III  397;  rtr. 
barufar.  raufen;  prov.  barufant-z ,  Eaufer;  (frz. 
e-bourifftr,  zausen).     Vgl.  Dz  277  ruffa. 


ll'J 


USS>  l.irnis 


I21'J)  l>lH-|-ORUli\fl 


120 


Il>^'^)  birrus,  •uiii  I".,  kur/or  Miiiilol  niit  Knpnr.o 
(«(•«■iitl  «.ilil  vnii  rotcr  l''nrlH>,  ili'iiii  Inrrmt  liiirfto 
mit  ^rii'i'li.  .1  i'('i('i(i,'  iili'iitisfli  mmd,  iIocIi  kaiiii  ni.'iti 
nurli  Ziis;iiiiMi(>iih:iiiK  init  Ititmis  anni<limc<n,  ».  iintoii 
burru!t<,  ilavmi  villi,  it  111.  Iiirni,  ^liirrn  (mil  wiom 
Mniit.'lUil.'i.lfti'rXi.Ti.-litsilii'niT,  Hiis<-liiT,ScluT(;o; 
»p»n.  fhliirro.  (Mo(;li<'li>'rW('iiM>  Icitot  sirli  voii 
btrrun  in  i1<t  Hoiltj;  .,Mt"  niu'li  nb  hirrncchio, 
jHhripj'i»  Riiiil,  so  wenipitons  voriiiiitoti'  Mi'iiajfc.) 
V(;l.  \)i  36S  hirro.  —  Driiiiiititivaliltituii);  von 
hirrus  iat  itnl.  hcrrrtta.  Miitz»  (libor  di'ii  Umloii- 
tun)<«wati(l(<l  g.  Haisl,  Z  VI  UG):  |>rnv,  hcneln, 
btirrella;  fri.  linrrrtte:  span.  Imrrctr:  ])t({.  hirrein, 
lnrrrelii.  V(,'l.  l)i  -19  berrtttn  u.  71  liiijo;  (.iriibiir, 
Al.I.  1  251. 

IlK'li  bis,  cwpininl,  dopprlt.  Dies  Adv.  iat  im 
Roian.  niir  als  crstor  BostuniUi>il  von  Konipositis 
vrbaltiMi,  in  ilii'.^cr  Vorwcndimt;  nbor  si'lir  hitiifi<;. 
Lmtlirh  stollt  sioli  die  Partik.d  als  his.  6,-.<,  her  u. 
fra.  als  hitr,  hd  dar;  bf-jrifflirli  hat  sio  vorscblim- 
nicrndo  Kraft,  indcm  sio  —  (;anz  iibnlirli  wie  daa 
dciitAcbo  ,.i\vie-"  in  ..Zwiclicbt,  Zwiolraclit"  u.  i\g\. 
—  die  Hodoiitnnj;  dos  niit  ibr  \'^rbiindcnen  Nonicns 
odcr  Verbs  in  ungiinstigera  Sinnc  nbiimlert.  V}»!. 
Dz  55  bis;  narnicstcti-r.  Mots  comp.  p.  lOS  ff.; 
Lohmnnn.  dor  Bodontnnirswandel  etc.,  p.  55. —  Die 
in)  folKcndon  anfffpfiihrtonZiisammensotzungcn  soUcn 
nnr  aU  Boispii-lo  dcr  sobr  bclicbton  Bildiing  jjelten, 
VollstiJndicki  it  konntc  u.  sollto  nicht  crstrcbt  warden. 

ll'lti)  alid.  bisn,  Briswind  d.  i.  Nordostnind ; 
davon  rtr.  Iiisa  etc.  niit  gleicher  Bcdip.;  ilas  niiherc 
sebe  man  iintcr  bris. 

1191)  ♦bis  +  aoer  =  frz.  henaigrc,  sauerliob, 
vgl    Dz  6J2  s.  V. 

1192)  bisScciiiili,  i  «.,  Doppelsack,  Qnersack 
(Pctr.  31,  9)  u.  *bT[s]-s5ccus,  -um  i».;  ital.  6i- 
saccia;  sard,  brisacca,  barsnccu ;  pi  em.  bersiic, 
bersacca :  mm.  desngi'i,  f.,  s.  Ch  .sac  (das  Wort 
ist  bceinfliifst  ilurch  mgrioch.  Stadxiov,  Aiauxxi); 
prov.  bis(s)ac-s;  frz.  besace,  hissac;  alt  cat.  hissac, 
betisac;  span,  bizasas,  bezmas  u.  (wobl  in  Anlch- 
nung  an  fin)  biazas,  samtlicb  nur  im  Plur.  Vgl. 
Dz  55  bi<nccin. 

1193)  *bis  +  iicutus,  a,  um  ^  ital.  bicciactito, 
zweisohneidig,  altfrz.  besaigu.     Vgl    Dz  SJT  hicc. 

[*bis  +  ancnla  (vgl.  Caix,  St.  206)  s.  autlia.] 

ahd.  bisazjau  s.  unten  saqan. 

11941  *bls  +  eocea  (coicn  =  concha.  Miiscbel, 
Sohnocke  mit  gcwundcncm  Gcbaiise;  vulgar  sclieint 
das  Wort  ebensowobl  ein  kleincs  Gofafs  oder  Hans 
als  anch  cinen  Gcgenstand ,  dcr  Windnngen  bat 
oder  zuni  Winden  dient,  brzoichnet  zu  haben);  ital. 
hicncca.  kleines  Sclilofs,  Turm  auf  einem  Bergo  (im 
Sardisehen  ..Hauschen",  ..Trcppe  niit  zwci  Absatzen", 
im  Lombardiscbon  ,.Garnwindc ',  in  noch  anderen 
Dialekten  bedeutet  das  Wort  entweder  ..Haspel, 
Winde"  oder  „Knauel",  vgl.  Mussafia.  Beitr.  46 
Anm.:  piemont.  bicochin,  Priesternnitze);  frz.  bicnqiie 
(Fremdwort),  elende  Fcstung,  jammerlicbo  Hfitte. 
bicoq  (wiihl  angeglieben  an  le  coq,  der  Hahn),  drittor 
Fufs  des  Hebeborks,  Hangeriiststiitze;  span,  hicoca, 
kleine  Stadt  odcr  Festung,  Sehilderhaus,  hicoquete, 
bicnqiiitt  u.  becnqiiin,  einc  Art  von  (etwa  turbanartig 
gewuniienen?)  Miitzen.     Vgl.  Dz  52  hicncca. 

1195)  *bis  +  coctiis  (v.  coquo),  zwcimal  gekoeht; 
ital.  bisciitti),  Zwiebark;  prov.  bi.\cueH-z;  altfrz. 
becuit  (vgl.  Darmestcter,  Mots  comp.  p  111  Anm.  2), 
nfrz.  biscuit;  span,  bizcocho;  ptg.  biacotito. 
Vgl.  Dz  55  biscollo. 

1196)  bis  +  congms;    davon    venez.   bi'jonzio, 


oiii  Mafs  f(ir  Kliissigki'lti'ii :    ital.  hiiioncia,  Kiibid, 
vgl.  \)i.  ;tfi7  .v.  r. 

ir.171  UisC.xtils,  -UIII  »!.,  Ki'balttag,  niilioil- 
bringi'ndcr  Tag;  pionioiit,  biscst ,  Uiibcil ;  frz. 
hiisilir  (wobl  an  rlrr  angoglii'lu'iii,  rngliick;  in  lUm 
ilbrigi'ii  roiii.  Spr.  luir  a\n  gt'lobrti'.s  Wort  urbalton, 
die  botr.  Fornion  liat  ("iliao  luitcr  vised  ztisummcn- 
gestollt.     Vgl.  Dz  525  hissilrr.     Vgl.  No  1217. 

U98)  |*bis  +  fusro,  -lire  (v.  /Vi^ik,  Biicbo,  — 
frz.  /'ill,  Dciniii.  fimct,  Ituli'),  tliidilig  baiion,  goifsidn, 
I  wiirdc  nncb  Toblor,  Z  X  577,  ilio  ziiriickiatiiiiaiortc 
I  Form  von  frz.  hnfoiirr,  vorHpottcn  (glcii'bsam  nio- 
I  raliscb  geifsoln),  sein  -  eino  gi'islvoll»,  abor  wcnig 
I  glaublii'bo  Vormutung.  Vgl.  ohon  belT-.] 
I  1199)  ♦bis  -f  grdttfis,  Doppi'lknig;  davon  ital. 
\higultti  ,,spocio  di  vaHo,  marinitta",  vgl.  Caix, 
St.  202. 

I  12(K))  ♦bis  +  laxiis;  davon  viollcicbt  itnl.  hit- 
j  laccn,  .sli  Ihicvo,  „sc>mno8to,  stravagaiite",  wcnn  das 
I  Wort  niclit  •=  bis  -f-  itnd.  slach  anzusotzcn  ist,  vgl. 
Caix,  St    207  n.  370. 

I  1201)  'bis  +abd.  leffiir,  =  frz.  balafre,  Wund- 
lippe.  VVimdspaltp,  Schinario,  vgl.  Dz  616  balafre; 
Darmosteter,  Mots  comp  )i.  110  Anm.  3. 
I  1202)  [bis  +  abd.  Idkcn,  viollciclit  Stammwort 
,  zu  ital.  s-biliiciare,  s-herliiciare  u.  dgl.,  vgl.  Caix, 
■St.  161.] 

bis  4-  slink  s.  bretliiig. 
'  1203)  (*bis  +  altn.  Wkr,  otwas  Horabbiingondes; 
I  daraus  violl.  frz.  herloque,  hreloque,  Anhaiigjiol 
,  (vgl.  rtr.  bnniliiicca,  neuprov.  harlocco  /.,  ital. 
'  hndaluccn,  Spielorei).  Vgl.  Dz  628  loqiie.] 
!  1204)  bis  +  longfis;  frz.  harlong,  langlicb,  vgl. 
j  Dz  517  s.  ".  S.  oben  No  1058. 
I  1205)  *bis  +  liicii  (v.  St.  liic  leiiohton);  prov. 
beluga,  Funken.  dazu  die  Verba  (n)helliicnr,  blenden, 
Ibeliigeiar.  Funken  spriihen;  frz.  herliie.  vonibor- 
gel)en<lo  Blendiing  des  Auges.  dazu  da.s  Dem.  (norm. 
beluelir)  hhielle.  Feuerfunko,  Witzfunke,  vgl.  Fafs, 
RF  III  494,  davon  das  Vb.  hhutlcr,  aufserdem 
altfrz.  helliigne  (Fremdwort),  Funken.  Vgl.  Dz 
520  belbigue.  t)ber  entspr.  Worto  ital.  Dialekte 
vgl.  Fleobia,  AG  11  342  Anm.  3;  Caix,  St.  395  (wo 
abd.  liuhtan  als  Grundwort  angesotzt  wirdl.      ' 

1206)  (*bis-Iucetta  (v.  Stamm  ?hc);  altfrz  her- 
liiette.  beliictle.  nfrz.  hluette,  Fiiiikcbon,  vgl.  Fafs, 
RF  III  494;  Dz  520  belbigue.] 

1207)  *bls  +  lucin-,  licin-  (v.  St.  lite  leuchton); 
a  rot.  baleecnare.  leucbten,  vgl.  Caix,  St.  7. 

1208)  "bis  +  iucio  (v.  St.  hic  leucbten);  ital. 
barluzzn  „tra  giorno  e  notto",  vgl.  Caix,   St.  185. 

1209)  'bis  +  lumen;  ital  barlume,  Zwielicht, 
vgl.  Dz  55  his. 

1210)  *bis  +  luridiis,  a,  um  (wegen  des  Be- 
deutung.swandels  s.  luridas):  ital.  halordn.  Tiilpel; 
frz.  bulourd,  Tiilpel;  spa  n.  yj'i/ifcrfo,  grob,  plump  ; 
liber  den  ptwaigen  Zusaramenhang  von  frz.  falourde, 
Holzscbeit  (mittelfrz.  heJcurde,  vehmrde)  mit  his- 
liiridus  sowie  iiber  die  Frage,  ob  altfrz.  falourde, 
Aufsclineiderei,  Posse,  hierber  gebort,  vgl.  Buggo, 
R  IV  855. 

1211)  *bis  +  Inscus,  a,  nm;  ital.  berlasco, 
scbielend,  henneg.  berlou,  berlouque.  Vgl.  Dz  356 
berliisco,  Caix,  St.  73. 

1212)  *bis  +  ociiliis;  span,  bisojo,  scbielend 
(nach  Dz  432  ist  aucb  das  gleicbbedeutende  span. 
hizco.  ptg.  vesgo  desselben  Ursprung.s) ;  die  von 
Dz  523  vermutcte  Herlcitung  des  frz  higle  von 
hisnculus  ist  abzulehnen,  freilicb  ohne  dafs  eine 
andere  glaubbaftere  gegeben  werden  kiinnte. 


121 


1213)  bis-rotetta 


12431  bias 


122 


1213)  [»bIs-rotetta  (Demin.  zu  rota):  f  rz.  hrnuette 
urspriinglich  oinriiilriger,  spater  zweiradriger  Schub- 
karren.  vgl.  Scheler  im  Diet   s.  v.] 

1214)  *bTs-r6tulus;  ital.  ftiroWo  ..salsiociotto", 
vgl.  Calx,  St.  204;  span.  Morfn,  vilorta,  Ring  am 
Pfluge,  vgl.  Prtro.ii.  R  XVII  54. 

li>15)  *bTs-r5tundiis,  a,  um:  ital.  histondo, 
rundlicli,  vgl.  Dz  406  tondo. 

1216)  *bissaeculum  n  .  Savkchen;  ptg.  his[s\alho, 
vgl.  C.  Michaelis,  Misc.  120. 

♦bisseus  s.  bysseus. 

1217)  bifX-sextus,  a,  nm,  eingesehaltet;  ital. 
hisesto,  wunderlich,  unregelmafsig:  rum.  vised,  vgl. 
Ch.  s.  i\;  prov.  bisest,  bissext;  frz.  bissestre, 
bisselre.  Unheil  (weil  der  Schalttag  als  anheilvoll 
gait,  vgl.  Dz  525  s.  v.)    Vgl.  .No  1197. 

1218)  *bis  +  tento,  *teiitio,  -are:  ital.  bisten- 
tare,  Notleiden:  prov. 6i«?e»i.snr;  aItfrz.6esta»M;i«r. 
Vgl.  Dz  403  ftetitare:  Caix,  St.  208. 

1219)  (*bIs-t6ndo,  -are  (fiir  bix-tonden,  -ere): 
ital.  bertonar  die  Haare  abschneiden,  vgl.  Mussafia, 
Beitr.  33;  alt  frz.  bertonder:  nfrz.  bertauder, 
bretauder,  verschneiden.  Vgl.  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  711  herta  u.  Dz  49  berta:  Mackel  84] 

1220)  *blS-torquo,  -ere  (fiir  bis-torqueo,  ere): 
altfrz.  bestnrdre,    vcrdrihen.   vgl.  Dz  689   tordre. 

*bis  +  Terruea  s.  verruca. 

1221)  [*bis -J- TidQta  (f.  visa  v.  videre);  frz. 
hevue,  Versehen.  vgl.  Dz  523  .5.  r.] 

1222)  arab.  bi-'tiinah:  ital.  hasana,  bazzana 
„pelle  di  castrate  conciata" ;  span.  ptg.  badana, 
gegerbtes  Schafleder  (im  Ptg.  audi  altes,  mageres 
Schaf);  (prov.  ftn^ann?):  frz.  (verrautlich  aus  dem 
Prov.  entlehnt)  basane,  dazu  altfrz.  Vb.  basaner, 
Leder  schwarzlich  farben  (nfrz.  basane,  gebriiunt), 
basanier,  Schuhraacher.  Vgl.  Dz  429  badana: 
Caix,  St.  186. 

1223)  altn.  biti,  Querbalken:  ital.  bitta  (meist 
ira  PI.  bitte,  die  n'andsiiulen  auf  den  Seiten  des 
SchiffesI;  frz.  bitte,  Ankerbeting,  grofse  Holzer  auf 
dem  Schiffsdeik  zum  Auflegen  der  Taue;  span.  cat. 
bita  (davon  wohl  auch  span,  bitacora,  ptg.  bita- 
cola,  Kompafskasten,  ptg.  bitola,  Eichmafs).  Vgl. 
Dz  55  bitta:  llackel  13,  93.  156. 

1224)  arab.  bi'tichah,  Wassermelone;  cat.  ptg. 
albudfca;  ptg.  pateca;  span.  ptg.  badea.  Vgl. 
Dz  475  pateca. 

1225)  altndd.  *bito  (;ihd.  big^o),  Koder;  davon 
prov.  altfrz.  abetar,  -er,  hintergehen  (Sbst.  a6e', 
Trug,  List,  norm.  abet.  Koder.  aheter,  kodem),| 
vgl.  Mackel  89.     Vgl.  oben  No  1149. 

1226)  bitumen,  inis  n.,  Erdpech;  frz.  betoti,] 
Stein-,  GufsmorteL  i 

1227)  blvlra,  -am  /".,  eine  Frau,  die  den  zweiten 
Mann  hat  oder  gehabt  hat;  davon  nach  Dz  357  [ 
ital.  biff  era,  Weib,  das  zwei  Manner  hat  (wegen 
I-  ;  ff  verweist  Dz  auf  vascidam  :  fiasco).  Vgl.  i 
No  1170. 

1228)  bTvTttm,  i  n..  Zweiweg;  i  tal.  bebbio,  vgl. 
Flechia,  AG  III  173;  dazu  das  Vb.  venez.  bibiare  ' 
„esscre   incerto,    indugiare"    (gleichsam    ,.zweifelnd  ' 
am  Scheidewege  stehen"),  vgl.  Marchesini,  Stndj  di  \ 
fil.  rom.  II  7. 

1229)  dtsch  biwaeht;  iri.bivac,  bivouac,  Yelii- 
wache;  span,  vivac,  vicaque.     Vgl.  Dz  525  bivac. 

1230i  bask,   bizarra,   tapfer  (vgl.  Mahn,    Etym. 
TJnters.  p.  137);  span.  ptg.  bizarro,  tapfer,  mutig, 
ritterlich,  prachtig,  dazu  Sbst.  bizarria;    aus  dem  , 
Span,  ist  das  Wort  in  das  Ital.  u.  Frz.  iibernoramen 
worden  {bizzarro,  bizarre)  u.  hat  den  leicht  erklar- , 


lichen  Bedcutungswandel  zu  „lebbaft,  zornig  fital.), 
seltsam  (frz./'  durchgemacht.   Vgl.  Dz  56  bizzarro. 

ahd.  b!zo  s.  oben  bestia. 

1231)  mittelbret.  besou,  Ring  mit  gefafstem  Stein 
(neubret.  bezoii.  bizou,  bizeii);  frz.  bijou,  Kleinod 
(wohl  mit  Anlehnung  an  jouer,  joujou).  Vgl.  Dz 
524  bijou.  Th.  p   91. 

12321  ndl.  blaar,  wcifser  Fleck  auf  der  Stirn; 
davon  frz.  (G.  de  la  Eigne)  blaire,  altfrz.  bleron, 
nfrz.  blerie,  Blafshuhn,  Wasserhuhn,  vgl.  Grober, 
Misc.  42  u.  ALL  VI  122  (s.  oben  'ablatarellus). 

1233)  f*bladarius,  i  m.,  Getreidehandler  (davon 
frz.  bimreaii,  vgl.  Wedgwood,  R  VIII  436;,  8.  oben 
*ablatarellas.] 

1234)  dt-soh.  Blaesse:  davon  lothring.  blese, 
Pferd  mit  weifsem  Stirnfleck,  vgl.  Grober,  Misc.  43. 

1235)  blaesns,  a,  um,  lispelnd;  prov.  bleu, 
stammelnd;  altfrz.  bloi^.     Vgl.  Dz  527  blois. 

1236)  altn.  bl&mi,  blauliche  Farbe;  davon  frz. 
bleme,  blafs,  bleich,  Vb.  blemir,  erblassen  (altfrz. 
auch;  blauen  d.  h.  blau  schlagen);  das  s  in  altfrz. 
bh.ime  ist  nur  graphisch.  Vgl.  Dz  526  bleme; 
Bugge,  R  III  145. 

1237)  *blandio,  -ire  (f.  blundior,  -irt),  schmei- 
cheln.  liebkosen;  ital.  blandire  (gel.  W.,  die 
volkstiimlichen  sind  accarezzare,  vezzeggitre,  timn- 
gare);  rum.  {im)bldnzesc,  ii,  it,  i,  vgl.  Ch.  bland; 
prov.  frz.  span.  6?ciHrfir  (veraltet,  frz.  daiiui  flatter, 
span,  lisonjear,  acariciar.  ebenso  ptg.l. 

1238)  blanditia,  ae  /".,  Schmeichelei;  rum. 
bldndeafd;  in  den  iibrigen  rom.  Spr.  nur  als  gel. 
Wort  vorhanden  (nfrz.  als  PI.  blandices  b.  Chateau- 
briand). 

1239)  blandiis,  a,  um,  schmeichclnd;  rum.  bland, 
s.  Ch.  «.  v.,  sonst  in  den  rom.  Spr.  nur  ital  u. 
span,  als  gel.  W.  vorhanden. 

1240)  germ,  blank- (ahd.  blanch,  planch),  bUnkend; 
ital.  bianco;  (rtr.  bianco  aus  dem  Ital.  entlehnt, 
vgl.  Gartner  §  9);  frz.  prov.  blanc:  span,  bianco; 
ptg  liranco.  Durch  blank-  ist  lat.  albus  aus  dem 
grofsten  Teile  des  roman.  Sprachgebietes  verdrangt 
worden.     VgL  Dz  51  bianco. 

1241)  [*blank  +  manducare ;  irz.blanc-manger, 
weifse  Gallerte  mit  Mandeln;  davon  ital.  braman- 
giere,  Vorgericht,  blancimangiare  „vivanda  di 
farina  e  zucchero  cotti  in  latte",  vgl.  Canello,  AG 
m  313.     Vgl.  Dz  359  s.  v.] 

1242|  [*blaiiko,  -iire,  blankJo,  -ire  (v  blank), 
weifsen;  ita.1. {im)biancare,bianchire:  entsprechende 
Bildungen  in  den  iibrigen  roraan.  Sprachen,  aufser- 
dem  zahlreiche  an  die  Verba  sich  anlehnende  Ab- 
leitungen.  z.  B.  *blank-arius  =  span,  blanquero, 
Weifsgerber,  *Wa>it-e-ator-eHi  =  span.  blanqueador, 
Tiincher.] 

1243)  mhd.  bias,  Kerze.  Fackel.  Glut  (ags.  6?a«e, 
blase,  brennende  Fackel);  vielleicht  Grundwort  zu 
ital.  blasone.  Wappenkunde,  dazu  das  Vb.  blaso- 
nare  Wappenmalen;  prov.  Weso-s.  6Zi«o-«,  Wappen- 
schild;  frz.  blason,  Wappen  (altfrz.  auch  blezon), 
dazu  das  Vb.  blasonner.  ein  Wappen  erklaren;  cat. 
blaso ,  Wappen,  Wappenzeichen ,  Ruhm.  Glanz; 
span,  blason,  Ehre,  Ruhm,  Wappenzeichen,  Wappen- 
kunde, dazu  das  Vb.  blasonar,  sich  briisten,  und: 
ein  Wappen  erklaren;  ptg.  brasdo  mit  denselben 
Bedeutungen  wie  im  Span.,  was  auch  von  dem  Vb. 
blasonar  gilt.  Will  man  die  roman.  Worte  wirklich 
mit  Dz  56  vom  mhd.  Was  (od.  ags.  blase)  herleiteu,  so 
miifste  der  Bedeutungsiibergang  gewesen  sein ;  Glut 
:  Glanz  :  Ruhm  ;  Rnhmeszeichen  =  Wappenschild, 
Wappen.     Die  Sache  ist  aber  herzlich  wenig  wahr- 


lia 


i'J44)  blaiphfmiiiMi 


1269)  bliiMi>r 


124 


«chfinlioh;  olicr  ilflrfto  W<mi>ii  fur  I'iin'  .\l>ll'illlll^' 
TOO  aliil.  hliu*  ..wcifiilich"  (wovon  /W(i>«r,  wcifwr 
Flwl  «uf  ili>r  Slim,  altiionl.  Wr»,  v^l.  Kliip-  iiiitor 
..blnfs")  lu  haltoii  «ciii,  so  il«fs  dio  iirH|iriln);li<'lit' 
RmlcututiK  «ciii  uiinli'  ,.1'in  koniiii'ifliiu'iicli'r  wi'lfit- 
lirhcr,  Ix'iw.  lu'll^irliii,i'r  Flwk  (niif  tlriii  Bcumt 
am.Uii  Srhil.l,-  ■■ 

blasphrnilii  >.  blas|>b<>m<i. 

lJ't4>  'blii.s|ibciiiliim,  I  >!..  UiHtoriin^';  dnvun 
j>rov.  /i/(i>(fM/i  .-.  (ili-  i'iil<iir.  Worto  ik-r  _(U>ri({«n 
Sprai-biMi  p'lipii  iiiif  (i/d.s/i/icMii.i  odor  li/.aiKfijfiov 
lunirk,  vcl,  Mi'vor,  Xi-iilr.  \iti). 

1246)  blasphoiiio.  -are  (vmi  ijr.  /i>.aa<r>i/iUu). 
I.istoni :  itnl.  hni^nmrr,  liiii>iniarf,  tnili'lii,  Uuiivbvn 
(las,  wic  I'S  scbi'iiit,  nil  hfulia  anj^hiUXvlo  binslem- 
«Hrtrc,  /lolrmmiiirc,  liistcm,  tliiclioii  (nol.  W.  Was- 
t'riHnrf).  v^l.  Canello,  AG  III  3G3;  rii  in. /(/«.s/dnm.- 
rtr.fc/ii.Wri/Kir.-  prov.Wrtjfmnr,  lilnalimiii;  hlaslftijar; 
fit.  WdsiMcr,  liUimrr :  out.  hiasmnr,  blastannr; 
span.  ptn.  lasliiiuir,  bolpi(ii;^'ii.  niifshaiulcln,  Mit- 
leid  crri'i^Mi.  Zii  ilcn  Verbon  siml  iiberall  ilie  eiit- 
sprochoiiib'ii  Stibstantivn  vorbnndcn:  ital.  biasimo, 
brslfinmia.  biastfmnm :  rum.  hltliidni ,  PI.  bldxti- 
iHuri :  rtr.  hhiMfiiima  :  pro  v.  hUigtciih-s  (=  Wns- 
phnnium,  w.  ni.  s.);  frz.  blnsinr,  blihiie  (altfrz. 
aurh  blanteiifff);  span.  pt(;.  Ithtima.  Vgl.  Dz  51 
/liii.omo. 

blnspheinits,  a,  uiii,  liistcrnd,  >.  binspboiiio. 

dtsi'li.  blo-sen  8   ^i-ai- 

blatiiin.  bladuin  s.  ablatuin. 

12-11;)  blutoro,  -arc,  iilaiipern;  ital.  hattoJarc 
,,1-hinoclu'raro"  (mit  zahlri'iohon  dialektiscbon  Ncbcn- 
formon),  vgl    Caix,  St.  181». 

1247)  altnordfriink.  bland  (altnord.  blaiipr,  aps. 
bteap.  ahd.  blodi,  nbd.  blude),  kraftlos,  zaghaft; 
altfrz.  prov.  bloi .  schwaclifarbig  (von  Haaren), 
lichtfarbig,  jiolb,  blond,  vgl.  Maekcl  118.  Aurh 
ital.  fcionrfo,  prov.  Won,  (tz.  blonri,  sp An.  blnndo 
von  bhiuS  herzuleitcn  u.  also  Nasaiioning  anzu- 
nchraen,  wie  l>z  54  dies  zii  thun  geneigt  ist,  cr- 
scheint  bcdenklich.  Eher  diirftp,  «io  auch  srhon 
von  Andcren  vorgeschlagen  wurde,  blond  rait  ags. 
blandin,  blondcii  ,,geniischt"  (blanden-fcnx  misch-, 
grauhaarig)  zusamoienziibringen  sein;  noch  wabr- 
scheinlicher  ist  Ziisammenhang  mit  germ,  blind,  vgl. 
Klugo  unter  ,, blond". 

1248)  langob.  *blaut-,  blofs;  davon  ital.  6io/^o, 
armselig.  elend,  dazu  die  Derainutivbildiing  brollo. 
nackt,  blofs,  vgl.  Bugge,  E  IV  363;  (prov.  alt- 
frz. bios  berubt  auf  ahd.  blo^,  vgl.  Mackel  p.  28). 

1249)  germ  blaw  (ahd.  bldo),  blau;  ital.  biavo, 
biado  (veraltet),  blii  (aus  frz.  bleu),  das  iibliche 
Wort  fiir  „blau"  ist  turchino,  azzurro,  vgl.  Canelio, 
AG  111  328;  prov.  blau  (mit  zahlreichen  Ablei- 
fnngen):  frz.  bleu  (vgl.  paucum  : peu):  im  Span, 
u.  Ptg.  wird  ,,blau"  mit  asul  bezeichnet;  das 
rum.  Wort  ist  tenet u.  Vgl.  Dz  51  biavo:  Mackel 
39,  120  ff.  —  Ableitung  aus  pic.  blau  fiir  gemeinfrz. 
bleu  scbeint  blafard  zu  sein.  vgl.  Storm,  R  V  168 
(wo  unriebtig  prov.  blau  als  Grundwort  angesetzt 
wird,  vgl.  Mackel  64);  Dz  525  wollto  das  Wort  von 
ahd.  *bleihvaro  [*blaiktaro)  lierleiten,  es  ist  abor 
nur  rahd.  bleic'ivar  naohzuweisen,  aus  dem  blafard 
sich  kaum  entwickeln  konntc. 

1250)  gr.  i^Afcl,  scblaff,  triige,  ^Id^iiv  =  fioi- 
Qalvftv,  thoricht  reden,  thoricht  sein;  von  dicsen 
gr.  Worten  will  Ronsch,  RF  III  459  f.,  das  frz. 
blazer  ,,abstumpfen,  entncrven"  ableiten,  ohne  dafs 
seine  Beweisfiilirung  iiberzeugcn  konnte.  Man  wird 
sich  vielmehr  vorlaufig  mit  der  von  Dz  526  aus- 


g<'.<ipri>i-li>>iion  Vcrniiitung  lu<gn(lgi>ii  iniisseii,  dafs 
bbixrr  8t>i  ca  auf  dan  dpiitKclio  blii:ien  Ri'i  (>s  auf 
dan  onglio'ho  btmr  /.unlckgohe,  dio  lledouluiig  froi- 
licli  inacbt  Schwiorlgki-itoii.  —  ()bor  fikd^  —  btirlir 
(?)  vgl.  ItlH. 

1251)  nhd  birndeii;  davon  (u.  nicbt  von  gut, 
blindjiiii)  frz.  blinder,  lilemlcn  iin  Sinno  von  bombon- 
fest  tnai-hon;  da/.u  das  Sbst.  blinde.  Vgl.  D»  520 
blinder;  Mnrkcl    101. 

1252)  altnordfiiiiik.  bli'l  (agH.  W<i/),  bleich ;  frz. 
blrl.  inoro'li ,  teig,  dazu  daH  Vb.  blrltir,  inorscb 
werdi'ii,  blirlir,  weibisi'licr  MeuAcli,  dazu  ilio  Vbli. 
blichir,  wi'ibisch  wordcii ,  blicUer,  faul  sein,  vgl. 
E  do  ('liamburo,  (ilnssairo  du  Morvan  .v.  i>.  blcssi, 
Darmcstotor,  Kovue  critii|uo  1880  II  92,  G,  Paris, 
R  IX  628.  Mackel  88,  Pogatscbor,  Z  Xll  65G.  V«r- 
mutlich  ist  auch  frz.  blecier,  blrsser  von  blii  hor- 
zuloitcn ,  su  dafs  os  ursprdngli<-h  „rendro  blut  en 
frappant"  bodoutot  hiitto,  liz  526  fOhrto  bleclie 
auf  gr.  /?Ao^  zuriick  (was  lautlicli  unindglich),  ble.iser 
abcr  brachto  er  mit  mhd.  lilel:en  „Flickcn",  blele 
„Stiickohon  l.eder"  u.  dgl.  in  Zusammciihang  und 
setzto  folglich  „zerfetzcn"  als  Grundbedeutung  an, 
Dafs  an  deutschcs  „(vor)letzcir'  nicht  godaclit 
worden  darf,  bat  schon  Dz  bcmerkt.  Vgl.  auch 
Scholer  zu  Dz  784. 

1253)  Stamm  Ml-,  bltd-(uiibekanntcnUr8prungo8) 
+  -1)1,  -alt:  \irov.  bliat-s.  Iilinu-.f,  btiall-z,  bliaut-z, 
blizaut-:.  seidcnesGewand,  tjbcrwurf ;  al  tf  rz.f//iaut,' 
span,  ptg.  brial,  Frauenrock  aus  Scido  odor  eincin 
anderu  feinen  StofTo;  (mhd.  blialt,  blial  ,.8eidener 
Goldstoff''  scheint  erst  aus  dem  Romanischcn  ent- 
lehnt  zu  sein).  Nach  Mahn,  Etym.  Untcrs,  40,  hiitto 
inan  das  pers.  baljad  als  Grundwort  anzuseben. 
Vgl,  Dz  56  bliniit. 

got.  bliiidjan  s.  bloiidon. 

1254)  ahd.  blinchaii,  nhd.  bliiiken;  davon  nach 
Dz  433  vielk'icht  span.  ptg.  brincar,  schmiicken, 
spielen,  soherzcn,  hiipfen,  springen;  wegen  dos  Bo- 
deutungsiibcrganges  vergleicht  Dz  lat.  micare  u. 
coruscare.  Storm,  RV  173,  fiihrt  brincar  mittclst 
esbrincar  auf  ital.  springare  =  dtsch.  springen 
zuriick,  was  Baist,  Z  V  550,  billlgt.  Schuchardt 
leitet  das  Wort  von  altir.  limiim,  ich  springe,  ab, 
als  ilessen  Stamm  er  wegen  des  Perf.  leblamg  ein 
*bUnri  ansotzt,  Z  VI  423;  Thurneysen,  p,  85,  bemerkt 
dagegen,  dais  der  Schwund  des  6  im  Aniaute  auf- 
fallig  sein  wiirde. 

1255)  altdt.  blister.  Blase;  davon  vermutlich 
altfrz.  blestre,  vgl.  Mackel  23,  s.  auch  Godefroy 
s.  V.  bleste. 

1256)  blitens,  a,  um,  abgcsehmackt,  albcrn, 
unniitz  (Plant.  True.  4,  1,  Labor,  com.  92);  davon 
nach  Dz  358  ital.  biszo-cco  Andachtler. 

1257)  blTtnni,  i  n.,  Meicramaranth,  Blutkraut; 
frz.  blette,  blele,  Hahnenkamm  (eine  Pflanze);  cat. 
bred;  span,  ptg.  bredu,  griiner  Amaranth,  eine 
Art  Brunnenkresse  (span,  bledomora.  Spinat).  Vgl. 
Dz  432  bledo. 

1258)  alt-  Oder  mittelndd.  *blok  (ahd.  biloh, 
mhd.  blnch  zum  st.  Vb.  lukan)  u.  ndl.  blok  (ahd. 
6/0/1,  mhd.  block,  nhd.  block\,  crsteres  cine  Art 
Halle,  Verschlufs,  letztcres  Klotz  bedeutend ;  davon 
frz.  Woe,  Block,  Stock  (als  Strafwerkzeug,  Ein- 
sperrungsgerat,  Hre  au  bloc,  Kasernenarrest  haben), 
u.  Woe,  Klotz,  Haufe,  dazu  das  Vb.  bloquer;  blok- 
hiis  =  frz.  Woc'(.s-.     Vgl.  Dz  526  Woe. 

1259)  altdt.  bluster,  Blase;  davon  wohl  altfrz, 
blostre,  bloste  (mit  offenem  0),  Geschwulst;  vgl. 
Mackel  23. 


125 


1260)  bOSrlus 


1275)  bOmb veins 


12(! 


12G0)  boiirTns,  a,  «iii  (v.  60s),  zuin  Kind  ge- 
liori-;;  ital.  boaro.  Ochsentreiber;  (rtr.  hue);  neu- 
prov.  biii/cr ;  altfrz.  tinier:  span,  hoi/ero ;  ptg. 
boieiro.     Vgl.  Grober,  ALL  I  251. 

1261)  boca,  -am  f.  ;fiir  boca,  Nebenform  von  box, 
gr.  jiwq),  cin  Meerfiscb;  ital.  boca,  bor/a;  sard 
bnga;  pro  v.  bur/a;  (frz  boyuc,  davon  bmiguiere, 
Fischnctz);  span.  ptg.  bnga.  Vgl.  I)z  56  boca; 
Grober,  ALL  I  251 :  Bmiqiiier.  R  VI  269. 

1262)  Stamm  l)od-,  bot-:  aiif  cinen  Staram  bod- 
bezw.  bot-,  bott-  (novon  hit.  *bot-um,  bot-uhis,  bot- 
ellus),  desscu  Grundbedpiitung  .,s<-hwi  lien,  aufblasen" 
sein  diirfte,  scheinen  ziiriickzugehen:  modenosisch 
hudenfi  „tragonfio",  pieniont.  burenfi  ..gonfio", 
vgl.  Mussafia,  Beitr  34,  u.  Flet-hia.  AG  n  326  f. ; 
rum.  bos-influ .  die  Lippen  aufwerfen,  schmollen, 
vgl.  Ch.  bot:  neiiprov  boiiilen/ld,  scliwellen;  frz. 
bonder,  den  Miind  aufsehwellen,  die  Lippea  zum 
Zeichen  des  Verdriisses  vorstiilpen,  schmollen,  davon 
boudoir,  eigentl.  ScbmoUwinkel,  boudin,  Blutwurst, 
boiidiiie,  Kern,  Ange  in  cinem  Glase  (das  inler- 
vokalische  d  dieser  Worte  notigt  zur  Annahme  eines 
Stammes  bott-),  bo urbou filer  (fiir  bor,  bod  +  sonffler) 
aufbhisen  (vgl.  prov.  bouileiifid  =  bod  -\-  in/lure); 
■svahischeinlich  gehort  hierher  auch  borne  (aiis  feo.\»f, 
bndne,  mittellat.  bodimi)  eigentlich  Schwelle,  dann 
Grenze,  jedoeh  halt  Thurneyseu  91  Herkunft  des 
Wortes  von  dem  altir.  Stamme  *b6dind  oder  *fed- 
diiid  (davon  altir.  buden,  Heerschar,  kymr.  biidden, 
Truppe ,  Armee)  fiir  moglich  11.  verweist  beziiglich 
des  Bedeutiingsiiberganges  auf  das  deutsche  ,,Heer- 
saule".  Vgl.  Uz  528  borne  u.  529  bonder,  vgl. 
dazii  Seheler  785:  Eonsch,  EF  III  335,  u.  namentlich 
auch  Cais,  St.  241,  wo  interessante  ital.  Ableitungen 
(z.  B.  butifioiie  ,,uomo  grasso")  angefiihrt  werden. 
S.  auch  unten  bold-  u.  botnm. 

1263)  ndl.  bodemerij,  die  Anleihe  auf  ein  Schiff; 
frz.  bomerie,  Bodmereivertrag,  vgl.  Dz  528. 

1264)  mittcludl.boeokin.Biichlein;  nf  rz.6oi/g«t», 
altes  Buch,  Scharteke.  Jlackel  21  leitet  das  Wort 
von  6oMt  ab,  so  dafs  es  eigentl  .,(kleines  Bocks-lLeder, 
Schwarte,  Scharteke"  bedeuten  wiirde.    Dz.  530  «'.  i-. 

1265)  ndl.  boegspriet,  Bngspriet;  daraus  durch 
volksetvmologisclie  Umgestaltung  frz.  beaupre,  vgl. 
Dz  518;  Fafs,  EF  III  499. 

1266) ndl. boelijn,Seitentau,-segel:  altfTz.boline, 
nfrz.  boidine.  vgl.  Dz  530,  Mackel  110. 

1267)  ndl.  bogan,  biegen  (die  ilbliche  Form  ist 
aber  buigen);  bogan  wird  von  Dz  483  als  Staram- 
wort  zu  span,  bojar,  eine  Insel,  ein  Vorgebirge 
umschififen,  hingestellt. 

1268)  dtsch  bohren;  vom  deutschen  fto/irewfleitet 
Ulrich,  Z  III  266,  f  r  z.  *borgner  (;  bohren=  epargner 
:  dtsch.  spare»)  ab,  wozu  dann  borgne,  einaugig, 
das  Adj.  ware;  ital.  bornio:  eat.  borni,  auch 
span,  bornear,  biegen,  krlimmen  (sehielen),  wiirden 
dann  gleichen  Trsjjrunges  sein.  Diese  Annahme 
ist  aber  liijchst  unwabrscheinlich ,  schon  well  die 
urspriinglirhe  Bedeutung  von  borgne  „schielend" 
gewesen  zu  sein  seheint  (vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v., 
wo,  wie  schon  bei  Dz,  auf  genferisches  bornicle, 
sehielendes  Auge,  u.  jurassisches  bornicler,  sehielen, 
hingewiesen  wird).  Die  Wortsippe  muls  mit  Dz  60 
fiir  noch  der  Erkliirung  bediirftig  erachtet  werden. 
Dafs  in  dem  zweiten  Bestandteile  von  bornicle, 
bornicler  lat.  oculus  zu  erkennen  sei,  wie  Dz  will, 
mufs  als  sehr  zweifelhaft  erscheinen. 

1269)  boja,  -am  /'.  (f.  bojd),  Halseisen;  ital. 
bova,  Fufsfessel  (die  Herkunft  des  Wortes  von  boja 
wird   von  Dz  359  .«.   v.  bestritten,    von  Mussafia, 


Beitr.  34,  jedoeh  rait  gutem  Grunde  vertoidigt), 
boja,  Henkcr;  rtr.  boier,  Henker;  prov.  boia,  Kette; 
neuprov.  boiou,  Henkcr;  frz.  altfrz. /mie.  Fessel, 
boye.  Boje  (nfrz.  bouee),  wallon.  boie,  Henker,  viel- 
j  Icielit  gehijrt  liierher  auch  nfrz.  boiirreau,  Henker, 
i  falls  dasselbc  aus  *bnjcrelhis  entstanden  ist,  vgl. 
Dz  531  .s.  v.:  altspan.  boga,  Henker.  Vgl.  Dz  57 
I  bdja  u.  531  bnurreau;  Grober,  AIX  I  251.  Die 
Benennimg  des  Henkers  nach  einem  sehr  iiblichen 
Strafwerkzeuge  liat  nielits  Auffiilligcs  an  sich,  wie 
schon  Dz  bemcrkt,  indem  er  auf  span,  verdtigo 
(Eeis,  Euto  u    Henker)  hinweist. 

1270)  mittelndd.  bokwSte,  Buchweizen  (s.  auch 
unten  Buchweizen);  frz.  boqnette,  bnuquette  „run 
des  noms  vulgaires  du  ble  sarrasin  dans  le  Nord" 
(Littrei;  bok  +  alia  ergab  bucaille,  vgl.  Joret, 
E  XIII  405  £F 

1271)  Stamm  bold-(unigestellt  ausbodl-,  botulus) ; 
ital.  boldon,  Blutwurst  u.  Zapfen,  comask.  Iiondon, 
kleine,  dicke  Frau;  viell.  gehort  hierher  auch  frz. 
bomle,  Zapfen.  das  Dz  523  s.  v.  aus  dem  Deutschen 
ableitete.  Vgl.  Scheler  zu  Dz  784  f. ;  Mussafia, 
Beitr.  34. 

1272]  boletiis,  um  m.  (gr.  j9(u?.tr)jg),  eine  Art  ofs- 
barer  Pilze,  Champignon;  ital.  boleto;  rum.  biirete, 
PI.  bure{i:  prov.  cat.  bolet.  Vgl  Ch.  s.  v.,  wo 
auch  runian.  Ableitungen  aus  dem  Worte  ge- 
geben  sinil. 

1273)  dtsch.  Bollwerk:  frz.  boulevart,  -ard, 
welches  als  Lchnwort  in  das  Prov.  u.  Ital.  {bal- 
lonr  u.  biihtiirdo)  iibergegangen  ist,  vgl.  Dz  530  4\  v. 

[*bombTto,  -are  s.  bombus  am  Schlusse.] 

1274)  bomb&s,  um  m.  (gr  ^oft^os),  Summen, 
Brummen;  als  Fem.  erhalten  im  ital.  boiiiba, 
summendes  Geschofs,  prov.  bomba,  Prahlerei,  Ge- 
prange,  frz.  bombe  etc..  sowie  in  Ableitungen,  z.  B. 
ital.  bombnnza,  prov.  bobansa,  frz.  bombance, 
bobance,  Jubel,  Liirm,  ital.  bombarda,  eine  Art 
Kanone  etc.  Vgl.  Dz  58  bomba :  Caix,  St.  75,  wo 
burbanza  ,,baldanza"  als  durch  Dissimilation  aus 
bombanza  entstanden  erklartwird.  Nichts  zu  schaffen 
mit  bombus  hat  nach  Dz  358  (bobb)  das  ital. 
Kinderwort  hombo ,  das  Trinken,  nebst  dem  dazu 
gehorigen  bombola,  Flasehehen,  das  vielmebr  mit 
,9o/it,9slr  (glucksen)  u.  lioufiv'/.oi  (enghalsigcs  Ge- 
fafs,  das  beim  Ausgiefsen  einen  glucksenden  Ton 
giebt)  znsammenhangen  soil.  Indessen  ist  doch 
iSon^elv  „gluckscn"  u.  jiouficlv  „summen'  gewifs 
dasselbe  Wort,  das  eben  onoraatopoietisch  zur  Be- 
zeichnung  aller  Arten  dumpfer  Geriiusche  diente.  — 
Ein  von  bombus  abgeleitetes  M).  *bombitare,  -ire, 
dessen  Grundbedeutung  ,, brummen"  gewesen  sein 
mufs  (aus  welcher  sich  dann  die  von  „mit  Gebrumm, 
Gekrach  niederstiirzen"  entwickelt  haben  konnte), 
seheint  das  Staramwort  zu  prov.  bondire,  frz.  bondir 
zu  sein  (im  Altfrz.  auch  „drohnen,  schmettern" 
bedentend.  nfrz.  ..springen");  lautlieh  ware  freilich 
*bonter,  bezw,  *bontir  zu  erwarten  (vgl.  tinnitare : 
tentir),  u.  wenn  Dz  528  zur  Eechtfertigung  des  d 
auf  coude  aus  cuh[i\tum  venvoist,  so  kann  das  nicht 
fiir  geniigend  erachtet  werden.  Beziiglich  der  Mog- 
lichkeit  des  Bedeutungsiiberganges  von  „drohnen" 
zu  „springen"  sei  daran  erinnert,  dais  das  deutsche 
,, springen",  wenn  angewandt  auf  zerbrechende  Ge- 
fafse  u.  dgl.  (,,die  Kanone  springt"  u.  ahnliches), 
dem  Gebiete  der  Schallverba  sehr  nahe  gekommen  ist. 

1275)  *b6mbyeius,  a,  um  (v.  bombgx),  seiden, 
die  Farbe  dunkler  Seide  habend;  davon  vermutUch 
ital.  bigin,  asebgrau,  sehwarzlich,  davon  abgeleitet 
bigione,  Feigendrossel  (:m  Ital.  also  nach  der  Farbe 


ll'7 


1276)  bSmbVx 


1290)  botan 


12« 


iMMiaiitit,  vt;l.  fr«,  hinrt.  Hnlitniilxi);  ptc  ^lirio, 
soliwiinlirh.  Vj;l,  Ut  63  hityio  l«o  iicbcn  *l)omli;/<-iiis 
iiiirli  *liiisseiis  nlii  Miftt;l'i'l'i<ii  tiruinlwnrt  liiv.i'iolmol 
winlt.  I'rov.  (>ti".  Insn,  Nonlwiiul,  liiit  iiiit  lufiin 
iiirlils  III  tliiin,  (•»  inf  vii'liiiclir  »-  nliil  hhn  {».  i\.). 
rJ7G)  bdmbJTx,  vrom  w.  ii.  f.  (m".  fio/(i-ivi).  ila- 
iiolxMi  *bunibax,  'biimbiix,  -iicriii,  *boiiibuciuiii, 
bbllib) nulls,  Sriiliiiwiinn.  -iaiiiH>;  iliosr  Wurti'  siiiil 
liio  Slaiiimv.iliT  I'liuT  /jlilri'ii-lH'ii  ii.  vii'l^i'sttillif,'rii 
itiilii'ni><-lu'ii  WortsipiH"  p'Hunli'n,  dorcii  wichtinnto 
Vortn>tor  ftwii  fiil(;<'iuli'  «iiiil :  lumhiico,  woraiis  iliirrli 
Apliiiroso  hiirii,  tmmhitce.  bnmhacf,  l)ti.iciiii)  -•  hum- 
hiiiiiun  —  ^(l«l^l/cill«.v,  liiiintto,  hiiintlttlo  nus  hum- 
liiijiitto,  hiffoloiir.  Iiiiilirllonc  ..raniiiiUonc,  iiioUo"  aus 
bi'tjiiln  =  \linni\liyriilum.  V-;!.  1)/.  354  hnco;  Fleohia. 
AG  II  39:  Caix,  St.  11,  72,  201.  Wegt<n  biscio, 
hiscin  a.  obon  best  In. 

1277)  kynir.  boii,  Wiirrolstock  oiiips  Baiinios; 
ital.  Iiiijiiii),  Kii-iuMistiii'k,  Inii/iia,  biifinnln.  von  Stroh 
(feflocblMipr  Korb;  noiiiirov  biiqno,  HaiiniBtaniDi; 
altfrz.  biiqtwx-     Vf,'l.  b/.  3G0  huijun;  Th.  82. 

1278)  ♦boiiili'on,  -am  /'.  (v.  bonus);  ital.  bnnaccia, 
bi'iteri'a  Welter;  pro  v.  biuuissa:  f  rz.  bounce:  span. 
biiimmii,  stillcs  Wetter  auf  der  See  («laneben  das 
Ailj.  boiMzo,  sanft,  friedfertig).  Vgl.  Dz  58  bo- 
naccin. 

12791  f'boiiliiu,  -iiiii  f.  (v.  bonus);  span.  ptg. 
buniim.  Sliir^'antinldiinie,  Mafslicb,  Taiisendschon.j 

1280)  boiiitiis,  .litis /'.,  Giite;  ital.  6«h<«;  rum. 
biinalate :  p r o  v.  bontiil-i :  f  r /,.  bontc;  span,  bondad ; 
ptg.  bondddr. 

I281I  boiium  iiugiirTnin,  gutes  Vorzeicbon;  pro  v. 
bonaur-s,  Gliii-li;  altfrz.  boneur ;  nfrz.  bonheur. 
Vgl.  Dz  31  autfurio. 

12821  buntts,  a,  nni,  gut;  ital.  buono;  rum. 
bun;  rtr.  bun  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  pro  v.  bo, 
bon;  frz.  bon  [bunna  Eul.);  span,  bueno;  ptg. 
bom,  boa. 

1283)  (boo,  -are,  briillcn  [gr.  fiodiu];  Zusamnien- 
bang  zwischen  boare  u.  der  Sebmorzintorjektion 
ital.  bua,  wchweh,  frz.  bobo,  span,  buba  [pupa] 
\vird  von  Bai.^t,  Z  VII  116,  vcrmutet,  vgl.  Caix, 
St.  230,  u.  s.  nnten  ^ov^oiv.) 

1284)  ndl.  bootsmann,  nicdcrdtscb.  boosinann; 
davon  frz.  bosseman,  vgl.  Dz  528  .•'.  v.,  Fafs,  KF 
III  499. 

bor  g.  vapor. 

1285)  ahd.  boro,  Bobrer;  davon  vcrmutlich  ital. 
borino,  burino,  bulino,  Grabstichcl;  frz  burin; 
span.  ptg.  buril.  Vgl.  Dz  60  boriHO;  Storm,  KV 
168;  Mackel  112,  wo  mit  Kecht  die  Ablcitung  von 
boro  als  sehr  unsicber  bczeichnet  wird. 

1286)  gr.  ^oQ^OQoq,  Scblanim ;  davon  vermutlich 
frz.  bourhe  mit  seincn  zablreichen  Abluitungen 
(bourheux  etc  ).  Vgl.  Dz  531  bourbe.  In  Zusammen- 
hang  damil  stebt  wobl  das  onomatopoietischo  Vb 
ital.  borbo/jliare,  murnieln,  pic.  horhouller,  span. 
borbollar,  ptg.  hurbothar,  sprudeln  (oat.  borbollar, 
verwirren,  bctriigcn).  Auf  Slischung  mit  diesem  Vb. 
u.  dem  von  barba  abgeleiteten  barbotUire,  in  den 
Bart  murmeln,  scboint  zu  beniben  ital.  Aorio^tire, 
altfrz.  borbeter,  murmeln.  Vgl.  Dz  58  horbof/liarc, 
8.  aucb  oben  *barbnliare  u.  berbaim  sowie  unten 
bnllo. 

1287)  germ,  bord-  (abd'.  bort,  ags.  bord),  Schiffs- 
rand;  ital.  bordo:  frz.  bord;  span.  ptg.  burdo 
(daneben  alt  horda).  Dazu  das  Vb.  ital  bordare, 
einfasscn;  frz.  border,  einfassen,  brodcr,  sticken; 
cat.  brodar,  sticken;  span,  bordar,  einfassen, 
sticken.    Bordar  u.  brodar  diirfen  nicbt,  wie  Dz  59 


bordii  will,  gctrennt  u.  /iroiMr  ilarf  nirlit  an!  kvmr. 
I  brivi/d  ..iiiKtrunieiiluni  acu  pingonili"  ziirllrkgeliibrt 

Horiien,  vgl.  Tli  47.  Yon  liord  abgeloitet  xlml  aueh 
'  die  nautiselien  Verba  ital.  bordiiiijiiirr,  bald  mit 
'  der  rerbteu,  bald  mit  iler  liiikoii  Seile  des  SibilTes 

gi'gt'U  deu  Wind  fiilireii,   lavieren;    frz.    bortbii/er ; 

Hpan.  bnrdenr.     Urnprllnglicli  iiaulisi^ber  Ausitriick 

ist  audi  frz.  aborder  (mit  deui  ScliilT  berankomnion), 

jem.  anroden. 

1288)  ags.  bord  (got.  baiirl,  engl.  board),  Hrctt; 
altfrz.  borile,  liretl<<rbude,  lliille;  prov.  cat. 
biirda.  Dazu  daa  Dem.  ital.  borilrllo,  kleine, 
sebledit»?  lllitte,  Huri'nliiius,  iirov.  frz  bordil, 
span  hurdti  (audi  Adj.  in  iler  Itedlg.  ,,geil"),  ptg. 
bordil.  Vgl.  Dz  69  horda.  Tb.  47,  wo  als  walir- 
scbcinlicb  bingestellt  wird,  dais  kvnir.  brwdd  ,, table, 
board"  iilteres  l.elinwort  a\i8  ags.  bord  soi. 

1289)  arab  bord,  ein  dicbter  Wollstoll;  davon 
viell.  span,  hurdti,  grob  (von  Zeugen),  davon  bur- 
dalla,  grobwolliges  Scbaf,  vgl.  Dz  434  burdo,  vgl. 
aber  Corn»    R  Vll  595,  s.  brutus. 

129(1)  'boreiiriils,  um  m.  (v.  boreas),  daraus 
vielleiebt  durch  Uinstellung  'robearius  ~  ital. 
rovajo,  Xordwind,  vgl.  Dz  394  n.  r. 

1291)  boreas,  am  hi.  (/ioQ/ag),  Nordwind;  ital. 
borea ,  dialektiacb  bora;  davon  aligoleitet  ital. 
burrasca,  (frz.  Iiourrasi/ue,  cat.  sjian.  ptg.  bor- 
rasca),  Sturmwind  mit  Rcgen.  Vgl.  Dz  74  burrasca. 

1292)  bos,  boveni  c,  Rind;  ital.  bovc,  bue; 
rum.  bou,  PI.  boi,  vgl.  Ch.  s.  v.;  rtr.  bo/',  bouf 
etc  ;  prov.  huou-f!:  frz.  bcsuf  (die  Enihing  -beii/  in 
Orts-  u.  Personcnnainen,  wio  Elheuf,  Marbr.uf  etc., 
hat  mit  boiuf  niclits  zu  schafTcn,  sondern  ist  = 
skandinav.  huS  in  Ortsnamen  u.  =  germ,  bodo  in 
Personennamon,  vgl.  Grbber,  Z  II  460,  Fafs,  RF 
III  476):  cat.  bnu;  span,  buey;  ptg.  boi. 

1293)  ahd.  bdsl,  scblecbt,  unniitz;  auf  ahd.  fcd.si 
scbeiucn  wenigstens  der  Bedoutung  nacb  zu  boruben 
ital.  busare,  buyiare,  durchlucliern,  wozu  das  Sbst. 
bugio,  Loch  u.  das  Adj.  huijio.  durchlijchcrt,  alt- 
span,  huso.  Loch;  ital  huyiare  u.  hucare  sind 
deninaeh,  obwohl  gloichbcdcutend ,  nicht  gleichen 
Ursprunges.  Vgl.  Dz  73  bugia,  sieho  auch  oben 
*bau$jaii. 

1294)  [germ,  bosk  (ahd.  hose  neben  busc,  mhd. 
hosch  u.  busch,  nhd.  Busch)  =  ital.  hosco;  prov. 
bosc  (mit  off.  o);  altfrz.  hois  (mit  off.  o|;  nfrz. 
bois?]   Vgl.  Mackel  34;  das  niihcre  s.  unten  buxus. 

1295)  *b6star  n.,  Ochsonstall  („bostar  locus  ubi 
stantboves"  Gloss.  Isid.);  span,  bostar;  ptg.  boslal. 
Vgl.  Dz  43a  boslar. 

Stamni  bot  s.  oben  bod. 

1296)  altnfrank.  *botan  (nhd.  ho^an,  ags.  beatan), 
schlagen,  stofsen;  ital.  bottare,  bultare;  prov. 
holar  (mit  off.  o,  ebenso  in  altfrz.  boter);  frz. 
boater,  stofsen  (die  Erhaltung  des  intervokalischen 
t  kann  auffallen ,  weshalb  Forster  im  Glossar  zu 
Aiol  *boUan  als  Grundwort  aufstellto,  man  sohe 
jedoch  andere  Falle  des  erbaltenen  (  bei  Mackel  156); 
span.  ptg.  hotar  (dazu  das  cat.  span.  ptg. 
Kompos.  embulir,  einscblagen,  eindriicken,  vgl.  Dz 
445  s.  v.).  Dazu  die  Substantiva:  ital.  botto.  Stofs, 
boUa,  Stofs,  Hieb,  Stich  (vielleiebt  ist  botta,  Krote, 
dasselbe  Wort,  iiidem  die  Kriite  als  stechendcs, 
bezv,'.  boifsendcs  Tier  aufgefalst  wurde),  bottone,  die 
aus  der  Hlatterhiille  bervorstofsende  Bltito,  die 
Knospe,  dann  auch  der  Knopf,  well  er  hinsichtlich 
seiner  Gestalt  einer  Kno.spe  gleicht;  frz.  bot  (mit 
off.  o),  Krote  (vgl.  ital  botta),  bout,  eigentlicb  die 
bervorstofsende  Spitzo  eincr  Sache,  daher  das  Ende 


129 


1297)  b8t«ll«8 


1315)  jinayoc 


130 


(von  hout  wieder  abgelcitet  a-houtir.   nach   einom    unanstandigentblofsen;  span.6raga,Windel,brajas, 
Ende  hinlaufon.  aiiob:  Knospen  trcibcii.  ansschlagen;    Hoseii;  ptg.  hraga,  Windel,  Wickelband,  Ring  an 
bemerkonswert  ist  fernerdieZusammensctzung  ffcftoM/    der   Kette   der  Galeerensklaven ,    PI.   hrnrias     weite 
aufrecht,    elre    deboiit    vertritt    das    geschwundene    Hosen.     Vgl.  Dz  62  braca:  Th.  47. 
■stare),  houton,  Knospe,  Knopf  (vgl.  ital.  bnit'.ue),       braccia  s.  braehiuni. 

davon  wieder  boiitoiiniere,  Knopfloch,  bntte.  Stofs  1307)  braces,  Ace. -em/".,  gallischeBenennung  aus 
(gehort  vielleicht  nicht  in  dieso  Sippe,  vgl.  Mackel  dein  kelt  St.  mrachi-,  einer  vorziigliohen  weifsen 
28):  span,  io^c,  Stofs,  fco^om,  klpiner  Sti'ppsel,  feo/oH,  i  Getreideart,  aus  welcher  Malz  bereitet  wurde  fPlin. 
Knopf;  ptg.  bnfe.  Stofs,  bofSo,  Knopf.  Vgl.  Dz  61  i  18,  62):  altfrz.  ftrnx,  Malz.  vgl.  Dz  532  s.  v.:  Th.  92. 
botl'ire;  Mackel  28  u.  156.     Sieh  auch  unten  bntr  |      1308)  bractaialis,  e,   zum   Arm   gehorig;    ital. 


11.  bntze. 

1297)  botellus,  -um  m.  (Demin.  v.  botuhm), 
Wurst<-hen:  ital.  btidello.  Darm:  pro  v.  budel-s: 
altfrz.  boel.  daneben  boele  =  botella :  nfrz.boi/au; 
altspan.  biidel  (ini  Neuspan.  sowie  im  Ptg.  ist 
das  iibliche  Wort  fiir  ,,Darm"  tripa,  das  vermutlich 
german.  Ursprnnges  ist,  vgl.  Dz  328  trippa).  Vgl. 
Dz  72  budeUo,  s.  auch  oben  Stamm  bod». 

12981  arab.  bothfir  =  ital.  buttero  ,.pustola, 
segno  del  vaiuolo"  (buttero  ,,mandriano"  ist  Noben- 
form  zn  puttolo);  span  botor,  Beule.  Vgl.  Caix, 
St.  243. 

12991  gr.  ^69-Qoq,  Graben;  ital.  botro,  borro, 
durch  Regengiisse  ausgehohlter  Weg;  davon  abge- 
leitet  dialek-tisch  budrieme  (modenesisch),  Schlacht, 
u.  gemeinital.  burrone.  steiler  Abhang;  rum.  bu- 
turd.  HoUe:  neuprov.  bnuri.  Abhang;  span.  6«ron 
in   Valde-buron.     Vgl.  Dz  359  bi>rro. 


bracciale,  „arniatura  del  braccio",  vgl.  Canello,  AG 
in  373  (das  Adj.  brnchiale  ist  gel.  W.);  span. 
brazal:  ptg.  bra^al,  Armband. 

1309)  [*brachieo,  -are  (v.  brdchium),  in  die 
Arms  nehmen,  in  den  Armen  halten;  span.  ptg. 
abarcar .  umarmen,  .wbarcar.  unter  dem  Arme 
tragen.     Vgl.  Dz  430  barcar.] 

1310)  [*brac(h)To,  mit  Umstellung  *barc(h)io, 
are,  in  den  Armen  halten,  auf  den  Armen  wiegen ; 
*barc(h)iare  ist  das  mutmafsliche  Gnindwort  zu 
prov.  bresiar,  ixz.bercer,  altspan.  6ri>aj";  dazu 
das  Vbsbst.  prov.  cat.  bres,  bers,  frz.  bers  (davon 
das  Demin.  bercemi ,  gleichsam  *barciellum,  = 
mittellat.  berciohim),  altspan.  brizu,  ptg.  bergo, 
Wiege.  Vgl.  Dz  521  bercer;  Vogel  p.  65  oben; 
s.  auch  oben  *berbicio.] 

1311)  bra(c)c[h]iiun,  i  n.,  Arm;    ital.   braccio. 


1300)  altndl.*bdtkin.  kleines  Boot  =  span.  6ofe-    t\"'JV  J,""^-  ^'"V   J*'':  ^'''1"'  "^*'-'   'f-  ^^^^^' 
-  ■  .--...        -  .  r.    .       .    I  J;  106  b.  84;  prov.  ferafz,  Arm,  orassa  =  t/r((cc[/iJia; 


quin:  auch  in  nordfrz.Dialekten  botequiii,  bodequin 
etc.     Vgl.  Dz  433  v.  v. 

♦bottega.  'bottiga  ».  apotbeea 

1301)  *botula,  -am  f.  ischriftlat.  botulus),  Ein 


frz.  bran  (altfrz.  brasae,  Klafter),  unmittelbar  von 
bras  (nicht  von  bracchium)  ist  wohl  abgeleitet 
e-braser,  erix-brasser  (wovon  embras(g)ure)  ausweiten, 


geweide,  Darm.  Wurst:  'altfrz.  boilh,  buine,  vgl.  "™""'™  (gleichsam  aus-  einarmen);  cat.  bras; 
G.  Paris,  R  V  382:  in  R  VI  133  Anm.  2  erklifrt  ^pan.  6ra^o-  ptg^6,<,fo.  Arm  fcmffl.  Klafter.  Vgl. 
a    P,.;c   ;..<..„77„..     o„t,a;iio=   ,i„   „„;=c^„"  uw  ,\cr.    Grober,  AIX  I  2o2;  Meyer.  Ntr.  lo4. 


G.  Paris   breuiHea   .,entrailles  de   poisson"  fiir  den 
neufrz.   PI.   v.   buille.    der    durch    r  verstarkt  sei, 
wie  dies  auch  in  fronde,   iriHe   (s.  unten   viticula] 
beobachtet  werden  konne,  vgl.  auch  No  1419. 
1302)  *botum  H.  (vom  Starame  bot-);  belegt  sind 


1312)  [*braeiO,  -are  (v.  braces),  brauen;  frz. 
brasser;  den  ubrigen  reman.  Spr.  fehlt  ein  Vb.  fiir 
den  BegrifF,  man  sagt  ital.  span.  ptg.  far  la 
birra,  hacer  cerveza,  fabricar  eerveja;  doch  findet 


nur  bot-ulus  u.  bot-ellus),  ein  angeschwollener,  auf- 1  «"^"^  altspan.  brasar.] 

geblasener  Gegenstand  (Darm  etc.) :    rum.  bot,  PI.  i      1313)  germ,  brado   (ahd.  brdto),   Fleischlstiick) ; 

6o<iiri,Schnauze,  Schnabel,  Spitze,  Ende,  vgl. Ch..?.i-.    ital.  brandone,  ein  abgerissenes  Stiick  Fleisch  od. 

ahd.  bong  s.  altnfrank.  bang.  '  Zeug    (das   n    vor    d   wohl    durch    Anlehnnng   an 


1303)  (ahd.  bongd,  Armring.  soil  nach  Dz  359 
Gmndwort  zu  ital.  bova.  Fufsfessel,  sein,  indessen 
liegt  keine  hinreichende  Ursache  vor,  bova  von  boja 
[s.  d.]  zu  trennen.) 


*bravdare  zn  erklaren),  vielleicht  gehort  auch  brano, 
Fetzen,  hierher;  iiber  toskanische  Formen  u.  Ab- 
leitungen des Wortes  vgl.  Caix,  St.  76 ;  p  r o v.  bradon-s, 
brazons,   braon-s :    altfrz.    brnon,    braion;    alt- 


1304)  *b0Tacea   n.  pi.  (v.  bos  bocis),  Kuhmist;  ]  span,  brahon.     Vgl.  Dz  64  brandone:  Mackel  44. 
ital.  (dialektisch)  6oa.?cia,  boazza;  ttr.  bovatscha:'      1314)  kelt.  Stamm  brag-   (davon  altir.   braigim 


frz.  *boua<se,  woraus  altfrz.  bouse  (auch  prov. 
boza  mit  offenem  o)?  Die  Frage  darf  kaum  bejaht 
werden,  weil  man  dann  Vem'ickung  des  Hochtons 
annehmen  miifste ;  andrerseits  ist  aber  auch  die  von 
Dz  vorgeschlagene  Ableitung  des  Wortes  aus  mhd. 
butze,  Klumpen,  kaum  annehmbar.  Vgl.  Dz  531 
bouse  :  Mackel  23. 
box,  bocem  s.  oben  boea. 


„to  give  a  crackling  sound,  as  wood  burning,  to 
crackle,  burst,  explode,  crush);  auf  diesen  Stamm, 
dem  sich  lat.  frag-or  vergleichen  lafst,  gehen  zoriick 
die  einem  lat.  *6crt(70,  -ere,  *bragio,  -Ire,  *bragito, 
■are,  *bragulo,  -are  entsprechenden  roman.  Verba: 
ital.  (tosc.)  braitare  ^*bragitarc,  dialektisch  zahl- 
reiche  Formen ,  welche  sehriftital.  bragghiare, 
*bragliare  =  *bragulare  entsprechen  wtirden;  proT. 


1305)  germ.  (?|  Brabant;  davon  pro  V.  fc)"aij«a>i-s,  I  ftraidar,  braidir:  braire  =  bragere,  bradlar  = 
Freibeuter;  altspan  breimante.  Vgl.  Dz  531  \*bragulare;  frz.  braire,  wie  der  Esel  schreien, 
braiman.  ,  brailler,   plarren;    ptg.   hradar,  weinen,    schreien. 

•brabidns  s.  barbarns.  Vgl.  Dz  532;  Flechia,  AG  n  378  ff. ;  Homing  7,  8, 

1306)  braca,   bracea,  -am  u.  braccae,  -as  /.    17.  19  u.  a.;  Th.  92:  Caix,  St  98. 

(gallolat.  Wort,  vermutlich  umgebUdet  aus  kelt.  1315)  gr.  ^Qayoq,  Sumpf;  ^Qayoq  ist  das  ver- 
praca.  vgl.  Schuchardt,  Z  rv  148,  u.  Th.  47j.  Hose;  mutliche  Stammwort  zu  ital.  "brngo,  Schlamm; 
ital.  6raca  u.  PI.  t>rac7ie;  sard.  rfi()ia;  rum.  fcraciV,  '  pro  v.  brae;  iti.  brai  ("altfrz.  ,, Schlamm",  nfrz. 
(;=  *bracia.  bracea).  Hosengurt,  vgl.  Ch.  s.  p.;  ,.Theer"bedeutend);  altspan.  feca;/,  Schlamm,  6rea, 
prov.  braga;  altfrz.  braies,  Hose;  nfrz.  braye,  Theer;  ptg.  hreo,  Theer.  Andere  haben  an  ndl. 
Hose,  braie,  Windel.  davon  das  Vb.  deiraffler,  6r«at,  Bruch,  als  Grundwort  gedacht.  Vgl.  Dz  63 
gleichsam  *de-ex-braculare ,  die  Hosen  ansziehen,  i  6ra</o,- Mackel  40.  Ob  das  prov.  Adj.  6rac,  gemein, 
Korting,  lat -rom.  Wbrterbuch.  9 


131 


1816)  brakko 


18871  hrotlinjr 


l.<2 


(chmiitzif;,  niit  dcni  Sb«t.  ploirhon  rrnpninjfc»  \»\, 
miif*  ilaliinp'sfollt  liloilion.  v^l.   D/  filtl   Itrnc. 

I.SIlil  »;<'nii.  brmkko,  Jn^.tlnnul.  Knuko;  it.il. 
lititccii:  jirov.  f>rin-<;  s  |>n  ii. /'rnru;  ifri.liriniiif); 
«Itfrt.  liriiciiM  (ilaviin  hniconnier,  Wilililiob,  l^'li- 
ninnii,  Uoili-utunptwnmlol  M>.  ilit/ii  iIiin  Vb.  itnl. 
hntccarf,  fri.  hrmiuer,  ii»i'li8|iiin<n  Vjjl.  D/.  H3 
frriitr»:  Markcl  18  (u.  14r>,  wo  nitii.  hnika  —  fr/.. 
ftrni/McrV 

1817»  mil.  brAmbozip  (nlul.  hriimlirrif).  Brom- 
b*«ri>:  fr/.  fr,iiul„.,^c  v^•l.   Hi  5^7  .-.  r. 

13181  br*ur«,  -»11  /'.,  {Tote,  Kranko  ((Jroniat. 
vet  809,  2  u.  41;  it«l.  hruiicti.  Khiiii'.  Vonli'r|ifi>to ; 
ruDi  hrtinea:  rtr.  hrniinca.  iiiiUTv  Hanillliu'lu-; 
prpv.  hranca  u.  brniic-s,  Zwi-ij^,  Javuii  hntnciil-:,  iiiit 
Zwi'i|^<n  versiOioii;  frz  hrniiclie  (u.  hninc);  nltspiin. 
altpt^.  hranca.  Vj»l.  Dr  C3 /iriuicii ;  Griibpr,  ALL 
I  262;  Th.  4W;  Npiininnn,  Z  V  H9(i,  wo  hram-n  aiis 
bi-ramieii  ab(;i'l<-iU>t  winl;  Kiiiiscb,  Jalirb  XIV  336 
(das  Vorkoinnii'ii  «los  Wnrlcs  in  ilcr  simtcii  Lutiiiitiit 
win!  naobcowiosiii):  W.  Mcwr,  Z  VIII  212. 

13191  (,'oriii.  brand-  labd.  '<r(irif,  a;;s.  brand, 
altn.  hrnnJr).  Sohwortklinjje,  eij;ontl.  Feiiorstrnbl 
oder  Funkc;  ital.  hrniiilu,  Klin^e,  ZiiKaiiinii-iisi'tziiiif; 
braMil(i)-\-.stncco  (=  dtsch.  Slack),  WiirfspeiT,  vj,'l. 
Dz  359  .«.  r. ;  prov.  brun-s :  aitfrz.  brant,  liraitc; 
cat.  (altval.)  bratit.  Uazu  «las  Vb.  ital.  brnndire, 
(die  Klingo)  Bohwingi'n;  prov,  liratiiiar,  brcnnon, 
u.  branitir;  frz.  (brainier,  woraiis  nacb  Korster, 
Z  II  170,  zur  Unterschoidimij  von  braiuler.  brennen) 
branUr  u.  braiulir,  abgideitot  lirandiller,  dazu  das 
Sbst.  braude.  braiidetle,  branddloire,  Schaukcl,  vgl 
Dclbonlle,  R  XVII  286;  span,  blmidire;  ptg. 
brandir.  bhimllr.  Von  *brandarc,  bronnon,  ist  ab- 
ffelcitot  prov.  fcr(iHrfo-.s, Fackel,  (Tz.brandnn,  span. 
blandi»,.     Vgl.  Dz  63  brandn;  Maokel  59. 

1820)  porm.  ♦brasa  (oder  *fci-a.<n.''l,  dancben  viol- 
leicht  *braso  (vgl.  Mackel  37),  gliihcndo  Masse; 
ital.  bragia,  brascia,  bracia ;  prov.  brasa;  frz. 
ftre.ve,  braise  (aitfrz.  auch  brasoii);  span,  brasa ; 
ptg.  brnza;  in  samtlichen  Sprachen  hat  das  Wort 
die  Bcdcutung  ,,gliihende  Kohle",  dazu  das  Verb 
*brasare  (ital.  ab-braqiare,  rtr.  brasar,  barsar, 
frz.  em-bra^er,  anziinden,  aitfrz.  auch  brasokr, 
rostcni.  Vgl  Dz 63  ftrni/in;  Mackel  37.  Vgl.  No  1321. 

1321)  [mlat.  brasiUnm,  eine  Uolzart  zum  Rot- 
farben:  ital.  brasile  (neben  cerzino);  frz.  bre^il 
(palatales  /);  prov.  brenilh-s;  span.  ptg.  6rrt.«('(;die 
Sippe  gehort  jedenfalls  zu  *brasn:  Dz  64  brasite 
will  briza  (zu  briser,  s.  unten  bris-)  als  Grundwort 
ansetzen.] 

1322)  [bratta,  Schmutz,  Kot,  unaufgeklartes  Wort 
des  geiiues.  Dialekts;  davon  ital.  im-hrattarc,  be- 
schmutzon,  shratlare,  reinigcn,  vgl.  Dz  359  bratta.] 

1323)  ahd  brecha,  VVerkzeug  zum  Brechen;  frz. 
br'eche,  Bruch,  Liicke,  Scharte  (davon  als  Frcmdwort 
ital.  breccia  „rottura  nello  mura  di  una  citta"; 
ob  damit  auch  breccia  „ghiaia,  specie  di  marmo 
che  par  formato  da  piccoli  sassolini"  identisch  ist, 
mufs  dahingestellt  bleibcn,  doch  ist  es  wahrschein- 
lich).    Vgl.  Dz  532:  Caix,  St.  219;  Th.  93. 

1324)  ahd  brSchan,  brechen;  ital.  (dialektisch) 
s-breccare  (mental.)  „rompere'",  venez.  s-hregar  etc., 
vgL  Caix,  St.  506,  s    auch  unten  brikan. 

1325)  bair.  brechelin,  Pranger;  Dz  356  vermutete 
in  diesem  Wortc  oder  auch  in  mhd.  britdin, 
„Zaunirlien",  das  Grundwort  zu  ital.  berlina,  a. 
oben  bera. 

1326)  ahd.  brScho,  Verletzer,  Gebrechen,  Fehler; 
itsL    bricco,  Schurke  (Fremdwort?j;    prov.   brie, 


bricnti :  fri.  brin,  bricaii.  Tlmr  (h.  (i.  Paris,  K  IX 
626),  liettler,  Scbi'Ini.  Spit/.bwbe,  dnzu  bricoiiie, 
Tlmrlieit.  Vgl.  D/.  67  hriVc»;  Mackrl  106;  Horning, 
USt  IV  32H  (biindelt  liiinptxachlicli  ij)ii>r  die  Dedtg. 
des  WortcH,  deHwii  llcrkunft,  weil  Kowidil  briga  als 
iiuch  brtchii  niclit  jinnchniliar  Keion,  alx  uoch  d'inkol 
bczrichni'twird.cf.  GrolH«r,Z  IV  461);  G.  Parin,  Alcxiun 
187,  K  V  379  IX  626,  XII  132;  Sottegast,  RF  I  242, 
wollto /inrofi  HiiK  iiltsiicliH.  wrrkkio  (  -  got.  irakja) 
„LandHtri<lrli(>r"  licrlriti'n,  waNniclil  bcfriedigi'ii  kiinn. 

1327)  nord.  brodda,  kiirzcs  MesNor;  <lii/.ii  vicll. 
frz  lireltf,  Hiobcr,  ScliliigiT,  ilazu  das  Vb.  Iiretitilter, 
Dz  033. 

13281  I'brog»,  -am  /'.,  Hretl;  rtr.  Iiraja  „a88o", 
AG  I  360  Z.  1  v.  o.| 

1329)  altnfriink.  'brelltiillio  =  aitfrz.  brcmne, 
nfrz.  Iirrmr,  Hras.sc,  vgl.  Mackol  p.  89. 

germ,  brfknn  s.  brikaii. 

1330)  altn.  brekl,  irn  Mot  verburgonii  Klippe; 
davon  viellciclit  «pan.  bricii,  Santlbauk,  vgl.  Dz 
433  s.  V. 

1331)  germ,  bri'man  (ah<l.  Iimnnii,  mhd.  brcmen), 
briillen  ;  ital.  bramnrc  (nacli  «twas  schroioii),  vor- 
langen,  begehren  ;  rtr.  bramar,  gliihond  wlinschen  ; 
pro V. /(niMKir,  t<jnen  lasson;  (rz.  Iiramer,  schreion. 
Vgl.  Dz  63  bramare;  Mackel  80;  Th.  92,  wo  be- 
merkt  wird,  dafs  liramnre  viel!ei<-ht  zuiu  kolt.  Stamm 
brcmm-  gehoro,  obwohl  gogcn  lirimaii  an  sich  uichts 
oinzuwendcn  sei;  Mackel  a.  a.  0.  stellt  noben  briimav 
oin  *brammon,  das  niit  ,,bruinnien"  zu  *briinma)i 
(st.  V.)  gelioron  wiirde,  ;ils  niogliches  (jruntlwort  hin. 

1332)  ndl.  breiue  (eugl.  brim),  Rand;  davon  frz. 
berme,  Wollabsatz.  vgl.  Dz  521  s.  v. 

1333)  bask,  brena  (=  be-erenn,  besato  Tiefo?); 
span  brena,  niit  Gcstriipp  bedeckto  Felssehlucht; 
ptg.  brenha.     Vgl.  Dz  433  brena. 

1334)  kclt.  Stamm  breiiiio-  (?  davon  bret.  brenn, 
neuir.  bran,  Kleie,  doch  konnte  das  neuir.  Wort 
auch  aus  engl  bran  ontlehnt  sein,  vgl.  Th.  48); 
ital.  (dialektisch)  brinna  (sard. I,  bran  (piemont.) 
Kleie;  prov.  aitfrz.  bren,  Kleie;  nfrz.  bran, 
Kot,  Abfall;  altspan.  bren;  span,  brana,  abge- 
falleno  Blatter  odor  Baumrinde.  Vgl.  Dz  05  brenno, 
Th.  48.  Dz  68  halt  auch  prov.  frz.  a  rag.  brin, 
Faser,  Halm,  ptg.  brim  fiir  gleichon  Ursprunges 
mit  bren  etc.,  schwcrlich  mit  Recht,  eher  mijgen 
die  Worte  mit  kymr.  brig,  briggn  ,,Gipfel  der 
Baume,  die  oborsten  Zweige",  auch  „Hauptliaar" 
(vgl.  Th.  49)  zusammenhangon.  Ein  italianisiertes 
Dem.  zu  brin  ist  briUo  (aus  *hrin-id,(i),  ein  Baum 
(Salix  felix  L.),  vgl.  Flechia,  AG  II  42  ff. 

1335)  dtsch. (dialektisch)  Brente  (vgl.  aber  Grimm, 
Wtb.  s.  r.,  wo  die  deutsche  Herkunft  des  Wortes 
angezwoifelt  u.  romanischer  Ursprung  fiir  moglich 
gehalteu  wird);  ital.  hrenta,  Weinfafs;  genf. 
brande.     Vgl.  Dz  359  brenta. 

1336)  bret,  bretonisch;  prov.  bret  (bretonisch, 
also  fiir  Romanen)  unverstiindlich  redend;  (frz. 
bretonner  [h.  Sachs  ist  nur  das  Part.  Pras.  ange- 
geben],  bretonisch  reden,  unverstandlich  sein  (auch 
das  gleichbed.  hrrdaiiiller?).     Vgl.  Dz  533  *■.  v. 

1337)  iltsch.  bretling  fiir  hretiin),  kleines  Brett; 
davon  viell.  aitfrz.  hn-tenc.  berlenc,  betlinc,  bellin, 
Brett  zum  Wiirfelspiel,  nfrz.  brelan,  ein  Karten- 
spiel  iKrimpelspiel).  dazu  das  Vb.  hrelander,  Karten 
spielen;  span,  tierlanga,  ein  Kartenspiel.  Vgl.  Dz 
533  brelan;  Mackel  84.;  G.  Paris,  R  VIU  618  (G.  P. 
will  brelenc  in  Zusammenhang  bringen  mit  dem 
ital.  Adj.  bilenco,  schief,  krumm,  das  nach  Caix, 
St.  10,  aus  bis  +  ahd.  82irtA;  entstanden  ist;  Dz  357 


133 


1338)  Brett 


1848)  bris- 


134 


vermatete  in  dem  zweiten  Bestandteile  von  bUenco 

das  deutsche  link).  I 

1338)  dtach.  Brett;  davon  vielleicht  durch  An- 1 
tritt  romanischer  Suffixe  ital.  bertesca  (daneben 
baltresea).  Fallturm,  Fallbriicke,  u.  predelta  (von 
streng  ahd.  pret),  Fulstritt.  -schcmcl;  pro  v.  ber- 
tresca,  eineh6lzerneBefe3tigunfr(u.  6i'erfo/a,Schem(>l); 
altfrz.  bretesche.  Vgl.  Dz  49  berteaca  und  391 
predella;  Mahn,  Etyni.  Uuters.  121.  Fiirster,  Z  VI 
113,  setzt  *bnttuca  (v.  britt  =  Britto)  als  Griind- 
wort  an  u.  vergleieht  ital.  saracinesca.  F;illgitt«r, 
v.  Saraceno.  —  In  Tirol  u.  Friaul  ist  dtsch.  Brett 
al8  breg  etc.  erhalten,  vgl.  Gartner  §  19. 

1339)  (brevio,  -are,  kiirzen;  nur  in  Zusammen- 
setzungen  erhalten:  frz.  abreger  etc.) 

1340)  brevls,  e,  kurz:  ital.  breve,  brieve;  prov. 
brieu.  breu :  frz.  brief,  bref:  span.  ptg.  breve. 
Das  Wort  ist  aiich  in  den  rem.  Sprachen,  in  denon 
es  sich  findet,  halbgelehrt,  es  ist  namentlieh  durch 
curtus  (s.  d.)  verdrangt  worden. 

1341)  ags.  brice,  Bruchstein;  ital.  briceo,  Ziegel- 
stein:  frz.  hrique.  davon  die  Dem.  briquet.  Feuor- 
zeug,  u  briquette,  Lohkuchen.  Vgl.  Dz  67  briceo  1 ; 
Mafkel  93.     Sieh  auch  unten  brig-  u.  brikan. 

1342)  germ,  bnda,  Ziigel;  ital  prov.  brida; 
frz.  bride,  davon  abgeleitet  altfrz.  brldel  (aus 
altdt.  brxdil  konnte  das  Wort  erst  in  spater  Zeit 
entlehnt  sein.  da  bridil  ein  'britle  ergeben  mufste, 
8.  ital.  briylia,  vgl.  JIackel  110);  span.  ptg. 
brida.  Ahd.  pritil  ist  viell.  Grundwort  zu  ital. 
predella,  Zaum,  falls  das  Wort  nioht  von  hrett, 
pret  (s.  (1.)  herzuleiten  ist,  was  die  Bedtg.  allerdings 
schwerlich  gestattet:  ital.  brettine,  Ziigel,  wird  von 
Dz  ebenfalls  rait  brida  zusammengebracht,  es  geht 
aber  wohl  auf  *retina  (frz.  rene)  zuriick  u.  lehnt 
sich  nur  im  Anlaut  an  brida  an.    Vgl.  Dz  67  brida. 

1343)  kelt.  Stamm  brigr-  (davon  altir.  bri  aus 
*brix,  *brigos,  Berg,  Hiigel,  kymr.  com.  bret.  bre, 
Berg,  Hiigel,  gallisch  briga,  woruber  zu  vgl.  Gliick, 
Kelt.  Xamen  etc.  S.  126;  von  dem  erweiterten 
Stamme  briqant-,  brigantin-  ist  abgeleitet  der  altbrit. 
Volkername  Brigantei,  ,,die  Hohen",  „die  EJlen". 
vielleicht  auch  ,,die  Bergbewohner'  bedeiitcnd,  vgl. 
Th.  49);  von  dem  Stamme  brig-  will  Schuebardt, 
Z  rV  126,  ableiten  mail,  hricol,  pi  em.  piac.  hrik, 
Hngel,  vorspringender  Fels,  schriftital.  bricca, 
rauhe  Gegend.  vgl.  dagegen  Th.  49;  die  Worte 
scheinen  von  brikan  (s.  d.)  nicht  getrennt  werden 
zu  diirfen. 

1344)  kelt.  Stamm  brigft-  (davon  altir.  brig,  Sbst. 
u.  Adj.  Kraft,  kraftig;  neuir.  gal.  brigh  ,, substance, 
essence,  elixir,  juice,  sap');  davon  ital.  brio,  Leb- 
haftigkeit,  brinso,  lebhaft  (Ascoii,  AG  HI  454, 
wolltc  diese  Worte  mit  ehrius,  ebriosus  in  Ver- 
bindung  bringen),  auch  brivido.  kalter  Schauer  (von 
Dz  360  unerklart  gelassen)  ist  hierher  zu  ziehen 
(vgl.  Forster,  Z  V  99);  wegen  abbnvo,  aljbrivare 
siehe  oben  abripo;  prov.  nbrivar,  in  rasche  Be- 
wegung  setzen  (doch  konnte  das  Vb.  wohl  mit  ital. 
abbrivare  =  ab-ripare  zusammenfallen,  da  indessen 
auch  ein  Simplex  brivar  vorhanden  ist,  so  darf 
abrivar  auf  bri(id  zuriickgeftihrt  werden);  altfrz. 
abrive  (mit  Anlehnung  an  brief  auch  abrieve, 
abrevie),  schnell,  hastig;  span,  brio.'io,  kraft-,  mut- 
voll.  Vgl.  Dz  68  brio:  Th.  50;  Ascoii,  AG  UI  454; 
Forster,  Z  V  99. 

1345)  got.  brikan,  brechen  u.  kampfen,  ringen 
(vgl.  das  Sbst.  brakja,  dasEingen);  moutal.  breecare, 
venez.  s-bregar,  viber  welche  zu  vgl.  Caii,  St.  506, 
gehoren  nur  mittelbar  hierher,  da  sie  ahd.  brechan 


entsprechen,  desgl.  lomb.  brica,  Kriirachen,  vgl.  das 
gleichbedeutende  schriftital.  bricia,  briciola,  daztt 
das  Vb.  briciar,  Worte,  die  trotz  ihres  ci  von  briceo 
nicht  wohl  zu  trennen  sind,  s.  Ascoii,  Zischr.  f. 
vgl.  Sprachf.  XVI  125,  Mussafia,  Beitr.  37,  andrer- 
seitsTh.93  bri-ter:  ferner  schriftital.  briceo,  Bruch-, 
Zicgelstein,  bricca,  Bruchland,  rauhe  Gegend,  s.  No 
1341:  wahrscheinlich  gehort  aber  zu  brikan  ital.  bri- 
gare  (im  Wettbewerb  u.  Streit  mit  andern  eifrig)  nach 
etwas  trachten  (davon  das  Pt.  Pras.  brigante,  un- 
ruhiger  Mensch,  Aufriihrer),  dazu  die  Sbst  briga, 
Streit,  Unruhe,  Cngelegenheit,  Sorge,  brigata,  eine 
Abteilung  von  Personen,  Gesellschaft;  rtr.  bargieda, 
bergadu,  vgl.  Ascoii,  AG  I  140  No  124;  prov. 
bregar,  brechen,  (auch  streiten?),  brega,  Streit; 
frz.  broyer,  zerreiben,  zerstofsen,  dazu  die  Sbst. 
broie,  Brechbank,  altfrz.  brie,  Streit,  Unruhe,  Larm; 
(briguer,  brigiie,  brigade,  brigand  sind  dem  Ital. 
entlehnte  Fremdworte,  wie  schon  ihr  g\  u]  beweist, 
das  d  statt  t  in  brigand  beruht  wohl  auf  Anbildung 
an  marchand  u.  dgl.) ;  iiber  brique,  Bruch-,  Zicgel- 
stein u.  a.  s.  oben  brice;  cat.  bregar,  (Hanf) 
brechen,  streiten;  span,  brigada  (sonstige  Worte 
der  Sippe  scheinen  ganz  zu  fchlen) ;  ptg.  brigar, 
zanken,  briga,  Zank,  brigao  u.  brigador,  Zanker, 
brigade.  Vgl.  Dz  67  briga  (wo  Dz  die  Worte  briga, 
hrigare  u.  dgl.  [aber  nicht  broyer  u.  dgl.],  freilich 
nur  vermutungsweise,  auf  einen  kelt.  Stamm  brig, 
dessen  Grundbedeutung  ,. Unruhe,  Geschaftigkeif 
sein  mochte,  zuriickgefiihrt  wissen  will):  Storm,  R  V 
171  (hier  wird  zuerst  brikan  als  das  Grundwort  der 
gesamten  Sippe  aufgestellt);  Baist,  RF 1 138;  Mackel 
78  Anm;  Ascoii,  Ztschr.  f.  vgl.  Sprachf.  XVI  125; 
JIussafia.  Beitr.  37  (s.  unten  bris-).  Sieh  auch 
oben  die  Artikel  brecho  u.  brice. 

1346)  altn.  brim,  lleeresgebrause,  Brandung; 
altfrz.  brin,  Gebrause,  Gewalt,  Stolz,  vgl.  Ltz  533 
s.  v.:  Mackel  93. 

13471  dtsch.  bring  dir's!  (Zuruf  beim  Trinken); 
daraus  ital.  brindisi,  das  Zutrinken,  das  zur  Ge- 
sundheit  jemandes  Trinken,  vgl.  Dz  360  «.  v.,  wo 
aufh  frz.  brinde,  der  Zutrunk,  u.  span,  brindar, 
die  Gesundheit  jemandes  ausbringen,  auf  denselben 
Ursprung  zuriickgefiihrt  werden. 

1348)  kelt.  Stamm  bris-  (als  Nominalstamm  mit 
f- Suffix  erweitert  brist-,  davon  abgeleitet  altir. 
brixsiyn,  ich  breche,  wo  also  .ss  aus  s-(  entstand, 
bret.  bresa,  zerknittern,  vgl.  Th.  94),  brechen;  davon 
ital.  (lomb.)  brisa,  Kriimchen  (dagegen  gehort 
bricia  etc.  nicht  hierher,  s.  oben  briliani;  prov. 
bri-sar,  (zer)brechen,  qualen.  dazu  das  Sbst.  brisa, 
Bruch;  frz.  briser.  brechen,  dazu  das  Sbst.  6m, 
Bruch,  Komp.  debri^er,  dazu  das  Sbst.  debris, 
Triimmer;  abgeleitetes  Vb.  prov.  brezdhar,  frz. 
brhillir,  zerbrockeln.  Vgl.  Dz  533  briser  (Dz  denkt 
entweder  an  Ableitung  von  einem  kelt.  Stamme  bris- 
oder  von  dem  ahd.  berstan,  vgl.  dazu  Scheler  im 
Anhang  7861;  Th.  93  (wo  die  kelt  Herkunft  nach- 
driicklich  verteidigt  wird);  Ascoii,  Ztschr.  f.  vgl. 
Sprachf.  XVI  125  (A.  fiiJirt  einerseits  briga  etc., 
andrerseits  bricia  etc.  auf  das  sei  es  keltische  sei 
es  germanische  Wortpaar  *brica,  *bricea  zuriick, 
vgl.  dagegen  Th.'s  a.  a.  0.  sehr  begriindete  Ein- 
wendung) ;  Mussafia,  Beitr.  37 ;  s.  auch  oben  brikan. 
—  Moglicherweise  ist  ebenfalls  von  dem  Stamme 
bris-  herzuleiten  die  weitverbreitete  Benennung  des 
kalten  oder  doch  kiihlen(Nord)windes:  (ital.  brezza), 
mail,  brisa,  rtr.  brU-icha,  frz  brise,  span.  ptg. 
brisa,  briza,  (engl.  breeze),  das  Wort  wiirde  ur- 
spriinglich  so  etwaa  wie  „Bruch  in  der  Luft,  Bruch 

9' 


135 


1349^  briM 


IHfil)  hiQ,  brn 


1.% 


der  nihigvii  Atnio«pliiin<,  dor  \Viiul«tilli'"  bcdmitot 
halx'ii.  Di  Gti  hrfi:»,  wolrhcr  iUr  Wort  «1«  von 
Hiisirhi'ivr  Horkuiift  U-toicliiiot,  ii.  Sthiichnnlt,  K  IV 
265,  «iiid  );(<iipi^t,  /iriMi  ii.  dns  Klcirbbcili'iiti'iulo, 
I'btMifnlU  11.  /war  nnmoiitlirli  aiif  riitiscbi-iii  tioliiolo 
wt>ilvt'rbr»'itoto  l>ig,i  (/ik.m/iii.  /ii,<i7«i)  im  iiloiitilitii'ri'ii ; 
Caix,  St.  221.  voniiiitot  /iisaiiiinonliiinf;  zwiHcluMi  | 
hrkMi  11.  ^rlK•(•ll^  „iiri|ii!i  iiiiiiiita  i>  K''1''''-'«".  vcihv.. 
hrmta  (brcso.  b4>r(;  cttlaliroiia)  ..briiiii".  Die  j;aiiio 
Wort«ip|H<  Iwliirf  iiocb  sobr  di-r  riitoriiiuOiiiii};.  Das; 
d(trfti>  iinU<*spn  jvlil  kcIioii  .siohiT  si'iii .  ilafH  hri.iu  \ 
mit  hisa  otyniob<)o>ii'b  nirht.i  i\i  .si-balYoii  bat.  tiuii- 
dem  dafu  K'titi-rt's  '--  abd.  hisii,  Krictwind,  int.  vj;!. 
Klu):v  >.  r.  /<i>.«c.  \i!\  aiirb  Miis.'salia,  Ucitr.  38. 
—  Hinsiohtlicb  do.s  ital.  hntza  stulltc  Uz  a.  a.  0.  j 
Entsti'biin^  aiia  {o]rfi!a  ■"  *aiirUia  v.  tiiira  als 
denkbar  bin  ii.  orklfirto  ribreesn  fiir  au8  ri  +  (o]re«o 
iii8amnioiit;i'Sot/.t. 

134'))  brisa,  -am  /..  Wi-introstorn  (Coluiii.  12, 
39,  21;  span,  hrimi  mit  >;lrirbnr  Bedeiituii);,  vgl. 
X)i  433  .V.  f. 

1360)  *bri8oa,  -am,  HonignaU';  ital.  innntuan. 
bresca,  sicil.  rrisca  :  sard.  prov.  hre.sca:  altfrz. 
brenchf:  cat.  span,  bresca.  Vgl.  Dz  (iC  hrescn; 
Th.  48  (wo  koltiscbor  Urspriuif;  vernoint  wird); 
Grobcr,  .ALL  I  252  (wo  das  volkslat.  (irundwort 
zucrst  aufgostcllt  wird). 

1351)  ajTS.  brittian,  zorbrecben :   davon  naub  I)z  i 
434  altptg.  briiar,  brechen. 

1352)  perm.  Wiirzel  brO  (davon  germ.  *hrojuii 
[mit  off.  o),  rabd.  bnicjen,  nbd.  briiben ;  got.  *hrodjan ; 
abd.  bruot)\  altfrz.  bruir  u.  broir  (mit  off.  o), 
verbrenncD,  brouir.  norm,  brotier  (,,germ.  brojaii 
gab  stammbetontc  Formon  mit  «i  aus  uei,  enduugs- 
betonte  mit  oi  d.  i.  offenos  o  +  i.  woraus  in  bi>- 
kannter  Weise  spater  goschlossenes  o  -\-  i.  oiii  vvurdo, 
also  broir  mit  gescbloss.  o,  brouir:  norm,  brouer 
untorscbeidet  sicb  mir  durcb  die  Konj ligation". 
Mackel  31).  ilazu  Vbsbst.  norm,  brmif,  Briihe.  Vgl.  ! 
Joret,  R  IX  118.  desscn  Aufstollungcn  von  Sucbier, 
ZIV  473,  u.  Mackel  31  erganzt  u.  berichtigt  werden. 
a.  auch  unten  bru  u.  Dz  535  brouir,  wo  mit  diesem 
Verb  piem.  brae,  brove,  venez.  broare.  mail,  ■ihrajd 
zusammengestellt  wird. 

13531    kelt.  Stamm   broce-,    spitz   (davon  altir. 
brace,  der  Dachs,  so  genannt  wogon  seiner  spitzen  i 
Scbnauze) ;  auf  diesen  Stamm  scbrinen  ziiriickgefiibrt 
worden  zu  miissen:  ital.  brocco,  spitziges  Holzcben, 
Pflock,   Schofsling,   Keim,   brocca,   oben   gespaltene 
tjtange,    brocca.    Krug.    so    geiiannt    wegen    seiner 
spitzen  Scbnauze   [das  Wort   hat   mit  gr.  nQo^ovi  \ 
niohts    zu    schaffen),    broccare,    an.spornen:    prov. 
broca,   Spiefs,    broc-s,   Krug;    frz.  troche   (Spiefs), 
Scbmuoknadel,  dazu  das  Vb.  broclier,  wovon  wieder  i 
abgeleitet   brochure,   die   mit  Nadeln  zusaramenge- : 
heftete   Schrift,   brocart,   durcbwirkter   Seidenstoff,  . 
broc.    Krug;    span,    broca ,    Bobreiscn,    brocado,\ 
durcbwirkter  Stoff;    ptg.  broca,   Bohrer,   dazu  das  [ 
Vb.   brocar   etc.     Vgl.  Uz  68   brocca   und   broccu :  \ 
Scheler  im  Anhang   7U;    Th.   50,   wo   zuerst   eine 
klare  Zusammenstellung  der  Wortsippe  gegebeu  ist. 
Ronsch,   RF  II  475,    setzte  gr.  fi'joyog  als  Grund-  j 
wort  an:    Canello,   Riv.  di  fil.  rom.  II  111,   woUtc 
brocco  etc.  nebst  borchia  (s.  bulla)   auf  gr.  noo/^ 
zariickfubren.  —  Auf  den  nasalierten  Stamm  bronc 
scheinen  zuruckzugehen  :  ital.  bronco,  Stamm,  Stock, 
davon  abgeleitet  broneone,  abgehauener  Ast,  Wein- 
pfabl;  frz.  bronche,  Strauch,  bronchcr,  strauchein,  , 
vgl.  jcdoch  Forster,  Ch.  as  II  esp.  S.  425  ( Dz  ver-  i 
gleicht  hinsicbtlich  der  Bedeutung  cespo,  Strauch,  | 


cei>i>icarc.  straucbolii;  daii  Doutschu  ilarf  man  uicht 
ziir  Vi-rgleicbiing  bcranzii'bcn ,  vgl.  Klugc  untor 
„8traiicb>'ln");  a  1 1  h  pan.  fjiiiiic/ni,  Ast;  d.is  span. 

f>tg.  Adj.  briiiico.  plump,  rauli,  darf  man  uicht 
lU'rbor  /.icbvii,  I's  int  cntwcdor  =  It.  bronchus  odor 
iia.-b  Haist,  Z  V  667,  —  It.  raucus.  Vgl.  Dz  6» 
/iiiiiiro  (It/  will  die  Worto  von  ahd.  brucb.  ndl. 
briik,  ctwas  .\bgebriicbeno8,  berluitun). 
ahil.  brod  s.  bru. 

1364)  iillii.  broddr,  Spitzi'  (abd.  brurl,  i>rort); 
davoii  will  ('ai\.  St.  214.  ital.  bonloni  ,,Hpiintoui 
didlu  |H'iiiK',  pi'li  rllli"  aliloiten. 

1365)  ndl.  bruok.  How:  pir.  lirniK/ues,  Hosen, 
vgl.  Dz  636  .s.  r. 

136(5)  ki'lt  Staiiiin  broK-,  brorri-  (davon  ir.  bruif/, 
kymr.  corn.  brut,  'no,  Bozirk,  tiogi-nd,  Land,  gall. 
Allo-broijcs ,  8.  (iliick,  Kelt.  Niinien  21),  Th.  60); 
auf  dii'scn  Stiimui  scheinen  ziiriickgeluitot  wordon 
zu  miissen:  ital.  brolo,  bruolo,  brinjlio  (=  *brog- 
ibj),  Kiichcngarten;  prov.  broill-s,  brurlh-s,  GobUscb, 
GohiJlz.  danuben  bruelha:  frz.  breuil,  eingcztLuntes 
Gebiisch,  Briibl,  dancbeu  altfrz.  bruilte.  Vgl. 
Dz  69  broi/lio,  Th.  60.  Ptg.  (a)brolhur,  sprosson, 
sowie  ital.  braiilin.  Tumult,  frz.  brouilbr,  brouillou 
u.  dgl.  Iiaben  mit  dem  Stainmu  brotj  nichts  zu 
schaffen,  s.  unt«.'n  bru.  —  S.  aiicb  Canello,  AG  III  401. 

1357)  gr.  ^Qovrt'j,  Donnor;  davon  nach  Ansicht 
italienischerWortforschor  ital.  broidnlarc,  murmoln, 
vgl.  Dz  360  .v.  r.  Caix  dagegen,  St.  13  (womit  zu 
vgl.  l!(2l,  erkonnt  in  hroiiioUtre  cine  Scheideform  zu 
{nni)l)rnlt(>I(irf  fiir  {riiii)brottar<;  welches  Ictztore 
er  wieiler  aiif  *(re)proliHare  (v.  rcjirohare)  zuriick- 
fiibrt;  eine  an  uriare  sich  anlohnonde  Umbildung 
von  brottolure  soil  arot.  balurlare  „romoroggiare 
del  tuono"  soin. 

1358)  brontSfi  oder  brduti&,  -am  /'.  (v.  jiQavtr)), 
der  Donnorstein  (ein  Edolsteiu,  vgl.  Plin.  37,  160; 
Isid.  16,  15,24);  davon  viell.  ital.  6ro»i^a  n.bronzn; 
frz.  bronze  etc.,  vgl.  iinten  "'bruuitius. 

1359)  ndl.  brosekin,  broscken  (Uemin.  von  broon, 
Leder),  kleiner  Lederstiefol;  ital.  borzacchiito,  Ualb- 
sticfol;  frz.  brorle(iuin:  spa  n.  fcorccjfuj.  Vgl.  Dz  61 
borzacchiiio. 

1360)  altndd.  brot  (mbd.  bro^,  von  der  Wurzel 
brilt,  brut,  wie  ahd.  spro^^o  von  ipriit,  sprut), 
Knospe;  ital.  brusia  ,,bolla,  pustula",  davon  ab- 
geleitet brozzolo  „pa8tello  dcUa  farinata  non  ben 
disciolto" ,  briciblo  „foruncolo" ,  neap,  brusciolo, 
venez.  brusohi,  vgl.  CaLx,  St.  223;  prov.  brot-z, 
Knospe,  dazu  das  Vb.  brolar,  knospen;  frz.  brout; 
span,  brota,  brote,  Knospe,  dazu  das  Vb.  brotar. 
Vgl.  Dz  70  brote:  Mackel  32. 

kelt.  Stamm  broxii-  s.  briixii. 

1361)  germ.  Wurzel  bru,  bru  (davon  ags.  brop, 
ahd.  brod,  Suppe,  ahd.  brot,  ags.  bread,  nbd.  Brot), 
brodeln,  brauen,  durcb  Glut,  Feucr  boroiton;  auf 
dieso  Wurzel  scheinen  zuriickgeleitet  werden  zu 
miissen:  ital.  brodo,  Fleischbriihe,  broda,  Briihe, 
die  mit  dem  Safte  der  darin  gekochten  Dinge  ver- 
mischt  ist,  auch:  triibes  oder  schlammigcs  Wasser, 
sbroscia  „brodacchii)",  vgl.  Caix,  St.  509;  auch 
broc/lio  (aus  6rod-«/<M)),  Verwirrung  (eigcntl.  Brodelei, 
Brudclei),  Emporung,  Aufstand  u.  dgl.,  dazu  das 
Vb.  Iirof/Iiare,  viell.  auch  borboqliare.  wirr,  unver- 
stiindlich  sprechen,  s.  auch  uiiten  bullare;  prov. 
bro  (mit  off.  o),  Briihe,  brauzir  (gehcirt  zu  *braud, 
brod),  verbrennen;  altfrz.  *brue,  breu,  Briihe, 
davon  abgeleitet  broet;  nfrz.  brouet ;  norm,  brouer, 
briiben  dagegen  ist  wohl  zur  Wurzel  bro  (s.  d.)  zu 
Ziehen,  welche  Moglichkeit  auch  fiir  das  Sbst.  broue 


137 


1362)  bru(c)h 


1374)  bnixu-,  broin-,  brossn- 


13^ 


ziraugeben  ist,  andrerseits  gehort  brouee,  Staub- 
repen,  vermutlich  zur  Wurzel  bru  (das  ungefahr 
gleichbedeutende  hniine  aber.  iiber  «elchea  zu  vgl. 
Dz  535  s.  I'.,  diirfte  weder  zu  bro  noch  zii  bru.  bru 
gehoren,  sondern  mit  bruire  zusaiumeiihan(;;en,  wenn 
es  nicht  doch,  trotz  des  Anlaiites,  =  lat.  pruina 
ist,  der  unorganisobe  Wechscl  von  p  :  b  liel'se  sicb 
vielleicht  durch  Anlehnung  an  brouie.  brouillard 
erklaren);  rait  dtsch  brodehi  scheinen  ztisammen- 
ziihangen  hruutlUr,  duroheiuander  miscben,  triiben, 
verwirren,  brouillard,  triibe  Luft,  Nebel,  brouitlun, 
als  Adj.  mischsuchtig,  handelsiichtig,  zankiscb,  als 
Sbst.  Sliscbniasch ,  unrein  Gcachriebenes,  zu  ver- 
bessernderersterEntwurf  eines  Schriftstiickes;  span, 
ptg.  brndin,  bodrio,  eine  aus  Speiseresten  zubereitete 
ouppe,  Scbniaus,  davon  abgeleitet  broUiata,  Suppen- 
bettler.  Ygl.  Dz  69  brodo  u.  broglio  (wo  bromller, 
brouiUon  zu  der  oben  unter  broij-  besprochenen 
Sippe  gezogen  werden),  534  brouee  (Dz  vergleicht 
dies  Wort  u.  brouillard  mit  ags.  brop,  mhd.  brodem 
f.  brodem,  dtsch.  brodel,  brudel,  trifft  also  das 
Ricbtige)  u.  535  brouir;  Joret,  K  LX  118  (vgl. 
dagegen  Suohier,  Z  IV  473,  u.  JIackel  31,  wo  eine 
treftllch  klare  Darlegung  des  mutmafslichen  That- 
bestandes  gegeben  ist);  vgl.  auch  Kluge  unter 
brauen ,  brodehi,  Brodem,  Brot,  Bruhe.  —  tjber 
sudfranzos.  Xacbkommlinge  des  germ,  brod  vgl. 
Schuchardt,  Z  XI  492  potroaka. 

1362)  ahd.  nbd.  bni[c]h,  abgebrochenea  Stuck: 
prov  bruc-s  (neben  brut-s),  Rumpf,  vgl.  Dz  535 
s.  r. ;  Mackel  25. 

*brilcheiis,  -urn  hi.  s.  bruchiis. 

1363)  brtichiis,  -um  m..  eine  ungefliigelte  Heu- 
schreckenart  (Prud.  Ham.  229):  ital.  bruco  und 
brucio  (=  *brucheu^),  Eaupe,  davon  viell.  hrucare, 
das  Laub  abstreifen,  abblatteu;  rum.  vruh,  Mai- 
kafer;    span,   brugo,   Erdfloh.     Vgl.  Dz  71   bruco. 

1364,1  altnfrank."  brud  (ahd.  brut,  nbd.  Braut); 
frz.  bruy,  hru,  Schwiegertochter,  vgl.  Dz  535  bruc: 
Mackel  18. 

1365)  briimS,  -am  /.,  die  Wintersonnenwende,  die 
Winterszeit ;  ital.  bruma,  die  hartcste  Winterszeit; 
mm.  brumd.  Keif:  prov.  hruma,  Xebel;  frz.  brume, 
dicker  Xebel;  span.  ptg.  bruma,  Winter,  Xebel, 
ebenso  cat.  broma.     Vgl.  Dz  71  bruma. 

1366)  germ,  bran,  braun;  ital.  span.  ptg. 
bruno ;  prov.  frz.  bruii,  vgl.  Dz  71  bruno. 

1367)  [*briinio,  -ire  (v.  germ,  brun),  braunen: 
ital.  brunire;  prov.  frz.  brunir ;  span,  briiiiir, 
broiiir:  ptg.  brunir,  im  Span.  u.  Ptg.  bedeutet 
das  Vb.  aueh  „polieren",  welche  Bedtg.  es  auch  im 
Frz.  haben  kann.     Vgl.  Dz  71  bruno.] 

1368)  [*bruiiitiiis,  a,  mn  (v.  germ.  6ran),braunlich, 
wird  von  Dz  69  als  Grundwort  aufgestellt  zu  ital. 
bromo,  Metallmischung.  Bronce ;  frz.  bronze;  span. 
bronce  (u.  brozne):  dazu  das  Vb.  ital.  (ab)bronzare, 
leicht  versengen,  schwarzen,  frz.  bronzer,  erzfarben 
machen,  alt  span,  bronzar;  ital.  ist  auch  ein  Adj. 
bronzino,  erzfarbig,  vorhanden.  Der  Ableitung  der 
Sippe  von  *brunitius  stehen  lautliche,  von  Dz  wohl 
gewiirdigte  Schwierigkeiten  entgegen,  die  so  erheb- 
lich  sind,  dafs  man  besser  auf  das  Grundwort  ver- 
zichtet,  namentl.  ist  die  anzunehmende  Verschiebung 
des  Hochtons  bedenklich  u.  kann  durch  ital.  pincio 
aus  piniceus  [?]  kaum  gerechtfertigt  werden,  eher 
konnte  man  glauben,  dais  das  Subst.  bronzo  aus 
dem  Vb.  bronzare  =  *brunitiare  abgeleitet  sei,  doch 
dabei  darf  man  sich  schwerlieh  beruhigen  (u  ;  o."), 
Oder  aber  man  leite  bronzo  wie  broma  (s.  unten) 
von    *prunius   ab.     Nicht   undenkbar    ware,    dais 


!  hrontea  (Plin.  37,  150)  das  Grundwort  ist.  Die 
sonst  in  Vorschlag  gebrachten  Grundworte  — 
[o]bryzum  (scil.  «MrMm,  gr.  Ofipv^ov  aci\.  /pvalov); 
pers.  burintj  od.  pirinij,  Kupfer;  engl.  brass  —  er- 
weisen  sich  ills  durchaus  unannehnibar:  es  gilt 
dasselbe  auch  von  Baist's  in  Z  V  558  hochst  unklar 
ausgesprochener  Vermutung,  wonach  bronzo  mit 
bronco  auf  It.  raucua  zuriickgeben  soil.  —  Venez. 
bronza,  gliihendo  Kohle,  wird  von  Ascoli,  Ztachr. 
f.  vgl.  Sprachf.  II  269,  von  *prania,  von  Storm, 
R  V  173,  von  *prunicea  hergoleitet,  vgl.  auch 
llussafia,  Beitr.  38:  Dz  69  hatte  an  das  deutsche 
Brunst  gedacht.  Keine  dieser  Annahraen  aber  ist 
sonderlicb  wahrscheinlich. 

1369)  altnfrank.  brannja  (ahd.  brunnja,  altn. 
brynja),  Panzer;  prov.  bronha  (mit  off.  o);  alt- 
frz.  bronie,  broigne  (mit  off.  o).  Vgl.  Dz  534 
broigne,  Mackel  21. 

1370)  kelt.  Stamm  brils-  (davon  altir.  bridm,  ich 
zerschmettere) ;  auf  den  Stamm  brus  scheint  zuriick- 
gefiihrt  werden  zu  miissen  altfrz.  bruscr,  bruiser, 
zerschmettern,  vgl.  Th  94:  Dz  536  dachte  an  ahd. 
brochison  als  Stammwort. 

1371)  *brusciis,  a,  um  (zusammenhangend  mit 
bruscum  ., tuber  aceris  arboris  intorte  crispura"  : 
Plin.  X.  H.  XVI  68).  knollig,  knorrig,  kraus,  rauh, 
ist  das  mutmal'sliche  Grundwort  zu:  ital.  bru^co 
Sbst. Myrthen-, Mausedom,  Adj. rauh,  herb,  miirrisch : 
prov.  brusc.  Einde,  bru.fca,  Gerte;  frz.  brusc, 
Besenheide,  brusque,  unpoliert,  rauh,  barsch,  dazu 
das  Vb.  brusquer,  barsch  anfahren;  span.  ptg. 
brusco  Sbst.  (auch  -a)  Mausedom,  Adj.  barsch.  Die 
Substantive  mogcn  indes  unmittelbar  auf  bruscum 
zuruckgehen.  Vgl.  Storm,  R  IV  352,  Baist,  Z  V 
557.  Dz  71  leitete  das  Sbst.  von  It.  ruscum,  Mause- 
dom, ab  u.  nahm  Verstarkung  des  Anlautes  an  (so 
auch  Grober,  ALL  I  252),  das  Adj.  aber  von  It. 
labruscus  (wovon  nur  das  Fem.  belegt  ist:  uva  od. 
vitis  labrusca,  wilde  R«be,  Klarettraube.  Colum. 
8,  5.  23i.  beide  Ableitungen  aber  sind  sehr  bedenk- 

I  lich,  nanientUeh  die  letztere.  Canello,  Riv.  di  fil. 
'  rom.  II  111,  leitet  das  Sbst.  von  ru.icum,  das  Adj. 
1  von  rusticus  ab.  Vgl.  auch  Grober,  ALL  I  252 
I  (stimmt  Dz  bei). 

j  1372)  [germ,  brust  (got.  brusts)  scheint  (?)  in  An- 
I  lehnung  an  lat.  biistum,  Grabmal,  das  Grundwort 
1  zu  sein  zu  ital.  busto,  Buste;   prov.  bust-z ;   frz. 

buste  m.:   span.    ptg.   busto.    Vgl.  Dz   75  busto. 

S.  aber  unten  bQstam.] 
[*bruttiis  s.  brutus.] 

1373)  brutus,  a,  um,  schwer,  stumpf,  unver- 
!  niinftig,  dumm,  tierisch;  ital.  britto,  roh,  gefiihllos 

u.  brutto,  ungestaltet,  unbearbeitet,  roh  (,,il  rad- 
doppiamento  e  qui  normale,  come  in  venni,  legge 

:  da  veni,  lege-,  e  serve  a  compensare  la  lunghezza 
originaria  della  vocale",  Canello,  AG  lU  401,  wo- 
durch  das  von  Grober,  ALL  I  253,  angesetzte  Sub- 

I  strat  bruttU4>  entbehrlich  wird);  rtr.  biirt,  vgl. 
Ascoli,  AG  I  361  Xo  59:  span,  bruto,  roh,  und 
hurdo,  grob,  vgl.  Cornu,  R  VII  595  (Dz  434  woUte 
burdo  von  arab.  fcorrf  ableiten,  s.  obenbord):  ptg. 
bruto,  roh.     Vgl.  Dz  360  brutfo. 

1374)  kelt.  Stamm  bruxn-,  broxn-,  brossn- 
(davon  ir.  6 ross«rti,  brosna,  Reisbiindel):  auf  dieseu 
Stamm  scheinen  zuriickgefuhrt  werden  zu  miissen : 
prov.  brossa  (mit  off.  o),  Gestriipp,  Heidekraut; 
altfrz.  broce  (mit  off.  o),  Grenzgebiisch,  PI.  wUstes 
Heideland,  vgl.  Schuchardt,  Z  \l  423,  nfrz.  brosse, 
auch  ,,Burste"'  bedeutend,  dazu  das  Vb.  brosser: 
eine  Ableitung  ist  wohl  broussailles,  Gestrupp;  span. 


l.H>« 


IS7K)  Itrvwml 


13»8i  Itiiflf) 


140 


ftru.M,  Abfitll  von  Ratimrinde,  Sp&hno,  niioh :  Kilnto 
(«{«ni'lx'n  lirM.M  ».  hursljn);  ptc-  '>i(nvi,  DUrAto. 
Yorniiitlirli  lint  Mmrliuii);  (Ion  kolt.  Stninnu'»  iiiit 
(^nn.  *lior.ila,  •/•iir,>f;ii  ritntt^>riinilfn.  \'g\.  1>/.  70 
hroza:  Tli.  61:  Mii.ki'l  .M  ;  H.iist.  Z  V  r.tij  (H.  will 
auoli  sumi.  Iirri'i,  H>'i>li'kraiil.  in  ilio  \Viirl«ip|H' 
••inl>otirliiMi)      \\'l    «lu-li  unti'ii  burstjn. 

lS(f>l  kyiiir  bryiwed  (l)r\>t.  /irii>r/i.  hriiclifd)  ist 
luoli  S,hi'lir.  I'ii'l,  ^rr^/l^■(,  Sliiiiiiiiw.irl  m  altfr/.. 
brHsrhrt.  hrnhit.   iifr/.   hrecbrt.   liniHllx'in. 

(kolt    br«»  V  rrolrA.  I 

137i>)  bita,  •am  f..  Niitiirlaut  <lor  kiiuler  zur  l)c- 
tpii-hiiuriK  ill's  Trankt'n,  wio  ;)ii/»/iii  /ii  iliT  dor  S|M'iai> 
iV.irr.  11.  I.uril.  I<.  X.m.  SI,  1  (T):  .liiv.m  vi.lloii'li» 
■lurch  Koiliiplik.'itiiiii  ital.  (ivinask.  ^viiiu-.s.)  Iinliii. 
huhii.  (;.'triiiik.  vjri.  1)1  ;i68  hoho. 

1377*  bubjilas,  nm  m.  (v.  /«>.«,  fcori.t?'),  dnnob<?n 
banias  iVen.  K..rt.  .anil.  7.  4.  21),  Biiffel ;  ital. 
huf'nio,  hufolo,  vul  Flecliitt,  Ati  11328;  rum.  bivol: 
prov.  hubati-1.  hniff-n,  briifnl-s;  frz.  biifflr:  .span. 
hut'iiln:  pt(».  Iiiifalo.  biibnio. 

1378)  babo,  -00001  m.,  riiu,  Scliuliu:  rum. 
bubd  ^nac-li  Cli.  .v.  r.  latitlicli  bcoiiiflurst  durcli  glav. 
b¥k(i,  (.lohrilUi;  span,  biihn:  ptjj.  (;m/V),  oino  Eulon- 
art.     VkI.  Hi  434  ^M/l... 

137'J)  pr.  pov^itir,  'diva  ni.,  Boulo;  ital.  bubbone, 
Boule,  vonez.  bohn.  Eitor  (Caix,  St.  230.  zieht  audi 
bua  (r.  obon  hud]  hierhcr,  was  insofern  fUr  borcch- 
ti(ft  poltcn  kann.  als  sowolil  biia  wie  hiiho  u.  hoba 
auf  interjoktionalom  bit  beruhon ,  wolohos  in  hubo 
rodiiplizicrt  ist);  mm.  Ituboin  n.  bubd :  (r 7..  bubo» 
u.  bube :  span,  biibmi  u.  biiba :  ptg.  biibiio,  bubo 
n.  boubii.     Vgl.  Dz  71  bubbntic:  Caix,  St.  230. 

13801  bubfileOs,  -iim  mi..  Ochsentroiber;  ital. 
bobolcn  u.  bifolcn.  vgl.  Flechia,  AG  II  328,  Cancllo, 
AG  III  382:  rtr.  biolco.  vgl.  Ascoli,  AG  I  459 
Z.  4  V.  ob.  u.  517  No  132. 

1381)  bubulo,  -are  (v.  bubo),  wie  der  Uhu 
schrcien  (Antbol.  lat.  762,  37  [233,  37]);  ital. 
bubbotart  ..romoregpiare  del  tuono"",  dazu  das  Sbst 
bubbnln  ..tuono".  davon  der  Plur.  bubboU  ,,sona- 
glietti  tondi  ehe  hanno  in  corpo  una  pallottolina 
metallica-,  vgl.  Caix,  St.  231. 

1382)  bucca,  -am/"..  Baoke,  Mund;  ital.  bocca, 
sard,  bucca:  rum.  6Mcd.  PI.  buci.  VVange;  rtr. 
biikn  etc.,  s.  Gartner  §  200:  prov.  bora;  altfrz. 
bochf:  nix7..houc)ie:  cat  span  ptp.  6()c(c)rt.  Vgl. 
Uz  57  bocca:  Griiber,  ALL  I  253.  Die  Bedtg. 
„Backe"  hat  das  Wort  nur  im  Rum.  behauptct,  in 
alien  ubrigeu  Sprachen  ist  es  auf  die  Bedtg.  „Mund" 
beschrankt,  hat  aber  in  dieser  o.f  oris  vollig  ver- 
drangt. 

1383)  *buccea!e  ist  das  vorauszusetzende  Grund- 
wort  fiir  span,  bozal.  Maulkorb,  vgl.  Grober,  ALL 
I  253. 

1384)  buccella,  -am  /"..  ein  kleiner  Mundbisseu; 
davon  naoh  Caix,  St  212,  ital.  bonciarelle  „fri- 
telline,  specie  di  dolce",  indem  das  Wort  ,,allungato 
sail'  analogia  dei  diminutivi  in  -arello"  nei.  — 
Aarserdem  ital.  buccella.  kleiner  Bissen:  prov. 
bucela.  vgl.  Grober,  ALL  I  253. 

1385)  'buccellarifis,  -urn  m.:  davon  ital.  bozzo- 
laro,  genues.  bu-sciellaju  „venditore  di  fritelline", 
vgl.  Caix,  St.  212. 

1386)  buccellatum  n,  Zwieback;  ital.  lucch. 
buccellatii.  sicil.  cucciddatu,  yuccidatu,  vgl.  Caix, 
St.  212. 

1387)  *bucciouiD  «.,  Bissen;  prov.  bossi-s;  alt- 
frz. bousin;  cat.  boci,  vgl.  Grober,  ALL  I  258. 

1386)  bfieeo,  -onem  m.,   ein  MenBch  mit  auf- 


g(>blaseii«n  Hnckoii,  ung<>sRhickU>r  Monsch,  Tulpol 
(i<igi>nll.:  grofser,  nufgt-blaHenor  Mund);  ital. /">CC<i 
,.Hi'iocoonp,  olM'to".  vgl.  C'aix,  St.  210;  bocconr, 
Mundfilllung,  doii  Mund  Htopfi'inle  Masgcii:  prov. 
boco- :  fTi..boucbi)ii,  Sliiprtid,  ITinpfeii,  i-brniiu  i)tg. 
bucbii  (die  urspriliigliche  lli'dtg.  ist  also  verallgo- 
moincrt  wurden),  vgl.  Dz  f)2!t  bouclicr. 

i:iH!M  *bai't>(>,  -lire,  dun  Mund  vollstopfon;  frz. 
buurbrr,  sl.ipf.-n,  vgl.  D/.  52!»  u.  784  s.  r  :  Littre 
.<.  ('.  stoUt  liouchrr  zu  altfrz.  binicbe,  (iarbo,  Stroli- 
wisch,  btiiiihii».  Itiorwiscli,  u.  loitot  es  v.  St.  Iiosc-  ab, 

13!IOi  biifciilit,  -am  /.  iv.  bucru),  klcim»  Hack», 
riindlicho  Erlniliiing  (bnccubi  iculi ,  Scliiliiknauf, 
Gloss.  Isid.);  prov.  /ck/ii, 'i/uoi,  Srliildkiiunr,  davon 
abgeloitot  /j/oi/Micr-.s  —  *buccularius,  Hui'kclscliild ; 
frz.  bouclc  (krois-,  ringrormigo  Krliiihung),  King, 
Ringel,  Locke,  bouclicr .  Scliild  (altfrz.  bode, 
blouquc  bodoutet  nocli  Seliildknauf);  «pan.  bucle, 
l/ocke  (wuhl  aus  dum  Frz.  uiitlolint);  ital.  buccola 
„pendonto  degli  orecchi"',  bticchio  „ricciolo",  broc- 
chkre.  -o,  kloinor  Schild.  Vgl.  Dz  529  buucte ; 
Caix,  St.  232. 

1391)  dtscli.  Uuchtvoizeil,  daraua  durch  Volks- 
ctymologie  frz.  benucuil,  buaiil :  w  a  1 1  o  n.  biiuquette 
{=  vlaom.  boekwci/t).  vgl.  Kafs.  KF  HI  491. 

1392)  bacioii  u.  bQcina,  -am  /.  (vielleicht  aus 
bovicina  entstanden),  Kuliliorn,  iiberhaupt  Horn  als 
Blasinstrument;  ital.  bo^ita  (u.  biicctnn);  rum. 
buci»,  buciuiii:  prov.  bnzina :  altfrz.  buisine, 
boixinc:  span,  buchm:  (ptp-  buzio).  Vgl.  Grober, 
ALL  I  253.  Die  Hauptbedeutung  des  Wortes  ist 
allenthalbcn  unvcriiuilert  geblieben,  nur  rum.  bucium 
bcdeutet  Schalmei,  dann  auch:  RoUo,  vgl.  Ch.  «.  v. 

1393)  engl.  buckram  ((lies  wicder  durch  An- 
gleichung  an  buck  aus  dem  arab.  barcan,  barrac&n), 
Barchent;  span,  huchcrame,  bocaraii,  bougran  (die 
letzteren  Fornien  unmittelbar  aus  dem  Arab.).  Vgl. 
Baist,  Z  V  556. 

1394)  engl.  buckskin,  Bock-,  SchafwoUe,  Buckskin, 
daraus  frz.  bouca^sin,  Futtcrbarchent.  vgl.  Baist, 
Z  V  556. 

1395)  *buculo,  -are  ii.  *biiciilo,  -are,  wie  ein 
Rind  briillen ;  altfrz.  buflhr,  dazu  das  Sbst.  bugle, 
ein  Blasinstrument;  nfrz.  beuyler,  briillen,  vgl.  Dz 
523  .••■.  V.  u.  Scheler  z.  Dz  784. 

1396)  bfida,  am  /'.,  Schilfgras  (Anthol.  lat.  95,  2 
[1119,  2],  Augustin.  ep.  88.  6,  Donat.  ad  Verg. 
Aen.  2,  135);  sard,  fcurfa,  Riedgras,  davon  budedda 
=i  budella.  Matte;  sicil.  buda,  Stopfwerk,  vgl. 
Dz  360  .s.  V. 

1397)  inhd.  buene,  Buhue;  davon  viell.  abgeleitet 
ital.  hugnnla  .,cattedra",  vgl.  Caix,  St.  235;  jedoch 
ital.  bugno,  -a,  Bienenstock,  altfrz.  bugnon,  neu- 
prov.  bugno,  Baiimstamm,  sind  schwerlich  gleichen 
ITrspninges;  Dz  360  bufino  verglich  kymr.  bon,  ir.  gal. 
bun.  Wurzelstock  eines  Baumes,  vgl.  Th.  83,  s.  oben 
No  1277.  Die  Sippe  ital.  bugnu,  altfrz.  bugne, 
nfrz.  bigne,  Beule  (s.  Dz  73  bugna)  kann  kaum 
damit  in  Zusammenhang  gebracht  wcrden,  sondern 
geht  wohl  auf  ahd.  bungo,  KnoUe,  zuriick,  obwobl 
Diez'  Bedenken  dagegen  an  sich  bcrechtigt  ist. 

1398)  baf(f),  Lautverbindung  zur  Bezeichnung  des 
Gerausches.  das  durch  einen  Schlag  auf  die  auf- 
geblasenen  Backen  hervorgebracht  wird  (vgl  dtsch. 
puff,  poff),  davon:  ital.  bufj'are,  ein  Platz-  oder 
Bla.^egerausch  crzcugen.  herausplatzen,  einen  Witz 
loslassen,  Possen  treiben,  daher  die  Sbst.  buffo, 
Windstofs,  buffa.  Posse,  buffone ,  Possenreifser ; 
prov.  bufar,  blasen;  frz.  bouffer,  die  Backen  auf- 
blaeen,   bouffir,   schwellen;    altfrz.   auch  buffer. 


141 


1399^  Biigria 


1407)  bOlga 


142 


auf  die  Baeken  schlagen,  dazu  das  Sbst.  buffe, 
Schlag  auf  die  Backe,  wovon  das  Demin.  buffet,  das 
eiii  aufgeblahtes  Ding  oder  Geriit  bezeichnet  (altfrz. 
bufet.  Hinterbacken,  wallon.  hi<fet.  Xailelkissen.  nfrz 
buffet,  ein  baiicliigcr  Tisfh  uder  vielleicht  audi  ein 
Tisch ,  welcher,  weil  zum  Prunko  dienend,  sich 
gleichsam  aufbliibt.  Tisch  fiir  Silbergerat,  Schenk- 
tisch,  vgl.  Mahn,  Etym.  Unters.  106),  altfrz.  bufoi, 
Pooip:  aufscrdera  nfrz  das  di'm  Ital.  ontlehnte 
houffon,  mit  soinen  Ableitungen  hoiiffonnerie  etc.; 
span.  ptg.  bofe.  Lunge,  biifar,  schnauben,  AVasser 
aus  dem  Mundo  spritzen,  dazu  die  Entlehnungen 
au8  dem  Ital.  hufon  etc.  Vgl.  Dz  72  bnf.  Die 
ganze  unifangreiche  Wortsippe  bedarf  uoch  einer 
eingehenden  Untersuchung. 

1399)  Bu^a,  Stadt  in  Xordafrika;  nach  dieser 
ehemals  bcdcutenden  Handelsstadt  erhielten  als  nach 
dem  Auefuhrorte  die  „Kerzen"  ihro  Beuenuung: 
liaX.buijla,  prowbugio,  {ri.hougie,  span,  bujia, 
biijera,  ptg.  lumen  de  Bugia,  bujia,  buqeira,  im 
Ptg.  besteht  daneben  ein  Masc.  bugio  mit  der  Bedtg. 
,,A£fe,  Meerkatze",  weil  auch  diese  Tiere  vielfach 
aus  Bugia  bezogen  wurdeu.  Vgl.  Dz  73,  C.  Jlicha^lis, 
Misc.  120. 

1400)  ndl.  bnideleu,  buUeu  (rahd.  biuteln),  Mehl 
beuteln,  sieben;  davon  vielleicht  frz.  bluter  (altfrz. 
auch  buUler),  Mehl  sieben,  dazu  die  Sbsttve  bluteau, 
blutoir,  Mehlsieb  (nicht  hierher  gehoren  aber  ital. 
burattu.  burattelhi,  Mehlbeutel,  prov.  bdrutel-s,  sieh 
unten  *l)urrens),  vgl.  Dz  527  bluter,  fiir  sicher  frei- 
lich  kann  diese  Herleitung  durehaus  nicht  gelten, 
wie  denn  Diez  selbst  der  Herleitung  von  bure. 
wollenes  Zeug,  den  Vorzug  gibt,  sieh  berufend  auf 
altfrz.  buretd ,  das  sich  also  weiter  zu  buleiel, 
blutel,  bluteau  entnickelt  haben  wiirde,  vgl.  auch  , 
prov.  barutel,  Mehlbeutel,  das  fiir  buratel  zu  stehen 
scheint.  Diez  431  ist  geneigt,  aach  span.  ptg. 
harruntar  (prov.  harutar) ,  erraten,  mutmafsen, 
mit  altfrz.  buleter,  neufrz.  bluter  zusammenzu- 
stellen,  die  Grundbedtg.  von  barruntar  wiirde  dann 
sein  ,,im  Denken  sieben,  sichten".  Vgl,  unten , 
verniiico.  Wedgwood ,  E  VIII  436 ,  will  auch 
{bolenge,  das  Mehlbeutelu,  undj  boulanger.  Backer 
(das  also  eigentl  Mehlbeutler  bedeuten  wiirde),  von 
buidelen  herleiten,  iudem  er  sich  auf  die  Stelle 
im  Traktate  des  Walter  von  Biblesworth  (b.  Wright, 
A  Volume  of  Voeubularies,  p.  155)  beruft:  „De 
fine  farine  vent  la  flour,  halting-clot  par  la  bolenge 
le  pestour  bultingge  per  bolenger  est  cevere  of  brenn 
la  flur  et  le  furfre  demore",  wie  aber  lautlich  die 
Ableitung  moglich  sein  soil,  wird  nicht  gesagt;  fiir 
sicher  aber  darf  auf  Grund  von  Wedgwood's  Be- 
merkung  nur  angenommen  werden,  dafs  der  Biicker 
im  Altfrz.  auch  pestour  =  pistorem  genannt  wurde. 
Am  ratsamsten  diirfte  es  sein,  an  Diez'  Herleitung 
von  boulanger  aus  boule  (Kugel,  rundes  Brot,  vgl. 
span,  bollo,  feines  Milchbrot)  =  It.  bulla  festzu- 
halten,  boulanger  wiire  also  der  Verfertiger  runder 
Brote ,  freilich  ist  die  Bildung  des  Wortes  eine 
recht  seltsame,  auch  dann  noch,  wenn  man  zwischen 
houle  u.  boulanger  mit  Dz  530  ein  boulange  irundes 
Brot)  einschiebt  (boulange,  gleichsam  *bulla>iea 
[vgl.  extranea  :  etrange',  also  boulanger  gleichsam 
*bullaneariu.'<),  Vgl.  auch  Scheler  zu  Dz  785  und 
Suchier,  Z  III  611. 

1401)  germ,  buk  (ahd.  biih,  puh\  Bauch;  ital. 
bueu  u.  buca.  Loch  (der  Bedeutungsiibergang  wird 
dadurch  vermittelt,  dafs  das  Wort  zunachst.  wie  ja 
auch  im  Deutschen,  zur  Bezeichnung  des  Hohlraums 
eines  Gefafses  u.  SchifTes   gebraucht  wurde),  dazu 


das  Vb.  hMcaif,  durchlochern ;  prov.  buc-s,  Bauch, 
Runipf,  dazu  das  Vb.  trabucar,  gleichsam  iiber- 
bauchen,  zu  Bodcnwerfen,  auch :  stiirzen,  trabuquet-z, 
eine  Maschine  zum  Umwerfen,  Kriegsmaschine; 
altfrz.  buc,  dazu  das  Vb.  tribuchcr,  wovon  wieder 
tribuchet,  mit  gleicher  Bedtg.  wie  im  Prov.,  jedoch 
bedeutet  allfrz.  buc  auch  „Bicnenkorb'- ;  cat.  buc; 
span,  buque.  Schiffsbauch,  trabucar,  umwerfen, 
stiirzen,  trabuco  u.  trabuquete,  Wurfraaschine ;  ptg. 
bucu,  Schiffsbauch,  sonst  wie  im  Span.  Vgl.  Dz  72 
buco. 

1402)  dtsch.  Buk,  erhohte  Grenzscheide;  davon 
span,  bueqa,  Grenz stein,  vgi.  Dz  434  s.  v. 

1403)  al'tnfrank.  bnkk-  (ahd.  bocch).  Bock;  ital. 
becco  (das  e  erklart  sich  vielleicht  aus  Anlehnung 
des  Wortes  an  becco,  Schnabel,  wozu  der  scbnabel- 
artig  spitz  znlaufende  Bart  des  Tieres  Anlafs  geben 
konnte),  davon  abgeleitet  beccajo ,  eigentl.  Bocks- 
schlaehter,  dann  allgera.  Fleischer;  rtr.  buck,  bock ; 
prov.  bocs:  frz.  bouc.  davon  abgeleitet  boucher, 
Fleischer;  Baist,  Z  V  239  No  5,  denkt  an  mog- 
lichen  Zusammenhang  zwischen  frz.  boucher  u.  cat. 
butxi ,  botxi ,  Henker,  alt  span,  buchin,  bochin, 
boquin,  gal.  buxeo,  Metzger;  (Femininbildungon 
zu  bouc  siud  vielleicht,  trotz  ihres  befremdlichen 
Vokales,  biquv,  Ziege,  u.  biche,  altfrz.  auch  fci'sse, 
Hindin;  mit  lat.  ibex,  ibicem,  Steinbock,  konnen  die 
Worte  nichts  zu  thun  haben,  obwohl  Dz  523  biche 
die  Moglichkeit  eines  Zusammenhanges  nicht  unhe- 
dingt  abweist),  s.  N0II6I;  cat.  60c. •  altspan.  buco. 
Vgl.  Dz  529  bouc,  Mackel  21  (M.  halt  auch  bouquin, 
altes  Buch,  fiir  aus  buuc  abgeleitet,  die  Bedtg.  weist 
aber  deutlich  auf  altndl.  boeckin  hin);  Th.  91. 

1404)  altn.  bukka,  niederdrucken,  ist  vielleicht 
das  Stammwort  zu  frz  bouquer,  ducken  lassen,  vgl. 
Mackel  24;  im  zweiten  Bestandteile  von  reboucher 
(in  der  Bedtg.  ,,stumpf  machen")  erkemit  Scheler 
s.  c.  dasselbe  Verb,  schwerlich  mit  Eecht,  es  durfte 
vielmehr  mit  rehouclur,  ,,ZHstopfen",  identisch  sein, 
trotz  der.  freilich  noch  aufzukliirenden,  Bedeutungs- 
verschiedenheit. 

1405)  altnfrank.  bukou  (ahd.  *biihheii,  mhd. 
buchen).  bauchen,  d.  i.  in  heifser  Lauge  eiuweichen; 
ital  bucato,  Wiische;  irz.buer,  in  Lauge  waschen 
(das  gleichbedeutende.  vou  Mackel  angefiihrte  buquer 
fehlt  b.  Sachs),  davon  vieU.  bouee,  Dampf,  Qualm, 
burg.  6((iV.  Lauge;  (rtr. buadar,  in  Lauge  waschen,  ist 
wohl  anderer  Herkunft).  Vgl.  Dz  72  bucato;  Mackel  19 ; 
Kluge  «.  v.  bauchen. 

1406)  biilbas,  um  m.  (gr.  /?oA/?os),  Zwiebel, 
Bolle;  ital.  bulbo:  rum.  bolf:  frz.  bulbe:  span, 
ptg.  bulbo;  das  iiberall,  mit  Ausnahme  des  Rum., 
nur  gelehrte  Wort  hat  die  Bedtg.  ..Geschwulst" 
angenommen. 

1407)  bulga,  am  /'.  lederner  Sack;  ital.  bolgia 
iGriiber,  ALL  I  253,  halt  das  Wort  fiir  aus  dem 
Frz.  entlehnt,  Mackel  23  denkt  an  ahd.  *bulgja. 
altn.  bylgja,  am  einfachsten  ist  es  aber  doch  wohl 
ein  *bulgea  anzunehmen,  wie  Dz  will;  Entlehnung 
aus  dem  Frz.  ist  bei  einem  so  alten  ital.  Worte 
nicht  eben  wahrscheinlich),  dazu  das  Demin.  bol- 
getta  ,,valigia  di  cuojo",  vgl.  Ganello,  AG  UI  390; 
rtr.  buhcha.  Felleisen,  bulnh.  Bausch;  altfrz. 
bolge  (mit  off.  0),  Ranzen;  nfrz.  bouge,  davon  das 
Demin.  bougelte,  Riinzel  (das  aus  dem  Englischen 
entlehnte  budget  ist  stammverwandt).  Vgl.  Dz  57 
bolgia;  Grober,  ALL  I  253;  Mackel  23  (M.  leitet 
die  Wortsippe  von  altdtsch.  bulga  her):  Th.  46 
(fiihrt  ir  bvlg,  bole.  Sack,  Schlauch  an);  Flechia, 
AG  II  329,  bemerkt:  „la  parola  bulga,  secondo  che 


I4.S 


14081  BulR«ni« 


1  r.'Ot   l>\irriil:i 


144 


i»bbi»iiu>  .Iwllo  Fo«to  (of.  Piiiil  i«x  KohI  8fi,  I), 
1-  viKV  ciillica  (>'  form'  iiiicn  ;;i'rnmniriiV'. 

MOMI  BuliTMruH,  lliiljiim',  u.  (wojjoii  dor  Hiii- 
iu>ipiii);  ili(Vii><s  Volkt'<  /iiiii  Manicliiiisnms),  Ki't/.t>r: 
ilavoii  ital.  huatrroii  (tilosK.  voiioz.)  -^  luniiifrniif, 
Kt'tior,  torn-.  hiKimi'iir ,  lii^^>ll,  hiiiiiina.  I.linc, 
Duimnlioit,  Vf;l,  Sliissafm,  Hoitr  :l!l,  (-iiix,  St.  Jltl; 
fri.  Inniijre,  Kct/.or,  ilavoii  violl.  riibiiininr.  ci^ri'iitl. 
ztim  Ki't/or  wiTilcn,  «Tbiirmlioli  ««'nlon,  vorkriippoln. 
Vgl.  !>;:  f):Ul  hiiii.iir  ».  (UW  («i/ioii./rir. 

14IKM  ballniUK,  -um  m.  ();r.  ^ovhftn^),  Oclison- 
luuip<r,  Hi'ifKlmnciT;  ilal. /ih/iimo  ii.  .•(((li/imo,  Hoifa- 
buiif^er,  (lanubon  'imo  „con8iinininoiit«  <li  xtoiiiaro", 
vgl.  Caix,  St.  388;  frz.  boiilimir  (^'ol.  W.),  Vf;!. 
D»  SW  .<.  r. 

iu>uf;r.  ,'{ot'Axo^»X((  s.  rrUkolaku. 

Ulot  biillili,  -am  /'..  Hlaxo.  Diiikrl,  Kni>|>l',  Kh|i.soI  ; 
ital.  /">//(i  (/ii(//,i).  Hlaao,  ;...»-..  Stomi.i'l,  Marke; 
hiorvnH  zahlri'icbo  Ableitmi);Bn ,  ilbiT  wolfho  iiiaii 
vrI.  Caix,  St.  74 :  hiipliol»  „bolbi,  jmstola"  (ilas  <// 
dieses  ii.  der  fcljconden  Worto  erkliirt  sich  durob 
Einmi8ohunpviin?ii(//ioV''i((;/i(i,,coiifu8ioiie,ti"'i"ltu". 
buiilioiu-  .,aci'ozzaj;lia  di  pivi  coso",  com-  u.  sidi- 
huiilio  ,,1'onfusiono",  ilazu  die  Vorl>a  fiarbugliare  (?) 
u.  scoiiibufiliare,  Sfitmbiijuie  „meRcobire.  i-oiifondoro", 
Caix  7.iobt  hierbor  aiicb  bruglwlo  ..piistohi",  ini- 
brogliare  ..confusioiip,  viliippo"  u.  a.,  indesson  ge- 
horen  dioso  Worto  wobl  zum  St.  bru  (s.  d.),  bozw. 
zu  dtsuh.  broildn:  zwcifelbaft  iiiiirs  anob  bU'ibcii, 
ob  borchia  (mit  gescbloss.  o),  Buckel  am  Pfor(b'- 
geschirr,  Nagolknopf,  von  bulla  abgeloitct  i.st  (fjleicli- 
sain  'hiill-cula),  vgl.  Dz  359  s.  v.,  wo  abd.  bokn 
als  mbglicbcs  Gruiidwort  veriniitot  wird,  u.  Caiicllo, 
Riv.  di  fil.  roni.  II  111,  wo  borcici  iiob.st  brncca, 
hrocca  u.  dgl.  (s.  oben  brocc-)  aiif  gr.  n6i)yjj 
zuriickgefiibrt  wird:  Deminiitiva  zu  bulla,  bolla  sind: 
bolletta,  bullella,  biilleHhio,  Zettel;  prov.  bola.  biila 
(kugelformiger  Grenzstciii);  frz.  boiUe,  Kiigel,  Kegel. 
Klofs,  davoii  das  Eompos.  houlc -\- cerser  —  veraare 
(Frequ.  zu  vertere):  boiileversrr,  umkugeln,  um- 
stiirzeii,  verkebren;  vou  bottle  ist  wobl  aucb  abge- 
leitot  {boulange,  gloiobsam  *bttlla»ea,  rundes  Brot, 
und)  boulatujer,  gleicbsam  *biillaiic{irius,  Backer, 
vgl.  aber  oben  buideleii ;  Deiuiuutiv  zu  boide  ist 
bulletin,  Zettel  (aus  dera  Ital.  entlebnt),  hierber 
geiifirt  wobl  aucb  billet.  Karte,  dessen  r  aus  An- 
lehnung  an  engl.  bill  sich  orklart,  das  frz.  Wort 
ist  danii  wicder  zu  bifilictto  italianisicrt  worden, 
vgl.  Canello,  AG  III  390;  span,  bola,  Kugel,  boUo, 
Beule,  Milcbbrot,  boteta.  Zettel,  bulla,  verwirrtes 
Geschrei:  ptg.  bola,  Kugel,  Kegel  (davon  bolar, 
kcgeln),  bulla.  Bulle,  bulha,  wirres  Geschrei  (die 
Bedtg.  dieses  Wortes  sowie  des  span,  bulla  erkliirt 
sich  durch  Anlehnung  an  bullire,  Blasen  troiben, 
spmdeln.  sieden,  zischen).     Vgl.  Dz  57  holla. 

1411)  ['bullico,  -are  (v.  bulla),  Blasen  treiben, 
in  unruhiger  Bewegung  sein  (vom  Wasser);  davon 
viell.  prov.  bolegar ,  bojar;  frz.  bouger  (in  un- 
ruhiger Bewegung  sein,  eigentl.  vom  Wasser,  dann 
aucb  vou  Personen),  sich  riibren.  Vgl.  Dz  530 
bouger,  wo  die  friihere  Ableitung  von  ahd.  biogan 
mit  Eecht  zuriickgewiesen  (vird.) 

1412)  buUTo,  -Ire  (v.  bulla),  Blasen  werfen, 
sprudeln,  sieden;  ital.  bollire,  sieden,  dazu  die 
Sbsttve  bollore,  das  Aufwallen,  der  Zorn.  boUone  = 
frz.  bouillon  (das  iibliche  ital.  Wort  fiir  lleisch- 
briihe  ist  aber  hrodo,  hroddli)) :  ferner  die  Zusammen- 
setzung  bull[ite]  +  [c]lixan-  =  abbollessare  „far 
bollire",  vgl.  Caix,  St.  130;  prov.  bullir;  frz. 
bouillir,  davon  das  Sbst.fcoi<fl/oH,  Briihe  (das  iibliche 


Wort  fur  Kb'isobbrilbe  ist  abor  conmimmr);  span. 
bolir;  span.  :abullir  ist  nicht  -  Kub-bulliie  (so  Dz 
49rt  .V.  r.  nacli  Covarruvian),  sonilorn  -•  .sc/Wiic. 
vgl.  ('.  Micbaolis,  R  II  88,  idontiNcli  mil  calmllir 
ist  ;iimbullir.  uutortaucbvii,  aucb:  bograbun;  ptg. 
hulir      Vgl.    I)/,  57  bnlla. 

1413)  bllllo,  -lire  (.V.  b(illa),  Hlasi'u  wcrl'cn, 
sprudeln;  davon  viidl.  ci\\.  esbullar,  verwirrcn  (vgl. 
span.  ptg.  bulla,  bulha,  wirres  (iescbrei),  wobl 
nuch  ptg.  e.i-lnilhnr.  auspltinderii  (ilas  «uacc-.s/io/mrc 

I  nicht  wobl  liergelcitet  wenlon  kann),  vgl.  Dz  57 
bolla.  —  Dz  58  boibogliarr  ist  geneigt.  ;iuf  hullarc 
aucb    ziiriickzufiihren:     cat.    horbollar .    vcrwirren, 

I  span,  biirbollar  u.  ptg.  boibolbar.  DIasen  worfon, 
wozu   die   Sbatvc   span,   borhuja,    jilg.    borhuiha, 

I  Wasserbluse,  Knospc,  ja  aucb  ital.  borbogliare, 
pic.  borboullrr.  niurinein,  erscbcint  iliin  als  mog- 
licherweiso  stamniverwandt,    docli  niaclil  ibn  aller- 

i  dings  das  glcichbodeuton('e  it:il.  bnrbiiltarr,  al  tfrz. 

j  Imrbelff,    liedonklich,   verniutlicli    sind  borboijliare, 

I  borboltare  etc.  ononiatopoictiscbo  (iniiglicborweise 
an  gr.  floijiioiio,;  (s.  d.],  Sclilaniin,  sicb  anlebnondo 
u.  i'olglicb  auf  M'assorgeriiuscb  Bezug  nebniende) 
Umgestaltungen  von  *barbuliare  *barbottare  von 
barba  *barbotta  (Dom.),  bodouten  also  eigentl.  „in 
den  Bart  hinoin  sprechen";  auch  span,  horbollar 
etc.  sind  viellcicbt  rein  sehallnacliahniondo  Bil- 
ilungen.      Vgl.  No  1050. 

1414)  altdtscb.  *buHJo  (ahd.  fco?i),  Bolzen;  davon 
vielleicbt  ital.  hulzoiie,  bolcioiw,  Bolzen,  auch: 
Mauerbrechor;  \trov.  bosso-n;  altfrz.  Iiozon;  alt- 
span,  bozoii.  Dz  58  holzotie  war  geneigt,  ein  lat. 
*bul[l]-tio  von  ^«//(1  in  der  Bedtg.  „Nagelkniipf"  in 
der  ik'dtg.  als  Grundwort  anzusetzen,  dic^  Ableitung 
aus  deni  Deutschon  ist  aber  lautlich  u.  sachlich 
wcit  annehinbarer,  vgl.  Mackol  24. 

1415)  dtscli.  (schwabiscb)  bunte,  Spund(loch); 
davon  viell.  frz.  bonde,  Zapfen,  falls  das  Wort 
nicht  mit  dem  Stamme  bold-  (s.  d.)  zusamnienhangt. 
Vgl.  Dz  528  s.  I'.,  Kluge  untor  ,,Spund".  —  Frz. 
boiidieu.  Keil,  ist  volksetymologische  Umgostaltung 
des  pic.  bondeau  v.  bonde.  vgl.  Pafs,  KF  III  498. 

1416]  ;iltnord.  ahd.  ags.  bur,  Haus;  davon  norm. 
bur.  Wohniing,  woven  altfrz.  buron,  huiroti,  Hiittc, 
nfrz.  buron,  Kiisehiitte  (in  der  Auvorgne),  vgl.  Dz 
536  bur:  Mackel   19;  Pogatscher,  Z  XII  555. 

1417)  burii,  ac  /'.  (fiir  hurra),  grolier  Zeug-, 
Wollstoff:  ital.  (nur  in  Abloitungen  erbalten:) 
buratto,  diinnes,  woUenes  Zeug,  Mehlbeutel  (davon 
burattare,  das  Mehl  sieben),  barattell"  dsgl.,  burello, 
grebes  Tuch.  hurella,  finstercr  Kerker  (wegen  des 
Bedeutungsiibergangos  a.  burcu.i);  altfrz.  bure, 
grober  Wollstoff,  dazu  das  Demin.  buret,  oinc  woUene 
Decke,  dann  ein  mit  solcher  bedeckter  Tisch,  daher 
nfrz.  bureau,  Schreibtisch,  Schreib-,  Anitszimmer; 
ptg.  buril,  grobes  Zeug,  Sack.  Vgl.  Dz  74  hujo; 
Grober.  ALL  I  253;  Canello.  AG  III  350.  S.  auch 
unten  bureus,  burins. 

1418)  arab.  biiraq,  Borax,  borsauros  Natron  (vgl. 
Freytag  I  UP);  davon  ital.  borrace ;  frz.  borax 
etc.,  vgl.  Dz  60  horracf. 

1419)  burbalia  (PI.  n.7).  Eingeweide  (Gloss. 
Isid.),  scheint  mit  frz.  hroHailles,  Eingeweide  der 
Fische  u.  Vogel  in  Zusammenhang  zu  stehen,  vgl. 
Dz  534  .S-.  v.,  s.  auch  No  1301. 

1420)  [*biircilla  /".,  -us  m.  ist  das  vorauszusetzende 
Stammwort  zu  ital.  6«rc/H0,  -a,  bedeckter  Nachen 
mit  Eudoni;  altspan.  burcho,  eine  Art  Nachen, 
vgl.  Dz  361  burchia.] 


145 


1421)  hUnlo 


1433)  bQtlrQiu 


14« 


1421)  bilrdo,  -oiiem  »>.  u.  bfirdiis,  •am  »i.,  Maul- 
tior  (vgl.  Isid.  12.  1,  60;  hurdo  iindct  sich  z.  B. 
b.  Ulp.  Difj.  :52 ,  49  pr. ,  burdu.s  b.  Acron.  Hor. 
carm.  3,  27,  7);  ital.  (burdus  =^  bordo  ie\\\i  dem 
Schriftital. ,  jedoch  sanlisch  ist  burda,  Hastard, 
Nebenschofsling  vorliandeii),  bordone.  langer  Pilfjer- 
stab  (sogenannt,  weil  er  dem  Pilger  alinlii-he  Dienste 
Icistet  vnc  ein  ilaultier,  indein  er  ihii  stiitzt  u.  also 
griciobsam  tra-jtt :  vermutlich  ist  auch  bordone,  Bafs, 
dasselbe  A\'ort.  obwohl  freilicli  die  Bedeutungsont- 
wickelung  recht  uuklar  ist,  vgl.  dariiber  Dz  59  deu 
zweiten  Artikel  bnrdone).  Die  im  Ital.  vorhandene 
Kedeutungsscheidung  zwischen  biirdiis  uiid  burdo 
kehrt  auch  in  den  iibrigen  Sprachcn  wieder;  prov. 
bort-s.  bordun-s :  al  tf  rz.  horde,  boiirt  u.  (auch  nfrz.) 
bourdon;  span,  horde  u.  hordon;  ptg.  nur  bordun. 
Vgl.  Dz  59  horde  u.  bordone:  Grober,  ALL  I  253; 
Caix,  St.  8. 

1422)  *burefis  oder  *burlus,  a,  nm,  neben  und 
fiir  *bflrus,  a,  uni  (statt  hiirrus),  feuer-,  scharlach- 
rot  (Paul,  ex  Fest.  36,  12):  ital.  bujo,  dunkel 
(daraus  erklart  sich  die  Bedtg.  von  burella.  dunkler 
Kerker),  vgl.  Flechia,  AG  II  330:  prov.  biirel, 
braunrot;  frz.  buret,  Purpurschnecke ;  span.  &HnVJ, 
braunrotlich  (auch :  grobwoUenes  Zeug).  Hieiher 
gehoren  wohl  auch  ital.  huralio{xg\.  prov. barutel-s), 
wollenes  Zeug,  Mehlbeutel;  prov.  burel,  grobes, 
wollenes  Zeug;  a  It  frz  bure,  grobes,  wollenes  Zeug, 
dazu  das  Demin.  burel,  wovon  neufrz.  bureau 
(wollene  Decke\  Tisch  mit  woUener  Decke,  Schreib- 
tisch.  Schreibstube  ifemer  altfrz.  hurelel,  Mehl- 
beutel, neufrz.  bluteau,  bluloir,  Mehlsieb,  bluter, 
sieben,  vgl.  Dz  527  bluter  u  oben  No  1400 i;  span. 

■  buriel:  ptg.  burel.  VgI.Dz74  bujo.  Grober,  ALL  1253. 

1423)  germ,  burg-,  Burg  (lat.  burgus,  flndet  sich 
z.  B.  b.  Vegetius,  s.  Georges  s.  v.);  ital.  borgo, 
kleine  Stadt,  davon  bory(h)ese:  prov.  bores  (mit 
off.  o),  davon  horgues;  altfrz.  bore  (mit  off.  o), 
nfrz.  hourg,  davon  bourgeois:  span.  ptg.  burgo, 
dav.  ptg.  burguez.     Vgl.  Dz  59  burgo:  Mackel  20. 

1424)  burra,  -am  /'.,  zottigcs  Gewand  (Anthcd. 
lat.  390,  5  [385,  5j),  PL  bnrrae,  lappisches  Zeug, 
Possen  (Auson.  praef.  ad  Lat.  Pacat.  5):  ital.  borra, 
ScheerwoUe,  borre,  Possen,  von  borra  abgeleitet 
horrace,borraggme,  borrana,  Borretsch  (eine  Plianze, 
borrago  L.),  sogenannt  wegen  der  haarigen  Be- 
schaffenheit  der  Blatter,  femer  horruccia  (aus 
haarigem  Fell  gefertigter)  Weinschlauch;  zu  borra 
das  Vb.  (ab\borrare,  mit  Wolle  ausstopfen:  rum. 
horantzd,  Borretsch:  prov.  borra,  ScheerwoUe,  bar- 
rages, Borretsch,  horrds,  grobes  Tuch  (auch  frz. 
bourras);  frz.  bourre,  ScheerwoUe,  dazu  das  Vb. 
bourrer,  i^mit  AVoUe)  stopfen;  span,  borra,  borro, 
ScheerwoUe,  WoUe,  aufserdem :  junges  Schaf  (auch 
borrego).  endlich:  (Flocken,  nichtsnutziges  Zeug) 
sinnlose  Worte,  dummes  Geschmiere,  an  die  letztere 
Bedtg.  schliefst  sich  an  das  Vb.  borrar,  sudeln, 
klecksen,  dazu  wieder  das  Sbst.  borrou,  Tintenklecks : 
borra ja ,  Borretsch:  ptg.  borrar,  sudeln,  borrdo, 
Klecks,  borragem,  BoiTetsch.  Vgl.  Dz  60  borra  u. 
borraggine;  Grober,  ALL  I  254  u.  Misc.  44  (an 
letztercm  Orte  verteidigt  G.  die  Diez'sehe  Ableitung 
von  borraggine);  Baist,  Z  V  239  (B.  will  auch 
borujo,  burujo,  orujo,  Trester  der  Traube,  u.  sogar 
gorullo{n),  Klumpen,  u  a.  mit  borra  in  Zusaramen- 
hang  bringen,  vgl.  dagegen  Parodi,  E  XVII  56,  wo 
*toluculum  (v.  volvere)  als  Gmndwort  aufgestellt 
wird). 

1425)  *bfirrfila,  am  f.,  Flocke,  ein  Ding  ohne 
Wert,  Kleinigkeit,  Lappabe,  Posse;  ital.  burla  (man 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


solltc  borla  erwartcn)  Posse,  dazu  das  Vb.  burlare, 
schcrzen,  u.  das  Adj.  burlesco,  scherzhaft,  komisch : 
sard.  6"rri(/a,  ftur/a  (6oWa,  Troddel);  altpr.  6«»'- 
laire,  Spotter;  neuprov.  bourlo,  Posso;  altfrz. 
bole,  Betrug,  holer,  betriigen  (die  Zugehorigkeit  <ler 
Worte  z.  diesor  Sippe  ist  jedoch  zweifclhaft,  es  ist 
jedoch  auch  hourle,  bourler  vorhanden;  nfrz. 
burlesque  ist  selbstredend  Lehuwort  aus  dem  Ital.); 
span.  ptg.  burla,  Posse,  dazu  das  Vb.  burlar, 
span,  auch  horla,  Troddel.  Vgl.  Dz  74  burla; 
Grober,  ALL  I  25». 

1426)*buiTiis  u.  *burrieus,  -umm.  (fur  burricus), 
kleines  fuchsrotes  Pfcrd  (eigentlich  vermutUch: 
zottigcs,  hal'sliches  Pfenl);  ital.  bricco,  Esel.,, 

1427)  *bursa,  -am  (eigentl.  Byr.'ia,  die  Burg  von 
Carthago),  Versammlungsort  der  Kaufleute,  Borse, 
Geldtasche;  ital.  frorsfi;  sard.  6«.vcia;  rum.  fcon.jo  ; 
rtr.  buorsa;  prov.  bossa:  altfrz.  borse;  nfrz. 
bourse;  cat.  bossa;  span.  ptg.  bolsa.  Vgl.  Dz  61 
horsa;  Grober,  ALL  I  254.  (Es  raufs  dahingesteUt 
bleibeu.  ob  die  romanische  u.  iiberhaupt  die  modeme 
Bedtg.  des  Wortes  sich  aus  dem  Eigennamen  Byrsa 
oder  aus  dem  urspriinglichen  Appellativ  gr.  ^vQoa, 
Leder,  Fell,  cntwickelt  hat,  doch  ist  das  erstere 
wahrscheinUcher.)  Cber  entlegene  ital.  Ableitungen 
vgl.  Caix,  St.  216  u.  222. 

*busca,  *busciis  s.  *buxa,  buxus. 

1428)  altdtsch.  *biirstja  (zusammenhangcnd  mit 
mhd.  nhd.  borste).  Burste;  ital.  brustia  (das  iib- 
liche  Wort  fur  ,.Bur8te-'  ist  aber  spazsola):  span. 
bruza:  (prov.  brossa,  altfrz.  broce,  nfrz.brosse, 
spa,o.  broza,  gehen  auf  den  keltischen  Stamm  hruxn- 
[s.  d  J  zuruck).  Vgl.  Dz  70  broza ;  Th.  61 ;  Mackel  24; 
Baist,  Z  V  562;  s.  oben  brnxn-. 

1429l*bustar,ursprunglichwohl=6M>(a)-,  Leichen- 
brandstatte  (Charis.  38,  19),  dann  volksetymologisch 
als  aus  bov-  +  stare  zusammengesetzt  betracht^t 
u.  so  zu  der  Bedeutung  „Ochsenstall"  gelangend 
{bostar  locus  ubi  stant  bove^.  Gloss.  Isid.);  span. 
boslar.  ptg.  bostal,  OchsenstaU.  Vgl.  Dz  433 
bostar;  Grober,  ALL  I  254.     S.  No  1295. 

1430)  bustum  «..  Leichenbrandstatte,  Grabmal 
(in  letzterer  Bedtg.  b.  Cicero,  CatuU,  Virgil  u.  a., 
s.  Georges  s.  c);  davon  wahrscheinlich  ital.  busto 
(eigentl.  das  auf  dem  Grabmale  aufgesteUte  Brust- 
standbUd  des  Verstorbeneu),  Biiste;  prov.  hust-z : 
frz.  buste:  span.  ptg.  busto.  Dz  75  busto  ver- 
warf  die  Herleitung  von  bustum,  weil  der  Begriff 
dagegen  streite  (Dz  fafste  aber  bustum  nur  in  der 
Bedtg.  als  „verbrannter  Leichnam"  anf).  u.  dachte 
an  Ableitung  von  huxida,  pyxidn. 

'buscida  s.  unter  boxida. 

1431)  buteo,  -onem  »i ,  eine  Falkenart,  der 
Busaar  (das  Wort  findet  sich  z.  B.  b.  PUn.  N.  H.  10, 
21  u.  135);  ital.  (nur  in  der  Abltg.  bozzago,  ahuz- 
zago,  eine  Geierart);  prov.  buzac-s:  frz.  buison, 
davon  huse,  davon  abgeleitet  husart.  Vgl.  Dz  536 
buse;  Homing,  Ztschr.  f.  neufrz.  Spr.  u.  Litt.  X  245. 

1432)  butio,  -onem  hi.,  Rohrdommel  (AnthoL 
lat.  762,  42  [233,  421);  auf  biitio  scheint  der  erste 
BestandteU  des  gleichbedeutenden  frz.  hutor  (mit 
offenem  o)  zuriickzugehen ;  neben  hutor  findet  sich 
bruitor,  das  wohl  wegen  des  Geschreies  des  Vogels 
an  bruire  angelehnt  ist:  abgeleitet  von  butor  ist 
hutorderie,  Dummheit.     VgL  Tobler,  Misc.  71. 

1433)  *butlrum  n.  (f.  butyrum,  gr.  ^ovxvqov). 
Butter;  ital  hurro,  butirro ;  (sard,  butiru,  also 
die  schriftlat.  Form  erbaltend) ;  prov.  buires  (neu- 
prov. hurre);  altfrz.  bur(r)e;  nfrz.  beurre  (mit 
befremdUchem  Vokal);  (das  span.  ptg.  Wort  fur 


It; 


U84i  l<ntr 


lirj>   liv/iintiiiN 


ll? 


..Huttor"  ist  ntnntfca,  miiulfiea'i.  Vj;!.  (.irober, 
AI.l.  1  264:  Ciinollo,  \G  111  :M1. 

U:I4)  nltn.  batr,  lloliklot^  ii1>^'0Rtimi|>fU<g  DiiiK; 
ilnvon  viclloirht  fr».  hut,  /id,  Zwwk  (ilio  «twprllnj;- 
liclic<  Hoilt^.  kiinii  p>tti>«oii  soiii ;  Knl-  mlor  Sti-iii- 
liniifcn,  (lor  als  /iolpiiiikt  licim  Wcttliiiifcn  ii  >\ii\. 
IxMiutzt  wiirilc'),  hiillr,  Kriltinurni,  /iisiiininoiiKotzuiit; 
(Ifliiit:  hut{()fr,  stofsoii,  jji'liiirt  wolil  zii  hutmi,  '\»{ 
«biT  mi  liut  :iii(;r);liclioii.  Vgl.  D/.  V,'2  h<i::tt: 
Miukol  23. 

14:U>>  Stiiinin  bOtt-;  niif  oint'ii  «iibstantiviBolion 
StjiiiiiM  liiitt-,  (lor  viollciclit  n«8  iloni  Griorliischon 
(v^l.  ^-/di'ri,-,  /ivti.;,  Kiiliol,  KiaRolicI  in  das  Volks- 
liitoin  iiliomoniniiMi  ward  ii.  ciiii*  i^mfso  roinanisclie 
WortsipiH'  t.uT  lii'ii'iflimiiit;  urdfsDrcr  tiofiifse  (I5iiUi>, 
KuIh'I  u  tlj;l.)  orzi'iijrto,  jrclioii  ziiriick:  ital.  bolte 
11.  Iiiitla.  (lazu  liic  Dt'iiiiii.  hnllniii,  kloino»  Fafs. 
liolti(iliii.  Flascho  (das  iibliciic  Wurt  fiir  ..Flaecho" 
ist  jodoch/idNfo);  TtT.hot;  T»m.  hnlii,  liutd;  prov. 
/")((i ;  nitfrz.  hoir  (niit  olToiicni  u.  init  gosrlil.  o), 
bodoHtet  audi  „MonrliS8tiofpl";  nfrz.  boiilf  (davon 
abjp-l.  hoiilfiUe).  hnltr,  Sclilaiioli ,  Kiibol,  StieM 
(liotle  ill  den  npdeutiin);cn  ..Sclilat;"  n.  „Kl«mpen" 
jrdiort  zu  hotaii.  w.  ui.  8.,  bo/.ilf;lieh  dor  Hodtg. 
(lenko  man  an  heanrou]),  ci);enU.  ..scboncr  Sdilag", 
dann  ,,viol",  wogon  hotte,  Krote,  s.  obonfails  ?)0('J»i); 
rat.  span.  ptg.  bota  (Dcmin.  bntellti,  butctha).  Vgl. 
Dz  62  butte:  Grober,  AIX  I  264;  Mackd  23;  Klugc 
untor  „Biitlo"  (K.  liiilt  dio  bptr.  gcrraan.  Wortsippo 
fiir  au.i  doni  Roman,  ontlchnt). 

batyrfim  s.  *butTniiii. 

1436)  mild,  butze,  Khimpen;  davon  ital.  biizzo, 
Baud).  —  Niclit  unniittdbar  init  biiize,  aber  wob) 
mil  doni  Vb.  hotan  (a\\t\.  ho^nn),  auf  «oldies  ?(»(2e 
zuriiokgolit,  steht  ansrhoincnd  in  ctjraologischem 
Znsammenhange  dio  Wortsippe:  ital.  bozza,  Go- 
scbwulst,  lieulo,  audi:  grob  bearbeiteter  Stein,  dazu 
das  Yb.  {nb)bozzare,  im  Groben  arbeiton,  skizzieren, 
woTon  wieder  bozzo  (wenn  dassolbe  nicht  cbenso 
Primitiv  ist,  wio  das  ungefiihr  gloichbedoutende 
bozza);  viellcicht  Scboideform  zu  bozza  ist  boccia, 
Knospe;  prov.  bosna  (mit  off.  o),  Beulo:  altfrz. 
biice  (mit  off.  o),  nfrz.  bosse,  Bcule,  Buckel,  davon 
das  Adj.  bnssu,  bucklig;  span,  hocha,  holzerno 
Kngel;  (es)boso,  Eoharboit;  ptg.  bochecha,  dicke 
Baokc,  {es)boinr,  ira  Rohcn  arboiten.  Dio  Grund- 
bedeutung  der  Worte  scheiut  zu  soin  ,,(durch  Stofsen 
hervorgobrachte)  Schwellung".  Vgl.  Dz  62  hnzza 
u.  61  bulla,  wo  auch  frz.  {pied)  but,  Klumpfufs, 
span,  hold,  stiiinpf  mit  mhd.  bozen  in  Zusammen- 
hang  gebnidit  werdcn :  Mackel  23. 

1437)  *buxa  .Fominin  zu  6h.i»,s),  daraus  *busca. 
Davon  viclleiiht  ital.  (dialokti.sch,  z  B.  lomb.)  hiisca, 
Splitter,  sicil.  cuscu ;  Deminutivbildungon  zu  busca 
sind  *hiiscolo,  briiyculo  „pagliuzza,  fuscello"  u.  das 
gleicbbedeutonde  buschetta,  bruschetia,  vgl.  Caix, 
St.  228;  altfrz.  buis^e  u.  busche;'  nfrz.  buclie, 
Schoit,  davon  abgoleitet  bticher  Vb.  behaucn,  Sbst. 
Uolzstall,  Scheiterhaufen ;  cat.  biisca,  bj'usca,  Eute, 
Gerte.  Das  u  (statt  o)  erklart  sich  vielleicht  aus  be- 
grifflicher  Anlehnung  an  bru{.<)i  iare,  hriiler,  brenncn. 
Vgl.  Dz  74  husca  u.  dazu  Scheler's  Bemerkung  im 
Anbang  716;  Storm,  R  V  170;  Bugge,  ebonda  in 
der  Anmerkung  (B.  stellt  ein  *buxica  als  Grund- 
wort  auf):  Mackel  34. 

1438)  *buxTda  (f.  pi/xida  =  gr.  nviidu  v.  nv^ig, 
die  lautlidie  Umwandlung  vidleicbt  durch  begriff- 
liche  Anlebnung  an  das  ohuiliiu  stammverwandte 
biixiis  veranlafst),  daraus  *buseTd8,  Biichse, 
Schacbtel;   ital.  [pisside,  gelehrtes  Wort,  mit  der 


Hodtg.  ..boiligOB  Gofiifs"  »,|  bii.itn,  Sdiarbtol,  vgl. 
Canollo,  AG  III  327:  aufsordom  mil  .Suftixvor- 
tausi-bung,  wordbor  zu  vgl.  .\8ooli,  A(J  11  4II.S, 
bii.isiilii,  biisnilii,  bimsoUi,  Ka.strbon  fiir  dio  Magiiot- 
iiadol,  Knmpafs,  vgl.  Caix,  St.  17:  prov.  husliii 
(brostia,  brusliii),  bi)iiisii  ;  (T/.hnili;  ItlldiKo,  auoli; 
I'fanno  oinos  Golonkos,  davnn  dHioiler,  oin  tiolonk 
oiitpraniion,  vorroiikon;  abgoloitol  von  jiltfrz.  hiiisir 
ist  violloirlit  bnissruii.  Srlioffol ;  biiiissdii-.  KonijiarK 
(aus  dom  Ital.  oiitb'lint):  span,  hajrln,  Sduiditol, 
briijiiln  (au8  dom  Ital.)  Koiiipar«.  Vgl,  Dz  61  biismt 
u.  527  hnitf;  .Storm,  R  V  Hi!»;  Caix  17  ii.  !)7  (bier 
fiigt  Caix  nodi  boi  ital.  bolola,  Scbaditol,  Inisln, 
Etui,  Convert,  himtrllo,  oin  Mafs,  =-  frz.  Iioissenu). 
143'.))  |*bnx5,  •Ure  (v.  /«/.n/.s),  daraus  *liusro, 
■tire,  etwa  bodoulond :  im  Waldo  umborstroifon, 
birsolion.  naoliKpiiroii,  sudioii;  i  t  a  I.  im/»).M(i)c,  sieli 
in  don  Wald.  in  ilon  llintorhalt  logon,  biisaitr  (auf 
ilor  ,Iagd?)  orbouton,  orliasdion;  |irov.  fiiihoKcar, 
HintorbaU  logon;  altfrz.  imhii.scliii'r,  ewbiissitr 
(nfrz.  rwhusiiinr  =  it.  imhimairc).  in  don  llintor- 
halt logon,  (nfrz.  emhiisiiiier,  einso.hniiron,  kanii  mit 
dor  Sippo  nidits  zu  tliuii  habon);  alt  span,  biisciir, 
iiou8])aii.  ptg.  bimcor  suohcn.  Vgl.  Dz  61  liosco 
u.  75  buscare;  Storm,  R  V  169;  Mackel  34  (wo 
ohno  hinliinglidion  Grund  got.  *l)iisk.s  als  (inind- 
wort  vormutot  wird).] 

1440)  biixus,  iini  f.  u.  (soltcnor)  bilxiim  ii.  (gr. 
Tirfo,-),  *busc-,  Hiiobsbaum[holz]  (spater  vormut- 
liob  mit  orwoitortor  Hodtg.  Holz  im  allgem.,  Ge- 
biisdi);  ital  honco,  Wald,  Holz,  davon  das  Demin. 
btischftin :  rtr.  hiisch,  bOschi/  etc.,  vgl.  Ascoli,  AG 
I  188  oben  u  Anm.,  Gartner  §  101;  prov.  bosc-s 
(mit  off.  o);  altfrz.  hnin  (mit  off.  o);  nfrz.  bois, 
dazu  das  Deniin.  boschet,  nfrz.  italianisiert  bouquet, 
bouquet ,  kleiner  Busch,  (Hlumonstraufs);  dem  Span, 
entlehnt  ist  hnciuje;  span,  hosque;  davon  abgoleitet 
hoscdje,  Wiildchcn.  Die  Ableitung  der  Sippo  von 
It.  hiixus  ist  (lie  einzig  annebmbaro;  an  german. 
Herkunft  ist  nicht  zu  denkeu  (vgl.  Goldschmidt, 
R  XVII  290),  vielmchr  ist  dtsdi.  „Busch"  dem 
Roman,  entlehnt.  —  In  seiner  urspriinglichen  Hedtg. 
„Buohsbaum"  ist  buxus  erhalten  als:  ital.  bosso, 
prov.  boiK,  frz.  buis,  span,  boj,  ptg  bii.no;  ab- 
geleitet  von  buxus  ist  ital.  buscione,  Gobiisch,  prov. 
boisson-s.  frz.  bnisso)!.  Vgl.  Dz  61  fcascu  u  bonso; 
Storm,  R  V  169  (cs  ist  Storm's  Verdionst,  buxun 
mit  (llierzougenden  Griinden  als  Stammwort  der 
ganzen  grofson  Sippo  nachgewie.sen  zu  haben,namentl. 
auch  mit  Riicksioht  auf  die  Bodeutungscntwicke- 
lung,  vgl.  jedoch  Meyer-L.,  Gramm.  p.  139);  Ca- 
nello,  Riv.  di  fil.  rom.  II  111  (C.  ist  geneigt,  in 
dem  gr.  ^6o/og,  Weido,  das  Grundwoit  zu  ital. 
bosco  u.  dgl.  zu  erblioken);  Mackel  34  (M.  erklart, 
die  frz.  prov.  Worter  nicht  deuten  zu  konnen); 
Klugo  unter  ,, Busch". 

1441)  altn.  bytin,  Beute,  Tausch;  davon  ital. 
bottino.  Beute  (das  o  der  ersten  Silbo  schoint  auf 
Entlehnung  drs  Wortes  aus  dem  Frz.  zu  deuten, 
vgl.  Mackel  112);  frz.  biitin ;  span,  botin.  Vgl. 
Dz  62  hotlinn;  Storm,  R  V  168;  Mackel  112. 

1442)  b.Yzantitts,  urn  (v.  Byzantium),  eine  by- 
zantinische  Miinze;  ital.  bisante,  Pfennig;  prov. 
bezanz:  altfrz.  hesant:  span.  ptg.  besante. 


149 


1443)  c&bslla 


1458)  pidnciia 


lf)() 


c. 


(Die  unter  C  fulilenden  Worte  sehe  man  unter  K.) 

14431  caballS,  -am  /'.,  State  (Anthol.  lat.  148,  7 
[961,  7]);  ital.  cnialla;  frz.  cnvale  (dicliterisches 
Wort,  in  der  gewohnlichen  Sprache  sa.gt  man  jiiment); 
span,  cnhalla.  Name  eines  Fisches,  ist  vermiitlich 
dasselbe  Wort,  Cbertragung  der  Namen  von  Sauge- 
tieren  auf  Fisi'he  ist  ja  nioht  selten. 

1444)  caballarlus,  -um  m ,  cin  Pferdewarter, 
Pferdeknecht  (v.  (ahutlits):  ital.  cacallaro  „stafetta 
e  chi  guida  cavalli",  cavallnjii  (tior.)  ,,chi  mercau- 
teggia  di  cavalli"  :  cai-nliero  (die  Vereinfachung  des 
I  beriiht  auf  Anlehnung  an  das  Frz.)  ,.chi  monta  o 
combatte  a  oavallo'',  cavaliere  ..cavaliero,  e  chi 
appartiene  a  mi  ordine  cavallarescn,  gentiluorao", 
vgl.  Canello,  AG  HI  304;  rum.  cdlare,  Adj.  u.  Adv., 
beritten,  rittlings,  vgl.  Ch.  e(i7;  prov.  civalliei-.f, 
cavayer-s:  frz.  chevalier,  caralier  (aus  dem  Ital.); 
span,  caballiro;  ptg.  cahalleiio.  Die  Bcdtg.  des 
Wortes  ist  uberall  zu  „Reiter,  Rittcr,  Edelmann'" 
veredelt  worden. 

1445)  [*cabalettus,  -nm  m.  (v.  cabnllus),  kleiues 
Pferd;  ital.  cavalletto;  frz.  cheialet,  Bock,  Geriist, 
Staffelei  lital.  auch  cavniletta,  Heupferd).] 

1446)  caballTco,  -are  (v.  cabullus),  reiteii  (An- 
thim.  praef.  67,  2  E);  ital.  cavalcare;  rum.  {iti)calic 
ai  at  a,  danebeu  cdldresc  ii  it  i;  prov.  cavalcar, 
cnvalguar;  frz,  chevaucher  (jetzt  nur  in  der  Dichter- 
sprache  ublich,dergew6hnlicheAusdruckfiir,,reiten" 
ist  vionter,  aUer  a  cheial);  span,  cabah/ar:  ptg. 
cavalgnr  (auch  im  Span.  u.  Ptg.  ist  das  Vb.  aus 
der  Umgang.?sprache  durch  andar,  montar  a  caballo 
verdrangt  worden).     Vgl.  Dz  93  tavallo. 

1447)  caballus,  -um  m.  iDem.  z.  caho,  Wallach); 
Gaul,  Klepper,  in  der  Volksspraclie  Pferd  iiberhaupt ; 
ital.  cavallo;  rum.  cnl,  PI.  cai;  rtr.  kaicU  etc., 
s.  Gartner  g  200;  fToy.caval-s,cavalh-s;  {rz.checal 
(dazu  die  wunderliche  Zusammensetzung  chevau- 
Uger,  woruber  za  vgl.  Darmesteter  p.  108):  cat. 
caball:  span,  caballo:  ])tg.  cavallo.  Dazu  uberall 
zahlreicbeAbleitungen,  z.  B.  ital.  cavalleria. Reiterei, 
frz.  checahrie  u.  cavalerie  (letzteres  aus  dem  Ital., 
aber  mit  Vereinfachung  des  I  nach  Analogie  von 
eheval-erie)  etc.     Vgl.  Dz  93  cavallo. 

1448)  cabanna,  -am  /.,  Hutte  (Isid.  15,  2,  2,  wo 
capanna  geschrieben  ist  der  Ableitung  von  capio 
zuLiebe);  ital  capanna.  Hiitten.  Schuppen,  cahma 
„stanzina  d'un  bastimento",  tapanno,  Hiitte  fiir 
Vogelsteller,  [gabbdno,  Regenrock,  dazu  die  Derai- 
nutive  gabinetto  u.  gabbanetto,  vgl.  Canello,  AG 
III  315;  dazu  die  Ableitung  sgabuzzinn  „stanzuccia, 
bugigattolo",  vgl.  Caix,  St.  560];  vielleicht  gehort 
hierher  auch  ital.  gabhdno  (altfrz.  span,  guban) 
Reirenmantel,  ,,denn  Hiitte  kann  als  der  umhiillende 
schiltzende  Mantel  aufgefafst  werden'",  vgl.  Dz  150 
s.  v.;  prov.  cabana;  frz.  cabane,  cabine,  cabinet, 
cambuie  (samtlich  Lehnworte):  span,  cabaiia, 
gabinete;  ftg.  cabana.  Ygl.Dz 85  capanna;  Th.  53 
(der  von  Dz  vermutete  kelt.  Ursprung  des  Wortes 
wird  verneint). 

1449)  ^caccabelljis,  -nm  m.  (Demin.  zu  caccabus), 
eigentlioh  kleiner  Tiegel,  Pfanne,  Schadel;  altfrz. 
c{b)aclievel,  Schadel.  Vgl.  Cornu,  R  XI  109;  Grober, 
ALL  I  539. 

1450)  caccabiis,  -um  m.,  Tiegel,  Pfanne  (z.  B. 
Varro  LL  V  127);    ptg.  caco.  Scherbe,  davon  ab- 


geleitet    cachimonia,    Schadel    (vgl.    C.    Michaelis, 
Misc.  122  Anm.  1),  vgl  Dz  435;  Gri3ber,  ALL  1 539. 

1451)  *cachecticu.s,  a,  nm  (v.  griech.  xaxe^ia), 
schwindsuchtig;  ital.  cnch'-ttico  {gal.  Wort),  daraus 
durch  volkstUiiiliche  Umbildung  scachicchio  „debole, 
infermiccio",  vgl.  Caix,  St.  511. 

1452)  caco,  -are,  kacken;  ital.  cacare,  davon 
abgeleitet  sqnacclierare  ,,aver  fiusso  di  ventre,  pale- 
sare  senza  bisogno  le  cose  che  si  sanno",  schiccherare 
„irabrattar  fogli",  vgl.  Caix,  St.  528;  rum.  cac, 
ai,  at.  a;  rtr.  chigar  etc.,  vgl.  Ascoli,  AG  I  144 
No  165;  prov.  cagar;  frz.  chier  (der  Vokal  erklart 
sich  aus  Anlehnung  an  es-chiter  =  ahd.  skizan, 
vgl.  Dz  574  .<.  v.;  vgl.  aufserdem  G.  Paris,  R  IV 
123  Anra.  4;  Cornu,  E  VII  354;  Herrig's  Archiv 
LX.Wni  422);  span,  cagar:  damit  vielleicht  zu- 
sammenhangend  das  Sbst.  ca^carWa  (Schmutz.  der 
sich  unten  an  die  Kleider  ansetztl,  wenn  es  aus 
cnci  -\-zacarria  (vgl.  ital.  zaccaro,  &oient. aacchera, 
angespritzter  Schmutz)  entstanden  ist,  vgl.  Storm, 
R  V  175;  ptg.  cagar. 

1453)  bret.  cacadd,  aussatzig;  davon  vielleicht 
frz.  cagot,  scheinheilig  (,,la  signification  moderne  a 
pu  s'etre  produite  sous  I'influence  de  bigot"  Scheler 
im  Diet.  «.  v.);  gewohnlicb  wird  das  Wort  als  zu- 
saramengesetzt  aus  prov.  ca  (=  canis)  +  Got,  also 
,,Gotenhund",  erklart  mit  Bezugnahme  darauf,  dafs 
die  Westgoten  als  Arianer  den  katholischen  Siid- 
franzosen  verhafst  gewesen  seien,  vgl.  Dz  537  .5.  v. 

1454)  cactus,  -nm  m.  (gr.  xdxtog),  Kardenarti- 
schocke ;  davon  i  tal.  cacchioni  „8puntori  delle  prime 
penne",  vgl.  Caix,  St.  244. 

1455)  *cadentia  (v.  cado),  das  Fallen,  die  Art, 
wie  etwas  fallt ,  giinstiger  Fall ,  guter  Tonfall, 
Gliicksfall,  gutes  Beuehmen;  ital.  cadenza,  Tonfall; 
rum  cddeii{d,  Anstand:  frz.  cheance,  chance, 
Gliicksfall,  davon  chanQard,  Gliickskind;  span.  ptg. 
cadi'iicia.  Tonfall. 

[*cadlta  s.  cado.] 

1456)  [cadmea,  cadmia,  cadmia,  -am  /'.  (griech. 
xuduiia,  xadftia),  Galmei;  davon  abgeleitet  ital. 
calaminaria,  kieselhaltiger  Zink;  frz.  calamine; 
span.  ptg.  calamina,  vgl.  Dz  77  calaminaria.] 

1457)  cado,  cecidl,  casiim,  cadere  (volkslat. 
*cddere),  fallen;  ital.  cado  (u.  caggin  =  *cadio), 
caddi  (u.  cadetti,  cadei),  case,  cadere;  rum.  cad, 
cdziii,  cdZ'it,  cade;  rtr.  Gartner  fiihrt  von  dem  Vb. 
nur  das  Pt.  P.  t/et  (mit  offenem  e)  an,  §  148; 
prov.  cliatz  chai  [Z  P.  Pr.),  chazec  (3  P.  Pf.), 
chazegiit  chazer ;  frz.  altfrz.  chiet  (3  P.  Pr )  chu-s 
chit  clieoir  (nfrz.  ist  das  Vb  sonst  nur  in  vereinzelten 
Formen  noch  gebrauchUch);  altfrz.  Pt.  Pr.  cheans, 
Gliick  (Chance)  habend,  dav.  das  Kompos.  meschenns, 
ungliicklich,  elend,  nfrz.  mechant,  schlecht,  biise, 
vgl.  Tobler,  Z  I  23 ;  ncufrz.  chance,  Gliicksfall, 
davon  chani;ard,  Gliickskind;  neucat.  caych  caygai 
cay  gut  cdurer.  vgl  Vogel  p.  119;  span.  C(7i^o  cai 
caido  caer ;  ptg.  caio  cahi  caido  (das  Fern,  caida 
=  queda  wird  als  Sbst  gebrancht  in  der  Bedtg. 
„Fall",  ebenso  span,  caida,  ital.  caduta)  cnhir 
(altptg.  caer).  Nur  also  das  Cat.  hat  den  schrift- 
lat.  starken  Inf.  cadere  iibernommen,  sonst  ist 
iiberall  das  schwache  cadere  eingetreten.  Vgl.  Grober, 
ALL  I  539.  _ 

1458)  caducns,  a,  nm  (v.  cado),  hinfallig;  ital. 
caduco  'gel.  W.)  ,,che  cade,  che  presto  finisce"  u. 
caliico  ,,meschino",  vgl.  Canello,  AG  UI  337;  prov. 
caliic.  kurzsichtig  (der  anscheinend  sehr  auffallige 
Bedeutungswechsel  wird  begreiflich,  wenn  man  be- 
denkt,  welch  schweres  Gebrechen  die  Kurzsichtigkeit 


IM 


Ufi'.M  ('«.liiri'l 


l4S.n  <-Alnni.'llils 


ir.i 


ill  I'inom  7.(<itaU<<r  «4'iii  inursU*.  (Uk  Brilloii  nidit 
k.-iiint.').     \i:\.  D/.  :«;•_•  <ii/i«-i)  n.  :)S!t  .-.Wiir. 

145!l|  ('Ailum,  -OS  HI..  I'iiii'  i;iillis<-lii>  V.ilkcrsrliaft 
ill  AqiiiUiiiioii:  iliivoii  prov.  laorcis  oiUr  clmorci-s, 
KinwuliiiiT  voii  I'.iliors.  davnii  wit'ilor  r/i(i(ii-ci>i-s  liii 
Caliors  »ii8ii8si):i'r  it.-ilioiiisolior  KiiuriiiHiiii,  (.i>>l(l- 
werhslcr),  Wm-luTor  (vul.  Diuito.  Inf.  11.  lit).  \'t(\. 
Di  642  chiinrcin.  Dui-iiii)^'  .«.  r.  rmtnixiitin!. 

1460)  c&dits,  -uni  III.,  Krii^':  ruin.  (-^(/(1,  FiiTs, 
Bwlion.  Das  Wort  folilt  eointt  iin  Koinaii.,  (ln(,'(>t;i>ii 
ist  «'»  ill  ilrii  slavihi-lii'ii  S|iraclirii  writ  vi-rlirciti't  n. 
nucli  in  '!«.•*  Mairyarinrlic  n  NiMif;rliM-li.  iilii'rf,i'),'iiiij;c'n. 

1401)  raerisi^uiiXi  «,  ""<?  tiliiiilp-borrn  (l.iicr.-t. 
11  7411;  ilavciii  viol),  ital.  iiciiiiiii.  Ulimlsrlileiclio. 
Dt  305  .V.  r.  Iiifst  (las  Wort  aiis  nicci/iVi  (^8.  d.) 
rnttttainion  si>iii. 

1402)  carrilift,  -am,  i>iiii>  F^iileohsonart ;  ilavon 
ital.  ceciliii.  Kiinzolsrhlanst',  audi  ceeeUa.  Vfjl. 
Dz  305  ci(i(/i;.i.     S.  N.i  1401. 

14031  cacru8,  a,  uiu,  bliml;  ital.  cieco;  rtr. 
tschii-c  otc;  prov.  cfc  unit  off.  <•):  iiltfrz.  cieu, 
ciu  (iifr?..  ist  lias  Wort  (lurch  aveiii/te  =^  *iibiicutii!i 
[s.  ti.]  viiUig  vcrdriinpti;  cat.  lecli;  span,  cieiin; 
ptg.  cec/o.     \V1.  Griibor,  ALL  I  539. 

1464 1  altir.  cal,  Wcg,  Strafsc  (iirspriintilicb  «olil 
„VVall,  Uamm"  liedeutend);  davon  venniitl.  altf rz. 
eaye.  Sandbank,  iifrz.  qtiai,  Damin;  span,  cayos 
(Pi.),  Sandbanke,  Riffo.     Vgl.  Uz  94  aiijo:  Th.  54 

1465)  'caclata  (soil,  cassis).  Helm  in  j,'etriebencr 
Arbeit:  itaL  celiita,  Piekel-,  Sturmhaube,  Helm; 
frz.  saUiile ;  span,  ciiaila.  Vgl.  Dz  95  celafa : 
Canello,  Riv.  di  fil.  rom.  II  111  (C.  will  cehita  von 
celare  herleiten  u.  vergleicht  das  dtache  Helm  voii 
hildii,  aber  da  *celnta  doch  nur  hcilsen  konnte 
„verborgon"  u.  niclit  „verbergcnd",  so  ist  die  Ab- 
leitung  unannehmbar). 

1466)  cnelebs,  -libis,  unveriniihlt;  ptg.  ceibo, 
Hagestolz,  .lunggcselle,  Icdig,  frei,  ungebiiiidon,  davon 
verniutlicb  das  Vb.  ceibar,  losen,  vgl.  C.  Michaelis, 
Misc.   122. 

1467)  caelestis,  e  (v.  caelum),  biniralisch;  ital. 
celeste  u.  (arcbaisch)  celesta,  himinlisch,  cilestru 
„color  di  cielo",  vgl.  Canello,  AG  III  398. 

1468)  caelum  i>.,  Himmel;  ital.  cielo:  rtr. 
tscbifl,  vgl.  Gartner  §  200;  rum.  ci'er,  PI.  cicritri, 
davon  das  Adj.  cieresc  =  *caelinciis :  prov.  cel-s  (rait 
off.  e);  frz.  del;  cat.  eel;  span,  cielo;  ptg.  ceo. 
Vgl.  Grober,  ALL  I  539. 

1469)  icaementnm  ».  (v.  caedo),  Briich-,  Mauer- 
stein;  clavon  nach  Mahn,  Etym.  Unters.  72,  viell. 
ital.  cimeiito,  Versuch,  Pcobe,  indessen  wiirde  dcr 
Bedeutungsiibergang  kaum  zu  erklaron  sein;  an- 
nelimbartr  ist  die  Ableitiing  bei  Dz  365  s.  r.  cimento 
=  *si)eciiiienttim ;  vielleicht  darf  man  auch  an  Zu- 
saramenhang  mit  cima  denken;  frz.  cement.) 

1470)  *caeniciile  n.  (v.  caenum),  Schrautzmassc; 
span,  ceiiagal,  Misthaufe,  vgl.  Storm,  R  V  178. 

1471)  'caenicosus,  a,  iim  (v.  caenum),  schmutzig; 
.span.  cenn<ioso,  kotig,  vgl.  Storm,  R  V  178. 

1472)  caenum  n.,  Schniutz;  span,  cieno:  ptg. 
ceno,  Kot,  Schlamni,  vgl.  Grober,  ALL  I  539. 

1473)  caerefdlTum  n.  (gr.  xtti(>i(pv).).ov),  Kerbel; 
ital.  c«r/'o9/(o,-  frz.  cerf'euil;  a\>a,a.  cerafolio.  Vgl. 
Dz  96  cerfoglio. 

1474)  caeremonla,  -am  f.,  religioser  Gebrauch, 
ist  als  gelchrtes  Wort  in  alien  rom.  Spr.  erbalten 
(auch  rum.  {cremnnie,  vgl.  Ch.  .•,-.  v.);  eine  volks- 
tumliche  Form  hat  nur  das  Ptg.  gebildet:  cera- 
munha,  Qormunlia,  cirmonha,  vgl.  C.  Michaelis, 
Misc.  121  Z.  1  V.  u.  im  Texte. 


1475)  caeralons,  a,  uiii  (v.  caelum),  liiininolblaii ; 
ital.    sp.lli.    pi;;,    rrnihii,    llilliniolblail. 

1470)  cHi'MJus,  II,  am,  lilangrau;  davmi  vielli'iclit 
iiniv.  .viii'.v,  .Mii.ssii.  grail  ^iliis  Wort  fiiubd  sioli  /..  H. 
b.  Hart,si'li,  tjlirest.  phiv.  20!l,  I),  vgl.  Dz  674  .v.  i'., 
wo  abi>r  allerdiiign  aurli  mit  Kei'lit  bviiii<rkl  i.st,  dafK 
dii'SK  .Mdoitung  laiitliclin  lii^donkoii  gogon  sich  hat. 

1477)  *<'aesi»rla  n.  /</.,  Schoore;  rtr.  risiirc,  vgl. 
Asroli,  A(i   I  510,  Z,  8  v.  o. 

1478i  carspi's, -iti^m  »/..  dor  ausgoschnittono  Riisen, 
oiii  l{asi>n!<tii('k,  woraus  sicli,  wi»  os  sclieint,  vidkn- 
spraclilicli  ilii>  Itcrllg.  ..llaiifi'  von  (au.ngejiitotom) 
Kraut,  Kiaiitttork.  HIaltniaRso"  ii.  dgl.  i>iilwick' Itc; 
ital.  tv.s/ii/c  u.  irsjiitii  ,, specie  il'iu'lia",  vgl.  (!au«llii, 
ALL  III  402,  cis))i),  ciii  Stiick  Rasen,  cine  mit 
Rnson  bewachspni'KrdHcholli<,G('8triiucli  (aiichcc.<pt7c 
kann  dies»  liedcutiingen  haben) ;  vonniitlicli  geliort 
hierlicr  auch  ccsVo,  Klischel,  glciclisain  •c'i(w| /)(|(i(mi 
f.  cacsinlem:  rtr.  Ischischpail,  Ischisj),  vgl.  Ascoli, 
AGG  I  39  Z.  0  v.  u.  im  Texte  u.  188  Anm.  2: 
vgl.   Dz  .•(64  cexiio. 

1479)  *cacNpii'o  u.  caeHpito,  -ftre  (v.  caenpes), 
auf  dem  Rasoii  strauclieln  (caesiJitare  ist  bei  Georges 
mit  (rloss.  belegt);  ital.  cespican',  stolpern;  rum. 
cespet,  ui,  at,  a,  straucholn,  stiirzen;  «pan.  ce.spitar, 
bei  oinor  Handlnng  gleiclisam  strauchein,  bodenklich 
sein,  zaudorn. 

1480)  arab.  <;arai',  leer;  «;ifr,  Niillzeichcn;  ital. 
cifra,  Goheinischrift ;  frz.  chiflre,  Geheimschrift; 
span.  ptg.  cifra,  Zaiilzeichen,  vgl.  Dz  98  cifra. 

1481)  f*cajum,  i  ».  =frz.  chai,  untorirdiBohos 
Gewiilbe?] 

1482)  Ciijus  (meist  Gajus  geschrieben) :  diosor 
Eigennaine  soil  nach  Baist.  Z  V  247,  das  Grund- 
wort  sein  zu  ital.  yajo,  inunter,  lobhaft,  bunt; 
prov.  yai;  frz.  ijai;  altspan.  f/ayo;  ptg.  f/aio, 
S'nvie  zu  dem  Sbst.  prov. yai-s,  Jtii-s,  Holzhalier,  frz. 
f/eai  (pic  j/ni),  span,  gayo  \\.  gaya,  davon  yayar, 
bunt  raachen;  ptg.  gain.  ,,Der  Name  (raju.i  — 
sagt  Baist  a.  a.  0.  —  „spielte  oino  RoUe  in  den 
Vermahlungsgebriiuchon:  die  Braut  sagto  zum 
Briiutigam:  ,ubi  tu  Gajus,  ego  Gaja'.  Daraus  konnte 
sich  leicht  eine  adjektivischo  Vorwendung  von  gajus 
=  Hochzeiter,  hochzeitlich  ergeben,  daher  munter 
u.  bunt,  der  Hiiher  aber  ware  der  Brautigamsvogel. 
(Galiz.  gaijnl  auch  gayo  die  Goldammor.)"  [Z  VII 
119  vermutet  Baist  dagegon,  dafs  der  Vogelname 
gayo  ein  onomatopoietisches  Wort  sei.j  Se  noii  e 
vero,  e  beii  trovato!  Walir  ist  es  aber  schwerlich, 
u.  G.  Paris  fragt,  R  XI  164,  ganz  mit  Recht  „tirer 
le  mot  du  lat.  Gojtis  ....  n'est  -ce  pas  se  mociuer 
un  pen  des  lecteurs?"  Dz  151  gajo  leitcto  die 
Wortsippo  von  ahd.  gahi  (Thema  *gahja),  rasch, 
kraftig  (nhd.  jah)  ab  u.  Mackol  40  verteidigt  diese 
Ableituiig  gegen  die  von  Baist  erhobenen  Hedenken. 
Nicditsdestowenigcr  ist  sie  nicht  recht  iiberzeugend, 
wie  denn  auch  Paris  a  a.  0.  sie  vorwirft,  vgl.  auch 
Mackel,  p.  40,  u.  s.  unten  gftlil. 

1483)  calamarius,  a,  urn  (v.  calamun),  zum 
Schreibrolir  gehiirig;  ital.  calaniajo,  Schreibzeug, 
calmiere,  -o  ,,tariffa  de'coinestibili.  II  passaggio 
ideologico  e  da  calamus  ^canna'  a  ^misura',  indi 
tariffa",  Canello,  AG  III  305;  rum.  cdlamari,  f.pl., 
Tintenfafs;  span.  ])rov.  calamdr. 

1484)  calamellus,  um  m.  (Deiuin.  v.  calamus), 
Rohrcheri;  [ital.  cerametla,  cennamella,  Schalmoi, 
kann  nur  unter  Voraussctzung  starker  volksetymo- 
gischer  Umgestaltung  oder  aber  entstellender  Knt- 
lehnung  aus  frz.  chalumeau  als  hierher  gehorig 
betrachtet  warden,  vgl.  Dz  364  s.  ».];  rtr.  dasVb. 


153 


1485)  (-ftlamlWs 


1504)  (•aldim 


154 


carmalar,  crnmalar.  charmalar,  rait  der  Pfeife 
rufen,  locken,  vgl.  Ascoli,  AG  I  73  Anm.  1;  pro  v. 
caramels:  frz.  clinlumeait.  Sohalniei;  span,  cara- 
millo,  Eohrpfeifo.     Vgl.  I)z  542  chalumcaii. 

1485)  calamltes,  -am  m,  ({rrioch.  xalaulTi/^  v. 
xd).auog),  Laubfroscli  {rana  arborea  L.),  seheint 
duroh  eine  seltsarae,  aber  niolit  eiuzig  dasteheiide 
BedeutungsiibertraKuni;  —  Tiernaraen  werden  ja 
zuweilen  zur  Bezeiclinuiig  von  Werkzeugen  ii.  Ge- 
raten  gcbraucht  (vgl.  im  Deutschen  ,,Bock,  Hahn, 
Pferd"  u  a.,  lat.  z.  B  eqiiuleus)  —  zur  romanischen 
Bezeichntuig  der  ,,Magnotnadel"  gcworden  zu  sein, 
vielleicht  unter  Bezugnahme  auf  ihre  BeweglicUkeit, 
die  naive  Beobaehter  an  das  Hiipfen  des  Frosclies 
erinnern  koiinte;  ital.  ealamita:  prov.  caramidu: 
frz.  calamite :  cat.  caramida;  span.  ptg.  co/nmita. 
Einheinii.seh  kann  das  Wort  nur  im  Ital.,  in  den 
librigcn  Spradien  mnfs  es  Lelinwort  sein.  Vgl. 
Dz  77  cnlamita. 

1486)  calamiis,  -urn  »».  (gr.  xa/.afiog),  Kohr; 
ital.  calamo  „penna,  dardo  ecc",  admn  „niarza", 
vgl.  Canello.  AG  III  329;  frz.  chaume,  Stoppel, 
davon  chaumiere,  chaumine,  Strohhiitte;  span. 
calamo,  Schalmei;  pig.  calamo,  Eolir,  Schalmei. 
Vgl.  Dz  545  chaume. 

1487)  *calandra,  -am  /'.  (gr.  xd).avd(itt,  xd).av- 
SQoq,  volksetymologische  Verballhornung  aus  /agd- 
S(>iog,  vgl.  liber  die  Geschichte  dicser  Worte  die 
interessante  Abhandlung  von  Sittl,  ALL  II  478), 
Regenpfeifer,  im  Roman.  Kalomlerlerehe;  ital.  prov. 
calaniira  (ital.  auoh  calandro,  calandrino):  frz. 
calandre:  span.  calandr(i)a  (bedeutet  audi  „Wasch- 
rolle,  Mangel"),  davon  abgeleitet  das  Schimpfwort 
calandrajo,  Lump  (abnlich  nie  im  Deutschen  das 
Wort  ,,Dohle"  als  Schimpfwort  gebraucht  wird); 
ptg.  calhundra.  Kaleiiderlerche,  calandra  (bodeutet 
gegenwartig  uur  ,,Waschrolle").  Vgl.  Dz  77  calan- 
dra:  Sittl,  ALL  II  478  u.  611. 

1488)  *calarTa,  -am  (v.  gr.  xu'/.ov,  Holz,  im 
Lacedamonischen  auch  Schiff,  vgl.  Bergk  z.  Xenophon, 
Hell.  I  1,  23,  in  Ztschr.  f.  Altertumswiss.  1852,  II  9), 
Schiff;  dav.  ital.  galeara  ,, galea  e  luogo  di  pena", 
(jalia  u.  ijalia  ,,nave  da  guena",  dazu  das  Demin. 
(/aleotta  u.  die  Ableitungen  galeone,  galeazsa; 
prov.  galeya,  galea,  galera;  frz.  galere,  gallon, 
galiote,  galiasse:  span,  galera,  galea  (veraltet), 
gaUon,  galeaza;  ptg.  galera,  gale,  galeote,  galiuo, 
galeSo,  galeara.  TJrsprimglich  ist  diese  Wortsippe 
nur  in  Italien  heimisch  gewesen  u.  von  dort  in  die 
iibrigen  roman.  Sprachen  iibertragen  worden.  Ver- 
mutlich  gleichen  Ursprunges  ist  ital.  galleria,  frz. 
galerie  etc.  (zuerst  im  Latein  des  9.  Jahrh.'s  vor- 
kommend  u.  wohl  einfach  Holzbau  bedeutend,  s. 
Ducange  s.  v.)  Vgl.  Dz  152  galea,  u.  namentlich 
Canello,  AG  III  301  u.  305.  G.  Paris,  R  IS  486, 
hat  dagegen  als  ein  Bedenken  bervorgehoben ,  dafs 
galea  seit  deal  9.  Jahrh.  sich  findet.  Eine  aben- 
teuerliche  Herleitung  von  yav/.lia  (yavi.ig,  Melk- 
eimer)  brachte  Settegast.  RF  I  246,  in  Vorschlag, 
vgl.  dagegen  G.  Paris,  R  XII  133. 

1489)  *calatiam  n.  (von  calat\}i\us) ,  Korb; 
davon  frz.  calais  (:  cidatium  ==  palais  :  palatium), 
Korb,  vgl.  Bugge,  R  IV  352. 

1490)  calat[h]us,  -um  m.  (gr.  xd).a&oq),  Korb; 
davon  vielleicht  gaiiz.  cacluis  ,,especie  de  calabaza 
en  que  se  envuelve  la  hilaza'",  vgl.  Baist,  Z  VI  118, 
wo  auch  andere  Worte  als  mijglicherweise  auf  cala- 
thus  zuriickgehend  bezeichnet  werden.  so  namentl. 
frz.  jale,  Krug,  Kiibel,  altfrz  jalo»,  fiir  welche 
Worte   sonst  It.  gauhis,   Trinkscbale,    oder  dtsch.  i 


Schale  als  Grundwort  in  Vorschlag  gebracht  worden 
ist,  vgl.  Dz  619  jale. 

1491)  *calea  (von  calcu,  -are,  treten)  +  altnfrank. 
*mara  (altn.  mara.  Alp,  auch  im  Alid.  u.  Ags. 
vorhanden)  =  frz.  cauchemar,  Alpdriicken,  Nacht- 
gespenst.  Vgl.  Dz  635  mare;  Mackel  42;  Darmo- 
steter  102:  Mussafia,  Beitr.  78. 

1492)  calciinerim  «.  (seltene  Form  fiir  calx), 
Ferse:  ital.  calcagno:  macedo-rum.  cdlcdniu, 
da  CO -rum.  cdlcdiu  m.,  PI.  f.  calcdie;  span,  cal- 
caneo  (daneben  calco.ilal  u.  ealcaiiar,  ebenso  ptg. 
calcaiihar).     Vgl.  Ch.  «.  v.  cdlcdiu. 

1493)  *caIceo,  -onem  m.  (f.  calceus  v.  calj;), 
Fiifsbekleidung, Strumpf,  Schuh;  ital.  ca?ro«e;  rum. 
cdltuii:  prov.  causo-.i:  frz.  caleQon,  Scbwimmhose, 
chaasson,  Socke. 

1494)  *eaIeeo,  -are  (v.  calx),  die  Fiifse,  bezw. 
die  Beine  bekleidcn.  Schuhe,  Striimpfe  aaziehen; 
itaL  cahare;  rum.  (in)cali,  ai,  at,  n,pro  v.  caussar; 
frz.  chausaer;  span,  eahar;  ptg.  calrar. 

1495)  *c51ee61ariiis  u.  *calce6narliis,  um  m. 
(v.  cal.c],  Schuhmacher:  ital.  calzolajo,  caholaro; 
rum.  ciilluiiar;  [frz.  chaussctier];  spaa.calzonero. 

1496)  ciilce  pistare  (Frequ.  von pj«.se;(;),  mit  der 
Ferse  stampfen,  treten;  ital.  calpestare,  mit  Fiifsen 
treten,  aus  calpestare  durch  Umstellung  scalpitare, 
vgl  Caix,  St  514;  vgl.  Dz  362  s.  v.;  Ronsch,  Z  I 
420  Z.  22  V.  u. 

1497)  *calceus,  -um  /'.  u.  calcea,  -am  m.  (von 
cal.c),  Schuh;  ital.  caho  u.  calza:  prov.  calsa, 
eaussa:  frz.  chaus.^c :  span,  calza;  ptg.  CYi/j.a. 
Vgl.  Dz  79  calzo;  Grober,  ALL  I  540. 

1498)  *calciata  (scil.  via),  -am  /'.,  die  mit  Kalk- 
steinen  gefestigte  Strafse,  Chaussee;  prov.crt«*sada; 
frz.  chau>:See;  span.  ptg.  calzada.  Vgl.  Dz  79 
calzada;  Ronsch,  Z  I  417  (R.  setzt  als  Grundwort 
ein  von  *calciare  [v.  calx,  Ferse]  abgeleitetes  *cal- 
ciala  u.  als  dessen  Bodtg.  ,,allgemein  betretene  u. 
begangene  Strafse''  an.  Ein  zwingender  Grund  zum 
AuJfgeben  der  Diez'schen  Ableitung  liegt  indessen 
nicht  vor). 

*calcina  s.  2  calx. 

1499)  calco,  -are  (v.  calx,  Ferse),  treten;  ital. 
calcare;  rum.  calc,  ai,  at,  a;  prov.  span.  ptg. 
calcar  (im  Frz.  ist  das  Vb.  durch  marcher  ver- 
drangt  worden,  erhalten  ist  es  nur  in  cauchemar. 
S.  No  1491). 

1500 1  calculus,  -um  m.  (Demin.  von  calx,  Stein), 
kleiner  Stein ;  davon  vielleicht  prov.  callmu-s,  Kiesel ; 
altfrz.  caillau  u.  cailleu:  nfrz.  caillou ;  ptg. 
calhdo.  Nach  Dz  538  caillou  wiirde  die  lautliche 
Entwickelimg  gewesen  sein :  calculu.<i,calclus,  cacl[us], 
caill  (d.  h.  cal  mit  mouilliertem  I),  das  auslautende 
■ou  in  caillou  wiirde  =  -ucolo  anzusetzen  sein  (also 
caillou  aus  *cacluculum  wie  verrou  aus  *cerucuhim), 
prov.  -au  aber  ware  = -a«o  (calhau  ans,  *caclav-o 
wie  Atijau  Atijou  aus  Andegav-.) 

1501)  caldaria,  -am  /'.  (v.  caldus  =  calidus), 
Warmbadezimraer,  Badekessel,  Kochtopf  (JIarc. 
Emp.  25 ;  Lampr.  Heliog.  24,  1 ;  Apul.  herb.  59 ; 
Vulg.  1  regg.  2,  14);  ital.  caldaja,  -o,  Kessel,  u.  ccd- 
dario  „cella  calidaria",  vgl.  Canello,  AG  III  305; 
prov.  caudiera ;  frz.  chatidiere ;  span,  caldera.  Vgl. 
Dz  78  caldaja;  Rijnsch,  Z  I  417. 

1502)  *caldelliim  ».  (v.  caldus  =  calidus);  frz. 
chaiideau.  warraes  Getrank,  vgl.  Fal's,  RF  III  501. 

1503)  [*caIdero, -onem  »H  (v.  caldus  =  calidus); 
ital.  calderone,  ein  grofser  Kessel;  frz.  chaudron, 
span,  calderon.] 

1504)  caldus,  a,  um  (wird  von  Georges  als  Neben- 


l.'..') 


ir.nrii  .nMf, 


I.VJ.M   ,i\l\ 


irx; 


form  «u  rniiWu,»  niiir^rulirt.  tj;!  (Jiuniil.  hist.  I,  (i, 
lill,  «linn;  ital.  r<i/(/<i  ii,  ciilido,  v^l.  ('iiiu'llo,  A({ 
III  329:  («itnl.  e<tl(lii.  siril.  rdiif/ii);  riilii.  Cd/i/ ; 
rtr.  !<«/<  «'to,  vkI.  «iarliipr  §  IHH):  fr/.  rhitiul : 
prov.  frtW.  fiiMf;  span,  [rnliilit),  rnldn,  Ilriiho, 
C(i/i/(i,  iIak  lli'ixoii:  pt|;.  caldo,  Rrtllio,  ni/i/n,  diiR 
(ilillion.  FriU'litMift  ulna  ablii-li><  ptK.  Wort  fltr 
„w«nil"  i«t  qunilr  -  (M^n/r-1.  Vj;!  (inilM>r.  AM. 
I  6it)  («ii  tri'fllirlio  ncmorkiiiiKon  UImt  ilio  Sdiirksnlp 
(lor  Ailji'ktivii  liiif  -iiiiit   iiii  H<>iii:in.  t;o)^<tii'n  Kind). 

1505)  |*rAlJfo,  *c&lro,  -4rt>  (f.  cnlffni-w),  wiirnu-n; 
prov.  rulftir;  fri.  clitiiifj'rr.  ilaiu  iliis  Konipoii. 
rchnnffrr  Dio  uliriifi-n  roni  SprmOuMi  branclion  fiir 
(Ion  HfRrifl"  fxciildnrr.  V(,'l.  I>?.  515  cUauffev.  — 
Yiolloioht  (Tphiirt  liiorlior  ani'li  itiil.  culcffurr,  ija- 
Uffart,  vcmpotton  (i'i>;i>ntl.  jom.  wiirni  miirlicn).  l)z 
361  .«.  r.  Iiu'lt  <las  Wort  fiir  «Iciitsi'licn  rroprnntft'S, 
abor  ahil.  niiUffan.  woran  man  <l<'nki'n  kiiimlc,  pnfKt 
l)ot:rimirii  niclit.     S.  uiiti'n  >r^.f  it«Cf»v. , 

*c&l$f&cto,  'rilfacto,  -arc  .<.  untiMi  qalafah. 

r&leiKiui*  -.  aculndn. 

l5tMi)  '«'lilonto.  -are  (v.  calen.i  calentin,  Pt.  Pr. 
V.  f<i/(ic).  Harnii'ii:  .«pan.  ailentar.  escaltnttir :  ptg. 
esquriittir.    tiaunlur,  aqucnUtr.     Vgl.  Dz  435  .<.  ». 

1507)  caleo,  ui,  ere  (stnmniverwHnilt  mit  ^r. 
xavat,  xaiw),  warm  soin;  i tal.  cii/frc,  nnpers  Vb., 
«ioh  urn  etwas  kiimmern,  mi  ctile.  os  kiimmert,  os 
lii'^rt  mir  am  Herzon  (eigentl.  cs  ist  rair  warm  wcpen 
I'iner  Sache);  prov.  cahr,  unpcrs.  Vb.,  sicli  be- 
kfimmem,  niitij;  sein,  n't  ni'en  cal,  cs  kiimmert  micli 
nicht,  cs  ist  mir  pleichgiiltig;  frz.  chnlnir.  unpers. 
Vb.  mit  dcrsclben  Bedtg.  wie  im  Ital.  u.  Prov. ;  Pt. 
Pr.  cluilans,  chalant,  nfrz.  chnland,  sich  iim  etnas 
kfimmernd  {noiichalant .  nachliisaig,  daron  twtt- 
chnlaitce),  als  Sb.iit.  crbalt  chalaiid  die  Bedcutiinjj 
„G6nnor.  Freund,  Intcressnnt.  Kunde  eines  Kauf- 
raanns",  vgl.  Tobler,  Z  I  22  (Dz  541  .s.  v.  bielt 
chalami,  Knmlo,  fiir  identi.sch  rait  chalati'l,  Boot, 
vgl.  dapegen  Sohcler  im  Anbang  787),  span,  caler, 
unpers.  Vb..  gclegeu,  wichtig  sein.  Vgl.  Dz  78  calerc. 

1508)  calesco,  caliii,  calescere  (Inchoat.  von 
ealere).  warm  wcrden:  span,  calecer:  ^tg.(a-)quccer. 
Vgl.  Dz  435  C'llentnr. 

1509)  [*calieense,  volksetj-mologiscbe,  an  calix, 
Kclcb,  sich  anlehnende  Umbildung  des  gr  xuQxrjoiov, 
Mastkorb:  ital.  cnlcexe.  Mastkorb.  Vgl.  Ronsch, 
RF  I  449.] 

calldus  !!.  caldus. 

1510)  caligo,  -ginem  /".,  Dunst;  ital.  calegf/ine 
„fuliggine"  (lomb.  caliz,  caliien],  vgl.  Caix,  St.  246; 
rtr.  calht,  vgl.  Ascoli,  AG  I  526  Z.  13  v.  u.  im 
Teit;  prov.  cnlina:  altfrz.  chnline :  span.  ptg. 
calixa.  vgl.  Dz  436  s.  v.  Schncbardt,  R  IV  254, 
raochte  aucb  rtr.  clxdaverna,  Blitz,  von  caligo  ab- 
leiten  (vgl.  Mussafia,  Beitr.  41),  oberital.  cala- 
verna,  galaverna  etc.,  Ncbel,  dagegen  bringt  er  in  i 
Zusammenbang  mit  dem  Vb.  calare. 

1511)  cali  (Pejorativpartikel  I  +  Tari,  VVirrwarr,  | 
=  frz.  charivari,  wiistcr  Liirm  (altfrz.  auch 
chalicnli,  carihari),  vgl.  Darmesteter  p.  113.  Andere 
Ableitungcn,  die  aber  unannehmbar  sind,  stellt  Dz 
543  s.  V.  zusammcD,  vgl.  dagegen  Scheler  im  An- 
bang  788. 

1512)  callis,  -em  in.,  Pfad;  ital.  calle,  Weg, 
caUa,  Zaunthiirchen  (davon  abgeleitet  mit  gleieher 
Bedtg.  callaja),  vgl.  Canello,  AG  HI  402;  rum. 
cale;  span,  calle:  ptg.  caiha,  quelha,  Riune,  Kanal 
(wird  von  Dz  436  s.  v.  aus  canaticida  [Demin.  v. 
canalis,  findet  sich  z.  B.  bei  Gellius  17,  11]  mit 
zoriiclcgezogenem  Hochton  erklart). 


ralliiin  x.  g-alla, 

15i:i'  crtlo,  -art»  (fllr  cimlnre  v.  gr.  ya>.nr),  borab- 
la«<en  (Vitr.  10.  s  l:t|,  I;  Vi-got.  mil.  4,  23  iiiit.); 
ital.  riiliirr,  lierablaHscn,  davon  cii/n.  Biicbt  (eigontl, 
die  zuin  Meer  sich  herabiieigi'iide  KiisU)?  oder  Ort, 
ivo  das  Meer  gleichsam  niedersteigl,  naehliifHt?), 
cidiila,  Abliang:  lilier  Form  u.  Hedtg.  von  etdarr 
vgl.  aiieli  Aneoli,  AG  I  3.')7  ii.  372;  rtr.  nilar, 
aufliiiren;  pr»v.  calnr.  seliweigeii  (der  lleileutungs- 
iibetgang  dilrfto  sein:  lierabla.ssen  z.  1).  einon  Vor- 
liang,  etwas  zu  Knde  bringen,  eine  Rede  beendon, 
also  srliweigen);  adn,  Hiiebt;  frz.  caler  (Lelinwort), 
niedcrlassun,  dazii  ilas  8bst.  vnlr,  abbangigeg  Ufor, 
aueb  eiii  Stiivkclii'ii  Hnlz,  daR  man  iiiiler  elwaH  sehiubt, 
vgl.  Piiitspehi,  R  \V  436;  span,  calar,  sonkon, 
cnlliir.  scbweignii;  ptg.  cnUir,  lierunttirlasseu,  zum 
Schweigi'n  bringen,  Hcbweigon.  Vgl.  Dz  78  calare; 
Th.  51:  Griiber,  ALL  I  540. 

1514)  |*ealdpddlii,  *<-al<>pia,  -am  f.  (gr.  xa>.o- 
noifii»;  Sehnsterlcusten):  ilavmi  iiaeli  G.  Paris'  Vor- 
mutung,  R  III  113;  ita  1.  (/(i/o.scid,  Oberscbuli,  frz. 
finldrhf.  span,  ijalitchd.  Dz  154  fialosiin  leiteto 
das  Wort  vmi  It.  iiidlira  (liindliclie  Miiiinersandalo, 
vgl.  Cie.  I'bil.  II  76i  ab,  was  aus  lantliehom  Gruude 
nicht  geliilligl  wirden  kanii.] 

1515)  c&ltba,  -am  /'.,  Ringelblume  (Calendula 
officinalis  L.) ;  ital.  calla;  rum.  culce,  calcie, 
scalcie. 

1516)  caliimnTa,  am  /".,  Vcrleumdung;  ital. 
cahinnia,  caloijna:  prov.  cidonja,  falscbe  Beschul- 
digung,  Leugiuing,  Beleidigung.  Horausfordcrung, 
dazu  das  Vb.  cidonjar  —  *cahimni<ire  f.  -i ;  alt- 
frz. clitdont/c,  dazu  das  Vb.  chulnngier,  danoben 
chalengier  (nacb  Analogic  von  Ida.iteiigier,  laidengier] 
u.  darnach  wieder  das  Sbst.  chaletige  =^  cli(donge, 
vgl.  G.  Paris,  R  X  62  Anm.  3.  (Gorm.  72  findet 
sich  chalonge  als  Ntr.,  also  =  *caluni)niim ,  vgl. 
Meyer,  Ntr.  156);  ptg.  cahtnuiid,  Vcrleumdung; 
cnima,  Geldstrafe,  vgl.  Cornu,  R  XI  84;  span. 
caloiia,  dazu  das  Vb.  cnloiitir.  Vgl.  Dz  542  cha- 
longe: Griib.'r,  ALL  I  540;  Cornu,  R  XI  84  (coima). 

*caIumiiio,  -are  (f.  calumniari  v.  calmnnia)  8. 
calumnia. 

1517)  calvariti,  -am  /".,  Schiidel;  span,  calavera; 
ptg.  cai'CiVa,  Todtenkopf,  vgl.   Dz  435  calavera. 

1518)  *calTarium  ».,  Schiidelstatte,  Calvarien- 
berg,  ist  als  gelebrtes  Wort  durch  das  kirchliche 
Latein  in  allc  roman.  Sprachen  iibertragen  worden. 

1519)  (calva  sorex  (ricis)  lira  Schriftlat.  ist 
sorea;  Masc),  kalile  Alaus,  vielleicht  =  frz.  chaitve- 
souris  (nacb  Anderen  ist  ch.-s.  cntstandcn  durch 
Volksetymologie  aus  choue-sourin,  Eulenmaus,  d.  h. 
Mans,  die  wic  eine  Eulo  in  der  Nacht  fliegt,  vgl. 
Fafs,  RF  III  487.)  Vgl.  jedoch  untcn  saurex,  wo 
die  wahrsclieinlichstc  Ablcitung  gegebcn  ist. 

1520)  calrltia,  -am  /'.  (f.  caioitic.s),  Kahlheit; 
ital.  calcezza:  frz.  caUiiie  (gel.  W.);  span,  cal- 
veza,  calvez ;  ptg.  calvez. 

1521)  calvus,  a,  nm,  kabl:  ital.  calvo:  ma 
cedo-rum.  cu/i;;  prov.  caJe  (?);  frz.  c/iOMoe  (wolil 
eigentl.  =  calva,  so  dafs  das  Fem.  fiir  das  Masc. 
eingetreten  ist) ;  chauve-souris  s.  cdvasorex;  span, 
ptg.  calvo:  span.  ptg.  chamorro,  -a,  kahl,  Kahl- 
kopf,  vielleicht  =  clava  aus  calva  +  morra  ( =  bask. 
muturra?),  Schadel,  vgl.  Dz  439  chaiiiorru. 

1522)  1.  calx,  -ccm  /".,  Ferse;  ital.  cake  (hierher 
gehiirt  viell.  auch  ital.  calcio,  span,  cos,  Fufstritt, 
wovon  cocear,  treteu,  vgl.  Dz  443  coz);  sonst  ist 
das  Wort  im  Roman,  durch  *calcuneum  u.  *talo 
(f.  talus)  verdrangt  worden.  —  ccdce  pistare  s.  d. 


157 


lo2Sl  .alx 


15391  cfinnsla 


15S 


1523)  2.  ealx,  -oera  /".,  selten  m.  (von  gr.  -/a/.ts). 
Stein,  Kalk:  ital.  cake,  davon  abgeleitet  calcina, 
Kalk;  frz.  chatix:  span,  cal,  abgeleitet  ealcina: 
ptg.  cal. 

1524)  eSlyptra  (er.  xa/.i-nga),  Kopfbedeckung; 
davon  durch  volksetyniologisobe  Umbildung  ital. 
calotta.  Miitze.  Deckel.  Kappchen;  frz.  calotte  a. 
calot  (Lchnwortei.     Vgl.  Caix,  St.  248. 

1525)  cama,  -am  /'.,  Bett,  Lager  (Isid.  19,  22,  29; 
20,  11,  2):  span.  ptg.  camn,  Bett,  Lager,  vgl.  Dz 
436  s.  !•. 

_  1526)  camara  u.  eSmera,  am  /".  (gr.  ;?«,««<,«). 
Kanimer,  Gemacb;  ital.  ciinicrn.  danebcn  ciumbra, 
:amhra,  von  Canello,  AG  III  372,  als  arcbaisch 
bezeichnet:  rum.  camara:  prov.  camhra:  frz. 
chambre ;  span.  ptg.  camara.  Davon  in  alien 
Sprachen  mebrfache  Ableitnngen,  iinter  denen  her- 
vorzubeben  sinddiePartizipialbildunir  it  al.caitierata, 
span,  cainarada,  frz.  camarade  (Lebnwort),  eigentl. 
die  Stubengesellsehaft,  dann  zur  Bezeicbnung  eines 
einzelnen  Genossen  gebraucht  (also  niit  ahnlieher 
Bedeutungsentwiekelung  u.  demselben  Gescblecbts- 
wechscl  wie  das  deutsrhe  Burselie  von  bursa,  vgl. 
Kluge  s.  r),  vgl.  Dz  79  camerata,  u.  das  Deraiu. 
ital.  camereUa,  span,  camarilla,  vgl.  Flecbia,  AG 
ni  170,  11.  Canello,  ebenda  318  (u.  323,  wo  oiwar- 
Ungo  etc.  bespr.iohen  ist);  aus  dem  Aid.  wurde 
iibemommen  i-^»inr/i)«/ =  ital.  camarlingo,  vgl 
Canello,  AG  HI  323,  prov.  camarlenc-s,  altfrz. 
chambrelenc,  nfrz.  chamhellan  (gleicbsam  *camber- 
lanus,  also  latinisierende  Euekbildung),  vgl.  llackel 
45:  Dz  79  s.  v. 

1527)  *cam1)a,  -am  f.  (gamba),  das  zwiseben  Huf 
u.  Scbienbein  befindliche  Gelenk  (Veget.  1,  56  extr.; 
Pelag.  vet.  14  p.  61 :  das  Wort  ist  unlateinisch  u. 
gebt  vermntlicb  auf  den  kelt.  Stamm  camb-,  camm- 
zuriick,  der  sicb  mit  dem  Stamme  comb-  gcmischt 
zu  baben  scheint,  vgl.  Tb.  61  gamba  u.  55  combo): 
ital.  gamba,  Bein,  gambo,  Stengel  (sard.  cai;i6o): 
rtr.  komba,  tyomba,  tyoma  etc.,  vgl.  Gartner  §  2  f  j 
11.  §  92  C);  prov.  gamba  (gawbautz,  gabautz, 
Sprung):  frz.  jambe  (altfrz.  aucb  jame),  davon 
abgeleitet  jambon,  Scbinken :  aus  einem  vorauszu- 
setzenden  *game  ist  gebildet  gamache  (Devic.  «.  r. 
leitet  ^nwiac/ie  nebst^aiamac/ies,  span,  gorromazns, 
grofse  Eeiterstiefel,  von  dem  Namen  der  tripoUta- 
niscben  Stadt  Gadamet  ber,  aus  welcbem  zunachst 
das  span,  guadamaci  [Benennung  einerLedergattung] 
gebildet  worden  sei),  Beinbekleidung;  span.  cat.  I 
gamba  (altspan.  auch  e«ma),  davon ^'umow.  Scbinken:  ! 
ptg.^omfcw,  Bein,  stammverwandt  damit  ist  ver- j 
routlich  camba,  Eadkriiuimung,  Felge,  u.  cambaio,  I 
krummbeinig).  Vgl.  Dz  154  gamba  u.  dazn  Scheler  | 
im  Anhang  723;  Ronscb,  Jahrb.  XIV  174.  —  tber 
andere  mutmafsliche  Abfeitungen  aiis  dem  Stamme  \ 
camb-.  camm-  s.  unten  camm-  und  oamas.  Vgl.  i 
aucb  Grober,  ALL  II  4S?.  (wo  mit  Recht  die  pyre- 
naischen  Formen  samt  ihren  Ableitungen  als  Fremd- 
worte  gekennzeichnet  werden;  das  iibliche  span, 
ptg.  Wort  fur  ..Bein"  ist  pierna  =  It.  perna). 

1528)  eambio,  -are,  wecbseln  (Apul.  apol.  17, 
Gromat.  vet.  p.  151,  20):  ital.  cambiare,  cangiare : 
prov.  camfcmr,  camjar :  frz.  changer:  span.  ptg. 
cambiar^u.  camiar);  dazu  das  Vbsbstv.  i tal.  span, 
ptg  eambio,  prov.  catnbi-s,  frz.  change.  Vgl.  Dz  79 
cambiare:  Grober,  ALL  I  540. 

1529)  kelt.  *cambita,  *cammitS  (vom  St.  camb-, 
camm-),  Ejiimmung,  =  frz.  jante,  Radkriimmung, 
Felge  (ptg.  camba).  Vgl.  Dz  620  (wo  ein  It.  *cames 


od.  *cami.s.  camitin  als  mogliches  Grundwort  ange- 
setzt  wird):  Tb.  103. 

1530)  kelt.  *cambitos,  'cammitos  ivoni  Stamme 
camb-,  camm-).  Kriimraung:  davon  vermutlicb  (oder 
aucb  von  dem  gleicbbedeutenden  *cambto.ij  ital. 
canto,  Ecke,  Winkel,  Seite,  Gegend :  davon  abgeleitet 
cantuccio   „pezzo,   ritaglio,   crostino,   specie   di  bis- 

I  cotto",   cantone ,  ein   grofser  Winkel,    Bezirk,   vgl. 

I  Caix,  St.  251,  Zusamniensetzung  bis-j-  canto,  Schlupf- 

1  winkel;  altfrz.  cant  dazu  das  Dem.  cantel,  chantel, 
chanlele.  Scbildrand,  nfrz.  ist  nur  die  dem  ItaL 
entlebnte  Ablcilung  canton {wovon  wieder  cantonnier, 
Bezirksaufseber,  Babnwarter,  u.  a.)  vorhanden; 
span.  ptg.  canto.  Winkel,  Ecke,  Seite,  Kante, 
Spitze,  Stein.  Vgl.  Dz  85  canto,  wo  die  Wortsippe 
auf  lat.  canthus,  Eadsehiene,  zuruckgefiibrt  ^vird 
[s.  d.J ;  Th    53. 

I  1581)  camella,  -am  /'.,  eine  Schale  zu  Fliissig- 
keiton  (Gell.  16,  7,  9) ;  f r  z.  gamelle,  bolzerne  Sebiissel, 
span.  ptg.  (lamella.  Vgl.  Dz  155  gameUa:  Flecbia, 
AG  m  no";  Grober,  ALL  II  433. 

1532)  camelus  u.  *cameUiis,  -am  (camelus  mit 
gescblossenem,  camellus  mit  offenem  e)  (griechisch 
yd,u>j).oi).  Kamel:  ital.  cammello  (mit  offenem  e); 
sicil.  camiddu:  prov.  camels  (mit  offenem  e);  frz. 
chameaii  =*camelh(s:  cat.  camell:  span,  camello; 
ptg.  camelo  (lat.  Lebnwort).  Vgl.  GrSber,  ALL 
I  540. 

1533)  camerarius,  -um  m.  (v.  camera),  Kammerer 
(Greg.  Tur.  hist.  Franc.  4,  7i:  ital.  camerario 
„titolo  d'ufficio  alia  corte  imperiale  e  papale"'.  arch. 
camerajo  ,,camerlingo",  cameriere,  Kellner.  Vgl. 
CaneUo,  AG  III  305. 

1534)  camero,  -are,  wolben;  n eupro  v.  cam&r«; 
frz.  camhrer,  bogenformig  kriimmen;  das  frz.  Wort 
ist  'hocbst  auffaUig,  indem  es  einerseits  e  vor  a  zeigt 
u.  sicb  dadurch  als  Lebnwort  bekundet,  andrerseits 
aber  in  dem  Eiuscbub  des  b  dem  Erbworte  chambre 
sicb  angleicbt.     Vgl.  Dz  539  cambrer. 

1535)  [*cameus,  a,  mn  (vom  kelt.  Stamme  crtwim-), 
krnmm ;  ptg.  canho,  hnks,  davon  abgeleitet  canhota, 
linke  Hand ,  canhoto,  linkiscb,  als  Sbst.  krumines 
Holz.  Vgl.  Dz  436  canho.  Denkbar  ware  aber 
wohl  aucb,  dafs  canho  auf  *caniui;  bflndiscb  (prov 
caiiha)  zuriickginge.] 

C^eamicia  s.  camisia.] 

15361  *caminata,  -am  /'.  (v.  caminus).  Esse,  mit 
eineni  Kamin  versehenes  Zimmer;  ital.  cam(m)inata 
„stanza  fornita  di  camino,  ebe  auticamente  serviva 
da  salotto",  sciaminea  „camino"",  neap,  ctmmenera, 
gleicbsam  *caminaria.  vgl.  Dz  80  caminata;  Ca- 
neUo, AG  III  312:  Caix,  St.  534;  frz.  cheminee. 

1537)  [*camlnettns,  nm  m.  (Deaan.  zu  caminus), 
vielL  Grundwort  zu  frz.  chenel,  Feuerbock,  vgl. 
Scheler  im  Anbang  zu  Dz  188,  s.  aucb  unten 
*canettiis.] 

camino,  -are  s.  caminus,  cammino. 

1538)  (caminus,  -um  m.  =  gr.  xafilvo;,  Feuer- 
statte,  Esse,  bat  wahrscheinlich  mit  der  Wortsippe 
ital.  cammino,  Weg  etc.,  unmittelbar  nicbts  zu 
schaffen,  sondern  die  betr.  Worte  geben  auf  den 
galliscben  Stamm  *camvuno- .  Weg,  zuriick,  der 
allerdings  mit  gr.  xd.uivo^  urverwandt  sein  mag. 
Dasselbe  gilt  von  dem  Verbum  camminare,  gehen. 
Dagegen  entspricht  selbstverstiindlicb  ital.  cammiyio, 
camminata  in  der  Bedtg.  ,.Raucbfang"  dem  lat. 
caminus.) 

1539j  camisia,  -am  f.,  leinener  tjberwurf.  Hemd 
iHier.  ep.  64,  11;  Paul,  ex  Fest.  311,  4:  Isid.  19, 
21,  1 ;  das  Wort  ist  germaniscben  Ursprunges,  alt- 


15!» 


I'>40|  rntniii 


l6riHI  I'AIIUIH 


ItiO 


gcnn.  chtimisia  vmi  ilor  Wuri<'l /kiim  lH'kli>iili-ii,  vj;!. 
Mncki'l  130  f.,  vprmiitlicli  hIxt  k'''K  "•*  'U"""'''»! 
ill  ilnii  Kcltiiiolic  II.  erst  huh  ilii<Ri<iii  in  iIhk  I.nt«iii 
(itM-r.  V(;l.  Til.  51  f.):  itnl.  niiiiiriii  ii.  ctiminriii, 
Urnul,  iluni'lH'ii  cnniicc.  Cliorlii'inil  (m-tit  wolil  Aii- 
liililiiiii;  an  ilio  Substantive  nuf  -r.r  icis  voraiis,  aUo 
Kloii'lisuin  *<-<itti»-.i-  cdiiiicriHl;  !ili;.'il.'iti't  niHiisriiilf, 
W'vuU;  Warns:  rum.  vniiir^d,  ciimnsii :  rlr.  /.mmMi 
ftc,  v-;l  liartiiiT  S  -"<':  |'r«>v.  cdiiiixi  nl.ivi.ii  ali- 
t^t'Ieilot  ciiwfil.  ^'li-iflisam  ♦immii.sW»',  frcilii'li  I'iiii- 
sohwiT  };lnul)liafti-  liililuii^'):  fr/..  rhfiiiise  iilancU-n 
altfrt.  r(iii,<r,  titinsf,  flminsr,  (.'liorlicinil,  ilnviin 
ubp'K'itot  chdiiisil),  ila/.ii  (las  Dcniiii.  i-lifmisitle ; 
auR  ili'iii  Ital.  <'ntl«lnil  ist  cdiiii.sijf:  cat.  vitmisn  ; 
«pan.  rdHii.vri,  davon  ali);(>l(>it(>t  oimiVdi.  cuiiiisolii, 
awiistiii.  ciimigotf,  altspan.  omnil:  ptn.  cttmina. 
ilaruii  abp'loitvt  citmisiiihu ,  famixnlii ,  ciimisotf. 
\g\.  D/.  79  otmicia:  Tli.  51  f.:  Mackel  130  f; 
t'lrober,  ALL  I  611  (GriilKT  sotzt  ftir  cdmicf.  chain.se, 
camzil  I'tc.  fim-  (.iruiiilfDrni  *r(imisi-  an). 

1540)  ir.  cumni-  ();allis('h  camho-,  ..docli  ist  iiiolit 
lu  rwi'iftfln,  «lafs  aurli  iin  Gallisdion  mh  ilialoktiscli 
III  mm  ;.i'woriloii  war"  Th.  53),  kniinni  •,'i'bo{,'i'n ; 
davon  1.  iiiittel.st  des  Sufti.ves  ii.<-  ital.  niiiiii.in, 
Stunipfnasi',  prov.  aimiis  camiixii  (aucb  ii(ti>iiiJ<). 
fri.  ciimmc.  Stumpfnaso,  aucb  Adj.  atuiupf-,  platt- 
nasiii  (Hrinkniann,  Motapborii  p.  J63,  biilt  aimus 
fiir  cnt.istaiulon  aiis  amis  -f  muno  ,,biin<b^scbnauzij,', 
stumpf-,  plattnasi;;");  2.  inittolst  des  Suffixes  usi- 
ital.  camoscio,  platt,  ein^'cdriickt,  prov.  lamoin, 
Quctschung,  blaucr  Klock,  frz.  camoiDskr.  platt 
driickcn,  quetscben.  V^l.  D/.  83  camuxo:  Tb.  53. 
—  Von  dieser  VVortsippo  /.u  trennen  ist  ital.  cii- 
moscio,  Ucmse  (frz.  chamois),  cnmnsciare,  Lcder 
siimiscb  j^jerbcn  etc.,  welchc  Wnrtc  auf  abd.  *(7aHiMr 
zuriickgobcn,  vgl.  Mackol  47. 

1541)  oanini&rus,  -iini  m.  (gr.  xaftfAa^wg),  Meer- 
krebs,  Hummer;  ital.  gdmbeio;  run),  caiinir, 
neuprov.  janihre;  altfrz.  janihle  (ira  Nfrz.  ist 
das  Wort  durch  homard  f=  altn.  hummarr]  ver- 
ilrangtl;  span,  tjdmbaro;  ptg.  camardo.  Vgl.  I)z 
155  fldmlicro.  \'gl.  aucb  Grober,  ALL  II  438,  u. 
s.  unten  *gainbaras. 

1542)  gallisch.  Stamm  cainmiiio-  (vgl,  corn. 
cammen),  Weg;  davon,  iinkm  das  Suffi.v  -ino  rait 
dem  lat.  -ino  vertauscht  wurde,  ital.  cummiiw. 
Weg,  dazu  das  V  b.  ca  Ml  miiiare,  gehen ;  p  r  o  v.  cam  i{  «)-.<, 
dazu  das  Vb.  cumiimr:  frz.  chemi»,  dazu  das  Vb. 
chemiuer;  cat.  cami :  span,  cuminu,  dazu  das  Vb. 
caminar ;  ptg.  ctiminho,  dazu  das  Vb.  caminhar. 
Vgl.  Dz  81  cfimmino;  Th.  52;  Grober,  ALL  I  541; 
s.  aucb  oben  eamlnus. 

1543)  mcjik.  camotli  =  span,  camotc,  amerika- 
nische  Batate,  vgl.  Uz  436  $.  v.  \ 

1544)  campaua,  -am  (v.  Campania),  Glocke  (Plin. 
N.  H.  18,  3tJ0  D:  Beda,  hist,  eccl  4,  23);  ital. 
campana:  rum.  cumjiand ;  prov.  cat.  span,  cam- 
paua: ftg.  campainha ;  (imFrz.  ist  campane  nur 
als  gelehrtes  Wort,  bezw.  als  terminus  technicus 
vorhandeu;  das  iiblichc  Wott  fiir  „Glocke-'  ist  cloche, 
audi  prov.  doca,  dncha ,  welches  entweder  auf 
keltisches  cloc  zuriiekgobt  >gl.  Kluge  untor,, Glocke") 
oder  aber  onomatopoietischen  Ursprunges  ist,  vgl. 
Th.  95).     Vgl.  Dz  83  campana. 

1545)  canipaneus  u.  -ius,  a,  nm  (v.  campus), 
zuin  flachcn  Lande  geborig  (Gromat.  vet.  331,  20 
n.22).  PI.  subst.  ciimpaiiia  n..  das  flacbe  Land.  Blach- 
feld  (Gromat.  vet.  332,  22;;  ital.  campa(/na ;  prov. 
campanha;  frz.  champagne  (ist  zum  JEigennamen 
geworden,  als  Appellativ  ist  das  Lehnwort  campagne 


uingctrcton);  tpaii.  <nmpaHa:  ptg.  cami>anha. 
lloiniTkciiswerl  ist,  dais  das  Wnrl  aiifsor  iler  lludt>;. 
..tiolildo,  Lanil(Hcliufl)"  aucb  die  von  ,,1'Vlilzug" 
lii'sit/t  iiifolge  dcrsclbi'ii  AulDissting  ilen  HegrilTcK, 
nelclier  aui'b  das  (U>iit>icbe  Wurt  sein  Daseiii  ver- 
dankt;  iniigliclitTWcise  aber  ist  aiieli  der  laiitliche 
.\iiklang  Villi  ciiMii-iiiimt  an  das  gerinan.  'kawpa-, 
Kaiiipf  (das  keiiieswegs  aiis  dem  luiiiiaii.  iiber- 
niiiniiien  ibt,  vgl.  Kluge  .•.■.  r.)  dabei  vmi  Kiinvirkung 
geweseii;  ital.  campiiinc,  I'rz.  chamjiiiin  ist  wolil 
aus  alid.  chemphin  iiiiter  .Vnlelinung  an  camimx 
eiit.standen.  Aiieb  in  dun  Verlien  span,  camjiar, 
sicli  lagerii  (frz.  ivihi^ht)  u.  vnmiicar  (wovon  der 
Keiname  ile.s  ('id  ,,eanipeac|i>r"  Kampfer),  das  FeM 
liallcn  (altfrz.  rhaminnii),  ital.  ramiiefniiiire,  mag 
sicli  Abluitung  von  alul.  kamp/jdn  mit  begiilTliebor 
Anielinung  an  rompti.i  geiniselit  babcn.  Vgl.  Dz  83 
campu  u.  82  campagna. 

154U)  Ortsnamo  Caiiipedio  tin  Centralainorika); 
davon  ital.  campiggiii,  eiii  Kiirbebolz;  frz.  cam- 
peche;  span,  campechc.     Vgl.   Dz  83  cainpciigio. 

1547)  I'cSinpTiiio,  -Onciii  m.  (v.  campus)  =  frz. 
champiijiinn.  ein   I'ilz,  vgl    Dz  542  champignon.] 

1548)  |*ciiiii|MiiTulus,  -iliii  =  ital.  cam/iignuolo, 
vgl.  Dz  542  chainiiifinun,  vgl.  No  1547.) 

1549)  ciiinpso,  -ure  (vgl.  gr.  xdfinctiy),  umsegeln 
(Enn.  ann.  334,  vgl.  Prise.  10,  52);  ital.  ransart, 
ausbeugon,  ausweiehen,  Koiupos.  scansare.  Vgl.  Dz 
362  cannarc.  Hierlier  gebiirt  wohl  aucb  span. 
catuar,  iniide  macbcn  (dcfcansar,  ciitmiiden,  i  ulien), 
dazu  das  Adj.  can-sa,  mlido,  die  eigeiitliehe  Bedeu- 
tung  wiirde  dann  ctwa  soin  „(dio  Gliodor)  kriimmon", 
vgl.  gr.  xttfivetr  ncbeu  xa/inTttv.  Vgl.  Dz  91  cans 
(sotzt  canso  =  (iiia.ssiis  an). 

1550)  ciimpiis,  -urn  >».,  Flacbe,  Fold;  ital.  campo: 
rum.  camp:  prov.  camps;  frz.  champ  (dazu  das 
Lehnwort  camp);  span.  \)tg.  campi).  In  dor  inili- 
tarischen  Bedtg.,  welche  campo  nebcii  der  aus  dem 
Lateinischeii  libcriioinmeiien  besitzt,  ist  das  Wort 
ebonso  wie  seine  scheinbaren  Aldeitungen  (campione, 
compear  etc.,  s.  oben  caiiipauia)  auf  altgerm. 
*kampa,  Kampf  (vgl.  Kluge  s.  v.),  zuriickzufuhren, 
weiiu  aucb  bereitwillig  zuzugeben  ist ,  dafs  die  be- 
treffciide  Wortsippe  sich  an  die  von  lat.  campus 
berstammende  lautlioh  u.  begrifflicb  angeschlosson 
bat.     Vgl.  Dz  83  campo. 

1551)  gv.  xa/u;tv}.o^.  gekrihiiint;  davon  vielleicht 
span.  ptg.  yancho.  Haken  (das  gleichliedeutende 
ital.  gancio  konnto  nur,  wenn  us  Lehnwort  aus 
dem  Span,  ware,  den  gleichen  Ursprung  haben);  frz. 
ganse,  Schleifc,  Schlinge,  ist  fern  zu  halten,  iind 
zwar  ohne  dafs  cine  sichere  Ableitung  gegeben  werden 
konnte,  falls  man  nicht  die  .\bleitung  von  cancer 
(s.  d.)  als  solcbe  ansehen  will.    Vgl.  Dz  155  gancio. 

1552)  (caniur,  a,  uni,  gckriiinmt;  davon  vielleicht 
abgeleitet  *camhro ,  -onem ,  Wegedorn,  =  span. 
camhron,  Dornstrauch;  ptg.  camhr<'ci  [Pl.J,  Wolfs-, 
Kreuzdorn.     Vgl  Dz  436  camhron.) 

1553)  camus,  uiii  m.  (gr.  xr/ftog),  Maulkorb,  anch 
cin  Strafwerkzeug  fiir  Vcrbrecher;  von  camus,  bezw. 
unraittelbar  von  xij^og  will  Baist.  Z  V  560,  her- 
leitcn :  1.  span,  camal,  Halfter,  Halsring  mit  Kctte 
der  Sklaven,  2.  ital.  camaglio ,  Hals  des  Panzer- 
henides,  mit  wclchem  auch  der  Kopf  bedeckt  werden 
konnto,  prow  capmalh-s,camalh-s,  altiiz.  camail, 
im  Nfrz.  bezeichnet  das  \Vort  ein  Priesterkappchen, 
Bischofsmantelchen  (Dz  79  camaglio  hatte  in  dem 
Worte  eine  Zusammensetzung  aus  cap=^  cap[ut]  -\- 
malha,  maille  =  macula,  Panzer[ring]  erblickt  und 
daran  durfte  festzuhalten  scin;   der  Genuswechsel, 


I 


161 


1554^  canaba 


1571)  c^nlcQla 


162 


den  Baist  so  autTallig  lindet,  lafst  sich  vielleicht 
dadoTcb  erklaren.  ilafs  man  annimmt,  es  sei  das 
Wort  im  Gesclilecht  an  das  sinnverwandte  nHelm" 
:=  elmo  etc.  angeglichon  wordeii).  3.  „Aiii'b  span. 
qramaUa,  Panzerbemd ,  jetzt  ein  iiber  di^-  Kniec 
herabfallendcs  (icwand.  m\t  cat.  yamhet.  qamhetds, 
span,  fiamlieto  capote  sin  esclanna  y  basta  mas 
abajo  dc  la  rodilla'  kann  ebensowobl  mit  qamache 
als  mit  camail  venvandt  sein.  Hier  ma;;  aucb  nocb 
span,  gamho,  gamhuj .  gamhoj ,  gamhujo.  cat. 
camhuix,  gambiiLr,  Kindermiitzchen,  Erwabnnng 
finden:  das  Suffix  u.  dt>r  Stainm  lassen  sicb  aiis 
dem  Keltischen  lierleitcn,  aber  die  Bedtg.  nur  inso- 
fem  man  eben  aus  eiuer  AVurzel  kruram'  so  ziemlich 
alles  macben  kann."  Nichtsdcstoweniger  diirfte  diese 
ganze  Sippe  auf  dem  kclt.  Stamme  camh-,  camm- 
beruben.  Auf  diesen  Staram  fiihrt  Baist  sebr  mit 
Recbt  aucb  span,  cama,  camba,  cat.  cuma.  Stange 
am  Ziigelring,  zuriick,  das  von  Dz  436  s.  c.  von 
camus  abgeleitet  war. 

1554)  eanabii.  -am  /'.  (kdnndhd.Vdniuiha,  cdndca, 
cdndpa),  Kramerbude.  Weinschenke  (z.  B.  Orell. 
inscr.  4077  u.  7007.  Coi-p.  inscr.  lat.  Ill  p.  940  und 
954):  ital.  «inora,  Vorratskammer.Weinkellensard. 
candta),  davon  canovajo.  canacajo ,  „cantiniere", 
canoviere  .in  antico  chi  teneva  rivendita  di  sale", 
vgl.  Canello,  AG  III  305.  Vgl.  Dz  362  canova: 
Ronscb,  Jahrb.  XIV  176:  FiJrster,  EF  I  324  Anm.  1. 

1555)  *eiiiialia  (v.  cani.'i),  Huudebaufen,  Gesindel; 
itaL  canaglia:  altfrz.  chienaitle:  nfrz.  canaille 
(Lebnwort);  span,  canalla  (daneben  perreria  von 
perro);  ptg.  cattalha.    Vgl.  Dz  84  canaglia. 

rcanalicala  (v.  canalis)  s.  oben  ealUs.l 

1556)  canalis,  -em  m.  u.  /.  (v.  canna),  Eohre, 
Rinne:  ital.  c<!«a7p:  frz.  chtnal,  Stromenge,  enger 
Tbalweg,  sonst  nur  als  gelebrtes  Wort  erhalten. 

canastra  s.  eanistrum. 

1557)  caneellariiis,  -mn  hi.  (v.  caneelli),  Gitter-, 
Thiirsteher.  Vorsteber  einer  Kanzlei  (Cassiod.  var. 
11,  6);  ital.  cancelliere:  frz.  chancelier  etc. 

1558)  cancello,  -are  (v.  caneelli),  gitterformig 
macben,  gittern;  ital.  cancellare,  wanken  leigentl. 
die  Beine  kreuzweise.  gleicbsam  gitterformig  setzen). 
aucb  ^cassare  lo  scritto  con  rigbe  traversali,  incro- 
ciare".  arch,  ciancellare  ^barcoUare",  vgl.  Canello, 
AG  lU  372;  prov.  eanctUar;  frz.  chancder.  VgL 
Dz  84  caiiceRare. 

1559)  eancelliis,  -nm  m.  (Demin.  v.  cancer  in 
AnspieluDg  an  die  Scheren  des  Krebses:  gewohnlich 
im  PI.  caneelli,  der  Sg.  b.  Ulpian.  dig.  43,  24,  9, 
§  1);  daneben  *cancella,  Gitter;  ital.  cancello, 
Gitter;  rum.  cangheld;  frz.  cancel  u.  chancel, 
Raum  hinter  einem  Gitter:  span,  cancel,  cancela, 
Vorbof,  Loge. 

1560)  cancer  i^umgestellt  crancer,  davon  das 
Demin.  *crancnlns,  *cancriculus),  -um  m.,  Krebs: 
ital.  cancro  „uno  dei  segni  dello  zodiaco  e  specie 
di  malattda",  cancliero  „malattia,  e  persona  o  cosa 
molto  uggiosa",  granchio  „animale  crostaceo",  (neben 
granchio  aucb  grancio,  davon  das  Vb.  grancire, 
anpacken),  von  granchio  abgeleitet  aggranchiarsi. 
•irsi,  aggricehiarsi  ^ratrarsi,  ratrappirsi,  raggrap- 
parsi",  vgl.  Gaix,  St.  142;  ganghero  „mastiettatura 
in  metallo"  ist  wobi  ebenfalls  auf  cancer  zuriick- 
znffibren,  denn  die  von  Dz  374  aufgestellte  Ableitung 
von  y.a.y/ai.oc  [s.  d.]  ist  wenig  glaubbaft,  vergl. 
Canello,  AG  IH  360 ;  vielleicbt  gebort  hierber  aucb 
gancio  „strumento  uncinato,  per  sirailitudine  col 
grancbio"  (dann  wiirde  aucb  span,  gancho  u.  viel- 
leicbt selbst  frz.  ganae  bierher  zu  stpUeii  sein,  vgl. 

Kurlin*;,  lat -roin.   Wurterbueli. 


oben  xttuni/.oi),  vgl  Canello,  AG  III  360;  cancer 
-\-  pdgHrus  [s.  d  ]  =  granciporro,  vgl.  Dz  377  «.  c.  .■ 
prov.  cat.  crane;  frz.  c/»n «ere,  Krebsgescbwtir  (als 
Tiername  ist  das  Wort  durcb  i-crevi--:se  =  abd. 
chriibi^  verdriingt  worden):  span,  cangrejo ,  See- 
krebs  =  *cancriculus  (daneben  gdmharo):  ptg. 
granquejo  u.  qaranguejo.  VgL  Dz  171  granchio: 
C.  Michaelis,  jabrb.  Xl'll  209. 

1561)  [*canchalus,  gr.  xdy/ai.o:  {h.  Hesycbins), 
soil  nach  Dz  374  das  Grundwort  sein  zu  ital. 
ganghero.  Thiirangel,  davon  sgangherare,  aus  den 
Angeln  heben  (ptg.  acancarar,  sperrweit  Offnen, 
wozu  das  Slist.  escancara.  offen  zu  Tage  liegende 
Sache).  Wahrscbeinlicb  aber  geben  diese  Worte 
(u.  ebeiiso  prov.  ganguil,  Tbiirangel)  auf  cancer 
[s.  d.J  zuriick,  vgl.  Canello,  AG  III  360.  Wenn  aber 
Bugge,  E  in  146,  frz.  degin gander,  seblottrig 
macben,  von  einem  vorauszusetzenden  *gingand  = 
ganghero  ableiten  will,  so  dafs  digingander  urspriing- 
licb  mit  sgangherare  gleichbedeutend  gewesen  sein 
wiirde,  so  ist  das  an  sicb  ganz  ansprechend,  mufs 
aber  docb  fiir  sebr  fragwiirdig  gelten,  scbon  weil  das 
Primitiv  gingand  nicbt  zu  belegen  ist  VgL  Dz  374 
ganghero  u.  dazu  Scbeler  im  Anhang  75fc.] 

1562)  candela, -am /'.,  Wacbslicbt,  Kerze;  ital. 
candela:  rum.  candela,  Xacbtlampe;  prov.  can- 
dela: altfrz.  c/mndoi/e;  nfrz.  c/(<inrfe//e,  gleicbsam 
'candella.  vgl.  Eotbenberg  41 :  span,  candela  :  ptg. 
candea. 

1563)  candelabrum  »«.  (aucb  candelaber  und 
candelabmsi,  Kerzentrager,  Leucbter ;  volkstumlicb 
gewordeu  is*,  das  Wort  nur  im  Altfrz..  wo  sicb  die 
an  arbre  angelebnte  Bildung  chandelarbre,  gleicb- 
sam „Kerzenbaum''  fiudet,   vgl.  Fafs,  EF  III  493. 

1564)  *candelarifis,  a,  um  (v.  candela),  znr  Kerze 
geborig;  ital.  candelajo  „c\a  fa  candele"  u.  cande- 
liere  .candelabro",  vgl.  Canello,  AG  III  305. 

1565)  ndd.  cane,  Kabn,  =  frz.  cawe,  davon 
canard.  Ente  (altfrz.  cane  bedeutet  aucb  „Scbiff"). 
Vgl.  Dz  539  cuiard:  Mackel  p.  13. 

1566)  *can|n]ella,  -am  /".  (Demin.  v.  canna), 
Robrcben;  ital.  cannella,  Scbilfrobr.  Zimmt:  rum. 
cane,  Habn  (als  AVerkzeug);  prov.  canella:  frz. 
cannelle,  Zimmt(robr);  span.  ea«iH(j,  diinnes  Eobr, 
canilla,  Schienbein,  canela,  Zimmt:  ptg.  canela, 
Eobre.  Spnle.  Zimmt. 

1567)  *can[n]ellns,  -um  m.  (Demin.  v.  ca7ina), 
Robrcben;  itaL  cannello,  ein  Stiickchen  Eobr;  frz. 
cheneau,  Dacbrinne  i^Dz  546  s.  v.  leitet  das  Wort 
von  canalis  ab);  span,  canelo,  Zimmtbaum. 

1568)  f*canettus,  -um  m.  (Dem.  v.  canis),  davon 
nach  Dz  546  -s.  i'.  frz.  chenet,  Feuerbock  zum  Auf- 
legen  des  Holzes  im  Kamin.  „weil  er,  so  sagt  man, 
Hundefiifse  hat" ;  Scbeler  im  Anhaug  zu  Dz  788  ist 
geneigt,  chenet  fiir  zusaramengezogen  aus  *cheminet 
(=*caminettHS  v.  caminua)  zu  halten,  als  Analogon 
fiibrt  er  das  belegte  cheminel  an.] 

1569)  canesco,  *-Ire  f.  -ere  (Inch.  v.  caneo), 
grau  werdon;  frz.  chancir,  scbimmeln,  vgl.  Dz 
542  *.  c. 

1570)  *cania,  -am  f.  (Fem.  zu  canis),  Hiindin; 
ital.  cagna ;  prov.  canha;  frz.  ca</n«  (Lebnwort). 
Vgl.  Dz  591  gagnon. 

1571)  canlcnia,  -am  /'.  (Demin.  v.  canis),  kleiner 
Huii<l;  ital.  canicula,  canicola  „nome  d'naa  costel- 
lazione,  la  stagione  in  cui  il  sole  e  in  canicula", 
ciniglia  „cordone  vellutato"  (nach  dem  frz.  chenille), 
vgl.  Canello,  AG  HI  372,  Littre,  Hist,  de  la  langnc 
fi-^se  I*  63;  frz.  chenille,  Eaupe,  samtartiges  Seiden- 
zeug,  vgl.  Dz  546  .«.  )• .  wo  bemerkt  i'?t.  dafs  wobl 


1(>3 


I67a^  t^nln 


I69'J)  i-iuitilii 


\(\A 


>li«  Ahnlirliki'it  maiiolior  Kaiipciikiiplo  iiiit  Huiulo- 
kopftMi  Aiilnfs  III  «ItT  KiMii'iiiiunu  jn'>r<'t"'"'  Iml)», 
n>cht  wiilinirhi*iiili('li  ist  iIiia  frcilioli  nii-ht,  vipllcirlit 
ist  >lt<r  (iniiul  in  dor  uii  ^.'uti^ii  IIuikIk  tiriiiiiuriuUiii 
Kn'rH-ttioht  iiiaiiolior  lt»iiiH>ii  zti  hiicIiimi.  lU  ntollt 
nliri>:i'n»  ixurli  'enteniciild  (Doiniii.  v.  ciilrmt)  iiIk 
im^f;lirlu<M  (iriiiulwort  liin  .wi>>fi-ti  ilos  aus  oiii/.oliu'ii 
Kiiip'ii  /ii»ftmimMik'''*i"t't<'ii  K^riwra'',  moint  iilwr, 
<lio8i<  AnHcliuiiutii;  aoi  iii  HiiatuiiiiKcli,  iiirlilailrsto- 
weiiipT  ilurfU"  'calrniciilii  aniU'hmli.inT  M'iii,  als 
caHiculii.  Anilrcrsi'iU  ist  fnilicli  /.u  «rwaj^t'ii,  dafK, 
wio  Di  niifiilirt,  iiii  Mail.  >lii<  S<'ii|t<nrau|>o  cxri  mid 
ruf/NoM  .HtiMil"  ^•'iiaiiiit  winl  liii  Uoiiilianl.  winl 
<lii<  Kaiii»'  iiiitlii  ficnaiiiit .  1)/  vrlilickt  ilariii  ilas 
iM'kaiuito  Wurt  f>ir  ,Kal/.o"  (i>a  «iinlr  liios  also  eiii 
Aiialo^uii  /M  ilor  Hca>irlimiii(;  tlor  Kbu|n'  als  nHuiul" 
aeia),  Klerhia  ilajfi'fp'ii,  A(i  11  41  Aiiin  ,  sielit  in 
gattit  «inr  Kiir/.uii){  aus  hiijiittn,  das  soinorsuits 
wicdcr  von  Uitmlnjc-  staininen  soil.  Abor  audi  hior 
ist  Dioz'  Erklaniii);  vor/.uziolien.  —  Im  Ital.  ist 
lias  iiblicho  Wort  ffir  Raiiiio  hrnco  —  hnlchus, 
eigentl.  Heiischivfkp,  u.  nicti,  iinSpan.  oriii)a,  im 
I'tff-  luparta  »—  lacerta :  nicti  u.  oriiqa  gohon  auf 
erucii,  cip.'ntl.  K;iiite.  ituriick,  mit  wolclier  dio  Raupe 
durrli  ilir  samtartijri's  Ausaolion  idas  scinerscits 
wiiiliT  ilio  Uencnnun<;  cine."!  gaintartificn  Si'ideiistolTes 
mit  rhcnille  vpranlafst  hat)  Alinliclikcil   besit/.t. 

1572)  |*canio.  -miem  m.  (v.  cani-sl;  violU'i<-bt  l;il'sl 
auf  diose  (inuuil'orm  sicli  frz.  tjiupinu  {iiaiinan), 
Holliund,  zunickfiiliron,  Vffl.  Dz  691  iiafpioii.]^ 

1573)  canipa,  -am  f.,  Frurhtkorb;  friaul.  canive 
u.  tatine:  neupruv.  cuiiareto;  (r/,.  (veraltet)  Cdw- 
rette.  Vgl.  Mussafia,  Bi'itr.  p.  142;  Behrens, 
Motath.  p.  27. 

1574)  canTs,  -em  c.  (urvcnvandt  mit  gr.  xvwv), 
Uund:  ital.  cnnf.-  rlr.  kaii.  k/a»,  k/aun  etc.,  vgl. 
Gartner  §  200;  pro  v.  (•««-.«,  dazu  das  Fcm.  ain/in 
u.  das  Adj.  canhs;  frz.  chien  (das  I'e  erklart  sicb 
aus  dem  sog.  Bartsch'sclien  Gesetze,  vgl.  G.  Paris, 
R  IV  1231,  dazu  das  Feni.  chientie:  ptg.  cdo.  Im 
Span,  ist  canis  durcb  ilas  (aiich  im  Ptg.  vorhan- 
dene) perro  =*j>etrus,  bezw.  Pelrus  verdriingt  wordcn 
(s.  unten  Petrus),  auch  im  Sard,  lindet  sich  pcrrti. 
Vgl.  Dz  546  cliiett  (u.  dazu  Scbeler  im  Aiibang  788), 
476  perro.  Vgl.  auch  obcn  cauia,  canicula,  eanio. 
Auf  einem  Adj.  'eaniiis  oder  *caiieiis,  hiindisch, 
konnte  wohl  auch  ptg.  cavho,  linkisch,  beruhen, 
Dz  436  s.  I',  setzt  als  Grundwort  *cameu.<i,  krumm, 
an,  s.  oben  s.  v.,  s.  audi  cauia. 

1575)  canTstrum,  *canastruin  n.  (gr.  xdvaazfjov), 
'i-anastra  /".  (gr.  xdiaoT^a),  Korb;  ital.  canestro: 
nouprov.  canasto;iiz.  cattustre  (I^hnwort);  span. 
canastro,  ca)iasto.  canasta  (wegen  der  letzteren 
Formen  vgl.  Storm,  R  V  167,  s.  audi  oben  benna). 
Vgl.  Dz  436  canasto  u.  dazu  Scheler  im  Anhang  768. 

*caiiljis  (od.  *caneus),  a,  um  s.  cani». 

1576)  eanna,  -am  /'.  (gr.  xdrvu),  kleines  Rohr, 
Schilf;  ital.  canna:  frz.  cantie  (Lohnwort,  meist 
im  Sinne  von  nSpazicrstock"  gebraucht);  span. 
cana:  ptg.  icanna  u.)  cana. 

1577)  canna  de  ebulo  [ehiilum,  eine  HoUunder- 
art)  =  ital.  canna  d'eholo,  daraus  dialektisch  (arot. 
chian.)  candepohi.  Eplieu,  vgl.  Caix,  St.  249. 

1578)  canna  +  ferula  (Rute),  canna  +  'fertciila 
=  cat.  cani/afera,  span,  caiiaherla,  canaheja, 
Gartenkraut,  vgl.  Dz  436  cariaherla. 

1579)  canna  *impletoria,  EiiifuUrohr,  ist  nach 
Calx'  geistvoUer  Vermutung,  St.  18,  das  (dann  durch 
Volkaetymologie  verballhornte)  Grundwort  zu  ital. 
span,  caniimplora,  Kuhlgefafs,   frz.  chantepleure, 


(iii'rHkaiiiiK,  'rridit«r.  11/.  542  cIkiiiIiiiIciiic  biidl 
(iiarli  Mi'nagc's  Vurgaiig)  ilas  Wort  fur  ziiHaminoii- 
gi'Ki'lzl  aus  chanir  \-  filrure,  woinil  audi  Kafs,  UF 
III   497,  Nidi  I'lnvorstaiidi'ii  orklitrlc. 

15S0)  canaii -f  "••''»  Honigrohr,  /uckorrohr;  ital. 
ciiHiKKwr/i  ;  span,  ini'iamirl.   Vgl.  Dz  84  ciitiiiamrte. 

1581)  I'caiiiiio.  -iiiu'm  »1.  (V.  riuiiKi),  liolira  B- 
spaii.  iiiiiiini,  l.iirtndiri',  davoii  abgidfitot  (/aiiote, 
vgl.   Dz  453  //iiiiii»  j 

1582)  I'canuo,  -uncm  m.  (v.  runixi),  grofsp 
R«dir»';  i  tal.  ((KKidiii',  Kiibro,  (ioscdititzlauf,  Kanono 
(daiiiit  diirfti'  ziiNaiiiiniuiliaiigon  catinociUio  „palo 
ila  vilo",  caliicchia  mil  gluidiur  Hudtg.,  vidl.  auch 
raltfiffinlo  fiir  cnnni-fiijioln  nCanniioda",  vgl.  Caix, 
St.  217);  frz.  canon:  sjian.  canon;  ptg.  canlulo. 
Vgl.   Dz  85  cannonr.] 

1583)  cannabis,  bim  /.  u.  cannabiiiii  n.  (gr. 
\  xdvrujii,;,  xuryu[ioi),  lianf;    ital.  canape,   davon 

abgoloitotcarmixiccto,  grobo  liCinowand;  r  ii  m.  cdnepd; 

rrov.  canehf,  ilavon  abgdoitct  citnaba.i,  cambre; 
rz.  chanvre.  dazu  dio  ontlolinto  Ablcitung  fdHCtinji; 
span,  caiiamo,  davoii  abgdcitot  ciiiiantaio;  ptg. 
can{li)anio,  davon  abgdoitct  canliama^D.  Vgl.  Dz  84 
ainape. 

1584)  ital.  C4innibnle:  frz.  cannilialc;  span. 
canihal,  oin  <lor  S]irarhi?  ilcr  Eingi'buronen  auf  don 
Antillcn  mthdinte.^  Wort,  vgl.  Dz  84  .f.  v. 

1585)  canoniciis,  a,  um  (gr.  xavovtxog  v.  xaywy), 
kanonisdi,  als  Sbst.  Domherr;  ital.  candnico,  Sbst. 
u.  Adj.,  canonaco,  caldnaco,  Sbst.,  vgl.  CanoUo, 
AG    III    333;    frz.  clianoine  (=  *canon<tclius   wio 

:nwine  =  mvnacliux,  vgl.  Meyer,  Z  VIII  234),  alt- 
frz.  auch  canonrie.  Im  iibrigen  biotet  das  Wort 
keinen  Aniafs  zii  Bemi>rkungen  dar. 

'      1586)    (*cantaria    (v.    canto),    Singcrei  =  rtr. 

!  canera,  Larm,  vgl.  Ascoli,  AG  I  67  Z.  9  v.  u.  im  T.] 

1587)  cjintherius,  -um  m.  (viell.  voni  gr.  xav- 
9i^).iog),  Jochgdiinder,  joohartigcs  Gestell:  ital. 
cantiere,  Werft  (wegen  dur  dort  toils  im  Bau  be- 
griffonen,  toils  zum  Bau  dionenden  Genistc  so  hc- 
zcichnet) ;  frz.  chantier;  ptg.  canteiro.  Im  Span, 
wird  der  Begriff  durch  andere  Worto  {slarazara, 
arsenal,  carenern)  bozeichnot,  doch  sind  auf  can- 
therms,  bezw.  xciv^t'j'/.ioq  zuriickzufiihren  canteles, 
Stricke  zum  Befestigen  der  Tonnen  u.  Fiisser,  und 
wohl  auch  cantera,  Steinbruch.  Vgl.  Dz  85  cantiere. 

1588)  [ciinthus,  -uni  vi.  'gr.  xayito^),  der  eiferne 
Reifen  um  ein  Rad,  die  Radsdiiene;  auf  dieses  Sbst. 
wurde  von  Dz  85  die  Wortsippe  ital.  canto,  Winkel, 
Ecke,  Seite  etc.,  cantone,  cantina  u.  dgl.,  altfrz. 
cant,  span.  ptg.  canto  etc.  zuriickgcfiihrt.  Mehi 
empfieblt  es  sich  wegen  der  Bedeutung  der  betr. 
Worte,  die  Sippe  als  auf  den  kelt.  Stamm  camb-, 
camm-,  krumm,  beziehentlich  auf  ein  davon  abge- 
leitotes  Momen  *cambitos,  'cammitos,  *cam(b)tos 
zuriickgehend  zu  betrachten.  Vgl.  Th.  53;  a.  auch 
oben  No  1530.] 

1589)  canticum  n.  (v.  cuno).  Lied;  ital.  cantieo 
u.  cantica;  rum.  cantie,  cantecd;  prov.  cantic-s; 
frz.  cantique:  span,  cantieo,  cantica;  ptg.  cantico, 
cantiga. 

1590)  cantio,  -onem  f.  (v.  cano),  Gesang,  Lied; 
ital.  canzone;  prov.  cansd-s;  frz.  chan.son;  span. 
camon:  ptg.  cant'do. 

1591)  ciinto,  -are  (Frequ.  v.  cano),  singon;  ital. 
cantare;  rum.  cant  ai  at  a;  prov.  cantar;  frz. 
chanter:  span.  ptg.  cantar. 

1592)  cantus,  um  m.  (v.  cano),  Gesang;  ital. 
canto;  rum.  cant,  P\.  ednturi;  prov.  canT/J-s:  frz. 
chant:  span.  ptg.  canto. 


165 


loOS)  cAime 


1609)  c4pIt«Utim 


166 


1593)  caniis,  a,  nni,  gran;  ital.  cano,  Adj.,  dam 
das  Sbst.  cam',  prauo  Haaro,  nur  in  der  Redensart 
andare  ai  cani  „andaro  a  male,  scadere",  vgl.  Caix, 
St.  250;  prov.  {canetas,  <?raue  Haaro);  altfrz. 
chanes,  graue  Haare;  span.  ptg.  mno,  davon  ab- 
gclcitet  cimoso. 

1594)  *caiiritus,  a,  nin  (v.  canus),  grau;  ital. 
canuto :  rum.  cdrttnt;  prov.  canut;  frz.  chenu; 
altspan.  cnniidn.     Ygl.  Grober,  ALL  VI  380. 

1595)  |*eapalTs,  e  (v.  *capum.  =  span,  calm, 
statt  caput)  =  span.  ptg.  cabal,  richtig  an  Mai's, 
voUstandig  (s.  Caix,  Giom.  di  fil.  rom.  II  70),  vgl. 
Dz  435  *■.  v.] 

1596)  *capella,  -am  (Demin.  zn  einem  voraus- 
zusetzenden  *capa,  vgl.  cap-ulua),  das,  was  man 
fassen  kann,  einc  Handvoll,  ein  Packchen:  prov.; 
guavella:  fr/..  jacelle,  Reisbiindel  u.  dgl. ;  span. 
garUla:  ptg.  (jacela.     Vgl.  Dz  158  gavela.  1 

caper  s.  capra.  j 

1597)  {'vipettum  n.  {y.  caput),  Kopfchen,  =  f r  z. 
cheret.  Kopfkisscn,  vgl.  aber  No  1636  (S.  171).]       i 

1598)  *capibTlis,  e  {f.  capahilis,  vgl.  Ascoli,  AG 
I  14  Anni.  3):  ital.  capihile  nintelligibile",  cape- 
vole  „atto  a  oontenere.  atto  a  coraprendere  e  ad 
essere  compreso,  abbondant<i",  vgl.  Canello .  AG  I 
m  320. 

1599)  [*capTco,  -are  (v.  capus,  Kapaun,  spater 
Falke),  init  dem  Falken  jagen,  soil  nach  Bugge,  R  IV 
358,  das  vorauszusetzende  Grundwort  zu  dem  frz. 
Vb.  i/iboyer,  yihier.  auf  die  Jagd  gehen,  hirschen,  und 
dem  Sbst.  (7iib!e»-,Wildpret  sein :  den  Cbergang  von  ca- 1 
in  [li-  will  Bugge  durch  Hinweis  auf  caryophijllum  : 
girofle  rechtfertigen,  beziiglich  des  Begriffes  aber  ver- 
gleieht  er  engl.  to  haicke  von  dem  Sbst.  hatch.  Nichts- 
destoweniger  ist  Bugge's  Ableitung  unannehmbar, 
well  der  Inf.  giboyer ,  gibier  u.  ebensowenig  ein 
ctwaiges  *capariu))i  nimmermehr  gebraucht  werden 
konnte,  um  das  konkrete  Ergebnis  der  dureh  das 
Vb.  ausgedriickten  Handlung,  das  Erjagte,  die  Jagd- 
beute,  zu  bezeichnen,  diesem  Begriffe  wiirde  nur' 
eine  Bildung  auf  -ee  =  -ata  geniigen.  Aber  auch 
lautlieh  ist  die  Gleicbung  giboyer  =  capicare  hochst  j 
bedenklieh,  denn  der  Hinweis  auf  girofle  =  cargo- 
phyllum  kann  den  Glauben  an  die  Moglichkeit  des 
Lautiiberganges  ca-  :  gi-  schwerlich  begriinden.  da 
Blumennamen  ihre  cigenen,  duroh  volksetymologi- 
sierende  Ansehauungen  bestimmte  'Wege  gehen  und 
folglich  sich  nicht  wohl  zu  Beispielen  fiir  auffallige 
Lautwandelungen  verwenden  lassen.  Auch  die  von 
anderen  fiir  gibier  vorgebrachten  Ableitungeu  (von 
cibarius  v.  c('/"«.  von  einem  ganz  hypothetischen 
Stamme  gib,  der  „zwingen"  beilenten  soil)  sind  vollig 
unannehmbar.  Wenn  endlich  Dz  .596  .«.  v.  sagt: 
„Ist  es  richtig,  dafs  gibet  (Galgen)  eigentUch  den 
Strick  um  den  Hals  bedeutet.  so  konnte  sich  gibier, 
urspriinglieh  ein  Verbam ,  auf  den  Vogelfang  mit 
der  Selilinge  bcziehen,  aber  es  bleibt  dies  immer 
nur  eine  schwach  begriindete  Vermutung",  so  hat 
er  selbst  hinreichend  zu  erkennen  gegeben,  wie  wenig 
Wert  cr  auf  seinen  Gedanken  legte.  Die  Herkunft 
des  Wortes  mufs  als  noch  durchaus  dunkel  gelten. 
Abgeleitet  von  gibier  sind  altfrz.  gihelet,  Wild- 
pret  (u. •  vielleicht  nfrz.  giheciere.  Jagdtasche).] 
Eine  Frage  werde  hier  aufgeworfen.  Im  Altfrz.  ist 
das  Sbst.  gibe,  ein  mit  Eisen  bcschlagener  Stock, 
vorhanden :  konnte  davon  nicht  gibier  (gleichsam 
*gibhari>m')  abgeleitet  sein  u.  urspriinglieh  die  iiber 
das  Krenz  gelegten  Hakenstiicke  bezeichnet  haben, 
an  denen  das  erlegte  Wild  getragen  wird,  sodann 
das  Wildpret  selbst?    Dann  wiirde  gibier  zu  gibet.  ^ 


Galgen  (eigontl.  gabolartiges  Geriist,  vgl.  furca), 
gibelet  (kloine  spitze  Stange),  Bohrer,  gehoren,  die 
Herkunft  von  gibe  ist  frcilich  dunkel,  die  Bedeutung 
weist  auf  Urverwandtschaft  mit  lat.  gabulus,  ir. 
gabul,  gabhla.  dtsch.  gabel,  giebel  (s.  Kluge  unter 
^Gabel")  hin,  das  intervokalische  b  (lagegon  fordert 
oin  *glbba.  SoUte  Zusamraonhang  mit  cippu.'i,  Spitz- 
siiule,  Schanzpfahl  (vgl.  Caes.  bell.  gall.  VII  73,  4), 
denkbar  seinV 

1600)  [*capillanus,  -um  m.  (v.  cdpus  v.  capSre) 
scheint  das  Grundwort  zu  sein  zu  span,  gavilan, 
Sperber;  ptg.  gavido.  Vgl.  Dz  454  gavilan.  Sieh 
unten  sparwari.J 

1601)  [*capillatura,  -am  f.  (v.  capUlus),  Be- 
haarung;  ital.  capellatura ;  frz.  chevdure;  span. 
ptg.  cabelladura,] 

1602)  capHlus,  -nm  m.  (vom  Stamme  cap,  wovon 
auch  cap-ut),  Haupthaar;  ital.  capello:  rtr.  kavelj, 
txavel  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  cabelh-s;  frz. 
cheveu;  span.  ptg.  cabello.  Durch  capillus  ist 
crinis  nahezu  verdrangt  worden.  Vgl.  Griiber,  AJjL 
VI  380. 

1603)  *capTllutus,  a,  um  (fiir  cdpilldtus  v.  ca- 
pillus), haarig;  frz.  chevelu:  span,  cabelludo, 
ebenso  ptg. 

1604)  cSpio,  cepl,  eiiptum,  capere  u.  *capere, 
*caplre;  fassen,  nehmen:  ital.  capere  u.  capire : 
prov.  cap,  caup,  {atubut).  caber,  in  Kompositis 
-cep,  -ceup,  -ceubut,  -cebre ;  frz.  (nur  in  Kompositis) 
-goi(s),  -?m(s),  -f«  (aus -ce«),  -cevoir :  cat.  cabrer: 
span,  quepo.  cupe,  cabido,  caber ;  ptg.  caibo,  coube. 
cabido,  caber.  (In  seiner  Bedtg.  ist  das  Vb.  (als  Sim- 
plex) wesentlich  verengt  worden,  indem  es  nur  „Platz 
haben,  in  einen  Raum  hineinpassen"  u.  dgl.  be- 
zeichnet; ital.  capire  icapisco  etc.)  bedeutet  „be- 
greifen.  verstehen";  in  der  allgemeinen  Bedeutung 
^nehmen"  wurde  capere  durch  prehendere  verdrangt. 
Vgl.  Dz  85  capere;  Grober,  ALL  1541.) 

1605)  capistrum  ».,  Schlinge,  Halfter;  ital. 
capestro:  rum.  cdpestru  m.,  PI.  cdpestre  f.;  prov. 
cabeatre :  frz.  chetetre,  davon  das  Vb.  enchevetrer, 
halftern,  verwifikeln;  s\i an.  cabestro;  ptg.  cabresto 
u.  cahre.<tiin.     Vgl.  Dz  546  chevetre. 

1606)  capItalTs,  e,  hauptsiichlioh ;  ital.  capitale; 
prov.  cnbdal:  a.\tiT7..  chaudel:  span.  ptg.  cawdoi, 
davon  abgeleitet  caudaloso.  Das  Wort  wird  nament- 
lich  auch  substantivisch  in  der  Bedtg.  ^Kapital" 
gebraucht.     Vgl.  Dz  437  caudal. 

1607)  (*capitanus  u.  *capTtaneus,  -nm  m.  (von 
caput),  Hauptmanu:  ital.  capitano  u.  eattano 
„castellano  (titolo  di  nobilta)".  vgl.  Canello,  AG 
III  331;  rum.  cdpitan  (daneben  cdpdtdiu  m.,  PI. 
cdpdtdie  /'.,  rait  der  Bedtg.  ^.Kopf  im  Sinne  von 
Anfangs-  oder  Endpunkt.  aufserdem  aber  auch 
„Kopfkissen"  bedeutend,  vgl.  Ch.  cap);  prov.capi- 
tanh-s:  altfrz.  chevetaigne,  chevetaine;  nfrz.  capi- 
taine  (Lehnwort);  span,  capitan :  ptg.  capitao.] 

1608)  *capitastrnm  ».  (v.  caput),  Kopfsteuer- 
liste:  ital.  catfi-<tro,  catasto :  irz,  cadastre :  span. 
catastro. 

1609)  capitellum  «.  (Demin.  v.  caput),  kleiner 
Kopf;  ital.  capitello,  Kopf,  Knauf,  catella  „ban- 
dolo,  estremita".  vgl.  Caix,  St.  2.59:  prov.  capdel; 
frz.  chapifeau,  Knauf,  u.  cadeau,  Geschenk  (gleich- 
sam kleines  Kapital  oder,  vne  Dz  meint,  eigentUch 
das  Kopfchen ,  der  Schnorkel ,  womit  man  einen 
Buchstaben  verziert,  woraus  sich  die  Bedtg.  „Kleinig- 
keit,  kleine  Gabe"  entwickeln  konnte);  Dz  freilich 
537  s.  V.  u.  Ronsch,  Z  lU  104.  wollt«n  das  Wort 
in  dieser  Bedtg.  von  *catellu.'<.  Kettchen,  ableiten. 


1(>7 


IKItl)  rapiunni 


litJJ»  cflprlfrtllniii 


l()H 


vj;l.  Kr.n'liol,  Donblott),  iiii|i|il.  ji.  17,  Sfliolur  iu: 
AuliaiiK  III  U/  78)>:  «pnii.  ciiuilillo:  yta.  oiiulilhn. 

IIMUI  rapUiam  M.  (v.  caiiiit).  Kupf.  Kopflocli 
111.  Ii.  ilio  OlTiiiiiii;  ilcK  Klpiups,  wiiiluroh  iIit  Knpf 
t.i<«t<><-kt  winli,  OlH'rkK'id;  ital.  riii'c.-M,  llalfliT: 
iiImt  aiuloktisc-lii-  Kortn.'n  v^-l,  Kl..oliin.  A(i  II  H;i:l; 
Ablt-ituiif^pii  iiii'i".-.-ii«r,  ^li'ioliHuni  •rn/iifi<»idH.  kapp- 
iniiiii,  u.  cn/x-r.-ii/f,  Kli'iclmuMi  *cii/ii(i(i/f,  Knpfkissi'ii; 
priiv.  iithfs.  cthfi.-isii ,  Kiipf  iiii  Siiiiu'  vmi  Kinlpiiiikt; 
A\t(rj..  chrvr:  a.  clirrfCf.  Knij.'x'n,  vj;!.  lloriiiii);  ^'.), 
cnrrjoH,  Kapp/.iiuiii:  span.  ptj,'.  nifccio.  -(■»,  liipfcl, 
«•<iic.-<i,  -1(1,  Ki>pf,  claviiri  n  pa  ii.  fiWifCcnr,  ptjj.  cii- 
/»rj-(cVi'".  iiiit  ili'iii  K"pf<'  iiii'lion.  V){l.  Ilj  93  caver:». 

Will)  1.  rupito,  -oiieni  m.  [v.  caiutl).  (Irorskopf; 
it»l.  f<i;<i^)ni   .aUiri".  v^;!.  Caix,  St.  262. 

Itil2)  2.  'oipito,  -«re  (v.  caput)  =»  ital.  capi- 
tare,  tiiin  Ki>pf.  zimi  Kn>li-  komiuon,  ankunimcn,  vgl. 
1)1  362  .1.  I-. 

1613)  CApituliiliii  II. .  Capitol;  ilavon  vieltcicht 
prov.  capiUtlh-s.  Uurj;. 

16U)  ciipilulii,  -ani  /'.{caput),  Koprchoii;  ital. 
cdrifc/iiii  ilaiu'lu'ii  oiiri<<7iio),  I'dockclien ;  frz.  <7i€- 
ri//<-.  Vcl.  i;.  Paris,  R  V  382,  u.  dagesren  Grober. 
ALL  Yl  3S1. 

1615)  nipTtiiluiu  >i.  (v.  caput),  klt>iiicr  Knpf, 
Kapitiil,  Kopf  =  Cborsclirift  oines  Ihichubgclinittcs, 
Kapitcl;  i  ta  1.  capitolo  u.  vapeirliio  ,, materia  j^riissa 
c  liscosa  die  si  trao  dalia  prima  pcttinatura  del 
lino  avanti  alia  stoppa,  duttii  capcwliio  perclir  si 
leva  dai  duo  capi  del  lino,  cioo  barbe  o  cime",  vgl. 
Canell.i,  AG  111  352;  Calx,  St.  527,  ist  gcnoigt, 
auch  scavitotu  ,,carillazioDe,  pretesto"  nebst  dem 
Vb.  svavitolare  „8tillarsi  il  cervfllo"  von  capitulum 
abzuleitoii ,  indem  er  aiif  raccapezzare  hinweist, 
andrerscits  abor  denkt  er  aiicli  an  cavillo  als  Grimd- 
wort,  u.  dies  diirfte  entseliieden  den  Vorzug  ver- 
dienen,  denn,  wio  er  selbst  sagt,  „a  questa  seconda 
origine  accenna  I'equiv.  stiviglio  per  scliiviglio"; 
rtr.  capulj,  vgl.  Ascoli,  AG  VII  515  Sp.  2;  prov. 
capitol-s;  frz.  thapitre;  span,  capitulo,  cabildo: 
ptg.  rabidit.     Vgl.  Dz  86  capitolo. 

1616)  [*eSporalis,  -em  »i.  (v.  capo  aiis  *capum 
f.  caput ,  alsii  dcutlich  erst  romanisohe  Bildung, 
vemiutlich  angelehnt  an  generate) ,  Hauptmann, 
Aafiihrer:  ital.  caporalr;  frz.  corporal,  volksetv- 
mologisierend  an  corps  angelehnt,  vgl.  Fafs,  RP  111 
484  unten:  altspan.  caboral  u.  caporal  (Adj.). 
Vgl.  Uz  86  caporale.] 

capo  s.  eappo. 

1617)  [*capdttiis  u.  *eapotius,  -um  »i.  (v.  caput) 
=  frz.  chabot,  Kaulkopf  (ein  Fisch).  ptg.  chaboz. 
Vgl.  Dz  541  chahot.] 

1618)  eappii,  -am  /'.,  eine  Art  Kopfbedeckung, 
(Isid.  19,  31,  3):  ital.  cappa.  Mantel;  Abloitungen  : 
cap(p)ello,  ;^Kopf)manteIchen,  Hut  (davon  oippellicra 
„custodia  da  riporvi  il  cappello",  cappelhijo,  Hut- 
macher,  vgl.  Canello,  AG  III  305),  cappella,  kleincr 
Mantel,  Ort,  wo  ein  Stiick  vom  Mantel  des  heil. 
Martin  aufbewahrt  wiid,  Kajjelle  (s.  Ducauge  .s.  v.), 
ca{p)potto.  Mantel  mit  Kapuze,  capuccio,  Kuppe, 
Kapuze,  Kopf  kohl,  Kappes  (vermutlicli  mit  Anleh- 
nung  an  capo),  capperone,  Kappe;  prov.  capa, 
Ableitungen:  capel-s,  capella,  capairo,  Miitze;  frz. 
chape,  Ableitungen  (die  mit  ca-  aiilautenden  sind 
Lehnworte):  chapelle,  chapeau,  chaperon,  capot, 
capuce,  cabun  (Kohlkopf):  span,  capa:  .\bleitungen 
capelo,  Eardinalsbut  (das  gewohnliche  Wort  fiir 
j.Hut"  ist  sombrero),  capUla,  MiJnchskapuze  und 
Eapelle,  capucho,  capuz,  capaclm,  -a,  Korb  (nach  Dz 
439    soil   anch   span.  ptg.   rhnpn,  Blatt,   Platte, 


wuvon  ptg.  i7i(i/(iir,  plattii>r<>n,  liii'Hior  gidioroii,  das 
wiiri'  niir  initglicli,  wciin  oh  I/Oinwort  aus  doni  Frz, 
ware,  u.  dnn  ist  biiclist  uiuvahrHelieinlinli ,  eliur 
iliirttcn  frz.  rhappe,  Saum,  ii.  i7iii/'(/i)ih,  oiiio  Art 
I'liiTHcliuli  |l/i>8age,  Gil  Hlas  1.  (1|  ileni  S]iaMis<'hc<n 
ciitHdintiu'ii  si'in);  ptg  «(i/m,  f/m/iev»  {I.elinwort  aiis 
di'iii  Frz.),  llut,  laprllii,  Kardiiiiilslmt,  caprlla  etc. 
Vgl  I)/  Sli  cappa:  Griiber,  Al.l.  I  512;  Varnliagen, 
KF  III  KM  (liier  Hvnirn  Npan.  ptg.  ./iriy«i  etc  auf 
den   Staniin  /.7(i/i    s.   d.    /iiiliikgefiihrl ). 

'rappclliiN,  'cappvlla  itc  x.  cuppn. 

Kiliii  *cappi»'  if.  i(i/)(i),  -diicm  II.  ''cappiiN  (fiir 
capiis).  um  m.,  Kapaun;  it  al.  <  h/kkic;  rii  hi.  (  ayjioi; 
prov.  capu-s,  dazu  dasVli.  capu:ar  (v.  *c.appus), 
vurselini'iden ;  frz.  c'lapim,  dazu  altfrz.  das  Verb 
chapuisier,  Holz  spalteu,  |\vovon  chapiii.i,  /iminor- 
tnann];  cat.  capo;  span,  capiiii,  dazu  das  Vb.  capar, 
verschnoiden;  ptg.  cnpi'io,  dazu  das  Vb.  capar. 
Vgl.  Dz  513  chapuiscr:  Grober,  ALL  I  512. 

*cappo,  -arc  s.  *rappo. 

1620)  ciipra,  -am  /..  Ziegc;  ital.  capra,  duzu  das 
Vicmm.  caprctta :  rum.  ciipra:  \iv.  capra  etc.,  vgl. 
Gartner  S  200;  p  ro  v.  ciifcrd  ;  frz.  clirvrc,  dazu  das 
Deniin.  chevrettc ;  durcli  golelirte  Unuleutung  wurdo 
vielleicbt  an  chirre  aiigolcbiil  chcrrcllc  (aus  crevetle), 
Krabbe,  vcl.  Sudiier,  Z  HI  till,  IV  3s3.  V  173,  Jorot 
fiihrto  dagegen  das  Wort  unmiltclljar  auf  It.  'caprctta 
zuriick.  K  VIII  411,  IX  301,  X  23s,  ihiu  schlossen  sicb 
an  G.  Paris.  K  X  302  u.  145,  sowie  G.  Musset,  R  LX 
434.  Der  Streit  ist  so  ziemlich  gcgenstandslos,  da 
lautlicli  wie  begrifflich  lieide  Alileitiingcn  sicli  recht- 
fertigen  lasscn  u.  eine  bestiuinite  Kntscheidung  gar 
niclit  getroffen  werdon  kanii.  Ober  die  Bedtg.  von 
chevrctte  vgl.  Lelimann,  Bedoutungswandel  73:  cat. 
span.  ptg.  cabru;  eine  Zusannnensetzung  aus  capra 
=  cabra,  bezw.  taper  =  *cabro  -\-  slaiis,  stehend, 
scheint  zu  seiu  span.  ptg.  cabrestante,  audi  ca- 
bestrante,  cabe.ita^ite  (frz.  cabestan),  Sdiiffswinde, 
Tiernauien  werden  ja  gem  zur  Bezeichnung  von 
Geraten,  Maschinen  u.  Maschinenteilcn  gebraucht, 
vgl.  Dz  537  cabestan. 

1621)  ojiprea,  -am  /'.,  Reh;  davon  viell.  span, 
ptg.  corza,  corn),  Reh  (caprea  wurde  durch  Vokali- 
sierung  des  p  u.  Verkonsonantierung  des  c  zu  j  zu 
caurja  corja,  dann  corza,  vgl.  einerseits  cap[i\tale 
:  caudal,  andrersoits  argilla  :  arcilla).  VgL  Dz  442 
corza,  dagegen  Me3'er,  Z  X  172,  Zeilo  6  v.  ob. 

1622)  capreoliis,  -um  w.  u.  '*'eapriola  (Demiii.  v. 
caper),  eine  Art  wilder  Ziege,  eine  Art  gegabeltcr 
Hacke,  Hakchen  oder  Giibelchen  am  Weinstock; 
ital.  capreoio  ,,viticcio'',  capriolo,  cavriolo  „giovine 
capro",  vgl.  Canello,  AtJ  111  389;  gabriella  „piro- 
letta",  vgl.  Caix,  St.  331;  prov.  cat.  cabirol; 
(altfrz.  chevrel);  nfrz.  chevreuil.  —  Dazu  das 
Fern.  ital.  capriola,  span,  cabriola  etc,  wunder- 
licher  Sprung.  Endlich  die  nainentl.  im  Frz.  iiblicho 
Ableitung  cabriolet,  eine  Art  Wagen ,  so  genannt, 
weil  ein  solchcs  Fuhrwerk  gleichsam  bocksartig 
springt  oder  weil  seine  Deichsel  eino  gabelformige 
Gestalt  hat,  vgl.  Wolfflin,  ALL  III  58. 

*eapretta  s.  capra. 

16231  *capriciiis,  a,  um  (v.  caper),  ziegen-, 
bocksartig;  davon  als  Sbst.  ital.  capriccio,  Bocks- 
sprung,  seltsames  Betragen,  toller  Einfall,  Laune; 
frz.  caprice  (Lehnwort);  span.  ptg.  capricho. 
Dazu  das  Vb.  capricciare  etc.,  das  ira  Ital.  die 
Bedtg.  ,,vor  Furcht  .schauorn ,  die  Giinsehaut  be- 
kommen"  angenomnion  hat.     Vgl.  Dz  87  capriccio. 

1624)  *eaprTf61ium  n.,  Geisblatt;  ital.  capri- 
foglio:    rum.  cdprifoiii :    prov.  caprifuelh-s :    frz. 


169 


1625)  capsa 


1636)  capum 


170 


ehevrcfeuille:  (span,  heifst  die  Pflanze  madreaelva, 
ptg.  maclresilva.) 

1625)  capsa,  -aiu  f.  (von  dcm  Stamnie  lop,  woven 
capere),  Kapsel,  Kasten  u.  dgl. :  ital.  cassa  ;  prov. 
caissa;  frz.  cha.ise.  R«liquienkastchen,  (Ytmf  (halb- 
gelehrtes  Wort),  Kiste,  Kasse;  span,  caja:  ptg. 
caixa.  Dazu  die  Deniin.  ital.  etc.  cassetta,  cas- 
settone,  u.  das  Vb.  frz.  eii-chasser,  ptg.  en-caixar, 
einfassen;  zu  trenneu  hiervon  ist  vemiutlich  die 
Gruppe  ital.  iiuastrare,  einfugen,  einpacken,  ein- 
fassen 11.  dgl.,  castone  „legatura  di  pietre  preziose" 
(=frz.  chdum  u.  jedenfalls  aus  dem  Frz.  entlehnt, 
vgl.  Canello,  AG  III  331);  prov.  encastrar  und 
encastonar:  frz.  ct.castrer ;  cat.  encastar:  span. 
engastar  u.  enyasionar ■.  ptg.  emastoar,  welche 
Verba  wohl  mit  germ,  (got.)  *kasta  (s.  Kluge  imter 
,, Kasten"')  zusammenge.setzt  sein  diirften,  die  Formen 
mit  str  stehen  ipnelleicht  in  Zusammenhang  mit 
castrum,  dessen  Grundbedtg.  ja  „eingeschlossener 
Baum"  ist,  vielleicht  hat  iiberhaupt  der  scheinbare 
Stamm  castr-  in  castrum  u.  ca^^t-  in  eaitelliim  auf 
die  Gestaltung  der  Xachkommenscbaft  von  capsa 
eingewirkt.  Dz  91  cassa  allerdings  leitet  die  ganze 
Sippe  oline  jede  Bemerkung  von  capsa  ab. 

1626)  capsarliis,  -um  in.  (v.  capsa).  der,  welcher 
mit  einera  Kasten,  bezw.  mit  einer  Kasse  zu  thun 
hat;  ital.  cassajo  ,,chi  fa  casse",  cnssiere  ,,ehi 
tien  la  cassa'',  vgl.  Canello,  AG  III  805.  Im 
ubrigen  giebt  das  in  alien  roman.  Sprachen  vor- 
handene  Wort  zu  Bemerkungen  keinen  Anlafs.  Vgl. 
Dz  91  ca.tsa. 

1627)  capsus,  -um  -m.,  Wagen-,  Kutsehkasten  (im 
Roman,  wird  das  Wort  znr  Bezeichnung  von  Korper- 
teilen  —  des  Brustkastens.  der  Kinnladen  —  ge- 
braueht);  ital  cafso,  Brustkasten:  prov.  cais, 
Einnlade  u.  Mund;  cat.  quex:  span,  quij-ada, 
Kinnbaeken,  quij-era,  eisemer  Beschlag  am  Sehaft 
der  Armbrust  (Backenstuck) ;  ptg.  queixo,  qtieixada. 
Vgl.  Dz  91  casao :  Grober,  ALL  1 542.  Uber  caicasso 
etc.  vgl.  carchesium  u.  caro. 

1628)  ^*captana  (soil,  vestis).  vielleicht  =ital. 
catana  „easaeca  dei  cacciatori'-,  vgl.  Caix,  St.  258.) 

1629)  [*captiat6r,  -orem  m.  (v.  *captiare),  Fasser, 
F.rgreifer:  ital.  fncem/orf,  Jiiger;  froY.cagsador-s: 
frz.  chasseur:  span,  casador;  ptg.  Cdj-arfor.l 

1630)  [*C!iptiatorius,  a,  am  (v.  *captiare),  zur 
Jagd  gehorig;  itaL  cacciatora  „abito  e  canzone  da 
cacciatore",  eacciatoja  „specie  di  scalpello  per  cacciar 
dentro  i  chiodi",  vgl.  Canello,  AG  III  337.J 

1631)  *faptTo,  -are  (v.  capere,  vgl.  das  schrift- 
lat.  Sbst.  captio,  das  Fangen,  in  der  Bedtg.  ,,Fang- 
schlufs"  u.  dgl.  oft  bei  Cicero,  s.  Georges),  fangen, 
erbeuten,  jagen;  ital.  cnccmre;  prov.  cassnr;  frz. 
cliasser :  cat.  cassar;  span.  ptg.  cazar :  dazu  das 
Vbsbst.  i t a  1.  caceta,  Jagd;  prov.  cat.  c«»sa;  frz. 
chasse;  span.  ptg.  caza,  daneben  sp.  chaza  Cdem  Frz. 
entlehnt).  Jagd  im  Ballspiel,  davon  das  Vb.  chazar. 
Vgl.  Dz  76  cacciare  und  439  chaza;  Grober.  ALL 
I  542. 

eaptiritas  s.  captivus. 
eaptiTO,  -are  s.  captivus. 

1632)  captiTus,  a,  mu  (v.  capere),  gefangen, 
schleoht  (in  letzterer  Bedtg.  Antbol.  lat.  736,  3  R.): 
ital.  cattivo  „prigioniero.  misero,  malvagio",  captho 
„prigioniero'',  dazu  das  Vb.  captitare  „far  prigione" 
cattivare  ,.far  prigione  e  procacciarsi  ecc",  vgl. 
Canello,  AG  III  386:  sard,  hattia  (aus  gattiva, 
cattiva,  captita),  Wittwe,  vgl.  Flechia,  Misc.  200; 
prov.  c<(i(i«.  gefangen,  elend,  erbarmlich;  rtr. 
ch'atiff  etc.,   vgl.  Gartner  §  6;    frz.  chetif,   elend. 


klaglich  (dauebeu  das  gel.  Wort  captif,  gefangen); 
span,  ratiro  u.  cautivo,  gefangen.  Dazu  das  Vb. 
*captivare  in  entspr.  Formen  u.  Bedtg.,  sowie  das 
schon  im  Scliriftlatein  vorhandene  Sbst.  eaptivitas 
=  ital.  caltitila,  s^an.  cauticidad  (daneben  cau- 
lirero  =  *captivarium),  Gefangenschaft.  Vgl.  Dz  93 
cattivo;  Th.  p.  76  (wichtig!). 

1633)  eapto,  -are  (Intens.  v.  capere),  auf  otwas 
fahnden,  etwas  erhaschen;  ital.  cattare  (gel.  W.), 
zu  criangen  suchen,  trachten,  (catar,  mit  den  Augen 
erhaschen.  erfassen,  sehen,  schauen,  nur  in  Zu- 
sammensetzungen,  wie  1.  catafalco  aus  cata  -f  germ. 
halh).  Schaugeriist,  prov.  cadafalc-s,  altfrz.  cadefaut, 
cacddafaut.  nfrz.  echafaud  =  Schafott,  aus  dem 
Ital.  entlehnt  ist  frz.  catafalque:  altcat.  cadafal,  span. 
cadafalsu,  cadahaho,  cadalso,  halbgel.  W.  aus  dem 
Ital.  catafalco;  2.  cataletto,  Schaubett,  Totenbahre 
(span,  cadalecho):  3.  eine  eigenartige  Zusammen- 
setzung  ist  das  Particip  catacolto,  „ertappt"',  wo 
cata  aus  cutato  gekiirzt  zu  sein  scheint);  rum.  caut, 
ai.  at,  a:  rtr.  catar.  finden;  im  Prov.  u.  Frz. 
ist  das  Vb.  nicht  vorhanden;  span.  ptg.  catar, 
sehen,  beobachten  (in  diesen  Bedeutungen  veraltet), 
untersuchen,  versuchen,  kosten,  ilavon  das  Vbsbst. 
cata,  die  Suche,  das  Kosten,  u.  die  Zusammen- 
setzungen  acatar,  bewachen.  verehren  {acatamento, 
Ehrfurcht),  recatar ,  sorgsara  bewahren  {recata, 
Nachsuohung.  recato,  Umsicht,  Vorsicht,  Zuruck- 
haltung,  Geheimnis):  spanische  dem  ital.  cataletto 
etc.  entsprechende  Komposita:  catasol,  Sonnenblume, 
catalejo,  Fernrohr,  C'liariento,  Windfahne  etc.  Vgl. 
Dz  92  catar;  Grober,  ALL  VI  380. 

1634)  eapiilo,  -are  (v.  capulus),  abschneiden 
(Anthim.  75);  dav.  prov.  e(/()npfar;  altfrz.  chapter, 
einhauen,  kampfen,  dazu  das  Vbsbst.  chaple,  Ab- 
leitung  chapladis,  chapleis,  Gemetzel.  Vgl.  Dz  543 
chapter;  Caix,  St.  517,  vgl.  auch  19  (S.  16  oben), 
s.  unteu  capnlns.  —  Auf  cdpulo,  -are,  mit  dem 
Fangseil  fangen,  will  Flechia,  AG  II  5,  ital.  chiap- 
pare  etc.  zuruckfiihren ,  die  betr.  umfangreiohe 
Wortsippe  gekort  aber  zu  dem  germ.  Stamme  klap, 
bezw.  zu  *clappo  [s.  d.],  vgl.  Varnhagen,  RF  lU  403: 
Baist,  Z  VI  426. 

1635)  cap[u]lus,  um  i».  u.  cap[ii  liim  n.  (v.  capio), 
Griff,  Fangseil  (in  letzterer  Bedtg.  b.  Isid.  20, 16,  3); 
ital.  cappio,  Schleife,  Knoten;  frz.  ci'ihle.  Sell, 
Tau :  s  p  a  n.  p  tg.  cable,  Schiffstau ;  aufserdem  span. 
cacha  =  *rapula,  Messergriff  (Dz  435  cacho  zieht 
auch  span,  cacho,  kleines  Stiick,  cachar,  zerstucken, 
hierher).  Vgl.  Dz  87  cappio:  Grober,  ALL  I  541. 
—  Caix,  St.  19  (S.  16  obenj,  fiihrt  auf  capulum 
auch  zuruck:  ital.  s-capolare  „liberare",  davon  das 
Adj.  sc«po?o  ,,libero",  span.  escafeu/Zirse  ,,liberarsi, 
fuggire",  tosc.  in-gabolare  „tirare  in  laccio,  in- 
gannare"  etc.,  andere  von  Caix  hierher  gezogene 
Worte  werden  besser  auf  den  Stamm  Map.  bezw. 
das  Vb.  *claijpare  (s.  d.)  zurtickgefilhrt,  vgl.  Varn- 
hagen, RF  in  403. 

16361  *capnm  >i.  (f.  caput).  Kopf,  Haupt;  ital. 
capo,  Kopf,  ca  to  „grosso  canapo  e  propriamente  I'estre- 
mita  del  canopo  grosso  dell'  ancora",  (ans  capo 
verderbt  ist  vielleicht  caffo  in  essere  il  caffo  aus- 
gezeichnet  [gleichsam  das  HauptI  sein,  daher  caffo 
ungerade  Zahl,  weU  sie  gleichsam  eine  gerade  Zahl 
mit  einem  Kopfe  ist.  oder,  nach  Canello,  AG  III 
379,  weU  Eins  die  ungerade  Zahl  „per  eccellenza"' 
ist.  vgl.  Dz  361  s.  v.);  rum.  cap:  rtr.  t-j^df  etc., 
vgl.  Gartner  §  106;  prov.  cap,  cap  +  teiier,  das 
Haupt  faalten,  Haltung  haben,  sich  benehmen,  davon 
die  Sbsttve  captenensa,  cnptenemen-s,  das  Benehmen ; 


171 


lt<37)  r»|t(uin)  +  mAiiilOoAr* 


IK47I  rardrtfl 


172 


fri.  chff  (ill  (lor  n<>(lt«;.  ..Ko^r'  «lun-li  thr  ••  Ictlti 
v««r>lrai)(;t'l,  (HM<rhnii|>t,  ;uirli  liiii  Altfr^.l  Anfaiijfs- 
odor  Kiiil|miikt,  tl.i/ii  «Ian  Di'iiiiii.  flirrrt  uli-irlimiiii 
'riiftftfiim,  dioli  alirr  I'imtJK  Zoiloii  woitor  iiiitoii^ 
Kopfkidiii'ii,  lias  Vl>  (niWicirr,  /ii  Kiult»  liiiiini'ii, 
rhrrir,  (ital.  rivirr),  iltwr  cUvas  llc-rr  wonli'ii,  hicIi 
«>iiuT  Sai'lio  tii'iin-isli'm .  I'twas  furtic  lii'lioimnoti. 
ilavnti  nipilpr  rhrvnm-f  (ital.  cii(t>i:ii),  Krriin);('ii- 
srlinft,  Kosit/tiiiii:  (iiaoli  Hurniii^',  Ztm-hr.  iioufr/.. 
Spr.  u.  latt,  X»  242,  ist  chrret  nltfrz.  chrvr:.  -cr, 
«:»  mpi'fiiiiii,  iHipitifliirnt  iluri'li  rdjii'/iii) ;  span.  ptf;. 
eabo,  KnJc,  Sliol  u.  tlnl.,  unrli  Vorjtpbirgo,  liazii 
daa  Vb.  n-ctilHtr,  lM>oiiil<>n;  inhtt  (ii.  danoliPM  ruhe) 
wordpn  audi  priipoHitidiial  im  Siiino  voii  ,.nalic" 
^brniK'ht.  Vul.  bz  'I.V)  rtihr.  Mtt  chef.  —  In  Zii- 
oaiiiinonlian);  iiiit  ca/ium  stclit  violleiclit  aurli  ital. 
i-a/Hirftio,  lialsstnrrit;,  v-;!.  Dz  St>2  x.  i\:  Brinkmann, 
Met.  470.  liic'lt  das  Wnrt  fiir  nokiirzt  niiR  cnprn  -f 
barbio  „ziop>nl)arti;;". 

[*ripj|iini)  +  niiicrilil  s.  canius.l 

1G37)  {*cup(uiiO  +  niiindflcAr?  ^  ital.  rnman- 
t/iare.  Zii};oiiniso,  Kin-lu'iikraut,  eijjcntl.  Anfaiigs- 
spois<>,  v-rl.  D/.  3(i2  .<■  r. 

1638) ! *rSp|iinit  +  *viri»re,  bozw.  grjrSre  =  f  rz. 
charirer.  uinsclilancn  (von  Sohiffon),  v;;!.  Dz545ff.  r.| 

1639)  r*otipii(iii)  +  volTpre  od.  *TolQtarf  = 
ital.  ciiiiiivntiicn:  rupovoltare.  aiif  don  Kopf  stcllcii, 
unisolila^on,  Vf;l.  Dz  54;"»  chnrirer.] 

1640)  caput,  pitis  II.,  Kopf;  das  Wort  ist  wohl 
niir  im  rum.  cupel,  PI  capetr  (ncbeii  cap,  PI.  capi) 
crhalton,  Ronst  ist  cs  iiborall  (lurch  *capuni  (r.  d.), 
im  Frz.  aiich  durch  testa  verdriingt  worden.  —  Fiir 
mittclst  dcs  Dcminntivsuffi.xes  -er-on  (z.  B.  in 
laideron)  nus  cap[u]l  ab<;cloit<!t  halt  Mussafia,  Z  III 
267,  das  alt  frz.  catcroii  (ein  Schmeichelwort  von 
nicht  ganz  klarcr  Bedtf;.),  Suchior  ira  Glossar  z. 
Aucassin  ii.  Nicolete  crkliirto  cs  mit  ,,Katzchen, 
Briistwarzo".  wofjegen  G.  Paris.  R  VIII  293,  Ein- 
sprachp  erhob,  u.  zwar  mit  Kccht,  dcnn  calernn 
kann  mit  chat  nichts  zii  thun  haben,  es  ist  viel- 
molir  Mn.'i.'safia's  Ableitnnj,'  anziinchmen. 

1641)  ['ciipiitulfis,  a,  iim  (v.  raput).  jrleichsam 
kopfig,  kopfdiok;  ital.  cnpotchio,  stockdumm,  ca- 
pocchia.  das  dicke  Endo  eines  Stoekcs,  vgl.  Dz  362 
s.  v.,  indcssen  erscheint  die  Ableitung  sehr  frag- 
wurdig.] 

1642)  arab.  caqr,  fleisclifressender  Vogel,  Habicht 
(Freytag  II  507"):  davon  vielleicht  ital.  sagro, 
Stofsvogel,  Falkc;  frz.  span.  ptg.  sacre.  Vgl  Dz 
279  sagro  (Uiez  niochte  allerdings  lieber  saver  als 
Grundwort  ansetzen,  vgl.  gr.  iepa^). 

1643)  *cara,  -am  /".,  Gcsicht;  sard.  prov.  cat. 
span.  ptg.  cara :  altfrz.  chiere  (die  lautliche 
Entwickelung  dieses  Wortes  ist  normal).  Dais  *cara 
=  griccb.  xapa,  ist  denkbar,  aber  nicht  zu  erwoLsen. 
Das  gleichbedeutende  ital.  rtr.  ciera,  cern  geht 
auf  cera,  bezw.  das  Adj.  fern,  rerea  ziiriick  (Wachs, 
Wachsbild.  Waohsgesicht  u.  endlich  in  verallgc- 
nieinerter  Bedtg.  ,,Gesicht"  schlechtweg),  vgl.  die 
eingehende  u.  lehrreiche  Untersuchung  Ascoli's.  AG 
IV  119  Anm.  2,  wo  Morosi's  auf  dersclben  Seite 
aufgestellte  Annahme  eines  *karia,  *kaira,  *kaera, 
cern  mit  besten  Griinden  widerlegt  wird.  Die  Redens- 
art  far  buona  cera  ist  =  frz.  fairc  bonne  chere, 
also  Gallicismns.  Vgl.  Dz  87  cara;  Grober,  ALL 
I  542.  —  Fiir  eine  Aldeitung  von  cara  hielt  Dz 
a.  a.  0.  das  altfrz.  Vb.  acarier  (das  zu  chiere 
walirhaftig  schlecht  genug  pafst),  nnd  auf  dieses 
Vb.,  welches  er  mit  „konfrontieren"  iibersetzt,  fiihrte 
er  wieder  das  Adj.  acnriatre,   harttiackig,   wunder- 


lirli .  /uriick.  Kine  andi>rc  Erklariing  gal)  Tolder, 
Z  IV  375,  indeni  cr  das  Wurl  v(ni  gr.  «/«()/v  ab- 
loitotc,  l)(>friodigon  kann  aber  anoli  daK  nicht.  Dan 
Kirhligc  hat  olino  Zwcifcl  G.  Paris,  K  X  302,  cr 
siigt:  ,.l.a  fnlio  s'appclait  jadis  ,1c  inal  dc  saint 
Acalrc',  pariMt  i|uc  «aint  Acairn,  cvr>(]vic  dc  Noyon, 
trcs  vcncr(3  dans  tout  Ic  nord  dc  la  France,  en 
giicrissait  (vov.  Ic»  y\\wn  scenes  dii  ,.Icn  de  la  Fcuil- 
lic'):  dc  la,  a  inon  avis,  acariastrc,  'lui  signiflall 
jailis  ,fcii,  furieux'  (voy.  Saintc-Palayc  aiix  mots 
Acaire  ct  acariastrc).  Sylvius,  di'iR  In  cumnu'iiccnicnt 
dii  XIV'  8.,  a  rapprochc  Icr  deux  mots,  mais  il 
acnible,  d'apn'-s  ce  qn'cn  dit  Saintc-Palayo,  (|u'il  ait 
attrlbu(3  a  saint  Acaire  la  renomnK'O  do  guorir  lea 
acariastrcR  a  cause  de  la  n'ssemtdan(Hi  do  son  noin 
au  leur.  t^indis  i|uc  Ic  li>ur  me  parait  (U'rivi'  du  sicn; 
la  t<^nninaison  a  sans  doutc  eti-  inflncn(!i<c  par  fola- 
stre".  —  Auf  Zusaninienseiziing  vnn  ((irii  \-  vnlliim 
(also  cigontlich  Hals  iiber  Ko])fl  licruht  vcrniutlich 
ital.  larncollti,  caraqolln.  Sprung  mit  dcni  ITcrdc, 
Wendeltreppc,  Schnccko;  frz.  mrncnl,  [rscargnt, 
S<dincckel;  vat.  laragol :  span  p t g.  cnrnco/.  Vgl. 
Dz  88  cnragnlln,  573  esrargnt.     S.  unten  No  1646. 

1644)  (1.  eiiruhfiN,  -iiiii  »i.  (gr.  xu{iafioq],  eino  Art 
langgescliwiinztcr  Mccrkrt>b8  (Plin.  N.  H.  9,  97); 
das  Wort  sclicint  ini  Romanischen  keine  Nach- 
kommcnschaft  zu  besitzou.  donn  frz.  r.re.vettr  wird 
bes.scr  auf  ein  germanisches  Gnindwort  [naeh  .loret 
aber  auf  It.  "caprettn  |  zuriickgefiihrt.  man  seho  das 
niihere  oben  in  deni  das  Frz.  betroffendcn  Al)schnitto 
nnter  capra.) 

li;45)  2.  carabiis,  -nm  m.,  ein  kleinor  Kahn  aus 
Flechtwerk  u.  mit  Loder  (iberzogcn  (Isid  336;  ver- 
mutlicli  ist  das  Wort  dassclbe  wie  carahiiK,  Krabbe, 
da  ein  kleines  Scliiff  ja  sehr  wohl  mit  cincm  Krobs 
vcrgliehen  werdcn  kann);  dav.  ital.  Demin.  caranella, 
kicincs  Schiff;  frz.  caravelh  (Lchnwort);  span. 
riiraha ,  dazu  das  Domin.  carahela.  Vgl.  Dz  88 
cdraha. 

1646)  giil.  carach  ,, whirling,  einding,  deceiving, 
deceitful"  (von  dem  Sbst.  car.  bngenformigc  Be- 
wegung),  wird  von  Dz  88  caraijotlo  als  Grundwort 
aufgestellt  zu:  ital.  caracollo,  Wendung  rait  dem 
Pferde,  caragnllo,  Wendeltreppc,  caracollare,  eine 
Wendung  mit  dem  Pferdo  machen ;  frz.  caracal 
(auch  riira(ole),  Schneckenhaus,  Wcndeltrcppe.  Wen- 
dung rait  dem  Pferde  im  (Halb)kreise  (nach  Dz  573 
soli  escargiit,  Schnecke  mit  Gehiiuse,  wahrschcinlich 
gleichen  Stammes  rait  caracal  scin,  „dem  ein  ver- 
starkondes  .s  vorgesetzt  ward",  welche  Vermutung 
von  Scheler  im  Diet.  s.  r.  wiederholt  u.  durch  An- 
fiihrung  der  altfrz.  Form  escargol  glaubhaftcr  ge- 
macht  wird,  iibrigcns  ist  das  Wort  in  jedem  Falle 
Lchnwort):  span.  ptg.  caracul.  Die  keltische 
Herkunft  des  Wortes  ist  indessen  sehr  zu  bczweifeln, 
vgl.  Th.  54.  Eine  andere  Ableitung  ist  schwierig. 
Eine  (frcilich  etwas  verzweifelte)  Vermutung  wordc 
gewagt.  Violleicht  hat  man  von  dem  VI).  caracol- 
lare auszugehen  u.  in  demselben  ein  Kompositum 
aus  cara  (Gesicht)  +  *coUnre  (v.  cntluni,  also  gleich- 
sam  j.halsen",  d.  h.  den  Hals  wendcn)  zu  erblicken 
(vgl.  cap[um]  -\-  voltarc  u.  a.),  so  dafs  das  Vb. 
heifsen  wiirde  ,,das  Gesicht,  bezw.  don  Kopf  (des 
Pferdes)  am  Hals  herumdrehen,herumreifsen  (niittolst 
der  Ziigel)",  also  „eine  Wendung  mit  dem  Pferde 
machen",  dann  das  davon  abgeleiteto  Vbsbst.  all- 
gemein  ..Drehc,  W^ende"  u.  dies  iibertragen  auf  eine 
sich  windende  Treppe,  bezw.  auf  das  gewundene 
Schneckenhaus. 

1647)  *caracta  (oigentl.  characta,  gr.  /aqaxtriq 


173 


1648)  carbo 


1661)  carestfls 


174 


voin  St.  yaftay)  f.  u.  *caractaili  n.,  ein><eritzter 
Zauberspruph ;  altfrz.  caraute,  chamute,  eharauile 
(dazu  das  \T».  en-charauder),  daneben  charait  u. 
cluiraie,  nf  rz.  charade  (mit  Angleichung  iler  Endung 
an  die  Lohmvorte  auf  -ade),  vgl.  Forster.  Z  III  263 
(G.  Paris,  R  VIII  629.  erliebt  gegen  F.'s  iiber- 
zeufjende  .\bleitiinf;  einige  Bedenken ,  welche  iiieht 
fiir  erheblich  erachtet  werden  koimcn:  wcim  schliels- 
lich  gesagt  wird:  ,,il  faudrait  tenir  plus  de  compto 
que  ne  le  fait  M.  F.  de  I'origine  meridionale  men- 
tionnee  par  Littre",  so  mag  man  das  zugebec,  aber 
die  Richtigkeit  der  F.'schen  Annahme  wird  dadnrcli 
nicht  im  mindesten  ia  Frage  gestellt).  Dz  543  bringt 
charade,  neuprov.  charado  mit  ital.  ciarlata  in 
Zusammenbang.  Baist ,  Z  V  242 ,  verrautet,  dafs 
charade  mit  dem  span,  charrada,  ein  Bauemtanz, 
Tolpelei  (von  charro,  Bauer  aus  der  Gegend  von 
Salamanca)  identisch  sei. 

1648)  carbo,  -onem  m.,  Kohle;  ital.  earhone: 
rum.  cdrbune;  prov.  carbo-s:  frz.  charbon;  cat. 
carbo:  span,  carbon:  ptg.  carvao. 

1649)  carbonarios,  a,  um  (v.  carbo),  die  Kohlen 
betreffend:  ital.  carbonaro,  -ajo,  -iere  ,,chi  prepara 

0  vende  carbone,  carbonare  anche  chi  apparteneva 
alia  societa  polit.  de'  Carbonari",  carbonaja,  car- 
honiera  ,,buca  o  stanza  per  il  carbone,  catasta  di 
legna  disposta  per  fame  carbone,  la  moglie  del 
carbonajo",  carbonara  ,,la  catasta  di  legna  da 
ridorre  in  carbone,  e  agg.  di  una  specie  di  rena", 
vgl.  Canello,  AG  III  306;  rum.  cdrbunar,  Kohler; 
liz.  charbonnier  :  cat.  carboner:  span,  car6o»iero,• 
ptg.  carvoeiro.     Dazu  die  entspr.  Feminina. 

1650)  carbonesco,  -ere  (v.  carbo),  verkohlen 
(Cael.  Aur.  chron.  2,  13,  168  u.  5,  1,  20);  ital. 
(in-carbonire);  rum.  cdrbunesc.  ii,  it,  i. 

1651)  carbuncJiliis,  -um  in.  (Demin.  v.  carbo), 
kleine  Kohle,  ein  Edelstein,  ein  Geschwiir:  ital. 
carbunculo,  carboncolo  ,, specie  di  pietra  preziosa". 
carbonchio  „la  pietra  preziosa,  e  anche  una  malattia 
de'  bovini",  vgl.  CaneUo,  AG  DI  352. 

1652)  Stamm  care-,  core-  (wovon  gc  xaoxivog), 
Krebs  (als  Krankheit);  auf  diesen  Stamm  gehen 
nach  C.  Slichaelis,  Jahrb.  XIU  209,  zuriick :  1.  s p  an. 
carcino,  Krebs,  carciiiomia,  Krebsschaden,  carcowa, 
Wurmfrafs,  davon  abgeleitet  carcomer  (auch  ptg.) 
anfressen  (Dz  437  .<.  c.  leitete  die  Worte  von  car[o] 
-\-comedere  ab);  vielleicht  auch  carcueso,  abgezehrt. 
ptg.  caruncho  (davon  das  Vb.  carunchar,  wurm- 
stichig  werden)  u.  carugem,  Holzwurm.  2.  cat. 
core  (arag.  corca),  Holzwurm,  Kornwurm. 

1653)  career,  -erem  m.,  Gefangnis;  ital.  car- 
cere:  altfrz.  chartre  f.;  span,  carcel  f.  Vgl.  Dz 
544  chartre. 

1654)  carcerariiis,  a,  mn,  zum  Kerker  gehorig; 
ital.  carcerario.  Adj.,  carceriere,  Kerkermeister, 
vgl.  Canello,  AG  HI  306. 

1655)  carchesiom  n.  (gr.  xarjyi^aiov),  eiu  hohes 
Trinkgeschirr,  Mastkorb;    davon  nach  Rijnsch,   RF 

1  449,  ital.  calcese.  Mastkorb,  durch  volksetvmolog. 
Umbildung,  vgl.  oben  'calceiue.  —  C.  Michaelis, 
Jahrb.  XITT  312,  leitete  auch  ital.  carcasso,  Kocher, 
frz.  *carquois  (dies  Wort  ist  aber  im  Altfrz.  in 
der  Bedtg. , .Kocher"'  nicht  vorhanden,  sondem  findct 
sich  nur  in  der  Bedtg.  ,,Ilippenkasten",  vgl.  Forster, 
Z  I  156),  span,  carcaj  von  carchesitim  ab,  sich 
besonders  darauf  benifend,  dafs  frz.  carquois  noch 
im  17.  Jahrb.  auch  ,, Mastkorb"  bedeutet  babe 
(s.  Littre  «.  r.)  u.  liafs  span,  carcaj  auch  das  Futteral 
bezeichne,  in  welchem  bei  feierlichen  Gelegenheiten 
das  Kruzifii  getragen  werde.    Man  wird  nicht  nmhin 


kiJnneu,  dem  beizustimmen ,  jedoch  mit  dem  Vor- 
behalte,  dafs  frz.  carquoix  ein  rlurch  Suffiiver- 
tauschung  umgebildetes  Lelmwort  sei.  Dz  88  carcasso 
hatte  die  Sippe  von  carcasso  etc.  ebenso  wie  die 
von  carcansa.  Gerippe,  als  aus  euro  -j-  capsa  zu- 
sammengesetzt  erklart. 

1656j  *cardeo  (oder  *eardio),  -onem  m.  (zu- 
samraenhiingeud  mit  larduiis,  Distel),  struukartiges 
Gewachs,  ist  das  mutmafsUche  Grundwort  zu  ital. 
garzone,  Knabe  ('lie  Bedeutungsentwickelung  wiirde 
also  gewesen  sein:  Strunk,  dann  als  Schimpfwort 
fiir  einen  aufgeschossenen ,  jungen  Meuschen  ge- 
braucht,  also  Bursche) ;  prov.  j/aioo/i-s  (moglicher- 
weise  ist  das  Adj.  gart-z,  das  z.  B.  b.  Bertran  de 
Bom  ed.  Stimming  20,  43  iu  der  Bedtg.  „schleeht" 
vorkomrat,  die  urspriingliche  Xominativform  dazu); 
altfrz.  c.  r.  gar.i,  c.  o.  garsoti,  Bursche,  vgl. 
Burguy  I  71,  dazu  das  Fem.  garce,  Madchen,  Dime, 
nfrz.  gargon,  Bursche,  KeUner,  Knabe,  unver- 
heirateter  Mann:  span,  garzon,  Junggesell  (das 
iibliche  Wort  fiir  Knabe  ist  muchacho) :  ptg.  garf/ao, 
Knabe  (daneben  in  gleicher  Bedtg.  rapdz).  Vgl. 
Dz  157  qarzone. 

1657)  *cardeus  (oder  *eardiiisj,  -nm  m.  (zu- 
sammenhangend  mit  carduwi],  biischelformiger 
Pflanzenteil;  ital.^fir^o  (nurlomb.).  Herz  desKohles, 
davon  das  Demin.  garzuolo;  viell.  gehort  hierher 
auch  garza,  weifser  Reiher,  span,  garcela,  Haar- 
biischel,  kleiner  Reiher  (der  Vogel  wiirde  nach  seinem 
Federbusch  benaunt  worden  sein).  Vgl.  Dz  375 
garzo  u.  157  garzone. 

16581  1.  cardo,  dinem  m.,  das  Dreh-,  Wende- 
ding,  Thiirangel;  ital.  cardine,  Thiirangel;  frz. 
Icarne,  Kante,  Winkel  (altfrz.  auch  Thiirangel)], 
davon  abgeleitet  charniere,  gleichsam  *cardinaria, 
Gewiflde,  Gelenkband.     Vgl.  Dz  539  came. 

1659)  2.  *cardo,  -onem  m.  (Augraentativ  zu 
*cardus  i.  carduus),T)istel-,  prov.  c«rd/)-«,  Karden- 
distel;  frz.  chardon,  Distel;  span,  cardon.  Vgl. 
Dz  88  cardo:  Grober,  ALL  I  542. 

1660)  *cardus,  um  m.  i^fiir  cardiiits),  Distel; 
ital.  cardo,  Distel  (als  Pflanze  u.  als  Kratzwerk- 
zeug),  dazu  das  Kompos.  s-cardo,  Kriimpel,  u.  das 
Vb.  cardare,  Wolle  kratzen;  sard,  cardu ;  frz. 
(das  Primitiv  ist  durch  *card<i  |s.  il.]  verdrangt, 
liegt  aber  vor  in  den  Substantiven  zn  dem  vor- 
auszusetzenden  Vb.  *echarder=echardonner)  echard, 
Filz,  echarde,  Distelstachel ;  henneg.  ecard, Schaite, 
ecarder,  schartig  machen,  ist  von  mndl.  *skaerd 
(ndl.  schaard,  Scharte)  abzuleiten,  vgl.  Mackel  64; 
span,  cardo,  davon  das  Vb.  escan/ar,  Disteln  aus- 
jaten,  wovon  wieder  das  Sbst.  escarda,  Distelhacke. 
Ableitungen  von  cardus  sind  auch  ital.  scardassare, 
Wolle  kardatschen;  neuprov.  escarrasi-ii :  cat. 
escarrassarse,  sich  abhetzen  (von  Baist,  Z  V  246, 
falschlich  zu  excarptiare  gestellt).  Vgl.  Dz  88 
cardo:  Grober,  ALL  I  542  und  II  279  (unter 
excarptiare). 

1661 J  [*earestus,  a,  um;  ein  zu  carere  neuge- 
bildetes  Partizip  carestus  soil  nach  Ulrich,  R  VIII 
264,  das  Grundwort  sein  zu  ital.  prov.  span, 
ptg.  caresfia  (span.  ptg.  auch  caristia,  altspan. 
carastia).  Mangel,  Theuerung,  davon  das  Adj.  ital. 
carestoso,  prov.  carestios,  notleidend.  Ulrich  ver- 
gleichtBildungen.  wie  Sfa.n. a-monestar\.*monestus 
z.  monere  u.  die  Ableitungen  v.  *comestus  v.  *comere 
fiir  comedere.  Aber  diese  Herleitung  ist  sehr  uu- 
wahrscheinlich .  erstUch  weil  die  Bildung  eines 
Partizips  Perf.  Pass,  von  carere  der  Bedtg.  dieses 
Verbs   wegen   nicht   recht   glaublich  ist.   u.  sodann 


17:. 


1663)  dIHIQiti 


1688)  Rnrpiii 


17fi 


iTi'il  lias  SiiflU  -III  III)  I'Arti/ipiiilpaMiviitAniini)  nicltt 
nntritt.  I'in  init  rnrrrr  iu<iimiiii'iiluinci'iuli'«  Sl>st. 
wilnl>'  'carrHtiii  >r>>l:>iit<'t  li:il>oii.  Aurli  ixl  in  Hi'/.ii^: 
aiif  >lii>  Hoilti;  iii  iM-incrkpii.  iliif:*  «ii  i-iikt  ..Toiicnint,' 
(iliT  I/'lHMKiinittoh"  iiacli  vnlkstiimlic-liiT  AiilTiissiiiii; 
nirlit  sowolil  ilorM!iii(.i'l  an  l/>lM>iiRniitt<'lii  mlor  die 
Knllx'lininK  clor^i'llMMi,  vnnli-ni  i'Ih'U  ilir  toiicnT 
I'rvi»  «Us  niifTiillii;!'  Mi'rkinal  i«l.  Kas  (Irnmlwort 
til  rnir«fi(i  kaiin.  wii'  aiu'li  I)/.  t<;l  >.  r.  nniialini, 
nur  riirMjt  m-jn  (man  v);l.  «m-li  il»8  sriirifllat.  cnriinn 
iiNiinnii^):  ilit>  Hililnn»:  ist  fn-ilii-li  si-liwor  zii  cr- 
kliimi,  inliclicluTwi'is.'  ist  si«  liybriilcr  Art  ii.  twrnlit 
.•luf  pincni  liraiisicrton  Su|HTlntiv  •fiim/Ms,  ilor  in 
il<<r  (iri'vhisrlu's  u.  l,ati>inisi'lii>8  vielfarli  inun^omlon 
tiyiiantinisolicn  Itcanittmapraclio  nicht  undonkhar  ist.) 

16G2I  okri'Qni  »1  (v'r.  xaoor),  Foldkiininipl  (Car- 
viini  oarvi  I,.);  ital.  carri :  nciiiirov.  chariii ; 
fn.  carri:  span,  nirri  u.  n/cdrnrcd  (arali.  <il- 
tararin).  rnniittelliaro  Hcrknnft  ans  ilcni  Lat.  ist 
lautlirli  nicht  inuElicli.  vornintlicli  lii-jrt  don  mman. 
Worton  dii'  arali.  Form  zu  (.Jrnndc.  \j:\.  I)z  90  carvi. 

IfiOS)  cin-x,  -riceni  f..  Rird^'ras;  ital.  cdrice, 
Riedgras;  s  pa  n.  nirri.-o,  Sclnvortlilic:  ptg.  CdrrifO, 
Riedgras.     Vfrl.  Pz  437  carhso. 

1664)  'cilriii,  -am  f.  (f.  caries),  Fiiulnis;  davon 
nach  C.  Mirliaidis,  Misc.  147,  ptg.  qiirra,  Krehs 
(als  Krnnklieit),   davon  ab^jclcitct  das  Tt.  querado. 

1665)  cSrtnJi,  am  /"..  Scliiffskiel :  ptj;.  <iiiereiin, 
crrna,  Kiolbolon.     \f'\.  Uz  443  crenn. 

166())  earltus,  -tatem  /".  (v.  cams),  Teuerung, 
Ijcbe  |u.  im  kindiliclien  Latciii  insbcsondere  clirist- 
licbe  Brudorlicbc,  BarniberziKkcit);  ital.  carilii: 
prov.  caritat-z:  in.  cherti.  Teuerung,  charite, 
Bannhcrzigkeit :  span,  caridad ;  ptg.  caridade. 

1667)  carmen  m.,  Spruch,  (Gcbets-,  Zauber-  etc.) 
Formel,  Lied;  frz.  charme.  Zauberfonncl,  Zaubor. 
Vgl.  Dz  544  s.  r.  Nach  Caix,  St.  336,  wurde  auch 
ital.  gheriniiiella  ..inganno,  trnffo"  auf  carmen, 
bezw.  auf  das  davon  abgeleiteto  ahd.  kerminot 
zunickzufuhri'n  sein. 

1668)  1.  farmino,  -lire  (v.  carnten,  Lied),  diehten 
(Sidon.  cp.  1,  9  u.  9,  15);  ital.  (i<i).<7iVir/na»e  (durcli 
Zauberfonneln)  betnigen,  vgl.  Caix,  St.  364;  frz. 
charmer,  bozaubern.     Vgl.  Dz  544  ihaniie. 

1669)  2.  ciirmino,  -are  (v.  carmen,  Kriimpel), 
krampeln;  davon  ital.  scarmigliare  (venez.  sgra- 
mignii)  „arrnffarc.  scorapigliare",  vgl.  Caix,  St.  519, 
dazu  das  Sbst.  gramola,  Breche  zum  Flachs,  und 
das  Vb.  gramolare ,  Hanf  brcchen ,  Teig  kneten ; 
span.  cnrmeMrtr,  gramar,  Vneten,  grama,  gramilla, 
S("hwingme.sser,  Hanfschwinger;  ptg.  gramar,  Hanf 
brechen .  gramadeira.  Hanfbrecher.  Vgl.  Dz  171 
grama:  Baist,  RF  I  133  (bestreitet.  dafs  gramar 
=  carminare\. 

1670)  [*caniaceus,  a.  nm,  fleischem:  rum. 
cdrna{.  Wurst.] 

1671)  camariura  n.  (v.  cam),  Fleischkammer: 
ital.  carnajo  „luogo  da  riporvi  la  came,  e  sepoltura 
oomune",  carniere,  -o  „borsa  da  caccia,  indi  borsa 
in  genere",  vgl.  Canello,  AG  III  806;  prov.  carnier-s, 
Beinhaus;  frz.  diarnier:  span,  camera.  Vgl. 
Dz  99  cimeterio. 

1672)  camatus,  a,  um  (v.  caro),  fleischig;  frz. 
charree.  Koder,  vgl.  Joret,  RV1596;  span. cartiada, 
Stiick  Flcisoh.  welches  als  KiJder  dient. 

1673)  [camem  laxare,  das  Fleisch  loslasscn,  der 
Sinnenlust  freien  Lauf  lassen;  ital.  {carnelasciare, 
daraas  dnrch  Umstellnng)  carnf.ieialare,  auch  car- 
nn.<!cialarp  Cm  Aniehnung  an  carr'is  naralis,  w.m.  s.). 


Fnstnarht  fciorn,  dazu  das  Sbst.  carnasriale.  Vgl. 
\)/  362  riir«»-f'ii/< .     S.  union  carriis   iiavalls.j 

1674)  (•crtniitiuriiis,  -um  hi.  (v.  r.in>\,  Kleischor  : 
r  u  m.  inriiiifitr :  y  m  v.  rarnacirr-s .-  s  pa  n.  ritrniirro : 
ptg.  ciirniifini.] 

I(i75)  rikriieiiN,  a,  iim,  lloisclicrn;  itnl.  span, 
runic». 

1676)  eiiriloKilJ!*,  il,  um,  fivischig:  ital.  earnomt; 
rum.  carnas:  prov.  nirnon;  s|)an.  ptg.  cnrMOxo. 

1677)  *carilfltiis.    a,    um    (v.    .aro),    lleiscliig; 


ital    i-arniilii :  fr. 


cliiirnii:  span.  ptg.  curnudit. 
Fleisch:  ital.  came: 
frz.  chair:  cat.  cam: 


1678)  caro,  cariiein  / 
rum.  rarne :  prov.  cni/i-, 
span.  ptg.  c(ir/ic 

1679)  «Iro  +  oApsii,  Fleischkastcn,  Flolsch- 
bobiilter;  ital.  carcansa,  (.icrippo;  frz.  cirrn.i/w! .• 
span.  «virnivn;  ptg.  cnrciissa.  Vgl.  Dz  88  carcasnn  ; 
a,  auch  ebon  rarcliosium. 

1680)  I'ciiroliis  {(.  canilti.i  v.  raric.H),  'um,  Holz- 
wurm,  ist  ilas  Gnindwort  zu  zahlroiclien  rtr.  Boznicli- 
nuiigon  iliosos  Insekt,s.  vgl.  Ascoli,  A(i  I  74  Anni.  2 
Z.  6  V.  u.,  144  Z.  1  V.  ol...  328  Anm.  Z.  3  v.  n.,  522.J 

1681)  'caroiiiil,  -am  /.  (wohl  ola-r  niit  caries,  als 
mit  caro  zusanimeuhangend),  Aas;  ital.  carogna  : 
prov.  caranlia:  frz.  charogne;  spun,  carrona, 
dazu  das  Adj.  cnrroFio,  stinkond.  Vgl.  Dz  89 
carogna;  Griiber,  ALI,  I  643. 

1682)  carpit,  am  /'.,  Karpfen  iCassiod.  var.  2,  4); 
ital.  abgcleitot  carpione:  rum.  craji  m.:  prov. 
escarpa:  frz.  carpc:  span,  carpn :  ptg.  carpa. 
Vgl.  Dz  89  carpa:  Kluge  untor  „Karpfen",  wo  man 
naheres  fiber  die  Verbreitnng  des  Wi.rtes  im  German, 
u.  Slav,  findct. 

16S3)  carpcntarius,  -am  ni.  (v.  carpentum), 
VVagenbauer.Stellmacher;  ital.caiTjentiere,  Wagner, 
Ziramermann;  prov.  C(jr/jCTi<ier-.s,-  frz.  charpentier, 
Zimmermann;  span,  carpiutero,  Zimmorniann, 
Tischlcr:  ptg.  carpinteirn.    Vgl.  Dz  89  carpenliere. 

16841  carpentum  ».,(Genist,l,eitcrwagon),Wagon; 
frz.  charpcnle,  /.,  Zimmergeriist,  Gebiilk.  Vgl.  Dz  89 
carpentiere. 

1685)  (ciirpiiius  \i.)  *ciirpTnus,  -um  /'.,  Hage- 
buche  (Carpinus  Betulus  L.);  ital.  cdrpino,  cdrpine: 
rum.  carpin,  carpdn:  frz.  charme  (dialektisch 
came);  span.  ptg.  carpc.  Vgl.  Dz  544  charme: 
Grober,  ALL  I  543. 

1686)  *ciirpIo,  -ire  (fiir  das  im  Roman,  ganz 
geschwundene  carpo,  earpere,  nipfen);  altfrz. 
charpir,  znpfcn  (Komp.  c^charpir,  de.scharpir],  davon 
das  substantiviertc  Partizip  chnrpie,  gezupfte  Leine- 
wand:  das  gleichbedeutende  ital.  carpia  ist  wohl 
eine  an  lat.  earpere  angclehnte  Uinformung  des  frz. 
Wortcs.     Vgl.  Dz  544  charpie. 

1687)  *ciirptTo,  -are  (v.  earpere),  zerstuckein; 
davon  nach  Dz  595  frz.  gercer  (;  *carptiare  = 
geole  :  *cavenla),  spalten,  wozu  die  Vbsbst.  gerce, 
Spalte  im  Holz,  Motte  (well  sie  zerreifst).  Baist 
dagcgen,  Z  V  563,  will  gercer  (altfrz.  jarcer) 
nebst  dera  gleichbedeutenden  span,  aarjar,  sajar 
vom  griecli.  6iul(iiaic,  Trennung,  Schnitt,  herleiten, 
worin  man  ihm  aus  sachlichen  wie  aus  lautlichen 
Griinden  unmiiglich  beistimmen  kann.  Beztiglich 
gercer  wird  man  bei  Diez'  Annahme  sich  beruhigen 
durfen,  span,  sarjar  aber  steht  vermutlich  mit  lat. 
sarire  in  Zusammenhang. 

1683)  carpus,  -am  m.  (gr.  xapnog),  Vorderhand 
(das  Wort  fehlt  b.  Georges);  ital.  carpo,  Vorder- 
hand, davon  das  Adv.  carpone,  gleichsam  grofs- 
hiindig,  d.  h.  auf  alien  Hiinden,  auf  alien  Vieren. 
Vgl.  Dz  363  carpone. 


177 


1689)  carrSfrinni 


1705)  cas^us 


178 


1689)  [(*cSrrag:Tum),*carrTaffTiSiii,  *eaiTaatTcfini 

»1.  (v.  carrii-<),  I'ulirwerk,  Fracht:  it n].  cariiaggio; 
frz.  chtirrinqe :  span,  carruaje:  j)t<r.  carrnaijem.] 
16901  l*earraria,  -am  /'.  (v.  carrus],  Wagenweg, 
fahrbarer  Weg,  Strafso,  Hahn;  ital.  carraja  und 
carriera,  vgl.  Canello,  AG  III  306;  rum.  carare: 
prov.  carriera:  altfrz.  charriere  und  carriere, 
fiuarriire:  nfrz.  carriere  (ist  also  verschiedeu  von 
carriere,  Steinbruch  =  *qnndraria) ;  span,  carrera ; 
ptg.  carreira.    Vpl.  Dz  89  carriera. 

1691)  [*earrarTus,  -urn  m.  (v.  carniff),  Fiihr- 
mann;  pt-;.  carreiro.] 

1692)  [*carrata  (v.  carrus),  Wagenladung ;  ital. 
carrata :  frz.  charree  „cendre  lessivee",  vgl.  Joret, 
R  VI  595 :  das  frz.  Wort  wird  gewohnlich  aus 
*vinerata  hergeloitet,  lautlich  aber  kann  es  nur  = 
*carrata  sein ,  den  seltsamcn  Bedeutungswandel 
freilich  weifs  aui-h  Joret  nicht  zu  erklaren.] 

1693)  [*carratellum  ».  (v.  carrux),  kleineLadung; 
ital.  caratello.  Fafsohen,  vgl.  Dz  362  .v.  v.] 

1694)  *carrTeo,  -are  (v.  carrus^,  auf  den  Wageu 
laden,  belasten;  ital.  car{i)eare,  dazu  das  Vbsbst. 
carico,  -a:  rum.  care,  ai,  at,  a  (nur  in  Kompositis) ; 
prov.  cargar:  frz.  charger,  belasten.  daneben 
altfrz.  charrier,  charroier,  fahren,  dazu  das  Vbsbst. 
charge:  cat.  carregar :  span,  cargar.  dazu  das 
Vbsbst.  cargo,  -n,-  ptg.  carregar,  dazu  die  Vbsbsttve 
carrego,  cargo,  carga.     Vgl.  Dz  89  caricare. 

1695)  carruca,  -am  /.  (v.  carrus),  Wagen;  ital. 
nur  als  Demin.  carrucoln,  Zugwinde,-  prov.  carruga. 
Kutsche:    frz.  charrue,   Pfiug.     Vgl.  Grober,  ALL 

I  543. 

1696)  cirrfis,  -um  m.  u.  earram,  PI.  earra  n. 
(vgl.  Apel,  ALL  I  450  a.  namentlich  Georges,  ALL 

II  254),  Wagen;  ital.  carro:  rum.  car:  rtr.  car 
etc.,  s.  Gartner  §  200:  prov.  cars:  frz.  char:  span, 
ptg.  carro.  —  Zu  den  aufgezahlten  Worten  siud 
zahlreiche  Ableitungen  in  deminutivera  wie  augmen- 
tativera  Sinne  vorhanden,  unter  denen  ital.  carrozzu. 
gleichsam  *carrocea  (davon  wieder  carrozzajo  ..chi 
fa  e  vende  carrozze"  u.  carrozziere  „elii  fa,  noleggia, 
e  piu  spesso  chi  guida  carrozze",  vgl.  Canello,  AG 
in  306).  frz.  carrosse,  span,  cnrroza  u.  ital. 
caroseXlo,  garoseVo,  frz.  carroiisel.  Ringelrennen, 
die  interessantesten  sind.  —  Vgl.  Dz  89  carriera : 
Meyer,  Xtr.  163. 

1697)  [carrus  uaralis,  Schiffswagen,  d.  h.  Schiff 
auf  Eadern,  wie  es  bei  festlichen  Aufziigen  ange- 
wandt  zu  werden  pflegt;  vemiutlich  beruht  auf 
dieser  Wortverbindung  ital.  camevale,  earnorale. 
frz.  span.  u.  ptg.  carnaeal.  Anlafs  zu  dieser 
Benennung  des  Fastnachtfestes  konnte  der  Umstaud 
geben,  dafs  vielleieht  ein  Schiffswagen  einen  stehenden 
Bestandteil  der  Maskenaufziige  gebildet  hat.  Wenn 
dem  so  ist,  so  wurde  anzunehmen  sein,  dafs  ira  Ital. 
durch  gelehrte  etymidogisierende  Uradeutung  das 
Wort  in  carnetale  (gleichsam  ital.  came.  Fleisch 
+  lat.  frt/e,  lebe  wohl)  umgewandelt  worden  sei, 
wahrend  das  Frz.  n.  das  Span,  das  aus  dem  Ita). 
entlehnte  Wort  in  seiner  ursprtinglichen  Gestalt 
bewahrten,  weil ,  wenigstens  im  Frz.,  eine  solcbe 
Umdeutung  weniger  nahe  lag.  Nebcn  carnevnle 
besitzt  das  Ital.  das  Sbst.  carnasciale  v.  carnascia- 
lare  =  carnem  laxare  (s.  d.):  ahnlich  wird  im  Rum. 
der  Tag  vor  Beginn  der  Fasten  laaare  de  came 
genannt,  sachlich  entspricht  dem  Kameval  das  Wort 
la^legi  „rejouissance  de  carnaval  dans  la  semaine 
de  beurre  (de  fromage),  avant  le  grand  careme, 
pendant  lequel  memo  le  manger  de  laitage  est  de- 
fendu  dans  I'eglise  grecque-orientale",  vgl.  Ch.  crtf. 

Kortind;,  lat.-rom.  Worterbuch. 


Vgl.  Dz  362  camevale:  vgl.  auch  P.  Meyer,  R  XVII 
154;  Behrcns,  Metath.  p.  46  (handelt  fiber  cnWet'ri). 

1698)  cariis,  a,  nm,  teucr;  ital,  caro;  rtr.  kar, 
ker,  t/er  etc..  vgl.  Gartner  §  27;  prov.  car;  frz. 
chier,  cher ;  span.  ptg.  caro. 

16991  caryoph.vlliim  n.  (gr.  xaijvotfv'/.'/.ov),  daraus 
*gardfiilum  (?),  Gewiirznolke  (Caryophyllus  aroma- 
tic.us  L.);  ital.  (niit  Umbildung)  garo/'ano:  sicil. 
galufaru :  venez  garof'oJo;  rum.  carofil,  garofU: 
rtr.  gardftil .  vgl.  Gartner  g  2  a);  prov.  frz. 
girofle:  span,  giro/le,  girofre.  Vgl.  Dz  156  garo- 
fatm:  Grober,  ALL  II  433;  Bugge,  R  III  147. 

1700)  casa,  -am  /'..  Hutte,  Haus;  ital.  casa, 
dazu  die  Ableitung  canncca.  frz  casaqae.  span, 
ptg.  canaca,  lange  t'berjacke  (gleichsam  eine  an- 
ziehbare  Hiitte).  vgl.  Dz  90  s.  i'.,  doch  ist  das  Wort 
wohl  besser  als  slavisches  Lehnwort  aufzufassen 
(ca^aqtie)  u.  ebenso  diirfte  it.  casipola,  frz.  chanuble, 
nicht,  wie  Flechia,  AG  IV  380,  will,  von  casa  ab- 
geleitet,  sondern  Fremdwort  sein,  vgl.  G.  Paris, 
R  EX  624.  Storm.  R  V  174.  niramt  an,  dafs  das 
span,  casulla,  Mefsgewand,  welches  von  Dz  91 
casipola  trotz  des  Aceentes  dem  lat.  casiila  gleich- 
gesetzt  wurde,  aus  *caf:upla,  *casHhla  (frz.  chasuble) 
entstanden  sei:  rum.  casd:  rtr.  kaza,  ka,  kesa, 
fyesa  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  ca.m :  frz. 
(case,  Hauschen,  Hiitte,  das  iibliche  Wort  fiir  ,,Haus" 
ist  maison  =  *mansionem),  [Adv.  chez,  bei ,  geht 
auf  *cnsH.s  zuriick];  span.  ptg.  cat.  casa.  S.  auch 
unten  '''casus. 

1701)  casa  *matta,  eigentl.  mattes,  schwaches 
d.  h.  rohes,  nicht  ausgebautes,  sondern  gleichsam 
nur  angedeutetes  Haus,  Kellerhaus,  Wallkeller; 
ital.  casamatta :  frz.  ca^^etiiate;  span,  casamata. 
Diese  von  Mahn ,  Etym.  Unters.  p.  6.  aufgestellte 
u.  von  Dz  90  ,s-.  i'.  wiederliolte  Herleitung  ist  des 
anzunehmenden  Bedeutungswaudels  wegen  nicht 
ohne  Bedenken,  immerhin  aber  ist  sie  glaubhafter 
als  die  von  Wedgwood,  wonach  das  Wort  aus  span. 
casa  +  matar,  toten  (bezw.  Sbst.  mala,  Gemetzel) 
zusammengesetzt  sein  und  also  urspriinglich  etwa 
^Mordhaus"  bedeutet  haben  soil.  Ein  sicheres  Ur- 
teil  liber  die  Herkunft  des  Wortes  wird  sich  erst 
abgeben  lassen,  wenn  festgestellt  sein  wird,  wo  es 
zuerst  gebildet  u.  gebraueht  wurde. 

1702)  caseas,  a,  um,  uralt  (sabinisch-oskisches 
Wort ,  nur  in  der  altesten  Latinitat  vorkommend, 
z.  B.  Enn.  ann.  24,  dann  wieder  von  Ausonius  ge- 
braueht. ep.  22,  27);  ital.  casco,  alt,  hinfaUig. 
Vgl.  Dz  363  s.  f. 

1703)  *caseariiis,  -um  m.  {v.caseu.^),  Kasebereiter : 
rum.  cdxar;  span,  qua^ero :  ptg.  qiieijeiro:  dazu 
das  Sbst.  (rum.  cd.fdrie),  span,  queseria,  ptg. 
qtieijeiria,  Kaserei. 

caseoliis,  -um  s.  casens. 

1704)  [*easerna,  -am  /'.  (von  casa  nach  Analogic 
von  caverna  gebildet,  vgl.  Dz  90  caserma),  weites 
Haus;  ital.  caaernia;  rum.  casarmd;  frz.  caserne; 
span.  ptg.  ca.'ierna.] 

1705)  caseils,  -m  m.,  Kase;  ital.  cacio  u.  cascio, 
davon  abgeleitet  ca-^cina,  Meierei;  rum.  ca.j;  rtr. 
das  Primitiv  ist  durch  das  Deminutiv  caseolus  ver- 
drangt,  welches  sich  zu  ka'^iel,  ki'ziel,  txi'.del  etc. 
entwickelt  hat,  vgl.  Gartner,  §  46;  im  Frz.  (wobl 
auch  im  Prov.)  ist  *formaticum  =  frontage  an  die 
Stelle  von  caseiis  getreteu,  auch  im  Ital.  steht 
fiirmaggio  neben  cascio,  u.  aus  dem  Ital.  ist  das 
Wort  in  einzelne  ratische  Gebiete  ubertragen  worden, 
vgl.  Gartner  §  6;  span,  queso;  ptg.  queijo.  Vgl. 
Dz  90  cascio. 


179 


1706)  ctKlro 


17'_'f>l  oiita 


IHO 


1706)  *rta1fO,  -Ire  (v.  rn5[.s|<i.  -nrr  —  niW  .«i. 
Pliiiit.  mil.  HM  n.  86l>),  fulli'ii,  int  <liii<  iniitninra- 
lii'lip  (iriinilwort  tii  ital.  cnsenre,  fiillon,  wovun 
(Ills  Piirtir.i|>iiilsul>!>t.  (■ii>riirii,  WiiKHorrtill.  (Spnti. 
ptj;.  rii.vriir,  iiTlinshcn,  ist  —  •(/iiisMriirr,  fri. 
cii.sjirr  —  •</Hii«Mirr,  );(>lii>roii  /lUo  iii  oiiior  iinilorcn 
Sippo.1     Vi:l.  |)«  Sti3  aix-.i,-  UrolnT.  ALI,  VI  «80.) 

170")  *«-&.so,  -ftrc  (V.  ciiMil.  Iiliuslicli  oiiiricliti'ii; 
itiil.  rii>firc,  |riiiii.  liiiitct  iIhk  Iwtr.  Yli.  <iis<i(orrfC, 
II,  if,  •'.  iitiK^-lfitct  vnn  iloiu  A>lj.  cd^iitnr  •>  *C(i8ii- 
<<iriM.«);  prov.  ciUiir :  frx.  t-oser;  cat.  span.  ptg. 
cttfiir     \'i:\.  Cli.  i-dvd. 

I70S)  msiiar,  «Itor  Goi-k  (tiiskigclu's  oiler oskisclips 
Wi.rt,  Ih.I.'hI  I.  H.  b.  Varr.  LL  7,  2'Ji :  vi.lk.i.lit 
crlinlloii  ill  ultfrz.  cuMi'in/,  Solimciclilor ,  falls 
difiios  Wnrt  iiii-lit,  wio  l)r  540  *■.  r.  vonmitot.  voii 
c<i»is  nl>zuli'i(i>ii  svi  (dio  iiltoato  Form  wiirdo  duiiii 
Cdi/iKiri/  Kiin). 

170!))  [*cAs$Inus,  -um  »i.  (violloiclit  ziisamiuon- 
liiin^onil  init  ciiniinr  ,clcr  Wpjfso",  8o  dafs  als 
Kauiiinanip  ilas  Wort  ziiniiclist  etna  ilio  Wcifspappcl 
ben'ifhni't  liiiltf)  ist  die  voraiisziisptji'inlo  (.iniiid- 
fiTni  fiir  prov.  cnssf,  al  tf  rz.  iluiaue,  Eiclio,  wiiliri'iid 
frz.  r/iei'c  ohcr  aiif  *cnxiniis  liinwiMst,  vul.  W. 
Mi'viT.  Z  VIII  236;  Homing,  Ztschr.  f.  nfrz.  Spr. 
u.  Lilt.  X»  215.] 

1710)  casso,  -ire  (v.  casmm).  fiir  ungiilti),'  cr- 
klaron  (.Eccl.  ii.  spat.  JCt.);  ital.  cnssare.  frz. 
caa.-er,  u.  aiioh  sonst  in  don  roman.  Sprachon  als 
gel.  Wort  crlialton. 

1711)  cossus,  n,  iim,  leer,  nichtig,  erfolglos; 
ital.  cassn:  prov.  can;  altfrz.  qiias;  span.  ptg. 
casso,  vgl.  Dz  91  .<.  v. 

1712)  castJinSii,  -am  /'.  ii.  *castaiiSiis.  -urn  (gr. 
xdaiayov),  Kastanienbaiim,  Kastanionnufs;  ital. 
eastagna,  -o:  mm.  ca.stand  n.  rnslaji;  prov.  en- 
Stanh')  u.-ti:  frz.  chdtitiqiie  (fiir  das  Masc  ist  die 
Ableitiing  f/i<j<ni7W(Vr  eingetreten);  span.  ca>ta/;i<, 
•o ;  ptg.  cnstiDiha,  -o. 

1713)  eiSst^luuiis,  a,  nm  (v.  cnsteUinn),  zu  einom 
Bollwerk,  einer  Bnrggeliorig;  das  Wort  ist,  namontl. 
in  substanfivischer  Bedeutnng  („Selilofslierr,  -in, 
Scblofsverwalter,  -in"),  in  alio  rom.  Spr.,  mit  Aus- 
nahnie  des  Rum.,  iibergegangen  (frz.  chdtelnin.  e). 
Das  Ital.  bildet  daneben  mit  deutsohem  Suffix 
cnstnJrIo (daneben  caxtoldione).  Giiterverwalter,  wovon 
v,ie<ieTcn>talderin,  Meieriiof;  Dz  363  Icitet  das  Wort 
von  got.  gastaldan,  erwerben.  ab.  Vgl.  unten 
gastaldan. 

1714)  rSstellfira  n.  (Demin.  zu  castrum),  Boll- 
werk, Burg;  ital.  castello;  prov.  castel-s;  frz. 
chateau;  span,  (mit  Suffixvcrtauschimg)  cistillo; 
ptg.  castello.  Dazu  Ueminutiva,  z.  B.  frz.  chdtelet, 
Schlorsehen.     Vgl.  Grober,  ALL  Yl  380. 

*castlgamentiim  s.  castigo. 

castlgatTo  s.  castigo. 

castigatur  s.  castigo. 

17151  castigo,  -are  {=  eastum  +  ago),  saubern, 
bessern,  strafen,  ziiclitigen ;  i  ta  1.  cadigare,gastigare, 
davon  caatigo  u.  castigamento;  rum.  cdslig  ai  at  a 
(etwas  besser  machen  u.  dadurch)  Nutzen  haben, 
gewinnen,  dazu  das  Sbst.  cdxtig;  prov.  castejnr, 
casliar,  dazu  castic-s,  Tadel,  Rat,  AVarnung,  canti- 
amen-s,  Ziichtigung,  castinire,  Tadler;  altfrz. 
c(h)astier,  c(li)astoier .  tadeln,  ermahnen,  belchrcn, 
dazu  chasti,  chasloi,  Tadel,  Warnung,  chastitment, 
chastoiement,  Belchrung  u.  dgl.;  nfrz.  chdtier,  dazu 
chdtitnent.  Strafe;  span,  castigar,  strafen,  kranken, 
betiQben ,    dazu    castigo   u.    castigamento,   Strafe, 


(-(iv(iJMii(i.r.  Ziulitiger:    ptg.  dtsliijur,  t\nT.u  ruslii/o 
11.  i:.isliiii<v<h>.      V;:!.   I)/.  544   tlidiirr. 

17 III)  «'AstiiuOiiiA,  -niii  /.  ii.  «'Aslilas,  -tAteni  /'., 
Keinlic'it,  KwuKclilicit,  Kind  mir  «U  gclrlirle  Worte 
11.  audi  aU  Kolclie  uur  vorein/.olt  I'rlialloii,  /,.  B. 
ital.  ciixlitd,  span,  citslimumn,  ptg.  ciistidnile: 
frz.  clitisleliK 

1717)  ciiiitdr,  -drcin  m.  (gr.  xiiurmp),  Hibor; 
ital.  rusliire  u.  -o;  nrov.  frz.  span.  ptg.  ciittiir. 
Kigentl.  vi.lksKimlirli  sind  dio  auf  lat.  fihrr  (k.  (I.| 
boriiliondiMi  Worto. 

1718)  oilslro, -ftrp,  vorsrhneidon;  ita\.  custrare ; 
trz.  cUulrir:  span,  i-iistrnr;  ubonso  ptg 

171tl)  cAstrani  ti  ,  Kostung,  Lagor;  ital.  span. 
caitrn,  in  ilen  (ilirigeu  rom.  Spr.  ist  das  Wort  (lurch 
camims  verdriingl  wordeu,  das  aiii'.li  iiu  Hal.  uud 
Span,  in  I'ieser  Bedoutung  iiblioli  ist. 

1720)  I'jtstfls,  a,  uiii,  ivin,  uuHcliuldig;  als  Adj. 
ist  das  \\  art  ital.  span.  pt^:.  t<isto  orhaltcn,  abor 
nur  in  di'r  gowiililton,  bczw.  dor  golohrten  Sprap.bo; 
das  Span.  u.  Ptg.  luisitzen  aiilHordem  das  sub- 
stautiviorte  Feiii.  cuata  in  dor  Bedtg,  „(iinvormi8olito) 
Kasse,  UescbU'cht'*,  wolrlios  aurli  in  das  Frz.  iibor- 
gcgangon  ist  (cnste).     Vgl,  Dz  437  i:(i,s/a. 

1721)  eiLsalii,  -am  f.  (Demin.  v.  vas<t),  lliittchcii, 
ein  Mantel  mit  Ka|mzc  (in  lotztorer  Bedlg.  Von. 
Fort.  vit.  S.  Medardi  2;  iHid.  lij,  24,  17);  fur 
ideutiscli  mit  cdsula  orkliirto  Dz  91  cnsiiKilii  das 
span  ciisidld,  Mefsgewand,  indesson  dor  lloeliton 
verbiotet  dicso  Gloiclisetzung.  Storm,  R  V  174, 
dagcgen  betraohtet  casulla  als  ontstanden  aus  *ca- 
siihta  (vgl.  frz.  chasuble),  *casiijila,  *casi]ii(la. 

1722)  i-tisiis,  -uin  m.  (v.  cado),  der  Fall  im 
cigontl.  wio  ini  iibertragonen  Sinne;  ital.  caso; 
prov.  frz.  ens;  span.  ptg.  casn. 

1723)  *t"iSsus,  -uni  m.  (Nebouforra  zu  casa,  vgl. 
Loewo,  Gloss,  nominuni  S.  27,  No  373),  Haus; 
altfrz.  en  u.  a  chies  (mit  folgondom  cas.  obi.)  im 
Hauso  =  bei,  nfrz.  chee:  alt  span,  a  It  ptg.  en 
cas.  Vgl.  Dz  546  che;:  Cornu,  R  XI  83  (stellt, 
wie  Diez,  casa  als  (irundwort  auf,  siiobt  aber  den 
Abfall  des  a  zu  erkliiron);  Mori-l-Falio,  R  IV  41 
(setzt  e»!  eas  =  in  casts  an);  Grober,  ALL  I  543 
(bier  zuerst  das  Riohtige). 

1724)  cats,  grieoh.  Priip.  m.  Ace.  [xatu]  (cata 
mane,  gegon  Morgen,  Pliu.  Val.  2,  12;  cata  mane 
mane,  jotion  Morgon,  Vulg.  Ezech.  46,  14  u.  15); 
ital.  cad-uiiii,  joder;  (rum.  cdle,  zum  Ausdruck 
der  Distributivzahlen,  z.  B.  cate  oder  pre  cute  unal, 
doi  =  un  a  tin,  deux  a  deux,  vgl.  P.  Meyer,  R  II 
80,  Ch.  .s.  V.  setzt  cate  =  quanta  an);  rtr.  s-cadm; 
prov.  cada,  cada  un,  cada  pauc  und  pauc  cada 
pduc,  allniahlieh  (vgl.  Raynouard,  Lex.  rom.  II  283  ; 
u.  Bartsoh  im  Gloss,  zur  Clirest.  prov.  untor  cada), 
noch  neuprov.  a  cha  pau;  altfrz.  kiede  (vonDz  76 
ciidaunii  ohne  Beleg  zitiert),  cadhuna  (Eide),  cheiin, 
chaiin  (Livres  des  rois  I  7,  16,  IV  15,  20);  cat. 
cada,  cada  hu;  span,  cada,  cada  uno ;  ptg.  cada, 
cada  hum.  Der  distributive  Gebrauch  von  cata 
u.  die  Entwickelung  desselben  zu  einom  Pron.  liifst 
sioh  veranscbaulichen  an  der  Anwendung  des  frz.  d 
im  vulgiiren  Deutseli,  wenn  man  z.  B.  sagt  „a  Person 
{-=  jede  Person)  zahlt  eine  Mark".  Vgl.  Dz  76 
cadiiuno  (wird  von  Dz  als  aus  quisquc  ad  unum 
erklart);  P.  Meyer,  R  II  80  (bier  zuerst  das  Rich- 
tige);  Cornu,  R  IV  453;  Grober,  ALL  I  543. 

1725)  *cata  (v.  calar,  scbauen,  s.  capto)  -\-  germ. 
balko,  Schaugeriist;  ita.\.catafalco  ;  prov.  cada- 
falc;  altfrz.  cadefaut,  chafaut,  escadafaut ;  nfrz. 
echafaud    (daneben    das    Fremdwort    catafalque); 


181 


1726)  catftbSla 


17411  pawiio 


182 


span,  cadafalsn,  cadalso,  Blutgeriist,  cadahalso, 
Holzbaracke  (daneben  das  Fremdwort  cadnfalco); 
cat.  cadafid;  Tp t g.  c<tdafalso.  Bliitj;c>rust  (danebeu 
das  Fremdwort  catnfulco.  Trauergeriist).  Vgl  Dz  92 
catafdico.    S.  oben  No  1633. 

1726)  *cStSbola,  -am  /'.  (gr.  xaza^o/.i^).  das 
NiederwerfiMi,  eine  Sehleuder-  oder  Wurfniaschine ; 
p  r  0  V.  C(dnbre-s  (aus  cadabre)-.  a  1 1  f  r  z.  caalile,  chtiable : 
nfrz.  citable,  Flaschcnscil,  Winde  (wenn  dies  nieht 
eine  Schcideform  zu  cable  =  capidiim  ist),  Ablei- 
tungen  chablis,  niedergeworfene  Masse,  Windbnicli 
in  Waldern,  ac-cabler,  zu  Boden  werfun;  alt  span. 
calabre.  Vgl.  Dz  536  citnble.  —  Deniinutivbildung 
zu  calabre  scheint  zu  spin  ital.  carabina,  Kara- 
biner;  frz.  carabine,  carabin  (alt  calnbrin),  mit 
Karabiner  bewaffnetcrEeiter;  span.  fig.  carabina. 
Vgl.  Dz  88  carabina. 

1727)  *cata  (v.  calar ,  schauen,  s.  capto)  + 
*burius  (s.  d.);  ital.  gattabuia,  Kerker,  vgl.  Caii, 
St.  335. 

1728)  eStaeumba,  -am,  Katakombe,  Grabgewolbe 
(Orell.  inscr.  4575  u.  spat.  Eccl.);  ital.  catacomba: 
frz.  catacombe:  span.  ptg.  catacumba(s).  Vgl. 
Dz  91  catacomba. 

1729)  *cata  (v.  catar.  schauen,  s.  cai}to)  +  lectns, 
-nm  m. ,  Sdiaubett:  ital.  cataleUo:  neuprov. 
cadaliech  :  al  tfrz.  A"<i(i7i'(;  nfrz.  chdlit,  Bettstelle; 
span,  cadalecho.  Lager  aus  Baumzweigen  oder 
Binsen.     Vgl.  Dz  92  catalettn;  s.  oben  No  1633. 

1730)  cataplasmiis,  umgestellt  (unter  Anlehnung 
an  pato  =  iiasto,  Teig),  *patacla[s]mus,  -nm  m., 
Breiumschlag;  neuprov.  (limous.  rouerg.  et«.) 
cataplasnie,  cataplaume,  cataplame,  cataplaime  etc., 
vgl.  Behrens.  Metath.  p.  69. 

1731)  cataractes,  -am  m.  (gr.  xaTa^axoj  und 
xttzarj!).),  Wasserfall,  ein  schnell  herabstiirzender 
Wasservogel ,  nach  einigen  die  Rotgans  (in  dieser 
Bedtg.  Juba  b.  Plin.  10,  126);  davon  ahgeleitet  ptg. 
cataranha,  Sturnimove,  woraus  durch  Eutstellung 
tartaranha,  tantaranha,  ebenfalls  einen  Wasservogel, 
aber  auch  Schreckgespenst  bedeutend.  Vgl.  Dz  437 
cataraiia :  C.  Michaelis,  Misc.  123. 

1732)  catasta,  -am  /'.  (xuruaiaato),  Schaugeriist; 
ital.  catasta,  Holzstofs,  vgl.  Dz  363  s.  v. 

1733)  *catellus  tn.  od.  *catelliim  ".  (Demin.  v. 
catena),  Kettchen,  wurde  von  Dz  537  als  Grundwort 
zu  frz.  cadeaii,  Schnorkel,  kleines  Gesebenk,  ange- 
nommen,  u.  Ronsch.  Z  III  104,  suchte  diese  Herloitung 
durch  den  Naehweis  zu  stiitzen,  dafs  bei  den  Romern 
in  der  That  kleine  Ketten  ein  iibliches  Geschenk 
gewesen  seion.  Nichtsdestowenigcr  diirfte  cadeau 
nebst  dem  veralteten  Vb.  cadeler,  sohnorkeln,  auf 
*capitelliim  [s.  d.]  zuriickgehen,  vgl.  Scheler  im 
Anhange  zu  Dz  786. 

1734)  c-atelliis,  catella  (Demin.  neben  catulus), 
kleiner  Hund;  ital.  catetlo;  rum.  cdfel,  Hund, 
caje.  Hiindin  :  prov.  cadel-s:  ifrz.  ca'ieu  =  *caticulu>:, 
nurin  iibertragener Bedtg.  „Brutknospe  derZwiebcl": 
cat.  cadell ;  span,  cadiello,  -a;  ptg.  cadelln, 
Hiindin.  Das  Wort  ist  in  seiner  Gebrauchsweite 
durch  die  Deminutiva  von  canis  sehr  eingeschrankt 
worden. 

1735)  catena,  -am  /".,  Kette;  ital.  catena,  davon 
abgel.  catenaccio,  eiserner  Riegel ;  rtr.  catena,  vgl. 
Gartner  §  28;  prov.  cadena;  altfrz.  chaaine, 
chaaigne,  chaene,  chaine,  davon  abgel.  c{h)aaignon, 
chaignon,  nfrz.  chignon,  Genick,  Haarwulst,  vgl. 
Dz  547  chignon;  nfrz.  chaine  (dazu  das  Fremd- 
wort carf€«a.s-,  Vorlegeschlofs) ;  span,  cadena;  ptg. 
cadea,  cadeia. 


1738)  (cathedra)  *cat(h)edra,  -am  f.  (griech. 
xaS-f<S<ja),  Stuhl,  Sessel;  ital.  cdtedra,  cdttedra 
„il  seggio  del  professore  e  delle  sorame  autorita 
ecclesiastiche',  cadrega  „seggio  reale,  usato  dal 
Cecohi",  arch,  carrieqa,  cajera,  cinjera  „seggiola", 
vgl.  Canello,  AG  III  385;  prov.  cadeira;  in. 
chairc  (aus  cha-iere\.  Katheder,  Kanzel;  chaise, 
Stuhl,  Kutsche  (chis  Wort  scheint  ursprunglich  dem 
pariser  Dialekt  angehort  zu  haben  u.  erst  seit  Bcginn 
des  16.  Jahrh.'s  in  die  Schriftsprache  iibergegangen 
zu  sein);  span.  cat.  cdtedra  fgel.  W. ),  Lehrstuhl, 
Professur,  davon  catedrdtico,  Profes.sor  (das  iibliche 
Wort  fiir  „Stuhl"  ist  silla,  fiir  ^Kanzel"  pMpito), 
cadera,  Hiifte  4gleichsara  der  Stuhl,  auf  wclchem 
der  Oberleib  rulit),  davon  caderillas,  kleiner  Reif- 
rock;  ptg.  cathedra,  Lehrstuhl,  cadeira,  Stuhl, 
Sitz,  Sessel,  Lehrstuhl,  Gesafs,  Hinterbacken,  Hiifte, 
dazu  das  Demin.  cadiirinha,  Tragsessel,  Sanfte  (fiir 
„Kanzel"  werden  cathedra,  cadeira  u.  pulpito  neben 
einander  gebraucht).  Vgl.  Dz  435  cadera  u.  541 
chaire  u  chaise,  dazu  Scheler  im  Anhang  787; 
Mussafia,  Beitr.  42;  Grober,  ALL  I  543. 

1737)  catliiiilas,  -um  m.  (Demin.  zu  catinus), 
Napfchen;  ital.  *catiglio,  davon  catagliolo,  catino 
di  legno,  vgl.  Caix,  St.  257. 

1738)  catinus,  um  m.,  Napf;  ital.  span,  caitno, 
Napf;  in  den  Ubrigen  roman.  Sprachen  scheint  das 
Wort  ganzlich  zu  fehlen. 

1739)  [*cattuciUo,  -are  (v.  *cattiiculiis,  Demin. 
zu  cnttas,  Katze),  eigentl.  katzeln,  d.  h.  mit  einem 
Katzenschwauz  streicheln,  ist  vielleicht  das  Grund- 
wort zu  frz.  cliatouiller.  kitzeln,  u.  gleichbedeutenden 
Verben  in  franziis.  u.  ital.  Dialekten,  vgl.  Flechia, 
AG  II 322.  Man  denke  daran,  wie  auch  ira  Deutschen 
„kitzeln"  an  „Katze"  anklingt.  Dz  544  hatte 
catulire  (s.  d.)  als  Grundwort  aufgestellt.] 

17401  cattQs,  catta,  Kater,  Katze  (das  Masc. 
z.  B.  b.  Pallad.  4,  9,  4,  Anthol.  lat.  181,  3  [1093,  3] 
u.  375,  1  [1094.  1].  Mythograph.  Vatic.  3,  6,  22  M.; 
das  Feni.  z.  B.  bei  Mart.  13,  69;  Vulg.  Baruch 
6.  21;  Placid,  de  medic.  18  no  1);  itaL  gatto,  -a; 
rtr.  gat,  dyat  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  cat-z, 
cata:  frz.  chat,  chatte:  span,  gato,  -a,  dazu  das 
Demin.  gatilln  in  der  Zusammensetzung  sauzgatillo, 
Keusfhlamm  (Vitex  agnus  castus  L.).  woraus  wieder 
das  gleichbedeutende  frz.  gat(t)iUirr  gcbildet  ward, 
vgl.  Bugge,  R  IV  357;  fiir  eine  Zusammensetzung 
aus  nioj  „Mietz"'  +  guto  halt  C.  Michaelis  span. 
mnjigato,  niogato,  eigentl.  also  Mietzekatzc  (vgl. 
frz.  chnttemite),  bose  Katze,  katzenhaft.  hinterUstig, 
tiickisch,  schiinheilig.  s.'  Jahrb.  XIII  207;  ptg. 
gato,  -a.  Vgl.  Dz  158  gatto;  Griiber,  ALL  I  543. 
—  Ob  ital.  ycidtta,  chiutta,  Barke  (eigentl.  Katz- 
schiff),  frz.  chatte,  cat.  xata,  span,  c/infn  hierher 
gehiirt,  wie  Baist.  Z  \ll  125,  anzum-hmen  scheint, 
(liirfte  sehr  zu  bezwcifeln  sein,  das  Wort  macht  den 
Eindrnck  der  Entlehnung  aus  dem  Germ. 

1741)  catullo,  -Ire  (v.  catidus),  brunstig  sein 
(von  der  Hiindin);  rum.  cd{ele.^c,  ii,  it,  i.  —  Dz 
544  wollte  auch  prov.  gatdhar,  in.  chatouiller, 
kitzeln,  auf  catulire,  bezw.  auf  *catuliare  zuriick- 
fiihren,  indessen  ist  das,  schon  des  dann  anzunehmen- 
den  Bedeutungsiibcrganges  wegen,  wenig  glaublich  ; 
qatilhar,  chatouiller  beruhen  aller  Wahrscheinlich- 
keit  nach  nebst  zahlreichen  anderen  gleichbedeu- 
tenden Verben  in  franzos.  u.  ital.  Muudarten  auf 
*cattuculare,  bezw.  *catticulare  (v  cattiiliis,  Demin. 
zu  cattiis),  eigentl.  .katzeln".  Man  denke  daran, 
wie  auch  im  Deutschen  .kitzeln"  an  ,,Kitze=Katze'' 
anklingt.    Vgl.  die  treffliche  Darlegung  von  Flechia. 


183 


1742)  rttfllnn 


17fi»)  cAvMlA 


IK4 


AC  11  H23,  wolrhor  Sriiplxr  iiu  Anhnnp  iti  I)r  788 
iiiit   Koclit  lH<ii;<>ittiiiiiiit  hut. 

I74LM  nkluUii,  •mil  HI.,  jiiiit;i<i)  Tier:  Kmiii.  cur/in, 
.luii>:i'.  iiui-li  Niiim»  i-iiioK  Knirln'!»  (Harlii'l,  iliivo» 
:iliHrli'iti>t  c*.ir/iiif/ii.  oiii  klrinor  Kliif«li««'li,  airliitmlii. 
luiitiKi'  lluiiilin,  riichi'rro.  jiin^'r  lliiinl,  iliir,  Lowe 
u.  (t^l.,  c>iclii>li)tr.  I'litlUcli  (<li(>i<  (liiiiii  aU  aichiiht 
in  iln»  Fn.  UlMTtrn>r»n(,  \\!\.  Ui  iSh  rachnrm: 
Tfblpr.  Z  IV  S7G. 

I74HI  rauoDs,  -iiiii  m..  'l'riiik»cliiik>:  ruin,  ciiiif, 
Scliopfkiilhl. 

17441  ^rnuda  u.)  ruda,  -ani  /'.,  Scliwnn/. ;  ital. 
r<></<i,  (lavnn  nl>);i'U'it('t  nx/inMc,  cmlrioiif,  itUrzol 
tier  Vo(p>l,  coiiiirdii  (niit  Konniin.  Suffix),  HrliwtinziK 
H.  Ii.  (BUS  Kuroliti  iUmi  Scliwiiui  srnkcnd  odor  im 
Soliwnnii»,  in  ilor  Nnrlihut  «les  Hwrc»  sicii  »uf- 
haltonil,  (TIho  foi^o;  ilazu  (Ihs  Vb.  s-cotiare,  Jon 
Schwiinr.  otutzcn:  r\ini.  cmidd,  ilazii  ilas  V'b.  codfnc 
II  i7  I,  \Vinkol/.ii);o  inaclicn,  /.uuilorii :  rt  r.  A'l/d  etc., 
\gl.  liartiiiT  g  2(R);  prnv.  coda,  oiza,  ctm;  alt- 
frz.  roiir,  roe.  tlnzu  (audi  nfr/.^  couurd,  Foi(;linf;, 
couardir,  {vino  Dciii,  ectnifr.  ilt>n  Si'liwanz  8tut/.cii, 
nfri.  qurue:  cat.  con,  cku;  altspan.  Ciki;  nou- 
span.  coin  (nobon  cnr/n),  linvon  abtidoiU't  vodilln, 
Slcifs,  cnda^tf.  Ilintersteven  am  Scliiffo,  colmrde, 
fci|i,  cnliaideor,  foig  aoin;  ptg.  cnndn,  coda,  cnhi, 
duvon  ab^;i'loitot  coharde,  foiff.  Vgl.  Uz  102  cor/n 
u.  ciidiird'i:  (.irubor,  ALL  I  64".t. 

1745)  caudii  trepida  =  ita  1.  ciilreUa,  Baclistelze, 
vgL  Flcchia,  Alt  II  326  Antn.  2:  Dz  3G7  s.  t'.  setzta 
rnuda  recta  al»  Grundform  an. 

1746)  [*eaudica,  •am  /'.  (v.  raitdex),  Baumstamm, 
wird  von  Scholor  im  Diet,  unter  nouclie  als  Grund- 
wort  ansie.setzt  zii  ital.  (mundartl.)  zocco,  Baum- 
stamm; prov.  .voca  u.  noc-s;  frz.  snuche  (altfrz. 
such  cache,  pic.  chotjiie),  Baumstumpf;  cat.  .socn. 
Die  Abloitunt;  ist  frafjwurdig  genufj,  nicljt  wonigcr 
aber  gilt  dies  von  der  bei  I)z  679  sue  gegubenen 
von  lat.  soccus.  Vielleiclit  gehorcn  die  Wort«  zu 
der  von  Dicz  100  clocco  beliandclten  und  auf  das 
deutseho  schock  zuriickgefUlirtcn  Sippc.J 

1747)  [ciiul(ae),  Hohlung,  +  flier,  Schlaucb, 
viell.  Urundform  zu  span,  colddnt,  Kiibol,  Sidilauch, 
vgl.  Dz  441  .<.  D.) 

174S)  (cauliculus,  -am  u.)  cOlicuIiis,  -am  m., 
kleiner,  zarter  Stengel:  ital.  cokcchio  ^cavolo", 
vgl.  Caii,  St.  293;  rum.  ciiiecliiii.  Kohl,  davon 
abgel.  curechier,  Gemusegiirtner,  cureiherie,  Kohl- 
gartcn ;  span,  cogollo,  Herz  dea  Kohl  («cnn  an- 
gcnonimen  worden  darf,  dais  Umstellung  aus  *cologlo 
.«itattgefundcn  bat),  vgl.  "Dz  441  .t.  f.,  s.  liagcgen 
Parodi.  R  XVII  58,  iler  einc  Grundform  *coccullo- 
fiir  *ci>cciilo-  ansetzt. 

1749'  caulis,  -em  in.,  (Kohl)stengel,  Kohl;  ital. 
cacolo;  irnm.  curechiu^=  cauliculus);  prov.  cauls; 
altfrz.  chol  (mit  offenem  o);  nfrz.  chou;  (span. 
col):  ptg.  couve.  Vgl.  Dz  94  cavnlo :  Grober, 
ALL  I  543. 

1750)  caoma  «.  (gr.  xav.ua),  Hitze  (Vulg.  Job 
30,  30),  ital.  cn/Hjfl,  Wind-.  Sleerstille,  wic  sio  bei 
grofser  Hitze  einzutretcn  pflcgt,  dazu  das  Vb.  cal- 
mare.  beruhigen:  rtr.  cautna,  schattiger  Ort  fiir 
die  Hcrden.  camar.  einen  schattigeii  Ort  sucben, 
vgl.  Schuchardt,  R  IV  255;  neuprov.  chaume, 
Ruhezeit  der  Herden;  iTz.calme,  Windstille,  Ruhe, 
dazu  die  Verba  calmer  (wie  calme  gel.  Wort),  be- 
sanftigen.  chomcr .  I  in  der  Hitze)  feiern,  dazu 
chumage,  Ruhezeit,  Stillstand  in  der  Arbeit;  span. 
ptg.  calma,  Windstille,  dazu  das  Vb.  calmar.  VgL 
Dz  78  calma. 


I  17ftl)  |*c«aroIro,  -ire  (v.  cniiwm).  davon  naoh 
I  Schui'hanlt,  K  IV  255,  rt  r.  criHin/inr,  cnminc,  hiitzon, 
I  c'liHK'y,   Klit/.,  ciimil.'scli.  hcilN,  u.  a.  in.j 

1(521  rauNtt,  -am  /..  frsaclu',  Sacho  (ist  als 
viilkstiindirhrs  Wort  imr  in  der  allgiMucineu  liedtg. 
in  dii'  runiaii.  Spraclicn  lihorgcgiingcn  u.  liaV  dieaidbo 
norli  HO  gi'KtcigiTl,  diifs  I'h  tn-grilVlich  viidfach  al» 
ncutralus  Indidiniturn  tdii/uid.  gebraucht  wird. 
fbcr  die  bei  (lasHiau  vurkoniniende  Verwendmig  von 
oniiMi  ill  I'inor  der  roinanini'heii  lihiilirlien  Wuise  vgl. 
Potsrhoiiig,  ALL  V  1H8.  Duri'li  cnii.sn  ist  rr.s  aus 
dem  Koniaii.  imhezii  vordiiiiigt  worden,  wenigstens 
in  aflirmativein  Siiine);  ital.  cninn  (gel.  W),  cosa, 
dnzii  das  Mane.  coso.  iingostaltcteH  Ding,  intinn- 
liehos  (ilied:  rtr.  kO.ta,  tyOsn  eU\,  vgl.  (iartnor 
S  83;  prov.  co.ia;  frz.  cause  (gel.  W.),  chose; 
span.  ptg.  crtM.i'i  (gel.  W.),  cosa.  Vgl.  Dz  10!)  co.vn. 

175»)  causo,  -are  [(.  raunor.  -uri  v.  cnK.vn),  oinon 
Griind  vnrbriiigen,  sich  beklagen;  ital.  {cau.iare, 
hewirken),  cusiire  (dan  u  aus  den  Kompp.  accusarc 
etc.  uberuoiniiieii),  behau)iten:  prov.  causur,  zankon; 
altfrz.  chiisir,  zaiiken;  nfrz.  (causer,  bowirkon, 
ist  gel.  Wort:  causer,  plaudern,  boruht  auf  ahd. 
amid.  hOsoii,  mhd.  Ao.seii  [*l:auii6t>],  vgl.  Mackol 
p.   124).     Vgl.  Dz  109  cnsa. 

1754)  cuatiis,  a,  um,  vorsiclitig,  gosiohert,  ist 
niir  erhalten  in  dein  Sbst.  span,  coto,  ptg.  couln. 
eingehegtor  Platz,  Park,  Jagdgobiet  u.  dgl.,  iin 
Span,  auch  Grcnzstein,  davon  zahlreiohe  Abloitiingeii, 
z.  B.  span,  acolar,  ptg.  acoutar,  einhegon,  scliiitzen. 
Vgl.  Dz  442  coUi. 

1765)  cStS,  -am  /'.,  Hohlung;  davon  abgcleitot 
ital.  (sen.)  caviiia.  gacina  „fogna",  vgl.  Caii, 
St.  261 ;  com.  (javazza,  grol'ses  Maul,  mail,  gavasgia; 
altfrz.  cnii'c,-  pic.  gave,  Kropf  dor  Vijgel,  davon 
das  Vb.  cnga'er,  (Gcfliigcl)jtopfen  =  frz.  s'engnuer, 
sich  voUstopfen,  aufserdem  frz.  gavinn,  Schlund. 
Vgl.  Dz  594  gave.     S.  auch  caTca  u.  caTUS. 

1756)  *cav&neu$,  a,  um  (v.  cavus),  hohl ;  ital. 
raontal.  gaimgiw.  Korb,  lomb.  cavaqn,  sicil.  cavagnu, 
vgl.  Caix,  St.  261. 

1757)  carea,  *gavea,  -am  f.  [v.  cavus),  Hohlung, 
Kafig;  ital.  caeca  „la  parte  del  teatro  romano 
dove  stavano  gli  spettatori,  un  gabbioiio  per  lo  bestie 
foroci",  gabbia,  gaggia  „la  gahbia  delle  navi,  o 
nave",  gnja,  gaje  ,i  luoglii  nella  stiva  che  rimangono 
da  ciascuna  banda  fra  il  bordo  e  la  cassa  delle 
trombe",  vgl.  Canollo,  AG  III  337;  Cauello  will 
auch  gueff'a  ^gabbia,  prigiono,  niuro,  bastione"  auf 
cavea  zuriickfiihrcn,  wogegen  Ascoli,  AG  III  338 
Anni.,  mit  Recht  Einspruch  erhcbt,  das  Wort  wird 
=  cava  sein,  wic  schon  Dz  594  gave  annahni : 
neuprov.  gavi  m.;  altfrz.  Demin.  jagtle ,  (Je- 
fangnis,  ditvon jngelier,  Gefangniswiirter ;  frz.  cage 
(altfrz.  caive  ==  cava);  fiir  zusammengesetzt  aus 
dtsch.  kaiie  (entstanden  aus  cavea)  -\-  hiitte  hielt 
Dz  538  frz.  cahute  (altfrz.  chahute.  cahuette)  Ba- 
racke:  cat.  gabia;  span,  gavia,  Gefiingnis:  ptg. 
gavea.  JIastkorb  (altptg.  (/((fayri,  Gefilngnisl.  Vgl. 
Dz  150  gabbia;  Griiber,  ALL  II  434. 

1758)  [*caTeiiriris,  a,  um  (v.  cntJca),  zuin  Kafig 
gehiirig:  ital.  gabbiajii  „chi  fa  gabbic",  gabbiero,  -e 
„chi  sta  a  vedetta  nella  gabbia  dello  navi",  vgl. 
Cancllo,  AG  III  306.] 

1759)  *caieola,  *gaTeola,  -am  f.  (Demin.  zu 
cavea),  kleiner  Kiifig;  ital.  r/nfefciMoin,  kleiner  Kafig 
(daneben  gabbiuzza);  altfrz.  gaole,  .jaiole;  nfrz. 
geole,  Kerkor,  davon ^etJZier,  Kerkermeister ;  span. 
gayola,  Wacht<>rhiitte,   jaula,  Kafig:    ptg.   gaiola, 


185 


1760)  cavSSlo 


1783)  (>eiii 


lf<G 


Kafig,   Gefangnis.     Vgl.   Dz   150  gabbia .    Grober, 
ALL  II  434.  „  ' 

1760)  [*caTe61o,  *gaTeol6,  -are  (v.  nu-eola),  in 
den  Kalij;  bringon;  frz.  cajoltr  i,(lun^li  Liobkosiiiigon  I 
in  den  K;ifi<?  biingen),  hatscheln,  fiijuhr  (in  den 
Kiifig  locken).  sobmeichelnd  liintei-jjehen ;  span,  i 
enjaular,  in  den  Kiifig,  in  das  Gefiiugnis  sperren. 
Vgl.  D/,  150  fiabbia.  Grober,  ALL  II  435,  will 
enjoler  von  *m-iiallare  (v.  gallus,  Hahn),  *in-gaii- 
lare  (vgl.  Gallia  :  Gaule),  ankriihcn ,  ableiten ,  in 
cajoler  aber  erbliekt  er  eine  an  ital.  carezsare 
sieh  anlelinende  Umbildiing  von  enjoler.  Diese 
scharfsinnigou  Annahmen  liaben  miudestens  grol'se 
Wabrscheinlicbkeit  fiir  sich] 

1761)  [*caTico,  -sire  (abgeleilet  von  cavere,  wie 
*pendicare  =  frz.  peiicher  v.  pendere),  sorgsam, 
zartlich  behandeln:  frz.  choyer.  verzarteln,  vgl. 
Havet,  R  lU  331.  Bugge ,  R  III  146,  batte  das 
Wortnebst  altfrz.  mier,  diner,  ital.  suture,  schmei- 
cheln ,  von  got.  stVhjoii ,  kitzeln ,  ableiten  wollon, 
aber  in  R  IV  353  erklarte  er  sich  rait  Havet's 
Herleitung  eiuverstandeu.  Vgl.  Schelor  im  Anbang 
z.  Dz  788] 

1762)  [*cavlcula,  -am/',  (f.  elnvicula,  Demin.  zu 
clavis),  Schliisseleben,  Zapfen,  Pflock;  ital.  {clavi- 
cola  „0880  del  petto  che  sostiene  la  spalla" ),  caviglio 
,un  osso  deUa  ganiba",  cavicchia  und  caiicchio 
npinolo",  vgl.  Canello,  AG  in  352;  pro  v.  cavilha; 
frz.  cheviUe:  span,  cavilla:  ptg.  cavilha.  Vgl. 
Dz  94  cavicchia:  Grober,  ALL  I  543  u.  VI  381; 
Ascoli,  AG  I  357  Z.  8  v.  ob.;  Bebrens,  Metath.  p.  82; 
G.  Paris,  R  V  382,  stellte  *capicula  =  *caintuta 
(s.  d.)  von  caput  als  Grundwort  auf  u.  hat  damit 
wohl  das  Richtige  getroffen,  denn  anzunehmen,  dafs 
anlautendes  cl  zu  c  vereinfacbt  worden  sei,  ist  trotz 
Caix,  St.  p.  -189,  doch  kaum  statthaft.] 

1763)  ["favinea,  -am  /'.  (v.  cams),  Hohlung,  ist 
das  vermuthohe  Grundwort  zu  ita  1.  gari(jHa,gai:ina, 
Mandel  (im  Halse),  die  wegen  ihrer  Lage  in  der 
Rachenhohlung  so  genannt  werden  kounte.  RiJnsch, 
Jahrbuch  XIV  176.  wollte  das  Wort  mit  frz.  ,/«/")/ 
in  Zusammenhang  bringen.  Abgeleitet  von  iiarigiiu 
ist  das  Vb.  aggarignare,  am  Halse  packen.  Vgl. 
Dz  375  gaeigna  u.  dazu  Scheler  im  Auhang  758.] 

1764)  caTilla,  -am  /'.,  Neckerei;  ital.  cacetle, 
covelle,  Kleinigkeit,  Bagatelle,  ein  Nichts.  Dz  363 
.•«.  V.  fand  fiir  das  Wort  keine  Ableitung,  liielt  es 
aber  nicht  fiir  voreilig,  an  mhd  kaf,  Hiilse,  Spreu, 
zu  erinnern;  Storm,  R  II  328,  leitete  das  Wort  von 
quid  velles  ab,  was  lautlieh  unniciglich  ist,  obwohl 
aueh  Caix,  St.  23,  sich  dafiir  ausgesproehen  hat. 
Suchier,  Z  I  428,  wollte  auch  das  interjektionale 
altfrz.  chaeles,  clielrs,  keles,  kieles  (vgl.  dariiber 
Tobler,  Jahrb.  XII  213,  u.  Fiirster,  Ztschr.  f  iister- 
reich.  Gymnas.  1874,  S.  145,  wo  Zusammenhang 
mit  chaeler ,  befehlen ,  vermutet  wird)  auf  quid 
velles  zuriickfiihren,  es  ist  aber  selbstverstandlieh 
lautlieh  eben  so  unmoglich.  Man  wird  A.  Schulze 
beistimraeu,  weloher,  Z  VIII  299,  auch  das  altfrz. 
Wort  von  cavilla.  bezw.  cavillae  herleitet  u.  auch 
den  Bedeutungsiibergang  annehmbar  zu  machen 
weifs.     Vgl.  Sfheler  im  Auhang  zu  Dz  756. 

1765)  1.  cSto,  -are  (v.  caviis),  aushohlen:  ital. 
cavare,  s-cavare.  ausgraben,  davon  das  Vbsbst.  scam, 
Ausgrabungen.     Vgl.  Dz  363  cavare. 

1766)  2.  *caTO,  -onem  m.  (v.  cavus),  Hohlung; 
altfrz.  chaon,  Nackenhijhluug ,  Genick.  Vgl.  Dz 
547  chignon  :  Grober,  ALL  I  544. 

1767)  cStus,  a,  um,  hohl;  ital.  cavo,  hohl,  cava, 
cova.  Grube;  rtr.  cava.  Hohlung;  pro  v.  cans,  hohl: 


span,  cueva,  Hohle;  ptg.  covn,  hohl,  cova,  Hohle. 
Vgl.  Dz  112  corare  (wo  cova  etc.  von  cubare  ab- 
geleitet werden);  Grober,  ALL  I  554.  S.  auch 
oben  cava. 

1768)  |*caxiiiiis,  -am  ist  die  vorauszusetzende 
(irundform  t'lir  frz.  clicne  m..  Kiche,  vgl.  W.  Meyer 
Z  VIII  236.] 

1769)  cedo,  eessi,  cessum,  cedere,  schreiten, 
weichen;  '\\,a\.  cedo,  ce.fsi,  cesso,  cedere,  nachgeben 
etc.;  span.  ptg.  ceder,  nachgeben,  abtreten. 

1770)  (gr.  xfj^og  n.,  Bekiimmernis,  dahor  viel- 
leicht  in  konkretem  Sinne  Arbeitszeit,  VFoche;  sard. 
chida,  chedda,  cida,  Woche.  Vgl.  Dz  294  settimana). 

1771)  cedrus,  -um  f.  (gr.  xidQog),  Ceder,  daun 
auch  Zitronenbaum  (in  letzterer  Bedtg.  schrittlat. 
citrus,  s.  d.);  ital.  cedro,  Ceder  u.  Zitronenbaum 
(der  gewijhnliche  Name  fiir  den  letzteren'ist  limone 
=  pers.  limu ,  vgl.  Dz  194  limone),  abgeleitet 
cedriuolo,  Gurke,  cedrnnella,  Melissenkraut;  frz. 
cedre;  span.  ptg.  cedro,  Ceder.  Vgl.  Dz  94  cedro: 
Grober,  ALL  I  544.     S.  auch  unten  citrus. 

1772)  gr.  xelfia  (lat.  *cima),  Lagerstiitte;  davon 
vielleicht  span,  sima,  Hiihle,  Grube.  Dz  487  .v.  c. 
bezeichnete  das  Wort  als  „unermittelter  Herkunft". 

celata  s.  caelata. 

1773)  celeber,  bris,  bre,  l)eriihmt;  ital.  celebre : 
frz.  celebre;  span.  ptg.  celibrc.  Das  Wort  ist 
nirgeuds  volkstiimlich.  Dasselbe  gilt  von  dem  Sbst. 
celebritas  u.  von  dem  Vb.  celebrare  (s.  d.). 

1774)  celebro,  -are  (v.  celeber),  riihmen,  feiern; 
ital.  celebrare;  frz.  celebrer ;  span.  ptg.  celebrar. 
Das  Wort  ist  nirgends  volkstiimlich.  Fiir  celeber 
sind  famosu,i,  gloriosus,  fiir  celebrare  sind  *pretiare, 
preisen,  *festare  (frz.  feter),  feiern,  eingetreten. 

1775)  celer,  ris,  re,  schnell,  ist  woiil  nur  ital. 
u.  span,  als  celere  u.  auch  da  nur  als  gel.  Wort 
erhalten. 

1776)  celero,  -are  {v.  celer),  beschleunigen ;  nur 
als  Komp.  ital.  accekrare,  frz.  accelerer,  span. 
acelerar,  ptg.  accelerar  in  der  gelehrten  Sprache 
erhalten. 

1777)  celeusma  n.  (gr.  xiksv/Ma,  xiXevofia),  das 
Kommando  des  xi/.ivaztjc,  Vorgesetzten  der  Ruder- 
knechte;  ital.  ciurma,  die  Gesamtheit  der  Ruder- 
knechte  eines  Schiffes ;  frz.  cliiourme  (Lehuwort); 
cat.  xurnia:  span,  chusnia;  ptg.  chusnia,  churma. 
Vgl.  Dz  101  ciurmn. 

1778)  cella,  -am  /'.,  Kammer,  Vorratskammer; 
sard,  chedda,  Vorrat,  Menge,  vgl.Flechia,  Misc.  200; 
(ital.)  span,  cella,  cella.  Zelle,  cillu,  Koruboden ; 
ptg.  cella,  Kloster-,  Bienenzelle.    Vgl.  Dz  438  celda. 

1779)  cellarium  ».  (v.  cella),  Vorratskammer; 
ital.  cellario,  cigliere,  celliere  „cantina".  neap. 
cellaro,  vgl.  Canello,  AG  III  404  u.  Caix,  St.  278: 
frz.  ceHie/',  Vorratsgewolbe  zu  ebener  Erde;  span. 
idlero;  ptg.  cilleiro  (von  Dz  438  celda  angefiihrt, 
fehlt  b.  Michaelis). 

1780)  cellarius,  a,  um  (v.  cella),  zur  Vorrats- 
kammer gehiirig ;  ital.  ceHiijo  „cantiniere,  ma  anche 
cantina",  vgl.  Canello,  AG  III  404;  span,  cillero, 
ein  Verwaltungsbeamter  in  KliJstern  u.  dgl. 

1781)  *cellerarius,  -um  m.  (v.  cella),  Keller- 
meister;  ital.  cellerajo ;  rtr.  tschellerer:  prov. 
cellarier-s :  frz.  celirier;  span,  cillerero;  ptg. 
cellereiro.     Vgl.  FOrster,  Z  III  508. 

1782)  celo, -are,  verbergen;  ital.  c?Zn re;  prov. 
celar:  frz.  celer;  span,  celc.r.  davon  vielleicht 
zalagarda,  Hinterhalt,  vgl.  Dz  499  s.  r. 

1783)  cena,  -am/'.,  Mahlzeit:  ital.  cena;  rum. 
cina;  rtr.  tschena,  vgl.  Ascoli,  AG  I  39  Z.  5  von 


\x; 


17S41  ri'inHrttlflir, 


IWW^  M>rnieahini 


18S 


olwn.  ('.irlnor  §  2»»;  priiv  rriin:  {ri.mn':  «imii. 
cfHii :  |>t(;.  <■<•«.  1*«»  W'lrt  wir<l  tiicint  «U  klrcli- 
lii'hiT  AiiMlriK-k  /ur  lli-zoicliiiiin);  iW-s  h<>il.  AImmhI- 
m»lili'!i  tri'tiriiiiflit.  Ill  «riiKT  oij^'iillirliiMi  allpMiiciiion 
Hi-.lt»;  ist  I'S  iliirrli  niiil<<r<«  Worto  (/..  H  (/trier) 
v(>r<lraii(;t  wor.liMi. 

17S4I  miAralam  ».  (V.  cr»!.»!.  S|H>isiv.iininiT; 
it»l.  ffiiiuiiln:  allfri.  rrmtil,  cttiaillr  m.:  «iiiiii. 
ft-HiicA",  Bin-i'tikiirli  7.iir  AiiflK-wnliniiic  vnti  KrilHitoii, 
also  S|x>i«cki>rl>.     V|;|.  Meyer  p.   I3li. 

17S51  r^no.  -ikrp,  (ijioisi'n:  itnl.  initife;  rum. 
cinrt  111  ti»ii;  pro  v.  cfHur  .  ill  ten  t.  8  pan.  cifiinr; 
pt|f    (V(ir. 

•«•ens*  s.  srls«  (v«l.  W.  Mover.  Z  X   173). 

17r*t>l  rrnKa*li!i,  -fm  m.  (,v.  crH.ieo),  Anfertigor 
von  Stoiierliston ,  Finniubeainter:  itnl.  sensale; 
prov.  f«x<ii/->;  (ri.  ccii.vn/,  Mnklor,  Horaensongal. 
Vtfl.  1)1  2!U  .<.  r. 

1787^  ceiisQs,  -uni  hi.  (v.  ceimeo),  Scliatznn^;: 
it«l.  ceti.iii:  prov.  ce.t ,  Tribut.  —  ceiinuiilis  uiid 
ceii.HiK  sinil  «lie  oinzJKen  Kostc  tier  zii  criiscn  ge- 
hori)n>n  Sippe  im  Koin.,  audi  diis  Vb.  selbst  ist 
viillid  verlorru  u.  winl  durcli  aeslimurp,  judieare, 
tnxiire  a.  a.  orsetzt. 

178SI  (■entauri&,  -am  /'.  (j;r.  xtrTavijitt),  Tauscnd- 
giildonkraut  (Apul.  herb.  34  f. I;  ital.  centaurea ; 
rum.  ciiitarie:  frz.  ceiilauree;  prov.  span  ptg. 
cent(iurra. 

1789)  ceutenSriSm  >i.  (v.  mitniii),  Zentner;  ital. 
raiildro  u.  cantiire.  daneben  qiiinttile  (aus  doni 
arab.  qiiin'tar,  vpl.  Freytag,  111  505);  rum.  cdntar : 
prov.  frz.  span.  ptg.  quintal.  Vgl.  Dz  261 
quintalf. 

1790)  cSntenSritis,  a,  urn  (von  centum),  aus 
huiidert  bcstehend,  liundort  umfasscnd;  ital.  ccn- 
tenario  ,,solennitn  oho  si  ripeto  ogni  cento  anni", 
centinajo  ..sonima  di  cento",  vgl,  Canello,  AG  HI 
306;  frz.  cenleuaire,  hunilertjahrig;  span.  ptg. 
Cfntenario,  Zeitrauni  von   100  Jalircn,   lOOjiihrig. 

1791)  centenfis,  a,  nin  (v.  cc»?»»»),  hnndert- 
malig:  davon  viell.  span  ceittenv,  Roggon  (so  ge- 
nannt,  weil  or  Imndertfiiltige  Fruoht  giebt),  criiterta, 
Roggon.'itrohhalm;  ptg.  centeio,  Roggen.  Vgl.  Dz 
43S  cenleno:  Ronsch,  Z  I  420,  wo  passcnd  angefiihrt 
nird  Plin.  H.  N.  XVIU  16,  40  „nasoitur  (seculc) 
qualicunquo  solo  cum  oentesimo  grano". 

1792)  centesimus,  a,  um  (v.  centum),  hundertst; 
ital.  cetitesimo:  (rum.  u.'iuldlea);  rtr.  tschientavcl : 
prov.  cente.tmn;  frz.  centime:  cat.  centeaim;  span, 
ptg.  centesimo. 

1793)  centrum  n.  (v.  xhTpov),  Stachel,  der  ein- 
gehakte  feste  Schenkel  des  Zirkels,  Kreiamittel- 
punkt;  gelehrtes  Wort  ital.  centra,  frz.  centre  etc., 
dazu  das  Adj.  *centralis  =  ital.  centrale,  frz. 
central  etc. 

1794)  centum,  indecl. ,  hundert;  ital.  cento; 
rum.  Mild  (o)  sutd  (Herkunft  von  centum  zweifel- 
haft);  rtr.  tsent  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov. 
cen;  frz.  cent  (PI.  cents);  cat.  cent,  PI.  cents: 
span,  cienito).  PI.  ckntos  .-ptg.  cctifo,  ccni,  PI.  centos. 
Vgl    Dz,  Gr.  II  79  (=401);  Grober,  ALL  VI  881. 

1795)  ags.  c^orl,  Kcrl;  davon  nach  Caix,  St.  270, 
itaL  chiurlo  ,.uomo  semplice  e  buono  a  nulla", 
die  Ableitung  mufs  aber  als  bochst  zweifelhaft  er- 
scheinen. 

1796)  cepa  (nioht  caepa),  -am  /".,  Zwiebel;  rum. 
cenpd :  prov.  ceba;  frz.  cive,  Schnittlaach,  dazu 
das  gleichbcdeutcnde  eivetie,  iiberdies  civet,  Hasen- 
pfeCfer;  cat.  ceba.  Vgl.  Grober.  ALL  I  544.  Sieh 
auch  *cepalla. 


1797)  ♦rJpOllft  (f.  rrimln.  IVniin.  m  crpa),  -am 
/..  kli'iiu' Zwiidu'l ;  it  a  1.  ci/xi/Zd,  Zwichcl ;  frz  rilniiitr, 
.'^rhnlotle,  da/.ii  das  Hoiiiiii.  cihoiilrllr,  Srhiiittlauoh 
^clas  ubllrhe  franzii«i«olui  Wort  fdr  ..Zwiobol"  i«l 
iiii/iKiii  u.  MiiiViiicHi);  span,  rilinlla,  Zwiidiel ;  pig. 
cehota,  Zwioliol,     Vgl.  i;rob.r,  ALL  1  544. 

179.HI  oora,  -mil  /'..  Wachs;  ital.  crra;  rum, 
ceiini :  |iiiiv.  i.r.i.  frz.  ciiv;  span  ptg.  crru. 
a.  nucli  «'lira. 

17991  ccraiidn  ii.  (gr.  xf(i(iTinv),  oin  grieohisohos 
tiowioht  ;  ital.  oniMdi;  frz.  ciinit :  nynn.  quilate: 
ptg.  qidrnlr,  quiliitc  (aus  arab.  qird't).  Vgl. 
bz  88  odivWo. 

1800)  *c<5rcedttlii  (f.  9Mfii/MC(/H/n), -am  ^.,  Kriek- 
onte :  (i  t  a  I. (irjiir<i/'<) ;  p  ri>  v. sercetu  ;  a  1  tf  r  z.  crrcelle; 
nfrz.  .larcellr :  ca  t.  .rcr.rcf  »«.;  span,  orrcc/d  lont- 
wcder  =  *cvrceta  oiler  os  ist  Siinixvurtauscliung 
oingetreteni ;  ptg.  :ar:elii.  Vgl.  Dz  96  (wo  ital. 
riarqitnello,  Kriokonto,  fiir  eiitstollt  aus  qiirrquritiila 
erkliirt  wird);  Griiber,  ALL  I  544   u.  VI  381. 

1801)  'cSrcifls  (f.  cTrciils),  -uni  m.,  Westwind; 
prov.  oat  cer.s,  Nordwiiid;  span,  cie.rzo;  span. 
cecina,  godurrtes  Floi.sch,  ii.  cecial ,  Stuoktisch, 
haben  mit  cerciiis  nichts  zu  sidiaffbn.  Vgl.  Dz  541 
cfi-s;  Grober,  ALL  I  644. 

1802)  cerfSJbeiiilm  »i.  (Demin.  von  cercfcriiHi), 
Gohirn:  ital.  cfreluUo,  klcines  (iohirn  (gcwohnlioh 
cerveltettn),   cernllo.   arch,  cinrdiwlln,    (jcliirn,  vgl 

i  Canello,   AG  III  331   {cervella  wird  daselbst  nicht 

angefiihrt);    prov.  ccrvil-.s,  cervella;   frz.  cervcau, 
\cercelle;  cat.  cervell :  (span.  ptg.  cerebro.)     Vgl. 

Dz  96  cervell»:  Grober,  ALL  1  544. 
I      1803)    cerebrum    «.,    Gohirn,   =  span.    ptg. 
I  crrebro:    in   den   Ubrigen  Spraohcn  ist  das  Domin. 
'  cerebellum  (s.  d.)  dal'iir  eingetrcten. 
I      1804)  cereola,   -am  /'.  (Demin.  zu  cerea),  (die) 

wachsfarbig(e  Frucht);  span.  ticM«/n,  Pflaume,  vgl. 

Dz.  441  .1.  r. 

1805)  *ceresiu8,  ♦ccresia  u.  *cer?sius,  a  (fiir 
cerd^U'is  v.  cerasus  =  gr.  xffiaaog),  KirscJibaum, 
Kirsche;  ital.  ciriegio,  a,  ciliegin,  -a:  (sard, 
tviriii.in);  rtr.  ceriescha  etc.;  rum.  cire^,  cirea^a; 
prov. serier-s,  serisia, cereira:  frz. cerLsier  =  *cere- 

I  sariu.i,  cerise;  cat.  ci'rer,  cirera ;  span  cerezo,  -a; 
'  ptg.    cerejeira  =  *ceresiaria    soil,    arbor,    cereja. 
Vgl.  Dz  100  ciriegia:  Fiirster,  Z  III  512;   Grober, 
,  ALL  I  544. 

1806)  cereiis,  a,  um  (v.  cera),  wachsern;  ital. 
cereo,  Adj.  u.  cereo.  Sbst.,  Kerze,  daneben  in  gleicher 
Bedtg.  cero,  vgl.  Canello,  AG  III  317,  wo  namentl. 

'  auch  uber  die  Qualitat  des  c  gehandelt  i.st;  (rum. 
'  fehlt  ein  von  ceard  abgeleitetes  Sbst.  in  der  Bedtg. 

„Kerze");    rtr.  tscheri,    vgl.  Ascoli,    AG  VII  552, 

vgl.  auoh  AG  I  455  Z.  1  v.  u.,   507   Z.  14  v.  ob.; 

prov.  ciri-s,  Sbst.:  {xz.  cierge,  Sbst.;  span.  ptg. 

cirio,  Sbst.     Vgl.  Dz  548  cierge. 

1807)  (*cerna,  -am  (v.  cernerc)  f.,  das  was  sioh 
absondert;  nach  Dz  440  cierna  Grundwort  zu  ital. 
cerna,  Auswahl,  Ausschufs;  span,  cierna,  die  Bliite 
oder  das  Besto  eines  Dingcs;  ptg.  cerne,  Kern  des 
Baunies,  davon  das  Vb.  cernar,  eincn  Baum  bis  auf 
den  Kern  anhauen.] 

1808)  [cernenda  (scil.  grana),  durchzusiebendes 
j  Getreide;  davon  nach  Storm,  R  V  188,  span. 
\z<tranda,  ptg.  ciranda ,  Kornsieb.  Dz  500  s.  v. 
!  bemerkte  ,,das  Etymon  ist  noch  zu  finden".] 

1809)  [*cernicalum  (wohor  u.  was  bedeutend  ? 
von  cernerc,  gleichsam  ,,Spahvogel"?)  soil  nach 
C.  Miehaelis,  Misc.  123,  das  Grundwort  sein  zu 
span,  cernicalo,  sarniccUo  (Name  eines  Raubvogels) 


J 


189 


1810)  cgrnlcuhim 


1835)  ••hartularlriB 


1!K) 


sein :  ebemla  schlagrt  C.  M.,  bei  dem  Erzpriester 
von  Hita,  estr.  982  fiir  ^cmtiglo  zu  lesen  cerniglo, 
was  sovicl  als  „Scbieckgespeiist"  beileute,  aber  rait 
dem  Vogelnanien  identisch  sei.] 

1810)  ceriiTculuiii  n.  (v.  cernere),  Sieb  (Lucil. 
27,  7  M.);  ital  ceniecchin,  eiu  Biischel  Haare  (der 
Bedeutungswandel  ist  kaum  zu  crklarcn),  vgl.  Ascoli, 
AG  I  35.J  Anm.  zu  No  28^ 

1811)  ceriio,  crevl,  cretum,  ceruere,  sichteii, 
scheiden;  ital.  cernere,  aussondern  (mod.  dzernir, 
vgl.  Flechia,  AG  II  340);  rum.  cern  ui  iit  e,  sieben; 
prov.  des-sernir,  unterscheiden;  frz.  discerner 
[center,  umringen,  einscliliefsen,  ist  =  *cireinare); 
span,  cernar,  sieben,  foin  regnen,  Idiihen  (vom 
Wcinstock,  s.  oben  cerna\ 

1812)  cero,  -are  (v.  cer<i),  mit  Wacbs  iiber- 
streichen;  ital.  eerare;  rum.  ceruesc  ii  it  i;  prov. 
{en)cerar;  frz.  cirer,  wichsen;  cat.  span.  ptg. 
(en)cerar. 

1813)  feroferarius,  -um  m..  Wachskerzentrager; 
ital.  ceffnnile  „onnaelabro",  vgl.  Caix,  St.  264. 

1814)  (*eerrltaneus,  a,  um  (v.  cerritns),  ver- 
riickt;  davon  nacb  Eiinsch,  Jahrb.  XV  200,  ital. 
cerretnno,  Marktscbreier.  Dz  98  ciarlatano  batte 
bemerkt  „cerretano  soil  nacb  einigcn  von  dem 
Stadtcben  Cerretu  herriihren."] 

1815)  eerrltiis,  a,  um  (zusammengezogen  aus 
cerehritus  v.  cerehrutii),  verriickt;  ital.  ac-ccrito 
„acceso  in  volto,  fuor  di  se",  vgl.  Caix,  St.  133. 

1816)  cerrus, -um /'.,  Cerreiebe,  Zirneicbe;  ital. 
cerro,  davon  cerreto,  Eicbenwald;  rum.  eer;  frz. 
cerre;  vielleicht  abgeleitet  von  cerrus  ist  auch  cat. 
span.  ptg.  carrasco,  carrasca,  Steineiche.  Vgl. 
Dz  437  carraaca. 

1817)  *certiiuus,  a,  um,  gewifs,  sicher,  ein  ge- 
wisser;  itnl.  certano.  ebenso  span.;  frz.  certain. 

18181  cei'tl  +  uni  =  ital.  luccb.  certiduni,  lomb. 
sertediin  (vgl.  ciaschedtino  aus  qiiisque  +  uiius  rait 
zur  Tilgung  des  Hiatus  eingescbobenem  d),  vgl. 
Caix,  Giorn.  di  fil.  roni.  I  47. 

certo,  Adv.,  s.  certus. 

1819)  certo,  -are,  kiimpfen,  streiten;  ital.  cer- 
tare  (gelebvtes  Wort),  streiten;  rum.  cert  ai  at  a. 
zanken,  scbelten,  tadeln,  strafen;  frz.  span,  und 
ptg.  nur  Komp.  con-certer,  coti-certar,  iiberein- 
stimraen ,  dazu  das  Vbsbst.  concert,  -o,  fjberein- 
stimmung,  Einklang,  Konzert. 

1820)  certus,  a,  um,  sicber,  gewifs  (im  Roman, 
entwickelt  sich  daraus  die  Bedtg.  „ein  gewisser"); 
ital.  certo;  rum  prov.  cat.  cert :  frz.  Adv.  certcs, 
wahrlich,  gewifs;  span,  cierto  (auch  Adv.);  ptg. 
cerlo  (aueb  Adv.).     Vgl.  Grober,  ALL  VI  381. 

1821)  cerva,  -am  f.,  Hirschkub;  ital.  cerva, 
cervia;  rum.  cerha;  prov.  cervia;  span,  cierva; 
ptg.  cerva. 

1822)  *cerTisia  (f.  cervisia),  -am  /".,  Bier;  ital. 
cervigia  (das  gewobnlicbe  Wort  ist  hirra);  prov. 
cerveza;  frz.  ctrvoi:<e  (das  gewobnlicbe  Wort  ist 
biere);  oat.  Cfrvesa,  Hopfen;  span,  cerveza;  ptg. 
cerveja.    Vgl.  Dz  54  bura;  Grober,  ALL  I  545. 

cervius,  a  s.  cervus,  cerva. 

1823)  cervix,  -vlcera  /'..  Naekcn;  ital.  cervice; 
rnm.cerbice;  ^tov.  cerbit-z;  ultiTz.cerviz ;  span, 
ptg.  cerviz.  Das  Wort  ist  nirgends  recht  volks- 
tiiralicb,  sondern  wird  durcb  andere  ersetzt,  unter 
denen  *ntica  (ital.  nuca,  frz.  tniqiie,  span.  ptg. 
nuca)  das  verbreitetste  ist.     Vgl.  Dz  225  mica. 

1824)  cerrus,  -um  ni.,  Hirsch;  ital.  cervo. 
cervio,  cerbio;  rum.  cerh;  prov.  cerlv]-s ;  frz. 
cerf;  cat.  cervo;  span,  ciervo:  ptg.  cervo. 


1825)  cesso,  -8re  (Frequ.  v.  ccdo),  zuriickbleibon, 
weicben;  ital.  ce'^sare,  aufborcn ,  zuriickweicben 
u.  dgl.,  dazu  das  Vbsbst.  c?.s\so,  Abtritt;  prov. 
cessar;  frz.  cc.vser;  span,  cejar,  zuriickgeben;  ptg. 
cessar.    Vgl.  Dz  438  cejar. 

1826)  arab.  chalan,  Galgant  (eino  Wurzel);  ital. 
galaiu/a;  altfrz.  rjalanfje ,  gariniial  (dies  aueb 
alt  span.);  span.  ptg.  ;/«?iih(/(I.  Vgl.  Dz  \b2  galanga . 

1827)  gr.  X"io^  m.,  Hirtenstab;  davon  nacb  Dz 
438  abgeleitct  cat.  tjaijato,  Hirtenstab,  Kriicken- 
stock;  span,  cayadn ;  ptg.  cajado. 

ctaalo,  -are  s.  calo,  -ai-e. 

1828'!  chaniaedrys  /'.  (gr.  /afiai'd(>vg),  Gamandor- 
lein  leine  Pfianze,  Plin.  N."  H.  24,  130);  daraus 
durcb  volksetymologische  Umgestaltungen  ital. 
valrimandrea ;  frz.  germaudree,  vgl.  Fafs,  RF  III 
492  uuten;  span,  camedrio;  ptg.  chamedrys. 
chaniedrins  (gel.  W.),  Vergifsraeinnicht.  Vgl.  Dz  77 
calamaiidrea. 

1829)  gr.  ;c«o§,  Urraasse;  aus  diesem  gricch. 
Worte  bildete  der  altere  van  Helmont  durch  will- 
kurliehe  Entstellung  den  terminus  tecbnicus  gaa 
(frz.  (/az)  zur  Bezeiidinung  des  bekannten  Luftstoffes, 
vgl.  Leo  Meyer,  Ztscbr.  f.  vgl.  Spraclif.  XX  303 
u.  darnaeh  Scbeler  im  Anhang  zu  Dz  729.  (Dz  157 
wiederbolte  Adelung's  Vermutung,  dafs  gas  an  ndl. 
geest  angelebnt  sei.) 

cliaradrios  s.  calandra. 

1830)  charaxo,  -are  (gr. /afiaoofu'),  einkratzen; 
davon  vielleicbt  ital.  (aret.  chian.)  ^canizzicarc 
„stuzzicare,  punzeccbiare",  vgl.  Caix,  St.  523. 

1831)  bask,  charro,  scblecbt,  gering  =  span. 
charro.  Adj.,  mit  gescbmacklosen  Zierraten  iiber- 
laden,  Sbst.  Liimrael.  Vgl.  Dz  439  «.  v.;  Baist, 
Z  V  242,  leitet  das  Wort  von  arab.  (jarra)i  ab. 

1832)  charts,  -am  /'.,  Papier  (fiber  die  Schreib- 
weise  des  auf  gr.  -/aQXtji  zuriiekgebenden  Wortes 
vgl.  Georges,  ALL  I  272);  ital.  carta,  Papier, 
Urkunde,  Land-,  Post-,  Spielkarte,  davon  s-cartare, 
Karten  weglegen,  ausmerzen,  scarto,  Ausscbufs,  vgl. 
Flechia,  AG  III  125  Z.  4  v.  u.  im  Texte;  s-c«r((i 
+  tabellae  =  scartahello,  Haufen  von  Papieren, 
altes  Bucb,  Scbarteke,  acartabellare,  durchblattern, 
vgl  Caix,  Z  I  423;  rum.  carle,  PI.  carti,  Bucb, 
Brief,  Spielkarte  („le  pi.  carfi  aussi  le  ventricule 
des  animaux  ruminants",  Cb.  s.  v.);  prov.  carta; 
frz.  chnrte,  Urkunde  (daneben  chartre  =  cartida, 
vgl.  Dz  544  s.  v.),  carte  (gel.  W.),  Pappe,  Karte, 
davon  (vielleicht!  denn  vgl.  unten  *exquarto) 
ecarter,  Karten  weglegen.  entfernen,  wozu  das  Sbst. 
ecart;  (das  iiblicbe  frz.  Wort  fiir  ,, Papier"  ist 
Ijapier);  cat.  carta;  span,  carta.  Brief,  Karte 
(das  tiblicbe  span.  Wort  fiir  ,, Papier"  ist  papel): 
ptg.  wie  ira  Span.  (Papier^  papel).  Von  charta 
sind  in  alien  Spracbeu  zahlreicbe  Ableitungen  vor- 
handen,  z.  B.  ital.  cartune,  frz.  carton  (Lehnw.), 
starkes  Papier,  Pappe,  ital.  carfnccio,  Diite,  ge- 
rolltes  Papier,  Patrone,  frz.  cartouche  u.  a.  m. 
Ober  die  Verba  ital.  scartare,  frz.  ecarter,  vgl. 
unten  *exfiuiirto. 

1833)  chartaceus,  a,  um  (v.  carta),  papieren; 
ital.  cartaccia,  sehlecbtes  Papier,  Makulatur;  span. 
(mit  arab.  Artikel)  alcartaz,  Diite  (altspan.  auoh 
alcatraz);  ptg.  cartas,  Anscblagzettel.  Vgl.  Dz  417 
alcatraz. 

1834)  cliartiila,  -am  /'.  (Derain.  von  cftarta). 
Briefchen;  ital.  cartola,  davou  cartolina ;  frz. 
chartre,  Urkunde,  vgl.  Dz  544  charte. 

1835)  chartulariiis,  -um  m.  (v.  cartida),  Archivar 
(Cod.   Just.   3,   26,   10);    ital.  cartolajo,  -ro  „cbi 


t:'i 


\'*Mi)  rhsrrrtl. 


IKftll  «•lii^rHiilii 


l;tl> 


vemli-  •■.iM«  .1  lihri  <lii  Korivrr»»".  cnrtiiliirn.  -r  .Jihrn 
di  iiii'iimrio",  iliuu  <tir/<i/,iri.i  ( -T  •'.irfii^ii-iHiii)  ,,i«r- 
ohivio-.  vcl.  Cniifllo,  .\<i   III  StHi;  riitii.  r-iidicir.  ' 
SrhreilHT.    (iololirtcr,    liin'liliunilliT,    Kiirti'iispioli'i' : 
pro  v.nirfo/iir-*.  rrr.riirrii/itur  rrkiiinli'ilKiiiiiinliin^'. 

183«)  arab.  rhMTdb,  .l..liiiiiiii«lin.t  (Kn«vt.  I  171*) ; 
it  I»  I.  ciirn'ihii,  J<iliniini8bn>t ,  nirru/m,  carruhliin, 
JnhannitbnUliniitii:  fri.  oiroulir,  caroiKjr:  8|inii. 
ijiirrnl'ii  II.  iiliiitrritliii  (ilio  Kriicht),  iiarruliit  u.  n/- 
garritbit  (ilor  Kaiiiiil;  pttf.  (ilfarnilni  (ilio  Krucht), 
iilfurriJietrn  (iIit  Kniini).     V'k'-  I'll  !Ht  rncr»i/)(i. 

1837)  «rab.  rhniii;  ilavmi  vielloiclit  ital.  rtn//» 
„iir«-ort«>,  iMifpiPi'" ;  spall,  chilli),  Witzbold,  SpHfR- 
luarbvr,  jri>«rlii>iu<r  Mi'iiKcb,  «Ikt  «iich  —  S(^hlii<>ntor- 
I,1'«o11p,  r/i«/.i.  Dim.".     V^'I.  Caix,  St.  •.»i»0. 

1638)  ab<l.  *rhBZzi,  chozzl  iv.m  lal.  cntiuiim), 
K)>s<>el,  aoll  ii.vb  |iz  !ll  nu-.-ii  ilas  (iriindwort  scin 
nu  itnl.  fn;.-ii,  Schiiiol/.tii'>:<'l,  ila/.n  Di'initi.  ciuriinlu. 
riis.irrohi :  rtr.  tvi;:  altfrz.  ai.isc.  dazii  Uciniii. 
rnsufrnle :  rat.  c<?.s'(ci;  span  t'(i.-i>,  ITaiiiii'  niit 
StU'l.  da/.ii  Doiiiiii.  cazuela.  BaJHt,  RF  1  106,  und 
Marki'l  (i!)  haboii  (fefjen  dicsc  Annabnit'  suhr  bo- 
^rtiiicb'to  Bcib'iiktMi  orliobon :  dor  orstoro  briiigt  als 
liruiidwort  ill  Vorsi-blaj;  iliis  [friDch.  Driiiin.  xvd- 
9nor.  xvditiof  von  doni  aiirb  in  das  Lat.  Ubcr-  ' 
>??»:"">?«>"<■"  xtaltv^,  ScbiipflcelU'. 

1839)  luittollat.  chelnndiilni  n.  lati.s  mittclnriorb. 
xfXdtAiov),  I'ino  Art  vmi  SdiiflVii ;  altfrz.  kuliind, 
chalatidre:  u  o  u  f  r  z.  chahiud ,  Boot:  a  I  t  c  n  t. 
xflandrin.  Vgl.  Dz  641  chuland  iwenn  Dz  cludand 
„Boot"  11.  chalaiid  ,,Kunde"  fiir  pin  und  dasselbe 
Wort  z\i  baltpn  ffenoijrt  ist,  so  kann  man  ibni  darin 
niclit  bpistininien,  vjrl.  ohcn  untcr  caleo  u.  Sflndpr 
ini  Aiihanp  zii  Dz  7871.  Vgl.  Lehinann,  Bpdoutiiiigs- 
wandol  73. 

1840)  arab.  chiff,  diiunes  u.  belles  Genand,  viol- 
lciolit(?)Or»nd>v.  zii  frz.  chiffc,  diinnpsZeiig,  Papier- 
lumpen,  davon  chiffon.  Hader,  Lumpen,  rhiffotiiiier, 
Lumpensammlcr,  chilf'oniier,  zerkniutschen  u.  a.  Vgl. 
Devic  zu  Littro  .«.  v. :  Scbeler  im  Anbang  zu  Dz  788. 
Dz  547  war  ^eneigt.  Grandgagnage  beizustimmen, 
der  Identitiit  von  chiflotiiier  mit  wallon.  cafaiigni, 
das  dieselbe  Bedtg.  hat.  u.  von  chiffon  mit  «allon.  , 
cdfii,  wertlosc  Sache  (vora  iidl.  u.  mhd.  kaf,  Spreu), 
veruiutetc.  indessen  meinte  Dz  „nur  wUrde  man  die 
frz.  Form  besser  zum  ahd.  kevd,  Graff  IV  370, 
ordnen,  da  e  leichter  zu  i  wird  als  a."  Er  benicrkto  | 
dann  wciter:  „Hiermit  lassen  sioh  sinnverwandte  j 
zum  Teil  nicbt  mehr  iibliche  Worter  mit  /)  fiir  /" 
verbinden ,  wie  chippe  s.  v.  a.  chiffon  G.  Guiart 
p.  28,  chipe  (auch  c/ii/V  norm.)  Runken  Brot,  chipper, 
in  Stiicke  solmeiden  =-  engl.  chip,  chipot,  Kleinig- 
koit,  chipotei:  sieh  mit  Kleinigkeiten  abgeben,  chi- 
pault,  Lumpenkerl  u.  dgl.  m."  Am  glaubliohsten 
ist  wobl,  dafs  diese  ganze  Wortsippe  auf  einen 
interjektionalon.  zum  Ausdruck  der  Vorachtung  und 
Geringachtung  gebraucbten  Stanim  chipp-  (vgl.  das 
deutsche  „Schnippchen")  zuriickgeht.  Jedenfalls 
diirften  chippe  u.  chiffe  zu.samniengchoren  u.  nicht 
zu  trennen  sein.  Die  Ableitung  aus  dem  Arab,  ist 
also  abzulebnen ;  sie  hat  iibrigens  auch  schon  das 
gegen  sich,  dafs  die  tPberleitung  eines  arab.  Namens 
nur  in  das  Frz.  (nicht  zugleich  auch  in  das  Span, 
u.  Ptg.)  hochst  unwahrscheinlich.  namentlich  bei 
einem  schon  iilteren  Worte  ist.  Nein,  die  Wortsippe 
macht  ganz  den  Eindruck,  .ils  beruhe  sie  auf  einem 
intcrjektionalen,  urspriinglich  vielleicht  mit  einem 
Schnipsen  der  Finger  verbundenen  Lautkomplexe.     j 

1841)  chimaerS,    -am    f.    (gr.   /ifiai^a),    fabel- ! 
baftes,  phantastisches  Ungeheuer,  daher  unsinniges  , 


riiaiil:i>ii>gpliildp;  i  t  a  1.  c/iiKicrd,  lliriigi'iipinKt:  frz. 
ihimiir  (volkni'tyinologiKipreiidi',  an  jiniirnt  aiigo- 
b'biiti'  I'lngpstaltung  dos  \Vorli>8  ist  viell.  iuiiiurl, 
HaNtiiril  n\i»  dem  Pferde-  u.  liiMili'rg<'»''hlpilit,  vgl. 
I>/  Gl!2  N  I'.);  span,  qiiiiinin:  p  I  g.  <7(i»i>r(i.  Vgl. 
Dz  !I7  rhimrrtx      Vgl.  aurli  Jumeiiluin. 

1H4'J)  fliiruririA,  -am  /'.  (gr.  /^/(lOl'<(J■/«),  Wuiid- 
ar/.ni'ikuiisl :  pro  v.  siinjii,  sonnt  mir  als  gelebrtuH 
Wort   vorliaiidi'ii.      Vgl.   Dz  1182  .iiii;iiii. 

184S)  «'litrurK^'dK,  n,  inn  (v.  c/iiniiy/i»),  ziir 
Wunilarzni'ikunRt  gehilrig;  ital.  chirurgico,  Adj., 
cerusico,  arch,  viruijico,  cinisicn  „chirurgo",  vgl. 
Canello,  AG  III  373:  rtr.  fi'niic,  '.■I'rdi,  ferci/,  vgl. 
Ascoli,  AG  I  50«  No  64  u.  610  Z.  6  v.  ob.;  prov. 
tmirpiiH,  vgl.  engl.  siiriieon '^  *rhirur(fiawts,  sioh 
Dz  682  siireiia], 

1814)  gr.  x^*vrtC»<v,  spotten,  ist  von  Ruggo, 
H  111  161,  als  (iriindwort  zu  dem  von  Dz  361  un- 
erkliirt  gclassenen  ital.  cidi.ffitre.  //(dcffare,  vor- 
spotten,  aufgpstellt  worden.  Die  Verinutung  ist 
kiihn,  indcRson  Huggc  hat  sie  aiisprechi'iid  begrilndet. 
(ilaublicber  ist  aber  doch  wobl,  dafs  laliffurc  einfach 
=  *r(dif<ire  -  •  calefacrrr  ist,  s.  olien  ciilcfo. 

1845)  rhIOreiis,  -um  m.  (gr.  ;f/.<o()n's' >,  Griin- 
spocht;  davon  vielleicht  prov.  altfrz.  corlieu, 
curlieii :  nfrz.  cuiirlicii.  rnurlis  (--  yi.wfji^).  Brach- 
schnopfe  (Dz  553  hiolt  daa  Wort  fiir  zusainiiiengesotzt 
aus  corre,  laufen,  +  Ucii,  leicht,  einc  uiiwahrschein- 
licho  Aiinahme,  wenn  auch  zugegcben  werden  mag, 
dafs  die  abnormo  Lautentwickolung  des  Wortes  auf 
vnlksetymologisierender  Anbildung  an  corre  -(-  lieu 
boriiht);  span,  chnrhto.  Regenpfcifer.  Vgl.  Baist, 
KF  I   134. 

1846)  arab.  chotc  =-  span,  choza,  ptg.  cho^a, 
Schiiferbiitte,  Hiitte;  annehuibiircr  als  diese  von 
Dz  440  ."••.  r.  einpfohlonc  Herleituiig  ist  die  von  Dz 
als  weniger  gut  hezeii'hneto  von  lat.  pltitca  fiir 
pluteiim,  Scbutzdach. 

1847)  mcjik.  choco,  Cacao  +  liittl,  Wasser  (also 
Cacaowasser)  oder  ehoco,  Gerausch  +  lattl,  Wasser 
(also  etwa  „Brausewasser'',  well  die  Chocolade  in 
heifsem  Wasser  schaumt);  ital.  cinccolata;  frz. 
chocolat  m.;  span,  chocolate;  ptg.  chocolate. 
Vgl.  Dz  100  cioccolata:  Scheler  im  Diet.  .v.  v. 
chocolat. 

1848)  bask,  chocuna,  niedlich,  artig;  davon  an- 
geblich  span,  chacona,  Name  eines  Volkstanzes, 
vgl.  Dz  439  chacona. 

1849)  gr./o^po?,  Ferkel,=»ital.ctVo,  Schwein(?J. 
Vgl.  Dz  365  V.  c. 

1850)  cholera,  -am  f.  (gr.  ^o^.f  pa),  Galle,  Gallon- 
brechruhr  (Cels.);  ital.  cnlera  (setten  colera)  ,,il 
morbe  asiatico",  collera  „ira  improvisa,  trasforendo 
I'irritazione  dagli  intestini  (xo>.og)  all'  auimo", 
vgl.  Canello,  AG  III  389:  frz.  col'ere,  Zorn  (gel.  W., 
welches  altfrz.  courroux  fast  verdriingt  hat),  cholera 
(morbus)  m.,  Cholera:  span.  ptg.  cholera,  Cholera, 
colera,  Zom.     S    auch  unten  corruptio. 

1851j  [*flioraulo,  -are  (gkichsamgr.  xocmvIvuj, 
Xortav'/.itu ;  das  Sbst.  /o(iui>.r/g,  Chorflotist,  ist  als 
choraHle.1  u.  choraula  in  das  Lat.  iibergegangen, 
B.  Georges  a-,  ii.),  einen  Tanz  (bei  Flotenspiel)  auf- 
fiihren;  dav.  vermutlich  ital.  carolare,  einen  Reigeu- 
tanz  auffiibren,  dazu  das  Sbst.  carola ;  prov. 
carolar;  altfrz.  caroler,  dazu  das  Sbst.  carole, 
querole.  Frankrcich  scbeint  die  Heimat  des  Wortes 
wie  der  Sache  zu  sein  Vgl.  Dz  539  carole;  Forster, 
Z  VI  109  (stellt  corolla  als  Grundwort  auf,  was 
auch  von  Grober,  ALL  I  552,  angenommcn  wird). 
S.  unten  corolla.) 


193 


1852)  chonla 


1871)  cichoreum 


194 


1852i  chorda  (corda,  vjrl.  Grober,  ALL  I  552),  18611  cn)at(as,   a)uin  (v.  cibaic),  Vurfuttertes, 

-am  /".  (gr.  zo;'(*','i.  Danu,  Uarnisaito;  HaX.  corda:  Futter;  pruv.  cat.  civada,  Hafer;  span,  cebada; 

rum.  coardd,  PI.  cursi:  prov.  corda ;  tri.  corde,  ptg.  ceiada,  Gerste.     Vgl.  Dz  438  cebada. 

dazu  Deiniii.  (conW)  cordtau,  Scbnur,  davon  wieder  1862)  cibo,  -are,  sjieisen,  fUttem:  span,  cebar, 

cordeher;  eat.  corda:  span,  cuerda:  ptg.  corda.  futtern.     VgL  Dz  438  cebada. 

Dazu  das  Demin^  i  ta  1.  etc.  cordella,  Schnur,  rum.  jgeg)  ciborlum  ».  (gr.  ;.,,?cJ(.<orl,  Fruchtgehause 

.I-J''*-J''a'  ''.-   •"■"''•  ^''?'V  P*f  '''"■''^'  '"■  deracg>-ptischenBohne.  eineArtTrinkbecher;  ital. 

18o3)  *chordarifls, -urn  w.,  holler:  frz.W<fr;  ^,60^0,"  Kek-h   zum  Aufbewahren  der  Monstranz; 

syin.cordelero:  ^.tg.  cordoeuo :  ( 1 1 a L  heUst  dit-ser  rum.  ao6«re  „Poterium  sanguisorba'-,  vgl.  Ch.  s.  v.] 


Handwerker  fuimjo  =  *fu)iiarius,  seine  Werkstatt 
aber  corderia,  es  ist  ubrigens  auch  cordaio  vor- 
handenj. 

1854)  chordus,  a,  um,  spatgeboren;  dav.  ital. 
corrffsfo  „agiiello  di  seconda  figliatura":  cat.  corrfei-,      •-  ,         ,         j-  -,  /•  ,      •, 

Lamm;  span.  cor,/ero;  ptg.  «ordeiro.  Vgl.  Dz  442    P'"    "^uale   nel    medio    evo     come    fanuo    fede   il 
cordei-o;  Caix,  St.  295.  If'*^?    •''«'=^''J°     "l^    >«''.°..  ^ ^^   ^[-    •'!°"'='il^„^'' 


pro V. ci6o)t-.s;  frz.  ciboire ,  span,  cimborio,  Kuppel; 
ptg.  ciborio.  Monstranz. 

1864)  cibus,  -nm  »1.,  Speise,-  ital.  cibo,  Speise, 
gebo,  zeba,   Ziege  (.,1a   came   di   capro  era  il  cibo 


1855  chorus,  -nm  n>.  (gr.  xooog),  Rundtanz; 
singende Schar,  Chorgesang;  ital. coro;  {iz.chceiir: 
span.  ptg.  coro. 

1856)  ahd.  chrapfo,  chralTo,  Haken ;  dav.  ital. 


bouc',  quasi  macella-becchi".  Canello,  AG  UI  320. 
Dz  345  seba  hatte  dies  Wort  nebst  den  entsprechen- 
deu  pyrenaischen  vom  deutsclien  zibbe,  Lamm,  ab- 

eleitetj;  rum.  cib,  Vogelfutter;  span,  cebo,  Futter; 


sgraffa  „umone  .U  divers!  pezzi  (U  piceole  Unee  che    ?'"M   -'.'-  J""g«  2'«^«;    ptg.   cibo,  Speise,    chivo, 
servononella  stampa  per  raccogliere  diversi  articoli",   J^^S®  ^lege. 


vgl.  Caix,  St.  564. 

1857)  chrismu  »;.  (gr.  /pfa/u«),  Salbung;  ital. 
crisma  „rolio  consecrato",  crenma,  cresnia  „il  Sa- 
cramento'-, vgl.  Canello,  AG  III  398 :  crema  (?),  Jlilch- 
rahju;  frz.  chrime,  Salbol,  vielleioht  auch  creme, 
Bahm,  Sahne,  Schaum,  dem  Frz.  wiirde  dann  ital. 
crema  ,,piatto  dolce  fatto  con  ova,  latte,  zucchcro' 


1865)  cicada,  -am/'.,  Cicade,  Baumgrille;  ital. 
cicala,  -gala,  Heuschrecke,  Cicade;  rum.  cicala, 
Schwatzer,  maced.-rum.  cliincald,  Cicade;  prov. 
cigala;  frz.  cigale;  span,  cigarra,  chicharra  (wohl 
onomatopoiet.  Umbildung),  Heuschrecke;  ptg.  ci- 
garra, Baumgrille.  Xach  gewohnlicher  Anjiahmesoll 
die  Benennung  der  ,,Cigarrb''  (span.  ptg.  cigarro, 


u.  span.  ptg.  c/fma.-e.  Sahne,  entlehntsein,  welche  '*'''■   "'Haro,   frz.   cigare   m)    auf  span,   cigarra 

Aunahme  freilich  nicht  eben  wahrscheinlich  ist    Das  zuri'ckgehen,  wegen  emer  gewissen  Ahnlichkeit  des 

von  Dz  112  crema   angenommene  Grundwort  spat-  Tabakrollchens  uut  der  Cicade,  sei  es  m  Gestalt  oder 

lat.  crema  =  cremor   ist   nicht  vorhanden,   da  an  ^  ^^^^^-     ^S^-  ^^  ^^  '"^"la- 

der  betr.  SteUe   des  Veuant.   Fort.   11.    14  crdma  1866)  bask,  cicatea,  eineArtSpom;  davon  viel- 

(wovon  wohl  altfrz.  craume,  das  Leser  p.  78  an-  l^'icht  span.  ptg.  acicate;  nach  anderen  soil  arab. 

fuhrt)  zu  lesen;  auch  uiirde  ein  crema  dem  offenen  asch-schavkah,  Stachel,  das  Grundwort  sein.     Vgl. 

e  des  ital.  crema  nicht  genugen.     Die  Frage  bedarf  Dz  414  aeicafe. 

uoch  der  Uutersuchung,  welche  vou  der  Feststellung  1867)  ciccum  n.,  das  Kerngehause  im  Apfel  und 

des   ersteu   zeitlichen  Vorkommens  der  betr.  Worte  dgl.,  ein  nichtsnntziges  Ding,  Lumperei;  davon  ital. 

auszngehen  habeu  wird.    Vgl.  W.  Meyer,  Z  XI  258;  cica,  Kleinigkeit,  davon  cigolo,  klein,  gering;    frz. 

Grober,  ALL  I  555  (setzt  crema  als  Grundwort  an),  chiclie,  knauserig,  chiquet,  ein  Bischen,   Stiickchen, 

1858)  christianus,  a,  um  {gT.yrjiaztaiog),  christ-  chicot.  Sti'unk,  cbicoter,  sich  herumzanken  (vielleicht 
lich:  ital.  cristiaiio,  christlich,' crgfiHo  (vom  frz.  gehort  hierher  auch  chicane,  Strcit  um  niehts, 
cretin),  dumm :  rtr.  christgiaun;  prov.  crestian-s,  Rechtskniff),  von  chiquet  ist  wieder  abgeleitet  das 
cresf!«-s.-  frz.  c[/ri-ea<i>H,  t/ice/ieH,  christUch,  dazu  ^h.  dechiqueter  (in  kleine  Stucke  brechen),  zer- 
das  Sbst.  chretieiite  =  *cbri.-.tianitatem ,  cretin,  stuckeln;  cat.  xic,  klein,  gering;  span,  chico, 
Idiot  (Littre  s.  v.  woUte  letzteres  Wort  vom  dtsch.  klein,  Sbst.  Knabe,  chichota.  die  geringste  Kleinig- 
kreidling  ableiten,  was  lautlich  unmoglich  ist:  die  keit,  cicatear,  knausem;  ptg.  chico,  kleine  Geld- 
Herkunft  des  cretin  von  chrixtianuf  diirfte  nicht  miinze.  Vgl.  Dz  98  cica ;  Grober,  ALL  I  545; 
zu  bezweifeln  sein,  auch  der  Bedeutungswandel  lafst  Meyer,  Xtr.  62  (erklart,  nicht  zu  wissen,  woher  der 
sich  reelit  wohl  erklaren :  Christ ,  Christenmcnsch,  Stamm  cic  komme,  denn  was  Dz  sage,  befriedige 
armer  Mensch,  der  mit  andern  Menschen  eben  nur  wenig,  aber  was  ist  denn  gegen  ciccum  einzn- 
die  Taufe  gemeinsam   hat;    naheres  sehe  man   bei  wenden?). 

Canello,    AG    III    316);     span,    crintiano;    ptg.  I8681  *ciceii  u.  cicinus  m.  (t.  ci/cmis),  Schwan: 

christao.  altital.  cecino;  span.  ptg.  cisne  (ob  auch  alt- 

1859)  arab.  (ibto  (mit  Artikel  a^gibar).  Aloe;  frz.  cisne  hierher  gehort,  ist  bislang  nicht  sicher 
davon  sicil.  zabbara:  cat.  cever:  span,  acibar;  zu  entscheiden).  Vgl.  Dz  94  cecero:  Grober,  ALL 
ptg.   azevre.     Vgl.   Dz   414  acibar:   C.   MichaeUs,  I  545.     S.  auch  cicer. 

■^  II  91-       1869)  cicer  n.,  Kichererbse;   ital.  ceee,  Erbse, 

1860)  cibarius,  a,  um  (v.  cibus),  zur  Speise  auch  Knolle  (davon  viell.  cecero.  Schwan,  sogenannt 
gehorig;  ital  cifcnrm  „comestibili  in  genere",  C(F«Jn  wegen  der  Knolle  am  Schnabel,  doch  kann  cecero 
„legurai.  con  eyoluzione  ideologica  molto  notevole  wohl  auch  aus  ceciwo  entstellt  sein),  dazu  das 
per  la  caratterislica  della  dieta  toscana";  cirea,  Demin.  cecino:  prov.  cezer :  altfrz.  ceire,  Qoire; 
ctcera  „portantina,  in  origine  portantina  da  cibi",  nfrz.  ijjois-i  chiche  (?).  Vgl.  Dz  94  cecc  u.  cecero; 
cibarw,  Sbst.,  „cibaria",  ciieo  „Io  stesso  che  civea",  Mover,  Xeutr.  62;  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  719. 
cjfcreo  „manicaretto,  che  il  Caix.  St.  p.  99,  ricava  18701  cicercula, -am/'.  (Demin.  v.  cicera= cicer  1, 
mvece  dal  b.  lat.  cirbus.  Anche  .cibare"  cibo  puo  kleine  Erbse;  ital.  cicerchia:  span.  cicerc7i«.  Vw! 
avere  la  stessa  base'-,   Canello,  AG  HI  306;  span.  Dz  94  cece. 

cAera  =  citaria,  Getreide.    Vgl.  Dz  365  civojal  1871)  cichoreum  «.(gr.;fi;fu;(«oi'),  u.*cich6ria  «. 

u.  438  cebada.                                                                 |  (gr.   xiyogia),    Cichorie;    ital.    cicorea   u.   cicoria : 

Kortin;;,  lat -rom.  Wdrterbuch.  13 


I  !•:. 


1S7-J)  i-|riiiili'l;i 


I!m; 


r  Hill,  rii'ddic /'. ;  f  r /..  c/iiVoriV       •«■iWionifii .  span. 
cliicitrrii,  Wiiioiin.  achirorm:  yi);.  WiiVorin. 

iSTJ^  ciriiidolit,  •mil  /  .  b'liihtuurni,  klciiio 
|jim|H<  ^iii  Irtzti-nT  Iti'illK  l>  l»iil.  Jd,  10,  2):  iliivoii 
its!,  ciciiiihllo,  rfsiMilrllo  ,,liiniiii<-lli>",  vrin'/.  crxf»- 
liolo  ..ImnpnilA  ncroiin  ilnvanti  ii  >|iiiil>-)ii<  iniinn^ini<", 
•^i\.  S'xriidi  ,,lmiu>  tin  notl<'",  V(;l.  Caix,  St.  27D: 
Marclu'sini.  Stiulj  ili  lil.  ruiii.  II  8. 

187H1 1*0100, -Arc  (iiisntiimciiliiiiim-inl  init  ciire(?)), 
r*rlip-U-n;  «lavnii  vicllcicht  it  ill.  <'i;/»/(iiv,  scirnlnre, 
kn:irn<n.  knistiTii,  vi'm>z.  ciV/iirc  /.isrlipii  ((la(;c(^'n 
};i'lK>rt  itnl.  ciiiiiollitre .  cimjiifUnre .  Htaiiinivln, 
/witKrliiTii,  siliwcrlii'li  liifrlnT  .  \\i\.  U/.  UtiS  vujoturi 
II.  Srlu'liT  ill!  Aiiliaii^;  T^ili.! 

\SH\  rironiu  ii.  'cicuiiiik,  -inn  /'.,  Stordi:  itnl. 
ricittjna  (iiiit  nfli'Mi'in  ii.  mil  ^osclilnsseiii'm  "):  iiimi- 
prov.  cigniioini":  fr/.  ciiiDiiiir :  sjian.  cii/iifiin, 
Sloroh  II.  Piini|HMi»took ;  \>tfX-  rriionlia.  Storcli  mid 
Hninnciistock.  V;;!.  D/.  440  ciiiueiiti:  Ciriibor,  ALL 
I  ri46  u.  VI  S.-*!. 

1875)  ricQta,  -nm /".,  Scliiprliii;: (C'iouta  viroaa  L.); 
ital.  cicHin :  ruin,  tuciilii :  prov.  cicinla ;  frz. 
cigur;  oat.  span.  pt);.  ciiiita. 

"l87fii  nral).  vifr,  cirroii,  cufar,  Iwr,  Null;  ital. 
ii/Vd  ..nnniori"  urosso",  cil'iia  ii.  cifrii  „8ci'ittura 
«eureta".  vtrl.  Canollo.  A(i  III  3il8,  ^ero.  Null; 
fr?..  chiffrf.  Zahlzoiclicn,  Gelioimschrift,  efro,  Null; 
span.  ptjr.  cifid.  Zalilzeiclicn,  sero,  Null.  Vgl. 
Dr.  !)8  rifra  u.  346  zero. 

1877)  ^'rilio,  -arc  {ciliiim)  =  frz.  siller  (fiir 
cillfr)  ,,cinein  Kalkcn  die  Au-Jicnlider  zusaiunionniihen, 
dainit  er  still  sitzen  Icrne",  vgl.  Dz  G79  s.  v.] 

1878)  *eilittm  n.  (im  Soliriftlat.  nur  das  Konip. 
i-iipfrcilium),  Augenbrane;  sanl.  (log.)  prov.  cat. 
span.  ptg.  ceja,  Augonbiaiip.  .\iitlitz.  Vgl.  McviT, 
Ntr.  164.        ' 

*cima  s.  cyiiia. 

1879)  bask,  ciinela,  biogsani;  davim  vielleiulit 
span,  cimlirciin.  biegsani .  cimlirnr,  oinc  Rute 
scliwingen.     Vgl.  Dz  441  cimhrar. 

1880)  bask,  cimeterra  .,dor  von  der  fcinen 
Schneide".  vicllcicht  Grundwort  zu  ital.  scimitarra, 
kurzer,  krumiucr  Sabel;  frz.  cimeterre  m.;  span. 
cimitarra :  p  t  g.  snmitnrra.  Die  Hcrkunft  dcs  Wort«s 
aus  dem  Bask,  ist  freilich  nicht  recht  walirschein- 
lich,  cber  wiire  orientalisolier  T'rsprung  zu  erwarten; 
wolior  das  Wort  aber  auch  stainmen  moge,  offenbar 
ist  es  volksetymologisch  verballhornt  worden.  Vgl. 
Dz  287  sciniitnira. 

1881)  cimex,  -micem  »».,  Wanze;  ital.  c/wice; 
sard,  chimif/e;  (frz.  cimex,  gelehrtcg  Wort,  das 
volkstiimlicbe  ist punaixe  =  *piitinatia);  altspan. 
zinise  (b.  Juan  Manuel,  Obras  p.  249,  wo  freilich 
Gayangos  zimses  in  zinifes  andem  wiU,  vgl.  aber 
C.  Michaelis,  Misc.  165);  ncuspaii.  e/n»t7(e;  (ptg. 
jiereevejo,  eigentl.  „der  Verfolger"  von  perseguir; 
chinche  ist  ini  Ptg.  nicht  vorbanden,  vgl.  C.  Mi- 
chaelis a.  a    0.  166).    Vgl.  Dz  440  chinche. 

1882)  bask,  ciucerria,  ciuzarria  =  8pan.eeiice»T0, 
Schelle,  vgl.  Dz  438  .-.  v. 

1883)  clnctura,  -am  /'.  (v.  cinyo),  Giirtung;  ital. 
cintura,  (iiirtcl:  frz.  ce.mlnre ,  Giirtel,  Lenden- 
gegend ;  s  pa  n.  cintura,  Giirtel ;  ptg.  cintura,  Giirtel, 
Lendengegend. 

1884)  cincture,  ,-are  (v.  cinctura),  in  Giirtel- 
bogen  bauen,  nolben:  ital.  cejitiware,  wolben,  dazu 
das  Sbst.  et'wdnn,  Gewijlbe:  frz.  cintrer,  wcilben, 
dazu  dasSbst.  cintre;  [cat.  cindrin,  Gcwolbe;  span, 
cimira, -ia,  Wulbiing:  ptg.  rinihrc,  Wolbnng].  Vgl 
D/,  O.'i  rrvtinnre. 


18«ri)  'ciiii'i-aliis,  II,  iiiii,  I'art.  I'.  1".  /.ii  dciii 
Vb.  CKicniir  »- I'r/..  crmlrrr,  mil  .\Hrlio  bi'sticucii ; 
frz.  ceiiiirr,  nschfiiibig,  iiinln'r,  Hlcisi-liuaiiiiii 
(c/i<irii'r,  Lang)-,  gcliiiil  iiirlil  liierhcr,  vgl.  .lord, 
H  VI  K)tt.  s.  oIpi'ii  carratal:  lat,  midnula;  span. 
irriiailii,   Laiigi'iiasclii',     Vgl    ll/  4.'J8  irrnailn. 

1H8U)  "'cinSrOKils,  a,  am,  asihig;  ital.  ceuerono: 
rum,  ceiiiifon;  priiv,  cnidron:  frz.  cendreu,v;  (span, 
ceiiicoso), 

('litotes  s.  yvfivi'jTiii;. 

1SH7)  ciiigilluiii  II.  (v.  ciiiiiii),  oiii  Hotter  Kraiifii- 
giirtcl;  dav.  i  I  a  l.<  iin  iiiliii,  lirrabliiiiigeiidiTSchinuik, 
vgl.  t'aix,  St.  21  (ill  don  iilteroii  Aiisgabcii  dcs 
Dicz'schcn  Worti'rliuciies  i.st  das  Wort,  lid  11  |).  18, 
zu  criicii)  gt'stcllt  iiiid  aJK  ,,iiiilii'kaiinli'r  llerkuiift" 
bcz.'ieliiii'l,  in  d.T  5.  Aiisg.  folill  di'i-  Artikel). 

l,s.Sf<i  oiiiiro,  I'liLxi  (*ciH.ii  I,  I'lni'tiiiii  (*fiiicliiiii), 
cillgOro,  giirlcn;  ital.  liuijn,  cinm.  vtiila,  ciyiicrr  ii. 
ciiii/ere;  rum.  (iii)ciii(i,  iii.tei,  ins,  inije;  jiro  v.  tv»/i, 
cciVi,  cclnt,  cenhir  ii.  seit/nrr:  allfrz.  ciiiig  u.  cein.i, 
cei'iiA',  ceint,  cciiidrc,  vgl.  Burgiiy  II  237;  nfrz. 
cciim,  rciynis.  ceinl,  ceimlrc;  sjiau.  cciiir,  schwaclios 
Vb.  (altspan.  Pf.  cin.ro,  Pt.  cinto);  ptg.  cinijir, 
schwaches  Vb.  Vgl.  Dz  540  ccindrc;  GriJber,  ALL 
VI  381. 

1889)  ciiigiilii  II.  "'cingiilii,  -am  /.  (v.  cimjo), 
Giirtel;  ital.  citif/hia,  dauebcii  ciyna  =  *cinya; 
mm.  cinyd=  *t:inya ;  prov.  .sinyla:  frz.  saiiyle ; 
span,  citicliii;  jitg.  cilha  (ilaiioben  auch  cinin  = 
cincia)      Vgl.  Dz  99  cinyhia:  (;rijbcr,  ALL  I  515. 

1S90)  cingtilo  u.  *ciiigril(),  -arc  (v.  cinyuliim), 
giirten;  ital.  cinyhiare;  prov.  rinylar,  sinyhir, 
setuhar:  frz.  cinyler,  init  eincni  Gurtc  schlagcn; 
sanylcr,  giirten;  span,  cinchar;  ptg.  cilhar. 

1891)  ciliguliimj'.  (\. cinyo),  Gurt;  ital.  cinynln 
,,la  cintura  del  sacerdoto  parato  per  ci'ldnaro", 
cinyhio  ,,ciicuito,  ccrchio",  vgl.  Caiicllo,  AG  HI  356; 
span,  sohrecinchv ,  tJbergurt  am  Pfordegcschirr; 
(ptg.  cincho.  Kerb,  gchijrt  nicht  hiorhcr).  Vgl. 
W.  Meyer,  Neutr.  131. 

1892)  |*cTnicTiirTrim  n.  v.  cinis)  =-  span. 
cenizero,  Aschengrube.] 

1893)  [*cinicTris,  a,  um  (v.  cinis),  aschfarbig; 
ital.  cinigia.  Asche;  altfrz.  cenis;  span,  cenizo, 
aschgrau,  ceniza,  Ascho,  cenizoso.  ccnicicnto,  asch- 
farbig.    Vgl.  Dz  438  ceniza ;  Grobor,  ALL  VI  362.J 

1894)  cIilTs,  -erem  m.,  selten  /".,  Asche;  ital. 
ccnerc:  (rum.  ccnnsa  ==  *cinucea);  prov.  cenre-s, 
cendre-s:  frz.  cciidn;-  cat.  ccndra;  (span,  ceniza 
=  *cimcia;  ptg.  cinza). 

1895)  ciiinabari  n.  u.  ciiiiiabaris,  -im  m.  (gr. 
>fiyrd^a(ji  u.  xnidfia^tn;),  Zinnober;  ital.  cindbro; 
Tum.chinotdr:  prov.  cinubre-s;  frz.  cinabre:  span, 
ptg.  cintibrio.     Vgl.  Dz  99  cindbro. 

1896)  *ciniius  m.  od.  '"cTnniim  n.  ist  das  voraus- 
zusetzende  Grundwort  zu  ital.  cenno,  Wink,  davon 
accentiare.  heranwinken;  rtr.  cin.  Wink;  prov. 
cennar,  winken;  altfrz.  cener,  accncr,  (zu)winken; 
span,  cciio,  Wink,  dazu  altspan.  das  Vb.  acehar ; 
ptg.  ccnho.  Diez  95  renno  hielt  *cinnus  fiir  ge- 
kiirzt  aus  cincinniis,  Locke,  was  aber  lautlich  wie 
sachlich  gleich  unannehnibar  ist.  Baist,  Z  V  243, 
glaubte,  dafs  das  bei  Arnobius  5,  25  in  der  Bedtg. 
„Mischtrank"  vorkomnicnde  cinnns  trotz  der  so 
weit  abliegenden  Bedeutung  als  Grundwort  angc- 
sehen  werdcn  koniie;  spater  aber  hat  or,  RF  I  134, 
seine  Ansicht  znriickgezogen  und  auf  Grund  des 
span,  ^m'ln  bchauptet,  dafs  cenno  u.  seine  Sippe 
auf  gr.  (tni)axvviov  =  o</>(jvi:  zuriickgehe  (llias 
XVn   136    oh  Ti'i   TF   }.iior   —    —    Tiiir   Ai-  r'lni- 


197 


1S1I7)  ciiiquaffinta 


1924)  cIvitStiMIa 


198 


axvviov  xaziu  i'lxtzai  oaae  xtt?.v7iTwv).  Aber  ein 
*8ciinium  liatte  ital.  sc.ujno  ergebeii,  iiiii  von  andcrcu  | 
Bedonken  jranz  abzusohen.  tJbor  die  Amiahmo  eiues 
civnum  odor  cinnuf  wird  man  nicbt  liinweKkommen 
koiinen.     Vf^l.  GriJber,  ALL  I  545. 

1897)  ♦eliiquiig'Tuta  (fiir  (iidnqnafihifa),  fiinfzig;  i 
(sard,  chimbanta  =  qiiinquar/iiita) ;  i  tal.cinqiianta: ' 
(rum.  cincUlieci);  rtr.  tsdmncunta,  vgL  Gartner  i 
§  200;  prov.  cinqiiaiita :  frz.  chiquante:  cat. 
cinquanta:  span,  cincuetita;  pt}f.  cincnenta.  VgL 
Grober,  ALL  I  546,  V  125  u.  VI  382. 

1898)  *elliqiie  (fiir  quinque),  fiinf;  (sard,  chimhe 
=  qitmque);  itaL  cinque:  rum.  cinci:  rtr.  tschunc, 
vgl.  Gartner  §  200;  prov.  cuie;  frz.  cinf/;  cat. 
cinch:  span.  ptg.  c/hco.   VgL  Grober,  ALL  I  546. 

1899)  [*cinucea  (v.  ciiiis)  =  rum.  cenusdy  Asclie; 
s.  obon  cinis.] 

1900)  *cippiis  (fiir  cippusi,  -um  m.,  Spitzsaiile, 
Grenzstein;  ital.  cipjio  ,,colonna  tronca",  ceppo  ' 
„troncone  d'albero",  vgl  Canello,  AG  III  321 :  prov. 
cep-s:  cat.  cpp,cepa  :  span,  cepn,  cepa.  Pfahl,  Klotz. 
Vgl.  Grober,  ALL  I  546. 

1901)  *cTppillus,  -uni  m.  (Deiniu.  zu  cippus), 
kleiner  Klotz,  =  span.  cepiUo,  ptg.  cepilho,  Hobel, 
Biirsto. 

1902)  cTrcii,  Adv.  u.  Priip.,  ring.sum,  in  der  Nahe, 
bei;  ital.  circa:  span.  ptg.  cerca,  nabe,  bei. 

1903)  circellns,  -um  i».  (Deiniu.  v.  circulus), 
kleiner  Kreis ;  (ital.  ceichiello,  Demin.  zu  eerchio); 
rum.  cercd  (bedeutet  auch  ,,01irring");  frz.  cer- 
eeau,  Reif,  dazu  das  Vb.  *cerceler,  wovon  aber  audi 
schou  altfrz.  nur  vereinzelte  Forinen  belegt  sind: 
span,  cercillo,  sarcillo,  Obrgehiing;  ptg.  cercitlio, 
Platte,  Tonsur.   Vgl.  Dz  500  sarcillo  u.  540  ccrcean. 

1904)  *eTrcino,  -are  (v.  circinus),  einen  Kreis 
Ziehen;  rtr.  cerrend,  vgl.  Ascoli,  AG  I  523  Z.  4 
V.  u.  im  Te.vte;  frz.  cerner,  einschliefsen,  umriindern  ; 
span,  cercenar.  abrunden. 

1905)  cirfiniis,  -um  m.  (gr.  xigxivos),  Zirkel ; 
ital.  cercine,  runder  Wulst,  Ring.  vgl.  Flechia, 
AG  n  337:  rum.  cearcdn,  Kreis,  Kranz.  Hof  um 
Sonne  oderMond;  frz.  cerne,  Kreis;  span.  Cfrce», 
Adv.,  rundum;  ptg.  cerce,  glatt,  flach,  eben.  Vgl. 
Dz  96  cercine. 

1906)  eircTto,  -are  (v.  circus),  in  der  Eunde 
gehen;  rum.  cercetez  ai  at  a,  priifen,  untersuchen. 
beraten  u.  dgl.,  vgl.  Ch.  cere. 

circius  s.  t-ercius. 

1907)  cTrco,  -are  (v.  circus),  umkTeisen  (Groraal. 
vet.  326,  17):  ital.  cercare,  suchen,  vgl.  Flechia, 
AG  III  170;  rum.  cere  ai  at  a,  suchen,  unter- 
suchen, versuchen,kosten:  prov. cat.  cercar:  altfrz. 
cerchier;  ixixi.  chereher  (span.  ptg.  wird  das  Vb. 
in  der  Kedtg.  ,, suchen'"  vertreten  durch  huscar, 
cercar  heifst  nur  ..uragebeu,  umringen").  Vgl. 
Dz  95  cereare :  Grober,  ALL  I  546 ;  Wolfflin,  ALL 
m  559. 

1908)  eirciUo,  -are  (v.  circulus),  kreisformig 
machen,  kreisfcirmig  umgeben;  ital.  cerchiare : 
(rum.  cercitesc  ii  it  i);  prov.  cerelar:  frz.  cercler : 
(span,  eercillar ;  ptg.  cercilhar  =  *circillare). 

1909)  circiilils,  -um  m.  (Demin.  v.  circus),  Kreis ; 
ital.  eerchio:  prov.  cerele-s:  frz.  cercle;  span, 
ptg.  circulo.     S.  Xo  1910. 

1910]  circus,  -um  m.  (gr.  xioxog),  Kreis;  ital. 
circo  ,, specie  d'anfiteatro" ,  cerco  „cerchio.  Ma 
cerco  potrebbe  anche  essere  i-icavato  dal  pi.  cerchi 
=  circ'li",  Canello,.  AG  III  322;  rum.  eerc,  Kreis, 
Reifen,  Einzaunung  u.  dgl.  Sonst  ist  das  Wort  nur 
als  terminus   teehnicus   znr  Bezeichnnng  eines   fiir 


Kunstreitor  etc.  bestimmten  Kundbaues  vorhanden, 
(frz.  cirque  etc.),  in  der  Bedtg.  ,, Kreis"  ist  das 
Deni.  circulus  eingetreten,  (doch  auch  s  p.  p  tg.  cerco). 

1911)  cirrus,  -um  m.,  Haar-,  Federbiischel  auf 
den  Ktipfen  der  Viignl;  davon  vielleieht  prov.  .ver-.s; 
span.  ptg.  eerro,  Hiigel,  Holie,  Nacken,  Genick, 
Riickgrat  bei  Tieren  (die  Bedeutungsentwickelung 
wiirde  also  cine  iihnliche  geweson  sein,  wie  bei  dem 
engl.  lop).     Vgl.  Dz  438  cerro. 

1912)  *clsale  n.  (v.  ctdo.  cisum  f.  caedo,  caesum), 
ein  abgeschnittenes  Stiick;  ital.  cisale,  der  zwischen 
zwei  Feldern  einge.sclinittene  Weg,  PI.  Schnitzel. 

1913)  *cisenus,  -um  i».  (v.  cido,  clswn  f.  caedo, 
caesum),  ein  Schueidewei'kzeug;  frz.  ciseau,  Meifsel, 
PI.  Scheere;  dazu  das  Vb.  cise/fr;  cat.  si>eH;  span. 
cincel:  ptg.  {cizel),  cimel.  Das  Wort  bedeutet 
iiberall  „Meilsel",  im  Ital.  \vird  dafiirMviZ/veHo  (nebeu 
cesello)  gebraucht.  Vgl.  Dz  99  ciwA  ilJi./  .stellte 
*.-<ciliceUus  aus  *sicilicellus  v.  sicili^  als  Grundwort 
auf)-  Griiber,  ALL  I  546;  Th.  54  cincel. 

f'eismo  3.  *iiecismo.] 

1914)  cisorium  n.  (v.  *cldn,  cisum  f.  caedo. 
caesum],  ein  Schneidewerkzeug;  ital.  cesoje,  Scheere 
(das  iibliehe  Wort  ist  aber  forbid):  altfrz.  cisoires. 
Vgl.  Dz  364  cesoje;  Grober,  ALL  I  546. 

1915)  [*clsi)us,  a,  um  =  ital.  cispo,  triefaugig? 
Vgl.  Dz  365  .f.  I'.] 

1916)  cisterua,  -am  /".,  Wasserbehalter :  ital. 
cisterna  und  so  auch  als  gelehrtcs  Wort  in  di'u 
anderen  Sprachen. 

19171  cithiira,  -am  /'.  (gr.  xif>d^a).  Cither: 
ital.  cilera.  cetera,  cetra,  chttarra,  vgl.  Canello, 
AG  III  389;  rum.  cetera,  Geige;  prov.  cidra, 
citola:  altfrz.  citare,  citule :  nf  rz.  ^Uf'fnrf  ^  ital. 
chitarra  u.  dieses  wieder  unmittelbar  =  gr.  xi^ei^a: 
cat.  citara :  span.  ptg.  citnra  u.  guitarra.  Vgl. 
Dz  97  chitarra. 

1918)  cTto,  -are  (Freiju.  v.  ciere),  herbeirufen; 
ital.  citare:  frz.  citer;  span.  ptg.  citar. 

1919)  [*citrinus,  -um  (v.  citrus),  zitronengelb, 
soil  nach  Baist,  RF  I  441,  das  Stammwort  zu  frz. 
serin,  Kanarienvogel  (span,  canario,  ebenso  ptg., 
ital.  canarino)  sein;  gewiihidich  wird  das  Wort 
von  lat.-griech.  siren  [aiiQ-qv]  hergelcitet.  Beide 
Ableitungen  sind  wenig  glaublich,  die  erstere,  well 
die  zuerst  in  Frankreich  eingefiihrten  Kanarienvogel 
schwerlich  von  gelber  Farbe  waren,  die  zweitc,  weil 
dann  das  Fern,  zu  erwarten  ware.  Das  Wort  diirfte 
von  serenus  herkommen  u.  den  „lustigen,  muntern 
Vogel"  bezeichnen  sollen.  Vgl.  Scheler  im  Diet. 
unter  serin.] 

1920)  *cItriolum  n.  (Demin.  v.  citrus),  kleine 
Zitrone,  =ital.  cetriuolo,  vgl.  CaLx,  St.  287. 

1921)  *cltriicula,  -am  /'.  (v.  citrus),  =  frz. 
citrouille,  Kiirbis,  wohl  der  gelbea  Farbe  wegen  so 
genannt.     Vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v. 

19221  citriis, -um /".,  Zitronenbaum;  span.  ptg. 
ci'rfro ,  Zitronenba\im .  cidra,  eine  Art  Zitrone  (das 
tibliche  Wort  fiir  diese  Frucht  ist  limon).  Vgl. 
Grober,  ALL  I  544.     S.  oben  cedrus. 

1923)  clT[iJtas,  -tatem  f.,  Biirgerschaft,  Stadt- 
gemeinde:  ital.  citia,  Stadt;  rum.  cetate,  befestigter 
Stadtteil,  Schlofs,  Festung;  rtr.  tsite  etc.,  vgl. 
Gartner  §  6  (der  Begriff  wird  im  Rtr.  auch  durch 
»!«i-t'a(i«s  ausgedruckt) :  prov.  ciutat-z:  altfrz.  ciV, 
cite;  nf  rz.  cite,  innere,  alte  Stadt  (das  gewohiiliche 
Wort  fiir  Stadt  ist  villi-);  cat.  ciutat:  span. 
ciudad;  ptg.  cidade.  VgL  Dz  100  cittii:  GriJber, 
AIJ.  I  546. 

1924)  [*civitatella,  -am  /'.,   kleine  Stadt,  Stadt- 


!!•!• 


Wm)  rlvlIltAtlllftK 


I'tlin  .•Irmiii-iiTiciiK 


■200 


fi'stiiiin:  it  11 1,  citlitdrllit :  nun.  irliilt  :  fr/.  citiiilrtir 
il-olmwiirt);   s|)«ii.  ciiiiltnirlii :   ptj;.   ritiolrllii, 

H)-2b'\  VlTiiJUtinilN,  *<'ivit«taiiilN,  •mil  m.  ivnn 
riritiis),  Burj^T:  ital.  iif/m/iiKi;  rum.  rr/ii/mii  ; 
|iri>v.  ( iii((ii/iiN-.s :  fr/..  ciliiilin  (l^'liiiworl).  [citoi/rti 
Ni'iibililiiiiKl.  StaiitsliurpT):  ilii.<  ublioln'  Wnrt  fiir 
,Bllr(^r"  im  Sinno  vmi  Stjultlii'ttcilinor  ii.  Nirlil- 
ixloli^vr  isl  luiiiifiriii'i  *liuriifn.iis ;  «pan.  liiitia- 
ihim:  pt  n  ritliidi'i'i.  I,nl.  riri.iHt  vi'illinjresi-lnviiiulon. 

cjvl»  s.  *rlvUalliiii>. 

lS12<i^  i-laiiiiita  ir.irl.  r.  1'  V.  clnniare)  =■  ptg. 
r/i<imii(<ii,  Itiif.  'rr<iiniiiolsik;nal ;  in  lot/toror  Bodmi- 
tiin^  ills  chamatif  in  iliis  Vtt..  nufKononiinen.  V);1. 
I)«  642  .<.  f. 

IM12T)  rlaiiio,  -Are.  rufon:  itnl.  chiamnn;  <lii7.ii 
«lie  Vlisl).<ttvi'  I'/immo  ii  chiama,  vj;!.  Ciinello,  AG 
III  4<ir>:  rnni.  c/iiVmi  <ii  ii'  a;  pro  v.  c/nmd»';  a  1 1- 
frz.  Wiiinicr;  nfrz.  riamer  innr  in  Koni|)ositi8  pr- 
lehrton  Charakters  /..  I!,  rrchtmer,  ilazu  das  Vl)s)ist. 
ivf/(i»ir);  span.  Itnmnr:  ptj;.  iliniiiar.  Vf^l,  Dz  il7 
r/ii<imiiiv. 

1928)  elftinor,  -oreili  ;».  (v.  rlamo),  Goachroi; 
ital.  rlamore  (•jolohrtos  Wnrt,  a\ioli  in  den  nndorn 
Spraolien  nur  als  sololies  vorliandon). 

li)2!l)  Stainin  clap  (*<laj>io,  *dHitpHli>,  *<l<iptiis 
etc)  s.  klap. 

li)30)  |*cln|»a,  -am  /".  ('?);  wird  von  Parodi, 
It  XVII  00.  al.'i  (Inindwort  anirosct/.t  zn  .«span, 
ptj;.  diajHi.  I'latto  (von  Metall  u.  d<i;l.).| 

1931)  olara  (Feni.  v.  clanis)  =  ital.  chinra, 
Eiwpirs,  auch  Samlbank  (in  dicsor  Bodtp.  wolil  = 
i/larea,  Kics);  pro  v.  ghira ;  frz.  glaire  (docli  ist 
auch  dies  Wort  viellcicht  =  ularea).  Vpl.  Dz  597 
illaire.     S.   unton   griarea.     Vgl.   audi  Tli.    p.  100. 

1932)  cliira  yia  =  frz.  claire-voie ,  Offnung, 
Durcbsicht,  doch  ist  viplloicht  in  vniit  cine  unrcgel- 
niiifsipo  Ableitunp  von  coir  zu  orlilickcn.  vpl.  Fal's, 
RF  III  503.  der  sirh  wieder  auf  Littr.^  I  635  boruft. 

1933)  *clarinus,  a,  uin  (v.  clanis),  lioUtiJnend; 
davon  i tal.  t7ii'((n')Hi,  chiriiirtto,  Klarinette;  span. 
riariii,  Trompete,  dani'bi'n  cturiiifte  (frz.  clarinette). 
Einc  aiiiloiv.  fiU-icbfalls  zur  lirzeiohnung  cinos  Blas- 
instrumontes  gebildeti;  Aldeitunj;-  ital.  ctarone, 
prov.  altfrz.  clarimi.  iifrz.  rlnirnn.  Vgl.  Dz  97 
rhiaiitia. 

1934)  clariis,  a,  uiii,  klar,  liell,  deutlich,  bc- 
riihmt:  ita\.  chiarn ;  mm.  c/imr  (Adv.);  rtr.  clair, 
vgl.  Ascoli,  AG  I  275  Z.  13  v.  u.;  prov.  clar: 
altfrz.  der:  nfrz.  dair:  span.  ptg.  darn. 

classicum  s.  *classuiii. 

1935)  *elassuiii  n.  (fiir  daxsiciim),  Horn-.  Troiii- 
petcnsignal;  ital.  diiassn,  Getiise:  prov.  altfrz. 
«•M.f,  Larm:  nfrz.  filas,  (iloekcngeliiute.  Vgl.  Uz  97 
chi<i.^so;  Grobcr,  ALL  I  547:  Canello,  Mi  111  400. 

1936)  clando  u.  cludo,  i-lausi  u.  elusi,  clausum 
II.  cliUiuiii,  clanderr  u.  dudere,  schliefsen:  ital. 
diiidln  diiu.ii  chiuxo  diiwtere;  ])rov.  dau  daus 
i7n«.s  daure:  altfrz.  do  (mit  offenem  i>)  do>i  <?o.s 
dare;  nfrz.  dos  (Pf.  fehlt)  dos  dore:  cat.  dodi 
doffui  dofjut  dourer,  vgl.  Ferrc  y  Carrio,  Gram, 
cat.  p.  52  Z.  9  V.  u.;  (span,  ist  daudere  dnrch 
cerrar  =  .';errare  viillig  verdrangt,  ptg.  dnrch  fedtur 
[=■  *factare  v.  factum  =  fedio.  eigentl.  das  Datum 
nnter  einen  Brief  .setzen,  ihn  beenden,  schliefsenj 
II.  cerrar,  doch  ist  im  Altptg.  diouvir  als  schw. 
Vb.  vorhanden).  Vgl.  Dz  97  chiudere;  Grober, 
ALL  I  548  u.  VI  382. 

1937)  claustrum  n.  (v.  daudo),  clostriini,  Ver- 
schlufs;  ital.  dau-itro,  diin.ftro  =  dostrum,  Kloster 
(daneben  cnnrenin'),   rhinstrn,  ein  von  Mauern  um- 


sohK.sHoncr  I'lalz,  vgl.  Cani'llo,  A(i  111  403;  rlr. 
diiuslm:  prov.  rliiuatra :  frz.  dnilrr,  gleichsam 
*iliiuilriiim  (das  iililirlio  Wort  fiir  „Klci«t(>r"  ist 
roiiretil);  span,  diiustrn  (danclu'ii  foiivrntii,  mo- 
iKistern);  pig.  diiii.ilrn  (iililtcliiT  sind  voiireulo  ii. 
mnslriro).  Vgl.  (Jrobor,  AM.  I  r.17,  wo  die  halb 
irrige  lliMni'rkuiig  ..ein  Wort  iTst  cliriiiMicluM'  Zeil 
seiner  Form  wie  winer  Hi'dtg.  nacli",  deiiii  rlnustrum 
gehiirl  sclion  ib'r  klassisriieii  Latinilal  :in  (s,  Georges 

I  s.    v.).    ueiin    audi    Kellistversliiinllidi    nirjit    in   iter 

'  dirisUidieii   Itedtg. 

1938)  flaiisara  u.  clusflril,  -am  /.  (v.  duudiTr). 
Vi-radiliifs:  i  tal.  (.'/fiii.iKrn  „dei  eonveiiti",  diiu.iurii 

'  J'atto  dd  diiudeiv,  vgl.  Gaiidlo,  AtJ   111  351.  — 
*clailsloil-  -=  prov.  ditui<n\n\s:  frz.  rloinoii. 

1939)  (clarii  n.l  *olaba,  -am  /'..  Keiile,  I'ropf- 
I'l'is ;  ital.  qlnhix.  .Vbli'ger,  .Sciiker;  s pa n.  dinh-wtca, 
Reis,  Gorte,  dmh-nrrn.  junges  Miidclien  (oigontlicli 
jiinger  Sprofs).    Vgl.  1)/.  MTU  iiUilia  ii.  439  diahasca. 

1940)  'cliivuriuin  ".,  Mii.KikiMslniiiieiit  iiiit 'I'astoii 
(c/(irf.s'),  !^  frz.  ilurier. 

1941)  clitviirTilM,  -um  w.  (v.  I'ldris).  Sdiliissol- 
bewahrcr;  ital.  i-liiariijn,  -rn  „dii  custodisco  le 
chiavi,  e  dii  Ic  fa",  rhinricn-  ..i-jii  tieiii'  Ic  diiavi", 
vgl.  fandlci,  A(i   III  SOU. 

1942)  clSrelliih,  -mil  in.  ii.  'clavollii,  -am  /'. 
(Demin.  zu  datuis),  kleiiier  Nagol;  ital.  diiaveUo, 
Nagcl;  rum.  coiV',  PI.  cdiV/e,  Hufeisonnagd ;  prov. 
davd-s:  cat.  span,  davd,  Nelke  (vgl.  (rewiirziiiige- 
lein);  ptg.  diavdlin,  Goweih  dos  Ochsen,  cliavelha, 
Pflock,  \caeilha,  Pflock,  Stift,  Zapfen  =  *cavicula 
fiir  diiririiln], 

cliivirnlii  s.  *caviciila. 

1943)  cliivTs,  -cm  /.,  Kloben,  Sdiliissol ;  ital. 
diiair:  rum.  (.7ic(>,  PI.  ihei :  rtr.  Icldf,  t.sa/' etc., 
vgl.  Gartner  §  200;  jirov.  dau-s;  frz.  def,  dr: 
cat.  dau:  span.  Have:  ptg.  diave. 

1941)  chivTs  +  c.vmbaliim,  Musikinstrument  mit 
Tiisti'M  idnrrri):  ital.  darirendialo,  firaincemhaln 
(danebon  rl'iricordio  aii.s  davis  -\-  chorda);  frz. 
dnreci)! :  sjiau.  davecmbanu.  Vgl.  Dz  101  davi- 
cemhalo. 

1945)  clavo  figerc,  iiiitNiigeln  anhefton,  krcuzigen, 
=  altfrz.  doufire,  doufidiier  {/..  B.  Alexius,  re- 
daction du  XIV"  siecle,  ed.  Pannier,  Str.  13  v.  2), 
vgl.  Darmostoter,  Mots  comp.  p.  140. 

1946)  clavus,  -mil  m.,  Nagel ;  ital.  davn  diiavn 
diiovo,  chindo  „con  sensi  traslati  cbo  mancano  alle 
forme  arcaiche,  p.  e.  chiodi  =  debit:",  Canello,  AG 
III  399,  vgl.  auch  Flechia,  A<i  II  334;  rtr.  ddud, 
vgl.  Ascoli,  AG  I  513  Z.  1  v.  u.  im  Texte:  prov. 
(7nK-<;  altfrz.  c/o;  nfrz.  cto«;  span,  davn:  ptg. 
cravo.  Vgl.  Dz  364  diiodn:  (iriiber,  ALL  I  547, 
wo  dnvuft  nebon  davus  als  Substrat  angesetzt  wird, 
aber  die  Entwickeliing  des  a  :  ofFouem  o  kann  sehr 
wohl  erst  in  nachlatt'inisclior  Zeit  erfolgt  sein.  Vgl. 
Schwan,  Z  XII  207  ff. 

1947)  elepo,  elepsi,  eleptuni.  elc|iere,  heinilicli 
wegstdilrn:  vifll.'idit  I  iruii'hvMi-t  /ii  I'rz,  w  dnpir, 
sicli  verkri'i-hciL,  vgl.  D/  .'jl'.l  ild/iir.  Walir.'idu'inlidi 
aber  gehijrt  da.s  Wort  zu  dfin  .Stammo  klap  [s.  d.J.) 

1948)  [*cletS,  -am  /'.  =  prov.  deda:  altfrz. 
deie,  nfrz.  date.  Flechtwerk,  Hiitte:  Dz  548  dair 
vermutete,  dafs  das  Wort  auf  ilas  gleiclibedeiitende 
altir.  diath,  cyrar.  diiyd  zuriickgehe.  Thiirneysen 
hat  das  Wort  nicht  besprochen.| 

1949)  cllmactericus,  a,  um  (gr.  xh/iaxTrjpixog), 
auf  die  sog.  Stufenjahrc  beziiglicli ;  ital.  cUmatrrieo : 
frz.  dimatiriquf.  vgl.  Kafs,  KF  III  513;  span. 
ptg.  dimnterirn. 


201 


195«^  cllni 


1968)  coheliniis 


202 


1950)  "clluit'o  11.  *cliuio,  -are  (v.  clinare),  (die 
Augen)  neigen;  frz.  digner  (altfrz.  audi  cUnyier), 
blinzeln,  dazii  das  Vbsbsttv.  din.  Vgl.  Dz  549 
digner:  Grober,  ALL  I  517. 

1951)  ellnlcus,  a,  uiii  (gr.  xhvixoi),  bettliijrorig; 
iiach  Dz  '146  endenque  u  C.  Michaclis,  Stiidien  etc. 
p.  268  u.  286  ist  diiiicils  bpzw.  *iiiiltniciis  GiMiiul- 
wort  zii  'span,  eiideiiqiii:,  kriinklicb.  Forster,  Z  I 
559,  liat  diese  Herleitung  mit  guteii  Griindcn  zuriirli- 
gewieseii  u.  fiir  span,  endevqiie.  altfrz.  esdenc, 
escleudie  (pic.  exdenquc]  das  alid.  xline.  link,  als 
Grundwort  anfgestellt.  Ilini  liaben  beigestininit 
G.  Paris,  R  VU  346.  Ascoli,  AG  III  449  Anm., 
Schuohardt,  Z  VI  4"-'5.  letzterer  jedoch  mit  dera 
Vorbehalte.  dais  in  der  Anlautssilbe  en-  (ebenso  wie 
in  enjemplo  etc.)  Einmischung  der  Prapos.  en  zn 
erblicken  sei,  wahrend  Fiirster  eine  rein  lautliche 
Entstehung  behauptet  hatte.  Gegen  Forster's  Her- 
leituns  orhob  Baist.  Z  V  550,  Einspriich,  das  Diez- 
sche  Grundwort  *iHdinicits  verteidigend.  Forster 
wiederholte  darauf,  Z  VI  113,  naclidrueksvoU  seine 
tViiliere  Bewoisfiilirung.  Baist  entgegnete,  Z  VI  427, 
in  einem  langeren  Aufsatze,  zog  aber  *indiiticiis 
zuriick  u.  setzte  dafiir  auf  K.  Hofmann"s  Anregung 
nilat.  endeticus  (s.  Ducange  s.  v.)  als  Grundwort 
ein.  Die  lebbafte  u.  eingehende  EriJrterung,  welcbe 
die  Herkunft  des  Wortes  gefunden ,  hat  raanche 
feine  u.  wertvolle  lautgeschichtliehe  Bemerkung  zu 
Tage  gefordert,  zu  einem  sieheren  Ergebnisse  aber 
doch  niolit  gefiihrt.  AUes  in  alleni  genommen, 
scheint  es,  dafs  span,  endenque  a.  altfrz  esdenc 
auseinander  gehalten  werden  miissen  u.  dafs  ersteres 
aus  *indvnicus  eutstellt  {i  :  e  erklart  sich  aus 
roman.  Position,  wie  anfangs  aueh  Forster,  Z  I  559 
Zeile  1  V.  u.  im  Text  fiir  moglich  gehalten),  letzteres 
aber  aus  ahd.  sUnc  entstanden  sei.  Vgl.  iiber  die 
Frage  auch  Goldschmidt  p.  58. 

1952)  cllno,  -are,  neigen  (Not.  Tir.  109;  das  Pt. 
dlnatus  b.  Cic.  Arat.  53  [287]  u.  86  [327]);  ital. 
dinare:  prov.  dinar:  a  Itfrz.  rfiH«r.  Vgl.  Grober, 
ALL  I  547  u.  VI  382. 

1953)  *oIInus,  a,  vm\{s.  dinare),  geneigt;  ital. 
chino  [diini  b.  Dante,  Purg.  14.  7  ist  Plur.  Vun 
all'  altro  dtini  =  beide  aneinander  geneigt,  aneiii- 
ander  sich  lehnend);  prov.  di-s :  altfrz.  din 
{aelin).  Vgl.  Grober,  ALL  I  547,  wo  *dinis  an- 
gesetzt  wird. 

1954)  onomatopoiet.  Stamra  cloc-,  glucken  (rgl. 
auch  schriftlat.  glocire,  glucken,  u.  docitare,  schreien 
|vom  Hirsehej);  davon  ital.  c/itoccmre,  glucken, 
chioccia,  Gluckhenne:  span,  doquear,  dueca:  ptg. 
dioca,  Gluckhenne,  diocar,  briiten;  prov.  dncir. 
glncir,  frz.  glousxer  (dialekt.  douaser.  crousser),  rtr. 
dutsdiar,  glutsdiar.  Ini  Zusamraenhang  damit  stehen 
wobl  ital.  accoccnlarsi,  auf  den  Fcrseu  hocken 
(gleichsam  briitend  nach  Art  einer  Henne  hocken), 
dazu  das  Adv.  coccoloni:  span,  adocarse.  briitend 
hockeji,  ptg.  cocaras,  PI.,  das  Xiederhocken,  Kauern, 
estar  en  cocaniK,  kauern.  Vgl.  Dz  97  diiocciare: 
Grober,  .ALL  I  547:  Cai.\,  St.  292. 

1955)  cloaca,  -am  f.  (spatlat.  dauaca,  doea), 
Abzugskanal:  ital.  dodca  „voc«  stor.,  condotto 
soterraneo  ili  grandiosa  struttura",  diiavica,  sen. 
chioca  ,.fogna,  smaltitojo''.  vgl.  Canello,  .\G  III  389: 
Caix,  St.  268:  Dz  364  chiavica. 

eloca,  clocea  s   campana. 

1956)  *cIoeliea,  *clOeliia(umgestelltaus  cochlea), 
-am  /.,  Schnecke;  davon  ital.  (*diioccin,  dazu  das 
Demin.)  diiocciola,  vgl.  Dz  364  .«.  v..  chian.  ehioc- 
qiido,   venez.  ciiognlo,    Kiesel,    vgl.  Caij,   St.   269: 


'  Flechia,  AG  II  335  unt<;n;  rum.  ghioavd,  Scbale, 
{des)ghinc  ai  at  a,  schiilon;  [frz.  beifst  ,,Schnecke" 
limace  =  Int.  limac-ein  v.  limus,  span,  cnrncol  u. 
limaza  (nackte  Schnecke).   ptg.   caracal  u.  lesma]. 

1957)  elodiis,  a,  um  (f.  daudm),  lahm;  prov. 
clod,  (mit  offenem  «),  vgl.  Griiber,  ALL  I  547; 
Flechia.  AG  II  330  —  („lahm-  ital.  zopiw,  frz. 
e.stropic,  idoppi,  perdiis;  span,  cojo  (s.  coxus), 
haldado,  piiralitico:  [ttg.  coxa,  tolliido,  estropeado). 
S.  cloppiis. 

1958)  *clo|»ii,  -am  /'.  (umgestellt  aus  copla  = 
copula),  Verkniipfung;  ital.  (dialekti.sch)  und  rtr. 
cinj)a  u.  dgl.,  vgl.  A.scoli,  AG  I  515;  Flechia,  AG 
II  6  u.  335  Z.  1  V.  u. 

1959)  *eloppIco,  -are  (v.  doppus),  hinken;  prov. 
dopchar:  frz.  clocher  (daneben  doper  ^*doppare): 
pic.  cloquer.     S.  audi  *cloppus. 

1960)  *cl6ppus,  a,  um,  hinkend,  lahm;  rum. 
fcliiop,  dazu  das  Vb.  schiopez  ai  at  a:  prov.  clop: 
altfrz.  clop,  dazu  das  Vb.  doper.  Vgl.  Dz  550 
dop :  (irober,  ALL  I  547. 

cludo  s.  claiido. 

1961)  elQpea,  -am  /'.,  ein  Flnfsfisch,  die  Alose 
(Plin  X.  H.  9,  44);  davon  vielleicht  ital.  chieppa, 
cheppia,  Wels,  vgl.  Dz  364  .*.  r. 

1962)  *coiictico,  -iire  (v.  coacto).  zusammen- 
drangen;  rtr.  s-^WHCiVir,  quetschen;  prov.  cdc/idc, 
quichar,  (neuprov.  csqiiichd,  quetschen);  frz.  caclier, 
ducken,  versteeken  (daneben  cdf  jr.  gleichsam  *coactii'e, 
dem  Tuche  die  Glanzpresse  gdien),  ecuclier,  quetschen ; 
zu  cacher  die  Vbsbsttve  cache,  Versteck,  cachette, 
Schlupfwinkel,  cachet,  Petschaft,  cachnt,  Gefangnis, 
span,  ncnc/tnrse,  agacharse,  sich  niederducken  (das 
Simplex  cachar.  zerbrechen,  =  *quaticare}.  Vgl. 
Dz  260  quatto;  Horning,  Z  IX  140. 

1963)  ediicto,  -are  (Frequ.  v.  cogere),  zusammen- 
driicken ;  sard,  cattare ,  platt  driicken;  (prov. 
quatir,  ducken,  frz.  catir,  pressen,  entweder  = 
'coactire  oder  =  *qiiatire  f.  qnatere).  Vgl.  Dz  260 
quatto. 

1964)  coactus,  a,  um  (Pt.  P.  P.  von  cogere), 
zusammengedrangt,geprefst:  ital.coa«o,gezwungen, 
quatto,  platt,  vgl.  Canello,  AG  III  372;  prov. 
quait:  span,  cache,  gadio,  geduckt.  Vgl.  Dz  260 
quatto 

1965)  cSa^uIo,  -are  (v.  coagulum),  gerinnen 
raachen;  ital.  quagliare.  caqliare,  vgl.  Canello, 
AG  III  372,  u.  Flechia,  AG  it  382:  rum.  in-chieg 
ai  at  a;  rtr.  en-cugliar:  prov.  coagular ;  frz. 
cailler:  cat.  coagular:  span.  CMajui-:  ptg.  coalhar. 
Vgl.  Dz  259  quagliare:  Grober,  ALL  I  548. 

1966)  coagriilum  n.,  geronoene  Milch :  ital.  caglio, 
quaglio,  gaglio:  rum.  chiag;  (frz.  caillot,  caUlotte. 
Gerinnsel,  gaillet  =  caillc-lait  ['?],  Lebkraut,  vgl. 
Fafs.  RF  in  492;  iiber  caillou,  Kiesel,  vgl.  oben 
ealeulus):  span.  ('Majo,-  ptg.  coalho.  Vgl.  D.z  259 
quagliare:  Griiber,  ALL  I  548. 

1967)  coaxo,  -are,  quaken;  davon  nach  Corn^ 
R  IX  136,  (sard,  chesciare);  cat.  quei.rarse: 
span,  qiiejar:  ptg.  queixar,  wehklagen.  Dz  479 
qaexar  liatto  das  Wort  auf  *qnestarc  (Frequ.  von 
queri)  zuriickgefiihrt.  Das  richtige  Grundwort  ist 
*questiure,  vgl,  Baist,  Z  V  248:  Grober  alierilings 
setzt,  ALL  V  128,  *qua.xare  =  con:care  als  Grund- 
wort an. 

1963i  [*coI)€linu.s,  -um  «i..  mlat.  ^obeliniis  (von 
germ,  koh-,  Hans,  Gemach,  wovon  z.  B.  nilid.  kobd, 
enges  Haus,  isl.  Icofi,  Hiitte,  nhd.  Kohen,  Kofe.n), 
Hausgeist.  =  frz.  gobelin,  Kobold.  Dz  599  s.  r. 
leitete    das    Wort   aus    griech.    xo^u't.oi,    (iauner, 


2(>.S 


llHi'M   iNM 


litHJl   ,.,-,,.1.1 


•2(»4 


Sclimnrut/or,   iili,    wah  ilor  lltMloiitiiiit;   wi'koii  nii^lit 
wolil    iuif;ulit.      Vcl.    Kliip>    uhUt    „KoI»>ii"    iiiuI 

litGitl  Natiirliiiit  cor  i)at.  coco,  IVtr.  iVi,  2)  /.iir 
Ht<ti<ii'liniiiit;  Afx  Hiilini'ii«rlin>ii's,  «-•  frx.  n»;.  Hiiliii, 
tirtvoii  /.nhln>icj»<  AI>loi(iiiij;oti,  r..  II.  ri"/nWiM<'C, 
•••«/Mrri'i/iifr  (v>;l.  kikiTiki),  kniln'ii,  nuiner.  ilomiii- 
xkm'ti  (cK'it-lixnin  Haukralicii"),  coqurt,  •icfalUiichtij; 
(wic  oil!  Haliii  sl»l/.ior<'iiili.  ntciirili;  lliitsclilcifo 
(oij^viitlii'li  llahiii-iikaiiiin).  ri>iiiiirelh\  .linlonkirsi'lic 
lu-oil  sio  kiiallrot  auiisii'lit  wiu  uiii  llaliiii'iikaiinii). 
coi/i(c/ic(i/ .  Klalsolinisi',  wilili>r  Mohtt  i\vi';;<>n  dcr 
rotoii  Karlio)  u.  a.  iii.  A  us  cix/  il'  luilr,  int|i8clii<r 
llalin,  ••iit>tanil  (Jim/*-,  Triitlioiuio,  iliiuloii,  Tnitlialiti 
(.at.  ,iaU  •iindi.  iwlint).  \x\.  H/.  6(i2  dimlr.  V^'l. 
I>/.  652  fix;  11.  loiiiiilicol ;  LJriilMT,  ALL  I  649. 

1970)  •<'6f«,  -Hill  /".  (v.  *t<irfre  —  Cfxiuerc), 
Kiioluni;  rtr.  oicrn:  noiiprov.  men:  piv.couque: 
rat.  focii.     V';l,  1>/   lU  cuccagna. 

1971)  ♦coriiniii,  -iim  /.  (v.  cncn),  Kiicliunland, 
Si-lilaralTfnlninl:  i  t  al.  <i/iT(i(//m;  ivv..  focagne,  v^'l. 
Soliolor  ill)  Anliaii^'  zii  Dz  722;  span,  cucnnii ; 
(en\i\.  coktiiiiiii'-).  Vfjl.  I)z  114  rin-caiiua,  Mar.kol 
p.  ;M  liiilt  cs  filr  rniijjiich,  ilafs  cncngne  otc.  mit  mid. 
»■«14^,  iidl.  I;i)ek,  ahd.  chiiohho.  iilid.  Kiicheii  (Worte, 
widclie  Klii^'i'  .<.  V.  fiir  iicht  norinaiiisch  liiilt)  zu- 
saniiiuMihaniiO.  IndossPii,  wonn  nkoclieii"  oiii  l/diii- 
wort  im  (lorinaii.  ist,  wie  audi  Kliijfc  .<.  r.  unniinnit, 
so  wird  audi  ^Kudieu"  oin  soldies  soiii. 

1972)  *c'oc«'ii,  -nm  /".  u.  roncflijii,  -am  /'.  (!,'r. 
xoy/ij),  Miisc'lid  (die  Form  cocnt  orkliirt  sidi  viol- 
loii'ht  duri'li  keltisdicn  Einilul'i;:  violleiclit  am-h  war 
iioben  ihr  oiii  Mask  *cocci(.s  [v;;!.  cymr.  arch  „linter, 
(■jniiba",  Davies,  „rouiid  concavity,  boat,  hive,  crown 
of  a  hat",  Spurn'U]  vorhanden,  vjjl.  Th.  55,  in- 
ilossen  ist  die  Annahme  keltischen  Eiiiflusses  beziig- 
licb  dor  Nichtnasalierung  von  ciicra  nicht  unbodin'^t 
notwendig,  da  cocca  sich  als  cinfach  reduplizierte, 
concha  als  die  nasaliert  reduplizierte  P'orin  auffussen 
liifst,  man  v<^l.  cochlea,  cochlear) ;  i  t  a  1.  conca,  cocca, 
Muschd ,  Becken ,  Wanne  (die  iiblichon  Worte  fiir 
nMuschel"  sind  nicchio  ii.  conchiglia),  rncca,  Kerbo 
an  dcr  Armbrust  (eij^cntl.  wolil  muscbdartige  Holi- 
lung,  vgl.  Th.  55  Z.  6  ff.  v.  ob.);  coceia  {=*coc.cea 
f.  cnncliea),  kleincs  Geschwulst,  vgl.  Flechia,  AG 
II  335;  OS  gehoren  hierher  wolil  auch  die  Mask. 
coccio  {*cocceus  f.  cotichcus),  Scherbe,  ii.  cocchin 
(=  *cocculus],  [muschclfiirniiger  VVagenkasten], 
Eutsche  (slavischer  Urspning  dieses  Wortes  ist  ab- 
zulehnen,  weil  der  Palatal  sich  im  Ital.  crhalten 
liaben  wiirde;  vgl.  auch  Cai-X,  St.  24);  pro  v.  coca, 
Kerbc,  neuprov.  coqiiu,  Fahrzeug;  frz.  coque, 
Eier-,  Nufsschale,  cache,  Keibe,  dazii  das  Vb.  en- 
cocher.  die  Seline  einlegen  (ital.  cnccare,  wozu  auch 
ein  «coeearc,  losschndlen,  vorhanden  ist);  vormutlich 
ist  von  cache,  Kerbe,  Einschnitt,  abgoleitet  cochon 
(eigentlich  zur  Mast  verschnittenes  Tier),  Schwein 
(^an.  cochtno,  Schwein,  cochuinbre,  Schmutz),  vgl. 
Dz  550  .^•.  V.  (kdtischer  Ursprung  des  Wortes  ist 
zu  verneinen,  vgl.  Th.  95);  von  coque  ist  wohl  ab- 
geleitet  cocon,  Gehause  der  Seideiiraupe,  Demin.  zu 
coque  ist  coquille,  Muschel,  (^  i  t  a  1.  cochiglia),  cache, 
Kutsche;  cat.  conca,  Napfi  span,  cora,  Muschel-, 
Nufs-,  Hirnschale,  Kopf  (davon  abgeleitet  cognte, 
Hinterkopf),  conca.  cuenca,  Xapf,  ciiezo  (=  *cocceus), 
Kiibel,  cache,  Kutsche;  ptg.  conca,  Schiissel.  Vgl. 
Dz  101  cocca.  102  cnccn  u.  cocchio;  Grober,  ALL 
I  548;  Flediia.  AG  II  335;  Th.  p.  54  f. 

♦cScceiis,  a,  iim  iv.  caeca),  ninsdidartisr,  siehe 
*co«c«. 


I!l7;ii   '«'occliu'llil,   -Hill   /'.   (Dumin.    v.  •corrn  f. 
I  caecum)        (rr,  ccnrllc,   I'ViKthl  der  8t4.<chpalin(>,   vgl. 
I)/.  640  X.  V. 

roclh'li'ft,  -am  /.  (gr.  .^opr/.ms'l,  Srhncckc,  «idio 
(■liM'hcu. 

i:i71i  cKf  h  li'iir,  <-dc{li|l(^Hr«>,  cuii  h|l(^Hriiiiii  n. 
[V.  cichliai.  imKili.'lartlg.'H  Gdiirs,  l/.fld  ;  ital.  ciic- 
l<7ii<i;o,  ilaiidiiMi  (<in  Fi'ni.  ciicchai^ja  :  prciv.  cailhcr-.i: 
frz.  ciiilhr,  daiii>bi<n  da»  Fom.  ciiillcrc:  span. 
\ciicliara:  ptg.  nilhrr  (altptg.  r<.//i.ir).  Vgl.  Dz  114 
ciuchiaja:  Gndnu-,  ALL  I  549. 

1976)  *cucll.vllltm  a.  (f.  canchyliiim),  Miwclid- 
■>dor  Sdialtior;  ital.  cackailia,  Miisdiol;  frz.  i-a- 
quill,:     Vgl.  Dz  102  cachiqlia. 

197(j)  *c6cili6,  -niii  /'.  (v.  cocerc  f.  caqiicir), 
Kiiclio;  ital.  ciiciiia:  sard,  cnghina  <=>•  coquina: 
I  (rum.  rMciiir);  rtr.  ca^china;  pruv.  cozina;  frz. 
cuisine;  cat.  cagna:  span,  cozina,  cacina;  ptg. 
cacinha.     Vgl.  Dz  115  citcina;  Grdbor,  ALL  f  548. 

1977)  *('6ciiiarlHs,  n,  uni  (L  coquimiriux),  zur 
I  Ktiche  gehiirig;  ital.  cnciiiaria  „sputtanto  a  cucina", 

ciiciniere,  riicinajo  „il  tuioco  dello  sociiota  reiigioso 
0  quollo  de"  soldati".  vgl.  A(i  111  3<)li.    S.  No  1987. 

1978)  'cocTiio,  -lire  (f.  coquinare),  die  Kiiclic 
bosorgen  (Plant.  .\iil.  3,  1,  3)  =  ital.  cucimire.  frz. 
cuisiner,  vgl.   Dz   115  cacina. 

cOcio  s.  2  coftio. 

1979)  1.  *c5co  (f.  cnquo),  c«xi,  coctuin,  coccrS 
(fiir  coqaere),  koclicn:    ital.  cuoco  ci>.s.ii  ciittn  cuo- 

\cere:  rum.  coc  capsei  copt  caace ;  rtr.  Pr«.  hoiel, 
Ft.  P.  hoi/,  kail  etc..  Inf.  koir  etc.,  vgl.  Gartner, 
§  14(5  u.  1.54;  pro  v.  Prs.  3  caeii,  cotz,  Pf.  cac, 
Pt.  coit  ciicicli.  Inf.  cozer,  c.ozir,  kochen,  peinigen, 
quiilen ,  davon  das  Sbst.  cosenza,  Pein ;  frz.  cuts 
ciiisis  cuit  ciiirc:  span,  cocer  (schw.  Vb.);  ptg. 
cozer  (schw.  Vb.,  altptg.  Pt.  P.  oiilo),  Vgl.  Grober, 
ALL  I  548;  Dz  557  cuire. 

1980)  2.  coco  -^  span.  ptg.  frz.  coco  (frz.  davon 
abgeleitet  cocoticr),  Kokosbaum,  Koko.sniifs,  Schreck- 
gespcnst  fiir  Kinder  (etwa  Knedit  Ruprecht,  iiber 
den  soltsamen  Bedeutungsiibergang  vgl.  Cornu,  R 
XI  119),  im  Frz.  bcdciitct  roco  auch  Gurgel,  Schlund, 
ohnc  (lafs  sich  sagen  liefso,  wi«  diese  Bedtg.  sich 
entwickclt  hat.  Obor  coco  vgl.  auch  Lentzner,  Engl. 
Stud.  XI  2. 

3.  coco  (Xaturlaut  der  Hiihnor)  s.  coc. 

1981)  1.  eoctio,  -oiieiu  f.  (von  coqiiere),  <las 
Kochen,  Brenncn,  =  frz.  caisson,  Kochen,  Siedon, 
Brennen. 

1982)  2.  coctio  (gewohnlich  cOcio),  -onem  m., 
Maklor;  ital.  cozzone  „sensale  di  cavalli",  scozzone 
„chi  doraa  cavalli",  vgl.  Canello,  AG  III  399  (Dz 
liiilt  mit  Recht  ncozzone  fiir  zusammengesetzt) ;  p  r  o  v. 
cusno-s:  altfrz.  co.ison;  cat.  casao.  Vgl.  Dz  112 
cozzone;  Grober,  ALL  I  549. 

1983) 3.  coctTo,  -iirc  (v.  coqiiere),  kochen,  brennen ; 
ptg.  cn^:ar,  jucken,  davon  das  Vbsbst.  co^a,  das 
Jucken;    (span.   co.icar.^e,   die  Schultern   bewegon, 

I  wenn  sic  jucken,  dazu  das  Vbsbsttv.  cosquilla.s,  PI., 

f  das  Kitzeln).     Vgl.  Dz  441  cocar. 

1984)  *coeto,  -are  (Frequ.  u.  Intens.  v.  coqaere), 
tiichtig  kochen,  in  iibertragener  Bedtg.  jem.  lieifs 
maclien;  prov.  cnilur,  antreiben,  beschleunigen; 
altfrz.  coitier:  cat.  cuytar,  bedriingen;  span. 
cocharse,  sich  beeilen  (altspan.  coi/iar);  ptg.  coitar. 

j  Vgl.  Dz  103  coitar  1 ;  Grobor,  ALL  I  549.    Ronsch, 

I  RF  II  315,  wollto  diese  Verba  in  der  Bedoutung 
„ antreiben",  namentlich  abor  altfrz.  coitier,  cuitier, 
auf  lat.  coqitare  v.  coqere  zuriickfuhren,  deni  aber 
hut  K     Hofmiiim,  ALL  111  .5,52,  rnit  giiteni  Gmnde 


205 


l!)85i  ciM-tor 


2007)  collatlii 


20(i 


wiilersprocbcii    u.    altfrz.   ciiiticr    ans   dem   Vlisbst. 
ciiite  =  coctn  crklart. 

1985)  eocWr,  -orem  m.  (v.  coqueie),  Koi-li,  = 
ruDi.  copinr.     In  ilen  iibrigen  roni.  Spraclien  wird  i 
„Koch"  entwcder  dureh  *cociis  (s.  il.)  =  i-nquiin  oder 
durch  *cociiiarius   (=  frz.  cuisiyner)   aiisgcdruckt. 

1986)  coctura,  -am  f.  (v.  coqueyc),  das  Kocheii; 
ital    cottura.    das   Kochcn,   das  Gekocbte;    rum. 
copturd:  prov.  coitura;  (altspan.  coced>ini) ;  (ptg.  i 
cozidura). 

1987)  *cocus,  -urn  in.  yr.  coqiiert),  Koch:  ital.  I 
ciinco;  prov.  coc-a;  altfrz.  c.  r.  kej;,  c.  o.  keu;i 
nfrz.  queux  (das  iibliohe  Wort  fiir  nKoeh"  ist  aber 
cuisinier  =  *cucii>a  rius) ;  c  a  t.  coch  .(span,  cocinero: 
ptg.  cosinheiro).  Vgl.  GrObcr.  ALL  I  549.  Weder 
frz.  coquin,  Schurke  (vgl.  Uz  552  s.  t.).  iioch  frz. 
gueux,  bettelhaft  (vgl.  Dz  607  a.  r.),  konncn  mit 
coeiw  etwas  zu  tbuii  babcn;  crsteres  ist  wohl  Demin. 
zu  coq,  der  Ursprung  des  letztercn  ist  iinklar. 

coda  s.  Cauda. 

19fc8i  codex,  -dicem  >».,  Buch;  ital.  codice: 
rum.  codkd ;  prov.  codi-a;  frz.  code;  cat.  cadi:, 
span.  ptg.  codif/o.  Die  lautliche  Entwickelung 
des  Wortes  ist  infolge  seiner  Yerwendung  als  ter- 
minus technicus  abnorm  gewcsen. 

1989)  [kelt.  (Dialekt  v.  Vannes)  codioc'h,  Hauben- 
lerche;  davon  vielleicbt  ptg.  cnlovia.  Ijerehe;  vgl. 
Dz  442  s.  V.  (Th.  87  findet  mit  Reeht  die  Ablcitung 
sehr  fragniirdig) ;  Ronsch,  Jabrb.  XIV  34B  (bringt 
das  Wort  mit  tnppo.  Schopf  :  totovia,  cotovia  zu- 
sammeni;    Baist,    Z   V    otil,    erinncrt    an    xotto:. 

x6TZV(fOi.\ 

1990)  coeiueteriilm  n.  (gr.  xoifirjxrjQiov,  mit 
spatgrieeh.  Ausspracbe),  clmlteriam,  Kuhestatte. 
Kirchbof  (Eecl.):  ital.  cimeterio;  rum.  cinUrim, 
pntirim ;  p  r  o  v.  cemettteri-s :  frz.  cimetiire  m. :  s  pa  n. 
eiinenterio :  ptg.  cemiterin.     Vgl.  Dz  99  cimeterio. 

*cofea  s.  capa. 

1991)  arab.  Qoffali  (Freyt.  II  502*),  Euhebank  vor 
dem  Hause;  ital.  .'0/«;  frz.  sopha,  sofa:  span, 
ptg.   sofa.     Vgl    D/.  297  .«i/d. 

'coiiniis  s.  cophinns. 

1992)  *c6gito,  -are,  denken:  altital.  coitaie: 
rum.  cugVlii  at  a:  prov.  cuidac.  cuiar:  altfrz. 
cuidier,  vgl.  Fiirster,  Z  II  169  ^nfrz.  ist  das  Vb. 
nur  in  oiitrecuider  =  ultra  eogiture,  iibermiitig 
behanileln,  uutrecuidant,  (ibermutig,  outreciiidance, 
t'bermut,  erhalten),  span.  ptg.  ciiidar.  Vgl.  Dz 
103  coitare  2;  s.  aucb  oben  eoeto,  unten  cug:Tto 
sowie  penso. 

1993)  eognattis,  a,  uni  {gnalii.1  =  tmtus  von 
nnscori,  blutsvi-rwandt :  ital.  cognato,  Schwager; 
rum.  cumttat.  davon  abgeleitet  cunnia{ei-c,  Adv., 
schwagerlicb,  cumhdteiC  li  it  i,  sich  verschwagem; 
prov.  cimhat-z:  tfrz.  ist  das  Wort  durch  beau-frerc, 
lidle-fWur,  vollig  verdrangt  worden);  span,  ciiiiadu: 
ptg.  cunhado.     Dazu  iiberall  Kern. 

1994)  cognitus,  a,  nm  (Pt.  P.  P.  v.  cognoscere). 
bckannt;  ital.  cdguito  ..conosciuto",  arch,  contn 
„conosciuto.  che  conosce.pratico  (Dante.  Inf.  33,  31)". 
vgl.  Canello.  AG  UI  3129;  fAbleitung  von  coiito  ist 
vohl  contigia];  prov.  coi«f<-.  coinde,  kundig  (aach 
zierlich,  anmutig,  weil  das  Bekannte  oft  angenebni 
isti,  dazu  das  Vb.  coindar.  zu  erkennen  geben,  zu- 
sammenges.  acoindar,  bckannt  maclien.  dav.  wieder 
acoiitdan.ia,  Vortraulichkeit:  a  1  tf rz.  cointe.  kundig, 
davon  das  Vb  coiutitr,  eointoier,  untcrrichten,  zu- 
sammengcs.  nccoinlier,  dazu  acevintance,  cointise; 
percoindier,  kundthun.  Vgl.  Dz  107  n.  dazu  Scheler 
im  Anhang  756  cniirinre. 


19951  *cogii6sceiitia,  -am  f.  (von  cognoscere), 
Kenntnis ;  i  t  a  1.  conoscema  .-rum.  ciinoftin{a ;  p  r  o  v. 
conoiasen.ta,  conoichensa :  frz.  connais.ia}ice :  span. 
conocencia:  ptg.  conhecen^a. 

1996)  *cog:noscitor,  -orem  m.  (v.  cognoscere), 
Kcnner:  ita.\.  conoscUore ;  r\xm.  cunoscdtor;  prov. 
c.  r.  conoiA^eire,  c.  o.  cotwissedor ;  frz.  connoisseur : 
span,  conccedor:  ptg.  eonheccdor. 

1997)  cognosce,  cogiiuvl,  cognltum,  cognoscere 
{con  +  gnofco  =  nofco),  kennen  lemen,  erkennen; 
ital.  conosco  conohbi  conosciuto  conoscere:  rum. 
cunosc  ui  ut  cunoa.^te:  prov.  conosc  conoc  conogut 
conoiswr,  conoicher;  frz.  connais  connus  connu 
connaitre;  cat.  cone(i)xer :  {conech  etc.);  span. 
lunozco  coitoci  (im  Altspan.  auch  starke  3  P.  Sg. 
ctmuto,  3  PI.  conuvieron)  conocido  conocer:  ptg. 
cordiecir  (schw.  Vb.).     Vgl.  Grober,  ALIj  IV  135. 

1998)  (cohors),  eors,  cortem /"..  Hofraum:  itaL 
corte;  rum.  ciirte  (dancben  ein  Mask,  curt,  Zelt, 
Plane,  Regcnschirm,  vonCh.  auf  mittelgriech.  xopr^, 
xoQTti  zuruckgefiihrt) ;  rtr.  curl  (davon  curtgin, 
Baumgarten) ;  pro  v.  co)"t-s;  frz.  coxr;  span.  ptg. 
corte.  iJavon  iiberall  zalilreiche  Ableitungen,  z.  B. 
'corten.'yis  =  ital.  cortege,  frz.  courtoii,  hofisch, 
*corten.^(i)anus  =  ital.  cortigianu,  Hofmann ,  frz. 
courtisan,  span,  cortesiiuo:  *cortigiare  =  ital. 
corteggiare,  den  Hof  machen  idavon  corteggio,  Ge- 
folge),  frz.  courtiser  (dazu  das  eotleknte  Vbsbsttv. 
cortege),  span,  cortezar,  cortejar.  VgL  Dz  109 
corte:  Grober,  ALL  I  553;  G.  Paris,  R  X  56; 
Canello,  AG  III  373;  Fleebia,  AG  11  12  f. 

1999)  coIetTo,  -are  (v.  ictus,  Pt.  P.  v.  icere), 
stofsen:  ital.  cozzare,  mit  den  Hornern  stofsen, 
dazu  das  Vbsbsttv.  cozzo;  frz.  cosser.  Vgl.  Dz  112 
cozzare. 

2000)  c6I[a]p[li]us,  -um  m.  (griech.  x6i.a<f.oq), 
Fanstschlag,  Backenstreich;  ital.  colpo,  Schlag, 
Stofs,  Streich,  Hieb,  dazu  das  Vb.  colpire,  femer  das 
Korapos.  accoppare  ,,ammazzare",  vgl.  Caix,  St.  137; 
rtr.  culp:  prov.  coip-.i;  altfrz.  co?^;  nfrz.  coup 
(dialekt.  choup,  vgl.  Fafs,  RF  III  504),  dazu  das 
Vb.  couper :  cat.  cop;  span,  colpe  (dazu  das  Vb. 
mlpar),  golpe:  ptg.  gulpe.  Vgl.  Dz  104  colpo; 
Grober,  ALL  I  550. 

2001)  *coIaticifis,  a,  nm  (von  colore),  fliissig, 
laufend.  schiebbar,  beneglich:  prov.  coladit-z;  frz. 
coulis,  fliissiges  Mctall,  Brei,  Fem.  coulisse,  Schieb- 
wand,  altfrz.  coh'ice,  Fallgatt^r.  Vgl.  Dz  554  couler. 

2002)  *coleo,  -onem  in.  (f.  coleus),  Hode;  ital. 
coglioiie:  prov.  co//iofn]-s:  altfrz.  coillon:  span. 
cnjon:  (ptg.  sind  et^crolo  u.  holsds  fiir  den  BegrifiF 
cingetretcn).     Vgl.  Grober.  ALL  I  549.    S.  coleus. 

2003)  coleus,  -nm  m.,  Hode:  ital.  coglia  = 
*colea  :  rn  m.  coiu;  prov.  colh-s:  altfrz.  coil;  nfrz. 
couille  =  *coka.  Vgl.  Grober,  ALL  I  549;  siehe 
auch  coleo. 

2004)  gr.  x6X/.u.  I-eim ;  ital.  cvlla;  frz.  coUe; 
span,  cola;  ptg.  colla  (neben  grade  =  gluten). 
Vgl.  Dz  104  coHa. 

2005)  coUacteiis,  -mil  m.  (lac),  ililchbruder ; 
span.  coUuzo:  ptg.  collato.  Vgl.  Grober,  ALL 
I  549 :  Dz  441  collazo. 

2006)  [*eollata,  Schlag  auf  den  Hals;  prov. 
col  a  da ;  frz.  ciAee,  Rittcrschlag.j 

2007)  collatio,  -onem  /.,  Vergleicbung:  ital. 
eollazione  ,conferimento,  raffronto,  conferenza" ; 
colazioiie,  colezione,  colizione  „il  mangiar  legger- 
mente  che  si  faccia  fuori  del  pranzo  e  della  cena" 
(in  dieser  Bedtg.  ist  das  Wort  vielleicbt  von  cohitio 
V.  cnl/irr  abznleiten,  worauf  auch  die  iiblichc  altfrz. 


•207 


2(K»8)  «•rtllil.crht~ 


L't»»-_»i  ••rtiiilinsdn 


2()t< 


Sclin>ibuii^;<-<i/(i<r<.iiliiiii!u.l<Miton>rliiiint),V|,'l.(';iiii'llii,    H  VI  |;t,s  (sclir  iiiliiiltsrriclnT  Aiitsiit/,,  ilmrli  wplrlioii 


AC   III   401  :  I.ittr.',  Dirt.  vi<llal„m 

•Jt)OSi  ;*rAlllb^rtOs,  •inn  m..  .Miifrvit^'liiKnoiuT, 
Moiisrii  nit'dcriMi  Staii<lt>8,  rtcliciiit  ilas  (■niiidwort 
III  80111  III  prov.  ciilrfrl-:,  Kcliiirkisch,  ffottli's,  Slist. 
Sohiirki',  iiltfrz.  ciilrrri,  ciiiirrl,  rurrrl,  j^'nioin, 
vi>rriit«<risrli,  tnMiln»,  Slist.  hiciior,  Sclmrko.  Niilii'n'K 
lK>i  1)/.  ofiT  rulrrrl.] 

'JOiW   riilliira,  rullrfrl^  «•olh'ctOin,  oftllijrerf, 


llill•llll•^tl■t('r«  lli'iiicrkiiiiK.  K  V  117,  iilii'rllussif;  p»- 
iim.-ln  w.irilnii  i«t^;  (irohcr,  AM,  1  550  (olioiidii  IV 
II'J  liat  lliivot  riiir  Vi'iimitiiiitJ  (ilicr  di'ii  niK|)riiii(; 
ill's  Int.  vtiliilirr  aiisfjospiiiclit'ii,  cr  orlilirkt  ilariii 
I'iiii'  rniliilcliiiij;  dcH  <rr.  ///fil{)H»-)-  i^.  "'""'i  mili'" 
(■oliiliriiiiis. 

■-'iiisi    roliiiiiiN,  -iim  III.  (V.  culrrr),  BniUT,  Limd- 
inanii:    ilal.    ailnint,    i.aiidiimnii,   rUnrn   (onKJisi'li) 


sanuiudn ;  i  t  a  1.  roi;/i(i  (enlijn^,  citlsi  -=>  *ct>llf.ri,  nillo,  \  ,.iiaf;ll«ccio,  il  riistico  dol  toatro-,  vj;!.  Caiiello,  A(i 

ciittUrrr;  mm.  ciilrij.  ciilr.iei,  ciiUs,  allege ;    prov.  Ill  323.     Sonst  iBt  das  Wort  saiiil  Boinom  Priiiiitiv 

ciilhir  (srhw.  Vli.,  jodooli  Prfis.  colli);  frz.  ciieillir,  co/crr  niia  den  rum.  V(dksapr.  k""'-'''''' tf""''''"'"'"''""! 

pflUrkiMi  («cliw.  VI).,  rriis.  nacli  der  A-,  sonst  naidi  201il)  ciilctr,  -Orein  (v.  ailo,  scilicii),  dio  Farltc; 

der   I-Koiij.;    Fi'm.    df.s    st.   Part.   P.    ciieilleltr  -=  ital.  colore:    pn  v.  folni-s ;   frz.  rnuleur :   span. 

CK//rf<<j,  Enito):  span,  coi/cr  (schw.  Yb.,  Fom.  ciiu's  cnUir :  pt^.  (color)  for. 

abnorimMi  Part.  P.  copecha,  Eriito,  iiiir  alt«paii.,  in  2020)    colAro,    -Are    (v.    co/ml,    farlion;    ital. 

ilor  neni'n-n  Spraolii'  ist  dafur  co.seclia   oiiifrolri'toii,  ailorare  otv 

Hl.  l)z  442  (o.-^cliii.  namontlicli  aber  Cormi.  K  XIII  2021)  culustru,  -am  ii.  coloslrniii  ».,  Hinstniilcli; 


298,  wii  co.ieclia.  vnn  Dii'z  =  coiititvlii  anfjesetzt,  aus 
collecta  orkliirt  wird.  s.  uiiti'n  ounsSrtii).'  pt};.  collier. 

2010)  *cullic(uialis  [V.  volliquine,  Uiiino),  scil. 
/<i/>i.«,  ist  narli  Biiffge's  scliarf.sinnigtT  Vi'riniitiin<,', 
R  IV  352.  das  (.Jrundwort  zii  frz.  catiiceaii,  Kinii- 
sti'in:  audi  Scliolor  in  iler  noiii'Ston  Ausj^.  dcs  Diet. 
ist  dioscr  Aniialunc  bci-fptreti-n,  «ithrend  er  friiliiT 
da.s  Wort  in  Verbindiins  mit  caiiiie  jfcbracht  batte. 

2011)  rollTs,  -em  «/„    Hilgtd ;    ital.  colle,   dazu    iiacli  Cb.    p.  72   rum 
Demin.  colliiui  ii^;in.  coliiia),  ptg.  co//f  (u.  licmin.    sicb  windcnde)   Ranko 


coUina;  frz.  colliiie). 

2012)  'follo,  -are  (gr.  xo>.>.ttr),  leiinon:  ital. 
ciillarc:  frz.  caller:  span.  (cu)cnlar:  ptj?.  collar 
(nebcn  firudar).    S.  No  2004. 

20131  colldeo,  -are  [inu  -\-loco),  stcllen,  setzen, 


ital.  colostra:  rum.  carusld.  coreastu,  corauld: 
frz.  colaslrinii  (modizinischor  KuiiRtausdriurk);  span. 
pt<;.  roliistro,  ciiloslro. 

2022)  !,'r.  x6).ito^,  BusiMi:  ital.  sp.  l)t|,'.  .'/«//o, 
MeprbiiRcn ;  n o  u  p  r o  v.  (/"»(/') ;  f r z.  polfe,  Ciolf,  fiim/l're, 
Abgruiid.     V;;].  l)z  lo's  (/»//() ;  Gr5bor,  ALl/U  442. 

coliibra  s.  colobra. 

2023)  culribrllifis,  a,  Iim,  scblangunartiu;  davdii 
iirpcn  (dii)  snhlanfjonarti); 

B.   des  Woinstocks,   dazu 


das  Vb.  rurjirifsr  ii  it  i.  sirh  kriimmcn,  kricchou. 

coluciila  ^.  coiiiiciila. 

2()_'li  cuhiiiiba,  -am  /.  u.  coIumbiiK,  -am  m., 
Taulu';  ital.  colaiiilm,  -a  (daiieben  pippiime, piccionc 
lal.  pij)io7ieni,   Picpvogd);    prov.  colnmba  (V); 


legen;    ital.    coltocare    ..jxirrc   a  luogo",    coricare  frz.  cnhiuhe  {i\ns  iMiclie  Wort  ht  piffeoii  =^  ptpi- 

corcarc  ,,porre  distcso",   {cucciare,  liinstreckeii,  ist  oiiem):    im   Span.  u.  Pt^'.  fchlt   das   Wort,   dafiir 

wohl  entlebntes  frz.  coiicher),  vg\   Canollo,  AG  111  span,   palonio,   palowa   (v.  piiliimlnis)   u.   pichon; 

349;  T\im.  ciilc  ai  at  a:  prov.  colcar,  colfjar.  dazu  ptg.    ponihii.    jumiliiiilia    (obenfalls    auf    iialumbun 

das  Sbst.  colclia,    Bett;    altfrz.   cohliicr   (die  gc-  ztiriickgolund).     S    unti'n  paliimbas  u.  pipio. 

schlossene  Qiialitiit  des  o  wollte  Forster.  Z  III  503,  2025)  columbarTiim  ».  (v.  coliimlm),  Taubenhaus, 

aus  Einwiikung  ciiics  naclitonigcn   /   [*c6llie(it  fiir  (iraburnonliaus:  ital.co/ow/wo-w  ,,8epolcreto  a  foggia 

coUocat]  iTkliireu,    wiihiend  G.  Paris,   R  X  (Jl,    an  di  i-olonibaja",  coloiiihajo  ,,coloml)aja",  vgl.  Canello, 


Anlehnung  des  Verbs  an  das  Sbst.  ciilcita  gcdacht 
u.  damit  wobl  das  Ricbtige  getroffen  hat);  nfrz. 
coucher,  dazu  das  Vbsbsttv.  coiiclie.  Lage,  SebicLt; 
cat.  span,  co/i/nr  (span.  Priis.  Sg.  1  ciielfio);  pt;: 


AG  III  306. 

20:^6)  columella,  -am  /'.  (v.  culumna),  kleiiic 
Saule;  span,  colmillo,  Hauzahn  (der  sehriftlat. 
Ausdruck  war  ilc».<i  coluiiiellari.f,  bei  Isid.  11,  1,  52 


collocar  (gel.  AV.),  vielleicht  gebort  hierher  auch  findet  sicb  colanulli,  «ofiir  vielleicbt  columellas  zu 
chocar,  ausbriiten,  wenn  angenommcn  warden  dart',  lesen  ist,  in  dera  betr.  Siniie);  ptg.  colmilho.  Vgl. 
dafs  es  aus  c[ijl]locare  cntatand.    Vgl.  Dz  103  cor-    Dz  441  colmillo. 


care:  Grober,  ALL  I  550. 

2014)  collo  portsire,  am  Halso  tiagen,  =  frz 
coljxirter  (davon  lolportage,  colporteur  etc.),  vgl. 
A.  Darmesteter,  Mots  conip.  p.  139  f. 

2015)  colliim  II.,  Hals 
leitet  coUottola,  Nacken 


2027)  coliimna,  -am  /'.,  Saule;  ital.  rolounn : 
prov.  coliimnii,  calona:  frz.  eolonne;  span.  ptg. 
colunnid. 

2028)  coma,  -am  /'.  (gr.  xofitj),  Haar;  ital. 
tal.  collo,  davon  abge-  cliionia,  coma:  mm.  coamii;  prov.  altspan.  ptg. 
1.   Dz  365  .s.   v.;   rtr.    coma. 


kul,  davon  „mit  cinem  sondcrbaren  Suffix"  kiiliet.'i,       2029)  comatiis,  a,  iim,   behaart;    ital.  comato, 
kalotn,  vgl.  Gartner  §  3  a);  prov.  col-.s:  frz.  col.    chiomato;  span.  ptg.  coiiiuta. 
COM  (col  wird  gegenw^iirtig  meist  nur  in  der  Bedtg.        2030)   [*c5mbasiiim    v.    (volksetymologisierende, 
„HalskTagen"  gebraucht);  cat.  col;  span,  ciiello;    an  ha.sM'm  angelelinteUmgestaltung  v.*tom;>a(/(um), 
ptg.  collo.  Zusammenfiigung;    ital.   comhar/io,   dazu   das   Vb. 

2016)  eolo,    -iire,    durchseiheii;     ital.    colore,    cowbofiiare.     Vgl.  Dz  365  comhagio] 

seihen;  Tum.  cur  ai  at  a,  fliefsen;  prov.  color:  2031  )*c6mbatto, -ere (fiir*eom6a»i«e;r),kampfen; 
frt.  couler,  davon  abgeleitet  couloir,  Durchscilier, J  ital.  combatlere:  rtr.  cumbatler;  prov.  combatre; 
Verbindungsgang  (weil  er  die  Gehenden  durcbliilst),  I  frz.  combattre ,  (Uzn  das  Vbsbst.  combat:  cat. 
Flur;  cat.  span,  color,  seihen:  ptg.  coar,  seihen.  '  combatrcr :  span,  combatir:  ptg.  combater.  Vgl. 
Vgl.  Dz  554  ,couler:  s.  auch  oben  colaticius.  Grober,  ALL  I  550. 

2017)  *col6bra,  -am  f.  (fiir  coliibra),  Natter;  2032)  f*e6mbustio,  -are  u.  *c6mbasttilo,  -are 
ital.  (deni  Schriftital.  fohlt  das  Wort,  es  \vird  durch  (von  conibustii.^.  Part.  P,  P.  v.  comburere),  breniicn, 
vipera  vcrtretenl,  sicil.  ciilorria:  prov.  coWfc/a ;  '  daraus  nach  Storm,  R  V  178,  durch  Abfall  von 
altfrz.  culuevrc ;  nfrz.  couleuvre;  cat.  ciilebra ;  ■  com-  (infolge  begrifflicher  Anlehnung  an  buatuui, 
span.  CK/e6rn;  ptg.  cobra  aus  coobra.  Vgl.  Havet,  1  Leichenbrandstiitte)  *biistiare  u.  bustulare.  welche 


209 


2033)  «Oiiiedo 


2049)  ftOmpasso 


210 


Verba,  indera  sie  diirch  Einwirkunj?  des  gcrman. 
britnst  V.  brennen  ein  r  oingesehoben  orhielton  (also 
*bru.itiare,  *bru!<tulnre),  die  Grundworte  wurden 
zu  ital.  hrusciare.  hriiciare,  hriistnlare,  (iber  dazu 
gehorige  Ableitungen  vgl.  Caix,  St.  78:  rum.  tiMur 
ai  at  a;  rtr.  hriscUar ;  prov.  l)riis{t)ar,  hnni)zar; 
frz.  hru.-ler,  hiiiler:  (span,  qiiemar;  ptg.  qiieimar, 
Verba,  die  wohl  auf  cremare  beruhoii).  Dz  70 
bniciare  hatte  *periisiare,  -ustulare  als  mutraafs- 
licho  Grundworte  aufgestellt,  was  von  Caix,  St.  78, 
gebilligt  wurde;  Bohnior,  Jahrb.  X  195,  hatto  an 
*hustare  (von  bii-itum)  gedacht.  Die  Storm'sche 
Aunalime,  obwolil  anscbeiuend  kiihn.  hat  doch  grolse 
Wahrscheinlichkeit  fiir  sU-h.] 

2033)  comedo,  edi,  esiim,  edere,  csscn;  (prov.) 
span.  ptg.  cntner:  in  den  iibrigen  Sprachen  ist 
mandiicare  das  herrschende  Vb.  gewordcn.  Vgl. 
Dz  441  coiwr:  Grober.  ALL  II  277. 

2034)  comes,  -item  /".  (t-om  u.  eo),  Begleiter; 
ital.  conte  (Begleiter  des  Fiirsten),  Graf;  prov. 
c.  r.  cow.*,  c.  0.  conte,  comte:  altfrz.  c.  r.  queiis, 
c.  o.  conte,  comte:  nfrz.  comte;  span.  ptg.  coiule. 
In  ihrer  eigentl.  Bedentung  sind  c:imes  u.  comitare 
durch  *C()n<ijanin  u.  *accompa>iiare  voUig  verdrangt 
worden.     Vgl.  Dz  107  ctnte. 

2035)  comes  stabull,  Stallmeister;  ital.  con- 
testabile,  coniie.^tahde ;  frz.  coiinetable;  span.  ptg. 
condesttible.     Vgl.  Dz  107  conteatabile. 

2036)  *c6miu[ijtio,  -are  (com  +  initium),  an- 
fangen;  ital.  ciimim  iare;  prov.  comensar ;  frz. 
commencer ;  cat.  commsnr:  span,  comenzar:  ptg. 
comegar,  dazu  das  Vbsbsttv.  comii^o  (frz.  dafiir 
commencement  =  *conunitiamentum,  ital.  comincio 
u.  cominriamnito)  Vgl.  Dz  105  comiuciare ;  Grober, 
ALL  I  550. 

2037)  eomitatus,  -um  m.  (v.  comes),  [das  Geleit], 
die  Grafschaft:  ital.  contad",  Grafscbaft,  Land- 
schaft,  Landbezirk,  davon  contadiiio,  Landbewohner, 
Bauer;  prov.  cmntat-z ;  frz.  comte  m.  (der  Genus- 
wechsel  in  Franche  comte  erklart  sich  aus  Anlebnung 
an  die  Feminina  auf  -te  =  -tateiii\:  iiber  altfrz. 
comtee  =  comte -\--tatem  vgl.  Darmesteter,  R  V  150; 
span.  ptg.  cond'ido.     Vgl.  Dz  107  ciiute. 

2038)  [*eomitissa,  -am  /'.  (v.  comes),  Grafin; 
ital.  contessa:  prov.  comtessa;  frz.  comtesse: 
span,  condesa;  ptg.  coitdessa.] 

2039)  comma  n.  (gr.  xofifta),  davon  *commji- 
tulnm,  kleiner  Sohnitt,  kleines  Geprage  u.  dgl  , 
wurde  von  Dz  80  cammro  vermutungsweise  als 
Grundwort  za  frz.  camaieu,  cttmee  m.  (ita  1.  cammeo, 
span,  camiifto.  ptg.  caniitfeo,  cam^ifeio,  caniafeii) 
aufgestellt.  Diese  Herlcitung  intbebrt  scbon  laut- 
licb  jeder  Wahrscheinlichkeit.  Mahn.  Etytn.  Unters. 
p.  73,  entwarf  folgende  Hjpothescnrcihe;  gemma, 
Edelstein,  :  *gitmiiia  (altfrz.  game)  :  *camma,  davon 
das  Adj.  'cammaenx,  woraus  ital.  cammeo,  die 
Verbindung  cammaeus  altus  aber  wurde  die  Grund- 
lage  fiir  frz.  camaieu,  span,  camafeo  etc.  (mlat. 
can\m]ahutus).  Alles  das  ist  recht  sinnreich,  aber 
nicht  im  mindesten  glaubhaft.  Littre  endlich,  dem 
Scheler  im  Diet.  s.  r.  camce  beistimmt,  geht  von 
dem  spatgr.  xufiatov  (v.  yafxrfiv)  =  *camattim, 
das  also  eigentl.  das  Ausgearbeitete  bedeuten  wiirde; 
frz.  camee  ware  damit  allerdings  erklart,  nicht  aber 
die  anderen  Formen  des  Wortes.  Vielleicht  liifst 
sich  nachstehende  Vermutung  wagen.  Aus  dem  bei 
den  Gromatikern  haufig  gebrauchten  (ti.  zwar  auch 
als  Epitheton  zu  lapis  gebrauchten)  Adj.  gdrnmatua 
(von  yafifta),  gammaformig,  rechtwinklig  (z.  B. 
Gromat.  vet.  243,  5,  s.  auch  Georges  unter  gamma) 

Kortin^,  lat -rom.  Worterbuch. 


crkliirt  sich  frz.  camce  als  gel.  W.  ohne  sonderliche 
Schwierigkeit,  ebenso  aus  dem  anzunehmendcn  Dem. 
*gamma  -\-  iitiis  [?]  das  frz.  camaieu.  Auch  die  Bedou- 
tung  diirfte  mit  diesem  Ursprunge  sich  vereinbaren 
lassen:  ein  gamraaformiger,  rechtwiiikeliger  Stein 
wird  in  der  Regel  ein  kiinstlich  bearbeiteter  sein. 
Ital.  cammeo  konnte  vielleicht  =  *yauiiUL0g  sein. 
In  den  span.  u.  ptg.  VVorten  aber  darf  man  viel- 
leicht volksetymologisierende,  an  das  Adj.  feo,  f'eio, 
hiifslich,   sich   anlelmende  Umgestaltungen  des  frz. 

I  camaieu  erblicken  (auf  goschnittenen  Steinen  sind 
liaufig  lle(hisenhaupter  u.  dgl.  dargestellt  u.  sie 
kounten  daher  als  hiil'slich,  fratzenhaft  erscheinen). 
Nur  freilich  mlat.  cammahutus  fiigt  sich  solcher 
Ableitung  niclit,  indessen  bei  den  im  Mittellateiu  so 

I  hiiiifigen  Verballhornungen  ist  das  kein  ernstes  Be- 
denkcn.    —    Deukbar  ware  endlich   auch   Heikunft 

I  der  VV'ortsippe  aus  dem  kelt.  Stararae  camb-,  camm-. 
—  Jedenfalls   aber   ist    camee,    camaieu    als    halb- 

'  gelehrtes  Wort  zu  beti'acliten,  worauf  scbon  der 
Anlaut  hinweist 

2040)  *commiindo,  -are,  ancmpfehlen,  befehlen ; 
ital.  comandare;  rum.  comand  ai  at  a;  prov. 
comandar:  frz.  commander ;  cat.  comanar;  span. 
comandar,  comendar:  ptg.  commandar.  Vgl.  Grober, 
ALL  I  550. 

20411  [*commaterciila,  -am  f.  (Demin.  v.  corn- 
water),  kleine  Gevattorin;  span,  vomadreja,  Wiesel. 
Vgl.  Dz  4tl  comadiyja  ] 

■2042)  commeatiis,  -um  m.  (v.  commeo),  das  unge- 
hinderte  Gehen;  ital.  commiato,  congedo ,  vgl. 
Candlo,  AG  III  312;  prov.  comjat-z,  Urlaub;  frz. 
C'liige,  dazu  das  Vb.  altfrz.  congier,  nfrz  (Lehnwort 
nach  ital  cnngeilo)  cungedier.  Vgl.  Dz  552  conge. 
committo  s.  mitto 

2043)  communis,  e,  gemeinsam;  ital.  comune; 
prov.  comii-.s;  trz.  comniun,  PI.  als  Sbst.  les  com- 
muHs,  Gesindewohnung;  span,  coman;  ptg.  com- 
mum.  Fem.  ommua. 

2044)  *c6mo  fiir  «(udmo,  gekiirzt  aus  qnomodo, 
auf  welehe  Weise,  wie?;  ital.  [conio)  come;  rum. 
cam;  prov.  com;  altfrz.  come,  com;  nfrz.  comme, 
divon  comment,  gleic.hsam  qitomo[dri]  -\-  mente;  cat. 
com:  span,  {cuemo)  como;  ptg.  como.  Vgl.  Dz 
105  u.  720  come;  Grober,  ALL  I  550.  Fiir  comment 
stellte  Cornu,  R  X  21tj,  qua  mente  als  Grundwort 
auf,  vgl.  dagegen  Tobler,  Verm.  Beilr.  p.  83. 

2045)  c5nio$iis,  a,  um  (v.  coma),  stark  behaart, 
=  rum    comos. 

2046)  *c6mpanIo,  -onem  m.  (v.  pani.'i),  der  mit 
jem.  von  demselben  Brote  Esseiide,  der  vertraute 
Genosse,  Begleiter;  ital.  compagno,  davon  cum- 
pagnia,  Gesellscbaft;  prov.  altfrz.  c.  r.  r.ompaigns, 
comp'iings,  companhy,  c.  o.  companhon,  compagnon, 
davon  abgeleitet  prov.  companliiers,  Genosse,  com- 
panha,  companlna,  Gesell&chaft,  companhar,  be- 
gleiten;  frz.  compagnon,  davon  compagnie,  (ac)- 
compagner ;  span,  compaho;  ptg.  companhdo, 
comjianheiro,  companha,  companhar.  Vgl,  Dz  106 
compagno. 

2047)  comparo,  -are  (com  -\-  paro  bezw.  com  -f 
par),  beschaffen;  ital.  comperare,  comprare,  kaufen; 
daneben  als  gel.  W.  comparare,  vergleichen,  vgl. 
Canello,  AG  III  329;  rum.  cumpdr  ai  at  n;  rtr. 
comprar;  frz.  (compcrer),  gel.  W.  comparer;  span, 
ptg.  comprar.     Vgl.  Grober,  ALL  I  550. 

2048)  *compasso,  -are  (v.  passus),  abschrciten, 
abraessen;  ital.  compassare,  dazu  das  Vbsbst 
cnmjm.i.io,  Zirkel,  Kompafs;  prov.  compassar,  an- 
legen,  dazu   das  Vbsbsttv.  compas,  Schritt,   Mafs; 


211 


3049^  rAmpVUo 


-2063)  oOncAvttln 


212 


nltfri.  compassfr.  lixiion,  vurfortifccii ,  ilntn  diiK 
Vbsbsttv.  cnmfinn,  Soliritt;  n  t  r /..  r<iHi/<iix.''r-r,  nu'KHon, 
ilaxii  iIkh  Vbobsttv.  rum/xis.  /,irki<t ;  Hpiiii.  ptK' 
(■>iui/MiMn-)<ir, iib/.irk<'lii.it;i/.ii  (Ins  Vbsbsttv. ronijiiiAvlo. 
/irkol.     Vjrf    11/.   liHi  oiiii/iiKi.in. 

2t)49i  I'roiiipt'tio,  -xrv  {(.  ciimiirlfir),  orstri'bpii, 
wurtlo  vuii  \)t  444  als  Staiiiiiiwort  zii  nnan.  ciitir, 
otwns  ju  I'imir  Strcit.tarlu'  iiiailioii,  sclila^Mi,  vcr- 
nniti't.  Sl.iriii  <lap';;i'ii,  K  V  17(>,  orkliirto  ilas  Wort 
nirfiii  aiif  (jfliOirti'm  Wo^o  aim  iv/Kirn/ir'- *r<^jt'r- 
cnHrr  (f.  -ciilt-rr  —  qiiiiUn)  nb<;i'Z0K«iii>8  Primiliv. 
Dii>si«  Hi'rloitiini;  iltirft»  <lio  riolili>;i'  scin.] 

2050)  *rdiii|ilaniro,  |>likiixi,  iilanctiiiii.  |itiiiis:*$rS 
(cum  -f-  l>l"i';l").  li<'klai,'on;  ital.  i  nmyiin/K/d  /nnhsi 
fiiitnlo  imttiiirrr :  pro  v  ioiniilnnhjildis  iilmil  fiituher; 
tri  f««i;>/'ii»<  liiiiiiiiis  fjiiiiil  jilaindrc;  uiit.com- 
jAauijir.     \i-\.  <;r.il.c.r.  Al.l,  I  bb\. 

2051)  comiiieo,  plevi,  pletuiu,  plerS  (com  + 
jj/fi>),  anfiilk'ii;  ital.  cmnitliii'  ^coiiipliinentaru, 
soiiilisfuri'"  (voiii  span  viiwplii),  cmiipirc  „fiiiiro", 
comitirre  „<'lu'  .s'lisa  per  lo  pi\i  al  trashito,  p.  o. 
i-onipieri'  uii  lavoro  =  Ciimpirf  iiii  lavoro",  vj;!.  Ca- 
nello,  A(i  111  357:  nun.  nnr  das  Part.  P.  P.  als 
Adj.  iiiiiipll.  iiliervoll,  inafalos,  lii'ftijj.  jjiraiisam  etc. 
orbalton,  s.  C'li.  iint«>r  plin;  pro  v.  cnmplir,  fiillen; 
itltfrz.  coiiiplir,  dav.  das  Partizipialsubsttv.  com/yi'e 
="  C(im;i?(?t(i,  Naclivesper;  nfrz.  nur  das  Konipos. 
acc'iiiiplir  l^das  Sbsttv.  comiithncnt  ist  vielloicllt 
nicht  =  *comiilenieiitiim,  sondorn  =  cnw)>liciiieiit  = 
*coniplicaiiieiitiim,  ci]L,'ontl.  Zusnnimciifaltun<;.  Vor- 
bcnjjiin;^);  span,  cumiilir;  ptfj.  nur  dio  Partizipiun 
cotnpliiiti:  Sbst..  stcifjonde  i'liit,  u.  cinupleln,  Adj., 
vollstanilig.  =  frz.  comiilel. 

2052)  l*coiiiplu'ameiitQui  >i.  (v.  voinplicare),  Zu- 
samnioiiraltung,  Bougnng,  =frz.  compliment,  wenn 
dasselbo  nicht  =  *i:omplemeutum,  bezw.  Abloitung 
aus  coniplir  isl.] 

2053)  [eonipllcituni  (Part.  P.  P.  v.  cmnplic(ire), 
ziisarnincn!.'<-faltct.  vorwkkclt.  wird  von  Dz  551  ver- 
miitung.-iwiise-  als  (irumlwort  aufgestellt  fiir  frz. 
coiiipliit,  Cbcreinkunft.  Vfrl)rccherischor  Plan  (davon 
das  Vb.  com  pi  I  iter);  indcssen  cumpUcitum  liatte 
comploil  crgeben  miissen,  vgl.  explicitiiiii  =  e.cpliiil. 
Audi  die  von  Friscli  behanptetc  Horlcituiig  vnn 
pVii.  l)i^mm.*j>it(itl(i.  kli'iiK-r  Knaul,  iH-fricilij,'!  nicht. 
schon  Weil  der  Gcsdilechtsweilisel  autfiillig  wiire. 
Nahc  licgt  es,  den  zweiten  Teil  des  VVortes  fiir 
identisch  mit  tloni  engl.  plot  zu  lialten.  Gewunnen 
ist  aber  daniit  nichts,  denn  erstlich  ist  die  Her- 
kuuft  des  englischen  Wortes  dunkcl.  sodann  ist 
Zusamraensetzung  mit  cam-  hoehst  unwahrscheinlich. 
(Veruiutlich  ist  engl.  pint  erst  aus  complot  gekiirzt.) 
Viellciclit  lafst  Folgendes  sieli  wcnigstens  horen, 
wobei  davon  ausgegangen  ist,  dafs  complot  ini  Altfrz. 
auch  nMenge"  bedentet.  Lat.  ciimuhis  ergiebt 
tonible,  das  bekanntlich  auch  adjektivisch  ini  Sinne 
von  „voll"  (z.  B.  vou  Menschcn)  gebraucht  wird,  in 
Redewendungen,  wie  la  nolle  «.<(  coinblc  u.  clgl.  Von 
cowl/If  ware  cine  Ableitung  comblot  denkbar,  welcher 
die  liedeutung  „kleine  Anhaufung  (von  Menschen), 
Zusanimenrottung-  zukomnien  wiirde.  DioBeileutung  , 
konnte  Ursachc  werden,  dafs  das  Wort  sich  lautlich 
an  comiAir,  fiillen,  anlehnte  u.  folglich  sein  b  mit 
p  vertauschte,  also  comblot  :  complot.  Bcsser  noch 
ware  es  vielleicht,  von  cotiible  zuniichst  das  Verb 
coniblot(t}er  =  comphiter  abgeleitet  sein  zu  lasson 
u.  daraus  das  Sbsttv.  complot  zu  gewinnen;  *coin- 
bloter  ware  eine  Bildung,  die  in  trembloter  ihr 
ungefahres  Gegenstiick  hiitte.  Man  nehmc  die  aus- 
gesprochcno  Mutnjafsung  als  das  hin,   was  sie  ist :  , 


I'iii  F^infall,  dcni  Verf.  oingogclioii  von  der  Verzwoif- 
lung.  kcine  andore  .Mib'itun;.;  liiuleu  /u  kiinnen.J 

20541  coinpoiio,  pusiii,  pusitiiiii,  poiieri^,  zu- 
liainnienKi'tZKn,  -htoll«n  ;  i  t  a  I.  r  omjioniio,  pnsi,  poxtu, 
ftorrr.  Part.  P.  P.  composto,  Kingcinachtcs;  iirov, 
Part.  P.  P.  composl,  zusanirnengi'setzl;  frz.  Part. 
P.  P.  Ma.sk.  cowi>oxt,  IXinger,  I'Vni.  compote  (wohl 
in  .VuleliiiuMg  an  pot  oliuo  Circuinllox  gi'schriubon) 
cingi'niacliti'  Kriichte,  vgl  Dz  551  .s  c;  das  Verb 
c«hi/)i).mt  gehiirt  nur  uiittclbar  hierher;  «iian. 
compotii/o  pimc  piirsto  jtoiirr :  ptg.  cowponho  ]>ii: 
po.slii  poi:   Part.   P.   P.  compimto,   Mmcliuug. 

coniposiliis.  II.  niii  s    coiiipono. 

JO  Ml  I'liniprclictido,  prfliciidi,  prrlieiisiiiu, 
proliciidcrc,  n  gndiii ;  ital.  cimipiciulo  prcai  pn.-o 
primlcn-,  rum.  ciipriiid  pnti-'ei  prins  piiiidc; 
pro  V.  comprcii(c)  pris  piitt  prendre  u.  /leiulrc,  penre; 
frz.  comprcnds  pns  pris  prendre ;  s  ji  u  n.  comprcndo 
(altspan  prisi.  nouspaii.  schwuch)  pr-so  prender; 
ptg.  comprenilo  (altptg.  pre.^)  jirrso  prender.  Vgl. 
Griibor,  ALL  1  551. 

2050)  *foinptTo,  -lire  (v.  cowptus,  Pt.  P.  P  vou 
conieic),  schniiicken ;  ital.  conciare ,  HcliinUi-kon, 
zuricliteii,  dazu  das  Vb.^bsttv.  concio,  Schmuok,  u. 
das  Adj  ticconcio,  zicrlicli;  rum.  nur  das  Sbsttv. 
conciu,  Kopfputz;  rtr.  cohtsclinr,  tiickon.  Vgl. 
Dz  86(j  conc'iire:  Grobcr.  ALL  I  551. 

2057)  coinpiilso,  -arc  (Intons.  v.  compcllo),  heftig 
driingen;  davon  i tal.  .vf"»j/>((j^nre  „rovi8taru,  soom- 
pigliare,  mettore  sussopra".  vgl.  Caix,  St.  546. 

2U58)  I 'compritiltOi'ium  fi.,  Rochenstubo,  =^  f  rz. 
comptoir.] 

205!))  conipilto,  -fire,  rccliuon,  zablon,  erziihlen ; 
ital.  contare,  rechncn,  compulo,  conto,  Kochnung, 
r-ac-contare,  orziililen,  raccoiilo,  Erziihlung;  rum. 
cumpet  ai  at  a,  inessen,  reo.hnon,  priifen,  orwiigen, 
sehonen;  prov.  comptiir,  ziihlon;  frz.  compter, 
zahlcn,  conter,  erziihlon:  span,  contar:  ptg. 
contcir.  zahlen,  erziihlen,  dazu  das  Vbsbsttv.  conto, 
Erzalilung    Vgl.  Dz  107  contare.  S.  auch  computus. 

20(JO)  computus,  -um  m.  (v.  compitto),  dio  Bo- 
UHiiiuiug;  ital.  compiito  (gel.  V\'.),  conto ;  Canello, 
AG  III  329,  zieht  auch,  u.  wohl  mit  Reclit,  compito 
„laviire  assegnato"  hierher;  rum.  cumpet,  Gloidi- 
gewicht;  frz.  compte  (altfrz.  halbgelehrtes  Wort 
cuiiipiiz,  Kalendarium);  span,  caento,  cuenta;  ptg. 
canto,  conto 

20(U)  [*conadulo,  •are  (con+  adulo  =  adidor), 
scbnicicheln;  <lavonruni  gudur,  ai,  at,  a,  schmoi- 
cheln,  schweifwodeln;  dio  lautliche  Entwickelung 
erklart  sich,  wenn  man  von  *co-adnlo  ausgeht.] 

2062)  coucaco,  -are,  bekacken;  davou  ital. 
s-conchiyarsi,  vgl.  Mussafia,  Beitr.  102;  Scheler  im 
Anhang  zu  Dz  794  cschiter. 

conciivo  s.  concavulo. 

20()3;  *c5ucaviil6,  -are  (v.  cavils),  aushohlen: 
rum.  cnvaiez  ui  al  a,  kruram  maehen,  biegen. 
Dz  104  combo  zieht  hiorher,  bezw.  zu  conciico,  -are 
u.  concdvns,  auch  ital.  comba.  Thai  (nur  in  Orts- 
naineii  erhalten);  prov.  comb,  gokriimmt;  altfrz. 
condie,  Tlialschlucht;  span,  combur,  knimmen, 
comba,  Krummung,  combo,  gekriimmt.  Indessen  ist 
es  wahrs(^heinlicher,  dafs  die  Worte  auf  einen  kel- 
tischen  Stamra  comb-,  cumbo-  zuriickzufiihren  sind, 
Tgl.  Th.  55.  Lat.  conc\a\ea  hiitte  eher  conqua, 
conca,  als  comba  ergeben.  Storm,  K  V  175,  hiilt 
ciimbd,  cijmbd  (gr.  xvfifirj)  fiir  das  Gruudwort, 
wogegeii  lautlich  u.  begrifflich  an  sich  niclits  zu 
erinnern  ist,  denn  „Kahn",  „Kahnhohlung"  konnte 
sebr    wohl    zu    ,,H6hlung,    Thai"    verallgemeinert 


213 


2064)  c^ncAviis 


2091)  confaslo 


214 


werden,  u.  passend  weist  St.  auf  den  analof^n  Ge- 
brauch  von  tias.sin  bin.  Aber  ciitnha.  ci/mlm  soheint, 
nach  seinoro  Vorkonimen  zii  schlierscn  (s.  Georges 
s.  v.),  der  Volkssprache  nicht  angeluirl  zii  babeii 
Vgl.  auch  Baist,  ZV  244,  wo  altital.  iiowbfnito 
ebenfalls  auf  den  Stamm  combo-  ziiriickgefuhrt, 
liber  den  Stamm  selbst  aber  Aiiskunft  nicht  gcgeben 
wird. 

2064)  c5ncaTus,  a,  um,  hohl;  davon  nadi  Dz 
436  span  curcara.  Fcsttingsgraben  (so  auch  ptg), 
Leiohenffriibe ;  cdrcnvo,  Baucbhoblung  eines  Ticres. 
Siehe  auch  concaTolo. 

conc[h]a,  -ai]]  /'.,  Muschel,  s.  oben  *eoeea. 

c6nclh]eus  s  *cocea. 

conc[h]\liuni  s.  corhyliuni. 

2065 1  coueiuno,  -are,  zusammenfiigen;  davon 
vielleii-ht  unter  Anlclinung  an  *iiigeniare  (v.  inge- 
niuni)  itaX.coityeynare,  zusammenfiigen,  vgl.  Dz  366 
conyeqiiare. 

20661  concipio,  cepi,  ceptum,  cipere  [con  -)- 
capio),  auffassen:  ital  conce/tire  (scbw.  Vb.,  nnr 
St.  Prt.  P.  concetto  neben  co»cepit'>);  pro  v.  concep 
conceiip  coiiceiiput  concehre;  frz.  coti^ois  f«s  fw 
cecoir:  span,  concebir:  ptg.  conceber. 

eoncurro  s.  cflrro. 

cont-ursus  s   cfirsus. 

2067)  *('Oiifttneus,  a,  um  (v.  curvus),  gebogen; 
rum.  ciiciirbeii,  Kegcnbogen. 

2068)  concurvo,  -are  (v.  curvus),  zusammen- 
kriimmen :  span.  ptg.  corcovnr,  krummen,  davon 
corcova,  Hocker,  vgl.  Uz  442  corcovar. 

2069)  *c6iiciirTosus,  a,  am,  krumm;  ptg.  eorcos, 
kTumm,  bucklig.  vgl.  Dz  442  conovnr. 

20701  conciissas,  a,  um  (^Part.  P.  v.  concutere), 
erschiittert;  ital.  cosno  (aus  coiicosso),  kleine  Beule. 
Dz  366  ■■;.  i\  gab  kein  Grundwort  an. 

2071)  *c5nd3mno  und  eondemno,  -are  {co» + 
damno),  verurteilen;  ital.  comlannare,  condeimare : 
prov.  condampnar :  frz.  condanmer;  span,  con- 
denar:  ptg.  condemnor. 

2072)  condense,  -are  (v.  densus),  dicht  machen ; 
span,  codrfe.snr.  aufhaufen.  davon  condesa,  Hanfen 
von  Menschen.  Vgl.  Dz  441  condfsn:  Baist,  RF  I  138. 

2073)  condesfendo,  -ere,  sich  zu  jera.  herab- 
lassen;  ital.  condescendere:  frz.  condescendre ; 
span,  condescender :  ptg.  conde>ce>ider.  Vgl. 
Petschenig,  ALLV  138. 

2074)  [condirectnm  (*condrectum.  Part.  P.  P. 
von  condirigere),  nach  Dz  550  Grundwort  zu  prov. 
eoderc-s  (also  fur  codrec-s),  angebautes  Land,  Aue.] 

2075)  eondio,  -Ire,  wiirzcn:  ital.  condire  (ein 
dazu  gehoriges  Subst.  aetoris  condUore  gicbt  es 
nicht,  condUore  gehort  zn  lat.  condere,  bedeutet 
also  „Erbauer,  Griinder":  ^Konditor"  ist  ital.  con- 
fettiere, paslicciere :  frz.  coiifiseur,putixsier :  span- 
confitero:  ftg.  confeiteiro,  doceiro.    Vgl.  No  2080. 

2076)  conditio,  -onemf.  (v.  condere).  Bedingung; 
ital.  condizione:  prov.  condicios:  frz.  condition; 
span,  condicion ;  p  t  g.  condi{:iw  Uberall  nur  gel.  W. 

2077)  peruan.  eontor,  cuntnr,  Kondcr;  ital. 
condore:  frz.  span,  ptg  condor.  Vgl.  Dz  107  s.  v.; 
Scheler  im  Diet.  s.  r. 

2078)  conduco,  duxl,  dnctam,  dueere,  geleiten ; 
ital.  conduco.  d».s»i  dotto  dueere  n.  durre;  vom 
Partizipialstamme  ist  abgeleitet  condottiere,  Fiihrer, 
Feldherr;  (rum.  ist  adducere  [s.  d.]  fur  couducere 
eingetreten);  prov  conduc  dui  duit  u.  duch  duire; 
altfrz.  condui{s]  duis  duit  duire;  nfrz.  conduit 
duisis  duit  duire:  span,  conducir  (schw.  Vb.); 
ptg.  conduzir  (schw.  V.). 


2079)  gr.  x6v6v  n.,  Trinkgefafs,  Pokal,  ist  nach 
Dz  376  gondii  das  Grundwort  zu  ital.  gnnda, 
qondoln,  Gondel;  frz  gondole,  schmales,  hohes 
Trinkgcfiil's,  Gondel:  span.  ptg.  gondola.  Diese 
Hcrleitung  befriedigt  wenig.  D'Ovidio,  AG  IV  170 
Anm..  hielt  Herkunft  vun  It.  ctlni  cunula  fiir 
moglich .  wogegen  Ascoli  an  demselben  Orte  Be- 
denken  erhob,  ohne  sich  jedoch  unbedingt  verneinend 
auszusprechen. 

2080)  *eonfecto,  -are,  znbereiten  (schriftlat.  ist 
confectura.  Zubereitung,  vorhanden:  c.  mellis  Col. 
9,  4,  5,  chiirtae  Plin.  N.  H.  13,  75);  ital.  con- 
fettare,  cinmachen,  davon  conf'etto ,  confettiere; 
span,  con  filar,  davon  confite,  eonfitero;  ptg.  con- 
feiiar,  davon  confeitos,  confeiteiro.  Im  Frz.  hat 
das  Primitiv  conficere  fs.  d.]  =  confire  die  Bedeutung 
von  cotifectare  iibernniumen. 

confectura  s.  confecto. 

2081)  coufldentia,  -am  /'.  (v.  contidere),  Zuver- 
sicht:  ital.  confidensu:  frz.  confiance :  span. 
confidencia.  confianza:  \)t^.  confidencia,  confianQa. 

2082)  *confldo,  -are  (f.  con/ldere),  vertrauen; 
ital.  confidare ;  frz.  confier :  span,  confiar;  ptg. 
confiar. 

2083)  conficio,  feci,  factum,  ficere,  fertig 
machen;  ital.  conficio  feci  /etio  ficere,  nur  theolog. 
terminus  technicus  mit  der  Bcdtg.  „die  heil.  Wand- 
lung  vollziehen";  frz.  confire  fi.'i  fis  fit,  einmachen, 
davon  abgeleitet  confiture  confi.seur. 

2084)  conflictfis,  -um  m.  (\.  confligo),  Eampf; 
ital.  cotiflitto:  frz.  conflit;  span.  ptg.  conflicto 
(gel.  W.). 

2085)  conflo,  -are,  zusammenblasen;  ital.  gon- 
fiare,  aiifblasen.  Part.  P.  P.  gonfiato,  angesehwollen, 
daneben  als  gel.  W.  conflato,  vgl.  Canello,  AG  III 
370:  (xi.  gonfler ;  span.  ptg.  ist  i)i//are  =  /it«c7iar, 
inchur  an  Stelle  von  conflare  getreten.  Vgl.  Grober, 
ALL  n  439.     S.  auch  unten  iuflare. 

2086)  conforio,  -ire,  mit  fliissigem  Kot  beflecken; 
rum.  cufur  ii  it  i,  Durchfall  baben;  (frz.  das 
Simplex  foirer?). 

2087)  eonforto,  -are  (v.  fortis).  starken:  ital. 
confortare;  (prov.  conortar,  ermutigen,  trosten,  ist 
=  *conliortare,  dazu  das  Vbsbsttv.  conortz,  Trost); 
frz.  conforter,  starken,  erfrischen,  trosten,  dazu 
das  Vbsbsttv.  con  fort;  span,  (conf'ortar  u.)  eon- 
liortar,  dazu  die  Vbsbsttve  {con forte  u.)  conhorte; 
ptg.  confortar,  dazu  das  Vbsbsttv.  con/brto.  Vgl. 
Dz  107  confortare;  G.  Paris,  R  I  310,  Anm.  zu 
S.  Leger  20  e. 

20t8)  *confr6nto,  -are  (v.  frons),  gegennber- 
steUen;  ital.  confrontare;  rum.  cufrunt  ai  at  a; 
prov.  confrontar:  frz.  confronter;  span.  ptg. 
confrontar. 

2089)  1.  *conffindo,  -are  (v.  fundus),  auf  den 
Grund,  Boden  bringen,  rum.  cufund  ai  at  a,  ein- 
graben,  eintauchen;  (in  den  iibrigen  Sprachen  wird 
corif undare  liureh  aff'undare  vertreten:  ital.  affon- 
dare,  span,  afondar ,  ahondar ,  ptg.  afundar, 
daneben  *{injfund(i)tiare  f.  *(t«)/"undtar«  =  prov. 
fonsor.  fonzar  (auch  afonsar);  frz.  enfoncer;  cat. 
(a  )fonsar  I. 

2090)  2.  confundo,  fudi,  fusnm,  fiindere,  zu- 
sammengiefsen ,  mischen,  verwirren,  bcschamen; 
ital.  confundo,  fusi,  fuso,  fundere;  prov.  con- 
fondre.  cofundre ;  frz.  eonfondre  (st  Part.  P.  P.  als 
Adj.  conf'is);  span.  ptg.  confundir. 

2091)  confusio,  -onem  f.  (v.  confundere),  Ver- 
mischung,  Verwirrung;  ital.  confuxione ;  frz.  con- 
fusion, u.  dementsprechend  in  den  andem  Sprachen. 


2lh 


'UBi)  oOn|;nuiii'« 


21110  •-OiirOIo 


21(5 


SOOJt  cSiiiniudCo,  -in,  Kioli  inilfruiioii;  in. 
coitjoiiir. 

•2iKm  rdniriaM,  .iiin  III.,  oin  Mors  fllr  FlUNgig- 
ki<it<<n:  itnl.  rot/no,  cm  U'ciiuiiart),  v^l.  I)i  3U6  n.v.: 
«hp-loitct  (?)  apnii.  C'tmiilim.  ]>tg.  Ctimjirilo,  oiii 
Mnfii.  Vk'l.  1)!  4H(S  ((iiK/i/oM. 

2t>94)  'rSnirrax,  -uin  m.  (fdr  con^^r  ii.  Hunger 
=  Kr.  j(>))'jii>.".  MiMTiiiil:  it  111.  ijiiiiflro,  iintiigo, 
Mocriijil.  vu'l.   I>/.  :ti-<  s.  c. 

[*r5nh5rto,  •Arr  if  cii/iiir^iiii  h.  rOnrorto.l 

21^15»  |*«'i>|n|  +  liuoo,  -arc,  IuitIut  riifi'ii ;  frji. 
(di/ii/d-.  v>;|.  huir.  ilavim  du8  Vlmlisttv.)  inline, 
l^iriii,  (lovdlil,  vjjl.  D/.  6r>l  >.  r. ;  dio  vnii  Maliii, 
Kt.  I'litiTs.  II.  124.  viTimiti'lo  ki'llisi'lio  Hi'rkuiift  dos 
\Viirti>.i  winl  vi>n  Tli    '.IG  voriioint.] 

21)9*))  (coilJairTlttn  /i..  Vorliiiuliiii^.  Klie;  iibcr 
Furmrn  ii.  .Milrilniici'ii  «les  smist  aiis  lU'ii  nuniin 
VolkssprarliiMi  m'.<clirtiiniliiin'ii  Wortcs  in  ilal.  Dia- 
lokloii  \fi\.  I'livhia.  Mi   111   1,11  ) 

2i)!lT)  coi^itiii^o,  jQiixi,  Jaiu-tiiiii,  Juii^erc,  vor- 
biiuliMi;  ital  ciiii<iiiiiii)i>  ii.  ijiuiiiiit  iiiun.ti  ginnlo 
(fiuitnere  ii.  giungere ;  pro  v.  coiijnnh  jons  \i.  jos 
joint  jnnher:  frz.  conjoins  joigni.i  joint  joindrc; 
dio  altfrz.  Komicii  s  h.  jiinyere;  (span.  ptg.  uur 
das  Part.  P.  conjnnto,  conjuncto,  davon  dio  Verba 
conju ncta r.  cnnjn nta r). 

2098)  cSiijariitTo,  -oiieni  f.  (v.  conjurnre),  Vor- 
sdiworuii);;  ital.  conijiurnzione,  danebcn  congiura; 
sonst  niir  als  j^'ol.  W.  vorliandon. 

2099)  coqJQro,  -are,  zusainnien  schworen,  sich 
verschworcn;  ital.  congiiirare  (davou  das  Vbsbsttv. 
congiiini).  sonst  nur  j<el.  W. 

2100)  cuiiupeiim  n.  «■uiiopiuni  «.  (gr.  xwrw- 
.tfiin).  foininascbifjes  Miickennctz  u.  die  init  einom 
JluckennetiCo  nnizogene  Lagerstiitto,  das  Uimmelbctt 
(Hor.  Epod.  9,  16;  Prop.  3,  11,  45;  Juven.  6,  80); 
ital.  caiio;)»'.  Rnhebett;  rum.  amapeu;  frz.  span, 
ptg.  canape.     Vgl.  Dz  85  canopr. 

2101)  'eonqnaero  und  cuniiniro,  i|Uiiesivi  und 
qnisiTl,  quaesltum  und  quiMtiini.  iniaerorc  und 
qoirere,  sich  zu  vcrscbatfeu  siu-licn;  ital.  cnnquidn, 
qiiiti  quiso  qiiidere,  iihcrwindcn,  untcrjochen;  rum. 
cucercsc  ii  it  i,  unterwcrfen,  erobern;  pro  v.  con- 
qner  quia  ques  u.  quis  qnerre  querer  u.  qiierir, 
erobern;  frz.  conqiiiers  quis  quis  querir,  erobern; 
span,  conquerir  (schw.  Vb.);  im  Ptg.  feblt  das  Vb. 

2102)  coiiquisitio,  -onem  /'.  (v.  conquiro),  Nach- 
sucliung;  altfrz.  cuisengon,  Sorge,  Eifer,  davon 
die  Adj.  cusen^onos,  cusenciiiavie  u.  das  Adv.  c«- 
sencenosement.  Vgl.  Toblcr,  Z  III  571,  wo  zucrst 
die  ricbtige  Ableitung  gegeben  ist;  Uz  557  cuire 
hatte  das  Wort  niit  pro  v.  cnse.nza  (s.  oben  *coco 
cncere)  in  Zusamnienhang  bringon  wollen,  u.  G.  Paris, 
R  IX  334,  vertfidigt  diese  Ableitung  gegen  Tobler. 

2103)  *conquisto,  -are  (Intens.  v.  conqnirere), 
erobern;  ital.  conqui.-tare ,  dazu  das  Vbsbsttv. 
conqiiista  u.  das  nonien  act.  conquistatnre ;  pro  v. 
conquistai:  davon  conqidata;  frz.  (conquester),  con- 
quit,  die  Errungenschaft,  conquele,  die  Eroberung; 
span.  ptg.  conquistar,  davon  conquista,  conqui- 
stador etc. 

2104)  *f6nsacro,  -are  (f.  consecro  v.  sacer), 
weihen;  frz.  cousacrer;  in  den  ubrigcn  Spr.  ist 
consicrari-  als  jrel.  VV.  vorhanden. 

2105)  conscIentiS,  -am  /'.  iv.  con^cire),  Bewufst- 
sein,  Gcwissi'u;  ital.  coscienz(i\a ;  prov.  conscieiicia, 
consini.sa:  frz.  cunfciince:  span,  conciencia;  ptg. 
Co««eiVi(r«Vi. 

2106)  conscrlbillo, -are  (Demin.  von  conscribere), 
kritzeln;   zu   vergl.  ist  das  gleichbedeutende   ital. 


scitmbicflurare  \*sconchilieiiiii\  *,sconicrilii-riirf, 
*conscrilirriirr\,\fi\  Mar<-lu'i<ini,Studj  di  fil.  rum.  II 6. 

2107)  |cdUK6ct&  (I'Vni.  dos  Part.  P.  P.  v.  consc- 
ciirr),  zersi-linilli'ii,  ^■-  Hpiiii  voiicha,  Ernto,  vgl. 
Dz  442  .x.  r.;  vgl.  H«i«l.  Z  V  2.16;  C.  Micbaolis, 
St.  p.  68,  II.  t\irnii,  K  Mil  298.  setzon  voseclia  = 
eollfiln  an  {mlliiia  .■  ((h/cc/ki  ;  cogrclm  :  coxechn, 
worin  .!•  •--  frz.  ch,      cnsrchii).] 

21081  rAns(rvatArinin  ».  (von  consn-Do).  Auf- 
bcwaliruMgsort;  i  t  al.CdiiwrrfidirKi  „luogo  di  ricovcro 
o  di  odiioaziono  per  lo  pii'i  inusicalo",  ronscriuitojo 
„inagazzino",  vgl.  Canollo,  .\(i   III  337. 

*consorvliis  s.  g)'nina.>4larcliiiN. 

21(19)  i-Oiisfrvo,  -are,  bowabrcn;  ital.  ciinxer- 
rail';  frz.  eons,  n-ir :  in  den  iibrigen  rom.  Sjir.  dom 
onfsproclionil  (feblt  rum.). 

2110}  *c6lliildSrTlllll  n.  (V.  voHsidtrair  nacli  dcsi- 
derium  gebildct), Sorge.  Sehnsiielit:  \nov.cn{ii)sire-s, 
danoben  consiriei-s  «=  *coiisiileraniim,  von  consire 
abgeleiti'tdasAdj.  consiros,  gleielisam  *coHsidcrosus, 
nacbilenklirli,  be.sorgt. 

2111)  cdlisIdSro,  -ilre,  botraohten;  ital.  con- 
sidcrare:  prov.  consirur,  cos{s)iiar;  frz.  coiisidcrer 
(gel.  W.,  als  solches  aurh  im  Span.  u.  Ptg.). 

2112)  cOnsiliarius,  -iiin  w.  (v  consiliuw),  Rat- 
gebor;  ital.  consiglierc,  -o:  prov.  co/Wfei//itT-j.(?da8- 
selbo  Wort  bedeutet  nKisson"];  frz.  conseiller: 
span,  consejcro;  ptg.  consclheiro. 

2113)  *cOiisillo,  -are  (v.  vonxilium,  scbriftlat. 
Consdiari,  Rat  pHegen);  ital.  conMiihare;  prov. 
consflhar, cossilJiiir ;  frz.  conseiller:  span,  consejar; 
ptg.  {n)conselliiir. 

2114)  cuiiHlIiiini  ".,  Rat;  ital.  consiglio;  prov. 
conselb-s ,•  f  r  z.  cousrU ;  s  p  a  u.  consejo ;  p tg.  conselho. 

2115)  cdnsistoriuni  n.  (v.  con.iisto),  Vorsamm- 
lungsort;  prov.  con.sistori-s,  Konsistorium,  gel.  W., 
als  solches  in  der  ontspr.  Form  auch  in  don  iibrigen 
rom.  Sprachen. 

2116)  cu[n  s[ob]rinfls,  -um  m.  u.  -a,  -am  /'., 
Geschwisterkind  von  mUtterlichor  Soitc;  ital.  cu- 
gino,  -a;  rtr.  cusrin,  cusdriii ;  prov.  cosin;  frz. 
cousin,  -e;  cat.  eosi;  span,  sobrino,  -a;  ptg. 
sobrinho,  -a  (ira  Span.  u.  Ptg.  bedeuten  die  Worte 
meist  „Neffo,  Nichte",  „Vetter.  Base"  ist  =  /jrt/HO, 
-a,  ptg.  aufh  coirmdo,  -da).  Vgl.  Dz  116  cugino; 
Grober,  ALL  I  553;  CanoUo.  AG  III  3)1  Anm., 
wo  mit  Rec.lit  dio  Ansicht  ausgosjirocben  ist,  dafs 
die  Starke  lautlicho  Umgestallung  des  Wortes  im 
Ital.  etc.  sich  aus  seineni  liaufigon  Gebrauche  in 
der  Kinder.^prache  erklare. 

2117)  coDSOcer,  -ceruni  in.,  Mitschwiegervater; 
rum.  cuscni,  Scbwiegervater,  Schwager,  Hochzeits- 
gevatter,  vgl.  Ch.  unter  socru. 

2118)  consolida,  -am  /',  eine  Pflanze,  gemeine 
Schwarzwurz  (Symphytum  officinale  L.);  frz.  con- 
soiide,  Sehwarzwiirz,  vgl.  Dz  552  s.  v.  Wegen 
ctwaigcn  Zusamnienhanges  von  cnttsnlida  mit  frz. 
coiisule,  Kons^do,  Stiitzbank,  s.  consOlo. 

21 19 1  consolo,  -are  (gut  scbriftlat.  consolari), 
trijsten;  ital.  consiilare,  dazu  das  Vbsbst.  consolo 
(gewohnlicber  con.solazione);  prov.  consolar ;  frz. 
consoler  (dazu  consolation),  von  consohr  vielleicht 
als  Vbsbsttv.  abgeleitct  cohao/c,  Konsole  (auch  ptg. 
consolo),  doch  ist  fieilich  der  dann  auzunehruende 
Bedeutwngsiibergang  (Trost :  Stiitze  :  Stiitzbiinkchen) 
bedenklich,  andererseits  ist  das  sonst  als  Gruudwort 
vorgeschlagene  u.  begrifflicb  rocht  ^issenAe consohda 
lautlich  unannehmbar,  vgl.  Sclielor  im  Diet,  con- 
soler; span,  conjiolar,  dazu  das  Vbsbsttv.  cunsuelo, 


217 


2120)  cOnsfina 


2144^  prtiitrii  4-  roti'ilus 


218 


Trost;    ptjj.    contiolar.     Das   Wort    tragt    uberall 
gelelirten  Charaktor. 

2120)  «Snsona,  -am  /'..  Koiisonant,  =  frz.  con- 
soniie:  in  ilen  iibrigen  Sprachen  wird  dafiir  das 
Part.  co)is(viaiiii  =  it!il.  cun.'ioiiante  etc.  gebraucht. 

2121)  cousoi-s,  sortem,  gleiolilosig,  teilhaftig; 
ita  1.  co)(.wr<f,  Teilhaber,  Mitgenofs,  Gatte.  Gattin, 
davon  abgcleitot  coiisorteria.  Gonossenschaft. 

21221  cduspuo,  spui,  sputum,  spuere,  spncken; 
ptg.  cospir,  cus/nr,  vgl.  Dz  444  .s.  i\  (ital.  ist 
„8puckeii"  =  spiUaie;  prov.  c.scrneni';  frz.  cracker 
vernmtlich  vom  westgorm.  *rakoH,  Stamni  hrak, 
Tgl.  Mackel  47:  span,  cscupir  =  *exspuwe  fiir 
exxpuire) 

2123)  eoiisto,  stiti,  stattirus,  stare,  zii  stehen 
kommen,  koston;  ital.  costare,  dazii  das  Vbsbsttv. 
costo.  Prois,  Aufwand;  rum.  ciist  ai  at  a,  dazu 
das  Vbsbsttv.  CMSf ;  prov.  co*f«c,-  frz.  cmUer,  dazu 
das  Vbsbsttv.  coiit,  gcwohnl.  im  PI.  Kosten;  cat. 
spau.  costar,  dazu  casta:  ptg.  ciistar,  dazu  cm»(o 
u.  custa.    Vgl.  Dz  554  couter. 

2124)  coustringo,  striiixl,  sti-Ictum,  stringere, 
zusammenziehen,  zalimen;  ital.  co{n)stringo,  C(){n)- 
strii/no.  striiisi,  strettn,  stringere  und  strignere, 
zwingen;  prov.  costrenc streis  streit  u.streg  strenher; 
frz.  coxtrains  traigiiis  Iraint  traindre ;  span. 
costrenir;  ptg.  constranger  u.  -striiigir. 

2125)  *c6nstrug:o  (f.  ftriio),  struxl,  structfim, 
strtigere,  erbauen;  ital.  constrtw  strusf,i  strutto 
struere;  prov.  coiistrui struis  struit  u.  strug  stmire 
u.  strurre:  frz.  construi{s)  struisis  struit  struire; 
span.  ptg.  construir.  Vgl.  Grober,  ALL  II  102 
untor  *destrugere. 

2126)  *cd[n]s[ue]tumeii  n.  u.  *co[u]s[ue]tumTna 
(f.  consuetudo,  ineni,  das  nur  im  Ital.  als  gelehrtes 
Wort  erhalten  ist),  Gewohuheit;  ital.  tostiime, 
costuma;  sard,  custumene:  prov.  cosdnnma,  costuma; 
frz.  (costuvie),  coutume  f.;  eat.  costuni:  altspan. 
costumne;  neuspan.  costtimbre;  ptg.  costiime. 
Vgl.  Dz  110  coftuma  {nimmt  Vertauschung  des 
Suffixes  -udinem  mit  -ume  an);  Cornu,  R  VII  365 
(nimmt  tjbergang  von  -iidine  :  -unine  :  -umiite  an); 
Havet,  R  VII  593  (nimmt  tJbergang  von  -udhie  : 
■ubine  :  -uhne  :  -umnc  an);  Canello,  AG  III  367 
Anm.  2  (sehliefst  sich  Coniu  an);  Ascoli,  AG  III 
368  Anm.*  (nimmt  an,  dafs  -iidine,  -iidne  zu  -untie 
assimiliert  u.  dies  dann  mit  dem  beliebten  Suffix 
•uni[i]ne,  -iime  vertausclit  worden  sei);  Grober,  ALL 
1 563  (stellt  alsGrundformen  cus' lumen  u.  cos'tumiua 
auf  u.  begrlindet  dies  in  langerer  Auseinandersetzung). 
Die  grofste  Glaubwiirdigkeit  darf  AscoM's  Ansicht 
beanspruchen,  doch  darf  auch  nach  dieser  *C0dtumen 
als  wenigstens  sekundares  Grundwort  angesetzt 
werden. 

2127)  consul,  -sulem  »».,  Knnsul;  ital.  console 
u.  consolo,  vgl.  Canello,  AG  III  402. 

2128)  eonsiimmo,  -are,  summieren,  vollfuhren, 
voUenden  (begntflich  hat  sicli  das  Vb.  mit  *con- 
sumare  =  coiisumere,  verzehren,  gemischt);  ital. 
consumare,  aufzehren  (daneben  con.sumo  sunsi  sunto 
sumere),  consuuiato  als  Sbst.  Kraftbriihe,  vgl. 
Canello,  AG  III  312;  frz.  consomnnr,  voUendon, 
vollziehen,  verzehren,  davon  consomme,  Kraftbriihe, 
consumer,  verzehren;  span,  consumar,  voUenden, 
consumir,  autzehren:  ptg.  consummar,  voUenden, 
consumir,  aufzehren. 

coDSumo  s.  cousnmmo. 

2129}  c6[n]suo,  sui,  sutnm,  suere,  zusammen- 
nahen ;  ital.  (mit  Ubergang  in  die  I-Konj  und 
Palatalisierung  des  s)  cuscire,  cucire,  davon  Kompos. 


sdrucire,  sdruscire,  auftrennen,  gleichsam  *ex-dis- 
re-suere,  doch  wiirde  wohl  auch  dis-re-suere  geniigen, 
falls  man  UmstoUung  des  d[i]s  :  sd  annehuien  darf, 
vgl.  Caix,  St.  56;  rum.  eo.s  cusui  cusut  coaxe: 
rtr.  ku}er,  Pt.  kut,  vgl.  Gartner  S  148  u.  172; 
prov.  eoscr;  altfrz.  vosdre;  nfrz.  coiids  cousis 
cousu  coudre  =  co[n]s\ue]re  nach  dor  Betonung  des 
Ind.  c6n>i[ito],  u.  dieser  wioder  hat  nach  Analogic 
des  Inf.'s  das  d  angeuommen,  cat.  cusir;  span. 
coser,  cosir :  ptg.  coser.  Vgl .  Grober,  ALL  I  553 ; 
Dz  115  cucire. 

2130)  *co[ii]s[u]tui'a,  -am  /'.  (v.  consuo),  Naht; 
ital.  costiira  „cucitura  doppia  che  fa  costola", 
daneben  (unmittelbar  von  cucire)  als  aUgeni.  Ausdruck 
cucitura,  vgl.  Canello,  AG  III  331;  prov.  co.v^Hro; 
frz.  couture,  das  Nahon,  die  Naht,  davon  couturier, 
-ere,  gleichsam  *consuturarius,  -a,  Naher,  Xaherin. 

2131)  coutemplo,  -are  (s.  Georges  unter  con- 
templor  am  Schlusse),  betrachteu:  ital.  contemplare; 
prov.  span.  ptg.  contemphrr :  frz.  cnntempler. 

2132)  *c6nteneo  (f.  contineo),  tenul,  teutiim, 
tenere,  zusanimenhalten,  umfassen:  ital.  contenere 
(gel.  Part.  Priis.  contincnte,  enthaltsam,  als  Sbst. 
Festland,  vgl.  Canello,  AG  III  333);  dem  ent- 
sprechend  in  <len  iibrigen  rom.  Sprachen ;  wegen  der 
Flexion  s.  tenere. 

2133)  eonteutio,  -onem  /'.  [v.  contendere),  Streit; 
davon  nach  Caix,  St.  208,  durch  Abfall  des  Prafixes 
ital.  (tcnza  u.)  tenzone;  prov.  ten-fa  u.  tenson 
{tenso-s);  altfrz.  tence,  tencon,  Streit,  Streitgedicht ; 
die  Doppelformen  wiirden  also  einerseits  dem  (zur 
A-Dekl.  iibergetretenen)  Cas.  rect.,  andrerseits  dem 
Cas.  obi.  entsprechen  u.  sich  zu  einander  verhalten 
wie  etwa  l(i)erre  zu  larron. 

2134)  contentus,  a,  um  (Pt.  P.  P.  v.  cuntinere), 
zufrieden;  ital.  contento:  prov.  conten-s;  frz. 
content;  span.  ptg.  contento. 

2135)  contero,  trlvi,  tritum,  terere,  zen-eiben; 
span,  curtir  (fiir  cutrir),  ^tg.  cortir,  gerben,  vgl. 
Dz  443  .s\  c. 

2136)  contlueutia,  -am  f.  (von  continere),  das 
Ansiehhalten,  die  Haltung,  Fassung;  ital.  con- 
tinenza:  dem  eutsprechend  in  den  iibrigen  rom. 
Sprachen. 

*c6ntingeseo  s.  coutingo. 

21?7)  coutingo,  tigi,  factum,  tingere  (com  + 
tango),  beriihren,  erreichen ,  trefl'en,  geschehen; 
altspan.  contir,  cuntir,  sich  ereignen,  davon  das 
Inchoativ  conte.tcer :  neuspan.  ptg.  {a)contecer. 
Vgl.  Dz  441  contir;  Cornu,  R  X  77. 

2138)  continuo,  -are  (v.  euntinuus),  fortsetzen; 
ital.  continuare  (gel.  W.  u.  als  solches  auch  in 
den  iibrigen  rom.  Hauptsprachen  vorhanden). 

2139)  coutiniiiis,  a,  um  (v.  continere),  zusammen- 
hangend;  ital.  continuo,  continovo. 

2140)  contra,  Priip.,  gegeniiber,  gegen;  ital. 
contra,  contro ;  rum.  cdtrd ;  prov.  contra;  frz. 
contre:  span.  ptg.  contra. 

2141)  contractus,  -um  m.,  Vertrag;  ital  coti- 
tratto;  (prov.  Aiij.  contrag-z,  zusammengezogen); 
frz.  contrat;  span.  ptg.  contrato;  viberall  halb- 
gel.  Wort. 

2142)  contra  +  facio,  facere,  entgegeu  raachen; 
ital.  contruffare,  nachmachen :  frz.  contrefaire; 
span,  cotitraliacer ;  ptg.  contrafazer.  Wegen  der 
Flexion  s.  facio. 

2143)  contra  +  quadro,  -are,  entgegenbauen,  = 
frz.  contrt'iarrcr,  entgegenarbeiten. 

2144)  contra  +  rotulus,  -um  m.,  Gegenrolle, 
Gegenrechnung,  =  frz.  controle  m.,  Aufsicht,  dazu 


2i;t 


>.\*(t)   r.Mltl«  +  stii 


'J  I  Kin  oOqiiiistr» 


220 


iIm  VI>.  conlrAtrr.  Aug  drin  Fri.  i«t  <Ih»  Wort  in 
ilio  aiiilpn'ii  S|iriirliPii  ilb<>rnniiiiiion  wonlcii  Vjfl. 
1)«  J7(>  mlitio 

•JNfii  rdnlrik  +  Nto,  stArc,  (;c(,'<>mil>i'rst<'li«ii,  ini 
(.iop-nsnti  Rti'lion;  it.il.  cniiliii.sliiif.  cla/.ii  ilas  Vl>- 
»\>sn\\ciiiilriislo.  »ic(,'.'iis:iU:  ilcni  i'iit«|iri-i-lii<iiil  iiiirli 
in  «Ion  nlirii;pn  S|)riii-liiMi. 

2Mt>)  *runtnitA,  -Hm  /.  (v.  coitlrn),  llpf^nd; 
ital.  coiilnitii,  imh/ivu/h  .•  rtr.  cimlriulii:  prnv. 
ettnt ntil>> :  fr/.  roH/ri.-,-  iiUspan.  cdiilintln.  Vj»!. 
Di  1(17  r<>«fro/<i.  Hiinsili,  Jalirl».  XIV  337;  GrObor, 
AIJ.  I  f.r.1. 

•JU7i  'conlrrnnilo.  -iirc,  Jiittoni,  =»  mm.  CH<r*- 
miir  III  iir  <i. 

2I4S1  i-iMilrilmlo.  -iiro,  «•rnialinen,  qiiiilpii,  = 
mm.  cutrif.r  III  rif  .1  (ilii-  bMit<>  li(Minriilii);cii.  bo- 
liislJKon),  vafrabiimliiTfii.  uiiihiTstrfifi'n. 

2U!))  rOiitribilu,  tribilt,  tribQtiim,  tribitSrc, 
hcistoupni,  isl  niir  als  gc\.  \V.  vnrhamion:  itul. 
coHlrihurrr :  frz.  eoiitribuer:  «pan.  yitg.  cimtrihmr. 

2160)  rontils,  -um  hi.  (gr.  ;<orros-|,  Rnilerstjin^fo; 
nach  D/.  IG'J  oimro  ilas  miitmarsliohc  (iruni'wort 
m  span,  fioncf.  Tliiiranj;cl;  ptf;.  finiiii).  ciifinma, 
«froilicb  mit  oiner  niobt  fjowolinlichen  Schiirfunf; 
d<>s  I'-;  das  glcicbbedeutendo  prov.  iio/'nii-s  (aiis 
gon/'oii)  will  Dz  aiis  {jricob.  yo/itifoi.  Pfloi-k,  das 
frz.  i70»i(/  ondlirb  (wcgcn  ties  lothr.  niii/Dii)  von 
ancoii  =^  gT.  eiyxwv,  HAken,  horloiten.  VkI- Prober, 
ALL  11  439. 

2151 )  *coiuical)i.  -am  /.  (f.  *coliicii!(i.  Dpmin. 
V.  aJiis:  dor  W.cliscl  von  »i  :  /  bernlit  vielloicht 
auf  befirifflicher  Anlelmunf;  an  cotiim,  Zapffn),  Spinn- 
rocken;  ital.  conoccliiii :  altfrz.  conoitle:  nfrz. 
ijiicwuiille  (span,  wird  dies  Wprkzcu},'  rueca,  ptg. 
rora  gcnannt,  auch  ital.  ist  rncea  vorhanden,  das 
(.Jnmdwort  ist  wohl  rorauszusetzendcs  got.  *nikka-, 
vgl.  Klugo  iinter  nRockcn").  Vgl.  Dz  107  conocchia; 
Grobcr.  ALL  I  551. 

2152)  couTenio,  Teni,  Tentuin,  venire,  zu- 
sammenkoiiinion;  ital.  conveiiio  ceiDii  veiito  venire; 
rum.  cKi'in  I'l  it  i,  refl.  Vb.,  sich  zu  jera.  begeben, 
sitzen;  prov.  convenh  rinc  vengiit  venir :  It?.,  ani- 
iiietis  vins  vemt  venir,  bat  aiicli  die  iibertrageno 
Bedeutung  „zukommen,  sich  schiekon,  passen": 
span,  convengo  vine  venido  venir;  ptg.  convenhn 
vim  vindo  vir.    Wegen  der  Flexion  vgl.  auch  renio. 

2153)  [*o6nveniuui  n.  u.  *c6nTenia  f.  (v.  con- 
renire),  Cbereinkunft ;  ital.  cunvefino  xi.  convcgna ; 
prov.  eonna;  altfrz.  conein,  convigne,convine  m.: 
cat.  conveni;  span,  convenio.  Vgl.  Dz  107  eoti- 
vegno.] 

2154)  conTentiim  «.,  Cbereinkunft,  Vertrag,  und 
eonTentus  m.,  Zusammenkunft,  Gesellschaft,  Verein; 
ital.  eonrento.  Vertrag,  Zusammenkunft.  Kloster; 
rum.  ciii'iHf  (Vertrag,  Abmaebung,  Unterredung), 
Gesprach,  Rede,  Ausdrunk,  Wort;  prov.  eonvcnt-z, 
conven-a;  nMfiz.  convent ;  nfrz.  i-otwent,  Kloster; 
span.  ptL'.  eonrento. 

conversatio  s.  converse. 

21o5j  *c6uverso,  •Hre  {{.  cnnvemari).  verkehren; 
ital.  conversare  w  dem  entspr.  in  den  andern  Spr., 
das  Vb.  hat  die  eingecngte  Bi'dtg.  .,miinillich  ver- 
kehren, sich  'unterhalten"  angenomraen,  ebenso  wie 
das  dazu  gebonge  Sbst.  concerxatio  im  Lat.  „Ver- 
kehr",  im  Roman.  nUnterhaltung"  bedeutet. 

2156)  converto,  verti,  versiim,  vertere,  nra- 
wenden;  ital.(c')ni;fi-((.'re.  i;e)'.fo,  fiblieher:)  co«t;er<ire 
u.  dem  entspr.  in  den  andern  Spraehen 

2157)  convinco,  Tici,  victiiin,  vincere,  ersiegen, 
jem.  einerSchuld  uberfubren,  unwiderleglich  darthun, ; 


illiorzpugon;  ital.  convinco  t'inni  vinto  vincere; 
prov.  convene  rriu/Mci  venriit  veneer;  frz.  eonvninc 
I'fii'iK/MM  rai'iirii  riiiiirrr;  span,  eonvrncer :  ptg. 
CiiHCiMriT.     Wegi'n  der  Klcviim  vgl.  aneli  vineo, 

2158)  •convifo,  -lire  ifiir  ini'idirr.  die  Vor- 
tJiiiAebung  der  I'rap.  wurdn  wobi  dureb  liegriffliiOio 
Anbdinung  des  Wortes  an  emivivinm  voranlafnt), 
einladen;  itul.  conritiire:  |irov.  convidor;  frz. 
convier:  «pan.  ptg.  conviilor:  dazu  das  Vbsbattv. 
ital.  cniirifi).  Kinladiing,  (iaHtniabl,  prov.  convit-i, 
altfrz.  dim'i,  span.  ptg.  ronrile.  Vgl.  Dz  108 
conrilnre;  Griilier,  .\LL  I  561. 

2I5!t)  'eSnvTo,  -lire  (v.  via),  den  Weg  ziisaminen- 
gi'lien,  gcli'itcn;  ital.  (•(i»ri'i)-i'.  danoben  C')Mi'o;Vin>, 
(naeb  drni  Kranziis  )  u.  convoi/liare  (mit  Suffix- 
vertnusebung  f(ir  ciinrojure),  ilavon  da.s  Vhsbsttv. 
convojo.  convoglio,  Bogleitung,  Hmleckung,  Wagon- 
ziig;  frz.  conroi/ir.  dazu  das  Vbslisttv.  cimvoi. 
Vgl    Dz  700  rnifir    > 

21()0I  eonviviilni  »..  (iastmabi:  ital.  convirio 
(iiblicher  ist  riinnio). 

2IG1)  eonvivo,  vi\i,  vietiim,  vivSr£,  zusammen- 
lolien,  =    ital.  conriro  rissi  vesmito  vivcre. 

2162)  eonvoeo,  -are,  zusannnenrufon;  ital.  con- 
rocore.  dem  cntspreebend  als  halbgel.  Wort  auch 
in  den  andcren  Spraohen. 

2163)  eolojperio,  p(>n1I^  p^rtiim,  perirS,  bo- 
deoken;  ital.  copro  eojiersi  cojierto  coprirc;  sard. 
coprrrere:  prov.  cohrir;  frz.  [covrir),  enuvrir  (Part. 
P.  P.  cimrert);  cat.  cohir,  cnhir:  span,  cohrir, 
eiihrir;  ptg.  cubrir;  rtr.  cuvrir:  rum.  (tcoperi. 
Vgl.  Grolier,  ALL  1  551  u.  VI  378  (apcrire). 

2164)  co[dJpercuIum  n.  (v.  cooperire).  Deckel; 
ital.  coperchio:  rtr.  nur  das  Vb.  curchir,  bodecken; 
frz.  coucerch:  span,  cohija,  Decke,  dazu  das  Vb. 
cohijar.  bedecken.  Vgl.  Dz  441  cobija;  Grobcr, 
ALL  I  551. 

2165)  eop[li]inris,  -uin  m.  (gr.  x6<pivog),  ein 
grol'ser  Korb  Tragkorb  (Isid.  20,  9,  9);  ital.  cofano 
(das  iibliche  Wort  fiir  .,Reisekofrer"  ist  baule),  (coffa, 
Mast  korb);  prov.  altfrz.  cofre;  nfrz.  cojfj're  (das 
ublicho  Wort  fiir  „Reisokofl'er"  ist  molle  =  germ. 
mallin.  vgl.  Mackel  59);  span,  cojiino  (veraltot), 
cncbano.  [cofa,  -e.  Mastkorb),  Demin.  cofin,  KiJrbchen 
(frz.  cof/ln).  Vgl.  Dz  103  cofano;  Grober,  ALL 
I  551. 

2166)  *e6prens,  a,  um  (fiir  cyprens  v.  cypriim, 
cuprum),  kiipfern;  davon  frz.  cuivrc,  Kupfcr,  vgl. 
G.  Paris.  R  X  49;  Grober.  ALL  I  551;  Dz  557 
CHivre;  Baist,  Z  VII   116. 

2167)  *coprum  ».  (fiir  cyprum,  cuprum),  Kupfor; 
(ital.  fehlt  das  Wort,  es  wird  vertreten  dureh 
rame  =  aeramen)-.  altfrz.  coevre  (nfrz.  cuivre  = 
*copreuin):  cat.  couvre;  span  ptg.  cohre.  Vgl. 
Grober,  ALL  I  552.  —  coprf  rosa  =  ital.  cnppa- 
roan,  Vitriol,  frz.  couperose,  span.  ptg.  capnrrosa. 
Vgl.  Dz  108  copparosa. 

2168)  copula,  -am/"..  Band;  ital.  copula,  eopola, 
cop/lid  npajo",  archaisch  cohola.  gobola,  cobbola, 
montal.  giibhia  „coppia  di  muli",  venez.  cubia 
„pariglia  di  cavalli",  vgl.  Canello,  AG  III  358,  fiber 
sonstige  dialektische  (iestaltungen  des  Wortes  vgl. 
Gaix,  St.  79  u.  352,  Flechia,  AG  II  6  u.  338  Z.  15 
v.  u.;  prov.  cobla,  Paar;  frz.  couple,  Paar,  dazu 
das  Dcniin.  couplet,  Verspaar.  Vgl.  Dz  108  coppia; 
Grober,  ALL  I  551 ;  s.  auch  oben  *clopa. 

2169)  [*coquastro,  -onem  hi..  Koch,  =  prov. 
cogiia.stro-",  vgl.  Dz  557  cuire  (frz.  cuistre  kann 
nicht  hierher  srehoren).] 

eoqnInS  s.  *coclDa. 


221 


2170)  cOr,  cSrdls 


2192)  cSrnO  +  germ,  hard 


222 


coquinarius  s.  *cocIiiariSs. 
coquiiio,  -are  s.  *cocTiio. 
coquo,  -ere  s.  *c6co. 
coquus  s.  *cocus. 

2170)  cor,  cordis  n.   (vgl.   gr.   xu^diu),   Herz; 
ital.  cuore;  itr.  kor,  koi;  koer  etc.,  vgl.  Gartner 
§  200;  prov.  cor-s ;   frz.  ca:ur  (damit  zusammen- 
gesetzt  nach  Scheler  im  Diet.  p.   129   courhatu  = 
cor -{■  hattutiin,  bosser  setzt  man  aber  wohl  co«)'  = 
court  =  curt  urn    an):    altspan.   cucr    (dat'iir  ist 
eingetreten  corazon,  gteichsam  *corationeiii ;    ptg.  i 
coragdo,  vgl.  Dz  441  corazon;    Cornu,    R  IX  129,  \ 
ist  geneigt,  corazon  v.  curation-em  abzuleiten,  doch  [ 
ist  das,  was  or  voibringt,  nicht  eben  iiberzeugend). 

2171)  *c6raticum  n.  (v.  cor),  Herzbaftigkeit, 
Mut;  ital.  coragyio;  prov.  coratfie-s;  frz.  courage; 
span,  coriije;  ptg.  corainm.   Vgl.  Dz  108  coragyio. ' 

[*c6ratio,  -oneiii  s.  cor.J 

2172)  *coralTs,  e  (v.  cor),  herzlich,  =  prov. 
coral-n. 

2173)  coralliiiiu  ii.  (gr.  xoyd/./.tov)  u.  corallum  »., 
Koralle;  ital.  corallo;  frz.  corail;  span.  ptg.  tvral. 

2174)  [corax,  coracem  m.  (gr.  xopa^),  Eabe; 
Cibac  p.  56  bait  fiir  moglicb,  dais  rum.  cinard, 
scbwarze  Kiahe,  auf  corax  ziiriickgebe,  falls  es 
nicht  etwa  ein  mit  lat.  crocire  zusammenbangendos 
Onomatopoicton  sei.]  J 

2175)  corbicula,  -aui  /'.  (Demin.  von  corbis),  \ 
Korbchen  (Pallad.  3,  10,  6),  =  frz.  corheille;  ptg.  ■ 
corbellia,  vgl.  Dz  553  .'.  v. 

2176)  corbis,  -em  m.  u.f..  Korb;  ital.torfca;  rum. 
corfd;  (prov.  Demin.  gorbel);  (frz.  corbeille,  ptg.  i 
corbelha ;   dem  Span,  fehlt  das  Wort,  es  braucht ! 
dafiir  cunastro,  canasta  ==  gr.  ydvaazQov,  s.  oben  : 
eauistrum). 

2177)  corbita,  -am  f.  (v.  corbis),  langsam  fahren- 
des  Transport-  oiler  Lastsehiff,  Korvctte  (z.  B.  Cic.  | 
ad  Att.  16,  6,  1);  frz.  ivrrette;  span,  corbeta; 
ptg.  corveta.     Vgl.  Dz  108  corbeta.  \ 

2178)  *c6rbus  u.  corvtis,  -uin  in.,  Rabe;    ital. 
corbo  u.  corvo;    rum.  corb;    rtr  core:    altprov. 
corb,  davon  das  Demin.  corbels;   (frz.  corbeau  = 
*  corbel  I  lis);  ca?t.  corb:  span,  cuervo ;  ptg.  corro.' 
Vgl.  Grober,  ALL  I  552. 

corda  s   chorda.  j 

2179)  cordatus,  a,  um  (v.  cor),  sinnig,  verstandig; 
span,  cuerdo  (aus  curdado  gekiirzt);  ptg.  cordo.l 
Vgl.  Dz  443  cuerdo. 

2180)  cordoliiim  n.  (v.  cor  +  St.  dol-,  wovon 
dolor),  Herzeleid  I  Plant.  Cist.  1,  1,  67);  ital.  coc- 
doglio ;  rtr.  corduli;  prov.  cordolh-s;  span  cordojo. 
Vgl.  Dz  108  cordoglio.  Vgl.  Bucheler,  Ehein.  Mus. 
XXXVII  517. 

2181)  '^'cordilbautts ,  a,  um  (v.  Corduba),  aus 
Corduba  (Cordova)  kommend;  ital.  cordocano,' 
Bockleder,  Corduanleder,  davon  cordocaniere,  Cor- 
duanmacher,  auch  Scbubmacher  (fiir  letzteren  Be- 
griff  ist  calzolajo  =  *calceariu.i  das  gewohnliehe 
Wort);  prov.  cordoan-s ;  frz.  cordouan,  davon  {cor- 
doannier)  cordonnier,  Scbubmacher,  vgl.  Pal's,  RF 
III  486  Mitte;  span,  cordoban  („Schulunacher" 
heifst  span,  zapatero,  ptg.  sapateiro  =  frz. 
sabotier,  Holzsehuhmacher,  abgeleitet  von  span. 
zapato,  -a,  Schuh,  ptg.  sapata,  capato,  prov. 
sabato,  frz.  sabot,  saDute,  eino  Wortsippe  duukeln 
Ursprunges ;  Scheler  im  Diet,  unter  savate  ist  geneigt, 
sie  auf  den  germ,  stap-,  sap-,  wovon  stapfen  in 
Fussstapfe  u.  dgl.  zuriickzufiibren,  s  unten  sapa-; 
Dz  674  sabot  stellt  keine  Ableituug  auf;  vielleicht 
fiihrt  folgendes  auf  eine  richtige  Spur;  ital.  zappare  ; 


bodeutet  nhacken",  aber  auch  „mit  dem  Fufso 
stampfen"  u.  geht  zuriick  auf  ein  lat.  snppa,  vgl. 
Riinscb,  Z  I  420,  u.  G.  Paris,  R  VI  628,  dieses 
sappa  nun,  dossen  Grundbedeutung  etwa  .jStampfe" 
gewesen  sein  mag,  kann  recht  fiiglich  zur  .•Vbleitung 
von  Worten  gedicnt  haben ,  wolche  Scbubc,  also 
gleichsam  kloine  Stampfwerkzeuge,  bezeichnen.  Sonst 
liefse  sich  no(di  an  ein  *snpi)us  (=  prov.  altfrz. 
sap),  das  mutmafsliclie  Stanimwort  zu  sappinus, 
Tanne,  denken ,  zapato  etc.  wiirde  dann,  wie  frz. 
sabot,  eigcntlicb  einen  Holzschuh  bedeuten). 

2182)  corTaceiis,  a,  um  (v.  corium),  ledern;  ital. 
corazza  ..specie  di  usbergo,  che  in  origino  sara 
stato  di  cuojo",  vgl.  Canello,  AG  III  3(8,  s-cur- 
raccio  ..'giembiule" ,  vgl  Caix,  St.  551;  prov. 
coirassa;  frz  cuirasse;  span,  coraza.  Vgl.  Dz  108 
corazza. 

coriiimeu  s.  coriiim. 

2183)  coriaudriim  n.  (gr.  xoQtarrov),  Coriander 
(Coriandrum  sativum  L.);  span,  cnlantro,  Coriander; 
ptg.  cni-ntro,  vgl.  Dz  443  s.  v.;  Ascoli,  AG  VII  143. 

(*c6rieiis  s.  crodi.] 

2184)  *c6risco,  -are  I  v.  coruscus,  iiber  i  statt 
H  in  dor  spiiten  Latinitat  s.  Riinscb,  .labrb.  XIV 
177),  blitzen,  =  ptg.  coriscar,  blitzen.  Vgl.  Dz  442 
coriscar. 

2185)  *c6riscus,  -um  ni.  (vgl.  Ronsch ,  Jahrb. 
XIV  178),  Blitz,  =  ptg.  corisco.  Vgl.  Dz  442 
coriscar. 

2186)  coriiim  n.  {gr.  xoptov),  Leder;  ital.  cuojo 
(vielleicht  ist  quoglio  dasselbe  Wort,  vgl.  Canello, 
AG  III  302  Z.  14  V.  ob.);  (rtr.  kurdm  =  *cor{i)atnen, 
vgl.  Gartner  §68);  prov.  coirs;  frz.  cuir:  span. 
cuero:  ptg.  coiro,  couro. 

2187)  gr.  xoQftoq,  Klotz,  davon  vielleiclit  span. 
corma,  Fulsklotz,  vgl.  Dz  442  *.  i). 

2188)  ['cormus,  -um  (?)  =  frz.  corme,  Spier- 
ling  (davon  corniier,  Spierlingsbaum) ;  ptg.  corme, 
Spierlingsbaura.     Vgl.  Dz  553  s    v.] 

2189)  corneoliis,  a,  um  (v.  comu),  hornartig; 
ital.  corniolo,  Kornelkirsche,  u.  -nbaum  (daneben 
coriiio  u.  cornia)  u.  cornioli,  Karneol;  (rum.  corn, 
Koruelkirschenbaum,  coarnd ,  Karneol:  frz.  eor- 
nouille,  Kornelkirsche,  cornouiller,  Kornelkirschen- 
baum,  cornaline,  Karneol;  span,  cornizola.  Kornel- 
kirsche, corniso  u.  coruejo.  Kornelkirschenbaum, 
cornerina.  Karneol;  ptg.  cornisolo,  Kornelkirsche, 
corniso,  Kornelkirschenbaum ,  corndina,  Karneol). 
Vgl.  Dz  109  cornio  u.  coritiola. 

corneiis  s.  corneoliis. 

2190)  cornic[ii]la,  -am  /'.  (f.  cornicula,  Demin. 
V.  comix),  Krahe;  ital.  cornacchia  =  *cornacala; 
rtr.  cornaigl;  prov.  cornelha  u.  cnrnilha;  frz. 
conieille;  cat.  corneja,  Cornelia;  span,  corneja; 
(ptg.  feblt  das  Wort,  cswird  ersetzt  darch  gralha,  -o, 
auch  span,  f/rajo,  prov.  gralha,  altfrz.  graille, 
nfrz.  grolle,  rum.  graur,  ital.  gracchia  =  lat. 
grdcHlus.  -a  [s.  d.] ,  vgl.  Dz  170  gracco).  Vgl. 
Grijber,  ALL  I  552. 

coruix  s.  corouis. 

2191)  eoniii  ».,  cornum  it.,  coruiis  »».,  Horn: 
ital.  corno;  sard,  corru;  rtr.  tscliiern;  rum. 
corn  (bedeutet  aufser  ^Horn,  Geweib"  auch  „Ecke, 
Winkel");  prov.cor»;;  frz.coc  u.corne;  davon  Demin. 
cornet,  Horncben,Dute;  cat.  corn;  span.  cuerno,-a  : 
ptg.  corno,  -a.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  383. 

2192)  cornii  +  germ,  hard  =  frz.  cornard, 
Hornertriiger,  Hahnrei,  vgl.  Dz  553  s.  v. 

coruiim  u.  corniis,  Kornelkirsche  u.  -nbaum,  s. 
corueolus. 


22.H 


ilMHi  (•«mm  MiiKwc 


•J2I-')  i-nrtflx 


22-1 


2I9H^  rornu  Musm  «oil,  iinwnhriioliciiilU-li  k<'>i»K- 
iloiii  itnl.  prov.  «piiii.  ]>!(;.  corHiimM.Mi.  S)icli|ifoifo, 
(tt.  ciirnrmiixf  t»  liriituli'  lirp-ii.  iIim-Ii  liilnt  hirli 
oiin»  nnilprr  Alili-itiiiii;  iiiclit  );i«lirn    Vjil.  lu  loil  «.  r.| 

•Jl'.M)  roniQtus,  a,  uin  ^v.  ronm),  tti-liiimt;  itnl. 
coniulo;  fr/..  <-iii'iim,'  «|iitii.  oirtiio/o  ii.  8.  w. 

•JliK'i)  iH>roll&,  -Hill  /.  ^l^^•mill.  v.  atroim),  Kriinz- 
rlu-n;  pruv.  inii-llii.  Kcip'iitati/'. :  allfrj!.  curiilr. 
(iaiii  .Ins  VI..  cim>trr  (audi  pri«v.  ii.  itiil.  caroliir(e). 
\V'I.  Itj;  r>3<i  ciiro/c  ^h.  c.Im'ii  choraiilo):  Kiirstor, 
/  VI  URI  ^ll^^•r  mcrst  «lie  riclitij^'  Herloituntr); 
Grxlnr.  Al.I.  I  r..VJ. 

•2\'M>)  [•rordlli'Uiii.'rortilliiliiiiUi'miii.v.'r'oroim), 
kli-iiiiT  Kniii/.;  ilavmi  iu>ii|i.  iiniiKiilio.  an't.  ainijilin, 
moil.  «nil.  riiinriTinitji'S  Tiu-h  iiin  ilcii  Kopf,  \fc\. 
FU'ihiii,  A(;   II  3»7. 

2197)  forona,  -am  /'.  tgr.  ;«»(j(o>7/),  Kranz,  Krone; 
ital.  ronmii,  Kri>iii>,  rniiin.  Nudoliihr,  vgl.  Uz  3(i7 
cmua,  Canollo,  Ali  III  323.  ii.  Ascoli's  Anmerkunt; 
daoplbst  7.U  ilor  bolr.  Sti'llo;  rum.  i'miimiki;  rtr. 
prov.  cat.  ciirotin :  frz.  cdhi-oiiiic;  span,  cormia; 
ptg.  enroll. 

2198)  *coruiiarTiis,  a,  iiiii,  znin  Krauzo  gokorig; 
ital.  coroiiiirii),  Adj.,  cnroiiajn,  cornnurf,  Sbst. 
„clii  fa  (•or.iiie",  vgl.  Canello,  AC  HI  307. 

2199)  t'oronis,  -idem  /'.  ((rr.  xo(jwyi^),  kipiner 
Kranz:  begrifTlii-li  gi'lit  liiera\if  zuriick,  ist  aber 
durch  seltsame  VolkscUinolofiio  hmtlich  mitcornix, 
-Icem,  Kriibo,  in  Zusamnionbani;  gebracht  worden 
ital.  cornier,  KranzWiste  am  Hauptgosiinse;  frz. 
corniclie :  span,  roniisa:  ptg.  curtiija.  Vgl.  Dz 
109  corniee. 

2200)  oorono,  -are  (v.  corona),  bekranzon, kronen  ; 
ital.  coroiiare  u.  dem  entsprechond  in  alien  iibrigen 
roman.  Spraolion. 

2201)  *coronillo,  -are  [corona)  =  cat.  ciindlar, 
haufen,  dazu  daa  Vbsbst.  eiiriill,  vgl.  Parodi,  R 
XVII  59. 

22021  corpus  m., Korpcr:  ital.  corpo  =  *corpum ; 
rtr.  crrp:  prov.  coi-(/)).s,  frz.  cat.  corps  (cat.  audi 
eos,  liavon  das  Vb.  cussar,  um  den  Leib  giirten,  vgl. 
Vogel  p.  53):  span,  cuerpo;  ptg.  corpo.  Vgl. 
AIX  VI  383. 

2203)  corpus  +  Deiuinutivsuffix  -itto;  ital.  cor- 
petto  „una  specie  di  farsetto  da  portare  sopra  la 
camicia",  corsetto  (aus  frz.  coc.*ft,  Leibchen,  Sehniir- 
leibchen),  „bnsto,  caniiciuola  da  notte";  vom  frz. 
corset  das  Demin.  corselet,  davon  ital.  torsalvtto 
„il  corpo  della  corazza",  vgl.  Canello,  AG  111  364. 

2204)  arab.  <,^orrali,  (.icldbeutcl  (Freytag  II  490'), 
ilavon  vielleicbt  cat.  snrro:  span,  zurron,  Schafer- 
tasche:  ptg.  surriio.     Vgl.  Dz  501  zurron. 

[*corredo,  -are  s.  Stanim  red-,  vgl.  No  754.] 
2205J  currigia,  -am  f.,  Riemen:  ital.  coregyia; 
mm.  curi:;  (rtr.  corregia):  prov.  correja  (mit 
off.  e):  alt  frz.  corrnie:  nfrz.  courroie;  cat.  cor- 
retjn;  span.  ptg.  correa.  Vgl.  Dz  109  corregia; 
Grober.  ALL  I  552.  —  Von  ital.  coreggia  das 
Kompos.  scoreggia,  Pcitsclie,  davon  wieder  scoreg- 
giatu,  Peitscbenbicb  (frz.  ecoiirgee.  Karbatscbe,  das 
aber  auch  =  excoriata  sein  kann.  vgl.  Dz  289  scuriada). 
2206)  corrigo,  re.\i,  rectiim,  rigere,  bericlitigen, 
bessem;  ital.  corgcre  in  den  Kompositis  acciirgo, 
corsi,  corto,  corgere.  refl.  Vb.,  sich  selbst  bericli- 
tigen ,  sicli  klar  wenleii  iiber  eine  Sache ,  etwas 
gewahr  werden ,  bemerken,  iind:  scorgo,  scorsi, 
scorto,  scorgere  (=  e.v-corrigere],  etwas  in  Ordnung 
bringen,  einen  Zng  ordnen  u.  leiten,  geleiten;  davon 
das  Intens.  itnl.  scnrtare,  geleiten,  span,  escoltar, 
dazu   das  Vbsbsttv.   ital.   scnrta,  Begleitung,   Be- 


deikuug:  (frz,  rsrortf^,  H\u\n.  encolta.  Vgl.  Dz  300 
.iiorgrre.  -  Cornu,  K  X  78,  siilzl  audi  altspan. 
fsriirrir  „acompan»r  a  algiino  ipui  va  <li<  viajo 
salieiido  con  el  li  dcKpcdirlc"  ^  *ejei)rrigerr  an; 
Dit'z  iUieiigreir  liatle  das  Verbum  als  auf  ciTHcniv 
ziirilckgdioiid  Imtraditct,  luid  diem»  Ablcitung  ist 
niindcstons  fiir  das  niMiKjian.  esnirrir  durrhaus 
beizulidialten.  Dagcgen  bat  Curnii  gcwifs  das  Ricbtigo 
gi'tri'lVen .  wonii  er  a.  a.  O.  span,  rsmrrecho  von 
*r.rriirrii  lit>t  berli'iti't. 

22071  [*c6rrogrtlili,  -uiii  /'.  (v.  rorrogtire),  Auf- 
gebot,  vidlt'ii'lit  I  rz.  cinrn',  Krolindiuiist  (mjfiirc 
•=•  frz.  roiivrr,  so  wenigstens  nadi  gowolinlicbur 
Annalinu',  inlerrogore  ---  enierre.r,  ubenso  ciirrogata 
•^  corrt'r).     Vgl.  Dz  564  corvee.] 

corroso,  -are  s.  oorrosiis 

2208i  corrosils,  a,  uiii  i  I'art.  V.  P.  \.  corrodere), 
ringsum  lirnugt:  ])riiv.  cms,  Hiihle,  Grubt ;  (frz. 
creii.r.  -sc,  bold?,  dazu  das  Vb.  rreiiser.  aushiihlun). 
Vgl.  Dz  550  creii.r;  G.  Paris,  R  X  47,  u.  I'orstur, 
Z  VI  109,  baben  mit  Rocdit  bemcrkt,  dafs  frz. 
creux,  woil  altfrz.  crues,  nicht  =  corrosus  soiu  kiinno, 
sondern  auf  cin  bis  jotzt  nicht  nachgewiesonos 
c[(iJio»i(.s  zuriickfiihro. 

2209)  ♦coiTutiilo,  -are  (v.  rolulns),  ziisaninion- 
rollen,  drobon,  sdiiitteln,  erschiittern,  infolgo  der 
Erscbiitterung  stiirzen;  ital.  croltitre,  dazu  das 
Sbst.  crollo  „srotimento,  rovina",  crocchin  „cercolo 
di  personc",  vgl  Canello,  AG  III  406,  und  Caix, 
St.  89  (wo  niidi  eine  ganzo  Reihu  auf  rotiilare  und 
corriitidare  zuriickgdiender  Wciito  angefiibrt  ist,  bei 
nianciien  freilirh  diirfto  die  Zugehurigkeit  zwoifel- 
haft  seiu),  vgl.  auch  Flochia,  AG  II  338  oben; 
prov.  croll'ir;  altfrz.  crodkr;  nfrz.  crouhr,  davon 
KonipoR.  s'ecroider  .cat.  crotlar.  Vgl.  Dz  1 13  crollar; 
Grober,  ALL  I  552,  vgl.  auch  AG  I  69. 

2210)  [*corruptio,  -are  (v.  corruiUns,  Part.  P. 
P.  V.  corruiiiperei,  eigcntlii-h  verderben,  ruinioron, 
dann  in  Bezug  auf  die  Gcmutsstimmung  jem.  die 
Laune  verderben,  ihu  argern,  daher  endlich  zornig 
werden,  ziirnen  (der  Bedeutungswandel  ist  indessen 
durehaus  noch  nicht  hinlanglidi  klargelegt) ;  itaL 
corriKciare  (aus  dem  Frz.  entlelint),  dazu  ilas  Vbsbst. 
corriiccio:  prov.  corrossar,  dazu  das  Vbsbst.  car- 
rot-:: altfrz.  corrossier,  dazu  dasVbsbst. courroMXj- 
nfrz.  eourroiicer,  dazu  das  Vbsbst.  cokjthmx.  Vgl. 
Dz  109  corriiccio  u.  dazu  Schelor  im  Anhang  721 
(Dz  leitete  <lie  Wortsippe  von  cholera  ab,  was  von 
Scheler  berichtigt  worden  ist:  altfrz.  corine,  Groll, 
diirlte  aber  allerdings  «=  *cholerina  sein) ;  G.  Paris, 
R  I  309  (Anrn.  zu  S.  Leger  18");  Grober,  ALL 
I  55'J.] 

2211)  [*corruptus  ud.  -um  (substantiviertes  Part. 
P.  P.  V.  corrutiqierc),  Verderbung,  Butrubiiis:  ital. 
corrotto,  Trauer,  Wehklagen;  altprov.  altfrz. 
corrot;  alt  span,  corroto,  Kasteiung.  Vgl.  Grober, 
ALL  I  553.]  _ 

*cors  u.  cortTco,  -are  s.  cobors. 

2212)  cortex,  -ticem  »;.  u.  /'.,  Rinde;  sard. 
corteiihe;  rum.  cortece;  span,  corche,  Sandale, 
Schuh  von  Korkholz  (auch  alcorqiie  genamit,  welches 
Wort  zugleich  ptg.  ist),  nur  mittelbar  aus  cnrticem  : 
corclui,  Korkholz,  corcha,  Gefiifs  aus  Kork.  Vgl. 
Dz  418  atcorque  u.  442  corcho.  —  In  der  allge- 
raeinen  Bedeutung  ,, Rinde"  ist  cortex  durch  *scnrtea 
(von  scortiim),  ledeni,  Leder,  verdriingt  worden : 
it  a,],  scorzn,  dazu  das  Vb.  scorzare;  rum.  scoarfd 
(dazu  das  Vb.  adescor(d);  rtr.  scorza.  davon  das 
Vb.  scorzar;  prov.  escorsa,  dazu  das  Vb.  escorsar; 
frz.  ecoree,  dazu  das  Vb.  ecorcer,  schalen  (danebon 


225 


2218)  ciirliceiis 


22H4)  orap-.  c.raf-.  «rap-.  gnif(n- 


22ti 


ecorcher] ;  it&l.  scortieare,  pr o v.  escof^ar.  (span, 
ptg.  eccorvhar)  =^*e.veorticare,  abhiiuten,  schinden). 
Vgl.  Dz  288  scorzii  (wo  bemorkt  ist:  ..Aufh  Ent- 
stehung  von  scoria  u.  scor-are  aus  cortex  niit  vor- 
gefiigtem  >•  ist  gedenkbar",  was  niclit  gebilligt 
werdoii  kann) ;  Grober,  ALL  II  280  oben. 

2213)  corticeus,  a,  uni  (von  cortex),  aus  Rinde 
oder  Kork;  itaL  corteccia,  Rinde;  span,  corlezn : 
ptg.  cortifa.  VgL  Dz  109  corteccia:  Grober,  ALL 
VI  383. 

2214)  cortlna,  -am  /'.  (iiacli  Marx  *•.  i:  cbrtina: 
iiacli  Bergk,  Beitr.  1,  118  Anm.  3  entstanden  aus 
convortina.  covnrtina\,  rundes  Gefitls,  Kessel.  kossel- 
formiger  Dreifufs,  Rundung,  Kreis,  Vorhang  (in 
letzteier  Bedtg.  z.  B.  Isid.  19,  26,  9;  Vulg.  Exod. 
26,  1);  itaL  ctirtina,  Vorhang;  rum.  cortiiid : 
prov.  cortina :  a'.tfrz.  curtine:  nfrz.  coiirtine: 
cat.  span.  ptg.  cortina.  VgL  Dz  109  corti/ia  (das 
Wort  wird  auf  cars  =  cohors  zuriickgefUhrt,  soil 
also  cigentlic-h  ,.Hofchen"  bedeutet  haben,  wogegen 
die  roman.  Bedtg.  streitet);  Storm,  R  V  176  (St. 
will  das  Wort  auf  gr.  xv^rog  zuriickfiihren,  erwiihnt 
aber,  dafs  Bugge  ein  *cnvortina  voni  umbr.  covortiis, 
courtus  als  Grnndwort  ansetze.  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  721  wiederholt  Storm's  u.  Bugge's  Ansichten, 
von  denen  die  letztere  iibrigens  sehr  wohl  mit  der- 
jenigen  Bergk's  sich  vereinigen  lafst) ;  Grober,  ALL 
I  553  (setzt  vdrtithi  als  Grundwort  an,  ohne  sich 
weiter  Tiber  das  Wort  auszuspreehen) ;  Marchesini, 
Studj  di  fil.  rom.  n  1  (M.,  sich  auf  das  venez. 
coUriiia  berufend,  erklart  cortina  als  Derain.  von 
coltre  =  *ci(icta  f.  ciilcita  [vgl.  Dz  104  coltrice], 
als  parallelen  Fall  betrachtet  er  citscino  aus  *ciil- 
ticiniim  =  *ciilcitiinini..  Die  letztere  Ableitung  mag 
man  zugebeu,  aber  darait  ist  fiir  cortina  noc-h  uichts 
bewiesen).  Das  Richtige  durfto  sein  ein  Grundwort 
cortina  =  cocortina  (v.  convortere  =  convertere), 
eigentl.  die  Windung,  das  Gewnndene,  ein  auf-  oder 
zuriiekroUbares  Zeug,  Vorhang,  anzusetzen,  welches 
von  dera  (vermutlich  mit  xv^rog  zusamnienhangen- 
den)  cortina,  Kessel  etc.,  nichts  zu  schaffen  hatte. 

coruscus  s   coriscus. 

2215)  [*corncea,  *c6rTieia,  -am  f.  (v.  corvtis), 
vielleicht  =  ital.  corhezza  (davou  Demin.  cor- 
bezzola,  -o),  Meerkirsche;  Anlafs  zur  Ableitung  des 
Naniens  von  corvns  konnte  die  Farbo  sein.  Vgl. 
Flechia,  AG  II  339  unten.] 

corvtis  s.  eorbus. 

2216)  corTiis  (eorbus)  marluus,  corrus  mara- 
ticiis,  Seerabe,  ^prov.  corjj-s  mari-s:  altfrz.cor- 
maraije,  cormorage ;  nfrz.  cormoran :  cat.  corlnnari: 
ptg.  corvomarinho.  Dz  553  cormoran  erblickte 
in  dem  Worte  das  bret.  mor  (Meer)  +  bran  (Rabe) 
mit  vorgesetztem  corb  =  corous,  also  ein  Doppel- 
kompositum  m  der  Art  wie  loup-garuu,  vgl.  auch 
Darmesteter,  M.  c.  p.  238;  Scheler  im  Anhang  zu 
Dz  789;  frz.  cormoran  diirfte  sich  aber  einfaeh  aus 
c.  mar  inns  od.  maratictis  durch  Annahme  von  Suffix- 
vertauschung  erklaren  lassen. 

2217)  corjius,  *coljTns,  -urn  /".  (gi-.  xoijvi.og), 
Haselstaude;  ital.  corilo;  frz.  coudre;  (span.  u. 
ptg.  fehlt  das  Wort,  es  steht  dafiir  avdlano,  avel- 
leiro,  wohl  aus  *arbellus  fiir  arborellus  von  arbor 
abzuleiten,  vgl.  jedoch  No  21). 

2218)  corytus,  -um  m.  (gr.  ytojjiro?),  Kocher; 
span,  (joldre,  Kocher;  ptg.  coldrc.  Vgl.  Dz  456 
(joldre;  C.  Michaelis,  Jahrb.  XIII  213  ff. 

2219)  coryza,  -am  /'.  (xoQvta),  Schnupfen,  = 
ital.  corizza. 

2220)  cos,  cotem /.,  Wetzstein;  ital.  cote;  rum. 
Kortin^,  lat.-rom.  Worterbuuh 


cute;  prov.  cot-z  (neuprov.  codon);  frz.  queux;  cat. 
Dera.  codol  =  cotidiis;  (span.  ptg.  piedra,  bezw. 
pedra  de  anwlar).     Vgl.  Dz  662  qin-ux  1. 

2221)  [bask,  cosklia,  Stols  des  Widd.T.^,  ist  nach 
Dz  443  cuesco  vielleicht  tlas  Grundwort  (?)  zu 
span,  ci/esco,  Obstkcru,  coscorron,  Boule  am  Kopf, 
ptg.  cosco,  davon  coscorrdo  mit  denselben  Be- 
deutungon  wie  im  Spanischen.  tjber  den  mehr  als 
seltsamen  Bedoutungswcchsel  spricht  sich  D/,  uicht 
aus.  Die  ganze,  von  Dz  iibrigens  auch  nur  frage- 
weise  vorgebrachte  Ableitung  darf  man  ruhig  fiir 
undenkbar  erkliiren,  eine  andere  freilich  bietet  sich 
nicht  dar.] 

2222)  "cossaiius,  -um  m.  (v.  co.wHi),  Wurm,  = 
span.  ptg.  iiusano,  davon  das  Vb.  f/usanear,  wie 
Wiirmer  scharenweise  kriechen,  wimmeln,  vgl.  Dz  457 
(juaano  u.  587  fourmiUer. 

2223)  *c6sso,  -onem  m.  (f.  cossus),  eine  Art 
Larve  unter  der  Rinde  der  Baurao,  =  frz.  cosson, 
Kornwurm,  vgl.  Dz  554  6.  t'.;  Grober,  ALL  I  553. 

2224)  cossus,  -um  m.  (wegen  der  Bedeutung  s. 
*cosso);  rti".  cons.  Engerling.  Vgl.  Dz  554  cosson; 
Grober,  ALL  I  553. 

2225)  eostti,  -am  /'.,  Rippe,  Seite  (im  Roman,  auch 
„Kiiste");  ital.  costa,  davon  die  Demin.  costola, 
costolina,  Rippchen,  costerella,  Rippchen,  kleiner 
Hiigol,  u.  das  Vb.  ac-costare,  nahern;  rum.  coasta; 
prov.  costa,  Seite,  auch  Prap.  nahebei;  frz.  cote, 
davon  die  Derain.  (coteait)  coteau,  Abhang,  cotektte, 
Rippenstiickchen,  u.  das  Vb.  accoster,  nahe  kommen; 
altfrz.  encoste,  neben;  span,  cuesta;  ptg.  costa. 
Vgl.  Dz  110  costa;  Grober,  ALL  VI  383. 

2226)  costiitiis,  a,  am  (v.  costa),  mit  Rippen 
versehen  (Varr.  r.  r.  2,  5,  8);  davon  ital.  costuto, 
Seite;  frz.  cote;  span,  costado.   Vgl.  Dz  110  costa. 

*eostumeu  s.  co[n]s[ueJtumen. 
cotoueiis  s.  cydouius. 

2227)  gr.  XOTTO?  wird  von  Baist,  Z  V  561,  mit 
span,  cotovia  vergliehen.     S.  oben  codioc'h. 

2228)  cotulus,  -um  m.  (v.  cos),  kleiner  Wetz- 
stein; sard,  eoduhi  (lucch.  cbtano,  mail,  coden); 
prov.  cat.  codol,  barter  Stein.  Vgl.  Dz  550  cddoZ : 
Caix,  St.  296. 

2229)  eotumix,  -nieem  f.,  Wachtel  (in  dieser 
Bedtg.  ital.  quaglia,  prov.  calha,  frz.  c[o]aille, 
altspan.  cortW((i  =  ahd.  quatala?),  Rebhuhn;  ital. 
co(oc»ice;  ru  m.j)o(«r«(c,  mannlichesRebhuhn ;  pr  0  V. 
codornitz,  Wachtel;   span.  ptg.  codorniz,  WachteL 

2230)  engl.  country  -dance  =  frz.  contrerfawse, 
vgl.  Fafs,  RF  UI  504. 

*coTa  s   cavtis. 

2231)  coxa,  -am  /.,  Htifte,  Schenkel;  ital.  coscia, 
Hiifte,  u.  coscio  „la  coscia  dell'  animale,  preparata 
per  venders  o  cuocere",  vgl.  Canello,  AG  III  404; 
rum.  coapsd ;  prov.  cueissa;  frz.  cuisse,  davon 
cidssot,  Schlagel  des  Wildprets;  span,  cuja,  vgL 
Baist,  Z  V  243  u.  Meyer,  Neutr.  p.  154;  ptg.  coxa. 
Durch  coxa  ist  eras  ganz  verdrangt  worden.  Vgl. 
Dz  110  coscia;  Grober,  ALL  VI  383. 

2232)  *coxns,  a,  um,  hinkend  (das  Vorhanden- 
sein  des  Wortes  im  Lat.  ist  aus  coxo,  -owm, 
hinkend,  u.  coxigare.  hinken,  zu  erschliefsen,  siehe 
Georges  unter  diesenWorten) ;  cat.  coix;  span,  cojo; 
ptg.co.ro.    Vgl.  Dz  110  cosc/a.  Grober,  ALL  I  555. 

2233)  crabro,  -onem  m.,  Hornisse;  ital.  cala- 
brone,  scalabrone,  vgl.  Dz  361  s.  v.;  vgl.  Flechia, 
Misc.  201. 

crama  s.  chrisma. 

2234)  Stamm  crap-,  craf-,  grap-,  graf(f)-,  sowohl 
im  Keltischen   als   auch  im  Germanischen  in  zahl- 


027 


■J-JSftl   rrftH 


J2W1   rri>llii 


22H 


n-irhiMi  Alilcitiinp-n  »ioli  bokiintleiul,  iIormmi  liriiml- 
IxiitMitunt;,  woiin  vorlml  niifpfufsl,  ii(<iii  iiiiirK  „i>lwni< 
init  i'>'krtimniti>nKiiiKi<ni  fiissi'ii";  iiiif  ilii-Hcni  Staiiinu' 
'       '  ■  lir  inlilri'iolii',  vi<riiititlii-li  kowhIiI  iliiriOi 

~  niicli  iluri-h  (.'rriii.iniKrlicn  KinllurH 
>'i»',  roiimiiinrliii  Worlfiimilio.  licri-ti 
>\:.  It!-,t,.  \  crtn'tor  si'in  ilnrfton :  itnl.  ijrnlfHt, 
ll.ik.ii.  Kralli'.  (/rii//iiiir,  kiiitxfti,  ii(/(/iii//(iir.  |>iii'ki<n, 
.;r,i(.;..iiY,  jmrki'ii ,  >/rii;>f>ii ,  <l»s  AiiiMirkfii.  ilic 
Kl.iinm.r,  (/niji/in  («Iit  liiik('nri>riiiii;t-,  k'"''''""""  «'i' 
1'iii  kriiiiiiiiiT  Kiii|.'<'r  piukonili')  'rniiilxiikaniiii  ,  dir 
TrMiilx',  ilatii  cliis  |)i<iiiiii.  7rii/>/iii/ii ;  priiv.  (/cd/iii-.», 
Il:ik<'ii.  Knill(>,  ijrap-s,  liulilo  IIiiikI;  fr/.  (norm. 
i;r.i;./..  r,  |iic.  aiiriiftrr,  piirkvii),  <;r(i/i/>c  (iiUfr/,  cnipr), 
'rrniilH'iikiiiiiin ,  Triiiili»',  tuiniff  {-'  ulul.  *hrai>l'ii 
oilor  Ini/i/o?!,  Kliiimnor,  ((i(/rii/''''.  pin'kt'ii),  (/(•(lyjyiid, 
Ankor:  s  jui  n.  <i(/iirc(i/(ir.  ritgnvrufnr,  niicki<ii,«;ni/»i, 
KinmiiuT,  i/id/MiH .  (irofsn  fisorno  k.riiiii|i(<;  pt^- 
(;riiin;«i.  liiikeiiriirmif:i'KWcrkztMi);,  fiinmiiii.  KliuiiDier. 
Vpl  1)/.  171  qiait'w  umt  172  tiro)>i>i':  Th.  p.  (54; 
Ma.ki-l  p.  113." 

2235)  rriiM,  morgon:  sicil.  crni;  altspan.  ecu»; 
sonst  ist  ilii'8  Adv.  iiliorall  (lurch  |f/i?  -|-]  mane  or- 
setzt  wurilrn  (ital.  (/mikiiii,  linnuini);  nun.  mMair.- 
prov.  iliina;  fr?,.  ileiiiuiti  (davon  leiitlriiitiin  =  tile 
ill  lie  miiiie.  dor  naflifi)lf;t>ndi>  Tajf) ;  cat.  deind: 
span.  iHdriiiim  (I'it^ontl.  Sb.st.):  ptg.  de  nianhii,  -iia). 

Vgl      1)7.    ?02    IIMW«. 

2236)  ;*orass[ija, -am /.  (v.  mi.-.sM.s),  Fntt;  ital. 
;/r<i.vfi(i,  (;iii.v>(i  „untiime,  sufrna,  o  ora  i  coniestibili 
in  gonore'',  vgl.  Caiu-llo.  .\(j  111  370;  Uz  377  i/rascia 
sotzto  das  Wort  in  ilor  Hodtg.  „Fi'tt,  Sclinialz"  deui 
frz.  flniisse  gloich ,  in  dor  Bedtg.  „Lobon8mittel" 
aber  woUto  or  es  von  gr.  uyoQuaia  abloitcn :  Caix, 
St.  38,  stoUte  firanea  =  frz.  (iian'ie  als  Urnndwort 
auf;  frz.  r/riii.s.vc.- span,  f/nrsd.  Wiobse ;  ptg  graixa, 
graxn.  Sonst  wird  dor  Bcgriff  dnrch  ce.ra  (s.  d.) 
auBgcdriickt.    Vgl.  C.  Sliobaelis,  Misc.   122  Anm.  l.j 

2237)  criissiis,  a,  um,  fott;  ital.  crasso  ,,grosso- 
lano,  matoi  ialo",  graano  „pingiic",  vgl.  Canello, 
AG  III  370;  rum.  rtr.  yras;  prov.  yrais;  frz. 
gra.i.  firaxfe :  cat.  grits;  span,  grnao;  ptg.  i/raxo. 
Vgl  i)z  172  grasso;  Griiber,  ALL  11  440,  S.  auch 
*erassia. 

22:^8)  :*cratalis  (v.  cratiis  fiir  critter),  Misch- 
gefiifs.  Sibiissol ;  ist  das  vermutlicbc  Stammwort  zn 
prov.  griiziil;  altfrz.  grasiil,  graal,  yrcal ;  i\i- 
cat..(/res'i/-.s;  altspan.  jrrin/;  ptg.  jjivi/.  Das  Wort 
bczoii-hnot  bckanntlicb  das  wiinderbare  Gofiifs,  welches 
dor  Holland  bcim  Abendmahle  brauchte  etc.  Vgl. 
Dz  601  graal,  wo  auch  andere  Ableituugen  erwahnt 
n.  ziiriiokgpwipson  werden.] 

2239)  cratella,  -am  /".  (Demin.  v.  crates),  eino 
kleine  FKohte,  ein  kleiner  Rost  (im  Schriftlatoin 
findot  sich  das  Wort  nur  bci  dein  Auct.  de  idiom, 
p.  381  a,  33  K.,  s.  Georges  s.  v.,  in  der  Bedtg.  „ein 
holzorner  Paoksattel");  ital.  gratcllii,  graddia,  ge- 
flochtones  Gitter,  u.  grclola  =  *craHda,  Stabchen 
eincs  Kaflgs  (<■  fiir  a  «lurch  Einflufs  des  ahd.  crettdi, 
Korbchen),  vgl.  Dz  377  s.  v.;  Canello,  AG  III  315; 
rum.  grade.  PI.  gradele,  Gittersicb,  Kute. 

2240)  craticula,  -am  /'.  (Demin.  v.  craUs),  kleincs 
Flechlwork,  kleiner  Rost:  sard,  cardija;  (prov. 
grdli),  grdho,  grelli),  Rost);  a\tiTZ.  graille,  graille, 
auch  Mask,  grad,  grd,  dazu  das  Vb.  griiaitlier, 
griielUr  etc.,  rosten ;  nfrz.  grille,  Rost,  dazu  das  Vb. 
griller,:  cat.  graella,  grdio;  span.  griUos  {?),  Fufs- 
schelleu;  ptg.  grelhas,  Rost,  dazu  das  Vb.  «/reftar, 
rosten.     Vgl.  Dz  172  qrata;    Griiber,   ALL  II  440. 

2241)  cratis,  -em  /.,  Flecbtwerk,  Geflecht;  ital. 


rjiiifrt,  Gittor;  mm.  i/i'n/iV,  llurdu,  PI,  i/riidi,  gral- 
rru.  Rout:  rtr,  iind,  F|cm'Ii(o;  op  an,  ijradu;  pig, 
grade.  Vgl,  \)t  172  grata:  (inibor,  AM,  II  440, 
-  .1  (iriinni  woUlo  allfr/,,  re,  Sohoilorbuiifiii,  voii 
rratis  iibloitou,  oh  int  dioH  abor  ontNohioiloii  abzu- 
lohiion:  D/.  Uliii  it,  r.  stollto  rrtr  ,,Notz"  aU  (irunil- 
worl  aiif,  Kiirntor,  7.  1  561,  ratis  .,Flol'»",  Buist, 
W  I  445,  mild,  ra:  ,,Schoitorliaufon",  woloho»  oiii 
itltori's  I'll/  viiniUHHotto,  llarlKoh  liatto  noIioii  lango 
vor  ItaisI  obonfalls  an  oin  abil.  Worl,  nandich  hrrn. 
re,  (>riiinort,  'A  II  311.  Dio  WahrKchoinlichkoit  Hpriilil 
dnri'haiin  fiir  KiirKlor'H  .\nnalmu'. 

2242>  kolt,  Staium  | craiio- 1,  iT6r-,  kogolfurniigcr 
Haufo  (Vgl.  kyiiir.  eiiig  ..lippus.  tiinmlun",  corn, 
criic  ,,a  hillock,  a  mound,  a  barrow",  brot,  l.rugrll 
i.inoncoau,  tas",  ir,  cruac  „u  rick,  a  heap",  giil. 
eniueli  „«  stack  of  hay",  h.  Th,  96);  auf  dii'scn 
Stamm  gohon  viollciclit  zui'iick  prov,  CVhm,  Name 
einos  Kiosolfoliles  boi  Aries,  craue,  stcinig.  unfrucbt- 
bar,     Vgl,  Dz  656  Critu. 

2243)  crf'iitOr,  -oreiii  m.  (v.  creare),  Scbiipfor;  in 
volksliimlichor  Form  nur  prov.  c.  r.  crcaire,  c.  o. 
creador,  altfrz.  r.  r  ereere-K,  crier re-.s,  c,  o,  crea- 
tour;  sonst  nur  als  halbgol.   Wort, 

2244)  crii'iitiis,  a,  uiii  (Part,  P.  P,  v.  creare), 
erschafloii:  span.  ptg.  eriadii.  Dieitor  (iibcr  den 
Bodeutungswaudol  vgl.  cn-o,  -ftre).  Vgl.  Dz  443«.  r. 

2245)  •«•redi'iilla,  -am  /.  (v.  credere),  Glaube; 
ital.  credeiua:  ruin.  credhi{a,  Treue;  prov,  ere- 
dciisa.  creeeiisa,  Glaubo,  Trciio:  frz.  creance,  Glaube, 
Glaubhaftigkeit,  crayince,  Trouo;  cat.  crezensa ; 
s])au.  creincia:  ptg.  crcni;a. 

2246)  *credeiitIarTiis,  a,  um  m.  (v,  credere), 
Vertraiionsmann;  ital,  credeniiere,  Aufsohor  iiber 
Tafclgeschirr:  rum.  crediii(ar,  credincer:  frz,  ere- 
(if Hcicc,  Spei.senicistor,  creaneier,  Gliiubigur;  span, 
credencierti,  Spcisomeister  (credencia,  Schenktisch); 
ptg.  credeiiciiiriii. 

2247)  *credeiito,  -lire  (v.  crederi),  vorsichorn, 
biirgen;  altfrz.  ereauter,  greanter,  grantor,  dazu 
das  Sbst.  creavt,  Biii'g.schaft.  Vgl.  Dz  556  creanter. 

2248)  creditum  »i.  (Part.  P.  P.),  das  loihweise 
Anvertraute,  das  Darlehen:  ital.  credito;  frz. 
credit  etc. 

2i49)  credo,  dldl,  ditum,  derc,  vertrauon, 
glauben;  ital.  cndo  credctti  crediito  credere;  rum. 
cred  cresiii  crezitt  crede;  rtr.  Prs.  cm,  Pt.  cret, 
Inf.  crer,  vgl.  Gartner  §  148  u.  154;  prov.  crei 
crezci  creziit  creire  u.  crezer;  frz.  (crei)  croi  crun 
{creti)  cru  {creire)  croire;  altcat.  creire;  noucat. 
crech  cregui  cregut  creurer;  span,  creer  (schw. 
.Vb.);  ptg.  crer  (Prs.  creio).   ■ 

*creiiiti  11.  *crema  s.  clirlsma. 

2250)  cremia  /</,  n  (v.  cremo),  Reisholz;  ital. 
qregna  ,,fa8cio  di  biade  secche,  unione  di  covoni". 
vgl.  Caix,  St,  347. 

2251)  cremo,  -are,  verbrcnnen:  prov.  cremar; 
span,  queiiiar;  ptg.  queimar  (der  Vcrlust  des  r 
erklart  sich  vielleicht  aus  Anglcichung  an  die  auf 
lat.  calere,  calescere  zuriickgehenden  Verba).  Vgl, 
Dz  479  qiiemar, 

2252)  crena,  -am  /,,  Kerbe  (Gloss.  .,cronae 
Y'/.vipidii",  bei  Plin.  N.  H.  11,  180  jetzt  nach  Hdss. 
rem.s);  ital.  crena,  davon  incrinursi  „fendersi, 
screpolarsi",  vgl.  Caix,  St.  361;  rtr.  crenna:  it/.. 
cran  (=  *crenum.  doch  ware  dann  crein  croin  die 
zu  erwartcnde  Bildung,  es  findet  sich  auch  wirklich 
belg.  crein  in  der  Bedtg.  „Auskeilung",  s.  Sachs 
s.  v.),  davon  abgeleitct  {camel)  creneau,  Zinne, 
crener,  creneler ,  kerben;    Baist,   Z  VII  116,   will 


229 


2253)  (!rgo 


2272)  nristatfis 


230 


auch  eclanehe,  Vorderblatt,  u.  eclancher,  ecranclier. 
Palten  aus  dem  Tiiclip  strciclicn.  auf  crena,  bezw. 
auf  'excrenicare  zuriickfuhren ;  span,  ahgeleitet 
von  crena  ist  wnhl  carnero,  das  jsfleiohsatn  cinge- 
kerbte,  vcrschnittene  Tier,  der  Hammcl ;  Deinin.  zu 
crena  diirfte  crencha  (auch  ptg.  crencha,  cat. 
clenxa),  Scheitel.  sein,  so  dafs  es  also  =  *creniciila 
u.  nicht,  wie  Cabrera,  annahm  =  crinicidus  ware; 
ptg.  cretia,  abgeleitet  carneirn,  Hammel.  Vgl.  Dz 
555  cran.  437  carnero  u.  443  crencha;  Grober, 
ALL  I  555:  Mussafia,  Beitr.  103. 

2253)  creo,  -are,  scbaffeii;  ital.  create,  dazu 
das  Vbsbst.  cria  , .ultimo  nato  di  una  covata"'  (vgl. 
lad.  cria  ..fanciuUetto",  span,  cria  „covata  o  piccolo 
nato",  port,  cria  de  e(/na  ..puledro"),  vgl.  Caii, 
St.  300:  prov.  crear,  criar:  frz.  creer;  cat.cn'ar; 
span.  ptg.  criar  (bedeutet  auch  ..erziehen",  daher 
Part.  P.  P.  criado,  der  Aufgezogene,  der  zuni  Hause 
Gehorige.  der  Diener,  wenn  man  nicht  vorzieht  den 
Bedeutuugswandel  „Geschafrener,  Ge^chopf.  Jlensch. 
Mann,  Diener''  anzunehuien.  Eine  ahnliche  Be- 
deutiingsentwickelung  liegt  vor,  wenn  altn.  fddd, 
emahrt,  auferzogen,  im  altfrz.  fc  {phe)  die  Be- 
deutung  „Knecht"  angeiionimen  hat,  vgl.  Dz  582  fe). 

2254)  ags.  cre6pan,  krieohen;  hierauf,  bezw.  auf 
das  entspr.  Verbuin  einer  andern  germ.  Mundart 
scheint  zuriickzugehen  prov.  crapantz,  grapaul-z. 
Krote:  frz.  crapaiid :  cat.  (fripmi.  Vgl.  Dz  555 
crapatid.  C.  Michaelis,  St.  53  Anm.  2,  vermutet, 
dafs  diese  Worte  nebst  span,  yalapayo,  Schildkrote, 
neucat.  calnpat  (==  span,  calapatillo,  eine  Art 
Wurni.  der  dem  Getrcide  u.  den  Friichten  schadet) 
weder  mit  ags.  creopan  noch  mit  lat.  crepare  etwas 
zu  thun  haben,  sondern  auf  einen  idg.  Stamm  grb 
zuriickgehen.  Aber  romanische  Worte  diirfen  nicht 
unmittelbar  aus  idg.  Stammen  abgeleitet,  sondern 
ihr  Ursprung  mufs  in  einer  der  Grundsprachen  des 
ronian.  Wortschatzes  gesucht  werden.  —  Moglicher- 
weise  geht  crapniid  mit  seiner  Sippe  auf  germ. 
*krappa,  packen,  greifen  (vgl.  Mackel  56;  zuriick, 
so  dafs  die  Krote  als  das  Tier  aufgcfafst  wiirde, 
welches  sich  mittelst  des  Schleimes,  den  es  abson- 
dert,  an  einera  Gegenstande  festklammert,  fcstklebt. 

2255)  'crepanto,  -are  (von  crepare),  nieder- 
schmettem;  prov.  crebantar :  altfrz.  cravanter : 
span.  ptg.  quebrantar,  brechen.  Vgl.  Dz  112 
crebantar. 

2256)  crepatura,  -am  (v.  crepare),  Rifs,  Spalte; 
ital.  crepatura  :  mm.  crepatura;  prov.  crebadura; 
(frz.  crera«.se);  cat.  crebadura:  span.  ptg.  5««- 
hradura. 

2257)  crepito,  -are  (v.  crepare),  Gerausch  machen, 
platzen ;  ital.  crepitare,  crettare,  sich  spalten,  vgl. 
Canello,  AG  111329;  Cai.\.  St.  299;  s^an.  grietar, 
sich  spalten,  davon  das  Vl)sbst.  lyriein.  Spalte:  ptg. 
gretar,  dazu  das  Vb.sbst.  greta.  Vgl.  Dz  456  grietar. 

2258)  crepitus,  -um  m.  (v.  crepare),  Gerausch, 
Platzen:  ital.  crepito  ..scoppiettio",  cretto  „fendi- 
tura,  .screpolatura",  vgl.  Canello,  AG  HI  329. 

2259)  crepo,  puT,  pTtum,  are,  kracben,  platzen ; 
ital.  crepare:  rum  crep  ai  at  a;  prov.  crebar : 
frz.  crercr ;  span.  ptg.  qiiehrar,  brechen,  davon 
das  Kompos.  requebrar,  die  Stimrae  biegen,  Artig- 
keiten  sagen.  dazu  das  Vbsbst.  requiebro,  freund- 
liche  Rede,  Liebkosung.     Vgl.  Dz  112  crepare. 

22€0)  crepor,  -orem  i».  (v.  crepare),  das  Krachen, 
Bersten;  ital.  crepore,  GroU,  vgl.  Dz  366  s.  v. 

2261)  [*erescTo,  -onem  f.  (v.  crescere),  Kresse 
(„a  celeritate  crescendi"  C.  Stephanas) ;  ital. 
eresciane,  d&nehen  nasturzio ;  neuprov.  creissoirn; 


frz.  cre.'i.ion;  cat.  crexen;  (span,  berro,  keltischen 
Ursprungs  [niittelir.  biror,  corn,  beler  etc.,  vgl.  Dz 
432  berro,  Th.  85]:  ptg.  ntasturfo,  mastrufo  = 
naaturtium,  wovon  auch  span,  maslnerzo,  sicil. 
niastroszii,  sard,  martiizzit,  dancben  ascione;  ital. 
na-itureio,  auch  das  wiihl  durch  gelehrte  Etymologie 
verdrehte  frz.  nasilort,  vgl.  l)z  221  naxturzio). 
Vgl.  Dz  112  cresciime :  Kluge  unter  ..Kresse";  K. 
will  die  romanischen  Worte  aus  dem  German,  [ahd. 
chresso,  got.  *krasja  ?]  ableiten,  wogegen  Mackel, 
p.  34,  das  ital.  crescione  geltend  maclit;  es  wiirde 
sich  dies  jedoch  aus  *kra^ja  hinreichend  erklaren. 
AUes  in  allem  genommen,  diirfte  der  german.  Ur- 
sprung wahrscheinlich  sein,  schon  weil  ein  It.  crescio 
cine  gar  seltsame  Bildung  ware.] 

2262)  cresco,  crevl,  crettim,  creseere,  wachsen ; 
ital.  cre.icii  nrebbi  crcciuto  creseere;  rum.  cresc 
tii  tit  crextc;  rtr.  kri-ser,  vgl.  Gartner  §  84  u.  172; 
prov.  creis  crec  u.  eric  cregut  crci.iser;  frz.  crois 
eras  cni  croitre:  cat.  crexer;  span,  crezer  (Prs. 
crezco):  ptg.  crescer  (schw.  Vb.).  Vgl.  ALL  VI  383. 

2263)  creta,  -am  /.,  Kreide;  ital.  creta;  rum. 
cridd;  prov.  greda:  frz.  {creie,  croie).  craie,  davon 
abgeleitet  crayon,  Kreidestift,  dann  Bleistift;  cat. 
span.  ptg.  greda.  Vgl.  Dz  555  craie:  Grober, 
ALL  II  440. 

2264)  cribeUum  n.  (Demin.  v.  cribrum),  kleines 
Sieb;  ital.  crirello,  dazu  das  Vb.  crivellar;  prov. 
nur  das  Vb.  crivellar ;  altcat.  nur  das  Vb.  crivelar; 
span,  garbillo,  Sieb  von  Weidenzweigen,  dazu  das 
Vb.  garbillar,  sieben,  vgl.  Dz  454  garbillo;  Caii, 
St.  106,  fuhrt  auch  altital.  garbello  und  gar- 
bellare  an. 

2265)  crlbro,  -are  (v.  cribrum),  durchsieben ; 
(rum.  cjiirHe-sc  ii  it  i);  iri.cribler;  span.  m6ar; 
ptg.  cricar.    S.  auch  cribellum. 

2266)  cribrum  «.,  Sieb;  sard,  chibrii,  vgl. 
Flechia,  Misc.  201:  rum.  citir;  frz.  crible;  span. 
cribo.  erihillo,  criba;  ptg.  crien;  sonst  ist  das 
Demin.  cribellum  (s.  d.)  fiir  das  Primitiv  eingetreten. 
Vgl.  VV.  Meyer,  Ntr.  p.  133. 

2267)  crimen  «.,  A^erbrechen;  ital.  crime;  prov. 
crim--^:  frz.  crime;  span,  crimen;  ptg.  crime. 

(crlnleulus  s.  crena.) 

2268)  erlnis,  -em  m.,  Haar:  ital.  crine.  Haar 
des  Menscheu,  crino,  fiir  gewerbliche  Zwecke  znbe- 
reitetes  Rofshaar,  crina,  Scheitel  der  Berge  (hierfur 
gewohnlich  criniera ,  vgl.  Canello.  AG  III  402); 
prov.  cri-s;  frz.  crin,  Rofshaar,  davon  criniire  = 
*criniaria,  Mahae:  span,  crine.  Rofshaar;  ptg. 
crina,  Rofshaar.  In  der  Anwendung  auf  mensch- 
lichcs  Haar  >vird  crinis  im  Eom.  meist  durch  capiUi 
(s.  d.)  vertreten. 

2269)  crInTtus,  a,  nin  (v.  crini.s),  behaart;  ital. 
cciHt'io  (daneben  c;i»!«to);  rum.  crinit  (fehlt  b.  Ch.); 
prov.  crinit  (daneben  crinnt);  frz.  crena  (wegen 
i:e  vgl  G.  Paris,  R  VUI  629);  span,  crinito 
(daneben  ci-madw) ;  (cat.  cn««();  ptg.  crmito.  Vgl. 
Cloetta,  R  XIV  571. 

2270)  *crispiis,  a,  um  (fiir  crlspiis),  kraus;  ital. 
crespo  (v.  crispus  abgeleitet  ist  nach  Caix,  St.  349, 
grispignolo  ,cicerbita.  erba  da  insalata");  prov. 
cresp  (mit  off.  e):  altfrz.  cresp  (mit  off.  t):  nfrz. 
crepe,  krauses  Zeug,  Krcpp;  cat.  cresp;  span.  ptg. 
crc-spn.    Vgl.  Dz.  556  crepe;   Grober,  ALL  I  555. 

2271)  crista,  -am  f.,  Kamm  (der  Vogel);  ital. 
cresta ;  rum.  creastd;  prov.  cre^ta;  frz.  Crete; 
cat.  span,  cresta;  ptg.  crista.   Vgl.  ALL  VI  384. 

2272)  cristatus,  a,  um  (v.  crista),  mit  einem 
Kamme  versehen  (von  Tieren);  ItaL  cristato;  rum. 


^31 


.•;:ii  t  r..:it.',  t'ruv.ti.' 


■_'J!it)i  iTn|ittt 


•IM 


irtflai  lini  Rum.  «iicli  Konvtip'  AMi>ituiiK<>ii  vmi 
.  r;.',i.  ,.i  naiiiiMitl.  I'iti  Vli.  crest»  .oiukcrlx'n''),  in 
i.  I,    i.liri^'vn  Sjirarlii-ii  ■•iiti.iiriH'liriul. 

JJ7.1    Volkoriiaiiio  rruale,  Crarate;  ilnvoiiitnl. 

■  i.rrrr.i.  irort/di,  Halsliimlv ;    frr.  criirnlc;   span 

>'.  iM.   V^,'l.  1»!  II:!  rr.ii.i^rt;  S<-lu'U>r  im  Diet.  f.  I\ 

*«T04-;it|luni  s.  crul&lilm. 

2274)  •crooca,  -am  /..  Maiivn;  pic.  croflu*;  von 
oinom  voMiis/iiootZfiuliMi  *cror/ic  ftind  nbj^loitot 
crnrhft.  Ilaki'lioii.  (span,  citrchrle,  ptg.  colchrtc) 
u.  ciiichii.  liaki'iiformi^:,  v^;l.  Furntor.  Z  II  fctj. 

227fit  'rrm-cous,  ii.  uin  (v.  criM-cn  oil.  cnicciim), 
liaki'iif-'rini;;;  1 1  a  1.  frocrxi,  Kriicko;  prov.  craion  ; 
altfr/.  i-iiicr.  crosse;  nfr/..  c-rovsr;  spun,  ciocfi. 
Vgl.  KiTstiT.  /.  II  85:  Dz  113  n-nccin  (stolU  'criiroi 
als  (.ininilwiirt  nuft. 

227(31  •cT6p«'o,-arc  (v.rroccKiMj.einhakon;  altfrz. 
crochirr,  rrocher  (orhalton  in  acr^rochfr,  ilrcrorher) 
n.  (riicroHci-.  «Inron  Part.  P.)  «iirniMr.  i.<in)^>liakt. 

2277)  'croociim  m.  (nolil  niit  crur-s  zusaniinoii- 
hanironil).  Haken:  rlr.  crirc,-  prov.  frz.  cror,  davon 
ab);clfit<'t  altf  rz.  rrocH(fiilsrlilichci'OiM(;o8chripbeti). 
Vgl.  U/  557  crm-  (wo  eino  lu'Stiniiutc  Ablcituii); 
nicht  jjL'gi'boD,  abcr  auf  altn.  krokr  u.  <1){1.  sowio 
anf  rymr.  crihi  hinfrewie.sen  wird);  Forstcr,  Z  II  85 
(hicr  ziierst  rielitine  Behaiulliin;;  iKt  ganzori  roinan. 
Wortsippe):  Tli.  96  (os  ncrdon  ansolioinen»!  .stjinira- 
verwanilto  kclt.  Worte  an^efiihrt,  olinr  dafs  kelt. 
Urspriing  der  ronian.  Wortsippo  bebaujitct  wiirdo); 
Mackel  33  (vorncint  ^ormanisclien  Urspninfj).  Zu 
frz.  croc  gebort  das  Vb.  croqiier  (cigentl.  niit  einvni 
Hakrn  wcgraffen.  seliiipll  weffncbnien.  ranben  (jotzt 
in  iihcrtragonor  B'^dtfr.  „i'iiii>  Zeiclimin';  gleicbsam 
hinhaken,  rascb  ontwerfen",  ilavon  das  Sbst.  ccoijiiiV, 
fliichtiffo  Zeicbnung,  Skizzo,  vgl.  Sdielor  im  Diet, 
unter  croqtier).  In  dcr  Bcdtjr.  „knackpn''  ist  croquer 
Ncbcnform  zu  craqucr.  dies  aber  lautnialende  Bil- 
dunp").     Von  frz.  croc  span.  pt;;.  croqtie  (chque). 

2278)  croeito,  -are,  krachzen  (vomRaben);  ital. 
crocidare. 

2279)  kelt.  Stamm  crodi-  (aus  craudi-,  vgl.  altir. 
cruaid,  iieuir.  gal.  cruaidh,  hart,  fest,  iinbiegsam), 
davon  viell.  ♦orodTus,  a,  nm^ital.  crojo,  starr; 
prov.  crni.  Vgl.  Dz  366  crojn  (wird  von  *cn/rfjM.'! 
=  crudiK  abgeleitft,  was  aus  lautlichem  Grunde 
abgelehnt  werdcn  nuifs);  Caix,  St.  25  (stellt  *coriei(s 
V.  coriuni.  Leder,  als  tirundwort  auf,  eine  zu  kiinst- 
liche  Ableitung);  Th.  83  (hier  zuerst  die  Hinweisung 
auf  das  Keltische). 

2280)  [*orosiis,  a,  am,  vorausznsetzendcs  Grund- 
wort  zu  altfrz.  criies.  nfrz.  cretix,  hohl ,  vgl. 
G.  Paris,  R  X  47:  Forster,  Z  VI  109.  S.  No  2208.] 

2281)  altir.  crot,  ein  Saiteninstruraent;  daraus 
vermdtlieh  prov.  rota:  altfrz.  rote:  altspan. 
rota.  Vgl.  Dz  672  rote:  Maekel  p.  32  (wo  die 
Herleitung  aus  abd.  rota,  rotid  fiir  *hrota  als  un- 
sicher  bezeiehnet  wird) :  Th.  bespricht  das  Wort  iiieht. 

2282)  crotalum  n.  (griech.  x^6ia/.ov),  Klapper; 
ital.  crotalf)  (gel.  W.).  crocchio  (=  *croc[it\litm) 
„rumore  di  vaso  fesso",  vgl.  Canello,  AG  III  405, 
daza  das  Vb.  crocchiare,  klappem;  (frz.  (jrelot. 
Schelle,  woven  grelotter,  mit  den  Ziihnen  klappem? 
Eher  ist  grelot  wohl  Demin.  zu  altfrz.  r/raisle, 
graille,  grelle);  .span,  crotalo  (LeUnwort),  davon 
das  Vb.  crotornr.  Vgl.  Dz  366  crocdtiare  u.  603 
greliit;  Grober,  ALL  I  555. 

2283)  [*cruciata,  -am  (v.  crmc),  Kreuzzug;  ital. 
crociata;  prov.  crozada  :  frz.  croisade ;  span.  ptg. 
cruzada.'^ 

2284)  enicTo,  -are  (v.  critri.  kreuzigen,  martern; 


litnl.  crurruxrr  u.  crociurr   (nur   lolztoro,s   bedoutot 

„k^^'u/.i^,^•n''  u.  ist  widd  von  crott  abgoloiUil).  hinrhor 
.  gidiiiri'U  viidleirlit  :|u<'li  rroijittre,  riiHteu,  u.  cruijio- 

/iirr.  dampfmi,  (naeli  Dz  HUtt  vom  iilul  chnisr  |?j, 
1  GoriiKtot*tn),  vgl.  Mnroliesini,  Studj  di  til.  rom.  It  I, 
I  nJibvrc'K   hoIiv  man   im   naohfolgiMidi'ii  .\rtik(>l  cril- 

rlolum;   prov.  crotar  (crozdie,  KriMizritter);    frz. 

croisrr  (aus  onus  nougobildut,  vgl.  Th.  93  Z.  1  v. 

unt'Mi   im   Texto):    span.    ptg.    miznr  (von    (Tm; 

abgoloilcl). 

22H5)  *crnci6liim  n.,  Svbnudztigi'l  (vgl.  den  Sati 

b.  Plin.  iicx  criicialiir  „da8  Er/,  wird  gonelimolzon"), 

davon    uacli    Marebesini,   Studj    di    til.    rum.    II    1. 

ital.    croriuiilo,    muiiiiolit,    S(dimelztigol ;    span. 

criMol,  Sehniclzligel.  rrisiiilo,  Lani]>o,  crisiiria,  das 

Gefiif»    der   Lampo    (Dz    443    hiill    bask,    rriseliia. 

Lanipc,  fiir  ilas  (irundwort,    indessen  ist  das  bask. 

Wort    doeb    siclier    erst    aus    deiii   Span,    ontlebnt; 

Seheler  im  .\nhang  zu  Dz  7t>9  unii  iui   Diet,  unter 

crciisrt  fiilirt  die  Worte  nobst  frz.  frnisrt  anf  mlid. 

kriis,  alid.  krdiixv  zuriick.    Litlre  auf  *cri(ciliidiim. 

Beido  Ableitungen  aber   erncbeincu  als  einfaeh  un- 

niijglieh,  withrend  die  Annahme  Marcbesini's  grofse 

(Jlaubwiirdigkeit  fiir  sich  bcanspruehcu  darf). 
22S())  'crQdalis,  e  (fiir  cntdflin),  grausam:  frz. 

cruel,   vgl.  Fiirst.>r,    Cliev.    as  2  espeos  p.  XXXVI 

u.  Z  UI  565. 
2287)  rrudelis,  e  (v.  crudiis),  grausara;    ital. 

crudrlc:  prov.  rriidel-s,  criizel-s:  frz.  cruel  r^^crii- 

dalis  (s.  d.);  span.  ptg.  cruel. 

2289)  crudclitas,  -tat«m  (v.  cruilelis),  Grausam- 
kcit:  ital.  crudclitii :  frz.  cruautr:  span,  irurldnd: 
ptg.  cruelilailc. 

[*erudiiis  s.  tTodi. 

22891  crudiisus,  a,  um,  grausam;  altfrz.  cn/^Mx 
(belegt  ist  lias  Feni.  crueuse,  z.  B.  b.  Philipp  Mousket 
8478  u.  das  Adv.  crueusemetit ,  s.  Ducange  unter 
crudeUu.<<),  vgl.  Forster,  Z  III  565. 

2290)  crudiis,  a,  nm,  rob:  ital.  crudo:  rum. 
crud:  prov.  frz.  cru ;  span,  crudo;  ptg.  cri't. 

2291)  criiento,  -lire,  blutig  raaehen :  rum.  (i»j- 
crucnl  ai  at  <i :  altspan.  cruentar. 

2292)  crrientiis,  a,  um,  blutig:  ital.  cmenlo: 
rum.  criitit :  span,  ciuentn. 

*criipta  s.  crjpta. 

2293)  ahd.  cruse,  Kleie;  rtr.  rnsca;  ital.  cru^ca  ; 
frz.  f/ruis  (wird  von  Maekcl  allerdings  von  cruse 
getrennt;  Pogatscher,  Z  XII  555,  macht  aber  oin 
ahd.  cruse  wahrscheinlich).  Vgl.  Dz  367  .«.  v. : 
Mackel,  p.  25  oben. 

22941  criista  u.  *crasta,  -am  f.,  Kinde;  ital. 
prov.  eat.  ptg.  crosta;  frz.  croute;  span,  cnstra: 
ptg.  crust  a.  Vgl.  Dz  442  co.stra;  Grober,  ALL  VI  384. 

2295)  crux,  criicem/.,  Kreuz:  ital.  crocf;  rum. 
cruce;  rtr.  krutz,  kruz,  auch  Fern,  kruse:  prov. 
crotz ;  altfrz.  crois;  nfrz.  mit  gelehrt  etymologi- 
siercnder  Schreibweise  croix:  cat.  crotz;  span, 
ptg.  cruz. 

2296)  (crj'pta),  cnlpta  (gr.  x()vjiTr)),  Grotte, 
Gruft;  ital.  critta  od.  cripta  (gel.  W.)  „cella  sot- 
terranea  nelle  chieso  ad  uso  di  sepolcroto",  grotta, 
Grotte,  Hohle,  vgl.  Canello,  AG  111  327;  davon 
abgeleitet  grottesco,  gleiehsam  *crypliscus,  grotten- 
haft,  romantiseli,  wunderlich,  bizarr;  sard,  grutta: 
(rum.  cripta.  Krypte,  ist  gel.  W.l;  prov.  crota: 
altfrz.  crote,  cr(o\ute:  an&crote-^porque(=porca) 
entstand  nach  Buggc's  scharfsinniger  Vermutung, 
R  IV  353,  nfrz.  cloporte,  Kellerassel  (gewohnlich 
unpassend  aus  'clo-iporque  =  clau.sus porcus  erklart); 
nfrz.  grotte  ist   I>ehnwort  aus    dem   Ital.,    ebenso 


233 


22971  cnbltOni 


2320^  (■alpii 


.i:u 


grotesque;    cat.  span.  ptg.  qruta.     Vgl.  Dz  174  | 
grotta:  Grober.  ALL  I  555.  11  442. 
efibile  s.  ciibulus.  j 

2297)  cubitiiiii  ".  u.  cubitus,  -um  m.  ^v.  ciihare, , 
gr.  xtjiiTor).  EUbogen,  Elle;  ital.  ciihito.  Ello, 
gomito  (altital.  gnniliito  u.  finritn).  Ellbogen,  vgl. 
Canello,  AG  III  325:  rum.  vot,  PI.  coate  \i.  cotiiri  \ 
mit  zablreichen  Ableitungen,  so  iiamentl.  die  Verba  ' 
coti,  Diessen,  aiohen.  Umwege  niachon  u.  dgL.  un<l 
coteli,  sHchen,  wiihlcn;  prov.  coide-s,  eode-s;  frz. , 
coude:  alt  span,  cuhdn:  neu.span.  codo:  ptg.  ' 
ciibito,  cotovel(l)o,  covadu.    Vgl.  Dz  114  eubito. 

2298)  *enbium  v.  iv.  cuhare)==mo(\enes.  cnbi, 
vgl.  Flerhia,  A<i  II  338:  rum.  ciiib. 

2299)  cubo,  bui,  bitiini,  are,  auf  dem  Lager 
liegen,  ruhen  (im  Koman.  ist  die  Bedeutung  cin- 
geengt  worden  zu  „auf  den  Eiern  sitzeii,  briiten"); 
ital.  rovare  O'lisbst.  coro  u.  covn.  Wildlager,  sicb 
also  noch  an  die  urspriingliolie  weitere  Bedtg.  des 
Verbiims  ansehliefsend);  rtr.  hoar:  prov.  coar :  ^ 
frz.  cotiver:  (span,  eftar  nobre  Jos  huevos:  ptg. 
chocar  [vielleicht  aus  (;o?/()core.*c?oc(7r«ent8tanden  ?]). 
Vgl.  Dz  112  cnmrc. 

2300)  *cubulus,  -urn  >».  (v.  cubare),  kleine  Lager-  ; 
statte:  ital.  covolo,  Wildlager  (daneben  cnvile  =' 
rubile):  (span,  ciibil:  ptg.  ronil). 

2301)  *cuea,  -am  /".  (Stammwort  zii  cueidia)  = 
rum.  ciica,  Furstenhaube. 

2302)  cuciilli)  f.  n.  cuculliis  w.,  dafiir  auch 
'cucuUa,  *eucullus,  Hiille  (besondcrs  des  Kopfes) : 
ital.  ciicullo,  ciiciiUa,  cocoUa,  MOnehskutte:  rum.  [ 
cucuiu.  der  Kamra  (gleichsam  die  Kapuze)  eines  ' 
Vogels,  Gesehwulst;  prov.  cogula:  (frz.  coiile); 
cat.  cofiulla :  span.  cogiiUa:  ptg.  eogiiln.  Vgl., 
Griiber.  ALL  I  555  n.  VI  384. 

2303)  oucuLatus  (f.  ciieiinatiis),  a,  um  (von 
ciictdia).  mit  einer Kapuze  versehen:  cat.  cogidlada, 
Haubenlerche:  span,  cngujada.  Vgl.  Dz  441  po»;»- 
jada:  Grober.  ALL  I  555. 

230t)  cucullio,  -onem  (v.  cucnllus).  Eapuze; 
span,  cogiijon  (haubenartige)  Ecke  eines  Kjssens. 
Vgl.  Dz  441  cof/ujada:  Grober,  ALL  I  555.  j 

cuculliis  s.  ciieulla. 

2305)  cuculo,  -are,  Kukukrufen;  ital.  cuculiare: 
(mm.  curiic^c  ii  it  t):  frz.  coucouer,  coucoider. 

2306)  ciicultts  u.  *cuciillus,  -um  in.,  Kukuk; 
ital.  cuculo:  prov.  cogul-s ;  altfrz.  col,  cou, 
Hahnrei:  neufrz.  coucou,  Kukuk;  (span,  cuquillo). 
Vgl.  Dz  114  cuceo:  Grober.  ALL  I  556.  S.  auch 
cncns. 

23071  cJicuma  (cuecnma  .  -am  f.,  Kochtopf: 
ita.1.  cocnma.  cogoma.  Topf;  (rum.  CMmn;-.  Nacht- 
topf;  frz.  coquemar,  Flaschcnkessel;  span,  cnmnl). 
Vgl.  Dz  365  cogoma. 

2303)  ciicumis,  -merem  m.,  Gurke;  ital.  co- 
comero:  Tum.cucumd:  prow  cogombre-s:  frz.  con- 
combre:  span,  cohombro:  ptg.  cogombro. 

2309)  cucurbits,  -am  f.,  Kiirbis;  ital.  eucurbita, 
daraus  entstellt  cucuzia  (gleichsam  cucucea  in  An- 
lehnung  an  cucu-meris)  und  daraus  wieder  durch 
UmstelluDg  zucca:  mm.  eucurbita ;  prov.  :uc-s, 
■luc-s,  dazu  Demin. r«gH«(-2,-  nenipToy.  cougourdo; 
iltfTz.gougourde,  cosse,  sue;  nfrz.  cnurge,  Kiirbis, 
=  curbea.  currea.  gourde,  Kiirbis  u.  Kiirbisflasche ; 
(span,  calabaza:  ptg.  caba^a\.  Vgl.  Dz  115  cu- 
cuzza:  Grober,  ALL  I  556. 

2310)  cticus  u.  *cucciis,  -nm  m.,  Kukuk:  ital. 
cucco:  rum.  cue:  altfrz.  cou.i.  Hahnrei  (Ristel- 
huber  will  dies  Wort  von  -cmssm.<,  Part.  v.  [con]- 
cutere,     herleiten     unter    Berufung    auf    Juvenal's 


aUenum  ledum  concutere,  vgl.  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  722):  ptg.  cuco.  Vgl.  Dz  114  cucco:  Grober, 
ALL  I  556;  Th.  56.     S.  oben  No  2306. 

2311)  *cucutus,  a,  um  (v.  cuius),  durch  Kukuks- 
ruf  verspottet;  prov.  cogut-z,  Hahnrei;  frz.  cocu 
(indessen  diirfte  cocu  wohl  clier  von  coq  abzuleiten 
sein,  vgl.  Brinkmann,  Motaphern  521  S.,  u.  Scheler 
im  Anhang  zu  Dz  722.  sowio  im  Diet.  .«.  v.);  cat. 
cucul.     Vgl.  Dz  114  cucco:  Grober,  ALL  I  556. 

*ciidisum  s.  cjtisum. 

2312)  *cugit«,"  -are  s.  cogito  (Forster,  Z  H  169, 
hat  cfigito  aus  altfrz.  quiet  erschlos.sen). 

2313)  culcita,  (ciilcitrae),  *ciilcltra,  eiiletS, 
-am  /'..  Kisseu;  ital.  cnltrice  (dureh  Dmstcllung  aus 
deni  Piur.  ciilcitrae:  Behrens,  Metath.  p.  45,  ver- 
rautet  .Videhnung  an  ceriuce,  calice  u.  dgl.)  „raa- 
terazzo"  u.  coltre  ..coperta  da  letto*^,  vgl.  Canello, 
AG  III  :3!)7;  rum.  cultuc,  PI.  cultuce  (das  Wort 
scheint  entstellte  Deminutivbildung  zu  sein);  prov. 
cosser,  (cota);  altfrz.  col.itre,  coltre,  colte,  coutre, 
coute,  davon  nfrz.  Demin.  louetle,  cnite,  Federbett; 
das  altfrz.  Kompos.  coute-i>ointe  (gleichsam  culcitra 
puticta),  Steppdecke,  ist  durch  volksetymologische 
L^mbildung  zu  cmtrte-poinle  und  eontre-poinle  ge- 
worden.  vgl.  Fafs,  RF  III  500;  (vou  coutre  leitet 
Ulrich,  Z  m  266,  wohl  mit  Eecht  frz.  accoutrer. 
prov.  acotrar.  bedecken.  bekleiden,  ab,  Dz  115  cucire 
brachte  das  Wort  in  Zusammenhang  mit  coudre, 
meinte  aber,  dafs  sich  auch  an  cultura  erinaern 
liel'se);  altspan.coteerfra,  co/c/i<f,  acolzetra.cozedra: 
ptg.  coJcha.  Vgl.  Dz  104  cOltrice;  Grober,  ALL  I 
556:  Tailhan.  R  VIII 611  (bespricht  altspan.  Formen). 
S.  auch  cilleTtlnum. 

2314)  *cillcitlnum  n.  (v.  culcita],  Kisseu:  ital. 
cuacino  (vemiutlich  Lehnwort  aus  dem  Franzos.); 
frz.  counsin;  span,  coji»  (vermutlich  I.,ehnwort 
aus  dem  Franzos.).  Vgl.  Dz  104  eoltrice;  Grober, 
ALL  I  556. 

2315)  [*culeamen  ».  (v.  culeus);  davon  nach 
Ronsch,  Jahrb.  XIV  179,  das  von  Dz  479  unerklart 
gelassene  quilma,  Jlehlsack,  wovon  wieder  cs5«(7»?fir, 
ernten.  c.<quilmo,  Emteertrag.  Die  AVortsippe  mufs 
auch  fernerhin  als  unerklart  gelten.] 

2316)  ciilex,  -licem  m.,  Miicke,  Schnacke;  ital. 
eiilice  (das  iibliche  \\'ort  ist  aber  zenzdra,  zanzdra, 
wohl  ein  Onomatopoieton ,  dem  rum.  {enzarin, 
a  1  tf  rz.  cineelle,  span,  zeiizalo  entspricht  u.  welches 
samt  diesen  Worten  an  lat.  sinzulare,  zwitschem, 
summen ,  sich  anlehnt ,  vgl.  Dz  346  zenzdra.  In 
den  pyrenaischen  Sprachen  ist  mosquito,  Demin. 
von  musca,  das  iibliche  Wort  fiir  nMucke").  S.  aucb 
*ciilicinus. 

2317)  *culieliius,  -nm  »i.  (Demin.  von  culex), 
Sehnake,  =  frz.  causin.  Vgl.  Dz  554  cousin; 
Grober.  ALL  I  556  u.  VI  384;  Ascoli,  AG  IX  103. 

2318)  ciibnen  ».,  Gipfel,  Kuppe;  ital.  cohno, 
gleichsam  *culmus,  dazu  das  Yb.  colmare.  haufen: 
mm.  culme;  span,  cumbre  ^  *cumle,  vielleicht  in 
Anlehnung  an  cinn[u]!us;  ptg.  cume.  Vgl.  Dz  104 
cnlmo;  Grober,  ALL  VI  384. 

2319)  ciUmus,  -nm  m.,  Halm;  davon  ptg.  colmo, 
Stroh;  abgeleitet  von  culnuis  sind  wohl  span. 
colmena.  Bienenkorb,  ptg.  colmeal,  colmea.  Vgl. 
Dz  441  colmena;  Mahn,  Etym.  Unters.  54  (erklart 
die  Worte  aus  dem  Keltischen,  was  Th.  p.  86 
widerlegt). 

2320)  ciilpa,  -am/'.,  Schuld;  ital.  culpa:  rum. 
culpa;  prov.  colpa;  frz.  (coulpe)  coupe  (veraltet); 
cat.  span.  ptg.  culpa.  Das  Wort  ist  iiberal  rur 
gelehrt  u.  kirchlich;  volkstUmlieh  wird  der  K' .nff 


iUft 


2H'jn  rQll.'<llilrillH 


2H44I  <'A|)|>A 


2:m\ 


Jor  «itfliolicn  Srhiilil  liiiroli   vmi  f'ltllrrr  «lijfi'li-iloto 
Sl.sttvi>  MiiRinMlriK-kf,     \\'l.  (imlMT.  Al.l,  VI  :184. 

•2'M\)  *cQltMlArliis  II.  *<'iillilliiiarlii!i,  •tiiii  ^voii 
i-iiltrllii.s),  &li-iiiu<riiinrlicr :  i  I  ii  I.  ml  I  f  II  i  mi  jo;  ^r^nl. 
ciilHar);  fr«.  eoiilrlirr :  S|uiii.  riicliillrrn;  ptK. 
CHlilfiro.  ' 

232:^1  cflltfllfls,  -uin  m.   (Doiniii.  v.  nillrr).  pin 
(kloiiH's)  Mi-»sit;  it  ill.  collrllo.  cortrlln,  iiiioli  Kimh. 
riilirllii;    (riiiii.    mt'l:    rtr.   kiirlii.    iliiiicbon   iiliitr 
niirh  ri///f//i(,vl ;   yT»\.  rullrlh-ii:  tr/..r'iiilenu;  cnt.  i 
collrll:  sya\\.  cnrhillo.  -it:  |il>;.   fiitehl)i>,  -«,  | 

23J31  cQItfr,  -truin  m..  Mis.sir;  itiil.  (vi/fro, 
«iiip  Art  I'lliip'is.Mi;  i>ri>v.  rolln-s:  frz.  roulrr, 
Pfliit'iiicssiT  In  ilcr  lli'.lciitimn  .Mi-s.^rr"  M  enllrr 
iliirrli  «las  Pi'iiiiii.  ciillrllii.s  (o.  .1.)  viillij;  vordriiiifrt 
worilon.  I 

232-1 )  raltOrA,  •am  /'.  (v.  mhrf),  ani;ol)itiitos  Land  ' 
((lio.io  Hoiltf,'.  iiiir  ill  (lor  Spiitlatinitiit.  /..  B.  Hior.  j 
Ep.  62,  12:  Salv.  guh.  doi  7,  21  =  n  Itfrz.  couture. 
Vj»i.  1)7.  1 15  ciicire. 

23251  cOltfls,  n,  um  (Part.  P.  P.  v.  cohre),  nn- 1 
Hebaiit,  —  ital.  ciilto  ii.  collo.  letzti'ros  aiieli  Sbst. 
mit  (li-r  H«m1I>;    ^campajrna  i-nltivata".  v;;l.  Canrllu.  ' 
At:  III  32(i:  t!rol)iT.  ALL  VI  384. 

2326)  cQliiin  +  *butare  (v-;!.  obcii  hOlan  imd 
In'itr).  «liMi  llintorn  (iiacli  <ibpii)  stofsen,  =  f r/,.  cul- 
hiitn-.  Riir/.olliaiiin  schipfscn ,  tlaz.ii  das  Vbsbsttv. 
culhiilc.  Vgl.  1)7.  557  riilhiilf.  V-;!.  nariDPStctor, 
Mots  comji.  p.  104  f. 

2327')cnlus,-nni  m..  dorHiiitoro;  ita  l.span.c«/o; 
nun.  cur:  prov.  frz.  cat.  nil,  davon  frz.  dasVb. 
rf Ciller,  nacli  liiiiton  riicken,  zuriickweidien :  ptj;.  ci'i. 

2328)  eiini,  Priip.,  init :  ital.  con  (ii.  co  in  mrca 
w.  dffl.);  rum.  c» ;  prov.  als  Priip.  ist  com  iin 
Absterbcn,  gewohnlioh  \vird  ps  vertreten  durcli  ab 
—  II pud :  frz.  com  ist  iiur  in  Ziisaninipnsotznngoii 
orhalteu,  als  Priip.  wird  es  vcrtretpii  (lurch  avcc  = 
n/ii/rf  hoc,  altfrz.  auob  dutch  od,  ot  =  apiid:  cat. 
«ip  im  Prov.:  span,  con  (flo  in  cnnmigo  etc.); 
ptjj.  com. 

riimliii  s.  *concaTulo  am  Schlusse. 

ciimuiu.  (niniini  s.  gruinmu. 

232ii)  [*cum-rubresco,  -ere  (ruhn'f/n)  wird  von 
Parodi.  K  XVII  58,  als  Gnmdwort  zu  span,  ra- 
liimlirerer.fe,  rosten,  angpsetzt.) 

2330)  eumulo,  -are  (v.  cumuluit).  aufbiiufen; 
ital.  ciimulare  (gel.  Wort,  volkstiimlich  dafiir  am- 
masi>are,  ciihnare\,  gomhrare  in  iuriomhrarr.  Haufen 
(in  den  Weg)  werfen.  den  Wcg  sperren ,  jem.  ein 
Hindernis  cntgegenstcUen,  dazu  das  Vbsbst.  inffom- 
hrn,  Hindornis,  s-gomhrare,  enthiiufen,  wegraumen; 
frz.  cowbler.  hiiufen,  anfiillen,  encomhrer,  veisperren,  j 
dazu  das  Vbsbst.  encomhre,  Hindernis,  {'decnmbrer, 
wegraumen,  dazu  das  Vbsbst.)  decombres,  PL,  die 
Abraummassp,  Schiitt,  Triimmer;  (alt'frz.  ist  auch 
ein  Simplex  combrer  mit  der  Bedtg.  „paeken.  fassen" 
vorhan(ien,  man  darf  wolil  mit  Dicz  darin  ciimulare 
erkennen,  die  Bedtg.  lafst  sich  durch  den  Bogriff 
des  Hindems  vermitteln,  Scheler  im  Anhang  zu  Dz 
720  erblickt  in  combrer  die  „rhinistisohc"  Form  von  i 
eobrer,  coiibrer).  Vgl.  Dz  104  colmo  und  551  I 
combrer.  I 

2331)  cumulus,  -um  m.,  Haufe:  ital.  eumulo' 
und  miicchio  (dies  AVort  entweder  unraittelbar  aus  ! 
cumuhin,  *muciiliis  entstanden  oder  aus  amiiiiicchutre 
=  *ammncidare.  acciimidare  abgcleitet,  erstere  An- 
sicht  vertritt  Canello,  AG  III  397,  letztcre  Storm, ; 
AG  IV  391:  Dz  386  .«.  v.  hielt  Entstehung  des' 
Wortes  aus  nioiiticulus  oder  auch  aus  mutulus  fiir  I 
moglich,    s.  auch   unten  miitilus  am  Schlusse  und  i 


uiitor  mntQlflH):  prov.  ciimnl.  Adj.,  voll ;  f  rr..  cnmhU. 
Slmt.,  Ilaiifpn,  ii.  Ailj  ,  voll;  ptg.  combro.  ciimoro, 
Krilhaiifp.     Vgl    It/.   ll)4  nihim. 

2332)  cOiia,  -am  /'.  Wipgc,  =  «pan.  cuiki. 

2333)  ciiiiculUN,  a,  um  |v.  ciiiuiis),  kpilformig 
ZHgi'«pit/.t :  diiviin  Irz.  cniiiiir.  Axt.  Vgl.  Dz  551 
coin. 

2334)  I.  *euu('u,  -liiiem  »'.,  kpilforiiiigus  Sttiek; 
frz.  iiiiiiinon,  pin  Riiiikpii  llrot;  Hpan.  (/ki/iom  (das 
/.iigptpillo  Stuck).  Aiitpil;  ptg.  qiiiiihiio.  Vgl.  Dz 
55 1   coin. 

2336)  2.  ciiut^o,  -ftrc  (v.  cuiifiis),  vcrkpilcn  (dip 
roiiiaii.  Bpiltgpii  lialipn  sirli  pnlsprpclii'ml  dpiicn  dps 
SliKttv 's  gi'stallct):  ital  cimiinr,  vcrkpilpii,  stoin- 
pclii,  priigpii;  ruin.  {iii)cuiu  ai  iil  a,  vciNtdpfpii, 
versphlipfspn;  span.  (Kiidar,  |)riigen  ;  pig.  ch/i/ku'. 
priigpn. 

2336)  cJinSfls,  -um  m.,  Keil  (im  Ruman.  auch 
nStPinpid");  ital.  couio;  rura.  ci/ik  ;  prov.  ci/w/i-.»; 
altfrz.  coing;  nfrz.  coin  (ludeutut  auch  ,,Kpko"): 
span,  ciiiio,  nn'm  :  ptg.  cuiihn.  cuiihn. 

2337)  ciiulciilris,  -um  m..  Kaiiiiirhcn:  ital. 
cunicidi),  Kaiiiiiciicii.  uiitcrirdischpr  (Jang,  coniglio, 
Kaninpli(>n,  vgl.  Caupllo,  AG  HI  352:  prov.  connil-n: 
altfrz.  roniiil,  coiniin;  nfrz.  fohlt  das  Wort,  ps 
wird  prsptzt  diiroli  liiiiiti,  wpIpIips  vprmutlich  von 
german.  lappa  (s.  d )  hnrziilpitpn  ist  (glcichsam 
*liippiniis.  klpinps  Tier  mit  lappigcn  Ohren;  Dz  624 
fiihrto  lapin  auf  *clapin  v.  clapir,  sich  versteckon, 
zuriickl:  span,  coiii'jo:  ptg.  i-Aiclhii.  Vgl.  Dz  107 
coniglio:  (irdl)er,  ALL  VI  384 

2338)  cuuiila,  -am  f.  (nur  der  PI.  ist  belogt, 
Derain.  v.  cinia),  kleine  Wiege,  =  ital.  cuUa,  Wioge; 
(prov.  cat.  frz.  bem,  nfrz.  berccau:  altspan. 
brizo;  ptg.  bcri;o,  vgl.  oben  brac|ll]fo,  neuspan. 
ist  cuna  iiblich). 

cupii  8.  *cuppii. 

2339)  ciiplditiis,  -atem  /',  Begierde,  =  altfrz. 
couroilir,  vgl.  Tobler,  Giitting.  gel.  Anz.  1877. 
S.  1618;  Scheler  im  Anhaug  zu  Dz  722  ci'ipidn. 

2340)  *cupTditiii,  -am  /'.  (v.  ciipidns).  Begierde ; 
ital.  ciipidiijia,  cii/ndczia  (r^ijiidigin  ,,dpsidprio  che 
si  rivcla  negli  atti  o  riguarda  specialnipnte  gli  onori 
e  pill  gli  averi".  cupidezza  „cupidita  interna  e 
generate",  vgl.  Canello,  AG  III  342;  wcnn  C.  ein 
"cupidiiitia  ansetzen  will,  so  erscheint  das  iiber- 
fliissig);  prov.  cobiticia,  cobezeza;  altfrz.  con- 
voiti.ie,  (nfrz.  wird  der  Begiiff  durch  appelit,  cnvie, 
desir  ausaedriickt) ;  span,  {cobdicia),  cndicia;  ptg. 
cubifn  (daneben  desijn,  Konciipiscencia,  paLvilo). 
Vgl.  Dz  116  cupido. 

2341)  *cupi[di]to,  -are  (v.  ciipidun),  hegehrou; 
ital.  ciibilare:  prov.  cobeitar;  altfrz.  co»eoi(er, 
vgl.  Fafs,  RP  III  509  infrz.  wird  dor  Begriff  durch 
avoir  envie.  desirer.  rfver  aiisgedriickt).  Vgl.  Dz 
116  cupidn;  Meyer,  Z  VIII  234. 

2342)  cupidus,  a,  um,  begierig,  =  ital.  ciipido : 
prov.  cobe.    Vgl.  L)z  116  cupido. 

2343)  cupio,  iTi,  itum,  ere,  begehren;  rtr. 
cuvir:  prov.  cobir,  zu  Teil  werdun  (die  Bedciitung 
hat  sich  aus  eupere  alicui  „fiirjera.  Wiinsche  hegen" 
entwickclt),  PHCo6(r,  begehren :  altfrz.  ewcovir.  Vgl. 
Dz  116  cupido. 

2344)  ciippa  u.  *cupa,  -am  f.,  Kufo:  ital.  coppa, 
Bechcr,  coppo,  Krug^  oip-ola  (kleine  Schale),  halb- 
kugelforraigcs  Dach :  rum.  cofd.  Becher,  wird  von 
Diez  angefiihrt,  fehlt  aber  b.  Ch.,  der  nur  cupd 
verzcichnet ;  rtr.  coppa,  cuppa ;  p r o v.  eoba,  Schiidel, 
Cuba.  Wanne  u.  dgl.,  cubcl-s,  Kiibel;  frz.  (cope), 
coupe,  Becher,  coupcau,  Kuppe,  gobelet,  gleicheam 


237 


2345)  .-Upiila 


i3661  i-asty<lia 


2.H.S 


*ciippillettiim,  Becher,  coupole  (Lehnwort),  cuve, 
Kiife;  span,  cop.i.  Becher.  eubn,  Kufe,  ciiliilete, 
Bec-her,  alcuhUla,  Wasscrgefals,  vgl.  I)z  418  s.  v. 
(dagegen  geliort  copite,  Haarstutz,  sehiverlieli  hier- 
her);  ptg  copa.  copo,  Bi.'cher.  Vgl.  Dz  lOScoppa: 
Grober,  ALL  I  .056.  —  Von  cupjja  zu  sobeiden  ist 
(lie   zu   alul.  *kup|>lija   is.  d.)  gchorige  Wortsippe. 

cupreiLs  s.  cypriiis. 

euprtiiu  s.  cyprum. 

2345  cupilla,  -am  /.  (Deuiin.  v.  ciipa),  kicine 
Tonne,  klcines  (jrabgcwolbe  (in  letzterer  Bcueutung 
insfhriftlirh  belegt,  s.  Georges);  ital.  cupula;  frz. 
coupole  (Lehnwort).  Vgl.  Dz  108  coppa:  Grober, 
ALL  I  556. 

2346)  cura,  -am  f.,  Sorge:  ital.  ciira  :  pro  v. 
ciira:  frz.  ist  cure  nur  gelehrtes  Wort  („Kiir"), 
fiir  ., Sorge"  ist  suniuni  (vgl.  fiber  dies  Wort  Biioheler, 
Bhein.  Jlus.  XLII  oS6,  u.  Lagarde,  Mitteilungen  U  4) 
eingetreten  =  frz.  soin.  prov.  soiih.i;  span.  ptg. 
cura,  Sorge,  Seelsorge,  Pfarrer  (als  Mask,  in  der 
Bedeutung  ,,Aufseher"  wird  cura  schon  in  der  Spat- 
latinitat  gebraucht,  s.  Georges  .<.  e.  am  Schlusse 
des  Abselinittes  Ii.     VgL  Dz  116  cura. 

;.'347)  [*cilratariiis,  -uni  »».  (v.  cura),  Besorger 
von  Gesi-biiften;  davon  nach  Dz  116  curn:  ital. 
curattiere,  Makler:  frz.  courtier.  Dais  dicse  Ab- 
leitung  in-ig  ist,  hat  Horning,  Ztsehr.  f.  nfrz.  Spr. 
u.  Lit.  X-'  242  u.  Z  5I1I  325  gezeigt.  Frz.  courtier 
gehort  zu  currere;  itaL  curattiere  ist  wohl  dem 
Frz.  entlehnt.] 

2348)  curatiis,  -um  m.  (Fart.  P.  P.  v.  curart), 
der  niit  der  Seelsorge  Betraute,  der  Pfarrer;  ital. 
curato:  frz.  cure:  (span.  ptg.  cwra).  Vgl.  Dz  116 
cura.  Im  Rum  an.  ist  curat  als  Adj.  vorhanden 
in  der  Bedeutung  von  accuratu.'i. 

curatio,  -onem  s.  cor. 
*ctirl)us  s.  cuniis. 

2349)  curcullo  u.  gurguiro,  -onem  in..  Korii- 
wnrra;  ital.  gorijuglio  u.  i/orfjonliotie:  rum.  cur- 
culez ;  (frz.  heil'st  das  Tierchen  charaiirou.  welches 
Wort  mit  dem  etymoh  gisch  dunkeln  mittellat. 
calandru.f  zusammenhiingen  diirftei;  cat.  corcoll, 
davon  das  Vb.  escorcoltar,  durchforschen,  vgl.  Vogel, 
p.  53;  a^an.gorgojo;  ^tg.  gurgulho.  Vgl.  Dz  456 
gorgojo. 

2350)  curiositas,  -tat«m  /'.  (v.  curio-ms),  Neu- 
giorde;  ital.  curiosita  u.  dem  entsprechend  in  alien 
iibrigen  Sprachen. 

2351)  furiosus,  a,  um  (v.  cura),  interessant, 
neugierig;  ital.  curioso;  rum.  curios;  prov.  curios, 
euro.*,  besorgt;  frz.  curieux;  span.  ptg.  curioso. 

2352)  euro,  -are  (v.  cura),  sorgcn;  ital.  curare 
a.  dem  entsprechend  in  den  iibrigen  Sprachen.  Das 
Vb.  hat  mben  seiner  urspriinglicben  Bedtg.  diejenige 
von  ,,(arztlieh  besorgcn,  behandeln)  heUen"  ange- 
nommen:  im  Frz.  wird  es  auch  in  der  Bedeutung 
„reinigen"'  u.  dgl.  gebraucht  (daber  icunr,  scheuern). 
Im  Span,  ist  neben  curar  ein  cnriar  „beilen"  vor- 
handen: Morel  Fatio.  E  IV  35,  u.  Cornu,  R  X  77, 
balten  —  u  zwar  gewifs  mit  Eecht  —  beide  Verben 
fur  etymologiscb  identisch,  wahrend  Baist,  Z  IV  450, 
verscbiedenen  I'rsprung  annimmt,  ohne  doch  sich 
naber  dariiber  auszusprecben. 

2353)  ciirre  (Impt.  v.  currere)  +  locum  =  p  ro  v. 
altfrz.  curtieu,  curlier,  Laufer;  nfrz.  corlieu,  ein 
langbeiniger  Vogel,  Brachvogel.  Vgl.  Dz  553  corlieu 
(das  Wort  wird  aus  curre  +  levis  erklart);  Sucbier. 
Z  I  430  (bier  zuerst  die  richtige  Deutung). 

2354}  curro,  cucurrl,  cursiim,  currere,  laufen : 
ital.   corro  corsi  corso  correre:   rum.   curg  (aus 


*currio)  cursei  curs  curg;  rtr.  kor  kors  kuerer, 
vgl.  Gartner  §  148  u.  172:  prov.  cor  cors  u.  correc 
corregut  corre  u.correr,  -ir:  altfrz. cuerco(«)r«(») 
couru  corre  (colre)  u.  courir:  nfrz.  cours  courus 
couru  courir,  davon  abgeleitet  courtier,  Makler 
(ital.  curattiere),  vgl.  Horning,  Z  XIU  325:  cat. 
span.  ptg.  correr  (schw.  Vb.);  vom  span,  correr 
ist  wohl  abgeleitet  das  Sbst.  corro  (zusammen- 
gelaufeneri  Kreis   von  Porsonen,    vgl.  Dz  442  ».  v. 

2355)  *cursariiis,  -um  m.  (v.  currere),  Laufer, 
Rcnner,  Umherscbweifcr;  ital.  corsiere,  -o  „nobilc 
cavallo  da  corsa",  corsaro  (arch,  corsare,  corsale) 
„chi,  autorizzato  dal  sue  sovrano,  pirateggia  i  nemici 
della  stato-,  vgl.  Canello,  AG  UI  307:  prov. 
corsari-s,  Seerauber:  frz.  coMi-i/er,  Renner,  corsaire, 
Seerauber:  span.  ptg.  corsario.  Seerauber,  ptg. 
Adj.  corseiro,  unstet. 

2356)  *curslviis,  a,  um  (v.  cursas),  laufend; 
ital.  corsivo.  laufend,  gelaufig;  corsia,  laufend  (nur 
Fem.  als  Attribut  zu  acqua),  Sbst.  Strom  eines 
Flusses,  ein  schmaler  Gang  auf  dera  Schiffe,  vgl. 
Canello,  AG  III  362. 

2357)  ciirsus,  -um  m  .  Lauf;  ital.  corso,  Lauf, 
Laufbabn.  corsa.  das  Rennen:  dem  entsprechend 
audi  in  den  andcren  Sprachen.  z.  B.  frz.  cours 
u.  course. 

2358)  [cui-t-  (cartas)  +  battutus  (Part.  Priit.  v. 
hattuere),  vcrmatlich  =  frz.  courhatu^  zerschlagen, 
steif.    S.  oben  eor.] 

2359)  ciirto,  -are  (v.  eurtus),  kurzen;  ital. 
s-curtare;  rum.  s-curtez  at  at  a  (daneben  cru}  ai 
at  a  ==  *curtiare):  prov.  es-coiiar:  frz.  e-courter; 
span.  ptg.  corlar. 

2360)  ciirtiis,  a,  um,  verkurzt:  ital.  corto,  scorto ; 
rum.  .■icurf  (,,le  s  dans  le  mot  romain  et  ital.  n'est 
que  prepositif-,  Ch.  »•.  v.);  prov.  coct;  irz.  court; 
cat.  cort;  span,  corto;  ptg.  curto.    ALL  VI  384. 

2361)  ciirvo  u.  *ciirbo,  -are  (v.  curvus),  krummen; 
ital.  curvarc;  prov.  corbar:  frz.  courber:  span. 
ienicorciir:  ptg.  {e»)curvar. 

2362)  (cuTTiis  u.)  *ciirbus,  a,  um,  krumm;  ital. 
curvo,  (C'irco  scheint  nicht  mebr  vorhandeft  zu  sein, 
docb  findet  sich  die  Ableitung  corvetta,  mittlerer 
Sprung  des  Pferdes);  prov.  corp:  altfrz.  corp: 
nirz.  courbc,  davoa  courbette ;  span,  eorvo,  davon 
corveta:  ptg.  eurvo.  tjber  corvetta  vgl.  Dz  109 
s.  V.  Die  Schiffsbenennung  corietta  gehort  nicht 
hierber,  vgl.  oben  corbita. 

2363)  ciiscoliiim  «..  Scharlachbeere  an  der  Stech- 
eiche  (Plin.  N.  H.  16,  32);  cat.  coscoll  (der  Baum 
heifst  coscolla);  span.  co.icojo  (der  Baum  eoscoja). 
Vgl.  Dz  442  cnscojo;  Grober,  ALL  VI  385. 

2364)  [*euspelliim  fvielleicbt  zusammenbangend 
mit  cHspis,  Spitze,  Stachel,  ist  das  vorauszusetzende 
Grundwort  zu  altfrz.  t'o.y)e?,  nfrz.  copea»,  Spahn. 
Vgl.  Dz  552  cnpenu.\ 

2365)  [*cuspiciilo,  -are  (v.  cuspis),  sticheln; 
davon  vielleicht  frz.  houspilhr  (norm,  gouspiller), 
zausen,  mil'shandeln.  Diez  617  vermutete  das  Grund- 
wort  in  ags.  hyspav,  verspotten.  Littre  s.  v.  er- 
klart das  Verbum  fur  entstanden  aus  houce  (Bock) 
+  pigiter  (auskammen),  woraus  housse  piRer,  jem. 
am  Rock  packen,  ihn  mifshandeln.  Die  von  Scheler 
im  Diet.  .>.  f.  vorgescblagene  Ableitung  von  *cuspi- 
cuhre  verdient  aber  den  Vorzug.] 

2366)  eustodia,  -am  /'.  iv.  euslos),  Wacbe;  ital. 
custodin :  rum.  custodie:  dem  entsprechend  in  ge- 
lehrter  Form  in  den  iibrigen  Sprachen,  voLkstiimlich 
wird  der  Begriff  „Wacbe,  wachen  =  Hut,  behiiten' 
durch  germ.  *v:arda  ausgedriickt. 


SM!» 


.'.i(i: 


<-||!.|...||.. 


liHHIil    l>HnillKllHII 


no 


:.'3ti7)  ra!>t6dto,   -Ire,   MmU<n;    nun.  cii.iloihr: 

••<  lit  .1.   >i..iii.  tu-l,„l„i,  :  ,'\H'i\iM  ytg.  S.  cDNtOilin. 

2HtJSi  rastds,  •Adriii  »-  ,  WhcIiUt;  itjil.  iiisloiU 

II.  fMNr...;!.! ,  i.rov.  viLsloili-s:  { T /..  vuslwlr  (H-  \V.|. 
nii.«»rc  (UII8  ilfiii  Nutniii.  •I'l/.sdir  ontHtiimli'ii.  vyl. 
U.  r«ri8  ill  «..iii.T  Alls;,'.  lU-r  Vi>.  .1.'  S.  Ali-xi»  |i.  184 
III  V.  3ti«;  1)2  6.-,7  ,Miir  l.^'ti'  .Ivm  Worli.  <lio  Hi'.lti;. 
..Pfnffonkwli"  bci  ii.  loitoti'  cs  vtui  *ii>iiu'i.-ln-  oili<r 
•(•(X-i.<fr<i,  wi)v.  (viisfr.m.  ali,  wmiiif  Srli.'IcT  iiii  Aii- 
liaiin  in  l»i  7!W  oiiiv.TSlitiiil.'U  zii  sci»  srlu'iiU, 
imle«**on  (i  TariK'  Ansi.-lit  vrnlioiil  sflmn  iiiii  don- 
willi'ii  ilcii  Vorjiif,',  «oil  an  ilor  ln'tr.  St. 'lie  dcs 
Alexius  I'in  ..Kirrliondioiiur"  \vi<it  hosscr  am  PlaUe 
ist,   als   fin  „PfaMonkofh");    cat.  ciistodi:    span. 

ptjf.    <  M.<f.<|/|.,. 

•Ja«i!))  |*ratiiia.  .am  /.  iv.  cutis).  Haul,  .M-liciiit 
«Is  (inimluort  ^inm'.vtzl  wordun  zu  nilisspii  fiir 
(span.  <»(/rn,i.  .Stark.',  Fosti^'kuit  oinos  Cowobes) 
pt^'.  o»/.,i,  Kindo.  Krusle:  (audi  ital.  ist  das  Wort 
in  Uial.'kt.'ii  vorhaiidiii:  sicil.  ciid'mi,  noap.  voleiiu, 
iioap.  pioui.  .m;i,i).  v^'I.  Flcchia.  AO  111  134  f. 
(naineutl.  di.'  Aiiinorkuu^'  auf  S.  135);  Dz  111  to- 
f«iH(i).  Dil-»;  wollte  sp.  coi/t;i.i  aus  ^eutnneu,  ptfr 
cudtii  aus  'riitica  ableiton.  wofjogon  sclion  Caix, 
Giorn.  di  fil.  roin.  II  70,  Uvdenkoii  orliob.)  S.  No  237o' 

2370)  Vatinia  (Fem.  eiues  Adj.  *ni(hiius  von 
rM/i,s)  solicint  trotz  inaiuher  Hodcnkun  als  Grund- 
wort  anp>sft2t  wfrdeii  2U  niiissiMi  fur  ital.  lutniiiii. 
coiUnmi.  Dichtife'koit  des  Tuelies;  pro  v.  tw/.7«i  .■ 
frz.coll(•/l/l«■,  Scliwarte.  viollcioht  audi  span,  iw/c/m, 
vj;l  Flecbia,  AG  III  134  f.  (namontl.  dio  Anmerkung 
auf  S.  135);  Uz  111  cuttiiua  (I)ioz  seV/Xc  *cHtaiiea 
als  Grundwort  an.   woffeg.-n    sohon  Caix.    Giorn.  di 

III.  roiu.  ]I  70,  Bedenki'n  erbob).] 

2371 1  *cfitio,  ciissi,  russam,  i-iitere  (fiir  tiiiahre), 
trscbuttern,  stofsen;  davon  vielleidit  spun  eiitiv 
schlafTon.  v-l.  Storm,  R  V  176;  Diez  444  s.  v.  fiihrte 
das  Wort  auf  coinpeten- ,  *conipi:tire  zuriick,  was 
unannrbmbar  ist. 

cyathus  s.  eliazzi. 

2372)  ojflas,  -cljidciii  /.  (j,'r.  ^vx/m^k  Kundkleid: 
davon  abf,'eleitet  altfrz.  .sir/hit,,),,  shif/laton,  untcn 
rund  zugescdinittenes  Kleiduni,'sst(ick,  ein  Klei.lstofl": 
pro  V.  6i.<dato-s ;  s  p  a  n.  cidaton.  Vgl  Uz  98  eiclaton 

2373)  cycnus,  -nm  m.  (gr.  xv;<vo,\.  Schwan; 
Ital.  ci<7>io,-  nfrz.  cyf/ne.     Vgl    oben  cicen. 

2374}  cydoneii  (inalS),  Apfel  aus  Cvdonea  (auf 
Kreta),  Quitten,  daraus  «cotouea  u.  '*cotdneus, 
Uuitte;  ital.  cutot/na;  (ruui.  giituid);  prov.  co- 
doing;  altfrz.  coding;  ufrz.  coiiig:  cat.  todony: 
(span,  thinibrillu  de  huerlo;  ptg.  marmelo)  Vgl 
Dz  lU  cotogna:  Grober,  ALL  I  554. 

2375)  cylindriis,  -um  m.  (gr.  xv>.ndQo<),  Walze; 
frz.  caUoidre,  Walze;  sonst  ist  C(//.  nur  als  <rol.  W. 
erhalten,  z^  B.  ital.  cilimlro.  Vgl!  Dz  538  cntandre. 
_  2376)  cyma  (cuma).  -am  f.  (gr.  xv,ua],  jiinger 
Sprossc;  ital.  cima,  Gipfel,  davon  abgeleitet  cimitro, 
der  Schniuck  oben  auf  dam  Helme,  ac-ciimire.  hi- 
sieren  (eigentl.  die  Haarspitzen  stutzen),  iizzimare. 
putzen,  vgl.  uber  dies  Vb.  Scbucbardt.  Jabrb.  XII 
114;  Dz  128  esmar  hatte  es  aus  adaestitimre  er- 
klart:  rtr.  rim  ma ;  prov.  cinut;  frz,  cime,  davon, 
cimier,  Helmscbmuek,  bedeutet  auch  „Lendenstuck" 
(gleichsam  Oberstiii-k,  daher  das  deutsche  ^Zieiner" 
nieht  unigekchrt,  wie  Fafs,  EF  III  487,  behauptet); 
cat.  .vtim;  span,  cimu  (ini  Altspan.  auch  „Zweig"  I 
bedeutend),  davon  cmifrd,  Helmschmuek:  ptg  cima.\ 
Vgl.  Dz  99  cima;  Grober,  ALL  I  545. 

2377)  cymbalum  n.  (gr.  xin^uUv),  Schallbecken, : 
Cymbel;    ital.  cembalo,  Cymbel,  cimbali,  cimberli^ 


„iii'lla  I'laso  ,08sere  in  ciinberli'  essere  allogM,  ossor 
brillii"  («idil  eiii  LatiniNiniiK,  vgl.  rsalin  l.SO  ,,in 
eMnbalis  bene  sonantibus"),  vgl.  ('aiiollo,  AG  III  327. 

237b)  *ryiiibi[>lluili  ii.  (l)eiiiin.  /.ii  igmhidiim), 
kleine  Cvnibel,  Inslruineiit  i.wm  Anliicken  (iler  Viigol 
II.  <lgl.);  ital.  :iiiihillii,  Lockvogel,  l.oikung,  dazu 
das  Vb.  :imliill(irf.  aiiloekeii;  prov.  nltfri.cemhel, 
dazu  das  Vb.  cimheliir,  rcmbtiev :  span,  cimlml. 
Vgl.   Dz  34«  :iiid,rlh. 

2379)  i-ytisiiiii  »  u.  cytisUN,  -uiii  iii.  igr.  xi'tioo^), 
eino  Kleearl  i.Medicago  arborea  L.);  span,  rddcsu, 
eiiie  Kleuart.  Vgl  D/.  441  (•(»/(;«>.■  Griibor.  ALL  I  606. 


D. 

23.H01  dactyliiN,  •uni  w.  (^r.  dtixtvlog),  Dattol; 
ital.  (/.i(ti/(i  u.  daltn-o,  vgl.  Canollo,  AG  111  349; 
prov.  diilil-s:  frz.  dattf:  span,  ddlil :  ptg.  diililc. 
Vgl,  Dz   117  diitleiii. 

2381)  *dada,  Wort  der  frz.  Kinderspraebo  zur 
Bezeichnung  des  .Stcckeiipfeides  (aueli  iin  Span,  ist 
ein  iilinliebes  Wurt.  lalu .  vorbanden,  wiibrond 
Italiener  iin<l  Portiigiesen  den  UegrilT  unisdireibon 
niilssen);  auf  ein  kinderspracblirbus  ilaila  mit  der 
Bedeutung  ,,wackeln,  sebaiikeln'"  sdieiiien  frz.  da- 
daix,  ein  langer,  scliwubbigor,  baumligcr  Mensch, 
u,  das  Vb.  dtindiiicr,  scbaukoln,  wiegen,  zuruckzii- 
geheii ,  von  ilem  lotzteren  ist  wieder  daitdin ,  oin 
llensdi,  der  sicli  (wohlgefiillig)  .sehaukelt,  Zior- 
piippehen.  abgcloitct.  Vgl.  Seheler  im  Anbang  zu 
Dz  790  u.  im  Diet.  dada. 

2382)  "^daga,  -am  /.,  vorauszusetzendes  Grundwort 
unbckaniiter  Herkunft  zu  itnl.  daga,  kiirzor  Degon, 
Dolch ;  ( p  r  o  v.  dalh-s,  SieJiel  ^''dagulus ';') ;  f  r  z  daguc 
(altfrz.  dail,  Sieliel  =  *dagulu.ii',  davon  duiUier, 
dalier,  haucn);  ixxia  dag iie  +  conic  m\\  nacb  Dz  558 
»■.  V.  dngnrtic  (Kub  niit  nur  einom  Horn)  entstanden 
sein.  Sclieler  im  Diet.  »■.  i:.  \trhiilt  sieh  dcm  (von 
der  Academie  aus  ihrem  Diet,  gestriehencn)  Worte 
gegeniiber  sobr  skeptisch;  span,  dagu  (dalle,  Sichel); 
ptg.  adaga,  daga.  Das  Wort  kann  weder  aus  dem 
German,  nocli  aus  dem  Keltisebcn  abgeleitet  werdon, 
vgl.  Kluge  iinter  „Degon";  Th.  56;  Dz  116  daga 
u.   117  dalle. 

2383)  daemonium  n.  (gr.  dai/xoviov),  Gottheit. 
boser  Gcist  (in  letzterer  Bedeutung  z.  B.  Tertull. 
apol.  21);  ital.  demnnio,  Teufel;  prov.  ilcmoni-s: 
frz.  demon:  span  ptg.  demunio.  Vgl.  Dz  117 
demonio. 

2384)  arab.  dflhul,  Bet.riiger;  viollcicht  Grundwort 
zu  prov.  altfrz.  tafur,  Sdielm,  Spitzbube;  span. 
tafiir.  falsdier  Spieler ;  ptg.  <(i/m/,  falschor  Spieler, 
Geek,  dazu  ein  Fem.  tafida  u.  ein  \b.  tafular  mit 
entspreehender  Bedtg.     Vgl.  Dz  313  tafur. 

2385)  arab.  dAlftlah,  Leitung  (von  dall,  leiten); 
vermutlich  das  Grundwort  zu  frz.  dalle,  Kinne 
( doeh  konnte  das  Wort  audi  auf  ahd.  dola,  Rohre, 
zuriiekgehen;  dalle,  Diele,  beruht  wobl  auf  dem 
gleidibedeutcndeii  dd,  dilla.  indessen  ist  die  Ge- 
scbichte  des  Wortes  redit  dunkel);  span,  adala, 
data:  ptg.  dala.    Vgl.  Dz  Wd  dala  u.  415  adalid. 

damii  (damma)  s.  diimu^i. 

2386)  Damaghaii,  Name  einer  persiscben  Stadt, 
nach  weldier  im  Arab,  ein  Thongefafs  damagaii 
benannt  worden  sein  soil ;  aus  dem  arab.  Worte 
entstand  dann  viellcicht  ital.  damigiaiia,  grofse 
Trinkflasehe;  frz.  dame-jeamie;  cat.  damajana.  Fiir 
dicse  orientalische  Herkunft  des  Wortes  ist  namentl. 
Devic,  Suppl.   z.  Littre's  Diet.   S.  31,   eingetreten. 


241 


2387^  Damascus 


2401)  de 


242 


Alart,  K.  iles  1.  r.  2»  ser.  t.  V  No  1.  hat  It.  dimi- 
diana  als  Grundwort  aufgestcUt.  Grober,  Z  II  352, 
crkennt  in  frz.  dame-jeanne  vernnitunjrswcise  lat. 
domina  =  in.  dame,  das  schr  wolil  als  solierzhafte 
Benenming  einor  Flasclic  habo  gfbraiii:bt  werden 
konnen .  u.  It.  f/albviti  =  frz.  jaunc .  womit  die 
Farbe  des  Goilcclites  dcr  Flascho  bezeit- linet  wordon 
ware  ii.  wofiir  zunachst.;'«>if,  danu  jeaitiie  eingetreteii 
sei.  Konnte  aber  nicbt  ital.  damiiiiaxa  einfache 
Abloitung  von  dama  =  domina  —  die  Nachkommen 
von  dominiis.  -a.  haben  ja  im  Ital.  sowohl  o  als 
audi  a  (z.  B.  'dominicella  =  donzdla  u.  damiyella; 
letzteres  Wort  tiir  eine  Italianisierung  de.?  frz.  da- 
moiselle,  demoistlle  zn  halten,  liegt  keinc  Notigung 
vor)  —  sein,  glcicbsain  *rf<iiHe/i.«inii«.s  (nach  Analogie 
von  cortiffiano  =  *cortensiaiiug)?  Das  Wort  ware 
dann  ital.  Ursprungs,  in  Frankreich  darauf  zu  dame- 
jane  geworden  u.  dieses  wicder  durch  volksetyraologi- 
sierende  Schrcibweise  zu  dame-jeanne.  Wie  dem 
auuh  sein  mag,  das  frz.  Wort  setzt  jedenfalls  die 
Mitthiitigkoit  der  Volksetvmologie  voraus.  Vgl.  auoh 
Fafs,  RF  UI  497. 

23S7)  Damascus,  -um  /'..  die  Stadt  Damaskus; 
nach  dieser  Stadt  wird  ein  urspriinglich  dort  ge- 
fertigtes  feines  Gewebe  benannt:  ital.  damasco, 
damasto:  frz.  dama.'^:  span,  damaaco:  ptg.  da- 
mascado  u.  datnaiiquiVw.  Aufserdera  fiihrt  feiner 
Stabl,  beztt'.  eine  daraus  geschmiedete  Klinge  den 
Namen  nach  Damaskus:  ital.  damaschino  etc.  Vgl. 
Dz  117  damasco. 

[*dainnariaiii  s.  dominiarium. 

2388)  "^damuatleum  n.  (v.  damnum).  Schaden: 
prov.  dawnalge-s:  frz.  dnnimage  (der  Wechsel  von 
a  zu  o  erklart  sich  vielleicht  aus  Beeinflussung 
durch  dominu.-t;  freilich  spricht  dagegen,  dafs  das 
aus  *dotniniarium  entstandene  danger  das  u  mit  a 
vertauscht  hat):  altspan.  damage.  Vgl.  Dz  562 
dommage. 

2889)  danino,  -are  (v.  dumnuni).  beschadigen, 
verdammen:  ital.  dannare;  rum.  ddunez  ai  at  a: 
prov.  dampnar:  frz.  damner;  cat.  dampnar: 
span,  daiiar:    ptg.    danar.     Vgl.  Dz  444  diiiiar. 

2390)  damnum  n.,  Schaden;  ital.  danno:  rum. 
daund :  rt  r.  dofin  .pro  v.  dams, dans :  frz.  dam  (das 
gewohnliche  Wort  ist  dommage):  cat.  dang:  span. 
dano  :  ptg.  damno,  dano.   Vgl.  Grober,  ALL  II 100. 

2391)  damus  (f.  dama.  damma),  Damhirsch ; 
ital.  daino  (dem  Frz.  entlehnt);  prov.  dam:  frz. 
daim,  dazu  neugebildet  das  Fem.  daine;  cat.  daina 
(dem  Frz  entlehnt);  altspan.  dayne  (dem  Frz. 
entlehnt;  das  iioUche  Wort  im  Span.  u.  Ptg.  ist 
gamo,  welches  seinen  Anlaut  an  gamuza,  Gemse, 
angebUdet  zu  haben  scheint).  Vgl.  Dz  558  daim : 
Grober,  ALL  II  100. 

2392)  ahd.  dausou,  ziehen:  mntmafslich  das 
Grundwort  zu  ital.  dauzare,  tanzen;  prov.  dansar; 
frz.  danger:  cat.  span.  ptg.  dansar.  Dazu  die 
Sbsttve  ital.  dama,  prov.  cat.  span.  ptg.  dansa, 
frz.  danse.  Vgl.  Dz  117  danzare:  Mackel  73. 

2393)  ags.  darad,  darod,  altn.  darradr,  Speer; 
wlleicht  Grundwort  zu  ital.  span,  dardo;  prov. 
dart-z:  frz.  dard;  rum.  dnrdd.  Da  das  Wort  aber 
auch  im  Slav.  u.  Magyarischen  sich  flndet.  so  ist  Ent- 
lehnung  von  dorther  nicht  undenkbar.  Vgl.  Dz  117 
dardo;  Eev.  crit.  1383,  p.  334;  Mackel  63.  — 
Deminutiv  zu  [d]ard  ist  vielleicht  ital.  ardiglione, 
Schnallennadel ;  prov.  ardalhos:  frz.  ardillon,  vgl. 
Dz  23  ardiglione,  freOich  aber  mufs  diese  Ableitung 
als  sehr  zweifelhaft  erscheinen.  Naher  lage  es, 
Zusammenhang  mit  It.  ardalio,  ardelio  (s.  d.)  an- 

Korting,  lat.-rom.  VVorterbuch. 


zunehmcn,   u.  da  die  Uerkunft  u.  Grundbedeutnng 

I  des  It.  Wortes  dunkel  ist,   so  darf  in   seiner  iibcr- 

lieferten  Bedtg.  vielleicht  kein  unbedingtcs  Hinder- 

nis  erblickt  werden.  (Vgl.  ,,Schlinge'^  niit„Si:hlingel".) 

2394)  arab.  dArcauah.  Haus  der  Betriebsamkeit, 
Schiffbauhaus  (vgl.  Frevtag  II  69'  u.  526");  ital. 
dnrsena^  (sicil.  tirzand),  der  innere  Teil  eines  See- 
hafens,  arzand  u.  arsenale,  Zeughaus ;  frz.  dame, 
klciner  Binnenhafen,  arsenal:  span,  alarazana, 
alarazanul,  Schuppen,  arsenal:  ptg.  taracetui,  ter- 
cena,  Schuppen,  arsenal.     Der  Abfall  des  d  erklart 

,  sich  aus  Vertauschung  desselben  mit  1.  bezw.  aus 
I  Auffassung  ilesselben  als  Artikels.  Vgl.  Dz  27 
arsenale. 

2395)  Slav,  daroui,  darmo,  geschenkt,  umsonst; 
dies  Adv.  soil  nach  Dz  379  das  Grundwort  zu  dem 
glcichbedoutenden  ital.  indarno  (altfrz,  findet 
sich  vereinzelt  en  dar,   en  dart)  sein.     Diez  selbst 

!  aber  bemerkt,  dais  die  Aufnahme  eines  slav.  Adverbs 

in  das  Ital.   sehr  befreniden  miisse.     Konnte    das 

Wort  vielleicht  irgendnie    mit    dare    ,,geben"    zu- 

sammenhangen?    etiva    entstanden    sein    aus   einer 

Redensart    in    dare    non    ,,aiif   Xichtgeben"    (also 

umsonst  etwas  fiir  einen  andoni  thun  u.  dgl.,  vgl. 

die  von  Diez  angefiihrte  rum.  Verbindung  in  dare. 

zum  Geschenk,  vgl.  auch  das  deutsche  ,.auf  nimmer 

wiedergeben",  worait  man  ja  ebenfalls  eineSchenkung 

,  andeuten  kann)  ?  ?    Freilich  lafst  sich  nicht  leugnen, 

I  dafs  eine  solche  Redensart  recht  wunderlich  gewesen 

I  ware,   allein  in   einer  Umgangssprache  bihlen  sich 

ja  manche  wunderliche  Wendungen  aus.    Jedenfalls 

viel   wunderlicher  noch  als   die   allerwunderlichste 

Eedewendung   ware  ein   slavisches  Adverb  im  Ital. 

Indes   die  Moglichkeit   slavischer  Herkunft   einmal 

zugegeben,   so  ware  dar  no,   aber  nicht  indarno  zu 

I  erwarten :  das  in  konnte  wohl  kaum  mit  der  Prapos. 

:  1«  identifiziert  werden,  mindestens  wiirde  deren  Sinn 

'  in    solcher   Verbindung   nicht    zu    verstehen    sein ; 

!  geradezu  similos  oder  vielmehr  widersinnig  aber  wiire 

i  hier  die  Xegationspartikel  in,  denn   das  ergabe  ja 

I  „ungeschenkt.  niiht  umsonst",  also  das  Gegenteil  der 

I  wirklichen  Bedeutung. 

'  •  2396)  dasypus,  podis  m.  (gr.  daavnovg),  der 
rauchfufsige  Hase;  daraus  vielleicht  durch  Um- 
'  stellung  sard.^accwyjK;  ciicatxip;  sjian.gazdpo: 
\  ptg.  carapo.  junges  Kaninchen.  Vgl.  Dz  454  gazapo. 
2397)  *datiarius,  a,  um  (Adj.  zu  datio);  ital. 
daziario.  Adj..  u.  daziere  ,.chi  riscuote  i  dazj", 
vgl.  Canello,  AG  HI  307. 

2393)  datio,  -ouem  /'.  (v.  dare;),  das  Geben;  ital. 
\dazio.  Abgabe;  altfrz.  dace:  altspan.  dacio. 
Vgl.  Dz  117. 

2399)  datiTus,  a,  um,  zum  Geben  gehorig;  span, 
ptg.  dddirc,  Gabe,  Gescheuk.  vgl.  Dz  444  «.  v. 
I  2400)  datum  );.  (Part  P.  P.  v.  dare),  das  Ge- 
gebene  (im  Roman,  das  durch  Wurf  Gegebene,  der 
Wurf,  dann  das  Werkzeug  des  Werfens,  der  Wiirfel. 
Die  Annahme  dieses  Bedeutungsiiberganges  hat 
sicherlich  Bedenken  gegen  sich,  diirfte  aber  nicht 
zu  umgehen  sein):  ital.  dado.  Wiirfel;  prov.  dat-z: 
frz.  de  [di  ,,Fingeihut"  ist  vielleicht  dasselbe 
Wort,  u.  nicht  starke  u.  hochst  befremdliche  Kiir- 
zung  aus  *d[igit\atum,  vgl.  auch  unten  digitalis); 
span.  ptg.  dado.    Vgl.  Dz  116  dado. 

2401)  de,  Prap.,  von;  ital.  di:  mm.  de:  rtr. 
di:  prov.  frz.  cat.  span,  ptg  de.  Wie  bekannt, 
ist  der  Anwendungskreis  von  de  im  Roman,  wesentlich 
dadurch  erweitert  worden,  dafs  diese  Prap.  einerseits 
das  ganzlich  aufgegebene  ex  ersetzt,  andererseits 
1  zur  Umschreibung  des  Genetivverhaltnisses  (vielfach 


2J.S 


lurj)  ilo  +  allxis 


Mift)  (livipio 


'II 


atii-li  ilos  AI>ltilivvitrhaltniKS(>«)  i^vliraiirlit  winl  (iin 
Itiiniiin.  wiril  joilorli  lici  ilom  iiiit  ili'iii  licsl.  Artikol 
Mrsi'lu-ni'ii  Slist.  ili>r  lioiiotiv  iliircli  Arliki'llli'Xiun 
bo/oirjiiu't.  v^'l.  Vi.  (ir.  II  r>4:  iiii  Altir/.  kuiiiito 
(liig  p>s««<8«ivo  (.•(>n«tivv(Tli(iltniH  iliircli  den  ('««. 
obi.,  iK'iw.  «Inrrli  ilon  init  a  «-  <i(/  vorlmmloiii'ii  Oi». 
obi.,  ausfnMlrUckl  wonlcii ;  niich  iiii  Kiiiniin.  kanii 
a  — '  atl  rum  Anxilnirk  iIch  (triii'tivviTliiiltnisst'ii 
ilioncn.)  \i:\  Clairiu.  Du  (•mitif  ladii  ot  ili-  I» 
pivini«ilion  .|p.  I'ltri»  188«    —  dc  +  ttb  «.  «U<  +  ad 

—  de  +  ilib  +  ante,  vor;  ital.  ilnrnnli :  prov. 
i/>irri>i ;  fri.  ilfriiiil;  (span.  «i»t/r  ii.  ilfliitilr:  yi<^. 
lUttiilf  ■—  <le  +  <iiifc  ilaiiolion  ailiaiitr  ^-=  atl  -f  <''" 
+  iiiitf).  —  de  +  dd>^ital.  (III.  8OW0I1I  „V(m" 
aU  aiit'h  .MX"  IxMli'iiti'iiil,  inili'tii  lialil  dor  crsto  bald 
diT  zni'ito  lli'stnndti'il  dio  HodiMitiin^'  liostiiiinit  (t/'i 
..Ml"  nis  (If  4-  itli  aiif/ufassi'ii,  licj^t  ki'iiio  Notwoiidij;- 
koit  vor);  rtr.  dnil.  \'^\.  Ciartner  S  100.  (Uainp, 
ALL  V  S))5.  will  mir  de  -\-  ah  aniTkonnon.)  —  de 
+  de  +  inliis-c'  prov.  deiliui .-  f  rz.  dedmis,  drinnon. 

—  de  +  6x  s.  de  +  ipso;  aufsordi'ni  de  +  ex  + 
indf,  rfc  +  fx  -f  it»-"  altspan.  desent.  di^i :  de 
-j-  CJ"  +  ''«  =  span.  ptfi.  drsdr;  de  -|-  rx  +  po^t 
■=•{':')  span.  (/c«/iiip«;  dc-\-ejf-\- i)rr=Tum.  denpre. 
Vj»l.  Cirijbor.  ALL  II  27!t.  —  de  +  in=riira.  diti, 
au8.  —  de  +  ill  +  fiiitc  (ital.  dmntizi  ^-  rfe  + 
iu  +  (iiili'(t):  rum.  dimiintr;  prov.  deiiaii:  span. 
deiKDite.  deUinIt :  ptp.  dianle,  dancbon  nr/i(i»(e. — 
de  +  intilS  =  prov.  dins,  in;  altfrz  diii.t.  dnio : 
nfrz.  dinix.  —  de  +  ipso  (in  woloher  Verbindnng 
ip-io  vorstiirkonde  Kraft  hat)  =  prov.  i/ev;  frz. 
rfc,«.  Bi'it  (niit  Hprvorhpbuuj^  dcs  Aufangsjmnktcs); 
(p  p  a  n.  p  t  g.  dcfde  =  de  -\-  ex  +  dc).  Dz,  (Jr.  II 
482.  Ii-itote  dis  von  de  +  ex  ab,  ebenso  Grciber, 
ALL  II  279,  daf;rpen  eprieht  aber  der  sonst  volligc 
Sfbwund  dcs  priipositionalen  c.v,  auch  wiirde  d-ex 
ini  Frz.  deis,  bczw.  din  ergobon  liabon,  vgl.  exire  : 
eifsir.  isnir.  Der  von  Meyer.  Z  XI  250  Anm.,  gegcn 
de  -f  ex  geltend  geraaclito  Grand,  dafs  zwei  voll- 
stiindig  gloiohbcileuteude  Priipositionen  niclit  zu- 
sammengesetzt  werden,  kaun  niobt  als  stichhaltig 
geltcn.  woil  de  u.  ex  ebcn  nirht  voUstandig  gleiidi- 
bedoutend  waren.  (Aiis  dcm  Eintrctcn  dcs  de  fiir 
ex  darf  nirht  auf  Gleicblieit  der  Bedtg.,  sondern 
mufs  auf  cine  etwas  veranderte  AutFa.ssung  des  bftr. 
Raumverhaltnisses  geschlossen  werden.)  Meyer's 
Annabmc  ist  in  der  Unbedingthcit,  womit  er  sie 
ausgosproehen,  schon  urn  deswillen  abzulebnen,  wcil 
dc  +  c.v  in  der  Verbalzusaniniensetzung  iifters  er- 
schi'int.  — de  +  post  =  ital.  dvpo  (f.  dnpo),  dipoi 
(vgl.  C'auello,  AG  III  334),  naeb,  nachher;  rum. 
diipd;  span,  dcnpties  =  de  +  ipi<o  +  post.  —  de 
+  postea  =  prov.  depuijs  (dancben  despui/.t  =:  de 
+  ipso  +  postea),  scit,  seitdeni;  frz.  depids;  [span. 
drjpues  =  de  +  ex  od.  ipso  +  post] ;  p  t  g.  dejMis.  — 
de  +  unde,  wolier,=  ital.  dimde;  prov.  don;  frz. 
dont:  span,  donde.  Vgl.  Grober,  ALL  VI  146.  — 
de  +  versu.s  =  prov.  devest,  devas,  {daiit:,  deus, 
dous),  nacli^..bin.  von  . . .  ber:  altfrz.  devers. 

2402)  [*de  +  albus  u.  *de  +  iilbeolus,  a,  urn 
=  r  u  m.  (hdb,  (Minor,  weifs.  niir  in  der  dichte- 
risehcn  Sprache  gebraucbt.  vgl.  Ch.  alh.] 

2403)  gal.  deani,  neuir.  dcarua,  Hanifliiche; 
davon  viell.  frz.  dame,  ncu])rov.  dartio,  Sehnitte 
von  einem  Fische  (vemiittelt  niUfste  der  Bedeutungs- 
iibcrgang  dadurch  wonlen  scin,  dafs  dame  eine 
Sehnitte  von  der  Gestalt  einer  llachen  Hand  be- 
zeichnet  liiitte),  vgl.  Dz  559  dame:  Th.  97. 

2404)  de-auriitiis,  a,  um  (v.  deaurure),  vergoldet; 
ital.    dcfrato;    frz.    dori:    span,    dorado;    ptg. 


doiirado.  .\»eh  das  volUtiindigo  Vorbuiu  ital. 
dorarr  eti'    ist  vnrhanden. 

2'l()fi)  debi'o.  bill,  biliiin,  bei-e,  M-huldIg  sein, 
niilssen;  ital.  dniiiiu  delilni  ^-.ihheo  u.  dcro  =  'dclio, 
I'art.  dariilii.  Inf.  doverc  u.  ilerere  ;  prov.  dci  dec 
deiiiil  deprr:  frz.  (/(ii(,i)  diis  di'i  drt'oir  ((tber  difl 
■-•  dchel  in  den  Kiilen  «  unten  deccoi;  span,  deber: 
ptg.  drcir.  Der  Inf.  winl  audi  Kubstantiviseli  in 
der   »i>dfg    ..I'llicht"    gebriueht. 

240t>)  debilis,  e,  sehwaclilioh;  ital.  dehdc  und 
dcliiile  ;lel/.tero  Form  ist  dio  wcit  tihlicliore).  da/.u 
das  Sb.it.  d,hilei:a  \i.  deliide:za.    vgl.  Canello,  AG 

111  :m. 

24tl7)  debitor,  •oreill  m.  (\.  delierr),  Seliubbur; 
ital.  di-hitiirc :  rum.  (/nior  (gi'liiirt  wohl  nirht  liior- 
hor);  prov.  c.  r.  ilrrcin-.  c.  o.  deiidnr;  frz.  dclnteur : 
eat.  diiilor :  .span,  deiidur:  ptg.  ilcrcdiir. 

2108)  debiiuiu  u.  debitu  (Sg.  u.  I'l.  N.  de»  Part. 
P.  V.  von  dclierc),  das  GeHcbuldete,  dio  Schuld ; 
ital.  dchito  u.  delta,  vgl.  Canello,  AG  111  330,  aus 
dchili)  onti<tand  frz.  delnler,  wovon  wieilor  das  Shst. 
debit  (Dz  500  debit  leitet  dio  Verba  uiimittelbar 
au8  lat.  debet  oder  debilum  ab).  Sehelor  irn  .Vnliang 
zu  Dz  790  bomorkt  „08  scbvvebl  mir  iinmer  vor,  als 
ob  sicli  dcbilcr  aueh  niittelst  dihibilare  erkliiron 
lasscn  koniite,  man  nehnio  dcbere  -=  dcliihere  ini 
Sinno  von  exhibere,  zoigen.  zur  Sehau  stellen,  in 
Kauf  goben.  Godofroy  zitiert  aus  _Lo  pas  do  la 
Bergerc'  Qui  mioux  paroit  estro  pare  d'abis,  a  son 
povoir  il  faisoit  ses  debis."  Aber  aus  *dchibit(ire 
konnto  auf  volkstiiralichcm  Wege  debiler  gar  nicht 
entstchen,  lotzteres  ist  vielmobr  offenbar  ein  gelehrtes 
Wort,  u.  als  solehes  liifst  09  sieh  nur  auf  ital. 
*ilebitare  zuriiekleiten;  frz.  dctle :  span,  deuda: 
ptg.  divida  (wohl  an  dividir  angelebnt) 

2409)  dei-anfis,  -um  m.  (v.  decern),  der  Vorge- 
setzto  von  zehn  Mann;  frz.  doyen,  der  Vorsitzendo 
einor  geistlichen  oder  gelehrton  Korperschaft;  sonst 
ist  das  Wort  nur  als  gel.  W.  orhalten. 

2410)  de't'em,  zehn ;  ital.  rfiVci:  xum.dicce,  zece: 
rtr.  ties,  dci,  deis  etc.;  ^ro\.  delz:  frz.  rf/x;  cat. 
deu;  span,  dies:  ptg.  des.  Die  Vcrbindung  der 
Einer  niit  decern  orfolgt  an  Roman,  toils  mit,  toils 
ohno  et,  vgl.  Grober,  ALL  II  100. 

2411)  december,  -brem  /».  (v.  decern),  Dozomber; 
ital.  dicembro:  prov.  dczendire-s :  frz.  dccembre: 
span,  diciimbre:  ptg.  dezeinbro. 

*dceeno,  -iire  s.  disjuno,  -are. 

2412j  deeeo,  ui,  ere,  zur  Zierde  gereiehen,  go- 
ziemen;  ital.  dese  =  decel,  bei  Bonvcsiu;  sard. 
deghere,  dixere,  deghi,  diiihi,  (sicil.  sdcciri  „non 
essere  convenicntc"),  vgl.  Mussafia,  R  II  117;  rtr. 
descha  =  decet,  vgl.  Ascoli,  AG  I  15;  (altfrz. 
Storm  u.  G.  Paris,  R  111  289,  woUten  in  den  Eidon 
Z.  9  od.  Stengel  „per  dreit  son  |  fradra  salvar  dist" 
lesen  u.  dist  als  decet  auffassen,  diese  Annahme  ist 
aber  unhaltbar,  denn  die  ricbtige  Lesart  ist  dift  = 
debet.  Das  nahero  sehe  man  in  Koschwitz'  Kom- 
mentar  zu  den  iiltesten  frz.  Sprachdenkmalern 
p.  17  ff.) 

2413)  ahd.  dehsala,  norweg.  sehwed.  teksla, 
kleine  Haeko,  ^frz.  tdle  „hachette  des  tonncliers, 
dcs  couvrcurs  ct  d'autres  artisans",  vgl.  Bugge, 
R  III  158. 

2414)  decido,  cidi,  ciderc  (de+cado),  hcrabfallen ; 
davon  span,  diser  u.  decir,  herabsteigen ;  ptg. 
desccr,  vgl.  Cornu,  R  VII  595.  Dz  444  desccr  hatte 
das  ptg.  Wort  auf  desidere  zuriiekgefiihrt. 

decTmo,  -are  s.  disjuno,  -are. 

2415)  decipio ,  cepi ,  ceptiuii ,  cipere   {de  + 


245 


2416)  (lecllno 


2441)  (l?-8x-rIpo 


24(5 


capere),  tauschen:  ital.  nur  Part.  P.  deceftn; 
prov.  decebre:  frz.  decetoir.  Wegcn  der  Flexion  : 
!).  capio.  ' 

241ti|  declino,  -are,  abbiegcn;  ital.  dichinare,\ 
sioh  senken;  prov.  dedinar,  dazu  das  Vbsbst. 
dccli-^:  frz.  dicUner,  iiiedergclien,  zu  Ende  gclien, 
altfrz.  auch  ctwas  zu  Ende  bringen,  bis  zu  Ende 
erzahlen  (Schlufs  des  Rolandsliodes  in  0.:  ,ci  fait 
la  geste  que  Tiiroldus  declinet"),  dazu  das  Vbsbst. 
decliti;  span.  ptg.  dedinar. 

24171  decOratus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  deeorare), 
geschmiic'kt ;  da  von  vielloi(^lit  altfrz.  diori.  vgl. 
U.  Paris,  R  XIV  274^  Forster  zu  .Viol,  v.  7164. 

2418 1  dedicatlo,  -Onem  f.  (dedko),  Widmung; 
ital.  deduaziont;  frz.  dedicace  (gleiclisara  *dedi- 
ealia):  span,  dedicacioti:  ptg.  dediCn(;ao. 

2419)  dedico,  -sire,  widmen;  ital.  dedicare.  u. 
dem  entsprecliend  in  den  anderen  Sprachen  :  f  r  z. 
dedier. 

2420)  dedo,  didi,  ditam,  di-dere,  hingeben; 
rum.  dednii  dedai  dedut  deda,  uberlassen,  se  deda, 
sich  hingebon,  sich  gewohnen 

2421)  deduce,  duxi,  ductfim,  dueere,  hinab- 
fiihren;  ital.  deducerc,  dediirre:  frz.  dedtdre  etc. 
Wegen  der  Flexion  vgl.  duco. 

2422)  [*de-eo,  ivl,  ituin,  ire,  herabgelien,  ist 
nach  liz  576  Urundwort  zu  ita  1.  tiire:  Caix  dagegen, 
Riv.  di  fil.  roin.  II  174  u.  St.  35,  erblickt,  u.  wohl 
mit  Recht,  in  qire  einfaches  ire  mit  prosthetischem 
Palatal] 

2423)  [*de-eseino,  -are,  wurde  von  Ronsch,  Z  I 
419,  als  Grundwort  zu  detimtre.  frz.  dinet  etc. 
aufgestellt.     S.  unten  disjuuo.] 

2424)  de  +  ex  s.  oben  de  Aus  den  zahlreichen 
mit  de  +  ex  gebildeten  Verbalkompositis  seien  hier 
nur  folgende  als  kennzeicbnende  Bei-spiele  auf- 
gefiihrt:»)  _ 

2425)  *de-ex-afnducTo,  -arc  =  span,  dcsfiiizur, 
deshuciar,  deaahttcMr,  jem.  aller  Hoffnung  berauben. 
Vgl.  Dz  451  fiiicia. 

2426)  [*de-ex-aliipett«,  -are  (v.  alapa),  nach 
Bartsch,  Z  II  306,  =  prov.  deiisalabetar.] 

2427)  [*de-ex-balco,  oder  de  +  balco,  -are 
{*balcare  v.  germ,  bdlko  =  frz.  (bale,  banc),  ban, 
Balken,  dazu  Feniin.  bauge,  Balkenhiitte,  Stall, 
schlechtes  Lager,  u.  bauchc,  Strolilelim)  ist  vermut- 
lich  die  in  das  Lat.  iibertragene  Grundform  zu  frz. 
debaitcher,  das  also  eigentl.  bedeuten  wiirdo  ,,jem. 
aus  der  Balkenhutte,  d.  h.  aus  dem  Arbeitsschuppen, 
aus  der  VFerkstatte  herausholen.  ibn  also  von  der 
Arbeit  weglocken,  verfiiliren",  daher  hiitte  se  dc- 
baucher  zu  derBedtg.  „sich  der  Schwelgerei  ergeben 
gelangen  konnen" :  an  bauche  ,Strohlehm"  schliefst 
sich  an  ebaucher,  eigentl.  von  Lehm,  Thon  arbeiten, 
also  „aus  dem  Groben  arbeiten,  den  Rohentwurf 
machen  u.  dgl.":  zu  den  Verben  die  Sbsttve  de- 
bauche  u.  ebauche.  Vgl.  Dz  517  bauche  u.  dazu 
Scheler  im  Anhang  783.J 

2428)  [*de-e.x-batto,  -ere  =  frz.  dcbattre,  davon 
das  Sbst.  dibat:  in  den  ubrigen  Sprachen  ent- 
sprechend.] 

2429)  [*de-ex-  (od.  dis-j  cUTo,  are  (v.  cilium, 
Augenlid),   die  Augen   otfnen,  =  ital.   discigliare 

>)  Ich  weilS  wobi,  dafs  das  Vorhandensein  mit  ie  +  tx 
zasammCD^e^etzter  Verben  von  Sacbkundigen  geleu^net 
wird  (z.  B.  von  Grober,  Z  V  177,  vgl.  abet  ALT,  II  279); 
ich  vermagr  mich  aber  dieser  Ansicht  nicht  anzuschliersen. 
Wanim  nicht,  das  anseinanderzasetzen,  wiirde  hier  zu 
weit  fiihren.  G.  K. 


(=  disc);    frz.    deciUer,    desniller.      Vgl.    Dz   500 
deciller.] 

2430)  [*de-ex-cito,  -are  =  i  tal.  deitare,  weckcn, 
vgl.  Dz  368  .S-.  ('. ;  Storm,  R  V  177  Z.  2  v.  u.  im 
Texte,  stellt  dis-citare  als  Grundwort  auf,  u.  das 
verdient  den  Vorzug.] 

2431)  (*de-e.v-dIco,  dieere  =  frz.  dedire,  in 
Al)rede  stellen,  Liigen  strafen.  Wegen  der  Flexion 
s.  dice.] 

2432)  (de-ex-follo,  -are  (v.  follis)  =  span,  des- 
follar,  desidlar,  abhautcn,  (ptg.  esfolar),  vgl.  Dz 
445  desollar.] 

2433)  [*de  +  exin  (f.  exinde)  =  prov.  desse, 
sobald  (desse  que,  sobald  als),  eine  analogc  Bildung 
ist  jas-ie  =jam  +  exin[de]:  immer  (in  Bezug  auf 
die  Zuknnft),  aiicse,  immer  (in  Bezug  auf  die  Ver- 
gangenheit)  ist  =  anc  +  analogisrh  iibertragcnes 
se,  vgl.  Grober,  Misc.  44;  anders  Dz  676  se,  vgl. 
P.  Meyer,  R  XIV  579;  Thomas,  R  XIV  577.  Sioh 
jam  +  exIn.] 

2434)  de  +  ex  +  jam  =  altfrz.  desja,  nfrz. 
dejii.  schon,  vgl.  Grober.  Misc.  44. 

2435)  [de-ex-Iego,  -are  (v.  lex)  =  prov.  deslei/ar 
(refl.  Vb.),  sieh  gegen  das  Gesetz,  das  Recht  ver- 
gehen,  dav.  das  Vbsbsttv.  deslei-s,  Rechtsverletzung; 
altfrz.  desleiier  (refl.  Vb.)  mit  derselbon  Bedtg. 
wie  im  Prov.  (zu  unterscheiden  von  desloiier  =  de- 
ex-liyare.  losschniiren),  dazu  ebenfaUs  das  Sbst. 
deslei.  Vgl.  Dz  368  dileifyiare  iDiez  halt  mit  Un- 
recht  dileggiare  fiir  die  italicnische  Form  zu  desleyar, 
wahrend  in  Wirklichkeit  dileqgiare  =  *tdliticare, 
kitzeln,  ist,  vgl.  Flechia,  AG  11  319);  Tobler,  Z  UI 
575  (hier  ist  zuerst  die  Bedeutung  von  desleyar 
sowie  sein  Nichtverhiiltnis  zu  ddegqiare  fostgestellt, 
vgl.  auch  G^  Paris,  R  IX  334).] 

2436)  [*de-ex-panno,  -are  (v.  pannus,  Tuch)  = 
altfrz.  despancr,  (ein  Tuch)  zerreifsen.  vgl.  Dz  654 

*de-e.x-pedico  s.  impactio. 

2437)  [*de-ex-pergito,  -are  :=  ptg.  despertar, 
wecken,  dazu  das  Partizipialadj.  span,  despierto, 
ptg.  desperto,  wacb.  vgl.  Dz  449  eapertar.] 

2438)  [*de-ex-petio,  -Ire  (fiir  pefo,  petere)  = 
span,  despedir  (neben  esjiedir),  Urlaub  fordern, 
Abschied  nehmen,  vgl.  Comu,  R  LX  130.  Dz  445 
leitete  das  Verbum  sowie  das  ptg.  despir,  entkleideu, 
ausziehen,  von  de-ex-pedire  ab ,  was  in  Bezug  auf 
das  ptg.  Wort  auch  aufrecht  zu  erhalten  ist.J 

2439)  [*de-ex-r!imo  od.  dis-rilmo,  -are  (von 
ramus),  auseinanderasten,  trennen,  teilen;  ital. 
disramare,  die  Biiume  beschneiden;  r\xva.  derdm  ai 
at  a,  zerstoren:  prov.  desramar,  derramar,  ent- 
blattorn,  vernichten;  altfrz.  desramer,  deramer, 
zerreifsen;  span.  ptg.  derramar,  ausbreiten,  aus- 
giefsen.     Vgl.  Dz  444  derramar.] 

2440)  f*de-ex  (oder  dis-)  -reno  u.  -renico,  -are, 
die  Lenden  ausrenkeu,  kreuzlahm  machen;  ital. 
nur  Part.  P.  P.  als  Sbst.  dirennto,  Verletzung  der 
Lenden;  prov. desrenar, desregnar ; siltf iz. esreiner: 
nfrz.  ereinter  =*exrenitare :  span,  derrengar : 
ptg.  derrear.    Vgl.  Dz  117  derrengar.] 

2441)  [*de-ex-ripo  (oder  dis-rlpo),  -are,  aus 
den  Ufern,  also  aus  der  richtigen  Bahn  treten;  soil 
nach  Ulrich,  R  IX  579,  das  vorauszusetzende  Grund- 
wort sein  zu  altfrz.  de.vver.  derier,  von  Sinnen 
kommen,  wahnsinnig  werden,  es  ist  diese  Ableitung 
aber  von  Grober,  Z  V  177,  hinreichend  widerlegt 
worden.  Ebenso  uniialtbar  ist  die  von  demselben 
Ulrich,  R  VIU  264,  friiher  in  Vorschlag  gebrachte 
Ableitung  von  discadere  (.-  disvarre,  disvare  =  cale- 


i47 


•Jir2)  dtMiX-Mplo 


:!47n^  (iAlK^fllOH 


UH 


/iKvrc  .•  ciilf'itrrr.  enlf'iirr).  I'nnniu<liiiilmr  int  «iioli 
Hartscli's,  Z  II  ;t07.  (!li'ii'lnmn  ilrrvcr  —  iltriifrr. 
AiiiliTP  !Uift;«'»tcllti',  alKT  nut  Korlil  ziinickpnvii'iiviio 
(iriimlworto  siml:  •(/«•.«(icivirc  f.  «/csdtriiY,  «/(.«.«i/xiir. 
dfrn<iiirr  ( ;  r/crrrr  — •  iMfrrrof/dri' .- riidrirc).  Am 
«iiini);i<toii  ist  iiiimor  nocli  Dii'/i'  Di'iitiiiif;:  driipit 
(»»  rfi-  +  «ii/)iO  ;  de.irf,  II.  aiis  dicsor  H.  IVrn.  i>iit- 
wirkclt  «ich  i>iii  Vl>.  dcr  A-K<>iij.  I/'iilor  alior  ist 
(Icr  von  Did  niiKonoiiiinoni-  Vorcaiit:  liiirlint  iinn-alir- 
Mclit'iniicli,  solum  «oil  ilas  orsl<'  r  olTon  \»t  (wio  liio 
HUniinki'toiiton  Fornioii  in  A«8iiiianz  bokiimlon,  vul. 
(!.  Paris,  K  IX  f)7;i)  u.  alsii  niojit  aua  c  ontstamloii 
soin  kann,  son^lorn  in  oinoiM  i  soinon  Urs|iriin<; 
halH'n  miifa.  Das  Wort  is!  sii-liorlioh  niojitlatoinisohon 
UrRprunijos.  abor  man  kann  os  aiioli  wedor  ans  dom 
Gorinanisohcn  nooli  nns  doni  Kollisrhon  «liloiton. 
MoKliclionvoisc  ist  os  oin  mot  liistoriinii?  ii.  vordankt 
ir^nd  cinoni  nns  unbckaniiton  Ziifalio  soino  Ent- 
gtoliiin<;.  Im  Nfrz.  lobt  das  Vb.  in  eiidhrr,  aTgcr- 
licli  soin,  fort,  da^^'jjon  ist  das  ini  Altfrz.  vorhandon 
gewoscno  Sbst.  lifaifiii-.  demric  abneatorben.  Vpl, 
hi  661  dciyr  ii,  da/.n  Srlioli^r  ini  Anliang  Till.) 

2442)  [•df-ex-sapio,  'siSpcrc  (f,  .siiperc):  altfrz. 
dessnvoir,  niidit  wisson,  vgl,  Soholer,  Jalirb.  X.  252; 
Toblor.  zn  Li  dis  dou  vrai  aniol  p.  23;  span,  nur 
Part,  Priit.  df(.i)-:al>ido.\ 

2443)  f'dc-ox-  +  germ,  sa^^aii  =  pro v,  dessazir, 
aiifscr  Besitz  sotzon:  frz.  f/c.s.sdi.sii'.] 

2444)  |*de-ex-serTTo, -ire  =  frz.  rft'.s'so'uir,  die 
Speison  abtragon,  dazu  das  Partizipialsbst,  dessert, 
Naclitisoh.  vfjl.  I)z  G77  .vcii'/W(e.J 

2445)  [*de-  (ex)  +  altnfrk,  8kSrraii  =  nfrz. 
dcchirer  (altfrz.  encliirer),  vgl.  Dz  574  eachirer; 
Mackol  105 ;  Ronsch,  RK  II  2,  sohlug  *di,i-cirrai-e, 
oigcntlich  „dio  Locken  zcrzaiiscn"  als  Grundwort 
vor,  was  solion  wegen  dos  ci  =  chi  nnannehmbar 
ist,  vpl.  Maokol  a.  a.  0.] 

2446)  [*de-ex-triibo,  -are  (v.  «rafts),  =  altfrz. 
deslracer,  die  Zclte  abbrenhen,  vgl.  G.  Paris, 
R  VI  G29.J 

2447)  ['de-ex-trico,  -are  =  pro  v.  de.itiitjar, 
hemmen,  liindcrn,  schaden  (die  Bedeutung  ist  be- 
fronidlieh,  da  man  nach  dcm  Priifix  die  gegenteiligo 
envarten  u.ufs,  u  vielleicht  ist  um  deswillen  dieso 
von  Diez  aufgestellte  Ablcitung  abziilehnon),  dazii 
das  Vbsbst.  destric-s,  Si-haden:  altfrz.  detrier. 
Vgl.  Dz  827  tricare.] 

2448)  defendo,  fend],  fensuin,  fendcre,  abwehren, 
vcrteidigen;  ital.  dtfendo,  fe>i,  feso,  feudere;  pro  v. 
drfendre;  frz.  difendre;  span,  defender  (Priis. 
defiendoi;  ]}tg.  defender.    Vgl.  Grober,  ALL  II  100. 

2449)  defensus,  a,  um  (Part.  P.  P.  von  defeii- 
dere),  vorboten;  altfrz.  defois,  vcrbotencr  Platz, 
Wiese,  VVeide;  eat.  devesa,  Weido;  span,  defesa. 
dehesn,  Wt-ide      Vgl,  Dz  444  dehesa. 

2450)  *degelo,  -are,  auftaucn:  (ital,  ditjhiacciare 
=  *di(/lnciari);  rum.  degerai  ai  at  a;  frz,  digthr; 
span,  delularse;  jjtg,  degelar. 

2451)  degrade,  -iire  [de  u,  gradus),  hcrabsetzon 
(Eccl,  u,  spat.  J.  C);  ital.  degriidare  „tagliere  da 
un  grade  o  iifficio  onorevole",  digradarc  „8C'endere 
di  grade  in  grado",  vgl.  Canello,  AG  UI  332;  auch 
sonst  als  goli-hrtes  Wort  vorhan<len. 

2452}  [*degradiis,  -um  wi.  (fiir  gradus),  Stufe; 
prov.  degrat-z:  frz.  degre :  ptg.  degrao.  Vgl.  Dz 
560  degre.] 

2453)  de  ha[c]  hora  in  iib  ante  =frz,  doren- 
avant,  hinfort,  vgl.  Dz  563  .f.  r.     S.  unten  hie. 

2454)  de  ha[e]  re;  daraus  nach  Sucbiers  Au- 
nabme,  Z  I  431,  altfrz.  gier,  gieres,  gierres,  giers. 


D/,  5lMi  vornnitoto  das  (irundwort  in  igitiir  odor  in 
frgn  (,■  rrg  :  lerg  :  qer  :  gier).  Lotztorn  Annabmo  ist 
iiiolit  obon  wabrsoboinlioli.  Die  rii'liligu  Abloitiiiig 
ddrfto  diojonigo  von  >gitur  soin  (igitnr  :  *igrliir  : 
*i| (/]••(/<•((.■  •i.-(/cc  ,•  icnci,  vgl.  C'ornii,   It  X  3!l!l, 

2456)  |*d('linuslo,  -aro  (v.  Iiniislus.  Part,  I',  P. 
v.  Iiiiiirire),  wi'gnoluipfon,  wogbobcn.  wognebmon; 
rtr.  iliistar.  wognolimiMi,  wobriMi,  liiiidorn;  altfrz. 
dostrr.]     Vgl.   I)/,  (i5()  Oter  u.  .No  2I'.)(». 

2466)  de -h  altn.  hell,  Vornproidion ,  (iolUbdo; 
altfrz.  ilrlieil,  deUnit,  Trailer,  Vordnifs,  Niudoi- 
gi'sc.lilagonlu'it ,  dazu  das  Vli.  delimlir,  denlieiter, 
dmliniter.     \t:\.   Hz  60'.)  h'lil. 

2457)  (lo-lionosto,  -Ure  (v.  Iionos),  ent<'liron; 
span,  iliiiii>liir ,  dazu  das  Sbst.  denuento ,  Bo- 
sidiiiiipfiiiig:  ptg.  deii.itar,  docslar,  dazu  das  Sbst, 
doestii;  vielli'iolitgoliort  biorbor  aucb  pmv,  desnot-z 
(fiir  denoslt),  Spolt.     Vgl.  Dz  444  deniicstn. 

2458)  inbd.  dl'tisen,  sobwingon  (in  der  Flaobs- 
bercitung),  wird  von  Baist,  HP  1  133,  in  Zusammen- 
liang  mit  span,  ptg.  tascar,  heelieln,  gobraebt. 
S,  untcn  tnxiire. 

de  +  in  s.  de, 

2459)  de  +  inde;  altvenot.  dende;  prov.  den; 
span,  altptg.  demh:    Vgl.  Griibcr,  ALL  III  267, 

2460)  de  +  inter  =  rum,  diiitre ,  zwisrhen, 
untor, 

2461)  de  4-  Intro  =  ital,  deutro,  drento,  innor- 
halb;  span,  ptg,  r/cH«n).  Vgl,  Grober,  ALL  III  26B. 

de  +  intiis  s.  de. 

2462)  'dc-jeoto,  -are  =  ptg,  diitar,  %.  unton 
ejeeto,  -aire. 

2463)  [*de-liibfilo,  -are  (v.  Inb,  lap,  woven  ahd. 
iippa,  nhd.  Lappcii)  =■  frz.  dilahrcr,  zerfotzon.  Das 
Vb.  lafst  sieb  von  lamlienii  nicht  wohl  trennon,  mit 
labriim,  lahelhtm  nicbt  wohl  in  Verbindung  bringen. 
Immerhin  muls  die  angegebeiio  Ableitung  dem  Zwoifol 
untcrliegcn,  schon  well  das  Priifix  de  sioh  mit  dor 
Bedtg.  nicht  recht  vereinigen  liifst.  Vgl.  Dz  624 
lambeau.] 

2464)  delecto,  -iire  (Intens.  v.  delicio)  ii.  dileeto, 
-arc  (Frequ.  v.  dllTgOl,  ergotzcn;  ital.  dihitare: 
prov.  ddeitar,  deleckar;  altfn.  deleitier,  ddilier 
(nfrz.  ist  das  Vb.  durch  amuser  venlraniit  wordon); 
span.  ptg.  deleilnr.     Vgl    auch  dilectiis. 

246.5)  [  *delectris,  -um  m.  undi  dilectus,  -um  m. 
(v.  ddigi)),  Ergotzung;  ital.  dilclto;  prov.  deleit-z ; 
altfrz.  delit  (nfrz.  dal'iir  amusement):  span.  ptg. 
deleite.  Vgl.  Grober,  ALL  II  101.  Vgl.  audi 
dilectus  J 

2466)  *deIibero,  -are  (v.  de  u.  liber),  befreien ; 
ital.  diliherare  (entsprieht  zugloich  in  seiner  Bedtg. 
dcm  schriftlat.  deliberare);  frz.  delivrer  etc.  Vgl. 
Dz   195  lioerare. 

2467)  deliciitfis,  a,  um  (v.  deliciae),  zarl,  fein; 
ital.  deliciilo;  ru  m.  delicat ;  prov.  delg('i)nt-z,  did- 
gal-z;  altfrz.  delgii-,  deugie;  (nfrz.  fi!f'/«' ist  wohl 
besser  als  deligntus  v.  deligare  ='dflier  aufzufassen) ; 
span.  ptg.  delicado,  locker,  dele/ado,  zart,  fein, 
schlank.     Vgl.  Dz  560  dilie. 

2468)  delTcTti,  -am  /'.  (v.  delicio,  klassisch  nur 
PI.  deliciae),  Ergotzlichkeit;  ital.  Iczia,  lezio,  Zieroroi. 
vgl.  Dz  381  ,v.  r.;  f  rz.  dilicem ;  span,  delieia,  delicio: 
ptg.  delieia.    Vgl.  Meyer,  Ntr.  154. 

2469)  delicTosus,  a,  um  (v.  deliciae),  kostlicli, 
weichlich ;  ital.  delizioso  (altital.  auch  lezioso), 
vgl.  Dz  381  lezia;  frz.  delicieux;  span.  ptg. 
delicioso. 

2470)  deliciiliLs,  a,  um  (Demin.  von  delicus),  von 
der    Mntterbrust   entwohnt;    da  von    mit    Suffixver- 


249 


24711  (l?lIort-i 


24991  <lfii)r?h(<n(io 


250 


tauschang  ital.  dilegine,  schwaoh,  vgl.  Caix,  St.  26;  |  cat.  d^nt;   span,  dieul 


pt}^.  dente  »i.     Vgl. 


Grober,  ALL  11  101. 

2485)  denso,   -are,   didit  inachen;    «;at.   desar, 
bergcii,  Vbsbst.  deiO,  V'erstfck,  vgl.  Baist,  RF  I  133. 

2486)  deusiLs,  a,  uin,  dicht;  ital.  deitao;  rum. 
des;  frz.  dense  (gol.  \V.);  span.  pig.  denso. 

2487)  deutarius,   a,   iiin   (v.   deim),   zum   Zahn 


Dz  368  *■.  V.   hatte   das  Wort  ohno  Erklariing  gc- 
lasson 

2471)  delicus,  a,  uui  (v.  delinqiio),  von  der 
Mutti^rbru.st  cntwohnt;  sard,  diligii,  auch  sonst  in 
ital.   Hialikt.ii  vurlianden,  vgl    Cai.t,  St.  26. 

247:.')  dt'Ipliiniis,   -urn  in.  (gr.  i5e/.<pi'i,  6f>.<plv), 
Delphin;  ital. f/i//^iHo;  prov.rf((//fH-s;  frz. f/niyj/iiH,- ;  geliorig;  deiitiiria,  -am  /'.,  Name  fiir  verschiedene 
span,  del/iii:  ptg.  delfim.  IPfianzen;    ital.  dentari.i  „specie  di  jnanta",   den- 

2M^)Aema,%\%  =  viddema(jis(fi\oss.  =  a<podQwi;,\tiera  „rastelliera  di  denti  posticci",  vgl.  Canello, 
Lucil.  sat.  16,  7);   span,  dema.s,  aufserdem,  iiber- 1  Atr  III  307. 

dies,  aufh  Adj.  niit  der  Bedtg.  ,,iibrig",  davon  2488)  dentatiis,  a,  um  {v.  dens),  bezahnt;  ital. 
Jibgeleitet  demusiado,  iibermal'sig,  deinasiii,  fyber- ■  deidnto :  rum.  dintat:  prov.  dentat-z;  frz.  dente; 
mafs;  ptg.  de  mais.     Vgl.  Dz  200  mni.  span.  ptg.  denlado. 

2474)  demaudo,  -are,  anvcrtrauen  (ira  Roman,  i  2489j  *dentelliis,  -uiu  m.  (Demin.  von  dens), 
ist  die  Bedtg.  „jem.  etwas  abfordern,  abverlangen,  Zahiiclien,  Zackehen;  ital.  dentello,  Zaimchen,  Ein- 
abfragen" vorberrschcndgeworden);  ital.</fninHf/are  zackung,  PI.  dentelU,  Spitzea  (das  (ibliche  Wort  fiir 
„commcttcro",  dinmndure  domandare  ,,cliiedero'',  I  gekloppelte  u.  dgl.  S|'itzen  ist  merlelti,  wahrscheinl. 
vgl.  Canello,  AG  III  332:  prov.  demandnr;  f  rz.  j  Uemin.  v.  niaWo,  Saum,  u.  dies  wieder  =  *;«er3«/M.s. 
demander:  span,  demandar,  fordern  („fragen"  ist  i  Demin.  zu  *ii\erga  f.  scluiftlat.  mergae,  Gabel): 
=  preqiivtar  =  *pra(contare  v.  cnntus),  ebenso  ptg.    prov.  dentelh-s  =  denticulus :  irz.dentelle,  gowirkte 

2475)  de  4- ni5Me,  morgcii;  ital.  rfinifini,  rfoHKiHi,-  etc.  Spitze;  span,  abgel.  denlellon,  zahnformige 
(rum.  mdine);  prov.  deman,  demd ;  frz.  r/cmai»  Siiulenverzierung  (die  gekloppelten  etc.  Spitzen 
(altfrz.  auch  einfaches  main);  cat.  demd;  span,  heifsen  encnjes,  wohl  zusammenhSngend  mit  caja 
mafiana;  ptg.  a  nianhd,  manhna.    Vgl.  obeii  criis.  I  ^  cupsa,  Kasten,  gleiclisam  Einkastelungea);  ptg. 

2476)  de  +  *iuaiiltia  (f.  mattitina,  scil.  hora)  —  ;  sind  zalilreiche  andere  Ableitungen  vorliaiiden,  z.  B. 
rum.  demineiifd,  der  Morgeu.  j  dentkuto,    Zahnchen,   Zackehen,    dentilhoes,  ausge- 

2477)  de  manu  ipsil  =  prov.  rfemroies  (daneben  l  zackte  Arbeit  („Spitzen"  heifsen  rendas,  wohl  vom 
manes),  sogleich;  altfrz. rffnia»iois(daneben»Hn»ois).    deutschen  „Rand").     Vgl.  Dz  117  dentello. 

Vgl.  Dz  560  demauois.  dentictiliis  s.  dentelliis. 

2478)  demento,  -are  (von  de  u.  Hien*),  bethoren;       2490J  *de-6bst«,  -are  =  rtr.  diistar,  hindeni, 
ital.    dementare,    davon    dimenticare,    vergessen;  I  verbieten,  wehren,  vgl.  Ascoli,  AG  VII  523. 
altfrz.  rfemejitc)-,  toben;  span.  ptg.  rfemenJrtr,  des  !      2491)  [ags.  dedrliug-,  Liebling;    Dz  562  dorelot 
Verstandes  berauben.     Vgl.  Dz  209  mentare.  1  liielt  fiir  denkbar,  dais  i iz.  dorelot,  Ziirtlmg,  Lieb- 

2479)  demonstro,  -are,  beweisen:  ital.  dinio-  Uog  (dazu  das  Vb.  doreloter,  doiioter,  verzarteln, 
strare;  frz.  demnntrer:  n.  dem  entspr.  in  den  hatscheln)durchSuffi.\vertauschungauf  ags.  rfedW/jit? 
fibrigen  Spr.     ,  |  zurilckgehe.     Das  ist  schwer  glaublich.    SoUto  dor- 

2480)  *dem6ro,  -are  (im  Schriftlat.  Dep.),  sich  '  later  nicht  ammensprachliche  Ableitnng  aus  dormir 
aufhalten;  ital.  dimorare:  frz.  demeurer.  Vbsbst.  ;  (*don«i7tifer)  sein  und  eigentlich  .,einlullen''  be- 
demeure,  vgl.  Forster,   RSt.   Ill  182,   G.  Paris.   R  '  deuten?] 

X  44;  span.  ptg.  demnrar,  Vbsbst.  demora.  ,      2492)    deosuiu    (aus    deorsum),    abwiirts;    ital. 

*denarata  s.  deuarius.  <  giuso  (vgl.  F'lechia,  AG  II  26  Anm.  1),  daraus^iu; 

2481)  denariiis,  -um  m.  (v.  deui),  eine  Miinze;  rum.  jusu;  rtr.  gin:  prov.  jos;  altfrz.  jus. 
Denar;  ital.  denaro,  danaro,  dannjo.  Geld,  davon  davon  abgeleitet  jusant,  Sbst.,  Ebbe;  cut.  jussa; 
abgeleitet  derrata,  gleichsam  *den[(i]rata.  Ware;  '  altsp an.  i/«»o;  a Itptg.  Jhso.  Vgl.  Dz  167  «/(«so 
frz.  denier,  kleine  Miinze,  Heller,  davon  abgeleitet    u.  622  jusant;  Grober,  ALL  II  101. 

deoree.  Ware,  Efsware;  span,  rfti/ero,  Miinze,  Heller,  I  2493)  ^depauo,  -iire  (x.  jxinus),  spulen.  Gam 
Geld,  davon  abgel.  dmerada,  eine  grofse  Menge  j  abwinden ;  ital.  dipanare;  prov.  debanar ;  span. 
Geld;  ptg.  f?i/(/(«)o,  Heller,  Geld,  davon  abgeleitet !  rfeyanar;  ptg.  debar,  dobnr.  Vgl.  C.  Michaelis, 
diiiheirame.  eine  Menge  Geld.  i  Misc.   124. 

2482)  denego, -are,  verweigem,  abschlagen:  ital.  !  249^)  *de|)5rtio,  -ire  (v.  pars),  abteilcn,  ab- 
denegare,  dinigare,  dazu  das  Vbsbst.  rftHie(/o;  frz.  tremien,  scheiden;  ital.  dipflrfire,  (rfjs/)«J7ire,- rum. 
denier,  verleugnen,  verweigern,  dazu  Vbsbst.  dcni:  despart  ii  it  i);  ^roy.  de/Mrtir;  (frz.  dipartir,  dazu 
span.  ptg.  dcnegar,  dazu  Vb.sbst.  dengue  (auch  I  das  Vbsbst.  depart,  Abreise;  cat.  span.  ptg. 
cat;  sa.T  d.  detighi),  die  nur  scheinbare  Weigerung,    despartir). 


Ziererei,  daher  hacer  dengues,  sich  striiuben,  zieren. 
Vgl.  Dz  444  dengue. 

deuique  s.  duuique. 

2483)  denude,  -are  (von  nodus),  losknoten;  ital. 


2495)  [*departo,  -are  (v.  pars),  abteilen,  trennen; 
rum.  departez  ai  at  a,  entJfernen.] 

2496)  depilo,   -are,    enthaaren,    rupfen;    rum. 
daper   (f.    deper)   ai   at   a,   Ziehen,   reifsen;    prov. 


denodare,  aufkniipfen;  frz.  dhiouer:  span,  denoditr  depilar. 
(refl.  Vb),  gleichsam  sich  aufknopfen,siohlosmacben,  2497)  depono,  posui,  positiim,  ponertJ,  ab-, 
wild,  unersclirocken,  beherzt  sem,  daher  rf»^»odnrfo,  I  uiederlegen  ;  ital.  dejwrre;  rum.  depun  usei  its  une: 
ktihn,  dazu  das  Vbsbst.  denuedo,  Kiihnheit;  ptg.  prov.  deponer;  (frz.  demser) ,  span,  deponer: 
nur  das  Partizipialadj.  denodado,  kiihn,  und  das  ptg.  depdr.  AVegen  der  Flexion  s.  pono. 
Vbsbst.  denodo,  Kiihnheit.  Vgl.  Dz  444  denuedo:  2498)  depositiim  n.  (Nti-.  des  Part.  P.  P.  von 
Cornu,  R  XIII  300,  setzt  denndarse  =  se  denotare,  deponere),  das  Niedergelegte,  das  anvertraute  Gut, 
sich  auszeichnen,  an,  was  durch  das  Vbsbst.  denuedo  Niederlage;  ital.  span.  ptg.  deposito;  frz.  dipot. 
begriindet  erscheint.  de  +  poste  s.  de. 

2484)  dens,  dentem  m.,  Zahn;  ital.  dente  m.:^     2499)  deprehendo,  preheudl,  prehensiim,  pre- 
rum.  dinte  m.:   prov.  dent-z  dent;   frz.  dent  /'. .•  i  Uendere,  ergreifen;  rum.  depnnd,  ineei,  ins,  inde 


;.M 


Jfitmi   <li'|iriin' 


'JMtii  (IOkIkiio 


■2:y2 


((;lcirh«nm  «Iwn*  orfanson.  prpn'ifon,  wi>);lM<koiiini)'n, 

»0    i\:\(*    I'S    TUT    (tt'Willllllloil    Winll,     (iIh'II,    Kt'Wiilllll'll. 

.iiinhiMoii :    nltspaii    ilriirrlinider,   iTiin'ifi'n ;    frz. 
drprfnilrr.  tn'inicn. 
L>5<N)i    drpriino.    |>rfv>i,    |irfssuiii,    |iriiiicrf, 

ilicilorvlrm-ki'il,  -  iillfi/  i/f/irrin./n-.  «Iiiiinliu'rii. 
t-niiiMlriiP-ii,  vul.  D/.  litil  ;.riiHi/ri.-  \yi%vu  iUt  KU'Xioii 
R,  pivmo.  t'lHT  ilii-  Komi  ii.  HciltK.  <l>'s  VitI>k  in 
(Ion  (lbri)n>n  n>iii.  S|ir.  ist  iiirliU  iM-sondoroB  7,11  bo- 
mcrkcn. 

•2M\)  dr  prUno  siUta,  nur  doii  or>sU>ii  Spriiii);,  I 
—  «Itfri.  We  /intiMiiif.  noulcioli.  lUvou  nlif^'loiti-l 
ilns  Ailj.  i>iiii*fiut„-r.  rtiK.li  lirlifinl,  v«l.  1)7.  (iOl  ».  r. 

2i')02)  «lopM».  dcpMii,  dopsluiu.  dcpsi-rt',  kncton; ' 
nun.  Wi/>.f>.-  II  il  I. 

2.'K):))  ['doratuliis.  a.  iiiii  (v.m  altiifrank.  ni/ii,  I 
w.  lu.  8.1.  fliMc  MiU.  fr.'i  von  Milz.siulit,  =  f r/..  j 
liriolr,  niiinl.r.  Vj:!.  !),•  tJt>5  riifc,  dorli  crsclipiiit 
die  Hcrloiluii;;  :iN  ini  lioi-hston  Griido  fra>pviirdig, 
v^;l.  luitiMi  rata 

•2MH)  i*d«'rftniinis,  a,  uni  (v.  di  +  rilro),  hiiiton 
bofinillicli,  7.iiloUt :  p  r  0  v.  dtrreiran;  a  1 1  f  rz.  decrrain, 
drriaiii.  da\on  aligoleitot  nfr?..  dernier,  \i\w\\»am 
*dfretr<iiiariu'.' 

250o)  [*dert'trariiis.  a,  uiii  (v.  diretro)  =  derc- 
trnniix :  pro  v.  drrrnrs.  di'irers,  danphen  derreiran.] 

250<>i  |de  -{-  retro,  liintcn,  )iiut«r;  ital.  dietro, 
drieto;  pro  v.  dereire,  derrier:  (tz.  derri^re.  VrI. 
Dz  2(>S  irfrn.l 

2507)  derisTo,  -onem  /".  (v.  deridere),  Verspottung, 
=  ital.  diliiiioiu:  ditifiiune,  vj;!.  Toblor,  Z  111  576. 

2508)  *do-  u.  dirupo,  -are  1  v.  riipen),  von  cinoin 
Foiiien  lierabstiirzeu;  ital.  dirupare,  davon  das 
Vbsbst.  dinipo,  Absturz;  pro  v.  nur  das  Vbsbst. 
deruheti.  Soblucht;  altfrz.  nur  die  Vbsbst.  rfernd. 
de^ruhe,  drsruliant,  dcsrubismi.  .\b^rund,  .Sclilucbt; 
span,  derriimliar  l,in  Anlehnuns;  an  ruuipere),  da/.u 
das  Yb.<bst.  derrubio,  das  allmiiblii-he  Abfallcn  dcs 
Erdrpirhes  von  den  Dfern  cines  Flusses;  ptj». 
derrubar.  davon  abgelcitet  derriihadniiro,  .\.bgrun(l. 
Vgl.  Dz  120  diriqiare. 

2509)  *desSceo,  -aire  (von  saccus),  aussacken, 
herausziehen,  =  altfrz.  dexaehier.  Vgl.  Dz  278 
i^acar. 

2510)  *desfircTno,  -are  (v.  sarcina),  entlasten, 
=•  rum.  degnrain,  ni.  at.  a,  entlasten.  befreien. 

2511)  *desfitullus,  a,  lun  (de  +  satullus,  satt), 
^=  T  am.  dent  til  (iin  desdttd).  geniigend;  die  gleiche 
Bedentung  hat  anffiilligerweise  auch  indestul.  wovon 
das  Vb.  uidcstiile:  ai  at  a,  befrii'<ligen. 

*deseendentii»  s.  descendo. 

2512)  deseendo,  scendi.  scensuin,  seendere  {de 
-f-  scando],  herabsteigen :  ital.  duicendere  ..venir 
giu,  provenire  e  fare  calare",  seendere  ..seraprc 
intransitivo,  e  senza  traslati",  dazu  die  Vbsbsttve 
discesa  und  scesa  „che  dice  anche  .catarro",  vgl. 
Cancllo.  A(i  III  393:  pro  v.  descetidre,  deisc-.  dei^- 
settdre:  frz.  de^cendre,  herabsteigen  u.  herabsteigen 
lassen.  dazu  das  Vbsbst.  descente,  Landung;  span, 
ptg.  descender.  Das  Vb.  hat  im  Roman,  auch  die 
Bedtg  ,,abstanimen"  angenoramen  {descendente.'- 
„Descendenten"  schon  bei  Paul.  dig.  23,  2,  68), 
dazu  das  Sbst.  *descei)dentia  =  ital.  degcendenza 
etc.  Wegen  der  Flexion  s.  seiindo.  Vgl.  Dz  397 
seendere. 

2513)  describo,  scrips! ,  seriptum,  scribere 
[de -\- scribo),  beschreiben;  ital.  de^crivere;  frz. 
decrire;  span,  descrihir:  ptg.  descrecer.  Wegen 
der  Flexion  s.  scribo 

2514)  (de-).  •diseeta.  -am  /".  (Tern. des  Part.  P.  P.  v. 


disfciirr),  abgi'schnittono  Saclic,  Abgpschnitti<nh(<it, 
—  fr/..  disrtle,  Miingi'l,  vgl.  Dz  502  s.  r.  u.  dazu 
Srhibi  im  Anil.  791.  —  Scltogast,  RF  I  2-Jl,  er- 
kliirlo  disitle  fiir  I'in  Deniiiiutiv  von  dr.itdm,  also 
aus  *<lisidiellii  i'nt.stan<li-ii,  mil  Recht  hat  (i.  Paris, 
K  Xll  133,  <lio.<o  Abli'itiing  durch  oin  AuKrufe/eichcii 
gokrnn/cichni't. 

2515)  'desi'cto,  -lire  (FriM|u.  v.  drsrcnre),  ab-, 
nnschni-idon,  •^  Hpan.  dnentnr,  aurid'hiioidcn,  an- 
fangoii  Aiifbi'wahrtos  zu  gubraiichon ,  vgl.  Fiirstt-r, 
Z  111  501.  Dz  4  16  riicentar  halti-  *deeeplare  (von 
decipiii)  aid  (inindwort  aufgi'Stollf. 

2610)  [*dosi'lito,  -arc  (v.  drsrns,  abwesond),  ali- 
wesond  si'in,  ist  von  Wicsu,  Z  XI  555,  als  (iruudworl 
zu  altlonib.  de.ieiitii,  altgonuus.  senlnr.  vor- 
achwindcn,  aufgestellt  «orden.  Klcchia,  AG  Vlll  403, 
liattt-  das  Wort  von  *c.ceinpt(tre,  bozw.  *ile-e.r)uiiiliire 
abgeleitot.] 

2517)  dfMTo.  scrui,  scrlum,  serPre,  abroihon, 
=  rum.  <b<(r  m  nl  n.  loslii.scn,  zi-nvifsi'n. 

2518)  dcM-rto,  -arc  ^Frctju.  v.  dtsercre),  ver- 
lasscn;  ital.  dc'-crttire,  di.sirl'irc;  rum.  desert  ni 
tit  a;  frz.  dtserter ;  cat.  span.  ptg.  tleserlar. 

2519)  desertOr,  -Orem  111.  (v.  dcsercre),  Aus- 
reifscr,  Deserti'ur  (in  diosor  Bcdoutung  schon  gut 
sehriftlat.l;  ital.  de-  ».  disertore ;  ft?.,  di'serteur : 
span.  ptg.  deserlor. 

2520)  descrtuin  n.  (Part.  P.  P.  v.  deserire),  ver- 
lassones,  unbewohntes  Land,  Wiisto;  it aI.  deserto; 
prov.  tiesert-::  frz.  disert:  span,  desiertn ;  ptg. 
dcserto.     Vgl.  Griib.r,  ALL  II  101. 

2521)  dcslderifim  n.,  Sehnsucht;  ital.  desideriu, 
desidero;  prov. desire-s,  de:ire-s,  danoben//<'Jir/fr-.<; 
frz.  de.sir.  Aut  cin  anznnehmendes  diside[r]ium  "- 
desidejo  (mit  off.  e)  beruhen:  ital.  disio,  -a:  prov. 
desiey-z;  cat.  desig  {dcsitg);  span,  desco;  ptg. 
dest'jo.  Vgl.  Dz  120  disio  (Diez  wollto  das  Wort 
aus  dis.fitliitm  ableiten,  was  lautlich  einfach  un- 
moglich  istj;  Forster,  Z  III  511  Anm.  2  (hier  zuerst 
das  richtige  Grundwort);  Mover,  Ntr.  155  (M.  vcr- 
teidigt  dissidiiim,  racint  jedodi ,  dafs  von  ciner 
„falschpn  Decomposition"  dessCditiiii  auszugehcn  sei; 
an  Forster's  Ableitung  tadelt  er,  dafs  sie  keine 
Anskunft  iibcr  den  Verbleib  des  r  gebe,  wogegen  zu 
bemerkcn  ist:  desidiriiim  :  *desieJo  =  cellcrarius  ; 
cellerajo,  das  c  wird  durch  den  naclifolgenden 
Palatal  verdrangt:  in  cellerajo  n.  dgl.  verharrte  nun 
freilich  das  j,  wiihrcnd  es  in  *desi(jo  vokalisii.Tt 
ward,  *desieio,  woraus  ^dcsio,  disio  durch  Suffix- 
vcrtauschung  entstanden  zu  sein  scheint,  ganz  klar 
liegt  freilich  die  Entwickelung  niclit);  Settcgast, 
RF  I  244  (S.  will  disio  von  ritwidiVi  ableiten,  wo- 
gegen G.  P.,  R  XII  133.  mit  bestem  Rechte  Einspruch 
erhoben  hat).     Vgl.  ohen  conslderium. 

2522)  desidero, -are,  erschnen :  ital.  desiderare, 
(disiare);  prov.  desirar,  dezirar :  frz.  desirer: 
(span,  de-tear;  ptg.  desejar). 

2523)  deslderosiis,  a,  uin  (v.  desiderare),  sehn- 
siichtip:  prov.  deziros.  daneben  dczirons. 

[desidia  s.  desecta  u.  deslderium.] 

2524)  desldo,  sedl  u.  sldl,  sidere,  sich  nicder- 
senken:  davon  nach  Dz  -144  descer  alt  span,  decir, 
herabsteigen ;  p  t  g.  descer. 

2525)  deslgno  u.  disslgno,  -are,  bezcichneD, 
zeichnen ;  ital.  desigiiare  „indicare,  pioporre". 
dis{siegnare  ,,tracciare  le  prime  lineo  d'un  quadro, 
proporsi",  vgl.Canello.  AG  III  332;  yTOwdesseit/nar. 
bezeichnen;  frz.  diUigner,  liezeichncn,  dessiner, 
zeichnen,  dazu  dasAT)i5bst.  dessin,  Zeichnung;  span. 
designar,    bezeichnen   (zeichnen  ist   dibtijar,    wohl 


253 


252()>  ilos\tci 


2553)  iliiiptii 


254 


aus  deui   ital.  buju,  s.  No   1422);    ptg.   tiesenhai; 
/.eicbnen  (danebcn  hiixar). 
desipio  s.  obcu  de-ex-ripo. 

2526)  [desito,  -lire  (Frequ.  v.  desiiiere).  ablasser. ; 
hicrvoii  naob  Dz  445  span,  dixar,  lassen,  ptg. 
deixar,  das  ricbti^e  Grundwort  ist  jedocb  hixare, 
vgl.  Coelbo,  Qucstiips  da  liiif?.  port.  1  292:  C.  Mi- 
ohaelis.  Stud.  236;  Codho,  R  II  287  .\nni.;  Tailban, 
R  IV  262;  Cornu.  R  IX  133.; 

despecto  s.  despcctiis. 

2527)  despectiis,  -urn  m.,  Heraliscbauen.  Ver- 
achtuug;  ital.  dexjiiltn  ..disprezzo",  dispcttn  „ira 
sdegnosa",  dazu  das  Yb.  di-ipettitre  =  deajjectarc, 
vcrachten,  vgl.  Canello,  AG  III  319;  pro  v.  denpet-s, 
despiey-z,  Unwillo;  frz.  driiil,  Verdrufs,  dazu  das 
Vb.  despiter,  depiter;  span,  dtspecho,  Verdrufs; 
ptg.  despeito,  Vcrachtung,  Unwillo,  dazu  das  Vb. 
deapeitar,  verachten.  Vgl.  Dz  560  dipit:  Grober, 
ALL  II  101. 

2528)  despero,  -are,  verzweifeln:  ital.  disperare; 
prov.  desperar:  frz  desct^perer  =  *de  ex-  oder 
*dis-!:perarc;  span.  ptg.  desesperar. 

2529)  despicio,  spexi,  spectuni,  spicere,  herab- 
blicken,  =  altfrz.  despire,  veracbten. 

2530)  despolTo,  -are,  berauben;  ital.  dinpogUare; 
rum.  despoiu,  ai,  at,  a:  prov.  despolhar.despuelhar: 
frz.  dcpoiidter,  davon  viell.  pouitle  (f  di'pouUle), 
Register  geistlicher  Stiftungen,  vgl.  Scheler  ira  An- 
hang  zu  Dz  809,  Diez  selbst  p.  661  bielt  das  Wort 
fur  entstanden  aus  poh/j)ti/clio)i .  bezw.  *polypty- 
carimii :  cat.  desjndlar :  span.  ptg.  dcspojar.  Vgl. 
Dz  304  spofiUn ;  Forster.  RSt  III  183. 

2531)  *desp61ium  ?(.,  PI.  *desp61ia,  das,  was  man 
einem  erschlagenen  Menschen  oder  Tiere  abzieht, 
Riistung,  Balg,  infolge  dessen  iiberhaupt  einerseits 
Beute,  andererseits  Hiille;  ital.  i-poglio,  spoglia 
(eoXyieAer  =  spolium  oder  gekiirzt  aus  despolium); 
prov.  dcspuelh-s.  despuelha;  frz.  depouille,  vgl. 
Forster,  RSt.  Ill  183;  span,  despojo  (altspan. 
espojo);  ptg.  despojo.     Vgl.  Dz  304  spogliu. 

2532)  *despota,  -am  m.  (gr.  rffo.idrz/s),  Herr; 
ital.  despota  „padrone  assoluto,  tirauno,  chi  si 
comporta  come  tiranno",  despoto  „nome  di  principo 
greco  nel  medio  evo",  vgl.  Canello,  AG  III  389; 
aucb  in  den  iibrigen  Spracben  ist  deanor^i  als 
gel.  W.  vorlianden. 

2533)  desqnamo,  -are  (v.  nquama),  abschuppen ; 
rum.  dei'Cnni  ai  at  a,  scbleifen:  span,  descamar. 

2534;  *destilliitorium  n.  (v.  rfe«eiWrtre)=»  i  tal. 
di^tillatojo  „instrumento  da  destillare",  vgl.  Canello. 
AG  ni  337. 

2535)  destlllo,  -are,  berabtraufeln ,  =  ital. 
distillare  etc. 

2536)  [*destrietTa,  -am  /'.  (vermutlicb  Vbsbst. 
zu  einem  freilicb  weder  im  Lat.  noch  im  Roman, 
belcgten  Vb.  *destrictiare  v.  destrictus).  Schniirung; 
(ital.  rfiV(re((e;n,  Strenge,  Scharfe);  ■pTO\.destressa, 
destreiiisa,  Beklemmung:  frz.  detresse,  Beklemmung, 
Not.     Vgl.  Dz  561  dkresse.] 

2537)  destrictu-s,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  destriti- 
gere).  gesebniirt;  ital  distretto,  zusammengezogen, 
geangstigt,  streng,  Sbst.  eiugegrenztes  Land,  Bezirk, 
Distrikt;  prov.  destreit-z.  geprefst,  beengt,  Sbst. 
destreg-z,  destreis,  Sbst.,  Zwang,  Macht  (doch  liifst 
sieh  das  Wort  in  dem  bekannten  Liede  Kertran"s 
deBom  „Pos  als  baros  enoja  e  lorpeza",  b.  Bartseh, 
Chrest.  prov.  117,  31  auch  als  ,, Bezirk,  Gebiet" 
auffassen);  frz.  dctroit.  Engpafs,  Meerenge,  daneben 
das  gel.  W.  district,  Bezirk.  Vgl.  Dz  561  detresse 
u.  579  etroit. 


2538)  '''destrusro  (schriftlat.  destnto),  struxi, 
structiim,  strugere,  zorstoren;  ital.  distniggere, 
daneben  auch  oinfaclies  slniggere,  fiber  den  wohl 
etwas  erzwungcnen  Bedeutiingsunterscbied  vgl.  Ca- 

inello,  AG  III  393;  rtr.  distnidgii;  distnieki;  vgl. 
Gartner  §  154;  prov.  altfrz.  destruirc:  nfrz. 
dilriiire;  span.  ptg.  destruir.  Vgl.Dz  MiMruggere: 
Grober,  ALL  II  101  u.  VI  385.    S.  construgo. 

2539)  detero,  trni,  tritum,  terere,  abrciben; 
span,  derrctir,  sidimelzon;  ptg.  derretcr.  Vgl. 
Dz  444  dendir ;  C.  Micbaelis,  Misc.  124. 

2540)  detono,  -are,  losdonnern;  rum.  dctuii  ai 
at  a:  frz.  ditonner ;  span.  ptg.  detonai: 

2540  de  +  traus  =  prov.  span.  ptg.  detras, 
jenseits.     Vgl.  Dz  325  tras. 

2542)  [*de-uiidulo,  -are,  bin-  uud  berwogen, 
-wiegcn;  vielleicbt  Grundwort  zu  ital.  dondotare, 
scbaukeln.     Vgl.  Dz  368  .s.  i:     S.  unten  dodo.] 

2543)  deus,  -um  m.,  Gott;  ital.  dio,  mit  ange- 
wacbsenera  Artikel  Iddio  =  il  dio :  aus  dem  volks- 
tiimlichen  Vokativ  *dee  (f.  deus)  entstand  wohl  die 
Interjcktion  dih,  vgl.  Dz  367  deh:  sard,  deits; 
rum.  zeii  {zdu);  rtr.  deas,  diaus,  dieus  etc.,  vgl. 
Gartner  g  96;  prov.  deus,  dieus;  altfrz.  dieus, 
diex,  dex.  damit  zusammengesetzt  dammeldex,  Herr- 
gott,  =  <?o»u»Ms  ille  deus;  nfrz.  dieu;  cat.  deu: 
span,  dios,  dazu  Fem.  dinsa:  ptg.  deus. 

2544)  de -f  fiS^uS»  bis ;  prov.  jHs^wn  =  rfc  usqae 
ad;  {t/..  .ju.-iqiie.     Vgl.  Dz  622  juscpie. 

2545)  devenio,  vein,  ventum,  venire,  wobin 
kommen,  geraten:  ital.  dicenire,  werden,  dazu  das 
Frequ.    dioentare:     prov.    deveuir,    werden;     frz. 

\  devenir ;  span,  decenir ;  ptg.  devir  (das  Vb.  ist  in 
Michaelis'  Wtb.  nicht  enthalten). 

de  -f  Tersiis  s.  de. 

2546)  devoro,  -are,  verschlingen;  ital.  dicorare; 
prov.  devorar;  altfrz.  devourer  (bedeutet  auch 
..mifshandeln,  verheeren'%  vgl.  Tobler  zu  Li  dis  dou 
vrai  aniel  p.  32;  devorer  ,,verfluchen"  ist  vermut- 
licb =  devoer  =  *decotare  mit  eingeschobenem  r 
nach  Analogic  von  orer  ,,[Gutes]  wiinschen",  vgl. 
Tobler,  Z  I  480,  dagegen  Forster,  RSt.  IH  182); 
span.  ptg.  decorai:     Vgl.  G.  Paris,  R  X  44. 

2547)  devoto,  -are.  verflueben,  =  altfrz.  de- 
vourer, s.  devoro. 

2548)  devotfls,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  devovere), 
sebr  ergeben;  ital.  devoto  u.  divoto,  wcgen  der 
.,sottili  differenze  di  significato"  verweist  Canello, 
AG  III  332,  auf  Tomm.  1457  f.;  frz.  decoue,  er 
geben,  daneben  das  gel.  W.  divot,  fromm;  span. 
ptg.  devoto,  fromm. 

2549)  dexter,  tera,  terum,  rechts  befindlicb; 
ital.  destro:  prov.  destre;  frz.  (das  Wort  ist  durch 
droit  =  directus  verdrangt  worden,  ebeuso  im  Rtr. 
mit  Ausnabme  des  Friaul.,  vgl.  Gartner  §  38); 
span,  diestro:  ptg.  destro.  Vgl.  Grober,  ALL  II 101. 

2550)  [*dextrariu.s,  -um  wi.  (v.  dexter),  Streit- 
rofs;  ital.  destriero ;  prov.  destrier-s:  altfrz. 
destrier.     Vgl.  Dz  119  destriero.] 

2551)  diaboiiis,  -um  ni.  (gr.  didiiokoi),  Teufel; 
ital.  diavolo;  rum.  diavol;  prov.  diable-s;  frz. 
diable,  mit  euphemistischer  Entstellung  diantre; 
span,  diablo;  ptg.  diabo.  Vgl.  Canello,  AG  III 
295  Anm. 

2552)  [diaeresis,  -im  /'.  (gr.  diaiiieaii),  Trennung 
der  Silben,  soil  nach  Baist's  Vermutung,  Z  V  563, 
Grundwort  zu  span,  sargar,  frz.  gercer  etc.  sein. 
Vgl    oben  carptlo.] 

2553)  diaeta,   -am  /.    (gr.   diaua),   geregelte 


ibh 


1>664^  ilioU 


•Jft77)  .11(1111. 


2b{> 


LobonNoriliiuiiK :  \{n\.  tUfIa:  (ri.diHf:  s|iiiii  pt^;. 
ihftit.  V)»!,  D/  II!)  iliitii  1.  Piivdii  int  All  iiiitor- 
liolii'i.lcii :  r-'.'>54'i  *<llotn,  -«III  /'.  (V.  iiilat.  'i/iWiirr 
von  i/icv,  liijjeii,  »1.  li.  .•in.-  i).iliti8flu<  ViTniiiiinilimj» 
ul.linltciii,  Tii^.  .1.  Ii.  )>«liliholu' ViTftnininliiii^;:  itiil. 
iliftii,  lu'i.'listji^':  fr/.  </i(<«';  s|)iin.  ptf;.  rfi'cdi. 
\)i\.  D/.   ll!t  liulii  J. 

3555)  'diMliils.  II,  mil  (v.  ifiV»').  «uiii  TiiKt'  K^'- 
liiirit;;  il:il  iliaim  is.-il.  stfllu),  MorKi>iit)tvrii,  hattere 
III  iliaiia  (aii.'li  Ir/.  htitln-  In  iliixiie),  ilio  Hovcillo 
srliliiip-n.     Vcl.   |)/.  ;i(iS  (liniui. 

2&&U)  iiliil.  (licflil,  tliiki,  dick;  ihivuii  iiiicli  Cuix, 
St  62ti,  ital.  Iiccliio  ..urusso,  bailialc",  alticcialu 
„groMo,  tiiri'liiiito". 

2557)  'dU'itor,  -ureiu  hi.  (v.  tlian),  Han'-'f; 
ital.  dicilore:  (rum.  rifdtor,  tlnzii  :ictUiirii,  Wort, 
Rwli'l:  prov.  (/i.vrfor;  {r/..  ilineur :  .spiiii.  ili'ciilor: 
|it(j.  di!>(l'ir. 

2568)  dU'u,  ilixi.  ilu-luiii  w.  dictiiin,  dlccro, 
sagoii;  it  111.  ilico  ilissi  ilrllo  ili(ir)rf :  luiii.  :is 
zifei  i-i.«  -ice:  rtr.  Prs.  (/i/.>ii7  olc,  Pt.  dil.  del.  Inf. 
dikr,  \jx\.  Gartner  S  148  n.  195;  pro  v.  die  rf/v  i/»/ 
dire:  fri  i/i.s")  i/i'.v  rfi7  </iiy;  cat.  dich  dii/id  dit 
dir:  span,  dintt  dije  dicho.  decir :  \>t.{i.  duio  diKse 
dito  diitr.     Val  GriJbor,   ALL  II  101   n.  VI  385. 

2559)  dicta  (Fcni.  &g.,  bozw.  N.  PI.  Part.  P.  P. 
V.  dicvrr):  ital.  dilfa  „oiisa  conimcreiale  (latinismo 
(ii  bassa  sfera,  dovuto  ai  ratrionlcri,  siniilo  a  .bibita' 
doviito  ai  farmarjsti  o  ai  caffcttieri),  Imoiia  fortiina", 
vgl.  Cancllo,  AG  III  322;  sj.an.  dirha,  GlUck 
(«=  PI.  dicta,  das  Gesaf,'te,  das  Geniinsclitc):  ptjj. 
ditii,  Gliick.     \t:\.  Dz  445  dichii, 

2560)  divtfiiiiiifiui  od.  -us,  -inn  n.  od.  vi.  {'^r. 
liixTafiior  M.  -o^),  Diptam  (Origanum  DictamunniL.); 
ital  diltawo :  ni  ni.  diptmn  ;  pro  v.  dijitainiii-.s ;  f  rz. 
dictamc :  cat.  span.   ptg.  dicinmo. 

25(jl)  dietutfiui  ;/.  (Part.  P.  P.  v  dictare),  das 
Gesagtc,  das  Diktat:  ital.  dctlnto,  Spriichwort, 
Theuia,  Stvl;  pro  v.  diclnt-z,  dcchatz,  Gcdicht; 
altfrz.  rfiViV,  pino  Gedichtart;  span,  declindo, 
Vorschrift.  Mu.stor,  u.  ditndo,  satiriscbcs  Gediolit, 
dictado,  Ehientitcl ;  ])  t  g  ditndo,  Spriichwort, Kedens- 
art.     Vfjl.  Dz  444  decluido. 

2562)  dicto,  -are  (Intens.  v.  dicere),  wiedcrholt 
sagen;  ital  dettarc :  prov.  ditar,  dichnr,  sagen, 
dichtcn;  altfrz.  ditier.  dichton,  vcrfassen,  dazu 
das  Konipos.  enditicr,  unterrichtcn ;  nfrz.  dieter 
(gel.  W.);  span.  ptg.  dictiir,  ditar. 

25631  [*dict»sus,  a,  um  (von  PI.  dicta,  w.  m.  s.) 
=  span.  diehoso,  glucklich;  ptg.  ditoso.] 

2564)  dictum  (Ntr  Sg.  Part.  P.  P.  von  dicere) 
'=  altfrz.   dis,  ,dit,  Spruchgedicht. 

2565)  die  +  Tade,  glcichsam  „sprich,  marsch! 
vonvarts!";  altfrz.  Interj.  rfiwi,  vgl.  Burgnyll399, 
nfrz.  da  in  oiii-da,  venni-da.    Vgl.  Dz  558  da 

2566)  (dies  u.)  *dles,  -em  c,  nieist  jedoch  m.,  Tag; 
ital.  di  (das  iibliche  Wort  ist  giorno  =  diurniim); 
sard.  rfi>;  rum.  zi,  'PX.zile:  rtr.  di,  dzi  etc.,  vgl. 
Gartner  §  200;  prov.  dis,  dia  (Dicz  561  die  cr- 
kannte  falschlich  in  prov.  dia,  altfrz.  die,  Girartz 
de  Ross.  2363  ed.  Hofmann,  das  got.  thins,  ags. 
theuva,  Dienstmann:  P.  Jlever,  R  V  113.  hat  dies 
Mifsverstandnis  beriehtigt) ;"  Scttcgast,  RF  I  247, 
wollte  die  prov.  u.  altfrz.  Partikel  getiz,  yes,  giens 
(mil  der  Negation  beim  Priidikate  verbundiin  = 
,,nichts")  aus  diem  erklaren,  es  ist  dies  aber  cnt- 
schieden  abzulelincn  und  genus  als  Grundivort 
anznsetzcn,  vgl.  Dz  595  gens;  frz.  di  in  Ittndi, 
mardi  etc.,  der  PI.  di[e]s  ist  erbalten  in  tandis  = 
tantos  dies,  jadis  =  jam  luibet  dies,  vgl.  Grober, 


•Mis.'.   44   (^l)z  619  .;Vii/i.<  hatto  tandis,  jadis   aus 

f(ii(ii/ii(.    iniiidiii    .'rkliirO;    cat,    span.    ptg.    dia. 

Vgl.  W    M.'vcr,  Zt.schr.  f.  vgl.  Sprachf.  XXX  335. 
!  Allciithall>.<ii  ist  i/i  II  I'll  Kill  ncbi'ii  ilies  gotrctcn  und 

hat  ilassolbo  nichr  o.l.'r  wcnigcr  (Ix'son.l.'rN  abor  iin 
I  Pran/.i'.s.)  au»  dcui  allgpiiioin  itbli.'hcn  Gcbraiichc 
jvcrdriingl.  Vgl.  (iii.bor.  ALL  II  101  ii.  VI  386. 
I  2567)  idic  covililri'  wur.lo  vmi  cincni  ,, savant  ijui 
|n'cKl  pas  riiniiiiiiHlc  jiar  I'tat"  als  tiruiidform  flir 
,i/(ii.i-  vorgcsiOilagcn !  Vgl.  G.  Paris.  H  VIII  96,^ 
Mlita  s.  dliieta. 

2668)  ♦dUTaniirt, -am  /'.,  Vorruf,  Scdiiind.';  nun. 
defaima,  Vcrlciinidiing,  Hcfl.'liiinpfimg;  s)mn.  (/i.s- 
famia  i\\.  dis/'aiiia).  In  den  lilirigcii  Spra.'hoii  dafiir 
iii/'amia,  das  audi  ini  S)mii.  vurhandcn  ist. 

2669)  dirraiiio,  -are  (dis  u.  faiiia),  verlcum.lon; 
ital.  di/j'amaie:  ruin,  de/'aim  ni  at  a:  prov. 
ilifamar;  it/.,  diffamcr;  span.  (/is/iiHirti';  ptg.  r/i/'- 
u.  desfnninr. 

2670)  dilTTcilis,  -e  [dis  +  facili»),  schwicrig; 
ital.  difticile:  frz.  diflicile:  span,  di/icil ;  ptg. 
dillicil.  Cberall  nur  geli'l)it<.8  Wort;  dasselbo  gilt 
von  dcMi  dazu  gchdrigcn  Slist.  dijIxCHllas  -^  ital. 
di/lieolla,  \)ri)\'.  dif'/tciillat-z,  (ry,.  ililficiille.  span. 
difieiitlnd.  ptg.  ilifllculdadi: 

dilTicultas  s.  dilificTlis. 

2571)  digltilllN,  -e  (v.  ditiitus),  zuin  Fingtir  ge- 
liorig;  ital.  <liiiitide,  die  Pflanzo  Digitalis,  ditalc, 
Fingcrhut,  vgl.  Canello,  AG  III  374;  al  t  frz.  i/te/; 
nfrz.  (inundartl.)  deau,  das  iibliche  Wort  ist  (/('•, 
welches  entwedor  =  datum  (s.  d.)  ist  ...ler  aber 
durch  starko  u.  gegon  alio  iibliche  Lautontwickolung 
vorstol'sende  Kiirzuiig  aus  diqilatum  onstand  (wonn 
de  =  datum,  so  wiirde  sich  dioso  Benennung  daraus 
erklaren  lassen,  dafs  oin  Fingerhut  durch  Nadol- 
sticho  cin  iihnliches  Aussehen  erhiilt,  wio  ein 
punktiertor  Wiirfel);  s)iaii.  ptg.  dedal.  Vgl.  Dz 
368  ditello:  Flcchia,  AG  II  320  Anm. 

2572)  [*dTgitiiriiim  »i.  (v.  digitus),  Fingerhut; 
rum  deqelar :  frz.  doigtier,  Fingerling,  Diiumling, 
Fingerhut.] 

2573)  digitiitris,  a,  uiil  (v.  dii/itus),  mit  Fingorn 
vorsehen;  ital.  ilitiitnto:  rum.  det/etat;  frz.  doigte, 
frz.  ist  audi  das  vollstandige  Vb.  doigter  „dic  Finger 
setzen"  vorhanden. 

2574)  [*dTgiti?llus,  -um  m.  (v.  dii/ilus),  kleiner 
Finger,  wurdo  von  Dz  3G8  als  Grundwort  zu  ital. 
dilello.  AchselhiJhle,  angosetzt,  welche  Annahme  sich 
jedoch  mit  der  liedtg.  nicht  veroinigen  lafst;  ditello 
ist  vielmehr  =  *litiUus  v.  lltillare,  kitzoln,  die 
Achselhohle  wird  also  als  „Kitzelort"  aufgcfafst; 
wegen  der  eutgegenstehenden  lautlich(;ii  liedenkeii 
vgl.  Flechia,  AG  II  319  f   Anm.] 

2575)  digitus,  -um  »».,  Finger;  ital.  dito,  PI. 
diti  u.  dita;  liber  dito  vgl.  d'Ovidio,  Grundrifs  d. 
roin.  Phil.  I  507;  rum.  deget ;  rtr.  det,  PI.  dets 
u.  dela,  vgl.  Gartner  §  106;  prov.  det-z;  altfrz. 
deit;  nfrz.  doigt ;  cat.  did;  span.  ptg.  dedo. 

2576)  dlguTtils,  -tatem  /'.  (v.  dignus),  Wiirdig- 
keit,  ist  als  volkstuniliches  Wort  nur  erbalten  in 
prov.  dentat-z,  altfrz.  deintie,  daintii,  Wurdigkeit, 
Wiirde,  dann  das,  was  zu  einer  Wiirde  geliort, 
Kostbarkeit ,  schliefslich  kostbares  Essen,  Lecker- 
bissen;  nfrz.  daintiers  (?).  Vgl.  Dz  558  daintie; 
Grober,  ALLII  102  (setzt  gegen  Marx  richtig  digni- 
tas  an). 

2577)  diguo,  -are  (v.  dignus),  wiirdigen;  ital. 
degnare:  prov.  denhar,  dazu  das  Vbsbst.  denh-s; 
frz.  daigner,  dazu  das  Vbsbst.  *dain  in  dedain, 
Verachtung,  =cat.  desdeny;  span. dignar  (gel.  W.), 


257 


2578)  (IJsnus 


2605)  discus 


258 


deHar,  dazu  das  Vbsbst.  *den  in  desden,  Verachtung; 
ptg.  dignar.  Vgl.  Grober,  ALL  II  102  (setzt 
digno  an). 

2578)  digniis,  a,  am,  wiirdig:  ital.  deyiio:  rum. 
demnii:  prov.  dignes,  detths;  frz.  diqne:  span, 
ptg.  digno.  VgL  Grober,  ALL  II"  102  (setzt 
digniis  an). 

2579)  aliii.  diheiu,  kein;  darnacli  i,'i-bildet  mit 
gleicher Beiltg  p rov. d(fiii{ii)—-. aui h a  1 1 s p a n.deiiun, 
Tgl.  Dz  560  v.  c. ;  Zweifel  an  dor  Rirliti^keit  diiser 
Herlcitnng  diirften  indesscn  berecbtigt  seiu  (soUte 
deqiin  etwa  =  *necuttus  =  negti-s  sein,  so  dafs  das 
anlautende  ne-  mit  de-  vertauscht  worilen  ware, 
indem  man  den  Be-^riff  „keiner"  auffafste  als  ,,der 
eine  weg",  also  de  ahnlii-b  brauebte,  wie  in  duvde- 
viohiti  u.  dgl.  ?,  freilic-b  battc  dann  negus  scbninden 
sollen ,  indessen  volksetvmologisierende  Unigestal- 
tuTigen  zieben  ja  nicht  folgerichtigen  Wortscbwund 
nach  sieh). 

2580)  [*diliito,  -are  (von  ddatus),  aufschieben, 
wurdc  von  Dz  560  als  Gnindwort  aufgestellt  zu 
ital.  ddajiiic  (dem  Frz.  entlebnt),  altfrz.  dehiiii r 
(nfrz.  ddnger),  dazu  das  Vbsbst.  d/'hii,  Aufscbub. 
Forster,  Z  VI  108,  hat  auf  die  laiitliehe  Unstatt- 
haftigkeit  dieser  Ableitiing  bingewiesen  (budare  : 
hair,  also  dUatare  :  dilaer)  u.  benicrkt,  dafs  der 
zweite  Teil  des  Wortes  nichts  anderes  als  das  \  b. 
later  sein  konne:  vgl.  aucb  Horning,  Zur  Gesch. 
des  lat.  C,  p.  6  Anm.l 

2581)  dllectus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  diliij»). 
lieb,  teuer;  ital.  diletlo.  Als  Sbst.  hat  sich  das 
Wort  nebst  dem  Vb.  *ddectare  gemischt  mit  dekctare 
u.  dessen  Ableitung.  s.  delecto  u.  delrctus. 

2582)  dlligens,  -entis,  fleifsig;  ital.  ddigenle; 
frz.  ddigent:  span.  ptg.  ddigenle.  tjberall  nur 
gelehrtes  W.  £ben.?o  verhalt  es  sieh  mit  dem  Sbst. 
diligentia  =  ital.  ddigenzii.  frz.  diligence  (ist  selt- 
samer  Wcise  zur  Benennung  der  Postkntsche  ge- 
worden,  also  die  Rfgelmafsigkt'it,  womit  ein  soleher 
Wagen  seine  Fahrten  machen  soil,  zuni  Namen  des 
Wagens  selbst  ;  span.  ptg.  ddigencia. 

diligeulia  s.  dillgens. 

2583)  dlluTiiin]  n.  (v.  diliio),  Uberscbwemmung, 
Siindfliit:  ital.  lUtiicio:  frz.  deluge  =  *dilufjum?; 
span,  ptg   diliiviv. 

2584)  *dimento  u.  *dimentico,  -are  (v.  mens), 
aus  dem  .^inne  scblagen,  vergesseu;  ital.  dimentare 
u.,  weit  iiblicber,  dimenticare,  vgl.  Dz  209  mentnr. 
In  den  iibrigen  Sprachen  haben  sirh  fiir  „verges6en" 
die  Ableitungen  von  ohlicisci  behauptet. 

2585}  dimidietas,  -atem  /'.  (v.  dimidiusj,  Halfte; 
rum.  jumatatc.  dazu  das  Vb.  jumata{tyc  ii  it  i, 
halbieren.  Die  iibrigen  Sprachen  wenden  *meiUeta>i  an. 

2586)  dimidio,  -are  (v.  dimidiust.  halbieren; 
ital.  dimezzare:  rum.  .s.  unter  dimidietas;  span, 
ptg.  ilimidinr.  (Im  Frz.  fehlt  ein  Vb.  fiir  den 
Begriff  des  Halbierens,  man  mufs  statt  dessen  jjar- 
tager  en  deux  oder  ahnliches  sagen.) 

2587)  [*directiirium  n.  (\.dirigo)  =  T\i.m.dreptar, 
Winkelmafo.  Lineal.] 

2588)  1.  dlrectio,  -onem  /.  (v.  dirigo),  Richtung; 
ital.  direziime  u.  dirizzone  ni.  ,.andata  quasi  cieca 
e  irrefrenabile",  vgl.  Canello,  AG  III  344  u.  dazu 
Ascoli's  Annierkung  auf  selbiger  Seite.  welche  die 
unraittelbare  Herkunft  des  zweiten  Wortes  von 
direction-  mit  Eecbt  in  Frage  stellt.  Sonst  nur  als 
gelehrtes  Wort  vorhanden. 

2589)  2.  *directio,  -are  (v.  directus),  ric-hten; 
(ital.  dirizznre) :  rum.  indrept  ai  at  a;  prov. 
dressar ;  frz.  dresser;  cat.  dressar;  span,  derezar; 

Kcirting,  lat.-rom.  Worterbacb. 


ptg.  en-derezar  (and  direitar  =  *directare).     Vgl. 
I  Dz  273  rizziire;  Grober,  ALL  II  103. 

2590)  direetus  u.  directiis,  a,  um  (Part.  P.  P. 
!  von  diri(iere),  gerade  gcrichtet;  ital.  diretto,  diritto 

(auch  Skst.  .,Rechf'),  dritto,  vg\.  Canello.  AG  III 
319;  rum.  drept:  rtr.  dretg:  prov.  dreit,  drecli ; 
frz.  droit  |aueh  Sbst.  ,,Recht");  cat.  dret;  span. 
derecho:  ptg.  direito.  Vgl.  Dz  272  ritto;  Grober, 
ALL  n  103.  S  unten  jas. 
[*diresuo,  -ere  s.  consuo.] 

2591)  dirigo,  rexi,  rectum,  rigere,  richten; 
ital.  dirigo  ressi  retto  rigere;  rum.  dreg  dresei 
dres  drege;  prov.  dirigir ;  fr/.  diriger ;  span, 
ptg.  dirigir. 

2592)  *dls5strum  n.,  Unsteni,  Ungluck;  ital. 
disastro;  prov.  desastre-s;  frz.  dimstre;  altcat. 
desastro;  span,  desnstre;  ptg.  desaslre,  dazu  Ab- 
leitungen, z.  B.  ein  Vb.  denastrar. 

2593)  *disbarco,  -are,  aus  dem  SchifiFe  steigen; 
ital.  disbarcnre  „trar  di  barca,  uscir  di  barca", 
sbarcare  „disbarcare,  anche  scendere  della  carrozza, 
e  passarsela,  vivere",  vgl.  Canello,  AG  111  393. 

2594)  discarrico,  -are  (dis  M.airrus),  abladen; 
ital.    discuricnre   und  scaricare  ,,che   dice   anche 

I  spararo  un  fucile  o  altra  arma  da  fuoco",  dazu  die 
Vbsbsttve  diacdrica,  discdrico,  scurica,  scdrico,  vgl. 
Canello,  AG  III  393;  prov.  descargar;  frz.  dc- 
chnrger,  dazu  das  Vbsbst  dec/ia»'(;e;  span,  rfescar^ac, 
dazu  das  Vbsbst.  descargo;  ptg.  descargar,  dazu 
die  Vbsbsttve  det-earga,  descargo. 

*dTscarmino  s.  carmino. 

f*disceno  s.  *disjuno.] 

2595)  discerniciiliim  n.  (v.  difcernere),  Haar- 
nadel;  ital.  eernevcliio.  Haarbiischel;  span,  cerneja; 
ptg.  eernelhn.     Vgl.  Dz  96  cernecchin. 

2596)  discerno,  crevT,  eretfim,  cemere,  unter- 
scheiden;  ital.  di.scerHere  „distinguere.  riconoscere, 
e  riguarda  rintclletto",  scernere  ,,scegliere,  e  rigu- 
arda  Fatto",  vgl.  Canello,  AG  III  394.  Dz  397 
fafst  scernere  =  excernere  u.  stellt  es  mit  prov. 
eisseriiir,  auseinandersetzen,  zusammen. 

2597)  *diseerpo,  -are  [difcerpi're),  zerreifsen; 
ital.  sqerpare ;  rtr.  senrpar.  Vgl.  Dz  397  seerpare. 

[*discino  s.  disjuno  ] 

2598 )  *discito,  are,  herausrufen,  =  ital.  destnre, 
munter  machen,  wocken,  vgl.  Storm,  RV  177  Z.  2 
V.  H.  im  Texte.  s.  oben  de-ex-cito. 

[*decirro  s.  de  -f  <exJ)  +  sken-an.] 
259»)  discludo,   eliisi,   cliisum,  cludere,  ab- 
schliefseu.  treunen;  ital.  disckiudere  u.  schiudere, 
doch   diirfte  letzteres   eher  =  exdudere  sein,  vgl. 
Canello,  AG  III  394. 

2600)  f*disconhorto,  -arc  =  prov.  desconortar, 
mutlos  werden,  dazu  das  Vbsbst.  desconortz,  Trost- 
losigkeit.] 

2601)  disco5perio,  periii,  pertum,  perlre,  ent^ 
hiillen  (Vulg  Levit.  18,  7;  Hier.  Jesaj.  7,  20, 
no  16);  ital.  (di)scopro  und  copro,  persi,  perto, 
prire,  vgl.  Canello,  AG  III  394;  prov.  descobrir; 
frz.  decoui-rir:   span,  descubrir;   ptg.  descobrir. 

2602)  discordium  {discors),  Zwist  =  prov. 
descortz,  Zwist,  eine  Dichtungsarl. 

2603)  dlscordo,  -are  (v.  discors),  uneinig  sein; 
ital.  discordare ;  rum.  detcord  ai  at  a;  prov. 
descordar;  frz.  discorder;  cat.  discordar ;  span, 
ptg.  discordar  u.  descordar. 

2604)  discrimen  «.,  Scheidepunkt;  davon  ital. 
scrimolo  „discriminatura,  e  anche  orlo  del  precipizio", 
sicil.  serima.  vgl.  Caii,  St.  548. 

2605)  discus,  -um  vx.  (gr.  diaxog),  Wurfscheibe, 


i^.f 


JUOtil  illKdiKlui 


•_'C>171  illrt|)i\cl.i 


2()() 


Tollor,  rintto;  ital.  tUseo,  Tinoli:  nun.  rfi«r.  T.-llor, 
Rorkon:  |>r..v.  </r>  ;  alKri.  iln.-. ./...,«.  Tis.li ;  iifrz. 
</<ii.<,  oi^t'iitl  oin  (lltor  ilcii  Tisrii  n('s|iiiiiiito8  Tiicli, 
oiiu'  Art  llnlilarliin.  Ygl.  Di  669  iluin;  Gwbcr, 
AM.  II  203 

2(!»Hi)  *diKdI|nio, -airf ,  vornchtiMi ;  i  tnl.  ilistlriiunrf 
11.  nlfiinnrc.  ilaiii  lins  Vlmlibt  dii-ilninn,  Vor«chtui)fr, 
.«Irfin'n.  Zorn.  v>;l.  CiimOlo.  Ali  HI  SiM ;  frz.  </('- 
ilitiiiiiff,  ilii7.ii  (las  Yli.sliiit.  titilain:  »\>ixn.  ilrcdfiiar, 
ilaiii  «las  Vbsl.st.  ,lf.-,te>i. 

26(>7)  *dl!>rido,  -lire,  (lie  Troiic  aufkiindiKPn, 
heraiitfcnlcrii :  ital.  ili-fiilitre  „cliianinro  I'nvvcr- 
sario  a  liattafrlia",  sfiihirf  ^d'liso  piii  coiiiuiio  o  con 
ai'(x>/.ioiii  spociali:  stidaro  lino"  -  pMnoKticaro  di- 
sjiorata  la  sua  j;uari(;iiiiio'"'.  tliftidarc  „iion  avor 
fidiii-ia,  0  iiitiiiiare",  dazti  dio  Vhsbsltvo  disfUlu, 
ff'ilii  ».  dns  kiiidi'r.ii'riii'liliclie  .<iiidn  ^Bospensionc 
did  KiiUH'o",  \xl  Caiitdio,  A(i  III  394;  proT. 
d'-.ifizar:  frz  di-fier;  span.  |)t};.  </f,s(j/i((r;  alt pt(;. 
rf'-vA'"-.     Vt'l.  1)2  120  di.-^fidari: 

'260S)  *disformo,  -iire,  ontstcllon ;  ital.  d  is/or- 
mare,  diffnrmnre,  sformare:  in  den  iibrigon  Spraclirn 
cntsprcdicnd. 

26O0)  'disjojano,  -are,  das  Fasten  brechen, 
friibstiickon ;  ital.  sdiflimaif  (dor  iiblicho  Ausdruck 
ist  /"(!/•  ci)la:ioiie):  rvi  ni  dijiiii  ai  (it  a  (wird  von  Dz 
anuefiibrt,  fehlt  abcr  bci  (.'h..  dcr  niir  ajutia,  fasten, 
koniitl;  prov.  deydijiiiuir:  frz.  dvjeuiter;  span. 
d-'sayiiuarse  (das  iiblichero  Wort  ist  almorzar,  vor- 
nuitlirb  von  admorsiis  =  almucrsu;  ptjj.  n/mofai", 
dazu   das  Vbsbst.   ahnoi^n).     Vgl.  Dz  lt>7  giiinare. 

2610)  *dlsjuiiOj  -are  (fiir  di\iejiiiio),  das  Fasten 
brechen,  speisen;  ital.  deninare,  disitiare,  zii  Mittaf; 
essen  (ist  mofjliehenveise  dem  Frz.  entleknt,  das 
eigentl.  ital.  Wort  fiir  don  Hcsriff  i't  pnniznrc  v. 
pranso  =  pramUiini),  dazu  das  Vbsbst.  desinata, 
arrh.  dmiiua;  prov.  dimar,  dirnar,  dinar;  alt- 
frz.  dinner  (auch  refl.  se  dinner,  also  eigentl.  „sich 
entfasten"),  diffner  (als  altcste  Fornien  sind  anzu- 
setzen  Pras.  Sg.  1  de^jun  etc.,  PI.  1  disnons  etc., 
alsoverscbiedcne  Gestaltungen  fiir  die  stamnibetonten 
u.  fiir  (lie  liexionsbctonteu  Fornien,  die  erstorcn  sind 
dann  dor  Analogic  der  lotztcren  gcfolgt),  vergl. 
G.  Paris,  R  VIII  95,  Canello,  AG  111  312;  Ascoli, 
AG  111  313  Anni.;  altcat.  dinar:  (span,  ist  das 
iibliohe  Wort  fiir  „Mittagessen"  cumida  v.  comer 
=  comedt re:  ptg.  jantar  ==  \t.jentare,  friihstiieken) 
—  Die  von  G.  Paris  a  a.  0.  gogobene  Ableitiing 
des  vielbebandolten  VVortes  ist  die  einzig  annehm- 
bare  u.  wcnigstons  hinsiolitlieh  der  Laute  tadellose; 
begrifflicli  freilicli  lafst  sich  gegen  sie  das  licdouken 
erbeben,  dafs  die  Verwondnng  zweier  einander  so 
nahestehender  Verba,  wio  ' di-jejunare  =  dejeuner 
\\.  *disjuvare  =  diner,  znr  Bczeicbnung  zweier  ver- 
schiedontr  Mablzeiten  mindestens  befrenidiicli  ist. 
Indessen  liifst  sich  dies  viclleioht  durch  die  An- 
nahme  erklaren,  dafs  beide  Verba  urspriinglich 
., friihstiieken"  bedeuteten,  dafs  aber  die  iibliohe 
Friihstiicksstuude  in  einzelnen  Landschaften  eine 
friihere,  in  anderen  einc  spiitere  war,  dafs  also  An- 
gehorigc  der  ersteren  Gegondcn,  wemi  sic  in  eine 
dcr  letztcren  kamen,  das  dortige  Friihstiick  als 
cine  Art  von  Mittagsbrot  aiiffassen  und  die  dafiir 
dort  iiblicbe  Benennung  in  ihre  lleimat  als  Bezeich- 
nung  des  Mittagscssons  iibertragen  konnten.  —  Die 
wichtigsten  der  iiborhanpt  erwiihnuugswertcn  vor 
G.  Paris  aufgcstollten  Aldoitungen  des  Wortes  sind 
folgende:  1.  von  decoenare  (riohtiger  rfcccHore),  Dz 
118  desinare;  2.  von  dis-cenare,  Storm,  R  V  177; 
3.  von  *de-escinare,  speisen  (v.  exca),  Ronsch,  Z  I 


418;  4.  von  *di.icinarr,  tafidn  (v.  diiiiin),  Siu'hior, 
Z  I  -I'i'.t  (aber  Ki>«(dil  •(/(V.-ciikhv,  eine  (lbrig"ns 
imdonkbaro  Hildiiiig.  als  auch  *ilisrinare  hiilto 
*iliiinier  ergobcn  iniiRson ,  audi  bloibt  boi  bcidon 
AnnahuuMi  altfr/.  ilifimr  iinorkliirt,  doini  die  v»ii 
Sncliler  gcg«bonv  kllnatlioho  Frkliiriing  ist  ganz 
nnlinltbar,  wogegon  diyner  sich  aiis  ilisjiimirc  wolll 
denton  liifst).  —  Sonsligo  in  Vorsohlag  gobraobte 
Ableitiingi'ii,  wic  z.  R  von  *decimtire  (gloiclisam 
„iini  10  Ulir  speisen'  )  odor  gar  von  duriiK"»',  bc- 
sitzeii  iinr  den  Wert  otymologisolior  Kuriosa. 

2till)  *dislrkCO,  -lire  (v.  dls  -\-  liicii.i),  zerlliefson; 
ist  das  indtinal'slioho  (irundwort  zii  ital  dihifiiire 
(wonebeii  auch  allatjnre),  iibcrschwonimcn;  frz. 
deltiijer.  vordiinnoii.  Vgl.  FiJrster,  Z  VI  lOH.  Sioli 
iiuch  disliqiio. 

2()  12) *dTsli'guliN,-i'(v.(^'.su. /('.(•), widergesetzlich  ; 
ital.  diUaU-  M.  sl,-,U;   vgl.  Canello,    AG   HI  394. 

*dislTgo  s.  disli(|ii('). 

2G13)  'dislKiiio,  Tilrc,  iliissig  nianhun;  ital. 
dilrquare;  prov.  dfslriinr:  (frz.  dCiaijcr  gehiirt 
nicht  hierher,  sondorn  ist  niiitnial'slicli  =*</i.'>/ue(U'c, 
vgl.  FiJrstcr,  Z  VI  108;  span,  disleir  diirfto  trotz 
seiner  gloichen  Bedtg  ebensowcnig  hierher  zu  Ziehen 
eein,  niir  freilicli  ist  cs  schwer,  ein  anderes  Griind- 
wort  dafiir- aiifzustellen,  denn  Diez'  Veruiutung,  dafs 
Icir  =^  gr.  ).vnv,  bczw.  der  Bedtg.  nach  =  na(ia/.vnf 
sci  (woil  altsjian.  deslcido,  deteido  „gelalinit"  bo- 
deute),  hat  wenig  Ansprechendes;  vioUeidit  darf 
man  an  *disleyire  f.  disleyere  (let/Ire  :  leir  -  leyere 
:  leer)  denken,  disleir  wiire  also  eigentl.  ,,zcrle8en, 
zerstreuen" ,  «oralis  sich  wohl  die  Hedtg.  ,,los, 
locker,  tiiissigniachen,  verdiinnon"  entwiokolii  konnte, 
statt  der  Zusainmonsetziing  init  leyere  kcinnto  man 
wohl  auch  solcho  mit  liqure  annehinen,  was  wenig- 
stens  fiir  leichtore  Erkliirung  des  Redeutuiigsiiber- 
ganges  sich  empfeblen  wiirdo,  dinlif/are  ist  ja  auch 
sonst  frcilicL  nur  als  Vb.  der  A-Konj.  erhalten: 
ital.  di>legare,  sJeyare:  prov.  deskgur,  dediar: 
frz.  delier  {dclie  pflegt  gewohnlich  auf  ddieatm 
zuriickgefiihrt  zu  werden,  vgl.  z.  B.  Scheler  im 
Diet.  .s'.  v.,  aber  wohl  niit  Unrecht.  denn  delicatun 
konnte  nur  delf/ie  ergeben,  was  altfrz.  ja  auch  vor- 
handen,  nfrz.  aber  sich  als  deugi'  darstellen  miifsto); 
cat.  deslligar;  span.  ptg.  dediyar,  dediar).  Vgl. 
Dz  119  ddefi'iare. 

2614)  *disloco,  -iire  (dis  u.  Iocuk),  aus  eineni 
Orte  entfcrnen;  ital.  didocare,  dislugnre  „chc  o 
ancbe  il  contrario  di  allogaie,  appigionare",  dogure 
,,che  si  dice  quasi  esclusivamente  delle  ossa",  vgl. 
Candlo,  AG  HI  394. 

2615)  *dismItto,  niisi,  niissum,  iiiittere,  weg- 
schicken;  ital.  dii/niettere  „ce8sar  pur  sempro", 
smettcre  „ees8are  a  un  tratto",  vgl.  Canello,  AG 
lU  394;  frz.  drmettre,  abweiseu,  absetzen,  ver- 
renkon. 

2616)  *dTsmonto,  -are  (din  u.  inotis),  herab- 
steigen;  ital.  dismontare  „scendere",  iniontare 
„scendere,  perdero  la  vivacita  del  colore",  ^smoutare 
una  raacchina  =  scomporla  pezzo  per  pezzo'",  vgl. 
Canello,  AG  IH  39i;  frz.  demonter,  absetzen,  un- 
beiitten  niachen,  ausoinandernelimen;  span.  ptg. 
desinontar  mit  im  Wescntlichen  derselben  Bodtg., 
wie  im  Frz.,  doch  kann  im  Span,  das  Vb.  auch 
„urbar  niachcn"  bedeutcn. 

2617)  "disimcto  u.  *dispSetio,  -are  (vom  Stanime 
pac,  pug,  festniachen,  wovon  pui-tum,  pac-iscor, 
pag-ina  etc.,  vgl.  auch  oben  bag),  losmachen,  aus- 
packen,  etwas  locker,  frci  machen,  befcirdern  u.  dgl. ; 
ital.  dispacciare  „cavar   d'impaccio"  u.  spiavciare 


261 


2618)  dlspfirtlo 


2639)  aiu 


262 


„dar  la  via,  spedire",  dazu  die  Vbsbst.  dispaccio, 
Abfertigiin<?,  Depcsche,  .ipaccio.  Ort,  wo  otwas  aiis- 
gepackt,  a\i8gekramt  wird,  Verkaufsraiirii,  Vertrieb, 
Vf^l.  CaiU'Ilo,  AG  III  394;  prov.  (hfipachnr,  als 
refl.  Vb.  ,,sich  becilen'";  frz.  fJipeclier,  dazu  das 
Vbsb-it.  dei'Mie  (wef^en  ct  :  ch,  vgl.  *lUctire :  /leohir, 
obwohl  alliTrlings  in  letzterem  Falle  der  palatale 
Vokal  die  Palatalisieriing  der  vorausgchenden  Kon- 
sonantonverbiudiing  bi'fordert  haben  koiiiitc,  alien- 
falls  liefse  sich  auch  *df-ex-pacticare  ansetzen); 
mogliclicnveise  ist  jedoch  depeclter  =  *de-exped  cure 
(v.  pedica  =  piei/e,  Schlingo),  bedeutet  also  eigeiitl. 
„aiis  der  Si-hliuge,  froi  machen"  iGegentheil  voa 
empecher),  dies  Vb.  konnte  daca  auch  in  die  Be 
deutung  eines  *de.-<pniter  =  "dispactnre  (vgl.  trailer 
V.  tr(Wtare)  oder  *de.^pa.^ser  =  *dispactiare  (vgl. 
chasser  v.  capiiare)  eingetroteu  u.  daduroh  schein- 
bar  zum  Schwesterwort  di!s  ital.  dispacciare  geworden 
sein;  altfrz.  fimlet  sich  nach  deapeechier,  u.  diese 
Form  wiirde  die  Ableitung  von  *de-ex-pedicare 
sichern,  wenn  sie  nicht  fiir  Anbildung  an  empeechier 
=  impedicare  gehalten  werden  kijnnle;  span.  ptg. 
despachar,  befreien  etc.,  dazu  das  Vbsbst.  da^paclio, 
Depescho.  Vgl.  Dz  281  paceiare:  Grober,  ALL 
IV  425. 

2618)  *dispartio,  -ire  {de  u.  pars),  abteilen, 
tronncn;  it a.\.disparlire,  dipartire,  spartire;  rum. 
despart  ii  it  i;  prov.  deparlir;  frz.  dipurtir,  davon 
diparlement  (f.  deparliment,  vgl.  ital.  dipartimento, 
wohl  in  Anlehnung  an  apparlcment,  das  auf  cin 
erst  aus  a  part  gebildetes  *ap2}arter  zuriickzugehen 
scheint.  altfrz.  war  jedoch  ajmrtiment  u.  apartir 
vorhanden);  cat.  span.  ptg.  despartir. 

2619)  dispenso,  -are  (Intens.  v.  dinpeiido),  aus- 
wagen,  austeilen,  ausgeben;  ital.  dispensare :  prov. 
despetisar;  frz.  dis-,  di'peii^er;  span.  ptg.  dis-. 
despensar. 

2620)  dispensiLs,  a,  um,  ausgewogen,  verteilt; 
ital.  dispensu  „staDza  da  tenervi  le  cose  da  man- 
giare,  distribuzione,  parte  d'un'opera  che  si  viene 
stampando,  ilispendio  etc.'',  dispesa  „spesa",  vgl. 
Canello,  AG  III  366;  prov.  de<pensa,  Ausgabe; 
frz.  depense  f'.,  depens  m.,  Ausgabe,  Kosten,  altfrz. 
despoise,  Speise,  Gut,  Gemisch  zum  Metallgufs,  vgl. 
Toblerzum  dis  dou  vrai  aniel  p.  29,'  span,  despensa. 
Speisekammer,  ebenso  ptg.    Vgl.  Dz  560  depens. 

2621)  dispergo,  spersT,  spersum,  spergere,  ver- 
streuen,  =  ital.  spergere,  verstreuen. 

2622)  *dispictIo,  -are  (f.  dispactio,  vgl.  im-pingu 
nebenpawjfo),  lospacken,  losmachen;  ital.  dispicciare 
„spedire",  spicciare  ,,sbrigare",  viil.  Canello,  AG 
m  395. 

2623)  *dIsplaceo  (f.  dispUceo),  placiii,  placitum, 
placere,  mifsfallen :  ital.  dispiacere,  Sbst.,  Mifs- 
fallon,  spiacere,  milsfallen;  vgl.  Canello,  AG  III  395; 
rum.  det:plac  ui  ut  e:  prov.  desplazer ;  frz.  dc- 
plaire :  a  1 1  c  a  t.  desplaer,  despler :  span,  desplacer : 
ptg.  desprasi'r.     AV^egen  der  Flexion  s.  placeo. 

2624)  dispouo,  posiil,  positiim,  poiiere,  an- 
ordnen;  ital.  diiponere,  disporre;  in  den  ubrigen 
Sprachen  entsprechende  Forraen;  (frz.  deposer). 
W^egen  der  Flexion  s.  pono. 

2625)  *dispretio,  -are  {dis  und  pretium),  fiir 
wertlos  halten,  verachten;  ital.  disprezz'ire,  -pre- 
giare,  dazu  das  Sbst.  disprezzo,  -pregio;  rum. 
despre(uesc  ii  it  i,  dazu  das  Sbst.  despref ;  prov. 
desprezar,  deapreciar.  dazu  das  Sbst.  desprezi-s;  frz. 
diprecier  (ae\.  W.),  depriser;  cut.  despreciar,  dazu 
das  Sbst.  despreci;  span,  despreciar,  dazu  das  Sbst. 
desprecio;  ptg.  despregar,  dazu  daa  Sbst.  desprego. 


5626)  dispdto,  -Sre,  erortern;  ital.  disputare, 
dazu  das  Vbsbst.  diap'ita;  entsprechende  Worte  rein 
gelehrter  Art  in  den  iibrigen  Sprachen. 

2627)  *dis{[Uido  ifiir  rfi.vf/iu'co),  -ere,  untorsuchen  ; 
ilavon  ital.  di.squidio  „alterco,  contesa",  vgl.  Caix, 
St.  308. 

2628)  [*disrSdio,  -are  (dis  u.  radiun),  ausein- 
anderstrahlen,  soil  nach  W  Meyor,  Z  X  173,  das 
Grundwort  sein  zn  ital.  sdrajarsi,  sich  hinstreckcn, 
lautlich  ist  dagegen  nichts  einzuwendeu ,  aber  der 
Bedcutungswandel  ist  schwer  zu  verstehen.  Dz  399 
hatte  das  Wort  von  got.  ■itraujan  oder  ahd.  strewjan, 
ausbreiten,  abgeleitet.] 

disriiiiio  s.  de-ex-ramo. 

2629)  *disreno,  *disrenIco,  *disrenito,  -are 
(v.  relies),  an  den  Lenden  verletzen,  lenilenlahm 
machen;  ital.  {*direnare,  davon  das  Sbst.  direnato, 
Verletzungan  denLenden):  ]tTOv.desreiiar,deregnar, 
lendenlahm  maehen,  das  Kreuz  brechen;  (altlrz. 
e.^reiner;  nfrz.  ereinter);  span,  derrengar;  ptg. 
der  rear.     Vgl.  Dz  117  derrengar. 

2630)  [*disr6teo]o,  -are  (v.  dis  u.  rotidus),  aus- 
einander)  rollen,  soil  nach  \V.  Meyer,  Z  X  173,  u. 
Ascoli,  AG  Vn  516  Anm.  2,  das  Grundwort  sein  zu 
ital.  sdracciolare ,  straucheln,  wovon  das  Adj. 
sdriicciolo,  gleitend.  Dz  399  s.  v.  hatte  das  Wort 
von  dem  unbelegten  ahd.  struhhal,  strauchelnd,  ab- 
geU'it«t.  allein  st  wird  nicht  zu  srf.] 

dissidium  s.  desideriuin. 

2631)  disslpo  u.  dissiipo,  -are,  zerstreuen;  ital. 
dissipare,  ar<:h.  discip  ire  .,disperdere  i  proprj  boui", 
vgl.  Canello,  AG  III  395.  Diez  399  hielt  auch 
.•ici{u)pare  fiir  entstanden  aus  dissipare,  und  Canello 
a.  a.  0.  hat  ihm  nicht  widersprochen.  Nichtsdesto- 
weniger  ist  diese  Ableitung  unhaltbar,  vgl.  dOvidio, 
AG  IV  151  Anm.  3,  Meyer,  Z  X  172.  Sieh  unten 
*exsaupo.  Sonst  ist  das  Vb.  im  Roman,  nur  als 
gel.  Wort  vorhanden,  z.  B.  frz.  dissiper,  span. 
disipar.     Vgl.  Dz  399  scip'tre. 

2632)  dissSIvo,  sohi,  solatani,  solvere,  ausein- 
anderlosen;  ital.  discwlgo  od.  sciolgo  [scioglio) 
sci'ilsi  sciolto  sciogliere  od.  sciorre;  frz.  dissous, 
solus  sola  =  solutus  u.  sous  =  *solsus  soudre; 
span,  disolver ;  ptg.  dissolver.  Vgl.  Dz  398 
sciogliere. 

2633)  *distalio,  -are,  zerschneiden ,  zerteilen; 
ital.  distagltare  ,,intersecare,  diridere'',  dettagliare 
(dem  Frz.  entlehnt)  ,.particolareggiare",  dazu  das 
Vbsbst.  dettaglio,  vgl.  Canello,  AG  III  364;  frz. 
detainer,  dazu  das  Vlisbst.  detail;  span,  detallar 
(Lehnwort):  ptg.  detalbar  (Lehnwort). 

2634)  [*distractio,  -are  (v.  distractus),  ausein- 
anderreifsen,  =ital.  struziare,  mifshandeln,  vgl. 
Dz  404  s.  i;.]_ 

2635)  distractus,  a,  iim  (Part.  P.  P.  v.  distra- 
here),  abgezogen,  =  ital.  stratto  (neben  distrattb), 
zerstreut,  seltsam,  wunderlicb,  vgl.  Dz  404  stratto. 

[*disTado  s.  de-e.\-rIpo.] 

2636)  ("distrlco,  -are,  entstricken;  ita.\.  distri- 
gare,  strigare,  losmckeln;  (prov.  destrigar,  auf- 
schieben,  hindem,  hemmen,  dazu  das  Vbsbst.  destries, 
Schaden;  altfrz.  detrier  mit  derselben  Bedtg.  wie 
im  Prov.     S.  No  2447.)     VgL  Dz  327  trioire] 

2637)  *distrugo,  struxi,  structtim,  striigere, 
zerstoren,  —  ital.  struggere,  vgl.  Dz  404  s.  v. 

2638)  *distiirpo,  -are  [tiirpis),  schanden;  davon 
nach  Cornu,  R  .\IIi  300,  span,  destorpar,  estorpar, 
verstiimmeln.     S.  unten  extorpldo. 

2639)  [diu,  lang;  rtr.  dig.  dich,  vgl.  Ascoli,  AG 
VII  522;  Dz619Ja(its  woUte  frz.  jadis,  tandis== 


263 


.>r>40>  ()iarnSll< 


•2mo)  (l«lnr080H 


2(i4 


jiimiliu,  tiimiltu  anspUon,  liio  rirliti)^>u  Uruinlfarnicii 

"alHT  siii.l  jii|wi|  (/i|<i|M)  (/iff).»  u.  fdiiflo.vj  <li[e\!i, 
v>;l.  (ir..l>.T.  Misi-    44.) 

iJiilO'i  '(liarimlo  >i  {iliiirnus),  Ta);(<biirli :  itiil. 
./loriiii/f .   Ir/     /'•'iiii.i/;  bpiili.   pt^f.  JOrllll^| 

(lianiutu  s.  diuriiils. 

Jtli  1 1  (liiinius,  n,  uiii  (V.  (lies),  oiiioii  Taj;  diiuoriul ; 
ital.  iiiiiniii.  T.if;;  rtr.  i/ihcii  cto.;  pro  v.  J(»nl-.•<.• 
f  r  i.  jour,  ihiiii'U'ii ./  ■iiriiif  ■»•  •(/iiicmidi ;  f  a  f .  jnni ; 
(span.  pt);.  jdcmik/h).  Duri-li  tliiiiniim  ist  ilas 
Priinitiv  i/ir,«  in  ivciloni  I'mfaii);!»  vfiilnint;!  wordiMi. 
VrI.  Dz  1G5  ijiornn:  (JrObrr,  AIX  II  102  u.  VI  !t85. 

JG42)  arali.  dfvAll,  Rogister,  Hiircan,  Staatsrat, 
KanzK'i,  Zolhnnt ;  \tti\.  tlii<iiiiM :  prov  ilfiiiim:  (n. 
tlaiiane:  span.  pt|^.  n(/H(iN(i,  /ullliaiis,  Muutli. 
\^\.  Dz  \i\  il'tijaiiit. 

2B431  (llvi>rto,  -i-re,  abwomlcn,  ablenken;  itnl. 
ilitertirf ,  hat  aiich  «lio  iibi-rtrap'no  Bi'ilti;.  .,jcr- 
stn>non,  untiThalton,  vor^'niison",  dazii  das  Vbsbst 
(lierrtimnito  Ktdnsti^iun;;:  Irz.  span.  pt;;.  itiverlir. 

2644)  divido,  Tisi,  Tisiiui,  -ere,  U-ilen;  ital 
ilirulii.  visi,  lixo,  I'ldere:  prov.  ili-cezir,  dcvire, 
bodiMitot  audi  „i>rklaron".  Part.  P.  deci-',  deoiza, 
entsrbiedcn,  bostinimt;  span.  pt^;.  diiudir. 

26451  *diviso,  -are  (v.  divisus),  tcilon,  abtellon, 
untorsohoidrn:  ital.  divisnre,  dazu  die  Vbsbsto 
divi'^a,  Tfiluni;,  Wahl ,  Wahlspnich ,  Abzoicliun, 
d'vi-o,  Entwiirf.  Vorhabon;  frz  di-.  divider,  dazu  die 
Vbsbsto (/(■i'/.>c,Walilspruch.  dcris,  Kntwurf,  Anschlajf; 
span,  dicisar,  halb,  umloutlich  .«idicn.  im  Vorhci- 
gchcn  erkcnnen,  Vbsbst.  diri^ii,  Erbti-il,  Wahlspruch. 
ptj;  rfii'ixir,  orkcnnon,  Sbst.  dicisa,  Wahlspruch. 
Vgl.  Dz  120  dioisn. 

2616)  arab.  djerneit;  davon  frz.  genette,  Zibetr 
odcr  Bisamkatze;  span.  ptg.  (/("etii  Dz  165 //iiie<a 
verniutet  richtig  Horkiinft  aus  deni  Mor^jcnlando  u. 
weist  '[fa]gt>iftta  als  Gruiidwort  zurijck;  das  Urund- 
wort  djtriieylh  wurde  von  Cherbonneau,  Jouni.  asiat. 
1849  I  541,  aufjjcstcllt,  vgl.  IScheler  im  Anhang  zu 
Dz  730. 

diato-  s.  drfld-. 

2647)  do,  dedl,  datam,  dare,  geben;  ital.  do 
diedi  ((/ui;  dnto  ddiv;  rum.  dait  dddui  u.  dediii 
dat  da:  rtr.  doi  dei  dat  dar  tdaneben  zahlreiche 
andere  Formen,  im  Priis.  tritt  vielfar.h  duno  ein, 
vgl.  Gartner  §  193);  prov.  dnu  (dafiir  don,  do  = 
dimn)  dei  dat  dar;  frz.  ist  das  Vb.  durch  domire 
=  donner  voUig  verdriingt  worden;  cat.  do  di  dot 
dar;  span,  doy  di  dado  dar;  ptg.  dou  dei 
dado  dar. 

2648)  doceo,  docui,  doctum,  docere,  lehren; 
ital.  doceie  (gebrauchlit-h  ist  nur  das  Part.  P.  P. 
dotto);  prov.  Part.  Pras.  dozen  (Boeth.  155,  ist 
meist  als  nducens"  aufgefafst  worden).  Part.  P. 
dohtz,  Inf  dozer;  altfrz.  3  P.  Sg.  Impf.  doceiet 
(Fragra.  v.  Val  Verso  4),  3  P.  Sg  Perf.  duist 
(Leodegar  Str.  IV  v.  5),  3  P.  PI  Perf.  diiysirunt 
(Alex.  84),  Part.  P.  P.  doit  (Leodeg.  Str.  V  v.  1), 
duit.  Inf.  diiire.  Es  fallen  also  docere  u.  diicere 
im  Altfrz  formal  ziisammen,  stehen  cinander  iibrigens 
auch  begrifflich  st'hr  nahe  {docere  „lehreu".  ducerc 
„leitcn,  anweisen").  Vgl.  l)z  564  duire  (Diez  war 
anfanglich  gem-igt,  siimtlifhe  Formen  von  ducere 
abzuleiten;  naduleni  aber  dcr  prov.  Inf.  dozer  belcgt 
worden  war,  meinte  er,  dafs  sitdi  wenigstens  eine 
Mischung  der  Verba  docere  u.  diicere  annehmen 
lasse);  Forster,  RSt.  Ill  181  (hat  das  Vorhanden- 
sein  von  docere,  "docere  nachgewicsen ;  auf  anderem 
AVege  ist  Havet,  R  III  326,  zu  demselbon  Ergebnisse 
gekommen). 


264!>)  diictdr,  -Orcm  m.  (v.  docire),  l.ohror;  ital. 
dotlore;  rwm.  doftor  ;  \iviw.  doctor ;  (ri,  doetriir; 
rill,  doctor;  npaii.  il<rlor,  dolor:  ptg.  doiilor. 
CbiTall  nur  gid.dirti's  Wort,  da»  volkstuniliclio  isit, 
wio  Kolion  iiu   l.at  ,  mayiater, 

2(i.')())  duct  lis,  u,  UIII  il'art  P.  P.  von  docerr), 
gi'lidirl:  ital.  dollo;  prov.  dolit-z ;  frz.  doctc 
(g<d.   W.);   span,  dodo;  ptg    iloiilo. 

2651)  *dudi>ciiii  (Kir  duodcrim),  zwiilf;  itnl. 
dodiei ;  sanl  doiylil ;  (rum.  doi  upre  ilicce);  rtr. 
diidii,  dddes  otii ,  vgl.  Gartner  ij -00;  prov  ilotic; 
altfrz.  (/(>.'«■  .•  nfrz.  douze:  vat.  tlotse :  span. 
doer:  ptg.  -/..;,•.     Vgl.  (irnbcr,  AM-  11   102. 

2(>52)  'dudiciliii,  -am /'.  (v.  *./(»/••(•( m),  Dulzeiid; 
ital.  dodaioa  u.  dozzina.  vgl.  Canello,  AG  HI  319; 
(frz.  donzaiiif);  span,  docrnn ;  ptg.  diizid. 

2663)  ['dodo,  kindorsprachlirlics  Wort,  gebildot 
nus  der  Wiederholung  dos  Aniautes  von  di-rmire, 
also  ='  „scblaf',  si'hlaf'";  davon  vielloicht  ital. 
dondolare,  seliaiikeln ;  frz.  dodeliner,  dodincr, 
si'haiikeln,  wiegon,  viejleiclit  audi  doreloter.dorloler, 
verziirtelu,  dazu  das  Vbsbst.  dorelot,  Ziirtling,  Piipp- 
cheii.  Vgl.  Dz  368  dondolare  (wo  auch  de-anduiire 
als  mdglidies  Griindwort  aiifgostoUt  wird),  562 
dorelot  (wo  auch  Herkunft  von  ags.  deodiny  fiir 
miiglich  gchalten  wird).J 

2654)  Aogii,  -am  /'.  (gr.  <fo/)/),  einGofiifs;  ital. 
doya,  Seitcnbrctt  eiiics  Fasscs,  Uaube;  sard,  dou; 
rum.  donga;  rtr.  duha;  prov.  doya;  altfrz. 
deuoe,  doitve;  nfrz.  doiiue;  cat.  doya;  span. 
Dnmin.  duela,  docela;  ptg.  adnella.  Prov.  doya 
and  norm,  donve  bedeuten  auch  „Grabenrand, 
Graheiulamm,  Graben".  Vgl.  Dz  121  doga;  Grobor, 
ALL  II  102. 

2655)  inndl.  dolekiii  (Demin.  v.  dnilc,  Dolch)  = 
altfrz.  d(ili<iiiin,  kurzcr,  Dogen.     Vgl.  Dz  562  s.  i>. 

2656)  dolco,  doliii,  dolerc,  Sdimerz  empfindon, 
schmerzen;  ital. dotyo  ti.do(ilio {doliii  it.)dolsi,<totiito 
n  d(dlo,  -ere,  dazu  die  Vbsbsttve  duolo  u.  doylia, 
Trauer;  sard,  dohi.  Trailer;  ru m.  doare  duru  durut 
ditri,  dazu  das  Vbsbst.  dor;  rtr.  Pras.  do,  os 
sehmorzt,  vgl.  Gartner  §  154:  prov.  doler,  dazu  das 
Vbsbst.  dol-s;  altfrz.  doloir,  douloir;  nfrz.  fehlt 
das  VI).,  dagegen  ist  das  Vbsbst.  deuil  vorhanden, 
welches  zu  doloir  sich  verhalt  wio  altfrz.  veuil  zu 
voiiloir,  also  an  die  stammbetonten  Formen  mit 
palatalem  I  sich  anschliefst  {*dueil,  *di:ail  =  doleo, 
'diteitle  *deuille  =  doleain);  span,  doler,  dazu  das 
Vbsbst.  diielo;  ptg.  doer,  dazu  das  Vbsbst.  do. 
Vgl.  Grober,  ALL  II  102  (wo  zuorst  scharfsinnig 
nachgewicsen  wird,  dais  oin  *doliinn  nicht  angesetzt 
werden  diirfe,  freilich  aber  findet  sich  dies  ddlium 
bei  Commodian.  instr.  2,  31,  1,  auch  cordolium  ist 
zu  eiwiigen). 

2657)  dulium  n.,  Fafs;  ital.  doc/lio  (mit  off.  o); 
altfrz.  dod,  dodle ;  nfrz.  doiiil,  Traubeiibiitte.  Die 
roman.  Formen  machen  volkslatein.  ddlium.  hezw. 
doltium  wahrscheinlich.     Vgl.  Griiber,  ALL  II  103. 

doliiim  (zu  doleo)  s.  doleo. 

2658)  dolo,  -are,  behauen;  rum.  durez  ni  at  a, 
baiicii;  span,  dolar,  ein  Stiick  Holz  oder  einon 
Stein  behauen. 

2659)  dolor,  -orem  hi.  (doleo),  Schmerz;  ital. 
dolore;  (rum.  dnrere);  prov.  dolors;  frz.  douleur; 
cat.  dolor:  span,  dolor;  ptg.  dor. 

2660)  dolorosiis,  a,  um,  schmerzlich;  ital.  span, 
ptg.  doloroHo ;  prov.  cat.doloros;  irz.dotdoiireiix; 
daneben  itaL  dogliono,  rum.  duios,  (span,  dolioso) 
=  *doliosus. 


265 


26611  dolt 


26731  fiemlnfls 


266 


2661)  engl.  dolt  (mundartlich  dold),  Tolpel,  ' 
Schops;  davon  ptg.  doitdo,  einfaltig,  narrisch,  vgl. 
Dz  445  s.  V. 

26f2)  *d6niestico,  -are  (v.  domesticu>i),  hiiuslicb 
vertraut,  zalim  maehen;  ital.  doniestictire,  dimesti- 
cure;  (rum.  dumestnlcesc  ii  it  i):  prov.  dome^gnr. 
domesjar:  (frz.  fchlt  das  Vb..  es  wird  ersetzt  durch 
appricoiser  =  *apprivUiare):  span.  ptg.  rfo- 
meaticnr. 

2663)  domestiens,  a,  nin,  liaiislioh,  vertraut, 
zahm;  ital.  domi-siUo ,  d^mestico  (der  Cbergang 
von  do-  zu  di-  erklart  sicb  „per  rilliisione  che  si 
trattasse  di  un  do-  da  de-  come  in  dominidare. 
dovere  etc.  Lo  stesso  c  avvenuto  nell'  arc.  diminio 
per  diminio  e  nel  corrispond.  fr.  demaitie'',  Canello, 
AG  in  335>:  rum.  duniahiic;  prov.  domeague : 
frz.  d'lmestique  (altfrz.  damesche);  cat.  domestic: 
span.  ptf;.  diimestico. 

2664)  domlna,  -am  f.  (v.  domus),  Hausherrin ; 
ital.  donna.  Fran,  Weib  (ist  das  iiblicbe  Wort  fiir 
diesen  BegrifF  (daneben  sind  aber  auch  moglie  = 
muUer  u.  femina  vorhanden),  ais  ehrende  Anrede 
wird  jedoch  stgnora  gebraucht:  mea  domi)ta  = 
mad'inna,  mnnna,  itiona  ist  Bezeichnung  dcr  hcil. 
Jungfrau :  madnma  u.  damn  ist  Gallicismus),  vgl. 
Canello,  AG  III  367,  wegen  monna  vgl.  ebenda  341 
Anm.  1,  wo  das  Wort  als  kinderspraohliche  Bildung 
erklart  wird;  rum.  doanmd:  rtr.  dunna  (davon 
PI.  dutwans  etc.,  vgl.  Gartner  §  107):  prov.  domna, 
Fran,  Herrin,  daraus  gekiirzt  die  Titulatiir  na  (die 
Starke  Kiirzung  erklart  sicb  aus  der  proklitisehen  Be- 
schaffenheit  eines  viel  gebraucbten  Titels,  vgl.  Thomas, 
R  XII  585);  frz.  dame  wird  nur  als  Titel  gebraucbt, 
besitzt  also  nicbt  die  allgemeine  Bedtg.  „Frau'- 
(dafur  fennne),  (der  t'bergang  von  n  zu  a  erklart 
sicb  aus  dem  proklitisehen  Gebrauebe  des  Wortes 
in  der  namentlichen  Anrede  und  seiner  darin  be- 
griindeien  Tonlosigkeit,  vgl.  Ascoli,  AG  III  330  f. 
Anm.);  cat.  dona:  span,  doiia,  duena,  bedeutet 
sowohl  ^Frau"  im  Allgem.  (daneben  jedoch  sind 
auch  muger  =  midierem  u.  hemhra  =  femina  vor- 
handen) als  auch  wird  das  Wort  als  Titel  gebrau-^ht, 
in  letzterer  Verwendung  ist  in  der  gewohnlichen 
Sprache  seiiora  ubUcher;  ptg.  dona  (daneben  in 
der  allgemeinen  Bedtg.  midker,  in  der  Verwendung 
als  Titel  senhora).  Vgl.  Dz  122  donno:  Grober, 
ALL  II  103. 

2665)  f*dominiariam  n.  (v.  dnminus),  Herren- 
recht,  Willkiir,  Gewalt,  u.  ^damnariiim  n.  (von 
rfnmw ■(»!), Schadigung;  ausderbegrifflichenMischung 
dieser  beiden  Worte  scheint  hervorgegangen  zu  sein 
altfrz.  dangler  (auch  dongier  geschrieben),  Gefahr, 
n.  nfrz.  danger.  Vgl  Dz  559  danger;  Scheler  ira 
Anbang  zu  Dz  790 'u.  ira  Diet.  *■.  v] 

2666)  *domTnieella,  -am  /.  (Demin  v.  domina), 
kleine  Herrin,  Fraulein ;  ital.  donzdla.  JIadchen, 
Fraulein,  damigeUa,  Fraulein  (das  iibliche  Wort  fiir 
jFraulein"  ist  aber  signorina);  rum.  domnici: ; 
prov.  dnmella  .-alt frz.  damoiselle ;  n f  r z.  demoiselle 
{mademoiselle  ^Fraulein");  span.rfo(ice'((i,  Miidchen, 
Zofe  (sfunritn  ^Fraulein");  ptg.  domella.  JIadchen, 
Ehrenfraulein  (das  iibliche  Wort  fiir  „Fraulein"  ist 
senhoriln).  Vgl.  Dz  122  donno;  Grober,  ALL  II 
103  (wo  mit  Eecbt  Frankreich  als  die  eigentliche 
Heimat  von  dnninicellus.  -a  erklart  wird). 

2667)  *dominicellas, -iim  m.(Demiu.  v.  dominus), 
kleiner  oder  junger  Herr,  Junker;  ital.  domelto. 
Junker,  damigetlo.  unverheirateter  junger  Mann; 
rum.  domnicel;  prov.  donzel-s;  altfrz.  damoisel, 
damoisiaiis:  nfrz.  damoiseau;  c&t.  domel;  span. 


doncel ;  ptg.  donzel.     Vgl.  Dz  122  donno;  Grober, 
ALL  II  103. 

2668)  dominicus  u.  -a  (scil.  dies),  Tag  des 
Herrn;  ital.  dnmenica  (scil.  dies),  Sonntag;  rum. 
diiminica:  rtr.  dumeniga,  dumendya  etc.,  vgl. 
Gartner  g  61 ;  prov.  dimenge-x,  dimrrgiie-s :  altfrz. 
diemenche,  dirmenge,  diemoine,  dimoinge  =  dies 
dominicu-i :  nfrz.  dimanehe  m.;  altcat.  dimenge; 
neacnt.dominica:  span.  ptg.  domingo  =  domini- 
CU.1  (scil.  dies).  Vgl.  Dz  122  domenica:  IJaist. 
Z  VI   117. 

2669)  [*dominTo,  -onem  m.  (?)  (v.  dominus),  Herren- 
haus;  prov.  donjn-s,  Burgturra ;  altfrz.  dongeon, 
doignon:  nirz.  d'mjon.  Xgh  Dz  o62  ilongeon.  Vgl. 
aber  auch  Pogatscher,  Z  XII  557,  a.  unten  dungjo.] 

26701  ddminium  «.  (v.  dominus),  Herrsrhaft; 
ital.  doininio,  demanio  (vom  altfrz.  demaine)  „il 
dominio  del  re  o  dello  stato"',  vgl.  Canello,  AG  in 
321;  altfrz.  (/enwi'ne,-  nfrz.  rfomuJwe;  span.  ptg. 
dominio. 

2671)  domino,  -are  (v.  dominus;  schriftlat.  Dep.), 
herrschen;  ital.  d'lminare  ,,8igiiorreggiare",  daniare 
„termiue  del  gioco  della  ilama  (che  pero  e  mani- 
festaniente  una  derivazione  seriore)",  vgL  Canello, 
AG  III  367;  (rum.  dumnesc  ii  it  «');  (prov.  dom- 
nejar,  den  Hof  maehen,  galant  sein,  ist  spate  Ab- 
leitung  von  domna\;  frz.  dominer  (rein  gelehrtes 
Wort);  span.  ptg.  dominar. 

2672)  [dominiila,  domniUa,  -am  /.  (Demin.  von 
domina),  kleine  Herrin;  ital.  donnola,  Wiesel  (es 
bedarf  nicht  erst  der  Bemerkung,  dafs  das  Wort 
unmittelbar  von  ital.  donna  abgeleitet  ist  und  also 
mit  lat.  dominula  eigentlich  gar  nichts  zu  schaSen 
hat.     Vgl.  Dz  368  s.  v.] 

2673)  dommos,  -nm  m.  (v.  domus),  Herr;  ital. 
donno,  Herr,  Gebieter  (uniibliches  Wort,  die  iiblichen 
Bezeichnungen  des  Gebieters  sind  maestro  und  pa- 
drone, ..Herr"  als  Ehrentitel  ist  signor  =  seniorem), 
auch  Adj.  donno,  -a,  heiTlich,  grofs;  auch  der 
Vokativ  dotnine  bat  sich  in  gewissen  Wendungen, 
namentlich  in  Bezug  auf  Gott,  erhalten;  domino 
zur  Bezeichnung  eines  Kleidungsstuckes  (eigentlich 
eines  Winterchormantels)  ist  ein  urspriinglich  geist- 
liches  u.  also  gelehrtes  Wort,  domino  zur  Bezeich- 
nung eines  Brettchenspieles  ist  ein  geschichtliches, 
obschon  nicht  mit  Sicherheit  bis  zu  seiner  Entstehung 
verfolgbares  Wort,  vgl.  Scheler  in  seinem  Diet.  s.  v. 
(iiber  das  Kleidungsstiick  domino  bemerkt  Canello, 
AG  III  367,  „in  origine  un  cappuccio  nero  che  i 
pretl  usavauo  d'inverno  portando  il  ^Signore'  ai 
malati",  u.  iiber  den  Spielnamen  domino  „maschera 
con  cappuccio,  gioco  che  si  fa  con  ventiquattrc 
tessere  con  una  faccia  bianca  e  1'  altra  nera,  dal 
fr.  domino^');  damo,  Liebhaber  (nach  Analogic  von 
dama  gebildet  u.  zuerst  von  Lorenzo  de'Medici  ge- 
braucht);  rum.  domn;  prov.  don-s  (auch  Fem.), 
c.  0.  dom,  durch  starke  Kiirzung,  welche  eine  Folge 
des  proklitisehen  titelhaften  Gebrauches  des  Wortes 
war,  entstand  daraus  en,  n  (auch  En,  'jV,  N'  ge- 
schrieben), vgl.  Thomas,  K  XII  585;  altfrz.  c.  r. 
d'ins,  c.  0.  dame  (,,Herrgott"  =  dameldex,  damel- 
dieus) ;  wegen  des  tjberganges  von  n  zu  o  s.  Ascoli, 
AG  III  330  f.  Anm.  u.  oben  unter  domina;  nfrz. 
ist  das  Wort  nicht  mehr  vorhanden  (.,Herr"  im 
Sinne  von  Gebieter  ist  maitre,  als  Titel  wird  seig- 
neur, sieur=  seniorem,  bezw.  monseigneiir,  monsieur 
gebraucht);  span,  dueiio,  Herr  =  Besitzer  (Herr 
im  Gegensatze  zu  Diener  ist  amo).  don  (aus  dem 
Vokativ  domine),  Herr  als  Titel  vor  Eigennamen 
(die .  iibliche  Anrede   „Herr"   ist  senor),   aus    dem 


2('> 


2674)  damlnn»  +  (illo)  +  A»n* 


•2692)  «irnu 


2fiH 


Span,  wiinlo  doH  «uch  in  ila«  lt;il.  libortrnjron  (Dnntp, 
Inf.  22.  S>s  Imt  ilnmiii  |inikliti!»-li  (;fbninclit);  ptK 
WoHo.  Horr  —  Ki»;»ntilini>r,  i/(ihi  (nU  Titol;  die  iili- 
lirlio  Ann-li'  ..U.-rr "  i^t  >f.)..i).  VkI.  D/,  122  ./.iiim», 
(;n.t...r.   .\I,I,  II    Ui;l 

20711  tluiiiiiius  ,  (lllr)  4- dtilN,  !l.rr),iiU:  it«l. 
tinmiiirililiii.  iliiiiii iiiiliUii:  riiin.  d'im)if:--u:  prov. 
ilnm/mnlfHS.  iloHirrilifiis,  tlixmrfilifiis.  ilainriilifiin, 
iliimliilfiK :  .iltfri.  ilitnirhlifui.  ildiiiflihx. 

■JClii)  dOmina-  {-  Suflix  -On  i«t  vlollcliht  «nt- 
li»lt.>n  in  .IcMi  v.raltit.ii  fri.  {ilnirnn'f)  ilanm, 
Haiisliorr.  Viitor.  vul.   Ilui;!;'",  K  IV  363. 

2<>7tii  duinito, -itrr  (liitons.  v.  tlomnrf^,  ziilimon; 
(itnl.  ist  .l:is  Triniitir  ilmiKire  liblirli):  prov. 
i}(iiH/<ir.  ./i)»ii/.ir.  iiltfrz.  ilnntt-r:  nfri.  tlomjilir; 
ispim  pt^'.  ist  iKM'li  iliis  rriniltiv  ilmiiar  liMicli, 
(liiiii'licn  aniiiiiiuir,  this  iiiif  eini>r  hmvi  ahnlirhon 
AufTnsi.4iin^'  iU'8  Verliallu'fjrilTo.'*  borutit  wio  dninar, 
ilenn  wio  ilii'.ws  niit  ilimiii.i.  so  liiinfrt  jcncs  niit  ilon 
von  mitusiis  v.  wi<i»iric,  bli'ibon,  atipri'lrilctcn  ii.  „  Woh- 
niuiK"  boil.MitiMulcn  Siibstiintivon  ziLsanmion). 

2»>77i  doiiiitas.  n,  «in  (I'art.  P.  P.  v.  ilownre), 
gozalimt:  pruv.  i/i>;«i/c.  zalun:  .<paii.  (tiieiido,  zahni 
(vii'lloirlit  liiinut  ilaniit  zusamnion  dnende,  KoboM, 
Hniistioist,  (;l(>ii-lis«ni  «lor  an  das  Haus  gowolinto, 
z«liDie  Spiikj.'eiBt);  ptp.  dimdo  in  der  Vorbiiidunf; 
faier  doiidn  alfi.  v.  ctwns  vordcrbcn,  cigontl.  wohl 
otwaa  zahin  (u.  dadnrrli  uiifriscli,  matt,  sphwach) 
marlion;  duende.  Kobold.     \'^\.  Di  445  duendo. 

domo  s.  domito. 

2H78)  duniiis,  -uiii  /".,  Haus;  ital.  duomo  m., 
Gottosliaii.s.  Uom;  frz. '/«me,  Doni  (in  dioser  Bodtfj. 
nur  von  ital.  nnd  dcutschcn  Kirchen  gebraucht), 
Kuppol;  span,  iltimho.  Kuppol;  ptg.  domo,  Doni 
(wolil  nur  wenig  iiblich,  gcwohnliolicr  igreja  cathi- 
dral.  wip  iiberhaupt  ^Katbcdrale"  die  ira  Roman, 
beliebto  Hozcichnunf?  der  Donikirche  ist).  In  der 
Bedt^.  .Haus"  ist  domim  diirch  casa  und  maii/iio 
voUig  vordriiuf?t  «oTden.     Vgl.  Dz  863  duomo. 

2679)  donariuni  >i.  {\.  dono),  Gabe;  span  ptg. 
donaire  (sclionc)  Naturgabe,  Anraut.  Vgl.  Dz  445  .«.  c. 

2680)  duiiique  (urspriingliche  Form  fiir  donee; 
Lucr.  2.  1116;  5,  706  u.  995:  Orel],  inscr.  4730; 
Vitr.  3.  5,  6  u.  ofters,  s.  Georges  ^«.  c),  Konj.  und 
Adv.,  als  Konj.  (und  nur  diese  Verwendung  ist 
schriftlat.)  =  so  lange  als,  bis;  als  Adverb  =  zu 
der  Zeit,  dann,  da  (diese,  im  Romanisehcn  allein 
iibliche  Funktion  mufs  das  Wort  bereits  im  Volks- 
latein  besesseu  haben,  vgl.  Grober,  ALL  II  103  ff; 
Zimmermann,  ALL  V  567  ff.,  namentl.  aber  p.  571 
am  Scblusse  des  Aufsatzes);  ital.  dunque  und 
(ulu»que(=  ad  doiiique) also,  folglich  ;  8ard.f/«>jcas; 
rtr.  dune;  prov.  done  (auch  (ulonc),  donca;  alt- 
frz.  doncque.'',  done  (auch  adonc);  nfrz.  done; 
cat.  doncs;  alt  span.  rfonca.s,(neuspan.  ist  ,,also" 
asi,  ptg.  assim,  oder  es  wird  substantivisch,  z.  H. 
span,  de  esta  suerte,  ptg.  d'esta  maneira,  um- 
achrieben).  Aus  der  raumlichen  Kedeutung  der 
Partikel  hat  sioh  also  die  folgernde  entwickelt.  Vgl. 
Dz  124  dunque  (Diaz  uahm  *atunc  aus  ad  tune 
als  Grundwort  an);  Cornu,  R  VII  364  (C.  setzte 
numquid,  -qua  als  Grundwort  an);  Forster,  RF  1 
322  (F.  wics  Diez'  Herleitung  ab,  stellto  donique 
als  Grundform  auf,  nahm  aber  begriffliehe  Mischung 
zwischeo  donique  u.  denique  am;  G.  Paris,  R  XII 
133  (verhalt  sich  skeptisch  gcgen  Forster's  Auf- 
stellungen);  Grober,  ALL  II  103  (halt  an  donique 
als  dem  Gnindwortc  fest  und  sucht  naehzuweison, 
dafs  dasselbe  volkssprachlich  auch  adverbiale 
Funktion  besessen  habe);  Zimmermann,  ALL  V  571 


(Z.  stiinnit  Griibor  boil.    Fdr  endgllltig  ontsrhiodon 

darf  indcmcn   ilii«  Horkunft.^friigo   ili'g  itnl.  dunqur 

<'\i\  aiirli  jct/.l    u.H'li   nirht   orariiti-t   werdon.     Zulu 

niiiidi'Mtcn   dilifto   HUi'h    gi-g''uvvarlig    nocli    die   An- 

niiliini'  orlaulit  si>iu,    dafs   dio  lii'braucliitwcisun  lii-r 

rnuuiuisc-licn    P.irlikol     das     Krgobnis     begriiriirlior 

Misi'liungtMi  Kind,   wif  s<'liiiii  Korsler  die»  ganz  luit 

Ki'flit  bidiaupU't  hal.     Ks   Hclii'lneii  in  tl  imiue  otc. 

begrifTlirli   mit   einandnr  gi'uu'ngt  zu  Hi'in  donique, 

denique,  tunc  u.  viidloivlit  audi  de-uwie  ~    I'lz.  donI 

2681)  dono,   -are   (v.   donum),    sclionken;    ital 

donurr;    prov.    <lonar;    frz.   donner   (bat  ilio  all- 

gomoilio  Miidtg    ^gobon"    (iliernoininiMi,    ist   also  an 

Stello  von  dure  gotretcn,    iiifolgo  di'Siicn  fi-lilt  di'iii 

I  Frz    ein    oigiMitliidies  Vorbuiii    fiir   „8(;honkoii",    dio 

I  Vorbindung   f'aire  pre^eid    de  qlq.   cli.   ist    ein   nur 

unvollkominencT    Krsatz);     span,    donor    ignwohn- 

''  lirlior  «iilil  rniidar):  ptg.  i/our  (wonig  ilbliidi,  dal'Ur 

dor,  apresrnliir.  reyolui). 

26821  *d6ndsiis,  a,  uin  (von  donum),  begabt; 
span.  ptg.  ilouOKO,  Bcliiin,  anmutig.  Vgl,  Dz  446 
donaire. 

2683)  d&nuin  ».,  Gcsclicnk;   ital.  dono;    prov. 
<  don-n,    do-s;    frz.   don    (dio   iibliclion    Worto    sind 

pn'yint  v.  presenter,  ilarbioten,  u.  emleuu  =  *caj>i- 
trilum,  w.  m.  s.);  span,  don  (gewoliiilicher  jiresente, 
reqalo  v.  reqaltir,  letzteres  ein  Vb.  noeh  unauf- 
gekliirtou  Urspruiiges,  nacli  Dioz  266  =  *rei/elare) ; 
ptg.  dinn  (dancbon  presente,  dadioa). 

2684)  dorinio,  -ire,  sclilafen;  ital.  dormire; 
rum.  dorm  ii  it  i;  rtr.  durmi,  vgl.  Gartuor  S  170; 
prov.  frz.  cat.  span.  ptg.  dormir.  Vgl.  (irobcr, 
ALL  11  106.     S.  audi  dodo. 

2685)  giil.  dorn,  bret.  dorn,  Hand,  Faust;  davon 
vorniutlich  prov.  dorn-s,  ein  kleines  Mafs,  cine 
Handvoll;  altfrz.  dor,  dour.  Vgl.  Dz  563  dour; 
Th.  iibergolit  das  Wort;  vgl.  auch  Hofmanri  zu 
Jourdains  de  Blaivies  V.  3859. 

2686)  dorsiim,  *do.ssuin  n.,  Riicken;  ital.  doaso, 
PI.  doxsi,  Grauwerk;  rum.  dos ;  prov.  frz.  dos 
(mit  off.  n);  daza  prov.  dorsnar,  altfrz.  doraer 
„rompro  lo  dos";  span.  ptg.  dor^o.  Vgl.  Dz  368 
dossi  II.  672  rosaer;  Grober,  ALL  II  106. 

2687)  dos,  dotein/'.,  Mitgift;  ital.  dote  u.  data; 
prov.  dot-z:   frz.  dot  u.  dote;    span.    ptg.  dote. 

2688)[*dotSriarTS(v.(iotarjMm)  =  frz.  douairi'ere, 
ausgesteuerte  Witwe,  vgl.  Dz  563  doner.] 

2689)  *dotariuiii  n.  (v.  do.-:),  Mitgift,  Aiisstfiucr; 
prov.  doari-s,  Wittum;  frz.  douaire,  davou  dou- 
airiere,  ausgesteuerte  Witwe,  vgl.  Dz  563  douer. 

2690)  doto,  -are  (von  dos),  aussteuern;  ital. 
dotare;  frz    douer.    Vgl.  Dz  563  douer. 

2691)  draco,  -onem  m.  (gr.  d()dx(uv),  Drache; 
ital.  draqone,  Drache,  taryone  „\u\  orba  odorifera, 
probabilmente  attrav.  Par.  tarchiin",  vgl.  Canello, 
ALL  lU  387;  rum.  drac,  Teufol,  Diimon;  prov. 
dra(ion-s,  drago-s;  frz.  dragon,  Drache,  Dragonor, 
d.  i.  eigentl.  oin  Reiter,  der  zu  einem  Drachenbanner 
gehort ;  f.s/rar/on  (Lehnwort  aus  dem  Ptg.),  Schlangen- 
kraut  (das  von  Diez  angefiihrte  gleichbedeutende 
targnn  fehlt  b.  Sachs);  cat.  drag;  span,  dragon, 
Drache,  dragonteu,taragontea,  tarn(/o»a,Schlangen- 
kraut;  ptg.  dragno,  Drache,  estragao,  Eaisersalat 
(das  es-  ist  vermutlich  aus  dem  arab.  Artikel  el-, 
e{-  entstanden,  vgl.  Devic  unter  estragon,  Schelor 
im  Anhang  zu  Dz  749).     Vgl.  Dz  316  targone. 

2692)  germ.  Stamm  drag,  Ziehen;  auf  diesen 
Stanim  sclieint  zuriickzugehen  frz.  drogue,  ausge- 
braute.?  Malz  (vgl.  engl.  dreg.  Hefe,  Bodensatz), 
vielleicht  auch  frz.  drague,  Hohlschaufol  (vgl.  engl. 


269 


:269a  I  draibju 


27081  dubltsntia 


270 


drag,  Schleife  d.  h.  Schleppwerkzeug,  Hakea  u.  (Igl.>. 
Vgl.  Dz  563  drmjue:  Matkcl  p.  67. 

2693)  altnfrank.  *draibjo  (ahd.  treibjui,  Srihofs- 
ling,  =  f rz.  (Irngeoii.  Scbolsling.  vgl.  Dz  563  s.  v.: 
Markel  p.  115. 

2694)  bret.  draill,  Zeugstiicke;  davoii  «elleicht 
frz.  drillc,  Lappen.  Vgl.  Dz  564  drille  2  (Diez 
frug:  „vom  nord.  dril,  Wegwuri?'^.  stellte  gleieb- 
zeitjg  abcT  audi  kynir.  driill.  Stiick,  Teil,  als  uiiig- 
licbes  Grundwort  aufi;  Th.  p.  97.  Von  drtlle  das 
Vb.  drdlt-r.  Lumpt'u  sanimelu,  umberstrolchen. 

2695)  drappus,  -um  i»..  Tucb,  Lappen  (belegr  liei 
Oribas.  fr.  Bern.  p.  22,  22  H.  Not.  Bern.  p.  34 
Schm.,  s.  Georges  s.  v):  it  al.  drappo.  Tiioh,  davon 
das  Derain  drappello,  Fetzen,  Fabue:  pro  v.  drait-s, 
drap-z;  frz.  drop,  davon  das  Demin.  drapeau, 
Fahne:  span.  ptg.  trapo.  Lumpen  (das  iiblicbe 
Wort  fiir  „Tucb'^  ist  pannn,  pnTio).  Vgl.  Dz  123 
drappo  (Diez  ist  geneigt,  als  Grnndwort  das  in 
eiueni  ahd.  Glossar  des  12.  Jahrb.'s  entbaltene  trabo 
„trania,  extrema  pars  vestimenti,  fimbria"  anzu- 
erkennen);  Grober,  ALL  11  106  (Grober,  sich  darauf 
berufend,  dafs  das  Wort  erst  in  einer  Hds.  des 
7.  Jahrb.'s  belegt  sei,  erklart,  dafs  dasselbe  romanisch 
sei  u.  dera  lateinisehen  Sprarhschatze  nicht  ange- 
hore,  es  sei  vielmehr  fremden  Ursprunges,  aber  weder 
griechisch  noch  keltisch  nocb  deutsch.  Dagegen 
darf  man  doch  einwenden,  dafs  ein  Wort  um  des- 
willen,  well  es  erst  in  einer  Hds.  des  7.  Jahrb.'s 
belegt  ist,  was  ja  rein  zufallig  sein  kann.  nocb  nicht 
ohne  Weiteres  mit  dem  Stempel  der  Nichtlatinitat 
zu  brandmarken  ist:  Ascoli,  AG  VU  144,  bemerkt: 
^drappus  e  nelle  note  tironiane,  e  eosi  si  potra  dire 
voce  latina");  Kaist,  Z  VI  117  I B.  vermutet  in  dem 
von  Diez  angezogenen  ahd  trabo  einen  Sthreibfehler 
fiir  trddo,  weifs  aber  irgend  etwas  Bestimmtes  iiber 
den  Ursprung  von  drap/M  nicht  zu  sagen):  Th.  56 
(stellt  die  Moglichkeit  keltischer  Vermittelung  des 
Wortes  in  Abrede). 

2696)  altnfrank.  drastja  od.  dras^au  lags,  daiste, 
ahd.  trestir,  nhd.  Trester):  davon  altfrz.  <Jr(i.yc/i£; 
nfrz.  dreelie,  Darrmalz.  Vgl.  Bugge,  R  III  147; 
Maekel  p.  52;  Dz  563  drasche  leitete  das  Wort  vora 
dentschen  dreschen  ab. 

2697)  got.  (<7a)-draii$jaii,  herabstiirzeu ;  davon 
viell.  ital.  froxcia,  durch  Xasse  entstandene  Riune, 
itroscia,  Wasserspur,  stroscio,  Gerausch  von  herab- 
fliefsendem  Wasser,  dazu  das  Vb.  strosciare,  rauscben. 
Vgl.  Dz  407  troscia:  Caix,  St.  526.  erbliekt  in 
scatroicio  ,,acqnazzone"  den  ..fedele  ritiesso"  des 
got.  gadrausjan,  wahrend  er  die  oben  aufgcfiihrten 
Worle  zu  got.  driu.^aii.  ahd.  triosan  stellt.  Warum 
dem  so  sein  miisse,  wird  nicht  nachgewiesen. 

2698)  wcstgerra.  Sresean  (ags.  derscan.  ahd. 
(/resta«),  dreschen:  j>tov.  trescar,  dazu  das  Vbsbst, 
tresca:  altfrz.  treschier,  dazu  das  Vbsbst  trescfte , ■ 
(span.  ptg.  triscar,  Gerausch  mit  den  Fiifsen 
machen.  trampeln,  Unfrieden  stiften,  wovon  das 
Vbsbst.  tiuica,  Zank,  geht  auf  got.  prifkan  zuruck). 
Vgl.  Bugge,  Em  147;  ilackel  p.  83;  Ulrich,  Z  XI 
556,  stellte  *trixare  als  Grundwort  auf. 

2699)  ahd.  drigi],  dregil,  Dienor,  =  frz.  driile, 
Kamerad,  Soldat,  vgl.  Dz  564  drilU  1;  Maekel 
p.  103. 

2700)  ndd.  drinkeu  =  altfrz.  drinquer.  vgl. 
Maekel  p.  100. 

drisean  s.  dresean. 

2701}  Stamm  droll-  (wovon  auch  engl. '  rfcoH, 
scherzen,  Spafsmacber.  spafshaft,  dtsch.  drullig); 
davon  frz.  droU  (fniber  drolle  geschrieben,  erst  seit 


!  dem  15.  Jahrh.  nacbweisbar),  Adj.,  spafsbaft.  lustig, 
Sbst.  komischer,  sel'saraer  Kerl,  dazu  das  Fem. 
drolesse.  Die  Geschichte  des  Stammes  droll  ist 
dunkel  und  bis  jetzt  ist  nicht  fcstzustellen ,  ob  er 
urspriinglich  romanisch  oder  germanisch  ist,  doch 
ist  das  Letztere  das  bei  weitem  Wabrscheinlichere 
(moglicherweise  hangt  droll  urspriinglich  mit  drillen 
,,bobren"  zusammen ,  hat  sich  aber  lautlich  an 
„rollen"  angelebnt,  so  dafs  es  etwas  Kugeliges  und 
Drehendes,    daher    unter    fmstiinden    auch    etwas 

'  Wunderliches.  Possicrliches  bedeutete.  man  vergl. 
vulijardeutsclic  Redensarten ,  wie  ,.das  ist  zum 
Kugeln-).  Vgl.  Dz  564  drOte:  Th.  98  (Th.  bezweifelt, 
dafs  in  anklingenden  keltischen  Worten,  wie  z.  B. 
gal.  iholl  „a  lazy  idiot,  a  sluggard",  der  Ausgaugs- 
punk-t  des  franzosisch-deutschen  Wortes  zu  seben  sei). 

[      2702)  ndl.  droog,  trocken,  ist  das  mutmafsliche 

I  Stamrawort   fiir  itah   prov.  droja,  Spezerei,   Ge- 

!  wiirz,  frz.  drogue,  span.  ptg.  droga.  Vgl.  Dz  123 
droga  (das  di>rt  aufgefiihrte  angebliidie  Adj.  prov. 
droguit    „braunlich"    diirfte   gar   nicht    vorhanden 

I  sein,  denn  an  der  betr.  Stelle  des  Liedes  „No  m'agrada 
iverns  in  pascors"  des  Raimbaut  v.  Vaqueiras,  Cboix 
IV  275.  ist  hochstwahrscheinlich  statt  droguits  zu 
lescn   Droquitz  =  Druqiibitan.    vgL  Tobler,   Z  VI 

'.  121):  Baist,  Z  V  560,  fragt  „sollte  nicht  neben  ndl. 
droog  auch  das  giiech.-lat.  trochits,  trochiicug  einige 
Beachtung  beanspruchen  durfen?"  Eine  ganz 
milfsige,  weU  selbstverstandlich  zu  verneinendeFrage. 
Moglich  aber,  dafs  man  an  das  slav.  dnrog  i  russ. 
dorugxi).  teuer,  denken  ilarf.  Die  kostbaren  morgen- 
landischen  Waren  (also  auch  die  Spezereien)  wurden 
ja  im  Mittelalter,  wenigsteus  teilweise  u.  zeitweise, 
auch  auf  dem  Landwcge  nach  dem  Abendlande  ge- 
bracht .  beriihrten  also  auf  nicht  unbedeutenden 
Strecken  slavisches  Gebiet  u.  konnten  daselbst  wohl 
einen  slavischen  Gattnngsnamen  erhalten.  Kostbare 

,  Waren  schlechtweg  als  „teneres  Out"  zu  bezeichnen, 
ist  nicht   auffallig,    sprechen    doch   auch   wir   von 

I  ^Pretiosen-. 

2703)  dromon,  -onem  m.  (gr.  Aqoixwv),  Schnell- 
;  segler   (Cod.  Just.  1,  27,   2;    Cassiod.  var.  5,   17; 

Isid.  19,  1,  14):  altfrz.  dromon,  ein  grofseres 
Kriegsschiff,  vgL  Dz  564  s.  c. 

2704)  ahd.  drozza,  Kehle;  davon  ital.  atrozza, 
Kehle,  wovon  wieder  strozzare,  erwiirgen,  vgl.  Dz 
404  strozza. 

2705)  ahd.  draeelieu,  drucken;  davon  ital. 
structtre  ,spremere-,  vgl.  Caix.  St.  610. 

2706)  german.  *drud-,  traut;  ital.  drudo:  prov. 
drutz,  drud'i.  Geliebter,  Geliebte:  altfrz.  drat, 
driit.  —  Dagegen  geht  piemont.  neuprov.  dru, 
iippig,  wohlgenahrt,  altfrz.  dm,  dicht,  dick,  wohl 
genahrt,  iippig,  munter,  wov.  endruir,  dicht  maeheu, 
vermutlich  zuruck  auf  den  gallischen  Stamm  dri'ito-, 
dicht.    Vgl.  Dz  128  drudo:  Maekel  p.  18 :  Th.  p.  56. 

2707)  altn.  dnbba  (ags.  dubbatt),  einen  Streich 
,  geben,  zum  Eitter  schlagen.  wappnen,  riisten;  davun 

vermutlich  ital.  addobbare,  zurtisten,  schmiicken; 
prov.  («lobar  (mit  geschloss.  oj,  riisten,  davon  das 
Vbsbst.  adob-s:  frz.  adoiiber,  riisten  (jetzt  fast  nur 
noch  als  terminus  technicus  beim  Schach-  oder 
Damenspiel  „eine  Figur  oder  einen  Stein  beriihren, 
;  um  ihn  zurecht  zu  stellen"  ,  dazu  altfrz.  das  Vb- 
sbst. adob;  s^an.adnbar:  ptg.  adubar,  zubereiten, 
ansbessem,  wurzen.  Vgl.  Dz  6  addobbare ;  Maekel 
p.  23. 

2708)  *diibitaiitla,  -am  /.  (v.  dubitare),  Zweifel; 
ital.  dottanza,  Furcht;  frz.  doutance,  Besorguis: 
span,  dudanza,  Zweifel. 


•JTl 


7*)fl)  <li<l>l(« 


•J727    ilmm 


1'72 


•2'm\  (labilo,  -lire  (v.  (Inhiun),  iiwpir<>lii:  it  a  I. 
iluliiliirr  (^'l.l.  Wurl)  ..I'ssiTo  ill  tliiliio",  ihilliirf 
..tt'iiii'iv",  v(;l.  Ciiiu'llo,  Ati  111  Hl'6;  iimv.  iliihliu; 
iloplai-,  iliiliir.  tweiMH.  filrrlilt'il,  iliizii  iliis  Vlislist. 
</o/rf»-,v;  (ri.  ilouirr,  iwviMu.  iltt/.ii  tins  Vliwlist.  iIdiiIi- 
(retloiiler,  grhciioii ,  liiroliton,  «liis  Sbht.  ivi/ciii/c, 
SchaiiK'.  Imt  (Iniiiit  iiiclitM  tu  scliufToii,  spiiilcni  int 
«>  Ital.  riilolla.  It.  tnliirlii):  8|iiili.  ilii'lur.  ilii/.ii 
<!■«  Vbslist.  (Iiiilti;  ytii.  iliiciiliir,  <lii/,ii  diis  Vbsbst. 
(/uri(/<i. 

12710)  «imtijrifili,  tfovxn  (Aociis.  v.  (foi'if  "^  Int. 
iliix),  Foltlliorr,  H«'r/.<%';  ilnl.  iliicn :  rum.  ilucd; 
prov.  (ri.  itiic:  span.  pt^:.  (/mi/mc.  lliizu  tlio 
rpiniiiinii  ital.  iliichrsm  eU\  Vj;!.  I>/.  121  i/iicd. 
S.  iintrii  (lax. 

2711)  diicatiis,  -uin  m.  ^v.  iliu-\  FoUlhomi-,  Hor- 
io);A»iirili'.  Hor/.o^'tiiiii;  ital.  iliicat»  „il  torritori" 
0  In  ili^iiita  il'mi  iliica.  o  una  nioni'ta".  {iliuiato 
..ruffioio  o  <li<;nitii  tlfl  ilnK»*"),  «lanobon  ilucrn  iind 
diichiit .  llerz<><;tnni  (nai'li  dom  I'rz.  iluchi),  v(;l. 
Canello,  Mi  III  H7():  pinv.  iliicnl-:;  frz.  </"c/(c  hi. 
(altfrz.  am-h  Fom.  nucli  Anulo),'ic  Jer  Abatrakta  anf 
•te,  vg\.  audi  comli-  ■=•  comitiitus,  ilanobfn  fomtii' 
«^  collar  4-  ■Inl-riii.  v-;!.  Darniostotor,  K  V  1501,  <liitat, 
ducalmi,  Dnkaton:  span,  p t ;,'.  f/Mt<i(/o  (Herzogtiini 
11.  Dnkatonl.     VrI.  D/.  124  rinca. 

2712»  ditrenti,  -68  (scliriftlat.  audi  -iii;  -a), 
zwoiliiimlprt;  ital.  diigeutu,  gloichsani  *diicentuiii, 
also  .VnbilduiigancfiiMim);  sard,  dui/hentos :  (ruin. 
dnuc  siitr):  (rtr.  dii  lUiiit,  diioi  tsent,  dua  (sent, 
vgl.  Gartnor  S  200);  (prov.  dui  cent;  fiz.  deux 
ceitt :  cat.  dos  cods);  altttpan.  dueientnn;  neu- 
span.  (/(I-  II.  doscicidos;  jitg.  dueetdos.  Vgl.  Grober, 
ALL  II  lOli 

2713)  duco,  duxi,  ductuni,  dui-ere,  fiiliren; 
ital.  diico  (/i(»>(  iliittd  <liine:  lam.  due  diufi  dus 
diu-e;  rtr.  Part.  P.  P.  {kiiii)ildl.  {I:uii)diiziit ;  prov. 
due  duis  diiil  u.  duch  duire  duzir  u.  dozer;  frz. 
(fo/i)rf"i,-i  duisis  (altfrz.  -duis)  duit  duire:  cat. 
rfi(c/i  duijui  dutdur;  span,  (/((tir  (schwacli);  ptg. 
(con)duzir  (schwacb). 

2714)  diictilis,  -e  (v.  ducere),  debnbar:  prov. 
dollia,  Znpfcn:  altfrz.  bbst.  doudlc.  Zapfon,  Adj. 
d'luille,  weiih,  davon  Deniin.  douillct  (das  Sbst 
dnuzil,  audi  dmisit  goschrieben,  Zwicker,  Ziijifclicn, 
gehort  nicht  hierherj.  Vgl  Dz  563  doudlc  1  u.  2; 
Griiber.  ALL  II  107  u.  VI  385. 

2715)  *duftio,  -are  (v.  ducere),  leiten,  das  Wassor 
leiten,  Wasscr  stiirzi-n  lassen;  ital.  docciure,  bo- 
giefsen,  davon  das  Vbsbst.  dovcia  u.  doccio;  frz. 
douchir,  davon  das  Vbsbst.  douche.  Vgl.  Dz  120 
docciarc:  Grober,  ALL  II   107. 

2716)  *dni-tium  ii.  u.  dflctiS,  -am  /'.  (v.  ducere], 
Leitung,  Wasserlcitung.  Kinne;  rtr.  diitt/;  prov. 
dolz;  altfrz.  doia;  span,  dticha.  Vgl.  Dz  120 
docciure:  Grober,  ALL  II  107. 

2717)  ductor,  -oreiii  m.  (v.  ducere),  Fiihrcr; 
ital.  dutlore;  (rum.  dncalor);  prov.  ductnr-s;  frz. 
{con-)ducteur :  altspau.  ductor.  Das  Wort  ist  nur 
gelehrt,  als  volkstiimliches  Wort  ist  fiir  den  Begriff 
eingetreten  das  auf  germ,  ultan  zuriickgehonde 
Sbst.  ital.  quida,  frz.  guide  etc. 

2718)  [duellum  n  (altlat.  Form  fiir  heUum), 
Krieg;  ital  duello,  Zweikampf  (als  ob  das  Wort 
mit  duo  zusamnienbinge) ;  frz.  duel;  span,  duelo; 
ptg.  duello,  das  Wort  verdankt  seine  erst  spate 
Kinfiibrung  in  das  Romanisdie  ciner  fchlgreifenden 
gelehrten  Etyniologio.     Vgl.  Dz  124  duello.] 

2719)  *dul,  duus  (scbriftlat.  duo,  duae,  duo), 
zwei,-    ital.   due  (altital.  duo  dua  duoi  siad  Lati- 


nisnioii);  rum.  i/<»i;  rtr.  dui,  dui,  i/iioi,  dun  •- 
duos,  vgl.  Garlm-rS  2(M);  piov.  dui.  ./.» ,  altfrz. 
Masc.  r.  r.  dui,  did,  r.  o.  duus.  drus,  I'Viii.  r.  r.  u. 
c.  o.  dons,  ileus,  „\n  Hiv.iig  auf  di-n  UntorKdiiod 
doK  Gobraudios  ist  zu  bi'iiierkoii,  ilafs  ditt  iu  alien 
Dialvklon  vorkiiinnit,  vdrziigRwi'i»»  iiii  iinrniMiiniRi'bt'ii, 
wiiliivnd  doi  viini  norniaiinisi-lii'ii  auKgnsdilonRen  ist. 
Hi»  zii  Kudo  ill's  12.  .lalnb.'s  bat  dui  das  tlbor- 
gi'H-idit,  voni  13.  Jalirli.  an  «inl  lianii  dot  iKtrrsdienil ; 
(/oils'  «inl  iiii  13.  Jiilirli.  von  dius  vordriingt." 
Kni.sel,  Das  altfrz.  Zahlwort  (Krlaiigeii  18H4)  p.  21. 
Voroinzolt  linilel  sidi  altfrz.  am-li  nodi  dur  Gvnotiv 
duorum  ■»=  dure;  iifrz.  deu.r :  cat.  span,  dos; 
pig.  dous,  duus.  Vgl.  W.  Mover,  Ztsdir.  f.  vgl. 
Spradif  XXX  336:  Grilbor,  ALL  II  107. 

27201  pers.  dulbeud,  Turban;  diivuii  ital.  (i(/i- 
Itaui),  Tiilpe  pvegen  einer  gewissen  .'Uiiilidikeit  piit 
einein  Turban  so  geiiannt);  rum.  tulijmu  :  frz.  lulijiv: 
span.  ptg.  /h/i/hi,  tulijiaii.     Vgl.  Dz  331   luliimn. 

2721)  l*dftU'iOr,  -Orciii  m  (v.  dulcis,  srjiriftlat. 
duUor),  Slifsigkeit:  ital.  dolciorc ;  rum.  dukoure : 
prov.  diihor-s,  doussor-s;  frz.  douceur;  s]iaii 
iluhiir;  Uitg.  (/i/fi(»vi).| 

2722)  diik-is,  -c,  siifs;  ita  1.  (Mcc;  rum.  dulce; 
rtr.  dolls,  dulls,  duis  etc.,  vgl.  Gartner  g  200; 
\iro\.  dot:,  dos,  dous;  frz.  doux;  cat.  (Ms;  span. 
dulce:  ptg.  iloce. 

2723)  *dQIcitiii,  -am  /'.  (v.  dulcis),  Siifsigkoit; 
ital.  ditlctzza:  rum    didceafd;  span,  dulctea, 

2724)  diim  +  interim,  wiibrond;  ital.  (alt  do- 
nientre,  jetzt  nur)  uiculre ;  prov.  dementre,  mentre; 
altfrz.  demadre(s),  mentre,  audi  endenienlres, 
danebcn  deimiilii:r{e)s  =  dum  intcrea;  (nfrz.  wird 
,,wiihren(l"  durcb  jieiidaid  que,  tandis  que  ausgo- 
driickt);  a  Its  pa  n.  lUviieulras;  nouspan.  mientras; 
altptg.  meiitres,  cumeidns  (neuptg.  wird  „wah- 
rcnd"  (lurch  duranlc  ausgedriickt).  Vgl.  Dz  210 
mentre. 

2725)  eiigl.  diimp-y,  kurz  u.  dick;  daraus  soil 
nacb  Dz  562  diirch  Kedupllkation  cntstanden  sein 
frz.  dotidon,  dickes,  rotbackigos  Weih  (altfrz.  war 
aiich  ein  Adj.  doiidr.  dick,  vorliandun).  Diez'  An- 
nalinio  ist  wobl  unrichtig:  doudon  diirfto  cin  don 
Klang  dcr  Trommel  uachabmcndes  Scballwort  soin 
(vgl.  dtscb.  tamtam);  der  Vergleich  cines  dicken 
Weibcs  mit  ciner  Trommel  liegt  nahe  genug.  Mit 
doudon  vcrwandt  ist  gewifs  dondaine,  Dudelsack- 
pfeife.  Das  Scballwort  don  ist  vermutlich  auch  in 
hedoi)  ontbalten,  dessen  Bedeutungon  ,,kleineTroiiiniel, 
dicker  Bauch"  reclit  klar  liczeiigcn,  wie  die  Loibes- 
dicke  sclieizbait  als  etwas  Tromiiielurtiges  aufgcfafst 
wird.  Audi  der  erste  Bcstandteil  von  hidon  diirfte 
als  scballnadiahmende  Silbe  zu  betrachten  scin, 
docb  mag  diesdlic  Verstiiranielung  u.  Herabsinken 
zu  eineni  bcdeutungsloscn  Priifix  eilitten  habon. 
Ableitungci;  von  bedon  sind  hedimdoine,  Dudclsack, 
Wanst.  l/cduiiie,  Wanst,  altfrz.  bedonenu,  Dachs 
(eigentl.  Dickbauchlein,  eine  fiir  das  gefrafsige  Tier 
passende  Benennung).  Vgl.  Dz  562  dondon  und 
518  bidon. 

2726)  altir.  diln  (urspriingl.  dunos),  Hiigel  (vgl. 
die  gallischen  Stiidtonainen  auf  -dunum,  wio  z.  B. 
Luf/dunum);  ital.  duna,  Sandhiigel  am  Meoro; 
frz.  dune;  span,  dunit;  pig.  dunas  (nur  PL).  Dz 
124  duna  (leitetc  das  Wort  zunachst  vom  ndl.  duin 
=  ags.  dim,  nur  mittelbar  vom  kelt.  dim  ab);  Th. 
p.  58  („der  Urspning  ist  zweifellos  kcltisch"). 

2727)  altii.  dunu  (ndd.  dune),  Fluunifeder.  Daune: 
altfrz.  (/«»1  (davon  das  Demin.  dumet  u.  daraus 
duvet,  Flaum).     (Der  Wandcl  von  m  :  v  mufs  auf 


273 


2728)  .liina'" 


2753)  «bur 


274 


Anleliuuug  an  amlore  Worte  auf  v-et,  wie  z.  B.  2740)  burg,  dyrgrb,  ahd.  dw^rali,  mhd.  tw8r, 
livet,  beruheii,  oder  soUtc  violleicht  das  ndl.  rfm/,  j  quer :  davon  it Sil.  (/iiercio,  schielend;  TtT.  gtiemch, 
Taube,    die    Eiitwiokeliing    des    Wortes    hev'minht    iiiersch :    i)rov.   r/uer,  guerle;    altspan.   r/Mercfio! 


haben,  indeiii  man  die  Flaurafedem  als  Taubenfedern 
auffalste??).     Vgl.  Dz  564  duvel. 

2728)  germ.  *dungjd  (vgl.  ags.  *(hiny,  Gefangnis, 
(s.  Sievers.  Ags.  Gramra.»  S  284],  altn.  dynqja, 
FraueDgeuiacb) :  itavou  vielleieht  f rz.  ihinjnn,  Srhlofs- 
turm,  vgl.  Pogatscher,  Z  XII  557;  gewohulich  wird 
*dominio  (s.  d.)  als  (Jrundwort  angesetzt. 

diio  6.  dui. 
duodecTni  s   dodeeint. 

2729)  duplico,  -are  (von  duplex),  verdoppeln: 
ital.  duplicarc:  rum.  dii/the  ai  at  a:  cat.  span, 
ptg.  duplicar.     S.  auch  duplo. 

2780)  diiplo,  -are  (».  duplus),  verdoppeln;  ital. 
doppiarc:  prov.iWi/rtc.f  rz.  double)  :  sp  a.n.doblar ; 
ptg.  dobrar.  Bemerkenswert  ist,  dafs  duplare  im 
Roman,  auch  die  Grundbedeutung  von  dupUeare 
„(zweimal)   falten.   biegon ,   umbiegen"   (daher   urn 


Vgl.  Dz  170  ijiiercio:  Mackel  p.  82. 

2741)  ndl.   dyk   (ags.  die),    Deich;    ital.   diga: 
frz.  digue:  span.  ptg.  diqiie.     Vgl.  Dz  119  digci. 

2742)  dyscoliis,  a,  um  (gr.  dvaxo'/.oi;):  miirrisch: 
ital.  span.  ptg.  discolo,  miirrisch,  vgl.  Dz  120.?.  v. 


E. 

I  2743)  ags.  east,  Osten,  =  frz.  est;  span,  este 
I  (altsp.  auch  leste) :  sonst  wird  in  den  rora.  Sprachen 
;  „Osten"  dureh  oriens,  bezw.  kvans  (scil.  sol)  aus- 
gedriickt,  auch  im  Frz.  ist  levant  vorhanden,  aber 
freilich  als  das  neben  est  minder  iibUohn  Wort.  Vgl. 
!  Dz  576  est. 

2744)  ndl.    u.   dtscb.   ebbe,   Ebbe,  =  frz.   ebbe. 
schiffen)  angenommen  hat.  -  Parodi,   R  XVII  81.  i ''"<'''  '"'"' Ji-Jt^  geschriebon,  vgl.  Dz  565  ebe. 
zieht   auch   cat.   'hilar,   ein  Vorgebirge  umfahren,  I  ,  2'4o)  eboreus,    a,    nui   (v.  ebur),   elfenbeinern; 
liierljer  ;  dav.  das  Sbst.  ital.  avorio,  Elfenbein:  prov.  avori-s, 

2731)  duplus,  a.  um,  zweifach,  doppelt:  ital.  '  ^*^^"":*-  ^rz.  ivoire;  cat.  bori:  [up an.  marfil;  ptg. 
duplo.  Sbst..  doppio.  Adj.,  doppia,  eine  Goldmimze.  '  "«"V",".  "orte,  denen  vielleieht  arab.  nab-alfil  zu 
dobla.  dobbra  (vom  span,  duhla).  eine  Miinze,  vgl  ^^unde  licgt,  vgl.  Baist,  RF  I  130).  Vgl.  Dz  32 
Canello,   AG  UI  357:    rum.  duplu ;   prov.  dnble:    "''S'"'"-;  prober.  ALL  n  276. 

frz.  double:    span,  doble.  Sbst.  dubla.  eino  Gold-       ^^^*"'  ebnaciis,   a,   um  (v.  ebnu.'i),   tiichtig  an- 
miinze;    ptg.  dnbre,  Sbst.  dobm.  eine  Goldmiinze.  I  f?"'""^*^" !  '*"!•  «obnaco.  ubhnaco,  bnaco  (dazu 

2732)  schwiib.  diippel,   dummer  Kerl,   soil  nach  i  ^'«  obsttve   ubbriac{c)hezsa,   bnaehezza),^  i'!'J"^1''o 
Frisch's  von  Diez  564 
das   Grundwort   sein   zu 

leieht  zu  betrugender  Menseh.    Das  ist  iedoch  u^„.     ,    .  ,      ,      c.i.  ^     •  t, 

als  unwahrscheinlich  Glaiibhafter  ist,  dafs,  wie  '  f*":"'  •  "as  Sbst.  ivraic,  Rauschkraut;  cat. 
Chevellet  angab  u.  wie  Littrc  als  richtig  aunimmt,  .  *'■«"■»■  altspan.  embnago.  Vgl.  Dz  125  ehhriaco; 
dupe  ein  alter  Name  fiir  huppe  =  upupn,  V/iede- '  •7^'=?"'  ^^  ^^  ^*^;  Grober,  ALL  H  276;  Thurot, 
hopf,   sei  u.  dafs  man,   well   der  Vogel  fiir  dumm    ''"^  ^"  prononciation  fr^se  I  412._ 

gait,  seinen  Namen  als  Scbimpfwort  verwertet  babe  i  ^.'^')  [*e»rinius,  a,  um  u.  »ebriiUo,  -are  (von 
In  seltsamem  Widerspruche  steht  freilich  damit  [  <""'''"*)  stellte  Ascoh,  AG  III  453,  als  die  mut- 
dafs  das  von  huppe  abgeleitete  Partizipialadj.  huppe  \  "lafslichen  Grundworte  von  ital.  brdlo,  brillare  etc. 
in  dem  Sprfichwoite  ,.les  plus  huppes  y  sont  pris"  1  '"""'  "'''^  "'''»^^6  sehe  man  oben  unter  beryllo.] 
den  Sinn  von  ..klug"  hat.     Auch  bleibt  uuerklart,  1      ''^'^^  "'"■'"    ""■"    t'""'-»"  —'<»"•  'i--""  "■> 


lel,  dummer  Kerl  soil  nach  '  ^  ^"scive  uooriac(Cjnesea,  onacnezzn),  tnionaco 
s.\:  angefiihrter  Vermutung  '  ("'egen  Jes  eingetretenen  »1  vgl.  Ascoli,  AG  III  442); 
zu  frz.  dupe.  Schwachkopf,  '  J,"*"l;  Breiic:jTov  ebnac,  ybnai,  daneben  das 
Menseh.    Das  ist  iedoch  mehr  I  ^'^^*-  «'"■'«'/«-  Rauschkraut:   frz.  (Berry)  imbriat, 


welehen  Ursprung  das  AVort  dupe  fiir  huppe  haben 
soil.     Vgl.  Scheler  im  Diet,  s    c. 

2733)  dOracInus,  a,  um  (v.  durus),  hartsehalig; 
ital.  dunicixe,  hart,  fest  (von  Friichten) ;  span. 
durasno.  eine  Art  Pfirsiche.    Vgl.  Dz  445  durazno. 

2734)  dure  *fiitutiis,  a,  um  (v.  fatum),  von 
hartem  Schicksale  betroffeu;  davon  altfrz.  durfeit, 
drufcii,  elenil.     Vgl.  Dz  564  s.  c. 

2735)  duritia,  -am  /.  und  duritas,  -tatem  /., 
Harte ;  i  ta  1.  duresza ;  (p  ro v.  duracio-s) ;  frz.  durete; 
span,  ditif-a  (daneben  duracion);    ptg.  durardo. 

2736)  duro,  -are  (v.  durus),  dauern,  sich  er- 
strecken;  ital.  durare;  prov.  durar;  ixi.durer; 
span.  ptg.  durar,  davon  das  Vbsbst.  dura.  Vgl. 
Dz  125  d'irure. 

2737)  durus,  a,  um,  hart;  ital.  duro:  prov. 
dur-s;  rtr.  dilr,  dir,  deir  etc.,  vgl.  Gartner  §  200; 
frz.  dur:  span.  ptg.  dure. 


2748)  ebrlo,  -are,  trunken  machen ;  davon  nach 
Ascoli,  AG  III  455,  ital.  brio,  Lebhaftigkeit  (nach 
Ascoli    also    eigentl.    Berauschtheit).    Kraft,    Mut; 

!  prov.  6nM-.s;  altfrz.  6n';  span  ptg. 'j^-io.  Rich- 
tiger  aber  zieht  man  diese  Worte  nebst  den  sich 
daran  schliefsenden  Adjektiven  und  Verben  (itaL 
brioso,  prov.  abrivar  etc.)  wohl  zu  dera  keltischen 
Stamine  brigd,  der  oben  Xo  1344  besprochen  wurde. 

2749)  ebriosus,  a,  um  (v.  ebrius},  trunken;  nach 
Ascoli,  AG  in  455,  Grundwort  zu  ital.  brioso  etc., 
s.  oben  ebrio. 

2750)  *ebr6uius,  a,  um  (von  ebrius).  trnnken; 
davon  ital.  sbornia  nUbbriachezza";  frz.  ivrogtie, 
Trunkenbold,  woven  ivrogner,  ivrognerie.  Vgl. 
Ascoli,  AG  III  442;  Caix,  St.  505. 

2751)  ebrius,  a,  um  (Grober  setzt  ebrius  au, 
was  nicht  unbedingt  notwendig  ist),  trunken ;  ital. 
ebbro  (mit  off.  e);  rtr.  eiver:  neuprov.  ieuvre: 
frz.  ivre.     Vgl.  Grober,  ALL  II  276. 


o-aa\  j.-„    J-  T^  iju         TT  .      .  i      27^21  ebuluni  «.,  Attich,  Niederholunder  (Sam- 

2/38)  dux,  ducem  «...   Feldherr,  Herzog;    ital.    bucus  Ebulus  L.);  ital.  ebbio;  prov.  evol-s;   frz. 

pubblic 
AG  — 
Doge). 

2739)  germ.  Stamm  dwalo- (got.  dtals,  thoricht,  ;  erhalten  in  span,  martil,  ptg.  marfim,  wenn  das- 

ags.  dvala,  Irrtura.   alts,  dwalm,  Beriickung  etc.):    selbe  aus  'moralfil  =  *ebor-alfil  entstanden   sein 

davon   prov    i,H«?!fl,-,   hiutergehen,  yualiart,   be-    sollte,  wie  Baist,  RF  I  131,  vermutet,    dabei  aber 

trugensch.     Vgl.  Dz  606  gualiar;  Mackel  p.  46.     i  selbst  diesen  Vorgang  fur  sohwer  denkbar^erklart 

Korting,  lat.-roin.  Worterbach. 


275 


JTA-tl  poiirlioii 


•J7H1I  ofTi'r.. 


L'TC, 


»1.  J«fiii  nrnli.  imh-nl-fii  aU  (irtinilform  inif(^«t<<llt 
list;  soiist  ist  rhur  iliin'li  ilim  Atlj.  rlinrrim  (s.  A.\ 
vollii»  viTilriiiiKt  wordi'ii. 

2754)  bask,  rrarhea,  fi'iiinr  Rt<p'":  <l'>von  violl. 
»p»n.   yXf.  rfrarrhii.    Ratilin'if,    V|;l.   \)r.  1+8   .<.  r. 

27661  ««•*,  <k-caiii  ,vk1.  Ki.liliT.  AIJ.  V  16). 
«ioho  (In;  ital  rccn  ifcatmi  i<to.):  H«ril.  fi-eu; 
rum.  ritrn;  prov.  er.  ve  (-  cirfr)  +  ec  -^  re,  PI. 
Vfcros,  iri/.v;  altfr?.  <7.r.  vorbumlen  mit  «Icni  Por- 
Minnlpmn.  ilor  2  P  PI.  fkevos,  risros.  r.irnn,  rum, 
audi  mit  vorlialiT  I'liirulbililiiii^'  ilos  orstoii  Toiles 
e-stesvof,  .•\iiilrprsoits  mit  riiifroscliiilnMipni  .Xcriis.  If 
ellernn,  fstesUrof.  vj;l.  HiirKUy  II  286;  spun,  rlr, 
tlo,  fin  nil!)  fc-lf  rtc..  rtrle,  fiflo,  rtfla.  V>,'l.  1)?- 
126  rew.  (.JriiluT.  ALL  II  277. 

2766)  *i'ci^  +  hac,  <la.  di.rt;  ital.  (lonil>.)  scid; 
rtr.  aachii,  vf;\.  Ascoli,  .\i;  !  165;  prov.  sa,  mi; 
(tz.  ivi;  oat.  wi.  V;;!.  D/.  269  qii(i ;  Griibpr,  ALL 
III  139. 

2767)  fcpfl^m)  +  hftr,  «la,  dort ;  iiiil.  ^mi'j;  rtr. 
91/«,  r«ii.  f()M,  vj;i.  Ascoli.  AG  VII  537;  span.  <icn; 
pt(j.  C(i.     Vpl.  Dz  259  ./««;  Grdbor,  ALI.  Ill  139. 

2768)  fcc5  +  hic  (Adv.i,  hit>r;  itnl.  ci:  runi. 
iiiei'.-  prov.  (ii8>i;  frz.  ici,  ci;  cat.  assi.  V(jl.  D/. 
260  qui:  Crobor,  ALL  III  139.     Vj;!.  unto»  hic. 

27591  eceu[in]  4- h'c  (Adv.),  bier;  ital.  qui; 
prov.  (K/ui;  altfrj.  fqiii,  iqiii,  vj;!.  Stengel,  Wtb. 
untor  ici;  span.  (15111.  Vpl.  Dz  260  qui:  Griiber, 
ALL  m  139.     Vgl.  unton  hic. 

2760)  eoofi'm]  +  hinroe  =  ital.  quinri,  von  bi«r, 
vgl.  Dz  392  s.  V. 

2761)  ecce  +  hoc  (,Ntr.),  dies;  ital.  cii>;  prov. 
aiso.  so,  zo,  go;  frz.  I'fO,  fo,  ce  (cela  =  ecee-\-hoc 
+  iliac);  cat.  axo. 

2762)  eceu[iu]  +  hoc  (Ntr.l,  dies:  prov.  aquo, 
aco,  quo.  vrI.  aber  Griiber,  AI.L  III  139. 

2763)  eecu[lll]  +  ibl  =  ital.  quivi.  dort,  da. 
Vgl.  Dz  392  quinci. 

2764)  ecce  +  Ale  etc.,  jener;  rum.  Masc.  Sg. 
acel.  PI.  ttcei,  Fem.  Sg.  «cea,  aceaja.  PI.  aceale: 
rtr.  fsc/,  fse/a,  PI.  <sf//s,  Jsc/ej,  vgl.  Gartner  §  122; 
prov.  Masc.  Sg.  c.  r.  aicel,  celh,  eel,  c.  o.  eel,  PI. 
c.  r.  ci7,  c.  0.  celt,  Fem.  Sg.  cela.  PI.  celas;  altfrz. 
Masc.  Sg.  c.  r.  ici7,  ciV  (vielleicht  nicht  =  ecce  -(- 
ille,  sonderi]  =  ecce  +  (7iic),  c.  0.  icel,  eel,  PI.  c.  r. 
icil,  cil,  c.  0.  icek,  eeh,  Fem.  Sg.  irele,  PI.  icelen; 
nfrz.  Masc.  Sg.  {cehii),  PI.  ceua:,  Fem.  Sg.  cette, 
PI.  CfHes. 

2765)  eectt[m]  +  Die  etc.,  jener;  ital.  quellu, 
quella,  PI.  quegli,  quetli,  quelle:  rtr.  kuel  kitila, 
PI.  kuelts,  kueles,  vgl  Gartner  §  122:  prov.  Masc. 
Sg.  c.  r.  u.  c.  0.  aquel,  PI.  c.  r.  aquil,  c.  0.  aqueh, 
Fem.  Sg.  nquela,  PI.  aqiielas:  cat.  aquell.  aquella: 
span,  aquel.  aquella.  Ntr.  aqnello:  ptg.  aquelle, 
aquella. 

2766)  ecce  +  *illiil,  *illei.  illorum,  jener  etc. ; 
rum.  arehii.  aceii,  acelnr,  ncealor;  prov.  eelui, 
celei,  celor;  altfrz.  icelui.  celui,  icelei,  celei.  celi; 
nfrz.  celui  (das  Fem.  celd  ist  gcschwunden).  Vgl. 
Darmestetcr,  Le  demonstratif  i7/e  et  lo  relatif  51(1' 
en  roman  in  ^Melanges  Renier,  reeueil  dcs  travaux 
publies  par  I'ccole  pratique  (Ics  liautes  etudes"), 
Paris  1886. 

2767)  eccn[mj  +  •lllui,  *illei,  Uloruiii,  jener  etc. : 
ital.  colui,  colei,  colore. 

2768)  eceii[inj  +  inde  =  ital.  quindi,  von  dort; 
altspan.  aquetide;  ptg.  {aqueiide),  aquem,  jonseits. 
Vgl.  Dz  392  quinci  u.  424  nquende:  Marchesini, 
Stndj  di  fil.  rom.  II  10. 


27691  feral  III  I  f  TpnJ'  "-  ^|lan.  itqiicHf,  dieH(tr: 
altpt}:.   (iqiifssr.     Vgl.    It/    121  aqUfsf. 

2770|  dVrf  4- InI*  etc.,  dicui'r;  rum.  Masr.  Sg, 
iirfsl,  PI.  nrcili,  Fi>m.  Sg.  aciaMf.  PI.  acrastr: 
prov.  Mast'.  Sg    c.  r.  rial,  cral.  c.  o.  cfsl,   IM.  c.  r. 

!  cr^^  I'.  I).  ctM:.  Kem.  Sg.  cenla,  PI.  eentas;  altfrz. 

I  Masc.  Sg.  icixl    ri^l,   cin,    p.  o.  icm(.   ce<il,   eel,    ce, 

!  PI.  0.  r.   iriM.  ri.il,  c.  o.  icn,   fez,  em;    I'Vni.  Sg. 

\ieriilr,  rrstf,  Cflle,  P\.  ifrnlrx,  eestrn.  re:,  ces;  iifrz. 

!  Ma8(^  8g.  cri,  cr.    PI.  cen,   Fein.  Sg.  retlr,  PI.  rr.v. 

I      2771)  8ccil  ml  +  Wc  etc..   die8(>r;    itnl.  questo, 
que.ild.    PI.    (/(((■.<((,    qiie.itr;    rtr.    kisl,    Vem.  ■keilf, 

ikeHt.s,   kestft  otc,    vgl.  iiartn«r  S  •--;    prov.  Sg. 
Masi\  c.  r.  u    c.  0.  11que.1t,  PI.  c  r.  aquist,  aqiiext, 

1  c.  o.  aquesit,  Fein.  Sg.  aqursta.  PI.  nqiirsla.i:  Huan. 

j  aquislr.   aqurstn,    Ntr.  aqueslii   (das  (ibiicbo  Pron. 

list  aber  das  I'iiifaclio   e.ile.    ista,  Nfr.  esto);    ptg. 

I  aqur.ite,  (d/iw'.i/i/,  Ntr.  aqiiisln,  ctiiurstn  (das  iibliclie 

I  Pron.  ist  aber  dan  einfacln'  e.-lr,  r.ila,  Ntr.  entn). 

2772)  fcc5  +  *lstul,  ♦Istcl,  Istoriiin,  dieser: 
rum.  ace.ilui,  <tce«lii,  ace.ilor;  (prov.  sclioinen  die 
betr.  Formen  ganz  zu  foblen) ;  al  I  frz.  irr.slui,  centui, 
ce.sli,  icrstei,  ce.slei,  cesti :  (nfrz.  siiid  dic'so  Formon 
siimtlinb  geschwundenl. 

2773)  Sectt[in]  -f  •istul,  *lstel,  istorum,  dicser; 
ital.  cnxtui,  costei,  costoro.  —  Ubcr  samtliclio  mit 
ecce  zusammcngosetzten  Pronomlnn  vgl.  Dz  260 
quello  und  quesUi  sowie  die  betr.  Abschnitte  in 
seiner  Grarom. 

2774)  eccu[nij  +  iiiodo;  davon  uarh  (;h.  p.  2 
rum.  iiciima,  acum,  aniiu,  jetzt,  gloicb. 

(eccu[m]  +  sic  s.  aeque  sic.  Vgl.  Grobor,  ALL 
VI  385 ) 

2776)  ecolcsia  u.  *ecclesiii,  -uui/'.  (gr.  ixxhjaia). 
Kirche;  ital.  cliicia:  sard,  chcjia;  (rum.  u.  rtr. 
ist  ..Kirche'  =  basilica,  w.  m.  s.);  prov.  t/leisa, 
glieisa;  frz.  e<ili-te;  cat.  rsylesia;  span,  iglexia 
(altspan.  edegia),  ptg.  iqreja.  Vgl.  Flcchia,  AG 
il  64  Z.  8  v.  u.  im  Tcite;  Ascoli,  AG  III  443 
Anm.  2;  Griiber,  ALL  II  277. 

2776)  bask,  erhumarra,  Zeichcn  dos  Uauses; 
davon  nach  Larranicndi ,  (lessen  Ansicbt  Dz  499 
lawarro  wiederholt,  (ital.  zimarra,  langor  Rock 
von  Tuch;  sa  rd.  ncciawmria;  pro  v.  .•.«warra;  frz. 
chamarre,  Pelzrock,  davon  das  Vb.  chamarrer,  ver- 
bramen);  span,  chamarra ,  zamarra,  zamarro, 
Schafpelz.  Den  von  Larramendi  angenommenen  Be- 
deutungsiibergang  fiir  miiglich  zu  halten,  ist  un- 
miiglich,  u.  so  gchiirt  die  Ableitung  schon  aus  diesem 
Grunde  zu  der  Masse  phantastiscber  Einfalle,  welch(> 
Larramendi  verbrocben  liat. 

2777)  ecIipsTs,  -In  f.  (gr.  tx'/.mtit^),  Sonnen-  oder 
Mondfinstcrnis;  davon  das  gleicbbcdeutende  ptg. 
criv  III.,  vgl.  Dz  443  >■.  v. ;  in  den  iibrigen  Spracben 
1st  das  Wort  nur  in  gelehrter  Form  vorhanden. 

2778)  [*ec-raso,  -are  (von  radere),  auskratzen, 
soil  nach  Rcinscb.  RF  II  346,  das  Grundwort  zu 
frz.  ecraser,  zerquetschen,  sein.  Diese  Ableitung 
ist  aber  vollig  unannehmbar,  u  es  ist  das  von  Dz 
567  .'■■.  f.  aufgestollte  Grundwort  altn.  kras(.'()a,  zer- 
reiben.  beizubehalten,  vgl.  auch  Mackel  p.  46.] 

2779)  edictum  «.  (v.  edicere),  Befehl;  davon  ver- 
mutlich  prov.  dec  {a.\\ch  Fem.  deca\  Gebot,  Befehl, 
Gebiet,  Grenze,  Abgabe.  Bufse.  Mangel.  Gebrechen, 

j  vgl.  Dz  560  X.  V.    Sonst   ist  edictum   nur  als  gel. 
1  Wort  erhalten,  z.  B.  frz.  idil. 

2780)  |*cfracio,   -are   (v.  facies),  aus  dora  Ant- 
I  litze   entfernen.   =—   frz.    effacer.    auswischon,    aus- 

loschen.     S.  unton  *exfacTo.] 

2781)  [effero,  -are  (v.  ferus),  wild  raaclien ;  prov. 


277 


2782^  of-frMt. 


■2S01)  el  harbrt 


278 


esferar,  8cheucbeii:  frz.  effarer.  bestiirzt  niachen. 
Vgl.  Dz  567  effarer.  wo  trcffemi  bcmerkt  wird,  dafs 
(las  Vb.  nicht  ^  schriftlat.  efferare  seiu  konne, 
sonderD  neue  Bildung  von  fern^i  (welches,  wie  ferox 
=  farouche,  die  Bedtg.  ..soheu"  angeiioinmeu  babe) 
sein  miisse.  I 

2782)  [*er-frido,  -are  (v.  dtsuli.  frUlu,  Fricden), 
aiis  dem  Frieden,  aus  dor  Rube  sttiren,  erschreoken : 
prov.  esfrednr,  esfreiar.  dazu  das  Vbsbst.  e.ifrei: 
altfiz.  esfreder.  esfreer.  ei^fraer,  dazii  das  Vbsbst. 
esfroi:  nfrz.  effrayr,  dazu  das  Vbsbst.  effroi 
(frayeur  aber  hat  niit  tffrayer  niohts  zu  schaffen, 
sondern  ist  =^  frayorem);  hierher  gebort  wohl  audi 
effraie,  Schleiercule  (eigentl.  Schrcckvogel.  well  er 
Btises  vorhcrverkiindet).  Vgl.  Dz  588  /V(i//f«r  (Diez 
wolltc  die  Wortsippc  von  *exfriijidare  ableiten,  es 
ist  dies  abor,  wie  Forster  gezeigt  hat,  lautlich  un- 
raoglioh;  hiichstens  das  vereiuzelte  prov.  esfreular 
mig  =  exfriyidare  sein);  G.  Paris,  RVII  121  unten 
(hier  zuerst  die  richtige  Ablcitung,  vgl.  auch  G.  Paris, 
R  XI  444.  u.  P.  Merer,  R  X  443);  Forster,  Z  VI 
109  (hier  wird  die  richtige  Ableitung  einleuchtend 
begriindet);  Mackel  p.  94. 

2783)  ego,  ich  (Gen.  inei,  Dat.  mihi,  mi,  Accus. 
me,  Abl.  me,  PI.  Nora.  «o<.  Gen.  nostrum  u.  tiostri, 
Dativ  Abl.  iiobin.  Accus.  iios);  ital.  Sg.  c.  r.  io 
(prokl.  u.  abs.)  c.  o.  me  (abs.),  mi  (nur  pro-  u.  enkl.!, 
PI.  c.  r.  niii  (prokl.  u.  abs.)  c.  o.  twi  (abs.  Accus.) : 
pro-  u.  enkl.  ne  =  nos,  vgl.  Tobler,  Gott.  gel.  Anz. 
1874  p.  1904,  u.  G.  Paris.  R  Vm  463:  gewohnlich 
wird  fur  Dat.  u.  Ace.  das  Ortsadverb  ei  =  ecce  hie 
gebraucht):  rum.  Sg.  Nom  eu,  Dat.  mie  (abs.),  mi 
'prokl.)  =  «u7(/.  Ace.  abs.  mine  ^^nit  slav.  Um- 
bildung).  prokl.  me,  PI.  Nom.  tioi,  Dat.  noao  (abs.), 
ni  (prokl.).  Ace.  noi  (abs.),  ue  (prokl.);  rtr.  Sg. 
c.  r.  ieu,  ie,  io  etc.  (abs.  u.  prokl. i,  e.  o  me,  met 
etc.  (abs.),  mi  (prokl.),  PI.  c.  r.  u.  o.  o.  nos,  )nis, 
nuo  etc.  (abs.  u.  prokl.),  vgl.  Gartner  §  108  f. : 
prov.  Sg.  c.  r.  eu,  ieu  (abs.  u.  prokl.),  c.  o.  me 
(abs.),  me,  mi  (prokl.),  PI.  c.  r.  u.  c.  o.  nos  (enklitisch 
zu  ns  gckiirzt);  frz.  Sg.  c.  r.  je  (nfrz.  uur  prokl.), 
mni  (abs.,  also  Accus.  statt  Nom.).  o.  o.  moi  (abs.), 
me  (prokl.),  PI.  c.  r.  u.  e.  o.  nous  (abs.  u.  prokl.); 
eat.  Sg.  c  r.  jo,  c.  o.  mi  (abs.),  mi,  me  ^prokl.), 
PI.  c.  r.  u.  c.  0.  nos  od.  nosalire.<  (abs.  u.  prokl., 
nosaltres  prokl.  aber  nur  als  c.  r.):  span.  Sg.  c.  r. 
yo,  c.  0.  mi  (abs.),  me  (prokl.),  PI.  c.  r.  u.  c.  o.  nos 
u.  nosotros  (wie  im  Cat.);  ptg.  Sg.  c.  r.  eu,  c.  o. 
mtm  (abs.).  me  (prokl  1,  PI.  c.  r.  u.  c.  o.  nos  (abs. 
u.  prokl.).     Vgl.  Grober,  ALL  VI  886. 

2784)  [*eg^Sphiiiio,  -are  (v.  graphium,  griech. 
YQaifiov,  Griffel),  wiirde  die  Latinisierung  lauten 
von  frz.  eyraffiyner,   kratzen,   vgl.  Dz  603  f/re/fe.] 

2785)  bask,  eg'niya,  Ecke,  Kante,  egruijarria, 
Eckstein:  davon  nach  Larramendi  span,  yuija, 
yuijo,  Kiesel,  guijarro,  Eckstein,  vgl.  Dz  io6  guijo. 

2786)  [*egrtitto,  -are  (von  guttii).  heraustropfeln ; 
frz.  eyoutter,  dazu  das  Vbsbst.  iyout .  Ausgufs, 
Dachrinne.  vgl.  Dz  567  s.  v.] 

2787)  eJa  (zweisilbig,  schriftlat.  Ha),  Interj.,  ei ! 
sard,  ed ;  siciL  jeja;  rum.  m;  prov.  eia;  alt- 
frz.  aie;  span,  ea;  ptg.  eia.  Vgl.  Dz  125  ea; 
Grober,  ALL  11  277. 

2788)  gr.  eixaiv,  aiva  /'.,  Bild;  davon  viell.  (?) 
ital.  ancotia,  Votivbildehen,  jedenfalls  aber  rum. 
icoand,  Heiligenbild ;  das  n  nach  a  im  ital.  Worte 
beruht  auf  volksetvmologisierender  Anbildnng  an 
*anca  u.  dgl.,  Krummung,  Hohlung,  well  derartige 
Bildcheu  in  Nischen  u.  dgl.  zu  stehen  pflegen.  Sehr 
wahrscheinlich    iibrigens,    dafs    ital.    ancona    rait 


fixoiv   uberhaupt   gar   nichts  zu  schaffen  hat,  vgl. 

I  oben  aucun. 

27891    deutsch    £idg:enossen;    davon    neuprov. 

I  aganaous  (man  findet  das  Wort  R  XI  105  Z.  6 
links  v.  u.  im  Text,  in  der  Anni.  wird  es  falschlich 
mit  etourmeaux  [lies  etourneaux]  erkliirt) ;  frz. 
huguenots.  Vgl.  Constans,  R  XI  415  (wo  namentl. 
auch  die  redaktionellc  Anmerkung  zu  beachten  ist). 
Alle  sonstigen  Ableitungen  des  vielbehandelteu  Wortes 
sind  als  reinePhantasiegebildezu  bezeicbnen.  Warum 
„Eidgenossen"  die  frz.  Benennung  fiir  Calvinisten 
werden  konnte,  ist  in  bekannten  geschichtlichen 
Verhaltnissen  begrundet.  Vgl.  auch  Fafs,  RF  III  486. 

2790)  ejecto,  -are  (Intens.  v.  eicere),  heraus- 
werfen;  ital.  qettare:  rum.  aiept  at  at  a  (mit  er- 
weiterter  Bedtg.  ,,werfen,  richten,  erreichen,  an  etwas 
riihren,  finden",  es  diirften  *adjectare  u.  ejectare 
sieh  gemischt  haben);  prov.  getar,  yitar;  frz.  jeter, 
dazu  das  Vbsbst. .;>f ;  span,  jifar  u.  echar  (letzt«res 
rait  sehr  crweitertemBedeutungskreise) ;  ptg.  yeitar, 
weit  iiblieher  aber  ist  deitar  =  dejectare,  welches 
seine  Bedtg.  sehr  erheblich,  namentl.  auch  auf  das 
geistige  Gebiet  hin,  erweitert  hat.  Vgl.  Dz  161 
gettare;  Comn,  R  VII  354  (C.  stellt  jactare  als 
Grundwort  auf  u.  nieint,  dafs  der  W'andel  von  a  :  e 
lautlich  gerechtfertigt  sei). 

2791)  ejulo,  -are,  heulen;  davon  ital.  ugiulare 
,,guaire,  guagnolare",  vgl.  Caix,  St.  646;  (span. 
atdhtr,  heulen.  =  idulare.  vgl.  Dz  428  «.  v.);  Grober, 
ALL  III  141  iajunare. 

2792)  [*elaquo,  -are  (fiir  elaqueo,  -are),  los- 
raachen,  ist  vielleicht  das  Grundwort  zu  frz.  eiaguer, 
ausmerzen.  (einen  Baum)  aushauen.  Dz  567  s.  r. 
dachte  an  ahd.  lah  ..incisio  arbonim"  oder  an  das 
mndl.  latchen  ,,vermindern.  verdiinnen".] 

2793J  electarWm  ».,  Latwerge;  ital.  lattovaro, 
lattuarn  (also  an  Jatte  volksetjmologisierend  ange- 
lehnt);  prov.  lactoari-s :  frz.  lectuaire,  electuaire: 
span.  Jectuario.  electuario :  ptg.  electuario.  Vgl. 
Dz  190  lattovaro. 

2794)  elector,  -orem  'w.  'eleg-itor,  -orem]  m. 
[w  eligere},  Wahler,  Kurfiirst;  ital.  (lit tore :  rum. 
alegdtor;  prov.  elegidor-s,  eligidor-s;  frz.  elected: 
altspan.  elegidor,  esleidor;  neuspan.  elector; 
ptg.  ekitor. 

2795)  eleetas,  a,  um  (Part.  P.  P.  von  eligere), 
auserlesen,  davon  frz.  elite,  Auslese. 

2796)  eleemosyna,  -am  f.  (gr.  iler/uoavvt]), 
Alniosen;  ital.  limosina :  prov.  almosna;  frz. 
aumone;  altspan.  almosna;  neuspan.  limosna; 
ptg.  esmola   (aus  elmosa).     Vgl.  Dz  194  limosiim. 

2797)  dtsch.  elen,  Elentier  (vgl.  Kluge  s.  v.)  = 
frz.  elan,  Elentier,  vgl.  Mackel  p  80;  Dz  563  s.  v. 
hielt  auch  Herkunft  vom  ahd.  elalio  fiir  moglich. 
(Das  gleichlautende  Sbst.  elan,  Aufschwung,  ist 
vermutlich  das  Vbsbst.  zu  elaneer,  steht  also  fiir 
elans.) 

2798)  elephas,  elephans,  -antem  u.  elephantns, 
-um  m.  (gr.  i'/.i(fa:).  Elephant;  ital.  elefante  und 
dem  entsprechend  in  den  iibrigen  Sprachen;  a  It  frz. 
olifant.  Elephant,  Elfenbein,  Horn  (von  Elfenbein), 
vgl.  Dz  649  olifant. 

2799)  elevo,  -are,  emporheben;  ital.  elevare  u. 
dem  entsprechend  auch  in  den  anderen  Sprachen; 
span,  neben  elecar  auch  enlevar  =  *exlevare, 
woriiber  zu  vgl.  Ascoli,  AG  III  443  Anm. 

2300)  arab.  elg:,  Proselyt  (vgl.  Freytag  III  206"). 
=  span.  ptg.  elchf,    Apostat.     Vgl.  Dz  445  s.  r. 

2801)  arab.  ei  harbet,  eine  Art  Lanze;  davon 
vermutlich    ital.    ahibarda,    lahnrda.    Hellebarde; 


27!t 


'J802)  i'lltr.. 


JS1H>  Oil.. 


2m 


frt.  linlUtHtnit :  8|)»ii.  ptc.  nliiliiirdd.  V»;!.  1^«  10 
ii/iifi(ir./ii  iliior  tvir.l  iliix  Wort  huh  .loin  mini  hflm- 
littrlf.  Di'il  ziiiii  Diii.'liliiiiicii  ili'K  II. 'lull's.  iili^ji.lfit.'O; 
Wois,.,  ZtM-lir.  f.  V,.lk.'ri.s_v.li.  Mil  JIS  iIii.t  .lio 
AliK'itiiii^'  aiis  tli'iii  Aral),,  «•.•Iclio  uiirli  Miii'kol, 
|).  (!!).  fur  s.'lir  «jilir^i-li.'iiilii'li  rrkliirtV 

JS(VJ1  elifru,  cli'icl,  eirvtuiii,  eliitiTi',  «imiosi'ii, 
:iiisniilili-n;  ital.  rlrijiiii  trust  Ultit  Iniqerr:  rum. 
iilri]  iilfsrt  ales  nlftjr;  prov.  tlnjff,  rlrgir.  fgUre, 
rulir;  (ri.ili'irlus  ,lii  clirr :  siinn.  elejlir ;  p t p. «■/«/ic. 

2803)  nriib.  ol-iksfr,  St.'in  >lor  "Woiscn:  ilii'von 
iiach  Dt  126  flis-nrr.  Mciltraiiki  fr/..  r/t.rir;  snmi. 
WixiV ;  vcrmiitlit-li  alior  isl  mil  ili-m  iiruli.  W  orto 
dafl  Int.  rhxii III  /iisunimcnfft'llosfiPii. 

2804)  rllxo,    -Are,    aliitiodoii;    diivoii    vicllfirlit 
ital.  Ir.ixiirr,  koolicn,  siodon  (frcilioli  iRt  dmiii  U.mre 
aiizii«et/on).     Dz  380  .>••.  v.  loitet  das  Wort  von  h: 
Imuhv,  al>. 

280.'))  t'llychiiiaiii  11.  iffc.  I'/./i'/noi ),  Lainpon- 
do<-lit;  ilavoM  i«t  vorimitllcli  abj^oli-itel  untor  An 
glt'ioliiin^'  nil  lumen  frz.  lumiiiiiini.  Dorlit.  Liclit- 
stumpf.  Dio  Kntwii'koluiijjsfrescliiclite  dos  Wortes 
kanii  man  .si.'li  an  deii  mittollat.  l-'oriiion  ili'sselhcn 
{licmiis,  liciiuii,  lirimrn.  Iicimiis,  licinium,  licliimoi, 
liclimus.  lixrhimiis,  liiiiiKs,  liicinium)  voranschaii- 
liebcn.     Xgl  Si'liclcr,  R  IV  460. 

2806)  bask,  euialopa,  was  di'in  Sehlafe  iinter%virft, 
soil  iiai'b  Larrameiidi's  von  Dz  422  angofiilirtor 
Annalimo  das  (irundwort  zii  span,  atiiapdla,  Mobn, 
■soin.  tilaiibbafter  ist  jpdoeb  Malm's  Vornuitimg, 
Ktyni.  UntiTs.  p.  125,  dafs  aiiiajiula  Umtiestaltung 
aus  papalci  iv.  pHpaier)  sei.  An  arabiscben  Ur- 
sprinif;,  .Ion  Dozy  fiir  raiiglioh  biilt  (s.  Dz.),  diirfto 
nicbt  zii  denken  sein. 

28071  bask,  eniaiidrea,  scbwacbcs  Weib;  davon 
vii'lleiobt  span,  imindria,  Mcmnic,  Dimimkopf;  ptf: 
niaiitlririi),  Frauonliaiisrock  (uiofjlicberwcisy  gehort 
aui'b  initndria,  Faulbeit,  bierher).  Vj^l.  Dz  4G6 
Hi(i(i(/ri((. 

2808)  eniarcus,  -um  /».  (gallisches  Wort),  eino 
Art  Eeben,  die  nur  mittelmafsigen  Wcin  geben; 
davon  frz.  win  re,  Traber,  Trestcr,  vgl.  Dz  634  -v.  v. 
(Von  marc  ist  vielleioht  abgeleitct  nmrqiinis.  Pfiitze, 
und  davon  wieder  marcassin,  junges  Wildschwein, 
vgl.  Dz  634  marcassin  und  dazu  Scheler  im  An- 
banp  803.) 

2809)  dtscb.  emberitze,  enimeritze,  Ammer; 
davon  frz.  emberize:  auf  eiii  Torauszusetzcndos 
deutsches  *emhering  fiibrt  Biigge,  R  IV  351,  frz. 
Oreant,  bridnit,  Goldanimer,  zuriick,  u.  man  wird 
ihni  niir  beistimmen  konnen. 

2810)  eniendo,  -are,  ausbessern;  ital.  emendarc 
a.  iimmendare  [=  "ad-m.);  prov.  eswendar;  frz. 
emendir  und  ameiider,  dazu  die  Vbsbsttve  amauie 
und  amendement;  cat.  esnienar:  span,  enmendar 
(Priis.  emiendii)  =  *exwendare,  vgl.  Aseoli,  AG  III 
448  Aum. ;  pt  g.  emendar.  dazu  das  Vbsbst.  emenda. 
Vgl.  Dz  507  iimevder:  Grfiber,  ALL  II  277. 

2811)  gr.  ffixivftv;  davon  nach  Dz  657  /jier  ! 
span,  einpinar,  zecben;  vgl.  dagegen  Liebrci-bt,  i 
Jahrb  XIII  235,  wo  freilich  der  Ausdruck  so  iinklar  j 
ist.  dafs  das  von  L.  angenomniene  Grundwort  sich 
nicht  erkennen  lafst,  nur  soviel  ergiebt  sich,  dafs  L. 
als  eigentli.-be  Be<ltg.  des  AVortes  „heben"  ansetzt.  | 

2812;  emplastrum  n.  (gr.  ifin'/.aatfjov),  Pflaster  i 
auf  Wunden  u.  dgl.:  ital.  empiaitro;  frz.  cmphitre; 
span.  ftg.  emplasfn.  Vgl.  Dz  244 ^/laAtra.  S.  aueb 
unten  plastrum. 

2813)  en,  Interj.,  sieh'!  =  rum.  ean,  Intcrj.  mit  | 
der  dem  Lat.  entsprechenden  Bedeutung. 


iMiad)  N.  <>ii(i. 

2S1I)  enoucino,  -are  \gi'.  I'vxaivoiu),  i>inwi»iln>n 
(.\iigii8lin.  tract.  ,*^4  in  .l.iaiin.);  (iav.m  ital.  ki.k/ii.iiv 
,,a.lopi.rar  la  priiiiii  v..lta,  iiitacar.',  inaii..in.'lloic", 
vgl.  I'aix,  St.  36'J,  l''li>cbia,  A(i  II  357;  iKC(,</»i<ii-. 
ist  audi  cntlialtcii  In  itwiiifriiimire  ,,rinfnnzi<llarc, 
riciu'lrc  alia  iioggi..".  vgl.  Ciiix,  .St.  360;  (iriibcr, 
ALL  III  266. 

2815)  gr.  fyxttviiin  ist  von  Griibor,  Misc.  43,  al« 
Griiiulwdrt  fiir  altf  rz.t'H»/ii(',nfrz.('HCic(c»('|(ii/)m(i: 
encre  —  diac\(>\Hi)- :  iliavrr)  aiifgcstvllt  wordon.  Abor 
abgosolimi  von  dor  Scliwioriglioit ,  wolcbc  dii>  Bc- 
dotituiig  dos  gricrli.  WortoH  („das  Kingobraniiti',  daH 
Brandiiial")  maclit,  so  wlirdo  dassclln.  vulkslat.  gcwils 
mit  ilcm  llocliton  auf  Mittdsilbo  aiisgcsprocbpii 
wonlon  si'in,  so  dafs  deron  Ausstofaiing  iiiclil  miiglieb 
gewe.scn  wiirc.  Au.;li  wiirc  os  soltsam,  .lals  dio  doiii 
Griindworto  niilior  steliondo  Korni  erst  im  Noiifrz. 
iiblirb  gowonlen  soin  solltc.  Vim  WortJ.n,  wolche, 
wie  emrc.  viclgobraucbt  in  dor  .Scliillorspraobo  siiid, 
<larf  man  nidit  iinbedingt  orwarttm,  .iafs  ihni  Knt- 
wickidiing  einc  rcgelrcchti'  s.'i,  iiiufs  vi.'liiu'lir  aiif 
ungobouorliclio  Vprstiimnii'liingoii,  w.'lclii'  ti'ils  dor 
Launo  des  ZufaIN,  toils  dom  Ucqiiomlicbkoitstriobu 
dor  Sprocbciidon  das  Dasnin  vordankun,  gofafst  soin. 
Und  so  ist  es  wolil  unniitigc  Miibo,  fiir  encre  oin 
notios  Grundwort  zii  suclien,  sondern  man  mag  sich 
mit  dor  Dioz'schon  Annahme  (Dz  183  inchiostro) 
einor  „stark8ten  Abkiirzung"  lieruhigon.  S.  auch 
SncaustQni. 

2816)  ciicaustHiu  «.  (gr.  cyxavarov),  (eigontlicb 
die  purpurioto)  Tinto,  (loren  dio  rom.  Kaiser  sich 
zur  Untcrschrift  bedicnten  (Cod.  .lust.  1,  23,  6); 
ital.  env'iii.sto  u.  hichiostrn,  vgl.  Cancllo,  AG  III 
399,  u  beziiglich  dor  laiitlicbon  Entwickoliing  Asooli's 
Anmerkung  zii  Canello's  Artikel  (der  Ausgang  -stro 
f(lr  -sto  l)crubt  auf  einer  Lautneigiing  des  Ital.,  dor 
Einschub  cines  /  nach  ilom  c,  also  "ciiclausluni,  auf 
Angleiehung  an  den  Stamm  daud-,  dans-);  franco- 
ital.  cln^tre,  vgl.  W.  Meyer,  Z  X  53;  (altfrz. 
cnqiie  [audi  sicil.  ingti],  nfrz.  ciicre  s.  oben  en- 
caunia:  altfrz.  war  neben  enqiie  auch  erremtnt  = 
atramenlum  vorhanden,  entsprochond  dom  prov. 
airamen-s;  In  den  pyreniiiscben  Sprachen,  auch  im 
Sard.,  ist  die  Bezeichnung  fiir  nTinte"  tinta  =  It. 
titicia  v.  tingere;  im  Rum.  wird  die  Tinto  mit  dem 
Slav.  Worte  cerneak  „Schwaize"  benannt.  Vgl. 
Dz  183  indiiosiro:  Grobor,  ALL  III  266.  S.  audi 
oben  encaiiniii. 

2817)  eiieco,  iiecul,  nectiini,  necare,  hinmorden, 
crwiirgen  (im  Rornanischon  hat  das  Vb.  die  besoiulere 
Bedtg.  .,ertranken"  angenomraen),  td.liicb  plagen: 
ital.  annegare;  rum.  mnec  at  at  a:  (rtr.  itagar : 
prov.  negar ;  frz.  nnyer),  eager  (.•  enccare  = 
venger  :  vindicare),  belastigen,  iiberfiillen,  altfrz. 
auch  sich  vermehren,  dazu  das  Sbst.  engeance,  das 
Gcwimmel,  die  Brut;  (span,  ani-gar:  ptg.  anegar, 
ertranken,  aufscrdcm)  int^ar,  bevolkern,  engar,  jem. 
belastigen,  jem.  feindlidi  gesinnt  sein.  Vgl.  Dz  221 
negare  u.  569  enger. 

2818)  eiio,  -are  u.  eiiiit«,  -are,  herausschwimmen ; 
diese  Verba  sind  von  Cornu.  R  XVI  560,  als  Grund- 
worto  zu  ital.  andare  etc.  aufgestollt.  Ebe  iiber 
diese  neuo  Ableitung  geurteilt  werden  soil,  seien 
dio  Forinen  des  Verbs  in  den  verachiedenen  Sprachen 
aufgefiihrt  (wobei  dio  zweifoUos  auf  vadcre  n.  ire 
beruhenden  durch  gosperrten  Druck  horvorgehoberi 
werden  soUeu)  und  dio  iibrigen  bisher  aufgestellteii 
Ableitungen  besprochen. 

Ital.  Priis.  In. I.  Sg.    co   luti   ru,   P).   andiaiiio 


281 


2SI8)  Cno 


2818)  fno 


2S2 


andate  van  no  Caltital.  wiirde  auch  andare  durch- 
konjngiert),  Konj.  Sff.  cadn.  PI.  andiamo.  andiate, 
vnda>io.  Imp.  ra,  aiidiamn.  andate.  Inf.  andare: 
Perf.  rt»f/o(' (altit.  andiedi,  andetti):  Fiit.  andro.  — 
Dem  Hum.  fclilt  ilas  Vb..  ilas  iiblinho  Zeitwort  fiir 
„gohon"  ist  ill  dieser  Spraolic  iiieri/  iiier.-ici  mers 
merf/e  =  mergere.  —  Fiir  das  R  t  r.  konimt  liier 
Gai'tncr's  Bcmerkiing  in  S  185  in  Betraclit:  ,.(Aus 
ambulare  mul'ste),  da  ii  nie  den  Ton  hekara,  zu- 
niiclist  nmh'lare  ontstehen;  rtwi-  hielt  man  fiir  in- 
oder,  was  in  der  alten  Kedensart  a' en  alter  gar 
leicht  nuiglicli  war.  fiir  iiide.  h  gilt  nacli  ni  nichts 
(§  92  'C),  somit  blieb  I)  *lare :  davon  trat  dif  Priipos. 
ad,  2)  olhtre.  Oder  man  verkannte  am-  nicht,  z.  B. 
in  der  imperativischen  1  PI.  (da  liier  hide  nieht 
vorn  stehen  konnto).  aber  man  verandcrte  am-lare 
in  3)  *amnnrc  u.  hielt  dies  wohl  auch  fiir  eine 
Verkiirzung  von  *amanare:  dieses  verier  den  an- 
lautenden  Vokal,  4)  *inanare,  u.  veranlafste  dann 
Verbalformen,  die  auf  dem  ctvmologiscli  nichtigen 
a  den  Ton  tragen;  aber  man  lionnte  *amnare  aueh 
dadureli  leieliter  anssprcchbar  raachen,  dafs  man 
entweder  das  »  aufgab,  5)  *amare,  *niare  oder  das 
m,  6)  anare,  nnre,  u.  endlieh  konnten  audere  das 
einfache  n  doch  zn  schwach  finden  n.  es  durch  das 
so  nahe  verwandte  (auch  an  vadere  oder  inde  er- 
innernde)  '/  verstiirken  (§  92  'C),  7)  andare.'-  Dieser 
Ausfiihrung  liifst  Gartner  dann  die  Beispiole  folgen. 
—  Prov.  Pras.  Ind.  1  van  2  vas  3  ca  n.  rai, 
PI.  1  anam  2  anatz  3  van;  Konj.  rtwe  od.  vaga; 
Imp.  Brti.-  Inf.  annar,  anar,  enar:  Perf.  anei ; 
J'ut.  irai  u.  anarai.  —  Frz.  Pras.  Ind.  1    vats 

2  vas  (altfrz.  auch  vais)  3  va  (altfrz.  auch  vait), 
Plur.  1  allonii  2  alles  3  vont:  Konj.  aUle  etc.; 
Imp.  va  allons  allez:  Inf  alter  (altfrz.  auch" n/eir); 
Pf.  allai:  Put.  ira  i.  —  Cat.  Pras.  Ind.  Sg.  1  vatx 
'2  vas  3  vu.  PI.  1  anem  2  aneti  3  tan;  Konj. 
vaja:  Imp.  res  anem  aneu:  Inf.  anar;  Pf.  ant: 
Fut.  aniri.  —  Span.  Priis.  Ind.  Sg.  1  voi/  2  vas 

3  va,  PI.  1  vamos  2  vais  3  van  u.  Sg.  1  ando 
etc.;  Konj.  vai/a  etc.  u.  ande  etc.;  Imp.  ve  vaya- 
mos  id,  (a  Its  pan.  Sg.  evay,  PI.  erad,  erodes  in 
interjektionaler  Bedtg.,  etwa  dem  frz.  void,  voilci 
entsprechend,  vgl.  Dz  450  evag);  Inf.  ir  u.  andar; 
Pf.  andiive  (altspan.  o/irf((/e,  andiide);  Fut.  «re  and 
andnre  etc.;  andar  wird  also  vollstandig  durch- 
konjugiert,  daneben  aber  treten  in  einzelnen  Formen- 
gebieten  ire.  andare  u,  fs.se  auf  (P.  /mi).  — •  Im 
Ptg.  verhiilt  es  sich  wie  im  Span.  tJber  das  iilteste 
Vorkomraen  (im  10.  u.  11.  Jahrh.)  von  andare  im 
Span.  u.  Ptg.  Tgl.  Tailhan,  R  IX  299.  —  Die  Utier- 
sicht  der  Formen  ergiebt  also,  dafs  andare  nur  im 
Span.  u.  Ptg.  (und  Altital.)  durchkonjugiert  wird, 
im  Rtr.,  Prov.,  Frz.  (u.  Neuital.)  dagegen  stamm- 
betonte  Formen  das  Prasens  nicht  bildet,  dafs  die 
letzteren  vielmehr  von  dem  Vb.  vadere  geliefert 
werden.  Durch  andare  und  vadere  (in  geringerem 
Mafse  auch  durch  es.se,  vgl.  span,  f'lii,  frz.  f'us; 
im  Rum.  durch  mergere,  s.  oben)  ist  ire  in  den 
einzelnen  Sprachgebieten  mehr  oder  weniger  ver- 
drangt,  ein  Vorgang.  welcher  aus  der  lautlichen 
Besehaffenheit  des  Vcrbums  ire  sich  hinreichend 
erklart. 

Die  fiir  andare,  bezw.  anar,  aler  in  Vorschlag 
gebrachten  Ableitungen  sind,  so  weit  sie  iiberhaupt 
der  Erwiihnung  wert  u.  nicht  reine  Phantastereien 
sind,  die  folgenden : 

1.  Von  adnare,   heranschwimmen,   woraus  einer- 
seits  durch  Angleichung  atitiare,  andererseits  durch  \ 
rmstellung  andare  grwordeii  wiire.     Die  lautlichen 


Bedeuken,  welche  diese  Ableitung  gegen  sich  hat, 
raogen  hier  ganz  uneriirtert  bleiben,  da  man  das 
Grundwort  hinsichtlich  seiner  Bedeutung  unbedingt 
vorwerfen  mufs:  cin  auf  «(/«rtre  beruliendes  Verbuni 
kiinnte  hiichstens  ,,herankommen",  nicht  aber  „(weg)- 
gelien"  bedouten,  wiirde  also  die  Bewegung  nach 
einera  Ortc  hin,  nicht  aber  die  von  einem  Orte  aus 
bezeichnen.  Auch  wiiro  es  seltsam,  dafs  im  Ro- 
manischen,  in  welchein  Bedeutungserweiterungen  der 
auf  Wasser,  Sclnvimmon  u.  Schifffahrt  beziiglichen 
Worto  nicht  oben  hSutig  .sind,  ein  urspritnglich 
.,hcransrliwimmen"  bedeuti'udes  Vb.  die  allgemeine 
Bedeutung  ,,gehen''  erhalten  haben  sollte.  So  etwas 
wiire  allenfalls  denkbar  bei  einem  Inselvolke,  nicht 
aber  bei  ilen  Romanen,  welche  in  der  Zeit,  als  ihre 
Sprachen  aus  dem  Latein  sicli  herausbildeten,  ver- 
liiiltnismiifsig  wenig  mit  Wasser  u.  Schifffahrt  zu 
thun  batten;  namentlich  gilt  dies  von  den  Nord- 
franzosen,  welche  erst  durch  die  normannische  Ein- 
wandei'ung  maritime  Beziehungen  eriiielten.  AUer- 
dings  kann  man  sich  auf  ad-ripare  =  arrivare  etc. 
berufen,  indessen  ist  das  doch  ein  etwas  andorer 
Fall.  Dafs  der  Begriff  des  Ankommens  durch  einen 
Schiffsausdruek  bezeichnet  wird,  ist  schon  in  An- 
betracht  der  Handelsverh;iltnisse  sehr  denkbar,  nicht 
aber,  dafs  Sehwimmen  die  allgemeine  Bedeutung 
fiir  Geheu  geworden  sein  sollte. 

2.  Von  enare,  enatare,  herausschwimmen,  sich 
retten,  davonkommen  (vgl.  Cornu,  R  XVI  560). 
Lautlich  hat  diese  Ableitung  uuter  anderem  gegen 
sich,  dafs  der  Wandel  des  aulantenden  e  zu  a  uii- 
erkliirlich  wiire.  Cornu  fiilirt  allerdiiigs  enecare  : 
ital.  annegare,  emendare :  frz.  amender,  ematurare 
:  span,  amadurar  als  analoge  Fiille  an.  AUein  dies 
ist  irrlg.  In  den  angefiilirten  Verben  hat  nicht 
Lautwandel,  sondern  Priifixvertauschung.  (der  Prap. 
e  mit  der  Prap.  ad),  bezw.  eine  Anderuug  der  be- 
grifflichen  Autfassung  stattgef unden :  enecare,  von 
Grnnd  aus  tbten,  garans  machen,  wurde  zu  „zum 
Tode  bringen" ,  emendare,  ausmerzeu ,  zu  „zur 
Besserung  bringen  (gleichsam  an-,  heranbessern)", 
ematurare,  ausreifen,  zu  ..zur  Reife,  an  die  Reife 
kommen".  Wollte  man  aber  nun,  was  Cornu  ubrigens 
nicht  thut,  anuehmen,  dafs  fiir  enare,  enatare  ein 
a[d]nare,  a[d]natare  anzuiiehmen  sei,  so  stande 
man  wieder  der  eben  besprochenen  Ableitung  und 
ibrer  ganzen  begrifflichen  Schwierigkeit  gegeniiber 
und  befiinde  sich  in  der  Notwendigkeit,  verneinen 
zu  mvissen. 

3.  Von  ambulare,  gehen  (nach  R6n8ch"s  Ver- 
rautung,  Z  XI  247,  aus  ambo  abgeleitet  u.  eigent- 
lich  das  Gehen  auf  zwei  Beinen  hervorhebend, 
indessen  diirfte  ambidare  zunachst  auf  *ambare 
zuriickgehen  und  dieses  wieder  aus  ambo  hervor- 
gegangen  sein).  Es  ist  dies  begrifflich  die  unstreitig 
nachstliegende  u.  glaubhafteste  Ableitung,  zumal 
ambulare  im  Spatlatein  fiir  ire  eingetreten  ist. 
Lautlich  aber  ist  sie  unannehmbar,  u.  daran  vermag 
aueh  Thomsen's  scharfsinnige  Erorterung  (in :  Det 
philologisk-historiske  Samfunds  Mindeskrift  1  An- 
ledning  af  dets  25aarige  Virksamhed,  Kopenhagen 
1879,  p.  197)  nichts  zu  iindern.  Auch  durch  Gartner's 
Hypothesenreihe  (s.  oben  S.  281)  wird  sich  so  leicht 
niemand  iiberzeugen  lassen,  ebensowenig  durch 
Wiilfflins  Bemerkung  (in:  Die  Komparation  im  Lat. 
u.  im  Rom..  Erlangen  1881,  p.  86).  Insbesondere 
ist  frz.  alter  nimmermehr  aus  ambulare  zu  erklaren, 
letzteres  konnte  nur  ergeben  u.  hat  ergeben  ambler 
(vgl.  trenudare  :  trembler).  —  Neuerdings  hat  auch 
Schiichardt    ainhutare   als  gemeinsames   (Jrundwort 


283 


3SIS1  fli" 


281  SI  (Vno 


L>MI 


vxn  (i>ii/'irr  otr.  nnnoliniliar  /ii  in:irlii<ii  ^csiirlit 
(R  XVII  417h  or  (M>l/t  fultroiulo  riiorniinjri-  iiii. 
I.  aiitliiiliiif  :  'nmhiliirr  (vj;!.  *wisciliir<  •—  rtr. 
»iii.Nr/iii'  lU'lx'ii  misciiltirr  >"  frt.  im'/ci'l,  iliiniiiN  nii- 
</(irr  "J.  iimhularf  :  *iimmiiliirr  =  •iimmiHiiir,  iliiraiiH 
rtr.  (iinmir.  pruv.  (iimr.  :i.  Hio  ini|i<"rntivisoli  ^p- 
liraurlito  I  V\.*iimlrmu.i  winl  t\i*iillfmiis  ilisi-iniiliurl, 
ilnliiT  frr..  nllrr.  rtr.  I<ir.     Zii  kiiiistlich! 

•1.  Villi  luUlaro,  lu'ranjii'lioii  i\f;l.  D/.  19;  Florliiu, 
At-i  111  ItiCii.  Aiirli  (liiw  Aliloitiin^'  ist  <liirrliau8 
unaniU'lnnbar.  ol>»olil  sie  von  Uiiv  bcfiirnorlot 
Honloii  ist.  Krstlii'li  i«t  oiiio  vnraiiK/.uKctzi'nilo  na- 
«aliorto  Koriii  *iiiiil\i\tiiie  oiii  Uiuliiif;.  Aiif  */r>i(/rrr 
f.  reil(Urf  ii.  d;;!.  'lart  man  sifli  nicliI  licTiifcn,  iImiii 
<lo^artiJ^<  Koriiirn  lioriiluMi  aiif  Anbiliiiinj;  yrcndire 
nacli  veiiilfrr).  Soilaim  atn'r  kiliinti'  aiis  *(iii(/|i  |((irr 
itnl.  nur  ittilarr,  iiirht  umlnrf  I'lilstolioii;  «las  Horab- 
sinkoii  von  (  ans  ill  nacli  »  zu  W  wiiro  bi'isi)iollos(iTH(/(t 
stolit  niolit  fiir  ien[il>]la,  soudern  ist  von  rendcre 
nnmittolliar  ab;;cli'itcti.  —  Kanni  der  Erwiihnnn^  wort 
ist,  ilafs  llinni-bi  in  soini-r  ..Storia  dolla  proposiziono 
<i  otc."  (Floren/.  1877),  p.  97  aiiilo  von  iiileo  abloiton 
wollte,  VfTl.  Flochia,  AU  IV  3G9. 

5.  Von  *amblt«rf,  nnbclogtos  Froqucntativ  von 
iimliiie  (v-^l.  Griiber,  Misc.  40).  I.aiitlioh  ist  i\io» 
Grnndwort  fiir  das  Span.  n.  Pt};.  sobr  amichnibar, 
ancli  fiir  ilas  Cat.  und  Prov.  wird  man  »^s  fjclten 
lasst-n  diirfon  ifiir  das  Prov.  frcilirh  iinr  niit  starkem 
Vorbi'halti;  im  Itiil.  ist  i^in  *anili\i]tiirf  :  midnre 
•  dino  Analo-rie,  indpssen  darf  das  niolit  gerado  als 
oin  imbodintrtos  Himlornis  botraiditct  werdcu;  frz. 
(i//(T  da<;o^c'n  ist  mit  iiiidiilari'  volli{;  iinvoreinbar. 
BogrifTlicb  wird  aiidnif  =  ni>ihit<tri  j,'estiitzt  duroli 
spaniscbe  Ansdriicke,  wie  cdhtilh  m  niidiitile  „uni- 
liprzieliender.  wandevnder.  fabri'ndcr  Rittur",  andrer- 
srits  freilidi  ist  bofromdlicli,  dais  aiidtiie  sonst 
.,^'heii"  sclilcclitliin  bcdeiitet,  wiibrend  man  „un)ber- 
jfolicn"  I'lwartcn  soUte.  AUes  in  allcin  genommen 
liilst  sicli  *(tmb}la)f  als  ein  fiir  das  Span.,  Portug. 
u.  allenfalls  aueb  fiir  das  Prov.  ii.  Cat.  wolil  zn- 
l;issige.<  Etvmon  bezoiclinen. 

6.  Von  *addare  fiir  schrifthit.  addere,  sei  es 
diircli  (Jbergang  dos  Verbs  in  die  A-Konj.,  sei  es 
«lurch  HewahrungderPrimitivform  in  derZusammen- 
setziing.  Dicsc  zuerst  von  Langensiepen  (in  Herrig's 
Archiv  XXV  392)  aufgestelltn  Ablfitiing  ist  von 
U.  Paris,  R  VUI  298  u.  466.  IX  174  ii.  333,  uml 
Scttegast,  RF  I  238.  empfohlen  worden.  Gleichwohl 
ist  sie  als  durehans  nnannehmijar  zu  bezeichnen. 
Lautlich,  weil  eine  nasalierte  Form  *(indare  unor- 
kliirlicb  wiire.  Begrifflich ,  weil  aus  ad-dare  die 
Bedtg.  pgeben"  sicli  nicht  gewinnon  liifst,  denn  die 
Phrase  addere  ijradum.  den  Schritt  verdo])peln.  u. 
die  Verwendiing  von  dare  in  Verbindungen,  wie  dare 
scue  in  fiif/ani.  dare  aliqiiem  ad  terrain  u.  dgl.  bietcn 
dazu  keine  ausreiehende  Grundlage  dar. 

7.  Von  *am[b]-dare  (vgl.  ((»ii-t)Yl,  hcrumtroiben 
(vgl.  Ascoli,  AG  VII  535  Anm.).  Lautlich  ist  dies 
Grundwort  durchaus  annehmbar,  abgesehen  von  frz. 
«Her,  u.  auch  begrifflich  ist  es,  wie  Ascoli  a.  a.  0. 
dargelcgt  hat,  nicht  zu  beanstanden ;  es  wiirde  in 
der  Bedtg.  einein  deutscben  niberunDtreiben"  ent- 
sprechen,  wonn  dies  Vb.  intransitiv  gebraucht  werden 
konnte. 

8.  Von  'aiiitare  (von  anas,  'anitis  f.  anatls). 
wie  eine  Ente  watschein  oder  schwimmen  (vergl. 
Behrens,  Ztschr.  f.  nfrz.  Spr.  u.  Lit.  X  84).  Dicse 
Ableitung  ist  sclbstvcrstiindlich  nur  als  ein  Scherz 
aufzufassen,  mag  sie  von  ibrem  Urheber  auch  ernst 
gemeint  gewesen  sein.     Sicherlich   hat   man    alien 


.\nlafs,  diiK  llrromanische  als  eine  biinorlicho  Sprache 
i.siiHiii  nislicim  in  des  WortoH  vollstcm  Siniio)  iu 
bi'Irai'litcn  ii.  ihin  folglicb  zuzulrauon,  dafs  cs  ur- 
siirunglich  auf  Ticre  bezdglicho  Ausdntcko  auf 
Mi'n.si'hen  iiborlragen  liabi'.  Abrr  dafs  die  Fnte  fiir 
ilie  I'rnunanen  ein  .«o  bodcutsiimes  Tii>r  gewosen, 
dafs  nacli  ihrer  (iang-  odcr  Scliwimniart  das  Gehen 
fibcrhaupt  bonannt  wurilen  soi ,  ilas  glaiiben  zu 
sollcn,  wird  man  gowifs  siidi  nachdriii'klicli  vorbittcn 
dlirfcn.  (MirigPHS  wiirde  *a>iiliirf  zu  allrr  l.iulliili 
nicht  nasscn. 

9.  Vi>n  'allui'P,  hcranbringen  (gebildet  vmi  dtuii 
Partizip  idlaliis  von  affirre,  wie  'proxlrarr  von 
priislrahis,  vgl.  Haur,  Z  II  6921.  SolbstvcrstiiniUicdi 
kann  von  *iiltiirr  nur  frz  u.  franco-prov.  nller  ab- 
gcleitct  werden,  abcr  audi  das  ist  s(;hwcr  glaublicb. 
Mills  docli  Haur  selbst  oiiigestclien,  dafs  or  ein  iin- 
zweifelhaftes  Dcispiel  fiir  den  Gebraiicb  von  allalus 
in  der  allgemeinen  Iledtg.  einer  IJewegiing  nucb 
eineni  (Jrle  liiii  oder  von  oineni  Urto  weg  nicht  boi- 
bringen  kijnne;  audi  wiirde  ein  etwaiges  *idlare 
widil  biichstens  ^llierlankoniinen"  niidit  alior  „gohen" 
iiaben  bedeuton   konnen. 

10.  Von  *vandare  fiir  sidiriftUit.  vadere  (vgl. 
Fiirstcr,  RSt.  IV  196  untcr  den  „Berichtigungon", 
und  Z  III  5t!3).  Fiirster  sttitzt  .seine  Annahine 
namentlidi  init  dcni  Hinweiso  darauf,  dais  durcli 
sie  die  Verbindung  von  vadere  und  andare  in  dor 
Konjiigation  (/..  B.  ital.  io  ro,  abcr  w«(  andiamoj 
erkliirt  werde:  auch  lidit  or  borvor,  dais  im  Siid- 
sardischen  ein  bmiditr  neben  andar  vorhanden  sei. 
Gewifs  hat  Forsters  Aldeitung  viol  Ansprechendes, 
indessen  siml  doch  auch  gogon  sie  beroditigto  Bo- 
denken  zu  erheben.  So  beziiglich  des  von  Forstor 
angenortimenen  Wegfalles  des  anlaiitenden  c  in  den 
fleiionsbetonten  Fornien.  Dann  binsichtlich  der 
Nasaliorung.  Vor  allem  aber  mufs  man  frageii,  wio 
soil  es  golioniincn  sein,  dafs  die  stamm-  und  die 
fleiionsbetonten  Fornien  von  nadcre  iilierall  eine  so 
verschiedene  Entwickehing  iiehmen?  Zu  erwarten 
wiire  doch  gewifs,  dafs  vadere  beliandelt  worden 
ware  wie  facere,  wie  dies,  wonigstens  ira  Ital.,  bei 
den  stanimbetonten  Formen  des  Priis.  auch  wirklicli 
geschehen  ist  (wenn  also  vo  eat  tvi  vnnno  =  fo  fai 
fa  /anno,  wanim  nicht  auch  *vadiami)  *vate  = 
faixiamo  /ate?).  Kurz,  die  Forstor' scho  Ableitung 
kann  trotz  des  siidsard.  bandar  loidor  nicht  fiir 
ausreichend  gelten;  was  nHfc  betrilit,  so  konnte  us, 
audi  weiiii  fiir  die  iilirigen  Sprachen  *vanilare  als 
Grundwort  iiltor  alien  Zweifol  erhalien  wiire,  iiiminer- 
mehr  davon  abgeleitet  werden. 

11.  Voin  altir.  Stamm  al-  oder  vom  l)rit.  Stamm 
el-,  gchen  (vgl.  Schuduirdt ,  Olier  Hasdeu's  alt- 
rumiin.  Teitc  u.  Glossen,  p.  29,  Z  IV  126  und  VI 
423).  Aber  dor  Stamm  al-  eiistiert  nicht,  der  Stamm 
el-  ist  zwar  vorhanden,  aber  fiir  loinanischc  Ab- 
leitung nicht  zu  lirauchon,  vgl.  Tli.  [i.  34  f. 

12.  Von  den  kelt.  Stiinimoa  andag-  (entstanden 
aus  der  Partikel  anJe  =  lat.  inde  u.  dem  Verbuui 
agim,  ich  komme;  andag  kann  also  nur  in  uneigent- 
lichem  Sinne  „Stamm"  genannt  werden),  anna-  (aus 
andag-  durch  die  in  kelt.  Uialekten  des  Festlandes 
iibliche  Assimilation  von  nd  :  nn)  u.  a[ujla-  (ent- 
standen aus  der  Partikel  au  =  lat.  au  in  aiiferre 
u.  dgl.  u.  dem  Stamme  Id-,  der  unter  anderem  auclj 
„gehen"  bedeuteu  kann;  wcgen  des  Wandels  von 
au  :  a  vgl,  augurinm  :  agurium,  ausciiUare  :  ascul- 
tarc  etc.).  Aus  andag-,  dessen  anlautendos  g  zuniichst 
spirantiscb  wurde  u.  sodann  ganz  schwand,  entstand 
andare,   aue  anna-  ward  annar,  anar,  und  a[u]lf( 


■2Hh 


aSlS"!  eno 


28231  epi^niR 


■2t<*'> 


gab  dcni  frz.  n.  franko-prov.  alJer  sein  Dasein.  Dies 
ist  in  Kiir/.c  der  wesentliche  Iiihalt  der  scharf- 
sinnigen  iind  uietliodiscli  siclieren  Uiitersuchiing 
Thumeysen"8  p.  31  If.  Einncndeii  liifst  sioli  f;eo;en 
sie  nurEins,  dies  Einc  aber  fr-'ilioli  ist  gcnichtig 
genug,  um  von  dcm  bpdingiings'osen  iind  imeinge- 
scliriinkten  Glauben  an  diose  dreifiespaltenc  Ableitnng 
abzuschreoken.  Es  ist  uamlicli  im  liiiclisten  (irade  nn- 
wahrschcin'ich,  clafs  aiif  alli  n  Gebieteii  des  Roman. 
—  denn  selbst  im  Ruuiiin.  firiden  sich  Spuren  eiues 
andare,  vgl.  Ascoli,  AG  VII  535  .\nm.  —  fiir  den 
so  gewohnlichen  Hegriff  ,gehpn-  cin  unlateinisches 
u.  zwar  ein  keltiscbes  Verbum  eingetretcn  sein  sollte. 
Mindcstens  ist  gar  nioht  abznsehen,  was  die  Ver- 
anlassung  zii  einem  so  seltsamen  Vorgange  babe 
sein  konnen.  Dais  in  einera  einzelncn  Gebiete. 
etwa  in  dem  gallischen.  ein  keltischer  Aiisdriick 
ein;;etreten  sei,  ist  ja  gewifs  selir  wolil  donkbar, 
undenkbar  aber  ist,  dafs  bei  eineni  so  gewohnlichen 
Begriffe,  fiir  dt\^sen  Ausdruck  in)  Lat  aueh  aufser 
dem  allerdings  scbwer  haltharcn  iri'  nu-brere  Verba 
yorhanden  waren  (ambulare,  vadire,  graili.  meare 
etc.)  u.  audere  mit  Leichtigkcit  aus  dem  vorhandenen 
Sprachmateriale  geschaffen  werdcn  konnten,  eine 
allgemeine  Entlatinisierung  stattgefunden  habe.  — 
Vielleicht  darf  man  folgende  Urspriiiigstafel  der 
hier  in  Rede  stehenden  roman.  Verba  aufstellen : 

Grnppe    I  ital.  andare  y    ^^^  lat.  *nm[6J-d(.r« 
span,  andary    ^^^^  jj^  _^  J 
ptg.  nndar     I 

Gruppe  n  cat.  anar  y  vom  kelt.  annn-,  vgl. 
prov.  anar    )    obcn  No  12. 

Das  cat.  aitar  kann  allerdings  auch  zu  Gruppe  I 
gezogen  werden.  u.  es  diirfte  dies  sogar  vorzuziehen 
sein,  jedoch  mit  der  naher  bestimmenden  Annahme, 
dafs  der  Schwund  des  d  nach  «  durch  Einwirkung 
des  Provenzalischen,  mittelbar  also  des  Keltischen. 
begiinstigt  ivorden  sei. 

Gruppe  III  frz.  u,  franko-prov.  alter  vom  kelt. 
a:Mj?(i.  vgl.  No  12. 

Das  Ratorom.  gehort  teils  zur  ersten,  teils  zur' 
dritten  Gruppe,  bedarf  aber  wegen  der  Buntheit 
seiner  Formengestaltung  noch  einer  Sonderunter- 
sucbung,  bei  weleher  sich  ergeben  diirfte,  dafs  neben 
*amdare.  ire.  centre,  aula-  auch  meare  eine  Rolle 
spielt. 

Jedenfalls  wird  man  endgaltig  darauf  verzichten 
miissen,  andare,  anar  u.  aller  aus  einem  Gmnd- 
worte  ableiten  zu  woUcn. 

Es  ist  anzunehmen,  dafs  andare,  anar  und  alter 
urspriinglich  durcbkonjugiert  wurden  —  andar  wird 
es  im  Span.  u.  Ptg.  noch  gegenwartig  —  und  dafs 
andrerseits  radere  von  Anfang  an  in  der  Volkssprache 
einen  Perfekt-  u.  Passivpartizipialstamm  nicht  besafs. 
Infolge  dessen  konnten  die  einfaehen  sowie  die  zu- 
sammengesetzten  Praterita  von  vadere  niclit  gebildet 
werden.  souiit  konnten  andare,  anar  u.  aller  ersatz- 
leistend  eintreten  und  folglich  mit  radere  eine 
begrifflicheEinheit  liilden.  Dies  mochte  es  erleiehtern, 
dafs  die  1  u.  2  P  Plur.  Prasentis  von  cadere  denen 
von  andare  etc.  wichen.  Der  erste  Anstofs  aber  zu  der 
Formenmischung  im  Prasens  mag  dadurch  gegeben 
worden  sein,  dafs  z.  B.  andiamo,  andate  etc.  voller 
waren,  als  vddinius,  rdditig  (starke  Formen !),  woraus 
ital.  etwa  *cainmo,  *ciaiiio  (vgl.  ■■>tiamo.  dianioi, 
*cate  (vgl.  atate,  date,  fate),  frz.  *vons  (vgl.  ncon.s) 
Oder  auch  *totnmef  (vgl.  sommes),  "rez  oider  auch 
*tjeez  (=  *cadatU}  entstandeu  wareu.  — 

Aus  andare  diirfte  ein  Verbalsbst.  [*andui,  bezw. 


]  *anda,  *andam  =)  *ando  od.  *anda  gebildot  worden 
■  sein.  woven  wieder  ital.  andana,  (iang,  Sohritt- 
weite.  frz.  atidain,  Strich,  Schwadeii,  spa  n.  andana, 
Strieh.  Reihc,  ptg.  uiidaina,  Reihe,  abgelcitet 
warden.  (Frz.  andain  wurde  also,  wenn  das  Wort 
nicht  etwa,  was  keineswegs  undenkbar,  intlehnt  ist, 
das  einstige  Vorhandensein  eines  Verbums  *nnder 
bezeugen.l  Zii  frz.  al\l\tr  gehort  in  der  alten 
Sprache  das  Sbst.  ale.  Zulauf,  vgl.  Schelcr  im  An- 
hange  zu  I'z  708.  Dnklar  ist  die  Bilduog  von 
span,  andamio.  ptg.  a«rf<((0»io,  anda(i)ii>i-,  Gang, 
Geriist.  Vgl.  fiber  alle  diese  Substantive  Dz  18 
andana.  Span,  andarto  ist  zusamraengesetzt  aus 
anda  -f  rio.  Flufs,  vgl.  Dz  423  .<.  c.  (t'ber  die 
Ableitung  von  andare  etc.  vgl.  G.  Korting,  De  ver- 
liorum  ne(}-lalinoriim  andare,  anar,  aller  origi- 
nations, im  Vorlesungsverzeichnisse  der  Kgl.Akademie 
ZII  Miinster  fiir  das  ■  Somraersemester  1889.) 

2819)  *en6diiis,  a,  um  (schriftlat.  enodin  von  t 
und  nodun  ,  knotenlos .  glatt;  davon  alt  span. 
ennodio,  junger  Hirseh,  der  noch  kein  Geweih  hat. 
vgl.  Dz  446  s.  r. 

2820)  arab  en  scha  allah,  wenn  Gott  woUte,  = 
span.  ptg.  ojcald,  o/-.  o  dafs  doch!  Vgl.  Dz  473s.  v. 

2821)  entheca.  -am  /.  fgr.  irffijxri),  ein  Behaltnis 
fur  Geld  w.  dgl.,  Inventarium;  wird  von  Dz  369 
s.  f.  nach  Muratori  als  Grundwort  aiifgesteUt  zu 
ital.  endica.  Warenaufkauf,  allein  es  widerspricht 
der  Hochton  (vgl.  hottega  =  aTiof^tjxy,);  cher  durfto 
das  Wort  mit  gr.  ivdtxoi  zusammenhangen  u.  ur- 
spriinglich den  gerichtlich  angesetzten  Verkaufs- 
oder  Versteigerungstag  bezeichnen. 

2822)  eo,  il,  itnm,  ire,  gehen:  ital.  Pras.  Ind. 
PI.  2  ite,  Inf.  ire.  Impf.  ica.  Perf.  Sg.  2  isti,  PI.  o 
iro.  Part.  P.  ito,  alle  diese  Formen  meist  nur  in 
der  alten  u.  in  der  dichterischeu Sprache  vorkommend : 
daneben  yire,  welches  entweder  =  de-ire  (so  nach 
Dz  376  s.  v.,  wo  allerdings  auch  *agire  f.  agere 
als  raogliches  Grundwort  aufgestellt  wird)  oder  = 
•Vf  mit  prosthetisehem  Palatale.  vgl.  Caix,  St.  35, 
der  sich^fur  palatal  verstark-tes  ire  ausspricht;  rtr. 
«r  und  zi,  aufserdem  kommt  auch  das  Part.  P.  P. 
UM.^.  id  a  etc.  I  vor.  vgl.  Gartner  §  187;  prov.  I'c 
sowohl  allein  als  auch  in  der  Futurbildimg  irai: 
in.  iV  in  irai.  irais:  span.  Pras.  nur  Inf.  ir  (Fut. 
ire,  Kond.  iria),  Impf.  iba.  Imp.  PI.  2  id.  Gerund. 
yendo.  Part.  P.  ido :  ptg.  Pras.  nur  Inf.  ir  (Fut. 
irei,  Kond.  iria),  Imp.  PI.  2  ide,  Impf.  ui,  Gervmd. 
indo.  Part.  P.  ido.  Das  Verbum  ist  also  iiberall 
nur  unvollstandig  erhalten,  die  fehlenden  Formen 
werden  durch  andnre.  anar,  aller,  im  Span.  u.  Ptg. 
auch    im  Perf.)  durch  e-.*e  ersetzt. 

2823'  epigTiLs,  eplflriis  igr.  i7tiov(iog\,  -nm  m.. 
holzerner  Nagel  (Sen.  ben.  2,  12,  2  H.,  Isid.  19, 
19,  7,  Isid.  gloss,  no  624);  ist  nach  Caii,  St.  454, 
das  Grundwort  zu  it  a),  pirolo,  piiiolo  (rom.  piro. 
neap,  pirolo,  lomb.  hiro.  birol),  Pfiock ;  da  indessen 
der  Abfall  des  hochtonigen  e  {eplgru!:,  denn  epigrus 
anzusetzen.  liegt  ein  Grund  nicht  vor)  nicht  ange- 
nommen  werden  kann,  so  ist  epigrus  als  Grundwort 
unwahrsfheinlich,  u.  da  in  epiurua  der  Wegfall  des 
a  unerklarlich  ware,  so  wird  man  eher  Flechia  bei- 
stimmen,  weleher,  AG  11  316,  die  Wortsippe  nebst 
pirone.  Hebebaum,  PI.  Gabeln,  auf  den  griech. 
Stamm  :isq-,  71bi(j-  (wovon  das  Verb  miQW,  die 
Sbsttve  neiQOi,  TitiQovvior  etc.)  zuriickfuhrt.  Auf 
den.?elben  Stamm  gehen  wohlauch  zuriick  frz.  pirott. 
Zapfen,  u.  pirouette,  Drehradchen.  Diez  251  pita 
leitete  ital.  piuolo  nebst  frz.  pirot  von  pipare. 
piepen,  pfeifen,  ab;  Scheler  im  Diet.  pito(  glaubte. 


2K7 


JSLM>    <<|>l|l|lHIIIU 


•2810)  >'TiK» 


■>xs 


(tars  tl.i»  Wort  ntiH  'i>ilul  i>nUit:uii|p|\  sci  iiikI  iiiif 
iltMi  StiiiMiii  I'll-  IS.  Hilton  pic- 1  /.iiniclvp>lu'. 

■.'S24>  ^pipllHuiilii.yi'.  («r.  t.ioii'nuii),  Kpipliaiiii-ii- 
fpst:  it  111.  r;>i/'iiiiiii.  /ii/dmii ,  lir/niiiii  .,1a  fi'stii 
(li'ir  a|i|>nri(inni''' :  tiefooti  ^doiiiiii  liriltta,  «  |irinia 
III)  rantiHviti  olii'  .11  iiorlava  in  K>r<>  la  vi^ilia  ili'll' 
-pifania-.    v^jl.  Ciiioilo.    Ali   III  38!l.   1»7.  35t)  v.  c. 

W2">*  (^piKropUs,  -mil  l".^u''■■  <'.ii'i<".T<'»),  Hi'*«'lH>f; 
ital.  rc.M-iiivi ;  [siiil  i'i>/iii'(i.  Sfliiiot>);ani>,  vor^fl. 
HclmMis,  Mi'tatli.  ji.  ID:  pru  v.  ri-fn^uf-s :  Ui.  i-ceque: 
■ipan.  ii()i.«;«>;  pi!,'.  /<i»7iii. 

'JSJtii  optstSlA,  -am  /.  ifrr.  tutOToh]).  Uriof: 
ital.  /<i><<./.i  iiIhx  (ll>li<'l»>  Wort  fiir  „»rii<f-'  ist 
IfUrru):  (rr..  rjiilrr  (iinr  iiii  kirchliflion  u.  tcrhn. 
Sinnc.  in  iliosoni  l)vsit/.on  uiu-li  ilio  aiulorrn  roiiinn. 
Spraolion  lias  Wort).  Da»  iilliclii»  Wort  fiir  pBrief 
ist  im  Ital.  ».  Vxi.  Irthra,  li-ltrt:  ini  Prov.  Iimi-s  — 
lirecf.  in  don  pyrcnaisolu'ii  Sprarlioii  riirtit. 

J827)  epituplllillll  ".  iirr. KTirayioi), (Jralisclirifl; 
ital.  rfiitiifin.  .■y/if(i//ii>  „iscriziono  scpoloralo".  pi- 
Inf'/to  .,nn'  is  ri/.ioiio  (|nalun(|iio,  o  per  lu  piii  biir- 
Ic'sia",  vjil.  C'ani'llo.  AG  III  3!t2;  sonst  ist  das  Wort 
niir  als  u>'l.  W.  vorliandoii. 

2A2S)  SpitliSiiiU  ".  (f,'r.  ^rtl,•/^■.u«),  Aufsrlilag, 
I'lnsi-lilaj;;  ital.  fjiittimii  ii.  tjiHrmn  (=  *in!!htiftu), 
-fomonto".  iiillima  ^anclic  noiiio  taccaftno',  per- 
sona nuiosa',  clio  quasi  sta  attaci-ata  addosso",  vgl. 
CanoUo.  Ati  III  392;  Caix.  St.  217,  zielit  liierlicr 
audi  hozzima  „intriso  di  friisclipllo,  nntumc  e  acqiia 
r-on  «ni  si  fregano  i  iili  doll'  orditiira  dolla  tola", 
davon  imho:simare  „iaipia8trirciare,  spalmare  con 
materia  pastosa";  frz.  ipithcmc,  Umschlag.  gel.  W.; 
span,  cjjid'ma,  llagenpliaster,  hi z ma,  Pfiaater,  Uni- 
sohlag.     Vgl.  Uz  432  hisma. 

2829)  equii,  -am  /..  Stiite;  sard,  rhba:  ruui. 
idpii ;  prov.  cr/urt,  rgii:  nouprov.  efio,  vgl.  Dz611 
haraa;  altfrz.  ive  [aiijiic  in  LR  gckeint  Mask,  zii 
scin,  vgl.  Sohelcr  im  Anhang  /m  Dz  719  ciicullo); 
oat.  cfiiiu:  span,  i/ef/ua:  ptg.  egou,  egua.  VVahrend 
also  das  Fern,  sicih  iiberall,  weiin  audi  als  niir 
wenig  iibliidios  Wort,  erhalten  hat,  so  ist  das  Mask. 
equus  fast  viillig  gosdiwunden  und  diirdi  cabaUun 
(s.  d.l  ersetzt  worden.     Vgl.  Grol)er.  ALL  II  277. 

2830;  etjiiiiriii,  -am  /.  (v.  eijiiiia),  Stuterei,  ist 
von  Baist,  Z  VII  117,  als  Grundwort  fiir  span. 
riifiuera  etc.  aufgestollt  worden.  Vgl.  oben  angaria. 

eqnfis  s.  eqna. 

2831)  erSdico,  -are  (v.  radLv),  an  dor  Wurzol 
heransreifscn ;  prov.  fixraif/ar  (danebeu  andyar); 
altfrz.  e-fraicher  (nfrz.  arraclier).  Vgl.  Dz  510 
arracher:  Grober,  ALL  I  233. 

2832)  bask,  erbera  =  span,  hervero,  Scblund, 
Kchle,  vgl.  Dz  459  ,v.  v.,  vgl.  aber  audi  Baist,  Z 
V  240,  s.  unten  herba. 

2833)  •er[c]tus,  a,  nm  (Part.  P.  P.  von  *«)-//o 
=  erigo,  *erxi=^erexi,  *er[c\tum=^  erectiim.  *ergere 
=  erigere),  omporgerichtet,  hoeli:  ital.  erto,  steil, 
Sbst.  erta,  Anbiihe,  fuser  all'erta,  auf  der  Holie,  auf 
der  Warte,  Wacho,  Hut  sein,  davon  frz.  riUrte,  span. 
alerto,  wachsam.  inunter.  rtr.  erti.  Vgl.  Dz  369  erto. 

2834)  ereiiilta,  -am  »i.  (griecli.  t(jijfiiT^g),  Ein- 
sicdler:  ital.  ereinita  und  romiio.  letztercs  auch 
Adj.,  vgl.  Canello,  AG  III  334:  in  den  iibrigen 
bprachen  ist  das  Wort  nur  als  gel.  W.  vorhanden. 
Vgl.  Dz  394  romito. 

2835)  eremu.s  (u.  eremus),  um  /.  (gi-.  tfftjfio?), 
Wiiste;  ital.  eienio  u.  ermo;  rum.  erm :  prov. 
erm:  altfrz.  erme:  cat.  erm;  span,  i/erwio;  ptg. 
ermo.  Vgl.  Dz  127  ermo:  Grober,  ALL  II  277; 
Darmesteter,  R  V  152  A.  3. 


2S30)  Mirft«  hioksiditlicli,  in  Hotrod',  liir.  gogoii; 
in  dioHor  PrlijHiR.  hat  man  «las  Grundwort  dor  all- 
ptg.  Partikoi  ergo  ,,aiil'sor''  vormutot,  vgl.  D/,  447 
n.  ('.,  indoNsoii  iiiuI'n  dies  in  llinsidit  auf  die  ganz 
versdiioili'iio  Itodouluiigoiitscliii'dou  abgdidinl  wordon 
(l)ioz  will  die  Sadio  annobiiil)ar  darslollun,  iiidom 
or  don  Sal/  iiiiiua  .■umliv  irii  iiiimr  irgit  nm  ilbor- 
sotzt  „niomals  liobto  ioli  joniand  Kudi  gogoniibor 
"  iiio  liobto  idi  jomaiid  Knob  aUKgonomnion",  abor 
dies  ist  nidit  nur  gozwiingoii,  sondoni  widiqslroitol 

'  dor  Bedtg.    ilos   lal.   (iv/ii.   wolohos   wnlil    im  Siiiiio 

,  von  „iii  dor  I'nigobung  von  otwas",  aber  iiiclit  in 
doin  von  „gogoniibor,  im  Vorgloidi  von  otwas"  go- 
braucht  wordon  kann);  (ibordios  siobt  man  niclit 
ein,   tt'oshalb   crgn   /,u   cigu   gowordon    soin    solllo. 

'  Iininer  nodi  leiditer  als  aus  erga  wiirdo  die  Hedtg. 

;  lies  ptg.  Wortes  aus  ergo  sicli  gewiiinoii  lasseii, 
wenigstons   nacli  Siitzon   mil  veriiointem  Piiidikato, 

,  doch  gi'bt  08  aurb  da   obne  einuii  gowissen  Zwang 

j  nidit  ab.  Das  Wort  beilarf  also  nodi  dor  .Vuf- 
kliirung.  —  Wonn  altptg.  ergo  nidit  =-^  ergii,  so 
fehlt  dieso  lat.  Prilpos.  doni  Ronianisdion  iiberhaupt 
giinzlich. 

!      [*i>rgiiiiiiin  >.  "^iirgiiiiuiii.l 

'  2^S7'  ergo,  :ilsu,  li>lglicb:  davon  I'r/,.  crgnlcr. 
dispiitioroii:  span.  eiiiiiUn.  Disputation.  Vgl,  Dz 
073  ergoter.  Caix,  St.  485,  will  eboiilalls  aut  ergo 
zuriicki'iilircn  ital.  rigattare  ..sgridan;  alciino,  con- 
tendere" u.  die  dazu  gohcirige,  naincntlidi  in  di'ii 
Dialokten  stark  vortreteiic  Wortsippe,  wozu  z.  Ii. 
rtucli  das  Sbst.  regal»  ,,gara,  slida"  gohiirt.  Nicbt 
die  Miiglichkeit ,  wohl  aber  die  Wabracheinlidikeil 
soldion  Zusainmeiihanges  ist  zu  bezweifeln.  An  die 
Moglidikeit  zu  glaubeu,  kanu  man  durdi  don  Urn- 
stand  veranlafst  worden,  dafs  ein  annehnibares 
Grundwort  zu  rigattare  etc.  soiist  iiicht  zu  linden 
soin  diirfte,  es  niiifste  donn  in  deni  vorauszusetzenden 
frz.  erigoter,  woven  erigote,  gespornt  (vgl.  Sdieler 
im  Diet,  iinter  ergot),  und  ergot,  Sporn  ,  gesucbt 
werden.  Geholfen  ist  dainit  aber  nidit  viel,  denn 
der  Urspnuig  dicser  frz.  Wortsippe  ist  solbst  wie<ler 
viillig  dunkel  (vgl.  Dz  509  argot  2);  was  Sobeler  ini 
Diet,  dariibor  sagt,  kann  nidit  befriedigen.  —  Vgl. 
auch  oben  de  hac  re. 

2838)  erice  fiir  crice,  -eii /'.  (gr.  iiifixi/j,  lleido- 
kraut,  =  (?)  span.  ptg.  urce,  urze,  Heidekraut, 
vgl.  Dz  495  »■.  v.,  vgl.  dagegen  Baist,  Z  V  556, 
C.  Michadis,  Misc.  161.     S.  ulex. 

2839)  ericius,  -um  (u.  *ericio.  -oiiem)  /«.,  Igel; 
ital.  riccio,  Igel,  auch  Adj.  (stacblicb),  kraus,  und 
dann  wieder  Sbst.  Locke,  dazu  clas  Vb.  arricciare, 
krauseln;  rum.  ariciu;  prov.  erisson-s,  dazu  das 
Vb.  erissar,  striiuben ;  altfrz.  eri^on,  ire^on  (Dem. 
v.  *eriz,  woven  auch  das  Vb.  herinner,  striiuben. 
vgl.  Horning  p.  8);  nfrz.  lierisaoii:  vielleiclit  ge- 
hort  hierhcr  auch  oursiii,  Seeigel,  wenn  man  volks- 
etvmologische  Anbildiing  an  ours  annehinen  darf, 
vgl.  Fafs,  RF  I  490;  span,  cn^o,  Igel,  rizo.  Adj., 
kraus,  Sbst.,  Locke,  dazu  das  Vb.  rizar,  kriiuseln : 
ptg.  ericio,  ourii;o,  Igel,  rigo,  samtartiger  WoUstofT 
mit  kurzem  Haar,  auch ;  Haartoupet,  dazu  das  Vb. 
eri<;ar,  ourif-ar,  rifar.  strauben.  Vgl.  Dz  269 
riccio  1  u.  2. 

2840)  crigo,  rexT,  rectum,  rigere,  emporheben, 
aufrichtcn:  ital.  erigere  ,,mettore  in  posizione  ver- 
ticale",  crgere  ,,drizzare  in  alto",  vgl.  Canello,  AG 
HI  330;  (frz.  eriger,  gel.  W.);  prov.  derger  = 
de-erigere:  span,  ercer,  erguer,  erguir,  erigir ;  ptg. 
erguer,  vgl  C.  Michaelis,  St.  p.  287;  Meyer,  Z  VUI 
238;  Dz  447  erguir;  Marchcsini,  Studj  di  fil.  rom. 


289 


2841)  Oripio 


2866)  «xaoquSculo 


290 


II  11;  Griiber,  ALL  V  235  (wo  noch  span,  yerto, 
aufgcriclitet,  steif,  und  enertarse,  steif  werden,  an- 
gefiihrt  siiul). 

2841"!  eripio,  ripui,  reptum,  ripere,  heraus- 
reilsen,  =  prov.  erehre,  Part.  P.  ereulmt,  entziicken. 

2842)  '*erratico,  -are  (v.  errarc),  herurairren, 
=  nordital.  rndegar ;  bologn.  aradgars;  mo- 
denes,  niiili-r,  aradk/h,  vgl.  Mussafia,  Bcitr.  p.  92; 
Bugge,  K  IV  365.] 

2843)  ermticus,  a,  uni  (v.  errare).  umherirrend; 
ital.  erratico;  rum.  ist  nur  das  von  e.  abgeleitete 
Verb  rdtdcesc  ii  it  i  vorhanden ;  proy.  erratic; 
frz.  erratiqtie :  span.  ptg.  erratico.  L'berall  nur 
g.'l.  Wort. 

2844)  *eiTatiTiis,  a,  nm  (v.  errare),  umherirrend; 
altspaii.  radio,  verirrt:  ptg.  arredio,  entfernt, 
getrennt,  zur  selben  Wortsippe  gehiirt  *das  inter- 
jektionale  ptg.  arreda,  aus  dem  Wege!  fort!  pfui!, 
das  Vb.  arredar,  entfemen,  u.  a.  Vgl.  Dz  480  radio. 

2845)  i*?iTato,  -are  ( v.  erro),  umherschweifen, 
ist  Yon  Bugge,  R  IV  364,  als  Grundwort  fur  frz. 
rever  (dialekt.  raver)  aufgestellt  worden,  u.  jeden- 
falls  ist  diese  von  ihrem  Urheber  geistvoU  begriindete 
Vermutung  annehrabarcr,  als  Diez'  Hvpothese,  dais 
reve  urspriinglich  nur  eine  mundartliehe  Nebenform 
fiir  rage  sei  (vgl  Dz  669)  rive.  Was  die  Bedtg. 
anlangt,  so  bezeichnet  reve  eigentlieh  das  unstate 
Umherschweifen  des  Denkens,  also  das  Phantasieren, 
<las  Traumen  n.  dgl.  Das  s  in  altfrz.  resve  ist 
rein  graphiseh ,  vgl.  die  prov.  Schreibweise  reva. 
Vgl.  aber  unten  unter  *rabia.] 

2846)  erro.  -are,  irren;  ital.  errare,  dazu  das 
Vbsbst.  erro,  Irrtiim;  prov.  errar ;  fr z.  errer  (davon 
zu  uuterscheiden  ist  errer  =  iierare,  vgl.  auch  Fafs, 
RF  in  512  unten);  cat.  errar:  span,  errar,  dazu 
das  Vbsbst.  i/erro:  ptg.  errar.     Vgl.  Grober,  ALL 

II  278. 

2847)  error,  -orem  m.  (v.  erro),  Irrgang,  Irrtnm; 
ital.  errare:  frz.  erreur,  u.  dem  entsprechend  in 
den  ubrigcn  niraan.  Spraehen. 

2848)  eruca,  -am  /'.,  Raupe.  die  wilde  Rauke 
(eine  Kohlart,  Brassica  eruca  L.);  ital.  ruca,  Raute, 
dazu  das  Demin.  rtichetta :  prov.  ruca:  frz.  nur 
das  Demin.  roquette,  wilde  Rauke,  Senfkohl;  cat. 
eruga;  span,  oruga,  Raupe,  Rauke,  dazu  das  Dem. 
ruqueta.  Vgl.  Dz  277  ruca:  Grober,  ALL  VI  148, 
der  auch  ital.  hruco  hierher  zieht. 

2849)  ervtim  n.,  Ervc  (eine  orbsenahnliche  Frucht. 
Ervum  ervilia  L.);  ital.  ervo:  iiber  dialektische 
Ableitungen  vgl.  Flechia,  AG  II  376;  (rtr.  arhea, 
arbi'ia  =  ervilia,  vgl.  Gartner  §  101):  prov.  ers: 
frz.  ers  (=  'ervus,  ervoris);  cat.  er :  span,  ijervo: 
(ptg.  ervilhn  =  ervilia).    Vgl.  Grober,  ALL  ll  278. 

28501  esca,  -nm  f.  (von  ed-ere),  Essen,  Futter, 
Koder;  ital.  e.^cd ;  rum.  io^ed;  rtr.  esi^a;  prov. 
lisca,  Zunder;  altfrz.  esche,  aiche:  span,  esca, 
Koder,  gesca  (^  *esca'^),  Feuerschwamm,  hi^ca  (mit 
unorgan.  h,  wie  ein  solches  z.  B.  auch  in  hinchar 
=  inflare  zu  linden  ist),  Vogelleim,  vgl.  Ascoli,  AG 

III  462  (b.  Dz  459  )•.  v.  wird  fur  hisca  falsehlich 
viscnni  als  Gruiidwort  aufgestellt) ;  ptg.  isca.  Koder, 
Zunder.     Vgl.  Dz  127  e.sai ;    Grober,   ALL  II  278. 

2851)  bask,  esoatima,  Hader  (also  auch  Krankung, 
Verktirzung),  nach  LaiTamendi,  dessen  Angabe  Dz 
448  s.  IK  wiederholt,  =  span.  ptg.  escattma,  Ab- 
bruch.  Mangel,  Elend  u.  dgl.,  dav.  das  Vb.  escatimar, 
verkurzen.  Parodi.  R  XVII  63,  halt  escatimar  fiir 
identisoh  mit  dem  gleichbed.  altspan.  estemar  u. 
>tellt  *extremare  als  Grundwort  auf. 

2852)  eschara,  -am  /'.  (griech.  iaydpa),  Schorf. 
Kiirting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


Grind,  =  ital.  iscara:  frz.  escarre,  eschare:  span, 
ptg.  escdra,  vgl.  Dz  127  e.icara. 

[♦essere  fiir  esse  r.  sum;  vgl.  auch  Griiber,  ALL 
n  278.] 

2853)  bask,  estalpea,  Schutz;  davon  vielleicht 
neufrz.  ^BcrrJ■)  etauger,  itouger,  schonen;  prov. 
estalbi-s:  cat.  estalvi,  Schonung,  Sparsamkeit,  dazu 
das  Vb.  estalhiar,   estalviar.     Vgl.  Dz  576  estalbi. 

2854)  bask,  est-arcba,  Harpunenhalter,  =  span. 
estacha,  Harpiinontau.  vgl.  Dz  (nach  Larramendi) 
450  s.  v._ 

2855)  esurio,  -ire,  essen  wollen;  davon  (bezw. 
von  einom  vorauszusetzenden  *usurire)  vielleicht 
ital.  iizzolo  „voglia,  appotito",  wovon  das  Vb.  in- 
uszolire,  vgl.  Caii,  St.  651. 

2856)  et,  und;  ital.  ed,  e;  (rum.  wird  „und" 
(lurch  si  =  .sic  ausgedriickt) ;  rtr.  ed,  e,  a;  prov. 
ed,  e:  frz.  et:  cat.  i:  span,  y;  ptg.  e. 

2857]  etiam  +  deus,  bei  Gott  auch,  scheint  als 
Grundform  angesetzt  werden  zu  miissen  fiir  ital. 
eziamdio,  eziandio,  sogar  auch,  vgl.  Dz  369  «.  v. 
Man  hat  alles  Recht ,  die  Bildung  fiir  seltsam  zu 
erachten,  wird  sie  aber  doch  nicht  abweisen  kiJnnen, 
da  eine  andero  Erklarung  sich  nicht  finden  lassen 
diirfte. 

2858)  et  +  ne  ^  altfrz.  enne  „n'est-ce  pas? 
vraiment,  done"  (Burguy  II  287),  vgl.  Dz  570  .?.  v. 

2859j  dtsch.  (Eiileu)spiegel;  davon  frz.  espie^ie, 
Schelra,  espilglerie,  Schelmerei.  Vgl.  Scheler  im 
Diet,  unter  espiegle. 

2860)  evade,  eyadite,  evaditis  (von  evddere, 
herausgehen) ;  ilaraus  vielleicht  die  altspan.  Interj. 
evay,  evad,  evades  (gleichsam  komm'  nur!  heran!) 
siehe  da!  Vgl.  Dz  450  evay.  wo  aba,  abad,  weg! 
Platz  da !  als  eine  analoge  Bildung  angefiihrt  wird, 
denn  es  diirfte  =  a-vade,  nvadite  sein  fan  apage 
ist  nicht  zu  denken). 

2861)  evanesco,  vaiml,  ere,  verschwinden ;  ital. 
rtr.  svanir  =  "exvanire:  prov.  frz.  esvanuir. 
evanouir,  aus  dem  Perf.  evanui  gebildet,  wozu  die 
Bibelstelle  Luc.  24,  31  ,,et  ipse  evanuit  ei  oculis 
eorum"  Anlafs  gab,  vgl.  Suchier,  Z  VI  436  (neben 
ivnnouir  auch  prov.  altfrz.  envanir  =  it.  inva- 
nire);  ptg.  e''va[h)ir.     Vgl.  Dz  579  evanouir. 

2862)  [*eTaso,  -are  (v.  rasum),  ein  Gefafs  aus- 
weiten,  =  frz.  evaser,  ausweiten,  ausbreiten,  vgl. 
Dz  579  s.  v.] 

2863)  ex,  (e),  aus,  ist  im  Roman,  nur  in  Zu- 
sammensetzungen  erhalten  lital.  s-,  vor  Vokalen 
auch  .sc^  =  .«,•  rum.  s-:  rtr.  s-,  s-;  prov.  es-,  eis-; 
frz.  es-,  e- :  cat.  es-;  span.  f.«-,  ens-,  en-,  vgL 
Ascoli,  AGni448Anm.;  ptg.  es-),  als  Priiposition 
ist  es  durch  de  verdrangt  worden. 

2864)  [*ex-aculeo,  -are  (v.  aculeus),  stechen; 
altital.  (bei  Bonvesin)  xaguliar :  in  Dialekten  dazu 
gehorige  Substantiva,  z.  B.  piem.  saviij,  genues. 
saguggio  ..pongiglione".  Vgl.  Salvioni,  Giorn.  storico 
deila  lett.  ital.  VIII  417:  Wiese,  Z  XI  556.] 

28651  *exadapttls,  *exaptus,  a,  um  =  ital. 
sciatto.  plump,  a  ret.  sciadatto.  Vgl.  Dz  398  sciatto, 
Caix,  St.  55.] 

2866)  '*exae(inaeul6,  -are  (v.  exaequare),  gleich- 
machen;  prov.  "eigalhar,  davon  das  Sbst.  *eigalher, 
eigaie,  eigahie  ,,rhomme  qui  dans  une  airee  a  soin 
de  toumer  la  gerbe  pour  qu'eUe  passe  tour  a  tour 
sous  les  pieds  des  chevaux"  (Avril);  frz.  s'egaUler 
..s'eparpiUer,  s'etendre"  (in  Bessin,  Nonnandie,  ist 
auch  das  Verb  se  degailler  ,, s'etendre  sur  le  dos, 
se  rouler,  prendre  ses  ebats"  vorhanden).  Vgl.  Joret, 
R  VIII  439.1 


:»itl 


•JSH7)  *x««iini 


2H!)L>)  exrnntilio 


202 


liStiT  tv\iir<|uu. -arc,  ({loii-liiniioliiMi;  prov-.m^nr, 
ri.jar.  i.r.li\.>ii.     \\'l.  Jon't.  I!  VIII    13«.  "        ! 

28«vS)  t^sAiriaill  II  (V.  rriijid,  ilits  \V:itf«'n,  Uowiclit  | 
iTIiwd.  i<t  V«l.  ii"v.  51:  itjti.  r«ii«;i(i  ,,|m'sii  «I'liim 
«Irnmnin  o  iiu't/.i>",  intgiifjiiio,  Miiji/m,  I'rulio  (bi'iiii 
Wio(^>n).  ilor  Vorsurli  (im  litu<r<irinclii>n  81111»'  t-inn 
PnilM'jililiniiillunt;,  ciiii"  Ski/.^oi,  iliizu  ilns  Vorl) 
iisg'tiiiiiiirr.  viTsiiolioii,  koaton,  v^l  (.'iiiiclln,  A(i  111 
3!>2:  pruv.  cvmii-.v.  iln/ii  dii»  Vb.  caviiinc.  ii.v.sniVir.' 
fri.  M.tiii,  ilii/.u  iliis  Vb.  rsMit/rr:  cnt.  riisuiii:] 
«pun.  fii.S(ii/i),  il.n/u  iliis  Vli.  (ifdi/di-.  fiisiii/dr :  pt)f. 
pNMto.     Vj;!.  l)z  27!»  siitft/w:  (iriAn'T.  AM.  II  27!(.  I 

[«fxilapt'tto  s.  alrtpHto.l  ' 

28(>«)  «>xull>o.  -arc,  woifs  inuclion  (Tort.  adv. 
Marr.  4,  8  u.  Id»;  it  a  I.  scialhart  „8biniivuro",  vgl. 
Caix,  St.  531. 

2870)  •exftltio,  -4re,  orhcihen;  pro  v.  eismunsar; ' 
n 1 1 f  r z. efhiilcirr, rssalcirr, essaiu-iir :  n f r z.  fxiiitcer, 
oin  (^lobot  orlioheii,  d.  b.  dasiielbc  giinstig  aiifuohmoii, 
erhiiron,   erhaiissrr,   rrliiiben ;    span,  riixahar,    er- 
hohoii,  vi-rinoliron.     Vjjl.  I)z  14  aUari: 

2871)  i'xamPii  «.,  Soliwarm;  itnl.  sciaine,  sciamo, 
dazu  das  Vb.  scinmarr,  schwiirmen;  prov.  einsam; 
frz.  fssaim,  daz\i  altfrz.  das  Vb.  echemer;  span. 
ei'janihrr ,  dazii  da.s  Vb.  rnjamhrar,  schwarmcn; 
ptg.  enjnmc,  dazu  das  Vb.  en.raiiiear,  srliwarmeii, 
iiborsohwcmnion,  bevolkcrn.  Aufsordeui  ist  cxamen 
in  der  Bcdtjc.  „Priifuni?"  als  gel.  Wort  in  alien 
Spracben  vorlianden.  Vjjl.  Dz  286  i^cianie:  Meyer, 
Ntr.  p.  80. 

2872)  ♦exfiiu-attts,  a,  am  (von  anca),  aus  den 
Hufton  gercnkt,  =:  ital.  sciaiicato,  laliin. 

2873)  'exaquo,  -are,  auswiissern ,  ausspiilen ; 
ital.  sciacqiiiire:  (span,  enjuagar,  s.  No  3023). 
Vgl.  Dz  447  enxuaijar.  Mit  exaqiiare  bringt  Caix, 
Z  I  424,  audi  in  Verbindung  ital.  sccti/iiattare 
„diguazzare  nell'  aoqua",  indem  er  cs  tiir  aus 
sciacquare  u.  abd.  iratan  zusainmengesetzt  crkliirt. 

2674)  [*exarpo,  -are  (vom  griech.  f^r'.i,ndi^fiv), 
herausreifsen,  wird  von  Dz  281  als  Uruudwort  an- 
gesetzt  zu  ital.  sarpare,  salpare,  den  Anker  lichten; 
rum.  sarpa:  frz.  serper:  cat.  xarpar,  sarjiar: 
span,  zarpar,  dazu  gehort  viellcicht  das  Sbst.  sarpa, 
Klaue:  ptg.  sarjyar.  Vgl.  aber  auch  C.  Michaelis, 
St.  59  (die  ganze  Wortsippe  soil  nebst  einer  grofsen 
Reihe  andcrer  zum  deutsehen  Stamme  luirp  gehoren, 
der  im  Span,  als  arp,  Imrp,  furp,  liarap,  farap, 
zarp,  zarrap,  jarap  11.  endlich  gar  durch  Jlctathese 
als  zaparr  einc  wiehtigc  RoUe  spiele):  Baist,  Z  V 
237  (hier  ist  unzweifelhaft  das  Richtige  getroEFen, 
indem  die  Wortsippe  auf  lat.  sarpere,  abschneiteln, 
zuriickgcfiibrt  wird}.J 

2875)  spiitgriech.  (t^uQtiov.  Plur.)  c|K^Ttcc, 
SchiflFsgeriit :  davon  vermutlich  ital.  sartte,  sarte 
(Plur.),  Tauwerk:  altfrz.  sarties;  span,  jarcia, 
Packen,  Gepack,  PI.  Tauwerk;  ptg.  enxarcia,  Tau- 
werk.    Vgl.  Dz  282  sarte. 

2876)  *e.\aju]giiratus,  a,  nm  (von  augurium), 
obne  giinstige  Vorzeichen,  ungliicklieh  ;  ital.  scia- 
gurato,  sciaurato,  dazu  das  Sbst.  sciagura,  Ungliick. 

2877)  *exaaratus,  a,  urn  =  altspan.  exorado, 
esorado,  vergoldet,  vgl.  Cornu.  R  XIII  302. 

2878)  [*exaiiro  u.  *exaurino,  -are  (von  aura), 
ausliiften,  der  Luft  aussetzen,  in  oder  an  die  Luft 
bringen:  ital.. sc/onnare  u.sorare;  \>rov.  eis{s)aurar, 
in  die  Luft  erheben,  .i'eis.,  sich  aufschwingen;  frz. 
essorer,  an  der  Luft  trocknen  lassen,  s'ess.,  sich  zu 
hoch  (in  die  Luft)  erbeben,  dazu  das  Vbsbst.  essor, 
Aufschwung.     Vgl.  Dz  282  sauro.^ 


'JHTM  |*(fxbalbio,  -ire  (vnn  IkiIIiuh),  livraufs- 
Htaiiimoln ;  dnvon  frz.  Hiauhir  (niir  (Iblich  im  Part. 
l'rat,\  rhiiuhi,  vonliitzt  ((•ignitlirli  wohl  solbst  dos 
.StaiiinudiiK  unfliliig  goiiinrbt,  «ortlns  giimiirbt ).  Vgl. 
11/.  605  <7>(iii/ii.  I 

|ex-bililro  H.  obon  <l)>-i>x-balco.| 

•_'8S(l)  l*^\  -f  bAvicu,  *iii-t'x  -f  bavicd  [haha]^ 
eat.  enihnliieair :  Hpan.  iiiihiiiinir ;  pig.  finbaba- 
car,  fshiihaciif.  nnli(iili<iiiir.  bolnigi'ii.  Vgl.  Pariidi, 
|{  XVII  63., 

28811  'exblaildio,  -ire  (v.  germ,  hlniiojan), 
.scbwni-b,  kraflUis  niarbon,  altfrz.  (r.«/>/«ir,  iifrz. 
rhliiiiir,  blvnili'U  (altfrz  vcreinzelt  audi  mlilriiir  niit 
Anldinung  an  hlcii,  blau);  prov.  rshlamir,  cm-, 
esblaii:ir.     Vgl.  Dz  565  rliloidr:  Mackd  p.  119.| 

2882i  (*»'xbraiio,  -are  (v.  germ.  Iiniihi,  alid. 
hnito,  Acrii.s.  hnitnii),  eiii  Stuck  Kleisch  liorauK- 
rcifscn:  i  t  a  I.  s/ird/idrc,  ziTlldadion ;  al  tf  r  z.  c«/)r(j- 
inicr.     Vgl.  Dz  64   hriDiitniie.] 

2883)  |*exbftllo,  -are  (v.  bulla),  HIasen  lioraus- 
treibon;  span,  esbullar,  verwirrcn,  zerstroueii;  ptg. 
csbulhar,  beraubeii,  pliindern  («'igcntl.  wohl  in  Vor- 
wirrung  bringon).     Vgl.  Dz  57  bolla  am  Scbluaso.] 

2884)  *fx-(!S(lo,  -ere,  vorfallen:  ital.  xciidere: 
rum.  scad  scdzui  .icazut  Kcddi';  prov.  enchazer; 
altfrz.  enchcnir:  nfrz.  I'choir:  (span,  descaer, 
decaer;  ptg.  dencahir,  drcair).  Wogen  der  Flexion 
s.  cado. 

2885)  *ex-ciidesco,  -6re,  horausfallen,  lioraus- 
fallon  niadien ;  a  1 1  ji  tg.  escaecer ,■  n  e  u  p t g.  enquecer, 
aus  doni  (iediiditnisso  fallen,  vorgcsson.  Vgl.  Dz 
449  exqiiecer. 

2886)  excaldo,  -are,  in  warniem  Wasser  baden; 
ital.  scnldare,  «armen;  rum.  sc.aldni  ai  at  a. 
baden;  rtr.  scnldiir :  prov.  enaiudar,  warinen; 
frz.  echauder,  verbriihen:  span.  ptg.  escaldar. 
ab-,  verbriihen.     Vgl.  Dz  545  chauffer. 

2887)  [*excalcuto,  -are  (v.  calent-  v.  calere). 
erwiinnen ;  altspan.  encalentar  (danobon  cscalecer 
=  excalcsccre);  ]itg.  caquentar,  daneben  acaentar, 
aquentar,  aquecer.     Vgl.  Dz  435  caleyitar.] 

2888)  [*excairo,  -arc  (aus  cxcalefacio,  facere), 
erwarmen.  crhitzcn:  pro  v.  e.sca//'or,-  fr?..  I'chauffer. 
Vgl.  Dz  545  chauffer.] 

2889)  [*ext'aiiibTo,  -are,  auswechseln ;  ital.  xcani- 
hiare:  rum.  scliimb,  ai,  at,  a:  prov.  escambiar, 
escaiijnr:  frz,  /changer,  dazu  die  Vbsbsttve.  ital. 
scambid,  rum.  Hchimb,  frz.  rchangc.] 

289(1)  [*?xciiiiipo,  -lire  (v.  campus),  aus  doni 
Fcldc  .schaffen,  wegraumen,  au.sbreiten;  ital.  «enm- 
pare,  das  Feld  raumen,  sich  aus  dem  Staube  niachon, 
sich  rotten:  prov.  escampar.  verbreitcn;  altfrz. 
es((/»)aw/icr,  eilig  fliehen :  cat.  escamiiar,  ver-,  aus- 
breiten:  span,  eacampar,  raumen,  leer  machen;  ptg 
Part.  P.  P.  e»campadf>,  schutzlos,  frei,  dom  Winde 
ausgesetzt,  offen,  klar,  heiter  (vom  Wetter),  daher 
hat  dann  das  Verb  iiberhaupt  die  Bedtg.  ,,aufh6ren 
zu  regnen,  wieder  schones  Wetter  werden"  ange- 
nomraen.     Vgl.  Dz  288  scappare.] 

2891)  (*excaiidio,  -Ire  (v.  candere,  gluhen)  win! 
von  Dz  573  als  mutmafsliches  Gnindwort  zu  prov. 
escantir.  auslbschen,  aufgestellt,  indessen  dann  ware, 
wie  Diez  auch  selbst  bemerkt,  escandir  zu  erwarten, 
u.  dieses  wiirde  nicht  ,,ausl6schen",  sondern  viel- 
mehr  „entgluhen"  bedeuten,  vgl.  excandescere ;  es- 
cantir wird  als  ein  Wort  dunkeln  Ursprunges  bis 
auf  Weiteres  betrachtet  werden  miissen.] 

2892)  f*excaiitiIio,  -onem  ist  das  in  lat.  Form 
gebrachte  frz.  i-chantiUnn,  Probe,  Muster;  vermut- 
lich  ist   das  Wort   eine   Deminutivbildung,    welche 


293 


2893)  «xcapUo 


2916)  excSnimlno 


2!t4 


auf  cant,  chaiit  (s.  oben  canthus'),  W'inkcl,  Ecke, 
zuriickgeht  u.  ei^entlich  „E<'kchen,  Stiickchen"  be- 
(leutet;  vorausgegangen  Jurfte  seiu  ein  *esckantil, 
das  Sbst.  zu  «inem  Vb.  *eschniitillei;  gleichsam 
*excantiUure.  zerstiickcln.  Vgl.  Dz  oGa  ikhaittilloii ; 
Scheler  im  Diet.  s.  i:.J 

2893)  f'exeapito,  -are  (v.  caput),  um  cin  Haupt 
(z.  B.  des  Viehbestandes)  komraen,  Einbufse  erleiden: 
ital.  scapitare,  dazu  das  Sbst.  acnpito,  Verlust; 
(prov.  descaptar.)     Vgl.  Dz  862  capitare.] 

2894)  i*excSppo,  -are  (?.  cappare).  aus  dem 
Mantel  herauskommen,  sich  los  machen,  frei  werdeii, 
entwischen;  ital.  sciippare :  rum.  xcdp  ai  at  a; 
pTO^.escajmr;  1 1 z.  ikliapper :  span.  ptg.  escapar. 
Vgl.  Dz  283  scappare] 

2895)  *ex-famo,  -are  (v.  caro),  ent-,  abfleischen, 
=  ital.  ■scarnare;  frz.  echarner.  Zu  dem  ital. 
Verb  das  Adj.  scarno,  fleischlos,  vgl.  Fiechia,  AG 
lU  126. 

2896)  ['excarpimentum  n.  (v.  excarpere,  schrift- 
lat.  excerpere),  die  Herauspfliickung,  das  Heraus- 
gepfliickte;  nach  Baist.  Z  V  246,  das  Grundwort  zu 
span,  estarmiento,  gleichsam  das  Herumzupfen  an 
jem.,  das  Durchhecheln,  der  Venveis,  dazu  das  Vb. 
escarmentar.  Glaubhafter  sind  indessen  die  von 
Dz  448  escanne»iar  geaufserten  Vermutungen,  dafs 
escarmentar  entweder  auf  ex-carminare,  kriirapeln, 
zuriirkzufiihren  oder  =  ital.  scarnamento  (Ton  ex 
u.  carnem),  Aufreizung  der  Haut,  Zuchtigung,  an- 
zusetzeu  sei.j 

excarpio  s.  *('arpio. 

2897)  [*cxearpo,  -are  (Ua  excarpere  =  ex- 
cerpere), herauspfliicken,  dadurch  glatt,  scharf  zu- 
lanfend  u.  dgl.  machen;  ital.  (*.scarpar,  da  von  das 
Vbsbst.)  Scarpa,  Boschung,  Abhang,  auoh  Sehuh 
(weil  er  spitz  zulauft);  frz.  «.«.'car/je  (Lehnwort),  dazu 
das  Verb  escarper:  span,  escarpa,  dazu  das  Verb 
escarpar,  glatt  machen.  Da  das  lat.  Grundwort 
genugt,  so  ist  is  uimotig,  als  solches  das  german. 
!:karp,  scharf,  anzusetzen.  Vgl.  Dz  284  Scarpa : 
Mackel  p.  64:  Scheler  im  Diet,  escarpe  (denkt  an 
lat.  scalpere  Oder  dtsch.  schrape).  Parodij  R  XVH 
62,  fiihrt  aui  *excurpcie  auch  zuriick  span,  es- 
carapelarse,  sich  raufen,  dazu  dasVbsbst.  escarapela; 
ptg.  escarapel{l)ar.  Diez  448  escarapelarse  hatte 
die  Worte  von  scalpelliim  abgeleitet.] 

2898)  'exearpsfis,  a,  um  (fur  schriftlat.  ercerptus), 
ausgepfliickt,  ausgerupft:  ital.  scarso  und  scarso, 
diirftig,  knapp,  vgl.  Canello,  AG  HI  365;  rtr.  scars: 
prov.  escars,  escas;  frz.  i'chars;  cat.  escas;  span, 
ptg.  escaso.  Vgl.  Dz  284  scarso:  Aseoli,  AG  I  28; 
Grober,  ALX  II  279. 

2899)  [*ex«arptio,  -are  (von  *excarpttis),  heraus- 
pfliicken, -rupfen,  -zupfen;  ptg.  escaf^ar;  span. 
escarzar,  Bienenstocke  schneiden,  s.  No  8006.  Vgl. 
Dz  448  >■.  i/.  (stellt  excastrare  als  Grundwort  auf): 
Baist,ZV246n.IS;i47;  Grober, ALL II279u.\T: 387.' 

2900)  [*excarpto,  -are  (von  *excarptus),  heraus- 
pfliicken, berupfen,  bezupfen ;  i  t  a  1. (modenes.)  scarier, 
schneiden,  vgl.  Flecbia,  AG  III  125.j 

2901)  exeastro,  -are,  verschneiden ;  wurde  von 
Dz  448  als  Grundwort  zu  span,  escarzar,  die 
Bienenstocke  im  Friilijahr  schneiden,  aufgestellt,  vgl. 
dagegen  Baist,  Z  V  246  und  IX  147,  und  sieh  oben 
excarptio. 

2902)  [*exeaut«,  -are  (v.  cautus),  aus  der  Sicher- 
heit  herauskommen,  in  Gefahr  gerateu  u.  dgl.,  ist 
das  vcrmutl.  Grundwort  zu  irz.  ecliouer,  scheitern, 
stranden.  Auch  Diez  566  setzt  dies  Grundwort  an, 
leitet  aber   cautare  von  dem  Sbst.  cantes,  Felsen. 


Klippen  ab  —  indessen  dann  miifste  das  Vb.  doch 
wohl  bedeuten  _aus  den  Klippen  herauskommen,  in 
Sicherheit  gelangen".) 

2903)  excavatio,  -onem  /'.  (v.  excavo),  die  Aus- 
hohlung;  ital.  escavazione  „tenn.  degli  idraul. 
^scavo',  .^purgo  de'fossi  e  de'canali"  e  lo  scavare", 
scavazione  „lo  scavare",  vgl.  Canello,  AG  UI  392. 

2904)  excavo,  -are,  aushiihlen;  ital.  scavare, 
dazu  das  Sbst.  scato,  Ausgrabung. 

2905)  excemo,  crerl,  cretum,  cemere,  aus- 
sonderu;  ital.  .-cernere:  prov.  e»S6er«ir,  auslesen, 
auseinander-setzen :   vgl.  Dz  397  scernere. 

2906)  :*exeharatiuiii  n.  (v.  gr.  yuQui),  nach  Dz 
565  das  vorauszusetzende  (jrundwort  fiir  altfrz. 
escaras,  Weinpfahl,  nfrz.  echalas.] 

2907)  [*exelamIto,  -tire  (Frequ.  von  exdamare), 
herausschreien ;  viell.  Grundwort  zu  i  t  a  1.  sehiantare, 
auf-,  zerplatzen,  zerspringen,  dann  transitiv  zer- 
sprengen,  zer-,  abreifsen,  dazu  das  Vbsbst.  sehianto, 
Knall,  Sprung,  Rifs] 

2908)[*exelaratienm(v.fj;c/aro)  =  frz.  eclairage, 
Er-,  Beleuchtunf." 

2909)  exelaro,  -are  (v.  clarus),  hell  macben; 
ital.  schiaraie  ^daneben  schiarire  =  *exclariscere, 
hell  werdenj;  frz.  eclairer.  dazu  das  Vbsbst.  eclair, 
das  Aufleuchten,  der  Blitz,  vergl.  Dz  566  ••>■.  v.. 
eclaircir  =  'exdarescere;  (span,  esdarecer,  hell 
machen,  hell  werden,  ebenso  ptg.).  —  Mit  ital. 
schiarire  scheijit  der  Pflanzcnnarae  schiarea,  gleich- 
sam *exclarea,  ScharlaehkTaut,  in  Zusammeuhang 
zu  stehen,  bei  Dz  398  s.  v.  ist  das  Wort  unerkliirt. 

2910)  exeludo,  elusl,  clusum,  cludere,  aus- 
schliefsen;  ital.   sckiudo  si  so  dere,  aufsehliefsen. 

2911)  [exelusa,  -am  f.  (Part.  P.  P.  v.  excludere), 
Aus-,  Aufschlufs;  frz.  ecluse,  Schleuse;  span. 
esclusa;  ptg.  eclusa  (aus  dem  Frz.);  (ital.  heifst 
die  Schleuse  catenttta.  Wasserfall,  als  Abzugskanal 
auch  chiacica  v.  davis,  bezw.  von  cloaca  mit  An- 
bildung  an  dacis,  vgl.  CaneUo,  AG  III  389).  Vgl. 
Dz  128  esclusa.] 

2912)  exeoacto,  -are  =  altfrz.  esquachier,  zer- 
quetschen ;  nf  rz.  ecacher:  (span,  acacbar,  agachar). 
Vgl.  Dz  260  aiiatto. 

2913)  [excocta,  -am  f.  (Part.  P.  P.  v.  excoqutre), 
das  Aasgekochte,  =  ital.  scotta,  Molken,  vgl.  Dz 
399  s.  v.] 

2914)  *exc611oeo,  -are,  wegstelleu,  -nehmen,  auf- 
heben;  ital.  scorcare,  aufheben;  rum.  scol  sculai 
sculat  scida,  aufheben. 

2915)  [*excollubi-ico,  -are  (von  lubricus),  aus- 
gleiten;  prov.  cscoloriar,  gleiten,  kriechen,  sich 
einschmeicheln ;  altfrz.  escolorgier.  Vgl.  Bugge, 
R  IV  354,  wo  gefragt  wird  ,,le  sard,  wcarfrt'are  et 
lesic.  sciddicari,  xillicari,  rapportes  par  Mussafia, 
Beitr.  p.  107,  sont-ils  des  corruptions  de  *excoVu- 
bricare?''] 

*excombiuo  s.  excommlno. 
*exeommTnito  s.  excommlno. 

2916)  'exeommino,  -are  (v.  minare,  bezw.  mi- 
nari),  (lurch  Drohungen  aus  der  Fassung  bringen; 
ital.  sgominare ,  in  Unordnung  bringen,  daneben 
in  gleicher  Bedtg.  sgombinare  =  *excombinare,  vgl. 
Canello,  AG  III  324  Anm.  1;  Frequentativ  von 
sgominare  ist  sgomenlare,  erschrecken,  =  excommi- 
nitare,  vgl.  Caix,  St.  57  u.  Riv.  di  fil.  rom.  11  175; 
Diez  400  leitete  sgomentare  von  *excommentare  ab, 
es  wurde  also  eigentlich  bedeuten,  ,.jem.  aus  dem 
Kommentar,  aus  dem  Zusammenhange ,  aus  der 
Fassung  bringen'',  es  ist  dies  aber  eine  zu  kiinst- 
liehe  Erklarung. 


20.") 


CM  7)  rxooinptlo 


298:»)  ("XuBtlo 


2!h; 


Mil)  /oxrdmptio,  -*r*  (v.  fi<wi/irM.«),  mis  dor 
(InlniiiiK  liriii^'Mi;  it»),  sconruiri-,  viTivirnMi.  vor- 
•  lorlH'ii:  i.|)«ii.  f.sCoMiiii/ii ;  pt^.  rM-riii.to,  iiiikIimcIi, 
ifkij:,  Htiiinpf,  winkoliK.  vjrl.  Mover,  7.  X  172;  D/. 
IIS  fscnn.io  (jii'bt  koin  (iniiiilwort  an;  Uiiist,  Z  V 
ritil,  lintto  fj-cuiiriiliis  nU  (iruiKlwurt  vcriniitot 
[tjrcuiifiiliin  V.  duirKn.  aUu  cip'iitl.  aiiSKforkt,  be- 
liiiiion.  jtiini'sflinitlcnVI 

2*.tlS)  'I'XfOlldico,  -ftty  oiiic  Aiisroilo  niiiclioii ; 
iirov.  altfr/.  fsrondirr,  iiii  Xfr?..  ist  iliis  Verb 
infi>lp>  volksftviiuilo^isolKM'  Aii);loii'huiit;  niit  ('roM- 
liiiirt-  -  e.rcoiiitticrrf,  join,  lioriiiisfiilirou,  ^iisiiiiimon- 
K'ofalloii.  VK'I.  I'afs,  lih"  III  50!»  uiiton.  Vfjl.  D/ 574 
oroiiifiiy. 

•fXfOlldQco  s.  t'xcuiidlco. 

■JitlO)  I'fxcoiificio, -ore,  ziiiiiohto  iiiaclieii;  prov. 
rsoinfirf  (I'orf.  fscnuiis.  I'art.  I'riit.  escotifit).  Xacli 
Die/.  39!)  ist  (la.s  pruv.  Vorlmm  in  das  Itai.  (ihor- 
noininon  wonlon ,  hat  alior  «Icn  Inf.  (lea  Verbiinis 
sconfifififrf  =  *e.rc(inl'iiierf  orlialton .  ila  cs  init 
iliesein  Verb  anoli  si  ■list  lantlicli  znsamniontiel.  Diez 
)?Ianl>to  ilios  daraus  .soliliefson  zn  iniisson,  dafs  ilic 
Bedeutnntr  von  sfiii/iV/^tTc  ..aiifs  Haupt  schlajjen, 
fir&nzlirli  solilagen"  wolil  auf  *excn}ificere.  niclit  aber 
zu  *frconfittere  passe.  Man  sielit  indosscn  iiioht 
rcclit  pin,  waruin  die  Italiener  den  Provenzalen 
*ftcnnfire  abgebiirfft  liabon  sollton :  cinfaobor  ist  cs 
wohl,  anzunehmen,  dafs  *excnnHecre  Erbwort  iin 
Ital.  war,  seine  urspriinf^Iiche  Flexion  abor  iiicht 
bewahrte.  sondem  dieselbo  nach  Analogic  der  Verba 
auf  ^  (jire  ii.  ^  (ifletr  umgcstaltctc.) 

2920)  *exc6nrimo,  •fire  (v.  rimare,  bozw.  rimari) 
^  rum.  ncurm  at  at  ii,  dnrcbwiiblcn,  durehsuehen. 

2921)  ['excoiisptto,  -ere,  spuoken,  wiril  von 
Cornn,  R  IX  130.  u.  Grober.  ALL  VI  386,  als  Grund- 
wort  anjrcsctzt  zu  rum.  ncuip  ii  it  i  u.  -o  (daneben 
xtupesc  II  it  i);  cat.  prov.  altfrz.  eacopir,  escupir: 
span  ptf^.  esciipir.  Vgl.  Dz  128  escupir  (halt 
Entstehun-;  durcb  Uiustellnng  aus  exspuerc  fiir  iiicht 
nndcnkbar,  fiigt  indessen  hinzu :  „dciii  wcitver- 
breitotcn  Worte  scheint  eino  oigene  Wiirzel  ziizu- 
kommen");  Mej'er,  Z  X  173  (setzt  *scuppire  als 
Grundwort  an,  u.  dies  diirfte  das  Eichtige  soin).] 

2922)  *exc6rlati  (scil.  scutiea);  davon  ital. 
scuriada,  Peitsche,  Geifscl;  frz.  icourgee  (norm. 
courgie):  auch  span.  (u.  zugleich  bask.)  ziirriaga, 
Peitsche,  gehiirt  wohl  hierher.  Vgl.  Dz  289  scuriada 
u.  501  lurringa. 

2923)  *excomo,  -are  (v.  coniu),  enthornen,  (einem 
Stiere,  Hirsche  etc.)  die  Horner  wcgnehmen:  ital. 
.scornare,  demiitigen,  beschimpfen,  dazu  das  Vbsbst. 
■icnnio:  altfrz.  escorner :  nfrz.  econirr.  worait 
vieUeicht  icornifler,  sclimarotzcn,  zusammenhiingt, 
jedoc.h  ist  weder  der  zweite  Bestaiidtcil  dos  Verbums 
noch  die  Entstehung  seiner  Bedeiitung  reclit  erklar- 
lich:  vieUeicht  besteht  cs  aus  ex-\-  corn[u]a  =  come 
(in  der  Bedtg.  des  Dcrainutivs  cornet,  Diite)  +  flare 
u.  bedcutet  urspriinglich  ,,au8  der  Diite  schnuppeni, 
den  Inhalt  einer  Diite  mit  Efswaren  beschnuppem, 
darnach  leckem  u.  dgl."  Vgl.  Dz  399  scornare  n. 
566  ecornifler. 

*ex-c5rrigo  s.  corrig'o. 

29241  *excortico,  -are  (v.  cortex),  abrinden,  ab- 
schalen;  ital.  scorticare:  prov.  escorgar:  frz. 
ecorcher.  (Dagegen  ist  i  t  a  1.  scorzare ;  s  a  r  d.  iscorzar; 
rtr.  scorzar:  TVLia.  scorfosez  ai  at  a:  { iz.  ecorcer: 
ptg.  escorchar  =  *exscorteare  von  scortea=  ital. 
scorza,  Kinde;  sard,  iscorza;  rum.  scoar(a :  rtr. 
scorza:  prov.  escorsa;  frz.  ecorce:  cat.  escorsa; 
span,  escorzudo:    vieUeicht   gehiirt    hierher    auch 


Hpa  II.  ritciifr^i),  fsciirtoii,  Krcito,  wonii  man  anmOinion 
darf,  dafs  das  Tier  narh  seiner  ranhon  u.  iiarbigon, 
alsii  in  dicsor  Hoziehung  riiuleniilinliohen  llaut  be- 
iiannt  wordeii  sei.)  Vgl.  D/.  28.S  siirza,  10!l  corteccid, 
449  fsciirrto;  Grfibei,  ALL  II  27!l. 

2925)  't'xerilco,  -ftre  [e.r  -J-  westgorni.  riikon, 
Stuniin  hrak),  aiisspeien,  ist,  wie  I'n  scheint,  die 
latoiniseli  ausgedriiokto  (iniiidfciriu  fiir  rtr.  scrnc- 
chiiir:  prov.  mcracar,  ilazii  ilas  Vhsb.sl.  vrdi  (iieben 
escranir  auch  ivicdr.-  altfr/.  nirhirr :  nonfrz, 
crachir].  Das  anlautende  germ.  Ii  ist  also  toils  zu 
<■  vorsliirkt  «(irdoii,  teiN  abgofaUi'U.  Vgl.  Dz  (!().•( 
raclirr:  M-.uM  p.  .|7.1 

[♦fxerenioo  s.  orenii.. 

2926)  *ox<Topiil<>,  -arc  (Doniin.  zti  crrpurr), 
platzen,  --  ital.  scrriiolare,  borst<"n,  zersiiringon, 
dazii  das  Vl)sb9t.  xcrrpiiln,  Kifs,  Sjirung,  Siialt.  Vgl. 
Dz   112  crcpurr. 

2!)27)  *Cxcilbito,  -are  (von  riiliiluni),  auseckon, 
(nie  oinen  Ellonhogon)  roohtwinklig  niaohen  ;  span, 
ptg.  escodar,  Steiiio  behauen,  dazu  das  Sbst.  e.ictido. 
ein  Hammer  znni  Stoinbehauon.  Vgl  Dz  448  escodar. 

exciineatiis  s.  e.xcOmptio. 

2928)  *excaro,  -are  (v.  cura),  otw.  von  Grund 
aus  bcsorgon,  griindlich  reinigon,  fogon,  schotiern; 
ital.  SC-,  sgiirare  (das  iiblicho  Wort  fiir  „schouorn" 
ist  aber  strofinare,  ein  Verbuni,  dessen  Ursprung  wohl 
im  gnochischen  axniifftr  fwovon  OTQniptj,  or(ii'>ifo^- 
=  lat.  strojipiia],  drchcn,  zu  suchon  ist,  denn  zu 
.itro/iiiaii-  geliiirt  das  Sbst.  stro/iitacrio,  Schouer- 
la|ipiMi,  ligi  utl.  wohl  oin  ausdrehbaros  und  auszu- 
ringondos  Tuch,  wie  ja  auch  das  gloicbbedoutendc 
frz.  torchon  wahrscheinlich  von  tortjucre,  drohon, 
alizuleitcn  ist,  strofinare  wiirde  also  oigcntl.  ,,au8- 
ringon"  bedcuten;  cine  andore  Ahloitung  giebt  Caix, 
St.  607:  strofinare,  siruf'onare  v.  struff'o  =  dtsch. 
slrupf);  frz.  rcurer  (das  iibliche  Wort  fiir  da.s 
Scheuern  der  Fufsbiiden  ist  ia»er);  prov.  cat.  span. 
escarar,  reinigen  (die  Verba  fiir  „.?cheuora"  8in<l 
f'regar  =  fricare,  Umpiar,  lavnr,  aufserdom  das 
arab.  aljofif'ar,  wozu  aljofif'a,  Scheuorlappen) ;  (ptg. 
wird  ,,scjieuern"  durch  esfregar,  Umpiar,  polir. 
hivar  ausgcdriickt).  Vgl.  Flechia,  AG  III  137; 
Grober,  ALL  VI  3S7. 

2929)  excurro,  cfirri,  eiirsiiiii,  cilrrere,  lieraus- 
laufen:  ital.  scorrerc :  rum.  scurg  scunei  scurs 
scurge,  laufen,  fliefsen  lassen,  tropfeln;  prov.  e.s- 
correr ;  span,  escurrir,  escorrer,  triipfeln,  gleitcn 
u.  dgl.  (iiber  altspan.  escurrir  vgl.  Cornu,  R  X  78, 
und  s.  oben  corrigo):  ptg.  escorrer.  Wegen  der 
Flexion  s.  curro. 

2930)  *excrirtio,  -are  (v.  cartus),  kiirzen:  ital. 
scorciare  und  accorciare,  dazu  das  Sbst.  scorcin, 
Kiliv.ung:  ])rov.  accorsar;  altfrz.  escorcier,  ac- 
cnnrcier,  dazu  das  Sbst.  escors,  escuers,  Schoofs  des 
Kloiiles;  span,  escorzar,  dazu  das  Sbst.  escorzo, 
Kiirzung;  ptg.  cscorgar,  dazu  das  Sbst.  escori-o. 
Vgl.  Dz  287  scorcinre;  Grober,  ALL  II  280. 

2931)  excuse,  -are,  entschuldigen ;  ital.  scusare. 
u.  in  entsprecbender  Form  als  gel.  W.  auch  in  den 
iibrigen  Spr. 

2932)  1.  exciitio,  cfissi,  ciissuin,  ciltcre,  heraus-. 
abschiitteln,  erschlittern,  losmachen;  ital.  scuoto 
scossi  scossi  scuotere :  dazu  das  Sbst.  scosso,  Er- 
schiitterung;  rum.  scot  scosei  scos  scoate,  wcg- 
nehmen; prov.  escodre,  dazu  das  Sbst.  escossa; 
altfrz.  eiicorre,  escourre,  dazu  das  Sbst.  escousse. 
Vgl.  Dz  289  scuotere.  (VieUeicht  hangt  mit  excutio 
auch  zusaramen  prov.  escoissendre,  herausreifson.) 

2933)  2.  [*excutio,  -are  (von  cutis],  aushiiuten, 


297 


2934)  .ixcutulo 


2959)  «X  +  lokk- 


298 


aushiiUen;  ist  vielleicht  das  (jrundwort  zu  frz. 
ecosser,  aushrilsen  (von  Ert)sen.  Bohiien  u.  dgl.), 
dazu  das  Sbst.  ccosse,  cosse,  Hiilse.  An  Zusammen- 
hang  mit  dem  dcutscheii  .,Schote"  (orst  ini  Mhd. 
nachweisbar,  altnord.  skaiiair)  ist  nii-ht  zu  denken. 
Vgl.  Dz  554  cos.sc. 

2934 1  *exeutulo,  -are  (Domin.  zii  exciUcre)  = 
rum.  scutiir  ni  nt  a,  ersoliiittern,  schiitteln,  ans- 
stauben  u.  dgl.     Vfjl.  Mussafia,  Beitr.  1()9  Anm. 

2935)  *exdeDiIfo.  -are  (v.  mica],  zerkriimmoln, 
=  rum.  sdruiiiic  «i  at  a  {{iir  sdumic,  ndimic),  ab- 
brockeln.  zerstiickeln  (daneben  smiciir  at  at  a  = 
*exiniciilaiv) :  span.  ile-imi(iai;  tleamigajar. 

2936)  *exdento,  -are  (von  deii"),  entzahnen,  = 
ital.  efleiitnre :  frz.  edenter  etc. 

2937)  ['exderevlgilio,  -are  (von  vipilia),  auf- 
wecken,  =  rtr.  sclidntalgiar,  vergl.  Stiirzinger, 
R  X  257] 

2938)  ex  +  alul.  drozza,  Kehle,  =  ital.  strozza, 
Kehle,  davon  das  Vb.  strozzare,  erwiirgeu.  Vgl. 
Kluge  unter  ,.2.  Drossel'". 

2939)  *exeligo,  lexi,  lectuni,  liarere,  auswahlen, 
=  ital  scelffo,  fcelst ,  scelto,  scegliere  (daneben 
eleggere  =-  *elegere  f.  eligere,  das  audi  in  den  iibrigen 
Spr.  vorhanden  ist).  Vgl.  Dz  397  i-cegliere:  Asooli, 
AG  III  445  Anm. 

2940)  *exeirugno,  -are,  entzungen,  =  ital. 
scilinguaie  (zungenlos  sein,  zungenlus  sprechen), 
stanimeln.  stottern.  vgl.  I)z  398  s.  v. 

2941)  exemplum  h  ,  Beispiel;  ital.  e,<e))ipio  (altit. 
audi  asuemplo,  assempio,  assempro,  esenipro,  es- 
sewipio)  u.  scempio  ..puniziono  esemplare,  strage", 
vgl.  Canello,  AG  III  365;  pro  v.  eissemple-s:  alt- 
frz.  essample:  nfrz.  exemple:  span,  ejemplo,  en- 
jeniplo,  vgl.  Ascoli,  AG  III  448  Anm.;  ptg.  exemplo. 
Vgl.  Dz  897  scempio. 

2942)  [*exemptio,  -are  (v.  exemptus),  der  Wirk- 
samkeit  entheben,  aulser  Thatigkeit  setzen.  be- 
friedigen,Genugethun:  soil  nachTobler'sVermutung, 
Gott.  gel.  Anz  1877,  St.  51,  p.  1622,  das  Grund- 
wort  zu  a.\t{ T z.  essanc{h)ier  sein,  zu  welchem  das 
einfache  sa>ic(li)ier,  hemmen.  stillen,  sattigen.  sich 
verhalte  wie  saier  zu  easaier.  Scheler  fs.  Anhang 
zu  Dz  747)  bat  sanchier  anfangs  =  *stancare,  spater 
=  *stantiiire,  zum  Stehen  bringen,  angesetzt,  beide 
Grundworte  sind  aber  lautlich  unannebmbar;  das 
von  Tobler  aufgestellte  befriedigt  lautlich,  macbt 
aber  Schwierigkeiten  hinsichtlich  der  Bedeutung,  es 
ist  deshalb  dera  von  G.  Paris  aufgestellten  *sanitiare, 
*exsanitiare  v.  sanus  der  Vorzug  zuzuerkennen,  vgl. 
R  VIII  265.] 

2943)  [*exeiito,  -are  iv.  *c)is  fiir  ''sens,  Part. 
Pras.  v.  esse),  entseien,  d.  h.  toten;  davon  nadi  Caix, 
St.  537,  ital.  scientare  „distruggere". ■ 

2944)  exeo,  il,  ittiin,  Ire,  heransgehen;  ital. 
escire  (in  den  flexionsbetonten  Formen  useire,  wohl 
in  Anlebnung  an  ziscio  =  ostium,  vergl.  Dz  127 
escire],  vgl.  Ascoli,  AG  III  447;  dazu  das  Korapos. 
riuscire,  gut  ausgehen,  gliicken:  rum.  ics  iexii  iesit 
iep;  prov.  altfrz.  eissir,  issir,  tissir  (nfrz.  ist 
nur  das  Part.  Prat,  issu  =  *exutiis  f.  exitus  nocli 
iiblich,  dagegen  ist  das  Kompos.  reussir  voU  lebendig, 
vennutlich  ist  dasselbe  Lehnwort  aus  dem  Ital.  oder 
doch  erst  durch  ital.  Einflufs  wirklich  eingebiirgert 
worden);  cat.  altspan.  exir.  In  seinem  Anwen- 
dungskreise  ist  exire  durch  *sortire  wesentlich  ein- 
geschrankt  worden. 

2945)  exercitfis,  -um  ?«.,  Heer:  ital.  esercito: 
span,  ejercito;  ptg.  exercito.  Vgl.  Dz  229  oste: 
s.  auch  untcn  hostis. 


2946)  *exfacTo,  -are  (v.  fades],  aus  dem  Ant- 
litze  entfernen;  ital.  nur  das  Part.  Prat,  sfacciato 
rait  der  Bcdtg.  ,,unverschanit,  frech",  welche  Bedtg. 
aus  der  urspriinglichen  nur  .schwer  sich  erkliirt: 
prov.  esfassar:  frz.  effacer. 

2947)  *exf5seio,  -are  (von  fascis],  aus  einem 
Biindel  herausnehinen ,  eiu  Biindel  liisen:  ital. 
sfdsciare,  berauswiokeln ;  r  u  ni.  sfdsiez  ai  at  a.  Ziehen, 
zerren,  zerreifsen,  (daneben  desfds  ai  at  a,  auch 
ital.  disfasciare.  aus  den  Windeln  wickeln). 

2948)  exfrico, -iire,  reiben ;  itsi\.  sfregare:  alt- 
frz. froyer:  nfrz.  frayer ;  (span,  ref'regar);  ptg. 
esfregar.  Vgl.  Dz  147  f'regare  (Diez  halt  span. 
eMregar,  streichen,  fiir  entstellt  aus  esfregar:  Baist, 
Z  V  562,  hat  die  Haltlosigkeit  dieser  Annahme 
nachgewicsen  u.  darauf  aufmerksara  gemacht,  dafs 
das  Verbum  wohl  mit  strigihs  zusammenhange). 

[exfrido  s.  effrldo.] 

2949)  [*ex-fiiudiilo,  -are  (v.  fundus),  aus  dem 
Boden  herausreifsen:  ital.  sfondolare;  prov.  esfim- 
drar;  frz.  effondrer,  einschlagen,  zertrummern, 
untergraben.] 

2950)  ex-|-  altnord.  glitra,  zuriickstrahlen,  glanzen, 
oder  +  ahd.  glizzan,  glitzern ;  davon  nach  Dz  574 
altfrz.  escJistre,  Blitz. 

2951)  exhalo,  -are,  aushauchen;  ital.  scialare 
„fare  vita  splendida,  sfoggiare,  in  origine  buttarsi 
fuori"",  esalare.  asolare  „alitare.  pigliare  il  fresco", 
vgl.  Canello.  AG  III  365;  fiir  zusammengesetzt  aus 
scialare  +  liquare  erkliirt  Caix,  St.  54,  scialeguare. 
scialacquare,  verschwenden,  verprassen ,  und  man 
darf  ihm  beistimmen,  jedoch  rait  dem  Vorbehalte. 
dafs  bei  scialacquare  volksetymologische  Anbildung 
an  aqua  stattgefunden  habe,  dafs  das  Verb  also 
eigentl.  bedeute  .,(Geld)  zu  Wasser  machen";  fiir 
entstanden  aus  *exhalitus  „respiro"  halt  Caix,  St. 
536,  scianto  „riposo,  sollievo",  und  von  asolare  = 
exhalare  leitet  er,  St.  576,  ab  soUacca  „respirazione 
affannosa";  span,  exluilar.     Vgl.  Dz  398  scialare. 

2952)  exhibeo,  -ere,  darbieten,  =  ital.  esifeire: 
davon  das  Partizipialsbst.  esibita  ..presentazione 
dun  atto  qualunque  dinanzi  all'  autorita",  vgl. 
Candlo,  AG  III  390. 

2953)  *exhTbemo,  -are,  iiberwintern,  ^  ital. 
svernare,  auch  scioveriiarsi  „essere  in  isciopero", 
davon  das  Sbst.  sciovemo  ,,riposo,  sciopero  (si  dice 
principalmente  delle  navi  che  stanno  in  porto  per 
isvernare  o  per  altro)",  vgl.  Caix,  St.  543. 

2954)  'exiturii,  -am  /'.  (v.  e.vire),  Ausgang,  = 
ital    uscitura:  rum.  iexitoare,  Abtritt,  Latrine. 

2955)  exitus,  -um  «i.  u.  "exita,  -am  f.  (von 
exire),  Ausgang,  =  ital.  escita,  uscita  und  esitn 
("gel.  W.),  Warenabsatz,  vgl.  Dz  369  s.  v.;  rum. 
iesit;  piov.  issit-z,  issida;  (frz.  issue);  cat.  exit: 
altspan.  exito. 

2956)  ex  +  ahd.  klackjan,  zerbrechen,  =  ital. 
schiacciare.  quetsehen,  knacken,  davon  das  Sbst. 
schiaccia.  Fallc. 

2957)  ex  +  altndd.  krflma,  Krume;  davon  prov. 
esgrumar,  zerbroekeln;  altfrz.  esgrumer,  esgruner: 
cat.  esgrumar.  Vgl.  Dz  575  esijrumer:  Maekel  p.  19. 

2958)  ex  +  altnfrauk.  ISdig-o,  -are,  ledig,  frei. 
los  machen,  bezahlen,  =  altfrz.  esleqier.  esligier. 
eUigier,  bezahlen.  Vgl.  U.  Paris.  R  Xll  382 ;  Dz 
626  Uge:  Tobler,  Jahrb.  VIII  342  (stdlt  exlitigare 
als  Grundwort  auf);  Forster  im  Gloss,  z.  Aiol  und 
Mirabel  s.  v.  (exlitigare):  Maekel  p.  82. 

*exlego  s.  elTgo  u.  exeligo. 
[*ex-lItigo  s.  ledig.] 

2959)  ex  +  germ.  Stamm  lokk-   (wovon  locker) 


•2W 


25«k))  «X  4-  ninpiii 


2^)8(1)  expiVllrOlii 


.•{DO 


iiilor  lllkk-  ^ViovKU  alul.  'lukki,  iiilitl.  /KriLv),  ilavmi 
.iltfrf.  fflochifr,  lotiiunrlion.  Vul.  l)i  0'J7  lochrr; 
MiiikKl  J).  26. 

•JiUiOl  *s  +  K'crin.  iiinimii  c^  ciikI.  mih//,  iltHcli. 
»iii<;),  kniftli'S,  iiiutli's,  iiliiiinailiti»;  wcnli'ii,  kraftli>8 
i>ti-.  inai-lii'ii ;  it  a  I.  snuiiiiirr  (iiiir  in  ili>r  altcii 
Siiraolioi ;  pro  V.  r.Mimiiir.'  a  1 1  frt.  rsmmrr,  rmiowrr ; 
alt  tip  an.  iUsmii>iar\;  altpt);.  fsmnutr.  l>ay.u  iIhs 
Vlnilist.  ital.  MwiK/o,-  |irov.  oHKii;  a  1 1  f  rz.  (•.«hkii, 
>,vmi/i,  ^sJlan.  ilismm/n).  Vj;!.  Liz  2l)()  Kiimmirr : 
Ma.K.l  p.  46. 

J^Hil)  (fx  +  *iimnnvttus  (vom  Kvt.  mtnivjaii, 
l>or»'it  iiiaclii'ii,  wovoii  altfr/..  imiiirvir)  =  nllfrz. 
(■.••■KKi urn .  tuTcit,  cifrif,'  (al>cr  aurli:  oiitrrfiiulcl, 
K<t/.tore  Ut'iltj;.  wnlil  niir  clurcli  liofirilll.  Anli'linung 
all  ex  +  W'iiHii«  III  orkliiroii,  ,,aus  ilor  liami  go- 
kiuniiii-n").  V(;l.  Si-lielcr  iiii  Aiiliaii^  zu  l)z  802 
mniirvir:  JIacki'l  p.   it).  1 

2962)  exnicndo, -lire  (iHciiJn),  vorbossern;  (ital. 
tuiendiire);  pruv.  rsiiini<l(ir :  (frz.  amemler);  cat. 
esntniar:  span,  inmeiular:  ([itn.  eiiuiidar.)  Vgl, 
lihibcr,  AIX  111  62;>.     S.  audi  obon  euieildo. 

2i>63)  *i'xmero,  -fil'e  (vdh  nieriif),  rein  inadion; 
ital.  anirrtire,  putzcii,  policron;  pro  v.  esmerar ; 
altfrz.  e^merii-:  span.  ptg.  esmerar.  Vgl.  Dz  296 
Miirrarf. 

'i'Xiuiciilo  s    «■xileiiili'o. 

2964)  'cxnuirpliia.  -am  /.  (v.  griccli.  fioQipi)), 
Eiitsti'llun^',  =  ital.  siiinri'ia,  Vorzerrung  Ucs  Gc- 
siclitos,  tihinasso.  Vgl,  Uz  386  morfire  (die  dort 
aufgestellte  Ableitung  voin  uindl.  morfen,  abd. 
inurpfeii,  abfressen,  kaiin  iiicht  liofriedigen).] 

29t:o)  *exiiiiilgoo.  uiulsi,  iiijilftuiii  ((id.  iiiiikium  'i 
Marx  giebt  miilsinn  an,  Wageiior,  llauptscbwiurig- 
ki'iten  dor  lat.  Fornniilolire,  dagcgen  nur  mulctiini), 
aiismclkpn;  rum.  .smulti  umiilsei  smulu  smulge, 
reifsen,  zielieii,  niiifen. 

2966)  exiuundo,  -are  (v.  mundus),  rcinigen;  prov. 
tsmonilar;  frz.  cmoiuler ;  span,  ennioiulnr  „tcJrro 
i  groppi  ai   panni",  \gl.  Ascoli,  AG  III  448  Anm. 

2967)  *exinungo,  -ere,  schneiizcn;  ital.  smugiio 
fimiiii.fi  smiinto  .vHiiirydcrf,  austrocknen,  aiiSDicrgeln. 

2968)  'fxopero,  -are  (v.  npii.s),  von  der  Arbeit 
abbalten,  =  ital.  scioperare,  dazu  die  Sbsttve 
uLtopero,  Fcier,  Arbeitsstillstand,  scioperato,  unbe- 
schiiftigt,  miifsig,  ncioperone,  Miifsiggilnger.  Vgl. 
Dz  399  sctuperare. 

2969)  ['exortlo,  -ire  (v.  exortus.  Part.  P.  von 
exoriri),  hervorgehen,  soil  nach  Ronsch,  Jahrb.  XIV 
175,  das  Grundwort  zu  ital.  sortire,  prov.  so rtir, 
frz.  sortir,  cat.  span,  .surtir,  ptg.  siirdir  sein  — 
eine  Ableitmig,  welche  nieht  erst  der  VViderlegung 
liedarf.  Andere  Ableitungen  des  Verbums  sind: 
1.  von  'stirrectire  (v.  surrectus  v.  surgere),  vgl.  Dz 
300  sortire.  Der  Bedeutung  nach  wiirde  das  wohl 
passen,  zumal  da  das  Verb  in  den  pyrenaischen 
Sprachen  insbesondere  „hervorquellen"  bezeichnet, 
aber  von  einem  Partizip  konnte  ein  Verb  nach  der 
I-Konj.  nicht  abgeleitet  werden;  2.  =  surdre  (= 
•iurgere),  indem  darnach  eine  Scheideform  auf  -ir 
(also  *surdir,  *sordir  u.  dann  niit  tibergang  des 
d  :  t  sortir)  gebildet  worden  sei,  vgl.  Littre  s.  v.; 
das  aber  ist  lautlicb  geradezu  undenkbar;  3.  von 
"sevortire  =  *serortere,  vgl.  Bohmer,  Jahrb.  X  200 ; 
das  ist  lautlicb  unmoglieh,  audi  begrififlich  nicht 
ansprechend  ;  4.  von  sorttts,  der  alt-  und  volkslatein. 
Xebenform  von  surrectus  (vgl.  Festus  297  ed.  Miiller), 
vgi.  Storm,  K  V  183,  der  mit  Kecht  auch  auf  in- 
:<orto  =  in.siirge  liinweist.  .Storm's  scbarfsinnige 
Ableitung  wiirde  sehr  annehmbar  sein,   wenn   man 


nut  ginubeii  kiinnto,  dal'it  ciii  Vb.  auf -I'lv  aus  rinoiii 
Part,  nidi  iiiitwickrlt  liabii.  So  innrs  die  Frago  iiadi 
dom  l'rHpriingt<  von  sorlire  aU  vino  nodi  nlVi'tio 
gvlton.  U'idvr  vcrbiutvii  KiU'kHiditcn  auf  l.aiit  und 
lli'grilT  It.  sorlire  f.  sortiri  (v.  surs)  als  (iruiidwort 
anzusotzon.     Vgl,  Sdudcr   iin  .\nbaiig   zu  1»/.  747.  | 

('xulifas  s.  idiuticiiN. 

297t>)  'oxpilleu,  -Arv  (v.  /«i/ck  ),  stroll  wegnebincn  ; 
ital.  siKiiihnrc,  sintllarr :  ,v/Hin;(<Ve|  +  |s|yi(i;//i(ir( 
=  sixiriniiiliitre .  viTnti'i'iicn;  prov.  esixir/'tdlidr : 
altfrz.  rsiHirpnllifr:  nt  r /..  iimriiilUr :  (span,  dc- 
spiirptijar);  ptg,  ist  nur  das  cinfadiu  (•.s/m//i«r, 
zorstrouin,  vorhaiidi'ti.  Vgl.  Caix,  St.  68;  Uz  236 
parpaglioue  loiti'to  ital.  siiarpugliare  via.  nonpar- 
jHiglione  etc.  =  lat.  jnijiiUonrm  ab  und  nahiu  als 
Grundbcdtg.  ..auscinanderflattern  maclicn"  an. 

2971)  •iixpiiiidico,  -iire  (v.  e.cpaiidere),  auB- 
breitcn;  frz.  I'/iiniilier,  aiLssdiiittcn,  vgl.  Uz  572 
s.  v.;  Grobcr,  ALL  IV  427. 

2972)  *expiiiidio, -ire (filrcxyjiDKiirej.ausbrciton; 
ital.  (venez.)  .v/OT/iin-  ,,sbocciaro",  vgl.  Marcliosini, 
Studj  di  fil.  roiu.  II  9;  (frz.  epanouir,  cntfalton, 
oino  unregelmiifsige  Bildung,  wie  auch  schon  iui 
altfrz.  e.tjiiinir  der  Schnund  des  d  nach  ii  hochst 
befrcmdiich  ist,  vermutlich  ist  espaiiir  an  csvanir, 
epanouir  an  ivanouir  angebildet,  hmnouir  abor 
beruht  auf  deni  Pf.  eranui;  die  Booinllussung  des 
einen  Verbs  ilurdi  das  andere  nmchte  durch  begriff- 
lichen  Gegciisatz,  gleidisam  ,, cntfalton  =  aufbliihon" 
und  „schwinden  =  abbliilien,  welken",  veranlafst 
werden);  span,  espandir:  ptg.  ist  das  \  b.  nicht 
mehr  vorhanden,  vgl.  jedoch  das  Sbst.  espandidura. 
Ganz  abnorui  ist  die  prov.,  bezw.  poitov.  Hildung 
esjiiininuir.     Vgl.  l)z  572  iputiouir. 

2973)  *expaiitTco,  -are  (v.  pantcx),  ausbaucheii, 
den  Bauch  iiBncn;  rum.  spintec  ai  at  a,  den  Bauch 
aufschneiden,  spalton,  vgl.  span,  despancijar  und 
despiiuzurrar  uiit  derselbon  licdtg. 

2974)  [*expiilito,  -iire  (v.  *expantus  fiir  expassus 
=  i  t  a  1.  spaido,  ausgebreitet,  grofsartig,  prachtig) 
=  ita  1.  sj)antare  „nieravigliarsi  estremamente  ',  vgl. 
Caix,  St.  584.J 

2975}  [*expiisso,  -are  (v.  passus,  Part.  Priit.  v. 
pandere),  ausbrdten;  davon  ital.  .■i})assarsi,  gleich- 
sani  sich  ausbreiten,  sich  es  behaglich  maclien,  sich 
belustigen,  dazu  das  Vbsbst.  s}ja.sso,  Belustigung, 
Spafs.     Vgl.  Uz  402  spassarsi.] 

2976)  *expavento,  -are  (Partizipialverb  zu  ex- 
pavire),  erschrecken;  ital.  spaventare,  spantare ; 
rum.  spdimint  ai  at  a;  rtr.  spuventar ;  prov. 
espaventar,  espavantar ;  altfrz.  espaventer,  espau- 
enter,  espoenler,  espoventer ;  neufrz.  ipouvanter, 
davon  das  Sbst.  ipouvantail,  Schreckerscheinung, 
Vogdscheuche;  cat.  span.  ptg.  espantar.  Vgl.  Uz 
302  spaventare. 

2977)  expiividus,  a,  uui,  erschreckend;  davon 
viell.  f  r  z.  cpave  (scheu  geworden),  verlaufcu,  herrenlos, 
auch  Sbst.  herrenlos  gewordene  Sache,  vgl.  Uz  572  s.  v. 

2978)  *expiiTito,  -are  (Frequ.  zu  e.xpavere),  er- 
schrecken; prov.  espautar,  dazu  das  Sbst.  espaut-z; 
frz.  (pic.)  ipauter,  vgl.  Uz  575  espautar.  Vgl.  auch 
Caix,  St.  53  (sbigotlire  etc.). 

2979)  *expav[o]ro,  -are  u.  -io,  -Ire  (v.  pavor), 
erschrecken;  ital.  spaurare  und  spaurire;  rum. 
spariu  ai  at  a;  prov.  espaorir,  espavordir,  espa- 
ordir;  cat.  espavordir:  span.  ptg.  espavorir, 
daneben  es}>avorecer. 

2980)  *expedieuIo,  -are  {y.pediculus),  ablausen; 
ital.  spidoccldare :  frz.  epouiller;  span,  desjiiojar. 
Vgl.  Uz  246  pidocchio. 


301 


2981)  «xpgdio 


3007)  «xquSrto 


302 


2981)  expedio,  -ire,  losmachen;  ital.  espedire 
,,mandaro,  spacciare.'sciogliare",  sperftre  ..mandare, 
spacpiare",  vgl.  Canello,  AG  III  392:  sonst  ist  das 
Verb  nur  als  -jel.  \V.  vrtrhan<len.  Nacli  Parodi,  R 
XVII  65,  f;eht  auf  expedire  zuriick  aiich  galliz. 
espilir  ..rarmenar  lana,   aligerar  etc.". 

2982)  expendo,  pendl,  pensuni,  pendere,  aus- 
wagcn.  auszahleti:  linX.  spendo,  apeai,  speso,  spen- 
dere,  ausgcben,  dazu  ilas  Sbst.  spesn,  Aufwand, 
Kost«n.  daneben  init  gleicher  Bedtg.  spendio  und 
dispendio;  spar.  ptg.  expender,  lield  aussreben, 
aber  audi  erwageii.  ertlaren.  Vgl.  Dz  402  spendere. 

2983)  'expendulo,  *expensulo,  -are  (von  pen- 
dtihis).  hiiiigcn,  schweben ;  ital.  spemoXare  (daneben 
das  Simplex  penzolare)  n.  sbonsolare  „esser  cascante, 
rovinare",  vgl.  Canello,  AG  III  334;  rum.  spdnzur 
ai  at  a;  (pro v.  2>f»deitlar,  petidegiiedtar  ^  *pen- 
diculare:  frz.  peuddler);  ptg.  pendurar. 

2984)  ex  +  per  =  rum.  spre,  nacb  ....  bin, 
auf,  nacli. 

2985)  *expergito,  -are  (Frequ.  zu  experqere), 
wecken:  pro  v.  altspan.  ptg.  e.iperlar,  vgl.  Dz 
449  s.  i: 

2980)  *experlaTO,  -are  =  rum.  spel  ai  at  a, 
waschen. 

2987)  *experrig'0,  -ere  (fiir  expergere),  wecken : 
prov.  altfrz.  esperir  (prov.  auch  resperir),  wecken, 
vgl.  Dz  575  .«.  r. 

expeto  s.  *deexpetio. 

2988)  expllueo,  -are  (von  pilare),  Haare  aus- 
rupfen,  =  frz.  i'ptucher,  zupten.  pfliicken,  gaten, 
vgL  Dz  247  piluccare. 

2989j  expingo,  pinxl,  pTctiiin,  pingere,  aus- 
malen  (eigentl.  aber  wohl  ausstechen,  d.  h.  etwas 
Vorhandenes  tilgen,  ausloschen) ;  ital.  spegno  spensi 
apento  spegnere ,  ausloschen.  Auf  ein  anderes 
*expingo  [pingo  =  pango,  vgl.  impingere,  hinein- 
stofsen)  scheint  zuriickzugehen  ital.  spingo  nnd 
spigno,  spinsi  spinto  spignere  u.  spingere,  fortstofsen, 
scliieben.    Vgl.  Dz  402  spegnere  u.  spignere. 

2990)  expire,  exspiro,  -are,  ausatmen;  frz. 
expirer.  vgl.  Leser  unter  espirer. 

2991)  explieatio, -onem /".  (explicare),  Erklarung; 
ital.  spnegazione,  sonst  nur  gel.  Wort;  frz.  ex- 
plication etc. 

2992)  *expIaiico,  -are  fv.  planca).  Bretter  auf- 
macben,  eine  Tbiir  offnen;  ital.  spalancare.  auf- 
sperren;  span  espalancar,  (die  Arme)  ausbreiten. 
Vgl.  Dz  401  spalancare. 

2993)  *explicito,  -are  (v.  plicare).  auseinander- 
falten:  ptg.  espreitar.  sieb  etwas  klar  machen,  er-. 
ansspaben.  auflauem,  vgl.  Dz  579  exploit. 

2994)  explicitum  (Part.  P.  P.  v.  explicare),  das 
Auseinandergefaltete,  das  Klargewordene,  das  Er- 
gebnis,  der  Gewinnst.  Vorteil;  prov.  espleit-z  faucb 
Fem.  esplecha).  Vorteil,  dazu  das  Vb.  espleitar, 
benntzen,  bearbeiten,  ausfiihren;  frz.  exploit,  Aus- 
nntzung,  Vollfiihrung.  That,  Betrieb,  dazu  das  Vb. 
exploiter.     Vgl.  Dz  579  exploit. 

2995)  explTco,  -are,  erklaren;  ital.  spiegare: 
sonst  nur  gel.  AVort:  frz.  expliquer  etc. 

2996)  *exiM>enTteo, -ere,  biifsen;  altfrz.  espeneir, 
espanoir,  espenir,  e.9panir,  vgl.  Tobler,  Jahrb.  VIII 
345;  Dz  654  pan. 

exponens  s.  expono. 

2997)  expono,  postii,  positiim,  ponere,  heraus- 
setzen;  ital.  esporre,  sporre,  vgl.  Canello,  AG  III 
393;  rum.  spun  spusei  spu.s  sjntne ;  prov.  esponer. 
espondre;  (frz.  exposer);  span,  exponer.  esponer: 
ptg.  expor.    Das  Verb  ist  halbgelehrten  Charakters 


u.  wird  vorwiegcnd  nur  in  der  Bedtg.  ,,auseinander- 
setzen,  erklaren"  gebraucht.  Wegen  der  Flexion  s. 
pono.  —  Das  Part.  Pras.  exponens  setzt  Comu. 
R  XI  88,  als  Grundwort  zu  altptg.  espoens.  wegen, 
an,  was  nicht  recht  befriedigt,  vgl.  Baist.  Z  VII  634. 

2998)  exporriaro,  rexl,  rectum,  rigere,  hervor- 
strceken;  ital.  sporgere,  hervorragen,  davon  das 
Partizipialsbst.  sporto.  Vorsprung;  rtr.  Part.  Prat. 
spuert,  vgl.  Gartner  §  148:  span,  espurrir,  die 
Beine  auseinanderspreizen.  Vgl.  Dz  402  sporto  u. 
449  espiirrir:  Grober,  ALL  V  235.  bezweifelt  nicht 
ohne  Grund  die  Diez'sche  Ableitung,  ohne  doch  eine 
anderc  zu  geben.  —  Von  'expor[c]tum  f.  exporrectum 
(vgl.  erlo  aus  er[c]tiini  f.  erectum)  ital.  sporto. 
Vorbau,  Erker,  davon  das  Demin.  sportello,  Thiirchen. 

2999)  ex  +  altnfr.  prlkkou,  stechen,  =  altfrz. 
esprequer,  stechen,  vgl.  Dz  575  .«.  i\,  Mackel  p.  98. 

3000)  exprimo,  pressi,  pressum,  prlmere,  aus- 
driicken ;  ital.  spremo  und  spriemo,  spres.n  und 
spremei,  spresso  und  spremuto  (aufserdem  als  gel. 
Wort  espres.so  „uomo  mandate  a  posta  per  portare 
qualche  cosa",  vgl.  Canello,  AG  lU  393),  spremcre 
u.  spriemere:  rum.  screm  ui  at  e:  frz.  epreindre. 
auspressen,  (gel.  W.  exprimer,  ausdriicken  in  liber- 
tragener  Bedeutung) ;  sonst  nur  als  gel.  Wort  vor- 
handen. 

3001)  *expiUieo  u.  expulicio,  -are  (v.  pulex), 
ausflohen,  =  ital.  spulciare;  rum.  das  Simplex 
puric  ai  at  a:  prov.  espulgar;  frz.  epucer :  cat. 
e.ipussar:  span.  ptg.  espulgar  (im  Span,  bedeutet 
das  Vb.  ..ablausen").    Vgl.  Dz  258  pulce.. 

3002)  *expillTero,  -are  (v.  put  vis),  ausstauben, 
Staub  auffliegen  lassen;  ital.  spoherare  (daneben 
spolverezzare);  rum.  spulber  ai  at  a:  (prov.  en- 
poherar);  span,  espolvorear,  eapolvorizar,  (em- 
polvar,  empolvorar);  ptg.  empoar,  empolvorifar. 

3003)  *expunct«,  -are,  entspitzen,  mit  der  Spitze 
herauskommen ;  ital.  spuntare,  die  Spitze  abbrecben, 
mit  der  Spitze  hervorkommen ,  davon  das  Sbst. 
spuntone,  sponlone,  eine  Art  Pike;  frz.  sponton: 
span,  e-'yponton,  vgl.  AscoU,  AG  HI  346  unter  dem 
Teste;  Dz  304  spuntone. 

3004)  expurgo,  -are,  reinigen:  ital.  espurgarc 
„nettare,  e  si  dice  specialmente  di  libri  dai  quali 
si  escludano  errori  e  sconcezze",  spurgare  ,,cbe 
propriamente  vale  liberarsi  dal  catarro  o  da  altra 
materia  incomoda  che  aderisca  alle  fauci",  vgl. 
Canello,  AG  lU  393. 

3005)  exqnadro,  -are  (v.  quadrum),  vierecMg 
machen;  ital.  squadnire.  davon  die  Substantiva 
a'^uarfrn.  Winkelmafs,  eine  quadratfurmig  aufgestellte 
Anzahl  Menschcn  oder  Schiife,  Geschwader,  squa- 
drone  (eine  im  Quadrat  aufgestellte)  Heeresabteilung: 
frz.  iequarrer.  davon  das  Verbalsbst.)  equarre, 
Viereck,  equerre,  Winkelmafs,  aufserdem  die  Lchn- 
worte  escadre  {escouade),  escadron:  span,  nur  das 
Sbst.  esquadra. 

3006)  *exqnartio,  -are  (v.  quartos),  vierteln, 
vierteilen,  zerrcifsen;  ita.1.  squarciare,  davon  s/yar- 
giante  (fiir  squarciante)  ,,bellimbusto,  spaccone", 
vgl.  Caix,  St.  561;  (frz.  ecarteler,  gleichsam  *ex- 
quartulare).  Vgl.  Dz  403  sguficciare:  Grober,  ALL 
11280  u.YldS7(exq>(artiare  =  escarzar).  S.Xo2899. 

3007)  *exqnarto,  -are  (von  quartm),  vierteln. 
vierteilen,  auch  ausvierteln,  d.  h.  aus  einem  Viertel. 
einer  Abteilung  ausscheiden,  entfernen;  ital.  squar- 
tare,  vierteln,  (scartare  ist  mindestcns  in  seiner  auf 
das  Kartenspiel  bezuglichen  Bedtg.  =  *exchartare . 
in  der  Bedtg.  ,,ausmerzcn"  dagegen  kann  es  Scheide- 
form   zu  squartare  sein);    frz.   ecarter,    entfernen, 


303 


aooe)  «x<|iiuiU(> 


:ni;il)  CxWrloo 


MH 


iIhiii  (Ins  Ybsbtit.  rciiif  ^Uio/.  'iHi  gcartiiif  U*it<<t 
i-carirr  ol>(Mifiillii  vmi  'rTChnrtiirr  ali,  ili«>p');i<ii  «lH>r 
j-prii-lit,  dafs  ihis  Vcrlmin  iiii  Altln.  U'roit»  vor  doiii 
Aiifkoiiiinoii  ilos  KiirU>iis|ii(>ls  i<irli  p-tmiiirht  liiiilot, 
yn\.  IJttr»'  iiii  Suiipl.  >■  r. .-  Tli.,  p.  78.  moint.  iliifs 
iiiiiii  il;i»  roinnii.  Verbiiin  nirlit  von  ilum  ki'lt.  scnr-, 
ytart-  ..tn'iiiion,  s«inU-ni"  losrvilBi'ii  lioiino;  ia  iii- 
ilcitsoii  <lif  AMoitiiii);  vmi  *r.r>/iiiir7rirc  wulil  nlloii 
AnffnliTiiiifrcii  >?'iiii>;t,  so  li<<>jt  koiii  (innul  vov,  oiii 
iiii'litlat.  (iriiixlwort  aurAiistollon  | 

;UM>s)  rxqulntio,  -are  iv.  quiutus),  verfiiiifon 
»1.  Ii.  lorn'il'son;  pro  v.  rat.  fsijuin^itr  (prov.  audi 
f)iqui*snr  \\.  ffquiiiliir.  /.i>rsi-liiu>i(loii  (Liinipon  uiid 
dgl.);  span,  r.ii/in'ii.vir.  Vgl.  l)z  •I4!l  f.-i/Miiirdc; 
(JKiber,  AIJ,  II  J80;  Yop-l,  p.  ti'l  Aiim..  sotzt  *e.v- 
M-is.-cirr  (v.  seissiis)  als  (iniiKlwort  an;  itluilirli  ancli 
lUist,  /  V  6('>8. 

3tXW)  *j^xquirito,  -are,  laut  schroion ;  ital. 
sfiridiirf,  tlazu  da.s  Sl^^t.  ni/ritlo:  rum.  i-lriti  ai  at  a 
(nach  C'h.  duroli  I'mstoUunn  von  "exciitnrr  :  *e.r- 
/ricrti-f  iMiUtandon) ;  frz.  ictirr.  Vj;).  Dz  173  r/nV/nre. 

•Sxreiio  .<.  di>roiio. 

3010)  *rxsjlpidus.  a,  Qm  -  ital.  scia})iiln, 
.-ripiilo,  f^-scliiuaoklos:  p  t  jj.  c ii.rnftii/o.  \g\.  Uaist, 
/.  V  651  A  mil. 

301  n  'I'xsarituiu  ».  (f.  .«(iclfum,  Part.  P.  P.  v. 
.-(inir,  (lie  Erde  lirliaoken,  giiten)  =  prov.  eisitart-:, 
das  lieroute,  die  Rodunjr:  altfrz.  eissnrl:  nfrz. 
f.v.-nrf;  dazu  das  Vb.  prov.  lisaartar,  ausreuten; 
frz.  ensiirter.  Vgl.  Uz  575  ensart ;  CJrobcr,  ALL  II  281. 

3012)  [*exsaupo,  -are  (v.  germ,  saiipan),  trinkcn, 
ist  naoli  W.  Meyer,  Z  X  172,  das  Grundwort  zu 
ital.  sciiipan:  scijmii;  verdorben,  die  Bcdcutuug 
erklart  er  durcli  die  Cbergange  „ausgiefseii,  weg- 
giefsen,  vcrschiitten"  (vgl.  neap,  mujipare,  ein- 
jiiefsenl.  Dz  29!)  Iiatte  iliasiitnre  als  Grundwort 
aufgestellt  u.  Canello,  AG  III  395,  ihiii  beigestollt; 
Klechia.  AG  II  341.  liatte  das  Wort  auf  hit.  /^upaie, 
niparr  zuriiekfiiliren  woUeu,  was  lautlich  wogeii  des 
M  unstatthaft  ist  und  audi  begrifflich  nioht  pafst 
{.supare.  audi  mppcire  gesdirieben,  bedeutet  ,riick- 
lings  hinstrecken"),  aus  denselben  Griinden  ist  auch 
d'Ovidio's  *e.i:xupare,  AG  IV  151  Anm.  3,  nidit 
annehmbar.  Uber  das  germ,  ■■•■aiipan  im  Ital.  vgl. 
Caii,  St.  667.J 

'*exs('idiuiii  s.  re-exscidiuiii.J 

3013)  *exsc6rteo,  -are  (von  scoiteus,  ^cortum), 
das  Fell  abziehen.  .■Jchinden,  schalen;  ital.  scorzarc: 
sard,  iscorzare :  ruin.  8Cor(Ofez  ai  at  a:  rtr. 
scorzar:  frz.  rcnrcer.  Vgl.  Dz  288  scorza;  Grober, 
ALL  II  279,  s.  obcn  *exc6rtico. 

3014)  *exseeuto,  -are,  auefuhrcn;  altptg.  eixii- 
qiietar.  vgl.  v.  Reinhardstottner,  Gramm.  p.  72, 
Behrens,  Metath.  103;  sonst  ist  fx.?ecMtace  nur  gel. ' 
Wort;  frz.  exicnter  etc. 

3015 )  *exseparo,  -are,  trennen, ^  ital.  scevcrare, 
scnrare,  trennen.  dazu  das  Adj.  scevero,  scevro,  ab- 
gesondert,  vgl.  d'Ovidio,  AG  IV  151  Anm.  3. 

3016)  exsolvo,  solvl,  solutiim,  solvere,  ausein- 
ander  losen:  ital.  sciof/lio  >iColsi  sciolto  fciogliere 
u.  sciorre  (daneben  dissciogliere),  vgl.  Dz  398  s.  r. 

3017)  'exsomno,  -are  (von  somnus),  =  ital. 
scionnare  „svegliare",  vgl.  Caix,  St.  542. 

exspiro  s.  expire, 
exspuo  s.  excouspuo. 

3018)  *exsqnamo,  -are  (v.  squama),  abscliuppen, 
=  span.  ptg.  eiicamar,  absdiuppen,  putzen,  im 
Ptg.  auch  preUeii,  betriigen;  abgeleitet  davon  diirfte 
seiii  span.  ptg.  escamotar,  frz.  escamoter  (Lehu- 
wort),   verschwinden   lassen,   durch  KunstgrifTe  bei- 


iioiti'  si'balToii,  vyl.  1)/.  573  rsciimnler :  ki'ltisrhor 
l'r»priing  dos  Word's,  ilcii  Die/  elMMifalls  fdr  luoglidi 
liiell,  winl  von  Tli.  p.  9',l  mil   Hedit  veriieint. 

3019)  (^XNtinirJio,  Htiiixi,  stinrtuiii,  st'iiiguSre, 
ausloselien;  ital.  entinguo,  stinni,  atinio,  stiiiijuerr ; 
(turn,  slitiij  stiiisfi  utins  uliiifir);  prov.  fslenh  entri» 
{fstrulc?)  fDlrmlff  a.  f-^lenhrr :  frz.  itriiis  I'leifinis 
Hriiit  ilriiiilre:  c-nt.  ptg.  r.itiuijuir :  (siuiii.  winl 
„ausUise.lu'H"  diiivli  apaqar  ausgednickt).  Das 
rum.  pro\.  frz.  Verbiiin  ist  ■-•  sliiiiiiifie  (s    d.). 

3020)  «'xslirp», -are  V.  .s/ii;».')!,  aiisrotteii;  ital. 
estiipaii-  „ilistniggi'ri'  lino  ilallo  radiri'",  stirjiare, 
strrpuff  „^\nir\Kiri:  sv.dloiV.  vgl.Caucllo,  A(;  111393. 

{*eXHlroppo,  cxstriippo  s.  exlurpidu.] 

3021)  exstOppu,  are  (v.  stuppa).  mit  Woig  aus- 
stupfen,  =  frz.  iliiiipcr,  ver-,  ziistopfcii. 

3022)  *£xsaeativuN,  a,  uiii  (v.  exsiicart)  rum. 
iisi-afiti,  abgemagert,  ausgotrockin't. 

3023)  exsiieo,  -arc  (v.  snciia),  den  .Saft  lieraus- 
pressen,  ausdriickcn,  troeknen  (das  Wort  (indet  sidi 
niclit  mir  bei  Caolius  .\urelius,  wie  Dioz  angiebt, 
sondorn  audi  bei  Vitruv,  Anthimius  u.  Cassiodor); 
ital.  ascini/are :  rum.  ti.iuf  {u.sv)  ai  at  a:  prov. 
eissiiffar,  a.sinjar,  ccliui)ar:  frz.  ensut/rr  (danebon 
als  tcdinisidicr  Ausdruck  in  dor  Weinbereitung  e»- 
sticquei);  span,  enjugar;  \ti\i.  enxugar.     Vgl.  Dz 

312  .SMC»;  (iiiibcr,  ALL  V  483.  —  Auf  einer  Mischung 
won  ex.tucare-'r  aquare,  wiissern,  sdioint  zu  berulion 
span,  eiijiiat/ar,  ausspiilon. 

3024)  'exsuctus,  a,  urn  (Part.  I'.  P.  v.  'exKiu/ere), 
ausgesaugt,  trocken:  ital.  axviiittn,  dazu  das  Vb. 
asciiittarc ;  rum.  iiscat :  rtr.  schiij ;  \>T0\.  einsng; 
(das  von  Die/,  angcfuhrto  frz.  Sbst.  essui,  Tnicken- 
platz,  gcliiirt  niclit  liierher,  soiideru  i.st  Vbsbst.  zu 
essui/ei;  exsficliis  hiitte  essiiit  ergeben,  vgl.  /liictua 
:  I'ruit);  si>aii.  ptg,  iiij-,  eiixiita.  Vgl.  Dz  312  sucn. 

3025)  *exsiieiis,  a,  uin,  saftlos  (exsucus  orator. 
yuintil.  12.  10,  14).  =  ital.  sciocco,  gcscliinack- 
los,  alberr.,  thiiridit,  vgl.   Dz  398  .s.  v. 

*ex8upo  s.  *exsaupo. 

3026)  'extiicco, -are(vondnem  vorauszusotzciiden 
Stamme  tacc-,  vcrwaudt  mit  tag-,  wovon  tangere), 
loslosen;  ital.  slaccare :  (frz.  detacher).     Vgl.  Dz 

313  tacco. 

3027)  |*cxteudardum  ».  (von  nlend-ere  +  germ. 
Suffix  hard),  Banner,  Standarte;  ital.  stendardo; 
prov.  eatendartz;  frz.  Hendnrd ;  span.  ptg.  estan- 
darte.     Vgl.  Dz  307  stendard<i.\ 

3028)  extendo,  teiidi,  teiisuni,  tendere,  aus- 
breitcn;  ital.  utendo,  stesi.  .lieso,  stendere:  prov. 
esteiidre;  frz.  Hendre;  span.  ptg.  extender, 
estender. 

extenfo  s.  abstento. 

3ii-'!t|  exleras  iscil.  partes  domus),  die  Aufsen- 
rauine  lies  ll:iii.s<'s,  ■  frz.  f^rc.*,  die  Raumliclikciten 
eincs  Ilauses.  Gegcniiber  dieser  unzweifelliaft  rich- 
tigen  Ableitung  des  Wortes  i^zueist  aufgestellt  von 
Neumann,  Z  V  385)  sind  alle  friiher  versuditen  (von 
atrium  u.  dgl.)  unhaltbar. 

3030)  extergco  (u.  extergo),  tersi,  tersum, 
tergere  (u.  *tergere),  abwischen;  (ital.  nur  das 
Simplex  tergo  tersi  terso  tergcre);  rum.  sterg  ^tersei 
!}ters  slerge :  prov.  ester ger,  esterser:  oat.  estargir ; 
span,  eslarcir:  (frz.  ahsterger,  dHerger :  span. 
absterger,  delerger;  ptg.  alistergir,  nur  gel.  Wort, 
bezw.  cbirurgischer  Ausdruck).  Vergleicho  Paiodi, 
R  XVII  54. 

3031)  f*exterico,  -are  (v.  terere);  davon  nach 
Parodi,  R  XVII  67,  span.  ptg.  estregar,  abreibcn. 
S.  unten   'strigfila.] 


305 


3032)  SxtSrtQs 


3061)  «xtribulo 


30« 


3032)  exterifis  (Konip.  v.  exter)=  prov.  altfrz. 
esters,  estiem.  aul'serhalb,  ausgenommon ,  vgl.  Dz 
576  s.  i". 

3033)  externa  (scil.  avis),  fremder  (Vogel),  ist 
vielleicht  das  Gnindwort  zu  ital.  starna;  span. 
ptg.  estarna.  rotes  Rebhnhn,  vgl.  Dz  307  s.  v. 

3034)  *e.vtTtlo,  -are  lv.  titin),  entzunden,  =  ital. 
stizsare  (danebeii  stizzlre).  reizen.  jirgern. 

3035)  *extollo,  extuli,  extoUere,  einporbeben, 
=  ital.  estollere  „innalzare'^  u.  estorre  neccettuare", 
Tgl.  Canello,  AG  III  330. 

3036)  [*ext61(l)utio,  -are  (zusammenhangend  rnit 
tolutim,  im  Trab,  Trott),  traben;  davou  nach  Caix, 
St.  600,  ital.  stohare  „sbalzare,  scattare",  dazu 
das  Sbst.  ftoho  „salto".l 

3037)  *extono,  -are,  herausdonnem,  erschuttern, 
betauben,  in  Erstaunen  setzen;  altfrz.  estonner; 
nfrz.  etoniier,  vgl.  Dz  579  s.  c,  wo  vormutet  wird, 
dafs  das  gleichbedeutende  prov.  eatoniar  aiis 
*estronar  entstanden  u.  dieses  letzterc  Xebenform 
fiir  *e»<o«rt)"('  sei,  da  ja  neben  tomir  anch  ein  tronar 
sich  finde  (tronor  v.  tr()[ri]s  =  thronus). 

3038)  [*est6reulo,  -are  (torculum)  =  span. 
estrujar,  auspressen,  vgl.  Dz  321  torchio;  Grober, 
ALL  TI  126.] 

3039)  ['extorpido,  -are  (von  torpidus),  starr 
machen,  wird  von  Diez  311  als  Grundwort  vermutet 
zu  ital.  sforpiare,  stroppiare .  lahmen,  hindern, 
dazu  das  Sbst.  storpio,  stroppio:  rtr  strupschar ; 
frz.  estropier :  span.  ptg.  destorpar,  estorpar, 
estropear.  Diese  Ableitung  ist  unannehmbar  aus 
lautlichen  Griinden,  welcho  zu  ersichtlich  sind,  als 
dais  sie  einer  Darlegung  bediirften.  Vermutlich 
geht  die  Wortsippe  auf  einen  Staram  strnpp-  oder 
strupp-  (wovon  Mroppus  oder  .stnipjius,  gedrebter 
Riemen)  zuriiek,  welclier  die  volkstiinilich  latinisierte 
Form  des  griech.  axQt(f  ,  axijoif-  darstellen  diirfte; 
*exslroppinre  wiirde  deranach  urspriinglich  bedeutcn 
,,herausdrehen,  verdrehen,  verrenken",  woraus  sehr 
wohl  die  Hedtg.  ,,e)n  Glied  uubrauchbar  machen, 
lahmen"  sich  entwickeln  konnte.  Fiir  span,  de- 
storpar,  estorpar  stellte  Cornu,  R  XTTI  300,  *distur- 
pare  als  Grundwort  auf,  was  reebt  ansprechend  ist.] 

3040)  extorqueo,  torsi,  tortum,  torqnere, 
herausdrehen ;  ital.  storco  storsi  utorto  storcere: 
rum.  store  storsei  stors  stoarce;  prov.  estorcer; 
altfrz.  estordre;  cat.  span,  estorcer  (C.  Michaelis, 
Misc.  126,  meint,  dafs  aus  estorcer  das  volkstiim- 
liche  estroeer.  daraus  wicder  das  veraltete  estrecer 
entstanden  sei,  zu  welchem  letzteren  das  bei  spauisch 
schreibenden  Portugiesen  vorkommende  estrete  „di- 
minue"  als  3  P.  Sg.  Pras.  Ind.  gehore,  also  fiir 
urspriingliches  estruece  stehe.  Aber  dafs  aus  estruece 
ein  estrtce  habe  wcrden  konnen,  ist  weuig  glaub- 
haft;  estre<:er  wird  man  nicht  von  frz.  etrecir 
trennen  diirfen,  dieses  aber  geht  auf  ein  *strictin 
(t.  si  rictus)  =  "extrece  zuriiek).  Neben  extorquere, 
bezw.  *extorquere  ist  allenthalben  auch  *de-ex-  (oder 
dis-)  torqu.  vorhanden:  ital.  distorcere;  rum.  de- 
stoarce;  f  lov.  destorser;  frz.  detordre;  cat.  span, 
ptg.  destiircer. 

3041)  extra,  aufserhalb;  nur  als  Prafix  erhalten; 
ital.  estra,  stra;  rum.  strd;  prov.  estra ;  (frz. 
span.  ptg.  extra). 

3042)  [extraarunculus,  -um  m.  =  mm.  straun- 
chiu,  Grofsonkel.] 

30431  *extrac51o,  -are  =  rum.  strdcur  ai  at  a, 
durchseihen. 

3044)  extractio,  -are  (v.  tractus),  herauszerren ; 
ital.  stracciare,  zerreifsen,  dazu  das  Vbsbst.  straccio, 
KortiDg,  lat.-rom.  Worterbuch. 


Fetzen;  rtr.  stratschar;  prov.  estrassar;  span. 
estrasar,  dazu  das  Vbsbst.  estrazo,  eslraia,  Fetzen. 
Vgl.  Dz  309  siracciire.     (Frz.  Sbst.  extraction.) 

3045)  extractiis,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  extrahere), 
herausgezogen;  ital.  estratlo.  Part.,  als  Sbst. 
,,essenza,  unto  etc.",  stratto,  Part.,  „cavato",  als 
Sbst.  „libretto  ove  si  nota  checchessia  per  ordine 
d'alfabeto",  stratta  ,,grande  strappata",  vgl.  Canello, 
AG  ni  393;  sonst  ist  das  Wort  nur  in  subst.  Bedtg. 
(„Extrakt"  i  als  gel.  W.  vorhanden. 

3046)  *extrado,  -are  (f.  -tradere)  =  altfrz. 
estreer,  herausgeben,  iiberliefern,  vgl.  Dz  578  .■>■.  v. 

3047)  [*extra(aIcio,  -are  (falx),  =ital.  stra- 
/alciare,  nicht  glatt  abmahen,  falsch  handeln,  davon 
strafalcione,  Sehnitzer.] 

3048)  r*extrahIco,  -are  iv.  trahere),  davon  nach 
Parodi,  R  XVII  67,  span.  ptg.  estragar,  verderben. 
S.  unten  strages.] 

3049)  *e.\tralucesco,  -ere  =  rum.  strdlitcesc  ii 
it  i,  leuchten. 

8050)  *extraniuto,  -are  =  r  u  m.  stramut  ai  at  a 
verwandeln. 

3051 1  *extraneariils,  a,  um,  aufserhalb  befind- 
lich,  =  ital.  .stcaMiero,  fremd;  [Tum.  strdinatic  = 
*extranaticus):  prov.  estrangier ;  frz.  etranger ; 
span,  extranjcro ;  ptg.  extrangeiro.  Vgl.  Dz  310 
stranio. 

3052)  extraueo,  -are,  als  fremd  betrachten  (Apul. 
apol.  97);  ital.  straniare  (daneben  -itranare),  ent- 
freraden,  entfernen;  rum.  strdinez  ai  at  a;  prov. 
estranhar:  frz.  etranger:  cat.  estranyar ;  span. 
estraiiar:  ptg.  estranhar. 

3053)  [*extTanepos,  -Stem  m.  =  rum.  strdnepot, 
Urenkel.] 

3054)  *extriineus,  a,  um,  aufserhalb  befindlich, 
fremd;  ital.  estraneo  ,,di  fuori,  non  appartenente 
a  una  data  eosa",  stranio,  strangio  „straniero", 
strano  „straniero,  straordinario,  fuori  del  comune", 
vgl.  Canello,  AG  HI  393;  rum.  strain;  prov. 
estranh  ;  f  r z.  etrange ;  c  a t.  estrany ;  span,  estranio, 
estranno,  esfrano:  ptg.  extraneo,  estranho.  Vgl. 
Dz  310  stranio. 

3055)  f*extraTaefio,  -are  =  genues.  straccud 
,,esser  gettato,  cadere".    Vgl.  Flechia,  AG  HI  151.] 

3056)  *extraTagans,  ausschweifend;  ital.  extra- 
vagante,  Adj.  u.  .Sbst.  „una  costituzione  pontiiicia 
raccolta  nel  corpo  eanonico  dopo  la  compilazione 
dei  decretali",  stravagante  „bizarro,  strano",  vgl. 
Canello,  AG  III  393. 

3057)  *extraTago,  -are,  ab-,  ausschweifen,  = 
ital.  stravagare:  prov.  estraguar.  Vgl.  Dz  578 
estraguar. 

3058)  *extravideo,  Tidi,  visum,  Tidere  =  ital. 
stravedere,  mehr  seben  als  notig  ist;  rum.  strdved 
vezui  vezut  vede,  durchsehen,  durch  etwas  hindurch 
sehen. 

3059)  *extremio  und  *extremulio,  -Ire  (von 
tremere),  fiirchteu;  ital.  stremire,  modenes. 
schermlir  (aus  scremlir),  vgl.  Flechia,  AG  U  384 
und  lU  129. 

3060)  *extremo,  -are  (extremus):  ita\.  stremare, 
verringern,  besehneiden;  span.  ptg.  atremar.  be- 
grenzen.  Parodi,  R  XVII  63,  zieht  hierher  auch 
span,  escatimar  (nach  Diez  448  baskischen  Ur- 
sprungs,  s.  oben  escatima),  verkiirzen;  altspan. 
estemar. 

3061)  *extrIbiilo,  -are,  auspressen;  ital.  streft- 
biare,  stribbiare,   reiben,  glatten.     Vergl.  Dz  326 

i  trebbia. 


307 


8062)  extrlrt> 


,'«17(i)  SxvtKlllo 


308 


3062)  fxtrlW),  .»r*.  Iiprnnswiikoln;  npnii.  «di- 
liar,  loswiiki'ln.  \gl  l)i  327  rri.iirc-  8.  iiiicli  obcii 
distrlro. 

30«i3)  ['ifstriampho,  -«re  (v.  lriiim)ihiiii),  honius- 
iiit'fln,  —  lotlir.  /(n'l/d.  pnililoii ,  vi[l.  Mornini;, 
Z  IX  142.1 

3lH>4l  (strOrKflm,  nuKwarts,  nnrli  luirKiMi:  prov. 
altfr/.  (ii)f.-lii<s,  siif.irt,  uiivor7.ut;licli.  Vgl.  Dr. 
678  rxlrns:  CiKiIht,  AI.I,  11  2*<1. 

3ih;6>  [«dxtoro,  -arc  (>•.  trr.  nV»»-.  Dmiipf.  - 
itnl.  Iii/n,  ri'/nr.  •laiiipft'ii)  ist  niicli  lliif^no's  Ycr- 
routtiii);,  K  IV  364,  il»s  vcirauszusotzi'iido  (.iriindwort 
III  itnl.  slii/'nre.  srhwitxoii  niaclion,  8cliiiinr(>n, 
bHilicn,  ihuu  das  Vbslist.  stufa.  nmlostulK?;  prov. 
entuhn.  .iliint:  fr/.  rlouffrr  (durcli  Qiiulin)  crstiolipn 
(T^l.  Caix.  St.  (ill;  statt  on  ist  fn-ilicli  ii  r.u  cr- 
wnrton,  iiulcRscn  gr.  f  kiiiin  als  i"  aufp-farst  wonlni 
win,  odor  audi  rjtilf-  hi  an  ♦f.r.sdi/i/idic  f.  ex- 
stiipiuirr  ~  f  rz  rlouiier  anp'j;'''"'"'''  wordon).  I'liirer, 
ballon,  soliniort>ii  idazn  das  Shst.  I'-liirf.  Hadestubo); 
span,  f.•^^>l■(l|■,  scliniori'M,  csfn/'fir,  hrizon  (dazu  das 
Sbst.  enliif'a,  Badcstiibo,  Stubonofen).  Fiir  dio  Kornion 
mit  /  dnrf  dieso  Abloitnnf:  anf^vnoninipn  wcrdon. 
niclit  abor  fiir  diojonijfpn  mit  r,  da  v  nicht  wolil 
aiis  /  ontstphen  kanii.  Die  Horkunftsfrafjo  der  Worte 
niit  I'  abor  wird  dadurcb  noch  vorwickeltor,  als  dio 
Corniaiiisclie  Wi>rtsippo,  doron  ilpntschor  Vortretor 
das  Wort  ..Stubo"  ist.  mit  ilinen  in  vorwandtscbaft- 
licber  Hoziohunj;  zii  stolion  sobeint,  olino  dafs  docli 
roinaniscbc  Uerkunft  dor  gonna niscbon  Worte  odor 
abor  jtornianisolip  Horkunft  dor  ronianisclipii  glaiib- 
liaft  wiire;  aucb  ist  nioht  oinmal  dor  ccbt  germanische 
Cbarak-ter  der  deutschcn  etc.  Worto  gosicliert  (vgl. 
Kliige  unter  „Stube").  Der  gernianischo  Uraprung 
der  Wortsippe  ist  iiberdies  aiis  sacblicbein  Grunde 
unw.ibrsoluinlipb.  Warmbadeinrichtungon  waron 
wobl  den  Roracrn  u.  von  Alters  bor  aueh  den  Slaven, 
nicbt  abor  den  alten  Germanen  bekaunt  ii.  vertraut. 
Die  daranf  beziiglioben  Worte  niiissen  daber  —  so 
ist  wenigstens  zu  scblicfsen  —  entweder  dom  ro- 
misclien  oder  aber  dem  slavisoben  Spraobgebiete 
entstauiDien.  Das  letztere  ist  nonig  glaublicli, 
erstlicb,  weil  friiher  tjbergang  slavischcr  Worto  in 
da.s  Ronianiscbe  wohl  ohne  Beispiol  ist  (freilich  aber 
liifst  die  Miigliebkeit  des  Vorganges  sicli  audi  nicbt 
scblecbtcrdings  leugnen ,  da  das  Germanische  ver- 
niitteln  konnte),  sodann  u.  bauptsachlich  aber,  weil 
die  betr.  slav.  Worte  (altbulg.  istiiba  etc.),  selbst 
Lebnworte  zu  sein  scheinen.  Bleibt  also,  falls  man 
nioht  (was  vergeblich  sein  wiirdel  an  das  Keltische 
Oder  Ibcrische  sich  wenden  will,  nur  iibrig,  latci- 
niscben  Drsprung  anzunehinen.  u.  dein  stolion  nun 
ebon  die  Fonuon  mit  v  sich  hindornd  ontgogon.  Bei 
diesor  verzweifolton  Sacblago  ist  vielleidit  lolgende 
Vermutung  gestattet.  Fiir  dio  Erboizuiig  dor  Bade- 
raume  wiirden  sobon  von  den  Roniern  Roliren  (liihi) 
angewandt.  Es  bestand  also  ein  gewisscr  begriff- 
lioher  Zusammonliang  zwischen  dom  anzunebmenden 
*extufnre.  heizen  (oigentl.  ausdiimpfen  lassen,  also 
der  fiir  ein  Dampfbad  reoht  geeignete  Ausdruck)  u. 
tubux,  EiJbre.  Dies  aber  konnte  zur  Folge  haben, 
dafs,  wenigstens  in  einzelnen  Gebieten  (Gallien, 
Spanien),  das  Verbum  diesem  Nomen  sich  lautlicb  in- 
sofem  anglich,  als  es  sein  /"miti'  vertauschte  (*ex- 
tiihare,  -rare  f.  extufnre).  Daraus  wiirden  frz. 
itnver.  span,  estovar  =  *extuhare  sich  crklaren.  Ob 
in  abd.  xttiba,  altbulg.  isluha  ein  *extuba  erkannt 
werden  darf,  welches  sein  intcrvokalisches  6  be- 
wabrte,  ist  eine  nicbt  von  den  Bomanisten  zu 
beantwortende  Frage.    Vgl.  Dz  311  stufa.] 


;iO(i)i    'i^xtrOKo  u.  'fxtrttHito,  -arc  (v.  i:ttnido, 

bo/w.  voiii  Part.  im7iii,<i(>),  boniUKStofHoii;  davoii 
voruiutlidi  pa  rill,  .tlrusiir,  mail.  »(»ii,v/.  pioin. 
slritf^  ,lr«8oinaro,  Btrisciaic",  luodoii.  uiid  rogg. 
slriisniitfr,  voiio/..  bologii.  f or r.  \>i\rm.  /•Iriiii.iiar, 
piac.  vfriocKi,  roniagn.  .•'tiiin-inr,  (oso.  u.  noap. 
.s7r(i»ci(irr  „RtniHoiiiaro ,  Koiuparo,  fationro" ,  vgl. 
Floobia,  A(i  111   16r.. 

3007)  ['fxlilrbidlo,  -Ire  {iiiihiilii.i),  vorwirroii; 
nadi  Griibor,  AM.  VI  131),  (iriindwort  zu  dur  uiitor 
iwliirilin  boliandoltoii  WorlHippo.) 

3(»(>8)  |*fxtflrdTo,  -irc  (von  tunliis,  Drnnsoj),  ist 
narb  Fiirstor,  Z  II  H4,  doiii  C.  MiobaeliR,  Misu.  157, 
boistininit,  ilas  Grundworl  zu  ital.  utonhie,  bo- 
tiiuboii :  sard,  inluitlire;  altfrz.  r.slimlir:  noufrz, 
I'loiirilir :  cat  span.  ptg.  alnritir,  nliniiir.  !!(•- 
grilTlioh  wird  dioso  Abloitnng  vrst  daiin  aiinelinibar 
soin,  wonn  dor  Naoiiwois  gobradit  wordoii  wird,  dafs 
dio  Drosspl  boi  don  Koinanoii  iin  Kiifo  dor  Duinm- 
bolt  stand,  inilosson  danii  wiiro  wcdil  fiir  das  Verb 
dio  oiitgogongosotzto  Hi'illg.,  niimlidi  „(ontdro88oln, 
ont<liiin»ion,  zur  lloNinniing  briiigun")  zu  orwarton. 
l)ii'z  308  stiinlir'  ontsdiiod  sich  nacli  liingerein 
Schwankoii  fiir  das  Grundwort  *e.itiir])iilxre  von 
tiiijiitliis,  woldios  abor  wegon  seines  o  zuriiokgcwioson 
werden  inufs.  liaist,  Z  VI  119,  bat  ti'trbidii.i  in 
Vorscblag  gebracht,  was  audi  iiidit  I'bon  solir  wahr- 
scheinlidi  ist.  An  koltischen  Urspruiig  ist  sdiwor- 
liob  zu  denkcn,  vgl.  Tb.  p.  79.  Es  mufs  das  Wort 
als  noch  unanfgeklart  bezeidinot  werden.  Grober, 
ALL  VI  136,  stellt  *extuibi(lire  als  Grundwort  auf 
u.  filgt,  wio  Dz,  altspan.  estonlir  bei.  Vielleicbt 
darf  man  an  Zusamraenbang  mit  german.  *sturtjan 
denken  („be8tiirzeii").] 

3069)  *cxundulb,  are  (v.  u)ula\,  ein  wcnig  wogen ; 
ital.  *sci(i>i(lolare,  ciomlolare  „penzolaro  all'  ingiu", 
vgl.  Caix,  St.  284. 

3070)  [*cxQtii  (f.  exUd)  —  rtr.  (limi'ln.  aiizuda, 
aiii'ziiida,  aiilioila.  iii}iud(i,  hisuda.  dddaiziidd,  da 
issiida,  diin^ciuda  (n  =na8alvokalischos  »),Friihling, 
vgl.  Schudiar.lt,  Z  VI  120.] 

*exTiiiiesco  s.  eriiiiesco. 

3071)  *cxTfirio,  -are  =  ital.  xbagliare  (altital. 
svaliare),  vertauschen,  vcrwechseln,  sich  versehen, 
irren,  dazu  das  Sbst.  sbai/lio,  Irrtuni ;  gleichen  Ur- 
sprunges  ist  (abgesehen  von  dem  Prafix)  abbagliare 
(daneben  tdibarbagliare),  blendeu  =  tituschen,  dann 
aucb  =  blind  madien,  dazu  das  Sbst.  abbagliore 
(aucb  vereiiifacht  zu  bnglinre),  Verblendung,  Blon- 
dung,  vgl.  Caiiollo,  AG  III  302:  Dz  355  bagliore 
leitcte  das  Wort  von   bar  (=  bin)  -f-  'lucnlarc  ab. 

3072)  *exTelIo,  vclll,  Tolsuni,  vellere,  ausroifsen; 
ital.  .svclld  u  sveglio  HVtUi  .■ivelto  sceltere  gceglicre 
u.  .it-erre.  vgl.  Dz  405  soelti-re. 

3073)  I 'exTentaculum  n.  (v.  ventux),  Ausliiftiings- 
werkzeug;  f  rz.  ci'CHtni/,  Facher;  (ital.  ist  nFacher" 
eenliigliu):   span.  ptg.  abanico,  abaiio.] 

3074)  exTeuto,  -are  (v.  ventu.f),  ausluften;  ital. 
svenlare;  rum  svmt  ai  at  a;  prov.  e.ioentay;  frz. 
eventer;  span,  dexventar;  (ptg.  davendar,  die 
Binde  wegnehmen,  gehort  nicht  hierher). 

3075)  *exTentulo,  -are  (v.  ventii.i),  ein  wenig 
(aus)liiften:  ital.  sventnlarc:  rum.  .tviiitur  aiat  a; 
s.\iiTi.  esventeler;  iirz.  eventiUer,  hierzu  das  Sbst. 
eoentail,  i^\eichsa.m*exvenlaciduni,  Ausliiftungswerk- 
zeug,  Facher). 

3076)  *exTigiIio,  -are  (v.  vigil),  wecken;  ital. 
svegliare,  dazu  das  Sbst.  seeglia,  Weaker,  ein  Blas- 
werkzeug;  frz.  vveUler.    Vgl.  Dz  405  sveglia. 


309 


3077)  gxvSlo 


3095)  fictlcItU 


310 


3077)  *exvolo,  -are,  fortfliegen:  ital.  .ftolare:' 
rum.  sbor  at  at  a  {.^hiini).  ijavon  ,vfci/r«ce»c,  flattern. 

ex  +  germaii.  waron  s.  waron. 

3078)  bask,  ezqnerra,  link;  pro  v.  cat  esquer, 
-rrii :  span.  ptjj.  esqnerro,  izquicrdo:  ptg.  es- 
qittrdo.     Vgl.  Dz  461   icquierdo. 

F. 

3079)  faba,  -am,  Bohne:  ital.  fava,  Saubohne, 
(faijiuoh).  Stanj^enbohne):  frz.  feee,  Saubohne  (ha- 
ricot, Stanf,'onbuhne,  vgl.  No397);  span,  liaba;  ptg. 
fata.  Saubohne  (feijclo,  kleine  bohne). 

3080)  faber,  -brum  ml,  Verferti!,'er  lim  Roman, 
ist  (lie  allgenieine  Beiltg.  des  Wortes  aufgegebeu 
wordcn  und  die  besondere  ,,Schmied"  eingctreten); 
ital.  fabhro,  fahro;  rum.  faur:  prov.  fabre-s; 
altfrz.  fecre  (nfrz.  nur  in  orfecre  =  aurifahcr 
erhalten,  sonst  (lurch  forgeron,  abgeleitet  von  forger 
^  fabricare,  ersetzt) ;  al  tspan. /iiiro  (neuspan. 
wird  der  Schmied  „/ierre)"o"  oder  ,  herrador'  von 
ferrum  bonannt:  ptg.  heifst  der  Schmied  forjador 
=  fabricat'irem  oder  ft-rreiro  =  ferrarius.) 

3081)  fabrica,  -am  /'.  (v.  faber).  Verfertigungs- 
statte, SVerkslatte,  Bearbeitung,  Gebaude  (imKoman. 
hat  fabrica  als  volkstiiraliches  Wort  (lie  Sonder- 
bedtg.  ..Schmiede"  angenoramen,  als  gelehrtes  Wort 
bedeutet  es„GrofsH'crkstatte,  Fabrik''  u.  „Gebaude"); 
ital.  forgia  „fucina"'.  dazu  das  Verb  forgiare  = 
fabricare.  fabbrica,  Werkstatte,  Fabrik,  Gebaude, 
vgl.  Canello.  AG  III  382:  foggiu,  Gufsform,  Form 
im  allgem.  Sinne,  daher  Art  u.  Weise,  Mode  u.  dgl., 
dazu  das  Vb.  foggiare.  formen,  bildcn,  vgl.  Cais, 
St.  29  (Diez  372  fuggia  leitete  dies  Wort  von  fovea, 
Gnibe,  ab,  sich  auf  venez.  /i;/a  berufeud,  aber  fuja 
verhalt  sich  zu  foggin  wie  formojo,  viajo  zu  for- 
maggio,  liaggio);  rum.  /iiKrie  (v. /nur  abgeleitet): 
prov.  farga:  frz.  forge,  dazu  das  Vb.  forger  (gel. 
Wort  fabriqtie);  cat.  farja:  span. /ory'u  u.  fragaa 
(letzteres  das  ubliehere  Wort,  forja  ist  dem  Frz. 
cntlebnt);  ptg.  forja  (Lehnwort)  u.  fragoa.  Vgl. 
Dz  145  forgia:  Grober,  ALL  II  281. 

3082)  fabri(^ta  (scil.  nuns)  soil  nach  Dz  147 
fregata  das  Grundwort  sein  zu  ital.  fr-gata,  Fre- 
gatte;  frz.  frigate:  cat.  span.  ptg. /r<j(/<ifn.  Die 
Ableitung  ist  nicht  eben  wahrscheinlich,  aber  durch 
eine  glaubhaftere  vorlaufig  nicht  zu  ersetzen,  denn 
was  sonst  vorgeschlagen  worden  ist,  hat  noch  viel 
weniger  Wahrscheinlichkeit,  man  sehe  die  Vorschlage 
in  Scheler's  Diet.  .•.-.  r. 

fabrieo,  -are  s.  fabrica. 

31)83 1  fabiila,  -am  /'.  (v.  fart),  die  Kede,  Sage; 
ital.  fariila  „st..riella,  apologo,  il  contesto  d'un 
dramma  o  poema".  fola  (^altital.  fatila)  „storiella 
fantastica  senza  scopi  educativi",  fiaba  „fola  e 
fandonia",  vgl.  Canello,  AG  HI  332;  dazu  das 
Demin.  favella  =  fabella,  Sprachc;  sard,  fatila: 
rtr.  fahla:  prov.  fattla;  frz.  fable  (flube),  dazu 
die  Demin.  a  Itfrz.  favele,  Eede,  Gesprach,  Plauderei, 
/aWf?,/ai/(aM.s.Verserzahlung;  span. hahla,  Sprache, 
Eede;  ptg.  falla,  Sprache,  Rede.  Vgl.  Dz  135 
favola:  Grober.  ALL  II  281  u.  VI  387. 

3084)  labulo,  -are  iv.  fari:  sehriftlat.  gewohn- 
lich  fabulari),  sprechen,  reden,  plaudern;  ital. 
favolare,  farotegijtare,  fabeln  (facell'ire  =  *fabellare, 
reden);  prov.  /atdar:  frz.  fabler,  fabulieren,  Itabler 
(Lehnwort  aus  dem  Span. I.  plaudern;  span,  hahlar, 
reden;  ptg.  fallar.  reden.  Vgl.  Dz  135  favola: 
Gr6b«r,  ALL  U  281. 


3085)  ISc  ISrinam,  mach'  Mehl!;  daraus  sard. 
faghe-faritiu.  Schmetterling  (eigentl.  Mohlbereiter. 
Miiller,  wcil  die  Fliigol  desTierchens  bestaubt  sind); 
rtr.  faftiriiina.     Vgl.  Dz  134  farfalla. 

3086)  facia,  -am  /'.  (Xebcnform  f.  fades,  belegt 
in  Anecd.  Helv.  131,  20),  Antlitz;  ital.  faccia; 
rum.  /'(ifflf;  rtr.  fatscha;  prov.  fa.isn,  facha,  fatz; 
frz.  face  (halbgel.  W.);  cat.  feix;  (span,  haz '= 
faciem,  Sbst.,  u.  hdcia  =  facia-m,  Adv.,  (eigent.  im 
Angesicht)  gegen  .  .  bin,  nach  Grober,  ALL  II  282, 
aus  /idi  +  a[(l]  gebildet,  woraus  aber  nur  haza 
hatte  entstehen  konncn,  hdz  -\-  ata  (=  ad  -\-  tenus 
oder  =  arab.  'atta,  bis)  =  hasta  (alt span,  und 
auch  altptg.  fasta),  bis  an,  davon  das  Vb.  hastar, 
ausdehnen);  ptg.  face.  Vgl.  Dz  130  faceia  u.  458 
Itasta:  Grober.  ALL  II  281. 

3087)  fac[iam]  ferire,  das  Gesicht  schlagen,  = 
span,  zaltcrir,  verletzen,  schelten,  vgl.  C.  Michaelis, 
R  II  86.  Diez  499  setzte  subferire  als  Grund- 
wort an. 

3088)  fae[Tamj  gelatiis,  am  Gesicht  erfroren,= 
span  fazdado,  fezilado  (fat dado),  betriibt,  traurig, 
vgl.  Cornu,  R  IS  131. 

Kc  iam]  *laigare  s.  afflatico. 

3089)  ISffioj  +  mulam,  Opferschrot  bereiten; 
davon  vielleicht  ital.  faciiiiola,  facimdlo,  Hexerei, 
vgl.  Dz  369  facimola. 

30901  [*faeiale  n.  (v.  fades)  =  rum.  fa{ard 
„aire  de  battage",  vgl.  Ch.  89.] 

3091)  [*faciariiis,  -um  m.  (v.  fades)  =  rum. 
fdfar,  Heuchler  (sogenannt,  weU  er  im  Angesichte 
anderer  sein  wahres  Sein  verstellt),  vgL  Ch.  89.J 

3092)  facienda  (Part.  Fut.  Pass.  v.  facere),  das, 
was  gethan  werden  mufs:  ital.  faccemla,  Geschaft, 
azienda  (=  span,  hacienda),  Verwaltung,  vergl. 
Canello,  AG  lU  363;  prov.  fazenda,  Geschaft; 
altfrz.  faciende;  span,  hacienda,  Verwaltung  der 
Gut<;r,  verwaltetes  Gut,  Landgut;  ptg.  fazenda, 
Ware,  Giiter.    Vgl.  Dz  130  faccenda. 

3093)  ^cilis,  -e  (v.  facere),  thunlich,  leicht; 
ital.  facile:  sonst  nur  als  gel.  W.  vorhanden. 

3094)  facio,  feci,  faetiim,  Kcere,  thun;  ital. 
Pras.  Ind.  Sg.  1  (faccio)  fo  (2.  fai  3  fa  PI.  1  fac- 
ciaiHO  2  fate  3  fmno),  Pf.  fed  Part,  fatto  Inf. 
fare:  rum.  fac  fdciii  facut  face;  rtr.  z.  B.  fets 
(Ids  fa  fain  faca  fan),  Pf.  Sg.  3  fet,  PI.  faty,.  Inf. 
far  fa  fir;  andere  BDdungen  sehe  man  bei  Gartner 
§  192  u.  148;  prov.  Priis.  Ind.  Sg.  1  ftttch,  fa.i, 
2  fai.  3  fai,  PI.  1  fim,  2  faitz.  fazetz.  3  fan;  Pf. 
fezi,  fl-<,  fi.  Part.  fait,  faich,  fach.  Inf.  faire.  far; 
frz.   Priis.   Ind.   Sg.   1   fai.i,   2  fais.   3  /'ai7.   PI.  1 

I  faisons.  2  fi'tes,  3  font;  Perf.  fi^.  Part.  fait.  Inf. 
fiire  {faire  in  der  Bedtg.  „sagen''  1st  ebenfalls  = 
facere  u.  hat  mit  ftri  nichts  zu  schaffen,   vgl.  Dz 

:  580  faire);  cat.  Priis.  Ind.  Sg.  1  fiig,  2  fas,  3  fa, 
PI.  1  />■»,  2  feu,  3  fan,  Perf.  fiti.  Part,  fel,  Inf. 
fer;  span.  Priis.  Ind.  Sg.  1  hago,  2  haces,  3  hace, 
PI.  1  Itacemos,  2  haceis,  3  htcen,  Perf.  hice.  Part. 

I  hecho,  Inf.  hacer,  davon  abgeleitet  hazana.  That; 
ptg.  Pras.  Ind.  Sg.  1  /'«fy,  2  faces,  3  faz,  PI.  1 
fazemos,  2  fazeis,  3  fazem,  Perf.  fiz.  Part,  feito, 
Inf.  fazer:  davon  abgeleitet  faganha.  That. 

3095)  factlcios,  a,  nm  (v.  facere),  kiinstlich  ge- 
macht;  ital. /(jHijio  ,,manufatto,  artificiale"  (dazu 
das  Sbst.  fattezza  ,,forma  delle  membra"),  fatticcio 
,,ben  complesso,  di  solide  membra",  vgl.  Canello, 
AG  ni  386;  frz.  /act ice  (gel.  W.) ;  span,  hechizo. 
Adj.,  kiinstlich,  als  Sbst.  Zauber,  Zauberei,  davon 
hechizar,  zaubem,  hechicero,  Zauberer.  Hexenmeister, 

I  liechiceria,  Zauberei  etc. ;  ptg.  feitifo,  Adj.,  kiinst- 


311 


SO'Xi)  frtrtlllrt 


3112)  fftl.v 


.312 


lirh.  aU  Ailj.  /nulH<r,  /aulicriiiitti'l,  Ainiilott,  (nitzi' 
(ill  iliciior  iioillf;.  wii'ilor  in  <lio  iiiulcroii  roniiiiiiDokcri 
Spriu'lit'ii  (ll>crni'(;nn|^'ii,  /..  H.  itnl.  /ilirrii),  I'rti'cio, 
(t/.  Irlichr),  frtlicrint,  Ik'/jiiiIiitiuI,  /imbiTer,  («to. 
V).'!    \U.   1H5  f,ilti:io. 

WfMW  |*nrtlliil  (v.  fncrrt)  —  prov.  faitilha, 
Itozaiil»>riiii^  I 

30i>")  nrtio,  -Oiicm  /'.  (v.  facrrr),  iliis  Maclion, 
■III.')  Tliiiti.  ili«  Art  iK>8  SlanhonR,  ilaR  Piirtvitroilivii, 
iUi<  I'nrtoi;  itnl.  ftizionf  (n.  vorultot  fazzoiif)  ,,nioilo 
(li  f«rt>  0  <li  oont«'norsi,  stMiil>inn/.a",  v^;!.  C'liiu'llo, 
All  III  344,  ilii/.ii  (lu«  iiiKiiiiiiiUMiuo.i.  Vlj.  riiffti:;o- 
Hare  „fujr};iaiv.  ron^;«'^:iiaro",  vul.  Caix,  St.  472; 
prov.  I'liissii-s.  Kiirin,  ticstalt;  (r?..  /««jviii,  Form, 
Gtfstalt.  Art  iin.l  Woise;  i<ulioii  ();ol.  \V,),  Partoi, 
audi  (las  Sdiililwai-lu'stolu'ii,  ilicSrliiUlwaclu':  span. 
faccion  (j^l.  W.i,  Kri<'(;.<tliat,  Scliililwaclio,  Partoi: 
ptc.  I'itfilii.  That,  Partoi.     Vj;l.  Dz  580  fiK""- 

3()!181  'fScto,  -iiro  (von  incliim  ini  Sinno  vun 
„r)atuni"),  ilation'n,  ilas  Soliiufsdafum  (in  oinoni 
Briofo)  sotzon,  soliliofson;  ptj;;.  fecliar,  eDtli|j(cn, 
sohliolson,  .tpori'on,  v>;l.  Dz  451  .<.  i>. 

3(i!l!l)  riietOr,  -orein  w.  (v.  (ncere),  dor  Machor, 
Scliopfor;  ital.  fucitorf,  /altore;  rum.  /acator: 
prov.  0.  r.  I'ascire,  c.  o.  fazedor;  (frz.  /aUeiir  von 
fats-,  ilanobon  al.s  gelohrtes  Wort  faetcur  nur  niit 
ganz  oinfioonjjton  Bodtjten:  facteur  (Vbixlnnnents. 
Instrnnu'ntonniaohor,  facteur .  solileohtweg :  Aj^ont, 
Koniniissioniir,  Brioftriijjcr ;  ital.  lieifst  dor  „liriof- 
tnifjor"  jiostinn  von  posta.  span,  cnrtero,  ptg. 
ciirltiro);  (span,  hacedor  v.  lutcer:  ptg.  factor, 
fti:ednr  v.  fuzcr). 

3100)  Rictani  n.  (Part.  P.  P.  v.  /acere),  das  Go- 
soholienc,  dio  That,  das  Vorkommnis;  ital.  fat  to; 
rum.  fiipl ;  prov./Viif.  /aiV/;  fr'i.  fail;  span.  Itecho; 
ptg.  feito  u.  feila,  That,  fecha,  das  Datnm,  dcr 
Bricfschlufs  (s.  obon  fScto),  fecho,  der  Riegel,  vgl. 
Dz  451  /irhar. 

31011  riicturS,  -am  /'.  (v.  faeere),  das  Machcn,  das 
Gcschi'ipf:  ital.  faltiira,  die  Arbeit,  dio  Hcxerei, 
da/.ii  das  Vb.  fatturare;  rum.  faptiird,  Werk,  Ge- 
schopf;  prov.  faitura,  Zaubcr,  dazii  failurier-s, 
fachurier-s.  Zaiiberer,  faitiirar,  bezaubern.  Vgl.  Dz 
135  fattizio. 

*Kftriro  s.  fiictiiril. 

3102)  fticulii,  -am  /'.  (Demin.  v.  fax],  Kackel;  ital. 
facclii.  astron.  Kunstaiisdruok;  fiticcolii  (aus  *lliiciiln, 
an;;ebildet  an  llamma,  altital.  auoh  fulcola)  ..face, 
candila",  vgl.  Canello,  AG  IK  399;  rnm.  fdi-lie; 
prov.  fallm ;  altfrz.  faille;  (nfrz.  wird  „Fackel" 
durch  ton-he  ausgcdriickt,  das  von  *torq[ue]re  hcrzu- 
leiten  ist);  span.  Iiacha ;  ptg.  facha.  Vgl.  Dz  137 
fiaccnin;  Grijber.  ALL  II  2S2:  Scheler  ira  Anhang 
zu  Dz  725  (frz.  falot  v.  faille). 

3103)  faecea  (v.  faeceux  v.  faex),  hcfenartig,  als 
Sbst  Hofe;  ital.  feccia  (aber  sard,  fcqhv  =  fmtcem), 
sioil.  fezza;  t tr.  felscha.    Vgl.  GriJber,  ALL  U  282. 

3104)  altn.  fUdd  =  altfrz.  fe,  s.  ob.  creo. 
*faeteo  s.  foeteo. 

*fagettus  s   fagus. 
fageus  s.  fagus. 

3105)  ITagiiielliis,  -nm  m.  (v.  fagiis),  vermutlich 
=  ital.  fnirnn,  Hiinfling,  vgl.  Dz  370  s.  i'.] 

3106)  *faginus,  a,  um  (von  fagus),  zur  Bucbe 
gehorig;  davnn  altfrz.  fiiiue,  Bucheeker;  nfrz. 
faine.  vgl.  Tobler,  Z  X  573  (Dz  131  faygia  wird 
das  Wort  aus  *fagin[eia  abgeleitet.  was  lautlich  un- 
mbglioh  ist).  —  Wahrscheinlicb  geht  ebenfalls  auf 
*fagtnus  zuriick  ital.  faiua,  Marder  (sogenannt, 
weil   er   unter   anderem   auch  Bucheckern   frifst?); 


noiiprov.  /iii/iii'iiii,  faliinii;  altfrz.  fii/iie;  nfrz. 
/iiHiiic;  oat.  figimi ;  Kpnn.  fiiiiia;  ptg.  fui)ilM; 
(rtr.  firrnii,  flfrgiia  kann  nioht  liiorlior  gohilron, 
Honilorn  ixt  wolil  olior  uiit  frz.  furet,  I'Votlrln-n, 
vorwamlt).  Vgl.  Dz  131  /iii'im;  Griibor,  ALL  VI 
388.  (Niclit  liiorhor  gohiirt  frz.  genette,  BiHauikatzu, 
«pan.   ptg.  giiirln,  vgl.   Dz   l(i5  qimta.) 

3107)  'Tilgotlus,  -um  »>.  iDi'niin.  von  fiigiis), 
kloinoH  Bui'houhniz,  Koishlindol ;  ital.  figollo  (aitrh 
fangolto);  prov.  frz  fai/ol  (Lxhnwort);  span. 
fogote.  Vgl.  Dz  131  fagoilo  (loitot  das  Wort  von 
fir-s,  fd.r  ab).| 

3108)  ragiiH,  -um  /.  (gr.  fi/yos),  Bnclio:  (ital. 
faggid  ■=-  figeu-:.  davon  abgoloitot /iH/'/rt/').  Bnolion- 
wald,  faggiim.  Bnrliwoizon  u.  a.;  abor)  lonib.  fn: 
sioil  fag,  fan:  |)rov.  /ieii-v  uu<l  faia  [^^  fagea); 
altfrz.  fan,  foil,  fo  (ilanobon  fnge  -~  fagea),  von 
foa  ist  ahgoloitot  das  Doniin.  fitiel  (auoh  oat.  fuel), 
oigontl.  BuohcMirnto,  Buto,  Poitsoho,  davon  wiodor 
das  Vb.  fouetlvr,  poitsohon.  vgl.  Dz  687  fniiil : 
violleiolit  ans  />/.<  -\-  foiter  (v.  fuu)  ist  ontstandon 
bdfiiiier,  goifsoln  (im  inoralisohon  Sinno),  vorhiibnon, 
vgl.  Toblor,  Z  X  57G;  nfrz.  ist  fou  goscliwundcn 
u.  '/((V/r  ="  altnfrank.  Iiistr  dafiir  oingotroten;  oat. 
fiUj;  span,  hai/a;  ptg.  faia  =  fagea.  Vgl.  Dz 
131  fat/qio. 

3109)  altnfriink.  *rulllidn  (ahd.  fehida],  Fohdo; 
davon  prov.  faidir.  vorfolgon;  altfrz.  (auoh  nfr/.) 
faide,  Foindsoliaft,  Kaobo,  dazu  das  Adj.  faidiii. 
Vgl.  Dz  5f^0  faide;  Maokol  p.   117. 

3110)  lital.  frz.  span.  ptg.  falbalit,  Faltonbesatz, 
Falbol,  Volant,  ist  ein  (vorrnutlioh  aus  Italien 
stammonder,  in  Frankroiob  erst  im  17.  Jahrh.  auf- 
kommcndor)  Knnstausdruiik  dor  Damenmodo,  fiir 
wolobon  oin  Grnndwort  sioh  nioht  aufstcUon  liifst 
(das  engl./'M)7«7()((!  ist  offonbarorst  volksotymologisoii 
aus  falliala  ontstandon.  nioljt  abor  dioses  aus  jencm  : 
auch  das  doutsohe  Falbol  niufs  ontlehnt  sein,  vgl 
Klugo  s.  ('.).  Das  Wort  diirfto  als  eine  Art  von 
lautmalendcr,  mittelst  Rcdn|>hkation  u.  Dissimilation 
bewirktor  Ncubildung  zu  botraobten  sein,  vielleioht 
urspriinglich  /«(/[/n ]/)«/[ /«J/o,  liallxxla  Igleichsam 
„tanz'  tanz'  da!")  lautond,  noraus  duroh  volks- 
etymologisohe  Anlehnung  an  firfalla.  Soliniottorling 
(an  welches  flattermlo  Tiorohon  ein  flattorndor  Kloid- 
bcsatz  orinncrn  moohte.  wic  er  ja  gogoiiwiirtig  Irz. 
volant  gonaunt  u.  also  ebenfalls  niit  liem  Fliogen 
in  Beziig  gesetzt  wird)  falbida  entstehon  konnte, 
vgl.  die  span.  Nobenform  furfald  unil  iihnliohe 
Bildungen  in  ital.  Dialekten,  so  cromon.  parm. 
friunbala,  pieni.  farahala.  Vgl.  Dz  132  falbala; 
Scheler  im  Diet.  .s.  v.]  AUorlei  Anokdoten  iibor  das 
Wort  teilt  Kleinpaul  mit,  Beilage  zur  Miinoli.  Allg. 
Ztg.  5.  5.  89. 

3111)  *fal<!a,  -am  /'.  (fiir  fal.x),  Sichel,  =  rum. 
faled,  Kiunbacko(sogenannt  wegon  ihrer  gekriimniten 
Gestalt),  dazu  das  Demin.  face  =  fnlceUa. 

3112)  1.  fSIco,  -duem  m.,  Falke  (Serv.  Verg.  Aen. 
10,  145);  ital.  falcoiie ;  prov.  falco-s ;  frz.  faiicon; 
span,  hnlcnn;  ptg.  /alcao.  Baist,  Ztschr.  f.  dtsches 
Alterth.  XXMI  50,  hat  behauptet,  dafs  das  Wort 
falkn  (ahd.  fidcho)  gcrnianiscben  Drsprunges  und 
zwar  von  fallan  mittelst  des  Suffixes  k  abgeleitct 
sei;  ebenso  behauptot  or  a.  a.  O.  den  german.  Ur- 
sprung  der  zuerst  vou  Firmious  Maternus  (um  300 
n.  Chr.)  erwahnten  Falkenjagd.  Gegen  bei<lo  Be- 
hauptungou  hat  G.  Paris,  R  XII  99,  gut  begriindete 
Bedenkeu  ausgosprochon.  Vgl.  iibor  diose  Streit- 
frage  auch  Maokol  p.  65.  Klugo  unter  ,, Falke" 
halt   Ursprung   des  Wortes   von   dera  Viilkernamon 


313 


3113)  falco 


3135)  fanfa 


314 


Fo/cne  „Kelten"  fiir  moglich  (in  Wirkliehkeit  diirfte  |      3122)  falsus,   a,    um   (Part.  P.  P.  von  fnUere), 
dies  aber,  wenigstens  fiir  das  Romaiiisflie,   unmog-    falscli;    ital.  /also;    rum.    f'als,   /ntx:    rtr.  falts. 


lich  sein),  daneben  denkt  er  an  Zusaninienhang  mit 
der  Sippe  von  „fahl"  iind  endlich  riiumt  er  auch 
die  Moglichkeit  der  Herknnft  voni  latein.  f'ulco  ein, 
welches  letztere  er  von  „f'(ttx''  ableitet  ii.  ihm  die 
eigentlielie  Bedtg.  „Sicheltrager"  beilegt. 


3113)  2.  *Kleo,   -are   (v.   f'alx),   kTiimmen   (wie  '  stadt),  vgl.  Dz  581 


fans,  /ants  etc.,  vgl.  Gartner  §  28;  prov.  altfrz. 
f'als;  nfrz.  faux  faiisse:  span.  ptg.  /also. 

3123)  fSIsiis  *biirgiis,  unrichtige.  uneigentliche 
Stadt,  =  frz.  fauboiinj,  Vorstadt  (altfrz.  findet  sich 
auch  f'orbour(/,  forsbuurg^foris  -{-*l'urgus,  Aufsen- 


eine  Sicbel),  miihen  (mit  derSichel);  ital.  f'ahare, 
kriimmen;  frz.  faucher,  mahen;  (span,  fnhar, 
abschneiden?);  ptg.  nur  Partizipialadj.  falcato, 
sichelfdriuig. 

3114)  germ,  falda,  Falte;  ital.  rtr.  f'alda,  davon 
die  Demin.  fnldeUa  „piceola  falda",  faldiglia  „specie 
di  sottana  intirizzita,  guardinfante"  (aus  dem  Span. 


cntlehnt),  vgl.  Canello.  AG  III  319:   prov.  Ialda,\l)z  450  fnldriquera. 


3124)  falsiim  pectiis,  uneigentliche  Brust,  = 
span,  falsopeto.  Warns,  daneben  balsopeto,  grofser 
Beiitel,  vgl.  Calx,  Giorn.  di  fil.  rem.  II  69. 

3125)  ahd.  fait,  Falto,  s.  oben  falda;  von  den 
zur  Sippe  v.  falda  gehorigen  Ableitungen  zeigen  t 
nur  span,  faltrero,  Taschen<lieb,  iind  f'altriquera 
(daneben  jeiloch  auch  faldriquera),  Rocktasche,  vgl. 


f'audn;  altfrz.  falde,  faude:  span,  falda,  halda 
davon  abgeleitet  faldriquera^  Rocktasche;  ptg. 
fralda,  der  untere,  faltige  Teil  tines  Kleidungs- 
attiekes,  Schofs,  Zipfel.  Im  Altfrz.  ist  auch  das 
Vb.  fauder,  fallen,  vorhanden.  Vgl.  Dz  132  falda 
n.  450  faldriquera;  Mackei  p.  12.  Von  altfrz. 
faude,  Zipfel,  ist  zu  unterscheiden  das  gleichlautende 
faude  nparc  ou  lieu  ferrae  de  claies,  principalement 
a  I'usage  des  brebis"  (s.  Burguy  a.  p.  I,  es  geht  auf 
ags.  fald,  fold,  Pferch,  zuriick,  vgl.  Dz  582  s.  i'. 
(u.  450  faldriquera);  Mussafia,  Beitr.  23  (ital. 
afaldare). 

3115)  ahd.  fal^an,  berauben;  davon  nach  Dz  132 
ital.  falcare,  diffalcare,  einen  Abzug  von  einer 
Summe  machen;  frz.  dtfalquer;  span.  ptg.  des- 
falcar. 

3116)  falla,  -am  /'.  (von  fallere),  Betrug  (Nov. 
com.  12,  vgl.  Georges);  ital.  falla  u.  fidlo,  Fehler, 
Versehen,  Vergehen,  davon  das  Vb  failure,  tauschen; 
rtr.  nur  das  Vb.  fallar,  fehlschlageu ;  altspan. 
falla,  Betrug,  dazu  das  Vb.  fallar,  verleugnen; 
(prov.  faiha,  altfrz.  faille  gehen  anf  *fallire 
zuruck).     Vgl.  Dz  133  fallire. 

3117)  *faUio,  -Ire  (f.  fallere),  tauschen,  ver- 
fehlen,  fehlen;  ital.  fallire;  prov.  falhir.  failhir, 
faillir,  falir.  dazu  das  Vbsbst.  falha,  Fehler,  Mangel; 
frz.  faillir,  dazu  altfrz.  das  Vbsbst.  faille;  alt- 
span,  altptg.  fallir.  falir  (im  Neuspan.  und 
Neuptg.  ist  fallir  nur  als  Lehnwort  in  der  Bedtg. 
„fallicren,  Baiikerott  machen"  vorhanden.  „fehlen, 
mangeln"  ist  falecr,  falUcer).  Vgl.  Dz  133  ftllire. 

3118)  nam,  *lalluit,  fallere  und  *fallere,  es 
trugt.  verfehlt,  fehlt.  mangclt,  ist  notig;  frz.  (it) 
faut.  fallitt,  faldre,  faudre  (nur  altfrz.)  u.  falloir. 
Vgl.  Dz  133  fallire. 

3119)  *KUTtus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  fallere, 
schriftlat.  falsu.-i);    davon   ital.  falto,   mangelhaft. 


3126)  (germ,  faldastuol)  ahd.  fajtstuol.  Fait-, 
Klappstuhl;  ital.  faldistorin  {utol  :  storio  nach 
Analogic  der  Neutra  auf  -orium,  wie  z.  B.  dormi- 
torium)  u.  faldistoro,  niedriger  Kirchenstuhl ;  alt- 
frz. fahlestueil  (aus  *fiddastedlus,  Anbildung  an  die 
Deminutiva  auf  -eolus,  -iolus  f.  -eolus,  -iolus); 
nfrz.  fauteuil ;  span.  ptg.  faldistorio,  Bisohofs- 
sessel.  Vgl.  Dz  133  faldistorio;  Mackei  p.  30; 
Pogatscher,  Z  XII  555. 

3127)  germ,  fain-,  falb;  ital.  falbo;  prov.  falb ; 
altfrz.  *f\df,  fah-e;  nfrz.  fauve.  Vgl.  Dz  132 
falbo:  Mackei  p.  59. 

3128)  falx,  raicem  /".,  Sichel;  ital.  fake  (und 
falcia);  (rum.  falca);  rtr.  faults,  faults,  fots  etc., 
vgl.  Gartner  §  28;  prov.  faus;  frz.  faux;  cat. 
fals:  span,  falce  u.  hoz,  davon  das  Vb.  hozar,  ab- 
schneiden ;  p  t  g.  fouce,  foice.     Vgl.  Dz  460  hoz. 

3129)  ^ma,  -am  /'.  (v.  fari),  das  Gerede,  das 
Geriicht,  der  Ruf ;  ital.  fama;  ram.  faimd;  prov. 
fama;  frz.  fame  (veraltet);  span.  ptg.  fama. 

3130)  fames,  -em  u.  *-ina,  -am  /'.,  Hunger;  ital. 
fame;  sard,  famini  =  *faminem;  rum.  foame; 
prov.  fam  (auch  cat.)  u  -ina;  frz.  faim;  famine; 
span.  fam[u]e,  hambre  =  *faminem:  ptg.  fame. 
Vgl.  Dz  458  hambre;  Grober,  ALL  VI  388. 

3131)  famllla,  -am  /'.,  Familie,  d.  h.  sowohl 
Gesinde  als  auch  Geschlecht;  ital.  famiglia;  rum. 
familie;  prov.  familla;  frz.  famUle;  span.  ptg. 
famdia. 

3132)  "^familTiis,  -um  m.,  Hausdiener;  ital. 
famiglio:  Ttr.  famaigl:  altspan.  altptg. /amj/to. 
Vgl.  Dz  133  famiglio. 

3133)  lamosiis,  a,  nm  (v.  fama),  beriihmt;  ital. 
famoso;  rum.  faimos;  prov.  famos;  frz.  fameux; 
span.  ptg.  famoso. 

3134)  *iamiiIentTis,  a,  um  (fiir  schriftlat.  fame- 
licus),  hungrig;  ital.  famtderdo:  rum.  fldmind  (aus 


falta,  Mangel  (Kompos.  diffalta),  dazu  das  Verb  j /u/n/uw/  =  fam' Urdus);  prov.  famolen;  altfrz. 
faltare,  fehlen,  mangeln:  sard  falta,  mangelnd;  /iimefen*;  cat.  famolenc;  span,  hambriento;  ptg. 
prov.  falta  (u.  diffalhi  I.  I'yillei ,  i'l  z.  faule  (Kompos.    faminto. 

defaut),  Fehler,  Mangel;  cat.  falta;  span.  ptg.  |  3135)  [*fanfa,  onomatopoietisch  gebildetes  Wort, 
falla,  dazu  das  Vb.  faltar.  Vgl.  Dz  133  faltare;  i  worait  ein  liirniendes,  gerauschvolles  Auftreten,  ein 
Grober,  ALL  II  282.  Prahlen  u.  Grofsthun,  zunachst  aber  vielleicht  der 

3120)  *1311lTa,  -am  /'.  (umgestellt  aus  favilla),  Trompetenschall  bezeichnet  werden  soli.  Das  ein- 
Asche,  liegt  einer  Reihe  ital.  dialektischer  Worte  fache  Wort  ist  mit  der  Bedtg.  nPrahlerei"  nur  im 
zu  Grunde,  vgl.  Flechia,  AG  II  342.  Auch  schrift-  Altspan.  erhalten.  Ableitungen  sind :  ital.  fan- 
sprachlich  ist  ital.  falavesca.  Flugasche  ;  altspan.  |  fa)io,  prahlcrisch, /an/anatoj-f,  Prahler, /'ar/aH(Cc/iio 
fuisca,  Funke:  ptg.  faisca,  Funken,  davon  das  Vb.  '  ,uomo  leggiero  e  vano,  ma  prctenzioso",  vgl.  Caix, 
faiscar,  Funken  spruhen      Vgl.  Dz  131   falavesca;    St.  315  (u.  80);  vielleicht  gehort  hierher  auch  fan- 


Grober,   AIX  II  283; 
Behrens,  Metath.  98. 

31211  falsTtas,  -tatem  /'.  (v.  falsus),  Falschheit 
ital.  falsita;  rum.  falsitate,  falptate;  frz.  faussete 
span,  fahidade,  falsedad;  ptg.  falsidade. 


auch  unten  ^tQIS  und  faluca,  spriihende  Asche,  Lumperei,  Posse;  frz. 
fanfare,  Trompetenschall,  fanfarer,  austrompeten, 
fanfaron,  prahlerisch,  Prahler;  span,  fanfarron, 
farfante,  farfanton,  Prahler.  Vgl.  Dz  133  fanfa; 
Storm,  AG  IV  390,   leitet   die  Worte   von  griech. 


ai.s 


3136)  fmii 


Itlfi»)  rA8tl<ll<> 


:\n\ 


lo^jyoii'i  (woTon  i  t  a  1.  fnnl'iiliica,  I/>ilora«('lu<,  in  n i  I. 
/iiH/W/ii,  Torn.  /iiM/r>/(i,  «ioil.  /iiM/iin/,  I'l'ssiMi,  fri. 
finifrfluchr.  Klitti'rkrniii.  wnvon  wioilcr  /rrliniiiet. 
Stiit/i>r,  v»;!.  Ui  l:»1  /•iHl'iilHru)  iili,  iinlt'iii  .T  iiIh 
Z«i«c-licnstufi'n  nniioUt  f'luifuln.  /<i»i/i>/(i .  /dii/.i/ii. 
Ks  knnn  «las  «Imt  kniiiii  Uofrioititfii ,  uihI  ilio  An- 
imliuio,  ilnr>>>lii>\Vortsi|i|ii>atifi'iiiK<-lmlliiarlialiin(<ii<lo8 
W.irf  Aiiriirkn.'lil,  .lurlti-  iiiinior  vor/.ii/.ii>lu>ii  sciii.) 

3180)  tfiit.  rniii  iit'^'s.  i<-)iii).  Kot;  diivon  vorniiit- 
lirh  itiil.  /Viik;»;  prov.  ii  1  tf ri. /iiiic.  V^;!.  l)z  133 
/.iH7'>-  Mackci  i>.  fiO. 

3137)  p-nn.  TaiOn  («Ixl.  /f""<i  iin<l  /fiiuiu  Kot; 
nrov.  f<iiihii:  (ri.  I'u»fir.  Vgl.  l)z  133  fang»; 
Maokol  |>.  TiO. 

31U8)  [fitno,  -lire  (r.  fnniim),  woilion.  h(>ili)^!ll ; 
dnvoM  violli'ii-lit  span,  fixnar,  fiiHiir.  cinoiu  Tioro 
«Ue  Ohnm  sfnUi'n:  pt>t-  fnnar,  iK'solinciiion.  Die/. 
46l)  t^iobt  koino  .Vlilcitniit;.  Aurli  dii.s  obip,-  (.irund- 
wort  wird  nnr  niit  alliMn  Vorbolialto  in  Vorsclila^ 
(Tplirarlit.  Lantlii'li  ist  I's  (;owifs  annt^liiiihar;  «as 
abor  die  ItciltMittiii);  anlan^t,  so  goi  darauf  liini^o- 
wiosi'ii,  dafs  lias  Bosi'bneidoii  (KastrieriMi)  von  TiiMvn 
u.  McnsrluMi  ini  AltiTtniii,  fri'ilirb  viirznirswi'iso  ini 
niorponliindisobi-n,  als  oinollandlnn^'  rclifjioscrVVoibn 
gait.  Darf  man  also  anncbnipn,  dafs  failure  /.u- 
niirhst  die  Bodoutnnfj  nbosrlinoiden"  (im  engorni 
Sinne  dos  Wortrsi  annabm  ii.  dafs  diosolbo  sodann 
TcralliU'ineinprt  ward,  so  diirfto  gegeii  die  vennuteto 
Ablritniig  niclit  oben  viol  einzuwendon  sein  ] 

3139)  ahd.  fiino,  Faline,  =  altfrz.  fiiiiini  (also 
gleicbsain  *l'aiidnein).  Lappen.  Biiide,  Uandtucb, 
vgl.  Dz  580  .«.  r.;  Ma.kel  p.   10. 

3140)  longobardisch  fara,  Gpschlccht ;  dav.  ital. 
(lombard.)  /ara  (Faniiliongut),  Landgut,  vorgl.  Dz 
370  .V.  t\ 

3141)  gernian.  faran,  fahron;  davon  scheint  ab- 
geleitet  zu  sein  cat.  span.  ptg.  fnraiuliila,  fabronde 
Schauspielergesellschaft,  das  Sebaiispielergewerbe, 
vgl.  Dz  450  .V.  p. 

3142)  ISrcio,  ^rsi,  fartuni,  lurcire,  stopfen; 
frz  farcir  (schwacb);  sonst  scbeint  das  Verb,  ab- 
gesehen  vom  Part.  P.  P.  *t'iiriius,  ganz  gescbwanden 
zu  sein. 

3143)  arab.  far'd,  Kerbe  des  Pfeils,  Zahlimg, 
Lohnung.  Tiieh,  Kleidnng.  cine  dor  heiilcn  Kanieel- 
lasten  (Freitag  III  335*);  ital.  funlo,  Biindol, 
Packen.  davon  abgideitet  /iirdojif/io.  Soldatengepiick, 
wobl  aucb  /urdita,  Schlag  niit  einem  zusammen- 
gedrehten  nassen  Lappen;  prov.  nnr  das  Dentin. 
fardels,  Reisesack;  frz.  nur  das  Demin.  furdeaii, 
Last,  Biirde;  span,  farda  u.  alfirdu,  Kcrbe  im 
Pfeile,  einu  (auf  Wasserverbraucli  gelegte)  Stciier, 
Biindei,  fardo,  Packen,  dazii  die  Deinin.  fardi-l, 
Ranzen,  firdiUo,  Packcben ,  anfserdem  fardago, 
Kcisegepack;  ptg.  farda  u.  fardo.  fardil,  fardagcin 
mit  denselben  Bedeutungcn  wie  im  Span.  Vgl.  Dz 
134  fardo:  Dcvie  im  Suppl.  zu  Littre.  (Dz  (ill 
miitmarst.  dafs  audi  frz.  Iinrt  u.  'harde.  Koppel- 
scil,  Strang  u.  das  PI.  tantum  'harde.s,  Klcidungs- 
stucke.  Sachen,  mit  far'd  zusammenbange.  Es  ist 
das  abziilebnen,  wenigstens  was  'hart,  -harde  an- 
langt:  'hordes  dagegen  kann  nelleicht  aus  fardes 
entstanden  sein,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.). 

31441  arab.  farfara,  viel  und  verworren  rcden 
(Freytag  III  339"' I:  ital.  (neap.)  farfogliare,  stottcrn ; 
f rz.  (dialektiscbj /ar/l)H/ter;  span. /ar/M/Zar.  Vgl. 
Dz  134  farfnqliare. 

3145)  farina,  -am/'.,  Mehl;  \t&\.  farina;  rum. 
faind:  prov.  farina:  frz.  farine:  cat.  farina; 
span,  luiriiia;  ptg.  farinha. 


:lI4t'>i  furiiiAi'iilh,  a,  uiii  (v.  farina),  mm  Mtdil 
gebiirig;  itiil.  nur  da.i  Demin.  fariiiajiiiilo,  Mebl- 
liandler;  rum.  /hkkii  ;  prov.  fariiiier-s;  frz.  /ari- 
iiirr :  span,  /kiiimit»,-  ptg.  farinhfirii. 

3147)  raniJiaN,  a,  uiil  (v.  fariiiis),  r.iir  Kaciie 
gebiirig;  ital.  funiin.  fun/iia,  breitbliittrigo  Kiebc, 
vgl.  Dz  370  >    I. 

31IS)  farrago,  -giiioiii  /.  (v.  far),  Mcngfuttor; 
ital.  /ariaiiiiir,  (irinengsel,  ferraua,  Wiekfutter; 
sard,  fcrraina  :  nrov.  frralge-s;  cat.  farratge; 
span. /ifrri'H,  Wielifiitlur;  ptg. /'rrriJ,  ferrda,  Mong- 
fiitter.  Vgl.  Dz  137  ferniiia:  lirober,  ALL  II  286, 
VI  388. 

3149)  |*rilirri<-(i1i)lll  »..  (v.  far),  feines  Melil ; 
davon  vielleiebt  span,  hurija,  Staubmebl,  vgl.  Dz 
458  n.  c] 

3150)  •fftrsfls,  a,  um  (fiir  farliis.  Part.  P.  P.  v. 
/drcire),  gestopft;  ital.  fars-ettii.  Warns  (weil  es 
init  Watto  u.  dgl.  gestopft  ist),  far.saln.  VVains- 
scbofs,  {farna,  FUllsol,  Posse,  ist  liolinwort  aus  dein 
Frz.);  prov. /Vir^.  Fiillsel:  (rz.  farce.,  Fiillsel,  Posso; 
davon  ital.  span.  ptg.  far.sa,  wovon  vielloicbt 
wiederspan.  disfrazar,  \>tif,  disfariar,  verkleiden, 
luaskieren,  indessen  diirfto  da»  gleie.libedeutondo 
cat.  ili.sfrcsnar  fiir  sp.  disfr.  auf  aiideren  I'rsprung 
bindeuten.  Vgl.  Dz  134  /.i;-.«i,-  Gruber,  ALL  II  283. 

3151)  fiiilus,  a,  uiii  (Part.  P.  P.  von  farcire), 
gestopft;  davon  cat.  afartar,  siittigen;  span,  harlo, 
salt,  ge.^iittigt,  genug,  /inc((ir,  sattigen;  ptg. /(ir<o 
(nicht  blofs  altptg.,  wie  bei  Dicz  angegobori  u.  von 
Grobor  wiederholt);  (ital.  wird  „satf  durcb  aazio, 
frz.  durcb  .i{ii)itul  =  *satalluK  ausgedriickt.  Vgl. 
Dz  458  harlo:  Grober,  ALL  II  283).  —  Von  fartus 
abgeleitet  scbeint  frz.  /ulrai,  Wust,  Plunder,  zu 
sein,   also  fiir  fartns  zu   stebon,    vgl.  Dz  581  s.  0. 

3152)  altdt.  fanrid  (abd.  gifanril,  gifiril),  Farbo; 
davon  ital.  inzafardare  (aus  *iii(/ifardare  von 
*gifardo  =  gifarit)  „intriderc,  imbrodolare,  iinpia- 
strare  con  materia  morbida  o  viscosa",  vgl.  Caix, 
St.  104;  frz.  firl,  fard,  Scbminko,  dazu  das  Verb 
farder.     Vgl.  Dz  581  fard:  Mackel  p.  64. 

3153)  fiiscTa, -am /■ ,  Bindo;  ital. /iiscia;  rum. 
faxa:  t tr.  fa-scia,  fascia,  langer,  scbmaler  Wiesen- 
streifen;  prov.  faissa,  Bindo;  frz.  fai><se,  Weiden- 
korbbinde.  dazu  das  Demin.  faisselle;  cat.  faxa; 
span,  faisa.  faija,  liindc,  (liaza,  Landstricb,  das 
von  Diez  458  .<.  v.  vermutungsweise  bierlicr  gestellt 
wild,  diirfte  besser  =  fucia  aufzufassen  sein);  ptg. 
faivii.  faxn,  Binde.  Landstreifen. 

3154)  *fascina,  -am  /'.  ifiir  fdsclnd  v.  fascis), 
Kuten-.  Rcisigbiindel ;  itaL  fuscina ;  frz.  fascine 
(Lebnwort):  span,  fascina,  hacina. 

3155)  fasciuo,  -are,  besehreien,  behoxen  (Verg. 
Eel.  3,  103);  ital.  fascmare,  affnscinare,  bczaubcro, 
daviin  das  Vbsbst.  fdecino:  frz.  fascimr ;  span. 
fascinar;  ptg.  fasciruir. 

3156)  lascio,  -are  (v.  fascia),  umwickeln;  ital. 
fasciare:  rum.  iiifds  ai  at  a;  prov.  faissar;  frz 
faisser,  Kinimweiden  ficcbten;  cat.  faxar;  span. 
fa  jar,  bindcn;  ptg.  faxur. 

3157)  &cis,  -em  ni.  und  'fascium  ».,  Bund, 
Biindei:  ital.  fascio,  dazu  die  Demin.  fascetto  und 
fascello :  frz.  fni.v,  Biirde;  span,  fiixo  und  haz; 
ptg.  feixe.    Vgl.  Dz  134  fascia. 

3158)  fa-scTs  liiridiis,  davon  vielleiebt  frz.  fa- 
lonrde  =  fii.i:  lourd,  sebweres  Biindei,  eine  Last 
Holz,  vgl._  Dz  580  .s.  v. 

*Kslidico,  -are  s.  fastidio. 

3159)  (astidio,  -are  (v.  fasti<lium),  Ekel,  Ver- 
drufs  empfinden;  ital.  fasttdiare;  {prov.  fast icar, 


317 


31601  fastldlusQs 


3182)  m 


318 


faMigttr,  wohl  ^*fastidicare,  vgl.  Storm,  RV  184); 
frz.  fasclier,  fdcher:  altspan.  htiMiar :  (felilt  ptg.). 
Vgl.  Uz  134  /iistklio. 

3160)  fustidiosiis,  a,  uin  (von  f'atitidium),  vol! 
Ekel  oiler  Verdrnfs;  ital.  /nstidinxo;  prov.  f'astigos; 
frz.  /dcheiix:  cat.  fastii/os:  altspan.  hastioso: 
ptg.  I'astUliosn.     Vgl.  Dz  134  faytidio. 

3161)  fastidium  «..  Ekel,  Verdrufs;  ital.  fastidio; 
!>  r«  V.  I'astig-s,  fa.itic-s  (wohl  von  *f'(istidicare) ;  a  1 1  f  r  z. 
/«.<<(.■  ca  t.  /'a.->ti():  span,  /astio,  liitatin:  ptg.  fustio. 
Vgl.  Dz  134  fastUlio. 

3162)  *fastlgTall$,  -e  (v.  /axtifiiuni).  zuni  Giebel 
gehorig;  span,  haslial,  Wand  in  der  Kirche,  welche 
den  Fenstern  gegeniiber  liegt.     Vgl.  Dz  458   s.  r. 

3163)  fastl^ium  ».,  Giebel;  (davon  naeh  Dz  451 
alt  ptg.  f'esto.  Hohe,  Gipfel,  davon  abgeleitet  e>i- 
f'esta.  Bergabhang.  span,  enfestar,  enhestar,  aiif- 
richten.  enhieato.  aufgericlitet).  Vgl.  Dz  451  /esto 
(wegen  frz.  /nite.  das  Diez  ebcnfalls  von  /'a<>ti(jium 
ableitct,  s.  «nten  first,  flrste,  wo  auch  sonst  das 
Richtige  zn  finden). 

3164)  germ.  Stanini  fat-  (davon  ahd.  faz,  fazza, 
altn.  fat),  Biindel,  Kleider  u.  dgl. ;  span,  hato, 
Kleidervorrat,  Habseligkeiten ;  ptg.  fato.  Vgl.  Dz 
458  hat'j. 

3165)  Fata,  -am  /'.  (Nebenforui  zu  fatum),  Schiek- 
salsgiittin  (OreU  inscr.  1773  u.  5799);  ital.  fata; 
sard,  fada;  prov,  fada ;  frz.  fee;  cat.  fada; 
span.  Iiada;  ptg.  fada.  Vgl.  Dz  I3b  fata;  Grober, 
ALL  II  283^ 

3166)  fatigo,  -are,  ermttden:  ital.  fdticare;  frz. 
fatiguer  etc..  gel.  W. 

3167)  *fato,  -are  (von  fata),  bezaubem;  itaL 
fatar;  prov.  fadar :  altfrz.  feer,  faer;  span. 
hadar.     Vgl.  Dz  135  fata. 

3168)  'fiitutiis,  a,  urn  (v.  fatum,  vgl.  oben  dure 
fatiitiis),  vom  Verhiingnis  des  Todes  betroffen,  ver- 
storben;  frz.  {feii),  feu.  verstorbeu.  selig.  Gewohn- 
lieh  wird  das  \Vort  von  fuit  abgeleitet  unter  Hinweis 
darauf,  dafs  in  Bezug  auf  raelirere  Personen  in  der 
Gerichtsspraolie  furetit  gesagt  wird  oder  doeh  gesagt 
wurde  u.  dafs  im  Ital.  fii  vorhanden  ist.  Aber  aus 
/'««7  konnte  nimmermehr  feu  entstehen :  furent  aber 
kann  kiinstlifhe,  auf  mifsverstandlicber  Auffassung 
des  feii  beriihende  Bildiiug  sein.  So  wird  man  wohl 
das  \on  Littre  aufgestellte  Gmndwort  anerkennen 
miissen.     Vgl.  Dz  564  durfeii 

3169)  fatfiiis,  a,  um,  geschmacklos,  albem;  ital. 
fado  (Lehnwort  aus  dem  Frz.),  geschmacklos;  prov. 
fat,  fadn:  frz.  fat  (ohne  Fem.),  albem,  fade,  ge- 
schmacklos (fade  ist  =  fatua,  wegen  des  Eintrittes 
des  Fern,  fiir  das  Mask.  vgl.  rfdde  =  rigida  ;  G.  Paris, 
Mem.  de  la  societe  de  ling.  I  90.  setzte  vapidu>i 
als  Grundwort  an.  also  vaiiidus  :  fade  =  >ia}jidus  : 
sade.  aber  der  Cbergang  eines  anlautenden  v  zu  /' 
ist  durchaus  unannehmbar).  Vgl.  Dz  581  fat: 
Scheler  im  Diet,  unter  fade. 

3170)  fantam  (Part.  P  P.  v.  favere),  das  Be- 
giinstigte.  Gepflegte,  Gesicherte;  altspan.  hoto, 
Sicherheit,  da\on  aliotado,  enhotado,  gesichert;  ptg. 
foittn,  foto,  davon  afouto,  sicher,  ofoutar,  dreist 
werden.  Vgl.  Dz  460  hoto  (Diez  stellt  lieber  fotus, 
als  das  von  ihm  mit  Unrecht  als  unlateiniseh  be- 
zeichnete  fautus  als  Grundwort  auf,  aber  das  port 
ou  weistaufnu);  Forster,  Z  III  563  (schlagt /«Z^iis 
als  Grundwort  vor) :  Baist,  RF  I  445  (empfiehlt  das 
schon  von  Moraes  vorgeschlagene  fauius). 

3171)  faux,  fancem,  PI.  fauces  /„  Scblund, 
Engpafs:  ital.  /'(iMCi'.,degli  animali"',/'oci„dei  fiumi", 
vgl.  Canello,  AG  III  828;  Caix,  St.  327,  leitet  auch 


froge  „la  pelle  al  disopra  dcUo.  narici"  von  fauces 
ab;  span,  hoz,  Bergpafs,  Miindung  eines  Flusses, 
dazu  das  Vb.  hozar,  in  der  Erde  wiihlen  (von 
Schweinen),  davon  wieder  hocien ,  Riissel  (des 
Schweines);  ptg.  foz,  dazu  das  Verb  fogar,  davon 
wieder  fucinhn ,  die  Bcdeutungen  der  Worte  sind 
diesclben  wie  im  Span.     Vgl.  Dz  460  hoz  2. 

3172)  fariUS,  -am  /'..  A,sche:  ital.  ficilla,  davun 
seltsame  Ableitung  favalena,  folena,  fulena  „fan- 
faluca,  bioccoletto  di  cenere  volante  nell'  aria",  vgl. 
Caix,  St.  323;  aus  dem  unigestellten  falliva  (das 
»  gelangt,  als  ware  das  Wort  mit  dem  Suffix  -ieun 
gebildet)  ergeben  sich  eineReiho  dialektischerFormen, 
vgl  Flechia,  AG  II  341;  sard,  faddija  =  *fal- 
livic[ii]la.  vgl.  Flechia,  Misc.  202.  Vgl.  Grober, 
ALL  II  283,  VI  33S;  s.  auch  oben  *falliTa. 

3173)  fSvouius,  -um  »«.,  der  lane  Westwind; 
ital.  favonio  (gel.  W.\  fogno  „vento  furioso  con 
nevischio"  (lomb.  fogn.  davon  das  Vb.  fognar  ,nevi- 
eare  con  vento"),  vgl.  Caix.  St.  322;  rtr.  fivugn, 
favoin  etc.;  span,  fagueno.  Westwind  (aragones. 
Wort),  vgl.  Dz  450  *.   v.;  Grober,  ALL  U  283. 

3174)  fSvor,  -orem  i».  (v.  faveo),  Gunst;  ital. 
favore:  frz.  faceur;  span.  ptg.  favor. 

3175)  Kviis,  -um  r».,  Wabe,  Wachs-,  Honig- 
scheibe;  ital.  fato,  fiavo  (angelehnt  an  flavus), 
davon  abgeleitet  fiale,  Wabe,  fialone,  findoiie,  Honig- 
seira ;  r  u  m.  fag.  davon  das Demin.  fagur  =  *fagiUus. 

Vgl.  Dz  370  fiavo.  ^'^a, 

3176)  [fax,  f3cem  /'.,  Span,  Fackel;  davon  nach    f'^'^^ 
Dz  131  ital    fagotto   etc.,   indessen  liegt  die  Ab- 
leitung von  fagus  naher;  das  g  im  frz.  fagot  stort 

nicht,  denn  das  Wort  ist  dem  Ital.  entlehnt.  Storm, 
AG  IV  390,  halt  auch  facchiiio,  Lasttriiger,  fiir 
von  fac-s  abgeleitet;  beziiglich  des  verdoppelten  c 
verweist  er  auf  nxicchina  u.  dgl.   S.  unten  vantkin.] 

3177)  Febriirius,  a,  um  w.  (Nebenform  zu  Fe- 
bruarius),  Februar;  ital.  fchhrajo;  sard,  frearzu; 
rum.  faurar  u.  faur  =  februia-,  daneben  als  gel. 
Wott  februarie;  rtr.  fevrer;  prov.  febrier-s:  frz. 
fevrier;  cat.  febrer;  span,  hebrero ;  ftg.  fevereiro. 
Vgl.  Grober,  ALL  II  283. 

3178)  ISbris,  -em  u.  -im  /'..  Fieber;  itaL  febbre; 
rtr.  fevra;  prov.  febre  (neuprov.  fiebre);  frz.  fievre; 

,  cat.  febra:  span,  hiebre;  ptg.  febra.  Vgl.  Grober, 

i  ALL  II  284. 

j      3179)  ahd.  federa,  Feder,    mhd.   federe,    Pelz, 

■  flaumiger,  federartiger  Stotf,  =  ital.  federa,  ZwUlich, 
vgl.  Dz  370  »■.  i: 

I      *fedus  s.  foedus. 

3180)  germ,  fehu,  Tehu  (got.  faihn).  Vieh,  Ver- 
mogen.  Besitz:  ital.  fio  (und  feudo),  Lehen,  vgl. 
Canello,  AG  UI  399;  prov.  feu;  altfrz.  1.  feu, 
fieu.  davon  das  Vb.  fever,  fiecer,  fieffer.  belehnen, 
2.  fiet.  PI.  fiez  (das  t  erklart  sich  entweder  durch 
Angleichung  an  iiet.  siet  =  sied,  piet  =  pied  und 
dgl  ,  oder  aber  durch  Angleichung  an  das  niittellat. 
feuduni,  dessen  d  wohl  seinerseits  ebenfalls  auf 
Angleichung,  etwa  an  allodium ,  beruht),  3.  fiif, 
Vbsbst.  zu  fiever,  auch  nocb  im  Neufrz.  erhalten; 
altcat.  /'('((;  (span.  ptg.  feudo).  Vgl.  Dz  140 
fw :  G.  Paris,  R  VU  132  behandelt  die  Frage,  ob 
im  Rolandslied  0  297  in  o-Assouanz  fieus  beizu- 
behalten  sei;  Grober,  Z  II 461  (treffbche  Besprechung 
der  altfrz.  Forraen);  Mackel  p.  125. 

31S1)  ahd.  feilian,  feihano,  feihno,  hinterlistig; 

darauf  scheint   zuriickzugeben    ital.    fagno,   einer, 

der  sich  dumm  anstellt,  aber  verschlagen  ist,   vgl. 

Dz  369  s.  V. 

3182)  fa,  feUis  n.,  Galle;   itaL  felle  u.  fiele; 


.SH' 


Hias>  nuis 


3209)  ftrtlB 


.■{•20 


nun.  /irrr.  rtr.  /?/.■  pro  v.  /W,  fr/. /iV/,  .-«t, /W. 
span.  fciW.    ptK.  /W.      \\.l.  »;r.ib.«r.    AI.I.  II  2S4. 

31S3)  :.IU.  n<ll8  (n.lor  iili.l.  /r/w»/').  ali.l.  fi'llHo; 
KfJKon,  —  iiltfr»,  /•ihsf.  \\(rr.  /.i/.ii.sr.  Kliii|n>.  vj:!. 
It;  5S(»  ,.  r..   Mfl.kol  p.  S(i:  l',.^Mtsrli.T.  Z  \II657. 

3IS4I  Mix, -Iconi,  jtlii.liliili;  itiil  /rlicr:  {niin. 
fi'lilt  lia»  Atlj.,  i>,s  inl  «Iht  iUr  «lavoii  ul>kt<lt>itoto 
Vorbiiiii  vorlianiicM  /rricrne  it  it  i,  lii>Kl(lckvn);  prov. 
iiml  frf..  iiit  ila«  Ailj.  volli)»  ^'Hchwiiiulon  iind  ist 
<lun-)i  Alili'itiiin;fti  von  aiiiiiiriiim  orooUt  wordon, 
(s.  oIkmi  airurlunii:  span.  i>ts;.  />li:. 

SIsrOoMcl.  frllow,  Biinirlio,  ist  ilas  mntinarsliclio 
Cirnntiwort  m  frz.  /i/oii,  Soliiift ,  wotjrn  dor  Ho- 
dtMitun^'KvorHcliii'liiiii;;  vjrl  man  z.  H.  das  donUclio 
,Ki<rl".  ancli  in  Kn^Mand  sflbst  wird  ilialcktist-li 
/rlliiir  in  Ihisphi  Sinni-  p<liraiirlit.  Alio  Runi)ti);en 
Aldi'itnn»;sviT8U('lii',  dcron  rio^'cnstand  das  viel- 
bcsproohono  Wort  ;;owi'si'n  ist,  sind  nis  viillif;  go- 
schoitort  in  Itctraoliton,  v^jl.  Dz  584  ,«.  v.  u.  Scholer 
im  Diet.  >-.  r. 

318«;i  rrniellu  tltomin.  V. /Wni'nd),  -am  /'.,  Wcib- 
olicn,        (r /..  /rmtllf. 

31871  rrmina,  -am  /'..  Weib;  ital.  femina, 
I'rmiiiiiiii:  rum.  /fincie:  prov.  /emeiia,  fnniia  (da- 
nolHMi  sclioint  oin  Mask,  /i  feme  „das  woibliohe  Tier", 
>;|piclisam  *l'emiiiiim  f.  femitieiim,  vorhandon  Kowoscn 
zu  soin):  frz.  femme:  span,  hembra;  ptg.  f'fmea 
Vpl.  Dz  582  /erne. 

3188)  fenestrg,  -am  f..  Fcnstcr:  ita].  fenestra: 
mm.  feren.strd:  rii  fenestra:  prov. /"oif.ffivi  (mit 
off.  <•);  (t/..  feneire:  cut.  finest  ra  :  Bytan.  /linestrn, 
hiniestra  (veraltot,  das  iibliche  Wort  fiir  nFonstor" 
ist  eentanit  v.  reiitiis);  ptg.  freMa.  Schriig-,  Dacli- 
fpnstor.  I.iike  (das  iiblicho  Wort  fiir  ,Fenstor"  ist 
jaiiella  =  *januflla.  kloine  Thiir).  Vgl.  D/,  497 
cenlnmi:  Grober.  AI,L  11  284. 

3189)  Icno,  -arc  (v.  fenuw),  zu  Hen  maclicn, 
wolken  lasscn;  rtr.  feiiar.  fanar :  prov.  fanar: 
altfrz.  frner,  /nHf;(aueIi  nfrz.).  Vgl.  Dz  580 /aner. 

3190)  fenuculum  n.  (f.  feniciiluw),  Fenchel;  ital. 
finocchio :  s a r d . />« iijii  .rtr.  fen u igl .-prov.  fenolh-s ; 
altfrz.  fennil:  nfrz.  fenouU :  cat.  fonoH:  span. 
hinnjo  :  ptg.  fiinchii.  Vgl.  Dz  140  finocchio;  Grobcr, 
ALL  II  284. 

3191)  fcniim  (u.  faeniim)  «.,  Heu;  ital.  ficno; 
rum.  /Ill;  prov.  fen;  frz.  fnin :  cat.  fe;  span. 
henn:  ptg.  fcnn.     Vgl.   Dz  586  foin. 

31921  fenum  ^raccum  =  frz.  fenu-grec,  grie- 
cliisches  Hen,  Booksliorn  (neben  f.-gr.  auch  senegrr, 
senegre,  seneqrain.  vgl.  cat.  sinigrec);  ob  der  erste 
Bestandteil  dioser  Wortc  =  fenum  anzusetzen  sei,  i 
wie  Bugge.  R  III  162.  annimmt.  inufs  doch  als  selir  i 
fraglich  ers'-jieinen,  eher  diirtte  Angloicliung  an  sent,  ; 
Senesstraueh.  =  arab.  sena  vorliegen.  Vgl.  Baist, 
RF  I  134,  wo  .'ienten  graecum  als  Grundform  angesetzt 
wird,  was  aber  nnr  sengre  hatte  ergeben  konnen.     j 

3193)  ags.  feordling,  Viertelmiinze:  ital.  ferlino, 
ein  Viert<?ldenar;  altfrz.  ferlinq.  ferlin  ;  altspan. 
ftrlin.     Vgl.  Dz  137  ferlino:  Maokel  p.  99. 

3194)  ferla  nnd  *fena,  -am  /:  (im  Schriftlateiii ' 
nur  Plur.  feriae),  ein  bestimmter  Tag  (Feiertag,  i 
Wochentag,  Markttag):  itaL  rtr.  fiera:  sard,  fera; 
prov.  fiern,  feira ;  altfrz.  feire,  foire;  nfrz.  foire, 
davon  abgeleitet  foirnil,  Jahnuarktsplatz  (fehlt  bei 
Sachs,  bclegt  z.  B.  in  Rev.  d.  d.  M.  1.  6.  86  p.  487); 
cat  fira;  span,  /erw  (Lchnwort);  ptg. /V'irii.  Die 
Bedtg.  des  Wortes  ist  allenthalben  „Jahrmarkt, 
Messe",  in  der  Bcdtg.  ^Feiertag"  (ital.  feria)  ge- 
hort  es  nur  der  gelehrten  Sprache  an,  vgl.  CaneUo,  \ 
AG  m  317.     Vgl.  Dz  139  fiera;  Grober,  ALL  284.  I 


I  3195)  nfrlo,  -ire,  srblagcn;  ital.  ferire,  ilanobon 
dii-litoriscli  firiUrr  •■-  ♦/V-ii'ic,  vgl.  (/iKici-^ir.c/iiiv/Cir; 
lirov.  frz.  firir.  altfr/,.  atudi  ferrr  (zii  ferir  alt- 
frz KompoKilii ;  iiferir,  rnfirir,  enlreferir,  referir); 
span,  herir:  ptg.  ferir.     Vgl.   Dz  371   fieilere. 

:n9(>)  RiritAM,  -tikt«m  /;  (von  frms),  Wildlioil; 
ital.  fteriti'i  (danebon  liere:ca  —  *ferUi<t),  Wildlicit, 
Stidz;  fr/.  fierlr;  («pan.  fir  re;  a :  iitg.  ferna,  bo- 
doiitot.  wii'  im  Span.,  nnr  nWildhi'it"). 

forHiil.  -am  /.  (v.  firsts)  h.  l^ritAs. 

:tl97i  fcriMOnt»,  -are,  gahroii;  it  a  I. /cimdi^irr.- 
ruTn.  friiniiiit  iii  III  a:  fr/..  finnenler :  «pan  pig. 
fermentiir. 

3198)  iriscli  fern,  foriioir  (rorn.  gwern),  Krlo; 
piomont.  prov.  verna.  Frlc;  frz.  ix'i'iip  {rergnr). 
Vgl.   Dz  697  rcrnr:  Tli.  p.   1  l.-i. 

3199)  rErdx,  -Oi-cm,  wild,  unbiindig;  (r?..  farouche 
(altfrz.  auch  hnrouche),  wild,  srliou,  vgl.  Dz  681 
K.  f.  (So  nalie  es  audi  liegt.  farimche  =  feroce[m\ 
anzusot/on,  so  ist  iloch  ilieso  Gloicliung  liiirhst  bodonk- 
licb;  auf  monlache  =  «lori/iii.rl m  |  darf  man  audi 
nicht  borufon,  wcil  dies  Adj.  im  Frz.  offenliar  nur 
Lchnwort  ist.) 

3200)  *ferrallii  IV.  ferrum)  =-  frz.  ferraille,  altos 
Kisen,  dazu  das  Vb.  ferraillcr,  rassoln. 

f*ferraiis  s.  al-fanis.l 

3201)  FerrarTiis,  a,  um  (v.  ferrum),  zuni  Fiscn 
golioiig;i  ta  l./V  ixi/o,  Schmiedirum./Vrar.Schmied, 
ferarie,  Eisoiizeug;  sjian.  hcrrero,  herreria :  ptg. 
ferreiro,  ferraria. 

3202 1  [*ferrittS,  -am  /.  (v.  ferrum)  =  f  rz.  frctle, 
eisornes  Hand,  PI.  (jitter;  span. /r/'/c.f,  Gitterwerk, 
(Wappenansdruck).  vgl.  Dz  589  fretle.] 

3203)  ferro,  -arc  (v.  ferrum),  niit  Eiscn  bo- 
scblagen:  i  t  a  1. /Irrnrc ;  rum.  ferez  ai  at  a :  prov. 
ferrar :  frz.  ferrer ;  span,  herrar ;  ptg.  ferrar. 

3204)  ferrQgo,  -glnem  (v.  ferrum),  Rost;  span. 
herrin.  daneben  lierrumbre  =  ferrfimen,  aufserdem 
rnhin  =  *rohigiheni  u.  orin  v.  *aeruginem;  ptg. 
ferrugcm;  (ital.  ist  „Rost"  ruggine  =:  aeruginem, 
ebenso  rum.  rugind :  sard,  ruinu,  ruinzu  y.  ruju 
—  riifcpH.s;  prov.  ro'ilh,  ro'Uha;  frz.  rouille  sind 
Deminutivbildungen  aus  *ni/i7tai'e);  cat.  rovcll  ist 
vermutlich  =  rubellus.  Vgl.  Dz  278  ruggine; 
Grober,  ALL  V  238. 

3205)  ferrum  n..  Eisen;  ital.  ferro:  sard,  ferru; 
rum.  fer;  rtr.  fier;  prov.  fer-s;  frz.  fer;  span 
liierro;  ptg.  ferrn.     Vgl.  Grober,  ALL  II  285. 

3206)  ferrumen  n.  =  span    lierrumbre,  Rost. 

3207)  ferrfim  -j-  ped-  (pe'i)  =  span,  ferropea, 
herropen,  inropea.  Fufsfessel;  ptg.  ferropea,  vgl. 
Dz  451  .«.  r 

3208)  [fSrriim  +  mSeiila  (Maschc);  davon  viel- 
leicht  prov.  fremilo-s,  al  tfrz. /eiHiiV/oii,  fremilon, 
wenn  man  das  Wort  als  „eiscnmascliig'"  auffassen 
will,  wie  Dz  582  es  zu  thun  geneigt  ist.  Burguy 
in  seinem  Gloss.  .«.  r.  leitet  das  VV'ort  von  fremir 
ab  u.  iibersctzt  es  mit  ,.fremissant,  bruissant,  scil. 
par  suite  dii  frottement,  du  mouvement".  Aber  wio 
soil  von  fremir  die  Ableitung  fremillon  moglich 
sein!  Dagegen  ist  wohl  denkbar,  dafs  fermillon, 
fremillon  eine  AVeiterbildung  aus  fermail,  Verschlufs, 
Festmachung,  =  *firmaculum  v.  firmare  ist  u.  dafs 
hauberf  fremillon  einen  festschliefsenden,  gut  sitzen- 
den  Panzer  bedeutet.) 

3209)  feriis,  a,  um,  wild;  ital. /?ero,  wild,  un- 
bandig,  stolz;  rum.  fiara,  wildes  Tier  (=  ital. 
fiera;  prov.  fera);  span,  fiero;  ptg.  fera:  prov. 
fer,  fier;  frz.  fier;  span,  fiero;  ptg.  fero. 


321 


3210)  ftrveo 


3224)  ftettts 


322 


3210)  ferveo,  ferbui,  fervere  u.  i  altlat.  u.  poet.)  |  ziierst  felpa.  ferpe,  pelfa  aiif  /)7;crt  ziiriick,  cine 
fervo,  ferrl,  ferrcre,  sieilen.  «alien;  ital.  fervere;  ;  jedenfalls  sehr  scliarfsinnige  Ablcituii},',  woleho  frei- 
runi.  ferh  fer<ei  fert  /erhe:  span,  hervir;  ptg.  j  lifh  nicht  cben  die  Walirecheinliehkeit  fiir  sich, 
ferver.     \^l.  Grober,  ALL  II  285.  !  aber  audi  nicbt  die  rnmogliehkeit  Kcgcn  sich  hat 

3211)  pers.  ferz,  Fclilherr,  Wessir;  proT.  fersa  ;  und  an  «-clcher  mindestcns  vorliiuiij;  festf^chalten 
(der  Feldherr)  die  Konigin  im  Sohachspielc;  alttrz.  werden  mufs);  Scheler  im  Anhang  zii  Dz  797  (fafst 
fierce  fierge,  t>erge;  nfrz.  (dnrch  rolksotyniologische  ,  Bulge's  Aufstellungen  kurz  zusamnien,  bezweifelt 
Umbildung)  rienje.  Aus  der  Umdeutung  in  das  aber  die  Zugchorigkeit  von  friper  in  der  Bedtg. 
Feniin.  ergab  sich  dann  leioht.  dafs  die  urspriing-  ,.gierig  essen"  n. /"ryjoM  zuderaus/?6i'a  stammenden 
liche  Feldlierrenfigur  als  „K6nigin"'  aiifgefafst  und    \Vortsippo) :  Grober,  ALL  II  285. 

benannt  wiirde.     Vgl.  Dz  584  fierce.  i      3222i  fibula,   -am  f.   (aus  *fi(iihula   von  figo), 

3212)  (festa  u.)  festa  (scil.  dies),  Feiertag;  ital.  '  Xadel;  ital.  fibula  ..I'osso  pin  sottile  della  garaba, 
festa  (niit  off.  e):  rtr.  fiasta ;  prov.  festa  (niit  una  fibbia  antica",  fibbia  „fermaglio  d'osso  o  di 
off.  e):  frz.  file  (mit  off.  e);  cat.  festa;  span,  mctallo",  vgl.  Canello,  AG  III  359;  rtr.  fibla, 
fiesta;  ptg.  festa.  VgL  Grober,  ALL  II  285:  |  Schnalle:  prov. /!«//fi  =  */;'W/n,  von /i6i(/(i  jedoch 
Gartner  S  200.  i  das  Vb.  desfiblar,  ausziehen;  altfrz.  nnr  die  Verba 

3213)  feta,  -am  f.,  ein  Tier,  das  geboren  hit  \  fuller,  fest.stecken,  ein  Kleidungsstiick  befestigen, 
(vgl.  Virg.  Eel.  I  50);  prov.  feda,  fca,  Sehaf;  neu-  |  sich  anziehen,  einhiillen,  davon  die  Komp.  affubler 
prov. /i?(/o  (Gascogne),  die  Xeugeborne,  (^Languedoc!  (auch  affumhler) ,  desaft'ubler :  neufrz.  affubler, 
Madehen.     Vgl.  Dz  582  feda;  Grober,  ALL  n  285.    bedecken,  einhiillen;  cat.  //6/«  (sicella,  nach  Bugge, 


3214)  feto,  -sire,  briiten,  hecken:  rum.  fat  ai 
at  a;  friaul.  feda.  Liimmer  werfen. 

3215)  *feto, -ouem  m  ,  jungcsTier;  altfrz. /coh, 
fao)i,  Hirschkalb,  dazu  das  Vb.  feoner,  faoiter, 
Junge  werfen;  nfrz.  faoii  (spr.  fan),  vgl.  Dz  580  s.  v. 

3216)  fetus,  -um  m.,  Zeugung,  das  Gezeugte; 
sard,  fedu,  Sprofs;  ital.  feto,  Foetus;  rum.  fit. 
Sohn  (fata,  Tochter  ;  prov.  /<;?.  Foetus:  (frz.  fiHus). 
Vgl.  Dz  582  /erfa.-  Grober.  ALL  H  285. 

3217)  germau.  *fettil,  Fessel  (Teil  des  Pferdo- 
fufses);  davon  nach  G.  Paris.  R  VII  630,  altfrz. 
feillon,  Fessel  (neufrz.  foulet.  wohl  angeglichen 
an  fouler,  treten).  Settegast,  Z  II  312,  hatte  engl. 
fetlock,  ahd.  ^.s.v/oc/i  als  Grundwort  aufgestellt. 

3218)  dtsch.  fetzen,  nihd.  vetze;  davon  ital.  fa:- 


R  III  162,  =  *fibelht,  vgl.  jedoch  Parodi,  R  XVII 
58,  wo  sirella  =*subiUa  f.  subula  angesetzt  wird; 
span,  hebilla):  ptg.  fivda.  Schnalle  =  "fibella. 
Vgl.  Grober,  ALL  II  285. 

3223)  ficatum  n.  (v.  ficus),  die  mit  Feigen  ge- 
mastete  Leber,  dann  Leber  iiberhaupt  (in  dieser 
Bedtg.  b.  Cael.  Aur.  de  sign,  diaet.  pass.  93);  ital. 
fcgato  =  *ficdtum  (die  Accentverschiebung  ist  hochst 
aiiffallig  u.  ein  Anlafs  derselben  nicht  abzusehen); 
sard,  ficdu  (campidanesisch,  ^vird  von  Grober,  ALL 
II  288,  wegen  c  statt  g  als  ,,Buchform"  bezeichnet), 
daneben  fidigu:  venez.  figd;  rum.  ficdt  (also  mit 
Bewahrung  des  lat.Accontes,  vgI.RVI,132,  Z.  12  v.o); 
prov.  fetge-s  (Vorstufen  sind  *figdtum,  *figidum, 
'  fidiijum.  vgl.  lombard.  fidegh,  bergara.  fidech,  piem. 


z((()ofo, /n«o/r»o.  Taschcntuch ;  a.\ts.\)a.\-i.fazoleto:\fidich);   altfrz.  feie,  fie,  firie  (vgl.  meie,  mine  — 
(das  a  der  ersten  Silbe  beruht  wohl  auf  Angleichung  j  medicu.A.   hierzu  gehort  das  Vb.  fegicr,  figier,  g& 


an  facie.i).  Im  Frz.  heifst  ,,Schnupftuch"  mouchoir 
v.  moucher=  nmccare,  schneuzen, im  Span.  2)artuelo 
T. poHO  =  pannus,  Tuch,  im  Ptg.  len^o  =  linteum, 
Leinentuch,  vgl.  Dz  370  fazzuolo  u.  644  inoiicher. 

3219)  fiber,  -brum  »i. ,  Biber;  ital.  bicero; 
rum.  breb;  neuprov.  vilire;  nfrz.  biivre;  alt- 
span,  befre;  neuspan.  bibaru:  (ptg.  heifst  der 
Biber  castor,  so  auch  im  Prov.).  Vgl.  Dz  50  bevero. 

3220)  *nbma,  -am  (v.  fibula),  kleine  Nadel,  = 
span,  hebilla  (gallicisch  febilla),  vgl.  Dz  458 
hebiUa. 

3221)  fibra,  -am,  Faser,  PI.  Eingeweide;  ital. 
fibra  (gel.  Wort),  Faser,  Zaser,  felpa  (aus  *ferpa, 
*ferba,  *febra),  fasriges,  zottiges  Zeug,  Pliisch; 
sard,  pelfa.  Lumpen;  altfrz.  frepe,  ferpe,  felpe, 
feupe,  Lumpen;  nfrz.  fripe.  Lumpen,  dazu  das  Vb. 
f riper,  verlumpen,  vergeuden,  verprassen,  gierig 
hessen  ,  f riper ie ,   Lumpenzeug,    vermutlich   gehort 


rinnen  machen,  =  *fidicare,  vgl.  G.  Paris,  E  VIII 
434,  wo  auch  die  Bedeutungsentwickelung  besprochen 
u.  auf  das  mhd.  liberen  (v.  leher),  gerinnen  machen, 
als  auf  einen  analogen  Fall  hingewiesen  worden  ist; 
nfrz.  foie,  dazu  das  Vb.  figer,.  germnen;  span. 
higado;  ptg.  fiifado.  Vgl.  Dz  135  f'egado  u.  584 
figer  (Diez  leitet  das  Verb  von  figere  ab);  G.Paris, 
R  VI  132  (ausgezeichnete  Darlegung  der  lautUchen 
EntwickeluEg  des  Wortes;  unerklart  wird  nur  die 
Verschiebung  des  Hochtons  in  fegadn  etc.  gelassen; 
vielleicht  darf  in  Bezug  auf  diese  Folgendes  vor- 
mutet  werden:  an  Stelle  von  ficatum  trat  im  2. 
Jahrh.  nach  Chr.  —  denn  nach  Dacien  wurde  wohl 
noch  ficatum  iibertragen  —  im  ganzen  Westen  (mit 
iibrigens  zweifelhafter  Ausnahme  Sardiniens)  *fidd- 
cum  oder  *fiddgum  ein,  eine  vielleicht  an  fides, 
Daruisaite,  sich  anlehnende  volksetymologisierende 
Bildung,  woraus  sich  fidegh,  fetge  etc.  entwickelten; 


hierher  auch  fripon,  das  also  eigentl.  einen  Lumpen  [  ital.   fegado   wiirde   als   halbgelehrte  Riickbildung 


sittlichen  Sinne  bezeichnen  wiirde;  vermutlich 
aus  felpe  durch  Umstellung  entstanden  ist  altfrz. 
pelfe,  pelfre,  Lumpen,  Frange.  davon  das  W>.  pelfer, 
pelfrer.  zupfen,  rupfen,  plUndera;  cat.  febra,  Faden, 
pelfa,  Lumpen;  span. /leftra,  Faden,  /W/ja,  Pliisch 


zu  betrachten  sein,  anders  dOvidio,  Z  VIII  195, 
jedoch  unbefriedigend);  G.Paris,  R  VIII  434  (liber 
figer);  Tobler,  Ztschr.  f.  vgl.  Sprachf.  XXm(XF  m) 
415;  Grober,  ALL  H  288.  424  Anni.  u.  VI 388 (.G.  steUt 
*fiticum  als  Grmidwort  auf,  woraus  ficdtum,  ficatum 


ptg.  felpa,  Pliisch.  Vgl.  Dz  136  felpa  (Diez  giebt  [  durch  die  Feigenmastung  der  Gans  veranlafst  worden 
kerne  bestimmte  Ableitung  des  Wortes,  wagt  aber  |  sei,  gegen  welche  Annahme  mehrfache  Eiuwendungen 
die  Vermutung,  dafs  es  vielleicht  vom  ahd.  falwa,  i  sich  erheben  lassen ,  s.  nnten  fiticam) ;  Behrens, 
Salweide,   stamme,   denn  es  sei  mogUch,  dafs  der    Metath.  p.  99  u.  81. 

Stoff  nach  diesem  Baume  wegen  seiner  wolUgen  oder  3224)  fictiis,  a,  um  'Part.  P.  P.  v.  fingere.  aber 
filzigen  Blatter  beuannt  worden  sei),  458  hebra,  in  der  Bedtg.  von  fixus);  ital.  fitto,  eingesteckt, 
590  friper  (Die  zleilet  das  Wort  von  vermeintl.  altn.  ;  als  Sbst.  fitto,  bestimmte  Surame,  Pacht-,  Mietgeld, 
hripa  ,,tumultuarie  agere'-  ab,  aber  hripa  ist  nur  [  dazu  das  Vb.  affittare,  vermieten;  rtr.  fig,  dicht, 
neu-islandisch);  Bugge,  E  III  148  u.  IV  363  (fiihrte  I  sehr;  cat.  fita,  Grenzstein;  span,  hito,  fest,  em- 
Korting,  lat.-rom.  Worterbuch.  21 


.S:?.{ 


^•J'Jb\    rl.'U^ 


>l  I  ill» 


.{•-'l 


);»'»tockl  ifji'lh'rt  <U<i  Wort  niioli  in  «liT  lliiliiitmif; 
.Roliwuri"  liiiTluT?).  iiIh  Slmt.  fin'ii/-,  M;itk»li'iii, 
hilit,  oini>  Art  Xa>;>>l;  plf;.  /iln.  t'iiip'raiiiiiil.  «Is 
SlMt.  Zifl,  /i"»<i.  Hiiii.l,  Slri>if,'ii,  .lii/ii  (l:i<  VI).  /itor. 
Iicftt'ii,  riflitcii,  itiili'Hsi'ii  wiin>  filr  «lii'so  \V..tti'  .•im-li 
imili>r»vitit;i'  Abli'ittiii);  (s,  iinti'ii  vittni  ili'iikbar. 
V^'l.  l)z  Ml  A""-  ■  Alls  {Ifini)  /ic(<i.  trdtrorisilicH 
Knln-ifh,  orklart  Konsili,  KF  111  :I7I,  ital.  /ilt<i, 
iiiiirlxT  lloilcn:  Dz  :I71  >  r.  Iialtr  alid. /iii/ifi,  Krd- 
fourlitc,  nlii  (iriiiKtwiirt  voriiiiitct,  was  almr  luiitliuli 
iinaniioliiiil>ar  ist.     V^'l    (iriilnT.  ALL  II  285. 

32261  flrtts,  -um  /'.,  Kcij;!';  ital.  /ico,  rt'i(,i>,  ii. 
ficn  (in  (li>r  Kmlciisart  fur  le  ficlir:  /ir<i  boilviitot 
niii'h  „»liL>  woiblicliv  Scliain''K  vj;l.  Cnni'llo,  Ali  III 
403;  |>rov. /i(/(i ;  fri. /iV/kc  (Li'liiiwort;  altfr/.  (indnt 
sioh  voroiiuolt /i>  i^ /"i(c)(i);  B|iaii. /iiyo,  liifiti.  Iiiijn 
(in  (ler  KotU'iisart  hncer  la  hiijii;  liitia  lioiloiitet  aiu-li 
.Amnlott');  ptj:.  /iV/o  u./iga  (divgolhon  Bedciituiigcn 
wio  im  Span.'. 

322i;i  *ri(liliitla,  -am  /.  (\.  *fi(larf  fiir  fidire), 
ZiiviTsirlit ;  ital.  fidatita,  Yortrnuen;  prov.  fianea: 
frz.  finiire  (^('Wuliiiiicli  confiauce);  span,  fiama, 
Uiirnsi'haft;  ptj;.  /I'diifa. 

32271  *rid«»iitio, -are  (voii  */i(/(i/i/in),  versiolicrn, 
vcrbiirfjon,  i^i'-,  vi-rlobon;  i taL  /i"(/(i»uiire.-  prov. 
/ian.iitr  (V):  fr/..  finiicir,  davon  fiam-ailles,  gloicli- 
sam  *i'ul(i>ili(ilia.  Vorliibnifs:  (spun./iaiizar;  ptg. 
fiatifar  sclieint  /,n  fi'lilcn).     Vgl.  Dz  584  fiaiirer. 

322SI  fidelis,  -e  (v.  fiiles),  treu;  ital.  fedele; 
prov.  /idel-s,  /iic/-*-,  fiel-n,  feeHh-a;  altfrz.  fedeil, 
feeil ,  feel,  feal .  feaul  =  *fidaUs;  nfrz.  fuUde 
(gel.  W.);  span,  t^el:  ptg.  /if/. 

3229)  rtdelTtas, -ateni /".  (v. /iVWw),  Treuc;  ital. 
tidelita,  f,dd[i)tit:  yxow  fed<dtatz,  fceltatz;  alt- 
frz. feelti\  fealtt\  /eaute ;  nfrz.  fcaale  (vcraltet), 
fidiliti'  (gel.  W.);  span,  fieldad,  fidelidad:  ptg. 
ficldade.  /idelidade. 

3230)  fides,  -em  /'..  Treue,  Glaiiben;  ital.  fede 
u.  fi.  Welches  letztoro  „u)anca  di  parecchi  significati 
traslati  di  fede,  p  es.  fede,  e  non  fe  di  nascita 
ecc",  vgl.  Canello,  AG  III  400;  prov.  c.  r.  fe-s, 
c.  o./'ed,  fe,  fei;  altfrz.  fci,  foi;  nitz.foi;  span. 
fe:  ptg.  fe. 

3231)  *fido,  -are  (f.  fidire),  vertrauen;  ital. 
fidare:  prov.  /izar.  fiar;  frz.  fier;  span,  fiar; 
ptg.  fiar. 

3232)  fidueia,  -am  /'.  (von  fklere),  Zuvcrsicht; 
itah /iV/hci a;  altspan. /iMCi'fl,  fiicia,  hiitiii,  davon 
die  Verba  affiiiciar,  ahuciar,  desfiuzar,  deshuciar, 
desahiiciar ;  ptg.  fiitza.    Vgl.  Dz  451  fiiieiu. 

3233)  Iidu.s,  a,  am  (v.  fidere),  ti-eu:  ital.  fido; 
prov.  fi-s;  altfrz.  fi-s,  c.  o.  fi,  auch  fis;  (span, 
ptg.  fido,  alt  ptg.  auch  /iiis).     Vgl.  Dz  584  ft. 

3234)  *figico,  -are  {v.  fig  ere),  heften,  bofestigen; 
ital.  ficcare:  rtr.  fichiar,  filgiar:  prov.  ficar ; 
altfrz.  fichier:  neiifrz.  /icher,  dazu  das  Kompos. 
afficher,  anbeften,  -sclilagen,  dazu  wieder  das  Vbsbst. 
affiche:  a It.^ip a n. /icar,  fmcar,  liincar:  pt^.  ficar, 
/iticar.  Vgl.  Dz  139  ficcare;  Giiiber,  ALL  II  286; 
Ulricb,  Z  IS  429  (schliigt  *ficticare  als  Grundwort 
vor,  was  schon  aiis  lautlichcn  Griinden  unannehni- 
bar  ist). 

3235)  figo,  flxi,  fixiim,  figere,  heften,  steeken; 
ital.  figgo  fissi  fisso  und  fitto,  figere  und  figgere: 
(altfrz.  claufire  ^  clavo  figere,  annageln,  an  das 
Kreuz  schlagen,  davon  3  P.  PI.  Perf.  claup.sdrent. 
Part.  P.  chii/lpet,   vgl.  Stengel,   Worterb.   p.  101). 

3236)  figiirii,  -am  /.  (von  fi-n-gere),  Gestalt; 
ital.  prov.  fujura;  frz.  figure;  span.  ptg.  figura. 
Das  Wort  tragt  iiberall  gelehrten  Charakter. 


:(2:l7i  *fllcllinil  n.  (Dfiiiin.  v.  /iVmhi),  Fiidclioii : 
iliivoii  ital.  Diiilcktworli',  wie /iMli,  fidilli,  fidfliiii, 
Fadeiiiiiiili'lii  (gi'iiii'iiiitiil.  n  riiiirilliiii). 

323.S1  fllia,  -am/.,  Tiabt.T  (vi.db'irht  ..igontli.di 
«NiiliriTiii"  bi-diMit.ii.l,  vgl.  Ilav.a,  ALL  II  4.S2): 
it  111.  /igliii:  riiiii.  fui :  rtr.  /i.'/'m.  /iV//'i,  /in  i>tc. 
(bililot  Hiifli  oiiion  I'lur.  an!  -;i>,  vgl.  (iartiiiir  S  107); 
prov.  /i7/in,  /i7/ii;  frz.  /i//» .  cat.  /ilia:  altapaii. 
fijn:  nciispaii.  Iiija:  ptg.  /i//i(i. 
I  3239)  niiiister, -rum  (V. /1/1M.V I,  StiofHoim:  ital. 
figlia.iiro;  rum.  fiaslrii :  iirov. /i7/i(i.v<ie-.s ;  frz. /(7- 
Idlrc  (dah  guwuhnliclic  Wort  ist  hcaufdn);  cut. 
/illastre;  span.  Iiija.stro;  (ptg.  hoifst  dor  ,,Stiof- 
Holin"  enleadit  =  «ii(<'  «(^^<J.). 

3240)  •niTrftrift,  -am  /'.  (v.  /i7u),  Farrcnkruut, 
=  altfrz.  fiiifiiiri-:  iicufrz  fungi  re ;  span,  hil- 
i/iirra:  cat.  fali/iura  ;  p  I  g. /Wf/iicira.  Vgl.  Dz  136 
felce;  Griibcr.  .\LL  II  280. 

3241)  *Iiricclla,  -am  /".  (I)cniiu.  v.//7um),  Fudchon; 
davon   frz.  ficillr,  Schniir,  Hiiidfadcn,    vgl.   Dz  584 

'  s.  v.:  Grdber,  ALL  II  287  u.  VI  388  (vcrwirft  mil 
I  Rocht  das  von  Littre  aufgostcllto  (iriiiidwort  fi.fcella). 

3242)  [*rilictare  odcr  rilictale  n.  (von  fili.r), 
Farreiikraut,  scheiut  als  Grundwort  zu  doui  gleirh- 
bedeutendon  span,  helechur,  helecbal  angesotzt 
werden  zu  iniissoii.    C.  Michaelis,  St.  p.  87,  stollto 

\*liltcl<iriiim  als  Grundwort  auf,  was  von  W.  Moycr, 
Ntr.  p.   Ill,  mit  Kecht  zuriickgcwicscn  wurdo.] 

3243)  *rnictuiii  II.  II.  *niict«  /'.  (v.  /iHx),  Farren- 
[  kraut;  rtr.  fcleti/a:  span,  heleclio;  ptg.  feto.  Vgl. 

'  Dz  136  filce:  Grober,  ALL  II  286. 

3244)  *niio,  -are  (v.  /ilius),  als  Sobn,  Kind  an- 
inehmen,  in  die  Familie  aufnehmcn;  rum.  infiez 
Uinfiii)  ai  at  a;    prov.  a/ilhur;    frz.  af/ilicr   (gel. 

Wort);  cat.  a/illitr ;   altsjian.  a/ijar;   neuspan. 

'ahtjiir;  ptg.  afdhar. 
niiola  s.  filioliis. 

!  3245)  filTolus,  -um  mi.  (Demin.  z.  /Hiiisj,  Siibn- 
chen ;  ital.  figtiuolu;  (rum.  ft^or,  gleichsam  *lili- 
ciiilim);  frz.  /illeid,  Patenkind;  span,  hijueln,  der 
kleine  Knabe.  Dazu  die  entspr.  Feminina  ital. 
figliudla  etc. 

3246)  *riliottus,  -um  m.  (Dcaiin.  z.  fdiiis)  =  f  rz. 
(veraltet  und  dialcktisch)  fillot,  hillot,  Diener,  vgl. 
Dz  615  7ii7/of. 

3247)  [*niitia,  -am  f{v.filum),  Schnur;  Riick- 
bildiing  aus  *fil-itiare,  wovon  ital.  fUsa,  Schnur, 
Rcihe,  dazu  das  Verb  infilzare,  aufreihen,  vgl.  Dz 
371  fiha.] 

3248)  fllius,  -um  m.,  Sohn;  ital.  figlio;  rum. 
fiu;  rtr.  figl  etc.;  prov.  fits,  fUh:  frz.  fih  (ur- 
spriinglicher  casus  rectus);  a  It  span,  figo;  neu- 
span. hijo:  ptg.  fdho. 

3249)  fllius  de  aliqno  =  altspau.  fidalgo; 
neuspan.  hidalgo ;  p  tg.  fidalgo,  Sohn  oines Mannes, 
der  etwas  besitzt,  Solin  eines  vonichineii  Mannes, 
Edelraann.  Vgl.  Dz  459  hidalgo;  Tailhan,  K  IX  432. 

3250)  filiiis  gregis  =  span,  fcligres,  Pfankind, 
vgl.  Dz  451    s.  r. 

3251)  filix  (11.  felex),  -licem  /'.,  Farrenkraut; 
ita.\.felce;  sard,  filigke;  Bicil.filici;  rum.  ferece; 
neuprov.  {\imo\xs.)  felze,  (gascogn.) /icu*.  Vgl.  Dz 
135  feke;  Grober,  ALL  II  286. 

3252)  ahd.  *lillazan  (Intens.  zii  fillan),  peitschen, 
eigentl.  schinden;  davon  vcrmullich  ital.  felzare, 
ferzare.  sferzare,  peitschen,  wozu  das  Sbst.  ferza, 
sferza,  Peitsche.  Vgl.  Dz  370  ferzare;  Ulrich,  Z  XI 
557,  hat  'ftlitiare  (doch  wohl  von  filumi)  als 
Grundwort  aufgestellt,  aber  daraus  ist  filzare  cnt- 
standen,  s.  oben  f liitia. 


325 


3253)  fill.i 


3271)  finis 


;i2() 


3253)  gerni.  *fillo,  Schindor,  Peitscher  (v.  filloii,  \ 
schinilen,  das  Xomen  actionis  /ilia,  Geifscliing,  ist , 
belegt);  davon  vermutlich  ital.  f'ello,  gottlos,  bos- 
haft,  fellone,  Bosewicht,  Verriiter,  fellonia,  Treu- ! 
briichigkcit;  pro  v.  frz.  c.  r.  fel-s,  c.  o.  fello,  fellon, 
felnn.  davon  fellonia.  fduia,  feunia  (nfrz.  fi-lonie  ' 
ist  dciii  Ital.  cntlelinti;  altspan.  fellon,  felon, 
fel(l)onia.  Vgl.  D/.  136  fello:  Jlackol  p.  98:  Tli. 
p.  56  (verneint  kellischen  Ursprung). 

3254)  filo,  -are  (von  filinn).  don  Faden  ziehen,  [ 
spinnen;  ital.  filare:  (rum.  firuexc  ii  it  i);  prov.  [ 
filar:  frz.  filer:  cat.  altspan.  filar:  neuspan.  | 
hilar:  ptg.  fiar. 

3255)  german.  lilt,  Filz:  ital.  feltro,¥ili,  davon 
das  Verb  feltrare,  eine  Fliissigkeit  durch  Filz  lassen, 
durchseihen;  proy.  felt  res,  feutre-s:  ultfiz.  feltre, 
feiitre,  fautre,  davon  das  Verb  fautrer,  walken, 
stampfcn,  scblagen:  nfrz.  feutre,  Filz,  dazu  das 
Vb.  fUtrer,  seihen.  ii.  filtre,  Werkzeug  zura  Seilien 
(das  i'  dieser  Worte  ist  trotz  des  gelehrten  Charakters  ; 
derselbea  hochst  auffiillig,  ebenso  im  ital.  filtro, 
Liebestrank,  eigentl.  eine  diirchgeseihte  Fliissigkeit; 
vermutlich  ist  von  letzterem  auszugehen.  und  ist 
dasselbe  vom  griech.  <pii.Tiiov  beeinflufst  worden, 
wenn  es  nicht  geradezii  mit  diesem  identisch  ist, 
u.  hat  dann  seinerseits  den  Wandel  von  frz.  feltrer 
zu  fdtrer  veranlafst;  denkbar  ware  sogar,  dafs  audi 
feltrare  auf  <fi).rooy  zuriiokginge) ;  span,  fieltro, 
dazu  das  Vb.  filtrar:  ptg.  feltro,  dazu  die  Verba 
feltrar,  Filzarbeit  machen,  u.  filtrar,  durchseihen.  ^ 
Vgl.  Dz  136  feltro:  Mackel  p.  96.  Siebe  iinten 
pbiltnim. 

3256)  filom  n.,  Faden;  ital.  filv,  Faden,  feine 
Linie,  Kante,  Schneide,  dazu  das  Verb  af -filare, 
scharfen;  fila,  Schnur,  Reihe;  rnm. /ir;  prov. /5?-s 
n.  fila:  frz.  fil,  Faden,  Schneide,  file,  Schnur,  Reihe, 
davon  filer,  reihen,  in  einer  Reihe  gehen,  defiler, 
abreiben,  daher  defile,  Weg,  wo  man  nur  in  einer 
Langreihe  gehen  kann,  Engpafs;  span,  filo,  Itilo, 
Faden,  Schneide,  davon  afilar,  scharfen,  fila,  Reihe; 
ptg. /io,  Faden,  fila,  Reihe.  dazu  ew/iar,  einfadeln, 
durchbohren.  erschrecken,  afilar.  affiar.  zuspitzen. 
Vgl.  Dz  139  fila.  Wegen  rt  r.  fil  etc.  vgl.  Gartuer  §  200. 

3257)  nitim  +  granum :  davon  vermutlich  ital. 
filigrana,  frz.  filigrane  etc.  „oavrage  d'or  et  d'ar- 
gent  (ou  de  tout  autre  metal  ductilei,  compose  de 
fils  dclies,  de  grains  et  d'autres  omements'',  vgl. 
Scheler  im  Diet.  *.  c.  Gelehrte  Umbildung  aus 
filigrane  scheint  i  rz.  filagramme  zu  sein.  vgl.  Fafs, 
RF  m  498. 

3258)  filiiiii  +  lana  (oder  filana,  abgeleitet  von 
/ilui»?):  davon  vermutlich  alt  frz  Jlnine  (aus  fil- 
luine  ?) ,  Wollzeug ,  sowie  die  gleichbedeutenden 
Deminutivbildungen  ital.  flanella,  frenella:  frz. 
flanelle;  span,  franela:  ptg.  farinella.  Vgl.  Dz 
141  flanella  (Diez  ist  geneigt,  die  Worte  von  telamen 
abzuleiten,  sich  darauf  stiitzend,  dafs  altfrz.  flaine 
nUberzug"  zu  bedeuten  scheine,  aber  lage  velamen 
zu  Grunde,  so  vtiirde  frz.  etwa  rlaim,  flaim  ent- 
standen  sein ,  vgl.  z.  B.  examen  :  essaim).  Th., 
p.  59,  leitet  das  Wort  vom  kelt.  Stamme  clati- 
(cymr.  girlan,  com.  glan,  bret.  gloan),  ,,Wolle"  ab. 

3259)  filfim  (bezHT.  flli)  +  pendUa  =  ital. 
filipemlula,  frz.  filipendtile  (gel.  W.),  span.  ptg. 
filipendula,  .,TOter  Steinbrech,  sogenannt ,  weU  an 
den  fadenartigen  ^'iirzelchen  dieser  Pflanze  viele 
Knollen  hangen",  Dz  140  s.  r. 

3260j  fUum  +  Taniim  =  span,  hihan,  Heftnat, 
die  ivieder  aufgetrennt  wird,  also  gewissermafsen 
vergeblich  gemacht  wurde,  vgl.  Dz  459  «.  i". 


3261)  *fimarliis,  a,  uin  (von  fimiis),  zum  Mist 
gehOrig;  davon  frz.  fumier  (aus  feiiiier  mit  volks- 
etvmologisclier  Angleichung  an  fumer),  Misthaufe. 
Vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  c:  Fafs,  RF  III  496. 

3262)  fimbria,  -am  f..  Faden,  Troddel,  Saum; 
ital.  fimbria  u.  frangia  (letzteres  aus  dem  Frz. 
entlehnt),  v_l.  Canello,  AG  III  323;  rum.  fringhie; 
prov.  fremna,  gehort  trotz  seiner  gleichen  Bedtg. 
nicht  hierher;  frz.  frange;  span,  franja  (Lohn- 
wort),  ebenso  ptg.  Vgl.  Dz  147  frangia:  Grober. 
ALL  n  286. 

3263)  *fimitus,  -urn  ni.  {v(ia*fimare  win .'ipiritus 
v.  sinrare),  Mist;  prov.  fenda:  neuprov.  fento: 
frz.  fiente;  cat.  fempta;  span,  hienda.  Vgl. 
Grober,  ALL  II  287  u.  VI  388;  Dz  584  fiente. 

3264)  *fimo,  -are  (v.  fimus),  misten;  prov.  cat. 
femar.     Vgl.  Grober.  ALL  II  287. 

3265)  fimtim  «.  u.  fimus,  -tun  w.,  Mist;  (ital. 
/imo,  gel.  AVort);  prov.  ferns  (neuprov.  fento  = 
fimitus);  altfrz.  fien;  cat. /eni.  Vgl.  Grober,  ALL 
n  287. 

3266)  ["^finantia,  -am  (v.  *finare),  Schlufsleistung, 
Zahlung,  bestimmte  Summe;  iisiX.  finama,  Summe, 
Einkunft  u.  dgl. :  frz.  finance  etc.  Das  Wort  hat 
erst  in  der  Xeuzeit  die  bekannte  erweiterte  Bedtg. 
angenommen.     Vgl.  Dz  140  finanzd.] 

*nnctas  s.  fingo. 

3267;  ;*nnditu.s,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  findere, 
gebildet  n^ich  venditiis  u.  dgl),  gespalten;  davon 
frz.  fente,  Spalte:  (ptg.  fenda).] 

3268)  findo,  fidl,  fissum  u.  *fissuin,  findere, 
spalten;  ital.  fendo  fessi  u.  fendei  /e.sio  (mit  ge- 
sehloss.  e)  und  fenduto  fendere ,  dazu  das  Sabst. 
fesio,  Ritz;  rtr.  fender,  dazu  das  Sbst.  fess,  fessa, 
Ritz;  prov.  fendre;  frz.  fendre,  dazu  das  Sbst. 
fes.se,  Hinterbacke,  wovon  wieder  das  Verb  fes.ser, 
peitschen  (Dz  583  wird  bemerkt,  dafs  fe.<yser  viel- 
leicht  vom  dentschen  fitzen,  schlagen,  abzuleiten  sei, 
weU  „die  von  Substantiven  abgeleiteten  Verba  keine 
Einwirknng  auf  ihre  Primitiva  ausdrucken  konnen". 
Indessen  z.  B.  brasser  v.  bras  bedeutet  ,,umarmen". 
boiicher  v.  bouche  „stopfen".  zuniichst  doch  wohl 
.,den  Mund");  span,  hender :  ptg.fender.  Vgl. 
Grober,  ALL  II  287. 

3269)  fingo,  fiiixi,  fictnm,  flngere,  gestalten, 
bilden :  ital.  fingo  fiiisi  finto  fingere,  erdichten, 
sich  versteUen;  prov.  fenh  feins  und  feis  (auch 
schwaeh  feichi,  s.  Bartsch,  Chrest.  prov.  227,  4) 
feint  fenher:  frz.  fein.s  feignis  (altfrz.  feins)  feint 
(altfrz.  auch  faint  in  der  adj.  Bedtg.  .,trage,  nach- 
lassig",  daneben  in  gleicher  Bedtg.  das  prasentiale 
feignant,  wenn  es  nicht  aus  faineant  entstanden 
ist,  vgl.  Dz  580  faint),  fein'Ire:  eat.  span.  ptg. 
fingir  (gel.  VV.).     Vgl.  Grober,  ALL  H  287. 

3270)  flnio,  -ire  (v.  finis),  beendcn;  ital.  finire : 
prov.  frz.  span,  finir:  (ptg.  findar  =  *finitare, 
vgl.  Dz  451  s.  1-.)     VgL  Xo  3274. 

3271)  finis,  -em  m  ,Ende;  ital.  fine;  prapositional 
fino  (von  vorauszusetzendem  *finum  ?)  a  bis,  auch 
adverbial  „sogar";  schon  im  Schriftlat.  wurde  der 
Abl.  fine  prapositional  gebraucht,  vgl.  Georges  unter 
finis  lb),  vgl.  auch  Bugge.  R  m  161,  wo  behauptet 
wird,  dafs  das  gleichbedeutende  sino  aus  fino  durch 
Wandel  des  Anlautes  entstanden  sei,  wahrend  Diez 
400  sino  aus  signo  erklart  hatte;  beide  Erklarangen 
diirften  unhaltbar  sein,  denn  signo  konnte  nimmer- 
mehr  sino  werden ,  Umsprung  eines  anlautenden  f 
in  s  aber  ist  trotz  der  von  Bugge  beigebrachten 
vermeintlichen  Beispiele  durchaus  imglaubhaft:  viel- 
leicht  steht  das  prapositionale  sino  in  Zusammen- 


327 


3372>  fink 


32931  (IftMlflni 


328 


linii);  init  ili'in  iin  Yolkslntcin,  uio  i<k  Hclii'int  (n.  div 
Bcli'niitolU'ii  li.  (iivtp'8)  viol)^'lir;iiichti'ii  .tuius  odcr 
siHiim.  tli<>iionii>8  iiffars  i»  Wciii,  Mili-li  ti.  il^l .  »» 
wliwer  I's  niii-li  liiilt,  otwaip'  HoiliMitmiifsbi'/.ii'lmnp'ii 
ilos  I'iiicii  Wnrti's  /11  iloni  :inil<<rt>ii  /ii  crkciiiit'ii :  will 
iiiiiii  iilior  an  iIit  (.ilcii'liiui);  Mwr)  --t  /iim  fostlialton, 
sii  ilarf  man  wi-ninntons  ilon  Wcchsi'l  vna  f  /u  v 
niflit  nis  cinoii  Laiitvorpin);  ini  oi^ri'iitlidiiMi  SitiiiK 
lU's  Wortos,  «nnilorn  innfs  ilin  als  «iif  irf^Miil  wcli-lu'r 
v.ilks('tyMiiiloj;i«rlion  Ant:K'iclmii(;  luTiilicnil  orachU>n, 
»ii<  ilico  (.'aix,  St.  p  r,>7,  thiit;  pro  v.  /ins,  fi-n; 
frt.  fin:  span,  /in:  ptj;.  /i»i. 

32721  iltsoli.  fllik  (alnl.  fiiicho)  —  ital.  vono?.. 
/inro,  Finko,  V(;l,  1»/.  371  s.  r.  Dafs  da.-s  tloiitHclio 
Wort  anoh  lias  (iriindwort  sci  zn  ital.  iiiiicioiif : 
fri.  /JiHviKi;  (rat.  /itii.'iii);  span,  /i/ii.-iiii.  /iihWihh; 
(ptK.  /)iii/(Im/«;"),  i.^t  iliin-liaiis  unKlaiiblinft;  ainli 
Hcrkiinft  voni  kolt.  /ji»ic  ..Fiiik",  an  Holclio  Dioz 
249  pinrioiie  zu  t;l:mbi'M  ;j;('m'it»t  ist,  liat  weni^; 
Wahrsriii'inliclikoit  filr  sicli,  woil  «las  Wort  im  Kelt. 
nicht  lioimisoli  scin  diirfte,  vj;1.  Tli.  p.  73.  Das 
Wort  sdu'int  )»li>ii.-lipn  Urspriinfies  init  frz.  piiicer, 
piiicfnu  zu  spin.  .s.  \iMton  pciilcSllus. 

3273  (It.^ili.  Iliiiic;  ilavon  itnl.  lUjiioh,  Hitz- 
blattiT.  vf»!    I)z  371  *■.  i'. 

3274)  *rino,  -are  yt.  fin-  fiir  fini),  cnden;  ital. 
/iMflrc,  anfhiiren:  prov. /I'lKir ;  al  t  f  rz. /ihit;  span. 
I'lnar:  pt ;;.  (nur  roll.)  I'mai-.e.  Vgl.  Uz  140  finunzn. 

3275)  Tinfis,  a,  uui  (Noubildung  fiir  /hiiliis), 
vollondet,  vollkomnicn,  solion,  fein;  ital  fino,  da- 
neben  line;  rum.  faiti :  |)rov.  fins,  fi-s:  frz.  fin; 
span.  pt),'.  finii.     Vfjl.  i)z  140  fino.' 

3276)  firniitas, -tatem  (V. /irmi/.s),  Foatiftkfit,  = 
alt  frz.  f'erti\  Festnng;  sonst  nur  gel.  Wort.  Vgl. 
Dz  682  ferine. 

3277)  *finiio,  -are  (fiir  firmo),  befcstigon;  ital. 
fermare  „arrestare",  firmiire  „sottoscriverc",  vgl. 
Cancllo,  AG  III  322:  dazu  die  Vbsbst  fenna,  die 
fiir  Pacht,  Miete  und  dgl.  gptroffeno  Fcstsotzung, 
firma,  die  (bekraftigcnde)  Untcrschrift:  rat.  prov. 
fermar :  frz.  fenner,  fest  maohen,  sohlicl'sen,  dazu 
das  Vbsbst.  fcrme,  Pachtgut,  vgl.  Dz  582  ferme; 
span.  ptg.  firmar,  untorschreiben  („sfbliel'sen  = 
zumachen"  ist  ital.  chiudere,  span,  cerrnr  = 
serrare,  ptg.  cerrar,  auch  fcchar,  iiber  letzteres  s. 
oben  factum). 

3278)  'frrnius,  a,  um  (fiir  firmus).  fest;  ital. 
fenno;  rat.  ferm:  prov.  ferm-a:  altfrz.  ferm. 
Vgl.  Grober.  ALL  II  287. 

3279)  germ,  first  m..  *firstl,  firste  f.,  das  Hochsto, 
der  oberstc  Balken,  First;  prov.  frcst,  {*freiita): 
altfrz.  fest,  frefte,  feste,  (fete);  neufrz.  fnile: 
span.  {en]hiesto,  Adj  ,  aufgcricbtet,  dazu  das  Vb. 
enfestar,  enhestar;  altptg.  fisto,  Hobe,  Gipfel, 
enfesta,  Borgabhang.  Vgl.  Dz  451  fe.ilo  und  589  f 
freste,  dazu  Scheler  im  Anhang  772  ( Diez  leiteto 
die  span,  und  ptg.  Worte  sowie  ein  nacb  seiner 
Meinung  noch  vorbandenes  altfrz.  *fmste,  woraus ! 
wieder  nfrz.  faite  entstanden  scin  soUte,  in  unzu-  ] 
lassiger  Weise  von  fastigium  ab,  wahrend  er  in 
Bezug  auf  freste  \\.  frest  den  wahren  Ursprung  er- 
kannte);  G.  Paris,  R  I  96  (bier  iiberzcugende  Dar- 
leguug  des  richtigen  Sachvorhaltes) ;  Mackel  p.  96. ; 

3280)  altnord.  flsa  „pedere"  (rahd.  vist,  fist 
..crepitus  veutris');  davon  nach  Caix,  St.  655,  itaL  j 
vescia  ..specie  di  fungo,  ma  generalmentc  crepitus 
ventris";  frz.  vesse  , .crepitus  ventris".  vesse-dc-loup,  1 
eine  Pilzart.  1 

3281)  flsceUa,  -am  /'.(Demin.  zu  fiscus),  Korbchen; 
ital.  fiscella  (daneben  fistella  nach  cistella);  altfrz.  I 


feissrie.  foisselr.  Ilinsenkorb.  Vgl.  Dz  371  fistella 
(Dioz  8i<tzt«  unnutig  I'iii  *fiscellell<i  an);  Kiinsi'li. 
KF  III  371:  Gr..l.,.r,  ALL  II  287  n.  VI  388. 

3282)  gcit.  HskAii,  liseben :  davoii  nach  Dz  451 
s.  I',  span.  ptg.  fitjinr,  flscluMi,  dazu  «las  Vbsbst. 
fiijin,  Drci/ai'k  zum  Fisch«'n. 

I      *nssa  s.  fiiido. 
*ris.H»  .-.  findu. 

j      3283)  Tlssitlo,  -are  (v.  fissns),   «iiallcn;    «lav«>n 

I  frz.  feler,   spalt«'n.     Dz   6S2   .>•.  v.  sotzt  fisnivulare 

I  als  (irunilwiirt  an. 

I  32811  *rrstfllii,  -am  /.  (f(ir  fistella,  Doinin.  zu 
/ix/M/d),  Kiilir<>b.-ii;    n\  If  r /..  fnslele,   I'f.iifo.    Fliite, 

I  dazu  das  Yb.  frrsleler  \ii\irh  \iriiY.  frestelar).    Vgl. 
Dz  689;  (JriibiT,  .\LL  II  2S8. 
3285)    flstQcft    •>il.    festacii,    -am    /'.,    ««Iilagel. 

,  Kamino;  rum.  //sdi»,  Hammer,  Keulc 

I      3286)  ristitla,  -am  /.,  Kohro,  Pfcifo;  (ital.  i)rov. 

I  fiitolii,  Geschwiir):  rum.  flisni,  Quorpfeifo,  Ohrfoigo 
(vgl.  das  «leutschc  nHackpfi-'ifo");  altfrz.  fesle; 
nf  rz. /iVc,  Blascrohr;  (cat.  spa  n.fiitnla.  Geschwiir; 
span.  ptg.  fistula,  Geschwiir;  auch  frz.  i»t  fist ule 
als  gel.  Wort  vorhanilon;  aufsenlem  be.sitzt  «las  L  ta  1. 
fistula  als  gel.  W.   zur  Bozi'iidinung  eincs   Musik- 

I  instrumontes,  vgl.  Canello,  AG  III  352).  Vgl.  Grober. 
ALL  II  288. 

3287)  ristiilo,  -arc  (von  fistula),  pfeifen;  ital. 
fiscliiare,  danebeu  das  nach  Cai.\,  St  612,  dundi 
Metathesis  entstandono  Uufclare;  dazu  «las  Vbsbst. 

I  fischiit:  rum.  fliscaesi:  ii  it  i.  Vgl.  Dz  371  fiscliiare; 

,  Griiber,   ALL    II   288;    Flecliia ,   A(;   III    164   (Fl. 

'  erkliirt  modenes.  fijicaer  aus  fisl'lare,  fistiilare); 
Canello,  AG  III  352  (fiilirt  neben  fiscliiare  auch 
fistiare  ..mandar  fisti"  u.  anfserdem  fistolare  ..suonar 

I  la  fistola"  an). 

I  3288)  f*riticum  n.  wir«l  von  Grober,  ALL  II  288, 
424  Anin.  u.  VI  388,  an  Stello  von  ficatum  als  Grund- 
forni  zu  saril.  fidiiin  etc.  (s.  oben  fletitum)  angesetzt. 
Bo<lenkpn  gegen  diese  Annalimo  niufs  der  Umstand 
erwecken,  dafs  ein  Wort  *fiticnm  inncrhalb  des 
Latein.s  in  Bezug  auf  seine  Herkunft  vollig  riitsel- 
haft,  well  jeder  Aniehnung  entbelireml,  wiire.  Auch 
aufserhalb  des  Lateins  ist  auf  dem  gesamten  idg. 
Spracligebiete  wohl  keinc  Stiitze  fiir  ein  'fiticuin  zu 
finden.  Das  Vorhandcnsein  eines  *fiticiim  in  der 
Volkssprache  piniual  zugegebpn,  so  wiirde  das  Wort, 
wenn  vidksetymologiache  Angleicliung  an  ficiis  statt- 
faud,  wolil  sofort  zu  ticdtiim  umgestaltet  worden 
sein,  nicht  erst  zu  ficatum,  da  ein  Wortausgang 
j.dtum  im  Lat.  unerhort  sein  diirfte.] 
ahd.  fiulitf  s.  fictiis. 

3269)  f*fixico,  -are  (v.  fi.vus),  jera.  etwas  an- 
lieften;  davon  naeli  Ulrich,  Z  IX  429,  span,  fisgar, 
verspotten;  die  Verrautung  ers«!heint  annohmbar.] 

3290)  *fixo,  -are  (v.  fixus),  fest  machen;  ital. 
fissare  ..firmarc,  rendere  stabile",  fisare  ..guardare 
intentamente",  vgl.  Canello.  AG  IH  365;  sonst  nur 
gel.  W. 

3291)  fixus,  a,  um  (Part.  P.  P.  von  figere),  fest; 
ital./j.s.so  ,. firmo,  stabile",  fiso  ..intento  cogli  occhi", 
vgl.  Canello,  AG  III  365,  sonst  nur  gel.  W. 

3292)  alid.  fiza  (aus  flta).  Band,  Faden;  soil 
nach  Dz  137  das  Grundwort  sein  zu  ital.  fetta, 
Schnitte, /e^HCCi'a.Schnittchun,  Biindchen;  alt  span. 
flta,  Band;  ptg.  fita.  Band,  Streifen.  Diese  An- 
nahme  raufs  als  durchaus  unwalirsi'heinlich bezeichnet 
werden .  raindestens  in  Bezug  auf  das  Ital.  Vgl. 
Flechia,  Misc.  202.   S.  oben  No  3224  u.  unten  Titta. 

3293)  flabelliim  n.  (Di:niin.  v.  flahrim),  Fiichcr, 
Wedel ;  dav.  nach  Dz585a  1  tf  rz.//ai'eWe,SchmeicheIei. 


329 


3294")  flacoIdtSa 


33121  flasra 


330 


W.  Meyer  dagegen,  Ntr.  p.  133,  setzt  *flaheUa  = 
fabeUa   als  Gruudwort  an ,   was  frcilich   beziiglich 
des  Genus  besser  pafst,  aber  //  f(ir  f  ist  befrenid- 
lich  ivgl.  jedofh  fiabu).  ebcnso  die  Bedcutung. 
*flacc5ster  s.  flaccTdus. 

3294)  flaeeldus,  *flaxidus,  a,  um  (von  tl<icci(i<), 
welk.  sohlapp:  altfrz.  *//ai.sfa.  dafiir  in  Anbildung 
an  die  Adj.  auf  -e.'itre  /laixtre,  davon  das  ATj.  fletrir, 
welk  raachen.  entkriiften,  schwiinhen,  entehren  :  ob 
auch  nfrz.  flasqiie,  kraftlos,  matt,  hierher  gehort. 
mufs  als  noch  sehr  fraglich  erscheinen;  span,  hicio, 
welk.  Vgl.  Dz  137  flacco  (Dz  leitet  (tasqiie  von 
fUiccidus).  586  iUfrir  (Dz  leitet  fletrir  richtig  von 
flahtre.  dieses  aber  von  flaccaster  ab)  und  461 
{Idcin);  Caix,  Z  I  422  (bczeichnet  fla-ique  als  noch 
dunkel);  W.  Meyer  und  Ulrich,  Z  XI  254  Anra. 
(geben  die  richtigc  Atleitung).  (1st  fla^qtie  vielleicht 
-=  ahd.  sclaf?] 

3295)  *flaeco,  -are  (v.  flaccus).  schwiichen ;  davon 
ital.  fiaccare.  pist.  {ab)biiiccare  „soppestare,  in- 
frangere",  vgl    Cais,  St.  128. 

3296)flaccus,  a,  um,  welk,  schwaeb:  ital. 
fiaeco:  nelleicht  ist  audi  friaul.  u.  oberital. /?(i/(/w. 
welk,  =  flacciis,  wie  Flechia,  AG  II  344,  anzu- 
nebmen  geneigt  ist,  vgl.  aber  Ascolis  in  AG  I  514 
Anm.  1  aufgestellte  Gleiehung  flaji  =  *flavio-  oder 
*flavi[(l]o-:  naeh  Dz  137  ist  auch  fiasco  aus/?«ccM-< 
entstanden  u.  soil  cigentl.  den  scbwachen,  weich- 
lichen  Teil  unter  denEippen.  dann  allgeinein  „Seite'" 
bcdeuten,  wahrscheinlicher  ist  aber  die  Herkunft 
des  Wortes  vom  germ.  Adj.  hlank.  dfinn,  schmal, 
vgl.  Mackel  p.  66  Idas  Sbst.  nestgerni.  hlanlia,  ahd. 
hlancha  f.  kann  wegen  seines  Geschlechtcs  nicht 
wohl  in  Frage  kommen,  wie  schon  Diez  a.  a.  0. 
hervorhob,  gleichwohl  hat  es'  Caix,  St.  369,  als 
Gmndwort  auch  fur  ital.  lacca  „coscia"  aufge- 
steUt);  Dz  371  hiilt  endlich  fur  moglich,  dafs  auch 
ital.  /loco.  schwach,  heiser,  von //accMt<  abstamme, 
erachtet  jedoch,  falls  „heiser"  als  Grundbedeutung 
anzusetzen  sei  (was  das  Sbst.  tlochezza.  Heiserkeit, 
nahelege),  die  Herkunft  von  rancii.^  {:  frauens  :  flau- 
eus)  fiir  wahrscheinlicher  u.  bemerkt.  dafs  Rochegude 
ein  prov.  fratic  ..faibie,  lache"  rerzeichne;  von 
beiden  Ableitungen  ist  die  erste  (flaccua)  immerhin 
noch  die  annehmbarere,  vielleicht  aber  lassen  sich 
■  beide  dahin  vereinigen,  dafs  man  ein  &\is  flaccus 
I  naeh  mucus  umgebildetes  *flaucu>t  als  Grundwort 
aufstellt;  rum.  fleac  m.,  Sbst.,  PI.  fleacuri  f., 
Nichtigkeit,  Albemheit;  prov.  altfrz. //ac,  flaque 
(Sbst.  flanc-s,  nfrz.  flanc,  Seite,  frz.  flane-\-  dtsch. 
berg[e>i]  =  flamberge,  Seitenschutzer.  Schwert,  vgl. 
Dz  585  .«.  c.  Dannesteter,  Mots  eomp.  p.  138  f.. 
Fafs,  KF  III  496);  oat.  flac:  span,  flaco;  ptg. 
fraco.    Vgl.  Dz  137  flacco.    S.  auch  unten  hlauk. 

3297)  [dtsch.  flachs;  davon  will  Fafs,  RF  III  491, 
frz.  fila.ise,  Flachs.  Hanf,  ableiten,  das  jedoch  sicher- 
lich  besser  auf  lat.  filum  zuruckgefiihrt  wird.] 

3298)  germ.  flaSo,  westgerm.  flado;  davon  (ital. 
/iarfon«.Honigwabe):prov./?aHiOii-s;  (altfrz. *//aoH), 
nfrz.  fl»}),  flacher  Kuchen,  Fladen:  span,  flnfjti, 
Kuchen.  Vgl.  Dz  131  fiadone:  Mackel  p.  45;  (ital. 
findone  ist  besser  von  fiavo,  favo  =  farus  abzu- 
leiten,  s.  oben  favus). 

3299)  flagello,  -are,  geifseln;  davon  naeh  Caix, 
St.  559,  ital.  sfracellare  „mandaT  in  frantumi"', 
woven  wieder  das  Sbst.  s-fnticclo,  s-facelo  „rovina"' 
in  der  Redeusart  „andar  in  sfacelo". 

3300)  flagelliim  »;.,  Geifsel:  ital.  flagello,  fra- 
geUo;  altfrz.  flael;  prov.  flagel:  nfrz.  fleau 
(bisweilen  flcau,  worin  die  richtige  Entwickelung  des 


Wortes  vorliegt).    Vergleiche  Dz  585  fliau :  Rothen- 
'  berg,  p.  44. 

3301)  1.  flagro,  -are,  flammen:  (ital.  Vbsbst. 
fiara  „vampa,  fiamma",  fioraglia  „fiamnia  di  paglia 
e  simile  materie",  vgl.  Caix,  St.  318);  ram.  flacar, 
ai.  at,  a.  flammen. 

3302)  2.  *flagTO,  -iire  (fur  fragro),  dufton;  sard. 
/iagare:  prov.  flairar;  frz.  flairer:  cat.  flairar : 
ptg.  cheirar.  Dazu  das  Vbsbst.  sard,  fiagu.  Duft, 
altfrz.  flair,  cat.  flaira,  ptg.  cheirn.  Vgl.  I)z 
146  fragare:  Biieheler,  Flcckeisen's  Jahrb.  105,  111 ; 
Grober,  ALL  11  424.     S.  unten  oleo. 

3303)  germ.  *flaitaan  (ahd.  flehdn),  flehen:  frz. 
flag-orner.  niedrig  schmeicheln,  hinterbringen.  vgl. 
Caix,  Giorn.  di  fil.  rom.  I  43;  [iiber  span. /'«/ai/or, 
halagar,  schmeicheln,  beschwichtigen,  lindem,  dazu 
das  Vbsbst.  haldqn:  ptg.  afagar.  liebkosen,  schmei- 
cheln, vgl.  oben  afflatico.  i  Vgl.  Dz  457  halagar : 
Baist,  RF  I  134:  Mackel,  p.  116. 

3304)  germ,  flaming  {vlaemittc),  Vlaeme,  Vla- 
mander;  piemont.  flamengh.  prachtig,  herrlicli ; 
a  1  teat,  flawenc,  frisch  von  Gesicht  (vgl.  Cervantes. 
Xum.  1.  I,  welche  Stelle  schon  von  Diez  angefiihrt 
istl.     Vgl.  Dz  531  braiman. 

3305)  flamma,  -am  f..  Flamme;  ital.  flamina: 
rtr.  flama,  floma,  flama  etc.,  vgl.  Gartner  §  200: 
prov.  flama;  frz.  flamme.  (daneben  flambe);  cat. 
flama:  span,  llrtma:  ptg.  chamma. 

3306)  "^flammico  ,  -are  (von  flamma),  flammen, 
leuchten:  ital.  fiammeggiare:  oat.  flamejar:  ptg. 
chammejar. 

3307)  flammifer,  a,  um,  Flammen  tragend;  ital. 
fiammifero  (gel.  \V.).  Ziindholz. 

3308)  flammo,  -iire  (v.  flamma),  brennen;  ital. 
flammarc:  prov.  flamar:  frz.  flammer  (daneben 
flamber);  cat.  flamar:  span,  (llamar,  davon)  das 
Partizipialsbst.  tlamada,  grofse  Flamme:  aufserdem 
flamear,  flattern,  zu  flamiila.  Wimpel,  der  Bedtg. 
naeh  gehorig. 

3309)  flammula,  -am  /'..  Flammchen;  rum. 
flamiiiuni.  Banner,  Standarte  (wegen  der  flammen- 
artig  ziingelnden  (iestalt  so  genannt);  frz.  flambe 
wird  von  Dz  585  ebenfalls  auf  flammula  zuriick- 
gefuhrt,  es  ist  dies  aber  lautlich  kaum  annehmbar, 
vgl.  tremulo  :  tremble,  cumulus  :  eomble  und  dg!., 
oder  soil  man  daher  flambe  als  durch  Dissimi- 
lation ans  flammble  entstanden  erklaren?  ;  abgeleitet 
von  flambe  ist  flambeau.  Fackel,  u.  das  Vb.  flamber  : 
span.  ptg.  flamuln,  Wimpel. 

3310)  [*flammnseo,  -iire  =  span.  ptg.  ehamus- 
ear  (alt span,  xamuscar),  sengen,  vgl.  Dz  439  s.  v.. 
vgl.  dagegen  Parodi.  R  .XVII  60,  s.  unten  muscS.] 

3311)  island,  flana,  blindlings  laufen;  davon  viel- 
leicht fldner,  bummeln  (urspriinglich  ein  nur  mund- 
artliohes  Wort,  es  findet  sich  z.  B.  ira  Norm.,  wo 
es  auch  „klatschen'^  =  faire  des  commerages  be- 
deutet\   vgl.  Dz  585   s.  r.:   Scheler  im  Diet.  ,s.  r. 

germ,  flap  s.  flacciis. 

3312)  [*flasea,  -am  /".,  ist  die  vorauszusetzende 
romanische  Urform  fiir  ital.  fiasco,  fiasco,  Flasche; 
rtr.  flasclia:  altfrz.  flasche;  span.  ptg.  f rosea. 
(Im  Prov.,  Frz  ,  Span.  u.  Ptg.  ist  jedoch  das  iib- 
liche  Wort  fiir  .Flasche"  botelha,  bouteille.  boteUa, 
vgl.  oben  butt-.)  Die  Herkunft  von  *flasca  ist 
fraglich,  doch  hat  die  von  Diez  138  fiasco  geaufserte 
Vermutung,  dafs  das  Wort  durch  Umstellung  aus 
tascidum  entstanden  sei,  viel  Ansprechendes  fiir 
sich,  der  Wandel  des  anlautenden  v  :  f  ist  vielleicht 
aus  Anlehnung  an  flare,  blasen.  zu  erklaren,  da  die 
Flasche    ein    bauchiges ,    gleichsam    aufgeblasenes 


331 


as  IS)  flftrtiv 


:iaH2(  tlo 


Xi-2 


i;,>riir*  hi.    Vpi.  Oi  las  /i.isr.i.  Th.  p.  sa  {.a»» 

ilom  K<'lt.  woifii  icli  iiiflitfi  ViTwamltc»  iiiitMfliliroti, 


i\orh  kiinnto  man  div 
lu  rliiM-iim  kcit  l''inMiiiJ 
.Ion  Anliitit  W-  li.'l.t"!. 
HHlHi  fliLsro,  •oneill 
((in'>;i«r.  ilinl 
iif  n.  fliicoH 


i'lnj^'staltiiiiK  von  vnscliim 
w  «iisi'liroitM'n,  <l;i  ilas  Kflt. 
(in.lM'r.  AM.  II  121. | 
wi.,  rini'  Kl»M-lii'  /.11  Weill 
,  IM ;  i  t  Ji  1.  fiiitmnr  :  ii  1 1  f  m.  Iliusron ; 
\\'l.  Hi  i;ts  fiasco;  Uriilicr,  ALL  II 


rH;  vkI.  oIm-ii  *flas<-n. 

:WU)  I'llittilo,  -are  (v.  /Mair).  wifiU-rliolt  nn- 
lihix'ii;  ist  iiaili  St.iriii,  K  V  17!»,  ilas  vcrniutliclio 
(ininilwort  m  fr/..  llilter,  sriinioii-liolii  (prov. 
fltiltar  ist  iiiclit  bfli-st,  wolil  aU-r  «las  Sb.it.  tliituirr 
u.  (las  KomiHts.  n/lnlur,  aui-li  altfr/.  d/hitlcr).  D?. 
f>86  //ii^rr  loitot  ila.'s  Wurt  von  fj^-riu.  //lU,  llarli, 
«b:  inilc«i>oii  so  >;«t  diosos  (irunilwort  si'inor  Ueilt^'. 
uarli  zu  al  tfr/.. //(Wir,  pintt  liinslrockcn,  zn  Bodon 
srhlaj^on,  uiul  /liU,  Scblafj,  pafst,  so  wcnij;  will  cs 
sich  mit  ffatter  voroincii  lasai'ii.  SUirni's  /Idtltare 
bietct  Wfiii^or  l)i';:rilTlii-lie  Soliwicrijjkoitoii,  «loan  ilas 
sclunciclii'lnilo  Ki'ilvii  kaiin  selir  woliI  bilillicli  als 
Blason,  Eiiibla.soii  von  scliiinen  Worten  ii.  il;;l.  auf- 
gofafst  uonli'ii  (V(jl.  lias  tieutaclie  ,,in  dio  OhriMi 
blason.  (.)hronblasor").     Vgl.  obon  'ulTlaitico.] 

33151  (liito.  -are,  blason;  ital.  fiatare,  atnien; 
daron  violloiclit  abfjoloitot  /idtorc.  iibler  Geruoli 
(Vgl.  nentorc  V.  seiitiif}.  Vgl.  Grober,  ALL  II  424  f. 

331Gi  'Ilatdr,  -orem  m.  (v.  flatnre),  dasBlasen; 
(ital.  /ialore  s.  flato);  altfr/..  /laiir,  fleiir:  ni'rz. 
ijleur,  Goruch),  davou  ilas  Vb.  jteurer.  dufton.  Vgl. 
\ii  146  t'ritfirare ;  Suchicr,  Z  I  431  (hior  zucrst  dio 
richtigo  Ableitnng);  Conm,  K  XI  413  (C.  will  fleiir 
aus  *  frag)  orem  orkliircn:  dais  dies  nicht  statthaft 
ist,  hat  ttrober,  Z  VIII  158,  nachgewiesen) ;  Grober. 
ALL  n  424. 

33171  altn.  flatr,  platt;  ilavon  altfrz. /?fi((c,  /,u 
Boden  scblagen.     Vgl.  Mackel  p.  46. 

3318)  *flatuo,  -are  (v.  flatus),  blason:  altfrz. 
flauter  (diirch  Umsprung  des  «,  vgl.  fiV/i(a  :  altfrz. 
reutle).  blascn.  cin  Blasinstrument  spielen,  dazu  das 
Sbst.  flitute,  Flotc,  nfrz.  fliite.  Aus  dem  Frz.  siiid 
Verb  und  Sbst.,  wie  cs  wcnigstens  scheint,  in  die 
iibrigen  Spr.  iibcrtragen  worden:  it  aI.  fltiuto:  rum. 
flaut  HI.  u.  flautd  /'.:  prov.  flaiita,  flautar ;  span. 
flanta,  {flaular,  davon)  flautadii,  Fliitenspiel  auf  der 
Orgel:  ptg.  fraiitu,  frantar.  Vgl.  Dz  141  flauta 
(Diez  glaubt,  dafs  auch  ital. /iM/orc,  riechen,  wozu 
das  Vbsbst.  fiiito.  Geruch,  a\is*flautaie  =*ll(ituare 
ontstandon  sei,  besser  abor  leitet  man  wohl  diese 
Worte  mit  Ascoli,  Stud.  crit.  U  184  Anin.,  ab  von 
*fl<ii-itnre,  Frequ.  v.  *flaiare,  iliescs  Vli.  wieder  von 
*//(ii;oi'-eiii  =  calabr.  hhiavuru,  Geruch,  vgl.  Canello, 
AG  UI  359). 

3319)  flatus,  -um  m.  (v.  flure),  das  Blasen:  ital. 
flato  ., flatus  ventris",  jiato  „alito ,  antic,  anche 
piuzo'-,  vgl.  Canello,  AG  UI  359;  Caix,  St.  30, 
wollte  aiich  ital. /'o/(i<a  ., buffo  di  vento'  (von  Diez 
372  s.  r.  =  volntn  angesctzt)  aus  flatus  erkliiren. 

3320)  [*flaatiolus,  -um  m.  {v.  flauta),  kleines  Bias- 
instrument,  wiirde  die  zuriicklatinisierte  Form  lauten 
von  prov. /^ii(//o/-.s-,  flaujol-s,  kleine  Flote,  altfrz. 
flajol,  flageol ,  davon  wieder  nfrz.  flageolet,  vgl. 
Scheler  ira  Diet  (li'te  1.  Uber  flagorner,  welches 
von  Littre  in  Zusamnienhang  mit  flugeoler  gebraeht 
wird  (s.  Dz  585),  vgl.  oben  llaihan.] 

flaTidus  s.  oben  llaccus. 

3321)  flebllis,  -e  (v.  fleo),  weinerlich,  klaglich; 
ital.  flebile  und  fievole,  arch,  flevile,  vgl.  Canello, 
AG  III  359;  prov.  fehle,  frehle,  freul,  frevol,  vgl. 
Hentschke,  Z  Vmi22;  altfrz. /btfck,-  nfrz.^oiMe; 


Hjian.  I'elilc:  ptg.  felnr.  nicht  vollwiclilig  (von 
Milii/.i'n;  dor  Bogrift  „arhwach,  cloiiil",  don  da» 
Wort  in  don  iibrigi'ii  Spraolion  angoiioiiinii>n  hat, 
isl  also  ill)  rtg.  auf  oiiion  bostimmton  Fall  oingii'iigt 
wordon;  „8i>liwacli"  ist  pig.  fraa>  •—  flami.i.  ih'liil 
•lehilis).     Vgl.  I)/.  l;l!t  /,>,.)/f. 

332;»)  •flectieo, -arc  (v.  flrctire),  biogon;  altfrz. 
flifliier  ijbor  nfrz. //('c/iir  .s.  ♦//cdA-irc).  Vgl.  (irubor, 
ALL  II  2Hr.. 

33J3I  lleclo,  lli^xl,  n«.\ilin.  lltSctfrP,  biogon; 
ital.  fliltii  //fsM  flrllii  flfltin-  (gol.  W.l;  Konst  ist 
das  Wort  iin  Koiiian.  go.sriiwiiiiilon  (audi  { r /, .  flirhir 
kann  nicht,  wie  Dz  686  will,  aiif  flectere  zurlick- 
gefiilirt  wordon)  und  wird  durcli  plirarr,  tiireaif 
ersotzt. 

3324)  iltscli.  flenneil  (uus  flaunjan;  vgl.  scliwod. 
fliiM,  cngl.  I'ritir);  loml).  friipwre,  wcinon,  davon 
/ri(7>ia  (grinsondes  Maul),  Folscniinnung,  fr  z. /rimr, 
Fratzo,  Mioiio,  Gosiclit.  Vgl.  Dz  373  frignare: 
Buggo.  R  IV  356  (hior  ziiorst  dio  richtigo  Ableitung 
von  frimr :  Buggo  liatto  friibcr,  Ii  III  148,  fnme  = 
forma  angcsetzt);  ital.  iiifrigno,  gcruiizolt;  frz. 
rcfrogner  wird  von  Bugge  iiebst  altfrz.  froiKjnier 
„froncer  la  bouchc"  und  /riinz  auf  ein  gorman. 
*frnnjaa  =  schwoil.  fnjna,  das  Gosiclit  vcrziohcn, 
ziiruckgofilhrt. 

3325)  |*n6skio, -ire  (v. //ei-K-s  *flcscus),  bicgen  ; 
ist  nach  Fiirstcr,  Z  III  262,  die  vorauszusctzondc 
Grundforiu  von  altfrz.  fleskir,  flescliir  (auch  flen- 
chir,  ilainchir,  docli  ist  doron  Gleichlicit  mit  flechir 
wohl  zweifclhaft) :  nfrz.  flechir;  Fiirstor  verglcicht 
fleskir  von  /ItuKs  niit  alaskir  von  laxiiji.  Dz  586 
Wollte  flechir  unmittelbar  von  flectere  ableiton ; 
G.  I'aris,  R  VIII  628,  leitct  flechir  von  dem  Adj. 
flesche  u.  dieses  von  flesehier  =  "flcscare  ab;  Grober, 
ALL  II  285,  scheint  in  flechir  eino  Nebenforra  zu 
flechier  =  *flecticare  [s.  d.]  zu  erblicken.] 

3326)  mittelcngl.  flete,  Flotto ;  davon  vermutlicli 
frz.  flete,  fletle,  Fahre,  vgl.  Mackel  88;  Dz  586  s.  r. 
stellte  engl.  flat,  flach  (flat-boat)  u.  ndl.  vleet,  das 
obere  Gcstell  eines  Schiffes ,  als  moglichc  Grund- 
worte  hill. 

3327)  *fle.\o,  -are  (von  flcxiis),  beugen;  prov. 
fleissar:  (altfiz.  fleschier),  vgl.  Dz  586  flechir: 
G.  Paris.  R  VIII  628. 

3328)  flexus,  a,  um  (v.  flectere)  =  prov.  fleis, 
fliei/s,  vgl,  Grober,  ALL  II  425. 

3329)  altnfriink.  *flikka  (ags.  flicce,  nord.  flikki), 
Speckseite;  (prov.  fleca);  altfrz.  flique,  *flec1ie; 
nfrz.  fl'eche  [de  lard).  Vgl.  Dz  585  fl'eche;  Mackel 
p.  96. 

3330)  ags.  flint,  Feuerstcin;  frz.flin,  Wetzstein, 
Donnerkeil;  (da  das  Wort  erst  seit  dem  17.  Jalirh. 
im  Frz.  aufzutreten  scheint,  so  diirfte  es  wohl  aus 
dem  Deutschen  entlohnt  sein).  Vgl.  Dz  686  s.  v.: 
Mackel  p.  100. 

3331)  ndL  flits,  Bogen;  davon  nach  Dz  147  ital. 
freccia,  PfeU:  prov.  fleclui;  frz.  fleche  (altfrz.  auch 
flesche  geschrieben) ;  span,  p t g.  (alt /"recfta,  in  der 
neuereu  Sprache)  flecha.  Th.,  p.  59,  ist  unter  der 
Voraussetznng,  dafs  diQ  altfrz.  Schreibweise  flesche 
etymologischen  Wert  besitze,  geneigt,  das  Wort  aus 
dem  Kelt,  abzuleiton  (altir.  flesc  f.  aus  "discu. 
Rate,  Stiibchen).  Das  ist  immcrhin  wahrscheinlicher, 
als  die  Herkunft  vom  ndl.  flits,  welches  selbst  der 
Erklarung  bedurftig  ist. 

3332)  flo,  -are,  Ijlascn;  auf  flare  fiihrt  Caix, 
St.  30,  51  u.  67,  zuriick:  1.  ital.  /olata  (folata  di 
vento,  Windstofs,  folata  d'uccelli,  Schwarm  von 
Vogeln),  sicil.  rufuliata:  Diez  372  s.  v.  erkliirte  das 


333 


3333)  flSccella 


3851)  tluxus 


334 


Wort  fiir  entstan<ien  aus  vohita  (frz.  voice)  v.  i^olare, 
indem  r  (lurch  Aulehnung  an  fulla,  Gcdraiij^e,  Menge, 
in  f  ubergegan<?en  soi.  Dies  wiirde  auf  folula  d'lic- 
celli  sehr  wolil,  nicht  aber  auf  folata  tli  veiito 
passen;  die  letztere  Verbiiidung  uiaclit  die  Caix'suhe 
Ablcitung  walusclieinlich,  nobei  man  annehmen  mag, 
dafs  das  Wort  scin  o  der  Anlehnuug  an  rulare 
verdanke.  2.  ital.  ronfiare,  rtr.  ij-rufflur,  prov. 
ronllar,  frz.  rotifler.  schnarchen,  =  re-i»flarc  (l)iei 
275  verglich  das  Wort  mit  brct.  ru/la,  das  aber 
selbst  entlelint  sein  diirfte,  u.  griech.  ^oiptlv,  (joft- 
tpuvtiv,  schliirfen,  das  in  der  Bedeutung  zu  weit 
abliegt  u.  kein  /  in  sich  hat;  Boueherie.  Rev.  des 
lang.  rem.  V,  stellte  *rIiomhu!are  von  gonlioq  als 
Granilwort  auf.  was  weder  der  Bedeutung  noch  der 
Form  Bach  pafst,  denn  (i6/x,9oi  bedeutet  nKreisel" 
u.  *rhonibiilare  hatte  ronibiarc.  rombler  ergeben); 
tosc.  irexfiar^-.  tronfiare,  s-trniifiare.  woraus  mit 
Verlust  des  Nasals  (vgl.  Ascoli,  AG  I  45  Anm.  3) 
struffiare,  strufl'are  „soffiare  fortemeute,  sbuffare" 
(davon  stroiifione,  Schnarcher)  =  *tru[ns-i»fl'ire, 
s-brutf'are  „spruzzar  colla  bocca,  soffiar  fuori''  = 
*ex  pro-)lare  (vgl.  Virg.  Aen.  IX  326  toto  proflahat 
pectore  sominum).  3.  tratitio,  aufgeblasen,  aus  *tran- 
fiato  =  *tra[»i']uifl'ttu!i,  vgl.  t/oiifio  =  co)iflatus. 
Diez  407  >■.  r.  leitete  das  Wort  vom  griech.  r^jvifij 
ab,  woher  auch  das  rum.  Vb.  triifl,  sich  aufbliihen, 
nebst  dem  dazu  gehorigen  Sbst.  trufie,  komme. 

3333)  *fl5ccella,  -am  (Demiu.  v.  floccus),  kleine 
Flocke;  rum.  /luci' :  Deminutivlnldung  von  floccus 
ist  ebenfalls  s^an.  ftueqiiecillo,  -ito,  kleine  Franze. 

3334)  *fl6ccinus,  -um  hi.  (v.  fiocces),  Weinhefe: 
ital.  fiucine  .,buccia  dell'  acino,  vinacciuolo",  vgl. 
Caix,  St.  320. 

3335)  ttoccosus,  a,  uin  {v.  floccus),  flockig;  ital. 
fiOLCOso;  rum.  /locos:  (frz.  floconneux);  span. 
fluccoso. 

3336)  flocculus,  -uni  hi.  (Demin.  v.  floccus),  kleine 
Flocke;  ital.  fiocculo  „piccolo  fiocco  di  neve", 
bioccalo  , , fiocco  di  lana",  vgl.  Canello,  AG  lEt  359, 
Dz  357  bioccolo. 

3337J  floccus,  -um  m.,  Flocke,  Faser;  ital.  fincco, 
t'tocca;  sard,  ftocu;  rum.  floe,  floacd;  rtr.  floe: 
prov. //oc; frz.  floe,  froc,  flockigerWollstoff, Monchs- 
kutte,  floche,  Sbst.,  Quaste,  Adj.,  wollig;  von  flue 
abgeleitet  flocou,  Flocke;  cat.  flue;  span,  fliieco, 
//eco,  Troddel,  Qua.«te,  (fiber  span  lleco,  unangebaut, 
vgl.  Bugge,  K  III  163);  ptg.  f'rocu,  Flocke.  Vgl.  Dz 
451  fltco,  590  froc;  Grober,  ALL  II  425  u.  VI  389. 

3338)  *floriiriiis,  -um  m.  (v.  flos),  Blumengartner; 
ital.  fiorajo;  rum.  florar;  {in   flcuriste). 

3339)  floresco,  -ere,  zu  bluhen  anfangen,  blfihen; 
ital.  florir  (fioriseo);  rum.  (in))ioresc  ii  it  i;  rtr. 
florire;  prov.  florir ;  frz.  fleurir  (fleuris);  cut.  florir; 
span.  ptg.  florecer. 

3340)  [*florettus,  -um  m.  (Deminutivbildung  zu 
flos),  Blumchen ;  ital.  ftoretto,  Eappier  (sogenannt 
wegen  des  bliimchenahnlicheu  Knopfchens  an  der 
Spitze I ;  frz.  fleuret;  span,  florete.  Vgl.  Dz  141.] 

3341)  ['florluiis,  -um  ?«.  (v.  flos),  florentinische 
Munze  mit  dem  Blumenwappen  (Lille);  ital.  florino; 
frz.  span,  florin:  (ptg.  frolenra  fiir  florenra). 
Vgl.  Dz  141  florino.] 

3342)  flos,  florem  »i.,  Blume;  ital.  flore;  rum. 
floare:  rtr.  flor,  flour,  flour,  flu  etc.,  vgl.  Gartner 
§  50;  prov.  flor-s:  frz.  fleur;  (die  Endung  -flew  in 
Ortsnamen,  z.  B.  Barfleur,  Harfleur,  Hoiifleur,  hat 
mit  fleur  =  florem  nichts  zu  schaffen,  vermutlich 
ist  sie  volksetymologische  TJmbildung  des  skand. 
fiord,  vgl.  Fafs,  RF  III  475);  cat.  span.  ptg. /ior. 


I      *flovTus  .s    fliiTius. 

3343)  rtuctiio,  -are  (v.  fluctus),  fliefsen;  ital. 
fluttuare.  bin-  u.  herschwanken;  span.  i>tg.  fluctuar 
(nur  gel.  W.,  so  auch  im  Ital.).  Sonst  wird  ^fliefsen" 
im  Roman,  durch  carrire,  colare  (frz.  couler)  aus- 
gedriiekt  oder  fluctuare  durch  den  german.  Stamm 
flut  vertreten;   im  Rtr.  ist  das  deutsche  ^fliefsen" 

!  als  flic.isefiifi  aufgenomnien,  vgl.  Gartner  §  155. 

3344)  *fluctillo,  -are  (Demin.  zu  fluctuarc), 
i  fliefsen;    ital.   frullare,  rauschen,    sausen;    (rum. 

flustur  (li  at  a). 

3345)  fluctus,  -um  m.  (v.  fluo),  das  Fliefsen ;  i  tal. 
Iflutto   „forte   andata",   vgl.   Canello,   AG  III  359. 

Wegen  anderer  Worte,  welche  von  fluctus  abgeleitet 
zu  werden  pfiegen  (s.  Dz  141  fiotta),  vgl.  flut. 

3346)  *fluidulus,  a,  um  (Demin.  von  fluidus), 
[  zerfliefsend :    davon  naeh  Bugge,  R  IV  368,   ital. 

frollo,  miirbe  (Jluiduliis  :  frollo  =  stridulus  :  strillo, 
oder  =  "solutulus  :  sollo). 

3347)  flumeu  n.  (von  fluo),  Flufs:  ital.  flume; 
rtr.  flum  nehen  fluid i:  prov. /(«m  s;  altf  rz.  flun-s, 
(nfrz.  ist  fleuve  allein  ublich) ;  im  Span.  u.  Ptg. 
ist  rio  =  rivus  das  ubliehe  Wort  fiir  ^Flufs" ;  in 
Graubiinden  hat  das  deutsche  Wort  «Flufs"  selbst 
Eingang  gefunden,  vgl.  Gartner,  §  20. 

3348)  fluo,  fliixl,  fluxiim,  fliiere,  fliefsen:  ital. 
rtr.  span.  ptg.  fluir  (nur  weuig  ublich  und  meist 
nur  von  dem  Verfliefsen  der  Zeit  gebraucht,  so 
namentl.  im  Span.  u.  Ptg.1. 

3349)  germ.  Wurzel  flut,  fliefsen  (davon  altn. 
floti,  ags.  flota,  Fahrzeug,  vgl.  Kluge  unter  ^Flotte") ; 
davon  (unter  Anlehuung  an  fluctus,  wodurch  das  tt 
sich  erklart)  ital.  fliotto  „il  flusso  e  riflusso  marino, 
e  11  suo  rumore",  vgl.  Canello,  AG  III  359:  frotto, 
Schwarm,  gehort  wohl  nicht  hierber,  folglich  auch 
nicht  f'rottola,  possenhaftes  Sprnchgedieht  (dazu  das 
Vb.  frottolare,  ein  solches  Gedicht  fertigen,  Schwauke 
erzahlen),  doch  lafst  eine  sichere  anderweitige  Ab- 
leitung  dieser  Worte  sich  nicht  geben;  flotta,  fiottti, 
Flotte,  ist  wohl  Fremdwort  aus  dem  Frz.,  ebenso 
wohl  auch  flottare.  schwimmeu;  frz.  flat,  Flut 
(altfrz.  flote),  flotte,  Vlotte  (erst  seit  dem  16.  Jahrh. 
iiblich,  fruher  statt  (lessen  navire,  estoire),  flatter, 
schwimmen;  span,  flota,  Flotte;  dazu  das  Verb 
flotar,  schwimmen  (//o?rtc  bedeutet  auch  „ausstauben, 
reiben"  u.  findet  mit  dieser  Bedtg.  sich  auch  in  der 
Form  frotar;  ob  dies  flotar,  frotar  das  entlehnte 
frz.  frotter  [s.  unten  frictoj  ist,  oder  aber  ob 
flotar  „schwimmen'"  und  flotar  , .reiben"  trotz  der 
scheinbar  weit  auseinanderliegenden  Bedeutungs- 
verschiedenheit  doch  ein  u.  dasselbe  Zoitwort  dar- 
stellen,  mufs  erst  durch  genauere  Untersuchung  des 
Vorkoramens  dieser  Ausdrucke  festgestellt  werden; 
vermutlich  diirfte  sich  frotar  als  Lehnwort  erweisen, 

'  die  Bedtg.  , .reiben"  aber  auch  dem  Erbworte  flotar 
I  zuzuerkennen  sein);  ptg.  frota,  Flotte.  Die  Wort- 
:  sippe  auf  fluctus  zuruckzufiihren,  wie  Diez  141  fiotta 
u.  142  flotta  dies  thut,  verbietet  die  Lange  (les  « 
(vgl.  fructus  :  ital.  frutto,  frz.  fruit),  doch  mag  das 
einstige  Vorhandensein  von  fluctus  die  Aufnahme 
der  german.  Wurzel  begiinstigt  haben,  und  durfte 
das  doppelte  t  aus  fluctus  ererbt  sein.  Vergleiche 
Mackel,  p.  32. 

3350)  fltivTiis,  -um  m.  (von  fluere),  Flufs;  (rtr. 
fluidi);  altfrz.  flueve  (=  *flovius),  fluive,  ftuie; 
nfrz.  fleuve:  sonst  scheint  das  Wort  iiberall  ge- 
schwunden,  bezw.  durch  flumeii  od.  rivus  verdrangt 
worden  zu  sein  (ital.  fiume.  prov.  flum-s,  span, 
ptg.  rio).     Vgl.  Grober,  ALL  II  425  u.  VI  389. 

3351)  fluxus,  a,   um   (Part.  Perf.  P.  v.  fluere); 


s:\u 


a»62)  tlv  Inmt 


'MT2)  fnik 


.13« 


ilnl.  //«>.Mi  ..pitMuiirpTii,  raiim-»'  ;  ('««,  AG  III 
»59.  lM<trai'htet  aU  S«'lioiili>r<>riii  liit'KU  /Jovci»  ,,9iu'r- 
vato,  iiiiirbiilo"  (so  nucli  On  142  ».  v.);  I'liix.  St. 
12".>,  fiilirt  aiif  /fii.rM.«  «m-li  «imick  liioi;ia  .,«n|iiii 
<•  novo  (MiiKi'latji',  hiixriu  ..nuitcria  srinlta,  tluidii". 
iilihiimciarsi  ..iiifiaivliirsi".  AMfitiiii^'i'ti.  wrli-lic  iiiir 
tiiitor  .\iiMnliiiii>  fiiii'K  *lluxu.s  («lor  iliT  .\iili'liiiiitiK 
ilor  lK>tr.  Worto  iiii  I'iii  aiiili>i-i<s  iiiit  i>  in  iK-r  SUiiini- 
xilbt'  ii'tiva  an  /liifcii.t.  vj;!.  riini.  /ii/j/l  Ktattlinfl 
Mild;  niiii. /ii/<;.  .Sl>st..  Klocki';  pruv.  //hi»,  sclilnlT; 
cat.  /lux:  >i>aii. //ly'o;  |> t  j;. /Vnii.ni.  trii>:>'.  si'lilafT 
(III  llojo  luiil  /rmi.Ki  .lii<  Deniiii.  //(ijV/  n.  /niii.rrl. 
Flaunift-lor).     V^l    !>/   H2  floscio. 

;i;jr>2l  i-n^l.  flj-boal,  riiio  Art  Jacht;  dnvoii  frz. 
//ifco».  klfini'S  Sfvs.liilT:  span. /Wio<<;,  /i/iio/r.  Vgl. 
Dz  oS«  flihiil. 

3353)  nlid.  riiehan  (nilid.  phneheii),  anbaiiclu-ii; 
davon  naoli  Bn;n;<'.  K  111  147.  frz.  faquenn»  ,,odeur 
rcbntantt*  i|ui  surt  d'lin  corps  ocbauffo"  [fn(iucnii!< 
wiirdo  nni);(>strllt  «I'in  aiis  /uiieiias,  \g\.  tal-fas  f. 
/iirWii».  nmelctif  aiis  ulniiellr:  wogon  <le8  cingo- 
«ebobonon  n  vul.  Ciini/',  /kiiki;)  n.  a.  I. 

33.'>4)  ro<-ileius,  a,  uiu  (v.  funis),  znin  Herd  go- 
Iwng  [iiiiiii.i  /',  aiif  di'in  Hi-rdo  in  der  Ascho  ge- 
backeiios  Hrot .  hid.  20.  2,  16);  ital.  fnciwcin, 
Kncben;  rum.  iioyace:  prov.  lojiansa,  faijuaxsa; 
frz.  foiiacc.  fomtsnc:  altcat.  l'iigiisi»i ;  span. 
lioi)ii:a:  ]>tg.  foimin.    Vfjl.  I)z  142  focaccia. 

3356)  fScarlus,  a,  um  (v.  fmiis),  zum  Hord  jj^e- 
biirig:  ital.  fucuja,  Sbst.,  Kiesol  (wcil  er  als  Fcncr- 
.stcin  gebrauoht  wurilo),  fncara  „struinonto  di  forro 
fuso  per  far  fnoco  sotto  la  cablaja",  vgl.  Canello, 
AG  III  307:  ruin,  fticar ;  prov.  foquier-s,  Hord 
(danebon  fngal-s);  irz.  foyer,  Herd,  hcizbarer  Raura, 
Versaminlungszimmcr;  altcat. /bj/dc;  span,  hogar; 
(j)tg.  f»gao)._ 

3356)  *rociIis,  -c  (,v.  focui  in  der  rom.  Bedtg. 
„Fener"),  zura  Fener  geborig:  ital  focile  ..acciarino 
e  scliioppo",  fiicile  „soltanto  schioppo.  o  propria- 
mento  iinello  dei  soldati"',  vgl.  Canello,  AG  III  335; 
das  H  in  fucilc  beriibt  wohl  aiif  Anlebnung  an 
fiicina ,  cbenso  wic  frz.  fusil  diirdi  fiisenit  u.  dgl. 
beeinflnfst  worden  sein  diirfte:  frz.  fiaiil ,  Flinte, 
davon /H.MV/t'»-.  fusilier:  span. /"i/siV  (Freindw.);  ptg. 
fii:il  (Freu)dw.).  Das  allein  iiblicbe  Wort  zur  Be- 
zeicliming  der  Handfeuerwaffo  ist  focilis  nur  im 
Frz. ;  der  Italiener  bat  daneben  i^thiiipito  von  stiopiis, 
nclopus  ..Knall",  der  Spanier  e.fCopeta  (ebenfalls  von 
stlopiis,  sclopiis),  der  Portugiese  cspiiiyurdn,  vor-  ■ 
luutlich  von  *spingarc  fiir  *spiiiigarc=  deutsoh  | 
..springen"  (vgl.  Dz  304  s.  r.) ;  aufserdem  steben 
neben  focile  die  zahlreiclieu  Benennungen  fiir  be- 
stioimte  Arten  von  Scbiefsgevvehren,  wie  ,,Muskete"  | 
(V.  miisca),  „Arkebuse"  etc.  ' 

33571  :*focing,  -am  f  (v.  focus),  nacb  Dz  373  ; 
=  ital.  fiicina,  Scbmiede,  doch  liegt  wobl  eher 
KOrzung  ans  officinn  n.it  in  u  verdunkcltem  i  vor.] 

3358)  focus,  -nm  »i.,  Feuerstatte  (im  Roman. 
„FeHer-');  ital.  fmco :  rum.  foe,  PI.  focuri:  rtr. 
foel;  /iuk,  fiuk  etc.,  vgl.  Gartner,  §  200;  prov. 
foes-,  fuoc-s.  fiicc-s :  a  1 1  fr  z.  /"oh  ( aus  *foic,  *focw,focu 
+  Vok.,  vgl.  Neumann,  Z  VIH  386  u.  Misc.  169); 
nfrz.  feu;  Diez  591  leitet  frz.  furolles,  PI.,  Irr- 
lichter,  von  feu  ab,  indem  er  sich  auf  das  ital. 
focajuolo  beruft,  aber  das  letztere  ist  rcgelmiifsig 
aus  *focariolus  entwickelt,  wabrend  der  Ableitung 
von  furolles  aus  feu  die  erhcblicbsten  lautlichen 
Bedenken  entgegenstebcn,  das  Wort  diirfte  eher  mit 
dem  deutschen  „Feuer"  zusammenhangen.  —  (Cber 
die  Lanteiitwickelung  von  focus  :  feu  hat  neuerdings  '■ 


Scbwan,  /.  .Ml  207,  eingolnMid  gobnndell  n.  Nou- 
inann's  .\nnabnien  bi'slritton,  vgl.  audi  Kiirstor, 
Z  Xlll  644);  rat.  /(>(/.■  8 pan.  furgo;  ptg.  /ogo, 
davon  fiiiiiirtr,  Kaki'lo  (.span.  co/iWf,  «at.  cuel). 

3359i  rudlcn,  -arc  (v. /ii</(n),  wCililon;  dav.  f  rz. 
fougir.  luifnubb'ii,  vgl.  1»/.  5lS7  .<.  r. 

3360)  Tudirillo.  -lire  (lirminutivbildiiiig  zii /Vk/i- 
cure),  «iilili'ii;  prov.  fi>:illiiir ;  frz.  fouillir,  (far- 
fituillrr,  uinwulili'ii,  «ird  als  aus  /Kirfnuillrr  eiit- 
standi'ii  i-rkliirt,  dorli  bat  ilas  wonig  WalirKcbeiii- 
lic'likfit  fur  sicb,  ebcr  diirflc  fur-  fiir  far-  stebeii). 
Vgl.  D/,  587  foig,r:  Griibor,  Aid,  II  4.'G. 

3361)  germ,  fodr  (niit  olTenem  o,  von  der  Wurzel 
foil).  Flitter,  iiiol  gleicblautend  fodr  (ebenlallH  mit 
onViiem  (I.  von  iler  Wurzel  /o  mitlel.sl  des  .Suffixes 
iro  gebildet,  vgl.  Maekol  p.30,  Kliigu  iinter„l'"utt<ir"); 
davon  \\i\\.  fodcm,  Kleidfuttcr,  Fultcral,  ilazu  das 
Vb.  fodcriire ;  \i ro v.  fiurrt-s ;  a  1 1 f  rz.  fuerre :  n o u - 
frz.  feiirrc,  Futterstrob,  fourrage,  Naliruiigsfuttor, 
fonrreiiu.  Sclicide.  fourrure,  gefiitterter  Rock,  Pelz, 
fourrer,  einstecken,  stopfen;  span,  forro,  Uiiter- 
futtor,  lorrar,  fiittern,  /orruji;  Yiebfutter;  dicsolbe 
Wortsippe  gleiclilautend  ini  Ptg. 

foederatus  s.  rruter. 

3362)  foeda  (=  fcila).  Fcm.  des  Adj.  foeilus,  a, 
um,  biifslich;  davon  violleicbt  altfrz.  hiile,  liisdc, 
Sebre<-k<'n  (nofiir  auch  liideur  sicb  liiidct),  vgl. 
Schuibanit,   Vokalismus  etc.    II  258.     S.  No  3364. 

33(;3)  *roedOsus  (=  fedosus),  a,  um  (v.  foedus), 
hiifslicli:  davon  vcrmutlicb  frz.  Iitdeitx  (auch  his- 
deii.c  geschrieben ,  docli  scheint  das  .s  eben  nur 
graphiscb  zu  sein ;  sollte  ibm  aber  etymologischor 
Wert  zukommon,  so  miifste  man  Inspiilosus  als 
Grundwort  aufstellen).  Vgl.  Dz  615  hide  (Diez 
brachto  ahd.  egidi  als  Grundwort  in  Vorschlag,  was 
wcnig  annebmbar  erscheint);  Scheler  im  Diet,  untor 
hide. 

3364)  foedus,  a,  um  (=  fedus) ;  ital.  fedo  (mit 
off.  f);  Tum.hiil;  (f rz. /«de  s.  untcr  foeda);  span. 
hedd,  feo;  ptg.  fedo.  Vgl.  Dz  451  /eo;  Grober, 
ALL  U  284. 

3365)  foetebundS^s ,  a,  um  (=  fetebundus  von 
foetere),  stinkend,  =span.  hediondo,  vgl.  Dz  458  s.  v. 

3366)  foeteo,  -ere  (=  faelco),  stinken;  ital. 
fell  re,  siidital.  fetu,  fieti  =  foeteo,  foetcs,  vgl.  Morosi 
u.  Ascoli,  AG  IV  135  Z.  3  v.  u.  im  Texte  u.  Anm. ; 
span,  hcder;  ptg.  fedcr.  Vgl.  Grober,  ALL  II  282. 

3367)  arab.  folaii,  ein  gewissor  (vgl.  Freytag/III 
372'');  sard,  fulauo :  alt  span. /ii/a/i;  neuspan. 
fulano;    ptg.  fulauo,   fuiio.     Vgl.  Dz  452  futano. 

3368)  [*folTiita,  -am  f.  (v.  folium),  scil.  cam  od. 
*maiisio,  =  frz.  *feuillee,  woraus  volksetvmologisch 
folic,  Lusthaus.  Vgl.  Littre  s.  v.;  Pafs,  RF  III  503.] 

3369)  [*foliatienm  >i.  (v.  folium),  Laub;  prov. 
folhafge-s;  frz.  feuillagc;  (ptg.  follmgcm).] 

3370)  fdliosiis,  a,  um  (v.  folium),  blatterreich ; 
ital.  /oglioso;  rum.  foios;  prov.  folhos,  fuellios; 
(frz.  fciiillu  =  *foliutus);  span,  hojoso ;  ptg. 
folhoso. 

3371)  I'olium  n.,  Blatt;  ital.  folio  (gel.  W.  zur 
Bezeicbnung  des  Buchformates),  foglio  „rartificiale'', 
foglia  ,,quella  di  natura ,  o  sottil  lamina  di  me- 
ta'llo",  vgl.  Canello,  AG  III  337  und  403;  rum. 
fouie,  /".,  PI.  foi  (daneben  Sg.  foiu  m.);  rtr.  fa:lg, 
fccg  etc.,  vgl.  Gartner,  §  200;  prov.  folh-s,  follui, 
fueiha:  frz.  feuille.  davon  das  Demin. /eiitWe*,  davon 
wieder  feuilleter,  feuilleton;  cat.  ftd,  fulla;  span. 
(foja).  hoja;  ptg.  folho.  folha. 

3372)  arab.  folk,  Schiff  (vgl.  Freytag  UI  373'); 
davon  vermutlich  ital.  feluca,  kleines  Rudorschiff ; 


337 


3373)  folk 


3400)  formicarltts 


338 


frz.  felouque;  span,  f'aluca;  ptg.  falua.  (Dozy 
leitete  die  Worte  vom  arab.  harraka,  kleines  See- 
oder  Flufsscliiff  ab.)     Vgl.  Dz  137  feliica. 

3373)  altnord.  folk,  Volk,  =  prov.  altfrz.  folc, 
fouc,  Herde,  Heer.  \gl.  Dz  586  fulc;  Mackel, 
p.  28;  Pogatsoher,  Z  XII  555.  enipfiehlt  die  An- 
setzung  eines  frank.  *tiilk. 

3374)  foUTco,  -are  (v.  foltis),  sU-h  naeh  Art  des 
Blasebalges  benegon,  sehlottern,  scbwankon.  taumeln ; 
ital.  foUeggiare  (daneben  folleare),  tlioricht  (eigent- 
lich  nacli  Art  eines  Taumelnden  oder  Trunkenen) 
reden  oder  handeln,-  ^^UIn.  foiesc  ii  it  i  =  *foUesco, 
*foUire,  wimmeln,  cigentlieli  wolil  sich  so  unruhig 
wie  ein  Blasebalg  bewegen);  prov.  foUjar  (daneben 
folear),  thoricbt  handeln:  altfrz.  foxier  (daneben 
foler),  dazu  das  Vbsbst.  folie,  Thorbeit  (iiber  foUe 
„Lusthaus^  s.  oben  'foliatsi;  altcat.  fol(l)ejar ; 
span,  holgar  (aueh  eat.  folgar).  aussehnaufen, 
sich  erholen,  ausruhen,  feiern ;  ptg.  folgar,  dazu 
die  Vbsbsttve  fulego,  Atem,  Atemholen,  folga.  East, 
Euhe.     Vgl.  Dz  459  holgar. 

3375)  folliciiliis ,  -um  m.  (Derain.  von  follis), 
kleiner  Sack,  Schlauch;  ital.  f'olliculo,  -olo,  Samen- 
hiilse,  fUiicola,  „mulinelJo  di  vento'^,  vgl.  Caii,  St.  319; 
span,  hollejo,  diinne  Frnohthaut.  Vgl.  Dz  459  hollejo. 

SSIG)  follis,  -em  «i.,  lederner  Schlauch.  Blase- 
balg; Bird,  f'oclde,  Blasebalg;  ital. /oW*,  narrisch, 
thorieht  (der  Bedeutungsiibergang  diirfte  gewesen 
sein  „aufgeblasener  Balg  =  aufgeblasener  Mensch, 
Hohlkopf,  Thor");  rum.  /oak,  Schlauch,  Bauch, 
Wanst;  rtr.  fol,  thorieht;  prov,  f'oh  thoricbt;  frz. 
f'ol,  fou,  thorieht,  Thor ;  cat.  foil,  thoricbt;  span. 
fuelle,  Blasebalg;  ptg.  folic,  Blasebalg.  Vgl.  Dz 
142  folk:  Griiber,  ALL  H  426. 

3377)  got.  fon,  Feuer;  davon  viell.  ptg.  fonas, 
PI.  Funken,  doeh  ist  vielleicht  besser  das  Wort  von 
lat.  fomes  abzuleiten.     Vgl.  Dz  451  fona. 

3378)  arab.  fondoq,  al-fondoc,  Magazin  (vgl. 
Freytag  UI375'');  ital. /d»i(/aco;  altfrz.  fondique; 
span,  fundago,  alhondiga;  ptg.  alfandega.  Vgl. 
Dz  143  fondaco. 

3379)  fons  u.  *fons,  fontem  m.,  Quelle;  ital. 
fonte;  prov.  fons:  (frz.  fehlt  das  Wort,  ^Quelle" 
ist  fontaine  u.,  weit  iibliclier,  t^ource  v.  siirgere): 
cat.  fofit:  span,  fuente;  ptg. /V>H(e.  VgL  Grober, 
ALL  n  426  u.  VI 389.  (Frz.  gel.  W.  fonts,  Taufbecken). 

3380)  fontana,  -am  /'.,  Quelle  (Vopisc.  Carin. 
17,  5,  Gromat.  vet.  p.  315,  28;  324,  2);  ital.  /ox- 
fa«a, Quelle,  Springbrunnen ;  rum.  fintind,  Brunnen; 
prov.  fontana;  frz.  fontaine:  altcat.  span. /oh- 
tana;  ptg.  fontainhn  =  *fontane<i. 

3381)  *fordciilo,  -are  (v.  *foraculum,  Loch)  = 
ital.  foracchiare,  durchlochem,  vgl.  W.  Meyer, 
Ntr.  137. 

3382)  *foraciun  n..  Loch,  =  span,  huraco,  dazu 
das  Vb.  horacar  (daneben  horadar),  durchlochern. 
VgL  Dz  460  huraco. 

3383)  [*foraneiis,  a,  um  (zusanimenhangend  mit 
forum,  foras),  draufsen  befindlich,  soil  nach  Baist, 
Z  VI  118,  das  Grundwort  sein  zu  span,  hurano, 
mifstrauisch,  scheu  (der  vermittelnde  Begriff  wurde 
daim  „fremd''  sein).  Diez  452  fitro  hatte  das  Wort 
nebst  dem  gleichbedeutenden  arag.  furo  und  dem 
ital.  furo,  diebisch,  von  fur  abgeleitet.  Baist  stiitzt 
seine  Ableituiig  darauf,  dafs  neben  hurano  auch 
horaiio,  forano  sich  finde,  dercn  erstsilbiges  o  auf 
u  nicht  zuriickgehen  konne.  Sicher  auf  'foraneui 
berubt  span,  foraneo,  jorano,  fremd;  frz.  forain 
(altfrz.  auch  deforain)  ist  =  fiiranus,  vgl.  Dz  149 
fuora.    Vgl.  Grober,  ALL  II  429  unter  furius.] 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


3384)  foras,  foris,  draufsen;  ital.  fuora  und 
fuori;  rum.  fard,  ohne;  prov.  foras,  fors,  fos,  for, 
fora;  frz.  hors,  for-  in  Zusammensetzungen,  wie 
z.  B.  for-faire,  wo  das  Adv.  dann  in  der  Bedtg. 
mit  dem  deutschen  „ver--'  zusammentrifift ;  span. 
fuera;  ptg.  /orn.  Vgl.  Dz  149  fuora  (Diez  zieht 
auch  rtr.  ora,  or  hierher;  iiber  die  rtr.  Formen 
fa:r,  four,  fur  vgl.  Gartner,  §  76). 

3385)  [*forasticus,  a,  um  (von  foras),  draufsen 
befindlich,  fremd;  ital.  /brn«tico,  storrig,  rauh, 
scheu,  wild;  sicil. /'«rest  I'co;  ^tov.  foresgue;  cat. 
feresteg.    Vgl.  Dz  144  foresta.] 

3386)  forensis,  -e  (v.  forum),  fremd;  ital.  forese, 
Bauer;   span,  forense,  fremd.     Vgl.  Dz  146  foro. 

33871  [*f5resta,  -am  u.  -is,  -em  /'.  |v.  foras?), 
derWald  aufserhalb  des  eingczauntenForstes  (pa  reus) ; 
ital.  foresta,  Wald;  prov.  foresta  u.  forest;  frz. 
foret ;  cat.  span.  ptg.  floresta  (^volksetymologisch 
an  flor-em  angelebnt.     Vgl.  Dz  144  foresla).\ 

3388)  forfex,  ficem  c.  Schere;  ital.  forhice  u. 
forfici,  PI.;  sard,  forfighe;  rum.  foarfece;  rtr. 
forsch:  prov.  forsa:  altfrz.  force;  nfrz.  forces. 
Vgl.  Dz  587  force  (wo  forpex  als  Grundwort  an- 
gesetzt  wird);  Grober,  ALL  II  426. 

3389)  *forfieo,  -are  (v.  forfex),  mit  der  Schere 
schneiden ;  rum.  forfechez  ai  at  a. 

3390)  fjria,  -am  /',  Durchlauf  der  Schweine; 
rtr.  fuira;  prov.  foira;  frz.  foire.  Vgl.  Dz  586 
foire. 

foris  s.  foras. 

33911  foris  facere,  aufserhalb  (des  Rechtes,  der 
Befugnis)  handeln.  unrecht  handeln,  sich  vergehen, 
=  altital.  forfare:  prov.  frz.  forfaire.  VgL 
Dz  145  forfare. 

3392)  foris  missum  =  frz.  hormis,  ausge- 
uommen. 

3393)  'foris  *sinnBtus,  a,  nm  (vom  deutschen 
Sen»),  von  Sinnen  seiend,  wahnsinnig;  ital.  for- 
sennato;  prov.  forsemit;  frz.  forcene.  Vgl.  Dz 
291  senno.] 

3394)  ["foristarifis,  a,  um  (v.  foris),  draufsen 
befindlich;  ital.  forestiere,  fremd,  forestaro  „so- 
prastante  delle  foreste",  vgl.  Canello,  AG  HI  307.] 

3395)  engl.  forlorn,  verloren;  altfrz.  frelore, 
verdorben,  vgl.  Dz  588  s.  v. 

3896)  forma, -am/".,  Gestalt;  ital. /brmn;  rum. 
forma:  rtr.  furma;  prov.  /urnia;  neupro  v. /burmo 
(bedcutet  auch  „Kase'-);  frz.  forme  (Bugge,  E  III 
148,  woUte  auch  frime  von  forma  ableiten,  hat  aber 
selbst,  R  IV  356,  ein  anderes  Grundwort  aufgestellt, 
s.  oben  flennen);  cat.  forma;  span,  forma,  Form, 
hormn,  Leisten;  ptg.  forma.  Vergl.  Grober,  ALL 
U  426. 

3397)  formaceus,  a,  nm  (v.  forma),  aus  Lehm- 
backsteinen  geformt  (Pliii.  N.  H  35,  169)  =  span. 
hormazo,  ilauer  aus  Backsteinen,  vgl.  Dz  460  «.  f. 

3398)  *formatiefis,  -um  m.  (v.  forma),  Formen- 
geback,  Kase;  ital.  formacjgio;  prov.  formatge, 
fromatge  (nprov.  auch  fourmo  =  forma  u.  tumo, 
piem.  toyna,  sicil.  tuma.  angeblich  =  touij);  frz. 
fromage:  span,  formaje  (das  iibliche  AVort  fiir 
,,Kase"  ist  aber  quet>0,  ebenso  ptg.  queijo).  VgL 
Dz  145  formaggio. 

3399]  formica,  -am  /'.,  Ameise;  ital.  formica; 
rum.  furnkd ;  prov.  formiga  (daneben  /brmt/-s, 
formit-z);  altfrz.  formie,  fourmie  ;daneben  for- 
mit-Zi;  neufrz.  fourmi  /'.  (^friiher  muse,  also  = 
*formieu6):  cat.  formiga;  span,  hormiga;  ptg. 
formiga. 

3400)  *fonuicanSs ,  a,  um  (v.  formica),  zur 


MW 


sun)  I'iriiilt' 


8126)  rrAK'liiiii 


.MO 


Amcim»  p^lu'rij;;  ital.  formicttjn  ..iiiuifliici  ili  for- 
miolio"  (<lnno)>on  formicolnjn  iiixl  IhrihiciJio,  vj;l. 
Caiu'llo,  A(i  III  S02),  lonnirhirrr  „i|iinilniiH'<|o  clio 
81  pastv  ili  foniiiohi»",  vj;!.  CHiifllo.  A(i  III  IMIT; 
riini./Mrriiriir;  pro  v. /'oniiiijMicr-.i;  (f  ri.  fimrmilirr, 
f'oiirmilitre^^*f'i)rmi[cu]lnnus,  d);  x  p  iiii.  hiirmitjurro; 
|)f  n.  formiiiiifirii. 

:UOl )  •nirmloo,  -ire  (v.  /V)rmiC(i),  wi<>  AnioiRcn 
wiinnii'ln,  —  ital.  fonnirare;  rum,  funnii:  ni  at  a; 
prov.  lormicnr:  altfrz.  f'ormirr;  spun,  luirmigar ; 
ptj;.  tormit)itr. 

34i)'J)  fornilrosus.  n,  uni  (v.  /onHKVi),  ri'ich  an 
AiiuMsoii ;  nun,  /iirmc'».-  span,  honniiioso. 

'iWM  *formioulo,  -are  i v,  /dimicd  l,  wic  AmeiBcn 
wiiiinicln;  prov.  lormigueiar ;  fri.  fourmillrr ; 
(a\\an.hnriiiigiiear;  ptj». /"omnV/Mriar).  Vgl.  Dz  587 
I'oiirmitlrr. 

3404)  fDrnio,  -ftre  (v.  fonmi).  gostaltcn;  ital. 
fonmire ,  mv\  tloni  piitsproclionil  in  den  tibrigen 
Siiradicn. 

3405^  fdmidsus,  a,  uni  (v.  fmma),  wolilgpstaltct, 
Bcliiin;  ital.  Ivrmnso;  rum.  /runtns:  prov.  furmos: 
(fri.  frimoiiii.se.  Fratze,  «=■  formo.ia  nach  BupHo's 
Annalmu',  R  III  148,  vrI.  alicr  R  IV  366);  iiltoat. 
I'ermos .-  n  e  »  r  a  t.  hermos  ,  a  1 1  s ))a  n.  /ermnxo  .■  n  o n- 
8 pan.  hrnmiso:  pti;.  /ornioso.  Vgl.  Uz  459  her- 
171(1.«).  Da/.u  (las  Vbsbst.  formositat-etn  =  ital. 
fuTmosilh  etc. 

f5rpex  8.  rSrfex. 

34061  forslt  {~=  fors  sit),  viellcicht,  otwa;  ital. 
/orjii,  I'urse :  sard,  forsi,  f'orsis;  rtr.  forsi,  forsa 
[=  forsa}!  ?).  Vj^l.  Dz  372  forte  (Uiez  nimrot  forsa» 
als  Grundwort  ani;  Grober.  ALL  II  426. 

3407)  *r6rtia,  -am  /'.  (v.  forlis).  Stiirko,  Kraft; 
ital.  forsa:  prov.  forza;  frz.  force:  cat.  forsa; 
span,  forza,  fuerza;  ptg.  forQa.  Vgl.  Grobor, 
ALL  II  427. 

3408)  *fortiarius,  -um  m.  (v.  forth),  eigcntlich 
Zwinger;  ital.  forziere,  Koffer;  altfrz.  forcier, 
vgl.  Dz  372  forziere. 

3409)  'foiito,  -are  (v.  forlis),  zwingeii;  ital. 
forzare;  prov.  forsa r :  frz.  forcer  etc. 

3410)  fortis,  -e,  stark,  kraftig;  ital.  forte; 
rum.  foarte:  prov.  frz.  cat.  fort:  span,  fiierte: 
ptg.  forte.     Vgl.  Grober,  ALL  II  427. 

3411)  foiiuna,  -am  /'.  (v.  for.s),  Zufall,  Gesohick, 
Gliick:  ital.  fort  una;  rum.  furluna,  Sturm,  Un- 
wettcr;  prov.  /hrtuna;  frz.  fortune;  cat.  span, 
ptg.  fortuna.  Die  Bedeutung  des  Wortes  ist,  ans- 
genonimen  im  Bum.,  ,.giinstigcs  Gesohick,  Gliick, 
Gewinn,  Verniogen". 

3412)  forum  ».  (verwandt  mit  fnras  und  foris), 
Aufsenplatz,  Platz,  Marktplatz  (Kichtidatz,  Gcrichts- 
ort  u.  (Igl.):  ital. /oro,  Gericht;  prov. /br-s;  alt- 
frz. f'uer,  feur,  Gesetz,  Taxe;  (neufrz.  fur  in  der 
Rede"nsart  d»  fur  et  a  mesure  „nach  Verhiiltnis", 
indessen  lat.  6  kann  nicht  frz.  u  ergeben,  und  des- 
halb  ist  das  Wort  von  forum  zu  trennen,  nhne  dafs 
sicb  freilioli  absehcn  liefse,  wohin  sonst  es  gehore, 
denn  an  lat.  fur  zu  denken  verbietet  die  Bcdtg); 
span,  fuero.  Gericht.  Gesetz:  ptg.  foro,  Gericht, 
Gerichtshof.  In  der  Bedtg.  ..Marktplatz"  ist  forum 
durch  mercatus  verdriingt  worden.  Vgl.  Dz  146  foro. 

3413)  *fossa,  -am  /.  (im  fossa,  v.  fodere),  Graben; 
ital.  fossa;  rtr.  prov.  fossa;  frz.  fos.se;  cat, 
fossa;  span,  fuesa.liuesa:  ptg.  fossa.  Vgl.  Grober, 
ALL  II  4. 

3414)  fossatus,  a,  nm  (von  fossa),  mit  Grabon 
umgeben;  davon  vermutlich  alt  span,  fonsado, 
rieer  (eigentlich    das   mit  pineni  Graben  nmgebenc 


V(>rsch»n/.to  Lagor);  altptg.  foMtdn.  Vgl.  \)i,  \bi 
fonsado. 

34151  Fo8t«l,  «in(>  Vorxtadt  von  Cairo;  davon  dor 
Name  ein(>x /ougstntTcH  (liarcbcnt);  ital.  fustaflwi, 
fnistafin»;  prov.  fu.ilaiii-s;  fr/..  fulainr:  Hjian. 
fiislan      Vgl,  Scbi'Icr  Iru  Diet,  unter  futaine. 

folils  K.  fiiltns, 

3416)  fuTca,  -am  /.,  CrubK;  davon  nach  Dz  372 
ital.  loijiiia,  (icKtalt  («jgi'iitlii'li  Form,  (inibe,  in 
wclcber  ein  Uilihvork  gcgosscii  wird),  wozu  da»  Vb. 
foiifiiare ;  C'aix  dagiigcn,  .St.  2il,  crblickt  in  liiijijia 
da«  frz.  fiirije:  span.  /i«;/(i,  hiujii,  Grubo;  ptg.  fojo, 
vgl,  Dz  46(1  /i()i/(i 

3417)  rnkcidiis,  u,  um,  t«ig,  sohr  woich;  ital. 
fnicido,  frddivio;  frazio,  Sbst.,  „o(loro,  Kpiacuvolo 
specialincnte  di  cose  mangerecco",  vgl.  Caix,  St.  324, 
Canello,  AG  III  3!)H;  rum.  fraijrd,  siifs,  frisch, 
wolchlich ,  dazu  das  Vb.  fraijezesc  ii  it  i,  woich 
werden  (audi  ital.  fracidare). 

3418)  |*rriictiriilim  »i.  (v.  fractus);  nach  Dz  589 
in  Billigung  vinor  Vennutung  J.  Grimm's  Grund- 
wort  zu  frz.  frichc,  Urachland.  Die  Ableitung 
mufs  als  lautlich  unannehmbar  bczeicbnot  werdon. 
Leidor  kann  auch  germ,  frisk  als  Grundwort  nicht 
geniigen,  vgl.  das  Adj.  frais,  fraiche.  Darf  man 
viellcicht  an  *frisc/i  aiis  *fr\xd  (fiir  fncia  von 
friiiire.  riiston)  denken  u.  meinen,  dafs  *frisca  soil. 
terra  zuniichst  ausgedijrrtes  Land  bcdeutot  habo?] 

3419)  Ifractam  n.  (Part.  P.  P.  von  franr/ere), 
Briichteil;  nach  Littrc  Grundwort  zu  frz.  frais, 
Uiikiistcn,  Ausgaben.  Die  Ableitung  ist  unhaltbar, 
wcil  fractum  nur  frait  ergeben  konnto,  vgl.  factum 
:  fail.  Diez  587  .*.  t).  erkannte  in  frais  das  raitlol- 
lat,  fredum,  freidum,  fretum  (wnhl  von  ahd.  fridti 
abzuleiten  u.  eigentlich  „Bufs6  fiir  Friedoiisliruoli" 
bedeutend).  Arbois  de  Jubainvillo  hat,  K  1  143, 
dicse  Ableit\ing  niilior  bcgriindet,  wobei  ilim  frcilich 
Fchler  mit  untorlaufen.  Mackel,  p.  92,  halt  an 
fractum  fest.  Nichtsdestoweniger  diirfto  der  Ur- 
spriing  des  Wortes  in  jrida  zu  suchen  scin.J 

3420)  fractura,  -am  /.  (v.  fracltis],  Bruch;  ital. 
frattura ;  rum.  frinturd  =  *francturii,  auch  frin- 
fiatura;  prov.  fractura,  frachura,  franhadura: 
ixi..  fracture  (gel.  W.);  cat.  span.  ptg.  fractura 
(gel.  W.). 

3421)  Wurzel  frag  (wovon  fra-n-go),  brechen; 
davon  vermutlich  span.  ptg.  frar/urn,  Steilheit, 
Unebenlicit;  ptg.  frai/a,  holperiger  Boden.  Vgl. 
Dz  452  fraga. 

3422)  *fraga,  (*fragea),  *fniscS,  -am  /'.  (fur 
fragum),  Erdbeere;  ital.  fraga,  fragola ;  rum. 
fragd;  rtr.  fraga;  nouprov.  freisa;  frz;  /raise 
(wallon.  frivc):  spa.n.  fraga,  eine  Art  Bromboero, 
fresa.  Erdbeere;  (ptg.  heifst  die  Erdbeere  morango). 
Vgl.  Dz  452  fraga;  Grober.  ALL  II  427. 

3423)  f*fragTlo,  -oiiem  hi.  (v.  fragilis),  ist  die 
zuriicklatinisierte  Form  von  frz.  frelon,  Homisse, 
fnloii  v.  frele,  das  Insekt  als  zartes,  diinnos,  ge- 
brechliches  Tierchen  bczeichncnd.  Vgl.  Dz  588  s.  v. 
Ulrich,  Z  XI  557,  will  frelon  von  fri'ler  =  *frixu- 
lore  ableiten,  was  nicht  gebilligt  werden  kann  J 

3424)  fragilis,  -e,  gebrochlich  (von  fra-n-go); 
ital.  fragile  ^facile  a  rorapersi  e  a  daraeggiarsi 
materialmento  e  moralmente",  frale,  arch,  fraile 
„debole  clie  si  usa  piii  sposso  in  senso  morale,  anche 
sost.  salma'  la  parte  fragile  e  cadnea  dell'  uomo", 
vgl.  Caniillo,  AG  III  374;  frz.  frclc,  gobrechlich, 
vgl.  Dz  583  »•.  V. 

3425)  fragiiim  ».,  Bruch;  ital.  frazo  „avanzo, 
frammentn",  vfrl.  Caix,  St.  325. 


341 


3426)  frigmlna 


3449)  frestis 


342 


8426)  fra^iiTna  ».  (PI.  v.  fragmen).  Briichstiickc, 
=  ital.   /raiKi,   Erdfall,  dazii   das  Verb  frnnare,  \ 
herabrollen,  vj,'!.  Dz  372  s.  v.;    Buggc,   R  IV  369,1 
rum.  fdrdma,  Stiiok,  Brocken,  dazu  das  Vb.  /drdm  I 
ai  at  (I,  brookeln. 

3427)  fragor,  -orem  in.  (v.  fra-n-yo),  das  Zer- 
brechen,  Krachen;  pro  v.  freior-s,  Schrccken;  frz. 
frayeur.  Vgl.  Fiirster.  Z  VI  109:  Dz  588  frayeur 
leitete  das  Wort  von  /'lifiidus  ab. 

3428)  fragosus,  a,  uiii,  briiehig,  zerbrockelt;  ptg. 
I'ragoso,  uneben,  raiih.     Vgl.  Dz  452  fraga. 

3429)  frag  +  quasso,  -are;  daratis  ital.  fra- 
cassaie,  zerschmettern,  dazu  das  Vbsbst.  fraccuiso ; 
rtr.  nur  das  Sbst.  {'areas:  (prov.  frascar,  zer- 
brechen,  aus /rnt^nsjsnr?);  Ixz.  fracasser,  dazu  das 
Vbsbst.  fracas:  span,  fracasar,  dazu  das  Vbsbst. 
fracaso:  ptg.  fracasxar,  dazu  das  Vbsbtit.  f'raca-'so. 
Vgl.  Dz  146  /racassare  (Diez  lafst  die  VVahl  zwisrhen 
infra  -\-  qiiassarc  u.  frag  +  qiinssare);  Caix,  Z  I 
423  (frag  +  qiiass.);  Ulrich,  Z  IX  429  (v.  *frnccare 
=  *fracticare). 

3430)  fragTO,  -are,  duften,  (riechen,  wittern); 
sard,  fragrare,  flairare,  fiagare,  dazu  das  Vbsbst. 
fragru;  f  row  ftairar :  ir?..  flairer.  dazu  das  Vbsbst. 
altfrz. //(iir;  t:^t.  flairar.  dazu  das  Vbsbst. //(i(>a; 
ptg.  cheirar,  dazu  das  Vbsbst.  cheiro.  Vgl.  Dz 
146  fragrare.  S.  oben  'flagro.  Corn\i  zieht,  E 
XI  89,  hierher  auch  das  roii  Diez  450  unerklart 
gelassene  ptg.  faro.  Witterung  der  Hunde,  iiidem 
er  es  als  Vbsbst.  zu  *farar=  fragrare  auffafst,  vgl. 
dagegen  Baist,  Z  VII  634. 

[*fragT6r  s.  flator.J 

3431)  [*frankiscns,  a,  am  (v.  Franko),  frankisch, 
franzosisch;  ital.  francesco ;  prov.  frances;  frz. 
ij'ranceui,  fran^ois)  fraiigais  (Fern.  francisca  =  fran- 
cesche,  nfrz.  fraiigaise  beruht  auf  Aubildung  an  die 
Adj.  auf  -f[n]sis  = -els,  -<m);  span,  frnnces:  ptg. 
frames.  Vgl.  Dz  147  franc  i;  Mackel,  p.  56  und 
97,  wo  behauptet  wird,  dafs  frangoise  nach  Analogic 
von  frangois  gebUdet  sei,  vgl.  auch  Behrens,  Ztschr. 
f.  nfrz.  Spr.  u.  Litt.  V  72.] 

3432)  [*frankitTa  (von  Franko),  Freihcit;  ital. 
franchezza  ,,liberta  nel  dire  e  nel  fare",  franchigia 
„esenzione,  privilegio".  vgl.  Canello.  AG  III  842; 
frz.  franchise,  Freiheit  von  Abgaben,  Freimiitigkeit ; 
span,  franqueza,  Freimiitigkeit,  ebenso  ptg.  Vgl. 
Dz  147  franco.] 

3433)  Franko,  Franke,  freier  Mann;  ital.  franco, 
frei;  prov.  franc-s:  frz.  franc,  franche  [franque 
als  gel.  Wort  , .frankisch"  im  neueren  Suine  des 
Wortes);  von  dem  Adj.  (Fem.)  ist  abgeleitet  das 
seit  dem  16.  Jahrh.  vorkommende  fraiwhir,  eigentl. 
sich  mit  Freiheit  bewegen,  (Grenzen)  uberschreiten, 
frei  handeln,  dazu  das  Kompos.  aff'ranchir,  befreien ; 
span.  ptg.  franco.  Vgl.  Dz  147  franco;  Mackel, 
p.  56. 

8434)  fraugo,  fregi,  fi-aftfim,  frangere,  brechen  ; 
ital.  frango,  fragno,  fransi,  franto,  frangere, 
fragnere:  rum.  friiuj  frinsei  frint  fringe;  prov. 
franh  frais  frait  franker :  ultirz.  fraind re;  neu- 
frz.  nur  im  Kompos.  en-freindre  (das  Part,  freint 
ist  in  der  Sehreibung  frein  zum  Vbsbst.  mit  der 
Bedtg.  „sich  brechende  Wogcn"  geworden,  vgl.  Fafs, 
RF  in  399);  altspan.  frangir,  franjir;  ptg. 
franger. 

3435)  *fratellus,  -um  m.  (Demin.  zu  frater), 
Briidereheo;  ital.  fratello,  Brudev. 

3436)  frater,  -trem  m,  Bruder;  ital.  frate.  frd, 
Ordensbruder ;  iMxa.  frate,  Bruder;  [fdrldt,  Gefahrte 
(nach  Cihac  s.  v.  =  foederatus),  vgl.  aber  Hasdeu, 


Columna  lui  Traian  VII  466J;  rtr.  /rar,  Bruder; 
prov.  fratre.  fraire.  Bruder,  Ordensbruder;  frz. 
fre.re,  Bruder,  Ordensbruder;  a  1  teat,  frare,  fra 
(neucat.  germd);  span,  fraire,  fraile,  frai,  fray, 
Ordensbruder,  (/»ec«i(i»o  ^  (7e)-HK(m<s-,  Bruder);  ptg. 
frade,  freire,  frei,  frey,  Ordensbruder,  {irmdo, 
Bruder).  Vgl.  Dz  452  fraire  (wo  mit  Recht  bemerkt 
wird,  dafs  span.  ptg.  fraire,  freire  aus  dem  Prov. 
entlehnt  sein  miissen).     S.  unten  germanos. 

3437)  fraternltas,  -ateiu  /.  (v.  frater),  Briider- 
lichkeit;  \X,ai\.  fralernitd;  x\im.  frd{ietate,  frd{ind- 
tiite;  prov.  fraternilat-z;  frz.  fraternite ;  cat. 
f rater nitat:  span,  f rater nidad;  ptg.  fralernidade. 
tberall  nur  gel.  Wort. 

3438)  *fratrinus,  -um  »».  (v.  frater),  Briiderlein ; 
prov.  frari-s  (Ordensbriiderlein ,  ilonchlein,  armes 
ilannchen),  arm,  elend;  altfrz.  frarin,  frairin. 
Vgl.  Dz  587  frairin. 

3439  traado,  -are  (v.  fraus),  betrugen;  davon 
viell.  frz.  flouer,  im  Spiele  betrugen.  Vgl.  Scheler 
ira  Anhang  zu  Dz  795  filou. 

3440)  traxiniis,  -um  /'.,  Esche;  ital.  frassino: 
rum.  frasin;  prov.  fraisne-s,  fraisse-s ;  altfrz. 
fraisne,  fresne:  nfrz.  frene;  cat.  frcve;  span. 
fresno:  ptg.  freixu,  frexo.    Vgl.  Dz  583  ]rene. 

3441)  [*mittcllat.  fredum  m.  (v.  ahd.  fridu), 
Bufse  fiir  Friedensbruch;  davon  vermutl.  frz.  frais, 
Kosten,  vgl.  Dz  587  «.  ».j 

3442)  mittelndl.  *freht,  Fraeht  (ahd.  freU. 
Verdienst,  Lohn);  frz.  fret,  Miete  eines  Schiffes; 
span,  flete:  ptg.  frele.  Vgl.  Dz  148  fret;  Mackel, 
p.  88. 

3443)  altnfriink.  *frgk  (ags.  free,  verwegen,  altn. 
frekr,  gierig,  nhd.  frech);  davon  vermutlich  prov. 
fric,  ultirz.  friqiie,  munter,  lebhaft.  Vgl.  Dz  590 
friqtie  (er  geht  vom  got.  friks  aus  u.  bringt  ^  sich 
darauf  stiitzend,  dafs  neuprov.  fricaud  nicht  nur 
„munter,  lebhaft",  sondern  auch  ,,lecker,  kostlich" 
bcdeute  — ■  auch  fricandeau.  leckere  Speise,  ge- 
bratene  Kalbfleischschnitte,  fricasser,  lecker  zube- 
reiteu,  fricaxsee,  leckere  Speise,  Fricassee,  in  Zu- 
sammenhang:  das  ist  unannebmbar,  ebenso  aber 
auch  Mabn's,  Etym.Unters.  p.47,  gegebene  Erklarung 
aus  *fricare  f.  *frictare  v.  frigere ;  die  Ableitaug 
dieser  Kiicbenausdriicke  ist  noch  zu  finden,  s.  No 
3460):  Mackel,  p.  105. 

3444)  ahd.  freidi,  abtriinnig,  verwegen;  davon 
prov.  fradel,  fraidel,  fraiditz;  altfrz.  fradous, 
ruchlos,  gottlos.  Vgl.  Dz  587  fraiditz;  Mackel, 
p.  115. 

3445)  fremitiis,  -um  ni.  (v.  fremere),  Gerausch; 
ital.  fremito;  rum.  freamet :  altfrz.  friente; 
span.  ptg.  fremito.     Vgl.  Dz  589  friente. 

3446)  fremo,  fremiil,  fremitiim,  fremere, 
dumpf  tosen :  ital.  fremere  und  fremire  (daneben 
freviitare);  prov.  fremir;  frz.  fremir  (daneben 
altfrz.  fremoier),  davon  abgeleitet  das  Sbst.  /><'- 
mi<sement ;  ptg.  fremir. 

3447)  fremor,  -orem  in.  (v.  fremeref,  Getose,  = 
altfrz.  fremor,  fremur. 

3448)  frenum  n.,  Gebifs;  itaL/Ve»iO;  rum.  frin; 
rtr.  frein,  farein:  prov.  fre-s;  frz.  frein;  cat.  fre; 
span,  freno;  ptg.  fre(i)o.  Vgl.  Grober,  ALL  11  427. 

3449)  fresils,  a,  um  (Part.  P.  P.  frendere,  rait 
den  Zahnen  knirschen):  davon  viell.  ital.  frisone, 
frosone,  frusone,  Kernbeifser  (ein  Vogel).  Vgl.  Dz 
373  frisone.  —  Von  dem  Fem.  fresa,  welches  sehon 
im  Spatlat.  ,,(gequetschte)  Bohne"  bedeutet  zu  haben 
scheint,  wahrscheinlich  span,  fris-ol,  fris-uelo, 
frej-ol,  eine  Art  Bohnen,  vgl.  Dz  452  frisol. 


:w\ 


MM\  frlo 


MHifi)  frisk 


.{44 


S4.')0^  friro,  rrtrai,  ft-irtaiii  II.  frTrHtQiii,  frirurr,  :I4U())  n-iRru,  frm,  h-iftiliii,  fflRfrCi,  riintoii ; 
r»>ilH>ii ;  it»l.  /rn/.irc  (daiwlM-ii  v/'in/i'iYi.  rcilM-ii  itiil.  /ii;/(/ii  /cissi  /riVfo  /'nr/7.wc.  iiiicVi'ii:  mm. 
taiioii  ill  olisciiiii'iii  SiiiMiO.  ila/ii  iI:ik  Vlishst.  /ri-iin.  fnij  fripsci  /Vi/i/  /i-kji-;  ]irov.  freijir:  frz.  /m 
I.liiitpnilicit,  frrijiilii,  il.m  l.airiu'ii  «lor  Fisclio;  riiiii.  (IVrf.  fi'lilt)  fnt  I'nrr;  I'arti/.iiiiiilliildiinj;  /.ii  f'rire 
free  (11  (I/  n;  prov.  fre^iar :  i\\\.i r i.  froijer ;  noil- |  Holiciiit  i\\  si>iii  I'riniiii.  Im-kor,  lockorlmfl;  (wofjon 
frz.  fratffr.  n-ilnMi  («iiifiir  (^'wiiliiilirli  frMIrr),  ilo.i  d  \\i\.  murrliiiiiil  <  •  miicdnlem),  vicllciclit  ni>- 
«tn>if«>ii,  (lion  Wt'i;)  lialiiuMi,  da/.u  ilii«  Vlislist.  /Vni  hdri'ii  liiiTlior  aiirli  ilio  SiirisiMiaiiii'ii  Iricanilrtiu  ii. 
^iiltfr/.  /Vdi/r),  (las  l„ii>-lii'n:  Hiijip',  K  IV  :t')(j.  «ill  /'riciissir.  dorPii  iiit<'rviikali>.s  !•  «icli  orkliircii  w(inlo, 
aufh  frineiucr.  8|iiiloii,  aiif  fricnre.  bczw.  auf  ting  weiiii  man  uiiiiclimoii  illlrfle,  clal's  oh  ui'H|irilii^lich 
j;li<ii'lilHMli>iiti<iult>  s|mii.  ireijar  /.iiriii'kfiilirvu  iind  |  kUoliuntiitiMiiisciui  (ctwii  ziiorsl  in  KliistorkUciion 
durcli  Nasaliornnt;  I'rklan'ii;  (i.  I'lirin,  Kov.  crit.  I  libliclio),  iilso  (ji-wissormafscn  «•"'«■'ir**  Worto  (\g\. 
18t>7,  II  p.  33'J,  liatto  das  Wort  von  alid.  'hreiiiifan  i  (idntiiia)  soion  {*t'ricn)iilellii>i,  'f'ricdsMin,  allordinga 
,r<>ini(^<n'  alipdoitct,  «as  allordiiiK-s  scliworlifli  pv  wiiro  */'cii7-  /.u  iTwartcn,  alii'r  c  knniito  diircli  irtjond 
biili^rt  «prdon  kaiin;  oat.  «pan.  pt>!.  frfffiir.  Vjfl.  n-ololio  Do/.ii^nalimo  auf  fricnre,  ctwa  ilea  ScliabmiB 
D/  W7  frri/iire.  Fiir  ali}:oloitot  von  frienre  or-  |  dcs  Floisclioa  odor  des  ziir  Spoisoboroitiin^;  orfordor- 
aoliton  Miis.salia,  Hoitr  p.  liO.  mid  PariMli.  R  XVII  liojien  Brolroiliona ,  eindrinjcon ;  solbstvorstiindlicli 
t)8,  auob  i  tal.  (miindartlioli)  fre<iolit,  fncola,  Kriim-  istos  aiirb  Kostattot,  an  iinmittolbaro  kiiobon(;olobrte 
ohon,  );alli£.  firaiiiilln.  firanptitla.  |  Abloitnng  von  frienre,  roiben,  7,u  denkon,  mir  frei- 

3431)  ['frictiiiQiii  II.  (V. /rir^iHi)  —  frz.  fretin,  <\ic]\  nioht  an  ciii  *fricare  fiir  frictare,  wio  Mabn, 
Absobabaol,  Ausaobnfs,  I'isohlirut,  vrI.  Dz  589  s.  t'.J    Etym.    Untora.    p.   47,    will);    rat.    frefiir;    span. 

34521  •friotio,  -onoin  /'.  (v.  fruj-e-re,  kalt  scin,  | /rnV;  pt;;.  friijir. 
frien^n).  Frost:  frz-frisyo».  Frost,  Soliaudor.    Vfjl.  '      34t)l)  A-i^or,   -orein   m.,   Kalto;    rum.  fior  (?), 
Ui  590   /ri.f.soH   (Diez   niiiimt  *frigilio  aU  Grand-    s.  Cli.  untor/CK/;  prov. /'r«iV)r-.v,/Vior-.«;8pan. /nor. 


wort  an);  Griibor,  ALL  II  427 

3453)  *frTctIo,  -are  (v.  frictii.t  v.  fricarc),  reiben; 
ital.  frizzare ,  juckon  (in  iler  Haiit),  dazii  das 
Vbsbst.  frizzo;  prov.  frrssa ,  Wildspur;  span. 
frezar,  reiben,  fressen  (von  Seiilenwiirmcni  gesagt; 
in  dieser  Bedtg.  viell.  vom  alid.  frezzan),  miston, 
dazu  das  Vbsbst.  freza,  Mist,  Wildspur.  Vgl.  Dz 
148  s.  V. 

3454)  *fricto,  -are  (Intens.  zii  fricare),  tiichtifj 
reiben;  ital.  frettare,  kebren,  ilazu  daa  Vbsbst. 
frettn,  Eilfertigkoit  (oigentl.  «obi  das  rascbe  Sich- 
bewegen  beim  Kebren),  dazu  «ioder  das  Kompos. 
affrettare ,  bescbleunigen;  prov.  frettar ,  reiben; 
neuprov.  freto,  Eilfortigkeit;  frz.  frotter,  reiben 
(das  abnorme  o  erkliirt  sieli  wolil  aus  Angleicbung 
an  das  bedeutungsverwandtecro^er;  Forsterfreilicb, 
Glossar  z.  Aid  u.  Mir.  p.  574,  bemerkt  ausdriieklieh 
„frnter  (rait  off.  o)  nicht  v.  frictare"  und  Horning 
rccbnct  Ztschr.  fiir  neufi'z.  Spr.  und  Litt.  X'  242 
die  Ableitung  von  frotter  aus  frictare  zu  denen, 
die  „kurzer  Hand  abgewiesen  werden"  miisscn).  Vgl. 
Dz  148  frettare  (vio  aiicli  span,  frntar,  flotar, 
besprocben  werden.  S.  oben  flut.  Vgl.  Grobor, 
ALL  VI  389). 

3455)  [*frictiilo,  -are  (Deminutivbildung  zu 
*frictare),  ein  wenig  reiben;  frz.  froler,  streifen 
(das  o  erkliirt  sich  aus  frotter).  Vergl.  Dz  148 
frettare.] 

3456)  [*fnctus,  a,  um  (v.  frig-ere),  kalt;  davon 
vermutlich  sard,  frittu,  kalt,  woven  frittore,  Kalte.  I 
Vgl.  Grober,  ALL  II  428.]  | 

3457)  frigdor,  -orein  «i.  (fiir  frit/dor,  v.  frigi- 
dus),  Kalte  {frigdor  ist  im  Spiitlatein  inehrfacli 
belegt,  s.  Georges  s.  v.):  ital.  freddore;  rtr.  fre- 
dur;    prov.  freidor-s :   frz.  froidenr:    oat.  span.' 

■       '  "  '    Grober,  ALL  II  428. 


3462)  Trigus  n.,  Kiilto;  rum.  VI.  friguri,  Fiobor- 
sehauer. 

34631  fk-iligTllus,  -um  m.,  Fink;  ital.  frinyiiello, 
filiinguello  (dialektische  Fornien  orem.  parra.  fran- 
gol,  pioin.  franguel,  frangoi),  Fink.  Auf  den  Stamm 
frig-,  frlng-,  von  welcliem  einerscits  fringillus, 
anderorscits  das  Vb.  friguttire  {frigultire,  fringulire, 
fringultire),  zwitsohern,  abgelcitot  ist,  fiihrt  Diez 
589  aueb  zuriick  frz.  fringoter,  frigotter  (ital. 
fringottare),  zwitsohern,  fringner ,  bin-  und  her- 
springen.  Naobzutragon  ist  nooh,  dafs  frz.  aucb 
fringille.  Fink,  vorhanden  ist.     Vgl.  Th.  99. 

3464)  germ.  Stamm  ftis-  (wovon  ags  frise,  ge- 
lockt,  ongl.  friz,  frizzle,  krauscln),  kraus;  davon 
vermutlich  ital.  fregin,  Vorbrdmung  (mit  Fransen 
u.  dgl.),  Sclimuck,  Fries,  dazu  das  Verb  fregiare, 
einfassen ,  verziorcn :  (ob  aueh  frisato,  gestreiftes 
Zeug?);  frz.  {frise.  Fries,  Flauscb?),  frame,  Hals- 
krause,  fraisette,  KriigeUlien,  dazu  die  Verba  friaer, 
fraiser,  kriiuseln  (von  friser  wieder  friseur,  Haar- 
krjiusler);  span. /W.so,  Bortcn,  Fries  (frisa,  woUenes 
Zcug),  /Ve.s'o,  Franze,  {frazada,  langhaarige  Bett- 
dccko?).  frisar,  Tuc.h  aufkratzen.  Vergl.  Dz  148 
fregio  (Diez  stellt  kein  bestimmtos  Grundwort  auf, 
sondern  bespricht  nur  die  von  andern  gegebenen 
Ableitungen  von  jihrggiae  «e.sJe.s,  von  dem  Viilker- 
namen  Frisa  eto.) ;  Atzler,  p.  98  (A.  vermutet,  dafs 
die  Worte  mit  dem  deutsohen  nFriesel"  =  vom 
Frost  sioh  kriiuselnde  Haut,  Gansohaut,  zusammen- 
hangen):  Mackel,  p.  93  (stellt  ohne  weitere  Be- 
merkungen  ags.  fri.fe,  engl.  friz,  frizzle,  als  Grund- 
worto  auf).  Die  Horkunft  dcr  VV'ortsippo  bedarf 
noch  eingeheiulerer  Untersuobung:  in.sofern  dicselben 
„Gekrausel,  kriiuseln"  beileutcn,  dilrfte  allerdinga 
die  Herleitung  von  germ,  fris-  am  niichsten  liegen, 
fiir  die  einen  WoUstofT  (Fries)  bozciohnonden  Worte 


f red  or:  ptg.  freidor.     Vg 

3458;    *frig[l]diil()sus ,    a,    um    (von  frigidu.s),    dagegen    empfiehlt    sich    wohl    die    Ableitung    von 
frijstelnd;  ital.  freddoloso;  (rum.  friguros  =  */W- 1  Friesland  als  dem  urspriinglicben  Zubereitungslande 
gulosKs);  frz.  frileux;   (span,  friolejo).    Vgl.  Dz  j  derartiger  Zeiigc. 
489  /W/eMX.  3465)  germ,  frisk,  frisch;  ital. /resco,- rtr. /"rwA:, 

3459)  (frigidos),  *frigidu.s,  a,  nin,  kalt;  ital.  frestx  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  fresc;  alt- 
freddn  u.  frigidn,  das  letztere  bezeichnet  „qualita  frz.  freis,  frois,  vergl.  Forster,  Aiol  et  Mirabel 
abituale",  vgl.  Canello,  AG  III  330,  nicht  hierher  p.  LIV;  nfrz.  frai.<<,  {em.  frniclie  =  *fri.ica;  span, 
gehort  frizzo  „motto  pungente'^,  vgl.  CaneUo,  AG  ptg.  fresco.  Vgl.  Dz  148  fresco;  Mackel,  p.  97. — 
111388;  TtT.freid;  prov. /rert-j;  iti.  froid;  cat.  Von  frz.  frais  ist  vielleicht  abgelcitot  altfrz.  fre- 
fret;  (span.  ptg.  /Wo,  altspan.  frido).  Vergl.  i  sane/ie,  fresange,  fraissengue  (davon  wohl  entlehnt 
Grober,  ALL  11  428;  W.  Meyer,  Z  Vm  209.  sicil.  frisinga),  jiinges  Schwein,  vgl.  Mackel,  p.  99  ; 


345 


34C6)  fritlUlo 


3488)  fugacSus 


346 


Dz  589  wollte  das  Wort  unmittelbar  auf  ahd.  fris- 
king, Frisohlin-j,  ziiriiokfiihren. 

3466)  [*fritillio,  -are  (v.  frit  ill  us.  Wiirfclbcchcr), 
sich  rascli  bin-  u.  herbewc<;cn;  davon  pro  v.  fre- 
iilhar,  hiipfen,  spriiigen;  frz.  fritilhr  kanii  trotz 
seiner  gleichen  Bedtj;.  doch  nicht  i;lei<lien  Ursprunges 
sein,  sondem  ist  eber  auf  cin  *frictilUare  zuriick- 
zufiibren,  wie  scbon  Dz  589  .«.  r.  richtig  bemerkt  hat.] 

3467)  Stamm  frit-  (wovon  /ritinnire,  zwitschern); 
davon  vermutlich  frz.  fredon,  Triller,  dazu  das  Vb. 
fredonner,  trillern,  vgl.  Dz  598  frednn. 

3468)  fnxdrlum  «  ,  Rostpfanne,  =  altfrz.  fren- 
souoir,  vgl    Bugge.  R  IV  355  Z.   1  v.  u. 

3469)  [*frIxulo,  -are  (Deminutivbildung  zu  fri- 
care),  soil  nach  Ulricb,  Z  SI  557,  das  Grundwort 
sein  ZQ  frz.  f'reler.  versengen  (rcibend,  zischend 
brennen).  Das  ist  nicht  unwahrscheinlich,  dagegen 
kann  man  es  nicht  gutheifseii ,  wenn  Uhich  aus 
f'reler  wieder  das  Sbst.  f'relon,  Hornisse,  ableiten 
will,  denn  das  ware  eine  unerhorte  Ableitung;  frehtn 
ist  von  f'rele  nicht  zu  trennen,  vgl.  Dz  583  .s\  y.] 

3470)  frixura,  -am  /"  (v.  frigere),  Rostpfanne; 
davon  (oder  von  *f'rixatura)  frz.  fressure .  Ge- 
schlinge  (weil  es  in  der  Pfanne  gebacken  wird),  vgl. 
Littre  .«.  v.;  Bugge,  R  IV  355. 

3471)  [*frocus,  -nm  m.  „terra  ineulta",  s.  Ducange 
s.  v.;  altfrz.  f'rnc,  frou.  fine.  Brachfeld:  span. 
lleco  (aus  *llueco,  *lh,co.  *floco).  Adj.,  noeh  nicht 
angebaut.  vgl.  Bugge.  R  III  163.  Dz  463  bezeichnet 
lleco  „als  unbekannter  Hcrkunft".] 

3472)  trondarlu-S,  a,  um  (v.  f'rons),  zum  Laub 
gehorig;  rum.  fninzar,  Sbst,  Laub. 

3473)  frondosus,  a,  nm  (v.  f'rotis,  dis),  laubreich, 
belaubt :  i  t  a  1.  f'rnndoso ;  rum.  f'runzos :  span, 
ptg.  frondoso. 

3474)  1.  frons,  *frondem  (f.  frOndem)  f.,  Laub, 
Zweig:  it il.  fiotide,  f'ronda:  lum.  frtimd;  (prov. 
frz.  fehlt  das  Wort,  es  wird  vertreten  durch  *foUa- 
ticuin  •=  folhatge-s,  f'eiiillage,  jedoch  findet  sich  alt- 
pro  Y.brondel-s,  brand dl-s,  Zweiglein,  altfrz.  bronde, 
auch  piem.  bronda,  Zweig,  neuprov.  broundo, 
Reisholz,  welche  Worte  doch  wohl  nur  auf  f'rondem 
zuruckgefiihrt  werden  konnen,  wenn  auch  Diez  534 
bronde  es  nicht  that) :  span. /"ronrfe,  fronda.  f'ron- 
dosidad:  ptg.  frondosidade  (ublicherist  f'olhagem). 

3475)  2.  frons,  frontem  (f.  frontem)  /".,  Stirn ; 
ital.  f'ronte;  rum.  f'runte;  prov.  front,  fron  m. ; 
frz.  frotH  m.:  cat.  front  m.;  a  Its  pan.  fruente 
(also  =  frontem),  f'ronte,  f'runte;  neusp.  f rente, 
vgl.  Dz  452  s.  c:  ptg.  fronte  (auch  f rente).  Vgl. 
Grober,  ALL  II  428. 

3476)  frontale  n.  iv.  front-em),  Stirnblatt;  ital. 
frontale,  Stimband  (auch  Adj.  ,zur  Stirn  gehorig"); 
{twm.  fruntar  =  *f'rontarium);  piov.  frontnl-s;  frz. 
frontal,  (frontail  ^*frontaculum,  fronteau  =*fron- 
tellum);  cat.  span.  ptg.  frontal. 

*froutarTiim  s.  frontale. 

3477;  *frontio,  -are  u.  -Ire  (v.  front-em),  die 
Stirn  runzeln.  in  Fallen  legen,  fallen;  ital.  fehlt 
ein  entsprechendes  Vb.  i*fronzarc),  man  sagt  dafiir 
increspar  (v.  criyywi)  la  fronte,  doch  ist  sard,  das 
Vb.  frunziri  u.  das  Vbsbst.  frunza,  Falte,  vor- 
handen;  prov.  altfrz.  froncir;  neufrz.  froncer, 
dazu  das  Sbst.  fronce.  Falte  (Scheler  ira  Anhang 
zu  Dz  728  meint,  dafs  man  von  dem  Sbst.  fronce 
ansgeheu  miisse  u.  dafs  dieses  =  ronce  =  deutsch 
runze  anzaselzen  sei,  vgl.  auch  Fafs,  RF  Ul  510); 
cat.  frunsir;  altspan.  froncir;  neuspan.  /r«»i- 
cir;  ptg.  /rnna»)- (wohl  angelehnt  an /Vrtnjtt).  Vgl. 
Dz  149  froncir. 


3478)  [*fronto,  -are  (v.  frontem),  gleichsam 
„8tirncn",  nur  in  Kompositis  (af-frontare,  anstirnen, 
jem.  die  Stirn  bieten,  trotzen,  con-frontare ,  zu- 
sammenstimen,  Stirn  an  Stirn  bringen,  zusammen- 
gegeniiberstellen,  rum.  auch  in-f'rontare  im  Sinne 
von  affr.),  in  diesen  aber  in  alien  roraan.  Sprachen 
lebendig.J 

3479)  fruetiis,  -um  m..  Frucht;  ital. /Vu«o  (PI. 
friitti  und  friitta,  Tafelobst.  vgl.  CancUo,  AG  III 
403);  rum.  frupt,  PI.  fruptiiri:  rtr.  frig;  prov. 
fruch.  frut-z,  frucha,  fruita:  frz.  fruit;  cat.  fruyt; 
span,  fruto,  fruta  (letzteres  besonders  „Baum- 
frucht");  ptg.  fructo.  fructa  (letzteres  ^Obst"), 
auch  fru{i)to,  -a.    Vgl.  Grober,  ALL  II  423. 

3480)  frumen  n.,  Schhind  (Serv.  Verg.  Ge.  I  74 ; 
Aen.  I  178);  davon  ital.  in-fntnire  „bramare, 
desiderare  avidamente",  vgl.  Caix,  St.  363;  prov. 
altfrz.  enfrum.  enfrun,  gierig,  unersattlich,  dazu 
das  prov.  Vb.  s'enfrunar,  gierig  essen,  vgl.  Dz  569 
enfrum. 

3481)  fruraentarliis,  a,  nm  (v.  frumentnm),  zum 
Getreide  gehorig;  ital.  framentario,  Adj.,  fru- 
mentiere  „chi  porta  i  viveri  all'  esercito'",  arch. 
frumentiera  .,grano  acconcio  ad  uso  di  minestra", 
vgl.  Canello,  AG  HI  307. 

3482)  frumenttim  n.,  Getreide;  ital.  frumento, 
formcnto;  (prov.  blada  =  ablata;  frz.  ble);  span, 
ptg.  trigo  =  triticum,  Weizen  (ptg.  auch  frumento). 

3483)  germ,  frnmjan  (ahd.  frummjan,  ags.  frum- 
mian),  hervorbringeu ;  ital.  fornire ,  liefem,  ver- 
sorgen,  ausstatten;  sard,  frunire:  prov.  fromir, 
formir,  fornir:  altfrz.  formir,  fornir;  neufrz. 
fournir ;  span.  ptg.  fornire.  Vgl.  Dz  145 /ornire; 
Mackel,  p.  22. 

3484)  [mittellat.  frunio,  -Ire,  Baumrinde  zer- 
reiben,  Lohe  bereiten;  davon  nach  Dz  591  prov. 
frunir,  zerbrechen.] 

fruiijan  s.  flennen. 

3485)  [*friistio,  -are  (fiir  *frustiare,  v.  frustum) ; 
davon  vielleicht  altfrz. /roijssi'er,  n e \i  f  iz.  froisser, 
zerstiicken,  zerbrechen.  Vgl.  Schuchardt,  Cber  einige 
Falle  bedingten  Lautwandels  im  Churwalschen,  p.  9; 
Littre  -s.  c:  Havel.  R  III  32S;  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  797:  Forster,  Z  III  563;  Grober,  ALL  II  428. 
Dz  590  stellte  frendere  fresius  oder  fricare  f rictus 
als  Gruudworte  auf;  gegen  *frictiare  wiirde  wohl 
auch,  wenigstens  lantlich,  niclits  einzuwenden  sein 
{frictiare  :  froisser  =  *altiare :  hau-ficr).  Das  Grund- 
wort frUstiare  hat  gegen  sich,  dafs  die  Liinge  des 
u  in  frustum  durch  das  ital.  frusta  (Sbsl.,  Bissen. 
Adj.,  abgenntzt)  u.  das  frz.  fruste  (Adj.,  abgerieben) 
gut  bezeugt  wird.j 

3486)  dtach.  fader  =  frz.  foudre,  ein  VVeinmafs, 
vgl.  Dz  587  «.  r. 

3487)  faga,  -am  /'.  (vom  St.  fug-,  wovon  fugere), 
Fliicht;  ital.  fuga,  Flucht  (iiber  das  u  vgL  Ascoli, 
AG  I  185  Anm.  4,  wo  es  aber  freilich  nicht  hin- 
reichend  erklart  \vird,  wenn  das  Wort  als  ein  volks- 
tiiraliches  gelten  soil;  vielleicht  darf  man  *fuga 
fiir  fi'iga  ansetzen,  zumal  da  man  auch  *f'ugire  fiir 
fUgere  aufstellen  mufs),  foga,  Eilfertigkeit,  Hitze. 
vgl.  Canello,  AG  III  325  ;  rum.  fuga;  prov.  fug{u)a; 
frz.  fugue,  Flucht  (Vcraltet  und  selteni,  faie,  Zu- 
fluchtsort  der  Tauben,  kleiner  Taubenschlag,  [faite, 
Flucht),  fougue  =  ital.  foga,  vgl.  Caix,  Giorn.  di 
fil.  rom.  II  70;  cat.  span  ptg.  fuga.  Vgl.  Dz 
371  foga 

34S8)  *fa^ceiis,  a,  um  und  fugax,  -cem  (von 
fuga),  fiiichtig;  ital.  fugaee ;  rum.  fugaciu:  (frz. 


Ml 


S480)  Kii(«\T 


:tr>i:ii  rnmliiH 


;{48 


/iii/'fi/  -/li'/  I  ^,'<>rni.  fc<ir(/l;  Mpa  ii. /i«/ii.' liliini'lH'ii 
AhiWuii):  pt);.  /iii/ii.-. 

Sl«»i  iltsrli.  Kiimrrr  iNanu'  iIit  l>i>kiinnt<>ii  Aii(;s- 
lnir>r<T  K.'mfiii;uiiisf.imilii')  ■  -  K|paii.  /iiciic,  ri'i<-lii'r 
Mann,  aii.li   «all..n.  loii)..iii\    V^'l    1>/.  .IM  /liiMr. 

S-l'.Hti  (fuirio,  rOKi,  fufritiirus,  -erf,  tliclu-n,  ilanir) 
fOirio,  -ln>;  ital. /in/i/ici  ;  sanl. /iiiir;  rum. /un 

II  I»  I ;  rtr.  I'mjir,  v>;l.  (iartniT,  §  164;  prov. 
fiiiiir:  (ti.  /Mir;  span.  Iiuir;  oat.  ptj;.  fmiir. 
Vjil.  (inilK.r,  ALL  II  4JS. 

34;tn  •rOicitor,  -oreiii  (f.  fiiijitor),  FUiciitling ; 
itnL  /Mi;./i<i)iY ;  mm.  I'lKjitor;  nltspun.  fuidor 
(hiiiilfrii). 

3l;i2^  rtUnridiis,  u,  uiii  (v.  fulffire),  {{liinzond; 
ilarau.4  ilurcli  AnU'hniin);  an  I'ldvus  itaL  fulvitlo, 
);l;uU('n(L  Vfjl.  D/,  374  .<.  r. 

34U3)  raliriir,  -ilrls  u..  Ulitz;  itiiL  folijort;  rum. 
futiier ;  p  r o v.  ftililit-s,  fnheis :  a  1 1  f  r  /,.  /ofi^-c  (aiu'li 
fsfolilre);  nciifrz.  fomlre,  Blitzstralil .  Hlit/  als 
I<ciiolitorsclioiiiiinn  ist  I'clair;  (span.  i)t^'.  licifst 
dcr  Blitz  rrlitmjHtiid  v.  lamp-,  leiu-liton,  liinsiclitlifli 
8ciiu>8 lA'uolitiMis,  r<i_i/'>,  'iii'o  =  r<i(/i'i/s'  als  Blitzstralil; 
das  rtr.  Wort  fiir  ,, Blitz"  ist  canieij,  vcriniitlicli 
uiit  *C(Ji(Mi(i  =fjr.  xaiutt,  llitze,  zusanitnonlianj^end). 
Vpl.  l)z  6S7  fimilre  1;  Grilber,  ALL  II  428. 

3494)  nUgtiro,  -lire  {\.  fiiliiur),  blitzon;  ital. 
fohjorare :  rnm.  Iiihifru  at  at  a;  (prov.?;  frz.  i7 
fait  (/<■,<  eclairs:  span,  relninjiayitear,  ilar  relam- 
jinyos ;  ptg.  relainiKifiuenr.  coriscar,  raiar). 

3495)  full^o  u.  *fiillTso,  -inem  /'.,  Rufs,  Schmink- 
achwarzc;  itaL  fuUijiiine,  Kiifs;  rum.  faninyine ; 
rtr.  fulin:  span.  Iiolliii;  Baist,  Z  V  245,  ist  ge- 
neigt,  in  holyin,  -a,  Zaubercr,  -in,  oine  Abloitung 
aus  I'uliyo,  gleichsam  *l'uliyineus ,  -a  (rufsigo, 
schwarzo,  durcli  don  Schornstein  krieohendc  Person), 
zu  erbliekcn,  das  ii  statt  «  erklart  er  aus  Suffix- 
vertauscliung:  ptg.  fuUqem.  Vgl.  Dz  459  hollin: 
GriJber,  ALL  U  429  u.  \1  390. 

3496)  *fuUo,  -are  (Verb  zu  dera  Sbst.  fullo, 
Walker),  walken;  ital.  follare,  walken,  treten,  dazu 
das  Vbsbst.  folia  (Gedriinge),  Menge,  dazu  das 
Konipos.  aff'ollare.  driingen;  rtr.  fullar ;  pTo\.folar; 
frz.  fouler,  dazu  das  Vbsbst.  foule;  (iibcr  altfrz. 
afoltr  s.  obcn  alTulIare):  span,  hollar  {a foliar, 
beschadigen,  ist  wolil  =  altfrz.  afoler),  dazu  das 
Vbsbst.  folia.  Vgl.  Dz  142  follare;  Grober,  ALL 
U  428  u.  VI  389. 

3497)  fullo,  -onem  «i.,  Walker;  ital.  follone; 
frz.  foulon.     Vgl.  Dz  142  follare. 

3498)  fultus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  fiilcire),  ge- 
stutzt;  davon  nach  Forster,  Z  III  563,  span.  Iioto, 
Sbst.,  Vertrauen,  Zutrauen,  Sicherheit;  ptg.  fnuto, 
sicher.  Dz  460  .s.  v.  stellte  fotus  von  fovere  als 
Grundwort  auf  n.  verwarf  das  von  Moraes  vorge- 
schlagene  fautus  als  unlateiniseh ,  jedoch  /otu-i  ist 
wegen  des  ptg.  om  unannehmbar,  gegen  fautus 
aber  ist  ein  ernstes  Bedenken  gar  nicht  zu  erheben, 
zumal  da  wenigstens  das  Supinum  fautum  nicht  im 
mindesten  unlateiniseh  ist.  Aus  fautus  erklart  sicli 
fouto  einfacher  als  aus  fultus,  vgl.  aueb  Baist,  RF 
I  445. 

3499)  nUvus,  a,  um,  braungelb,  =  ptg.  fulo, 
vgl.  Dz  452  .s.  f. 

3500)  fumatS  (Part.  P.  P.  v.  fumare);  ital. 
fumata,  Eauch,  fumea  ,.furao,  in  ispecio  i  vapori 
che  lo  stomaco  manda  al  e.crvello",  vgl.  Canello,  AG 

III  313;  frz.  fumee.  Ranch;  span,  fumada,  Rauch- 
wolke;  ptg.  fumada,  Signalfeuer  („Rauchwolke" 
ist  fumaga}. 

3501)  fumigo,  -are  (v.  fumiis  u.  ago),  rauchen. 


dbcutel;  ital. 
BiMitrl  (/r,H(/,j  4-  *rhom- 
ler,  iiacli  Caix,  Z  I  423, 
Studj    di    til.    mm.  II  4, 


(lanipfen;  ital.  /«HiiVd/c;  rum.  fuinfy  <ii  at  a: 
fr/.  Iiimiyrr;  nlls|ian.  fuiiiiyar;  nouHpaii./itdNciir,' 
ptg.  fiiwr(ij]iir. 

35(121  rOinu,  -ure  (vun  fiimus),  raueliim;  ital. 
/KMiiiic.  ruin.  /i/Hi  III  (if  (I ;  prov.  fumnr;  frz. 
fumer :  span.   ptg.  /•ihkic. 

3503)  rOiiioNUs,  a,  uiii  iv.  fumus),  raurhig;  ital. 
fumoso;  rum,  /hiik»-;  pruv.  fiimos;  frz.  /MWiri/.r; 
cat.  fuiiiiis:  span.    ptg.   fuiiiosii. 

3504 )  ramus,  -um  m.,  liaucli ;  i  t  a  I.  fiiiiio.  fuinnio ; 
rum.  /iiiii.  I'l.  Iiimiiri:  prov.  altfrz.  fum-s,  fiin-s; 
(nfrz.  fuwic);  lal.  fum:  allspan.  fuiiio;  nou- 
span.  Iiiimo;  ptg    fumo. 

3505)  ramuK  terriie  frz.  fumelrrre,  ICrdrauoh 
(ein  Kraut,  Fuinaria  nfficinaliH  L.):  ital.  ist  daR 
Wort  in  fuiiimiislniKi  entsti-llt,   vgl.   l»z  374  .v.  v. 

350(1)  raiicti»,  -iiiicm  /.  (V.  fiiiiyi},  Verrichtung; 
altspan.  furcuiii.  enfurcion  =  iiouspan.  infur- 
cion.  I'achtzins,  Tribut;  \)\.g.  infur^.ao.  Vgl.  Gornu, 
K  X  80. 

3507)  fuiidii,  -um  /:,  Scl 
fouda,   fiiDiita,   .ScIiIimuIit 
/«i/(i  =  friimhohi.  Sc'lileu 
vgl.   (lagi'giii   Mari-liesini, 

wo  froiiilidlii  unil  frowha  nebst  frombolierc  auf 
den  Stainin  *finuliliulario-  zuriie.kgcfulirt  werden): 
prov.  frotida:  altfrz.  fonde;  nfrz.  frotiile;  span. 
fouda,  hiiuda  (das  Wort  l)edeutot  ..Schleuder",  abor 
auch  ,,Wirt.s-,  KalTeehaus",  «olche  Bodtg.  sich  aus 
der  von  ..Geldljoutel"  eutwickelt  zu  haben  scheint, 
ithnlich  wio  bourse  ,,Geldl)euteI"  u.  „Ver8ammlung8- 
ort  dcr  Kaufleuto"  bodeutet),  dazu  das  Vb.  Iiondear, 
das  Senkblei  auswerfen;  ptg.  funda.  Vgl.  Dz  141 
fionda  u.  451  fonda;  tirober,  ALL  II  429. 

3508)  fiindlbSlus,  -um  m.  (v.  funda  u.  fiallw), 
Schleudermaschine;  altfrz.  fondefk,  oin  Wurfgeriit, 
vgl.  Dz  587  s.  V. 

3509)  fundlbiilum  «.  (von  fundere),  Trichtor; 
daraus  span,  fond,  Trichter;  ptg.  funil,  vgl.  Dz 
451  .s.  V. 

3510)  [Tunditio,  -are  (\.  fumUtus),  bis  auf  den 
Grund  gehen,  iin  Boden  befestigen  u.  dgl.;  prov. 
fonsar;  frz.  foncer,  enf oncer.  Vgl.  Dz  143  fondo 
(Diez  leitct  die  Verba  von  dera  Nom.  fou.<i  =  fontis 
=  fundus  ab,  l)enierkt  aber  selbst,  dafs  man  von 
solcher  Ableitung  im  Yn.  kaum  ein  Beispiel  findc.] 

3511)  fundo,  -lire  (von  fundus),  griinden;  ital. 
fondare;  rum.  afund  ai  at  a,  bedeutet  auch 
ntauchen";  prov.  fondar ;  frz.  fonder ;  cat.  fondar; 
span.  ptg.  fundar. 

3512)  filndo,  fudl,  fusum,  fiindere,  giefsen; 
ital.  fondo  fusi  fuso  (fonduto)  fimdcre,  schmelzen; 
prov.  ca.t.  fondre,  zerstoren;  frz.  fondre,  schmelzen; 
span.  ptg.  fuiidir,  schmelzen.  In  der  eigentlichon 
Bedtg.  ^giel'sen",  ^vergiefsen"  ist  das  Vb.  durch  ital. 
miscere  =  miscere,  versare  =  frz.  verser;  span. 
echar  =  ejectare,  verier,  derramar  (von  ramus, 
eigentl.  abzweigen);  ptg.  verier,  rasar,  ilerramar 
ersetzt  worden.     Vgl.  Grober,  ALL  II  429. 

3513)  fundus,  -um  m.,  Grund,  Boden;  ital. 
fondo,  Sbst.,  Boden,  Adj.,  tief  (also  =  *fundus,  a, 
um  im  Sinne  von  profundus);  rum.  funil,  PI.  fun- 
duri  (nur  Sbst);  prov.  fond-s  (nur  Sbst);  frz. 
fond  und  fonds  (lotzteres  Sbst.,  dessen  s  ubrigens 
nicht  Nominativ  -s  ist  [vgl.  Meyer,  Ntr.  57,  und 
Horning,  Ztsehr.  f.  neufrz.  Spr.  u.  Litt.  X=  245], 
namentl.  in  iibertragener  Bedeutung  „Vorrat,  Ver- 
mogensbestand"  gebraucht);  cat. /bns;  span,  hondo 
(altsp.  fondo),  Sbst,  u.  Adj.,  Boden,  tief;  ptg.  fundo, 
Sbst.  u.  Adj.  Vgl.  Dz  143  fondo;  Grober,  ALL  II  429. 


34J« 


3514)  fungus 


3543)  fastis 


350 


(fBnebris,  -e  (v.  funus)  u.  filnestus,  a,  um  (von 
funus)  sind  niir  als  gelehrte  Worte  erhalten,  z.  B. 
frz.  fiinibre,  funeste). 

3514)  fnn^s,  -um  »>.,  Pilz;  ital.  fungo;  span. 
hongo.     YrI    Grciber,  ALL  II  429. 

3515)  *funTarTus,  -nni  m.,  Seiler;  ital.  funajo 
(daneben  fumijuolo);  rum.  fiinier;  (frz.  cordier; 
span,  contetero;  ptg.  cordaeiro  von  c[h]orda, 
w.  m.  s.). 

3516)  *funIoltts,  -nm  m.  (Demin.  von  funis), 
kleiner  Strick:  rum.  fuior  m..  PI.  fuioare  f. 

3517)  funis,  -em  m.,  Seil,  Strick;  ital. /une  ni. 
und  f.;  rum  funic  f:  (frz.  funin  =  'funinus, 
Takelwerk). 

3518)  fur,  furem  m.,  Dieb;  ital.  fare,  furo 
(wohl  Latinismus,  das  ubliche  Wort  fiir  ^Dieb"  ist 
ladro);  rum.  fur:  altfrz.  fur:  (neufrz.  voleur 
=  *volator-em  v.  volare,  also  eigentL  „der,  weleher 
etwas  wegfliegen  macht*);  span,  (nur  aragones.) 
furo,  Adj..  raensehenscheu,  das  Sbst.  ^Dieb"  ist 
ladron  =  latronem;  (ptg.  ladrCio).  Vgl.  Grober, 
ALL  II  429. 

8519)  germ,  fnrbjan,  reiben;  ital.  forbire,  reiben, 
glatten,  polieren,  dazu  das  Vbsbst.  furbn  (wohl  dem 
Frz.  entlehnt),  gerieboner  Mensch,  Schelm;  pro  v. 
forbir :  frz.  fourbir ,  dazu  das  Vbsbst.  fourbe. 
Schelm     Vergl.  Dz  144  forbire:  Mackel,  p.  22. 

3520)  fiirca,  -am  /'.,  Gabel:  ital.  forcn;  sard. 
furca:  rum.  fared:  rtr  furca ;  prov. /brca:  frz 
forcbe  (dazu  das  Demin.  fourchette);  cat.  forca, 
Galgen:  span  horca.  Galgen;  ptg.  forca.  Heu-, 
Mistgabel,  Galgen.  Vgl.  Grober,  ALL  11  429.  — 
Die  Gabel  als  Speisewerkzeug  heifst  die  Gabel  ital. 
forchetta,  frz.  fourchette,  span,  tenedor,  ptg.  garfo. 

3521)  'fiireatura,  -am  f.  (v.  furca).  Gabelung, 
der  Saum  zwischen  den  beiden  Schenkeln  und  dem 
Unterleibe;  ital. /brcafura;  pr o v. /'orc<irf«ra  :  alt- 
frz. fourcheure:  span,  horcadura,  der  obere  Teil 
eines  Baumstarames.  wo  die  Aste  sich  gabeln;  hor- 
cajadura,  der  Raum  zwischen  den  Schenkeln:  ptg. 
forcadura.  Gabelung.     Vgl.  Dz  144  forcaturn. 

3522)  *furcella,  'fiircTlla,  -am  f.  (Demin.  von 
furca),  kleine  Gabel;  ital.  forcetla;  rum.  furce: 
prov.  forsela:  altfrz.  fourcele.  Vergl.  Dz  144 
forcatura. 

3523)  *furc«,  -arc  (v.  furca),  gabeln,  besonders 
in  Kompositis:  ital.  inforcare  (auf  das  einfache 
furcare  gehen  zuruck:  frucare  ^cercare  tentando 
con  bastone,  mestare",  fmgare,  durchwiihlen,  mit 
gleieher  Bedtg.  altfrz.  furgier,  span,  hurgar.  ptg. 
forcar,  vgl.  Dz  149  fmgare ;  Canello,  AG  III  370, 
desgleichen  furicare  „cercare  con  ansieta,  frugare", 
vgL  Caix,  St  329);  rum.  infurc  ai  at  a;  prov. 
enforcar;  irr.  enfoureher :  altcat.  enforcar;  span. 
enforcar,  enhttrcar;  ptg.  enforcar. 

3524)  *furco,  -onem  m.  (v.  furca),  grofse  Gabel; 
ital.  forcone:  (rum.  furcoiu):  frz.  [fourchon,  Zinke, 
Gabel)  fourgon,  Ofengabel,  Wagen  mitGabeldeichsel. 
Pack-,  Giiterwagen,  vgL  Dz  587  .•>.  v.:  span,  horcon, 
grofse  Gabel,  hurgon.  Ofengabel;  (ptg.  fehlt  ein 
entsprechendes  Wort). 

3525)  *fureulo,  -are  i  Deminutivbildung  zu  fur- 
care),  gabeln;  ital.  frucchiare  .darsi  da  fare, 
mestare" .  frugolare  ^andar  frugando" ,  fruUare 
„dimenare  col  frullino,  e  quindi  il  romoreggiare  di 
corpo  che  si  muova  rapidamente",  vgl.  Caii,  St.  329, 
Canello,  AG  HI  370. 

3526)  *[fur  furicellus,  -um  m.  (v.  furfur  =  ital 
fnrfore,  -a),  feine  Kleie;  ital.  frisceUo  ,,fior  di 
farina  che  vola  nel  raacinare'-,   vgl.  Caii.    St.  326. 


35271  furia,  -am  /'.,  Wut;  ital.  furia  „ardore, 
fi)ga  in  generale",  /VyVi  „ardore  amoroso".  Vgl.  Dz 
372  foga:  Canello,  AG  III  337;  rwm.furit:  sonst 
ist  furia  nur  als  geUhrtes  Wort  vorhandcn. 

3528)  furiosus,  a,  nm,  wiitcnd,  =  ital.  fojoso. 

35291  *furius,  a,  um  von  fur),  diebisch;  ital. 
fujo  (fuiro),  diebisch,  iiichtswiinlig  (in  der  Bedtg. 
,.dunkel"'  ist  fujo  vennutlich  =  *furvius  f.  funus). 
Vgl.  Dz  373  .s.  I-.;  Grober,  ALL  II  429  u.  VI  890. 

3530)  fiiriiiis,  -nm  in.,  Backofen;  ital.  forno: 
sard,  furnu;  rum.  horn;  itr.  furn ;  pioy.  forn-s; 
frz.  four:  cat.  forn:  span,  horno;  ptg.  forno. 
Vgl.  Grober,  ALL  II  429. 

3531)  *fiiro,  -onem  m.  (von  fur),  Dieb  (in  der 
Bedeutung  ,.Frett<"hen"'  findet  sich  das  Wort  bei 
Isid.  12,  2,  39);  ital. /«rone,  Dieb  (furetto,  Frett- 
chen);  sard. /'Hrowe.  Dieb;  prov.  furon-s,  Frettchen; 
altfrz.  furon,  fuiron,  Frettchen  (neufrz.  furet); 
cat.  furo,  fura,  Frettchen;  span,  furon,  huron, 
Frettchen;  ptg.  furao.  Frettchen.  Dafs  ein  diebisches 
Tier  geradezu  als  ..Dieb"  bezeichnet  wird,  ist  nicht 
befremdlich.  Vergl.  Dz  149  furon;  Grober,  ALL 
II  429. 

3532)  *furo,  -are  (v.  fur),  stehlen;  ital.  furare ; 
rum.  fur  ai  at  a:  prov.  furar ;  (frz.  voler); 
[span,  hurtar  (v.  furtum):  ptg.  furtar]. 

35331  dtsch.  furre  =  fnrche;  ital.  forra,  enge 
Schlucht,  Spalte  zwischen  Berghohen,  vgl.  Tobler, 
Misc.  73. 

3534)  furtum  n.  (v.  fur),  Diebstahl;  ital.  furto; 
rum.  furt,  PI.  furturi:  prov.  furt-s,  furs;  (frz. 
vol);  cat.  furt:  span,  hurto ;  ptg.  furto.  VgL 
Grober,  ALL  II  430. 

fuTTiis  s.  fiiriiis. 

3535)  *fusago,  -inem  /".  (von  fusu-t)  =  ital. 
fusaggine,  Spindelbaum,  vgl.  Dz  374  s.  v. 

3536^  fusarifls,  -um  m.  (von  fusus),  Spindel- 
niacher:  itaL  fusajo ;  rum.  fiisar;  (frz.  fuselier); 
ptg.  fuseiro. 

3537)  *fiiseiiia  und  fuscina,  -am  f.  (stammver- 
wandt  m\i  furca),  Dreizack,  Harpune;  (itaL  fidcina 
=  */?i(.sciHa?),  Harpune,  bticine  „specie  di  rete", 
vgl.  Caii,  St.  233;  sard,  friiscina:  maiL  frosna; 
neuprov.  /«no  (Dauphine),  /bxa  (Beam);  altfrz. 
foisne.  Heugahel,  vgl.  Dz  371  fioeina;  Grober,  ALL 
II  430  u.  VI  390. 

358S)  *fnscus,  a,  nm  (fiir /it-vCM^),  dankel ;  itaL 
fosco :  sard,  fuscu  ;  rtr.  fosc :  neuprov.  fousc ; 
span,  liosco ;  ptg.  fosco  ( Sbst.  foaca,  falscher  Schein, 
Luftspiegelung,  Jliene).     Vgl.  Grober,  ALL  n  430. 

3539)  fusio,  -onem  ^'.  (v.  fundere),  das  Aus-. 
Ergiefsen;  prov.  fo'iso-a,  Uberflufs;  frz.  foison. 

Fustat  s.  Fostat. 

3540)  *fiistellus,  -nm  m.  (Demin.  von  fustis), 
kleiner  Stock,  Span;  itaL  fuscello;  rum.  fu.^ttl, 
fu.pel,  fw^eiu,  Sprosse. 

3541)  *fusticus,  -nm  m.  (v.  fustis).  Stock;  sard. 
fustiqu:  itaL  fuzzico,  fusico  „st€cco,  bastonceUo", 
vgl.  Caix,  St.  330. 

3542)  fustigo  u.  "fujitigo,  -are  (von  fustis),  mit 
dem  Stock  prugeln ;  prov.  /■«.sfi(/ar;  span,  hostigar: 
ptg.  fustigar,  staupen.     Vgl.  Dz  460  hostigar. 

3543)  fustis,  -em  m..  Knittel,  Stock;  ital.  fu^to, 
Stiel,  fusia,  eine  Art  Fackel  und  eine  Art  Schiff; 
rum.  fu.^t:  prov.  fust-z ;  frz.  fut,  Schaft  (Kompos. 
affut,  Lafette,  wovon  wieder  das  Verb  aff'icter  = 
ital.  affwitare,  schaften);  cat.  fust;  span,  fuste, 
fusta;  ptg.  fusta.  Vgl.  Grober,  ALL  II  430;  Dz 
150  fuxfo. 


3M 


3&44)  riiiids 


Hbd'.i)  Kiila 


352 


8&i4)  rUsQs, -iim  Ml.,  Spinilel;  ititl. /'««o;  rum 
fHJi;    prov.  /Hv.    (fr/.  /iixviii  *-•  *fiisrllus);    o»t. 

/M*-.-    K|UII1.    /lllv...    ptC.   /11*11. 

S<'>4'>i  nitilo,  (II,  Qtiliii,  (To,  ('ill  rraiKMuiiiiinor 
ItogrlilnA'ii :  ital.  foltrif,  <liiv»ii  /oltitiijo,  fnttititre, 
foHilurit;  rum,  /"iW  iii  iif  r.  |iri>v.  /'Dfrc-  frz. 
/niilrr  (aurli  Sbst.  iiii  Siiiiio  vmii  „(.'iin;iill(>"l;  8|iaii. 
jWer  I— */■"''■'■''».  v»;!  Storm.  KY  I7!l;  ]>li;.  loiter. 
Vgl.  UrObcr.  .\I.I,  II    ISd  ii    VI  4;io. 


G. 


364U)  nliil  iriibula,  frubul,  mil.  (rnfrel,  Cialx'l; 
sard.  '/ii;?"(i.  fiMTiuT  Haki'ii;  prov.  (in/'-.i:  fr/..  (/(i/ff, 
(lazu  <lai9  Vb.  '/(i//Vr.  Iiiikoii,  viclloii-bt  ^oliiirt  liior- 
lior  audi  gahlr.  tliobi'l,  vj;l.  l)z  691  .«.  r. :  span. 
ijala,  ilazu  ilas  Vb.  (jitfar:  \ii\;.  yafa.  V{;1.  l)z  160 
(/(i/Vi ;  Th.  p.  63.     S.  uiiteii  piiren. 

3547)  nrab.  Wii'tirir  i^abuli.  Hit;;-,  Wildsrhwein ; 
«pan.  jatiiili.  Ebor,  jahiiliiin.  Sau;  ptg.  javali. 
\g\.  D/.  4(J1  ./ii/xi/i. 

354S)  ^&bStti  u.  ^STUtu,  -Biu  /'..  SrhiiRsoI  (Mart. 
7,  47,3);  i  tal.  (/(iiv7/(i  iclfiuiiiulive  Umbildun^j  aiis 
ijahatii),  hol/.t'nu>  SobiisscI,  fii>ta,  Wange  (wcil  die 
Wang"  soliiisselartig  gerundot  ist;  das  iiblichero 
Wort  aber  ist  (lutiiicia  =  "«•(ih^-jii);  (ruin,  hcifst 
die  Wangp  falca  =-  falcew,  Sii'liel);  rtr.  (iiiullci, 
Wango  (laiitlicb  ist  der  Einscbiib  dos  I  bemerl<i'ns- 
wcrt,  der  audi  in  oberital.  Mundarten  sich  iiiidet, 
so  altniail.  golte,  niodenes.  fitilta ;  die  Erklarung  dcs 
Vorganges  ist  schwicrig,  falls  man  iiicht  analogisitlic 
Aniebnung  annehmen  will);  nprov.  gavcto,  ganiato, 
palo,  Trog,  gauta,  Wange;  frz.  jalle.  Napf,  joiie, 
Wango,  (altfrz.  michjaileaii,  Napf,  =■  *gav(iUlliit>) ; 
cat.  galla,  Wango,  (galtera,  Wulst,  Kropf);  span. 
gabnia,  holzemer  Napf,  gavdti,  Schiiblade,  (galtera, 
Helmbacke;  die  „ Wange"  beifst  mejilla  =  nwxilla 
u.  cachet e  v.  cacho  =  capuhtti);  (ptg.  heifst  die 
,, Wange"  face  =  faciem).  Vgl.  Dz  158  gacdla, 
170  gota;  Grobcr.  ALL  II  430  (Gr.  fubrt  aucb  das 
sard.  Wort  fiir  „Wange"  ciiratiu  an  u.  bezeirhnet 
dessen  Gnindlage  als  unbekannt,  soUte  es  nidit  auf 
cattts  zuriickgehon  ?);  Maekel  p.  57  setzt  frz  jatte 
=  altnfrank.  *gahitn  an.  vgl.  Pogatsdicr,  Z  XII  5.55. 

3549)  altn.  gubb,  Verspottung;  ital.  gabho, 
Seherz,  Scherzrede:  dazu  das  Vb.  gabbare:  prov. 
altfrz.  gab,  -er:  alt  span,  nur  das  Vb.  gabar;  ptg. 
gabar,  loben,  vgl.  Dz  627  lobe.  Vgl.  Dz  \bO  gabbo ; 
keltisdier  Ursprung  dos  Wortos  ist  ausgcschlossen, 
vgl.  Th.  p.  60:  Maekel,  p.  59. 

3550)  ahd.  g'aburo,  Bauer.  =  rtr.  (trient.)  ^flfcuro, 
starker  Mann:  cremon.  gnbeitrr,  roher  Mensch,  vgl. 
Dz  374  gnburo. 

3551)  bask,  gacoitsna,  blinder  Schliissel ;  daraus 
viell.  entstdlt  span,  gunzua,  Nadisdiliissel;  ptg 
gazua,  vgl.  Uz  453  ganzua.  Glaiibhafter  diirfte 
aber  scin ,  dafs  die  Worte  zusanimenhiingcn  mit 
ital.  gainio,  Haken,  frz.  gnnsr.  Sihlinge,  S))an. 
ptg.  gaticho,  Haken,  u.  mit  diesem  auf  den  kclt. 
Stamm  canib-,  cumtn  .  krunim,  zuriickgehen. 

3552)  mittellat.  gadalis  (wohl  vom  germ.,  bezw. 
altnord.  gata,  Gasse.  eigentl.  also  bedeutend  „zur 
Gassc  geborig"):  prov.  gazal-s,  gaal-s,  sich  auf  den 
Strafsen  umhertrcibi-ndes  Frauenzimmer.  Hure; 
altfrz.  jVie/,  davon  j(«7(.se.  qaulise,  gaelise,\}m\i<ihi. 
Vgl.  Tobler,  R  U  237;  Th'.  p.  101. 

3553)  altn.  gaddr,  Stachel;  davon  frz.  gade.  \ 
gadelle,  Stachelbeere,  vgl.  Joret,  R  VIII  440.  | 


3664)  iraeNain  »i..  Wiirfsmofs;  frz.  gege,  Piko 
laltfr/..  (/ii.scr  -■  'iirsdriim,  Kol.  0.  2076,  indosson 
dilrlto  daH  Wiirt  zii  Ntmii-liiMi  Hi<iu,  wie  oh  audi  in 
dor  That  vun  Mtillor  u.  Gaulior  bosoitigt  wonlon  i»t). 

36661  nrab.  fi:AII,  plump;  Kpaii.  zafio,  plump; 
ptg.  .v(i/io,  vgl.  Dz  4'.m  ziifio 

3666)  ags.  irafol  (v.  ijivnn,  gubvii);  davmi  udor 
dndi  von  dom  gorman.  >Stammu  gab-  \iii\.  gabrlla, 
.\l>g,ibo,  Stouor;  prov.  giilirla  :  frz.  gahelli-.  Salz- 
stouor;  Bpaii.  gahria :  ptg.  gabdla.  Vgl.  Dz  160 
finlirlla  (wo  dio  Abloitung  aus  dum  Gurmaii.  mit 
Rodit  dorjonigon  uuh  dum  arab.  Vurbum  gabala, 
oinnohmon,  vorgozogou  wird). 

3667)  alid.  ff&M,  rasrh,  sduioll,  jiibe ;  davon  vor- 
mutlidiital.  gajo,  frisdi,  miiiitor,  lobliafl;  prov. 
//Ill,  jiii;  frz.  gai,  davon  das  Sbst.  guile:  altspan. 
gnyo:  ptg.  71110.  Vgl.  Dz  161  gajn;  Haist,  Z  V 
247  (K.  bdiauptot,  aiiH  gditi  liabo  nur  ital.  gncco, 
gugo,  span,  gafo,  nidit  aber  i/ii,/i>  etc.  onlstohon 
kiinnon,  und  stollt  als  (irundworl  don  Kigomiamon 
Vajiis.  Oaju.t  Hiif,  8  obiMi  Cujus,  vgl.  dagogon 
Maokol,  p.  40;  (i.  Paris,  K  XI  164,  ball  allordings 
dio  Dioz'scbo  Abloitung  fiir  bodoiiklidi ,  mag  abor 
audi  Baist's  Grundwort  nioht  aniiolimon.  Ein 
zwingondor  (iruiid,  von  Dioz'  Abloitung  abzugobeu. 
liegt  nidit  vor,  wio  Maokd  a.  a.  U.  goniigond  gc- 
zcigt);  Sdiudiardt,  Z  XI  494,  stollto  *gariu.s  als 
Grundwort  auf  uutor  llinwii.s  auf  don  Vogoluamou 
garia,  Move  (abor  pro  v.  ./iii-,s,  frz.  geni,  Haber!). 

3658)  langob.  iraida,  Speer:  sard,  g^'ja,  einge- 
sofztes  keilformiges  (in  soineni  Sdinitto  einom  Speero 
iibuliches)  Stfick  am  K'eido;  mail,  c  rem  on.  gheda; 
pieni.  parm.  gajda,  Vgl.  Dz  375  ghieru,  a.  auch 
iinten  giro.  Caii ,  St.  245,  zieht  hiorher  auch 
a  ret.  cadic,  caide  „gheroni'". 

3559)  oberdtsoh.  gaifeii,  kruinin  ausschneiden; 
davon  naoh  Dz  150  sard,  gaffa  etc.,  siche  oben 
grabala.  Dio  Herleitung  ist  unwabrscbeinlicli,  woil 
ai  nicbt  zu  n  voreinfacht  worden  soin  wiirdo  und 
well  iibordics  nioht  zu  orselien  ist,  wie  ein  ganz 
spezifisch  obordeutsdies  Wort  in  das  Sardisdio  etc. 
hinoingekomnien  sein  soUto. 

3560)  bask,  gait,  schlecht;  dav.  iiadi  C.  Michaelis, 
Jahrb.  XIII  210,  span,  (in  Aragonion  u.  Catalonien) 
gnit,  gtiito.  stomsch  (von  Maultioren  gesagt);  nichts 
damit  zu  thun  hat  vermutlioh  das  von  Dz  378  un- 
erklart  gelassone  und  bis  jotzt  iioch  von  niemandera 
befrioiligoud  erkliirte  i  ta  1.  guitto,  sohmutzig,  filzig. 
(Tobler,  R  II  240,  erklarte'ital.  guilta  fiir  identisch 
mit  grettit  von  uihd.  grit  (s.  d.),  iiber  welches  zu 
vgl.  Dz  173;  Mussafia,  R  II  479,  hat  diese  An- 
nahme  mit  gutcm  Griinde  zuriickgewiesen ;  Calx, 
St.  355,  wollte  f/aitto  aus  vietus  (s.  d.)  ableiten, 
vgl.  dagegen  G    Paris,  R  VIII  619). 

3561)  germ  gait-  (got.  gaits),  Geils;  lothr.  gaie, 
gaiette,  Geils :  j  u  rass.  i/at.ir  =  ahd.  gei^;  (henneg. 
wallon.  gate)    Vgl.  Dz  593  gale:  Mackd,  p.  114. 

3562)  kelt.  Stamm  *galft  (altir.  gal,  Tapferkeit, 
Kriegslust,  tapfere  That);  davon  vielleii-bt  mit  Ein- 
misdiung  eines  i  (gleichsam  *galiu.s)  mittelst  des 
gorman.  Suffixes /irt)(/;  it a\.  gagliardo,  kiilin,  frech, 
munter,  kraftig,  iippig;  \tt  oy.  galhart ;  iti.gaillard: 
span.  ptg.  qallardo.  Vgl.  Dz  151  gagliardo; 
Th.  p.  61. 

3563)  [gala;  auf  ein  irisches  Wort  gala,  Wind- 
hauch  (engl.  gale,  kiihler  Wind)  glaubte  Diez  153 
zuriickfiibren  zu  konnen  prov.  gaternu,  Nordwest- 
wind,  frz.  galcrne,  span,  p tf^  galerno,  allein  das 
irische  Wort  ist  erst  aus  dem  Englischen  ontlehnt, 
vergl.    Th.    p.    61 ,    auch    sonst    soheint    keltischer 


353 


3564)  yala 


3584)  gallQs  Matthias 


354 


Ursprunp  der  roiuanAVorte  ausgeschlossen,  eine  ander- 
weitige  Ableitung  bietet  sioh  aber  auch  nicht  dar.] 

3564)  [griech.  ydi.a;  auf  ya/.a,  Mileh,  glaubte 
Ronsch,  KI"  III  371,  zuriickfilhren  zii  diirfen  ital. 
gcdlare.  obcnauf  schwimmen,  den  Mut  erheben,  sich 
freuen,  denn  die  Milch,  d.  h.  die  Sahne,  schwimme 
obenauf.  raitgewirkt  soil  hinsichtlieh  der  Bedtg. 
haben  der  Stamm  ya'/.-,  wovoa  ya/.tjvog,  heiter, 
yat.Tjvr],  Heiterkeit,  hinsichtlieh  der  Schreibung  aber 
lat.  gallus.  Einer  Widerlcgung  bedarf  diese  Phan- 
tasie  nicht.     Vgl.  Xo  3582.j 

3565)  germ,  (burg.?)  Stamm  ^aabo-  (got.  90- 
laubs,  kostbar);  davon  pro  v.  i/alauhia,  galauhey, 
Aufwand,  Pracht.  vgl.  Dz  592  >.  r..  Mackel,  p.  46. 

35661  lahd.  ga-laupan,  laiifen;  davon  nach  Dz 
153  ital.  galoppare.  schnell  laufen.  dazu  dasVbsbst. 
galoppo:  fTor.  galaiipar :  fizgalnper;  span.  ptg. 
galopar.  Da  jedoch  nordfrz.  Formen  mit  anlauten- 
dem  w  Torhanden  sind,  so  ist  diese  Ableitung  un- 
moglich,  vgl.  Mackel  p.  124,  wo  das  von  Skent 
(Etym  Diet.  ga\op\  aufgestellte  Grundwort  nd. 
wallen,  ags.  tceallan  enipfohlen  wird.  Wenn  Ronsch, 
EF  I  445,  die  Worte  aus  lat.  quadrupedare  ent- 
standen  sein  lassen  will,  so  ist  das  eben  nur  ein 
sinniger  Einfall,  auf  den  naher  einzugehen  sich  nicht 
lohnt.  Schuchardt,  Slawo-Deutsches  p.  79,  deutet 
das  Wort  aus  dem  Slavischen.  Vgl.  auch  Gold- 
schmidt  p.  65.] 

3567)  galbiniis,  a,  am,  gelb:  (ital.  ^wHo.  kann 
nicht  unmittelbar,  sondern  nur  durch  Vermittelung 
des  altfrz.  ja/xe  auf  galbinus  zunickgefuhrt  werden, 
Diez  164  stellt  ahd.  gelo  als  Grundwort  auf;  das 
ahd.  gelo  diirfte  auch  in  dem  crsten  Bestandteile 
des  altf  rz.  Kompositums^a/^i/ruii.  galabrun,  Name 
eines  dunkelfarbigen  Tuchstoffes,  zu  erkennen  sein, 
vgl.Dz619  isanhrunt;  rum.  gnU)an,g'Mjin(gc\.^.)\ 
altfrz.  jn/ne;  ntri.  jattne:  (span,  jalde:  ptg. 
jalde,  jahte,  jardo,  wohl  Lehnwort  aus  dem  Frz.). 
Vgl.  Dz  164  giallo;  Grober,  ALL  U  431  (nach  G.'b 
Ainahme  eignet  das  Adj.  nur  dem  Frz.  zu  u.  ist 
aus  diesem  in  das  Ital.,  Span.  u.  Ptg.  ubertragen 
worden.  Zweifel  hieran  diirften  aber  wohl  gestattet 
sein):  Vogel,  p.  87  Anm.,  bemerkt,  dafs  fiir  frz. 
jaune,  span,  jalde  auch  gr.  hyalinoi  nglasgrun" 
als  Grundwort  aufgestellt  werden  konne,  aber  vdi.ivog 
bedeutet  doch  nur  „glasern". 

3568j  galbiilas,  -nni  m.  (v.gaibus).  Goldamsel; 
ital.  gdtbero  (wird  von  Diez  unter  Hinweis  auf 
Jagemann's  Worterbuch  angefiihrt ,  scheint  aber 
thatsachlich  der  Sprache  zu  fehlen,  die  dafiir  rigo- 
golo  =-  *aurigalgalus  besitzt.  Die  dialektischen 
Formen,  parmes  bresc.  galbeder,  bergamask.  galber, 
mail,  galhee,  paves,  galbe  gehen  unmittelbar  auf 
*galbtis,  aber  nicht  unmittelbar  anf  galbulus  zuriick, 
noch  weniger  auf  galba  -{-  I'xzfQOi,  wie  Diez  an- 
nahm,  „ein  'galberiug  thate  ihnen  teQweise  Geniige'', 
Grober,  ALL  n  432/:  span,  galbulo  (gel.  Wort. 
volkstiimlich  ist  oriol  und  oropendolo).  Vergl.  Dz 
152  galbero:  Grober,  ALL  II  431  u.  VI  390.  Sieh 
auch  oben  aureolas. 

3569]  gr.  ya/jj  =  «jfrfpas  ciSog  wird  von  Diez 
ISSvermutungsweiseals  Grundwort  zagalea,  galleria 
etc.  aufgestellt :  die  glaubhaft«re  Ableitung  sehe  man 
oben  unter  *calaria. 

3570)  galea,  -am  /"..  Helm ;  a  I  tf  r  z.  jaille,  Kubel ; 
(neufrz.  gleichbedeutendes  jale  scheint  ein  *gala 
vorauszusetzen  ;  von  jnle  abgeleitet  ist  altf  rz.  jaiox, 
galon,  Getrcidemafs;  Tobler,  Misc.  75,  erklart  j'afk, 
jale  aus  gerula.  w.  m.  s.):  ptg.  galheta,  kleiner 
Kiug.     Vgl.  Dz  619  jale. 

Kortiog,  lat.-rom.  Worterbnch 


3571)  gr.  yalifa,  yaXeog,  eine  Art  Haifisch 
(galeos  b.  Plin.  N.  H.  32,  25);  dav.  cat.  galUhitda, 
gallinuda:  span,  galea,  galea.  gaUudo,  galeocane, 
vgl.  Baist,  Z  V  243. 

3572)  ^al^us ,  -am  m. ,  Goldamsel ;  rum. 
yrangur. 

3573)  ir.  if  all,  SteinpfeUer ;  vielleicht  Grundwort 
zu  altfrz.  t/nl,  eine  Art  Stein,  vgl.  Dz  592  s.  v., 
Th.  p.  100." 

3574)  ^Ua,  -am/'.,  Gallapfel;  itil.  gaila;  frz. 
galle  (gide.   Kratze,   wovon  se  galer,   sich    kratzen, 

^  kann  dasselbe  Wort  sein,  da  galla  im  Span,  auch 
ein  knollenartiges  Geschwulst  u.  Geschwulst  iiber- 
haupt  bedeutet  u.  von  da  aus  der  Weg  zur  Bedtg. 
,,Ausschlag"  nicht  eben  weit  ist,  doch  kann  man 
auch  an  Zusammenhang  mit  callum ,  Schwiele, 
denken);  span,  agala  bedeutet  auch  ,, Geschwulst", 
im  PI.  die  Mandeln  im  Halse;  ptg.  galha.  Vgl. 
Dz  592  gale;  Th.  p.  100  (wo  der  von  Pictet  ver- 
mutete  keltische  Ursprung  von  gale  abgelehnt  wird). 
35751  arab.  ^allah,  Einkiinfte  von  einem  Lande 
oder  Hause;  span,  guilla,  (reiche)  Emte;  ptg. 
guilha,  vgl.  Dz  456  giiilla. 

3576)  (gaUicoIa,  -am  /'.,  die  griine  Wallnufs- 
schale,  daffir  vermutlich)  *gallieia,  *g:allicias: 
davon  nach  Dz  181  ital.  guscio,  Schale  von  Niissen, 
Eiern,  Schaltieren,  dazu  das  Vb.  s(/MsciVire,  schalen; 
tosc.  gallessa ;  frz.  gotisse,  Schote,  Hiilse.  Vgl. 
Dz  181  guscio. 

3577)  (canis)  ^alliens,  Windhund;  span.  ptg. 
galgo,  Windhund,  vgl.  Dz  453  s.  v.  (span,  galga, 
Ausschlag  am  Halse,  hat  damit  nichts  zu  thua, 
sondern  ist  =  *gallica  von  galla  oder  *gdUica  = 
*callica  v.  caJliim). 

3578)  gaUinacetis  scil.  flmas,  Huhnermist;  rum. 
\gainaf;  span,  gallinaza :  ptg.  gallinha^a. 

3579)  galllna,  -am  f..  Henne;  ital.  gnllina;  rtr. 
gaglina:  mm.  gdind:  fjo^.galina,galinha;  frz. 
geline  (das  iibliche  Wort  ist  aber  poule  =  pidla) ; 
cat.  span,  gallina:  ptg.  gallinha. 

3580)  galUnariam  n.  (v.  gallina),  Hiihnerstall ; 
rum.  gdindrie;  (span,  gallineria). 

3581)  Galli  offa,  „Almo3en,  das  man  in  den 
Klostern  den  nach  San  Jago  pilgernden  Franzosen 
reichte"  (Dz  151  nach  Covarruvias) ;  davon  vermut- 
lich i  t  a  1.  (/ajr/io^o,  Schelm,  Taupenichts;  lomb. 
gajoff'a,  Schleppsack  (Bettelsack),  in  gleicher  Bedtg. 
rtr.  gaglinffa;  henneg.  wallon.  (/aloufe,  gaioufe, 
galofa,  Fresser;  cat.  galyofol;  span,  gallofo, 
Schelm,  gaUofa,  Bettelbrot.    Vgl.  Uz  151  gaglioffo. 

3582)  *gaIIo,  -are  (schriftlat.  gallari,  b.  Varr. 
sat.  Meu.  119  u.  150 1,  schwarmen,  wie  die  Galli 
(Priester  der  Cjbele);  davon  ital.  gallare,  ausge- 
lassen,  lustig  sein,  sich  freuen  u.  dgl.,  dazu  das 
Vbsbst.  galla,  womit  wohl  span,  gallu  in  der  Ver- 
bindung  tener  mucho  gallo,  viel  Stolz  haben,  gleich- 
zusetzen  ist.  Vgl.  Dz  374  s.  v  (Diez  meint  allerdings, 
das  lat.  Vb.  liege  in  seiner  Bedeutung  zu  weit  ab, 
indessen  ist  das  doch  wohl  unrichtig). 

3583)  gallus,  -am  m.,  Hahn:  ital.  gallo;  iiber 
mundartliche  Ableitungen  vgl.  Flechia.  AG  H  323; 
prov.  gal,  jal,  jati,  galh;  (frz.  cog,  jedoch  altfrz. 
n\ic}igal,jal,jaii):  span.  ptg.  ^aSo.  Vgl.  ingallo. 

3584)  gallus  Matthias  (fiir  gallus  Maithiae); 
daraus  angeblich  galimatias  (frz.),  wirres  Zeug,  vgl. 
Dz  593  .s.  v.:  Fafs,  RF  m  507;  ungefahr  gleich- 
bedeutend  mit  galimatias  ist  das  beziiglich  seiner 
Ableitung  ebenfalls  vollig  undurchsichtige  frz. 
gaiimafree,  Mischmasch. 


355 


3^86)  pitiin 


Hlld-I)  j:«rawi 


356 


3B*V>)  trot.  *inimn,  llirsdi;  ilitvon  viplloirJit s p n ii. 
ptp.  qitmo.  l>.imliirMli   Vyl  D/,  463  (/omo  (—  ilainii). 

rIk).  iraniHii  >.  friinii. 

irAnibA  s   raiiibA. 

35Srii  'Kiiinliariis,  -iiiii  |  t'niiiiiinrus)  m.,  Mccr- 
krvliK,  IliuiiiiuT,  itul.  ,iii$iili(io :  «ioil.  i/iii/iinrrii  ; 
V  i>  IIP  r,.,7ii»i/Nir(i,'  8  ATi\.ciimhiirii ;  iu<  ii  pro  wi/iimhre, 
jamhre,  chainhrr :  «  It  f  ri.  jcimWf ,  ra  t.  (/(iiN»i(in(i ; 
span,  ijiimliaro:  iji  t  (;.  «viHKiirJd ,  Krabho,  dcr 
„Huninicr"  lioifHt  ptj;.  lutiitslit'i.  Vj»!.  l)z  165 
(/iiiiW-r-n. .  (;h.l.or.  AM.  II  433  ii.   VI  3!M). 

*frftmi'II&  H.  rAiiK^llA. 

3687)  (yt'tfifin;  ihivnn  ital.  (jamnut,  Toiiloiter; 
fri.  iiiimme.     V^jl.  Schrh-r  iin  Diet,  iintor  gumme.) 

framniatnH  s.  coiiiinn. 

3688)  alui.  *fraiuu7.,  licmso;  davoii  viclloioht 
ital.  r<i»ic).-.-(i.-  rtr.  cumuotscli,  chtimolscli :  nou- 
prov.  camoKs:  f  rz.  cliamoin  (gloiclisaii)  *camfiisis); 
rat.  (7fiiHi<.<.<ii  .■  span. //(iHiH/n.  ciiiiiiun;  ptg.fdMii/fd, 
(•(i(m<rf(i.     V|,jl.  I)z  82  animira ;  Mackol,  p.  47. 

3589)  fjcrui.  Vorb-ilsfanim  ffana-,  piiija-,  pibiien 
(»gB.  (liiii Jan.  ciiijl.  t/tiini,  aM.  i/eiiiuii) ;  ilavim  vor- 
miitlirb  (las  zusanmiengi'sotzte  Verb  ital.  ({laiui, 
hoftijio  Bcgior,  v^l.  Dz  155  s.  v.),  ingnniiare,  he- 
trii;jen;  rum.  im/a>i  u.  inydim  ai  at  a.  vcrspotton, 
auob  stammolu:  yTov.  eni/anar,  betriij;cn;  altfrz. 
engatur:  cat.  _7(i)m,  Begier;  s.'p&n.  gana,  eufiatiar; 
ptg.  gana,  enganar.  Dazii  das  Vbsbst.  ital.  in- 
ganno,  Bctrug,  prov.  engnn-s,  span,  engatio,  ptg. 
nigano.  rtr.  gonigia.  giamgia,  gomgnia.  Spott. 
Dz  183  inganno  bezcichnct  allerdings  dipse  Ab- 
leitung  in  Bczug  auf  ingannarr,  inganno  (n  i  (;  h  t 
aber  in  Bezug  auf  gana,  wozu  pr  175  tjundagnare 
auoh  noch  span,  altptg.  ganar,  erwerben,  ptg. 
ga7iancia,  gan^a,  Gcwinn,  gan^ar,  gmtni^ar,  go- 
winnen.  zieht)  als  ,,naoh  Begriff  u.  Laut  unhaltbar' 
u.  mpint,  dafs  naraentlich  doppeltes  aus  einfaehom 
fi  sioh  nicht  rcchtfertigen  lasse.  Indcssen  nn,  das 
Obrigens  mir  im  Ital.  sich  findet,  liifst  sich  aus  nj 
gewinnen  oder  auch  aus  Aniobnung  an  gannire 
erklaren.  Was  aber  den  Begriff  anl.ingt,  so  ist  wohl 
folgende  Bedeutungscntwickelung  denkbar:  „niich 
etwas  den  Mund  aufsperren,  nacli  etwas  sohnappeu, 
gierig  tracbten  (vgl.  lat.  inhiare),  etwas  uni  jcden 
Preis  zu  crlangen  suchen,  etwas  ergattom,  ergaunorn, 
triigerisch  handeln,  betriigen."  Audi  die  rum.  u. 
rtr.  Bedeutung  ,,spott«n"  lafst  sich  aus  „deu  Mund 
aufsperren"  wobl  gewinnen,  da  vor  jem.  den  Mund 
aufzureifsen  ah  ein  Zeichen  der  Nichtacbtung  und 
Verbohnung  gclten  kann.  Diez  ist  genoigt,  die 
Wortsippe  aus  ahd.  gaman,  Spiel,  Scherz,  berzu- 
leiten,  und  Baur,  Z  II  593  stimmt  ibm  wenigstens 
beziigliih  der  rtr.  Worte  bei ;  indessen  Mackel,  p.  66, 
bcmerkt  richtig,  dafs  aus  gaman  wohl  *gamanum 
entstanden  sein  wiirde,  woraus  sich  ital.  inganno 
etc.  nicbt  berleitcn  lasse.  Freilicli  aber  ist  auch 
die  Ansetzung  von  germ,  gana-,  ganja  nicbt  obne 
Bedenken.  Nanientlich  ist  es  schwer  glaublich, 
dafs  der  germ.  Stamm  auoh  in  das  Ruman.  einge- 
drungen  sein  sollte,  jedoch  kann  rum.  ingana  trotz 
seiner  verschiedenen  Bedtg.  wohl  aus  dem  Ital. 
entlehnt  sein.  Immerhin  aber  ist  Baur's  Annahme, 
Z  n  593,  dafs  roman.  gannare  =  volkslat.  *ga7i- 
nare  f.  sehriftlat.  gannire,  klaffen,  sei,  schr  der 
Erwagung  wert.  Die  Bedeutungsentwickelung  wiirde 
dann  ganz  iihnlicb  der  oben  fiir  r/a/ui- aufgestellten 
gewcscn  sein.  Alles  in  allem  genommen  ist  uuter 
den  fiir  ingannare  etc.  aufgestellton  Ableitungen 
diejenige  Baur's  doch  die  wahrscbeinliebste.  Frei- 
lich  lafst  sich  die  Bedeutung   von  span,  altptg. 


7(iii(ir,  gowiniicii,  ptg.  ganiincia,  gan^a,  IJinvinn, 
wiivon  winder  das  Vh.  rinn^'ar  {giiaan{-ar  ist  wohl 
zu  gernian.  irailianjan  zu  Klollen)  schwor  daniit 
vort'inigcMi,  gleicbwcdil  diirfto  os  nicbt  unniiiglich  soin. 

8590)  frSiiSii,  -am  f..  gi'iuoine  Knuipo,  HorduU; 
ital.  gania  „<lruila",  mail,  mitian^gia  ,,nu<rctric»'", 
vgl.  ('nil,  SI    334. 

bask,  fraiiira  s.  gftnirlloii. 

35!11)  gr.  ;•«;•)'«//«»•,  Kisi^hornctz,  —  sicjl.  gan- 
gnmii,  Kisoln'metz,  vgl.  Dz  374  s.  f. 

351121  grikllgliuiiii  ()'«j')';.ior),eiiioArtUo8cbwulgt; 
ital.  giingtild,  Man<lol,  Driisu  iui  Ilalsu;  Dz  453 
fidirt  auch  spa  u.,i/ttii(/MC(ir.niiseln,.(/"".'/'W>,nii8olnd, 
auf  ganglion  zuriick,  doch  liogt  fiir  dieae  VVorto 
wohl  das  v<in  Larramemli  vorgeschlagcne  bask. 
ganga.  Ziipfchen  im  Halso,  niiher;  ganz  dunkel  ist 
span.  ptg.  gago,  niisclnd,  da  es  nicbt  cininal 
onomatopoictisch  sich   dcuten  liifst. 

3593)  giingracnS,  -am  /'.  {yuyy(iaiia),  Knocben- 
frafs;  ital.  C(i)i//rc»m.  Krebs  (Krankhcit);  frz.  cnx- 
gri-nr ,  gangrvnc,  vgl.  Fafs,  RF  III  495;  span, 
ptg.  cungrena,  gangremi.     Vgl.  Dz  84   cangrena. 

3594)  arab.  gaiifinuli,  Beute:  davon  alts  pan. 
galima.  Houto,  Diebstalil,  vgl.   Dz  453  s.  v. 

3595)  gjiniiiculo,  -iire  (v.  gannivf),  winseln,  = 
ital.  gngnolare,  winsoln,  vgl.  Dz  374  s.  v. 

3596)  gSnnio,  -Ire,  kliiiten,  winseln;  ital.  .^a»- 
nire:  span,  yaiiir:  ptg.  ganir. 

3597)  *giiiino,  -are  (f.  gannire)  ist  das  mut- 
mafslicbo  Grundwort  zu  ital.  {in)-gannare  etc, 
falls  man  die  Wortsippe  nicht  auf  german.  gana-, 
ganja-  (s.  d.)  zuriickfuhren  will. 

3598)  dtsch.  gans  =  span,  gansa  und  ganso, 
letzteres  auch  Adj.  dumm,  baurisch  (davon  viell. 
ital.  gomo,  rob,  tolpelhaft,  vgl.  Dz  376  s.  v.).  Vgl. 
Dz  155  ganta. 

3599)  giinta,  -am  f..  Uans  (Plin.  H.  N.  10,  52); 
prov.  ganta  (neuprov.  t/anto);  altfrz  ganic, 
jante.     Vgl.  Dz  155  gania';  Grober,  ALL  II  433. 

3600)  corn,  gar,  PL  garrow,  Boin  (kymr.  gar, 
Schenkel,  bret.  gar,  Schienbein);  davon  ital.  gar- 
(r)etto  und  -a,  Sehno  iiber  dor  Ferse,  Kniebeuge; 
prov.  yarra,  Kniebug  (zu  orschliefsen  aus  dem  Vb. 
sguarar  „couper  le  jarret",  nach  Dz  157  Z.  1  v.  o.); 
altfrz.  garret;  ueufrz.  jarret,  Kniekchle,  davon 
jarretiere,  Struinpfband;  garrot,  Kncbel  (urspriing- 
lich  wobl  ein  kuiefiirmig  gebogenes  und  an  der 
Biegung  drehbares  Werkzeug,  ein  Schraubstock  und 
dgl.);  span.  ptg.  garra,  Kralle,  garrote,  Knebel 
(davon  das  Vb.  garrotear,  erwiirgen),  jnrrete,  Knie- 
kchle. Vgl.  Dz  157  garra.  Vielleicht  ist  davon 
abgeleitet  auch  prov.  garric-s,  Steineiche,  garriga, 
Steinoichenwald,  al  tfrz.  jam»,  cat.  garrig,  gar- 
riga, vgl.  Dz  593  garric. 

3601)  arab.  garAmah  =  span.  ptg.  garrama, 
Abgabe,  Steuer.  Raub,  Erpressung,  vgl.  Dz  454  s.  v. 

*garan6s  s.  *arganum. 

3602)  bask,  garau-illa,  totes  Korn;  davon  nach 
Dz  454,  <ler  sich  wieder  auf  Larramendi  beruft, 
span,  garulla.  ausgekernte  Traube. 

3603)  dtsch.  gar  aas!  (im  Sinne  von  ganz  aus- 
getrunken.');  davon  vermutlich  frz.  ca{r)rousse, 
Sauferei;  .span,  caraiiz,  das  Austrinken  auf  die 
Gesundheit  jemandes.     Vgl.  Dz  328  trincare. 

36041  ahd.  garawi,  garwi,  Scbniuck  (gariwen 
au!i*giirirj<m.  bereiten,  schmiicken,  =  ahd.  gerhen); 
davon  nach  Dz  156  ital.  garho,  Rundung,  Zier- 
lichkeit,  Anstaud,  Anmut,  dazu  das  Verb  garhar, 
Anstand haben,  gefallen  (prov. garhier, prahlerisch); 
frz.  garbe,   galbe,   zierlicho  Rundung,   Schwellung, 


357 


3605)  garb 


3623)  gaudlbllia 


358 


(wohl  Lehnwort  aiis  dem  Ital.,  vgl.  Mackel,  p.  63); 
span.  ptg.  i/arbo,  Anstand,  dazu  das  Vb.  span. 
yarbar,  sieh  zieren.     Vgl.  Dz   156  garbo. 

8605)  [gerin.,  bezw.  indogerm.  VVurzel  ^arb,  grb, 
grab  (graben):  auf  diese  Wurzel  fiibrt  C.  Jlichaelis, 
St.  p.  51  ff..  eine  grofse  Schar  romanischer  Worte 
der  verschiedenartigen  Bedeutung  zuriick,  z.  B.  — 
um  nur  spanische  Worte  anzufiihren  —  garbuHo, 
garbear,  garbin.  garfa.  garabato.  garapacho,  agar- 
rafar,  grapa,  graf,  gramjm.  guramhaina,  galfarro, 
galafate  etc  Auf  das  hoclist  Bedenkliche  dieses 
Verfahrens  hat  bereitsCaix,  Giorn.  di  fil.  rom.  II  66, 
aufmerksam  gemacht.  Die  ernsthafte  VS'ortforschung 
auf  romanischcm  Gebiete  kann  mit  solchen  Phan- 
tasieen  unmoglich  rechnen.     S.  auch    unten  ^ab.] 

3606)  ahd.  garba,  Garbe;  ^lov.  garba ;  altfrz. 
garbe,  iSiZa-dasYh.  garber ;  nixz.  gerbe,  dazu  das 
Xh.gerber:  cat.  span,  ^acfca,  dazu  das  Verb  ^arfcor. 
Vgl.  Dz  595  gerbe;  Mackel  p.  48. 

3607)  bask,  g'arb  Cans  garau],  Kom,  +  antzna, 
trocken;  da  von  nach  Diez  (Larramendi)  454  span. 
garbanzo,  Kichererbse. 

3608)  germ,  gard-,  Garten;  ital.  giardino; 
prov.  gardi-s,  jardi-s,  jerzi-f,  auch  ¥em.  jardina  : 
frz.jVirrfinfmuudartlich^nrf/iH);  s p an.  jVi if/ in;  ptg. 
jardiiii.  Vgl.  Dz  164  ginrdino;  Mackel,  p.  70; 
Grober,  ALL  U  431  (unter  galbinus:  G.  halt  das 
ital    span.  u.  ptg.  Wort  fiir  entlehnt  aus  dem  Frz.). 

3609)  onomatopoietische  Lautverbindung  |:arg', 
gorg:  zur  Bezeichnung  gurgelnder  Gerausche  u.  Dinge 
(vgL  lat.  gurges,  gurgulio,  Gurgel,  gargarizare,  gur- 
geln,  ahd.  quercha,  querchela) :  damit  gebildet  ital. 
gargatta,  gar-,  gorgozza,  gorgazzule,  Gurgel,  dazu 
das  Vb.  gargagliare,  gorgogliare,  gurgeln,  ebenfails 
gehort  hierher  wohl  gozzo  (geklirzt  aus  gargozzo), 
Kropf,  vgl.  Dz  376  s.  v.:  rtr.  gargata:  prov. 
gargamela:  altfrz.  (7ar(;afe  (picardiscb),  gargamelle 
(bei  Rabelais) ;  nf  rz.  gargouille,  Traufrohre,  Wasser- 
speier,  (jurassisch  gargiielotte.  Gurgel);  cat.  gar- 
ganta,  Gurgel;  span,  garganta,  Gurgel,  gorgo- 
milhra. Schlund, gargola,TiiL\iiT'6hre;  iitg. garganta, 
Gurgel,  gargarrjar ,  gurgeln,  gargalhada .  lautes 
Gelachter  Zu  den  angegebenen  Worten  sind  iiberall 
zahlreiche  Ableitungen  vorhanden,  zu  ihnen  gehoren 
vermutlich  auch  ital.  gerqo,  gergone,  (Gegurgel), 
Kauderwelsch ;  prov.  gergon  s;  frz.  jargon:  alt- 
span,  girgonz:  neuspan.  jerga,  jerigonza ;  ptg. 
geringonga:  forner  altfrz.  gargoter,  brauscn,  sieden, 
davon  wieder  das  auch  nfrz.  Sbst.  gargot{t)e.  Gar- 
kiiche.  Endlich  diirfte  in  Hinblick  auf  die  frz. 
Verba  jargonner,  (Jargouiller,  jarguer),  wie  eine 
Gans  schreien,  kauderwalschen,  jnr^yrtiKier,  die  Gans 
treten,  hierher  auch  gehoren  (iz.  jars  (atnsjarg-s?), 
Ganserich,  wovon  wieder  abgeleitet  ware  gaser, 
jaser  (aus  jarser,  jargser),  schwatzen  (eigentlich 
gackem?),  u.  von  jaser  ist  wohl  auch  gazouiller 
nicht  zu  trennen.  Die  glucksenden  Laute  der  Wasser- 
vogel  konnen  wohl  als  ein  Gurgeln  aufgefafst  werden ; 
uberdies  kann  die  lange  Gurgel  der  Gans  Anlafs 
gegeben  haben,  sie  und  ihr  Geschrei  nach  dem 
Gurgeln  zu  benennen.  Ableitung  der  Worte  vom 
altnord.  gassi,  Ganserich,  Schnatterer  (vgl.  Dz  620 
jars,  621  jaser;  Scheler  im  Diet.  s.  i-.),  ist  un- 
wahrscheinlich ,  da  der  Einschub  des  r  nicht  zu 
erklaren  ware;  an  keltischen  Ursprung  ist  nicht  zu 
denken,  vgl.  Th.  p.  103.  Vgl.  Dz  156  gargatta, 
160  gergo,  593  gargotte;  620  jars,  621  jaser. 

3610)  arab.  gart,  schon,  artig;  span.  ptg.  ^ar- 
rido,  zierlich,  artig,  reizend,  vgl.  Dz  454  s.  v. 

3611)  kelt.   Stamm    garmen-,   Geschrei,   Eiifen ; 


davon  Welleicht  altfrz.  guermenter,  klagen,  jam- 
mern  (also  gleichbedeutend  mit  gaimenter,  prov. 
gaiiiientnr,  welches  aus  germ,  icai  =  ahd.  we  mit 
Anlehnung  an  lameniare  abgeleitet  ist).  Vgl.  Dz 
592  gaimenter. 

*gardruliiin  s.  caryophjllum. 

36121  arab.  garrah,  Wassergefafs  (Freytag  1 260»); 
ital.  ijinra,  zweihenkliger  Krug ;  prov.  jarra: 
frz.  Jarre;  span,  jarra;  alt  ptg.  zarra;  ptg. 
jarra.  Vgl.  Dz  164  giara.  —  Baist,  Z  V  242,  leitet 
auch  span,  charro  von  arab.  garrah  ab. 

3613)  &arr[ire]  +  bnll[ire];  daraus  nach  Dz  156 
ital.  garbugho  etc.  Caii,  St.  33,  hat  aber  mit 
Recht  als  ersten  Bestandteil  des  Wortes  gropjj[are] 
aufgestcUt,  vgl.  unten  krapp-.  C.  Michaelis,  St.  51, 
leitete  das  Wort  von  der  Wurzel  grb,  grab,  garb 
ab,  8.  oben  grarb  u.  unten  grab. 

3614)  garriilo,  -sire,  schwatzen  (Fulg.  myth. 
1  praef.  p.  20  M.)  =  cat.  span,  garlar,  vgl.  Dz 
454  s.  !•.;  Grober,  ALL  U  433. 

3615)  genu,  gasalho,  Stubengenosse,  Geselle; 
davon  prov.  gasalha.  Gesellschaft,  dazu  das  Verb 
agasalhar,  sieh  versammeln,  vgl.  Tobler,  RU238; 
altfrz.  ^nzaiV/e;  sfan.gasajarjOgasajar,  freund- 
lich  bewirten,  dazu  das  Vbsbst.  agasajo;  ptg.  ga- 
snlhar,  agasalhar.     Vgl.  Dz  158  gasalha. 

3616)  altnfrank.  gaspildjan,  verzehren,  ausgeben, 
=  prov.  guespilhar,  vergeuden;  frz.  gaspUler.  Vgl. 
Dz  593  gaspiller;  Mackel  p.  48  Anm. 

gassi  s.  garg. 

3617)  dtsch.  gast  =  comask.  gast  [gasto),  Ge- 
liebter,  Gatte,  vgl.  Dz  375  gasto. 

3618)  got.  gastaldan,  erwerben,  besitzen;  davon 
nach  Dz  368  ital.  castaido  (venez.  gastaldo),  castal- 
dione,  Gutsverwalter,  Haushofmeister ;  prov.  (wald.) 
ga.itaut-z,  dazu  das  Vb.  ga.-itaudeiar ;  frz.  Eigenname 
Gastaud).  Besser  jedoch  erkennt  man  in  den 
AVorten  vielleicht  Zusammensetzung  des  lat  Stammes 
cast-{rum,  -ellum)  mit  dem  german.  Suffixe  wait. 

3619)  gr.  ydazQa,  der  gewolbte  Bauch  eines 
Gefafses:  ital.  (sicil.)  grasta,  Blumentopf,  vgl.  Dz 
377  s.  1-. 

3620)  gaadens,  'gaudiens  (Part.  Pras.  v.  gaudere), 
freuend,  freudig,  wurde  von  TJlrich  ira  Gloss,  zum 
Sacrifice  d'Abraham ,  R  Vin  390,  als  Grundwort 
das  rtr.  Adverb  gugent,  gitnt  „gem"  aufgestellt. 
Dafs  dies  unzulassig  sei,  hat  Sturzinger,  R  X  257, 
nachgewiesen  u.  seinerseits  in  Hinblick  auf  die  Form 
bugient  das  It.  lolens  in  Vorsehlag  gebracht.  was 
freilich  auch  nicht  befriedigen  kann. 

8621)  gaadeo,  gavTsus  sum,  gaudere,  sieh 
freuen;  ital.  godere,  geniefsen,  gioire  (Lehnwort 
aus  dem  Frz.)  „godere  internamente",  vgl.  Canello, 
AG  HI  317;  rtr.  dy older  u.  galdekr,  vgl.  Gartner 
§  172;  prov.  gauzir,  jauzir;  frz.  jouir ;  altptg. 
gouvir.  Das  Verb  ist  im  ganzen  wenig  iiblich, 
die  gebrauchlichen  Ausdriicke  fiir  sieh  freuen  sind 
vielmehr  ital.  aver  piacere,  frz.  etre  charine,  en- 
chante,  bien  aise  de  qlq.  ch.,  span.  ptg.  regocijarse, 
regozijarse  (abgeleitet  von  gozo  =  gaudium  ?)  Vgl. 
Dz  168  godere. 

3622)  [*gaadlatica  {gattdiutn);  davon  nach  Mar- 
chesini,  Studj  di  fil.  rom.  11  8,  venez.  ganzega 
(aus  *galzadega,  *gauzadega}  „gozzoviglia".] 

3623)  *gaadTbilia  n.  pi.  (v.  gaudere),  angenehme 
Dinge;  ital.  godoviglia,  gozzoviglia  „baldoria, 
allegria  ^crapula'",  vgL  Caix,  St.  87;  Dz  876  woUte 
das  Wort  von  gozzo  (aus  *gargozzo,  s.  oben  garg), 
Kropf,  herleiten.    S.  jedoch  No  8722. 


859 


3634^  ftaudlbnixln* 


SG89)  K<^m«llnR 


36U 


3624'i  mutiTbandas,  «,  uin  |v.  ittiudrrr),  troll: 
pri>\,  /  P..-1..II,   Mi/.ii.i],/.i,  ir.Oi,  V(fl.  Di  UiS  qoderr. 

'iniuiliflluni  1    'JiH-alfs. 

H(i2A;'  irmadiam,  f'l.  miudln  n.  [iiawlerr).  KnMuli': 
it«l,  (/iiijd  ;  iirnv.  (jaiiii-:.  joi-s.  jiiia  (h  ilcii  ScIiIuTh 
tiiosoA  ArtikclH);  (rt.joir:  rat  i/o/i/ ;  «pan.  joi/n, 
(ob  j;o.M,  Verjfmip<ii,  wovon  wii>il<>r  iiotar,  (ccnioriuMi, 
rft/ocijii,  LuKtl>nrki'it ,  rryofijursr.  «irli  friMioii,  ^^ 
,9nM(yiii»i  iftt,  Mmfa  bIh  fraKli<'li  oraclioiiii'ii ;  Mnist. 
Z  IX  HJ*.  stollt  ilio  (iliMi'huiiK  iliistus  '  ijn:o  iiuf; 
auch  lit  4&U  ficliwankt  zwiscbon  iiniKlium  u.  ijifitu-i. 
v(jl.  iibor  ilio  Kram»  Soburbnnlt,  Z  XI  493  f.,  wo 
iui(^nioniiiiPn  winl.  ilafs  *ausare  ii.  'i/aiidiarf  zii- 
Kamnu-ii^-troflon  scion):  iitj;.  jmn,  if/oin,  aicbu  ilaa 
Span.).  Iin  Span.  u.  Pt^.  Iiat  jr)i/(i.  /nid  anagobliofK- 
lich  dip  Hoilt^.  ..Kleinod,  Cioschmoidp",  das  ital. 
prov.  giojti.joKi  liodeutot  sowobl  ..Frcuib'"  als  auch 
„Klcinod" ;  vormntlich  ist  nur  joia  ,, Fronde"  => 
gaiidia,  joia  ..Kloinod"  abor  =»  joca.  worauf  donn 
auch  ital.  ifinjello  etc.  /.«riickuobon  wiirdon,  vornl. 
Canollo.  AG  HI  34t!  Anm.  Vgl.  \)i  i(i8  goileif. 
466  i/oio;  liriibor,  ALL  II  431  (nntor  (julbinuii ; 
Gr.  orkL'irt  prov.  join,  ital.  ijioja,  span,  \il\l. 
joya,  -in  fiir  Entlchnnnpon  aiis  dom  Frz. :  lautlicb  ist 
dicso  Annalimc  borochtigt,  sip  wird  aber  unndtiK, 
mindestons  znni  griifston  Toilp.  subald  man  flin/n 
etc.  ..Kloinoil"  =^  jora  ansetzt). 

gr.  yttvXig,  yfcvi.i<ftt  ^.  obon  eSlariS. 

3626)  [^aillus,  -um  w.,  Trinkj;efafs,  ist  irrig  von 
oinigon  als  Grundwort  zn  (Tz.jale  angesptzt  worden, 
vgl.  oben  ^ea.] 

3627)  got.  gadrs,  botriibt:  davon  vermutlich 
altfrz.  gorre,  gnrret,  mager,  arm,  dazu  das  Verb 
gourrer.  bptriigpn,  stohlen.     Vgl.  Dz  601  gorrr. 

♦gSveS,  *gaT?olii,  *gaTeolo  s.  oarea,  *caTe5Ia, 
*ea»e61o. 

362S)  garia,  -am  f..  Miivp;  davon  ital.  gnhbiano: 
(lomb.  neap.  ga<:i>ia  :  sard,  cnii  [maritiii]  =  •(/«»«.<?); 
span,  gavia;  gavinta.  gnrina.  (giiinchn,  auch  ptg.); 
ptg.  ^(iii'o(a,  Move,  gnivao,  Secschwalbe.  Im  Frz. 
heifst  die  Move  moiiette  (altfrz.  ni'iue  =  germ,  'iiintre, 
vgl.  Mackel,  p.  116).  Vgl.  Dz  159  gnvia:  Grciber. 
ALL  II  436  u.  IV  390:  Schuchardt,  Z  XI  494 

3629)  Gaza  (rfiZa),  Stadt  in  Palestina;  davon 
frz.  gaie.  ein  durchsichtiges  Gcwebe;  span,  gasa, 
vgl.  Dz  595  gaze. 

3630)  arab.  fazftir,  Algier:  davon  vermutlich 
ital.  ghiaszertiio,  (in  Algier  gefertigtes)  Panzer- 
hemd;  prov.  jOiernn-s,-  a.\\.iri.  jazerant,  jazerenc; 
8 p a n.  jncf rind ;  ptg.  jnrerijm,  jazerSo  (wohl  aus 
altfrz.  jnzerant).     Vgl.  Dz  162  ghiazzerino. 

3631)  bask,  gazmnna,  einer,  der  kiifst;  davon 
nach  Dz  (Larraraendi)  455  span,  gazmoiin.  schein- 
heilig  (eigentl.  einer,  der  zam  Scheine  Heiligenbilder 
u.  Rcliqiiien  kiifst). 

3632)  gehenna,  .am  /.  (hebr.  Wort),  Holle;  alt- 
frz. geheiic.  Folter,  Qual,  Zwang:  neufrz.  gene, 
dazu  das  gcner.  qualen,  belastigen.  Vergl.  Dz  595 
gene. 

3633)  ahd.gelli  (german.  ^at'/i,  vgl.  Mackel,  p.  115), 
Prnr.k.  Stolz;  davon  vielleicht  nach  Dz  152  ital. 
oa/n,  Prachtkleid,  davon  wieder  abgeleitet  gallone, 
Tresse,  Borte,  galante,  artig,  nett,  anatiindig.  hijf- 
lich,  galantena  ,  .•Vrtigkeit,  galanteggiare ,  schon 
thun;  altfrz  gale,  Miintcrkeit,  Wohlleben,  Freuden- 
fe&t  (in  dieser  Bedtg.  findet  sich  aach  gahrie),  dazu 
das  Adj.  galois  und  das  Verb  galer,  Feste  feiern 
(daneben  auch  waler,  s  Ducange,  galare),  regaler, 
jem.  froh  machen,  gnt  bewirten  u.  dgl.,  vgl.  Scheler 
im  Diet.  s.  v.   u,   im  Anhang  zu  Dz  742,   Suchier, 


/,  I  481   (Uiflz  266  batto  ital.   rrgalarr.    dazu  da» 

Sb«t.  rrgalo,  Gonchonk :  frz.  ni/iWcr,  ri-gal ;  «pan. 

pig     irgnliir.    rrgalo    vmi   lat.    rrgrlnre.    auftAuon, 

orwhrmon,  lierloiton  wnllon,  vgl.  ilagogi'n  \V.  Moyor, 

'/,  XI  2.'>.'i):  Mouf  r/..  i/(i/<i.  gallon,  galant,  galanlerir 

(Minitlich  lA*hn»'orto   aux   dom  Ital.l;    Hpan.    gala, 

galon,  gnlano,  galanir,  galanterui.  golantrar ;  ptg. 

i/(i/<i.  galnn,  galiiiitr,  golaiitaria,  galanlear.  Suohior, 

Z  I  431,    utolltp,    «oil    or   wogon    dos  jiltfrz.  wnler 

'  ursprbngliohpn   Anlnut   mit   ir   annalini,    mittolndl. 

i  iralf   (age.   wrnla).    Rcichtuni,   als  (irundwort  auf, 

und    Mackol,    p.   42,    hat   sich    ihm    angoHohlosaon. 

Indossen  das  vproinzolto  water  kann  ilooli  kanni  voll 

boweiskrSftig  spin,    «lonn    in  Italion  «teht  ihm  koin 

*giial<tre  gpgoulibor.    Auch  wiiro  schwor  abzusohon, 

wio   das   mittolndl.  Wort   zwar   nach    Italion ,   abor 

I  nicht    naoli   <lpr   Provunce    iibortragpn    wordon   spin 

I  solltp.     Hoohstpiis  wird  man    die  altfrz.  Worto  auf 

•  walrr  zuriickfiihrpn   diirfon      Andororsoits  ist  zuzu- 

gebon,  dafs  das  Diez'sclip  Grundwort  (vortpidigt  von 

Baist,  Z  V  247)  nicht  unliedcnklich  ist,  namentlich 

hinsichtlioh    seines  Bogritfos,    verniugo   dossen    man 

orwarton  sollto,  dafs  rom.  gala  ctwa  ,,Liisteniheit, 

(ioilhoit"  bedputctp.     Ks  diirftc  sich  einpfehlpii,  mit 

Peric.n  don  t'rsprung  dpr  Wortsippe  (aiisschlipfslich 

lies  altfrz.  Bestandteiles)  in  gr.  xala,  schiine  Dinge, 

zu  suclien  (wpgen  x  :  g  vgl.  x6).no<:  :  golfo). 

ahd.  gelodn  s.  gana- 

3634)  [*gelatinS,  -am  /'.  (von  gelnre)  >—  frz. 
gelatine,  gluiohsani  gcfrorene,  eisannlicho  Speise, 
Siilze,  vgl.  Schelpr  im  Diet.  .«.  v.  Selbstvcrstandlich 
ist  gelatine  eine  rein  gelehrtp,  bpzw.  kiinstliche 
Bildung,  wie  deren  der  romanisclie  Spcisozettol  so 
viele  aufweist.  Geraile  die.'ie  Thatsaohe  abor  bo- 
rcchtigt  uns,  bci  der  Herleitung  von  Spoisonamen 
von  der  Fonlerung  lautlicher  Kegel mafsigkoit  abzu- 
sphpn  u.  z.  B.  fiir  fricassh-  trotz  dps  intervokaliscben 
c  oinen  Typus  *fricatialn  anzu.sptzen.J 

3635)  Pngl.  gelding,  Wallach,  =  frz.  yuiltedin, 
vgl.  Dz  608  .v.  V  :  Fals,  RF  III  487. 

3636)  gelo,-are(.(7W»),  gefrieren,  gefrieren  machen; 
ital.  getare.  dazu  das  Vbsbst.  gelo  (=  gelii?).  Frost; 
rum.  ide)ger,  ai,  at,  a,  dazu  das  Vbsbst  ger;  prov. 
i/elnr,  dazu  das  Vbsbst.  ,(;W-.v;  frz.  geler,  dazu  das 
Vbsbst.  gel  u.  gelee  (auch  Spcisename),  die  Anwon- 
dung  der  Worte  in  der  Bedtg.  „Fro3t"  wird  durch 
froid  sehr  eingeschriinkt:  eat.  gelar,  dazu  das 
Vbsbst.  gel:  span,  helar,  dazu  das  Vbsbst.  hielo, 
gelo;  ptg.  gelar,  dazu  das  Vbsbst.  gelo. 

gel  a  s.  gelo. 

3637)  vlam.  gelnye,  ginye;  davon  viell.  prov. 
glueg-z  (neuprov.  clitt),  Garbe,  grobes  Roggenstroh 
zum  Daohdeoken;  frz.  glut.  Vgl.  Dz  599  .«.  v. 
(Dioz  hielt  audi  Ableitung  voni  kymr.  cloig  fiir 
miiglich,  vgl.  dagpgen  Th.  p.   101.) 

3638)  *geiiiellicius,  -um  m.  (von  gemellus)  = 
span.  melli:o,  Zwilling.  vgl    Dz  468  .<   v. 

3639  gemelliis,  a,  am  (Demin.  von  geminus), 
doppelt,  zugleich  geboren,  als  Sbst.  Zwilling:  ital. 
gemelln,  Zwilling,  giumella,  eine  zwei  Hande  fiillende 
Menge,  vgl.  Canello,  AG  III  334:  prov.  gemel : 
rtr.  gemel,  /ichumel ;  frz.  jumeau  (das  u  an  Stelle 
des  e  ist  bis  jetzt  weder  fiir  das  Ital.  noeh  fiir  das 
Frz.  erklart;  Grober,  ALL  II  436,  nimmt  fiir  das 
Ital.  Anlehnung  an  das  begriffsverwandte  giunto 
an,  fiir  das  frz.  Wort  aber  halt  er  Beeinflussung 
des  vortonigen  e  bezw.  i  durch  nachfolgenden  Labial 
fiir  moglich  u.  verweist  auf  Gemmeticum  :  Jumiege.^, 
fimier  :  fumier,  bibentem,  bevant  :  biwant,  aber 
Gemmeticum  ist  durch  volkstiimliche  Legends,   die 


361 


3640)  gemlnQs 


3664)  g«stft 


362 


man  bei  Wilhelm  v.  Jumieges  nachlesea  kann,  mit 
jumeaux  in  begriftlichen  Zusammcnhang  u.  infolge 
desscn  audi  in  Ubereinstimmunf;  beziijjliph  dos  An- 
lautes  gesetzt  worden ;  fumitr  berulit  auf  volks- 
etymologischer  Anlehnung  an  f'limii^.  in  bihoitem 
endlich  ist  i  iuterlabial,  steht  also  untcr  anderen 
Bedingungen,  als  e  in  gemellus;  (iberdies  mufs  doch 
wohl  Torausgesetzt  werden ,  dafs  tier  Wandel  des 
Anlautes  im  ital.  u.  frz.  Wort  auf  eine  u  dicsolbe 
Veranlassung  zurUckgehe);  (span,  (femeloi,  die 
Zwillingc  als  Sternbild);  Baist,  Z  V  562.  erkliirt 
das  von  Uz  468  unerkliirt  gelassene  Sbst.  melta, 
Scharto,  aus  {ge}»iell<i  „iuit  derselben  tTbertragung 
wie  in  gr.  dtn'/.otj^.  Vgl.  Dz  376  yiumella .  622 
jumeau :  Grbber,  ALL  II  436  u.  VI  390. 

3640)  ^eminiis,  a,  nm,  doppelt;  ital.  gemino; 
rum.  gemin.  geinen:  span.  ptg.  geminn,  ptg.  gemeo. 

3641)  gemitus,  -um  ni.  (v.  gemere),  Senfzen; 
ital.  gemxto:  rum.  gemelm.,  Pl.gemetef.;  prov. 
yem-s:  cat.  gemeg :  (span.  ptg.  gemido) 

3642)  gremnia,  -am  /'..  Knospe,  Juwel,  Gemme, 
Kleinod:  ital.  prov.  gemma;  frz.  gemme;  span. 
yema;  (ptg.  goma,  Knospe,  dazu  das  Vb.  gomar, 
knospen?,  vgL  W.  Meyer,  Z  XI  256  Z.  8  v.  oben) 
Vgl.  Grober,  ALL  U  437. 

3643)  g'emmarTus,  a,  um  (v.  gemma),  zum  Juwel 
gehorig;  ital.  gemmajo  ,il  luogo  dove  si  trovano 
le  gemme",  qemmiero.  -e  .,il  giojelliere",  vgl.  Canello, 
AG  lU  307". 

3644)  gemo,  gremiii,  g:emitum,  gemere,  seufzen; 
ital.  gvmere;  rum.  gem  iii  ut  e;  prov.  gemir; 
altfrz.  geindre;  nfrz.  gemir;  cat.  span,  gemir; 
ptg.  gemer. 

3645)  Gemonlae  (soil,  sealae),  eine  Art  Treppe 
am  nordwestl.  Abhange  des  Capitolin ,  wohin  die 
Leichnanie  der  im  Career  Mamertmus  Hingenchteten 
gescbleift  u.  dann  in  den  Tiber  geworfen  wurden, 
=  frz.  gemonies,  Quiilereien. 

3646)  gena,  -am  f. ,  Wange  (im  Plur.  auch 
„Augenlider");  rum.  geana,  Augenlid  (dichteriseh 
auch  „Morgenr6te") ;  prov.  gena,  Wange.  (Dz  155 
erblickte  in  ital.  gannseia,  frz.  gmmche,  Kinnbacke. 
ein  Augmentativ  von  gcva,  vgl.  dagegen  W.  lleyer, 
Z  XJ  255,  der  gr.  }>«dOs  als  Grundwort  aufstellt). 

3647)  gr.  Yfvtd.  Erzeugung;  davon  vermutlich 
ital.  (/fwrn  (sicil.  juiin),  Geziicht;  altspan.  (/twea, 
Geschlecht.     Vgl.  Dz  375  genia. 

3648)  gener,  -rum  m..  Schwiegersohn :  ital. 
genero;  rum.  ginere:  prov.  genres;  frz.  gendre; 
cat.  gendre:  span,  yerno ;  ptg.  (auch  al  tspan.) 
genro.    Vgl.  Dz  498  yerno. 

3649)  generalis,  -e  (v.  genus),  allgeraein:  ital. 
generate;  frz.  genend,  u.  deni  entsprechend  in  den 
ubrigen  roman.  Sprachen. 

3650)  generostis,  a,  um  (v.  genus),  edel;  ital. 
generoso:  frz.  genireux.  und  dem  entsprechend  in 
den  ubrigen  roman.  Sprachen. 

3651)  genesta,  genista,  -am  /'.,  Ginster  (Spartium 
junceum  L.);  ital.  gineatra:  neuprov.  genesto ; 
frz.  genet  (wallon.  diniese);  span,  hiniesta;  ptg. 
giesta.  Vgl.  Dz  459  hiniesta;  Grober,  ALL  II  437 
(wo  ital.  genestra,  sieil.  ginestra  angefiihrt). 

3652)  genitus,  a,  nm  (Part.  Perf.  P.  v.  gignere), 
geboren;  (ital.  ist  nur  das  Vb.  agenziir,  verschonern, 
als  Lehnwort  aus  dem  Prov.  vorhandeu);  prov.  genj< 
=  geiit-s.  c.  0.  gent  (edel  geboren),  edel,  schijn 
(dazu  der  Kemp.  c.  r.  qenser,  c.  o.  gensor),  dazu 
das  Verb  agenzar,  gefaUen;  altfrz.  gent  (dazu 
Kemp,  gensor),  dazu  das  Vb.  agensier;  (nach  Dz 
im  Anhang  776  ist  ptg.    5«»-,    quejando,  seltener 


quejendo,  wie  beschaffen,  aus  der  Partikel  que  „wie" 
-\- Jendo  =  genitus  entstanden).  Vgl.  Dz  160  gente; 
Grober,  ALL  II  437. 

3653)  genius,  -um  »1.,  Genius,  Verstand,  Witz; 
ital.  genio:  (prov.  genli-s  ist  wohl  >=  ingenium); 
frz.  genie:  span.  ptg.  genio.  Die  Bedeutungs- 
entwickelung  desWortes  ist  offenbar  durch  ingenium 
beeinflufst  worden. 

3654)  gens,  gentem /'.,  Volk;  ila\.gente;  sard. 
zente;  rum.  gintd;  prov.  gent-z:  frz.  gent;  cat. 
gent;  span.  ptg.  gente.    Vgl.  Grober,  ALL  II  437. 

3655)  *gentllitla,  -am  f.  (von  gentilis),  Adel; 
ital.  gentilezz'i  ,,nobilta  di  sentire  e  di  operare, 
cortesia",  gentilizia,  gentiligia  .,nobilta  di  sangue". 
vgl.  Canello,  AG  III  343. 

3656)  *genuciilo,  -are  (v.  genuculum),  knieen; 
ital.  [in-)ginocchiare ;  rum.  (in)genunchiez  ai  at  a; 
prov.  (a)genolhar :  frz.  {a)yenouiller ;  cat.  alt- 
span,  agenollar ;  (span,  arrodillar.ie  v.  rodilla  = 
*roteUa,  Demin.  v.  rota);  ptg.  (a)Joelkarse. 

3657)  *genuciQum  «.  (f.  geniculum.  Demin.  von 
genu),  Knie;  ital.  ginocclao,  davon  das  Demin. 
ginocchielto,  Strumpfband  (span,  cenngil,  vgl.  Dz 
438  .«.  v.);  rum.  genmichiu;  rtr.  d'zanoly  etc., 
vgl.  Gartner,  §  200;  prov.  genolh-s;  9.\tfi z.geiiouil; 
nfrz.  genou :  cat.  genoU;  altspan.  hinojo  (ueu- 
span.  dafiir  rodilla  =  *roteHa,  Demin.  von  rata); 
ptg.  joelho,  giolho.  Vgl.  Dz  165  (//(«.cc/iiO;  Grober, 
ALL  II  437. 

3658)  genus  n.,  Geschlecht;  davon  die  Ver- 
neinungspartikel  prov.  gens,  ges,  altfrz.  giens  (vgl. 
iiber  letzteres  Perle,  Z  II  411);  die  Bedeutungsent- 
wickelung  war  eine  ahnliche  wie  bei  rem  =  frz. 
rien.  Vgl.  Dz  595  gens  (wo  die  Sloglichkeit  aus- 
gesprochen  wird,  dafs  genz  =  gentium  in  der  Ver- 
bindung  minime  gentium  sei);  G.  Paris,  Mem.  de 
la  soc.  do  ling   l"  180  u.  R  VIII  135.  S.  Nachtrag. 

gr.  ysQfcfo^  s.  argauiim. 

3659)  ndl.  gereide,  gerei,  Zeug,  Vorrat  u.  dgL; 
davon  altirz.  agrei,  Ausriistung,  Vorrat,  dazu  das 
Yh.  agreier.  ausriisten ;  neufrz.  agri;s,  PL,  Takel- 
werk,  dazu  das  Vb.  agreer,  mit  Takelwerk  ausriisten. 
Vgl.  Dz  504  agriis. 

3660)  germanus,  -a,  Bruder,  Sehwester :  cat. 
germd.  germana :  span.  Iiermano,  hermana;  ptg. 
irmao,  irmua.  Vgl.  Dz  459  hermana.  Siehe  oben 
frater. 

3661)  gerula,  -am  f.  (v.  gerere),  ein  tragbares 
Gefafs  (oder  *gerriila  [v.  gerra],  ein  aus  Ruten 
geflochtenes  Gefafs?);  ital.  geria  u.  gerna  ,,cesta, 
oppure  vettura",  vgl.  Canello,  AG  III  349,  Caix, 
St.  180;  neuprov.  gerlo,  Tragkorb;  a.\iixz.  gerle. 
jarle,  Biitte  (aber  geurle,  Beutel,  ist  =  dtsch. 
giirtel):  neufrz.  jale  (altfrz.  jalle),  Mulde,  gerlon, 
Zuber  des  Papiermiillers;  cat.  gerla,  Tragkorb.  Vgl. 
Dz  161  gerla;  Grober,  ALL  II  437;  Tobler,  Misc.  75. 

3662)  gerres,  -em  ih.,  der  Schratz,  ein  Seefisch 
(Sparus  smaris  L.);  davon  abgeleitet  altprov. 
gerlet  (Demin.  zu  *gerrulus);  neuprov.  gerle. 
gerla;  altfrz.  gerre,  jarre,  jarret  (dies  auch  nfrz.), 
jarlet.  Vergl.  Bauquier,  R  VI  266;  Grober,  ALL 
II  438. 

3663)  ags.  gespillan  (ahd.  ga.spildun),  vergeuden, 
verzehren;  prov.  giccspilhar,  verschwenden ;  frz. 
gaspiller.  Vgl.  Dz  593  gaspiUer :  Atzler  s.  v.: 
Mackel,  p.  48  (wo  ein  bestimrates  Grundwort  nicht 
angegeben  ist,  vgl.  jedoch  Anm.  2  u.  ob.  No.  3616). 

3664)  *gesta,  -am  f.  (zum  Fem.  gewordenes  Ntr. 
PI.  des  Part.  Perf.  Pass.  v.  gerere),  That;  (itaL 
prov.  gesta;   ital.  (venez.)  auch  gestra  „famiglia, 


•AM 


'\<i»6)  Ret-iwini 


3681)  KlAfilO" 


364 


r»i<a".  \(;\.  Mnrohooini .  Stuilj  <li  fil.  mm.  11  81: 
«Itfr/.  i/i-.v/i-  (Krznlilimi;  vmi  Tlintoti,  <n'Ri-liiclit<', 
(i.-s<-lil.vM»p-m-lii.lit.',  Clir-'iiikt,  (M's.lil.vht.  Sliimiu. 
\'g\.    \)t   Itil   .;rW,i.   (imlMT.   Al.l,  II   -JSS. 

Hl^^il)\  nliil.  KPt-(sarii,  JhU'Ikoii;  diirniis  vivlloirlit 
(iiach  I>/.  l(>7i  iliircli  viilksctYninUi^HKrlio,  nil  nrnui 
sirli  nnloliiHMiilt'  Uinliililiini;  it»  I.  iiiiimirmit.  i-ino 
solinoitli'iiili»  WiilTo;  )irov.  jiistirma,  fiiisiirmn ;  iilt- 
fri.  j/i.Miimf,  i;Mi<iiri«<.  ici.Miririf. 

86tiU)  I'lribb^raiits,  a,  uiii  (v  iiihhrr),  biickliK; 
prov.  iirhrnit :  c':it.  iir[irnil.  Vgl.  (".  MirliiivliR. 
St.  »3  Aiim.;  Haist,  Z  V  21 1. 1 

:tG67)  i^ibbosQH.  a,  iiiii  (v.  jiibbu*),  liiiekorig, 
biirkli};:  it;il.  pt»;.  ijililiitfii :  rum.  iihrbnn:  prov. 
i/ifcaf;  frz.  l/l^^f».^;   spiUi.   i/ihnin. 

3668)  iribbus,  -uin  ««.  (aiu-li  ♦s'.vbbus,  *)riibbuN, 
V);l.  («riiM-li.  xri/-(»»-i,  Uiu'ki'l.  Hiickor,  uml  R:ibbu!> 
Cgybbus),  a,  mil,  lnu-kli»;;  ital.  iiihho,  ijohhu, 
fioliiin.  Buoki'l;  mill,  ijlirh  ii.  (ihebd,  dazu  das  Vb, 
i/hrlioff;  (11  cif  (I.  kriimmon:  prov.  ffihlxi,  i/ilia: 
fri.  (/o/iiH  (voiii  ital.  gnhho),  oin  BiickliKor;  nach 
D«  619  soli  frz.  ialnil,  Kropf  («uvon  ila."!  Verb 
jahnttr,  midciitlii'b  sproclicii)  fiir  jibot  slelion  und 
aus  'ijibbnltii-'  zu  crkliiren  sein;  span.  (;ifc(i;  ptp. 
ilibbn,  ijebo.  V(jl.  l)z  l69<lohbo;  Marnliosini.  Studj 
di  til  rom.  11  4  Vgl.  unton  gillTus.  —  Parodi, 
R  XVll  52,  zielit  liierlier  aucb  eat.  ni/tivinr.  ajcipir. 
kruiiinion,  span,  niiobiiir.  u.  (;iebt  iiborliaiipt  eino 
Cbersicht  der  zii  jiibbii.s  ^ehorigoii  Sippe. 

3669)  germ.  *gripa  (mhd.  (jiiie),  Ircit'e;  ital. 
prov.  gigii:  altfrz.  ;ii<iiif  (Lehnwort),  nuch  ;iigle. 
Geige;  neufrz.  ijiijue.  Tanz  mit  Musik,  audi  Reh- 
kciilo  (well  dieselbe  cine  ahnlicbe  Gestalt  hat  wie 
oinc  Geige),  in  letztorer  Bedtg.  davon  abgeleitet 
ffigot.  Haramelkeule:  span,  jiga,  Goigo,  cino  Art 
Tanz,  jigote,  gebaoktos  Fleiscb:  ptg.  giga,  Geige, 
cino  Art  Tanz,  aucb  ein  flacher  Weidenkorb  (in 
dieser  Bcdtg.  aucii  gigo),  gigoie.  Ragout.  Vgl  Dz 
164  giga  u.  dazu  Scheler  im  Anhang  730  (Schelcr 
verrautet  als  genieinsames  Gnindwort  der  gernian. 
und  ronian.  Substantiva  ein  gernian.  Verb  mit  der 
Bedtg.  „treinere,  motitare",welcben  Sinn  abd.  griiia», 
dem  altn.  gciga  nach  zu  schliefsen,  wirklieh  gehabt 
zu  haben  scheine);  Maekel,  p.  108. 

3670)  Gl^s,  -antem  m.^Piyag),  Gigant,  Riese; 
ital.  giyante,  Riese:  prov.  jai/an-»-:  frz.  geant: 
span.  ptg.  yiganle.  (Das  Wort  ist  also  nur  in  den 
galliscben  Sprachcn  volkstiimlich.)  Vgl.  Dz  595  geant. 

36711  ndl.  §ijlen,  gahren  (vom  Bierc);  davon 
vielleicht  das  gleiehbedeutcndc  frz.  gtiUler,  aber 
freilich  ist  das  palatale  /  befreindlich,  vgl.  Bugge, 
R  III  152;  Scheler  im  Diet.  s.  v. 

3672)  ahd.  gilan,  gtljan  {aus  gi-ilan),  fortstreben, 
eilcn;  neuprov.  i/ii/iri,  forteilen;  frz.  (norm.)  (/rfer. 
Vgl.  Dz  596  giler  (beziiglieh  des  gleichbedeutenden 
comask.  zrla  schwankt  Diez  zwischen  gilaii  und 
lilon,  letzteres  diirfto  annehmbarer  sein). 

3673)  westgerm.  gllda,  Opferschmaus,  Festver- 
sammlung.  Glide;  ital.  gelilra,  Gesindcl:  prov. 
gelda,  Trupp,  Haufen;  davon  viell.  geldon-s  (Mitglied 
einer  bcwaffneten  Scbar),  Lanzentrager  (gehort  dies 
Wort  zu  gihla,  so  diirften  aucb  ital.  gtalda,  Lanze, 
u.  gialdoniere,  Lanzentrager,  hierher  zu  Ziehen  sein); 
altfrz.  gelde,  Haufe.  gueude,  Gildc.  Vgl.  Dz  160 
geldra;  Maokel,  p.  96. 

3674)  ginglTa,  -am  /..  Zahnfleisch;  ital.  gen- 
giva;  sard,  zimia:  rum.  gingie;  (rtr.  gingiva); 
prov.  gengica;  (tz.  gencive:  cut.  geni(v)a:  span. 
encia;  ftg.  gengiva.  Vgl.  Dz  160  gengiva;  Grober, 
ALL.  n  438. 


H675)  mild,  git,  (iiorigkoit  inbd.  Grit);  davon 
iiach  I'aix.  St.  5l>2.  ital.  «//ir-srin  ..fninv  iiccesaiva". 

HU76)  iriz^riOni  n.  (belegt  ist  nur  der  IM.)  und 
'iriKerla  >i.  id..  Kiugi-weiile  den  Gctlilgels:  altfrz. 
jiiisirr.  IaAivv  u.  Kiiigeweide  pines  VogeU ;  noiifrz. 
grsier.  KleiHcli-.  Vor-.  Driisenniagi'ii  di's  (iellligelH. 
Vgl.  D/.  fiilti  ,/<i,i>r;  tirillier,  ALL  11  43H. 

:til77)  *irlariA,  -am  /'.  (f  glncies)  u.  *irliliciaH, 
-um  »1.,  Ki«;  ital.  ghincrin  u.  gluarcio  (iniSard. 
diirrb  (/(7m  ersotzt,  so  «iieh  iin  Span,  und  Ptg.); 
rum.  ghiiifii:  rtr.  glnlnclid  u.  glalsrh,  vgl.  (iurtncr, 
§  2(H);  prov.  glnsna  u.  ylnl::  frz.  ;//(ic<'  u.  glas 
in  vcrglti.i  igleiehsam  Glaseis,  Glattois);  oat.  gins; 
(«pan.  Iiieln.  i/rlii :  ptg.  i/eln).  Vgl.  (irobor,  ALL 
11  438. 

3678)  |*grliicico,  -arc  (v.  glacies),  auf  deni  Eiso 
glitscben:  altfrz.  glacnier.  glacier,  gleitend,  damit 
zusnmincniiiingenil  nfrz   iilaci-s,  (ilnitc.  .\bdachung. 

j  Vgl.   Dz  r>\}7  ghicifr.] 

3679)  I 'frl&oidus,  a,  um  (v.  glncie.i),  uisig;  soil 
I  nach   Kianchi ,   Storia    della  preposizione  a  (Firunzo 

1877)  p.  261,  dns  Grundwort  siMn  zu  ital.  ghiadi), 
iiufserBto  Kiilto,   wiibrend   Dz  161   s.   v.    das  Wort 

•  von  gltiditis  abgeleitet  liatte.    Lautlicli  ist  Bianchi's 

'  Annahinu  gewiCs  .stattliaft  (*glacidu.i  :  ghiado  = 
plaritiim  :  piato),  n.  begrilTlieh  kann  sie  die  bessore 
zu  sein  scheineii.  Gleichwohl  diirfte  sie  abzulebnon 
scfn,  denn  1.  ghiado  ist  nirbt  wohl  zu  trennen  von 
prov.  cat.  glag,  Schreckcn,  Erstaunen,  dazu  das 
Vb.  aglagar  (altspan.  aglago,  aglagarnc),  welcbo 
Worte  wolil  auf  ghidius,  nicht  aber  auf  *glai:idus 
zuriickgefiihrt  werden  konnon;  2.  ital.  ghiado  be- 
dcutct  in  bestimmten  Verbindungen   (z.  B.  togliato 

1  a  morle)  aucli  ..Mosser",  cbenso  das  dazu  gehiirige 
Verb  agghiadare  nicht  blofs  ,,erstarren",  sondorn 
aucb  ,,nioderstecben",  dieser  Unistand  aber  empfioblt 
unbedingt  die  .\bleitung  von  gladiun,  denn  der  Be- 
deutungsiibergang  von  „Schwert"  zu  „Kaltc, 
Schrecken.  Erstaunen"  lafst  sich  aus  bildliclier  An- 
wendung  des  Wortes  erkliiren  (in  der  vermittelnden 
Bedoutung  ..«lurchbohrender  Schmerz"  findet  sich 
glndiiix  in  lateinischen  Hymnen  ofters  gebraucht), 
wiibrend  man  von  ,,eisig"  .schwerlich  zu  dem  Sub- 
stanzbegriff    ,,Messer.     Schwert"     gelangen     kann. 

[  Flecbia  diirfte  daher  ira  Rechte  sein,  wonn  or,  AG 
IV  377,  Bianchi's  Annahme  zuriickweist.] 

3680)  gliicio,  -are  (v.  glacies),  zu  Eis  machen; 
frz.  gincer,  iiberzuekern.     Vgl.  Dz  597  glacer. 

i      3681)  glSdliiS,  -um  m.,  Schwert;   ital.  ghiadu, 

s.    oben   *glacidiis:    (glavc,    Schwertfisch,    welches 

Wort  Dz  598   von   gtadiw   ableitet ,   ist  iiberhaupt 

kein   italienisches    \Vort):    Toblor,    Ztschr.   fiir   vgl. 

Sprachf  XXIU  418,  erklart  ital.  giavelotto.  Wurf- 

I  speer,   altfrz.  gavelot,  gnvreht,  guverlot,  garlot, 

neufrz.  jarelol ,    fiir   welche  Worte   Dz    164    kel- 

tise.hen  Ursprung  gemutmafst  hattc,  fiir  eine  Demi- 

nutivbildung    aus   gladin.'i,    setzte    also  franzosiscli 

*glai'elot  als  Grundiform  an;  dafs  dies  lautlich  un- 

zuliissig  ist,   hat  Th.  p.  63  gezeigt  und  mit  Recht 

ein  *gabaldius  (wahrscheinlich  keltischer  Herkunft, 

vgl.    altir.    gabul,    gnhrd,    kymr.    gafl,    bret.    gavl 

,,gegabelter  Ast,   Gabel  der  Schenkel")   als  Grund- 

wort  empfohlen:    prov.  glasi-.':,   Schwert,  u.  glai-s, 

I  Schwertlilie  (sind  Reflexe  zweier  verschiedener  lat. 

1  Flexionsformen :  gladi  u.  gladio  =  gladjo,  denn  glai 

'  steht  fiir  glaj,  glag,  vgl.  prov.  rag  u.  rai  aus  radjo, 

I  6.  Ascoli,  AG  X  272;  iiber  prov.  cat.  glai,  esglay, 

I  Schreckcn,  Erstaunen,  s.  oben  *glacidiis);  die  Form 

I  glavi-s,   Schwert,   geht   aof  kelt.   clddivo,   clddiho 

I  zuriick,  vgl.  Ascoli  a.  a.  0.:   frz.  glaive  (aus  kelt. 


365 


3682)  glaette 


3706)  ghittiis 


366 


clddivo).  Vgl.  Dz  161  ghiado  u.  598  glaive  (Diez 
hielt  Entstehiing  von  ijlavi  u.  /jiaire  aus  gladium 
fiir  iDOglich  u.  bestritt  kelt.  Urspriing). 

3682)  iltscl).  «rlaette  =  frz.  glette.  Silberglatte, 
vgl.  Dz  509  s.  r. 

3683)  glaiidarius,  -nm  in.  (v.  gluns),  Eichel- 
baum,  Eiche:  rum.  ghindar:  prov.  glandier,  Adj.; 
cat.  glander,  Adj. 

3684)  glandula,  -am  /.  iUemin.  v.  ulan.s),  Mandel 
im  Halse;  ital.  .7/n'(i»irfo/<i;  rum.  ghindurd;  prov. 
glatidola:  frz.  glandule  (gel.  W.):  cat.  span.  ptg. 
glanduhi,  Driise. 

3685)  ^landulosiis,  a,  urn  (v.  gluns),  voll  von 
Driisen;  ital.  gliiandoluso :  rum.  ghinduros:  prov. 
glandulos  :  tri.  ghmduleiix:  span.  ptg.  glanduloso. 

3686)  glans,  glandem  /'..  Eichel:  ital.  glande. 
ghiande  u.  ghianda,  vgl.  CancUo,  AG  III  402; 
rum.  ghiiidd  :  prov.  glan-s,  glant-z,  daneben  aglan-s 
(entstanden,  wie  Dz  503  «.  r.  meint,  durch  Einflufs 
des  gr.  axv/.og  oder  des  got.  akran ;  das  Eichtige 
aber  hat  Comu,  R  VII  108,  getroffen.  der  in  deni 
a  den  Rest  des  mit  dem  Substantiv  verwachsenen 
Artikels  erkennt) ;  a.\t(rz.  glande,  aglaiid:  neufrz 
gland;  cat.  aglu;  span,  landc,  Eichel  (das  iibliche 
Wort  ist  heUotii  =  arab.  balhVt),  laiidre.  Driisen- 
geschwulst;  ptg.  hinde.  Eichel  (das  iibliche  Wort 
ist  bolota).  Vgl.  Dz  462  Innde.  503  aglan :  Comu, 
R  VII  108._ 

3687)  glarea,  -am  /'.,  Kies;  ital.  ghiajn,  Kies; 
greto  (=  *ghiaret<i.  *glaretiim).  steiniger  Flufsboden, 
vgl.  Flechia.  AG  11  44  Anm.;  altspan.  glera: 
„Kies"  heifst  frz.  gravier  (von  *grava  und  dieses 
keltischen  Ursprungs,  vgl.  cymr.  gro  etc.,  s.  Th. 
p.  102),  span,  arena  griiesa  (das  Adj.  ebenfalls 
kelt.  Herkunft),  casquijo.  ptg.  saibrao  (v.  sabtdum), 
cascalho  (dies  Wort  sowie  das  span,  casquijo  von 
cascar  =  *quassicare,  zerschlagen).  Vgl.  Dz  375 
ghiaja.  —  Prov.  glara,  frz.  glaire  ist  vermutlieh 
^  clara  (s.  d.);  an  keltischen  Ursprung  der  Worte 
ist  nicht  zu  denken.  Vgl.  Dz  597  glaire:  Th.  p.  100. 

3688)  glastnm  ».,  Waid  (keltisches  Wort,  belegt 
bei  Plin.  N.  H.  22,  2)  =  ital.  ptg.  gln^to,  Waid; 
rum.  glast,  vgl.  Dz  176  guado.  Im  Ital.  ist  ueben 
glasto  auch  glaslro  vorhanden,  aufserdem  guado  = 
germ,  icaid  (altfrz.  guaide,  waide,  neufrz.  guide, 
vgl.  Mackel,  p.  117). 

3689)  ^lattio,  -Ire,  klaffen;  ital.  ghiattire: 
prov.  altfrz.  gtatir :  Denirz.  clatir :  span.  ptg. 
latir  (im  Span,  ist  die  Bedtg.  des  Verbs,  welche  in 
den  iibrigen  Sprachen  auf  „klaffen,  bellen"  sieh 
beschrankt,  zu  „schlagen,  klopfen,  zucken,  pochen, 
steehen"  erweitert).     Vgl.  Dz  162  ghiattire. 

3690)  *glaiiceUns,  nm  m.  (schriftlat.  glaucion), 
erne  Pflanze  iChelidonium  glaucium  L.),  ==  mm. 
ghiocel,  diocel. 

3691)  gleba  (glaeba),  -am  f..  Erdscholle;  ital. 
gleba  u.  {ghieca)  ghiova  (das  o  berulit  auf  Anleh- 
nung  an  globus,  oder  vielmehr  gliiova  ist  geradezu 
=  globus  anzusetzen  [ghiova  :  globus  =  frutta  : 
fructtis]  vgl.  Ascoli,  AG  III  355  Anm.).  archaisch 
auch  chiota,  vgl.  Canello,  AG  III  355;  rum.  glie: 
prov.  glieva  (daneben  gleza,  das  mit  gleba  nichts 
zu  schaffen  haben  kami) ;  frz.  glebe  (gf\.  W.);  cat. 
span.  ptg.  gleba. 

3692)  *gliro,  -onem  und  glis,  glirem  m.,  eine 
Art  Maus  oder  Katt«  iSeiurus  glis  L.);  ita.].  ghiro : 
prov.  glire-s  (u.  gles?):  frz.  loir  {da.vou  lerot)  und 
liron,  Bilch,  EeUmaus,  Siebenschlafer;  span  liron; 
ptg.  lirCto  n.  leirao.  Vgl.  Dz  163  ghiro:  Grober, 
ALL  n  439. 


3693)  mittellat.  *g:liteiis,  a,  am  (v.  glis,  glitis 
„humus  tenax"  in  den  Isid.  Gloss ),  kreidig,  scblam- 
mig,  zah;  p  r  o  v.  (/?«£«,  Thonerde :  fri.  glaise.  VgL 
Dz  598  glaise. 

3694)  ahd.  *glitzau  (Iterativ  zu  aliil.  glitan), 
glitschen;  davon  vermutlieh  altfrz.  glider  ipio. 
glicher  scheint  anderen  Ursprung  zu  haben);  neu- 
frz. glisscr.     Vgl.  Dz  599  glis.ter:  Mackel,  p.  100. 

3695)  globosiis,  a,  um  (v.  globu,^).  kugelformig; 
ital.  globoso ;  rum.  globos- ;  frz.  globeux :  span, 
ptg.  gluboso. 

3696)  globus,  -um  hi.,  Kugel;  ital.  7/060  (gel. 
Wort),  Kugel,  gliiova,  Erdklumpen,  vgl.  Ascoli,  AG 
HI  355  Anm.;  rum.  ghib.  PI.  ghiburi :  ^tov.  globel-s 
=  *globell'is:  frz.  globe;  span.  ptg.  globo.  Das 
Wort  tragt  iiberall  gelehrten  Charakter;  das  volks- 
tiimliche  roman.  Wort  fiir  ,, Kugel"  ist  batta. 

3697)  *glocio,  -are  (schriftlat  gloclre,  griech. 
x/.(6^fiv),  glucken  (von  Hiihnem);  aus  diesem  Vb. 
entstandene  oder  doch  ihm  entsprechende  schall- 
malende  Worte  sind:  ital.  chiocciare;  rum.  clocei 
(wird  von  Dz  angefiihrt,  fehlt  b.  Ch);  neuprov. 
clouchd;  frz.  glousser ;  span,  cloquear;  (ptg. 
cacarejar  ist  mehr  „gackem''  als  .,gluck8en"').  Vgl. 
Dz  97  chiocciare. 

3698)  glomus,  meris  ».,  Klofs,  Knauel;  itai. 
ghiomo,  dazu  das  Vb.  agghiomare ;  lucches.  diomo, 
vgl.  Caii.  St.  339;  rum.  gliem,  dazu  das  Vb.  ghe- 
muexc  a  it  i:  (frz.  agglomerer,  gel.  W.). 

3699)  gloria,  -am/".,  Ruhm;  ital.  prov.  gloria 
(vielleicht  ist  von  gloria  abgeleitet  das  prov.  Vb. 
glorir,  das  man  in  Bartsch's  Chrest.  prov.  279,  39 
in  der  Bedtg.  „qualen''  liest,  es  wurde  dann  eigent- 
lich  bedeuten  „die  Glorie,  den  Heiligenschein  er- 
langen");  frz.  gloire:  span.  ptg.  gloria. 

3700)  [*g'lorTetta,  -am  f.  (Demin.  zu  gloria), 
kleine  Herrlichkeit;  frz.  gloriette,  Lusthauschen. 
Gartenlaube:   span,   glorieta.     Vgl.  Dz  599  s.  v.] 

3701)  glosa,  -am  f.  (mit  off.  o ;  schriftlat.  glossa 
=  gr.  y/.diaaa);  Glosse:  ital.  glossa,  glosa  „spie- 
gazione  d'una  parola  in  un  libro  antico",  ehiosa 
„breve  interpretazione  d'un  passo.  Chiosa  dice  anche 

macchia"  e  il  ^piombo  col  quale  si  saldane  le  rot- 
ture  delle  pentole''"  (in  dieser  letzteren  Bedtg.  ist  es 
offenbar  =  clausa),  vgl.  Canello,  AG  III  356;  prov. 
glosa:  frz.  glosc ;  cat.  glosa:  span.  ptg.  glosa. 
Vgl.  Grober,  ALL  n  439. 

3702)  gluma,  -am  f.,  Hiilse.  Schale,  Balg 
(mittellat.  gloma  [^=  *gliima]  ,acus,  aceris");  frz. 
gloume  (u.  gelehrt  qhme],  Balglein,  Spelze  der 
Graser.     Vgl.  Ascoli,"  AG  HI  463. 

3703)  glus,  glutem  /".,  Leim;  ^ros.glut-z;  frz. 
glu,  Vogelleim;  (ital.  visco,  vi.^chio  =  viseum; 
span,  vi-fco  und  liga ;  ptg.  visco).  Vgl.  Grober, 
ALL  II  439. 

3704)  gliito,  -onem  m.  (v.  gluttire).  Schlemmer; 
davon  ital.  gluttoneria,  Gefralsigkeit.  Schlemmerei, 
daneben  ghiottoneria  (v.  *glultus)  „avidita  di  cibi 
delicati''  u.  ghiottortiia  ,,cibo  0  cosa  ghiotta",  vgL 
CaneUo.  A(_t  HI  397;  frz.  glouton,  gloutonnerie. 

3705)  *glnttio,  -ire  (schriftlat.  gluttire),  ver- 
schlingen;  ital.  inghiottire;  rum.  ingliit  ai  at  a; 
prov.  englotir;  frz.  engloutir;  cat.  altspan. 
englutir.  '  Vergl.  Dz  163  ghiotto.  S.  auch  *in- 
gluttio. 

3706)  *gliittus,  -um  m.  (fiir  schriftlat.  gluttus 
u.  glutus  V.  gluttire),  Schlemmer;  ital.  ghiotto: 
prov.  glot-z;  ultlTZ,.  glot;  {neafiz.  glouton).  Vgl. 
Dz  163  ghiotto  (wo  auch  pro  v.glot-z,  Bissen,  Schluck, 
u.   ital.  ghiozzo,   Griindling,   zu  dieser   Wortsippe 


367 


3707)  KlJ'-.vrrl'lM 


373)0  gracilis 


368 


(.•oiopon  winl,  dits  Itft/.U'ni  Wnrl  wolil  iiiolit  iiiit 
KooJith  »ir<.lH-r.  AM.  II  4:i;t 

3707 1  irlyr^rrblE*.  •am  /.  (cr.  y/.vxvii'iiCai. 
SiiMnAi,  l.jikri/1'ii:  it»  I.  Ifiinrntix,  rrqitlizm  (volkK- 
t'tyin(ilii>,'i»u'n'iiili'  riiil>ililiinp^iil:  allfri.  rfoiliir: 
frt.  rrijlisar;  prov.  reifilicia .  iyj/ii/c.-iu  .  HpHii. 
rfiialii.  ((ironifl;  pt);.  rcj/d/ir.  (iiMiriirr  ii/(<niir). 
Vjjl.  \h.  267  rriiiilitiii.     S.  luioli  llquirltiik. 

37(18)  cr.  yvfiO-Oi.  Kinnbai'ki'ii :  ilavi.n  ital. 
i/iiNii.<ri<i,  Kiiinliarkcn ;  tr;..  iinnnrhe.  Vj;!.  I)/.  166 
i/(iiiii.<riii  (m>  ilic  Wiirtc  vmi  i/i-iin  alincU-iti-t  wurcli-n); 
W.  M.'vcr,    Z  X  -'66   (liicr  cli."  ri.-htij;."  Al.l.-itmin). 

3709)  iruonioii,  •Olirni  «i.  (yriu/ziur),  /,i>i);or  an 
iler  SoniU'iiulir,  span,  iifwini  it;lt'iclu'  Hi'dtt;.). 
vt:\.  IH  472  .s.  r 

3710)  kt'lt.  ^ir.  ^iil.)  fcob,  irop,  Sclinahol,  Miiiul; 
ilavon  viTiiiiitlii-li  frr.  ijohlir ,  Miistkii);;»'! ,  Niiili-l. 
Pillo,  ijolifr,  jricrip  versclilingpii.  Vgl.  Uz  699 
ijMtf:  Til.  J).  (iO.  ZuBamnionsptzuiiKi'n  niit  ijohe 
sind  goht-affrittil ,  oin  Mcnsi-li.  dcr  sk-li  niis  Bulcidi- 
giinKPn  iiu'hts  marht,  ijiihr-nniuche,  FliPHfiscbnappiT, 
Aufpnsscr  u.  «.:  vdii  iinUer  al)>;oleitct  ist  violU'iclit 
(joberijer,  foppeii  Datrc^ieii  hat  mil  ijoh  niolits  zu 
scliafTt'ii  i/iihilel  (l)i>iuin    zii  ciipiHt).  Boohcr. 

3711)  gobio,  •Onem  »i..  Gr(iiidJing,  =  f  rz. </'>">"• 
vgl.  l)z  liOl  .s.  r. 

3712)  goni).  god,  got,  Gott;  davon  altfrz.  goi 
in  den  Beteuorunf;sfornieln  vertii-goi  =  veitu  de 
liieii  (darau  angelelint  nrlii-fiiiieii),  mort-iini.  sdHfi- 
(]oi,  jarnie  (^^  ./c  ifiiii)-iii)i.  vgl.   l)z  (iOd  (joi. 

3713)  iiiederdt.scli.godeii  dag  =  altfrz.  nodeiidnc, 
soherzhafte  Kenonnunj,'  oiner  Art  Hellobarde  der 
Flaniiinder,  vgl.  D/  (iiK)  .v.  r. 

3714)  brct.  goelunn,  gwelan,  einc  Art  Miive,  = 
frz.  i/uclatid,  qoilettc,  ein  Scevogel  uiid  cine  Art 
Segel'schiff,  vgl".  I)z  600  «.  v.;  Th.  p    101. 

3715)  brct.  goge,  Spott,  Spitzlmberei,  vielleic-ht 
das  Grundwort  (wcnn  nicht  viehnehr  das  brct.  Wort 
dem  Frz  entlchnt,  wie  Th.  p.  101  auzunehmen 
scheint)  zu  alifrz.  gogue,  Scherz,  Kurzwcil,  dazu 
das  Vb  .sc  goijuer.  sioh  beliistigcn:  neufrz.  go- 
guettes,  Possen,  Spottrcdcn,  gogaille,  liistigcsGelage, 
goguenard.  possenhaft.     Vgl.  l)z  60(J  gugue. 

3716)  hcbr.  goj,  Volk,  davon  viilgiirjudisch  goje, 
ohristliche  Diencrin  ;  davon  ivieder  n  e  u  p  ro  v.  gougco, 
Magd;  frz.  gouje.  Dime,  qotijat,  Trofsbube.  Vgl. 
Dz  601  giiuge. 

3717)  arab.  ^olab  (=  pers.  gid.  Rose.  +  ab, 
Wasscr),  Rosenwasscr:  ital.  giulehhc  u.  giiilebbo, 
eine  Art  Syrup;  prov.  frz.  julep:  span,  julepe: 
ptg.  julepo.     Vgl.  Dz  166  giidebbe. 

3718)  arab.  gommal,  Schiffsseil;  davon  viell.  (?) 
ital.  gomiina.  gdiiieuu,  guniiiin.  Ankertau;  frz. 
goumhie,  Tau;  span.  ptg.  gumena,  Ankertau.  Vgl. 
Dz  169  gomoua:  Toblcr,  Z  IV  182  [cotnbinare). 

gomphus  s.  contus. 
*gonflo  s.  conflo. 
*g6ntus  s.  contus. 

3719)  altn.  gorm-r,  Schlamni;  davon  vermutlich 
frz.  gottrme,  Sehleim  aus  den  Niistern  der  Pferde, 
davon  abgeleitet  (/ourmaHrf  u.  gourmet,  ein  Mensch, 
der  Echmutzig  ist,  beini  Essen  den  Mund  sich  mit 
Sehleim  u.  dgl.  bcschmiert,  dann  ein  Mensch,  der 
80  gierig  ifst,  dafs  cr  die  Reinlithkeit  dariibcr  aufser 
Acht  lafst,  endlich  ein  Mensch,  der  mit  grofsem 
Appetit,  mit  Gcsohniack  ifst,  ein  Fcinschmecker ; 
ptg.  gosma,  Speichel ,  Sehleim,  dazu  das  Verb 
goxmnr,  Sehleim  ausbrechcn.  Vgl.  Dz  601  gourme'i; 
Scheler  im  Diet,  .■.■.  v.:  Grobor,  ALL  TV  121  (scheint 
*vormus  aus  morvun  =  morviis  als  Grundwort  an- 


/.iinohiuon) ;  Soliuchnrdl,  /  XI  494,  hMt  dio  roni. 
\Viprt«  goiirmr  u.  morvr  u.  dtjtcli.  „\Vurni"  fdr 
idciitiach,  vgl.  dngcjjcii   llolircns  p.  78. 

3720)  |*g6H4  iMJtT  •gilsa  Kclmint,  ohiic  dafs  man 
cine  licstinnnti'  Spiailn'  angidji-n  k;innt4<,  al.<  (irund- 
wort  Hufgi'stcllt  wordi'ii  ^u  nmsKcn  fdr  rum.  giifii; 
iiltfrz.  giinisr,  Kchlc;  neufrz.  gnsirr,  Kclili»  («uch 
giieusr  i«t  iin  Neufrz.  erhaltcii,  abcr  nur  ala  toch- 
nisclicr  AuHdruck  in  dor  Kiscniiidustric,  cnUiprcchund 
di'ui  dciilsclu'n  ,,Gan-i"  |cini<  gcsidinmlzcne  lOisen- 
inasBC  von  beMtinimter  Forml;  ob  ilitw  giuiisr  mit 
ilcni  altfrz.  /.UHamnicnhiingt.  niufx  gan/.  daliin  go- 
stollt  bicibon,  ilenkbar  JHt  cs  inuncrliin ;  aus  dom 
dcutschen  ngicfsen,  (iiifs"  liifst  iis  sich  nicht  lior- 
leiton;  8cliw(i<lisrh  ;/r<.s,  (ians,  licgt  zu  fern;  auch 
im  Mail,  ist  ein  '//ii.s(i  in  dur  liudtg.  dus  neufrz, 
gucu.-!f  vorhandon).  Vjjl.  Dz  607  gi(rusc:  Scliolor 
im  Diet,  untor  gueiixr.  Audi  rum.  gusez  ni  nl  a, 
kroplig  wurdon,  gchiirt  hierher.] 

3721)  bask,  gose-iitsn,  luuter  Hunger,^-  npan. 
gaziizii,  grofscr  Hunger,  vgl.  Dz  456  «.  v.,  der  «ich 
auf  Larramcndi  bcrufl. 

3722)  kolt.  Stamm  got-  (in  altir.  golhimm,  kymr. 
godineb,  Unzuclit,  Hurcrcii;  davon  vcnnullich  nou- 
prov.  goilu,  faulc  Dime;  altfrz.  godiin,  liodor- 
licher  Mensch,  goder,  stark  zcchen;  neufrz.  goiiine, 
liederlicho  Dime  (dazu  zahlrciche  dialektische  For- 
mcn:  henneg.  vix/iHc/c;  bu  rg.  ;/')(/i»((«,  gaudrille 
etc.),  yodiird.  leckcrhaflcr  Mensch,  gudinaii,  eine 
Art  Gcbiick,  godaillcr,  stark  zechen,  vicllcicht  auch 
gaudii(dr,  Witzrede,  aufsorilcm  cine  Menge  dialek- 
tischer  Wortc,  wie  z.  B.  champ,  godin,  niedlich. 
Vgl.  Dz  599  gmld;  Scheler  im  Diet.  unttiT  godaiUer ; 
Th.  p.  101.  —  Wahrscheinlich  gehiirt  hierher  auch 
ital.  goszoviglia,  Schwelgerei,  niichtliches  Gelage, 
wahrond  Diez  376  gozzo  das  Wort  von  gozzo  (  = 
*gorgozzo  v.  gurga)  ableitet. 

3723)  ahd.  'goto,  *gota  =-  nhd.  Gote  (s.  Kluge 
s.  v.),  d.  h.  Pate,  Patin;  davon  ital.  (mundartlich) 
gudazzo,  -n,  vgl.  Dz  378  s.  v. 

372i)  kelt.  goumou  (dafur  goumon  zu  losen  im 
Katholicon  von  Lagadeuc?)  =  frz.  goemon,  Tang, 
vgl.  Bugge.  R  IV  358. 

3725)  germ.  Stamm  grab-  (wovon  graben);  auf 
diescn  Stamm  fuhrt  C.  Micaaelis,  St.  51  f.,  eine 
ganze  Reihe  romanischer  VVorte  zuriick,  vgl.  oben 
garb.  MafsvoUer  geht  Scheler  im  Diet,  untor 
grabuge  vor,  wenn  er  fiir  moglich  erachtet,  dafs  frz. 
grnbeler.  reinigen,  |)utzen  (wovon  grabeau,  eigentl. 
das,  was  beim  Putzen  abfallt,  Brocken),  grabouiUer, 
verwirren  (davon  grabouil,  Wirrwarr,  dem  iiach 
Sch.'s  Annahme  ital.  gnrhuglio  entspricht,  s.  aber 
oben  garrire]  +  buli[ire]),  grabuge,  Wirrwarr, 
Zankerei  (vgl.  iiber  dieses  VVort  audi  Dz  602)  auf 
grab-  oder  auf  krabbebt  zuriickzufiihren  scin. 

3726)  grabatulus,  -um  m.  (  Demin.  v.  grabalus), 
kleines  Ruhebett;  davon  viclleicht  ital.  carabattola 
„masserizia  di  poco  pregio",  vgl.  Caix,  St.  253. 

3727)  grfibatus,  -nm  >ii.  (xijufi/laTog),  Ruhebett, 
=  frz.  grabut  (gel.  W),   schlechtes  Belt. 

3728)  [*gracilTo,  -onem  »».  (v.  gracilis);  davon 
viell.  frz.  idialektisch)  grelun,  Hornisse,  vgl.  Dz 
588  frelon.\ 

3729)  griicnis,  -e,  schlank;  ital.  gracile;  prov. 
grail,  schlank,  diinn  (als  Sbst.  Horn,  Trompcte, 
mit  Bezugnahme  auf  die  schlanke  Gestalt  solcher 
Tonwerkzeuge);  frz.  grele  (altfrz.  auch  Sbst.  mit 
derselben  Bedtg.  wie  im  Prov.,  davon  viell.  grelot, 
Klapper,  &ehe]le,  grelotter,  mit  den  Zahnen  klappem; 
von   gracilis   abgeleitet  ist   vielleicht  auch   altfrz. 


361» 


3730)  grScilla 


3751)  granum 


370 


gresiUon,  Grille,  Fessel,  welche  aaseinderliegende 
Bedeutiingen  dnreh  den  Bepriff  des  Diinnen  ver- 
bunden  werden).  Vgl.  Dz  603  i/rele  und  173  (jrUlo; 
(frz.  ijfre7e.  Hajjel,  (trh-illon ,  Griesmehl,  werden 
wohl  besser  von  ahd.  yrio;.  'jreo^  fs.  d.]  abpjeleitet.J 
—  Dicz  456  grilto  leitet  aurli  altfrz.  grel.  Sehofs- 
ling,  von  gracilis  ab  u.  halt  das  gleiehbodeutende 
cat.  grill,  ijrillo  (dav.  span,  grillar.  sprossen),  ptg. 
grelo  fiir  Lehnworte  aus  dem  Frz. 

3730)  CTaciilS,  -am  f.  (u.  graculas,  -um  m.), 
Dohle;  ital,  gracchia.  Kriihe,  Dohle  nlaneben  graceo 
[u.  graccio],  das  wohl  nicht  =  *graccus  anzusetzen, 
sondern  als  Riiekbildung  aus  dem  Demin.  zu  be- 
traohten  ist,  vgl.  Soheler  im  Anhang  zu  Dz  730); 
(rum.  graur^■.  ^tov.  graiha;  {tz.  graiHe,  daneben 
grolle,  fiir  welches  Wort  W.  Meyer,  Z  X  1 72.  *gra{v)ulas 
als  Grundform  aufgestellt  hat;  cat.  gralla:  span. 
graja,  grajo;  ptg.  gralha.  Vgl.  Dz  170  graceo  u. 
605  grolle:  Grober,  ALL  II  440.     S.  No  3765. 

3731)  *|Tadio,  -Ire  (v.  gradiis),  steigen;  ital. 
gradire,  steigen  (das  ublichere  Wort  ist  salire); 
frz.  gravir,  klimmen.     Vgl.  Dz  603  gravir. 

3732)  gradiis,  -nm  m..  Schritt,  Stufe,  Grad; 
ital.  grado,  Stufe,  Grad;  (prov.  degrat-z:  frz. 
d^grP) ;  span,  grado :  ptg.  grao  (auch  degrao).  Ygl. 
Dz  560  degre. 

3733 1  gTaee[us]  +  nlf  (=  tcolf):  davon  viel- 
leicht  frz.  grigou .  Knanser.  Sehlucker  (eigentlich 
knickriger  Grieche:  das  Wort  mochte  aus  den  Er- 
fahrungen.  welche  die  Kieuzfahrer  beziiglich  der 
Gewinnsucht  der  Bvzantiner  machten.  entstanden 
sein'i.  Vgl.  Dz  604.«.  v.  (Diez  hat  allerdings  Be- 
denken  gegen  diese  Ableitung,  aber  es  durfte  sich 
kaum  eine  andere  finden  lassen.) 

3734)  grallae,  -as  f.  (=  gradidae  von  gradus), 
Stelzen;  davon  vielleicht  ital.  (dialektisch)  garla, 
sgnrla,  Bein.  u.  hiervon  vielleicht  vrieder  abgeleitet 
das  gleichbedeutende  *garlone.  galone.  Vgl  Caii, 
St.  333. 

3735)  germ,  gram  (dtsch.  gram,  Gram);  ital. 
gramo.  dazu  das  Vb.  gramare;  prov.  gram;  alt- 
frz. gram,  graim,  grain  lauch  Sbst.  graigne),  dazu 
das  Vb.  gramoier.  gremniier.  betriiben,  engramir, 
ergramen,  sich  ereifem.  Vgl.  Dz  171  gramo:  Mackel 
p.  42:  Tobler,  Mitteil.  I  256. 

3736 1  grammatiea,  -am  f.  lyoauuazixTJ),  Gram- 
matik;  prov.  i/rammaira  (wohl  Lehnwort  aus  dem 
Frz.l;  frz.  grammaire  ( fiber  die  lautliche  Ent- 
stehungsgeschichte  deses  Wortes.  das  ira  altfrz. 
mire  =  medi[r:]um  ein  Gegenstiick  besitzt,  vergl. 
Tobler,  R  II  241.  u  G.  Paris,  R  VI  129);  sonst 
nar  gel.  W.     Vgl    Dz  602  grammaire. 

3737)  grammatleus,  -nm  m.  {yoauuaTixSg),  • 
Grammatiker;  rtr.  garmddi.  ein  unverschamter 
Mensch  (veranlafst  ist  diese  Bedtg.  durch  das  bruske 
Betragen  mancher  Schreiber  bezw.  Bearaten  gegen 
die  bauerliche  Bevolkerung),  vgl.  Ascoli,  AG  VU 
507  No  14;  prov.  gramatge-s,  gramddi-s,  gramdsi-s, 
einer  der  zu  schreiben  versteht;  altfrz.  grammaire, 
Schreiber,  (neufrz.  grammairien.  Grammatikeri, 
Tgl.  Tobler,  R  II  244 

3738)  granarinm  n.  (von  granumK  Kornboden; 
ital.  granaro,  granajo;  T\ira.  grdnar;  prov.  gra- 
nier-s,  {grani-s) :  frz.  grenier:  ca.\..  graner :  span. 
granero:  ptg.  granel. 

3739)  'granatariQs,  a,  nm  =  ital.  granatajo 
,chi  fa  granate  (da  spazzare)",  granntiere  (frz. 
grenadier)  .soldato  che  in  antico  lanciava  granate, 
eioe  palle  che  spazzano  via  i  nemici,  o  fatte  forse  a 
guisa  di  mele  granate".  vgl.  Canello,  AG  III  307. 

Korting,  lat.-rom.  Wiirterbuch. 


I     3740)  *gi^natelIS  (y.  granum);  ital.  granateUa 
\  „piccola  gr.";  granatiglia  „legname  nobile  per  impi- 

allacciare  tavole  e  simili",  granadiglia  (vom  span. 

granaddUi.   qratiadillo)   ,il   fior  di  passione",   vgl. 

Canello,  AG  III  319. 

3741 )  gntnatus,  a,  nm  (von  *gratiare  v.  granum), 
mit  Komem  oder  Beeren  versehen ;  davon  der  Name 
der  Frucht,  des  Baumes,  des  Steines  n.  wohl  auch 
der  Feuerwaffe  , Granate,  Granaf  (iiber  die  Feuer- 
waffe  vgl.  oben  granatarins). 

3742)  grandis,  -e,  grofs;  ital.  grande:  rtr. 
grand,  vgl.  Gartner  §  105  n.  106;  prov.  grant-2, 
gran-z:  altfrz.  jran«,  granz  (uber  die  Verbindung 
en  grant,  grande,  granz,  grandes  vgl.  Tobler,  La 
dis  dou  vrai  aniel  p.  21 ;  Diez'  Angaben  569  engrant 
sind  veraltet);  neufrz.  (/rand;  CAt.  grand:  span. 
grande;  ptg.  grande,  gran.  Durch  grandis  ist 
magnits  im  Roman    fast  vollig  verdrangt  worden. 

3743)  'granditia,  -am  f.  (v.  grandis),  Grofse; 
ital.  grandezza:  ^tov.  grandeza;  {{iz.  grandeur, 
gleichsam  *grandnrem);  span.  ptg.  grandeza. 

3744)  grando,  -dinem  /".,  Hagcl:  ital.  grandine, 
grandina:  rum.  grindind:  ifrz.  grele  von  griog; 
span.  ptg.  granizo  =  *granitium:  ptg.  auch 
.-iaraita.  wozu  das  Vb.  saraxvar,  bis  jetzt  unerklarte 
Worte,  vgl.  Dz  486  s.  r.1. 

3745)  'granea,  -am  f.  (v.  granum),  Scheune, 
prov.  granja:  frz.  grange  (altfrz.  auch  granche 
=  "graniea,  darans  ital.  *grnnscia,  grascia,  Ge- 
treidevorrat,  Lebensmittel,  vgl.  Caix,  St.  38,  wodurch 
Diez'  377  ausgesprochene  Vermutung.  dafs  das  Wort 
von  agorasia  [s.  d.]  abzuleiten  sei,  hinfallig  wird); 
span.  ptg.  granja,    Vgl.  Dz  171  granja. 

3746)  *granio,  -Ire  (v.  granum),  komicht  machen, 
punktieren,  ="  ital.  span.  ptg.  granir(e). 

3747)  *granltum  n.  (Part.  P.  P.  von  granire), 
kornichter  Stein.  Granit;  ital.  granite;  frz.  gra- 
nit;  span,  grayiito;  ptg.  granito.  Vgl.  Dz  171 
granito.     (Diez  .setzt  span,  granido  an.) 

3748)  *grano,  -are  (v.  granum),  komen :  frz. 
grainer,  vielleicht  auch  glaner  (das  a  aus  den 
fleiionsbetonten  Formen  auch  in  die  stammbetonten 
eingedrungen),  Korner  suchen,  Ahren  lesen,  dazu 
das  Sbst.  ghimire;  (prov.  heifst  das  Vb. prewar,  gl-, 
wobei  wohl  Schwachung  des  a  zu  e  in  den  fleiions- 
betonten Formen  u.  dann  Ubertragung  des  e  auch 
anf  die  stammbetonten  Formen  anzunehmen  ist). 
Vgl.  Dz  59S  glaner  iDiez  spricht  iiber  den  L'rsprung 
des  Wortes  eine  eigene  ileinung  nicht  aus,  sondern 
bemerkt  nur,  dafs  die  mittellat.  Form  glenaterit  ein 
stammhaftes  e  vorauszusetzen  scheine,  u.  erwahnt. 
dafs  Leibnitz  das  Wort  aus  dem  Kelt,  habe  herleiten 
wollen:  in  Bezug  hierauf  sagt  Th.  p.  100:  „Zur 
Ableitung  von  gemeinkelt.  glan  ^rein"  stimmt 
namentlich  der  Vokal  von  glenaterit  u.  prov.  grenar 
schlecht"). 

3749)  granosfis,  a,  nm  (von  granum),  voll  von 
Komem:  ital.  granoso:  rum.  grdunfos:  (frz. 
grenu  =  *granutus);  span.  ptg.  grano-^o. 

3750  *graniieeum,  granncellnm,  granuciolam 
n.  iDemiautiva  v.  granum)  =  rum.  grdun{.  grd- 
untel,  grduncior. 

3751)  graniim  «.,  Kom,  Kern:  ital  grano,  Korn, 
Getreide,  grana.  Scharlachbeere,  vgl.  Canello.  AG 
III  403  :  ru  m.  grdu,  PI.  grdne,  grdie.  grauri;  prov. 
grans,  gra-s,  Kom.  grann,  Scharlachbeere;  frz. 
grain,  Kom,  graine,  Samenkom  (altfrz.  auch  in  der 
Bedtg.  Scharlachbeere),  dazu  das  Vb.  grainer  (Komp. 
egrener);    cat.   gra:    span,  grano,   grana;    ptg. 


M\ 


H7ri2)  i;niiii\a 


»768)  Krifnii 


372 


(;ril(i,  Korn,  ifrila,  grii.  iincclito  Korlu<iiillo,  Si-linr- 
Ucii.     Vt;l.  l')i  Ml  itrnint. 

37W)  RTAna»,  -u'ln  »i..  Zopf  ^Isi.l.  ill,  23,  7; 
(P)tisrlu's  Wurt ,  iiU  iIochpii  urH|)hinj;lirlii<  Korin 
•i;riiM(i  aiuust<t/.>Mi  ist ;  aliil.  yidd.i,  Scliimrrlmrt, 
«IT»,  ijrnnii,  «Itii.  i/io».  Hurt,  l/iplii»,  vgl.  Klnp>  luilci' 
.liranno");  «lavoii  itnl.  (/niiiiidi.  Hoson ;  prov. 
iirtH-:,  Hurt;  altfr/.  (;rr»i  in,  iiiiernim,  i/ikjiioh, 
Bart  ilcr  Oln'rlippo  iiinl  ilos  Kinns;  Biinii.  (iri-iin. 
vorworroiips  llaiiptliaar  (alt  span,  aiicli  iiirhaii. 
(iriiion,  Harl);  ptc.  iiirtihii.  vorworrpru's  Haiiptliaar. 
NVl.   1),   172  .<;ivri<i.' 

37631  irrapliiiliii  m.  {Yi>itifiin\  IJrifTcl;  nrov. 
;;i-n/i-,<,(.lri(Tol  laltf  rz.  ijrafr);  fr/..  l.tirr/fr,  Schrpib- 
stiilip  laUii  .(.irifTol"  ist  zur  Hrdt^j.  „Scliroib/.pnjr, 
Solin>iliraiim"  pnvpitort  worilon),  davon  (irefflrr. 
Si'lin'ibbpamtor,  von  altfrz.  (inijff,  GrifTpl,  ist  ab- 
jjoleitcl  altfrz.  esiiraffer,  ausramprpii,  iipufrz.  fi/raf- 
fiijiiri;  niit  fortwiihrpiKlon  Ausstrpichiiiit^on  schroibpn. 
siulpln;  zu  prov.  ifrnfi  «'''"ort  (ini/hinr ,  ritzpn. 
2.  ijrcffe.  I'frnpfrois  ^so(j;pnaimt  wpjjon  spiiicr  uriffpl- 
itrtij^rpii  (ipstaltl,  ilazu  das  Vorb  i/rrff'tr,  pfropfpii 
Vcl.  l)z  (i03  .'/K//C. 

*irra.ssas  ,<.  rriLssiis.      •priiticiilu  s.  criitii-iilfi. 

3754)  i^ratiii, -am /°..  Aiiimit.  l,ipbonsvviirdi(;kpit, 
Giinst,  Itaiik;  ital.  ;irii:lii:  rtr.  gialsiit  ptc,  v(,'l. 
Gartner  ()  6:  prov.  ijnicia  (u.  (jrat-z  =»  graltim); 
frz.  i/rnct;  8 p a u.  i/racid ;  pt};.  (/i-(nvi.  Dazu  iibcr- 
all  zahlreiohe  Ableitungpn ,  z.  B.  ital.  ijruzitisila. 
graiioso.  grnci-  (im  Span,  als  Siibst.  Witzbold, 
Possenreifser,  Clown),  (/raziola  (Gaudkraiit)  ot(^. 

3755)  1.  *gratio,  -are  (v.  (/ratid),  in  Gnadon 
gewahren,  Giinst  crwoiscn,  danken;  ital.  graziare, 
pniidig  gewahron,  bepiadigen,  rinyraziare,  danken; 
span.  Part.  Priit.  graciadu,  gniidig. 

3756)  2.  *gratIo,  -ire  (v.  gratus),  angenebm  sein 
u.  a.  niac'hen ;  ital.  gradire  „aggradire,  rendero 
grato,  piaccre" ,  arch,  grazire  (aus  dpm  Prov.) 
pringraziare,  mettere  in  grazia,  conccdere  in  grazia", 
vgl.  Canpllo,  AG  III  387;  prov.  ijrazir,  dankon, 
davon  abgeleitot  grazimeu-s.  Dank,  gmzire.  Danken- 
dcr;  „Dank'"  u.  .danken"  wenlcn  sonst  ronianisch 
duTch  tiicrces  und  [*mirce(laie]  ausgedriickt. 

♦gratis  s.  cratis. 

3757)  gratiis,  a,  uiii,  angcnelim,  dankbar;  ital. 
grato.  dankbar,  grado.  Grfallen,  Boliebon,  Wunscb, 
vgl.  Canello,  AG  III  384  [malgrado.  wider  Willon, 
trotz);  prov.  grat-z,  Wille,  Wunscb,  Gunst.  Gc- 
nehmigiing,  Anmut  (dazu  das  Vb.  grcjar,  bewilligen, 
gefallen),  malgrat,  trotz ;  frz,  grc  in  Verbindungon 
wie  z.  B.  bon  grr,  guter  Wille,  a  son  gri,  nach 
seinem  Gefallen,  xavoir  gri,  Dank  wissen,  niolgre, 
trotz  u.  a.,  dazu  das  Vb.  agreer,  gefallen,  gencb- 
migen,  davon  wieder  agrement,  Genehmigung,  An- 
nehniliilikeit ,  ngrenble,  angenehni ;  span.  ptg. 
grado,  Sbst.,  wie  im  Frz.  meist  nur  in  be-stimmten 
Redewcndungen  gebraucht,  dazu  das  Vb.  agradar  = 
frz.  agreer;  grato,  Adj.     Vgl    Dz  170  (irado. 

37581  [*grnTa,  -am  /".  (wohl  dem'  Keltiscben 
cntlebnt,  vgl.  cymr.  gro,  Kiesolstein,  bret.  r/roini, 
grouan,  Kies.  vgl.  Th.  p.  102),  Kies,  ist  das  vcr- 
mutliche  Grundwort  zu  (ital.  grebiccio  {?]  „terreno 
sterile  e  sabbioso",  vgl.  Caix,  St  346);  rtr.  grava, 
greva.  Sandtlaehe;  prov.  grava;  in.  (grave),  gr'eve, 
sandiger  Platz  (nacb  dem  so  geheifsenen  Platz  in 
Paris  wird  cine  Arbeitseinstellung  greve  genannt, 
weil  friiber  strikende  Arbeiter  sich  auf  dieseni  Platze 
zu  versaniraeln  pflegten) ;  dav.  grader,  Kies,  graviUe, 
Blasengries,  (jravois,  Schutt;  cat.  grava,  Kies.  Vgl. 
Dz  (!04  '/rerf.l 


875!»)  |*irrA>Umfllto, -lire  (v.  gravis),  bpHcbworun, 
«icil  bp,<pbwprpn,  klagpu.  wird  vim  Sclielpr  im  Aii- 
liang  zu  l>/.  7!I7  aU  tirundworl  vcrniulpt  zu  (prov. 
gai/niriitar).  altfrz.  giifriiifi'lir  (iiarb  Si'liidrr  ana 
gramrtiirr  \i'rni'tr,t);  (nuufrz  i/aitiiriilrr.  wi'bklagen). 
BosHer  abpr  erbliekl  man  w..id  niit  D/,  5!I2  x.  i).  in 
gaimenirr  pine  nacb  dem  Muster  viui  laiiiciilcr  vor- 
gi>numnien»  Abb'itung  vcui  iler  Inlprj  ital.  i/iiai, 
altfrz.  iriii  ete.  -»  got.  mi.  abd.  Hv,  damit  ist 
aiieli  altfrz.  iraimentrr  prkliirt.] 

37()0)  ndil.  RTavcil,  grabon;  frz.  graver,  oin- 
grabiMi ;  span,  grnhar  (Lelinwort).  Vgl.  Dz  G03 
graver;  Mackel,  p.  47. 

*grilvio  s   gnlro. 

37(11)  gravis,  -e,  seliwer:  ital.  i/ravc  u.  t/reve 
(letzteres  Aubildung  au  lirve),  vgl.  Canello.  AG  III 
316;  ilber  die  Fragp,  ob  grezzo,  grrggio  bierlier 
gebiirt,  wie  Kuini,  Mise.  p.  100,  bebauptet  bat,  vgl. 
oben  agrcstls;Kar(l.  grac('i);  ruui.  grcii;  ri r. grev ; 
prov.  grcii-.'i  (naeli  teu-s  =-  Irvis);  frz.  grief, 
Kunnnpr;  cat.  grcii ;  (frz.)  span.  ptg.  grave; 
dazu  das  Vb.  itnl.  aggrevare,  besubwcron,  prov. 
agreujar,  altfrz.  agregier;  noufrz.  re>tgreger~^ 
"reingraviare,  verscblinimorn.  —  gravis  bat  im 
Koman.  (abgesehen  voni  Rumiiu.,  wo  greii  n;w\\  Ch. 
auch  niourd''  bedeulen  kanu)  nur  die  Be(leut\uig 
„scbwer-=  ernstbaft,  ernstlicb,  bedenklicb",  „8cbwor 
=  gewicbtig"  wird  durcb  innsaits  (ital.  pesante), 
pensatus  (s'^a.w.  ptg.  ;«'.«i</'j),  liiridiis  (frz.  lourd), 
„8chwer  =  scbwierig"  dureb  tlilficiiis  ausgodriiekt. 
Vgl.  Dz  173  grcvt;  Griiber,  ALL  II  441. 

37t)2)  gravitiis,  -atem  f.  (v.  gravis),  Scliwero; 
ital.  gravila  u.  dem  entspr.  als  gol.  Wort  in  don 
ubrigon  roman.Spracben;  frov.  grciigetatz;  altfrz. 
grietc. 

3763)  *gravitia,  -am  f.  (v.  gravis),  Schwore; 
ital.  gravizza;  rum.  greafd  (bcdeutet  im  Macedo- 
Rum.  „Gewiclit",  im  Daco-Rum,  dagogen  „Schwore 
dos  Kopfes  oder  dcs  Magens,  tibelkeit");  prov. 
greveza,  grevessa;  cat.  span.  ptg.  graveza. 

37G4)  *gravo  u.  *griivIo,  -are  (v.  gravis),  bo- 
scbweren,  jem.  das  Dasein  erschweren,  jem.  kriinken, 
beleidigen;  ital.  gravare;  prov.  gracar,  grevar, 
greviar,  greiijar;  altfrz.  grevrr,  gregier ;  cat. 
span.  ptg.  gravar     S.  aucli  iiigravare. 

3765)  |*graTuliis,  *graulus,  -urn  »i.,  Krahe; 
nach  W.  Meyer,  Z  X  172,  Grundwort  zu  rum. 
graiir,  frz.  grulle.] 

3766)  gremiiim  v.,  Schofs;  ital.  grentbo  (aus 
*grciiibio,  vgl.  grembiale),  i)ara\re\  +  gremium  := 
s-paragrembo,  Scbiirzo.  Vgl.  Dz  377  s.  v.;  Caix, 
St.  586. 

3767)  grex,  gregem  m ,  Herde;  ital.  gregge, 
Schafherde;  sonst  ist  das  Wort  im  Roman,  ge- 
sebwunden  u.  wird  er^intzt  durcb  *manata  v.  manus, 
also  eigentlich  eine  Handvoll  (ital.  maiiata,  prov. 
span.  ptg.  mantida,  vgl.  Dz  200  tiiagioiif)  und 
*lroi)pelliis ,  ein  Wort  von  unbekannter  Herkunft, 
denn  niit  frz.  trap  =  germ,  /lorp  diirfte  es,  wie 
G.  Paris,  R  X  60  Anm,  2,  benierkt,  nicht  zusammen- 
bangen  (prov.  tropet-s.  frz.  tronpeaii). 

3768)  abd.  grifaii,  greifeu;  ital.  (das  Vb.  felilt, 
vorbanilen  aber  ist  das  Vbsbst.)  gri  fa,  Groifer,  Riissel, 
(wovon,  vermutlich  unter  Anlebnung  an  grugnire, 
grunzen,  grii/'olare,  mit  dem  Riis-sol  wublen,  vgl. 
Dz  378.  ■-■■.  V.)  u.  lias  Adj.  grifj'ngito,  riiuberiscb; 
prov.  lyij/ffr,  packcn:  altiiz.  grif'er.  packen,  dazu 
das  Vbsbst.  t/rif,  Kralle;  neufrz.  i/rilfer,  griffe. 
Vgl.  Dz  am'grif;  Mackel,  p.  110. 


373 


SVWI) 


3796)  •^ilj^rnaciilum 


374 


3769)  altdtscli.  ^rim,  grimmig,  zornij;;  ital. 
(jrimo,  runzlioh  (woil  dor  Zornige  dio  Stirn  runzelt) ; 
prov.  {irim,  betriibt,  dazit  das  Sbst.  (jrimu  u.  das 
Vb.  i/rimar.  Vgl.  Dz  378  grimo  und  605  yrim; 
Mackel,  p.  100. 

3770)  ags.  grtma,  Gcspcnst;  davon  soil  nach  Dz 
456  grima  und  605  f/rimoire  abgelcitet  soin  f  rz.  | 
grimace,  Gesichtsverzorrung,  und  viellcicht  audi 
grimoire,  Zauberbuch  (Buch,  urn  Gespenster,  Geister 
zii  besclnvoren);  cat.  span,  grimn,  Grauson,  Schau- 
dern;  span,  grimnzo:  ptg.  enyrinian^o,  Zerr- 
bildung,  unverstandlicbes  Geschwatz,  lietrug.  Doch 
fiihrt  man  grimace  etc.  wohl  besser  au(  grimmison 
(s.  d.)  zuriick.     Vgl.  Bfackel,  p.  111. 

3771)  alid.  ^rimmida  =  ital.  (lomb.)  grinta, 
fiusteres,  unfreuii<llicliesGesicht;  rtr.</;iwf«,  Grimm, 
Zorn.     Vgl.  Dz  378  grimo. 

8772)  ahd.  *gn'iminizdll  (aus  *gramitjan;  belegt 
jst  das  Sbst.  grimmiza),  grimmig  soin;  davon  ital. 
grinza.  Knnzel,  grinzi),  runzlig;  frz.  grincer,  mit 
don  Zahnen  kniischen.  Vgl.  Dz  378  grimo;  Mackel, 
p.  100.     S.  auch  oben  ^iiua. 

3773)  ahd.  grinaii,  grinjan,  groinen;  ital  di- 
grignare,  die  Zahne  fletschen ;  prov.  grinar.  grinsen, 
knurren;  frz.  (pic.)  grigiier.  die  Zahne  fletschen. 
Vgl.  Dz  173  grinar. 

377-1)  ahd.  grioz,  greoz,  Gries;  (ital.  greto, 
steiniger  Ufersand,  =  *greot,  altn.  griot,  vgl.  Dz 
377  s.  v.); 'prov.  greza,  gres.sa,  grobkorniger  Sand; 
(neuprov.  gres,  Sandstein);  frz.  grf:s,  Sandstein; 
Ableitungen  von  greoz  sind  yielleicht  (falls  die  Worte 
nieht  auf  gracilis  beruhen)  altfrz.  grate  (neufrz. 
grele),  Hagel ,  gresiUe  (neufrz.  gresil,  -lion),  Grau- 
peln,  woven  wieder  die  Verba  greter  und  gresiller. 
Vgl.  Dz  604  gres:  Mackel,  p.  128. 

3775;  gerui.  gnpau,  greifen;  frz.  gripper,  er- 
greifen;  hierher  gehort  vielleicht  auch  ital.  grippo, 
Raubschifif  (span,  gripo,  Kauffahrer),  vgl.  Dz  605 
gripper;  Mackel,  p.  110,  setzt  auch  frz.  griinper, 
klettern,  ^  mhd.  gripen  an;  Diez  605  s.  v.  hatte 
das  Vb.  v.  mndd.  kliinbnn  abgeleitet. 

3776)  germ,  gris,  grau;  ital.  griso,  davon  gri- 
setto.  grauwollenes  Zeug:  grigio  (=  mittellatein. 
grisetis,  germ.  *greisja,  vgl.  Kluge  unter  „Greis"); 
rtr.  grttsch:  prov.  gris;  frz.  yris,  davon  griset, 
Name  verschiedener  Tiere,  grisette,  graues  Kleid, 
einfaeh  gekleidetes  Madchen ,  Madchen  niederen 
Standes;  cat.  span.  ptg.  gris  (davon  span,  gri- 
seta,  graues  Zeug).  Vgl.  Dz  173  griso;  Mackel, 
p.  108. 

3777)  [mhd.  grit,  Gier;  davon  nach  Dz  173  ital. 
gretto,  Geiz,  Knickerei,  Adj.  knickrig;  frz.  gredin, 
bettelhaft  (vgl.  got.  gredus).  Mackel,  p.  Ill,  be- 
nierkt  mit  Recht,  dais  diese  Ableitung  irrtiimlich 
sei,  falls  grit  wirklich  langes  i  habe,  dafs  aber  Zu- 
gehorigkeit  zu  der  Sauskritwurzel  grdh  „gierig  sein" 
nicht  zu  verkennen  sei.]     S.  oben  gait. 

3778)  bret.  (chadenn)  groium,  krumme  Kette, 
Kinnkette;  davon  frz.  (*gourme)  gourmette,  Kinn- 
kette,  dazu  die  Verba  gourmer,  die  Kinnkette  an- 
legen,  yourmander,  jem.  gleichsam  die  Kinnkette 
anlegen,  jem.  tiichtig  riiffeln,  ausschimpfen.  Vgl. 
Dz  601  gourme  1;  Th.  p.  102. 

3779)  *grossariiis,  a,  um  (v.  grossus),  grob,  = 
frz.  grassier. 

3780)  grossus,  a,  nni,  dick  (Cassiod.  hist.  eccl. 
10,  33);  ital.  grosso;  (sard,  russii);  rtr.  griess; 
rum.  gros,  groasd;  prov.  gros;  frz.  gros,  grosse; 
cat.  gros;  span,  yrueso;  ptg.  yrosso.  Vgl.  Dz 
174  grosso;  Grober,  ALL  II  441. 


3781)  *gruiciila,  -am  f.  (Domin.  von  grus)  = 
span,  grulln:  ptg.  gridha,  Kranich,  vergl.  Dz 
456  .■;.  V. 

3782)  ndl.  gruizeii  (ndd.  gruzen),  zermalmen; 
davon  vermutlich  frz  grayer,  zerbeifsen,  egruger, 
klein  stol'sen,  vgl.  Dz  60G  gruger. 

3783)  [schweiz.  grunilet«,  Bodensatz;  davon  leitet 
Dz  378  ital.  gramma.  Weinstein,  ab,  eher  diirfto 
aber  an  *griimmiis  f.  grummiis  zu   denken  sein.] 

3784)  [*grumulo,  -are,  zu  Klurapen  werden, 
gerinnen,  =  frz.  (.vc)  griimtder,  gerinnen,  vgl.  Dz  175 
grumo.] 

3785)  gi'uiii[m]us,  -um  >».,  Erdhaufen,  Hiigel; 
davon  ital  gmmo.  Kliimpchen,  yrumulo,  Herz  des 
Kohles,  {firomtiia,  Weinstein  =  *yrumma'>):  rum. 
yrttm;  altfrz.  grume,  allerlei  Getreide;  neufrz. 
gourmette.  Schiftsknecht  (eigentl.  kleiner  Bursche, 
gleichsam  kloines  Haufchen,  Kegel;  das  Primitiv 
liegt  vor  in  dem  aus  dem  Englischen  entlehnten 
groom,  kleiner  Lakai);  span,  grumo,  Kliimpchen, 
grumete,  (kleiner)  Schiffsjunge;  ptg.  grumo,  Kliimp- 
chen.    Vgl.  Dz  175  grumo. 

3786 1  griinda,  -am  f.,  Dach;  ital.  gronda, 
Dachtraufe,  Hohlziegel  zu  !  lachrinnen,  gleiche  Be- 
deutung  haben  die  Ableitungen  grundaja  u.  arch. 
yrondea,  vgl.  Canello,  AG  III  307. 

3787)  griindio,  -ire  u.  griinuio,  -Ire,  gi-unzen; 
ital.  gruynare,  dazu  das  Sbst.  gronda  „broncio", 
vgl.  Caix,  St.  350;  rtr.  grognar;  prov.  gronhir, 
grognir:  altfrz.  yrondir,  yrondre,  yroynir,  dazu 
das  Vbsbst.  groiiig,  knurriges  Geeicht;  neufrz. 
grander;  cat.  grunyir,  dazu  das  Vbsbst.  gruny ; 
span,  gruuir:  ptg.  grunhir.  Vgl.  Dz  175  grugnire; 
Grober,  ALL  II  441  u.  VI  391 

3788)  [*grunniolo,  -are  (Deminutivbildung  zu 
grunntre),  grunzen;  auf  cin  derartiges  Grundwort 
rautmal'slich  zuriickgehende  italienisch-dialektische 
Verba  hat  Caix,  St.  647,  zusammengesteUt.] 

3789)  [mhd.  gruo,  griin,  Wieso;  davon  nach  Dz 
606  frz.  gruyer,  Forstmeister.] 

3790)  gros,  gruem  m.  u.  f..  Kranich;  ital.  grue; 
sard,  gru;  rum.  grue;  prov.  grua;  frz.  grue, 
davon  abgeleitet  gruyer,  kranichartig;  cat.  grua; 
span,  yru,  yrua,  daneben  yrulla;  ptg.  grua,  grou, 
idnehen  yrulha  =  yruicuhi.  Vgl  Grober,  ALL  11  441. 

3791)  altndd.  grut,  Griitze;  prov.  yrut-z;  alt- 
frz. (u.  mundartlich  neufrz.  yru,  davon  abgeleitet) 
yruel  =  neufrz.  gruau,  Griitze.  Vgl.  Dz  606 
gruau ;  Mackel,  p.  19. 

37921  ahd.  gruzzi,  Griitze;  ital. gruzzo, gruzzolo, 
Haufe  zusammeugetragener  Dinge.  Vgl.  Dz  878 
gruzzo:  Kluge  unter  „Griitze".  Ronsch ,  RF  III 
872,  stellte  griech.  yqvxt],  Geriimpel,  als  Grund- 
wort auf. 

3793)  kymr.  grwag,  grwegjs,  Hosen;  davon 
vermutlich  das  gleichbedeutende  frz.  yreyues.  Vgl. 
Dz  603  6-.  1-. .-    Schuchardt,  Z  IV  148;    Th.  p.  102. 

3794)  gryllus  =  *gi"IIIus,  -um  m.,  Grille;  ital. 
yrillo;  rum.  gricr;  rtr.  grilg,  grilla;  prov.  gril-s ; 
frz.  grdl-on  (daneben  gresillon,  wohl  von  gracilis, 
vgl.  jedoch  l»z  604,  der  in  gresillon  ein  Demin.  v. 
gryllus  erkennt  u.  auf  oisillon  von  avis  hinweist); 
cat.  yrdl;  span,  qrdlo:  ptg.  grilho.  Vgl.  Dz  173 
grillo;   Grober.  ALL  H  441. 

3795)  gryphus,  -um  m.  (f.  grypus,  gryps),  Greif; 
ital.  griffo,  grifone;  (prov.  grif'6-s);  frz.  griffon; 
span,  yrifo;  ptg.  grypho,  grifo.  Vgl.  Dz  604  grif. 

gr.  YQvxri  s.  grnzzi. 

3796)  griiberuaculum  (v.  gubernare),  n.,  Steuer- 
!  ruder;  ital.  yubernaculo  (gel.  W.,  daneben  yover- 


375 


37971  (.tlUinidtor 


»8l!t)  gOUOrdnvMii 


37G 


nale  —  'iiubrnKUe);  (prov.  i/nrcrii-s);  (r i.  ipoivcr- 
naU ;  8 p  ■  II.  i/ohrrNii//»,  ftoberniiUe :  p t^.  gopfrniilhu. 
f/orfrniilhf. 

3797)  gUbJ^rnAtAr ,  -Oreill  iw.  (vmi  iiuhernarr), 
Stcuomiann ,  I/^iikor,  U-itor;  ital.  iiitrrrn,\tnre : 
prov.  o"''fMnirc;  fri.  ijouvrriifiir ;  spun,  ijithrr- 
iKii/or;  pt^.  (/oirriKK/iir.  Im  Konmn.  Iiiit,  init 
.Viiiiiinliiiui  lie»  I'rov.,  iliis  Wort  iiur  ili<<  iibortniffi'iiu 
Hi'iltj;.  .StattlmlUT":  Mr  .StriHTinmiti"  iht  ft»- 
l>ruuolilidi  ital.  ttmonirre  (v.  limo.  «^({entl.  I)iiirli8i«l), 
liUuto.  pilola  (wohl  Vim  mil.  p'JIrn):  fri.  pilote: 
span.  ;<i7()(();  |itj;.  iiilolo,  limoiifiro. 

379S)  iriibiirno,  -Art"  («r.  xi^-inivayX  stoiiorn: 
ital.  iiorrrniirr,  ri')^i>r>'ii ,  ilavoti  tjDrfnio,  Koffioriint; 
(jodoch  liat  (/oirniiirc  audi  die  Hoiltf,'.  ^atpiicrn*" 
bpwahrt);  prov.  iioimtnr ,  da/.u  die  Ybsbsttvc 
fiovern-s  uiul  <;or(rM(imrii-,<;  frz.  ijoureriicr,  ilaiu 
das  Vbsbst.  (jmn'cr/u-mcri/ ;  span,  ijohernar,  dazii 
die  Vbsbst  (joliifrnn,  iiolirninmiento  :  ptj;.  (jovertuir, 
dazu  das  Vi>sbst.  govemn.   Vgl.  Griibcr,  ALL  II  442 

3799)  irdbfrniiin  n.  Stcuorrudcr;  ital.  ijorerno 
oto,,  s.  irtlberno. 

38tH)!  friibii  (^riS),  •am  f.,  Hohlmoifsol ;  ital. 
(/M()(iia  (daiiebon  ;/or(ii(i,  .if/orliia  —*fiulbia);  (neii- 
prov.  i/ubio);  frz.  ijouge :  {span,  tfiibia);  ptg. 
j/oir<i.  Vgl.  Uz  179  (jiibia;  Bnp>;e,  R  IV  358  (B. 
stellt  *qulbium  als  (jrundwort  auf);  GriibtT,  ALL 
II  442." 

38011  dtsoli.  |rllrtel  =  altfrz.  j/euW*,  Geldbcutol, 
davou  gnurlier.  (.iiirtolmacber,  vgl.  Toblor,  Misc.  75; 
P.  Meyer,  R  XI  GO  Anm. 

3802)  ['g'ttflfus,  n,  um,  ist  das  vorauszusetzcnde, 
sfiinor  Horkunft  nach  viillig  diinklo  Grundwort  zu 
ital.  (/o/fo,  plump,  tijlpolhaft;  frz.  (/nffe ;  span. 
ijofo.  \g\.  Dz  108  (J<>tfo.\  (Diez  vcrniutete  das 
Grundwort  in  xwfoi);  Marchesini,  Studj  di  til.  rora. 
11  4,  halt  ijoffo  u.  vcnez.  ijufo  „inourvato  Icggior 
raente  di-lla  persona"  fiir  identisdi  u.  fiihrt  beide 
auf  *gubbus,  bezw.  *yufiis  (vgl.  rufiis  neben  ruber) 
^  (lilibtis  zuri'iek. 

3803)  Gnillotiu,  Name  eines  frz.  Arztes  (gest. 
1814) ;  nach  ihra  benannt  ist  das  von  ihra  erfundene 
Mordwerkzeug  trz.  guillotine. 

3804)  gUla,  -am  /'.,  Sdilund;  ital.  r/ola;  aus 
giil[usu]  -{-  *lup(i)ie  (V.  lapiis)  ist  nach  Caix,  Z  I  422, 
zusammengesetzt  yuluppone  „divoratore,  ghiottone"; 
rum.  gurd;  prov.  70/(1.  ijiiDla;  altfrz.  gole.  goule: 
neufTZ.  guevie;  cat.  span.  ptg. //o/a  (span.  ptg. 
auch  gula),  davon  abgeleitet  span,  gollizo.  Kehle, 
vgl.  Dz  456  .<.  r. 

*gulfus  s.  x6}.:iog  (untcr  C'!). 

3805)  ^mia,  -am  /"..  Leckermaul,  Fresser,  = 
span,  gomut.  Fresser,  vgl.  Dz  456  .s.  i\ 

3806)  gUmma,  -am  /'.  (scbriftlat.  gewbhnlicber 
gummi,  cummi),  Gumnii,  Kleber  (z.  B.  b.  Plin.  N.  H. 
22,  95  p.  787  ed.  Elzev.) ;  ital.  gomma  (sicil.  gumma): 
prov.  goma :  frz.  gomme;  cat.  goma;  span. 
goma:  ptg.  gumma.     Vgl.  Grober,  ALL  II  442. 

3807)  gitnnS,  -am  f.,  Pelz  (Schol.  Bern.  Verg. 
Ge.  3,  383):  ital.  gonna,  gonnella,  Frauenrock: 
prov.  goiia,  yondia;  frz.  gonne,  eine  Art  Bier- 
tonne  (die  Bedtg.  nRock"  wird  b.  Sachs  nicht  mehr 
angegeben),  gonnelle,  Panzerhcmd;  altspan. /yoHa. 
Frauenrock.  Vgl.  Dz  169  gonna;  Th.  64  (nach  Th. 
ist  der  schon  von  Diez  verrautote  keltische  I'rsprung 
des  Wortes  zweifellos,  als  Grundform  setzt  er  *cdnd 
an);  Grober,  AXL  11  443. 

3808)  germ.  gnnp(i)fauo  (ahd.  gumlfano),  Kriegs- 
fahne;  ital.  (;o»(/n/one,  Banner,  davon  gonfaloniere, 
Bannertragerjprov.  (/on/ViHO)i-.<.-.  confann-s:  altfrz. 


gonfanmi,  confantm;  nuufrz.  gonfalon;  span. 
coufaUtn  ;  n  1 1  p  t  ^;.  gouf'alilo.  Vgl.  [)/.  169  gonfa- 
lonr:  Markel,  p.  22. 

3809)  irOrdas,  a,  um,  duniin,  tJilpelhaft  (vorgl. 
Quintil.  1,  6,  671;  prov.  i/oW,  sti'if;  altfrz.  gorl, 
gescliwollon,  erfroriMi;  iioufrz.  goiinl,  Htarr,  stoif, 
da/.u  das  Vb.  gounlir.  s'rngoiirilir,  starr  wordiMi, 
orstarren;  cat.  (/■nf.  dii-k;  spa  n.  ;/«c</<),  fctt,  dick, 
giinlo,  cinfiiltig,  dunlin;  pt  g.  i/o/i/o,  fell,  dick.  Vgl. 
bz  169  (/»i(/y;  (;ri)bcr,  ALL"  II  413.  Zu  giinliis 
guliiirt  wiihl  audi  ital.  incanlari-  in  dor  Itcdoutung 
„8tcif  wcrdeii".  —  (Sollto  aus  gurdas,  -a  durch 
regressive  Assimilation  vielleidit  entstanden  soin 
das  von  Dz  170  .s'.  r.  unerkliirt  gelasseno  ital. 
span.  ptg.  gorra .  span,  audi  gorro,  eino  Art 
Baiierniniitze?! 

3810)  iriiriri,  -am  /'.  luid  gfiirgcN,  -f^itiMii  m., 
Strudel,  Sdilund,  Gurgol  (lotztere  Heileulung  orst, 
aber  aussdiliefsl.  im  lionian.);  ital.  gorga,  gorgia, 
gorgo,  vermutlich  abgeloitot  aus  letztiirer  Form  ist 
guzzo  (==■  *gorgo:zo),  Kropf,  wovon  aorgozzone,  ser- 
goztont  (.«or-,  ser-  =  super),  Sdilag  gegen  die  Koblo, 
vgl.  Dz  376  gozzo;  prov.  gorca,  gorx  =»  gore-, 
gorg-s;  altfrz.  gnri,  gourl ;  neufrz.  gorge;  cat 
gorch,  Strudel,  gorja.  Kchlo;  itp an.  gorga,  Strudul 
vbedeutet  auch  „Kutt<)r  der  zahmen  Falkon",  eigcntl. 
das,  was  in  den  Schlund  gestcckt  wird);  ptg.  gorja, 
Kehle,  davon  qorgcar,  trillorn,  zwitschorn  (audi 
span.),  gorgeador,  Schwiitzer,  u.  zahlroiche  andere 
\Vorto.  '  Vgl.  |iz  170  gorgo;  Grober,  ALL  II  443; 
8.  auch  oben  gurg. 

3811)  1.  gQrgulio,  -iinem  m.,  Gurgcl,  Luftrohre; 
rum.  gurguiu,  eino  Art  Wasserleitungsrohro;  prov. 
gorgolh-s,  Gurgel;  (span,  gargola,  Traufrohre;  ptg. 
gargalo,  Flaschmhals).     Vgl.  Dz  170  gorgo. 

3812)  2.  *gurgulio,  -are,  gurgdn ;  ital.  gor- 
gogliare,  strudeln;  rum.  gurguiu  ai  at  a,  auf- 
blahen,  sich  hoch  oinnisten;  danchca  gurgu(  ai  at  a 
=  *gurgutiare. 

3813)  bask,  gur-mina  qZuneigungsubel",  davon 
nach  Dz  457  (Larramendi)  span,  gurrumitia,  Pan- 
toffelheldentum. 

3814)  gusto  u.  *gust«,  -are,  kosten,  scbmecken; 
ital.  gustare;  rum.  gust  ai  at  a;  prov.  gostar; 
frz.  goiiter;  span,  gustar  \i.  gostar;  cat.  gostar; 
ptg.  gostar  u.  gustar. 

3815)  giistus,  -um  m.,  das  Kosten,  der  Gesehmack ; 
(ital.  gusto);  rum.  gu.it,  Fl.gusturi;  (rtr.  gust); 
prov. gost :  Siltirz. gost;  neufri.. gout;  (cat. gust); 
span,  (qusto  u.)  (/ozo,  vgl.  Baist,  Z  IX  148;  ptg. 
gosto.     Vgl.  Dz  456  gozo:  Grober,  ALL  11  443. 

3816)  giitta,  -am  /.,  Trojjfen  (im  Roman,  auch 
nGichf);  ital.  gotta;  rum.  gutd;  prov.  gota; 
altfrz.  gotte;  neufrz.  goutte;  cat.  gota;  span. 
gota;  ptg.  gotta.  Vgl.  Dz  170  gotta;  Grober, 
AIX  U  443. 

3817)  *guttea  od.  *guttia,  -am  f.  (fiir  gutta), 
Tropfcn;  ital.  goccia  (mundartlich  gozz,  gouzz), 
Tropfcn,  dazu  das  Vb.  gocciare,  tropfeln.  vgl.  Forster, 
Z  V  99.  Dz  376  goccia  leitete  das  Sbst.  aus  dem 
Verb,  in  welchcra  letzteren  er  eine  Kurzung  aus 
*gottcggiare  =  prov.  goteiar,  ptg.  gotejar  ^  *gut- 
tieare  erbliekte. 

3818)  [*giittrio,  -onem  m.  (v.  guttur),  Kropf, 
^prov.  (altfrz.)  gnitrnn,  Kehle,  daraus  zuriick- 
gebildet  neufrz.  (/oj/rc,  Kropf,  vgl.  W.  Meyer,  Ntr. 
p.  61 ;  Dz  600  goitre  setzte  das  Wort  =  'gutter 
an;  G.  Paris,  R  X  59,  halt  das  Wort  fiir  savoyar- 
disch.] 

3819)  [*gruttiiiareola,  -am  /'.  iv.  guttur)  =  ital. 


377 


3820)  gfittus 


3837)  habgo 


378 


gottolagnoJa  „pelle  che  pcnde  sotto  il  collo  ai  buoi", 
Tgl.  Caix,  St.  S-IS.] 

3820)  guttus,  -uni  hi.,  Kriifj  mit  engom  Halse 
(eigentlich  wohlRohre);  ptg.  qntn.  Schhmd.  Vgl. 
Dz  456  goto  (D.  setzt  das  Wort  =  giittur  an); 
G.  Paris,  R  X  59  (wo  der  von  Dz  600  godet  aus- 
gesprofhenen  Vermutung,  dafs  frz.  gndtt.  oinc  Art 
Becher,  =  *guttetliis  sei,  mit  Rccht  die  Unmoglich- 
keit  des  Tberganges  von  tt  :  d  cntgegengehaltcn  u. 
godet  7M  gnder  [s.  oben  jrot]  gestellt  wird). 

3821)  kyrar.  corn,  g'was,  Biirsche,  =  niittoUat. 
vassus,  ist  das  mutraafslicbe  Grundwort  zu  i  t  a  1. 
vassallo,  Lehnsmann;  prov.  frz.  va.^sal,  dazu  frz. 
das  Deniin.  vaslet,  raiiet ,  valet,  Bursche,  Dienor 
(auch  ital.  valetto) ;  span.  ptg.  vas{s)alIo.  Das  Suffi.x 
atto  kann  keltiseh  sein,  vgl.  Th.  p.  82.  —  Aus 
vassiis  tassallorum  entstand  vielleicht  prov.  vas- 
vassor,  valvassor,  frz.  caivis.^eio',  ITnterlehnsmann; 
(aus  dem  Prov.  ist  wohl  eutlehnt  ital.  varvassore. 
barbassoro,  altval.  rerve^or).  Vgl.  Dz  338  vassalln: 
Th.  p.  82;  Kegel,  Paul-Braunes  Beitr.  VU  176, 
setzte  vassiis  als  vattas,  der  Verpfandete,  von  vadi, 
gavadja»,  an,  vgl.  Mackel  p.  51. 

3822)  kymr.  gmll,  gi^illiad,  Landstreicher;  daniit 
scheint  zusamnienzubangen  frz.  guitledoii  in  coiirir 
le  g.,  sich  nachts  umhertreibon,  vgl.  Th.  p.  103. 

3823)  kymr.  gT^rysg',  Zweige,  Aste;  davon  oder 
doch  von  einem  kelt.  Stamme  *crUc  (uiiter  Ein- 
niisohung  des  lat.  ritscum)  vielleicht  ital.  fntsco, 
Reisig:  friaul.  brtisc,  Reisig;  prov.  cat.  brusca, 
Gerte.  Vgl.  Dz  373  frusco  (und  dazu  Scheler  im 
Anhang  758);  Schuchardt,  Z  IV  148;  Th.  p.  83: 
Ronsch,  Jahrb.  XIV  176  (R.  wollte  frusco  aus 
frutex  herleiten);  Caix,  Z  I  423  (C.  erblickte  in 
frusco  eine  Zusammenselzung  aus  fr[onda]  -\-  ruaco 
=  ruscum). 

3824)  gymnasTarchus,  -am  m.  [yvfiraaiapxog), 
Vorsteher  eines  Gymnasiums,  (dann  etwa  Aufseher 
eines  Ubungsplatzes  u.  dgl.  ;  davon  nach  Dz  551 
frz.  concierge,  Thiirhiiler,  Hausmeister.  Diese  Ab- 
leitung  ist  scharfsinnig ,  aber  nieht  iiberzeugend. 
Das  Wort  diirfte  doch  aus  *conserriuin  (aus  con- 
servare,  vgl.  exterminium  v.  exterminare)  entstanden 
sein  u.  urspriinglich  die  Handlung  des  Hiitens,  dann 
den  Huter  (vgl.  la  garde  und  le  garde)  bezeichnet 
haben,  wie  dies  Scheler  im  Diet.  s.  v.  recht  glaub- 
haft  auseinandergesetzt  hat. 

3825)  yvfiVijTtjg,  ein  Leiehtbewaffneter;  davon 
vermutlich'ital.  gitmetio,  ein  leichtes  Pferd.  gian- 
iietta,  ein  Spiels  (wie  ihn  leichtbewaffnete  Kiieger 
fiihren):  frz.  genet,  ein  spanisches  Pferd;  span. 
jinete,  leichter  Reiter,  leichtes  Pferd,  jineta,  eine 
Art  des  Reitens;  ptg.  ginete,  gineta  mit  denselben 
Bedeutungen  wie  im  Span.,  doch  bezeichnet  gineta 
auch  eine  Lanze.  Vgl.  Dz  455  ginete  (wo  erwahnt 
wird .  dafs  Mayans  y  Siscar  das  Wort  von  dem 
Viilkernaraen  Cinetes  ableiten  wollte). 

3826)  gr.  yvV,  yv:t6<;  m..  Geier;  ilavon  ital. 
gheppio,  Wannenweihe,  vgl.  Dz  375  s.  c. 

3827)  gypstim  n.  {yiipoi>.  Gyps;  ital.  gesso: 
(frz.  pldtre);  span,  yeso  u.  algez  (=  arab.  algcQ); 
ptg.  gesso      Vgl.  Dz  419  algez. 

3828  g:y  ro  (giro),  -are,  (im  Kreise)  herumdrehen 
(von  gr.  yi(io;);  ital.  girare:  rtr.  prov.  girar: 
ir 7.. giver,  Aav.girouette,  (.sich  drehende)  Wetterfahne. 
vgl.  Xo  3831 ;  [viver  ist  nicht  =  gyrare,  sondern  = 
vibrare.  vgl.  Storm,  K  V  187);  span.  ptg.  girar 
Vgl.  Dz  166  giro:  Grober,  ALL  11  438.  —  Von 
.^I'rareabgeleitetistital.  ^i>rt>«?o?a,  Feuerrad  (dann 
als  Fremdwort  in   die  ul«rigen  Spr.  iibergegangen). 


3829)  iryr[are]  +  falco,  eine  Falkenart,  Stois- 
falke;  ital.  girfalco,  ger falco;  prov.  girfalc-s;  frz. 
gerfaut;  span,  gerifalle.     Vgl.  Dz   165  girfalco. 

3S30)  fryr[arej  +  rouzare  (v.  rondiare  v.  ronda 
=  rotunda),  daraus  nach  Caix,  Z  I  423,  ital. 
gironzare  ,andare  in  giro". 

3831)  S'yr[are]  +  rouette  (Dcmin.  von  roue  = 
rota),  daraus  nach  Caix,  Z  I  423,  frz.  girouctte, 
Wetterfahne. 

3832)  *g:yrulus,  -um  m.  (Demin.  von  gyru.-i), 
Kreisel,  =  ital.  girlo,  Drchwurfel.  Vgl.  (jrciber, 
ALL  II  438. 

3S33)  gyrtts,  -um  m.  (yvpog),  Kreis;  ItaL  (/«/•Oj- 
rum.  giur,  dazu  das  Vb.  (pre)giur,  ai,  at,  a: 
prov.  gir-s;  (frz.  dafiir  cercle);  span.  ptg.  giro. 
Vgl.  Dz  166  giro;  Grober,  ALL  II  438. 


H. 

3834)  ndl.  haakbas,  Hakenbiichse ;  daraus  nnter 
Anlehnung  an  areas  ital.  arcobugio,  archibuso, 
Kugelbiichse;  frz.  arquebuse;  s^nn.  areabuz.  Vgl. 
Dz  23  arcobugio. 

3835)  ahd.  habaro,  Hafer,  ={Tz.havevon,  havron, 
averon.  wilder  Hafer  (daneben  avcneron  v.  arena), 
vgl.  Dz  613  hacevon:  Mackel.   p.   13  u.  47. 

3836)  arab.  ^babbat-al-*halvah ,  Anis;  sard, 
cat.  inatafaUiga,  Anis:  span,  batafaluga,  batafalua, 
matalahuga,  -hua,  -huva.     Vgl.  Dz  431  batafalua. 

3837)  habeo,  bab&i,  habitiim,  habere,  haben; 
ital.  Pras.  Ind.  Sg.  1  (abbo,  aggio)  ho  2  hai  3 
[have)  ha  PI.  1  {aoemo)  abbiamo  2  avete  3  hanno; 
Konj.  (aggia)  abbia ;  Imperf.  aveva;  Peri,  ebbi  avesti 
etc.;  Plusqpf.  (Imperf.)  Konj.  avessi:  Fut.  avro ; 
Impf.  Fut.  avrei;  Inf.  avere;  Part.  Prat,  avuto.  — 
rum.  Pras.  Ind.  Sg.  1  amu  2  ai  3  (a)  are  PI.  1 
avemu  {amu)  2  aveti  (ati)  3  au:  Konj.  Sg.  1  (sa) 
amu  2  ai  3  aiba  PI.  1  avemu  2  aveti  3  aiba; 
Imperf.  aveamu;  Perf.  acui;  Plusqpf.  avusemu: 
Fut.  voiu  od.  oiu  area;  Impf.  Fut.  avereasiu;  Inf. 
ave[re);  Part.  Prat,  avutu.  —  rtr.  (aus  den  von 
Gartner,  §  177,  gegebenen  Paradigmen  werde  das 
aus  b  1  genommene  herausgegriffen)  Pras.  Ind.  Sg.  1 
ai  2  as  i  a  PL  1  vein  2  veis  3  an;  Konj.  Sg.  1 
ddyi  2  ddyes  3  ddyi  PI.  1  va(d)yen  2  vei{d)yes 
3  ddyen;  Impf.  vevel:  Plusqpf.  (Impf.)  Konj.  avis, 
[a\vesi:  Fut.  (fehlt  in  61,  in  (2  vara)  Inf.  ave; 
Part.  Prat.  dyu.  —  prov.  Pras.  Ind.  Sg.  1  ai  2  as 
3  a  PI.  1  avem  2  avetz  3  an;  Konj.  ajn ;  Imperf. 
acia;  Perf.  aic,  aguist  cte.;  Plusqpf.  Ind.  (Koad.) 
agra ;  Plusqpf  (Impf.)  Konj.  agues:  Fut.  aurai; 
Impf.  Fut.  (Kond.)  auria;  Inf.  aver;  Part.  Prat. 
avut,  agut.  —  altfrz.  Pras.  Ind.  Sg.  1  ai  2  as 
3  at  PI.  1  avommes  avons  2  aveiz  avez  3  ont  Konj. 
Sg.  1  aie  2  aies  3  ait  PI.  1  aiemes  aiiens  ayens 
2  aieis  aies  3  aient;  Impf.  aveie  avoie;  Perf.  aiii 
eui  oui  ou  u ;  Plusqpf.  (Impf.)  Konj.  ailsse  eusse 
usse;  Fut.  averai  aurai  arai:  Impf.  Fut.  aeeroie 
auroie  aroie;  Inf.  aveir  avoir;  Part  Prat,  ailt  cut 
eu  a  (ein  naberes  Eingehen  auf  die  Formon  der 
einzelnen  Dialekte  mnfs  der  Grammatik  vorbehalteu 
bleiben;  vgl.  iiber  das  Perf.  Sucbier,  Z  II  255).  — 
neufrz.  Priis.  Ind.  Sg.  1  ai  2  as  3  n  PI.  1  aoons 
2  avez  3  ont;  Konj.  aie  etc.;  Impf.  acais;  Perf. 
eus :  Plusqpf.  (Impf.)  Konj.  eirsse;  Inf.  avoir;  Part. 
Prat.  eu.  —  cat.  Priis.  Ind.  Sg.  1  he  2  has  3  ha 
PI.  1  {harem)  hem  2  haven  3  han;  Konj.  haja: 
Irapf.  havia;  Perf.  hagui;  Plusqpf.  Ind.  (Kond.) 
haguera;  Plusqpf.  (Impf.)  Konj.  hagues:  Fut.  haure; 


a7J» 


H8S8)  linliomnck 


asTiS)  liaiin 


.■»80 


Impf.  Fiif.  haiiria:  Inf.  haver:  I'art.  Priit.  tuiqut. 
-  span.  Prtis.  IikI.  Sk.  1  /i<-  2  h<\s  H  /id  I'l.  I 
[hiitirmits]  litmus  2  \hitlii ilr >)  htiliris  H  /ihh;  Kmij. 
Aii_V<i ;  Inipr, 'kiM'I  ;  IVrf  /iii/ir;  l'hiS(|pf.  liul.  (Konil.) 
hiihifro  :  riiimipf.  (Impf.')  Koiij.  huhirsr;  Kiit.  hiilirf: 
Kilt,  ox  li'ihirrr :  Impf.  Kiit  hiiliri<i :  Inf.  hnUer; 
!'«rt.  P.  hnhiito.  —  p  t  c.  Priis.  Iiid.  Sj;.  1  /iri  2  /ins 
3  /i(i  PI.  I  A(nr)«-iH(iv  2 /i(iii)d.«  3 /I'Jo;  Koiij.  hnja; 
Impf.  Iiiirin :  Pi'rf.  /imiiv.-  I'lusiipf.  Iiiil.  (Konil.) 
/loiirrivi ;  Pliisi|pf.  (Im|if.l  Kniij.  hmivrssr;  Kiif. 
hiirrrri :  Fiit.  ex.  hnnrrr :  Impf.  Kill.  (Kmul.)  /m- 
rrrid;  Inf.  /idivr;  I'lirt.  Prat.  Iiariilo.  —  Habere 
ist  ini  Koniiin.  niclit  iiiir  Hc^ritT.'^vt'rb,  somlorn  luicli 
KornuMivorl),  iiuKMii  o.^  /.iir  hiUliiii);  dor  /.usaiiinu'n- 
)i^8ot/tvn  Priityrita  ficbranrlit  wiril;  ini  Pt;;.  iilicr- 
wiejjt  jcdodi  in  cliosor  Anweiuliing  /<•;•  =  teiiere.  ftbcr 
prov.  nib,  ah  ■=>  (?)  hnlieo,  habel,  vgl.  hJottcgasf, 
RF  I  237  11.  ol.i-n  No  32!».  —  Obor  das  ital.  Sbst. 
aggin  ^   (?)  /i<(/..-.i.  vfrl.  Tobler.  Z  IV   183. 

3838)  «Itsi'li.  Iiiibersiu-k  -=  fr?,.  havresac,  Tour- 
nistor,  yg\.  P/.  (ill  .>■■.  r. 

3!?;Wi  liiibilTs,  -e,  handlidi,  liewpglicli;  davon 
viclleiolit  (irov.  laltcat.  altspan.  al tpt g.)  «wo/, 
nul,  si'blorlit.  oleiid,  dazn  ilas  Sbst.  arnlezn,  vfil. 
Hontsclike,  Z  VIII  122  (die  Bcdoutung  prkliirt  li. 
folfiondormafson:  ^habilis  iirspriingiicli  _was  leicht 
zu  liabcn  ist",  dabtT  .gerinji  im  Wcrto,  perinff, 
scblccbt,  olond" ;  das  ist  freilioli  eincschrgozwunfjciio 
Deutnng);  Dz  514  .f.  v.  Iiatte  das  Wort  anf  *nil- 
ni/ii.s  =  ndvolatii.s  _hergoflogcn,  heiniatlos.  freiiid' 
ziiriickgofiilirt,  was  freilich  ebonsowenig  gobilligt 
wcnlcn  kann. 

hSc  s.  ecce  +  liiic  u.  e('cu|iiil  +  ''«c. 

3840)  cngl  liiH-k,  Mietpford;  davon,  beziclicntlich 
von  dein  cntsprceliendcn  Worto  eines  andern  gcr- 
manischen  Dialektos  vermiitlicb  altfrz.  haque, 
haqiiet ,  Klepper  (im  Nfrz.  bat  haqitet  dio  Bedtg. 
„ Block-,  RoUwagen");  altspan.  faca;  span,  haca: 
ptg.  /aca.     Vgl.  Dz  181  liaca. 

3841)  dtscb.  hacken  =  pic.  heqiier,  vgl.  Forster, 
Z  III  264. 

3842)  engl.  Iiac-kney,  Zelter,  Pafsganger;  davon 
oder  von  dem  cntspr.  VVorto  einos  anderen  german. 
Dialektcs  ital.  acchinea,  chiiiea:  frz.  haqnence, 
Zelter;  altspan.  facanea:  ncuspan.  hacanea; 
ptg.  facanea.    Vgl.  Dz  181  haca. 

hac  bora  s.  bic  baee  lioe. 

3843)  altilt.  badilo,  llaiier,  =  frz.  haillo»,  Lumpen, 
vgl.  Dz  608  .y.  v.;  Mackel,  p.   152. 

3844)  (oymr.)  bret.  (Iiaeani,  haern),  ham  (pynir. 
haearn),  Eison;  daraus  mittelst  des  frz.  Suffixes 
-ois  =  It.  -iscus  (vgl.  franeiscus  :  franf^ois)  frz. 
hariiois,  harnais,  altfrz.  anch  harnas,  Riistung, 
Harnisch,  dazu  das  Vb.  altfrz.  harnaschier,  har- 
neschier,  harnasquier,  ncufrz.  harnacher.  Aus 
dem  Frz.  ging  harnais  dann  in  dio  anderen  Sprachen 
uber,  in  denen  das  Suffix  -ais  mit  -es{e)  =  -en,iiji 
vertauscbt  wurde:  ital.  arnese:  prov.  antes,  dazu 
das  Vb.  arnascar,  ariiassar ;  span.  ptg.  nnies. 
Vgl.  Dz  26  arnese;  Tb.  p.  26  ff.  (Th.  bemerkt  rait 
Recbt,  dafs  harnais  weder  aus  oymr.  haearnaeth 
noch  aus  bret.  harnez  entstanden  sein  kiinne;  ura 
deswillen  ist  man  genotigt,  Verbindung  des  kel- 
tiscben  Wortcs  mit  roinaniscbem  Suffixe  anzunehraen, 
freilich  bleibt  dabei  bedenklich,  dafs  das  Suffix  -ois 
=  -iscus  sonst  nifbt  zu  Stoffljezeichnungen  u.  im 
Frz.  iiberliaupt  nur  wenig  gobraucht  wird;  befremd- 
lich  ist  aueh,  wie  Th.  richtig  hervorbebt,  die  Art 
der  Ableitung  des  Verbs  har)iasehier,  fiir  wekbe 
ein  Seitenstiick  sicb  schwerlieb  finden  lassen  diirfte. 


Nicbtsdoatiiwpnigpr  ist  i>8  wolil  niobt  orlaubt,  die 
llrrlt'ittiiig  vdii  barnaii  aim  ib'iii  KoltlHrliun  anzu- 
/woifidii,  nur  wiiri'  zu  ndiiKclu'ii ,  dafn  dii'sor  Ab- 
U'itiiiig  oiiui  8ai'hlic'bo  Stiil/i-  gng<'bi>n  wdrdii  dureb 
don  Naoliwois,  dafi  iMHi'iirusluiig,  soi  o.s  zuc-rnt,  sol 
OS  viirzugHHoiio  bcM  den  Ki'lton  (ililicli  gowoHoii  soi. 
Wor  abor  an  koliisolioii  TrHprung  diircbaus  niobt 
glaiibon  will,  dom  bloibt  kaiiin  olwas  anduros  (ibrig, 
als  iirnrnr  otc.  -^  *arnrn.ii.i  anzii8otzoii,  das  von 
oinom  Sbst.   'itrmim    oil.    •(Iiiik.i   oboiiso    abgoloitot 

'  wiiro,    wio   z,  H.   /(ircii.Mi    v.  ftiriim :    *arnuin   odor 

I  *arniis  abor  w(irilo  zur  Wurzol  ar  gobiirou,  wuvon 
aiiob  iirniii,  armns  oto.     Nalui  liigo  oh,  an  oiii  *ar- 

i  mc;i.si.<  (v.  arnui  |  zu  donken,  abor  iiilautoiiilo.s  m 
kann  niobt  zu  ii  uordon,  wonigstons  niobt  iin  Ital. 

I  Andororsoit*  froiliob  orinnort  dio  allgomoino  Bodtg. 

'  „WorkBtatt,  licriit",  wololio  gorado  ital.  nrnenr  bo- 
sitzt,  gar  sobr  an  arma.  Dio  Aspiration  im  Frz. 
stiindo  otwaigur  Hcrloitung  dos  Wortos  im  Latoiii 
ebonso  wonigontgogon,  wiootwa  in'haiit  odvi 'huitre.) 

3845)  haedllK,  -uiu  hi.  Ulickclion ;  sard,  edu; 
rum.  Id/.     Vgl.  (inilHT.  ALL  111   138. 

3846)  ags.  hUl'enp,  llafoii,  =  altfrz.  {h)iivene, 
nve,  'harle,  'hiirre;  ueufrz.  havre.  Vgl.  Dz  614 
havre;  Maokol,  p.  63. 

3847)  ndl.  Iiael,  trockon,  diirr;  davon  viellcicht 
frz.  7i(i(f,  Snnnonbrand,  ■hitler,  vorbreiiuon,  diirron; 
Bodenken  orregt  jcdoob  dio  altfrz.  Form  'harle, 
'hade.  Darf  man  vioUeioht  glaubon,  ilafs  aus  eiiicm 
*ari(liilus  (Demiu.  zu  ariilus)  ein  *ariiliilare  go- 
bildet  u  dies  dann  zu  *anller,  *arUr,  ciullicb  mit 
unorganisohor  Aspiration  zu  *harler,  *hasler,  *haler 

I  goworden  sei?     Vgl.  Dz  609  hale. 

'  3848)  haemiitites,  -am  »i.  {aiftaTkrjg),  Blutstein ; 
ital.  ematile,  atnaiita  „il  minerale",  inalita  „il 
toecalapis",  vgl.  Cancllo,  AG  III  392;  frz.  heiitatile, 
Blutstein.     Vgl.  Dz  352  anrntita, 

3849)  haemorrhoides  f.  {aifio(i()oidfg),  Hiimor- 
rboidon;  daraus  entstellt  das  gloicbbedoutende  cat. 
ntinenas:  span,  ahnorrana.i ;  ptg.  ahnorreimas. 
VgL  Dz  421  almorranas. 

3850)  ags.  baer,  Haar,  =  norm,  'hnir,  Haupt- 
baar,  vgl.  Mackol,  p.  51. 

3851)  altnord.  h^fi*,  ein  Netz;  davon  mit  glcicber 
Bedtg.  frz.  'haveneau  und  'havcnet,  vgl.  Biigge, 
R  IV  361. 

3852)  altiifriink.  haga  (ndl.  haag)  =  frz.  'haie, 
Hecke,  dazu  altfrz.  das  Vb. /i(n/er,  einhegon.  Vgl. 
Dz  608  haie;  Mackel,  p.  40. 

dtsch.  hager  s.  aeger. 

3853)  altfriink.  hagustald,  Hagestolz,  =  altfrz. 
'Itestaudeatt  fiir  *haistahlel,  Kapaun  (gleicbsam  der 
im  Colibat  lebende  Vogel).  Vgl.  Dz  615  hctaudeau; 
Mackel,  p.  49. 

3854)  haerens,  •entem  (Part.  Priis.  v.  haerere) 
=  ptg.  rente,  eigentl.  anbangend,  ganz  nabe  bei. 
Vgl    Dz  669   rez. 

3855)  dtscb.  hahn;  davon  vielleicbt  als  Derainutiv- 
bilduiig  frz.  'haiinetun,  Maikafor  (eiigl.  cock-chafer). 
Vgl.  Mahn,  Etym.  Unters.  p.  79;  Dz  610  hannelon. 

3856)  got.  haifsts,  Streit,  Zwietracht :  davon  nach 
Dz  353  ital.  astio,  aschio,  GroU,  Neid,  Hal's,  dazu 
die  Verba  astiare,  aschiare,  adastiare,  grollen; 
Wiese,  Z  XI  554,  hat  gr.  aiay_og  als  Grundwort 
aufgestellt,  s.  oben  aia^oq. 

3857)  engl.  (("i  hail  [a  ship)  =  f rz.  'hcler  (an 
tiavire),  ein  Schiff  anrufcn,  vgl.  Dz  614  s.  v. 

3853)  germ.  Iiaiiii,  Dorf,  =  altfrz.  'Iinm,  davon 
abgeleitet  'hamel,  neufrz.  'hanieau,  Weiler.  Vgl. 
Dz  610  hameati:  Mackol,  p.   114. 


381 


3859)  baist 


3889)  liiirmo 


382 


3859)  germ.  *haist-  (got.  haifsts).  Eifur,  Streit 
u.,  dgl. ;  davoii  ital.  (a.stio  s.  obon  haifsts  iind 
edaxo?),  aslivnmeute,  eilig;  prov.  astiii,  Eile;  frz. 
haste,  hale.  Eile,  (buu  das  Vb.  hater  u.  das  Adj. 
hiitif.  Vgl.  I)z  613  hate;  Mdller,  Paul's  u,  Braunos 
Beitr.  VII  459;  Mackel.  p.  114. 

3860)  altnord.  hula,  Ziehen;  frz.  'haler,  am  Seile 
Ziehen;  span,  holar;  ptg.  ahir.  Vgl.  Dz  181 
halar ;  Mackel,  p.  46. 

3861)  mhd.  halberaiit  »/.,  gleichsam  eine  Halb- 
ente,  ■=  (?)  frz.  'halbran,  alhraii,  jiinge  wilde  Entc; 
span,  nlbran.  Vgl.  Dz  609  halbran;  Mackel,  ]).  157. 

halec  s.  Sllec. 

3862)  altnfrank.  halla,  Halle,  =  altfrz.  hale: 
neufrz.  halle.     Vgl.  Dz  609  hilte;  Mackel,  p.  60. 

3b63)  germ,  halsberc,  Panzerhemd;  ital.  u^bergo, 
osbergo;  fro  v.  aii.^berc-s ;  altfrz.  'halberc.'haiiberc, 
osherg,  vgl.  G.  Paris,  R  XVII  425;  neufrz.  7i(i!(- 
bert.     Vgl.  Dz  336  usbcrgn;  Mackel,  p.  71. 

3864)  dtsdi.  halt;  ital.  alto  in  far  alto,  Halt 
machen,  u.  einigen  anderen  Redewendungen;  alt- 
Irz.  'halt,  Aufenthalt,  Wohnung;  neufrz.  'halle. 
Halt  auf  dem  Marsche;  span,  alto,  halt!  Vergl. 
Dz  610  halt. 

3865)  hama,  -am  /'.  [a/nij],  Feuereimer;  altfrz. 
aime.  Weinfafs,  Ohm,  vgl.  Dz  504  *•.  v. 

3866)  germ.  *hamjau,  verstiimmeln  (vgl.  ahd. 
hamal,  verstiimmolt,  liam,  krank,  ahd.  Hammell; 
davon  vielleicht  der  zweite  Bestandteil  in  ital. 
magagna,  Gebrechen  (dialekt  mangagna);  altfrz. 
mehaing,  Verstiimmelung,  mehaigner,  verstiimmeln; 
der  erste  Bestandteil  diirfte  germ,  man  sein.  Vgl. 
Dz  199  magagna;  Ulrich,  Z  III  265;  Mackel,  p.  53. 

3867)  hamus,  -uiii  »n  ,  Haken;  ital.  aiiio,  Fisch- 
angel,  dazu  das  Demin.  avcino,  Haken;  altfrz 
ain,  Angel;  neufrz.  hamegon.  Angel;  span,  an- 
zuelo;    ptg.  anzol.     Vgl.  Dz  18  ancino:    505  ain. 

3868)  *[h]auc  +  hodie  (nach  Analogic  v.  banc 
ad  horam  =  ancora  gebiMet)  ==  ital.  ancoi,  ancui, 
ancuo  etc.  (nur  dialektisch),  heute;  prov.  ancui. 
Vgl.  Flcchia,  AG  II  350  f. 

3869)  ags.  handseax  =  altfrz.  -handacs,  eine 
Art  Messer,  vgl.  Mackel,  p.  133. 

3870)  ndl.  hang'mat,  Hangematte;  ital.  amdca, • 
frz.  'hamnc ;  span,  amaca,  amahaca;  ptg.  niaca. 
Vgl.  Dz  14  amaca. 

3871)  alts.-  hanig:fat,  Honigfafs,  =  frz.  -hanafat, 
Mafs  fiir  Honig,  vgl.  Dz  610  s.  v. 

3872)  germ,  hanka,  Hiifte.  =  ital.  anca;  prov. 
anca ;  altfrz.  'hunche;  span.  ptg.  anca.  Vgl. 
Bugge,  R  III  152;  Mackel,  p.  57;  Dz  16.  S.  auch 
oben  ankja. 

3873)  ahd.  hansa  =  frz.  'hatifc,  Handelsgcsell- 
sehaft,  vgl.  Dz  610  .s-.  .s\ 

3874)  ahd.  hanthaba,  Handhabe,  =•  frz.  'hampe, 
Griff  einer  WafTe,  vgl.  Dz  610  6-.  v. 

3875)  germ,  hapja  (ahd.  heppa),  Sichelmesser; 
ital.  accia.  azza,  Axt;  -prov.  apehn;  frz.  'hache; 
span,  hacha ;  pig.  f'acha,  acha.  Vgl.  Dz  5  acha 
(Diez  stellte  dtsch  hacke  als  Grundwort  auf.  womit 
das  prov.  apcha  sich  nicht  vereinbaren  lafst) ;  Forster, 
Z  III  264  (bier  zuerst  die  richtigc  Ableitung) ; 
Mackel,  p.  52. 

3876)  altnfrank.  happa,  Sichel,  =  frz.  'happe, 
HalbkTeis  von  Eisen,  Krampe,  dazu  das  Vb.  'liapper, 
packen,  vgl.  Dz  611  happe;  Mackel,  p.  60. 

3877)  hapsus,  -urn  m.  (aifos),  Fla\isch,  Buschel; 
davon  vielleicht  neuprov.  aua.  Schafsfell,  vergl. 
Dz  512  s.  V. 

3878)  'haraceniii  n.  (v.  hara  =  ital.  aria  „por- 


cile",  vgl.  Caix,  St.  1611,  Stall;  davon  vielleicht 
frz  'ltara.<,  Stuterei,  vgl.  Scheler  im  Diet.  .«.  v.  Dz 
611  haras  ist  gcneigt,  das  Wort  auf  arab.  faras, 
Pferd,  zuruckzuiuhron. 

3879)  ahd.  hareii,  rufcu;  davon  altfrz.  'harer, 
'harier,  aufreizen,  driingen,  'harater,  'hnreler,  beun- 
ruhigen,  dazu  das  Sbst.  'harele,  Aufstand.  Vgl.  Dz 
611  harer.     S.  auch  hariwaldo. 

3880)  altnfrank.  haribaii(ii),  Heerbann,  =  alt- 
frz. arban;  neufrz.  (volksetymologisch  umgebildet) 
arriere-ban,  Landsturm,  vgl.  Mackel  p.  72 ;  Fafs, 
RF  HI  487. 

3881)  germ.  *hariberg-,  *heriberc  (ahd.  altnfrank. 
heriberga),  Herberge;  ital.  albcryo,  dazu  das  Vb. 
alheryare:  prov.  alberc-s,  albergn,  dazu  das  Verb 
albergar,  arbergar ;  altfrz  *alberge,  herberge,  -c, 
dazu  das  Vb.  albergier,  herbergier;  neufrz.  auberge, 
heberge;  altspan.  albergo;  neuspan.  albergue, 
dazu  das  Vb.  albergar;  ptg.  albergue.  Vgl.  Dz  11 
albergo;  Mackel,  p.  81 ;  Jubainville.  R  I  139;  Braune, 
Z  X  262  (setzt  aclalberga  als  Grundwort  zu  al- 
berga  an). 

3882)  germ,  harins:,  Hiiring;  ital.  aringa;  prov. 
arenc-s;  frz.  ■hareiig;  span.  ptg.  arenque;  vgl. 
Dz  24  aringa:  Mackel,  p.  45. 

3883)  hariolus,  -urn  iii.,  Wahrsager;  davon  ital. 
arlia,  Aberglaube,  vgl.  Caix,  St.  162.  SoUte  nicht 
auch  die  oben  unter  ardalio  aufgefiilirte  VVortsippe 
(ital.  arlottn  etc.)  hierher  gehoren  ?  Aus  der 
Bcdeutung  „Wahrsager'-  konnte  sich  wohl  die  von 
„fahrender  Gaukler,  Mufsiggiinger  etc."  entwickeln. 

3884)  ahd.  *harhvaldo,  heriwalto,  Harold;  ver- 
mutlich  das  Grundwort  zu  ital.  araldo  (danebeu 
farabutto.  neap,  frahbutto,  frabbotto  „imbroglione, 
sicofante".  vgl.  Canello,  AG  III  337,  Caix,  St.  313); 
n\tiiz.'heralt,-hiralt;  neafrz.-hcraut;  altspan. 
haraute,  faraule;  span.  h:iraldo,  heraldo;  ptg. 
arauto.  Vgl.  Dz  ?2  araldo:  Mackel,  p.  62;  Kluge 
unter  „Herold-' ;  P.  Meyer,  R  XI  36  Anm.  4  (M. 
vcrwirft  die  von  Diez  zuerst  aufgestellte  Ableitung 
von  hariwaldo  als  dem  Lautc  u.  dem  Sinne  nach 
ungeniigend  u.  befiirwortet  die  Ableitung  von  ahd. 
haren,  rufen,  welche  bereits  von  Scheler  im  Diet, 
s.  V.  und,  wenigstens  mittelbar,  auch  von  Suehier, 
Z  I  432,  empfohlen  worden  war,  vergl.  auch  oben 
ardalio ). 

3SS5)  altnfrank.  *harja  (ahd.  harra,  hairra), 
Sackleinewand,  =  frz.  'haire,  harenes  Gewand,  vgl. 
Dz  609  s.  V.  (D.  stellt  ahd.  hdra  als  Grundwort 
auf);  Mackel,  p.  51. 

3886)  ahd.  harluf,  Fadeu;  davon  vielleicht  ab- 
geleitet  altfrz.  'harligote,  •haligote,  Fetzen,  'hari- 
goter,  'haligoter,  zerfetzen,  vgl.  Dz  609  haligote. 

3887)  gr.  IcQfKO.a  (arab.  hharmal),  gemeine 
Harmelraute;  ital.  armora;  frz.  harmale;  cat. 
armald;  span,  (und  teilweise  auch  ptg.)  lutrma, 
alfarma,  harmaga,  alhargama,  amargaza,  gamarza. 
Vgl.  Baist,  Z  V  241. 

3888)  altnfrank.  hariujaii,  beschimpfen,  plagen; 
al  tfrz.  ■hargner,  hadern,  zanken  (norm,  'harguigner 
=  *hancanjan),  dazu  das  Sbst.  ■hargue,  Verdriefs- 
licbkeit,  u.  das  Adj.  •hargneux  (norm,  'harigneux), 
ziinkisch,  storrig.  Vgl.  Dz  612  hargne  (D.  bemerkt 
mit  Recht,  dafs  das  i  in  norm,  harigneux  auflfallig 
sei);  Mackel,  p.  54. 

3889)  ahd.  hariiio,  Horradiu;  davon  ital.  ar- 
wellino,  irmelUno;  prov.  i  rmin-s,  ermini-s;  altfrz. 
erme.  ermine;  nfrz.  hermine :  span,  ariiniio;  ptg. 
armelina,  arminho.  Vgl.  Dz  20  armeUino;  Kluge 
unter  „Hermelin",  a.  auch  oben  aruienins. 


.H83 


8S'.W)  barinKliiini 


;i'.»rjl   liaviiir 


;<s.j 


SS90I  nliil.  ImrniKkHi-n,  Srlimi-ntpil ,  Stnifo.  — 
»1  tf  ri.'/iii><-/ii.ii(»;l>'i<'li«:in)  ♦/iii|rm),<A(irm),  Strafo, 
IViii.  vkI.  D/,  i;r.'  s.  !■..   Ma.kol,  |..  39. 

:W.»1)  iiliil.  Iiiiro,  lii>m,  licrot  ^.•llt«. /irrw/),  liior- 
liiT;  ilavoii  itiil.  iirci.  Iviif  ilrr  Maiiltii'rlri>il>cr,  \k\. 
Cni\.  St.  1(»A;  fri.  •luirn,  Zi'tiT^ri-si-lim  (oit^Mitlicli 
(lor  Kiif,  iiiit  \vi>lrlioni  man  jiMii.  lioniiiziikiininuMi 
t^i'liii'ld).  iluxii  il«8  Vli.  •Iiarixirr,  si'liroini.    \\:\.  Dz 

612  linro. 

3S92)  ^tpnn  linrpa,  llarlV-  (lituli't  sioh  ln>i  Vi'ii 
Fort,  oanii.  7,  S.  ti:l>;  ilal.  (ir;<(i,  Harfo,  (la/.u  (Ibb 
Vli.  (ir/)C(7(;iiirr,  llarfo  s]iii'liMi ;  |>rov  nrpa,  nr;mr; 
frz.  'Iiarjir.  altfr/.  aiu'h  ilas  Vli.  harper;  span. 
ptH-  <ir/«i.     V);l    I)/.  L'O  (ir/)ii.     S.   aiirll  liQ^ttj. 

3898)  aQ.fij.  8irli<>l  (Hnkon,  Krallo  uikI  (IkD; 
clavon  itiil.  <ir;;i'iMf.  Tliiiran};ol,  (ir/iiV/MoHC,  grofaor 
Hakon.  (ir/dnir»-,  klottcrn  (aiirli  iHcrpjcnrrl;  prov. 
nr;Mi,  Krallo,  itr/Hir,  unkrallon,  pnrkoii:  frz.  'harper, 
paokon  ,  .«•  'harpiijner,  se  'harpailler.  sioh  raiifen, 
•hnrpiii.  Hakoii,  ■harpoii.  Marpiino,  'harpeau.  Uiitor- 
liakon ,  'herpi- ,  iiiit  Nihonklaiion  voisolicn  (von 
lluniliii).  norm,  'hirper.  paokon  (v-jl.  Dz  G14  lierjie); 
span,  arpa ,  Krallo.  davon  arpar ,  arpon;  pt^. 
farpo.  (f\arpao.  farjxir,  farprar.  Dazii  zablroiolie 
ainlor\voiti)jL>  AWoitunfjon.  V^;!.  Dz  26  arpa  (l)ioz 
will  ilio  ^•■'"^P  Wortsippo  aiif  (jorni.  harpa  ziiriiok- 
fiihron,  imlcm  or  sioh  auf  die  hakonflirniigc  Uostalt 
dor  Harfo  bozioht  miil  indom  or  sioli  auf  das  an- 
lantonde  '/i  dor  frz.  Worte  boruft,  das  niobt  nobl 
fjrieohisohon  Ur.^prllnKCS  soin  kiinnc.  Aber  os  ist 
sobwor  {riaubliob,  dais  das  gorman.  Saitonwerkzoiif; 
zur  Entstobung  cincr  Wortsippo  so  weit  abliepcndon 
Bofrriffes  Anlafs  pogeben  babe,  denkbar  anderer- 
scits  ist,  dafs  die  frz.  Aspiration  diirch  das  german. 
Homo'^ym  hervorgorufen  wurdc.  Dz  halt  fiir  mog- 
lioh,  dais  auch  ital.  frappa,  ausgosobnittcne  Zacke 
ira  Tucbo,  frappare,  aiiszackcn;  span,  harapn, 
Lappcn ;  ptg.  fitrapo,  Lappen.  zu  der  in  Rude 
stobondon  VVort.si])pe  geboron.  Das  ist  mindestcns 
unwabrscbeinlich);  C.  Miohaolis,  St.  p.  57  („8timmt 
Dioz  niobt  nur  bei,  sondern  will  auoh  noob  span. 
zarpa  die  gleiche  german.  Herkunft  vindizieren,  weil 
der  Wcobsel  von  .<  ;  h  aiicb  im  Roman,  stattfiinde"); 
gegcn  die  Aufstcllung  der  Miobaelis'sclien  u.  aucb 
gegon  die  der  Dicz'soben  Ableitiing  bat  mit  Rooht 
Einsprucb  erboben  u.  gr.  aonrj  als  Grundwort  a'lf- 
gcstellt  Haist,  Z  V  234. 

3894)  ahd.  *harna,  herb:  ital  (dialektisch,  auch 
in  rtr.  Mundarten)  i/arbo.  bitter.    Vgl.  Dz  375  .s.  w. 

3895)  arab.  'hasciiiscliin,  oin  Mitglicd  der  Sokte 
der  Hascbischtrinker  (Fanatiker.  die  auf  Refehl 
ibrer  Obercn  aucb  Mordthaten  veriibten):  ital. 
assassino.  Mencbelmorder ;  p  r  o  v.  assassi-s,  ansessi-s ; 
fT 7..  assassin:  span,  asesiwo;  ptg.  assassino.  Vgl. 
Dz  29  assassino. 

3896)  dtscb.  liiise  =  frz.  'hase,  Hasin,  vgl.  Dz 

613  s.  r.;  Mackel.  p.  42. 

3897)  [jrerm.  hasia  (?),  Zn-eig;  davon  vielleicht 
frz.  htiUier,  Buscb,  Gestraucb,  Hecke,  vergl.  Dz 
610  s.  v.] 

389S)  abd.  haspa,  haspil,  Haspcl;  ital.  aspo, 
naspo  (aus  dem  Vb.  iHo.s/ifire),  Garnwinde;  altfrz. 
ha.^ple;  spa  n^  aspa.  Vgl.  Dz  28  aspo:  Mackel,  p.  9. 

3699)  hasta,  -am  f..  Scbaft,  Lanze;  itah  asta: 
altfrz.  ns<e,  'hanste.  'haute  (Dz  610  s.  v.  leitete 
haute  aus  aniilem,  vgl.  dagegen  F6rst«r,  Z  II  84); 
Bugge,  R  IV  359,  fiibrt  auf  liasta  aucb  zuriick 
altfrz.  'haste  (auch  prov.  aste),  ein  Stiick  Fleisch, 
das  am  Spiefse  gebraten  werden  soil  oder  gebraten 
worden  ist,   nebst  den  Ableitungen  'haster,  ro8t<?n, 


trooknon,  'haxlrur  (noufrr.  hiileiir),  Bratinuistor, 
'hastier .  HraUipiors  (noiifrz.  'hiitier ,  Fouorbook), 
norm,  'hiilelrl,  Sohnitt»  gobratonon  SobwoinoiloiKcbo» 
(noufrz.  'halelrl,  atl'let.  kloiii.'r  SiiiofH  am  Wolisluldo, 
7i<i(r/c((r.<,Kost«ohnittoboM),'/i(i/i7/<'.friKobosSibwoini'- 
lloiKi'b,  Motzolxuppo.  Iluggo  niinmt  an,  clafs  auf 
dio  Hi'doutiing  iliosor  Worto  daa  abd.  harsi,  harsta, 
Kiislttork/.oug,  oin  Stiick  gobratonon  Floiscbos,  oin- 
gowirkt  babo  ii.  diifs  iiuoli  dio  AN|iiration  dor  Worto 
auf  harst  z»ri\<kzufuliion  soi ;  fdr  oin  auf  harst 
unmittolbar  iKTubondos  Dominutiv  liiilt  or  altfrz. 
haterrl.  hislirel.  Goniok,  Naokon  (nacli  Dz  613  .v.  r 
aus  abil  hiilimlura  oiitKtan<li'n);  nfrz.  hdterrau, 
Si'bwoinsloborKcbnittii.  Kinfachor  wiirdo  oa  soin.  dio 
gosamto  \Vort«ippo  auf  abd.  hnnt  zurUokzufuliron; 
dio  Abloitung  von  hast<t  batto  sohon  Toblor,  .labrl^. 
XII  208,  in  Zweifol  gozogon;  span,  asta,  Scbaft, 
Lanze;  ptg.  hasIa,  hastia,  haste,  aste.  —  Obcr 
hastilln  etc.  vgl.  'astllla  etc. 

3900)  liilLstarlus,  a,  iiiii  (v.  /hi.v/h),  zum  Spiofs 
gohiirig;  ital.  astario  „miloH  b.istatus",  astajo  „chi 
fa  asto",  vgl    Canelb..  A<!   Ill  307. 

Iiasva  s.  live. 

3!t()l)  allnfriink.  hatjuii  (got.  hatjau,  alts,  lietean, 
ttetlr».  nbd.  liotzon);  jirov.  air  (Boiit.  197  aissent), 
ahir  (das  Vb.  ist  liocbst  seltcn.  dafiir  azirar,  a'irar 
=  *ailirnre);  altfrz.  hadir,  hair  (haz  =  *h(itio); 
ncufrz.  hair,  <lazu  ilas  Sbst  haine,  haine  (=  */in- 
tijui'f].  „Hassen"  ist  ital.  itiliare,  aver  in  oilio, 
nlilininithire:  span,  mliar.  alinmcer,  cbenso  ptg. 
Vgl.  Dz  609  hair;  Mackel,  p.  45  u.  51. 

3902)  bask,  hatsa,  Atom;  davon  nacb  Dz  414 
span,  acezo,  Atom,  llaucli,  acrzar,  kcucben. 

3903)  arab.  'hatta,  bis,  =  altspan.  alt  ptg. 
fata,  ata,  bis,  vgl    Dz  490  ti: 

3904)  dtscb.  haube  ==  altfrz.  huve,  dazu  das 
Demin.  hiirette  (=  ital.  [mundartlicli]  nvela),  vgl. 
G.  Paris.  R  111  113.     S    aucb  uiiton  hilba  u.  HAfa. 

3905)  dtscb.  Iiaubit/.e  (aus  doni  czocb.  Iiaii/'nice, 
SteiiKScblouder,  vgl  Kluge  unter  „IIaubitzo");  frz. 
iihiis:  span.  nlm:.     Vgl.  Dz  648  o/)».s'. 

3906)  dtscb  haach;  davon  vcrmutlicb  (mit  an- 
gowacbsonom  Artikel)  ital.  Inchio  „8offio,  alito", 
vgl.  Caix,  St.  385. 

3907)  altnord.  liangr,  Hiigcl,  «=  norm,  hotiue, 
Hiigcl  (in  Ortsnamen),  vgl.  Dz  616  .s-.  v.;  Mackel. 
p.   120 

3908)  altengl.  liauke  (ags.  hafoe,  neuengl.  hawk), 
Habicbt,  Falke;  dav.  vermutl.  frz.  'hazard,  storrig 
(zuniichst  vom  Falken  gcbraucht),  vgl.  Dz  608  *•.  v. 

3909)  germ,  haunipa,  Hobn;  ital.  nnta,  Schande, 
dazu  das  Vb.  ontare;  prov.  anta,  onta,  dazu  das 
Vb.  antar :  frz.  'honte,  dazu  das  Vb.  altfrz.  hon- 
toier ,  ahonter ;  altcat.  onta;  altspan.  I  onta, 
dazu  das  Vb.  afontar ;  (neuspan.  deshonra,  ver- 
giienza,  infamia,  ignoniinia,  cbenso  ptg.).  Vgl.  Dz 
227  onire;  Mackel",  p.  118. 

3910)  germ,  haunjaii,  hobnen;  ital.  onire;  prov. 
aunir;  altfrz.  'honir.  bescbimpfen  Vgl.  Dz  227 
onire;  Mackel,  p.  119. 

3911)  f*hausto,  -are  (Frequ.  zu  luiurire),  ist 
nicht,  wie  Dz  650  oler  annabm,  Grundwort  zu  prov. 
ostnr;  frz.  oter.  wcgnebmcu,  es  gebon  dieso  Verba 
vielmehr  auf  obstarc  (s.  d  )  zuriick,  vgl.  Ascoli,  AG 
VII  523.1 

bauwa  s.  2  hoc. 

3912)  tiirk.  haviAr,  Kaviar;  ital.  en  dale;  frz. 
caviar;  span,  cabial;  ptg.  caeiar,  cavial.  Vgl. 
Dz  93  caviide  (wo  ein  Grundwort  nicht  angegebcn 
wird) :  Scbeler  im  Diet.  unt<'r  caviar. 


385 


3913)  'hazin 


3943)  hetzaii 


38(i 


3913)  anib.  'haziu,  traurig,  ungliicklich,  =  spaa. 
haciiio,  traurig.  unglucklich,  vgl.  Dz  457  s.   v. 

hazjan  s.  ad  -|-  liazjau. 

3914)  hebd6ma.s,  -adeiu  f.  (i^do/xd?),  Woche; 
altital.  (Inmada:  rtr.  jamna  (iiber  die  Lautent- 
wickelung  iles  Wortes  vgl.  A.icoli,  AG  VII  531),  emda, 
edma;  cat.rfonm  :sfiin.hebdoniada(,uehen  nemana); 
altptg.  doma.  Das  iibliche  roniau.  Wort  fur  Woche 
ist  septimana  (s.  d.).  Vgl.  Dz  294  und  776  setti- 
nianii :  Grober,  ALL  V  466. 

3915)  Lebes,  -etem,  stumpf;  ital.  ebete;  rum. 
hebet,  gcistig  stumpf,  schwachsinnig,  dazu  das  Vb. 
htbeuceac  ii  it  i:  (frz.  nur  die  gelehrten  Worte 
Mhitt;  hebHude,  hcbeter). 

3916)  *hectleus,  a,  um  {ixTixog],  an  Brust- 
iibeln  leidend;  ital.  etico :  span,  entecn,  kranklich, 
sehwachlich ;  altptg.  eteyo;  sonst  nur  gel.  Wort. 
Vgl.  Dz  446  enteco. 

3917)  liedera,  -am  /".,  Epheu;  ital.  edera,  ellera ; 
rum.  iedeid;  prov.  edra:  altfrz.  ierre;  neufrz. 
(mit  angewachsenemArtikfl)/!'e;/e  »i.  .span,  hiedra; 
ptg.  hera.     Vgl.  Dz  126  edera. 

3918)  ndl.  heer,  nilid.  nhd.  herr,  =  frz.  {pauvre) 
here,  armer  Schlueker,  vgl.  Dz  614  s.  i'.  Forster, 
Z  III  262,  erkennt  in  hire  das  altfrz.  (beziiglich  seiner 
Herkunft  ganz  dunkle)  Sbst.  h-ere  /'.,  welches  „Ge- 
sicht"  u.  ^Aufnahrae"  zu  bedeuten  scheint,  vergl. 
dagegen  G.  Paris,  R  VIII  628.     S.  No  3941. 

3919)  ahd.  *heleu,  brennen;  davon  vielleicht  frz. 
'hnvir,  versengen,  vgl.  Dz  613  ■■>.  v.:  Mackel,  p.  116. 

3920)  ahd.  helgir  (auch  *heigiro?i,  heiger, 
Reiher;  ital.  aghirone;  prov.  aifiron-s ;  altfrz. 
hairoti:  neufrz.  'heron,  dazu  das  Derain.  aigrette, 
Silberreiher;  cat.  agro:  span,  aiiun;  ptg.  airao. 
Vgl.  Dz  8  aghirone;   Mackel,  p.  118. 

3921)  altnord.  heit,  Verspreehen,  Geliibde;  alt- 
frz. 'hait,  Vergnugen  {dehait,  Niedergesehlagenheit, 
Krankheit),  dazu  das  Verb  'haitier,  erfreuen,  er- 
muntern  (dehaitier,  betriiben);  neufrz.  soiihait, 
Wunsch,  dazu  das  Vb.  sotihaiier.  Vgl.  Dz  609  halt; 
Mackel,  p.  117. 

3932)  ndJ.  hellekin  (v.  helle),  hollische  Erschei- 
nung,  =  altfrz.  helleqiiin.  Name  eines  Gespenstes 
(wilder  Jiiger),  vgl.  Dz  614  s.  i'. 

3923)  germ.  hSIm-,  Helm;  ital.  elmo ;  prov. 
elm(e)-s:  altfrz.  ■helmc  u.  elme.  vgl.  6.  Paris,  R  XVII 
425;  neufrz.  ■heaiime:  altspan.  elmo;  neuspan. 
yelmo;  ptg.  elmo,  davon  (auch  span.)  elinete,  al- 
mete,  Pickelhaube  (woraus,  wie  es  scheint,  das 
gleichbedeutende  frz.  armet  f.  altfrz.  hen! met  ent- 
stand,  vielleicht  mit  Anlehnung  an  arma).  Vergl. 
Dz  126  elmo;   Mackel,  p.  81;    Fals,  RF  III  495  f. 

hglmbarte  s.  el  harbet. 

3924)  ahd.  helza,  Schwertgriff,  =  ital.  eka,  vgl. 
Dz  369  s.  c;  Mackel,  p.  102;   s.  auch  unten  hilt. 

3925)  hemlcraniii,  -am  f.  (IjuiyrQavla),  einseitiger 
Kopfschmerz;  ital.  emigrania,  magrana:  frz.  mi- 
graine: span,  migrana:  ptg.  hemicrania  (das 
iiblichere  Wort  ist  enxaqueca  u.  xaqueca  =  arab. 
schaqiqah,  vgl.  Dz  498  xaqueca :  auch  ira  Span,  ist 
jaqueca  gebrauchlich j.     Vgl.  Dz  200  magrana. 

3926)  hemXna,  -am  /'.  (tjuZva),  ein  Mafs:  prov. 
emina,  mi>ia  ;  altfrz.  emine;  neufrz.  mine;  span. 
hemina :  das  AVort  bezeichnet  iiberall  ein  Mafs,  aber 
hinsichtlich  auf  die  Grofse  desselben  u.  auf  die  Art 
des  zu  messenden  Dinges  herrscht  Verschiedenheit. 
Vgl.  Dz  640  mine. 

3927)  engl.  heu-baue,  Bilsenkraut  (eigentlich 
Hiihnertod),  =  frz.  hnneliane,  vgl.  Dz  610  .s.  v. 

Kijrtiug,  lat.-rom.  Worterbuch 


3928)  hepar,  -atls  n.  (^nag),  Leber;  ital.  epate, 
Leber,  epa,  Bauch;  rum.  hipotd.  Das  iibliche 
roman.  Wort  fiir  nLeber"  ist  /icatum  (s.  d.),  bezw. 
*fitdeum,  *fidacnm.    Vgl.  Dz  369  epa. 

3929)  herbii,  -am  /'.,  Kraut;  ital.  erba;  sard. 
erba;  rum.  iarbd.  PI.  ierburi;  rtr.  erva,  iarva; 
prov.  herha;  frz.  herbe,  davon  herbier,  der  er«te 
Magen  der  Wiederkauer  (span,  hervero,  ervero,  vgl. 
Baist,  Z  V  240;  Dz  459  hervero  hielt  rait  Larra- 
mendi  das  Wort  fiir  baskisch);  cat.  herba;  span. 
yerva:  ptg.  herva,  relca.  Vgl.  Grober,  ALL  III  138. 

3930)  herbaceiis,  a,  um  (v.  herba),  grasartig; 
ital.  erbaceo  (Adj.),  erbaccia  (Sbst.)  „mala  erba", 
erbaggio,   Krauter,   Gras,vgl.  Canello,  AG  III  348. 

3931)  herbariiis,  a,  um  (von  herba),  zu  den 
Krautem  gehorig;  ital.  erbario  „libro  che  tratta 
delle  erbe  medicinali",   erbiijo   „luogo   dove  ci   sia 

I  molta  erba  fresea",  vgl.  Canello,  AG  III  307;  rum. 
ierhar,  Krautersammler:  frz.  Iterbier  1.  Krauter- 
magen,    2.    Herbarium;     span,    hervero,    ervero, 

\  Kriiutermagen  (s.  oben  herba). 

3932)  herbosiis,  a,  um,  kriiuterreich ;  i  t  a  1.  erboso ; 
jrum.  ierbos;  prov.  erbos;  frz.  herheux;  span. 
\herboso;  ptg.  hervoso. 

3933i  altnfriink.  herda,  Herde,  =  altfrz.  -herde, 
Herde,  Rudel,  vgl.  Dz  614  s.  v.;  Mackel,  p.  81. 

3934)  hereditariiis,  a,  um  (v.  heres),  die  Erb- 
schaft  betreffend;  ital.  ereditario  (Adj.),  und  ere- 
ditiera  (Sbst.)  „donna  che  aspetta  eredita",  vgl. 
Canello,  AG  IH  307;  „der  Erbe"  ist  erede:  prov. 
eretier-s,  Erbe;  frz.  heritier,  Erbe;  span,  heredero; 
ptg.  herdeiro. 

3935)  hereditas,  -atem  /'.  (v.  heres),  Erbschaft; 
ital.  eredita;  (prov.  heretatge-s  =^  *heretaticum ; 
frz.  heritage:  span,  herencia;  ptg.  heranra.) 

3936)  heres,  -edem  m.,  Erbe;  ital.  erede,  daneben 
als  volkstlimMche  Form  redo,  vgl.  Caix,  St.  478; 
sard,  herede;  prov.  er-s:  frz.  hoir;  cat.  hereu: 
(span,  nur  das  Vb. /lererfar) ;  altptg.  herel.  Das 
iibliche  Wort  ist  jedoch  (abgesehen  vom  Ital.) 
hereditarius  (s.  d.).     VgL  Grober,  ALL  III  138. 

3937)  herl,  gestern;  ital.  rum.  ieri;  rtr.  ier, 
3.  Gartner  §  34;  prov.  her,  ier:  frz.  hier;  alt- 
cat,  yr ;  neucat.  aliir ;  span,  ayer  =  ad  heri 
(vgl.  sicO.  ajeri);  (ptg.  [li]ontem,  nach  Diez  459  s.  v. 
=  ante  diem,  richtiger  nach  Cornu,  R  XI  91,  =-  ad 
noctem).  Uber  Zusammensetzungen  mit  lieri,  wio 
z.  B.  heri  -f-  serum  =  altfrz.  arsoir,  vgl.  Flechia, 
AG  II  11. 

heribau  s.  hariban. 
heriberga  s.  hariberga. 

3938)  heros,  -oem  m.,  Heros,  Held;  ital.  eroe: 
frz.  'heros,  dav.  Vhemine  etc.  (nur  gel.  W.). 

3939)  herpes, -etem  m.  (fp;i);;),  Ausschlagkrank- 
i  heit;  cat.  span.  ptg.  herpe,  Hautfiechte,  vgl.  Dz 

459  s.  V. 

3940)  [mhd.  herr  =  frz.  here  in  pauvre  here, 
armer  Kerl:  vgl.  Dz  614  s.  v.;  Forster,  Z  HI  262, 
glaubt,  dafs  here  u.  altfzz.  here,  Gesicht,  dasselbe 
Wort  seien,  wogegen  G.  Paris,  R  VIH  629,  berech- 
tigte  Einwanile  erhoben  hat.    S.  No  3918.J 

3941)  altnfrank.  *hestr  (ndl.  heester,  Staude, 
mhd.  heister,  junger  Eichen-  od.  Buchenstamm),  = 
frz.  'hetre.  Buche,  vgl.  Dz  615  s.  c;  Mackel,  p.  88. 

3942)  hetta,  ein  Ding  von  keinem  Werte;  ital. 
ette;  sard.  etta.     Vgl.  Dz  369  ette:    Grober,  ALL 

m  138. 

3943)  ahd.  hetzan,  hetzen;  daraus  vieU.  altfrz. 
hesser,  hetzen,  doch  ist  auch  ndd.  hitsan  als  Grund- 
wort  denkbar.     Vgl.  Dz  379  izza:  Mackel,  p.  91. 


.587 


3'.M4I   tid/iiK 


:i;ir.ii 


W» 


39H)  inittcl);riocli.  tSafiiro^,  iti/itiTo<:,  xccIim- 
fndi);;  it»l.  .««•Kiwifii.  Saint;  pro  v.  iiltfr/.  snniil ; 
^iipiifn,  licifst  clt>r  Siimt  t  flours  —  rillnsiini); 
spun,  jdiiiftr  (d:iK  iililiclii'  Wurl  int  Irrnojirlo  vim 
/itluK,  l(iinr>:  (ptj;,  rflliulu  —'villiitiim  f.  nllimiiiii). 
V(;l.  Di  287  ,<r..;»ii/... 

3945)  llib^riiti.  -am  /.,  Irlaiul;  itiil.  hrniia, 
fhfrniii.  rill  liii  Irliinil  (fofi'rlijttor)  (jmbor  Stofl.  oiiio 
iiltv»t<>risclio  Traolit ;  fr/.  heriiir,  hrrnr,  woUiMie» 
Turh,  M«iitol,  ilavoii  viollciclit  «Ins  VI).  hrrnrr  (niit 
oincm  Tiiolio  odor  Muntol)  |>rt>lloii,  in  die  lliilii» 
wip|H<ii:  span.  Urmia.  V(;l.  Du  49  hernia  ii.  621 
h/mrr. 

3!M0l  hibirno,  -ikre  (hihrrnus),  iibor\vint<>rn ; 
ital.  i»iirr;i(irf,  rrr»i<iir;  niiii.  iernet  ai  at  a: 
prov.  ivfnuir :  frz.  hirerner;  rat.  irfnuir:  span, 
ptt;.  iHcriKir. 

3947)  hibt'riiQs,  a,  iini,  wintorlicli;  davon  daH 
Sbit.  ital.  iiirenin.  renm,  \);\.  Asculi,  Ati  III  442; 
sard,  irrni :  riiin.  inriid ;  rtr.  imrirn,  uiiivii'rn, 
s.  GartniT  §  200;  i)riiv.  ivi'rn-s:  (ta.  hiver ;  cat. 
ieern :    altspaii.    i/rierno:    nouspan.    iiii'iVrno; 

fitg.  iMcrrMo.     Vgl.  l)z  185  inverim:  Griiber,  ALL 
II  138. 

3948)  brot.  *bibdk  (ir.  sffcoc,  aus  ilcin  Ajrs.  ont- 
lehntes  Wort,  a(»8.  Iieafnc).  Habiolit:  davon  violloiclit 
frz.  'hilioii  (altfrz.  auch  hinijiij,  I'bii;  cat.  niliui:. 
Vgl.  Til.  p.  22  ff.;  l)z  615  liihnu  [D.  hielt  das  Wort 
fiir  pino  lautnacjialiniondo  ItiMung). 

3949)  bTbisciim  u.  (I'^iaxog),  Eibisch  (Althaea  ' 
offirinalis  L.^ ;  ital.  7ti(iiravisc[hi]o.  wild©  Malve, 
vgl.  Ascoli,  AG  III  444  Aiim. 

3950)  hic  hnec  hoc,  dieser,  diese,  dieses;  davon  i 
ist  orhalton:  1.  Ntr.  Sg.  hoc  a)  prov.  oc,  o,  dies,  i 
es,  als  Bejabungspartikel  ,,ja"  (vgl.  iibcr  oc  Cba- 
bancau,  R  IV  338  u.  V  232) ;  (?)  ecce  +  /loc  =  i  t  a  1. 
do;  prov.  fljsso,  so;  altfrz.  ifo,  jro;  neufrz.  ce; 
cat.  axo,  ro ;  y)  eccii[m]  +  lioc  =«  prov.  aquo, 
aco,  doch  ist  dies  vermutlicli  Neubildung  iiacli 
aiasd);  6}  per -\-  hoc  =  ital.  pero,  deswegen,  iii- 
dessen;  f)  jiro  +  hoc  =  prov.  poroc:  altfrz. 
portiec.  deswegen,  pruec,  priiekfs  (iiber  den  cigontiini- 
lichen  Gebrauch  dieses  Wortes  vgl.  G.  Paris,  R  VI 
588,  iiber  das  auslantende  c  in  die-scm  Worte  sowie 
in  arufc,  illuec  s.  W.  Meyer,  Z  IX  144),  mmpor- 
(h)uec,  «e/wroc,  inde8sen,nichtsdestowcniger;  t)apu(l 
-\-  hoc  =  frz.  avuec,  avec,  avecque  (gleichsam  aputl 
-\- hoc  +  quod)  rait;  //)  hoc  +  ille  =  altfrz.  oil, 
neufrz.  oui,  vgl.  Grinini,  Gr.  Ill  768;  Tobler, 
Ztechr.  f.  vgl.  Sprachf.  XXIII  423  und  Z.  II  401)^ 
Anm.;  Cornu,  R  IX  117  (der  betr.  Artikel  tiagt 
die  Uberschrift  oil  =  hoc  illic,  welclie  im  Artikel 
selbst  nicht  begriindet  wird);  altfrz.  war  aueh 
hoc  +  ego  =  oje  vorlianden  (die  Bejahung  hatte 
also  die  Form  eines  ]jradikatlosen  Satzes:  „das 
[thue,  thiist.  thut  etc.J  ich,  du,  er" ;  Dz  652  oui 
erklarte  die  Partikel  aus  hoc  +  illud.  was  lautlich 
unmoglich  ist,  denn  iU[ud\  hatte  el  ergebcn,  vgl. 
eel  =  ecce  +  iU\um\).  2.  Abl.  Sg.  Mask,  hoc  in  der 
Verbindung  hoc  anno,  heuer:  (ital.  ufiuatinn  hilicr 
die  Bildung  dieses  Wortes  vgl.  Ascoli,  AG  VIl  527 
Anm.  2  No  2],  davon  uguannotto,  kleinor  Fii?ch, 
vgl.  Bugge,  R  IV  366,  g'leicher  Herkunft  u  Bedtg. 
ist  avannotto,  vgl.  Caix,  St.  4,  wonach  Dz  353  .s\  v. 
zu  berichtigen) ;  sard,  occanmi :  sicil.  aguannu  ; 
rtr.  «on;  prov.oi/nH;  al  t  frz.  cia»,- span. /iO(;««o; 
cat.  en-guany;  altptg.  ogauo.  3.  Ace.  Sg.  Fom. 
hanc  in  hanc  ad  horam  =  i  t  a  1.  ancorn  .prov.  ancar ; 
frz.  encore,  vgl.  oben  ad  hanc  horam:  eine  gleich- 
artige   Verbindung  ist   hnnc   od   noctem  =-  prov. 


iiiiciiNHfc/i,  dioKc  Niiclit ;  altfrz.  enqumuit ;  nacli 
.\iialogio  gtdiildi't  (iintcr  Wcglnssung  von  ad,  das 
in  ancar,  ciiron-.  nnraiiiirch,  rmiiienuit  nidit  iiiolir 
ciiipfiinili'n  wiii'ilcl  ital.  (iniindavll.)  ancoi,  liciiito 
(gleichKani  ham-  |  hodir);  pruv.  <iiici/i,-  altfrz. 
encui ;  nils  diivscn  /iisaiiiiiK'iisctziingcn  K'mte  Kicli  dor 
crsto  BcNtandtcil  als  Kniijiiiiktion  iiiit  dor  Dodtg. 
„noch,  auch"  iili:  ital.  anchr,  aiico  (orHtcros  an 
che,  lotztorcs  an  die  Nuinina  aiif  -o  angebildel),  rtr. 
(IHMC  (prov.  (Kir.  al  tf  rz.  iii'ic,  jemals,  ist  dngegon 
aus  iiiiiqiiaiii  gi'kiiiv.t,  dor  W'cchsel  dcs  Vokalos  bo- 
riilit  aiif  .\iiglcicliiiiig  an  an.i,  niu.s).  4.  Abl.  Sg. 
Fein,  hoc  ill  dir  Vcrbiiidiing  hac  -f  hora  =  (prov. 
aura,  altfrz.  anre,  bcidc  mil  ofTciiciii  o)  span.  ptg. 
agora,  ahiira.  jclzt;  (Siichicr,  V,  I  4'tl,  sutzt  aucli 
prov.  ara,  frz,  ore  |iiiit  oHciicin  o\  -^  ha[c  h\ora 
an:  Cornu  dagcgen  erkliirt,  K  VI  381  u  VII  358 
(vgl.  auch  Bohnier,  KSt.  Ill  137  u.  142),  dies  Ad- 
verb aus  (III  horam,  was  von  (i.  Paris,  R  VI  629, 
gcbilligt  wird;  Griilicr  cndlich  (s.  u.)  crblickt  in  ore 
den  eiiifadicn  Alilativ  horn  =  ital,  ora  ii.  erkliirt  die 
ofl'ene  statt  dor  zu  crwartenden  geschlossencn  Ho- 
schalTonhcit  clcs  o  aus  .Vngloicliiing  an  oi  :=  hodic; 
Cornu's  Ansicht  hat  wohl  die  griifstc  Wahrschoin- 
lichkeit  fiir  sicli,  obwolil  freilich  audi  sie  nidit  voU 
bofricdigcn  kann,  da  schwor  oinzusehen  ist,  wie  aus 
a\d  li\ora\m\  prov.  ara  habe  werden  kiinnen).  Nach 
Suchier,  Z  1  431,  soil  der  Abl.  ha[c\  audi  in  alt- 
frz. giers,  gierres  enthalton  scin,  denn  er  setzt  es 
^  dc  ha[c]  re  an,  wiihrond  D/,  596  das  Wort  von 
igitur  oder  ergo  herloiten  wollte,  s.  ob.  de  lliie  IT, 
vgl.  auch  Cornu,  R  X  399.  Vgl.  GriJber,  ALL  III 
138  u.  VI  391.     S    auch  unten  *ipsus,  ii,  um. 

3951)  liic,  bier;  sard,  igu-e;  prov.  frz.  i  (neu- 
frz. //  gesdirieben ;  die  gewohnlichc  .\bleitung  dos 
Wortes  von  ibi  ist  unhaltbar);  cat.  altsji.  altptg. 
hi;  aufserdein  in  deu  Verbindungen  :  1.  ad  -|-  hie  = 
span.  ptg.  ahi,  dort,  daliin.  2.  eccu[m\  ■\- hic  =' 
ital.  rtr.  ([ui.  bier;  [sard,  ci'i-ch-e.  cu-gh-e,  cu-e, 
dahin?];  prov.  aqui,  dort,  bier;  altfrz.  iguj,  en- 
qui;  cat.  B])an.  ptg.  aqui.  3.  wee -(- /iic  =  i t a  1. 
ci;  rum.  aicj;  pro  v.  ntcsi,  aisst;  fr7..ici,ci;  cat. 
axd.  4.  de  -\-  e.v  -]-  hic  =  altspan.  desi;.  ptg. 
de.ihi,  von  da  an.  5.  in  -{-  ccc«|m)  -{-  ecce  -P  hic 
=■  rum.  incoaci,  s.  Ch.  p.  56  unter  coace.  Vergl. 
Grober,  ALL  III  139. 

3952)  ndl.  hlj^eii,  streben,  keuchen;  davon  alt- 
frz. *hier,  keuchen,  davon  das  Sbst.  'hie,  Gewalt, 
Nachdruck,  fnfrz.  bedeutet  das  Wort  „Ramme, 
Stampfc"),  vgl.  Dz  615  *■.  v.;  Scholor  im  Anhang  801. 

*hTIarIiis  s.  leir. 

3953)  altnfriink.  *hilt,  Schwertgriff,  =  altfrz. 
'hell  (c.  r  auch  heitx),  dazu  das  Vb.  enlieldir,  die 
Klinge  in  den  Griff  sleeken.  Vgl.  Dz  369  eha; 
Mackel,  p.  102;  s.  auch  oben  helza. 

3954)  hinnTo,  -Ire,  wiehern;  frz.  'hennir  (spr. 
'hannir).  —  Die  in  den  iibrigen  Spraclien  iiblichon 
Verba  fiir  ^wiehern"  entl'eriion  sich  toils  voui  lat. 
Grundworte,  teils  scheinen  sie  auf  dasselbe  gar  nicht 
zuriickzugehen :  itaL  *innitrire  (gleichsam  *hinni- 
trire  f.  *hiiinitire),  annitrire,  nitrtre,  vgl.  Flochia, 
AG  II  381;  dazu  das  Sbst.  nilrilo;  \ixov.  enilliar, 
inhilar,  endilhar ;  cat.  renillar;  span,  reincliar, 
relitichar  (scheint  *re-in flare  zu  sein);  ptg.  rincluir : 
dazu  sard,  anninuijare:  rum.  riiichez  u.  neches 
ai  al  a  (=  *rhonchi-s.fare).  Nacbahmung  der  Tior- 
stimine  liegt  alien  diescu  Bildiingen  zu  grundo. 
Vgl.  Dz  181  hninir. 

*hTiinitTo,  -ire  s.  hiiiiiio,  -Ire. 


389 


3955)  hlo 


3987)  hoppan 


390 


3955)  hio,  -are,  klaSen;  davun  rum.  hiesc  ii 
it  i,  klaflen. 

3956)  hirciis,  -am  i/'  •  Bock  (die  Quantitiit  des  t 
ist  ziveifelhaft,  vgl.  Grober,  ALL  HI  139);  itaL 
irco;  span,  hirco. 

3957)  hirpex,  -iceiii  in.,  Egge;  ital.  erpice.  dazu 
das  Vb.  erpicare,  vgl.  Flcchia,  AG  U  9  u.  11;  frz. 
'heme  (altfrz.  'herce,  ilaneben  •hdiac.  'hese).  dazu 
dasYb.  -hercer.  -aer.  oggen.  wovon  dasUeiiiin.  altfrz. 
'herceler.  neufrz.  'harceler.  zprhacken,  peinigcn, 
reizen;  rtr.  erpst.  Vgl.  Dz  609  •/ini-e  u.  614  'herse: 
Seheler  im  Aiihang  zu  Uz  SOO  'herse.  Vgl.  auch 
Fleohia,  AG  U  9  u.  11;  Grober.  ALL  III  270. 

3958)lilrtas,a,  um,  struppig;  ital.iVfo,  struppig; 
ptg.  hirto.  steif.  starr:  nacb  Dz  498  auch  span. 
Iiertu.  Starr,  stcif  (von  Dz  irrtiimlicb  mit  , struppig" 
iibersetzt);  aXtirz.  enherdir  (\.*hirtus'>).  struppig 
werden.  sieh  strauben.  Baist.  Z  VI  119,  vermutet, 
ilafs  fierto  aus  dein  Vb.  enertarse,  eni/ertar,  starr 
werden  (von  i>ier.-<)  abijeleitet  sei. 

3959)  *hTrundinella,  -am  /'.  (Deniin.  v.  hiriindo), 
kleine  Sehwalbe;  ital.  rondinella ;  rum.  rindiine: 
prov.  irondella,  randola,  randulo:  altfrz.  aron- 
ddle ;  neufrz.  h  irondelle. 

3960)  hiriindo,  -Tnem  /".,  Sehwalbe;  ital.  ron- 
dine;  sard,  rundine :  (rum.  rindunea?  Ch.  hat 
nur  rindune);  prov.  irunda:  altfrz  aronde;  (oat. 
*irotieta?  oroneta.  oreneta:  span,  golotidrina,  wohl 
von  gdlondro  (von  (jula  abzuleiten?!,  Lust,  Begierde, 
es  ware  dann  die  Sehwalbe  als  frefslustiger  oder  be- 
gattungslustiger  Vogel  aufgefafst  worden,  indessen 
bat  Cornu.  R  XIU  302.  doch  sehr  scharfsinnig  die 
Verwandtschaft  zwist-hen  golotidrina  u.  hiruudinem 
verteidigt;  ptg.  andorinha).  Vgl.  Dz  275  rondine: 
Grober,  AIX  III  139;  Behrens,  Metath.  p.  103 
und  80.     Vgl.  auch  Xo  792. 

3961)  ndd.  hissen  Tschwed.  hissa),  in  die  Hohe 
Ziehen:  ital.  ii,sare:  frz.  hisner:  span.  ptg.  i^nr. 
Vgl.  Dz  185  issare:  Mackel,  p.  101. 

3962)  historia,  -am  /".  (ioropi'a),  Geschichte; 
ital.  storia :  frz    histoire  etc.,  iiboraU  nur  geL  W. 

3963)  ahd.  hiaiilA:  davon  vielleicht  neapol. 
guo/f'ola,  vuofj'ula,  Wange,  vgl.  Dz  378  guancia. 

3964)  ahd.  hiur  (unhiuri,  grau.sig,  sclirecklich, 
vgl.  ags.  hijre,  freundlich,  mild):  davon  frz.  ahurir 
(gleiehsam  *ad-hiuriVe'),  bestiirzt  machen,  verdutzen, 
vgl.  Dz  618  hure. 

3965)  ahd.  hizza  (aus  *hitja),  Hitze;  davon  ital. 
izza,  Zorn,  Unwille;  altfrz.  hicier,  hetzen,  enhicier, 
anreizen.  Vgl.  Mackel,  p.  100;  Dz  379  izza.  Sieh 
oben  *ad-hlzzare. 

hlank  s.  flaccns.       hlanka  s.  flaceus. 

3966)  ahd.  hlosen,  lauschen;  davon  nach  Caii, 
St.  649,  itaL  usolare  „spiare,  origliare":  Herkunft 
vom  got.hausjan,  boren,  diirftc  wahrscheinlicher  sein. 

3967)  germ,  hnapp-,  Napf ;  ital.  anappo,  nappo: 
proT.  enap-s:  frz.  'hattap,  i'henap),  davon  'hane- 
pier,  Himschale.  Vgl.  Dz  16  anappo;  Mackel,  p.  57. 

3968)  altn.  hnippi ,  Bundel,  soil  nach  Dz  647 
das  Grundwort  sein  zu  prov.  nipa.  Putzgerat,  frz. 
nippe,  Putzsacheu,  dazu  das  Vb.  nipper,  mit  Putz- 
sachen  ausstatten.  Mit  Recht  bemorkt  aber  Mackel 
p.  101.  dafs  diese  Ableitung  unmiiglich  ist.  „da  h 
nicht  unausgedriickt  geblieben  ware'. 

3969)  mittelndl  liobaut  (fiir  hoofdhaml ,  altn. 
hofudbendur),  Tau  zur  Befestigung  des  Mastes,  = 
frz.  •hauhan.  Riistseil.  Haupttau.    Vgl.  Dz  613  s.  v. 

3970)  mittcllat.  hobellarius  {=  altengl.  hobeler 
von  hobby,  Pferdchen,  Klepper,  Klepperreiteri  = 
frz.  'hobereau,  Landjunker.     Vgl.  Dz  616  Itohin. 


3971)  engl.  hobby,  kleines  Pferd;  davon  ital. 
ubino,  Klepper;  altfrz.  'hobin,  Zelter.     Vergl.  Dz 

616  hobin. 

3972)  1.  hoc,  hierher;  sard,  in-ogh-e,  bier,  her; 
(rtr.  enndu,  nau,  ennd,  enni)  ist  wohl  ;=  j«  -f-  tide, 
vgl.  Aseoli,  AG  VII  537).  Vgl.  Grober,  ALL  III  138. 

3973)  2.  germ,  hoc,  Haken,  Hacke ;  davon  nach 
Forster,  Z  Y  97  f.,  frz.  'hotter,  hacken  {hoc  :  'houer 
=  croc  :  encrouer),  -haver,  an  sich  Ziehen,  'hoclier 
fmit  dem  Haken  ziehen  u.  dadurch)  schiitteln,  dazu 
die  Vljsbsttve  'houe.  Hacke,  (nur  altfrz.)  'havet, 
Haken,  -hochet,  Klapper.  Vgl.  Dz  613  haver  (leitet 
haver  u.  havet  von  ahd.    habin  =  engl.  have  ab), 

617  'hime  \houe.  ■koyatt  u.  das  henneg.  Vb.  'hauer, 
aufliauen,  von  ahd.  hoiivd,  houvan),  616  hocher 
(zusamnienhangend  mit  ndl.  hot.ien);  Forster,  Z  V 
97  f. ;  Mackel,  p.  124  (setzt  altd.  *hauwa  als  Grund- 
wort fiir  hoae  an).  Die  Forster' sche  Annahme  era- 
pfiehlt  sich  durch  ihre  Eiiifachheit  und  durch  die 
von  ihr  gebotene  Mogliehkeit  der  ungezwungenen 
Erklarung  einer  ganzen  Wortsippe. 

hoc  anno  s.  hie  haee  hoc. 

3974)  hodie,  heute;  ital.  oggi :  rtr.  ots:  prov. 
huei;  altfrz.  hui:  neufrz.  taiijourd'}  hui;  span. 
/jo//;  ptg.  hoje.  Vgl.  Dz  226  og/ji.  Uber /kihc -j- 
hodie  s.  oben  hie  haec  hoc. 

3975)  hodie  +  di'em]  ^  ital.  oggidi,  heute; 
(frz.  aujourd'  hui);  span,  hoydia.  Vgl.  Dz  226 
oggi. 

3976)  hodie  +  magnte;  ital.  oggimai,  omai, 
schon;  prov.  altfrz.  hu(e)imais.  Vgl.  Dz  226  oggi. 

3977)  fries,  hokke.  Mantel,  Kapuze,  =  altfrz. 
•hoche,  langes  Gewand,  vgl.  Dz  616  s.  r. 

3978)  ahd.  hoi,  Hohle;  davon  frz.  'halot,  Ka- 
ninchenhohle,  vgl.  Dz  610  s.  v.;  ahnlich  von  ahd.  holt 
frz.  'hidotte,  vgl.  Dz  618  s.  v. 

3979)  [*h6magium  n.  (v.  homo),  Lehnshuldigung, 
Huldigung;  ital.  omaggio;  j>Toy.liomenatge-s;  frz. 
hommage;  span,  homenaje:  pts.homenagem.  Vgl. 
Dz  335  uomo.] 

3980)  dtsch.  (mundartlich)  hombeere,  himpel- 
beere,  Himbeere ;  dav.  ital.  (mit  angewachsenem  Ar- 
tikel)  lampione,  lampone  (dialektisch  dmpola,  ampoi 
etc.);  rtr.  aiiipom  etc.,  vgl.  Gartner  §  22.  Vgl. 
Dz  380  lampione. 

3981)  ^hominosus,  a,  am,  menschlich,  =  rum. 
omenos. 

3982)  homo,  -inem  »).,  Mensch:  ital.  uomo,  PI. 
uomini;  rum.  om,  PI.  oanieni;  rtr.  om,  um,  vgl. 
Gartner  g  200;  prov.  horn;  trz.  homme,  on:  cat. 
home;  span,  hombre;  ptg.  homem.  Vgl.  Dz  335 
uomo.  C'ber  altfrz.  en.  an  vgl.  Forster,  Z  XIII  541. 

3983)  honestiis,  a,  um  (von  honos),  ehrenwert; 
itaL  onesto:  (altfrz.  honeste ;  neufrz.  honnete; 
span,  honesto:  ptg.  honesto).  VgL  Grober,  ALL 
m  139. 

3984)  honor,  -orem  m.,  Ehre;  ital.  onore; 
prov.  [K]onors;  frz.  honneur:  span.  ptg.  honor 
u.  honra  (das  nblicbe  Wort  ist  honra). 

3985)  ndl.  hop,  Hopfen;  davon  frz.  'houblon 
(=  houb-el-on);  altwallon.  hubillon.  Vergl.  Dz 
616  s.  v. 

3986)  [altn.  hopa,  weichen;  davon  riell.  altfrz. 
hober,  sich  ruhren,  seine  Stelle  verlassen.  Dz  615 
s.  v.  will  das  Vb.  auf  kymr.  ob,  weggehen,  zuruok- 
filhren,  aber  ein  solehes  Wort  ist  im  Kymr.  nicht 
vorhanden,  vgl.  Th.  p.  103.] 

3987)  ags.  hoppan  fahd.  hujjfan),  hiipfen;  davon 
vielleicht  frz.  -houpee,  das  Aufsteigen  einer  Welle, 
vgl.  Dz  617  .«.  r. 


31»  1 


H988)  li»|>|>o 


ItMMI)  litiHplUlO 


.•}<>2 


8988)  ikII.  Iioppe,  Honfoii;  .Ihvoii  iincli  D/  I!I7 
».  r.  fn.  'hiuifipf,  TrvMltli'l,  Quiiiito  ^«o^iiniint  «•<<f;iMi 
tier  Alinlii-likoit  iiiit  ilor  tliH-kiK  niism-lii'iKlcii  llopfoii- 
blatv),  ilatii  (111!)  Vli.  hituppfr,  botnoldolii:  spiiii. 
hopi),  lottitTor  Tii-rsrlinnnr.  \g\.  I)/.  G17  /ioi/;i/)r; 
G.  Paris,  R  X  tiO  Amu.  J. 

3!t8!M  Naturl.iiit  lioq :  ilnvoii  fr/..  'hoqiirl.  ila« 
ijoliliii'li/cn.  v^l    1»/  lilii  .«I.  c. 

39Jh))  1.  lion»,  •am  /.  {lopa),  Stutido:  itiil.  orn 
(:irclini»i'li  niioli  orr.  Si;.,  wniuit  micnrc  tiiltore  filr 
(IsR  p>wiiliiilirlif  iiriciirii,  liiltnrti  /M^ummcngi'in'tit 
sinil,  vul.  Canell»,  A(i  III  -Hia;  «las  Adv.  ora  ist 
->  Abl  Aoni,  itllora,  danuils,  ist  {xloiclisain  ail  ill- 
+  Aoi(i;  rum.  mini;  rtr.  lira,  oiira,  lira,  vj;l. 
(i«rtiu"r  §  200;  prov.  ora:  das  Adv.  <ini,  mi,  er 
ist  vi'nuutlicli  aus  ail  lioram  tMilstandou,  v^^l.  ohtMi 
hip  haeo  hoc  No  4;  fr/.  Iirure  (Sbsf.):  das  Adv. 
ore,  or  ,niit  off.  i<)  ist  outwi'drr  aus  ha\c\  hnra 
otler  aus  ad  horam  odor  cndlioli  (init  An^loichunf; 
an  01  =  hotixe)  an8  pinfaclipin  horit  outstandcn,  vpl. 
obon  hic  haec  hoc  No  .(:  doni  it  a).  Mora  cnt- 
gprirlit  alor.t,  danebi>n  elufachps  lors,  dosson  iir- 
8i)riin);liob  substantiviseiio  Bedeutuni;  noch  in  dcr 
VerbiTnlun^  lors  rfe  +  Sbst.  fortlobt;  rat.  span, 
ptp.  hora.  V(^l.  L)z  227  nra.  —  Pbor  die  V(>rl>in- 
duni;ou  ad  horam.  hale]  hora  s.  obon  hic  hncc  hoc: 
v-;!.  iiberdiea  don  .\rtikc'l  ad  hanc  horam  (haiic  ad 
horam)  =-  ital.  ancora,  frz.  encore  etc.  (naclif;o- 
trafien  wordo  liicr.  dafs  altfrz.  iiiicnre  vormutlicb 
aus  nucore  dureh  Aniiloicbunf;  an  iiitc.  one  ent- 
standcn  ist1;  trans  horam  =  ital.  (mundartlich) 
slra.'!ora,  vgl.  Flecliia,  AtJ  111  149;  hori-!  quantum, 
horis  sic  quantum  =  rum.  iMirc-cdt,  ori-edt,  ori- 
fi-cdt,  einc  Zeit  lanj,',  etwas,  vgl.  Ch.  cat:  hora  in 
direct-  =  p  ro  V.  orendrei :  altfrz.  orendroit,  imincr- 
fort,  vgl.  Dz  64!)  s.  r. .-  de  ex  hora  maf/is  =  frz.  de.for- 
mats,  von  nun  an.  Vgl.  Grdber.  ALL  HI  139  u.  VI  391. 

3991)  2.  altnord.  hcira,  Hiirc,  =  norm,  hare, 
Tgl.  Dz  616  s.  v.:  Matkol,  p.  32. 

3992)  [*hordeariolus  od.  -um  ?,  Gerstenkorn  am 
Auge:  ital.  orzaiolo  „orzuolo,  bruscolo  all"  occhio", 
vgl.  Caix,  St. J32.J 

3993)  hordeolus,  -iim  m.  (v.  hordeum),  Gersten- 
korn am  Auge:  ital.  (lombard.)  oreiil  etc.;  sard. 
ariolu  :  iruni.  orzisiir  =  *hordicidlus);  fr  z.orgeol-et, 
orgel-et:  span,  orzuelo;  ptg.  hordeola  (gel.  \V.; 
die  volkstiimliclicn  VVorte  liir  ^Gerstenkorn"  gehen 
auf  *triticeolum,  Wcizenkcirn,  zuriick  :  tre(;ol,  tressol, 
tresso ,  terQul,  tersol.  ter^o.  tre^ouro .  tre^ouqo. 
tre^ulho.  ti^ouro.  torrilo,  zum  Tcil,  wie  man  sielit, 
anf  volksetyniologisclien  Anbildungen  an  aurum, 
oculu^  etc.  beruhendo  Formen).  Vgl.  Caix,  St.  432; 
C.  Michaelis.  Misc.  158  No  43. 

39941  hordcam  n.,  Gerste;  ital.  orso;  rum. 
orz  m.,  V\.  orzuria.  oarze  f. ;  f  riaul.  uardi(f):  pro  v. 
ordi;  frz.  orge :  span,  orzuelo:  alt  ptg.  orge 
(nenptg.  heifst  die  ,, Gerste"  cevada).  Vgl.  Dz  229 
orzo;  Griiber,  ALL  III  141.     S.  oben  1861. 

*hordTeioliis  s.  hordeolus. 

3995)  dtsch.  homfisch;  darans  entstellt  frz. 
orphie,  Hornhecht,  vgl.  Joret,  R  IX  125. 

3996)  dtsch.  homirerk  =  span,  hornabeque : 
ptg.  hornareque  (mil  ders.  Bedtg.  wie  ira  Deutschen). 
vgl.  Dz  460  hornabeque. 

3997)  ['horolofflarius,  -um  »i.,  tJhrmacher; 
itah  orologiajo,  oriuolnjo,  oriolajo:  frz.  horloger : 
span,  rehjero:  ptg.  reloijeiro,  relojoeiro.] 

3998)  liorologiiim  n.  {wijo/.oytov),  Uhr;  ital. 
orologio  (daneben  oriuolo);  pro  v.  relotge-s;  frz. 
horloge  (bedeut^-t  nur  «Tnrmiilir".  dagegen  montre  1 


I'liioiiWi'iil,  Vbsbst.  v.  montrrr.  nTanolieuulir",  peu- 
dulr  pendula  ^Zinimorulir");  span,  reloj:  ptg. 
rclofiio.     V({l.   I)z  228  oriuolo. 

3il99)  arab.  'horr,  frci,  ul-'horrtjah ,  Kreilioit 
(Frovtag  :UiO*.  Mdl*);  davoii  span.  ptg.  horro,  /'orro, 
fn-i,  alf'orria.   Frcihoil.     Vgl.   Dz   KIO  horro. 

40()0)  hSrrcHco,  horriii,  horrcscci-c  (Inclioat.  zu 
horrere).  scbaudrrn  ;  ruin,  loor  ii  it  i:  die  iibrigon 
Spraclion  keuncn  nur  alihorreo   (s.  il.). 

4(K)1)  hurriMim  »i.,  Scl no,   Speiclior;    ital.  or 

in  Or  S(in  Michrlf:  (t/,.  orge  in  salorgr.  Salzliaufe. 
Vgl.  Hugg...  K  111   ir.7. 

4(X)2)  horridiIs,a,  unn/i'ir(v«i),struppig,  Htarrond, 
schaudorliaft ;  ital.  orridn,  schaudcrhaft ,  ordo, 
schmutzig,  unrein  (das  Wort  hat  ge.sclilossones  o. 
wcshalb  (iriiber,  ALL  111  Ml,  cs  von  dcm  prov. 
u.  frz.  Wortc  trciiucn  will;  nai'li  ilcn  Normon  ilor 
Lautlohro  ist  dies  Vurfalironselbstvorstiindlicli  durch- 
ans  richtig,  inilesson,  wie  z.  B.  das  frz.  Adv.  or 
trotz  seines  offenen  o  nicht  von  hora  losgoliist  wordon 
kann,  so  wolil  audi  ordo  nicht  von  horridua,  u.  wie 
bci  or,  so  diirfto  auch  boi  on/o  die  abnorme  Vokal- 
((ualitjit  irgendwio  zn  orkliiren  sein,  ohuo  die  Ab- 
leitung  selbst  iii  Fragc  zu  st«Ilcn|;  dazu  das  Sbst. 
I  onliira.  Solimutz;  prov.  oW.  (om.  orde,  sobniutzig, 
dazu  die  Sbsttvo  ordura  uimI  orrcza  und  das  Vb. 
ordriar  (gleichsam  ^horridicare).  orrezar ;  altfrz. 
ort,  fern,  orde,  dazu  das  Sbst.  ordure  (auch  noch 
noufrz.)  und  das  Vb.  ordoier.  Vgl.  Dz  228  ordo; 
Grdber,  ALL  111   141. 

4003)  horrlpilo,  -are  {horrere  u.  pilus),  sicli 
striiuben  (von  den  Haaren),  sich  entsetzen;  davon 
viell.  ptg.  arripiar,   schaudern,    vgl.  Dz  426  s.  v. 

4004)  lioilor,  -arl,  ermahnen;  nur  erlialten  in 
den  Zusaramensutzungen :  ital.  esortnre:  prov. 
conortar :  altfrz.  enorter  (das  o  ist  in  alien  drei 
Vcrben  offen)  etc.     Vgl.  Griiber,  ALL  III   141. 

4005)  hortiis,  -um  m,  Garten;  ital.  orto  unit 
off.  o):  sard,  ortii :  rtr.  iert ;  prov.  altfrz.  ort; 
cat.  hort;  span,  huerto:  ptg.  horto.  Das  Wort 
ist  im  Ital.  u.  Frz.  (vielf-ich  auch  im  Span.  u.  Ptg.) 
durch  das  german.  gard-  (s.  d.)  aus  dem  Gebrauche 
verdrangt  worden.    Vgl.  Grdber,  ALL  HI   141  (und 

II  431). 

4006)  abd.  hosa,  Hose;  ital.  uosa,  Hose,  dazu 
das  Demin.  usatto ,  Stiefel ;  prov.  oza;  altfrz. 
hose,  hciise,  dazu  das  Wi.  hoser.  heuser:  neufrz. 
Demin.  houseaux,  lioheGaraaschen;  altspan./fMMrt; 
alt  ptg.  o.srt.    Vgl.  Dz  335  uosa:  M.ackel,  p.  32. 

4007)  liospes,  -|>Ttem  m.,  der  Gastlichkeit  Era- 
pfangende  oder  Gewiihrcnde,  dor  Gast,  der  Wirt; 
ital.  ospite  (u.  das  I^ehnwort  oste,  letzteros  moist 
nur  „Wirt"  bedcutend,  vgl.  Canello,  AG  III  330); 
rum.  oaspete,  oaspet,  oasp;  prov.  {h)oste-'<:  altfrz. 
oste:  neufrz.  hole:  cat.  haste;  span,  huesped; 
ptg.   hospede.    Vergl.  Dz  230  oste;  Grdber,   ALL 

III  141. 

4008)  *hospTtalarTus ,  a,  um  (von  hospitalis), 
Gastlichkeit  erweisend;  ital.  (veraltet)  ostelliere 
„08teria  ed  oste",  spedaliere  „cavaliere  gerosolomi- 
tano,  0  serventc  d'ospidale",  vgl.  Canello,  AG  III 
307;  frz.  hotelier.  Gasthofsbesitzer. 

4009)  hospitiile  (Ntr.  des  Adj.  hospitalis,  gast- 
lich),  Fremden-,  Gasthaus:  ital.  ospitale.  ospedale, 
spedale  „ricovero  per  i  malati",  arch,  nsiale  .,ostollo", 
[ostello  ,,all)ergo,  dimora",  Umbildung  des  frz.  hostel, 
hotel),  vgl.  Canello.  AG  III  314;  (prov.  hospital); 
frz. {htipital,  Krankenhaus),  hotel.  Gasthaus,  grdfseres 
Wohnhaus(jed«chy/(J?«/-/JiCH,Krankenhaus);  span, 
ptg.  (ho.9pita).     Vgl.  Dz  230  oste. 


393 


4010)  hfispitiiririe 


4032)  lifif 


394 


4010)  *hospTtarius,  a,  uiii  (v.  hospex),  gastlicb; 
ital.  nstiern,  ostiere.  Wirt  {osteria,  Wirtshaus): 
rum.  nspetnr,  Wirt,  nspetnre,  nspetdrie,  (ia.stliaus: 
span,  ho.ipederu,  Wirt  (hospederia.  Herliprfje,  da- 
neben  hnspedaje  \iml  hosier ia);  ptfj.  Iinspcdeiro, 
Wirt  (audi  Adj.  ..gnstfrei"),  [linspedaria.  Wirtshaus, 
daneben  Jinspi'daf/ew). 

4011)  *hospTtaticriiii  m..  Bewirtung.  (dann  die 
bewirtcte  Person,  awh  eine  unl'roiwillio;  in  der  Preinde 
sich  aufbaltende,  der  Geisel):  ital.  nstarigio,  stapgio 
,.pegno"  u.  statico  ..persona  data  in  pegno".  vgl. ' 
Canello,  AG  III  347;  prov.  ostatc/e;  frz.  6ta(ie:\ 
span,  hoataje,  Geisel  (hnspedaje,  Gasthans).  Vgl. 
Tobler,  Z  III  568:  Diez  229  ostagqio  stellte  *ohsi- 
daticiim  als  Grundwort  auf:  Forster,  Z  III  261, 
empfahl  *liOf:taticum  (v.  hostis). 

4012)  hospitiuni  w.  {hospes),  Gastfreundschaft, 
Gastzimmer ,  Herberge  (romaniscb  nur  in  dieser 
letzteren  Bedtg.) ;  ital.  csiM'^io,-  rum.  ospef.  oaspef ; 
frz.  hospice:  span.  ptg.  Jiospicio. 

4013)  *hospito,  -are  (v.  hnspes:  schriftlat.  hospi- 
tart,  Gast  sein),  Gastfreundschaft  empfangen  und 
ausiiben;  rum.  ospetez  ai  at  a.  bewirten;  (prov. 
ostatjar,  jem.  beberbergen,  aufnehmen):  (frz.  oter :  \ 
Liicking,  Die  altesten  frz.  Mundarten  p.  151,  wollte 
oter  aus  hospitare  erkliiren,  in  Wirlilichkeit  leitet 
sich  aber  dies  Wort  von  obstare  ab,  vgl.  Ascoli,  AG 
VII  523);  span.  ptg.  linspedar. 

4014)  hostis,  -em  m,  Feiud  (ira  Roman,  mit 
leicht  erklarlicher  Bedeutungsverschiebung  ,,Heer", 
f'iir  den  Kegriff  „Feind"  ist  inimictis  eingetreten); 
ital.  oste,  dazu  das  Vb.  osteggiare,  bekriegen; 
rum.  oaste;  prov.  altfrz. osf,  dazu  das  Vb.  o.ffemr, 
ostoier :  span,  hueste:  ptg.  hoste.  In  den  neueren  : 
Spraclien  sind  jedoch  die  iiblicben  Worte  fiir  ,,Heer" 
exercitits  u.  *armata.  Vgl.  Dz  229  oste;  Grober, 
ALL  III  141. 

4015)  bret.  honlenu,  PI.  houl ,  Woge ;  davon  | 
yiell.  frz.  'Iiotde,  Woge;  cat.  span.  fila.  Vgl.  ])z 
227  ola;  Tb.  p.  69  (Th.  bezweifelt  den  keltischen  ' 
Ursprung  des  Wortes).  Vielleieht  darf  man  unter  I 
Bezugnahme  darauf,  dafs  frz.  'hotde  die  „bohle  See"  ! 
bedeutet  (i7  y  a  de  la  hoide,  die  See  gebt  hohl)  das  | 
Grundwort  wenigstens  des  frz,  Wortes  ini  ahd.  *huli,  \ 
Hiihle,  suchen,  das  ebenfalls  in  der  Form  'houle,  j 
aber  in  anderer  Bedtg.  (..Bordell")  im  Altfrz.  vor- 
handen  war,  vgl.  Mackel,  p.  20.  'houle  bedeutet 
iibrigens  auch  „Kochtopf"  u.  mufs  in  dieser  Bedtg.  ' 
=  It.  olla  angesetzt  werden  (olla  :  [h]oule  =  (Tall[i]a 

:  Gaiile);  <lies  aber  legt  die  Vermutung  nahe,  dafs 
auch  'houle,  ola,  Woge,  ^  olla  sein  konne.  Eine 
nHohlwoge"  als  „Topf"  zu  bezeicbnen,  ist  gewifs 
nicht  dichterisch  schon,  aber  doch  wohl  begrifflich 
moglich. 

4016)  altn.  hrafla,  wegschnappen,  bezw.  eine  der 
altn.  Form  entsprechende  ahd.  Ableitung  (gleichsam 
nhd.  raffeln)  von  ahd,  raffon.  hastig  reifsen,  raffeln, 
scheint  neben  raffon  das  Grundwort  zu  sein  zu 
ital.  raffio,  Haken,  (piera.  rafa,  Raub),  arraffare, 
arraffiare,  mit  Gewalt  reifsen,  riiffa-raffa,  Reifserei 
(romagn.  riffe-raffa);  rtr  raffar,  riffa,  raffa;  alt- 
frz. raffer  (lothr.  raffoua,  dazu  das  Subst.  raffe): 
n  en  frz,  rafter,  wegi'affen,  dazu  das  Sbst.  rafle 
(altfrz.  rafle,  Kratze,  leitet  Mackel  p.  63  von  ahd. 
*rapf'a  ab):  span,  rife-rafa  (Welleicbt  ist  hierher 
zu  Ziehen  auch  rifar.  straiten,  wenn  es  nicht  eine 
unregelmafsige  Wiedcrgabe  von  ^raufen"  ist).  Vgl. 
Dz  261   raffare;  Mackel,  p.  72. 

4017)  germ.Stanim*lirak,  davon  westgerm.  rak6ii, 
speien;    davon   ital,   (mundartlich,  bezw.  comask.) 


racd,  ausspeien;  vtr.  .scracchiar:  prov.  racar  (da- 
neben escracar);  altfrz.  rachier:  neufrz.  erac/ier 
(das  anlautende  c  kann  nioht  =  germ.  /(  sein,  son- 
dern  ist  wohl  als  schallnachahmendor  Zusatz  anf- 
zufasscn).  Vgl.  Dz  663  raclmr;  Mackel,  p.  47. 
ahd.  hrapfa  s.  crap. 

4018)  [altn,  lirappa,  schelten,  jem.  anfahren; 
davon  nach  Dz  588  (prov.  frapar)  frz.  f'rappcr, 
schlagen,  klopfen,  jedoch  ist  die  Ableitung  hijchst 
zweifelhaft,  vgl,  Mackel,  p,  136:  wahrscheinlicher 
ist  die  ebenfalls  von  Diez  in  Vorschlag  gebrachte 
Herleitung  von  ncU.  flappen,  klatschen.] 

4019)  althd.  hribfl,  Hure  (dazu  ist  vorauszusetzen 
ein  Mask.  *hribr,  Hurer,  Lotterbube);  davon  ver- 
mutlich  ital.  span.  ptg.  rdxddo  (daraus  mit  An- 
lehnung  an  rubare.  rauben,  ndialdn,  dazu  das  Fern. 
nibalda,  eine  Art  Piekelhaube);  prov.  ribnut-z, 
rihnlda;  frz.  ribaud,  ribaude  (altfrz.  auch  riber. 
huren),  ribaudequi»,  ein  WurfgerSt.  Vgl.  Dz  268 
ribnldo,  iudessen  ist  diese  von  Diez  gegebene  Ab- 
leitung wohl  nicht  fiir  allseitig  sicher  zu  erachten, 
S.  auch  unten  ribau. 

4020)  altnfriink.  liriin,  Reif;  davon  das  gleich- 
bedeutende  frz.  frinias,  (pic.  f rimer,  reifen).  Vgl, 
Dz  589  .5.  v.;  Mackel,  p.  135. 

4021)  germ,  bring,  Kreis,  Versammluug:  ital. 
arint/o,  Rednerplatz,  arinya.  uiientliche  Rede,  dazu 
das  Verb  arinyare,  offentlich  redcu,  aringhiera, 
ringhiera,  Rednerstuhl;  prov.  arenga:  frz.  'ha- 
rangue, dazu  das  Verb  'haraiiguer ;  span.  ptg. 
arenga,  dazu  das  Verb  arengar,  (aufserdem  span. 
ranchear,  aufstellen).  Vgl.  Dz  25  aringo :  Mackel, 
p.  136.     S.  auch  ring. 

4022)  ahd.  hriuga,  altnfr.  riuga,  Schnalle,  = 
altfrz.  renqe.  Schwert,  Giirtel,   vgl.  Dz  668  s.  v. 

bripa  s,  flbra. 

4023)  altnfriink.  *bro]i  (mit  off.  o ;  ahd.  hruoch), 
Saatkriihe,  =  altfrz.  */'c«ec;  neufr?.  freux.  Vgl. 
Dz  589  freux:  Mackel,  p.  30  u.  135. 

4024)  altnord.  brolfr,  anmafseud,  =  frz.  rogue, 
iibermiitig,  vgl.  Dz  671  .«.  v. 

4025)  alid.  lirouijau,  liirmen  (nhd.  riihmen),  = 
ital.  romire,  brauseu.  larmeu,  davon  rumicciare 
„far  rumore  coi  piedi",  ramaccio  „strepito",  vergl. 
bz  394  romire;  Caix,  St.  494. 

4026)  germ,  brdpan,  rufen;  davon  nach  Schwan, 
Altfrz.  Gr.  §  44'',  4,  altfrz.  ro[it)ver,  das gewohnlich 
=  rogare  angesetzt  wird.  wobei  man  auch  ruhig 
verharren  darf. 

4027)  altnord.  liros(s)  =norm.  harousse,  (Rofs), 
Mahre,  vgl.  Dz  277  rozza :  Mackel,  p.  36. 

4028)  altnord.  brossvalhr,  dtsoh.  rosswall;  davon 
nach  Bugge,  R  HI  157,  frz.  rohart,  Elfenbein  von 
Wallrossen  (altere  Formon  des  Wortes  sind  rochal, 
rohal). 

4029)  Schallwort  hu  =  al  tf  r  z.  'hu  (Interjektion), 
davon  'huer,  schreien,  'huard,  Schreier,  ehat-'huant, 
Nacbtkauz  (eine  Eiile),  'huette,  Eule.  Vgl.  Dz  617  s.  v. 

4030)  ahd.  bftba  (altn.  hufa),  Haube,  =  ital, 
(nur  das  Demin.)  oveta:  altfrz.  huce,  davon  das 
Demin.  neufrz.  kuvet,  eine  Art  Kopfputz  (das  Wort 
fehlt  b.  Sachs).  Vgl.  Dz  618  s.  v.;  Mackel,  p.  19; 
G.  Paris,  R  III  113.     S.  auch  hilfa. 

4031)  *bucco,  -are  (v.  hUc),  herrufen,  schreien; 
piemont.  iiche:  friaul.  ucd;  prov.  uear,  uchar; 
altfrz.  'huchier,  pic.  'huquer;  neufrz.  'huehir. 
Vgl.  Dz  618  hucher;  Flechia,  AG  III  158;  Grober, 
ALL  m  141. 

4032)  ahd.  blif,  bilvo,  Ohveule,  =  ital.  qufo, 
vgl.  Dz  378  .«.  r. 


35(5 


40»»)  liufa 


4(M!'.>)  liwat 


8it(5 


4(m)  nitii.  liiUa,  llniilic.  koiitlH-ilofkiiii);  v.m  Kilr. 
«mUt  K«'1I:  iliivi.ii  iim-li  Uiij;»^',  U  IV  ;lt(l,  fr?..  '/iiirr. 
(»tti^s .  stni|>|>it;<>s  ll;iii)illin;ir ,  U'liniirtiT  Kopr, 
\ViMi<i-liW('insl>«|ir  i/m/n  ;  *liur.  ilar.ius  mil  i<iiiKi>- 
siholH'iioiii  r  (vul.  T.ililor.  K  II  248,  /iMrc).  D/.  tilS 
.«.  r.  stollt  I'iii  UostiinintoH  (iriin<l»i>rt  iiii-lit  niir, 
vi>rMiiit('t  ;ilM>r,  iliifs  /hoy  iiii!i  'hule  oiitntjiiiilon  iiiiil 
lct/tori<«  >-«  nliil.  /iiniri7.i,  Ulin'iiji',  si-i. 

40341  :ili<l.  hnfA  |8rliw:icli<<  Korni  /.li  /imi/V  Haiirc; 
lUivnn  vii'llcii'lit  it«l.  cnroiic.  (iiirlii-,  V|;l.  Si-licliT 
ill!  Aiili.iiii;  /H  Da  V.'iT ;  wnlirsclii'iiiliolu'r  imU'SHoii 
ist  ilii'  von  Hi  lUHi  viTiiiiiloti"  lliTloitiiii);  don  Worths 
«lis  oirM.",  wonncli  iIiiksi'IIm'  ciircntlidi  Imileiiton 
wrUnIo  . ,01110  liolilo  lluiiil  odor  oiiio  liohio  llaiiil  voll 
Ahnm". 

4036)  (lull.  (f/'-V)  hukken.  Iiockon:  diivoii  iiaoli 
Di  621  violleiolit  frz.  jm;  lliiliiiorstaii(;o,  wo/.ii  (Ian 
Vb.  juclirr,  sioli  aiif  tlio  Staii^jo  sotzon ,  mil  zu 
Bchlafoii  (von  don  lliibiiorn).  Kaist,  7.  VI  425 
verniutet  das  tinuulwort  Id  (fot.  ndl.  jkA:.  Jocli,  d«m 
or  auoh  die  Bodtj;.  ,,l>»l/.orno  Quorstange"  boilogt, 
vgl.  d»p>(jen  Mackol  p.  2G,  ilosson  (iriinde  unwider- 
Icgbar  soin  diirfton.] 

403(>)  ahd.  *hult  (mild. /iiWc).  Hidilc;  davonalt- 
fr«.  'hoiiU,  Hordoll:  now  frz.  hulotle,  Kaninclicn- 
li.Ahle,  vj;!.  D/,  t;i7  lioiile  u.  (il8  hiihtte:  Maokel. 
p.  20.     S.  aiK'h  ohon  Xo  4015. 

4037)  ahnfriink.  Iinlis  (alid.  /i«/i.«.  Iiiils),  Stedi- 
paliiu',=  a  1 1  f  r z.  'lions ;  ii  c  ii  f  r  z.  'Iinux,  dav.  'Iioussoir, 
Bo.«cn,  ■hoiixser.  fcgvn,  vjji.  I)z  617  .«.  i'.;  Mackol,  p. 21. 

40.38  ndl.  hulk,  oin  Lastsoliiff;  davou  nacli  i'aii. 
St.  429  (iihnlioli  aiich  Baist.  Z  VII  124,  wo  ndl. 
/ii(Afr  als  Gnindwort  aiif-jostcllt  wird)  ital.  orca, 
iircn :  frz.  'hourque;  ^spa^.  ptj;.  uii:a\.  Dz  495 
urea  stollto  It.  orca  als  Gnindwort  auf,  was  aber 
nur  fiir  span,  urea  in  der  Be<leutung  „Sturmfiscli' 
ziitrcflond  scin  diirfte. 

4039)  altdtscb.  *hDl$ti,  liulst  =  frz.  ']tousse, 
Sattcldccke,  vorgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.;  Hackel, 
p.  21. 

4040)  humanus,  a,  nin  (/inmo),  niensrhlich ;  ital. 
iimaiii):  frz.  hiimai»  etc.  Dazu  das  rein  gel.  Subst. 
ital.   iimnnitn.  frz.  humanitr  cto. 

40411  liuineoto.  -are,  bofeucbten;  (rz.  humecler 
(gel.  \V   .     Vj;).   Xo  404.5. 

40421  liiiiiieriilis,  -e  (v.  humerus),  zur  Schnlter 
ijfehorif?;  davon  rielleiobt  (span.)  ptg.  humbral. 
umhral  (daneben  humhreira,  hombreira) ,  Tliiir- 
scbwelle,  Obersturz,  vgl.  C.  Miohaelis,  Misc.  KiO: 
Baist,  Z  VII  124,  orklarte  umhral  aus  lumitiare. 
was  rnelir  NVahrschoinlichkeit  fiir  sich  hat. 

4043)  |h  umeriis,  -nni  m.,  Schnlter;  ital.  umero, 
omero :  rwm.  umer:  prov.  Iiume-s ;  (frz  epaule  = 
spatula,  auch  ital.  ist  das  ubliche  Wort  spalla); 
span.  Iiumero.  Iiomhro;  ptg.  hombro,  ombro. 

4044)  f*hiiiiiTco,  -are,  befeuchten;  davon  nach 
Cai.x,  St.  42,  ital.  (tosc.)  lumacaglia,  limmecaola 
(=  Vumacaglia  etc.)  ..pioggerella",  dazu  las  Verb 
(mit  von  dem  Sbst.  iibemommineni  anlautenden  I) 
limicare,  lamieare  ,.piovigginare".  Dz  380  Inmienre 
leitcte  das  Wort  von  lamhieare  (von  lambere)  ah. 
S.  unten  *lSnAico.l 

4045)  (*hiuuidio,  -Ire,  *buiuide$co,  -ere,  be- 
feuchten; ital.  umidire;  rum.  utnezeac  ii  it  i ; 
(prov.  humeetar:  frz.  humecter  =  humtctare); 
span.  ptg.  humedeeer.] 

4046)  humiditas,  tatem  /".,  Fcncbtigkeit ;  ital. 
umidita:  (mm.  umfzeald);  pro\.  Iiumiditatz ;  frz. 
humiditi-.  span.  Iiumidad,  Inimedad :  ptg.  Iiumi- 
dade. 


4047)  'haniKliistis.  n.  Illil,  fouclit;  ital.  iiini- 
i/iwii;   rum.   nondn^. 

404.S)  bjiMllldiiN,  11.  inn,  frii.lil:  ital.  umido; 
rlr.  limn/,  tumr.  Inmrk.  \x\.  (iartiior  !;  92  n;  riilii. 
umril :  prov.  Iiuiiml :  frz.  humide  (gol.  W.);  cat. 
humid:  span,   humrdii.  huuiiilo;  ptg.  hiimiilo. 

1049)  liiiiniliu,  -an>  iv.  humitis),  orniodrigon; 
ital.  iimi/iiiir;  rum.  umdisc  ii  it  i;  prov. /iiimi- 
/i<ir:  liz.  hiimilier :  cui.  hiimdiar :  Hpan.  hiiiiiillar: 
ptg.  hnmilh.ir.      nboiall   mir  gol    \V.) 

40,')0l  huiiiiliK,  -0  (V.  humus],  niodrig:  ital. 
Hwii/c,-  prov.  {h)umds:  frz.  Iiuinbh ;  span.  ptg. 
hiimildc  (ilaH  d  orkliirt  au.s  .\iiloliniing  an  hiimildail, 
vgl.  Mari'liosini,  Stiidj  di  til  nun.  II  12),  vgl.  Dz 
4tiO  .V  )•.  Vgl.  G.  I'aris,  R  X  (i2  .Vnin.  5  (orkliirt 
mit  Kocht  das  ital.  prov.  span.  u.  ptg.  Wort  ffir 
goli'brt).  Das  lihliclie  Wort  f(ir  ,,iiiodrig"  ist  iin 
Koinan.  Imssus  gowordon.  hitmilis  bat  vorwiogond 
nur  di'"  illiortragonc   Bodoutuiig  „diMiiiitig". 

1051)  biimilitus,  -tatem  f..  Niodrigkolt,  Er- 
niodrigiiiig;  ital.  umiUtii,  (daiiolpon  umiliaiiza); 
(rum.  umili>i(a  =  *hiimiliniiliii):  prov.  Iiiimditat-z; 
frz.  humiliti' ;  span,  humildud,  ulaiiolpcii  humil- 
dau:a);  ptg.  humildade  Cfborall  nur  gi-lebrtes 
Wort,  ala  solches  iat  auch  humHiiilio  Hllonthalbpii 
vorbandon. 

4052)  alul.  *liniiijan  (?).  summon,  -  frz.  hufiiirr. 
bnimmon,  murrrn,  vgl.  Dz  Hlli  s.  r.:  Mackol,   p.  24. 

4053)  dtscb.  Iiiiinmer  =  frz.  -homard.  vgl.  Dz 
616  .V.   r. 

4054)  ['huiiio,  -are  ist  dio  voraugzusotzeDilo 
(irundform  fiir  frz.  'humer.  srhliirfon,  obno  dafs 
diosclbe  sich  crklSren  liefse,  denn  Zusammcnbang 
mit  huiiiidus  anzunehraen,  ist  zu  gowagt;  Natur- 
ausdruck,  wie  Diez  618  .s'.  v.  fragond  vcrmutot,  kann 
das  Wort  aber  auch  nicht  sein.] 

4055)  hiiinor,  -Orem  m.,  Feuchtigkoit;  ital. 
umure;  frz.  humeur  etc.,  nur  gololirte  Worte. 

4056)  altu.  Iiuan,  Mastkorb,  =  frz.  •hane:  s  pan. 
huna.     Vgl.  Dz  618  hune:  Mackol,  p.  133. 

4057)  zeutralamerikanisch  Iluracan,  Sturmgott; 
davon  ital.  uracano,  Orkan:  frz.  iiuroi/a» :  span. 
h'lracnit:  ptg.  furacdo.  Vergl.  Dz  336  uracano; 
Liebrecht,  ,Iahrb.  XIII  238. 

4058)  altnfriink.  hurd(i),  Hiirdo,  =  al  tf  rz.  horde, 
Schranke:  davon  das  Vb.  holder,  oinziiuncn,  u.  das 
Sbst.  hordeis,  Umzaunung.  Horde  scheint  auch 
enthalten  zu  sein  in  dem  zwoiten  Bostandteile  der 
Zusammensetzung  bonhourl ,  hohort,  hehort ,  ein 
ritterlichcs  Spiel,  dazu  das  Verb  hohnrder  (davon 
ital.  bagordo,  bigordn,  hagordarc:  prov.  beort-z, 
biort-z,  bort-z;  alt  span,  bohordo,  bo  fordo:  al  tptg. 
bofordo.  Der  erste  Bestandtoil  <lcs  Wortes  ist 
dunkel;  Diez  vermutct  darin  den  Staram  hot-, 
„stofsen",  vielleicbt  aber  darf  man  ebcr  an  burg 
denkenl.     Vgl.  Dz  36  bagordo:  Mackel,  p.  21. 

4059)  [mittellat.  hutica,  -am  /'.  (wobl  mit  dtscb. 
Iiiitte  zusammenhangend),  Kaston,  =  altfrz.  'huge, 
neufrz.  'huclie.  Kasten,  Mehlkasteu;  span.  ptg. 
hiieha.  grofser  Kaston.     Vgl.  Dz  618  huche.\ 

4060)  abd.  liutta,  mb<l.  hUtte,  =  frz.  -hitlte: 
span.  huta.     Vgl.   Dz  618   hutte:    Mackel,    p.   112. 

4061)  si'liweizcrdtscb.  Iintte,  Tragkorb,  —  f  r  z. 
'hotte,  Tragkorb,  vgl.  Dz  616  »■.  v. 

4062)  german.  Verbalwurzel  hwat,  wetzen;  davon 
nach  C.  Micbaelis,  Jabrli.  XIII  202,  span,  guadaiia, 
Sichel,  vielleicbt  auch  guadijeiio,  Dolcb,  indessen 
ziebt  M.  vor,  letzteres  Wort  von  dem  Stadtenamen 
Giiadiz   herzuloitcn.     Dz   175  gundagtinre  glautit*", 


397 


4063)  hySscyamfls 


4078)  nil 


.-J'.I.S 


dais   (jnndaiia    (.ptj;.  gundanha)   sicli    auf  geruian. 
weiSttiijiin  ziinickfiihren  lasse. 

40()ai  hjosfjainus  u.  -urn  (voaxvufioi;),  Bilsen- 
kraut;  ital.  iiiiisqitiamo ;  (rz.  junqinanie :  span. 
josquiamo.     Vf;l.  Dz  168  ijiusqiiiiimo. 


I. 

4064)  iaspis,  -iiideiu  /'.  {I'aanu],  Jaspis;  ital. 
diaspro.  Jaspis;  prov.  altfrz.  dia^pe,  buhter,  nach 
Art  des  Jaspis  gefarbter  Stoff,  davon  n  e  u  f rz.  diapre, 
buntfarbig:  span.  ptg.  diaspero,  diasp{o)ro.  Vgl. 
Uz  119  dinapro. 

4065)  ibex,  ibiceni  ni.  (die  Quantitat  des  an- 
lautenden  i  ist  imgewifs),  Steinbock ,  =  altfrz. 
ibiche  (gelehrtes  Wort;  neufrz.  biche  h'at  damit 
nichts  zu  schaffen,  vgl.  oben  bnkk-).  Vgl.  Dz  523 
hiche. 

4066)  ibi,  da,  dort;  ital.  ivi,  vi  (ist  auch,  well 
mit  proklit.  i-e«=»t)(>.s  sich  mengeiid,  zura  Pronominal- 
adverb  dor  2.  Per.son  geworden),  vgl.  Canello,  AG 
III  396) ;  sard.  6/, •  (prov.  frz.  altspan.  altptg. 
i,  hi,  y  ist  bes.ser  auf  hie  als  auf  ibi  zuriickzufiihren.) 
Vgl.  Dz  185  ici;  Grober.  ALL  111   142. 

4067)  arab.  tiirk.  pers.  ibrf(i  =  it  al.  bricco  „vaso 
stagnate  nel  quale  si  fa  il  caffe",  vgl.  Caii,  St.  220. 

Tdiota  s.  ididticus. 

4068)  idiotlciis  (von  idiotcs),  ungebildet;  davon 
nach  Caii,  St.  68  iiberzeugender  Ableitung  ital. 
sotico,  bauerisch,  nngeschliffen;  (Menage  stellte 
exoticus  als  Grundwort  auf,  wogegen  Dz  412  mit 
Recht  bemerkt,  dafs  ital.  z  keinom  x  entspreohe) ; 
Liebrecht,  Jabrb.  XIII  231,  wollte  das  Wort  auf 
ahd.  20ta,  nhd.  20tte  zuriickfiihren;  Forster,  Z  V  99, 
erklartfi  zotico  fiir  abgeleitet  von  span.  ptg.  zote 
(frz.  sot),  Dummkopf,  welcbes  Wort  von  Dz  317 
sote  als  eutweder  vom  rabbinischen  schoteh,  Dumm- 
kopf, oder  vom  ir.  sutlian,  Scheim,  Betriiger,  her- 
kommend  bezeiclinet  wird  (beziiglich  der  letzteren 
Ableitung  bemerkt  Th.  p.  83,  dafs  die  Bildung  der 
betr.  keltisclien  Worte  zu  vieldeutig  sei ,  als  dafs 
sich  damit  der  kelt.  Ursprung  des  roman.  Wortes 
beweisen  liefse).  In  Wirklicbkeit  diirfte  zote.  sole 
T=  idintii  sein,  wie  dies  Caix  a.  a.  0.  angesetzt  hat. 

4069)  id(em)  'ipsiis  (f.  ipse),  a,  =  ital.  desso,  o, 
selbst  (iiblicber  ist  uteaso  =  iste  */y«Hs);  rum.  di)is. 
Vgl.  Dz  367  desso. 

4070)  Igitui",  also,  folglich ;  daraus  verniutlieh 
altfrz.  gier[r)es,  giers,  vgl.  Cornu,  R  X  399;  Dz 
596  s.  V.  schwankte  zwisehen  igitur  und  ergo: 
Suchier.  Z  I  431,  vermutete  den  Ursprung  des  Wortes 
in  der  Verbindung  de  hac  re  (s.  d.). 

4071)  igniarius  (seil.  hipis),  Feucrstein,  oder 
igrniarTuiu  m.,  Feuerzeug,  =  rum.  amniir,  Feuer- 
anziiuder. 

4072)  *nex,  -ieein  (schriftlat.  ilex)  /'.,  Stech- 
oder  Steineiche;  surd,  elighe ;  ital.  elce,  davon  ab- 
geleitet das  gleichbedeutende  elcinu;  prov.  eiizc-s, 
cat  attinu ;  frz.  i/etise;  span,  eticiuu:  ptg.  en- 
zinhit,  aziidui.  a:inheiro.  -a  Vgl.  Dz  126  elce: 
Grober,  ALL  III  143;  d'Ovidio  in  Gr.'s  Grdrfs.  507. 

4073)  Ilia  (..  (PI  v.  He),  Gediirme;  rum.  iie, 
Leistengegend,  Seite  etc.;  rtr.  iglin,  Weiche;  prov. 
iiha,  ila:  (altfrz.  iliers ;  cat.  dlada;  span,  ija-r, 
ija-da  gleichsara  *di'tre.  *iliata):  ptg.  ilhal  = 
*iliate,  Uharga,  gleichsam  *iliarica.  Vgl.  Dz  460 
ijar;  Grober,  ALL  III  142. 

4074)  [•ilicerna,   -am   /.    (vmi    ilex    riacb   deni 


Muster  von  qiierna  gebildet)  =  prov.  iseniii,  Eiclie, 
vgl.  Dz  619  ^s.  r. 

4075)  Ilicetum  n.  (v.  ilex),  Steinoicbcnwuld,  = 
ital.  Icccetn.  vgl.  Dz  126  elce. 

4076)  illceus,  a,  nm  (von  ih-x);  davon  ital. 
I.eccio,  Steineiche,  vgl.  Dz  126  elce;  Grober,  ALL 
III  143. 

4077)  iliac  (ilk),  da,  dort;  ital.  la;  (rum.  la, 
Priipos.  mit  der  Bedtg.  von  ad,  nach  Dz,  Gr.  II» 
482,  =  iliac,  nach  Ch.  p.  136  =  ad  mit  einem  vor- 
gesetzten  „euphonischen"  I);  rtr.  la;  prov.  la,  lai; 
frz.  Id:  cat.  lay;  span,  alld;  altptg.  aid  (das 
'I  erkliirt  sich  durch  Angleichung  an  aqiiel  u.  dgl., 
wenn  man  nicht  vorzieht,  alia  =  eccii[iii]  -\-  iliac 
anzusetzen).  Vgl.  Dz  185  Id.  Vgl.  Grober ,  ALL 
III  265. 

4078)  *illi  (fiir  ille,  nach  Analogic  von  qui  ge- 
bildet), ilia,  ('ilium  f.  illud),  jener,  jene,  jenes; 
a)  Norn.  Sg.  Mask.  ''dU-=a)  als  Personalpronomen : 
ital.  elli,  egli  (entstanden  aus  elli  in  Hiatusstellung, 
in  welfher  i  Palatalisierung  des  vorangehenden  i 
bevvirken  niulste) ;  vmm.  el  =  *illiis  oder  illuHi); 
rtr.  el,  fiber  welches  zu  vgl.  Gartner  §  108,  diirfte 
=  die  oder  *illuti  sein);  prov.  elk  (haufiger  ell,  el 
=  ille);  frz.  il;  cat.  ell  (=  eW(  aus  e//(,  illi);  alt- 
span,  altptg.  elli,  elle ;  neuspau.  el:  neuptg. 
elle.  /9)  als  Artikel  ital.  il,  (ilaneben  l<>,  I'  =  ilium) ; 
rum.  /,  le  (wird  dem  Nomen  enklitisch  suffigiert, 
le  nur  den  auf  -e  auslautenden  Substantiven);  rtr. 
il,  I';  prov.  li,  (daneben  lo,  le,  V):  altfrz.  li, 
(daneben  le),  dafiir  ueufrz.  le :  cat.  li,  (daneben  lo, 
jetzt  nurZo);  span,  f/^  il{liim];  ptg.  o  ^  [i;//]m[wJ; 
h)  Nom.  Sg.  Fem.  ilia  =  a)  als  Personalpronomen 
ital.  ella;  rum.  ia ;  rtr.  ella ;  prov.  ella,  elha; 
frz.  elle;  cat.  ella:  span,  ptg  ella:  /i)  als  Ar- 
tikel ital.  la;  rum.  -a  (wird  dem  Nomen  enklitisch 
suffigiert);  prov.  frz.  cat.  span,  la;  ptg.  a. 
c)  Nora.  Sg.  Ntr.  *illiim;  als  neutrales  Personal- 
pronomen wird  gebraucht  ital.  egli;  rtr.  e;  prov. 
el:  frz.  il:  cat.  ell;  span,  ello;  (altptg.  ella). 
Die  Frage,  ob  in  diesen  Bildungen,  bezw.  wenigstens 
in  einem  Telle  derselben,  wirklich  ein  Neutrum 
vorliegt  oder  ob  die  neutrale  Funktion  auf  das  Mask, 
iibertragen  worden  ist.  steht  der  Grammatik,  nicht 
dem  Worterbiiche  zu  entscheiden  zu.  Vgl.  hieriiber 
nanientlich  Horning,  RSt.  IV  229,  u.  Grober,  Z  IV 
463.  —  d)  Dat.  Sg.  tWi^ital.  gli;  rum.  i;  rtr. 
li;  prov.  Ihi,  li:  altfrz.  li;  (neufrz.  fehlt  die 
Form);  cat.  li;  span,  (li),  le:  ptg.  li  (Ihe).  Die 
Formen  werden  nur  pro-  u.  enklitisch  in  Verbindung 
mit  dem  Verbum  gebraucht.  e)  Nach  Analogie  von 
cai  gehildeter  Dativ  Sg.  *dlui  =  ital.  rum.  rtr. 
prov.  fiz.  hii;  die  Form  hat  die  Funktion  oines 
Cas.  obi.  (iberhaupt  libernommen  und  fungiert  als 
solche  sowohl  in  als  auch  aufserhalb  der  Verbindung 
mit  dem  Verbum,  aufserdem  wird  sie  auch  als  ab- 
soluter  Cas.  rect.  gebraucht.  Das  Nahere  miissen 
die  Grammatiken  der  Einzelsprachen  lehren.  — 
/')  Nach  Analogie  vou  cui  gebildeter  weiblicher  Dat. 
Sing.  *illae  -\-  -i  ^  *itlei  =  ital.  rum.  rtr.  prov. 
altfrz.  lei  (prov.  auch  lieis  =  illae  +  ius).  Die 
Form  hat  die  Funktion  eiues  Cas  obi.  iiberhaupt 
iibernommen  u.  wird  aufserhalb  der  Verbindung  mit 
dem  Verb  auch  als  Cas.  rect.  gebraucht  (so  namentl. 
im  Ital.).  Das  Nahere  haben  die  Grammatiken  der 
Einzelsprachen  zu  lehren.  —  g)  Aco.  Sg.  Mask. 
dium  =  a)  als  Personalpronomen  ital.  lo ;  rum.  o; 
rtr.  el;  prov.  In;  altfrz.  lo,  le;  neufrz.  le;  cat. 
ell;  span,  le;  ptg.  o.  Die  Formen  werden  nur 
pro-  u.  enklitiscli  in  Verbindung   mit  dem  Verbum 


.{!•'.' 


H)V.»  Illlr 


4107)   lllllllllltin 


100 


Kvlirnuclit.  ^)  als  Artikct  it  ill.  if,  lo,  V ;  ruin.  /, 
If  (s.  olM>n  Num.):  rtr.  i7.  /'.•  prov.  /o;  iiltfrz. 
lo.  If.  I' .  iiiMifrt.  If,  r :  cut.  /<i;  s|iiin.  rl :  pt  jj.  ».  — 
h)  Arc.  Sj;  Koin.  illttm  —  nU  IVrKiiiiiilprnnoiiioii  ii.  aU 
Artikol  itnl  la:  riini.  I'roii.  n,  .\rt.  ii ;  rtr.  (ri. 
cat.  npan.  /<i;  iitj;.  (i.  —  i  Ace.  S>;.  Nfr  ».  Nmi). 
Sk.  Xtr  I)  X.im.  Pliir,  Mask.  i«i       n)  alx  I'or- 

sonalproiiomoii  ital  egli-no  (il.  i.  i7/i  4-  Kinliiiit; 
«lor  3  r.  PI.):  mm.  «,-  rtr.  [tU):  pmv.  ilh  {rh); 
tti.ths):  (cnt.W/,*.-  npnii.  r//o.«.-  ptjf.  r/Zr.'.); /^1  aU 
Artikcl  ital.  <;/i.  /».  i;  ruin,  i;  (rtr.)  iV.<;  prov. 
Ii,  il;  nitfri.  Ii :  (iioufrz.  Is;  uat.  span,  los; 
ptg.  on);  (t)  aU  Arlikcl  itnl.  ijli,  Ii.  i;  rum.  i; 
rtr.  ils;  prnv.  /i,  i7;  altfrz.  It.  (Its);  (noufrz. 
Irs:  cat.  •■span.  Ins;  ptjf.  os  •— Hli>.t)  —  /)  Accus. 
Plur.  Mask.  i7/i>.«  =  n)  als  Pcrsoiinlpronoiucn  (ital. 
ijli.  Ii  =  i//i ;  mm.  fi.  ii;  rtr.  fl.i\;  prov.  rllis, 
los:  {ri.fux,  Irs:  cat.  <//.<;  s  pan.  cf/o.v,  /o.s;  ptj». 
riles,  IX.  /*)  alg  Artikol  (ital.  i/li.  Ii,  i;  rum.  i: 
rtr.  i/.i);  prov.  los;  frz.  fin-,  /cv;  cut.  Rjtan.  los: 
pt!».  (ly.  —  wi)  (Noni.  n)  .\ccus  I'lur.  Feni.  ((//«c 
und)  i7/(i.s  «=  a)  als  Porsonalpronomen  ital.  c.  r. 
ellr-iiii  (v;,'l.  ei/lino),  c.  obi.  /c;  rum.  I'n/e.  fc;  rtr. 
ellas.  las:  prov.  rlhas.  Ins;  frz.  files,  les;  cat. 
span,  ellns,  las;  ptj,'.  (7/(i.s-,  as.  —  n)  Omi.  Plur. 
illonnii  =  ital.  /iicn;  rum.  lor:  rtr.  /iir,  /oMr; 
vcrfil.  (iartncr  §  117;  prov.  lor:  frz.  Icur.  Die 
Fornii  n  funRiprcn  al.s  Dat.  Plur.,  als  Cas.  obi.  dcs 
Plnr.  iiurscrhalb  dor  Vcrbindun;;  mit  dcm  Vcrbum 
u.  als  Pron.  possess,  der  3  P.  beziifflicli  auf  mehrcro 
Besitzer.  —  Vgl.  iibcr  illc  etc.  im  Roman.  A.  Darmo- 
stcter,  Le  demonstratif  ille  et  le  relatif  qui  en 
roman  (in:  Melanges  Renier),  Paris  1866,  wg  man 
aucb  alle  weiterc  Littoratur  angegcbon  findot.  — 
trber  die  Verbindungen  cccu\ni]  +  ille,  ecce  -j-  illc 
s.  oben  die  betroffenden  Artikel.  Vgl,  Grober,  ALL 
111  264. 

4079)  illic,  dort,  daselbst:  ital.  It:  rtr.  Ii  (in 
lif),t  =  illic  intiis):  cat.  a;)li  (vgl.  Grober,  ALL  III 
265);  span.  ptg.  al-li  ial-li  -\-  inde  =  altspan. 
allinde:  ptg.  ainii.  von  dort  aus,  jenseits).  Vgl. 
Dz  192  //  u.  420  allemle. 

4080)  Tlloc,  da.  dort,  =  sard,  illo-e:  rum.  aco-lo; 
rtr.  lou:  altfrz.  iluecqiie,  ilttec  =*il{l)-loco,  vgl.  Dz 
619  i7(«f.-  Grober,  ALL  lU  265:  Ascoli,  AG  VII  527 
Anni    2  No  2:  AV.  Meyer,  Z  IX  144. 

4081)  ill[nmj  anii[iiinl  quanfdo]  =  prov.  Ian- 
qtian,  als,  vgl.  Dz  624  .v.  v. 

4082)  ill[niuj  indictum  (scil.  ntercatunt)  =  f rz. 
lentlit.   Jahnnarkt  zu  St.  Denis j   vgl.  Dz  625  s.  v. 

4083)  illiimino,  -are  (v.  Imiieii),  erleuchten,  = 
ital.  ilhiniii)are;   frz.  illiimiiier  etc.,    nur  gel.  W. 

4084)  illustrls,  -e,  crleuchtet,  erlaucht;  ital. 
ilhistrf.  etc:.,  nur  gol.  W. 

4085)  Ulustro,  -are,  erleuchten ;  ital.  illiistmre 
etc.,  nur  gel.  W. 

4086)  TUuvies,  -em  /'..  Uberschwemmung;  davon 
nach  Caix,  St.  43,  ital.  loja,  Kot,  Schlamm;  vgl. 
dagegen  VV.  Meyer,  Z  XI  256,  wo  lorca,  Treberwein, 
als  Grundwort  angesetzt  wird;  Dz  381  *■.  v.  hatte 
an  alluvies  gedacht;  Canello,  AG  III  324,  schlug 
lurida  vor;  venez.  Inja  ,scrofa"  wird  von  Mar- 
chesini,  Studj  di  fil.  roin.  II  8,  obcnfalls  atif  illuoies 
zuriickgefiibrt. 

imaginatio  s.  imagino. 

4087)  imagino,  -are  (v.  imago),  sich  vorstellen 
(im  Schriftlatein  in  dieser  Bedtg.  nur  Deponens); 
ital.  immaginarsi ;  frz.  s'imaginer:  span.  ptg. 
imaginar:  iiberall  nur  gel.  Wort,  ebenso  hat  rein 
gclehrten  Charak-ter  das  Sbst.    imngtnatid-nent  = 


ital.  immagittazione ;  frz.  imaginalion :  tipan. 
iitKigiitai'ioit ;  ptg.  imiu/iH()i'>7o. 

4<>S8)  liiiAfro,  -Inrin' /  ,  Abbild,  Uildnis;  ital. 
itiittiagiiie  \i.  iinm/itic,  frz.  titiagr;  apan.  iiiidgeit ; 
ptg.   itnogrtii. 

40H9)  [*Iiiibnrrico,  -are  (voni  Stmnnic^  harr, 
w.  ni.  8.),  versprrrcii;  prov.  span,  p t g.  im^dn/dC, 
versperren,  bindorii,  awfliallcii,  da/.u  das  Vbslisl. 
prov.  riitliarcs,  span.  ptg.  riiihiirgo,  Hindernis. 
Ucr  Bedtg.  nacli  cntHprcciien  it  a  1.  i»H/<(imi)'e,  frz. 
eiiiliarrassrr.     Vgl.  Dz  415  ciitbargar.] 

4U9UI  inibt-cillils,  a,  am,  kraftlos,  =  frz.  imbrcilr, 
oinfiiltig  (gel.  W.I. 

4091)  "iinbcllio,  -ire  (v.  hcllus),  scbonorwordon, 
schiiner  hkhIu'Ii;   ital.   imhrllirr ;  (r/..  rinhellir  otc,] 

4092)  [*iiiibino,  -arc  (v.  hint,  vgl.  cotiihinare), 
vereinigou,  =  r  u  ni.  itiilii»  ni  at  a.] 

4093)  l^iniblundio,  -ire  (von  in  -\-  hlaiidire), 
scbmeiclu'ln.  =  nun.  milihinzesr  ii  it  i;  die  iibrigun 
Spraclien  kcniicn  nur  das  Simplex. | 

4094)  limbuiiio,  -Ire  u.  -o,  -6rc  (von  Imnus)  = 
ital.  imhomrf:  ruin.  iiiiOiiit  ai  at  u.\ 

4095)  |*iiiibraco,  -are  (v.  hraair),  Hosen  an- 
zieben,  =  rum.  iiiihrac  ai  ai  a.  an-,  bokloiden.J 

4096)  |*iiubriiiii-io,  -ire  (v.  branca.  w.  ni.  s.), 
handgenu'in  werden,  =  rum.  itiibrancesc  ii  it  i.  sicli 
schlag.'n.] 

4097)  |*Tiiibiicco,  -lire  (v.  bticca),  in  den  Mund 
stecken ;  ital.  imboicare ;  rum.  imbue  ai  at  a ; 
frz.  embouchcr ;  span.  ptg.  cmbucar.] 

4098)  imbrex,  -bricein  c. .  Hohlziegel;  davon 
nach  Grober,  ALL  III  275,  altfrz.  lambre  (aus 
l'anibrf\,  davon  neufrz.  lamlirii,  Getiifel;  wahr- 
scheinlicher  ist  aber  doch  wohl,  und  zwar  gerade 
der  Bedeutung  wegen,  die  Ableitung  von  ambrices, 
die  zwischen  Daelisparren  und  Ziugcln  untergelogton 
Latten.  Dz  624  lambre  leitete  das  Wort  von 
laiuina  ab. 

4099)  [*imbiitiim  n.  (vormutlich  vom  Starame 
bitll-,  aber  an  das  Part.  P.  Pass,  von  imbuere  an- 
gelehnt),  TriiOiter;  ital.  imbulo,  (danoben  ('nitotto- 
tojo.  gleiclisam  *imbuttatorium);  prov.  enibut-z; 
span,  eitibutlo.     Vgl.  Dz  182  imbulo.\ 

4100)  [*imbuvalo,  -are  (v.  bos,  bovem),  gleicli- 
sam einochsen,  =  r  u  m.  imbour  ai  at  a  „fletrir  avec 
la  marque  de  la  tete  de  bcBuf  (les  criminels  etaient 
anciennenient  stigmatises  avec  la  marque  du  pays)", 
Ch.  p.  28.J 

imitatio  s.  imito. 

4101)  Tniito,  -are  (schriftlat.  gewohnlich  Depo- 
nens), nacbahmen;  ital.  imitare;  frz.  imiter ;  prov. 
cat.  span.  ptg.  imitar ;  iiberall  nur  gel.  Wort, 
ebenso  das  Sbst  imildtio-n-em  =-  -zione,  -tion, 
•cion,  -f((o. 

4102)  iiniiianTs,  -e,  ungeheuer:  ital.  immane; 
V  u  m.  inaiiin  (nach  Ch.  p.  157  aus  iminanis  durch 
Umstellung  entstanden,  was  nieht  recht glaublich ist). 

4103)  immensus,  a,  um  (in  u.  nietior),  unge- 
messen ;  ital.  imiiiensu;  frz.  immense  etc.,  nur 
gel.   Wort. 

4104)  immo,  ja;  sard,  emwio,  vgl.  Grober,  ALL 
III  266. 

4105)  immubilis,  -e  (in  u.  mobilis),  unbeweglich; 
ital.  immobile;  (frz.  immobile,  -meuble);  span. 
intiiuble  u.  inmuvil;  ptg.  immoiel.  Dazu  das  gel. 
Sbst.  imn'.obilitds  =  ital.  immobildd  etc. 

4106)  Immolo,  -are  (in  u.  mola),  opfcrn;  ital. 
immolare:  frz.  immoUr  etc.,  nur  gel.  W. 

4107)  [*immiiltlo,  -Ire  (in  u.  mu/tus),  vermehrcn, 
=  rum.  immullesc  ii  it  ».] 


401 


4108)  immun<lltla 


4139)  Impbtentla 


402 


4108)  immanditrS,  -am  f.  \in  u.  mundua),  Un- 
reinigkeit:  ital.  immondezza  „il  contrario  di  pulizia 
e  mondezza",  immondizia  ^siuliciume",  vgl.  Canello, 
AG  in  343;  frz.  ivimondice. 

4109)  [*impaco,  -are  (in  u.  pax),  in  Frieden 
bringen,  ^  rum.  impac  at  at  a,  vcrsohnen.] 

4110)  *Tmpaeto  u.  *impactio,  -are  (siehe  oben 
Stamm  bag- 1,  eigentl.  wohl  hineiiipacken,  verstopfen, 
dann  hemmen,  hindern ;  ital.  impacciare,  dazu  das 
Vbsbst.  impaccio;  rtr.  anipaichar,  ampaiy;  pro  v. 
empachar,  empach-z;  (frz.  empicher  diirfte  besser 
aui  impedicare  zuriickzufiihren  scin,  falls  man  nicht 
*impacticare  ansetzen  will);  cat.  empaitar;  span, 
ptg.  empachar,  empacbo.  Vgl.  Dz  231  pacctare; 
Breal.  R  II  329:  Grober,  ALL  IV  425.  —  Parodi, 
K  XVII  71,  ist  geneigt.  ein  Grundwort  *pappjare 
V.  *pappeus  V.  pappa,  Brei,  anzusetzen,  impacciare 
wflrde  also  eigentl.  ^ankleben"  bedeuten. 

4111)  [*impalatico, -are  (t. /)n/n^(n)),  vielleicht 
Grundwort  zu  span,  empalai/ar,  Ekel  vor  etwas 
bokommen,  vgl.  Storm,  R  V  179.] 

4112)  *imparo,  -iire  (in  u.  paro)  =  ital.  im- 
parare.  geistig  ernerben,  lemen ;  prov.  emparar, 
amparar,  in  Besitz  nehmen  ;  irz.  s'empnrer;  span, 
ptg.  amparar,  verteidigen,  beschiitzen.  re-imparare 
=  frz.  (se)  reynparer,  (sich)  versebanzen,  dazu  das 
Vbsbst.  rempar,  rempart.  Wall,  vgl  Dz  23b  jinrare. 

4113)  ImpartTo,  -Ire  (v.  in  u.  pars,  scbriftlat. 
gewohnUch  imperiire),  einteilen,  =  ital.  impartire; 
rum.  impar^esc  ii  it  i;  span,  impartir. 

4114)  [*impast«rTo ,  -are  (v.  *pastorium,  v. 
pascere,  Spanikette  der  Pferde  auf  der  Weide),  den 
Pferden  die  Fessel,  die  Kette  anlegen,  =  itaL  im- 
pastojare  {Gegenteil  spastnjare) ;  frz.  empetrer 
(Gegenteil  depetrer).    Vgl.  Dz  238  pastoja.] 

impiitTens,  inipatientia  s.  pafiens,  patientia. 

4115)  Impedico.  -are  (in  u.  pedica),  verstricken, 
verhindem;  altital.  impcdicare :  rum.  impiedic 
(inchiedic)  ai  at  a:  prov.  empedegar:  altfrz. 
empeechier,  empechier,  daneben  von  pieye  empiegier : 
neufrz.  empieger.  empicher.  Vgl.  oben  -Impacto 
n.  Grober,  ALL  IV  425      S.  oben  Xo  2617. 

4116)  [*impedesco, -ere,  verhindem,  =  a  Its  pan. 
ptg.  enipecer,  beschadigen,  bindem,  dazu  das  Sb- 
sttv.  empiezo  u.  empecimento,  Hindernis.  Vgl.  Dz  445 
empecer  (Dz  schwankt,  ob  er  empecer  =  empedecer 
oder  =  emperdecer.  v.  perda,  Verlust,  ansetzen  soil).] 

4117)  [*im-pelag'o,  -are  (in  u.  pelagus),  sich 
auf  das  ileer  begeben,  =  cat.  etnpelagar.] 

4118)  f*impelliciatns,  a,  nm  (in  u.  pellis),  mit 
einem  Pelz  bekleidet,  =  ital.  impellicciato ;  rum. 
impieli{at.] 

4119j  [*impeUIto,  -are  (in  u.  pellis),  in  die 
Baumhaut,  Rinde  einsenken,  propfen,  =  prov.  em- 
peltar,  dazu  das  Sb.st.  empeut-z ;  altfrz.  nur  das 
Sbst.  empeaii.  Pfropfreis;  cat.  empeltar.  dazu  das 
Sbst.  empelt,  vgl.  Dz  568  empeltar.] 

4120)  ["Impenno,  -are  (in  u.penna),  mit  Federn 
versehen,  =  ilal.  impennare,  beflugeln;  rum.  im- 
penez  ai  at  a;  prov.  emptnnar;  frz.  empenner; 
ptg.  empennar.] 

4121)  Imperator,  -orem  m.  (v.  imperare],  Kaiser; 
ital.  imperatore  u.  -dore :  rum.  impdrat :  prov. 
emperaire,  emperador :  altirz.  emperere,  empereor; 
neufrz.  empereur;  cat.  emperaire,  emperador; 
span.  ptg.  im-,  emperador,  -a. 

4122)  imperatrix,  -ieem  (imperare),  Kaiserin; 
ital.  imperatrice ;  rum.  impdrdleasa ;  prov.  em- 
perairitz;  frz.  imperatrice ;  span,  emperatriz ;  ptg. 
imperatriz. 

Korting,  lat.-roni.  Worterbueh. 


41231  [*unpergyro,  -are  (g'jrua)  =  rum.  im- 
pregiurez  ai  at  a,  umringen.] 

4124)  imperialTs,  -e  (imperium),  kaiaerlich;  ital. 
imperiale :  frz.  impi-rial  etc. 

4125)  iinperium  n.  (impero),  Reich;  ital.  im- 
perio:  (rum.  impdrdfie);  prov.  emperi-s;  frz. 
empire;  span.  ptg.  imperio. 

4126)  impero,  -are,  befehlen,  herrschen:  ital. 
imperare,  daneben  imperiare  v.  imperium :  (rum. 
impdrdfe.i<c  ii  it  i);  prov.  imperar,  emperiar ;  cat. 
span.  ptg.  imperar.     Das  Frz.  kennt  nur  regner. 

4127)  impetigro,  -inem  /'.,  Kratze,  Flechte;  ital. 
impetiggine,  empetiggine ;  (rum.  pecingene);  span. 
empeine;  ptg.  iwpigem,  empigem.  Vgl.  Dz  446 
empeine. 

4128a)  impetro,  -are,  erlangen;  rtr.  emparar, 
(durch  Bitten  erlangen,  bitten,  fordern),  fragen,  vgl. 
Ascoli,  AG  Vn  524.  _ 

4128b)  *Tmpetro,  -are  (inu.petra),  versteinem; 
ital.  impietrare,  impietrire;  rum.  impietresc  ii  it  i; 
prov.  empereizir ;  altfrz.  empierrer;  span.  ptg. 
empedrar. 

4129)  impetiis,  -um  m.  (impes),  Andrang,  An- 
stunn;  ital.  impeto  (gel.  W.)  u.  hnpito  „ch'e  un 
impeto  violento  o  continuato  con  foga  di  rapir  seco 
i  corpi  che  incontra",  vgl.  Canello.  AG  III  322. 

4130)  [*Tmphantasmo,  -are  (v.  phantasma)  = 
altfrz.  enfantosmer,  behexen,  vgl.  Dz  580  fantome.] 

4131)  TmpTco  u.  *impicio,  -are  (in  u.  pico),  ver- 
pichen;  ital  impeciare,  impegolare,  bekleben  (da- 
neben appicare);  frz.  empoisser,  auspichen  (empeser, 
starken,  ist  wohl  =  *impensare,  schwer  machen) ; 
span.  ivxpic[are\  +  unctare,  salben,  =  empeguntar, 
die  Schafe  einer  Herde  mit  Pech  zeichnen.  VergL 
Dz  240  pegar. 

4132)  Tmpingo,  pegri,  pactum,  ping^ere,  hinein- 
stofsen ;  ital.  impigno  u.  pingo, pin^si,  pinto,  pingere 
u.  pignere :  rum.  imping,  pinsei,  j>ins,  pinge ;  prov. 
empenher,  empendre:  eat.  empenyer. 

4133)  '*impino,  -arc  (in  u.  pinus),  wie  eine 
Fichte  emporrichten,  =  span.  ptg.  empinarse,  sich 
baumen,  vgl.  Dz  477  p/ino.] 

4134)  Tmpleo,  plevl,  pletum,  plere  (in  u.  j3?eo), 
anfiillen;  ital.  empiere,  empire:  sard,  (log.)  u)n- 
pire,  davon  das  Sbst.  umpiolu  (viell.  auch  upuale), 
Eimer,  vgl.  FlecMa,  Misc.  205;  rum.  implu  (umplu) 
ui  ut  e;  prov.  emplir,  umplir ;  frz.  emplir ;  cat. 
umplir;  span,  henchir,  vgl.  Ascoli,  AG  III  463; 
altptg.  emprir:  ptg.  oicher.  Vgl.  Dz  459  henchir. 

implicito  s.  impITco. 

4135)  Implieo,  -are  {in  u.  plico),  hineinfalten 
(im  Roman,  hat  sich  daraus  die  Bedtg.  „etwas  zu 
eineni  bestimmten  Zwecke  biegen  d.  h.  verwenden, 
braucben"  entwickelti;  ital.  impiegare,  davon  das 
Partizipialsbst.  impiegato,  Beamter;  prov.  emplegar, 
daneben  empleitar  =  implicitare:  frz.  employer 
(altfrz.  auch  emploiter).  dazu  die  Partizipialsubstan- 
tiva  employe,  Beamter,  emplette  (verwendete  Summe), 
Einkauf.     Vgl.  Dz  568  emplette. 

4136)  imploro,  -are,  flehen;  ital.  implorare: 
frz.  implorer  etc.;  iiberall  nur  gel.  W. 

4137)  impollttis,  a,  um,  ungeglattet;  ital.  im- 
pulito:  frz.  impoli  etc.;  iiberall  nur  geL  W. 

4138)  impotens,  ohnmachtig;  ital.  impotente; 
(frz.  impuissant,  angebildet  an  das  Sh&t.  puissance, 
bezw.  an  den  Stamm  posj-,  wovon  je  puis  etc.); 
iiberall  nur  gel.  W. 

4139)  impotentia,  -am  f.  (impotens),  Ohnmacht; 
ital.  impotenzia  und  -za ;  (rum.  neputinfd;  die 
Zusammensetzungen  des  Stammes  pot-  mit  in  haben 


40.S 


im»  liii|iriu>Kiiii 


lltllll  Ini'itHtro 


404 


ill)  Kuiii:in.  vorntiirki'tnlf  Itoillj;. :  iiiij<iilfif>c  iiiiil 
tmpiitrrnicfuc  ii  i(  I'.stitrkoii.liovoltinitolitip'ii),  prov. 
i»i;io(rnW(i ;  fr«.  iin;)ii(<»iff  (iliinobvii  luif  i<i.«ici>icc); 
cat.  «pan.  ptn.  iinjiolfiinit. 

4140)  iinpniefrno,  -lire  (i>i  iiiul  prnriinaa), 
HrhwiinKoni  ^Mytlii>>rr.  lat.  2.  8fi  il.  Keel.);  itnl. 
t»»j>rri/ii<irr,  soJiwiinpTii,  iTfuUcii :  pro  v.  rniprrnhar; 
(rt.  impr^iTHrr:  oyaix.  (iniirfiiar;  \>ti;.  tmi>rei>hai: 
V(»l.  l>/.  26t>  ;>rc(/iiii. 

4141)  [•iniprt'ssalo,  -jkre  (v.  iin/ircs.fKd  v.  im- 
priinrrd  •=-  rum.  iniprfsur  ai  at  a,  drUrkcii,  uiii- ^ 
rinp'ii  eto.) 

4142)  iinprinio,  pi^ivsi,  prt>s.suiii,  priinSrc, 
eiiulnii'kcn,  =  f  rz.  rmpmntlre,  prap'ii  (tianobon  das 
ge\.  \y.  iwiiriinrr,  dnickcii).  da/.u  das  I'arlizipial- 
sbst.  rmprriiilf  ^^Jl«i(•llsaIIl  •ihi;))iihI<(I  f.  imi>ressn), 
Gopriino,  ital.  iiiipientii  iind  iiiipronta,  prov. 
span,  iiiipniiln  (Wolil  lA'linwurt  au.s  dciii  Krz.).  Vjjl. 
l>z  tiGl  pniiiilrr  u.   182  impnntn. 

4143)  (iniprOmatiio,  daraua)  *iiiipraniato,  -uro, 
Icilicn,  ontleilion;  ital.  impruiitan: ;  ruin,  impriimiit 
ai  at  a,  dazu  das  Ybsbst.  inipnniiut :  f  rz.  niipnintir, 
dazu  das  VbsKst.  cmprunt.  Vgl.  D/.  1G2  impmn- 
tarc  Riinsch.  Z  111  102;  G.  Paris,  K  X  G2. 

4144)  |*Tiiiprunico,  -fire  (v.  pronun),  vorwiirts 
neigen;  davon  nach  l)z  5(>8  vivUoicht  prov.  altfrz. 
embronc,  );eiu'igt.  jii'btnifjt,  traurig.  Vgl.  unten  in 
-f  kclt.  Stamm  broguo.J 

4145)  Tniprupvro,  -are,  Vorwiirfe  niachen;  ital. 
improvefare,  nmproferare,  dazu  dio  Verbalsbsttve 
rimprovero  u.  rimprocerio;  span.  ptg.  iniproperar, 
Vgl.  Dz  182  improverarc  (Diez  hiilt  das  lat.  Verb 
fiir  cin  Koniposituni  von  jxaperare,  eilcn,  das  ist 
irrig,  cs  ist  vit'llcioht  volksctymologische  Dmbildung 
von  *improbraic). 

4146)  [*inipulvero,  -are  (v.  pulm),  mit  Staub 
bcstreuen;  ital.  impolverare ;  (rum.  spulber  ai  at  a 
=  *expulverare):  fTO\.enpolverar;  fi z.ewpoudrer; 
span,  cmpohorar,  empolvar;  ptg.  empohoriQar, 
empoar.] 

4147)  Impfine  +  niente,  straflos;  \i&\.  impune- 
mente ;  frz.  impunement,  vgl.  Tol)ler,  Z  II  551. 

414S)  *inipiin^o,  piiuxi,  puuctum,  pungcre, 
hineinstpchen,  =  ru  m.  impung,  puii.iei.punti,  putiye; 
die  iibrigen  Sprachen  kennen  nur  das  Simplex. 

4149)  Tmpiito,  -are,  (einschneiden),  ins  Kerbholz 
schneiden,  in  Rechnung  setzen;  ital.  iiiiputare, 
jem.  tine  Scluild  beiniessen;  rum.  iniput  ai  at  a: 
frz.  impiiter  (nur  gel.  W.),  enter,  pfropfen,  dazu 
das  Vbsbst.  ente,  Pfropfreis,  vgl.  Dz  570  s.  v.; 
span.  ptg.  imputar.  Vgl.  Dz  570  enter  (altfrz. 
emboter,  einpacken,  kann  mit  imputare  nichts  zu 
scbaffen  haben,  es  gchort  vielmehr  zuni  Stamme 
butt-);  Th.  p.  99. 

4150)  impntresco,  -ere,  verfaulen;  (i  t  a  1.  i»j/>i<- 
tridire);  rum.  imputrezesc  ii  it  i;  span,  empo- 
drecer. 

4151)  in,  in;  ital.  in,  (tie,  n);  rum.  in;  rtr. 
in;  prov.  frz.  cat.  span,  en;  ptg.  em. 

4152)  in  +  ante,  vor,  vom;  ital.  innante,  in- 
nanti,  {innami  =  in  -\-  antea);  rum.  inainte,  nainte; 
prov.  enant.  enan.  enans. 

4153)  *inSdclo,  -ere,  hinzugeben;  (rum.  inaildi, 
vrird  von  Dz  423  aiiadir  angefiihrt,  fehlt  aber  bei 
Ch.);  span.  (erna<lir),  aiiadir;  altptg.  emader. 

4154)  *InaItio,  -are,  in  die  HiJhe  richten ;  ital. 
in{nmlzare;  rum.  iiudt  ai  at  a  ;  (span,  ensalzar,  wo 
das  s  wohl  auf  Angleichung  an  die  sonstigon  mit 
ens-  anlautenden  Zusammensetzungeu  beruht;  span, 
ptg.  enaUecer). 


4155)  'inftlttlN.  II,  uin,  in  dio  llolio  gnwanliRon, 
•»  rum.  iii(i/f,  iiatl.  Iiorli ;  dio  (ibrigon  Spraclion 
konnen  nur  das  finfarhc  altas,  doeb  lindel  im  Prov. 
«irh  niu'li  iiaiit.  dazu  ilas  Slist.  nauteta,  vgl,  Dz 
U4ti  iiaiit. 

41f)t))  *{nikrmo,  -urc,  bowafTnen;  rum.  inarinrs 
ai  at  a:  altfrz.  rmicmcr,  di'n  Sebild  mit  einniu 
Ricnicn  als  llandbabu  vi-rsclirn,  clazu  das  Ybsbst. 
cnaniie,  ScbildriiMuon,  vgl.  Dz  6(i9  rnarme. 

4157)  *inii.sporm,  -Ire  (v.  aniicr),  rauli  maclion, 
orbittern ;  ital.  ina^prire;  Turn,  indnprrxc  ii  il  i; 
dio  (il)rigou  SpracluMi  vorwondon  *exaiiprrare,  in 
gloiclior  Hodtg. :  frz.  exasprrer ;  span,  ptg,  ex- 
a.tperar. 

4158)  In  +  kolt.  Stannn  brogno-,  britRiio-  (ir. 
brim,  kjnir.  iric//»,  Traucr,  Kunimor,  vgl.  Tli.  p.  98); 
auf  dii'BO  Verbindung  golit  vennutliili  zurlic.k  (ital. 
hroiicio,  linsU'res  (ii'.'<iclit),  prov.  al  tf rz.  chi'icoiic, 
geneigt,  gobougt,  traurig,  beknuimcrt  (die  ainnliclio 
Bedtg.  Iiiitte  sirli  deinnach  erst  aus  dcr  nicbtsinn- 
lirhcn  ontwickelt,  ein  alU'rdingsungowohnlicbor,  aber 
niclit  unmiigliehor  Vorgang),  Dioz  5(j8  embronc 
Icitoto  das  Wort  von  lat.  'impronicarc  ab,  bozw. 
bielt  08  fiir  dosscn  vorkUrztes  Partizip,  das  dUrfto 
jcdocli  fiir  lautlicb  unrnoglirh  zu  orachten  soin, 
wenigstcns  was  das  Franziis.  anlangt.  Dagegon  darf 
man  fiir  das  Verb  broiicliier.  en-,  embronchier, 
sonken  (niclit  „einbiillen'",  vgl.  Kijrster  im  Gloss,  zu 
Chev.  as  2  esp.)  *pronicare,  *impro>iicnre  als  Grund- 
wort  annebmen;  ob  altfrz.  broncliicr,  senkon,  and 
neufrz.  broncher,  straucheln,  dasselbo  Wort  scien, 
wio  Forster  a.  a.  0.  annimmt,  mufs  um  so  mclir 
dabin  gestellt  bleiben ,  als  Forster  seine  Aiisiclit 
nicbt  begriindet  bat.  G.  Paris,  R  VIII  G18,  meint, 
dafs  embronc  u.  ital.  broncio  niclit  gotrennt  werden 
diirfcn  u.  dafs  im  Altfrz.  audi  einfaclies  brimc  vor- 
handcn  war.  Vgl.  aucb  W.  Meyer,  Z  VIII  219 
(M.  stimmt  P.  bei).     Vgl.  oben  Stamm  brocc-. 

4159)  [*InejlballTco,  -are  (v.  cabaUun),  reiton, 
=  rum.  incalic  ai  at  a;  prov.  encavalgar ;  sonst 
nur  *caballicare,  w.  m.  s.J 

4160)  *incaenico,  -are  (v.  eaenum),  beschmutzen, 
=  span,  eticenagar,  bcsudeln,  vgl.  Storm,  R  V  178. 

4161)  *incalcco,  -ilre  (v.  calx),  jem.  auf  den 
Ferson  sein,  jem.  verfolgen,  (daneben  dio  an  calceus 
sich  anscbliefsende  Bedeutung  „be8chuhen"):  ital. 
iiicalciare,  incahare:  rum.  incalf  ui  at  a;  prov. 
encausar,  dazu  das  Vbsbst.  encaus ;  altfrz.  en- 
chaucer,  dazu  das  Vbsbst.  cnchaux;  (neufrz.  en- 
cliausser  [v.  calx.  Kalk]  mit  Diinger  u.  dgl.  bedecken); 
altspan.  cncahar ;  altptg.  das  Vbsbst.  encal^o. 
Vgl.  Dz   183  iiicalciare. 

4162)  *in(*apTo,  C(;pi,  captiini,  capere  =  rum, 
ineap  ui  iil  e,  entbalten,  unifassen. 

iucaruatlo  s.  Tncaruo. 

4163)  [*Tncarnitio,  -are  (v.  caru),  in  das  Fleisch 
hineinsteclien,  =  ptg.  encarnigar,  reizen,  erbittern. 
Vgl.  Dz  503  acharner.] 

4164)  Tncarno,  -are  (v.  caro),  zu  Fleisch  machen, 
zu  Fleisch  werden,  =  ital.  incarmire,  span,  en- 
carnar  etc.,  iiberall  nur  gelehrtes  Wort,  daseelbe 
gilt  von  dem  Sbst.  incarnatio. 

4165)  *incarrico,  -are  (v.  carrm),  aufladen ; 
ital.  incaricare,  incarcare;  rum.  incarc  ai  at  a; 
liTOV.  encarijar ;  cat.  encarregar ;  span,  encnri/ar; 
ptg.  encarregiir. 

I  4166)  [*Incastro,  -iire  (von  castram),  in  eincn 
I  geschlossenen  Raum  hineinbringen;  ital.  incastrare, 
(einpassen,  einfugen;  prov.  encastrar,  einfassen; 
.span,  encaxtar,   engastar  (dagegen  mufs  enyazar, 


405 


4167)  Incavo 


4196)  Incresco 


406 


engarzar,  aufreihen,  ziisaminenfiigen,  anderen  Ur- 
sprunges  sein,  wie  Baist,  Z  IX  147,  richtig  bemerkt, 
wabrend  C.  Michaelis,  St.  258,  in  eni/dstar  und 
engazar  Scheidefoimcii  erblickte  und  fiir  l)cide,  so 
sclieint  cs  wenigstens,  incaustarc  als  Grundwort 
ansetzte.  Die  Ableitiing  von  engazar,  engarzar  ist 
nocb  zu  findcn;  frz.  (encastrer),  ettchdtre.] 

4167)  [*incSTO,  -are  (v.  cariis\  =  frz.  .t'engoiier, 
sich  Tollstopfen  (cigentl.  sicb  die  Mundliobic  fallen),  t 
Vgl.  Dz  594  gave,  auch  s'engnver.]  ' 

inceiido,  cendi,  censuiu,  -ere  s.  iuceusus. 

4168)  incensus,  a,  um  (Part.  Perf.  Pass,  von 
incendere).  angeziunlet;  davon  i  tal.  «Hcen^o,  Wcih- 
raufh,  iitcesn,  Brcnnraittel,  dazu  das  Vb.  iiicenaare, 
raui-hern,  vgl.  Canello,  AG  III  366;  (prov.  ist  das 
Verb  enrendre  nocli  vorhandeu ;  ob  das  Part,  eiices 
substantiviscli  gebraacht  wird,  mul's  dahin  gestellt 
bleiben) ;  frz.  enccnn,  Weihrauch,  davon  das  Verb 
eiicenser,  berauchern ;  s p a  n.  incienxo  (=  *ince»sum) : 
p  tg.  incento.  Das  vollstandige  Verbum  liegt  vor 
in:  ital.  incendere:  prov.  encendre:  cat.  encen- 
drer :  span.  (MCfH(/</-.-  ftg.  eiicender.  Vgl.  Grober, 
ALL  lU  266. 

4169)  ineept«,  -are,  anfangen:  ital.  inceitare, 
Waren  einkaufen,  um  sie  wieder  zu  vcrkaufen  (also 
Anfangskaufe  machen),  dazu  das  Vbsbst.  incetta. 
Vgl.  Dz  379  inceitare.  —  Diez  446  encentar  wollte 
auch  span,  encentar,  ptg.  enceitar,  eticetar,  an- 
schneiden,  auf  inceptare  zuriickfuhren,  fiir  das  Span, 
aber  ist  dies  lautlich  unstatthaft,  vergl.  Forster, 
Z  III  561,  wo  *insectare  als  Grundwort  aufgestellt 
worden  ist. 

4170)  inchoo  [incoho),  -are,  anfangen,  =  prov. 
enquar,  vgl.  Dz  570  ••;.  r. 

4171)  Incido,  cidi,  cisum,  cidere,  ein-,  ab- 
schneideu;  nach  Dz  352  das  Grundwort  zu  ital. 
ancidere,  toten,  vgl.  dagegen  Cais,  St.  1.  u.  Fumi, 
Misc.  95,  wo  ancide  re  nebst  p  r  o  v.  a  ucir{e)  iiberzeugend 
auf  occidere  zuruekgefiihrt  werden  (occidere  :  aoc- 
cidere  :  auceidere  :  alcidere  :  ancidere,  letzteres  eine 
venetische  Form). 

inciens  s.  Tnclncta. 

4172)  incile  (=  incidile  v.  incido),  Abzugsgraben ; 
davon  nach  Caix,  St.  358,  ital.  incigliare  „solcare 
per  la  seconda  il  campo";  vielleicht  auch  frz.  siller, 
furchen,  wovon  sillon,  Furche.  (Dz  678  leitete  siller 
von  altn.  sila,  Furche,  ab,  vgl.  Mackel ,  p.  112; 
Scheler  im  Anhang  zu  Dz  814  stellte  *seculare  v. 
secare  als  Grundwort  auf). 

4173)  'Ineineta  (Prap.  oder  Negationsprafix  + 
cincta  [Fern.  Sg.  Part.  Perf.  Pass.  v.  cingere']),  ein- 
gegtirtet  oder  ungegiirtet,  schwanger;  ital.  incinta: 
prov.  encencha;  frz.  enceinte  (ist  auch  Sbst.  mit 
der  Bedtg.  „Umschliefsung,  Umzaunung");  (span. 
encinta  wird  von  C.  Jlichaelis,  Misc.  126,  auf  i«- 
ciens,  incientem  zuriickgefuhrt).  Vgl.  Dz  183  incinta: 
Grober.  ALL  III  266  u.  VI  391.' 

41741  lueingo,  einxi,  clnctum,  eingere,  nm- 
giirten;  ital.  incingo  od.  cigno,  cinsi,  cinto,  cignere 
u.  cingere;  rum.  incing,  insei.  i'»w,  inge :  prov. 
encenher:  frz.  enceindre.    Vgl.  auch  ineineta. 

4175)  incipio,  eepl,  ceptom,  ere,  anfangen; 
rum.  incep  ni  ut  e;  rtr.  anschen-er,  antscheiver, 
davon  vielleicht  insuda.  inziuda,  anziuda  (:=  *in- 
cipiita.  Friihling,  vgl.  Schuchardt,  Z  VI  120).  In 
den  ubrigen  Sprachen  wird  , anfangen"  durch  *comi- 
nitiare  (s.  d.)  ausgedriickt,  jedoch  glaubt  Parodi, 
E  XVII  61,  auch  das  gleichbedentende  span,  em- 
pezar  =  *incipere  ( .•  *enzepar  :  empezar)  ansetzen 
zu  diirfen. 


4176)  *incirco,  -are,  im  Krcise  herumgehen ; 
rum.  incerc  ai  at  a,  versuchen,  erproben;  prov. 
ensercar.  suchen;  ptg.  encercar,  herumgehen. 

4177)  [*incIsIciilo,  -are  (v.  incisiis),  kleino  Ein- 
schnitte  machen;  ital.  incisdiiare ,  cincischiare 
^tagliuzzare".  vgl.  Caix,  St.  279.] 

4178)  iuclsus,  a,  um  (Part.  P.  P.  von  incidere), 
ein-,  angeschnilten;  davon  nach  Parodi,  R  XVU  61, 
cat.  enciam,  ancidm,  Salat,  vgl.  auch  Flechia,  AG 
Vm  362. 

4179)  *inclaTO,  -are  (v.  clavis),  einschliefsen ; 
altital.  inchiatare;  rum.  incheiu  ai  at  a;  prov. 
encl<irar;  frz.  enclaver,  dazu  das  Vbsbst.  enclave, 
[enclouer  v.  clou  =  clavus);  (span,  enclavijar;  ptg. 
enclavinhnr,   die  Finger   ineinander   verschranken). 

4180)  inclluatio,  -onem  f.  (v.  inclinare),  Nei- 
gung:  ital.  inchinazione ;  rum.  inchina{iune ;  frz. 
inclinaison;  span.  inclinacioiL;  ptg.  inclinagao. 

Tnclinicns  s.  cllnicos. 

4181)  incline,  -are,  neigen;  ital.  inclinare 
„essere  propenso*^,  inchinare  „fare  un  in  chino,  e 
abbassare",  vgl.  Canello,  AG  III  351;  mm.  inchin 
ai  at  a;  prov.  inclinar,  enclinar;  frz.  incliner; 
cat.  enclinar:  span.  ptg.  inclinar. 

4182)  [*inellnfis,  a,  um  (von  inclino),  geneigt; 
frz.  enclin.  enclint,  vgl.  Leser  p.  82.] 

4183)  ['Tncognoscentio,  -are  (v.  cognosco),  in 
Eenntnis  setzen.  =  rum.  incutio^tiinfez  ai  at  a.] 

4184)  [*ineolpo,  -are  (v.  ;?o/.;io,'  =  *golfus)  = 
(?)ital.  (mit  Dmstellung)  i«/b/carsi  „caceiarsi,  im- 
pacciarsi  in  alcuua  cosa",  vgl.  Caix,'  St.  362.] 

4185)  incommode,  -are,  unbequem  sein;  ital. 
incommodare  etc.,  iiberall  nur  gel.  W. 

4186)  [incouuniino,  -iire  (v.  communis)  =  alt- 
frz.  encommnner,  gemeinsam  haben,  mitteilen,  vgL 
Leser  p.  82  ] 

4187)  incommodiis,  a,  um,  unbequem;  itaL 
incommodo  etc. :  iiberall  nur  gel.  W. 

4188)  [*inconcamIo ,  -are  (v.  cavus)  =  ram. 
incovdiez  ai  at  a,  biegen,  beugen.j 

4189)  [*inconflo,  -are,  aufblasen,=  rum.  inghinf 
(fur  inghinflu)  ai  at  a.] 

4190)  [*inconTento ,  -are  (von  conventum),  zu 
einem Dbereinkommen  gelangen,  =  rum.  incutnintez 
ai  at  a.] 

4191)  *incordo  (inchordo),  -are  (v.  corda,  chorda), 
ein  Instrument  mit  Saiten  beziehen;  ital.  incordare 
(in  der  Bedtg.  „steif  werden"  gehort  das  Verb  zu 
gurdus,  w.  m.  s.) ;  rum.  incord  ai  at  a,  spannen; 
span,  encordar:  ptg.  encordoar,  besaiten. 

4192)  *incorono,  -are  (v.  corona),  bekranzen,  = 
rum.  incunttn   ai  at  a. 

4193)  *incrasso,  -are  (v.  erassus),  dick,  fett 
werden;  ital.  ingrassare;  rum.  itigras  ai  at  a; 
prov.  engraissar;  altfrz.  encrassier;  neufrz. 
engraisser:  altcat.  engrassar ;  span,  encrasar, 
beschmieren,  engra.iar,  fett  machen;  ptg.  engraxar. 

4194)  [*incraticulo,  -are  (v.  crates),  verflechten, 
verfllzen,  =  ital.  incatricchiare  „arruffare,  im- 
brogliare",  vgl.  Caix,_St.  357.J 

4195)*incredo,  credidi,  creditiim,  credere,  an- 
(  vertrauen ,   =   rum.   incred   zui   zut   e,    (daneben 
incredifenz  ai  at  o  =  *ineredentiare) ;   prov.  en- 
creire. 

4196)  *incresco,  creri,  cretlim,  crescere,  auf 
etwas  wachsen ;  ital.  incresce  (daneben  rincresce), 
crebhe,  cresciuto,  crescere,  es  wachst  (mir)  auf, 
wird  mir  zuviel ,  wird  mir  unangenehm ,  verdriefst 
mich,  thut  mir  leid,  dazu  die  Adj.  inscrescevole  u. 
1  incre.scioso,   vgl.  Seifert,    Gloss,  z.  Bonvesia  p.  38 ; 


407 


4197)  liiorlsto 


122!))  indMom 


iO» 


rtr.  iiHcreschfr ;  .titfrz.  rHCroist.  ilniii  il«»  Aiij. 
mcntissaule,  \gl.  Loser  p.  83.  Vgl.  l>t  HT.)  in- 
cresccre. 

4iy7)  •iiirristo,  -urv  (v.  on'.s-^n),  kitniiiiiirti^'  i-iii- 
schnoiilon,  ■  ■  niin.   incrfstei  di  nt  u. 

4108)  •incrUfio,  -ire  O-  «TM-r),  kroii/.ivois  lot;<'n, 
—  rum.  incriicfsc  ii  iV  i.  ^ilniioboii  inrrucifet 
ai  at  a). 

4199)  *liirrflonto,  -are  (vnn  cnifiitii'<),  blutig 
uiBcluMi,  =  riiiii.  iiicrufiit  iii  iit  ii :  (i  t  u  1.  ii.  sjiaii. 
ist,  beiw.  war  oiiifachc»  criientarr,  cruciittir  vor- 
handon). 

42t)0)  incillM,  -in,  aiif  otwiis  lieKoii.  ^  rum. 
inctiih  (II  ii(  ii^sii'li  oinnistiMi,  sicli  oinrioliten. 

421)11  Tncabu%  -uni  »i.,  Nnrlit^-igt,  Alp:  ital. 
incuho  (umbrisolntt-Hco,  friaul.  micitl,  vj;!.  Flocliiii, 
AG  II  10  Amii.  rL  tri.  inciihe  (col.  W.I;  span. 
ptR.  inciibo.     \^\y\y.  Meyor,  ALL  V  228. 

4202)  incaltiis,  a,  um,  un^'eplU'^'t :  ital.  inciilln. 
unj^biMot,  nunllo,  uiian);fbaut,  vgl.  CancUo,  All 
HI  32t!;  (ti.  inciiltr  etc. 

4203)  •Tiu'uiupyro,  -ire  (v.  tjyriis),  umrin^on, 
cinschliofsen,  =^  rum.  incuti/iiiir  m  at  a,  ilazu  audi 
ein  Vbsbst.  iiicioiqiiir.  Krois,  Umkreis.J 

4204)  *incuinuIo,  -are  (v.  ciimiilmi),  aufliiiufeu, 
(lurrh  Aufbaufun);t<n  den  Woj;  versperren,  hindern : 
ital.  inyomlirare  (Gcgeiisatz  >iiomhrare  =  *excumu- 
lare,  wegriiumen),  dazu  das  Vbsbst.  ingomhro;  pro  v. 
encombrar,  dazu  das  Vbsbst.  encombre-s:  frz.  en- 
combrer,  dazu  das  Vbsbst.  eiicombre,  das  im  PI. 
,Schutt"  bedcutot.     Vgl.  Dz  104  colnio. 

4205)  inciLs  (•cildo),  -ciidem  /'..  Ambos;  ital. 
inciide.  ancudf,  iiiciidine,  aiiciuline;  rtr.  ankiini/, 
ankuin,  inkiiinij  etc.,  vgl.  Gartner  §  78;  Iprov.  ei>- 
cluyet-s;  neuprov.  encase,  encliisi.  eiicliH/e);  frz. 
enclume,  (das  /  in  dem  Worte  erklart  Cornu,  R  VII 
366,  durch  dieEntvfickelung  von  incudine  :  inculitie  : 
incluline  :  incliinine  :  inclumiiif;  Havet  dagegen. 
R  Vn  694,  hat  folgende  Reiho  aufgestellt :  incmlimm 
:  enciimne  :  encnume  :  enclume;  beido  Reiheii, 
nanientlich  aber  die  erste,  sind  niclit  eben  wahr- 
scheinlich,  cher  mochte  man  glauben,  dafs  enclume 
soine  Entstehung  einer  volksetymologischen  Um- 
gestaltung,  etwa  einer  Anlehnung  an  clou,  verdankt, 
vermoge  deren  aus  encumne  ein  enclume  entstand) ; 
{cat.  enclusa);  span,  yunque,  ayunque;  ptg.  i«- 
cude  (nur  dichterisch,  das  iibliche  Wort  ist  biyorna 
=  bicornis,  auch  ital.  bicornia,  frz.  biyorne; 
span,  bigornia).  Vgl.  Dz  183  inciidc,  524  biyorne; 
Grober,  ALL  III  2C6  u.  VI  391. 

4206)  [*indatiuo,  -are  (v.  datum)  =  (?)  rum.  t;i- 
datin  ai  at  a,  iiblich  sein,  pflegen  (eigentl.  wohl  gleich- 
sam  eindatiert,  seit  langen  Dateii  d.  li.  Zeiten  da 
sein);  es  ist  jedoeh  sowohl  die  Form-  wie  die  Be- 
deutungsentwickelung  des  Wortes  wunderlicb.] 

4207)  inde,  von  da,  daher;  ital.  indi  u.  (pro- 
u.  enklitisch)  ne;  archaisch  ende,  enne,  vgl.  Canello, 
AG  UI  396:  rum.  inde;  rtr.  in,  en,  n,  yergl. 
Gartner  §  116,  {navend  =  in  ab  inde);  prov.  ent, 
en,  ne;  altfrz.  int,  ent;  neufrz.  en;  cat.  ne,' 
vgl.  Vogel  p.  108:  altspan.  altptg.  ende.  VgL 
Dz  138  inde;  Grober,  ALL  III  266.  \ 

4208)  inde  -f  ad  =  ptg.  iii(/a  (gewohnlich  ainda 
=  ab  inde  ad),  nooh,  vgl.  Dz  461  »■.  v. 

4209)  [*indebit<»,  -are  (von  debere),  Schulden 
machen;  ital.  indebitare;  prov.endeptar, endeutar ; 
frz.  endetter ;    span,  endeudar ;    ptg.   endividar.] 

4210)  in  +  de  +  de  +  intus  =  rtr.  endadens, 
Eingeweide,  vgl.  Dz  571  entrailles. 

4211)  in  +  deficit;  daraus  vielleicht  modenes. 


indivfs  „diiT»i    di'lla    |ii"rsip|iii   svngliiita    o  rlin  nmi 
appiili«(Hj  voriin  i-ilio",    vgl    Fleobia,  .Vti   II  351. 

1212)  |*illd(-U>gu.  -arc,  nacli  oinum  (.Irtc  stindun, 
irgondw.ibiu  riclilfii.  span.c/K/iVi/di',  loiton,  nilirtMi, 
vgl.  Dz  -llti  s.  r 

4213)  [''iudcluiiKu,  -are  (v.  lonyii.s),  in  dio  Liingu 
ziohon,  —  ruiu.  mdrluny  ai  at  a  (danuben  inde- 
tungese  ii  it  I'l,  lang  maclion.J 

4214)  in  -(-  de  4-  manS  =—  prov.  (mit  ange- 
wuclisenom  Artikcl) /ciii/rwid-.f,  dor  cinoiu  bestimmton 
Tage  nnobfolgiMido  Tag;   frz.  Irndemain. 

4216)  |*ln-d(>-iniinati('UN,  a,  um  (v.  manux)  •-^ 
rum.  indtmiiiiiilic.  /iir   Hand  w'icnd.   bwiuem.) 

4216)  I'iudfinano,  -aro  iv»ii  manus)  .=  rum. 
indrmihir:  >ii  at  a.  /iir  Hand  Hoiii,  lieliiilflirli  sein.l 

4217)  inde-*inino,  -are,  dur<'li  Drnjiungun  von 
dor  tjtolle  bringon,  --  rum.  indinni  (fiir  milemin) 
ai  at  a.  nur  in  iibertragoniT  Hedoutung:  aurmuntorn, 
ermutigoii;  frz.  eminmer.  fortfiiliroii. 

4218)  *indeuNo,  -arc  {w  dcnsun),  diohtmacbon; 
rum.  iiules  ai  at  a,  driickcii,  presson ;  dio  iibrigen 
Spraclieii  lirauchon  dafiir  condinsan: 

4219)  in  4- de  +  retro,  rtiokHiirts,  zuriick:  ital. 
indielro:  rum.  inderut,  dazu  das  Vb.  inderdlnicesc 
ii  it  i,  widcrspenstig  soin  (eigentl.  wohl  der  liintorsto, 
lotzto  bei  etwas  soin). 

4220)  [*iudesStJlIlo,  -are  (v.  satuUun)  =•  rura. 
indestuici  ai  at  a,  zur  Siittigung  gereichen,  sattsani 
vorlianden  soin,  gcniigen.] 

4221)  in  +  deus  =  span,  en  -\-  dias,  davon 
oulidsar.  vergottern,  endiosarne,  (in  Amlaoht)  ver- 
ziickt  soin,  stolz  sein  (dahor  das  sard,  [log.]  endio- 
sure  ,invagbirsi,  elettrizzarsi,  divinizzarsi",  vergL 
Flechia,  Misc.  201). 

4222)  index,  -icem  c,  Anzciger;  ital.  indice. 
Index,  eiidice  nguardanidio",  vgl.  Canello,  AG  III 
322  und  Cai.\,  St.  311;  rtr.  (mit  angewaehsonom 
Artikel)  lindii,  lines,  auch  indiH,  endes,  Nostci,  vgl. 
Gartner  S  92;  ptg.  endes  u.  endiz,  Nestci,  vgl. 
C  Mii'baclis,  Z  VII  1 10;  sonst  ist  index  nur  als 
gel.  Wort  vorhandon.     Vgl.  Grober,   ALL  III  267. 

[*indiiibolo  s.  indriicio.] 

4223)  *indieto,  -are,  ansagon;  ital.  endeltare, 
verabreden;  altfrz.  enditier,  benachrichtigen. 

4224)  iudictuni  n.  (Part.  Perf.  Pass.  v.  indicere), 
das  Angesagte,  Bekanntgemachte,  (die  ijffentlich 
verkiindete  Steuer,  Abgabe);  prov.  endec,  Mangel 
(infolge  hoher  Steuem),  davon  endechal ,  mangel- 
haft:  span.  ptg.  endecha  (=  indicia),  Klagelied 
um  einen  Toten  (eigentl.  wohl  Ansage  eines  Todes- 
fallesi.     Vgl.  Dz  560  dec. 

4225)  indicu!j,  a,  um  (fiulia),  indisch;  ital. 
indico  „indiano,  e  una  specie  di  oolore",  indaco 
„soltanto  il  colore",  vgl.  Canello,  AG  III  334. 

4226)  *indireetio,  -arc  (v.  dircctus),  richten; 
ital.  indirizzare,  richten,  dazu  das  Vbsbst.  indi- 
rizzi),  dio  Aufschrift  eines  Briefes  (wodurch  bestimmt 
wird,  nach  welcher  Richtung  derselbe  gesandt  werdon 
soil);  rum.  indrepl  ai  at  a  =  *indirectare :  (prov. 
adreissar;  frz.  adresser);  cat.  endressar;  span. 
enderezar,  dazu  das  Vbsbst.  enderezo,  Adresse;  ptg. 
enderefar,  dazu  das  Vbsbst.  enderefo.  Vgl.  Dz  273 
rizzare. 

4227)  in  directiim  =  prov.  endreit  (nach  einer 
bestimmten  Richtung  gelegener)  Ort,  Platz;  frz. 
endroit.     Vgl.  Dz  272  ritto. 

4228)  'iudirigo,  -ere  =  rtr.  emlriescher  ,,risa- 
pere,  essere  informato",   vgl.  Asooli,    AG  VII  525. 

4229)  |*indoiuro,  -are  (v.  dolor)  =  rum.  indur 
ai  at  a,  Mitleid  empfinden.] 


409 


4230)  indraoio 


4256)  InflrrauB 


410 


4230)  ['iudraclo,  -Ire  (v.  draco)  =rum.  indra- 
cesc  ii  it  i,  vom  Drachen  d.  h.  Teufel  besessen 
machen,  also  eino  dein  f  rz.  endiahler=*indiabolare 
ontsprechendc  Bildiing.] 

4231)  inductilia  «.  pi.  (v.  inducere),  davon  ver- 
mutlich  rtr.  anduschiel,  Blutwurst;  frz.  andouille 
(eigentlicli  also  wohl  dio  Diirrao,  welcho  iiber  die 
geformte  Fleischmasse  iibergezogen  werden,  so  dafs 
das  Wort  urspriinglich  nur  dio  Wiirstschalen  be- 
zeiohnete).  Vfil.  Dz  508  aniloiiillc.  S.  obeu  albondoca. 

4232)  Tiiduk-io,  -are  u.  -Ire  (von  dulcis),  siil's 
macheu;  ital.  iiulolciare,  itidolcire;  rum.  indulceac 
ii  it  i;  span,  enduhar,  eiididcir;  ilie  iibrigen 
Spracheii  braucben  'addiilcire,  -are;  pro  v.  adolcir, 
odossir  (daneben  adolzar,  adoussar);  frz.  adoucir ; 
audi  span,  adidcir;  ptg.  adoQur. 

4233)  [*iiiduplico,  -are  (v.  duplex),  falten;  rum. 
induplec,  falten,  biegen,  beugen,  den  Sinn  jemandes 
leiten  u.  dgl.] 

4234)  induro,  -iire  (v.  durus),  harten,  hart,  stark 
werden;  ital.  indurare;  frz.  endurer  etc. 

4235)  ludiistria,  -am  /.,  reger  Fleifs;  ital. 
indnstria  u.  dem  entspreebend  als  gelehrtes  Wort 
aucb  in  den  iibrigen  Sprachen. 

4236)  inebrio,  -are  (v.  ebrius),  berauschen;  ital. 
inebbriare  (daneben  imbriacare);  frz.  enivrer; 
(span,  embriagar;  ptg.  embriayar). 

4237)  [*Iiierto,  -are  (v.  iners),  soil  nach  Baist, 
Z  VI  119,  das  Grundwort  sein  zu  span,  enertarse, 
steif  werden;  es  ist  das  wenig  glaublich,  es  wird 
vielmehr  enertarse  nebst  dem  Adj.  ijerto ,  starr, 
nicht  von  hirtus  (s.  d.)  getrennt  werden  diirfen ;  die 
Ansetzung  eines  *hirtii>i  neben  iiirtus  kann  um  so 
weniger  bedenklicb  sein.  als  die  Quantitat  des  i  nur 
auf  Kiickschlufs  aus  ital.  irto,  ptg.  hirto  angesetzt 
wird  (s.  Marx  s.  v.),  diese  Adjektiva  aber  sebr  wohl 
gelehrte  Worte  sein  konnen.] 

4238)  [*InfaeTo,  -aire  (v.  fades)  —  rum.  infa} 
ai  at  a,  (die  Oberfliiehe  einer  Sache)  bedecken,  be- 
kleiden.] 

4239)  luHimia,  -am  /".,  Schande;  ital.  infamia 
u.  dem  entspreebend  als  gel.  Wort  in  den  iibrigen 
Sprachen:  die  volkstiimliche  Bezeichnung  des  Be- 
griffes  „Scbande"  erfolgt  im  Roman,  durch  da« 
germ,  haunipa  (s.  d.)  u.  durch  negiertes  honor. 

4240)  inf^mls,  -e,  verrufen,  ehrlos;  ital.  infame; 
frz.  iiifdiiie  u.  dem  entspr.  als  gel.  Wort  in  den 
iibrigen  Spr. 

4241)  Infans, -antem  c.  unmiindig.  Kind;  ital. 
infante  „bambino,  il  principe  ereditario  di  Spagna", 
fattte  „uomo  a  piedi,  servitore",  vgl.  Canello,  AG 
ni  395;  von  fante  abgeleitet  fanciuUo,  Kind,  fan- 
teria,  Fufsvolk,  u.  a.;  rum.  fante,  Bubo  i^im  Karten- 
spiel);  rtr. nffunt,  fantsclidlo. Kind,  fantschella,  Magd ; 
p  rov.  enfant-z,  enfa-.^.  Kind,  davon  abgeleitet  enfan- 
teza.  Kindheit,  enfantis,  kindlich,  enfantar,  gebiiren, 
enfantamens,  Niederkunft,  enfantiUage ,  Kinderei; 
frz.  enfant.  Kind,  davon  abgeleitet  enfantin,  en- 
fanter,  enfantement ,  enfantiUage;  (cat.  fadri ; 
altspan.  fadnn,  junger  Mensch,  nach  Parodi,  R 
XVli68,  aus  *('»!-/'antt»o- :  *fandin :  *fardin :  fadrin) ; 
span,  infante,  Kind,  Prinz,  Fulssoldat  (das  iibliche 
Wort  fur  „Kind"  ist  hijo,  -a  oder  nino).  infanteria, 
Fufsvolk  (.aus  dem  Span,  wurde  dies  Wort  dann  in 
die  iibrigen  Sprachen  iibertragen)  und  andere  Ab- 
leitungen;  ptg.  infante  mit  denselben  Ableitungen 
wie  im  Span.  Vgl.  Dz  370  fante;  GriJber,  ALL  III  267. 

4242)  lufantTS,  -am  /.,  Kindheit;  ital.  infanzia, 
(fanciuTlezza);  (prov.  enfunteza);  frz.  enfance: 
span,  infancia,  (daneben  niilez);  ptg.  infancia. 


4243)  *iiifiirIno,  -are  (v.  farina),  mit  Mehl  be- 
streuen;  rum.  infdinez  ai  at  a;  frz.  enfariner ; 
span,  enharinar;  ptg.  cnfarinhar. 

4244)  *Infascio,  -iire  (v.  fascia),  einbinden,  ein- 
wickeln;  ital.  infasciare ;  rum.  m/«.<  ai  at  a;  ptg. 
enfaxar,  enfaixar;  (in  den  anderen  Sprachen  nur 
das  Simplex:  prov.  faissar;  cat.  faxar ;  span. 
fajar;  dem  Frz.  fehlt  das  Wort). 

4245)  Infecto,  -arc  (Intens.  v.  inficere),  farben, 
=  ptg.  enfeitar,  schminken,  schmiicken,  putzen. 
Vgl.  Dz  415  afeitar. 

4246)  *lnfercio,  -ire,  hineinstopfen,  =  sard. 
inferchire  (log.),  infirchi,  infdchi  (nijrdl.),  vergl. 
Flechia,  A(j  II  355  letzte  Zeile  im  Texte. 

4247)  I  *inf  erio,  -ire  (fiir  inferre)  =  i  t  a  1.  infer  ire, 
(eine  Folgerung  in  die  Rede  hineintragen),  folgern, 
schliefsen.] 

4248)  Infernum  n.,  Holle;  ItaL  inferno;  rtr. 
unfiern;  prov.  enfer[n]-s;  irz.enfer;  cat.  infern; 
span,  in/ierno;  ptg.  inferno.  Vgl.Grober,  ALL  III  267. 

4249)  inferro,  -are  (v.  ferrum)  =  i  t  al.  inferrare, 
in  Ketten  legen;  rum.  inferez  ai  at  a,  mit  dem 
Brandeisen  kennzeichnen,  brandmarken. 

4250)  [*InfeiTeuto ,  -are  (v.  fervere)  =  rum. 
inferbint  ai  at  a,  erhitzen.] 

4251)inlIgo,fixi,fixiIm,fIgere,hineinbefestigen; 
ital.  infiggn.  fissi,  fitto,  figgere;  rum.  inpg.  fipsei, 
fipt,  fige.     tjber  rtr.  enfis  vgl.  Ascoli,  AG  VII  576. 

4252)  *inniio,  -are  (v.  filius),  an  Kindesstatt 
annehmen,  =  rum.  infiez  ai  at  a;  die  iibrigen 
Sprachen  habeu  dafiir  affiliare  und  als  gel.  Wort 
adoptare. 

4253)  *InfIlo,  -are  (v.  filum),  den  Faden  ein- 
ziehen,  ein-,  auffadeLn;  ital.  infilare,  (daneben  in- 
fdzarc  =  *infiUtiare);  rum.  infir  ai  at  a,  (daneben 
infirip  ai  at  a  =  *infdieare);  frz.  enfiler;  span. 
enhilar;  ptg.  cnfiar. 

4254)  m  fine  u.  In  fiuem,  am  Ende,  bis  zu  Endo; 
ital.  infino,  auch  einfaches  fino,  (das  gleichbedeu- 
tende  sino  kann  unmogUch  aus  fino  entstanden  sein, 
freilich  ebenso  wenig  auch  aus  sigmtin,  wie  Dz  400 
annahm;  in  Wahrheit  diirfte  sino  =  si  non  sein. 
Begrifflich  scheineu  allerdings  „wenn  nicht"  u.  „bis" 
weit  auseinander  zu  liegen,  indessen  ist  ein  Be- 
riibrungspunkt  doch  zu  fimien.  Man  denke  an  solche 
Konstruktionen,  wie  z.  B.  ad  enm  non  veniam,  si 
non  [od.  Mj'sij  tne  invitaverit  ,,ich  werde  nicht  zu 
ihm  kommen,  aufser  wenn  =  bis  er  mich  eingeladen 
haben  wird",  so  wird  man  zugeben  miissen,  dafs 
der  mit  si  non  eingeleitete  Bedingungssatz  auch  als 
Zeitsatz  aufgefafst  u.  dafs  si  non  mit  „bis"  iiber- 
setzt  werden  kann.  Eiuerseits  hierdurch,  anderer- 
seits  aber  durch  den  Anklang  von  si  no[n\  an 
fino  mag  der  Austofs  gegeben  worden  sein,  dafs  das 
erstere  mehr  u.  mehr  in  die  Bedeutuu"  des  letzteren 
eintrat  u.  sogar  zur  prapositionalen  Verwendung 
gelangte);  frz.  enfin;  span,  en  fin;  ptg.  em  fim. 
Vgl.  Dz  371  fino. 

4255)  [mittellat.  infiugardus,  a,  nm  (v.  in  und 
fingere  gebUdet,  eigentl.  ,, Einer,  der  sich  in  einen 
Zustand,  z.  B.  in  Krankheit,  gleichsam  hinein- 
heuchelt,  hineinverstellt",  =  ital.  infingardo,  tta.g, 
langsam.  davon  abgeleitet  infingardia,  Tragheit, 
infingardire,  faulenzen  etc.     Vgl.  Dz  580  faint.] 

iufirmitiis,  infirmo  s.  infirmiis. 

4256)  iuflrmus,  a,  um,  schwach,  =  ital.  in- 
fermo.  krank,  dazu  das  Sbst.  infermitd,  Krankheit; 
die  iiblicheren  Worte  sind  jedoch  malatto  und 
nialattia.  Sonst  sind  infirmus,  infirmitas.  infirinare 
im  Roman,  nur  als  gelehrte  Worte  vorhanden. 


411 


4267)  inlliitrro 


■am  iiinnivio 


412 


4J/>7)  infliirro,  -Are,  in  Hrniul  «oUon,  "  ruin. 
infliirnr  m  ii(  n. 

425SI  iiillu,  -Hrr,  liiiii>iiililns«n:  itnl.  iiifiarf; 
rum.  in//ii  (•'"/'")'"<■'" ''  TiT.  riifliir,  liiulpii,  vj»l. 
Asi-oli,  A(i  VII  527;  prov.  ni/lnr.  r/htr;  {ri.  nifler : 
•■nt.  Mi/fiir;  spnii.  tii//<ir  iiiid  hoiclinr,  il»/.ii  dits 
Vl>8l)st.  hiiichii,  1\a(»  (cifti'iitl.  Aiift^idilanoiilKnt  k<'K*^'Ii 
join.).  Fiiimlsrliaft ;  ptK-  !"/'<"'  »•  iiichar,  ila/.ii  ilas 
Vbgbst.  iMr/i<i.  V^rl.  D/.  4f)'.l  hiiirhdr;  Ascoli,  AG 
III  463;  Oih.lwr.  AI.I,  II  43it  ijixilUirr. 

42&tt)  InflOrfsco,  floriii,  ■i'sci'rr,  zu  liKklion  nn- 
fanpMi,  ^  ruin,  tufmresc  ii  iV  i.  bifilieil. 

42<>0)  *inf«M*a,  -Are  (\.  /onix),  unziWulon;  ital. 
iiifocarr,  (dancln'ii  nffufiirr);  rum.  tH/oc  ni  at  a; 
(prov.  itfoijitr);  altKpaii.  eiifoijur :  (ptg.  (i/'o- 
(/nrnr). 

42(il)  Infodio,  fOdi,  fussuiii,  Tudero,  vorgrabon, 
—  fri.  rti/'oiiir. 

42()2)  I'tnrullo,  -are  (v.  lullLi),  in  den  lllasobalg 
blascn,  ^    rum.  infoiez  ni  at  a.  aufblason.] 

4263)  I'lnroriiiosito,  -ure  (v.  lormosus)  =■  rum. 
infnimiistlrl  «ii   (if  ii,  soliiin  wt'rdeii.] 

4264)  intri,  iiiiter;  ital.  I'm:  rix.iifer  iu  den 
Vcrbindungen  or-ei/'er  =  I'orU  -\-  infrii,  ent-e.ifer  = 
iri/r«  +  i»l''a,  ri-eifer  =  via  -\-  infra,  vgl.  Ascoli, 
AG  VII  584  Anm.  2;  (prov.  infra,  (tnifra). 

4265)  [*iiifrStTo,  -Ire  (v.  /ra/^r)  =  nun.  infrcl- 
(ese  ii  i^  i,  verbriidern  (ital.  affratcllnre;  frz. 
fratemiser,  glciolisam  */rateriiieare,  gr.  'yporfp- 
ritfO'.)] 

4266)  infreno,  -are  (v.  frenum),  ziigoln;  ital. 
infrenare :  rum.  infrin  at  at  a;  prov.  enfrenar; 
(fTzrefri-ner):  cat.  span.  e«/Ve)iar;  ftg.enfrear. 

4267)  [*iiifrIg6ro,  -are  (v.  frirjus)  =  rum.  infior 
ai  at  a,  schaudern  machen.] 

4268)  inn-iiigo ,  Tregi ,  fractiiiii ,  friugere , 
brechen;  ital.  infrango,  infrat/no,  fransi,  franto, 
frant/cre,  fraynere:  rum.  infrinq,  frinsei,  frint, 
frinyr :  (prov.  esfranher);  altfrz.  enfraindre; 
neufrz.  enfreinilre.     Vgl.  Dz  587  fraindre. 

4269)  [*Tnfronto,  -are  (v.  frons),  die  Stirn  bioten, 
=  rum.  infrunt  ai  at  a;  die  iibrigen  Sprachcn 
haben  affronlnrc] 

4270)  [*infrricto,  -are  (v.  fnwtus)  =  ram.  infriipt 
ai  at  a,  refl.  Vh.,  sii-h  vollstopfen.] 

[*infrumino  .s.  fruinen.] 

4271)  infultus,  a,  uin  (Part.  Perf.  Pass,  von 
infiilcire),  vollfiestopft.  =  ital.  (mit  Abfall  der 
erstcn  Silbe)  folto,  gedrangt.  vgl.  Dz  372  s.  v. 

4272)  [^infumulo,  -are  (v.  funms)  =  r  u  m.  in- 
fumur  ai  at  a,  refl.  Vb.,  „8e  remplir  do  fumecs, 
s'en  faire  aoo.roirc,  sc  donner  des  airs,  s'imaginer.] 

4273)  ^inlundo,  -are  (v.  fundus)  =  rum.  in  fund 
ai  at  a,  griinden;  [alvfrz.  effonder  (hat  sich  in 
seiner  Bedeutung  mit  *infundidare  gemischt)]. 

42741  [*in(undulo,  -are  (v.  funda),  nach  einer 
Eicbtung  bin  schleudern,  werfen,  =  altfrz.  effon- 
drer ,  zu  Boden  werfen ,  niederstiirzen ,  nieder- 
schmettem] 

4275)  *Inriireo,  -are  (v.  furca),  aufgabeln  ;  ital. 
inforcare:  rum.  injure  ai  at  a:  prov.  enforear; 
frz.  enfourcher ;  altcat.  enforear;  span,  enhorcar; 
ptg.   enfnrcar. 

4276)  *infurio,  -are  (v.  fiiria),  in  Wut  geraten, 
■=  ital.  infuriate:  rum.  infuriez  ai  at  a. 

4277)  [*ingalbinio,  -Ire  (v.  r/albinun,  f/albanus) 
=  rum.  inffdlbinesc  li  it  i,  gelb  werden.j 

4278)  ['Ingallo,  -are  (von  (jallus);  davon  nach 
Grober,  ALL  EI  435,  vielleicht  frz.  enjoler,  krahend 
singen,  ankriihen,  bescbwatzen,  bethijren.    Diez  150 


finlihia  leiteto  ilas  Weill  vmi  'carriila  ■—  </('()/<•  ab 
und  legte  ibin  die  lirundbednutuiig  „in  den  Kiillg 
loeken"  bei,  liiell  es  aUn  fiir  glt'ii'liliedeutenil  und 
gleieben  Urnpningen  mit  Hpan.  injitulnr.  Die 
Dioz'sebe  .\bleitiiiig  ist  mit  der  (irundlicdeiituiig  des 
Verbums  ..knilieii,  piepsen"  uiiveieinbar;  die  Griibur'- 
selie,  obwiilil  begrilTlieb  wie  lautlieli  kauni  zu  bn- 
mtiiigelii  (lledeiiken  kunii  iiur  //  .-  i(/  erregon),  ist 
docli  aueli  iiielit  vidl  (tber/.eugencl.  (iriiber  sijlbst 
scbeint  ibis  einpfunden  zu  babcii,  denii  er  deutel 
die  Miigllebkeil  iin,  dafs  der  Ursprung  di«  Wortos 
im  mbd.  /o/cii.  ndd.  jaulrn  zu  suebeii  sei,  ii.  dainit 
ddrfte  er  das  Kiebtige  getrulVen  baben  ) 

427!l)  I 'iiigeiiiator,  -urein  in.  (von  iniiinium), 
der  Ausdenker,  Krdeiiker,  Katlimler,  praklisejier 
Mann.  Tecbniker;  ital.  inpei/nrrr  (Frenidwort  uus 
dem  Fr/,.);  prov.  rnyiidiairr:  frz.  ingcnieur ;  (span. 
inijenirro,  gleiebsaiu  'iniieniarius :  pig.  eni/enheiro, 
inijenlieirii).     Vgl,   1)/.   1H4   iniirijnn.] 

4280)  *iiigeiiio,  -are  (v.  inyenUim),  king,  schlau 
soiu;  ital.  iniirijnarr,  naclistollon,  inyiijnariti,  auf 
Mittel  siniien;  prov.  ptg.  enfienhiir,  na(dist«llon ; 
altfrz.  eniiifinier,  (Iberlislen;  neufrz.  cni/ciiiner, 
betriigcn,  n'inginier,  auf  Mittel  sinncii ;  span,  in- 
yeniare,  ausdonkcn.     Vgl.  Dz  184  inyegno. 

4281)  ingeiuOsiis,  a,  um  (v.  inyenium),  talent- 
voU,  orfinderisch;  ital.  inycnioso;  prov.  yinhos, 
yeiifnos,  listig;  frz.  inyenieux:  span.  ptg.  in- 
genio.io.     Vgl.  Dz   184  inycyno. 

4282)  ingvnium  ».,  Verstand,  Eriindungsgabc; 
ital.  inyeynn:  prov.  enyenh-s,  enyein-s,  genh-s, 
gein-s,  Klughcit,  List,  Kriegsmaschinc;  frz.  engin, 
List,  Maschine;  altspan.  engeiio;  neuspan.  in- 
genio:  (im  Ptg.  sobeint  das  Wort  zu  feblen  oder 
doch  nur  als  oigontliebos  Fremdwort  iiblich  zu  soin). 
Vgl.   Dz   184   ingeyno. 

4283)  *ingIucTo,  -are  (glacies),  zu  Eis  wordon, 
=  rum.  inghii{  ai  at  a. 

4284)  *iiigluttio ,  -ire  (schriftlat.  inglutin), 
binuntersehlingeu,  ^  MaX.  inghiottire :  tum.inghit 
ai  at  a;  prov.  englotir:  frz.  engloutir ;  cat.  altr 
span.  c»^iM(i>;  (neuspan.  PHcyHWir;  ^ig.  cnguUr, 
wohl  von  gula).     Vgl.  Dz  163  ghiotto. 

4285)  [ingluvTes,  -em  /'..  Kropf,  Gefriifsigkeit; 
davon  nach  Caix,  St.  341,  gnhbio,  gultbin  (fUr 
*ghiubhin)  „gozzo  degli  uccelli",  ingubbiare  „riempir 
di  cibo";  wahrscheinlicher  aber  leitet  man  wohl 
gobbio  von  gnbb'lus,  gnhbulu.s  (Demin.  von  gobbus, 
gibbu.<:)  ab;  ingubbiare  kann  zu  gobbio.  aber  viel- 
leicht auch  zu  kelt.  gob,  yoji  (s.  d.)  gehijren.] 

4286)  engl.  ingot,  Barre  (von  Gold  und  dgl.) ; 
vielleicht  daraus  (mit  angewachscnem  Artikel  I  frz. 
lingiit ,  Metallbarre  oder  -klumpcn.  Amlcrerseits 
freilich  hat  man  gutcn  Grund ,  den  umgekehrton 
Sachverhalt  zu  vermuten,  namlicli  dafs  engl.  ingot 
erst  aus  frz.  Ungot ,  dcssen  /  ale  vermeintlicher 
Artikel  abgeworfen  worden  ware,  entstanden  sei. 
Wenn  dem  so  ist.  mufs  Ungot  v.  lingua  abgeleitet 
werden,  obwohl  dies  begrifflich  nidit  ebon  nahe 
liegt.     Vgl.  Dz  627  s.  v.;  Scheler  im  Diet.  .s.  v. 

4287)  In  +  grand[i8]  =  altfrz.  en  grant,  en 
gramle,  en  yrandes,  vgl.  hieriiber  Tobler  zum  Li 
dis  dou  vrai  aniel  p.  21,  wodurch  das  von  Diez  569 
Gesagte  ergiinzt  u.  heriehtigt  wird. 

4288)  [*ingraneo,  -are  (v.  *granea  =  grange, 
Scheune)=  a  1 1  f  r  z.  CH/y)«ni5re)',  Getreidoin  die  Scheune 
bringen,  vgl.  Tobler  zu  Li  dis  dou  vrai  aniel  p.  27.] 

4289)  Tngravio,  -iire  (v.  gravis),  beschweren,  = 
mm.  ingreuiez  ai  nt  a  (daneben  inyreunez):  alt- 
frz. engregier,  jem.  beschweren,  kranken  u.  dgl. 


413 


4290)  IngrSdIo 


4327)  Insipidus 


414 


4290)  *ingTedio,  -Ire;  nach  Dz  446  Gnindwort 
zu  span,  engreir,  stolz  machen  (die  Grundbedeutnng 
wiirde  dann  sein  „einherschreiten,  einherstolzieren 
machen";  audi  das  deutsche  ,,stclz"  hangt  wohl 
mit  „Stclze"  zusammen,  s.  Kluge  unter  „stolz"). 

4291)  'ingresso,  -are  (Frequ.,  bezw.  Intens.  zu 
ingredi),  hineinschreiten  imit  dem  Xchenbegriff  des 
Ungestiimen,  Hastigen,  Wilden);  davon  vermutlich 
altfrz.  s'engresser,  sich  in  cine  Sache  verrennen. 
auf  einer  Sache  bestehen,  halsstarrig  scin  u.  dgl. ; 
von  dom  Vb.  ist  wohl  aligeleitet  das  (auch  pro  v.) 
Adj.  engres,  hitzig,  heftig,  leidcnschaftlich,  cigen- 
willig,  auch  ein  Sbst.  engresserie  war  vorhanden, 
daneben  engres,  als  Sbst.  Angriff.  Vergl.  Dz  569 
etigrea;  Th.  p.  98  (keltischer  Ursprung  des  Wortes 
wird  verneint). 

4292)  *ingTOSSO,  -are  (t.  grosstis),  vergrofsern; 
ital.  mgrossare:  rum.  ingro.f  ai  at  a;  prov. 
engrossnr;  frz.  engrosser:  span,  engrosar:  ptg. 
engrossar. 

4293)  inguen,  -inis  n.,  die  Weichen,  die  Scbam- 
teile ;  ital.  inguine  .•  n  e  u  p  ro  v.  (mit  angewachsenem 
Artikel)  lengue;  frz.  aine  ni.;  span,  ingle.  Vgl. 
Dz  134  inguine:  Grober,  ALL  III  267  (wo  noch 
sard,  iinbena,  cat.  angonal,  ptg.  ingua  angefiihrt 
werden). 

4294)  *ingiiinalia  n.  pi.  (v.  inguen)  =  ital. 
inguinaglia,  anguinaglia,  die  Leisten  (als  Teil  des 
Unterleibes).     Vgl.  Dz  184  inguine.     S.  Ko  4293. 

4295)  *ingiUio,  -are  (v.  gula);  davon  nach  Caii, 
St.  365,  ital.  ingojare  „inghiottire'';  Flechia,  Xom. 
loc.  del  Xap.  10,  hatte  *ingluviare  als  Grundwort 
aufgestellt. 

4296)  *IngTilo,  -are  (v.  gula),  hinantersehlucken; 
(mm.  ingurluefc  ii  it  i);  prov.  engoUar;  frz. 
engouler:  span    enguUir :  ptg.  enguUr. 

4297)  [*inhabiitesco,  -ere  (Inchoativbildung  zu 
dem  Partizip  *habutus  f.  habitus)  =  rum.  in- 
avutesc  ii  it  i,  mit  Habe,  Vermogen  versehen,  be- 
reichern.] 

4298)  *Inliil)emo,  -are  (v.  hibernus)  =  mm. 
iniernez  ai  at  a,  einwintern,    der  Kalte  aussetzen. 

4299)  in  +  lilac  +  Intro  =  rum.  inlduntru. 
Adv.,  darin,  Sbst .  das  Innere  (daneben  induntru 
=  in  +  intra). 

4300)  inlmlciis,  a,  am  (in  +  amicus),  feindlich, 
als  Sbst.  Feind;  ital.  nemico;  prov.  enemic-s; 
frz.  ennemi;  span,  enemigo;  ptg.  inimigo.  Das 
Wort  hat  auch  die  Bedentung  von  hostis  iibemommen 
(s.  oben  hostis). 

4301)  *uiinsito,  -are  (v.  insitus  v.  inserere)  = 
ital.  innestare,  nestare,  pfropfen,  dav.  das  Vbsbst. 
innesto,  nesto,  Pfropfreis.  Vgl.  Flechia,  AG  II  354; 
Dz  379  innesto  Rollte  die  Worte  unmittelbar  ans 
insitus  ableiten.  Ulrich,  Z  XI  557,  stellte  *innexi- 
tare  als  Grundwort  auf. 

in  +  intro  s.  in  +  iliac  +  intro. 

4302)  *inirTito,  -are,  anreizen,  =rum.  („avec 
t  copulatif  intercale",  s.  Ch.  p.  129  s.  v.)  mtdrit 
ai  at  a,  anreizen,  auf-,  erregen. 

4303)  inlqnus,  a,  um,  ungiinstig,  abgeneigt,  = 
prov.  enic.  unwillig,  aufgebracht,  vgl.  Dz  569  s.  i'. 

4304 J  initio, -are,  anfangen;  fiber  mundartliche 
Gestaltungen  dieses  Wortes  im  Ital.  u.  Etr.  (z.  B. 
mantuan.  niz^ar,  trient.  snizzar  etc.),  vgl.  Flechia, 
AG  II  356.  u.  Mussafia,  Beitr.  69. 

4305)  *injago,  -are  (v.  jugum),  einjochen,  -= 
rum.  injug  ai  at  a. 

4306)  injnrio,  -are  (v.  jus),  jem.  Unrecht  thun, 
beleidigen;  ital.  ingiuriare;  rum.  injur  ai  at  a; 


prov.   cnjtiriar :    frz.    injurier;    cat.   span.  ptg. 
injuriar. 

4307)  injustus,  a,  am,  ungerecht;  ital.  ingiusto; 
frz.  injuste  etc. 

4308)  *inlaqaeo,  -are  (v.  laqueus),  ins  Netz 
Ziehen,  ver-,  umstricken;  ital.  inlacciare;  (rum. 
i«id(i/(i)esc  II  it  i:  prov.  enlassar,  enlaissar;  frz. 
enlacer;  span,  enlazar:  ptg.  enla<;ar). 

4309)  *inligo,  -are,  binden,  fesseln;  altfrz. 
enloier,  enlaier :  ptg.  enlear  (wohl  Lehnwort  aus 
dem  Frz.).     Vgl.  Dz  446  enlear. 

4310)  in  mauii  tenent-,  in  der  Hand  haltend, 
in  Bereitschaft  habend,  bereit  seiend,  ohneVerzug; 
ital.  tmmantinente,  sofort;  (prov.  mantenen,  so- 
gleich,  jetzt;  frz.  maintenant).  Vgl.  Dz  182  im- 
mantinente. 

4311  innato,  -are,  (hinein)schwimmen,  =  rum. 
innot  ai  at  a. 

4312)  *innebttlo,  -are,  mit  Nebel  bedecken;  ita  1. 
innebbiarsi :  rum.  innegur  ai  at  a;  ptg.  ennevoar. 

4313)  *inneco,  -are  =  rum.  innec  ai  at  a, 
ertranken. 

*innexito,  -are  s.  *ininsito. 

4314)  'innocto, -are  (v.  nox),  iibernachten;  ital. 
annottare :  rum.  innoptez  ai  at  a:  prov.  aiioiYar,- 
altfrz.  anuitier:  neufrz.  anuiter. 

4315)  *innodo,  -are  (v.  nodus),  knoten,  ^  ital. 
innodare:  rum.  innod  ai  at  a. 

4316)  innoTO,  -are  (v.  novus),  emeuem;  ital. 
innovare;  (^rum.  innoesc  ii  it  i);  prov.  innovar; 
frz.  innoi-er;  span.  ptg.  innovar. 

4317)  innubllo,  -are,  umwolken,  truben;  (ital. 
annuvolarisi]);  rum.  innour  ai  at  a,  (span.  ptg. 
anublar[se]). 

4318)  inocQlo,  -are  |v.  ocidus),  propfen;  ital. 
inocchiare  u.  »!ocu/are(letzteres  auch  in  iibertragener 
Bedtg.),  vgl.  CaneUo,  AG  lU  852. 

4319)  *inodio,  -are  (v.  odium),  argern;  ital. 
annojare,  nojare,  dazu  das  Vbsbst.  [nojo),  noja, 
VerdruTs,  u.  das  Adj.  nojoso;  prov.  enoiar,  dazu 
das  Sbst.  enuei-s;  frz.  ennuyer,  etmui;  cat.  enujar; 
span.  ptg.  enojar,  enojo,  nojo.  Vgl.  Dz  224  noja  ; 
Grober,  ALL  HI  267. 

4320)  *inquaero  I  fiir  mqnaero),  qnaesin,  qaae- 
sitiim,  quaerere,  nachforschen,  fragen;  ital.  in- 
chiedere;  rtr.  ankuret/,  vgl.  Gartner  §  148;  prov. 
enquerre,  enquerir;  frz.  enquerir  (dazu  das  Parti- 
zipialsbst.  enquete):  span.  ptg.  inquirir. 

4321)  [*inradieino,  -are  (v.  radix),  einwurzeln, 
•=  rum.  inrdddcinez  ai  at  a:  frz.  eitraciner.] 

4322)  *inranco,  -are  (v.  raucus).  heiser  werden ; 
(ital.  arrocare);  frz.  enrouer:  (span,  enroqueeer ; 
ptg.  enrouquecer). 

4323)  *Insabano,  -are  (v.  aa^arov),  in  ein  Tuch 
hullen,  =  sicil.  itvsatonari,  in  das  Leichentach 
hiillen.     Vgl.  Dz  278  sdbana. 

4324)  *Insacco,  -are  (v.  saceu.i),  in  den  Sack 
stecken,  einstecken,  =prov.  ensacar;  frz.  ensaeher. 
Vgl.  Dz  ^78  sacar. 

4325)  *insang1lino,  -are  (von  sanguis),  blntig 
machen;  ital.  insanguinare:  lum.  insanger  aiat  a; 
(prov.  ensanglentar  =  *insanguinolentare :  frz. 
etisanglanter ;  cat.  span,  eiusangrentar);  ptg.  en- 
sanguentar. 

^insangliinoleuto  s.  insangliino. 

4326)  Insania,  -am  /'.,  Vemunftlosigkeit ;  daraos 
vielleifht  gekiirzt  span.  sana.  Wut:  ptg.  sanha. 
Vgl.  Dz  4S5  -iana;  Cornu,  R  X  81,  stellte  *sania 
=  sanies  als  Grundwort  auf. 

4327)  *insapidas  und  Insipidus,  a,  am  (von 


415 


4838)  ln«apOii<i 


CliMI  liitJ^Ki^r 


iii; 


sir/xrr),  puirhiiiRokKxi,  «llM<rii:  itnl.  sriapiilo,  sri- 
inilo.hiU;  (niin.  «(ir/xrf?);  8  p  n  n.  (■mJiWiii/ii  ;  ptj;. 
rnxtihiilo.     V),'l.  l)i  :l!t;i  siipiilu. 

4328)  *lnMi|Hino, -itrr  (v.  .sdyin),  i-iimoifcn ;  itnl. 
inntifHitiiirf :  «pan.  fiijtilioiiar ;  ytn.  nisiihnnr. 

4329)  |*ins('i^ntio,  -ure  (v.  .soViifni),  in  Ki-niiUii« 
sctxon,  =  nun.  iii^<fiiHfr.-  in  at  n.\ 

4330)  intirribo,  Kcripsi,  srriptniii,  scribSre, 
t'in8o)iivil>iMi;  i  IhI.  i«.MTiri>,  ncnssi,  srntlit,  acrivere; 
rum.  iiiscriu,  inri,  is,  r;  prov.  ftr..  inscrire;  span. 
inserihir:  \>\g.  inscrfrrr. 

4331)  'Insfcto,  -ftrc  (Intvns.  von  nfcare),  an- 
«rlinpiilon:  iliivon  span,  rncriilar;  ptj;.  rnceitnr, 
rnretiir.  vjjl.  Kiirator,  Z  III  6lil.     S.  obcn  incj^pto. 

4332)  *insello,  -Are  (v.  srUa),  don  Sattol  aiif- 
lo^^>n:  rum.  infi-iic.-  m  iif  ii ;  prov.  cnsellar,  en- 
seliir :  oat.  etimlldr:  span,  rnsillar. 

insrinM  k.  insiimil. 

4333)  •inscnu'iitio,  -are,  lu'siifii;  rum.  iii.ifmi>i( 
II  it  i;  frz.  nisi-iiii-iicir. 

4334)  'insiToiio.  -ure  iv.  serfiiim),  aufhoitorn,  — 
it.ll.  insereuiirf :  rum.  iiisiniit  ai  at  a. 

4335)  Insfro,  sorfli  u.  sctI,  sertiim  ii.  HStiim, 
sPrfrc,  cinfiifjen,  cinpfropfcn,  =  rum.  itifir  ai  at  a, 
.luf-,  oinreilion,  ordnen;  span,  enjerir:  \itg.riixerir, 
oinfiif;pn,  cinpfropfcn.    V^jl.  Dz  447  eii.rerir. 

433G)  ,*insero,  -fire  (v.  senm),  spiit  wcnlen, 
Abend  worden;  rum  (unpors.  Vb)  in.seara  imera 
in.innt  insera ;  (prov.  userar);  altfrz.  etiserir 
(daneben  nsfrir). 

4337)  inserts,  -are  (v.  inserlre),  einfiipcn,  = 
span.  ptg.  enj;  enxertar,  einpfropfen.  Vgl.  Dz 
447  enxerir. 

4838)  [*insetttni  (nacli  dcm  Perf.  sem  gebildetes 
Partizipialsubst.)  =  ital.  itiseto,  Einpfropfung.  Vfrl. 
Flcchia,  AG  II  352.]    . 

4339)  Iiisibilo,  -are,  liineinzischen ;  davon  nach 
Caii,  St.  366,  ital.  insipUlare,  inzipillare  „indcttare, 
istigare". 

4340)  insignia  h.  ^j/.  (v.  insignis),  Abzeichen, 
Auszeiclinungen ;  ital.insrf/Hn.Zoichen.Kennzcichen, 
Fahne;  prov.  cnstnha;  frz.  eiweigiie;  alt  span. 
ensefia ;  neuspan.  ptg.  insignia.  Vergl.  Dz  184 
insegna. 

4341)  ^insi^no,  -are  (v.  signum),  erkennbar 
madien,  lehren;  ital.  insegnare,  dazu  das  Vbsbst. 
iiisegnamento;  rum.  insenin  at  at  a:  prov.  en- 
senliar,  enseynar;  frz.  enseigner,  dazu  das  Vbsbst. 
enseignement :  cat.  ensenyar;  span,  ensenar;  ptg. 
ensinar,  dazu  das  Vbsbst.  insino.  Vergl.  Dz  184 
insegnare. 

4342)  InsTmiU  u.  Insemel,  zugleich,  zusammen 
(vgl.  Hamp,  ALL  V  364);  ital.  insembre,  iii.-iemhra, 
insieme;  prov.  engems;  frz.  cniscmhle;  altspan. 
ensenMe,  ensembra:  altptg.  ensemhra;  (nouspan. 
neuptg.  junto).  Vgl.  Dz  184  ins<'m6re;  Grober, 
ALL  ni  268  u.  VI  391. 

4343)  ]n.<iinuo,  -are  (v.  sinus),  in  den  Busen 
stecken:  span,  ensenar,  dazu  das  Partizipialsubst. 
span.  ptg.  ensenada,  -seada,  Meerbusen,  Bucbt. 
Vgl.  Dz  446  ensenada. 

4344)  *lnsoclo,  -Tre  (v.  socius)  =  mm.  insofesc 
a  it  i,  begleitcn;  die  iibrigen  Spracben  brauchen 
associare. 

4345)  [*TnsordrTo.  -Ire  (v.  soror)  —  rum.  inso- 
rdresc  ii  it  i,  Scbwestern  werden,  vereinigen.] 

4346)  *inspico,  -are  (v.  spica),  Ahren  treiben, 
=  rum.  spic  ai  at  a. 

4347)  *Inspino,  -are  (v.  spina),  dornig,  spitzig 
machen,  =  rum.  inspin  ai  at  a. 


4H4X)  I'lnMilrio,  -iro  (v.  slan),  in  Stand  .scI/.imi, 
•  rum.  iiistansc  ii  it  i,  n-ii-li  luachiin.] 

4349)  liiNtniiro,  -ikiv,  vrTanHtnlt*'n ;  altfrz. 
(sliirer,  orriflilcn,  baucn,  «cbafTi-n,  cinricbton,  dazu 
die  Sbattvp  fntoree,  cstarement ,  Zurllstung.  Vorgl. 
D/,  677  rslnrrr. 

4850)  'inNtlfriilo,  -arc  (v.  instigate),  nnroizon,  ^ 
(Vi  itnl.  (aii't.)  i>i:igi)lnif.  vgl.  Caix,  St.  368. 

4351)  fnKtipo,  -are,  liinoinstopfun:  s)>an.  mtiliar, 
Btiitzon,  dazu  das  Vbsbst.  entilin,  Stdtzi'.  Vgl.  l)z 
44«  rntilm. 

4352)  liiKtKilo,  iil,  fldliil,  Src,  oinriclitcn  ;  ital. 
ii>il.s/i7i(iiv;  f  r/.  uislituirivU-.,  iihprall  nur  gel.  Wort. 

■nstrfli'tio  s.  inslriio. 

4353)  iiiNtramviitilin  n.  (v.  instniire),  Wwk- 
ZPUg;  ital.  nn\stnnnnit(i;  frz.  instrument  «tc,  iibor- 
all  nur  gi'l.  W.;  (jodocb  altfrz.  estrument). 

4354)  instriio,  struxi,  Kirnctiiin,  NirilSre,  lior- 
richten,  untorricliton  ;  i  t  a  I.  i(i)\struire:  frz.  instntirc 
etc.,  (iborall  nur  gel.  W.,  eliensii  das  dazu  gohorigo 
Sbst.  instructio. 

4855)  insiibiiluiii  u.,  Scliaft  dcs  Uescliirros  am 
Webcstubl ;  it  a  1.  subl/io,  Woberbaum,  davon  .lubbiello 
„porno  doi  cignoni  dcUc  carrozzc",  vurgl.  Caix, 
St.  92;  frz.  ensouple:  span,  enjullo.  Vgl.  Dz  811 
subliio. 

4856)  insiifflo,  -are,  einliauclien,  -  rum.  insullu 
ai  at  a. 

4357)  insQlti,  -am  /".,  Insel ;  ital.  isnla,  Ischia, 
vgl.  Ascoli,  AU  III  458;  sard,  iscra,  isa;  prov. 
isla,  ilha,  iscla;  altfrz.  isle:  ncufrz.  ilc ;  oat. 
ilia;  span,  ishi ;  ptg.  insula,  ilha.  Vgl.  Ascoli, 
AG  III  458:  Crobcr,  ALL  III  268. 

4358)  insiilsus,  a,  um  (in  u.  salsus),  ungosalzon, 
gcschmarklos;  span,  soso,  (das  glcichbcdeutendo 
zanzo  soil  nach  Dicz  dasselbo  Wort  sein,  dagogon 
spricht  aber,  dafs  daneben  auch  zonco  sich  findet); 
ptg.  insosso,  cn.^nsso,  dav.  ensossar.  Vgl.Dz  489  soso. 

4359)  '''intaedio,  -arc  (von  taedium)  =  ptg. 
entejar,  Ekel  empfinden,  dazu  das  Vbsbst.  entejo, 
Ekel,  vgl.  Dz  446  entejar. 

4860)  I  'iiitagmino,  -are  (vom  Stamme  tag),  an- 
rilhren;  prov.  entamenar,  anschneiden;  frz.  entamer. 
Vgl.  Dz  570  entamer;  Flechia,  AG  II  357;  Th.  p.  99 
(wo  keltischer  Ursprung  abgelohnt  wird).] 

4361)  [*IntaIIo,  -Ire  (v.  talis)  —  rum.  intaresc 
ii  it  i,  in  eincn  solchen  Zustand  jom.  versetzen,  dafs 
er  stark  ist.  kriiftigcn,  bekriiftigen.] 

4362)  [Tntamino,  -arc  (aus  in  tng-niinn),  angreifen 
(u.  dadurcli  entweihen)  =  frz.  entamer.  S.  No  4360.] 

4363)  *Tntiirdio,  -are  (v.  tardus)^  rum.  intarz'iu 
ai  at  a,  verzogern,  aufschieben. 

4364)  integer,  gra,  grum  (vom  Stamme  tag), 
unberiihrt,  heil,  ganz;  ital.  integro  (integro)  „chi 
non  fa  difetto,  incorrotto",  inUiwrn  ,,cbe  non  manca 
di  alcuna  delle  sue  parti",  vgl.  Canello,  AG  III  389; 
davon  das  Vb.  inlirizzare,  steif  (unriihrbar)  machen; 
rum.  intreg;  rtr.  entir,  antir,  vgl.  Gartner  §  34; 
prov.  integre,  entegre,  entieyr,  entier;  irz.  entier; 
davon  altfrz.  enterin  (gleichsam  *integrinus),  voll- 

|koramen,  wovon  wieder  das  (auch  ira  Nfrz.  vor- 
,  handene)  Vb.  enteriner,  etwas  voUkommen  ordnen, 
gerichtlich  bestatigen;  oat.  integro,  entir;  altspan. 
entcgro;  neuspan.  intejrro  (gel.  W.),  entero;  ptg. 
integro  (gel.  Wort),  inteiro,  dazu  der  gerichtliche 
Ansdnick  entregue,  in  gehririger  Form  u.  voUkommen 
geordnet.  eingehandigt,  ausgeliefert;  von  inteiro  sind 
abgeleitet  inteirie.o,  unversehrt,  voUstiindig,  intei- 
rigar,  straff,  steif,  starr  machen.  Vergl.  Dz  184 
inlero;  Grober,  ALL  III  268. 


417 


4365)  InWgrii 


UOIi  iiitrichgo 


i]S 


4365)  integro,  -are  iv.  itdeger\,  in  Ordniing ! 
bringen;  ital.  integrare  (gel.  \V. i;  rum.  intregese' 
II  if  I,  vervollstandigon,  heenden;  pro  v.  tiiteirar: 
frz,  intrgrer;  cat.  span.  ptg.  integrar  igcl.  W'orti, 
eiitregar,  ausliefem,  aushiindigen  leigentl.  wohl  eine 
Obergabe  in  gchiiriger,  vollkonimenor  Form  voU- 
zielicn),  dazu  das  Vbsbst.  (auch  Adj.)  entregu,  -ue. 
tTjergabc.     Vgl.  Dz  447  eiitregar. 

43661  intellectus ,  -nin  m.  it.  iutellegere),  Ein- 
sicht,  =;  ital.  iiitelletto    gel.  W.).  i 

43671  (*intellegIo,  -Ire  iv.  inteUegere);  ram. 
inlelepfesc  ii  it  i,  in  Keniitnis  setzen.|  I 

43681  Intelle^o,  lexi,  lectum,  legere,  einsehen; 
ital.  intelligere  (gel.  VV.i;  rum.  iiitelcg  lesei  lea 
lege:  rtr.  eiitellir.  ankiekr.  vgl.  Gartner  §  154. 

43691  I'lntemporo,  -are  iv.  teiiipiis\  =  rum. 
intimplu  at  at  a,  geschehen,  sicli  ereignen.] 

4370)  lutendo,  tendl,  tentiini,  tendere,  nacb 
eincr  bestimmtcn  Seite  bin  richten  lim  Roman,  be- 
sonders  von  dem  Richten  des  Ohres  gebraucht, 
ilaher :  horen,  vernehmen,  vcrsteheni;  ital.  inten- 
ilere:  rum.  intiiid,  tinsel,  tins,  tinde  (hat  die 
eigentl.  Bedtg.  bewahrt  u.  dieselbe  nocb  mehr  er- 
weitert.indem  es  auch  „aushreiten,  cntfalten,  richten"  ' 
u.  dgl.  bedeuteti;  pruv.  frz.  entendre;  cat.  en- 
tendrer;  span.  ptg.  entender. 

4371)  *intenebrTco,  iiitenebro,  -are  (von  tene- 
hrae\,  verdunkcln;  ital.  intentbrarc  (u.  -brire); 
rum.  iiitunec  if.  intunerec\  ai  at  a:  span,  enteiie- 
brar:  iptg.,  auch  span.,  entenebrecer). 

4372)  *Tntenebrieu.s,  a,  nm  ( v.  tenebrae),  dunkel; 
rum.  iiitunerec;  prov.  entenerc. 

4373)  [*intenerio,  -ire  (v.  tener),  zart,  weich, 
geriihrt  raachen;  ital.  intenerire:  rum.  intineresc 
ii  it  i;  (prov.  atendrir,  atenrezir:  frz.  attendrir); 
span,  enternecer :  ptg.  enternecer,  entenrecer.] 

43741  Tntentivils,  a,  urn  (v.  intemlerei,  aufmerk- 
sam  (Georges  giebt  unter  Bezugnahme  auf  Prise. 
15,  36  als  Bedtg.  „3teigernd''  an  ,  =  alt  frz.  en- 
tentiu-s,  vgl.  Suchier,  Z  I  430:   sonst  nur  gel.  W. 

4375)  inter,  zwischen,  unter:  (ital.  tra  =  iidrai; 
sard,  intre;  rum.  intre,  intru;  rtr.  d-enter :  prov. 
frz.  cat.  span.  ptg.  entre.  Vgl.  Grober,  ALL 
in  269.    (Frz.  entregent  =  inter  gent-,  Lebensart.) 

4376)  *int«ralia  n.pl.,  innerliche  Dinge,  =  prov. 
intralias,  Eingeweide;  frz.  entraiUes.  Vgl.  Dz  571 
entrailUs. 

43771  Tiiter  +  anibos,  zusammen;ital.  intrambo, 
iiitranihi,  intrainbe,  beide,  idaneben  intrainendue); 
prov.  entrambs;  span.  ptg.  entrambos.  Vgl.  Dz 
185  intrambo. 

4378 1  interanea  n.  pi.,  Eingeweide;  ital.  en- 
tragno,  (daneben  le  interiora,  iiitestini,  budeUa, 
visceri);  (rtr.  emledans  =^  in  -{■  <le  +  intus:  prov. 
intralias  =  interalia :  frz.  eiUraiUes);  altifrz.  en- 
traigne:  span,  entraiias,  (daneben  iiitestinos,  tri- 
pos, vi^ceras);  ptg.  entranhas,  (daneben  intestines, 
tripos). 

4379 1  interest,  es  ist  daran  gelegen,  =  frz. 
interet,  Sbst.,  Angelegenheit,  Interesse;  die  iibrigen 
Sprachen  brauchen  in  dieser  Bedtg.  den  substanti- 
vierten  Inf.  interesse  (ital.  ptg.  interesse,  span. 
interesi. 

4380 1  inter  +  h6eque  =  ital.  introcque,  nnter- 
dessen;  rtr.  antroqua,  bis,  vgl.  Ascoli,  AG  VII 
526  f. ;  ebenda  inter  +  hoe  +  in  =  rtr.  entochen, 
bis  an. 

4381)  inter  +  *h6eqne  +  ips-  =  altfrz.  entrues, 
eiitriKsque,  vergleiche  Ascoli,  AG  Vn  527  Anm.  2 
No  2;  Grober,  ALL  VI  391  (fragt  =  »>itro[r]s«m  ?). 
EoTting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


4382)  (in  (+  altnfrank.  tarian,  mit  Umlaut) 
terian  (=  zerren);  davon  vielleicht  altfrz.  eiitarier, 
enterier,  reizen,  indessen  ist  ein  gewichtiges  Bedenken 
gegen  diese  Ablcitung  die  von  Fiirster,  Z  III  263, 
nachgewiesene  Dreisilbigkeit  des  einfachen  Verbums 
taiier.  Vgl.  Dz  685  tarier;  Scheler  im  Anhang  zu 
Dz  815;  Mackel.  p.  47  unten.j 

4383)  interior,  -us,  der,  die,  das  Innere;  ital. 
interiore  etc. ;  iiberall  nur  gel.  Wort. 

4384)  *interloco,  -are  (v.  locus)  =  r  u  m.  inteiioc 
ai  (It  a,  zusammeubringen,  irgend  wohin  bringen. 

4385)  inter  +  medium  =  ital.  intermezzo, 
Zwischenspiel ;  s.\i.entreines('i).  \^\.Y>i^\l  entremes. 

4386)  intemeco,  -are,  hinmorden;  davon  viel- 
leicht modenes.  arngher  ,,ananorbare,  soffocare, 
appestare,  attoscare",  vgl.  Flechia,  AG  II  8. 

4387)  interrogatio ,  -onem  /.  (v.  interrogare), 
Frage;  ital.  interrogazione ;  rum.  intrebaciune ; 
frz.  interrogation  etc.;  iiberall  nur  gel.  Wort,  das 
Gleiche  gilt  von  dem  Xom.  act.  interrogator. 

43881  inten-ogo,  -are,  fragen;  ital.  interrogar; 
rum.  intreb  ai  at  a;  prov.  interrogar,  entervar : 
altfrz.  enterver,  (wegen  rouver  s.  hropan);  neufrz. 
interroger:  cat.  span.  ptg.  interrogar.  Das  Wort 
ist  nur  gelehrt  (abgesehen  von  dem  wenig  iiblichen 
prov.  entervar,  altfrz.  enterver) ;  die  volkstiimlichen 
Ausdriicke  fiir  ,, fragen"  sind  im  Romanischen  de- 
mandare  =  ital.  domandare,  dimandnre,  frz.  de- 
mander  etc.,  u.  percontare  (im  Schriftlat.  Deponens) 
=  span,  preguntar,  ptg.  pergitntar.  Vgl.  Dz  554 
corvee. 

4389 1  [*intertio,  -are  (von  tertius),  in  dritte 
Hand  legen,  in  dritter  Hand  finden,  wiedererkennen, 
=  altfrz.  entercier,  wiedererkennen,  vgLDzo71s.».] 

43901  *interunio,  -Ire  (v.  iinus),  vereinigen,  = 
rum.  intrunesc  ii  it  i. 

43911  int«xo,  texul,  textum,  texere,  hinein- 
wcben;  ital.  intessere;  rum.  infes  ui  ut  e. 

4392)  *intibens,  a,  nm  (Adj.  zu  intibum,  Eu- 
divie,  Cichoria  Endivia  L.);  davon  ital.  prov. 
endivia,  Endivie;  frz.  endive:  span.  ptg.  endivia. 
Vgl.  Dz  126  eiulivia. 

4393 1  intingo,  tinxl,  tlnctum,  tingere,  ein- 
tauchen;  ital.  intigno,  tinsi,  tinto,  tiynere;  rum. 
inting.  tipsei ,  tipt ,  tinge:  die  nbrigen  Sprachen 
kenneu  nur  das  einfache  Verbum. 

4394)  *intono,  -are  (v.  Honus  =  xovoi.  Ton, 
also  verschieden  von  intonare,  donnem),  anstimmen, 
=:ital.  intonare:  frz.  entonner  etc. 

4395)  *int«mo,  -are  i v.  ropros)  =  rum.  JHioi« 
ai  at  a,  um-,  ver-,  zuriickdrehen. 

4396 1  intorqueo,  torsi,  tortum,  torquere,  um- 
drehen,  =  rum.  intorc,  orsei,  ors,  oarce,  drehen. 

4397)  [*int«rtilio,  -are  {toiiilis)  =  frz.  entor- 
tiller,  wickein,  ringeln;  span,  entortijar.  Vgl.  Dz 
323  torto] 

4398)  *intrdmo,  -are  (v.  trama),  ein  Gewebe 
anfangen,  =  rum.  intram  ai  at  a,  wieder  in  Ord- 
nung  bringen,  niederherstellen. 

4399)  *intria]armo,  -are  (v.  anna)  =  rum.  in- 
trarmes  ai  at  a.  bewaffnen. 

4400)  [in  transact©  (von  transigere,  durchstofsen, 
durchfiihren)  im  Stofs,  mit  Gewalt,  ohne  Kucksicht, 
ohne  Umstiinde,  =  altfrz.  eiitresait,  ohne  Dm- 
stande,  geradezu,  sofort,  norm,  antre.'iiais.  Vgl.  Dz 
571  entresait.    S.  auch  oben  ad  transactum.] 

4401)  [*intricheo,  -are  (v.  zQi/_a\,  dreifach  teilen 
(das  Haar,  um  es  zu  flechten,  dann  flechten),  ist 
das  mutmafsliche  Grundwort  zu  ital.  intrecciaie 
izunachst  von  treccia  =  Hrichea,  Strahne,  Flechte;, 


II: 


I  lii'Ji  uitrlco 


I  l:i!)i  iiivoliiimi 


420 


llooliU'ii,  vurlli'<lit«ii.  vi'rivickclii.  i AiiR  (loin  rnrti/.ip 
iM<iYcnii/ii  I'litxtaiiil  ilurrli  vulksotvmolopNi'lio  Uin- 
ilviitiin^'  fr/.  fiitrriliiil,  ni^iMitlioli  t'iii  vcrvvii-koltor 
S|lrlln^'  lii'iin  'i'niito,  KruiiisurunK,  vfjl.  I)/.  671  h.  r.; 
VaU.  RK  III  f>()4.)  VkI.  1)/,  8liti  (mcio.  Solu-lor 
iiii  hiol.  (iv.tw.  I 

•J-IOji  intriro,  -ftrc,  v«rwiok«lii ;  ital.  inliicnre 
,,n«n(U'r»Mliflioil('",  iiiM-i7(iir„iml>ruKli'"'i'i'"'"Hl'"'^"i 
iln/ii  ilio  Vlisli«ttv(>  nilrico  ii.  iii/iiV/o,  v^l.  ("iincllo, 
AG  III  S71;  mis  liciii  Itiil.  (laiiii  |iruv.  nitricar: 
tri.  intrniiirr,  iliivon  ilu»  Vlisbst.  ki/ck/iic;  up  an. 
rnlricnr,  rii-.  itilriiietir ;  ptjf.  intrictir  ii.  iiitfiqar. 
Vpl.  Di  :»27  (iic.iir. 

4^08)  •iiitrislo, -iiro  IV. /m(w),  liolJiilioii;  itul. 
tn<ci).l(irr,  itilri)>tiii:  liiisc,  jjottlos  woriloii  mltritlnri; 
anitristari;  liotriiliiMii;  riini.  intri/tl  in  ill  o,  bit- 
trtlboii;  prov.  riilrinlecir;  ifrz.  altrislri);  rnt. 
cntrislir ;  altspaii.  rnlristor:  noiispiiii.  ptj;. 
rM/ri,s7frcr. 

■1404)  (*intrditio,  -jire  (v.  introitus),  liinuiii);elion ; 
ilavoii  iiacli  Baist,  Z  V  564,  span,  antnirjar,  don 
Sonnta^r  vor  KintritI  dor  Fastoii  foiorii,  dazii  das 
NTjsbst.  aiitniejo.  wolulios  C.  Mirliaolis,  St.  263,  als 
Schoidoform  /ii  iiitroilo  ansnh.]    S.  intruitus. 

4406)  introTtiis,  -iini  in.  (v.  introiie),  Kiiitritt; 
altspaii.  eiitioiilo,  ntit luido :  iiouspan.  iniliui'Ji), 
das  wolil  diircli  Siil'lixvertauscjiiiiit;  au.s  aiitriiidi) 
entstanden  i.st  iind  zu  wolchom  das  Vh.  unlniajar 
gohiirt),  KarnevalMsoiiiitaf;.  Vgl.  D/,  447  cntroiilo. 
S.  introifTo. 

•UO(i)  iiitro  -I-  dsque  =  altfr/,.  trosqiie,  tiesque, 
bis,  \g\.  Dz  622  /M.s(/(je. 

4407)  iiiti'o  +  iLsque  +  ad  =  (rtr.  aiilruqua'f); 
prov.  tnwsc'ii.  bis:  altfrz.  trosqii'a,  Iresqu'a,  vgl. 
Dz  622  jiisqiie:  Griibor,  ALL  VI  149. 

4408j  [*IiitiidItio,  -are  (voiu  Staiiuiio  tiid,  wovon 
ttntderc) ;  davoii  vioUoicht  ital.  intii:iare,  riiitiizzaic, 
stumpf  niacheii,  diimpfon.  Vgl,  Ascoli,  AG  I  36; 
Dz  379  s.  V.  wollte  das  Wort  von  *intutiare  von 
tueri  tutus  ableitcn,  was  bef^fflich  unannohinbar 
ist.  Moglicherwoiso  gchilrt  zu  intuzzare  das  Adj. 
tozzo,  dick,  knrz,  vgl.  Dz  406  s.  v.] 

4409)  Til  +  turn  =  altspan.  enton,  dainals; 
(ptg.  cnliin).     Vgl.  Dz  446  eiiton. 

4410)  in  +  tiiiicce  =  span,  enlonces,  damals, 
(altspan.  auch  estoiizc.  estonzas  =  ex  ^  tuncce), 
vgl.  Dz  446  enton. 

4411)  intfis,  diinnen;  prov.  ins;  altfrz.  ens, 
vgl.  Dz  570  etis.    t'ber  de  +  intus  s.  oben  untor  de. 

4412)  inulS,  -am  /'.,  Alant  (Inula  Hcllonium  L.); 
ital.  enola,  ella,  lella:  frz.  atinee  =  *iltinata  fiir 
*inulata:  span.  ptg.  enula,  ala.  Vgl.  Dz  126 
aiola;  Grober,  ALL  III  267. 

4413)  invado,  rasi,  vasum,  vadere,  cindringen; 
ital.  invado,  vasi,  vaso,  vadere;  prov.  encazir; 
frz.  envahir;  span.  ptg.  invadir.  Vgl.  Dz  571 
envahir.  Vermutlich  gchort  hierher  auch  span. 
embair,  geistig  einnebmen,  in  Erstaunen  setzen,  vgl. 
Comu,  R  XIII  301. 

4414)  *inTeiieno,  -are  (v.  venemim),  vergiftcn; 
ital.  invelenire;  rum.  inveninez  ai  at  a;  prov. 
enverinar,  evcrinar:  frz.  envenimer;  cat.  enverinar; 
span,  envenenar:  ptg.  envenenar. 

4415)  *inTemiTno,  -are  (v.  vermis),  Wiirmer  be- 
kommen;  ital.  invcrminarc  u.  -ire;  rum.  inver- 
minez  ai  at  a. 

4416)  in  +  versus,  gegen;  ital.  inverso;  prov. 
frz.  envers  (mail,  inecrs  =  inversiim,  Norden,  vgl. 
Dz  272  ritto). 

4417)  Investio,  -ire  (v.  veMis),  bokluiden;  ital. 


I  iiiiicsfiic.-  Ir/..  iiiirstir;  «pan.  rmlieslir:  (Iborall 
mir  gol.  Wort  ii.  /war  KiinKtaundriiok  ilor  KricgH- 
spraolio  „((>iiioii  I'lat/.i  angruifuii,  baronnoii,  oln- 
HcliliofHon".     Vgl.  D/,  1.S5  luveslire. 

4418)  ♦InvMfllo,  -arc  (v.  vctuliis),  all  wonlon ; 
ital.  iiivrcchiare :  (ruin,  invechcsc  ii  il  i;  pmv. 
emrllieeir,  cniHflhr^ir ;  frz.  envieillir:  cat.  inirllir: 
span,  niri-jrirr ;  ptg.  rnirlliecer). 

4419)  *invi('(no,  -Are  (v.  viciniiM),  lienaclibart 
soiii;  rum.  I  III  VII  m/ (11  (I  (  (I,  bonaolibarl  soin;  (frz. 
aiHiisimr:  xpaii.  uriTiniir;   ptg.  di-i-,  iivezinhar). 

4420)  invldiii, -Hin /'.,  Noiit;  i  tal.  I'lifii/iii,  dazu 
das  Vorli  iiii'iilnin' ;   jirov.  rnvfjii,  dazii  das  Vorb 

j  cii  ivjVi  r  .•  frz.  innir,  dazii  das  Voib  invier,  davun 
wiodor  das  Vbsbst.  inri,  Wottoifor;  span,  envidia, 

I  dazu  das  Vb.  ciinV/iur,'  ptg.  ininja,  en-,  dazu  das 

I  Vb.  iturjar,  en-.     Vgl.  1)/,  571  rnois. 

j  4421)  ♦iMvinco,  Tivf,  victiiin,  vincerc  --  rum. 
ineini/,  rinsei,  rins.  vini/i;  sicgen,  idiis  uinfacho  Vorb 
felilt  (loin  Kuiniin.,  uiibii'iui  anderorsuils  dio  (ibrigou 
Spraclion  das  zusamniongesutzto  niidit  kunnon). 

4422)  *invio,  -arc  (v,  via),  auf  don  Wcg  bringon, 
scliickon  (bei  Solin  2,  4  konimt  uioiarr  oinnial  vor, 

!  abor   in    dcr   Ijodtg,    ,,betroton");    ital.    imnare; 

I  prov.  enriar;  frz.  envmjer ;   (altfrz.  aiich  ew  + 

I  roller  =  indr  viare ) ;  c a  t.  s p  a n.  ji  t g.  inviar,  enviar. 
Vgl.  Dz  700  i)oi/er  2. 

\  4428)  '"iiiviridio,  -ire  (v.  viridis),  griin  worden; 
ital.  ineirdire;  rum.  iuverzesc  ii  il  i;  (span, 
ptg.  enverdecer). 

4424)  *invitTo,  -iirc  I  v.  vUiuin  in  aoiiior  roman. 
Bodtg.,  wouacli  os  „bo80  Gowobnlioit,  (iewobnbeit 
iiborhaupt,  Bolustigung"  u.  dgl.  buzoicluiot);  rum. 
invdf  ai  at  a,  gowolinon,  dazu  das  Vbsbst.  nwal. 
(boso) Gowobnlioit;  al  tfrz.cjiwoi.si'cr,  sicb  bolustigon, 
dazu  dio  Sbsttvo  envoisie,  cHooinure,  Frcudo,  Lust, 
Scherz,  abor  audi  Betriigeroi,  Schurkeroi;  span. 
envezar,  bolustigen.     Vgl.  Dz  344  vizio. 

44251  invito,  -are,  einladen;  ital.  invitare; 
prov.  envidar;  frz.  inviter;  cat.  span.  ptg.  en- 
vidar  (sp.  ptg.  auch  invitar). 

4426)  In  Vitus,  a,  uni,  widorwillig;  ital.  invito; 
frz.  en»js;  altspan,  n/iidirfos,  awu'rfo.s.  Vgl.  Dz  422 
ambidos  u.  571  envis. 

4427)  involo,  -are  (in  u.  vohi,  hohle  Hand),  in 
die  hohle  Hand  liinoinbringon,  stehleu;  ital.  inco- 
tare,  .stohlon;  prov.  cneo/ac;  { x /..  ciiiblc r ,  dazu  das 
Vbsbst.  emblre  in  den  Vorbimluiigcn  d'cmhlie,  a 
I'emhUe,  verstohlenor,  heiuilicher  Weise,  (das  ubliche 
Vb.  fiir  ,,stohIen"  ist  volcr  =  volare  in  transitiver 
Bedtg.  „fliegen  inaidien");  aus  de  +  involare  ist 
wohl  entstanden  altfrz.  ilnmble(i}r,  fliegen  machon, 
vgl.  Lesor  p.  79.  Vgl.  Dz  568  embler;  Scholor  ira 
Anbang  zu  Dz  791. 

4428)  [*iiiv61ucul6,  -are  |v.  volverc  abgeloitet) 
=  ital.  incofjiiare,  einpacken,  dazu  das  Vbsbst. 
invoijliv,  Paket;  [incoyliare ,  Lust  erwecken,  ist 
gleichsam  *inv(jliare,  vgl.  voglio  =  *vuliu  f.  volo, 
oi)(/lia,  Lust).     Vgl.  Flechia,  AG  11  20.| 

4429)  [*inv5lHtfio,  -ilre  (von  involutus  abgeleitot 
nach  Analogic  von  /luctiiare,  aestuare  u.  dgl.), 
daraus  *involnjijiare  (vgl.  pipita  =  pituita,  s.  Dz 
249  pipita]  u.  daraus  ital  incihippare.  (dazu  das 
Sbst.  iiiviluppo):  frz.  envelojipcr,  (dazu  das  Sbst. 
enveloppe);  altcat.  eiivoljiar.  So  will  Storm,  R  V 
187,  die  selfsame  A\urtsi|i)«;  vi-vsuclLsweise  orkliiren, 
fiir  welclie  Diez  3J  1  nhijipn  k.-ine  Deiitung  beizu- 
bringon  wufste  u.  fiir  wvlcbr  :uu:h  Scbeler  im  An- 
hang  zu  751  keinc  I.iisung  fand.  Aber  auch  Storm's 
Aiinahme  kanu  nicbt  befriciligen,  weil  aus  tu  =  tv 


421 


4430)  InvSlvo 


4445)  jiifigo 


422 


nimmermelir  pp  werden  konnte  ( pipita  aus  pituita  |  di  came  tagliuzzata" ;  aus  dera  Kompositum  salis 
borulit  auf  volksetymologischer  Urabildung).  Die  \  insicia  =  *salisicia  entstand  iiach  Caix  ital.  sal- 
Wortodiirften  mit  iio/t'creiiberhauptnicht  zusamnien-  Sifct'd,  Bratwurst;  prov.  snusissa;  frz.  saucisse: 
hiingen,  sondcrn,  wie  audi  schon  Diez  vermutete,  I  cat.  snisiVJa,-  span.  \itg.  salchicha.  Diez  280  .sn/sn 
auf  das  Adverb  volup  „vergnii^licb,  wonniglich"  I  leitete  letztere  VVorte  unmittelbar  von  salsus  ab, 
zuriickzufiihreu  sein:  eine  Person  oder  Saclic  ein- '  u.  dies  diirfto  docb  die  grol'sere  Wahrsoheinlichkoit 
wickcln  kann  scherzhaf't  sehr  wohl  als  ein  ziirtlichcs  fiir  sich  haben.  Vgl.  Grober,  ALL  III  272. 
Behandeln  derselben  aufgefal'st  werden,  da  die  ein-  4438)  *Tstiis  (f.  istc) ,  a,  *uni  (f.  -«//).  dieser, 
gewickelte  Person  oder  Saclie  vor  Kalte,  Nasse  etc.  jener;  altitaL  esto;  rum.  ist:  prov.  est;  altfrz. 
gesohiitzt  ist  u.  sich  infolge  dessen  sei  es  wirklicb    ist  (nur  in  den  Eiden);    cat.  span.  ptg.  este. 


sei  OS  gleiclisam  vergniiglicdi  n.  behaglich  befindct. 
Die  Vortauschung  des  o  niit  i  hat  ilir  Seitcnstiick 
in  vilume  nebeu  volume.  Befrenidlich  bleibt  nur 
die  Verdoppelung  des  p,  doch  ist  sie  aus  der  Vor- 
liebe  des  Ital.  fiir  Doppelkonsonanz  erklarbar.  Aus 
deni  Sbst.  luffo  lein  vorworrener  Klumpen  Flachs 
u.  dgL,  (iewirri  erwachst  wohl  kein  Bedenken,  denn 
es  diirfte  nicht,  wie  Diez  anzunehmen  scheint,  mit  I  iiottc,  heute  Nacht.  —  8.  ad  istaiu  horani  = 
rihippo  zusamraenhangen,  sondern  aus  dem  griech.  |  al  tfrz.  aatiire,  jetzt,  vgl.  Diez,  Gr.  11^  471.  — 
).6<fOi,  das  unter  amlerem  auch  „Buschel,  Haar- 1  9.  ante  +  ist' +  ipsnin  =  i  t  a  1.  testeo,  teste,  neu- 
Rchopf"  bedeutet.  entstandcn  sein.]  [lich,   vgl.  Dz  406   testeso.    —    (10.  momeuto  isto 

4430)  *iiiTolvo,  -rire  if.  involvere)  ^=  mm.  inliolb   oder  isto  isto  vermutete  Rajna,  Giorn.  di  fil.  roni 


Aufscrdoni  in  den  Zusaminensetzungen :  1.  ecce + 
iste  8.  oben  s.  v.  —  2.  eccufm]  +  ist«  s.  oben  s.  v. 
—  3.  iste  +  ipsus  =  ital.  stes.so.  vgl.  Dz  403  s.  v.: 
Ascoli,  AG  III  443.  —  4.  isto  die  =  rum.  astazi, 
heute.  —  5.  ista  matutiua  =  ital.  stamaltina, 
heute  Morgeu.  —  6.  ista  sera  =  ital.  stasera, 
heute  Abend.  —  7.  istaiml  noeterml  =  ital.  sta- 


ai  at  a,  wenden,  drehen. 

44311  involvo,  toIti,  volutnin,  volrere,  hinein- 
wiUzen,  einhiillen;  ital.  involvo  und  -volgo,  volsi, 
volto,  volvere  u.  voli/ere:  span.  ptg.  euvolver. 

44321  [InTiilto,  -are  (v.  vultus  =  altfrz.  voutt  = 
frz.  envoi'iter,  gleichsam  Bijses  in  ein  Antlitz  hinein- 
wiinschen.  mittelst  eines  Wachsbildes  verwiinschen, 
bezaubern,  behexen.  Vgl.  Dz  572  «.  v.  u.  Seheler 
im  Anhang  zu  Dz  793;  envoiiter.  einwollien,  ist  = 
*invohviitafe.] 

ipsa  hora,  ipsii  niu  Iiora  s.  *ipsus. 

44331  *ipsus  if.  ipse),  a,  nin,  selbst;  ital.  (issoi, 
esso,  dazu  das  Adv.  ma  =  ip.ia  scil.  hora,  jetzt; 
sard,  (log.l  ism,  is.su;  rum.  i>is;  prov.  eps,  eis: 
(altspan.  e*si  =  ijjse  + /iicf;  neuspan.  esc,-  alt- 
ptg.  eiso;  neuptg.  esse.  Aufserdem  ist  das  Pron. 
in  Zusammensetzungen  erhalten:  1.  id  ipsus  = 
ital.  ilesso,  der;  rum.  dins,  mit  dem  Artikel  dinsitl 
=  id  ipse  iUe.  —  2.  ad  ipsam  =  (?)  ital.  udesso, 
jetzt;  prov.nrfes,-  altca  t.  nrfes,- altspan.  nrfjeso. 
Vgl.  No  161.  3.  ad  id  ipsam  =  rum.  aditis, 
eben  deswegen.  gerade.  —  4.  iste  ipsus  =  ital. 
stesso,  vgl.  Ascoli,  AG  lU  443.  —  5.  met  +  *lpsi- 
mns  =  ital.  medesimo,  selbst:  prov.  medesme, 
mesesme,  (daneben  meteis,  medes  -■=  met  +  ipse); 
frz.  meme:  span,  mismo;  ptg.  mesmo.  —  6.  ipsa 
-f  mente  =  prov.  epsamen,  eis.iameti.  auf  gleiche 
Weise;  altfrz.  e{n)sement.  -  7.  ipsa  liora  =  alt- 
span,  esora,  jetzt.  —  8.  ipsa  ilia  hora  =  altfrz. 
epslor,  sofort.  —  9.  long-  -|-  ipsum  =  i  t  a  1.  lutiyhesso, 
langs.  —  10.  supra  +  ipsum  ^  ital.  sorres.so,  uber, 
auf.   —   11.   In   ipso   illo  passu  =   altfrz.   enes- 


II  57,  als  Grundform  das  ital.  altspan.  altptg. 
tosto,  sogleich,  prov.  altfrz.  tost,  neufrz.  tot  in 
bieniot,  tantot ;  Rajna  begriindet  seine  Annahme 
geistvoll  u.  gewandt,  gleichwohl  ist  sie  wenig  glaub- 
haft,  und  die  von  Diez  323  s.  v.  befiirwortete  Ab- 
leituug  von  tostus  (von  torrere]  diirfte  durchaus 
vorzuziehen  sein,  vgl.  auch  Canello,  AG  in  324; 
an  toto  cito  zu  denken  ist  aus  naheliegendem  laut- 
lichen  Grunde  unstatthaft).  Vgl.  Grobor,  ALL  III 
273.     (tJber  iSTtr.  istum  vgl.  Neue  »11  397.) 

4439)  Iter  n.,  Weg,  Keise:  ital.  erre  in  perder 
Verve  „imbriacarsi",  vgl.  Canello,  Z  1567;  altfrz. 
erre  (auch  neufrz.),  oirre.  Weg,  Reise,  Unter- 
nehmen.  Plan.  Vgl.  Dz  573  erre:  Ascoli,  AG  III 
444  Anm.;  Meyer,  Ntr.  62. 

4440)  *Itero ,  -are  (v.  iter) ,  reisen ,  wandern 
(schriftlat.  item  re,  wiederholen,  welches  Vb.  als  gel. 
Wort  im  Roman,  erhalten  isti;  altfrz.  edrer  [edrers 
Alex.  38  p,  edrat  Leod.  69|,  errer,  davon  das  ad- 
verbial gebrauchte  Part,  errant  (daneben  erranment), 
sogleich;  (span,  hedrar,  zum  zweiten  Male  ura- 
hacken,  =:Jterare,  wiederholen).  Vgl.  Dz  458  hedrar. 
573  ewe.  " 

4441)  arab.  ithmid;  daraus  vielleicht  entst«llt 
frz.  antimoine,  Antimon.  Spiefsglanz,  vgl.  Devic, 
Suppl.  p.  10:  Littre,  Diet.  s.  v.:  Fafs,  RF  HI  493. 

4442)  got.  inp  igerm.  itppa).  auf;  davon  vielleicht 
cat.  span.  upa.  aiipa,  auf!  munter ! ,  dazu  das 
Vb.  upar,  sich  vom  Boden  erheben.  Vgl.  Dz  495  upa. 

4443)  ahd.  iwa,  Elbe;  frz.  if;  span.  ptg.  iva. 
Vgl.  Dz  185   iva. 

4444)  [gr.  i.%a).oq.  schnell  springend  (?);  wurde 


lepas.  —  Im  Ruman.  sind  auch   sonst  zahlreiche  I  von  Salmasius  als  Grundwort  zu  occit.  frz.  isard, 
mit  ipse  gebUdete  Verbindungen  vorhanden  (vgl.  Ch.    cat.  isart  und  sicart,  Gemse,  angenommen,  vgl.  Dz 
p.  128),   ebenda   wird  von  dera  Pron.  iw.v  auch  ein    619  isard,  Diez  bemerkt  ,,sehr  zweifelhaft",  richtiger 
Verbum  insii.^esc  ii  it  i  rait  der  Bedtg.  ,,sich  etwas    hatte  er  gesagt  ,,ganz  unmoglich".] 
aneignen"   abgeleitet.     Vgl.  Dz  129  esso;    Grober,, 
ALL  m  269  u.  VI  391. 
4434)  iraciindia,  -am  /.,  Zorn:  altptg.  rigonha,  I  J. 


£Cl.  Cornu,  R  SI  95 

4435 1  Irredemptus,  a,  um  (Part.  Perf.  Pass,  v 
redimere)  =  ital.  irredento,  unerlost. 

4436)  ahd.  *lsenbriln,  eisenbraun,  =  prov.  alt- 
frz. isanbrun.  ein  Stoif  von  brauner  oder  schwaiz- 
licher  Farbe.     Vgl.  Dz  619  s.  v. 

44371  Islciiim  n.  if  i)t.<<iciiim  v.  insico  =  inseco) 
Wurst;    davon    nach    Caix,    St.    52,    ital.    eiceia 


4445)  jiiceo,  iii,  (citnm),  ere,  liegen;  ital. 
yiacio,  giacqui,  giaciuto,  giacere;  rum.  sac,  zdcui, 
zdcut,  zace;  rtr.  Pras.  '^aiel,  Part.  Perf.  Ja'ee,  Inf. 
ze,  vergl.  Gartner  §  154;  prov.  .jatz.  jac,  jagut, 
jazer ;  altfrz.  gis,  jui,  jeii,  gesir:  neufrz.  gesir 
(unvollstandiges  Zeitw. ;  der  ubliche  Ausdruck  fiir 
„liegen"'  ist  coueher,  etre  couclii),  davon  die  Sbsttve 


,,carne",  sicciolo  oder  cicciolo,  cieriotfnro  „pezzetto    gite,   Xachtlager   (vgl.   Braune,   Z  X  262),   gesine, 


4i'.J 


Ui(i\  Jai-flh 


4'l6(i)  jA(n1lArl8 


t24 


Rinitlwtt  iprov.  jtu>ina):  cat.  jnirh,  jeijui,  jriinl. 
jiiurer :  K|iiiii.  iiltlirh  Hind  iiiir  ilii>  8.  I*.  I'niH.  i/no-. 
ilii>  3  V.  Iinpf.  y(iri<i .  Inf.  i/nrrr  ^„li(>^;^Ml"  wird 
^<wi>linlicli  ilnn'li  rstnr  init  HoifilfiunK  von  rclinild, 
rjrteiiiliilo  Ac.  im.^^i'il ruckt) ;  p t  n. ./'iH'O,  ./oui'f ,  jacida, 
liurr.     V^l.  I)i  filHi  i/iMc. 

444l>)  jarob;  von  <lic>Ki>tn  Kip'iuniincn  vornnitlicli 
infolf^<  irv'ond  oinor  /.ufiilli^rcn  VoruidasNUii;;  (von 
dom  Nainon  oincs  Haiiptlin^K  von  HoaiiviiU  uni  1358) 
dor  Namo  di-s  Kli'idunpi.'stuoko.s  ...Inclio"  (oi){ontlicli 
oin  Pan/.orlu'nid,  Krionswanini»!;  itnl.  f/inco;  frz. 
;ii(/iif;  span,  jiicn:  pt>;.  jnro.     V>;1   1)/,  IG-I  i/iiico. 

4417)  ^*J&vturias,  •iiin  (und  *J&ct iclilH ,  •nin, 
Ix'idi»  Woito  von  jiictare,  .scliuttWnl,  davon  nncli 
Riinscli,  KK  111  ;t7l,  ital.  iidtlero.  <i(itlici\  dio  von 
Diet  375  s.  r.  nncrkliirt  jjelnsaonen  Bononnnn-ron 
dor  ..Espi'";  die  Bodoiitung  wfirdc  niit  dii'sor  Ali- 
leituDK  sicli  (jut  ven-inijfcn  lasscn,  vfjl.  frz.  tremlilc 
(v.  trfmiiliis)  ..Zitterespo"',  laiiUioli  uU'r  ist  sio 
sriion  tics  Uoclitones  wogcn  viillig  iinannidimbar. 
Dip  AbleitunfT  der  Worto  bloibt  nocli  /.u  linden.] 

JSoto  s.  i'Jgfto. 

44481  Jiietiis,  -uiii  m.  (vou  jacere),  der  Wurf, 
das  Si-lili'udern:  ital.  iiclto ,  jiilto,  Wurf;  i/eto 
..corri'frpiiolo  cbp  si  lega  ai  pie  degli  nccclli  di 
rapina",  vgl.  Canello,  AG  111  386:  prov.  (/el-z:  frz. 
jet:  ptg.  i/eito,  Scbwunjc,  Haltunj;  dcs  Korpere, 
Gcstalt.     V^I.  I)z  161   ijilldrt  n.  455  <iiito. 

4449)  l*JBCuIo,  -ire  (scliriftlat.  jaculari),  schlou- 
dem:  davon  vielleiebt  frz.  jaillir,  hervorsi>nideln, 
vgl.  Dz  619  g.  r.  Da  indessun  im  Altfrz.  jalir 
(also  rait  nicht  palatalem  /)  dio  iiblioho  Form  ist 
und  daneben  picardisches  ndlir  bcstebt,  so  ist  dio 
Ablcitung  von  *jaculare  immorliin  zweifolliaft;  Diez 
liacbte  an  das  doutscho  „wallen".  Vermutlicb  sind 
jaillir,  jalir  einerseits  u.  ijalir  andererscits  ausoin- 
ander  zu  lialtcn;  das  lotzterc  mag  gerraan.  Ur- 
.sprunges  scin ,  das  erstere  aber  doch  =  *jaculare 
sein;  das  Vorliandensein  von  ./<i?ir  erkliirt  siob  aus 
Aubilduug  an  das  neben  saillir  vorhandon  gewcsenc 
■■iolir  =  salire.\  Vergl.  Dz  619  .s-.  v.;  Scheler  im 
Diet.  s.  t'. 

4450)  jScuIum  n.  {von  jacere),  Wurfnetz;  ital. 
jacolo  ,.dardo",  (/iacchio  ,,rete  pescatoria",  vergl. 
Canello,  AG  III  352j  Griiher,  ALL  III  141. 

4451)  *jajuuo,  jejuuo,  -iire,  fasten ;  i  ta  1.  i/iunare 
(gewohulich  diyiunare);  siidsard.  (/WMnrii.-  rum. 
ajun  ai  at  a  (doch  ist  dies  wohl  =  *adlje\junare 
anzusetzen,  vgl.  ajunye  =  iidjunyere);  rtr.  jajinar, 
ijiginar :  prov.  jejunar,  jutiar  (?),  (Griiber  ziebl 
ancb  dejunar  liierber,  indera  er  darin  eine  „Um- 
doutung  mit  (/"  erbliekt;  cs  ware  dies  aber  nur 
dann  denkbar,  weunrfejM>m;%,entfa8ten,  friihstiickon" 
liicfse,  da  dies  nicht  der  Fall,  so  wird  man  dejunar 
fiir  eine  rein  lautliche,  etwa  init  ital.  diacere  = 
jacere  zu  vergleichende  Umbildung  von  jejunare  zu 
halten  haben,  zu  erwarten  ware  freilieii  diejmiare, 
es  ist  aber  begreiflich ,  dafs  fiir  di  -\-  Vok.  =  dj 
einfaches  d  eintrat,  da  die  zweite  Silbe  mit  j  an- 
lautete);  Irz.jeuner;  cat.  dejunar;  span,  ayunar ; 
ptg.  jejiiar.  Vgl.  Dz  167  giunare;  Grober,  ALL 
III  141. 

4452)  jam,  schon;  ital.  i/tn;  prov.  altfrz.  ja, 
desja ;  n  e  u  f  r  z.  ja  in  dyd  -=  rfe  +  «^  +  ./<""  •  span, 
altptg.  t/a:  neuptg.  jd.  Vgl.  Dz  163  gia; 
Grober,  Misc.  44. 

4453)  jam  +  exTn  =  \)rov.  jasse,  bereits  von  da 
an,  iramer.  Vgl.  Dz  676  .-c;  Grober,  Misc.  44  (hier 
zuerst  die  richtige  Ableitung);  Thomas,  R  XIV  577, 
liatto   in   dem  zweiten  Bestandteile  setiiel  erkannt. 


Dii'z  676  ar  liiitU»  unnprr  voriniitet,  was  1'.  Moyor, 
It  \IV  579,  zu  billigcn  srlioint.  Siohu  nucli  unton 
st'm(L 

4454)  Jilni  liilbi't  difs;  daraus  {r/..jadin,  uinsl- 
nials  ivgl  ,  was  dir  liililung  anlangt,  (kk/iu'wc  und 
yiiVf'd)-  ^'gl-  D/.  Ill  It  .V.  r.  {jddin  wird  ==•  jumdiii 
angcHotzl ) ;  (ir.dx'r.  Misc.  44  (iiior  ziiorst  die  rirlitign 
Ablcitung). 

1455)  Jiim  +  liodi(>:  darauK  al  If  rz.  <iehui,jrhui, 
juhiii.  jiii,  iiiri.  Iionto.     Vgl.  tiridior,  Misc.  44. 

4456)  altnfriink.  'jniiirelOii  (ndd.  ndl.  janijchi), 
bcllcu ,  bclforn;  prov.  jniKjlar :  altfrz.  jatigler, 
klalTi'u,  klat.sclion,  spotli-n.  Vgl.  Ilz  620  jnniilcr: 
Mackol,  p.  72. 

JtklltO    H.   J^llto. 

4457)  juiifliirius,  *Ji'iiruirins,  -inn  m.,  der  Moiiat 
Januiir;  ital.  iieiiiinjii :  .sard,  hfiinarzii:  (rum. 
iaiiiiiriu)  .rtr.  iitanrr;  \i  ro  v.jaiiuier-s ;  f  r  /..Janvier  : 

I  cat.  jaiier :  span,  enero:  nt^.  Janeiro.  Vgl.  (iriiber, 

ALL  III  142. 

4468)  'Januellii,    -aui    f.    (Doinin.    von   jamia), 
|Thiirchen,  =-   ptg.  ./(i»if//a,   Fenstor.     Vgl.  Dz  497 
>  i-entana. 
1      4459)  pcrs.  JftKemfn,  arab.  jAxumAli  (vgl.  Froytng 

IV    514''),    Jasmin,  =  ital.    iiesmiiio,    geltomivt) : 

nouprov.  jaussemin,  jcnuemil :  frz.  8])an.,;aji»ii«; 

p  tg.  ./«.vwiiHi.     Vgl.  Dz  161   gcsmino. 

4460)  germ,  jl'kail,  aussagen,  zugestelion;  davon 
ital.  ycccliire  (fiecchito,  domiitigj  in  agijecchirsi, 
.sich  demiitigen;  prov.  jequir  (altcal.  altspan. 
jaijuir),  erlauben,  iiberlasson,  im  Stich  lasson;  alt- 
frz. gehir,  gosteheu,  sagen.  Vgl.  Dz  15!)  geccliire; 
Maokel,  p.  78. 

jejuiio  s.  *jajriiio. 

4461)  jeuto  und  jantu,  -are,  friihstiicken ;  rtr. 
jentar,    gientar ,    Mittugcsson ;    altspan.    ijiintar, 

'  Fom.,  Speise;  ptg.  i/aniar,  friihstiicken.  Vgl.  Dz 498 
yantar:  Grober,  ALL  III  142;   Cornu,  R  XIII  307. 

4462)  f*jociiiNebenform  zujocM«),  Scherz.Freude, 
Lust,    ist    das   niutmafslichc  Grundwort   zu    ital. 

\  yioja;  pro  v.  .;o/a,  i'reude,  Kleinod;  ptg.  joia.  Die 
;  iiblicho  Ableitung  von  yaudia  ist  liodenklich,  weil 
ein  *jauja,  *yauja  fehlt,  wiibrend  doch  gauy  = 
yaiidium  \i.  jausir  =^  yiiiidere  vorhandon  sind;  auch 
Icgt  frz.  joyau  dio  Vermutung  nalie,  <lafs  joja 
miiidestens  in  der  Bedtg.  ,, Kleinod"  =  *ioca  sei. 
Vgl.  Canello,  .\G  III  346  Anm.| 

4463)  'jociilis,  -e  (\.jocus),  lustig,  frcudemachend, 
erfreuend ;  mutmafslich  das  Grundwort  zu  lital. 
yiojello,  Geschineide,  Juwel ) ;  prov.  jaiel-s ;  a  1 1  f  r  z. 
joiel,  joi'l :  n  e  u  f  r  z.  joyau ;  s  p  a  n.  joy  el ;  ptg.  joiel, 
vgl.  Canello,  AG  III  346  Anm.  Diez  168  yodere 
leitetc  -das  Wort  von  *yaudiellum  ab  u.  bozeichnete 
das  entspr.  mittellat.  jor.cde  als  eine  unrichtige  Bil- 
dung;  Schelor  im  Diet,  unter  jnie  stimmt  Diez  bei. 

4'164)  *joeatdr,  -orew  m.  (von  jncnre),  Spieler; 
ita.1.  yiocatorc,  giuocatore:  rum.  jucaJor  (bedeutet 
auch  ,,Tanzer",  wird  tiberdies  als  Adj.  gebraucht); 
prov.  joyuaire:  it/.,  jotieur:  cat.  span,  juyador: 
ptg.  joyador. 

44651  *j5co,  -are  (schriftlat.  jocari,  v.  jocus), 
scherzen,  spielen;  ital.  yiuocare,  giocare;  rum.  joe 
ai  at  a;  prov.  joyar;  irz.jouer,  dazu  das  kinder- 
sprachliche  Sbst.  joujou ,  Spielzeug,  fenier  gehijrt 
hierher  ./oucf,  Spielball;  cat.  span,  juyar;  ptg. 
joyar.     Vgl.  Dz  621  jouer. 

4466)  joctilarTs,  -c  (v.  joctdus),  scherzhaft,  spafs- 
haft;  ital.  yincolare,  -o,  „giocoliere" ,  yiullare  „chi 
nel  medio  evo  andava  intorno  per  le  piazze  e  per  le 
corti  facendo  giuoclii  e  recitando  versi",  vgl.  Canello, 


425 


4467)  jBcfllatOr 


4497)  junior 


4:;6 


AG  HI  355;  rn  m.jucdrie  (f.  ,jucdrdrie  =  jocidaria), 
Spielzeug :  p  r  o  v.  joglar-s ;  c  a  t.jugla  r,-  s  p  a  n.joglar : 
juglar,  dazu  jugleria,  Possenreifscrei :  altptg. 
jogral.  Vgl.  Dz  165  giocolare:  Grober,  ALL  III  269. 

4467)  joculator,  -oreiu  m.  (v.  joculari).  Possen- 
reil'ser:  itaL  giocolatorc.  Spielmann;  ultf T7..,ioglere, 
jogleor:  neufrz.  jongleur,  (der  Einschub  des  n 
inufs  auf  volksetymologischer  Anbildung,  vielloiclit 
an  das  in  der  iilteron  Spracbe  vorhanden  gpwesene 
Verb  jaiigler,  spotten,  beruhen).  VergL  l)z  165 
giocolaro. 

4468)  *jocuIo,  -are  (schriftlat.  joculari.  von 
joculus),  scherzen,  spassen :  i  t  al.  giocolare,  gaukein ; 
prov.  joglar.  spielen:  frz.  (picardisch)  jongler, 
scherzen.     VgL  Dz  165  giocolare. 

4469)  jocus,  -um  m..  Spiel;  ita\.  giiioco;  rum. 
joe:  piov..  jogs,  jueg-s:  frz.  jeu:  cut.  jog;  span. 
juego;  ptg.  jogo.    VgL  Dz  621  jouer. 

4470)  Johannes  (Iwawtjq):  von  diesem  Eigen- 
namen  die  Benenniing  des  Hanswurstes  in  dem 
itaL  volkstiimlichen  Lustspiele;  zanni.  VergL  Dz 
411  s.  V. 

4471)  altn.  jOl,  Freudenfest  in  der  Weihnacbts- 
zeit;  davon  itaL  giulivo,  froblicb,  heiter;  (prov. 
das  Shst.jolivitat-z,  Lustigkeit);  a  1 1  f  r  z.  jo?i7",  froh- 
lich,  dazu  das  Verb  joliver,  jolier ,  sicb  freuen; 
neufrz.  joli  (aus /o?!/' durch  Suffixverkennung  ent- 
standen,  vgL  Rotbenberg  p.  68),  hiibseh,  nett;  span. 
juZi  (veraltet),  artig,  niedlich.  VgL  Dz  166  (//«/ieo; 
MackeL  p.  34. 

44721  [*j5TTalls,  -e  (Jovis  zu  .Tuppiter),  die  gute 
Laune  des  Juppiter  habend,  =  itaL  gioviale;  frz. 
jovial.^ 

4473)  Jovis  barba  u.  barba  Joris:  itaL  barba 
di  Giove,  ilausedorn;  prov.  barbajol:  ir i.  joubarbe : 
s^an.jusbarba,  (chubnrba  ?).  VgL  Dz  185  jusbarba. 

4474)  JoTis  dies,  Donnerstag;  itaL  gioved'i; 
rum.  joi  (=  .Jovis  sciL  dies);  prov.  jous  ^  .Jovis 
imd  dijoun  =  die.t  .Jocis:  frz.  jeudi:  cat.  dijous; 
span,  jueves  =  -Jovis:  (dem  Ptg.  feblt  das  Wort, 
, Donnerstag"  wird  durch  quinta  feira  ausgedrlickt). 
VgL  Dz  165  giovedi. 

4475)  jubilo,  -are,  schreien;  itaL  giubilarc. 
frohlocken;  sard._i/iMi7acp,rufen;  span. ptg.jMftflar, 
jauchzen ;  sonst  nur  geL  W.    VgL  Dz  166  giubilare. 

4476)  *judaeas,  a,  nm,  jiidiseh;  davon  altfrz. 
jitiu,  dazu  das  Tem.juitce,  aus  welchem  sich  wieder 
die  (auch  neufrz.)  Maskulinform  juif  entwickelte, 
VgL  Sudiier.  Z  VI  438 ;  Eothenberg  p.  74. 

4477)  *judensis,  -e,  jiidiseh,  =  a'tfrz.  juis. 
Fern,  juise.  vgL  Tobler  zum  Li  dis  dou  vral  aniel 
p.  33. 

4478)  judex,  -dicem  m.,  Kichter;  itaL  giudice: 
neapol.  jiireche,  vgL  Ascoli,  AG  X  107;  rum. 
jude,  (das  iibliche  Wort  istjudecdtor) ;  pr  o  v.  jutge-s: 
(frz.  juge  ist  Vbsbst.  zujiiger),  eat.jutge;  span. 
jM«,,/«>  inur  altsp.);  ptg.  .7«i>.  Vgl.  Dz  622  jM^e. 

4479)  *judicator,  -orem  m.  (^v.judicare),  Richter ; 
itaL  giiidecatore;  r um.  judecdtor :  fvov.  jutjaire, 
jutjador;  ptg.  jtdgad&r. 

4480)  judiciiim  n.  (v.  judex),  Urtell;  ital.  giu- 
dizio:  rum.  judet :  prov.  judici-s,  juzizi-s,  jttzi-s: 
(frz.fehlt  das  Wort,  datiiT  jugement  ^*judirame»tum 
u.  sentence  ^  setitentia);  ca.t.  judici,  jtthii :  span. 
jtiicio;  ptg.  juizo. 

4431)  judico,  -are  (v.  judex),  richten,  urteilen; 
ital.  giudicare:  ram.  judec  ai  at  a:  pTO\.  jutgar, 
jutjar;  frz.  juger:  cat.  jutjar:  span,  juzgar: 
ptg.  julgar. 

4482)  (fio.s)  jugarius=  rum.  boiijugar,  Zugochse. 


j  4483)  *jugiilaria  n.  pi.  (v.  jugulum)  =  ital. 
'  giogaia  (aus  *gioghiaja)  „pelle  che  pende  sotto  al 
collo  dei  buoi",  vgl.  Caix,  St.  340. 

4484)  jiigiilator,  -orem  m.  (von  juguium),  Er- 
wiirger,  =  rum.  junghietor. 

4485)  jiieulo,  -are  (v.  jugulum),  aliki^hlen.  = 
rnra.  jiinghUi  ai  at  a,  erwiirgen. 

4486)  jiigillum  n.  (auch  jugulus  m.),  Kehle ; 
ital.  jugolo,  Kehlhiihle;  rum.  junghiu  lals  Be- 
deutung  giebt  Ch.  .v.  v.  an  ,,elancement,  point  de 
ente,  pleuresie"). 

4487)  jugiim  «,,  Jocli;  ital.  giogo,  iiber  dialek- 
tische  Formen  vgl.  Fleehia,  A(t  111  173;  rum. ./«</," 
prov.  jo-s;  frz.  jou(/,' cat.  j'oM,-  s]yiin.  yugo:  ptg. 
jugo. 

*jujaba  s.  ziziphum. 

4488)  jOlius,  -nm  »«..  der  Monat  Juli:  ital. 
giulio.  gewohnlich  aber  luglio  (wohl  aus  I'iulin 
[vgl.  rum.  iulie],  also  durch  Anwachsen  «les  Artikels 
u.  Wegfall  des  anlautenden  i,  welches  die,  anlautend 
nur  im  proklitischen  gli  sich  findende,  PalataUsierung 
des  /  hiitte  bewirken  miissen,  entstanden) ;  p  i  e  m. 
liign:  sicil.  yiugnetto ;  rum.  iulie  (mit  /.  nicht 
mit ./  anlautend,  n-odurch  die  Ansetzung  eines  ital. 
iulio  an  Wabrscheinlichkeit  gewinnt);  prov.  j'm/-*, 
julh-z :  a  1  tlti.juinet.juignet.  jugnet (die Deminutiv- 
form  beruht  wohl  auf  german.  Einfluls,  [vgl.  J.  Grimm, 
Gr.  n  360],  daneben  auch  jule,  juil.  julot):  neu- 
frz. juillet:  cat.  julh:  span,  julio:  ptg.  jidlio. 
Vgl.  Dz  381  luglio.  622  juillet:  (iriiber,  AIX  HI 
269  (fiihrt  als  FiiUe  des  Wandels  von  j  zu  /  an 
ital.  luglio:  sicil.  lugliu :  ,,friaul.  luj  =  fulius"). 

4489)  jumentum  n.  (aus  jugmentum),  Lasttier; 
frz.  jument.  Stute ;  Ableitung  davon  ist  vielleicht 
ixi.  jumarit),  angeblicher  Bastard  von  Hengst  (oder 
Esel)  nnd  Kuh  oder  von  Bulle  und  Stute  (Eselin), 
Diez  622  jumart  bemerkt  aber;  „doch  ist  das  occit. 
Wort  gimere,  gimerou .  was  etwas  an  chimaera 
mahnt",  und  damit  diirfte  der  wahre  Ursprung  des 
Wortes  angedeutet  sein ,  jumart  wttrde  dann  auf 
etymologisierender  Umbildung  beruhen. 

4490)  f*junc-etum  n.  (v  juncus),  ein  mit  Binseii 
bewachsener  Ort,  =  ital.  giuncheto.  VgL  Dz  167 
giunchiglia.] 

4491)  r*juuc-nia,  -am  f.  (v.  juncus)  =  ital. 
giunchiglia,  eine  Art  Narcissen;  frz.  jonquille : 
span,  junquillo.     Vgl.  Dz  167  giunchiglia.] 

4492)  *juneo  u.  ^unco,  -are  (v.  juncun),  mit 
Biusen  bestreuen;  ital.  giuncare:  frz.  joncher. 

4493)  juncosils,  a,  um  (v.  juncus),  voll  von 
Binsen ;  ital.  giuncoso  etc. 

'  4494)  juucto,  -are  [y.jungere),  zusammenfiigeu : 
span,  juntar:  ptg.  juntar  (mit  der  Bedeutung 
^anhaufen"). 

4495)  jiiuciis  u.  *jiincus,  -um  m.,  Binse;  ital. 
giunco:  prov.  johc-s;  frz.  jonc;  cat.  jonc7»;  span. 
junco:  ptg.jHHoa.  Binse,jHnfO,  Purapenstock.  VgL 

I  Grober,  ALL  III  273. 

4496)  jiingo,  junxl,  junetnm,  jiin^ere,  zu- 
I  sammenfiigen;    ital.   giungo   und    giugno.    giwisi. 

giunto,  yiugnere  u.  giungere ;  dazu  das  Partizipial- 
sbst.  giunta.  Zulage,  Zugabe,  auch  Ankunft,  weil 
giungere  die  Bedtg.  „wohin  gelangen"  erhalten  hat; 
prov.  jonh,  jons,  joint,  jonher  und  jondre;  frz. 
joins,  joignis  (altfrz.  joi)is),  joint,  joindre;  (span, 
ptg.  sind  dafiir  jioiiar,  ajuntar  iibUch;  ptg.  ist 
allerdings  jungir  vorhanden,  aber  nur  in  der  Bedtg. 
„aaspannen" ;. 
i*juniettus,  -um  s.  Junius.] 

4497)  junior,  -orem  (Kemp,  zajucenia),  jiinger; 


427 


449i4)  jniil|>«rfl<< 


4528)  knutii 


428 


ital.  (tiuniorf,  jiimorr  „<)|>iMwt4i  ili  noniorL'",  ifiifunrr 
,il  j:nr/i>in>  rlio  n|)|iroii(lv  m>  im'stii>n>",  v^fl.  Cnnollo, 
A(;   III  341. 

44!»81  JOni|»«'rtts,  -Ulll  m.,  Wncliliolilprstniiii'li; 
it»  I.  i/iHc;ir(i .  Hiir  cl.  fiihiini;  iruiii.  i>iih/«t);  rlr. 
iirtxrra:  |>rov.  iiinrbrt:  fr/.  ijruifrrr :  cat.  iiinrhrr: 
nltsuiin.  iiiiirhro;  iu<u«))nn.  fiirlirn:  itt i;.  :imlitti. 
VrI.  \)i  itiS  .;i.ir;>r(i.  (iri.lMT,  Al.l,  III   \Vi. 

44'J!M  jQnids,  •urn  in.,  dcr  Moiiat  .liiiii:  itul. 
i/iuiiHo:  riiiii.  iiihiV;  pro  v.  jmii/i-s;  frz.jiiiM;  oat. 
juHi/:  K|ii»ii.  JHHiii:  ptc.  j""'"'- 

46tKti  JOnix,  -iceiii  /.  fdr  jiivfnix),  jiintjo  Kiili ; 
(rtr.  _i/i(i»n7«r/i(i ;  prov.  juutija  =  jiivrnca);  (rt. 
(jt-Hinsf.     Vj;!.   O/  fi'.ir)   iiiiiUse. 

4&01 1  jantllu-lltAlii  II..  Kid;  i  tal.  (/iMiviiHCHd).- 
rum.  jiiriimint :  prov.  jiiriimnil-:.  iur<iiiifii-s :  fr?.. 
jurfuifiit.  ((Ills  iibliclii'  Wort  fiir  ^Kid"  iRt  srnnrni 
•m  gacniwniliim).  danrboiijiiroii.  Kid.  Fliudi ;  CJit. 
jurnmrnt :  sp.ni,  p  t  ^;.  /iiniHicii/». 

4002)  janitiis,  n,  nm  (Part.  IVrf.  Pass,  von 
jiirarr'.  vi>roidif;t ;  i  ta  1.  i/iurato.  ii.  iloin  enUprociiond 
in  den  (ibriscn  Spraclien. 

4503)  Jiiro,  -are,  schworen:  ital.  giitrarc:  mm. 
jiir  tii  at  a:  prov.  jurar:  fr/,.  jurer:  oat.  span, 
ptg.  jurar. 

45041  1.  jtts  II.,  Reobt;  ital.  yiiire  (gel.  Wort); 
da.s  Wort  ist  im  Roman,  durch  directum  (s.  d.) 
verdriinjjt  wordon. 

45051  2.  jus  II. .  Briilie,  ----  frz.  jus:  verjiis  (= 
viride  jii.i\,  Saft   uiirpifor  Traubon. 

45061  justitTii,  -am  /.,  Gorechtigkoit ;  ital. 
//jM.vdsiVi  „la  virtu  morale  per  la  quale  si  du  a 
ciascuno  il  suo",  giusttsaa  „csattezza,  convenien/.a", 
vgl.  Canello,  AG  III  343;  prov.  jiisticia:  frz. 
justice,  Gereclitigkeit,  jugtesse.  Riobtigkeit:  span. 
justicia  u.justeza  (me  ira  Frz.  unterscbiedeni :  ptg. 
jiistifa  u.  jugteza  (wie  im  Frz.  iintersehiodenl. 

4507)  Justus,  a,  nni,  gcrecht :  ital.  iiitigto  iind 
dem  entsprecbend  in  den  ubri<;en  Spr.iolien  (rtr.  'list). 
uberall  gel.  W.,  vgl.  Griibcr,  ALL  III  273. 

4508)  juTciicus,  a,  uiii,  jung  (siibst.  bedoutet 
juvencus  aucb  „junger  Stier".  das  Fem.  „junge 
Kuh");  ital.  (jiovenco.  -a,  junger  Stier.  .juiige  Kub: 
rum.  June,  juncd:  prov.  juueya. 

4509)  jiiTenTs,  jung;  ital.  (jiovine  u.  ijiovane : 
rum.  ,/i(ii€;  rtr.  dyuven,  dhiven  etc.,  vgl.  Gartner 
g  200;  prov.  ./o»e,'  altf ri.  juefne,  jofne,  jnvene, 
jouene:  neufrz.  jeu7ie;  eat.  /one;  span.  ,/orpH,- 
p t  g.  joiem.  Daneben  ist  als  gelehrtes  Wort  juvetiili.'' 
erbalten,  aufserdem  in  einzelnen  Spraoben  da.'*  Demin. 
*jute)iceUu.i  (z.  B.  prov.  jorencel-s).  Vyl.  (irobcr, 
ALL  II  425  (unter  /luvius). 

4510)  *juvenItTa,  -am  f.  (v.  juveni-f),  Jugend; 
ital.  (jionanezsa ;  rum.  juneafd ;  f r z.  jeunesse :  die 
iibrigen  Spracbeu  baben  juvetitus  bewabrt  (aucb 
ital.  gioventtt). 

juTfnix  s.  junix. 

4511)  juventus,  -ut«ra/.,  Jugend;  ital.  gioventti: 
prov.  jnrentut-;.  (daneben  das  sbst.  Adj.  joven-.s); 
span,  jurentud  :  ptg.  juventude. 

4512)  jilxta  (u.  *jilxta),  neben,  gemiifs;  ital. 
giusta  u.  giu.'ito:  prov.  jo.tta:  altfrz.  juste  und 
jogte.    Vgi.  Grober,  ALL  III  273. 

4513)  ["juxto  (*juxto),  -are  (v.  juxta),  nahe 
zusammenkommen,  anstofsen;  ital.  giustare  und 
giostrare  (iiber  die  Kinfugung  des  r  vgl.  Storm, 
R  V  168),  mit  den  Waflen  zusammenstolsen,  tur- 
nieren,  dazu  das  Vbsbst  giu.tta  u.  giostra,  Turnier; 
prov.  justar.  jostar ;   dazu   das  Sbst.  jii.rfa   und 


jiislii,  Turnier;  dazu  dns  tunnmmengni).  Vb.  ajoslitr, 
ven-inipMi,  liin/ufiigen:  frz.  joiiirr,  dazu  duH  SIihI. 
/(ii((r  und  das  /.uHannnengos.  Verb  njiiutfi- :  npan. 
ptg.  juKtar.  Vgl  D/.  KiH  (/iiiW/i, Criiber,  ALL 
III  274. 


K. 

i      4514)  arab.  kallAbai,  «iiu>  indiscbe  Pllanze  (Prey- 
I  tttg   IV    2'')         ital.    ruliehc.    ein    (lowiirz;    jirov. 
culiflxi :  frz.  nihilic:  .span.  ptg.  cubehn.    Vgl.  l)z 
114  i-ubeha. 

45151  arab.  ka^buli,  ISeinolien,  Kniicbluin;  davun 
vielU'ielit  nai'b  Dozy,  (iloss.  341,  das  gU'ivbbodeu- 
tonde  span.  laba.  Diez  489  s.  v.  vormuteto  das 
tiriindwort  in '/(i/idi/l arab.),  diinnerKnoeben  zwiscbfln 
deii  Kiickenwirbeln. 

4516)  bobr.  kabalali,  tiehuinilulire;  itul.  cdhala, 
Kunst  dor  Pri^idiczoiung  aus  Xablon.  (iolieinileliru, 
gelieime  Kiinke,  Intriguen  :  frz.  cabule:  span.  ptg. 
cdlinhi.  Vgl.  I)z  75  caliali:  (Nacli  anderor  An- 
nabnie  ist  das  Wort  in  seiner  niodernen  Uodtg.  ein 
Akrosticbon,  gebildct  aus  dou  Anfangsbuchstabeu 
der  im  J.  1670  ernamitcn  englischen  Minister:  Clif- 
ford. ."Vsbley,  Buekingbam,    Arlington,  Lauderdale). 

4517)  ndl.  kubeljauw,  Kaboljau;  frz.  cnbeliau; 
span,  iniit  Uinstolhing,  vgl.  ndd.  hakkeljau)  ba- 
callan,  bacalao.  Stoekfiscb.     Vgl.  l)z  530  caheliau. 

4518)  arab.  kadim,  alt,  orfabri'u;  ))tg.  ciidimo, 
erfabron,  gescbirkt,  listig.     Vgl.  l)z  435  .i.  v. 

4519)  ndl.  kaeokeii,  die  Kiofern  (bei  Fischeni 
aussebneiden ;  frz.  «k/hpc,  Haringo  aufscbneidon 
u.  einpiickehi.     Vgl.  Dz  539  s.  v. 

452U)  arab.  kAfh',  ungliiubig,  rucblos,  undankbar 
(Frcytag  IV  47");  davon  span.  ptg.  cafrc,  rob, 
grausam;  ob  frz.  ca/'ard  (friiher  auch  caphard 
geschrieben),  schoinboilig,  hierber  gebort,  wie  Dz 
435  cafre  annimmt,  ist  hijchst  zweifolhaft,  vgl. 
Schelcr  im  Diet.  s.  r. 

4521)  ahd.  kaha,  Kriibe;  span,  cago,  Doble, 
daraus  durch  Verlnndung  mit  dem  scballnacb- 
ahmenden  Vb.  zumbar.  summen  (zumbacayo),  zuma- 
caijn,  zumaya,  Kauzchen.  Vgl.  Dz  438  cayo  und 
500  zumaya. 

4522)  mejik.  kakabuatl,  Cacaobaum;  frz.  ca- 
coyer ;  span,  cacagual:  ptg.  cncaneiro.  Das  ein- 
facha  kaka  hat  ital.  frz.  span.  ptg.  cacao  (ital. 
aueh  caccdn),   Caeao,   ergeben.     Vgl.  Dz  76  cacao. 

altgerm.  *kampa  s.  campus. 

4523)  ndl.  kaper,  Freibeuter  (v.  kapen.  Frei- 
beuterei  treibeni,  =  (?)  frz.  capre,  Freibeuter,  vgl. 
Dz  539  .s.  V. 

4524)  abd.  kari^,  listig;  davon  ita.\.  yargo,  ver- 
scblagen,  tiickisch,  (pi em.  yargh,  triige),  vgl.  Dz 
375  garyo. 

4525)  arab.  karfvija,  Zuckerwurzel;  frz.  chervis, 
chiroui;  span,  chirivia ;  ptg.  cherivia,  alchirivia, 
alquirivia.     Vgl.  Dz  440  chirivia. 

•4526)  pers.  karnhbft,  Bernstein  (eigontl.  Strob- 
rauber) ;  frz.  carabi:  span.  ptg.  carabe.  Vgl. 
Dz  436  carabe. 

45271  Eigenname  Kascbmir;  frz.  cacliemire, 
Kaschmirsbawl ;  span,  casimiro,  feiner  Wollstoff; 
ptg.  casimira.     Vgl.  Dz  437  casimiro. 

4528f  altd.  kasto  lahd.  chasto\,  Kasten;  davon 
frz.  chatoii,  Ringkasten,  gefafstcr  Stein,  dazu  das 
Verb  chatonner.  Vgl.  JIackel  p.  71.  Siehe  oben 
eapsa. 

kata  s.  cata. 


42}' 


4529)  kaupjan 


4543)  klap 


430 


4529)  burg.  *kanpjan,  kaufen,  =  pro  v.  caupir,' 
chaupir,  sich  einer  Sachc  bemachtigcn,  vgl.  Dz  545  ' 
caupir:  Mackcl,  p.  119. 

4530)  got.  *kansdii  =  mhd.  kosen,  nhd.  koseo,  | 
ist  das  mutmafsliche  Grundwort  zu  frz.  causer, 
plaiidern,  vgl.  JIackel  p.  124. 

45311  ahd.  kataro,  Gatter;  davon  nach  Caix, 
St.  260  ital.  (lucch.i  cntro  ^cancello",  gcwohnlicli 
wird  das  AVort  von  clathrus  abgeleitet. 

4532)  germ,  kansjan,  priifen,  wahlen  mhd.  kieseni; 
(altital.  ciausire.  wahlen,  Lehnwort) ;  prov.  causir. 
chausir,  dazu  dicSbsttve  causiment-z,  causit-zAVaihl: 
frz.  choisir,  dazu  das  Sbst.  choix:  altcat.  scosir 
=  prov.  escausir,  auswahlen;  a  Its  pan.  cosido 
lAdj.i;  altptg.  cousir  n.  das  Sbst.  cousimento :  (der 
iibliohe  Ausdruek  fur  nWahlen"  ist  span,  escoger, 
degir:  ptg.  escolher,  ele'/er).  Vgl.  Dz  548  choisir: 
JIackel,  p.  141.  '  , 

4533)  altd.  *kaiTa,  Krahe;  (ital.  ciovetta,  civetta, 
Kauzchen,  =  frz.  chouettew  prov.  cau-s,  cliau-s,  , 
Enle,  dav.  abgeleitet  das  gleichbedeutende  chauana. 
vielleicht  auch  caucala  (frz.  choucas),  Nebelkrahe; 
altfrz.  choe,  (pic.  cawe,  caue),  davon  nfrz.  chouan, 
Homeule,  chouette.  Eule,  laus  chouan  vielleicht 
durch  volksetvmologische  Umdeutung  chat-huaiit, 
Naehteule,  vgl.  Fafs,  RF  III  487,  s.  auch  oben  unter 
calyasorex):  span,  c/iora,  clioya.  eine  Art  Krahe. 
VgL  Dz  547  choe:  Mackel,  p.  124. 

4534)  ahd.  kegll,  Kegel,  =  frz.  quUle,  vgl.  Dz 
97  chiglia:  Mackel,  p.  103. 

45351  sscr.  khaiida,  Stiick,  Zucker  in  krvstall- 
artigen  Stiicken;  darauf,  bezw.  auf  das  aus  Indien 
entlehnte  arab.  qand,  qandat,  Kandiszucker.  will 
Dz  84  candire  zuriiekfiihren  ital.  candi  u.  zucchero 
candito.  krystallisierter  Zucker,  caiidire.  in  Zucker 
sieden;  frz.  sucre  candi,  Kandiszucker,  se  candir. 
sich  krystallisieren ;  span,  azucar  cande.  Vgl.  Dz 
84  candire.  Man  darf  aber  wohl  auch  an  lat.  *can- 
dire  =  candire  denken,  zum  roindesten  glauben, 
dafs  das  Eindringen  des  morgenlandischen  Wortes 
durch  seine  Klangaknlichkeit  mit  dem  lateinischen 
begiinstigt  worden  sei.  i 

4536)  dtsch.  Mefer  iTeil  des  Kopfes)  =  frz.  gifle, 
Wange,  Schlag  auf  die  Wange,  vgl.  Bugge,  R  HI  150. 

4537)  dtsch.  kiel  (ndl.  keel,  altn.  kjolr) ;  davon 
ital.  chiglia  :  frz.  quille;  span,  quilla:  ptg.  quilha. 
Vgl.  Dz  97  chiglia:  Mackel,  p.  128. 

4538)  altnfrank.  kinan,  den  Mund  verziehen 
(grinsen);  davon  altfrz.  chignier  in  es-.  tres-,  re(s)- 
chignier ,  auch  neufrz.  rechigner,  ein  verdriefs- 
liches  Gesicht  schneiden  (prov.  re[s\chinhar),  dazu 
(?)  das  Adj.  rechin  (woraus  ital.  areigno?),  wohl 
auch  enreski,  rauh,  steinig.  Vgl.  Forster,  Lit.  Cen- 
tralbl.  1876  No  23  Sp.  964  f.  u.  Z  ID  265:  Mackel 
90  u.  109:  G.  Paris,  K  Vin  629;  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  810;  Scheler  im  Diet.  woUtc  rechigner  von 
dtsch.  resche,  hart,  rauh.  sprode,  ableiten,  was  durch 
die  neben  rech.  stehenden  Verba  eschignier  u.  dgl. 
selbstverstandlich  widerlegt  wird.  —  [Diez  162 
wollte  auf  ahd.  kinan  auch  zuruckfiihren :  ital. 
ghignare  (daneben  sghignare) ,  heimlich  lacheln, 
dazu  das  Vbsbst.  ghigno:  prov.  guinhar.  dazu  das 
Sbst.  guinh-s;  frz.  guigner.  mit  den  Aiigen  winken, 
seitwarts  blicken,  spiihen:  span,  guiuar,  blinzeln, 
dazu  das  Sbst.  guiiio:  (das  Vb.  bedeutet  als  naii- 
tischer  Kunstausdruck  „vom  Knrs  abweieben".  und 
<las  ptg.  guinar  hat  ausschliel'sUch  diese  Bedeutung). 
Aber  da  altfrz.  auch  irignier  sich  findet  (vgl. 
Forster,  Z  HI  265),  so  kann  weder  ahd.  kinan  noch 
ahd.  ginen  (ags.  ginjan),   gaffen,    Grundwort  sein;. 


auch  ahd.  witwhan  (*winkjan),  ags.  wincian  geniigt 
nicht,  wic  schon  Diez  ausfuhrt  u.  Mackel  p.  101 
bestatigt.  An  keltischen  Ursprung  ist  nicht  zu 
denken,  vgl.  Th.  p.  63.  Das  Wort  kann  nach 
Zeugnis  seines  Anlautes  nur  germanischer  Herkunft 
scin.  Aber  das  Grundwort  bleibt  noch  zu  linden. 
Als  blol'se  Vermutung  werde  folgendes  vorgebracht. 
Die  ursjiriiugliche  Bedeutung  des  Verbums  diirfte 
oher  „sich  entfernen,  abweichen",  als  .,spahen.  blin- 
zeln" sein.  denn  die  letztere  lafst  sich  wohl  aus  der 
erstercn  entwickeln  —  „spahen''  u.  unter  Uinstanden 
auch  nblinzeln"  (wenn  beim  Sehen  in  die  J'erne  die 
Augen  lialb  gesclilossen  werden),  bedeutet  ,,hin-  u. 
herseben,  seitwarts  sehen"  — ,  nicht  aber  umgekehrt. 
Das  germ,  ait,  weit,  diirfte  demnach  einen  begriff- 
lich  gecigneten  Ausgangspunkt  darbieten.  Darf  man 
annehmen,  dafs  von  tcit  ein  Verbum  *tcitanjan 
abgeleitet  sei  (vgl.  *waiSanjan.  ahd.  weidcnen),  so 
wiirde  die  Gleichung  sich  aufstellen  lassen :  wai- 
danjan  :  gagner  =  *icitanian  :  guigner  oder  = 
*sparanjan  :  epargner,  welche  allerdings  zunachst 
nur  fiir  das  Frz.  Geltung  haben  wiirde,  wahrend 
fiir  das  Ital.  guidagnare  (vgl.  guadagnare),  fiir  das 
Prov.  guidanhar  zu  erwarten  ware.  Indessen  ware 
denkbar,  dafs  das  Wort  zunachst  nur  franzosisch 
gewesen  u.  von  Xordfrankreich  aus  iiber  die  anderen 
romanischen  Sprachgebiete  verbreitet  worden  ware. 
Aber,  wie  gesagt.  es  soU  das  nur  Vermutung  sein, 
welche  gem  preisgegeben  werden  wird,  sobald  ein 
andercr  sie  als  unstatthaft  nachweist  u.  sie  durch 
eine  glaubhaftere  ersetzt.  Oder  darf  man  vielleicht 
an  ein  *tnndjan  aus  witidan  denken  ?  (/  +  Hiatus 
-i  (j)  ware  dann,  entgegeugesetzt  dem  iiblichen  Ver- 
fahren,  behandelt  worden  wie  in  verecundia  .  ver- 
gogne,  Compendium  :  Compi'egne,  u.  guigner  wiirde 
sich  zu  guinder  (ital.  ghindare)  ahnlich  verhalten 
wie  dtsch.  „wenden"  zu  ^winden".] 

4539)  altn.  kiugr,  kengr,  Biegung;  davon  viel- 
leicht trz.  guingois,  Ungleichheit,  Schiefheit,  vgl. 
Dz  608  «.  V. 

4540)  altndd.  kiti,  Kitzel;  davon  nach  Caix, 
St.  277,  ital.  (aret.)  cidelo  „soIletico",  s.  auch  oben 
catnlio. 

4541)  german.  (schallnachahniender)  Stamm  klak- 
(*klakjan),  zerbrechen,  spalten;  ita,\.  schiacciare, 
knacken,  quetschen,  vgl.  Dz  397  s.  v.:  ferner  nach 
Varnhagen,  EF  III  413:  neuprov.  claco,  Schlag, 
esclaco,  Tropfen;  altfrz.  edclachier,  brechen,  es- 
clache.  esclace,  Tropfen  (Eol.  1981),  esclechier,  teilen, 
escleche,  Teilung  einer  Erbschaft,  clac,  Larm,  claque, 
Schlag;  neufrz.  claquer ,  klatschen,  daquard, 
schwatzhaft,  eclcche,  Zerstiickelung  eincs  Lehens; 
cat.  claca,  Geschwatz.  Vgl.  iiber  claque,  claquer 
etc.  Dz  549  claque  (wo  mhd.  clac,  Krach,  ndl. 
klakken.  klatschen.  als  Grunilworte  anfgestellt 
werden  I ;  Flechia,  AG  H  27;  Parodi,  E  XVII  66. 

4542)  altn.  klampi,  Klammer;  frz.  clanq/.  Klam- 
mer.  davon  norm,  acdamper,  anheften,  vgl.  Dz  548 
clamp.  Zu  demselben  Grundworte  gehort  wohl  auch 
span,  calambre,  ptg.  ca{i)mbra,  Krampf,  vgl.  Dz 
435  calambre. 

4543)  german.  i  schallnachahmender)  Stamm  klap 
I  woven  nhd.  Klappe,  klappen,  Klapps,  klappern  etc..  i : 
auf  diesera  in  das  Eomanische  iibernomraenen  Stamme 
berubt  eine  aufserst  zahlreiche  und  vielgestaltige 
runianische  Wortsippe,  welche  von  Varnhagen,  EF 
III  403,  neuerdings  eingehend  untersucht  und  in 
ihren  Verzweigimgen  verfolgt  worden  ist,  mitunter 
allerdings  wohl  mit  eineni  allzu  grol'sen,  auf  Irr- 
pfade  fiihrenden  Jagdeifer.   Im  Nachstehenden  seien 


I.'il 


\:>V\\  klap 


iriA-_>l  kliiiki'ii 


»;V2 


'li'"  II  •■  ilrr  V.'si'lu'M  riitorNurliiiii^  kiir/ 

*"*•'!  1 .  Aiif  oiii  'Jl/ii/i/Kirr  f^Au'n  /iirlirk  ; 

it'll  •Tlinm-lu'ii ,    v»;l,    D/    HGI    s.   r.  ,• 

Kltvliia.  All  II  j;  rtr,  iVn/i/Mir.  c/d/i/iri ,  rairvii, 
|>ni-ki'n;  pror.  c^r/jiir,  grlilup'ii:  (fr/  (//<i;<ir.  khilCcii, 
»k'-  "'  6!'8  ».  r..  Wo  Hdhitiiil.  Kljiffi-r,  iiiit  oiiilx'- 
/np-ii  wini:  V.  ilnp'^pii  halt  lliTkniid  vmn  •,iTm. 
Stniniiii'  i;ii//>ii.  wovoii  «lUiiolis.  (/11//H111.  Ih'IIi'ii,  alt- 
I'titjl.  i/irlpa».  Iniit  rufoii .  fur  »'alirscliciulioli«r); 
s  11  a  11  i-liaiiar.  clioiirar.  oin  I'fonl  iiiit  ciiu'ili  (liiehoii 
luifcim'n  iK'solilap'ii,  platticrvii .  (Ralio.  clmpar, 
.srlina|>|icii) :  p  t  ;,•.  (7i<i;iiir.  plattioroii,  |ira(^ii,  Htpin- 

IM'In.  I)a/.u  ilic  Slistlvi'  ital.  rliiajipo.  rliiiii>ii<i. 
'iiiif;.  lii'winn,  r/iin/i/yniie-,  ciin'  Art  (ichirs.  <7ii(i/i- 
/11(1(1,  (kla)>|iorniU'rl  I'aiitofl'i'l :  sii-il  cini>iiiil<i,  Kallc; 
itiinli.  riii;i,  Knutoii,  roi/mrd,  Kiiuti'ii  tier  Ualsliinili'; 
nou  prov.  Wnyoiiin.  clapnnlo.  Klappcr;  f/iijiiii.  Stiiok 
ciiif»  Hiifoisons  (woil  es  klapi>>>rt);  altfrz.  cltipit, 
clapcli-,  KlapiKT,  claiioismi,  Man'l(;eiiU'ii)?i' ;  wall  mi. 
riaiiiil .  Violisclu'llo;  (Patois  v.  Donilx'.s  c/d/»»». 
S<'liwoiii,  woil  fS  sriiinatzt);  nrufrz.  clajiir,  <laa 
Ki'Wprfoii  ^j;lcirli8am  ilas  Anklatjirlicnl  oiiii'S  Huiis«s, 
i7i<i/)iii  ll,elinwort  aiis  doin  Sjiaii.),  rantofTcl,  c/d- 
Itiitiniirr,  (VriHi/io/iMn-ir  (aiicli  ci),  klappriKgolutinlcs 
i'fenl  iiiit  /11  laiij;i'n  u.  iliiiiiuii  Fogsolii ;  span,  ptj;, 
cAii/iii .  (liiniio  ^klapporiulo)  I'lattc  (vgj.  libor  ilicsc 
Worto  nl)oii  cupim  u.  liaist,  RF  1  107,  Z  VI  42G, 
ail  tier  lotzterfii  t>t<.'llc  widorruft  Baist  ilas  an  der 
crstcrcii  (iosagto,  vgl.  oiidlirli  audi  Parodi,  K  XVII 
60,  der  chapa  nebst  ital.  chiappa  aiif  ein  lal. 
*clopa  zuriickfiilirt,  oliiie  sieli  i'lbcr  dies  clapa  wcitor 
ausziispreclien);  span.  cJiapin  (aiu-h  chapel);  ptg. 
chaphii,  PantofTel.  Kerner,  indein  der  Staniiu  auf 
das  Knarken  gcspalteiion  Hol/.os  angewandt  wurdc : 
ital.  s-chinppii.  s-tiatla.  s-tiampa,  Hol/.splittor.  (viel- 
leicht  audi  in  die  Bcdtg.  von  scliiatht,  (iesolilec-ht, 
oingctretcn) ;  ncuprov.  clapn.  cliipds,  clapoiin. 
(^danebon  aucb  esclajio  etc.).  Holzsijlittor.  Hobolspan; 
altfrz.  claphout  (=  mndl.  kliiplioiit.  KIa]))>hoh), 
Holzplankc,  e.-^clape,  Holz.s]ilittor ,  (in  der  Bcdtg. 
„\Vuobs"  seheint  das  Wort  mit  ital.  ■•ichiupjxt  fiir 
.-ichiatta  zusaninienzuliaugen):  span,  chapiis,  ein 
Stuck  Holz  zum  Stiitzen  des  JIastbauiues.  Weitcr, 
indeui  der  Stainm  auf  das  Splittern  des  Steins  und 
die  dadurch  erzeugtc  Masse ,  Haufen ,  ubortragen 
wurde  (vgl.  mlid.  hlaph,  abgerissener  Fels);  ital. 
chiappnlo,  Haufen  (von  alierlei  Krani,  dahor  chinp- 
pola.  Kleinigkeit.  wozu  das  Vb.  chiappnlarc,  in  den 
Triidel  werfen,  weg\verfen) :  rtr.  c7fl;/.  Stein,  Weg- 
stein,  Strec-ke  von  eincni  Wcgstcin  bis  zum  andcni; 
friaul.  da}>,  Stein,  claparla,  stcinigen ;  altprov. 
dapieru,  Steinbaufen;  ncuprov.  dap.  dapo.  Stein- 
splitter,  Stein,  aucb  Haufen,  adapar.  aufliiiufin 
(Dz  548  dap  «ollto  diesc  AVorte  aus  deni  Keltiscbcn 
ableiten,  vgl.  dagegen  Tb.  p.  95 1,  adap,  Steinbaufen, 
dapth,  esdapiix,  Steinblock:  altfrz.  dapicr.  Stein- 
baufen; neufrz.  dapi^.  Mannorsplitter.  Endlich 
ziebt  V.  aucb  altprov.  und  neufrz.  dapier,  Ka- 
ninebenbau  (eigeiitlicb  also  nadi  V.  Steinbaufen), 
neuprov.  dopn,  dajiii;  dnpar  bierbor.  —  2.  Auf 
eincni  T_v|)us  *exklappaie  beruben:  ital.  sdiiappare, 
spalton ,  bcrsten ,  daneben  spaccare,  vgl.  Salviuni, 
Fonetira  del  dialetto  moderno  della  citta  di  Milano 
p.  181,  Behrens,  Metath.  p.  29;  friaul.  sdapa, 
dazu  dasSbst.  sdap,  Spalt, Rifs;  neuprov. e-vdn/wi. 
—  3.  Der  Typus  *exdapitare  liegt  zu  Grunde  den 
Wortfn:  i  tal. sc/iinf/nre,  bersten,  zerplatzen:  prov. 
esdatar;  frz.  esdater,  edater,  (bedeutet  im  Altfrz. 
aiich  ^bespritzen"),  dazu  die  Sbsttve  e.sc/a<e,  Splitter, 
Stock,  edat,  Splitter,  Spaltc,  Knall;  cat.  Cfdalar, 


dazu    <\ns  SbBl.   csdiU.      It/  285   sdiutttair   luitoU' 

I  difso  Sip|H>  Von  ab<l.  sUruhi  f.  slri.rii  ab;  Market 

p.   lUi  Ktiininte  di'iii  bi'i,   fand    aber   (u.  zwar  sobr 

I  mil    Ui'flit !)    „illi'    Krbaltniig    des    JHoliert^Mi    t    Imi 

eiiiriii  »0  friili  eiitli'liMlen  World"  lii'donklieb ;  AhcoH, 

[ZUdir.    r.    vgl.  Spra.lif.   XVI    2l)!t    «tolU.-   oin    alt- 

I  roniHii.   Tbeinn   xr/<i;iir-   auf;    vgl.    audi    AIusHjiliu, 

Bi'ilr.  202.     Die  Uiez'sebo  Ableitiing   isl  jedenfalls 

I  aiifzugdieii  11.  anzuorkeniion  ist,  dafs  das  (iriiiulwort 

I  *csdapilarr  grofac  WalirBrlieinlidikoit  flir  sjeb  bat. 

I  —   4.    Au8  einuin  *diiplus  (gvbildcl    nadi    rajitus, 

rapliis),    zuKamniengi'klappt,    platt-    gcdriiekt,    soil 

'  bervorgegangeii  sein  ital.  i7ii(i<((i.  Ilacli,  platt,  plutt.- 

nasig,   diiatia,   iriattii,    zaita.   ;allna  (hub  xciatla 

wolil  frz.  diallr),  lladies  F'abrzuug,    liarke;    span. 

I  ptg.  diitto,   platt,   rliata,   Barkc.     Dirz  245  pitillo 

j  loit«t*i  clip  span.  11.  (dg.  Worte  von  plalliis  ab,  (d)iMi8o 

Caix,  St.  ti6!l,  aber  V.  beuierkt  mit  Hedit,  .lafa  ital. 

iliiiitli)  doni  entgcgenstebe.  —   5.  Hem  TvpuB  *e.i- 

\  diippiilair.  bezw.  'dappolicarc  ont^prcrben :    nou- 

I  prov.  dai>iiutrj(i.  iluipoutii.  diapoutfjii.  pliitsdiorn; 

\e/<dapiiiilii.    /crli'ili'ii ;    altfrz.   'eadapitir.r,    „dafiir 

mit   volkfietjiuologi.-iclicr  Anlehniing   an    hue.    hour. 

j  Sdiniutz, csdabo(u )trr. isdarotrr.  bespritzen (rait Kol, 

Blut)",  ilarauR  neufrz.  icItitiDUn.'icr  (mit  Anbildung 

an  andcre  Verba  auf  -uiiascr,  wic  punsser.    tousKcr, 

troii.ssrr  etc.),   neufrz.  aucb  dapuler.   iiliitschcrn ; 

span.  vhapoUaT.  ins  Wasser  troten  odor  schlagiin, 

—    f).   Die  Form   llafyf)  fiir  Mapp   liegt   vor   in: 

ital.   sdiiall'arc  (daneben   .schiafjci/yinre),    werfon, 

scblagen,    obrfeigcn,   dazu  das  Sbst.  sdiia/j'n,    Olir- 

foige;    neuprov.    claft'i,   clo/d,   scblagen,   dufadu, 

Regeiigufs,  csdafd.  esdofd.  scblagen,  zeniuotscbon, 

escki/'i.  hervorspritzon  lasscn,   als  Sbst.  Rcgongufs, 

cat.    esclafar,    esdafussar,    zorbredien ,    tsdafir, 

kradieii;    frz.   csclafl'er,   borston ,    brcchou;    span. 

diafar.  zcrdriicken. 

45441  dtscb.  klatscli;  davon  viellcicbt  siian. 
diasa>  (aucb  sard,  cia.icu),  das  zura  Klatschon 
diencndc  Ende  der  Peitsdiensdinur,  lustiger  Stroicb, 
Posse,  vergl.  Dz  439  s.  v. 

4545)  ahd.  klep,  Klippc;  davon  vielleicbt  ital. 
i/reppo,  ¥e\8stuck,  (yonci.  yrebano);  vtr.  grip.  Vgl. 
Dz  377  (jreppo. 

4546)  mhd.  kliben,  kleben;  davon  nacb  Buggc, 
R  lU  149,  frz.  galipot,  Ficbtenharz. 

4547)  dtscb.  klet7,,scbmutzig((;eWc<«CM,  besudeln); 
davon  \ta.\.  diiazza,  Hautfleck,  diiazzarc,  sprcnkoln, 
vgl.  Dz  364  diiazza. 

4548)  ndl.  klieven,  spalten;  frz.  diver,  spalton, 
vgl.  Dz  549  .s.  v.;  Mackd,  p.  110. 

4549)  sehallnacbaliinender  Stamui  kllk,  klatsdien; 
dav.  frz.  difjuer.  didi-.  klatsdien,  dav.  das  Vbsbst. 
diqtie.  eigentl.  das  Klatscben,  daun  die  Personen, 
welclie  (jem.  be)klatschen ,  Rotto,  zu  bestimmtem 
Zwcck  verbundenc  (Jesellscbaft  (abnlidier  Bodeii- 
tungsiibergang  bei  daquc).     Vgl.  Dz  549  dtque. 

4550)  abd.  klimbaii,  klimmen;  davon  nacb  Dz 
605  grimper,  klettern :  daneben  stcUt  Dz  aucb  ndl. 
ijrijpen  (altdtscli.  (jripan,  greifeu)  als  Grundwort 
auf,  u.  Mackel  p.  60  biilt  dies  fiir  das  Kichtigcre, 
obne  durcbschlagende  Griinde  anzufiibren;  (jripan 
ist  iiii  Frz.  als  ijripper,  ergreifen,  erhalten,  vgl.  Dz 
605  firipper. 

4551)  altnfrank.  *klinka  =  frz.  dindie,  dendie 
(altfrz.  d^nque),  pic.  diquet,  Riegel,  vgl.  Dz  549 
dinette :  Mackel  p.  96. 

4552)  ndl.  klinkeu,  klingen,  klappern;  dav.  frz. 
clinquant  {vielleicbt  aucb  =  dtscb.  klingklang), 
Rausdigold,  dav.  abgeleitet  quincaille  (f .  dinquaille), 


4.<3 


4553)  kliozan 


4576)  kraus(beere) 


434 


Klapperzoug ,  Kurzwaron ,  requinquer  (sich  mit 
Klapperzeug  behiingcn,  sich  aufjmtzen).  Vgl.  Dz  549 
clinquant. 

4553)  [ahd.  kliozan,  spalten;  ilavon  nach  Dz  549 
frz.  clissc  (allfrz.  dice),  fdimie,  gespaltencr  Zweig; 
Mackel  p.  HI  zieht  die  Worte  ncbst  dem  Vb.  alt- 
f  rz.  eicUcier.  zersplitterii,  zu  ahd.  sclig^an,  u.  dies 
diirfte  das  Richtige  scin.J 

4554)  ahd.  kloehon,  schlagen,  =  ital.  chinccare. 
schlagen,  vgl,   Dz  364  s.  v. 

klok  s.  canipana. 

4555)  ndd.  klot,  Klofs;  naeh  Dz  557  das  mut- 
mal'sliohu  Gruiidwort  zu  frz.  crotte.  Kot.  crotter, 
bcschmutzen.  Vielleicht  aber  diirfte  besser  voni 
Verbuni  auszugehen  u.  in  diesem  eine  an  croiite  = 
crusta  angelehiite  Umbildung  von  germ,  kratton 
(alid.  chra^^On,  kratzen)  zu  erblicken  sein ;  die  ur- 
spriingliehe  Bedtg  wire  demnach  nkratzen",  welche, 
verengt  auf  das  Abkratzen  des  Schmutzes,  zu  der 
Bedtg.  „ bcschmutzen"  hintiberfiihren  konnte. 

4556)  altuord.  klutl',  ein  Stuck  Tuch,  Fotzen; 
davon  nach  G.Paris,  Jahrl).  XI  157,  altfrz.  eliit, 
Stiick  Tuch,  Fleck,  dazu  das  Demin.  clutet  u.  die 
Verba  eluter,  zerstiiekeln ,  clustrer ,  kleine  Stiick- 
arbeit  ausfUhren,  reduter,  iiicken  (ital.  rechitare, 
span,  redutar);  reduter  soil  dann  nach  G.  Paris 
die  Bedeutung  „eine  Truppe  gleicbsam  ausflicken, 
durch  Nacbschub  vervollstandigen  u.  dgl."  ange- 
nommen  haben  und  durch  Wandel  des  I  in  r  zu 
recruter  geworden  sein.  Indessen  Tobler  hat  Misc.  73 
iiberzeugeud  nachgewiesen,  dais  frz.  recriie  (womit 
altfrz.  recreiie  in  „corner  la  r.  zum  Riickzug 
blason"  identisch  zu  sein  scheint)  als  Partizipial- 
sbst.  von  recroiatre  u.  recruter  als  eine  Ableitung 
aus  tliesem  Sbst.  zu  betrachten  ist.  Damach  ist 
auch  Mackel's  Angabe  auf  p.  19  zu  berichtigen. 

4557)  ahd.  kuebil;  davon  altfrz.  eiikenbekr, 
knebeln,  vgl.  Mackel  p.  180.  . 

4558)  mnd.  kuijpe,  Falle,  schlechtes  Wirtshaus; 
davon  viell.  frz.  yuenipe.  liederliches,  sehmutziges 
Wcibsbild  (die  Person  also  nach  der  Ortlichkeit 
benunnt,  wie  dies  ja  auch  in  „Frauenziramer"  der 
Fall  ist),  vgl.  Dz  606  (juenipe. 

4559)  altnfrank.  *knif  oder  altnord.  kiiifr,  Messer, 
=  frz.  canif,  Federmesser,  vgl.  Dz  539  s.  v.; 
Mackel  p.  110. 

4560)  mhd.  knoche,  Knochen  (eigentlicli  wohl 
Gclenk) ;  davon  ital.  nocca,  Knochel,  vgl.  Dz  887  s.  v. 
(iriiber,  ALL  IV  136,  erblickt  in  ital.  nocdiio, 
Obstkern,  Knorrcn,  ein  Demin.  von  nncca,  wahrend 
Diez  387  s.  v.  das  Wort  ^  nucleus  angesetzt  hatte; 
fin  triftiger  Grund,  von  Diez'  Grundwort  abzugehen, 
liegt  aber  kaum  vor,  denn  wenn  Gr()ber  einwendet, 
<ials  die  Bedeutungen  sich  nieht  decken,  so  lal'st 
sich  doch  sageu ,  dafs  zwischen  ,, Stein  ini  Obste" 
u.  „Knorren  im  Astc"  eine  begriffliche  Briicke  leicht 
gesehlagen  werden  kann. 

4561)  dtsch.  kobalt  (ein  Mineral);  ital.  co6(i/?o; 
frz.  cobdt;  Span.  ptg.  cobalto.  Vgl.  Dz  loi 
cohalto. 

4562)  Czech,  kolesa,  Eaderfuhrwerk;  ital.  calesse, 
Kalesche,  cales-o ;  frz.  caliche;  span,  calesa;  ptg. 
calcxe.     Vgl.  Dz  78  calesse. 

4563)  mhd.  kollen  (quellen),  qualen,  peinigen; 
davon  vielleicht  ital.  collare,  foltern,  wippen,  dazu 
das  Vbsbst.  colla,  Folter;  weder  griech.  xo).dCeiv 
noch  xoX'i.uv  kann  Grundwort  sein,  ersteres  seiner 
Form,  letzteres  seiner  Bedtg.  wegen  nicht.  Vgl.  Dz 
365  collare. 

4564)  germ.  *kotta  (ahd.  clio^ga),  zottiges  Woll- 
Korting,  lat.-rom.  VViirtertiuch 


zDug,  Deoke,  Mantel,  Kleid;  pro  v.  cota,  Rock; 
altfrz.  cute;  neufrz.  cotte,  Kleid,  auch  als  zweiter 
Bostandteil  in  redingote  (^  engl.  ridimj-coat,  Roit- 
rock)  enthalten.     Vgl.  Mackel  p.  35. 

4565)  german.  schaUnachahraender  Stamm  krak 
(ahd.  kradi):  davon  frz.  crac,  craquer,  Krach, 
krachen,  vgl.  Dz  555  crac. 

4566)  dtsch.  kracke,  schlechtes  Pferd;  dav.  frz. 
criquet,  kleines  Pferd,  vgl.  Dz  557  s.  v. 

4567)  ndl.  kraecke,  eine  Art  grolser  Schiffe; 
davon  ital.  frz.  span.  ptg.  caracca  (frz.  auch 
car{r)aque),  eine  Art  Schiff,  vgl.  Dz  88  s.  v. 

4568)  ndl.  kram,  eisemer  Haken;  davon  (und 
nicht  vom  griech.  xof /xaa&ai)  sind  vermutlich 
abgeleitot  f  rz.  cremaillon,  cremaillere  (burg,  cramail, 
wallon.  crama ,  champ,  cramaille),  Kesselhaken; 
span,  gramallera.     Vgl.  Dz  556  cremaillon. 

4569  dtsch.  krampf;  frz.  crainpe  (=  ndl.  cramp), 
Krampf  (in  der  Bedtg.  „Klammer"  gehort  das  Wort 
zu  *krampu),  vgl.  Mackel  p.  60;  iiber  die  Gestal- 
tungen  dieses  Wortes  in  ital.  u.  rtr.  Mundarten 
vgl.  Flechia,  AG  U  349. 

4570)  altnfrank.  *krampo,  Eiseuhaken;  davon 
frz.  crampon,  Klanimer,  vgl.  Mackel  p.  71  (M.  ist 
iibrigens  geueigt,  *krdppo  =  ahd.  chrdpfo,  Haken, 
als  Grundwort  anzuaetzen). 

4571)  ndd.  krftn,  Krahn,  ==  frz.  crime,  Krahn, 
vgl.  Dz  557  s.  V. 

4572)  ndl.  kraueke,  Armbrust;  davon  vermutlich 
frz.  cranequin,  Werkzeug  zum  Spanueu  der  Arm- 
brust, dazu  cranequinier,  Armbrustschiitze,  vgl.  Dz 
555  cranequin  u.  557  crone. 

4573)  [ahd.  kraphd  (auch  kraphjo?],  Haken; 
davon  nach  Dz  171  ital.  graffio,  Haken,  Kralle, 
dazu  die  Verha  graffiare,  aggraff'are;  pro  v.  grafio; 
frz.  agrafe,  Klammer,  dazu  das  Vb.  wallon.  agrafer, 
ergreifen;  span,  garfio,  garfa,  Haken,  Kralle,  dazu 
die  Verba  agarrafar,  engarrafar.  Vgl.  Dz  171 
graffio.  Desselben  Ursprunges  sind  nach  Dz  172: 
ital.  grappa,  Klammer,  grappa,  grappolo,  Trauben- 
kamm,  Ti'aube,  grappo,  das  Zugreifeu,  grappare, 
aggrappare,  packen;  pro  v.  grapa,  Klammer,  Kralle, 
grap-s,  gekriimmte  Hand;  frz.  grappe  (altfrz.  auch 
crape),  Traube,  grappnn,  Anker,  grapper  (nur 
dialektisch),  packen;  span,  grapa,  Haken,  (die 
„Traube"  heifst  racimo);  vielleicht  gehort  hierher 
auch  cat.  esgarrapar,  kratzen,  vgl.  untensclirapen; 
ptg.  fehlen  entsprechende  Worte,  (die  nTraube" 
heifst  um).  Vgl.  Dz  172  grappa:  Mackel  p.  56. 
S.  jedoch  oben  No.  2234.J 

*krasja  s.  crescio. 

4574)  altnord.  krassa,  zerreiben;  davon  nai-h  Dz 
567  und  Mackel  p.  46  frz.  ecraser,  zerquetschen. 
Diese  Ableitung  ist  jedoch  bedenklich,  da  das  Wort 
erst  vom  16.  Jahrh.  an  erscheint.  Vielleicht  urteilt 
man  daher  richtiger,  wenn  man  eine  gelehrte  Bil- 
dung  *Kxrasare  annimmt  ( —  Ascoli,  AG  I  179 
Anm.  4,  setzt  *scrasari-  an  u.  vergleicht  rtr.  scra- 
suoir,  Dreschflegel  — ),  in  welcher,  als  sie  in  die 
aUgemeine  Sprache  iiberging,  die  Lautgruppe  csr  zu 
cr  vereinfacht  wurde.  Ronsch,  RF  II  316,  stellte 
ein  lat.  *ecrasare  als  Grundwort  auf,  aber  dasselbe 
wird  durch  gelegentUch  vorkommendes  ecbibere  und 
dgl.  nicht  hinreichend  gcstiitzt. 

4575)  german.  *krattdn  (ahd.  dtrazson),  kratzen; 
prov.  gratar;  frz.  grutter.     Vgl.  Mackel  p.  71. 

4576)  dtsch.  kraus(beere),  krausel(beere) ;  frz. 
groscdle,  Johannisbeere  {gr.  certe,  Stachelbeerei: 
cat.  span,  grosella;  ptg.  groselha.  VgL  Dz  174 
grosella. 


■la/i 


1577)  krniiNljiiii 


ItiUU)  laliii) 


48(5 


4677)  nltiuUI.  (*kniU8tJnii) ,  «krAwUHn  (^nt.  | 
kriu»tan),  kiiirHrlici) ;  int  ilns  imitiniirNlioTio  (triiiul- 
wort  /u  ititl.  r>'(>»'it'(iri-,  kiiiniclioii;  pmv.  iiltfr/.. 
eroissir.  croislrf  (mil  (•rni-lildiw.  o);  Kpaii.  cnijir. 
\'gl  IH  ll:t  <i<wci.irc.  Mmkcl  p.   18i). 

4678)  nliil.  kri'bU.,  Kn>l)s;  ilavon  nltfr/..  cdcrr- 
vissf  (liotlinitot  iiiu'li  .llarnisrli");  iKMifrt.  ecrrrisse. 
Yj;l.  Dx  667  ».  r.  Mii.k.-I  p.  «). 

45"!»1  ialtnilil.  krJ'vet  -■  :\\t(T/..  crrvctte,  kloiiior 
Kn'l.s,  v>;l.  Mii.-kol  i..  SO.     Vj;l.  nl.oii  No  1«20.| 

468tl)  soluiUiiiicliiiliint'iulor  Stiinim  krik;  dnvoii 
HiMiprov.  eTi<-fi<,  lli'iiiiolioii;  fr/..  criijiiet  (iiiuiul- 
iirtlirli  |pi<'. I  criiiuriltoi),  criiichon),  ilnzii  das  Vb. 
criqufr.     V),'l.  I)i  550  criqurl. 

4681)  altnonl.  kriki,  kloiiiu  Diirlit,  =  fr/,.  criqiie 
(rait  (lorHi-lbon  Bi'ilt(;.)i  *b1>  l^-!  65G  ».  v.;  Mackol 
p.  93. 

4682)  aliil.  krlminan,  niit  Snhnabol  odor  Krallon 
hauon;  ital.  iilirrmire  „afl"iTraru,  «rtifiliaro"  ii.  ;/rc- 
mire  „rbp,  scwiulo  il  Kanf..  dir("l>bo  lo  stc88o  di 
ifliermire  o  sccondo  il  Toiiim.  (I)iz.  it.)  .riiMiipioro', 
cf.,  per  la  oviduzioiio  idcolnjrira,  littu  da  lifj^ort', 
oht<  dico  .oonficcato'  c  sposso,  fcdto'",  vgl.  (.'aiiello, 
At;  111  3!tG:  I)z  377  n'lcmiie. 

4583)  abd.  krippju,  Krippc ;  i  t  a  I.  tircppia  (miiud- 
artliidi  c»-c^)/ii<i):  yirowcrepia,  cirpclia;  {r/,.  crixlic ; 
(span,  beifsl  clio  „Krippo"  pesebre:  ptg.  prcsepc 
u.  pri'Mpio  =-  pnusaojie,  *praesafpium).  Vgl.  I)/. 
172  fireppia;  Mackcl  p.  96. 

4584)  (altiiord.  kr6kr,  liakoii;  davon  nach  D/.  557 
rtr.  frz.  prov.  croc,  llakeii,  woven  wieder abgeloitet 
frz.  crochet  (=  span,  corchcte,  ptj;.  cukhcte), 
crochti,  accrocher,  audi  encroiier  =  *incrocare,  an 
einem  Haken  a\ifliangcn.  Mackel  p.  33  bemcrkt 
abor  dagegen  sehr  mit  Recbt,  dafs  nord.  I;  wedcr 
zu  c/i  wcrdon  {crochet  etc.),  noch  aucb  viiUig ' 
schwindon  konntc  {ciwrouer).  Vcrmiitlicli  berulit 
die  AVortsippp  auf  dom  (mit  lat.  cruc-cm  sicb  laiit- 
lich  und  bcgritJlicb  beriilirondcn)  gcrman.  Stamine 
kruk,  woven  'krukjo,  abd.  chrucclta.  ndl.  knik,  ags. 
cryce  etc.,  vgl.  Kluge  unter  ..Kriicko".  Auf  don- 
selbeu  Stamm  gehcn  zuriick  ital.  crocco.  Haken, 
croccia,  Kriicko,  frz.  crosse,  Krummstab.  Die  ent- 
sprechonde  keltiscbe  VV^ortsippe  ist  aus  lat.  cruce{m) 
entlebnt,  vgl.  Tb.  p.  96.] 

4585)  altnfrank.  krAka,  Krug;  davon  vermutlicb 
prov.  crugo-s;  frz.  cruche  (altfrz.  aucb  criie,  cruie). 
cruchon,  vgl.  Mackel  j).  19.  Dz  557  fiihrte  die 
Worte  auf  kymr.  crwc,  Eiiner,  zuriick,  aber  dies  ist 
selbst  nur  Lehnwort,  vgl.  Th.  p.  97. 

45861  altndd.  krilma,  Krunie,  Brocken ;  davon 
altfrz.  esgrumer,  zerbrockeln,  vgl.  Mackel  p.  19. 

4587)  german.  Stamm  krupp-  (davon  altnord. 
kroppr.  Rumpf,  Leib,  kryppn,  Hijcker,  ags.  cropp, 
Kropf,  Gipfel,  Biiscbel.  abd.  kropf];  davon  ital. 
ijruppo,  ijroppo,  Klumpen,  Knoten,  Haufen,  Gruppc, 
grappa,  das  Hinterkreuz  des  Pferdes;  t^xow.  cropa 
=  ital.  gropjia;  frz.  groiqye,  Gruppo,  croupe, 
Kruppe,  davon  abgcleitet  croupier,  croupiirc,  croupir; 
span,  griipn,  gorupo,  grupa:  ptg.  gartipa  =  frz. 
croupe.  Vgl.  Dz  174  groppo;  Canello.  AG  III  327, 
wo  unterscbieden  wcrden  gruppo  „riunione  di  pin 
oggetti",  u.  groppo  „nodo",  wiihrend  groppa  un- 
erwabnt  bleibt ;  Th.  p.  64  bcmerkt,  dafs  eymr.  cropa, 
Kropf,  u.  gal.  crup-,  neuir.  vrap-  nicbt  cinheimiscb 
sind;  Caix,  St.  33,  erklart  ital.  garhugliarc  aus 
*grobagliarc  aus  *groj)p[are\  -\-  hugliare. 

4588)  rahd.  krilse,  Krug  (davon  inbd.  *kriusel, 
kleinor  Krug,  Kreisel,  vgl.  Kluge  unter  „Krause" 
u.  „Kriiusel") ;  i  t  a  1.  crogiuolo,  Scbmelztiegel ;  a  1  tf  r  z. 


crninel,  croiseul,  crdi.vo/,  l,am|Hi:  noufr/..  crrusrt, 
Sclirncl/.liogid;  Kp  ii  ii.  crisol,  Scliuiolzticgi'l,  rrisurlo, 
Lanipo,  criiuela,  das  (ii'fiifK  iler  Lanipr  Vgl.  Srbcler 
iin  Did.  unter  crfimrt :  Dz  443  erismlo  wnlllo  die 
span.  \\'orti<  von  bask,  c/im'/uii,  l.anipi',  alileilen, 
waliriMiil  in  Wabrbi'it  das  bask.  Wort  <li'ni  S|ian. 
entli'bnl  sein  diirflo. 

4689)  giil.  *kiin<IJ»n  (von  kuuih,  zn  kuni,  Ge- 
scbk'i'bt),  das  (icHcblcclit  fiirtpllauzen ;  span.  cat. 
cuiiilir,  sicli  vi'iliroitoii,  fortplbinzon,  Spriifslingu 
tr.iben.     Vgl.  D/.  .113  .s.  i\ 

4690)  dtiii'b.  kuproraxclie;  daraus  frz.  couperose, 
Vitriol,  vgl.  Darineslotor,  .Mots  conip.  p.  231;  Fuf», 
KK  111  493. 

4591)  abd.  kuppl^u,  llaubo;  ital.  cuf/ui,  .scuffia; 
frz.  cniffe,  daron  ilas  Vb.  coi/j'ir,  den  Kupfpntz 
ordnen,  duzu  «las  Nonien  actoris  coiffeur;  spjin. 
co/in,  eiicofin :  jitg.  coif,!.  Vgl.  Dz  116  cu/fiti; 
Mackel  p.  21 ;  Bob  reus  p.  82  cultfo. 

4592)  gcrman.  "ktlNk»,  *ka8kja  (abd.  chmk, 
chi'i.iki,  entbaltsam,  mafsig,  keuscb) ;  davon  vioUoicbt 
altfrz.  (nur  in  Pass.  350)  cuschc-ment,  geziomond, 
vgl.  Dz  657  v.  I.'..-  Mackol  p.  20. 

4593)  altnord.  kvcldrilfr  (aus  knUl.  XU'uA,  und 
ntfr.  Wolf),  ali<l.  *cb«il(i«olr,  *kil(wolf,  Wirwolf; 
daraus  frz.  giiillnldii  in  ..coiirir  Ir  g.,  iillrr  la  unit 
dans  des  lioux  suspects",  vgl.  Buggc,  Ii  111   151. 

4694)  altnord,  kverk,  Gurgel,  Hals;  dav.  prov. 
frz.  cnrcdu  (altfrz.  aucb  charchnni,  iliercli(int), 
Hal.seisen),  vgl.  Dz  539  rarrn». 

4595)  ndl.  kwakkel,  abd.  i|uatala,  mihtain, 
Wacbtcl ;  ital.  ipiuglia ;  rtr.  ipiacra .  ji  r  o  v.  ctdhii ; 
altfrz.  *coaillc :  neufrz.  caille;  altspan.  coalla 
(das  iibliclio  span.  Wort  fiir  „Wacbtel"  ist  codor- 
niz  =  coturnicem,  obenso  ptg.).  Vgl.  Dz  259 
quaglia ;  Mackel  ]).  74.     S.  oben  No  2229. 

4596)  tiirk.  kyrbAtscli,  Karbatscbe;  frz.  era- 
vache,  Reitpcitsche;  .span,  corbadiu,  vgl.  Dz  108 
cnrbacho. 

4597)  kyrle  eleison;  davon  ital.(arot.)  crialeso 
„raganella  cbo  si  suona  la  seltitnana  santa",  vgl. 
Caix,  St.  301. 


L. 

4598)  ndl.  laar,  leer;  davon  vielleicbt  altfrz. 
larrLs  (mittellat.  hirricium),  leeres,  unangol)auto8 
Fold,  vgl.  Dz  625  K.  v.,  wo  ndl.  laer,  unangcbautos 
Fold,  =  niittelndl.  laar.  offener  Platz  ira  Waldo, 
als  Grundwort  aufgestcllt  wird,  diese  Substantiva 
sind  aber  dorb  nur  .\dj.  in  substantivischor  Ver- 
wendung. 

4599)  [liibiii'iim  n.,  die  von  Constantin  d.  G.  ein- 
gefiibrte  Rcicbsfaline ;  davon  abgcleitet  ptg.  laba- 
reda,  lavarcda,  Flarame  (die  Begriffo  ,.Fahne"  un<l 
..Flamme"  werden  im  Roman,  oftors  vertauseht,  vgl. 
z.  B.  ori/lamme).     Vgl.  Dz  461  labareda.\ 

4600)  1.  labclliini  ».  (Demin.  v.  labrum,  Wanne), 
kleine  Wanne;  ital.  avello.  Sfejinsarg,  (mail,  navell, 
modenos.  lavello.  Steingefiils).     Vgl.  Dz  353  avello. 

4601)  2.  *labelluni  ".  (Demin.  zu  labium),  kleine 
Lippe,  berunterbangendesStiickcben,Fetzen;  altfrz. 
labeau,  Fetzen,  davon  nach  Dz  624  frz.  lambeau, 
Lappen ;  span,  lampel,  Turnierkragen.  Vgl.  unter 
*liinibellus. 

46021  [*labeus,  a,  iini  (v.  hibe.f),  fchlerbaft;  davon 
nach  Dz  4(i2   ptg.   hiiro.  Scbmiitzfleck.] 

4603)  *laliia,  -am  /'.  I  fiir  laltcx],  Fleckon;  ptg. 
eiva,  Fehler,    Gel)rftcbeu,   duzu  das  Verb  eivar{se), 


437 


4604)  lablnii 


4627)  laeso 


438 


schlecht  werden,  vgl.  Micliaelis,  Misc.  125 ;  Dz  445  ] 
liefs  (las  Wort  imerkliirt. 

4604)  [labliiS,  -am  /;  (v.  labi),  Erdfall  (Isid.  I 
16,  1,  4);  Dz  513  wini  vermutungsiveise  lahina  als 
Gmndwort  zu  prov.  laranca,  frz.lavange,  hivaiiehe, 
Lawine,  aufgestcllt,  besser  jedoi-h  sind  diese  Wortc 
fiir  Umgestaltuiigen  voq  avalanfie,  avalanche  (von 
*a(l-vallare)  zu  eracliten.  Dagegeii  beruht  selbst- 
vcrstiindlich  rtr.  lavina  auf  labimi.] 

labium  s.  labrum.  I 

4605)  labor,  -orem  j/i.,  Arbeit:  ital.  larnro;' 
rtr.  lafur:  prov.  labors:  frz.  labeur,  Feldarbeit;  ' 
span,  labor:  ptg.  Invar  (bezeichnet  vorzug.sweise 
iiur  die  Feldarbeit).  Der  iiblicbo  Aiisdruck  fiir  Ar- 
beit ist,  abgesohen  vom  Ital.  (wo  aber  iieben  lavoro  i 
auch  travaglio  vorhanden  ist),  prov.  trabalh-sA 
trebalh-s  {anch  trabalha);  frz.  trarail:  span.  tra-\ 
bajo:  ptg.  trabalho.  Urspriinglicbe  Bedtg.  dieses 
Wortes  dlirfte  „Qnal"  sein  n.  das  Grundwort  *tre- 
paliiim  (v.  trii)alis).  eiu  aus  drei  Pfahlen  bestebendes 
Marterinstriimeut.  vgl.  P.  Meyer,  R  XVU  421. 

4606)  [*laborecus,  -nm  m.  (v.  labor),  scheint 
die,  freilich  biiclist  abnorme,  Giundform  zu  sein  fiir 
span,  labriego.  Feldarbeiter,  Bauer;  ptg.  labrego, 
vgl.  Dz  461  s.  I.,-  Scbucbardt,  Z  XIII  531] 

4607)  laboro,  -are  (v.  labor),  arbciten;  ital. 
larorare:  rtr.  lavurer ;  prov.  lacorar :  frz.  la- 
bourer, ackeru,  pfliigen;  span,  labrar,  arbeiten; 
ptg.  laborar,  lav-,  Miihe,  Not  baben.  Abgeseben  vom 
Ital.  (wo  indessen  neben  lavorari  aucb  travagliare 
vorhanden  ist),  ist  laborare  verdriingt  worden  durch 
prov.  trebalhar,  trabelhar  :  Ix i.  irarailler ;  span. 
trahajar :  jitg.  trabalhar.  Die  urspriinglicbe  Bedtg. 
dieses  Verbs  scheint  ^qualen"  gewesen  zu  sein:  das 
mutmafsliche  Grundwort  ist  *trepalium ,  ein  aus 
drei  Pfahlen  bestehcndes  Marterinstrument ,  vgl. 
P.  Meyer,  R  X\"n  421. 

4608)  ['labrillum  n.  (Demin.  zu  labrum,  Wanne) 
=  span.  lebrUlo,  ein  Gefifs,  vgl.  Dz  462  s.  v.; 
Parodi,  R  XVil  69,  zieht  hierher  anoh  cat.  gibreU, 
Schiissel  (aus  *llabrell,  *Uibrel!).] 

4609)  labrum  >i.  und  labium  ».,  Lippe;  ital. 
labbro,  PI.  labbra  :  frz.  levre:  span.  ptg.  labio. 
Von  labrum  leitet  Dz  624  detabrer,  zerfetzen.  ab, 
was  nur  dann  gebQligt  werden  kann,  wenn  man 
altfrz.  labeau  =  *labenum  (Demin.  zu  labium) 
ansetzt  u.  selbst  dann  noch  wegen  des  b  (vgl.  levre) 
bedenklich  ist. 

4610)  labrusca  (Titis),  wilde  Rebe;  ital.  latn- 
brusca,  lambruzza,  daneben  raverusto,  ravirusto, 
(Dz  351  zieht  aucb  abrostino  hierher,  „indem  sc, 
wie  in  mistio  f.  mischio  u.  a.,  in  st  ausartete  u.  I 
als  Artikel  verstanden  ward");  rum.  leuru.^ca  und 
rouru^ca:  neuprov.  lambrusco:  frz.  lambruche 
(fehlt  b.  Sachs);  cat.  Ilambrusca :  span.  ptg.  la- 
brusca. Vgl.  Dz  187  lambrusca  u.  351  abrostino: 
Grober,  ALL  III  274.     S.  auch  oben  briiscus, 

4611)  lac,  *Iactem  (f.  lac)  n..  Milch;  itaL  latle: 
sard,  lacte:  rum.  lapte:  rtr.  latg:  prov.  lait-z. 
lack--:  frz.  lait :  eat.  llet :  span,  leche;  ptg.  leite. 
Vgl.  Grober.  ALL  III  274. 

4612)  lacca,  -am  /..  eine  Geschwulst  an  den 
Schienbeinen ;  davon  wohl  ital.  /at-ca  in  der  Bedtg. 
„Kniekehle";  Dz  380  s.  r.  stellte  griech.  /.axxog, 
Grube,  Loch,  als  Grundwort  auf. 

4613)  lacerta,  -am  f.  und  laeertus,  -uui  »)., 
Eidechse ;  ital.  lacerta  u.  hicerta:  tiber  mundart- 
liche  Formen  des  Wortes  vgl.  Flechia,  AG  III  160  f. ; 
{saxA.  caluscerta,  caluxertula);  rtr.  hisciard ;  frz. 
Uzard,     (altfrz.     auch    la>f:snrde'\:     span.    ptg. 


lagarto,  (ptg.  lagarta,  Raupo).    Vgl.  Dz  186  lacerta ; 
Caix,  St.  380. 

4614)  liicertfis,  -um  m.,  Oberarm:  davon  itaL 
lucertolo  „parte  delhi  coscia  del  hove",  vgl.  Caix, 
St.  391. 

4615)  *liiciuTaria,  -am  f.  (v.  lacinia,  Fetzen)  = 
frz.  lasiiiere,  laniere,  Riemen,  vgl.  Bugge.  R  HI 
154.  Littre  leitete  das  Wort  von  laniare,  Sclieler 
von  lann  ab,  der  letztere  hat  jedoch  seine  Aimahme 
mit  derjenigen  Bugge's  vertauscht,  vgl.  Anhang  zu 
Dz  732. 

4616)  IScrima,  -am  /'.,  Thriine;  ital.  laerima, 
lagrima :  rum.  laerima,  lacramd;  prov.  laerima, 
lacrema:  altfrz.  lairme,  lerme;  neufrz.  larme ; 
cat.  llagrima:  span.  ptg.  lagrima.  Vgl.  Dz  625 
larme. 

4617)  laerimatoriils,  a,  um  (v.  laerima),  gegen 
d.as  Thriinen  dienlich;  ital.  lacrimatorio ,  Adj., 
lacrimatojo,  -a  ..eoiinenza  rossigna  posta  nel  grand 
angolo  dell"  oechio,  della  quale  sgorgano  le  lagrime", 
lagrimatojo.  -a  ,, canto  fra  il  naso  e  la  guancia 
sotto  I'angolo  interno  dell'  occhio",  vgl.  Canello, 
AG  m  337. 

46181  laerimo  u.  *liicrTmieo,  -are  (v.  laerima), 
weinen;  ital.  hujrimare  (das  iibliche  Wort  fur 
„weinen"  ist  pianqere  ==  plangere);  rum.  lacrimez 
ai  at  a:  yiroy.  lagrimar,  lermar,  Ingremeiar;  alt- 
frz. larmier:  neufrz.  larmoyer,  (das  iibliche  Wort 
fiir  „weinen"  ist  pleurer  =  plorare,  daneben  crier); 
cat.  llagrimejar :  span,  lagrimnr,  (das  iibliche  Wort 
ist  llorari;  ptg.  lagrimar,  lagrimejar,  idas  iibliche 
Wort  ist  chorar  =  plorare). 

4619 1  [*laeteo,  -onem  »i.  u.  *lactuceiis,  -nm  m. 
(v.  lac),  das  saugende  Tier,  Brusttier;  span,  lechon, 
Schweiu  (eigentlich  Spanferkel),  lechuzo,  saugendes 
Maultier.     Vgl.  Dz  462  lechon.] 

4620)  laetes  (PI.)  f.,  die  Milchen;  ital.  *latti 
in  lattimelle  (=»  latti  +  aniwelle?)  „animelle,  in- 
testini",  vgl.  Cats,  St.  373. 

4621)  lacttica,  -am  /'.  (v.  lac),  Salat,  Lattich; 
ital.  lattuga ;  rum.  Idptiicd;  yrov.  lachiiga:  frz. 
laitue:  cat.  Uatuga:  spa.n.  lechuga:  (ptg.  alf'ace). 
Vgl.  GriJber,  ALL  HI  274. 

4622)  lacuna,  -am  /".  (v.  lacus),  Sumpf,  Ver- 
tiefnng,  Grube,  Liicke:  ital.  lacuna  „vuoto,  man- 
canza,  specialmente  nei  raanoscritti",  laguna  „mar 
basso  presso  terra",  vgl.  Canello,  AG  IH  371:  Diez 
628  ist  geneigt,  auch  prov.  lona,  Sumpf,  von  lacuna 
abzuleiten,  bemerkt  aber  selbst,  dafs  dann  latina 
hijchsteus  Idunn  zu  erwarten  gewesen  ware,  somit 
ist  die  ebenfalls  von  Diez  vermutete  Herleitung  von 
altnord.  Ion.  Sumpf,  wohl  die  bessere.  Macfcel  p.  33 
enthiilt  sich  des  Urteils. 

4623)  lacus,  -um  i» ,  See;  itaL  laco,  logo; 
rum.  lac,  PI.  lacuri :  rtr.  Idk,  lek  etc.,  vgl.  Gartner 
§  200;  prov.  frz.  altcat.  kic :  span.  ptg.  lago. 

4624)  ags.  ladman,  Geleitraann,  Lootse;  davon 
frz.  locman,  Lootse.  u.  (mit  Anbildung  an  goiiver- 
neur)  lamaneur,  vgL  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  802 ; 
Diez  628  locman  stellte  ndl.  loodsman  als  Grund- 
wort auf. 

4625)  mittelndl.  laecke,  Febler;  davon  vielleicht 
span,  laera,  Xarbe,  Gebrechen,  Mangel,  dazu  das 
Vb.  lacrar,  .schaden.  vgl.  Dz  462  .«.  v.  Naher  aber 
liegt  es  wohl.  an  lat.  laeer,  a,  um  zu  denken. 

4626)  laesio,  -onem  f.  (v.  laedere),  Verletzung; 
alt  span,  lision,  Verletzung,  vgl.  Dz  463  s.  v. 

4627)  *laeso  und  *laesio,  -are  (v.  lacsus),  ver- 
letzen;  cat.  lesiar,  verstiimmeln ;  span,  lisiar; 
ptg.  lesar.     Vgl.  Dz  463  lisiar. 


IM!t 


4ri38)  InoUnxMi 


■UiCr,)  hinit 


440 


4(>28)  InrlMiiirn  ».,  I)ilii^>r,  »  itnl.  Altfipnn. 
Utinni:  vj:I    1 1/  :isi  >,  ,■..  FUvliiii,  AC  II  r.8 

4(;2!li  larlils,  a,  iiiii,  fnililirli:  itnl. /iWo,  alt- 
fr*.  /ir;  iioufri.  luir  ikwIi  orlinltcii  in  «liT  Vor- 
liiiiiluu);  fairr  chf'rr  /i>,     \\'l.  1)?  6J(>  /i>. 

4G3t)|  iiill.  laeyf,  I.nilo;  ihivim  dan  hIimi-IiUmIimi- 
tpnil»  fri.  laijetU.  vjjl.  Dr.  (>J5  .<.  i'. ;  in  >li>r  Hodtf;. 
.Winilcln"  nlifr  ilnrfto  «Ins  Wort  i'Iht  nuf  ili<ut«rh 
„lji(to"  lunickp'lioii.  Aiif  ili'in  Stjiinnio  Inij  bornlit 
vielloiclit  Huoh  ilaa  «imiii.  iit>:.  /(ii/n.  Art,  RcBi'lift(Tt>ii- 
lioit  (oipMiU.  alH>r  I'in  Afliorworlizonj;,  niit  wclirlioni 
iinnu>r  inolin^n'  nolK-n  oinnnJor  stoliiMido  I^Mito  iir- 
lH'it»'ii).  iinilori'fri'iliclicrkliiroii  iliis  Wort  fiir  bngkiHcli, 
v>;l.   VSi  4(i2  Uiyn. 

4(531 1  liiriniiiu  n.  (/.riynror"),  platter  Kuclion, 
«lie  I^ii,'!'  oiliT  Si-liiolit  oinos  sofriMi.  Hlatt(<rkiiclioii8; 
davnn  vorinutlifh  span,  laiina,  Mot;illplntte,  Vj^l. 
IH  4G2  .«.  I'. 

4G32)  ajrs.  Inpru,  lair,  Uosi'tz,  =-  altfrz.  /11;/««, 
(icsetz,  dazn  ila.')  Konipos.  uthfliie,  iillague  =  a);8. 
iit-lnti,  on^l.  oiit-liiif.  aurserhallxlosGesptzos  stohcnd, 
jtefld'itot.     V;;!.  I)z  023  higiie;  Markol  p.  41. 

40331  ah.l.  Inhha,  Laclio.  Snmpf,  —  ital.  Incca. 
tipfcr  Cnuul.  vj;!.  D/,  380  »•.  v. 

4634)  ir.  laid  (neuir.  j;iil.  laoidli,  kymr.  'Ilaedd, 
altbret.  *laiS),  Hymne,  Lied,  =  prov.  lais;  altfrz. 
Inis.  /ill.  Lied,  vg\.  Dz  623  s.  v.;  A.  de  Jubainville, 
R  VIII  422:  Th.  p.  108. 

4635)  altdtscli.  laiS  (alid.  leid),  nnanRenehm, 
widerwiirtig;  ital.  laiiin,  hiifslidi, /niV/niY.  kriinkon; 
prov.  lait,  dazu  das  W>.  laizar,  kTiinken,  daneben 
in  gleiober  Bedtg.  laidir  (audi  ital.  *hiidire)  = 
*laidjan:  frz.  laid,  dazu  altfrz.  die  Verba  laider 
und  Inidir  u.  dns  abgel.  Sbst.  laideiige,  Kriinkung 
(vgl.  prov.  ledena  f.  laidetiha);  alt.span.  laido. 
dazu  (Jas  Vb.  laizar  (aus  dem  Prov.l ;  altptg. 
laido,  dazu  das  Vb.  laidar.  Vgl.  Dz  186  laido: 
M.iokel  p.  117. 

4636)  gernian.  laido-,  Fuhrung  (ags.  lad,  Weg, 
Reise,  Falirt);  davon  vielleidit  frz.  laie,  durdi  den 
Wald  geliauener  Weg;  miiglieh  aber  aucli,  dafs 
alts,  lata,  Fels,  Stein,  als  Grundwort  anzusetzon 
ist,  vgl.  Dz  623  laie  2;  Maekel  p.  115. 

4637)  got.  Ialgr6n,  leekcn;  davon  verrautlieh  prov, 
lagotear,  schmeicheln,  /nr/of-^,  Scbmeidielei :  span. 
laijotear.  schmeicheln,  vgl.  Dz  623  lagot;  Mackel 
p.  116. 

4638)  germ.  *laisa  (ahd.  leaganleisa,  altnfriink. 
u.  ahd.  lesa,  Falte);  davon  vermntlieh  rtr.  lai^cli- 
nar,  lischtiar,  streicheln  (?);  norm,  alise,  Goleise; 
alt  span,  lizne,  glatt,  deleznar,  gleiten.  Vgl.  Dz 
194  li.icio:  Mackel  p.  108. 

4639)  ISUo,  -are,  singen,  trallern;  davon  ital. 
liUare,  lellare  nballoccarsi",  vgl.  Caix,  St.  381. 

4640)  burg,  lam,  lahm,  =  pi  em  on  t.  lam,  srhlaff; 
prov.  lam,  hinkend,  vgl.  Dz  624  s.  v.;  Mackel 
p.  43. 

4641)  lama,  -am  f.  (aus  lac-ma),  Lache,  Sumpf ; 
ital.  span.  ptg.  lama,  Sumpf,   vgl.  Dz  187  .«.  v. 

4642  [*IiimbellQs,  -nm  m.  (Demin.  zu  *lamber), 
kleiner  Fetzen;  ist  nach  Ascoli.  Ztschr.  f.  vgl. 
Sprachf.  XVI  125,  das  vermutliche  Grundwort  zu 
frz.  lamheau,  Lappen;  span,  lampel,  Turnierkragen. 
Dz  624  s.  V.  stellte  *labellum  (Demin.  zu  labium). 
wovon  altfrz.  labeati,  als  Grundwort  auch  fiir 
lambeau  auf.] 

4643)  lamhero,  -are,  zerlecken;  dav.  nach  Caix, 
St.  376,  sard,  lamhrirc  „Diangiare  avidaraente", 
dazu  das  Adj.  lambrido  od.  limhridu  „ghiotto"; 
ital.  lembriigio   nghiotto" ;   ptg.   lambujem,  -greml 


I  „nvnn/.i     d'un     piallo,     ghintlDrnie" ,     lamhtijciro 

„ghiiittii";  Npan.   lamiiini  ..gulnso". 

I  4644)  I'lilmbicu,  -arc  (v.  tamhnr),  dn  wonig 
belerkcn  cider  l)i'«pulcii;  davon  nndi  Dz  380  ital. 
lamiaire,  riiwln,  f.in  ivgnen.  Vgl.  dagogen  C'aix, 
St.  42,  s.  olii'ii  liuiiiicn.l 

4645)  |*lnilililco,  -HIV  (v.  nl-lambi,/),   probieren: 

I  ital.  lamhicnrr  ..pimnaro  pi'r  il  laniblccci.  i>Haiiiinaro 
atti'iitjiineiit*'",  und  braare  in  brrrar^i  (il  cmvllii) 
,,fantji«tirari'",  vgl.  Cani'lli.,  AG   III  390  ] 

4040  liimbo,  -Cre,  lecki'ii,  ■=-  span,  lamer, 
leckc'ii:  ptg.  Iambi  r,  lecki'ii,  tinidimr,  gierig  ossen, 
«dilpninion,  lambrdnr.  I/'cker,  lambido,  Naschkatze, 
lamhida,  das  b'cki'U,  und  zalilreidio  aiidoro  Ab- 
leitungen. 

4047)  liniiFUa,  -am  f.  (Doniin.  zu  lamina),  Motnll- 
bliitt<'hoii,  Hlcdi;  altfrz.  nlrmcli'  (aus  la  Irmele), 
Sohneido,  Scliwortspitze ;  noufrz.  ahtmeVe ,  vgl. 
Schelor  ini  Diet.  .v.  v.;  Fafs,  RF  III  490.  —  Aus 
altfrz.  alrmete.  alrnullr  sdieint  durdi  Suflixver- 
tauschung  alrmcltv  und  ilaraus  durdi  Unistollnng 
ameletif ,  omdetlr.  Eiorkudien  (cigcntlidi  lladier, 
platter,   Rdieibeniilinlidicr  Kudion),   entstandon   zu 

)  seiu,  wobei  gelehrt  ctvmnlogisicreiido  Anlelinung  an 
ori;»(  stittgefunden  liaben  mag.  AUe  sonstigen 
Abloitungen  des  vidbehandelten  Wortos  sind  phan- 
tastisdi.  Vgl.  Dz  187  Inma :  Sdidcr  im  Diet,  unter 
omelette:  Fafs,  RF  III  502. 

4648)  liimciitO,.-iire,  wchklngen;  ital.  lamentare : 
frz.  lameiitrr,  (darnacli  gebildot  al  tfr  z.  waimenter, 
gaimevter  von  «'fii'  =  weh);  span.  ptg.  lamentar. 
Vgl.  Dz  592  gaimenler. 

4649)  lamTiiii  11.  lamiiit,  -am  /.,  Platte,  Blatt, 
Blcch,  Scheibe;  ital.  lama  ,.lastra  d'acciajo  ri- 
dotta  tagliente,  di  spada,  di  ooltello,  di  sega",  das 
Wort  ist  wahrscheinlich  aus  dem  Frz.  entlehnt,  vgl. 
Canello,  AG  III  367;  rum.  alamd.  Messing;  prov. 
lamina,  lama,  Platte;  frz.  lame,  Platte,  Klinge  (ini 
Altfrz.  auch  Grab.stein);  span,  lamina,  Platte,  laiia, 
eiserncr  Haken,  K!ammer;  ptg.  lamina,  Platto, 
Klinge.  Vgl.  Dz  187  lama.  (Diez  624  wollte  auch 
altfrz.  lambre,  noufrz.  lambris  von  lamina  ab- 
leiten,  vgl.  aber  oben  Imbrex).  Vgl.  auch  Grobcr, 
ALL  III  275. 

■1650)  ^liimiiiariiis.  -um  »1.  (v.  lamina),  Messing- 
schlager,  WeifsblechscWied;  i  tal. /amtno/o;  rum. 
aldmar;  span,  laminero. 

4651)  Stamm  lamp-  (aus  lampai  [a.  d.]  hcraus- 
gebildot),  leuchten  ;  davon  abgcleitet  i  ta  1.  Inmpo, 
Lichtschein,  Blitz;  ^roy.  lamps,  lams;  ncuprov. 
Ian;  cat.  llamp,  llampeg;  span.  ptg.  lampo,  re- 
lumpago.     Vgl.  Dz  187  lampo. 

4652)  lampas,  iida  f.  (lu/Anui),  Lampe;  ital. 
lampa,  lampada,  Idmpana,  davon  abgeleitot  nllam- 
panato  ^magrissirao"  (gleiclisam  so  mager,  dafs  eine 
Lampe  durchscheinen  kann).  vgl.  Caix,  St.  148; 
rum.  lampa:  prov  lampa,  lampea,  lampeza;  frz. 
lampe:  cat.  Udntia ;  span,  lampada,  lampara; 
ptg.  lampada.  davon  Inmpadejar,  aufblitzen.  Vgl. 
Grober,  ALL  III  507  u.  VI  392. 

4653)  ndl.  laniperkin  (Demin.  zu  tamper,  lamfer), 
kleiner  Sc^hleier;  frz.  lambrequin,  Holmdecke, 
Stickerei  am  Fensterbrett,  Bogenbehiinge.  Vgl.  Dz 
624  lambeaxi. 

4654)  *lampetra,  -am  f.,  Lamjjrete;  ital.  lam- 
preda;  frz.  lampnile;  span.  ptg.  lamprea.  Vgl. 
Dz  187  lampreda  (die  roraan.  Worte  niitigen  zur 
Ansetzung  von  *lampreta  f.  lampetra). 

4655)  arab.  lamt,  eine  Art  Antilope;  davon  nacli 


441 


4656 1  lana 


4685)  liirldum 


442 


Caii,  St.  303,  ital.  da>ite:  span,  dntite,  ante:  ptg. 
(lanta,  anta  „biifalo  e  pello  ili  biifalo". 

4656)  lana,  -am  f.,  Wolle;  ital.  Imm;  rum. 
land;  rtr.  lana,  Una  etc.,  vgl.  (iartnor  §  200; 
prov.  lana;  frz.  laine:  cat.  liana:  span.  ptg.  lana. 

4657)  lanarius,  -am  m.  (v.  layia),  WoUhandler; 
rum.  Idnar :  frz.  lainier:  span,  lanero. 

46581  lancea,  -am  /".,  Lanze;  ital.  lancia  (bed. 
audi  nBoof):  rum.  lance:  prov.  lansa;  frz.  lance: 
cat.  Ilani:a:  span.  ptg.  lansa.  Lanze,  lanclia.  Boot. 
Tgl.  Griiber,  ALL  III  510.     Vgl.  I)z  187  lancia. 

4659)  lancearTiis,  -um  m.  (v.  lancea),  Lanzen- 
trSger;  ital.  lanciajo  „ch!  fa  lance",  lanciere  „sol- 
dato  a  cavallo  o  armato  di  lancia",  vgl.  Canello, 
AG  III  307:  rum.  lancer:  prov.  frz.  lander: 
altcat.  Ilancer;  span,  lancero:  ptg.  lanceiro. 

4660)  laiiceo,  -are  (v.  lancea),  die  Lanze  schleu- 
dern;  ital.  lanciare.  dazu  das  Sbst.  lancio,  Schwung, 
Sprung;  pro  v.  e.<?n«.«ac;  iri.lancer,  elancer.  dazu 
das  Sbst.  elan  (fiir  ('/an.<) ;  span,  lanzar.  dazu  das 
Sbst.  lance:  ptg.  langar,  dazu  die  Sbsttve  lance 
a.  lan<;n.    Vgl.  Dz  187  lancia. 

4661)  kelt.  land&  (ir.  land,  lann,  kymr.  llan, 
com.  Ian),  Fliiche,  freier  Platz  (bret.  lann,  Ian. 
Haide) ;  ital.  prov.  landa,  Haide ;  frz.  lande: 
span,  landa.    Vgl.  Dz  187  landa:  Tli.  p.  65. 

4662)  dtseh.  landsknecht ;  ital.  lamichenecco : 
frz.  lansquenet :  span,  lasquenete.  Vgl.  Dz  188 
lamichenecco. 

4663)  laiieus,  a,  nm  (v.  lana),  wollen;  frz.  lange. 
Wolle,  Wollkleid.     Vgl.  Grober,  ALL  III  508. 

4664)  lansra,  -am  /'.  u.  lau^iinis,  -um  m.,  eine 
Eidechsenart ;  iiber  die  Gestaltungen  dieses  Wortes 
in  ital.  u.  neuprov.  Mundarten  vgl.  Caix,  St.  380. 

4665)  ISugHeo,  -ere  u.  laiig:iiesco,  -ere,  ermattet 
sein,  schmaebten:  ital.  languire:  rura.  lanzecesc 
ii  it  i:  prov.  frz.  span.  ptg.  languir. 

4666)  laiigliidus ,  a,  um  [langueo),  matt,  er- 
sehlafiFt:  ital.  languido:  rum.  lanced;  prov.  lan- 
giiios  =  *lan(juidosus ;  (altfrz.  languide);  span, 
ptg.  languido. 

4667)  langiior,  -orem  m.,  Mattigkeit;  ital 
languore;  rum.  Idngoare  (bedeutet  „Nervenfieber"); 
prov.  languors;  frz.  langueur;  span.  ptg.  langor. 

4668)  |*IauTariiis,  -um  m.  (v.  lanio),  Wiirgvogel 
(Name  fiir  eine  bestimrate  Falkenart);  ital.  laniere: 
prov.  frz.  lanier.     Vgl.  Dz  188  laniere.] 

4669)  ISiiio,  -are,  zerreifsen  [xe  laniare,  gleicb- 
sam  sicb  vor  Schmerz  zerreifsen,  webklagen,  sich 
beklagen) :  ital.  lagnarsi,  dazu  das  Sbst.  layna, 
Klage,  Jammer,  daneben  laniare  ,,straceiare",  vgl. 
Canello,  AG  lU  341:  prov.  se  lanliar,  dazu  das 
Sbst.  lanha;  altfrz.  laigner;  altspan.  laiiarne. 
Vgl.  Dz  186  lagnarsi. 

4670)  lanosus,  a,  nm  (v.  lana),  wollig;  ital. 
lanoso;  rum.  Idno.t;  frz.  laiiieux;  cat.  llanos; 
span.  ptg.  lanoso. 

4671)  lanterna  (Interna),  -am  f.,  Latcrne;  ital. 
lanterna:  prov.  lanterna;  frz.  lanterne;  eat. 
llanterna ;  span,  linterna;  ptg.  lanterna.  Vgl. 
Grober,  ALL  III  508. 

4672)  [lapathum  ;;.  {'/.u7lu^^ov),  Sauerarapfer; 
dafs  bieraus  cat.  jiaradella,  spau.  paradela  niclit 
eutstanden  sein  kann ,  bemerken  Baist ,  Z  V  560, 
u.  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  808  sehr  rait  Eecbt.] 

4673)  [gr.  i.it:i«9-og.  Grube;  Diez  462  scbeint 
Zusammenhang  zwischen  diesem  VVorte  und  ptg. 
lajxi,  Grotte,  Platte,  Scbiisselmuschel.  fiir  moglicb 
zu  halten.  Eher  diirfte  an  }.un)j  (s.  d.)  zu  denken 
sein,  vorausgesetzt.   dafs  dies  Wort  zur  Bedeutuug 


„{schleimige)     schlamniige     Vertiefung"     gelangen 
konnte.J 

4674)  griech.  Ak.t»;,  Schleim;  davon  span,  lapa, 
Schimmel  auf  Fliissigkeiten ,  Kabm,  vgl.  Dz  462 
lapa  2. 

4675)  lapilliis,  -um  ni.  (Demin.  zu  lapis),  Stein- 
cben,  Edelstein:  ital.  lapillo;  Diez  513  erblickte 
in  lajiillus  aucb  das  m\itmafsliche  Grundwort  zu 
altfrz.  acel.  wiinscbenswort,  vgl.  dagegen  (i.  Paris, 
Chans,  du  15e  siecle  p.  7,  wo  aber  ein  neues(irundwort 
nicht  aufgestellt  wird.  Ein  Typus  *liabellum  von 
hah-ere,  bezw.  von  av-nir  wiirde  befriedigen,  aber 
freilich  ist  seine  Ansetzung  aus  bekanntcm  Grunde 
raehr  als  bedenklich,  iudessen  sind  ja  abnorme 
Wortbildungen  nicht  fiir  schlechterdings  unmiiglich 
zu  erachten. 

4676)  lapis,  -idem  m..  Stein;  wohl  nur  erbalteu 
in  span,  laude,  lauda,  Grabstein,  vgl.  Baist,  Z  V 
245  unter  ?o-(i. 

4677)  german.  lappa,  Lappen;  ital.  (coraask.) 
hipina,  Ohrfeige  (gleichsara  Schlag  auf  die  Lappen); 
rtr.  lajji.  Lump;  prov.  cat.  [lilepar,  schlabbem ; 
frz.  taper,  schlabbern,  Idpeau,  trager  Mensch,  (ver- 
mutlich  gehijrt  hierher  auch  lapin,  Inpereau,  Ka- 
ninchen,  f^leichsam  kleines  Tier  mit  Lappenohren; 
Diez  624  s.  v.  leitete  die  Worte  vom  Stamrae  clap 
ab),  lopin,  Fleisohlappen  (wird  von  Scheler  im  Diet. 
s.  V.  mit  dem  deutschen  „Lumpen"  in  Zusammen- 
hang gebracht):  span,  lapo,  Schlag  mit  flacher 
Kliuge.  Vgl.  Dz  138  lapo  u.  628  lopin ;  Mackel  p.  73. 

4678)  lapsana,  -am  f.  {).ci\\)dvti),  Ackersenf;  sard. 
lassana,  Senf. 

4679)  *laque5Iiis,  -um  m.  (Demin.  zu  Inqueus). 
kleine  Schlinge:  ital.  lacciolo,  lacciuolo;  (rum. 
la{isor  =  *laquiciolu.'i);  prov.  lassol-s. 

4680)  laqueiis  (volkslatein.  *laceus),  -um  ni., 
Schlinge:  ital.  laccio,  davon  das  Verb  lacciare, 
schniiren,  intraleiare  =  intra  -f-  allacciare  (vgl. 
sicil.  intirhizsari,  frz.  entrehtcer),  vgl.  Caix,  St.  82; 
rum.  la{;  rtr.  latsch;  prov.  latz,  dazu  das  Verb 
lassar ;  altfrz.  laz;  neufrz.  lacs  (c nur graphisch), 
dazu  das  Xh.  lacer;  cat.  lias;  span,  lazo;  ptg. 
lago.     Vgl.  Dz  186  laccio:  Grober,  ALL  III  274. 

4681)  Lar,  -em  m.,  Herdgott,  Herd;  span.  ptg. 
lar.  Herd;  cat.  liar:  vielleicht  sind  auf /ar  zuriick- 
zufiihreu  auch  ital.  alare,  Feuerbock,  u.  span. 
Hares.  Kesselhaken.     Vgl.  Dz  188  lar. 

4682)  *largio,  -ire  (schriftlat.  largiri)  u.  *Iarg'o, 
-are,  spenden,  zugestehen,  einrauraen,  gestatten; 
ital.  largire,  sehenken,  largare  (und  allargare), 
geraumig  machen,  largare  (altital.  auch  lagyare, 
lagare)  wird  auch  in  der  Bedeutung  „zulassen, 
lasson"  gebraucht,  welclie  aus  der  von  „einr;iuraen, 
gestatten"  sich  leicht  entwickeln  konnte,  vgl.  Caix, 
St.  41;  rum.  largesc  ii  it  i,  erweitern,  losla'sen; 
prov.  largar,  erweitern;  span.  ptg.  largar,  los- 
lassen,  vorlangeni,  dazu  das  Vbsbst.  larga,  Ver- 
zogerung,  Aufschub;  (im  Frz.  ist  nur  das  Kompos. 
elargir,  erweitern,  vorhanden). 

4683)  *larg:itia,  -am  /'.  (v.  largus),  Freigebigkeit, 
Brcite:  ital.  largezza  u.  larghezza,  (daneben  largitd 
in  der  Bedtg.  „Freigebigkeit");  frz.  largesse,  Frei- 
gebigkeit, (largeur.  Breite);  span,  largueza,  lar- 
gura  (letzteres  nur  in  der  raumlichen  Bedeutung): 
ebenso  ptg. 

4684)  liirgiis,  a,  um,  reichlich  (im  Roman,  nur 
in  Bezng  auf  den  Raum  gebraucht:  „geraumig, 
weit");  ital.  largo;  rum.  prov.  larg  (prov.  auch 
larc);  frz.  large:  cat.  llarg :  span.  ptg.  largo. 

4G85)  larTdiim  u.  lardum  n,  Pokelfteisch;  ital. 


443 


ItWti)  liiru 


47()n  liittn 


444 


/<in/o;  rum.  lani:  prov.  lart-::  fr/..  Iiinl:  cat. 
Hard;  «pun.  pt^-  lorilo.  l):\n  Wort  l>i<<li<ut<>t  iiii 
Roman.  .S|>.>ck".     Vj»!    CKiUt.  AI.I.  Ill  r>()8. 

4t>S(ll  lirlx,  -icein  f..  lAirclionltiuini ;  i  t  a  I.  Ainrc ; 
rtr.  Iiirisch  ;  \(ti  nii  li:r  il.  i.  vcnniitlidi  im-/  -f- 
Ircf  —  *lrrcf  —  Inricrm,  alsn  HoniKli>r<'lii<,  vj;l.  I)/ 
0.H9  »•.  r.):  (rat.  rn/ro  (/'o/orl;  span,  n/crcr  (won 
ili-r  arnb.  Artiki'l  ist,  ilixOi  kanti  das  Wort  «urli  = 
anil  ii/-iirrii/i  „pinii8  ivilriiH''  nii)^iAi>tzt  wonlon, 
v^l.  D/.  41!1  .«.  r.);  ptj;.  lariii).  -co.  Vj;).  l^ornii, 
U  Vll   I0>). 

4f.87)  aliil.  »Iii!ik  (alln.  Iiiskr\  lascli  (vf;l.  Kluf,'.' 
.1.  r.l;  (iavon  na.li  (ir.>l»<r,  AIX  III  (MK  (ilal. 
lasro,  RclilafT,  triijjo);  prov.  la.ic:  altfr/.  Insclir, 
Mr:  neufrz.  /lir/ir;  (al  teat. /(ii.r|.  Ilii>rzn  wiirilc 
ilann  wolil  audi  ilas  VI).  jirov.  lascar:  frz..  U'lchcr: 
span,  lascar:  altptj;.  Inificttr.  Io<ila88on,  (jelioroii 
(tirtilior  spriclit  .tirli  ilariiU'r  niclit  j;an/.  klar  niia). 
AIkt  p>rni.  •/(i-t  konnto  franziis.  mir  /nix  erj^jlten, 
vjrl.  Maokol  p.  1-17,  nicht  abcr  hh-he,  und  ila  dies 
doidi  wolil  von  lasc  etc.  niolit  ffetri'iint  \ver<lpn  kann, 
80  wird  man  das  (irober'sdio  (iriindwort  fallen 
lasKen  iniis.tou,  .to  nnspreohcnd  pb  an  sieh  aueh  ist. 
(Man  kiinnto  allcrdin^a  annelimen,  dafs  h'lche  die 
in  das  Mask,  iibertragene  Fomininform,  al8o  =  */(i.<fra 
sei,  allcin  man  sielit  nieht  ein,  waruni  *laxl;  *laska 
sieh  anders  entwiekelt  haben  solltc,  als  z.  B.  /Vi,<^' 
*fris'ka  =  frais,  fraiche.)  Diez  188  lasciare  er- 
kliirto  din  Worte  aiis  *Iascus,  *la.><care  fiir  laxiis. 
la.rare.  u.  daran  diirfte  festzuhaltcn  oder  *laxit4s 
anzusetzen  sein.  Vjjl.  aueh  Ulricli,  Z  IX  429  {Iticlicr 
=  *laxicare);  G.  Paris,  R  VIII  448  (Idchc  Ptcpladj. 
V.  Idcher). 

4688)  ahd.  *Iaska,  Laschc,  Fetzcn,  Lappen  (sielie 
Klugo  unter  „Lasche"):  davon  naoli  Grober's  govifs 
riebtiger  Annahme,  AIX  III  510,  span.  ptg.  Uisca, 
I~ipi>en,  Schnitte.     Dz  462  »■.  v.  {lasca  =  laxa). 

liLssTtudo  s.  liissus. 

4689)  liisso,  -are  (lassus),  ermiiden,  erraatten; 
ital.  lassnre. 

4690)  lassus,  a,  nm,  niiide,  matt;  ital.  lasso: 
proT.  frz  las.  (in  Verbindung  mit  ni,  lui,  7«?  inter- 
jektional  gebraueht:  prov.  ai /as.',  altfrz.  hn  las!, 
neufrz.  hclas!  ach!);  span,  laso;  ptg.  lasso.  — 
Das  dazu  geliorige  Sbst.  la,<!situdo  wird  ersetzt 
dureh  ital.  lassezza,  (daneben  laKsitudine);  altfrz. 
lastc  =  *lassitatem :  neufrz.  las.sete  (iil)liclier  ist 
das  gel.  Wort  lassitude);  (span,  lasitiid);  ptg. 
la-isiddo.     Vgl.  Dz  189  lasso. 

4691)  altdtscb.  last  (Gen.  leste,  Stamm  hiasta), 
Last;  ital.  lasto,  Schiffslast;  frz.  lest,  laste:  span. 
lastre,  dazu  das  Vb.  lastrar,  ein  SchifT  bcladen, 
(audi  lasto,  cine  Art  Scliuldverschreibung,  gehort 
wohl  liierher);  ptg.  lasto,  (viell.  gehort  hicrlier  aueh 
das  Vb.  lastar.  bezahlen,  falls  es  nicht  =  *laxitare 
ist).  Vgl.  Dz  189  lasto:  Mackel  p.  136;  Dz  462 
lasta  leitct  dies  Wort  u.  lasto  von  ahd.  leistjan, 
leisten,  ab. 

4692)  altsachs.  latan  (got.  Utan,  ags.  laetan), 
lassen,  ist  nach  Scheler  im  Diet,  unter  lai'iser  das 
Grundwort  zu  dem  gleichbedeutenden  altfrz. /a/ec 
(aueh  prov.  laihar,  Iniar);  besser  diirfte  das  Wort 
=  *lagare  =  *larijare  (s.  oben  largio)  anzusetzen 
sein,  TgL  Caix,  St.  41,  wobei  anzunehnien  ware,  dafs 
der  Schwnnd  des  r  schon  in  vorromanischer  Zeit  er- 
folgt  sei;  vgl.  auoh  Forster,  Gloss,  z.  Aiol  u.  Mir.  laier. 

4693)  laterculiis ,  -um  m.,  Backstein;  span. 
ladrillo;  ptg.  ladrilho,  vgl.  Dz  462  ladriUo. 

4694)  latlsco,  -ere  (v.  latm),  breit  werden; 
rum.  lafesc  ii  it  i. 


A(ii)tt)  litiiiilK,  n,  um  (v.  Latiiim),  latoiniMch; 
ital.  latniit.  latcinixc'li,  hulino  „HC(irroviile,  trop]io 
sollecito  ntdl'  opcran',  liibricn  nel  purlaro" ,  vgl. 
Canollo,  .\(i  III  ;t84 ;  rtn».  latin:  jirov. /«(i-fj  (by- 
di'utet  aU  Sulisl.  „Spra<'lii>"  iiberliaupt);  frz.  latin: 
rat. //lid','  spa  n. /(idiiii,  latciiiiHcli,  ladiiio.  scdilaii; 
11  tg  latino.  latiiH,  latfinisch.  Iiulinn,  wlilaii.  Vgl. 
II/.  189  latino.  -  (1lii>r  rtr.  dalinamriiiii  -^  ladina- 
mrimi  vgl.  Aseoli.  A(!  Vll  633. 

4(>96)  {ahil.  *latjB,  *IiuJu  (inlnl.  /c/.v),  PaliRsadu; 
ilavnn  nai'li  D/,  1!I3  ital.  liccia,  lie;a,  Schraiike 
(des  Turnier-  oder  KainpfplatzeH);  prov.  (/(ii.«.s(il, 
lissa  :  frz.  liir.  Indosson  hiirliMtoiis  fiir  prov.  Iais.ia 
kann  dioso  Aldnitiing  zugestandcn  ncrduii,  ii.  aucii 
da  bleibt  das  iii  niiorkliirt,  vgl.  Mavkel  u.  52,  buasor 
wir<l  man  lai.isa  iiiit  frz.  laisne  auf  hnuis,  beztv. 
la.rare  /uriiekfiihron,  vgl.  Dz  623  lai.i.ie;  liccia  etc. 
sind  von  liciitm ,  Fadon ,  herzuleiten ,  der  Begrifl 
bildet  diirehaus  kein  HindiTiiis.  donn  cinu  Sdiranke 
kann  diircli  eiiien  starkeii  Fadon,  Seil  u.  dgl.  sohr 
wohl  gobildot  werden.  Koltischor  I'rHprung  der 
Worte  ist  abzuldinon,  vgl.  Th.  p.  66.] 

4697)  liltriitQs,  -um  m.  {v.  latro),  (iebell;  ital. 
latratii:  ruin.  Iiilnil:  span.  jitg.  ladradn,  latlrido. 

4698)  1.  lutro,  -are,  belleii;  ital.  lalrare ;  rum. 
httrii  ai  at  a:  prov.  lairar :  cat.  Iladrar:  alt- 
span,  ptg.  ladrar.  —  Aus  *bal[arr\  fiir  l}el[are] 
-\-  latrare  erkliirte  Caix,  Z  1  422,  span,  baladrar, 
(yitR.  braadar,  liradar),  gchreien  ;  Dz  430  erblickte 
in  diesem  Vb.  „eine  Umbildung  des  altspan.  balitar, 
bliikon,  durcli  Eininischung  von  ladrar,  bellen". 

4699)  2.  liitro,  -oiiem  m.,  Riiuber;  altital. 
/<i/ro,  ladro,  (das  iibliclie  ital.  Wort  fiir  „llaubcr" 
ist  brigante,  s.  obon  brlkau);  rum.  lotru,  davon 
abgeleitet  lotrie:  jirov.  c.  r.  lairre-s,  c.  o.  lairron, 
davon  abgeleitet  laironia :  altfrz.  c.  r.  lairre-s, 
e.o.larron:  neufrz.  larron;  (cat.  Iladre?);  span. 
kulron.  davon  abgeleitet  ladroneria;  ptg.  ladrdo. 
Dazu  die  Verba:  rum.  lotresc  ii  it  i;  prov.  lair- 
ronar:  altfrz.  larronner. 

4700)  lati'Dciniiim  «.  (v.  latro),  Rauberei;  (ital. 
sard,  ladroneccio);  prov.  laironici-S:  frz.  larcin, 
Diebstahl;  cat.  Iliidriiiiici:  rtr.  ladernetsch.  Vgl. 
Dz  625  larciii:  Behrons,  Metath.  p.  94. 

4701)  german.  latta,  Latto;  ital.  latta,  Hol/.- 
stiick,  (aueh  Weifsblech);  rtr.  latta;  ]irov.  lata; 
frz.  latte;  span.  ptg.  lata.  Vgl.  Dz  190  latta: 
Goldschmidt  p.  55.  In  der  Bedeutung  „  Weifsblech" 
kann  das  Wort  nebst  soinen  Ableitungen  (ital. 
ottone,  Messing,  vermiithch  =  I'attone,  lattone; 
rtr  latnn,  letdn,  vgl.  Gartner  §  11;  frz.  laiton; 
cat.  Ilaittd:  span,  laton,  alaton;  ptg.  latao)  nicht 
gennanischen  Ursprunges  sein.  Die  italienischen  u. 
franzos.  Formcn  latta,  'lattone,  laiton  scheinen  auf 
den  Stamm  lact-,  Milch,  hinzuweisen,  begrifflich 
wiirde  das  wohl  passen,  denn  warum  sollte  man 
das  Weifsblech  nicht  als  ,,Milchblech  d.  h.  milch- 
farbenes  Blech"  anfgefafst  haben?,  aber  dafs  von 
lact-  ein  *lacta  u.  *lactnn  abgeleitet  worden  seien, 
ist  undenkbar.  Diez  230  ottone  stellt  romanisches 
(it.)  latta  als  Grundwort  auf.  dainit  ist  aber  selbst- 
verstiindlich  uiclits  gewonnon,  da  es  ebcn  den  Ur- 
sprung  von  latta  zu  bestimmen  gilt.  Scheler  im 
Diet,  unter  laiton  verrautet  Zusammenhang  zwischen 
mittellat.  lato  u.  ags.  engl.  lead,  Blei,  sowie  zwischen 
ital.  *lott(me  und  dtsch.  Lot.  Damit  wird  man 
schwerlioh  einverstanden  sein  konnen.  Bei  dieser 
verzweiffdten  Sachlage  sei  folgende  Vermutung  er- 
laubt.  Es  liefse  sieh  denken,  dafs  lat.  lactare,  fiber 
dessen   sehriftlat.   Bedeutungen   man  Georges   s.  r. 


445 


47021  laws 


4723)  laxus 


446 


nachsebc,  die  technische  Bezeichnung  fiir  „Weirs- 
blech  schlagen  (gleichsam  Blecli  milchen)"  gewcsen 
sei;  aus  lactare  aber  koiintc  als  Vbsbst.  *lacta  = 
lalta  entstehen;  span,  laion,  ptg.  latuo  wurden 
dann  als  Lebnworte  anzuschen  sein. 

4702)  latfis,  a,  nm,  breit;  ital.  lata;  rum.  lat; 
prov.  lat-z:  altfrz.  let;  neufrz.  Ze,  Breite;  span, 
ptg.  lato. 

4703)  latfis  w.,  Seite;  ital.  al-lato,  zur  Seite, 
bei,  neben;  prov.  latz,  neben;  altfrz.  les,  lez 
(nenfrz.  noch  in  Ortsnamen  erhaltcn,  z.  B.  Plessis- 
lez-Tours).     Vgl.  Dz  625  Us. 

4704)  german.  *laul)ja  (ahd.  loiiba),  Laube;  ital. 
loggia,  GaUerie,  dazu  das  Tb.  aUoggiare;  rtr.  laiqiia. 
Emporkircbe;  prov.  lotja;  frz.  loge,  dazu  das  Vb. 
loger  und  die  abgel.  Sbsttvc  /017««,  logement,  AVoh- 
nung:  span,  lonja,  Vorhalle;  ptg.  loja.  Vgl.  Dz 
196  loggia;  Mackcl  p.  119. 

4705)  ['laudanum,  Opium tinktur;  daraus  durch 
Tolksetvmologische  Umbildung  frz.  lait  d'unon,  vgl. 
Uarmesteter,  Mots  nouv.  p.  176;  Fafs,  RF  III  495.j 

4706)  laudator,  -orem  m.  (v.  laudare),  Lobar; 
ital.  laudatore;  rum.  laudator;  proT.  c.  r.  lau- 
Zaire,  c.  0.  Uiuzador;  (frz.  loueur);  span,  loader; 
ptg.  loiivador. 

4707)  [*IaudeniTa,  -am  /".  (v.  laus),  Gutheifsung 
bezw.  Genehmigung  des  Lehnsherm,  bezw.  der  dafur 
zu  zahlende  Betrag,  Lehnsgebiibr  (aucb  laudemium); 
ital.  laudemio ;  prov.  laudeme-s,  lauzime-s,  lau- 
zi^me-s ;  span,  laudemio.] 

4708)  lando,  -are,  loben;  ital.  lodare;  rum. 
laud  ai  at  a:  prov.  lauzar :  frz.  louer,  vgl.  Dz 
629  s.  I'.;  cat.  lloar :  altspan.  laiidar:  neuspan. 
loar:  ptg.  louiar. 

4709)  *laurearius,  -nm  m.  (v.  laurus),  Lorbeer- 
baum;  frz.  laurier ;  (span,  laurel);  sonst  ist  dag 
einfache  laurus  (s.  d.)  ublieh. 

4710)  laurex,  -Teem  m.,  junges  Kaninchen; 
davon  nach  Dz  464  ptg.  loura,  lousa  (wo  s=q), 
Kaninchenhohle. 

4711)  lanri  baeca  =  ital.  orbacca,  Lorbeere, 
vgl.  Dz  387  «.  V. 

4712)  lanriis,  -nm  f.,  Lorbeer;  ital.  lauro,  gel. 
Wort,  alloro  (aus  ilJa  laurus,  I'alloro),  das  volks- 
tumlicbe  Wort  fiir  nLorbeer",  vgl.  Canello,  AG  HI 
400;  rum.  laur;  prov.  laur-s;  (frz.  laurier):  cat. 
altspan.  lauro;  (neuspan.  laurel);  ptg.  louro. 

4713)  laus,  landem  /'.,  Lob;  ital.  laude  u.  lode, 
lauda  u.  loda,  dazu  noch  lodo,  Vbsbst.  v.  laudare. 
vgl.  Canello,  AG  III  402:  auTserdem  noch  lamlore, 
gleichsam  *laudorem ;  rum.  lauda:  prov.  lauzor: 
altfrz.  los  (^=  laudes),  davon  das  Vb.  n/o«er,  lob- 
preisen;  (frz.  louange):  span,  loa  (und  loor);  ptg. 
too,  louvor.  —  Wie  ron  lau[d]  abgeleitet  ist  frz. 
lou-ange,  so  von  los  (well  tonlos  auch  his,  li.f) 
ital.  lusinga,  Lobhudelei,  dazu  das  Vb.  lusingare, 
schmeicheln,  und  das  Nomen  actoris  lusitighiere, 
Schmeichler;  prov.  lauzenga,  lauzenja.  davon  tau- 
zengar,  lauzetigier-s,  lauzengador ;  altfrz.  losenge, 
dazu  losenger,  losengeor:  span,  lisonja,  dazu  li- 
sonjar,  lisonjero:  ptg.  lisonja,  dazu  Usotijear, 
lisongear,  lisongeiro.     Vgl.  Dz  197  lusinga. 

4714)  got.  laus  (ahd.  Ids),  leer,  leicht,  lieblich; 
davon  vermutlich  span,  lozano,  frohliob,  munter, 
zierlich;  ptg.  louzdo.     Vgl.  Dz  464  lozano. 

4715)  {lapidfs)  lansiae,  Plattensteine  [?j  (die 
Wortverbindung  iindet  sich  in  der  Lex  metalli  Vipas- 
censis,  Ephem.  cpigr.  Ill  181);  auf  den  in  lausiae 
enthaltenen  vermutlich  ^liispano-)keltischen  Stamm 
laus-  scheint  zuriickzugehen  :  piemont.  losa,  Grab- 


plattc,  prov.  lausa,  altfrz.  lauze  (?),  cat  llosa, 
span,  losa,  ptg.  lousa,  vgl.  Scbuchardt,  Z  VI  424; 
Diez"  197  Ableitung  der  Wortc  von  laudes  ist  un- 
haltbar,  vgl.  Baist,  Z  V  245,  Griiber,  ALL  III  510. 
Auf  demselben  Stamme  laus-  beruht  nohl  auch 
ital.  lozanga ,  verscbobenes  Quadrat,  Raute  (als 
heraldische  Figur);  frz.  losange;  cat.  llosange; 
span,  losange  (auch  lisonja).  Andcre,  selir  wenig 
glaubwiirdige  Ableitungen  dieser  Wortsippc  sehe 
man  bei  Scheler  ira  Diet,  unter  losange. 

4716)  altdtsch.  lant  (Wurzel  hlut,  altnord.  hlautr, 
ags.  hhjt,  ahd.  log),  Los;  ital.  lotto,  Gliicksspicl ; 
frz.  lot,  Anteil,  davon  lotir,  altfrz.  losen,  neufrz. 
Teilung  machcn,  lottrie,  Losspiel;  span,  lote,  Los, 
loto,  ein  zu  versteigernder  Gegenstand,  loteria;  ptg. 
lote,  Sorte.  Losgewinn,  loto  und  loteria,  Losspiel. 
Vgl.  Dz  197  lotto:  Mackel  p.  120. 

4717)  [*laTancus,  -nm  m.  (v.  lacare,  iiber  das 
Suffix  vgl.  Dz,  Gr.  II'377),  =  span.  ptg.  lavaneo, 
wilde  Ente,  gleichsam  Waschente.  Tauchente,  vgl. 
Dz  462  *•.  r.j 

4718)  *laTanda,  -am  (Fem.  des  Part.  Fut.  Pass. 
V.  lavare)  =  ital.  laianda.  Waschung;  dasselbe 
Wort  ist  wahrscheinlich  itah  lavanda,  larendola, 
Lavendel;  frz.  lavande;  span,  lacandula:  (ptg. 
heifst  das  Kraut  rait  arabischeni  Namen  alfazema). 
Vgl.  Dz  190  lavanda,  wo  bemerkt  ist:  „das  Kraut 
soil  seinen  Xaraen  daher  baben,  weil  es  zum  Waschen 
des  Korpers  gebraucht  wird." 

4719)  laTO,  -are,  waschen;  ital.  lavare,  dazu 
das  Vbsbst.  lava,  eigentl.  Waschung,  dann  Schmel- 
zung,  geschraolzene  Masse,  vgl.  Dz  380  *.  v.  (von 
lava  ist  vermutlich  wieder  abgeleitet  lavagna, 
Schicfer,  Diez  380  s.  v.  fuhrt  freilich  das  Wort  airf 
dtsch.  leie  zuriick);  rum.  lau,  Idui  {=  It.  Idel), 
luut  v^=  It.  lautus),  laua  oi.  Id;  fiov.  lavar;  frz. 
larer;  span.  ptg.  lavar. 

4720)  laxa  (Fem.  v.  laxus,  a,  uin);  davon  nach 
Dz  462  durch  Umstellung  span,  lasca,  Platte, 
diinner,  flacher  Stein,  Lederstreif  (eigentl.  also  „das 
Lockere");  ptg.  lasca,  Schmtte. 

4721)  r*laxico,  -are  (v.  laj:o),  soil  nach  Ulrich, 
Z  IX  429,  Grundwort  zu  frz.  idclier  sein;  diese 
Annahme  ist  mindestens  unnijtig,   vgl.  oben  lask.l 

4722)  laxo  u.*laxio,  (*laxico),  -are,  weit,  schlaff 
machen,  losmachen,  nachlassen  (im  Roman,  hat  sich 
die  Bedtg.  des  Zeitworts  bis  zu  der  von  ,,lassen", 
namentUch  „zulas8en,  geschehen  lassen"  iiberhaupt 
erweitert) ;  ital.  /n-sciare  =  Haxiare;  sard,  laxare, 
la-fsare;  rum.  /as  ai  at  a;  rtr.  {la)schar;  prov. 
laissar;  frz.  laisscr ;  cat.  deixar;  altspan. /war, 
lei-var,  daraus  span,  dejar  (vgl.  oben  *desito); 
ptg.  leixar,  deixar.  Diez  188  lasciare  erklarte 
auch,  u.  wold  mit  Reeht.  Idclifr  etc.  als  aus  *lascare 
(richtiger  aus  *lascus  fiir  laxus)  entstanden,  wah- 
rend  Griiber,  ALL  III  509,  fiir  die  Wortsippe  ahd. 
*lask  (s.  d.)  als  Grundwort  aufstellte,  Tlrich  aber, 
Z  IX  429,  *laxicare  =  lacher  ansetztc  Uljer 
span.  ptg.  dejar,  r/eixnc  vgl.  oben  desito  und  die 
dort  angefiihrte  Litteratur. 

4723)  laxus,  a,  urn,  schlaff,  locker;  ilarauf  gehen 
nach  Diez  188  lasciare  vermutlich  zuriick  die  oben 
unter  lask  (s.  d.)  besprochenen  Adjektiva,  (anderer 
Ansicht  ist  GriJber,  ALL  III  509):  beziiglich  des 
frz.  luche  ist  dann  anzunehmen  entweder,  dafs  es 
ein  aus  lacher  abgeleitetes  Adj.  ist  (vgl.  G.  Paris, 
R  VIU  448),  Oder  aber  dafs  das  Femin.  *lasca  = 
Idche  auch   als  Mask,  gebraucht  worden  sei.     TJn- 

'  zweifelbaft  auf  laxus  diirfte  zuruckgehen  prov. 
laissa,  frz.  laisse,  Leitriemen  (fiir  Hunde),  gleichsam 


4i; 


I7J4(   l.«/ 


I7t!l)  liMilo 


I  IS 


l,>'>-  .ulii  l.orki'rni'iiion ,  vmi  «li'iii  liii-  lliiiiilo  In»- 
):i'ko|i|N'lt  wiTili'ii  AiH'li  «Itfr/..  /(ii.«.<r.  aiiHiiiiii>n'ii>li< 
Slriiiilii',  kiiiiii  iiur  —  /ii.i-n  ncin,  «oiiii  iiiicli  fn'ilich 
ili»  J<i<^'rin'M'iil»'ii'kcluii^'  iiirlil  liliir  ist.  KtiilHi-li 
>,i>li.ir»'ii  li<>);rinriicli  iii  Inj-iis  ilii'  /iiiiiiiniiU'nf,'<'Ri>lztcn 
Vorlin  pniv.  n'eshissar .  nltfrj;.  ,NV,s/fii.<M,  r,  «icli 
loalnwion ,  «•oliiii  Htiirzcn  ,  <la/u  clie  Slisltvn  |iri>v. 
altfr/..  rsliiis.  nmli  itiil.  sliiscio.  l)j.>7,  fOS  will 
aiirli  Dpaii.  Irjos.  forn.  aus  InxiiK  (/(i.r<w)  orkliirtMi 
unci  iIhk  wohl  mit  Hii-lit.  —  Ilal.  hixtticco  „Rcom- 
|Mist«i,  stravnpmto"  i«f  hcssor  =  hix  +  (titiii.  slak, 
WiMrlilirli.  hIs  ^  bin  -f  laxus  aii/.iiBi<tzt>n,  v^l.  Ciiix, 
St.  •*{)■;  11.  87(t. 

47JI>  Lnxnrus  (liiblisduT  KiK«nnaiiio) ;  davon 
ital.  lazsaroiif,  Hi'ttlcr,  la::rrrlto,  Krankonhaiig; 
prov.  fr/..  liiiirr,  aurtsat/.ic ,  (pic.  lazaire,  arm, 
oloiul);  «pan.  /n-virii,  Hi-ltliT,  Uiceria,  (ptg.  ItUfirn), 
Arnint,  lozarrlo.     V);l.  I)?,  1!M)  /d-dco. 

■I7l!5)  ]H'rs.  InzrnnI,  arali.  lA/vardl,  'a/.iiralinllch; 
iliiraus  (mit  Al)fall  ilos  als  Arlikol  bctra.litetcn  I) 
ital.  (i.-.-iirio,  v>;l.  Dz  33,  (U.-mk/o,  dnnkolblano 
Karho;  pmv.  frz.  a;iir;  span.  pt(».  <mm/. 

I72t)>  'lobetictini  o<Kr  'lebotiaiii  «.  (v.  /cii.s), 
Hccki'ii,  ■=  ilal.  latrtiiiio  ^.^iiccii'  ilio  pantula,  vaso 
«la  ti'iiorvi  il  fimcd",  reii<iin  ,,<•()!  socomlo  significato", 
v^'l.  Canello,  AH  111  ;tiMl;  D?,  380  lavegffio:  Caix, 
St.  (i53;  W.  M.v.r,  Z  VllI  216. 

•17271  [♦IStTiitor,  -Oreni  m.  (v.  alul.  lekkoii), 
liockor;  prov.  <•.  r.  Ucliadier-s,  c.  o.  leclmdeor ;  alt- 
frz.  c.  r.  kchienr-f!,  v.  o.  lecheor.] 

4728)  *lectaria,  -am  /.  (v. /ectiw),  Lagor;  ital. 
letliera,  Bettstelle;  prov.  leitiera,  Siinfte;  frz. 
litiere;  span.  /I'^ern;   ptg.   litcirn.     Vgl.  Dz  l'J2 

4729)  lectlefi,  -am  f.  (v.  /ftdf.s),  Sanfto;  ital. 
Icttiga:  nun.  le/'licd,  lepdcd;  span,  lechiga. 

4730)  1.  ['lectio,  -onem  (v.  /fc(«A),  «las  Lager, 
=  allfrz.  Ii<,(i)i  (Alexiusliod  54''),  vgl.  Stengel  im 
Gloss.  unter/i)i<o/,-  FiJrstor,  RSt  III  178:  G.  Paris 
R  Vll   132.] 

4731)  2.  lectio,  -onem  /'.  (v.  legere),  das  Lesen, 
der  Lcsestoff;  ital.  lezione;  prov.  leisso-s,  lisso-s; 
frz.  /ffon,  (in  dor  roman.  Soliweiz  a/ee4-.so>!  =  tV/nm 
leclionem,  vgl.  Comu,  R  VII  109);  span,  leccion; 
ptg.  ZifaOj 

4732)  lector,  -orem  m.  (v.  hgire),  Leser;  ital. 
lettore,  (daneben  Icgijitore);  frz.  led  cur ;  span 
leidor :  ptg.  leitor. 

4733)  *lect«rile  ».  (v.  lector),  Lcsepiilt,  =  span. 
alril  (aus  *lalnl,  letril,  letztcre  Form  findet  sicb 
in  der  Bedeutung  ,.lycuchterstuhl"),  vgl.  Dz  427 
s.  v.;  Cuervo,  R  XII  108. 

4734)  *lectorinum  >i.  (v.  Itctor),  Lesepult;  alt- 
frz.  lettrin  (davon  genues.  letterin  fiir  ital.  leggio); 
neufrz.  httrin.  Vgl.  Dz  630  biirin;  Grober,  ALL 
III  510. 

4735)  lectiLs,  -um  m.,  Bett;  ital.  lelto;  prov. 
Ueg-z.  lieh-z,  htt-z :  frz.  lit;  span,  leclio;  ptg.  leito. 
Vgl.  Horning  p.  9. 

4736)  aUnfriiuk.  ledig;  ital.  ligio,  Vasall;  prov. 
litge-s;  frz.  lege,  lige,  dav.  dii>  .Sbsttva  ligee  u.  ligesse. 
Vgl.  bz  626  lige  (wo  Naheres  iibcr  (li«>  Bedoutungs- 
entwiekeliing  zu  finden  ist);  Mackel  p.  82.  (J.  Paris 
fiibrt  auf  lerlig  ziiriick  auob  alt  frz.  eslcgier,  es- 
ligier,  ell-,  auslosen,  bezahlen.  kaufcn,  s.  R  XII  382; 
fobler,.  Jabrb.  VUI  342,  batte  das  Wort  aus  ex- 
litignre  godeutet,  was  wegen  eslegier  unannohm- 
bar  ist. 

4737j  ['ledola  (v.  germ,  luido-,  wovon  frz.  hue, 


vgl.  Maik.l  i>.  IU>I,  narb  Caix,  St.  479,  (;riindw.>rl 
/11  ital.  rtdolu,  rrsuln  „viii/.za  ni-i  «:ainpi",  «Iih-Ii 
diirfte  «piitlat.  vereda  «Ion  Vnrzug  vi>idieni'ii.| 

■\T.\X)  mil.  locjr,  leilig,  —  frz.  lege,  idino  1-adiiiig 
V(in  Sibilfi'iil,  vgl.   Dz  626  s.  v. 

47391  IcgilllN, -0  (V.  lr.v),  goHotzlii'b;  \in\.  Irgiile 
..ili  leggii ,  ««'«•oiidii  li'gg»'" .  /<•<•/<■  ,,«'«iriHi'i('iizi>mii  e 
scbiotto",  vgl.  Canelbi,  AG  111  371;  prov.  /<./.i/-.-, 
frz.  loi/(d.  (/('«/(i/,  gol.  \V.):  span.  ptg.  lad,  {lrg(d, 
gel.  W.).  Dazu  iiberall  das  Sbhl.  legiilitiin:  iial. 
letdtii,  {legiditit);  pri>v.  IrgalUd: :  frz.  logaute, 
ilegidili);  span.   ptg.  lealdad,  -e,  {legalidad,  •<■), 

lptrftlitii.s  N.  I<>iriitis. 

47  KM  'Icgoiidit,  -am  /'.  (v.  Ugfre),  ErzHbhing, 
U'gi'iidi';  ilal.  Icggeiidd,  danobcn /i>m/a  „di8«;or8«) 
liingo,  cosa  nojosa",  vgl.  Caix,  St.  379 ;  voii  leggenda 
abgclcitvt  Icggciidarin,  aU  Adj.  ,,spotlantu  a  leg- 
genda", als  Sbflt.  „raceolla  «li  Icggende",  leggewlujii 
,,ebi  rt'cita  e  vendo  leggonile",  vgl.  Canelbi,  AG  III 
308;  frz.  legendr:  s])an.  jitg.  legriidti,  leiulti. 

4741)  *lrglviim  »i.  (v.  legeie,  vgl.  gr.  loytiov), 
Iz-sopnlt,        it.il.  trggio,  vgl.  Dz  380  «.  ii. 

4742)  lego,  logi,  Jectiim,  ISgi^rc,  Icsun;  ital. 
l''!igo,lessi.  lelto,  leggerc;  r  t  r.  ledger,  vgl.  Gartner 
S  148,  154,  172;  prov.  legir :  frz.  li.s,  lus,  In,  lire; 
i-at.  llet/ir,  vgl.  Vogol  p.  115;  span,  leer;  ptg 
/.10,  li.'lid,,.  ler. 

4743)  legumen  »i.  (v.  lego),  Uitlsenfrucbt,  Ge- 
niiise;  ital.  legume:  rum.  legiim;  prov.  legum-s, 
Hums;  altfrz.  legiin,  Icilii;  cat.  llegum;  s])an. 
Irgumbre;  ptg.  legume. 

4744)  [dtsch.  lele  (ndl.  lei),  Scbiofor;  davon  nac.li 
Dioz  380  .V.  t>.  ital.  lavagna  (aus  la-agna),  Scliiefor; 
niilier  abor  liegt  es  wohl  "luvania,  abgeluitet  von 
lava,  als  Grundwort  anzusctzon,  Schiofcr  und  Lava 
gleichon  sich  in  Farbe.     Vgl.  Tli.  p    84. J 

4745)  ir.  Stamm  *Ieiri-.  ISri-  (altir.  leir,  thatig, 
riistig.  fleifsigl;  davon  vielleiclit  prov.  Zcri,  muntcr, 
frohlich,  vgl.  Th.  p.  104;  Dz  625  «.  v.  sotzte  */«- 
larius  =  lidaris  als  Grundwort  an. 

4746)  gr.  i.sL(ttov,  Lilie;  davon  nacb  Baist,  ZV 
56t,  span.  ptg.  lirio,  Scbwertlilic. 

4747)  ahd.  leistjan,  leisten;  davon  nacb  Dz  462 
span.  ptg.  lusta,  eine  Art  vun  Schuldversehreibung, 
8.  oben  last. 

4748)  longob.  ahd.  Uikkdii  (altndd.  likkAii),  Icckon; 
ital.  leccare,  dazu  das  Sbst.  leccone;  rir. lichiar; 
prov.  lecluir,  lichar,  liquor,  dazu  das  Sbst.  lec-n, 
Lecker,  u.  das  Adj.  lecai,  licai,  licaitz,  Icckcrhaft, 
wozu  wieder  das  Sbst.  licaiaria  u.  licazaria;  frz. 
lecher;  (cat.  llepar,  ein  Wort  dunkeln  Ursprunges; 
span,  lamer  .«=  lambere;  ptg.  lamher).  Vgl.  Dz  190 
leccare;  Mackel  p.  104.  —  Prov.  lecai  gelangto 
von  der  Bedtg.  nleckcrbaft"  zu  derjonigcn  von 
nScbmarotzer",  daber  n  o u  p  r  o  v.  laccai.  Nebonschofs- 
ling  (cigentl.  Mitesser)  des  Getreides,  u.  auf  dem 
Worte  in  dieser  Bedtg.  berubt  wohl  ital.  lacch'e, 
Diener,  frz.  laquais.  span.  ptg.  lacayo.  Die  Hcimat 
«les  Wortes  ist  Frankreich,  wo  es  seit  dem  14.  Jabrb. 
gebraucbt  wird,  u.  seine  urspriinglii-lie  Bedeutung 
entweder  nLeckcr"  oder  „Mitesscr,  NiOiensrliiirsling" 
(weil  der  Lakai  seinem  Hcrrn  unmittrlhar  /,ii  folgen 
pflegt,  von  ihin  gleichsam  ebenso  uiuiTtri'miliih  ihI, 
wie  ein  parasitischer  Ncbcnsdiofsling  vom  Ilauiit- 
balme  u.  dgl.).  Vgl.  Dz  185  lacagn:  Ulrifli,  Z  IX 
629,  leitctc  leccare  von  *licticare  ab  (boclist  un- 
notig!). 

4749)  leiiio,  -Ire  (von  lenis),  besanftigen;  ital. 
lenire:  (rum.  lini§tesc  ii  it  i);  prov.  span.  ptg. 
le)nr. 


449 


4750)  lenls 


4778)  l5vo 


450 


4750)  lenTs,  -e,  sanft;  ital.  lene,  leno;  rum.  | 
lin:  prov.  len,  le:  (span.  ptg.  ist  das  Wort  un-l 
ubiich.  gtatt  (lessen  werden  soare,  hiando  ii.  a.] 
gcbraucbt,  ebenso  fehlt  das  Wort  anoh  im  Frz. . 
wo  namentlich  doux  sein  Stellvertreter  gewonlen  ist). 

4751)  1.  lens,  *lendiuem  (f.  lendem)  f..  Ei  einer 
Lans,  Xifs:  ital.  lendine:  sard.  Undine,  lendiri : 
rum.  lindind:  rtr.  lend-el.  \^\.  Ascoli,  AG  VEL 
442  Anm.  4;  prov.  lendf:  frz.  lende,  jetzt  lente 
{lende :  'lendinem  =  image  :  imagincm) :  cat.  llemena 
(aus  *lenena,  *lendena).  vgl.  Storm,  K  V  179;  span. 
liendre:  ptg.  lendea.  Vgl.  Dz  191  lendine:  Ascoli. 
AG  IV  398:  Meyer,  Ntr.  67;  Grober,  ALL  III  511. 

4752)  2.  lens,  lentem  f..  Linse:  ital.  lente: 
rum.  linte :  friaul.  lint:  in  den  iibrigen  Sprachen 
ist  das  Deminutiv  lenticida  (s.  d.l  gebrauchlich. 

4753)  mhd.  lentern,  langsara  i^'hen;  davon  (mit 
Tolksetymologisehcr  Anlehnung  an  i7  endort  frz. 
lendore.  Schlafmiitze  pic.  lendormi;  altfrz.  war 
auch  cin  Adj.  Inndreux  vorhanden).  Vgl.  Dz  625 
lendore:  Yah.  RF  HI  486. 

4754)  'lenticula  (fiir  lenticida),  -am  f.  (Demin. 
T.  lens,  Linse):  \X3.\.lenticchia:  (rum.  linti^oard); 
rtr.  lentiglia:  prov.  lentilha:  frz.  lentille:  cat. 
llentia:  span,  lenteja :  ptg.  lentilha.  Vgl.  Grober, 
ALL  ni  511. 

4755)  lentigo,  -inem  /".  (v.  lens  2),  linsenformige 
Flecken  auf  der  Haut;  ital.  lentiggine  u.  Kntiggine, 
Sommersprossen ;  rum.  linti{e  (PL);  (frz.  lentilles: 
[span,  pecas]:  ptg.  lentiVias  [u.  sardo-i]). 

4756)  lentils,  a,  nm,  langsam;  ital.  lento;  prov. 
lens:  frz.  lent:  span,  liento;  ptg.  lento.  Vgl. 
Grober,  ALL  UI  512. 

4757)  leo,  -onem  m..  Lowe;  ital.  lione;  rum. 
leu:  prov.  leo-s;  frz.  lion;  cat.  Ueo:  span,  leon; 
ptg.  leao.  —  Dazu  das  Fem.:  ital.  leonessa, 
lionejisa;  mm.  leoae;  prov.  leona;  frz.  lionne; 
cat.  lleona;  span,  leona:  ptg.  leoa.  Lat.  leaena 
ist  also  uberall  verloren. 

4758)  mittellat.  leonlniis,  a,  nm  =  ital.  span, 
etc.  leonino.  technischer  Ausdruek  fiir  einen  Hexa- 
meter Oder  Pentameter,  in  welchem  das  Schlufswort 
mit  dem  in  der  Casurstelle  stehenden  Worte  reimt. 
Naheres  bei  Dz  191  ;*.  r. 

4759)  leporarliLs,  a,  nm  (v.  leptis),  zum  Hasen 
gehorig;  ital.  leprajo  .persona  a  cni  neUe  cacce 
si  consegnano  le  lepri".  lecriere,  -o  „il  can  da  lepri, 
il  bracco"  (can's  leporarins  in  der  Bedtg.  ,,\Vind- 
hunil"  findet  sich  zuerst  in  der  Lex  salica),  lepo- 
rario.  leprajo  „paroo'S  vgl.  Canello,  AG  HI  308 
u.  404;  frz.  Utrier.  Windhnnd:  span,  kbrel ;  ptg. 
lebrel  u.  (can)  lebreiro,     Vgl.  Dz  192  levriere. 

4760)  lepfis,  -5rem  m.  u.  g.  c,  Hase;  ital. 
lepre  f.;  rum.  iepure  m.;  rtr.  legur,  levra  etc.. 
vgl.  Gartner  §  200;  prov.  lehre-s;  frz.  Uevre  m.; 
cat.  lebra:  span,  liebre  f.;  ptg.  lebre  f. 

4761)  mhd.  lerz,  link:  sard,  lerzu,  schief.  schrag; 
ital.  lercio,  schmutzig  fdie  Bedeutnngsentwickelung 
ist  dunkel),  dazu  die  Komposita  sbilercio  aus  bis- 
lercio  ,,taglio  torto  fatto  nelle  cami  dai  macellai" 
(vgl.  Caix,  St.  5041  u.  gualercio  lans  *gu<Ualercio?) 
schielend.  schmutzig.     VgL  Dz  380  lercio. 

4762)  lencoion  v.  (/.ivxoiov)  =  i?)  ptg.  [*/««-] 
goivo,  Levkoje,  vgl.  Dz  455  •«.  v. 

4763)  lenga  od.  lenea  (*leeua),  -am  /"..  eine 
gallische  lleile:  ital.  lega  (aus  dem  Prov.  entlehnt): 
prov.  hgua,  lega:  frz.  lieiie:  eat.  Uegon,  span. 
legiia:  ptg.  legoa.  Vgl.  Dz  190  lega:  Grober,  ALL 
ni  510;  W.  Jieyer,  Z  XI  539  (wichtigl). 

4764)  leTamen  n.  (v.  lerare).  Hebcmittel;   rtr. 
Kortin^.  lat.-rom.  Worterbnch. 


levon-t:  prov.  levan-s;  frz.  levain,  Sauertcig.   Vgl. 
Dz  626  lerain. 

4765)  *leTSnt«,  -are  (Partizipialverb  zu  ievare), 
heben,  =  span.  ptg.  levatitar,  vgl.  Dz  463  s.  v. 

4766)  levator,  -orem  m.  (v.  Ievare),  Hebcr:  ital. 
levatore:  rum.  liidtor:  prov.  altspan.  levndor. 

4767)  *leTat<)riiim  n.  (v. /erare)  =  itaL  leiatojo. 
ZugbrUcke.  vgl.  Fleohia,  AG  U  22. 

4768)  *leTatiira,  -am  f.  (v.  Ievare),  Erhebung; 
ital.  levatitra:  rum.  ludtura;  prov.  levadura; 
frz.  leritre.  Hefe:  span.  ptg.  levadura. 

4769)  leve  »i.  (Ntr.  v.  leci.i?),  Lunge;  sard.  k«, 
Lunge  (desRindes);  rtr.  lev;  prov.  cat.  leu;  span. 
Hv-iatwx:  ptg.  leve.  Vgl.  Dz  463  s.  v.  (Diez  meint, 
die  Lunge  sei  leve  genannt  worden,  ,weil  sie  wegen 
ihrer  sohwammigen  Beschaffenheit  leicbter  ist  als 
andere  Eingeweide"):  Grober,  ALL  III  512. 

4770)  *leTTiirins,  a,  nm  (v.  levis),  leicht,  leicht- 
sinnig:  ital.  leggiero;  prov.  leugier;  frz.  leger; 
cat.  lleuger;  span,  ligero:  ptg.  ligeiro.  Vgl.  Dz 
193  lieve:  Grober.ALL  HI  512. 

4771)  *leTio,  -are  (v.  levis),  leicht  machen,  lin- 
dem;  ital.  aUeggiare.  (danehen  alhygerire)\  rtr. 
levgiar.  dazu  das  Sbst.  lievgia,  Hebebanm:  prov. 
leujar;  altfrz.  legier,  (neufrz.  nur  das  Kompos. 
alUger):  cat.  alleujar;  span.  ptg.  alijar  (hat  nur 
die  Bedtg.  ,ein  Schiff  loschen").  Vgl.  Dz  193  lieve; 
Grober,  ALL  III  513. 

4772)  lerls,  -e,  leicht;  ital.  lieve;  prov.  leu; 
span.  ptg.  leve.     Vgl.  Dz  193  lieve. 

4773)  levlsticum  (f.  ligusticum),  Liebstockel; 
ital.  levistico.  libistico:  iiz.  liv'eche.  Vgl.  Grober, 
ALL  m  513.     S.  unten  Xo  4810. 

4774)  [*leTit«,  -are  (v.  lerare),  den  Teig  auf- 
gehen  lassen ;  gebUdet  aus  dem  analogischen  Partizip 
*levitus  fiir  levatus  (vgl.  cubitus  statt  *cubatus 
u.  dgl.);  ital.  levitare;  span,  leudar,  Ueudar, 
alecadar ,  aleudar:  ptg.  levedar.  Vgl.  Dz  193 
lievito.] 

4775)  *leTitus,  a,  nm  (fiir  levatus,  vgL  cubitus 
fiir  *cubatu'!  u.  dgl.),  gehoben,  als  Sbst  der  ge- 
hobene,  aufgegangene  Teig;  itaL  lievito:  span. 
leudo  faltspan.  auch  liebdo):  ptg.  levedo.  VgL  Dz 
193  lievito.  —  Aus  dem  Fem.  *levita  ergab  sich: 
prov.  leuda,  leida,  ledda,  lesda,  erhobenes  Geld, 
Abgabe,  Wegegeld;  altfrz.  leude:  altspan.  lezda: 
arag.  leuda.  Vgl.  Dz  625  letule:  Flechia,  AG  II 
24  (/.  Vbsbst.  V.  levitare). 

4776)  *leTifis,  a,  nm  (fiir  levis),  leicht;  (ital. 
*leggio,  davon  abgeleitet  leggiadro,  vgL  Dz  380  s.  v. 
u.  Grober,  ALL  HI  512;;  siciL  leggiu;  sard. 
lebiu:  (ein  Subst.  *levium  mufs  das  Grundwort  zu 
frz.  liege,  Kork,  sein;  Diez  626  s.  v.  halt  li'ege  fiir 
das  Primitiv  des  Verbs  leger,  was  unmiiglich  ist; 
Grober,  ATT.  HI  513,  glaubt,  dafs  das  Sbst.  aus 
dem  Vb.  gezogen  sei,  aber  das  ist  begrifQieh  nicht 
recht  wahrscheinlich).     Vgl.  Grciber,  ALL  EH  512. 

4777)  got.  leTJan ,  verraten :  davon  vermutlich 
span,  aleve,  treulos,  Verrater;  ptg.  aleive.  Treu- 
losigkeit.  Verrat.     Vgl.  Dz  419  aleve. 

47781  lero,  -are,  heben;  ital.  Ievare,  dazu  das 
Partizipialsbst.  /ceaHie,  Himmelsgegend,  wo  die  Sonne 
sich  erhebt,  Osten  (Gcgensatz  ponente):  rum.  lua 
ai  at  a:  prov.  levar;  frz.  lever,  dazu  die  Parti- 
zipialsbsttve  levant,  Osten  (Gegensatz  couchant)  u. 
levee.  Erhebung,  Aufgebot;  cat.  llevar  („Osten"  ist 
cat.  ■soli.ient);  span,  (levar  u.)  llevar,  vgl.  Cornu, 
R  IK  134:  ptg.  levar,  dazu  (auch  ira  Span.)  das 
Partizipialsbst.  levante,  Osten  (ptg.  wird  dafiir  auch 
gesagt  nascente).    Vgl.  Dz  192  levante. 


4:>i 


I77t»l  IM 


IS(I7)  hpi 


452 


177'.*)  Ipx,  Irfrem  f..  (imut/;  itnl.  Iriign  ruin. 
Ifiie:  prov.  Iri-s.  Ir>i:i ;  frt.loi;  cut. //<•/;,  B|iaii. 
|.ti;.  M. 

4~>M))  *llb<'llaM  (fur  libolla),  -urn  in..  Wa^t': 
i  t  ftl.  lilirllo,  W'lun';  prov.  livrl-s,  >inrl-.s ;  f  r/.  itirraii, 
wiif^'roolito  FliirliK  (nurli  in  ili-r  Iti'iltj;.  „(iruncl- 
wiip<"  idt  tU»  Wort  nofli  uhlirli),  «lii'u  "l«s  Verb 
nivflfr:  »p»n.  nivrl.  iliiiu  ilas  Vb.  iiirelur:  cbonso 
ptR.  («ui-h  lirrl).     Vj;l.  l)r  1SI3  lilielh. 

4781)  lib<<lliiK,  -uni  »i.  (I)oniin.  r.  Hhcr),  kloinos 
Hui-h;  if  «1.  lihetlit.  klcinos  Hnrli,  livcllo  „runiio  clip 
si  pni;.i  |H<r  uuo  atiibilu,  in  ori);.  it  contratto  d'ob- 
bli);a/.iono  Rcritto  in  un  rotolo  npposta",  V|;l.  Canollo, 
Ai;  III  ;wi. 

478:!)  liber,  a,  uni,  froi;  ital.  libera:  frz. 
«pan.  hhrr,  nur  f;i'li'lirt<'.<  Wort,  <lor  volkstiiinlichc 
Ausdruok  «lafur  ist  '/'niniiis. 

4783'  libiT,  -brum  m.,  Hucli;  ital.  libro;  rum. 
Jior  (licileutot  ..llaiif,  Klaolis",  liat  also  tlio  urspriinj,'- 
liclie  Hi'ilt^'.  „Ha8t"  anniiliornd  bewalirt);  prov. 
Iihrf-s:  frz.  lirrc:  cat.  llihre;  span,  libro;  ftg. 
lirro.  Das  Wort  zeij.jt  in  ilor  Erlialtun);  lies  «  tiberall 
lialb(;i"lolirto8  tJepriige. 

4784)  liboro,  -are  (v.  liber),  frei  maclion  (daraus 
hat  sicli  ini  Konian.  die  Ltt.'dt<;.  „otwa.s  losinachoii, 
ctwas  aiis  cinem  (jowahrsam  Lorausgobcn ,  otwas 
aushiindigen,  otwas  lieforn"  entwickelt) ;  ital.  libe- 
rare  „mott«re  in  liberta",  antic.  liverare.  livrare 
.jUltimaro,  e  sempro  vivo  col  valorc  di  ^consefjnaro'", 
Tgl.  Canello,  AG  III  381.  s.  auch  obenda  313: 
(rum.  iert  ai  at  a  =  *libertare);  prov.  livrar, 
liiirar;  frz.  libercr,  livrer,  dazu  das  Partizipialsbst. 
livree,  das  von  dem  Herrn  an  doii  Dieiior  Gclioforto, 
besonders  die  Kleidung  (auch  ital.  liirca,  span. 
librea);  aufscrdem  das  zusaranienKcs.  Vb.  ililivrer ; 
cat.  Ilibrar:  span,  librar;  ptg.  livrar  (ini  Span, 
u.  Ptg.  iiborwiegt  die  lat.  Bedtg.).  Vgl.  Dz  195 
liverare. 

4785)  [*liberto,  -are  (f.  liberare)  =  rum.  iert 
ai  at  a.] 

4786)  libra,  -am  /".,  Wage.  Pfnnd ;  ital.  lira' 
(eigentl.  ein  Pfund  Silber),  eine  Miinze;  libra  „la 
costellazione",  libbra  „il  peso",  vgl.  Canello,  AG 
III  381;  frz.  litre.  Vgl.  Dz  381  lira.  —  Aus  der 
Verbindung  qua  libra'f  von  welohera  Gewichto? 
soil  nach  Mahn,  Etyni.  Unters.  p.  5,  cntstanden 
sein  das  Sbst. :  ital.  calibro,  der  Durchmesser  einer 
Rohro;  frz.  span.  ptg.  calibre.  AVahrscheinlicher 
ist  abcr.  dafs  das  Wort  auf  arab.  qdlab,  Modell, 
zariickgeht.  Vgl.  Dz  78  calibro  :  Canello.  AG  III  34!). 

4787)  librarius,  -uni  m.  (v.  liber),  Buchhandler; 
ital.  libraro ,  librajo  „chi  vende  libri",  librario, 
Adj.,  vgl.  Canello,  AG  HI  308;  frz.  libraire;' 
span,  librern:  ptg.  livreiro;  davon  abgeleitet  ital. 
libreria,  Buchhandlung;  frz.  librairie;  span,  li- 
breria;  ptg.  lirraria. 

4788)  gr.  (libs)  Xirp,  i.i^a,  Siidwestwind  ;  davon 
ital.  libeccio,  Siidwestwind;  prov.  labecli,  (neu- 
prov.  abech);  altfrz.  lebechc,  lebech.  Vgl.  Dz  193 
libeccio. 

4789)  licet,  licuit,  licere,  es  ist  erlaubt,  steht  frei ; 
frz.  loiiir,  Mufse  (altfrz.  auchVb.),  vgl.  Dz  628  s.  r. 

4790)  dtsch.  licht ;  davon  ital.  liechia  „scintilla", 
vermutlich  auch  lucch.  linchetto,  Irrlicht,  vgl.  Caix, 
St.  378  u.  384. 

4791)  llcinlum  n  (v.  licium),  gezupfte  Leine- 
wand;  span,  lechino,  Charpie;  ptg.  lichino.  Vgl. 
Dz  462  lechino.  i 

4792)  liclnm  n.,  Faden;  davon  ital.  liccio,  Auf- 
zug  beim  Weben,  Uccia,  lisxa,   der  zum  Absperrcn 


cini'H  Kaunu'.s  dioiii'iido  Kadon,  dan  SprrrxoN,  die 
Schranko  (iles  Turuicr-  odor  Kanipfidatzos);  rum. 
if  u.  1/(1.  Kotte;  prov.  tinsn,  (aucdi  /(ii.i,«/i  -  la.ra)\ 
frz.  lice:  span.  li:i>s,  Auf/iig  brim  Weben.  tita. 
Dz  198  liccia  leitete  die  Worlisippo  von  alid.  /ii.-» 
ab.  «.  id)cn  *latja.  —  Von  frz.  lice  ist  wolil  abzu- 
li'it^n  liniire  (fdr  'licierc),  Snuni  (span,  linera), 
vgl.  Itiinsch,  UK  I  447:  Diez  194  liMa  liielt  dan 
Wort  filr  entstandon  aus  ♦/I'sticir  von  ahd.  lista, 
Loisto;  Mackvl  p.  108  leitoto  oh  von  dor  gormun. 
Wurzol  /i.«  ..gohen"  ab. 

4793)  |*lietieo,  -ikre  (v.  liiii/fre),  locken;  davon 
uarh  Ulrich,  Z  IX  629,  ita'l.  leccare.  .S.  ol)en 
UikkAii.] 

4794)  'mhd.  Ilehc,  wililo  San;  dauiit  steht  viel- 
leieht  in  Zusamnionh.ing  das  gleie.libedeutendo  frz. 
laie.  vgl.  Dz  623  .t.  i'.| 

479.'i)  kelt.  .Stanim  lip-,  liegcn  (davon  ir.  lii/r. 
Lager,  eymr.  lie.  corn.  Ir,  bret.  lech,  Ort,  oigentl. 
Lage;  mit  dem  Suffix  -id  abgeleitet  Haiti  „iiinu8, 
lutuni.  coenum"'.  bret.  Icc'tiiil,  Icit  .,t<mt  sediment 
d'eau  et  autre  li(|uidc,  vase,  limon,  lie");  davou 
prov.  Ihia,  Weintrestor  (eigentl.  Bodensatz);  frz. 
lie,  dazu  das  Adj.  Hard,  eigentlich  sebniutzfarben, 
weifslich  grau.  weifslicli,  als  .Sbst.  Hard,  Name  einer 
weifslichen  (sillierncn)  Miinze  (Dz  G2G  »•.  r.  liiilt 
das  Wort  f(ir  entstanden  aus  siidfrz.  li  hardi  = 
span,  ardite,  das  vielloicht  auf  bask,  ardia,  Schaf, 
zuriickgeht,  vgl.  Dz  424  ardite;  Zweifol  an  diesor 
Herleitung  iiufserte  bcreits  Liebreeht,  .lalirb.  XIII 
234);  span,  lia;  ptg.  Ha.  Vgl.  Dz  192  Ha  (Diez 
dachtc  an  Ablcitung  von  levare);  Th.  p.  G6  u.  105 
(hier  die  riclitigo  Abloitung). 

4796)  ligii- H-  colliini  =  frz.  licon,  Halfter,  vgl. 
Dz  626  s.  V. 

4797)  ligamen  n.  (v.  Ht/nrc),  Band;  ital.  legame, 
inodcnes.  gomcna  (vielh^icht  identisch  mit  r/ombina, 
Riemen  am  Dreschilegel),  vgl.  Flechia,  AG  IV  386; 
prov.  Hams:  frz.  lien. 

4798)  ligameiitum  n.  (v.  ligare),  Verband:  ital. 
/(V/aHicHto(„tennine  anatomico"),  lei)amentn  „il  ligam. 
e  ogm  altro  legjime",  vgl.  Canello,  AG  III  333. 

4799)  "ITgamliiariiLs,  -um  m.  (v.  li;/ainen),  Lcit- 
hund.  Spiirhund;  Pfv.  liamier-s;  altfrz.  liemier; 
no u frz.  limier.     Vgl.  Dz  627  s.  v. 

4800)  ITgatio,  -Oiieiii  /".  (v.  ligare),  das  Binden ; 
(Twm.legdciune);  prov.  liazo-s ;  iti,.  liaison;  span. 
ligazon:  ptg.  tiqa(;<to.     Vgl.  Grobor,  ALL  III  513. 

4801)  ITgatura,  -am  /'.  (v.  tifiare),  Bindung, 
Band;  ital.  Ici/iiliira ;  r\im.  lei/dturn :  yrov.  Hi;<t- 
dura,  liadura:  frz.  ligature;  span.  jitg.  tigadura. 
Uberall  nur  golelirtes  Wort. 

4802)  lignaineii  w.  (v.  lignum),  Holzwerk,  = 
ital.  legiiame,  davon  legnamaro,  gleichsara  */»(/«a- 
marns.  ll'il/.bac-ker. 

48o;i  I  liiTiiarius,  -uin  m.  (v.  lignum),  Holzhiindler ; 
(ital.  Ii  ipiiimiini.  Holzhacker.  s.  lignamen);  rum. 
lemnar,  Zimmermann,  Kiihler;  span,  lehero,  Holz- 
hiindler: ptg.  lenheiro. 

4804)  *ligiiivus,  a,  nm  (v.  lignum),  holzern,  - 
rum.  Icmniu. 

4805)  lignosfis,  a,  um  (v.  lignum),  holzig;  ital. 
legtwso:  rum.  lemnus;  frz.  ligneux;  span,  lenosu; 
ptg.   lenhoso. 

4806)  lignum  «.,  Holz ;  iti\.  legno;  sard.  Zmw; 
rum.  lemn:  rtr.  lenn;  iiiov.lenha;  altfrz.  icine, 
laigne;  (neufrz.  wird  das  Wort  durch  bois  ersetzt); 
cat.  lien;/:  span,  leiio;  ptg.  lenho.  Vgl.  Grober, 
ALL  III  513.     (Marx  s.  v.  setzte  lignum  an.) 

4807)  ITaro,   -arc,   binden;    ital.  ligare,   le/jnre: 


453 


4803)  lln^'Qla 


4841)  lintgus 


454 


rum.  leg  ai  at  a  :  prov.  liar;  f  r z.  Iter;  cat.  lligar; 
span.  ptg.  lignr,  liar;  von  ligare  abgcleitct  ist 
span,  leriajo ,  Biindel,  ptg.  negalho,  gleicbsani 
*ligaculum,  vgl.  Cornu,  R  IV  367. 

4808)  lingrula,  -am  f.  (Demin.  v.  lingua),  kleine 
Zunge,  =  nun.  lingiird,  Liiffel. 

4809)  ITguriuiis,  a,  um  (v.  Ligur),  ligurinisch, 
geniiesisch :  davon  ital.  lucherino  {\eaei.  liigarin), 
Zeisig,  weslialb  aber  der  Vogcl  so  gcnannt  wurde, 
ist  unklar.     Vgl.  Dz  381  s.  v. 

4810)  llgfistTcum  M.,  Liebstiickel;  daraus  durch 
Verwechslung  mit  li(/uMrum  ital.  rum^itico,  roti- 
stico,  Hartriegel,  Rainweide,  vgl.  Dz  395  s.  v.  Siehe 
oben  leristicniii. 

4811)  persi-soh  (V)  lilac,  Syringe;  ital.  lilat:; 
frz.  Ulas:  span,  lilac:  ptg.  Uld.  Vgl.  Dz  193  lilac. 

4812)  liliuiu  II.,  Lille;  ital.  giglio;  sard,  lillu, 
lizu:  sicil.  gigghiu:  rtr.  gUgia;  f  riaul.  zi;  prov. 
lili-s  u.  liri-s  (vgl.  gr.  ).fi(iior) :  frz.  lis:  span.  ptg. 
Urio  (=  gr.  /.eioiov).  Vgl.  Dz  165  giglio;  Baist, 
Z  V  564;  Griibcr,  ALL  III  269. 

4813)  germ.  (ags.  altnord.)  lim,  Glied;  davon 
nacb  Dz  463  span.  ptg.  leme,  Steuerruder  (wovon 
wieder  span,  leman,  Steuermann  u.  a.),  span.  frz. 
Union,  Deiflisel:  denn  Steuerruder  und  Deichsel 
seien  als  Glied  oder  Gelenk  des  Scliiffes,  bezw.  des 
Wagens  aufgefafst  worden.  Diese  Ableitung  ist 
indessen  sehr  unwahrscheinlicli.  Vielleicht  steht 
leme  fiir  lemme  (das  Span,  vereinfacht  ja  Doppel- 
konsonanz),  lemme  aber  ware  Umbildung  von  griech. 
/.ififitt  (V.  '/.into,  schalen),  Steuerruder  u.  Deichsel 
wiirden  dann  das  ^Abgeschalte"  bedeuten,  eine  fiir 
gegliittete  Stangen  ganz  passende  Benennung;  Union 
wiirde  dann  aus  leme  nach  dem  Muster  von  timone 
=  temonem  gebildet  worden  sein. 

4814)  lima,  -am  f.,  Feile;  ital.  lima  (bedeutet 
aueh  „Plattfisch");  frz.  lime:  span.  ptg.  lima. 

4815)  *limacens,  a,  um  u.  ^llmacns,  a,  am 
(v.  limaj:,  Wegschnecke) ;  ital.  limaccia,  lumaccia, 
lumaca,  Schnecke;  rtr.  limaga,  lumaga,  lumaja; 
prov.  limassa,  Umatz;  frz.  limace,  limas;  cat. 
lUmacli;  span,  limaza;  (ptg.  lesma).  Vgl.  Dz  197 
lumaccia;  GrGber.  ALL  ILI  513  u.  VI  392. 

4816)  Iimanda  (Part.  Fut.  Pass,  von  limare) : 
davon  vielleicht  frz.  limande,  Plattfisch  (ital.  lima), 
sogenannt  wegen  seiner  rauhen  Haut.  „Das  Suffix 
anda  driickt  bier,  wie  auch  anderwiirts,  Zweck  oder 
Bestimmung  aus",  Dz  627  s.  r. 

4817)  *llmbellus,  -um  m.  (Demin.  v.  limbus), 
sohmaler  Saum:  ital.  limbello  „ritaglio  di  pelle 
danimale  fatto  dai  conciatori".    Vgl.  Caix,  St.  382. 

4818)  limbiis,  -um  ;».,  Rand,  Saum;  ital.  (limbo), 
lembo ;  frz.  limbe:  ptg.  limbo. 

4819)  limes,  -Item  m.,  Grenzscheide,  Steig ;  pr  o  v. 
limits;  ptg.  Unde,  limla,  Feldgrenze,  vgl.  TaUhan, 
R  IX  434,  dazu  das  Vb.  (auch  span.)  lindar,  an- 
grenzen.    Vgl.  Dz  463  Unde. 

4820;  *llminaris,  -e  (v.  limeti),  zur  Schwelle 
gehorig;  davon  ptg.  (Uminar),  limiar,  Schwelle, 
vgl.  C.  Miehaelis,  Misc.  159. 

4821)  *limitellus,  -um  »i.  (Demin.  v.  limes)  = 
frz.  linteau,  Oberschwelle;  span.  ptg.  lintel,  dintel. 
Vgl.  Dz  463  Unde;  C.  Miehaelis,  Misc.  lo9. 

4822)  limitaris  u.  *lTmitarTa  iv.  lime.'i)  =  prov. 
?indnr-«,  Schwelle;  ptg.  ?i wie; ra,  Oberschwelle.  Vgl. 
Dz  4G3  Unde;  C.  ilichaelis,  Jlisc.  159. 

4823)  limito,  -are  (v.  limes),  abgrenzen;  span, 
ptg.  lindar,  angrenzen,  vgl.  Dz  463  Unde. 

4824)  limo,  -are  {lima),  feilen;  ital.  limare; 
frz.  timer;  span.  ptg.  limar. 


limusiLs  s.  limiis. 

4825)  limpido,  -are  (Umpidus),  hell,  klar  macben ; 
(rum.  Umpezesc  ii  it  i);  span,  limpiar;  ptg. 
Umpar. 

482(i)  limpldiis,  a,  am,  klar,  hell;  ital.  limpido, 
(Undo  „pulito  e  logoro"),  vgl.  Canello,  AG  III  330; 
rum.  limpede;  neuprov.  Undo;  frz.  limpide  (ge- 
lehrtes  Wort):  span,  limjrio,  Undo:  ptg.  limpido, 
limpo.  Undo.  Vgl.  Dz  194  Undo;  W.  Meyer,  Z  VUI 
216  (bezweifelt  die  Lange  des  i  in  /impirfiw  und 
erblickl:  in  Undo  das  ahd.  lindi). 

4827)  pers.  limil,  Zitrone  u.  Zitronenbaum ;  ital. 
lima  u.  limone:  prov.  limon-s;  frz.  Umon,  [Umonier, 
Zitronenbaum);  span,  lima  und  Umon;  ptg.  lima 
und  limdo,  (Umoeiro,  Zitronenbaum).  Vgl.  Dz  194 
limone. 

4828)  [*limulio,  -ire  (v.  limuUi,  Demin.  zu  lima), 
feilen;  rum.  Idmuresc  ii  it  i,  saubern,  verfeinern 
u.  dgl.;, 

4829)  limiis,  -am  m.,  Schlaram:  ital.  limo; 
rum.  im ;  prov.  lim-s:  alt  frz.  lun-s,  lum,  vgl. 
Leser  p.  90;  (frz.  Umon);  cat.  /!»i,-  span.  ptg. 
limo.  —  Dazu  das  Adj.  Umosus  =  ital.  Umoso ; 
rum.  imos;  prov.  limos;  (frz.  Umoneux);  span, 
ptg.  Umoso. 

4830)  Ilnea,  -am  f.,  Linie;  ital.  linea  (bedeutet 
auch  Geschlechtsreihe,  Geschlecht);  rum.  linie: 
prov.  linha,  daneben  links  =  *lineum:  frz.  ligne; 
ca  t.  span,  linea;  ptg.  linha  (bedeutet  auch  „Naht", 
daher  alinhardo.  Heftnaht,  alinliavar.  heften,  eigent- 
lich  a  linha  va  =  ilia  linea  vana,  verlorener,  un- 
giiltiger,  well  wieder  aufzutrennender  Faden,  vgl. 
C.  Miehaelis,  Misc.  118).     Vgl.  Dz  194  linea. 

4831)  [*lineatlcum  n.  (v.  lined),  Geschlechtsreihe, 
Geschlecht;  ital.  lignaggio,  legnaggio;  prov.  Zin- 
hatge-s;  alt  frz.  lignage;  span,  linaje;  ptg.  lin- 
hagem.] 

4832)  lineo,  -are,  Linien  ziehen;  ital.  lineare; 
rum.  liniez  ai  at  a;  frz.  ligner,  davon  das  Par- 
tizipialsbst.  lignee;  span,  linear. 

4B33)  Uncus,  a,  am  (v.  linum),  leinen;  frz. 
linge.  Leinewand.  VgL  Dz  627  s.  v.;  GriJber,  ALL 
m  514. 

4834)  lingo,  Iinxi,  linctam,  ITngere,  lecken; 
rum.  ling,  linsei,  lins,  linge. 

4835)  lingiia,  -am  /".,  Zunge,  Sprache;  ital. 
lingua;  sard,  (logud.)  limba;  rum.  Umbo;  prov. 
lengua,  lenga ;  frz.  langue;  cat.  Uengua;  span. 
lengua;  ptg.  lingua,  lingoa.  —  Dazu  die  Verba 
ital.  linguel. 

I      4836)    [*lingiialicum    n.    (v.    lingua),    Sprache; 

ital.  linguaggio :  prov.  lenguatge-s ;  frz.  langage: 

span,  lenguoje:  ptg.  linguagem.] 

4837)   dtsch.    link;    nach    Diez'    Vermutung   ist 

ital.  bilenco,  krumm.  schief,  zusammengesetzt  aus 
1  bis  +  link,  vgl.  Dz  357  s.  v. 
I      4838)  [*lin6ttiis,    -um    m.    (v.    linum,   Flachs, 

Hanf)  =  frz.  linot  (auch   linotte),  Hiinfling,   vgl. 
:  Dz  627  s.  v.] 
I      4839)  linteolum  n.  (Demin.  v.  linteum),  leinenes 

Tuch;   ital.  lenzuolo,  Betttuch,  Bahrtuch  u.  dgl.; 

rum.  linfeol;  rtr.  lenzicl ;  prov.  lensol-s;  frz.  Un- 

ceul,   (im  Alexiuslied  54''  ist  statt  lincol  zu  lesen 

liron  =  lectionem,   s.   oben  leetlo);    cat.   llensol; 

span,  lenzuelo;   ptg.  /enfo/,  lanQol.     Vgl.  Dz  191 
\lenza:  Grober,  ALL  HI  512. 

4840)  linter,   -trem  /".,  Kahn,  =  rum.  luntre, 

Kahn. 
I      4841)  linteiis,  a,  am  (linum),  linnen;  cat.  liens, 

Leinewand:  span.  Uenzo  =  Henteum;  ptg.  /enfo. 


•tftS 


■I842)  llntrorias 


■18ti8)  Ittco 


45G 


\fi\.  D/  I;M  /rMfii;  (Iri.lH.r,  Al.l.  Ill  filJ  |l)i.v.  ht.lll 
audi  i  t  » I. /r>ir(i,  An^'Ucliniir.  Iliiiilc,  liii>rlii>r,  was 
von  (indior  l«'strilti'ii  winl.  wril  cim-  Anp'lm'limir 
iiiclit  aiis  U'iiiowiinil  ln-r^t'sU'lIt  Honlr  Kin  liraiicli- 
liaroa  (irmiilwiirt  briii^'l  abor  llr.  nirlit  lu'i,  donii 
IvpxiiKlicli  /(*Hini.svii.«  lu'niorkt  i>r  H('ll>st,  ilafK  i'h  ilvr 
Form  nnrli  niit  Ifiun  iiiclit  in  Kinklati^'  /.u  lirinKcn 
s«i.  Violloiolit  ist  /riird  in  ilor  lli'iltj;.  ^Anjii'lsclumr" 
"-  *lfnUii  V.  Irtitiis,  /.alio,  /acli,  iiinl  bczoiclinol 
vi^iillioli  nii-ht  sownlil  oiiio  Scliniir,  als  cine  /.iiiu 
Anp-lii  (ji'braiii'lito  bii-^jsaiui»  Kiito,  I'lwa  I'ino  WoidtMi- 
ruU>.  In  ilor  Hi'ilt;:.  ^Itindo"  winl  »\rh  Inna  vim 
lintrtt  niolit  tri'iiiifii  lasnoii). 

4842)  liutrurius,  •uiii  m.  \\.li»ler),  Kulinfiilircr, 
•-  rum.  lunliiir. 

4843)  liniiiu  ii  .  Lcin,  Fhu'lis,  Sclinur;  ital.  lino; 
ruin.  Ill,-  pruv.  fr/..  Ii»  (boiloutot  altfrz.  audi 
„Ruibi>'");  cut.  Hi;  span,  lino:  ptfj.  /i»i/io. 

4844)  altdtsdi.  1I|i|)H  »  alt  Try.,  lipe;  ncufrit. 
Upi>e.  ilicko  rntcrlippc,  davon  lippcc,  UisBon,  \y;l. 
l)«  «27  /i>/)<-.-  Mackd   p.    100. 

4845)  liiiuidns,  a,  um,  lliissi;;;  iibor  dio  Gcstiil- 
tunj^on  diesci  isoii.'it  ini  Homaii.  uur  nolehrtcn  Wortos) 
in  ital.  Mundartcn  s.  Flccliia,  A(i  II  325. 

484U)  liquiritiii.  -iiin  /.  (volksctynioto^isdio  Um- 
bildun;;  von  y/.ixvii(ii'C,a),  Siifsliolz  (Vogot.  4,  9); 
ital.  legorizia,  s.  obou  ^lyv.vrrliizu.  Vgl.  Dz  267 
regolisia. 

4847)  lirS,  -am  /".,  <lio  zwisdieii  /.wci  Kurclien 
anffi;oworfcne  Erdo;  (ital.  ist  da.s  Wort  iiur  in 
ilelirare  „uscir  ilal  solco''  erlialtun);  altfrz.  lire, 
Furdic.     Vgl.  Caix,  «t.  304;  Grober,  ALL  111  514. 

4848)  Wurzel  lis,  gclion  ({.jerinan.  Vb.  lisan,  lais, 
Sbst.  laina  in  ahd.  irnijatilrisd,  Wagciifjlois) ;  davoii 
f  rz.(  norm.)  aline,  Gleisu,  (lisiere,  Kand,  nadi  Mackol 
p.  108,  s.  jedocli  oben  liciuiii  u.  uuten  lisUi);  cat. 
ilis-car ,  ausglcitcn;  span.  clf4i:ar .  ausgleitou, 
ileleznar,  gloitcn.    Vgl.  l)z  194  li.scio;  Mackcl  p.  108. 

4849)  gonnan.  Thenia  lisja,  davon  das  Adj.  *lisi, 
leisc,  saiift,  f=  lat  *liscus|;  biervon  vicllciclit  ital. 
liscio,  glatt,  dazu  das  Vb.  lisciarc,  ligiare,  gliitton 
(eigentl.  saiift  luacben);  pro  v.  Us,  dazu  das  Verb 
lissar;  frz.  lisse,  dazu  das  Vb.  lisser,  gliitton, 
poliercn  (nach  Mackcl  Ldinworte  aus  dem  Ital.); 
span,  ahsar.  Vgl.  liz  194  liscin;  Mackel  p.  111. 
Dieso  Ableitung  niufs  aber  als  selir  fragwiirdig  or- 
scheinen,  u.  griecb.  liaao^  diirfte  als  Grundwort 
vorzuzioben  sein. 

4850)  altnfriink.  *liska,  Binse  (?);  davon  vcrnmt- 
licb  ital.  lisca.  Halm,  Griito;  frz.  laiclie,  Kiedgras, 
leehe,  (erne  Scbnitto;  cat.  lle.scar,  iu  Schuittclien 
schneiden.  Vgl.  I)z  194  lisca;  Mackel  p.  97;  Fal's, 
RF  III  501  (wo  vermutet  wird,  dafs  Icclie  durcb 
Einwirkung  von  lecher  zu  seiner  Bcdcutung  ge- 
kommen  sei). 

4851)  itsdi.  list  =  rtr.  list.  List,  vgl.  D/.  192 
lesto. 

4852)  gerraaii.  lista,  Lciste;  ital.  lista,  Streifen, 
Liste,  (daneben  listra),  dazu  das  Vb.  listare,  stroifen, 
saumcn;   prov.  lista,  listre,  dazu  das  Verb  listar,  i 
listrar;  frz.  liste,  dazu  das  Vb.  lister,  liter:  span.  I 
lista,  dazu   das  Verb  listar,  alistar;    ptg.   lista,] 
listra,    dazu  das  Vb.  listrar.     VgL  Dz  194   lista;] 
Muckel  p.  108.  —  Fiir  abgeleitct  von  lista  erkliirte 
Diez  a.  a.  0.  frz.  lisiere,  Sauni.  span,  lisera,  besser 
aber  fiihrt  man  dies  Wort  wohl   auf  *liciaria  von 
licium  (s.  d.)  zuriick,    wobei   freilich   eine  Unrogel- 
raafsigkeit  in  der  Eutwickclung  <les  c  -f-  Hiatus  -i 
angenommen  werden  raufs. 

4853)  dtscb.  list-ig';  ital. /c.v(o,  gescbickt,  klug. 


liKtig,   gowHiiilt,   da/.u  lias  Vb.  alleslare,   iilleslirr, 

zurcdit  iiiadicn;  fr/,.  lestr,  gowaiidt,  Dink  (wnli)  aus 

dcm  Ital.  cntldint);  n  \<a\i.  listii.    Vgl.  Dz  \'J'2  le.slo ; 

Mackd   p.  <I8. 
4H54I  *litl(>ra  (M'liril'tlat. /(f/cni),  -am/'.,  Kucb- 

stalic,  iin  I'l.  Ilricf  (ini  Hoinaii.  IhI  dicHc  llcdculung 

audi  auf  d«n  Sing,  ubcrlragcn);  ilal.  letter»  (mil 

olYcnvin  u.  mit  gcKcliloss.  c);   sard,  litlera ;  (ruui. 

litrni:  rtr.  liltrrn);  prov.  letra;   frz.  iHIre;  cat. 

tlelra;  span,  letnt:  [itg.  /W(()ni.   Vgl.  (iriibor,  ALI* 

111  614. 
4855)  Iittvnli'iils,  a,  um  (v.  liileni),  ziini  Sidirift- 

tuin  gdiiirig;  ilal.  lelterario.  Adj.,  Irltenijo  „cat- 

tivo  Ictlcrato",    vgl.   Candlo,    Mi    111   ;10S;     frz. 

lilleraire;   cntsprudioml   in    don  (ilirigun  .Spraidicn, 
I  (iberall  nur  gel.  Wort,    (cbcnso  sind  litlerntus  und 
,  lillcraliirn  als  gil.  WorU'  vorbandcn). 
I      486())  lltiis  «.,    (icstadc:    ital.  lito  u.  lido,  vgl. 
I  Ascoli,  AG   X  Hti  Anin, 

I  4857)  abd.  liulitail  (got.  liithij'in),  Icui^bten ;  dav. 
I  nach  Caix.  St.  3!)6.  ital.  lulure  ,,8ciiitillaro",  luta, 
I  lutariiia  „8cinlilla".  Caix  zidil  bierlicr  audi  dio 
I  frz.    Uiaicktworlo     ehertuler    (Uerrj),     aberlmler 

(Cbainp.),  wolclie  von  Dicz  520  helluijue  aus  his  -\- 
[  Hucare  erkliirt  werden. 
'      4858)  livesfo, -ere  (^tuco).  bliiulicb  werden;  rum. 

vilcezesc  ii  it  i,  braun  u.  blau  8(dilagcn,  quotsclion. 
I     4859)  ('liTicidfis,  a,  um  (v.  livi,<liis)  =  rum. 

vilced,  blau  von  Scbliigen,  zerliauen.    Vgl.  Bchruus, 

Metatli.  p.  23;  W.  Meyer,  Z  VHI  210,  stellto  *ois- 

cidus  als  Grundwort  auf.] 
48U0)  *lTx[vii,  -am  f.  u.  lisiriim  n.  (fiir  ILvieia, 

lixivium,  v.  li:c),  Lauge;  ital.  lisciva;  rum.  lesie; 

rtr.  liscliiva;  prov.  Icissiu-s;  frz.  Icssive  („grof8e 

Wasclie");  cat.  Ikixiu ;  S])an.  trjiu:  pig.  lixivia. 

Vgl.  Dz  194  lisciiia;  (irobor,  AIX  HI  514. 

4861)  I'lTxivatus,  a,  um  (v.  *li.riou),  gelaugt, 
gewasclion;  davon  nadi  Caix,  St.  540,  ital.  scili- 
vato  „.sbiancato,  pallido".J 

4862)  lixo,  -are  (v.  lix),  laugen,  siedon;  ital. 
lessare,  kochen,  sioden,  davon  das  Sbst.  lesso,  go- 
schmortes  Fleiscli ;  sard,  lixare.  Vgl.  Grober,  ALL 
HI  514. 

4863)  ahd.  lobOn,  loben ;  davon  altfrz.  luher, 
s])ottcn,  wozu  lias  Sbst.  lobe,  S])ott.  Vgl.  Dz  627 
lobe;  Mackcl  ji.  33.  Der  Bedeutungswcchsol  bo- 
wegto  sich  auf  der  Balin  „loben ,  schiino  Worto 
machen,  Ijcriicken,  tiiuscben,  zuni  Beaten  haben, 
sijotteii".  Au(di  ein  Nonien  actoris  loberres,  lobeor 
war  vorhanden. 

4864)  lobiis,  -um  m.  (/.ofiog  u.  lonog),  Hiilso, 
Scbote;  davon  verinutlicli  ilal.  loppa,  Hiilse  des 
Korns,  Spreu ,  wiivon  wicder  abgdoitet  lulla  (aus 
*lopola),  Spreu,  u.  hiiccio,  Iniccia  [aus  *lobuccio,  -a], 
Schale,  Rinde,  Hiilse,  Haul  (in  der  lelztercn  Bodtg. 
soil  nach  Caix,  St.  14,  das  Wort  auf  praeputium 
zuriickgehen).     Vgl.  Uz  381  lappa,  360  buccio. 

4865)  localis,  -e  (v.  locus),  ortlich;  ital.  locale 
(Adj.);  frz.  local  (Adj.  u.  Sbst,  gel.  \V.);  span, 
ptg.  nur  Sbst.  lugar  (all  logar  =  *locare  f.  locale), 
Orl,  vgl.  Dz  464  hujar. 

4866)  |*16cariuiu  ».,  Mietzius;  prov.  loguier-s ; 
frz.  loijer.     Vgl.  Uz  629  louer.] 

4867)  locelliis,  -um  m.  (Demin.  v.  locus),  Kiist- 
chen;  altspan.  locilo,  jelzl  lucillo,  steincrncs  Grab; 
altfrz.  luisel,  luiseaa,  Sarg,  Balire.  Vgl.  Dz  464 
lucillo;  Gr(il)er,  ALL  HI  514 

4868)  1.  loco,  -are  (v.  locus),  venniutiui ;  ilal. 
locare  (bedeutet  meist  „setzen,  stellen",  solleu  „ver- 
raieten",  das  iibliche  Wort  fiir  den  lelzteren  Begriff 


457 


4869)  loco 


4897)  lubrlcus 


458 


ist  affittare  =  *aftictare  v.  fictus  fiir  fixus,  vgl. 
Dz  141  fittn);  proT.  logar ,  loyar:  frz.  loner: 
(span,  wird  „veriiiieton"  durcli  aZgi/i/nr  vom  arab. 
al-kira,  Mietpreis,  aiisgedriickt,  vgl.  Dz  421  plquile; 
ptg.  ist  das  iiblicLe  Wort  fiir  „vcrmieten"  alugar, 
alqtiilar  ist  auf  das  Vermieten  von  Pferden  be- 
schrankt).     Vgl.  Dz  «29  tnutr. 

4869)  2.  loco  (Abl.  Sg.  v.  locus),  Adv.,  auf  der 
Stelle,  sofort;  altital.  loco,  hier;  altfrz.  lues, 
{luec,  dort,  =  iViiei'  =  itlo  loco) ;  span,  luet/o :  ptg. 
logo.     Vgl.  Dz  196  loco;  Grobcr,  ALL  III  514. 

4870)  IScolus,  -um  mi.  (Demin.  v  locux),  Fleck- 
ehen ;  davon  i  t  a  1.  (modenes.)  logher  f.  logliel.  Land- 
gut,  vgl.  riechia,  AG  II  358. 

4871)  [locum  teuens,  -tem  m.,  Platzhaber,  Stell- 
vertreter;  ita  l.luogotenente;  {tzJieutcnant ;(Sfi\n. 
ptg.  einfach  teniente,  tetieute).] 

4872)  locos,  -um  m.,  Ort;  ital.  luogo;  rum. 
loc;  prov.  Iocs,  luec-s :  frz.  lieu;  (span.  ptg. 
lugar  =  *locaie  f.  locale);  cat.  Hoc.  tTber  die  viel- 
erorterto  Lautentwickehing  von  locus  :  altfrz.  lou  : 
neufrz.  lieu  hat  neuerdiugs  Schwan,  Z  XII  207  ff., 
eingohend  gehandelt,  vgl.  auch  Neumann,  Z  VIII  386, 
Misc.  p.  169,  u.  namentlich  Forster,  Z  XIII  545 
(*leu  :  lieu  =  deu  :  dieu,  Matthaeu-m  :  Maheu  : 
Mahieu).  t)ber  das  g  in  laogo  gegeniiber  dem  c  in 
fuoco  vgl.  Ascoli,  AG  X  90.  Vgl.  aueh  W.  llever, 
Z  XI  54L 

4873)  lOcusta,  lucusta,  -am  /'.  (volkslat.  Hacusta, 
wohl  mit  Angleicliung  an  lacerta),  Heuschrecke ; 
(ital.  heifst  die  ,,Heuschrecke"  cavallelta,  vgl.  das 
deutscbe  „Heupferd",  oder  grillo:  toscanisch  findet 
sich  aliustra,  das  vielleicht  auf  loeusta  zuriickgeht, 
vgl.  Storm,  R  V  168j;  rum.  Idcustd;  prov.  langosta  ; 
altfrz.  langoste ,  langouste,  laouste;  (neufrz. 
sauterelle  =  *scdtarella,  kleine  Springerin);  cat. 
llangosta;  span,  langosta;  ftg.lagosta.  Das  Wort 
ist  vielfach  auch  die  Bezeichnung  des  Seekrebses: 
diese  Gebrauchsiibertragung  beruht  auf  der  unge- 
fiihren  iiufsercn  Alinlichkeit  beider  Tiere.  Vgl.  Grober, 
ALL  lU  507:  Forster,  Z  XIII  536. 

4874)  altnfrank.  loddAri  ==  frz.  lodier.  wollene 
Bettdecke.     Vgl.  Dz  628  s.  v.;  Mackel  p.  36. 

4875)  ndl.  loef,  die  gegcn  den  Wind  liegende 
Seite  eines  Schiffes,  =  frz.  luf',  davon  das  Verb 
louvoyer,  lawieren,  vgl.  Dz  628  lof. 

4876)  got.  lofa,  flache  Hand;  davon  vielleicht 
altspan.  lua,  Handschuh;  ptg.  luva.  Vgl.  Dz 
464  lua. 

4877)  dtsch.  lohe;  davon  ital.  luoja,  lojola, 
hijola  ..scintilla",  vgl.  Caii,  St.  394. 

4878)  altndd.  lok,  Schlofs,  =  a  1 1  f  r  z.  loc,  Schlofs, 
Klinke,  dazu  das  Demin.  (auch  neufrz.)  loquet. 
Klmke  (ital.  lucchtlto).  Vgl.  Dz  627  loc;  Mackel 
p.  146. 

4879)  gennan.  Stamm  lokk-  (locker);  davon  frz. 
/ocfcer, lockern,  schiitteln,  dazu  das  zusammengesetzle 
altfrz.  Vb.  eslochier,  losmachen.  Vgl.  Dz  627 
locher ;   Mackel  p.  25. 

4880)  altnord.  lukr,  lockerer,  herabhangender 
Gegenstand;  davon  vermutlich  frz.  loque,  Fetzeu, 
Lumpen.  Aus  bis  (s.  d.)  -)-  lok-  ist  vielleicht  ent- 
standen :  rtr.  hargliocca,  Hangelampchen,  herab- 
fallende  Locke;  neuprov.  barlocco,  Anhangsel, 
zierliche  Kleinigkeit;  frz.  breloque  (dialektisch  auch 
berloque).  Vgl.  Dz  628  loque;  Scheler  im  Diet, 
unter  berloque,  wo  auch  niiber  auf  die  Doppel- 
bedeutung  des  Wortcs  eingegangen  wird. 

4881)  lolium  n.,  Lolch  (Lolium  temulentum  L.); 
ital.  loglio  u.  gioglio  (vgl.  lilium  :  gigtior.  sard. 


\luszu;  friaul.  uej;  piov.juelh-s;  (frz.  icraie  von 
ebriacus,  a,  um,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.;  vorge, 
vielleicht  entstanden  aus  I'olium,  olium,  olge,  orge, 
fiir  den  Vorschlag  eines  v  freilich  diirfte  eine  Recht- 

!  fertigung  nicht  zu  linden  sein);  cat.  jull;  span. 
joyo;  ptg.  joio.  Vgl.  Dz  165  gioglio;  Grober, 
ALL  III  269  u.  515. 

4382)  [Volksname  ^Lombard!  (Longobarden) ; 
davon  sicil.  lumbardu,  Schenkwirt;  altfrz.  lombart, 
wucherisch;   neufrz.    lomhard,   Leihhaus   (das  iib- 

'  liehe  Wort  fiir  diesen  Begriff  ist  jedocli  mout-  de- 
piete).  Die  Erkliirung  der  betr.  Bedeutungsiiber- 
gauge  gehort  in  die  Kulturgeschiclite,  bezw.  in  die 
Geschichte  der  Volkswirtschaft.  Vgl.  Dz  628 /omtarrf.] 
4883)  altn.  Ion,  Lache:  davon  viell.  prov.  lona, 
Lache,  vgl.  Mackel  p.  33.     S.  oben  laciiuii. 

'  4884)  longa  mente  =  frz.  longuement,  daraus 
diirfte  eine  volksetymologische  Umbildung  sein  de 
hingue  main,  vor  langer  Zeit.  Vgl.  Fal's,  RF  III  514. 

4885)  louganou  n.,  Mastdarm,  eine  Art  Wurst; 
altfrz.  longain.  (daneben  lotigaigne),  Exkremcnte. 
Aufserdem  (lie  Ableitungen  mit  der  Bedtg.  nWurst"  : 
(r  t  r.  Ugiongia,  ge n ues.  lugaiiega  =  lucanica  s.  d.) ; 
cat.  llangonissa;  span,  longaniza.  Vgl.  Dz  464 
longaniza ;  Grciber,   ALT.  Ill  515  u.  VI  392. 

4886)  longe  (Adv.  zu  longus),  fern;  prov.  tonA, 
luenh,  loing,  luen;  frz.  loin,  dazu  das  Vb.  eloigner; 
span,  lueile;  ptg.  longe.   Vgl.  Grober,  ALL  III  515. 

4887)  *I5n^Ttiinus ,  a,  um  (v.  longus),  fern; 
ital.  longitano ;  yrov.  lonhdd  ;  irz.  lointain.  Vgl. 
Dz  196  lontano:  Grijber,  ALL  III  515. 

4888)  [*loiigitia,  -am  f.  u.  *16ug6r,  -orem  m. 
(v.  longus),  Lange;  ital.  lunghezza;  prov.  longesa, 
(daneben  longura);  frz.  longueur;  span,  lonyura, 
longor ;  ptg.  longura,  longor.] 

4889)  louglttido,  -inem  f.  (v.  longus),  Lange, 
ist  als  gel.  W.  zur  Bezeichnung  der  geographischeu 
Lange  iiberaU  erhalten. 

4890)  longus,  a,  um,  lang;  ital.  lungo;  sard. 
Inngu;  rum.  lung;  rtr.  lunk,  leunk,  Hunk  etc., 
vgl.  Gartner  §  200;  prov.  lojic;  frz.  long;  cat. 
Hung:  span,  luengo:  ptg.  longo.  Vgl.  Grober, 
ALL  ni  515. 

4891)  loqultor,  -ari  (Intens.  v.  loqui),  sprechen; 
(rum.  locotesc  ii  it  i,  schwatzen). 

4892)  lora  u.  lorea,  -am  /'.,  Tresterwein,  Kratzer ; 
ital.  (tosc.)  loja,  vgl.  W.  Meyer,  Z  XI  256  (Diez 
381  hatte  alluvies,  Caix,  St.  43,  illuvies  als  Grund- 
wort  aufgestellt,  Canello,  AG  III  324,  dachte  an 
lurida);  ladinisch  ?orrt  (ebenso  in  mehreren  ober- 
ital.  Mundarten,   bresc.  crem.  lura);    rum.   liuriu. 

4893)  *Iorandriim  n.  (volksetjmologische ,  an 
laurus  angelehnte  Umbildung  von  rhododendron), 
Oleander,  Lorbeerrose;  ital.  oleandro  (aus  Voran- 
drum)  ;  frz.  olcandre;  span,  oleandro,  eloendro; 
ptg.  loerulro,  eloendro.     Vgl.  Dz  226  oleandro. 

4894)  lotura,  -am  f.  (lavare),  Waschung,  Spiil- 
wasser;  rum.  Iduturd;  (itaL  lavatura;  prov. 
lavadura;  frz.  lavure ;  span.  ptg.  lavadura). 

4895)  altgerm.  *10pr  (mit  offenem  o)  =  mhd. 
Inoder,  Lockspeise;  ital.  logoro,  Koder,  dazu  das 
Vb.  logorare,  verzehren,  schwelgen;  prov.  loire-s, 
dazu  das  Vb.  loirar,  kiJdern;  altfrz.  Huerre.  loirre, 
Inerre  (vgl.  Fcirster,  RSt  111  185);  neufrz.  leurre, 
dazu  das  Vb.  leurrer.  Vgl.  Dz  196  logoro;  Mackel 
p.  30;  Caix,  St.  375. 

4896)  lubrico,  -are  {lubricus),  glatt  macheu; 
ital.  lubricare;  (rum.  lunec  ai  at  a,  gleiten); 
span.  ptg.  lubricar. 

4897)  lubricus,  a,  um,  schliipfrig;  ital.  lubrico. 


■I.'i't 


4S<)S|  liii-iiiii 


-l!)'-'7)  liiiiiUlcilN 


tllO 


sfliliiiifrii;;  sii;iii.  lulirfno.  iluiiki'l.  traiiri);,  *!.'l. 
Korstor,  /.  Ill  r>(>-_>.  iiIht  ilni  lt.'<li>ii(iiii);xnatiili>l 
(.Hflilii|ifri|,',  fciii-lit,  ill!  Si'liattcn  lioliiullicli,  sdiiiioii- 
1.»,  .lunk.-l"»  vul.  I'liiTvo.  Iv  XII  lO'.l,  (!•».  4t>l  .«.  r 
U'iU'te  (Ian  Wort  vmi  liuiiilms  ali,  cliciisii  I".  Mi- 
cliaolis,  St.  p  2'J2:  HaiKt ,  /,  Yll  IliO.  stollti- 
*riiliricus  fur  nihririK  nU  (iriuiiluurl  aiif,  woriii 
iliiii  rnroili,  U  XVII  li'.l,  In'istiiniiit  iiiitor  llt'riiriitii; 
aiirnpaii.  oilumlirrcrrsf,  rut  wonlrii,  i^  *finiirii- 
hreniYrr;  (Jhibor,  Z  VIII  Ml!»,  iiii-into,  dafs  get(on 
Kiirstor"»  II.  (^uorvo"»  Alilcitiin^  BeiU'iiki'ii  lioRtelicn 
bicilictii.  AI1p8  in  nlliMii  cr >vii>:iMi  ist  iliesolho  tlocli 
.lii'UlauMiaft.sti'l.  Vfil   audi  H.'lin'iis.  Motjitli.  ji.  6». 

•IM!W(  |*lucaiiu,-iilii  /.  (viiiiiSt^iinimo  Inc.  Iviu-lit^Mi), 
'=  iirov.  /ii>/iiii(i,  I.ii-lit.  Villi  itoiii  ^loiolii'ii  Stjiniiiit' 
aiirli  Itujart-;.  Miir;;i'iistorii.  ii/uc(ic(a  1  \.ixr..(iliichiev). 
nnziiiidoii.  V;;|.  I)/.  t)3()  liiriir.  Aiif  tleii  Staiiiiii 
luc-  ist  amli  rtr.  litisclirrna.  Ulit/.,  zuriickziifiilircn, 
yfi\.  S.liiioliar.lt.   li   IV  251. | 

4Kt!ti  lucaiiicii.  -am  /'.,  oino  Art  Wnrst;  in 
olu-rital.  Mmularti'ii  /»(/(i»icr;<i,  ();onii»9.  liigaiiri/a), 
ygl  I»/.  ;t!f!l  >-.  r.     Vjjl.  ^'o  4886. 

4;hk))  luceo,  Ifl.M,  iQcere,  limcliton;  ital.  liicere; 
prov.  hi;er.  Iiizir:  (r/..  luire  laltfrz.  audi  luisir); 
cat.  Hair:  span.  Iiicir:  pt};.  /i/;ir. 

4!H)1)  (liiccriia,  -am  /.  (luceo),  Lampe;  ital. 
iiicfrna :  nacli  I)/.  t>29  frz.  luatrne  (altfrz.  audi 
lucannc),  kloinci  Dadifenstcr.  Vj^l.  ilat^geu  W.  Meyer, 
Z  XI  255  Z.  10  V.  n.,  wo  /usaninienhang  init  dem 
deiitsi'Iicn  ,,Lucke"  verinutet  wird.  Uud  dies  diirfto 
d.i.s  Riditige  sein,  jedenfalls  ist  die  Die/.'sdie  Ab- 
leitun^'  untialtbar.] 

4;>02)  luoeriiarius,  -uiii  hi.  (lucerna),  Lcuchter; 
ital.  lucermirio  ^abbaino",  litcernajo  „cbi  fa  lu- 
cerne", Uiceriiiere  ..speoie  di  sostogno  per  Ic  lucerne", 
vgl.  Candk\  AG  III  308. 

4903)  lueesco,  -ere  (Inchoat.  v.  lucere),  anfangen 
zu  Icucliten:    rum.  hicc.ic  ii  it  i.    S.  auch  luceo. 

4904)  lucldo,  -are  (Iticidus),  hcUniachen;  rum. 
lucifz  ai  at  a. 

4!)05)  lucidiis,  a,  um,  hell;  ital.  2uctV/o;  (rura. 
liiciu  =  *liicius);  (frz.  lucide);  span.  Iticido,  liicio; 
ptg.  hicitlo. 

4906)  lucifer,  -um  m.  (lux  u.  fern),  Morgen- 
stcni;  ital.  lucifero;  rum.  liicedfer;  prov.  frz. 
lucifer:  span. /«cJ/<ro, /ucero;  yitg.  luctfer.  Cber- 
all  nur  gelclirtes  Wort. 

4907)  lueius,  -um  >».,  Hccht;  ital.  luccio;  rtr. 
lusch  :  prov.  luz;  altfrz.  lus;  (neufrz.  brocliet); 
cat.  llus;  (span.  soUo);  ptg.  lucio.  Vgl.  Grober, 
ALL  III  515. 

4908)  *lucor, -orem  »1.,  Glanz;  altital.  Ziicorc; 
sard,  luiiore :  prov.  hii/or-s;  frz.  lufur;  cat.  lugor, 
vgl.  Morel-Fatio,  R  X  517.  Vgl.  Dz  630  lu'eur: 
Grober,  Z  VIII  158,  ALL  III  515. 

4909)  liicro,  -are  (lucrum),  gewinnen;  rum. 
lucre:  ai  at  n,  otwas  betreiben;  prov.  span.  ptg. 
Ingrar.     Vgl.  Dz  464  logro. 

4910)  lucrum  n.,  Gewinn;  rura.  liicru  (bedeutet 
„Aiigelegenheit,  Geschaft,  Sadie");  prov.  Ingres: 
(frz.  lucre):  span.  ptg.  logro,  davon  das  Kompos. 
span,  nuilogrn,  ptg.  mallogro,  Mifserfolg,  dazu  das 
Vb.  mal[l)ograr,  vereiteln.  Vgl.  Dz  464  logro; 
Grober,  ALL  III  515. 

4911)  lucta,  -am  /".,  Ringkampf ;  ital.  lotta  (mit 
off.  o);  rum  tuptd:  prov.  lucha,  locha  (dies  nur 
iu  ital.  Hdsch.),  loita:  altfrz.  luite:  neufrz. 
lutte:  cat.  lui/ta,  lluyta:  span,  lucha:  ptg.  luta. 
Vgl.  Grober,  ALL  III  515. 

4912)  liicto,  -are  (lucta),  ringen,  kiinipfen;  ital. 


[lulliirr).  littliire  :  ru  in.  lujit  ai  at  a  :  \i  ro  v.  lurtiar, 
Idi-liiir.  Iiiiliir:  ullfr i.  luitnr.  (/iii7i?r  iiiir  in  anglo- 
iiiTiii   Textcii);  iiiMif  r/.  lultrr:  upaii.  luchiir  :  pl((. 
hit.n.      Vgl.   lliuliiT.   ALL  111  515. 
liUIr  .s    iQru. 

4;ii:t)  IQkco,  -tTC,  traiii'ni;  (ital.  Iiigiri),  ilavnii 
iiai'li  C'aix,  St.  390,  luccintarr  ..piangiire  (ravviciiiatu 
a  lucere,  come  per  acrcniiarc  al  liiccicar»  ddli'  la- 
grime"),  ii  in  i  I.  lussi  ..piangeru",  ni  a  ii  t  u  a  ii.  lasuguar 

,  „ravvi('iiiato  alia  «iia  volta  a  caragnar    dall'  a.  a. 

I  It'll,  kariiu". 

'      4914)  abd.  lunrllin,  LOge,  =  modenos. /Hc/itmi, 

'  falsdie  Kr/.aliliiiig.   vgl.   Dz  381  s.  r. 

4915)  lilgiibris,  -e  (v.  luyere),  traurig;  ital. 
lugiihre:  frz.  luguhre  etc.,  iiborall  nur  golohrtos 
Wort  (iber  luguliris'^  span,  ptg.  Inbrego  8.  obon 
iQbricus. 

4916)  *liimbca,  -am  /.  (v.  lumhus),  Lundu :  ital. 
(inodeucs.)  hiiiza.  tunia:  frz.  Iniige,  vgl.  Dz  628 
».  r. ;  (cat.  Ilrii<(i):  span.  Innjn.  Vgl.  (irijber, 
ALL  111  .'il?.    S.  iiiitt'ii  li'imbuM. 

4917lliiinbricuK, -um  «..Kingcwcidowurm,  Regen- 
wiiriii;  i  ta  1. /i'hW/mco, /()Hi/»)io;  ru  m. /n»///ic;  prov. 
lumlirii-f!,  himhrics:  frz.  loiiibric:  cat.  llnmbrich ; 
sjian.  loinbriz.  lambrija  (wolil  mit  Aiigloidiung  an 
lamer);  ptg.  Inmbriqa.  Vgl.  Dz  462  lambrija; 
Grober,  ALL  111  517'. 

4918)  lumbiilus,  -um  m.  (Dentin,  v.  lumlius), 
Lcnde,  ^  frz.  uiiuible,  Hirschziemor.  Vgl.  Dz  647  .f.  r. 

4919)  lunibiis,  -um  m.,  Lende;  ital.  Inmba: 
sard,  lumbu;  rtr.  Ionian,  die  Weiclion ;  p  TDV.liimb-s; 
cat.  Horn;  span,  loiiin:  ptg.  lombo.  Vgl.  Dz  464 
loma :  Grober,  .\LL  111  517. 

4920)  lumen  «.,  Licht;  ital.  lume;  rum.  lume 
(bedeutet  „Welt,Menge");  prov.  luni-s:  ({ri.lumiire 

=  *luminaria];  cat.  Hum;  span,  luiiibre  (jetzt 
nur  in  bildlichem  Sinno  gebrauclit):  ptg.  lume. 

4921)  luminare,  PI.  lumiiiaria  (von  lumen), 
I  Fensterladen ;  (ital.  ruin,  luminare.  Lidit;  span. 

ptg.  laminar,  grofses  Licht);  altspan.  lumnera, 
Thiirfenster  fiber  dor  Obersdiwelle,  vioUcidit  auch 
umbral  (wenn  =  I'umbral,  lumbral),  Obersdiwelle, 
vgL  Baist,  Z  VII  124;  (gallic,  lumicira:  ptg. 
lumieiro,  Thiirfenster;  altptg.  auch  lumear,  tomear. 
lumiar,  lomiar),  vgl.  C.  Michaolis,  Misc.  ji.  159. 

1  4922)  luminaritis,  a,  um  (v.  lumen),  leuchten ; 
ital.  luminiera  .,lucermere".  lumindra,  lumindria 

I  „fe8ta  con  grande  illuminazione",  vgl.  Canello,  AG 
III  308;  prov.  lumeira,  Licht;  1  rz.  lumiire,  Licht; 
span,  luminaria,  Licht;  ptg.  lumieiro,  lumieira, 
Lampenstock,  Leuchtfeuer,  Thiirfenster  (s.  oben 
luminare),  luminaria,  Licht,  Lampe. 

4923)  lumino,  -ire  (v.  lumen),  erleuchten;  ital. 
al-  u.  illuminare;  rum.  luminez  ai  at  a;  prov. 
alumcnar,  alumnar,  il-,  elluminar ;  frz.  allume.r, 
illuminer  (gel.  Wort);  span,  alumbrar,  iluminar; 
ptg.  allumiar,  iUuminar. 

4924)  luminosus,  a,  um  (v.  lumen),  hell;  ital. 
luminnso;  rum.  luminos;  ])rov.  lumitio.s:  frz. 
lumineux;  cat.  tluminon;  span.  Jitg.  luminoso. 
tjberall  nur  gel.  W. 

4925)  liiua,  -am  /'.,  Moml ;  ital.  luna;  rum. 
lund;  prov.  luna:  frz.  lune;  cat.  Uuna;  span, 
ptg.  luna. 

4926)  Lunae  dies,  Montag;  ital.  lunedi;  rum. 
?M»ii;  prov.  dilus,  diluns  =  dies  lunae,  danebeii 
luns:  frz.  lundi;  cat.  dtlluns:  span. /««e.f;  (ptg. 
segunda  feira).     Vgl.  Dz   197  lunedi. 

4927)  lunatTciis,  a,  um  (v.  luna),  mondsiichtig; 
ital.  lunaticn:  rum.  lunatic;  prov.  lunatic:  frz. 


461 


4928)  lUDltta 


4957)  inawo 


462 


hinatique;     cat.    lunatic;     sj)an.    ptg.    lituatico.' 
Uberall  nur  gelelirtcs  Wort. 

4928)  IManittS,  -am  f.  (Demin.  v.  /h»mi),  kleiner 
Mond;  ital.  luiietta,  mondformige  Offnung  in  cinem 
Gcwiilbe;  fr^.  lunette,  Brillenglas.  Vgl.  Dz  630 
lunette.] 

4929)  lunula,  •am  /'.  (Demin.  r.  luna),  kleiner 
Mond;  ital.  lulla,  (raondformige)  Daube  im  Fafs- 
boden,  vgl.  Dz  381  s.  v. 

4930 1  mhd.  lunz,  Schlafrigkeit ;  davon  ital.  lonzo. 
si-hlaff,  vgl.  Dz  381  s.  v. 
Inoder  s.  Ibyr. 

4931)  ahd.  luog^n,  lugen;  dav.  ital.  alloccare, 
lauern,  vgl.  Caix,  St.  109;  vielleiclit  desgleichen 
lucherare,  scheel  ansehcn,  luchera,  Blick,  Miene; 
frz.  reluquer  (norm,  auch  das  einfache  Vb.  luquer), 
anschielen.     Vgl.  Dz  630  luquer:  Mackel  p.   128. 

4932)  Inpa,  -am  /'.,  Wolfin,  Hure:  ital.  lupa, 
Wolfin,  lova,  Hure,  vgl.  Cancllo,  AG  HI  325;  rtr. 
luppa,  Wolfsgeschwulst;  frz.  louve,  Wolfin,  loujje 
(gel.  W.),  kreisformige  Geschwulst  iinter  der  Haut, 
dann  nindes  Glas,  Lupe.     Ygl.  Dz  629  loupe. 

4933)  ['lupea  (v.  lujui.s)  =  ital.  loffia,  eine  Art 
Pilz,  auch  ., crepitus  ventris",  vgl.  frz.  vessedeloup ; 
span,  lupia,  Wolfsgeschwulst.  Vgl.  Dz  629  loupe; 
Caix,  St.  386.] 

4934)  liipiiliis,  -um  m.  (Demin.  v.  lupus),  kleiner 
Wolf:  ital.  l(ippori)  „uncino,  strumento  per  estrarre 
oggetti  caduti  nel  gozzo".  Anwendung  von  Tier- 
namen  zur  Benennung  von  Wcrkzeugen  ist  ja  haufig. 
Vgl.  Caii,  St.  389. 

4935)  liipils,  -nm  m..  Wolf;  ital.  lupo,  vgl. 
Flechia,  AG  U  360;  rum.  lup;  rtr.  luf,  louf  etc., 
vgl.  Gartner  §  200;  pro  v.  lops,  lup-.s :  altfrz.  leu, 
lou;  neufrz.  loup;  cat.  Hob:  span,  loho,  dazu  die 
Zusammensetzung  entrelubrican,  luhrican,  z\vischen 
Wolf  u.  Hund  d.  h.  Dammerungszeit,  vgl.  Cuervo, 
R  XII  110  (iiber  den  Sinn  dieser  Redewendung  vgl. 
Brinkmann,  Metaphern  p.  215  ff.);  ptg.  lobo. 

4936)  lupus  +  altnfrank.  werewulf  =  frz.  loup- 
(jarou,  Weraolf,  vgl.  Dz  629  s.  v.:  Mackel  p.  14; 
Darmesteter,  Mots  comp.  p.  119;  eine  ganz  analoge 
u.  gleichbedeutende  Bildung  ist  frz.  brucohique  = 
altslav.  vlukoilldku .  bulg.  vrukolak,  vgl.  Gaster, 
Z  IV  585,  u.  Baist,  RF  HI  643. 

49371  lura,  -am  /'.  (Georges  setzt  lura  an), 
Schlauch,  =  frz.  lourc,  Sackpfeife,  vgl.  Dz  629  s.  v. 

4938)  'germ,  luranjan,  lauern,  wurde  nach  Dz 
629  die  vorauszusetzende  Grundform  fUrfrz.  lorgner, 
beimlich  betrachten  (davon  lorynette,  -on,  Augenglas. 
altfrz.  lorgne,  scheel),  sein,  vgl.  dagegen  Mackel 
p.  25.] 

4939)  [*lurceiis,  a,  nm  (v.  lurcare,  fressen), 
gefrafsig,  =  ita  1.  lugio  ^ghiotto",  vgl.  Caix,  St.  393.] 

4940)  'luridiis,  a,  um  (schriftlat.  luridus),  blafs- 
gelb:  ital.  lurido  (gel.  W.),  lordo  nSporco",  vgl. 
Canello,  AG  UI  324  ;  bi.i  +  luridus  =  balordo  (frz. 
balourd).  schwerfallig,  tolpelhaft:  pro  v.  lort-z,  un- 
gehorsam  (neuprov. auch  nSchmutzig");  altfrz. /orrf, 
tort  (rait  off.  o),  blodc :  neufrz.  lourd,  schwerfallig, 
schwer;  span.  ptg.  lerdo,  schwerfallig.  Der  Weg 
des  Bedeutungswandels  ranfs  gewesen  sein:  „gelb- 
lich,  schmutzig  gelb,  faulfleckig,  faul,  trage,  lang- 
sam,  unbeholfcn."  Vgl.  Dz  197  lordo:  Grober,  ALL 
UI  517.     S.  auch  ohen  anreiis. 

4941)  Inscinlola,  -am  /'.  (Demin.  v.  lu.scinia), 
Nachtigall;  ital.  lusiynuolo,  usignuolo.  rosiijnuolo : 
prov.  rossiytwl-s:  frz.  rossiynol  (altfrz.  auch  lou- 
shjnnl);  cut.  ro-t-fini/nl ;  sp  an.  rMi'«r»or  (altspa  n. 


roseiiol);  ptg.  rouxinhol.    Vgl.  ]>/,  276  rosignuolo ; 
Grober,  ALL  lU  518;  Fafs,  RF  111  488. 

4942)  *lusciis,  a,  um  (schriftlat.  Z«.scM.s),schiolend; 
ital.  loam,  blodsichtig:  rtr.  lo.sch ,  hochmiitig; 
pi(\ v.lofC.  schielcnd;  altfrz.  ('Wcr/ie,  losque;  neu- 
frz. louche:  (span.  ptg.  lusco).  Vgl.  Grober, 
ALL  III  518;  G.  Paris,  R  X  59. 

4943)  lustro,  -are  {lustrum),  hell  machcn;  ital. 
lustrare:  rum.  lii.ftruesc  ii  it  %;  frz.  lustrer;  span, 
ptg.  lu.strar.     Xur  gel.  W. 

4944)  liLstrum  ».  (stamraverwandt  mit  lucere, 
leuchten),  Reinigung  (die  im  Roman,  vorwiegcnde 
Bedtg.  ist  ^Glanz*-):  ital.  bistro;  rum.  lustru; 
frz.  span.  ptg.  lustre.     Xur  gel.  W. 

4945)  luteus,  a,  um  (v.  lutum),  lehmig,  kotig; 
dav.  lital.  lucia  .,va.so  di  terracotta"?,  vgl.  Caix, 
St.  392);  rtr.  lozza,  Sehlamm;  prov.  lot-z;  altfrz. 
lois,  schmutzig,  nichtsnutzig  (?) ;  span,  loza,  aus 
Thon  gefertigte.s.  irdenes  Geschirr.  Vgl.  Dz  464  Josa  ; 
Grober,  ALL  III  518. 

4946)  luto,  -are  (v.  lutum),  heschmutzen;  ital. 
lutare.  Intare ;  rum.  hituesc  ii  it  i. 

4947)  luttsus,  a,  nm  (v.  lutum),  kotig;  ital. 
lutoso,  lotoso;  rum.  lutos:  prov.  lutos;  span.  ptg. 
lodoso. 

4948)  Intra  u.  *liitria,  -am/".,  Fischotter;  ital. 
lontra,  (in  oberital.  Muudarten  lodria,  ludria); 
prov.  hiiriti,  loiria ;  frz.  loutre,  vgl.  G.  Paris, 
R  X  -12:  span,  lutria,  tiutria:  ptg.  lontra.  Vgl. 
Dz  196  lontra;  Grober,  ALL  III  518. 

4949)  |*lutiila,  -am  /'.  (Demin.  zu  lutum),  Kot; 
davon  nach  Caix,  St.  388,  ital.  lontora  ,,pillacchera".] 

4950)  [*Iutulo, -are  i7h«mh').  heschmutzen;  davon 
nach  Paroili,  R  XVII  69,  galliz.  lujar,  lijar,  he- 
schmutzen. dazu  das  Vbsbst.  lijo,  ebenso  span. 
lixoso,  lijoso,  Schmutz,  =  *lutulosus.] 

4951)  lutum  J!.,  Kot;  ital.  luto,  loto;  rnm.lut; 
span.  ptg.  lodo. 

4952)  lOx,  lucem  /".,  Licht;  ital.  luce;  prov. 
tiiz ;  cat.  lliiz:  span.  ptg.  luz. 

4953)  *lycisce  (li/cisca),  ein  Hundename;  prov. 
leissa,  Jagdhiindin  zurZucht;  altfrz. /eisse,-  neu- 
frz. lice.     Vgl.  Dz  626  lice. 

4954)  lynx,  lyncem  c.  (/.I'j-s),  Luchs;  ital.  lonza, 
Unze;  frz.  once  (aus  Vonce,  hmce);  span.  ptg. 
onza.    Vgl.  Dz  196  lonza. 

M. 

4955)  ndl.  maatgrenot,  Mahlgenosse,  ist  nach 
Breusing,  Niederdeutsches  Jahrb.  V,  das  Grundwort 
zu  frz.  matclot  (altfrz.  matenot).  Andere  Ablei- 
tungen  s.  nnter  matunautr. 

4956)  Mac  Adam,  Xame  eines  im  J.  1835  ver- 
storbenen  Baumeisters;  davon  frz.  macadam,  eine 
Art  Strafsenpflasterung. 

4957)  [*maeco,  -are,  quetschen,  stampfen,  ist 
das  vorauszusetzende,  aher  in  keiner  Weise  zu  be- 
legende  Grundwort  zu  ital.  maccare,  ammnccare, 
smaccare,  quetschen,  stampfen,  dazu  das  Vbsbst. 
macco,  Zerquetschung,  Gemetzel,  Brci,  besonders 
Bohnenbrei;  rtr.  smaccar:  prov.  macar,  machar; 
altfrz.  maquer,  dazu  die  Sbstt\e  macluUrc,  Ge- 
metzel. maque,  Hanfbreche  (auch  neufrz.)  maquet, 
ein  Bolzen  ;  cat.  macar:  span,  macar,  dazu  das 
Vbsbst.  maca,  Quetschung  an  Fruehten,  Fleck.  Vgl. 
Dz  198  macco  u.  382  maciulla  (denn  auch  dies  ital. 
Wort,  ,,Hanfhreche"  hedeutcnd,  zieht  Diez,  u.  zwar 
mit  Recht,    zu   maccare):    Th.  p.  66   (erkliirt  hret. 


IC.i 


I'lriS)  iiiiii'i-iiii 


l:iSU)  inrtKl'la 


ii;i 


mac'liit  ,,<i|i|iriiiii'r,  ii|i|in'»»t'r"  fur  oinmi  friili  iiiii* 
(liMM  ri'stliiiidiiii-lK'ii  Viilptrliiti'iii  I'litli'linUiii  Stiuiiin. 
Aiii-li  ilns  Kiitiiiinisi'lio  l«'si(/l  liii^rlicr  i^cliori^'' 
Worlo:  iHiUrii,  Scliliip.<l  (/.um  Hiitli-rrillircn),  iiniraii. 
Sl<«ck.  —  DiT  SUiinin  ilor  tran/.cii  Wortsiiiiu-.  /.» 
wi-K-liorniicJi  liit.  muciiln  (I'igvM.  kloiiii>  (.jiiolm-liiin);, 
wolrho  I'iiuMi  liliuu'ii  Klofk  vorursiioliti  );i>liiirt,  ist 
<>nV'nl>;ir  HidC-.  wovoii  niirli  (jriiTli.  iiiiauny,  kiiutcn. 
Vul.  nn.-li  CrObor,   AI.l-  III  5l!l.| 

4'.)r>8^  inaocuN,  -uiii  m.,  l)iiiiiiiik(>|ir.  aiit'li  «toliondor 
N:ini><  (los  llatii<niirsto.s  in  iIpm  Atcllanoii,  --  saril. 
HiiirrM.  finraltin.  V;;).  1)/  382  ».  v.;  Oriibcr,  ALL 
III  61VI. 

4!)r>ti|  inurrlltirTits,  •um  m.,  l''loi!irJiwnrcnliuiullor; 
it  111.  miicrllitrii.  iiiucrlliijo.  Fli'isi-lior,  tla^.u  tliia  Vli. 
motflliirr.  srlilai-litcii;  ruin,  iiit'ici'lar,  dazii  ilas  Vb 
miicfhiiy.sc  ii  it  i,  tiitcii ,  nit'dornict/.oln ;  pro  v. 
niiuWur-s,  da/.u  das  Vb.  iiuntlUir.  Vjj;).  audi  Unix, 
St.   IIIO. 

49U())  inScvlliim  ti.,  Klcisidiniarkt,  ^  ital.  ma- 
cello. 

■lOUl)  iiiiioer,  a,  uni,  maj^^r:  ital.  macro,  magro ; 
rum.  macrii :  prov.  mai/re,  maj/r/re;  frz.  maigrc;' 
cat.  iiiaijre:  span.  pt^;.  maiiro. 

'inUJ)  uiitceriii,  •um  /'.,  Manor  aus  Lchm,  •= 
altfr/,.  mnisiire,  Facliwand ,  <lavon  maiseri,  tfo- 
lunucrt. 

•191)3)  {chorea)  Machabiieoriiiu ;  davon  vornuitlich 
frz.  [fa  dansc)  macnhre,  Totcutanz,  Vf;l.  Dz  631 
.«.  v..  wo  vcrwieson  win',  auf  Uriinni,  Mjth.  p.  810; 
Wat-kornaKel,  Ztschr.  f.  dtscli.  Altert.  IX  314. 

4964)  miicbiiia,  -am  /'.  (it'i/ayij),  Masohiiic;  ital. 
maccliina.  Masrhinc,  maciiia  „la  pietra  clio  servo 
a  tritarc  il  «jrano",  vgl.  Canollo,  AG  UI  373;  rum. 
m  act  lid ;  frz.  mucliiiic  {gel.  W.);  span,  wdijiiiiia, 
machina.  Mascliinc,  maiia  (aus  mac'na),  Fertijckoit; 
l>tg.  machina,  numha.  Vgl.  Dz  382  mdcina,  466 
mai'ia:  Grobor,  ALL  III  519. 

4965)  *miicbTnaiiiis,  •um  hi.  (v.  machina)  = 
ital.  magnann,  Schlosscr ;  f  r  z.  {muiulartlicli)ma(/na»!, 
maqnier,  migiion:  cat.  manyd.  Vgl.  Dz  466  maha; 
Flechia,  AGIU  175. 

4966)  *macliTneus,  -um  m.  (v.  machina)  =  ital.  , 
macigiio  (cigentl.  Stein,  dcr  zuni  Slalilen  vcrwandt  i 
wird),  Brucbstein,  vgl.  Dz  382  mdcina. 

4967)  ^'miivhTno,  •are  (schriftlat.  machinari  und 
dies  nur  in  iibertragcner  liedtg.  ^auf  otwas  sinncn"), 
inablen;  ital.  macinare:  rum.  macin  ai  at  a.  Vgl. 
Dz  382  mdcina. 

4968)  machio  (=  miiccTo),  •oneni  j».,  Geriist- 
arbeiter  (Isid.  19,  8,  2;  das  .Wort  ist  vielleicht 
gerraan.  Ursprungs  =*matja);  prov.  niasso-s ;  frz. 
HKifOM;  (span,  mazon,  woven  das  Vb.  mazonar); 
(i  ta  1.  heifst  .,der  Maurer"  muratore,  span.  albaiiiJ, 
ptg.  alvanel,  alcanir,  wohl  von  alhiis,  eigentlich 
WeifstiinKlier.  Vgl.  Dz  631  ma<;0H;  Mackel  p.  116; 
Grobcr,  ALL  III  519). 

4969)  maeto,  •are,  scblacbten:  prov.  span.: 
ptg.  matar,  srhlaebten.  toten,  davon  das  Nomen 
actoris  matador.     Vgl.  Dz  468  matar.  1 

4970)  *mactrii,  •am  f.  {/jdxTpa),  Backtrog; 
neap,  matrn:  (mail,  mama;  neuprov.  mastra; 
wallon.  mairi,  kneten).     Vgl.  Dz  382  madia. 

4971)  macula,  •am  f,  Fleck,  Jlasche;  ital.  ! 
macula,  macola  ..picrolissima  raacchia,  specialmente  j 
morale",  macchia  ,.tacca,  tratto  di  bosco",  maglia  \ 
„punto  o  t«S6uto  a  ealza",  vgl.  CancUo,  AG  III  352; 
(rum.  mdgurd,  bewaldeto  Anbobe,  gleiebsam  ein  j 
dunkler Fleck  im  Landschaftsbilde?);  prov.  macula 
(gel.  Wort),    mnlhn,   malla.  Masche;    frz.   maitle,\ 


Mam-be;  cat.  miiciiht  (gel.  Wort),  iikiIIii,  .Masi-lm; 
Hpan.  iiiKi'ii/ii  (gel.  \V.),  inn  nihil.  Fleck,  Ucbimob, 
abgeb'iti't  mmifillit,  Flock,  Wninle,  MI11//11,  Masc^be, 
(Ibiist,  /  VII  121,  zicbl  bierlier  audi  maiiiita,  Mebl- 
tan,  Rciffrost):  pig.  hmck/h  (gel.  W'ortI,  mngiia, 
Fli'ck,  mnlhn.  MaRcbe,  Scbiifcrei  (s.  ob.  mneululn), 
(iiacb  llaist  geluirt  bierbiT  audi  mniiiirn,  Mebltau). 
Vgl.  Dz  198  Hificc/ii<i,-  Grobor,  ALL  111  619  (wo 
sebr  liilbHcb  benierkt  winl ,  claf<  das  »1  in  span. 
iiiaiicha,  mxiicillii  sidi  auK  Anb'biiung  an  imuirii.s 
erkliirc).     S.  audi  uiiti'ii  muiralia,  inU|iuIia. 

4972)  |*iniiri)IuiiUK,  -uui  m..  ^-  «jian.  mnjami, 
Stdnbanfr,  vgl.  Gndicr,  ALL  III  520.1 

•1073)  |*mik<-iilatii  (v.  mnc.nla):  ansgebcnd  von 
(ler  Tbatsacbc,  dafs  macula  ini  Honian.  audi  die 
Hcdtg.  ,,l)ewacb8enor  Fleck,  Unizilunniig,  Ffordi" 
besitzt  n.  darans  leiclit  diejcnige  von  „Ililrdo"  ent- 
stelien  konntc,  wie  dcnn  wirklicb  ptg.  iim/Zid  audi 
„Scb;iferd"  l>edcutet,  leilct  (iriiber,  ALL  111  520, 
cat.  iiHiUaila ,  S(Oiafstall ,  Scbiifcrliiltte,  span. 
majada,  |>tg.  matliada  von  macula  ab  und  ist  go- 
neigt  aiicb  f(lr  sanl.  (logudor.)  H/(/rf"«,  Scbafslall, 
den  gleicbcn  Ursprung  anzunobmon.  Siebo  nnten 
mairulla.  | 

4971)  miiculo,  •ilrc  (v.  macula),  belleckcn ;  ital. 
macotarc,  macchiare,  inngliarr  (s.  oben  untor  macula 
die  entspr.  Sbsttva);  s])an.  mam  liar,  bellccken; 
ptg.  magnar,  quctscben. 

•1975)  miidTdus,  a,  um,  nafs,  feucbt;  davon  naoh 
Baist,  Z  V  .')63  (vgl.  KF  I  442),  ital.  mattnne, 
Backstein ,  [frz.  (mundartlicb)  matoii .  eino  Art 
Kiisekucben,  aucb  Backstein,  cat.  miili'i,  Kabinkiiso. 
Dicz  208  mattimc  leitete  die  Wortsi]i[ie  aus  doin 
deutscben  „Matz,  Matte  (Kiiseniatte)"  ab,  Baist 
(Ingi'gcii  biilt  das  deutsclicVVortfiirdein  Koinanisdion 
entldint.  Flediia,  AG  IV  373,  empfabl  untcr  Hin- 
wois  auf  noap.  mantnne  das  bereits  von  Muratori 
vorgcseblagcno  lat.  maltha,  Kitt,  als  Grundwort. 
Vermutlich  sind  .alle  die  Worte,  welcbe  sicb  auf 
Mileb  u.  Kiise  bezicben,  von  matta  (s.  d.)  abzuleiten, 
vgl,  Fiirster,  Z  III  563;  Scbucbardt,  Z  VI  121  j. 

4976)  abd.  mado,  Mado;  d.avon  (bezw.  von  einom 
latinisierten  "mado,  -onem)  frz.  man,  Larvo  des 
Maikiifers  {man  :*madonem  =  paon  :  pavoncm),  vgl. 
Joret,  R  IX  120. 

4!)77)  maestus,  a,  um,  traurig;  ital.  mesto; 
(rum.  mistrel,  nacb  Cb.  s.  v.  =  *maesticius,  elend, 
armsdig);  prov.  mest-s;  ptg.  mesto. 

4978)  ImagalTa  u.  mii|wlTa  n.  pi.,  Zdte,  Hiittcn; 
davon  nacb  Dz  465  11.  471  spar,  majada.  Schaf- 
stall,  naguela,  Hiitte ;  ptg.  mnllinda,  .Sdiafstall. 
Vgl.  jedocb  Grober,  ALL  III  520,  wo  mit  Reeht 
diesc  Ableitung  als  lautlicb  unmiiglicli  bozeichnet 
u.  fiir  majada.  malhada  ein  *inaculata  (s.  d.)  als 
Grundwort  aufgcstellt  wird.  Will  man  bei  Grober's 
Annabme  sicb  nicbt  borubigcn  —  obwobl  ein  trif- 
tiger  Grund,  sic  anzuzweifeln,  sicb  nicht  darbiotet  — , 
so  konnte  m;in  den  Ursprung  des  Wortes  im  griecb. 
fia'O.oc,  Flocke,  Zotto,  Wolle,  vermuten  und  ein 
daraus  entstandenes  *malli.ata,  WoUvieh,  annebmen. 
DerUrastanil,  dafs  gerade  die  pyreniiischen  Sprachen 
vide  griecb.  Elemente  in  sicb  bcrgen,  wiirdo  solcher 
Annabme  zu  einiger  Stiitze  gereicben  konnen.J 

4979)  got.  maga)>s  (abd.  magad,  nib<l.  maget), 
Magd ;  davon  vielleicbt  oberital.  u.  rtr.  matta, 
Madcben,  (dazu  inatto,  Knabo).  sard,  maiiylia  (= 
mattufjlia?),  Kinderscliwarm.    Vgl.  Dz  384  matto  2. 

4980)  magidii,  •am  f.,  Schiissel;  ital.  mddia, 
Backtrog  (lat.  magis,  -idem  =  gr.  ftayig,  ftayirSa); 
sicil.  nuiidda;    prov.   mags;    frz.  (mundartlicb) 


465 


4981)  mSgls 


5005)  male  cadlttis 


466 


meie.  maiil.  met.  Vgl.  Dz  382  madia;  W.  Meyer, 
Z  VIII  216;  Behrens,  Mctath.  p.  45;  Flechia,  AG 
IV  372;  Grober.  ALL  HI  521. 

4981)  mS^s  (iiber  die  Bildung  des  Wortcs  vgL 
0.  Keller.  ALL  IV  316).  niehr;  ital.  ma,  vicluiehr, 
aber,  mai.  jemals;  rum.  mai,  ma,  mehr,  nooh,  un- 
gefahr;  rtr.  ma,  mo;  pro  v.  m'lis,  inebr.  mas,  aber; 
frz.  mais;  cat.  may;  span.  ptg.  mais,  mas.  Vgl. 
Dz  200  mai:  Grober,  ALL  III  521  inimrat  an,  dafs 
magis  bereits  ira  Latein  cinsilbig  gewesen  sei). 

4982)  ma^ister,  -ruin  m.  (v.  magis),  Lehrer, 
Meister;  ital.  maestro  u.  (soltener)  mastro,  vgl.  Ca- 
nello,  AG  111  390,  dazu  das  Fem  maestra  a.  maestressa; 
rum.  mdiestru;  prov.  magextre-s,  maestre-s;  frz. 
maitrc,  dazu  das  Fein,  tiutitre-ise ;  altspan.  mestro, 
mestre,  (neuspan.  maestre.  maestro;  ptg.  mestre). 
Dazu  zahlreicho  Ableitungen.  z.  B.  ital.  viaestria 
etc.  (frz.  aber  maitrise),  Meisterschaft ;  ital.  mae- 
strale  (gleichsani  Herrwind,  HauptK-ind),  Nordwest- 
wind,  rgl.  Canello,  AG  III  374;  prov.  (frz.)  mistral; 
cat.  mestrnl :  span    maestral.  Vgl.  Dz  199  maeslrn. 

magistra  s.  magister. 

4983)  *magTus,  -oin  m.  u.  maga,  -am  /'.  (fiir 
magus,  -a).  Zauberer,  -in ;  davon  naeh  Baist,  Z  VII 
113,  u  C.  Jlicbaelis,  Misc.  138,  span,  mego,  ptg. 
meigo  (durch  Liebenswiirdigkeit  und  Sanftmnt  be- 
zaubernd  .  sanft,  gefallig.  Dz  468  mego  wollte  das 
Wort  von  mitifictis,  lieber  noch  voD  mitigatus  ab- 
leiten,  was  lautlich  unraoglich  ist. 

4984)  magnas,  a,  nm,  grofs;  ital.  magna  (nur 
gel.  W.,  u.  aueh  als  solches  nur  in  Verbindungen 
wie  Alessandro  magna  u.  dgl.  iiblich;  frz.  Cliarle- 
wagtie);  aus  dem  volkstiimlichen  Gebrauche  ist 
magnus  durcb  grandis  (s.  d.)  vollig  verdrangt  worden. 

4985)  abd.  mago,  nihd.  mage,  nhd.  magen; 
davon  ital.  (modenes.)  magone,  KJopf  der  Vogel, 
(lucch.)  macone  ,,ventriglio  dei  polli",  vgl.  Caix, 
St.  397:  rtr.  maguti,  Magen,  aueh  „Verdrufs", 
davon  magonar,  Magenschmerzen  haben,  magunia, 
Arger,  Kunimer,  vgl.  Stiirzinger,  R  X  257.  Vgl.  Dz 
382  magone:  Mussafia,  Beitr.  p.  76. 

4986)  abd.  mAgo,  mhd.  mahen,  Mohn,  =  frz. 
(norm.)  mahon,  wilder  Mohn,  vgl.  Dz  656  pavot. 

4987)  ahd.  mahal,  Gericht  (got.  mapl,  ags.  meSel, 
VgL  Mackel  p.  56);  altfrz.  mall  {public),  ofTent- 
liche  Gericbtsverbandlung,  vgl.  Dz  632  s.  c. 

4988)  got.  maitan,  ahd.  meizan,  schlagen;  dav. 
nach  Caix,  St.  424.  ital.  mezzo  (mit  gcschloss.  e), 
weich,  welk  (frutto  mezzo,  eigentl.  eine  gequetschte 
u.  dadurch  weich,  fleckig  gewordene  Frucht).  mund- 
artlich  (lucches.  neap  )  nizzo.  Dz  385  mezzo  stellte 
*mitius  fiir  mitts  als  Grundwort  auf.  was  lautlich 
unannehmbar  ist. 

4989)  amerikanisch  maiz,  Mais,  =  span,  maiz 
etc.,  vgl.  Dz  465  s.  v. 

4990)  ^majeusis,  -e  (v.  ^fajll.s)  =  ital.  maggese, 
Braclifeld  (well  im  Mai  das  Feld  umgebrocben  wirdi, 
vgl.  Dz  382  .s.  i,-. 

4991)  majestas,  -atem/'.,  Majestat;  ital.  maesta: 
altfrz.  maistr:  neufrz.  maje.ite;  sy  an.  ma  jest  ad : 
ptg.  magestatle. 

4992)  major,  -orem  (Komp.  zu  magnus),  grofser; 
ital.  maggiore;  rum.  mare  (hat  die  Bedtg.  des 
Positivs  erhalten  ,, grofs,  bedeutend"  u.  dgh);  prov. 
c  r.  majer,  maer,  c.  o.  major:  frz.  c.  r.  maire, 
Sbst.,  Vorsteher,  c.  o.  majeur  (gel.  W.);  cat.  major; 
span,  mayor  :  ptg.  m  a  jo  r,  m  6  r. 

4993)  Majorca,  die  Insel  Majorca;  davon  ital. 
majolica,  unachtes  Porzellan.  vgl.  Dz  382  s.  v. 

4994)  ['majorlnos  (v.  major)  =  span,  merino, 
Eorting,  lat.-rom.  Worterbach. 


Bezirksrichter:  ptg.  meirinho.  Wegen  des  Be- 
deutungswandels  vgl.  frz.  maire.  Vgl.  Dz  469 
merino.j 

4995 i  Majlis,  -nm  /«.,  Mai:  ital.  wai/j/io,  Mai; 
rum  mat;  prov.  frz.  cat.  «lai  (prov.  maia,  Mai- 
baum,  Birke);  span,  mayo,  davon  mayota,  Mai- 
frucht,  Erdbeere,  vgl.  Dz  468  s.  v.;  ptg.  maio,  mayo. 
Vgl.  Dz  200  mago. 

4996)  gr.  fidxtcQ  u.  ftaxi'iQtog,  selig;  dav.  ital. 
macdri,  magiin  i=  /xaxd()ie),  magdra,  Interj.,  wenn 
doch!  mochtc  doch!:  maccherone,  Fadennudel  (so 
genannt,  well  sie  eiue  bei  Leichenessen  iibliche  Speise 
war,  vgl.  Liebrecht,  Jahrb.  XEII  230 ;  besser  durfte 
indessen  das  Wort  von  maccare  [s.  d.]  quetschen, 
kneten,  abzuleiten  sein).  Vgl.  Dz  331  macdri,  382 
maccherone. 

4997)  ndl.  makelaar,  Miikler:  davon  frz.  ma- 
qiiereau,  Kuppler.  vgl.  Dz  633  «.  i". 

499S)  malagma  n.  (,ud/.ay,ua).  Erweichungsmittel ; 
davon  ital.  etc.  amalgamare  (Kunstausdruck  in  der 
Erzbearbeitung),  vgl.  Dz  14  s.  v. 

4999)  l*malaldus,  a,  um  {mate  +  Suffix  -aid), 
daraus  durch  Dissimilation  des  ersten  I  "^maraldns, 
ist  nach  Bugge.  K  III  155,  die  Grundform  zu  frz. 
maraud,  armseliger  Mensch, Bettler, Lump.  Bummler, 
Tangenichts,  davon  das  Vb.  marauder,  plundernd 
umberstreifen ,  und  das  Nomen  actoris  marodeur, 
plundemder  Umherstreifer.  Dz  634  maraud  glaubte 
das  Wort  von  marrir.  betriiben,  sich  verirren,  ab- 
leiten  zu  miissen,  was  lautlich  u.  begrifflich  nicht 
wohl  angeht.  Mahn  wollte  marodeur  aus  morator-em 
erklaren,  was  unmoglich  gebilligt  werden  kann. 
Eonsch,  Jahrb.  XIV  183,  schlug  hebr.  tj^-iq  (marM) 

„heiraatlos,  umherirrend"  als  Grundwort  vor,  und 
damit  konnte  man  sich  allenfalls  befreunden,  wenn 
nicht  Bugge's  Ableitung  als  die  einfachere  u.  von 
alien  Bedenkon  freie  unbedingt  den  Vorzug  ver- 
diente.] 

5000)  [Malchns,  biblischer  Eigenname  (Xame  des 
Kjiegsknechtes,  dem  Petras  das  eine  Ohr  abhieb); 
davon  nach  C.  Slichaelis,  Misc.  140,  das  (von  Dz 
470  s.  V.  unerklart  gelassene)  ptg.  mouco,  schwer- 
hbrig,  das  also  eigentl.  „einohrig"  bedeutet  haben 
wurde.  Der  ,,EinfaIl"  der  gelehrten  Dame,  denn 
nur  als  einen  solchen  bezeichnet  sie  ihre  Vermutung, 
ist  ganz  ansprechend.  Bugge,  R  IV  367,  wollte 
das  Wort  von  *mucus  =  gr.  uvxoi  ableiten,  was 
weniger  befriedigt.] 

5001)  male  (Adv.  zu  malus),  schlecht;  ital. 
male  (aueh  als  Sbst.  gebraucht);  prov.  frz.  cat. 
span.  ptg.  mai  (davon  prov.  abermalige  Adverb- 
bildung  midament).  Xeben  dem  Adv.  ist  ein  Sbst. 
mai,  das  Ubel.  vorhanden,  das  ebensowohl  =  male 
als  aueh  =  nudum  sein  kann. 

5002)  [male  +  aeger;  daraus  nach  Dz  614  heingre 
frz.  malingre,  krankUch,  abzuleiten;  besser  erklart 
man  das  Wort  wohl  aus  mai-  -(-  -itig  +  unorga- 
nischem  r  (vgl.  tristre).] 

5003)  mSIe+ante,  ubel  voran;  davon  prov. 
malan-s.  Ungliick,  (man  konnte  aueh  an  mal[us]  + 
annus  denken,  dann  aber  wiirde  das  AVort  von  dem 
gleich  zu  erwahnenden  getrennt  werden,  was  un- 
thunlich  erscheint),  malanans,  unglScklich,  mala- 
nansa,  Ungliick. 

5004)  male  +  *a[n]gnrosns  =  prov.  malauros, 
unglucklich;  frz.  malheureux. 

5005)  [male  *cadltns,  a,  nm  (far  casus)  = 
span,  malcaido,  unglucklich,  arm.  Vgl.  Dz  687 
mechant.} 


4ti7 


fiOIMi)  iiiftlp   f  .ili<>ri> 


hi)'M)  iiialli> 


468 


500«;»  mil»  +  dlr*i*,  vfrfliuhcn ;  itnl  viiitfitim 
prov.ni<i/i/)i'.Miiiii(/ir,'  si  t  frz,  wiiWrir,-  f  r/..Miiiiii/iiv; 
«pan.  mnliUcir:  ptj;.  "i<i/(/i.-rr,  (ii)ilii-livr  imhii/- 
</n»cir|. 

Mitl)  mUt  +  OktllK  (/(UiiHi)  -  ■  (prnv.  malfiuitttc. 
^liMrlisain  matf  *t'iitiilus,  Hom>wirlit) ;  fn.  miiiifr, 
Toiifol:  (cut.  mii//iii/iif .  );|pi<'liKnii)  mnle  'lnliiUis. 
iin^liirklii-li:  «Itnimii.  iixilfiKliiilii).  Vfjl.  (i.  Paris, 
R  V  ,S(i7:  lin.lM.r,  Al.l,  III  r>l>2;  D/.  G37  niiiiifr  \ 
orkliirti»  liiis  Wort  aus  nuilr  fncliis.  \ 

WHKS)  |•nl*l^  f  *rikct<triA  =  «pan.  «mZ/edm.  I 
t^lioltlml,   v;;!.   I»/    CU    h,-h<tnii.\ 

500!H  male  +  ractltlll  altfr/,.  imuifait,  tlbcl- 
that. 

50101  iiiAU^+  liitbitils.  II,  uin.  sicli  iitu'l  lu>lialji<nil, 
unirolil,  kraiik:  (il:il.  nniliitn,  vi-iimitl,  I'art.  1*.  v. 
malarr,  vj;l.  iimmahiir,  krarik  marlion,  iimmnlnto: 
noboii  miitiUo  altilal.  malatlo.  wolil  ant;of{liflicii  an 
alio  >>•  ai>tiis.  (la/.ii  das  SbBt.  iiinMffiVil ;  pro  v. 
vialnptf,  malaiitf.  dazu  «las  Sbst.  nuiliiutia:  abpo- 
loitot  *»iiiliirctj(i  u.  *m(ilairlj(tr.  liaraus  malavejar, 
sich  iil)olbofin(lon,  wozu  das  Sbst  imtlnvrvh.  nmlavti. 
Unbobagon,  V(»l.  Tobler,  Z  III  573;  frz.  iimladc, 
(altfrz.  lindct  sicb  iikiMMc),  dazu  das  Sbst.  nut- 
ladie:  (cat.  malall.  dazu  das  Sbst.  nmlaltia);  alt- 
span,  nmlatd,  dazu  das  Sbst.  jiid/ndVi  (LehnworU'), 
im  Nous  pan.  wird  ..krank"  duroh  malachn  = 
*t)i(i/(jccH.s  ausgedriickt ;  ini  Ptg.  sind  di«  iiblichcn 
Ausdruckc  fiir  ,,krank"  dnentr  =  dolent-  u.  iii/'ermn. 
Vgl.  l)z  200  mtdain  (Diez  sttdlt  male  ajdiin  als 
Gninilforra  auf);  Coniu,  R  III  377  (hier  zuerst  die 
ricliti-ie  AblcitunR);  RiJnsch,  Z  1  419:  Caix,  Gior- 
nalo  di  fil.  rom.  II  71;  Tobler,  Z  III  573;  Grober, 
ALL  III  522  (hier  sehr  interessanto  Bemcrkungon 
(ibcr  die  ital.  Wurte). 

5011)  male  +  ISvo  (od.  eiSvo),  -are,  iibel  cr- 
ziehen;  davou  iiach  Dz  465  malfur  pro  v.  malvat-z,-' 
bose,  davon  nialvadesa,  Bosheit;  alt  span,  malvar, 
bose  marhon;  neuspan.  nndvado.  boshaft.  Vgl. 
dagcgen  die  iiberzeugenden  Benierkungen  von  Grober, 
ALL  III  524.    S.  male  +  vStifis. 

5012)  male  +  siipidiis,  a,  um,  iibolscbmeckend, 
=  frz.  maussadc,  geschmacklos  (vgl.  altfrz.  sade, 
siiTs).     Vgl.  Dz  674  a.  v. 

5013)  male  +  *tolta  (v.  tollere)  =  ital.  mala- 
tolta  (mimcta),  erprefstcs  Geld,  maltoUo,  malalatolta, 
Gelderpressung;  frz.  maltote;  altptg.  malto.stti, 
imillatosia,  Abgabe  von  Wcin.    Vgl  Dz  632  maltote. 

5014)  male  +  ratius,  a,  um,  arg  gebogen,  ver- 
bogen,  scblecht  (vgl.  in  Be/.ug  auf  den  Bedeutungs- 
wandel  tortus  =  frz.  tori),  ist  das  vou  Grober, 
Misc.  45  u.  ALL  III  523,  aiifcestelltc  (Jrundwort 
fiir  ital.  malvagio  (das  von  Gr.  fiir  aus  Frankreich 
entlebnt  erklart  wird);  prov.  malvatz,  malvitza  u. 
(nach  Analogic  der  Partizipicn  Prat,  dcr  A-Konj.) 
malvado,  wozu  dann  wieder  ein  audi  in  das  Span, 
iibertragencs  Mask,  malvado  u.  schliofslich  im  Span, 
ein  Inf.  Hinhar  gebildet  ward ;  frz.  mauvais;  (alt- 
span,  malvaso).  Sonst  wird  der  Begriff  ..schlecht" 
im  Roman,  durch  eiiifadies  malus  (s.  d.)  ausgedriickt. 
Diez  201  mahaijio  stellte  got.  *halvave$is  (v.  bal- 
vaveaei),  bezw.  german.  *balvasi  (nach  ilackel  p.  71 
wohl  besser  baloicasi)  als  Grundwort  auf,  vgl.  da- 
gegen  Bugge,  R  IV  362,  wo  statt  dessen  *malvatius, 
abgeleitet  von  'mahatu>i  =  male  Icvatus,  in  Vor- 
schlag  gebracht  wird,  ohne  dafs  freilich  die  Art 
einer  solchen  Ableitung  glaubhaft  gemacht  wiirde. 
Abenteuerlich  war  Hofmann's  im  ALL  I  591  ge- 
aofserter  Einfall,  dafs  mauvais  auf  lat.  *malvax, 
weichlich,   v.  malva   (das   seinerseits  mit  fia'/.axo?, 


/ini.9n  ot<\  zuxaninutiiliiingoii  u.  oigontlicb  ,,wnicho 
Pllnn/.o"  bodouton  hdII)  zuriirkgcbo.  Untor  alien  in 
Vorscblag  gelirai'hti'n  ist  din  (iridirr'scbe  Ablnitung 
inuuor  nurh  dii>  anni'linibarsto,  abrr  frcilicb  bat  siu 
gpgi'U  sicb,  dafs  «irh  fiir  don  nacli  ilir  au/.nnrhnion- 
don  Gobraut'li  von  iiiair  in  vcrstiirkonilcni  Sinnii 
I  ,.arg  •—  KiOir"  l  mmst  im  linuutniscbiMi  wolil  kcin 
Beispii'l  tindun  diirfte.  Audi  wiinlo  'male  ratia  zu 
mauraici-  goworden  .soin  ;  (irdbcr  bomurkl  dirs  sulbsl, 
fiigt  aber  liiiizu,  dafs  maavaixf  aus  dciu  Mask. 
MKiMi-di'.s  liervnrgcgangon  sei ,  wio  das  I'Vui,  dmiir, 
ili)ii:f  aus  lU'iii  Mask,  iltmc.  Dabci  ist  judodi  iiber- 
si'lion ,  dafs  (hdcis  oiii  (fiir  das  Prz. I  cinfiirinigos 
Adjoktiv  ist,  dessen  Komin.  gar  niiOit  aiidcis  als 
aus  di>m  Mask,  lierausgobildot  werden  konnte,  wiili- 
reml  *malvaliu.i  oin  organisclies  Kem.  besussen  hiitt<> 
11.  nicht  abzusolien  wiiro,  waruui  dassdbu  sdion  in 
allerfrii hosier  Zoit  zu  (iunston  oinor  Analogiebildung 
hiittc  aufgogebon  wenleu  sollon.  Kndlidi  ist  schwor 
zu  glauben,  dafs  ital.  malvai/io  im\  Lehnwort  soin 
sollto.  Sonadi  diirftc  man  dodi  Gnind  haben,  die 
Frago  naoh  dor  llorkimft  von  mauUHts  etc.  als  oino 
imnior  nodi  offeno  zu  betracliten.  Fiir  maivagto, 
maucaix  diirfte  oino  (freilich  selbst  der  Erkliirung 
bediirftigo)  Grundform  *;;iair(i.<iu.s-  anzusetzen  soin. 
obonso  fiir  das  prov.  Fom.  tnalvaza,  iiialnasa  (davon 
aueh  das  Adv.  malvasamcnt).  wofiir  freilioli  malvaiiia 
zu  erwarten  wiire,  abor  das  a  fiir  ai  kann  auf  An- 
gleidiung  an  das  Mask,  malvat:  (fiir  *inalvai!i  nadi 
Art  der  Partizi|iion  gobililet)  beruhon. 

5015)  mslle  +  vicinuK,  in  boser  VVciso  Nachbar ; 
ital.  vialcicino;  altfrz.  malcoi.sin;  nadi  IJz  466 
gehoren  hierher  aueh  span,  malsiii,  ptg.  malsim, 
Angeber,  Aufhctzor,  wozu  das  Vb.  malsinar,  ver- 
leumden;  Lagarde,  Mitteilungen  I  90,  dagegon  ftihrt 
die   span.-ptg.  Worte   auf  hebriiisches  I'lf/'lJp   {inal- 

schin)  zuriick  ii.  diirfte  damit  Recht  haben. 

5016)  miilevolentiii,  -am  f.,  ObolwoUen;  ital. 
malevolcnza ,  malcviiiiliiir.n  (nach  votjlio  etc.  ge- 
bildet);  frz.  (malrciiilhnicr.  (I.iliir,  vcrrautlich  durch 
Angleichung  an  i^riUcr)  iituln  illance. 

5017)  malcvolus,  a,  um  (male  u.  volo),  iibel- 
wollend:  ital.  malevolo  und  malevole;  (frz.  mal- 
veiltafU  =  matevoh'iin). 

5018)  german.  maiha,  Tasche,  Sack;  ital.  prov. 
mala,  Felloisen  ;  frz.  malle;  span.  ptg.  mala.  Vgl. 
Dz.  200  mala;  Mackd  p.  59. 

5019)  mallgnus,  a,  um  (v.  malun),  boshaft; 
ital.  vudigno,  dazu  das  Sbst.  malignita;  frz.  maliti, 
maligne  etc.  (gel.  W.). 

5020)  *malina,  -am  /'.  (v.  malm)  =  s  p  a  n.  malina, 
boses  Wetter. 

5021)  *malleo,  -are  (v.  malleus),  hammern  ;  ital. 
vtagliare:  prov.  malhar ;  frz.  mailler;  span. 
major:  ptg.  malhar.  Vgl.  Dz  200  ma(/lio;  Grober, 
ALL  III  524. 

5022)  malleolu.s,  -um  m.  (Demin.  v.  malleus), 
kleiner  Hammer;  ital.  malleolo  „estremita  inferiore 

I  della  tibia",  magliuolo  „tralcio  che  serve  a  ripro- 
I  durro  le  viti",  vgl.  Cancllo,  AG  111  389. 

5023)  malleus,  -um  m.,  Hammer,  Schlagel;  ital. 
maglio;  rum.  main;  prov.  malh-s;  frz.  mail,  dazu 
das  Demin.  maillci ;  cat.  muly;  span,  nmllo;  ptg. 
malho.     Vgl.  Dz  200  maglio. 

'  5024)  maUo,  -onem  m..  Zwiebelstiel ;  dav.  ital. 
I  mallo,  griine  Nufsschalo.  Vgl.  Dz  383  (wo  gefragt 
!  wird  „mallu  =  frz.  malle,  Behiilter?"  Es  ist  mit 
,,nein"  zu  antworten);  Caix,  Riv.  di  fil.  rom.  II  III. 
I     malschln  s.  male  Tlcinu8. 


469 


5025)  malt 


5050)  maneo 


470 


5025)  altnorii.  engl.  malt,  Malz;  I'rz.  malt.  vgl. 
Dz  632  s.  t'. 

5026)  maltba,  -am  f.,  Kitt,  Mortel:  ital.  malta 
..oemento'"  (ilavon  maUire  ,,infraugere",  vf<l.  Caix, 
St.  399),  indta  laus  mauta)  ,.fango",  vgl.  Canello, 
A(r  III  349;  rtr.  maultit,  molta.  Mortel.  Vgl.  Dz 
383  inaUii :  frz.  moellnn  =  *maltelli»ie>ii.  s.  iinten 
medulla.     S.  auch  oben  atriplex  u.  madidiis. 

5027)  maliim  n.  (daiiebeu  meluui,  s.  Petronius 
ed.  Hiicheler  cap.  56  p.  37,  Z.  16  ff.,  vgl.  Sittl, 
ALL  II  610),  Apfel;  ital.  mdo,  Apfelbaum;  dazu 
die  Zusammensetziing  melarancia.  Apfelsine;  rum. 
iiier :  rtr.  meil,  Apfel.  Vgl,  Dz  384  nielo:  Grbber, 
ALL  III  528. 

5028)  malum  lucrum,  iibler  (iewinn,  =  span. 
malogro ,  sdileehter  Erfolg;  ptg.  mallogro,  dazu 
das  Vb.  maUI)o(iiar,  vereiteln.     Vgl.  Dz  464  logro. 

5029)  malus,  a,  um,  schlecht;  ital.  malo;  sard. 
main:  rtr.  mal ;  prov.  altfrz.  mnl  (in  den  altesten 
altfrz.  Denkmiilern  auch  inel);  cat.  mal:  span. 
malo;  ptg.  mdu. 

5030)  malva, -am /'.,  Malve;  ita,\.malva;  rum. 
nalha:  p  r  o  v.  «la/i-o  ;  frz.  n«i«re;  cat.  span.  ptg. 
malva. 

^malvax  s.  male  +  Tatiiis. 

5031)  malTa  +  ibiscum  (i/iiaxog]  =  ital.  malra- 
vischio,  Eibisch ;  frz.  {mauvi.sque),  t/iiiiitduve  ^ 
[i]vi>naiae  =  ibi[scum]  +  malva;  span,  maha- 
visco;  ptg.  malvaiseao.  Vgl.  Grober,  ALL  III  524; 
Dz  201   malvavischio. 

5032)  mamma,  -am  /".,  Mutterbrust,  Mutter; 
ital.  mamma:  rum.  mama;  frz.  mamati :  span. 
mama,  mama:  ptg.  mainnia,  maman. 

5033)  f*mammo  (Wort  morgenlandischen  Ur- 
sprungs);  ital.  (gatto)mammone,  Meerkatze,  vgl.  Dz 
383  .s.  r.] 

5034)  *mamphar  (vgl.  Festus  ed.  Miiller  p.  132, 
8.  Bugge,  R  III  154),  ein  Schmieden erkzeug;  davon 
ital.  manfa  „cocchiume,  bastone  the  tappa  il  fondo 
del  tino",  neap,  mdf'arn,  Deckel,  sicil.  mdfarit, 
davon  mafarata ,  Gefafs;  auch  ital.  manf'anile 
„manico  del  oorreggiato,  unito  alia  vetta  con  una 
stri.scia  di  cucio".  Vgl.  Caix,  St.  401.  S.  auch 
'manfarinani. 

5035)  hebr.  ^rabbinisch)  mamser  =  s  p  a  n.  manner, 
Hurenkind,  vgl.  Dz  466  .v.  r. 

5036)  [ahd.  manag,  mancher,  viel;  davon  nach 
Caix,  St.  396,  ital.  macca  ,,(juantita,  abbondanza". 
Das  diirfte  jedoch  abzulehnen  sein  (Assimilation  von 
nc  :  cc  ist  unerhort;  das  Verhaltnis  zwischen  concha 
u.  cocoa,  welcho  Worte  Caix  als  Beispiel  anfiihrt, 
ist  ein  ganz  anderes".  Das  Wort  gehort  zu  mac- 
care  (s.  d.).  Auch  frz.  maint  hat  mit  manac  nichts 
zu  schaffen ,    vgl.  Mackel  p.  43.     S  unten  mauti.] 

5037)  [*maiiachus,  -nm  m.  (,«;Jva/o,'),  Mondkreis 
an  der  Sonnenuhr;  davon  nach  ilahn,  Herrig's 
Archiv  LV]  422,  ital.  aliiianaccn,  Kalender;  frz. 
almanac:  span,  almanaque ;  ptg.  almandch.  Vgl. 
Scheler  im  Diet,  uuter  almanack,  wo  unter  anderen 
auch  Lenormant's  Vermutung  angefiihrt  wird,  dafs 
das  Wort  aus  dem  koptiscben  «/ „Rechnung"  und  men 
„Gedachtnis"  zusaramengesetzt  sei,  eine  Annahme, 
welche  durch  das  im  Spatgriechischen  tbei  Porphyrins, 
zitiert  von  Eusebius)  vorkommende  u/.fitvt/iaxd 
,, Kalender"  gestiitzt  werde.   Vgl.  Dz  13  almanacco.] 

5038J  mancipium  n.  {manus  u.  capio),  Sklave; 
(prov.  altfrz.  mancip.  massip,  junger  Bursche) ; 
span,  manccbo.  dazu  ein  Fem.  manceba.  Vgl.  Dz 
465  mancebo;  Meyer,  Neutr.  p.  155;  Grober,  ALL 
m  524. 


5039)  maiK^iis,  a,  um,  verstiimmelt;  ital.  manco, 
mangelhaft,  mnnco,  ver.^tiimmelt,  vgl.  Canello,  AG 
III  316,  dazu  <lie  Verba  mancare  u.  moncarc;  rum. 
matic,  mangelhaft;  rtr.  miincar,  verstummeln:  prov. 
altfrz.  mane  (daneben  fsniankir),  mangelhaft,  dazu 
das  Vb.  mancar,  manquer.  mangeln.  fehlen;  neu- 
frz.  manchot,  einarmig,  manquer:  cat.  span.  ptg. 
manco,  mancar.  (manco  wird  mit  besonderem  Bezuge 
auf  das  Fehlen  eines  Armes  oder  einer  Hand  ge- 
braucht).     Vgl.  Dz  201  manco. 

5040)  ndl.  luand,  Korb,  =  f  rz.ma«ne  (pic.  mande), 
Korb,  vgl.  Dz  633  s.  v. 

5041)  ndl.  mandekin,  Tragkorb,  =  frz.  manne- 
quin, Tragkorb,  vgl.  Dz  633  manne. 

5042)  mandibula,  -am  /'.  (v.  mandere),  Kinn- 
backen;  span,  bandihula;  ptg.  mandibula  (grf. 
Wort,  der  iibliche  Ausdruck  ist  queixo).  Vgl.  Dz  430 
handibula. 

5043)  mando,  -are  (manus  u.  dare),  iibergeben, 
anvertrauen;  \ta.\.  mandare.  schicken;  prov.  Hian- 
dar .  entbieten,  auftragen,  senden;  frz.  mander, 
entbieten,  bench  ten,  meldeu  u.  dgl. ;  cat.  span. 
ptg.  mandar. 

5044)  mandra,  -am  /.  {,udvd(>a),  Herde;  ital. 
mandra  u.  mandria,  Herde,  davon  ital.  (mandriale, 
madriale)  madrigale,  eigentl.  Hirtengedicht ,  Ma- 
drigal: (frz.  madrigal);  span,  mandrial,  madrigal. 
Vgl.  Dz  199  mndrigale. 

5045)  mandragoras ,  -am  /'.  (.««vrfpayopa?), 
ALraun;  ital.  mandragola ;  rum.  mdtrdyiind;  t^tov. 
mandragnra;  frz.  mandregore  (volksetymologisch 
umgestaltet  zu  mandegloire  u.  main  de  gloire,  vgl. 
Fafs,  RF  in  491);  span.  ptg.  mandragora. 

5046)  [manducata  (v.  manducare)  =  ital.  man- 
giata.  Part.  u.  Sbst.,  arch,  mange.a,  Sbst.,  =  frz. 
mangee,  vgl.  Canello,  AG  III  313.] 

5047)  manducator,  -orein  m.  (von  manducare), 
Kauer,  E.sser;  ital.  mangiatore;  rum.  mdncator ; 
prov.  c.  r.  nuuijaire,  c.  o.  manjador:  frz.  nioM- 
geur:  cat.  menjador. 

5048)  mandueo,  -are,  kauen,  essen;  ital.  man- 
giare,  ^mundartlich  magnare) ;  sard,  mandigare ; 
rum.  mdnc  ai  at  a  ;  rtr.  mangiar;  prov.  manjar ; 
altfrz.  manjiier  (vgl.  Cornu,  R  VII  420,  Forster, 
Z  I  562);  frz.  manger;  cat.  manjar;  (span,  man- 
ducar,  gel.  W.,  span.  ptg.  manjar,  Lehnwort;  das 
iibliche  Wort  fiir  jjcssen"  ist  im  Span,  und  Ptg. 
comer  =  comedere].  Vgl.  Dz  202  mangiare;  Forster, 
Z  I  562:  Cornu,  R  VH  420;  P.  Meyer,  R  VII  432; 
Grober,  ALL  III  525.  tjber  <lie  Konjugation  des 
Verbums  im  Altfrz.  s.  besonders  Forster,  Cornu  u. 
Meyer  an  den  angefiihrten  Stellen. 

5049)  mane  «..  Morgen,  morgens;  ital.  mane, 
Morgen  {stamane,  heute  Morgen),  dimani.  domani, 
morgeu;  rum.  maine,  morgen;  prov.  man,  ma, 
Morgen,  demdn,  demd,  morgen  ;  frz.  (main,  Morgen), 
demaiti,  morgen ;cat.rf(;/Ha,  morgen; (span,  manana, 
Morgen  u.  morgen;  ptg.  manha,  Morgen,  d  manhd, 
morgen).     S.  oben  eras. 

'''mauea  s.  manua. 

5050)  maneo,  mansi,  mausum,  manere,  bleiben, 
sich  aufhalten:  ital.  manere  (veraltet,  iiblich  da- 
gegen  ist  rimango,  niasi,  maso  u.  masto,  manere), 
dazu  altital.  das  Sbst.  maniere,  maniero,  dera  prov. 
maner-n.  altfrz.  maneir,  -nir  nachgebildet,  mit  der 
Bedtg.  ,,HerTensitz,  Burg";  rum.  man  mdsei  mas 
mane:  prov.  (re-, per-)  maing,  nuts,  masut  w.  mas, 
maner,  aul'serdem  manere  =  maner-s,  Sbst.,  Burg, 
mayient  =  ansassig,  wohlhabend,  davon  manentia, 
Reichtum;    altfrz.   meins   mes   meins   manui,   mes 


471 


M!t\)  inanfnrlniim 


ri074)  iiianRinn&tlniiH 


472 


masu  niiiiiM.  uiiiMOi'r  ii.  maitiilrr.  \t;l.  lliirKuy  II  'M: 
Sbst.  Inf.  miinnir,  Hiirp.  Pnrtiri|iiiilHlist.  mamtiil. 
:in8iissip<r  Mann,  Hniicr.  iiurli  Ailj  .  hoIiIIiiiIkmuI, 
roirli.  ila/ii  tin»  Sbst.  muHonlif-.  \V»lilli:il>«nlii'it,  \>;l. 
I)i  8H8  iHttntiut :  I  viclloirlit  iitt  mniieri-  aii/.iisot/.oii 
niirli  span.  NKiiiir.  da»  Kli'isi'li  m(irl>o  wonli'n  In'iHi'n, 
vpl.  l»i  4('.(i  s.  r). 

oaM)  ['nmiifurinum  (v.  iH(i»i/>Aiir)  —  frz.  »ia»i- 
i/nii  (Hciicnimii;;  i'ini'«  WorkitMijfs),  \g\.  Biifi^, 
K  III   IM. 

50,"iJ)  miknirtkiiilm  ».  {fiayyayov).  WorkieUR, 
Mnschino;  il»vi>n  ital.  mihuidiii).  Sell  leu  dor,  mini- 
/;iiiic/Jii,Annl>rii.st:  nun.  mniiiiiilii  ,p  tov.viaiiiiiiiifl-\ 
StfinschloiuliT:  alvfrz.  maiifiiinenu :  (vit'lloiclit  (;<'• 
hiirt  liiorlivr  audi  als  Alili'itiiii>;  span.  muiuianiUn. 
liitip'r  Streich).  Vj;l.  Dz  J02  imtntjanit  (liiiT  winl 
auoli  sp.  mniiirtnilhi  oinbozii^rtMi,  wiilirmKl  cs  (i33  zii 
frz.  maiiiijiiiici-.  KiinstfjrifT.  jri-stcllt  iind  also  von 
manica  abgoloitct  winl). 

&0r)3)  );prni.  man  *hainjaii,  (oinrn  Monachon) 
vprstiunmoln:  i tal.  mi(I(;(I(7«<iiv,  vori<t(imniplii,  ilazu 
lias  Vb,sb.-it.  »i(i(/(i_Qiirt  (niuiulartlii'h  niiiiitiiiiind), 
Verstiiaiuii'liuifj,  (iebreclion  ;  pro  v.  niiiiiniitiar:  alt- 
frz.  mrhaigiirr ,  Tcrstiimnioln ,  «lazu  ilas  Vbsbst. 
nifalmiiifi.  wchaiiiff.  Vcrstiininiclnnj;,  Krankhoit,  Cie- 
brechen.  V^'l.  Dz  199  manaijiia :  Ulrich,  Z  III  2(>(> 
{maiiapmire  soil  ana  abd.  inangun  entstanden  sciii, 
was  i>ine  ganz  >instattliaft<>,  niinilcstons  jjjanz  un- 
notigp  Annabmo  ist) ;  Mackel  p.  64. 

5tir)4)  1.  inaiiifi.  -am  /"..  btiser  Gcist,  Popanz; 
davon  naoh  I'aix.  St.  44.  »m;iiVi/().  selbst  (eigontlicb 
der  Popanz  in  Person,  leibliafti()f),  auch  mannaro 
(aus  *maniarn  =  'maninrius)  in  bipo  mamiaro. 
der  biise  Wolf  (ein  Schrcckgespen.sfc).  Diez  383  hielt 
maniaio  fiir  entstanden  aus  mininto  (v.  minium), 
mit  Sorj^alt  );onialt,  leibbaftig.  Die  Caix'si;hc  Er- 
klaruDj^  des  Wortes  vordient  unbedingt  den  Vorzug. 

5065)  2.  mania,  -am  /'.  (itaiia),  Wut:  ital. 
iiianiii  , .furore,  pazza  fissaziono",  smaiiia  „brania 
ardente  ebo  si  mostra  negli  atti",  vgl.  Canello,  AG 
III  389,  dazu  das  Vb.  s-nidtiinre,  toben;  rum.  mdnic: 
proT.  maiiiii:  frz  nianie;  cat.  span.  ptg.  mania. 
Uberall  niir  gel.  W.     Vgl.  Dz  401  snidiiia. 

5056)  manicS,  -am  /'.  u.  *manicus  mi.  od.  -um  n. 
(v.  iimnu<),  Armel  (im  Roman,  aueh  die  Handhabe, 
Stiel  u.  dgl.) ;  i  t  al.  manico. (iriff, Heft;  r  u  m. mthiicd; 
(prov.  maniia .  innncha,  mnrga.  mnif/iia);  frz. 
mnnche.  Arniel,  maiic/ion,  Muff;  span.  ptg.  manjio. 
Griff,  mntiya.  Armel  (bat  aber  auch  die  Bedeutung 
,.Schar,  Haufe,  Menge",  wclcbe  von  mami>i  iiber- 
tragen  worden  ist).     Vgl.  Dz  203  mdnico. 

0057)  ["'manicantia,  -am  /'.  (von  maniearc  von  I 
manic(i)  =  frz.  mnnif/ance.   Kuustgriff  (eigentlich  | 
wohl    ein   Tasehenspielergriff,    mittelst    dcssen    ein 
Gegcnstand  dadurcb,  dais  er  unbemerkt  in  den  .'^rmel  I 
geschoben,   ver.scliwindeu   gemacht  wird).     Vgl.  Dz 
633  .«.  v..  ivo  auob  span,  manganiltn.  listiger  Streicb, 
hierher   gezogen    wird ,    wiihrend   es   richtiger   von  ' 
manganum  (s.  d.)  abzuleiten  ist.]  I 

5058)  [*mauTcIa  n.  pi.  (v.  manus),  Handschuhe,  I 
die  als  Trinkgeld  gegebeu  werden,  daher  ital.  i 
mancin,  Trinkgeld.   vgl.  Dz  383  s.  v.\  ! 

5059)  1.  manlco,  -are  (v.  viane),  des  Morgans  | 
kommen;  rum.  mdnec  u.  mdi7iec  ai  at  a,  friih  auf-  j 
stehen.  I 

5060)  2.  *manico,  -are  (v.  inarms),  handhaben; 
(ital.  nianeggiare);  { i z.mamer :  span.  ptg.  manear 
und  menear.     Vgl.  Dz  468  mcncar  (die  Gleichhoit  ( 
von    menear    u.    manear   ist    freilich    nicht    vollig  I 
zweifellos).    —   Zu    ital.   maneggiare   das   Vbsbst.  ! 


mitiiegiiio.  Handbalmng  (innbesonden»  diejenig»  des 
Pf..rdei.  dabor  aii.li  Uoitl.abn,  frz.  /«.ih.>). 

5061)  miiniciil&,  -ain  /.  u.  'mtiniciilitN  m.  od. 
-um  II.  (DiMuin.  V.  Ill II II lis),  kli'iiiK  Hand,  Griff; 
ital.  iihiiiiccliin  „\\  luanico  dell'  aratro",  maniglia 
„il  niauirii  della  sega,  inani'tta",  maniglia,  n-mii- 
tiiglia  „vi>zzo  ai  polsi".  vgl.  Caiu'llo,  AG  III  362; 
(r()vidio,  .\G  IV  163  Ainn..  wcllle  maniglia  aueb 
in  der  lli'iltg.  „Arniliand"  vmi  manicnta  statt  von 
manilia  ableilen,  vgl.  dagegeu  G.  Pari«,  K  IX  623; 
rum.  indinincliiii  («=-  *niaiiucnlinn),  Stiel,  Grid, 
Packen  und  dgl.:  .ipan.  munija ,  (iriff,  {manilla, 
.\rniband),  niannjn  (-  ^mannculum),  v'mv  liandvoll, 
eiii  MiiMili'l;  ptg,  miiniilhii.  Garbe,  maniijo,  lilindol, 
(manillui.  Ariuli.uid).  Vgl.  Grober.  ALL  III  526. 
S.  uuti'u  iniinupulus. 

60621  'inunio,  -are  (v.  mania),  wiiteii;  ital. 
smaniari.  «iitrn:  rum.  mdn'iu  ai  at  a.  zur  Wut 
wizen. 

5063)  milnTusus,  a.  uni  (v.  miini<i),  wiitend,  e« 
rum.  maniii.i. 

6064)  rnndl.  manncktn,  Miinncben,  =^^  frz.  mainie- 
t/uin.  (.iliederpuppe;  sjiau.  nianiijiii.  Vgl.  Dz  633 
manni'ijiiin. 

manlpiiliiN  s.  *nianupulns. 

5066)  bebr.  munna,  .Mainm.  -  ital.  iiKuina: 
frz.  manne:  span.  |ilg.  mmni. 

51166)  [*nianniila,  -am  /'.  (Demin.  v.  manna), 
Kiiineben,  war  von  IJiiist,  Z  V  ,")62,  als  Grundwort 
zu  spa  n.  Hifiiif//'/.  Jitg.  mnngrii  aufgestelll  worden, 
Baist  selbst  aber  bat,  Z  VII  121,  ilieso  Aiinabnie 
fallen  lassen  ii.  empfoblen,  die  Worte  von  iiiitcidn 
(s.  d.)  abzuleiten. J 

5067)  abd.  £igcnname  Manogald,  Managolt  (ver- 
mutlicb  „Halsbandwart"  bedeut<'nd);  davon  vicUeicbt 
ital.  (audi  span.)  manigaldn.  Honker.  Das  Niihero 
sehe  man  boi  Dz  383  .s.  v. 

5068)  Slansard  (Jules  llanlnnin).  Name  einos 
frz.  Baunieisters  (gcst.  1666  zu  Paris);  davon  frz. 
man.tardc.  Bonennung  eiiier  Art  Daehfenster,  bezw. 
Daidistube.     Vgl.  Scbeler  im  Diet.  .v.  v. 

5069)  mansTo,  -onem  /.  (v.  mancrc),  das  Bleibon, 
dor  Raum,  in  dem  man  bleibt,  wobnt,  das  Haus, 
die  „Bleibe";  ital.  magione  (nicht  volkstumlie.hes 
W^ort,  volkstiimlieh  ist  vielmelir  casvi,  in  Sardinian 
domu.i):  (sard,  masnne  bedeutet  „Herde",  vgl. 
Fleehia,  Misc.  202);  prov.  maino-s:  frz.  maisnn : 
(alt  span,  mai/sim,  altptg  maison  sind  Lehnworte, 
das  volkstiimlicbe  Wort  fiir  ,,Hau8"  ist  cii.srt).  Vgl. 
Dz  200  maginne;  Grober,  ALL  HI  526. 

6070)  mansionarius,  a,  um  (v.  man.iio),  zuni 
Aufenthalte,  (im  Roman.)  zum  Hausa  gohorig; 
altfrz.  mainnier.  Hausverwalter  (?).  Vgl.  Grober, 
ALL  HI  525. 

5071)  [*mansTonata/'.  (v.  mansio),  Hausgenossen- 
scliaft,  Gesinde,  (Jofolge,  =  (ital.  masmida,  Lehn- 
wort);  prov.  mainada:  al  tfrz.  maisnier.  viai.tgniee ; 
(span,  wcanada.  miuinda.  Lebnwort),  Vgl.  Dz  200 
magione;  Griilier.  ALL  HI  528. J 

5072)  |*mau8iuDatico,  -are  (v.  *manfionaticitm), 
baushalten,  =  frz.  menager,  wirtschaften,  sparen, 
dazu  manager,  -ere,  gleie.hsam  * man^iionaticariun,  a, 
wirtschaftlich,  Haushalter,  -in.  J 

5073)  [*mansIOnaticum  n.  (von  mansiu),  Haus- 
halt,  Hauswirtsdiaft,  -^  frz.  mt'nage,  ilavon  wieder 
minager .  -ere  (s.  oben),  menagerie.  Vgl.  Grober, 
ALL  III  525.J 

5074)  [*mansTonatInus  (soil,  eani.i),  Haushund ; 
ital,  mastino;  prov.  maiiti{n)-s;  frz.  matin;  span. 
mastin;  ptg.  mastim.     Vgl.  Dz  200  magio.] 


473 


5075)  raansIOnllg 


5097)  maim  t«neo 


474 


5075)  [*mansioliiIe  (v.  mannio),  Haus,  Heim,  = 
altfrz.  mesitil:  neufrz.  minU,  vgl.  Dz  638  x.  v. 
VrI.  Grober,  ALL  111525.] 

5076)  maiisues,  -eteni ,  zabm:  ital.  manso, 
zahm.  manzo ,  zahmer  Ochse ,  Ochse  iiberhaupt, 
Rindfleisch,  vgL  Canello,  AG  III  365;  prov.  wnns, 
zabni;  rum.  mam,  a.  Fiillen,  Klepper,  dazu  das 
Vb.  manzesc  ii  it  i:  span,  manso,  zahm,  als  Sbst. 
Leitbammel,  I^itoehse;  ptg.  inaiiso.  zahm.  VgL 
Dz  203  manso  (Diez  hielt  die  Worte  fiir  Kiirzimgen 
aus  niansurtus). 

5077)  mansuetarlus ,  -um  m.  (v.  mnnsuetus), 
Tierbandiger:  rum.  indnsdrdr,  Schafer:  span,  hkih- 
sero,  Fiilirer  des  Leithammels  oder  -ochsen. 

5078)  [*maiisam  n.  (subst.  Part.  Perf.  Pass,  von 
manere ).  E^us:  p  r o v.  hki.s .-  altf  rz.  m€«,- cat.  ma». 
VgL  Dz  206  nuis:  Grober,  ALL  III  525.] 

50791  mantele  »!.,  Handtuoh,  Tischtuch;  span. 
maiitelcs  (PL).  Tischzeug;  ptg.  mantees.  VgL  Grober, 
ALI.  ni  526. 

5080)  mantelliini  «.,  Hiille,  Decke;  itaL  man- 
tello,  (daneben  das  aus  dem  Frz.  eutlehnte  iiuintd), 
ManteL  vgL  Canello,  A(;  in  350;  prov.  mantels; 
frz.  mantenu:  cat.  mantell:  (span.  ptg.  manteo, 
aus  dem  Frz.  entlehnt).  VgL  Oz  203  manto ;  Grober, 
ALL  ni  526. 

5031)  kelt.  *inanti,  grolse  Anzahl;  prov.  frz. 
maint-z.  mant-z.  maint.  VgL  Dz  632  maint  (Diez 
schwankte,  ob  er  das  Wort  vom  kymr.  maint,  Grofse, 
Menge,  oder  vom  ahd.  Sbst.  manayOti,  Menge.  oder 
vom  ahd.  Adj.  mnnaij  ableiten  sollte);  Th.  p.  105 
(bier  zuerst  die  riehtige  Ableitung):  Mackel  p.  43. 
—  Das  Fem.  mainte  wird  im  Altfrz.  in  Verbindung 
mit  cumuualment  auch  adverbial  gebraucht  u.  er- 
scheint  dann  in  der  Form  maint  re,  vgL  Forster, 
Z  n  88. 

5082)  mantica,  -am/.,  Mantelsack;  (ital.  mdn- 
taco  u.  mantice,  Blasebalg) ;  rum.  manticd,  Butter, 
insbesondere  Butter  von  Schafsmilch ;  dieselbe  Be- 
deutung  hat  cat.  manteya,  span,  manteca,  ptg. 
manteiya.  Der  Bedeutungswandel  erklart  sich  wohl 
daraus,  dais  die  Butter  in  sackartigen  Schliiuchen 
zubereitet  wurde  Hierher  gehort  wohl  auch  cat. 
manchit,  BLisebalg.  VgL  Dz  383  mantuco  u.  466 
manteca. 

5083)  *mantile  ».,  Decke;  prov.  mandil-s,  Teller- 
tuch :  span.  ptg.  tiiandil ,  Schiirze,  Pferdedecke. 
Vgl.  Dz  466  man<lil. 

5084)  [*mautillum  >i.  u.  mantilla  /.  iDemin.  v. 
mantum),  kleiuer  Mantel:  span.  manliUo.  mantilla; 
ptg.  iiiantiiha  :  das  Wort  ist  als  Lehnwort  auch  in 
andere  Sprachen  iibergegangen.] 

5085)  sscr.  mantriit,  Eatgeber ;  davon  vermutlich 
das  zuniichst  ptg.  Wort  mandarin,  Bezeichnung 
fiir  einen  chinesischen  hoheren  Beamten.  Vgl.  Scheler 
im  Diet.  .•*.  r. 

5086)  mantum  n.  od.  mantiis  m..  Mantel  (Isid. 
19,  24,  15):  ital.  span.  ptg.  manto  (ital.  auch 
ammanto:  cat.  matita).  VgL  Dz  203  manto;  Grober. 
ALL  UI  526. 

5087)  maniia,  -am  f.  (v.  manus),  eine  Handvoll ; 
ital.  manna,  Biindel,  Garbe,  dazu  das  Vb.  amma- 
ftare.  zusamraentragen ,  abgeleitet  nuinata :  rtr. 
motma.  Garbe;  (prov.  manada,  eine  Handvoll); 
altfrz.  maniee  =  *manuata.  eine  Handvoll :  span. 
maiia  =  *manea,  eine  Handvoll,  Biindel,  abgeleitet 
manada,  HandvoU.  VgL  iJz  200  mayione  u.  466 
maiia:  EiJnsch,  Jahrb.  XIV  178;  Th.  p.  87;  Grober, 
ALL  m  526;  Caii,  St.  45. 

5088)  [manu  adjuto,  -are  =  altfrz.  manaier. 


schiitzen ,  schonen ,  dazu  das  Sbst.  manaie,  prov. 
manaya,  Schutz,  Schonung,  Gnade.  Vgl.  Dz  633 
manaier.  Die  Ableitung  mufs  aber  als  sehr  bedenk- 
lich  ersclieinen,  da  *manaidier  zu  erwarten  ware, 
da  jedoch  auch  manaide,  menaide  sich  finden ,  so 
ist  das  von  Diez  angonomniene  Grundwort  nicht 
unbedingt  abzuweisen.] 

5089)  manualis,  -e  (v.  manus),  mit  der  Hand 
gefal'st,  eine  Hand  fiillend;  ital.  manu/de .  Adj., 
als  Sbst.  libro  „clie  contiene  il  ristretto  d'una  scienza 
od  arte",  manovale.  Adj.,  als  Sbst.  „bracciante  che 
ajuta  il  muratore" ,  vgl.  Canello,  AG  111  335; 
span,  manyual;  ptg,  manyoal,  Streitkolben,  Dresch- 
flegel,  vgl.  Dz  466  manyual. 

5090)  maniiarius,  a,  um  (v.  manus),  zur  Hand 
gehorig:  ital.  mannaja,  mannara  „accetta  ma- 
neggevole  o  da  usare  a  due  mani",  maniera  „quasi 
il  modo  di  tenere  le  mani,  e  poi  il  modo  di  conte- 
nersi  in  genere",  maniero  „agg.  di  falcoue,  agevole, 
che  si  lascia  portare  in  mano",  vgl.  Canello,  AG 
ni  308;  rtr.  manera.  Handbell;  prov.  manier, 
haudUch,  maneira.  Benehmen  ;  frz.  mnniere;  span. 
manera,  handlich,  miinera,  Benehmen;  ptg.  maneira. 
Vgl.  Dz  203  maniero  u.  383  mannaja. 

5091)  manum  ISto,  -are,  die  Hand  erheben 
(zum  Eidc);  ital.  mallevare.  bijrgen;  prov.  man- 
levar:  span,  manlevar;  altptg.  malevar.  Vgl. 
Dz  201  niallevar. 

5092)  mituQ  paro,  -are  =  altspan.  altptg. 
mamparar.  mit  der  Hand  bewahren,  beschiitzen, 
(das  in  der  neueren  Sprache  iibliche  Won;  ist  am- 
parar  =  imparare),  dazu  das  Kompos.  altspan. 
desmamprar,  in  Stich  lassen,  (in  der  neueren  Sprache 
desamparar  =  de  -\-  e.r  oder  dis  -\-  imparare).  Vgl. 
Dz  465  mamparar. 

5093)  *manupiilus,  -um  m.  (fiir  munipulus), 
Biindel;  ital.  manipoto,  Biindel,  (Diez  zieht  hierher 
auch  manopola,  Panzerhandsehuh,  Grober  manoc- 
chia);  sard,  mamiuju.  Biindel;  (rum.  mdnunchiu 
ist  wohl  =^*ma)i«c«ZMHi):  neuprov.  nuinoid  .altfrz. 
mnnoil ;  cat.  manoU :  span,  manojo  (besser  wohl  = 
manucuhim),  (manopla ,  Panzerhandsehuh);  ptg. 
mollio  aus  manolho  (besser  wohl  =  *manucidum). 
[mdnopla,  Panzerhandsehuh).  Vgl.  liz  203  mano- 
pola u.  466  manojo:  Grijber,  ALL  III  526  (die 
daselbst  angefiihrten  Formen  lassen  sich  zum  Teil 
ebenso  gut  aul  *maniicutum  zuriickleiten)  u.  VI  392. 
Zu  manijiidiis  gehiirt  wohl  auch  neuprov.  manoiifle, 
Handbckleidung,  vgl.  Dz  233  pantofola. 

50941  manus,  -nm  /'..  Hand:  ital.  mano,  (alt- 
ital.  auch  mana):  rum.  mand;  prov.  ma(n)-s ; 
frz.  main  (hat  im  Altfrz.  auch  die  Bedtg.  ,,Haufe"); 
cat  ma;  span,  mano;  ptg.  mdo.  Dazu  das Demin. 
ital.  manette,  frz.  mennttes,  HandscheUen,  vgL  Dz 
638  menottes. 

5095)  man[us]  +  opera  ^  i  t  a  1.  manovra.  (Hand- 
griff,  Handzeugl,  Tauwerk;  prov.  manohra:  frz. 
manreuvre.  Handhabung,  Behandlung,  Tauwerk,  als 
Mask.  Handlanger,  dazu  das  Vb.  mameuvrer  (altfrz. 
manorrer),  eigentlich  mit  der  Hand  arbeiten,  ver- 
fertigen,  handhaben;  span,  maniobra,  Handarbeit, 
dazu  das  Vb.  maniobrar;  ptg.  manohra,  manobrar. 
Vgl.  Dz  203   manorra. 

5096)  manus  recta  =  itaL  (manritta).  marritta, 
rechte  Hand,  vgl.  Dz  272  ritto. 

5097 1  miinii  teneo,  -ere,  aufrecbt  halten ;  ital. 
mantenire:  prov.  mantener :  frz.  maintenir,  dazu 
das  Partizipialadv.  maintenant  tital.  immantinente) 
eigentlich  beim  Handhalten  (vgl.  dtsch.  „im  Hand- 
umdrchen"i,    im   Augeublick ,    eben,    jetzt;    span. 


47.'-) 


r>(t!>S)  iniinvjjii 


AMlil  Miiria,  piwi 


47(5 


mitntfnrr :  |iIk-  imtiilrr.  \Vt>j;i'ii  lior  Klinion  aii'lu' 
t«nPIT.      \^\.   i>/   20:1   wiiiitriirre. 

fitKIS)  >,'.)t.  iiianvjnii,  l>cn>it  iiiaoluMi ;  pruv.  iiiiki- 
iidi'ir.  (iHKiiiiiii  ,  (D/iiiri'ir.  liiTi'it  lioiii ,  iliizii  iliis 
I'nrtizipitilailj.  umitnoiu,  itmnrril:.  lirroil :  iiltfr/.. 
iniinri'ir,  citndMrrir,  <lnzii  iIiih  l*iirti/i|>ialailj.  iihiiiiiiti, 
iMiiinTi.  Dio  Kiiil"Ur;c<'ruii};  «Ics  );i>riiiiin.  Wortpa 
intirsto  (liiroli  soiiu'ti  Aukliiii);  an  iiiiiiiks  lirjiiliisti^rt 
Hprdoii.     \'i'\.  Vi  ii'M  iHiKifi'ir;  MiK'kol  p.  70. 

6tl99)  ffot,  mauvuN,  bon-it;  iliivon  pro  v.  mttrcier, 
ben'it,  mnrrfs,  Ailv.,  Iii<r(<itwillif;,  iiiil)i<(luiikliuli. 
Virl     D/   t;SH    mii.irni- 

lllllpilllll    ^.    llllllTllllU. 

.'iliHii  iniippii,  -iiiii  /.,  SiTvirtto,  Tisclitiirli;  litiil. 
iiur  itinlcktisrli :  pioiiiuiit.  m<i/jii,  lUNip.  m(i/i;>iiHi. 
Wisi'lilappcn,  loiiili.  mappii,  yiiaste,  Hiiscbol :  (dor 
Ubiicliu  1 1  a  1.  Aiisilriii'k  fitr  „Tisi'liturli"  ist  l<iriii/liii 
1=  prov.  f()(i//i<i,  altfri.  loaille.  nc\i(TY..  loiiaillr. 
Hamltucli]  ^^  kitiii.  /iirahlja,  vgl.  Mackel  p.  6(1); 
frr..  iHippe .  Tisolitiich;  span.  ptf;.  Iioifst  ilas 
„Ti8olitucli"  monfWf*'.  nmtttees).  V({1.  llz  G4G  iiappr. 

6101 1  (Wurzi'l  mar;  aiis  oiiu-r  Wiirzel  nmr,  iluren 
l!runilt)i'jcutiiiig  „Dunk«llieit,  Wirrc  11.  Uiiordming" 
seiii  soil,  leitct  C.  Micliaolis,  .lalirb.  XIII  20G,  span. 
miirana,  Venvirrunf;,  iiiaraiiiir,  vcrwirreii,  ab ;  cs 
liegt  abcr  {;ar  koin  Gnind  vor,  aiif  eino  Wurzel 
zuriiekzutrelien,  ila  die  betr.  Worte  sicli  sebr  wohl 
von  gernian.  mnrrjaii  (s.  d.)  abloiti'n  laseen ,  wie 
dies  Dz  205  marnr  gotban  hat.] 

5102)  altnord.  uiara.  Alp:  dav.  der  zweite  Bostand- 
teil  in  frz.  caiicheiiiar,  Alpdrucken  (dor  orste  Bc- 
standtoil  ist  lalco-  v.  calcare,  i)res8en,  driicken);  (die 
iibri};en  roniun.  Hauptspracben  haben  fiir  „Alp- 
driicken"  andore  Benennungen  :  ital.  iiicubo:  span. 
pesadilla  (altsp.  aucb  inampesada);  ptg.  incuho, 
'•phinlta,  pi'sadelo).  Vergleiche  Dz  635  caucheniir : 
Miissafia,  Beitr.  78  Anin.;  Flechia,  AG  11  9  f  (wo 
zahlreiclie  Ausdrucke  aus  Mundarten  fiir  ..Alp- 
driifikcn"  angefflhrt  werden);  Mackol  p.  42. 

5103)  gcnnaii.  marabskalk,  Pferdt-kneeht:  ital. 
iimriscaico ,  nudisctilcn,  matiii^adco ,  Hufseliniied, 
abcr  auch  Mar.schall  (in  dicscr  Bedtg.  ist  jedocb 
das  Lebnwort  maicsciall»  iiblicherl,  vgl.  Canollo, 
AG  III  361:  prov.  innnesadc-s ;  frz.  marechal : 
span.  ptg.  iiiurincal.  Vgl.  Dz  204  maruscidco; 
Mackel  p.  40. 

5104)  maratliruiii  it.  (fjia^ait(iov),  Fcnchel  (Anc- 
tlimn  foeniculum  L.);  rum.  marar. 

5105)  marceo,  -ere  und  marcesco,  -ere,  welk 
werden;  ital.  marcire;  rum.  mdrcpzesc;  prov. 
inarcesir,  marcezir;  altfrz.  marcir,  marchir ;  span, 
nur  das  Part,  marchidn  und  das  Demin.  marchitu, 
davon  abgelcitet  das  Vb.  nmrchitar:  (ptg.  mur- 
charse).     Vgl.  I^eser  p.  91. 

510G)  marcidiis,  a,  iini  (nuirceo),  welk,  niorsch ; 
ital.  mareido  ,,cbe  tciide  a  marcire",  marcin  „gia 
marcito",  vgl.  Canello,  AG  III  388;  rum.  marceil ; 
prov.  marcit-z;  (frz.  fani-  =  *f(ie)iiitu.s  \.  fuenum, 
Heu);  altcat.  marcit:  span,  mareido,  marchito: 
(ptg.  murchn  =  mtircidtis). 

5107)  [Mard  (?)  panis,  Markusbrot,  ist  die  ver- 
mutliche  Grundform  zu  ital.  marzapnne,  Marzipan; 
frz.  massepain  (angeglichen  an  masse,  vgl.  Fafs, 
RF  ni  501;  span,  mnznpan;  ptg.  mazapaa).  Im 
ersten  Teile  des  Wortes  ist,  namentl.  in  Riicksicht 
auf  das  Ital.,  statt  Marci  vielleicht  besser  anzu- 
setzen  fta^u  oder  martius,  docb  sind  aucb  diese 
Annabmen  bedenkiich  genug.  Vgl.  Dz  206  marzapane : 
Scbeler  im  Diet,  unter  mtissepain.\ 


61081  ['niAn-o,  -are  (von  vuirrim),  liaminnrn ; 
itavon  nai'h  Scbidcr  frz.  mnirhrr,  cigiMitl  niit  don 
Filfson  biinuniTn.  tn'ti'ii,  gobcn,  ^).  Diid,  s.  v.;  cliosc 
Hcrleitung  vordiont  BicbcTlicli  di«n  Vor/.iig  vor  dun 
«oiml  gc'gi'lii'non,  iibor  wdcbo  zu  vgl,  Dz  6;t4  .s-.  r. 
Zu  orwiigi-n  wiirdi'  lioclisti'nM  Hnin,  nli  iiirlit  gorinan. 
iiiarkti.  (ironzo.  Ansprucli  rrlii-bon  darf,  als  (irund- 
wort  zu  gelttMi ,  marcher  wiirdc  dann  eigontlich 
bedouton  „nacli  uinon;  /iido,  bis  z'l  oincr  boMtiruinton 
Gronzo  golion".  Von  murclifr  das  Ybsbst.  marchc. 
Aus  doni  Frz.  sind  entlcbnt  it»  I.  marciarr,  marcio; 
span.  ptg.  marchar,  marclut.  ('anollo,  AG  III  ;t72, 
b'ilct  audi  ital.  marcare,  konnzciclinen.  von  marciis 
ill)  (also  wiirdo  das  Verb  oigontlicb  biMlout^-n  ,,duruli 
eiuon  Scblag  ki'iiiitlicb  machiMi"). 

611)9)  iiiiirciiliiN,  -iini  hi.  lUoinin.  zu  marcus), 
klclncr  llaiiiiiuT:  .siian.  marliii.  Hammer,  davon 
abgoleilt'l  machctr ,  Kurzor,  broiter  Siibel ,  und  die 
Verba  machnr ,  macliacar ,  math  near ,  stampfen, 
viell.  audi  machado,  cine  Holzart:  (nicbt  undenkbar 
ist,  dafs  aucb  span,  machi),  Mann,  ilossdben  Ur- 
sprungos  ist,  vornusgesiazt,  daCs  das  Wort  ziiniidist 
eino  obsciino  Roznidiiiung  fiir  clas  inanniiclio  Glied 
gewesen  sei;  ('.  Micliaells,  Misc.  135,  und  Grobor, 
ALL  III  627,  setzeii  allordinga  macho  =  tiianculuH 
an,  was  Diez  nicbt  zu  tliun  wagto,  woil  .<  vor  c  nio 
austrote:  wenn  abor  i tal.  hi arcojic,  Ebemann,  von 
marciis ,  Hammer,  abzuleiton  ist,  wie  dies  kaum 
anders  angeht,  so  wiirdc  dio  Gleichung  macho  =«= 
marculus  gestiitzt  werden).  Das  VI).  *marculare 
ist  aucb  im  rtr.  marcJar,  biimmeni,  erbalten.  Vgl. 
D/.  465  macho.     S.  unten  maNCulus. 

5110)  marciis,  -um  »1.,  grol'ser  Hammer;  ilavon 
vielleicbt  ital.  marcone.  Ebemann,  wenn  man  an- 
nehmen  darf.  ilafs  das  Wort  zuniichst  obscon  das 
miinnlicho  Glied  bezeicbnet  habe,  s.  oben  inarciilus. 

5111)  mare  »..  Mcer;  ital.  mare;  rum.  mare: 
prov.  mar-.< ;  frz.  mer :  cat.  span.  ptg.  mar.  — 
Neben  mare  s(dieint  lat.  vorbanden  gowosen  zu  seiii 
ein  *mara,  eigontlich  Seewassertiimpel,  daiin  Laclie, 
Pfiitze  liberbaupt,  =  frz.  marc  (s  aber  unten). 
Ableitungen  von  lat.  marc  mit  dorselben  Hcdoutung 
,,Lachp.  Pfiitzo"  sind:  ital.  marese  =  *marensis; 
altfrz.  marcsc,  neu frz.  maraij(  =  *»iamcM»,  dav. 
wieder  altfrz.  marescot,  maresquel,  maraischiere, 
marescage,  neufrz.  marccaye;  span,  marisma  = 
(?)  maritima ;  ital.  marazzo  =  *maratium.  Vgl. 
Dz  204  mare.  Hiichst  auffallig  ist  jedoch  das  a  in 
frz.  mare  (vgl.  qtiare  :  car). 

5112)  marg'ii,  -am  /°,  Mergel ;  ital.  marga; 
rum.  marga;  (neuprov.  marlo  =  margila ;  alt- 
frz. marie;  neufrz.  mnrne);  cat.  span.  ptg. 
marga.     Vgl.  Grobor,  ALL  III  526;  Th.  ji.  107. 

5113)  margarita,  -am  /'.  (fiu'iyaiikijg),  Perle; 
ital  margarita  n.  margheritii ;  audi  sonst  als  ge- 
lehrtes  Wort  vorhanden;  der  volkstiimliche  Ausdrack 
fiir  ,, Perle"  ist  perla ,  wohl  =  pemida,  kleine 
Muschel. 

margila  s.  marga.     Vgl.  Dz  635  mamr. 

5U4)  margo,  -inem  c.  Rand;  ital.  rum.  mar- 
gine;  [irov.  frz.  cat.  «lar^e;  span,  worsen;  ptg. 
murgem. 

5115)  Maria;  davon,  bezw.  von  der  Koseform 
Marion  abgeleitot  frz.  marionneltc,  (eigentl.  Ma- 
riechen),  Piippcben,  Pappe,  vielleicht  auch  marotte 
(wenn  aus  *mariotle  entstanden),  Puppe,  Spielzeug, 
Steckenpferd.     Vgl.  Dz  635  inarionneMc. 

5116)  Maria,  *posa,  Maria,  setze  dich,  =  span. 
ptg.  cat.  mariposa,  Schmetterling.  Naheres  viber 
diese  volkstiimliche  Benennung,  zu  welcher  Ahnlich- 


477 


5117)  marlnanus 


5138)  marrjan 


478 


keiten  namentlicli  aiirh  in  germaniscben  Spracben 
sicb  findcn,  seho  man  bei  Storm.  R  V  180.  In 
sard,  nianiposa  ist  in  dem  ersten  Be.standtcile  nel- 
Icicbt  manaa  odor  manere  zu  erkennen,  ja  viellcicbt 
ist  manijiosa  die  urspriinglicbe  Form,  mariposa  nur 
Umbildunf,'.  Eine  Bildung  abnlicber  Art  ist  das 
gleicbbedeutende  p  t  g.  pousaloiisa  —  *posa  -\-  *lau- 
s{i)a[e}  (s.  d.),  Grabstein.  Vgl.  Dz  467  s.  v.  u.  dazu 
Schelcr  im  Anbang  774. 

51171  *mariiiaria$,  a,  urn  (v.  marinus  v.  ware), 
zum  Seewesen  geborig:  ital.  iimritmjo.  Seemann; 
frz.  miirinier,  (altfrz.  aueb  maronier,  vgl.  Dz  636 
maron);  span,  maritiero:  ptg.  marinheiro. 

5118)  marinus,  a,  um  (v.  mure),  zum  Meer  ge- 
borig: ital.  marinii.  Adj.,  marina,  Sbst.,  Kftste, 
Seewesen;  frz.  marine;  span,  marino,  -a;  ptg. 
marinho,  -a.  Dazu  das  Verb  ital.  marinare,  ein- 
salzen. 

*mariscas  s.  mare. 

5119  Tmaris  lucTus,  -um  m..  Mcerbecbt;  ital. 
merlu^zo,  Stockfiscb;  prov.  merlus ;  frz.  merluche; 
(cat.  das  einfacbe  /in*);  span,  merluza;  (ptg. 
beifst  der  ,, Stockfiscb"  badejo  oder  bacaIhdo\.  Vgl. 
Dz  212  merluzzo:  vgl.  dagegen  Joret,  R  IX  121  ff., 
welcber  die  ganze  Wortsippe  auf  meriila  zuruckfiibrt.] 

51201  altfrk.  marisirin,  Meerscbwein.  =  frz. 
marsouin ,  Braunfisch.  Das  ,,lleerscbweincben" 
beifst  frz  cochon  d'Inde.  Vgl.  Dz  636  s.  v.; 
Mackel  p.  14. 

5121 1  [*mariticium  (v.  maritus)  =  rum.  mdritix, 
Heirat.] 

5122^  maritimus,  a,  um  v.  mare),  zur  See 
geborig;  ital.  maritimo.  Adj.,  maremma,  Sbst., 
Kiistenlandscbaft,  vgl.  Canello,  AG  III  320;  von 
maremma  wieder  abgeleitet  das  Adj.  marcmmano ; 
altfrz.  marenve  =  maremma ;  (span,  marisma?). 
Vgl.  Dz  383  maremma. 

5123'  [*maritaticam  ii.  iv.  maritus),  Ebe;  ital. 
maritaggio ;  frz.  mariage:  span,  maridaje;  (ptg. 
maridan^a  =  *maritantia).] 

5124)  marlto,  -are,  verbeiraten;  ital.  maritare; 
rum.  marit  ai  at  a;  prov.  maridar;  frz.  marier ; 
cat.  span.  ptg.  maridar. 

51251  maritfis,  -um  m.,  Ehegatte;  ital.  marito: 
prov.  marit-z :  frz.  mari :  span.  ptg.  marido. 

5126)  germ,  mark,  Zeichen;  (ital.  marchio,  dazu 
das  Vb.  marchiare,  daneben  marcare,  indessen  lafst 
sicb  marchiare  besser  =  *inarculare,  marcare  = 
*marcare  v.  marcuti  ansetzen,  vgl.  Canello,  AG  lU 
372i;  prov.  altfrz.  marc;  (neufrz.  margue,  dazu 
das  Vb.  marquer:  span.  ptg.  marca,  dazu  das  Vb. 
vuircar).    S.  No  5127. 

5127)  gerraan.  marka,  Zeichen,  Grenze,  Grenz- 
landsnhaft;  it  al.oiarcn.- prov.marcn.frz.  marche; 
span.  ptg.  marcha.     Vgl.  llackel  p.  57. 

5128)  [*markensis,  -e  (v.  marka),  zur  Grenzmark 
geborig;  ital.  marcliese,  Markgraf;  frz.  marquis; 
span,  marque.-i;  ptg.  marquez.  Das  Wort  ist 
aufserbalb  Itabens  Lehnwort.l 

5129)  ndl.  marlijn,  meerling,  diinnes  Scbiffsseil, 
=  frz.  merlin  imit  gleicber  Bedeutungj,  vgl.  Dz 
638  s.  r. 

5130)  gr.  nitQfjta^iryjq  (v.  uaijuaiQai.  blitzen, 
funkein),  blitzend,  funkelnd;  daraus  vermutUch  ent- 
stand  durch  Kiirzung  (unter  Anlehnung  an  die 
icballnacbabmende  Verbindung  marm-,  die  in  frz. 
marmotter,  murmeln,  vorliegti  ital.  (nur  mundart- 
licb)  marmita.  Fleiscbtopf  ("von  Metall),  davon  mar- 
mitone,  Topfjunge,  Kiichenjnnge;  frz.  marmite 
(wohl  Lehnwort  aus  dem  Lomb.;,  davon  marmiton: 


da  marmite  aucb  in  die  Bedeutung  „Supi)0,  welche 
in  Wohlthatigkoitsanstalten  den  Armen  verabreicht 
wird"  iibergegangen  ist  (vgl.  die  Verbindung  sceurs 
de  hi  marmite.  barmberzige  Scbwestern ,  welcho 
Suppc  austeilcni,  so  erklart  sicb  daraus  das  Adj. 
marmiteux,  bettelbaft,  hungrig;  cat.  span.  ptg. 
marmita.  davon  marmiton.  Dz  204  marmita  bo- 
mcrkt  „die  Herkunft  ist  unsicher ;  am  meisten  em- 
pfiehlt  sicb  nocb  Frisch's  Deutung,  der  einen  Natur- 
ausdruck  vom  Sieden  des  Wassers  darin  erkcnnt". 
Scbeler  im  Diet.  a-,  v.  ist  geneigt,  das  AVort  von 
marmo{r)  abzuleitcn.  Andere  baben  an  arab.  marmi'd 
,.Ort,  wo  Fleisch  gebraten  wird"  gedacht.  Fiir 
!ja(ifia(jiT>ji  spricbt  besonders  der  Umstaud,  dafs 
marmita  nicbt  einen  Topf  scblechtweg,  aucb  nicht 
einen  irdenen  Topf.  soudem  einen  Topf  von  MetaU, 
also  einen  blinkerulen  Topf  bedeutet. 

5131)  marmor  n.  (//ap.uapo;),  Marmor;  ital. 
marmo:  rum.  marmure:  prov.  marmes:  frz.  mar- 
bre:  unmittelbar  von  marmor  abgeleitet  ist  vielleicbt 
*marmouret,  marmouset,  (kleineilarmorfigur),  kleine 
groteske  Figur,  vgl.  Scbeler  im  Diet.  s.  v.;  span. 
marmot;  ptg.  marmorc. 

5132)  marmorens,  a,  um  imarnwr),  marmorn; 
davon  vielleicbt  frz.  moire,  Wasserglanzstoff,  ab- 
geleitet moire,  vgl.  Tobler,  Z  X  574.  Die  iiblicbe 
Ableitung  aus  dem  Arabiscben  (vgl.  Dz  641  moire) 
ist  unbaltbar.  da  das  betr.  arab.  Wort  mokayyar 
(daraus  ital.  mocojardo,  mocajarro,  eine  Art  WoU- 
zeug,  aucb  camojardo  genannt,  wohl  mit  Anlebnung 
an  camelus)  nicht  moire  ergeben  baben  wiirde. 

5133)  (Vergilius)  m.a,TO,  -onem;  davon  vielleicbt 
mittelfrz.  maron,  Ftibrer  durch  die  Alpen,  (neu- 
frz.  marron,  Bernbardinerbund,  ist  vermutlicb  das- 
selbe  Wort,  denn  dieser  Hund  ist  ja  auch  eine  Art 
Alpenfiibrer).  Wegen  des  Bedeutungswandels  vgl. 
Cicero  :  eic iron  (Dante!).  Sloglicherweise  ist  auch 
ital.  marrone,  frz.  marron.  Kastanie  (dav.  mar- 
ronnier,  Kastanienbaum),  dasselbe  Wort  wie  Maro 
u.  stellt  des  Namens  urspriingliehe  Bedeutung  dar. 
Vgl.  D4  384  marrone  u.  636  maron. 

5134i  Marocco  (Landemarael;  dav.  frz.  maroquin, 
marokkanisches  Leder. 

51351  marra,  -am  /".,  Haeke  zum  Ausjateu  des 
Unkrautes;  ital.  marra.  Hacke,  davon  abgeleitet 
marrone,  Eadbaue.  wohl  aucb  iiiarruca,  marrucajo, 
Dornstrauch ;  rum.  mdrdcine:  span.  ptg.  marra, 
Radbaue,  (wabrsebeinlich  aucb  marron,  Widder, 
vgl.  oben  marculus  u.  marcus).  —  Caix,  St.  406, 
fahrt  auf  marra  zuruck  audi  ital.  marrancio 
„coltellaccio  da  macellajo",  lomb.  marasa  ,,pota- 
tojo",  sard,  marrazzu  „ferro  da  tagUar  le  unpbie 
ai  cavalli",  altspan.  marrazo  „ascia  per  far  legna", 
ital.  marrascttra  (=  marra  +  scure)  ,,arne3e  per 
ripulire  le  viti''.  S.  auch  unten  marran  (unter 
„span.").     S    auch  unten  mas. 

5136) arab. marrah,  einmal, ^cat. span,  marras, 
einst,  vgl.  Dz  467  s.  v. 

5137)  ndl.  marren,  anbinden;  davon  frz.  amarrer, 
demarrer,  ein  ScbiflF  an-,  losbinden,  dazu  das  Sbst. 
amarre,  das  zum  Anbinden  dienende  Tau;  span, 
ptg.  amarrar.  dazu  das  Sbst.  amarra.  Vgl.  Dz  15 
amarrar.  wo  als  ein  anderes  mogliches  Grundwort 
arab.  marr  angefiihrt  wird. 

5138)  german.  manjan  (got.  marzjau),  bemmen, 
argern;  davon  vermutlicb  ital.  smarrire.  bindem, 
verwirren;  rtr.  smarir,  verlieren;  prov.  altfrz. 
niarrir  (auch  ejiwiarrir),  verlieren.  namentlicb  den 
Weg  verlieren,  sicb  verirren,  beunrubigen,  tauscben, 
betriiben  u.  dgl.;  span,  marrido,  betriibt,  marrar, 


479 


riis'h  iimrt(<lliiN 


r.i  r.r.)  mat 


480 


«ich  vorirroii  (mnrnir  in  <I>t  Iti'iltt;.  .,oin  Si-liwoin 
vi'mrhiifiilon",  wiMiiit  «ii'ilor  mitrniiio.  -ii,  Si-li\v<>in, 
aurli  Scliwi'inctli'isch,  iiml  viclli-iclit  mirli  «las  Ailj. 
•««irniiKi,  p'liniint,  vi<rlluclit,  I'ip'iitlirli  nutaiiftor, 
alHT  lios  I'liftUuU'nH  vorilarlitiK<'r  Jinli-,  ziiKainiiUMi' 
haii^t,  kann  kiiuni  <laKKoll>i>  Wort  Kvin,  cliiT  ist  ck 
von  miirra  abttilciton .  ila»  ja  uolil  iiii'lit  lilofs 
..Haoko",  sonili<rn  aiu-li  I'iii  ..p'kriimiiitos,  zimi  Vvr- 
Drhiipiilon  )r'''''K"'''<**  Mossor"  lnuloutpt  liaboii  kaiiii, 
also  v»n  mnrni  in  iliosor  Hoiltj;.  I'iiiorsoits  'miirnirr. 
auilorprnvitK  *iniirniuiis):  iiifirana ,  Vorwirriinij;, 
Kiiiriiilor.  vorHirron  (m.  ohcii  iimr).  Vj;!.  l)z  205 
HKirrir  u.    I(i7   muirdiin:  Macki'l   p.   70. 

513'.))  inartfllaN,  -um  m..  Ilaiiiriu>r;  ital.  iiiiir- 
lelli);  rtr.  miirlfU ;  |irov.  iiiarlrl-s;  (tt.  mnrtenii : 
i*Bt.  martfll :  span,  iimiiillo;  |>t(;.  mnrtello. 

5140)  Maiiliiils:  iIit  Naino  iIch  IipiI.  Martin  ist 
a»f  vtMschiriloiio  Tioro  iilii'rtraj;i-ii  wortlon,  cIumiso 
aiif  viTixOiii'ilcne  WorkziMijjt':  ital.  marliii  /irscii- 
tori:  ein  Si-ofisch,  marlitietto.  Winilo  /.iiin  Spannon 
dor  Arinbrust:  sard.  ]mzime  ilc  Saiilii  Martinii. 
ein  Kiscli:  frz.  martinet  picheur,  Ei8vo>;cl,  tiiseim 
S.  Martin.  Martinsvo-fol,  mnrtiiiet.  Hniisschwalbp, 
aiicli  lA>urlitor  niit  eiucni  sciiwalbonschwanzartlffon 
Grifle;  span  iiinrliii  pest-ndor.  pin  Fiscii,  pujnro 
(If  Snu  Miirtiii.  Martinsvi>(;pl .  mtirliticte,  klciner 
weifser  KeiliiT     Vt;l.   Ii/,  -jo.")  iiinrtiii  pcicature. 

5141)  ['niartia,  -am  /.  (v.  .1/(i»7ih.v)  =  ital. 
iiinna.  Pfropfrcis  (woil  das  Pfro])fen  im  Marz  ge- 
soliiebt).  vgl.  l)z  384  .s.  r.| 

5142)  [*martio,  -are  (v.  Martiim)  =  span. 
marceiir,  dio  Sobafo  ^iin  Miirz)  scbeoren,  vgl.  Dz  384 
murta.] 

5143)  Martis  dies,  Dienstig;  ital.  martari, 
mnrt) :  rum.  hku/i.  nac-h  Ch.  p.  159  =  3far<t.s' mit 
zu  prganzeudem  /lies :  prov.  dimars  =  dies  Martis, 
aiieh  mnr.<  allein;  (t?..  murdi:  vat.  dimars:  span. 
martes;  (ptg.  terfa  fcira).     Vgl.  Dz  205  martedi. 

51441  Hartius,  -um  m.  Marz;  ital.  marzio, 
Adj.,  marzo,  Miirz,  vgl.  Canello.  AG  HI  343;  rum. 
mart;  prov.  mart-z  (iibor  neu|)rov.  u.  a.  Ablei- 
tungen  von  martins  vgl.  Behrens,  Metalb.  p.  83i: 
frz.  cat.  mars:  span.  ptg.  marzo. 

5145)  german.  martu-,  Marder;  ital.  martora; 
prov.  mart-z  (neu  prov.  marto);  frz.  marte,  martre; 
cat.  span.  ptg.  marta.  Vgl  Uz  205  martora; 
Grober,  ALL  III  527;  Kluge  unter  ,, Marder",  wo 
dcr  germanisclic  Ursprung  des  Wortes  selir  wahr- 
scbeinlicb  gemacht  wird. 

5I46I  martyrTum  «  \fta^Tv(iiov},  Blutzeuguis, 
Martyrortum;  ital.  martirin  (altital.  martiro,  mar- 
tire]  ,,pena  sofferta  per  la  fede,  pena  angosciosa", 
mart'trio  larch.  marlorn,  martiire)  „anche  uno  .stru- 
mento  da  martoriare  e  I'atto  del  martoriare",  vgl. 
Canello,  AG  HI  327;  dazu  die  Verba  martirare, 
martiri:zare :  (rum.  martiirisi,  nur  in  der  urspriingl. 
Bedtg.  „bezeugen");  prov.  martire-s,martir-s,<\a,z\\ 
das  Vb.  martiriar,  marturiar ;  frz.  marti/re,  dazu 
das  Vb.  marti/riser;  span,  martirio,  dazu  die  Verba 
martiriar,  martirizar:  ptg.  marfyrio,  dazu  das  Vb 
martyrizar.     Vgl.  Dz  205  martirio. 

5147)  [mas,  marem  m.,  mannlich,  Mannchen  (von 
Tieren);  davon  nach  Diez  cat.  marrd,  Widder; 
span,  marroti;  ptg.  marrar,  mit  den  Hornern 
stofsen.  Vgl.  Dz  467  marrmi  (Diez  zicht  hicrher 
auch  span.  ptg.  marra.  Hammer,  Haue,  morueco, 
Widder,  auch  Slauerbrecher.  Aber  marra  ist  doch 
offenbar  =  lat.  marra,  u.  auch  marrd,  marrar, 
marron  sind  sicherlich  von  marra,  nicht  von  mas 
abzuleiten,   worauf  schon  das  doppelte  r  hinweist; 


miiriirrti  diirft<>  auf  mora.  Mauro,  /urllckgidion  untor 
lli>ziignaliin<>  auf  Aw  Viohvoiliorci  drr  Mulianii'd»Mi«r.| 

5148)  ahd.  mn-sar,  Kiiorrcn  im  Ahornbolz;  alt- 
frz.  mitzrr,  madrr,  i>iin>  llolzarl;  nuufr/,.  madrr, 
gellcc-kt.     Vgl.  Dz  (i.'ll   madrr:  Mai'kol  p.  58. 

514!»  lllllscOlaH,  a,  lim,  mannlirh;  ital.  masrolo, 
ma.iciilo.  Adj.  uml  Sbsl,,  aU  lotztoros  l)odoutt<nd 
„8tantulVo,  una  parte  <lcl  pii|ri>»ri'",  ma.'icliio,  mitslio, 
Adj.  und  Sbst.,  vgl.  Canello,  A(i  III  35:1;  rum. 
masriir.  vorschnittonoH  mannlielies  Schwein:  rtr. 
inasvhel:  prov.  altfrz.  masrlr,  Hm.s/r;  neufrz. 
»i(i/<';  rut.  masfle:  a  1 1 span.  »i(i.<c/ii,  maslo,  (viol- 
loicht  gidiort  hivrlinr  audi  span.  ptg.  macho, 
Maim,  miinnlich,  doch  d<irftx>  das  Wort  busBor 
von  marciiliis  abzuleiten  stun).  Vgl.  Dz  4t)5  macho; 
C.  Michaulis,  Mis.\  135:  Gridier,  AM,  111  627 
(Griibor  vertoiiligt  die  .\nnalime  von  macho  --  mas- 
cnhis  gegen  das  von  Diez  goaufsorte,  allerdings 
nieht  sticlihaltige,  lautliche  Hcdenken). 

6150)  arab,  masf^li,  ges<:limoidig  (Froytag  IV 
177")  =  |)lg.   macio,  vgl.   Dz  465  s.  v. 

5151)  germ.  Stamm  maxq,  wovon  ahd.  maHka, 
Masche;  davon  vorniutlich  frz.  masijuc,  Larvo 
(eigontlich  wolil  eino  notzartige,  masehigo  Gesichts- 
verhiillung,  allerdings  wiiro  neufrz.  mdque.  bozw. 
mdrlic  zu  erwarton,  abor  das  k  kann  urlialten  go- 
blioben  soin  cbenso  wio  in  iiiarka  :  mariiiir  n.  a., 
vgl.  Maekcl  |).  142,  odor  es  mag  durch  Eintlufs  dos 
ital.  maschcra  sieh  bchauptot  habon),  dazu  das 
Vb.  masiiiiillier,  maiimtlcr.  schminken,  vgl.  Forster, 
Z  III  5().')  (dagegcn  diirfton  altfrz.  marfiuillier, 
margoillier.  merr/uillier,  beflecken,  gegon  Forster's 
Annahme  von  masquillier  zu  trennon  und  auf  oin 
*margiliare  v.  *marfiila  v.  mariiit.  Mergol,  zuriick- 
zufiihron  sein ,  wovon  auch  neufrz.  mirriouillia, 
Mistpfiitze).  Die  sonst  (ibliche  Herloitung  von  masque 
aus  *mastica  (v.  masticare),  die  (kleino  Kinder 
kauende)  Hexe,  kann  trotz  dos  Vorkommens  des 
Wortes  schon  im  friihen  MittoUatein  incht  befrie- 
digcn,  donn  &»s*mastica  konnto  nur  *nin.sc7»c,  *mache, 
(Ferainin !  schon  wegen  des  Begriffes)  werden,  zumal 
da  das  Vb.  mdcher  danebon  sich  beha\iptet  hat. 
Aus  arab.  mascharat,  Gelachtor,  abor,  welches  Mahn 
als  Grundwort  a\ifgestellt  hat,  konnte  wohl  ital. 
mascliera ,  span.  ptg.  mascara,  nicht  abor  frz. 
masque  entstehen.  Zu  german.  masi/  gehoren  viel- 
leicht  auch  prov.  mascarar,  (das  Gcsicht)  schwarz 
machcn ;  altfrz.  mascarcr ,  mascurer ;  neufrz. 
mdchurer;  cat.  mascara,  Schmutzflcck  im  Gesioht; 
span.  ptg.  mascarra,  dazu  das  Verb  miiscarrar. 
Vgl.  Dz  206   mdschcra;   Scheler   im  Diet,    masque. 

5152)  massa,  -am  /".,  Klurapen,  Masse,  Landgut; 
ital.  massa,  (von  lat.  massa  in  der  Bedtg.  „Land- 
gut"  abgeleitet:)  massaria,  masseria.  Meierei,  mas- 
sain,  -a,  Hausverwalter,  -in,  masserizia,  Hausrat, 
vgl.  Grober,  ALL  III  526  (Hiez  206  mas  u.  Caix, 
St.  407,  leiten  die  Worte  irrig  von  mas  =  *mansmn 
nHaus"  ab) ;  hierher  gehort  W'ohl  auch  masso,  grofsor 
in  der  Erde  licgendcr  Stein,  vgl.  Dz  384  *.  v.;  prov. 
massa:  frz.  masse;  cat.  span.  ptg.  massa. 

5153)  mastieo,  -are,  kauen;  ital.  masticare; 
rum.  mcstec  ai  at  a;  prov.  mastegar,  maschar; 
frz.  mdcher.  davon  nidihoirc,  Kinnbacken;  cat. 
master/ar :  span.  ptg.  »(rt.s<///(t)-,  masticar,  mascar. 

5154)  altnord.  mastr,  Mast.  =  prov.  altfrz. 
mast;  neufrz.  mat  (vgl.  Maekcl  p.  63):  ptg.  mastn, 
mastro.     Vgl.  Dz  207  masto. 

5155)  pers.  schach  mat,  der  Konig  ist  tot;  dav. 
ital.  {scacco)  matto,  schachmatt;  prov.  mat;  frz. 
{echec  et)  mat;   span,  (jaquc  y   oder  jaqu,i)mate; 


481 


5156)  mataia 


5179)  mauna 


482 


ptg.  {chaque  e)  mate:  dazu  ilas  Vb.  ital.  mattare, 
matt  setzen;  pro  v.  matar;  frz.  mater  (altfrz. 
auch  amatir);  span.  ptg.  matar.  Vgl.  Dz  207 
matto. 

5156)  matara,  -am  f.  (koltischcs  Wort),  Wurf- 
spiefs  (ler  Gallicr;  davon  prov.  matrat-s:  altfrz. 
niatras.  Wurfspeer,  dazu  das  Vb.  pro  v.  matrasseiar, 
altfrz.  matrasser,  zcrquetschcn.  Vgl.  Dz  636  ma- 
tras:  Th.  p.  107.     S.  audi  iiiatrcllus. 

5157)  iiiataxS,  -am  f.  i//ara|a),  roho  Seidc,  Sell; 
ital.  matassa,  Strahne,  Gcbind:  rum.  mdtasd, 
Seide;  pro  v.  madaisn,  Strahne,  Gebind:  cat.  via- 
deixa;  span,  mailija:  ptg.  madeixa.  Vgl.  Dz  207 
matassa;  Grober.  ALL  lU  528. 

5158)  Mate,  Name  eines  Platze.s  im  alten  Paris, 
auf  wcloliem  die  DipV)e  zusammenzukommen  pflegten ; 
davon  matois,  schlau.  Vgl.  Dz  636  s.  v.;  Scheler 
u.  Littre  s.  v. 

5159)  *mat(t)ea,  -am/'.,  Keulc,  Scblagel;  ital. 
mazza  u.  mazzo  (Straul's  vou  Blumen,  sog.  wegen 
der  keulenartigen  Form),  davon  ammazzare,  tot- 
schlagen  (auch  das  Simplex  mnzzare  ist  vorhanden; : 
(sard,  mattulu];  (rum.  mdciuid);  rtr.  mazza,  dazu 
das  Vb.  mazznr ;  pro  v.  massa,  dazu  das  Vb.  massar; 
frz.  masse,  davon  abgelcitet  massiie .  gleichsam 
*mat(t)eiica ;  span. Hin^a,  mazo,  dazu  das  Vb.  mazar; 
ptg.  mni;n,  mai;o,  dazu  das  Vb.  marar :  abgeleitet 
altptg.  massuca,  massua.  Vgl.  Dz  208  mazza; 
Grober,  ALL  III  528  u.  VI  129;  Caix,  Z  I  -125 
(wo  ital.  massacrure,  frz.  massacrer  aus  ammaz- 
zare +  sacrare  erklart  wird  —  hochst  unwahr- 
schoinlich,  vgl.  No  5171). 

5160)  mateola,  -am  f.  (Demin.  v.  matea),  kleiner 
Hammer,  Scblagel;  ital.  mazzuola;  pro  v.  massola. 
Vgl.  Dz  208  mazza. 

5161)  mater,  -trem  f.,  Mutter;  ital.  madre; 
(rum.  fehlt  das  Wort;  rtr.  ist  der  iibliche  Aus- 
druck  mamma);  prov.  maire:  frz.  mere:  eat. 
mayra:  span,  madre;  ptg.  mai.  (madre  ist  nur 
als  Anrede  geistlicher  Frauen  u.  dgl.  erbalten). 

5162)  materia,  -am  f.,  Stoff,  iiisbesondere  Bau- 
holz  (die  letztere  Bedtg.  ist  die  iibliche  im  Roman., 
soweit  das  Wort  iiberhaupt  volkstiimlicli  geworden 
ist);  ital.  materia:  rum.  materie ;  prov.  materia, 
madeira;  frz.  mati'ere;  span,  materia,  madera  u. 
madero;  ptg.  materia,  madeira.  Vgl.  Dz  465 
madera;  Kechia,  AG  II  367. 

5163)  *materiameii  n.  iv.  materia),  Zimmerholz; 
jirov.  mairam-i,  Stabholz;  frz.  merrain.  Vgl.  Dz 
638  merrain. 

5164)  malum  Matiauiim,  eine  Art  Apfel;  davon 
vielleicht  altspan.  mazana,  ^etit  manznna,  Apfel; 
ptg.  mazaa.     Vgl.  Dz  466  manzana. 

5165)  arab.  ma'tmorah,  Keller  (Freytag  III  71*), 
^  span.  ptg.  inazmorra,  unterirdischer  Kerker, 
vgl.  Dz  468  s.  V. 

5166)  [*matrella,  -am  f..  *matrelliis,  -am  m. 
(v.  matara),  kleiner  Speer,  Splitter,  Hiilzchen  und 
dgl.;  davon  vermutlich  frz.  mereau,  marelle,  me- 
relle.  Stein  im  Brettspiel,  Brettspiel  u.  dgl.  Vgl. 
Scheler  im  Diet,  unter  marelle,  Ital.  murielle 
piastre  cho  servono  ad  un  giuoco  fanciullesco"  ist 
vermutlich  dasselbe  Wort,  angeglichen  an  munis, 
vgl.  Caix,  St.  420.] 

5167 1  *miitrieularlus,  -um  i  v.  matricula  i,  Stamm- 
roUenbewahrer;  davon  vermutlich  frz.  maryuillier, 
Kiister  (eigentl.  Kirchenbuchbewahrer  od  -schreiber) ; 
altfrz.  marreglier.  Vgl.  Dz  635  vtarguiUier  {h\ex 
wird  unter  matricula  das  ^Armenregister"  ver- 
standen). 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


51691  *mati-Ina  u.  *matrana,  -am  f.  (v.  mater), 
Taufmuttor,  Patin,  =  ital.  madrina;  prov. 
mairina;  frz.  marraine;  span,  madrina;  ptg. 
madrinha.  Vgl.  Dz  636  marraine;  Forster  zu  Chov. 
as  n  espees  10769. 

5169)  matrix,  -icem  /'.  (v.  mater),  Zuchttier, 
Stammmutter;  ital.  matrice;  rum.  matrice;  frz. 
matrice;  span.  ptg.  matriz. 

51701  matroniilis,  -e  iv.  matrona'\,  zur  Ehefrau 
gehorig ;  i  tal. matronah, daneben madornale „grosso, 
solenne",  vgl.  Canello,  AG  III  384. 

5171 1  ndrdtsch.  matsken,  *matsekeii,  matsekerii, 
in  Stiicke  hauen;  davon  vermutlich  frz.  massacrer, 
niedermetzeln,  massacre,  Gemetzel.  Vgl.  Dz  636 
massacre;  Mackel  p.  116;  Caix,  Z  1425,  hielt  das 
Wortfiirzusammengesetzt  aus  [am)ma:zare{v.  matea) 
-\-  sacrare. 

5172)  matta,  -am  /".,  Matte;  ital.  matta;  frz. 
natte,  vgl.  Dz  646  natte;  wahrscheinlich  gehort 
hierher  auch  span.  ptg.  nata,  Rahm  (gleichsam 
die  auf  der  Milch  liegeude  Deckel,  ebenso  span. 
nateron,  Schmierkase,  frz.  mate,  matte,  maton,  ge- 
ronnene  Milch,  vgl.  Forster,  Z  III  563;  Schuchardt, 
Z  VI  121:  Diez  472  leitete  mita  von  nature  ab; 
Baist,  Z  V  564  u.  RF  I  442,  stellte  toils  deutsch 
„Matte,  Matz"  (das  selbst  auf  matta  zuriickgeht), 
toils  lat.  nacta,  natta  als  Grundwort  auf,  letzteres 
ist  aber  schon  um  deswillen  unmoglich,  well  dies 
Wort  nicht,  wie  Baist  annahm,  „Fell,  Pelz",  sondern 
„Walker"  bedcutet  (s.  Georges  s.  v.).  Vgl.  Grober, 
ALL  IV  129;  Schuchardt,  Z  XUl  531. 

5173)  altnord.  matmiautr,  miJtunautr,  der  zu 
einer  Tischgenossenschaft,  einer  Schiffsmannschafts- 
abteilung  Gehorige;  dav.  vermutlich  frz.  [matenot, 
vgl.  G.  Paris,  R  III  156  Anm.],  matelot,  Matrose, 
vgl.  Bugge,  R  III  156;  Mackel  p.  120;  Diez  636 
wollte  das  Wort  von  matta  herleiten.  Das  roma- 
nische  Wort  fiir  , Matrose"  ist  marinarius  (s.  d.). 
Vgl.  aber  auch  oben  maatgeiiot,  welches  von  Breu- 
sing.NiederdeutschesJahrb.V  10,  aufgcstellte  Grund- 
wort die  gnifste  Wahrscheinlichkeit  fUr  sich  hat 
und  iibrigens  mit  matunnutr  in  Bezug  auf  Begriff 
u.  Bildung  zusammentrifft. 

5174)  *maturico,  -are  (,v.  maturus)  =  span, 
ptg.  madrugar  (altspan.  madurgar),  friih  auf- 
stehen,  vgl.  Dz  465  madrugar. 

5175)  maturus,  a,  um,  reif;  ital.  maturo;  prov. 
madur-s:  altfi z.  meiir ;  nenfrz.  mur;  span.  ptg. 
maduro,  dazu  das  Vb.  madurar;  von  maduro  ab- 
geleitet ist  nach  C.  Michaelis,  Misc.  136,  span. 
madrono,  Erdbeei-baum.     Vgl.  Dz  645  miir. 

5176)  matiis,  a,  um,  bis  zur  Albernheit  betrunken, 
damlich  (^Petron.  ed.  Biicheler  Kap.  41,  p.  28,  1, 
vgl.  Sittl,  ALL  II  610);  davon  vermutlich  ital. 
matto,  thoricht  (das  doppelte  t  wiirde  sich  erklaren, 
wenn  man  Zusammenziehung  aus  madidus,  bezw. 
aus  *m<tditus  nach  Analogie  der  starken  Partizipien 
annehmen  darf).     Vgl.  Dz  334  s.  v. 

5177)  matiitiuiis,  a,  um,  morgendlich;  ital. 
matutino.  Adj.,  mattino  u.  mattina.  Sbst.,  Morgen, 
vgl.  Canello,  AG  III  331;  (rum.  deminea^d,  gleich- 
sam de  *manitia  sell.  Iwra);  prov.  mati  (daneben 
maitin.  was  auch  altfrz.  vorkommt);  frz.  matin; 
cat.  mati;  (span,  maiiana;  ptg.  manha).  Vgl. 
Dz  202  mane. 

5178)  dtsch.  matz,  ungeschickter  Mensch ;  davon 
frz.  mazette,  Stiiraper',  auch  schlechtes  Pferd,  vgl. 
Dz  637  «.  v. 

Manriis  s.  morus. 

5179)  altdtsch.  *mauwa,  vorgostreckte  Lippe,  = 


.ix:\ 


r>mh  iniuilln 


A'iOr»)  niOiliillniiK 


484 


fri.  HiiiKC  vorxnni'iuT  Miiml,  V'jl.  1»^  (Ml  \.  r  . 
Mnckol  |>.   r_M. 

ni801  inaxlllili,  -nm/  .  Kinnlmkc;  it  n I.  mn.scrlln. 
iliivim  al>(^>li'ili-t  mil. ice  1 1  a  ri' ,  IliickPii/iilin:  nun. 
mihif.  PI.  iHiisfle ;  |)  r  o  V.  tiuiissrlln  ;  ii  1 1  f  r  /.. maissrllr : 
in 0 II  f  r I. mdclirlirrt -••HKiu-iV/driii) ; (k  pun. quij'ttln  ; 
ptj;.  qiifixn). 

AlSl)  iimxiiiia  sril.  gentfiitio,  (iniiidsntz:  ilnl. 
mnfsi'mii .'  fr/..  mitxime:  «pnn.  ptv;.  ma.rimn. 

6182)  Konn.  'iiiiine,  *lllill«i-  (up»  iiKiiir"),  Miivo, 
•--  iiltfrz.  iiiiiur:  jiili.  miiiiivr.  {wkihv  \m  Miirio 
ilo  Frnni'o);  lUMifr/.  »iii)MC«r.  V(;l.  Di  tiH  mniitttr; 
Miickfl  p.  IK). 

6183)  iiiOil  duminii  ital  mailoinui,  minnui, 
Knui  (inslM'si'iiiliTp  «lie  lu'ili);o  .Iiinnfraii),  lioiltMitut 
iibor  niicli  .Vfliii,  in  lotztorur  Uciltfr.  iai  iiKintiii  audi 
.fpaii.  |itj;.  vorlianilon:  iieiiprnv.  moiiitn;  frz. 
mitnuinr.  A I  (span,  lindot  sioli  hiiVhiki  fiir  mi 
(/iirNiKi,  vcl.  Corriii,  R  IX  13-1.  Vj;!.  l)z  21  (i  immiia. 
|Ini  Span.  i'tj;.  bciliMitet  monii  audi  „Hi>truiikcnlu'it", 
wird  also  oIumi.su  wio  das  dcutsdie  ..Affo"  gcbraucht.l 

6181)  inrtiin  ndeiii  =  i  t  a  1.  miiVi  />"•,  daraus  (jnotfe, 
boi  nu'incr  Troup,  walirlidi,  v^;!.  Dz  37G  .v.  v. 

5185)  |*iii{-iiiiiis,  ii,  uiii  (v.  meun),  darf  nidit 
niit  Dz  639  als  Cirundfurni  fiir  frz.  Hiicn  angesetzt 
worden;  mien  ist  vicliudir  =  meiini,  wic  tiieii  ^^ 
tuiiiii,  vgl  Mussaiia,  Z  111  267;  Cornu,  R  VII  oi)3.1 

5186)  kelt.  iiiedgr  («o  zwisdion  d  u.  y  cin  Vokal 
goschn-undon  ist),  Molkcn;  dav.  das  ■,'lcichbodeutondo 
(prov.  niergue);  frz.  megue.  V};1.  Dz  638  migiie: 
Til.  p.  108  („der  kcltisclio  Ursprung  ist  sielior"); 
Griibor,  ALL  III  528  (stollt  fragcnd  iiiclca  als 
Grundwort  auf). 

5187)  media  sdl.  cnkea,  balbes  Beinkleid,  — ■ 
span,  media,  Struinpf:  ptg.  meia,  vgl.  Dz  468 
media. 

5188)  inediaiius,  a,  um  (v.  mediu.i),  in  dor  Mitte 
bctindlich;  ital.  niezzano.  (dancben  mcdiano,  vgl. 
CancUo,  AG  III  346);  frz.  mn)/e»;  span,  madiano. 
Vgl.  Dz  213  mezzo:  C.  Hofmann,  ALL  IV  43  (handelt 
iiber  geriuan.  mciden,  Pferd,  =  medianus). 

5189)  medicS  sdl.  herba,  mediscber  Klee,  == 
span,  mielfia.  Sdineokenkleo,  vgl.  Dz  469  .<.  v. 

5190)  medlouiiientum  n.  (v.  medicor],  Heilmittcl, 
=  altfrz.  nteqcment.  vgl.  Tobler,  R  II  244. 

5191)  ['luediicatifium  «.,  Heilmittcl,  =  altfrz. 
merjei^,  neufrz.  megis,  cine  (niit  Arznei  vergleich- 
bare)  chemisthe  Misdiung  aus  W'asser,  Asolie,  Alaun 
etc,  weldie  man  beim  Wdfsgerben  brauebt,  daher 
megir,  weifsgerbon,  megie,  das  Weil'sgcrben,  davoii 
altfrz.  megeicier.  neufrz.  megi.ssier,  Weifsgerber. 
Vgl.  Tobler,  R  II  244;  Schcler  ini  Diet,  untcr  mez/ie ; 
Dz  637  nirgir.] 

5192)  *inedicatrix,  -iccni  /"..(v.  medicor)  oder 
♦medloatrissa,  -am,  Hoilerin,  Arztin,  =  altfrz. 
megercHse,  vgl.  Tobler,  K  II  244. 

51931  mediciiii», -am /;  (merfiCMA),  Heilniittel,= 
rtr.  (bergellisch)  maschdina,  meschdina,  vgl.Redolfi, 
Z  VDI  191,  Behrens,  Metath.  p.  25;  prov.  mede- 
cina,  medissina,  meizina,  metzina;  altfrz.  ent- 
sprechende  Formen,  sonst  nur  als  gelehrtes  Wort 
vorhanden. 

5194)  *medTcinus,  -nm  m.  (schriftlat.  nur  Adj.), 
Ajzt,  =  frz.  niede.cin  (gel.  W.).     S.  medicus. 

5195)  medico, -are  (wwii'cMs),  heilen,  =  altfrz. 
megier,  neufrz.  megir,  bei  Dz  637  *■.  v.  als  uii- 
gewisser  Herkunft  bezeichnet,  ist  eine  an  megis  = 
*medicaticium  [s.  d.J  sidi  anlehiiende  Neubildung; 
sonst  ist  das  Wort,  aber  audi  blofs  als  ein  ge- 
lehrtes,  nur  noch  im  Ital.  vorhanden;   der  iibliche 


Ausilnick  fur  „bcilrii"  ist  iin  I'ruv.  ii.  Krz.  all- 
I  iifriiiik.  •ircrjViH  =  prov.  garir,  frz.  yueiir  (aiieh 
ital.  (/idin'rr),  ini  Span,  und  I'tg.  ciirarr,  .lanarr. 
r>196)  mJ^dieflN,  -uiii  m.,  Arzt ;  prov.  «llfrz. 
mrgr-s,  mctge-s,  {meidi-.i,  meie-s,  mir-g),  mire-.i,  dazu 
das  VI).  wiiVcr.  Vgl.  Tolilcr,  R  II  241  (liior  zuorst 
dio  riditigo  .'Vbloitiiiig,  Dz  640  I'rkliirlo  (his  Wort 
auR  ♦Hi^(/foiiilil.<);  (i.  Paris,  K  VI  129.  Sonst  ist  das 
Wort  nur  in  grldirter  lAiriii  {iiirdico)  crbalten. 

5197)  I'llU'dK-ludaniis,  ii,  inn  |v.  medielan)  » 
frz.  miltiiini.  ill  iliT  Milli'  bdiinllii'li.  iiarli  mnye.n 
gebildi't.  —  Vidli'irbt  gcbl  auf  'medielitduiut  zuril(!k 
frz.  miliiiiie,    Halbbaiidsduili,   in  zwri   lliilften  ge- 

'  toiltcr  Ilandsrbuli,  KauHlhaiidschuii :  Ncbciifonn  zii 
!  niitdiiie  ist  (las  gleidibodputoiido  iiiildii  u.  von  hii(oh 

aligdoitft  diirfto  scin  mititiitier,  cignitl.  mil  llan<l- 

sebnlicii  strcididii,  dadurdi  weidi  u  warm  iiiachen, 
I  liatscbelu  u.  <lgl.     Sdidcr  ini  Did.  .•*.  c.  leitetu  mi- 

taine,  miton  voni  dciitKdirn  „Mitto"  ab,  worin  ihni 

Dz  213  mezzo  vorangegangcii  war.) 

5198)  'medielariiis, -um  m  (v.  hi<v/iV(«.v),  Piiehlor, 
der  den  ICrtrag  ziir  Iliilfto  init  dein  Kigonttimor 
teilt;  neu  jir  0  V.  »i('i/^(i(/io-,  I'aditer;  frz.  mc'taycr, 
dazu  metairie.   Moierliof.     Vgl.  Dz  213  mezzo. 

5199)  m£dT<;tuN,  -ateiii  /'.  mciliun),  Mitte  (Uber 
das  Vorkommen  des  Wortes  ini  Sdiriftlatein  vgl. 
WiJllTlin.  ALL  III  458);  ital.  mcdiela  „pres8o  i 
geotnotri,  Tcsscr  inoilio,  la  projiorzionalita",  metii 
(arch,  meila)  „una  dollo  ilue  parti  in  i^ui  fu  diviso 
I'intoro",  vgl.  Canello,  AG  III  331;  trum.  jtimdtatc 
=  *dimidietas);  prov.  meitat-z.  mital-z ;  frz.  moiti»; 
cat.  mcglat;  span,  iiiitad;  ptg.  metade.  Vgl.  Dz 
213  mezzo. 

5200)  medium  tempiis  =  frz.  mitan,  Mitte, 
vgl.  Horning,  Z  IX  141:  von  mitan  ist  abgeloitet 
mitanier,  Piiohtcr  (vgl.  metayer  =^  *mcdietarius). 
Dz  213  mezzo  wollto  mitan  vom  deutschen  „Mitto" 
ableiteu. 

5201)  medliis,  a,  um,  in  dor  Mitte  belindlicb; 
ital.  {medio  u.l  mezzo,  vgl.  Canello,  AG  III  346: 
rum.  miez;  prov.  niiey;  frz.  mi  (in  parmi,  midi, 
milieu);  span,  medio;  ptg.  meio;  cat.  mit.x.  Vgl. 
Dz  213  mezzo.    Wogon  des  Rtr.  vgl.  Gartner  §  200. 

medius  dies  s.  ineridies. 

5202)  mcdius  locus  =  ital.  miluogo,  Mitlo; 
rum.  mijloc;  prov.  mieg  litoc;  frz.  milieu.  VgL 
Dz  640  milieu. 

5203)  altnfriink.  medu,  Met,  =i  altfrz.  mics, 
miez,  vgl.  Dz  640  .s'.  i:.;  Mackcl  p.  77. 

5204)  medQIlii,  -am  /".,  Mark;  ital.  midolla, 
vgl.  Behrons  p.  79;  rum.  medud;  prov,  meola, 
mueltui ;  fri.  moelle  (fiir  *meolle ,  wobl  mit  An- 
gleichung  an  molle,  vgl.  Behrens,  Metath.  p.  119), 
davon  abgeleitet  moelleux,  markig,  ilagegen  wohl 
kaum  moellon,  Bau-,  Bruchstein  (Scheler  im  Diet. 
s.  y.  ist  geneigt,  das  Wort  auf  einen  Typus  *mc- 
diolus  zuriickzufiibren,  was  auch  nioht  ebon  sehr 
glaubhaft  ist;  vielleicht  ist  folgende  Entwickelung 
denkbar:  maltha  [s.  d.J,  nialta,  *maltella,  *maliellOn-, 
*mauteUon-,  *motellon-,  moellon,  freilidi  aber  lassen 
sich  hiergegen  gewiohtige  lautgeschitOitliche  Ein- 
wendungen  crheben,  anderorseits  ist  zu  beachton, 
dafs  im  Ital.  mota  =^  maltha  vorliandon  ist);  span. 
medula,  mcollo;  ptg.  medulla,  mioto. 

5205)  medullaris,  -e  {medulla),  im  Mark  befind- 
lich;  rum.  medular  („raembre  du  corps  ot  d'uno 
corporation,  societe  etc."  Ch  );  prov.  medullar; 
frz.  mediillaire;  span,  medular:  ptg.  medullar. 
Cberall  nur  gd.  Wort. 


485 


5206)  nices 


5234)  mgnta 


486 


5206)  mil.  iiiees,  Meise;  (lavon  frz.  mi'sanqe, 
vgl.  Dz  638  misange :  Mackcl  p.  89 ;  Fal's,  RF  III  489. 

5207)  keltischcr  Stamm  mein-  od.  meinii-,  rohes 
Metall:  davoii  abjjeleitet :  1.  ital.  mina:  pro  v. 
viina;  frz.  mine;  span,  pt'^.ntiiia,  Sehacht,  Erz- 
grube,  unterirdischer  Clang,  Mine  (liber  das  Wort 
in  dioscr  Bcdtg.  vgl.  Canello,  AG  III  320).  2.  das 
Verb  ital.  viitmre;  prov.  minar:  frz.  miner; 
span.  ptg.  minar,  einen  Sehacht,  StoUen  graben, 
untcrgraben;  3.  prov.  meniera ;  frz.  miniire;  alt- 
span,  minera ;  ptg.  mineira.  Bergwerk;  4.  ital. 
minerale:  prov.  mineral;  frz.  mineral  u.  mineral ; 
span.  ptg.  mineral,  Erz.  Vgl.  Dz  214  mina  1 
(Diez  —  11.  cbenso  Canello,  AG  III  320  —  will  die 
Wortsippe  von  minare,  fiihren,  ablciten;  dem  wider- 
spricht  das  i  ini  Frz.);  Th.  p.  66  (hier  die  richtige 
Ablcitungl. 

5208)  *uiejo,  -are  (schriftlat.  mejere),  pissen; 
sard,  meare;  span,  wear:  ptg.  mijar.  Vgl.  Dz 
468  niear;  Grober,  ALL  III  528.    S.  unten  *pTstio. 

5209)  mel,  mellis  «.,  Honig;  ital.  mele,  miele; 
rum.  miere;  prov.  mel-s:  frz  miel :  span,  miel ; 
ptg.  mel. 

5210)  melancholia,  -am/".  (jie/.ttyy_o>.i'a),  Schwer- 
mut:  span,  malencnnia,  enconia,  encono ,  Zom, 
Wut,  dazii  das  Vb.  enconar,  erbittcm  (was  jedoch 
auch  auf  aconitum  zuriickgehen  kann).  Vgl.  Dz  446 
eneono. 

5211)  melaneholieus,  a,  um,  schwermutig.  = 
ptg.  merencurio,  verdriefslich ,  vgl.  Dz  468  -s.  v.; 
Behrens  p.  119. 

5212)  melea,  -am  f.,  mit  Gcwiirz  versetzt«  ge- 
ronnene  Milch  ;  rum.  malceie  (?),  gesiifster  Schaum- 
kase;  prov.  meryue-s;  (frz.  m'eque.  llolken,  ist 
keltischen  Ursprungs,  vgl.  Th.  p.  108).  Vgl.  Dz  638 
m'egue;  Grober,  ALL  III  523. 

5213)  melimelum  n.  {fn'/.iuri'/.ov),  Honigapfel: 
span,  membrillo,  Quitte;  ptg.  marmela.  Davon 
abgeleitet  span.  Hierme/nrfn,  ptg.  irz.marmelada, 
-e,  eingemachte  Quitten.      Vgl.  Dz  468  memltrillo. 

5214}  melior,  meliiis  (Komp.  zu  bonus),  besser; 
ital.  meyliure,  mei/lio;  prov.  melhor,  melh-s;  frz. 
meilleur  (altfrz.  c.  r.  mieUlre),  mieux;  cat.  millor; 
span,  mejiir:  ptg.  melhor. 

5215)  melioro  {melior),  -are,  verbessern;  davon 
span.  Jnedrnr  (auch  ptg.),  gedeihen,  vergleiche  Dz 
468  s.  V. 

5216)  ndl.  melksivyn;  davon  nach  Roulin  bei 
Littre,  Suppl.  s.  i'..  frz.  marcassin,  Frischling  des 
wilden  Schweius.  Dz  634  s.  v.  stcllt  das  Wort  zu 
norm,  marga.i,  margasse,  schlammige  Pfiitze- 
Scheler  im  Anhang  zu  Dz  803  zu  marquais,  Pfiitze 
(v.  marga). 

52171  mellariiis,  a,  um  (mel),  ziira  Honig  gehorig; 
rum.  mierar.  Honigverkaufer. 

mel  +  larlx  s.  larix. 

5218i  [*melligera,  honigtragend ;  daraus  nach 
Dz  466  vielleieht  altspan.  manglu,  Honigtau;  ptg. 
mavgra.    Diese  Ableitung  ist  mehr  als  zweifelhaft] 

5219)  mellitulus,  a,  um  (v.  me?),  honigsufs; 
davon  nach  Storm,  R  V  181,  span.  ptg.  melindre, 
Honigkuchen,  siifsliches  Wesen. 

5220)  ahd.  melma,  Staub;  ital.  melma,  Scblamm; 
sard,  mohna,  vgl.  Dz  384  melma. 

5221)  melotS,  -am  /.  (.«///.torij),  Schaffell;  davon, 
bezw.  von  dem  an  xtt/:erii.og  angeglichenen  aa/xtj- 
/.(uTi/  nach  Ronsch,  Z  I  418,  ital.  cambellotto, 
ciambellotto,  (daneben  cammellino),  ein  WoUstoff 
aus  Ziegen-  oder  Kameelhaar;  frz.  camelot :  span. 
camelnte,  chnmelote;  ptg.  chamalote,  camelan.    Dz 


79  camellotto  Icitetc  das  Wort  unmittelbar  von 
I  xafiij/.wTti  ab;_G.  Paris,  R  VI  628,  nieint,  dafs 
I  vie(\erxa,utj?.u>Tti  noch  /<);/.a>r//Grundwortsein  konne, 

stellt  aber  ein  anderes  Grundwort  niclit  auf:  Baiat, 
j  Z  V  556,  stellt  zu  cammellotto  das  mhd.  schameldt, 

womit  aber  nichts  gewonnen  wird.  Ein  Ungenannter 
1  hat  nach  Scheler  ira  Anhang  zu  Dz  717  arab.  seil 

el  kernel.   Name   der  Angoraziege,   als  Grundwort 

aufgestellt   (vgl.   Journal   officiel,    12.   Mai   1874). 

Auch  das  kann  nicht  befriedigen.  Somit  ist  das 
!  Wort  noch  ein  Riitsel.    Zusammenhang  mit  camelus 

oder  doch  Angleichung   daran   diirfte  nicht  zu  be- 

zweifeln   sein.      MiJglicherweise    liegt    von    camelus 

beeinfiufste  Bildung   aus  dem    scheinbaren   Stamm 

cam  (in  camisia)  vor. 
meliim  s.  malum. 
I      5222)  membrum  n.,  Glied;  ital.  tnembro  u.  dem 

entsprechend  in  den   iibrigen  Sprachen;   dem  Rum. 

fehlt  das  Wort.     Vgl.  Grober,  ALL  lU  529. 

5223)  memorla,  -am  f.,  Gedachtnis;  ital.  me- 
moria;  entsprechend  in  den  iibrigen  Sprachen. 

5224)  memoro,  -are  (memor),  in  Eriunerung 
bringen;  ital.  membrare :  prov.  memhrar,  hmbrar; 
altfrz.  iiiembrer;  altspan.  membrar,  nembrar ; 
ptg.  lembrar.  Das  Part.  Perf.  Pass,  membrado, 
membrat,  membre  hat  adjektivische  Bedtg.  „klug, 
besonnen".     Vgl.  Dz  209  membrar. 

5225)  menda,  -am  /'.,  Fehler;  ital.  rtr.  prov. 
menda;  altfrz.  tiiemle.    Vgl.  Grober,  ALL  III  529. 

5226)  mendleo,  -iire,  betteln;  ital.  mendicare; 
prov.  mendiguejar;  frz.  mendier;  span.  ptg. 
mendicar  u.  mendigar. 

52271  ahd.  meunt,  Halsband;  ital.  icomask.  men, 
gennes.  menu,  Hundehalsbandi,  manigoldn  (qoldn  = 
wald),  der  mit  dem  Halsbande  (Halseisen,  Hals- 
schlingo)  Waltendc,  der  Henker.  Davon  dem  Ur- 
sprunge  nach  verschieden  ist  der  Pflanzennarae 
comask.  menegold,  mail,  meregold,  piem.  manigot, 
Lattich ,  denn  diese  Worte  gehen  zuriick  auf  den 
deutschen  Eigennamen  ^Mangold",  iiber  welchen  zu 
vgl.  Kluge_.s.  V.     Vgl.  Dz  383  mmigoldo. 

5228 1  mens,  mentem  f.,  Gemiit;  ital.  mente 
(sowohl  mit  off.  wie  mit  geschloss.  e);  sard,  mente; 
rum.  minte;  prov.  ment ;  frz.  ment  (nur  in  Ver- 
bindung  mit  vorausgebendcm  Adj. ;  hierher  gehort 
vermutlich  auch  comment,  prov.  comen,  denn  es 
diirfte  aus  qua  -\-  mente  ent-^tanden  sein,  vgl.  Comu, 
R  X  216.  Diez  105  come  erklarte  die  Worte  aus 
quomodo  mente);  cat.  ment:  span,  miente ;  ptg. 
mente.    Vgl.  Grober,  ALL  III  529;  Dz  210  s.  v. 

5229)  mensa,  -am/'.,  Tisch;  ital.  mensa,  mesa; 
rum.  masd;  rtr.  meza,  meiza  etc.,  vgl.  Gartner 
§  71;  prov.  mensa;  span.  ptg.  mesa.  Im  Ital. 
u.  Frz.  ist  tabula  =  tavola,  table  das  iibliche  Wort 
fiir  „Tisch°. 

52301  mensTo,  -onem  f.  (metiri),  das  Messen,  = 
altfrz.  moison,  Mafs,  vgl.  Dz  642  s.  v. 

5231)  mensis,  -em  »».,  Monat;  ital.  mese;  rtr. 
meints  etc.,  vgl.  Gartner  §  71:  prov.  mes;  frz. 
mois;  span,  nies;  ptg.  mez. 

5232)  meusnra,  -am  /".  (metiri),  Mais;  ital. 
misura;  rum.  mdsurd;  prov.  mensura,  mesura; 
frz.  mesure:  cat.  span.  ptg.  jnesiira.  Vgl.  Gartner. 
§  200. 

5233)  mensuro,  -are  (mensura),  messen;  ital. 
misurare;  rum.  mdsur  ai  at  a;  prov.  mesurar: 
frz.  mesurer;  cat.  span.  ptg.  mesurar. 

5234)  menta,  -am  /'.,  Krauseminze;  ital.  sard. 
menta:    rum.  mintd ;    prov.   menta:    frz.   mente: 


•is; 


ri2:ir>)  m9ntiki!trnni 


i'J(iJ)    IlKTlllli^S 


488 


■■lit.  nii-iifri.  ii|ian.  iiiiViifii;  i|>(^'.  lii-ifHt  ilic  Kniiisi'- 
miiuc"  /loiM.!'.     Vj;l.  Ur.>lM.r.  AI.I,  III  W,l. 

5:23f>i  mOnlANtritm  n.,  \\iUU<  Miiuo;  itiil.  mrii- 
liistro;  span,  mitstriiiito,  «iii>(r(iii."(i.  Yj;!.  1)/.  Kjy 
»iti.«(riin(i>. 

ri'J3(ii  ui^ntt^  liikb^o,  -fre,  iin  Sinno  linlu'ii,  ^o- 
>li<nki>ii;  it  111.  Hiriitoiuir  (wolil  l.rliiiwtirl  mix  <loiil 
Vrt.<;  \\TO\\meuliiurf,(nmi^liiVfr];  afr/..  MiriifoiVrr, 
iiirnleroir,  itiiiifiitiiii-re,  iiiiiftilninr,  nini^iilrriiir). 
\g\.  11/.  Jit!»  wrnlnrf:  (iriiW-r,  Al.l,  111  r>2i». 

62S7  llli>lltio,  -iro  im'hriftlat.  fiowiihiil.  l)i'|)om«iisi, 
lOgrn:  ital.  iiKnlnr :  ruin,  mini  ii  il  i;  prov. 
fr«.  cat.  spun.  jit^;.  mnilir. 

5238)  *iiifnti6iu'a,  -nni  u.  *iiieiititio,  -Oiicin  /'. 
{meiilin),  l.U(;<>;  i  t  a  1.  HiCH-m/mi ;  (sii  rd.  Hieiid'Ai); 
rum.  wiiiifiuMC  (fiir  miii(iciiiiie);  pro  v.  mciisonja, 
mendtO's:  fr?..  Hidi.s())i/;c;(cat.iH<»(i(/(i;  span.  ptfj. 
mend'rn).  V>;1.  D/.  211  iiieiiconiiii  (Dioz  liiclt  das 
Wort  fiir  cino  Aiibilduni;  an  ailogiin);  Fiirster, 
Z  III  259  (sti'llt  (las  riflitigo  Ornndwort  anf);  Fafs, 
RF  111  5(18  I «ii'derhnlt  dio  Uic/.'sulio  Annalinie). 

62391  luentilor,  -orem  m.  lv.  iiicnliri],  Liifjner; 
ital.  iiuiititiire:  nun.  HiiH/ifoc;  prov.  mentire, 
iiifiitidor :  fr?..  iiiciiieur;  cat.  mentidor ;  (span. 
me»i<iro,s-o) ;  ptt;.  mentidor. 

5240)  1.  inento, -lire  (v.  HieH.s),  urn-ahncn;  ital. 
(dm-,  I'nHOiHfHfnrc.-  altfrz.  meiitcr;  span,  mentar, 
(altspan.  auch  eiiiiieular):  ptg.  meiitai;  (altptg. 
audi  amentar).   V;,'!.  I)z  209  mentar. 

5241)  2.  *niento,  -oiicm  »».,  Kinn;  ital.  (nur 
muudartli(di)  nftdniie:  rtr.  mentiin-  prov.  mentu-x; 
frz.  mentou:  (i^pan.  i)t^'.  wird  ^Kinn"  diircli  harha 
ansgedriii-kt).     V^l.  Gri.ber,  ALL  III  529. 

5242)  inentulii,  -am  /.,  das  niiinnlioho  Glied; 
ital.  mentxda  ^pene,  pinco  niarlno",  minchia  „pene, 
pesciolino  detto  anclie  (lazzo  di  ro",  miiichione  „uella 
frase  Jarc  la  minchia  fredda'.  Alia  stessa  base,  con 
gencre  mutato,  risalira  anche  il  fior.  minchero  (da 
menero-,  meiiclo-)  minchione",  vgl.  Canollo,  AG  III 
353:  Caix.  St.  4U;  sard,  mincia;  sicil  calabr. 
minchia.  Vjjl.  Dz  385  wi»e/jia;  Grijber,  ALL  ILI  529. 

5243)  luentum  n.,  Kinn;  ital.  viento.  S.  mento. 

5244)  luercans,  •aiitem  m.  (Part.  Priis.  v.  mer- 
cari),  Kaufmann;  ital.  mercaiite,  (daneben  merca- 
iante,  gleichsam  *mercatant-  vou  einem  Frequ. 
*meroitare) ;  p  r  o  v.  mercadan-s,  (daneben  mercadier-s, 
gleichsam  'mereatariu.^);  altfrz.  marcheatit ;  neu- 
frz.  marchand.    Vgl.  mercatSr. 

5245)  merciitor,  -orem  m.  (v.  mercari),  Kauf- 
mann; ital.  mercatore,  (das  iiblicho  Wort  ist  mer- 
cante,  mercatante);  {span,  mercader  =*mercntariu.'iy, 
ptg.  mercddor.     Vgl.  mercsins. 

5246)  mercatus,  -um  m.  (v.  mercari),  Markt; 
ital.  mercato;  prov.  mocat-r, (daneben  mercadal-s); 
frz.  marche:  span,  mercado,  dazu  das  Vb.  mer- 
vadear;  ptg.  mercado,  dazu  das  Vb.  menadejar. 
Vgl.  Dz  G34. 

5247)  merceniirius,  -um  m.  (v.  nierces),  Lohn- 
arbeit«r,  Tagclohner;  ital.  mercenario,  mercenajo;] 
auch  in  den  iibrigen  Sprachon  (niit  Ausnahnie  des 
Rum.)  in  entspr.  Form. 

5248)  merces,  -edem  f.,  Lohn,  Dank,  Gnade, 
Erbarmen;  ital.  mercede  „premio,  compenso",  merce 
„grazia",  vgl.  Canello,  A(j  III  400;  prov.  merces, 
mercei-.i,  dazu  das  Vb.  mercejar,  um  Gnade  bitten, 
wovon  wieder  das  Sbst.  mercejaire ,  Bittflehonder; 
frz.  merci  (iiber  den  Genuswechsel  vgl.  Fal's,  RF 
III  508),  dazu  altfrz.  das  Vb.  mercier,  neufrz.  nur 
das  Kompos.  remercier;  span,  merced;  ptg.  merci. 
Der  BegrifT  ^danken"  wird   nur  ini  Frz.  und  Prov. 


diiri'h  oin  vnn  mrrcrs  abgi'li'lli'te»  VitIimiu  nuNgo- 
drui'kt,  Nonst  diircli  Aldoiliingi'ii  von  iiriitm:  it  ill. 
fiiif/niriVircspa  II  ptg  niiriiiln-rr.  VgLl)/211  inrrclr 

5249)  ♦miTco,  -arc  is(  liriftlal.  Di'pminm),  Haiidid 
treibi'ii;  ital.  mcrrnr,.  (iibliclicr  siiid  nirrninliirf. 
iiifmtliire,  dniwbrn  iici/d.-in/c ;  (Irz.  mnrrli(indrr); 
span.  ptg.  m-Tciii-. 

525(1)  ini'rcilrialiN, -c.  ziir  .M<'rkur  guhiirig ;  (ital. 
mrrcorrll  i,  nuirriirillii.  Hiiigol  kraut);  frz.  mrrcurinle, 
Ki'iJK  des  I'arlatni'ntspriiHiiloiilc'ii  (sog.  well  dio  Vor- 
sainmluiigcn  dcs  parisor  Parlainonts  am  Miltwocli 
stattzulindon  p(legten),  (mercorel .  Bingolkraut); 
span.  ptg.  mirciirial,  Bingolkraut.  Vgl.  Dz  886 
mercorellii. 

5261)  MurcQrii  *«llc8,  Mittwoch;  ital.  mercoled) ; 
(surd,  iiierciiris;  rum.  mierr.uri  =  Mercurii  scil. 
dies;  jirov.  dimcrcre-.i  =•  ilie.i  Mercurii,  auoh  oin- 
fach  mcrcrc  .<);  frz.  mercreiH:  cat.  dimecres ;  (spun. 
miercote.i;  ptg.  iimirta  frirn).  Vgl.  Dz  211  mercoledi; 
Grober,  ALL  III  529. 

6252)  mSrdii,  -am  /.,  Leibnskot;  ital.  sard. 
rtr.  merda  (friaul.  micrihi);  nouprov.  me.rdo; 
frz.  merde;  cat.  mcrdn:  sj)an.  inierda;  ptg.  merdii. 
Vgl.  Griibor,  ALL  111  530. 

5253)  mPrciidii,  -am  /.,  Vcsporbrot;  ital.  mr- 
retida,  dazu  das  Vb.  mercndarc :  rum.  merindd, 
dazu  das  Vb.  merlndcz  ni  (U  a:  rtr.  merendu ; 
neuprov.  mercndo;  altfrz.  marcnde;  span. 
merienda.  dazu  das  Verb  mercndar;  ptg.  merenda, 
dazu  das  Vb.  merendar.    Vgl.  Griibor,  ALL  III  630. 

5254)  mei'iso,  -ere,  vcrdiencn,  lobnen,  =  prov. 
altfrz.  mcrir,  vgl.  Dz  ()38  .s'.  «. 

5255)  *mereu8,  a,  um  (v.  meru.f),  rein,  =  ru  in. 
mercii. 

5256)  mergo,  mem,  morsum,  mPrgCre,  «in- 
tauchen;  \ta.\.  ynerj/u,  mersi,  mrrsn.  mrri/ere:  rum. 
merp  mer.iei  mem  merr/e,  gubcii ;  in  den  iibrigen 
Spracben  ist  nur  (his  Kompos.  cmerijire  und  aurh 
dies  nur  als  gel.  W.  erlialten. 

5257)  *mergiilii,  -am  /'.  (Demin.  v.  merna),  kleine 
Gabel,  Zinke:  ital.  Hiec/n,  iiierln,  Zinne  der  Mauer, 
dazu  daa  Vb.  merlare,  mit  Zinnon  versohon ;  (frz. 
merlon:  span,  merlon;  ptg.  merldo).  Vgl.  Dz  211 
merlo. 

5258)  1.  mergiis,  -um  m.  {mergo),  Tauchor, 
(Wasservogel);  davon  abgeleitet  ital.  marangone, 
(aus  mergone,  vgl.  Flechia,  AG  II  364),  Taucher ; 
prov.  margulh-H:  (irz.  plongeon;  .span,  mergdnsar 
=  mergus  anser);  ptg.  margulhdo.  Vgl.  Dz  383 
marangone. 

5259)  2.  mergus,  -um  m.  {mergo).  Rebengesonk ; 
davon  abgeleitet  ital.  margotta,  margnlato,  Ab- 
senker;  frz.  marcuttc  (dialektisch  auch  margotte). 
Vgl.  Dz  204  margotta;  Parodi,  R  XVII  70,  zieht 
hicrher  auch  span,  mugron  (s.  untcn  mucro),  wo- 
von daa  Vb.  mugronar,  murgotmr. 

5260)  mergii.s  anser  =  s  ]>  a n.  mergdnsar;  Taucher 
(eiu  Wasservogel).     Vgl.  Dz  469  s.  x\ 

5261)  racridianus,  a,  um  (meridies),  zum  Mittag 
gehJirig;  ital.  meriiliano  „circ^<ln  massimo  terrestre, 
orologio  solare',  meriggiano,  Adj.,  meriggiana,  Sbst. 
„il  mezzodi",  vgl.  Canello,  AG  III  347;  sonst  nur 
als  gel.  W.  vorhanden.     S.  Nachtrag. 

5262)  merldies,  -em  m.  (iiber  die  Bildung  des 
Wortes  vgl.  Stowasser,  ALL  I  273) ;  von  meridies 
leitet  Caix,  St.  412,  ab  ital.  meria,  es  ist  dies  abor 
vielmehr  Verbalsbst.  zu  meriare,  s.  unten  meridio. 
Sonst  habon  die  roman.  Sprachen  medius  dies  er- 
halten  :  ital.  mezzod'i :  frz.  viidi:  span,  mediodia  ; 
ptg.  meiodia. 


489 


52631  nigrldlo 


5285)  iiiilimiiiilrus 


490 


5263)  ineridio,  -are  uneriiUes),  Mittagsruhe 
halten;  ital.  meiiyyiare  und  meriare ,  dazu  die 
Verbalsbstlvo  merigtiin .  meriqqia ,  merio  ,  meria, 
schattiger,  kiilder  Oit,  vgl.  Cancllo,  AG  III  346, 
11.  Caix,  St.  412. 

5264)  iiierTtuin  n.  (mereo),  Verdienst;  iti\\.merito 
11.  mertu  „pii"i  ristretto  di  senso  clio  non  merito", 
vgl.  Canello.  AG  III  330:  frz.  merite  (gel.  W.). 

5265)  raei'ula,  -am  /',  1.  Amsel,  2.  ein  Fisch 
iMeeramsel);  ital.  mirln  u.  nierlo,  Amsel.  swerln, 
Ijercbenfalke,  siiieriijliime,  Schmierling  (ein  Raub- 
vogell;  rum.  mierld;  rtr.  iiiarlotta  ;  \itov.  innrla  : 
frz.  merle:  cat.merla:  span,  iiiierlo,  mierla;  ptg. 
melro.  Dazu  die  doni  ital.  simeriijUone  entsprcchen- 
den  Ableitungen  \irov.  e.imenlho-s,  span,  esmerejoti, 
ptg.  esmerilli/in.    Vgl.  Dz  296  snieiio;  Urober,  ALL 

III  530.  -  Auf  den  Fisfhnamen  meriila  fiihrt  Joret, 
R  IX  121  If.,  rait  Recbt  zuriiok  die  romanischen 
Fischbenennungen:  ital.  merla,  Meerarasel,  mer- 
luzzo,  Stockfisch  (Diez  212  hielt  merhazo  und  die 
entsprechendcn  Bildungen  im  Frz.  etc.  fiir  entstanden 
aus  maris  luciiis):  prnv.  mfi/iis;  frz.  merle,  merlot, 
merlan  (alt  frz.  merlenc ,  es  ist  also  der  Stamra 
mer[u]l-  mit  dem  gernian.  Siiffixe  -enc  verbunden 
worden,  vgl.  Dz  638  s.  i\,  Maekel  p.  96),  merluche; 
span,  merluzn. 

5266»  nierus,  a,  um,  lauter,  rein;  ital.  mero ; 
(rum.  vtereu  =  *mereiis]:  prov.  mer,  mier;  altf  rz. 
viier,  (liber  das  Vorkommen  dcs  Wortes  in  neuf  rz. 
Mundarten  vgl.  Bri'al,  R  II  329);  cat.  mer;  span, 
ptg.  mero. 

5267)  arab.  ineskfu,  arm,  elend  (Freytag  II  335"); 
ital.  meschitto;  proy.  mesqui;  altfrz.  meschin : 
neufrz.  mesqiiin;  apan.vtezquino;  ptg.mesquinho. 
Vgl.  Dz  212  mesquino. 

5268)  mespilus,  -um  m.  u.  mespilum  n.,  Mispel; 
ital.  nespolo,  Mispelbaum.  neapola,  Mispel;  alt- 
frz. veple:  neufrz.  nifle,  Mispel,  neflier,  Mispel- 
baum; cat.  nefjila,  Mispel,  nesjder,  Mispelbaum; 
span,  nespera,  nispola,  Mispel,  ninpero  (u.  nispola), 
Mispelbaum;  ptg.  nespera,  Mispel,  nespereira, 
Mispelbaum.     Vgl.  Dz  222  nispola;  Grober,   ALL 

IV  132. 

5269 1  niessio,  -onem  f.  \y.  meterc),  das  Abraahen, 
die  Emte;  prov.  meisso-s;  frz.  moisson.  Vgl.  Dz 
642  moisson ;  Grober,  ALL  III  530.  S.  auch  unten 
inessTs. 

5270)  messis,  -em  f.  (v.  metere).  Ernte;  ital. 
messe:  rtr.  meass:  (prov.  meisso);  altfrz.  mes; 
(neufrz.  moisson);  span,  mies;  ptg.  messe.  Im 
Sard,  eine  Ableitung  messera.  Vgl.  Grober,  ALL 
in  530. 

5271)  [*messo,  -are  (Frequ.  von  metere),  ab- 
miihen;  span,  niesar,  die  Haare  ausraufen,  vgl.  Dz 
469  s.  v.] 

5272)  [*messularius,  a,  um,  zur  Ernte  gehorig; 
rum.  masalar.  Ernteraonat  (August).] 

52731  meta,  am  /'.,  Heusebober,  Spitzsaule;  ital. 
nieta,  Misthaufe,  Grenzstein,  davon  abgeleitet  metule 
„stile  del  paglinio",  vgl.  Caix,  St.  413;  sard,  meila, 
Haufe,  auch  Adj.  u.  Adv.  mit  der  Bedtg.  nviel", 
vgl.  Flecbia,  Misc.  205;  altfrz.  moie.  Haufe,  dav. 
das  Vb.  amoier ,  nacb  einem  Zielo  richten ,  vgl. 
Tobler  zu  Li  dis  dou  vrai  aniel  p.  24:  mete,  mette, 
Grenzstein;  auf  ein  Demin.  *iiietula  geht  wohl  zuriick 
meule  ( :  metiila  =  altfrz.  reule  :  retjula),  Misthaufe, 
woven  wieder  das  gleichbedeutende  mulon  (prov. 
molu-s),  das  freilich  auch  von  mul  (s.  d.)  abgeleitet 
werden  kijnnte,  vgl.  Dz  639  meule  u.  645  miilot : 
span,   meda,   Haufe,    almeiir   (fiir   almedar),   Heu- 


sebober; meta,  Grenzstein;  ptg.  meda  und  medSo, 
Haufe,  meta,  Grenze.  Vgl.  Dz  212  »!e<a;  Marchesini, 
Studj  di  fil.  rom.  II  8,  fiihrt  venez.  mea  in  der 
Verbindung  irar  (sic!)  a  mea  „tiraie  al  propiio 
desiderio"  auf  meta  zuriick. 

5274)  *metallearlus,  -um  i».  =  ital.  medagliajo 
„venditor  di  medaglie  o  di  moneto  antiche*^,  me- 
dagliere  „collezione  di  medaglie  e  mouete,  e  il  luogo 
dove  si  conservano",  vgl.  Canello,  AG  III  308. 

5275)  ^metalleii,  -am  f.,  Metallmiinze;  ital. 
medae/Ua ,  davon  abgeleitet  meduylione;  altfrz. 
meiiUle,  maille;  neufrz.  wifAii//e  (Lebnwort);  span. 
medalla ;  ptg.  medalha.  Vgl.  Dz  208  medaqlia: 
Grtiber,  ALL  III  530. 

52761  metallum  ".  (fiha/.'/.ov),  Metall;  ital, 
metallo:  prov.  metalh-s;  frz.  metal  (altfrz.  auch 
metail,  vgl.  Tobler  zu  Li  dis  dou  vrai  aniel  p.  26) ; 
span,  metal;  ptg.  metal. 

metipse  s.  ipse. 

5277)  meus,  a,  um  (scbriftlat.  meus),  meiii; 
ital.  mio,  mia  (altital.  auch  mo,  ma);  sard.  HifM, 
mia;  rum.  mieu,  mea;  rtr.  miu  {mi),  meia  (ma); 
prov.  mieii-s  (mo-s),  mia  (ma);  frz.  (altfrz.  c.  r. 
mes,  c.  o.)  vio>i,  (altfrz.  meie)  ma;  cat.  men  moii. 
mia  (ma);  span,  mio  mi,  miu;  ptg.  men,  mia 
(ma).  Vgl.  Grober,  ALL  III  350.  —  Frz  mien 
ist  =  meiim,  vgl.  Cornu,  R  VH  593,  s.  ob.  *meanus. 

5278)  [ndl.  meyrkoet,  Meerhuhn :  davon  vielleicht 
frz.  macreuse,  Trauerente,  vgl.  Grober,  Misc.  43, 
es  wird  jedoch  rait  Reeht  die  Ableitung  nur  ver- 
rautungsweiso  aufgestellt.J 

5279)  miea,  -am  /'.,  Kriirachen ;  als  Sbst.  ist  das 
Wort  erhalten  in  frz.  miche,  Stiick  Brot,  mie,  Deniin. 
miette,  Kriimchen;  span,  mif/a,  Brotkrume  (Deniin. 
miijaja],  dazu  das  Xh.  migar ,  zerbrockeln;  ptg. 
miijas,  PL,  Brosamen  (Demin.  miyalha),  dazu  das 
Vb.  migar.  —  Aufserdem  lebt  mica  fort  in  adver- 
bialer  Bedtg.  zur  Verstiirkung  der  verbalen  Ver- 
neinung  in:  ital.  mica,  miga;  prov.  mica,  miga, 
mia;  frz.  mie;  altcat.  altptg.  miga.  Im  Rum. 
ist  mica  zum  Adj.  (mie,  mica)  mit  der  Bedeutung 
„klein,  gering"  geworden.  Vgl.  Dz  213  mica.  — 
Ableitungen  von  viica  sind  namentlich  im  Ruman. 
ungemein  zahlreich  (vgl.  Ch.  p  162),  aber  auch  in 
den  Ubrigen  Sprachen  fehlen  sie  nicht,  z.  B.  ital. 
miccino,  miccinino,  miccichino,  micolino,  ein  Wenig, 
ein  Biischen;  frz.  mioche,  Knirps. 

5280)  Michael  (Eigenname) ;  dav.  abgeleitet  ital. 
michelacciii  „fannullone,  vagabondo''  (eigentlich  ein 
Michaelwallfahrer);  frz.  miquelet ,  Schnapphahn, 
Rauber ;  s  p  a  n.  miquelito,  micatele,  Vagabund.  Rauber. 
Vgl.  Caii,  St.  416. 

5281)  milia  (PI.  v.  millc),  tausend,  scil.  Schritt, 
Meile:  ital.  (miglia),  miglio ;  rum.  mila;  prov. 
milha;  (frz.  mille  m.  =  lat.  mille);  cat.  span. 
milla ;  ptg.  milha. 

5282)  bret.  milfld ,  milvid ,  Lerche ;  damit  ist 
identisch  (wenn  auch  vielleicht  nicht  daraus  ent- 
standeni  frz.  maueis.  VVeindrossel,  davon  abgeleitet 
mauciette,  gemeine  Lerche,  mauviard.  Singdrossel. 
Vgl.  Dz  637  rnauris;  Th.  p.  107. 

52331  miliaciiis,  a,  um  (v.  milium),  aus  Hirse 
bestehend;  davon  frz.  miliasse,  Hirsebrei. 

5284)  miliarius,  a,  um  (v.  milium),  zura  Hirse 
gehijrig;  rum.  mdlaiu,  PI.  mdlaiuri,  Sbst.,  Hirse- 
gras;  frz.  mdiaire,  Adj. 

5285)  milimiudrus,  -um  /'.,  eine  Pflanze  (Lsi.l. 
17,  9,  41  u.  Gloss.,  s.  LiJwe,  Prodromus  p.  417); 
span,  milmandro.  Bilsenkraut;  ptg.  meimendro. 
Vgl.  Dz  469  milmandro. 


4i)l 


rt2»Ci)  m\lllArlii 


r>:tl)8^  niliitntri 


I!I2 


ri2H(il  iiillUAris,  «e  (mii7c.«i,  ruin  Kric<);Hilii'nNl 
pjliiiri);;  it;il.  militurf:  nun.  mitilur;  fr/..  iiii/i- 
laire:  siiati.  pt»».  militttr.     Nur  >ji'l.  W. 

ri287i  mtlitiA,  -hiii  /  [imlfs),  Krii>KKiliiMist,  llwr; 
it  111.  »ii7i.-i<i.'  (ri.  iiiiliif :  ii|iiin.  )>t^.  rni/icid.   Niir 

0288)  luiliam  II.,  Ilirsci  itnl.  viiiilio:  Riiril. 
iiiiru;  rtr.  mdijl :  pro  v.  mrUhs,  millt-i;  frz.  mi/, 
iliivoii  millft ,  Hirsrcrss;  cut  ii/iW;  span,  mijn; 
ptR.  iiiiV/io.     Y-1.  (;r,.t«r,  ALL  VI  3il2. 

62811)  mllli-,  ri.  iiiiriit,  tans(>n<l:  itaLii'i7/«,  Tl. 
migliii  ulavon  <las  Shtit.  iiiiiilin,  MimIc);  Har<l.  iin7/i.' 
rum.  miV.  I'l.  iiiii;  rtr.  i/ii//f.  milr.  I'l.  (alicr  audi 
als  .Sine,  (rel'niui'litl  iiii7ii,  v^l.  tliirtniT  §  21)0; 
prov.  Hii7(i),  iiiiii,  I'l.  miliii.  ila/.u  das  Sbat.  tiiilier-s; 
in.  millr.  tiiil,  I'l.  iiiiW»-  (aucii  Sbst.  im7/f,  Moilu), 
ilazu  (laa  Slist.  millier :  cat.  .S);.  u.  I'l.  »n7;  span. 
S)j.  u.  I'l    mil:    pt>:.  Sg.  u.  I'l.  mi7.     Vgl.  Griibor, 

Al.l,  III  5:n. 

62'.I0)  intlle  frruilii,  taiis(<nil  Kornur;  tlavon  dor 
altsjian.  Nanio  iles  kilrni'rroiclien  (iranatapfcls  mil- 
ijrana.  iiiiiK/nimi,  vj;l.  l)z  4t)9  s.  r. 

52'JI)  luiileshnus,  a,  uiii,  tausemlst;  ital.  mi7- 
Ifsimo,  u.  «loin  entsprocbcnd  in  den  iibrijiBii  Spraolien 
(frz.  abor  millilmr);  millesimo  etc.  wird  audi  sub- 
stantivisi'li   in   dor  Bodtj;.    „Jabroszabl"    f;obraiirlit. 

5292)  cdliallii.s  infUe  solTdSrum ,  oin  tausond 
Solidi  wortcs,  also  kostbarcs  .Scblaclitrofs,  =  prov. 
mihMor-s:  altfrz.  niilnoudor,  missoudoi:  V(jl.  I)z 
040  Hiilioiiilor. 

6293)  [•nullPs5li(lurius  =  norm,  milsoudier, 
tausond  Sous  besitzend ,  sebr  roicb ,  vgl.  Uz  640 
iiii7.<0M</()r.] 

6294)  [*iniIlio,  -oiieiii  m.  {mille).  ein  grofses 
Tauscnd,  eino  Million;  ital.  milione;  frz.  million; 
span    millini;  pt(?.  milltdo.] 

5295)  *mllviinris ,  -urn  »».  (v.  milvus),  Gabel- 
weibe,  Taubenfalke;  (ital.  nibbio  =  *miliniis): 
prov.  frz.  mildn,  Hiihncrgeicr;  span,  milnno:  ptg. 
milhano.  V};!.  l)z  214  milano.  —  C.  Micbaelis, 
Misc  119,  ziebt  bierhcr  aucb  cat.  milocu,  Wind- 
vogel,  Papierdracdie;  valencian.  milajn:  arag.  u. 
raaUorc.  milocha;  span,  birlocha  (fiir  bilocha  mil 
Anlebnung  an  birin,  biria). 

5296)  *mIlTius,  -um  m.,  Hiibnergeier,  =  ital. 
nibbio:  sicil.  nigghiii;  altfrz.  nieble ;  altspan. 
nebli,  Edelfalke:  ptg.  nebri.  Vgl.  Dz  386  nibbio: 
Grober,  ALL  IV  131  (wo  neb'lu.i  als  Grundwort 
angesctzt  wird  wegen  dor  Formcn  init  e  und  ie; 
indessen  darf  man  doch  vicllcicbt  an  milvius  fest- 
haltcn,  wenn  anzunebmen  gestattet  ist,  dafs  ie  in 
altfrz.  nieble  —  denn  span,  nebli.  ptg.  nebri  ist 
doch  wohl  nur  Lebnwort  —  auf  volksotymologiscbcr 
Angleicbung  an  nebula  beruhe). 

52971  ahd.  milzi,  Milz;  ital.  miha  (mail,  nilza), 
dazu  das  Adj.  swiUn.  milzlos ,  bauchlos,  niager; 
neuprov.  melso:  (frz.  rate,  vermutlieb  =  altnfrank. 
riila.  cigentl.  Honigseira,  die  Bedeutungsiibertragung 
wird  daraus  erklart,  dafs  die  Milz  als  lockeres 
zelliges  Gewebe  eine  ungefahre  Ahnlichkeit  mit 
Honigwaben  babe,  vgl.  Dz  665  s.  v.,  Mackcl  p.  38); 
span,  melsa:  (ptg.  ba^o,  aucb  span,  baza,  von 
Diez  431  s.  r.  nicht  erklart,  sondcm  nur  mit  neu- 
prov. bescle ,  altfrz.  bascle  zusammengestellt, 
vielleicht  aus  *vai<ium  f.  vasttm  entstanden,  wofiir 
der  Umstand  sprieht.  dafs  der  lat.  Plur  vasa  auch 
„Hoden,  Scbamglied"  bedeutet,  also  zur  Bczeicbnung 
eines  scbwammigen,  weichlichen  Korpcrteiles  ge- 
braucht  wird ;  bascle,  bescle  wiirden  dann  =  vasculum 
sein).     Vgl.  Dz  214  >Hi7^a;  Mackel  p.  99. 


6298)  brot.  inlii,  Scbnauzo;  diivnn  vormiitlii'li  f  r/.. 
iiiiiir,  (it'sicbtjiaUHdrurk,  (iobordo,  vgl.  Tli.  p.  68; 
l)ii>z  214  wiiim  1  li'ili'to  das  Wort  vmi  'mhiarit^^ 
frz.  iiii'iirr  ab,  abiT  I   kunnto  iininiiglii'b   i  bli'ibon. 

6299)  kolt.  Stanini  iiiiii-,  U'\n.  kb'iii  :  dav.m  vor- 
miitlii'li Kiird.  iiiiiiiiiiiiiKi .  (irofitinlittori'lii'ii  (dio 
gloicbo  lloiloutiing  liaboii  a  I  tl  i  iiioiih.  miiiii,  gaao, 
wiciii'iirti;  frz  iiiiiinii,  iniiicf/c,  Katzcbon,  (lionnog. 
niiuilte,  Madclion):  miijnoH,  iiii'dlicb,  Liobling  (aiicli 
ital.  miijnone),  wovon  miijnaril ,  iiii'illii'li ,  zart, 
miijnnter,  liobkoson  oto.,  Dioz  040  stidlto  fiir  dioso 
Wortsippe  alid.  miinijii,  Liobo,  als  (inindwort  auf, 
vgl.  audi  Caix ,  St.  417  (wo  niiiinnlla  „m('rolrico" 
binziigolugt  wird)  u.  Mackul  p.  101;  cat.  mm//», 
Biibclion;  span,  meninn,  Kdolknabo,  menina,  llof- 
friiuloin;  pig.  mininn,  menino,  Kiiiibclion,  minina, 
menina,  Miiilolion.    Vgl.  IJz  214  hii'iki  2;  Tli.  p.  69. 

63(H) I  'iiiinui'Tii,  •mil  /'.  (scbriftlat.  nur  PI.  nit- 
naciac),  Drobuiig;  ital  minavcia;  (rtr.  schma- 
nal sella ) ;  p  r  o  v.  mniassa  ,•  f  r z.  menace ;  c  a t. menansa ; 
span,  amenma :  ptg.  ameai;a.  Dazu  dio  ont- 
spreobondon  Verba  ital.  minaeciare;  jirov.  me- 
nassar;  frz.  mrnacer;  cat.  menassar :  span,  ame- 
nazar:  ptg.  amra^ar.  Vgl  Dz  216  minaccia; 
Grobor,  ALL  IV  116. 

6301)  iiiTiiator,  -oreiii  m.  (ndnari),  Antroibcr, 
Fiibrer;  ital.  menaturc;  rum.  miiidtor :  prov. 
menador ;  frz.  menciir. 

5302)  iiiTiiiuius,  a,  uiii,  sebr  klcin,  klcinstor; 
ital.  miniuio  \i.  mennmo,  vgl.  Cancllo,  AG  III  320  ; 
davon  abgelcitet  (wohl  nacli  franziis.  Muster)  mar- 
minxhii).  kli'inos  Kind,  vgl.  Caix,  St.  405;  miumai/lia, 
giringfs  Viilk ;  prov.  nur  dio  Ablcitungen  merniar, 
vcniiiruiiTii,  Hiernmri'n.Verringerung;  a  I  tf  rz.nicrm(?, 
klein,  gering,  davon  abgcleitet  Hmimo/,  kleinos  Kind, 
Affe  (dazu  vielleicht  als  Fern,  marmottc,  Murinoltier, 
wenn  man  das  Wort  nicht  aus  mitrem  motilis  deuten 
will,  was  aber  wenig  glaubhaft  ist),  marmaille, 
Kinderschar;  span,  mermar,  verringorn,  merma, 
Verringerung.  Vgl.  Dz  212  mcrme:  Flechia,  AG 
II  366.     S.  unten  iiiurniiiro. 

53031  minio,  -are  iv.  minium,  Zinnober),  rot 
fiirben;  ital.  »Hi«iare,  rot  fiirben,  Aayon  minialura, 
kleines  Bild,  vielleicht  auch  mignatta,  Blutegel  (well 
er  rot  gezeichnet  ist);  span,  miniar,  punktieren. 
Vgl.  D'z  215  miniare. 

5304)  mTiiisfor,  -frum  m.,  Diener;  ital.  ministro 
und  dem  entsprccliend  in  den  iibrigen  Sprachon; 
nur  gelchrtes  Wort  mit  bekannter  eingeengtcr  Bc- 
deiitung. 

5305)  *iniiiTstcrrirTiis,  -um  tn.  {ministerium), 
Bodienstcter ;  pro  v.  altfrz.  mcnestrier,  Handworker, 
Kiinstler,  Musiker;  neufrz.  menelrier,  Spiolniann. 
Vgl.  Dz  212  mestiero. 

5306)  *ininistei'ialTs,  -em  m.  (ministerium),  Be- 
diensteter;  prov.  menestral-s  (dancben  menestrier-s), 
Handwerker,  Kiinstler:  altfrz.  menestrel;  span. 
meneslral.     Vgl.  Dz  212  mestiero. 

5307)  luTuTsterliim  n.  {minister),  Dienstleistung 
(im  Roman,  mit  erwcitorter  Bedtg.  „n6tige  Ver- 
richtung,  Bediirfnis,  Notwendigkeit"  u.„Handwerk"); 
ital.  mestiero  n.  mestiere;  prov.  altf rz.  meAtjej'; 
neufrz.  metier;  (span,  altptg.  menester,  Amt, 
Bediirfnis);  neuptg.  mister,  Bediirfnis,  Gowerbe. 
Vgl.  Dz  212  mestiero;  Grober,  ALL  IV  516  u.  VI  393. 

5308)  ministro,  -are  {minister),  bedienen;  ital. 
minestrare  (bei  Tisch  aufwarten ,  dio  Suppe  auf- 
tragen),  die  Suppo  anrichteii,  davon  das  Sbst.  mi- 
nestra,  Suppe,  wovon  wieder  minestrajo  „chi  mangia 
iugordamente  minestra,  obi  ne  vonde",  vgl.  Canello, 


493 


53091  inino 


5335)  inlsclto 


494 


AG  III  308.     Vgl.  D/.  385  mincstm:  Grubcr,  ALL 
m  U6. 
minnja  s.  oben  m!n. 

5309)  mino,  -are,  iVieh)  (lurch  Sehrcicn  und 
Priigeln  forttreiben  (daraus  hat  sich  die  roraaiiische 
Bedtg.  nfiihren"  entwickclt);  ital.  menare;  rum. 
min  ai  at  a :  prov.  menar:  frz.  mener;  cat.  menar; 
altspan.  menar.     Vgl.  Dz  209  menare. 

5310)  minor,  -orem  (Komp.  zu  parens);  itaL 
ininore :  prov.  menre-a;  frz.  moindre,  (mineiir, 
gel.  W.):  cat.  span.  ptg.  menor.  S.  unten  minus. 

5311)  *minuo,  -are  (schriftlat.  minuere),  ver- 
raindern;  ital.  menotare:  aus  dem  Part.  *menuo 
fur  *menuto  cntstand  vielleicht  menno  „privo  di 
facolta  virile,  di  mentc  etc.".  woven  vvieder  manne- 
rino  iicastratn,  giovane,  bucello",  vgl.  Caii,  St.  46 
und  402;  prov.  minuar;  frz.  minuer:  (neufrz. 
diminuer  ist  gel.  W.i ;  cat.  mhicar:  span,  meiiguar, 
dazu  das  Vbsbst.  mengua,  Mangel;  ptg.  men-, 
mingoar,  dazu  das  Vbsbst.  men-,  mingoa,  Mangel. 
Vgl.  Uz  209  menovare;  Grober,  ALL  "IV  116. 

5312)  minfis,  weniger;  ital.  meno;  prov.  meins, 
menu,  menhs,  men;  frz.  moim,  (als  pejoratives  Prafix 
mes-,  woraus  ital.  mis-);  span.  ptg.  menos.  Vgl. 
Dz  215  mii:  Grober.  ALL  IV  116. 

5313)  [*mlnus  alligantia  =  frz.  mesalliance, 
Mifsheirat.j 

5314)  [*miniis  cadens  =  altfrz.  me^cheant; 
neufrz.  mechant ,  (iibel  ausfaUend,  unglucklich, 
elendi,  schlecht,  boshaft.     Vgl.  Dz  637  s.  v.] 

5315)  [*mlnus-eadentia  (v.  *cadere  fiir  cadere), 
Unfall,  ==  altfrz.  mescheance,  Unheil.  Tgl.  Dz  637 
mechant.^ 

5316 1  [*miniis  eado,  -ere  (fiir  cadere)  =  altfrz. 
mescheoir,  iibel  fallen,  iibel  ausschlagen.  Vgl.  Dz 
637  mechant.] 

5317)  [*miniis  caput  =  prov.  meseap-s,  iibles 
Ende;  frz.  mechef,  dazu  das  Vb.  altfrz.  meschever; 
span,  menoscabo,  dazu  das  Vb.  menoscaliar,  mes- 
cabar :  ptg.  meno-cabo  (altptg.  mazcabo).  Vgl. 
Dz  209  menoscabo.] 

5318)  [*minus  preheudo,  -ere  =  frz.  meprendre, 
fehlgreifen,  irren.j 

5319 1  ^*miniis  pretio,  -are  =  frz.  mepriser, 
verachten.] 

5320)  [*minfis  sedeo,  -ere  =  altfrz.  messeoir, 
mifsfaUen,  dazu  das  substantirisch  gebrauchte  Part. 
messeant.  MifsfaUen,  Mifserfolg  ( ?  i,  dav.  messeance, 
(auoh  neufrz.)  LTnschicklichkeit.  Vgl.  Forstcr, 
Z  TV  381.] 

5321)  [*minus  stautla  (v.  stare)  =  altfrz.  me- 
sestance,  Ungelegenheit,  Unannehmlichkeit  u.  dgl.] 

5322)  *minutarius,  a,  um  iv.  minnius),  auf 
Einzelheiten  beziiglich:  ital.  minutario  ,.raccolta 
di  minute  di  lettere"  (fehlt  in  den  Worterbiichem, 
wird  aber  von  Villari  haufig  gebraucht  zur  Uber- 
setzung  des  raittelalterlichen  Kanzleiausdrucks  mt- 
nutarium).  minutiere  „orefice  di  fino",  vgl.  Canello, 
AG  m  308. 

5323)  mlnntia,  -am  f.,  Kleinigkeit;  itaL  minuzia 
„cosa  di  nulla",  miniigia  .,budello  e  eorda  di  budello", 
vgl.  Canello,  AG  III  343;  ptg.  miun^as.  Kleinig- 
keiten,  hierher  gehort  wohl  anch  miuga,  AVirbel  der 
Spiudel.     Vgl.  Dz  385  minugia. 

5324)  [*mInntTarins,  -um  m.  (von  minutiare), 
Zerkleinerer,  =  frz.  meniiisier,  Tischler.]  Die  in 
den  Ubrigen  Hanptsprachen  tiblichen  Ausdriicke  fiir 
..Tischler"  sind:  ital.  falegname  (aus  facere  und 
*hgnamen],  legnajuolo  =  *Uynarioluz ;  span,  car- 


pintero  =  cnrimitarius  v.  cirpentiim ;  ptg.  car- 
pinteiro,  marceiro,  marceneiro  :=  mercenanus  (?). 

5325)  *minutIo,  -are  (v.  minutiis),  zerkleinem; 
ital.  miniizzare  u.  {am)mencire,  erstcres  auf  den 
stammbetonten ,  letzteres  auf  den  fleiionsbetonten 
Formen  beruhend  {*mimitio  :  minuzzo,  aber  *minu- 
tidmus  :  mencidmo),  zu  mencire  das  als  Adj.  ge- 
brauchte verkiirzte  Partizip  mencio,  klein,  fein, 
winzig;  rum.  mdninfesc  li  it  i:  rtr.  manizar ; 
prov.  menuzar ;  altfrz.  menuisifr  und  minder 
(verhalten  sicli  wie  ital.  minuzzare  u.  mencire),  zu 
mincier  das  Vcrb.iladj.  mince  (Diez  640  erklarte 
mince  aus  altnord.  minst,  ahd.  minnist  „mindest", 
vgl.  Caix,  St.  110,  u.  G.  Paris,  R  VIII  618);  alt- 
span,  menuzar.  Vgl.  Dz  215  mitiuto:  Grober,  ALL 
IV  117. 

53261  minutiis,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  minuere), 
verkleinrrt.  klein;  ital.  minuto,  Adj  u.  Sbst..  als 
letzteres  mit  der  Bedtg.  ,, Minute" :  rum.  nidrunt: 
prov.  menut:  frz.  menu,  als  Sbst.  mit  der  Bedtg. 
„Speiseliste"  (gleichsam  ,,Speiseklein" ;  im  Plur. 
kann  das  Wort  in  mehrfacher  Bedeutung  gebraucht 
werden:  „kleine  Einkaufe,  Luslbarkeiten  etc.");  dazu 
das  gel.  W.  la  minute,  die  Minute;  span,  menudo, 
klein,  minuto.  Minute;  ptg.  miudo,  klein,  minuto, 
Minute.     Vgl.  Dz  215  minuto. 

5327)  mirabllls,  -e  (mirari),  wunderbar;  ital. 
mirabile,  Adj.,  merariglia,  maraviglia{=  mirabiliat, 
Wnnder,  vgl.  Canello,  AG  III  337  und  403;  dazu 
das  Vb.  meravigliare;  rum.  das  Adj.  fehlt,  das 
Sbst.  hat  dieForm  minune,  von  Ch.  =*mir[nbil]ionem 
angesetzt,  dazu  das  VI).  minunez  ai  at  a;  prov. 
meravelha,  meravilla ,  dazu  das  Vb.  meravelhar: 
frz.  merveille,  dazu  das  Vb.  emerceiller:  cat. 
maravella,  dazu  das  Vb.  maracellar ;  span,  mara- 
villa,  dazu  das  Vb.  maraviltar ;  ptg.  maravilha. 
dazu  das  Vb.  maravilhar.    Vgl.  Dz  203  maraviglia. 

5328)  mlracnliim  «.,  Wunder;  ital.  miracolo, 
Wunder,  arch,  miraglio,  Spiegel,  vgl.  Canello,  AG 
UI  353;  prov.  mirncle-s  und  miracla,  Wunder, 
miralh-s,  Spiegel;  frz.  miracle  (gel.  W. );  span. 
milagro;  ptg.  niilagre.  Vgl.  Dz  469  milagro: 
Meyer,  Ntr.  186. 

5329)  mlrator,  -orem  m.  (mirari),  Bewunderer; 
ital.  miratore:  rum.  mirdtor;  prov.  miraire, 
mirador:  cat.  span.  ptg.  mirador. 

5330)  *miratoriiIm  «.  (mirari),  Ort  oder  Werk- 
zeug  des  Schauens;  ital.  miradore,  Spiegel  (das 
iibliche  Wort  ist  specchio  =  speculum);  prov. 
mirador-s  (das  iibliche  Wort  ist  miralh-s),  Spiegel; 
frz.  miroir,  Spiegel;  span.  ptg.  mirador,  Schau- 
turm,  Warte.     Vgl.  Dz  641  miroir. 

5331)  miro,  -are  (schriftlat.  gewohnlich  Deponensi, 
bewundem  (im  Roman,  ist  die  Bedtg.  verallgeraeinert 
zu  „schauen");  ital.  mirare;  rum.  mir  ai  at  a 
(hat  die  Bedtg.  ^bewundem"  bewahrt);  prov.  mirar: 
frz.  niirer:  cat.  span.  ptg.  mirar. 

5332)  dtsch.  mischmasch  =  f  rz.  micmac,  Spitz- 
biiberei,  vgl.  Dz  639  .<.  r. 

5333)  (miseeo  u.)  *misceo,  -ere,  mischen;  ital. 
mescire  (Part.  P.  P.  misto);  span,  mecer:  ptg. 
mexer.  Vgl.  Dz  468  mecer;  Grober,  ALL  IV  117. 
S.  unten  miscnlo. 

5334)  *misclta,  -am  /'.  (fur  mixta)  =  ital. 
mescita  „il  luogo  ove  si  mescono  o  minestre  o  vini 
od  olii",  vgl.  Canello,  Riv.  di  fil.  rom.  I  17;  Storm. 
R  V  177  Anm. 

5335)  *miseito,  -are  (v.  miseeo],  mischen,  = 
ital.  mestare:  rtr.  maachadnr:  friaul.  messedd. 
Vgl.  Storm,  R  V  177;    Ascoli,   AG   I  44;    Grober. 


•lUS 


5830)  inliu-nlu 


ri;)r)i>  iiu>iiilit4\K 


4!i(> 


Al.l,  IV  US,  li'itot  ni<i.irlinil<ir  vmi  manclia,  Miisolio, 
Si-lilini,'»'  ah. 

fiS.ltil  *misralo,  -arc  (mhcfir).  iiiiRrliiMi:  itiil. 
nifsciJiirf .  tiifschiiiir  ,  minhittrr ,  miMiiirr  „i|uiisi 
sinoniini'',  ilaiu  ilio  Vorlialsbsttvi-  im-<ci)/(i  „iiu'stn|ii 
i>  raiiiinln  (III  muriiton'".  hiisc/iki.  migliit  ..runibiitti- 
inonto  oorpo  n  iMmo,  i|uiHtiiiiii>  nnli'tito",  nir.ichia 
,.vino  caw  nii-lo  iiinmo".  v^;!.  Taiiollo,  Al!  Ill  353; 
Hiirnorilcni  liio  I'arti/.ipialsiiletantiva  mrscolnln,  me- 
nchiala.  niisclniitn,  (arrliaiscli  aiicli  ilaK  (torn  Kranztis. 
I'lillolinto  mislrii.  nirllra,  melfit  ..niiscliia,  ziiffa"), 
v;;l.  I'anollo,  A(i  111  313:  [irov.  nifsdar.  mrzclar, 
ilavoii  abjri'lfiti't  mc.<i-/<iM/i(i,  (ili'iclisani  *iiiisnilanea, 
(ioiiiisi'li ;  fr/..  niftrr.  dazu  das  I'artizipialslist.  mrire 
(altfrz.  iiieslcr),  Hnnilf^"iiU'ii>;i> :  at)(;rU'iU't  hi<7(Ih;/c 
Misolmnn:  aiilsordom  ilic  ZiisaiuiiuMisctzunf;  ptle- 
iiirle  (altfrz.  audi  meslf-peslc  u  mcnle-me.sle),  iintor-, 
ilurrlii'inainlt'r.  ju'le  ist  wotil  mir  laiitliilu'  Uinliililiiiif; 
von  iiiiU.  motrlichervvpiso  iiiit  bi'^rrilTliclicr  AiiUdimiiit; 
an  pfUr,  Si-liaiifcl.  als  ein  ziim  Aiif-  ii.  Diirrhoin- 
anilcruorfon  vcrsriiipdonor  (iegonstiimlo  diciioiides 
Workzoiij;,  vj;l.  Dz  (i5G  pile-nirlc ;  cat.  niesclar: 
span.  nie;chir.  dazu  das  Vbsbst.  mezcht :  ptg. 
me.sclnr  (dancben  misturar  »=  *mia:tiirare),  dazii  das 
Vbsbst.  me.icla.  \g\.  Dz  216  mischiare:  Grobor, 
ALL  III   117. 

5337'!  niiselliis,  n,  urn  (Domin.  v.  miser),  un- 
^liiokiicli ;  ital.  tiiiscllo:  rum.  «ii.se/,  clond ;  prov. 
altfrz.  mesel  (Fern,  altfrz.  iHetiiele,  vgl.  Stengel, 
Gloss,  p.  1G7  Anni.),  aussiitzig;  (altspan.  tnesyllo). 
Vgl.  Dz  638  mesel;  Grobcr,  ALL  IV  118. 

•")338)  miser,  a,  um,  oleml;  ital.  misero;  (alt- 
frz. mezre,  Ale.xiuslied  89",  wenigstcns  sctzt  G.  Paris 
«lezre  =  miscra  an,  wiilnend  Stengel,  Gloss,  p.  167, 
darin  medre  =  matrem  erkennt,  der  Sinn  dor  Stelle 
gcstattet  die  eine  wie  die  andere  Auffassung :  aus 
mezre  soil  nach  Diez  632  entstanden  sein  altfrz. 
wai,",  mau<e,  elcnd,  wozu  das  Sbst.  maisctct,  Elcnd, 
es  erscheint  jcdoch  diese  Ableitung  wenig  glaublich, 
denn  sonst  pflegt  rr,  sr  zu  r  vereinfacht  oder  zu 
sdr ,  sdr  erleichtert  zu  wcrden,  audi  das  ai  ist 
befreindlich ;  vielleidit  ist  J«a!.s  nidits  anderes  als 
das  adjektivisch  gebrauchto  Adverb  mais  ,,aber", 
68  ware  dann  anzunehmen,  dafs  von  mais  zunadist 
das  Adverb  maisement  (gleiclisam  ,,aberig,  in  Aber- 
lage,  d.  li.  in  Mifslage,  t'beilage  befindlioh")  und 
daraus  das  Adj.  mais  gebildet  wcrden  ware.  Dooh 
soil  das  eben  nur  cine  Vermutung  sein).  Span.  ptg. 
misero. 

.")339)  *niiseresco,  -ere  (v.  miser),  elend  worden 
(scbriftlat.  miserescere  ist  Inchoat.  zu  miserere, 
Mitleid  haben),  =  rum.  mi^elesc  ii  it  i,  elend 
werden. 

5340)  miseria,  -am  f.  (miser),  Elend;  ital. 
mutcria:  frz.  miserc  etc. 

5341)  *iiils.sa,  -am  f.  (fiir  missa  v.  mittere),  Messe ; 
ital.  messa:  frz.  messe;  span,  yiiisa:  ptg  7uissa. 
Vgl.  Dz  212  messa.     S.  unten  mitto. 

5342)  *mlssam  n.  (fiir  rnissum  v.  mittere),  das 
aus  der  Kuche  in  das  Speisezimmer  Geschickte,  das 
Gericht,  dieSpeise;  ital.  messo;  frz.  mets  (in  An- 
lehnung  an  mettre  niit  ts  geschrieben).  Vgl.  Dz 
638  mets. 

5343)  altnfriink.  mita,  Milbe,  =  frz.  rnitc,  Milbe, 
auch  kleine  Kupfermiinzo  u.  dgl.,  davon  abgeleitet 
"mitaiUe,  woraus  mit  Einschub  eines  r  (vgl.  rcf/rsta 
:  registre,  cannabis  :  chaiivre,  tristis  :  altfrz.  tristre 
u.  dgl.)  mitraille  (normann.  mindraille  init  An- 
lebnung  an  mendre-s  =  minor) ,  Haufe  kleiner 
Jletallstiieke;  span,  mita,  Milbe,  davon  abgeleitet 


mftralln.  Kartiltsclienzeug.     Vgl.  Dz  215  mita  und 
641   mitraillf. 

5344)  mltlKO,  -uro  [milii),  mild,  g(din<l,  sanft 
niadien;  ital.  mitiiiurr  ..reiiilcr  mite",  milirarr 
,,ranv.zare",  vgl.  C'andl.i,  .\(i  111  375.  Auh  dem 
I'art.  1'.  P.  midijaliis  orkliirto  Diez  46H  span,  meyo, 
iinnft,  gpfiillig,  ptg.  mritjo  (mitigatiis  :  mei/o  ^ 
*rordatiis  :  ciirrdn). 

5345)  *mi(io,  -lire  (v.  mitis)  --  ital.  mr:iare, 
toigig  werdon,  dazu  das  Adj.  (verkiirzt<>8  Part.)  mezco, 
toigig,  woielilidi,  wdk.  Vgl  Dz  385  mr;:n  (Dicz 
sctzt  oin  Adj.  *miliiis  als  (irunilwcirt  an,  wcdici  dan 
<•  uncrkliirt  bicibt)  ;  Griibcr,  ALL  IV  118  (bii-r  die 
riditigo  Abloitung);  Flcdii»,  AG   IV  375. 

6346)  niilrfi,  -am  f..  cine  ArtMiitze;  ital.  milra. 
milria  ,,il  berrott"  ciiiKi'dpalc",  milira  „mitra,  un 
bcrrottoiie  di  carta  clie  si  mettcva  in  ca])o  ai  con- 
daniiali,  e  (piindi  uomo  da  forca",  vgl.  Cancllo,  AG 
III  :!!)8;  auch  sonst  ist  das  Wort  als  gel.  Wort 
vorliandon. 

5347)  arab.  ml'traqnli,  Hammer  (Freytag  111  63''|; 
ital.  matracca  :  span.  ptg.  matracn,  Kla|>per,  vgl. 
Dz  468  .S-.  r. 

5348)  *niTtto,  misi,  *mTssum,  *inTftere  (scbrift- 
lat. mitto.  tinxi.  missuiii,  mittere,  vgl.  Mar.^  .<.  r.), 
schicken  (ini  Kunian.  ist  dicse  Bedtg.  zu  derjcnigou 
„otwa8  von  cineni  Orte  zu  einem  andern  bringen, 
selzen,  stellen,  legon"  vorallgemeinert  worden  und 
zuni  Ausdrucko  des  Begriffos  „8diicken"  sind  andere 
Verba,  namcntl.  mandare  u.  inviare  oingetreten); 
ital.  mctio  misi  messo  mettere;  rtr.  met,  (Perf. 
feblt),  mess  u.  mes,  meter  etc.,  vgl.  Gartner  g§  148, 
166  u.  200;  prov.  met  mis  mes  metre;  frz.  mets 
mis  mis  mettre  (das  i  im  Part.  Priit.  beruht  auf 
Angloichung  an  das  Perf.,  die  rogdrechte  Form  mes 
ist  altfrz.  als  Sbst.  in  der  Bedtg.  „Bote"  vorhanden); 
alt  cat.  meto  mes  mes  metre,  noucat.  ist  metrer 
schwaches  Vb.  mit  dem  starken  Part.  Priit.  mes; 
span,  meter  (schwadi);  ptg.  metier  (schwach). 
Vgl.  Dz  213  mettere;  Grobcr,  ALL  IV  118. 

5349)  mitulus,  -um  m.  {/inv/.oi),  Miesmuschcl ; 
ital.  mitilo  .,un  genere  di  molluscbi",  nicchio 
„conchilia,  guscio,  niochia,  cappello  da  preti,  natura 
della  femina",  vgl.  Canello,  AG  III  366 ;  aufserdem 
gehort  hierher  nicchia,  muschelartige  Vcrtiofung, 
Nische  (=  frz.  niche,  das  aber  als  Vbsbst.  zu 
nicher  =  nidi/icare  aufgefafst  werden  mufs;  span, 
ptg.  nicho);  (frz.  moule  =  mutulus  mit  Anlehnung 
an  nnisclus ;  cat.  mtiscla  =  *muscula);  span,  al- 
meja;  ptg.  a-meija,  a-meijoa.  Vgl .  Dz  222  ni'cc/i!0  ,• 
Griiber,  ALL  IV  118. 

5350)  mixticius,  -iim  m.  [mixtus),  Mischling; 
(ital.  meticcio);  prov.  mestis;  frz.  metis;  span. 
mestizo:  ptg.  mestii;o.     Vgl.  Dz  212  mestizo. 

5351)  *mixtlculum  n.  (Demin.  zu  mixtum)  = 
frz.  meteil,  Mengkorn,  vgl.  Dz  638  s.  v. 

5352)  mixtum  (Part.  P.  P.  von  miscere)=  prov. 
mest,  zwischen,  unter,  vgl    Dz  638  s.  v. 

5353)  mobllTs,  -e  (morere),  beweglich;  ital. 
mol>ile,  Adj.,  mobiylia  (=  mobilia),  Mobcl,  vgl. 
Canello,  A(iIU403;  prov.  mohle;  altfrz.  mueft/e 
(=  *mohitis,  indem  der  Vokal  von  movere  auf  das 
Adj.  iibertragen  wurdc.  vgl.  Forster,  Z  III  561; 
G.Paris,  KX50:  Grobcr,  ALL  IV  118);  neufrz. 
meulile;  cat.  mnble;  span,  mueble  (Lehnwort  aus 
dem  Frz.);  ptg.  movel.  Das  Wort  ist  iiberall  audi 
Sbst.  mit  der  Bedeutung  „bcwegliche  Habe,  Haus- 
gcriit,  Mobel".     Vgl.  Grober,  ALL  IV  118. 

5364)  mobilitas,  -tatem  f.  {mnbilis),  Beweglicb- 
keit;  ital.  mobilita,  dem  entspr.  in  den  iilir.  Spr. 


497 


5355'1  niOchus 


5379)  mSllIo 


498 


5355)  [*mochus,  -um  »i..  Wicke,  =  ital.  moco, 
Tgl.  Dz  385  .-.  r] 

5356)  moderniis,  a,  um  iv.  modu),  neii  (Prise, 
lie  accent.  46  p.  528.  18  K.;  Cassiod.  Var.  4,  51); 
ital.  moderno:  frz.  moderne:  span.  ptg.  moderno. 

5357)  modero,  -are  {modus),  mafsigen;  ital. 
moderare:  frz.  moderer  etc. 

5358)  modestus,  a,  um  {modus),  besclieiden; 
ital.  nwdesto:  frz.  modesle  etc. 

5359)  modioliim  h.  (ni»rfj«m),  Dotter  (Plin.  Val. 

I,  64  in.,  wo  falsch  niediota);  pro  v.  moiol-s:  neu- 
proT.  mouiini :  frz.  moyeu.  Vgl.  Dz  644  »io(/e«  2 
(da  Dicz  das  lat.  niodiolum  nicht  kannte,  konnte 
er  die  richtigc  Ableitung  nicht  finden  nnd  verfiel 
ilarauf,  *mutuhis  v.  miitulu-s  =  mijtilus  als  Gruad- 
wort  anzusetzen) ;  Grober,  ALL  IV  119  (hier  das 
richtige  Grdw.). 

5360)  modiolu.s,  -um  m.  (modiuii),  Nabe;  (ital. 
mozzo  ^  niodius,  vgl.  Dz  386  s.  p.);  pro  v.  molh-s 

II.  muiol-s;  frz.  moyeu.    Vgl.  Dz  644  moyeu  1. 

5361)  modins,  -um  m  ,  ein  Hohlniafs;  von  modiiis 
leitet  Caix,  St.  414,  cine  lange  Rcihe  ital.  (meist 
mundartlicher)  Worte  ab,  welche  „Kriig"  oder  ein 
ahnliches  Gefafs  bezeiclinen  (mezzina,  viezzuolo, 
muzuoU.  mozzina  etc.);  aufserdem  ist  niodius  erhalten 
im  ital.  mozzo.  Nabe,  moiiyio.  Getreidemafs ;  pro  v. 
muei-s,  Getreidemals ,  Schcffel;  frz.  muid;  span. 
moyo:  (das  ptg.  Wort  fiir  den  Begriff  ist  n?(/Hci>e, 
wohl  arabischen  Ursprungs).     Vgl.  Dz  216  mogyio. 

5862)  modo,  eben,  jetzt;  ital.  mo.  (in  Jlund- 
arten  mancherlei  andere  Formen,  z.  K.  sard,  moi, 
immoi,  comask.  ammo,  neap.motie,  venez.  mo/a 
=  modo  Jam  i.     Vgl.  Dz  385  mo. 

5363)  bask,  modorra,  Baumstumpf ;  darauf  soil 
zuriickgehen  span.  ptg.  modorro .  ein  im  tiefen 
Schlafe  Liegendor  (weil  ein  solcher  Mensch  gleich- ' 
sam  so  bewufstlos  u.  klotzig  ist  wie  ein  Baumstiiinpfl, 
modorra,  tiefer,  betaubender  Schlaf  laltptg.  aueh 
„Haufen"),  modorrar,  betauben,  modurria,  Stumpf-  j 
heit,  Dummheit.     Vgl.  Dz  469  irtodorra.  i 

5364)  *m6dellus,  -um  m.  (Demin.  von  modus),] 
Form,  Muster:  ital.  modello:  frz.  modele  (Lehn-  I 
wort);  span.  ptg.  modelo.     Vgl.   Dz  215  modano.' 

5365)  modulus,  -um  m.  (Demin.  v.  viodus).  Form;  j 
ital.  modulo  ,, modello",  modano.  modene,  modiiie] 
„certo  modello  di  cui  si  servono  gli  artefici  nei  loro  ; 
lavori",  vgl.  Canello,  AG  HI  349;  prov.  moUe-s; 
altfrz.  niodle:  neUfrz.  moule:  span.  ptg.  molde. 
Dazu  das  Vb.  ital.  modulare,  frz.  mauler,  span,  j 
ptg.  moldar,  moldear.  Vgl.  Dz  215  modano: 
Grober,  ALL  I  245  unter  attitulare.  ! 

53661  modfi-s,  -um  m.,  Art,  Weise;  ital.  modo  \ 
u.  moda,  letzteres  nur  in  der  Bedtg.  „Mode",  vgl.  I 
Canello,  AG  III  403;  rum.  mod,  PI.  moduri;  prov. 
mo-s,  7nodi-s;  (altfrz.  niceuf  [v;egen  des  f  s.  unten 
dtis]  ,, Modus",  nach  Grober,  Z  II  459  und  XI  287, 
ist  das  Wort  Verbalsbst.  zu  inouvoir.  vgl.  dagegen 
G.  Paris,  EVm  135,  u.  namentlich  AscoU,  AG  X  100; 
es  diirftc  an  der  ublichen  Gleichung  meeuf  =  modus 
festzuhalten  sein ,  schon  weil  es  nicht  ebeu  wahr- 
scheinlich  ist,  dafs  die  Altfranzosen  sich  einen  neuen 
Kunstausdruck  fiir  den  gramraat.  Begriff  „Modus"' 
geschaffen  haben.  fibrigens  wiirde  ein  von  mouvoir 
gebildetes  mceuf  ein  iibel  gewahlter  Ausdruck  fiir 
den  Begriff  „Modus"  sein):  neufrz.  mode,  Modus. 
mode  f.  Mode ;  („Art  u.  Weise"  wird  durch  maniere 
ausgedriickt);  cat.  span.  ptg.  modo,  Art,  Weise,  i 
moda,  Mode. 

5367)    dlsch.    moffel ,    ein    Mensch    mit    dicken, 
herabhangenden  Lippen;  davon  frz.  mufle,  Schnauze,  I 
K'drting,  lat.-rom.  Worterbuch 


norm,  moufler,  maulen,  pik.  moufeter,  die  Lippen 
verziehen.    Vgl.  Dz  645  mufle.    S.  auch  unten  muff. 

5368)  mola,  -am  /".  (molo),  Muhlstcin,  Muhle; 
ital.  mola:  rum.  moard;  prov.  mola;  frz.  meule. 
Miihlstein;  (moulin  =  *niolinum,  Muhle);  cat.  mola; 
span. muela:  ptg.  mo,  Miihlstein,  (moinha,  Miihle). 

5369)  molaris,  -em  m.  {mola),  Backenzahn;  ital. 
molare:  frz.  molaire:  span,  molar  (auch  mola); 
ptg.  molar. 

5370)  molarins,  a,  um  [mola),  zur  Miihle  ge- 
horig;  rum.  morar. 

5371)  *molecuIa,  -am  f.  (Demin.  von  moks), 
kleine  Masse;  davon  nach  Caix,  St.  419,  ital. 
mollica  (altital.  midicola,  cbian.  muliquala)  „miDaz- 
zolo".  Dicz  216  molla  leitet  mollica,  das  er  aber 
tnollica  betont,  von  mollis  ab. 

5372)  moles,  -em  f.,  Steinmasse,  Hafendamm; 
[ital.  molo,  Hafendamm  (das  Verhiiltnis  von  molo 
zu  moles  ist  aber  unklar,  vgl.  Grober,  ALL  IV  436)J; 
frz.  mole:  span,  muelle  (wohl  mit  Angleichung  an 
mollis).     Vgl.  Dz  216  molo. 

5373)  mSlestia,  -am  f..  Beschwerde,  u.  molestns, 
a,  um,  beschwerlich ;  ital.  span.  ptg.  molestia, 
molesto  (gel.  W.). 

0374)  molinarius,  -um  »i.  (molinus),  Muller; 
ital.  molinaro,  mulinaro,  mugnnjo  (letzteres  wohl 
von  mugnere  in  der  Bedeutung  „herausdrucken", 
der  MiUler  wird  also  als  derjenige  bezeichnet,  welcher 
das  Mehl  aus  dam  Kome  herausdriickt) ;  (rum. 
morar  =  molarius);  frz.  meunier:  span,  molinero; 
ptg.  moleiro,  moeiuieiro.     Vgl.  Dz  219  mulino. 

5375)  "^mSlino,  -are  (molina),  mahlen;  ital. 
niulinare  „raeditare,  fantasticare",  also  eigentUch 
„Gedanken  mahlen",  vgl.  Marchesini,  Stud,  di  fil. 
rom.  II  5. 

5376 1  mollniis,  a,  um  (molo),  zum  Mahlen  ge- 
hiirig  (PI.  Fern,  molinae.  Miihle,  Ammian.  18,  8,  11); 
ital.  moliiio,  mulino,  Miihle;  (rum.  moard  =  mola); 
prov.  molin-s,  moli-s:  frz.  moulin:  cat.  moli;  span. 
molino;  (ptg.  moinho).  In  veranderte  Bedeutung  ist 
ttbergetreten  ital.  mulinello,  Wirbelwind.  Derselbe 
Bedeutungswechsel  liegt  vor  in  *remolinare  =  ital. 
remolinare,  wirbeln,  remolino.  Wirbelwind;  altfrz. 
remouliner,  dazu  remoulin,  Haarwirbel,  Stern  am 
Kopfe  eines  Pferdes;  span,  remolinar,  wirbeln, 
remolino,  Wirbelwind:  ptg.  re(do)moin}iar,  re{do)- 
moinho.     Vgl.  Dz  219  mulino. 

5377)  molio,  -ire  (v.  moles,  schriftlat.  gewohnlich 
moliri),  auf  etwas  sinnen;  span,  molir,  etwas  nnter- 
nehmen ;  ptg.  mollir,  aussinnen. 

5378)  [*mollo,  -onem  (v.  moles),  Haufe;  sard. 
mullone,  Haufe,  Grenzstein;  span,  mojon:  altptg. 
moiom.  Vgl.  Grijber,  ALL  IV  119;  Dz  469  mojon 
(stellte  mutihis  als  Grundwort  auf.] 

5379,  *mollio,  -are  (mollis),  weich,  geschmeidig, 
feuoht  raachen,  benetzen;  (ital.  fehlt  das  Vb.,  der 
Bedeutung  nach  entspricht  ammollare,  das  eiufache 
mollare  bedeutet  „nachgeben,  nachlassen,  schlaff 
werden";  Verbalsbst.  zu  mollare  ist  molla  (eigentl. 
nachgebender ,  elastischer  Gegenstand ,  daher) 
Sprung-,  Stahlfeder,  davon  wieder  molletta,  Haken 
am  Brunnenseil,  im  PI.  kleine  Zangen);  prov. 
molhar;  frz.  mouiller :  cat.  nii(??ar;  span. /K<yar,- 
(*ti>ollar  fehlt,  wohl  aber  ist  vorhanden  muelle, 
Stahlfeder,  mnlleta,  Lichtputze,  mollete ,  weiches 
Brotchen,  molleja,  Driise,  wovon  wieder  mollejon, 
mollejuela;  mollera,  weiche  Stelle  am  Kopfwirbel, 
auch  der  Kopfnirbel  selbst);  ptg.  molliar ;  (dem 
span,  molla  entspricht  mola,  Sprungfeder).  Vgl.  Dz 
216  molla;  Grober,  ALL  IV  119. 


4{)!) 


bSaO)  niAllls 


hum  iiiorliilH 


5380)  ni5IITi«,  e,  wcioli ;  i  t  al.  mof/r;  rum.  mon/r.- 
rtr.  wo//,  jirnv.  molh-i: :  fr/.  mot,  nioii.   mullr :  i\\n 
Shut,    altfrt.    mol .    Wmlo,    iii'iifr/..   iliis   nciniii. 
mtillrl.  nis  Sligt.  »i<ii(.  woii'lios  Kiii^<woi(lt<,  liosomlorH 
Lunp>  I'iiio»  Tion>(i,   v\i\.  V/  044  .«.  v. :    von  Hiii//rf 
wipiior  itlipiloitvt  mollrtoii.   woirlior,  wollciuT  StoflT,  , 
Vffl.  \)t.  t!43  .••■.  I'.,-  rut.  moll:  «luiii.  iimir  ii.  miirlle,  I 
daron  ul>>:pl<>itot  ilii»  Adj.  iiinlliir.  Hoirlilicli,  u.  dii8 
Sbst.   mullrra.   ^Icirlisaiii  'mnllinriii.   wimcIio  Stollo 
am  SclipiU'l,  aiu-li  dor  S.-li.'itol  solhst,  vftl.   l)z  4(i!l  [ 
.«.  r. ;  ])t(;.  m()//r.  ilavmi  iilim'li'itol  mull  lira,  woicho 
Stolli»   am   Sflu'iti'l ,    \\ir(lt'rko|if ,    mullrjn.    Knibfl- < 
dniso  otc.  I 

&3S1)  mdllltift,  -mil  /'.  [mollis).  Wuir.hlioit;  ital.  j 
iHo//c-.-(i ;  rum.  im)/i-(if(i.-  pri'V.  iiiolleni :  fr/..  mo/-' 
/r.<.<c;  span,   p  1 1;.   iiiolli:<i. 

5382)  indio,  iiiulQI,  molitftiii,  iiidlSre,  malilcii; 
(ital.  folilt  da»  Vli.,  ilafiir  iiKiriimir^  *miiiliimiic. 
ebpiiso  rum.  iiidcimi);  rtr.  mnlrr.  Part.  I'riit.  mioA(,  i 
»ii<)(,  v);l.  Ciartnor  g  14S;  prov.  mal  mole  iiioliitl 
moire:  (ri.  mouils  moiilu.s  moulii  moiidre:  span,  i 
moler:  ptj;.  moer. 

5383)  niOni^iititiii  u  .  AupMiblick;  ital.  viowetito  \ 
II.  dem  cntsprcclipud  in  don  iibriRcn  Spraohon. 

5384 1  mSnisterliiin  u.  *-friiini  n.  {/tovaar>i(iiof), 
Klostor;  ital.  momtfilero:  prov.  moiiestier-s,  mu- 
.\lier-s:  altfrz.  mon.stier;  ncufrz.  moutier;  span. 
moiHisterio :  p  t  g.  mosteiro. 

5385)  moniieliiis ,  -uni  w.  (/wva/oi;) ,  Miinch; 
ital.  moiiiico:  pri)v.  moiii/e-a:  frz.  moine:  span, 
ptg.  monjc.  -fic     Vgl.  unton  niiiscio. 

53S6)  luoneo,  -ere,  orinnern ,  malinou;  span. 
miiTiir,  oinladon;  ptg.  nioiiir  (gel.  W),  riigen.  Vgl. 
Dz  471  .V.  V.     S.  auch  oben  'Sdmonesto. 

5387)  moueta,  -am  f.,  Miinzc;  ital.  moncla: 
prov.  moiieda ;  frz.  moniiaie:  span,  moneda; 
ptg.  moeda 

5388)  monetariiis ,  a,  um  {moueta},  zur  Miinzo 
gehorig;  ital.  monetario,  AJj.  u.  Sbst.,  moticliere, 
Sbst.,  „rufficiale  della  zeoca",  vgl.  Canollo.  AG 
III  308. 

5389)  monile  n.,  Ualsband;  davou,  bezw.  von 
dem  PI.  monilia  nach  Dz  203  ital.  matiir/lia,  sma- 
niglia.  Armband;  frz.  manillc,  Armring;  span. 
manilhi.  D'Ovidio ,  AG  IV  163,  slollte  niiiniciila 
als  Grundwori  auf,  aber  G.  Paris  hat  wohl  Recht, 
wonn  er,  R  LX  623.  volksetymolngische  Aulchnung 
von  monilia  an  manus  annimmt. 

5390)  monocliordon  i>.  (fiovo/opdot),  ein  ein- 
saitiges  Musikuerkzeug;  ital.  muiiocordo;  frz 
manicordion  i^mit  Anlehnung  an  manus);  span, 
ptg.  wanicordio.  Vgl.  Dz  216  monocordo;  Fafs, 
RF  m  504. 

5391)  nions,  montem  m.,  Berg;  ital.  monte; 
rum.  miinte.  Berg,  u.  mnnt,  Hooker;  rtr.  miint ; 
prov.  frz.  moiit :    oat.  miint:   span.  ptg.  monte. 

53921  mons  gaudii  ist  nach  gcwohnlicher  An- 
nahme  die  Grundforni  fiir  altfrz.  monjoie,  welohes 
als  Appellativ  _Anh6he,  Hugel"  (in  dieser  Bedtg. 
auch  monjoi)  bedeutet,  als  Nomen  proprium  Name 
des  altfrz.  Hanners  u.  altfrz.  Schlachtruf  ist.  Man 
sehe  Xaheres  bei  Gautier  zum  Rolandslied  V.  3095. 
Glaubhaft  ist  diese  Ableitung  nioht  cben,  indossen 
ist  sie  doch  annehmbaror  als  die  von  meiim  f/atidium. 
Die  Untersuohung  desWortes  ist  Aufgabe  der  Kultur- 
geschichte,  nicht  der  Sprachgeschichte. 

5393)  [*inonstraiiieiuii  n.  (monstro)  =  span. 
mostrenco,  mostrenca,  herreiiloses  Gut,  „weil  der 
Finder,  um  es  zu  erwerben,  es  offentlich  ausrufen 
u.  vorzeigeo  mufste",  Dz  470  *.  v.] 


53t)4)  iiiOiiMtro,  -Are,  zoigon:  ital.  mm-lrair, 
dazii  das  Vb.-ibs(.  m»\li-a,  Mnstor,  I'robo,  auoli  /IITor- 
blatt;  rum.  muslrii  ai  at  a,  jom.  VorsUdlungon 
maohon ,  jom.  ladoln  (vgl.  frz.  rrmoiilrrr);  prov. 
mon.-ilrar:  altfrz.  moii.'i/icr;  noufrz.  montrcr, 
duzu  das  VbxbRt.  moittrr,  diu  /'Oigo,  Tasolionulir; 
cat.  span,  ptg    moslrnr. 

6395)  nioiiNtriliii  »..  Ungohouor;  ital.  monstro 
u.  pbonxo  .iIk  j;oI.  \V.  in  don  iibrigon  Spraolion. 

53961  *iiioiitaiioUK,  a,  iiin  [mons,  vgl.  SKtI.  .\ld. 
I  439),  zum  Horg  goliiirig:  i(al.  monlai/na,  Go- 
birgo;  rum.mnnlean:  \)rov.  monlanha :  frz.  wio»- 
((i/;»ic,  davon  monlapnaril.  Gobirgsbowolinor;  (span. 
monlana .  davon  moiitaner<i ,  (iol)irgi(futtor  d.  i. 
Kiobolmast  fiir  dio  Sohwoino);  ptg.  montanha.  dav. 
ilio  Adjoktiva   monlanhriro  u.  monlanliez. 

53971  inoiitaiiitH,  a,  inn  (mon.s),  zum  Horg  go- 
liiirig; ital.  mnnlann:  frz.  montain:  span.  «i«H- 
lano 

5398)  ♦iiiontfti'TiiN,  a,  am  (muns),  zum  Borg 
gehiirig;  span,  montrro.  (iobirgsjiigor ;  ptg.  mioi- 
teiro.     Vgl.   Dz  469  mnntern. 

5399)  [*nioiitatilrii,  -aui  /'.  (mons);  ital.  monta- 
turn  „rarmamonto  d'\in  ordigno,  d'una  offioina  etc.", 
montura  „divisa  o  oorrodo  doi  soldati"  (boido  Worte 
wohl  iiaoh  dom  Franzo.s.  gebildot),  vgl.  Canollo, 
AG  111  385;  frz.  monlnrc,  Ausriistung,  Roittier 
(die  Bedtg.  orklitrt  sicli  aus  dorjonigen  von  munter); 
span,  montnrn,  Lasttior.] 

5400)  monticellus,  -am  m.  tmons),  kloiner  Borg, 
Haufe;  ital.  monticdio:  rum.  mnnticel;  prov. 
altfrz.  moncel :  neufrz.  moncenu ;  span,  movie- 
cdlo. 

5401)  *iuoilto,  -lire  {mons),  steigen ,  steigon 
machen,  in  die  Holie  komraen,  reiteii,  in  die  Hoho 
bringen,  ausstatten;  ital.  monlare;  prov.  monlar : 
frz.  montcr;  span.  litg.  montar.  Dazu  das  Parti- 
zipialsbst.  ital.  monliinte.  frz.  monlant,  span. 
montantv.  dio  Hoho  einor  Summo,  Betrag  (span. 
ptg.  montantc  bedeutet  auoh  einon  niit  zwei  Handon 
zu   fiihrenden  Degen). 

5402)  moiitiiosiiN,  a,  um  {mons),  bergig;  ital. 
montuoso:  rum.  mimtos  (daneben  muntenos):  prov. 
montuos;  frz.  monteux;  span.  ptg.  montuoso. 

5403)  monumentura  n.  {moneo);  ital.  monii- 
mento;  rum.  mormint;  ^rov.  monumen-s ;  {rz.monu- 
mtnt:  s])an.  ptg.  monumento,  moiiumiento. 

5404)  [ndl.  inoockc,  Bauch ;  davon,  bezw.  vom 
ahd.  *mat(che,  vermutlich  prov.  mauca,  Bauch; 
cat.  moca.     Vgl.  Dz  637  s.  y.J 

5405)  mora,  -am  /'.,  Vorzug;  ital.  span.  ptg. 
mora  (gel.   VV.j. 

5406)  arab.  worilbi'till  (ein  Volkernanio);  davon 
prov.  maraliotiii,  oinc  Miinze;  span.  ptg.  mara- 
vedi.     Vgl.  Dz  466  maraoedi. 

5407)  morbidiis,  a,  um  {morbus),  krank;  ital. 
morbidi),  morrido,  woich;  span.  ptg.  morbido, 
krank,  woichlich,  weioh,  dazu  das  Sbst.  morbidez, 
Weichhcit.     Vgl.  Dz  385  morbido. 

5408)  [*morbilio,  -onem  (»io)'6k,'()  =  ital.  mor- 
higlione,  morviglione,  Maseru,  Windpocken,  vgl.  Dz 
386  6-.  v.] 

5409)  l*m6rbiis,  -um  m,,  Krankheit;  das  Wort 
ist  in  seiner  allgemeinen  Bedtg.  im  Roman,  durch 
das  von  male  -j-  habitus  abgeleitete  Sbst  (ital. 
malaltia,  prov.  malautia,  frz.  maJadie),  durch 
infirmitas  (ital.  infermitd,  span,  eiifermidad,  ptg. 
enfermidade)  u.  durch  *dolentia  (ptg.  doen^'n)  aus 
dem  gewohnlichen  (iebrauche  fast  vollig  verdrangt 
worden,   wenn  es  auch  im  Ital.,   Span.   u.  Ptg.  als 


.-)()! 


r)410)  morooa 


5431)  mosa 


502 


gel.  W.  (morho)  noch  fnrtlebt.  Ob  frz.  mome, 
Rotz  (wovon  nach  fjewohnlicher  Annahnio  morfondre, 
gleichsani  morrc  fnixlre,  dein  Pferdo  ScljLiupfon  ver- 
ursachen),  span,  tniicrmo.  \)tjX.  vioniio  aiif  morbus 
ziiriickEufiihren  sind,  niufs  dahingestellt  bleibcn, 
beziiglich  des  f^K'ic'hbedeuteiiden  pro  v.  canna.  cat. 
I'oim  i.st  OS  entschicden  zu  bezweifeln.  Vgl.  Dz  217 
miiniio  u.  643  murfondrf:  Griiber,  ALL  IV  121 
i^G.  fiihrt  aufser  don  bei  Dicz  stebendon  VVovten 
nocJi  an  sicil.  morvii,  Rotz,  bergaraask.  wioriYJ. 
stinkon,  rtr.  morf,  Rotz.  u.  fiihrt  die  ganzc  Sippe 
auf  iiuirrus  =  morbus  zuriick  ;  vgl.  aueh  Schuchardt. 
Z  XI  494.  u.  dagegen  Behrens,  Metath.  p.  78  Anm.)] 

5410)  bask,  iiioi'coa,  diokerDarm;  davon  span. 
riiorcon,   Blutwiirst,  vgl.  Dz  470  .«.  v. 

54111  iiioi'dax,  -acem  (mordeo),  bissig,  =  frz 
mordaclie.  Zange  vgl.  span,  mordncilhi,  Zango), 
vgl.   Dz  643  s.  f. 

5412)  mordeo,  luomordi,  moi-sum,  mSrdere, 
beifson;  ital.  mordn  mnrsi  morso  nwrdere;  rtr. 
morder.  Part.  Priit.  mors,  vgl.  Gartner  s;  148;  prov. 
inordre  (Part.  Priit.  mors);  altfrz.  (mort)  mors 
«lors  ntordre:  span,  ptg  morder.  Vgl.  Grobor, 
ALL  IV   120. 

5413)  altnfriink.  *niorVr  (*iiiorSor),  Mord,  = 
frz.  meiirtre.  davon  abgeloitet  mriirtrier. 

5414)  altnfi'ank.  *iiiorprjaii  (inorbjaii),  morden. 
=  frz.  meurtrir.     Vgl.  JIackel  p.  34. 

5415)  ?  niittelndl.  morfen,  abfressen ;  ita  1.  morfire. 
tiichtig  fressen,  dazu  die  Sbsttve  morfia,  Fresse, 
Manl,  smor/in .  Verzerrung  des  Gesiehts;  altfrz. 
morfier,  fressen.     Vgl.  Dz  386  morfire. 

5416)  ndl.  morilje,  Morchel  (ein  Pilz);  frz.  mo- 
rille  (pic.  meroiidle,  meroule),  Morchel,  vgl.  Dz 
643  «.  !-. 

5417)  *inorTo,  -ire  (schriftlat.  morior,  mortuun 
sum,  mori),  sterben:  ital.  muoro  {muojo).  morii, 
morto,  morire :  rura.  mor,  murii.  murit  u.  mort. 
muri ;  rtr.  morir.  Part.  Priit.  mort.  miert  etc.,  vgl. 
Gartner  §  148;  prov.  mor,  mori,  mortz,  morir: 
frz.  meurs,  mourus,  mort,  mourir;  cat.  moro, 
mori,  mort,  morir :  span,  muero,  mnri,  morto,  morir: 
ptg.  morrer.  Part.  Priit.  morrido  u.  mortn. 

5418)  mors,  mortem/'.,  Tod;  ital.  morte :  rnni. 
monrte;  rtr.  mort;  friaul.  muert:  prov.  mort-i : 
frz.  eat.  mort,  dazu  das  Korapositum  mort  dieti 
=  morbleu,  vgl.  Dz  643  ■<.  v.:  span,  muerte:  ptg. 
morte.    Vgl.  Griiber,  ALL  IV  121. 

5419)  [*morseeIlus,  -um  (Demin.  zu  morsus), 
Bissen,  Stiick;  altfrz.  morccl.  morsel;  neufrz. 
mnrcenu.  Vgl.  Griiber.  Misc.  46:  Diez  643  ,■?.  v. 
stellte  als  Grundforin  *morsellus  auf] 

*morsellns  s.  morsus. 

5420)  morsieo,  -are  (Intens.  zu  mordere),  beifsen  ; 
ital.  morsiciire,  morsecchinre.  morsepf/i'ire:  rum. 
mM.se  (fiir  mursic)  ai  at  a:  (span,  mordicar,  mor- 
discur:  ptg.  mordicnr). 

5421)  morsus  =  *mosn$,  -um  m.  [mordeo],  Bifs; 
ital.  morso,  Bifs  (dazu  die  Deminutiva  morsello, 
morsino,  Bisson),  inorsa,  Verzahnung  einer  Mauer, 
Schraubstock,  ihk.so,  Schnanze  (dazu  die  Deminutiva 
musetto,  Schnauzchen,  musello,  Unterlippe  der  Pferde), 
dazu  das  Vb.  musnre,  gaffen,  vgl.  Canello,  AG  UI 
361;  die  Annahme,  dafs  6  zu  u  geworden,  ist  frei- 
lich  sehr  bedenklich.  vgl.  jedoch  tutto  =  (?)  totus, 
nach  Ascoli,  AG  I  36  Anm.,  audi  *totare  mit 
*tutare  =  i?i  frz.  tuer;  prov.  mors,  Bifs,  mus. 
Schnauze,  dazu  das  Demin.  mursel.  das  Vb.  musar, 
gaffen,  die  Zeit  vertandeln,  dudeln,  wovon  wieder 
das  Vbsbst.   musa,    muza ,   das   Gaffen,   thorichtes 


Warten,  musart-z.  Gaffer:  frz.  mors,  Gebifs,  museau 
=  *morseUus,  Maul,  Schnauze,  davon  museliere, 
Maulkorb,  mu.ieler,  den  Manlkorb  anlogen;  muser, 
gaffen,  dazu  das  Vbsbst.  muse,  das  Gaffen,  das 
Zoitvertrodeln,  davon  wieder  amuser,  jem.  die  Zeit 
vertriideln  lassen,  jem.  unterhalten,  musard.  Gaffer: 
span.  *mozo,  enthalten  in  mozalvete,  moZ(dliito, 
moz(dbillo.  Gelbschnabel,  Naseweis  (der  zweite  Teil 
des  Wortes  ist  verinutlich  von  idhus  abzuleiten),  vgl. 
Storm,  R  V  181.  Vgl.  Dz  220  muso:  Grober,  ALL 
IV  120. 

5422)  morsus  g:allliiae  =  f  rz.  morf/eline,  Hiibner- 
darm,   Vogelkraut  (eine  Pflanze),   vgl.  Dz  552  coq. 

5423)  mortarium  w.,  Morser,  Mortel;  ital.  mor- 
tiijo:  rum.  mofdriu ;  prov.  frz.  mortier;  span. 
mortero:  ptg.  morteiro.     Vgl.  Dz  217  mortajo. 

5424)  mortTciuus,.  a,  um  (mors),  abgestorben; 
ital.  Ituia  niorticiiHi .  Wolle  von  toten  Tieren, 
morticiiio.  kleine  Leiche:  rum.  mortacind,  Aas; 
span,  mortecino.  halbtod,  kraftlos,  came  mortecina, 
Fleisch  von  natiirlich  gestorbenen  Tieren:  ptg. 
mortesinho,  -zinlio ,  Leichnam  (namentlich  eines 
natiirlich  gestorbenen  Tieres). 

5425)  mort[u]us,  a,  urn,  tod:  ital.  wiocio,-  rum. 
mort;  rtr.  mort;  prov.  mort-z ;  frz.  mort,  [mor- 
laiUe  =  *morta  talea,  ein  mittelalterliches  Erbrecht, 
vgl.  Dz  643  .f.  v.);  eat.  mort;  span,  muerto:  ptg. 
morto.     Vgl.  Grober,   ALL  IV  121. 

5426)  moriim  ».,  Maulbeere,  n.  morus,  -um  /'., 
Maulbeerbaum;  ital.  moro,  Maulbeerbaum.  mora, 
Maulbeere:  (daneben  fiir  „ Maulbeerbaum"  als  volks- 
tiimliches  Wort  getso,  gekiirzt  aus  morogelso,  ver- 
mutlich  =  morus  celsus  fiir  m.  celsa,  vgl.  Dz  375 
(lelso);  rum.  murd;  rtr.  mura;  prov.  mora:  alt- 
frz. meure;  neufrz.  miire;  cat.  mora:  span. 
mora:  ptg.  amora.  davon  abgeloitet  nach  C.  Mi- 
chaelis.  Misc.  139,  moranijo.  nioraiu/a,  Erdbeere. 
Vgl.  Grober,  ALL  IV  120.' 

5427)  *morus,  a,  um  (das  Demin.  morulus  bei 
Plant.  Poen.  5,  5,  10  [1148],  allerdings  an  zweifel- 
hafter  Stelle),  dunkelschwarz ;  ital.  moro,  Mohr 
(doch  ist  das  Wort  vielleicht  besser  =  Maurus  an- 
zusetzen;  vielleicht  darf  man  aber  annehmen,  dafs 
der  Volksname  Maurus  und  das  Adj.  morus  das- 
selbe  Wort  seien),  davon  abgeloitet  morello,  schwarz- 
braun,  moreUa,  Nachtschatten (auch  prov.);  altfrz. 
morel,  moreau,  dazu  das  Sbst.  morelle ,  Nacht- 
schatten;  span.  ptg.  moro.  Mohr,  Maure.  davon 
abgeleitet  moresco ,  maurisch ,  moreuo  (morenillo, 
morenito,  morenado),  braunlich,  vielleicht  aucli 
morovdo,  geschoren,  „weil  die  Mohren  das  Haupt- 
haar  abschnitten"  (Dz  470  s.  v.).  Vgl.  [)z  217 
morello. 

5428)  corbus  +  bret.  mdr,  Meer,  +  vran,  Rabe, 
=  f  rz.  cor  mor  an,  Seerabe,  vgl.  Dz  553  s.  c. 

5429)  Slav,  morz,  WaUroi's;  davon  das  gleich- 
bedeutende  frz.  morse,  vgl.  Bugge,  R  IV  363  (eine 
andere,  aber  von  ihm  selbst  als  irrig  erkannte  Ab- 
leitung  hatte  Bugge,  R  III  157,  gogoben). 

5430)  mos,  morem  m.,  Sitte;  das  Wort  ist  nur 
erhalten  ini  frz.  PI.  mieurs;  die  .sonst  iiblichen 
roman.  Ausdriicke  fiir  „Sitte"  sind  usus  (=  uso) 
u.  *consuetumen  ^  ital.  costume;  prov.  costum-s, 
costuma,  cosdwnim;  frz.  coutume;  span,  eostumbre; 
ptg.  costume,  s.  oben  *consnetumeu. 

5431)  german.  mosa-.  Moos;  unter  dem  Einflusse 
des  german.  Wortes  scheint  lat.  muscus,  Moos, 
Sehaum  fital.  musco,  rum.  mu^chiu,  rtr.  mustl, 
span,  musco  (daneben  moho],  ptg.  musgo)  aich  zu 
prov.  mos.^a;  frz.  mou-ise  (davon  abgeleitet  «lous- 


503 


5433)  MoRul 


')4l7l  nmf 


504 


sfnm,  Mi'Mi.'tpilt,  mounafr,  nvhixxunon),  cHt.  mohn 
eiitwii'ki'lt  /11  lmt»'n.  \'g\.  Ui  (iU  vwiissr:  Miickol 
p.  32;  liriilMT.  AI.I.  IV   1-J.'>.     S.  iintiMi  niiir. 

r)43LM  Mosul  (:isiiitisi'li<>  Stiult);  diivon  itiil. 
uiu.'UiDlii,  iiiiivMi/iiiii.  NcKKoltucli,  Miirsliii :  f  ri.  iimussr- 
Unr :  lip.ili.  iiiii^flnin :  pt^'.  miissrlitin.  Vj;l.  I)z 
221   »iH.«.<((/i>. 

fi433)  ilfjicli.  iiiott.  iiiiitt,  iiiifp>liiiufto  Moorordo, 
Kasciititfit-kt'  n.  il^;l.;  ilal.  hi(i(/(I.  lu'r»b)^aiinkpno 
Krtlc;  fr/..  mottf.  Knlsoholli';  spun.  ptp.  moln. 
Vfil.  Di  21S  »i<i»(i.  Es  lUirfto  iixIcsmMi  ilii'so  Ali- 
li'itung  nioht  iil>or  jodcii  Zwoifcl  t'rliiibcn  seiii. 

64341  inOtlis, -uiu  in.  [morro),  Howojiiinj;;  ital. 
ptt.  Hi()fi>;  sdiist  folilt  iliis  Wort,  in  «ler  iilKTtra);oiicii 
Bodlt;.  ,,H>>we(5(;riind,  Antrifl)"  wird  es  diircli  mo- 
JiriiHi  «=  itnl.  mntivo,  frz.  mo<i/',  apnn.  ptg. 
motivo  ersoUt. 

5436)  iiioT^o,  niovi,  niutiiin,  morere,  bpn'0);cn ; 
ital.  HiKor»  miissi  iiKis^iii  miiorfrf :  pruv.  iiioii  iiioc 
mojiut  morer  ii.  moure;  frz.  mens  mun  mil  moii- 
coir:  oat.  mocli  mngui  moijul  mourer;  span,  plf,'- 
niorrr. 

5436)  ['moTltfi  (Part.  Pra.i.  zn  nmrire).  =  alt- 
frz.  niiiete.  nonfrz.  meitte ,  Erhebung,  Anfstand, 
Japrdzu);,  Koppfl,  diizu  dio  Zusammensetzuugf'HieMfc. 
Anfstand:  altspan.  niuehda.  Vgl.  Dz  639  nieiite ; 
R.rstor,  Z  III  .562.] 

5437)  [*muTitino,  -are  (v.  *»ioBi7u.«),in  Bowegung 
setzen,  =  ital.  nmmiitinarsi.  sicb  onipiiren;  frz. 
mi(/i»i<T,  in  Aiifrnbr  bringen;  s\ian.  amotinar.  Vgl. 
Dz  639  HieH<f.] 

5438)  [*m6TitInus,  -um  (v.  'movitiis)  ■=  frz. 
miitin,   Aufwiegler,   Sloiiterer,   vgl    Dz  639   meute.] 

5439)  kelt.  Stamni  inAc-  (altir.  miiclifiim ,  ioh 
vcrberge  etc.);  davon  vermutlicb  ital.  smucciare, 
entsi'hlupfen ;  sicil.  nmmuccian',  verstccken  (Lehn- 
wort  aus  dcm  Franzos.);  rtr.  micciar.  entwischcn; 
frz.  niMAspc  (pic.  mucher),  vorsteekeii.  Vgl.  Dz  645 
miisscr  { Diez  dachte  an  Ableitung  ans  dera  Deutschen); 
Caix,  St.  575  (schliefst  sich  Diez  an);  Th.  p.  108 
(stellt  den  Stainm  ini'ic-  auf):  Mackel  p.  20  („ob 
altfrz.  miicier  etc.  zn  ahd.  miig^on.  wochseln, 
tauschen.  aus  lat.  miitare  stellen  darf,  bleibt  frag- 
lich"!:  W.  Meyer,  Z  XI  256  („als  Etymon  diirfte  1 
ein  dem  mhd.  vermitchen  heimlicb  auf  die  Scite : 
schaffcn'  eng  verwandtes  germanisches  Verbura 
anzusetzen  sein,  vgl.  Kluge  s.  v.    meuchel'").  ' 

5440)  *mucceus,  a,  um  {'mucciis  =  mucws),\ 
scbleimig,  feucht  u.  dgl. ;  davon  ital.  nioccio  (venez.  | 
mo;zo),  Schleim,  Eotz,  davon  mocceca,  moccicone, 
Rotzkerl,  dnminer  Junge,  moccicare,  laufen  (von  der 
Naso),  muccichino,  Scbnupftuch;  rtr.  mut.idiegna, 
Rotz ;  pro  v.  mois,  moih,  feucht,  traurig,  davon  das 
Vb.  niozir,  schimmeln,  amosir,  duster  werden ;  ne  u- 
prov.  woiii.-i,  feucht;  altfrz.  mois,  (feucht),  albern, 
davon  das  Verb  moisir,  schimmeln;  cat.  vioix, 
traurig.  Vgl.  Dz  385  moccio  u.  642  moifsir  (Diez 
leitet  das  Wort  von  miicere  odor  mucescere  ab,  vgl. 
dagcgen  Grober,  ALL  IV  122). 

5441)  *muccidns,  a,  um  [mUccus  fiir  rnUcus), 
achleimig,  feucht,  schiramelig;  ital.  mucido,  schim- 
melig,  weich,  wclk ,  moscio,  schlaff,  welk,  davon 
ammoscire,  welken;  rum.  muced.  schiramelig;  rtr. 
munch,  feucht;  (friaul.  moscid,  teigigi;  limous. 
moHsti,  feucht;  cat.  miiKtich,  schlaff;  frz.  moile 
(muccidus  :  moiste,  moite  =  pyxida,  *buxida  : 
boite);  span,  mustio,  traurig.  Vgl.  Dz  217  »no«cio 
Diez  schwankt  zwischen  musteus  und  miieidus) ; 
Forstcr,  Z  III  260  (beweist  die  Gleichung  moite  = 


miicidus);    (i.  I'aris,    K  VIll  62fl   (stiramt  Fiirster 
boi):  (!r.d).'r.   Aid,  IV   122 

5442)  *liiQcro,  -Are  {iininiis).  sclili>iiii(>n,  itclineu- 
zi'U;  frz.  iiiimehrr ,  Hcliiicuzon,  davon  miiiiilinir, 
Scbnupftiu'li.  iiiiiiiclirnin.  Lirbtncbnuppo  ((MgcnUicb 
da»,  was  bcim  Sclini'uzeM  ilos  Lirliten  abfiillt),  moii- 
cliiird .  .Srimiiffler;  cine  anilori-  Entwicki'lung  vim 
miirciire  ncbeint  in  prov.  miicliiir.  frz.  (I'igiMitlidi 
nor  picardisch)  nmiiiter,  vorspntton,  vorziiliegcn  {sr 
moi/iirr  dr  qlij.  wiirde  also  eigcntl.  bedout<'n  .,sii'h 
ilber  jem.  srbncMizon,  join,  mt  mifHachten.  dafs  man 
sicli  gotlisseiitlii-ll  vor  ihin  auHRciiiiouzl");  audi 
span,  miitcit  (altsp.  hkich),  (iriiiiasHci,  Vcrspotlung, 
gobiirt  wolil  liicrlii-r.  Vgl.  Dz  643  iiioijiirr  u.  644 
moiichrr:  Sclioler  ini  Diet  unter  moijurr:  (inibiM'. 
ALL  IV  123.  (Iber  frz.  mniicliard  s.  audi  iiiitiii 
musca. 

5443)  *mQccosuH  (mucdsiis,  v.  'iiiuccun,  mucus), 
a,  um,  sdileimig:  ital.  {vnicoso,  gd.  W.),  moccioso; 
ruin,  mucii.i:  prov.  mniirim :  frz.  muqiieu.r:  eat. 
mnco:<:  span,  iiiovoso;  ptg.  mucosn. 

*raiicciliiis  s.  miicriis. 

5414)  *Miut'CiiK,  -um  III.  (schriftlat.  mucii.i), 
Schleim;  ital.  iiiir  das  Demin.  miivcolo,  eigentlich 
das,  was  bcim  Sdiiicuzoii  (miiccnrc)  dns  Lichtos 
abfallt,  Lichtschnuppe,  dann  Lichtstumpf,  davon 
abgeloitct  mf>cco/(/j(i,  Liditsc.hniipi>e;  sard,  iiiiircii ; 
rum.  muc,  LichtschniippL',  Lichtstumpf,  Docbt;  rtr. 
nioc-s,  7nnccn,  Rotz,  l<iditscliiuippi' ;  prov.  iiioc-n, 
Licbtschunppo :  cat.  iinxli.  Sdili'iin.  dazii  das  Vb. 
iiincliar :  span,  niocn,  Schleim:  ptg.  miincn,  Rotz, 
inoncar,  schneuzon;  Uuggc,  R  IV  367,  setzt  ilas 
von  Diez  470  unerkliirt  gclassone,  von  C.  Michaelis, 
Misc.  140,  auf  Malclius  (s.  d.)  zuriickgefiihrtc  Adj. 
mouco,  harthorig,  =  *miicuii  an,  in  welchein  er 
wieder  das  griech.  /xvxog  =»  ciipcuvoc  crkonnt ;  inog- 
licherweiso  aber  ist  nioucn  adjektivisch  gebrauchtes 
schriftlat.  mucus,  <ler  Bedoutungswandel  wiirdodann 
etwa  gewesen  sein  ^rotzig,  albern,  diimrn,  nicht 
verstoliend",  also  gleichsam  liartliiirig,  vgl.  ital. 
mocceca,  moccicone,  s.  obeii  mucceus.  Vgl.  Dz  385 
moccio;  Grober,  ALL  IV  123  u.  VI  394;  Flechia, 
AG  II  367.  —  Caix,  St.  404,  erkliirt  lacches. 
marmocchiiija  „coriza"  fiir  entstanden  aus  rodupli- 
zicrtem  iiioccolaia,  u.  das  bat  grofse  Wahrschoin- 
lichkcit  fiir  sich.  -  Aus  oinem  *miccd  fiir  *mucca 
diirfte  frz.  miche  etc.  in  seiner  Entstchung  beoin- 
flufst  werden,  vgl  Hormng,  Ztschr.  f.  nfrz.  Spr.  u. 
Lit.  X'  243,  siehc  unten  myxa. 

5445)  [mucor,  -Orem  ni.,  Schimmel;  davon  viel- 
leicht  span,  iiiui/re {/'.),  fettigerSchmutz  auf  Kleidern ; 
lias  Wort  wiirde  also  auf  dem  lat  Nom.  beruhen 
u.  auf  die  schriftlat.  Form  zuruckgehen,  wahrend 
der  sonstigen  Wortsippe  (mit  Ausnahme  des  ptg. 
mouco,  wcnn  es  =  *miicus  ist)  muccu))  zu  Grunde 
liegt.     Vgl.  Dz  470  .s.  b.| 

5446)  mucro,  -onem  »».,  Spitze,  =8pan.  mugron, 
Senker,  Pfropfreis,  vgl.  Dz  470  ."-■.  v. ;  vgl.  dagegen 
Parodi,  R  XVII  70.     S.  oben  No  5259. 

mucus  s.  muccus. 

5447)  ndl  muf,  schimmlig,  muffig;  ital.  muffo, 
schimralig,  iiiuff'a,  Schimmel,  mufj'are,  schimmeln; 
neuprov.  rnuf/ir,  schimmeln:  frz.  mof'ette,  mou- 
fette,  Stickluft;  span,  moho,  Schimmel  (auch  Moos), 
dann  in  iibertragener  Bedeutung  Triighoit,  Faulheit, 
daher  mohino,  verdriefslich ,  auch  ein  tiickischer 
Maulesel;  ptg.  mnfo,  Schimmel,  mofina,  mofineza, 
Knickerei,  mnfinn,  murrisch ,  (ilzig.  Vgl.  Dz  218 
muffo. 


505 


5448)  muff 


■5476)  mflndas 


50f; 


5448)  nd(i.  muff,  Pelzwerk  zum  Handowarmen; 
davon  ital.  camuffare  =  capo  niuffart,  den  Kopf 
vennummen:  pro  v.  mnflet ,  weioh:  frz.  moiifle, 
Fausthandschuh :  moiifter .  die  Backen  aufblasen, 
durfte  besser  von  moffel  (s.  d.i  abzuleiten  sein;  da- 
gegen  gehoren  hierher  die  tnundartliehen  Worte: 
pic.  nioiiflii.  weich  (in  der  Bedeutung  .wohl  aus- 
gestopft"  ist  das  Wort  an  moffel  zu  verweisen ; 
ebenso  h  e n n e g.  mofln,  dickbackig,  wohl  auch  span. 
mofletes.  Pausbacken),  wallon.  mofit'ex,  weich.  Vgl. 
Dz  218  muffare:  JIackel  p.  24. 

5449)  bask,  mnga,  Grenze:  davon  rielleicht  span. 
mogote,  einzeln  stchender  Berg,  im  PI.  Klippen, 
auch  die  Gabehi  der  Hirschgeweihe ;  altptg.  mogo, 
Grcnzstein.     Vgl.  Dz  469  mogo. 

5450)  miigfl,  -em  m..  einSeefisch;  davon  ital. 
muggine:  frz.  muge:  span,  mugil,  miijol ;  ptg. 
mugem.     Vgl.  Dz  219  miiggiite. 

5451)  mugio,  -ire,  briillen  fwie  einRind);  (ital. 
mugghiare):  rum.  niugefc  it  it  i:  prov.  mugir : 
altfrz.  muire:  neufrz.  mugir:  span,  mujir ;  ptg. 
mugir.     Vgl.  Dz  664  Z.  3  v.  oben. 

5452)  *m3g1Uo,  -are,  briillen:  ital.  mugulare. 
-o?nre  npropriamente  del  cane",  miJ3^/iiare„propriam. 
del  leone.  ed  e  un  urlare  per  furore  e  dolore",  mugli- 
nrf  „delle  vacche",  vgl.  Canello,  AG  HI  356;  sard. 
muilare  :  frz.  mugler,  ?  meugler  (fehlt  b.  Sachs)  Vgl. 
Dz  219  mugghiare;  Grober,  ALL  LV  123  u.  VI  395. 

5453)  ndl  mul ,  Staub  (vgL  dtsoh.  Maulwurf); 
davon  frz.  mulot,  grofse  Feldmaus.  vgl.  Dz  645  s.  v. 

5454)  mula,  -am  /"..  Maulesclin;  ital.  prov.  cat. 
span.  ptg.  mula,  davon  span.  ptg.  (auch  in  ital. 
Mundarten)  das  Demin.  uiuleta  mit  der  Bedeutung 
^Kriicke''  (Xo  5460i.  Vgl.  Dz  471  muleta.  S.  mulleiis. 

5455)  [*mulaster,  -rnm  m.  imulus),  sehlechtes 
Manltier,  =-•  frz.  mulatre,  Mischling.  Mulatte.J 

5456)  [*mtl]attns,  -nm  »».,  kleines  Maultier,  = 
ital.  mulatto:  span.  ptg.  mulato.  Vgl.  Dz  470 
mulato.] 

5457)  mulceo,  -ere,  streicheln,  =  ital.  mo/c(?rf. 
vgl.  Grober,  AU.  IV  123. 

5458 1  mulgeo,  malsl,  mnlsilm,  mulgere,  melken ; 
ital.  mungo  u.  mugno,  mutisi,  munto.  mungere  u. 
mugnere  (mulgere  scheint  mit  mungere,  sohneuzen, 
vermengt  worden  zu  sein),  davon  mongana.  saugen- 
des  Kalb,  vgl.  Dz  385;  sard.  miiUiri:  rum.  mulg 
mulsei  mul.i  mulge:  prov.  molser :  (neuprov.  ad- 
zustd  =  adjustare:  francoprov.  nryd  =  *arre- 
dare.  vgl.  W.  Meyer,  Z  XI  252;  frz.  traire  = 
trahere);  cat.  mutiir :  span,  altspan.  mulger,  arag. 
muir,  {ordeiiar  =  *ordiniare) :  ptg.  mungir,  das 
ubbche  Wort  ist  aber  ordenhar.  Vgl.  Dz  219 
mungere:  W^Ieyer,  Z  XI  252 :  Grober,  ALL  IV  123. 

5459)  mnlier,  -erem  isehriftlat.  -erem)  /'.,  Weib, 
ital.  moglte  =  mulier.  inogliire  —  *mul>erem, 
daneben  mogliera;  rum.  muiere;  frianl.  muir; 
prov.  molher.  moiller;  cat.  mulier;  span,  mujer; 
ptg.  mulher,  molher. 

5460)  [*cnlceus  malleus,  Schuh  von  rotem  Leder; 
Dz  219  halt  es  mit  Eecht  fiir  nicht  unbedenklich, 
dafs  darauf  zuriickzufiihren  sei  ital.  mula,  eine 
Art  Pantoflel;  frz.  mule;  span,  mulilla.  Einfacher 
ist  es  wohl,  in  dem  roman.  Worte  das  lat.  mula 
(s.  d.  I  zu  erbUcken;  wenn  die  Kriicke  muleta  genannt 
werden  konnte,   warum  nicht  der  Pantoffel  mula?] 

5461)  'mtillas,  -um  if.  mUUu.i)  in..  Meerbarbe; 
ital.  muUo;  frz.  das  Demin.  mulet.  Vgl.  Dz  219 
muggine;  Grober,   ALL  IV  124. 

5462)  *mulsa  (f.  miilsa)  soil,  aqua,  eine  Art  Met, 
=  ital.  mulsa:  rum.  muri<d.  ein  Getrank. 


54631  mulsura,  -am  f.  (mulceo),  das  Melkeu,  ^ 
rum.  muliurti.    S.  No  5462. 

5464)  multaif.  mi'ilta),  -am/'.,  Geldstrafe;  ital. 
multa  (gel.  W.):  rum  mulfam  m.,  Genugthuung, 
Erkenntliehkeit ,  dazu  das  ^^>.  mulfamesc  ii  it  i, 
vergelten,  belohnen,  befriedigen;  altfrz.  multe.  dazu 
das  VI).  mulier;  span.  ptg.  multa. 

5465)  [*multo,  -onem  m.  (aus  *mulito  fur  *mulilo 
V.  mutilus),  Hamrael  i=  verstiimmelter,  verschnit- 
tener  Widder);  ital.  montone  (venez.  moltone); 
prov.  molto-s,  moton;  frz.  mouton;  cat.  molto; 
altspan.  moton;  (neuspan.  carnero;  ptg.  car- 
neiro).  VgL  Dz  216  montone;  anders  (jrober.  ALL 
IV  127,  der  mit  beachtenswerten  Griinden  die  An- 
setzung  von  *mult(>  bestreitet  u.  keltischen  Ursprung 
des  Wortes  behauptet.] 

5466)  moltus,  a,  nm,  viel;  ital.  molto;  rum. 
molt:  prov.  altfrz.  molt;  (neufrz.  ist  das  Wort, 
welches  librigens  altfrz.  nur  neutral  gebraucht  werden 
konnte,  vollig  geschwunden  u.  durch  heaucoup  = 
bellus  colaphus  [s.  d.]  ersetzt);  cat.  molt;  span. 
mucho:  ptg.  muito.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  124. 

5467)  mSlfis,  -um  m.,  Maultier:  ital.  mulo  und 
dem  entspreehend  in  den  iibrigen  Sprachen;  das 
gleiehbedeutcnde  span.  ptg.  macho  erklart  C.  Mi- 
chaelis.  Misc.  135,  aus  muacho,  mulacho. 

5463)  pers.  mflmijft,  Mumie,  =  ital.  mummia; 
frz.  momie,  mumie;  span,  momia,  dazu  das  Adj. 
momio,  abgcmagert:  ptg.  miimia.  Vgl.  Dz  219 
mummia. 

5469)  dtsch.  mnmmeln:  dav.vieU.ital.(modenes.) 
mumiar.  ohne  Zahne  kauen.  vgl.  Dz  386  s.  v. 

54701  dtsch.  mnmmen  (in  rerniummen)  =  alt- 
frz. momer ,  Maskerade  spielen .  davon  neufrz. 
momerie,    Mummensehanz.      Vgl.    Dz   642  momer. 

5471)  altnfrank.  *mnndboro  (ahd.  muntboro), 
Beschiitzer,  =  altfrz.  mninhour,  mambourg,  Be- 
schiitzer,  davon  mninbournir.  schiitzen,  mainhourrne, 
Schutz,  Vormundschaft.  VgL  Dz  631  mainbour: 
Mackel  p.  31:  Fafs,  EF  III  485. 

5472)  munde  (Adv.  v.  mundus),  rein,  =  frz. 
(jetzt  veraltet)  mon,  wahrlich ;  wegen  der  Bedeutnngs- 
entwiekelung  vgL  pure,  das  auch  von  ^rein"  ziun 
Beteuerungsadv.   geworden   ist.     Vgl.  Dz  642  s.  v. 

5473)  [*muudIo,  -are  (v.  mundus).  saubern,  ab- 
schneiden,  stutzen  u.  dgl.,  wird  von  Th.  p.  69  als 
Grundwort  aufgestellt  zu  comask.  mugna .  ab- 
stutzen;  sicil.  mugnuni,  grofser  Armmuskel:  alt- 
frz. moing,  verstiimmelt,  esmoignoner,  esmougonner, 
verstiimmeln,  moignon,  Fleisehstiick,  Stummel:  cat. 
mungo:  span,  munon.  grofser  Annmuskel,  davon 
abgeleitet  mufieca,  muneco,  Handwurzel ,  Faust, 
Puppe.  In  Zusammenhang  damit  steht  vielleicht 
das  von  Diez  448  aufgeftihrte,  aber  nicht  erklarte 
span.  Vb.  escamondar,  einen  Baum  putzen.  Diez 
219  muiion  (vgl.  dazu  Scheler  im  Anhang  735 1 
enthalt  sich  der  Aofstellung  eines  bestitnmten 
Grundwortes.     Wegen  escamondar  a.  Xo  5515. j 

5474)  monditia,  -am  /'.  [mumlus),  Sauberkeit: 
ital.  mondezza  (daneben  mondia);  sonst  scheint 
das  Wort  (iberall  zu  fehlen. 

5475)  mnndo,  -are  {mundus),  saubern;  ital. 
mondare.  saubern,  schalen,  dazu  die  Substantiva 
mondatUTii.  mondazione;  ill.  monder :  span.  ptg. 
momlar,  Baume  abputzen,  Unkraut  ausjaten  u.  dgl., 
dazu  die  Substantiva  monda  u.  mondadura.  Vgl. 
Grober,  ALL  FV  124. 

5476)  1.  mundus,  a,  am,  rein:  ital.  mondo; 
prov.  altfrz.  mon,  monde;  span.  ptg.  mondo, 
Vgl.  Dz  642  »10«. 


507 


A4771  iiulntln» 


fifiO'J)  imiiii'lilOrt 


r)0« 


&477)  2.  miindliR,  -um  »(.,  Wolt;  ital.  moiuh: 
Miird.  muiuiii:  rtr.  iniiiiii:  prov.  hidii-.i,  miinil ; 
fr».  «iiiik/»-.  oat  hi.ui  ,  «|iiiii.  mniiiln;  |itjf.  iniiililii. 
V(fl.  (irv.lM.r.  Al.I.  IV   l.M. 

547S)  mQnio,  -in*,  liofoKtiKcn :  itnl.  mmtire : 
(irov.  fr/..  i-iit.  lip, HI    pt^;.  mimir. 

A'ITi)!  nliil.  iiiuiitniilt  —  itiil.  immilualiii,  miiiio- 
raldo,  Voriniiiiil,  x>;l.   D/.  ;IH5  .<.  r. 

54801  nlxl.  itiiliil.l  iiiiiusfriiilcin ,  .Miisniiiru  il.  Ii. 
iijiuni,  ill  wolclnMii  Mus  iiiiflii'ttalirl  winl,  S|H'i(io- 
kainiuor,  ilavmi  vcniiiitlich  ilax  iin  Aloxiimlii'il  01  ■■ 
sicli  tindoiiilo  altfr/..  miisiioih- ,  Vnrnitaknininor, 
SiH'isi'vorrat.  v^l.  Sturni.  R  11  86. 

u481 )  nihil.  iiiu|ifeil,  (li'ii  Miiiiil  vprziclioii,  .siiottfln ; 
(liivoii  viTiiiiitiii'li  ra  t.  span,  pi  (».  iiutfur,  vcrliolinon. 
woiu  (las  Slist.  Hii)/(i.     Vcl.  D/.  4G!I  »i»/(i. 

6482^  ilt-si'li.  (bairiscli^  luur,    loKfjoliroclioiios  Uc- 
stcin  (altn.   mar,   foiiior  Staiili);    davipii    vorniiitlirli 
ital.  mora,  Haufon  abiiroliaiioner  Zwcij^i';  frz.  mo- 
iviiM»-,  StiMnKtTolio ;  8  pa II.  iiionm,  Hiigcl.    \g\.  Uz  [ 
217  Hinni   (470   morim   liape^n    loitot  Diez   span.  I 
moron  voni  bask,  miirua  ab).  | 

5483)  |*marStalf  (murus),  Ort  an  iler  Manor,  ^ 
=i  span,  miiltitlnr,  Miststiitt*?;  pt^.  miiradal.  Vn\.  i 
Dz  470  .s.  r.J  1 

64841  iiiurcTdiis,  n,  uin,  tras»  (Pompon,  bui ' 
Augustin.  lie  civ.  (lei  4,  IG;  Sorv.  Vorg.  8,  636): 
ilnron  ptg.  miirchd.  schlalT,  welk,  vgl.  I)z  471  .>••.  i'.  , 

5486)  murenti,  -am  /'.  (^i;(ja(i«),  iMuriine;  ital. 
mortna :  mm.  mrcand:  frz.  wiirhie:  span,  him-' 
rena,  morena:  ptg.  iiioreiii. 

6486)  niiiria,  -nin  /'.,  Salzbriihe:  ital.  moja, 
(laneben  snlamoja:  rum.  miird,  miiare.  Krantsuppe,  ^ 
ilaz»  (las  Vb.  murez  ai  at  it,  pokelu,  (laneben  stira- 1 
mura,  Salzbriihc:  rtr.  miiora.  miira ,  Salzbriihc; 
ncuprov.  wonira,  mum,  danobon  saiimierit;  frz.  ' 
muire .  daneben  saiimiire:  oat.  .sabiiorra;  span. 
{mnje.  Kraftbriihe),  daneben  salmiiera.  davon  abgc- 
leitet  snlmnr{r]eio :  ptg.  saliiioura.  Vgl.  I)z  216 
moja:  GriJber.  ALL  IV   120 

5487)  ndd.  murk  isohwcd.  mork),  iinster:  darauf 
ist  vielleicht  znriiokzufiihren  frz.  morfim:r.  cin 
finstcres,  trotziges  (iosicht  maclien,  dazu  das  Sbst. 
mnrf/iie,  finstorcs,  trotziges  tiesicht,  daiin  aiioli  ein 
(diisterer)  Gefangnis-  odor  Ijeichenraiim,  vgl.  Schelor 
im  Diet,  nnter  mnrffiie.  Iiiez  643  s.  r.  enthielt  sich 
der  AufstoUung  eines  Grnndwortes. 

5488)  murmuro,  -are  {tmirmur),  inurnieln;  ital.  \ 
mormorare,  dazu  das  Sbst  mnrmorio ;  prov.  wiMr-i 
murar;  (frz.  marmnuser  [nur  altfrz.],  marmotter):  [ 
span.  ptg.  murmiirnr  (span,  audi  niDrniurar). — 
Im  Zusammenhangc  init  warmaller  steht  vielleioht 
frz.  marmotte.  llurmeltier,  ital.  marmotta,  span, 
ptg.  marmotn.  inindestcns  ist  volksetymologisclio 
Anlelinung  dieses  Siibstantivs  an  das  Verb  aiizu- 
nebmen,  wie  solche  aneh  im  Deutschen  stattgefunden 
hat  (s.  Kluge  .<•■.  v.).  Will  man  niclit  uiiniittclbare 
Ableitung  von  marmotte  aus  m<irmnlter  annehmen, 
so  diirfte  das  Wort  als  Deminutivbildung  zu  altfrz. 
merme  =  minimus  (s.  d.)  u.  folglioh  als  Fein,  zu 
marmot  zu  betrachten  sein.  Entstehung  aus  muretii 
moiitis  oiler  murem  montnnum  ist  hochst  unwahr- 
seheinlich.  Vgl.  Dz  205  marmotta  und  635  vtar- 
motter. 

5489)  altnfriink.  'morni,  finster,  =  prov.  morn; 
frz.  morne,  vgl.  Dz  643  .v.  v. :  Mackel  p.  22. 

5490)  [miirreus,  a,  um  (v.  murra,  Myrrlien- 
banm),  scheint  das  Grundwnrt  zu  scin  zu  ital. 
mogio,  damlicb,  dumm;  span,  miirrio,  schwermiitig, 
davon   murria,   Schiverc   ira  Kojife.     Beziiglicb   des 


lledeutungNwaiidols  ist  darnuf  liin/.un-oJHOii ,  dafii 
riiiiim  miirrntum  oiiK'ii  mil  Myrrhoii  iingomaohtoii 
Weill  vim  liittiirom  (ii'scliinaoko  be/.eiolinol,  so  dafs 
folglioh  miirrfiis  wolil  zu  dor  Uodtg.  „voii  iMyrrhon- 
wi-in  Iriiiikoii,  diinilioli,  kopf,toliHor''golangiiii  kiiiintii.| 
Dioz  471   iiiiirrin  kI<-IU  ojii  liruiidwort   iiii^ht  aiif. 

64!)ll  *mi)rlt<lluN,  -um  /.  iDomin.  von  murliis), 
kleino  Myrlo;  ital.  iinrlilla,  Hoidolliooio,  mortrllii, 
Moiilulboorstiaiioh.     Vgl.  Dz  :l8(i  morlrlta 

54921  milrtiiN,  -um  /'.  {/iv(iro^),  Myrto;  ital. 
mirlo;  frz.  mijrlr;  span.  ptg.  mirlii. 

5493)  bask  murua,  lliigul;  davon  violl.  span. 
moron,  Hllgol,  vgl.  Dz  470  «.  v.  (oino  andoro  Kr- 
kliiruiig  von  moron  giobt  Diez  217  hkiivi,  >vo  or  das 
Wort  voiii  ilouiM'lioii  miir  abloitot). 

5494)  mQriiH,  -um  m..  Manor;  ital.  miiro  und 
mura  „olio  pom  si  sari'i  svulto  da  mums  oiMiio  frutta 
da  fruotus",  vgl.  Caiiello,  A(i  III  403;  prov.  »11(1'-«; 
frz.  miir;  span.  pig.  iintro. 

5495)  mOs,  marcm  m,  Mans;  (ital.  lopo  = 
*talpus  f.  lalpn,  sorcio  =  *snrciuiii  aus  soriccm); 
rtr.  miear:  (frz.  souris  =  *sorici'm  f.  snriccm); 
altspan.  mar,  davon  abgoleilot  muijiaiio,  jnngo 
Maus,  murccillo,  Miiskel;  (das  iiblicho  span.  Wort 
fiir  nMaus"  ist  raloti,  ■«,  wolil  von  gormaii. /vi/o) ; 
altptg.  mur,  davon  abgeleitet  mnriianho,  junge 
Maus  (zwisohen  mur  und  iiiurfinnlio  liegt  das  im 
Prov.  erhaltonc  murijii  =  *murica;  das  iiblicho 
ptg.  Wort  fiir  „Maus"  ist  rata,  rulinho).  Vgl.  Dz 
220  mur;  Griiber,  ALL  V   132. 

5496)  mus  urtiiieus,  Spitzmaus;  ital.  (lopnraf/no, 
com  ask.  abcr  musdeniiin);  rtr.  misiroifi»;  frz. 
musoraifpie ;  span  ptg.  musaraiia.  Vgl.  Dz  220 
musarana. 

5497)  miisca,  -am /'.,  Fliego;  ital.  mosca;  rum. 
mused:  prov.  mosca;  frz.  mouchc;  cat.  span, 
ptg.  iii'isea.  -  Frz.  mouchiird  ist  nur  volk,sety- 
niologisoli  mit  viouche  in  Zusammcnliang  gebracht 
u.  intolgo  dessoii  auch  auf  moiiche  die  lledeutiing 
„Spion"  iibertragen  worden,  vgl.  Fafs,  KF  III  486; 
in  Wirklichkeit  goliijrt  moucliard  „Sf!hniilTler"  zu 
moiicher  =*miiccare  (s.  d.).  Dagogen  ita  I.  mosiardo 
V.  musca.  Vgl.  Griiber,  ALL  IV  124.  •  -  Deminutiv- 
bildungen  zu  muscit  sind:  ital.  iiioschitln,  kleino 
Fliego,  mosclietlo,  Muskete;  altfrz.  mousclictle, 
Bolzeii;  neufrz.  hiiouchet,  cine  Art  Sperber  (ital. 
mosiardo  genannt),  mousquel,  Muskote;  span.  ptg. 
mosqueta,  Moschusrose;  mosiiuete,  Muskete;  «lO.s- 
quilo,  Miicke.  —  Zu  den  .\bleitungen  von  frz. 
mouche  sind  besonders  hervorzuhcbeii  moucheter, 
Fliegenfleeke,  sprenkcln,  emoucher,  die  Flicgen  ab- 
wohren.  Vgl.  Dz  217  moschetto.  —  Parodi,  R  XVII 
60,  setzt  musca  auch  als  Grundwort  an  z»  span. 
mosca,  (Feuerfliege),  Funkc,  moscella,  chnramusca, 
chamuscar  (aufdi  ptg.),  xamiiscar,  jamuscnr ,  in 
Brand  stecken,  =  *suhmuscare. 

5498)  musciirium  =  ital.  moscajo,  Fliegen- 
schwarm. 

5499)  mus  caecus,  mus  *caeciiiris,  Bliiidmaus, 
Fledermaus;  span,  murciego,  ninrrii'nnli: :  ptg. 
morcego;  (ital.  heifst  die  „Fledonii,ni--  i,ii'i^ln>llo, 
vipistrello  =  *vespe.rtillus  fiir  rr^prrl ilm  :  frz. 
cliauve-souris  =  calvam  *soricem).  Vgl.  Dz  471 
murciego. 

5500)  '''muscea,  -am  /'.  (musca)  =  ital.  moscia, 
kloine  Fliege;  rtr.  moscia,  Bremse,  vgl.  Griiber, 
ALL  IV  124. 

5501)  muscidiis,  a,  um  [muscus),  bemoost,  = 
rtr.  misch,  milsch,  mitscli,  miitsck,  schimmelig,  vgl. 
Gri)l)er,  ALL  IV  124. 


509 


5502)  niuscio 


55161  mnto 


510 


6502)  (*iniiscio,  -dnem  m.  (munco),  Name  cinos 
kleinen  Vogels;  davoii  dicVogelnamen  prov.  moiieta, 
ein  Raubvogel;  hen  nog.  mouchoii.  klciner  Vogel: 
norm,  moisson,  Sperling,  dazu  das  Dcmin.  mokonel, 
moisnel  =  noiifrz.  moiiieau.  volksctymologisch  an 
moiue  angelehnt,  vgl.  Fafs,  RF  III  488 ;  eine  andere 
Ableitung  aus  moisson  ist  norm,  moi'.s.scrow,  Finke; 
wallon.  mnhnti,  Sperling;  cat.  moxd,  wovon  moxeta, 
ein  Raubvogel.     Vgl.  Dz  041  moiiienu.] 

5503)  musculus,  -uiii  m.  (kleine  llaus),  Muskel 
(im  Roman,  entwickelt  sicli  aus  der  Bedtg.  .jMuskel" 
diejenige  von  ^llusihol'",  was  darin  begriindet  sein 
diirfte,  dafs  das  Musoheltier  eine  gewisse  aufserc 
Ahnlichkeit  mit  ciner  Muskel  hat);  ital.  musculo, 
muscolu,  Muskel;  rum.  muschiii :  rtr.  mutchla, 
Muschel;  prov.  muscles,  moscle-s;  frz.  muscle, 
Muskel;  hiom/c  (altfrz.  ihoh.s7c,  auch  in»(.s7e),  Mies- 
muscbcl;  cat.  niusclo,  Muskel,  muscla,  Muschel; 
span.  ptg.  musculo,  Muskel  (im  Span,  aueh 
Mauschen).     Vgl.  Griiber,  ALL  IV  124. 

5504)  1.  muscus  u.  *milsculiis,  -uin  m..  Moos; 
ital.  musco  u.  muschin;  rum.  inuschiu;  rtr.  mustl, 
miischiel ,  miskcl,  me.^chel ;  (prov.  mossa ;  frz. 
mousse  e.  oben  mosa;  auf  *)«»sca  jedoch  geht  ver- 
mutlieb  zuriick  frz.  *musgui:  muyue.  wovon  das 
Demin.  muguet,  Maiblume,  italianisiert  muyhetto, 
mugherino ,  vgl.  Scheler  im  Diet,  unter  muguet, 
frcilich  aber  ist  diesc  Ableitung  nicht  ohne  Bedenken 
und  liberhaupt  nur  unter  der  Voraussetzung  zu- 
lassig,  dais  mugue  aus  ciner  prov.  oder  frankoprov. 
Mundart  in  das  Franzos.  iibertragen  worden  sei, 
Diez  645  mugue);  span.  ptg.  musgu  (das  iibliche 
span.  Wort  ist  moho,  s.  oben  mnf)-  Vgl.  Grober, 
ALL  rv  125. 

5505)  2.  miiscns,  -am  »'.,  Bisani,  Moscbus  (pers. 
muschk,  arab.  al-missc);  ital.  musco,  muschio;  prov. 
musc-s :  frz.  muse:  cat.  almesc  (^  arab.  almisc); 
span,  musco  u.  amusco,  (auch  Adj.  in  der  Bedtg. 
„moschusfarbig.  dunkelfarbig"),  almizcle;  ptg.  al- 
miscar.     Vgl.  Dz  220  musco  u.  471  musco. 

5506)  musica,  -am  /'.  (jiovaixi/),  Musik;  ital. 
musica :  frz.  musjque  etc.,  iiberall  nur  gel.  W. 

5507)  [musTmo,  -oneni  »i.  {/xovauwv),  ein  sar- 
dinisches  Tier,  verrautlicb  der  Muilone  (Plin.  8,  199), 
das  AVort  scheint  aber  auch  einen  niehtkastrierten 
Esel  bezeicbnet  zu  haben  (s.  Georges  ,s.  i'.);  ist  nach 
Caix,  St.  415,  das  Grundwort  zu  ital.  miccio,  Esel, 
lomb.  miissa.  friaul.  muss  Diese  Ableitung  ist 
sehr  wenig  glaubhaft ;  eher  diirfte  in  den  Worten 
ein  verhunzter  Personenname  versteckt  sein.] 

55081  musiTiim  (fiovoeioy),  scil  opus,  Mosaik; 
ist  im  Romanischen  durch  wunderliche  zunachst 
wohl  volksmafsige,  an  Musa  oder  musica  sich  an- 
lehnende,  u.  spater  gelehrte  etymologisierende  Um- 
bildung  gestaltet  worden  zu  ital.  musaico;  prov. 
musec,  mosaic:  frz.  mosaique  (altfrz.  findet  sich 
musikc);  span.  ptg.  mosaico.  Vgl.  Dz  220  musaico. 

5509)  *miistaceas,  a,  um  (vom  griech.  ,u{aTaS, 
Schnurrbart);  davon  die  zurBezeiohnungdesSchnurr- 
barts  dienenden  Substantiva:  ital.  mnstaccio,  mo- 
stacchio:  rum.  mustnle;  rtr.  mustuzz:  frz.  mou- 
stache /'. .-  span,  mostacho ;  (p  t  g.  heifst  der 
Schnurrbart  higode ,  das  freilich  eigentlich  den 
Knebelbart  bezeichnet).  Vergl.  Dz  218  mostaccio; 
Grober,  ALL  _IV  125 

551(1)  mustel(l|a,  -am  /'.  (Demin.  v.  ni«4|,  Wiesel ; 
(ital.  dotinola,  Demin.  zu  dmina  ^  domina);  rtr. 
musteila,  misteila:  prov.  mostela:  altfrz.  musleih; 
mousioih,  moutele:  (neufrz.  heilst  das  Wiesel 
belette,  vermutlich  Demin.  von  belle,  s.  oben  bellus; 


span,  comiidreja  „Gevatterin" ;  ptg.  doninha). 
Vgl.  Flecbia,  AG  II  51  unton ;  Grober,  ALL  IV  125. 
55111  mustio,  -onem  »i.  (v.  muslus),  Mosttrinker 
(Isid.  12,  8,  16);  ital.  moscione,  Mostfliege,  Saufer. 
Vgl.  Dz  386  .>-.  I-  ;  Grober,  ALL  IV  126. 

55121  mustum  n.,  Most;  ital.  mosto,  davon 
mostarda,  Mostrich,  Senf;  rum.  must,  dav.  mustar, 
Mcstrich  ,  uiu.stuesc  uii  nil  iii,  mit  Mostrich  ver- 
sehen;  prov.  most-z,  davon  mostarda;  frz.  motlt, 
davon  moutarde:  oat.  most,  davon  mustarda  und 
mosla.isa,  mostalla:  span,  moslo  (altspan.  auch 
mozo,  vgl.  Baist.  Z  IX  148),  davon  mostaza,  Mostrich, 
mostear,  mit  Mostrich  versehen ;  ftg.  mosto,  davon 
mostarda.  Vgl.  Grober,  ALL  IV  126;  Dz  218 
mostarda. 

5513)  mfitilo,  -are,  verstiimmeln,  stutzen;  ital. 
mutilare  und  so  auch  als  gel.  Wort  in  anderen 
Sprachen  (frz.  mutiler);  span,  molilar,  das  Haar 
scheeren. 

55141  mutHus,   a,   um,   verstUmmelt,   mit   ge- 
stutztem  Haar;  cat.  motxo,  hornerlos,  abgestumpft: 
span.  ptg.  macho  (wohl  Aus*mulilus  fin  mutilus, 
wie  ja    nach    gewohnlicher   Annahrae    mouton    aus 
*iiiuUo    *mulito   f.  mutilo  entstanden   ist,    wogegen 
freilich  Grober,   ALL   IV  127,    Ijeachtenswerte   Be- 
j  denten  ausgesprochen  hat),  davon  muchacho,  Knabe 
(eigentlich   der    kleine  Geschorne),    auch    moichin, 
I  Scharfrichter,  eigentl.  Verstiimmler,  endlich  vielleicht 
I  mochuelu.  Ohreule;    motiloii.   Laienbruder,  schliefst 
I  sich  an  das  Vb.  motilar,  scheeren,  an.    Vgl.  Dz  218 
mozzo  (vermutet  german.  Ursprung  und  stellt  nur 
fragweisc  mutilus  als  Grundwort  auf);  Kaist,  Z  VI 
118;   Grober,  ALL  IV  126.     Wegen  muchacho  vgl. 
auch  Dz  470  s.  o.     (Wenn   Diez   469   auch   sard. 
muilone,  Grenzstein,  Haufe,  span,  hio/oh,  altptg. 
moiom  auf  tuutilus  zuriickfiihren  will    [vgl.   jedoch 
I  Dz  386  mucchio],   so  wird  man  ihm  darin  schwer- 
I  lich  beistimraen  konnen,   es  diirften  vielmehr  diese 
[  Worte  vom  ital.  mucchio,    Haufe,    u.  rum.  muche 
nicht   zu   trennen   u.   mit  ihnen   auf  *muculus   fiir 
[  cumulus  [s.  d.]  zuriickzufiihren  sein;  das  rum.  Wort 
I  macht  freilich   seiner  Bedtg.  wegen  —  Ch.  p.  171 
)  iibersetzt  es   mit   „dos,    revers,   bord ,  came,  coin, 
angle,  I'ainure,  entaille ,  drageoire,  onglet,  renton, 
'  rentou"  —  grofse  Schwierigkeit,   so  dafs  man  viel- 
leicht   besser    thut.    es    auf   mutulus,    Kragstein, 
'  Sparrenkopf,  zuriickzuleiteu.) 

5515)  *miitins,  a,  um,  abgestumpft  (von  Hornem) ; 
I  ital.  mozzo,  stumpf,  verstiimmelt,  dazu  mozsare, 
\smozzare,   {smussare   ist  Lehnwort   aus   dem  Frz.); 

prov.  mos ,  stumpf;  frz.  mousse.  Adj.,  stumpf, 
dazu  das  Vb.  emousser.  und  mousse,  Sbst.,  junger 
Bursche,  eigentl.  Geschomer;  span.  ptg.  mozo,  -fo, 
jung,  dav.  sp.  mocedad,  Jugend..  Vgl.  Dz  218  mozzo 
u.  470  mozo  (mozo  soil  =  mustus,  frisch,  seini ;  Baist, 
Z  VI  118  (Stellt  *muticus  als  Grundwort  fiir  mozo 
u.  mousse  auf);  Grober,  ALL  IV  126.  Auf  muiius 
geht  wohl  auch  die  unten  nuter  mutzen  aufgefahrte 
I  Wortsippe  zuriick.  —  Parodi,  R  XVH  61,  zieht  auch 
I  lig.  muttu.  stumpf,  u.  span,  escamondar,  die  Baume 
beschneiden,  hierher,  glaubend,  dafs  escamondar 
aus  ex  -(-  *cnpum  |=  caput)  -\-  *mutare  ( ;  montar 
:  mondar]  gedeutet  werden  konne. 

5516)  muto,  -are,  anderu:  ital.  mutare;  rum. 
mul  ai  at  a;  prov.  mudar  (bedeutet  insbesoudere 
„mausern");  frz.  mucr  (fast  nur  in  der  Bedeutung 
„mausern"  gebraucht,  das  iibliche  Vb.  fur  nandern" 
ist  changer  =  cambiare,  w.  m.  s.),  gebrauchlich  ist 
dagegen  remuer  (prov.  remudar),  bewegen;  cat. 
span.  ptg.  mudar.    Settegast,   RF  I  250,   wollte 


Ml 


5517»   inOMl.' 


f)Ml)  nftrli- 


r)12 


•  pao.  lomar  von  *MiU(r)(irf  nbtoiloni  V|»l.  Ui  (itft 
nt  uer. 

SfilTi  mlittlo.  -Ire,  niiirkscn :  «nril.  mulire. 
rufiMi;  prov.  nltfrj  nmttr .  nnioiKOii.  Vj;!.  l)i 
218  w»»». 

55181  *mattttni  »..  Miiokii  o'kI-  '""'»«''.  Muck, 
Apiil.  Ii.  Chnris.  240,  28h  itiil.  mutin  ^l/Omwort 
aua  Join  Yn.),  Spnicli;  prov.  iiiol-:,  Wort;  fr?.. 
i««f.  Wort,  Atigspruoh;  cat.  unit:  span.  ptj;.  hio^c, 
Spnirh  (Mmwort  mis  ili'in  Kr/. ).  Vgl.  Di  218 
wi<>»i>.  Orxibor,  .\l.l.  IV   IJ". 

&51!))  niQtfilas,  -uui  III  .  Kra^'xtoin,  Sparrcnknpf, 
Dii'li'iikopf;  auf  III  lit  III  iix  wolltc  Diiv.  3S(i  ital. 
mucchiii  II.  span,  mnjoii  /urdckfiihriMi ;  Storm  ila- 
g»>t;i'n  liat .  AG  IV  S'.tl,  Kntstoliun);  ilos  orstcron 
Wortes .  von  welrlicni  abiT  ila»  zncito  nicht  zu 
tr«>nnen  soin  iliirft»-.  aiis  *muciilus  =  cumulus  (s.  d.) 
wahrsriioinlicli  i^i'inacht,  vgl.  auch  Canello,  AG  III 
397.  -  Darf  man  annolmien ,  dafs  miituliis  zii 
'mutlus.  •wiM/n/.s-  poworden  soi,  so  wiirdo  man  daniit 
das  (.iriindwort  fiir  oine  wcit  verzwcipto  Wortsippp 
gowinnpn,  als  dorpn  ronianisclicr  tirundtypus  span. 
»i(/ri().  perundi'tcr  Kiirpor,  nanuMitl.  oin  nindlicher 
Fclsen,  riindlirli  antV'<"W"ortenerMiind(Flunsi'li)  gelten 
kann.  Es  wiirdoii  liiiTlior  otwa  );elioron :  ital.  miilriii 
^nuisoncTia",  vgl.  Cai.\ ,  St.  421,  morione,  ku{,'ol- 
artiger  Helm,  Pickelhaube,  vencz.  moraiiia,  man- 
tuan.  moracliu .  Slaiilhaltor  dcr  Pferdc;  prov. 
innrut,  dicklippig.  miir-s.  worm,  Sclinauzc,  moriillKi. 
Visicr :  altfrz.  iiiorio» .  Pickelhanlie .  iiioiirre, 
Scbnauze;  frz.  moraillf.  moraillou ,  Maul-  odcr 
Xasenzange  fiir  Pferdo;  hierher  gehiirt  nohl  audi 
niorue,  Stockfiscli  (urspriinglich  wohl  nie  das  span. 
morros,  die  klumpcnartigen  eingesalzcnen  Eingcweide 
des  Fisclies  bczeichnend l ;  cat.  mornllaf,  Maulkorb, 
morralet,  Fnttersai'k  fiir  Pferde;  span,  murro, 
Hinder  Korper.  Klumpen.  kleincr  runder  Felscn, 
aufgeworfcnor  Mund,  PI.  iiiorrvs,  kleino  Kluinpon 
eingesalzcne  Fisclieingeweide,  morra,  Scbiidel,  cha- 
morrn  (=  *chtca  aus  calva  -\-  morra),  Ealilkopf, 
chamorro,  gcscboren,  murioti.  morrion,  Pickelhaube; 
ptg.  morro.  kloiner  runder  Hiigel,  morrido,  Pickel- 
haube. Vgl.  Dz  217  mnriime,  439  cluiniorrii.  470 
morro.  644  morue  (Diez  scheint  die  Wortsippe  vom 
bask,  muiurra  ableiten  zu  «ollen.  es  ist  aber  nicht 
anzunehmen ,  dafs  ein  bask.  Wort  eine  so  weite 
Verbreitung  im  Roman,  gefunden  babe);  Mussafia, 
Beitr.  50  (vgl.  auch  Scbclcr  im  Anhang  zu  Dz  775). 

5520)  mutno,  -are,  leihen ;  wird  von  Settegast, 
RF  I  237,  als  mogliches  Grundwort  zu  span,  tomar, 
nehmen,  angenommen,  vgl.  G.  Paris,  R  XII  133. 

5521)  mutus,  a,  am,  stumm;  ital.  miito;  rum. 
prov.  altfrz.  mut:  neufrz.  nur  das  Demin.  wuct 
^  *mutettiis ;  cat.  iiiiol;  span.  ptg.  miido. 

5522)  dtsch.  mntzen,  stutzen ;  davon  nach  Dz  14 
almiissa  das  mittellat.  iilmiitia,  ein  kurzes  (gleich- 
sam  ge.stutztcs)  Mantelehen,  Kappe,  endlii-h  Miitze; 
ital.  nur  das  Demin.  mozzetta:  prov  almutma, 
ttlmiicela;  frz.  aumuce,  (tumtisse  (davon  altfrz.  das 
Demin  aumucette);  span.  a/m«cio,  Aav.  almiiceUa, 
almorala.  almncelii ;  altptg.  almiicellu.  almocella. 
Einfacher  aber  leitet  man  die  Wortsippe  wohl  von 
lat   *mutiiis  (s.  d.)  ab. 

5523 1  mf  xa,  -am  /'.  {/xvSa).  Dille,  Schnaaze  der 
Lampe;  im  Zusammenhange  mit  diesem  griech.-Iat. 
Worte  stehen  vielleicht:  (ital.  miecta,  Lunte,  davon 
aret.  mecello.  „capezzolo  della  niammella",  vgl.  Calx, 
St.  410);  prov.  (mecea),  mecha,  Doeht;  frz.  mesche, 
meche,  Docht,  Lunte;  &p an.  mecha,  Docht,  Lunte; 
cat  metxa,  Lunte;  ptg.  mecha,  Lunte.  Es  scbeinen 


abor  in  diesen  Wortcn  (von  donpii  die  eingoklam- 
niprt(<n  Ijchnwortc  xind)  hii/.ivi  iind  *micni .  buzw. 
*»il(-ciii  fiir  miiccii.  miircra  (tiM'ir<'ii.«|  diircli  oinandor 
gi'gangon  zu  sein.  vgl.  Horning,  /tnclir.  (.  noiifrz. 
Spr.  u.  I,it.  X'  243.  „l>iiclit''  wird  HUHgedriickt 
durch  ital.  .ytop/iinii  von  ,tO</i/iii ;  sard.  .'ii//'<i 
(oigontl.  Zapfen);  rum.  hmic,-  r  t  r. /iihk/i/ v. /mhk^h,- 
cat.  /)/((/,  lili- :  ptg.  /iiiriii  v.  pdhiiliim  [».  d.),  vgl. 
Dz  231  /.<i/ii/(i.  Vgl.  Dz  213  iHirci'.i;  Griibor,  AIJ< 
IV   127. 

5524)  lllj'xAll,  -Aliem  Ml.  (/Jtiliuc),  Sclileiin-  odor 
Kotefiscb ;  davon  (?)  ital.  matione  ((tir  *mur.i:ione, 
*mufciuiii!  „miiggino",  vgl.  Caix,  St.  408. 


N. 

5525)  arab.  iinbab,  Kiirst  (in  niiihaiiindaniHohen 
liidicn) ;  frz.  etc.  inilmli,  loiclier  Mann,  KriisuR. 

arab.  iiAb-nl-fll  s.  fhiir. 

552(>l  altn.  nabbi,  Knorren ,  Zwerg  (auch  in 
letzteror  Bcdtg.  sclimi  iiii  .\ltnord.  vorliandon,  vgl. 
Joret.  K  IX  435);  frz,  iiahot,  Knirps,  Zworg.  Vgl. 
Dz  645  .>..  I'. 

5527)  iiaevuIuK,  -iim  vi.  (Demin.  von  naevus), 
kleines  Mai,  Flcckclion,  =  modenos.  niel,  vgl. 
Flechia,  AG  II  .•i(i7. 

55281  naevus,  -um  »>..  Muttermal,  =  ital.  neu, 
Mutternial;  rum.  nitig.  Scliwiele,  Blatternarbe  und 
dgl.     Vgl.  Dz  38t)  lien. 

5529)  arab.  iiaflia,  Duft;  davon  ital.  lanfa, 
nanfa  „acqua  odorosa  distillata  dall'  arancio",  vgl. 
Caix,  St.  371;  (frz.  naffe;  span,  iia/e). 

5530)  sanskr.  iiAgaran^a  (davoii  pers.  naranff), 
cigentlich  Elefanteiineigung  d.  h.  Lioblingsfrucht 
des  Elefanten.  Apfelsine  (vgl.  Lassen,  Indischo  Altor- 
turaskunde  I  274);  ital.  aruneio  (mailiind.  iiaram, 
vcnoz.  narmiza),  davon  das  Adj.  rancio.  orangen- 
gclb,  vgl.  Canello,  A(i  UI  391;  rum.  ndranfd; 
frz  orant/e  (volksetymologisch  an  or  angeglichen, 
glcichsam  Goldfrucht);  (cat.  tarnnja):  span,  na- 
ranja ;  ptg.  luranjn.     Vgl.  Dz  22  arancio. 

5531)  arab.  lid'ib,  Stollvertretcr;  davon  vielleicht 
(aber  eben  auch  nur  vielleicht!)  ital.  »aibi,  oin 
Kartenspicl;  span.  ptg.  naipe,  Spielkartc.  Vgl. 
Dz  471  naipe. 

5532)  kurdisch  nakera  (arab.  iiakarn,  ausgraben); 
davon  vermutlich  ital.  iiacchera,  i/nacchera,  naccaro, 
Perlmuschel,  auch  Pauke,  im  PI.  Klappor  (ein  anderes 
W^ort  fiir  „Perlmuschel"  ist  madriperia);  altfrz. 
nacaire;  neufrz.  nacre:  span,  nacar,  nacara; 
ptg.  nncar.     Vgl.  Dz  221   ndccheru. 

5533)  altnord.  n&m,  Wegnahme;  altfrz.  «atis, 
namps  (PI.  i,  Pfander,  beweglicbe  Habe,  davon  das 
Vb.  auch  neufrz.  tiantir,  veq)fanden.  Vgl.  Dz  646 
nans;  Mackel  p.  44. 

5534)  nanus,  -am  m. ,  nana,  -am  /.,  Zwerg, 
Zwergin;  ital.  nnno,  -a:  rum.  huh,  -a;  prov. 
naii-s,  -a:  frz.  nain,  -e:  cat.  altspan.  hoho,  -a; 
neuspan.  ennno,  -a;  ptg.  ando,  anda. 

5535)  napos,  -am  w.,  Steckriibe;  ital.  tutpo; 
sard,  napii,  iiapa ;  rum.  nap:  prov.  das  Demin. 
nahct-z;  frz.  dasDemin. Mdrei.Rtibe,  nacette, Riibsen ; 
cat.  nap:  span,  nribo,  naba:  ptg.  nabo.  Vgl. 
Grober,  ALL  IV  128. 

5536)  narcissas,  -am  m.  (vdffxtaaog),  Narzisse; 
ital.  narci^so  und  narci-io;  frz.  narcisse;  span, 
ptg.  narciso:  iiberall  nur  gel.  W. 

5537)  *narico,  -are  {naris)=  frz.  narguer,  die 
Nase  riimpfen,  spotten;  davon  abgeleitet  narquois. 


513 


5538)  narlctila 


5568)  naxus 


514 


verholmend,  verschmitzt,  als  Sbst.  (uiiseliulc)  Gauner- 
sprache.     Vj,'l.  Dz  646  narguer. 

5538)  [*iiariculS,  -am/'.,  Nasenloch,  =  altfrz. 
narille,  vgl.  Griiber,  ALL  IV  128.] 

5539)  *iiarliia,  -am  /'.  {xaris)  =  frz.  narine, 
Nasenloch,  vj;!.  GrOber,  ALL  IV  128. 

5540)  uiirls,  -em  /'. ,  Nasenloch;  ital.  nare, 
Nasonloch;  sard,  nare,  Nase;  rum.  nare,  Nasen- 
loch; prov.  nar-s;  (span,  nares),  Naso. 

5541)  *iiarlx, -Icem /■.  («ai-M,  Nasonloch;  ital. 
narice,  Nasenloch;  cat.  iiariz;  span.  ptg.  nariz, 
Nase,  Gcruch.     Vgl.  Grcibor,  ALL  IV  128. 

5542)  iiiilTO,  -are,  orziililen;  sard,  'narrere  (?), 
sagen;  (frz.  narrer,  erzahlen).  Vgl.  Grober,  ALL 
IV  129. 

5543)  ahd.  nanra  (schwcd.  narf),  Narbe,  raube 
Seite  des  Leders;  ital.  nucera,  Wunde,  dazu  das 
Verb  naverarc,  innaverare,  verwiinden;  sard,  nafra. 
Fleck,  nafrar,  beflccken;  prov.  nafra,  Wunde, 
nafrar;  frz.  navrer,  verwundeu,  (norm,  nafre, 
Wunde);  cat.  nafrar,  verwunden.  Vgl.  G.  Paris, 
R  I  216;  Baist,  Z  V  556  (erinnert  au  die  urspriing- 
liche,  im  cngl.  narrow  ,,eng"  erualtene  Bedeutung 
des  Stanmies  narwa-);  Dz  221  leitete  die  Wortsippe 
vom  ahd.  nabarja-,  altnord.  nafar,  Bohrer,  ab. 

5544)  nascor,  iiatiis  sum,  uiisci,  geboren  werden ; 
ital.  nasco  nacqni  nato  nascere;  rum.  nase  ndnciii 
nascut  na^te ;  rtr.  ni-ser.  Part.  Prat,  naf,  naschikl, 
vgl.  Gartner  §  148  u.  172;  prov.  nais  nasquci 
nat-z  (Feni.  nada)  naisser;  frz.  nais  naquis  ne 
naitre;  cat.  nasch  nasqui  nat  und  nascut  naixer 
und  neixer:  span,  nazco  naci  nacido  nacer;  das 
starke  Partizip  ist  erhalteu  in  altspan.  nadi,  neu- 
span.  nadie  =  {hotnines)  nati,  nada,  nichts,  = 
(res)  nata,  der  Cbergang  aus  der  positiven  in  die 
negative  Bedtg.  voUzog  sich  aus  Anlafs  der  Ver- 
bindung  mit  verneintem  Prailikate  iu  gleicher  Weise, 
wie  bei  frz.  persunne  u.  rien,  vgl.  I)z  471  nada, 
Cornu,  R  X  80;  ptg.  ««.scer  (schwaches  Verb,  das 
starke  Part.  Prat,  ist  erhalten  in  nada,  nichts; 
nadie,  niemand,  fehlt,  dafiir  ninguem). 

5545)  uassa,  -am  /".,  Fiscbreuse;  ital.  nassa; 
rtr.  nassa:  neuprov.  nasso;  frz.  nasse,  nansc; 
span,  nasa;  ptg.  nassa.  Vgl.  Grober,  ALL  IV  129. 

5546)  nastiiliis,  -um  m.  (Demin.  zu  nassa), 
kleiues  Netz;  davon  rum.  nastur,  Knoteu  u.  dgl.; 
vielleicht  ist  ital.  nastru.  Band,  dasselbe  Wort, 
vgl.  Ch.  p.  176;  Diez  386  leitete  nastro  (comask. 
nastola)  nebst  rum.  nastur  u.  wallon.  ndle  von 
ahd.  nestila,  inhd.  nestel  ab. 

5547)  Mastiireium  n.,  eine  Art  Kresse;  ital. 
nasturzio:  sard,  martuzzu;  piemont.  bistorce; 
neuprov.  nastoun:  ixz.nasitort:  spun,  mastuerzo, 
vgl.  Baist,  KF  I  131;  ptg.  mastriigo.  Wie  man 
sieht,  ist  das  Wort  volksetymologischcr  Urabildung 
sehr  unterworfen  geweseu.  Vgl.  Dz  221  und  736 
nasturzio;   Behrens,   p.  79;   Grober,  ALL  IV  129. 

5548)  nasus,  -um  m.,  Nase;  ital.  naso;  rum. 
nas,  PI.  nase  u.  nasuri;  prov.  nas,  naz;  frz.  nez; 
cat.  nas;  span.  ptg.  naso. 

5549)  nasutus,  a,  um  (nnsMs),  grofsnasig;  ital. 
nasuto ;  {rum.  ndsos  =  *nasosus;  span.  ptg.  na- 
rigudo,  gleichsam  *naricutus  von  narix). 

5550)  uatalTs,  -e  {;natus),  zurGeburt  (insbesondere 
des  Heilands)  gehorig;  ital.  natale,  Weihnachten; 
prov.  nadai ;  frz.  nui'l ;  (span,  natividad);  ptg. 
natal.  Das  Wort  ist  aber  auch  allenthalben  in 
seiner  allgeraeinen  Bodtg.  iiblieh. 

5551)  uiitator,  -orem  mi.  (nature),  Schwimmer; 
Kortin^,  lat.-rom.  VVorterbuch. 


ital.  iMtatore,  notatore;  rum.  innotdtor:  (frz. 
nageur);  span.  ptg.  nadador. 

5552)  *iiiitTca,  -am  /'.  (v.  natis,  vgl.  Konscli, 
Z  III  103),  Hinterbacko;  ital.  sard,  ndiica;  prov. 
natja,  nagga;  friaul.  nadie;  altfrz.  naclw ; 
noufrz.  nage;  span,  nalga;  ptg.  nadeca.  Vgl, 
Dz  221  ndtica;  Grober,  ALL  IV  129. 

55531  iiatio, -onem /■.  (nafw»), Volk;  ital.  nazione; 
rum.  na{ic;  prov.  nacio-s;  frz.  nation;  cat.  nacio; 
span,  nacion:  ptg.  naQt'io.     (tTberall  gel.  W.) 

5554)  natims,  a,  um  (natus),  angeboren,  natur- 
lich;  ital.  nativo,  natio;  frz.  («a(j/,  gebiirtigl,  naif, 
natiirlich;   span.  ptg.  nativo.    Vgl.  Dz  645  naif. 

5555)  nato,  -are  (vgl.  Mayor,  ALL  IV  531). 
daueben  *noto,  -iire,  schwimmen;  ital.  natare, 
notare,  nuotare  ;  sard,  nadar;  rum.  innot  ai  at  a; 
rtr.  nudar ;  prov.  nadar;  altfrz.  Moer;  (neuf rz. 
nager  =  navigare);  span.  ptg.  nadar.  Vgl.  Dz 
225  notare;  Grober,  ALL  IV  135. 

nattiX  s.  mattii. 

5556)  natura,  -am  /".,  Natur;  ital.  natura  und 
dem  entsprechend  als  gel.  Wort  auch  in  den  ubrigen 
Sprachen,  ebouso  das  Adj.  naturalis. 

uatus,  a,  um  s.  nascor. 

iiauelerus  s.  uavicularius  u.  nautiearius. 

5557)  nauliim  n.  {rai>.ov).  Fiihrgeld ;  ital.  nauln, 
nolo,  Fracht,  davon  nolcggiare,  oin  Schiff  niieten; 
(frz.  nolis,  Schiffsmiete,  Fracht,  davon  noliser,  ein 
Schiff  mieteu;  altspan.  nolit).    Vgl.  Dz  224  nolo. 

5558)  nausea,  -am  f.  (vavain),  Seekraukheit, 
Unbehagen,  Ungemiitlichkeit;  prov.  nausa,  Zank, 
Larm;  frz.  noise;  cat.  nosa.  Vgl  Dz  647  noise. 
tjber  rtr.  nausa,  nosa  vgl.  Gartner  §  83. 

5559)  nautieariiis,  -um  ?».,  Schiffsherr;  prov. 
Ha»c7ite)'-s,  Fiihrmann :  irz.  nocher;  (cat.  naaxer). 
Vgl.  Grober,  ALL  IV  130:  Furster,  Z  UI  566; 
Diez  224  nocchiere  leitete  dioWorte  von  nauclerus  ab. 

5560)  bask,  uava,  Ebeno  (daher  der  Landname 
Navarra);  davon  das  gleichlautende  und  gleich- 
bedeutendc  span.  ptg.  nava,  vgl.  Dz  472  s.  v. 

5561)  navia,  -am  /'.,  ein  Fahrzeug,  =  rum.  naie, 
Schiff. 

5562)  navlcella,  -am  /'.  (Demin.  v.  navis),  eiu 
kleines  Schiff;  ital.  navicella;  (neuprov.  nacello); 
frz.  nacelle.  Nachen:  (span,  nacela).  Vgl.  Dz  645 
nacelle;  Grober,  ALL  IV  130. 

5563)  uaTicuIarTtts,  -um  m.  {navis),  Lohnschiffer; 
ital.  nocchiero,  nocchiere,  Fahrmann;  sicil.  nuc- 
chieri:  altspan.  naucher,  nauchel.  Vgl.  Forster, 
Z  III  566 ;  Dz  224  nocchiere  und  Grober,  ALL  IV 
130,  setzen  nauclerus  als  Grundwort  an,  u.  es  ist 
allerdings  die  Moglichkeit  dieser  Ableitung  einzu- 
raumen;  jedenfalls  ist  nauclerus  als  gel.  Wort  im 
proT.  naucler-s  u.  span,  nauclero  erhalten. 

5564)  naTigloliim  n.  (Demin.  von  navigium), 
Schifflein;  davon  rum.  ndi.pard. 

5565)  naTigitim  n.  {navigo),  Schiff;  prov. 
navigi-s,  nacei-s;  frz.  navire,  vgl.  Tobler,  R II  243; 
span.  ptg.  navio.  Vgl.  Dz  472  jiavio ;  Meyer, 
Ntr.  153. 

5566)  uavigo,  -are,  schiffen;  ital.  navigare, 
daneben  navicare,  schiffen;  frz.  nager,  schwimmen 
(altfrz.  auch  schiffen);  span.  ptg.  navegar,  schiffen. 
Vgl.  Dz  645  nager. 

5567)  navis,  -em  f.,  Schiff;  ital.  nave;  (rum. 
naie);  prov.  nau-s ;  (altfrz.  nau):  frz.  »!«•/ (nur 
in  uneigentl.  Bedeutung);  cat.  nau;  span.  ptg. 
nave,  nao. 

5568)  [*naxns  oder  *nassus  ist  das  vorauszu- 
setzende,  aber  ebenso  unbelegbare,  wie  undeutbare 


:.!.') 


&.'>6!l)  no 


Mt'M't)  iioptin 


r)iG 


(.■riinilwort  fiir  itiil,  mtsmi,    Kibonbauni.     \'f^\.  1)/.  | 
388  >.  c. 

6&t>'.>)  iiv,   iiiolit:   iliiK  Wort  ixt  iiii  linniiiri.  wolil 
i;nn/lii'li  vorlunui;  dan  nun.  vornoinoiulo  I'ralix  hc. 
t.  It.  in  nrmie,  ntmicn,  NicliU  i,mic  o°  Niioii)  (xlor  i 
in  MCdiM,  rnnii'iiNi'li.  isl  Klavisclion  Ur8|iriinj;s. 

/>&7(i)    iiobalrt,    -iiiu    /. ,    Nclicl :    ital.    ntbiila' 
„m>liiiK>Kita ,    niai'i'hia",    mlihia    „nui>viila    virina    a 
liTra-,  vfjl.  Canoll..,   ACi   111  30!l;  Kiiil.  iieyijhia; 
sard,    iieulii :    riiui.    iiciiiini:    rtr.    nrbhi;    iiniv. 
ikIiIii,    nrii/ii ,'   altfrz.   »ii<ii/c;   npufrz.    iii'hie  {hi- ' 
ileiiti't  niir  «kalton,  stitikonilcn  Noln'l",  dor  Aiisilruck  j 
fur  Ni'Ik'1  iilM'rliau|il  i»t  hiiniillniil,   s.   olion  unUir 
bru);  ral.  iiii(/(i.  8]ian.  iiic/'/ii;  pt^.  (irnm.    Vj.;!. 
\)i  222  iirvuln  (wo  I)/,  lioniorkt,  dais  ini  Sard.,  I'rov. 
u.  Cat.   da»   liotr.  Wort   audi    I'iti  olilalonaluilii'lu's 
Ha.'kwt-rli  lnveicdnio);  (.Jriilior,  ALL  IV   130. 

6071)  ni^iklOsiis  ii,  uiii  (nc/iii/ii),  mdivli);;  ital. 
iifhiilaso,  iiMiioso;  ruin,  xcgiirus;  frz.  ticbulcu.v; 
span.  ptf:.  iiihiildnii. 

|*n<^bililus  s.  iiiilvliis. I 

5572)  lU'f,  noqiit',  iind  iiiilil;  ital.  iir :  (.sard. 
lie»),  diirrli  »»(1  booinlluriit);  rum.  mci  ^^s  ncqiic: 
rtr.  lie;  prov.  >ir,  ni ;  frz.  )ii:  cat.  tii;  span. 
Ill,-  (ptf;.  "C",  dnrcli  »io»i  booinllul'st).  Vgl.  Uriibur, 
ALL  IV  13J. 

5573)  lliec  +  ♦ieiit  (iiout'obiUlctor  Stamiii  des  Part. 
Priis.  voii  f.ssc),  iiicht  soiond,  (neutral  tjefal'st  =— ■) 
nichts;  ital.  iiietite;  prov.  niod  (<•.  r.  mens};  frz. 
iiiatit  (nur  als  eifjontl.  Sbst.  „das  Niclits",  prono- 
ininalcs  „iiiclits"  ist  rien  =  rem);  (span.  ptg. 
„nichts"  =»  nada  ^  [res]  nata,  a.  ob.  uiiscor).  Vgl. 
Dz  223  »'.  v.;  s.  aber  dagogoii  Ascoli,  AG  XI  417, 
XII  24.) 

5574)  iiec  +  gutta  =  r t r.  nagnlta,  dancben  in- 
guulta,  vgl.  Ascoli,  AG  I  37;  Stiirzingor,  K  X  257. 

5575)  neco,  -lire,  tiitcn  (im  Koiuanischon  ist  die 
allgcincino  Bcdtg.  auf  die  bcsondoro  von  „ortrankon" 
cingecngt  worden) ;  ital.  aiinegare  (roncz.  negare) 
=-^  adnccare,  nicht,  wio  Diez  anniiuint,  =  cnecare, 
donn  das  Vorkominou  dieses  Verbs  in  der  Bodtg. 
„ertranken"  bci  Gregor  v.  Tours  kaun  niclits  be- 
wcisen);  rum.  innec  at  at  a;  rtr.  nagar ;  prov. 
ticgar;  frz.  noyer ;  cat.  span.  ptg.  anegar.  Vgl. 
Dz  221  negare;  Griiber,  ALL  IV  131. 

5576)  licc  +  qucm  =  ptg.  ningnem,  niomand, 
vgl.  Dz  472  ,v.  c. 

5577)  |*iieciUo,  -are  =  ital.  nicchiare  etc.,  vgl. 
Caix,  St.  422.J 

5578)  iiec  +  Onus,  nicht  einer,  niemand;  (ital. 
niutw);  rtr.  iiagiun;  prov.  negus;  altfrz.  negun; 
cat.  ningun;  span,  ninguno;  (ptg.  nenhwn,  da- 
neben  ningucm).     Vgl.  Grobor,  ALL  IV  131. 

5579)  neglectiLs,  -luii  ni.  (neglego),  Vernach- 
lassigung,  =;  prov.  neleit-z,  neleg-z,  Nacbliissigkeit, 
Fehlcr.     Vgl.  Dz  647  s.  j). 

5580)  neglego,  lexl,  lectiun,  legere,  vomach- 
liissigen;  ital.  negligu  neglcssi  neyletto  negligere; 
frz.  negliger  (gel.  Wort);  span.  ptg.  driickt  man 
„vcmachlassigen"  durch  descuidar  =  de-ex-  (oder 
dis-  ?)  cogitare  oder  desat{t)ender  aus.  Wie  das 
Vb.  neglegere,  so  ist  auch  das  Sbst.  negleyentia  im 
Roman,  nur  als  gel.  W.  vorhanden. 

5581)  nego,  -are,  verneincn;  ital.  negare;  prov. 
negar ;  frz.  nier;  cat.  span.  ptg.  negar. 

5582)  negotisitor,  -orem  m.  {neyotium),  Gcschiifts- 
mann;ital.  neyoziulorc;  rum.  nego(itor ;  frz.  neyo- 
ciateiir ;  span.  l)tg.  ncyuciador ;  tiberall  nur  gel.  W. 

5583)  *negotio,  -are  (ncgotium),  Geschafte  treiben 
(schriftlat.  iicgotiari);  i ta.1.  negoziare;  rum.  nego{ 


(i>    (If    II ;    frz.    iirgocirr;    span.    ptg.    negociar, 
iilM>rall   nur  gel.  W. 

5584)  ni^irOtiuui  ».  (iicc  -f  <'<>"'"),  (iosi-liaft: 
ital.  iiegozio:  rum.  nrgol;  prov.  nryuci-.s;  frz. 
nrgovc :  rat.  iirgoci ;  span.  ptg.  negocio;  ubcrall 
nur  gol.  W. 

5585)  altnord.  ncl,  iieiii,  iiiiht,  —  altfrz.  naif 
niit  gloiclior  Hedtg.  Vgl.  Dz  645  miir;  Mackcl  p.  177. 

6586")  |nc  +  indo  («cil.  ijiiidnii);  daniu.s  naili 
Ascdi,  At;  XI  417  u.  XII  24,  ital.  iiuiilc.  alt- 
frz. iificiit,  niiitnt;  iicufrz.  iiinit.] 

6586)  neioil.  ikV?)  +  Ips-  «  prov,  altfrz.  nri.s. 
tiis,  danubun  p  mv.  nrguei.i  -^  nr<iiir  i/isiini ;  die  Par- 
tikcl  lii'doutet  „K0gar,  solbst";  di'i'  niiiKclilag  iir- 
Hpriinglicli  iM^gativer  in  jiositivc  Ifi'dtg.  bat  niclits 
Hcfromillicliiis,  vgl.  iiri:-{-  eiil  u.  dgl,  Vgl.  Dz(i46  iiris. 

5587)  ne  (od.  iiccV)  -|-  ipi*»'  +  flniis,  nicht  ciiinial 
oiner  =  koiner;  ital.  iiixsuno,  ne.isiinii;  prov. 
nejNKJ»  !-.•(;  altfrz.  nriiiii,  nisiin.  Vgl.  Dz222»k;.s.vh>I(( 

5588)  VfXQOfinVT in,  Totcubcscliwiiriing,  Zauberei 
(dor  crsto  Hestandtoil  des  Wortes  wunle  volksety- 
inologisch  an  nigcr  angogliclieii,  vgl.  dtscli.  „Scbwarz- 
kiinstlor");  ital.  negnnnanzia ;  al  if r/,.nigremaHcr ; 
ningrcmancc,  liiiyrciiiance,  iiujrrmiuice.  (vgl.  Toblor, 
Misc.  75  Anni.  2|;  sjjan.  |itg,  iirynimtiiicHi,  nigro- 
maiicia.     Vgl.  Dz  222  niiiroiiuuilc. 

5589)  rexQOfidvTij^,  To(cnlics(|]\vilrcr,  Zauborer 
(vgl.  vfX(>oinavrtia);  ital.  tiegntmaiile,  nigritmante ; 
prov.  nigromancid-a  =:  *nigromaiitianus ;  frz,.  >ie- 
yromancien;  span.  ptg.  nigrumante.  Vgl.  Dz  222 
negromante. 

5590)  neiiiii  ;/.  tyi/ii/r,  (iesi)innRt,=  span,  neiiia, 
Siogel  dcsUricfcs  i('i:;ciill.  um  dou Brief  gesclilungcnor 
u.  aiigosicgclt<T  Fadi'ii),  vgl.  Dz  472  .s.  v. 

5591)  nemo, -incni  ()ic  4- ''"»'"}.  "iemaiul ;  ital. 
(nur  mundartlich)  nimo ,  nimniu,  der  scbriflital. 
Ausdruck  ist  nenmiHi)  =  ne  +  yw<-'  +  unus;  sard. 
tienms  (?) ;  rum.  nime ;  (p r o v.  negus  =  nee  +  unus, 
neisus  ==  nc  -\-  ipse  -\-  unus;  frz.  personne  aus  ne 
.  .  .  personne,  nicht  jomand;  span,  rnidi,  nrulic 
=  nati  scil.  homines,  s.  obon  nascor;  ptg.  nenlium 
=  non  unus.  ningucm  =  nee  -\-  quern).  Vgl.  Dz  386 
nimo;  Griiber,  ALL  IV  131. 

5592)  nenia,  -am  /'.,  Lied  (eigentlioli  Loiclien- 
gesang,  aber  auch  Kindorlied,  Tiiudellied) ;  davoii 
vermutlich  abgeleitct  ital.  ninnoli),  nannolu  „inezia, 
giocattolo",  vgl.  Caix,  St.  423. 

5593)  nepos,  -potem  m.,  Enkel,  NcfTc;  ital. 
nepote,  ttijiote,  (daneben  nieto,  zu  dem  Fern,  nieta  = 
*nepta  gebildetes  Mask.,  vgl.  Caix,  Giorn.  di  fil.  rom. 
II  68;;  rum.  ncpot ;  prov.  c.  r.  }ieps,  nebs,  c.  o. 
nebot;  altfrz.  c.  r.  »ies,  (daneben  niens,  nierz, 
vgl.  Suchier,  Z  I  430),  c.  o.  nevot,  nevod;  ncufrz. 
neveu,  Neffe,  (petit- fils,  Enkel);  cat.  net,  nebodo; 
span,  nieto  =  *neptus,  Enkel («uftwio,  Nofte);  ptg. 
neto,  Enkel  {sobrinho,  Neffe). 

5594)  *nep6fa,  -am  /'.  {ncpas),  Enkelin,  Nichte; 
venez.  neboila:  rum.  ^n-poaid;  prov.  cat.  neboda. 

5595)  *nepta,  -am  /.  (tur  ttciitu),  Enkelin,  Nichte; 
(ital.  nieta,  vgl  Caix,  Giorn.  di  fil.  rom.  II  68); 
sard,  nepta ;  calabr.  niejiita;  jtvov.  tiejita;  oat. 
(neta);  apan.tiieta;  ptg.  «f to.  Vgl.  Dz  647  HJccc; 
Grober,  ALI.  IV  131  u.  VI  395. 

5596)  neptia,  -am  /.  (inschriftlich  bolegt,  vgl. 
Grober,  Misc.  46),  Enkelin,  Nichte;  ital.  nezza ; 
rtr.  nezza,  niazza;  prov.  netsa;  frz.  niece.  Vgl. 
Dz  647  niiice;  Grober,  Misc.  46  und  ALL  IV  131 
(das  ie  in  niece  erklart  Gr.  aus  Anlehnung  an  nies, 
wahrend  Horning,  Lat.  C.  vor  e  u.  i  p.  22,  cs  aus 
dem  lliatus  -i  gedeutet  hatto,   ebenso  Ascoli,   AG 


517 


5597)  nSrviis 


5625)  nOhllls 


f)18 


X  84  Anm.  u.  268  f.  Anm.,  vgl.  dagegen  Grober, 
Z  XI  287;  die  letztere  Erkliining  diirfte  vorzuziehen 
sein,  vgl.  *pettia  :  piece,  s.  unten  pett-,  wo  man 
eher  mit  Grober  das  ie  aus  Anlelmung  an  pied  = 
ped-  erkliiren  darf). 

5597)  nerrus,  -uni  »i.  u.  uerTium  «.,  Nerv, 
Seline;  ital.  nervo  „ncrvi,  quelli  del  corpo  animale", 
nerbo  „iiiiello  da  piccliiare",  vgl.  Canello,  AG  III 
361;  sard,  nerciii:  rum.  nerrii:  rtr.  »ii>ri';  prov. 
nervi-s :  f  r  z.  nerf:  c  a  t.  niri'i  .-spa n.  niervo,  nervio ; 
ptg.  nerro.  Dazu  <la9  Adj.  ital.  iiervoao;  prov. 
nervios;  irz.nerveux:  cat.  nirvioft:  span,  nervioso; 
ptg.  nervoso.  Vgl.  Dz  472  nervio;  Grober,  ALL 
IV  132. 

5598)  iiescTo  quails  =  rum.  niscare,  niscarea, 
niscari,  irgend  einer,  etwas. 

5599)  nesoiiis,  a,  um,  unwissend;  ital.  nescio; 
prov.  nesci;  altfrz.  nice,  niche;  cat.  neci;  span. 
w«eio,  dazu  das  \h.  necear,  alberne  Possen  treiben ; 
ptg.  nescio,  necio,  dazu  das  Vb.  necear.  Vgl.  Dz 
647  «ice;  Grober,  ALL  IV  132. 

*nespilus  s.  mespiliis. 

5600)  ahd.  nestUa,  Scbleife;  davon  iiach  Dz  38C 
ital.  nastro,  Band,  indessen  darf  man  woLl  ein 
lat.  *nastuhi!i  als  Grundwort  an-setzen,  s.  oben 
nastuliis. 

5601)  nexiis,  -um  m.  {necto),  Verkniipfung ;  rum. 
necs;  span.  ptg.  nexo,  Welleicht  gehort  hierhcr 
aueb  nesga,  Keil  oder  Zwickel  im  Kleide,  vgl.  Dz 
472  s.  r. 

5602)  ndd.  uibbi ,  nif,  altnord.  nebbi,  uef, 
Schnal)el,  Xase;  davon  ital.  niff'o  (davon  niffolo), 
niffa,  Riissel;  rtr.  gniff:  prov.  nefa,  dicker  Teil 
des  Schnabels  der  Raubviigel;  limous.  niflo,  Nasen- 
loch,  nifki,  schniiffeln  ;  frz.  (picard.  nifler),  renifler, 
schniiffeln.     Vgl.  Dz  223  niffa:  Mackel  p.  90. 

5603)  nhdtscli.  nicken  =  frz.  niqjicr,  mit  dem 
Kopf  wackeln,  dazu  das  Sbst.  nique,  davon  mund- 
artlicli  das  Demin.  niquet,  Mittagsschlafchen.  Vgl. 
Dz  647  nique;  Mackel  p.  100. 

5604)  *iiidiax,  -acem  (nidus)  =  ital.  nidiace, 
aus  dem  Neste  genommen,  unerfahren,  einfaltig, 
albem;  (prov.  nizaic,  niaic);  frz.  niais.  Vgl.  Dz 
222  nido. 

5605)  *nldieus,  a,  um  (nidus)  =  span,  niego 
(fiir  nidego),  Nestfalke;  ptg.  ninhego,  im  Nest 
gefunden.  Im  Zusaramenhang  hiermit  scheinen  zu 
stehen  prov.  nee,  unwissend,  albern  (vgl.  frz.  niais); 
frz.  nigaud,  Dummkopf.  alliemer  Menscb.  Vgl. 
Dz  222  nido  u.  646  nec:  Scbucbardt.  Z  XIII  531. 

5606)  nidifieo,  -are,  nisten,  =  frz.  nicher,  nisten 
(altfrz.  aucb  niger,  nigier).  davon  nichee.  Brut. 
Hecke ;  vielleieht  gehort  hierher  als  Vbsbst.  niche, 
Niscbe  (eiijentl.  also  Nest);  vgl.  aber  oben  mitiilus. 
Vgl.  Dz'647  nicher:  Schuchardt,  Z  XIII  531. 

5607)  uldQlus,  -um  m.  (Demin.  v.  nidus),  Nest- 
chen,  =  ital.  nidio;  (ptg.  ninho"?). 

5608)  nidiis,  -um  m..  Nest;  ital.  nido;  rtr. 
ntM,  nif,  iiieu,  nuf:  prov.  nia-s;  frz.  nid ;  span. 
tmlo;  (ptg.  ninho;  Cornu,  R  XI  90,  erklart  das 
Wort  fiir  entstanden  aus  *nio  =  nidum,  vermutUch 
aber  geht  es  auf  ninna,  Wiege,  zuriiek).  Vgl.  Dz 
222  nido:  Ascoli,  AG  X  99. 

5609 1  nigellS,  -am  /".  (Demin.  v.  niger),  romischer 
Schwarzkiiramel  (Nigella  arvensis.  Lychnis  githago); 
ital.  nigella,  schwarzer  Mehltau  im  Korne;  (rum. 
neghind);  prov.  niela ;  frz.  nielle  (auch  Pflanzen- 
name);  cat.  niella;    span,  negxiilla;   ptg.  nigella. 

5610)  nigeUiis,  a,  um  (Demin.  v.  niger).  schwarz- 
lich;  ital.  niello,  schwarzUche  Zeichnung  anf  Gold 


oderSilber,  dazu  dasVb.  niellare;  prov.  niel-s,  dazu 
lias  Vb.  nielar;  altfrz.  neel.  dazu  das  Vb.  noieler, 
noeler:  neufrz.  me/,  gewohnlich  nieHnre,  dazu  das 
VI).  nieller;  span,  niel,  dazu  das  \1).  nielar;  ptg. 
niello.    Vgl.  Dz  223  niello. 

5611)  niger,  -irra,  -grum,  schwarz;  ital.  «ero, 
schwarz.  negro.  Neger,  vgl.  Canello,  AG  III  374; 
rum.  negru;  prov.  tiegre,  neir,  ner :  frz.  noir, 
(nigre):  cat.  negre;  span.  ptg.  negro,  (im  Span,  ist 
ein  anderes  Adj.  fiir  ..schwarz"  hito,  dcssen  Herkunft 
dunkel  ist,  vgl.  Dz  459  s.  v.). 

5612)  nigresco,  -ere  (niger),  schwarz  werden; 
(ital.  negreggiare,  nereggiare,  annerare,  annerire): 
rum.  tiegresc  ii  it  i;  prov.  negrezir,  {negrejar); 
frz.  noircir;  span,  negrecer,  (negrear);  ptg.  an- 
■negrecer,  (negrejar). 

5613)  *iiigrina,  -am  f.  (niger)  =  rum.  neghind, 
Scbwarzkummel  (Pflanzenname). 

5614)  mgrltia,  -am  f.  (niger),  Schwarze;  ital. 
negrezza;  rum.  negreald;  (frz.  noirceur;  span. 
negregura:  ptg.  negrura,  negridao,  cor  negra). 

5615)  nimbiis,  -um  m.,  Platzregen,  Wolke;  ital. 
nitnbo  ,,raureola  dei  santi",  nemho  „temporale", 
vgl.  Canello,  AG  m  322:  Grober,  ALL  IV  132. 

5616)  nimis,  zuviel,  =  prov.  nemps,  (dazu  ver- 
einzelt  ein  Komp.  «ernes,  vgl.  Thomas,  R  XVII  98). 
vgl.  Dz  647  s.  V. 

ningro  s.  niro. 

56171  *nlnna,  -am  /',  Wiege;  ital.  ninna, 
Wiegenlied,  Kind  (in  letztorer  Bedtg.  mundartlich 
auch  ninno);  rtr.  ninnar,  einwiegen;  cat.  nina, 
Puppe,  Pupille;  span,  niiio.  Kind,  niiia.  Aggapfel; 
ptg.  ninha,  Wiege,  fazer  ninha,  cin.schlafen.  Vgl. 
Dz  223  «i««o;  Grober,  ALL  IV  132.  S.  auch  oben 
nidiis. 

5618)  nl  qua;  daraus  nach  Cornu,  R  XI  89, 
altptg.  nega ,  nego,  wenn  nicht;  vgl.  Baist, 
Z  Vn  634. 

5619)  [nItediilS,  nltel0)a,  -am  f.  (v.  niti),  Hasel- 
maus;  davon  vielleieht  span.  (*anedilla,  *aredilla), 
ardilla,  Eichhumchen,  woraus  wieder  ein  Primitiv 
arda  gebildet  wurde;  ptg.  harda.  Vgl.  Dz  424 
ardn.] 

5620)  nitidus,  a,  um,  glanzend,  blank;  ital. 
(nitido  u.)  neito,  dazu  das  Vb.  nettare;  rum.  neted, 
dazu  das  Vb.  netezesc  ii  it  i;  prov.  frz.  cat.  net, 
dazu  das  Vb.  prov.  nelejar:  frz.  nettoyer :  cat. 
netejar :  span,  neto,  nitido:  ptg.  ntdeo.  Vgl.  Dz  222 
netto:  Grober,  ALL  IV  182  (wo  noch  sard,  nettu ; 
rtr.  nett,  rein,  neidi,  glatt,  angefiihrt  werden). 

5621)  niveiis,  a,  um  («i.t),  schneeig;  davon  oder 
voni  Vb.  neiqer  frz.  neige,  Schnee,  vgl.  Dz  646  .<(.  v. 

5622)  *niTO,  -are  (v.  nix,  schriftlat.  ist  nur  das 
Part.  Priit.  nivatus  belegt),  schneien;  ital.  nevare, 
(iiblich  ist  nevicare);  sard,  nii-are;  (rum.  ninge 
ninse,  nins  ninge  =  ningo,  nin:ci,  ningere):  rtr. 
nevar,  vgl.  Gartner  §  148;  prov.  nevar;  frz.  neiger 
(altfrz.  Me(/er  =  «ii'ea)'e,  davon  nei'^e,  Schnee);  cat. 
span.  ptg.  neiar.  Vgl.  Grober,  ALL  IV  133; 
G.  Paris,  R  IX  623. 

5623)  niTOsiis,  a,  um  (nix),  schneeig;  ital. 
nevoso;  rum.  neuos:  (frz.  Nivose,  gel.  W.,  neigeux 
=  *niveosiis);  span.  ptg.  nevoso. 

5624)  nix,  nivem  /'.,  Schnee;  ital.  neve;  rum. 
neud;  rtr.  neif,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  neu, 
7>ieu ;  altfrz.  neif,  noif;  (neufrz.  neige  y.  neiger); 
cat.  neu:  span,  nieve;  ptg.  ««ye.  Vgl.  Grober, 
ALL  IV  133;  G.  Paris,  R  IX  623. 

5625)  uobilTs,  -e,  edel;  ital.  sard,  nohile;  rtr. 
nobel,  niebel;   prov.  frz.  cat.  span,  noble;   ptg. 


5 1st 


6626)  luVro 


MM)  iinliilno 


:y>0 


iMbff.  \'fi\.  Fiinitor,  '/.  Ill  r>r>J  (si't/.t  'mViilis  iiii); 
(;.  I'iiris,  U  X  r.():  (Ir-lMT.  AM,  IV  i:t;».    S.  Niiclitr. 

r)(i2G)  noccu,  iiuvili,  iiui'itiiin,  iiik'ert',  Kcliaili'ii; 
it  a  I.  riMoro  Noriyiii  tiiKiulo  nuoctrr;  pruv,  iiiUs 
tiiH-  noiful  no:er:  fri.  riiii.>!  nhi.ni.i  (iiltfr/,.  nuis)  nui 
nuirt  (altfrt.  niit-li  >in.vi>,  iimiai»;  fi|inn.  pt^. 
8clu<iiit  «In»  Vli.  viilli);  /.u  fi'lileii,  ..scliiulcii"  wiril 
ilurcli  Hpaii.  diii'iar.  pt^.  lUtmnar  aiiii;;i>ilriickt. 

Oi>27)  InuvibTliN,  -e  —  fr^.  niii'siVi/c,  Hcliiidlif.li.J 

&(>28)  liui-lviks,  II,  inn  (iiot'ri)),  scliiiillicli;  itnl. 
span.   ptf;.   Hoiir»,-  (frz.   iiuisihlc  =  twribilis). 

r>(i2t0  ii<>ctailt4>r I (lo.i),  narliU;  al trr/..>ii(i7(uifn'. 
\g\.  D/.  t>48  ,s'.  r.  (WO  lias  Wort  als  aiis  iloiii  Ablativ 
iiOi.'(<iii/r  ontiitaniloii  crLliirt  uiril,  wiiliroiul  «s  cloc.li 
als  Ailvi-rbialbilitiiiit;  aiis  ilviii  Partivipialstaninio 
aufiufassoii  istl;  (iriilu'r,  ALL  IV   134. 

6G30I  *ll<k<to,  -ikre  (iio.r),  Naclit  wordoii;  ital. 
iiiinottair:  rum.  noplez  iii  (i(  a.  ilio  Naclit  vor- 
l)rint:oii,  innoplez,  Naolit  wordi-n,  iiiii^htifjoii ;  pro  v. 
anoilar:  i\l  Kt z.  anuiiir,  anuitier,  (noufrz.  s'a- 
iiuilifr,  sioli  liis  in  ilio  Nacbt  verspiitcu).  Vgl.  Dz 
648  niiitniitre. 

56311  |*n5cto,  -oncm  («or)  =  frz.  (niundartlicli) 
nuitoti,  nutoii,  Naclitjjeist,  Kobold,  davon  vielloiclit 
luitoii  \i.  niit  Suftixvortauschung  lutiti,  Polterfjoist, 
dazu  das  Vb.  lutiner,  spukeu ,  poltern.  Vgl.  Dz 
630  .«.  t'.] 

5632)  nodo,  -are  {twdus),  knoton;  ituL  anno- 
(lare;  rum.  nod  u.  innod  ai  at  a;  pro  v.  nozar, 
noar:  frz.  iioiter;  cat.  nuar ;  span,  atiudar. 

5633)  uOdosiis,  a,  urn,  kuoti^';  ital.  nodoso: 
rum.  pLov.  nodos;  frz.  notieux;  span,  nitdoso; 
ptfjj.  noTtoso. 

5634)  iiOdus,  -um  m.,  Kuoten;  itaL  nodo;  rum. 
»J0(/;  proT.  not-z,  no-s;  frz.  noeud;  cat.  nu;  span. 
nodo,  niido;  ptg.  «d. 

5635)  nOmen  n.,  Namen;  ital.  name;  rum. 
»i«»ie;  prov.  frz.  cat.  nom:  span,  nombre  aus 
altsp.  »!o»i)i€,  {nom,  non);  ptg.  name,  (ndo).  Vgl. 
Dz  472  nombre;  C.  Michaelis,  Misc.  p.  141. 

5636)  uOinTuo,  -are  [nomen),  nennen;  ital. 
nominare,  dazu  das  Vbsbst.  nominata  u.  danoben 
nomia  ,.fama  alifuanto  spregevole" ,  vgl.  Canollo, 
AG  lU  314;  (rum.  numesc  ii  it  t);  prov.  noninar; 
frz.  nommer;  altcat.  nomenar;  span,  nombrar;' 
ptg.  nomear. 

5637)  non,  neiu,  nicht;  ital.  non,  nicht,  no, 
iiein;  rum.  nu;  prov.  nmi,  nioht,  no,  noin;  frz. 
non,  nein,  ne  (aus  nen,  vgl.  Forster,  Z  XIII  542), 
nicht;  cat.  span.  7w;  ptg.  nao.  Vgl.  Dz  646  ne; 
Grijber,  AIL  IV  134. 

5638)  nonaginta,  ncunzig;  (ital.  novanta  von 
nove ;  rum.  nouezeci  =—  novem  +  decern:  rtr.  «o- 
fan<n),  nunnHto  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov. 
nottanta;  alt  frz.  nouante,  vgl.  Kncisel  p.  14; 
(neufrz.  quatre-vingl-dix;  cat.  novanta;  span. 
ncmenta;  ptg.  noventa).  ' 

5639)  nun  +  Hfle]  =  altfrz.  nenil,  nein;  neu-  [ 
frz.  nenni.    Vgl.  Dz  646  nc. 

5640)  nun  -f  jiini  =^  ptg.  nanja,  nicht  schon, 
nicht  ctwa,  vgl.  C.  Jlichaelis,  Z  VII  105. 

5641)  nonuus,  -a,  Kindenvarterin  (Orell.  inscr. 
2875  u.  4670);  ital.  nonno,  -a,  Grofsvater,  -mutter; 
sicil.  «Mnnw, -o,  Vater,  Mutter;  sard,  nonnu,  -a, 
Pat«,  Patin;  neuprov.  «o>io,  Nonne,  Grofsmutter; 
frz.  nonne,  -nain,  Nonne;  span,  iiouo,  alters- 
kindisch.  Vgl.  Dz  224  nonno ;  Griiber,  ALL  IV  134. 

5642)  noniis,  a,  um,  neunter;  ital.  nono;  (rum. 
notiele);  prov.  non-s;  (frz.  neuvihne;  cat.  nove, 
novena);  span.  ptg.  nano.    Das  Fem.  nana  wird 


HubntantiviRrh  in  dor  Hcdtg.  „nount«  TagoHHtuudo" 
(d.  i.  nacli  mitli'laltrrliclKir  Zi'itrorlinung  3  Ulir 
iiachmiltag»)  gcliraucht,  vgl.  Dz  224  n.  v. 

5643)  aga.  nurH,  Nord;  ital.  norte:  pruv.  fr/ 
nord:  span.  ptg.  nortf.  Vgl.  Dz  647  «on/ 
Mackol  ji.  36. 

6644)  iiuHtfr,  noHtriS,  iiostriiin  (non),  uuHxr; 
ital.  tutgtro:  rum.  luislru ;  rtr.  non,  Vout.  nossa  : 
prov.  nosire:  frz.  noire  (I'lur.  in  proklil.  SttdliiiU' 
110») ;  cat.  nontrr;  span,  niiesiro;  ptg.  nosso. 
I  66451  liotu,  -um  /'..  Morkmal.  Noti>:  ital.  nol,i . 
frz.  mite  etc.;  iibcrall  iiur  gel.  W,  uboiiHo  mitare 
u.   nolitia. 

*n5to  a.  iiiito. 

5646)  nuviu-iilii,  -am  /.,  Sclieernu'sser;  (\'it.  na- 
vnlla;  8i)an.  nnviijii ;  ntg.  iiarallin.  Vgl.  Dz  472 
navaja;  Griibor.  ALL  IV   135. 

5647)  [*ii5relhii'iiiN ,  -iiin  m.  {novclluK);  ital. 
novellario  „rhi  r  vago  di  aapor  tuttji  lo  nunvo", 
novellierc,  -o  „clii  couUi  o  scrivo  novollo,  in  antico 
ancho  il  corrioro  cho  portava  lo  nuovo",  vgl.  Canollo, 
AG  m  308.] 

5(!48)  novelins,  a,  uin  (Domin.  v.  noviis),  nou ; 
ital.  novcUii;  ruin,  nuie:  rtr.  Feni.  nujahi,  vgl. 
Ascoli,  AG  VII  .")40 ;  |irov.  norel ,  norelh;  frz. 
nouvel  nouveau  nouvelk ;  cat.  novell;  span.  ptg. 
novel.  Das  Fem.  hat  die  substantivisehe  feodeutung 
,,Erziihlung,  Novollo"  orhallen. 

5649)  nuvum,  ucun;  ital.  nove;  rum.  noue; 
rtr.  nof,  nu/',  noef;  vgl.  Gartner  §  200;  prov. 
nove,  nou,  nau;  allfrz.  nuef,  vgl.  KniJaol  p.  11; 
neufrz.  MCM/';  cat.  nou;  s p a n.  M!<ct)c ;  ptg.  «o««. 

5650)  NoTcnibris,  -em»».,  November;  ital.  nn- 
vembre;  rum.  noembrie;  prov.  frz.  cat.  novembre; 
span,  noviembre;  ptg.  novembro. 

5651)  noTitas,  -iiteni  /'.  {novun),  Nouheit;  ital. 
novita,  nuovitd;  rum.  noutate;  prov.  novitat-z; 
(frz.  notiveaute);  cat.  novedat;  span,  novedad ; 
ptg.  novidade. 

5652)  *iioviti«s,  a,  um  (novus),  nou,  =  ital. 
novizzo,  Sbst.,  „il  fidanzato",  novizio,  Adj.  u.  Sbst., 
„propriamente  chi  e  nuovo  in  qualumiuo  osercizio, 
0  in  ispecie  chi  da  poco  e  cntrato  in  convento. 
Similmente  si  distinguono  noviza  a  noBi^Ja",  vgl. 
Canello,  AG  III  343;  frz.  novice. 

5653)  *novius,  a,  um  {novus),  neuvermiihlt; 
prov.  cat.  novi,  novia,  noiva,  junger  Ehemann ; 
junge  Ehefrau,  novia.i,  Hochzeit;  span,  novio;  ptg. 
noivo.    Vgl.  Dz  472  novio. 

5664)  *n6rtlae,  -as  (volksetjmologischo,  an  novitis 
angelehnte  Umbildung  von  nuptiae),  Hochzeit;  ital. 
nozze ;  (s  a  r  d.  nunsas  •=  nuptia.s  u.  nuntas=nuptas ; 
rum.  nuntd  ^  nupta);  rtr.  noazza,  nozza;  prov. 
nossas:  frz.  noce{s);  (cat.  noces).  Vgl.  G.  Paris, 
R  X  3i97;  Grober,  ALL  IV  134. 

5655)  novus,  a,  um,  nou;  ital.  nuovo;  rum. 
nou;  rtr.  nuof,  nief  etc.,  vgl.  Gartner  §  48;  Ascoli, 
AG  Vn  540;  prov.  nou,  nueu ;  frz.  neuf;  cat. 
noti;  span,  nuevo;  ptg.  novo. 

5656)  nox,  uoctem  f.,  Nacht;  ital.  notte;  sard. 
node;  rum.  noapte;  rtr.  noig ;  prov.  much;  frz. 
nuit  (aus  nueit);  cat.  nit;  span,  noche;  ptg. 
noite.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  134. 

5657)  *nuba,  -am  f.  (fiir  nubes),  Wolke,  = 
frz.  nue. 

5658)  *iiubiiticuin  n.  {*tiuba),  GewcJlk,  =^  frz. 
nuage. 

5659)  nubTIiLs,  *nubilu.s,  a,  um  (nubes),  wolkig; 
ital.  nuvolo,  nuvula,  nuyolo,  nugola,  Wolke;  rum. 


521 


5660)  nnbo 


5688)  nux  persloa 


522 


nour;  prov.  nuble-s:  (f rz.  nue  =  *nubam,  nuage 
=  *nubaticuni);  span,  nublo;  (ptg.  nuvem). 

56601  [*nubo,  -are  {nubes)  =••  frz.  nuer,  (rait 
Wolki'n)beschatU'n,  schattiereii.  dazu  das  Participial- 
sbst.  nuance,  Seliattierunjr.     Vgl.  Dz  648  nuer.] 

5661)  uuealis, -e  (iiux),  nufsabnlidi :  ilar.  prov. 
nogalh-s,  Kern;  frz.  noyau,  Kcm :  span,  nogal, 
Nufsbaum.     Vgl.  Dz  648  noi/au. 

5662)  *nucarlus,  -um,  N'ufsbaum;  (ital.  noee ; 
rum.  iiMc);  prov.  noguier-s:  frz.  noyer:  cat. 
noyuer:  (span,  nogal);  ptg.  noyueira. 

5663)  *nuceolus (n«.r)  =  (?)  ital.  „noeciuolo  I'al- 
bero  cJie  fa  le  noci  avellane;  e  nqcciolo  Tinvolucro 
ossco  (lei  semi  nella  frutta.  Ma  I'accento  sulla 
prima  fa  supporre  cbe  si  tratta  piuttosto  d'un  nuovo 
derivato  di  noce".  Vgl.  Marchesini,  Studj  di  fil. 
rom.  II,  9. 

5664)  arab.  nnclia,  Rucken-,  Xackenmark;  davon 
vermutlicb  i t a  1.  prov.  «Hcn,  Xanken,  Genick;  frz. 
nuque:  span.  ptg.  nuca.  Diez  225  (vgl.  AG  III 
402)  woUte  das  Wort  auf  *nuca  (v.  nux)  ableiten, 
aber  das  u  widerspriclit,  und  auch  begrifflich  be- 
friedigt  die  Ableitung  wenig.  „Die  arabische  Her- 
kTinft  befiirwortet  namentlich  Defremerv  im  Journal 
asiatique,  August  1867",  p.  182,  s.  Scheler  im 
Anbang  736. 

5665)  nticleiis,  -am  m.  (nux),  Obstkem;  ital. 
nudeo  u.  nocehio,  Stein  im  Obste,  Knorren;  nach 
Caix,  Riv.  di  fil.  rom.  II  176  u.  St.  36,  soU  auch 
ynocco,  JlehlMofs,  Rnodel,  wofiir  Dz  376  «.  v.  bair. 
nock  als  Grundwort  aufstellte,  =  nucleus  sein 
{nucleus  :  nocehio  :  njocco),  vgl.  auch  Canello,  AG 
m  351  (stimmt  Caix  bei):  span,  nucha.  Vgl. 
Dz  381  nocehio:  Grober,  ALL  IV  135  (Griiber  er- 
blickt  in  nocehio  eine  DeminutivbUdung  zu  ital. 
nocca,  Knochel,  s.  oben  knoche). 

5666 1  Jtsch.  nndelu  =  frz.  nouilles,  Nudeln,  vgl. 
Dz  648  s.f. 

5667)  nudo,  -are,  entblofsen;  itaL  nudare;  frz. 
dinuer. 

5668)  nudns,  a,  am,  nackt;  ital.  nudo;  prov. 
nut-z;  frz.  nu ;  span.  ptg.  nudo. 

5669)  dtscb.  niistem :  davon  leitet  Cais,  St.  650, 
ab  ital.  usta  ,,odor  della  fiera,  passata",  ustolare 
,,schiattire  del  cane  cbe  sente  I'odore  della  fiera", 
piemont.  tiast  ,,fiuto".  Den  Abfall  des  anlauten- 
den  >i  erklart  Caix  aus  dessen  Verweehslung  mit 
dem  bestimmten  Artikel. 

5670)  nu^is,  -e  (migae),  unnutz,  schlecht; 
davon  prov.  *nualh-s,  faul,  trage,  dazu  Koraparativ 
nuallor,  Xtr.  nualz,  u.  die  Ableitungen  nuallos, 
faul,  nualheza,  nualhar,  faullenzen,  nuaUa,  Possen; 
altfrz.  noaU.  nuals,  nueillos.  Vgl.  Dz  648  niwW ; 
Grober,  ALL  IV  136. 

5671)  nolliis,  a,  um,  kein;  itaL  nulla;  sard. 
nudda.  Null;  rum.  nidd,  Null;  rtr.  proT.  frz. 
nul  (frz.  nul  aus  ne-uT);  cat.  7iuU:  span,  nulo : 
ptg.  nulla.  Das  TVort  tragt  iiberall  gelebrten 
Charakter,  denn  da  das  Romanische  die  Vemeinung 
des  Pradikates  bevorzugt,  so  ist  der  Gebrauchskreis 
des  negativen  Adjektivs  innerbalb  der  Volksspracbc 
ein    sebr   eingeengter.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  136. 

5672)  uum  (Fragepartikel) ;  nach  Comu,  E  VII 
363,  erhalten  in  altfrz.  dumne,  dunne  (=  num  -)- 
nam  I,  womit  im  Orforder  Psalter  nonne  und  num- 
quid,  im  Cambridger  Psalter  nonne,  in  beiden  Psal- 
tem  auch  ntimquid  u.  numquid  non,  in  den  Quatre 
livres  des  rois  num,  numquid,  numquid  non,  nonne 
iibersetzt  werden.  Ftir  den  Wandel  von  anlautendem 
n  :  d  fiihrt  Comu   an  prov.  degun  =  nee  unum, 


wie  Cbabaneau,  Grammaire  limousine  p.  101  be- 
hauptet,  altfrz.  doment  =  nominant  (Alexiuslied 
10*  in  der  Larabspringer  Hds.,  gewiihnlich  liest  man 
doinent).  Die  Annabme  ist  scliarfsiniiig,  aber  docb. 
iveil  fiir  den  Wandel  von  n  :  d  nur  anfechtbarc 
Beispiele  vorgebracht  werden,  wenig  glaublich;  in 
dumne,  dunne  wird  donee  [donique)  +  non  ent- 
halten  sein. 

5673 1  mlmeratOr, -Orem {numero), Reclicnmeister, 
^rura.  numerator,  Zaliler. 

5674)  niimero,  -are,  ziiblen:  ital.  numcrare, 
noverare:  rum.  numer  ai  at  a:  prov.  numbrar. 
nombrar ;  frz.  nombrer:  cat.  span.  ptg.  numerar. 
Das  iiblichere  roman.  Vb.  fiir  ,,zahlen"  ist  compu- 
tare.    Vgl.  Dz  387  nnvero. 

5675)  uiimeriis,  -um  m.,  Zahl:  ital.  numero  u. 
novero,  vgl.  Canello,  AG  IH  366;  rum.  numer; 
prov.  frz.  nombre;  cat.  span.  ptg.  numero. 
Vgl.  Dz  387  novero. 

5676)  nimK^uiim,  niemals;  prov.  jwnca;  altfrz. 
nonque:  cat.  nunque:  span.  ptg.  nunca.  Vgl. 
Grober,  ALL  VI  146. 

5677)  niintTus,  -um  m.,  Bote;  ital.  nunsio, 
nuncio;  frz.  nonce.  Ximtins  (vgl.  annoncer.  o  aus  fi) ; 
span.  ptg.  nuncio.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  395. 

nupta,  nuptiae  s.  "^nortiae. 

5678)  aura,  *uorii  (fiir  nurus),  Scliwiegertoebter; 
ital.  nuora;  sicil.  nara;  rum.  nord;  prov.  nora; 
altfrz.  nore;  (neufrz.  belle-fille);  cat.  nora; 
span,  nuera;  ptg.  nora.  Vgl.  Dz  225  nuora; 
Grober,  ALL  IV  134. 

5679)  altnfrank.  *auska,  Spange;  itaL  nusca 
„collana,  vezzo,  raonile";  prov.  nosca,  Schnalle; 
altfrz.  nosche.  Vgl.  Dz  648  nosehe:  Caix,  St.  425; 
Mackel  p.  21. 

5680)  *niitrieatTo ,  -oaem  f.  (schriftlat.  nulr-), 
Saugung;  altfrz.  norriQon,  Saugling:  neufrz. 
nourrisson,  vgl.  Horning,  Z  VI  430:  Diez,  Gramm. 
II'  345,  steUte  nutritio  als  Grundwort  auf. 

5681)  *nutrieia,  -am/',  (schriftlat.  nutr-),  Amme; 
sard,  nodriza:  prov.  noyrissa;  cat.  nudrissa; 
frz.  nourrice,  Amme,  vgl.  Homing,  Z  VI  436. 
S.  nutrts. 

5682)  nutricliim  n.,  Emabrang;  rum.  niitre{, 
Xahrung,  Futter  (fur  Tiere). 

5683)  *niitrimeu  «.  (nutrire),  Xahmng,  =  prov. 
nairim-s,  vgl.  Griiber,  ALL  IV  136. 

5684)  *uiitrio,  -ire  (schriftlat.  nutria),  nahren; 
itaL  nadrire,  nutrire;  (rum.  nutresc  ii  it  i,  feblt 
bei  Cb.);  rtr.  nudrir,  dazu  nursa ,  nuorsa  (das 
aufgefiitterte)  Vieb,  vgl.  Ascoli,  AG  VH  541 ;  prov. 
noirir:  frz.  nourrir:  cat.  nudrir.  notrir:  (span, 
ptg.  nutrir).     VgL  Grober,  ALL  K  136. 

5685)  uatntio,  -oaem  /'.,  Emahnmg;  ital.  nu- 
trizione;  (frz.  nourriture  =  *niltritura);  span. 
nutricion;  ptg.  nutricuo. 

5686)  *aiitrix,  -tricem  f.  (schriftlat.  nutrix), 
Amme;  ital.  nodrice,  nutrice ;  (sard,  nodriza  = 
nutricia;  prov.  noiriisa,  noyrissa;  fiz.  nourrice; 
cat.  nudri.'isa);  span.  ptg.  nM<riz.  Vgl.  Horning, 
Z  n  436 ;  Griiber,  ALL  IV  136. 

5687)  uux,  uiicem  /'.,  Xufs;  ital.  noee;  sard. 
nughe:  rum.  nuc;  rtr.  nusch;  prov.  7Wtz;  frz. 
tiaix:  cat.  nou:  span,  nuez;  ptg.  noz.  Vgl. 
Grober,  ALL  IV  135. 

5688)  aiix  persiea  =  venez.  naspersega  „frntto 
bastardo  cbe  nasce  dall"  innesto  dell"  albicocco  sul 
pesco".  vgl.  Marchesini.  Studj  di  flL  rom.  II  9. 


523 


6(t8»)  alMlnrn 


r>718i  <Vto 


r)2t 


o. 

f)tJS!ti  ubduru, -lire,  vi<rliiirU>n,  linrt  win;  prov. 
(ilxlunir,  litkrtoii,  ilii/ii  ilas  l'nrlir.i|iinliiilj.  iiliiliiral-:. 
Ii.'irt,  ti.  il.'iH  Nxinpii  jiftoriK  nhilurnirr,  nliK<'lii>rU'tor 
Krioj.'.'r.  «Itfri.  lutnrrr.  Vj;l.  Dz  fiOS  tiitiirfi: 
KinracliiT  ist  cs  .iImt  wnlil,  ilii>  tirmiilwiirlr  *aliilur»rr 
11.  'iiitiliiniir  nuuisi'liru.  furiiml  ii.  l(i'f;rilTli<'li  wiirilo 
•laiiii  ilax  jirov.  Vi>rli  niit  iliMii  ili'iiUclieii  „»liliiirtpii" 
nlH'n'iiistininii'ii.     S.  oImmi  SbdQro. 

fttJSMi)  ultrdio,  -ire  («rliriftlat.  (fowiiliiilifli  olxir- 
ihrr),  p>lii>r<-ln'ii ;  it  a  1.  iilihi<liir :  rtr.  ulinilir:  prov. 
olifcir:  I'rz.  nhnr ;  cat.  olieliir :  span.  ptg.  o/jf- 
ilnrr.     \^\.  tiri.hcr,  ALI,  IV  422. 

ri(i!il)  I'ublalu,  -iiin  /'.  (v.  nffcrre),  Opfcrkiiclipn, 
loirlitoii  lii>biii'k:  altfrz.  nhlair ;  iioiifr/..  (volks- 
etviimlii^'iscli  an  nulilier  an>?.'lp!int)  ituhlie.  Ygl.  Dz 
C6I  «iiWif;  Fafs.  KF  111  501. | 

&U'J2i  ubiiqiius,  a,  uin,  m'liief,  8c)iriig,  =  ital. 
/iiVco.  shiico,  vor^jlcichc  Dz  367  bieco;  Ciinollo,  AU 
HI  392. 

5li931  *oblno,  -are  [V.  obi  it  iix),  vorgossoii;  ital. 
nbblinre.  iihbliiiie;  mm.  uit  (-.wis  ult.  *iilit,  iiblit'?} 
ni  at  a:  prov.  oblidar:  frz.  oublier,  dnv.  oubliettes, 
Stiittc  ilos  Vergessonnerdens ,  Vcrlicfs;  cat.  alt- 
span,  oblidar;  ncuspan.  ptg.  olviilar. 

5(j94)  ubliTlosSs,  a,  urn  {nblivii(m),  vergofslicli ; 
ital.  obhiiviosn,  nbblioso:  rum.  uitacio.s  =  *obli- 
tnciosiis :  prov.  oblidos;  frz.  ouhlieux ;  sjian. 
olridoKO. 

5G96)  obliviuui  w.,  Vcrgcssonhcit;  ital.  obblio 
iind  obblia.  In  den  iibrigen  Spraclicn  dafiir  das 
Vorlialsbst.  prov.  (ihlit-z,  oblida,  frz.  oubli,  span. 
iilrido.    Ygl.  Dz  225   obhiio;   Mevor,  Ntr.  p.  155. 

50961  obscurus,  a,  uin,  dunkol:  ital.  oscuro; 
rtr.  ikiir,  ityir  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  frz. 
obscure  (gel.  Wort);  span,  obscuro,  oscuro;  ptg. 
obscuro.  escuro. 

5697)  obsequTae,  -as  /'.  {obseqimr),  Loiclien- 
bcgiingnis  (scbriftlat.  exxequiac,  indcssen  ist  obsequiae 
in-scbn/tlicb  belogt,  s.  Georges  s.  ■».);  prov.  ob- 
sequias;  frz.  nbsiques :  span.  ptg.  obsequias.  Vgl. 
Dz  226  obaequias  u.  648  obskques. 

5698)  obserro,  -are,  beobacbten;  ital.  osservare; 
frz.  observer  etc.;  iiberall  nur  gel.  W. 

5699)  ubstaculum  «.,  Hindernis;  ital.  ostacolo; 
frz.  obstacle  etc.;  iiberall  nur  gel.  \\. 

5700)  obsto,  -are,  widerstehen,  (abwebren,  ab- 
lialten,  ein  Hindernis  beseitigen,  wcgnebnion);  rtr. 
ihistar  =  de.-obstare,  verliindern:  prov.  ostitr,  weg-, 
fortnebmon;  frz.  oter.  Vgl.  Ascoli,  AG  VII  523 
(bier  die  Ableitiing  von  ohstare  bowiesen);  Uz  650 
oter  stellte  *hau.itare  als  Grundwort  auf;  Liifking, 
die  altcsten  frz.  Mundartcn  p.  143,  enipfahl  *liospi- 
tiire,  vgl.  Neumann,  Z  II  159,  u.  G.  Paris,  R  VII  131. 

5701)  obTiani,  entgegen;  daraus  vielleicht  ital. 
u(j(/ia  {=  obviam),  Vorbedeutung,  namentlich  biise 
Vorbcdcutung  (eigentl.  das  in  den  Weg  Kommende), 
WIderwille,  Unlust,  aucb  scbadllcber  Scbatten  (davon 
aduggiare,  nachtcilig  beschatten,  belilstigen)  unil 
ubbia  (=o6  riam),  scblimme  Vorbedeutung,  Abnung, 
aborglaubisclie  Furcht.  Vgl.  Dz  408  ubbia  und 
uggia.  Canello,  Eiv.  di  fil.  rom.  II  112,  glaubte 
ubbia  aus  dem  Stamme  lub-,  wovon  lubet,  hibido, 
ableiten  zu  kiJnnen;  cs  wiirde  dann  das  anlautende 
/  als  Artikel  aufgefafst  nnd  abgcfallen  sein.  A'gl. 
dagegen  G.  Paris,  R  IV  499.  Keltiseben  Ursprung 
verneint  Th.  p.  85.     Aus  ital.  ubbia  diirfte  durcb 


Anwai'liHiMi  d««  Artikols  nriifrz.  lubie .  Launo, 
tirilli',  ontjitaiuli'ii  sein.  vgl.  (i.  Paris,  K  l\'  499. 
Da»  it  11 1.  ii(/(/i(i  ist  vii'lli'irht  hi'.sscir  auf  «Win  zurdrk- 
zulubrcn,  \vii«  «ebon  Die/,  a.  a.  (I.  andout^ito,  vgl. 
Canello,  At;   111  Ml. 

5702)  obviu,  -are,  iMigegncu,  ablirlfpn,  verbiiidorn ; 
ital.  orrinre.  Iiindern;  iiltsiian.  urine,  ubiar, 
hubiar,  liut/ar,  liogi-gncn,  widurfabreii,  bi'lfen;  noii- 
8pan.  obriiir.  liindiTii ,  aiitui'iar,  boHcbleiiniguii, 
dazu  das  Sbst.  niituriii.     Vgl.  Dz  496  uviar. 

*occflN,  *5cviiiii  s.  oeco. 

5703)  OrrkKio,  -uiieiii  /".,  (iolegenboit;  ital. 
c<iiiioiie  (altital.  ac.cagiinie)  „niotivo  dl  fatto",  occa- 
sionr  nOpportunitii",  (vgl.  (lanello,  AG  III  338; 
rum.  nur  das  Verb  cafuuez  ni  at  n,  gnHclieben)  ; 
iirov.  nccaiso-s,  ochaiso-s,  Gelogenboit,  Vcirwand, 
lioscbiildigung,  dazu  das  Vb.  dccnsinwir.  beseliiil- 
digen  :  al  If rz.  («7/«i.h()ii;  ni'iif rz.  occaxif)»  ;  span. 
ocn.iit)n:  alt  ptg.  cajao.     Vgl.  Dz  3(il  Cdt/iimf. 

5704)  urclden»,  -eiiteiil  »i.  (Part.  Phis,  von 
occido  --=  ob  -f  cado),  Wostcn ;  ital.  occidente;  frz. 
Occident  etc.,  iiberall  nur  gel.  W. ;  die  volkstlini- 
licbcn  AusdHickc  fiir  „Westen"  sind  ital.  poneiite; 
f  r z.  ouest ;  span,  oeste,  ponieule ;  ii  tg.  oeste,  poentr. 

5705)  occido,  cidi,  clsflni,  ciuere,  tiiton ;  ital. 
uccido.  cini,  cino,  ciilire,  (iiber  altital.  ancidere, 
alcidere  vgl.  Caii,  St.  1,  u.  Fiimi,  Misc.  95,  andora 
Griiber,  ALL  I  233,  s.  obon  tibcido);  pmv.  auci 
aucis  aticis  aucirc ;  altfrz.  oci  oris  ocis  oc(c)ire, 
ochirre:  altcat.  aucire. 

5706)  occiput  II.,  Hiiitorkopf:  davon  nach  Caix, 
St.  266,  ital.  ceppicoiie  (aus  *cej)pitone,  *occipi- 
tone)  ntosta". 

5707)  oecisio,  -uiiem  f.  (occido),  Mord;  altfrz. 
occision. 

5708)  oeclsor,  -Oreiii  m.  (occido),  Mordcr;  ital. 
uccisore:  (altital.  ucciditorc;  rum.  ucigutor; 
prov.  aiicizednr);  altfrz.  occiieire,  occiseor;  neu- 
frz.  (occiseur  noob  bei  Moliere;  dor  jctzt  iiblicbe 
Ausdruck  hi  assassin  =  a.rd.h.  ha.schischin);  span. 
(occisor,  die  iiblicben  Ausdriicke  sind  aber  homicida, 
matador,  a-iesiiio,  ebenso  im  Ptg.,  wo  jedoeli 
assassino). 

5709)  occo,  -are,  das  Land  bestellen,  oggon  (wobi 
auob  die  Erde  auflockern,  grabon,  also  HiJblungen 
macbcn);  davon  vermiitlicb  [altfrz.  ouche,  ousche, 
pflugbares  Land  (Diez  651  leitot  das  Wort  von 
einem  mltt<dlat.  olca  ab,  u.  lautliidi  ist  das  gewifs 
annebmbarer)] ;  span. /twrco,  bolil,  Hohlung,  (wenn 
niclit  V.  *rocarc  =  vacuare),  ahuecar,  Erdseliollon 
zer.scblagon,  ausholilen;  jitg.  ouco,  uco,  bobl,  leer 
(wenn  nicbt  v.  *vocare).  Vgl.  Dz  460  hueco.  Vgl. 
jedocb  untcn  *vocare. 

5710)  occupo,  -are,  einnebmcn,  bescbiiftigen; 
ital.  occupare:  frz.  occuper  etc.,  iiberall  nur  gel. 
Wort,  (volkstiimlicb  nur  rum.  apitc  ai  at  a,  nehmen, 
gewinnen,  anfangen  etc.),  ebenso  das  Sbst.  occupatio 
^ital.  occupazione  etc. 

5711)  oceanus,  -uiii  m.  (wxtavSg),  Weltmeer; 
ital.  oceano:  rum.  noian  (s.  Cli.  p.  180  s.  v.,  doeh 
ist  die  Ablcitung  liiiehst  zweifelbaft);  frz.  ocean; 
span.  ptg.  oceano,  nur  gel.  W. 

5712)  octaTiis,  a,  urn  (^octo),  der  acbte;  ital. 
ottavo;  (rum.  optiilea);  rtr.  ottavd;  prov.  octau, 
ochau ,  (ocheu;  altfrz.  uitme,  uitiime,  witisme, 
uitain,  vgl.  Kniisel  p.  38;  neufrz.  'huitieme;  cat. 
vuyte,  vuytena);  span,  octavo;  ptg.  oitavo. 

5713)  octo,  acht;  ital.  otto;  sard,  octo;  rum. 
optu;  rtr.  oig;  friaul.  vott;  prov.  oit,  och,  ueich; 
altfrz.  uit,  oit,  wit,  vgL  Knbsel  p.  11;  frz.  'huit; 


525 


5714)  October 


5747]  opgrSrliis 


526 


cat.  via/t ;   span,  ocho;   ptg.  oito.     Vgl.  Grober, 
ALL    IV    422. 

5714)  October,  -breui  in.  (oeto),  Oktulier;  itaL 
otlobre;  rum.  iictoinvrie;  pro  v.octoirc-s,  uctcmbre-s, 
octoyrc-s;  frz.  oclobre;  cat.  span,  octubre;  ptg. 
outubro. 

5715)  octogiiita,  achtzig;  ital.  ottanta;  (rum. 
optu  died);  rtr.  ottanta;  pro  v.  ocltanta;  alt  frz. 
huitantc;  (n oil  frz.  qiiatre-vingt);  cat.  vuytanta; 
span,  ochenta:  ptg.  oitcnta. 

5716)  ociilarius,  ii,  uni  (ocidun),  zu  den  Augon 
gehorig;  ital.  occhiaja,  Augenliolik',  (ucchiale, 
Augenglas);  rum.  ochielari,  Brille;  frz.  (I'illlrc. 
Augenzalin,  Schoulo<lcr,  Visier  (die  Brillo  heifst  lu- 
nettes; span,  aiiteojos.  cspejuelos;  ptg.  ociilos). 

5717)  f*ociilata  {*Ocul(ire  v.  ocidus)  =  ital. 
occhiata,  Bliok;  frz.  ceillade;  span,  ojada;  ptg. 
olhada.] 

5718)  [*oculettus,  -uni  m.  (Demin.  zu  octdtts)  = 
frz.  aillet,  Nelkc;  (ital.  yarofaiio ;  span,  davcl; 
ptg.  craw,  craveiro  =  davus).  Vgl.  Dz  648  wiUet.] 

5719)  *oculo,  -are  {octdus),  beaugeln;  ital. 
occhiare,  occhieygiare ;  rum.  ochiez  ai  at  a  und 
ochiesc  ii  it  i;  prov.  ocleiar;  (frz.  willader);  span. 
ojar.  ojcar ;  ptg.  olliar  =  adocidare,  vgl.  Cornu, 
R  XI  90. 

5720)  ociUiis,  -um  ni.,  Auge;  ital.  occhio;  sard. 
oju;  rum.  ochiu ;  rtr.  crjjl,  ily,  ely,  il,  el,  (its,  vgl. 
Gartner  g  200;  prov.  olh-s;  frz.  (cd,  PI.  yeiix ; 
cat.  ull:  span,  uju ;  ptg.  olho.  Vgl.  Grober,  ALL 
IV  422. 

5721)  odiuni  n.,  Hafs;  ital.  odio;  vom  Plur. 
odia  viclleicht  uggia,  vgl.  Canello,  AtJ  III  347  u. 
403,  s.  obcn  obvliim;  prov.  odi-s;  span.  ptg. 
odio.     S.  oben  batjan  u.  in  odio. 

5722)  odor,  -oreni  m.,  Gerucli,  Duft;  ital.  odore 
(daneben  olore,  vgl.  Canello,  AG  III  387);  prov. 
odors;  frz.  odeur ;  span.  ptg.  udor.  S.  unten  olor. 

5723)  oestrus,  -um  wi.  (otaipog),  Begeisterung; 
ital.  span.  \}tg. estro,  Begeisterung,  vgl. Dz  130s. «). 

5724)  offa,  -am/'.,  Bisseu;  ital.  off'a,  Backwerk, 
Pastet*;  sard,  ofja,  Bissen.  Vgl.  Grober,  ALL 
IV  422. 

5725)  officiiia,  -am  /'.,  Werkstatte;  ital.  officina 
und  fuciita  „(con  influenza  di  fuoco)  Tofficina  del 
fabbro",  vgl.  Canello,  AG  ni  334.  Diez  373  a-,  v. 
leitete  fiicina  unraittelbar  von  focus  ab. 

otficialis,  *6fficlarius  s.  officiiim. 

57261  officiiim  «.,  Pflicht;  ital.  officio,  offisio, 
uf'ficio.  uf'fizii),  davon  abgeleitet  officiidc,  uffiziale 
=  offidalis,  Beamteter,  Offizier;  eine  andero  Ab- 
leitung  ist  frz.  offieicr  =  *officiarius,  vgl.  Canello, 
AG  m  335. 

5727)  oi^oi  (Interjektion)  ^  ital.  0(66  (comask. 
aibai),  o  bewahre!  vgl.  Dz  387  s.  c. 

*oIca  s.  occo. 

5728)  oleariiis,  -um  tn.  [oleum),  Olmiiller,  01- 
handler;  ital.  olicrc;  rum.  oleicr ,  oloier ;  frz. 
huilier,  Olflascbe. 

5729)  oleo,  -ere,  riccben;  ital.  olere;  prov. 
oler;  altfrz.  oloir:  (neufrz.  scntir);  span,  oler ; 
(ptg.  cheirar).  Vgl.  Grober,  ALIj  IV  422.  S.  oben 
flagro. 

5730)  oleosus,  a,  um  (oleum),  olig;  ital.  o/ioso, 
oJeoso;  rum.  oleios,  oloios;  frz.  huilcux;  span, 
ptg.  oleoso. 

5731)  [*61etio,  -are  (olere),  riechcn;  ital.  lezzare, 
stinken,  dazu  das  Vbsbst.  lezzo,  Gestank.  Vgl.  Dz 
381  lezzo;  Canello,  AG  III  392  setzt  das  Grund- 
wort  *olidiare  an      Vgl.  No  5735.J 


5732)  oleto,  -are  (oletum),  besudoln;  itah 
(huclie.s.)  Ware,  besudeln,  vgL  Cai-K,  St.  377;  Grober, 
ALL  IV  422. 

57331  oletiim  n.,  Kot,  =  ital.  (lucches.)  leto 
„sudicio  di  stereo",  vgl.  Caix,  St.  377;  Grober,  ALL 
IV  422. 

5734)  oleum  n.  (e).aiov),  01;  ital.  olio,  oleo, 
oglio;  rum.  oleiu,  oloiu;  prov.  oli-s;  frz.  huile; 
cat.  oli;  span,  olio,  oleo;  ptg.  oleo. 

5735)  [*61idTo,  -are  (olidus),  riochen ;  davon  nach 
Canello,  AG  III  392,  olezzare  „mandare  buon  odore", 
lezzare  „maudare  odore  cattivo",  dazu  dio  Sbst. 
olczzo,  lezzo.  Diez  381  lezzo  stelltc  *oletiare  als 
(irundwort  auf,  woyegen  Canello  a.  a.  0.  beracrkt 
„lo  :z  sonoro  esclude  qucsta  base".] 

5736)  olla,  -am  /.,  Kochtopf;  ital.  olla  „pignatta, 
latinismo  o  lombardismo",  oylia  „nella  frase  oylia 
jiodrida,  specie  di  vivanda  farcita,  sp.  olla  jwdrida", 
vgl.  Canello,  AG  III  350;  rum.  oald;  prov.  ola; 
altfrz.  oule,  houle;  (neufrz.  oillc  Olla  podrida; 
das  iibliche  Wort  fiir  nTopf"  ist  das  vcrmutlicli 
aus  dem  Niederliindischen  entlehnte^jo?);  cat.  span. 
olla;  (ptg.  olha,  Kocbtopf,  Fleischsuppoi.  Vgl.  Dz 
473  olla  u.  617  /io«/e;  Grober,  ALL  IV  422. 

5737)  oUariiis,  -um  m.,  Topfor;  rum.  olar; 
prov.  olier-s;  span,  ollero;  ptg.  ollciro,  olero. 

57381  *611icelJa,  -am  f.  (Demiu.  zu  olla),  Tiipf- 
clien,  =  rum.  ulce  (fiir  olice). 

5739)  olor,  -orem,  Geruch;  ital.  (odore),  olore; 
[sard,  odore  (iiblicher  ist  fiayu  v.  frayrare);  rtr. 
odor  (Ublicbcr  ist  fried,  entstanden  durch  Miscbung 
von  frayrare  und  flare,  hezvf.  flatus)];  prov.  olor; 
altfrz.  olour,  [odour;  cat.  odor),  olor;  span,  olor  ; 
(ptg.  odor).  Vgl.  Dz  226  olore;  Grober,  ALL  IV 
422  (Gri'ber  erklart  roman.  odor  fiir  ein  gel.  Wort, 
olor  aber  fiir  Xeubildung  aus  olere). 

5740)  omitto,  misi,  missum,  mittere,  unter- 
lassen;  ital.  ommettere,  ometterc:  frz.  omcttre  etc. 

5741)  omnis,  -e,  jeder,  ganz;  ital.  ogni  (altital. 
onni,  ontte);  sard,  omnia,  jeder,  jeder.  Vgl.  Dz 
387  oyni ;  Grober,  ALL  IV  423  u.  VI  395.  In  den 
iibrigen  Sprachen  ist  totus,  bezw.  *tottus  fiir  omnis 
eingetreten. 

5742)  oiiocrotaliis,  -um  m.  (ovo;f{)ora^.o;),Kropf- 
gans;  davon  ital.  oyrotto,  grotto,  Kropfvogel,  Loffel- 
gans,  Pelikan.  Vgl.  Dz  351  agrotto :  Baist,  RF I  445. 

5743)  onyx,  onychii  m.  u.  /'.  (oifl),  ein  gelb- 
licber  Edelstein;  ital.  onice,  niccolo,  niccolino, 
niehctto ;  (frz.  onyx);  cat.  oniquel ;  span,  onique; 
(ptg.  OHi/.r).     Vgl.  Dz  386  nichetto. 

5744)  *oi)aciTiis,  a,  um  (opacus),  scbattig;  davon 
ital.  bacio  (aus  (bacico),  mit  vielen  mundartlicben 
Nebenformen  (comask.  uvich,  vagh,  romagn. 
begh,  genues.  luvegu  etc).  Vgl.  Dz  354  bacio; 
riechia,  AG-  D  329. 

5745)  opacus,  a,  um,  scbattig;  ital.  opaco, 
scbattig,  ombaco,  nach  Norden  gelegener  Ort,  vgl. 
Caix,  St.  428;  Canello,  AG  III  399;  neuprov.  ubac, 
Nordseite.     Vgl.  Dz  354  bacio. 

5746)  opera,  -am  /'.,  Arbeit,  Werk;  ital.  ojiera 
u.  (mit  eingescbriinkter  Bedtg.)  opra,  altital.  aucb 
ocra,  vgl.  Canello,  AG  III  330;  frz.  ceuvre,  (opera, 
Fremdwort);  span,  huebra,  Tagewerk ,  Morgen 
Landes,  (als  Fremdwort  span.  ptg.  opera,  Oper). 
Vgl.  Dz  460  huebra. 

5747)  operiiriiis,  -um  m.  (opera),  Arbeiter;  ital. 
operario  und  operajo.  Adj.  u.  Sbst.,  altital.  auch 
operiere,  ovriere,  ovrero,  nur  Sbst.,  vgl.  Canello, 
AG  III  308;  prov.  obrier-s,  ubrier-s;  frz.  ouvrier; 

ispan.  obrero;  ptg.  obreiro. 


527 


5748)  6|Xtnttlriliii 


ft77'J)  OrlriuH 


.')2H 


6748)  *9p«<ntti(<iiiii  m.  («/jmi),  Arboit,  Work; 
^it.•«l.  iirrcii/i/ii)^ :  pruv.  iihralfir-s:  frz.  «Mi'rni;»^. 

l)74'.ii  uporo,  -arr,  wirkvn,  vcrrnhruii;  ital. 
ii/irriiir,-  prov.  olinii-;  frr..  oiirivr,  (r»;«'irr,  gol. 
\V(irt);  N|uiii.  ptjr.  n/iiiir. 

&7.'>()|  opinio,  •oiioiii  /'.  MciiiuiiK;  ital.  »/>ihiom«; 
(rt.  «/iiiiKiii  «I.-.;  iilMTall  imr  f;v\.   W. 

5761)  'oppullo,  •itrr  (/ni/Ail,  liiMlorkoii ;  dnvon 
iiacli  Du;;^!-,  K  III  153,  niittt'llat.  uprllautta,  laugor 
ClH<rro<-k .  iiiiil  il;ivoM  niuilcr  iIh8  ytlvicliliotloiitondo 
frx.  '/ii)H/>/x-/(iii(/c.  i 

&7.VJ)  6p|K)no,  |HisAi,  positiliii,  poiieri^,  viit- 
l»np<ii»U"llcn;  ital.  n/z/xmi/ii.  /losi,  /iniitii,  jnirrc : 
{{rt.  opjntser);  .•»pan.  (iyi(i»i;/i),  ym.vc,  piiesli),  poner; 
ptj;.  oppi»ihi>.  iippii:,  oppiiato,  oppt'tr. 

blM)  opiMsitio,  •oiiem  /. ,  EntgogunsotounK ; 
ilul.  opimsUiime  otr. ;  iiur  j^l.  W. 

5754)  opto,  -are,  sirli  otwas  ausorsohon;  span. 
(itnr.  oteiir.  ansi'licii,  betradiUin,  vj;!.  I)z  473  a',  f. 

5755)  upfllilN,  -uill  /'..  Foldaliorn,  Maslioldor  (Acer 
raniiH-stri'  1,.);  ital.  ofijiio,  Ahorii,  uiid  (mil  aiifjo- 
Harlisoiii'in  Artikrl)  loppio,  Ma.slinldorl>aiiiii,  davmi 
iitloppicarsi,  (illiippicami  „duriiuc.i'liiaro",  Vfil.  Caix, 
St.  149;  iieapol.  Mliiohhio:  biTfjainask.  ojiel: 
friaiil.  ciiitl:  (frz.  ohier,  Wasserliollmidcr,  «las 
Dioz  G48  .V.  t'.  voii  npidiifi  aldeitot,  ist  =  *aU)arius 
[s.  il.l).     VfjI.  Dz  387  iippio;  (.Irobor,  ALL  IV  423. 

575G)  opus  )(.,  Work,  Arbeit,  Hodiirfnis;  ital. 
(i(i/)i>,  Niitzen.  Vortoil,  Notwpiuiigkeit;  rum.  o/i, 
Niitwi'iidi-fkcit,  Uodiirfnis,  Xliibo;  i)rov.  ops,  obs, 
Hi'cliirfni.s,  Uebraiidi;  altfrz.  oes  (Bcdt^'.  wie  im 
I'rov.);  altcat.  opx  (Uedti;.  wioim  Prov.);  altspan. 
Iiiicvos.  Das  Wort  wird  iibi'rall  moist  mir  mit  einciii 
Vcrbiim  ziir  Bildimg  niodaler  BcgrilTsausdriicko  vor- 
biiiidcn,  iric  dies  sciion  in  dcr  lat.  Verbindung  opus 
est  gcschah.     Xgl.  Dz  335  itojio. 

5757)  bask,  oqucrtzea,  sich  vcrdrohon;  davon 
nacb  Dioz  (Larramciuli)  473  *'.  J',  span,  oqiicriicla, 
KnotiMi,  dcr  sich  bcini  Niihen  iiii  Fadeii  bildot. 

orii  s.  *oruni. 

5758)  oratio,  -oiicm  f.  (oro),  Rode,  Sprache; 
ital. orazione, Rede, Gebot ;  prov. omzion-s, oraso-s, 
Gebot:  frz.  oraison,  Redo,  Sprache,  Geljet  (in  letz- 
torer  Bcdtg.  danobcn ^(n'crc) ;  span,  oracion,  Redo, 
liobot;  ])tg.  orai:<io.  Rode,  Gcbct. 

5759)  orator,  -orein  vi.  (oro),  Rodner;  ital. 
(initorc,  Rodner,  Botendor,  Bittonder;  prov.  urtiire, 
Bitter;  frz.  oratcur.  Rodner;  span.  ptg.  orador, 
Rodner,  Predigcr,  (im  Ptg.  auch  Beter,  FUrbitter, 
Flehcnder). 

5760)  orbita,  -am  f.  (orhis),  Wagengleis;  ital. 
orbita;  frz.  (altpik.  ordicre,  daraus  <lurch  Anglei- 
eliting  an  orne,  oiirne,  Furohe,  =  ordinem)  orniire, 
wallon  ourbire;  (span.  ptg.  orbita,  Planetonbahn). 
Vgl.  I)z  650  orniire  (Dioz  stellt  dafur  *orbitaria 
als  Gnindworl  aiif);  Forster,  Z  III  261  (sotzt  *onna 
-\-  aria  =  orniire  an);  Grobcr,  ALL  IV  423. 

5761)  orbus,  a,  um,  der  Augon  bcraubt,  blind 
(in  diescr  Bodtg.  boi  Apul.  met.  5,  9);  ital.  orbo ; 
rum.  orb.  dazu  die  Verba  orbese  ii,  it,  i,  blenden, 
blind  werdcn,  u.  orbcc  ai  at  a,  wie  cin  Blinder 
uniliortappen;  rtr.  orv,jerv;  friaul.  uarb;  prov. 
orbs,  dazu  das  Vb  orbar,  eyssorbar,  tjssorbar  = 
'exorbare :  altfrz.  orb,  dazu  das  Vb.  cs.sorber; 
cat.  orb.^  Vgl.  Dz  227  orbo;  Grober,  ALL  IV  428. 

5762)  orea,  -am  /'.,  Tonne,  audi  eine  Art  Wal- 
fisob;  (prov.  dorca,  dorc-s,  Krug;  das  d  diirfte  aus 
I  entstanden  u.  I  dor  angewachseno  Artikel  sein) ; 
span.  ptg.  urea,  eine  Ai't  Schiff,  oin  grofsor  See- 
fisch.     Vgl.  Dz  495  urea,  562  dorea. 


576S)  l*(Vr<<Pil,  -nm  /'.  (von  orcn).  Tonne;  darauf 
golit  vielleielit  ziiriiek  span.  or:a,  Topf,  Krug  («s 
bodeutel  abur  audi  eine  aus  einein  Brolto  oiler  sog. 
Seliwerle  biistobende  Viirriebliing  an  der  liiiken  Seito 
lies  Seliifles  zur  Unterstiitziiiig  des  (ileiebgewielit») ; 
in  abrilieber  lledtg.  sliid  vorlianden  i  tal.  (ir.:((  (>Soil 
am  liiiken  Knde  iler  .Segelstaiige,  linke  SdiiffRSeito), 
prov.  itrsa,  (r /,.  oume,  orse,  Itaekbiiril,  WinilHoito, 
ptg.  or:a.  Dazu  das  Verb  ital.  orznrc,  «pan. 
oi"<ir,  init  balbein  Windo  segeln.  Dioz,  von  der 
Annalime  ausgdiend ,  dafs  dor  BegrilT  „liuk8"  in 
or:a  etc.  dor  wesentlidie  soi ,  stdlt^i  229  n.  v. 
miltelndl.  liirls  „links"  als  (irundworl  auf,  desson 
Anlaiit  als  vcrniointlidior  Artikel  abgofallun  sei. 
Das  ist  scharfsinnig,  abor  niclit  iiborzougond.  Man 
darf  *orcea  als  Gruudworl  fiir  dio  ganzc  iSippo 
annohinon :  oiiio  an  dor  linkon  SdiifTssuitu  angebraclitu 
Tonne  mag  die  ursjiriingliche  Form  dor  mit  deni 
Worto  orza  bozoic.hneton  Einriditung  gewesen  soiii 
II.  der  linkon  SdiilTsseitc  einon  l^'dinisdien  Namon 
gegeben  liabeii.  Iteneinuingeu  eincr  Seite  nadi  eineni 
dort  betindliclieii  (iegonstande  konimen  ju  audi  sonst 
vor,  vgl.   (las  doutsdie  „Sleuer8eite,  Sdiwertsoite".| 

5764)  drcus,  -um  hi.,  (Gotl  der)  Untcnvelt;  ital. 
orco ,  Gesponst,  I'opanz;  sard,  orcu,  tiospenst; 
span.  Hcrco,  liucrgo,  lliille,  Teiifd,  Leiclionbaliro, 
trauriger  Mcnscli.  Vgl.  Dz  228  orcu  (Dioz  ziolit 
hiorhor  aucb  neuprov.  frz.  or/rc,  Monsdionl'rossor, 
span.  o(jro)\  Griiber,  ALL  IV  423  (Griiber  stellt 
mit  Roclit  die  Zugohiirigkeit  von  oijro,  oijre  in  Ab- 
rode,  stellt  aber  eine  noiio  Abloilung  nidit  auf, 
vielleicbt  ist  das  Grundwort  uwjur,  Walirsagor, 
Hoxenmeistor,  unhoimlicher  Menscii). 

5765)  ags.  ordAI,  Urtoil,  =  altfrz.  ordel,  Gottos- 
urtoil;  (noufrz.  ordalic).     Vgl.  Dz  649  ordalie. 

5766)  ordino,  -are  (ocrfo),  ordncii ;  i  t  a  1.  ordinare; 
prov.  ordenar ;  a  1 1  f  r  z.  ordcner ;  (n  e  u  f  r  z.  ordonner, 
angclehnt  an  douncr  in  dnnncr  un  ordre,  hat  die 
verschiirfte  Bodoutung  „bofolilon") ;  cat.  ordenar; 
span,  ordenar,  (danobon  o/cicHar,  nielkon,  oigontl. 
dio  Kiiho  in  Ordnung  bringon);  ])tg.  ordenar  (da- 
nebon  ordenhar ,  melkcnl.  Vgl.  Dz  473  ordenar, 
649  ordonner.     S.  obon  miilgeo. 

5767)  *ordio,  -ire  (scliriftlat.  ordiri),  oin  Gowobo 
anroihon,  zettoln;  ital.  ordire;  rum.  urzesc  ii  it  i; 
prov.  ordir;  frz.  ourdir;  cat.  ordir;  sjian.  i)tg. 
iirdir. 

5768)  *orditili'a,  -am  f.  {*ordire),  dio  Anzcttelung 
eines  Gewobes;  ital.  orditura;  rum.  urziturd; 
(frz.  ourdi.ssure);  span.  ptg.  urdidura. 

5769)  ordo,  ordinem  jh.,  Roihc,  Ordnung;  ital. 
ordine;  prov.  orde-s;  (rtr.  ordra);  altfrz.  orne, 
ourne  (bcdeutct  aucb  dio  Ackerfurcho);  noufrz. 
ordre;  cat.  orde;  span,  orrfcn;  ptg.  orrfcni.  Vgl. 
Dz  650  orne;  G.  Paris,  R  X  56;  Grober,  ALL 
IV  423.    ■ 

5770)  jicrs.  ordu,  Kriegshoor,  Lager;  davon  viel- 
leidit  ital.  orda,  Horde;  fr/,. 'horde.  VgL  Dz  228 
orila;  Kluge  unter  „Horde". 

5771)  organiim  n.  (o()yavov),  Werkzeug  (im 
Roman,  volkstiimlich  in  dor  besondorcn  Bodoutung 
„Tonwerkzeug,  Orgcl",  in  welcher  Bedtg.  das  Wort 
schon  boi  Quintilian  u.  a.  vorkommt,  s.  Georges); 
ital.  oryano;  rum.  ori/au;  prov.  oryucs  (PL); 
frz.  orrjue:  cat.  orfja;  span,  orijanu:  ptg.  orr/do. 
Vgl.  Dz  228  organo. 

oriebalciim  s.  auriebalcum. 

5772)  [*6ricius  (ora)  =  ital.  orice  und  lirice 
„orlo",  vgl.  Caix,  St.  431.] 


529 


5773)  Sriens 


5802)  Ovata 


530 


5773)  oriels,  -entem  m.  (Part.  PrSs.  von  oriri), 
Osten;  ital.  oriente,  (das  liMicho  Wort  ist  aber 
levante);  frz.  orient,  (das  iibliche  Wort  ist  est  = 
a^s.  east);  span.  ptg.  on'en*c,  (die  iiblichen  Worto 
sind  este,  levante). 

5774)  orieutalis,  -e  (oricns),  Ostlich ;  ital.  oricn- 
lale;  frz.  oriental  etc.;  iiberall  nur  gel.  \V. 

5775)  origro,  -ginem  f..  Ursprung;  ital.  frz. 
originc:  altfrz.  orine;  span,  nriyen:  ptg.  origem. 

5776)  oripeliirgus,  -uin  m.  (oofiTie/.apyoi),  Berg- 
storch;  davon  nach  Suohier,  Z  I  432,  altfrz.  orpres, 
cin  Vogel. 

5777)  orno,  -are,  achmiicken;  ital.  ornate; 
prov.  ornar :  frz.  orner :  span.  ptg.  ornar. 

5778)  ornus,  -um  /'.,  wilde  Bergesche  (Frasinus 
OrnusL.);  ital.  orno;  rum.  arm;  frz.  orne;  span. 
orno. 

5779)  oro,  -are,  reden,  bitten,  beten;  ital.  orare; 
prov.  orar ;  altfrz.  orer;  (neufrz.  ist  das  Wort 
durch  prier  vijllig  verdriingt);   span.  ptg.  orar. 

5780)  orphaniis,  -um  in.  (opyavos),  Waise; 
ital.  orfano;  prov.  orfe-s,  da  v.  abgeleitet  orfanol-s; 
frz.  orphelin:  span,  huerfano;  ptg.  orfiio,  orphdo. 
Uazu  iiberall  eine  entspr.  Feraininform. 

57811  mbd.  oilband  „indicante  ccrta  striscia 
nietallica  posta  all'  estrcmita  (ort)  della  guaina" ; 
davon  nach  Caix,  St.  430,  ital.  oribandolo  , specie 
di  cintura  antica". 

5782)  'orula,  -am  u.  'orfilum  n.  (Demin.  v.  ora), 
Kand,  Saum;  ital.  urlo,  dazu  das  Vb.  orlare,  ein- 
fassen,  saumen;  altfrz.  orle,  ourle  (neufrz.  ist 
das  Demin.  ourlet  iiblich),  dazu  das  Verb  ourler; 
span,  orla ,  orilla,  dazu  das  Vb.  oriar;  (ptg. 
ourela,  oiirelo  [LehnwortJ).  Vgl.  Dz  228  orlo: 
Flechia,  AG  II  376;  C.  Michaelis,  Jahrb.  XI  294 
(will  ital.  orlo  u.  span,  orla  vom  frz.  orle  ableiten 
iind  letzteres  auf  cin  keltiscbes  Grundwort  zuriick- 
fiihren,  vgl.  dagegen  Th.  p.  70);  Griiber,  ALL 
IV  423. 

5783)  *oriim  n.  (fiir  ora),  Kand,  Saum;  sard. 
oru;  lombard.  o:ur:  friaul.  prov.  altfrz.  or 
(altfrz.  auch  ur).  Vgl.  Dz  228  orlo  (Diez  leitet 
von  ora  auch  ab  prov.  valenz.  cora,  Flui'srand, 
Ufer;  oat.  bora;  das  v  soU  zur  Vermeidung  des 
Hiatus  in  la  vora  eingetroten  seLu,  eine  hochst  un- 
glaubhafte  Annahme) ;  Grober,  ALL  IV  423.  Siehe 
auch  orilla. 

5784)  oryza,  daneben  *oriiza,  -am  f.  {ogv^a), 
Eeis;  ital.  riso;  rum.  ores;  prov.  ris;  frz.  cat. 
riz;  span.  ptg.  arroz.  Vgl.  Dz  272  riso;  Grober, 
ALL  IV  424. 

5785)  bask,  osa  olea,  tlie  ganzeAVolle,  =(?)  span. 
zalea,  Schafpelz  mit  der  ganzen  Wolle.  Vgl.  Dz 
499  s.  1-. 

5786)  oseuliim  ».,  Kufs;  prov.  altfrz.  oscle 
(die  bei  dem  Verlobungskuls  geraachte)  Schenkung. 
Vgl.  Dz  650  oscle.  In  seiner  eigeutlichen  Bedtg. 
ist  osculum  durch  banium  (s.  d.)  voUig  verdrangt 
worden. 

5787)  oOfttj,  Geruch;  davon  nach  Diez  229  ital. 
orma,  Fufsstapfe,  Spur  (cigentl.  Witterung),  dazu 
das  Vb.  orniare.  die  Spur  verfolgen;  rum.  nnnd, 
Spur,  dazu  das  Vb.  urm  ai  at  a,  folgen;  span. 
husma,  hiismo,  Geruch,  dazu  das  Vb.  husmar, 
husmear,  nittern. 

5788)  *5ssamen  «.  (os,  ossis),  Gebein;  ital. 
ossame :  rum.  oaime. 

5789)  *ossameiitum  n.  {o.s,  ossis),  Gebein;  rum. 
osemint,  PL  (Fem.)  oseminte;  frz.  ossements;  span. 
osamenta,  Gobciii. 

Kurt  lug:,  lat.-rom.  Worterbucli. 


I  5790)  ossTfragra,  -am  /".,  Soeadler  (Falco  ossi- 
fragus  L.);  frz.  orfraie.  Vgl.  Dz  649  s.v.;  Suchier, 
Z  I  432;  Gri.ber,  ALL  IV  424. 

5791)  ossum  «.  (Nebenfonn  v.  os,  ossis,  s.  Georges), 
'  Knoohen;  ita  1.  osso;  sard,  os.nt;  rum.  os,  PI.  oase 

(Fem.);  rtr.  oss,  iess;  friauL  u'css;  prov.  frz. 
\os;  cat.  os;  span,  hueso;  ptg.  osso.  Vgl.  Grober, 
ALL  IV  424. 

5792)  oss(u)osiis,  a,  um  (os,  ossis),  knochig;  ital. 
[ussoso;  rum.  o.ios;  prov.  ossos;  frz.  osseux; 
[span,  ososo,  oseoso,  hiiesoso:  ptg.  ossuoso. 

}  5793)  ostiariiis  (*ustiarius),  -um  )».  {ostium), 
;  Pfortner;  ital.  ostiario  „chi  ha  il  primo  dci  tre 
ordini  sacerdotali  rainori,  e  usciere.  Anche  usciale 
])ortiera,  confrontato  con  usciaja,  mostra  di  risalire 
a  un  ostiario--",  vgl.  CaneUo,  AG  III  309;  frz. 
Imissier;  alt  span,  uxier.     Vgl.  Dz  337  itscio. 

5794)  ostiolum  n.  u.  *ostiola,  -am  /'.  ("^ustiolum, 
*ustioLi,  Demin.  v.  ostliim,  *ustium),  Thiirchen; 
ital.  Ksciiwla;  rum.  ii§cior,  Thiirpfosten,  ii.^ciord, 
Pfiirtchen;  prov.  ussol-s. 

5795)  ostliim  (*astium)  n.  (os,  oris),  Thiir,  Bin-, 
Ausgang;  ital.  itscio,  Ausgang;  rum.  M.ja,  Thiir; 
rtr.  iisch,  isch;  prov.  uis,  us,  ueis,  httis,  Thiir, 
Ausgang;  frz.  Iiiiis,  Thiir;  lothr.  o/,  6/;  alt- 
span.  Hso.  Vgl.  Dz  337  Itscio;  Baist,' Z  IX  148; 
Grober,  ALL  VI  149. 

5796)  ostrea,  -am  f.  {oarpeov),  Auster;  ital. 
ostrica:  frz.  hiiitre;  cat.  ostria;  span.  ptg.  ostra. 
Vgl.  Dz  618  UitHre;  Grober,  ALL  IV  424. 

5797)  bask,  ostuqoia,  etwas  Gestohlenes;  davon 
nach  Dz  473  s.  v.  (Larramendi)  span,  ostugo,  Ver- 
steck,  Winkel,  Spur. 

57981  *otilius,  -um  m.  (Demin.  von  otiis  = 
ojTOi,  Bergeule),  Kauzchen,  =  span,  autillo,  Kiiuz- 
chen,  vgL  Dz  428  *•.  v. 

5799)  otiosTtas,  -atem  f.  (otiitm),  Miifsiggang; 
ital.  oziosita;  (frz.  oisivete,  von  oisif  abgeleitet); 
span,  ociosiilad ;  ptg.  ociosidade. 

5800)  otiosiis,  a,  um  (otiiim),  miifsig;  ital 
ozioso;  (frz.  oisif,  gleichsam  *otj-ivits);  span.  ptg. 
ocioso.     Vgl.  Dz  649  oisif. 

5801)  otitim  n.,  Mufse;  ital.  ozio;  span.  ptg. 
ocio. 

5802)  [*OTata  iv.  octtin,  Ei)  u.  *0Tata  (v.  ocis, 
Schaf)  sind  (erstercs  von  Diez  230  ovata,  letzteres 
von  Ronsch,  RF  I  447)  als  Grundworte  aufgestellt 
worden  zu  ital.  ovata,  Wulst  zum  Fiittern  der 
Klcidor,  Stopfwerk,  Watte;  frz.  oitate;  span,  hitata 
(der  iibliche  Ausdruck  fiir  „Watte"  ist  aber  span. 
algodon,  bezw.  algodon  basto;  das  Ptg.  besitzt 
hitata  iiberhaupt  nicht,  sondern  kennt  fiir  ,, Watte" 
nur  das  Wort  algodan ,  bezw.  algodao  em  rama). 
BegriffUcher  Zusammenhang  zwischen  *dvdtd  von 
ovis  und  ,, Watte"  liegt  ja  sehr  nahe  („Schafwolle, 
lockere,  flockige  Wolle"),  auch  zwischen  ovdtd  von 
Ovum  u.  ,, Watte"  liefao  sich  eine  Bedeutungsbriicke 
schlagen  („eifcirmiges,  rundliches  Polster,  Puffer, 
weichc,  wollige  Masse").  Nichtsdestoweniger  sind 
beide  Abloitungen,  namentlich  aber  die  von  ovdtd, 
nicht  ganz  iiberzeugend,  insbesondere  ist  es  undenk- 
bar,  dafs,  sei  es  Ovdtd,  sei  es  ovdtd,  franzosisches 
oiiate  ergeben  habe.  Eine  ganz  andere  Erkliirung 
hat  Schelor  im  Diet,  unter  ouate  gegeben  oder  viel- 
mehr  von  de  la  Monnoye  entlehnt.  Er  weist  erstlich 
darauf  hin,  dafs  ouate  urspriinglich  nicht  nur  Roh- 
seidc,  sondern  auch  eine  Art  Flaum-  oder  Daunen- 
gansefeder  bedeute,  u.  sodann  darauf,  dais  mund- 
artlich  auch  die  Form  oiiette,  also  eine  Deminutiv- 
bildung,  gcbraucht  werde;  aus  letzterer  aber  lasse 


:.;{i 


&S03)  ovinrui» 


A8JU  pillA 


532 


sii-Ji  tins  rriniiliv  'out  p<»iniii'ii,  iiiiil  (lii-8i>8  fiilin' 
auf  'iii'iru.  Abur  aiirli  iliiy  iiit  ImcliKt  uii};l:iiil>liart. 
1>««  fri.  iiMii/f  ist  uflidibiir  U'liiiwort  an»  iloiii  H;il, 
iiikI  liat  soiiiciDii'iU  wioilvr  ili'tn  Npaii.  hmitii  ilaH 
l>as<'iii  p-j;»'bon;  ilas  iiiuiiilartliolio  ouellc  ist  I'lii- 
liildiiii^  >lc8  mirrniit<>8isi-li  kliii);t>iiil(<n  oiuilf.  Soiiiil 
blcibt  it  a  I.  ll(■ll^l /at  t'rklan-ii  tibri);,  ii.  diesoii  inn^' 
man,  so  Iniip'  rin  bosnoros  (^niiidwort  iiiobt  (;i>fiiiiilon 
i»t,  niif  *u('<i(ii  ziiriii-kfiibrt'ii  iliirfi'ii,  /.uiiinl  das 
Adji'kliv  onitiiK,  n,  uiii,  oifiiriiiii;,  nu'lirfarli  lioldj;! 
ist;  tlio  tirsprilii^lii'bo  Hoiltf.'.  iles  Wortos  wiinic 
ilnniaob  (^owcseii  Rcin  ,,oiriinni>^,  riiiiilliclio  Zulto 
odor  Kloolio  von  Kobsoidc ,  iiuvorarboitotor  Wollo 
u.  dgl.^ 

6t^)3)  ovTarias,  a,  uiil  (ct'i."),  zu  don  Soliafon 
(p'borii;,  riiin.  nirr,  Srliiifor,  niiiic,  Soliiiforoi;  (spun. 
orfjini,  Soliafor;  ptf;.  orW/iWio  -f  *oviciilariii.i}. 

681)4)  '5vicrll8,  -am  /'.  (lloinin.  v.  ovi-f),  Schiif- 
ohoii;  rum.  ii«\«',  oin  ri)aii/.oiiiianio  ^I'rticji  arms), 
das  „Scliafolioii"  lioifst  oi/<i. 

5805)  OTiralii,  -luu  /'.  iDoniiii.  v.  ((i-ia-),  Si-biifobon; 
(it  a  I.  Iiurhos.  ahtiacchio  =  *(nu(Ciiln ,  vj;!.  Caix, 
St.  127;  das  iibliolio  ital.  Wort  fiir  nSohaf  ist 
]>ccorii);  prov.  ncelha;  altfrz.  wille ;  iiciifrz. 
(lunille  =  ovali(X  pvird  mir  in  bildlirhoni  Sinne  j;e- 
branoht;  ilas  iibliolic  Wort  fiir  pSoliaf  ist  bnbis 
=  fcrvcccm,  *beiliicem,  \j^\.  ital.  bi'ibicc:  sard. 
arvechc:  ruin,  beibec;  rtr.  bcrbcisch;  ]irov.  /;c/-- 
bit;);  cat.  ovcUa ;  s p a n.  «irjii ;  \iif;.  ovellia.  Vgl. 
Dz  661  oiinille;  Grdber,  ALL  IV  424. 

68(161  ovis,  -em  /".,  Sohaf;  rum.  uaie,  Tl.  oi; 
(altfrz.  out).  Sonst  ist  das  Wort  entwedor  duri'b 
das  Dominutiv  oviciila  (s.  d.)  odor  durrli  zu  andorn 
Stammon  gcliorigc  Wortc,  namontlioli  durcli  *b(rbi.v 
{s.  d.)  u.  durt-li  das  singularisch  geliraudite  ^vcconi, 
volli;;  vordriingt  wordon.     Vgl.  Dz  651  oiiailU: 

5807)  *6vo,  -are  (oi'mw),  Eicr  logon;  rum.  uu 
ai  at  a;  prov.  ovai';  span,  hucvur,  auvar ;  ptg. 
ovar.  Dor  ital.  Ausdruck  fiir  diescn  Bcgriff  ist 
far  le  uova,  der  franzos.  pomlre  =  itouere. 

5808)  *ovum  (schriftlat.  ovum)  n.,  Ei;  itaL  itovo 
(sicil.  nvti),  dazu  das  Demin.  iiovolo  (auch  span. 
ovillo),  ciforniige  Zierrat  an  Gcbauden  (im  Frz. 
wird  in  dieser  Bedtg.  das  Primitiv  uve  als  gel.  W. 
gebraucht),  vgL  Dz  653  ove;  sard.  rum.  ou;  rtr. 
oef,  le/"  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  proT.  ov-s;  frz. 
ceil/';  cat.  ou:  spa  n.  hticvo;  ptg.  oco.  Vgl.  Grober, 
AIX  IV  425. 

5809)  oxalis,  -Ida/'.  (osa/./V\  Saueramjjfor;  frz. 
oseiUe  =  *dcetiild  unter  mutniafslichcr  Anioluuing 
an  oxalis.     Vgl.  Dz  650  s.  i'. 

6810)  *5x;saccliarum  (o^i-  +  adxxaijoi),  ein 
Getrank,  =  i  t  a  1.  osstzzacchera,  siizzaccliera  „bevanda 
fatta  d'aoeto  e  di  zucchero";  daraus  soil  nach  Caix, 
St.  665,  als  Tcrmeiutliches  Primitiv  zuriickgobildet 
worden  sein  zozza  „mcscolanza  di  liijuori,  bcvanda 
spiritosa". 


5811)  [pabolum  u.,  Nabrung  (im  Roman,  in 
Sonderbcit  die  Nabrung  des  Feuers  d.  h.  dur  Docht) ; 
sard,  paiilu,  Doobt;  rtr.  pavaigl :  prov.  pabil-K; 
span,  pahilo;  ptg.  pacio.  Vgl.  Dz  231  pabilo; 
Jlecbia,  AG  U  368;  Caix,  St.  112  (Caix  fiihrt  das 
gleichbedeutcnde,  aber  aucb  in  der  Bedtg.  ^Papier" 
vorkommende  sien.  papejo,  iiapijn,  papco  an,  «las  er 
von  jtapyreus  ableitet,  dieses  Griindwort  auch  fur  die 
von  Diez  zusammeugcstelltcu  Woi-te  ansetzend,  wie 


I  dies  «I'bon  Asroli,  Ad   I    177  .\nm.  3,  gotban  balto. 

,  l)io  llotonung  cior  i.inianisrbon  Wortj'  (/«I'uVo  etc.) 
siirii'bt   aUcnlings   /u  liiinstcn    dor  von  AHcuii  und 

itaix  boliauptoton  .Mili'iliiiig).)   S,  don  Nacbtrag. 

I      6812)  Stamm  pat'-,  pair-,  foHlinacbon  (vorgloii'bo 

j  ixic-tiim.  /«ic-.s  —  /«!.<■,  pa-ii-iio);  davon  ital.  /«itro, 

I  I'ackon,  dazu  das  Uoniin.  ii(i(c)vlicttu  -  frz.  pnqiirt, 
span,  imiiiiele.  Vgl.  Dz  231  pncco;  Tb.  p.  70. 
8.  ob(>n  ba^-. 

5813)  paco,  -are  (]>aj-),  zum  Krii'don  bringon  (ini 

;  Roman,    bat   Mr\\   die  bcsondcrn  lioillg.  „<iIaubigor 

,  durcli  Bi'zablon  zur  Rulio  bringon ,  bozablon"  onl- 
wickclt);  ital.  imaire  naciiiiiolaro",  ptKjarc,  m/i/ki- 
garc  „mottoro  in  jmco  i  croditori",  vgl.  Cancllu, 
.\ti  III  371;  dazu  das  Sbst.  imyn,  Zaiiiung,  Loliii; 
prov.   imijar,  imi/iir,   dazu    das   Sbst.   piiijn :   frz. 

i/iai/er,  dazu  das  Sbst.  iniic,  -i/c:  cat.  span.   ptg. 

/«u/(ir,  ilazu  das  Sbst.  innjn.    Vgl.  Dz  2ii2  jiiKjarr. 

58141  *pactio,   -lire   (vom   Stamnio   /«it-),    fost- 

.  luacbon;  ital.  iiiijniccinif,  fostinacbcn,  dadurcb 
boininon,  biiidcrn,  tli-pucciare,  lusinacbcn,  bofiirdorn, 
spiicciare,  losmaclion,  Wareii  Idscii,  absvtzon,  vur- 
kaufon ,  liiorzu  die  Vorbalsubstaiitiva  impaccio, 
Uindcruis,  dixpaccio,  Dcpcscbo,  spaixiii,  Vorkauf. 
Vgl.  Dz  231  jiacciare;  Grdbor,  ALL  IV  426. 

5815)  *pflft«,  -are  (vom  Stanmio  p(ic-),  I'est- 
macben;  prov.  iiiipni-h(ir.  vorbiiidcrn  (vgl.  ital. 
inijHicciiire,  s.  oboii  pactio),   dazu  das  Vlisbst.  im- 

I  jxich-s,  dcspachar,  losmaclion ;  c  a  t.  empailar;  spa  u. 
'  l>tg.  cmjiaihar,  tlesjiachur.  Vgl.  Dz  231  pacciarc; 
I  Griiber,  ALL  IV  425. 

5816)  pactiiiii  n.,  Vertrag  (insbcsondcrc  Pacdit- 
vcrtrag,  Pacht);  span,  pechti,  peclia,  Pa<tlilzins, 
Zins,  dazu  das  Vb.  pichar,  Zins  zaiilen;  ptg.  jicilo, 
pcitd,  dazu  das  Vb.  peilar.     Vgl.  Dz  475  pccho. 

I  5817)  [♦paedaiis,  -ant«iii  m.  (Part.  Priis.  von 
j  *pacdarc  vom  griecb.  nui^,  sicli  mit  Kindorn  ab- 
gebou,  Kinder  orziohen,  loliren),  Loliror;  ital.  pe- 
daiite,  scbulmcisterlicbor  Jlcnsch ;  f rz./jci/awi;  span, 
ptg.  ptdante.     Vgl.  Dz  23!)  pedante.] 

5818)  paeoiiTS,  -am  /'.  (natwrla),  Plingslroso; 
ital.  peoiiia;  frz.  pivoine;  span,  pconia;  ptg. 
peonia  u.  pconia  Vgl.  Dz  658  yjiVuiw.   S.  No  6871. 

5819)  pagauiis,  -um  in.  (par/ita),  Heidc;  ital. 
piigaiio,  davon  das  Vb.  p(i;ianizzare,  Hoidc  wcrden, 
pagaiiia,  Hoidentum;  rum.  pagan,  dazu  das  Verb 
pdgancsc  ii  it  i,  Heide  worden,  pdgdnic,  Hcideii- 
tuin;  prov.  pagans,  j'ai/an-s;  frz.  paycn;  span. 
pagano  (bedeutot  audi  nocb  „Bauor");  ptg.  y«ii;rto. 

5820)  pageiisis,  -e  (pngiis),  zum  Landc  gobdrig; 
ital.  pacse ,  Land,  davon  paesano,  Landmann; 
friaul.  pais;  prov.  yjnc.f,  Land,  (pages,  Bauer, 
ist  Scitenbildiing  zu  pagan);  ixi.  pinjs.  Land,  davon 
abgcleitet7>ni/*"'i«,  Landmann,  paijsagc,  Lamlschaft; 
cat.  pais;  (al ts pa  n. />«</«,  Bauer;  span.  ptg. 
pais,  Land,  davon  pai^ano,  Landmann).  Vgl.  Dz 
231  ;*<ifsf;  Grobor,  ALL  IV  425. 

5821)  pagiiia,  -am  /'.  (vom  Stamine  pag-),  die 
(cingebcftetc)  Seite  cines  Bucbcs;  ital.  pagina; 
rum.  pagina,  paghind:  prov.  pagina;  iiz.page; 
cat.  span.  ptg.  pagina. 

5822)  got.  paida,  Gewand;  davon  lombard. 
pataia  „gborone,  caniicia"  und  zablreichc  andere 
italienisch-mundartlicbe  Worte,   vgl.  Caix,  St.  190. 

5823)  gr.  :t(adiov ,  mit  verschobeiiem  Acwnt 
*7iui6iov  (Demin.  v.  Tiaig),  Knabe;  ital.  paggio, 
jugendlicher  Diener;  frz.  span,  page,  -je;  ptg. 
pagem.     Vgl.  Dz  232  paggio. 

5824)  pala,  -am  / ,  Spaten,  Wurfscliaufel,  Schulter- 
blatt;   ital.  ptihi,   Scbaufel,    dazu  das  Demin.  pn- 


533 


5825)  nnhuftv 


5846)  palus 


534 


letta,  Spatol,  Palette;  prov.  pala;  frz.  pclle; 
abgeleitet  von  pala  in  der  Heiltg.  ,,Schulteiblatt" 
ist  wiilil  am-li  jialein»,  VonliM-bui;.  Vi,'!.  I)/,  053  .•-■.  i\  : 
span,  paid,  jjohta,  liiiTlnT  ^'cbilrt  «ulil  ;uicb  juilcio, 
namliirseli,  fiyviitl.  Hirsi'li  luit  schautVhirti^'eri  (ic- 
wcihen;  ptg.  pnla ,  soliauWartigcr  Gcgenstand, 
(z.  B.  Miitzenscbirm,  Liclitscbirni),  pnleta,  Palette. 
Vgl.  Dz  474  paleto  u.  656  pelk. 

5825)  :ia).(ueiv.  ringcn;  davon  vielleicht  prov. 
peleiar,  streit(>n,  dazu  das  Sbst.  TJcieiVj,  Streit;  span. 
pelear,  dazn  das  Sbst.  pelea;  ptg.  pelejar,  dazu 
das  Sbst.  peleja.  Vgl.  Dz  475  pelear.  Caix,  St.  156, 
stoUt  jMus,  Filz,  Haar,  als  Gnindwort  auf  und 
betraclitet  als  zu  dcrselbcn  Woitsippe  geluirig  aucb 
ital.  appilistrarsi  „azzuffarsi",  span,  empelotarse 
„rissare",  pehimesa  ,,rissa"  etc.  Die  Grnmlbedtg. 
der  bctr.  Verba  wiirde  also  sein  „jeni.  an  den 
Haaren  raufen,  zausen".  Diese  Annahrae  hat  grofse 
WalirRcbeinliclikeit  fiir  sieh. 

58261  Slav,  (niss.l  palAsch,  eineArtSabel,Palasch; 
ital.  y/d/d.MVo,-  altfrz.  jiahiche. 

5827}  palatinus,  a,  uiii  (palalium),  zuiu  Palast 
gohurig  (in  dieser  Bedtg.  erst  romaniseh");  ital. 
jjalatino.  Adj.  u.  palazzo,  paladino,  Bewobner  des 
(kaiscrlioheu)  Palastes,  Edelniann,  Held,  vgl.  Canello, 
AG  III  384;  frz.  paladin,  -tin;  span.  ptg.  jialadino, 
als  Sbst.  „Ritter".  als  Adj.  „iiffentUch,  offenbar", 
dazn  das  Vb.  altspan  espaladinar,  erkliiren,  dar- 
legen  (die  Bedtg.  dieser  Worte  weist  auf  jwM»i  bin); 
ptg.  pnladim.     Vgl.  Dz  474  paladino. 

58281  palatTuiii  n.,  Palast  (in  dieser  Bedtg.  ist 
das  Wort  scbon  iin  Sehriftlat.  belegt,  s.  Georges) 
nnd  paljituni  n.,  Gaunien;  ital.  palazzo,  Palast, 
daneben  palagio  „voce  piu  ristretta  di  signifieazione, 
e  riserbata  ora  ai  poeti",  vgl.  Canello,  AG  III  343; 
palato,  Gaumeu;  rum.  palat,  Palast,  pdlatit^  (  = 
*palatHCeum),  Gaumen ;  prov.  palat z,  palais,  Palast, 
paladar-s,  Gaumen;  frz.  palais,  Palast  u.  Gaumen 
(die  tjbertragung  der  letzteren  Bedtg.  auf  palais 
bernlit  auf  der  Anschauung,  dafs  der  Gaumen 
gleicbsam  die  WOlbung,  die  gcwiJlbto  Deeke  des 
Slundes  ist);  cat.  palaei,  Palast,  paladar  =  *pala- 
tare,  Gaumen;  span.  iptg.  ]>idacio,  Palast,  pn/nrfrtc 
(ptg.  auch  padar),  Gaunien,  dazu  span,  das  Vb. 
paladear .  zum  Schmecken  bringon ,  scbmcckbar 
machen.   Vgl.  Dz  653  palaia:  Fafs,  RF  III  494. 

palatum  s.  palatTuiii. 

5829)  palea, -am /',  Spreu;  ita.\.  paglia,  Stroh; 
rum.  paiu  w.,  PI.  paie  f.,  dazu  das  N\>.  pdiesc 
ii  it  i,  gedrosobenes  Stroh  verschaffen;  p  r  o  v.  jjn/fta, 
davon  paillola,  ( Stroh)lager ;  frz.  paille,  davon 
paillasse  u.  paillasson,  Strohsack,  paillard,  (Menscb, 
der  sich  auf  Stroh  wiilzt),  armseliger  oder  lieder- 
licher  Kerl,  verrautlich  gehort  bierber  auch  palier 
(=  palcariiim),  Treppeuabsatz.  weil  derselbe  friiher 
mit  Stroh  belegt  zu  werden  pflegte,  vgl.  Fafs,  RF 
in  504;  cat.  j)n/?a;  span,  paja;  ptg.  palha, 
davon  espalhar,  (Stroh)  ausbroiten.  Vgl.  Dz  232 
par/lia. 

5830')  palear  ».,  Wampe;  dav.  (?)  ital.  jiaqlinlaja, 
,.giogaja  d.'i  buoi",  vjil.  Caix,  St.  433. 

*paleai'Tum  s.  palea. 

5831)  *paleilsTs,  -e  (palam),  offenbar;  ital. 
palese,  davon  zahlreiche  Ableitungen,  so  namentlich 
das  Vb.  palesare,  offenbaren. 

5832)  *palito,  -oiiem  m.  {jmlitari),  Landstrcicher, 
Bettler;  ital.  paltone,  paltnniere ;  prov.  palton-s ; 
altfrz.  (auch  f  rov. )  paltonier.  p  lutonnicr  =  *pali- 
tonarius.  Vgl.  Dz  388  paltone;  Griiber,  ALL  IV  426. 

5833)  palla,  Obergewand,  Mantel,  +  kelt.  toe, 


Kopfbedeckuug,  =  frz.  paletoe,  paletoque,  paletot, 
ein  I  urspriiuglich  von  Banern  getragener)  Mantel 
uiit  Kapuze,  (iberrnck,  davon  abgeleitet  ;)rt/<ogMet, 
Bauer;  span,  jialftnipte.  Vgl.  Dz  653  j^nWrtot  (sic!); 
Scbelcr  ini  Diet,  unter  paletot. 

5834)  pitllidus,  a,  um,  bleicb ;  davon  vermutlich 
span.  ptg.  pardn,  gran,  dunkel,  pardal,  grauer 
Vogel,  Siierling.     Vgl.  Dz  474  pardo. 

5835)  pallor,  -orem  m.  (palleo),  Blasse,Scbimniel; 
davon  loitet  C.  Miehaelis,  Misc.  120,  ab  ptg.  holm; 
Schimmel,  Moder,  holorento,  schimmeUg,  holorecer, 
schimmeln. 

5836)  palma,  -am  /'.,  flacbe  Hand,  Palme  (so- 
genannt  wegen  ibrer  mit  einer  flachen  Hand  ver- 
gleichbaren  Blatter);  ital.  palma,  flacho  Hand, 
Palme,  palmo,  Spanne;  rum.  palma,  flaeheHand; 
prov.  palma,  j)alm-s;  frz.  palme,  Palmenzwoig, 
Ijialmier,  Palme),  paume,  ttache  Hand;  cat.  palma, 
palmo;  span.  ptg.  palma,  flache  Hand,  Palme, 
palmo,  Spanne.  Dazu  das  Vb.  *pahnare  =  altfrz. 
paumier,  paumoier,  anfassen;  neufrz.  paunier, 
mit  der  Hand  messeu;  span.  ptg.  palmear,  mit 
der  flachen  Haud  schlagen,  Beifall  klatschen.  Vgl. 
Dz  656  paumier. 

5837)  palmiii'ius,  -um  m.  (palma),  Palmen- 
triiger,  Pilger;  ital.  palmiere;  altfrz.  pa^imier; 
span,  palmero.     Vgl.  Dz  233  palmiere. 

5838)  palmatii  {palma)  =  ital.  palmata  ,,colpo 
di  palma,  regalo".  palmea  ,,convenzione,  morcato", 
vgl.  Canello,  AG  III  314;  altfrz.  palmee,  pawnee 
(in  letzterer  Form  aucb  noch  neufrz.). 

5839)  *palmella,  -am  /'.  (Demin.  v.  palma)  = 
frz.  paumelle,  Platte,  Segelhaudschuh,  zweizeilige 
Gerste  (in  letzterer  Bedtg.  auch  palmoule;  die  Ent- 
wickelung  dieser  Bedeutung  ist  riitselhaft). 

5840)  palpebra  und  *piilpetrii,  -am  /",  Augen- 
wimpcr;  ital.  pulpehra  u.  palpebra;  (sard,  pibi- 
rista);  {ram.  pleopd):  rt  r.  palpeders,  (palpebers); 
prov.  palpcla;  frz.  paupnere;  (cat.  pestaya, 
pestanya  von  pistare,  stampfen,  eigentl.  mit  Fransen 
besetzter  Vorstofs  an  Kleidern);  span,  pdrpado, 
Augenlid,  (pestaria,  Auirenwimper);  ptg.  palpebra 
(gel.  W.,  volkstiiralich  ist  pesta}ia).  Vgl.  Dz  233 
u.  733  paljx'bra  u.  243  pestare :  Ascoli,  Ztschr.  f. 
vgl.  Sprachf.  XVI  200;  Mussafia,  Beitr.  85:  Havet, 
R  VI  434;  Grober,  ALL  IV  427  u.  VI  395. 

5S41)  palpo,  -are,  streicheln;  ital.  palpare, 
betasten,  schmeicheln;  span./iopac,  liebkosen;  ptg. 
poupar,  scbonen,  sparen.     Vgl.  Dz  477  popar. 

5842)  paludosus,  a,  um,  sumpfig;  ital.  palu- 
doso,  paduloso ;    rum.  paduros;   span,  palitdoso. 

5843)  *palilmbarTrim  n.  (pdumlms),  Tauben- 
haus;  rum.  pnrumbar;  span,  palomar;  ptg. 
pombal. 

5844)  palumbiis,  -um  m  ,  Holztaube;  ital.  pa- 
lombo.  wilde  Taube;  rum.  porumb;  frz.  palombe, 
Ringeltaulie :  c a  t.  paloma ;  s  p a n.  palomo,  -a,  Taul)e ; 
ptg.  pomho,   -a,   Taube.     S.  oben  coliimba.     Vgl. 

I  Grober,  ALL  IV  427. 

1      5845)  piilus,    -um  »1.,  Pfahl;    ital.  palo ;   rum. 

\par:  -pxow. pal-s;  altfrz.  pel,  piel ;  neufrz.  piVw 

;  (vgl.   Meyer-L.,   Gr.    I   p.   200;    Diez   vermutete   in 
*piculus   das  (jrundworti;   cat.  pal;   span,  palo; 
ptg.  pdo.     Vgl.  Dz  657  pieii. 
5846)  palus,  -ludem  u.  *-dulem  /'.,  Sumpf;  ital. 

>  padtile  Hi.,-  saTil.  paiile  f.;  mm  pddnre  m.;  alt- 
span,  ptg.  pai'il  m.  Im  Ruman.  hat  das  Wort 
die  Bedeutung  „Wald"  augenommen.     Vgl.  Dz  388 

Ipadule;  Grober,  ALL  IV  425;  Bebrens,  Metatb. 
p.  97. 

84« 


.').•}.') 


5847)  Pftniphjlu» 


r.8(i(i)  iiiipft  +  jriillnR 


r)3i5 


i<XM)  I'liinplijClus,  -uiu  III.,  Niuiif  i<iiii>r  lirkiiiinton 
inittolaltorlii'licii  hit.  8<-liiilk<>iniiilii>;  iliivmi  Hrliciiit 
iini'li  li.  rari«"  Yrnmitiiu;;  iilitji'U'itot  /,ii  soiii  frz. 
u(iHi;i/i/r(,Sclimiilii<<'hrift  Siilion'siilioriiiiBSi-lnviiiiini' 
«Vurt,  ilossoii  AhU'itiuiK  zu  «Icii  scKwiiiiKitoii  Vor- 
iniitiiii};oii  Aiilafs  p'tjolioii  li;it,  solir  iiiiiii  in  .Schclor'B 
Dirt.  s.  r. 

fiS-ISi  *|iftm|iliiiillit)i,  -iiiii  III.  (l)i'miii.  zii  /imii- 
;iiHH.«),  Sfliornliiit,',  ^  siiaii.  iiimpullii,  S<Oiiif«liii(;, 
Kii08|H<:  ptj;.  iiimiiolhii,  Sclu>rHliiiK  am  WoiiiBlnrk. 
Vftl.  1)7.  477  inmiiiillo. 

684'.M  |)iUii|iiiiits, -uiii  »).,  Woinraiiko,  Woinlaiib; 
it»I.  ;xiHi;iiii(i;  ]<roy.j>ami>ol-n:  (T7..i>amprf:  s|>an. 
ptj;.  iKimiHimi. 

6860)  iiSii&rlrTfllii  »1.  (aus  (jr.  .iniKurr/in),  Nanol- 
krnnklioit,  Nai^fliicvm-liwiir;  itnl.  /inHcrrccio (ilaiiplicii 
/in<«TffCii>i;  iirov.  paiiarici-s:  frz.  jmiiarix :  rat. 
jiatmilix;  8|inii.  ;»iM(irir(i.  imtiiiilizn:  ]Ag.  jiana- 
rich:  iiliiT  imiiulartliche  Foriiit'ii  di's  Wortos  vgl. 
Flechia,  AC   11  3G8:  Hohrcns,  Mctatli.  p.  97. 

58511  panuriiiiii  ii.  (;i<iiii.-),  Hrotkurl)  (im  Roman. 
Korli  iiliorhaupt);  ital.  imiiifie  „oostollii,  in  oripiio 
il  costollo  dpi  pane",  pannjo,  Adj.,  V{jl.  Canollo, 
AG  III  309;  rum.  jiaiier;  prov.  frz.  jianicr;  cat. 
pancr:  span,  jxmero,  jianera;  ptg.  paneiro.  Vgl. 
Dz  233  pauiere. 

5852*  [*puiiiitii,  -am  f.  1  pants),  =  ptg.  jimla, 
oin  Laib  Brot,  kleincs  Brot,  vgl.  Dz  474  .v.  ti.] 

5863)  (♦pflnritarTus, -urn (/inwi's).  Backer,  =  .s  p a n. 
patiadero:  pt-;.  iiadeim.  vgl.  Dz  474  pada.] 

5854)  paiidurii,  -am  f.  (Tiayifovpa),  oin  musika- 
lisclics  Instrument;  ital.  pandiira,  pnmh'ira,  auoli 
volksetymolngiscli  iiiandola,  ein  SaitoniMstniment, 
Zither;  frz.  jiandore.  mandore.  mnndole:  .i])an. 
pandiirria,  volksetymologiscli  umgestaltct  in  ban- 
diirria.  handola;  ptg.  bandurra.  Vgl.  Dz  233 
pandura. 

5855)  paildus,  a,  um,  gekriimmt:  span. /ia«rfo, 
ein  wenig  gekriimmt;  naeh  Bugge,  R  III  15G,  i.st 
von  pandus  abgeleitet,  bezw.  aus  *pand-ard  eiit- 
standen  frz.  jmnard  (nur  iiblich  in  dcr  Verbindung 
cheval  panard  „cheval  dont  los  plods  dc  devant 
sont  tournes  en  dehors");  die  Vereinfachung  von  nd 
zu  Ji  findot  sich  auoh  in  prenonx  aus  prendons. 

5856)  piiuiciilii  u.  imnicTiiin  n.  (panis),  wiilscher 
Fcnch,  italionischcr  Hirso  (Panicum  italieum  L); 
ital.  panico  (Canello,  AG  III  380,  fiihrt  das  vom 
deutsclien  Pfenniy  staniniende  fhiici  „centnsimi, 
parola  burleska"  .lis  Spheideforni  zu  panico  an,  cr 
soheint  also  Pfennifi  von  panicum  abzuloiton,  das 
aber  ist  unstattliaft,  vgl.  Kluge  unter  „Pfcnnig''); 
rum.  pdrinc;  rtr.  paniccia;  f  riaul.  ^inMi;  prov. 
frz.  eat.  jmnn,  daneben  panic;  S])an.  panizo: 
ptg.  pain(o.  Vgl.  Ascoli,  AG  IV  353  Anm.  3; 
Grober,  ALL  IV  427. 

5857)  paiiTs,  -em  m.,  Brot;  ital.  pane;  rum. 
paine;  rtr.  pan,  paun  etc.,  s.  G.irtnor  §  200; 
T^xov.  pans,  pas;  frz. pain;  cat.  ^Ja;  span.  j(«k,- 
ptg.  i)avi,  2}ao. 

5858)  pannultLs,  *i>aniiellus,  -iim  m.  (Deinin. 
z\i  pannus),  Lumpen;  itsil.  panneno,  ein  Stiickchen 
Tiich;  rum.  panurd,  gewiihnliches  Tiicb ;  span. 
paiiuelo  =  *pannenlus,  Taschentuch. 

5859)  puuuiis,  -um  m.  [nTjVoq),  Lappen,  Tuch; 
ii di\.  panno,  Tuch;  (rum.  pdnura);  rtr.  ponn; 
prov.  altfrz.  vat.pan;  span.  jya/!«,-  ptg.  panno. 
Vgl.  Dz  Gbi  pan;  Griiber,  ALL  IV  427. 

5860)  [*pansS  (aus  *pamlsa  v.  pando),  ausgc- 
breiteter  Gegenstand,  =  rum.  pdnzd,  Leinewand, 


Pliitl<>,  dazu  iliis  Vb.  impdiitesc  ii  it  i,  luiHliroilon, 
ordneii.  | 

5801)  Pailtnlcoil,  Name  einos  boHniidors  in  Vonodig 
verehrton  lli'iligi'ii;  davon  ital.  patittiloiir,  I'inu 
stobonili'  Cbarakt^'i'ligiir  im  volkHtiimlichou  ital. 
I.nst.shiol,  auf  dit'.'Sii  llononuniig  Hulicint  frz.  pixnUdmi, 
Boinkleid,  zuriii'kgofiibit  warden  zu  niiissou ;  ver- 
miitlich  goliorten  langp  HiMiikb-idor  zum  kounzeioh-  / 
nondon.'Vnzngt^  dc'8Puut_nloni'.  Vgl.  Dz  3HS;)(iiiy(i^)»ic;  «w 
Schcler  im  l)iit    unter  piintabtn.  I 

58(i2)  *|>aii1aiiuiii  n..  Sumpf:  ital.  pantiino, 
Siimpf;  rtr.  paiitmi,  Kot;  cat.  paiiUin,  Sumiif; 
span,  (ptg.)  paiilanii.  Vgl.  Dz  233  pantano; 
GHibor,  ALL  IV  4-'S. 

5863)  pilntvx,  -iccm  in.,  Wanst;  ital.  pancia; 
abgi>loitet  von  paiilex  ist  vermutlich  veiicz.  pan- 
tajun,  Ralto,  vgl.  Dz  2(14  raltn  (Stior,  Ztschr.  ftir 
vgl.  Sprachf.  XI  131,  loitoto  das  Wort  von  novTixoi; 
ab);  mm.  piintecc;  prov. /irtii.f(i;  frz.yiaji.se;  cut. 
pan-xa;  span.  ptg.  j)nii.ia.  Abgoloitct  aus  pantex 
sclioint  zu  sein  span,  jinntorrilln,  ]itg.  jiantiirra, 
Dickbauch,  jmntiirriUia,  Wado.  Vgl.  Dz  233  piincia 
u.  474  pantorriUa :  Flecliia,  A(i  II  371.  S.  audi 
untcn  pat  am  Srlilusse. 

58G't  I  pant  iit-r,  -rem  m.  {ndv&r/^)  u.  panthurii 
/".,  Panther;  ital.  jiantira;  prov.  panterii;  frz. 
panthkre;  8])an.  jxinterii  ;  ])tg.  jianlhera. 

5866)  piiiiriciilii ,  -am  /.  (I)(!min.  zu  jmnus), 
Biischol  am  llirso;  ital.  juimincchia ;  noii]irov. 
panonii);  cat.  panolla;  span,  pannja.  Vgl.  Dz 
233  pannocchia;  Griiber,  ALL  IV  428. 

5866)  piiiiiis,  -um  m.  {jiijvo^,  .T«ro,),  gehaspelles 
Garu;  davon  vicUeicht  frz.  yiaiiiic,  Pelzsamt;  (audi 
prov.  penna,  peiia,  altspan.  pena,  pena  ist  in 
der  Bedtg.  ,,PeIzwork"  wohl  dassdbo  Wort,  ;iber 
angegliohen  an  penna,  Fedor).  Vgl.  Dz  654  panne. 

5867)  piipii,  piippii,  -am  /.,  1.  Bononnung  der 
Spoiso  in  der  Kinderspradie,  2.  Name  dos  Vators 
in  der  Kinderspradie,  3.  Papst.  In  der  zweitoii 
Bedtg.  ist  das  Wort  unveriindort  in  alien  roman. 
Sprachen  vorhandeu  ^docli  ist  ital.  u.  span,  papa 
Lehnwort,  die  volkstiinilidicn  Worto  dor  Kindor- 
sprache  sind  ital.  babbo ,  span,  taila).  In  der 
dritton  Bedtg.  ist  es  obonfalls  allgemein  romanisch 
und  mit  Ausnahmo  des  frz.  jmpe  lautlich  unver- 
iindort. In  dor  ersten  Bedtg.  loht  os  fort  in:  ital. 
pappa,  Aa.mihcn  ]>apjio,  dazu  zahlreichc  Ableitungon, 
wie  pdpero,  ,junge  Gans  (sogenannt,  weil  sie  bc- 
sonders  reichlich  gpfiittort  werdpn  will,  vgl.  Dz  388 
.5.  v.,  wo  auch  span,  jiarpdr,  Giinsegeschrei,  als 
hierher  gehcirig  angefiihrt  ist),  sbafjiare  „mangiare 
avidamente",  vgl.  Caix,  St.  501,  impippiare  „riempir 
di  cibo,  iraboccare",  pappagoryia  „pingueiline  sotto 
il  mento",  pappardeUa  „specie  di  minestra",  sp>an- 
fierona,  piff'erona  „donna  molto  pingue",  pa/futo 
(venez.  jiapoto),  fett,  venez.  verones.  papota,  fiei- 
schiger  Backen;  &a.xi\.  papai,  essen;  rum.  jia^ia; 
a,\t{xz.  pajyin,  pajietie,  dialektisch  emjutfer,  voU- 
stopfen;  span,  pajia,  davon  papudo,  vollgefressen, 
kropfig,  papula  (auch  ital.  u.  schon  im  Lat.  vor- 
handen),  Kropfgc.sdiwulst,  Gcschwiir.  Parodi,  RXVII 
71,  zieht  hierlier  auch  cat.  patxorra,  span.  ptg. 
pachoria  „Ilemma".  Vgl.  Dz  234  papa;  (Jaix, 
St.  85,  436,  583  u.  501. 

5868)  papae!,  Interj.,  =  ital.  papc,  vgl.  Dz 
388  A-.  I'.  _ 

5869)  papii  +  giillus,  ein  Ilahn,  bezw.  Vogel, 
welchor  ,,Papa"  ruft;  ital.  papjiayaUo;  rum. 
papaf/al ;  pro  v.  papagais ;  altfrz.  papegai  u.  pape- 
gaiU;  (ueufrz.  ist  das  Wort  durch  perroquet  ver- 


537 


5870)  puiiii  +  landuni 


5882)  piiratjaiKla 


538 


(Irangt  worilon);  cat.  jiapagall;  span.  pt^.  pajia- 
gayo.  Nur  vermutuii-jsweiso  dan  man  fiir  liicsen 
Vogeliiameii  jtapa  +  galliis  als  Grundfortii  ansotzcii, 
denii  augonsclieinlic-h  geliort  cr  in  seineni  zweiten 
Bestamlteilu  zii  denen ,  welcho  tcils  volksetyraolo- 
gischcr  Angleicluui';,  toils  scliallnachalimcnder  Uni- 
bilduug  in  huliem  Grade  auspesetzt  wareii;  niiifjlich 
aiicli,  dais  da.s  Wurt  eiiicr  mor-^oiilaiidisdicn  Sprache 
entlclint  u.  dann  romanisiereml  unigestaltet  worden 
ist,  niir  freilidi  an  arab.  hahagd  kann  nidit  wohl 
godacht  werden.  Ein  anderer  Name  des  Papagei's 
ist  i  t  a  1.  parroechettn,  f  rz.  perroqud,  span,  perico, 
penquito,  er  ist  als  Deminutiv  zu  Petrns  aufzufassen. 
Vgl.  Dz  2S4  pappagallo  u.  237  parrocehetto. 

5870)  impa  +  liiridiiui  (Speck),  soil  nach  Genin, 
Recreat.  philul.  I  433  (s.  Dz  235  pappalardo),  die 
Grundform  sein  zu  ital.  pappalardo,  Heucliler, 
frz.  papelard,  indem  das  Wort  eigontlich  einen 
Meuschen  bczeichnc,  der  sich  pfaft'enhaft  fromm 
[papa)  anstelle,  heimlicb  aber  Speck  (/ariditm)  esse  (!). 
Das  ist  ein  scblechtcr  Witz,  aber  keine  Ableitung. 
Das  Wort  ist  offenbar  eine  Bildung,  wie  z.  B. 
vieUlard,  richard  u.  dgl.,  u.  sctzt  ein  Verbum 
*papalare  (frz.  *jmpeler)  voraus,  das  in  seiner  Be- 
deutung  etwa  demvolkstiimlichendeutRchen,,papeln" 
(soviel  wie  ,,plappern ,  scbwatzen'")  entsprechen 
diirfte,  wenn  man  ihra  nicht  die  Bedtg.  „papsteln, 
zum  Papst  halten,  den  Papisten  spielen"  beilegen 
will,  ein  papelard  ist  also  entweder  ,,einer,  der 
(Gebete)  plappert"  oder  ein  „Papstler".  Vgl.  Scheler 
ira  Diet.  s.  v. 

5871)  papaTer  ».,  Mobn;  ita,\.  paprnvere;  sard. 
pabaula ;  fTOV.jjaver-s:  iTz.pavot  =  *[pa]}>av-ottiis 
(viell.  angebildet  an  calocottonus ?) ;  span,  nbdha, 
ababol  (wo  das  anlautende  a  als  arabischer  Artikel 
zu  fassen  ist),  amapola  (wenn  entstanden  aus  aba- 
bola) ,  die  lautlichen  Gestaltungen  dieser  Worte 
scheinen  durch  das  arabische  habba  baura  ,,Sameu 
des  Bracbfeldes"  beeinflufst  worden  zu  sein;  ptg. 
papoula.  Vgl.  Dz  413  abdba,  422  amapola,  656 
pavot;  Grober,  ALL  IV  428;  Tobler,  Z  IV  374 
(erklart  pavot  als  entstanden  aus  papav  :  pavau  : 
pavo  u.  dann  niit  Vertauschung  des  Ausganges  -6 
gegen  das  Suffix  -ot  endlich  pavot,  Tobler  ist  audi 
geneigt,  pionceau,  hoehrot  (eigentl.  Sbst.  „Klatscb- 
rose"),  fiir  eine  Derainutivbildung  zu  dem  aus  pa- 
paver  entstandenen  jiavot  zu  halten,  vgl.  die  al  tfrz. 
Formen  poonccl,  pioueitcel,  die  aber  auch  zu  jjaon 
=  jjai'one»!  gehoren  konnen.  G.  Paris.  R  X  302, 
bemerkte ,  dafs  ponceaii  vielleicht  mit  paeonia 
(alt frz.  pieone,  pione,  neufrz.  pivoine)  in  Zu- 
sammenhang  steben  kijnne.  Diez  660  s.  r.  hatto 
ponceau  v.  *pimiceUus  (vgl.  punicaiis  b.  Apulej)  = 
*phoeniceus,  purpurfarben,  hoehrot,  abgeleitet). 

5872)  papiiio,  -oueiu  ?«.,  Schmetterling,  Zelt; 
ital.  pjarpaglione,  Schmetterling  (dialektiscb  mit 
Suffixvertauscbung  pdpeeia,  pipacia,  vgl.  Caix, 
St.  435 ;  moglicherweise  ist  auch  das  ebenfalls 
„Schmetterling"  bedeutende  farfalla  eine  Umgestal- 
tung  aus  pjarpagl-;  zu  farfalla  gehOrt  wiedcr  das 
Vb.  sfar/allare,  gleiehsam  (lie  Zunge  flattern  lassen, 
windiges  Zeug  scbwatzen,  aufsohneiden,  womit  ptg. 
farfaUia.  Windbeutelei,  im  PI.  Spiine,  Schnitzel, 
iibereinstimmt,  vgl.  Dz  134  farfalla);  von  piar- 
paglione  leitete  Diez  236  s.  v.  ab  sparpagliare  (prov. 
esparpalhar,  altfrz.  esparpeillier,  neufrz.  ep)arpiller, 
desparpajar],  umherstreuen  (eigentlicb  nacb  Diez' 
Auffassung  „Hattern  lassen",  also  mit  dem  neuprov. 
esfarfalhd  v.  farfalla  ubereinstinimend) ;  Caix  da- 
gegen,  St.  58,  meint,  u.  wohl  mit  Recht,  dafs  diese 


Verba  nicht  goti-ennt  werden  diirfen  von  ital. 
spagliare,  ptg.  es/;nZ/trtr,  strcuen,  sei  es,  Aah  spar- 
pagliare aus  spagliare  durch  Reduplikation  oder 
aus  derVerbindung  siiarg[ere]-\-sijagliare  entstanden 
sei,  spagliare  aber  wircl  von  Caix  aus  *dis-jialeare 
v.  palea,  Spreu,  erklart;  in  der  Hedeutuug  ..Zelt" 
hat  sich  jiapilion-  italicni.sch  zu  jiadiglione  gcstaltet, 
olino  dafs  zu  ersehon  wiire,  wodurch  der  Wandel 
der  zwoiton  Silbo  veranlafst  worden  sei;  prov.  par- 
jialho-s,  Sihmetterling;  piahalho-s,  Zelt ;  altfrz.  pa- 
veillon,  Schmetterling;  neufrz.  pnpiUon,  Schmetter- 
ling, pavilion,  Zelt;  cat.  papallo,  Schmetterling; 
span,  {inaripona  ,  Schmetterling),  pabetlon  ,  Zelt; 
ptg.  [borboleta,  mariposa,  Schmetterling),  ^xiBiZMo, 
Zelt.     Vgl.  Dz  231  padiglione  u.  236  parpaglioyie. 

5873)  pappo, -are,  essen;  \i3.\.  pappare:  sard. 
papai:  rum.  pap  ai  at  a:  span.  ptg.  papar. 

5874)  *piiput*5ii,  -am  /'.  (fiir  piipa^ea)  =  rum. 
pdpusd.  Puppe. 

5875)  piii)iUS,  -am  /".,  Blatter,  Hitzblaschen,  = 
span.  ptg.  papida,  kleine  Geschwulst,  Blase,  Beule, 
Flechte. 

5876)  papyriils,  a,  um  (papyrus),  papieren; 
prov.  jiapiri-s;  frz.  papier.  Papier,  iXaux paperasse, 
altes  Papier,  Wisch ,  papetier ,  Papiermacher  etc. 
Vgl.  Dz  654  ^xj^/fVr.  S  piipyriim  u.  No  5811  u.  5877. 

5877)  piip.vriim  «.  (ndjtvfjoi).  Papier;  ital. 
(mundartlich  I  7«i7/yo,  jiap/ejo  =  *papyrium,  Papier, 
Docht;  sard,  pavilu,  Docht;  xtr.  pavaigl,  pavier, 
pavel,  Docht;  prov.  pabil-s.  Docht;  span,  papel. 
Papier,  AaTion  papeleta,  Zettel,  p>apelero,  Papier- 
miiller,  papelera.  Schreibkasteii.  papillota,  Papier- 
zwickel,  Haarwickel  (das  Wort  ist  auch  in  das  Frz. 
(ibergegangen) ;  eine  andere  Entwickelung  von  pa- 
pyrum  (?)  \si pabilo  \u.  pdhilo),  Docht;  ptg.  papel, 
Papier  (Ableitungen  don  spanischen  entsprechend). 
Vgl.  Dz  231  ptahilo  (Diez  leitete  die  „Docht"  be- 
ileutenden  Worte  von  pabulum  ab,  was  lautlicb 
unmoglich);  Ascoli,  AG  I  177  Anm.  3:  Caix, 
St.  112;  Grober.  ALL  IV  428. 

5878)  par,  piirem,  gleich;  ital.  pari,  vgl.  Ca- 
nello,  AG  III  314;  rtr.  per,  vgl.  Gartner  §  102; 
frz.  pair  (altfrz.  per),  Sbst.,  der  Ebenbiirtige, 
Standesgenosse,  [>airc  f.  =•  PI.  paria,  Paar:  span. 
parias  (ptg.  pareas)  =  paria  +  s,  eigentlich  Aus- 
gleichszahlung,  Tribut,  Zins,  davon  das  altspan. 
Vb.  pariar,  Tribut  zahleu,  vgl.  Dz  475  parias. 
tJber  jjar  =  Paar  s.  uuten  *parium. 

5879)  parabola,  -am  f.  (naoajio'/.)]),  Gleichnis 
(ira  Roman,  ist  die  Bedtg.  erweitert  zu  der  allge- 
meinen  ,,Rede,  Wort");  ital.  (parabola  ,,la  curva 
descritta  da  un  progetto,  narrazlone  dalla  quale 
per  via  di  raffronto  si  ricava  un  insegnamento"), 
parola  (altital.  paravola,  parada,  paraula).  Wort, 
vgl.  Canello,  AG  III  382;  prov.  paraula:  frz. 
parole :  alt  sp  aw.  paraida;  sp 3.n. palabra;  altptg. 
paravoa:  ptg.  palavra.     Vgl.  Dz  236  parola. 

53801  *pariiboio,  -lire  (parabola  in  der  roman. 
Bedtg.),  reden;  ital.  parlare;  prov.  paraular, 
pariar:  altfrz.  paroler,  vgl.  Comu,  R  IV  457  u. 
VII  420;  neufrz.  parler :  span,  pariar;  ptg. 
palrar.     Vgl.  Dz  236  parola. 

5881 )  piiradisus,  -um  m.  (naQaihiaog),  Paradies ; 
ital.  paradiso  u.  dem  entsprechend  als  gel.  Wort 
auch  in  den  andern  Sprachen;  in  volkstiimlicher 
Umgestaltung  frz.  parvis,  Vorhof  der  Kirche,  eine 
Bedeutung,  die  auch  anderwarts  sich  entwickelt 
bat.     Vgl.  Dz  655  jiarvis. 

5882)  pariigaudii,  -am  /".,  ein  Kleid  mit  Besatz; 
ital.  iiaraguai  ^specie  di  veste  che  copre  tutta  la 


MM 


r>8S3i  iMnVritpl'i^" 


r.S!IS)   imn 


5.10 


|K'rRi>im.  Vion  trattn  a  rn^finin'  diil  lat.  /micik/hik/ii 
«•on  rnvvii'iiiiuiuMito  11  /Kiinir  o  (/min)  iKaiif.r,  (^aix, 
St.  4'k<. 

6HS;l)  pftriiKriplillS  -«••'  /.  (.i«(i«v<<nv(i.-).  I'ara- 
i;ra|>li ;  i  t  a  1.  /xicik/iii/o.  I'iirii;;ra|ili  K'Iiciihk  in  iMitsjir. 
Form  in  ilcn  iiliri[;i'ii  S|irarlii'Mi;  aiirsonU'iii  //'iivi//'ii 
fr».  /mrii/'r,  -/i/k-,  „la  rifra  o  >;liiriKoro  clio  i 
notui  nii|M>ni;iini<  ni  lum  atti",  v\;\.  Canollu,  A(i  111 
3iHl.     Vk'I.   D/.  VMt  imrufr. 

6884)  •.•tfn»rtXor«t«>  («Voi'»^>,  an  etnas  wot/.i-n, 
n-iluMi:  ilnvon  vi>rnmtli<-Ii  ital.  jtarnifitnarf  (am 
I'robii'riitoin  8trt<irlicn.  or|iriilii'n).  vorfjlriclu-n,  ilavon 
ilna  Slist.  fiiirnfiiitir.  Vor};l<'i<'laui;r:  fr/..  jmrnniion, 
Vorfiloiclmn^;  sjian.  luirniioti ,  /i(Iivin//i>ii.  Vul, 
Toblor,  Z  IV  37!t:  Die/.  235  {uiriKjnuf  liicH  <li.< 
span.  Form  ili's  Wnrtcs  fiir  ilio  nrs|)hin);lirlii)  unit 
>li>'.si>ll>i<  liir  I'nt.staniliMi  aiis  ViTliindun^r  iUt  IVii- 
|H>.sili<inon  /inni  +  am 

68.^6)  |*|iiira((>llii,  •iiiii  /".,  iitlcfjt  ala  (iniiulworl 
anj.'osctzt  m  wiTilcn  liir  f  r?..  jtnrrUr,  (.icniiiscainitrt'r 
l.lauoWn  jxiniltr.  Vf,'l.  Fafs ,  IIF  111  4!)3);  rat. 
jxinidello :  span.  jxiniilrUi.  Indo.'ison  diosc  Al)- 
It'itunt;  iRt  liiirlist  fiaf;niinlif;.  •«•lion  well  niclit  zu 
crsolion  ist,  zu  «rli^lioin  I'rirnitiv  das  aiifioblicli 
latt'inisclic  Wnrt  Itrniiiiiilivliildnn};  soin  soil;  audi 
wiirdp  cin  *jiaratillii  franzii.'iiscli  pnrlrlle  liabcn  or- 
•»ebon  niiisson.  Dicz  G55  (u.  808)  parelle  loitotu  das 
Wort  von  jtraltim  ab,  aber  audi  das  ist  nicht  redit 
anndinibar,  vgl.  jpdodi  Behrens,  Motatli.  p.  72,  w<i 
neuprov.  pradrlln  ziir  Stiitzc  der  Diez'sdieii  Ab- 
U-itung  angpfiilirt  wird.  Die  Abloitunj;  der  VVorto 
ist  soniit  nodi  zu  findrn,  verinutlidi  ist  das  fran- 
zosisdic  Wort  von  dem  spnnischcn  u.  catalaniscbrn 
zu  trennen.] 

588G)  [*|>iiritticuiii  n.  (par),  Gleicbheit,  Eben- 
biirtigkcit,  Add;  ital.  j)nr(i(7</io,-  })Toy.  paratge-s: 
frz.  paiagf.     Vgl.  Uz  235  partifigio.] 

5887)  pSrSveredils,  -uiii  »1.,  Pfcrd  (kelt.  Wort, 
eifi;ciitl.  \djeni)ford,  bde-it  ist  das  Wort  bci  Cassiod. 
Var.  5,  39  u.  split.  JCt.);  ital.  palafreno  (angfl- 
glidicn  an  frenum),  Zelter;  fvov.  pala/'rei'-s;  alt- 
frz.  pahifreid;  neufrz.  pale/'roi;  cat.  paUifre; 
span,  palafren;  ptg.  palnfrem.  Vgl.  Uz  232 
palofreno:  Darmcstetcr,  RV  144  Anni.  9;  Griiber, 
ALL  IV  429. 

5888)  [*|>areus,  -niii  hi.  (gobiMct  aus  doni  Stanmie 
■ipar,  sdionen,  sparon,  woven  parcere ,  and  dem 
Suffixo  -CO),  Schonung  d  h.  ein  Stiid<  Land  (Wald 
II.  dgl.),  das  gosdiont,  nidit  von  jedoruiann  betreton 
werden  soil  u.  dosbalb  eingezaunt  ist;  verniutlidi 
das  Grundwort  zu  ital.  parco:  jirov.  pares;  frz. 
pare,  dazu  das  Demin.  parquet,  Abtcilung,  abge- 
schlossener  Raum,  u.  das  Vb.  parqiier,  einpfordien; 
span.  l>tg.  parqiie.  Die  Ansetziing  eines  Sbst.'s 
*parcu.i  ist  um  so  statthafter,  als  das  Adj.  jmrcus 
ini  Sebriftlatoin  bokaniitli<-.h  vorbanden  ist.  Vgl. 
Dz  235  parco:  Th.  p.  70  (verneint  init  Redit  kd- 
tiscbe  Herkunft).] 

5889)  parens,  -ciitein  jh.  (pario),  Vator,  PI. 
Eltern,  Ver«andtt!;  ital.  parente;  rum.  pdrinte; 
pro?,  frz.  cat.  parent;  span,  pariente;  ptg. 
parente. 

5890)  pareo  _(u.  'pSresco),  piirui,  pHrTtiiiii, 
parere  (u.  parcscere),  crsdieinen,  scheinen,  offeii- 
bar  sein,  (auf  Befchl  erselieinen  =)  geborclien  (in 
der  letzteren  Bcdtg.  ist  das  Vb.  iin  Romanisclien 
durch  ohoedire  viiUig  verdriingt  wonlcn) ;  ital.  paro 
u.  pajo  parvi  panso  und  parutn  parere,  dazu  das 
Partizipialadj.  parvente,  siditbar,  und  das  Vbsbst. 
parvenza,  Schein;    rum.  pare  pdru  pdrut  pare; 


rtr.  ^xiriii,  pnri'i  etc..  vgl.  (iarlner  S  154:  Jirnv. 
par  u.  imreis  pnrri-  }iariil  n.  pari'iiul  panr  iiiul 
parrinsrr,  dnzii  dan  I'arti/.iiiialadJ.  /ifirrcii,  Hiditbar, 
u.  das  Vbsbst  /iiici'ivi.sd.  Srlidii,  vgl.  |)z  (iOfi  parvfii ; 
frz.  parah  punis  /mcii  piirailrr  aim  purnislrr 
(alt  frz.  aiicb  par.  in-r  —  7"ir|<'|(),  purl,  in-rt  •=- 
piirrt ,  parnir  --  /»i/vn|;  rat.  parrxfr  (aUcat. 
niu'li  parrr):  span    pig.  /larrn'r. 

6891)  piiiifillns,  u,  UIII  {par),  glcirjiarllg,  ital. 
/i/ir(rc/ii()(ardi.  imreijliii),  iibnlidi,  I'l.i'iiiige,  inaiieli», 
parifiHa  „nippia  di  eavalli  Kiriilli,  ccintraecanibio'', 
dazu  die  Verba  apparicchiare  (areli.  aiiiiarrijliare) 
,,prepararo"  11.  apiHirifiliarr  ,,pareggiare,  niettere 
in  eoppia",  vgl.  (^aiiello,  A(i  HI  353;  ruin  piirrchf, 
Paar;  (irov.  parelh,  gloiebartig,  iibiiliili;  frz. 
jiarril ;  cat.  parrlli ;  span,  iianjii;  pig.  /nirillio. 
Vgl.  Dz  23(!  iianrrhio;  (iriibcr,  ALL   IV  4'J'.t. 

5Hit2)  piliics,  *pilrytcin  (fur  piiru'toiii)  »1.,  Wand ; 
Hill,  parcif :  rum.  /iiirrlr :  rlr./ini:  \)rii  y.  /larrl-z ; 
{f/,.  parol :  Pi\t.  parril :  span,  y/dcn/ ;  p  tg,  ym  )■«/('. 
Vgl.  (irolH-r.  ALL  IV  429. 

5993)  piirTelarTu,  -mil  /".  (parien),  Maiierkraiit ; 
Glaskniiit:  ital.  jmrirlarin;  (rum.  purcclierni((i); 
prov.  paritaria :  sjian.  pig.  pariitarin. 

6894)  piirlo,  peppri,  piirtuiii,  pjirPrc,  gebiiron ; 
nur  eriialten  iin  span.  jilg.  parir,  1  P.  I'riis.  Sg. 
Ind.  pairn.  (Die  sonstigen  Ausdrlieke  fiir  „gebaren" 
sind :  ital.  parlorire,  dar  od.  meltcr  alia  luce; 
prov.  enfanlar;  frz.  CH/'((»W(fr  (dielitorisch),  mettre 
au  mondc,  accoucher.) 

5895)  piirTo,  -are  (par),  gloidimadien ,  durdi 
Zablung  auRgloi<'lien,  zablen ;  (prov.  pairar);  frz. 
jiarier,  wetten;  al tspan.  ywin'ac,  Tribut  zalilcn, 
s.  oben  par.  („Wotten"  lieifst  ital.  scommcttere ; 
span,  apontar,  hacer  una  apnexta,  jioner;  ptg. 
apostar,  fazer  utia  apnsta,  por.)  Vgl.  [)z  iibi  pairar. 

589C)  [*pSrToiriin  n.  (nadi  Flediia,  AG  II  3G8, 
nonpar,  was  aber  hijdist  iinwahrsdieinlieb  i8t),Kodi- 
kessel ;  ital.  ;jn/Mo?o;  rtr.  jiariel ;  \)yov.  pairol-.i; 
altfrz.  peirol ;  oat.  ]ierol;  span,  perol ;  ptg. 
parol,  Kufe.  Vgl.  Dz  470  perol  (wollte  die  Wort- 
siiipe  auf  lat.  palina  zuriiekl'iihren,  was  s<dileebter- 
dings  unmiiglieli  ist);  Sebudiardt,  R  IV  25(j  (stellte 
kclt.  pair,  per  als  (Jriindwurt  auf,  was  redit  an- 
nebrabar  ersdieint,  dodi  mufs  man  annebmen,  dafs 
<las  kelt.  Wort  sdioii  in  das  Volk.slateiii  iiberge- 
gangen  soi);  (Jriiber,  ALL  IV  429  (.stellt  •yjanV)/i(m 
auf).] 

5897)  *pariuiii  «.  {par),  Paar;  ital.  jmro  „aolo 
in  a  jiaro",  pajo  ,,due  cose,  le  iiuali  stanno  natu- 
ralmonte  in.sicme",  (daneben  par  „duo  cose  siinili 
in  generale"),  vgl.  Candio,  AG  III  309;  (das  „Paar" 
hoifst  rum.  pdrechi-;  prov.  paria;  frz.  paire; 
span,  par,  pareja;  ptg.  par,  jiarelha). 

5898)  piiro,  -are,  liereiten  (im  Roman,  hat  sidi 
daraus  die  Kedeutung  ,,hinlialten"  und  „abbalten, 
schiitzen"  cntwickelt,  der  vermittelnile  BegrilT  ist 
„sich  zu  etwas  beroit  madien,  sidi  fertig  stellen") ; 
ital.  parare :  prov.  jmrar;  frz  purer;  eat.  span, 
ptg.  parar,  (ptg.  pairar,  ertragon,  ablenken,  un- 
entseblossen  soin,  lavieren,  diirfte  dassclbe  Wort 
sein,  vgl  Dz  471  .5.  v.,  wo  ;illerdings  auch,  aber 
scliwerlich  mit  Recbt,  bask,  pairalu ,  leiden ,  als 
Grundwort  vermutet  wird).  Zu  dem  Verbiim  das 
Sbst.  ital.  pnrata  (frz.  jiarade  etc.),  Stdlung  zur 
Aliwehr,  Schutzwohr.  Mittelst  para-  in  der  Be- 
deutiing  „si;biitzen"  werden  zahlreiclie  Komposita 
gebildet,  z.  B.  itnl.  parajietto,  fr/..  parajiit,  Brust- 
scbutz,  Brustwelir;  —  ital.  jiarasole,  frz.  parasol, 
Sonnenschutz ,    Sonaenschirm ;    —    frz.   parapluie, 


541 


5899)  [laroolila 


5922)  passatlrarlfls 


542 


Rogenschutz,  Kegonschirm  —  ital.parrt»eHto,Wind- 
scbutz,  Windsohirni  u.  a.     Vgl.  Dz  235  parare. 

5899,1  parochia,  -am  /'.  (fiir  narjotxia),  Paruchie; 
ital.  jiarruchia  (gel.  Wort,  das  volkstiiiiilicho  ist 
jiiece=j>tebem) ;  rum. parochie;  f^z.^J(lro^A■se,■span. 
jiarruquia;  [itg.  parochia  (gel.  W.).  Vgl.  Dz  237 
jMrrochia;  (irober,  ALL  IV^  430. 

59001  *par6clius,  -um  m.,  Pfarrcr;  ital.  parroco, 
Pfarrer;  rum.  pan'/li:  prov.  paroc-s,  Pfarrland  (die- 
selbe  Bedtg.  hat  frz.  paroissien  =  *pai(ichianus, 
aufserdem  bedcutct  dasWort„Gebotbuch",  ..Pfarrer" 
ist  frz.  cure);  span.  ptg.  parroco,  Pfarrer.  Vgl. 
Dz  237  parrochia. 

5901)  parra,  -am  /'.,  Name  cines  Vogcls,  ctwa 
Schleiereule,  Grunsjiccht;  al.'s  Vogelnanie  lebt  das 
Wort  ini  venez.  parriiszu  fort;  das  im  Cat.  Span. 
Ptg.  sich  findende  Wort  parra,  Weinranke,  Reben- 
gclander,  (dazu  das  Vb.  parrar,  die  Zweigc  aus- 
breiten)  ist  vielleioht  trotz  seiner  gaiiz  andersartigen 
Bedtg.  doch  auf  das  lat.  parra  zuriiokzufUhren  :  eine 
Wcinrebe,  welche  an  ciuen  Bauustamm  sich  liiuauf- 
windet  und  niit  ibren  Banken  an  demselben  sich 
festbakt,  lafst  sich  wohl  vergleichen  mit  eiuem  Vogel, 
nelcher,  wie  der  Specbt,  eincn  Bauuistamra  hinauf- 
klettert,  indeiu  er  mit  Schnabel  mid  Krallen  sich 
festhalt.     Vgl.  Dz  475  parra. 

5902)  pars,  partem  /'.,  Teil,  Seitc,  Kichtiing; 
itaL  rum.  parte;  rtr.  part,  Teil,  cart,  Eichtun^', 
Tgl.  Gartner  §  72;  prov.  frz.  cat.  part;  span, 
ptg.  jjarte.  Ini  Prov.  wird  part  auch  priipositional 
in  d(jr  Bedtg.  „iiber,  jeuseits,  aul'ser"  gebraucht; 
auch  im  Frz.  wird  2>arU)  in  gewisscn  Verbindungen 
(lie  par  le  roi  u.  dgl.)  in  priipositionaler  Weise  ge- 
braucht, vgl.  Dz  655  2'C>^. 

5903)  [*parsTto,  -are  iFrequentativ  zu  jtareere), 
schonen;  lura.  jja^l res  ai  at  a,  schonen,  hiiten  etc.] 

5904)  partem  tenere,  die  Partei  jemandes  haltcn, 
=  mm.  jjdrtineiC  ii  it  i,  jem.  bcgiinstigen. 

5905)  ['^partensianiLs,  -um  m.  (von  part-  abge- 
leitet  wie  *artensianu>i  =  ital.  artigiano  von  art-, 
vgL  yiechia,  AG  n  12  ff.l;  i\.&\. partigiano,  Partci- 
ganger,  damach  der  Waffenname  partigiana.  Parti- 
sane,  Hellebarde;  frz.  partisan,  Partciganger, 
partuiiaue,  pertuisane  (angebildet  an  pertuis,  diirch- 
stofsen),  Hellebarde.     Vgl.  Dz  237  partigia)m.'\ 

5906)  *partifella,  -am  /'.  (Demin.  zu  par»), 
Teilchen ;  ital.  particeUa;  rum.  partice;  pro?. 
parcela;  frz.  parcdle;  (span.  pKirteciUa);  ptg. 
pareella. 

5907)  particalaris,  -e  [particula,  Demin.  v. pars), 
einen  Teil  betreffend,  besonders;  ital.  jiarttcolnre : 
frz.  particuUer  etc.;  iiberall  nur  gelehrtcs  Wort, 
ebenso  das  davon  abgeleitete  Sbst.  particularitas  =-  ; 
ital.  particolaritd,  frz.  particularitc  etc.  l 

5908)  partio,  -ire  (pars),  teilen  (im  Roman,  hat ! 
sich  hieraus  die  Bedtg.  „fortgehen,  abreisen"  ent- 
wickelt,  eine  Begrififswandelung,  welche  in  derjenigen 
des  deutschen  „scheidcn"  cin  Gegenstiick  besitzt) ; 
ital.  partire :  prov.  frz.  cat.  span.  ptg.  partir. 
Vgl.  Dz  237  partire. 

5909)  [*partita,  -am  /.  (Part.  P.  P.  von  jmrtir), 
Teil,  Abreise  is.  partio);  ital.  partita  (daneben  in 
der  Bcdeutung  „ Abreise"  partenza  =  *partentia); 
prov.  partida;  frz.  partie  (daneben  in  der  Bedtg. 
., Partei"  parti,  Vbsbst.  v.  partir,  in  der  Bedtg. 
j.Abreise"  depart,  Vbsbst.  v.  departir);  span.  ptg. 
partida.] 

5910i  partitlo,  -onem/".  [jiarlire),  Teilung;  ital. 
jmrtizione,  partiyione;  p  lo  \\  parso:  frz.  (nur  altfrz.) 
pari^on,  parson,  davon  abgeleitet  ^jar*-,  par^onnier,  . 


gleichsam  *j)artitionarius,  Teilhaber,  Partner;  span. 
particion;  ptg.  parti^ao. 

5911)  parvuliis,  a,  um  (Demin.  v.  parvus),  klcin; 
ital.  parrolo,  pargolo,  dazu  das  Mcrsaa. pargoletto, 
vgl.  Dz  388  pdrgoh). 

5912)  parvus,  a,  um,  klein;  ital.  ^«irco;  rum. 
part:  span.  ptg.  parto;  das  Wort  ist  iiberall 
veraltet  u.  halbgelehrt;  die  iiblichen  Aus<lnicke  fiir 
,, klein"  sind:  'i\.?i.\.  piccolo;  prov.  ^jet/t-^;  frz.  cat. 
petit;  syAu.  pcqueno;  \>tg.  pequeno,  welche  Worte 
auf  den  Stanim  pic(c)-,  pit-  (s.  d.)  zuriickgehcn. 

5913)  ahil.  parzjan,  barzjan,  wiiten;  davon  nach 
Dz  388  paszo  ital.  passiare,  toll  sein,  pazzo,  toll, 
wiitend,  strnpazzare  (irz.  estrapasser,  span,  cstra- 
pazar),  eigentl.  (nach  Diez!)  jem.  iibermafsig  narren, 
verhohnen,  mifshandeln,  dazu  das  Sbst.  strapazzo, 
Beschwerde.  Besser  aber  fiihrt  man  mit  Caix,  St.  62 
u.  Riv.  ili  fil.  rom.  II  175  (vgl.  auch  G.  Paris, 
R  Ym  619),  u.  Scheler  ini  Diet,  (unter  e.-itrapade) 
strapazzare  auf  strappare  (^zusammenliangcnd  mit 
dtsch.  straff,  strapfeii)  zuriick.  Dafs  frz.  e.-itrajjasser 
u.  span,  estrapazar  aus  dem  Ital.  entlehnt  seien, 
ist  nicht  zu  bczweifeln,  vgl.  G.Paris,  R  VIII  619; 
Caix'  gegenteilige  Beraerkung  in  den  Aggiiinte  etc. 
der  Studj  p.  205  ist  voUig   unhaltbar. 

5914)  pasceoIiLs,  -nm  hi.  (ifaoxoj'/.oi),  Beutel, 
Borse;  rum.  pdschiuld.  Sack,  Tasche. 

5915)  paschS,  -am  /'.  u.  pasclia  n.  (hebr.  nDs)> 

Osterfest;  ital.  pasqua,  gleichsam  *pa.^cua  (ange- 
lehnt  an  pascere);  sard.  2)asca;  rum.  jni.^ti  /.; 
p  ro  V.  jjosca,  pasqua  ;  frz.  pdque,  auch  PI.  pdques; 
cat.  jjosqua;  span,  pascua:  ptg.  jjoscoa.  Vgl.  Dz 
237  pasqua;  Fafs,  RF  lU  506. 

5916)  pasclialis,  -e  (^jasqua),  osterlich;  it  ah 
pasquale  etc. 

5917;  pasco,  pavl,  pastum,  pascere,  fiittern, 
weiden  lassen;  ital.  pascere  (schw.  V.);  rum. pa-sc 
pascui  pascut  jJO-^te;  prov.  Pias. pais 2>aihs,  (Perf. 
nicht  belegt).  Part.  Prat,  piascut,  2>aisut,  Inf.  2'aisser, 
pailier;  frz.  y>ni«  (2>us)  ^jm  2'oitre;  cat.  pjeixer ; 
span.  2'«<^i'';  ptg.  2'("><^<"^- 

5918)  [*pascuaretta,  -am  f.  (2iaseua),  Bliimchen, 
das  auf  der  Weide,  AViese  bliiht,  =  frz.  pdquerette 
(angelehnt  an  p)<iiue),  Gansebliimchen ,  vgl.  Fafs, 
RF  m  493.] 

5919)  [Pasquino,  Name  einer  Bildsaule  in  Rom, 
an  welche  man  Spottschriften  anzuheften  pflegte; 
davon  ital.  y/n.sjui'iidfa,  pasqwilo ,  SpottS(thrift ; 
frz.  jjasquin,  Spafsmacher;  span.  ^WAi/Mmo,  Spott- 
schrift.     VgL  Dz  237  Pasquino.] 

5920)  (uva)  *passa  (vgL  jjassiim,  Wein  aus  ge- 
trockneten  Trauben)  =  span.  2"^'"'>  getrocknete 
Weintraube;  ptg.  ^jossa.     Vgl.  Dz  475  jjosa. 

5921)  *passa  (v.  *passare)  -\-  mauus;  daraus  nach 
Dz  238  ital.  ^>assnm«no,  Besatz,  Borte;  fiz.2>asse- 
meiit ;  span.  2><^s'*''»^»<'  (bedeutet  auch  Treppen- 
gelanderj :  ptg.  pj^^^samanes.  Vermutlicb  aber 
beruhen  die  an  manus  anklingenden  Formen  auf 
volksetymologisierenderUmbUdung;  diethatsachliche 
Grundform  diirfte  *passamentum ,  die  ja  auch  in 
frz.  passement  u.  im  ptg.  2><tssamento  (Hingang, 
Tod)  vorzuliegen  scheint,  sein.  AufZusammensctzung 
mit  2>assa-  beruhen  dagegen  frz.  2""'Se-2Joil  (*2)assa 
+  2iHuni],  2Jaste-2/ort  etc.,  auch  span.  2"'S"'^('He, 
Gassenhauer,  2'assajuego,  ein  Ballspiel  etc. 

59221  ['''passatioarius,  -um  »i.  (*2Jassaticuni), 
einer,  der  einen  Weg  zuriicklegt ;  i  taL  jja«.5«!/^«ro, 
passeggiero,  -e;  iti.2'assager ;  span.^^twojtTo;  p  tg. 


b4A 


&»:33)  |>Aiiivktl>Uiii 


r)!»37)  luit 


544 


IMUsaffriro.  U«k  Wort  ist  luirli  Atlj.  niit  ilor  \M\)-. 
,vor}.'iiii>,'li''li".| 

6U2a)  [*|tibiSAII('fini  (I.  (yxi.sMirrl.  cllViKr  \V>'k, 
iJiirfligiUiK,  l>"r<'li/.U(;;ilii  I./ih.nmk/i/h)  :{ r  /.. imnsajir : 
simn. /Kisiij'c;  \il  ^.  iHi.isiiiirm.  Vmi  i  ta  I. /ii(.s'.mi</,i/|(i 
(lag  Yi-rl)  />ij,vM'(/;;i<iif,  waiiiliilii.| 

5t)2't)  piUvsiir,  -(rem  ii.  pussitr,  -lireiii  (^..pasitor, 
lion  patwur"  I'lolms  App.  IStH,  ;i;i  K  I,  Sporliii^;; 
itnl.  i»issrre,  jni.isno  u.  jnistitrti,  SporliiiK;  ruin. 
ixisrrc,  Voj^>I ;  pro  v.  /«i.s><t,  yKis.srni ;  f  r /.. /insxrcrdK, 
ixi.s.-.frfllf  =-  •y<(iAsrct7/i(.v,  jmssenlln,  Sporlinj;  (das 
iibliclioru  Wort  ist  abor  muii;c(ii<  s.  ubi>n  iiiiisriol; 
span.  iHijaro,  Vo(.fi>l;  ptg.  itansnro.  V^jl.  D/.  -176 
/«ijyird. 

6926)  piissio,  -uiieili  /'.  (jxitioi'),  dus  Luulon ; 
ital.  imssioiic :  pruv.  imssio-s;  trz. passion;  span. 
jHisioii :  \ttg.  jiaixi'iu. 

5!)2C)  'pilsso,  -ikrc  (v.  jiassus,  Pt.  I'f.  v.  iiamlirc), 
woit  aufniaoluMi ,  ^itn;{bar,  diircli^olibar  inndion, 
diircbgi'liini  la.sscn,  iliirvli^oliuii ;  i  taLyias'sa/T;  (ru  in. 
jiasii,  fjcliurl  iiiobl  liiorlier,  sonduni  lu  iieiisare); 
prov.  intssiir:  frz.  jmsser;  eat.  /inssar;  span. 
im-sar;  \>lti.  imssar.     \g].  D/.  238  jKiasarc. 

5il27)  |>ri8Ml8,  -uui  III.  [jiiiikIo),  Siliiitl;  ital. 
IHisso,  davoM  s-jmssaif ,  scliroiteii,  };^''i^'i''.  I'ni". 
prov.  frz.  cat.  yxis  (iiii  Vn.  wird  das  Wort  als 
Verstarkiing  dor  vorbalcn  Verneiniinj.;  {?obrauclit  u. 
ist  iiifolge  (lessen  auch  fiir  sicli  vornoincndor  13odtj;. 
=  „niclit"  fiiliig  -^owordcn) ;  span,  paso,  davon 
pascar,  spaziiTon  f^obcn,  jiaseo,  Spaziorgaug;  ptg. 
Iiassii.     Vgl.  l)z  G5u  jkis. 

5928)  pastu,  -am  /'.  {ndoTtj),  eiii  Gcriclit  vun 
■goinisclitoD  u.  oingebrockton  Speison,  llagoiit,  Brei; 

ital.  pasta,  Teig;  prov.  pasta:  frz.  2<utc;  span, 
ptg.  jMsta.     Vgl.  L)z  238  pasta. 

5929)  t*pnstatrim  «.,  Tciggcbiick,  Pastoto;  frz. 
pdtc  (bedcutot  aucb  „Tiut«nkloks",  „Farbonauftrag" 
u.  dgl.),  davon  7<ri<i*-.si<;r,  Pastctcnbiicker;  („Pastoto" 
iind  ..I'astetcnbiickcr"  hcifseu  ital.  pasticcio,  pa- 
sticciere;  span,  pastel,  pastclero;  ptg.  pastel, 
pastileiro).\ 

5930)  pastillus,  -um  in.  (pasta),  kleincs  Tcig- 
gcbiick; ital.  pastello,  aus  Farbcntcig  geformtcr 
n.  gctrocknetor  Stift  ziim  Malcn;  frz.  pastel,  Mal- 
stift,  pastille,  Platzdien,  Kiiuclierkerzchcn ;  .span. 
pastel,  Farbstift,  Pastcte,  Kicks,  iiaslilla,  Pliitzchcn, 
p  t g.  y/((*(t7,  Farbstift,  Pastcte,  pa.'itilha,  Pliitzcbcn, 
Kiiucberkcrzcben.     Vgl.  Dz  238  imsta. 

5931)  piistiiiaca,  -am  /'.,  Mijlire,  Kamttc;  ital. 
busiiaga  (aus  dera  Span,  entlebnt),  wilder  Fcnchel, 
vgl.  Caix,  St.  240;  {ixz.  panais,  Mobre,  vgl.  Grober, 
ALL  rv  430);  span,  biznaya  (in  seiner  Lautbildung 
durcb  das  Arabiscbe  bccintlufst),  Fcnchel,  wildo 
Pctcrsilio,  vgl.  Baist,  Z  LX  147.  Aufserdcm  als 
gel.  W.  ital.  pastinaca;  (rwm.  pdst(irnac);  prov. 
pastenaija;  cat.  pastnnaga ;  span.  ptg.  j<as<j/!aca. 

5932)  piistio,  -oiiem  /'.  (pusco),  Fiittcrung;  ital. 
pa.scioiia;  rum.  jjdsciuiie;  frz.  paisson. 

59331  pastor,  -orem  »».,  Hirt;  ital.  pastore; 
rum.  pastor;  \>To\.  pastie;  irz.  patre;  cat.  span, 
ptg.  pastor. 

5934)  puiitdrius,  a,  um  (pastor),  zum  Hirten 
gchorig;  ital.  pasluja,  Spannkette  der  Pferde  auf 
der  Woide,  davon  die  Verba  iiiipa.'<ti>iare,  dieso  Kctte 
anlegen,  .■'pastojaie ,  diese  Kette  abnehmcn.  Vgl. 
Dz  238  pastoja.    S.  No  4114. 

5935)  pastui-a,  -am  f.  (pastu.s),  Weide,  Futter; 
ital.  pastitra;  (rum.  pdstiira  bedeutet  „frischer 
Honig,  Honignabe,  Kohwacbs",  die  urspriingliclie 
Bedtg.  ist  also  befremdlich  eingcengt  worden);  prov. 


inislura:  frz.  luitiirr;  cat  span.  ptg.  iiasliira. 
Aligiiloitel  von  iHisturii  ist  i  ta  1.  iiasturate,  untorer 
'IVil  des  PferdefufseH,  die  sog.  KohsoI,  wo  die  Spanii- 
kelte  angi'legt  wird,  u.  mil  gleiclier  Hodoutiing  frz. 
jititiiroii.  vgl.  niiiietrer  (-^  *eiiiiiasturer),  die  Spann- 
kette aidegen,  tlijielrer,  dieso  Kette  abnebineii.  Vgl. 
Dz  238  iiii.slojii. 

6930)  paNtiis,  -um  m.(i)asco),  Fiitlerung,  Futter; 
ital.  inislo;  (rum.  jiasciit);  prov.  /«ist-r;  frz. 
/iri/ (bedeutet  nur  „lluiidefutter"l,dazu  dieZuHamnion- 
Kolzung  (i//y((i?  ■-=•  *a]iimstiis,  l^i'kfuttor,  Kiidor,  PI. 
appas  (fiir  <iyi/<ii<.s),  Itoize;  cat.  jiast;  «i)an.  ptg. 
liasto. 

5937)  Staiinn  pat,  patt;  auf  einen  Stamni  patt, 

pat,  dor  vermutlicb  niederdoiitscbon  UrHpninges  ist 

und   (lessen  (irundbedeutung  „(auf   breitcn  Fiifson) 

wutsclieln,  (mit  breitcn  Pfoton)  beriiliren,  betatscben" 

zu  sein  scheint   (vgl.  die   volkstunili(dien  dcutBclien 

Ausdriicko  „Patselie,  patsclien"),  gelil  eine  unifaiig- 

roiche  ronianischo  Wortsippo  zuriick.     Dioselbo  ist 

bosondors  iin  Franzosisclion  stark  vorlroton  u.  sclioint 

erst  von  dort  aus  au(!li  in  anderc  roman.  Si)ra(dion 

ver|)llanzt    worden    zu    sein.      Die    wicbtigst*,'!!    der 

liierlicr   geborigon   frz.   Wurte   sind :    patte,    Pfote, 

Tatzc,  jKilin  (ital.  paltiiw),  cigontl.  breitor,  iiluiniier 

Silnib,  Sc'lililtscluib,  lUiwuw  /lalincr,   palintii/c  etc., 

/Kit'iiiil ,    ]ihinipfiil'sig,    I'at.scljful's ,   Tiil|)atscli   etc., 

jKildis,  pliinii)e  Siira(Oie,  Bauornsiiracliu,  Volksniund- 

I  art  (vgl.  Uriibor,  Misc.  40,   sonst  wunlo  das  Wort 

j  als  aus  *patrois  v.  palric  entstanden  orkliirt,   vgl. 

I  Dz  055   ».   v.),  patoicr ,   patscbeln  ,   pataiiycr,   iiu 

Schlaninio  herum   patschen,  patoiiiller,  pliitscliern, 

ini  Kote    j)atschcn,    dazu    das   Vbsbsl.   (patouille) 

\patrouillc  (ita].  jmttiifflia,  span.  palruUa),  eigontl. 

i  das  Horumpatscben,  Uraborwaten,  liorumpatschende, 

I  durch  dick  u.  diinn   watendc  Uesellschaft,   endlich 

I  umherziehondo  Streifwache.     Aucb   ini  Span,   und 

Ptg.   ist   die   Wortsippo  ziemlich    cntwickclt,    ihre 

wicbtigstcn  Vertreter  sind  liier:  jiala,  Pftite,  Tatzo 

(das  Wort  bedeutet  im  Span,  audi  ,,(jans",  im  Ptg. 

„Entc",    dazu    das  Mask,  palo),  patada,  Fufetritt, 

\]iata(jon,   breitfiilsig,    span,  jiatan,   plumper  Korl, 

Bauer,  \itg.  patao,  Tolpel,  ;/(i<r7o,  Holzscliuli,  span. 

jiatiii,  i^tg.  patim,  Schlittschuh  (das  W(jrt  ist  audi 

I  Demin.  zu  span,  patio,   ])tg.   jiateo,    Hof,   welcbe 

Worte  ncbst  dem  gloiclibiMlcutenden  cat.  ucuprov. 

\  pati ,    altprov.  ji(i;iiiuii-s   wolil    ebenfalls  hierhcr 

1  gchoreu    und    eigcntlicb    ,,Trampelplatz"    bcdeuten 

>  diirften,  nach  andcron  froilich  sind  sie  Umgostaltung 

I  cincs   afrikanischen  Wortes  pathaton,   vgl.  Dz  475 

\pdtio),    span.    ptg.   patear ,    trampoln.      In    ital. 

I  Mundarten  findet  sich  pata  teils  in  dor  Bedeutung 

j  „Fufs",  teils  in  der  von  „Latz,  Klappe  an  Kleidern, 

Lapi)en"  (eigentl.  wohl  fufssoblcnartig  gescbnittenes 

Tuch),  jiattino  u.  paltutjlia  wurden  schon  erwiihnt. 

j  Vgl.  l)z  238  jiatta  u.  239  pattufjlia,  (233  paiitdf'ola 

spridit  sich  Diez  dahin  aus,   dais  ital.  panto/ola, 

iPantofFel,    rum.  jiaido/la,    frz.  pnutouflc,   span. 

\pantull(>,  auch  cat.  jilantofa  fiir  *pantolla  in  dem 

'  crston  Bestandtcile  wohl  auf  jiatta   zurii(^kgehe,    in 

dem  zweiten  aber  eine  Anbildung  an  manoii/k.  Muff, 

=  *mamq>ula   sei.      Aber    dais   in  pat   ein   Nasal 

eingetreten    sei,    ist    schwer    glaublicli.     Die   betr. 

Worte  gehoren  in  ihrom  ersten  Bestandtcile  vermut- 

lich  zu  dem  scheinbaren  Stamme 7<nn<-,  wov.  span. 

pantorrilla,  ittg.  2)aiiturrillM,  Wade  [s.  oh.  pantexj, 

u.  bezeichnen  cigentlich  w(j1i1  bauchige,  weitoSdiuhe; 

bcziiglich  des  zweiten  Bestandteils  der  Worte  wird 

man    Dioz   beistimmen   diirfen).      Sich   auch    unten 

pautu. 


545 


5!)38)  nardfjrifty 


5365)  pSvlmentiim 


546 


5938)  fl:«T«rt<Tf<»',  sflilagoii,  klojjfcn:  ilavon  viel- 
leicht  ital.  balassare,  scliiittoln,  vgl.  Dr.  356  s.  v. 

5939)  amorikanisch  patata  =  span.  y>tg.  j'atata, 
batata,  Erdapfol.  vj,'l.  U/.  475  s.  v. 

5940)  'PataYiiim  ».,  Padua;  davon  nacli  Littre 
diircli  Umstellimg  au8  ;)nrfo«e-soie  frz.  pott-de-soie, 
jiout-de-t'oie ,  imult-de-foie ,  glanzloser  Seidenstoff. 
.Icduch  crsclieint  diese  Ableitiing  als  selir  fragwiirdig. 
Vfil.  Sclu-ler  iiii  Diet.  .v.  v.;  Fafs    RK  III  5()0.] 

5941)  patella, -am /'.  (Demiii.  v.  jialera),  Scliiissel, 
Plath-;  ital  jiadelln,  Pfannc,  Ticgel :  altfrz.  paicle, 
/laele ;  ii  c  n  f  r  z.  poelc :  spa  n.  padill'i,  Pfanne,  jiuila, 
Bccken.  Vgl.  llz  650  /loele  1  lUic/,  zielit  audi 
l>tg.  ;<e//«.  Ball,  hierher,  das  Wort  diirfte  aber  zum 
Stamrae  6«//  [s.  d.]  gchiiren). 

5942)  pateus,  -entem  iPart.  Pras.  von  jiiitere), 
offen:  ital.  palente,  offen,  klar,  als  Sbst.  offener 
Brief,  Patent  (in  letzterer  Bedtg.  als  gel.  W.  auch 
in  den  iibrigen  Sprachen);  \iTtiv.  patcn-s,  offen,  frei. 

5943)  pater,  -trem  w.,  Vater;  ital.  r it.  padre 
(die  volkstiimlichen  Wortc  .sind  babho,  bap);  (rum. 
lata);  prov.  paire ;  frz.  pert;  cat.  paire;  span, 
ptg.  padre  (in  der  Kinderspracbe  dafiir  span. 
taiia:  ptg.  tatd). 

5944)  patera,  -am  /.  (patco),  Opferschale;  span. 
patera  (daneben  /lati'iia,  ontstanden  durcb  Suffix- 
vortauscbnng  aas  jiatina).  Deckel ,  grofse  Schau- 
miinze;  ptg.  patera,  Opferschale,  gel.  Wort.  Vgl. 
C.  Michaolis,  St.  p  252:  Caii,  Giorn.  di  til.  rora. 
II  68.     S.  auch  patina. 

5945)  patlbllis,  -e  [patinr),  crtraglich,  einpfind- 
sara;  ital.  patU>ite  „pa8sibile  e  paziente",  patevole 
„tolleral)ile",  vgl.  Canello,  AG  III  320. 

5946)  patlbuliim  «..  Halsblock;  ital.  patiholn, 
Galgen,  Rad,  Richtplatz. 

.5947)  patiens,  -entem  (Part.  Priis.  von  pati), 
erduldend,  geduldig;  ital.  paziente;  frz.  patient, 
(als  Sbst  der  zur  Hinrichtung  Vcrurteilte) ;  span, 
ptg.  jiacieide. 

5948)  patientia,  -am  /'.  {pati),  Geduld;  ital. 
pasiema;  frz  patience  (als  Pflanzenname  wird  das 
Wort  von  Littre  fur  volksetymologisch  aus  dem 
deutscben  ,,Pattich"  =  lat.  lapathium  entstanden 
erklart,  was  schon  uni  dcswillen  bochst  unwahr- 
scheinlicb ,  weil  patience  gar  kein  volksturaliches 
Wort  ist);  span.  ptg.  pacicncia;  ubcrall  nur  ge- 
lebrtes  Wort. 

5949)  patina,  -am  /'.,  Schale;  davon  nach  Diez 
476  abgeleitet  prov.  pairol-f,  Pfanne  (*patinol, 
*j>atnnl,  *  patrol,  pairol);  a^au.  perol.  Ableitung 
aus  patera  diirfte  aber  naher  liegen. 

5950)  *patTo,  -Ire  (scbriftlat.  patior,  passus  sum, 
pati),  dulden,  leiden;  ital.  ^jn^i'rc  „soffrire,  e  arch. 
jiaiHre  patire,  digerire;  con  quest'  ultimo  signi- 
ficato,  e  con  quello  di  scontare  la  voce  vive  ancora 
in  parecchi  dialetti  deU'  Alta  Italia",  vgl.  Canello, 
AG  ni  384;  rum.  jjafiu  (jtafesc)  pafii  pafit.  pa[i ; 
frz.  pdtir:  span.  ptg.  padecer.  Neben  *patire 
ist  suff'erre  =  *stiff'erire  als  Synonymum  getreten 
u.  namentlich  im  Ital ,  Prov.  u.  Frz.  das  eigcntlich 
iibliche  Verbum  geworden. 

5951)  *patrinus,  -am  ni.  (jra<er"),  Taufpate;  ital. 
padritio:  prov.  pniri-s:  frz.  parrain;  span,  jki- 
drino:  ptg.  padrinhn.     Vgl.  Dz  655  parrain. 

5952)  patroniis,  -um  m.  [pater),  Schutzherr; 
ital.  jKitrono ,  Sr-hutzborr,  patrone,  Schiffsherr; 
padrone.  Dienstbcrr,  vgl.  Canello,  AG  III  384;  frz. 
patron,  Schirmhcrr,  in  iibertragener  Bedtg.  Torbild, 
Muster,  Modell,  vgl.  (iber  diesen  Bedeutungswandel 
Scheler  ira  Diet.  .v.    v.;   span,  padron  und  ptg. 

Kijrting,  lat.-ram.  Worterbuch. 


padrfiu  sind  gegenwartig  nur  in  der  abgcleiteton 
Bedtg.  ,,Vorbild"  etc.  sowiein  bcstiramten  technischon 
Bcdeutungen  liblich. 

5953)  (*pauclnus,  a,  um  (Domin.  zu  paucus), 
|wenig;    (ital.   pochino,  v.  poco  abgeleitet);   rum. 

pu{in,  dazu  das  Vb.  imptt(inez  ai  at  a,   mindem, 
J  abschwachen  u.  dgl.] 

5954)  pancitas,  -atem  /'.  (paucus),  Wcnigkeit, 
gcringe  Anzahl:  {iiltitii\.  pochitd,  von  poco;  rum. 
pufinatate,  v.  putin :  span,  poqucdad ;   ptg.  pou- 

I  rpiidade). 

59551  paucus,  a,  um,  wenig;  ital.  ^<oco;  (rum. 
das  Demin.  pu(in);  rtr.  jjauk,  pok,  poety_  etc.,  vgl. 
Gartner  §  200;  prov.  /<a!(C-.< (bedeutet  auch  „klein"); 
altfrz.  poc,  pnie,  Adj.,  puc,  poi  (Adv.  =^  pauco, 
vgl.  Meyer,  Z  IX  144,  s.  auch  Ascoli,  AG  X  265 
Anni.  1),  pau,  pou,  peu  Adv.;  neufrz.  peu,  nur 
Adv.,  vgl.  Dz  657  s.  v.;  cat.  poc;  span,  poco; 
ptg.  pouco. 

5956)  pauper,  -perem,  arm;  Ha.\.  povero;  rtr. 
pauper,  pover,  perr ,  ptiere,  vgl.  Gartner  §  72; 
prov.  ym6re;  frz   paurrc ;  cat.  span.  ptg.  ^Jofcre. 

5957)  panpertas,  -atem  /'.  (pauper,,  Armut; 
ital.  pocerta:  frz.  pauerete;  span,  poherdad; 
(ptg.  pohreza  =  *pauperitia). 

5958)  pansa,  -am  /'.  (navaig),  Unterbrechung, 
Stillstand:  ital.  pau.-ia  „fermata",  posa  „riposo, 
quiete",  vgl.  Canello,  AG  III  328;  rum.  jMOs  m., 
Rube;  prov.  pausa,  pauza;  irz.  pause;  cat.  span, 
ptg.  pausa. 

59.59)  f*pausa  +  *lau8a  (vgl.  oben  No  4715)  =» 
ptg.  pousalousa,  Schmetterling  (eigentlich  ein  der 
Kinderspracbe  angehoriges,  dcm  Reimc  zu  Liebe 
gebildetes  Wort).  Vgl.  Dz  467  mariposa;  Storm, 
R  V   180;  Baist,  Z  V  246;  C.  Michaelis,  Misc.  145.] 

5960)  panso,  -are  (jiausa\,  aufhoren,  ruhen  (im 
Roman,  hat  sich  die  transitive  Bedeutung  „ruheu 
lassen.  zur  Rube  bringen,  niedersetzen"  entwickelt, 
so  dafs  das  Verbiun  sich  begrifflich  mit  ponere, 
posui  positum  ponere  beriihrt,  dessen  Perfekt-  iind 
Supinstamme  es  auch  lautUch  nahe  steht);  ital. 
pausa  re,  aufhoren,  posare,  niedersetzen ,  riposare, 
ruhen  lassen,  ruhen,  dazu  das  Sbst.  riposo,  ruhen; 
prov.  pausar,  repaumr  (aufserdem  depausar,  dis- 
pausar,  espausar,  empausar,  perpausar,  supausar 
fur  deponerc  etc.);  frz.  2)auser,  poser,  reposer 
(aufserdem  deposer,  disposer,  exposer,  imposer, 
proposer,  supposer  fiir  deponerc  etc.);  span,  jjawsar, 
posar,  davoD  abgeleitet  posada,  Ruheplatz,  Gast- 
haus.  Wolinung;  ^tg.  pausar,  pousar.  Vgl.  Dz  239 
pausare. 

5961)  altnfrank.  *pauta  (vielleicht  zusammen- 
hangend  mit  dem  Stamme /«(ft,  pat),  Pfote;  prov. 
pauta:  altfrz.  poe.  Vgl.  Dz  659  poe :  Mackel 
p.  119 ;  iiber  raundartliche  Formen  vgl.  Grober,  ALL 
IV  443. 

5962)  pava,  -am  /'.,  Pfauhenne;  (rum.  pauna); 
span,  para;  (ptg.  pavoa). 

5963)  Pavia,  Stadtename;  davon  vielleicht  ital. 
paveae,  ein  (in  Pa  via  verfertigter  ?  i  grofser  Schild; 
AMch  pahese :  irz.pavois;  span./Mi'es;  -ptg.  pavez. 
Vgl.  Dz  239  pavese. 

5964)  paridus,  a,  um  (paveo),  zaghaft:  ital. 
span.  ptg.  pavido. 

5965J  pavimentum  n.  (ixivio),  Estrichboden; 
ital.  pavimento  u.  pahnento  ,,il  pavimento  sul  quale 
gira  la  macina  del  molino.  La  controprova  di  questa 
etimologia  e  in  palmiento  che  si  trova  per  pavi- 
mento nella  Hist.  rom.  presso  il  Muratori,  Antiqn. 
it.    lU   309:    .tutto   lo   palmiento    della    sala    era 


I'MHi)   \v\\h 


fiOHS)  |ieilOHti<r 


r)4« 


i-dlMTto  ili  tapiti'  I'lihiifHlu  »'i'  «vnllo  iln  iiiiv'iiitHln 
IMiumftilii,  i-un  r  (III  ill  al,  <-onii<  in  nlitnrr,  liiltlnrf. 
ifr.  AmcIi  1  I.')7",  vul,  Ciim-lln.  Ali  111  XU;  nun. 
fiiiiiiint;  pror.  /Hnvnitiit-:,  iniiimrnt-: :  oat.  ^«iri- 
mrnt ;  ,il tg|)iin. /Mirimimfn;  ii(>iiit|i»ii.  |il){. /xit'i- 
inriidi ;  fa»t  iiliorall  iiur  f^A.  \V. 

.V.Miti)  pAno,  -ire,  .■irlilnp'ii,  Ntainpfi-n,  pllaHtorn; 
fri.  /Miivr  (fur  •/Kirn),  pllatiUTii,  /«iiV,  Stralscii- 
pilaster,  v>;l.  1»/  CM!  /xirir. 

59(>7)  pkrii, -oiieiii  III..  Pfau ;  it  ul. /miiiiic, /xiaiic, 
/iiii/iiiic.  ila/.ii  lias  Vli.  /•iii'i)ii((/i;i(ii>i,  nii'li  liriintmi ; 
rum.  /Kiiiii.  ilatii  clai)  Vli.  iiiiiiiiear  I'l  i(  i,  Mcli 
bniRtoii;  prov.  yxKi-.s,  /kiii-.v.  fr/..  /mini  (spr. /imi), 
ilazii  lias  Vl>.  /«iniiicr.  );loii'lisaiii  */i(irciii(irc  vmi 
*/iiiriiiiii.v,  will  i>in  I'faii  stol/.ioron,  soltciior  yiiimii/iT; 
cut.  /«i;/(>;  span.  /«iro.  /Kiriiii;  iitf;. /Kiivi,  yiiinJo. 
(ilit<  «Tston-  I'orni  lioilontot  ^Triitlialin"!,  dazii  das 
Vb.  span.  pt(j;.  inu-iiiirarse.  sicli  briistcn. 

fiiltiSl  pATor,  -Oreni  »i.  (/«iitii),  Kurcht;  ital. 
paiiru,  (lazii  ilas  Vb.  .i-ixiiirtir,  s-jmiirir,  crsohrerken  ; 
prov.  i)<iror:s,)miir-s.  dazn  «las  Vb.  ffjnironlir.  fsjia- 
ordir,  rt^paorir;  altfrz.  paoiir:  nonfris.  pcur; 
vat.  wio  prov.;  span,  jiatyor,  piwura,  ilazii  ilas 
Vb.  espavoreccr ;  ptg.  pavor,  dazu   das  Vb.  oyxi- 

59(i!))  p&x,  pieem  /'.,  Frioilo:  ital.  /Hice;  rum. 
/»acf;  prov.  /xi/i;  frz.  paix ;  cat.  /in**;  span, 
ptg.  i>iu. 

6070)  paxilliis,  *paxellus,  -iiiii  iii..  Pralil,  prov. 
ixtisacl-t: :  frz.  jinisseau.  Vfjl.  Uz  ()53  /Hiixscuti ; 
Griibcr,  ALL  IV  430;  Forstor,  Z  V  9i),  ist  gcneigt, 
"lilaxitm  (Grundforni  von  prov.  /;/<ii.<,  altfrz. 
jilesfir  etc.)  von  jiax-illus  abzulciten,  alier  die  An- 
nabuio,  dafs  /  iiadi  {i  oingeschobon  wordon  soi,  ist 
doch  kaniii  statthaft,  man  wird  an  doni  von  Dioz 
G58  iilais  aufgestcUtcn  Grundworte  phxtim  fcst- 
balten  u.  den  Weclisel  von  e  zu  a  aus  Anlehnung 
iUJ  paissel  crklaren  miisseu.  Fiir  Ableitiingen  aus 
jfoxillits  erklart  CaLx,  St.  440,  ital.  /lassone  „legno 
lungo  0  grosso",  yjflMiiia  „arcbitravc",  \>ti<v.  jiainso. 

5971)  peeciitor,  -orem  »i.  (jiecco),  Siinder;  ital. 
peccatore ;  (rum.  pdcdtuitor);  p  rov. /leccaiic;  frz. 
picheur;  span,  pecador;  ptg.  peccatore. 

5972)  peec&tum  n.  (jxcco),  Siinde;  ital.  pcccnio ; 
rum.  pacat ;  prov.  peccat-z:  frz.  piehc;  rat. 
pecat;  span,  pecado;  ptg.  peccato. 

5973j  pecco, -are,  siindigen ;  ital.  peccai-f,  dazu 
das  Vbsbst.  pecca,  Fehlor,  Mangel;  (rum.  paca- 
tiiesc  it  it  i);  prov.  ^fccar,  dazu  das  Vbsbst.  jjeccn, 
Fohler;  frz.  pecker,  dazu  altfrz.  das  Vbsbst.  pec, 
Mitleid,  vgl.  Gaspary.  Z  XIII  325;  cat.  2/cccar ; 
span,  pecar,  dazu  das  Vbsbst.  peca.  Fleck;  ptg. 
peccar ,  dazu  das  Vbsbst.  pecha,  Fehler,  (pecar, 
wurmstichig  werden,  peco,  vcrdorben,  von  Frilchten, 
dttrftcn  zu  dem  Stamme  ^nk,  stcchen  etc.,  gchtircn, 
vgL  das  deutsche  „einen  Stich  bekommcn"). 

5974)  pecors  n.  (PI.  v.  pecus),  Kleinvieh,  Schafe, 
dann  als  Sing,  gefafst  Schaf;  ital.  peeura,  Scbaf, 
vgl.  Dz  389  .<.  V.    S.  oben  oris. 

5975)  *pecorarius,  -um  m.  {j>ecus),  Schafer; 
ital.  pecDnijo:  rura.  j/eciirar;  ptg.  pegureiro. 

5976)  pecten,  -TnTs  «.,  Kamm ;  ital.  pettine, 
davon  abgeleitet  jietlifpione,  die  mit  Haaren  be- 
wachsene  Gegcnd  derScbamteile  (pr o  y . peiichenilh-s, 
(Tz.penil,  span,  ewpeine.  schon  im  Lat.  wird  pecfCH 
auch  in  dicser  Bedtg.  gebraucht,  s.  Georges);  rum. 
piepten;  prov.  penclie-^:  in.  peiyne;  cat.  pivte ; 
span,  peine,  Kamm,  jiechiim,  Kammmuscbel  (schon 
pecten  hat  auch  diese  Bedtg.);  ptg.  petite.  Vgl. 
Dz  243  pettine. 


5077)  p^rtinariilK,  -uni  m.  {prclen),  Knniin- 
niaclior;  ital.  /ii((iiiii/ii;  rum.  piiiilriiur ;  frz. 
Iieiijiiirr ;  cat.  iirntiiitr :  «pan.  peinero;  ptg. 
jKnliriro. 

5978)  poctino,  -are  (/i(c(rM>,  kainmcn;  ital. 
jicttinnrr :  ruiii,  puptiii  m  <i(  ii ;  pmv.  peiiclienar ; 
frz.  priiiner  :  cat.  iinilimir :  span,  peiniir  ;  pig. 
pailitir'    \i;\.   I>/.  21:1  /..7/i/ic 

59791  I'pi'ctiiioi'iiiiii  II,  I  iiiclfin  (r/..  peiiiiinir, 
Pberwurf  lilt    iiiii.n   Inini   Kainiiii'n.| 

59H0)  *|K>cliirinii, -Hill /..  Ilrust;  Hal  pitliiriiiii, 
Scliniirlcib;  rt  r.  iiirhiiirina.  IJruKtllcisch,  vgl.  Ancidi, 
A(;  I  88  Z.  1  V  id).;  prov.  iwilrini,  Urust  (audi 
llarnisch);  frz.  piiitrine :  Hpaii.  iiiiriiiii  (vrraltot) 
Hriist,  iirrliiiii.  (iiirtel.  Vgl.  Dz  (i.j9  iiiiitriiie : 
Grdbnr,  ALI.  IV  430. 

5081)  poctlts  n.,  Hru.st;  Hal.  petln,  davon  ub- 
goleilol/)«(/i>i(i,  Hrustriainun  ;  sariL/ii'i^iLiiy);  rum. 
piejit,  dazu  das  Vb.  iiieptenc  ii  it  i.  siidi  vullstopfiMi; 
rtr.  pes;  prov.  peilz;  frz.  pis  (das  iiblicli»  Wort 
ist  poitriiie,  oino  andvru  Abloitung  ist  piiilrail, 
Hrustrieinun);  cat.  /lil;  span  /ht/ki,  iilmr  alt- 
s|ian.  pechos  (Sg.)  vgl.  Cornu,  R  .XllI  303,  Brust, 
pcio,  Brustharnisi'li ;  (c.syic/iicsr,  siili  bnistcii,  diirl'tu 
trotz  soinor  Hedtg.  mit  pccliia  niclils  zu  tliun  haben, 
sundcrn  nebst  espeliir.  auspiefson,  zu  got.  *.ipiitta, 
Sjiiefs,  gchiiren,  also  cigontl.  bodculcn  „sich  wio  ein 
Spiels  gerade  lialton,  stolz  einhcrgohon");  pig. 
;jfi7r).  Vgl.  Dz  471)  petv  u.  G58  pi.i ;  (iriilicr,  ALL 
IV  431.  —  C.  Micbaolis,  Misc.  143,  glanl.t ,  dais 
der  crsto  Bestandtcil  in  sjian.  pinlavilijii,  Dislol- 
link,  ptg.  pinttuiilijo,  pihtac.injo  aus  pectus  durch 
Anlehnung  an  jihita  (=  *piiicla  f.  picta),  Karhon- 
lleck,  cntstanden  sei,  wiihrend  sio  in  dciii  zwoitou 
mit  Baist,  Z  Vli  121  (vgl.  auch  Z  V  239),  das 
Adj.  .s»/n'cM.s,  welches  auch  „hochrot'"  bodcuten  soil, 
erkennt;  das  Worlwiirdc  demnacheinen  rotbriistigen 
Vogel  bezeichnen.  Einfachcr  ist  es  abor  docli  wolil, 
uumittelbare  Zusammensotzung  mit  yiiii^i  anzu- 
nchnien.  Diez  477  *■.  v.  orkliirte  den  Namen  aus 
pictux  pa^ftercidiis. 

5982)  peciiariiis,  a,  um  (pecii),  zum  Vieh  go- 
liorig;  ital.  pecnrajo;  Ableitung  ist  viell.  span. 
piara,  Horde,  vgl.  Dz  476  s.  v. 

5983)  pecus,  -oris  «.,  Kleinvieh;  rum.  pcciire, 
n.  fcin.,  Rindvieh.  —  Abgeleitet  von  pecus,  pecorin 
sind  verniutlich  auch  frz.  piairer,  (Vieh  pltiiidorn), 
marodieren ;  span,  pecorhi,  (auf  Vieh  gorichtetor) 
Pltinderungszug,  vgl.  Dz  657  picorer. 

5984)  peciis,  -udis  /'.,  Vieh  (auch  als  Schimpf- 
wort  gebraucht);  davon  vermutlich  ital.  heco  „zoti- 
cone,  semplicionc",  beca  „rainchiona",  viellcicht  auch 
becero  „villanzone,  zoticone",  vgl.  Caix,  St.  193; 
prov.  ]jec,  prf/a,  dumm,  oinfaltig;  altfrz.  pec, 
peque;  ptg.  petjo.     Vgl.  Dz  656  pec. 

5985)  [*pedagiuin  oder  "pedaticum  n.  {pes), 
Wegegeld,  Zoll;  ital.  pedaf/yio ;  fi7..pcage:  span. 
penje;  ptg.  peai/e,  jieai/em.   Vgl.  Dz  239  i^Cflrii/^io.] 

5986)  [*ped!itio,  -onem  f.  {pe.s),  Grundlage,  = 
prov.  pcazo-s:  altfrz.  peasun,  vgl.  Dz  656  peai<tm.\ 

5987)  pedes,  -item  m.  (pes),  Fufsgiingor;  davon 
mittelst  ileutschen  Suffixes  abgeleitet  frz.  pitaud, 
(Ful'sganger,  armseliger  Kerl),  Bauer,  vgl.  Dz 
658  .s.  V. 

5988)  pedester,  tris,  tre  (pen),  zu  Ful'sgehend; 
altfrz.  peestre,  {piestre);  neufrz.  pi'etre,  arm- 
selig.  Vgl.  Toblcr,  Ztschr.  f.  vgl  Sprachf.  XXIII 
(NF  III)  418;  G.  Paris,  R  VI  156;  Schelcr  im  An- 
hang  zu  Dz  808;  Diez  hatte  diese  Ableitung  in  der 
1.   Ausg.    seines   Wtb.'s  gegeben ,   sie  spator   aber 


54}) 


598!»  piVllPa 


6014)  pgiululus 


550 


fallen  lassen,  worauf  sie  von  Tobler  a.  a.  O.  wieder 
anfgenomnicn  wunle. 

5989)  pedica,  -am  f.  (pes),  Sohlinge;  ital. 
jiieilica:  rum.  piedicd:  frz.  piefle  «i.  ,•  ptg.  pejo, 
Hindernis,  WiderwUle,  Bescdieidcnlicit,  Beschamiing, 
daz»  das  Vb.  pejar,  Iiindcrn.  Vjjl.  Dz  475  pejo, 
657  picge. 

5990)  (pedTculus)  *pedficulus,  -um  m.  (pes). 
Laiis;  ital.  pidocchio;  sa.Ti\.pioyu ;  rxim.  pad  tichie: 
rtr.  pluogl,  potU:  pro  v.  peolh-s:  altfrz.  peon; 
neufri.  pnii :  cut.  poll:  span,  pio  jo;  \>tg  piullio. 
Vgl.   I)z  246  piducchio:  (iriiber,  ALL  IV  431. 

5991)  [*pediua  =  itaL  pedina,  Bauer  iin  Schach- 
spicl ;  (<liese  Figur  heifst  frz.  pinn.  s\tan.  peon, 
ptg.  pitio,  Worte.  welclie  auf  den  Stanim  pic-, 
stechcn,  zuriickgehen  u.  cigentlich  einen  init  einer 
Pike  Oiler  sonstigem  spitzen  Werkze\ige  bewaffneten 
Soldaten  bezeiohnea).]     S.  uuten  pedo. 

59921  pedis  ungula  =  span,  pcsnua,  Klaue; 
ptg.  pesunhn,  vgl.  Dz  476  pesiina. 

5993)  [*peditTcul6,  -are  {peditum)  =  frz.  pi:- 
tiller,  spriideln,  knistern,  schiiumeii,  iingeduldig  sein, 
begierig  sein  (in  der  letzteren  Bedtg.  leitet  Scheler 
ini  Diet.  .<.  V.  das  Wort  von  pi.'^tarc.  stampfen,  ab 
u.  benift  sich  dafiir  auf  die  bei  Palsgrave  sich 
findende  Form  pe.itiller,  da  dies  Verb  aber  von 
Palsgrave  rait  paddijU  =  patawjer  ubersetzt  wird, 
so  erscheint  seino  Identitat  mit  neufrz.  pHiller  als 
sehr  zweifelbaft).  Vgl.  Dz  243  petardo:  Ascoli, 
AG  ni  455.] 

5994)  !*pedit«,  -onem  m.  (pe.s),  Fufsganger; 
frz.  pieton,  vgl.  Dz  240  pedone.] 

5995)  pedltfim  n.  (pedere),  ..crepitus  ventris"; 
ital.  peto;  frz.  cat.  pet,  (davon  leitete  Vogel  p.  84 
das  prov.  ca  t.  f  rz.  Adj.  ^jeti(.  klein,  ab.  was,  trotz 
aller  Asthetik,  auf  den  ersten  Bliek  gefalleu  kann, 
uaherer  Priifung  aber  nicht  Stand  bait,  s.  unten 
pett-).  Davon  abgeleitet  ital.  ;jc<«/do,  frz.  pitard, 
Tborbreeher.  Petarde.     Vgl.  Dz  243  petardo. 

5996)  [*pedo,  -ouem  in.  (/Je.sl,  Fufsganger;  ital. 
pedone;  prov. /)«oh-s,  (\avou  ahgelcitet  pezdnier-a. 
(Mit  diesen  Worten  beriUirt  sich  begrifllich  frz. 
pion,  Fufssoldat,  Bauer  im  Schachspiel,  in  dieser 
Bedtg.  aucb  span,  peon,  ptg.  jniio,  davon  abge- 
leitet  pionnier,  Schanzgraber ,  ital.  piccunniere, 
span,  piconero,  Worte.  welche  auf  den  Stamm  pic-, 
stechen.  zuriickgehen  u.  eigentlich  einen  mit  einem 
spitzen  Werkzeuge  ausgeriisteten  Soldaten  bezeichnen ; 
in  Bezug  auf  pion  ist  jedoch  ein  zwingender  tirund, 
von  dem  bei  Diez  240  angesetzten  Grundworte 
pedone  abzugehen,  nicht  vorhanden.  Vgl.  Horning. 
Ztschr.   f.  neufrz.  Spr.   u.  Litt.  X'  243;  Fafs,  RF 

III  505).] 

5997)  *;T>/>i.(t>T»/g  (v.  *7ij}).6v),  Steuermann  (vgl. 
n))d6r,-a).ior);  davon  nach  Breusing's  auspreehcnder 
Vermutung,  Niederdeutsches  Jahrb.  V.  ital.  pedotn, 
piloto,  pilota  (wohl  angelehnt  an  pila),  Steuermauu, 
Lotse;  frz.  pUote;  span.  ptg.  piloto.  Das  nieder- 
landiscbe  pijioot  ist  offenbar  aus  dera  Romanischen 
entlehnt,  nicht  umgekehrt.     Vgl.  Dz  247  pdoto. 

5998)  *pedulia  n.  pi.  {pedules.  v. pes,  Gamascheu, 
s.  Georges)  =  span,  pihuela,  Fui'sschelle,  am  Fufs 
befestigter  Riemen ;  (ptg.  pioz).   Vgl.  Grober,  ALL 

IV  431 ;    Diez  477   s.  v.   erklarte  pihuela   fiir   un- 
mittelbar  aus  pes,  pedcin  abgeleitet. 

5999)  pegma  n.  (rtijyua),  ein  zusamraengefiigtes 
Ding;  davon  nach  C.  Michaelis,  Miso.  142,  vielleicht 
rtr.  pehna.  glattes.  flaches  Backwerk,  Honigfladen; 
span,  pelmazo  (das  Vorhandensein  eines  Primitivs 
pehna  erscheint  zweifelhaft),  plattgedriiekte  Masse, 


als  Adj.  schwerfallig.  Dz  476  pelmazo  nalim  mit 
span.  Wortableitern  griech.  nt'/./ta,  Fufssohle,  als 
Gruudwort  an;  Baist,  Z  V  241  (vgl.  audi  RF  I  442) 
stcllte  lat.  pemma  (gr.  Tii/ifta),  siifses  Backwerk, 
als  Grundwort  auf.  aber  der  dann  anzunebmende 
Einscliub  eines  /  ist  hiichst  bedenklicb.  Morel-Fatio, 
R  IV  48.  meiiit,  iaHs  pelmazo  aus  ploma^o  =  plum- 
baceiim  entstanden  sei. 

6000)  *pej6r,  *pejiis,  fiir  schriftlat.  pejor,  pejus, 
(Komp.  zu  malus),  schlimraer :  i  t  a  1.  peijyiore,  peggio; 
sard,  ^eus;  rtr.  pir,  pigiur,  pis ;  prov.  c.  r.  pejer, 
ineger,  c.  o.  pejor,  peyor,  peitz;  in.  pire  =  pejor, 
pi^:  cat.  pitjor;  span.  ptg.  jieor.  VgL  Grijber, 
ALL  IV  431. 

6001)  tiirk.  peksiiuet  =  ital.  pasimata  „pasta 
con  zafferano  e  cantucci  cotta  a  pane",  vgl.  Caii, 
St.  439. 

6002)  pelagiis,  -um  ni.  (nD.ayoi;),  Meer  (im 
Roman,  besonders  Abgrund  des  Meeres,  Abgrund 
schlechtweg) ;  i  t  a  1 . pe?ii</o ;  p  r  o  v. peley-s,  peleagre-s ; 
frz.  pelaigre:  (cat.  das  Vb.  empeleyar,  sich  aufs 
Meer  begeben);  span,  pielayo;  ptg.  (pelago),  pego. 
Vgl.  Dz  240  pelayo. 

6003)  mittelengl.  pelfe ,  Beute  (neuengl.  pelf. 
Geld);  davon  altfrz.  pelf  re,  Beute,  pelfrer,  pliin- 
dern,  vgl.  Dz  656  pelfre ;  Mackel  p.  83. 

6004)  pellariiis,  -um  m.  {pellis),  Pellarbeiter, 
Kiirschner;  (ital.  pelticciire,  pelliceiajo  =*pelli- 
ciarius) ;  r  u  m.  pielar ;  p  r  o  v.  pelier-s  (u.  pelissier-s) ; 
frz.  ptaussier;  cat.  pellisser;  span,  pellejero  = 
*pellicnlarius ;  ptg.  pelUqueiro). 

*pellieiariiis  s.  pellariiis. 

6005)  [*pellicio,  -are  {pellis)  =  altfrz.  pelicer, 
rupfen  (am  Felle) :  vermutlich  ebenfalls  auf  j'ellis, 
bezw.  auf  ein  *pelliseo,  -are,  zuvQckzufiihren  sind 
span,  pellizcar,  ptg.  belliscar ,  zupfen ,  zwicken. 
Vgl.  Dz  475  pellizcar.] 

6006)  pelliciiLs,  a,  um  (pellis),  aus  Fellen  ge- 
maebt;  ital.  pelliccia,  Pelz;  frz.  pelisse;  ptg. 
pellissa.     Vgl.  Dz  240  pelliccia. 

6007)  pelliciila,  -am  /'.  (Demin.  v.  pellis],  kleines 
Fell:  span,  pelleja,  Hure  (in  dieser  Bedtg.  lindet 
sich  das  Wort  bereits  im  Latein  gebraucht,  siehe 
Georges),  vgl.  Dz  475  .s.  c. 

6008)  peUis,  -em  /'.,  Fell;  ital.  pelle;  sard. 
peilde :  rum. piele :  rtr. pial ;  p r o v. pel-s : f r z. peau ; 
cat.  }iell:  span,  piel;  ptg.  pelle.  Vgl.  Grober, 
ALL  IV  432. 

6009)  r*peltrnm  ist  das  vorauszusetzende,  aber 
vollig  ratselbafte  Grundwort  fiir  ital.  peltro;  alt- 
frz. peautre  (auch  espeaiilre);   span.  ptg.  peltre. 

I  Vgl.  Dz  240  peltro.     Auch  keltischer  Ursprung  er- 
j  scheint  ausgeschlossen,  vgl.  Th.  p.  70.] 
pemma  s.  pegma. 

6010)  pendieo,  -are  (pendere),  schweben;  prov. 
penjar;  frz.  pencher ;  (altspan.  pinjar).  Vgl.  Dz 
656  pencher:  Griibcr,  ALL  IV  432. 

6011)  'pendita  (Part.  Prat,  zu  pendere)  =  frz. 
pente ,  Abhang,  vgl.  Dz  656  s.  v.  (wo  auch  das 
Kompos.    soupente,    Hangriemen,    angefiihrt    ist); 

•  (JriJber,  ALL  IV  432. 

6012)  f*pendix,  -icem  /'.  =  ital.  petidice,  Ab- 
hang, vgi.  Dz  389  s.  vj 

60 1 3)  pendo,  pependi,  pensom,  pendere,  hangeu ; 
j  itaL  pendere:  rtr.  pender;  prov.  pendre;  frz. 
ipendre:  cat.  pendrer;  span.  ptg.  pender.    VgL 

Grober,  ALL  TX  432. 

6014)  peiidultis,  a,  um  (pendere),  schwebend; 
ital.  penduhi  (gel.  W.)  u.  pendolo  ^halbgel.  Wort), 

i  vgl.    Canello.    AG    HI    335;    vermutlich   ist   auch 


551 


(k)l6)  ik'iiU-lllQK 


(losri)  \)fr  ilt>niii 


tyh2 


pentola.  Topf,  —  ftentluUi  iiiuus<<t/oii  u.  «In»  /  fiir|prov.  pnutiua :  fr/..  pfnmf;  (spun.  plff.  jkhsu- 
</ ail»  Aiili<liii>iii(;  nil  vfiitoln  <ii  iTkliiri'ii,  v^tl.  (irnlmr,  I  tirn,  /iciixw»), 

Al.I.  lY  i^2,  niK-li  l>ii>/  ^'ii'lit  :)s<t  .s.  r.  iIu'kk  Nrlii>ii  i;(l2.''>l  peiiHttlll  n.  (itrmln),  liowirlit;  it» I.  /jmii; 
von  M('iinK>'  iiiiff:i"»t»'llto  Alili'iliiiij,',  wrlrlio  K»i-lili('li  i  rii  in.  yxi.i  (lioilmiti-l  ,.Kiiiiiiiii>r");  prnv.  /ir»;  frz. 
ilariii  iMyriiiulot  iRt ,  ilafs  lu-i  otTfiii'iii  I-Viiit  iU«r  pi<«/.v  (fiir  /Kits.  iIuk  i/  IhtiiIiI  aiif  i;i<li'lirUtr  );ra- 
Topf  ilurUlH<r  liiin^'ii  ii.  altrn  hi'IiuuImiii  iiiiirK.  Aiif  ^  pliitii-lior  AiiKli'irliiiiiK  an /'Oik/ka);  cut.  lir.s ;  upuii. 
••ill  *>>rfii/««/M.«  «olioint  ital.  jKir.itlo.  soliwoboml,  /.n    ptn.  ;<c.s(i.     Vj;!.  I)/.  2l:i  /(cmi. 


iluuton,  v>;l.  No  «O'Jl. 

GOlfi)  penirillfiN,  -um  m.  (Doniin.  von  ;ir»ii.x), 
rinsol;  (ital.  ;«-»i».//i>):  f  r /.. /iiiiccdii ;  span.  |)t);. 
piiiCfl.  Da.s  I  statt  i-  crklart  sicli  wolil  aiiK  An- 
loliniiii);  an  ptnijcrf. 

(><)I(i)  peiiiia,  iiiiiiiil,  -am  /°..  Ffilor;  ital.  peniia, 
FodiT;  rum.  /xiiki  ;  prov.  yx-mi,  prniia  (lit'cUMitet 
audi  ..IVUttork" ) ;  fr/..  peniir.  tin  ilrr  Hi'di'iitiiii}; 
..Schn'ibfi'ilor''  i*t  iJiima  ilan  (ililiolic  Wort);  cat. 
firniui :  tipan.  fiemi  innr  in  bcstiininton  tirlinisclion 
Bodcntuii)^'!) ,  das  all^^Miu-inu  Wort  fiir  nFoiior", 
ln'zw.  ..Scliri'ilifcdcr"  ist  phiiiia);  ptj;.  priimi.  l)io 
bci  l)z  1)54  jMiHiie.  auf;,i;fiilirti'n  iVnrlo  f^liiiron  zu 
jMiiiiix  (.1.  d.l.     Yj;!.  D/.  241  imiiiii.     S.  pinna. 

(!()17)  *p$nnacililuni  ".  [jxtitm),  Koderbuseli ;  ital. 
jicniuicchio;  rum.  ]iitiiifii ;  (frz.  paimche  geliort 
2u  pamm);  s|ian.  ptg.  prnarlu).  Vgl.  Dz  654 
pumiclte. 

6018)  [*p«nsainentuni  ii.  (pensare) ,  das  Er- 
wogenc,  =  prov.  jiviisiimrut-:  :  span,  iiensaiiiieiitii, 
(iedankc:  pt-,'.  pfiisiniifnln.]     8.  'peusarTus. 

60131  *|iens)irius,  a,  um  (pnisiim);  ital.  y«H- 
xiero  „alto  del  pcnsare.  ridea",  aber  aiich  „cappictto 
ila  fi'riuaro  la  conoccliia"  (in  letzterer  Bedeutunjj 
aucb  petisierr),  vgl.  (Canello,  AG  III  309  n.)  Caix, 
St.  445. 

6020)  [^pens&tS  ( peiisare).  das  Erwogene,  =  frz. 
peiisee,  tiedanku.    S.  pensarTus.] 

6021)  pensilis,  -c  (pendeo),  scbweliend,  PI.  peu- 
silia,     ziir    Aufbewabruug     aufgeliiiugte    Kriichti 


6026)  pSnteoostc,  -«n  /.  (.ifrrr/jroatt/),  I'lingHtcn; 
ital.  itiiiteciislti :  frz.  pnilicuste,  iiruteci'itc  (das  tt 
war  iir8pn)ii(;lii-li  ollun,  wnrdnabrr  spiilor  goHcliluHHen, 
vgl  KalN.  Ill''  111  506);  span.  pig.  priileciisUs 
(ptg.  aui'li  i„„t,ciistr)  III. 

(»0271  pi'po,  -OMcm  III.  {.thnwi;  -iiyii^],  oiiii»  Art 
Molonc,  I'fi'bo:  ilavun  vicll.  ital.  popiinf,  Waswr- 
ini'liino,  jiippiilii  ..grarudio,  acino'",  pipiln ,  Koini, 
Spriifsling,  auoli  I'iips  d.  li.  kluinu  .Si'luippc  an  di'r 
Zungcnspilzc  dos  Kodcrvii'lies ;  rum.  pipeiiv,  NVassur- 
moliUKi;  frz.  prpin,  Ubstkorn ,  davoii  pipiniiie, 
UauinHclmlu ,  pipif.  I'lips;  span,  pvpiiiii,  (iiirk», 
jiepitii,  Obstk(?rn,  I'lips  bci  lliibncrn;  ptg.  prphiii, 
tiiirke.  I)er  Bedeutungsilburgang  von  „Mflonu"  zu 
,,Obstkern"  ist  sidivvor  zu  crklarcn,  nocli  niifsliflicr 
siud  pi-pic,  pipita,  pcpitii  niit  der  Hoiltg.  von  jiepii 
zu  vcroiiiigon;  c»  scheiuun  dicso  Woile  auf  oinom 
volkstiimlichen  Stamnic  *iiip-  zu  berubun,  ilur  (iilin- 
licb  win  jiupii)  zur  Uozciuhnung  des  Kluinun,\V'inzigon 
dienon  soil.  Ygl.  Dz  657  pe/iiii :  Caix ,  St.  450 
(friigt  „Varianti  dol  lat.  pappus  indicante  il  gra- 
ncUo  di  divorse  fruttaV"). 

6028)  per,  durcb ;  ital.  per;  rum.  pre  (per  -f- 
ad  =  para,  per  +  extra  —  prcsle,  peste,  per  -j-  in 
=  prill,  per  -|-  inter  =  printre,  pcntru,  e.v  +  per 
=  spie.  lie  -j-  e.i:  +  jier  =  itc.-'jire} ;  p  ro  v.  jier;  frz. 
jiar  (in  dun  ultusten  Donkmalorn  lindct  sioh  audi 
Jier:  iin  Altfrz.  wird  jiar,  wio  lat.  per,  zur  Yer- 
stiirkung  des  Adjektivs  gubraucbt,  judocli  nidit  init 
diesem  verbunden);  altspan.  altjitg.  y;f;/',  neu- 
span.  neuptg.  ist  par,   nadi  Diez  =  j/ro,    dafiir 


davon  leitet  Cai.x,  St.  446,  ab  i  t  a  1.  ;)r«.-,</o  „frutta  j  eingetreton,  jedoob  bat  sid.  im  I'tg.  per  in  duzelnon 
appose"   einladieristaber  also  rundwort  >■'.'''."''"••<    Vorbindungen   orbalten,    vgl.    abor   iiber  per,  par. 
autzustellcn  (vgl.  auch  das  gleidibedeut.  aretuiiscbc 
pemloli  =  penduli,  scil.  fructn.-);  foriifr  fiilirt  Calx, 
St.  153,    auf  pensilis   zuriick  appi.tularsi  ,,dormi(v 


ohiare"  (dgentl.  „sid)  sohaukelii,  um  einznnicken") 
pi-solo  „sonnerello").  Auf  pensile  berubt  wabr- 
scLeiulich  frz.  poeic  (aus  poisle),  beizbarer  Haum, 
Ofen  (Vgl.  lat.  halncae  poisile.s  „Badeziniuier  mit 
cinem  voii  unten  erwiirmten  boben  Fufsboden"  Val. 
Max.  9,  1,  1:  Plin.  9,  168;  Maorob.  Sat  3.  15,  3 
[s.  Georges],  griodi.  imoxavaza).  Vgl.  Dz  659 
poele  3;  Scbelcr  im  Dirt.  .s.  v. 

6022)  peusTo,  -onem  /'.  (pendo).  Zablung,  Miet- 
zin.s ;  i  t  a  1.  piqione,  Mietzins ;  sonst  nur  als  gek-hrtes 
Wort  mil  derBcdtg.  „Jabrgebalt,  Kuligebalt",  ital. 
petisione;  frz.  peimiin  etc;. 

6023)  peuso,  -are  (Inteus.  zu  pcndeiei,  abwagcu, 
envagen;   ital.  ptinare  (gdebrtes,   aber  friibzeiti] 


auch   von   der  Volkssprache   iibernouiinenes    Wort),  !  conturi  v.  contu. 

denken,  pesar,  wiegen,   vgl.  Canello,   AG  UJ  366;  '  Grund   erproben 

prov.  pezar,  wagon,  wiegen,  pensar,  pe.ssar,  denken,  ' 

dazu  das  Vbsbst.  pensa,   Gedanke,   Verstaud;    frz. 

peser,  wiegen,  paiuser,   eineu  Verwundeten  ptiogen, 

verbindcn,  pen.ser,  denken;  cat.  span.  ptg.  pesar, 

wiegen,  wagen ,  pensar,  denken,  dazu  das  Vbsbst. 

petisa,  Gedanke.  Das  Kum.  besitzt  imr  eiu  Verbum: 

pasa,  denken,  sich  bekiiiumeru.     Vgl.  Dz  243  peso ; 

G^  Paris,  Mem.  de  la  soc.  de  ling.  I  161.    S.  audi 

pensnm. 

6024)  [*penslTns,  a,  nm,  gedankenvoU ;   (ital. 
peivsiro,  dafiir  gewohnlich/x-HAiero.so,  auch  pensoso); 


par  in  den  romanischen  Spradien  die  trotflicbe  u. 
inhaltsreiche  Untorsuohuiig  von  C'oriiu,  R  XI  91, 
u.  dazu  Baist,  Z  Yll  635).  Vgl.  Dz  655  pur  und 
Gr.  II'  484;  Cornu,  K  .\I  91;  Baist,  Z  VII  635. 

6029)  per+  ad  -^  (rum.)  span,  ptg  para,  naoli, 
fiir,  wegen,  um,  zu  etc.     Vgl.  Cornu,  K  XI  95. 

6030)  peranibulo,  -iirc,  diircbwandorn,  iimlier- 
geben,  =  rum    preiniihlu  {priiiililii,  plniili)  ai  at  a. 

()031)  percipio,  cepi,  veptiini,  cipcre,  erfausun. 
bemorken;  ital.  percepiie.  fibaltiMi,  bokomiiieu; 
rum.  pricip  iii  iil  c,  bemerken;  prov.  percebre; 
frz.  perreriiir;  cat.  jiercelire,  pereebir;  span. 
pcrcebir,  percibir,  pencber. 

6032)  [*percug:uito,  -are,  davon  perchoimled  = 
percof/iiilacit  ,,er  lid's  wissen",  nur  in  der  Clermonter 
Passion  V.   113,  vgl.  Dz  107  ainto.l 

6033)  perconto,  -are  (schriftlat.  gi-wiihulich^x/- 


eigeiitl.  mit  dor  Kuderstange  den 

danu   auskundscbaften),    frageu; 

span,  pregunlar,  fragen;  \iig.pcryunlar,  dazu  das 

Vbsbst.  preyunla,  pergunta,  Frage.     Vgl.  Dz  47S 

preguntar. 

6034)  perciitio,  ciissi,  ciissum,  ciitere,  durch- 
stofsen;  span.  ^«/"CMf/i'r,  eine  Sai-he  verderben;  ptg. 
percudir.  tddlicb  verwunden,  (percutir,  sdjagon, 
stofsen).     Vgl.  Dz  443  ciidir. 

6035)  per  deiini,  bei  Gott;  altfiz.  perdiex, 
perdieu ,  perbieu;  neufrz.  parbleu  (mit  euphe- 
mistischer  Umgcstaltuug);  span,  pardias,  pardiez. 
Vgl.  Dz  475  7)a/v/(ei,  655  parbleu;  Cornu,  R  XI  91 


553 


603«  I  pgrdita 


6069)  pgrjxStualls 


554 


(Cornu  widerlegt  Diez'  Beliauptung,  dafs  die  span. 
Interjektion  dem  Altfrz    entlehnt  sei). 

6036)  *perdita  (Part.  Prat.  v.  jierdere)  =  ital. 
jierdita,  Vcrlust;  (prov.  iierdement-z ] ;  frz.  perle; 
(span,  perdida:  ptjr.  perdu). 

6037)  perdltio,  -onem  /'.  (perdere),  Verdcrben; 
ital.  perdizione;  prov.  perdieio-s ,  perdecio-s; 
span,  perdiclon:  ptg.  perdi^ilo. 

6038)  perdix,  -dlcem  c,  Rcbliuhn;  ital.  perdice, 
pernice:  prov.  perdiz:  altfrz.  perdix,  perdrix, 
pietris:  neuirz.  perdrix :  .span.  ptg.  perdiz.  Vgl. 
Dz  241  perdice. 

60391  perdo,  -didi,  -ditum,  -dere,  vorderbeu, 
versoliwcnden,  verlieren  (letztere  Bedtg.  ist  die  im 
Roman,  iibliche);  ital.  perdere:  rum.  pierd  ui 
ut  e ;  rtr.  perder;  prov.  frz.  perdre;  cat.  perdrer: 
span.  ptg.  perder.     Vgl.  Grober,  ALL  TV  432. 

6040)  ["^perdonabilis,  -e  [perdotio]  =  altfrz. 
pardonahle.i.  pardoiinavles,  zur  Vergebung  geneigt, 
vgl.  Tobler,  Li  dis  dou  vrai  aniel  p.  34.] 

6041)  *perdono, -are,  vergeben,  verzeilien;  ital. 
perdonare,  dazu  das  Ybsbst.  perdono;  prov.  per- 
donar,  dazu  das  Vbsbst.  perdo-s,  daneben  jterdo- 
nansa  u.  perdonamen-s :  frz.  partlonner,  dazu  das 
Vbsbst.  pardon;  s^au.  perdonar,  dazu  das  Vbsbst. 
perdo»,  daneben  perdonatma ;  ptg.  perdoar,  dazu 
das  Vbsbst.  perdao. 

6042)  peregrlniis ,  a,  uiu  [per -\- agtr),  fremd 
(im  Roman,  ist  das  Wort  Sbst.  mit  der  urspriing- 
lichen  Bcdtg.  .,einer,  der  fiber  Land  ziebt,  Wanderer) ; 
ital.  [perer/rino.  Adj.,  „insolito,  S(|uisito"),  pelle- 
gritui,  Pilger,  pellegrina,  eine  Art  Kleid,  vgl.  Canello, 
AG  ni  361 ;  (ram.  peregrin,  Pilger:  tit.  peregrin, 
Fremder);  prov.  pelegri-s;  frz.  p'elerin  (daneben 
peleriti);  (eat.  pereiiri:  span.  ptg.  peregrino). 
Vgl.  Griiber.  ALL  IV  431. 

6043)  pereo,  li,  ituni,  Ire,  zu  Gruude  gehen: 
ital.  perire:  rum.  pier  pierii  pierit  pieri:  prov. 
perir :  frz.  perir;  eat.  penr;  span.  ptg.  peraer. 

6044)  I *perexeaiiibio ,  -are  -=  rum.  prescbimb 
ai  at  a,  austauschen., 

6045)  [*perexciirto,  -are  {ciirtu-s)  --==  rum.  pres- 
curtez  ai  at  a.  kiirzen.] 

6046)  [*perexsue«.  -are  (sucns),  austrocknen,  == 
ital.  prosciugare,  vgl.  Dz  312  auco.] 

6047)  [*perexsuctus ,  a,  uiu  (suctis).  tiichtig 
ausgetrofkiiet ,  gerauchert ,  =  ital.  presciutto, 
prosciutto,  Scbinken,  vgl,  Dz  312  s«co.] 

6048)  [*perextraicio ,  -ere  =  rum.  pestrec  ui 
lit  e,  ohnmaebtig  werden.] 

6049)  *perfacio,  -ere  (schriftlat.  periiciu),  voll- 
euden;  rum.  pre/ac  ni  ut  e;   prov.  frz.  jxir/iiire. 

6050]  *perI5ctus,  a,  um  (scbriftlat.  per/'ectu.s  v. 
}ierficere),  vollendet,  vollkommen;  frz.  par/ait. 

60511  perfeetus,  a,  uin  (Part.  Prat.  \.  per/icere), 
vollendet,  vollkommen;  ital.  perfetto ;  prov.  yjer- 
f'eit-z;  {In.  parfait  =  *per factum);  s^an.  perfecto; 
ptg.  perfeito. 

6052)  perfidia,  -am /°.,  Treulosigkeit;  ital.  per- 
fidia  u.  dem  entsprechend  als  gel.  W.  auch  in  den 
iibrigen  Spracben ;  in  volkstiimlicher  Form  mit 
bemerkcnswertem  Beileutungsnandel  cat. span.  ptg. 
porfia  (nh&p-dn.  por/idiu.  altytg.perfia),  Hartniickig- 
keit,  dazu  das  Vb.  ]>iir/iar.  hartnackig  streiteu.  Vgl. 
Dz  477  ».  V. 

6053)  perfidiis,  a,  um,  treulos;  ital.  per /I  do; 
frz.  perfide  etc.,  iiberall  nur  gel.  W. 

6054)  *pergamiuum  (fiir  pergamenum  v.  Per- 
yamum,  Stadt  in  Mysieu,  angeblicber  Ursprungsort 
der  Pergamentbereitung),  Perganient;  ital.  perga- 


mino;  sard,  bargaminu;  prov.  pargami-s;  altfrz. 
parcamin,  permint;  frz.pareJiemin:  cat.  pergami: 
span,  pergamin:  ptg.  pergaminlio.  Vgl.  Dz  655 
imrchemin;  Gri'iber,  ALL  IV  433. 

6055)  [pergamum  n.  {nioya/iov).  Burg,  Aubolie 
(s.  Georges  s.  v.);  ital.  pergamo,  Geriist,  Kanzcl, 
vgl.  Dz  389  s.  v.] 

6056)  periculosus,  a,  am  (periculum),  gefahrlich; 
ital.  pericoloso,  periglioxo;  mm.  pericolos :  prov. 
pernios:  frz.  perilleux;  cat.  perillos;  span,  peli- 
groso;  ptg.  perigoso. 

60571  pericfilum  n.,  Gcfahr;  itaL  jjericolo, 
perigli^;  rum.  pericol;  prov.  j/erilh-s;  frz.  j'iril ; 
cat.  perill:  span,  peligro;  ptg.  perigo. 

6058)  [*peritio,  -iire  (v.  *pirUiAm,  Durchgaug), 
wurde  von  Bartsch ,  Z  II  308 ,  als  Grundwort  zu 
frz.  percer  aufgestellt.  S.  unteu  pertuso,  pertusio.] 

6059i  [*perlt«,  -are  {per'Uus);  ital.  peritare, 
abproben,  schatzen,  taxieren  (in  dieser  Bedtg.  nur 
mundartlich),  als  Reflexiv  sich  scheuen  (die  ver- 
mittelnde  Bedtg.  war  wobl  „sich  erproben ,  sich 
versuchen ,  zaghaft  an  etwas  herangehen'").  Diez 
389  s.  V.  vermifste  zwiscben  peritami  und  j^eriius 
den  logiscben  Zusammenhang,  glaubte  einen  solchen 
aber  zwischen  peritarsi  und  dem  span,  apretar  = 
*appectorare ,  driicken,  drangen,  zu  linden.  Man 
wird  ihm  hierin  schwerlich  beistimmen  konnen.] 

6060)  peritiLs,  a,  um,  erfahren,  =  ital.  span, 
ptg.  periio.  Daneben  wird  „erfahren"  durch  e.r- 
pertua  =  ital.  eaperto,  frz.  e.cpert  (daneben  ex- 
pirimente),  span.  ptg.  experto  ausgedriickt. 

6061)  *i)erliligO,  -ere  =  rum.  preling ,  linsei, 
litis,  tinge,  Refl.,  leek  sein,  Wasser  durclJassen. 

6062)  *perl6ngo,  -are  (longus)  =  rum.  per- 
langesc  ii  it  i,  verlangem ;  prov.  cat.  perlongar, 
daneben  prolongar,  welches  letztere  auch  in  den 
iibrigen  Sprachen  vorhanden  ist:  ital.  pritluruiare, 
frz.  prolonger.  span.  ptg.  prolongar. 

6063)  [perlou^jbi,  a,  um,  sehr  lang;  da  von  nach 
Caix,  St.  590,  ital.  .spUungont  „unmo  lungo  e 
magro"  (sicil.  spirlungo,  altgenucs.^jerio«(/o,  mager): 
span,  pilongo,  mager,  diinn.] 

60641  *perlucro,  -are  (lucrum)^  rum. perlucre: 
ai  at  a,  vollkommen  machen. 

6065)  'permltto,  misl,  missnm,  mittere,  er- 
laubeu;  ital.  permettere:  prov.  frz.  permettre 
(permetrei;  Sfan.  perniitir ;  pt',;.  permittir.  Wegon 
der  Flexiou  im  Ital.,  Prov.  u.  Frz.  s.  *mittere. 

6066)  perna,  -am  /..  Bein,  Uinterschinken,  eine 
Art  Muschel :  neuprov.  perno,  Scbinken;  span. 
pierna,  Bein;  ptg.  jiertia.  Vielleicht  gehort  hierber 
auch  ital.  span.  ptg.  ]>erno.  Haspe,  Zapfen,  span. 
pernio,  eisernes  Band  an  Thiiren  u.  Fenstem,  docb 
ist  das  lucht  eben  wahrscheinlich ,  schon  neil  im 
Span,  ie  zu  er»arten  ware.  Im  Ital.  ist  perna 
verloren,  aber  die  Ableitung  pernocchia,  Perlmutter, 
vorhanden.  Vgl.  Dz  242  yjer/zo,  476/»terfi«;  Grober, 
ALI.  IV  433. 

6067)  pernio,  -ouem  »i.  (perna),  Prostbeule  an 
den  FiiXsen;  davon  nach  Caix,  St.  444,  mit  Au- 
gleichung  an  ^>i>(/e  itaX. pedignoni  „geloni  ai  piedi". 

6068)  ^pernula,  -am  /'.  (Derain.  v.  jjerna),  kleine 
Muschel.  Perle;  ital.  prov.  perla,  davon  ital. 
perlato,  frz.  ptrle  „fatto  a  guisa  di  perla",  vgl. 
Canello,  AG  III  314;  frz.  jterle;  cat.  span.  ptg. 
perla  (ptg.  auch  perola).  Vgl.  Dz  241  perla  (Diez 
stellt  als  Grundwort  *pirola,  Birnehen,  v.  pirum 
auf,  *pernula  erscheint  ihm  bedenklieh);  Grober, 
ALL  W  433  iG.  verteidigt  pernula\. 

6069)  perpetualls,  -e  {jierpetuun),  durchgangig; 


555 


•KtTih  |><>r|iuiii-in!i 


(lOll?)   (iiMrii 


;»;>(. 


itnl.  itcrfifl iiiiU;  rum.  piirure,  A<lv.,  Iionliiiiili);, 
iiniiior;  yrnw  ifrpflwil-s:  (ri.  i>rri>rtiiel ;  ultspan. 
alti-nt.  i>frfiftiinl.  —  Aiioli  ]>r>iirl)iiis  i»l  tils  (;«l. 
Wort  ill)  Itnl.  S|niii.  I't^.  vnrliiiiiilcii :  prriiftiia,  iliivoii 
lias  Vli.  ;irr;)C/ii(ir(c).  furtw.ilin-ii   laiiKi-ii. 

tiOTot  por|>tinrtitN,  n,  uni  (/>ii ».>/»),  iliircliKtoiOioii: 
ilavivii  |iri<v.  /»-r;»>iiA  \.  ^'i>Kto|i|it<>s  Wniiiiiiii;  (r/,. 
I'DitriuiiHl  (i>oiir-  liir  /«ir-l:  span.  prr/JMHfc,  >;o- 
sti')i|it<>s  Wniiiiiis.  ixapiDitr .  ilas  Sto|i|H>n;  ptjj. 
/ic.«/iMii/i>  lias  (.Ji'st»'|i|it<',  ila/.u  «las  Vorb  pefpiititnr, 
st<<p|H<ii.     V};!.   I)z  tlCI   jiitiiriimnt. 

ti(i7li  |H>rsi('UK,  -inn  /..  rtirsicliliauni,  (»i/i/iim) 
pcrsiniiii.  i«TsiH<lii'r  .\\>M.  I'liisiiJH';  ital.  /«•(■.<ii:ii, 
riirsiililiamii .  inisiai.  I'tirsiclic;  rum.  /ti-rsic 
(liirrsic),  /«•I'vii'ii ;  pruv  /irssffiiiifr-s,  iirmsriiiiicr-s, 
prexnjii :  f  rr..  pi'clicr.  in-clif ;  c a  t.  presurtiuer. itressfij; 
span,  prrsiiii,  prisco.  prjajn .  iMmhiiin:  jitf,'. 
/xrri/Mriro.  prcfito.  ntjicrche.     Vj;l.  1)7,  212  pcixicit. 

G072)  iM-rsoua,  -am  /'.,  IVrson:  ital.  prrsima; 
rum.  /)fr<(iiiii<i ;  prov.  persoiui:  frz.  jirrsimne; 
cat.  span,  jieisnini :  ptf;.  peasoa. 

G073)  |i(>rt>oii&lis,  -e  (prrso)ia).  porsonlirh,  = 
ital.  pn:i<»i(ilr:  frz.  pemoutiel  etc. 

GU7'l  I  iiorsiiiideo ,  suSsi ,  sutusOiii ,  sfiudere , 
iilsTrciK'n,  (il)(>rzi"ii>;i'n,=  i  t  a  \.pirsiiiiili>.  .tiiasi,  siitiso, 
siinilirf:  span.   ptj^.  inraiiadii: 

t)075i  pertica,  -am  /"..  Stance;  ital.  perlica: 
friaul.  jiierlif:  prov.  perijii :  frz.  jierche;  cat. 
perca:  (span.  ptt;.  peicha\.  Vgl.  Dz  1)57  pcrche; 
Crilber.  AM,  IV  482. 

t>t)7(!>  stalls  pertiea;  <lavon  nac:li  Bu^j^o,  R  III 
KIS,  ital.  stniiitiirqii.  Stan},'en','i'r(ist,  Budc,  .siliUrbti' 
Hiilto;  altfrz.  ckiwipeidii:  aiiffji  ii<lili-te  Stanfre. 
Vj,'l.  Dz  -«03  statiibenia  (l)iez  liiclt  ilas  Wurt  fiir 
ilout-schen  I'rsprunj^). 

60771  per  totum  inde  =  rum.  pnlulinde, 
iiliorall. 

(;078)  *pertriiu-io,  -ere  =  nun.  pvtrrc  m  iit  e. 
(lurclilaufon,  vcrlirin^'cn. 

G079)  )»ertiindo,  tiidi,  tusuui,  tuuderc,  ilurcli- 
stol'scn ;  rum.  patrtnul ,  triinnei,  /cuw.s,  trutidc, 
ilurclidringen. 

tiOSO)  *pertriso  und  pertiisio,  -are  {perliisus), 
dureliliolircn;  (ital.  prrtut/iare,  dazu  das  Vbsbst. 
jtfrtiii/io,  Ia)c1i);  sard,  pertmsare,  dazu  das  Vbsbst. 
pertiinu :  (rum.  pnfrtinde);  prow  pertusar,  dazu 
das  Vbsbst. yjt'cfH.v;  altfrz.  (*perlui.sier,  daraus  in 
Folge  der  Flexionsbetonung  perciei;  pik  perchier, 
ilazu  das  Vbsbst.)  pertuis.  Loch;  neufrz.  percer. 
Vgl.  Dz  242  pertii ijiare  u.  dazu  Seheler  ini  Anliang 
zu  Dz  738:  Bartsch,  Z  II  308  (s.  oben  *peritlo, 
-are):  (i.  Paris,  R  XV  4.53:  (iri.bcr,  ALL  IV  433. 
'perustio,  *perustulo  s.  coiiibustio,  com- 
biistulo.j 

G081)  *per¥lgrilio ,  -are  (.scliriftlat.  pervigilo), 
die  Nacbt  bindurch  wachen,  =  rum.  priceyhies 
ni  at  a. 

6082)  perrTg:iIinm  v.,  das  Wacbbleiben  durch 
die  Nacbt  bindurch;  rum.  privei/liiu,  Toteuwache; 
span.  ptg. /ieryifltVio,  AVaehblciben,  Schlaflosigkoit. 

6083)  pen-iueii, -am  /'.  i  rinca  pfrvinai),  Sinngriin ; 
ital,  perviitca:  rum.  pre/hwd:  frz.  percem-fie: 
span,  pervencii,  percinza:  ptg.  perciitca. 

(5084)  pes,  pedem  m.,  Fufs;  ital.  piede,  (in  ad- 
verbialen  Verbiudungen  pii),  vgl.  Cancllo,  AU  III  400 ; 
rtr.  pe,  pei,  pie  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  [irov. 
pes;  frz.  pied;  cat.  pen;  span,  pie;  ptg.  p«, — 
Aus  dem  Stamm  2>e'lc  u.  clem  ahd.  stal,  Stellung, 
Stand,  ist  zusamniengesetzt  ital.  piedestallo,  Fufs- 
"1;  frz.  piedestal;  span.  ptg.  pedestal,   vgl. 


I)/.  240  pirdrsliillit.  Auk  altfrz.  */'!>/'  liir  pint 
ist  nai'li  Tiibli'r,  Misc.  72,  untstauilcn  frz.  *pirfl'fr, 
pitiffrr ,  mit  den  FiifHcn  st^impfon  (vurn  I'lerde); 
(iniber,  '/.  X  2!l!l,  erliebt  gegen  dies»  anspri'choinli' 
Alileitnng  niebrere  lledonlten,  unler  dunen  dio  /wci- 
silbigkeit  ilcH  »i  das  gcwicliligste  isl,  und  will  das 
Wort  an!  I'ini'n  Kchallnachalimcnilen  Stannn  pi-,  dur 
zuin  Anstlrui-k  von  VogelH(iuinn'U  dieui',  zuriick- 
niliren,  so  dafs  os  mit  ib'u  riicist  nur  munilartlic.ben 
Verbi'U  pianiier,  pinidrr.  scbreien  (voiii  'rruiliabnl, 
piaiUrr .  pin.s.ier ,  jiieptin ,  zu  eincr  SIppe  gi'horun 
wiirdc ;  wie  abor  daniit  dii' BoiKg.  voii  piitlj'rr  vor- 
rinbart  werden  kiinnle,  isl  schwer  abzusohen,  (Jriibor 
hebt  horvor.  dafs  das  4Sbst  pid/jdid.  rralilcr,  boi 
Dn  Hartas.  La  Scniaiue  V  828,  vom  I'fan  gi'l)racht 
werdo  u.  sii^h  eigentlich  auf  <las  biirslicho  Schruien 
dieses  Vogels  beziohe,  aber  obenso  gut  kann  man 
nai'h  dem  Zusammutdiange  iler  Stelle  untcr  pinffnnl 
den  einberstolzienmdeii  Vogel  verstelieii.  .Mies  in 
allom  geuonimen  diirfte  dii!  Tobler'sehe  Aliloitung 
duch  vorzuziuhen  sein.  Dafs  frz.  Vokalvorbindungen, 
welcho  ihrcr  Kntstohung  nach  einsilbig  sein  sullton, 
zu'eisilbiggebrauchtuerden,  lindet  sich  ja  aueh  suniit. 
6086)  pestis,  -em,  I'est;  ital.  jieste  etc. 

6086)  *peNtuliim  ii.  (fiir  pcssuhtiii,  vgl.  (iramni. 
lat.  od.  Keil  VII  111  u.  205),  Riegel;  ital.  peslio 
(mundartlicb  pe.ivhio  =  *pt'sriiluiii);  neuprov. 
pe.iteii ;  al  tfrz. /)e.s/c,  pele,  vgl.  Thurot,  Prononciat. 
fryse  II  261;  neufrz.  pcni';  rat.  peslell:  «iian. 
ptg.  pestillo  =  *pv.stilliim.  Vgl.  Dz  476  peaiUlo 
(das  Wort  wird  unzureichend  erkliirti;  Bugge,  U  IV 
367;  Aseoli,  Ali  III  45G  und  461;  C'aix,  St.  447: 
(iriibor,  ALL  IV  434. 

6087)  Jti-TnJior  ».,  ein  ausgebreiteter  Gogcnstand, 
Blatt,  Platte  etc.;  davon  naeli  Diez  65!)  alCfrz. 
jioe.'ili:  neufrz.  poele  iit.,  Tbronhimmel.  So  unwahr- 
scheiulich  diese  Ableitung  au(^h  ist,  kann  sio  doch 
zur  Zeit  durch   einc  bessere   nicht   crsotzt  werden. 

6088)  *petieiis,  -eiitem  m.  (fiir  pelens.  Part. 
PriU.  V. /Jtterc)  =  ital.  pezienlc,  pezzente,  Butllor; 
ptg.  pedinte.     Vgl.  Dz  389  pezzente. 

petlgo  8.  impetigo. 

(i080)  petiolils,  -um  m.  (Deniin.  zu  pes),  Fiil'schon, 
Stiel  am  Obst:  ital.  picciiiolo,  Stiol  am  Obst;  rum. 
picior.  Fufs;  spa  n.  ;jfxj"Zo,  Stiel  am  Ob.st,  pezitelo, 
kleine  Spitze.     Vgl.  Dz  389  picciiwlu  (sic!). 

6090)  pctita,  -am  /.  (Part.  P.  P.  v.  pctere)  = 
ital.  pntitn,  die  Verlobte,  vgl.  Cai.t,  St.  441. 

6091)  petitSr,  -orem  m.  (v.  pel  ere),  Beworber, 
Bettlor;  ital  peiiture:  rum.  pejitor ;  span.  ptg. 
pedidor. 

6092)  petitum  u.  (Part.  P.  P.  v.  petere)  —  span, 
p  t  g.  jiedidi),  Abgabe. 

6093)  mejikan.  petlacalli;  daraus  viell.  s|iaii. 
petaca,  Reisekofl'er,   vgl.  Dz  476  .s.  v. 

6094)  mejikan.  petlatl;  daraus  viellei<:lit  span. 
petaie,  Binseninatto,  vgl.  Dz  476  s.  v. 

6095)  pet«,  petlvi,  petitum,  petere,  erstreben, 
bitten,  fordern;  (ital.  ist  das  Vb.  nur  erhalten  in 
dem  Kompos.  competere,  aufsordera  noapolitaiiiseh 
in  der  \  erbindung  andar  pezzendo,  vgl.  Caix, 
St.  256);  rum.  pe{e.ic  ii  it  i,  werben  (um  ein 
Madchen);(frz,  prov.  cat.  nur  das  gel.  W.  competer, 
competii);  S|ian.  ptg.  jiedir  (mit  allgenioiner  Be- 
deutung). 

6096)  petril,  -am  /'.  (3i('r(i«),  Stein;  itnl.  jnetra: 
T»m.  pKitiu  :  prov.  peira;  {tz.  picrre ;  ctit.pedra ; 
span,  piriira:  ptg.  perfrn. 

6097)  *petro,  -onem  m.  (petni),  grofser  Stein, 
Treppe:  ital.  petrnne  (('ail,  St.  p,  XI  Anm.  2,  ist 


557 


«098)  petr.isf^linon 


8112)  pluln 


|)huR 


558 


geneigt,  ital.  veronr.  Balkon,  fiir  aiis  perrone 
ontstanden  zu  eraoliten ,  wumit  man  sicli  niinmer- 
inebr  ziifrieden  gebcn  kanii);  (rum.  jiietroiii);  pro  v. 
/)«>()-»■,•  frz.  perrnn. 

6098)  petroselliioii  n.  (ntrpoaihior),  Pctersilio; 
ital.  iietroselliiin  ,  jntrnsaiiolii ,  prezzenwio ,  pitur- 
sella,  vgl.  Caii,  St.  453:  rum.  petrinjel;  pro  v. 
peressilh-a,  pei/re.s.-iilh-s,  ( jielitre-s);  frz.  persil :  (c  a  t. 
pelitre.  daneben  j"/iiTr<);  span. /jecf/ii;  (ptg.  ist 
das  iiblitdif  Wort  saUd ,  das  von  Diez  angefiihrto 
aipit  ==  opium  bcdeiitct  „Kpiii(di,  Sellorie").  Vgl. 
Dz  243  jietroscUimi. 

t)099)  [*|)etriiiiculosiis,  a,  uiii  {petra),  vioUcicht 
=-  rum.  iietnnichiiis.  srhwerl'allig,  roli.| 

6100)  Petrus,  -uiii  iii..  Poter:  auf  diesen  Per- 
sonennaincn  j.;ehen  vermutlich  zuriick  dii-  Tiernainen  : 
1.  span,  perro,  Hund.  (aurh  Adj.  mit  der  Bedtg. 
nhartniickig"),  vgl.  Uz  47fi  •■-■.  v.,  wo  audi  das 
gleiclibodcutunde  sard.  ;"'r)M  angofiihrt  ist;  2.  ital. 
parrocchetto  (vielleicht  mit  Anlehnuiig  an  jidrrocii), 
Papagei;  frz.  perroquet:  span,  periqiiilo,  vgl.  Dz 
237  parrocchetto.  Dafs  Ticrc  mit  gebraucbliclion 
Personcnnaraen  benannt  wcrden,  ist  ja  cino  iiberall 
gewohnliche  Erscheinung.  Fiir  span.  })erro  ware 
allerdings  peilro  (vgl.  I'edro)  zu  crwarten,  es  ist 
abcr  bcgroiflicli ,  dafs  in  dem  Ticrnamcn  der  ur- 
spriinglichc  Lautbcstand  wcniger  sorgfiiltig  erlialten 
wurde,  als  in  dem  Personennanien. 

6101)  kelt.  (britt.  gall.)  Stamm  pett-,  Toil,  btiick; 
davon  wabrscheinlich  li  das  Sbst.  ital.  pezzo,  -o, 
Stiick;  frov.  peza.  peasn  :  ir 7..  piece;  span.  ^(«a. 
(das  gleichbedeutendo  pedazo  diirfte  =  pittacium 
\s.  d.l  sein);  ptg.  peva.  Vgl.  Th.  p.  70  ff.;  Diez 
243  schwankte  in  der  Aufstellung  des  Grnndwortcs 
zwischen  kymriseh  i)cth  iind  griech.  ntC.a;  Grober, 
Misc  47,  stellt  als  Grundwort  ein  Adj.  *jiet-iux, 
a,  um  (zu  pes),  fiifsig,  auf,  wclohes  er  aus  dem  bei 
Sulpicius  Severus,  Dialog!  II  1,  4,  ed.  Halm,  vor- 
kommenden  Sbst.  tripecciiis  (==  *tripetias,  Accus. 
PI.)  =  griecb.  T(>l7iodug  erscbliefst;  es  erscbeint 
aber  diese  Ableitung  als  zu  kiinstlich,  indessen  auch 
wenn  man  sic  ablebnt,  darf  man  mit  Grober  an- 
nebmen,  dafs  der  Diphthong  in  piice  u.  yieza  aus 
Anlehnung  an  pied-  =  ped-  sicb  crklare  (Aseoli, 
A(r  X  84  Anm.  und  268  f.  Anra.,  nimmt  an,  dafs 
das  nachtonige  i  die  Diplitbongierung  des  c  bewirkt 
babe).  Wenn  Grober  keltisehen  Ursprung  des  Wortes 
auch  um  deswillen  zuriiekweist,  weil  das  Vorbanden- 
sein  eiues  derartigen  Wortes  in  den  pyrenaischen 
Sprachen  befremdlich  erseheine,  so  darf  dagegen 
vielleicht  bcmerkt  werden,  dafs  Nomina,  welclie, 
wie  *j>ettia,  alsMafsbezeichnungen  gebraucht  werden, 
durcli  den  Handel  sicb  leicht  vou  Land  zu  Laud 
verpflanzen  und  dafs  die  Eiubiirgerung  von  *pettin 
in  Hispanien  durch  die  begriSliche  und  lautliche 
Ahnlichkeit  mit  ped-  {pet)  und  dessen  Ableitungen 
begunstigt  werden  mufste.  2)  Das  Verb  *pettare, 
*pitfare,  teilen  (vgl.  genues.  pitta,  picken),  davon 
\vieder  das  Sbst  ital.  jiietnnza  {an  pieta  angelebnt), 
Speiseanteil  eines  Klostergeistlicben ;  pro  v.  pitanza; 
frz.  pitance:  span,  pitanza;  ptg.  pitattQa.  Vgl. 
Th.  p.  72;  auch  Diez  247  pietanza  hatte  bereits 
diese  Ableitung  angedeutet.  3l  Das  Adj.  altital. 
pitetto,  petitto,  klein:  ^irov.  petit-z;  frz  cat.  petit 
(=  gallisch  *pettituos),  dazu  prov.  altfrz.  cat. 
das  Deminutiv  jjrtiM.  Vgl.  Th.  p.  71  f.;  Diez  251 
pito  fiibrte  das  Adj.  auf  den  von  ihm  fur  keltiscli 
gebaltenen  Stamm  pit-  (s.  pic)  zuriick.  4)  cat. 
pisarra;  span.  ptg.  pizarra.  Schiefer,  vgl.  Dz  477 
n.  v.,  indessen  mufs  iliese  Ableitung   als   unsicber 


bczeicbnet  werden ,  denu  wenn  sie  auch  von  Diez 
begrifflic'b  anuelinibar  gemacht  wordcn  ist,  .so  ist 
sic  docli  lautlich  keineswegs  unanfechtbar. 

6102;  dtsch  pflusr  =^  lorabard.  piij  (aus  plv); 
ladin.  plof,  vgl.  Dz  23  ardtro. 

6103)  gr.  fnvoq,  Leucbtc;  davon  oder  von  (pd{>Oi;, 
Leucbttunn,  woUte  Diez  133  ableiten  ital.  falu, 
Freudonfeuer,  /Vi»ir(?(',Schiffslaterne,  faloticn,  wunder- 
lich  (flackerig?);  f  rz. /«/o<,  Laternc.  /anal.  Schiffs- 
latcrue:  ])tg.  /drul.  Leuchtturm,  (nicht  bierher 
gcbort  selbstverstiindli<-h  das  riitselhafte,  audi  von 
Diez  450  s.  r.  unerklart  gelassene  fai'" 7  feiner 
Gcruch).  Die  (Jleicbung  *phandlis  (v.  ifuvog)  •= 
faiialc  mag  man  sicb  gcfallen  lassen,  nicht  aber  die 
von  (fuvoi  oder  ipaijof  =  falij.  Dies  letztere  diirfte 
viclmcbr  zum  Stamme  fia  ^blasen"  gehiiren  u.  eine 
Art  onomatopoietischer  Bildung  sein,  wclche  das 
Flackorn  der  Flauimen  nachalimen  soil. 

6104)  p[h)alanga,  -aiii  /'.  {ipaf.dyYij),  Tragebaum, 
Walze;  ital.  pahuica,  Pfahl;  (rum.  palanc);  rtr. 
palaiica,  (palanli.  Schleifbolz);  prov.  palenc-s;  frz. 
palan,  Takel,  Hisse,  palanque.  Pfablwerk,  dazu  das 
Vh.  ptUaui/uer,  pahiiquer,  aufbisscn;  cat.  palenca; 
span  palanca, Hebebaum, davon palancada, Scblag; 
ptg.  ulavanca  (angeglichen  an  levare,  bcbcn  u.  mit 
ai'abiscbem  Artikel),  Hebebaum,  paiwadn,  Schlag. 
Vgl.  Cornu,  R  IX  134;  Grober,  ALL  FV'  426.  Sieb 
auch  plauca. 

6105)  phaiitasia,  -am  /'.,  Gcdanke,  Einfall;  ital. 
f'atdajiia  u.  dem  entsprecbend  als  gel.  W.  auch  in 
den  iibrigen  Sprachen. 

6106)  *plliJantasIo,  -are  ('/-«irao/^a),  Erscbei- 
nungen,  Gespenster  sehen,  Beangstigungen  habcu; 
prov.  pantaisar.  traumen,  angstvoU ,  beklommen 
sein,  dazu  das  Vbsbst.  paidai.''.  Beklommenlieit, 
Verwirrang,  Not;  cat.  pantexar,  dazu  das  Vbsbst. 
pantex;  altfrz.  puiitainier,  panteisicr,  patdoixier, 
dazu  das  Vbsbst.  (auch  Adj.)  pantois;  neufrz. 
(mit  Suftixvertau-schuDg)  pantcler,  keucben.  Vgl. 
Dz  654  pantois  (Diez  wollte  das  Wort  aus  dem 
Keltiscben  ableiten,  vgl,  dagegen  Th.  p.  109) ;  G.  Paris, 
R  VI  628  f.  (bier  die  ricbtigo  Ableitung);  Caii, 
St.  Ill;  Grober,  ALL  IV  428. 

6107)  pliautasma  n.  ((paviatfiv),  Erscheinung, 
Gespenst;  ital.  fantasnia  w.  fantasitiia  „che,  come 
vuole  la  sua  forma  popolare,  non  ha  I'accezione  Klo- 
sofica  di  fantasma'',  vgl.  Canello,  AG  III  398;  prov. 
f'aidauma;  frz.  f'antome,  Gespenst,  davon  altfrz. 
enfantosmer,  beheien;  cat.  f'aidarma;  S]>an.  plian- 
tasnia;  ptg.  faidatyiiui.     Vgl.  Dz  580  ftmtume. 

6108)  *pharinJico ,  -are  {(pdiifiaxov) ,  (durch 
Tranke)bezaubem,  =  rum.  farmec  aial  a,  bezaubem. 

6109)  (pi'cQ/iaxov  n.,  Gift,  Zaubertrank,  =  rum. 
farmec.  Zauber. 

6110)  phaseolus,  -um  »1.  (Demin.  xoa  phaselus 
=  ifdatj'/.og),  Bohne;  ital.  fagiolo,  fagiuolo;  rum. 
fasola;  prov.  faisol-s;  frz.  {fcueole)  flageolet  (an- 
geglichen an  flageolet  =  *flautiolus,  Flote),  vgl. 
Fafs,  RF  Ul  491;  altspan.  fa.seolo ;  neuspan. 
frisole,  frijol,  frisuelo;  ptg.  feijdo.  Vgl.  Dz  452 
frisol  (nimmt  *fresa  als  Grundwort  an). 

6111)  phiala,  -am  f.  {<fid).tj),  Tasse,  Scbale; 
ital.  fiala;  rum.  t'i<''ld;  prov.  fiala,  fiola;  frz. 
2)hiole.     Vgl.  Dz  657  j>/jio?e. 

6112)  phQo$oplia.s,  -um  m..  Philosoph,  ist,  wie 
phihisophia,  allenthalben  ein  blofsgel.  W.;  nur  im 
R  u  m.  hat  es  eine  volksturaliche  Bedeutungsent- 
wickelung  genommen,  iiber  welche  Sbaiueanu,  R  XVII 
599,  eingehend  u.  interessant  gebandelt  hat  {firoscon 
=  Narr).     Vgl.  auch  Bebrens,  Metath.  p.  31. 


I.')'.' 


iMi:<l  (•litltniiii 


<lll."JI  |ili't\lra 


•MU) 


tillS)  |ililltriliii  II.  |^i'>r(iiir).  Lioliostriink;  itiil. 
fillro  „l«v.iiiil.i  iici^ii-ji  o  Ki>t«i'iMii  (III  liltran""  iiinl 
irllri)  ,s|HTio  ili  |>aiiiiti  iinn  ti-smiUi  ilii  liiriii'  raji- 
|Hlli.  .>  ixlatojii",  vrI.  CiiiiKllii,  .\(i  III  :l:J:J,  s.  iilior 
kIh'h  iiiitor  lilt. 

tilU^  |ihl^b6t5iiias,  •inn  Ml.  i</>.r,Viir<>/(<i.'),  I.1111- 
«'lt<>  /mil  Aili'rlassiii ;  pii-iiinii  I  /kihki;  pruv. 
llrrmr-s  :  al  t  Ir/.  //1.  iin'  /. .  iii'iirr/..//ciiiiim- /.;  t8|iHii. 
/Iruir).  V^l.  I»/.  1S7  /i.iiii.i;  Amoli,  A(i  Yll  532 
nvhts;  t!rol«T,  AM,  IV   («r». 

til  15)  ff(tfifTnr.  iiMi/.aiiii»ii :  iliivon  nacli  \)/.  ;t7;t 
.V.  r.  ilai.  /riill'i.  /ami,  I'iiifarlii'r  sct/.l  iiiaii  alior 
wolil  /r>ic/ii  scil.  .V.1.711S  uls  (iriiiulworl  an,  I'iii  Zaun 
isl  I'in  ilnri'lilinwlionos,  wcil  aus  in  /.wJKi-lirnrannion 
i^>si'l/.ti"n  Slanj^'n  liostolionilcs  ticlio^ri'. 

till(i)  ifi'uS  i:nui<,  .Tioiv),  rin  milii'sliimnlcr 
Wa.s.-iiTviijri'l ;  ilavoM  (ii.  zwar  aii«  iIi-iii  Nimiinativl 
iiarli  I)/,   152  .-■.  r.  span.  /'ii;ii,   HalRlianili'iito. 

(>117)  Stannn  «fpoy-  [ifovyKt'ov,  y/n'yior,  Uois- 
\u>\/.):  ilavon  nach  Uimsdi,  HK  III  :I71,  ilas  von 
Dii'z  373  micrkliirt  t^iihisseno  ilal.  I'rusvo.  iliirroK 
Koisif;  an  Htiunipn,  I'rii.icolo,  Splitter;  iialiiT  liofft 
i"s  «olil  an  'I'rusciiliim  =  *l'rmtiiliim  vim  fnishitii 
(v^l.  */«>f  11/11  III  =  peal  III  iim  |8.  il  ])  zii  «li'iikon. 

U118)  8)'liallna('lialinipnilpr  Stanini  pi  /.mil  .\iib- 
ilriii-li  ill'.-!  Vof;i>lj;<'pipp«R;  ilavnn  ital.  ijiiirc.  picppn, 
/iiii/inv,  janiniern,  piopon  (.'*.  miton  |>lor»rei;  frz. 
Iiiiiilirr,  piiiiiler.  }>iiiitiiir,  iiiiisKcr  ^vi^'lloicllt  audi 
/III1//CI-,  vjrl.  li roller,  Z  X  2itH,  s.  oben  pes);  .span. 
jiilti.  lAieknif  fiir  die  lliiliner  (v;.;!.  iltscli.  „piit,  put"), 
/>i7iir.  |ifeifpn,  jiilii,  Pfeife.  Vj;!.  Dz  244  piiiir, 
477  ;ji7(>. 

611!))  Stjinini  pic-,  picc-,  pi^entlirli  ilcn  Siiliall 
liozpichnend ,  wplelipn  iluR  Hapken  j;;e»isser  Vo;jp1 
(Spoolit  =  iitciis,  Klstcr  =^  pica)  niit  iloin  Sclinaljpl 
lurvorbrinnt  (vgl.  iltsvli.  pii;ken),  .soilann  in  die 
liedputun;;  dp,s  Stephens,  andrprseit.s  dos  Spitzseins 
iilierfjpliend.  aus  der  Ictzteren  entwickelt  sieli  wleiler 
diejenige  iles  Klcinscins,  deiin  was  spitzif?,  ist  zu- 
uleicli  diiun  u.  fein,  woniit  sieh  ja  das  Klcinc  naiio 
lieriilirt;  die  niehtigstpn  Vcrtretor  der  auf  dieseni 
St.-ininie  bcrulienden  ungcmein  zalilreiclion  u.  vicl- 
gestalteton  Wortsippc  sind  utwa  die  folgenden; 
1)  ital.  piccu,  Bergspitzp;  prov.  frz.  pic;  span, 
ptg./ijfo.  2)  \  t:i\.  piccn,  Spiefs,  Picke;  (r?..  pique ; 
span.  jitg.  pica.  3)  ital.  piccarr,  Stephen;  rtr. 
pichir;  ]irov.  picar :  frz.  piijiter .  davon  piqiirc, 
Stieh;  sjian.  ptg.  picar,  dazu  im  Ital.  das  Kom- 
po.sitnni  appiccarc,  gleiehsam  festpicken,  anniaehen, 
LTloiilibodentonil  dainil  im-.  appicciarc.  (von  Dioz  240 
pp(jnr  zu  /iiP'i,  -are  gpstcllt,  was  wegen  des  i  imtbun- 
liph,  vgl.  No  6120).  4)  lat.  pica,  *picca,  Elstcr; 
ital.  pica;  pro  v. /xV/n;  (t/,.  pie:  8  p  a  n.  pc'/a  (das 
(•  beruhl  wolil  aiif  Angleichung  an  pega  =  piccm, 
Peeh),  picaza :  ptg.  pct/a,  vgl.  Griibcr,  ALL  IV  435. 

5)  lat.  *piccu.'i  =  picas,  *pic.culus,  Spccht;  ital. 
picchio:  rtr.  pichialenn  (=  *picciiln  liijnitm);  prov. 
frz.  eat.  pic.  anfscrdeni  (?)  niit  ganz  anderer  Hedtg. 
frz.  pica  (=^  *picculus),  Pfahl;  span,  pico ;  ptg. 
picaiii^n,  vgl.  tiriiber,  ALL  TV  435,  s.  jedoch  No  5845. 

6)  lat.  *pu'.c(il6.  -are,  wie  dor  Siwht  haeken;  ital. 
picchinrc.  klopfen,  dazu  das  Vbsbst.  picchio.  7)  rum. 
pic,  eiii  Bifschen,  ein  AVenig,  ein  Tropfen,  dazu  die 
Verba  pica,  pictira,  picaturd,  abtropfein;  ital. 
picc-olo,  kloin;  apAn.  prqiiciio,  {=  pecc-eno);  ptg. 
peipteno  (das  e  aus  (  in  pe(ii(eiiii,  peqiieno  orkliirt 
sich  wohl  aus  der  Tonlosigkeit ;  Tli.  p.  73  denkt  an 
Zusammenhang  mit  dcni  kclt.  Stanimc  bacc-,  bicc- 
nklein").  8)  lat.  *pictio,  -are,  picken,  hackcn, 
stechen;   itah  pizzare  (nur  mundartlich),  stechon, 


davon  diiK  VIihIikI.  ;ii.-.'ii  ,  diiK  SIppIipu  ,  .lui'ktm, 
/ii.-rioiri',  piekon,  zwieknn,  dazu  dai<  Vlislmt.  pizzirii, 
Zwiek,  (*piii:ar  *piticliarc,  vgl,  pMiijit,  'ptncluH, 
stpeliPii,  dazu  das  VliKJint.)  piiizit,  Stnpliel,  piii:elle, 
Knpipzangu;  mm.  /iifi'i  Sphiiabel,  Spitzp,  pifc  ai 
at  a,  pieken,  pifiiinia.  Meisp;  prov.  iirziiiiar:  frz. 
/liiicer,  ipiticfr,  rpinvclcr,  zwii'ken,  dazn  da»  VIisIihI. 
/iiMir  (dazu  da»  Doniin  piiicrlli),  Kneipzauge;  span. 
picciir.  kiipifpii,  dazu  da»  Vlisbsl.  pi:ca,  ein  IlifHrlion, 
piiiiliiir.  stepliPii ;  ptg. /ii>P'".  Hiiililiiik,  pincar.  nur 
in  iler  Vi'rbiiidung  pi.-niir  ns  iillin-'.  die  Aiigeii  zii- 
kiipifpii,  l.linzpln.  !t)  frz  /i»:»/,  Spilzkeil,  Spilzliarke, 
piciilcr,  priekpln,  pioclir  (an»  ♦/iiVix/ir) ,  llaike, 
piritlcr.  Ktii'lipln,  pioti,  pigentl.  Ilapker,  liaiier,  ilavon 
aligelpitpt /imiiiiiVr  -  ital.  picconiire,  mil  llacke 
aiisgiM'iistpter  Arbeitpr  odor  Soldat,  vgl.  Horning, 
Ztwhr.  f.  nl'rz.  Spr  11.  Lit.  X-'  243.  10)  vi.dlpiclil, 
gphiirt  liiprlipr  amdi  «pan.  ptg.  piariiii,  (iinslur, 
„virllpirlil.  fiir  pininin  von  pini,  Spief»,  weil  diesn 
Pflanzp  langp  diiniip  Stengel  Ireibt,  weshalb  wir 
sic  Pfriomenkraut  nemipn."  U)  ilal.  piiciirit; 
span,  picaro,  Hettlpr,  Lmnpenkprl,  Spitzbiibo  (din 
Griindbpdoutung  ist  wohl  pAufpieker").  Vgl.  Dz  245 
picio,  246  piccolo,  251  pizza.  477  pionio ;  Ulripli, 
Z  IX  42!t;  Th.  p.  72  fT.;  Cn.bpr,  ALL  IV  436; 
ScliiKdiardt ,  Z  XI  500  (s.  oben  iinter  bi(|iiiMlrn1. 
Eine  eingehenile  Untersnehiing  der  wiphtigen  Wurl- 
sippp  fplilt  nopli.  Mei  einer  Holehen  wiirilen  naniiMit- 
lieh  aupli  folgenile  zwpi  Piinkti!  zu  erwiigon  spin : 
1.  das  Vorhiiltnis  des  Stainnies  pic(c)-  zu  dor  uni  das 
gallo-latpinisplip  hccriis  (s.  il.)  sipji  schlipfsondpn 
Wortfaniilie;  2.  das  Vprhaltiiis  des  Stainnies  ])ic  zii 
einer  Anzalil  iliin  begrifflicli  nalipsteliender,  bci  Dioz 
251  jiilo  behandelter  Worte,  niiinliph  niailiind. 
pitiii,  wenig;  sard,  pitica,  kleiii ;  rum.  priic,  ein 
Stiipkidien  Zeug  oiler  Tiiph,  dazn  das  Vb.  pclice.sc, 
fliekpn;  prov.  pilar,  schnabelu;  a  1 1  f  r  z.  yji/c,  eine 
selir  kleino  Miiiize ,  (lionneg.  pete,  Kleinigkoit), 
peleriii,  winzig,  apiler ,  init  den  Fingersjiitzon  be- 
riihren,  (Sehelor  ini  Diet.  .v.  v  vermutet,  dafs  auidi 
pivot.  Zapfen,  hierher  gehiire,  also  aus  *pitnt  eiit- 
standen  soi) ;  span,  iiito,  ein  Bilsehen  (nur  in  den 
Vcrbindungen  no  darscle  an  pito,  etwas  fiir  niehts 
achten,  no  raler  a»  pita,  gar  niehts  wcrt  sein), 
pito»,  Knosppnansatz,  pitorra,  Sehnepfe  (d.  i.  Vogol 
mit  spitzem  Schnabol);  yitif.pito,  pita,  -ada,  geringo 
Mengc  (z.  B.  oinc  Prise  Tabak),  petiscar,  ein  wenig 
nehmen,  nippon.  Es  bcilarf  hinsichtlieh  diosor  Worto 
noph  der  Feststelliing,  ob  ein  solbstlindiger  Stainni 
jiit-  anznsctzen,  odor  ob  pit-  nur  fiir  oiiio  Noben- 
form  von  ]nc-  anzusehcn,  odor  endlii^h  oli  pit-  als 
zusainmcnfallend  mit  petl-  (s.  d.)  zu  lietracliton  .sei. 
picii  8.  pic. 

6120)  pico,  -are  {pix),  uiit  Poeli  bestieielien, 
ankleben;  (ital.  impeciare  =~  *impiciare,  impeijolare 
=  'impiciiliire.  appicciarc,  impicciarc  =  *ap-,  im- 
piciare,  Diez  zielit  hierher  auch  uppicorf,  das  abor 
zum  Stamiiii' />((■  gcliiiren  diirftc,  \vi)hiii  man  beaser 
auch,  wegen  ilircs  /,  ap-  11.  iinpucinrc  stellt;  sard. 
iiiipigarc;  prov.  empeijar ;  frz.  enipoisser,  toeren, 
empeser  [wohl  angelchnt  an  pcser ,  sp.hwer  scinj, 
stiirken);  span.  ptg.  (aup.li  prov.)  pegar,  loinien, 
heften.     Vgl.  Dz  240  pegar. 

6121)  pictor,  -oreni  m.  {pingo),  Maler;  ilal. 
pittore:  (frz.  pcintre  =  *pinctor;  span,  ptg.^jinioc, 
pintador). 

6122)  pictura,  -am  /'.  {pingo),  Malcrci;  ital. 
pittura;  frz.  peinture  =  *pinctiira:  span.  ptg. 
pintura. 


561 


6123)  iil<-iil;i 


(jloO)  plngd 


562 


6123)  picula,  -illll  /.  (l)oiiiiii.  V.  pLr),  oin  weiiig 
Pcch:  ital.  peyola,  i'edi ;  rum.  jidcitid. 

picus  s.  pic. 

6124)  -Ttef»'.  trinkon,  =  fiz.  pier,  zec-lien  (gelehrt 
jjebildetos  und  iiur  gaiiz  vercinzelt  vorkommondes 
Wort),  vgl.  D/.  657  s.  c. 

6125)  pietas,  -Stem/'.,  Friimmifikeit;  ital.  pieta; 
frz.  pietc,  Frommigkeit,  pitic,  Mitleid;  dom  ent- 
sprocheml  als  gelehrtcs  Wort  auch  in  den  iibrigen 
Sprachen.  tjbcr  frz.  jiitir  vgl.  Darmcsteter,  R  V  152 
Anin.  -1. 

6126)  piger,  gra,  griim,  t'aul,  =  (ital.  piijru), 
s.  pigrltiii. 

6127)  piguieiituin  «.(y//////o),Farbeniittel,  Tinktur, 
Krautersaft;  ]irov.  [limenta,  pimin-n,  Uewiirz;  alt- 
[t7..  piment,  oine  Art  Gewiirzwein  (neufrz.  bedeutet 
lias  Wort  „spauischor  Pfcffer,  Beil'sbeere");  span. 
pimiento,  pimienta,  Pfeffer;   ptg.  pimenta,  Pfeffer. 

Vgl.  Dz  247  iiiniicnto. 

6128)  *pignero,  -are  (srhriftlat.  iJiguero  von 
pignus),  verpfanden;  ital.  pei/norare;  iti.  jiindrar; 
(prov.  enpenhar  =  *itipi;jnare ;  ini  Frz.  felilt  das 
Vb.,  es  wird  ersetzt  durch  ewr/ngn-,  mettre  en  yai/e, 
gage  aber  ist  =  germ,  icadjo,  vgl.  Mackel  p.  51); 
alts  [I  an.  pentlrar;  no  us  pan.  prenilar :  ptg. 
peiiliorar,  prendar.  Vgl.  Griiber,  ALL  IV  436;  iiber 
die  span.  ptg.  Worte  haben  besonders  gehandelt 
Cuervo  in  der  Einleitung  zu  seinen  Apuntaciones 
criticas  sobre  el  lenguago  bogotauo  (vgl.  Morel-Fatio, 
R  VIII  620  Anm.)  u.  Cornu,  R  IX  135. 

6129)  *plgrnus  71.  (PI.  pignurd.  schriftlat. /*J(7«hs', 
pignora),  Pfand;  ital.  peg  no  :  rt  r.  pens;  (frz.  gage 
=  german.  wadjo,  vgl.  Maekel  p.  51) ;  span,  prenda; 
ptg.  penhor,  prenda.  Vgl.  Dz  468  »icdror;  Grober, 
ALL  IV  436.    S.  pignero. 

6130)  pigritia,  -am  /.  (piger),  Faulheit;  ital. 
pigrizia  „ch'e  nel  volero",  pigrezza  „ch'e  nella 
natural  crassezza",  vgl.  Canello,  AG  III  343;  prov. 
pereza ;  frz.  paresse,  dazu  das  Adj.  paresseux,  faul; 
span,  pereza,  dazu  das  Adj.  perezoso:  ptg.  pre- 
gui^a,  davon  das  Adj.  pregui(oso.  Vgl.  Dz  247 
pigrezza. 

6131)  1.  plla,  -am  f.  (a.ns  pisvlu  v.piso),  Morser, 
Trog,  =  ital.  pila;  rum.  pitid ;  frz.  pile,  Walk- 
stock;  span,  pila,  Trog;  ptg.  pildo,  Morser. 

61321  2.  pila,  -am  /.,  Pfeiler;  ital.  pila;  frz. 
pile  (bedeutet  auch  „Haufen,  Stofs",  ebenso  im 
Span,  und  Ptg.),  davon  abgeleitet  pilier,  Pfeiler; 
span.  ^Ji7a,  davon  abgeleitet  pj/ac,  Pfeiler,  Wasser- 1 
trog  (in  dieser  Bedtg.  von  1  pila);  ptg.  pitha. 

61331  3.  pilii,  -am  /.,  Hall:  span.  ptg.  pclla. 
Ball,  Knauel;  sunst  uur  Ableitungen  ital.  piUntta, 
kleiner  Ball,  pillohi,  Pille,  hilloru  nciottolo",  vgl. 
Caii,  St.  203,  piota  „zolla  crbosa",  vgl.  Caix,  St.  47 
(walirend  er  piota  in  der  Bodtg.  „Fufs"  fiir  von 
pes  abgeleitet  erachtet :  Diez  390  *•.  v.  hielt  plotus, 
plautus  fiir  das  Grundwort):  von  pillola  ist  wieder 
abgeleitet  pilldcchera,  Klunker,  vgl.  Dz  41 1  zdccaro ; 
prov.  pelota;  frz.  pelote,  peloto»,  {pillule,  Pille, 
gel.  W.);  span.  ptg.  pelota.  Vgl.  Dz  475  pella;\ 
Bcheler  im  Diet,  pelote.  I 

6134)  [*pIIearTii ,  -am  /'.  (pileus)  =  r  u  m. 
pdldrie,  Hut.] 

6135)  pileus,  -um  m  ,  Hut,  =  ital.  span,  pileo. 

6136)  [*pilicellus,  -um  w.  (Dcmin.  von  pilun), 
Harchen;  daraus  nach  Caix,  St.  443,  i  t  a  1.  ^)erfice//o 
„cosa  da  nulla".] 

6137)  *pilio,  -are,  pliindern  (wohl  Nebenform 
zu  pilare.  welches  im  Spatlatein  mit  der  Bedtg. 
npliindern"  angetroffen  wird,  s.  Georges  unter^iVu; 

Korting,  lat.-roni.  Worterbuuh. 


die  Erhaltung  dcs  i  als  i  im  Roman,  berulit  auf 
Einwirkung  des  nachtonigen  ») ;  i  t  a  l.pigliar,  nohmen ; 
rtr.  pigliar ,  fangen;  prov.  pilhar:  frz.  pilier, 
rauben;  (cat.  span,  pillar;  ptg.  pilhar).  Vgl.  Dz 
246  pii/liare  (Diez  schwankte  zwischen  pilare  und 
expilare);  Grbber,  ALL  IV  436. 

6138)  pilo,  -are  {pibis),  enthaaren,  rupfen  (im 
Roman,  auch  schalen);  ital.  2)elarc ;  prov.  pelar; 
frz.  peler,  (davon  der  er.ste  Bostandtoil  in  jyele-rnele 
=  pila  +  miscula,  tlio  Schreibweiso  pele,  pesle  bo- 
rubt  auf  Angleicliung  an  mele);  cat.  span.  ptg. 
pelar.     V'gl.  Dz  240  pelare. 

6139)  [*pllorcium  (?)  «.;  \ia.\.  pUorcio  „avaro", 
pilorci  „ritagli  di  pelle  che  si  adoperano  come  con- 
cimo",  .spilorcio  „taccagno",  vgl.  Canello,  AG  III 
399:  Cai.x,  St.  451,  ist  geneigt,  auch  pirchio,  gcizig, 
hierher  zu  Ziehen.] 

6140)  pIlosiLs,  a,  um  (piliis),  haarig;  ital. 
pilo.so  u.  })eloso,  vgl.  Canello,  AG  HI  333;  rum. 
peros;  prov.  cat.  pelo.i;  span.  ^ig.  peloso ;  (frz. 
pelouse,  Rasenplatz). 

6141)  [pTluceo,  -are  (pilus),  Haaro  ausraufen ; 
itikl.  piluccare,  Trauben  abbeeren;  rtr.  splticcar, 
ausrupfen:  prov.  pclucar;  frz.  c-pluclier  (pik. 
pluquer,  rait  den  Fingerspitzen  auflesen).  —  Dazu 
das  Sbst.  aan\.  j>ihicca,  Haarschopf;  ital.  j)erruca, 
parruca,  (falscher  SchopfJ,  Poriicke;  rum.  parrovd; 
frz.  perruque ;  span,  peluca:  ptg.  peruca.  Vgl. 
Dz  247  piluccare.] 

6142)  [*pUuceum  n.  (pilus),  Haar;  ita,l.peluzzu, 
peluccio,  Haar;  frz.  peluclie ,  haariges  Gewebe, 
Pliisch;  cut. pelussa,  WoUhaar  der  Priichte,  das.selbe 
span,  peluza,  peliisa.    Vgl.  Dz  656  2)eluche.] 

6143)  [*pllurla,  -am  /'.  (pilus),  Haare,  VVolle; 
ital.  peluria  „la  prima  lanuggine  degli  animali", 
peluja  „peluria,  la  buccia  interiore  delle  castagno", 
vgl.  Canello,  AG  IH  337.] 

6144)  [*pilutium  n.  (v.  pilum)  ist  nach  Diez  440 
die  Grundform  zu  span.  ptg.  (*pluzo),  chtizo, 
Wurfspiefs,  Pfeil.] 

6145)  pTlus,  -um  ni.,  Haar  (am  Leibe);  ital. 
pelo,  davon  abgeleitet  appilistrarsi  ,,azzufiFarsi" 
(vielleicht  auch  span,  pelear,  kampfen,  s.  oben  na- 
laieiv),  vgl.  Caix,  St.  156;  rum.  per;  yiov. pels, 
pelh-s;  frz.  poil;  cat.  xiel ;  span.  ptg.  pelo. 

6146)  ["^plmpiueUa,  -am  /',  Pimpernelle;  ital. 
pimpinella ;  rum.  piiiipine;  frz.  pimprenelle;  cat. 
pampinella;  span,  pimpinela.  Der  Ursprung  des 
Wortes  ist  unaufgeklart ,  gemeinhin  fiihrt  man  es 
axxi  *bipennella,  *bipennula  zuriick;  in  pampinus 
zu  denken  verbietet  der  Sinn.  Vgl.  Scheler  im  Diet. 
j)impreneUe.] 

6147)  ndd.  ndl.  engl.  piu,  Nagel;  ptg.  piuo, 
Nagel,  Zwecke,  vgl.  Dz  477  s.  v.;  Th.  p.  87  ver- 
neint  keltischen  Ursprung. 

6148)  *pinaceii,  -am  f.  (jnnus)  =  itaL  piiuiccia, 
eine  Art  Scbiff;  frz.  pinasse;  span,  pinaza.  Vgl. 
Dz  248  pinaccia. 

6149)  Stamm  piuc-;  auf  einem  Stamm  pine- 
(vielleicht  mit  pu-n-go  zusamraonhangend),  stechen, 
scheint  zu  beruhencat.  span.  ptg.  penca,  stach- 
liches  Blatt  iz.  B.  der  Brennessel),  Peitschc.  Kel- 
tischen Ursprung  des  Wortes ,  den  Diez  476  s.  c. 
vermutete,   stellt  Th.  p.  87  in  Abrede. 

6150)  piugo,  pinxi,  *pinctum  (fiir  plotum), 
pingere,  raalcn;  \t9.\.  pingo,  pinsi,  pinto,  pingere ; 
(rum.  pinge  in  depinge,  fehlt  b.  Cihac);  pro  v.  penh, 
jiris  und  piins,  peint,  penher ;  frz.  peins,  peignis, 
peint,peindrc ;  (cat.  Bfan.ptg.pintar='*pinctare). 
Vgl.  Dz  656  peindre;  Grober,  ALL  IV  487. 


Alia 


til') I  I    |llllK1lill 


li  17(11    plKto 


5l>4 


K15II  pinmlU,  -p.  fi'tt:  finr<l.  iiiiii/u,  SrliiimU. ' 
Kott;  s|i«n,  /iriiii/Hi',  (At,  ftrinijiir.  init  Ki'lt  1m<- 
sfjvioluMi.  V»;!.  Ui.  478  prinijue,  wo  IxMiiorkt  ist  „Kin- 
srliiobiin^;  (leu  r  nnrh  oini'in  Koiiminnntiinlaiit  int 
ini  Sftnii.  nil-lit  iinliiiiilii;''. 

t)l.')'.M  niM.  plnke,  ciiio  Art  UmUchifT;  ilnvoii  ' 
vcniiulliili  fri.  /umi/iic  ii|iiiii,  /linifuf,  fiincn:  ptj;.  i 
fiinquf  m.     \'t^\.   Di  218  iiinqur. 

*>lii:<l  |)iniii, -am /..  Kolor,  MjiiiiTKpita',  Xiiiiu>; 
litiil.  /iriiHii.  Ki'iliT,  clavoii  yirMtimic,  Kalino;  Hard.  | 
/ii'iiMd.  Kiili'r;  ruin.  />iiim,  Fivlor,  Pinscl ;  prov.  i 
/iffid;  fr/.  i>ei»ir  ■  ciit.  /iriiiiii ,  Fi'cior),  pciii/a, 
Klip|H',  Kflo;  Bp«n.  j)r(l(«,  Klippo,  Fols;  pit;,  prnlia, 
Klipi«>,  K.ls.  V^'l.  l)z  241  pnimi:  Griilwr,  AM, 
IV  437.  i 

()154'  pinnardlilm  ».  (/n'nxn),  /inno,  =•  f rz.  i 
;)iniiii(7c  (;,'i'l.  \V.),  Zinno,  Uipful.  Vul.  Ds  241  petiim. 

til.lfii  'pinnio,  -rtneni  m.  (/nHun),  Kinno,  =  ital.  ' 
/niiuoiic,  MBurniaiuni;  frz.  piqiiim,  Ziiino.  Vpl. 
^riilKT,  AIJ-  lY  4:t7.  I 

tilfili^  *pinKio,  -ar*  [v.  iiiiisiis)  =  ital.  /iii/iVirf,  | 
proRsen.     V^l.  Dz  390  .s.  v.:  Griilior,  ALL  IV  437. 

(il67)  pinso, -are  (hucIi  piso, -&re),  zorstiimpfvn; 
rum.  pi.iee  «i  nl  « ,  prov.  i}i:ar,  stofKon ;  frz. 
pisrr;  span.  )>i.<ar,  troton,  «lazu  pisa,  Fwfstritt, 
jiisada,  Stofs  init  ilcni  Fufso,  Fiifsstapfo;  ptj;. 
pLsar,  ptca,  piixuln  (wic  im  Sjian.),  aul'soruom  ^u'svJo, 
Walkiniihle. 

6158)  piniis,  -uiii  /'.,  Ficlito;  ital.  ^ojio,  (davoii 
lias  befremdlicli  gcbildutc ;)i)((io, Fifhtenapfcl) ;  r  u  m. 
pin  (gel.  Wortl;  prov.  frz.  pin;  cat.  pi;  span. 
;ii>io;  ptg.  pinho,  (itiuo,  Hohcpunkt,  vgl.  Dz 
477  s.  r). 

6159)  piper,  -eris  n.,  Pfeffor;  it a\.  pepe,  pevere ; 
ru  m.  piper:  prov.  pehre-s :  frz.  jioivre;  cat.  jiehre; 
span,  pebre:  (ptg.  pimeuta). 

6160)  pipilo, -are,  picpen;  ital.  pi(7o/are  (wohl 
an  pic  angelohnt);  ptg.  pipHar.  Vgl.  Dz  251  piva. 

6161 1  pipio,  -dnem  m.  Ipipo),  Picpvogel  (Tiiub- 
clicn);  ital.  pippimte ,  piccioiic ,  Taube;  prov. 
piji){n\-s;  altf  rz.  pipion  ;  (Tz.pigeon:  sptm.pichon. 
Vgl.  Dz  245  piccione. 

6162)  plpo,  -are,  piepen;  das  Vb.  ist  niir  vor- 
bandcn  im  frz.  piper,  auf  einer  Lockpfeife  blasen 
(die  Erhaltung  des  zwischenvokalischon  p  crklart 
sich  wohl  aus  der  sidiallnachahmcndcn  Beschaffen- 
hcit  dcs  Wortes),  sonst  nur  das  Vbsbst. :  ital.  pipd. 
piva,  Pfeife,  Rolire  lauch  gleichsam  rohrenartiges 
Fafs,  Tonne),  davon  pt7/Vro.  Qiierpfeifo;  rum.  pipd  : 
rtr.  fif'a;  prov.  pimpa;  frz.  pipe,  davon  abgeleitet 
pilieau,  Scbalmei,  Utre,  Querpfeife  und  Qucrpfeifcr, 
piffrc,  Diokwanst (gleichsam  pfeifcnhaft  aufgeblaseaer 
Bauch),  s'enipiffrer,  sich  vollstopfen,  (nach  Die/, 
gehiirt  hierher  aueh  picol  =  ital.  piuolo,  Zapfen, 
s.  jedoch  oben  untcr  epigras);  span.  ptg.  pijya. 
Vgl.  Dz  251  piea. 

6163)  pirata,  -am  m.  (TtfipaTTjg),  Seerauber; 
ital.  piratn:  frz.  pirate  etc.  (gel.  W.). 

6164)  [*piriolum  n.  (vom  griech.  Stamme  ntiQ-, 
woven  nfiQw  etc.),  ist  das  rautniafsliche  Grund- 
wort  zu  ital.pi/uo/o,  piruolo,  Zapfen;  ixi.piron, 
Zapfen,  pirouette  (angclehnt  an  rouette),  Dreh- 
radchcn.  Vgl.  Flechia,  AG  II  314  fif.  b.  oben 
epigrus;  s.  auch  unten  quirl.] 

6165)  *pirfila,  -am  /'.  (Demin.  zu  pirum),  kleine 
Kirne;  davon  nach  Dz  241  ital.  etc.  perla,  Pcrle, 
besser  aber  ist  *pernuln  (s.  d.)  als  Grundwort  an- 
zunehmen.  Dagegen  sind  Deminutivbildungen  zu 
pirum  altspan.  birlo  (neuspan.  fcir/a),  Kegel ; 
ptg.  pirlito,  pilrito,    Birnchen    (davon  pirlitciro, 


pil;  pririteiro,  prrlileiro,  ciii  doin  «ildcii  Biriihauni 
iialio  vcrwrtiidtor  Laiibliul/baiiiii) ,  pirlete,  Monacb 
iiiir  so  grofH  vvii-  I'iiu'  Biriio,  Kiiirps,  liilro,  Kegel, 
vgl.  C'.  Micbai'lis.  Mi.sr.  p.   119. 

6166)  pirlim  n.,  Iliriie;  ital.  pirrii;  r  ii  in. /llll'(i; 
prllv.  jicra ;  frz.  pnirr ;  cat.  span    ptg.  prra. 

Iil67)  piriiH,  -lUii  /.  (llirnbauiii);  ital.  pero; 
ruin,  per;  (prov.  perirr-s,  peirier-n;  fr/..  poirier; 
cat.  perer;  siian.  /«ifi/;  ptg.  prrciro). 

Iil68)  piKcariilN,  u,  uin  ipincis),  zu  don  KiBcImn 
gchiirig;  davon  ital.  /ic.m-.'/h  „riparo  diu  si  fa  noi 
fiiinii  per  rivolgcp'  il  corso  dell'  ac(|ua  a'  mulini  o 
siniili  eilitizj ,  cliiiisa  d'acijuu  per  farvi  la  posira", 
])e.-icliiera  ^piscina,  o  aiichu  pescaja";  (auf  cincr  Nou- 
bildiiiig  pi.icar-  -f  id  bcriibcn  jirscaria  „]ii«cina", 
pexclieria  „peR(agioiic.  la  presa  die  ai  fa  poscando, 
I'arto  della  pesca,  ed  ora  coinuneinento  il  liiogo 
dovo  si  vendo  il  pesco"),  vgl.  Canelio,  AG  III  309 
u.  336;  ruin.  ;)fecnr,  Fischer;  ptg. ;jci.rem),  Fisch- 
htindlor. 

1)169)  pTwiltor, -Orcm  HI.  (/(ioci'.i),  Fischer;  ital. 
pesiatore;  frz.  picUeur;  span.  ptg.  pencador. 

61701  *piseio,  -oiiem  in,  {pincis),  grol'scr  Pisch ; 
ital.  pesciimv;  |)rov.  peiano-s;  (ty..  poinson,  Pisch; 
ptg.  i,ei,rr,ii.     Vgl.  Grilbor,  AIX  IV  437. 

6171)  piscTs,  -em  m.,  F'isch;  i tal.  ;>t.scf ;  rum. 
peste ;  prov.  peii;  (frz.  poisson  =  *piscione>ii); 
cat.  pex;  span.  i)ez;  ptg.  pcixe.  Vgl.  Griibor, 
ALL  IV  437. 

6172)  *pisco,  -are  (schriftlat.  ^^i.scact,  \,piscis). 
fisclien;  ital.  pcscare;  (rum,  pencdrenc  ii  it  i  und 
pcsciienc  ii  it  i);  prov.  jicscar :  frz.  pccher;  cat. 
span.  ptg.  pesca r. 

6178)  piBcDsiis,  a,  nm  (;)^^'Ct«),  fischreich;  ital. 
piscoso,  pet'cioxd ;  rum.  pcscon ;  span,  pescoso. 

6174J  pistnium  u.  *pi-  >i.  (pistare),  klcinerMorscr; 
ital.  pcstello,  Stijfsel;  (frz.  pistil,  Pistill;  span. 
pistilo;  ptg.  puitillo);  altfrz.  pestel,  pistel,  vgl. 
Leser  p.  101. 

6175)  [*pistiO,  -are  (Nebenform  fiir  pistare, 
stampfen);  ist  nach  Ulricli,  R  IX  117,  das  voraus- 
zusetzcnde  (Jrundwort  fiir  ital.  pisciare,  pissen; 
rum.  pif  ai  at  a;  rtr.  pischar;  prov.  pissar ; 
frz.  pis.scr  (pik.  pichcr);  cat.  pitxar;  (span,  mear 
=  *mejdre  fiir  schriftlat.  iiiejere,  jedoch  span,  pija,, 
ptg.  yji.ssd,  Pliallus;  ptg.  mijar).  Beziiglich  des 
si'lir  bofreiiulliclieii  Bedeutungswandels  verweist 
Ulricli  auf  das  deutscho  „da8  Wasscr  abschlagen" 
als  auf  eine  begrifflicli  nahcstchondo  Redoweise.  Der 
Zusaninienhang  diirfte  aber  cin  anderor  sein,  freilich 
oin  obscciner:  es  diirfte  nUinlich  *pistiare  dor  vul- 
giirc  Ausdruck  fiir  das  Sichhin-  u.  hcrbewegen  des 
in  Ercktion  bclindlichen  mannlichen  Gliedes  in  der 
Scbeide  und  das  dadurch  erzeugte  Ausspritzon  der 
Samenfeuchtigkeit  gewesen  sein,  diese  Verrichtung 
als  ein  „Stampfen"  zu  bezeichncn,  liegt  ja  naho 
genug.  Eine  Stiitze  findct  diese  Annahme  in  der 
Bedeiitung  dcs  span.  ptg.  pija,  pissa,  miiunliches 
Glied.  (Man  denke  auch  an  Urin  von  ovgd.)  Diez 
249  stellte  fragweise  ein  'pipisare,  *pipsare,  *pissare 
als  (Jrundwort  auf,  was  in  keiner  Weise  bofriedigen 
kann.  Grobor  nimmt  *pitisxare  =  gr.  7ivii'C.fiv, 
ausspuckcn  .  aiisspritzen,  als  Grundwort  an,  ALL 
IV  438,  woran  auch  Diez  schon  gedacht  hatto,  in- 
dessen  sind  dagegen  lautliche  Bedenken  geltend  zu 
macheii.] 

6176)  1.  pisto  und  *pTsto,  -are  (Freiju.  von 
pinsere),  stampfen;  ital.  pestare  (dazu  das  Konipos. 
calpestare  =  cake  pistare,  mit  Pufsen  treten),  davon 
das  Vbsbst.  pesta,  Tritt,  Fufsspur,  betretener  Weg, 


565 


6177)  pisto 


6197)  plaiica 


5(i(; 


Spur,  lies  Wildes;  sard,  instare;  prov.  pextar; 
frz.  nur  das  Vbslist.  pis/f ,-  span,  pisttir.  dazu  das 
Vbsbst.  pista;  ptj;.  nur  das  Yl)sbst.  iiiitii.  Vgl. 
Dz  243  pestare  (wo  ital.  pistar/na,  Vorstol's  am 
Kleide,  span,  jjestana,  ptfj.  pestnna  als  Ableitung 
von  dem  Vb.  augefiihrt  wirdi;  Grobcr,  ALL  IV  437. 
61771  2.  *pisto  u.  *pisto,  -onem  m.  (pu/lare), 
Stanipfe,  Kolben ;  i  t  a  1.  pestone;  f  r  z.  piston  (bcdentct 
aiicb  „Klapphoni"):  (span,  pison);  ptg.  pislon. 

6178)  Plstoja,  Stadtename;  davon  vermutlicli  als 
naoL  dem  ersten  Verfertignngsorte  ist  abgeleitet 
ital.  pistula ,  kurzes  Scbiofsgewebr;  frz.  pistole 
(dazu  das  Deniin.  pistolet);  span.  ptg.  pistola. 
Die  Ableitungssilbe  ist  freilic-h  hochst  befremdlich. 
was  man  aber  liei  einem  offenbar  liunstlicli  ge- 
bildeten  Worte  hinnehmen  darf.  Ob  der  gleich- 
lautende  Miinzname  derselben  oder  anderer  Herkunft 
ist,  mufs  daliingest<'llt  bleiben.  Vgl.  Dz  260  jjistola : 
Mahn,  Etym.  Unters.  p.  97;  Scheler  im  Diet.  s.  v. 

6179)  pistor,  -orem  m.  {pistare).  Stampfcr, 
Backer;  ital.  pistore,  (das  ubliche  Wort  ist  aber 
fornajo  v.  furmwi;  der  ,, Backer"  heifst  frz.  lioii- 
langer,  s.  oben  unter  buidelen  uud  bulla;  span. 
panadero  v.  panis ;  ptg.  pnrfei;y;  yrov.  pestre-s). 

6180)  pistrinum  und  *pistrinuin  ii.  (pitiso), 
Stampfmuhle;  ital.  pistrino  „maneggio,  opera  se- 
creta",  venez.  j>estri)i  „macina",  lomb.  prestin 
„fabbrica  del  pane";  frz.  petrin.  Backtrog.  Vgl. 
Caix,  St.  452. 

6181)  *pistflrio,  -ire  (fiir  *plsturire  v.  pistuni, 
pitisere),  Teig  mit  Ffifsen  treten,  dann  mit  d.'n 
Handen kneten ;  prov.pe-sfnr;  altfrz.  pes(nr;  ncu- 
f rz. petrir.    Vgl.  Dz  657 pttrir;  Grober,  ALL  IV  438. 

6182)  1.  plsam  (Part.  P.  P.  v.  pinsere),  gestampft, 
=  span.  ptg.  pi-so,  (festgestampfter)  Boden,  Stock- 
werk. 

6188)  2.  •pisiim  n.  (schriftlat.  plsum  =  nlaov), 
Erbse;  ital.  das  Demin.  pisello  (danel)en  cece  = 
cicer):  prov. pes  idaneben  cezer-a);  f  rz.^joii(daneben 
ehiche);  cat.  pesol;  (span,  eicercha  =  *cice)eula: 
])tg.  ervWia  v.  ervum).    Vgl.  Grober,  ALL  IV  438. 

6184)  pittacium  n.  {TiaTdxior),  ein  Stiick  Zeug 
oder  Papier;  davon  ital.  petazza  „bagatella,  inezia", 
vgl.  Caix,  St.  448;  rum.  pitac,  Papier,  Schein, 
Anweisung,  Befehl  u.  ilgl. ;  prov.  pedds,  Flickwort, 
petazar,  flicken;  frz.  [rapetas^er.  zusammenilicken) ; 
sjian.  ptg.  pedazo,  Stiick.    Vgl.  Dz  475  pedazo. 

GlSoi  :iixdxxia,  PI.  v.  nixuxxiov ,  Liippchen, 
Schmierpliaster;  davon  ital.  petecchie.  rote  Flecken 
auf  der  Haut,  Fieber-,  Blutflecken;  frz.  pitechieri; 
span,  petequias.     Vgl.  Dz  243  petecchie. 

6186)  ahd.  piteppeu,  pideppan,  mhd.  bet«beii, 
betauben;  davon  nach  Caix,  St.  317,  affatappiare 
„sbalordire,  intorpidire",  fatappio  „storiiito". 

6187)  pitaita,  -am  /'.,  Schnupfen,  Pipps  der 
Hiihner  (nur  die  letztere  Bedtg.  ist  im  Eomanisehen 
erhalten);  itdiX.pipita  (ims  pitvita);  sari,  pihida  ; 
rtr.  2>ivida;  prov.  pepida  :  frz.  pipie;  ca.t.  pehida ; 
span,  pepita;  ptg.  petide.  Vgl.  Dz  249  pipita; 
Canello,  AG  III  390  (wo  ital.  pituita  „flemma, 
catarro  nasale"  als  gel.  W.  angefiihrt  wird);  Storm, 
R  V  187:  Grober,  ALL  IV  439. 

6188)  piiis,  a,  um,  fromra;  ital.  pio;  prov. 
pius;  frz.  pie,  idas  ubliche  Wort  ist  pieux  = 
*}nosus);  span.  ptg.  pio. 

6189)  pis,  picem  /.,  Pech;  ital.  peee;  (rum. 
jidcurd  =  *picula);  prov.  peg-z,  pez:.  frz.  pioix; 
oat.  pega:  span.  ptg.  pez. 

6190)  placenta,  -am  f.,  Kuchen,  =  rum.  plu- 
cintd,  Kuchen. 


61911  placeo,  placiii,  plai-itum,  placere,  ge- 
fallen;  ital.  jiiaicio  pincqni  piaciutu  piacerc :  rum. 
pide  pldcui  pldcut  place;  rtr.  Pras.  pldi.  Part. 
pli'.iu,  Inf.  pUzi,  pla}ekr,  vgl.  Gartner  §  154; 
prov.  platz  ptac  jAagat  plazer;  frz.  plais  plus 
plu  plaire,  -sir;  cat.  plaich  plagui  })lngut  jilaurer; 
span,  (nur  unpers  )  Pras.  place,  Perf.  plugo.  Inf. 
placer;  ptg.  (nur  unpers.)  Pisis.  praz.  Perf.  proure 
(alt  prouge).  Part,  prnzido.  Inf.  jirazer. 

6192)  placitnm  n.  (Part.  P.  P.  v.  placere).  das, 
was  einem  Machthabenden  gefallt,  Verfugung,  Gegen- 
s'and  einer  behordlichen  Entscheidung,  Rcchtssaclie, 
Streitsache;  ital.  piato.  danebeu  pldcito  als  gel. 
Wort  und  chiaito  ,lite,  intrigo,  voce  raeridionale", 
vgl.  Canello,  AG  III  358.  dazu  die  Verba  piatire, 
piateggiare;  neap,  chiajeto;  sard,  piaito,  pleto; 
rtr.  plaid,  dazu  das  Vb.  pUdar ;  p  r  o  v.  plait-z,  plag-z, 
dazu  das  Vlx  plaidfiar :  altfrz.  plait,  plaid,  dazu 
das  Vb.  plaidier,  plaidoier ;  neufrz.  plaider.  Vb., 
plaidoyer,  Sbst. ,  Verteidigungsrcde;  cat.  plach: 
span,  pleito,  dazu  das  Vb.  pleitear:  ptg.  (altptg. 
plaeito)  pleito,  preito,  dazu  das  Vb.  preitcjar, 
hierher  gehort  wohl  auch  wenigstens  mittclbar  plazo, 
Vertrag,  prazo,  Termin.  Vgl.  Dz  2io  2)iato;  Ascoli, 
AG  I  81  Anm.;  Thomsen.  Mem.  de  la  soc.  de  ling, 
m  120;  W.  Meyer,  Z  VIII  217:  Grober.  ALL  IV 
439  (bier  eine  sehr  eingehende  Dntersuchung  fiber 
die  lautliche  u.  begriffliche  Entwickelung  des  Wortes, 
es  wird  nachgewiesen ,  dafs  die  Heimat  desselben 
in  Frankreich  zu  suchen  ist,  von  wo  aus  es  in  die 
iibrigen  roman.  Gebiete  iibortragen  wurde). 

6193)  plaga,  -am  f.  (ni.ijyr/).  Schlag,  Wundo 
(im  Roman,  mit  erweiterter  Bedeutung  auch  „Not, 
Bedrangnis");  ital.  piaga ;  rum.  plagd;  prov. 
plaga, plaja;  frz.  plague;  cat.jdaga:  span,  llaga; 
ptg.  praga. 

6194)  *pla^a,  -am  f.  (schriftlat.  jj/<i(7a),  Gegend 
(im  Rom.  besonders  ^Gestade");  ital.  piaggia 
1  daneben  spia^^ia,  ncapol.  chiaja);  prov.  pUiya: 
altfrz.  plaie;  (neufrz.  plmie);  cat.  ptatja:  (span. 
playa);  ptg.  praia.  Vergleiche  Dz  244  piaggia: 
Grober,  ALL  IV  442. 

6195)  [got.  *pIaUiTaii,  altiifrauk.  *pl<^ban  (ahd. 
pflegan),  verbiirgen,  versichern  (diese  Bedtg.  ist  im 
Altsachs.  belegt,  s.  Kluge  unter  npBegen");  davon 
vielleicht  prov.  altfr?..  plevir,  verbiirgen,  dazu  das 
Vbsbst.  prov.  p/teu-s.  f  rz.  j^Wi/i;.  Biirgscbaft.  Vgl. 
Bartsch,  Z  II  309;  Behaghel,  Z  I  468;  Mackel 
p  78  f.  (M.  verhalt  sich  nach  eingehender  Unter- 
suchuug  zweifelnd  gegen  die  Ableitung  aus  dem 
German.);  Dz  658  s.  v.  stellte  alsGrundwort  praebere 
auf,  vgl.  dagegen  G.  Paris,  R  XUI  133.1 

6196)  ndl.  plak,  Scheibe,  Fleck;  frz.  plaque, 
Platte,  davon  plaquer,  plattieren,  placard,  etwas 
Auf-  oder  Eingelegtes,  Wandschrank.  Vgl.  Dz  658 
plaque. 

6197)  planea, -am/'.. Bohle, Brett;  ital. (piemont.) 
pnatica,  Steg;  prov.  planea,  plaiKha,  Brett:  frz. 
planche:  span,  (plancha,  lletallplatte ,  Blech), 
vielleicht  gehort  hierher  auch  lancha,  Nachen.  vgl. 
Baist,  Z  V  561;  (ptg.  pranclui,  Brett).  —  Nicht 
hierher,  sondern  zu  phalanga  (s.  d.)  gehoren  die 
von  Diez  2H  pianca  u.  401  spalancare  aufgefiihrten 
Worte  ital.  span.  ptg.  palanca,  Pfahl,  ital. 
sjtalancare,  aufsperren,  span. espalancar,  ausbreiten, 
esparrancar,  die  Beine  spreizen  (Uber  letzteres  Vb. 
s.  Dz  449  s.  v.;  Caix,  St.  103),  vgl.  Cornu,  R  IX 
134:  Grober,  ALL  IV  426  u.  442  iwo  mit  Recht 
bemerkt  wird,  dafs  eat.  planxa,  span,  pilancha. 
ptg.  prancha  aus  dem  Frz.  eiitlehnt  sind). 


5(57 


(il98)  plaiiKitAr 


<>21!'J|  jillra 


r>t").S 


l>l!)8l  I'pUuirHdr,  •oivni  i».  i /'/hhi/»),  riiicr,  ilor 
kla^'t  imIit  »'i>int :  ital.  ;ii<tiii/i(r>rr,  /iKD/difurr,  ruin. 
iJiimiiilor :  K|iaii.  />/iii'ii(/iii' .    lit);.  ;ir<iii^'(i(/iir. | 

OI'.i!))    pliiiiro,    pliinxi,    pliiiirtuni,    plttiiKt-rv, 

klapMi:  i  t  .1 1. /'iiiiK/».  /iiiiMM  ;llllll^>,  /imiir/iTt  \inil 
/lUK/iiiTr ;  rii  III.  jtliiiiii  /i/<iii.M'i  filiiiis  jj/iiik/c-;  |i  riiv. 
jiliinh  iJiiiiis  u.  ;i/(iiV  ;i/(iiii(  plniiher:  frz.  jitiiinx 
laltfR.  iJiiiiifi)  plaiiinis  (altfr/..  p/iii'iix)  yi/iii'ii/ 
jiliiiiiilir :  i-at.  jtliini/rr;  ii|iuil.  jilaiiir  [\i\  g.  praii- 
tritr  —  •/i/ii»icfiiiii<i. 

U2IMII  pliiutu,-aui/'.,rtlauzo:  itul.  jiitniln  {ciniila), 
ilav.;<mfi/i)iif.  ScUlinj;;  riiiii.  plmitii :  yrov.  pliinta: 
fri.  plmttf.  i\nii\  tlnH  Vlislist. /i/iiriffK/f,  l*llan7.iiiiK : 
cat.  «pan.  pt);.  iilntitn  i^i-l.  W.). 

li'Jlll)  pli&ntdKo*  -irTiUMil  /'. ,  Wc-^orii-li ;  ital. 
jiiiiuliififiiiii'  ihMnA.  \V..  ilor  iililirlu-  Ausdriiok  ist 
jtflncciiiiilii.  <laR  wolil  Driniiiiitivbililnnii,'  /ii  pittniiiiiii 
(s.  (1.)  ist):  rtr.  pliDitniiifiis  ^^;l'l.  W.) ;  piov.  ;)/(in- 
tali/r-s;  1 1  /.. plantain  :cnl.  jilanlatiif:  8]ian.//<«»i(fn, 
ilniiobon  muiidartlioh  phiiilnje:  ptg.  tamhaqcm. 
Vpl.  1>/  1^3  Uant<->i:  Tobler,  Z  X  673;  Gribor, 
AIX  IV  443. 

(i2U2l  [*pliiutltiam  n.  (/iJiDifa),  Pllaiizuiig;  daron 
«lor  rtr.  Ortsname  rJantnditz,  I'lantils,  vg\  Buck, 
Z  X  571. J 

G203)  plinto,  -are  iplantu),  iiflaiizcii;  ital. 
jiiaiitare  ii.  cliianlare  „m  ,diiantaria  a  uno'  accoc- 
carla,  of.  arch,  acchianlarr  ,alli>;iiar«'',  iisato  ila  Fra 
Jaooponc",  vgl.  Canello,  A(i  III  358. 

G204)  ['plttuula,  -am  /.  (iildiiiis).  VVcrkzeuj;  zum 
EbciuMi.  Gliittoii.  lier  Hohel,  =  ital.  jiialht  (:  pla- 
tiiila  =  liilla  :  *liitiHlii),  dazu  das  Verb  piallare, 
liobclii.     V},'1.  Dz  389  .«.  t'.j 

62U5)  planus,  a,  uiii,  platt,  obeii,  tlack  (ini 
Roman,  auch  „sanrt,  Iciso");  ital.  piano:  prov. 
jilan-^,  /i/n-.':  f  rz.  plain:  sjian.  Iltino:  ptf^.  chan. 
Das  Adj.  wird  audi  aXu.  Sbst.  in  dor  Bedtg.  „Ebene, 
Flaclio'*  gebraudit :  auf  deni  Feni.  jilana  benihen 
die  Sbstve  plana.  Fliiclip,  Plat/..  Rang,  phiina, 
Wcrkzoiig  zum  Gliitton,  Ebenen,  liobel. 

620())  'plastruin  n.  (gekurzt  aus  tunlaazitov), 
PllasttT  (als  Hcilmittcl) ;  '\ia.\. piaslra,  Mctallplatte, 
oine  Miinze,  dazu  die  Ableitiingen  jiiastrcllo,  kleines 
Pilaster,  piastronr,  Panzerplattc,  vielleieht  gehort 
liierlior  aucb  laxtricare  (wenn  angcnoinraen  werden 
darf,  dais  das  Vb.  aus  *j)laiiticare  entstand),  mit 
Platten  belegen,  ptlastern,  wovon  wieder  das  Vbsbst. 
Idstrico,  Pilaster,  u.  daraus  moglicbcrweise  durch 
Abfall  des  als  Artikel  aufgefafsten  /  dstrico,  Estricb, 
ft.  jedocb  oben  untcr  astriciis;  frz.  pidtre,  Gips; 
[\i\.y^.  jiiastruo,  Panzer])latte).    Vgl.  Dz  244  jL)ta.«(<rrt. 

0207)  plataniis,  -uni  f.  (n).uzavoc),  Platane; 
ital.  platniw;  rum.  pdllin;  prov.  platani-s;  frz. 
jtlntane,  plane:  cat.  span.  ptg.  platano. 

G208)  pliitea  (u.  platea),  -am  /'.  (ni.aiiTu),  Strafse 
(im  Roman.  ^Platz");  ital.  jilatia,  Boden,  Bau- 
platz, /(i(j«(j,  Platz,  vgl.  Canello,  AG  III  357;  sard. 
pialta :  rum.  piafa;  rtr. phis;  piov. plassa;  frz. 
place,  dazu  das  \'b.  placer:  cat.  j)lassa:  (span. 
plaza,  plazo:  ptg.  pra^a,  pra(o).  Vgl.  Dz  245 
piazza:  (jrober,  ALL  IV  443. 

6209}  platessa,  -am  /.,  Plattfisch;  (frz.  plie, 
von  Diez  658  s.  v.  =  *plaia  angesetzt  iinter  Hin- 
weisung  auf  oublie  =  *oblata,  doch  ist  das  nicht 
unbedenklich) :  span,  platija;  (ptg.  patrufo). 

6210)  *plattiis  u.  *platus,  a,  um  ivgl.  platessa, 
Plattfisch,  b.  Auson.  Ei».  4,  60j,  platt,  flach  (im 
Roman,  auch  Sbst.  mit  der  Bedtg.  ,, Teller");  ital. 
liiatto,  (nach  Diez  soil  hicrbcr  gehoren,  u.  zwar  als 
Lehuwort   aus    dem   Span.,    auch    seiatta,    flaches 


Fahrzcug,  vgl.  I'aii.'ll,.,  Ati  111  :I5H;  Caix,  St.  (i5!l, 
Ktclll  aufHordi'iii  :iillii.  ctitltin  ..pialljirorma  ili 
tavoli'  galleggijiiiti'"  IiIitIht,  .MarrhoKini,  Studj  di 
til.  roin.  II  7,  loMnrrkt  dagegcn  „zatta  iiou  o  da 
*phitta,  inn  da  slliila  o  sllnlla.  e  Hani  forma  pivlta- 
iiiento  toscana",  iiideKKCii  s(l  wilrdo  xchnii  im  Iriilicii 
I^t4iin  /.u  /  voroinfaclit  wordoii  sein,  vgl.  lis  aim 
sIlLi:  BaisI,  Z  VII  124,  inciiit,  ilafa  gr.  ifljrrtt  don 
girichoii  Bcgrifl',  wie  sriatlii,  I'lilliMlte,  boniorkt  abi>r 
aurli  Ki'IbftI,  ilalK  <las  Wort  /.u  wi'it  ablii'go);  rtr. 
prov.  fr^.  y)/ii(  \altfrz.  ^i/(i/(".  Mi-tallplattc) ;  span. 
cluilo.  inai'li  Baist,  7.  Vll  124,  ist  allnpaii.  xala. 
jato,  Kalb,  dasselbe  Wort,  ucil  dir  llaclio  Naae  bci 
ilcMii  vcrlijiltnisiniil'sig  dicken  Kopfo  des  Kallien  aiif- 
fiillig  sei,  Diez  4!)8  .i.  r.  hatte  .rato  voin  Jirab. 
scha't,  jungor  Zweig,  ableiten  zu  iliirfeii  goglaubt, 
was  allerdings  Kidir  bedenklich  hi),  chata ,  lla<;linH 
SrhitT,  [  plato.  Teller,  plain,  Silber,  davon  abgeleitet 
plalitia);  ptg.  chain,  {pralo.  Teller,  plata,  Silbor). 
Vgl.  Dz  245;  GrObcr,  ALL  IV    113. 

6211)  nihd.  platzeii;  «lavoii  nach  t^aix,  St.  588, 
ital.  spiaccicare  „schiacciare,  preniere",  doch  be- 
mcrkt  Caix  sclbst  „anchc  iliretta  derivazionu  da 
piatto  e  possibilo",  was  freilicli  nielit  eben  ein- 
louchtot. 

plautus  8.  plotiis. 

(>212)  'pISxus,  a,  mil  \{.  jilexus);  dav.  vcrinutlich 
prov.  jilais,  jtlaissa.  Hecke,  jilaissnt-z.  ]ilai.isadit-z, 
cingeziiuntor  Platz,  jilai.ssar,  einziiunen;  altfrz. 
jilaissie,  jilais.ieiz,  plaisnier:  (neufrz.  cler  Ortsnamo 
I'leD.iix).  Das  a  fiir  e  borulit  viellcieht  auf  An- 
gleichung  an  jiltinta,  eine  Hecke  ist  ja  zugloich  oiiio 
Pllanzung.  Vgl.  Dz  658  plais  (hier  wird  pkxuK 
als  Grundwort  aufgestellt);  Forster,  Z  V  99. 

6213)  [*plebrfim  (=  pie-  +  hrant),  Gcriit  zum 
Fiillen;  davon  vermutlicli  ital.  phiera,  Trichter. 
Vgl.  Dz  389  .V.  v.:  Miissafia,  Bcitr.  89  (hicr  die 
richtige  Ableituiig);  Ascoli,  Studj  critici  II96;  Gn'ibor, 
ALL  IV  444.     S.  unten  *pletra.] 

6214)  *plebs,  plcbem /'.,  Volksmasse;  \ia.\.  pie.vr 
nparrocchia  clie  ha  sotto  di  sc"'  jiiirecchi  villaggi", 
plehe  (gel.  W.),  vgl.  Canello,  AG  111  357;  von  y/iere 
abgeleitet  ist  piot-ano ,  Landdechant  (anch  rum. 
plchan).     Vgl.  Dz  390  picw. 

6215)  plect^i,  -am  f.  [pleclm],  gellochtenc  Leiste: 
span,  pleitd,  Binscnflochte,  vgl.  Dz  477  .s.  r  ; 
Grober,  ALL  IV  414. 

6216i  ['pleiiTo,  -ire  (plenus),  fiillin;  rum.  pli- 
nesc  li  it  i :  p  r  o  v.  jilenir.] 

6217)  pleuitas, -ateiii /■.,  Fiille;  mm.  pliinilute; 
prov.  plenetat-z :  altfrz.  plcntt-. 

6218)  [*plenitrirosiis,  a,  um  ( plenii.i'),  reichliclr, 
iippig;  frz.  plantureux,  vgl.  Fafs,  RF  III  513  ] 

6219)  pleniis,  a,  um,  voll:  ital.  pieno;  rum. 
plin;  rtr.  plen,  pien  etc.,  vgl.  (jartner  §  200; 
prov.  pie-»;  frz.  jilein;  cat.  jile;  span,  lleno ; 
ptg.  chein. 

6220)  pleriis,  a,  um,  meist;  rtr.  hlcr,  blear  ete., 
vgl.  Ascoli,  AG  I  101. 

6221)  [pletrii, -am /'.(p/ecc),  Trichter;  dav.ital. 
petriolo,  (mundartlich :  comask.  pledria,  mail,  pidria, 
venez.  piria,  roma.g,n.  pidarja);  itia.\\\.plere.  Vgl. 
Dz  389  pevera;  Ascoli,  Studj  critici  II  96;  Griiber, 
ALL  IV  444.] 

6222)  plicii, -am  /'.,  Faltc;  ital.TJiepa,  daneben 
die  Masc.  plico  „pacchetto  proprianiente  di  lottere", 
piegn  ,,pacchetto  di  lettcre  e  d'altri  fogli",  vgl. 
Canello,  AG  III  357;  frz.  pli  in.:  (span,  pliego); 
ptg.  preya. 


569 


G22a)  ])Ii(;i(us 


1)250)  prtletius 


570 


G223)  'plicTtus,  a,  mil  (I'ait.  1'.  1'.  v.  jiUcurt], 
gel'altet,  gobogen ;  i'riaul.  ptett;  iieuiirnv.  piccli, 
pleich,  ifolio-ien.  ufpkniinmt, /ilevho,  Fal'sieifeii,  iilechii, 
iiiit  Reil'en  vorsehon.     Vgl.  Griilier,  ALL  IV  444. 

(!224)  plTco,  -are,  fallen  (ini  Roman,  audi 
..bie-jen,  beugen,  kriimmen");  itaL  ;)(>//(i/t;  prov. 
pleija  r,  j)lej<i  r :  f  r  z.  plier :  a  p  a  ii .  Iler/u  r :  p  t  g.  di  eija  r. 
Das  Vb.  beilentet  ini  Span.  u.  Ptg.  (ziiweilen  audi 
ini  AltitaL)  „naliern,  ankdnunen",  der  verniittelndc 
Begriff  ist  „(die  Schritte,  den  Wcg  nacli  eineni  Ziele 
liinjbiegen,  binlenken''.     VgL  Dz  4G3  lle.yar. 

()225)  f*|>lietTo,  -are  (plictus]  wurde  von  Diez 
G59  .S-.  r.  als  Grundfonn  zu  frz.  plisser,  faltcn, 
aufgestellt;  Grober  dagegen,  ALL  IV  444,  nininit 
an ,  dais  das  Vb.  aus  deni  PI.  plis  in  der  Redc- 
wendung  faire  des  plix  abgeleitet  sei ,  denn  ein 
*plictiare  habe  plesaier  ergeben  iniissen.  Uiese  An- 
nalime  ist  aber  bedenklieli ,  denn  aus  plis  konnte 
dodi  nur*/*/!.*?/' entstehen.  Grober  vergleidit;joissec, 
das  seiner  Ansicht  nach  aus  poix  =  jncem  gezogen 
worden  sein  soil,  einfaclier  ist  es  aber  doch,  *picio 
=^  poisse  anzusetzen.] 

6226)  ahd.  plodar,  entartet,  feig;  davon  nach 
Bugge,  R  IV  364,  frz.  (champ.)  ^j/ewdf,  triige.  Diez 
253  poUro   leitete  das  Wort  vom  ahd.  polster  ab. 

*l)lopus  s.  popillus. 

6227)  ploro,  -are,  klagen;  ital.  plorare  „la- 
nientarsi",^i'«ia»e  „lamentarsi  ingiustamente",  vgl. 
Canello,  AG  HI  357,  indes.sen  diirfte  piulare  mit 
plorare  nichts  zu  schaffen  haben,  sondern  auf  den 
Staninipi-  (s.  d.)  zuriickzufiihren  sein,  ebensop/urace 
„piagnueolare",  das  von  Caix,  St.  455,  =  j^^orare 
angesetzt  wird:  prov.  plorar;  frz.  pleurer,  dazu 
das  Vbsbst.  pleurs,  PI.,  Thranen;  span,  llorar : 
ptg.  chorar,  dazu  das  Adj.  chordo,  weinerlidi. 

6228)  plotus,  plautus,  a,  uni,  plattfiifsig;  ital. 
2)iota,  Sohle,  SchoUe  (Caix,  St  47,  leitet  das  Wort 
in  der  ersteren  Bedtg.  von  ped-,  in  der  letztereii 
von  2>ili<s  ab,  aber  mindestens  in  der  Bedtg.  ,, Sohle" 
diirfte  piota  zweifellos  =^  plota  sein) ;  d'Ovidio,  AG 
IV  163,  will  auch  chiotto.  neapol.  chiuote,  langsani, 
auf  plotus  zuriickfiihren,  s.  unten  iinter  quietus; 
niailjind.  pioda.  Steinplatte;  neuprov.  plaiilo, 
Sohle.  Vgl.  Dz  390  piota:  Hugge,  R  IV  3G8; 
Flechia,  AG  II  359;  Gr.iber,  ALL  IV  443. 

ploTia  s.  pluTiii. 
pIOYO  s.  pluo. 

6229)  pluma,  -am  /'.,  Feder;  ita].  piiinia;  prov. 
jduma,  dazu  das  Vb.  plumar,  rupfen;  frz.  piume: 
span.  ptg.  pluma  (gel.  W.). 

6230)  *pluniaceum  n.  (pluma),  Federkissen,  Kopf- 
kissen:  ital. ^«Mnmccto,  pimaccio;  span.  c/tMHiazo. 
A'gl.  Dz  440  chumazo. 

6231)  ""pluiubaceus,  a,  um  {plumbum),  bleiern: 
davon  nach  Morel-Fatio,  R  IV  48,  span,  pelmnzo, 
s.  obeii  pegmS. 

6232)  *pluiubico,  -are  (plumbum),  das  Lotblei 
auswerfen;  (tz.  jilonger  {■pk:  jiloiilii'],  nntertauchen. 
Vgl.  Grober,  ALL  IV  445.     S.  plunibo. 

6233)  *pIuuibo,  -are  {plumbum),  das  Lotblei 
auswerfen;  ital.  piombare,  loten,  uutertauchen ; 
prov.  plombar.     \  gl.  Grober,  ALL  IV  445. 

6234)  pluiiibiilil  n.,  Blei;  ital.  piomho :  (sard. 
piumu);  rum.  plumb:  rtr.  phtmm;   prov.  plom-s;\ 
altfrz.  plon ;  neufrz.  plomb :  cut.  plow:  (span. 
plomo);    ptg.    chumbo,    (jirumn,    Senkblei).      Vgl. 
(iriiber,  AIX  IV  445.  I 

6235)  (pluo,  plui,  plilere),  dafttr  *plovo,  -ere, 
regneu;  ital.  piorere  :  s  a  r  d.  jwoerf ;  rum.  y;/ort; 
rtr.  itrov.  jjlorer:  jiltt'rz.  jdornir;  wPnhi.  pleu- \ 


roir:  ral.  plourcr;  span.  Ibwcr :  |itg.  cJiover. 
Vgl.  Grobor,  ALL  IV  444. 

()236)  pluralis, -em  w..  Plural;  iiltlr/,.  (plurel, 
daraus  niit  Anlelinung  an  siiu/uler  =  siufiularis) 
plurer,  daraus  jilurier,  gleichsam  "plurarius,  end- 
lidi  dureli  gelelirte  Wicderanniiherung  an  pluralis 
noni'r?..  2>luriti.  Vgl.  Fiirster,  Z  IV  379 ;  G.Paris, 
R  X  302  (wo  bemerkt  wird,  dais  pluriel  bis  vor 
Kurzeni  plurii-  ausgesproehen  worden  sei). 

6237)  plus,  mehr;  ital.  piu;  rtr.  pilu,  pie,  pli 
\  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  plus,  (daneben  ^jk.v, 
das  aber,  ebenso  wie  cat.  pus,  schwerlich  =  plus 
sein  diirfte;  Vogel  p.  103  setzt  es  =  postea  an,  was 
aber  auch  bedenklich  ist,  eher  wiirde  post  sich 
annehmen  lassen):  altspan.  chus,  vgl.  Dz  440  s.  v.: 
ineuspan.  ptg.,  audi  cat.  ist  als  Steigerungs- 
partikel  iiiaf/is  an  Stelle  von  phis  getreten). 

62381  *plusores,  'plusTores  (plus),  raehrere: 
altital.  phisori:  prov.  plusor :  frz.  pilusieurs. 
Vgl.  Dz  659  jihisieurs. 

*plutea  (f.  jihiteiiDi)  s.  cho«,'(,'. 

6239)  (pluTiii,  dafiir)  *pIoTia,  -am  /'.,  Regen  ; 
ital.  pnoggia:  sard,  pinza;  rum.  ploaie;  rtr. 
plierja  ;  pro  v.  2>loju ;  frz.  j)laic ;  cat.  pluija :  span. 
lluvia,  ptg.  cinum.    Vgl.  Grober,  ALL  IV  445. 

6240)  *pluTiaIe  n.  [pluvia)  =  ital.  picviale, 
piviale,  Regenmantel,  dann  eine  Art  Priestermantel 
(sog.  Vesperniantel),  vgl.  Forster,  Z  IV  377;  Diez 
390  pieviale  leitete  das  Wort  von  pieve  =  plebem 
(s.  d.)  ab. 

6241)  (pluviosus),  plovlosus,  a,  um  (pluvia), 
regnerisch;  ital.  pioggiosn,  piovoso :  fvov.jiloios; 
ir/..  pluvieux :  c;\\.  pUijos:  span,  lluvioso,  lloviosn: 
ptg.  chuvoso. 

6242)  [*pod-  (=  ped-)  +  iiiquus,  daraus  nach 
Baist,  Z  VII  122,  das  bei  Dz  477  unerkliirte  span. 
podcncn,  ptg.  podengo,  Dachshund.] 

6243)  podex,  -icein  m.,  der  Hintere,  =  ital. 
podice. 

6244)  Ttodiiov  n.  (Demin.  v.  nov^).  Sell  an  dem 
untereii  Zipfel  des  Segels:  ital.  poggia.  Sell  an 
deni  rechten  Ende  der  Segelstange;  ivz.  poge  (Lehn- 
wort).     Vgl.  Dz  391  poggia. 

6245)  podiiim  n.  (n66iov),  Tritt,  (Erhohnng); 
ital.  poggio ,  AnhiJhe,  dazu  das  Vb.  poggiare, 
steigen,  appog glare,  axAeXmen,  stiitzen;  p  r o  v.  jJMe(7-r, 
puoi-s;  alt'frz.  jiut  (neufrz.  nnr  in  Ortsnamen, 
z.  B.  Puy-de-Ddme),  dazu  das  Vli.,  audi  neufrz. 
appui/er,  stiitzen,  woven  das  Vbsbst.  appui,  Stiitze ; 
span.  ptg.  pogo,  steinerne  Bank  vor  dem  Hause, 
apogar,  stiitzen.     Vgl.  Dz  252  poggio. 

624G)  (poeua,  dafiir)  *penii,  -am  f.,  Strafe; 
ital.  sard.  jJPHrt;  rtr.  iieina:  'pros,  pena;  frz. 
peine;  cat.  span.  ptg.  pcita.  Vgl.  Grober,  ALL 
IV  432. 

6247)  [*poeiiiteiitiarius ,  a,  um  (poenitetitia, 
Rene):  ital.  penitenziario  „casa  di  correzione,  il 
coiifcssore  cui  sono  riservati  certi  casi,  e  penitenziere 
eon  questo  secondo  significato",  vgl.  Canello,  AG 
III  309 ;  entsprechende  gelelirte  Bildungen  auch  in 
anderen  Sprachen.J 

G248)  altnfriiiik.  *poko  (ags.  pocca),  Tasdie,  ist 
die  mutmafsliche  Grundform  zu  frz.  poche,  Tasclie, 
vgl.  Mackel  p.  36;  Dz  659  s.  v. 

0249)  polentii,  -am/'.,  Gerstengraupen,  =  ita  1. 
polenta.  , 

6250)  *p61etrus  u.  *poledrus,  -um  m.  (vieUeicht 
mit  gr.  nwlo^,  Fiillen,  zusanimenhangend?),  jungea 
Pferd;  ital.  poUdro,  jmledro;  sard,  puddredu ; 
rtr.   pulieder :    jirov.   poudrel-s;    altfrz.   poltre; 


S7l 


)iJ61)  |><tllo 


tiJ7»)  iMtircUos 


572 


(iii'ufr/.  i>iiulre  lioilcutrt  ,,  Trinliiilki'ir',   ..Kiillrii" 

isl    /Hlll/lllH  '/iiW/iIMIIn).     I- ill.    K|lilll.    [itK-    I'lllllO. 

\\:\.  !•/.  :J.VJ  iHiliiIro  (IHi't.  H..lltr  iliw  W.irl  iiii- 
iiiitti'Uiiir  'Ml»  ^'nooh.  .-iw/.i'ilioi'  iililciU'ii);  (ir<>bor, 
ALL  lY  446. 

ti2&l)  |>dlio,  -ire,  ub|uiUoii;  ituL  pulirc,  fiulire ; 
rum.  iinltfsr  li  i<  t;  |iri>v.  fr/.  oat.  /lo/ir;  iiii 
Km.  Jnviin  al>|^<ll>itl>t  fiolisstm.  ••ij^iiitUcli  ciii(<r,  ilor 
iliiri-li  furtwulirpiiili-ti  Si('liiiiiiluTtri<il)i>ii  ilio  StrarHi-n 
fflaltot,  Hiiiiinilor,  (ias.siMijuii^i',  v^,'L  l)z  (>(iO  .«.  r. 
.s|>uii. /iiiyir  ;  ptt;.  ;"i/ii-. /iiiir, /mir.  vt;L  ('.  Mii-liiu-liH, 
Misc.   121. 

G262)  {'pvlllia,  -uin  /".  [jKtIire),  Ki«iiiliclikcit; 
itaL  iniliziii .  (,<laiioln>ii  inilitezitt ,  /mliteiza ,  Koiii- 
lirhkoil,  .\rtiKkoit.  ll..fli.-liki'it):  (frz.  i>i,I,Iciikc  = 
'jiitlililia.  Cilattc,  Ki-inlirit,  ll(>riirliki<it);  span. 
policia,  (ilaiioben  /lo/iWrni);  ptg.  /«)/ici(i,  (iIuiioImjii 
jiolidez). 

1(253)  |>olitiii,  -am  /'.  {nohtfi'a\,  Stuiitsvcrwal- 
tiiufi;  it  111.  iiuli:ia:  frz.  ]>oUce ;  span.  ptg.  policia. 
Vj;L  l)z  2r.2  /.../..i.i. 

G254)  iHtlitQrit, -aiu  f.  (imlirc),  Ulattung;  itaL 
l>uliliirn:  (fr/..  ;/()/i.-M(r<-);  span,  imlidiira;  ptg. 
iwlidura;  rum.  jmliUuru. 

0255^  pollex,  -ieem  »«.,  Daumon;  itaL  pollice; 
sard,  /loddighe;  rtr.  pol.ich;  prov.  polce-f;  frz. 
jioiice;  cat.  ;jo/sf.  V-jL  Grobcr,  ALL  IV  445.  Sicli 
audi  pollTearis  u.  polyptycliii. 

0250)  pollicaris,  -e  (jkiUcx),  zuin  Daumen  ge- 
liorij;;;  rum.  iiolicar,  Dauincn  tdicsclbe  Bedtj;.  auc.li 
in  deii  iilirigen  Sprachon);  yito\.  pohjai-n;  altfrz. 
jiochier :  c&t.  piihiar:  spun.  ]iul<iar;  ptg.  pollegar. 
VgL  Dz  253  polUgai: 

6257)  ahd.  (polstur),  bolstar,  Polstcr,  Pfiihl; 
davon  (?)  verniutlicli  itaL  poltro,  faul  (ei{;ontL  also 
etwa  ,,auf  Kissen  licgond"),  foig,  davon  abgoleitot 
pitUrone,  Feigliug;  frz.  span.po/</o>i;  \itg. pDltruo. 
Vgl.  Dz  253  poitrone. 

(!258)  poljptycha  n.  pi.  {TtolvTuvxa),  Kontrole, 
Civillisto  (eigentl.  zusanimengefaltcte  Blatter) ;  davon 
vielleicbt  nach  Schelcr  im  Anbang  zu  Diez  740 
ital.  poHzsa ,  Zettel,  Scbcin ,  Anweisung;  prov. 
podiza,  poUssia;  frz.  police;  cat.  polis.sa :  span. 
piili~a.  ludessen  ist  doch  diese  Ableitung  lautlidi 
niebr  uls  bedcuklicb.  Aus  laiitlicbem  Orunilc  kann 
ebensowenig  das  von  Diez  253  aufgestollte  Urund- 
wort  pollex,  Daumen  (ini  Mittcllat.  audi  „SicgeI" 
bedeuteud,  weil  cin  solcbes  niittolst  des  Daumens 
aufgcdriickt  wird)  gebilligt  wcrden.  (i.  Paris,  K  X 
C20  Z.  1  V.  u.,  sich  a\if  pudiza  bernfend,  vermutot. 
dafs  dassolbo  u.  niit  ihra  vielleicht  audi  puVtzza  auf 
mittellat.  apodixa  =  dnoSti^iq  zuriickgehe.  Und 
das  wird  man  fiir  das  verhaltnisinafsig  Wahrscliein- 
licbste  erachten  miissen.  Aus  apodixa  wiirde  also 
*p('idi.va,  *piidissa,  jnilissa  (daraus,  indem  issa  mit 
dom  Suffix  -i-za  vertauscht  wurdo,  polizza,  wobei 
freilioh  befremdlich  bleibt,  dafs  der  Hochtoii  nicbt 
auf  das  Suffix  verlegt  wurde);  der  Gruiid,  weshalb 
d  zu  I  wurde,  ist  freilich  nicbt  abzuselien,  denkbar 
ware,  dafs  es  gescliehen  sei,  um  den  unangenehmen 
Anklang  an  das  im  Ital.  ja  fortlebende  piidice  = 
podieem  zu  verraeiden.  —  Wegen  frz.  poiiille,  das 
nach  Dz  661  .s.  v.  auf  p)olyptyclmm  zuriickgehen 
soil,  B.  oben  despolio, 

6259)  *pomata  (pomum)  =  ital.  pomnta,  Haar- 
salbe  (vielleicht  sogenannt  mit  Bezugnabme  auf 
apfelartiges Weicbsein oder Ausseben) ;  (iz. pummade: 
span.  ptg.  pomada.     Vgl.  Dz  253  jmmnta. 

6260)  pometum  n.  {pomum),  Obstgarten;  ital. 
pomelo:  rum.  juimete.  pometuri. 


li-'iil  I  poinpliul)  X,  ->ir<*ni  /  i  i»/(v<(i/ivi,  Miitti>n- 
r.iuili;  iLiviiu  vii'lb'iclil  ital.  /iiii/ii/kccI,  L<idt>rHHdio, 
niclitsiiulzlgi'ii  /,iiug,  I'lissi'ii,  il.irun.s  vidl.  gi-kiirzl 
mall,  /iiii/ultii.  Piissi-ii;  altfr/.  Iiinffliir,  (ilanius 
gi'kurzl  /.iliiri;  ncufrz.  /nii/ic/iic,  Klitturkram, 
davon  nbgdcittit  (/(iH)/ir/ii(/MW,  (ii'ck.  Stulzer.  Vgl. 
M/   i;t:i  Imifidiicu. 

poliiiiiii  s.  .Naditrag  Nn  6261*. 

62621  punrils,  -giiteiii  (Part.  Priis.  v.  pourrr)  — 
ital.  paiiriile,  llimmclsgi'gi-nil,  wu  ilio  Sount'  gloidi- 
sam  sirli  niudcrlcgl,  WcUeii  .  vgl.  Inaiilr.  Oslcii; 
(rum.  iijiii»,  I'art.  Priit.  v.  iiiiuur  -^  iijipitnrre); 
pro  v.  pimrnt-z ;  frz.  coiicIkiiiIw  span,  piniiinle ; 
ptg.  ptH-nte.  Im  Frz.  Span,  und  Ptg.  ist  <lus 
diMit.sclic  „\Vi'st"  ^^  Irz.  ouest,  span.  ptg.  iicste 
das  iiblidio  Wort;  ilaiiobcn  in  alien  rom.  Spradiun 
als  gd.   W.  ocvlileii.i.     Vgl.  l)z  253  ixinrntr. 

6263)  puiio,  pusui,  pONiliiin,  punere,  sUdlcn, 
sotzcn,  li'gcn;  ital.  piDii/n  /him  ptisiii  purre ;  rum. 
pun  pusei  pus  /iiiiie;  prov.  /»)«  /ms  pust  pome  u. 
ponilre,  Eior  Icgcn  (audi  im  I'rz.  u.  Cat.  nur  mit 
dieser  eingcongtcn  Hcdtg.,  vgl.  Dz  660  puudie); 
frz.  jiondre,  (dispuiitrc  etc.  =  di>jH)ser  mit  An- 
Iclmung  an  po.ter  =  paunare);  «at.  pondrer  (Pf. 
pongui-);  span,  purxjo  puse  jiueslo  pimer ;  ptg. 
jiimho  piiz  piixlii  por. 

6264)  pons,  *pont«iii  (sdiriftlat.  poiittni)  m., 
Briicke;  ital.  piinli';  rum.  puiite;  rtr.  jiiDil;  prov. 
frz.  cat.  pout:  span,  /lucute:  jitg.  jioiite.  Vgl. 
(irobcr,  ALL  IV  445. 

6265)  *p6iiticellJis,  -uiii  iii.  (Dcinin.  von  y/o».s), 
kloino   liriu-ke,  =-  ital.  jxniticelto;  frz.  ponceuu. 

62661  ponticuK,  a,  um  {iiovzixoi);  davon  vur- 
mutlidi  vonez.  ;<rtH(e(7an,  Ratte,  vgL  Stier,  Ztsdir. 
f.  vgl.  Sprachf.  XI  131;  Mussafia,  Bdtr.  69;  Flenliia, 
AG  II  370. 

6267)  *p5pulo,  -are  (populus),  bevolkcrn  (lat. 
popularn  hat  andere  Bedcutungcn);  ital.  popolare ; 
ru  m.  iwjiopoie: (li  at  u  :  \>rov. pobhir:  ir/..  jieupler; 
(tat.  span,  pnhlar;  ptg.  jiocoar. 

62(>8)  populosus,  a,  um  (populus),  V(dkicii-li ; 
ital.  pojioloni) ;  rum.  pojioros ;  p  r  o  v.  populox ;  f  r  /,. 
populeux ;  cat.  populiitt:  si)an.  ptg.  poputosii; 
iibcrall  nur  gel.  W. 

6269)  1.  populus,  -um  m.,  Volk;  ital  piipolo; 
sard,  pohulu:  rum.  piipnr ;  rtr.  jiievcl ;  prov. 
poble-s:  frz.  peuple:  cat.  pohle;  span  puehio, 
pueliro;  ptg.  povo.     Vgl.  Griiber,  ALL  IV  44(>. 

6270)  2.  populus  und  *pIopus,  -um  /'.,  Pappel  ; 
ital.  jiioppu;  T\im.  plop:  (riiul.  poul ;  neuprov. 
piliU),  pipoulu.  jiihoul,  liicule :  frz.  {peuple,  davon 
a.hgele\Uit  peuplier);  cut.  cloji;  a\)Mi,  jtobo,  chopo; 
ptg.  choupn.     Vgl.  Dz  249;  Uriiber,  ALL  IV  446. 

6271)  [*p6rcar -f  ia,  Schwoincstall,  Schweinerei ; 
ital.  jiorcheria;  prov.  porcaria;  frz.  jiorilicric : 
span,  poniiieria;  ptg.  porcaria.] 

6272)  porcariiis,  -um  m.,  Sciiweinehirt;  ital. 
jiorcaro,  porcajo;  rum.  porcar ;  prov.  porqui^:r-s: 
frz.  porcher;  cm.  porquer ;  span,  porqaero;  ptg. 
porqueiro. 

porca  s.  porcus. 

6273)  *porcaricius,  a,  um  (porcus),  zum  Sdiwein 
gehorig;  ital.  porcUereccio :  rum.  jjorcarea(d, 
Schweinestall;  span,  porqueriza. 

6274)  porcellus,  -um  in.  und  porcella,  -am  f. 
(Demin.  v.  porcus),  Sdiweinclien :  ital.  porcello, 
porcella,  davon  abgeleitct  porcellana ,  eine  See- 
musdiel  (eigentl.  eiu  obsdJnor  Ausdruck  mit  An- 
lehnung  an  porcus  in  dessen  Bedeutung  „weibliche 
Scham").  mit  diosom  Worte  wurde  dann  wieder  «in 


573 


6275j  pOrPlllaca 


6300)  pQst^rOla 


574 


miisuhelarti^  fcioer,  weifsor  Thon,  ilas  Porzellan,  | 
benannt  (frz.  porcelnine,  span,  jiorceiana,  ptg.  por- 
cellana),  v{,'l.  Mahn,  Etym.  Untcrs.  p.  11;  Dz  254' 
liorcellana;  rum.  parcel:  prov.  altfrz.  parcel:  ] 
n c  11  f  r  z.  poiirceau :  c  a  t.  s  p a  n.porcel.  Die  Keminin- , 
form  iibcrall  entsprechoml. 

H27o)  porcillaca,  -am  /..  Portulak;  daraus  cnt- 
stellt  <ias  fjleichbedcutende  ital.  pnrceVana.  Vgl. 
Dz  254  portulaca.     S    unten  portulaea. 

6276)  poreiis,  -nm  »i.,  Scliweiti:  ital.  porco; , 
sard,  porcu:  jnm.  pore:  rtr.  pierc:  prov.  frz.' 
jxyrc:  cat. /;orc/i ;  span. /)i/erco;  ptg.  porco.  Vgl. 
Grobor,  ALL  IV  447.  Dazu  das  Fem.  porca.  pucrcn, 
Sau:  ptg.  jiorcn  hat  auch  die  {obsr-6n."l  iibertragene 
Bcdtg.  ^Sohraubftnrautter",  das  gleifhbedeutende 
span,  tuercn  soil  nach  Grober,  ALL  VI  127  Anm., 
cine  volksetymologisclip,  an  forcer  sich  anlehncnde 
Umbildung  von  piierca  sein ,  unmittclbarer  Zii- 
sammenbang  mit  torquere  ist  aber  doch  wohl  weit 
wahrscheinlicher. 

8277)  porcfis,  Schwein.  +  spina,  l»om;  davon 
ital.  pnrcospino,  auch  porco  spitio»o,  (das  iibliche 
Wort  ist  aber  istrice,  das  wohl  auf  hispidus  zuriick- 
geht,  gleicbsam  *Ai.«p[i]fiice»i  [?]);  neuprov.  pore 
efipin:  frz.  pore-epic,  wohl  cntstellt  aus  pore  ^ptn, 
viellcicht  mit  Anlehnung  an  pic,  piqiier,  piqiire, 
vgl.  Dz  660  s.  r.;  span,  puerco  cpin:  ptg.  porco 
espinho. 

6278^  *porphjrns,  -um  m.,  Porphyr;  ital.  por- 
fido;  sonst  ist  das  Wort  nar  in  gelehrter  Form 
vorhanden. 

6279)  [porrigo,  rexi,  rectum,  rigere,  hin- 
strecken:  ital.  porrjo  por^i  porto  porgere :  altfrz. 
puirier,  darreifhen :  span,  e^piirrir ,  ausstrecken. 
Vgl.  Dz  661  puirier.     S.  unten  procero.] 

6280)  iwrro,  vorwarts,  fem;  prov.  por.  porre; 
altfrz.  por, pjtier  (wie  prov. por  nur  in  Verbindung 
mit  bestimmten  Verben,  wie  z.  B.  Jeter,  traire. 
roler,  nnd  in  der  Bedeutnng  ^heraus,  fort,  weg" 
gebraucht).     Vgl.  Dz  660  por. 

6281)  porrnm  «.,  Lauch;  ital. porro;  rum.  por: 
rtr.  puorf-i:  prov.  porr-s:  frz.  porreau  =  *por- 
rellum,  daneben  mit  volksetymologischer  Umbildung 
jioireau,  vgl.  Fafs,  RF  III  491:  span,  pucrro: 
ptg.  porro.  Vgl.  Grober.  ALL  IV  447.  —  Ob 
span.  cat.  ptg.  porra,  Keule  mit  dickem  Ende 
(auch  ungehobeltcr  Kerl)  u.  das  Adj.  porro.  unge- 
schliffen.  plump,  bauerisch.  hierher  gehoren.  bleibe 
dahingestcUt,  denkbar  aber  ist  es  immerhin.  Der 
Vergleichungspunkt  desLauches  mit  der  Keule  wiirde 
in  der  dicken  Knolle  des  crsteren  zu  linden  sein. 
Vgl.  Dz  478  porra. 

6282)  porta,  -am  /'..  Tlior:  ital.  porta:  rum. 
poartd:  prov. porta:  (rz. porte:  cs.t.  porta  :  span. 
puerta:  ptg.  porta.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  447. 

6283)  portarios,  -nm  m.  { porta \.  Pfortner;  ital. 
portiere:  rum.  portar:  prov.  frz.  portier:  cat. 
porter:  span,  portero:  ptg.  pnrteiro. 

6284)  jwrtator, -orem  m.  (porto), Trager,  Bringer; 
ital.  por(n/ore.-  ru  ni.  purtntor:  prov.  por(nf/or-s; 
frz.  porteur :  cat.  span.  ptg.  portador. 

6285)  porticfis,  -nm  f.  (porta),  Saulengang, 
Vorhof:  it  al.  por(ico;rtr.pier<eH(?):  pro  v.  porje-*; 
frz.  porche  <  pnrlique  gel.  W.K  Vgl.  Dz  660  porc/ie; 
Grober,  ALL  IV  447. 

6286)  port  10.  -onem  /'.,  Antell:  itaL  porzione: 
mm.  portir :  prov.  porcio-s:  frz.  portion;  cat. 
portio:  span,  porcioti:  ptg.  jior^Ho. 

6287)  porto,  -are,  tragen;  ital.  portare,  dazu 
das  Vbsbst.  poito.  Bofijrdcrung,    Fuhrlohn;    rum. 


portal  at  a;  rtr.  ^Tov.  portar :  frz.  porter,  dazu 
das  Vbsbst.  j>ort ,  Haltung:  cat.  (span,  ptg.) 
portar     Vgl.  (Jr.ibcr,  ALL  IV  447. 

6288)  porttilaea,  -am/".,  Portulak;  ital.  prov. 
portulaca;  (frz.  pourpier,  vcrmutlich  =  pullipes); 
span,  vcrdolaga  (volksetymologisch  an  rcr(/e  an- 
gelehnt);  ptg.  verdoaga,  terdoeya,  behlroeija.  Vgl. 
Dz  254  portulaca. 

6289'  portiSs,  -um  m.,  Hafen;  ital.  porio  (neap. 
puorto);  mm.  port;  prov.  frz.  cat.  port;  span. 
puerto;  ptg.  porf.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  447. 

6290)  positio,  -onem  /.,  Stellung,  Lage;  ital. 
posizione;   frz.  po.ntion  etc.;    liberall  nur  gel.  W. 

6291)  posituni,  -am  /'.  {pono\,  Stellung,  Lage; 
ital.  positura  u.  postura  „che  meglio  si  dice  delle 
cose  inanimate",  vgl.  Canello,  AG  III  332;  rum. 
pw^eturd:  frz.  posture:  span.  ptg. postura;  iibcr- 
all nur  gel.  W. 

6292 1  [posita  (Part.  P.  P.  v.  ponere)  =  ital. 
poifflf,  Post  (eigentl.  wohl  ^Ablagerung");  frz.poste: 
span.  ptg.  post  a.     Vgl.  Dz  254  posta.] 

6293)  (possum  und)  *poto,  potui,  (posse,  dafiir) 
*potere,  kiinnen;  ital.  posso  (pitoi  pud  jwssiamo 
potete  possono)  potei  potuto  potere  :  rum.  pot  und 
pociH  {poti  podte  putem  pute{i  pot)  }>utui  putul 
pute;  rtr.  po<  {pos  po  pudein  pudeis  pon),  Perf. 
Prat,  porfii,  Inf.  pode  etc.,  vgl.  Gartner  §  182  ff. ; 
prov.  pose  (potz  pot  podein  ptotets  podon);  frz. 
puis  u.  peux  [peux  pent  pouvons  pouvez  peuvent) 
pus  pu  pouvoir  (altfrz.  pooir,  poeir);  cat.  puch 
(pots  pot  podem  podeu  poden)  pogue  pogut  poder ; 
span,  puedo  (jjuedes 2)uede podemos podeis pueden) 
pude  podido  poder:  ptg.  jmsso  (podes  pode  pode- 
mos  podeis  podem)  piide  podido  poder.  Vgl.  Grober, 
ALL  IV  448. 

6294)  post  und  (arcbaisch)  poste,  hinter,  nach; 
ital.  poi ;  sard,  pustis;  rum.  apoi;  friaul.  po; 
prov.  pos,  pueis;  frz.  jjuis :  cat.  jiuix ;  span. 
puex:  ptg.  pos.  Das  Wort  wird  nur  als  Zeitadv., 
nicht  mehr  als  Prapos.  gebraucht.  Vgl.  Dz  252 
piii;  Grober,  ALL  IV  447. 

6295)  post  +  aurieiila  \auris):  daraus  span. 
pestorejo,  Genick  (eigentlich  der  Teil  des  Kopfes 
hinter  den  Obren),  vgl.  Dz  476  s.  v.  Ein  gleich- 
gebildetcs  und  gleichbedeutendes  Wort  ist  span. 
pcscurzn,  ptg.  pescoQO,  dessen  zweitcr  Bestandteil 
cuf^o  (v.  cocc'i.  concha),  Kubel,  ist,  vgl.  Dz  476 
pe.<^cuezo. 

6296)  *postcenium  n.  (jwst  +  cena),  Nach-, 
Nachtmahl;  ital.pMSi(/HO.  Nachtimbifs;  rtr.pwsejn, 
pu.ieri.  Vgl.  Storm,  E  V  178;  Dz  392  pusigno; 
Ascoli,  AG  VII  410;  Grober,  ALL  IV  447;  Caix, 
St.  591,  will  auch  ital.  spuntino  „pasto  fuor  d'ora" 
hierher  Ziehen,  wohl  mit  Unrecht,  denn  das  Wort 
diirfte  mit  spuntare=*e.rpunctare  zusammenhangeu. 

posts  s.  post. 

6297)  *p6stellus,  -um  m.  (Demin.  von  postis), 
Pfahl,  =  prov.  postd-s ;  fiz.  poteau.  Vgl.  Dz  660 
poteau. 

6298)  postea,  nachher,  =  ital.  poscia,  nachher. 

6299)  i>oste  +  mane  =  rum.  poimaine,  uber- 
morgen;  lital.  posdomane,  posdomani  =  post  -\-  dc 
-\-  mane :  die  entspr.  Ausdriicke  der  anderen  Sprachen 
sind:  prov.  .s'ofcredfmrt  =  super  +  de+ mnne,-  frz. 
ajires  deniain:  span,  despues  de  manayia;  ptg. 
dejiois  de  nianhii). 

63(10 1  posterula,  -am  /'.  (post\,  Hinterthurchen, 
=  i  t  a  1.  postierla :  prov.  posterla  /altfrz.  posterle ; 
ncufrz.  potcrne.    Vgl.  Dz  660  poteme. 


575 


(iSOl)    |>OMlllcilU 


tiHIHi)  iiriicNOKA 


57« 


(iSOl)  |tOstil(>iia,  -itiu  /'.  (/lost),  Si'liwaii/.riuiiiKii ; 
itnl.  /«>,M>/i«ii  («ifil.  iiistiiirna,  v(>niii.  /M«rM<0.  Vj;!. 
I'nix,  St.   158. 

(iSO'JI  post  +  illA  («ril.  lyWm  (xuctnri.s),  (ilosso, 
lUlKlliPiiiorkiliiK;  itnl.  imslillii :  pro  v.  diis  V'orli 
/xtslillttr  :  fri.  (i;«w<i//f,-  KpnM./iU.Wim  ;  ptj;.  ixistillii. 
V^'l.    D/   i>f)4   ).r..s/l7/,I. 

0;UI8)   post  is,    -em    m  ,    I'fostoii;    r  t  r.   pientg: 

(prov.  piDilel-s :  (r/.  imleiiu  ^=  *iKistrUiis);  altfrz. 
.Wt.  iioat.     \t;\.  (In.lior,  AM-  IV    IIS. 

(>304)  |H>tt^iiti&,  -am  /.  (/>«<(■»>),  Kr»n,  Machl: 
ilal.  imteiuiti,  iinlrii;it :  fr/.  jKitiiice  (iti  dor  Hciltj;. 
wulil  lui^'li'lint  1111  pot  =  y«).s7i.<).  Kriiiko,  (iiil;,'t>n. 
Y};l.  I)/.  (itJO  piitinir.  Dor  Hi^'rifl"  nMiu^lit"  winl 
im  Koiniiii.  toils  (lurch  don  liif.  *potire  =  fr/,. 
/lOHfoir,  toils  diiroli  iioue  AMoilnnpoii,  x.  B.  frz. 
jiuissance,  iiiisfiodriiokt. 

6305)  puU'stas,  -iltoill  /■.,  JIarht;  ital.  imUslii 
„f«ix>lta,  potoro",  pndcstti  in.,  Aintinaiin,  Stattliiiltcr, 
vj;I.  Canollo,  Ati  111  386;  pro  v.  jioenlat-z,  liowalt 
Uordilsliaber;  altfrz.  jiocxtet.  pncsleil ,  (Jowalt, 
Bofiijjiiis,  da/.u  das  Adj.  poestif.  /locKteis,  miichtit; ; 
.■ipan.  ptg.  imleslad,  -c,  Maolit,  (in  (lor  iiltoreii 
Sjiraclio  auoli  „Maoiitliaber").    \f;\.  Vi  'd'.M  piiilealii. 

tJ30(i)  I'otio,  -oiieni  /'.,  Trank;  ital.  pozimic : 
prov.  //()iro-.<, Trank;  f  rz.yjoi.so» (altfrz. /'..nouliz.  in. 
naoli  Analogio  dor  niittolst  des  Siifli.xcs  -on  f,'ebil- 
doton  Masciilina,  Vjjl.  Ascoli,  AG  III  346),  giftigor 
Trank,  Gift;  span,  pocion,  Trank;  ptg.  poi^do, 
Arznoi.  Vgl.  Dz  256  posiune;  Ascoli,  AG  III  315 
Aniuerkung. 

tj307)  potiono,  -are  [potto),  triinkcn;  i)rov. 
jiozionar;  span,  jtoiizoi'iar,  vorgiftcn,  dazu  das 
Vbsbst.  pomoiia,  Gift;  ptg.  pei'oiiha,  Gift,  davon 
pefonhetitar,  vergiftcn. 

6308)  [potis;  Schclor  ira  Glos.s.  zu  Froissart  6-.  v. 
niiunit  an,  dafs  das  von  Diez  660  unerklart  golasseno 
altfrz.  j^osnt'e,  Kraft,  Cbermiit,  Geprange,  diirch 
*pntinare,  *potinns  auf  potit  zuriickg(;lio ;  cs  hat 
dios  aber  niclit  ebon  viol  Wahrschoinlichkeit  fiir  sioli.] 

6309"!  altndd.  pott-,  Topf;  jirov.  jio!-:  (zu  or- 
schliol'seii  aus  potarin);  frz.  put,  davon  abgoleitot 
potaye.  Suppe,  potayer,  Gemiiscgarton ;  span.  ptg. 
pote.     Vgl.  Dz  255  pote;  Ma(^kcl  p.  35;  Th.  p.  74. 

6310)  dtsch.  pottasche  ==  frz.  [lotassc;  span. 
potasa;  jit g.  jiotassa;  (ital.  hcil'st  die  Pottasche 
soda).     Vgl.  Dz  660  putasse. 

6311)  [frz.  Interjektion  pouab;  davon  abgeloitet 
frz.  poiiacre,  uiiliatig,  vgl.  Dz  660  s.  I'.j 

6312)  prae,  vor,  =  rum.  2»'e<t,  Adv.,  sohr. 

6313)  praebenda,  -am  /'.  [praebere),  Nahrungs- 
gold;  ital.  prebenda  „rendita  fcrnia  ix  cappella  o 
di  canonicato,   vendita,  lucro,  profenda",  pre/eiidu 
„rendita  di  canonicato", j>roren(i((„vcttovaglia,vitto",  i 
profenda   „proprianiente  la  quantita  di  biada  chc  I 
si   da  alle  bestia,   e  un  'antica  raisura   di  blade",  J 
vgl.  Canello,  AG  III  382;  T\im.pieininda,  Prabendo;  ! 
prov.  jirehenda,  prevetula,  pienda:  frr..  procende, 
Mundvorrat,  Proviant;  cat.  span.  ptg.  j/relieiida. 
Vgl.  Dz  255  prebenda;  Ascoli,  AG  X  7. 

praebeo  s.  plaihvaii. 

6314!  praet'ogito,  -are,  vorher  bedonken,  =  rii  ni. 
lirecuget  ai  at  a. 

6315)  praeconiuni  ii.  (pracco),  offontliche  Be- 
kanntmachung,  Vcrherrlichung,  =  frz.  prone  m., 
Predigt,  vgl.  Dz  661  s.  v. 

6316)  praecOno,  -are,  riihuien,  ^  frz.  proner, 
prcdigen,  vgl.  Dz  661  prone. 

6317)  (*praec6nTento,  -are  (conoentum)  =  rum. 
j)recuiinte2  ai  at  a,   cine   vorlaufigo  Kede  halten.| 


liHlHi  prnrc(M|UUtn,  pniei-ociiiii  n.  ibolugl  ist  dor 
I'l.  piarcika.  Kdicl.  diocl,  6,  fiH),  I'rilliroilc  Krucht, 
I'lirsicho;  darntis  diircli  Voruiitt<duiig  dcs  arnli. 
albrriphj  ital.  alliercoren.  idliUinro,  liacoca  (nca|i(d. 
inrcorlir):  frz.  ahriint :  Npan.  ((//mricDr/Hc;  |)tg. 
atliriinifiie      Vgl.   Dz    10  altiercocco. 

63l<.)l  praodii, -am /.,  Koiito;  ital.  yiro/x  .  rum. 
pradii ;  prov.  jireilti.  iirr:a  ;  frz.  proie :  siian.  jirrda. 

(iMJdi  priiodali»,  -onom  /'.  (jiracda),  Ann  Uaubon, 
rum,  iirnilitcuiin-, 

63211  praodalor,  -(iroiii  i».  (* praedarc),  Kiiubor; 
ital.  I'rrdatttrr :  rum.  /iraildlor;  ]i  rov.  c.  r.  prcaire, 
i:  (I    preador:  altfrz.  /iredriir. 

6322)  praodieatur,  -(»ri'iii  m.  (jiraedicare},  Pro- 
digor;  ital.  prrdicaiore:  prov.  praicairc :  frz. 
prrchenr;  span.   ptg.  prediaidor. 

6323)  1.  pracdlco,  -arc,  bokannt  maclion;  ital. 
predicare,  predigon;  dazu  das  Vbsbst.  prcdiva, 
Predigt;  prov.  prezicar,  dazu  das  Vbsbst.  yirc::it'-.«, 
danobon  prezicamen-n ;  frz.  jin'cher  (altfrz.  prechicr 
und  auch  /ireechier,  vgl.  Darmostctor,  K  V  150); 
dazu  das  Vbsbst.  prichc ;  span.  |itg.  predicar, 
dazu  das  Vbsbst.  predica.     Vgl.  Dz  661  prixher. 

6324)  2.  pracdico,  -Src,  vorhcrsagun ;  ital. 
predicerc :  rum.  prezic  (isei  in  ice);  frz.  predirc; 
span,  predecir;  ptg.  predizcr.  Wcgon  dor  Kloxion 
s.  dico. 

6325)  |>raedo,  -are,  pliindorn;  ital.  jiredare; 
rum.  jinid  ai  at  a:  frz.  deprcder;  span.  ptg. 
depredar. 

6326i  praefatio,  -oiiciii  f.  [praefor),  Vorrcdu; 
ital. prefazimie ;  f  r  /..preface {gloichsani *pratfatiu,) ; 
span,  prefacion;  ptg.  jirefarno,  (prefduio,  Ein- 
gang  dor  Mosso). 

6327)  praerectiiii,  -um  m.  (praefwio),  Vorgcsutzter ; 
ital.  prefelto;  frz.  prc/et;  span,  prefecto;  ptg. 
prefeito. 

6328i  *praegnis,  -e  u.  *praegiiiis,  a,  um  (fiir 
7)nie7»fl)i,s),sohwangor;  i  t;il.  jircij no;  [i  ro  v.  jirenli-n; 
altfrz.  jirains,  einjirainx;  (span,  jireimdo);  ptg. 
preidie,  jirenhada  luurFem.).  Vgl.  Dz  256  yji'f^/rw; 
Grober,  ALL  IV  448. 

6329)  *praegno,  -are  (praei/nans),  schwiingorn ; 
ptg.  jirenltar;  die  iibrigen  Sprachon  kennen  nur 
das  Koinpos.  iinpraeyno  (s.  d.).   Vgl.  Dz  256  preyito. 

6330)  praejudico, -are,  vorliiufig  urtoilen;  ital. 
preyiuiUcare  uud  dein  entsprechend  auoh  in  den 
iibrigon  Sprachen. 

6331)  I "praelatio,  -are  (praelatus)  ==  frz.  jjrc- 
lasser,  pralatenhaft  grofs  than,  sich  in  die  Brust 
werfen.J 

6332)  [*prae6rdio,  -Ire  =  rum.  prcurzenc  ii 
it  i,  vorhorbestiuimen.J 

6333)  praemium  n.,  Belohnung;  ital.  preinio; 
frz.  prime  f.  (dem  Englischen  entlehnt,  vgl.  Scheler 
ira  Diet.  s.  v.);  span.  ptg.  preinio. 

6334)  praeparo,  -are,  vorbereiten;  itn\.  prepa- 
rare:  frz.  jire/iarer  etc.,  iiberall  nur  gel.  W. 

6335)  praepositiis,  -um  m.  (Part.  P.  P.  v.  jirae- 
ponere),  Vorgesetztor ;  itiil.  preoonto,  Probst;  (rum. 
preot);  frz.  precot;  span.  ptg.  preboste,  Profols, 
jirio.ste,  Syniiicus.     Vgl.  Dz  256  prevosto. 

praepntinm  s.  l(>bus. 

6H3tJi  praosaga,  -am  f.  soil,  avis,  vorliervor- 
kiiiiil(>iiilir  \ciircl,  Kiiuzcheri  lini  Sehriftlat.  ist  nur 
das  Adj.  praesoyus  vorhanden);  frz.  /Vc.wtPjSchleier- 
eulc  (das  anlautende  /'  erkliirt  sich  wolil  aus  An- 
lehnung  an  das  ungefiihr  gleichbedeiitende  e/fraie). 
Vgl.  Dz  588  fresaie;  Holtbausen,  Z  X  293  (glaubt 
das  anlautende  f  aus   einor  Vermischung  von  lat. 


577 


6337)  praeserlbo 


6365)  prttio 


578 


praesaga  u.  abtl.  forasaqa  orklaron  zii  konncn.  vgl. 
ilagc-cn  W.  Meyer,  Z  XI  255);  Fafs,  RF  III  488; 
Ascoli,  AG  X  7  Aiim. 

6337)  praeserlbo,  scrlpsi,  scrlptuni,  scribere, 
vorsdireiben,  =  r  ii  ni.  prcscriu  isei  in  ie,  abschreiben. 

6338)  praesens  (P.  Pnis.  v.  praeesse),  gcgen- 
wartig,  hat  in  Anlebnung  an  das  Vb.  praesentare 
(s.  d.)  romanisch  die  substantivischo  Bedeutung 
„Ge8chenk" erhaltcn :  '\\.a.\. presente :  ^rowprezen-s; 
f  rz.  present ;  sp  an.  p  t  g.  piesentc,  danebcn  ist  es aber 
aiich  als  Adj.  gebriiucblich.    Vgl.  Dz  256  presente. 

6339)  praesentia,  -am  /'.  (praesens),  Gegenwart; 
ital.  presetna;  frz.  presence:  span,  presencia : 
ptg.  presenra. 

6340)  praesentlo,  sens!,  sensuiu,  seutire,  voraus 
empfinden ;  ital.  presentire ;  r  u  m.  presini(csc  ii  it  i ; 
frz.  pressentir;  span.  ptg.  presctttir.  Wegen  der 
Flexion  s.  sentio. 

63411  praesento,  -are  [praesens),  gegenwartig 
machen  (im  Roman.  „darbieten");  ital.  presentare ; 
irz.  presenter;  span.  ptg.  |>rese»i(nr.  Vgl.  Dz  256 
presente. 

63421  1.  praesto,  -are,  verschaffen,  gewaliren 
(im  Roman.  ,,leihen");  \ti\\.  prestare  ;  -proi. prestar ; 
frz.  preter;  span.  ftg.  j/reslnr.  Dazii  das  Vbsbst. 
ital.  2*r€s<o  (daneben /ires(i<o,  prestita,  imprestito), 
Anleihe;  frz.  pret.    Vgl.  Dz  256  prestare. 

6343)  2.  praesto,  Adv.,  bci  der  Hand,  =  ital. 
presto,  geschwind,  gleich,  fliigs. 

6344)  praestns,  a,  nin  (praesto),  gegenwartig 
zur  Hand  (bclcgt  ist  nur  pruestus  b.  Gruter.  inscr. 
669,  4,  officio  praestus  fui,  Georges  fafst  das  Wort 
als  Adverb  aufi;  ital.  presto,  bereit;  pro  v.  prest; 
frz.pret:  span,  pig:  presto  {danehen  ptg.  jireste-'i). 
Vgl.  Dz  256  presto. 

6345)  praetendo,  tendl,  tentum,  ere,  vor- 
achiitzen;  ital.  pretendo,  tesi,  teso,  temiere;  frz. 
pretendre,  (ein  Renlit  vorgeben,  beanspruchen.  sicli 
bewerben),  davon  vermutlich  pretantaine,  (Liebes- 
werbung)  in  cottrir  la  pr.,  auf  galante  Abenteuer 
ausgehen,  wolil  aucb  pretintaille,  (anspruchsvoUe) 
Kleidverzierung. 

6346)  praeter  +  quod ;  daraus  nacli  Dz  447  viel- 
leicht  altptg.  ergo,  aufser,  ausgenommen;  Marche-  I 
sini,  Studj  di  fil.  rom.  H  11,  nimmt  foris  -f  quod 
als  Grnndform  an,  u.  das  seheint  glaubhafter. 

6847)  prandeo,  prandi,  pransiim,  prandere, 
friihstiicken;  (ital  pranzare  v.  pranzo);  rum.  i 
pranz  ii  it  i.  j 

6348)  prandiiiin  «.,  Friihstiick;  ital.  jjr««zo; 
rum.  pranz.    Vgl.  Grober,  ALL  IV  448. 

6349)  jtQfcaia,  Gartenbeet;  davon  vielleicht  ital. 
(aretin.)  prace,  Raura  zwischen  zwei  Furchen,  vgl. 
Dz  391  s.  t>. 

6350)  prason  n.  (nQaaov),  eine  Art  Seetang; 
davon  nach  Dz  389  vielleioht  ital.  persa,  Majoran, 
diese  Ableitung   erscheint  jedoch   wenig  glaublich. 

6351)  [*pr&taria  (pratum}  =  { r  z.  prairie,  Wiese.] 

6352)  ,TQi'(TTio,  thun,  handeln,  ist  das  verraut- 
licbe  Grundwort  zu  ital.  barattare,  bosen  Handel, 
treiben,  prellen,  betriigen,  sbarattare,  zu  Grunde ' 
richten,  baratto,  (betriigeris(^ber)  Handel;  prov. 
baratar,desbaratar,barat-z,harata:  altf  rz. ftareter,  I 
barat;  neufrz.  barat,  baratterie,  Unt«rschleif, 
(vielleicht  gehort  hierher  auch  baratter,  buttern, 
der  Bedeutungswandel  wiirde  sicb  durch  die  Begriffe 
„durcheinanderriihrcn,verwirren''  vermitteln  lassen); 
cat.  baratar ,  barata;  altspan.  ptg.  baratiir,, 
(daneben  baratear),  barata,  dazu  das  Adj.  barato, 
wohlfeQ.     Vgl.  Dz  41  baratto.  I 

Korting,  lat.-roin.  Worlerbueh. 


6353)  pratum  »i.,  Wiese;  ital. ;jrato;  rnm.  prat; 
rtr.  pra,  pre,  prau,  pro  etc.,  vgl.  Gartner  §  20); 
prov. prat-z ;  f  r z. pre :  cat. prat ;  s p a n.  p t g. prado. 

6354)  precarTus,  a,  um  (precor).  zura  Bitten 
gehorig;  it i\\. precarin,  kA]., preghiero  u. preghiera, 
Bitte,  Gebet,  vgl  Canello,  AG  III  310;  prov. 
pregaria,  Gebet;  frz  priere ;  span,  plegaria  (das 
iibliche  Wort  ist  oracion,  ebenso  ptg.  ora^iio).  Vgl. 
Dz  477  pl-garia. 

G355)  preco,  -are  (schriftlat.  gewohnlich  jirecnri), 
bitten,  bcten ;  ital.  pregare,  dazu  das  Vbsbst.  priego, 
prego,  priega,  prega:  ptg.  pregar:  frz.  jiritr; 
(cat.  span.  ptg.  sind  die  (iblichen  Verba  fur  ,,beten" 
orar  u.  rezar  =  recitare). 

6356]  preheiido ,  daraus  *preudo,  prjeh]endi, 
pr[eh]ensuni ,  preheudere  ^  *prendere ,  greifen, 
nehmen;  ital.  prendn  presi  presi  prendere ;  rum. 
prind  prinsei prins  prinde ;  Ttr.  prendel  Pf.  fehlt, 
priu  prender,  vgl.  Gartner  §  166  und  196;  prov. 
pren  u.  prenc  pris  prcs  u.  pjris  prendre  u.  pendre; 
frz.  prends  pris  pris  prendre ;  cat.  prench  prengui 
pres  pendrer;  (span.  ptg.  prender,  schw.  Vb., 
doch  Part.  Prat,  preso  neben  pirendido  und  altptg. 
Pf.  pres  neben  prendi).    Vgl.  Grober,  ALL  IV  448. 

6357)  prehensio,  daraus  *prensio,  -onem  f. 
(prehendo),  Ergreifung,  Gefangennahme,  Gefangnis; 
ital.  prigione;  jirov. preiso-s;  ft z.  prison:  span. 
2yrision ;  ptg.  prisdo.  Vgl.  Dz  256  prigione; 
Ascoli,  AG  HI  345  A  nm, 

6358)  [*preheiisioiiiiriiLs ,  -nm  m.  (prehen.sio); 
ital.  prigioniere:  prov.  presonier-s ;  frz.  prison- 
nier;  span,  pjrisionero ;  ptg.  prisioneiro.] 

6359)  premo,  press!,  p|ressum,  premere,  driicken ; 
ital.  premo  premei  (dichterisch  pressi)  premuto 
(dichterisch  presso)  premere,  ausdriicken,  dazu  das 
Kompos.  spremere:  prov.  ptrem prens  (jjreins pirems) 
premut premtr ;  liXtirz. i)riem priens ptrient priendre 
u.  preindre;  neufrz.  nur  Komposita  empreindre, 
epreindre,  welche  in  ihrer  Flexion  der  Analogic  der 
Verba  auf  -eindre  = -ingere  folgea;  span,  nur  in 
Kompositis,  z.  B.  oprimir,  das  iibliche  Verb  fur 
,, driicken"  ist  apretar,  vermutlich  =  "appectorare 
(s.  d.);  ptg.  premer  (dafiir  gewohnlich  espremer), 
das  iibliche  Vb.  fiir  ,, driicken"  ist  apertar.  Vgl. 
Dz  661  preindre.     S.  auch  pressus. 

6360)  presbyter,  -terum  m.  (nQia^vzeQOi), 
Priester;  \ta.\.prete  (nTch.j)reite,j)rietet„SdiCP.T<lote", 
daneben  pre  (nur  proklitisch  gebraucht,  vgl.  Canello, 
AG  HI  400);  rum.  preot:  prov.  preste-s;  irz. 
pretre;  span,  (preste),  presbitero;  ptg.  (preste), 
presbytero.    Vgl.  Dz  256  prete. 

6361)  presso,  -are  (Intens.  v.  ^ji-emere),  driicken; 
ital.  pressare;  frz.  presser. 

6362)  pressura,  -am  /'.  (jiressit-i),  Druck,  Be- 
driickung;  ital.  prov.  piressura,  Drangsal. 

6363)  pressiis,  a,  um  (Part.  Prat.  v.  premere); 
darauf  gehen  mehrere  Participialsubstantiva  und 
-adverbia  zuriick:  ital.  presso,  apjjresso,  nahebei, 
jtressocche,  beinahe;  prov.  2'fes,  nahe;  frz.  presse, 
Presse,^jres,  nahebei,  (apres,  na.ch, prcsque,  beinahe); 
cat.  pressa,  Eile;  span.  2^'^'^^'^!  Eile,  prensa, 
Presse;  ptg  2'''^>'^'''>  Eile,  pi''^>^'^i  Presse.  Vgl.  Dz 
256  2>resso;  Grober,  ALL  IV  449. 

6364)  ahd.  pret,  Brett;  davon  das  Demin.  ital. 
jiredcUa,  Fufs.schemel,  dazu  das  Kompos.  arcapre- 
dola,  arcq)redola  „specie  di  area  o  cassa  che  serve 
anche  di  sedile".  Vgl.  Dz  'i%\  predeUa;  Caix,  St.  87. 

6365)  *pretio,  -are  (pretium),  schatzen;  ital. 
2irezzare,  pregiare,  schiitzen  (sprezzare,  spregiare, 
verachten),  vgl.  Flechia,  AG  UI  126;  mm.  2'relaesc 


r>7'.i 


t>366)  pretlonM 


)>M!IH)  |>r(><le 


580 


It    i(   i;    pniv.   prfsar;    fri     ftriirr ,    ((i;j;iri'c»rfl ; ! 
spun,  prrctar;  ftg.  />rrj-(ir. 

ti.lliti^  nrt>ll6NilN,  »,  um,  kiistltar;  itnl.  yirr.'iiMu; 
f  r  I.  jirttifux  oto.  iiiid  «li'in  I'liUprvoliviiil  in  di'ii 
iibriKt'ii  Spriirlion. 

(iSOT)  iirCtiam  ».,  Wprt,  Prcis;  ital.  precso  „\\ 
valor»»  iiUT<Miilil<>  i-onipiitMto  in  iIimhim",  preiiio  ,il 
vnlon-  iiitriiisfoii  o  idwilo  il'mi  oup'ttn',  v^;!.  Cniu'llo, 
A(.i  III  H41;  rum.  /irrl :  prov.  prriz;  frz.  /iiij-; 
i-at  ;>rrii;  span,  iirrcio;  ptj;-  pl^e^•o. 

OStitS)  nlid.  prczrllnr,  KiicIkm):  davon  vu>IK>iolit 
itnl.  lierliiiii(i:zii,  (ii'liack,  hi-rUtujitre,  si-lmiatis(>n 
II.   ilalx'i   plaiidorn.      Vf;!.   Dz  3.^)1)  hcrliiniiiri-. 

ti:ltil)i  a^s.  prikii,  iidl.  prik,  rii>;l.  prirk,  Nagol; 
davun  viclU'ii'lit  da.s  ^:U'irlil«>(li'utondo  span,  prirgo; 
fig.  I»fiji>.      Vjjl.    11/.  -ITS  iineijo;  Til.   p.  87. 

0370)  nltiirraiik.  'prikkOii  («g».  I'riccian,  n<ll. 
Iirikken),  stoolirn ,  —  altfrz.  cspreqiier,  stechon, 
\g\.  Maokcl  p.  !18. 

0371)  priiii&rliis,  n,  um  (yiriHiii.s'),  zii  driii  od. 
don  Erstcn  ^^■lu)ri)J;;  ital.  primario  „iiriino  di  con- 
diziono",  jinmirro  ,aiitioo,  ijuaRi  i)ri8tino'',  aroli. 
priiiuijo  „primo",  \'g\.  Cancllo,  AG  HI  310;  rum. 
primar  (bodeutot  ..Vottcr",  v;;!.  span,  primo);  prov. 
primer,  primier,  premier:  frz.  premier,  (primnire 
gc\.  W.);  cat.  /irinier ;  span,  primero,  (primario 
gel.   W.l;  ytg.  jirimeiro. 

6372»  prlmS  +  ♦verS  (=  ver)  u  prini[o|  +  verS 
(=  r(rr),  Friilisomnier,  Friihlinfj;  ital.  primavera ; 
Tvva.  }>rimdvard :  rtr.  primavera;  prov.  prima- 
vera. primver-s:  a  \t{rz.primevoire,  Friihlingslilumc, 
vgl.  Uarmesteter,  K  V  144  Anm.  8;  cat  span, 
ptg. />rim<irer(i,  Friihling.  Vgl.  Griiber,  AG  III  449; 
Dz  339  ver.    S.  primuni  tenipus. 

6373)  prlniiceriiis ,  -uni  m.,  Oberster;  davon 
rum.  primicer,  Tanzanfiibrer,  und  nach  Dz  061 
altfrz.7>riiicier,  vornehmcrHcrr.indessen  betracbtet 
man  das  Wort  wohl  besser  als  von  prince  abgelcitet. 

6374)  primitiTUS,  a,  vmiprimux),  urspriingiieb: 
davon  vermutlioh  mit  volksetymologischer  Anlebnung 
a.n  plume  in.  plumitif.  Urteit,  Concept,  vgl.  Schelor 
im  Diet.  .V.  r..-  Fafs,  RF  III  506. 

6375)  primfim  tempus  =  frz.  printemps,  Friih- 
ling,  <iazu  das  Adj.  pritttanicr,  vgl.  Dz  339  ver. 

priniuni  ver  s.  ver. 

6376)  primus,  a,  um,  erster;  ital.^jriwo;  (rum. 
ist  das  Wort  nur  in  j^nniarnrd,  Friiblmg,  erhaltcn, 
die  Ordinalzahl  heifst  inteiu  =  'anterius  v.  ante); 
rtr.  prim,  prem,  amprem.  parmir  etc..  vgl.  Gartner 
S.  198;  prov.  prim,  vnrziiglich,  fein,  aprimar, 
verfeinern ,  (die  Ordinalzabl  lieifst  primier-x,  pre- 
miers); {tz.  prime,  (veraltet,  Aainr  premier);  v.a.i. 
primifi),  zart,  erbaben,  vorziiglicb,  (die  Ordnungszabl 
heifst  ]yrimer);  span,  primo,  (daneben  primero), 
das  Wort  ist  auch  Sbst.  mit  der  Bedtg.  ,. Vottcr" 
(namlich  ersten  Grades);  ptg.  primeiro,  Vgl.  Dz 
256  u.  478  primo. 

6377)  primus  +  saltus,  erster  Sprung;  frz.  tie 
prime-saut,  auf  den  ersten  Ansatz,  dazu  das  Adj. 
primesautier.     Vgl.  Dz  661  prin-saulier. 

6378)  prlnceps,  -eipem  w.  {pri/iiiis  und  capio), 
Fiirst ;  ita\.  principe,  {Annehen  prenze,  Lebnwort 
ana  dcm  Prov.);  prov.  frz.  2'i''»c^ ■  span.  ptg. 
principe.   Vgl.  Dz  661  prince:  Grober.  ALL  IV  449. 

6879)  *principlssa,  -am  /".,  Fiirstin,  Prinzessin; 
ital.  principesfu:  fr z.  jirincesse;  (s^ait.  juincesa; 
ptg.  princeza). 

6380)  prlus,  fniher;  daraus  durch  Angleichung 
an  poscia  (=  postea)  ital.  pria,  vorber,  vgl.  Dz 
391  s.  V. 


6381 1  dtscb.  prlvnldlriier  it  nl.  (\e\wi..)priwtin, 
vrI.   Marrb.'siiii.   Slu.lj.  di   til.   rom.   11    10. 

03H1>)  privutUN,n,  uin,al>g('Mindt-rl;  ital.  privatn; 
prov.  privil-z.  vortraut,  iliivon  das  Vb.  primular, 
vortraut  inarlien.  ziibmon;  frz.  priiv  etc. 

63831  prlTO, -Arc,  biTauben;  ita\.  jirivare;  frz. 
privrr:  span.  ptg.  prienr. 

63841  pro,  v»r,  fiir:  darans  nacli  gowidinliclior 
Annalinu'iHard.  pi>);  altfrz.  par;  nuufrz.  pour; 
span  ptg.  pi<r.  Vgl.  Dz  251  jior  u,  Gr.  11-' 484; 
8.  abcr  Coriiu,  R  XI  91.  Die  urspriinglicbo  Fimn 
l>ro  ist  crlialtfU  in  dem  Sbst.  itul.  prov.  altfrz. 
span.  ptg.  prn.  Vorleil  (altfrz.  audi  iirou,  preii). 
Vgl.  Dz  L'5t)  pro.    S.  oben  per. 

6386)  prO--  por+lld:  daraus  nach  gowidinliclior 
Annabmc  alt  span.  alt|)tg.  piira ;  nouspan. 
nouptg.  piira,  iini.  Vgl.  Dz  254  jxir ;  sieb  abor 
Cornu,  R  XI  91.     S    obni  per. 

6386)  prube,  tiicbtig;  davon  vielleicbt  prov. /)ro 
(audi  pron'f),  genug,  viol,  scbr;  a  1 1 f  r  z. /irof /",  prou; 
franco-prov.  prtm;  cat.  prou.  Vgl.  Dz  256  pro. 

6387)  probitiis,  -rit«m  f.,  Reebtscbaffenbeit;  ital. 
prohita;  span,  jirohitlad,  nur  gel.  W. 

6388)  |*probIum  (vcrwandt  mit  *opprohrium) 
wird  von  W.  Meyer,  Ntr  p.  133,  als  Grundwort  zu 
ital.  prolihid,  Scbimi)f,  angcsetzt.] 

6389)  prubo,  -lire,  fiir  gut  beliudon,  billigen, 
orproben:  ital.  prm-arc,  dazu  das  Vbsbst.  prova, 
pruora,  Probe;  rum.  nur  das  Vbsbst.  prubd,  Probe, 
das  Vb.  proha  ist  ein  Neologismus;  prov.  provar, 
proar,  dazu  die  Sbsttve  prova.  Probe,  u.  proan.ia, 
Priifung;  frz.  prouvcr,  dazu  das  Vbsbst.  preuve ; 
cat.  probar,  jiruba;  span,  probar,  prueba;  ptg. 
provar,  prova. 

63901  prucedo,  cessi,  cessum,  cedcre,  vorgehon ; 
\ti!L\.  procedere :  r\im.  pureed  ce-^ei  ces  cede;  prov. 
proceder,  procedir,  proccsir;  frz.  })rockkr;  cat. 
proceir ;  span.  ptg.  proceder,  nur  gel.  W. 

6391)  [*proccro,  -arc  [proccrun),  strecken ;  davon 
nach  Tobler,  Mitt.  I  266  (vgl.  auch  Fiirster,  Z  II  87 
ruer),  altfrz.  puirier,  darreichen  {'procerare  mufsto 
dann  durch  Dissimilation  zu  *pocrare  geworden 
sein,  befreiiidlich  bliebc  aber  immerhin  das  u).  Diez 
661  s.  V.  hatte  jiorritjere  als  Grun<lwort  aufgcstcUt. 
VgL  Schelcr  im  Anh'ang  zu  Dz  809.J 

6392)  processus,  -um  »i.,  das  (gerichtlicbe)  Vor- 
sebreiten:  ital.  processn;  rum.  purees;  prov. 
proces;  frz.  procim;  cat.  proces;  span,  proceso; 
ptg.  prncesso,  nur  gel.  W. 

6393)  prodc  (in  der  Itala  hclegt),  Nutzen.  niitz- 
lich;  davon  ital.  prode,  prodo,  Nutzen,  Vorteil, 
produnmn,  wackerer  Mann,  prodezza,  Tiicbtigkeit; 
rtr.  pru.-<,  fromm;  prov.  prod,  Nutzen,  Vorteil, 
pros,  wacker,  prodom,  prozom,  wackcror  Mann, 
proeza,  Tiicbtigkeit;  A\t\T7..  prod,  prot,  prox,  prud 
(wohl  mit  Anlchnung  an  prudent),  tiiclitig,  prodom, 
pruzdum ,  preudoume ,  tiicbtiger  Mann ,  jtroece. 
profisse, Tiicbtigkeit;  ncufrt.  preux,  viac'kcr,  prud- 
homme,  tiicbtiger  Mann,  (nach  Dz  661  soil  davon 
das  Adj.  prude,  geziert,  atigczogon  sein,  es  ist  das 
aber  wenig  glaubhaft,  u.  die  alte  Annabrae,  wonach 
prude  =  *prudus  f.  prudens  ist,  diirfte  doch  den 
Vorzug  verdienen).  Tobler,  Z  II  569,  friigt,  ob 
preudomme,  preudefemme  nicht  vielleicht  aus  preu 
d'omme,  preu  de  femme  entstanden  sei,  u.  ist,  wohl 
mit  Recht,  geneigt,  die  Frage  zu  bcjahen.  Nach 
G.  Paris,  K  XVII  100,  ist  altfrz.  enipreu,  empreut 
(vgl.  Fiirster  zu  Cbev.  au  lion  V.  3167)  „ein8"  = 
in  prode  u.  seine  Vorwendung  beim  Zahlen  beruht 
auf  Volksal)erglauben  (^compter  porte  raalbeur;    il 


581 


6394)  prOiluco 


6425)  pruilens 


582 


est  (lone  tout  naturel  qu'on  ait  remplacc  un  par 
une  parole  do  boii  augure,  apres  laquelle  on  n'he- 
sitait  plus  a  tlire:  ei  (Jeti,i  el  trois  et  quatre"), 
volksetymologisclie  Anlehming  an  un  zeigt  ilio  Form 
empriin.  Dunkel  ist  die  Entstehung  des  Adverbs 
prov.  piuo^ame»,  altfrz.  proiisenieiit,  tiuOitig, 
vielleicht  =•  *jiro(l(>.sa  mentc ?  Das  s  pan.  pmhombre 
ist  wohl  Nachbililiing  des  pvov  Wortes;  altspan. 
altptg.  prill,  wolil.  Vgl.  Dz  256  pro  u.  661  prude; 
G.  Paris,  R  111420;  Urober,  ALL  IV  450. 

"^proda  s.  prora. 

63941  produco,  dUxi,  diictum,  ducere,  vorfiibren, 
hervorbriiigen ;  ital.  produrre:  frz.  produire; 
&\t a.n.  producir ;  ^ig.  pruduzir.  Wegen  der  Flexion 
s.  duco. 

6395 1  profanus,  a,  uiu,  uicOit  beilig;  ital.  pro- 
fano;  frz.  profane  etc.;  nur  gel.  Wort,  ebenso  das 
Vb.  profanare. 

6396)  profectus,  -nm  m.  (proficere),  Vorteil, 
ErMg;  ital.  profitto  (daneben  ^jrovfccio),  dazu  das 
Vb.  proflttare;  prov.  profieg-z,  dazu  das  Vb.  prn- 
feitar;  frz.  profit,  dazu  das  Vb.  profiler;  cat. 
profit;  (&^An.  provecho,  wohl  =  *proveelus);  alt- 
ptg.  prof'eito;  neuptg.  proveito.  Vgl.  Dz  257 
profitto. 

6397)  professio,  -onem  f.  (profiteri),  Gewerbe ; 
ital.  profef^r^icme;  frz.  jirofession  etc.;  nur  gel.  W. 

6398)  professor,  -orem  m.  (profiteri),  offentlicher 
Lebrer;  ital.  professore;  frz.  professeur ;  span. 
profesor  (daneben  catedrdtico  v.  cathedra);  ptg. 
professor. 

6399)  ['profilo,  -are  (von  filiim,  das  auch  Form, 
z.  B.  einer  Rede,  bedeutcn  kann,  s.  Georges  s.  v.,  so 
war  es  moglirh,  dais  *filare  die  Bedtg.  „entwerfen, 
skizzieren"  erlangte;  wie  freilieh^jra/i7nre  zur  Bedtg. 
„von  der  Seite  abzeichnen"  kommen  konnte,  ist 
unklar),  von  der  Seite  abzeichnen;  ital.  profilare, 
dazu  das  Vbsbst.  jto^/o,  Seitenansicht ;  ixi.  profiler 
(Lehnwort),  dazu  das  Vbsbst.  profd;  span.  ptg. 
per  filar ,  dazu  das  Vbsbst.  perf'd.  Vgl.  Dz  257 
profdo.} 

6400i  profiindiis,  a,  um,  tief;  ital.  profondo; 
\)TOV.  preon-s:  frz.  profond:  span.  ptg.  profundo. 

6401)  progressus,  -nm  m.  (progredi),  Fortschritt; 
ital.  progreSKO:  frz.  progr'ca  etc.;  nur  gel,  W. 

6402)  prohibeo,  liTbiii,  liTbitam,  hibere,  ver- 
bieten;  ital.  proibire,  (das  starke  Part,  proibito 
ist  noch  als  Adj.  iiblich,  vgl.  Canello,  AG  UI  390); 
span.  ptg.  prohibir. 

6403)  pro  +  h5c  =  altfrz.  poruec, poroec, pruec, 
preuc,  pruekes,  iiber  die  eigenartige  Bedeutungs- 
entwickelung  des  Wortes  vgl.  G.  Paris,  R  VI  588; 
Tobler,  Jahrbuch  XV  253. 

6404)  proTnde,  daher;  altspan.  altptg.  po- 
rende,  poren,  darum;  neuptg.  jjorew.  jedocb,  aber 
(nach  Diez  477  s.  v.  hat  sich  diese  Bedtg.  durch 
Kiirzung  der  Verbindung  nuo  porem  entwickelt). 

6405)  promino,  -are,  vor  sich  hintroiben  (Apul. 
Met.  9,  27);  altfrz.  se  pourmener.  sich  vorwarts 
treiben,  spazieren  gehen,  dazu  das  Sbst.  pourmenoir, 
Spaziergang;  neufrz.  se  promener,  dazu  das  Sbst. 
promenade,  halbgeL  Worte.     Vgl.  Dz  209  nienare. 

6406)  *promitto,  misT,  mlssiiiii,  inittere  (schrift- 
lat.  promittere),  versprechen;  ital.  ]iromettere ; 
prov.  promelre;  frz.  promcttre;  span,  prometer; 
ptg.  prometter.  Wegen  der  Flexion  u.  wegen  der 
Quantitat  des  i  s.  oben  *inTtto. 

6407)  prdmptns,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  promere), 
bereit;  ital.  pronto,  dazu  das  Vb.  prontare,  bo- 
treibeu,  drangen;  {tz.  prompt ;  &^^a.n.  pronto;  ptg. 


prompto.  Dazu  die  Sbsttvo  ital.  ^(roniezi'a,  pronti- 
tudine,  Bereitwilligkeit,  Behendigkeit;  in.  prompti- 
tude; span,  protiteza,  pronlilud ;  ptg.  prnmjitiddo. 
6403)  proniiiitiatio,  -onem  f,  Vurtrag,  Rede, 
Aussprache;  ital.  pronunziazione;  frz.  pronon- 
ciation  etc. 

6409)  prOiiuntio,  -iire,  aussprechen;  ital.  pro- 
nunziare;  frz.  prononccr ;  span.  ptg.  pronunciar. 

6410)  propiigro,  -inem  f.,  Setzling,  Senkor;  (ital 
propaggine,  daneben  proeana):  sard,  probaina ; 
prov.  probaina;  sxltfrz.  provain:  neufrz.  provin  ; 
span,  provena;  (ptg.  propagem).  Vgl.  Dz  257 
propaqgine;  Flechia,  AG  II  372;  Tobler,  ZX573; 
Grobcr,  ALL  Is'  450. 

6411)  prupe,  naliebei,  =  pxoy.  prop.  S.  pressus. 

6412)  propiuquiis ,  a,  am,  nahe,  =  prov. 
probenc. 

6413)  [*pr5pitauus,  a,  um  (;  prope  =*longi- 
tanus  :  longe),  =  prov.  probda-s,  vgl.  Grober,  ALL 
IV  450.] 

6414)  *propiiis,  a,  um  (prope),  nahe,  =  prov. 
propi-s;  frz.  proche.     Vgl.  Dz  661  proche. 

6415)  propositiis,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  prnponere], 
vorgesotzt;  ital.  proposito,  jiroposto.  Versa tz,  (viel- 
leicht geluirt  hierher  auch  2>rofosso  „rofficiale  eui 
spetta  prowedere  al  buon  ordine  del  campo  c  del 
quartiere".  doch  ist  das  Wort  zuniichst  aus  dem 
Deutscben  entlehnt),  vgl.  Canello,  AG  III  380. 

6416)  proprietariiis,  -um  (proprius),Eigentumer; 
itnl.  2iro2)netario;  in.  proprielaire;  span.  ptg. 
piroprietario. 

6417)  proprietas,  -atem  f.,  Eigentum;  ital. 
proprietd;  prov.  proprietat-z :  frz.  propriete, 
Eigentum,  Eigcntiimlichkeit ,  proprete,  Eigenheit, 
Sorgfalt,  Genauigkeit,  Reinlichkeit;  span. /jro^cje- 
dad;  ptg.  propriedade. 

6418)  proprius,  a,  um,  eigen;  ital.  propria, 
propio;  rum.  propria  (fehlt  b.  Cihac);  prov.  piro- 
pri-s ;  frz.  propre  (bedeutet  auch  „reinlich");  cat. 
propi  (?);  span,  propria,  propio;  ptg.  ptroprio. 
Vgl.  Dz  257  propio. 

6419)  prora  [nQw^tt],  daraus  durch  Dissimilation 
*proda,  -am  /".,  Vorderteil  des  Schiffes  ;  ital.  proda, 
genues.  ^j)-«a ;  pro  v.  ;j)'oa  ;  (tz.  proue;  cat.  span, 
ptg. iJroa.  Vgl.  Dz  263 prun;  Canello,  AG  III  360; 
G.  Paris,  R  LS  486  u.  X  42  (erkliirt  frz.  2iroiie  = 
genues.  prua);  Grober,  ALL  IV  449. 

6420)  *prostro,  -are  (zuriickgebildet  aus  dem 
Part.  2"'ostratus  v.  prosternere),  niederstrecken ; 
ital.  prostrare;  prov.  prostrar ;  span,  postrar; 
ptg.  prostrar.     Vgl.  Dz  257  2»'ostrare. 

6421)  7tg(i>T6xoi.i.ov {n^ioJrog  +  xo/.).ar,  leimen), 
eigentl.  das  einer  Urkunde  vorgebeftete  Blatt,  dann 
die  Urkunde  selbst;  ital.  protocollo:  frz.  protocole, 
(das  ubliche  Wort  fiir  das  gerichtliche  Protokoll 
ist  proces-verbal)  [  span,  protocolo;  ptg.  protocollo. 
Vgl.  Dz  258  2»'otocollo. 

6422)  proTideo,  Tidl,  visum,  rtdere,  vorher- 
sehen,  sorgen;  ital.  prowedere;  frz.  pourvoir  ete. 
Wegen  der  Flexion  s.  Tideo. 

6423)  provincia,  -am  /'. ,  Provinz;  ital.  pro- 
vincia ;  prov.  proensa ;  frz.  Provence,  2>i'0iiince; 
span.  ptg.  provincia.    Vgl.  Grober,  ALL  IV  450. 

6424)  proximiis,  a,  um  (Superl.  zu  prope, 
propior),  der  nachste;  ital. /jrossimo;  prov.^/cos-me; 
altfrz.  proKsHie;  (cat.  proxim);  span.  2»'oji>no; 
(ptg.  proximo).     Vgl.  Grober,  ALL  IV  450. 

6425)  prudens,  -entem,  klug;  ital.  prudente; 
frz.  prudent];  span.  ptg.  prudente;  iiberall  nur 
gel.  W.,  das  Gleiche  gilt  vou  dem  Sbst.  jji-ii(?e«(id. 


583 


iH'M)  pniliiii 


tilfiS)  imlpitum 


M-i 


|*|iruiliis  t.  |iroil-.| 

(U-'C'i  |ir(liiia,  -itiii  /■..  lloif;  «liivon  niu-li  Am'oli, 
ACi  I  111  A  mil  I,  it  II  I.  hi'iii»,  ^<rriirni'r  Tim; 
rtr.  ;>/'iiiii(i ,  pnuiiiiti.  fuiriiina;  iirov.  hniiim, 
foinor  kaltor  li^•^^•Il:  fr/..  Iiriiinr,  iliuii  iIiih  Vcrli 
hniinrr.  Ilio/.  'Mi'.i  hrnin  wiir  j;i'ii('i;;t,  ilii'i  Wort 
niit  vi'iioi.  horinii  von  ni/xir  aliziili'itcii ,  vj;l.  aiioh 
C«ix,  St.  237;  ill  IW/.iij;  niif  liniinr  iiii'iiito  Dii'Z  535 
■••■.  r..  iliif»  iiiis  ilii'  Wnr/.i'l  ili««  Worto»  vc'rlmrjri'ii  «oi. 

6V27)  I'liruiitciii,  -iim  /'  (v.  imiiui,  ^'jiilu'inlo 
Kolilo)  «~  it  ill.  ^lllml^'Il(•s.l  hiinii-iit,  lioifso  Asrlio, 
VL'l.  Klwliiii.  At;  II  330.  S.  mull  olmii  braiiitinR. 
^(;l.  «urli  Cnix,  St.  '226,  wo  itiil.  hnhiirf  „liriico 
KlH'iita,  ciniciii"  als  liiorlior  j;i'luirit;  an);>'fiilirt  win!.] 

6428)  (priniiim,  dafiir)  *|iranii,  -cii,  -niii  /'., 
I'llniitiu':  it  al,/iiiirm,/ir»(/iiii,/iiii(/»(i ;  |i  r<iv.;»)i(»/(i  ; 
fr/.  i>iiinf:  oat.  alt.tpan.  juiiiki:  (ihmi  spa  ii. 
cirurlit  =  'rcccd/d  y.cna:  p t  ■;.  « ihci.ivi  [wolicryil. 

U429)  prQiiJis, *-oiis, -iiiii  /'.,  rilauiiioiiliaiiiii;  ital. 
prur/iio:  ^prl)V.  pntnifr-s  —  'luinitiriiin :  frz. 
prunirr;  vat.  primer;  span,  ciriielo  =  *rereolits; 
ptg.  amri.riririt). 

MSO)  prario,  -ire,  ilaraii.s  diirrli  Dissiniilalion 
*prudTo,  -Ire  luul  *prUdo,  -ere,  jiirkon;  ital. 
priiilfre:  prov.  priiir,  priizcr:  cat.  ptjj;.  priiir. 
\i;\.  D/,  258pnuhre;  (Jriibor,  ALL  IV  450;  Flocliia, 
AU  111  144. 

6431)  psorii,  -am  f.  (i/'(u(/a),  Kriitzo,  Riiiulc; 
ilnvon  naeh  Riinscb,  Z  I  420,  span,  zorra,  Fiiclis 
(altspan.  ziirrti),  ziirrar.  das  Haar  absrhalii'n ; 
y>tg.  znrrn,  Fiichs,  znrro,  li.sti;;.  Der  Kuchs  wiirdo 
also  den  Nanien  doswofjpn  orlialtcn  liabi-n,  weil  or 
im  Soninier  das  Haar  verliert  und  dadurcli  eiii 
scliiibigcs,  riiudigcs  Aiissehon  erhiilt.  Dioz  500  zorra 
sprirlit  sicli  iilinlirh  aiis. 

6432)  ptisiiuS,  -am  f.  (miaavti),  (Jerstentrank; 
ital.  tisdna;  In.  tisane;  span.  ptg.  tisana.  Vgl. 
Dz  320  fiWHd. 

6433)  ^trwxog,  Bottler;  davon  vielloiclit  das 
gleiclibedeutendo  ital.  pitocco.     Vgl.  Uz  390  x.  r. 

6434)  publico,  -are  [piihliciis),  vcroffentlichen ; 
ital.  puhlihcarc;  frz.  publier  etc. 

6435)  publicus,  a,  um,  uffentlirh;  ital.  puhhllco; 
frz.  pulilic  (gel.  W  i  etc. 

6436)  pudor,  -Drcm  m.  (piidet),  Sehain;  ital. 
ptidore ;  frz.  piiileur  etc.,  iibcrall  nnr  gel.  W. 

6437)  *p{iel[li]cellu8,  -a  (Deinin.  m  piicllufi,  -a), 
klciner  Knabo,  kleines  Madchen;  ital.  pulcella, 
putzclla  (Lehnwort);  rtr.  purscel,  ptir.'fcella;  prov. 
piucel-s,  piiicella, pieuccla ;  a  1 1  f  r  z.  piicea»,  pidcille ; 
neufrz.  jtuceUe;  (altcat.  piimtyla;  altspan. 
puvcella,  poncella :  altptg.  piicella).  Vgl.  Dz  258 
pulcella;  Griiber.  ALL  IV  450.  Caix,  St.  589,  zielit 
aueh  ital.  sjniluiizora,  junge  Fran,  bierber  {*pul- 
lonzola  =  *piihello>ui). 

6438)  puerculiis,  -lim  m.  (Demin.  von  pucr), 
kleiner  Knabe;  ital.  (pi.stoj.)  biirchio  ,,barabino, 
fancinlletto",  vgl.  Caix,  St.  23G. 

6439)  got.  puggs,  Beutcl;  daniit  scheint,  wenn 
aiicb  nurniittelbar. ziisammenzuliangen  ital.(venez.) 
ponya,  Kropf  der  Vogel;  rum.  pungd,  BontoL  Vgl. 
Dz  391  ponya. 

6440)  pugillar  ».,  Schreibtafel ;  rum.  pughilar, 
Notizbucb;  span,  pugilur,  Sebroibtafel. 

6441)  pug-Illus,  -um  m.  (Demin.  v.  piigniis),  einc 
HandvoU;  davon  ital./jiV/eZ/o  „niiicchictto,  nianata", 
vgl.  Caix,  St.  449. 

6442)  pugio,  -unem  m.,  Dolcb;  davon  nach  Diez 
479  span. puya,  pua,  Spitze,  Staobel,  Dorn;  ptg. 
pua.     Das  roman.  Wort   «iirde   deninach   auf  dem 


lal.   Noiil.   boriilii'ii   unit  ztigloieli  (ioKrIileclitHwandol 
erlitten   liaboii  ( /nir/io  :  ♦/iik/iii). 

6443)  *pngi(iiiulis,  -0  (piiijiii),  ziiin  Oolcli  go- 
liiirig;  ital.  pniinnlr,  Koleb;  (frz.  piiignard,  —■ 
Stanini  /<ii»i</-  +  giTiii.  Suffix  Ifiril);  ii\)iin.  piiUnl; 
ptg.  punlidl.     Vgl.   Dz  25H  pnyiiale. 

6444)  pugliilK,  um  m.,  FuiimI;  ital.  puyuo; 
sard,  jiiinzii;  rum.  piimn,  dazii  das  Vb.  pumnei>c 
ii  it  i,  mil  Fauslon  Hrlilagon;  rtr.  puiuij:  prov. 
pimh-.s;  (vi..  jiiiimi;  cat. /<//»! (/;  !i\M\\\.  piliio;  pig. 
piiuh».     Vgl.  (iiiibcr,  ALL  IV  450. 

t)4  15)  *pilU>Jitm  II.  (scliriftlat.  pulejmn,  )iUh<(jimii), 
Flolikraiit ;  ital.  pnli  iiijiii ;  «  a  r  d.  iiiilijii ;  r  t  r.  pulei/ ; 
friaiil.  piilr^iilt :  wenyrov.  pouliinl;  frz.  pnuliot, 
(inundartlicb  ;)()/();  ci\i.  poliol ;  »\n\n.  pi'iha  :  pig. 
pnejti.  Vgl.  Dz  252  pnlfyyio;  tiriiber,  ALL  IV  151 
(fcblt  rum.  piileiii). 

(i446)  'pulv.\,  -iccm  i».  (scbrifllat.  pillr.r),  Floli ; 
ital.  /inlcr /.;  sard,  pnleijhe;  sicil.  purci;  rum. 
piiricc ;  rtr.  /«7i.\r/i ;  prov.  jiii.se-s,  piause-.i ;  frz. 
puce:  cat.  pussn :  .-iiiaii.  ptg.  puUpt.  Vgl.  Dz  258 
puke,  tiriiber,  ALL  IV  451. 

6447)  'pfllico,  -are  ( /'»/'•.'•).  H'ilien;  ital.  spid- 
ciare;  rum.  puric  ai  at  a;  prov.  cspulijar;  frz. 
epucir ;  span.  Jitg.  vspulyar. 

6448)  'pulicoHUS,  a,  um  (;«//<■.<•),  reicli  an  Fliihon; 
ital.  pulciiixo;  rum.  puricns;  span,  pulynnn. 

6449)  'piillauiis,  -uui  in.  {pullus)  =  {r7..  jiouliiin, 
Fiillen,  vgl.  Dz  UGI  .v.  v. 

6450)  pfllli  pes,  davon  violleidit  frz.  pmiriiirr, 
Hiihiiorfuls,  vgl.   Dz  254  pnrtuUicn. 

0451)  ags.  pulliun,  zidien;  frz.  pautier,  auf- 
winden,  davon  jioiiUe,  Rullo;  sjiaii.  pulia,  Rollc, 
Winde;  ptg.  p(ili\     Vgl.  Dz  GUI  poiilicr. 

*prilliccllii  s    priclliccllits. 

U152i  piillii'cniis,  -nm  in.,  junger  Vogel;  ital. 
pulciiKi,  kiii-blciii ;  sard,  iiiiililii/kinii;  \)TO\.pnHZi-.i ; 
altfrz.  pulcin;  neufrz  pou.i.'tin.  Vgl.  Dz  GGl 
jioussin;  Griiber,  AliL  IV  451. 

G453)  piillo,  -iire,  sprossen  ;  i  t  a  1.  polhire,  keimen, 
quellen  ;  p  tg.  ^«(Yac,  keimen,  hiiiifcn,  klopfen.  Vgl. 
Dz  391  pnllare  u.  479  puliir. 

6454)  piilliilo,  -iire  (Demin.  v.  pullare),  keimen, 
sprossen,  zeugen;  itnl.  puUularc,  puUiiiire,  keimen, 
sprossen,  quellen;  frz.  pulluler  (bcdoutet  aueh 
nWiuimeln");  span.  ptg.  pnl(l)Har. 

6455)  piilliis,  -um  ni.  u.  *pullti,  -am  /'.,  jungcs 
Tier,  besonders  junges  Hulin;  ital.  polio;  rum. 
pitiii  (bedeutet  aueh  „Punkt,  Winzigkeit,  kleines 
Ding"',  dazu  die  Verba  puiez  ni  at  a  und  pniesc  ii 
it  i  „faire  des  petits,  mouebeler,  tacheter");  rtr. 
puhini,  Gofliigel;  pro  v.  po^.s,-  al  tf  rz.  j3o//p,-  neu- 
frz. poule;  cat.  polla;  span,  polio,  polla;  ptg. 
jjdtlo,  junger  Vogel.  2>olha,  junge  Hiihnchen,  aueh 
junge  Madchen.  Vgl.  Grober,  AlyL  IV  451  u.  VI 
396  (=  IV  270);  Baist,  Z  V  562,  leitet  von  jmllus 
aueh  ab  das  Demin.  span.  potiUa,  Kleidcnnotte; 
[itg.  polillia.  Dioz  477  s.  r.  Iiatte  p»/y(s  als  Grund- 
wort  aufgestelit,  s.  iinlcn  *piilviciiltt. 

6456)  'pulmo,  -ouem  ni.  (schriftlat.  piilino), 
Lunge;  ital.  polmone;  sard,  pimone;  rum.  pld- 
mind;  (rtr.  lev,  lonini);  prov.j'olmo-s ;  (rz.pouinon; 
(cat.  pulmo ;  span,  pulmon,  das  flbliche  Wort  ist 
aber  hofe,  s.  oben  buf;  ptg.  pulmdo,  daneben  hofe). 
Vgl.  Grober.  ALL  IV  452. 

6457)  piilpii,  -am  /'.,  Dickfleisch;  ital.  sard. 
pulpa;  rum.  piilpd;  (cat.  span,  pulpa);  ptg. 
polpa.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  452. 

6458)  pulpitum  ».,  Brettergeriist;  ital.  ^MZ/)i<o,• 
(frz. /;((/^((re  =  *piilpilulum,  vgl.  Scheleriin  Anliang 


585 


C459)  puis 


6484)  pilritas 


586 


zu   Diez  809;    Dicz   selbst   stcUte   G(i2  inqiilre   zu 
pulpitum). 

6459)  puis,  pulteni  f.,  Gerstenmeblbroi;  ital. 
polla:  (lavoii  abgeleitet /^a/fonn  (atis  ;)a/<o»!n)  .po- 
lenta (li  castaf^ne".  vgi.  Caix,  St.  442;  rtr.  pidt; 
iiber  siidfrz.  Nachkommlin<(e  von  puis  vgl.  Schu- 
chardt.  Z  XI  492;  cat.  puUrc'i  {?\.);  s^ an.  pitches 
(PI.),  Brei,  dazu  piichada,  MehlpHastor,  puchero, 
puchera,  Breitopf,  Kochtopf.  Vgl.  Dz  479  pitches; 
Grobor,  ALL  IV  452. 

6460)  [*piiIsarIS,  -am  /'.  (r.  jmhare)  scheiiit  als 
Grundform  aiifgestellt  werden  zu  miissen  zu  frz. 
potissiere,  (vom  Windo  aufgetricbener)  Staub,  vgl. 
Horning,  Ztschr.  f.  nfrz.  Spr.  ii.  Lit.  X»  243;  Dicz 
660  poiidre  nahni  an,  dafs  pnussiere  aus  *pourriere 
entstandon  sei ,  was  einon  iinannehmbaren  Laut- 
wechsel  voraussetzt.] 

6461)  piilso,  -are  (Intinis.  zu  pellere),  stofsen, 
treiben;  (ital.  biissare,  klopfen,  wenigstens  stellt 
Caix,  St.  16,  diese  Ableitung  auf,  indem  or  wegen 
des  Scliwundos  von  I  auf  puce  =  ptilce,  piicino  = 
pnlcino,  sndo  =  soldo,  ittimo  =  idtimo  verweist, 
nichtsdestoweniger  erscheint  <lie  Anuabme  bedenk- 
lich;  Diez  361  «.  r.  vermutete  in  dem  obenleutschen 
huchsen  =  engl.  box  das  Grundwort);  pro  v.  pnlsai; 
dazu  dasVbsbst.  possa,  poitssa,  Brustwarze,  eigentl. 
wohl  Knospe;  frz.  pniisser,  dazu  das  Vbsbst.  poiisse. 
Schofsling  (mundartlich  findet  sich  das  Wort  auch 
in  der  Bedtg.  ^Staub",  vgl.  Horning,  Zt.schr.  fur 
nfrz.  Spr.  u.  Lit.  X'  243);  span.  ptg.  pulsar, 
piijar,  piixar.  Vgl.  Dz  258  pulsar  u.  660  possa; 
G  ruber,  ALL  IV  452. 

6462)  pulsus,  -um  m.  (pulsare),  Stofs,  Scblag; 
ital.  pnlso,  (naeh  Diez  358  .<.  v.  gehort  hierher 
auch  bolso,  Adj.,  herzschlachtig,  engbrtistig,  von 
Pferden  gesagt,  auch  pro  v.  findet  sich  boh  in 
soldier  Bedeutungi;  san\.  buliu;  rum.  rtr.  puis; 
prov.  pols;  frz.  pouls;  cat.  pols ;  (span.  ptg. 
pulso).    Vgl.  Dz  258  pulsar;  Grober,  ALL  IV  452. 

6463)  pultarius,  -um  m.  [ptih],  Topf;  span. 
puchero,  puchera,  Kocbtopf. 

6464)  *pulturii,  -am  /'.  (puis),  Brei:  altfrz. 
poture,pouture,  peuture,'Sa.\nnng:  neuf  rz.  poitture, 
Schrot  zum  Viehmiisten.  Vgl.  Forster,  Z  IV  378; 
Joret,  R  IX  579. 

6465)  piilTerarius ,  a,  um  [pulvU),  zum  Staub 
gehcirig;  ital.  polverajn,  Pulverhandler,  polveriera, 
Staubwolke,  vgl.  Canello.  AG  HI  310. 

6466)  pulvero,  -are  (pulvis),  mit  Staub  bestreuen, 
nur    in    Zusammensetzungen :     ital.    impolverare, 
."poherare,  spoherezzare:   rum.  spulbcr  ai  at  a:  , 
prov.  eiipolvcrar:  [ixz.  poudrer  v.  poudre);  span. 
empohar  v.  *pulvus,  empolcorar,  espoloorear,  es^/ol-  ■ 
vorizar;  ptg.  enipoar  v.  *2)tilcus,  empolvori^ar. 

6467)  *p(llverosus,  a,  um,  staubig;  ital.  pol- , 
veroso;  rum.  pulberos;  prov.  polueros;  ({jz.pou-l 
drcux);  span.  ptg.  polcoroso. 

6468)  [*pulTicula,  -am  /'.  {pulvis),  Staubchen, 
Staubtierchen ;  davon  nach  Diez  477  s.  v.  span. 
polilla,  Kleldermotte;  ptg.  polilha;  vgL  dagegen 
Baist,  Z  V  562,  wo  pullus  (s.  d.)  als  Grundwort 
aufgestellt  wird,  die  Diez'scbe  Ableitung  ist  aber  [ 
die  begrifflieh  bei  weitem  bessere.] 

6469)  pulTis,  -erem  /'.  u.  'pulvus,  -um  m.  oder 
pulTum  H..  Staub,  Pulver;  ital.  polrere;  sard. 
piitere  =  *pluvtrc;_  rum.  pnilbere;  rtr.  pulcra ; 
pro-v.  podra;  frz.  poudre,  dazu  das  Demin.  poii- 
drette,  Dungmebl,  {poussiere  gehort  nicbt  hierher, 
sondern  ist  =  *pulsariit,  s.  d.);  cat.  jjols;  span,  i 


pulvora.   polro:    ])tg.   po.     Vgl.  Dz   660  poudre; 
Meyer,  Ntr.  57;  Grober,  ALL  IV  452. 

6470)  *priracx,  -Teem  m.  (schriftlat.  putnex), 
Bimsstein;  i  ta  l.^jomice;  (xi\m.  pumice);  frz. ponce; 
span,  ponies;  ptg.  pomes.  Vgl.  Dz  660  ponce; 
(Jriiber,  ALL  IV_452. 

6471)  1.  puiictio,-Onem  f.  {pungere),  dasStechen; 
ital.  punzione  „pungimento,  compunziono";  (das 
Mask,  pnnzone,  Stiobel,  gehort  nicht  hierhor,  son- 
dern zu  *punctiare,  vgl.  Aseoli,  AG  III  344  .\nni.  2). 

6472)  2.  *pu-  u. *punctio,  -iire  (pungere),  stechon ; 
ital.  ponzare.  punztllnre,  stcchen,  dazu  das  Sbst. 
punzone  m.,  Stichel,  Pfriemen,  vgl.  Aseoli,  AG  III  344 
.\nm.  2;  frz.  nur  das  Sbst.  poiiiQon,  Pfriemen; 
cat.  puuxar;  s\)a.n. 2>unzar,  dazu  das  Sbst.  punton, 
Pfriemen;  ptg.  punzar.  Vgl.  Dz  258  putizar; 
Grober,  ALL  IV  452. 

6473)  *piincto  u.puncto,  -are  (punctum),  stechen, 
etwas  auf  eineu  Punkt  hinrichtea;  ital.  pontare, 
puntare,  stemmen ,  drangen,  spuntare,  abspitzen, 
entspitzen,  gleichsam  herauspunkton  d.  h.  anbrechen 
(vom  Tage  u.  dgl.),  dazu  das  Sbst.  spuntone,  Sponton ; 
frz.  pointer,  zuspitzen,  davon  das  Vbsbst.  pointe, 
Spitze;  span,  esponton,  Sponton.  Vgl.  Dz  391 
pontare. 

6474)  *puuctum  »(.  (schriftlat. /)unc<H»«)i  Punkt; 
ital. punto,  (-«),- sard,  punctu ;  rum.  impunt ;  p r o  v. 
ponch-z :  i X z.  point ;  c a.t  span.  ;;i««fo;  \ttg.  pontn. 
Vgl.  Dz  258  punto;  GrOber,  ALL  IV  453. 

6475)  pQngo,  *pun.\i,  *puuctum  (schriftlat. 
punctum),  punsrere,  stechen;  ita,l. pungo  u. pugno 
pun.si  punto  pungere  und  pugnere;  rum.  impung 
punsei pims  pimge;  rtr.  Part.  Prat,  spont,  spundi'i, 
vgl.  Gartner  §  148;  prov.  ponh  pains  point  ponher ; 
frz.  pains  poignis  point  poindre;  cat.  punyir; 
span.  ptg.  pungir.     Vgl.  Grober,  ALL  IV  453. 

[*pjlnicellus  s.  papaver  am  Schlusse.] 

6476)  puuio,  -Ire,  strafen;  ital. ^JMm're;  prov. 
frz.  cat.  span.  ptg.  punir. 

6477)  puppii  (schriftlat.  piipa),  -am  /'.,  Madchen, 
Puppe  (die  urspriingliche Bedtg.  diirfte  ,, Brustwarze'" 
gewesen  sein);  ital.  poppa,  Brustwarze,  davon  das 
Vb.  poppare,  siiugen;  rtr.  popa,  Puppe;  prov. 
papa,  Brustwarze;  altfrz.  poupe,  Brustwarze; 
A\\.\'on  poupard,  Saugling;  neulxz.  poupee,  gleich- 
sam *puppata,  Puppe.  Vgl.  Dz  258  poppa ;  Grober, 
ALL  IV  453. 

6478)  [*puppia  {=  *puppa);  davon  naeh  Caix, 
St.  456,  ital.  poccia,  Brustwarze,  jjocriare,  saugen.] 

6479)  puppis,  -em  /',  Hinterteil  des  Schiffes; 
ital.  prov.  poppa;  frz.  poupe;  cat.  span.  ptg. 
popa.     \'gl.  Grober,  ALL  IV  453. 

6480)  pupiilus,  -um  ni.  (Demin.  von  pupus), 
Knablein,  =  ital.  (modenes.)  bubel,  vgl.  Flechia, 
AG  II  326.  _ 

6481)  pure,  rein,  schlechtweg, ^  ital. ^jwre,  doch, 
dennoch,  et  -f-  pure  =  eppure,  und  doch.  Vgl.  Dz 
391  pure. 

6482)  [*pui'ettiis,  a,  um  (abgeleitet  v.  pur  us);  ■ 
davon  vielleicht  ital.  pretto,   lauter,   rein,  vgL  Dz 
391  s.  v.;  Diez  selbst  aber  maeht  darauf  aufmerk- 
sam,  dafs  diese  Ableitung  lautlich  nicht  unbedenk- 
lich  sei.] 

6483)  purgo, -are,  reinigen;itaI.7JHr(?are;  prov. 
purgar;  frz.  purger;  cat.  span.  ptg.  purgar. 

64S4)  puritas, -Stem /'.  (purus),  Reinheit;  ital. 
purita;  prov.  purtat-z;  { x z.  purete  [altixz.  purti'); 
span,  puridad  (altspan.  paridad,  das  Wort  be- 
deutete  u.  bedeutet  noch  audi  „Geheimnis,  eigentl. 
die  jem.   anvertraute   reine   lautere  Wahrheit   iiber 


687 


G485)  pQr|iOrik 


CiriKII  ijo'ton 


MA 


oiiu»  Siu'lip").  tiaiu'lion  ;iiiri-.'(i  "•  *piirHia:  iitj;. 
imridiiilr.  iIiiiii'Ih-ii  ;>Mr«<i.     \'f;\.  Ih.  478  fwrtdnil. 

fpOronifls  s.  pus.) 

•MS.')'  (iiirpuru,  -niu /'.  (nouifi'iia),  riir|iiir;  itiil. 
)M)r/«iiii.   Ir/.  I'l'iii/iif:  K pit II.  ptjr.  iiiiriiura. 

tilSO)  pQs.  pilrls  »,.  Kitor;  itiil.  fr*.  spiiii.  pt>;. 
pus  (>r>|.  W.i;  rum.  ilafiir  /iKmiiii  (filr  piirniii)  «— 
•/<iJrii;ilil<  I'll.    i/Hi.     S    iiucli  piltJ^r. 

*;4871  paNtitlit,  *pfl-,  'pitstilln,  -uin  in..  I)Ih>s<1ii>ii  : 
it  ill.  ;iii,v(i(/ii,  imsliilii :  rum.  iiiifli' :  pror.  jnistiild, 
piistrllii,  piixirllii:  fr/.  piisliilc;  cut.  pnstiilti ; 
«piiii.  piislulii.  p(>slill<i:  pt;,'.  ;)i(.s(i(/(i.  Vfjl.  I)/.  178 
/i().sfi7/ii. 

GI88)  ['pdlcii,  •piilPaeoliS,  -niii  f.  (v.  piileal), 
Briiniicn;  diivoii  iiiicli  Cuix,  St.  459,  itnl.  (iniiml- 
nrtlirh)  p(>:;ii,  diivon  nhfjoleitct  pozzaiKjIii-rn  ..liiicn 
d'iu"<|uii  pioviinii");  spun.  /»«.'«,  Tiimjipl;  ("tj;.  />'>i'"J 

t)48!l)  pfltoillis,  -e  {piitfal),  zmii  Hriiiiiipn  ge- 
liiiri);;   span.  po:al,  HruiinciK'inior,  UruimiMKlwki'l. 

t>4!l(l)  piitoiirifls,  -Hill  (piilfiis),  liriiiiiicn<;riibi)r; 
rum.  piilitr:  ajian.  poccro:  ptjj.  poceiro. 

(i4!)i)  pai(>o,  -i'ro,  iibi'l  rioclion ;  itnl.  ptilire; 
rum.  put  fii  (It  (i:  prov.  piidir;  altfrz.  puir ; 
ntMifrz.  pufr;  rat.  jiuilir. 

ti4!l2)  Pi'iteoli,  -os  m.,  Poz/.uoli,  StaJt  in  Cnm- 
panion ;  ilavon  ital.  pozzolaiiu,  vorwittorto  Lava, 
vpl.  l)z  391  .<.  V. 

ti493l  puter,  Is,  e,  faiilitr,  morscli;  span.  ;)0(ir«, 
Eitor;  ptjr.  podrc.  fanlifj,  inoclrij^,  vgl.  Dz  477  «.  «'. 

(i494)  piituiis,  -iiiii  »i.,  Bninncn;  ital.  pnzzo; 
ni  ni.  pH{;  p  rov.  pot:,  pout: :  f  rz.  pitits;  cat.  poit; 
span.  po:i>,  pii:<i:  pt^;.  pn^-n.  yjojvi. 

()495)  l^putidiiilii,  -mil  /'.  tjmtitlit.i).  stinlionile.q 
Franenzininier,  Hure,  =  ital.  piiltana ;  rtr.  pu- 
tiinna :  (r?..  piitaiiic ;  syi an.  pulai'ia;  dazii  audi  oin 
Mask.  frz.  piitain,    Vgl.  Giober,  ALL  IV  453.] 

6496J  [*putidIo,  -ire  (pufidus),  stinkcn:  ital. 
puzzare,  davon  das  Vbsbst.  7)Hr20,  ptizza,  Gestank. 
Vfjl.  Dz  892  (Diez  leitct  puzzo  unmittclbar  von 
piitidiis  ab,  iiulcm  cr  Ausfall  des  (/  annimmt); 
Urobcr,  ALL  IV  453.] 

6497)  putidus,  a,  um  (pitteo),  stinkcnd;  ital. 
puttn.  vcrhurt  (als  Sbst.  in  der  Bedtg.  ,,Knabe", 
W07.U  das  Fein,  piitla,  Miidcbcn,  i.st  das  Wort  ge- 
lebrtc  Erneuorung  des  lat.  pulas,  Knabc);  sard. 
pudidii:  altprov.  altfrz.  put,  stinkond,  schlecht, 
putc  (o.  0.  putain),  Hure;  altspan.  pMio,  wider- 
lich.  Vgl.  Dz  259  putto ;  Forstcr,  Z  III  565 ;  G.  Paris, 
R  IX  333;  Griiber,  ALL  IV  453. 

6498)  (*putiiiaeeiis  (puteo),  stinkend.  sehcint  das 
Grundwort  zu  sein  zu  prov.  2*"f"<''-'<,  stinkend; 
frz.  2>unais.  stinkend,  punaise,  Wanze.  Vgl.  Dz 
662  punais.] 

6499)  puto,  -are,  beschncidcn;  ital.  potare; 
prov.  podar;  altfrz.  poder,  dazu  das  Sbst.  ywun, 
gleicbsam  *pHl6nem,  scbneidendcs  Werkzeug;  span, 
ptg.  podar,  dazu  das  Sbst.  span,  podon,  ptg. 
pndnn,  Hippe.  {Pittnre  in  der  Bedtg.  ,,glauben" 
feblt  deni  Roman.,  nur  ital.  putare  ,.8timare"  in 
der  Verbindung  piita  il  caso,  vgl.  CancUo,  AG  III 
325.)     Vgl.  I)z  254  potare. 

6500)  putor,  -orem  tn.  {puteo),  Faulnis,  fauliger 
Goruch ;  r  u  m.putoare  .pro  v.  pudor-s ;  a  1 1  f  r  z.puor, 
pueitr;  cat.  pudor. 

6501)  piitresco,  -ere  {putreo),  faulcn;  rum. 
putrezcsc  ii  if  i;  span,  podrecer:  ptg.  apodrecerse. 

6502)  putrldus,  a,  um  {]intreo),  raorsch,  faul; 
ital.  putrido;  rum.  putred;  prov.  putrid;  frz. 
putride:   (span,  podrido;  ptg.  putrido,  podrido). 

6503)  [*putrlmen  n.  (putreo"});  dav.  nach  Ulrich, 


'/.  XI  057,  frz.  purin,  .laucliu,  ila  abor  piVrimni 
zu  orwarton  wiiro,  so  ist  «lie  Abbiitung  iiiiHiolior, 
vii'lli'iclit  darf  man  an  *pHriiium  v.  piiriii  dciiken, 
dii>  cigriitl.  Bedtg.  wiiro  daim  ,,nuii(>,  klai'i)  d.  b, 
nielli  mil  feVlon  StolTi'ii  gcmiKilile  .lauidic".) 

65(11)  *pi1trio,  -ire  (srlirilMat.  piilrerf),  faiiloii; 
(ital.  piitndin);  yrav.  pmrir ;  (r/,.  paiirrir.  dazu 
das  Sbst.  ptiiirriliirf  »--  *piilritiirii ;  «'at.  Hpan. 
ixiitrir,  piidrir :  pig.  inl  nur  diis  i)articipialo  Adj. 
pitdridi)  vnrbanden,  dazu  dasSbst.  pmlriiloo,  FiiiilniK. 

65115)  piltruusiis,  a,  um  {pulmr),  faulig,  ^  rum. 
piiluriis. 

65061  ^puttiiliiH,  -um  m.  (Doniin.  zu  putlu»), 
Knablcin;  davon  nacli  Caix,  St.  243,  ital.  liullcro, 
llirl(i'iikn.ilM'),  niun<lartli(b  aueli  ,,Kind". 

6507)  piitiiN,  -um  m.,  Kiiabo  (Verg.  catal.  9,  2); 
ital.  jitiltit  (gel.  Worll;  siian.  pnln,  Lustknnbo, 
guliiirt  zu  pulidu.t.  Vgl.  l)z  269  jiullu;  Griiber, 
ALL  IV  463. 

6608)  pyrctlirum  ii.  (nv()flhiJoy),  Hortramswurz 
(Aiitheinis  p^rotbrum  L.);  ital.  pilairn;  prov. 
pclitre  s;  frz.  /;//W7/i)c(gpl.  \V.);  span.  jitg.  ;«7t(re. 
Vgl.  Dz  247  pilalro. 

pyxis  8.  *buxidii,   'buscidu. 


Q. 

6509)  arab.  qafllall  ,  RpiscgosollReliafl;  davon 
vielleicbt  span.  ptg.  cci/ila,  Karawano,  Haufeii, 
Mengo,  vgl.  Dz  435  .<.  i). 

6510)  arab.  qalivali  (FreytraglllSll''),  ausBeorcn 
gekochter  Traiik,  KafTco;  ital.  caff'c;  frz.  span, 
ptg.  cafi:     Vgl.  Dz  76  cn//V'. 

6511)  arab.  qalafa,  qallaf,  ein  Scliifl'  vi  rkittou 
(Froytag  III  491»);  davou  vormutlich  ital.  cala- 
falare,  ein  leckes  ScliifT  ausbessern ;  p  ro  v.  calafatar; 
frz.  calafater,  calfeutrer;  span,  calafatear,  -fetar; 
ptg.  cala fetar.  An  Herleitung  aus  calefactare  ist 
niebt  zu  denkon.  Vgl.  Dz  77  calaf'atare  u.  Scholer 
im  Anliang  zu  Dz  716. 

arab.  qAleb  s.  ITbrii. 

6512)  pers.  qarabali,  Flascho  mit  weitom  Bauolie; 
davon  vcrinutlieh  ital.  cnraffa;  sicil.  carrahha ; 
frz.  carafe;  span,  ijarrafa,  elienso  ptg.  Vgl. 
Littro,  Suppl.  s.  v.;  Scbcler  im  Anbang  zu  Dz  717; 
Diez  88  caraffa  stellte  arab.  (jarafa,  sebiipfen,  als 
Grundwort  auf. 

6513)  arab.  qermazt  (aus  sskr.  krmi-ja,  wurm- 
erzeugt,  Freytag  III  334°),  scharlaebfarbig;  ital. 
carmesino,  cremisi,  eremisino,  carminio;  frz.  (mund- 
artlich  kermoisi),  cramoisi,  carmin;  span,  carmesi, 
carmin,  quermes;  ptg.  cartiiemn,  carmim.  Vgl. 
Dz  89  carmesino. 

6514)  arab.  qin'tftr  (vielleicbt  vom  lat.  cenie- 
narius,  Freytag  III  505*),  ein  grofses  Gewicht;  i  tal. 
quinlale;  prov.  frz.  span.  ptg.  quintal,  Centner. 
Vgl.  Dz  261  quintate. 

6515)  got.  *qiwarus  (allnfriink.  kokar),  Kocher; 
ist  das  mutraarsliclie  Grundwort  zu  dem  gleich- 
bedeutenden  altfr /..  cuevre,  quevre,  cuivre,  quivre, 
eoivre,  qunivre  (vgl.  Ftirster,  'A  I  156).  Vgl.  Klugo 
unter  ..Kijclier" ;  Mackel  p.  29  (verhiilt  sicli  zweifolnd 
gogen  Klugo's  Ablcitung);  C.  Michaelis,  Jabrb.  XIII 
308  uveifs  mit  cuivre  nicbts  anzufangen);  Diez  554 
couire  sotzte  ahd.  kohliar  als  Griin<hvort  an. 

6516)  arab.  al-  qo'ton  (Freytag  III  469"'),  Baura- 
woUe,  Kattun;  ital.  cotone,  BaumwoUo;  prov. 
aleoto  u.  altfrz.   auqueton,   (neufrz.   'hoqueton), 


589 


6517)  qiiiilrageslnia 


6541)  qiiiiin 


590 


gjestepptcs  Oder  gesticktcs  Wamms:  frz.  coton, 
BaumwoUe;  span,  alcnton,  algodon,  Kaumwolle ; 
ptg.  alijodtlo,  Baumwollo,  cotiin,  wolliohtor  Same, 
Panzeihomd  mit  jjroben  Maschon.  V^l.  Dz  111 
cotone. 

6517)  quadra^esima,  -am  /".,  das  (40tag.)  Fasten ; 
ital.  quaresinm,  vgl.  CancUo,  AG  III  374;  rum. 
paremmi  (PI.  Fem.);  rtr.  (luaru^ma ;  pro  v.  caresma: 
frz.  careme:  cat.  ijuaresma :  span,  cuarctma:  ptg. 
qiiarexma.  Vgl.  Dz  2()()  qtinicsima ;  Grober,  ALL 
V  126. 

6518)  quadi'aaresiiuus,  a,  um,  dor  40ste;  ital. 
quadragesimo,  (quarantcsimo ;  rum.  patriidiecilea ; 
rtr.  quarantavel ;  prov.  carauten ;  frz.  quaran- 
tieme  ,•  c a  t.  qiiarnnte);  spa  n.  p tg  cm-,  quudraghimo. 

6519)  *quadrd?Tnta,  *quarranta  (scliriftlat. 
quadraginta,  vgl.  Wolfflin,  ALL  V  106),  vierzig; 
ital.  quaranta;  sard,  bardnta;  (ram.  pntru  dieci); 
rtr.  kuronta  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov.  qua- 
rantn;  frz.  qtiarante,  davon  quarantaine  ==  *qua- 
rantana.  eino  Anzahl  von  40  (Tagen,  Jahren  etc.), 
aus  dem  Frz.  ist  wohl  ital.  quarantena,  quarantina 
entlehnt,  vgl.  Canello,  AG  III  319;  cat.  quaranta; 
span,  cuareiita;  ptg.  quarenta.  Vgl.  Stengel, 
Z  IV  188;  d'Ovidio,  Z  VUIS3;  Seelmann,  Ausspr. 
p.  52  u.  392;  W.  Meyer,  Grundrifs  I  371;  Griibor, 
ALL  V  125  u.  VI  396. 

6520)  quadriius,  -autem  m.,  vierter  Teil,  ein 
Zeitmafs;  ital.  quadrant e,  Quadrant;  (Caix,  St.  465, 
fiihrt  auf  quadran.s  auch  zuriick  quarra  „quarte- 
ruola,  la  qiiarte  parte  dello  stajo",  aber  einfaclier 
ist  es  *quadra  auzusetzen);  prov.  quadran-s  und 
frz.  cadran,  Sounenubr;  span.  ptg.  cm-,  quadrante, 
Quadrant. 

6521)  ['qnadriirlS,  -am  f.  (quadrum),  Steinbruch, 
=  f  rz.  carriere  {carricrc,  Laufljahn,  ist  =  *carraria 
v.  carrus).     Vgl.  Dz  259  quadro.] 

6622)  quiidratus,  a,  um  (quadrare),  viereckig; 
ital.  qnadrato,  Viercck,  (daneben  als  Sbst.  das 
Fremdw.  carre),  vgl.  Canello,  AG  lU  314;  prov. 
cairat-s;  frz.  carre:  span.  ptg.  cu-,  quadrado. 

6523)  [*quadrelliim  ».  (Dem.  v.  quadrum),  kleines 
Viercck,  kleines  vierkantiges  Holz ;  ital.  quadrelto, 
Viereck,  Bolzen;  prov.  cairel-s;  frz.  carreau  (be- 
deutet  auch  ,,Fensterscheibe");  span,  cuadrillo. 
Vgl.  Dz  259  quadro.} 

6524)  [*qniidrifiircum  n.  {fitrca),  Viergabelung ; 
prov.  carref'orc-s,  Kreuzweg;  frz.  earrefour.  Vgl. 
Dz  540  earrefour.] 

6525)  [*qniidrilio,  -onem  »i.,  scheint  das  Grund- 
wort  zu  sein  zu  frz.  carillon,  Glockenspiel,  es 
scheint  das  Wort  also  urspriinglich  das  gleichzeitige 
Gelautc  von  vier  Glocken  zu  bezeichnen.  Vgl.  Dz 
539  carillon.] 

6526)  (quadrmttm,  dafiir)  *qnadruTium  n. 
(quatuor  u.  via)  =  ital.  carrobio,  Kreuzweg,  vgL 
Dz  363  carrobio. 

6527)  quadro,  -are  (quadrus),  viereckig  machon, 
viereckig  sein,  passen;  ital.  quadrare:  frz.  carrer; 
span.  ptg.   CM-,  quadrar. 

6528)  [*quiidro ,  -duem  m.  ==  prov.  cairo-s, 
viereckiger  Stein.  Diez  553  hielt  fiir  nioglicb,  dais 
auch  altfrz.  coron,  Ende,  Zipfel,  Rand,  aus  g«n- 
dronem  entstanden  sei,  das  gleichbedeutende  cor 
aber  aus  quadrum.  Dann  wiirde  vielleicht  die 
mittelgriech.  Form  xodoa  vermittelt  haben.] 

6529)  quadrum  «.,  Viereck;  itstl.  quadro,  Vier- 
cck, Eahmen,  Gemalde;  prov.  caire-s,  viereckiger 
Stein,  Burg;  frz.  cadre,  Rahmen;  span.  ptg. 
quadro,  Viereck,  Rahmen,  Gemalde,  daueben  catre, 


eine  Art  Bettgestell,  vgl.  Storm,  R  V  174.  Vgl. 
Dz  259  quadro. 

6530)  [*quiidrrii)edo,  -are  (das  Part.  Pras.  ist 
niohrfach  belegt,  z.  B.  Vorg.  Aen.  11,  614),  auf 
vier  Beinen  gehen;  ist  von  Rbnsch,  RF  I  445,  als 
Grundform  aufgestellt  worden  zu  ital.  galoppare, 
laufen,  dazu  das  Vbsbst.  galoppo,  Laufen,  galuppo, 
Lanfbursche,  Trofsknecht;  prov.  gnlaupar:  frz. 
galoper  (mundartlieli  waloper),  dazu  das  Vbsbst. 
galop,  wmon  gal(i])in,  Lanfbursche;  span.  ptg. 
galopar,  dazu  das  Vbsb.st.  galopn.  Die  Ansetzung 
von  *galopare  =  quadrupedarc  ist  iiberraschend 
u.  geistvoU,  aber  nicht  haltbar.  Ebenso  wenig  kann 
aber  auch  die  von  Diez  153  aufgestellte  Grundform 
Priiiix  ga  +  got.  hlaupan  (germ,  laupan)  bcfriedigen, 
da  die  nordfrz.  (u.  mhd.)  Formen  niit  anlautendom 
w  es  unmoglich  machen,  in  dem  ga-  das  german. 
Prafix  zu  erkennen,  vgl.  Mackel  p.  124,  wo  Skeat's 
im  Etym.  Diet  unter  galop  gegebene  Ableitung 
von  nd.  wallen,  ags.  iceallan  empfohlen  wird.  End- 
giiltig  diirfte  die  Frage  nach  der  Herkunft  von 
galoppare  aber  auch  durch  Skeat  nicht  gelost  sein.] 

6531 1  [*quaerendo,  -are  (von  dem  Abl.  Gerundii 
quaereiido),  suchen ;  davon  nach  Caix,  St.  256,  ital. 
carendare  „ricercare,  accattare".] 

6532)  quaero,  qnaesm,  quaesltiim,  qnaerere, 
suchen,  fragen;  ital.  chiedo  chieggio  chieggo  chiesi 
und  chiedei  chiesto  chiedere  (dichterisch  cherere), 
fragen,  fordern,  bitten  ;  rum.  cer  cerui  ccrut  cere, 
fordern ,  verlangen,  fragen;  (rtr.  ankurctx,  vgl. 
Gartner  §  148);  prov.  quer  u.  quier  quii  u.  ques  . 
ques  qui.i  queis  quist  u.  quesut  querre  u.  querer, 
suchen,  fragen;  frz.  quiers  quis  quis  querir  {dltfn. 
querre),  suchen;  span,  quiero  qitise  (quisto  und) 
querido  querer,  fordern,  wiinschen,  woUen,  lieben; 
ptg.  quero  quiz  querido  querer,  fordern,  wunschen, 
woUen.     Vgl.  Dz  364  chiedere. 

6533)  [*quaesito ,  -are  {quaesUus) ,  suchen  ,  = 
frz.  qucter,  dazu  das  Vbsbst.  quete,  enquete.] 

6534)  quaestio,  -onem  /'.  iquaerere),  Frage ;  i  tal. 
questione  u.  quistione,  vgl.  Canello,  AG  III  333; 
frz.  question  etc.;  liberall  nur  gel.  W. 

6535)  qua -|- hora  =  rt  r.  CMca,  CM)-,  wann;  prov. 
I  quora,   quoras,   cora,   coras.     Vgl.  Dz  662  quora. 

6536)  [*qualania,  -am  /'.  (qualis)  scheint  die 
1  freilich  ganz  abnorm  gebildete,  Grundform  zu  sein 

fiir  span,  calana,  Eigenschaft.  Beschaffenheit,  Ahn- 
I  lichkeit,  vgl.  Dz  435  s.  v.:  a  It  span,  ist  auch  ein 
I  Adj.  calanno,  „ahnlich ,  gleichartig"  vorhanden, 
welches  Cornu.  R  XIII  298,  fiir  nach  dem  Muster 
von  tamaiio  =  lam  magnus  aus  qualis  abgeleitet 
'  erklart.] 

qua  4-  libra  s.  libra. 

6537)  qniills,  -e,  wie  beschaffen;  ital.  quale; 
rum.  care;  prov.  qual-s,  cal-s;  frz.  quel;  span. 
cual;  ptg.  qual. 

6538)  qnalis  -f  qnam  (Pron.  indef.)  =  ital. 
qualche;  (rum.  care-va  =  qualis  -\-  vult);  prov. 
qualsque;  frz.  quelque ;  span,  cualque;  (ptg. 
qualquer  ^  qualem  quaerat,  auch  span,  eualquiera, 
quienquiera,  vgl.  cat.  quisvulla,  altspan.  sivuel- 
que.  sivuetqual,  auch  ital.  qualsivoglia).  Vgl.  Dz 
260  qualche  u.  Gramm.  IP  454. 

6539)  quails  +  quam  +  unns  =  ital.  qualcuno 
und  qualcheduno  (das  d  ist  zur  Vermeidung  des 
Hiatus  eingeschoben ,  vgl.  Caix,  St.  48).  Vgl.  Dz 
260  qualche. 

6540)  qualitas,  -atem  /'.  [qualis),  Beschaffenheit; 
ital.  qualita:  frz.  qualite  etc.;  iiberall  nur  gel.  W. 

6541)  quam,   wie,   als;  (ital.  die;  rum.  c«  = 


5in 


0643)  i|iiiiin<lin 


(ifi(il)  (|iiPri>lii 


.Ml  2 


qua);  prov.  i/iiinii,  i/Miin,  wii>;  (frt.  que);  Hpiiii. 
CMiiH,  wio;  ptfi.  i/Mil(i,  wio.  V^'l.  1)/.  47'.i  qiuui. 
Aiil  711(1111  ^Oit  tvolil  niicli  ziirlirk  ilic  ill  ti  till, 
nitspiiii.  iiltptK  Konjiinktioii  cii  ..iliirH,  well"  ((lii> 
l(nU'iiUiii^'s(ilH<rtrii(;iiii^  lioriilit  vi(<lli<iclit  iiiif  Aii- 
Irliniuif:  nn  i/MC,  Wii*  »=  qiio(l\,  v^;!.  (.iKilior,  Al.Ii 
V    127.      I>/  7ft  >.  r.  flilirto   tvi   niif  (/iniir  /iiriii'k. 

ti54J;  (|UiUli(lia,  lio  liin);u  iiIh,  —  prov,  qimnilius, 
v^'l.  |)z  (!(>2  .«.  c. 

••543)  quitllilu,  wniiii;  itiil.  qiiniiilo;  nun.  cniitl; 
prov.  i/i«i»i,  <nii,  cmil ;  frz.  quiinil ;  cnt.  qiiand ; 
spmi.  ciitniihi:  pt^.  i/hiihi/o. 

GA44I  i|Uiiiilus,  It,  uiii,  \vii>  vie! :  ital.  qiiniUo; 
rii  ill.  cii/ ;  priir.  ijimiit ,  cant:  frz.  quant  (im 
Nfrz.  mir  in  (/ikih/  «  u.  quanles  loin  ^ubriiiiclilioli, 
svnsX  <liir>'li  combicn  orset/t);  spun.  (}i<aii(u;  ptg. 
fimiifr). 

()&46l  quArc,  ilosu'cj^on;  prov.  qiiar,  ilonn;  frz. 
rnr  (iillfr/..  ker);  cnt.  cnr.  Vgl.  D/.  87  car;  Griibor, 
ALL  V  127. 

ti54G)  |iitseh.  qunrk;  iliivon  vioUoicbt  niicb  Scholor 
iin  AnbiMi);  zu  1)/.  7tJ8  span.  pttf.  cluirco,  Pfiit/.e. 
Diosp  Ablpitiiii^  ist  iibor  sclion  um  deswillon  wcnij; 
);luiiblinrt,  tv(>il  , .Quark"  uin  orst  in  split  nilid.  /oit 
aiis  ilom  Slavisclion  entlclintos  Wort  ist  ii.  iirspriin<;- 
lirb  niit  ///■  anlautet ,  vgl.  Kliigo  .«.  v.  Dioz  439 
stcllte  bask,  cluircoa  ala  (.iriindwort  auf,  indem  or 
aucb  auf  bask,  cliarcea.  besudcln,  vorwies.  Indeasen 
luii-li  dies  (iiirfto  abzulolincn  sein.  Molir  Wahr- 
scbcinlichkoit  bat  dio  von  Liebroc^bt,  Jalirb.  XIII 
232,  vorgescblagone  Ablpitung  aus  dom  Nordisclicn : 
altn.  kjiin;  scbwod,  l;iirr,  Sumpf,  diin.  Ijerr, 
Pfiitze ;  Zweifol  bloiben  froilicb  dabei  reichlicb  iibrig.] 

t)547)  *quiirt!irTuui  ».  [qitartiis),  Viortcl ;  ital. 
quiirtaiio  „la  ipiarta  parte  d'lin  barilo",  quarticre 
„la  (juarta  parte  d'lino  sciido  con  stcmma,  o  d'un 
palazzo,  0  d'nna  citta,  cd  ora  aucbo  I'alloggio  dei 
soldati",  vgl.  Canello,   AG  III  310;   frz.  quartier. 

6548)  quiirtiis,  a,  uiii,  viertor;  ital.  quarto; 
( r II  m.  patrulea) ;  r  t r.  ktiarl,  kuartdvcl,  vgl.  Gartner, 
§  200;  prov.  quart-z;  altfrz.  quart  (noafrz. 
quatrihnc);    cat.   quart;   span.  ptg.  cu-,   quarto. 

0549)  *quiissTco,  -are  (quaxsus),  brechen;  (sard. 
caxcar);  nouprov.  cased,  eggon;  span.  ptg. 
cancar,  zerbrccbeii,  schlagen,  davon  canco,  Scberbe, 
aueh  Kopf  (vgl.  testa),  endlich  Helm  (audi  ital. 
casco,  frz.  caxque,  davon  wieder  das  Dorain.  cas- 
quctte,  Miitze),  casca,  Hiilse,  cascajn,  gebrochene 
Steinc,  Kies,  cascada,  Wasserbruch ,  Wasserfall. 
Vgl.  Dz  437  cascar;  Grober,  ALL  V  127. 

tiooO)  *qiiassio,  -aire  {quassus),  zerbrecben;  ital. 
accasciare,  miirbo  niaohen,  crmiidon;  prov.  caissar; 
altfrz.  quaissier,  zerbrecben.  VgL  Uz  91  cass ; 
Grober,  ALL  V  127. 

G551)  quiLsso,  -arc,  zerbrecben;  ital.  squassare, 
dazu  das  Vbsbst.  squasso,  vgl.  Flechia,  AG  III  145: 
prov.  quassar;  altfrz.  quasser;  neufrz.  casscr 
(in  dor  Bedtg.  „fiir  nichtig  erklaren"  ist  das  Verbum 
gel.  W.  u.  =  lat.  cassare);  cat.  cassar.  Vgl.  Dz  91 
cass;  Grober,  ALL  V  127.  S.  auch  oben  frag-  + 
quasso  u.  No  1549. 

6552)  quiissus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  quatere), 
zer-,  gebrocben;  prov.  cas;  altfrz.  quas.  Vgl.  Dz 
91  cass;  Grober,  ALL  V  127. 

G553)  [quiiterua  (quattuor) ;  davon  vielleicht  nacb 
G.  Paris,  Mem.  de  la  soc.  de  ling.  I  287,  prov. 
cazerna,  Kaserne  (die  cigentl.  Bedtg.  wiirde  nacb 
Paris'  Ableitung  sein  „,ein  fur  vier  Soldaten'  be- 
stimmtes  Waclihaus") ;  frz.  caserne;  span.  ptg. 
caserna.     Dioz  90  easerma   stcUtc  die  Gleichung 


luif  caserna  :  rasa  •—  cavtrna  ;  ciii'd.  Das  ilal 
ni.Nrr»tci,  nini.  cAnarmH  erscliKint  sowobl  niirb  dor 
Paris'schon  wio  nni'b  dor  Dioz'sc-boii  Abloitung  aU 
bcfroindlirbo  llilduiig;  os  inufK  Loliiiworl  Hoiii,  in 
woloboni  da»  ii  in  volkKolynudogisobor  Anlobuung 
an  iirHi'i  mil  in  vortausobl  ward,  froilicb  bliob  dic^ 
Anb'biiung  iinvullkoininoii,  da  audi  ital.  ciiniiniia 
zii  orwarton  gowoson  wiiro. ) 

•1554)  qiiittt^riiTo,  -Onctn  m.  (quatrrnns),  uin 
Quartbogun  Papier  (orst  sobr  HpiLllat.);  prov.  qua- 
rr<in<in-s,  carriijiKins,  Sobroibbogon.  Vgl.  Dz  037 
C(i/ii>r. 

IJ565)  'qiitttcriiiiiii  ii.  (quatuiir),  viorinal  go- 
biodienerSi'broibliogon,  kioiiiesHeft ;  i  lal.i/Hai/cmo, 
Hoft;  prov.  cairrn-s ;  frz.  cahirr,  davoii  das  Detnin. 
carnet,  gleidisam  *qualenicltuni,  NotizbiK^b.  Vgl. 
Dz  537  C(i/iiVi-. 

6550)  |*qiiiito<to,  -are  (Krciiuoiit.  zu  quath-e); 
davon  iiadi  Uuggo,  K  IV  352,  frz.  lahnter,  Btofson, 
scbiitt<jlnd  bu«ogi!ii,  dazu  das  Vbsbst.  caliiit.  Sdiolcr 
im  Diet.  s.  V.  will,  namentl.  audi  in  Boriicksichti- 
gung  des  wallon.  kilmter,  das  Verbum  liobor  aus 
dem  doiitscben  Stanimo  /io(,  wovon  hotze,  Wiogo, 
ableiton.] 

0567)  I  *quiUriiiTcii  (v.  *quatrinus  abgeloitot,  wio 
aniens  v.  unus,  *trinica  v.  trinus);  davon  nacb 
C.  Micbaeiis,  Misc.  158,  span.  ptg.  cu-,  quatrinca, 
catrinca,  Vierbeit.] 

05.58)  quittt[u]or,  vier;  ital.  quatiro;  sard. 
liattiir;  rum.  j^atru:  rtr.  quater  vtc,  vgl.  (iartnor 
J;  2U0;  prov.  frz.  cat.  quatre;  sjiaii.  cuatro 
ptg.  qiiatro.     Vgl.  Griibor,  ALL  V   127. 

0559)  quatt[uJar(lucTni,  vierzehn;  ital.  qualtor- 
dici;  sard,  batlordiyhi ;  (rum.  patru  spre  diece); 
rtr.  quatordisch  etc.,  vgl.  Gartner  §  200;  prov. 
frz.  quatorzc;  cat.  catorze ;  span,  catorce;  ptg. 
quatorze.     Vgl.  Grober,  ALL  V   127. 

[*quaxo  s.  *qucstio.J 

6500)  querceus,  a,  um  {qucrcus),  zur  Eichc  ge- 
bbrig;  ital.  querela,  querce,  Eicbo,  danebon  rovere 
=  robur-c;  (prov.  eu.itic-s,  casse-s;  frz.  chine  = 
*caxinus;  span,  cncina  =  *iUeina  v.  ilex,  danebon 
ruble  und  cnrrasca;  ptg.  roble-^nd  carvallo,  un- 
bekannter  Horkunft,  was  auch  von  carrasca  gilt, 
doiin  dio  Ableitung  des  Wortcs  von  cerrus  [s.  d.] 
ist  hochst  unsidier).     Vgl.  Gidbor,  ALL  V  128. 

6501)  [*querciculura  ».  {qucrcus)  ist  nacb  C.  Mi- 
cbaeiis, Misc.  147,  das  Gruudwort  fiir  span,  (nacb 
ihrer  Annahme  abor  urspriinglicb  ptg.)  quejiyo, 
griine  Eiche,  als  Mittelstufen  setzt  sie  *quessicalum, 
*queixigoo  an.  Diez  479  s.  v.  leugnot,  dafs  das 
Wort  von  quercus  abgcleitot  werden  konno,  giobt 
aber  oin  anderes  Grundwort  niclit  an. J 

6502)  [*quercineus,  a,  um  (v.  quercus);  davon 
nacb  Dz  438  ptg.  cerquinho  in  carcalho  cerquinlio, 
Steineicbe ,  cerquinho  wiirdo  also  aus  *quercinho 
umgestellt  sein.] 

6563)  ['quercinu-s  (v.  quercus,  scbriftlat.  ist  nur 
quercinus  vorbanden)  wiirde  von  Dioz  540  ehcnc 
als  Grundwort  angesetzt  zu  prov.  casne-s,  Eicbe; 
altfrz.  quesne,  chesne;  neufrz.  chene.  Die 
riditigen  Grundworto  fiir  casne  und  chesne  konncn 
aber  imT*cassinus,  caxinus  sein,  vgl.  oben  *ciissinus; 
quesne  ist  vielleicht  gelebrto  Anniilierung  an  quercus, 
falls  man  nicht  fiir  dieso  eine  Form  an  der  Diez'- 
schen  Ableitung  festhalten  will.] 

6564)  quorijla,  qucrclIiX,  -am  /'.  (queror),  Klage; 
ital.  querela;  rtr.  prov.  querela;  frz.  querelle, 
dazu  das  Vb.  quereller ;  cat.  span,  querella ;  ptg. 
querela.    Vgl.  Grober,  ALL  V  128. 


5DS 


6565)  qiierlniunia 


6581)  quirl 


5!t4 


6565)  (|U«rimoinS,  -am  /'.  (qiiernr).  Klajre;  davoii 
II tg.  ((lueiiminilia)  car(tiiiunlni.  Klagelii'il,  kliigliche 
Fratze,  Vf^l.  C.  Michaelis,  Miso.  121. 

6566)  altnonl.  qu-,  Inerkbaml,  llalsliaiul,  =  f  rz. 
forcan,  Halsciseii  (altfrz.  audi  charcliaiit,  cherchant). 
Vgl.  l)z  539  carcan:  Biigge,  R  III  146. 

6567)  [*quernus  {qiiercus);  davon  span.  ptg. 
alconwqiie  (,==  itl,  arab.  Artikcl,  +  coriin=:  quernu- 
-)-  oc'i  =^  hiieco  V.  occaie.  w.  iii.  s.),  Korkbaum, 
v;;!.  Dz  418  s.  i..  indes.scn  ist  dieso  Ablpitmig  nicht 
obiie  Bcdpiikfii.l 

65681  *querquetii  und  querqueilitla,  -am  /'. 
(scliriftlat.  nuT  querqiiciliita),  Krickente;  prov.  .wr- 
celii ;  frz.  cercelle,  sarcelle;  cat.  xerxet;  span.  ptg. 
cerceta,  sarzeta.     Vgl.  l)z  96  cerceta. 

65(i9)  *qnestTo,  -are  (qiicstii.s),  klagen;  davon 
nach  Baist,  Z  V  248,  (s a  rd.  cexciare);  eat.  queixarse : 
span,  qiiejar ;  ptg.  queixar.  Diez  479  qiicxar 
liatte  *qucstare  als  Grundwort  aufgcstoUt;  Cornu, 
K  IX  136,  und  Grobcr,  ALL  V  128,  fiiliren  das 
Vcrbuni  auf  euaxare.  bezw.  *qu<ixare  zuriick. 

♦quetio  s.  'quietio. 

♦quetus  s.  quietus. 

6570)  qui,  quae,  quod,  Rulativprnnomcn ;  erhalten 
sind:  1.  Nom.  Sg.  Masc.  qui  =  itaL  chi  (nur  ohne 
vorangehondcs  Nonien,  .sonst  the);  sard,  chi  (die); 
rum.  cine  (care  =  qualis) .,  rtr.  //(.  i  (gcwohn- 
lichcr  ist  ke),  vgl.  Gartner  §  127;  cat.  qui  {que), 
vgl.Vogel  S  107;  t'rz.  altspan.  altptg.  qui{neii- 
span.  que,  qtdcn;  neuptg.  que,  quern).  — 2.  Gen. 
iSing.  cujim  =  sard,  cuju:  span,  cuyo;  ptg.  cujo, 
relatives  Possessivpron.,  welches  auch  weiblicho  Form 
besitzt.  —  3.  Dat.  Sg.  CHi'(c«4?)  =  ital.  ciii;  ruin. 
eui:  friaul.  cui;  prov.  chi;  altfrz.  cui:  neiif  rz. 
qui;  cat.  altspan.  altptg.  qui.  Die  Form  wird 
als  Cas.  obi.  iibcrbaupt  gebraucht,  besondurs  in 
Verbindung  mit  Priipos.,  das  Niihere  hat  die  Gram- 
niatik  anzugeben;  iin  Rum.  besitzt  cui  genetivische 
Bedtg.  —  4.  Accus.  Sg.  Masc.  quern  =  sard,  chen ; 
prov.  quin:  cat.  quin:  span,  quien  (PI.  quicnes) ; 
ptg.  quem.  Die  Form  hat  allgemeine  Bedeutung 
erlangt,  namentlich  anch  die  Funktion  des  Nomi- 
nativs  iibernommen.  —  5.  Nom.  u.  Ace.  Sg.  quod 
=  itaL  sard,  chc;  rum.  ce;  prov.  frz.  cat. 
span  ptg.  que  (altfrz.  auch  qued).  —  6.  Nom. 
Phir.  Masc.  qui  wie  der  Sg.  —  Die  Unterscheidung 
■  Ics  Masc.  und  Fcra.  sowie  iles  Sing,  und  Plur.  ist 
durchweg  gefallen ,  vielfach  aufgegeben  oder  doch 
gclockert  ist  die  Scheidung  zwischen  Casus  rectus 
u.  Casus  obliquus.  Die  naheren  Angaben  dariiber 
sind  Sache  der  Grammatik.  Vgl.  Darmestetcr,  Le 
demonstratif  „ille-  et  le  relatif  ^qui"  en  roman  (in 
Melanges  Renier,  Paris  1886);  Ascoli,  AG  YII  450; 
Grober,  ALL  V  129. 

65711  quia,  well;  quia  ist  ini  F'rz.  in  cinzelnen 
aus  der  seholastischeu  Philosophie  stammenden  Aus- 
driicken,  z.  B.  etre  a  quia  , nicht  antworten  konnen" 
gebrauchUch,  vgl.  P.  Meyer,  R  EX  126. 

6572)  *qu[iJetio,  -are,  beruhigen,  =-=■  altfrz. 
roister,  vgl.  Grober,  ALL  V  128. 

6573)  quieto  u.  *queto,  -are  {quietu.ft,  in  Rube 
hringen,  beruhigen,  in  Rube  lassen,  vcrlassen,  auf- 
gcben;  ital.  chetare,  beruhigen,  quitare,  chitare 
(Lehnwort  aus  dem  Frz.),  aufgeben;  (rum.  incetez 
ai  at  a,  ablassen ,  unterbrechen) ;  frz.  quitter,  in 
Ruhe  lassen ,  verlassen ,  iiber  die  lautlicho  Ent- 
wickelung  des  Wortes  vgl.  Darmestetcr,  R  V  152 
Anra.  4  {quietarc  :  *quijetare  :  *quijtare  :  *quitier  : 
*quitter,  vgl.  dagegen  Scheler  im  Diet,  unter  quitter ; 
indesscn  ist  die   lautliche   Gestaltung   des  Wortes 

Kurliuf;,  lat.-rom.  Worterhucli. 


immcr  noch  der  Erkliirung  bediirftig,  fast  scheint 
es,  als  miisse  man  eine  Grundform  *quMare  an- 
setzen),  zu  quitter  das  Verbaladj.  quitte,  frei,  ledig; 
span.  ptg.  quedar,  ruhig  lassen,  ruhig  bleiben, 
quitar,  ledig  niachen,  frei  lassen,  wegnehmen.  Vgl. 
Dz  96  cheto. 

6574)  qn[l]etiis,  a,  um  (quie.f),  ruhig;  ital. 
quieto  „internamente  traniiuillo",  cheto  u.  (seltencr) 
quito  „chi  non  si  move  e  non  parla";  Diez  96  zieht 
hierhor  auch  chiolto,  still,  ruliig,  indem  er  dariii 
die  Italianisicrung  des  frz.  coi  erblickt,  d'Oridio 
dagegen,  AG  IV  163,  setzt  chiotto,  bezw.  neapol. 
chiuote  =  plotus  an,  vgl.  auch  Cancllo,  Mi  III  316; 
sard,  chietu:  (rum.  incel);  rtr.  queu:  prov.  quet-Z; 
frz.  coi,  Feni.  coite:  span.  ptg.  quedo. 

6575)  quiuam,  welcher?;  davon  vielleicht  das 
gleichbedeutende  ital.  (mundartliche)  quegno:  rum. 
cine:  prov.  quin,  quinh,  Fem.  qiiina,  quinha.  Vgl. 
Dz  662  quin;  Monaci,  Riv.  di  fil.  roni.  II  54;  Caii, 
Giom.  di  ftl.  rom.  I  47. 

6576)  quindecim,  f(infzehn;ital.  quindici;  sard. 
bindighi;  (rum.  cinci  .<pre  diece) ;  rtr.  quiiulesch; 
prov.  frz.  quinze.  davon  quinzainc:  cat.  quinse ; 
span.  ptg.  quince.     Vgl.  Grober,  ALL  V  129. 

quinqnagiuta  s.  "^cinqnagTuta. 
qulnque  s.  *eiuqne. 

6577)  [(quinquina), *ciuqnina  =  ital.  cinquina, 
china  ,,doppio  cinque  al  gioco  dei  dadi",  vgl.  Ca- 
nello,  AG  III  395.] 

6578)  quluta  (Fem.  v.  quintus)  =  altfrz.  quinte. 
Burgfriede  (die  Entstehung  dieser  Bedeutuug  bleibt 
noch  zu  erklarenl;  span.  ptg.  quinta,  Landhaus 
mit  Grundstiicken ,  Villa  („so  benannt,  well  die 
Piichter  solcher  Landgiiter  oin  Fiinftel  des  Ertrages 
an  die  Eigentiimer  abzugeben  hatten",  Diez  479  s.  i'.). 

6579)  quiutana  (scil.  via),  -am  f.,  eine  Strafse 
im  rom.  Lager,  (dann  nohl  ein  auf  dieser  Strafse 
eingerammter  Pfahl  fvir  militarische  Ubungen,  zu 
vergleicheu  mit  den  Zielpuppen,  nach  denen  unsere 
Soldaten  schiefseni;  ital.  quintana,  chintana, 
holzenier  Mann ,  der  beim  Lanzcnrennen  als  Ziel 
dient;  prov.  quintana;  altfrz.  quintaine,  auch 
quittaine.  cuitainne.  Vgl.  Dz  261  quintana;  K.  Hof- 
mann,  RF  II  856. 

6580)  quintus,  a,  um,  derfiinfte;  ital.  quinto; 
sard,  quintu;  (rum.  cincilea);  rtr.  quint,  quin- 
tuvd,  vgl.  (partner  §  200;  prov.  quint;  frz.  quint 
(die  iibliche  Form  ist  cinquieme);  cat.  quint;  span, 
ptg.  quinto. 

65811  dt=ch.  quirl:  davon  neUeicht  ital.  c/u«r?o, 
„eine  Art  \'ogelfang,  bei  welchem  eine  Eule  auf 
einen  Pflock  gestellt  wird  u.  auf  einem  Fufse  stehend 
beim  Anziehen  der  Schnur  sich  dreht",  also  eine 
quirlartige  Bewegung  voUzieht,  s.  Scheler  im  An- 
hang  zu  Dz  751,  von  chiurlo  ist  abgeleitet  chiur- 
lare,  wie  eine  Eule  schreien.  Mehr  Wahrschein- 
lichkeit,  als  diese  (zuerst  von  Schneller  gegebene) 
etwas  weit  hergeholte  Ableitung  hat  wohl  die  An- 
nahme  fiir  sich,  dafs  chiurlare  eine  onomatopoietische 
BQduug  sci  imd  chiurlo  dag  davon  abgezogene 
Verbalsubstantiv,  eigentl.  „Eulenschrei"  bedeutend, 
dann  ,,Vogelfang  mittelst  einer  schreienden  Eule". 
Diez  336  zog  chiurlare  zu  urlare,  bemerkend,  dafs 
,,die  Natur  des  anlaut«nden  ch  zweifelhaft  sei". 
Sicher  geht  dagegen  auf  quirl  zuriick  das  gleich- 
bedeutende lomb.  curio,  wahrend  tosk.  prillo 
,,trottola",  prdlare  ,,girare",  piroletta  ,,rapido  movi- 
mento  in  giro  fatto  colia  persona"  wohl  zu  *i>in<ilum 
Is.  d.)  gehciren,  nicht  aber  zu  mhd.  twirl  =  quirl, 
vgl.  Caix,  St.  462. 


MT) 


V>ri»-2)  i|iilriti 


(>Atm)  rftlilA 


."iilt? 


(ij'ttSJ)  (lUlrito,  -*re,  iiclin'ioii :  itiil.  i;rii/<i»r, 
ilaxii  ilii'  VorbalHiiliaUiitivn  ^nWo  mul  (/mfu ,  %^l. 
(«ukIIo,  Al!  Ill  41)6;  pro  v.  criilar,  criitr;  (rt.. 
crier,  tlntu  iIhk  VbdliRt.  cri  u.  iliis  Kom|io8.  s'rcrirr: 
s|i»ii.  pti;.  ijrilar,  ilnzii  iIiih  VbBbsl.  ;/ri(i)  (« li- 
sp nii.  imoh  cridiir,  iiriilar.  crida,  i/riiia,  (/rido). 
V^l.  D»  173  iiridiire. 

tif>8;U  quis,  quid,  wor?  wiisV;  fiir  qiiis  ist  <jiit 
(K.  il.  oiiim'tntfii;  quid  —  itnl.  chr:  ruin  <r;  rtr. 
cAr;  |ir»v.  i/kc,  Irz.  i/i(c  ii.  lyiioi  (ilnnobon  wiril 
niirli  lias  |M>rs<'inlic-lio  qui  neutral  t^obrauclit);  rat. 
span.  pt»;.  que     Xgl.  llriilior.  ALL  V   12".l. 

(>6SI  I  quisqut*,  jotlcr.  =  \iTt<\.qufc-s.  v(;l.  I'.Moyor, 
K  11  ISO,  ilant'lu'n  i(.m/h<t-.v  =  ui)usqiii.ique :  «lie  vo» 
Dii'z,  Ur.  11'  464.  anm'cfiilirto  Form  cnc  ist  xii  ho- 
nnstanilcn.  \ti\.   P.  Meyer  a.  a.  0. 

tiftS'it  quisque  +  Qniits,  u,  ein  jeiler;  it  a  I. 
ciasrlifuiio.  ci<i.-crlieitiii)i>,  ciasciinii :  pro  v.  cii.vc»». 
chii^niii;  a  1 1(  T  A.  clin.sriiii.rhexciin  ;  neii  f  r/..  chanin, 
darans  ziiriiek^'bildot  chtiqiie;  ca  t.  Cd.vt'KM,  quincii 
(wuhl  {^ulclirtii  KiickbiUtuuK);  altspan.  cancini. 
VrI.  Dz  98  ciVi.vcuno  u.  643  cluiqiie:  Caix,  St.  20, 
un«i  Giorn.  tli  HI.  rom.  I  47;  1'.  Meyer,  R  11  80. 
Vgl.  am-li  oben  cata,  clcsson  Aiilautssilbe  wohl  auf 
ilietiostaltiing  dcrjenij^^n  von  qiiisqiie  cinfiewirkt  liat. 

6580)  qni  (fiir  i/uia)  sii|>lt,  wer  wcifs?;  daraus 
sard,  chisii ,  vielleielit;  span.  i(;in  fill')  qiiisii. 
qniiiis;  ptfj.  qiii^a  {qiiisaia].     Vgl.  Uz  47i(  qnisii. 

G587I  dtseh.  quietsclicil ;  davon  vielleicht  ital. 
squill  ire.  zwitschern,  si^hreion;  vielleicht  biinjrt  niit 
quietachni  aiich  zusanunen  span,  quicio.  Tliiirangel 
idazn  das  Konipos.  rcsquiiin,  Offnnnjj,  Loch,  cifjentl. 
«•old  der  Spalt,  der  bei  der  Bewegnn;?  dcr  Tbiir- 
angcl  sieli  erjriobt).  Diez  479  bezcicbnot  die  Her- 
kunft  dieser  Worto  als  unermittclt.  Vo^el,  p.  69, 
sotzt  rcsquicio  =  *rc-r.i-scidium  (von  SUinini  -scid, 
novon  ncindere)  an,  cbenso  die  bejjritTsverwandten 
nat.  Worto  csquei/,  Spalto,  =  *ex-scidium,  es- 
queixar  (span.  de)iquiciar)  =  *c.r$cidiare.  bezw. 
*de-cj;-scidiare.  Aber  bei  quicio  versagt  dicse  sonst 
sohr  ansprecbende  Ableitung.  Mo-rlicb  auch,  dafs 
quicio  oin  schallnaohahniendcs  Wort  ist  zur  Ver- 
sinnlidinng  des  Quietschens  der  Tliiirangol. 

658S)  quod,  weil  (im  Roman,  ^dars");  ital.  che 
(altit^il.  cited):  ruin,  cd:  prov.  71«;,  que;  frz. 
cat.  span.  ptg.  que  (alt frz.  audi  qued). 

6589)  quoni5dd,  «ie;  ital.  (coiiio),  conic,  «ie 
(dann ,  wie  das  deutscho  ^wic",  Konjunktion  init 
der  Bodcutung  „da,  als");  rum.  cum:  prov.  cow, 
comn,  dancbcn  co;  altfrz.  cow,  cum:  neufrz. 
coinme:  span.  ptg.  como  {com).  V<;1.  Dz  105  come. 

6590)  [quomodo  =  com  +  mente  =-^  s  a  r  d  comenli: 
prov.  comcn;  frz.  comment  1  altfrz.  cument).  Vgl. 
Dz  105  come:  Tobler,  Veruiiselitc  Beitr.  p.  83  (ver- 
teidigt  ilio  Diez"schc  Ableitung) ;  Littre  iin  Diet  a.  v. 
(leitet  comment  v.  quomodo  +  inde  ab,  was  G.  Paris, 
R  X  216  Anna.  1,  billigt);  Cornu,  R  X  216  (stellt 
qua  mente  als  Grundform  anf).  tlber  altspan. 
commo,  quomo.  como,  cuemo  vgl  .Cornu,  RXIII  299.] 

6591)  quota,  -am  f.  (Fem.  v.  quolus)  =  ital. 
quota,  der  bei  Ausgaben  oder  Einnabmen  einer 
Gesellschaft  auf  den  Einzclncn  entfallende  Anted, 
dazu  das  Vb.  quotarc,  orduen;  prov.  cola:  frz. 
cote,  dazu  das  Vb.  coter,  beziffern,  ferner  von  cole 
abgeleitet  coterie,  eigentlich  cine  GeseUscbaft  niit 
gemeinsamcra  Rechnungs«e.sen ;  span.  ptg.  cota. 
Beziiferung  (am  Rande),  Randbeinerkung,  davon  das 
Verbum  cotar,  acolar.  Vgl.  Dz  261  quota.  Aus 
quota  (hora)  est?  schoint  entstandcn  zu  sein  ital. 
otta,  Stundc  (aus  quota  wurde  zuniicbst  cotta,  dann, 


indoin  daa  c  •-  che  aufgefafHt  wiirdo,  die  otlii 
svil.  I'?),  vgl.  Gandino,  Riv.  ili  III.  ed  istru/.  elasH. 
.luni  IHSl;  G.  I'aris,  R  X  626:  Canello,  AG  III 
360,  setzU<  ulla  roltn  an,  sicli  naineiitlieli  aid 
talolta  — •  taleoUa  beriifeinl.  Vgl.  aueli  Scbelur  iiii 
.\nliang  zu  Dz  761.  Diez  selbst  3S7  ollii  vorinutelo 
lias  Gruiidwnrt  zu  olla  u.  dntta  ->  d'oltii  in  got.  ulit. 

66921  qudtumilN,  11,  um  (quol),  der  winvielatA!; 
davon  ital.  entlniin  ..prezzo  pattuilo",  vgl.  t'aix, 
St.  297. 

6693)  sibwi'd.  qvittni,  /.wltic-bcrn;  daiiiit  liiingt 
violleielit  /.usaninien  frz.  iiuilUti,  weiin  iinUtjiiidoii 
ana  'ijuidderi  (vgl.  ' Ariiidius  :  (tiles,  eiviida  : 
ciqale),  Gezwit«(dier  des  SiK-rlings.  Vgl.  lliigge, 
Rill   162   Z  1   v.  obon. 


R. 

6594)  mil.  raa,  Segelstange,  +  leik,  Saiiintau, 
davon  frz.  ndiniiiies  {\'\.  Mask.»,  eine  .\rl  Sogcl- 
taue,  vgl.  Dz  (i6  I  .s.  r. 

6696)  arab.  rubAb,  ein  Musikwerkzeug;  davon 
vielleicht  ital.  riheha ,  Schiifergoige :  vorinuttitrh 
volk.setyniologiscbe,  aber  nocli  dor  Aufkliirung  be- 
diirftigo  Uingostaltung  des  Wortes  ist  die  Form 
rdieca.  wovon  wicder  prov.  ralieij;  frz.  rebec  (bior- 
voii  iiacb  Schcler  iin  Diet.  s.  t-.  u.  im  Anbang  zu 
Diez  809  das  von  Dioz  662  s.  i).  unerklart  gelassono 
frz.  rahdcher, immer dassclbc duinme Zeug srbwatzen, 
fortwiibrciid  .\llicriilieit«ii  ableieni:  die.se  .Vbleitung 
ist  indi'ssen  niiht  elieii  walirsilieinlicli.  da  sic-b  das 
Verbum  .scbwerlicli  von  dem  glcicbbedeutcMiden  ital. 
alibacare  trcnnen  lassen  diirfto ,  iiber  dosson  Ab- 
leitung obcn  unter  *abaco  gebandelt  worden  ist), 
ncbcn  rehcc  altfrz.  audi  rebelU:  <:at.  ralmquel ; 
span,  rabel:  ptg.  ralicca ,  rnbcl ,  arrabil.  Das 
auslautondu  /  der  pyreniiischcn  Formen  berulit  wohl 
auf  Aniebnung  an   rehcllnre.     Vgl.  Dz  269  ribcba. 

6596)  ra  barbariim,  reubarbariim  n..  Rliabarber 
(sogenannt,  weil  cr  an  den  Ufern  des  Flusscs  Ra 
d.  i.  der  W'olga  in  besondorer  Mengc  wucbs);  ital. 
rabarbaro;  frz.  rhubarbe;  span.  l»tg.  ruibarho. 
Vgl.  Dz  261  rabarbaro:  Cornu,  R  XIII  113.  Sieb 
auch  rcubiirbariim. 

6597)  ndl.  rabauw,  Sclmrke,  Spitzbube;  davon 
vielleicht  frz.  ravauder,  wic  cin  Schurke  reilen, 
aufschneiden,  vgl.  Baist,  Z  V  560  (nur  sidit  man 
nicbt  ein,  waruin  dann  das  Wort  iiiclit  uniuittolbar 
aus  frz.  ribaud  abgeleitet  werden  soil,  da  ja  ndl. 
rabauwt  sichorlicb  Lubnwort  aus  dom  Frz.  ist). 
Diez  66(i  hielt  raeaiider.  aufsc^hneiden,  ii.  ravauder 
(=  re-ad-validare),  ausbessern,  fiir  dasselbe  Wort; 
Sdieler  im  Anbang  zu  Dioz  810  raiichte  ravauder 
(u.  das  dazu  geborige  altfrz.  ravaut,  Aufscbneiderci) 
zu  dem  Sfcirame  rav-.  wovon  ravas.ier  (von  reve), 
unruhig  traumen,  stellen.  Konnte  ravauder  in  der 
Bedtg.  „duninies  Zeug  redon,  aufschneiden"  nicbt 
von  Vaud,  „Waldenser,  Ketzer"  abgeleitet  sein  und 
also   eigentlich   bedeuteii    „gotteslast«rlich  rcdcn"  V 

6598)  *rabia,  -am  /.  (fiir  rabies),  Wut;  ital. 
rabbia:  frz.  raye:  span,  rabia;  ptg.  raiva.  Nadi 
Diez  669  s.  v.  gehiirt  hierhcr  auch  frz.  rive  (alt- 
frz. resve  niit  nur  graphischcm  s,  vgl.  prov.  reva), 
ri-rc  wiirdo  also  Scheideforni  zu  raije  sein  u.  laut- 
lich  in  dem  ptg.  raiva  sein  Gegenstiick  besitzen. 
Der  Ansicht  Diez'  hat  sich  Schcler  im  Diet,  angc- 
schlossen  u.  dieselbe  noch  dahin  erweitert,  dafs  er 
altfrz.  reveler  (nach  Diez  669  revel  =  rebellaro 
fiir   einc   Dominutivbildung    zu    river    erklart   und 


ft»? 


G5it9i  rabulus 


Glilti)  iModel 


Oit8 


mittelfrz.  redder,  rasen,  aus  *rabidare  deutot. 
Diese  Erwciterunf;  der  Dicz'schoii  Aiinahme  diirfte 
fliitsfhieden  abzulehnen  sein:  reveler  weist  Jurcli 
seine  Bedtjt.  ,aus<?el:issen  sciii"  siclitlich  auf  rebellare 
liiri ,  *nthidare  aber  konnte  nur  *raitder  ergeben, 
das  in  frz.  ruder  vernmtlioli  orhalten  ist,  denn 
Diez'  Gleiehung  671  ruder  =  rotare  ist  melir  als 
bedenklich.  {*raliidare  :  redder  darf  man  nielit  mit 
(lebita  :  dette  verteidigen  woUen ,  denn  zwischon 
debila  u.  dette  nnifs  *de{ite  liegen,  iler  Fall  ist  also 
ein  andeier).  Auch  die  Ansetzung  von  reve  =  *rabia 
ist  zweifelliaft,  deiin  wenn  sich  Diez  auf  caive  = 
cavea  benift,  so  ist  deni  entgegen  zii  halt«n,  dais 
citice  besser  =  cava  angesetzt  wird  und  iiberdies 
durch  sein  anlautendes  c  als  halbgelehrtes  Wurt 
sieh  verriit,  auch  saive  —  *sapius  eignet  sicli  niclit 
zum  Verglcii:he,  da  es  Lehnwort  zu  sein  seheint. 
Bugge,  K  IV  304,  stellte  die  (jleichung  (•(■(■e)-  = 
*erratare  auf  u.  begriindete  sie  geistvoll,  sie  mag 
kiibn  ersclieinen,  aber  doch  ist  sie  nicht  zu  kiilm. 
\'tTmutungs\veise  sei  unter  allera  \'orbehalte  noch 
folgeudes  ausgesprocheu:  wie  calefacere)  durdi  *c«^ 
I'ur  (also  mit  tjbergang  in  die  A-Konj.)  zu  chauffer 
geworden  ist,  so  konnte  ein  *revadere  durcli  recnr 
zu  recer  werden,  wobei  die  3  P.  Sg.  va  forderlich 
sein  konnte.  Die  ursprimgliche  Bedtg.  von  rever 
niimherirren"  wurde  zu  dieser  Ableitung  gut  stimmen. 

6599)  rabidus,  a,  uiu  (rabies),  wutend;  ital. 
rabido  ,•  p  t  g.  rnbido  u.  raivuso  =  *rabiosus.  Sieh 
au(;h  oben  barbSrus. 

6600)  'rabio,  -are  (sehriftlat.  rabiere),  wiiten; 
ital.  ralibiare:  (proy.  *rabar,  davon  Participialadj. 
(diate,  wiitend) ;  i x v..  rayer ,  {nhev  river  s.*rabia); 
span,  rubiar:  ptg.  rairar. 

6601)  rabiosiis,  a,  nin,  wiiteud;  ital.  rabbioso; 
prov.  rabios:  (frz.  rageur),  rageuse;  span,  rabiosn; 
ptg.  rairosu. 

6602)  racemtis,  -iiiu  m.,  Traube;  ital.  racemo, 
dav.  raciiiii)lo  (gracimuh),  racimolare(gracimolare), 
vgl.  Caix,  St.  114;  prov.  razim-s:  frz.  raisin;  sp  an. 
ptg.  racemo.     Vgl.  Dz  664  raisin. 

6603)  arab.  raehi(;,  leieht,  gelinde;  span.  )-a/"«, 
r«/i€J,  leicht,  gering,  schlecht;  altp  tg.  rc/ece.  Vgl. 
Dz  480  rafez. 

6604)  altnord.  raeki  (besser  rakki),  Hund ;  davon 
viell.  prov.  racca,  raca,  schlechtes  Pferd,  Schind- 
miihre,  davon  wiedcr  abgeleitet  frz.  rncaiUe,  elendes 
Gelichter,  Piibol.     Vgl.  Dz  663  raca. 

6605)  mitteleiigl.  rade,  Rhede;  ital.  rada;  frz. 
rade:  span,  rada:  ptg.  rada.  Vgl.  Dz  261  JVirfa; 
Mackel  p.  41. 

6606)  *radlca,  -am  /".  (fiir  radi.r),  Wurzel;  sard. 
raiya ,  arraiga;  chian.  raga  „sterpo,  radiea"; 
abgeleitet  sjian.  raigon,  alte,  dicke  Wurzel.  Vgl. 
Caix,  St.  470. 

6607)  radlcinsi,  -am  f.  (radij),  Wurzelwerk 
(Pelag.  2);  rum.  )'a(/«Ci»«,  Wurzel;  p r o v.  )yjcj>«( ; 
frz.  raeitie,  liiber  volksetyniologisehe  Ausleguug  des 
Familiennameus  Racine,  als  ware  derselbe  aus  rat 
-j-  ei/gne  entstanden,  vgl.  Fafs,  RF  III  483).  Vgl. 
Dz  662  racine:  Grober,  ALL  V  129. 

6608)  |*radieo,  -are  {rndere},  kratzen,  =  ital. 
(mundartlich)  ragare  „radere,  tagliare"  ;  davon  nach 
Canello,  AG  in  328,  vielleicht  ragaszo,  Knabe 
(eigentlich  der  Geschorne,  vgl.  tosu,  Enabe,  vielleicht 
=  tonsus).     S.  No  6619.] 

6609)  radio, -are  (radius),  strahlen;  ita,l. radiare, 
raggiare ,  razzare;  rum.  deraz  ai  at  a;  prov. 
raijar;  altfrz.  raiier,  roiier,  strahlen,  stromen; 
neufrz.  rayer,  streifen;  cat.  rajar,  strahlen;  span. 


rayar,  Linien  Ziehen,  streifen,   mit  gleiohor  Bedtg. 
ptg.  raiar.     Vgl.  Dz  262  rayyin. 

6610)  ^*raditura,  -am /'.  (/((//tiv)  =  i  ta  1.  radi- 
tura,  Abschabsel,  das  .\bgekratztu.| 

6611)  riidius,  -um  m..  Stab,  Halbmesser,  Strahl ; 
ital.  ni(/(/iO,  Strahl,  rasso,  Strahl,  Speiche,  razza, 
Speiclio,  (als  gel.  Wort  aufserdera  radio,  ein  Arm- 
knochon),  vgl.  Canello,  AG  III  347;  rum.  raza; 
prov.  raiy-z,  rai-s,  Strahl,  Strom,  raya,  Strahl, 
Strich,  Streif;  altfrz.  rnj,  daaeben  (auch  neufrz.)" 
raie,  Strich,  Streif,  u.  das  abgcleitete  rayO)i,  Strahl, 
Umkreis;  cat.  raya:  span.  ptg.  rai/o,  Strahl, 
daneben  raya,  Strahl,  Streif,  Strich.  Vgl.  Dz  262 
rayyio.     S.  unten  riita. 

6612)  riidix,  -Icem  /'.,  Wurzel;  ital.  radice 
(daneben  radicaw  prov.  raditz.  razitz,  raitz;  rtr. 
radis,  radii.%  ri.s  etc.,  vgl.  Gartner  §  200:  altfrz. 
raiz:  (neufrz.  r((d(.'(,  Radieschen) ;  span.  ptg.  raiz. 
—  Ulrich,  Z  XJ  557,  glaubt,  dafs  aus  einem  „Kom- 
promifs  der  Nominativform  radix  u.  der  Accusativ- 
form  raiUcem"  zu  erklaren  sei  ital.  )Y(^^a,Geschle(-lit. 
Stamni;  (prov.  liassa.  nur  bei  Bertran  de  Burn, 
vermutlich  ein  Versteckname,  moglicherweise  aber 
doch  Appellativ  und  „Sippscliaft"  bcdeutend,  vgl. 
Slimming  in  seinem  Gloss,  s.  v.):  neuprov.  raza; 
frz.  race:  span,  raza;  ptg.  ragn.  Andere  Ab- 
leitungen  des  Wortes  sind:  1  =  ahd.  reiza,  lAuie, 
vgl.  Diez  265  s.  v.  und  dagegen  Mackel  p.  116; 
2.  =  ratio,  Canello,  Eiv.  di  ai.  rom.  I  132;  3.  = 
Slav,  raz,  Schlag,  Geprage,  Gattung,  vgl.  Grober, 
Z  XI  558.  Die  von  tJlrich,  Diez  und  Canello  auf- 
gestellten  Grundworte  scheitern ,  abgesohen  von 
anderem,  schon  an  dom  Umstande,  dafs  razza,  race 
etc.  durchweg  erst  in  der  nachmittelalterlichen 
Sprache  auftritt,  also  weder  im  Vulkslatein  nouh  ini 
Altgermanischen  wurzeln  kann.  Giubi?i's  .\nnahme 
dagegen  verdient  alle  Beachtung  uu<l  scheint  das 
Richtige  zu  treffen;  nur  freilii^h  ware  noch  zu  er- 
weisen,  durch  welche  Veranlassung  (ob  etwa  durcli 
Viehhandel?)  das  slavisc.he  Wort  in  die  roman. 
Lander  (zunachst  wohl  nach  Italien)  iibertragen 
wurde.  Scheut  man  sich  aber,  slavischcn  Ursprung 
anzunehmen  —  u.  solche  Scheu  iviire  ja  nicht  eben 
zu  verargen  —  u.  will  man  auch  altnord.  rds,  Rinne, 
Rennen,  nicht  als  Grundwort  annehmen  (es  wiirde 
jedoch  nicht  ganz  verwerBich  sein,  zumal  da  altfrz. 
rasse  vorhandeu  ist),  so  bleibt  kaum  etwas  anderes 
iibrig,  als  razza  =  *radia  fiir  radius  auzusetzeu 
u.  als  erste  Bedtg.  „Streifen,  Strich,  Zug"  anzu- 
nehmen, was  in  Hinblick  auf  frz.  rai  wohl  slatthaft 
ware;  frz.  race  wiirde  dann  sclbstverstiiudlich  ein 
Lehnwort  aus  dem  Ital.  sein. 

6613)  radix  fortis  =  (prov.  rafc-s),  Rettig;  frz. 
raiforl,  vgl.  Scheler  im  Diet.  »■.  v. 

6614)  i-ado,  riisi,  riisum,  radere,  scharren, 
schaben,  kratzen,  scheren :  ital.  radu  (rasi)  raso 
radere;  rum.  rad  rasei  ras  rade;  prov.  rai  rain 
ras  raire,  davon  radeire,  Rasierer  (vgl.  frz.  raseiir 
=  *rasorem);  frz.  nur  Inf.  raire  und  Part.  Priit. 
rais ;  span.  racr. 

6615)  radulii,  -am  /.  {radere),  Kratzeisen;  frz. 
raille,  Schiireisen,  davon  das  Vb.  railler,  kratzen, 
durchhecheln,  vcrspotten;  vgl.  Griilier,  ALL  V  129. 
Vielleicht  bernht  auf  *radtdare  auch  das  bei  Diez 
480  .s.  V.  unerklart  gebliebene  span,  rajar,  spalteu 
(die  eigentl.  Bedtg.  wiirde  dann  etwa  sein  ^durcli- 
schaben"),  davon  das  Vbsbst.  raja,  Spahn,  Spall; 
ptg.  rachitr,  racha.     S.  No.  6628. 

*radulo  s.  radula. 

6616j  dlsch.  raedel;   davon   nach  Dz  392  ital. 


591» 


GiilT)  r*IT»l 


(iti4S)  niiii'lihu 


()()() 


iiiHi(  -   l'niH''l,ii'"'''<»"'''""'"'.  winftiHiiu'ii- 

kni'l'  'ill         nifilfl.    ifqUti  —•  rrilel). 

Kim-  >  irili):i'  Alilcilunn- 

litilii  iIuhcIi.  niffrl  I WcrkiiMi^'  /.iini  Srlmrron), 
ralTeln;  ilnvun  itiil.  rii//i'i.  Haki'ii.  urn  rtwiix  iw 
|iiirki>n:  nrrnffiarr.  luickon:  frj!.  ni/Zc.  Aui)|il(imle- 
nmt;  |ilnK<>)i:<<ii  ist  vn)u,  (.iiiixl  ciiU'r  Wiiinlo,  ™  alul. 
*rii;./.i.  Kriil/.o,  Uamlo,  >,,•!.  Maikrl  p.  «3|.  V(;l. 
1)1  261   raffiirr. 

G(>18)  alul.  rafTon,  rnffi-ii;  «Invoii  ital.  iiriaffiirr, 
raffcii,  rrifsi'ii,  liiiTlicr  ^ji'liiirt  wolil  aurli  riil'ficii, 
Stimnwin.l,  v;;!.  faix,  St.  173,  u.  SUirin,  K  Y  IS'J; 
rt  r.  rii//iir.-  altfri.  raffrr :  (iiciifr/,.  ni/n/r,  Stmiu- 
wiml,  M'ohl  von  di'iii  ^loicliU'itoiiUMulon  a  pun.  ('ii/ii//>i 
booinllurst  ii.  /,ii«leicli  an  ilas  Vb.  iiffaler  ^  ii fhait-u 
an^'vlolnit,  V)»l.  Stonn  a.  a.  (>. ;  ptj;.  refeiia,  Winil- 
stofs).     \ul.  D/,  2(>l    raffiire. 

»!t;i;»)  n^ini,  -mn  /'.  ivom  f;r.  «in;?»/,  niir  spiitlat., 
flKw.iliiiliclior  iitcaim),  ri-ji'ntlirh  Linn|)(>nrock,  i'iiu< 
Art  (»l>.Tkli>iil.  vi'rmutlii'li  Ro.-k ,  wic  ilui  Knwiito 
11.  il>;l.  trntii'ii :  ilavon  ital.  ratja-zo,  Kiioolil,  HiirMclio, 
jiin^-pr  llon-srh,  Knabo,  ilazu  das  l-Vm.  rnijiizzii. 
Jliiili'lieii      V-il.  l)z  392  ru(iaz:it.     S.  radico. 

(>t)20)  [•raffio,-ire,  sdircien^von  gcwissenTioron); 
rum.  ((K/f.vc  «i  it  i;  frz.  rni're  =  'ruqere,  sclireion 
(voui  Hirscbo'i.  Vfjl.  Fl.-.liia,  AG  II  370  ff.;  s.  aiic-li 
oben  brag:-:  ti.  I'aiis^  K  IX  483.  Nadi  Parodi. 
R  XVII  71,  jrt'lii'rt  hierlior  aiu-li  rat.  r<t(jutl.\ 

G621 1  |*ra^iiIo,  -are,  wio  fin  Esel  si-lirciuii,  = 
ital.  raijliare.  nifiiihiiire.  vgl.  Flccliia,  AH  II  378  ff., 
.<.  anrli  olion  iiiitor  brag-.{ 

t)(j22i  ilt.scli.  rahiu;  davon  frz.  ramcqiiin,  Kiiso- 
jrobackenc.'!.  v-^l.  l)z  litil  .<.  v. 

G623)  dt-^i-li.  nihnieii  =  rum.  ranui,  Rahraen  der 
Buohdnicker:  frz.  nimc.  rdiiictte:  span.  rnma. 
\'g\.  Dz  t;(il   idiiie  2. 

6624)  arali.  raliu,  I'l.  reliAll,  Pfand  (Freytat;  II 
203"'):  dav.  span,  relieii.  licisel,  liiirge;  ptf?.  rrfem, 
nrrrfem.     Vi;l.  I)z  482  rehen. 

6G25)  altnurd.  raka,  reibon,  =  frz.  ratjuer.  zer- 
reiben,  vgl.  Dz  663  .v.  v.:  Macki-1  p.  47. 

(>626)  westgernian.  *rakou  ^Stalllnl  hrak),  spcien; 
prov.  racar :  altfrz.  rachicr  (pik.  riiquer).  Das 
gleichbedcutende  prov.  es-cracar,  rtr.  scracchinr, 
neufrz.  crnclier  schcint  zii  denisellipn  Stainine  zu 
geboreii.  docli  macbt  die  Erklarunsr  de.s  aiilautendon 
c  ^ofso  Schnierijjkeit,  tails  man  dassilbe  niclit  als 
blol's  onomatopoitftiscli  baltcii  will.  Vgl.  Dz  663 
racher:  Maekel  p.  47  ".   136  f. 

6627)  |*rallia, -am /.  (ni(/»Hi),  Pflufjacbar;  prov. 
relha:  altfrz.  re.ille :  span,  rejn;  ptj;.  rellut.  So 
C.  Jlicliaolis,  Jlisc.  149;  Diez  267  relhii  stellte  regiila 
als  tinindwort  auf,  ebenso  (iriiber.  .\LL  V  235.J 

6628)  ralliim  >i.  (radere),  Pfluureute;  davon  ital. 
ralla.  ran  ten  form  ige  Kliiisje,  ralloue,  Scbarre  zum 
Riihren;  sard,  nifilia,  (ein^ekratzte)  Reilie;  cat. 
ralla,  Linie;  span.  raUa,  Rcibpisen ;  ptg.  raHI)o, 
Reibeisen,  Raspel,  dazu  das  Vb.  cat.  span,  rnllar, 
reiben;  ptg.  ralar.  Vgl.  Grober,  ALL  V  129  (audi 
neuprov.  rai'o,  Gebirgskamm,  wird  von  Gr.  hier- 
her  gczogen,  aber  das  Wort  gehort  wolil  zu  radius) ; 
Diez  262  stelltt  *ra<licularc  als  (lirundwort  fiir 
raUaT  etc  auf. 

6629)  abd.  ndl.  ram,  Widder,  =  pik.  ran.  VVidder, 
vgl.  Dz  664  .s.  V. 

*rainarius  s.  ramus. 

6630)  ramelliis,  -um  m.  (Deinin.  v.  ramus)  = 
frz.  rameau,  Zweig.     Vgl.  Dz  664  rame  1. 

6631)  arab.  ramla,  Sandliache,  =  cat.  span. 
rambla,  Sandflache,  vgl.  Dz  480  s.  v. 


6632)  'nkmivfllus,  •mn  m.  (Dvmin.  /u  ramus) 
—  frz.   i(ii(ir<-.ii(.  riinviiii,   l.aubwork. 

ti63:ii  allnfr.iiik.  ruiiijnii'  prov.  rumir.arrnmir, 
gt>ri('litlii'li  ziisiclicrn,  lii<Htiinniun:  aUfn'..  itrramir. 
aramir.     Vgl.   Mackfl   p.   4fi. 

6634 )  I  *rainu, -uiiem  >».  i  rumun),  grofsitr  .\st :  f  r  z. 
ramnn,  (aKtarligor,  biiNcliigcr)  Uimun  zuni  Kaiiiin- 
fcgi'n,  davon  rainaner,  don  Kamiu  fngun,  u.  ramii- 
urur,  Kaniliifi'gor:  span,  nimoii,  Laiibivi'rk.  Vgl. 
Dz  664   I'limiiM.I 

6ii35i  rainusilN,  u,  iliii  |riiuiii>)  frz  ramni.r, 
iislig. 

66.'{6)  burg.  *ranip  /'.  aiilid.  niiH/i/l,  Kiiiniiniing. 
Krampf;  davon  iiaoli  Maikol  p.  60  ital.  rampn, 
Krallf,  Klatip,  ramfio .  Ilakon,  rami>i>iic .  llakoii, 
davoii  wiwlcr  ntmiioiiiuirt;  glciilisaiii  *riiuii>'iuiiire, 
jiMii.  init  Ilakon  lioarboitcn,  durrhlioclic<ln.  vorKpotlon, 
rampoiitiii ,  Vcrlioliniing:  prov.  ramim ,  Krampf, 
rampoiiuir,  vorspotloii ;  a  1  If  rz.  rampDiirr.  ramiiinnur, 
vorliiilinoii,  ramiinsni-,  ViTliidiniing:  cat.  nimimina, 
Kutzfii.  Diez  262  rdm/ia  orklart  *raiiiiiare  fiir 
idontiscli  mil  *riiiiiiarf  ii.  loilct  ilio  VVort<^  aiis  ndd. 
ra/icn,  huiw.  bair.  rami>fiii.  pai^kun.  —  Von  r<im)ia 
in  dcr  Bodtg.  „Klaiio"  ital.  rampnn;  mil  dcr 
Klaiic  sclilagen ,  (sichi  niit  ik>n  Klaiion  stiitzcn, 
klottern;  (t/,.  nimpir.  klottcrn,  nimpr,  Stiitzc,  Kr- 
liiihung,  Rainpi'.  Vgl.  Dz  262  nimpii.  Sii-li  union 
rajtAii. 

|*rampu  ~.  nipun.l 

i*ramp(>.  -ai'c  -.  rapoii.i 

6(i37i  ramnla.  -am  /.  'lur  ramiiluf^,  Doniiii.  \ 
/vi/wi/.s)  =  rii  III.   riiiinirii.  Zwnig,  Gozwoig. 

6638)  *ramiilOsfis,  a,  um  {ramulu.s]  ^  riiiii. 
ramuros. 

6G39)  liimus,  -um  in.,  Ast;  ilal.  rtimn  iind 
rama:  davon  abgeleitet  initlelsl  des  german.  Siiflixos 
-ill;/  raiiiiiifio,  oigentlich  von  A.st  zu  Ast  lliegend, 
unsliit,  jiinger  Kaubvogel ;  ciuc  anilcrc  Ablcitung 
ist  viellniclit  raiiiarro,  Kupferciduobse,  vgl.  Flechia, 
A(J  III  162,  s.  oben  unler  aerameii ;  ruin,  ram; 
prov.  raiii-K,  daneben  rama,  dav.  abgeleitet  ramel-x, 
Strancli,  ramier-x,  Buscb,  rtimeiic:i,  junger  Ranb- 
vogel,  ramar,  Zweige  treibon;  altfrz.  rain,  davon 
abgeleitet  raniii-r  ==  *ramarius,  wilde  Taube,  ivi- 
miiifiue,  storriscli  (eigentl.  vom  Falken,  jetzl  voiii 
Pferde  gesagt);  neufrz.  ramt:au  -^=  *ramellu!i :  eat. 
raw:  span.  ramo.  ramti,  davon  raiiicro,  ramera, 
junger  Falke  (das  Fem.  Iial  amli  die  Bedtg.  „Hure", 
der  vermittelndi;  Begriff  ist  ..iinstiit,  sich  umber- 
treibend"!:  pig.  rmnu,  Zweig,  rama.  Astwerk,  ab- 
geleitet rameir»,  junger  Raubvogel.  Vgl.  Dz  664 
rame  u.  262  raminf/o. 

6640)  rana,  -am  /'.,  Froscb;  ital.  raiia:  frz. 
(inuudartlicb)  mine;  span,  rana;  ptg.  ra,  run. 
Vgl.  Dz  603  t/renonille. 

6641)  germ.  *railC,  verdreht;  davon  ilal.raMco, 
kreiizlalim,  rancare,  hiiiken,  diranvare,  ausrcnkeii ; 
prov.  rane-s,  verrcnkt,  ranc-s,  Klippo  (gleichsaiii 
aus  dem  Boiloii  gerenkter,  gerissener  Stein);  alifrz. 
ranc,  kreuzlalim ;  neufrz.  ratieart,  Winkcl;  cat. 
ra)ic{o),  kreuzlahni,  raiicti,  VViukel ;  span,  ranco, 
kreuzlabm ,  arraiicar.  ausrenkcu,  rancoii ,  rencon, 
rincon,  Winkel:  pig.  nncdo,  Winkel.  Vgl.  Dz  263 
ranco,  483  rincon,  664  ranc;  Maekel  p.  60. 

6642)  raiicesco ,  -ere  (ranceo),  raiizig  werden : 
(ital.  rancidire:  rum.  rdncezexc  ii  it  i;  frz.rancir: 
span,  ranciar;  ptg.  raui-ar). 

6643)  rancTdiis,  a,  am,  ranzig;  ital.  rancido, 
rancio,  vgl.  Storm,  R  V  171  Z.  3  v.  o.;  rum. 
ranced ;    frz.    ranee;    cat.   ranci;    span,   rancio; 


601 


0044)  rancor 


()663)  raptor 


«02 


ptg.  ratu'o,  ranziger  Geruch  oder  Geschmack,  dazii 
das  Adj.  rnHf ti.srt. 

6044)  riini'ur,  -orem  m.,  raii/ngrer  Gesi-hinack 
uder  Geriioli  (iin  Roman.  au(-li  in  iibortragener  Hedtg. 
„bitt«res  Gefiihl ,  GroU,  Hals'');  ital.  rancore ; 
rum.  rdncoare:  prov.  rancnr-s:  altfrz.  rancwur; 
cat.  rancor;  altspan.  rancor:  neuspan.  rencor: 
ptg.  rancor.     Vgl.  Dz  263  rancore. 

6645)  ['rancoriS,  -am  f.  [rancor),  l)itterc.s  Gefiihl, 
Groll,  Hafs;  ital.  prov.  rancura  (wold  au  ciira 
angelchnt);  altfrz.  ranciire.  daraus  nciifrz.  ran- 
ciine:  span,  rencura:  ptg.  rancura.  Vgl.  Dz  263 
rancore:  Forster,  Z  V  98  u.  Ill  500.] 

6646)  got.  *randu,  ^raudus,  Kaud ;  it  al.  a  randa, 
dicht  daran;  prov.  a  raiida,  bis  ans  Ende,  randar 
(den  Saum  eines  Kleides  einfa.ssen),  scbmiicken, 
putzeii,  randti(n)-s,  Ungcstiim,  Heftigkeit  (eigenll.  das 
Strebeii,  ans  Ende  zn  gelangen,  vorzudringcn),  ran- 
donar,  anrennen,  antreiben,  de  rnndon,  a  randon, 
init  einem  Schlage,  beftig,  pliitzlich;  altfrz.  randir, 
andringen,  randon,  de  u.  a  randon,  randoner  mit 
derselben  Bedtg.  wie  ini  Prov. ;  spa  n.  randa,  Spitzen- 
besatz,  randal.  netzfoniiiges  Gewcbe,  de  rendon, 
de  rondon,  mit  eiuem  Schlage,  pliitzlich,  heftig; 
ptg.  renda,  Spitze,  Kante,  de  ronddo,  de  roldilo, 
plotzlicb,  heftig.  Vgl.  Dz  263  randa:  Kluge  untcr 
„Rand" ;  Mackel  p.  59. 

6647)  [*rauetta,  -am  /'.  i  Demin.  zu  rana\,  kleiner 
Fro.sch ;  davon  frz.  (mit  volksetymologiscber  An- 
gleicbung  an  reuie]  reinclte,  froscbartig  gefleckter 
Apfel.     Vgl.  Dz  667  s.  v.:  Fafs,  RF  III  490.] 

6648)  [mittellat.  rangifer,  -um  m.,  Rennticr; 
ital  ranfji/'ero;  frz.  rany(i)er,  ranyi/ire  (das  iib- 
licbe  Wort  ist  retine  =  altnord.  hrein,  ren);  span. 
rangifero.  Vgl.  Dz  264  rangiferof^ 

raiik  s.  ranc. 

66491  *rauiieuliis ,  -om  in.  (Demin.  zu  ratut), 
Froscb ;  ital.  ranoccliio  n.  -a:  prov.  granolha; 
altfrz.  reiioiiille:  ueufrz.  f/renouille  (das  an- 
lautende  ;/  «rkliirt  sich  wobl  aus  Anlehmmg  an 
yrais.iet  =*c)(is.<e<(H.s-,  Demin.  v.  crasxus,  fett;  prov. 
qresset,  Laubfroscb ).  Vgl.  Dz  603  ifrenoudle :  Grober, 
ALL  V  130. 

6650)  raniineillfis ,  -um  m.  (Demin.  zu  rana), 
Froscb  (im  Roman,  amb  Pflanzennanie,  z.  B.  friaul. 
nariinehel  etc.,  vgl.  Bebrens  p.  26) ;  ital.  ranunculo, 
-olo,  vgl.  Canello,  ACi  Ul  353. 

6651)  rapa,  -am  /'.  (scbriftlat.  gewohnl.  raptim), 
Riibe;  ital.  rajja,  davon  racUza,  Riibenkraut, 
ravizzcme.  Riibsamen,  fenier  raperouzo,  rajicrnnzolo, 
ram]innz(do,  Rapunzel  (frz.  raiponce;  span,  re- 
ponclte,  ruiponee;  ptg.  ruiponlo),  vgl.  Dz  264 
raperomo;  sard,  rabn:  (rum.  rapifa.  Raps);  rtr. 
rava:  neuprov.  ravo:  frz.  ciiDe  (mundartlieli  rere); 
cat.  rahe,  rare  in.;  (span,  rdbaiio).  Vgl.  Grober, 
ALL  V  130  (fiibrt  auch  tirol.  re/  an). 

6652)  rapax,  -acem,  rauberiscb;  ital.  rapace; 
span,  rapaz ,  rauberiscb  (bedeutet  auch  „jungcr 
Bnrscbe,  Knabe",  eigentl.  wohl  „Kind'",  weil  kleine 
Kinder  nach  allem  greifen,  dazu  das  Fern,  rapaza, 
Madcben)  ,  davon  abgeleitet  rapagon ,  Burscbe, 
rapaceria.  Kinderei;  ptg.  rapace,  rauberiscb,  rapaz, 
Knabe.  Burscbe,  rapaza,  Miidchen,  rapagdo,  Burscbe. 
Vgl.  Dz  481  rapaz:  Caix,  St.  466,  zielit  bierber 
auch  ital.  rahaccliio,  gleicbsam  *rapaculu.'i,  Knabe, 
ist  aber  geneigt,  die  ganze  Wortsippe  von  *rapare, 
scheeren,  abzideiten.  Die  Diez'sche  Auifassung  diirfte 
indesseu  die  bessere  sein. 

6653)  rapbanus,  -um  i».  {^a(pavog),  Rettich; 
ital.  rafano,  racano,  ravanello,   vgl.  F^lechia,  AG 


II  373:  sard,  rabanella;  prov.  rtdianel-s;  cat. 
ravanet;  span  rdhnuo:  ptg.  n(^«o.  Vgl.  Dz  480 
raliano;  Griiber,  .VLL  V  130;  s.  oben  radix  fortis. 

6654)  rapidus,  u,  um  (rapere),  reifsend ;  ital. 
rapido  und  ratto,  rasch,  vgl.  Flechia,  A(i  II  325 
Anm.  2,  u.  Caiiello,  AG  III  330,  (Diez  392  setzte 
ratto  =  raptu.i  an);  rum.  rtipede,  dazu  das  Verb 
raped  ii  it  i,  antreiben,  driingen;  prov.  raheg-z; 
altfrz.  cnrfe ;  (n  e  u  f  r  z.  rapide):  span.  ftg. rapido, 
raudo,  davon  raiidal,  Giefsbach.  Vgl.  Dz  481 
raudo. 

6655)  rapiua,  -am  /'.  (rapere),  das  Wegraffen; 
davon  vielieicht  prov.  raina,  Streit,  (eigentlieh 
Rauferei). 

6656)  (*rapinariiis  ^  prov.  rabinirr-s,  reifsend.J 

6657)  rapio,  rapui,  rSptiim,  rapere,  raffen, 
rauben;  ital.  rapire:  rum.  rapesc  ii  it  i:  frz. 
ravir,  entziicken,  eigentl.  hinreifsen;  davon  abgeleitet 
ravin,  Rifsweg,  ratiner,  einenRifsweg  hervorbringen, 
aushoblen,  ravage,  Dnrch-,  Zerreiisung,  ravager, 
verwiisten,  vgl.  Dz  666  ravir;  nach  Diez  480  s.  r. 
geliort  bierlier  auch  span.  ptg.  rabo,  Schwanz 
(eigentl.  das,  was  nachgezogeu.  nachgeschleppt  wird, 
vgl.  das  deutsche  „Schleppe"),  davon  abgeleitet 
raboao,  zottig,  rabear,  -ejar,  schwanzeln,  viell.  aucli 
raposa  (selten  raposo),  Fuchs,  der  also  nach  seinem 
zottigen  Scliwanze  benannt  worden  sein  wiirde,  vgl. 
Dz  481  s.  V  :  nach  Bugge,  R  III  156,  ist  aus  ptg. 
rabo  -\-  tela.  Ijcinewand,  entstanden  frz.  rapatelle 
„toile  faite  de  queue  de  cheval". 

6658)  german.  rapou,  raffen;  davon  ital.  arrap- 
pare,  wegreifsen,  (rampare,  klettern,  frz.  ramper, 
kriechen ,  nebst  dem  Participialadj.  rampanle  frz. 
ranijiaiit  u.  dem  Vbsbst.  rampe,  Stiitzpuukt  beim 
Klettern,  Sims,  Gelander.Erhiihung,  gehort  zu  rampa, 
Klaue,  welches  wieder  von  german.  *rainp,  Kriini- 
nuing,  Krampf,  herzuleiten  isti ;  ji  r  o  v.  rapur,  reil'sen, 
raffen,  klettern;  span.  ptg.  rapar,  die  Haare 
wegraffen,  wegputzen,  scheeren.  Vgl.  Dz  264  rappare 
(262  rampa  will  Diez  auch  rninpare,  ramper  aus 
ndd.  ndl.  rapen  ableiten,  u.  Mackel  p.  60  stimuit 
dim  darin  bei,  indem  er  auf  prov.  rapar,  klettern, 
sich  beruft;  indesseu  die  Ableitung  von  rampa, 
bezw.  *ramp  ist  doch  die  niiher  liegende;  die  Bedtg. 
^klettern"  des  prov.  Verbums  scheint  nicht  einmal 
hinreicliend  sichergestellt,  aber  auch  weun  sie  fest- 
stande,  wiirde  sie  sich  erkliiren  lassen,  ohne  dais 
es  notwendig  ware,  rapar  u.  nnnpare  fiir  dasselbe 
Wort  zu  erachten). 

6659)  mhd.  rappe,  Kamm  der  Traube,  =  (?)  ital. 
rappa,  Biischel,  vgl.  Dz  392  .<.  v. 

6660)  mhd.  rappe,  Grind,  ^  i  t  a  1.  rappa,  Schrund 
an  den  Fiifsen  der  Pferde,  vgl.  Dz  264  rappare. 

*rapso  s.  *raptTo. 

6661)  [*raptio,  -are  (raptim),  rauben;  all  ptg. 
rausar,  raiixar,  roitsar ,  roij:ar,  Frauenraub  be- 
gehen.  dazu  das  Vbsbst.  roin:oni.  Vgl.  Dz  481 
ruusar.]  Grober,  ALL  V  131,  setzt,  u.  wohl  mit 
Recht,  *rapsare  als  Grundwort  an. 

6662)  *rapto,  -are  (Intens.  v.  rapere),  rauben: 
prov.  raiitar,  wegreifsen;  ptg.  raptar,  i'rauenraub 
begehen.  Vgl.  Dz  481  rausar  u.  666  raptar.  — 
Vielieicht  sind  =  raptare,  *arreptare  anzusetzen 
auch  span.  ptg.  rebatar,  arrebatar,  eiitreifsen,  vgl. 
Dz  4S2  rebatar. 

6663)  raptor,  -orem  m.  (rapere),  Rauber;  ital. 
rattore,  (rapitore);  (rum.  rupitor);  (frz.  ravisneur); 
cat.  span.  ptg.  raptor.  Die  iiblichen  Worte  fin- 
den  Begriff  „Rauber"  sind  aber  latro  (s.  il.)  und 
*briganl-  (s.  oben  btikan)'. 


r>(>» 


(ilU;4)    nkplOri 


OfiRS)  riltlOi-lHo 


(»04 


)UiU4)  rtptllK,  •urn  m.  frn/ifrr),  Ann  Kcifiicti, 
riiiilM>ii;  itnl  rntto:  (ruin,  rilpil);  prov,  rn/i-: : 
fr/..  rtifil  (\fe[.  \V  1;  cut.  iipnn.  ylg.  riiiiln.  iiiifrnT- 
•li'iii  Kpnii.  riilii.  (Kir»,  liiirkl,  Nii ,  Aut;<'>il>li<'l>. 
Weil,..     V^rl.  Vt  481   ruin. 

nkpjini  s.  rftpi. 

»>»itU)i-  iirnli.  raqama  ( Kroytii);  11  181'',  liolir.  rrU-iim 
:toixilltn;  vjri.  UoiihcIi,  Z  I  -illO.  Strt>ifoii  in  cim'n 
StofT  wobon :  ital.  riniMiiirc  atickoii.  ila/ii  diiH 
Vlmbht.  ricnmo.  Stickoroi ;  f  r?..  rrcumrr  («liis  (ililirlitt 
Wort  ist  iilwr  hnxlrr  iiiis  border  v.  /lOCi/.  Kiuul); 
.<]ian.  ]>t>;  (•«•(imur,  diizn  das  Vbsbst.  rrcnim/. 
V>;I.   D/.  'J»!!!   ricitmnre. 

titJtitii  niK'sco,  -ere  (inrH.s),  dilnn  wt-rdpn,  iib- 
iiobnuMi,  sich  niindern :  rum.  nirr.tc  I'l  it  i;  span. 
rarrcrr.  rnUcrr,  danobiui  rulenr  «=•  *radrar. 

(!t;(!7)  rikritu.s,  •ateiil  /".  (ruru.t),  Korin},'«  Anzald, 
S'lliMiboit;  ital.  rarttii :  rum.  ntritute:  prov. 
raritnl-z.  rarelat-z :  f  rz.  rnretr:  cat.  riiretal :  span. 
raritliid :  pt;;.  raridadr. 

iXliS)  rirus,  a,  uiu,  solt«n;  ital.  rnro  „cho  si 
riferisce  al  prcpo",  rado  ,,cbo  .si  riferiscc  al  tempo 
e  alio  spazio",  vfjl.  Cancllo,  At!  Ill  3G0;  zu  rado 
das  Vorbum  diradure,  vordiiunon;  prov.  nic-.s-.-  f  rz. 
rarr,  (ob  das  altfrz.  Adv.  relmcnt  „soltcn"  in  LRois 
11  =^  "rcrmeiit,  rercnient  anj^sotzt  wordcn  darf,  ist 
fraRlicli,  \g\.  Loser  p.  106);  nat,  rar:  span.  ptg. 
rnro,  ndo.     \'gl.   Dz  392  rado. 

G(iti9)  arab.  rlLs,  Kopf  (Kreytjijj  II  11)3");  span. 
res,  ein  Stiick  Scblaclitvieh;  pt>;.  rez.  Vgl.  Dz 
483  res. 

GG70)  altnord.  rAs,  Wasserrinne,  Kennon,  Lauf; 
prov.  rasa,  Lauf,  Rinno;  altfrz.  rasse,  rais.ie. 
V(,'l.  Maokel  p.  48:  Kausch,  Z  II  104. 

Gt)71)  mittellat.  Rascia,  -am  /'.  Landesuame  (oin 
Teil  Slavoniens) ;  davon  vielleicht  ital.  niscia,  einc 
Art  Zeufj,  Sarscbe,  Vf;l.  Dz  2G4  raso. 

6672)  *rasculo,  -are  ir.  *ra.icidum  v.  rds-), 
kratzen,  schabcn;  ital.  ra.'<chiare,  .schabon.  davon 
rnjc/i in, Kratze;  rtr.  rascldar.  rechen;  prov.  rasclar, 
schaben  (im  Neuprov.  ^eggun");  frz.  rnder :  cat. 
rasclar,  reelieii.  Vgl.  IJrober,  ALL  V  132;  Ascoli, 
Studj  «rit.  II  105  (nalim  *rastlum  fiir  ra.itritm  als 
Grundwort  an^;  Dicz  264  rascar  leitete  die  Wort- 
sippe  auf  *ra.iiculare  zuriick. 

GG73)  *rascii]um  «.  (v.  ras-),  ein  Werkzeug  zura 
Scbaben  oder  Kratzen;  neuprov.  rnscle,  Egge; 
frz.  racle,  Kratzeisen;  cat.  rnscle,  RecLen.  Vgl. 
Grober,  ALL  11  132;  Ascoli,  Studj  critici  II  105 
(nabra  *rastli(m  fiir  rostrum  als  Urundwort  an); 
Diez  264  rascar  leitete  die  Wortsippo  anf  *rasiculare 
zuruck. 

G674)  *rasea,  -am  /.  (rasis),  cine  Art  Pech; 
ital.  raijin,  Harz;  rtr.  rascha,  raischa.  Vgl.  Dz 
392  ra<iia;  Ascoli,  AG  I  362;  Grober,  .\LL  V  131. 

6675)  *rasiea,  -am  /'.  (rasis)  =  frz.  rache, 
Bodensatz  des  Tlieers,  vgl.  Dz  663  s.  v. 

6676)  *rasico,  -ire  (ca.-.n-s),  kratzen,  schaben; 
(ital.  rasco,  Scbabeisen;  prov.  rasca;  altfrz. 
rasc/ie,  Kratze,  Grind);  sard,  rasiyare,  abkratzen; 
cat.  span.  ptg.  ra.icar,  kratzen;  auch  span.  ptg. 
rasyar,  kratzen,  zerreifseu  (wovon  rasyuiiar,  ras- 
cunhar,  kratzen,  einon  Grundrifs  machen,  skizziereu, 
rasyon,  rasySo,  Rifs,  rasyo,  gesehwungener  Schrift- 
zug)  gehort  wohl  zu  rasicare  und  nicht,  wie  Diez 
will,  zu  resecare.  Vgl.  Dz  264  rascar;  (Jrober, 
ALL  V  131. 

66771  raso,  -are  (rasu.i),  scheeren;  ital.  sard. 
rasare:  neuprov.  rasa;  (Ti.raser;  cat.  arrasar; 
span.  ptg.  rasar.    Vgl.  Dz  264  rasare;  Grober, 


ALIi   V    131.  Kin  I'articipinladjoktiv   zu   oinoni 

Verb  'rasfre  ist  ital.  rnsenlr ,  prov.  rasrn ,  an 
etwas  stri'ifeiid,  diclil  ilaran ,  iialie  bei ,  vgl.  D/. 
6G9  ree. 

(i678)  gerinan.  'ratipili,  kratzen,  zusaiiuneii- 
scbarrun;  ital.  riisjiare.  abkratzen  idaneben  dax 
dom  Kranzds.  i<iitl«liut«  rd/inrr  „ridurre  iii  polvoro"), 
vgl.  Canollo,  AG  111  314  nnd  3G1 ;  dazu  das  ijbst. 
ras/io.  yrnsfio  (das  aiilaulende  y  erkliirl  sicb  aus 
Anlelmuiig  aii  yraiijinla  und  dgl.),  TrauliiMikanim, 
Kiiudo;  prov.  /(I.v/hi,  Traubenkaniiu :  frz.  niper, 
abkratzen,  absrhabeu,  dazu  das  VbsliHt.  rdpr,  Raspel, 
«ovoii  wicdor  abgeleitet  ;(i/)u'T<',gl('iidiKain  *riispiiria, 
acliartige  Kliuge,  alter  Degen ,  vgl.  Dz  665  .i.  v.; 
span,  ptg  raxpar,  scbaben,  rasi)a,  Raspol.  Vgl. 
i)z  2()4  raspare:  Mackel 'p.  71. 

(iG7'.l)  ra.st(!|lii.s,  -um  m.  (Douiiii.  v.  raster),  kloiuo 
Hack»,  Karst;  ital.  raslello,  danebeu  rastrcllo, 
Recbeu;  frz,  rtitrau,  davon  abgeluiti't  rutclitr,  Raufe, 
Gestell;  K|ian.  raslUlo,  rastrillo,  Haken,  (iattor; 
ptg.  raslel{l)o,  -illm.     Vgl.  Dz  2G4   raslro. 

GG80)  rastriim  »i.  (radere),  Hacke,  llarke;  itaL 
raslro,  Rochcn ;  span,  raslro,  VVerkzcug  zuni 
Schluppen  oder  Sclileifen,  Sclilitten,  Scbloppnetz, 
die  beim  Sclilep]H>n  auf  dom  Boden  untstebendo 
Spur,  Kiibrto;  ptg.  rasto,  -stro  mit  dcrsolbcn  Bodtg. 
wie  ini  Span.     Vgl.   |)z  ;?G4  rastro. 

GG81)  riiKilrii,  -am  /'.  {radere).  das  Scbaben, 
Kratzen;  ital.  rasura  (dauebon  radititra,  das  Ab- 
scbabsel);  rum.  rdsurd  (A^xncWn  rdsdtnytl):  prov. 
rasura;  frz.   rasiire;  cat.  S]ian.  ptg.  rasura. 

GG82)  riiisus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  radere),  g«- 
scboren;  ital.  raso,  ein  glattos  Zeug;  prov.  ras, 
entblofst,  beraubt;  frz.  ras,  glattcs  Zeug;  rez 
(eigcntlicb  gleicll^ara  geschorcner,  glattxsr  Bodou), 
Ebono,  Flache,  rez-de-chausee,  der  mit  der  Strafse 
auf  einer  Fliiebo  liegcnde  Teil  ilea  Hauses,  Erd- 
gescbofs;  span,  raso,  glattes  Zeug,  davoii  abgeleitet 
rasilia,  Sarsche;  ptg.  rez,  wagerechte  F'lacho,  rez 
de  chilo,  Erdgeschofs.     Vgl.  Dz  669  rez. 

6683)  altnfriink.  riita,  Honigseim;  altfrz.  ree, 
rate,  Uonigwabo,  davon  raton,  eine  Art  Kuclien ; 
nach  gewohnliclicr  Annabme  ist  frz.  rale,  Milz, 
ebenfalls  =  rata,  die  Bedtg.  wiirdo  sich  verniitteln 
lasseu  (die  Milz  hat  als  lockercs  Zelleugewebe  eine 
gewi-sse  Ahnliuhkeit  mit  einer  Honigvvabe),  aber  das 
zwischenvokalischc  t  steht  entgegen,  glcichwohl  ist 
eine  andere  Ablcitung  nicht  zu  finden;  von  rafe  ist 
abgeleitet  altfrz.  ratter,  milzsiichtig,  niurrisch, 
goizig  (vgl.  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  810)  und 
neufrz.  derate,  milzlu.s,  frei  von  Milzsu<:bt,  niunter. 
Vgl.  Dz  262  layyio  u.  6G5  rule:  Mackel  p.  38. 

6684)  iirab.  ratam,  ratamali  (Frcytag  II  120*), 
Ginster,  =  sjian.  jitg.  retamn,  Ginster,  vgl.  Dz 
483  s.  V. 

G685)  ndl.  ratelen,  rateln,  klappern;  dav.  viel- 
leicht  frz.  riilcr,  rocheln,  rale,  Kalle  (ein  Suiupl- 
vogell.     Vgl.  Dz  664  ruler. 

GG86)  ♦ratellus,  -um  tn.  (Demin.  v.  ratis),  Elofs; 
prov.  radelli-z;  txi.  radeaii.    Vgl.  Dz  663  radeau. 

6687)  ratio,  -ouem  f.,  Bereohiiung,  Geschaft, 
Oberlegung,  Vernunft;  ital.  rayione  und  razione 
(letztercs  ein  Gallicismus  fiir  porzione),  vgl.  Canello, 
AG  III  343;  vgl.  auch  Canollo,  Riv.  di  til.  rom.  I 
132,  s.  oben  unter  radix;  prov.  rnzo-s;  frz.  raisoti, 
Vernunft,  ii.  ration  (gel.  \V.),  Anteil;  span,  razon, 
Vernunft,  racum,  .\nteil;  ptg.  razdo,  Vernunft, 
rafdo,  Anteil.     Vgl.  Dz  265  razione. 

6688)  *ratTocino,  -are  (ratio,  schriftlat.  Depo- 
nens),  schliel'sen,  folgern;  ital.  raziocinare. 


605 


UtiS'J)  rationaliilis 


6713)  recapltp 


(i(>6 


6689)  rStioiiabilis, -c  InidV)),  voriiiiiifti;;;  (ital. 
nt'iiiDieriilf) :   t'rz.   ruixijiniahle  etc. 

(iiiDu)  |*riili(mo,  -iire  (raiio),  verruniftf^ernars, 
ileiiken,  reiloii;  ital.  raziiiiiarc  nraziociiiare"  und 
laijionaie  „(liscorivio  ragioiiatamonte",  vgl.  Canello, 
AG  111  343;  prov.  rasonar :  frz.  raisonner;  span. 
r(i2oiiar :  ptf?.  rasoar.] 

(i(ii)ll  ratis,  -em  /'.,  Flofs;  ilavoii  nacli  Furator, 
Z  1  501,  altfrz.  re,  Selieiteiliaufcn.  Diez  tiGC 
stcllto  relu  als  Orumhvort  auf;  Hartsdi,  Z  II  311, 
mJid.  niz,  vgl.  (lagogen  G.  Paris,  K  VII  630;  Baist, 
RF  I  445,  stimint  Barts(^h  boi. 

6692)  alid.  rato  ?)i.,  ratta /'.,  Rattc;  ital.  ratio: 
prov.  frz.  rat;  span,  rata,  -on,  davon  ratonar, 
bonagen,  ratear,  kriechen,  ratero,  kriechend ;  ptg. 
rato,  -(io,  davon  ratur.  benagen.  Vgl.  Dz  264  ratio; 
Mackel  p.  42;  Tb.  p.  75. 

6693)  arab.  «i-ratt  (Froytag  II  160"),  ein  Cie- 
wicht;  altspan.  arratc,  ein  Gewicht  von  4Pfund; 
neuspan.  arrelde,  arrel;  ptg.  arratel.  Vgl.  Dz 
425  arrcl. 

6694)  *raucidius,  a,  uiu  (niucm:),  etwas  rauh 
tvon  dor  Stimme) :  davon  vielleicht  nach  Dz  666 
»•.  V.  prov.  ruimt-s,  rauh  (fiir  ilas  Gefiihl);  eat. 
rvst ;  (naiih  Forstor  zu  Ch.  as  II  esp.  1 1692  und 
Z  III  261,  gehiirt  bierher  auch  altfrz.  roiste,  steil, 
wozn  das  Sbst.  rostece,  vgl.  Lesor  p.  109),  inilessen 
ist  dicse  Ablcitung  niehr  als  unwahrscheinlich.  Ebcr 
daif  man  wobl  an  Zusamraenhang  mit  german. 
ransljaii,  rosten  ,  denken  :  scharf  gebratene  Dingo 
crhalteii  eine  raube  Oberflacbe. 

6695)  raucus,  a,  urn,  heiser;  ital.  rauco  ^aspro 
e  forte",  roco  „di  suono  debole",  vgl.  Canello,  AG 
ni  328;  auf  Vermiscbung  von  rauciai  mit  flaccus, 
bezw.  auf  einem  *llaucai>  berubt  vielleiobt  fioco, 
heiser,  vgl.  Dz  371  s.  v.;  (cat  rone,  liei.ser;  span, 
altptg.  roncn ,  diese  pyreniiischen  Worte  gehen 
auf  roticare  vcm  gr.  poy/os  zuriiok).  Vgl.  Dz  484 
ronco. 

6696)  altnord.  rau8-r,  rot,  +  hvaI-1,  Wal ;  davon 
abgeleitct  f  rz.  rorqual,  rotlich  aussebonder  Walfiscb, 
vgl.  Bugge,  R  UI  157. 

6697)  german.  raustjan,  alul  rostan,  rosten; 
ital.  arroUire,  davon  arroslo,  arrostito,  Braten; 
prov.  raustir;  frz.  rotir,  davon  /oJ/,  Braten;  cat. 
riistir.     Vgl.  Dz  276  rostire;  Mackel  p.  119. 

6698)  altnfrSnk.  *rauz  {got.  raits],  Rohr;  prov. 
raiiH,  dazu  das  Dcrain.  raiizel-s;  frz.  nur  das  Demin. 
roseau  (aus  ro^el),  Binse.  Vgl.  Dz  665  raits; 
Mackel  p.  118_.  _ 

6699)  [*raTicucio,  -ire  (ravis),  heiser  werden, 
wird  von  Cb.  p.  226  als  lat.  Typus  angesetzt  zu 
rum.  riKjuseac  li  it  i,  heiser  werden.] 

raz  s.  oben  radix. 

67001  RAzi  od.  Rhazis,  Name  eines  arabischen 
Arztes,  naoh  dieseni  benannt  ein  von  ibm  einge- 
fiibrtos  Heilniittel  frz.  hhuic-Hhasi)),  daraus  volks- 
etymologiseb  Olanc-raisin,  Bleiweifs,  vgl.  Fafs,  RF 
III  495. 

6701)  re  (untrennbare  Partikel  in  Kompositis) ; 
viber  die  Scbicksale  dieses  Prafixes  im  Roman,  ist 
namentlich  hervorzubeben :  1.  in  ital.  Mundarten 
erscbeint  sie  vielfach  in  der  Form  ar-,  vgl.  Flecbia, 
AG  II  26;  2.  im  Altptg.  ist  das  aus  re  cntstandene 
er,  ar  treunbare  Partikel  mit  der  Btdtg.  „noch  dazu, 
aufserdem,  audi",  vgl.  bieriiber  die  boebst  interessante 
Untersuchung  von  Gomu,  R  IX  580. 

6702)  re-  (in  Zusamniensetzungen),  zuriick,  wieder, 
=  ptg.  er,  ar,  noch,  iiberdies,  vgl.  Gornu,  R  1X580 
u.  XI  87. 


6703)  f*rc +  iib  + alto, -are  (((/<«.'-);  davon  nach 
Muratori,  dessen  Annahnic  Diez  393  .s.  f.  nicht 
gcrade  gutboifst,  aber  audi  nicht  niil'sbilligt.  ital. 
ribaltare,  umstiirzen.  Kessor  erkliirt  Caix,  St.  49, 
das  Wort  aus  rivoltare  =  *revoltare  von  cohere; 
auch  auf  got.  vaJtjan  woist  er  bin.] 

6704)  [re  +  ad  +  altufriink  *botan,  stofsen; 
daraus  frz.  rabuter,  hobeln,  davon  robot,  Hobel; 
auch  ital.  ributtare,  prov.  rebotar,  zuriickstofsen. 
Vgl.  Dz  663  rabotcr;  Mackel  p.  28.J 

6705)  [*rc  +  ad +- gusto,  -are  [i/Kstare)  =  (r/,. 
ragotUer,  den  Appetit  reizen ,  dazu  das  Vbsbst. 
ragout,  ein  den  Appetit  reizendes  Gericbt.  Vgl.  Dz 
663  riigniiter.] 

6706)  [*re  +  ad  +  Tiilido,  -are  (validus)  ^  f  n. 
ravaiider.  flicken.  vgl.  Dz  666  x.  v.] 

6707)  [*re  +  advei-so,  -are  (advemus)  =  ital. 
ravcer.iare  (daraus  rabberciare,  sicil.  abbirgari) 
„raccommodare,  ravviare",  vgl.  Caix,  St.  467. J 

6708)  [re  +  ad+*vmdio,  -Ire  {viridia)  =^  alt- 
frz. i-<irfrrf()(daneben  reverdir),  wieder  griin  werden, 
davon  das  Participialsbst.  raverdie  (daneben  ren- 
verdie),  Friihlingslied,   vgl.O.  Schultz,  Z  IX  150.] 

6709)  [re  +  *aiiiarico,  -are  {amariis),  verbittern, 
=  ital.  rammaricarsi ,  sich  beklagen,  dazu  das 
Vbsbst.  rammdrico,  Klage,  Kunimcr.  Vgl.  Dz  15 
auiaricare.] 

6710)  rebello,  -iire,  sich  auflehnen;  ital.  re- 
bellarc,  (daneben  ' rocellare,  arrovellare,  orgriinmen, 
wiitend  inacben,  woven  ilas  Sbst.  rovello,  rovella, 
Ingrimm ,  von  Diez  394  von  rubeUiis  abgeleitet) ; 
pro  V.  revellar,  sich  auflehnen,  dazu  das  Sbst.  repel-s, 
Auflehnung;  altfrz.  reveler,  sich  auflehnen,  Dber- 
inut  treiben,  sich  belustigen,  dazu  das  Sbst.  revel 
mit  den  entspr.  Bedeutungen;  neufrz.  rebeller, 
(gel.  W  );  dazu  das  Sbst.  rehelle,  Aufriibrer;  span. 
rebelar ,  davon  rebelde ,  aufriibrerisch,  rebetdia, 
VVidersetzlicbkeit;  ptg.  rcbellar.  Vgl.  Dz  669  revel; 
Tobler,  Z  X  578;  Scbeler  im  Diet,  unter  rever 
glaubt,  dafs  reveler  in  der  bier  in  Rede  stehenden 
Bedtg.  von  ri'ver  abgeleitet  sei. 

6711)  reburriis,  a,  um,  sicb  emporstraubendos, 
struppiges  Haar  habend;  neuprov.  reboiis;  frz. 
rebours,  (struppig),  Gegenstrich,  davon  das  Verb 
reboamer,  rebrousser,  gegen  den  Strich  des  Haares 
fabren,  vgl.  Grbber,  ALL  V  234,  wo  auch  die  feine 
Bemerkung  „das  auslaut.  s  wird  daher  riibren,  dais 
das  Wort  vorwiegend  auf  den  Plural  von  capdlus 
bezogen  wurde".  Diez  70  broza  bracbte  das  Wort 
in  Zusammenhang  mit  brosse  etc.,  s.  oben  *biirs^a. 
C.  Michaelis,  St.  261,  wollte  die  Worte  aus  revor- 
siim  ableiten,  was  unhaltbar  ist. 

6712)  [*recachinno ,  -are  (cachinno),  hell  auf- 
lacben;  ist  nach  Diez  267  das  Grundwort  zu  prov. 
reganhar,  reganar:  altfrz.  recaner .  recaignier; 
neufrz.  ricaner  (ri-  fur  re-  durch  Anlebnung  an 
rire),  grinsen,  bobnisch  lacben;  span,  reganar; 
ptg.  reganhar.  Littre  und  Scbeler  zweifeln  mit 
Recht  an  dieser  Ableitung,    der   erstere   setzt   abd. 

I  geiiKin,  giihnen,  als  Grundwort  an  u.  diirfte  daiuit 
I  das  Riclitige  getroffen  haben;   frz.  ricaner  scbeint 

durcb    gelebrten    Eintlufs    italieniscbes    Priifix    er- 

balten  zu  haben  ] 

6713)  [*recapito,  -are  (caintt),  zu  En<le  bringon, 
besorgen ,  geschiiftlich  ordnen;  ital.  ricapUare, 
bestellen ,  dazu  das  Vbsbst.  ricapito ,  Besorgung, 
Vertrieb,Anweisung;  span,  recaudar,  (nach  Kopfen) 
Steuer  erbeben,  dazu  das  Vbsbst.  recaudo.  recado, 
Steuererhebung,  Anweisung,  Geschenk;  ptg.  recadar, 
recado.     Vgl.  Dz  482.]     Auf   die  span.  Bedtg.  der 


Ii(l7 


tiTItt  riiraptAli^r 


CtT.Ut)  i-.'.li>m|itlH 


Wort<ii|i|K>  Ki-lii<iiit  (itnl.l  rfntre  -•  rrcclirn  I'in^i'wirkl 
(II  hnl>cn. 

U'H^  'rPrApUtor,  -orcni  — •  ilnl.  riirnlliitoif, 
Wi.'ili.rkiiuf.T,  Kinlos.T.     Vj;!.  Klwliin,  Ati  II  H71  f. 

•wl'ii  'iVpApto, -1»*  —  i  t  111.  r/riiWf(irc  wiiMlor- 
kntifoti;  fr/..  rurhrlrr;  ;iIIh|iiiii.  nlt|it);.  rrcnhiliir, 
I'rlan^.'i'n,  om-irln-ii.  \^\.  Di  -IS^  rrcaiitlur:  Klocliia, 
At;   II  :174   f. 

»«71(i)  «liil.  rercMn,  nu-ki'ii,  aiisKlivckvn ,  (liiii- 
li:ilti'iii:  ila\i>ii  ital.  rernrr.  ilnrrciclicii ,  hriii^n, 
v(.'l.   |l/  8!I3  >.  r. 

H7I7)  i^rens,  •riitcm,  Irisrli,  noii;  itnl.  recnilr: 
rum.  ircc-  prov.  rfcni:  {'i);  altfri.  ritisnnt ;  frz. 
ircrnt  [y^A.  Wort):  span,  rcririilc,  recirn ;  ptn. 
rrcmlf. 

ti718)  'rfrCnto,  *rtconlio,  -are  (rrcens),  frisrii 
iiini-licn,  rcini^oii;  ital.  (iipap  I  amrrntnrc  ..risciiic- 
iliian»  il  Imratd",  (inndiinci.)  iir;iii:er,  Kpi'ilvn  ;  prov. 
recriisiir :  (cat,  rfii/iir ■=  riwi/dirl;  span,  mriiltir 
(vi'raltotl.  Altfrx.  rrrjiinsirr.  rmncier.  anffriKclicii. 
siiiilpn ,  neiifrz.  rrrhiiixcr ,  aiitiwasrlu'n  (in  «lor 
Tiirlilicri'itnnKi,  riiiccr,  spiilen.  «onion  von  Scliolor 
ini  Anlijinj;  zn  Dioz  811,  u.  Flooliia,  AC  II  2!)  ff., 
olionf.ills  von  m-nitiare  alif.'oloitot ,  iiiilosson  niit 
I'lin-olit,  «io  Solielor  im  Diot.  .v.  r.  aolbst  hoinorkt; 
(i.  Paris,  K  IX  182.  fiilirt  das  orst^jenannto  altfrz. 
Vl>.  anf  altfrz.  cincen  -^  ital.  ciiiri ,  Lnmpoii, 
znriii-k  .  iinil  ilaniit  darf  man  sioli  in  Kozii^  aiiT 
iitliiiisier  pinvorstandoii  orkliiron.  nnr  froilicli  ist 
wiodor  dio  Horkunft  von  liiices  g:\n/.  dnnkpl.  Dioz 
K70  liiicer  .stcllto  altnord.  hrciiisii  al.s  Grnndwort 
fiir  liiicer  anf.  v^;!.  ilagoj^on  Fiirstcr,  Z  VI  112: 
Soluicliardt,  Z  VI  424,  daidite  an  ein  *ie-ii>iliiiic, 
dann  wiirc  abcr  *ri>iccr  zii  envartcn,  vpl.  cnmmciicer : 
l.ittro  .s-    (•    liraclito  *rc!<iiiccrnre  in  Vorsolilag. 

t>71'.))  recTpio,  cepi,  ej^ptnin,  cTpei-e,  ompfannon ; 
ital.  riccrcre:  prov.  recep  yecciip  nceuput,  recrhrc. 
dazii  d.is  Vbsbst.  reccpta,  Rczcpt;  frz.  leQois  rciiis 
rf\-H  recevoir,  dazii  das  Partieipialsbst.  recctle ; 
.span,   recihir,  recfhir:  ptj;.   ic'rher. 

6720)  J*recircellatiis ,  n,  um  (circellim  =  cir- 
eulux\,  goringolt,  =^  prov.  rcccrcdal-z;  altfrz. 
lecrrcelf.  vgl.  I)z  540  cercenu.] 

1)721)  reclto,  -are,  laut  vortraf^^n;  cat.  resar, 
horsafjon,  beton;  S])an.  ptg.  rcziir.  Vgl.  Dz  483 
re::ar. 

H722)  m'ogrnosco,  novl,  iiituni,  ere,  (wioder-) 
orkennen  ;  i  tal.  ricnnoscere :  rum.  reviiuoastc;  pro  \. 
rccoiioxcer,  ieconnoi,iser ;  frz.  recoiinaitre ;  span. 
leconucer:  ptg.  ncoiiliecer.  Wegen  der  Flexion 
vgl.  oognosro. 

B723)  *recredo,  -ere,  den  Glauben  andern,  den 
Ulaubon  verlieren;  ital.  ricre(ler(si),  andcren  Sinnes 
worden,  dio  Participicn  ricraleiitc  n  ricreiliilo  habcn 
dio  Bcdcntnng  „iibcrfiibrt,  iiberzeugt",  eigentlicli 
wohl  „das,  was  der  Walirhcit  entsprioht,  wiedcr 
glanl)end ,  zu  dicsom  Glaiibon  zuriickgobracht" ; 
prov.  (se)  rccreire,  den  Glaubcn  an  sich  selbst,  den 
Mut  verlicren,  recrezoi,  recremt ,  an  sich  selbst 
verzagend  oder  verzagt,  rautlos,  feig,  audi  den 
Glauben  andemd,  im  Ulauben  geandert,  abtrunnig; 
altfrz.  (sf)  rccreire,  recreant,  recreu  mit  dcrselbcn 
Bedtg.  wic  im  Prov.;  alt  span,  recreer,  den  Mut 
verlieren.     Vgl.  Dz  269  ricredcrsi. 

6724)  recrepo,  -are,  wiederballen  lasscu;  davon 
nacli  Dz  112  erepare  span,  reqtiebrar,  in  kleine 
Stiicke  brcchen  (hier  Icbt  also  die  cigentlicbc  Bedtg. 
von  erepare  nooh  fort),  die  Stiinme  (angenehm) 
crtimen  lassen ,  scliniciolieln ,  liebkusen ,  dazu  das 
Vbsbst.  requiebro,  Schmeichelei,  Liebkosuug. 


672fi)  roorosoo,  oron.  oroluin.  rrosocro,  «iodor 
warliKon  ;  i  I  .i  I.  i  n  h.mi  n  .  fr/,,  irirmlii- ;  iibor  reeriir 
«.  olion  iiiitor  kllllr:  «pan.  rrrrrefr;  ptg.  reerescir. 
Wogon  dor  Floxioii  h.  pnweo. 

ti72(!)  •n-otio,  -ar«>  trrrluK)  -^  ital.  ri::<ire, 
aufriolilon,  vgl.   1»/  27:!  >.  r. 

t'i727)  rt'oior,  -oreni  m.  ireiifre),  lA'itor;  ital. 
rettiire :  frz.  rrelrur  cto.,  iiborall  iiur  gol.  W. 

(i728)  rt'ftflu,  II,  um  (/■<•(/(>),  aiifgorii'litol,  gorado, 
Irccht;  ital    rittii,  roolit,  vgl.   Dz  272  v.  r. 

(>72!l)  *rfciilo,  -are  [cuius),  ziirilokwololioii;  i  in  I. 
riuciiUire  n  iii-eiiliiri  :     frz.     rrrnlir;     Hpan. 

rrcidiir;  ptg.  rcrimr.     Vgl.  Dz  271    niieiiltirr, 

6730)  reoftpPro,  -are,  wieilor  orlangon;  ital. 
reciiperiirr,  i-/('M/«i<i(r  ,,ritoriinro  in  possosso  di 
rose  pordnto",  ricorenirc,  ricovriirc  „anticamont« 
Huanto  reciiperarr,  ora,  c-oine  noiitro  pass.,  riffufi- 
ijirsi",  dazn  das  Vbsbst.  reciiprro,  ricovero,  vgl. 
Canullo,  AG  III  376;  prov.  recolirar,  sioli  orliolon, 
cohrur  (aiis  rectihrar  ziiriiokgobildot),  liokomniun; 
frz.  rrvoiirrcr,  niodor  bokomnion,  gonoson  d.  i.  die 
Gosundlioit  wioderbokoinmon,  altfrz.  miihrer,  bo- 
koniinoii,  (Scholer  im  .\nb:ing  zii  Dz  720  ziolil  liier- 
lior  aui'b  altfrz.  couihrcr,  paokoii,  bossor  abcr  deiitot 
man  ilas  Wort,  wio  Diez  551  .s'  i'.  o.s  gotban  hat, 
aus  ciiiiiiihire);  span.  reciil)nirxe ,  rMx  orholon, 
ciihnir,  bekommen:  j'tg  cuhrar,  bekommon.  Vgl. 
Dz  101  enhrnr. 

6731)  reciitio,  -?re,  zuniokprallon  niaoli(!n,  auf- 
riittoln;  spall,  ptg.  reciiilir.  ziiriickspringon ,  in 
Hewegung  versetzt  werdoii ,  lierboicilon  ,  boistohon, 
altspan.  rrcailir,  ziiniokkehren.    Vgl.  Dz  443  ciiilir. 

6732)  |*redo,  -are  (entweder  voiii  got.  redan, 
raton,  ordnen,  zurcuht  maclien,  sorgon,  vgl.  Mackel 
p.  85  f.  iind  Kluge  iintor  .jltat",  oder  vom  kelt. 
Stamme  reil-,  *rei(lhii-,  fertig  rnuchcn,  vgl.  Tli.  p.  76), 
ordnoii,  riisten,  bereiten ,  sorgen ;  ital.  iirrcdare, 
zurecht  maclien,  ziiriistcn,  schniiickcn;  jirov.  aredar, 
arrczar;  altfrz.  arri'er ,  arroier;  span,  iirrcar; 
ptg.  arreiar.  —  ital.  eorredare,  sohmiickcn,  aus- 
stattcn;  prov.  coiirear;  altfrz.  coiireer ;  noufrz. 
corroi/er,  Felle,  Tbon  u.  dgl.  bearboiten.  —  prov. 
dcsreiar,  aus  der  Ordiiung  komnien,  verwirrt  werden  ; 
altfrz.  dexroiier.     Vgl.  Dz  265  rcdn.] 

6733)  [*reduin  ».  (entweder  vom  got.  *reds, 
Sbst.  ZII  redan,  vgl.  Mackel  p.  85  f.,  oder  voin  kelt. 
Staminc  ri'd-,*reidho-,  fertig  mai'hen,  vgl.Th.  p.  76), 
Ausstattung,  Ausriistmig,  lieriit;  ital.  arredo, 
Zuriistung,  Geriit,  Putz;  jirov.  *«im-s,-  altfrz. 
arroi;  span,  arrec :  ptg.  ni/Tio.  —  iinX.  corredo, 
Ausriistung,  Ausstattung;  prov.  conrei-n ;  altfrz. 
conroi;  neufrz.  corrui,  Zurichtung  von  FoUen  und 
dgl.;  cat.  corrcu,  Wohlthat;  span,  corren,  Aus-, 
Abfertigung  (bcriihrl  sich  in  dor  Bedtg.  ,,Kurier, 
Post"  mit  correr  =  ciirrere).  —  prov.  dcsrei-s, 
Unordnung,  Verwirrung;  altfrz.  denroi,  derroi. 
Vgl.  Dz  2(55  redo.] 

6734)  reddo,  didi,  ditum,  dere,  daraus  (durch 
Anbildung  an  rendcre)  rendo,  -ere,  wicdergebeu ; 
ital.  rendo  resi  reso  u.  remluto  rendcre,  dazu  das 
Partieipialsbst.  rendita,  Einkiinfte,  Rente,  (eigentl. 
das  von  einem  Schuldnor  Zuriickgezahlte);  prov. 
rendre,  dazu  das  Sbst.  rcnta:  frz.  rendre,  dazu 
das  Vbsbst.  rente;  span,  rendir,  dazu  das  Sbst. 
renta:  ptg.  render,  dazu  das  Sbst.  rendu.  Vgl. 
Dz  267  rendcre. 

6735)  redemptio ,  -ouem  /".  {redimere},  Los- 
kaufung;  ital.  ccrfenrione,  Eriosung;  prov.  rcilem- 
CIO-.X-,  rezen-io-s,  Erlosung,  Losegeld ;  altfrz.  nmiif oh  ; 
neufrz.    rrdeinption   (gcL   W.),    rani^:on,   Loskauf, 


609 


673<>)  redemptiir 


6766)  refrifj6riiim 


tilO 


Losegoki;  span,  redencion ;  pt-^.  rcilempfoo.  red  en- 
{•rto.     Vgl.  Dz  665  ian{-on. 

6736)  redemptor,  -orem  m.  {rediuiere),  Erlosor; 
ital.  redentore  etc.,  iiberall  imr  gel    \V. 

6737)  dtscli.  redeii;  davon  vielleicht  altfrz. 
redoter,  thoricht  schwatzen;  nc a (iz.radoter  Diez 
663  s.  V.  zieht  vor,  das  Wort  von  lull.  doten,  cngl. 
dote,  kindisch  werden,  kindiseli  spin,  abzuloiteii, 
aber  das  will  wcder  zur  liedtar.,  noeli  zur  Bildimg 
recht  passcn  (die  Vorfiigung  dcs  le-  an  ein  german. 
Vcrbuni,  das  docli  erst  spiit  eingefiihrt  seiu  kiinnto, 
ware  befrcnidlich).  Scheler  ini  Anhang  zu  Dz  810 
n.  iui  Diet.  s.  v.  ist  geneigt,  in  redoter  einc  Ab- 
leitung  von  altfrz.  reder  zu  erblieken,  das  nach 
seiner  Meinung  aus  rahidare  ( .•  *rabder,  *radder, 
*rcdder)  entstanden  sein  u.  also  mit  ri'ver  =  *riibiarc 
in  Zusammenhang  stchen  soil.     S.  oben  *rabiii. 

6738)  redinio,  emi,  eiuptum,  imere,  loskaufen, 
erliisen;  ital.  redimere  (Part.  Prat,  redentu),  rime- 
dire  „riscattare,  ripararc,  provvedere",  vgl.  Caix, 
St.  486;  pro  v.  re^enur,  Perf.  u.  Part.  Prat,  redems 
(daneben  aber  auch  schwaehes  Perf.);  altfrz. 
raendre  (Part.  Pras.  mit  volksetymologischcr  Uin- 
bildung  roiamaid,  gleichsam  roi  nmant,  aus  raement, 
Erloser,  vgl.  Tobler,  Mitteilungen  I  266,  Fafs,  RF 
III485);  span,  rfrfeinic,  ifrfi'mir;  ptg.  remir.  Vgl. 
Dz  483  remir. 

6739)  redaco,  duxl,  dtietuiii,  dueere,  znriicfc- 
fiihren;  ital.  ridiirre,  dazu  das  Partieipialsbst. 
rid  otto ,  (raddotto\,  Kiickfiihrort ,  Sanimelplatz, 
Schanze ;  f  i  z.  ridiiire,  dazu  das  Participialsubst. 
rediiit,  Sammelplatz,  daneben  redoute  (aus  dem  ital 
ridotto  mit  Anlehnung  an  redouter],  Schanze,  vgl. 
Fafs,  RF  III  503;  span,  reducir,  ilazu  das  Sbst. 
rediHio  :  ptg.  reduzir,  dazu  das  Sbst.  reduto.  Wegen 
der  Flexion  s.  oben  duco.     Vgl.  Dz  270  ridotto. 

reductus  s.  rediioo. 

6740)  reduplico,  -are,  verdoppeln;  ital.  rad- 
doppiare  =  *rc-ad-<lujil.:  frz.  redouhler  etc. 

6741)  [*re-ex-battuo,  -ere  =  rura.  resbat  ui  ut  e, 
durchdringen.] 

6742)  [re-ex-capto ,  -are  ^  ital.  riscattare, 
loskaufen,  dazu  das  Vbsbst.  riscatto.] 

6743)  [*re-ex-e6Uoco,  -are  =  rum.  rescol  at  at  a, 
von  neuem  aufliebeu.] 

6744)  [*re-ex-e6udo ,  -ere  =  prov.  rescomlre, 
nisciDidre  (Part.  Priit.  rescost).  verbergen.] 

6745)  [*re-ex-corino,  -ere  =  rum.  rescoc,  copsei 
copt  coaee,  gar  kodien.j 

6746)  [re-ex  +  efitlo,  cussi,  eussum,  eutere, 
losschiitteln ;  ital.  riscuoto  scossi  scosso  scuotere, 
losmaehen,  loskaufen,  dazu  das  Vbsbst.  riscossa; 
prov.  rescodre,  Perf.  u.  Part.  Prat,  rescos,  dazu 
das  Sbst.  rescossa;  altfrz.  rebcorre,  Perf.  u.  Part. 
Prat,  rescos;  neufrz.  recourre,  dazu  das  Sbst. 
recottsse.     Vgl.  Dz  289  scuotere.] 

6747)  [*re-ex-facio  (facies)  =  rum.  resf'a}  ai 
at  a,  aufdeoken.  sehen  lassen.] 

6748)  [*re-ex-fflo,  are  {filiim)  =  rum.  resfir  ai 
at  a,  entreihen,  lijsen.l 

6749)  [*re-ex-folio,  -are  {folium)  =  r u m.  res/oiez 
ai  at  a,  blattern.] 

6750)  [*re-ex-frTugo ,  -ere  =  ru.m.  resfring 
frinsei  frint  fringe,  brechen ,  in  die  Hohe  Ziehen, 
zuruckbiegen.j 

6751)  [*re-ex-jadieo,  -are  =  rum.  renjudec  ai 
at  a,  entscbeiden,  erwagen.] 

6752)  [re-expando,  -ere  =  frz.  repandre,  aus- 
breiten  (das  Wort,  bezw.  repanderc.  scheint  in  den 
tibrigen  roman.  Sprachen  ganz  zu  fehlen).] 

Korting,  lat.-roii).  Worterbueh. 


6753)  [*re-ex-pTngo,  -ere  =  rum.  resping  pinsei 
pins  pinge,  zuriickstofsen.] 

6754)  [*re-ex-plTeo,  -are  =-  rum.  respic  ai  at  a, 
orklaren.l 

6755)  [*re-ex-post-maue  =  rum.  rc.ipoimdine, 
iibermorgen.] 

6756)  [*rc-ex-siillo,  -Ire  =  rum.  resar  (fur 
ressar)  ii  it  i,  seitwarts  springen,  verderben.] 

6757)  [*re-ex-scidTuni  n.  (vom  Stamme  scid, 
woven  scindere)  ist  nach  Vogel  p.  69  das  mutmafs- 
liche  Grundwort  zu  span,  resquicio,  Thiirangel,  in 
ahnlicher  Weise  setzt  er  an  cat.  esrpiey,  Spalte,  = 
*e.vscuUiim,  cat.  esqueixar,  abreifson,  span,  des- 
qitejar  ^*dc-ej:-scidiare,  prov.  esquissar,  zerreifsen, 
cat.  span,  esquinsar  =  *exscissare.  Vgl.  oben 
*exquiiitio  und  quietschen.  Vogel's  Ableitung  ist 
ansprechend,  aber  nicht  iiberzeugend,  es  widerstrebt 
ihr  span,  quicio,  das  doch  von  resquicio  nicht 
wohl  getrennt  werden  kami ,  u.  befremdlich  ist  an 
ilir,  dafs  I  sich  als  i  erbalten  haben  soil,  ganz 
bosonders  aber  mufs  man  daran  Anstofs  nehmen, 
dafs  sci-  sich  als  squi-  darstellen  soll.J 

6758)  [*re-ex-t5rno,  -are  ^  rum.  restorn  ai 
at  a,  um-,  verkehreu.] 

6759)  [*re-ex-torqueo,  -ere  =  rum.  restore 
torsei  tors  toarce.  verdrehen.  | 

6760)  [*refindicula,  -am  /'.  {findcre),  kleine 
Spalte,  =  altspan.  rehendija;  neuspan.  hendrija, 
remlija.     Vgl.  Dz  483  rcitdija.] 

6761)  [*reflato,  -iire  (//are)  ^  mo  denes,  arfiar, 
atmen,  vgl.  Flechia,  AG  II  19.] 

6762)  reflecto,  flexi,  flexum,  flectere,  zuruck- 
beugen  (romanisch  vorwiegend  in  iibertragener  Be- 
deutung:  eine  Sache  gleichsam  biegen,  um  sie  zu 
erproben ,  daher  erwagen,  uberlegen,  angebahnt 
wurde  diese  Bedeutungsiibertragung  durclx  die  Ver- 
bindung  animum  reflectere,  vgl.  z.  B.  Verg.  Aen.  2, 
741);  ital.  rifletto  flessi  flesso  u.  fUttuto,  flettere; 
frz.  refleter,  zuriickstrahlen,  brechen  (vom  Lichte), 
dazu  das  Vbsbst.  reflet,  Widerschein,  reflichir,  er- 
wagen (iiber  altfrz.  reflocher,  flocher  vgl.  Leser 
p.  105);  cat.  span.  ptg.  rejlectir,  daneben  reflexar 
{reflejar). 

6763)  reflexio,  -onem  /".,  das  Zuriickbeugen  (im 
Romanischcn  „dio  Betrachtung,  Erwagung");  ital. 
riflessione;  frz.  reflexion;  span.  ptg.  reflexion, 
dazu  das  Vb.  reflexionar. 

6764)  *refrango,  fregl,  fractum,  frangere  und 
refrlngo  etc.,  zerbrechen;  ital.  re-  und  rifrango, 
fransi,  fratto,  fraiigere;  prov.  rcfranh  frais  frait 
franker,  wiederholen,  dazu  das  ^^)sbst.  refranh-s 
und  refrait-z,  Verswiederholung,  Refrain,  daneben 
refrinher  mit  dem  Vbsbst.  refnm-s  aus  *refrinh-s, 
vgl.  0.  Schultze,  Z  XI  249  Anm.,  Diez  meint,  dafs 
refrim  sich  (nebst  frim)  an  fremitus  aniehne;  alt- 
frz. refrains  f rains  und  f reins  fraint  und  frait 
fraindre,  dazu  das  Tljsbst.  refrain;  span,  refringir 
(gel.  W.),  sich  brechen  (vom  Lichte) ;  ptg.  ref ranger 
(gel.  W.),  sich  brechen  (vom  Lichte),  Part.  Pras. 
refrangente  u.  refringente ;  Fremdwort  ist  das  Sbst. 
span,  refran.  ptg.  refrdo,  Spriichwort.  Vgl.  Dz 
266  refran;  0.  Schultze,  Z  XI  249. 

6765)  refrico, -are,  wieder  reiben;  span,  refregar, 
reiben,  dazu  das  Vbsbst.  refriega,  Reibung,  Zwist, 
Streit.     Vgl.  Dz  147  fregare. 

6766)  *refrigeriuin  *(.,  Erfrischimg,  Erholung, 
Ruhe,  Trost,  Freude,  Wonne  spendende  Sache;  ital. 
re-  u.  rifrigerio;  prov.  refrigeri-s;  altfrz.  refri- 
gere,  vgl.  Leser  p.  106;  cat.  refrigeri;  span.  ptg. 
refrigerio. 


Gil 


(>7t>7)  ri'fUKo 


»i7!t<i)  ro-liill.i 


(;i2 


rvfrTiico  s.  rvft-iinirn. 

t'lTi'iT)  'rffilM),  -arc  iv.  rrfiisiis  in  <li>r  Hi-iltt;. 
.viTKi-linialit"),  vi>r«i>it:orn;  itnl.  ci/MMiir  iiliim'licii 
rifiularf.  ^Ii>irli8iim  *rrllutiiir  fiir  nf'iitnir,  Tri'llii-li 
liloibt  (Ino  I'.iiulrin^Mi  iIok  /  luiorkliirlicli,  ilazii  iIjik 
Vbsl)st.  rifiiito);  ruin,  rr/iix  ni  at  a :  r ir.  rf/'iisnr; 
jirov.  rr/ ii.s'iir(il»iio)N>n  reftuUtr;  rehiizar.-siir  alicr  ist 
=  *irfH.<iirr.  iiiolit  =  reciisarr);  f  rz.  ir/ii.irr  (daiiclii'ii 
rrfiitrr;  nlH<r  altfr/.  rni.trr.  luMifrr..  ritsrr  ■=■  'irlii- 
sarc  nil-lit  =:  rreiiiKirr,  ilio  I!t>(lovltllIl^K(>lltwi('kollln^' 
solit>int  p<ncsi>n  zii  soin  «ziirtirkprallcii,  vom  finradoii 
\\i>);«  al>l>ii>)^n  ,  oinon  Soitonw»»;;  (<iMRolila<;eii ,  aiif 
Soifonwo)ji>M  nai'li  otwas  stri'lH-n,  li«lii;  lianiloln, 
lisU^  sein",  lia/.ii  ilas  Vliglist.  rK.ir,  List);  cat. 
refimar;  8|ian.  rehiixiir  (daiioboii  rffiitiir);  ptfj. 
refusar  («laiifbon  refiitiir).  Vcl.  Dz  270  rifiinarc ; 
Androspn.  .lalirb.  XII  471;  SrlicU>r  im  AiiliaiiK  zu 
Dr.  742  u.  ini  Diot.  n.  v.:  Urolior.  ALL  V  234. 

()7<J8i  refilto,  -6rc,  ziirficktrpibcn,  zuriickwoison; 
itaL  ritiutart.  ilazu  «las  Vbsbst.  rifniio:  prov. 
refmUxr:  frz.  n'/'uter:  nat.  span.  ptj;.  refnUir. 
Vfjl.  Dz  X)\\  ri/iiitnie:  Rimsch,  RF  111  45S. 

(i7»)9'l  |*r«^llllivn  »1.  {rt'finlin),  KiiniRreich ;  ital. 
rfiiHie:  prov.  rci/nlme-s:  frz.  rni/aiiiiie:  altspan. 
renlmr.  rrante;  (neiispan.  ptff.  reino).  VgL  Dz  265 
reamr;  Jloyor,  Ntr.  p.  81.] 

G770)  resralis,  -e  (rex),  koni<;lich;  ital.  regale 
II.  (iibliohor)  rc(i/(',  vgl.  Canello,  AG  111  374;  prov. 
rejal-s,  real-.i.  ri<tl-s:  frz.  roi/nl :  span.  ptp.  real 
^al8  Sbst.  Xamo  oincr  Miinze  unil  Benennnng  oines 
koniglichcn  Hanptqiiarticres  odcr  Heerlagors).  V;;!. 
Dz  481  real. 

6771)  [*reg5mlM),  -are  {fiamba);  davon  vielleiciit 
frz.  rrfiimbcr,  niit  den  Hufen  ausschlagen,  indcsspn 
ist  in  Hinsiclit  auf  das  (jlcichbcdeutendo  altfrz. 
regiher  dioso  Ableitung  sclir  fragwiirdig,  wic  sclion 
Dz  6G7  .V.  r.  horvorgehoben  hat.  | 

regrelo  8.  grelll. 

6772)  regestum  ii.  (schriftlat.  gowidinlicli  PI. 
regesta),  Vcrzoichnis,  Register;  ital.  registro  (da- 
ncbon  re.'ita,  Rcihe,  vgl.  Storm,  R  V  168);  prov. 
frz.  regUtre;  span.  rei7ts< ro, Register,  ristra,  Reiho 
(von  Zwiebeln  u.  dgl.l,  dazu  dasVb.  ristrar,  reihen; 
ptg.  registo  und  registro.  Vgl.  Dz  267  registro; 
Storm,  R  V  168.    S.  auch  Testis. 

6773)  reg-TS,  -am  /'.,  Konigsburg,  =  ital.  reggia 
(daneben  als  Adj.  regio,  regia),  vgl.  Canello,  AG 
m  349. 

6774)  [*reglmen  n.  (fiir  regimen  von  regere), 
Leitung:  prov.  regisme-.f :  frz.  regime  (bedeutet 
insbesonderc  auch  die  Leitung  des  personlichen 
Lebens,  Lebensweise).     Vgl.  Dz  265  reame.] 

6775)  rcgimentum  n.  (regere).  Leitung.  Re- 
gierung;  ital.  reggimento ;  frz.  regiment  etc.;  das 
Wort  dient  auch  zur  Bezeichnung  einer  unter  cin- 
heitl.  Leitung  stehenden  Truppenmasse ,  Regiment. 

6776)  regiua,  -am  /'.  (rex),  Konigin;  ital.  regina; 
prov.  regina,  reina;  frz.  reine;  span,  reina,  reyna ; 
ptg.  reivha,  rainha. 

6777)  ahd.  Reglnhard,  Personenname  (soviel  wie 
„ratkundig,  Ratgeber"  bedeutend):  dav.  frz.  renard, 
Fuchs  (dazu  altfrz.  reuardie,  Verschlagenheit). 
Vgl.  Dz  668  renard;  Mackel  p.  133. 

6778)  regrio,  -onem  /'.,  Gegend;  ital.  regione. 
Gegend,  rione,  Stadtviertel,  vgl.  Canello,  AG  III  374 ; 
prov.  regio-s,  rejo-s;  altfrz.  rotjon  m..  vgl.  Seheler 
im  Anhang  zu  Dz  741;  neufrz.  region  (gel.  W.); 
span,  region;  ptg.  regulo. 

6779)  regno,  -are,  herrschen;   ital.  regnare; 


prov.  rrgiiiir,  rfiiluir:  (t/..  regiirr;  Kynw.  nginir, 
reiiiar:  ptg.  ninnr. 

67S01  ri'irnilm  n.  (rtgimn),  lIcrrHchaft,  Kmiig- 
reirh  :  Ital.  rniiiit :  prov.  rcgnr-s,  irviie-n  (danobon 
rrgnatz);  frz.  regiir;  npan.  rri/iiii,  rrimt;  pig. 
rfiMii. 

6781)  rfuo,  rexl,  rcctimi,  rfgCrc,  richten,  leiUui; 
ital.  regiiit  rem  rcltii  reiigcrr :  prov.  regir:  frz. 
rigir :  Kpan.  regir;  ptg.  rrgrr.  (^bur  die  Koni- 
piisita  von   reqere  vgl.  Ascoii,   AG  111  326  Anm.; 

I  Gridmr,  ALLY  234. 

6782)  retriilti,  -iiin  /'.  (regere).  Stab,  Schionc, 
KicbtKchnnr,  Kegel;  ital.  rrgida ,  Hegel;  C'aix, 
St.  48(1,  leiU.«t  v(in  reijuht  ab  audi  reggetta  „vorga, 
striscia  nietallica",  indcin  er  aniiiniml,  daf8  es  au8 
*regeUa  dnreli  Suflixvertauschung  enlHtandon  Roi, 
u.  auf  span,  riel,  Harre,  liinweist,  fiir  welches  nuch 
Diez  483  regula,  Stab,  al«  (irumlwort  annetzt;  rum. 
reguld;  prov.  rrglu ,  Kegel  (relka,  Pitiigscbar, 
neuprov.  relho,  reio,  Hebol,  llobebaiini,  Brocheisen, 
Fcnsterband.  Pllugschar;  altfrz.  reille,  Kisenstali); 
frz.  w//f  (altfrz.  rcitle,  riiile),  Kegel,  noufrz.  auch 
Lineal;  (cui.rella.  Pfliigschar);  span,  reglu,  Kegel, 
Lineal,  (reja,  Pflugeiscn,  eisonies  Feiisturgittcr) ; 
ptg.  regra,  Kegel,  regoa.  Lineal,  [relha ,  Pflug- 
messcr).  Vgl.  Dz  267  rellm  u.  483  )r/a  (Diez  leit«t 
span,  ri'ja  und  ptg.  relha  von  reticiiliim  ab),  vgl. 
ferncr  483  ringla.  wo  Diez  auch  cat.  r.ngla.  Hi'ilie, 
R])an.  ringla,  ringlera,  Reiho,  ringtcro.  ringlun, 
Zeile,  vou  regula  abloitot,  iudesson  diirfton  die 
Worte  wobl  auf  got.  *hrigg^.  Ring,  zuriickzufiihron 
sein;  C.  Michaclis,  Miec.  149  (hior  wird  fiir  relha 
etc.  als  Grundwort  *rallia  aufgestellt,  s.  obon  s.  v.) ; 
Grober,  ALL  V  235  (fafst  die  ganzo  Sippe  unter 
regula  zusainmcn,  indessen  diirfto  *rallia  doch  zu 
beriicksichtigen  sein);  Tli.  p.  77  (glaubt,  dafs  viol- 
leicht  gall,  tied,  Furcho,  das  Grundwort  sci). 

6783)  1.  regtilo,  -arc  (regula),  reyeln;  ital. 
regolare;  rum.  regulez  ai  at  a;  prov.  reglar; 
altfrz.  ruiler,  rogein  (daneben  miner,  Balken  oin- 
kerben,  vgl.  Littre  .s.  v.);  frz.  regirr;  cat.  span, 
ptg.  regular,  ptg.  auch  regrar;  iibcrall  gel.  odcr 
lialbgel.  Wort  rait  Ausnahine  v.  altfrz.  ruikr. 

6784)  2.  regiilo,  -are  (//«7(1)  =  span,  regoldar, 
riilpsen,  dazu  das  Vlisbst.  regueldo,  vgK  Dz  482  .s.  v. 

6785)  ahd.  rSli,  mhd.  rOcIi,  Reh;  ilavon  nach 
Caix.  St.  476,  ital.  recchiarella  „pecora  cho  non 
ha  figliato". 

6786)  relcio  (dreisilbig),  ieci,  iectnm,  reicere, 
zuriickwerfen ;  ital.  recere,  ausspcien;  rtr.  riecer, 
vgl.  Dz  393  .s.  v.;  Ascoli,  AG  VII  411;  Grober, 
ALL  V  236. 

6787)  dtsch.  reif,  Band,  Strick ;  davon  vielleicht 
ital.  refe,  Zwirn,  vgl.  Dz  393  s.  v.;  C.  Michaelis. 
Jahrb.  XI  293,  stellte  arab.  refi',  diinn,  als  Grund- 
wort auf. 

6788)  [*re-Tmito,  -are  =  span.  ptg.  remedar, 
arremedar,  nachahnien,  vgl.  Dz  483  n.  v.\ 

6789)  altnord.  ahd.  rein,  Rain;  frz.  rain,  Grcnze, 
vgl.  Dz  663  s.  !'.;  Maekel  p.  117. 

[*re-in-cresco  s   *iii-cresco.j 

6790)  [*re-inflo  (=  *re-uiillo),  -are,  wieder  oin- 
blasen;  davon  nach  Caix,  St.  61,  ital.  ronfiare, 
schnarchen;  prov.  ron/lar;  frz.  ;-o«/ter  (altfrz.  auch 
fronchier,  ronchier  =  "roncare).  Diez  275  ronfiare 
verglich  bret.  rufla,  gr.  (iniKptTv,  itoftifdveiv  und 
erbliokte  in  alien  diesen  Worten  „Natuiau.sdrucke". 
Boucherie  stelltc*)7iom/;M7«)e, schwirren(vomKrei8cl, 
von  dor  Spindel),  als  Grundwort  auf,  vgl.  Schelor 
im  Diet,  unter  ron/ler.     Vgl.  Grober,  ALL  V  239.] 


613 


67911  rg-In-frando) 


6820)  rgnUntlo 


614 


6791)  [*re-Tii-fraue(o)  +  (re-iii-rr)esco,  -are; 
daraus  nach  Caix,  St.  487,  ital.  rinl'rancfscnre 
„rinnovare,  rimcttore  in  vita". 

[*re-Initio  s.  recento.J 

6792)  kelt.  Stamm  reino-  (wovon  der  Fliifsname 
lihenus,  Rhein);  davon  nacli  Th.  p.  110  coraask. 
rin.  Biiclilein;  altfrz.  rin,  Quelle  (Aiol  et  Mirabel 
ed.  Forster  v.  3921,  durch  welclie  Stelle,  da  in  ibr 
rin  diirch  den  Rciin  gesiebert  ist,  wolil  Tobler's  in 
Gijtt.  gel.  Anz.  1874  p.  1043  aiisgcsprochener  Zweifel 
an  dem  wirkliebcn  'Vorkominen  dcs  Wortes  beboben 
wird).  Naber  liegt  wobl  die  Ableitung  vom  abd. 
linnd.  Kinne,  vgl.  Dz  670  -s'.  i\:  Mackel  p.  100. 

6793 1  re  +  In  +  pectus  =  i  t  a  1.  rinipetto,  gegen- 
iibcr,  vgl.  Dz  393  s.  i". 

6794)  altn.  reisa,  Zug.  =  altfrz.  raise,  Kriegs- 
zug,  vgl.  Dz  664  s.  f.;  Mackel  p.  117  (Mackel  fiibrt 
aucb  neufrz.  raixe,  re-ie  an,  diese  Worte  scbeinen 
aber  nicbt  vorbanden  zu  sein). 

6795)  *reitas,  -Stem  f.  (reus),  Schuldbarkeit; 
ital.  reila:  rum.  reutate,   Bosbeit,  Falscbheit. 

reiza  s.  radix. 

6796)  aral).  rekb,  Zug  von  Eeisenden  auf  Last- 
tiercn:  cat.  span,  recna,  Koppel-Lasttiere ;  ptg. 
record.    Vgl.  Dz  482  ricua. 

6797)  relatio,  -onem  /.  (ref'erre),  Bericbterstat- 
tiing;  ital.  rilasiotie:  frz.  relation  eU:. 

6798)  relaxo,  -are,  locker  lassen;  ital.  rilasciare 
u.  riiassare,  vgl.  Canello,  AG  HI  365;  frz.  relaisser, 
matt  betzen.  als  refl.  Vh  (sieh  erbolen.  ausspannen), 
sicb  aufhalten,  <lazu  das  Vbsbst.  relaif^,  Haltepunkt, 
Umspannung-sort.  Diez  667  sctzt  aucb  relayer, 
ablosen,  =  relaxare  an.  ricbtiger  aber  diirfte  *re- 
la[r]i/are  ala  Grundwort  aufzustellen  sein,  vgl.  oben 
l^taii. 

6799)  relcTO, -are,  anfbeben;  ital.  rilevare,  davon 
das  Vl)8bst.  rilieco,  -levo,  Abbub.  C^bcrbleibsel  eiuer 
Mablzeit,  die  eniporgehobencn,  erbabenen  Telle  eines 
Bildwerkes;  frz.  relerer,  dazu  das  Vbsbst  relief; 
span,  relevar,  reliefe;  ptg.  relevar,  rehvo.  Vgl. 
Dz  668  relief. 

6800)  reli^o,  -iSnem  f.  {religere).  Religion; 
ital.  religione:  rum.  relighie ;  prov.  religio-s; 
frz.  religion;  cat.  religio ;  span,  religion;  ptg. 
religiilo. 

6801)  religIostt.s,  a,  nm  (religio),  religios;  ital. 
religioso :  rum.  relighios;  prov.  religios;  frz. 
religienx :  cat.  religios;  span.  ptg.  religioso. 

6802)  relinqno,  liqai,  lictnm,  linqnere,  zariick-, 
verlassen,  =  altfrz.  relinqiiir,  relenq^iiir,  in  Sticb 
lassen. 

6803)  rellqnia,  -am  f,  Cberrest;  erhalten  in 
ital.  Mundarten  (z.  B.  venez.  leriquia,  paduan. 
requilia  etc.!  u.  im  altfriaul.  ariquUe.  Vgl.  Joppi. 
AG  IV  335;  Bebrens,  Metatb.  p.  25. 

re  +  abd.  luogeu  s.  Inogen. 

6804)  rem(Accus.  Sg.  v.  res),  Ding,  Sacbe;  prov. 
ren,  re,  rei,  re-s,  Sache,  Ding,  etwas,  jemand, 
ganre(n),  granre{n)  =  grandem  rem,  viel,  lange, 
aldres,  etwas  anderes;  iiz.  ne  -\-  rien,  nicbts:  alt- 
ptg.  rem,  algorrem,  etwas.  Vgl.  Dz  670  rien 
(Ital.  niente  s.  No  5585a.) 

6805)  [*remacto,  -are  =  span,  ranatar,  toten, 
den  Garaus  macben ,  zu  Ende  bringen ,  vollenden, 
dazu  das  Sbst.  remate,  Ende.  Vgl.  Dz  468  matar. 
(Diez  setzt  der  Ableitung  ein  Fragezeicben  bei,  das 
man  wobl  unbedenklicb  streieben  darf).] 

6806)  remaneo  ,  man.si ,  miinsiim ,  manere, 
zurQckbleiben ;  ital.  rimanere:  rum.  remdne;  rtr. 


riimaner;  prov.  remaner,  romanre;  span.  ptg. 
reinanecer.    Wegen  der  Flexion  s.  maneo. 

6807)  rememoro,  -are,  wieder  erinnern:  ital. 
rimemorare  .,ri<bianiare  alia  memoria",  rimemhrare 
„ricordare"^  vgl.  Canello,  AG  III  399. 

6808)  RemI,  -os  m.  =  frz.  lihtims;  davon  ital. 
renso,  (aus  Rheims  bezogener)  fciner  Flacbs,  vgl. 
Dz  393  s.  r. 

6809)  remitto,  misi,  missnm,  mittere,  zuruck- 
schicken :  ital.  rimdlere  and  dem  entspr.  in  den 
iibrigen  Spraeben,  s.  oben  *mittO. 

6810)  *remo,  -are  (remits),  rudern;  ital.  remare 
(daneben  remigare);  prov.  remar ;  frz.  ramer 
{remare  :  ramer  =*fenare  :  faner)  dazu  das  Vbsbst. 
rame.  Ruder;  span.  ptg.  remar.  Vgl.  Dz  664 
rame;  Th.  p.  109. 

6811)  [*remolIno,  -are  [molina).  mublenradartig 
wirbeln;  ital.  remolinare,  dazu  das  Vbsbst.  remolino, 
Wirbel:  altfrz.  remouliner,  dazu  das  Sbst.  remouUn, 
Haarwirbel;  span,  remolinar,  dazu  das  Sbst.  remo- 
lino: ptg.  remoinhar,  dazu  das  Sbst.  re(do)moiH/iO. 
Vgl.  Dz  219  mxtlino.] 

6812)  [*remoIo,  -ere,  wieder  mablen,  =  frz. 
remoudre,  davon  die  Verbalsubstantiva  remotis,  re- 
mole,  Wasserwirbel,  Strudel.    Vgl.  Dz  219  hiu/jmo.] 

6813)  *remoro, -are  (scbriftlat.re»io)-arj),sauraen, 
zagen;  daraus  nach  Caix,  St.  482.  ital.  remholare 
(aus  *remolnre,  *remorare),  zogem. 

6814)  *remdleo,  -are  {remulcum),  ins  Schlepptau 
nebmen;  ital.  rimiirchiare,  rimorchiare  ^  *remul- 
culare;  neuprov.  remoucd;  frz.  remorquer;  cat. 
span,  remolcar ;  (ptg.  rebocar,  wobl  entstellt  aus 
remorcar,  vielleicht  durch  irgend  welebe  volksety- 
mologische  Angleicbung,  daneben  rehoquear).  Vgl. 
Dz  271  rimiirchiare ;  G.  Paris  X  61;  Grober,  ALL 
V  236. 

6815)  *remulcum  «.  (fur  remUlcum,  v.  griech. 
(jvuov'/.xtu)  aus  ov/iov  u.  i'/.nw),  Schlepptau;  ital. 
rimorcMo  =  *remulculum  :  frz.  remorque :  span. 
remolque;  (ptg.  rehoque).  —  Caix,  St.  15,  ziebt 
hierher  auch,  und  wobl  mit  Recht,  ital.  hurchio, 
burchia,  bedeckter  Nacben  mit  Rudern;  span. 
biircha,  indem  er  die  Worte  aus  *rimbiirchio  = 
*remulculum  erklart,  was  um  so  stattbafter,  als  das 
Vb.  rimburchi'ire  vorbanden  ist. 

6816)  remus,  -um  m.,  Ruder;  ital.  remo;  prov. 
rem-s;  (frz.  rame  v.  ramer  ^*  rem  are,  s.  d.);  span, 
ptg.  remo. 

ren  s.  *renio  u.  *renuucillu.s. 

6817)  *renio,  -onem  m.  u.  /'.  (,fiir  ren),  Niere; 
jital.  rognone,  argnone,  arnione  (ar  =  re,  s.  d.); 
[prov.  renho-s,  ronho-s;  altfrz.  regnon;  roignon: 
I  neufrz.  rognon,  {rein);  cat.  rinyo,  ronyo,  (ren); 
'  span,  riiion,  (ren);  ptg.  rinhSo,  (rin).  Vgl.  Dz  274 
I  rognone;  Grober,  ALL  V  236. 

6818)  renovo,  -are,  erneuera;  ital.  rinovare, 
rinnovare ;    prov.     renovar    (daneben    renovelar, 

•renoelar),  davon  renoii-s,  Wucber  (d.  h.  immer 
neues  Geld  nebmen),  renotier-s,  Wucberer;  span. 
renovar,  dav.  renuevo.  Schofsling,  renorero,Wucherer. 
Vgl.  Dz  668  rcnoit. 

6819)  *renuneiiliis,  reniciiliis,  -nm  m.  (Demin. 
v.  ren),  Niere;  rum.  rinicliiu,  rinic,  rdnunchiu, 
rdrunchiu;  rtr.  ranuticltels.  \gl.  Dz  21i  rognone ; 
Grober,  ALL  V  236. 

6820)  rennntio,  -are,  bcrichten,  verkiinden  (im 
Roman,  hat  sicb  die  Bedtg.  „eiaen  Verzicht  er- 
klaren"  entwickelt);  ital.  ri«M»nVire;  frz.  renoncer; 
altspan.  regunzar,  berichten,  vgl.  Coruu,  R  X  405; 
span,  renunciar,  verzichten,   dazu   die  Vbsbsttve 

39* 


t;ir. 


l»21)  riJ-MidnM 


684)1)  r(M|iiiein 


()16 


rmimeia  iiiul  rriiuncio:  pt^.   miiinridf,  il:i7.ii  cIiih 
Sbst.   rcMMnri'd. 
t>S2U  |*h"-olMlQro,  -arc  ■  ■  ruin,  nihil  ni  ii(  <i, 

niislmltiMi,  i>rlripii.   iT|ir<ilM>ii.| 

l>S22)  BfliHcil.  rt'lia,  n'irrtcn  (ilavuii  rriipliiifi, 
Sclinitto,  norwcj;.  rr/irl  u.  rijirl,  Stdckl;  diuiiit  vor- 
nitiitlt  oiliT  <I<H-Ii  r.tir<aiiiiii>-nli:iii^i>u>l  ist  iiacli  llii^'^i', 
K  III  iri7,  frj;.  nhUtlf.  jriToNirt.'s  Klois.lisrlinitlrluMi 
idanolifii  ijrMrltf ,  wnlil  an  iirilirr  anp'lolint). 
Sohi'liT  ini  hirt.  .<.  r.  wios  aiif  f;<<rni.  rth,  n/i,  Ki|iiH>, 
als  (hiH  inutniarsliclif  tirinulwort   liin. 

CSL'S)  scliwi'il.  rcpii,  mill.  re|H>,  Hanniroclic; 
ilavtm  narh  Hiit:},i'.  IJ  III  16ti.  vielU'udit  ilas  ^'loicli- 
bo(U<ntcn<li>  fr/.  lihi-. 

tJSJI)  K'pftro, -are,  HiiMlorlicrstclltMi;  ital.  ci'/hi- 
r<iiY,  vorwaliri'M,  sriiiitzon,  aliliolfcn,  dazii  <ln8  Vbsbst 
ripnro.  AWiiilfo,  Srlmtzwi'lir:  frz.  rrjiarer;  span. 
rrjHirar.  dazii  das  Vbslist.  rcpdro:  \>tg.  rejiariir 
».  rriHiirar  (v>;l.  /ilaiui  mid  iilnina).  aiis  lot/.teivr 
Form  ist  wnlil  ilnn-h  Alifall  dos  Priiiixos  ontstandon 
IHiirnr.  widorsti'lipn,  ab-,  auxlialten,  wonii  man  os 
niclit,  was  viidleiidit  bossiT,  -  pnrnre  ansotzen  will 
(wi'tjon  der  Bedtfj.  v<;l.  jiara  in  di-n  Ziisamnion- 
sotzunpcn  parnsole  etc.).  V>;1.  Dz  28.")  parare  und 
474  jioirar  (l)ipz  ist  );^neigt,  jmirar  von  dcm  bask. 
pairatu,  Icidpn,  abzuloitcn). 

6825)  repasro,  -ere,  futtcrri,  orniilircn;  ital. 
ripascere,  wciden;  frz.  rejiaiire,  dazii  das  Vbsbst. 
rejias  lans  rejia.st,  vgl.  appns  aus  iippaM-s,  neu- 
frz.  npput,  s.  Solielor  im   Diet,  untcr  appas). 

*repiistus  s.  repus. 

6826)  repatrlo,  -arc  (patrin),  hoinikchren  (bci 
Solin,  Ambrosiiis  und  Cassiodor  bele^ft);  pro  v.  re- 
pairar,  dazu  das  Sbst.  repitire-s;  altfrz.  repairier, 
dazu  das  Sbst.  repniie,  Heimat,  Bcliausunj^  ( neufrz. 
Zufluehtsort,  Sdilupfwinkel).  Vgl.  Dz  668  lejiairer: 
G ruber,  ALL  V  238. 

6827)  repauso,  -are,  ausruben  (nur  im  spiitcsten 
Latcin);  ital.  riponare.  dazu  das  Vbsbst.  ripmo; 
rum.  rejinos,  posni,  posat ,  posu  (bedeutct  „fur 
immer  ausruben,  sterben");  prov.  rejtausar ;  frz. 
reposer,  dazu  das  Vbsbst.  rcpo.t;  span,  reposar: 
ptg.  repou!:ar. 

6828)  [*repedito,  -are  (}>e(lere);  davon  naob 
Cornu ,  R  X  589,  span,  reveiitiir,  bersten;  ptg. 
rebentar,  arrebentar.  Diez  482  rehrntiir  leitoto  die 
Worte  von  ventus  ab;  Ronscli,  .labrb.  XIV  179, 
stellte  crepitre  als  Grundwort  auf  mit  der  Annalune. 
(lafs  dasselbe  in  Anlehnung  an  repente  umgebildet 
worden  sei.J 

6829)  [*repentaculuiu  n.  (v.  repens,  oigentlich 
hinabneigend,  abfallend)  ist  nacb  Caix,  St.  50,  das 
Grundwort  zu  ital.  ripentaglio,  Gefabr.  Diez  393 
s.  r.  leitete  das  Wort  von  repocniteie  ab  u.  ver- 
glich  C3  mit  alt  frz.  repoilaUle.  Rcukauf.] 

6830)  repetitto,  -oneni  /'.  [repeterc),  Wicdcr- 
holung;  ital.  lipetizioue;  frz.  repetition  etc.;  iiber- 
all  nur  gel.  \\. 

6831)  repeto,  petivi,  petitiiiu,  petere,  wieder- 
holen;  ital.  repetere  n.  ripetere;  in.  repeter  etc.; 
uberall  nur  gel.  W. 

6832)  replum  n.,  Thiirrahmen  (Vitruv  4,  6,  5); 
davon  vielleicht  valencian.  span.  ptg.  ripio, 
kleine  Steinc,  die  zum  Aiisfiillen  der  Zwischenriiume 
des  Pflasters  dienen,  audi  Scbutt,  davon  span. 
ripiar,  mit  Scbutt  ausfiillen;  span.  ptg.  ripia, 
ripa,  Futterbrett,  vgl.  Dz  483  ripio. 

6833)  repo,  repsi,  reptum,  repere,  kriechen; 
ital.  ripire,  klettern  (wohl  mit  Anlehnung  an 
*ripidus,  steil);  rtr.  reiver  (?),  kriechen,  vgl.  Ascoli, 


AG  VII  411;    prov.    nur  das   I'arl.    I'riis.   rr/ic»i.<. 
Vgl.  Dz  394  ri/iic. 

6H34)  I'rSpurnitcu,  -ore,  ben'uon;  ital.  rrpni- 
timi  u.  ripentir.<i :  prov.  fr/..  span,  ir/jrni/r  (roll. 
Vb.);  pig.  (irrrjifiiilrrse.] 

6835)  rt'puiio,  pohiii,  puMtiiiii,  puncn*,  zuriii-k- 
Htollcn;  ital.  nimrn-;  mm.  rriiiiiir ;  prov.  all- 
frz.  cr/imx/rr  I  I'art.  I'rat  nlmsl,  relia:),  vorbergeu, 
begrabon;  «pan  ninnur:  \ii\i.  rrpi'ir.  Wegon  der 
Flexion  ».  ponii.  \V'l  I>/  tiiiii  relumdre. 
I  6836)  ri'praeseiitulio,  -oiieiii  /'.  (reprdesnilnre), 
Dar-,  Vorstidluiig;  ital.  ri/iri  sfiilnziotic;  frz.  rr- 
prrnrutaliini  I'lc. ;  iilicrall   nur  gel.   VV. 

6837)  reprut'scnto,  -urc,  ilar-,  vorstt-llon;  ital. 
ripre.irulnrc ;  frz    riiin'sinter  etc. 

6838)  rvpri'llu'liido,  (11,  kuiii,  ere,  zuriii;knulimvM  ; 
ital.  riprrmlrre :  frz,  rrpreixire  i\tv,.  Wegon  cler 
Floxion  H.  obi'ii  pre  liejiido. 

6839)  l^repreliensiilia,  *repreiiNaliiS  (reprehen- 
ilire)  =  ital.  riinrsur/lid ,  rapprenayliit ,  das  zur 
Schadloslialtung  ZuriickgononimonK ,  Wiodervergel- 
tung ;  frz.  reprr.iaille ;  span,  rcpresiiliii.  Vgl.  Dz 
271   riitrenai/lia.] 

6840)  (*reprobTco,  -are  (repmbare),  vorwerfon; 
davon  nacb  Caix,  St.  115  (u.  12),  prov.  rrpropchar, 
vorwerfon,  dazu  das  Vbsbst.  repropr.he-s ;  frz.  re- 
proclier,  dazu  das  Vbsbst.  repniclic  (daraus  wiedor 
ital.  rimprocciare,  rimhrnccitire,  imiironciarc,  bron- 
ciiirc,  bronciolnre  u.  das  Verbaladj.  bronciii);  span, 
ptg.  reprochnr,  dazu  das  Sbst.  rcproclie.  Diez  668 
reproeher  hatte  *repropi(u'e  „vorriieken''  als  Grund- 
wort aufgestellt  uikI  *apprnpiare  :  ap/trocher  ver- 
glichen.  Ein  zwingender  Grund  zum  Aufgebon  cler 
Diez'schon  u.  zur  Annahme  dorCaix'schon  Ableitung 
liegt  nicht  vor.] 

6841)  [*repr8bTto,  -are  (Freq\ient.  v.  reprobare), 
mifsbilligon,  verwerfcn;  clavon  nach  Caix,  St.  115 
(u.  13)  ital.  riiiilirotlare,  vonverfen,  schcdtcn,  wovon 
wieder  die  sinnverwandten  Verba  rimbrottoltire, 
rimbroiitolarc ,  brontolare  (daraus  vielleicht  aret. 
halurlare  „romoreggiaro  del  tuono",  angelehnt  an 
urlare,  vgl.  Caix,  St.   192).] 

6842)  rcprobo,  -are,  mifsbilligen ,  verwerfen; 
ital.  riprnvure;  altfrz.  reprnvier;  noiifrz.  re- 
prouver:  span,  reprobar :  (ptg.  sclieint  ilas  Verbuui 
zu  fehlen).     Vgl.  Dz  6f)8  reproeher ;  Caix,  St.  115. 

6843)  repullulo,  -are  [re  u.  piiUiis),  wiedor- 
hervorsprosson;  davon  vielleicht  span,  repollo, 
Knospe,  Kopfkohl;  ptg.  repoUin.  Vgl.  Diez  483 
rejioUo. 

6844)  reputo,  -are,  anrechnen,  zurechnen;  rtr. 
ravidar;  prov.  replar,  tadeln,  anklagen;  altfrz. 
reter ;  altspan.  reptar;  neuspan.  retar ;  ptg. 
reptar.     Vgl.  Dz  267  reptnr. 

6845)  *requaero,quaesivI,(iiiacsituin,  quaerere, 
aufsuchen,  verlangen;  ital.  richieilerc,  dazu  das 
Participialsbst.  richiesta;  prov.  reqiicrre,  dazu  das 
Sbst.  requesta;  frz.  requerir,  dazu  das  Sbst.  re- 
quite; span,  requerir,  dazu  das  Sbst.  requesta; 
ptg.  requerer,  dazu  das  Sbst.  requesta.  Wegen 
der  Flexion  s.  qiiaero. 

6846)  requiem  (Accus.  Sg.  v.  requies),  Todes- 
ruhe,  Totenmes.se  (in  letzterer  Bedtg.  erst  romanisch) ; 
davon  angeblich  frz.  requin,  Haifisch,  well  ein 
sohdier  Fisch  den  Tod  und  folglich  die  Totenmesse 
verursache.  Vgl.  Dz  668  s.  v.  Offenbar  ist  das 
aber  nur  eine  lialb  gelehrte,  halb  volksetvmologische 
Deutung.  In  Wirklichkeit  diirfte  das  Wort  ger- 
manischen  Ursprunges  sein  u.  etwa  mit  ags.  hraea, 
Rachen,  Kehle,  ahd.  rahho  zusammenhangen. 


617 


6847)  r«<|iiIrIto 


6864)  rgsHs 


618 


6847)  reqalrito,  -are  (Intens.  v.  requirere),  nach 
etwas  na(^hfragen,  ist  das  vermutliche  Gnimlwort 
zu  frz.  regretiev,  bedauern  (die  eif^entliche  Bedtf?. 
wQrde  dann  sein  „nach  ctwas  eifrig  fragen,  etwas 
vermisson,  sieh  nach  etwas  sehnen");  dazu  das 
Vbsbst.  regret ;  wenn  man  an  der  Erhaltung  des  ( 
Anstofs  niinrot,  so  liefse  sieh  vielleicht  eiii  iiochmals 
intensiv  abgeleitetes  *reqiiirititare  ansetzen.  Vgl. 
Dz  667  regretler  (einpfiehlt  reqiiiritari);  Bohmer, 
RSt.  Ill  357  (befiirwortet  requiritare);  G.  Paris. 
R  VII  122  n.  zu  Alexius  26e,  stellte  got.  yretan, 
weinen,  klagen,  als  Grundwort  auf,  worin  ihni 
Matzner  vorangegangen  war  u.  Scheler  im  Diet.  s.  v. 
ihm  naclifolgte;  Mackel  p.  86  (erklart  nach  ein- 
gehender  Dntersuchung,  dais  germanischer  Ursprung 
unglaubliaft  u.  die  Ableitung  von  requiritare  [sic! 
lies  requiritare]  noch  immer  die  wahrscheinlichste 
sei);  uber  andere  ganz  unmiigliche  Grundworte.  die 
man  in  Vorschlag  gebracht  hat  (so  Mahn,  Etym. 
Unters.  p.  36,  *regratare  v.  gratus;  Chavee,  Rev. 
de  ling.  I  224,  *recretare  v.  *recretum  v.  recrcseere), 
vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v. 

res  s.  rem  u.  de  hac  re. 

6848)  dtsch.  resehe,  hart,  rauh,  sprode;  davon 
nach  Dz  666  s.  v.  (rtr.  res,  vgl.  Gartner  §  22i; 
frz.  reclie:  pic.  reque,  lauh,  herb,  vgl.  dagegen 
Forster,  Z  III  264,  uiid  JIackel  p.  90.  Darf  man 
vielleicht  in  riche  ein  Verbaladjektiv  zu  *rescher 
=  resecare  erblicken?  Die  Grundbedeutung  wurde 
dann  etwa  sein  „eingeschnitten,  uneben".  S.  auch 
oben  kinan. 

6849)  resciudo,  scidi,  scissiim,  seindere,  zer- 
reifsen;  ital.  rescind»,  rescisi,  rescisso,  rescindere. 

6850)  rescribo,  scrips!,  scriptfun,  scribere, 
wiederschreiben ;  ital.  rescricere,  zuriickschreiben, 
riscrivere,  nochmals  schreiben,  vgl.  Canello,  AG  in 
332;  frz.  recrire:  span,  rescribir;  ptg.  rescrecer. 
Wegen  der  Flexion  s.  seribo. 

6851)  reseco,  -are,  abschneiden;  ital.  resecare, 
risecare,   risegare  „riciJere,   rimuovere";   von  rise- 
care  das  Vbsbst.  risico  ((hi  *riseco),  das  eigentlich 
wohl  eine  gleichsam  abgeschnittene,  jah  abfallende 
Klippe,  also  eine  gefahrvolle  Stelle  bi,zeichnet  (vgl. 
span,  risco,  Klippe)  u.  daher  zu  der  iibertrageneu 
Bedtg.  ,,Gefahr"  gelangen  kunnte,  von  risico  dann 
wieder  das  Vb.  risicare,   in  Gefahr  setzen,   wagen. 
Frcilieh    ware    von    risecare    zu    erwartcn    *riseco, 
allenfalls  *risc(>,   es  kann   aber   das   t   der  zweiten 
Silbe   in   risico  auf  Angleichung  an   dasjenige  «ler 
ersten  Silbe  beruhen,  vielleicht  auch  zuerst  im  Verbum 
eingetreten  sein,  um  das  zu  iibertragener  Bedeutung 
gelangte  resecare  von  dem  die  nrspriingliche  Bedtg. 
bewahrcnden   zu    scheiden;   frz.  risquer,   dazu  das  | 
Sbst.  riique  (Lehnworte  aus  dem  Ital.);  span,  risco,  | 
Klippe,  n>.S(70,  Gefahr,  arriscar,  arriesgar,  wagen;; 
ptg.    risco,    Klippe,   Wagnis,   Gefahr   (vermutlich  | 
gehiJrt  hierher  auch  risca,   risco,   Federzug,   Linie,  ' 
da  sieh  die  Ziige  der  Feder  u.  die  Linien  mit  uber  ! 
<lie   Papierflache   gemachten  Schnitten    vergleichen 
lassen).  Aus  dem  Partizipialadj .  s  p  a  n.  p  t  g.  arriscado,  | 
wagehalsig,  kiihn,  ist  vielleicht  gekiirzt  das  gleich-  j 
bedeutende  arisco,  indessen  lassen  sieh  berechtigte 
Zweifel  dagegen  erheben.    Vgl.  Dz  271   risicare  iind 
424   arisco;    Canello,   AG   III   371  Anm.   (handelt 
iiber  die  Bedeutungsentwickelung,  indessen  ist  das, 
was   Diez   dariiber  gesagt   hat,    den   Vermutungen  ' 
Canello's  vorzuziehen) ;    Devic  brachte  arab.    rizq, 
Schicksal,  als  Grundwort  in  Vorschlag. 

6852)  resemino,  -are  (semeii),  wieder  besamen,  j 
rum.  reseamin  ai  at  a,  ver-,  zerstrenen. 


68531  resHio  (dafiir  *re.salio),  -Ire,  zuriick-, 
abspringen;  ital.  risalire:  rum.  resar  ii  it  i:  frz. 
[resilier,  von  einem  Kaufe  u.  dgl.  zuriicktreten); 
span,  resnlir,  hervor-,  iiberragen,  resilir,  zuriick- 
prallen;  ptg.  resa(h)ir,  hervor-,  iiberragen. 

6854)  resina,' -am /'.  {oi/zirij),  Harz;  ital.  resitia; 
rum.  rdsind ;  pro  v.  rezina,  rozina;  frz.  resine; 
cat.  resina,  rehina:  span.  ptg.  resina. 

6855)  [*resinum  n.  u.  *resina,  -am  f.  i.st  nach 
W.  Jlever,  Ntr.  137,  das  vorauszusetzende  Grund- 
wort zu  altfrz.  reisne  (agn.  redtie  =  reSne),  Zugel, 
nenfrz.  rene.  Gemeinhin  vnT<l*retina  als  Grund- 
wort angesetzt,  vgl.  Dz  265  ridina;  Grober,  ALL 
V  237.] 

6856)  resolve,  soln,  solutnm,  solvere,  auflosen 
(im  Roman,  auch  in  ubertragener  Bedeutung  „eine 
Frage  u.  dgl.  losen,  entscheiden");  ital.  risolvere; 
frz.  resoudre;  span.  ptg.  resolver.  Wegen  der 
Flexion  s.  soIto. 

6857)  resono,  sonul,  sonitom,  sonare,  wieder- 
hallen;  ital.  risonare;  rum.  resiin  ai  at  a:  prov. 
resonar:  frz.  resonner ;  cat.  ressonar;  span. 
resonar;  ptg.  resonar,  resoar. 

*res6rtio  s.  sortio. 

6858)  respecto,  -are  (respectus),  beriicksichtigen, 
achten;  ital.  rispettare:  prov.  respeitar ,  auf- 
schieben ;  altfrz.  respitier,  aufschieben ;  n  e  u  f  r  z. 
re.v/jfc/er  (gel.  AV. I.  achten;  span,  respetar,  achten; 
ptg.  respeitar.     Vgl.  Grober,  ALL  V  237. 

6859)  respecttis,  -nm  m.  {respicere),  Beruck- 
sichtigung,  Achtimg  (im  Roman,  auch  ^Aufschub", 
eigentl.  wohl  die  riicksichtsvolle  Behandlung  einer 
Sache);  ital.  rispptto.  Achtung,  respitlo  (aus  dem 
Frz.  entlehnt) ,  Aufschub ,  resqiiitto  mit  gleicher 
Bedtg.,  vgl.  Canello,  AG  HI  319:  prov.  respeit-z, 
Aufschub,  Erwartung;  frz.  repit,  Aufschub,  respect 
(gel.  W.),  Achtung;  span,  respecto  und  respeto, 
Achtung;  ptg.  respeito ,  Achtung.  Vgl.  Dz  668 
repit:  Grober,  ALL  V  237. 

68601  resplro,  -are,  atmen :  ital.  re.ipirare; 
frz.  rcspiier  etc. 

6861)  respondeo,  spondl,  spousiim,  spoudere, 
antworten ;  ital.  ri.'ipondo,  sposi,  sposto,  spondere, 
dazu  das  Partizipialsbst.  risposta  (altital.  auch 
responso,  risponso);  rum.  resptind,  spunsei,  spanx, 
spiinde,  dazu  das  Sbst.  respuns;  rtr.  rispuemler, 
Part.  Priit.  re.^pus,  rispost,  vgl.  Gartner  §  148  und 
172:  prov.  respon,  re-^pos,  respondut,  respondre, 
dazu  das  Sbst.  respos,  respost)  frz.  repondre,  dazu 
das  Sbst.  repotise;  cat.  respotulrer,  Perf.  re.ipongue, 
dazu  das  Sbst.  respons;  span.  ptg.  responder, 
dazu  die  Sbst.  rajionso,  respiiesta,  -sposta. 

responsum  s.  respondeo. 

6862)  restaoratio,  -oiiem  /'.,  Wiederherstellnng ; 
ital.  ristorazione  (bedeutet  auch  ^Ertjuickung''); 
prov.  restauracio-s ;  frz.  restauration :  span. 
re  stall  racion :  ptg.  restaurariio. 

6863)  restaaro,  -are,  wiederhersteUen  (im  Roman, 
auch  „die  leibliclie  Kraft  wiederhersteUen,  erqnicken"); 
ital.  restaurare  ,,rimettere  a  nuovo",  ristorare 
„riconfortare,  in  ispecie  lo  stomaco",  dazu  die  Vb- 
sbsttve  restauro,  ristatiro,  ristoro ,  vgl.  Canello, 
AG  in  332:  prov.  restaurar;  frz.  restaiirer.  davon 
restaurant,  der  Erquicker,  Gastwirt,  Gastwirtschaft ; 
span.  ptg.  restaurar. 

6864)  restis,  -em  »«.,  Seil,  Schnur;  ital.  resta, 
eine  Schnur  von  Zwiebeln  u.  dgl.;  sard,  rcite, 
Seil;  neuprov.  rest,  Schnur  von  Zwiebeln  u.  dgl.; 
cat.  rest,  Seil;  span,  ristra,  Schnur  von  Zwiebeln 
(doch   ist   auch   Ableitimg  von   regestum    denkbar, 


6Ut 


6mr>)  Tfittunn 


(iS90)  riMiliftrliftrnm 


(•)2{) 


v;;!.  Stonn,  K  V  Kja),  iliun  <l«»  Vl>.  ritrrdr,  roilion ; 
pt):.  <•€•"''.  Si-limir  von  Zwioln-lii.  V(;l.  D/.  '.'(IS 
r<-*f<i.  (in.l»<r.  AM-  V  287;  (jiix,  liii>ni.  <li  111. 
r.1111.  II  t;;t. 

(KSfir))  rextitao,  -fr*.  wii'iloronitiitton:  ital.  ir- 
stituirr  iiml  ri<(i(iiiri";  fr«.  rr.itilufv;  siinii.  jitn. 
restHnir. 

<>8(Ui)  [*Hfti|lTUK,  n,  iini  (reslm-f),  \viilor«i)on.<itiK; 
ital.  rmlio:  pniv.  «■<»(im-.«;  fra.  rHi/.  \g\.  \)r. 
am  rrt/Ki.l 

i;8li7)  rivsto,  •ikre,  iil>riK.  (iiriirk  liloibi'ii;  itnl. 
rtylare  ii.  rislitrr.  vj;l.  Canollo.  AC  III  XV2,  tl»/.ii 
«lie  VI>sbsltvo  rrslii.  l{i>st.  rfslti,  liabi'l  7.11m  Eiii- 
jpfrcn  iUt  I_«ii/.o  (^'li'ichsam  KiilitMirt  ili>r  l-anzo); 
prov.  rc.sdir,  ilavoii  nlip'li'itt't  arcstitl  (nitfr/:. 
iiri-sdirl).  IIan<llial>e  ilor  Luii/.c;  frz,  renter,  ilnvon 
lias  Vlisbst.  rfxir,  Ki>st:  span,  restar,  «lazu  dio 
Vbslisttvo  rrxlo,  Rost,  ristrr,  cttrinlre.  lian/.cm-inlajro, 
(iloiiktiar  «iin-  aUpr,  dafs  <lieso  Wort*  iiuf  ret1c.1t urn 
odor  .•luch  nuf  reslui  ziiriiok-tint^oii);  ptfj  rfx/nr, 
ilazii  dio  Vlisl)sttvo  lY^Jo.  Rest,  resle,  riste,  rislre, 
Uinzi'iioinlaf^»,  Laii/^onnaliol.     Y^jl.  Hz  2(>8  re.tln. 

tS8()S)  rr.strin!;o,striiixi,strictuiii  1  rivin.*strTii.\i, 
•strit'tum),  striiitrtTC,  bcsoliriinken;  ital.  resirinijo 
II.  r«(ri;/»i()  (audi  rt-).  rexlrin.<<i,re.striiUo,rfiilrin(iere 
iiiid  -i(iiiere:  prov.  re.strenh  rcMreit  rrstrech  iiiid 
rentreit  rcstrciiher :  frz.  restreiiis  restreitiniii  (altfr?.. 
reslreins)  rfxtreint  restreindre;  span.  ptg.  restrin- 
(/ir.  dazii  Partizipialadj.  restriclo. 

6369)  [*resiiino,  -are  =  ital.  risof'fiare,  wiedcr 
blaseii ;  r  11 111.  resiilhi  ni  at  n,  blaseii ;  spa  n.  resoplar, 
.<itark  atinon.] 

(J870)  ri-sunfo,  surrexl,  surreotnni,  surgrcre, 
aiiforstohen ;  ital.  re-  u.  risurflo  11.  ■t:nrgo,  .i<ir.''i, 
sorto  (=  *gurctus  nach  mirgere)  xiirjicre  11.  sorgerr: 
prov.  refors  (aucli  ressnr.i  =  *re-ex:<turgo)  resors 
rc.sors  re'i(.s)nrger :  altfrz.  resort  resors  (danebcn 
dip  golelirte  Lehnfonii  resiirrexit,  vgl.  Sufliier,  Z  VI 
4;J7t  resors  resordre:  {neufr/..  span.  pig.  resurgir, 
ffel.  \V.).  —  Alls  dcni  Partizip  *rf.<i*r[c]AMJ5  ist  ab- 
ffcloitct  ital.  {*risortire,  davon  risnrto.  s.  weiter 
iinton);  frz.  ressortir  (gleiclisam  *re ex-siirtire), 
ziiriickspringen ,  ziiriicksi'hnellen  (von  einer  Feder 
u.  dgl.),  dazii  das  Vbsbst.  ressort ,  Schnellkraft, 
Feder:  im  Altfrz.  bedeutet  res{s)ortir  audi  „sich 
zuriickzieheii ,  zii  jem.  fliiditcn,  bei  jeiii.  Schiitz 
siiohon,  an  join,  appellicren,  der  Gcriolitsbarkoit 
jeniandes  unterstclien",  deni  ontsprecliend  bedeutet 
das  Vb.sbst.  res(smrl  (ital.  rUorlo),  Goriditsbarkoit, 
Ziistandigkeit.     Vgl.  Dz  300  sortirc  I  u.  2. 

6871)  resuscito,  -are,  wieder  erwecken;  ital. 
ristiscilare :  frz.  resiisciter  etc. 

6872)  rete  n.,  Netz;  ital.  rete,  Nctz,  rezza  (= 
relia).  pine  Art  Spitzen,  vgl.  Dz  393  s.  v.  u.  dagegen 
Rijnsch,  Z  I  420,  dessen  Benierkung,  dafs  retid, 
-am  f..  Garn,  das  Grundwort  sei,  richtig  scin  kann, 
aber  niclit  sein  mufs;  span,  red,  dazu  das  Vb. 
redar;  ptg.  rede;  (das  in  Frankreidi  ubliche  Wort 
fiir  nNetz"  ist  *lilettuni,  Derain.  v.  filitm,  =  prov. 
fdet-z:  (r  7,.  filet). 

6873)  [*retTeellum  n.  und  *reticella,  -am  /'. 
(Demin.  zu  rete),  Netz,  =  ital.  reticella;  rum.  re{e; 
span.  redeciUa.  Vgl.  Dz  G68  re-seaM,-  Grober,  ALL 
V  237  u.  453  Anm] 

6874)  ['retiehetta  laiitet  die  zuriicklatinisierte 
Form  zu  ital.  racchetta,  Netz  zum  Ballsdilagen ; 
frz.  raquette;  span.  ptg.  raqueta.  Vj^l.  Dz  261 
racchetta.  Befrcmdlidi  bleibt  das  Wort  aber  imnier- 
hin  u.  vielleicht  fafst  man  es  besser  als  Solieideform 
zu  rocclietta  auf,  s.  unten  roecho.] 


(•87fi)  rctTrillitiu  11.  (Doiiiin.  v.  rete),  kloiin'H  Netz, 
^-  fr/..  nliciili-  [•;<•].  W.,  das  vcdksotymnliitjiKi-li  zu 
ridicule  iiiiigornriiil   «iirdo),  llaarin't/,  Striokboulol. 

687t!)  'n'mo  »1  ,  iii'lzartigc  Uniziiuuiiiig.  llilrdo, 
-    span.  ]itg.   rci/i/.  I'fordi,  Soliaftilall. 

6877)  *rrtiuii,  -am  f.  (i»!  voii  rHiuerc  iiiulit  zu 
tronuon,  hu  wiindorlioli  dio  Itildiing  auo.li  ist,  vgl. 
jodooli  retiu-tieidum;  d'Uvidio  aufsprtu  in  Griibor's 
Griinilrifs  1  512  dio  Vorniulung,  dafs  dor  Imponitiv 
riline  auf  dio  llilduiig  dos  WorU<s  voii  KiiitlufH 
gowoRou  soil!  koniio).  Ziigol;  ital.  rrtiiui  u.  rriliiia, 
vgl.  Canollo,  Ati  111  4(l.'i;  prov.  regmi  (wobl  mil 
volkBotyiiiologiKdicr  .Xiilolnmiij^  an  regtittrr);  (tj.. 
rinr,  s.  oboii  'roslniiin;  cat.  rrgnn:  sjian.  rienda 
laus  *rediun.  ♦/v/ik/ii,  *rnid<i):  ptg.  ridea.  Vgl. 
Dz  265  rediiia:  (iriibor,   ALL  V  2!17. 

6878)  rctinjro,  ri-liiuli,  rvtciitiim,  rutiiivrc, 
j  zuriicklialton;   ital.  rilnure,   u.  dom  «ntsproolionit 

in   den    iibrigcii  Spraclioii.      Wcgon   dor  Flexion   h. 

t«IICO. 

(i879)  iTtTolum  ».  (Doinin.  v.  rcle),  Notz;  ital. 
ccj.-Ho/d  ;  s  a  r  d.  rez:i'ilii :  ii\t{r/.  reseiiH.  Vgl.  Asooli, 
AG   IX   102;  Grol.or.  ALL  V  453  Anm. 

6880)  [*rC'tTiim  («(c),  Netz;  altfrz.  roir,  davon 
das  Dcinin.  roi'sr/,  reset  =  noufrz.  re.teau.  Vgl. 
Grohor,  ALL  V  453  Amu.;  Diez  668  liatto  rt'seau 
=j  *reticelluiii  angosotzt.  was  GriJbcr,  ALL  V  237, 
wiederliolte,  spiitor  aber  a.  a.  0.  beriditigt»*.) 

6381)  retSrqiico  ,  tSrsi  ,  tSrtiim  ,  (ur<|uvre  , 
zuriickdrelieu;  ital.  riturcere,  wegeii  dor  I'loxioii 
s.  torqueo. 

6382)  retorta,  -am  /".  (Feni.  dcs  Part.  P.  P.  v. 
retorqaere);  davon  ital.  ritorln,  Bindweido,  VVoidon- 
band ;  prov.  rednrta :  frz.  riorte  (bedeutet  noufrz. 
nSohlingstrauch")  und  rniuile.  vgl.  Tobler,  Ztsdir. 
f.  vgl.  Spraclif.  XXIII  418,  u.  G.  Paris,  R  VI  156; 
aufserdem  frz.  rttorte,  Koll)enfla.si:be,  span.  |)tg. 
retorta.     Vgl.  Dz  272  ritorta. 

6883)  retralio,  t)nlxl,  tractam,  triihere,  ziiriick- 
zichen;  ital.  ritrarre:  rum.  retrage:  prov.  frz. 
retraire;  cat.  relraurer;  span,  relracr:  ptg. 
rctrahir.     Wegen  der  Flexion  s.  triilio. 

6834)  retribuo,  ui,  utiim,  Ere,  wiedorgeben ; 
ital.  ritribuire,  u.  dem  entspr.  audi  in  den  andern 
Spraclien. 

6385)  retro,  riickwiirta,  zuriick;  prov.  reire ; 
altfrz.  rierc:  span,  redrn ;  (ptg.  felilt  das  Adv., 
vorhanden  aber  ist  das  davoii  abgeleiteto  Vb.  rcdrar, 
einen  Weinberg  noclimals  behacketi).  Vgl.  Dz  263 
retro.    S.  oben  ad  +  retro,  de  +  retro. 

6886)  [*retr5Tentia  (v.  retro  +  ire)  =  prov. 
retroensa,  retroencha,  Lied  mit  Kehrreim;  altfrz. 
retroenge,  retrocnche,  rntruaiuic ,  rolrnenge  etc. 
Vgl.  Dz  668  retroenge.] 

6837)  |*retrdnea,  -am  f.  =  span,  redruna, 
linke  Hand,  linke  Seite,  well  sie  gcgen  die  reclite 
zuriicktritt ,  vgl.  das  altspan.  Vb.  redrar,  aiis- 
beugen.     Vgl.  Dz  482  redruna.] 

6888)  retrorsus,  riickwarts  gekehrt,  =  ital. 
ritrosi),  hartnackig,  vgl.  Dz  394  a.  v. 

6839)  [*rctumido,  -are  {tumidus),  wieder  an- 
scbwellen;  davon  vielleicht  span,  rctonar,  wieder 
ausschlagen,  dazu  das  Vbsbst.  retoiio,  Schijfsling. 
Vgl.  Dz  483  retono:  Th.  p.  87.] 

6890)  reubiirMriim  ».,  Khabarber;  ital.  rafcar- 
baro,  reliarharo ;  prov.  reubarba;  altfrz.  reobarhc; 
ncufrz.  rhnbarlic;  altcat.  riiibarbara,  riiibarber; 
nencat.  riubarbaro;  span.  ptg.  ruibarbo.  Vgl. 
Dz  261  rabarbaro;  Cornu,  E  XUI  113. 


621 


()89n  rgiis 


6914)  ridgi) 


622 


6891) rous,  a,  uni,  schuldif;:  i ta  1. ren ..((ilinndk'", 
no  „cattivo",  vj;!.  Canello,  AG  III  318;  rum.  reit: 
rtr.  mi;  prov.  reus;  altcat.  rcii ;  lU'in-at. 
span.  ptg.  reo. 

6892)  iilid.  (muiidartlicli)  reupseii,  riilpsuii ,  = 
frz.  (altpik.)  reitper.  vgl.  Dz  6G9  s.  v.;  Lesor  p.  108. 

6893)  *reTullo,  -are  {vallum),  uniwaUeii;  davon 
vielloielit  ital.  *rivallo  u.  davon  wieder  das  Domin. 
rivdUno  (rait  Anlelinung  an  rivella,  riva).  cin  Bo- 
festigun^werk ,  Aulsemvall ;  frz.  rarelin;  span. 
rebellin:  ptg.  revelim.  V»;!.  Storm.  R  V  182.  Uiez 
272  rivi'llitw  liefs  das  Wort  uiierkliirt 

6894)  reyelo,  -are,  cnthiillen;  ital.  ricelare: 
frz.  ri-vHer  etc. 

6895)  rcTeilio,  -ire,  wiederkoninien;  ital.  rive- 
nire;  frz.  rctenir  etc.    Wegen  der  Flexion  s.  veiiio. 

[♦rcTcnto  s.  repcdito.] 

(^896)  reverse,  -lire,  umwenden  (im  Roman. 
namentlich  „ein  gefiillte,s  Gefafs  umwenden,  um-, 
ver-,  iibergiefsen") :  ital.  riversare;  rum.  revdrs 
ai  at  a;  frz.  reverser,  umgicfscn,  renverser  =  *re- 
inversare,  umstiirzcn;  span,  revesar,  sich  iiber- 
geben;  ptg.  revessar,  sich  iibergeben;  aueli  span. 
rehosar,  iiberfliefsen,  gehort  wohl  liierber.  Siehe 
reversus. 

6897)  rerersus,  a,  nm,  umgewandt,  umgekehrt; 
ital.  rircrso  „gettato  a  terra,  sost.  manrovescio, 
disgrazia" ,  riverscio ,  rivescio .  rovescio  „supino, 
rivoltato,  contrario,  e  sost.  nelle  frasi  un  rovescio 
di  pioggia,  un  rovescio  di  hiistonate" ,  dazu  das  Vb. 
river.sciarc,  rivesciare,  rovcsciare,  „ribaltare,  mettere 
sossopra",  vgl.  Cauello,  AG  IH  361;  (Caix.  St.  490, 
zieht  hierher  auch  rivelto  „bocconi,  supino",  be- 
hauptend,  es  sei  aus  rirerto,  der  Nebcnfnrm  von 
riverso,  entstanden);  prov.  revers,  verkehrt;  frz. 
revers,  Riick-,  Kehrseite.  Gliicksunischlag,  rcvcche, 
storriscli,  sprode  (Lehnwort  aus  dem  Ital. ;  nicht 
hierher  gehort  altfrz.  revois.  iiberfiihrt,  es  ist 
vielmehr  =  rerictus,  vgl.  Tobler,  Gott.  gel  Anz. 
1874  p.  1050;  G.  Paris,  R  UI  505;  Scheler  im 
Anhang  zu  Dz  742);  span,  reves,  Riickseite,  Gliicks- 
wechsel :  ptg.  rcvez ,  Riickseite ,  Gliickswechsel, 
cei'cssrt,  Gegenstrom,  rci'essar,  sich  iibergeben,  leres.so, 
widerspenstig.  Vgl.  Dz  272  rivescio;  C.  Michaelis, 
St.  261. 

6898)  rcTerto,  -ere,  zuriickkehren ;  ital.  rivcrtire: 
prov.  rcvertir ;  span,  reverter,  iiberfliefsen;  ptg. 
reverter,  zuriick-,  heimfallen.  Das  iibliche  rom. 
Wort  fiir  „zuriickkehren"   ist  *retornare. 

revictiis  s   rcTei-siis. 

6899)  rcTldeo ,  Tidl ,  Tisuni ,  videre ,  wieder 
hinsehen;  ital.  rividere;  frz.  rcvoir  etc.,  dazu  das 
Partizipialsbst.  rivista,  revue.  Wegen  der  Flexion 
s.  Tideo. 

6900)  *reTiiidico,  -are,  Gegenrache  nehmen; 
prov.  reve>ijar ;  frz.  revancker  (altfrz.  revenger), 
dazu  das  Ybsbst.  revanche.     Vgl.  Dz  339  vengiare. 

6901)  rerisito,  -are,  wiederbolt  besuchen;  rivi- 
sitarc  u.  rovistare,  riivistare  „frugacchiare,  special- 
mente  fra  carte  e  libri",  dazu  das  Sbst.  rivisita 
(rivista  dagegen  ist  Partizipialsbst.  zu  rivedere  = 
revidere.  vgl.  frz.  revue  von  revoir).  Vgl.  Dz  394 
rovistare:  Canello,  AG  III  334. 

6902)  reyolutio,  -are  (revolvtre),  Umwiilzimg; 
ital.  rivoluzione;  frz.  revolution  etc. 

6903)  [*reTolto,  -ilre  \*fiiltus  fiir  vohitus),  um- 
wenden, -wiilzen;  ital.  rirollare  (als  refl.  Vb.  „8ich 
emporen").  dazu  das  Vbsbst.  rivolta ;  frz.  revolter, 
dazu  das  Vbsbst.  revolte :  ptg.  revoltar,  revolta ; 
(im  Span,  scheint  das  Vb.  zu  fehlen).J 


6904)  revolvo,  toIvi,  volutum,  volvere,  um- 
wenden, -wiilzen;  ital.  rivolgere;  span,  revolver, 
(vioUeicht  geliiirt  hierher  auch  revolcarse,  sich  um- 
lierwiilzen,  wenn  man  es  =  'revolvicare  ansotzcn 
darf);  ptg.  revolver. 

6905)  rex,  reg'em  m.,  Konig;  ital.  re;  prov. 
reis:  frz.  rot,  davon  das  Demin.  roitelet  (daneben 
volkstiinilicli  ratelet,  an  rat  angelehnt),  Zaunkiinig, 
vgl.  Fafs,  RF  III  489;  span,  rcy;  ptg.  rei. 

6906)  rheumii  n.  (pev/ia),  J'liil's  (als  Ki'ankhcit), 
Katarrh ,  Schnupfen;  ital.  reuma,  rema;  prov. 
rauma;  frz.  rliunie,  dazu  das  Vb.  «'ewWiKwer,  sich 
erkiilton ;  span,  rhcuma,  reuma;  ptg.  reuma.  Vgl. 
Dz  669  rhunie. 

6907)  rhododendros  /.  u.  -on  n.  ((jododfviSQOi;); 
daraus  durch  Anbildung  an  lorus=  laurus  *loran- 
driim,  Rosenbaum,  Lorbeerrose,  Oleander;  davon 
n.  zwar,  wie  es  scheint,  mit  Anlehnung  an  oleum 
ital.  oleandro;  frz.  oliandre;  span,  oleandro, 
eloendro;  ptg.  eloendro,  loendrn.  Vgl.  Dz  226 
oleandro. 

6908)  rhombiis,  -um  w.,  Kreisel,  ein  verschobenes 
Quadrat;  ital.  ('«/«/«(mitvorgefiigtem  lautmalenden 
f  frombo),  Gesurase,  wie  es  ein  Kreisel  verursacht, 
romha.  fromba,  romboln,  frombola,  Schleuder,  dazu 
das  Vb.  rombolare,  frombolare,  schleudern,  from- 
bola bedeutet  auch  „kleiner,  abgeriindeter  Stein". 
Vgl.  Dz  394  rombo.  —  Auf  rhombus  scheint  auch 
zuriickzugehen  ital.  rombo.  Windlinie  (Bedeutungs- 
iibergang  ist  dunkel ,  doch  scheint  der  Begriff 
„brausen,  sausen"  vermittelt  zu  haben);  frz.  rumb, 
davon  vielleicht  arrnmer,  die  Windlinien  auf  der 
Seekarte  zeichnen  (das  Vb.  fehlt  bei  Sachs) ;  span. 
rumbo ;   ptg.   rumbo,   rumo.     Vgl.  Dz  275  rombo. 

6909)  rliythmiis  ?».  (^vS/zof),  musikalischer  Takt ; 
ital.  ritmo,  ritimo,  vgl.  Canello,  AG  III  404;  frz. 
rythme  etc. 

6910)  ahd.  ribaii,  reiben;  davon  nach  Dz  670 
riotc  vielleicht  ital.  riotta,  Strait,  dazu  das  Verb 
riottare:  prov.  riota ;  altfrz.  riote,  dazu  das  Vb. 
rioter.  Diese  Ableitung  ist  jedoch  mehr  als  unwakr- 
scheinlich.  Vielleicht  darf  man  die  Wortsippe  als 
Deminutivbildung  zu  reus  (ital.  rio)  auff'assen, 
riottare  wiirde  also  eigentlich  bedeuten  „ein  wenig 
Verschuldung,  Schuldbarkeit  hervorbringen,  ein  wenig 
siindigen,  Unfug,  Krakehl  treiben  u.  dgl.";  in  diesem 
Falle  wiirde  das  Wort  von  Italien  ausgegangen 
sein.  —  Eher  konnte  man  auf  riban  zuriickzufiihren 
geneigt  sein  die  oben  imter  hriba  behaudelte  Wort- 
sippe ,  doch  liegt  ein  zwingender  Grund  dafiir 
nicht  vor. 

6911)  altnfr.  ribhan,  reiben  (ndl.  rijvcn,  harken, 
rechen,  also  glatten);  davon  vielleicht  prov.  ribar, 
einen  Nagel  umschlagen;  frz.  river.  Vgl.  Dz  670 
river;  Mackel  p.  100  u.  110. 

6912)  gallisch  ricfi,  Furcho;  davon  nach  Th.  p.  74 
das  gleichbedeutende  prov.  rega,  arrega:  altfrz. 
roie;  neufrz.  raie.  Diez  262  raggio  hatte  das 
Wort  von  rigare,  bewiissern,  abgeleitet.  Vgl.  auch 
Th.  p    77  u.'  109. 

6913)  ahd.  ridau,  drehen;  davon  frz.  rider, 
runzeln,  krauselu,  dazu  Vbsbst.  ride,  Runzel,  Krause, 
davon  das  Demin.  rideau  (^gefalteter,  also  gleiohsara 
gekrauselter  Vorhang),  vielleicht  gehort  hierher  audi 
ridelle,  Gatter  eines  Leiterwagens,  vgl.  Scheler  im 
Diet.  s.  v.;  span,  enridar.  rnnzeln,  krauseln.  Vgl. 
Dz  669  rider;  Mackel  p.  111. 

6914)  rideo,  risl,  rlsiiiu,  rldere,  lachen:  ital. 
ridi)  risi  riso  ridere;  rum.  rid  rise i  r is  ride;  rtr. 
Priis.  ri,  ries,  ritsel,  Part.  Prat,  ris  u.  rit,  Inf.  ri. 


i;2H 


t;!Mfi>  ri.liiiu'T..iit 


(i'.IMl)  riviiK 


ti-2'l 


yg\.  liartiirr  g  M8  u.  164;  pro  v.  ri  ri»  ris  tirr; 
tri,  ri'ji  ris  ri  rire;  ml.  riurrr ;  H|inii.  irir; 
I>tK.  rir. 

)>!)iri)>'n)rl'i'idlni;-conl,li4<itr(>(-k,'-  ir t..mii»iiMr, 
KoisoriK-k.   Cliorr.Mk,  \^'l,  D/.  (i(i7  ».  i'. 

tiitun  I'rHlitor,  -ihviii  »>.  (cirffo),  Liiclior;  iliil. 
riililore;  spun,   iin/nr. 

IKII")  iiliil  rtviiio,  liiiilor,  1— alt  Tr/,.  n'l/ic.  UiiiU>r, 
<ln/.u  il«8  Yli.  rinifr,  v^l.  Sfliolor  iiii  AnlmiiK  /.ii 
D/  HIO. 

liUlS)  iltxrli.  rllTel  (*n'/iiV),  Kaniiii  mil  oisoriiKii 
/iiilipii;  (Invmi  viclloiclit  itnl.  rrhtiio,  Ziiiko  dor 
li»M.   vj;!.   l)z"  !!!•:!  v.   r. 

(HH'.i)  mild.  rllTelll,  durcldiirliolii;  altfrz.  riff'Irr, 
raflon ,  kratzeii,  ril/.Pii ,  davoii  clas  Vlisbst.  n7//c. 
SpiofspTto;  Mi'uf  rz.  ri/lrr,  kratzon.  hcludiclii,  davoii 
ri//.ii'/.  KaiildiolH>l.  \V'l.  D/.  270  n/jn  ;  Maikfl  p.  UK). 

«i!»l!())  ill.-icli.  rllToil,  ralTiMi,  raiifoii;  davun  ital. 
/■i//'(i.  Stri'it,  lii'somlors  Stri'it  lu'lru  Spii'lo.  iirri/jurr, 
Hiirfidn;  al tf r/..  ri//'cc,  ralTi'ii,  kratzmi;  cat.  span, 
pi  jr.  ri/ii,  Streit,  rifar,  streilon.  Vfjl.  l)z.  270  ri7/'«; 
Mack.'l  1«.  KHt. 

0!l2n  alid.  ripi,  Krcislinic:  ital.  riija,  Zoilo, 
riV/o,  Lineal,  rKjahttn,  Rinnultanz,  riijatu,  ;;;(>8tioift. 
riijnttixtn.  krau.-;,  aii.s  yirarc  +  r/V/ii  ijiriijiiro,  Krois- 
liriio,  vj,'l.  Caix,  St.  88;  pro  v.  riflitt,  krausus  Haar, 
riijotiir.  kriiiisoln;  altfr/..  riijot ,  Giirtol,  daniit 
m'bihlet  die  Phrase  (boire)  a  tire-lariijnt  =  a  tire 
le  riijol.  v|^l.  Kavnaiid,  R  VIII  100,  rinlv.  fjostroift. 
Vfil.Dz  «70  riijot  ii.  rioU:  Mackol  p.  Ill  f. 

G922)  !*rTgB,  -am  /'.  (riijare),  V\^•lssl>^rinn(! ;  davnn 
nacli  Dz  202  pro  v.  rcfiii,  arrti/a,  (Wasser)furrlio; 
altfrz.  roie:  iicufrz.  raie;  Di'iuiniitivbihluiif;  von 
rii/a  ist  naoli  Schelcr  im  Diet.  s.  v.  noufrz.  rii/nle, 
Kinno,  Kanal,  wiilircnd  Dioz  670  n.  v.  das  Wort 
aus  deni  Kcltischon  abtrolpitct  liatte,  was  Tli.  p.  10!) 
« iilerlcjjte.  Caix,  St.  481,  ziolit  liierhor  ital. 
rcijtjhia  =  *npiila,  Kanal.  Wassort;raben ,  span. 
reguera,  Kanal,  refjima,  breiter  Graben.] 

6923)  enj,'l.  rigrht-wlmle  ==  frz.  rctoile,  eehtor 
VValfiscb,  vor;;l.i<he  Littro  IV  1688  s.  v.;  Fafs,  RF 
III  489. 

6924 1  rigridus,  a,  uni,  starr;  ital.  rioido  und 
reddo,  \ji\.  Canello,  AG  111  330  u.  Caix,  St.  477; 
frz.  roide,  vgl.  Dz  671  s.  v.:  vielleicht  audi  span. 
redo,  hart,  raiih,  stark,  dick,  arrecirse,  frioren, 
arreciar,  dick  wcrdcn.     V^l.  Uz  482  rccio. 

6925)  rIg:o,  -are,  benotzen;  ital.  rir/arc. 
*ri^ii  s.  *rig'a. 

6926)  germ,  rikja,  alid.  rihlii,  reicli;  ital.  ricco; 
prov.  ric-s ;  frz.  riche;  s])an.  ptg.  riai.  Dazii 
das  Sbst.  ital.  ricchezza,  Roichtiira ,  gleiclisani 
*rikiti<i:  frz.  richesse  etc.  Vgl.  Dz  269  ricco: 
Mackcl  p.  107. 

6927)  abd.  rim,  *rima,  Reilie,  Keihonfolgc,  Zalil: 
ital.  rinia,  Reim  (d.  h.  Reihenfolgo  bostimmter 
Lautverbindungen  im  Versausgange),  dazu  das  Vb. 
rimare;  prov.  rims  und  rima,  rimar ;  frz.  rime, 
dazu  das  Vb.  rimer,  reiraen,  ar rimer ,  schichten: 
span.  ptg.  rima,  dazu  das  Vb.  )!»«(()■:  cat.  span. 
arrimar  (altspan.  adrimar),  zusammenstellen,  an- 
lohnen.  Vgl.  Dz  270  rima;  Kluge  unter  „Roim" ; 
Maekel  p.  108  u^  120  Anm.  2;  Th.  p.  77. 

6928)  rima,  -am  /'.,  Spalte,  =  ptg.  rima,  Spalto. 

6929)  rimator,  -orem  m.  (rimare).  Forscher; 
rum.  rimator,  einer,  der  wuhlt,  Schwein. 

69301  rimo,  -are  (scliriftlat.  gewohnlich  riniari), 
aufwiihlen,  durcbstobcrn ;  rum.  rim  ai  at  a,  wiihlen; 
prov.  span,  rimar.  untersuchen. 

6931)  altufrank.  ring,  ital.  range,  Rang,  rancio, 


I'iiii'  Malrnsiinaliteilung  (biiide  Worlo  huh  dum  Frz. 
i<iilleliiit:  raiii/o  •—  rang,  raiicin  von  ratigrr),  vgl. 
Canello,  .\(i  III  3211;  prov.  roic-,^,  arrnic-.i,  Roilie, 
dazu  das  Vb.  rriigiir,  armigar,  reilinn ,  ordneii ; 
frz.  iviiK/,  dazu  das  Vb.  ranger,  arranger.  Vgl. 
Dz  lllifi  rang;  Ma.kel  p.  !l(i. 

6932)  alliifrank.  rlllica,  Sclinallo,  ■-'iil  tf  rz.  renge, 
Srhnalle,  lilirlel.  vgl.   Dz  668  .v.  v.;  Markel  p.  !)7. 

693!ll  ndl.  rlliKl)aii<l,  llalsband  ,  ist  iiaidi  Diez 
673  x.  I',  «las  niiilniiilHlirlie  (irundworl  zii  frz.  riilian 
(in  der  iiltercii  Spraclio  aiuli  rihaii).  Hand.  Dor 
von  einigon  (z.  H.  von  Skoat  ini  Dii'l.  n.  i\  riliand) 
boliaupteto  keltiselio  Ursprung  dcs  VVortes  wird  von 
Th.   p.    110  in   Abrcde  geslelll. 

6!I;M)  *rTiigo,  -fre  (.scliriftlat.  ringi),  die  Ziilino 
lletschcii,  gridlen;  (ital.  ringhiarc  -•  *ritignlare); 
mm.  ringr.sc  ii  it  i;  cat.  reiigir,  zanken;  Kjian. 
reiiir,  dazu  das  Deinin.  rii'ia,  Zaiik,  Deinin.  ren- 
cdia:  ptg.  rrnhir.  Vgl.  Dz  483  rei'ilr:  (Jrilbor, 
ALL  V  238. 

6935)  ripil,  -am  /'.,  Ufcr;  ital.  ri/xi,  riva;  frz. 
rive;  span.   |)tg.  rilia. 

6936)  "ripariii,  -am  /'.  (ripa),  Lifer;  ital. 
rivicra.  (ilanobcn  aucli  Fern.  Adj.  riparia,  vgl. 
Canello,  AG  111  310);  prov.  riheira;  neu]irov. 
(Neu-llongstott)  liiariara,  vgl.  Behrens,  Metath. 
p.  82;  frz.  riviere.  Fliifs;  span,  ribera,  vera;  ptg. 
rilieira,  lieira.     Vgl.  Dz  272  riviera. 

6937)  "ripSticrim  od.  "ripagTfim  n.  (ripa),  Ufer; 
ital.  rivaggiii;  jirov.  rihntije-s;  frz.  rivage. 

6938)  |*ripidils,  a,  am  (ripa),  uforartig  ab- 
schiissig,  =  ital.  ripidn,   steil,  vgl.  Dz  394  .v.  v.\ 

6939)  altnord.  ♦ris  (diin.  ri.s)  =  frz.  ris,  Reff, 
vgl.  Maekel  p.   110. 

6940)  [*risatii  (n'.SM.s  v.  ridere)  =  ital.  rinata, 
Geliiehtcr;  frz.  risce;  8]ian.  ptg.  ri.sada ;  rum. 
ri.siit,  PI.  risete,  gleiclisani  *ri^iliis,  PI.  *riiiUa).\ 

6941)  corn,  rise,  (ruse),  Rinde;  <lavon  vermut- 
lich  piomont.  lomb.  riixca,  Rinde;  prov.  rusca, 
riiaclta;  altfrz.  rusclic ,  rouche;  noufrz.  ruche, 
(aus  Rinde  gefertigtor)  Hieiienkorb.  Vgl.  D'Z  673 
ruche:  Th.  p.   111. 

6942)  risibilis,  -e  (risus),  liicherlich;  ital.  risi- 
bile;  frz.  risible  etc. 

6943)  skandinavisch  rist-,  Rost,  roslcii ;  davon 
vermutlich  frz.  rissoler  (aus  *ri.il-oler),  braun  braten 
(obenso  ital.  rossolare  aus  *rost-olarc),  vgl.  Dz 
670  .1.  V. 

6944)  abd.  rista,  Flachsbiindel,  =  pieniont. 
rinta,  Hanf,  vgl.  Dz  268  rcata  1. 

6945)  risus,  -uin  m.,  das  Lachon;  ital.  riso; 
rum.  ris;  prov.  frz.  cat.  ris;  span,  ri.sa;  ptg. 
riso. 

6946)  ritiis,  -um  w.,  Gobraueh;  ital.  ritu;  frz. 
rite  etc.,  (iberall  nur  gel.  W. 

6947)  rlvalis,  -e  [rirus),  zum  Bach  gehorig, 
Nebenbuhler  (ronianisch  nur  in  letzterer  Bedeutung, 
welehe  iibrigens  beroits  schriftlateinisch  ist);  ital. 
rivate;  frz.  span.  ptg.  rival. 

6948)  rivalitas,  -atem  /'.  [rivalis),  Nebenbubler- 
schaft;  ital.  rivalitu;  frz.  rivalile  etc.,  nur  gel. 
Wort. 

6949)  riTfilfis,  -um  m.  (Domin.  v.  rivwi),  kleincr 
Ba<di;  daraus  vielleicht  ital.  rigoro,  Bach,  vgl. 
Dz  1)70  rigole. 

6950)  rn'us,  -um  m..  Bach;  ital.  rivo,  riu; 
prov.  riu-s;  altfrz.  riu;  (dagegeu  gchiirt  nicht 
bierher,  weil  nicht  aus  *rivicellus  entstanden,  n  e  u  - 
frz.  ruisseau,  vgl.  Forster,  Z  V  96,  s.  unten  rii-). 


625 


()i)51)  rlxii 


6974)  ri5ncluzo 


(52« 


6951)  rixil,  -illil  f.-  '^-'^n^'-  it:il-  ''«"  l>anitl'ii, 
{resna  folia),  vj;I.  CaiiuUci,  AG  111  322;  span,  rlja; 
ptg.  rLca.  reixa.    V-;!.  Griibor,  ALL  V  238. 

6952)  rixo,  -are  (scliriftlat.  nici.st  rixari),  zankeii ; 
ital.  rissare;  (prov.  raissar  =  reissar'i ,  reizen, 
dazii  (las  Adj.  raiaso-s,  bofjierig,  vgl.  Dz  664  raisnar); 
span,  rijar:  ptg.  reixnr,  rixar. 

69531  arai).  riziiia,  Biimlel ,  Pack,  Papierstofs ; 
ital.  risiiia,  ein  Eies  Papier;  fiz.  raine;  span, 
ptg.  resina.     Vgl.  Dz  272  rinnia. 

6954)  fabd.  roa,  altii.  ro,  Eiilie;  ilavon  vicll.  die 
span.  ptg.  Interjektion  ro,  rii,  rou,  still  (gebraticlit 
beiiu  Einwiegen  dor  Kinder),  davon  abgeleitet  span. 
rorro,  Wiogenkind.     Vgl.  Dz  483  Co.] 

6955)  arab.  robb,  Obsthonig  i^Freytag  11  106"'); 
davon  das  gleiclibedontonde  ital.  robho,  rob:  frz. 
span,  rob;  ptg.  robe.     Vgl.  Dz  273  robbn. 

6956)  robigo,  -iuciu  /'.,  Kost,  =  span,  robin. 
Vgl.  Dz  278  "rugqine:  Grober,  ALL  V  238.  Siehe 
oben  *aerQgo,  *ferrHg'6  n.  unten  riitilio.  —  Uber 
altfrz.  rityn,  rui/m,  Kost,  vgl.  Leser  p.  110,  siehe 
audi  oben  *aerugo. 

6957)  roburo,  -are  (robur),  kriiftigen;  davon 
span.  cobrrtjUrknndlielieBekraftigung;  \)tg.r6bora, 
rivora,  Mannbarkeit.     Vgl.  Dz  484  robra. 

6958)  robur,  -oris  ».,  Kraft  (ist  ini  Roman.  Name 
des  liervorragend  kraftigen  Ba\imcs,  der  Eiclie,  ge- 
worden);  ital.  rowre,  Steineiche;  pro  v.  roure-s;  frz. 
rouvre;  span.  ptg.  roble.    Vgl.  Dz  276  rovere. 

6959)  robustus,  a,  um  {robur),  stark;  ital. 
robu.sto:  frz.  robuste  etc.,  nur  gel.  W. 

6960)  ahd.  roceh  (germ,  rolclc-),  Rock;  ital. 
roecheltn,  rnccetto  (wolil  aus  frz.  rocket),  Chorhemd; 
{arrocchettare,  fiilteln,  gehiirt  wohl,  wie  das  gleich- 
bedeutende  ptg.  enrocar,  zii  altn.  hrucka.  Falte, 
Runzel);  frz.  rochet;  span.  ptg.  roquete.  Vgl. 
Dz  274  rocchetto. 

6961)  I  *r6cca,  -aiu  /".,  *roeoia,  -am  /'.,  *roccuiii  n. 
I  giinzlicli  unbekannter  Herkiinft),  Fels,  Klippe,  Stein ; 
ital.  rocca,  roccia,  dazu  die  Verba  diroccare,  (oin 
Felsschlofs)  niederreifsen ,  diroceiare,  von  eineni 
Felsen  hinabwerfen,  weitero  Ablcitnngen  von  rocca 
sind  rocchio  =  *roceuluin,  Felsstiick,  Klotz,  vgl. 
Dz  394  s.  V.  (wo  aucb  das  gleiclibedeutende  roc- 
cliione,  ronchinne  angefiihrt  ist),  *roccayha  =  frz. 
rocaUle,  Haufen  kleinor  Stcine,  endlicli  seheint  audi 
der  kunstgescbiditlidie  terminus  technicus  rococo 
liiorher  zu  gehiJren,  obwolil  weder  seine  Bildung 
nodi  seine  Bedeutungsentwickehmg  reclit  klar  ist; 
prov.  rocs,  rochier-s,  davon  das  Vb.  derocar, 
dcrrocar,  von  einem  Felsen  hinabwerfen;  frz.  roc, 
niche,  rocher,  dazu  die  altfrz.  Verba  rockier,  niit 
Steinen  werfen,  aroquer,  arockier.  zerschraettern, 
ilcroquer,  derockier,  von  eineni  Felsen  hinabstiirzen, 
(nach  Fbrster  gehort  hierber  aucb  das  im  Altfrz. 
seltene  roissier,  neufrz.  ro.^ser,  priigeln,  man  darf 
aber  dies  Verb,  scbon  seiner  Bedeutung  wegen,  wohl 
=  *riiptiare  ansetzen);  cat.  roc.  Stein,  Kiesel; 
span,  roca,  Felsen,  dazu  das  Vb.  derrocar,  von 
einem  Felsen  hinabstiirzen:  iitg.  roca.  Vgl.  Forstcr, 
Z  11  86 ;  Diez  273  rocca  leitete  die  Wortsippe  von 
ruj)es,  bezw.  *rupja  aus  rupea  u.  "rupica  ab,  es 
ist  dies  aber  wegen  des  offenen  o  in  rocca  etc. 
unzuliissig;  Th.  p.  77  beraerkt:  „der  einzige  keltisehe 
Dialekt,  dem  rocca  seit  lange  angehort,  ist  das 
Bretonische ;  dort  heifst  der  Fels  roch  /'.,  PI.  rec'hier, 
reier.  Das  Etymon  von  rocca  ist  also  auf  dem 
Festlande  zu  suchen".  Darnach  diirfte  keltischer 
ITrsprung  abzulehnen  sein.  —  Au.s'  bis  (s.  d.)  -f-  rocca 
seheint  entstanden  zu  sein  span,  barriiero,  berrtieco 

Kiirtin^.  I.lt.-ron».  Wiivttirlmi-li. 


.schiefrund'T  Stein,  schiefrunde  Porle,  aurh  Adj. 
sdiiefruiid,  ptg.  harroco  mit  derselben  Bedtg.  wie 
im  Span.,  wohl  audi  barroca,  Uijcker  ini  Erdboden, 
Grubo  (gewiihnlich  wird  jedoch  fiir  barroca  das 
arab.  borqah  als  Grundwort  aufgestellt),  aus  harroco 
ist  das  frz.  baroque  entlchnt.  Vgl.  Dz  430  barrueco 
(die  dort  vermutete  Beziehung  des  Wortes  zu  verruca, 
Warze,  mufs  als  sohr  zweifelhaft  ersdieinen).] 

6962)  ahd.  roccho,  Spinnrocken,  =  ital.  rocca, 
davon  roccketta,  Raketo  (frz.  raquette);  span. 
raeca:  ptg.  roca.     Vgl.  Dz  274  rocca. 

6963)  *ro(lTco, -sire  (rodere),  nagen ;  neuprov. 
rougd ,  roujd,  ruuiif/d ,  rounjd;  altfrz.  rugier, 
rongier;  neufrz.  row/er  (niundartlich  rouger).  Vgl. 
G.  Paris,  R  X  59  (deutet  ronger  aus  *rondicare 
f.  rodicare) ;  Grober,  ALL  V  238,  wo  benierkt  wird, 
dafs  der  Einsdiub  des  n  auf  Einwirkung  von  manger 
Oder  ranger  — ■  rumigare  beruhen  miige;  Diez  672 
ronger  leitete  das  Wort  von  rumigare  ab. 

6964)  *rodiciilo,  -are  (rodicare),  nagen,  =  ptg. 
*roilhnr,  rilhar,  vgl.  Bugge,  R  IV  368;  Grober, 
ALL  V  239. 

6965)  rodo,  (rodi),  rosi,  rosuni,  rodere,  nagen  : 
ital.  rodo,  rost,  roso,  rodere;  sard,  rodere;  rum. 
rod,rosei,  ros,roade;  rtr.  ruir ;  ^rov.[roire),rozer ; 
altfrz.  rore  (daneben  derore),  vgl.  G.  Paris,  R  X  43, 
Leser  p.  80;  span.  ptg.  roer.  Vergleiche  Grober, 
ALL  V  239. 

69661  altengl.  roebroth,  Rehbocksauce;  davon 
vielleicht  frz.  liohert  in  sauce  a  la  Robert,  vgl. 
Fafs,  RF  ni  502. 

6967)  ndl.  roef,  Schiffskammerchen ,  =  span. 
rufo,  ein  Platz  in  einer  Barke,    vgl.  Dz  277  ru/f'a. 

6968)  [*r5giilin  n.  (s.  oben  *arrogiHni),  Bach; 
davon  nach  Grober,  Misc.  48,  altfrz.  "roi,  rui, 
Bach.     S.  unten  rii;  vgl.  auch  Horning,  Z  IX  510. | 

6969)  [*rogisceIlnin  n.  (Demin.  von  roguim), 
kleiner  Bach;  davon  nach  Grober,  Misc.  48,  frz. 
ruisseau,  Bach,  vgl.  aber  Horning,  Z  IX  510;  ital. 
ruseello  wiirde  dann  Lehnwort  aus  dem  Vr/..  sein. 
S.  uuten  ru.j 

6970)  rogo,  -iire,  bitten;  ital.  rogare;  rum. 
rog,  rugai,  rugat,  ruga;  rtr.  rugar,  vgl.  Ascoli, 
AG  VII  411;  altfrz.  rover,  rouver,  (iiber  vu.i 
roeoet  iin  Rohuidslied  V.  1792  vgl.  Marcbesini, 
Studj  di  hi.  roni.  11  26);  Schwan,  Altfrz.  Graiuni. 
§  44'',  will  german.  hropan  als  Grundwort  ansetzen; 
span.  ptg.  rogar. 

6971)  pers.  rokh,  mit  Bogenscbiitzen  besetztes 
Kanieel;  ital.  rocco,  Tliurm  im  Schachspiel,  dazu 
das  Vb.  roccare;  prov.  frz.  roc;  span.  ptg.  roque. 
Vgl.  Dz  274  rocco. 

6972)  [*roiuaiiciiim  n.  {romanice],  Dichtung  in 
ronianischer  Sprache ;  i t a  1.  romanzo :  rtr.  romansch; 
prov.  roman^,  davon  das  Vb.  roinansar  in  das 
Romaniscbe  iibertragen;  altfrz.. romaw.s,  dazu  cas. 
obi.  mit  analogischem  t  romant,  wovon  engl.  romantic, 
neufrz.  romantique  (vgl.  Hirzel,  Ztschr.  f.  dtscbes 
Altert.  XXXUl  226);  abgeleitet  von  romans  das  Vb. 
romancicr  in  das  Roman,  iibertragen ;  neufrz. 
roman,  romantique;  span.  ptg.  romance,  dazu  das 
Vb.  romanzar,  ronmncear.  Vgl.  Dz  274  romanzo; 
Vodker,  Z  X  485.] 

6973)  [*roinariiis,  -um  m.  (Roma),  Wallfabrer, 
der  nach  Rom  pilgert;  ital.  romero  (daneben  romeo): 
altfrz.  romier;  span,  romero;  ptg.  romeiro,  davon 
romaria,  Wallfahrt.     Vgl.  Dz  275  romeo.] 

6974)  [*roiicbi20,  -are  (roncare),  schuarchen; 
rum.  riuckez  ai  at  a  (daneben  neckez  ai  at  a), 
wiehern.l 


<i!t75)  roiirlni 


G!)9S)  rutillils 


(>2« 


U!t75i  roiirho,  ruiiro,  -*re  (('"'o^o»*,  solimiri'luMi ; 
Huril.  roticiirr.  ttiooiii  V.mA  Kcliroioii;  |>ri>v.  roiicar, 
sriiiinrclii'ii ;  :tl  If  rx.  runchifi:  finnrhirr.  8flui.irrlu'ii. 
sriiiiniibon ;  oat.  upan,  lit);,  ni/inir.  Vul.  11/.  27f> 
niii/iiirr,  ■184  roiicur  iv(;l.  Srliolor  im  .Xiilmiif;  777). 
591  fntnchrr;  0K1Ik«c,  ALI,  V  239.  Siclii'  oboii 
ri<-Inno. 

(Kt7(i)  ['rOui^ii,  -am  f..  Kriitzp,  Riiii<l«,  null  iiikIi 
liKibor,  ALL  V  2S9,  ilii.'i  (iriiii(lw«rt  Hoiii  zii  itnL 
roi/Nii;  («aril.  ri<ii:ii):  rmn.  riie :  rtr.  rnijnia: 
|irov.  iixi/ici;  frz  riitiiie :  i-iit.  loiii/ii;  spiin.  rii»(i: 
ptj;  riinhii.  IHtv.  27t  miinn  wMU-  ilns  Wurt  :iiik 
miitiiiiifiii  I'rkl.iri'ii.  «a.s  ln'fjrilTlicli  kaum,  laiillii-li 
villiV  iinin>';;li<'h  ist:  Miklosicli.  K\im.  Lautl.  IV  01. 
vi'rt>>i<li);t  ilic  /ii);i'lii>rij;kiit  ilos  mm.  riie  (uus 
•riHjVW.ur  WortsipiH'  ii.  .^ctzt  *ri(iif(i  als  (iriiiiilniirt 
a»;  \V.  MoviT.  Z  Mil  J15.  .stollt  viTtmituii(,'s\veisc 
•rirnHfii  als  tiruiulwnrt  aiif.j 

ti977)  aliil.  roiio,  uni^efallt'iu'r  liaiini.staiiiiii;  ilav 
imrli  1)/  (>71  >'.   r    |>ii'.  iitiiiiif,  liaiiinstainin. 

r)9781  oiif,'!.  roof,  ln'ilai-lu'11 ;  ilavun  vicll.  .span. 
nrrut'tir.  kriimmoii.     V;;!.  l)z  277  iii//i/. 

(j979i  ros,  ruroni  m.,  Tau;  sard,  rimii,  rare; 
(ruin.  ii(H(i,  loii);  prov.  ros.  Vgl.  l)z  275  rus. 
hi.  oben  urriiso  ii.  iiiitvii  rosrido. 

G9S(>)  rosii,  -am  /.,  Ro.so:  ital.  rosa:  riiiii.  ri/jid.- 
prov.  rosa;  frz.  ;o»r,-  oat.  span.  ptj^.  rosa: 
iiborall  nur  fji'l.  \V.     V;;l.  Dz  275  rosa. 

6981)  alid.  rosA,  Kruste;  prov.  nuusa,  rauza. 
Krusto  im  Woinfals,  Wciiistcin,  Hefe,  vgl.  Uz 
CG5  .<.  r. 

t>982)  (♦rosarium  it.  {i-osa)  =  ital.  rosariu 
„corta  serie  di  preghiere,  c  la  corona  per  fa  mo  il 
oomputo",  rosoju  „pianta  di  rose",  vgl.  Canello. 
AG  HI  3111;  frz.  msiir,  Rosenstraiicli ,  rosaire. 
Kosenkranz:span.  ros<inV).Rosonkranz;  ptg.  coseini. 
Rosenstraiu-h,  rosario.  Rosenkranz.] 

G9d3)  |*r0sfldo,  rost-io,  -iire  {rosciilus  v.  ros), 
lictaiicii;  ital.  i*riiyiure,  davon  ilas  Partlzipial- 
sbsltv.)  ruijiada,  Tau;  (prov.  arrosar,  lienetzcn, 
rosada,  Tau,  ebenso  frz.  armscr,  rosie,  s.  oben 
arroso);  cat.  ruxar,  davon  das  Partizipialsbst. 
ruxada;  span.  ptg.  rociar,  dazu  das  Vbsbst.  rocio. 
Vgl.  Dz  275  ros.    S.  oben  ros.J 

6984)  •rosit'O,  -iIre  (rosiis  v.  rodere),  nagen; 
ital.  ro.iicarc;  prov.  rosegar :  nouprov.  rousi(/u 
Vgl.  (iriibcr,  ALL  V  239."  Einc  iilmliche  Bildung 
ist  span.  ptg.  rozar  (=  *rosare  od.  rositarc  voii 
rosus),  abwcidcn,  ausjiiten,  an  etwas  hinstreifen, 
hierher  gchort  wolil  audi  ptg.  rojar,  den  Boden 
atreifen,  schlcifen,  scbleppcn,  woven  das  Sbst.  rnjau, 
das  Schleppon.     Vgl.  Dz  484  rozar. 

6985)  ros  miirinii.s,  Rosuiarin;  ital.  ramerino: 
prov.  ramatii-s:  frz.  romari» ;  cat.  romani:  span. 
roniero;   ptg.   roswaninho.     Vgl.  Dz  262  rnmerio. 

6986)  altnoni.  rasinliTalr,  danisi;li  rosmer,  Wal- 
rofs;  daraus  nach  I'ugge,  R  III  157,  frz.  morse, 
Walrofs. 

6987)  [gernian.  ross- (*/irosso-),  Rofs;  auf  dieseii 
german.  Stauini  scbeint  zuriiekzugehen,  abcr  frcilicli 
niit schr befrenidlicherLautentwickclung ital.  rozza. 
Mahre,  danebcn  ronzino,  Klepper  (niittellat.  run- 
cinu-i);  prov.  rossa,  davon  rossi-s,  roci-s,  Klepper, 
daneben  ronci-s  (mittellat.  nmciiius);  frz.  rosse, 
davon  altfrz.  roucin,  ncufrz.  roussin,  untensctzter 
Hengst  (daneben  altfrz  roncin,  pic.  rotichin) ;  span. 
rociii.  davon  rocitmiilr:  ptg.  ros.iini.  Vgl.  Dz  277 
rozzn  (wenn  Diez  am  Soblusse  iles  Artikels  bemcrkt 
,beide  Wiirter  verlangen  noidi  eine  scliiirferc  Unter- 
suchung",  so  gilt  das  noch  beut<?,  leider  aber  felilen 


/11  einer  solidion  Unlorsueliung  die  Hundlialwn); 
Mackfl  p.  36  I. frz.  rosse  etc.  zu  gorni.  Iiross  zu 
HtelU'ti,  JKt  srliwiorig").  VitdU'iclit  liifsl  folgiMide» 
«iidi  aufsli'llfii :  1.  i(i:."'i,  rossa,  rossr  nebst  dou 
ri-lnaon  Dfininiitivon  gclniriMi  z»  germ,  ross-,  wolmi 
ifni.  :.•  alls  Aiib'linnng  an  ro::o,  prov.  frz.  m  niiH 
.'Vnleliniiiig  an  nissiis  (  »  frz.  roii.r.  roiissr)  sicb 
erkliirt  (Pferde  von  aiiffallig  ndor  Karbo  8lnd  oft 
abgi'rackorto,  «rlilorlito  Tierc).  2.  Die  dein  inittidlat. 
rMm-/»iiiveiil.spreebend('n  Wiirte  gclien  auf  diMiStamin 
riiuc-  ( wovdii  riiitco,  (iiStliaeke,  vgl.  ital.  roiira, 
Hippe.  Spiefs  iiiit  eiiier  Sicliel ,  s.  Diez  391  .<.  r.) 
ziirliek,  *riiiiciiiiis  wiirde  dann  iirsprdnglieb  etwa 
bedoiitet  liabcn  „diirres  Pferd ,  Klepper,  deni  «lie 
Rippenkiioclien  «io  llakeii  odor  Spiefse  iiervorstelion.] 

6988)  abd.  rOst,  Rost,  Uatter;  ital.  rosta.  Rii.st- 
statte,  (litter,  Sperriing,  Piieber,  (nrspriinglieli  woliI 
nur  ein  gitterartiger.  durelibniebeiien  Wedi'l,  davon 
das  Vb.  arrostan;  wedeln      Vgl.   Dz  394   msln. 

6989)  rSstrHm  ii.  [rodrrr],  Selinaiize,  Sebnabel  ; 
rum.  rosi,  Sebnabel,  Muml;  oat.  «iian.  rostrii, 
Gesiebt;  ptg.  mslo.  Vgl.  Dz  484  rostra;  Griibor, 
ALL  V  24«. 

6990)  rotii,  -am  /".,  Rad;  ital.  rota,  ruola ; 
rum.  roald;  rtr.  )0(/<i,  rueda  etc.,  vgl.  Gartner 
§  200;  prov.  roda :  frz.  roue;  cat.  roda;  span. 
riicda:  ptg.  roda.     (Frz.  rol(t)f  ist  keltiseli.) 

6991)  |*rotiiceus,  n,  um  (rota)  =  rum.  rotaf, 
zuni  Rade  geln'irig.  | 

6992)  [*r6tatoriuiii  ».  {rotare);  davon  vielleielit 
span.  ptg.  reilor,  Unikreis,  span  alredrdor  (aus 
III  ile-rediir),  rings,  ptg.  «o  rednr.  Vgl.  Morel- 
Fatio,  R  IV  39,  u.  Storm,  R  V  182;  Diez  4f  2  redor 
stellte  fragweise  rotiiliis  als  Gmndwurt  auf.  | 

6993)  roteilii  u.  *r5tillii,  -am  f.  (Deinii.  von 
rota),  kleines  Rad;  ital.  rolelln,  Riidebeii.  Knie- 
se.lieibe;  prov.  rodila,  Knicsebeibe;  altfrz.  rorlr, 
runder  Seliild;  neufrz.  rntielle,  Kiiileben:  (die 
„ Knicsebeibe"  beil'st  rntule.  jinlelte);  span,  rodeln, 
mnder  Scliild,  roililla ,  Knie,  (das  Wort  bedeulet 
audi  „Wisdilappen",  well  ein  .soldier  radartig  ge- 
wiindcn  werdeii  kann,  vgl.  frz.  torchon,  falls  es  von 
torqitere  abzuleiten  ist);  ptg.  roihUa,  RiindsebibI, 
Wurf-,  Knicsebeibe.     Vgl.  Dz  276  rotella. 

6994)  (*roteus,  a,  um  (rota),  radartig;  davon 
nach  Caix,  St.  491,  ital.  roccia  „paglia  ravvolla 
a  rotolo".] 

6995)  altnfriink.  rotjaii,  miirbe  niaclion,  =  alt- 
frz. roir,  ncufrz.  roiiir,  Fladis  im  VVasser  miirbe 
maehcn,  dazu  das  Sbst.  raise  (vgl.  mild,  rii^en), 
wovon  wieder  das  Vb.  enroiser.  Vgl.  Dz  672  rouir: 
Maekel  p.  33 

6996)  roto,  -are  (rota),  wie  ein  Rad  im  Kroise 
lienimdrelien,  wiilzen,  sidi  im  Kreis  bewegen,  riidern : 
ital  rotare:  (rum.)  rotesc  ii  it  i;  prov.  rodar: 
frz.  roiter;  (roder.  umlierschweifen,  gehort  sdiiver- 
lieh  bierber,  es  miifste  denn  Fremdwort  aus  dem 
Prov.  oiler  Span,  sein,  vgl.  Dz  671  >••.  c;  ist  roder 
aber  Erbwort,  wogegon  kaum  begriindcter  Zweifel 
erboben  werden  kann,  so  ist  es  etwa  aus  *rnlnikire, 
uinherrasen,  zu  deuten);  span.  ptg.  rodar. 

6997)  rotulo,  'ire  (rotula  v.  rota),  rollen;  ital. 
rotolare  (daneben  ruzzolare  =  *roliolare);  rum. 
rotilez  ai  at  at;  prov.  rotlar ;  altfrz.  rooler, 
daneben  roeler  =  *rotellare;  neufrz.  roufcr;  span. 
rolear,  arrollnr;  ptg    rohir.     Vgl.   Dz  276  rotolo. 

6998)  r6tiilfi.s,  -um  iii.  (Deniin.  v.  rota),  kreis- 
fiirmig  gerollter  (jegenstaiid;  ital.  rntolo.  riiotolo, 
„volumen",  ndln  „dlindro  pesante,  birillo",  rocchio 
(aus  *rociiliis  f.  roliiliis.   vgl.  Grober,   .\LL  I  245) 


&29 


0999)  rotiiiidellus 


7024)  ruliiusiis 


630 


^trmu'o  rilindrii^ii.  ])e/,/,<i  tli  salsiocia",  rolo ,  raolo 
(=  (n.  role)  „olenco  do'  soldati",  vj;!.  Candlo, 
AG  III  354:  jirov.  rolle-s.  rolle-s:  fr/,.  roir;  span. 
rollo.  Kolle,  rol,  ]<iste,  rolile,  cin  Krcis  von  IVrsonon 
odor  Saclion;  pt»;.  rol,  Listo,  rota.  Ilollc,  Walze. 
(j999)  I'rotundellus,  a,  iim  (Demin  v.  rotiimlm). 
riind;  ital.  ritniulelln:  frz.  rondeau.  Lied  mit 
Kclirreimen  (italianisiert  rondo).  Vgl.  Cancllo.  AG 
III  350.J 

7000)  *rotuiidru,  -are  (rolundns),  abrnnden, 
ringsnm  absclineiden:  prov.  redonhar:  altfrz. 
roognier:  nciifrz.  rorjiter;  span,  desrohar.  Vgl. 
I)z  671  roqner:  G.  'Pari.<,  R  XII  382;  Grober, 
ALL  V  240. 

7001)  r5tuu(1o,  -arc  \rtilutuhi!<'\,  riind  uiaohen; 
ital.  roinndare,  (altital.  uritotwur,  clic  Haarc  ab- 
rundcn,  abschncidon);  (rii  ni.  ratuiizcsc  ii  it  i:  prov. 
arcdoudir:  frz.  arruiidir:  rat.  arrodonir;  span, 
ptj;.  redoiidcar). 

7(K)2)  rotundas,  a,  iiiii,  rund;  ital.  rotondo, 
ritondo,  tondo.  davon  bistoiidn.  rnndlicb,  und  das 
Sbst.  iondino.  Keif,  Teller,  vgl.  Dz  406  tondo: 
rotondo  audi  Sbst.  Rnndranm,  ronda  (=  frz.  ronde), 
Knndwaclic,  naebtlii-he  Patruuille,  vgl.  Canello,  AG 
III  386  u.  395;  sard,  tinidii :  rum.  rotund;  rtr. 
radiind:  prov.  redan:  frz.  rond:  cat.  redo,  rodo; 
span.  ptg.  redondo  (nach  Parodi.  R  SVII  72, 
gchiirt  hicrhor  auch  span,  tolondro  „stolto,  babbeo"). 
Vgl.  Grober,  ALL  V  240:  Belirens,  Metath.  p.  24. 

7003)  alid.  'rouba  (aus  *rauhha],  Raiib,  Beute, 
Kiistiing,  Klcid :  ital.  roba,  Kleid.  rojxt  „l)atiifroIo'', 
vgl.  Cai.x,  St.  492;  rtr.  rauba,  roba.  riipi  etc.,  vgl. 
Gartner  g  200;  prov.  raubn :  frz.  robe  (altfrz. 
aucb  reubi):  span.  robn.  Raiib.  ropa  (altspan. 
roba),  Kleid.  Zoug.  Gcrat;  ptg.  roubn.  Raiib,  roupa 
(altptg.  rouba),  Kleid,  Zeua,  Wasclie,  Gerat.  Vgl. 
Dz  273  roba:  Mackel  p.  27  u.  120. 

7004)  alid.  ronbou,  rauben  ;  i  t  a  1.  rubare,  rauben ; 
prov.  raubar :  frz.  dirober,  laltfrz.  auch  reuver); 
spa»,  robar  (altspan.  audi  robir):  ptg.  roubar. 
Vgl.  Dz  273  roba:  Mackel  p.  27  u.  120. 

7005)  Stanim  rii-,  fliolsen  (vgl.  Rumo.  Tiber, 
ruma,  saugende  Brusti ;  davon  nach  Fiirster,  Z  V  96, 
altfrz.  ru.  Bach,  davon  das  Deniiu  rukel :  neu- 
frz.  riiisseau  i^ital.  ruscelhi).  Dz  673  ru  hatte 
*rivicelTus  als Grundwort  aufgestellt.  Grober, Misc.  48, 
setzte  *rogiuin ,  *rogiscclluin  an.  (Vgl.  audi  Tb. 
p  110  u.  Horning.  Z  IX  510 )  G.  Paris,  R  XV  453 
(G.  P.  widerspricht,  ebenso  auch  Horning,  der 
Grober'schen  Annahniei;  Leser  ])    109. 

lUbellus  s.  *arrubelIo  u.  rebello. 
riiber  s.  aureus. 

7006)  riibeHS,  a,  uiii,  rot:  ital.  robbio,  roggio, 
aufserdem  das  Sbst.  rubbm,  cin  Mafs  fiir  Korn  „weil 
die  Einteilnng  dessdbcn  innen  rot  gczcichnet  war", 
vgl.  Dz  395  .«.  v.;  rum.  rnib:  prov.  roij :  frz. 
rouge,  dazu  <las  Vb.  rniigir,  rot  werden :  eat.  rotjt ; 
span,  rubio.    Vgl.  Dz  274  roggio.     S.  russiis. 

70071  riibia,  -am  /'.,  F.irberrotc;  ital.  robbia; 
rum.  roibd :  prov.  roga,  roia:  cat.  roja;  span. 
rubia:  ptg.  ruivtt.     Vgl.  Dz  274  roggio. 

iTibigo  s.  robigo. 

7008)  *rublnus,  -nni  m.  (rubeux),  rotcr  Edd- 
stcin,  Rubin  ;  ital.  rubitin;  prov.  rolii-s:  frz.  rubis; 
span,  juhiii,  rubi:  yitg.  rubini,  rubi.  Vgl.  Dz  277 
rubino. 

7009)  rubriea,  -am  f.  {ruber),  roter  Merkstrich, 
Seitenabsehnitt:  ital.  rubrica :  frz.  rubriquc  etc, 
iiberall  nur  gel.  W. 

•riibriciis  s.  lubrTcns. 


7010)  riibiis,  -urn  wi.,  Hrombeer.strauch ;  ital. 
rogo,  roco:  ruin,  rug:  s|)an.  ptg.  rubo;  (der  frz. 
Name  dieses  Straudios  ist  ronce  =  rumicem).  Vgl. 
Dz  394  rogo. 

7011)  ructo  und  *rrieto,  -are,  riilpscn;  ital. 
ruttare;  prov.  rotur:  frz.  roter:  cat.  rotar.  Vgl. 
Grober,  A I  J.  V  240. 

7012)  ructus  u.  *ruetus,  -um  m.  (v.  *rugcrc), 
Kiilpsen;  ital.  rutto;  prov.  rot-z:  frz.  cat.  rot; 
ptg.  arrnto ;  (die  span.  Ausdriickc  fiir  „riilpsen, 
Riilpsen"  sind  regoldar,  regueldo  [s.  oben  regulo  2] 
und  cructnr.  eructo,  gel.  VV.).  Vgl.  Dz  672  rot; 
Grober,  ALL  V  240. 

7013)  rudis,  -e,  roh;  ital.  rude;  frz.  rude 
etc.,  nur  gel.  W. 

7014)  *rudiiis,  a,  um  (fiir  rudis),  rob,  =  ital. 
rozzo,  vgl.  Dz  394  s.  v.:  Grtlber,  ALL  V  241. 

7015)  *rudo,  -ere  ischriftlat.  riidere),  briillcn,  = 
prov.  ruzer,  grunzcn;  abgeleitet  (?;  cat.  ro«rf(7mr, 
grunzen,  brumnien.  Vgl.  Dz  674  ruzer;  Grober, 
ALL  V  240:  Parodi,  R  XVII  72. 

7016)  mhd.  ruf  (ahd.  hruf),  Aussatz,  Schorf; 
ital.  (mundartlich)  ruff,  riifa,  roftn,  Ausschlag, 
Grind ,  vgl.  Dz  277  ruffa.  —  Abgeleitet  von  ruff 
ist  vielleicht  ital.  raffiano,  Kuppler  (die  urspriing- 
liehe  Bedtg.  wiiie  dann  etwa  „kratziger,  schrautziger 
Mensch"):  prov.  rufian-s;  frz.  ruficn :  span,  rufian. 
Das  Wort  auf  rufulus,  rotlich,  zuriickzufiihren,  ist 
aus  begrifflichem  Grunde  kaum  statthaft.  Vgl.  Dz 
278  ruffiano. 

7017)  ruga,  -am/".,  Runzcl,  Furche;  ital.  ruga, 
Runzel  (altiUil.  auch  „Gasse"):  prov.  ruga,  Runzel, 
rua,  Gasse;  frz.  rue,  Gasse,  Strafse;  span,  arruga, 
Runzel,  rua,  Gasse;  ptg.  ruga,  arruga,  Runzel. 
rua.  Gasse.     Vgl.  Dz  278  ruga. 

[*rugidus  s.  ruidus.] 

7018)  riigio,  -Ire,  briillen ;  ital.  rugijire,  danebcn 
rugliare,  ruggliiare  =  *rugulare;  rum.  rugesc  ii 
it  i:  prov.  rugir;  altfrz.  ruir;  (neufrz.  rugir, 
gel.  W. ;  frz.  bruire  wird  wohl  besser  als  Scheide- 
form  zu  hraire  =  *bragire  aufgefafst);  span.  ptg. 
rugir.  Vgl.  Dz  532  braire :  Flechia,  AG  II  379; 
Th.  p   92. 

7019)  riigitus,  -um  m.  (rugire),  das  Briillen ; 
span.  ptg.  ruido,  Larni,  vgl.  Dz  484  s.  i?  ;  frz. 
rut  (altfrz.  ruit),  das  Brunstgeschrei  des  Hirsches, 
die  Brunst  dieses  Tieres,  vgl.  Dz  674  s.  v. 

7020)  ruidus,  a,  nm,  rauh,  uneben  (findet  sich 
nur  einnial  u.  iiberdies  an  unsicherer  Stelle,  Plin. 
18.  97);  ital.  rucido.  rauh  Vgl.  Dz  395  *•.  v.; 
Grober,  ALL  V  241;  Fiirster,  Z  III  259.  stdlte 
*rugldus,  faltig,  v.  ruga  als  Grundwort  auf  und 
verglidi  *ripidus  v.  ripa:  Paris,  R  VIII  628,  bo- 
zweifelt  die  Forster'sche  Ableitung. 

7021)  mil.  roim,  Schiffsraum;  davon  verrautlich 
frz.  arrunnr,  die  SchifFsladung  verteilen  u.  ordnen; 
span.  ptg.  arrumiir  (span,  auch  nrrumbar);  das 
ptg.  Verb  besitzt  die  allgeuieinere  Bedtg.  „ordneii, 
aufriiunien".     Vgl.  Dz  275  rombo. 

7022)  ruina,  -am  f.  {ru(re),  Sturz,  Untergang, 
Triiinmer;  ital.  ruina,  rovina;  rum.  ruind;  prov. 
ruina,  roina:  frz.  mine:  cat.  span.  ptg.  ruina, 
dazu  das  .\dj.  span,  ruin,  ptg.  ruim,  roim,  dend. 
Vgl.  Dz  484  s.  !•. 

7023)  *ruIno,  -are  (ruina),  umstiirzen,  zu  Grunde 
richten;  ital.  ruinare  „andar  in  rovina".  rnrinnre 
„andare  o  mandare  in  r.",  vgl.  Canello,  AG  III  336: 
rum.  ruinez  ai  at  a;  frz.  miner;  oat.  span, 
ptg.  ruinar. 

7024)  riilnosils,  a,  um  (ruina),  baiif:illig.  cin- 


681 


7IKJ&I  nitiioi 


70r)U  Ml>iijii 


(5;V2 


l^>st(lr/.t:  ilnl.   rMimwii;    riiiii.   |iro\.   riiiiin.v,'    Ir/. 
ruinriij- :  ml,  riiin(i.s.'  spiiti.  |il);.  ririiiriMi.  I 

7()l!f>)  mill*»,  -iceiii  c,  SHiii'riiiii|ir><r,  i'iii(/.iii  kijres) 
Uranilp'sriiofii;    ilavmi    i  vii'llriclil    ital.    ronciiilio,  . 
IliiLiMi):  iTov.  roHsrr-s,  Doniliiiscli ;  fr;..  r<ii«r, Dorn- 
I«ii8rli.     \^i\.  Dt  (i71   ri)»irc 

Tiijti)  rtlinisr»,  -aro,  wiodiTkiiufn  ;  ital.  ruiin- , 
MKirr,  i^ilani'lx'ii  iiMiiiilartlicI)  iiimtirr ,  viollciclil  >  - 
riimiviirr.  «lanilior  snwic  iilicr  anilori'  niiiii<lartlii-lio 
KoniU'ii  vj;l.  Klorliia,  A(i  II  7);  r\iiii.  riiwrii  <ii  fi(  <i, 
ilanolN<n  lUiiiitiKi .  vor^l.  HiOiriMiK,  Mi'tatli.  ]i.  29:' 
prov.  roMiiVir;  altfr/.  nmiiiir :  (lu'iifr/..  nniiiiicr, 
fP>\.  \\'.,  =  rumiiitiic;  loiiflrr  tri'liorf  iiiclil  liierlior, 
Kxnilprii  ist  -  •iii(/iV(iiv,  \v.  in.  a.);  cMit.  span, 
ptj;.  riiiiimr.  Ycr^iloii-lio  I)?.  G72  rnuiftr ;  (iriiltor, 
AI,I.  V  •_'41. 

raniino  s.  raiiiTiro. 

71)27)  ilt.-icli.  ninipr:  ilavon  vii-lloiclit  rat.  (Vim, 
Mtiinipf  (ilio  iirspriiii^liclio  HoiloiitiiiiK  wijrdo  also 
(;c\voson  .•iolii  „iiliiu'  Kopf  u.  (ilioiliT,  nhne  Spit/.oil"); 
,<paii.  1(11110 ;  pt;;.  romho  (ist  audi  Sbst.  init  der 
Hodtj;.  „L(>cli" ,  iirspriinjilicli  viidleicht  „Kiimpf"). 
Vgl.  Oz   181  r«mbo. 

71)28)  riiinpo,  rilpi,  niptuiii,  riiinprre,  lircciioii ; 
ital.  io>ii]io.  nipfii.  riittit.  lawiicre:  ruin,  runij) 
{nip).  riii>sei,  riiftl.  nimin-  (ih/zc);  rtr.  lutiiper. 
Tart.  I'riit.  tut.  rot,  vgl.  tJartner  S  148  "'k'  172: 
prov.  frz.  romptc:  cat.  romprcr ;  span.  ptg. 
romper.     Vfjl.  Gridu-r,  ALL  V  211. 

702!M  alid.  riiniiM.  nilid.  riinen,  lnda.sten,  licladcn; 
davon  rtr.  riiiitir,  iLdz  /.\isaniineiisclilc]ippii,  riiiid. 
Biirde,  Last,  llaufo  (von  Hon  ii.  df;l.).  Vi;l.  buck, 
A  X  571. 

7030)  ahd.  nlliazdn,  siininien,  brumnicn;  ital. 
ronzare,  sumincii,  davon  ronzoue,  {jrolso  Brwnnn- 
flicge;  viellcidit  gchoren  hierlicr  audi  span,  ronstir, 
roznar,  niit  Ueriinscli  kauen ;  cat.  royice/ar:  span. 
roncear,  Imiinmig,  mtirriscli  sein,  widcrwillig  ar- 
l)citon,  zaudcm,  davon  span,  roncero,  ptg.  roticciro. 
langsam,  triige.  Vgl.  Dz  394  ruttzarc  iind  484 
roncear:  Baist,  Z  V  558  (hiilt  die  sjian.  Worto  fiir 
onomatopoietisch ). 

l*rnneinus  s.  ross-.J 

7031^  rnnco,  -are,  ausgiitcn;  ital.  roncare,  au.s- 
gatcn ,  dazu  das  Vbsbst.  ronca ,  rimcii .  ronconc, 
Hippe.     Vgl.  Dz  394  rntwa;   Grobcr,    ALL  V  241. 

7032)  altndd.  rihioii,  raunen,  ^  alt  frz.  rimer, 
lliistcrn  :  al  tspa  n.  n(/)»H(iy,  erraten  (vgl.  i;ot.  runa, 
Geheininis).     Vgl.  Dz  673  rimer;  Mackcl  p.   19. 

7033)  ahd.  runza,  Kiinzol,  =  altfrz.  roiicc,  vgl. 
Mackcl  p.  174. 

7034)  ahd.  ruozzen,  die  Erdo  aufwiihlen;  davon 
nach  Calx,  St.  493,  ital.  ruciarc,  pascere  dd  mai- 
alc,  gnifolaro. 

rupes,  *rupica,  *rupia  s.  *roecnni. 

7035)  dtsch.  rupfen;  niit  dicseui  Vi'rbuni  sdieinen 
zusanimenzuhiingcn  ital.  amiffarc,  das  Haar  zer- 
zausen,  verwirrcn,  ruff  a,  Uezause,  Gedriinge,  ba- 
ruffa,  Kauferci;  rtr.  barufar,  rauf'en ;  prov.  bar- 
rufaut-z,  Raufer;  cat.  arrufar,  kriiuscln:  span. 
rufo,  kraus,  arru/'arte,  (die  Stirn  kraus  Ziehen), 
zornig  ncrden;  ptg.  arrufar,  kriiuseln.  Vgl.  Dz 
277  ruffa. 

7036)  rupta  (Part.  P.  P.  v.  runtpcre),  gebnidicn ; 
ital.  10/^1,  Bruch,  Niederlagc;  dieselbe  Bedcntung 
baben  prov.  span.  ptg.  rota,  alttrz.  route, 
neufrz.  diroule:  prov.  rota,  altfrz.  rote  bcdcutet 
auch  „Bruchteil  cines  Hecres,  Rotte".  dalier  altfrz. 
arouter,  in  Ordnung  stcUen.  Aus  rujda  via,  durch- 
gebrnchenc  Strafso,  crklart  sicli  frz.  route,  Strafso, 


Hiivnii     roiiliii  .    Hcgkundig,    rimliur,    Wcgkundc, 
llbuiig.     \W.  D/.  27li  rotta:    Griibcr,    ALL  V  211. 

7037)  |*rilptl<i,  -art"  {ruptus),  brcdicn ;  ilavuu 
vcrnmllicb  fr/.  innsrr.  diircbprligcln  (cigcntlidi  so 
prU(;dii.  ilafu  dir  Kmiclicn  bri'dicn,  vgl.  ital.  rolto, 
durdi»;!  priiiji'lO.  .\lli'  amlcrcn  Aldcilnngi'n  dos 
vidbidianddtcn  Wortcs  sind  liodist  zwoifdhaft.  Vgl. 
Dz  (172  roHsir:  Sdidcr  iui   Diet.  .s.  »'.] 

7038)  riipfflra,  -am  ^  [ruplus),  Itrudi,  llifs; 
ital.  rotturti :  rum.  niptoorr;  frz.  roturi;  urliar 
gcinachtcs.  gi'rout<'t(Hl,iind.  Itauorngut,  da  v.  rofunVc, 
Kiitlcr,  Hauor,  (rupture,  gel.  \V.);  span.  ptg.  ro- 
tura  iilandicn  ronipeiUira).     Vgl.  Dz  27(1  rotta. 

7039)  rQi-t-stris,  -e  (run),  liindlicli;  davon  (?)  vor- 
niutlidi  frz.  rustre,  Lihnnid.     Vgl.  Dz  (!73  runtr. 

7040)  (*rQscii,  -nin  f.  ist  das  vorauszusctzondc, 
abcr  bczdglich  seines  Ursprunges  ganz  dunklo  Grund- 
wort  zii  prov.  ru.ieu.  Haumrindo  (auch  pioniont.  u. 
lonib.  /•«.'■(vi);  altfrz.  ru.'n-lie  (norm,  rui/ue),  neu- 
frz. ruche  (aus  Maumrindo  gd'ortigtor  Bionenkorl), 
SdiilTsrunipf).  Dz  (i73  ruihc  liidl  das  Wort  fiir 
kdtiscb.  Th.   p.   Ill   veriioinl  dies.] 

7041)  rnsciiiii  n..  MiiusiMlorn;  ital.  cat.  span. 
|)tg.  ru.icii.  ,\us  />|o»(/(ii -|-  rusco  ist  naidi  (!aix, 
'/j  I  423,  entstaiiden  frusro,  fruscola,  Zweig.  Sidi 
obon  brilsciim.     Vgl.  I'aist,  Z  V  557. 

70421  ahd.  riispaii,  starren;  davon  violleidit  i  lal. 
ru.tpo.  rauh,  ncu  gcniiinzt.     Vgl.  Dz  395  ruspo. 

70431  iTispo,-aro,  durdiforschen,  i  tal.rM.>i/;rtrc, 
scliarren  (von  lliihncrii),  vgl.  Dz  395  s.  v.;  (inibor, 
!  ALL  V  242. 

7044)  dtsch.  russcn  (ahd.  ruzzori],  schnardien ; 
ital.  russare.  schnardion.     Vgl.  Dz  395  n.  v. 

7045)  russefis  u.  russiis,  a,  mil,  rijllich;  ital. 
ronso;  sard,  ruju;  rum.  ros;  ])rov.  ros;  frz. 
roux;  cat.  ros;  span,  rojo,  (vielloicht  gdiiirl  audi 
rucio  hiorhor);  ptg.  roxo  (viollcicht  gchiirt  auch 
rui^o  hierher).  Vgl.  Dz  270  ronao  und  484  riido; 
Grobcr,  ALL  V  1242. 

7046)  |*rustus,  a,  uni  (fiir  ruslicus),  baurisch; 
prov.  altfrz.  ruate  (ruiste  =  *rusteiis),  dorb, 
hoftig;  neufrz.  )i«s(rt',  dazu  das  Sbst.  prov.  rustat-z, 
altfrz.  ru.itie.     Vgl.  Dz  073  ru.stc.] 

7047)  rutii,  -ain  /",,  Raute;  ital.  ruta;  rum. 
rutd;  prov.  riiiln:  frz.  rue:  cat.  span.  ptg.  ruda. 

7048)  rritabiiluni  «.,  Ofcnkriicko,  =  altfrz. 
roable,  neufrz.  ruble,  Ofcnkriicko  (damit  viellcicht 
identisch  ruble,  Hintcrstiick  boi  Tieren,  weil  dio 
Hauptknocheii  dieses  Tcils  mit  einer  Kriicke  sich 
an  tiestalt  vcrglci<licu  lassciil,  vgl.  Dz  COS  .s.  f. 

7049)  *ratilio,  -are  {rutilus),  rotli<-h  werdcn, 
rosten;  prov.  roilhar,  rosten,  dazu  das  Vcrbalsbst. 
ro'ilh-z,  rozilh-z,  ro'ilka ;  altfrz.  rouillier,  dazu  das 
Vbsbst.  roU,  roille,  Rost;  neufrz.  rouiller,  dazu 
das  Vbsbst.  rouitle.  Vgl.  Dz  278  rugyine  (wo  die 
Worto  iiTtiinilich  als  Deminutivliildungen  zu  rubir/o 
hingestellt  ucrden) ;  Grobcr,  ALL  V  238. 

7050)  ruto,  -are  [ruere),  wcrten,  schlcudern,  = 
frz.  ruer.  schlcudern.  Vgl.  Dz  673  ruer  (wo  das 
Vb.  uninittelbar  von  rucre  hergcloitot  wird);  Fiirstcr, 
Z  JI  87;  Grijbcr,  ALL  V  242. 

rutiiba  s.  iid-riitiibo. 


s. 

7051)  siibajit ,  -am  /..  cin  Gerstentrank  der 
Armen  in  lUyricii:  davon  ital.  zabaionc,  composto 
di  ro.ssi  d'uova,  zucchero  etc.,  vgl.  Caix,  St.  658. 


633 


7052)  sal'aniini 


7075)  saevitla 


634 


7052)  siibiiiium  «.,  auch  siivuiium  «.  (auftuvov),  | 
ilancbcn  *sabaiia  /'.,  grofscs  Icinenes  Tuch.  Haiul-  ] 
tiicli,  Serviette  u.  dgl.;  4;alloi tal.-sici  1.  savu, 
Leichentueli ,  ilazii  das  Vb.  insavonarc ,  in  das 
Leielientiich  liiiUeii ;  pro  v.  savtna,  Scliloier.  Segel ; 
altfrz.  sfirene  ;  &\)m\.  sahnna,  savana,  Altartiicli, 
Uctttueh,  sabduilht,  Sehnupftucli.  Vgl.  l)z  278 
sdlniiia:  Grijber,  ALL  V  452. 

7053)  sabbatiini  n.  {rjafi^azor,  psB').   Sabbat, 

Sonnabcrid;  itaL  sabbato;  sarcL  sabbadii ;  rum. 
sdiiibdtd;  rtr.  somla:  prov.  dis-snpte;  altfrz. 
*t:c(l)itedi,  >^emedi  (glciehsam  scptima  dies);  vergL 
Forster  zu  Aiol  et  Mirabel  p.  6(K)  Sp.  2  Z.  4  v.  o., 
K.  Hofuiann,  RF  II  355;  ncufrz.  gtimedi;  cat. 
dixsaplc:  span.  ptg.  »afcndo.  Vgl.  \<7,  675  samedi: 
Urober,  ALL  V  454. 

7054)  dtsch.  sabel ,  sabel,  Siibel  (die  Hcikuiift 
des  auch  in  slav.  u.  finiiischen  Sprachen  verbreiteteii 
Wortcs  ist  unbekannt,  gcrnianiscbes  Erbwort  kaim 
OS  nicbt  sciu,  vgL  Kluge  «■.  v.);  davon  itaL  acinbhi, 
lyviabola;  frz.  aubrc  (davon  sabretache  =  Saliel- 
taschc);  span,  sable:  ini  Ptg.  fehlt  das  AVort.  Vgl. 
Dz  286  sciabla. 

7055)  sabuciis,  sambucus,  -um  m.,  Holiinder- 
baum;  itaL  sambuco;  rum.  soc:  rtr. siiity,  siiiiivei : 
prov.  sauc-s:  altfrz.  sen,  sehu,  (dav.  das  Deminuliv 
niit  eingescbobenem  r)seu-r-eaH,  stireaii,  vgl.  Tobler, 
Ztschr.  f.  vgl.  Siirarhf.  N.  F.  Ill  414,  uml  dazu 
U.  Paris,  K  VI  131,  eine  andcre  Erkliirung  giebt 
Scdieler  ini  Dirt.  x.  v.;  eine  Nebenforni  ist  seui/er 
=  *sabucarius ,  riitselhaft  ist  das  ebenfalls  vor- 
kommende  seur ;  iicufjz.  sureau :  cat.  saiich; 
span,  sabuco,  sahuco,  sauco;  ptg.  saiico.  Vcrgl. 
Dz  t>82  sureau;  Urober,  ALL  V  454:  Ascoli,  AG 
I  70  AniD. 

70561  sabelliim  (Demin.  v.  *sahum  =  sabiilum), 
Sand;  ncuprov.  savel,  sareu,  grober  Sand,  vgL 
Uriiber,  ALL  V  454. 

*sabius  s.  *sapius. 

7057)  sabulo,  -oiiem  «i.,  Kies;  ital.  sabbionc; 
rtr.  sublmi :  frz.  span,  sabluii.  Vgl.  Grober, 
ALL  V  454. 

7058)  sabulumn.,  Sand;  ital.sa66/a;  frz.  sable: 
span,  sabulo.  davon  sablon,  (das  iibliche  Wort  fiir 
^Sand"  ist  aber  arena,  ptg.  area,  arcia.  ptg.  saibro 
iiedeutet  ^Kies").     Vgl.  Grober,  ALL  V  454. 

7059)  sabiirra,  -am  /'.  (sabulum),  Sohiffssand, 
Ballast;  ital.  saburra,  sarorra,  zavorra:  sard. 
saiirra:  rum.  saburd;  prov.  saorrn;  frz.  saburre 
(gel.  W.);  cat.  .socru,-  span,  zahorra,  sorra;  ptg. 
saburra.  Vgl.  Dz  345  sacorra:  Grober,  ALL  V  454. 

7060)  sabiliTO,  -are  {saburra),  belasten,  beladen; 
ital.  zdvorrare  etc.,  s.  saburra. 

7061)  [sacca  +  bota  (s.  oben  botan)  =  frz. 
saquebute,  span,  sacabuchc,  eigentl.  ein  Haken  an 
der  Lanze ,  «omit  Fufssoldaten  Keiter  von  den 
Pferden  zogen  (.saecore)  u.  zur  Erde  stiefsen  ibotan), 
dann  eine  Art  Posaune,  vgl.  DclbouUe,  K  Xlll  404.] 

7062)  saceo,  -are  (sacais),  durch  einen  Sack 
seihen  (im  Roman,  auch  „in  den  Sack  stecken,  weg- 
nehmen,  pliindorn";  ital.  (*saccare,  davon  das 
Vbsbst.)  S'icco,  Pliinderung,  saccheggiare,  pliindcrn: 
prov.  ensacar ,  einstecken;  altfrz.  sachier,  de- 
sachier,  herausziehen,  {*sa(iuer,  pliindern,  davon  das 
Vbsbst. I  sac,  Pliinderung,  saccager,  pliindern;  span, 
ptg.  sacar,  herau.sziehen,  saquear,  pliindern.  Vgl. 
Dz  278  sacar. 

7063)  saccus,  -um  m.  (adxxog).  Sack;  ital. 
sacco:   prov.  sae-s;  frz.   sac;  span.  ptg.  saco, 


(danebcn  span,  zaque,  Schlaucli).  In  der  Bcdtg. 
nPliindcrung"  etc.  ist  sacco  etc.  Verbalsbst.  von 
saccare.  Vgl.  Dz  278  sacco;  Caix,  Giurn.  di  lit. 
roni.  n  69. 

7064)  [sac«(us)  +  dtsch.  maim  =  ital.  saccn- 
manno,  Paekknecht;  ncuprov.  sacinnau :  sj)an. 
sacomano  (wohl  angelehnt  an  niaiio,  Ham!  I,  Pliin- 
derung.    Vgl.  Dz  278  sacco.\ 

7065)  sacer,  a,  um,  boilig;  ital.  sacra  u.  sngro, 
vgl.  Canello,  AG  111371;  span.  ptg.  srtcro.  Uber 
das  Sbst.  ital.  sacro,  Stol'svogel,  frz.  span.  ptg. 
sacre  vgl.  oben  «.-aqr  u.  Dz  279  sacro. 

7066)  sacrilmentum  ii.  (sacro),  Schwur,  Eid; 
ital.  Sacramento  und  sagramcnto  (altital.  audi 
saramento) ,  dazu  das  Vb.  sacramciitarc ,  sar/r. 
(sarnmentare),  schworen,  vgl.  Canello,  AG  111374; 
prov.  sagrainen-s;  altfrz.  sairement,  davon  das 
Vb.  scrtmnter;  ncufrz.  serment,  dazu  das  Verb 
assermeiiter,  vercidigen;  span.  ptg.  sacrumento, 
(bedeutet  vorwiegcnd  nur  „Sakrament",  dazu  das 
Vb.  sacramentar,  die  Sacramente  spciulen).  Vgl. 
Dz  676  serment. 

7067)  sacratus,  a,  um  (sacro),  geheiligt,  gewciht ; 
ital.  sacrato  u.  sagrado,  ersteres  bedeutet  als  Sbst. 
„Kirchhof",  letzteres  ,,Fluch",  vgl.  Canello,  AG 
III  371;  frz.  sacre;  span,  ptg   sagrado. 

7068)  sacro, -are  (sYicer),  heiligcn,  weihen;  ital. 
sacrare;  prov.  sagrar,  davon  das  Sbst.  sagrasou. 
Weibe ;  f  r  z.  sacrer,  davcn  das  Vbsbst  sacre,  Weiliung, 
Kriinung;  span.  ptg.  sagrar. 

70691  saeculum  n.,  Jahrbundert  (im  Roman,  auch 
„Zeitlicbkeit,  Welt"  im  Gogensatz  zur  Ewigkeit  u. 
zuui  geistlicben  Lcben);  ital.  sicolo;  (rum.  S(c/i(; 
rtr.  seciil);  prov.  segle-s;  altfrz.  seule;  ncufrz. 
si'ecle;  cut.siqle;  span,  siglo;  (ptg.  .feculo).  Vgl. 
Grober,  ALL  V  455;  Canello,  AG  III  294  Anm. 

saepes  s.  sepes. 

7070)  saeta  (=  seta),  -am  f.,  Haar,  Borste; 
ital.  seta  (altital.  sola,  saja,  doch  kann  letzteres 
=  saga  sein,  ersteres  ist  frz.  sole),  haarigcs  Zeug, 
Seide,  davon  setone,  Haarseil,  setola,  Borste,  Biirste, 
VgL  Canello,   AG   III  386;    rum.   sitd,   Haarsieb; 

iprov.  sedti,  Seide;  frz.  sole.  Borste,  Seide,  (seton, 
Haarseil);  span,  seta,  Borste,  seda,  Seide;  ptg. 
seda,  Seide.  Vgl.  Dz  294  .se<a;  Grober,  AIX  V  467. 
-  G.  Paris,  R  VIII  628,  vermutct,  dafs  altfrz. 
scon,  neufrz.  so».  Kleie,  aus  **YrfoH  =  *saetonem, 
Haarsieb,  entstanden  sei;  indessen  auch  die  von 
Littre  vorgeschlagene  .\bleitung  von  secundum  ist 
annehmbar.  Altfrz.  siiofi  wurde  nachgewiesen  von 
Forster,  Z  III  262.  —  Abgeleitet  von  saeta  =  srta 
ist  u.  a  ital.  sctino,  altfrz.  sain,  Seidonschnur, 
vgl.  Grober,  ALL  V  468. 

7071)  *saetaeenm  =  set  n.  (saeta),  Haarsieb; 
ital.  staccio  (neapoL  setaccio);  prov.  cat.  sedas; 
altfrz.  saas:  neufrz.  sas;  span,  cedazo;  (ptg. 
taniiz  =  ital.  tamigio;  prov.  frz.  tami'i:  span. 
tainiz  =  *lamitium,  unbekannter  Hcrkunft).  Vgl. 
Dz  305  staccio:  Grober,  ALL  V  467;  Canello, 
AG  III  348. 

7072)  saetula,  -am  /'.  (Demin.  v.  saeta),  kleiue 
Borste;  ital.  setola,  Borste,  Biirste.  Vgl.  Flcchia, 
AG  m  137. 

7073)  [*saeTacus,  a,  um  (saevus?),  schlccht, 
bose ,  roh,  =  prov.  savai-s,  savaia,  vgl.  Dz  675 
s.  v.:  Grober,  ALL  V  455.] 

7074)  saeTio,  -ire,  wiiten,  =  frz.  sivir  (gel. 
Wort» 

7075)  saerltia,  -am  (saevire),  Wut;  ital.  .sevizia, 
Wildheit,  Grausamkeit;  span.  ptg.  sevicia. 


(535 


roTti)  mifiircis 


7I()(>)  snUi.'ia 


etc 


707ii  • 't  ■•.iiliirriK,  S<'liiiii'rl,cr;  iljumi  iiarli  I»/. 
an  s.  r    it/.  Mi/rr,  ^'I'l'raNic.l 

70771  'Miuil,  -llin  /.  (liir  mk/ihh),  krllim-lirh  Wnrl, 
u'kIIimii's  Tiii-li ,  riKTwiirf.  Miititi'l;  ilnl.  snjn, 
WiiiniiiK,  mijii,  oil)  /i'ii);Kt»IT.  Siirnclii' ;  pruv.  .snia, 
;;r<>lHT  Matitrl ,  Samcli ;  fr«.  «ii>  hi.  ii.  /'.;  rat, 
'"«■.'/«'i  ;;ri>lHir  Mnnti-1:  s  |iiiii.  mii/h.  FrauKtililHtrkli'iil, 
«(ii/o,  Kittol:  ptu'.  «'I'lt.  I'nti'rroi'k.  mii'i,  Ilvitrnck. 
Y({l.  Dr.  'JKtl  >.ijii.  (iri.lH-r,  Al,l,  V    IM;  Tli.  |i.  77. 

707f<^  l"'rs  stU'iirf  (liirk.  zAfcrh,  IMi-ki'ii  mlor 
Kri'ii/.  I'iiir.s  Tims  (i.  H.  Ivsi'ls).  <lii<  Kiirkciiliuiit ; 
it  n  l..~iV/niiii(iiiiiiiilartlii'li  sii(/ri»i).  raiilu'S,  (ji'pri'fiiU's 
l.«Mlcr;  fm.  chiujrin,  •.'ciiarlito.t  Loilor  (in  iilwr- 
Intf^i'iior  Hoilln.  ..Kiiiiiiiirr".  voriiiillclt  wird  tliosollto 
mil  ilor  iii's|ir(iii;;li<'licii  diirrli  ilcii  HonrilT  ..raiili, 
roilii'Mil",  «liT  Kiiiiiiiu'i'  ivilit  ^Iriclisaiii  «las  (jomiit. 
wiikt  aiif  ila.-i-ii'llic  aliiiliili  wie  iiino  raiilio,  kral/.lj;i' 
Klarlif  aiif  ilir  Haul),  ila/.ii  ilas  Vrrb  cliaiiriurr, 
iK-kiliiiniorii.  Vfjl.  DzBII  cliofiriii;  ydu'lcr  iiii  Dirt. 
V.  r. ;  piiio  I'lwas  aiulrrc  Al>li>itiiii(;  j^iobt  Iiajcanlc, 
Mitti'iliiii^'rii  I  !l()(alK  (;riiiiil\vi>rt  stclll  i-r  aiif  .iiirki). 

707!li  sn);cnii,  -nin  /'.  ^nnyl]l■lj),  Seliloiipnrt/.; 
ilal.  sdiitiiii,  Slri'iiliiu'l/, ;  frz.  .vron-,  l''iscln-rt,'aiii. 
Y};1.   I)z  ()7(i  .vci  lie. 

7»WS(l)  sapinit'ii  ».  (fiir  siigina),  FcU:  ital.  saime; 
|irov.  .v<ii/i»i-s-,  sttiii-s:  altfrz.  nahi,  «ii'im;  iioifr/.. 
mini  in  miii-iloiix :  cat.  .•.(i//i)i,  S(i(/i';  span,  sdi'ii, 
clavoii  miiiietf,  Lockorliissi'n,  Wiirzf  (in  uliortragonor 
licill};.  Z\vi.sHii>nspii"l,;;lci<'lisainTlicatorlockcrl)i88en). 
\V1.  I)z  L'SO  .sdiHif;  (.iiobcr.  AI,L  V  456. 

70811  silffittil,  -mil/'.,  rfcil;  ital.  .s(ie/<(i;  rum. 
Kaijctita;  prov.  ndictd :  altfrz.  snide,  xaietic,  (noii- 
frz.  llcfhe,  s.  nben  flits);  (eat.  siuicla):  span,  saeta; 
ptg.  grtta.  VkI.  Griiber,  ALL  V  45«.  t)bor  alt- 
ilnl.  sila,  inoilcnes.  si7(n.  vgl.  Flpchia,  AG  III  139. 

70S2)  sag-ittarius ,  -uni  iii.  (sariilla),  Hu^'en- 
scluilzc:  ital.  sngiltaria  „il  spf^nii  diOlo  zodiaco", 
siutticir  ,,arcicrc",  vgl.  CanoUo,  AG  III  310:  (ram. 
■-tij/etnlor);  frz.  .siifiillnire  (Zeichcu  dos  TicrkreisesV 

7083)  sagritto,  -are  {na;iilta).  mitPfeilcn  scbiel'sen; 
ital.  sdcttnie;  rum.  siitielcs  ni  at  n  :  ])ro\. sayiltar: 
S])aii.  i-aetear,  asai'tnr;  pt;;.  a^srttear. 

7084)  sag'liia  i>.  (ariy/ia).  *$iiliuii  (vgl.  Isid.  Et. 
20,  It),  oi.  Saimisatti'l:  ital.  salnui.  Last,  der  irdisclie 
Lcib  ({ilcirlisam  die  liiirde  dos  Gei.stcs).  ilaneben 
soma,  dazu  <ias  Yb.  a.ttuniinwre.  belasten  (vgl.  jeiimdi 
oben  *as-sagiiio),  v>;l.  Cancllo,  AG  III  375:  prov. 
sdiinid.  La.stticr,  somella,  klcine  Last,  Eseliu;  frz. 
soHiHif,  Last ;  span..sn//Ha,  jaliiia,  eiijahna,  Tonncn- 
gelialt.  Ygl.  Kz  280  salina;  Ronseli,  Z  III  103, 
(ghuilit,  dafs  aus  sngma  zuniichst  *saum(i  u.  dar- 
naeh  -idlina  entstanden   sei);    Grober,   ALL   V   45ti. 

7085)  saguiarTiis,  a,  um  (sariiim),  zum  Saum- 
sallel  geborig;  ital.  somajo,  Adj.,  naiiiaio,  Esol, 
somiere,  Saumtier,  vgl.  CanoUo,  AG  III  310;  i)rov. 
sdiimier-s,  saiimicra,  Maultier;  frz.  AommitT.  !Saum- 
licr,  davon  nomiii/iicr  (^  sommier-ier,  altfrz.  ancli 
sommitier),  Slaulticrtreiber,  Kneelit,  Kellner,  vgl. 
Tobler,  K  II  244. 

7086)  [*sagHlo,  -are  {saya)  =  prov.  saillar. 
salhir,  verliiillcn,  vgl.  Dz  280  saja;  Grober,  AIX 
V  45G.] 

7087)  iilid.  saliar,  Ried,  Binsc;  dainit  siheinen 
zusammenzubiingen  altfrz.  sarrie,  Binscngefleclit; 
prov.  eat.  span,  sarrid :  span,  sera,  Hinsenkraut, 
ptg.  .seira,  Hinsenkraut.     Ygl.  Dz  486  sariin. 

7088)  abd.  ahnfriink.  sal  vi.,  Hans,  Wohnung; 
ital.  .<«/«,  grofscs  Gemaeli ;  r  u  m.  said  ;  prov.  .sala ; 
frz.  nalle:  s])an.  ptg.  said.  Vgl.  Dz  280  sala; 
Maekel  p.  42. 


70H!I|  hHl,  sUillK  II.,  Salz;  ital.  sale,  davcm  das 
\  b.  »(i/iiii\  Hiilzen,  iiiMi/iici',  wovdii  das  I'artizipial- 
«liKt.  iiifdidlii.  Salat  :  rn  ni.  .vii/'c,-  rtr.  ah/,  xc/ eli'., 
vgl.  (iarlMiT  $  2IHI;  prov.  ,s'(iii-.v,  dazu  das  Verb 
.Ill/ill','  frz.  srI,  dazu  «las  Vb.  sdli-r,  abgelcilcl  sind 
saliar,  Salzfiifs,  saiulr  i  Krenidtturt)  iii.,  Salat; 
span.   ptg.  .v'l/.   davnii  .svi/nr,  sdlaila, 

70!I0)  sitlAriiis,  a,  inn  iial).  zuni  Salz  gebiirig; 
ital.  sdldjd.  Sal/.verkaulslidb',  salieid ,  Salzfals, 
sdlariii,  lli'siddung  (diese  lli'dtg.  besafs  salaritim, 
eigentlieb  Salzration,  selion  im  Lat.),  vgl.  (Janollo, 
A<i  III  310:  entsprerluMide  Worte  aneb  in  dun 
amlorcu  Spraeben. 

7091)  Kal((>) -f  picu,  -Are  (s.  obuii  Stanini  *p\e-) 
t»  pruv.  span.  ptg.  snliiicar,  (mitSalz)  bes)irongen, 
vgl.  Dz  485  s.  V. 

7092)  tiiilicflilin,  Niilli'ctiilKn/u:),  Woidengebiiseb  ; 
i  ta  I.  .V  iliiclo.  sdlcrtii :  r  u  m.  stilcrt :  p  ro  v.  sauscila  ; 
frz.  saa-sdii  :  span    sdlicild.     Vgl.  Dz  675  saalf. 

7093)  |*siili(la,  -nin  /'.  i^dliilas  :  sal  -  'lijiiihis 
:  rijia)  selieint  die  (irundfurm  zti  seiii  zu  ital.  sixln, 
Laugonsalz  (vgl,  td/ni  luit  ldliid\\  frz.  smith  :  span. 
ptg.  sudd.     Ygl.   j)z  297  .«i'/(i.| 

70941  siilTo,  siiliii,  siiUiiiii,  salii'c,  sjjringen; 
ital.  sdlirr:  rum.  .we  li  it  i:  pmx.  siilir,  siilltir: 
fr /..  saillir ,  berviirs)iru<loln  ,  -rageii;  span,  sitlir, 
liinausgobcn;  altptg,  sdlii-;  n  on  jitg.  4(i/ii;-,  aus-, 
berausgelien.     Vgl.  Dz  485  siihii: 

7095)  [^saliviciilo,  -iirc  (saliva),  wird  von  t)aix, 
St.  577,  als  Grundwort  angesotzl  zu  ital.  sollcc- 
chciaic,    snll  iicehcrarp.     ,,slruggersi     di     tenorezza, 

'  dosidcrio  etc.",  cigciitl.  „andar  in  broda,  slruggorsi".] 

7096)  siilT.x,  -Iceni  /'.,  Weidc;  ital.  salicc,  sake, 
salcio:  rum.»((/ce;  prov. (iviiire-.'i,  sautz;  (frz.  saiile 
=  ahd.  sdlahn,  vgl.  Maekel  p.  44);  span,  sake, 
saiici;  saaz ;  ptg.  salgueiro  =  *salicanHs.  Vgl. 
Dz  675  sauce. 

7097)  sal  +  horreiilll  =  frz.  .salori/c ,  (.Salz- 
speicher).  Salzvorrat,  Salzbaufe,  verglcii^lio  Huggo, 
K  in   157. 

7098)  saliiiiicTdus,  a,  iini,  salzig  saner;  ]irov. 
saiiiaciii ;  a  1 1  f  r  z.  saumachc :  milSufti.vvcrtau.sebung : 
ital.  sdliiiaslro :  frz.  sunmalre.  Vgl.  Dz  280  sal- 
mastii). 

7099)  sal -|-iiiuria=  ital.  .■ialiniiiijd,  Salzbriilie; 
rum.  siihiiiiuid:  frz.  .ffiiimiiie:  eat.  salmnrra ; 
s|ian.  saliiiiiero;  jitg.  salmnum.  Vgl.  Dz  216  imija. 

7100)  sill  iiltruill  =  ital  saliiiti-ii,  Saljjetcr: 
rum.  salilid;  prov.  snhdtre;  (frz.  saljuirc  =  sal 
-)-  pelrae);  eat.  saliiitie:  span,  salilrc,  salitro; 
ptg.  sdlitrc.     Vgl.  Dz  485  salitre. 

7101)  *s81o,  -are  (sal),  salzcn:  ital.  salarr; 
rum.  sdv  ai  at  a;  prov.  salar;  frz.  sahr:  eat. 
span.  ptg.  sdln: 

7102)  abil.  salo  (salawt-r,  salawes),  triibe;  dav 
ital.  sdldfo:  frz.  .-rt/e.     Vgl.   Dz  280  sah'wti. 

7103)  sal  pelrae  ^  frz  sdljiilre.  Sali)eter;  s]ian. 
salpeihi:  i vcr.iltet i.  Vgl.  Dz  675  saljietrc.  Sielie 
oben  sal  nitruin. 

I  7104)  (salpilta)  salapitta,  -ain  /'.  (Nebcnform  fur 
salpicla),  sehallcnile  Baekpfeife  (Arnob.  7,  33); 
davon  ital.  (lueeh.)  .>.a/a;«'(((  nrimprovcro",  vcrgl. 
Calx,  St.  497. 

7105)  siil(o)  +  puIvPro,  -are  =  frz.  saupoudrer, 
niit  Salz  bestn  iien. 

7106)  salsiciii  (t'artii),  Salzwiirste  (Aeron.  Horat. 
sat.  2,  4,  60);  ital.  salslccia,  Wnrst,  daneben 
salcicciaj  frz.  saucisse  \\iv\  das  davon  abgeleitete 
saiicisson:  span.  ptg.  salchicha.  Vgl.  Dz 280  salsa. 
Anders  crklart  die  Worte  Caix,    St.  52,    imleni   cr 


(i.S7 


7107)  siilsus 


7138)  saultio 


83^ 


als  Gruiulform  das  seltene  insiciiiiii,  isiciiiiii,  Wiirst, 
be/,w.  snli.i  isicia  ansefzt;  aus  Jem  eiiifarhen  isicium 
leitet  er  ital  ciccia  ^cariio",  cicciulo,  siccinlo, 
ciccinttoro  ,,pezzetto  ili  oarne  tagliiizzata".  Vgl. 
obcn  isiciuiii. 

7107)  salsiis,  a,  uiii,  gcsalzeii;  ital.  prov.  salsa, 
Salzbriilie,  Saiico;  frz.  sauce;  span,  salsa,  Sauce, 
sosa.  Salzptlanze:  ptg.  salsa.  Sauce  (bedeiitct  aiieh 
„Petersilie").  Vgl.  l)z  280  salsa  und  297  soiln. 
salsus  sclieint  auch  cntlialten  zu  seiu  in  deni  er.slen 
Bestandtelle  des  Kompositums  ital.  salsaiiaiiiiUa, 
eine  Pflanzeoder  Wurzel  aus  Peru;  frz.  sal^rpaieillf; 
span,  iarzaparilla.  Angeblich  ist  das  Wort  zu- 
sainmentjesetzt  aus  span,  lorza  (Wort  dunkeln 
Ursprunf,'es),  Brombeerstraucb,  und  Paiillo.  Name 
eines  Arztes,  der  jene  Wurzel  zuerst  anwandto,  vgl. 
Dz  281  salsapariijlia.  Wie  dem  auch  sein  inag, 
ofFcnbar  ist  das  Wort  Gegenstand  volksetymologischer 
FIntstcllung  gewesen. 

7108)  salto,  -are  iFrecju.  v.  saltare),  springeu; 
ital.  sahare ;  rum.  salt  at  nt  a;  prov.  saiitar; 
frz.  saiiter:  span.  ptg.  saltar. 

7109)  siiltiis,  -niii  in.,  Waldgebirge;  ital.  salto 
(vcraltet)  ,    Wald:    span,    soto,    Geholz;    altptg. 

.salto:  neuptg.  snuto.     Vgl.  Dz  489  sotn. 

7110)  saltus,  -uiii  I»,  (saltare),  Sprung;  ital. 
salto:  (rum.  sdltat];  prov.  saut-z:  frz.  saut ; 
span.  ptg.  salto. 

7111)  siilus,  -utem /'.,  Heil,Wohl;  ital.  sn^M^e; 
prov.  salut-z:  frz.  saliit  m.:  span,  salud;  ptg. 
sauile. 

7112)  salutiitlTiis ,  a,  nui  (v.  saliito,  sahis)  = 
prov.  saliitatiit-s,  heilsam  ;  vermutlicli  gehort  hier- 
lior  auch  das  gleichbedeutende  ptg.  sadio,  falls  es 
aus  *saudio  entstanden  ist.     Vgl.  Dz  485  sadio. 

7113)  saluto, -are  l«a?!w),  griifsen;  \ta.\.  salutare ; 
rum.  sarut  ai  at  a;  prov.  saludar;  frz.  saltier: 
cat.  span,  .'•alitdar;  ptg.  sawlar.  Dazu  das  Vb- 
sbst.  i  tal.  .«iZm^o.  Grufs  ;  rum.  sdriit.  Kufs;  prov. 
S(dut-s,  Grufs;  frz.  salat  (gel.  W.);  span,  salud: 
(ptg.  sauda^ao). 

7114)  siilvatur,  -orem  m.  (salcarc),  Retter,  Er- 
hiser;  ital.  salvatore:  prov.  c.  r.  saleaiie,  c.  o. 
snhador ;  frz.  sauceur;  span.  ptg.  salrndor. 

7115)  salvia, -am /'.,  Salbei;  ital.  su/rwi ;  rum. 
.«nh'ic,  salie,  zalie  (von  Diez  angefiihrt,  felilt  bei 
t'ihac);  prov.  salvia:  frz.  satige:  span,  sah-in; 
ptg.  salca.     Vgl.  Dz  G75  sauge. 

7116)  [*siilvTtia,  -am  /".  (satcus),  Wohlbelialten- 
lieit;  ital.  sahessa  u.  sahigia  „franchigia,  asilo", 
vgl.  Canello,  AG  III  343.J 

7117)  siilvo,  -lire,  retten;  ital.  salcare;  prov. 
salvar;  frz.  sauier,  span.  ptg.  salcar. 

7118)  siilvo  honore:  daraus  rtr.  sidcaixiri  vi.. 
Schwein,  vgl.  Gartner  §  4. 

7119)  salviis,  a,  um,  wohlbehalten ;  ital.  saleo; 
prov.  salv  s,  sal-s:  frz.  sauf;  span.  ptg.  saleo ; 
vielleicht  gejjort  hierher  audi  span,  za/'o,  ptg. 
safo,  frei  von  Hindernissen ,  Icdig ,  welehe  \V  orte 
Diez  499  za/u  mutmafslich  von  arab.  salui,  abrinden, 
abhaiiten,  ab.seliaben,  putzen,  ableitet. 

siiiubiiciis  s.  siibuciis. 

7120)  alid.  sanibuoh,  sanibiili,  Sanfte,  =  altfrz. 
■fombue,  Pferdedeeke.  Vgl.  Dz  675  .t.  v.:  Mackel 
p.  128. 

7121)  sauipsa,  -am  f.,  das  raiirbe  gemachte  Fleisch 
iler  Oliveu,  woraus  dann  01  geprelst  wird,  =  ital. 
.••ansa,  vgl.  Griiber,  ALL  V  457. 

7122)  saiictifico,  -are,  heiligen,  =  span,  saii/t- 
guar,  das  Kreuzeszeiclien  machen,  vgl.  Dz  485  s.  v.  < 


7123)  sSiictitiis,  -litem  /'.  (saiictus),  Heiligkeit; 
[ital.  snntitd :  frz.  sainteti  etc. 

7124)  saiictus,  a,  um  (sancire),  heilig;  ital. 
santo,san:  rum.  sdnt ;  yrov.  sant-z,  san-s,  sain-s, 
saint-z,  sain-z;  frz.  saint  (altfrz.  wird  saint  auch 
als  Sbst.  in  dcr  Bedtg.  „Glocko"  gebraucht);  cat. 

'\sant;  span.  ptg.  santo. 

7125)  [sauct(iLs)  deus  schcint  die  Grundfonn  zu 
sein  fiir  span,  sandio,  wabnsinnig,  miirriscli  (die 
Bedtg.  erkliirt  sicli  wohl  dadurch,  dais  na(-li  (lem 
Volksglauben  Geisteskranke  hiiufig  als  unter  Gottes 
unmittclbarem  Scluitze  stebend  gelten  oder  auch  im 
Gegeutcile  fiir  vom  Teufel  besessen  galten,  infolge 
dessen  bei  dcr  Beriihrung  eine  Art  Teufelsbannung, 
etwa  durcli  den  Ausruf  santo  dios  angezeigt  er- 
scbeiucn  konnte),  dazu  das  Sbst.  sandez,  Wahnsinii, 
Einfalt;  ptg.  saiidea,  Fern,  sandia,  verriickt,  dazu 
das  Sbst.  smidice,  -ecc  Wahnsiun,  u.  das  Vb.  sandrjar, 
Unsinn  reden.  Vgl.  Dz  485  sandio;  Baist,  Z  VH 
633;  C.  Michaejis,  Misc.  149.J 

7126)  saudaliiim  n.  {aavdd/.iov,  aav6u).ov),  San- 
dale;  ital.  sandalo,  Pantoffel  (der  Bischofe  etc); 
frz.  sandale;  span.  ptg.  sandalia.  Vgl.  Dz  281 
sandulo  2. 

7127)  *siiiigiiem  (fiir  sanguinem)  liixo,  -lire  = 
ital.  salassare,  zur  Ader  lassen;  altptg.  Part.  P. 
P.  sangaileixado.     Vgl.  Dz  395  salassare. 

7128)  siiiiguilentiis,  a,  um  {sanguis),  blutig,  = 
frz.  sanghuit.  davon  al)geleitut  ensanglante. 

7129)  sauguiuariiis,  a,  um,  blutig,  blutdiirstig; 
ital.  sanguinario  etc. 

7130)  saugiiiueiis,  a,  um  (sanguis),  blutig;  ital. 
sanguineo  u.  sanguigno,  vgl.  Canello,  AG  HI  341  ; 
(frz.  statt  des  Adj.  sanguin  iiblicher  .ianglant  = 
sanguikntus  u.  das  Part.  Prat.  en«in^/an<(;,);  span. 
sanguineo  n.  sangaino ;  ptg.  sanguineo  u.  sanguino, 
sanguinho ,  Kelchtucb,  auch  Pflanzenname  (Uart- 
riegel),  sanguinha,  Immergriin. 

7131)  saugiiino,  -are  (sanguis),  zur  Ader  lassen: 
ital.  sanguinare,  segnare;  (rum.  sangerez  ai  at  a); 
prov.  sangnar;  frz.  saigner ;  cat.  span.  ptg. 
sangrar.     Vgl.  Dz  395  salassare. 

713i)  ssin^liuoleiitiLs,  a,  um  (sanguis),  blutig; 
ital.  sanguinulente ;  span.  ptg.  sanguinolaito, 
blutig,  blutdiirstig. 

7133)  saiiguiuosus,  a,  um  (sangui.-;),  blutig; 
ital.  saitguinoso ;  r  u  m.  sdngeros;  p  ro  v.  sanguines, 
.lancnos ;  frz.  saigneux;  cat.  sanguinos;  span, 
ptg.  sanguinoso. 

7134)  saugiiis  [sangucn),  siingiiTiiem  u.  siinguem 
(s.  Georges)  ;«.,  Blut;  ital.  sangue;  sard,  sanibene; 
rum.  sdnge:  rtr.  saung,  (in  der  Mundart  von 
Lugano  senguen.  vgl.  Ascoli,  AG  I  269);  prov. 
sanc-s:  frz.  sang,  (sang-froid  scheint  volksetjmolo- 
gische  Umgestaltung  von  sens  f'roid  zu  sein);  cat. 
sanch;  span,  sangre:  ptg.  .sangue.  Vgl.  Grober, 
ALL  V  457. 

7135)  sangiiisug:i),  -am  f.,  Bliitegel;  ital.  snn- 
guisuga:  frz.  sangsue;  {span,  sanguijuela):  ptg. 
sanguesuga. 

7136)  [*sanTa,  -am  f.  (fiir  sanie.i),  verdorbenes 
Blut;  davon  nach  Cornu,  R  X  81,  span,  sat'in, 
Wut;  ptg.  sanlta.  Diez  485  s.  t).  schwankte  zwischeii 
in.-<ania  u.  sanna  als  Grundwort.J 

7137)  sauitsis,  -atem  f.  (samis),  Gesundheit; 
ital.  .■ianitd;  rum.  sdndtate;  prov.  sanetat-z, 
.lantats:  frz.  sanle ;  cat.  sanital;  a-p a.n.  snnidad: 
ptg.  saniilaile. 

7138)  [*siiiiItio,  *e.\siiiiItio,  -are  (sanus);  davon 
nach  G.  Paris,  R  VIII  265,  altfrz.  sancier,  san- 


ii;jii 


'i:i!M  ^ui« 


riCOl  hiir>'A|iliii);tlH 


({40 


cl>ipt;fs.sitHicirr,cs!Miicifr,  rsaauchier,  lii-ilfii ;  Tulilrr, 
ti.'.lt.  Ki<l.  All/.  1S77  Stdcli  r.l  p.  l(i21S,  liiilU' 
crriN/id'iirr  (8.  k  ),  Sclu'lor  iiii  Atiliiui);  /.ii  I)/.  7-I7 
*.<(ii>i(iiirr,    ziiiii    Stolion    liriii};i<ti ,    nU    Urniiilwort 

~\'.\'.)\  sAllo,  -lire  (s'liiiii.v),  lii<ili<ii:  it  III.  mimiiy; 
s|iiili  «iiiiir;  |>t ;;,  siiiir,  Miiiir,  V(;l.  ('uriiu,  K  XI  Ur). 

71'IOi  t:r.  (lici'r«(il<>i'.  Siindcl:  itiil.  miiutnlit: 
Trx.  .iiiiiiliil :  s|iHii.  |ii);.  sntuliilo.  V^l.  1)/.  U81 
siiiuliitn   I. 

7MI)  sAiiAs,  a,  Ulii,  K'O!""»' :  itiil.  .viiir);  (niiii. 
i«(in(i((i.v);  jirov.  sd-.s;  (rr..  siiiit ;  simn.  Kami; 
|it|;.  siiii. 

7U2)  sjipili,  •mil  /',  Mostsiift ;  fi/..  .srir,  rihiiu.iMi- 
snft;  ptff.  vrii'd,  .«/r,  Siift,  v^l.  1)/.  G77  .il-ve. 

714;l)  *sji|m-;  vein  I'inoni  Tliviiiii  sn/w-,  wi-lclu's 
jiiis  stai'ii  (j;i'riii;iii.  .<(i;)- ,  wovoii  ..Stapfi»"  I'tc.) 
von<iiif;iclit  wonloii  spin  soil,  loiti't  Scliolor  iiii  Diet, 
iintpr  .■iiiviilc  ab:  1.  itiil.  cinlmttd,  4S(0iiili,  liavon 
cinlmllirrf,  Srlniliniachcr;  prov.  sabala :  frz.  .sa- 
ivifc  ilavoii  .snividcc;  span,  sajxtto,  zapala,  ilavoii 
znptitcro;  ptj;.  sn/xilii  (Diiv,  !)7  cinhatta  stellte 
arali.  .siWi(i<  von  xnlinta,  liescliulien,  als  (iriimlwort 
aiif,  vi;l.  (lazii  riochia,  A(i  III  169,  aher  l>oi  Freytat; 
II  275*  limli't  sirli  nicht-s,  wa.s  ilieser  Bi'liaiiptuii); 
al.'i  Stiit/.e  ilionoii  koniite).  —  2.  frz.  saliot,  Holz- 
srlnili,  audi  Kroi.scI,  dazu  ilas  Vb.  snholcr,  in  llulz- 
scliiilipii  };clion,  krcisolii  (audi  prov.  sabutar. 
.scliiitlolni.  Dip/.  Iwl  liefs  das  Wort  iiiiorklart.  — 
'^.  frz.  .innelle  (aiis  *sehelle  =  *tiaptlt(i),  Solile.  Die 
Ansi'tziiiif;  oines  Staininos  sapa  =  stapa  ist  jedocli 
nirlir  als  bodonklicli,  donii  die  Vcrcinfauliiiiig  des 
aiilaiitoiidiMi  xl  :  s  wiirdc  wolil  iin  Fraiizos.  bei- 
■ipicllos  sein  (saii:on  ist  nicht  =  sUitinnem,  ital. 
.ilitfiiotii;  soiidcrn  =  sationcm).  Da.s  rautmafsliclic 
riclilijre  Gnindwort  fiir  die  untor  1  u.  2  aufgefiilirtoii 
Worlo  ist  lat.  .s((;);w,  Stapfo,  v<,'l.  lionsrli,  Z  I  420, 
II.  (i.  Paris,  R  VI  028,  s.  oben  <!ordiibniius.  Da 
sithot  „Uolzsdiiili"  liedentet,  so  liefse  sidi  audi  an 
llr.sprun^^sverwandtsehaft  mil  sitpjiinus ,  Tanne, 
denkfii.  —  Was  semelle  anlanf^t,  so  ist  os  von  den 
lidianildton  Worten  cntsdiieden  zu  treiineu,  sdioii 
woil  ill!  Altfrz.  audi  die  Form  somclle  sicli  fiiulet. 
Bufi^^c,  R  III  157,  erklart  das  Wort  aus  *.iiihella, 
Di'iniiiiitiv  von  xubcr:  bcziiglidi  dcs  Wandds  von 
/(  zii  m  boriift  or  si(;li  auf  samedi  fiir  *.iabedi,  iibor- 
sidit  abiT  dabci,  dafs  «las  m  in  saiiieeli  auf  volk.s- 
otyniolofjisdier  Angleidiung  an  sednie  =  septimux 
Ipcruht,  vjji.  C.  Hofmann,  RF  II  355.  Audi  begriff- 
lidi  will  die  Ableitun;?  nicht  redit  passen,  denn 
Korksolileii  waren  und  sind  iloeli  im  Vcrgleich  zu 
liCdersolilen  wenig  iiblich.  Man  <larf  als  Gnindwort 
fiir  somelle,  semelle  widil  *sunimdla  (Demin.  von 
KHmmus)  annchmen,  die  Sohlo  ist  fiir  den  Schuli- 
verfertiger  die  oberste  Platte  dcs  Sdiuhes,  fiir  den 
Si-.hulitragcnden  freilich  der  untcrste  Teil,  abor  oben 
u.  iintcn  sind  docli  cben  nur  relative  Begriffe. 

7144)  siipTdus,  a,  am  {sapere),  sdimackliaft; 
ital.  snpulo:  frz.  sade  (?). 

7145)  siipTens,  •entein  (Part.  Priis.  v.  sapere), 
weise;  ital.  sapiente  ,,chi  ha  sapienza",  sappiente 
„di  odore  troppo  acuto",  saccetite  „saputo",  vgl. 
Canello,  AG  UI  338;  (frz.  savant,  gleiiihsam  *sa- 
pcnteiii,  gelehrt);  sonst  ist  sapiens  «lurch  *sapius, 
*sabius  (s.  d.)  verdriiiigt  worden. 

714G)  sSpientiii, -aiii/.,Wcisheit;  ital.  sapienza; 
prov.  sabettssn:  (frz.  sat/esse  v.  sage  =  *savius); 
span.  ptg.  sapiencia. 

7147)  sapio,  saptii  u.  siipTi  (siiplri),  sapere, 
dafiir  *siipere,  wisson ;  ital.  so  sfppi  sapiifn  sapere : 


rlr.  I'riiH.  «m,  ah,  sr;  Pail.  Phil.  «<ii)h,  sapii, 
salpv.  siilbr.  Inf.  .sdrni'r,  siwr,  vgl.  (iarliinr  §  I'Jl; 
prov.  .«Ill  saiipi  smipiit  saber:  frz.  «ii.-i  sits  su 
savoir:  raV.  sr  subi  supii/iit  saber,  vgl,  Vogol  |i.  114  ; 
span,  sr  siipr  sabidn  saber:  \>{f(.  set  saiibe  snbidn 
sabrr      Vgl.  D/.  2S1   s,i,„-ir ,    (;rob..r,  AM,  V  467. 

714H)  hikpit  |-  iiata  (s.  nben  uiitor  iiasciir)  — 
span,  sitbr  mill. I,  ilav.ui  vicdlddil  frz.  sabreiias, 
KcliK'iditi'r  llanilwrrkiT.  ib-r  seim-  Sadiu  iiirlit  vnr- 
kI,.|iI.  Pliisdicr,  vgl.   Ilugge,  I!   IV  !tt>ri.| 

711!))  *KiipiUs,  *NtibiU!<  {snpfre),  weiKo,  king 
(iiesapius,  iMiwisseiid,  ist  bci  IVtr.  50,  5  bolegl) ; 
ital.  saijiiiii  und  .s(it)i»,  vgl.  ('iiiiidio,  .Mi  III  338: 
sard,  saliiu;  rtr.  sabe:  prov.  sati/es  und  sabi-s ; 
frz.  saye  (altfrz.  audi  saive),  davon  abguluiliit  das 
Sbst.  safiesse:  cat.  sabi;  sjiaii.  ptg.  sabio  (alt- 
span,  alt  ptg.  audi  saiie).  Vgl.  Dz  271)  .«("/f/Jo  1 ; 
Grober,  AI.I,  V    15^. 

71.')0)  siipo,  -iiiiciii  }ii  ,  Suifo  (Plin.  25,  101,  uii- 
goblio.li  keltitidion  Urspniiigs);  ital.  sapime;  ruin. 
sdpoii ;  prov.  sabo-s ;  frz.  savon  ;  cat.  sabi'i;  apaii. 
.ration,  jabim;    ptg.  saban. 

7151)  *Mip<inui-ius,  a,  mil  (.•.((/>'<),  zur  Scifo 
geborig,  als.Sbsl.  .Mask.  Si'ifi'nsicilrr ;  ital.  siipmuijo 
(Fem.  saponnriii ,  siipiniiijn  ,,piaiita  iiiedi(aiiale,  e 
forso  savonea  specie  di  iiiedicauiento",  vgl.  (latiello, ' 
AG  III  310):  rum.  sdponar ;  frz.  sitennnier:  span. 
xabonero,  jabnnero:  ptg.  sabneirii. 

7152)  [*iiiipu»o,  -arc  (sapo),  ninseifcn;  ital. 
insapnmire;  (rum.  sdjinnesc  ii  it  i);  jirov.  saonar ; 
frz.  savnnmr;  s]ian.  jationar ,  xnlimuir ;  ptg. 
ensaboar.  \ 

7153)  ""sappa,  -am  f.  (iibor  dug  Vorkomiunn  des 
Wortes  vgl.  Riins<di,  Z  I  420;  G.  Piiris,  R  VI  G28), 
llacke,  Ilaiio;  ital.  ziippii,  lla<-ke,  davon  das  Vb. 
zapjiare,  liackon,  mit  dem  Ful'se  stampfcn;  rum. 
sapd:  rtr.  zajtpa;  frz.  snpe,  cine  Art  Siclid,  sajier, 
untergral)cn,  davon  das  Vbsbst.  snpe,  Untiugrabiing, 
u.  «las  Noiiien  actoris  sajwiir,  Schaiizgrabor.  Dicz 
345  zappn  verinutete  in  griedi.  nxanarij,  (ir.ab- 
scheit,  axtintur,  grabeii,  das  Clruiulwort.  —  Darf 
man  aniidinieii,  dafs  *sapiia  audi  ,. llacke  ilcs 
Ful'scs"  bedeuteto,  so  wiirdc  daiiiit  cin  sohr  j)a.s.sendes 
(inindwort  fiir  die  oben  iiiiter  *sapa-  bchanddte 
Wortsippe  gefunilcn  sein. 

7154)  sappiiius,  -mil  f.,  eiue  Art  Tanne  oiler 
Ficlite,  =  frz.  sapin,  vgl.  Dz  G75  s.  v.;  (Jrober, 
ALL  V  4.59. 

7155)  sapplriis,  sapplilrus,  -mil  m.  {ad7t<ffi(joi;), 
Sapphir;  ital.  snjf'iro,  za/jiro;  frz.  saphir;  span. 
zapliiro ;  ptg.  saphira. 

715(i)  *sappus,  -um  f.,  Tanne;  prov.  saji-s; 
altfrz.  sap,  davon  sapeie ,  gleichsam  "sappeta, 
Taniienwald,  vgl.  Dz  675  sap;  (iriibcr,  ALL  V  459. 

7157)  arab.  silqah,  Nachtrab;  s])an.  zaya,  Nach- 
trab  (in  dieser  Bedtg.  jelzt  gewiilinlidi  rezaya),  der 
hintero  Teil  eines  Diiiges,  auch  ailvcrbial  ,,liiutcn", 
vgl.  Dz  499  zat/a. 

7158)  sarcina,  -am  /".,  Gepiick;  a''ltital.  .svir- 
cina;  rum.  sarcina,  dazu  die  Verba  sarcina,  be- 
lasten,  \\.  desarcina,  entlasten;  span,  «nma;  alt- 
ptg.  sarcina. 

7159)  siircio,  sarsi,  siirtum,  sarcire,  llicken, 
ausbessern ;  davon  vidleidit  symn.  ztircir,  sto|)feii, 
schleclit  niihen;  cat.  surijir,  mit  weiten  Stidien 
niihen;  p  tg.  cir2tV,  sewir,  stopfen,  ausbessern.  Vgl. 
Dz  500  ziircir. 

7160)  sarcophagus,  -um  m.  {aatixoipayog),  Sarg; 
a  1 1  f  r  z.  sareou,  sarqHeu,  daraus  durdi  (ileichsetzung 
des  ,\usganges  eu  mit  di'in  Deniinutivsuffixe  sarVeuil, 


641 


71G1)  sarnil 


7183)  saur- 


ti42 


gleichsam  *sarcolium:  neufrz.  cerciieU.  Die  Aiis- 
(Iriioke  der  (ibrijxcn  iiiin;iii.  Haiiptsprachen  ffir  den 
Be{;rifT  „Sarf;"  sind:  ital.  bara,  feretro,  cassa  da 
mortii:  prov.  taut,  taiic  (ebeuso  am;h  altfrz.).  von 
arab.  altabi'it  aus  al-tahi'it;  span,  ataud,  feretro: 
\>i^.  atnude,  esquif'c,  caixao.  Vgl.  Dz  541  cercueit 
tDicz  stcUt  alid.  sarc  als  Grundwort  auf)  und  30 
ataud;  Grobcr,  ALL  V  459. 

7161)  sarculo,  -sin  {sarctiluin),  behacken;  itaL 
narchiare;  rtr  larclar:  prov.  serclar,  sandar  (?); 
frz.  Harder:  span.  ptg.  sacJuir.  VgL  Dz  485  sacho; 
Gruber,  ALL  V  459. 

7162)  sarculum  n.,  Uacke  (zu  Gartenarbeit) ; 
ital.  aarchio  (daneben  sartuji)  =  *saritoriHm.  vgl. 
Caix,  St.  500):  frz.  sarcl-et;  span.  ptg.  aacho. 
VgL  Dz  485  sacho;  Grober,  ALL  V  459. 

7163)  sarda,  -am  /'.,  cine  Art  Sardelle,  =  prov. 
sarda. 

7164)  *sSrdella,  -am  /.,  Sardelle;  ital.  sardella; 
mm.  sardi'.     VgL  Dz  281  siudina. 

7165)  sardiiia,  -am  f..  Sardine;  ital.  narditui: 
frz.  sardine;  s^an.  sardina;  ptg.  sardinha.  Vgl. 
Dz  281  sardiiui. 

sarki  s.  sfkgarl. 

7166)  *saris(s)a,  -am  f.  (schriftlat.  sarisa,  aber 
griecb.  aai)iau).  eine  Art  J^anze;  davon  vielleicht 
span,  zarza,  Brombeerstraucb  (weil  cr  Stacheln 
liat,  nacb  der  Lanzo  benannt).  Aus  zarza  und 
Pardlo,  dein  Namen  eines  Arztes,  soli  zusammen- 
gesetzt  sein  span,  zarzaparilla ,  eine  Jledicinal- 
pflanze;  ital.  salxapariglia;  frz.  nalsepareiUe.  VgL 
Dz  281  saUapariijlia  [zarza  wird  von  Diez  nicht 
erklart). 

7167)  sarna,  -am  /'..  Kaude  (Isid.  4,  8,  6);  cat. 
span.  ptg.  sarna.  Vgl.  Dz  486  s.  v.:  Grober, 
ALL  V  460.     (Bei  Georges  fehlt  das  Wort.» 

7168)  sarpo,  -ere,  kratzen  (?),  ausscbneiteln ;  aus 
dem  diesem  Verbum  zu  Grunde  liegenden  Stamme 
sarp-   ist   vermutlicli   gebUdet  1.  ein  Sbst.  ^sarpa, 
Ding  odcr  Wcrkzeug  zum  Kratzen,  =  frz.  sarpe, 
serpe,   Gartenmesser ;   span,  zarpa,   Klaue.  Tatze; 
2.  ein  Verbum  *sar}tare,  init  der  Tatze,  bezw.  mit 
der  Hand  erfassen,   besonders  in  einzelnen  Eucken 
orfassen,   z.  B.  ein  aufzuwindendes  Seil  oder  einen 
zu  lichtenden  Anker  =  ital.  sarpare,  salpare,  die 
Anker    lichtcn;    rum.    sarpd;    frz.    serpcr;    cat.  j 
xarpar;  span.  ptg.  zarpar.    Vielleicht  ist  ebenfalls 
von  dem  Stamme  sarp-  abgeleitet  frz.  serpillere,  -Here,  i 
kratziges  Tuch,  Packleinewand.  Vgl.  Baist,  Z  V  237 ; ' 
Dz  281  sarpare  (denkt   an  das  griecb.  ttpna^eiy,  : 
(§ap7cdL.fii)  u.  676  serpe  (Diez  zieht  hierher  auch  ' 
span,  serpa,  galic.  jer2)a,  Rebsenker ;  Baist,  Z  V  238,  , 
leitet  das  Wort  nebst  dem  dazu  gehiirigen  Verbum  j 
jirpear,  die   sog.   Tauwurzeln   am  Weinstocke  ent- 
fernen ,   den  Boden   um   den  Weinstock  auflockern,  i 
lieber  von  serprn:  ab). 

7169)  sarralla,  -am  /'.,  Hasenkohl  (Isid.  17, 
10,  11);  span,  sarraja:  ptg.  scrralha.  VgL  Dz  486 
sarraja.     (Das  Wort  fehlt  bei  Georges.) 

7170)  sartagu,  -inem  /'.,  Pfanne,  Tiegel;  ital. 
(sicil.)  sartanin  ;  prov.  sartan-s;  span,  sarten :  ptg. 
.lartagem,  sarttla,  sartti.     Vgl.  Dz  486  sarten. 

7171)  sartor,  -orem  m.  [sartus  v.  sarcire).  Flicker, 
Schneider;  ital.  sartnre;  span.  ««.•(*)•£(?);  (das  frz. 
Wort  fiir  ^Schneider"  ist  tadleur  v.  taliare,  spalten, 
das  altsp.  ptg.  a//Viinie,  s.  obcn  al-'hft^ah).  Vgl. 
Dz  486  .■<astre. 

7172)  sasia,  -am  f.  (so  ist  b.  Plin.  18,  141,  statt 
asia  zu  lesen),  Eoggen;  span,  je/a,  eine  Weizenart. 

Korting,  lat.-rom.  Wdrterbach. 


Vgl.   W.   Mever,    Z   X   172;    Baist,    RF    III  644; 
Grober,  ALL  V  460.     ,   , 

7173)  vulgar -arab.  sasia,  Miitze;  davon  ital. 
cicia  „berrett<)  di  lana  rosso  con  nappa  turchina 
air  uso  del  levante",  vgl.  Caix,  St.  274. 

7174)  satietas,  -atem  /'.  (satis),  Sattigung;  ital. 
sazieta;  span,  saciedad;  ptg.  saciedade. 

7175)  1.  satio,  -are  (satis),  siittigen;  ital. 
saziare;  frz.  sasier  in  rassasier  =  *re-ail-satiare ; 
span.  ptg.  saciar. 

7176)  2.  satio,  -onem  /'.  {.satits  von  sero,  sevi, 
satum,  serere),  Saatzeit,  jahrcszeit  (im  Schriftlat. 
bedeutet  das  Wort  ,.das  Saen,  die  Saat");  ital. 
(muiidartlichl  sason,  Zeit,  das  schriftital.  Wort  fiir 
,,Jalireszeit"  ist  stagione  =  stationem,  wovon  ver- 
mutlich  auch  sard,  istajone;  rtr.  schaschun;  prov. 
sazo-s :  fiz.  saison :  cat.  saho:  span,  sazon;  ptg. 
sazdo.  Vgl.  Dz  305  stagione  und  674  saison  (an 
letzterer  Stelle  neigt  sich  Diez  der  von  Scheler  auf- 
gestellten,  aber  ganz  unlialtbaren  Ansicht  zu,  dafs 
saison  etc.  =  stationem  sei);  Grober,  ALL  V  460. 

7177)  *satifis,  a,  um,  satt,  =  ital.  sazio,  satt; 
rum.  sa^iu,  Sattigung. 

7178)  [*satullo,  -are  (satuUus),  sattigen;  rum. 
in-de-stiilez  ai  at  a,  befriedigen.] 

7179)  sattillus,  a,  nm  (Demin.  v.  satur),  satt; 
ital.  satullo;  rum.  sntiil ;  rtr.  sndiil;  prov.  sadol; 
altfrz.  saoul;  neufrz.  soul;  (span.  ptg.  saciado, 
fartadii  v.  fartus  v.  farcire,  stopfen).  Vgl.  Dz  681 
soi'd:  (Jrober.  ALL  V  460. 

7130)  satureja,  -am  /".,  Saturei  (eine  Pflanze); 
ital.  satureja,  santoreggia;  prov.  sadreia;  frz. 
sarriette:  span,  sagerida,  ajedrea;  ptg.  saturagem, 
segurelha,  cigurelha.  Vgl.  Dz  282  satureja,  wo 
mit  Recht  auf  die  „freie"  d.  h.  volksetymologische 
Behandlung  der  Kriiuternamen  aufmerksam  gemacht 
wird. 

7131)  Satiimiis,  -um  m.,  Satum;  in  Anbetracht 
dessen,  dafs  der  Planet  Satum  als  duster  u.  unheil- 
voll  gall,  darf  auf  seinen  Namen  vielleicht  folgende 
Wortsippe  zuriickgefiihrt  werden:  ital.  (mundartlich 
saturno,  saturnu.  soturno,  tuekisch,  schriftsprach- 
lich)  sornione,  Duckmauser  (das  gleichbedeutende 
susornione  u.  das  Vb.  susorniare,  murmeln,  sind 
wohl  an  susurrare  angelehnt);  prov.  sorn-s,  duster, 
sornura,  Diisterheit;  altfrz.  some,  Dammerung, 
dav.  vielleicht  soriiette,  dunkles  Geschwatz,  alberne 
Rede,  Posse,  vgl.  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  815; 
Diez  680  leitete  (some)  sornetle  vom  kymr.  swrti 
„ein  Bischen"  ab,  vgl.  Th.  113,  der  sich  sehr 
zweifelnd  dazu  verhiilt;  frz.  sournois,  gleichsam 
*saturnensis,  tiickisch,  (hierher  gehort  wohl  auch 
das  im  pariser  Argot  iibliche  Sbst.  sorgue,  Nacht, 
vgl.  das  gleichbedeutende  span.  Argotwort  soma); 
span,  soma,  Tragheit  (urspriingUch  vielleicht 
diisteres.  murrisches  Wesen) ;  ptg.  soturno,  finster, 
unfreundlich.  Das  Gegenstiick  zu  der  begrifflichen 
Entwickelung  von  Saturnus  wiirde  das  Adj.  ital. 
gioriale,  frz.  jovial,  beiter  (v.  .Jov-,  Juppiter)  dar- 
bieten.  Vgl.  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  746  u.  im 
Diet,  unter  sournois;  Storm,  R  V  184;  C.  Jlichaelis, 
Misc.  157;  Diez  299  sorn  sucht«  das  Grundwort 
entweder  ira  Keltischen  (woruber  Th.  p.  97  sich 
nicht  weiter  ausspricht)  oder  im  lat.  taciturnus. 

7182)  dtsch.  sanfen  =  frz.  soiffer  (mit  Anleh- 
nung  an  soif),  davon  soi/feur,  Saufer,  vgL  Fafs, 
RF  m  486. 

7183)  german.  saor-  (mhd.  sor),  getrocknet,  diirr; 
ital.  sauro,  dunkelbraun  (der  Bedeutungsiibergang 
von   „getrocknet''    zu    „dunkelbraun"    erklart   sich 


r.i.i 


71S4)  Knurls 


7I!)7)  sciipliliiiii 


t>-l4 


wiilil  niiH  iler  liriiimliolioii  Karln)  niiiiirlior  (^I'triu-knotor 
(i(')^<iiNtiiiulp|,  .soro,  iliiiniM  (cliMohiani  ..iliirr  ini 
Kiipfi'"):  pruv.  situr-s,  li<<IU>niiin,  cnldfnrliit;;  fr/.. 
aiiiirf.  );i>llilirniiii.    Vj;!.  1>/  1»82  .■.(iiird;  Mm-ki-l  p.  Mil. 

7l84i  N«nrix^  tiOrix,  •irrni  m..  fiiu>  Kulcnurt: 
il.'ivoii   nr«hrHr)ieinli(-h   fri.   sotirif  (mil  AnlohntiiiK 
»11  sorex)  ill  clxiuvf-^diiris.  KUnloniiiuis,  vj;!.  Hnist, 
/  V  fitU.   Aiiilcro  AbU'ituii};»"!!  solie  iiiiui  obuii  iintor  , 
rAh*  Mir^x. 

7IS'i)  savilliiiii  >i.  (s'lKioi.v),  oiiu'  Art  gurxos  K<>m)H)t 
[("Mo  T.  r.  84);  ilavmi  vcriiuiUirli  itnl.  cinmbrllii 
,cilio  (li  fiiriiiii  iMii  (ivo,  /.iicclii>ro  o  burro,  ili  forma 
rirfol«ri>":  iius  doin  ital.  Wortc  schoiut  wicilcr  fri. 
ijimhlrttf.  ciiu'  Art  Kriu(;ol,  vntluhiit  zu  soin.  Vgl. 
'("«ix,  St   271. 

llSii)  ahcl.  saajan,  sctzrn;  itul.  sa/iiir,  in  Bcsit/, 
sot/«n,  il.ivoii  saijiua,  Uosit/,;  prov.  sa:ir,  orfjreifon, 
wi'-^u'bmon  ,  ilnvoii  aaiiitu  .  Uositzprgrcifunn ;  frz. 
xaisir,  ilnvon  siiixiiie:  spun.  \itg.  imir,  (iirir), 
ornrt-ifon.  V;;!.  Dz  27!)  siu/iir:  Maoliol  p.  72;  Storm, 
K  V  166.     S.  obi-n  ipisvo. 

7187)  abcl.  si-nbnn,  scapiin,  kratzrn;  <lavun  viul- 
loii'lit  ital.  i^chian.)  xcujijiiere  „(ligroa8aro  colla 
sourc",  ncnpiiiii  ^rita-jiio",  vgl.  Caix,  St.  617. 

71S8)  sc&bSIIiliii  H.  (.Dcmin.  v.  »'C(i»irii(m),Schomcl, 
Fnfssolile  /,iun  Takttrotun:  «lavon  ital.  synhcllo, 
Schomol;  prov.  escubcl-s :  frz.  et>cahcau ;  span. 
esealirlii;  i)tg.  esinlicHn  (halbgel.  W.),  vgl.  Grobor, 
ALIi  V  460;  aurscrdcni  vii-lloielit  prov.  casvacel-:), 
Scbonu-1.  Gbiokohen;  span.  ptg.  cascabcl,  casciibillo. 
Dor  IVileutun^iiber^anjj  orkliirt  sicb  aus  dor  Ver- 
wondunfi;  des  lat.  Wortcs  zur  Bozoichnunj^  cines 
Sohallwcrkzciigcs,  die  lantliclie  ^rcdupli(^i(>rcndel 
Entwickidung  abor  wiedor  aus  dcr  schallnacbahmcn- 
doii  Ut'iieiitung.     Vgl.  Dz  437  cinicabel. 

7I6!I)  *sc'Sbii,  -am  /'.  (fiir  .tcabirs),  Kriitze; 
ital.  aciibbiii ;  rum.  xyaibd ,  UcschwuUt.  Vgl. 
lirobor,  ALL  _V  46(1. 

7190)  scSbiosiis,  a,  nm  (scabicn),  kriitzig;  ital. 
sciibbioso;  rum.  sgdibos. 

7191)  [*scSbro,  -are  (saibcr)  =  cat.  span.  ptg. 
cxcarbar,  cscarvar.  kratzcn.  Vgl.  Baist,  Z  V  240; 
Diez  448  c^carbar  zieht  auoh  cat.  esgarrapar  hior- 
her  und  stellt  ndl.  schrajte»,  mbd.  sdirapfcn  als 
Grundwort  auf.) 

7192)  scaeua,  scena,  -am,  Scene,  Biihue;  ital. 
Sana:  frz.  scrnc:  span,  csceim;  ptg.  scina:  nur 
gelelirtcs  Wort. 

7193)  seaevu.s,  a,  um,  link,  =  jirov.  cscai,  vgl. 
Dz  573  .V.  r. 

7194)  scala,  -am  /'.  (scandcic),  Loiter,  Trcppo 
(scbriftlateinisch  ist  das  Wort  nur  im  Plur.  iiblicli) ; 
ital.  sc(i/a;  rum.  scam;  prov.  «cn/d,  e.icala;  frz. 
echelle,  abgeleitct  echelon,  Stufe;  cat.  span,  escata; 
ptg.  cscaht  (danebcn  cuccKla  aus  cucaada,  e-icaltula, 
vgl.  Comu,  R  IX  129,  u.  Coellio,  R  U  287  Anm.), 
escaiilo,  Stufe. 

7195)  *scalarium  «.  (scala);  ital.  sealere  ^scali- 
nata",  scalio  „s<:ala  a  mano  scmplice  o  doppia,  un 
mobile  di  legno  o  di  ferro  clie  riposa  sulla  propria 
base,  con  larghi  ripiani  per  comodo  di  tcuerri  vasi 
di  fiori'',  vgl.  Canello,  AG  111  310;  frz.  ichalier 
(leitcr-,  gatterartiger)  Zaun  von  Pfablen  oder  Astcn, 
vgl.  Dz  565  ,s-.  f.;  daneben  escaliey  (Lchnwort  aus 
Jem  Span.),  Trcppe;  (span,  e^calera  =  *scalaria, 
Trepjie;  ptg.  e.'<c(ileira). 

7196)  s«almiis,  -um  m.  ((jxalnog),  Enderholz; 
ital.  scalmo,  xcanno:  ncuprov.  escauiiie;  frz. 
echome;  span,  escalmo,  cscalamo.  Vgl.  Dz  283 
scalnto. 


7197)  Kntlpollo,  -are  (.«(•«//«•//mih),  niit  oinom 
McHHcr  rit/i'ii;  ital.  st<iiiiilliirr,  ritzen,  lui'ifHvIti ; 
span.  pig.  rsiiintjirliiisi-,  hicIi  ziiusi-n  (wird  von 
Parodi,  R  XVII  (i2.  wobl  niit  bcsscrcni  Kcchlo  aUH 
•fx-oiiryHTr  aligidoiti'tt.    Vgl.  Dz  448  even ni/Wd r.vc. 

71981  KciilpOlIiUii  II.  \I)oniin.  V.  w(i/yiri(m),  kloinex 
Mvssor,  Lanzrtto  u  dgl.;  ital.  scarjiello;  span, 
c.sciir/w/d.     Vgl.  Dz   148  cscii;i/ii. 

7199)  seiilpritm  h.  (ncnlpire) ,  Kiieif,  MuifHul, 
Gartcnniossor  u.  dgl.;  a  1 1  f  r  z. r.v(7irt//irc,Srbabnifi8Biir, 
Meifsel;  noufrz.  rchniijic;  Hpan.  rscojihi,  rsri>iiit; 
ptg.  escopro.  Vgl.  Dz  448  rscdiilo ;  Sdiulor  iin 
Diet,  untor  Minppr  2;  Miner,  Ntr.  p.   132. 

7200)  ['sciilplarTo,  -irc,  kratzen;  ital.  xcallfiif 
(oigentl.  jiMU.  alikratzni,  polieren),  .sclilau  marben, 
foiu  abrirhten,  davon  •icallro.  sclilau,  ntiiltir:za, 
Scblaubeit,  (?)  caltiiiiv.  ritzen.  Vgl.  Dz  396  sciiltiiir. 
tJhcT  andcre  violleiidit  liiorlior  gebiirigf  Wort»  (xtii- 
tore  „prurito,  pizzicorc",  venez  c(itori;iole ,  tirol. 
ailt<iri(ji>lf  ,,pruritii",  viulloicbt  =  *sc(tliiliirii)ii>  f. 
scalpHrriii»,  vgl.  Caix,  St.  625,  walirond  Klecliia, 
AG  II  322  Anm.  2,  die  Worto  vom  Staminu  cat-, 
fiat-  abU'it«t.| 

7201)  si-ambils,  a,  um  (oxaft^o?),  kriimmbuinig, 
=  span.  :iimbti,  kruiiimboinig,  vgl.  Dz  499  .v.  v. 

7202)  scamellum  ».  (Demin.  von  .'•cuiniiaiii), 
Schemol ;  a  1 1  f  r z.  c^chniiiit. Sclioinel ;  p  r o  v.  rscamcl-s ; 
cat.  iscamhel;  (span.  jitg.  e.scitmil,  Poliorbank). 
Vgl.  Dz  127  cscamel:  Griiber,  ALL  V  460. 

7203)  soiimnum  ti.,  Bank;  ital.  xcannu,  dazu 
das  Demin.  scaniielln ;  rum.  scaun,  dazu  das  Dem. 
scdtind:  prov.  cscaiih-s:  altfrz.  c.ic/mnic;  altcat. 
e^cainj :  span,  cscnno,  dazu  die  Demin.  cucaiiiielo, 
cscniiillu. 

7204)  [aliil.  *scaiiclio  (ags.  sciuica),  Scbionbcin; 
davon  vielleiclit  ital.  canca,  cianra,  Bein,  Stiel ; 
prov.  saiica:  span,  zanca,  zauci>;  ptg.  xunco. 
Die  Ableitung  mufs  abor  als  selir  fragwiirdig  er- 
schoincn.  Vgl.  Dz  345  zanca;  Caix,  St.  272,  stellt 
mhd.  scliinl.el,  nlid.  xchcnkcl  als  Gruudwort  auf.| 

7205)  scandala,  -am  /'.,  Spelt;  ital.  «candella 
(also  mit  Suffixvurtauschung);  cat.  span.  ptg. 
fscandia.  Vgl.  Flocbia,  AG  11  382  f.;  Diez,  wolcher 
scandala  als  altlat.  W^ort  niclit  kannte,  stoUte  283 
Candidas  als  Grundwort  auf. 

7206)  *scandalium  n.  {scanderc),  Scnkblei;  ital. 
scandnijlio,  dazu  das  Vb,  scandagliare,  scandiyliare, 
mit  dem  Scnkblei  messen;  prov.  escamhdii-s,  dazu 
das  Vb.  escandalhar,  csvandelhar,  (n  e u  p  r  o  v.  cscan- 
dalid,  oine  Tonne  aichcn);  span,  escandallo,  dazu 
das  Vb.  Cf:candallar ;  (frz.  jilomh  u.  sonde,  lotztcres 
Vbsbst.  zu  sonder  =  *subiindare;  ptg.  priimo  u. 
soudo).     Vgl.  Dz  283  scandafflio. 

7207)  scaiidiilizo,  -are  \axav6a}.i:inr),  Argornis 
gcbcn;  ital.  scandalizzare,  scandalezzarc ;  prov. 
escandaliznr ;  frz.  scandaliser ;  span.  ptg.  escan- 
daliear.    tfberall  nur  gel.  Wort. 

7208)  scandalum  n.  {axdrfia).ov),  Argernis;  i  ta  1. 
scandalo ;  frz.  scandale,  (vcrmutlicb  volkstiimlicbc 
Form  des  Wortes  ist  altfrz.  eschandre,  ncufrz. 
tsctandn;  Liirm);  span.  ptg.  cscandalo.  Vgl.  Dz 
574  esctaiidre. 

7209)  scandula,  -am  /.,  Schindel;  ital.  (cigcntl. 
lorab.)  scandula,  ein  anUerer  iiblicber  Ausdruck  ist 
assicella,  asseretlo;  rum.  scandura;  frz.  cchamlole; 
(span,  tablilla:  ptg.  ripa  [woher?]).  Vergleiclie 
Dz  565  echandole. 

7210)  scaphTum  n.  (axd<ftov).  Beckon;  davon 
ital.  (sienes.)  scafardo  „terrina,  scedella,  niincstra", 
vgl.  Caix,  St.  512. 


1)45 


7211)  scapellus 


7241)  srhismii 


()4(3 


7211)  *sca|ielliis,  *sciipettus,  -um  m.  (Deniiu. 
V.  scapits),  kleiiior  Schaft,  kleiiier  Cylindor;  ital. 
gavetttt,  nioileiies.  siiaveltn,  vgl  i'lechia,  AG  III  137, 
Caix,  St.  102;  altfrz.  cfchet'd,  csvhnet;  lUMifrz. 
eclieveaii.  Vgl.  Dz  5G6  icheveau;  Scheler  iiii  Diet, 
.s.  v.;  Giobcr.  ALL  V  461. 

7212)  scarabacus,  *sciu'afaius,  -uui  tn.  (axai^ta- 
/ialoi),  Kiifer;  itii\.  fcarii/'cujuii):  prov.  cscdiviivn-.s.- 
span.  excarobajo.  —  Auf  *scarabi(f:  =  axuftujio^ 
benihen  itaL  scarabonc;  prov.  escarai^at-z;  i'rz. 
eacarbot  {escliarbnt ,  escharbotte,  mittelfrz.  audi 
escharaveaii  =  *scarubelliii>);  ptg.  escaravtlha.  VgL 
Dz  283  scarafagtjio ;  Ascoli,  AG  X  8;  Griiber, 
ALL  V  461. 

7213)  scarifico,  scarifo,  -are  (Passiv  scarifieri), 
ritzon ;  ahnliche  BiUliingeu  sind  die  gleichbciloutonden 
Verba  ital.  scalfire  (Part.  .sC((//j<to) ;  sard,  scrdf'liri, 
vgl.  Dz  396  xcaltlre.  Diez  486  halt  fiir  entstellt 
aus  xcarificare  aucli  span,  sarjar,  aajar,  aufritzou, 
ptg.  sarrafur,  sajar.  Baiat,  Z  V  563,  will  sarjar 
aiis  (Siai'peaii;,  sarrafar  aus  axa(n(pdal)^ai  lierleiton. 
Dies  diirfte  unnioglich  seiu;  sarjar  geht  wohl  auf 
sar{r)ire  zurtick,  der  Urspruug  von  sarra/'ar  ist 
dunkel. 

*scarwahtii  s.  scliaarwaclit. 

72141  sceletiis,  -um  m.  {axelsrog),  ausgetrock- 
ueter  Korpor;  ital.  sclicletro,  Gerippe;  frz.  sque- 
lette  m.;  span.  ptg.  esquehto.  Vergl.  Dz  285 
schehtro. 

7215)  sceptriim  (az^npov)  «.,  Scepter;  ital. 
scettro;  frz.  sceptre:  span.  scejHro,  scetro ;  ptg. 
sceptro. 

7216)  hebr.  schaaph  (ri.v-^'l,  si-bnappen;  dav.  iiai-li 

Ronsch,  RF  111  460,  ital.  ceffarc,  sebnappen, 
hasi-ben,  ceffo,  Sehnauze,  (sieil.  acciaffari  =  cvffare), 
viclleicbt  auclr  zaflo,  Hiischer.  Diez  363  ccffo  stellte 
ein  bestinimtes  Grundwort  nicbt  auf. 

7217)  dtscdi.  scliiuil'waclit  {*scarwalita)\  davon 
ital.  sguarcjuatn  und  (juaraytiatu  (mit  Anlehuung 
an  guardare),  davon  das  Vb.  syuaragiiartlare; 
altfrz.  eschargaite,  Wiicbter,  davon  das  Vb.  csehar- 
gaitier;  neufrz.  echatiguette,  Warte.  Vgl.  Dz  566 
edmugiiette :  Cai.\,  St.   101;  Mackel  p.  74. 

7218)  ndl.  sehaats,  Scblittschub ;  ital.  (aret.) 
seaccic  „trauipuli'',  ini  Sing.  „gruccia  su  cui  posa 
la  civetta";  frz.  echasse  (escluice),  Stelze.  Vgl.  Dz 
566  echasse;  Caix,  St.  510. 

7219)  arab.  schabaka,  Netz ;  i  tal.  .scmWca,  eine 
Art  Netz;  span,  jabcea,  jabega.  Vgl.  Dz  498 
xabeca;  Caix,  St.  124.  —  Nichts  mit  schabaku 
scheint  zu  schafFen  zu  haben,  sondern  dunkeln  Ur- 
.sprunges  zu  seiu  (ital.  sciabeceo,  woraus  vermutlicb 
volksetymologisch  entstand  stambeccu,  zambecco); 
frz.  chebcc,  kleines  dreiraastiges  Kriegsscbifi';  spau. 
jabcque;  ptg.  chateco.  Vgl.  Dz  96  chiiveco  und 
tile  dort   u.  498   augefiilirten  Bemerkungeu  Dozy's. 

7220)  [dtscb.  schai-htcl;  daraus  nacb  Diez  396 
s.  V.  ital.  sca1<ila.  ^l  iKulitfl;  nacb  Kluge  uuter 
nScbacbtel"  ist  du.i  uiugckehrte  Verbiiltnis  anzu- 
nebnieu.  Wenu  dies  richtig  ist,  so  bleibt  wolil  nichts 
iibrig,  als  scatola  von  german.  skatta-  (got.  skatt-s) 
abzuleiten.] 

7221)  lubd.  sehafe,  Gestell;  ital.  scaff'ale,  Gestell 
mit  Fachern:  sicil.  rtr.  scaffa,  Gestell,  genues. 
scaffo,  Bettstello.     Vgl.  Dz  395  scaffale. 

7222)  dtscb.  svhall'eii;  rtr.  schgiafj'eir,  befelileu, 
vgl.  Gartner  §  20. 

7223)  pers.  scliflli,  Konig;  ital.  scacco,  Schacli- 
spiel,   davon  scaechtero,  -ere,  Schachbrett;   prov. 


escac-s;  frz.  i-chec  (neufrz.  gewobnlich  ini  Plur. 
I'-checs),  davon  eddqiiier,  Scbacbbrott,  echiquete, 
gewiirfolt;  span,  juqiie ,  .laque  (nur  als  Zuruf 
„Scliach'  !,  das  Schachspiel  beil'st  ajfdrrz).  xnquel, 
jaqtiel,  Schachbrett;  ptg.  xaque.  Sibaib!,  xadrez, 
Schachspiel,  Schachbrett.     Vgl.  Dz  li82  scacco. 

7224)  arah.  scbaqiqah ,  uiiiseitiges  Kopfweh 
(F^eytag  II  437''),  =  s  p  a  n.  xaqucca,  jaqueca  ;  ptg. 
xaqueca,  enxaqiieca.     Vgl.   Dz  498  xaijueca. 

7225)  arab.  sclia'rfl,  ein  mit  Biischen  bewachsener 
Ort;  davon  vermutlicb  span,  xara,  jam,  wilder 
Rosniarin ;  ptg.  xara:  span.  ptg.  xural,  ein  mit 
xara  bewachsener  Ort,  vielleicht  auch  span,  xaro, 
jaro ,  borstig  (da  xara  auch  „Spiers"  bedeutet). 
Vgl.  Dz  498  xaro. 

7226)  arab.  scharab,  Trank,  Wein,  Kaffeo  (Freytag 
II  407'');  ital.  sciroppo,  siroppo:  frz.  sirop :  spau. 
jarope,  xarope;  ptg.  xaroju;  cnxaropc.  Vgl.  Dz 
295  siroppo. 

7227)  arab.  scharlf,  edel  (Freytag  11  414'); 
span,  .xarifo,  jarifo,  schiin,  schon  gekleidet,  vgl. 
Dz  498  s.  V. 

7228)  abd.  scharpe  (altnfriink.  *skarpa,  vgl. 
Kluge  unter  „Scharpe",  Mackel  p.  57),  Tasche; 
ital.  sciarpa,  ciarpa,  Giirtel;  frz.  echarpe;  span. 
ptg.  charpa.     Vgl.  Dz  287  sciarpa. 

7229)  [arab.  seha't,  junger  Zweig  (Freytag  11 
471'');  davon  vielleicht  span,  xaio,  -a,  jato,  -a, 
Kalb,  vgl.  Dz  498  s.  r.,  wo  mit  Recht  die  Ableitung 
als  selir  zweifelhaft  bezeichuet  wird.] 

7230)  scheda,  -am  /'.  [axi^n,  axtdij),  Papyrus- 
streif;  ital.  scheda  „pezzetto  di  carta  da  notarvi 
iudicazioni",  sceda  „mostra,  saggio,  abbozzo",  vgl. 
Cauello,  AG  III  373. 

7231)  sehedium  n.  {axfSiov),  aus  dem  Stegreife 
verfertigtes  Gedicht;  ital.  schizzo,  Entnurl,  dazu 
das  Vb.  schizzare :  frz.  rvi/Ki.we,  dazu  das  Vb. 
r.vv/iK'vM-c,-  span.  rM//f/ri'n  .■  |i  t  ij.  wird  der  Begrifl' 
diircli  liti:iijiii-iii .  I'.J^iH'ii.  rji\iiio.  jiriinciras  liiihas 
ausyv.inicktl.      Vyl.    11/,   2S(i  srhizzo. 

7232)  scbedjila,  -am  /.  (Demin.  von  scheda), 
Zettel ;  ital.  ceduln;  prov.  cedida:  frz.  cidiile 
(gel.  Wort):  span,  cedilla  -=  scedula.  esqiiela  = 
skedula;  ptg.  cedula.     Vgl.  Dz  94  cedola. 

7233)  dtscb.  sctaellfisch;  daraus  frz.  {esdetiiK 
aiglefin)  aigrefin,  vgl.  Joret,  R  IX  125. 

7234)  dtscb.  schelm  =  altfrz.  chelme,  Unruh- 
stifter;  rtr.  schelm,  vgl.  Dz  546  .«.  v.:  Gartner  §  200. 

scbeukel  s.  *scauclio. 

7235)  dtsch.  sckeukeu  =  ital.  cioncare  „trin- 
care",  vgl.  Caix,  St.  282;  frz.  chinquer,  zechen, 
vgl.  Dz  127  escaiiciar. 

7236)  ahd.  Sfhermsei'ivla ,  eino  Scliaufel  zum 
Ausschopfen  des  in  ein  Scbiff  eingodrungenen  Wassers; 
daraus  nach  Caix,  St.  556,  das  gleichbedeutende 
ital.  sessola,  sard,  assula  (aus  sassula). 

7237)  mhd.  scherzeu  =  ital.  scherzare,  dazu 
das  Vbsbst.  scherzo,  vgl.  Dz  397  scherzare. 

7238)  scMdia,  -am  /'.  {a/idior),  Holzspan;  ital. 
scheggia,  Splitter,  scheggio,  FVlsenriff.  Vgl.  Dz  397 
scheggia. 

7239)  *schidiila,  -am  /'.  (Deniin.  v.  *schida  fiir 
schidia),  kleiner  Span;  frz.  esquille,  Knochensplitter, 
vgl.  Dz  575  s.  V. 

7240)  dtsch.  scbiessen;  damit  soil  nach  Parodi, 
RXVn66,  zusammenhangen  cvLt.esqiiit.xar.  spritzen, 
sowie  auch  eino  Reihe  mundartlieli  ital.  Verba, 
iiber  welche  F'lechia,  AG  II  27,  gehandolt  hat 
(modeues.  schiszer). 

724 1 )  scbisma  n.  [a/lafia),  Spaltuug ;  i  t a  1.  scisma 


647 


7arj)  «.IiihWk 


7272)  Hi-lHii 


(•.4« 


,iH<|inrazi»iu<  n'li^iutui",  ri.imn  „<liHoi>rtliii  r  iiiiihi- 
iiu>n«",  vj»l.  Cuiiullo,  All  III  S74 :  iimv.  seisiixi ; 
altfr*.  ci.<mf.-  (lliMirri!.  schismr);  Mpaii.  ci.vmki, 
(volkntuiiilirlii'  iM-lioUlcforiii  liii'rr.ii  ikI  vit'lli'iclil 
rAi.Mnr.  v.it.  j-itiiir,  Miw  Nnrlm>ili',  Kliitsi'ji,  wiuliiroli 
/,wii>8|iiklt  li(<rlK>i^i<f(ilirt  uinl:  si'IImiuii  Ut,  iIiiI'h  ilrr 
riiir.  Winmcji  „iilU'  Miilx'l,  iiltcd  (i<Tiiiii|ii'l"  l)ciliMilt>t, 
sollu-  ilii'H  «o  vorHtiiiuU'ii  wiTili'ii,  ilal»  iliimit  Mo- 
bilioti,  iliu  t'bon  imr  ium'Ii  /mux  /,i'rliii<'ktw»r(l«ii 
U'uiitiiliur  Kinil.  lu'toicliiiot  «ilnlon  V);  |)t({  srixiiid, 
cutnxi.     \fil.   1)/    llH)  civimi;  ■140  chisme. 

72421  HrlllHloii,  t*,  oil  (oxinto.;),  (;ns|mlt«n;  iliivuii 
vonmillii'li  frii.  trste.  iler  Sattt'l  in  ili«r  NuIk,  wo- 
ilun-li  ilor  Koni  di-rsellH'n  (jospaltiiii  wini .  vcrfil. 
D/.  701  .s.  r. 

72481  ilUi'li.  sclilHlldorii;  ilavmi  iiarli  Caix,  St. 
206,  ital.  .■ittiiiilniia ,  riinlralinn  i  virllcii'lit  aiicli 
ciondiiliiKi  iiiit  Atilt'lniun<;  an  ciointoliiii')  „iii>iiMa 
sciatla". 

7244 1  iltsi'li.  schliippe,  *slu|>re;  iluv.  ita  I.  schiaffo, 
Maulsi^livllu (vi'iiez  voroii.  nU'im,  mail,  sleppit);  ueii- 
prov.  rscldtti.  s<'lilay;oii.     V{,'l.  I)/.  3il7  .ichi'i/jo. 

7246)  «lUoli.  schleppcii  =  rtr.  slepiii,  vcrgloiclic 
Gartner  };  20. 

7240)  iltsoli.  scliuieisseil ,  liescITniieri'n;  «lavon 
vu<lleii-ht  ital.  smacinre.  mil  Firni.-!  be.itrciclu'n, 
dazii  das  Vbsbst.  siiniciii  ^maccbia  «ho  i  verniciatori 
fanno  al  Icguo  col  pennello ,  in  jjuiaa  die  paioiio 
luacchio  natnrali",  v;;!.  Caix,  St.  573. 

7247)  dtscli.  M^linilnke ;  davon  ital.  iiiecca  (aemil. 
tfiiicco)  „verniiv  por  le  diiraturc".  Vj^l.  Caix,  St.  40!). 

72481  dtsi'li.  sriiiiapplialiii  =  f  rz.  chenapau.  v-jl. 
Dz  546  .V.  II. 

724!))  dtscli.  scliiieidor:  rtr.  snnier,  sinmlir, 
vgl.  Gartner  S  20. 

7250)  nihd.  sclioc,  Hanfc;  davon  vcrniutlich  ital. 
ciocco,  Klotz;  altlrz.  choiiue,  choiitiuit,  Stamin ; 
neufrz.  choc,  Stofs,  dazii  das  Vb.  chuqiier,  stolsen; 
span.,  ptg.  choqiie,  dazu  das  Vb.  chociir.  Vgl.  Dz 
ItX)  ciocco.  Die  Ableitung  darf  aber  noch  nioht 
fiir  sicher  gclten.    S.  nnton  soccus. 

7251)  scliola,  -am  /'.  (a/oA?/),  Schule;  ital. 
.scuola;  rum.  fcoala;  pro  v.  encola  (halbgel.  Wort): 
frz.  icnie  (halbgcl.  W.) ;  cat.  escotd;  span,  escuela: 
ptg.  escola.  tjber  altspan.  escuellas,  Truppcn- 
abteilnngen,  vgl.  Cornu,  K  XIII  301. 

7252)  *SCllolarius,  -um  hi.  (.scliola),  Schiiler; 
ital.  scolare.  =  xcholaris ,  nculajo;  rum.  ttcoldi; 
Ijcoler;  prov.  e>co/(ir-.s;  frz.  icolier;  cat.  escold : 
span.  ptg.  escolar. 

7253)  Schomberg,  Name  eincs  deutschen  Peld- 
hcrrn;  davon  span,  chamberya,  weiter  tlberrock 
(sogcnannt,  well  die  Einfiihrung  dieses  Kleidungs- 
stnckes  in  Spanien  durch  den  JVlarscball  Schomberg 
voranlafst  vi'orden  sein  soil),  vgl.  D/.  439  s.  v. 

7254)  dtsch.  schon  =  rtr.  ion,  vcrgl.  Gartner 
§  20. 

dtsch.  scliopf  s.  zopf. 

7255)  raittelengl.  schoppe,  Schuppen,  =  frz. 
echoppe.  kleine  Bude,  vgl.  Dz  566  -s.  v. ;  Mackcl  p.  13. 

7256)  dtsoh.  sclioppen  =  frz.  chape,  chopine, 
Mafs  fiir  Fliissigkeit,  dazu  das  Vb.  chopiiier,  zechen, 
(damit  verwandt  tco7je,Sohopfkanne  =  altndd.*sAv;^jn 
od.  *!iko2iO),  vgl.  Dz  548  chopine;  Mackcl  p.  32  f. 

7257)  ndl.  schoppeii,  mit  dem  Fufse  fortstolsen; 
davon  viell.  (Vi  ital.  zoppu,  lahm,  davon  zojtpicare, 
hinken;  rtr.  zopps:  frz.  chopper  (altfrz.  auch 
>>opper),  anstofsen.  (altfrz.  chope,  Klotz);  cat.  das 
Vb.  ensopegar,  straucLeln ;  span,  sopo,  zompo, 
lahm,  untuchtig;   ptg.  sopo,   altersschwach.     Vgl. 


D/.  :147  .-../)/».;  r.  Mover,  U  XIV  ll!(i.  /.iehl  hierh.r, 
bi>/.w.  IM  schupl'ru.  audi  pmv.  ai;upur ;  altfrz. 
(i{vi/i('i-,  arhoprv,  luiKtidHcn,  ii.  man  ilarf  ilini  wohl 
bdstimmon. 

72.''i8)  arab.  Ncliorb,  Trank  (Krcntag  II  407"'); 
ital.  .si<W<-c//it(angi'U'lini  an  noihrfr),  Hiifser,  kdlilen- 
der Trank;  frz.  Koihrl :  «pan.  snrhele;  ptg.  siirreli: 
Vgl.  Dz  2!)!»  noihedi). 

7259)  dlsdi.  scliOrl  —  span.  ptg.  cimrli),  uin 
uiHenhiiltigeH  (ii'stdn,  vgl.  Dz  440  .••■.  r. 

7260)  arab.  Hcliuriiq,  SlidoHlwiiid(l''r(>.vtag  II  410*); 
ital.  sciiocfo,  sriloicii.  .siriicco:  prov.  frz.  siroc; 
nysm.  siriH'o,  jiiiiiiKi-.  jiihhiiie:  ptg.  .ninico.  Vgl. 
Dz  287  .sc/ivwr». 

7261)  mittdndl.  scliraiilMrn,  zurreirHvn;  davon 
violleidit  frz.  serniicir .  Iicdidn,  dazu  das  Sbst. 
srniii.  llcchrl.     Vgl.  Dz  676  ■urnii. 

7262)  ndl.  schrapeii,  kratzen,  zuHainninnkratzon; 
davon  verniutli(di  ital.  xcarnffare,  wegraffun;  alt- 
frz. escriiper,  abkratzon,  (violloicht  gchiirt  hiurhor 
audi  cncidir,  cscrc/fc,  Fiscligriito) ;  cat.  cufiiirrapiii; 
rKfiaiiitar,  kratzun,  scharrcn  (daa  Vb.  kiiMiilo  aber 
audi  zii  dor  obon  uiitor  kraplld  besprodienon  Worl- 
si])po  gohoron,  also  in  cv-r/iir/vi/iai-  zu  zorlegen  soin, 
vgl.  Vogel  p.  87,  HO  iidd.  (/rajien  odor  (/ripen  als 
Grundwort  aufgestellt  wird);  span,  escarbar;  ptg. 
e.icarvar.  Vgl.  Dz  3!)6  sciird/l'are,  448  encarbar, 
574  cscraper. 

7203)  vlaem.  sclu'oodc,  scliroyc,  Zottd;  davon 
iiucli  Seholer  ini  Diet.  .s'.  i:.  f  r  z.  ecrou  (altfrz.  excriiue, 
e.fcrne),  dossen  urspriinglichc  Beihiutung  ebcnfalls 
„Zettel",  die  jetzige  „Li8tc,  Register"  ist,  dazu  da» 
Vb.  ecroucr,  in  die  Liste  (eines  Gefangnisses)  oin- 
tragen. 

7264)  dtsch.  schuft  :=  i  ta  1.  ciofo,  niederlracditiger 
Mensch,  vgl    Dz  365  s.  n. 

dtsch.  scliupreii  s.  schoppeii. 

7265)  dtscli.  scliutt;  davon  vidluicht  ital.  ciotlo, 
ciottolo,  Kiesel,  Stein.  Diez  365  .v.  v.  liefs  die  Worto 
uncrkliirt. 

7266)  scieiitifi,  -am  (xcire),  Keniitnis,  Wissen- 
schaft;  ital.  scicnza;  rum.  ftiinj,d;  prov.  xcienna ; 
frz.  science;  cat.  span,  sciencia,  -ci;  ptg.  sciencia. 

7267)  *scinta,  -am  /'.  (Primitiv  v.  scinlillu)  = 
rum.  xcdnlu,  I'unkeii,  Tropfen,  ein  Weiiig. 

7268)  scintilla,  *stiiivilla,  -am  /.  (*scint(i), 
Funken  ;  ital.  scintilla;  sard,  (logud.)  islmchidda  ; 
rum.  scunteiii  in.;  prov.  scintilla,  cintilla:  altfrz. 
cscintele,  stencele;  neufrz.  etincelle;  span,  cen- 
tella;  ptg.  scintilla,  cintila.  Vf^l.  l)z  51i)  etincelle; 
Behrcns  p.  94. 

7269)  sciiitillo,  -are  {scintilla),  funkeln;  ital. 
scintillare :  rum.  scdnteiez  ai  at  a;  prov.  sintillar; 
altfrz.  estenceller;  neufrz.  ctinceler ;  span.  ee«- 
tcllar,  centeltear;  ptg.  scintillar,  sintillar.  Vgl. 
Behrens  p.  94. 

7270)  scio,  -Ire,  wissen;  rum.  $tiu  ftiui  gtiul 
sti;  sonst  ist  das  Vb.  nur  noch  im  Sard,  erhalten, 
das  Part.  Pras.  sciens,  scientem  aufserdem  im  prov. 
esciens,  escient,  essien,  esient  etc.  (iiion  e.,  mit 
meinem  Wissen,  meines  Wissens),  altfrz.  escient, 
escientre;  im  iibrigon  ist  das  Vb.  durch  *sapire 
(s.  d.)  =  sapere  viiUig  verdriingt.  Vergl.  Dz  281 
sapere. 

7271)  *scisa  (fiir  scissa)  =  span.  ptg.  sisa, 
Auflago  (eigentl.  der  als  Steuer  abgeschnittene  Teil 
des  Vcrmiigens),  vgl.  W.  Meyer,  Z  X  173;  Diez  487 
s.  V.  setzte  censa  als  Grundwort  an.     S.  sciso. 

7272)  *seTso,  -are  (fiir  *scissare  v.  scissus)  = 
span,  sisar,  ptg.  scisar,  abschneiden,  vgl.  Dz  487  sisa. 


64» 


7273)  Roltanus 


7301)  scrllKi 


650 


7273)  *scltanus,  a,  urn  (v.  scUiis  narh  Analogic 
Ton  ceit-aiius  gebildet),  bewufst,  =  cat.  siilani), 
Pron.  indef.,  eiii  gewisser;  span,  ciiano.  zuiano. 
Vgl.  I)z  501  zittauo. 

sciuras  s.  *scuiru$. 

7274)  alul.  sclag',  altnfrauk.  slag^,  eingeschlageiie 
Spur,  Fiifsstapfo:  prov.  esdnu-a.  Hufsehlag;  alt- 
frz.  esdi).     Vgl.  Dz  574  escio:  Mackel.  p.  39. 

selap-,  sclapit-  i^.  klap-. 

7275)  [*sclavus,  -uin  m.  (altdtscb.  slavo),  Sklave; 
ital.  scliiaco,  davon  achiiivina,  grober  Pilgerrook; 
prov.  esclau-s;  altfrz.  esclo,  daneben  escltive, 
davon  esdavine,  grober  Pilgcrrock;  neufrz.  esdaue, 
davon  esctaixigc,  Sklaverei:  span,  esclnvo,  davon 
esclavina,  grober  Pilgerrock;  ptg.  escravo.  Vgl. 
Dz  285  sdiiavo :  Mackel  p.  39.  Die  Geschichte  des 
Wortes  ist  wobl  einfacb  diofolgende:  das  deutsche 
Wort  slave,  eigentlich  den  kiiegsgefangencu  Slaven 
bezcichnend,  wurde  nach  Italien  verpflanzt  und  er- 
setzte  dort  als  technischer  Ausdruck  des  Begrifles 
, Sklave"  das  alte  xervut:,  welches  den  dienenden 
Mann  iiberliaupt  bczeii;hnete ;  da  aber  si  als  Anlaut 
im  Ital.  uniiblich  ist,  folgte  das  Wort  der  Analogie 
der  zablreichen  mit  sdi-  (=  cxd-)  anlautenden 
Worte  (iiber  den  Einscbub  von  c  in  si  vgl.  Mackel 
p.  171  t.,  wodurch  die  Behauptiingen  Baist's,  Z  VI 
429  f.,  widerlegt  werden).  wurdo  also  zu  *sdavo, 
schiavo,  mit  diesem  neuen  Anlaute  trat  es  in  die 
iibrigen  reman.  Spracben  ein  u.  auch  in  das  Deutsche 
zuruck.] 

7276)  vorahd.  oder  altnfrank.  s(e)lltan  (ahd. 
slig^an,  sclig^an),  schlitzen,  spalten;  altfrz.  esclier, 
zersplittern.  Will  man  nicht  annehmen,  dafs  sditaii 
fiir  slitdti  zu  grunde  liegt,  so  diirfte  der  Einscbub 
des  c  aus  Anlehnung  an  esdater  zu  erklaren  sein. 
Vgl.  Dz  574  esdier;  Mackel  p.  108. 

7277 1  *scloppiis,  -urn  m.  (fiir  stlojjpus),  Schlag, 
Klatsch;  ital.  sdiioppi),  scojjpio,  KnaU,  dazu  das 
Vb.  sdtioppare  u.  scuitpiare,  knallen  :  von  schioppo, 
hazw.  scoppiu  abgeleitet  I rz.  escopettt,  span,  csco- 
peta,  Stutzbiiehse.  Baist,  Z  V  247,  ist  geneigt  auch 
cat.  esdop ,  schwerer  Holzschuh,  auf  sdoppua 
zuriickzufuhren,  „nach  dem  Laut,  den  er  im  Geheu 
bervorbringf-.  Vgl.  Dz  398  sdiioppo;  Grober,  ALL 
V  461;  Flechia,  AG  UI  129,  u.  Canello,  AG  ID  351. 

7278)  scobina,  -am  /'.  (scohis),  grobe  Feile;  ital. 
scitffbui  „lima  piatta";  span,  escofina  Vgl.  Caix, 
St.  550. 

7279)  'scuciilus,  -urn  ni.  [iax  scopulus),  KUppe; 
ital.  scogtui ;  prov.  escuelh-s;  frz.  ecueil ;  span. 
escollo;  ptg.  eacollto.  Vgl.  Dz  287  sco^/io;  Grober, 
ALL  V  461. 

7280)  [altsachs.  scola,  ags.  scolu,  Schar,  Ab- 
teilung  (vgl.  Kluge  unter  „Scholle"):  damit  scheint 
in  Zusammenhang  zu  stehen  prov.  escala,  Schar; 
altfrz.  esdiiele.  vemiutUch  ist  das  rom.  Wort  an 
skat  a  angelehnt  worden,  oder  skura  ist  das  Grund- 
wort  und  hat  Anlehnung  an  scata  erfahren.  Die 
letztere  Annahme  diirl'te  den  Vorzug  verdienen. 
Vgl.  Mackel  p.  39.] 

7281)  ahd.  scolia,  Scholle;  ital.  rtr.  zolki, 
SchoUe,  vgl.  Dz  412  s.  v.  —  Auf  scolla  pflegt  auch 
zuruckgefiihrt  zu  werden  frz.  (urspriingl.  wallonisch,! 
'houille  (span. /i »220,  ptg.  liulha),  Steinkohle,  und 
da  german.  *■/.•  auch  sonst  wallonisch  als  '/t  sich 
darsteUt  (vgl.  hu  fiir  hot  ==  ndl.  schoot,  hard  fiir 
mittelndl.  *sl;aerd),  so  ist  die  Ableitung  annehmbar, 
so  befremdlich  sie  auch  dem  ersten  Blick  erscheinen 
mag.     Vgl,  Dz  617  huiullc :  Scheler  im  Diet.  s.  v. 

7282)  scolymos,  -on  m.  (axokvuog),  eine  Art 


Distel:  davon  span.  csco/i»i«.vo,  (stachlicli),  sttirrig, 
rauh,  hart,  vgl,  Dz  448  s.  v. 

7283)  scopa,  -am  f.,  Reis.  PI.  Besen;  ital.  scopa, 
Be.sen,  Birke;  ptg.  escova.  Biirste.  Vgl.  Flechia, 
AG  UI  134. 

7284)  mittelengl.  scope,  Scliippe,  =  frz.  escape, 
escoupe,  Schaufel,  Scbijpfkelle,  vgl.  Mackel  p.  171. 

7285)  [*scopilio,  -onem  (scopa)  =  f  rz.  ecouvilhn, 
Wiscber  zum  Abputzen;  span,  escovillon.  Vgl.  Dz 
567  ecouvillii».] 

7286)  scopo,  -are  (scoiia),  kehren;  ital.  scopare. 
scoptUiis  s.  "scociilus. 

7287)  seopiis,  -um  m.  [axonog),  Ziel;  ital.  scopo; 
rum.  scop;  span.  ptg.  escopo;  iiberall  nur  gel. 
Wort. 

7288)  ags.  score  =  frz.  icore,  Elippe,  vgl.  Dz 
566  s.  v.;  Mackel  p.  35. 

7289)  scoria,  -am  /'.,  Schlacke;  ital.  scoria: 
rum.  sgitrd;  frz.  scorie;  span.  ptg.  escoria. 

7290)  Scorpio,  -onem  m.  u.  scorpiiis,  -um  in. 
{axo'jniojv),  Skorpioii:  ital.  scor/iiutie  nail  scorpio. 
(nach  Cair,  St.  563,  gehiirt  hierher  auch  sgorhio 
„macchia  d'inchiostro  caduta  suUa  carta");  rum. 
SCO r pie ;  prov.  scorpion,  escorpion;  frz.  scorpion; 
cat.  escorpi ;  span,  escorpion;  ptg.  escorpiao. 

scorteiis,  a,  um  s.  *exc6rtico. 

7291)  altnddtsch.  *scot  (ags.  sceot),  Steuer,  Zeche, 
^  ital.  scotto;  prov.  altfrz.  escot;  neufrz. 
ecot;  span.  ptg.  escote.  Vgl.  Dz  288  scotto; 
Mackel  p.  32. 

7292)  altnddtsch.  *scot  (ahd.  scog,  mhd.  schog), 
Schofsling;  altfrz.  escot;  neufrz.  ecot,  Baum- 
strunk.  Aus  e(s)cot  -\-  pertica  entstand  vieUeicht 
i:coperche,  Riistbaum,  und  daraus  wieder  goberge, 
Prefsstange,  vgl.  Littre  s.  v. ;  vgl.  Pafs,  RF  UI  498. 
Vgl.  Dz  288  scotto;  Mackel.  p.  32. 

7293)  mittelndl.  scote,  Schote,Segelleine;  altfrz. 
escote,  neufrz.  ecoute,  vgl.  Mackel  p.  171. 

7294)  ahd.  scotto  =  ital.  scotta  „8iero  non 
rappreso  die  avanza  alia  ricotta",  vergleiche  Caix, 
St.  547. 

7295)  ahd.  SCO?,  Schofs,  =  ital.  (lomb.)  scoss, 
Schofs;  wall,  ho  fiir  hot  =  udl.  sclioot,  vgl.  Dz 
399  scosso. 

7296)  [mittellat.  scramus  (Herkunft  unbekannt)  = 
altspan.  escramo,   Wurfspiels,   vgl.  Dz  448  s.  I'.J 

7297)  [ahd.  scrancheldn,  scrangoldn,  wackeln; 
davon  vieUeicht  das  gleichbedeutende  it nl.  gringo- 
lare,  dringolare,  vgl.  Caix,  St.  309.] 

7298)  ahd.scranna,  Bank,  =  ital.  scranmi.  Bank, 
Richterstuhl,   vgl.  Dz  399  s.  r.     S.  auch  screnia. 

7299)  [*screnia  (screuna,  screona  in  der  Lex 
Sal.,  screunia  in  der  Lex  Burg.)  scheint  die,  ver- 
mntlich  einer  german.  Sprache  angehorige  (vieUeicht 
mit  scranna,  Bank,  identische)  Grundform  zu  sein 
zu  altfrz.  escregne ,  escriegne ,  escrienne ,  unter- 
irdisches  Gemach,  Kellerstube;  neufrz.  ecruigne, 
Ort  fiir  abendliche  Zusammenkiinfte  der  Dorf- 
bewohner.     Vgl.  Dz  574  escregne.] 

7300)  [*sribaniis,  -nm  m.  (scribo),  Schreiber, 
SchriftsteUer;  ital.  scrivatio;  frz.  icrivain;  span, 
ptg.  escribano.] 

7301)  scribo ,  scrips!  ,  serlptiim  ,  scribere  , 
schreiben;  ital.  scrivo  scrissi  scritto  scrivere;  rum. 
scriu  scrisei  scris  scrie;  rtr.  Pras.  skri,  skrize, 
Part.  Prat,  skritt,  skret,  skrety ,  Inf.  skri,  vgl. 
Gartner  §  148  u.  154;  prov.  escriu  escris  escrit 
(cscrich)  escriitre :  altfrz.  escrif  escris  escrit  {escriut) 
escriore;  neufrz.  ecris  ecrisms  ccrit  ecrire:  cat. 
escriu    escrigui   escrit   escriurer;   span,    escribir, 


i;:»! 


7W2)  KcrlorlOs 


":l!U)  s.rri<tnH 


(If)!» 


I'art,  I'rtit.  rscnln ;  ptu.  fscrrrrr,  P«rt.  Trill. 
f>nipti>.     V^'l.  Uri.lMT.  ALL  V  4<;j. 

7;u>a)  I'Hcrleclas,  •um  hi.  —  ital.  scriccio. 
scrirctitlo.  /miiikiini);.  l>aN  (iriiii<lH<>rt  isl  I'iii  n'iii 
liviHilhotiM'lii's  iiiiil  trii^t  iiiilat«'iciisilii'8  AiihnoIixii, 
wm  man  alU-iifnUs  ills  M'lialliiH>-lialiiiii<n<l  I'litoi'liiil- 
ilif^'ii  ktiiinU':  iiicinlii'liiTwoifto  abrr  ist  .scrii'cm  niir 
ilii-  ItulinniKicniii);  lU-s  hlav.  tui-itfi-li,  .-<ir-rin<.vc/i, 
KuiMTsmiliii.     Vj;l.   I)/.  ;<!•!•  mticcih.J 

"aoai  M-rlnidlu  ».,  Si-hn'iii;  ital.  .-crM/Mo;  rum. 
.«criM.-  prov.  r.MTHiit-»;  (ri  irriu :  spun,  ptn- 
«■.soriiiio. 

73<Mi  srriplar,  -oreiii  »/.  (.scri/j/ii.«),  bohroibor, 
Sclirift-stclliT;  ital.  ^rnlltire;  mm.  scriitur;  (frz. 
rcrii'iiKi,  trloii'lisam  'scrihiiiiiis);  span,  [tl^.tscriloi: 

73051  scripttiriiiin  ".  (acniilux),  .Scliri'ib/.ouf;; 
ital.  mtitlojii,  (ilaiioliiin  «las  Ailj.  srridoiio,  vgl. 
t'anollo,  Ali  111  3371;  ruin,  scriilor;  prov.  fscri;<- 
(ori-s;  frz.  icriloire;  cut.  encriplori;  span.  ptg. 
rscritoriii. 

73(Ki)  scriptarii,  -am  /'.  (scriiitus),  da.s  ScliruihiMi, 
ilii' Sobrift ;  ilal.  scrillura:  rum.  scriiturd:  pro  v. 
escri(it)tur(i :  frz.  icriliirc:  f,iLtncri\ii)tuia;  span, 
ptg.  escriliira. 

7307)  *scrobeIlae,  -«is  f.  (Domin.  zn  .>crobi.i), 
kleiiif  (irubon,  Hobliingcii,  =  f  r/,.  «'croMf/fes,  Driiscn- 
gosrhwuUte  iwclclio  von  inncn  bctrachtet  sicli  als 
HOhhingcn  clarstellen),  vgl.  Scbelor  im  Diet.  .v.  v.; 
Diiv.  01)7  -v.  v.  leitoto  das  Wort  von  lat.  scrofiilac 
ab,  abcr  tier  Scbwund  cines  zwiscbcnvokalisdicn  /' 
ist  im  Frz.  uncrburt.  Darf  man  abor  ein  '.sciobidac 
(11.  mit  Snffi.xvcrtaiisi'bung  *s(riiliellae)  fiir  .scro/'ultie 
ansetzeu  (vgl.  Ascoli,  Misc.  427.  u.  Biicbelcr,  Rbein. 
Mu8.  42,  585),  so  wiirde  die  Uiez'scbe  Ableitung 
stattbaft  scin ;  iliircb  dio  Bedtg.  wird  sie  jodonfalls 
empfoblen. 

7308)  [scrobis,  -em  /'.,  Urubc,  soil  nacb  Dicz 
507  Stammwort  zu  fr/..  ixrou,  Schraubenmutter, 
sein,  indesseii  scroti-  kounto  nur  eacruef,  cscreuf, 
icreiif  ergebcn,  vgl.  i>rdbn  mit  altfrz.  pruef;  audi 
di(!  Bcdtg.  uiaclit  Scbwierigkeit;  icroii  kann  von 
lull,  schroef,  engl.  siinr.  iiilid.  schritbe  iiiclit  gii- 
Ironnt  werdnu.J 

73091  serOfli,  -am  /'.,  San;  ital.  scmfa ;  rum. 
xcioafa. 

7310)  ahd.  scrutan,  scbneiden,  schroton;  da  von 
iiacb  Caix,  St.  565,  ital.  xj/retolair  „stritolaro, 
dirompere  coi  denti". 

7311)  scrupulus,  -luu  tn.,  Bosorgnis.  Zweifel; 
ital.  scrupiib)  u.  scrupnln;  frz.  iscrupule  (gel.  W.); 
span.  ptg.  c.scrupulo. 

7312)  scrutinium  n.,  Dundi.suobung;  ital.  s(juit- 
lini),  Stimnienwabl,  vgl.  Tobler,  R  11  240;  Mussafia, 
R  II  478  Z.  4  v.  u.  im  Textu;  sonst  mir  als  gel. 
\V.  vurbanden. 

7313)  *siTUtinio,  -are  {scrutinium),  durchsuuben; 
ital.  scrutinare ;  neuprov.  escudmihu;  span. 
escudrifiar :  ptg.  escoldrinhar  (daneben  eaqua- 
drihhar,  volksetymologisch  umgestaltet).  Vgl.  Uz 
449  excudriiiar. 

7314)  *scuiriis,  *sciirius,  -um  m.  (fiir  nciunis 
=  axiov(i»i),  Eicbborncben ;  dav.  ital.  scojatto, sco- 
Jatluh):  (sard,  schiriu,  Harder);  rtr.  iCiliat; 
friaul.  schiratt;  prov.  escurol-s;  frz.  icuieuil ; 
span,  esqiiiiol,  esiiudo:  ptg.  esquilo.  Vgl.  Dz  287 
seojattolo;  Griiber,  ALl.  V  462. 

7315)  scttlpo, -ere,  meifseln;  itah  sculpire.  Vgl. 
GrOber,  ALL  V  462. 

7316)  seolptor,  -orem  m.  (sculpere),  Bildhauer: 
ital.  scultore;  frz.  sculpteiir;  span.  ptg.  escultor. 


7317)  Krfllptiiril,  -um  /'.  (.sri(/yiri'c),  llil<lliaui>ri'i 
ilnl,  sridliiri;  (r/..  sciilptiirr:  span.  pig.  '■■^ 
rHitiirit. 

731H)  gitrman.  N«-l1m-,  Si-lianm:  ilal.  srliiiniiti 
iirov.  ociiMKi  ,■  frz.  iriimr:  span.  ptg.  vsciimn 
vgl.  Dr.  286  mhiiimii :  Macki-I  p.   19. 

*KCIlppiO    K.    (>.\C)>IINpilU. 

7319)  alid.  M'dr  (got.  skimt),  Scbancr,  Ri'gon- 
Hrbauor:  davon  violl.  ital.  fi//i'(i//(in(f  ^ariiuuzzoni!", 
vgl.  Ijiii,  St.  566. 

7320)  abil.  Ncdru,  SiOioiii«r,  —  prov.  cicura, 
Stall,  davon  abgilfitrl  iscuria  (frz.  hurie),  vgl.  Dz 
667  iriiiir:  Mark.]  p.   19. 

7321)  sraiariiis,  -iiiii  m.  (scutum),  8cliildtna<difr, 
Srbililtriigor;  ital.  scmldjo,  S<'liildnia<dii>r,  srintii'ii-. 
Scbildln'igLM-,  vgl.  Canello,  A(i  111  310;  rum.  sciiliir. 
Oborscbiifor;  prov, mcuditi-s, t'.sr((i>)-.<,S(^liildtnigi'r. 
Knappu:  altfrz.  cscuj/cr;  nonfrz.  ixui/er;  span. 
excudero;  ptg.  rscudciro. 

7322)  scfltfllii  (u.  'Nciitcllu),  -um  /'.  {.iculum). 
Sdiiissul;  ital.  sciulrthi  (altilal.  scudella);  rtr. 
sciuUllii;  prov.  csruiMlii :  frz.  ccurlle;  vaI.  rscii 
ilella;  span.  c.vfm/iV/d.-  ptg.  r.\CM(/c/(i.  Vgl.  Dz  .OtiT 
i-cucllc;  (iriiber,  ALL  V  462. 

7323)  abd.  suutilAii,  scbiittoln ;  davon  ilal.  .vco- 
tolnrc.  Flacbs  .S(diwing«n,  vgl.  Dz  399  s.  v. 

7324)  |*scatio,  -uncm  in.  {.tculum)  —  frz.  icusson. 
Wajipensobild.  vgl.  Dz  567  .<•■.  ».| 

7325)  iscatiim  ».,  Scbibl;  ital.  sciido,  Sdiibl. 
audi  oiue  mil  Wappensdiild  gcziorlc  Miiiiz<^;  iiirn. 
.icut ;  prov.  e.scut-z;  frz.  rcu :  cat.  ciciil:  «pan. 
ptg.  isiiido.  Vgl  Dz  5(i7  I'l-u;  A.sc.di,  At;  .\  H(i 
Anm. 

scj'iiuioii  {axvvviot')  s.  'ciniius. 

7326)  sebum  ».,  Talg;  ilal.  neoo,  sc(/i>;  sanl 
srw,-  rum.  .seu;  rtr.  neiv;  prov.  seu-n;  frz.  nui/ 
{*.iebu.  *.scub,  *.<iii'/',  vgl.  As(M)li,  All  X  260);  cat. 
.seu:  span.  ptg.  sebo.  Vgl.  Dz  294  scro;  Griiber, 
.•VLL  V  463  n.  (boziiglidi  des  / )  7,  X  3IH),  dagegcii 
Ascoli,  AG  X  106. 

7327)  *secSle  >i.  (fiir.smiZc),  Roggen;  ilal.sc^a/f", 
.se(j(il(t  (mail,  segra,  pieinont.  setl);  rum.  xecaid; 
rtr.  xeqal:  \iToy.  seyud-s;  frz.  seiffle;  cat.  srijot. 
Vgl.  Dz  289  shjak:  Meyer,  Ntr.'  p.  115  (sctzl 
*.sicula  als  Grnndwort  an);  Ascoli,  A(i  111  465  f. 
Anm.;  Grober,  ALL  V  463. 

732^)  secessus,  -um  in.  [secedere),  abgelegener 
Ort;  ital.  seccssn.  (t.s«/.  Ablritt,  vgl.  Dz  364  .v.  ii.; 
Candlo,  AG  III  39.5. 

7329)  (secliis),  setlus  (Konip.  v.  secus),  geringer; 
ital.  sczzo  (daneben  sezzajo  =  *setiarius),  zezsu. 
der  letzte,  vgl.  Dz  400  s.  v 

7330)  seco,  -are,  schnei<len ;  i  t  a  1.  secare  „ tagliare'- . 
seyare  „dividere  coUa  scga",  dazu  das  Vbsbst.  neya, 
Sage,  sciare  „tagliare  Tonda  a  ritroso",  dazu  das 
Vbsbst.  acia  „solco  die  lascia  la  nave  sull'  onda", 
vgl.  Canello,  AG  III  371;  prov.  seyar ;  altfrz. 
soier;  nouf  rz.  .scier  (das  c  beniht  nur  auf  ety- 
mologisierender  Schroibung) :  span.  ptg.  seyar. 
Vgl.  Dz  676  .<icier. 

*secri;tarius  s.  secretus. 

7331)  secretus,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  secermi), 
gebuim ;  ital.  secreto  :  r  n  ra.  xeciet :  pro  v.  snret-z; 
frz.  .secrel  (gel.  \V.);  nacli  Tobler,  Giitt.  geL  An'Z. 
1874  )).  1048  gehijrt  bierher  audi  altfrz.  .leri 
,, still,  ruliig",  worin  ibm  Sucbier,  Z  I  432,  bei- 
stimnit,  wabrend  G.  Paris.  R  111  505,  die  Ableitung 
sebr  mit  Recht  bezweifelt  (scri  „still,  rubig"  kann 
von  seri  „klar",  prov.  seres  nicbt  getrennt  werden 
u.  gebt  mit  diesem  auf  .serenus  zuriick),  vgl.  Scbeler 


(i53 


73321  s««ta 


7349)  sei-^usius 


654 


im  Anhaii;^  zii  1)/.  i.  Aiisj;.  (i.  774  (in  dor  5.  Aiis;;. 
fchlt  der  Artikel  bcfrciiuliicliLT  Weise):  ciit.  .■secret: 
span.  i>tg.  sfci'efo.  Das  Wort  ist  iiberall  nur 
{jelehrt,  ebenso  das  davon  abselcilcte  Sbst.  *«ccce- 
<(iriM»-,  Gi'heinisehreibcr,  =  ital.  scgretario,  frz. 
secretaire  etc. 

7332)  sects,  -am  /".,  Sckte;  ital.  settii:  frz. 
secte:  span.  ptg.  secta:  iiberall  nur  gel.  W. 

7333)  |*sei'fiJo,  -are  (Ueuiin.  v.  aecare);  davon 
viell.  frz.  siller,  (eine  Wasserfliiche)  durclifiirchen, 
davon  sillon,  Furrhe,  niotclicherweiso  geliort  hicrhcr  i 
audi  altfrz. ci'Wec,  peitschen,wovons(//cm,Peitsclicn- 
litzc.  Vgl.  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  789  u.  814; 
Diez  678  stelltc  altn.  sila,  Furche,  als  Grundwort 
zu  siller  auf,  wasMaekel  p.  112  abzulehnen  sclieint.] 

7334)  seciiiidiini  (--("(/Ml),  entlang,  liings,  geniafs;j 
ilaraus  naeh  Tobler,  Ztschr.  f.  vgl.  Sprachf.  XXHI 
415,  durch  Einschub  von  r  nach  Austall  des  c 
altfrz.  soron,  seront  (G.  Paris,  R  VII  346.  erklart  | 
das  r  einfach  aus  Vertauscliung  der  Liquiden)  und 
sodann  neufrz.  selon  laltfrz.  auch  seloiic).  Diez 
676  .-•■.  I",  deutete  seloti  aus  secundum  geraischt  mit 
loiigum.  Scheler  im  Diet.  ,s.  e.  n.  ini  Anhang  zu 
Dz  812  stellte,  «ie  dies  friiher  schon  Orelli  gethan 
hatte,  sub  lonpuni  oder  xuh  loupo  als  Gnindform 
auf.  Forster,  Z  I  564,  hat  Tobler's  Annahme  nahor 
begriindet,  jiichtsdestoweniger  sind  Zwcifel  daran 
zulassig. 

7335)  seeondiis,  a,  um  (sequi),  der  folgcndc,  der 
ZHoite;  ital.  sccaiido';  sard,  sefjomlu:  (rum.  alii 
doilea):  rtr.  sckunt,  sagont  etc.,  vgl.  Gartner  p.  198; 
prov.  segnnz;  frz.  second  (gel.  W.,  das  ubliche 
ist  deuxihne) :  cat.  segon:  span.  ptg.  segondo. 
Vgl.  Grober^  ALL  V  463. 

7336)  [*secfirAniis,  a,  um  (•secHC»*),  eingcwisscr; 
prov.  segiiran :  ptg.  sicrano.  Vergleiche  Dz  487 
sicrann.' 

7337)  seciirls,  -im  /.,  Beil;  ital.  secure,  scure: 
rum.  secure;  span,  segur:  ptg.  scgure,  -a. 

7338)  secBritas,  -atem  /".  (securus),  Sicherheit; 
ital.  sicurita  idanchen  sicurezsa);  frz.  siirete; 
span,  segu  ridad :  p  t  g.  segu  ridade  (daneben  seguresa). 

7339)  secnrfe,  a,  um  (sc  +  cura),  sicher;  itaL 
sicuro:  rum.  sigur ;  rtr.  sigir:  prov.  segur-s; 
altfrz.  sear;  neufrz.  sur;  cat.  segur;  span.  ptg. 
seguro. 

7340)  [seda  (fiir  sedes)  wird  von  Thomas,  R  XIV 
275,  als  Grundwort  zu  prov.  sea,  cea.  Sitz,  ange- 
setzt,  frcilich  ist  das  prov.  Wort  selbst  nur  pro- 
blematisch.] 

7341)  *sedento,  -are  (Participialverb  zu  sedere), 
setzcn;  ital.  (as)sentare:  prov.  sentar;  altfrz. 
assenter  (vgl.  Tobler,  Gott.  gel.  Anz.  1874  p.  1040 
u.  dagegen  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  745,  Tobler 
leugnet  da.s  Vorhandensein  des  Verbs  assenter, 
Scheler  verteidigt  es,  u.  man  nird  ihm  beistimmen 
miissen);  span,  sentar,  asenlar,  dazu  das  Vbsbst. 
asiento,  Sitz;  ptg.  sentar,  assentar,  dazu  das  Vb- 
sbst. assento.     Vgl.  Dz  292  sentarc.  I 

7342)  sedeo,  sedi,  sedere,  sitzen;  itaL  siedo . 
(seggio,  seggo)  sedei  sedere:  dazu  das  Vbsbst.  {sedio,  ' 
seilia)  seggio,  seggia,  Sitz,  assediu,  asseggio,  Be- ' 
lagerung  (davon  wieder  assediare,  belagern,  vgl.; 
span,  (iserfi'o,  nsediar,  ptg.  assedio,  assediar),  von 
sedio  sind  wieder  abgcleitct  die  Deminutive  sediitola 
u.  seggiola,  vgl.  Canello,  AG  lU  389;  rum.  sed 
.sex'ui  seiut  sede;  rtr.  sezer,  vgl.  Gartner  §  199; 
prov.  seder,  sezer,  seer  (Pf.  sec);  frz.  sieds  sis  sis 
seoir  (a  1 1  f  r  z.siet  etc.);  c  a  t.  seurer  (Pras.  seu) ;  s  p  a  n. 
seo  (soco)  seer  u.  ser;  ptg.  ser,  seer.   Das  Verb  ist , 


vielfach  auCser  Gebrauch  gcsctzt  oder  doch  auf 
unporsonlichen  Gebrauch  beschrankt  worden,  so 
namcntlich  im  Frz  ,  Span,  und  Ptg.,  in  welchen 
Sprachen  „3itzen''  durch  Hre  assis,  bezw.  estar 
sentado  ausgedriick-t  wird.  Ira  Span,  und  Ptg.  hat 
sich  sedere  mit  esse  gemischt,  vgl.  Dz,  Gr.  11^  p.  174. 
Cber  die  Frage,  ob  in  den  Futuren  des  Verbs  subst. 
ital.  sard,  prov.  frz.  serai,  cat.  sere,  span,  sere, 
ptg.  serei  die  Zusammensetzung  *esserc  +  habeo 
oder  sedere  +  habeo  vorliegt,  vgl.  Trier,  Om  futurum 
og  konditionalis  af  det  romanske  verbum  cssore  (in: 
Det  filologisk-historiske  Samfunds  Mindeskrift  i 
Anledning  af  dets  25aarige  Virksomhed,  Kopenhagen 
1879,  p.  226),  Suchier,  Z  III  151,  Cornu,  R  Vn  353, 
G.  Paris,  R  IX  174  (aUe  diese  Gelehrten  sprechen 
sich  mehr  oder  weniger  entschieden  fiir  .sedere  + 
habeo  aus),  Thurnevsen,  Das  Verbum  Hre  und  die 
frz.  Konjugation,  Halle  1882,  p.  23;  BriJhme,  die 
FuturbUdung  im  Altfrz.,  Greifswald  1889,  p.  88 
(Th.  u  Br.  verteidigen  essere  +  habeo).  Eine  sichere 
Entscheidung  fiir  oder  gegen  eine  der  beiden  An- 
nahmen  ist  nach  Lage  der  Sache  nicht  zu  tallea, 
dcnn  jeder  von  beiden  laist  sich  Berechtigung  zu- 
erkennen  ;  aus  allgemeinem  Grunde  diirfte  aber  doch 
*essere  -\-  habeo  vorzuziehen  sein. 

7343)  sedes,  -em  /".  {sedeo),  Sitz,  =  ital.  sede 
(gel.  W.). 

7344)  *sedieo,  -are  (scrfeo),  sitzen  machen,  setzen; 
prov.  set  jar,  setzen,  dazu  das  Vbsbst.  setge-s, 
asetjar,  belagern;  altfrz.  sei/i'er,  assiegicr,  besetzen, 
belagern;  neufrz.  sieger  in  dem  Kompos.  asiie^yer, 
belagern,  dazu  das  Vbsbst.  siege,  Sitz,  Belagerung, 
(sieger,  Sitzung  iialten,  diirfte  erst  wieder  von  siege 
abgeleitet  sein);  span,  sosegar;  ptg.  socegar,  lie- 
ruhigen,  besanftigen,  =  *subsedicare,  dazu  das 
Vbsbst.  sosiego ,  soceg'o,  Stille,  Ruhe  (auch  ital. 
sussiego,  ernstes  Wesen).  Vgl.  Dz  289  sedio  und 
489  sosegar  (letztcres  Vb.  woUte  Diez  von  subaequare 
ableiten,  erst  Storm,  R  V  184,  stellte  das  richtige 
Grundwort  auf);  Grober,  ALL  \  463;  C.  Michaelis, 
Misc.  156,  leitet  das  span.  ptg.  Vb.  von  *s€ssicarc 
ab,  sich  auf  alt  ptg.  sessegar,  assessegar  bemfend, 
fiir  sosegar  aber  ,,die  Einschwiirzung  des  Prafi.ites 
sub"  zugebend.  Man  darf  sich  aber  bei  Storm's 
Ableitung  beruliigen. 

7345)  sedimeiitiim  n.  (sedco),  Bodensatz,  ^  ita  1. 
sedimento:  auch  sonst  als  gelehrtes  Wort  vorhanden. 

7346)  seditio,  -onem  /'.,  Aufruhr,  =  ital.  sedi- 
zione;  auch  sonst  als  gelehrtes  Wort  vorhanden. 

7347)  sedueo,  doxi,  dactnm,  diicere,  verfiihren ; 
ital.  sedurre:  frz.  seduire  etc.  Wegen  der  Flexion 
s.  diico. 

7348)  segmeu  «...  abgeschnittenes  Stiick;  davon 
nach  Diez  487  s.  v.  vielleicht  span,  sien  f.,  Schlafe; 
Diez  beruft  sich  darauf,  dafs  auch  tempus,  well  es 
von  der  Wurzel  tern,  schneiden,  herzuleit^n  sei, 
einen  ahnlichen  Bedeutungswandel  aufweise.  Nichts- 
destoweuiger  bleibt  die  Ableitung  mehr  als  frag- 
wiirdig.  —  Aus  dem  PI.  segminu  leitet  Bugge, 
R  rV  368,  no rd ital.  u.  lad.  sonda,  Teil,  ab. 

7349)  canis  segnsitts  [*Segusia  =  Susa),  ein 
Hund  bestimmtcr  Race;  ital.  segugio,  Spiirhund ; 
prov.  sahus:  altfrz.  sdus,  seas;  span,  sabueso, 
sabejo,  Klaffer;  ptg.  sabujo.  Vergleiche  Dz  290 
segugio:  Grober,  ALL  V  464:  Baist,  Z  XH  265; 
Th.  p.  22.  —  Von  Susa  =  *Segusia  ist  vielleicht 
auch  abgeleitet  susina,  Pflaume,  vgl.  Dz  405  s.  o. 
Caix,  St.  65,  fiihrt  jedoch  susina,  Pflaume,  auf 
*siicina  f.  siidna  v.  sucus  zurilck,  so  dafs  das  Wort 
eigentl.  „ilic  saftige  (Frucht)"  bedeuten  wiirde. 


ti.Sfl 


7360)  s«ii)/.nvn 


7»77)  KPiiliim 


(ifitl 


73.'>0)  biiNk.  xplnxayn  {sriiia.  Kinil,  -{•  .'<■)/<■, 
Wnolip)  -  N|iaii  cni:ai/ii,  Kiiiiloruiirti'rin,  v;;!.  J)/. 
438  .«.  r 

7S61)  nrnl>.  sekkah,  I'rikKktock  (KroyUi)'  II  'M'2-), 
^-  itnl.  ctcrn ,  Miinzstiitto,  lUvon  irccliinu,  eiiio 
(ioliliii(iiu<>:  «jinn,  iecii,  trcii.    V>;1.  I)?.  412  ieccn. 

7362)  H^Ilnon  n.  (otXifor),  Kppii'li :  itnl.  saliitio. 
St'llcrii-;  (ri.crlrri;  (Kpaii.  (iy>i(i;  ptg.  (ii;i(i).  Vgl. 
I)l  28<l  s,;liim>. 

7858)  N^llft,  •iini  /'.  (nils  sriUa  v.  seilto),  SobwI 
(ilii  KuiiiHii  niirli  Snttol);  itnl.  sflln:  snT>\.  seilil»; 
nini.  fr  .•  rtr.  m<i//ii  ;  pruv.  .srltn  :  fr/..  .<r//c;  cat. 
.srWii;  span.  .viV/n  ;  ptf;.  .«•//(i.  Vjfl.  (.iriibor,  AI/L 
V  464. 

7.S64I  smuriits,  -«01  »1.  (sella),  Snttlur;  ital. 
sell){jo:  rum.  jem-.-  prov.  nflier-s;  frz.  sellier : 
rat.  stUrr :  «pan.  siUiru;  pfp.  mllrirn. 

7355)  'sello,  -ttre  (m7/(i),  sattcin;  i  tnl.  .sr/Ziirc; 
ruin,  iiisrur:  ill  <■(  <i.-  |iri>v.  enstlliir :  frz.  «<•//«•)• ; 
i-at.  rusilliir:  .span,  rnsilhiir:  pt^.  srlUir. 

735lil  senifl,  vinnial;  ital.  Junihanl.)  .sr»m, 
.«.«mm.  x>'l.  l)z  3il!)  .s.  c.  Thoiiia»,  R  XIV  577. 
orkliirto  «len  zwoiton  Bostandtcil  in  prov.  niicsr, 
(/«•.«.ST.  y<i.v,vr  au8  miiwl:  Dicz  G76  .«c  liattc  ilarin 
semptr  zu  I'rkeniu'n  (jejLclaiibt,  was  P.  Meyer  iintiT 
Hinwris  aiif  aiic  sntipir ,  dc  scnipre,  ja  semprt; 
vcrtoidifjt,  v>;l.  R  XIV  579.  (irilber,  Misc.  44,  sotzt 
sr  =^  rjciii  an,  .<    nbeii  jiini  +  exiii. 

semen  iirrueeiiiii  s.  reiiiini  KTiieciim. 

7357)  'seiiiC'iitTa,  -iiiu  /.  (fdr  siniciilix),  Saat; 
ital.  aemciieti ;  rum.  siiniiilii:  prov.  setnetisa;  frz. 
.semencc;  altcat.  scmoii'it. 

7358)  sementTs,  -em  /'.  {Kcmen),  Saat;  ital. 
nemriite,  Kemoita ;  span,  simiente:  pt)?.  semoite. 

73591  semento,  -are,  siicn  (schriftlat.  beileutet 
lias  Vb.  „Saraen  bringcn");  ital.  seiiicntare ;  rum. 
insc«iin{  ai  al  a  =^  *i)uiemenliare  (danebon  uwcmii?} 
li  it  i  =  ital.  semenzire,  Samon  tragen);  span, 
ptg.  xemeittar. 

7360)  semicoctiLs,  a,  um,  lialliRekocht;  davon 
vemiutlich  span,  sancocliar.  lialb  t;ar  knchcn,  vi;l. 
Ronsch,  Jahrb.  XIV  344;  Diez  485  s.  v.  stellte 
filhcoctus  als  Grundwort  auf. 

7361)  semTiiarium  «.  (seminarc).  Pflanzschule : 
ital.  scmiiKirin;    frz.   sitnimiirc  etc.,    niir  gcL  W. 

7362)  seminator,  -orem  m.  (seminare),  Siicr; 
ital.  seHihintoie;  rum.  seniindtor;  prov.  seine- 
naire;  frz.  .lemciir ;  cat.  span,  sembrador:  ptg. 
semeoflor. 

7363)  *seminatura,  -am  /'.  (semhiare),  das  Saen, 
die  Aussaat;  ital.  seminatura;  rum.  semindturd; 
(frz.  semaille  =  *seii>>nalia);  span,  sembradura; 
ptg.  semendurn. 

7364)  semino,  -are  (semen),  saen ;  ital.  seminere; 
rum.  seaniin  at  at  a;  prov.  semenar,  seiiinar: 
{ii.semer:  cat.  sembrar;  altspan.  sem/mc;  neu- 
span.  semhrar ;  ptg.  .lemear. 

7365)  semita,  -am  /'.,  Fufsweg :  sard,  semida, 
Spur;  rtr.  scnda,  Pfad;  altfrz.  .veH/r,  davon  an- 
geblieh  das  Deinin.  sentiueUe,  oigontlich  die  cincr 
Sfiliildwache  vorgeschriebene  Wegstrecke,  daon  die 
Schildwacbe  sclbst,  vgl.  Wedgwood,  R  VIII  438, 
vgl.  dagegen  G.  Paris,  R  VIII  439  Anm.,  wo  her- 
vorgehobeu  wird,  dafs  ital.  sentindla  das  altera 
Wort  sei;  cat.  semla:  span,  senda.  Vgl.  Dz  291 
senda;  Grijber.  ALL  V  405.     S.  No  7377. 

7366)  *semitarius,  -um  m.  (semitu),  Fufspfad; 
itaL  sentiero,  .sentero;  prov.  sentier-s;  in.  ren- 
tier; span,  sendero.  Vgl.  Dz  291  senda;  Grober, 
ALL  V  465. 


7867)  I'semo,  -Are  (xcmiiA),  lialbicivn;  ital. 
sccMKirc.  verriiigi'rii ;  prov.  .■iciim;-;  altfrz.  srmcr, 
abKoiidvrii,  trcniii'ii :  (in-ufrz.  .ir  clihiirr  "■  ital. 
.•nemiimi .  iiiagor  wenlcn).  \')il.  l>z  284  .sccwmcc  ; 
Til.  p.  78  emptieblt,  dir  Wnrti'  von  oinciii  kcltiHcliiMi 
Stjinimc  .M'l'mi'-,  mini-  ab/.iilciteii,  da  indcKHcii  das 
Adj.  .lemtis  («.  d.)  bczcugl  ist,  so  liegt  kciii  (irutid 
vor,  von  dciii  lat.  liruiidwnrti'  abzii(;i'lion.| 

7368)  ♦semiiN,  »,  um  {sniiir^.  vgl.  (Ibor  das  Vnr- 
koininen  des  Wurtcs  Marclicsini .  Stiidj  cli  lilol. 
rom.  II  5),  lialb;  ital.  scrmn  (altital.  .schio),  vor- 
ringert;  prov.  sfiii-s,  vcrriiigorl;  (sjian.  jV/hc,  Mafs 
von  dcr  Uingc  eiiio»  lialln-n  I'lifucH).  Vgl.  Dz  284 
Memo;  Til.  p.  78.     S.  obcn  semo. 

7369)  sSmper,  imnu'r;  ital.  .•«'Mi/irc ;  Hard. 
Kcmi>cr:  rtr.  prov.  altfrz.  cat.  .sewiirr  (iin  Prov. 
und  Altfrz.  bcdcutet  das  Wort  nSogleiili"! ;  span. 
■siempir :  ptg.  .vcmyicf.  Vgl.  Grijbor,  .M.l,  V  41)5. 
S.  oben  «iumfil. 

7370)  arab  senA,  Sonesstaudo;  ital.  .■«•iki  ;  frz. 
seiiv;  «pan.  snta  und  urn:  ptg.  .senile.  Vgl.  Uz 
291  neixi. 

7371)  Seiiei'ii,  -am  «/.,  riimisclier  Pliilosopli; 
ilavon  ])tg.  .scMicd .  senijit ,  woisor  Mann,  sentio, 
spruchwoisc,  klug,  vgl.  (.'.  Micliaelis,  Z  Vll   102. 

73721  senior,  -Orem  m.  (Konip.  zu  .lenrx),  dcr 
Altoro  (iin  Roman,  clirendc  Anrodo  „Hcrr"i;  ital. 
xere  (messere)  = -senior,  .siV/noc  (Hi(jni)ra)^'''senittrem, 
dazu  die  Dcmin.  sifinorino,  -a,  vgl.  Canello,  AG 
III  341;  prov.  nenher  ^  .senior,  c.  o.  .seiilior;  frz. 
.sire  =  .senior,  .sieiir  (in  mon.sicur,  dnch  audi  iiooli 
cinzein  gebraucht)  =  seniorcin ;  spa  n.  ■sei'iDr,  (sei'iora); 
ptg.  senhor,  nenlioni  (proklitiscb  volkstiiinlich  vor- 
kiirzt  zu  .silt,  sen,  seo,  so  vcrgloiclio  C.  Micliaelis, 
Misc.  142).  Von  .seniorvm  =  signore  al)gcleit«t  ital. 
sii/noria,  Herrscbaft,  prov.  sciduiria,  (danebon 
scnhorat-z,  senhoralfic-s,  senhnrejamen-s,  dazu  die 
Adj.  senhoril-.s,  .senhoriii-.s).     Vgl.  Dz  294  siynore. 

7373)  sensus,  -um  m.  (sentio),  Sinn,  Vorstand; 
I  ital.   senso:   rum.  slm(;  prov.  nenx,  sentz;  frz. 

■sens  (in  dcr  Vorbindung  senx  froid  ist  sens  mit 
\snn(i  vertauscbt  worden,  also   samj-froid;  in  don 

Verbinduiigen  sens  dessus  dessous  und  sens  devanl 
\  derri'ere  ist  sens  falscho  Schreibung  fiir  c'c»,   vgl. 

Littrc  IV  1893);  spun,  seso;  ptg.  siso.     Vgl.  Dz 

487  seso;  Grober,  ALL  V  465. 

7374)  sententia,  -am  /'.  {seniire\  Meiniing;  ital. 
senienzia,  sentenza;  prov.  .sentenaa;  frz.  sentence; 
span,  scnlenciii;  ptg    senlen^a. 

7375)  *senticella,  -am  /'.  (Demin  von  scntis), 
kleiner  Dorn,  =  rum.  simce,  Stacliel,  Kliiigo  u.  dgl. 

7376)  sentimentum  «.  (sentire),  Gcfiihl;  ital. 
.sentiment»;  frz.  .sentiment  etc. 

7377)  sentiuS,  -am  /.,  Scbiffsbodenwasser,  = 
ital.  span.  ptg.  sentina:  frz.  sentirie.  —  Nach 
Diez  292  wiirde  .sentina  aucb  das  Grundwort  sein 
zu  ital.  scntineUa,  Schildwachc;  frz.  sentinellc; 
span,  sentinela,  ccnlint-ln  :  y  tj;.  snitinclla  ;  das  Wort 
hiitte  dann  urspriinglich  die  SchifTswacbe  bezeichnet, 
welche  auf  das  Eindringen  des  Wassers  in  den  Kiel- 
rauni  zu  a<-hten  hatte.  Eine  bdcbst  unwahrscliein- 
liche  Erkliirung.  Nach  Wedgwood,  R  VIII  438, 
ist  frz.  sentinelte  Deminutiv  zu  altfrz.  scnte  = 
.sanita,  Fufspfad,  und  bezeichnet  eigentlich  die  von 
oinem  Wachposten  zu  begehende  kleine  Wegstrecke. 
Aber,  wie  G.  Paris,  R  VIII  439  Anm.,  richtig 
hervorliebt,  ist  das  Wort  von  It  alien  ausgegangen 
und  kann  folglich  nicht  von  einem  altfrz.  Primitiv 
abgeleitet  werden.  Trotz  aller  Bedenken  wird  man 
nicht  umhin  konnen,  ein  von   sentire  (in  der  ital. 


657 


7378)  sentio 


7402)  series 


658 


Bedt^.  ^boren")  abf^elcitetos  *setitinu,  glciclisam 
„(lie  Laiische,  Laiier",  als  Grundwort  fiir  .sentinclla 
aii/.usetzon. 

7378)  sentio,  seusi,  seiisom,  sentire,  t'iiblen, 
wabmehincn  (iui  Roman,  auch  insbesondere  „init 
dem  Gehore  ivahrnehmen,  horen");  ital.  setitire; 
rum.  stmt  ii  it  i;  rtr.  prov.  frz.  cat.  span, 
ptg.  sentir.     Val.  Grober,  ALL  V  465. 

7379)  separo,  -are,  trennen;  ital.  seinirare 
„dividerc,  staccarc",  sceverare,  xcevrare.  sevrare 
„distingnere",  vgl.  Canellu,  AG  III  375:  prov. 
separar;  frz.  separer  (gel.  W.),  trennen,  aecrer, 
(ein  Kind)  entwobneu;  span.  ptg.  .separar.  Vgl. 
Oz  677  secrer. 

7380)  sepelio,  sepeliTi  und  sepelu,  sepiiltuiu, 
sepelire,  begraben;  ital.  seppclire  ^Part.  Prat. 
sepolto):  frz.  eiisei-elir  (altfrz.  ist  aucb  das  Simples 
.serf /ir  vorbanden);  alts  pan.  sepelir,  i<che1tir,  ao- 
bollir,  daraus  nous  pan.  zabuUir,  zambuUir,  unter- 
tauchen,  vgl.  C.  Michaelis,  R  II  S8;  Diez  493  hatte 
dasVb.  von  stth-bullire  abgelcitet.  Parodi,  RXVII  73, 
glaubt,  dafs  zabuUir  sowie  span,  arrehollarfe 
i.precipitarsi  dall'  alto"  auf  abd.  pulon  „girare, 
scuocefe"  znriickgeben.  Dor  iiblicbe  Ausdruck  fiir 
„begraben'"  ist  frz.  span.  ptg.  etiterrer,  enterrar 
=  *interrare,  danebcn  span.  ptg.  .■iepultar. 

7381)  sepes,  -em  /".,  Zaun;  ital.  ■■'iepe  =*sepeni : 
rtr.  seiff:  prov.  sip-s,  davon  sehissa,  Hecke:  alt- 
frz. self:  ptg.  stbe.    Vgl.  Grober,  ALL  V  465. 

7382)  septuu  II.,  Gehege;  span,  .seto,  Zaun; 
ptg.  septi)  (gel.  Wort),  Scheidewand.  Vgl.  Dz  487 
aeto:  Grober,  ALL  V  465  (Gr.  zicbt  bierher  aucb 
das  ital.  Adj.  setto,  geteilt,  es  diirfte  dies  aber  = 
sectits  sein,  vgl.  setta,  Sekte,  =  secta). 

7383)  sepia,  -am  /'  [aijnla),  Tintenfiscb;  ital. 
seppia;  frz.  seelm:  span,  xibia,  jibia;  ptg.  siba. 
Vgl.  Dz  292  stjjpia:  Grober.  ALL  V  465. 

7384)  seps,  sepa  c.  («tiJi/O.  kleine  Eidecbse;  itaL 
sepa  ,,sorta  di  lucertola  solita  per  lo  piii  a  stare 
fra"  sassi",  vgl.  Calx,  St.  555;  vielleicht  gebort 
bierber  auch  span.  ptg.  sapo ,  Kr5te,  vgl.  Dz 
485  A-.  r. 

7385)  septem,  sieben;  ital.  sette;  sard,  septe: 
rum.  ^epte;  rtr.  sett,  vgl.  Gartner  §  200;  prov. 
set:  frz.  sept:  cat.  set:  span,  siete:  ptg.  seie. 
Vgl.  Grober,  ALL  V  466. 

7386)  September,  -brem  m.,  September;  ital. 
settembre:  rum.  .seplemvrie ;  prov.  setembre:  frz. 
septemhre ;  cat.  setembre;  span,  setiembre;  ptg. 
setembro. 

7387)  septimana,  -am  /'. ,  Wocbe;  ital.  setti- 
mana;  (sard,  cliida,  cheddu,  viclleiebt  von  griecb. 
xijdo.;,  Sorge,  chida  wiirde  dann  eigentl.  die  Zeit 
der  Sorge,  der  Arbeit  bedeuten);  rum.  septdinina; 
(rtr.  emda,  edma  v.  hebdoiiiada) ;  prov.  setmana; 
frz.  setnaine;  (cat.  doina);  span,  semitna  (Lebn- 
wort,  das  eigentl.  span.  Wort  ist /leMonmdn);  ptg. 
senmna  iLebnwort;  alt  ptg.  doma  ^  hebdomada). 
Vgl.  Dz  294  .■iettiman» :  Grober,  ALL  V  466.  tjber 
rtr.  jaiiiiin  vgl.  Ascoli  Vll  531. 

7388)  Septimus,  a,  um  [septem),  der  siebente; 
ital.  seltimu;  (rum.  alu  septelea,  septima  ist  er- 
balten  in  dcm  Sbst.  septime,  ein  Siebentel;  rtr. 
setavel.  siatacel  etc.,  vgl.  Gartner  §  200);  prov. 
sete(n)s;  altfrz.  sedme,  septime,  setime,  vgl.  Knosel 
p.  38;  (neufrz.  septieme:  cat.  sete,  Fern,  setena); 
span,  siptimo,  seteno:  ptg.  septimo.  VgL  Grober, 
ALL  V  466. 

7389)  septna^nta,  siebzig;  ital.  settanta;  rum. 
^eptezeci,  rtr.  setanta,  siatanta  etc,  vgl.  Gartner 

Kdrting,  lat.-rom.  Wbrterbueh. 


§  200;  prov.  setanta;  altfrz.  septante,  setante, 
sielante,  vgl.  Knosel  p.  14;  (neufrz.  soixante-dix); 
cat.  setaiitit:  span.  ptg.  setenta. 

7390)  sepiilcriun  «. .  Grab,  =  ital.  sepolcro, 
vgl.  Grober,  ALL  V  466. 

7391)  sepiilto,  -are  (Intens.  za  sepelire),  begraben, 
=  span.  ptg.  sejiidtar. 

7392)  sepiiltura,  -am/".,  Begrabnis;  itah  sepol- 
tiira  etc. 

7393)  *sequente  (Abl.  Sg.  v.  sequens),  Adv., 
nacb,  geniafs;  rtr.  sitenler;  yrov.  seguentre;  alt- 
frz. soventre.     Vgl.  Dz  681  sovenlre. 

7394)  *sequo,  -ere  (scbriftlat.  sequi),  folgen; 
ital.  seijuire  (daneben  *e(/uitacc);  pro  v.  «««yre  und 
segtiir;  altfrz.  secre,  sievre,  sitre,  sieure;  neu- 
frz. suicre:  span.  ptg.  seguir.  Vgl.  Dz  682  saicre. 

7395)  [*seranam  >i.  {seriis),  Abendzeit;  altfrz. 
serai»,  serein:  ptg.  serilo,  Abendzeit,  sarao,  sarau, 
Abendfest,  Ball,  vgl.  C.  Micbaelis,  Misc.  152.] 

sera  s.  serum. 

sera,  sero  s.  *serra,  *serro. 

7396)  [*seranus,  a,  um  ifur  se;-e«M,<)  =  altfrz. 
serain-s ,  beiter ,  vgl.  Scbeler  im  Anbang  zu  Dz 
4.  Ausg.  775.) 

7397)  [*serata  (serus)  =  frz.  soiree,  Abend.] 

7398)  pers.  serbend,  eine  Art  Gesang;  ital. 
sarabanda,  ein  Tanz  mit  Gesang;  frz.  sarabaiide : 
span,  zarabanda;  ptg.  sarabanda.  Vgl.  Dz  281 
sarabanda. 

7399)  serenitas,  -atem  /. ,  Heiterkeit;  ital. 
serenitd:  frz.  .^erenite  etc. 

7400)  serenus,  a,  um,  beiter;  ital.  sereno;  rum. 
senin:  prov.  sere-s:  frz.  serein;  cut.  sere;  span, 
ptg.  sereno.  Vemiutlicb  dasselbe  Wort  in  sub- 
stantiviscber  Anwendung  u.  in  seiner  Bedeutung  an 
serum,  Abend,  angelebnt  ital.  (ueap)  sereiM, 
Abendtau:  prov.  sere;  frz.  serein:  span.  ptg. 
sereno.  Vgl.  Storm,  R  V  182,  s.  auch  unten  nnter 
seru-S.  —  Zu  serenus  durfte  aucb  gehoren  die  Wort- 
sippe  altfrz.  seri (sieri),  beiter,  rubig.  still,  seriete, 
Stille,  Rube,  asserir  (falls  es  soviel  wie  „ruhig 
werden"  bedeuten  sollte),  endlicb  asserisier,  befrie- 
digen.  Tobler,  Gott.  gel.  Anz.  1874  p.  1048,  stellte 
fur  seri  in  der  Bedtg.  . , rubig,  still"  secretus  als 
Grundwort  auf,  worin  ibm  Sucbier,  Z  I  432,  bei- 
stimmte,  wahrend  G.  Paris,  R  HI  505,  berecbtigte 
Bedenken  dagegen  ausspracb.  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  4.  Ausg.  (in  der  5.  febit  der  Artikeli  775 
weist  auf  altfrz.  assegrir,  einen  Sebmerz  stillen, 
bin,  aus  welcbem  ein  Stamm  segr-  zu  erscbliefsen 
sei,  ,,wobei  unzweifelbaft  von  securus  abgeseben 
werden  niufs",  man  hatte  also  wobl  wieder  an  se- 
cretus zu  denken.  Somit  wird  liber  die  Herkunft 
der  Wortsippe  recbt  verscbiedenartig  geurteilt.  Die 
Ableitung  von  serenus  liegt  begriffUch  unstreitig 
am  nachsten,  ist  aber  lautlich  nur  unter  der  Vor- 
aussetzung  stattbaft,  dafs  seri  ein  prov.  Lehnwort 
sei,  wobei  freilicb  wieder  befremden  mu£s,  dafs  im 
Prov.  zwar  sere-s,   aber  nicht  seri-s  vorbanden  ist. 

7401)  seria,  -am  /.,  Tonne,  Fafs;  davon  \-ielleicbt 
ital  ziro.  zirlo  ,orcio  di  terra",  sard,  ziru,  siciL 
'nsiruni  „vaso  da  portar  acqua",  indessen  zieht 
Caix,  St.  662,  das  arab.  sir,  grofses  Gefafs,  als 
Grundwort  vor., 

7402)  serica,"*sariea,  -am  /'.,  Baumseide;  ital. 
sargia,  eine  Art  woUenes  Zeug,  davon  sargdno, 
sargina,  grobes  Tncb,  (Caix,  St  570,  zieht  bierber 
auch  ital.  sirighdla,  sinighella  „rultima  peluria 
che  si  leva  dal  bozzolo  nel  trarre  la  seta");  rum. 
saricd;   prov.  serga,   sargua;   frz.  serge,  sarge, 


IJ5JI 


M'id)  HfrvIUls 


iit;o 


(violluiclil  p'lii>ri'ii  liiorlipr  .<(iri'(iii,  snrrul ,  KitU<l, 
sitrremi.  Sclmr/.c);  oitt.  atirjn;  Npitii.  iitf*.  scirj/ii, 
jfrga,  niilWnli'iii  viiilloiolit  .siircii  (  •Miririim), 
liinpT  Cliorruck,  xtrijn,  jcnjo,  (tnifnor  Siu-k,  .reriioii, 
jrriioii  (Jilt;,  xmiilo,  riixfiqilo),  sclilcclit coiiincliUiii 
Kli'iil.  Strohsacii.  V^;!.  |)/.  281  snniiti;  (IrObor, 
A  1.1-  V  4(W. 

7403)  sCrlfti,  -em  f.,  Koilui;  itnl.  serir;  rum. 
fir  m.:  (ti.  srru-  i^i'l.  W);  kihiii.  ptj;.  scric 

7-l(M  I  xeri^tiLs,  •iktcill  /.  (srrhis),  KniHtlialtiKkoit ; 
ilul.  srriflii ;  s|iaii.  st  nalait ;  yln.  nerialiute. 

IWb)  'sJtriOxaK,  a,  um  (serins),  oriist;  itnl. 
seriitso:  (ti.  .vrci>i(.r  (iiiioh  Sbst.  , Ernst");   span. 

~iOli)  M>riiis.  n,  uiii,  unist;  itnl.  8])nii.  \)tg. 
serio. 

74(17)  scriiio,  -Oneni  in.,  lioilc  (iiii  Koiunn.  ,,Prc- 
ilint");  itnl.  .•icimonc;  prov.  sermo-s;  frz.  sermon, 
ilazu  (Ins  Verb  sennotiner;  span,  sermou;  ptg. 
.'iermiio, 

74ti8)  sSrpfns  (ilafiir  aiicli  serps,  Veil.  Fort.  .S, 
ti,  1116  coii.  Vat.),  serpi^ntcni  c.  i.srr/jfrr),  SclilniiKi'; 
ital.  M°iV'r,  serjicuU ;  si\rd.  .icriitiile:  r u iii.  f(T;jc ,• 
rtr.  .«^r/),-  prov.  .srrp-.v,  serpctit-s ;  altfrz.  (serpe), 
.lerpent;  oat.  .scrj»,  serpent :  span,  sierpe,  serpiente: 
ptR.  serpe,  scrpenle.  Vfjl.  Dz  293  serpe;  Grobor, 
AU.  V  466:  Th.  p.  7'.). 

74(ia)  |*8frpciitic«llii,  -iim  f.  (serpois)  =^  ayian. 
sabiindijii.  Wiimi,  Insekt.    Vgl.  Parodi,  R  XVll  72.J 

serps  s.  si-rpeus. 

7410)  serpulluni  ii.  (>-\t7iv).}.or),  Quondol;  ital. 
serpilto  (gel.  Wort),  sermnllo.  seniiollino;  (sard. 
itrmidda);  rum.  sarpunel  und  ferpiin  ;  noiii)rov. 
serpoiil:  frz.  serpoJet :  cat.  scrpoll :  syinn.  serpillo 
(gol.  Wiirt),  scrpul:  ptg.  serpol,  .lerpdo.  Vgl.  Dz 
399  senmillino:  Griiber,  ALL  V  467. 

7411)  serra,  -»m  /'.,  Siigo;  ital.  serra,  davon 
.vnriicco,  Uaudsiigo,  vgl.  Caix,  St.  499;  nouprov. 
serro;  cat.  serrn;  span,  sierra;  ptg.  serra.  Vgl. 
Grober,  ALL  V  467. 

7412)  serraeuluni  n.  (serrare),  Verschlufs,  Schlofs 
(im  Sciiriftlat.  bodcutet  das  Wort  „Steuorruder") ; 
ital.  serrtujtio:  prov.  serralh-s;  frz.  serail;  span. 
cerruje,-a,  scrrallo.  Vgl.  Dz293  serragHo(v;o  bemerkt 
ist:  „Da8  ital.  serraglio  hat  aucb  das  tiirkische, 
oigontlich  persische  serai,  Palast  des  Sultans,  in 
sich  aufgenouiraen,  dafiir  span,  scrrallo,  frz.  seraiV'). 

7413)  serrago,  -inem  /'.,  Sagcniehl,  =  span. 
serrin,  vgl.  Dz  487  s.  v. 

7414)  serralia,  -am  /'.  (serra],  gezacktor  Strunk- 
salat;  span,  sarraja ,  cerraja,  Saudistcl;  ptg. 
■terralha,  Giinsedistid,  Hasenkraut.  Vorgl.  Dz  486 
sarraja;  Grober,  ALL  V  467. 

7415)  *seiTO,  -are  (fiir  serare  von  sera,  Latte, 
Kiegel),  verschliofsen ;  ital.  serrare,  davon  das 
A'bsbst.  .serra,  Schlols  (bedeutet  auch  die  gleichsani 
geschlossene  Menge,  das  Gedrange) ;  rum.  die  Sbst. 
zar,  Scblofs,  scrtar  (v.  serratus  abgelcitot),  Schub- 
lade;  rtr.  sarar;  prov.  serrar,  sarrar;  frz.  server, 
davon  das  Vljsbst.  serre  f.,  Kralle  (gleichsam  die 
zusanimengekrallte ,  zusammengcsehlossene  Hand) 
und  serre  ni.,  das  fcstgeschlosseno  Gewiichshaus, 
Treibhaus;  span.  ptg.  cermc.  Vgl.  Dz  293  «errare ; 
Grober,  ALL  V  467. 

7416)  serta,  -am  /'.,  Schnur,  =  span,  sarta, 
vgl.  Dz  486  •>•■.  i". 

7417)  [*sertio,  -Ire  {v.sertuin\.serere)  =  neu- 
prov.  sartir;  frz.  sertir,  einen  Edelstein  fasscn, 
vgl.  Dz  677  sertir;  Scheler  im  Did.  «.  v.  halt  das 
Vb.  fiir  gekuizt  aus  Hnsertire.] 


74IS)  Kiirilm  u.  *N5riim  ».,  Mulkun;  itnl.  xirro; 
Hani,  soni ;  rum.  :rr:  spun,  siiero;  ptg.  soro. 
Vgl.   D/.  4S!(  .viirco. 

741!l)  serOm  n.  ii.  ♦seriS,  -am  /'.  (seriis),  Hpiilo 
TngoH/.vit,  Abend;  ital.  .sera,  davnn  (iiiit  Aniulinung 
nn  sfrrniiji)  .srrrnala,  .Mirndlied;  a  rut.  sierln  ,,not- 
toln"  •-  *seruta,  vgl.  (.'aix,  St.  r>6i);  rum.  searii, 
davon  inseni ,  Ali<'nd  wi'rdun;  rtr.  sera;  prov. 
srr-s,  dnvon  a.srrar,  Abend  worilen;  frz.  (seir)  soir 
(daneben  soirir) ,  davon  altfrz.  oserirr,  aserir, 
rnserir,  .\bend  werden ;  (derspan.  (it  g.  Ausdruck 
Kir  „.\lpi'nd"  ist  tarde  v.  liirdiis;  iibor  pig.  .srrHo 
etc.  s.  oben  senkniim).  Vgl.  Dz  292  sera;  tirijbor, 
ALL  V  466  II.  VI  397. 

7420)  sfrril,  -am  /'.  (servire),  Dienerin,  Sklavin ; 
ital.  sirra;  r  h  in.  fearlid ;  rtr.  |)ro  v.  .vcnvi ;  alt- 
frz. «crof;  (noufr/..  srrviinte);  h  pun.  .viccra;  ptg. 
serva. 

7421)  nrab.  servul ,  nci'IIuI,  eiim  weilc  Bein- 
boklcidung;  damit  sclii'int  zusaminonziiliangon  spa  n. 
zaraijiielles,  cine  Art  Hoson  niitKalton;  ptg.  vtroiilas, 
Unterhoson.     Vgl.  Dz  499  :aritiiiirllrs. 

7422)  si^rvTeiis,  -eiitom  /».  (Part.  Priis.  v.  ser- 
vire), HioiiHtniann,  Dionsttliueiidor;  ital.  scrvienle 
(u.  als  frz.  Lt'linwort  seri/nitc.  Sergeant),  vgl.  Canollo, 
AG  111  338;  prov.  screens,  Dicnor;  altfrz.  .scr- 
,jant,  Dionor;  noufrz.  .scrgcnl ,  Gerirhtsdionur, 
Sergeant;  span,  (sergenlc,  Gcrichtsdionor),  .wrj/fKto, 
Sergeant;  j)tg.  sartjente,  Gorichtsdicnor,  sarijento, 
Sergeant.     Vgl.  Dz  292  sergente. 

7423)  servio,  -Ire,  dionon;  ital.  servire;  rum. 
ferbesc  ii  it  i;  prov.  .servir,  sirvir,  davon  abgu- 
leitot  sirvenles,  Dienstlicd,  vgl.  Tobler  b.  Gioso,  Dor 
Troubadour  Guill.  .Vtielicr  v.  Toulouse  (Solothurn 
1877)  p.  24;  liartsch,  Z  11  132;  Kajna,  Gioni.  di 
HI.  roni.  1  89  u.  200  u.  II  73;  P.  Mover,  R  VII  62(5; 
frz.  cat.  span.  ptg.  seroir.  —  Zu  frz.  servir, 
bezw.  zu  deni  Part.  Prat,  servi  gehort  sdieinbar 
serviette  (nach  Diez  =*servitelta  v.  *servllo);  glaub- 
licher  ist,  dafs  das  Wort  cine  volksetymologisclie 
Umbildung  von  ital.  S(dvietta  (v.  salvare)  darstollt, 
alier  freilich  sind  auch  hiorgegcn  Bedenken  niogli(;h, 
dcnn  1.  konnte  salvietta  aus  serviette  umgestaltot 
sein,  zumal  da  das  iibliche  ital.  Wort  fiir  don  Be- 
griff  tovagliuolo  ist,  salvietta  den  Eindruck  eines 
Fremdwortes  macbt;  2.  ist  das  i  in  salvietta  ebenso 
befremdlich  wie  in  serviette.  Bei  dicsor  Sachlago 
darf  eine  neuo  Vermutung  als  statthaft  erschoinon: 
von  altfrz.  serve  =  serva  wurde  oin  Dominutiv 
*scri'ette  abgeloitet  u.  dieses  spiiterhin  in  Anlelinung 
an  servir  und  service  zu  serviette  uingestaltet, 
welchor  Wandel  dadurch  veranlafst  wurde,  dafs  das 
Primitiv  serve  der  Sprache  verloren  giiig  u.  infolge 
dessen  *servette  uin  so  leichter  in  bogriSliche  Bo- 
ziehung  zu  andern  Worten   gesetzt  werden  konnte. 

7424)  servitliim  n.  (servire),  Dienst;  ital.  ser- 
vizio  „lo  state  in  cui  si  servo  all'  altrui  autorita 
0  volonta",  servigio  „atto  con  cui  si  serve  all' 
altrui  desiderio  o  bisogno",  davon  servigiale  „servi- 
tore ,  0  propriamente  la  conversa  del  chiostro", 
serviziale  „iii  ant.  servente,  ed.  ora  clistere",  vgl. 
Canello,  AG  UI  343 ;  prov.  servizi-s  (danoben  servis)  \ 
frz.  service;  span,  servicio;  ptg.  servigo. 

7425)  serritSr,  -orem  (servire),  Diener;  ital. 
servitore,  scrvidore;  rum.  serhitor;  prov.  servire 
(dazu  auch  ein  Fem.  serviriz,  gleichsam *«eryttncc»i); 
(tz.  .■^ervitfiir  (fid.  W.);  cat.  span.  ptg.  servidor. 

7426)  serritOs,  -litem  /'.  (servire),  Sklavcrei; 
ital.  servitii  etc. ;  das  Wort  ist  durch  Ableitungen 


6&1 


7427)  servo 


7448)  sicco 


662 


von'sclamis  (ital.  schiavitii,  frz.  esclavafie etc.)  aus 
(lem  gewohiilicbon  Gebrauche  vcrdraiif^t  worden. 

7427)  servo,  -are,  bcwahren,  eihalten;  ital. 
servarc  „mantenere,  salvare" ,  xerhare  „tcnere  o 
niettere  in  serbo"  (ahnlich  unterscbeiden  sicli  auch 
riservare  u.  riserbare),  vgl.  Canello,  AG  III  362; 
rum.  serhez  ai  at  a  (bedeutet  „feiern",  eigentlich 
also  den  Feiertag  beobacbten);  prov.  servar;  frz. 
server  (nur  in  Zusammeiisetzungen,  z.  B.  observer): 
altcat.  altspan.  servar. 

7428)  servus,  -um  m. ,  Diener,  Sklave;  ital. 
servo;  rum.  ferb;  prov.  ser-s;  frz.  serf;  span. 
siervo;  ptg.  servo. 

7429)  kelt.  sescft-,  Rohr,  SchQf ;  davon  das  gleich- 
bedeutende  prov.  sescha,  cesca;  (alt frz.  seschon, 
Gestrauch);  span.  xisca,jisca.  Vgl.  Dz  677  sescha: 
Th.  p.  111. 

7430)  [*sesecus  (vgl.  circiinisecus,  extrinsecus) 
wird  von  Baist,  Z  VII  122,  als  Grundwort  angesetzt 
zu  span.  ptg.  sesffo,  sebriig,  wovon  das  Vb.  sesgar, 
scbrag  schneiden  oder  drcben.  Sehr  wenig  wahr- 
scbeinlich.  Ulricb,  Z  IV  383,  leitet  sesgar  von 
cinem  Partizip  *sexus  f.  sectus  ab,  aber  ein  solclies 
Partizip  ist  ein  Unding.  Man  mufs  niit  Diez  487 
sesgo  wiederholen ,  dafs  die  Herkunft  des  Wortes 
unbekannt  ist.  Am  ebesten  darf  man  nocb  an 
*sHb.iecare  denken.] 

*sessico,  -are  s.  sedieo. 
*sessito,  -are  s.  sextii. 

7431)  *sessiim  «.,  Gesiil's;  ital.  sesso:  altfrz 
ses ;  span,  sieso:  ptg.  scssii.  Vgl.  Grober,  ALL 
V  467. 

seta  s.  saeta. 
setaceum  s.  saetaceum. 

7432)  scTCrltas,  -atem  f.  {.leverus),  Strenge; 
ital.  sererita:  frz.  sererite:  span,  severidad;  ptg. 
severidade. 

7433)  severus,  a,  uiu,  streng;  ital.  .screro.-  frz. 
xerire  (gel.  W.);  span.  ptg.  severo. 

7434)  sex,  seehs;  ital.  sei:  sard,  six:  rum. 
fese ;  rtr.  sis,  vgl.  Gartner  §  200:  prov.  seis: 
altfrz.  si.i,  sies.  vgl.  Knosel  p.  11;  neufrz.  six: 
cat.  sis;  span.  ptg.  seis.  Vgl.  Grober,  ALL  V  468. 

7435)  sexagrinta,  seehzig;  ital.  sessanta:  (rum. 
sese  zeei);  rtr.  sesantii,  sasanta  etc.,  vgl.  Gartner 
§  200;  prov.  se.i.tanta;  frz.  .inixnnte;  cat.  seixanta, 
xeiseanta;  span,  scsenta;  ptg.  ses.se»tfa. 

[*sexo  s.  *sesecus.l 

74361  sexta  (Fern.  v.  sextiis)  =  span,  siesta, 
Mittagsrube  (eigentl.  Rube  in  der  6.  Stunile  nacli 
Sonnenaufgang),  dazu  das  Vb.  sestear.  Mittagsrube 
balten;  ptg.  sesta.  Vgl.  Dz  487  siesta:  Caix, 
St.  412;  Cornu,  R  XIII  305,  bait  siesta  (eigentlicb 
„i:lie  Zeit,  welcbe  man  liegend  verbringt")  u.  sicsto 
(eigentlich  .,Platz")  fiir  Verbalsbsttve  zu  sestare  = 
*sessitare.  —  Baist,  Z  VII  122  und  RP  III  516, 
will  auf  sexta,  bezw.  se.rius  auch  zuriickfiihren 
ital.  .lesta,  seste,  Zirkel,  seslo,  Abgemessenheit, 
sestare,  assestare,  abmessen;  altspan.  siesto,  Platz, 
Ordnung,  Mafs;  span,  asestar,  ein  Gescbiitz  richten; 
altptg.  sesto.  Ordnung,  Mafs.  Dies  293  sesta 
stellte  fiir  diese  Wortsippe  gr.  Iixjrdi',  Richtscheit, 
als  Grundwort  auf,  was  freilich  nicht  geniigen  kann. 
Vielleicht  darf  man  ein  *ses.iltdre  (Intens.  zu  *ses- 
sare  v.  sessn-s),  setzen,  stellen,  ordnen,  abpassen, 
annehraen,  sesto  u.  sesta,  auch  siesta  (vgl.  Cornu, 
R  Xm  305)  wiirden  Verbalsubstantiva  sein,  niit  der 
Bedeutuugsentwickelung  von  sesta  liefse  sich  die- 
jeuige  vou  comjja.sso  vergleichen  (s.  oben  compasso). 

7437)  sextarius,    -um    »i.    [sextus),   ein   Mafs; 


I  ital.  sestario,  sestajo  „la  sesta  parte  del  congio", 
\sestiere  ,,la  sesta  parte  d'una  citta,  e  anehe  una 
I  misura  da  vino" :  .ilajo  ,,una  misiira  di  granaglie'", 
'  davon  abgeleitet  stajurn  ,,il  campo  in  cui  si  semina 
uno  stajo  di  grano"  u.  stioro  ,,la  quarta  parte  dello 
stajoro",  vgl.  Canello,  AG  III  310;  prov.  sestier-s: 
frz.  setier;  span.  ptg.  sextario  (gel.  W.). 

7438)  sextus,  a,  um,  der  sechste;  ital.  sesto; 
(rum.  alu  .^eselea);  rtr.  sizdcel  etc.,  vgl.  Gartner 
§  200;  prov.  sest  u.  seiseu;  altfrz.  sistes  sismes 
etc.,  vgl.  Knosol  p.  37;  (neufrz.  sixihne);  (cat. 
sise.  Fern,  sisena);  span.  ptg.  sexto.  Vgl.  Grober, 
ALL  V  468. 

7439)  sexiis,  -um  m.,  Geschlecht;  ital.  sesso; 
frz.  sexe,  vgl.  Grober,  ALL  V  468,  wo  mit  Rocht 
in  dem  Worte  ein  Lehnwort  vermutet  wird. 

7440)  SI,  wenn,  ob;  ital.  se  [si  iton  =  si)io,  bis?); 
rum.  sd  (im  jetzigen  Rum.  bedeutet  die  Partikel 
,,dafs"):  naheres  iiber  die  Bedtg.  von  s«  sehe  man 
bei  Lambrior,  Revista  pcntru  Storie  etc.  I  37;  prov. 
altfrz.  si,  se;  span.  prov.  si;  ptg.  se. 

7441)  sibilatiis,  -nm  m.  (sibilare),  das  Pfeifcn; 
rum.  siierat.     S.  sibilo. 

7442)  sibilo,  *sIfilo  (vgl.  Ascoli,  Misc.  427: 
Biicheler,  Rliein.  Mus.  42,  585),  *subao,  *siifflo, 
-are  (angelehnt  an  stif/lo),  pfeifen;  ital.  sibilare, 
sibillare,  stifilare,  suf'olare ,  zufulare ,  zuf'olare, 
ciiifolare,suhiilare,  subbillare,  «o6i/?arf,  vgl. Canello, 
AG  m  382,  n.  Flechia,  AG  in  154;  (rum.  siier 
ai  at  a);  rtr.  schifiar,  schidar ;  prov.  siblar,  siiilar ; 
altfrz.  sibler,  subler,  chifler,  siff'ler;  neufrz. 
siffler:  cat.  xiular,  .rillar :  span,  silbar,  chiflar, 
chillar;  ptg.  silvar.  Vgl.  Dz  440  chifflar  u.  678 
siffler;  Grober,  ALL  V  468.  —  Hierzu  das  Vbsbst. 
ital.  ciiifoln,  siifolo,  Pfeife;  prov.  chiifla,  chifla ; 
altfrz.  chu/ie:  span,  chi/la,  chuf'a.  Vgl.  Dz  100 
eidfolo. 

7443)  sibllus,  a,  um  [sibilu),  pfeifend;  davon 
nach  Haist,  Z  VII  121,  span,  silguero,  jilguero, 
(Pfeifer),  Hiinfling;  -cilgo  dagegen  in  pintacilgo. 
Hanfling,  leitet  Baist  von  syriciim,  siricits,  hochrot, 
ab  (Z  Y  239  freilich  stellte  er  silguero  und  -cilgo 
gloich).     Anders  Dz  477  pintacilgo.    Vgl.  No  7468. 

7444)  sic,  so;  ital.  s'l  (auch  Bejahungspartikel): 
rum.  .s't;  prov.  si:  frz.  si  (iiber  die  syntaktiscbe 
Verwendung  von  altfrz.  si,  namentlich  iiber  seinen 
Gebrauch  in  der  Bedtg.  „bis",  fiir  welchen  auch 
im  Altital.  sich  Beispiele  finden,  vgl.  Dz  677  si, 
Scheler  im  Anhang  zu  Dz  813:  Tobler  zu  Li  dis 
dou  vrai  aniel  p.  24  und  30  und  Mitteil.  I  237: 
Gaspan-,  Z  LI  95;  vgl.  G.  Paris,  R  Vn  468) ;  Gefsner, 
Z  II  572  (dagegen  G.  Paris,  R  VIU  297);  span, 
si  (auch  Bejahungspartikel):  ptg.  siin  (auch  Be- 
jahungspartikel).    VgL  Dz  294  si  u.  677  -fi. 

7445)  sicaritis,  -um  m.  ^sica),  Meuchelmiirder; 
ital.  sicario.  Morder,  sgherro ,  Schliiger,  Raufer, 
vgl.  Canello.  AG  III  302  u.  311;  Diez  400  sglierro 
stellte  fiir  dies  Sbst.  fragend  ahd.  searjo,  Haupt- 
mann,  als  Grundwort  auf: 

7446)  siecatio,  -onem  (siccare),  das  Trocknen; 
ital.  seccaziotie;  rum.  secdciune. 

7447)  siceitas,  -atem  /'.  [siccus),  Trockenheit; 
ital.  siccita,  secchitd;  rum.  seeeta  (fiir  secetate); 
frz.  sicciie  (gel.  W.,  das  iibliche  ist  siclieresse  vou 
secher,  altfrz.  auch  sechesse);  span,  sequedad;  ptg. 
sequidade.  sequiddo. 

7448)  sicco,  -are  (siccu.9),  trocknen  (hat  im  Roman, 
auch  die  iibertragene  Bedeutung  ,,jem.  gleiehsani 
ausdiirren,  langweilen,  belastigen",  ebenso  bedeutet 
das  Sbst.  *siecatura  =  ital.  seccatura  ,,Langweile"' 


t;(-.:< 


744St)  «InflK 


7475)  siiiiplus 


t;(;i 


II.  niirli,  iM'rHoiilinli  ipirnffit,  „lnii);\vi>ili^<r  Monxrli"); 
itul.  sfccarf :  rwiu.  i-rc  ai  nl  <i :  prov.  neair:  frr.. 
.sVcArr;  cut.  srcriir:  Bpnii.  ptj;.  srcnr. 

744H)  Nirrtts,  a,  um,  trucki'ii;  itnl.  .srcco:  ruin, 
prov.  fr«.  rat.  .«re;  spun,  .«i-fii;  ptj;.  srixo. 

7460)  tiirfrft,  -niii  /".  (nlxnm  n.  --  lii'br.  np^O. 

I'iii  lM-rauf«'lii'ii(lt>K  Uotruiik  bri  don  Hi'liriiorti;  itnl. 
sulni,  (>b8t«i'iii .  aurb  ciWrn;  ruin.  /i///iir;  frz. 
cidrf:  sip  an.  cn/r». 

{*slcuii('t-llus  .s.  *clsi>llilin.{ 

74;'>1)  sicilis,  -em  /..  Sirbol ;  rum.  srerri'. 

74.''iL')  'su-ilo,  -iUH>  (Mci/i.s)  -^  rum.  srcer  <ii  at  «, 
init  ilcr  Sii'licl  aliinabcn,  ornti-u. 

sioiilili  s.  >>t'cAU'. 

74.'):ii  *«.ldoro,  -arc  (schrifthit.  sideravi  v.  sidus), 
biruwiiti^'  witcU'ii;  itnl.  iissiderarc,  vor  Kiilto  or- 
stjirrvn  (ilcr  Hoileutuii^jsiiliornant;  wini  «lurch  don 
Bejjriir  d»'S  Starrsi'ins  vcrinittolt). 

7454)  t*sidi&,  -am  /'.  ^  ital.  fi:ia  ,,vonU>  ritjido 
traniont.'ino".) 

745f»)  sldOs  II.,  (Jcstirn,  WittonniK:  itnl.  sido, 
strviifii»  Kiilto  (die  alltionu'ino  Ibvlti^.  ..Wittoriin;;" 
i.st  also  vcri'iipt  wordon.  frt'ilioli  ist  liinrbi'i  aiilTiilli;,', 
dnfs  dio  Voronfjun);  auf  ilio  Kiilto  u.  niobt  auf  die 
Hitzo  sioh  b.vi.lit) 

sifilo  s.  Mbilo. 

740G)  Mtrillo,  -are  (.mV/iV/khi),  siej.;oln:  ital. 
,f»-,  sii(i;iellare :  prov.  atlhar;  frz.  sccller ;  span, 
ptff.  sdlar. 

7457)  sig-illum  n.  (siyniim),  Sitgo];  ital.  .vi/;i7/o 
u.  suffijelto.  vt;l.  Cancllo,  AG  111  322;  prov.  sclh-s; 
altfrz.  seel,  seaii :  noufr/..  nceaii ;  cat.  .sella: 
span.  ptf?.  sello.     Vgl.  Griibor,  ALL  V  409. 

7458)  altnord.  sigla,  segeln,  wird  von  Diez  295 
als  (irundwort  aufgestollt  zu  altfrz.  .sijilrr  (davon 
^iyle,  Sogel)  u.  cinqler,  segeln  {cingler  „poitsclion" 
ist  =  *ctn(iulare  v.  cingidum);  span,  nhifiliir:  ptg. 
.singrar.  Die  Ableitung  ist  abor,  wa.s  ciiiiiter  etc. 
anbetrifft,  schwer  glaublioli ,  auch  Mackel  j),  190 
stellt  sie  nur  vermutungsweise  auf.  Viclloicht  darf 
man  an  *ci»qHlare  (v.  ciiifiuliim)  dcnkon,  «lie  Ho- 
deutung  wiirdo  sioh  dann  etwa  so  entwickelt  liaben: 
„dcn  Giirtel  umbmden ,  KJoidcr  sebniiron ,  auf- 
scbnallcn,  Segol  schniiren.  leffen,  ziebcii,  Segel  in 
Bewegung  setzcn,  segeln". 

7459)  signo,  -are  {sifinum),  bezeicbnen;  ital. 
gegnare  ;  Tum.  .semnez  at  at  a;  p  t  o  v .  neidiar ;  frz. 
seigner  in  enseigner,  signer  (gel.  W.);  cat.  (en)- 
setii/ar;  span.  (en)senar;  ptg.  (en)senhar. 

7460)  s'igrnum  v.,  Zeichen;  ital.  segno  (Diez  400 
setzt  audi  si'ho  ,,bis"  =  si</)iiim  an ,  worin  ihm 
Bugge,  R  in  161,  Caix,  St.'  p.  197,  und  Canello, 
AG  III  374,  beistimmen:  nicbtsdestoweniger  bleibt 
diese  Ableitiing  unglaubbaft,  s.  oben  Unis);  sard. 
semu:  rum.  .lemn ;  rtr.  sen,  Glocke  (indessen  ist 
dies  Wort  wohl  ebenso  wie  altfrz.  .fein,  neufrz. 
[toc]sin  besser  von  sancius  abzuleiten),  segn,  Zoichen; 
prov.  senh  in  senhal:  frz.  signe  (gel.  W.),  davon 
abgcleitet  signal;  cat.  seny ;  span,  seiia:  ptg. 
senha.     Vgl.'Grciber,  ALL  V  468. 

slla  s.  seciilo. 

7461)  sileutiuin  n.  (silerc),  Stillscbweigen;  ital. 
sUenzio;  frz.  silence,  vgl.  Meyer  §  134;  span.  ptg. 
siletwio;  iiberall  nur  gel.  W. 

7462)  silex,  -iceiii  ni..  Kiesel;  ital.  .s(/ice,  selee 
(frz.  caillou  s.  ubcn  calculus;  span.  f/Myo,  gui.ja, 
guijarro  s.  obeu  eguij^a,  danoben  jiederiial,  wolil  von 
petra);  ptg.  seixo  (daneben  calhdo  s.  obeu  calculus, 
cascalho,  brellio,  petiedo). 


74)>H)  Slllinuette,  Naniu  uiiioH  KiiianzminiHtorH 
untor  l.iidttig  \V  ,  darnaoli  ( r/..  sdli<iuellr,  Scliatlon- 
rif«,  vgl.  D/,  67S  V.  r. 

7464)  sili<|U&,  -am  /. ,  oiiio  MarHbuHtiminung; 
daviiii  naoli  IumihiIi,  .lalirb.  .\IV  !ll;i,  daH  von  Diuz 
4110  iini'rklart  golaHHOiiii  iliil.  .sm/iiii,   Diilzond. 

7465)  Nilvii,  -am  /,  Wabl;  ital.  selva ;  ruin. 
sUha ;  rtr.  pmv.  sclra :  altfrz.  srive;  (noufrz. 
Ixiis  B.  Iiiuiis,  /ni-i'l  H.  I'liiesta);  cat.  span.  ptg. 
selni.     Vgl.  (iri.bor,  ALL  V  469. 

74(i(il  SilviliiUN,  -um  »1.  (silva),  uiii  Waldgott; 
ital.  stdrant).  oin  biiHor  Diimcin,  Alp.  Vgl.  Dz  395 
s.  v.:  riocliia,  AG   11   10  Anin.  2. 

7467)  Hilvaticils,  a,  um  (silva),  zuin  Wald  gu- 
biirig  (ill!  Uomaii.  ..wild");  ital.  salnitiio,  wild 
(von  Tieron),  selraliai,  wild  (von  I'llanzoii),  seloiiggio, 
waldig,  vgl.  Canollo,  At;  111  347;  abgoleiU't  ".w/- 
vaggina.  snivaggiun,  Wildprot;  rum.  silOatic;  p  ro  v. 
salcalgr;  frz.  saiivage,  davon  altfrz.  sauiuigine, 
Wildprot;  span,  salvaje,  davon  .suloajina,  Wild- 
|)ret;  ptg. .w/oni/cm,  selvagem,  wild,  came selvagina, 
siiliHigina,  Wildprot.     Vgl.  Dz  2H1  sahuiggin. 

7468)  [*sll,vbum;  von  diosem  Worto,  dosson  Bo- 
iloutuiig  „oiiU'  Art  Distcl"  soin  soil,  das  abor  wodor 
ini  lat.  iiocb  ini  grieirli,  Wiirterbui^bo  zu  lindon  ist 
(grieoli.  ailvlivi  bodoiilot  nTroddd"),  leitet  Baist, 
Z  V  239,  ab  span,  jilgiieio,  silgitero,  DiBtollink, 
u.  den  zweitcn  Bostandtoil  in  doni  gloicbbedouluncleii 
span,  pinlacdgo ,  ptg.  pintasirgo ;  oine  aiidoru 
Doutung  des  letzteron  Wortos  giobt  aber  Baist  aelbst, 
Z  VII  121.J 

7469)  Bimia,  -am  /'.  u.  simTus,  -uui  m.,  Aflb; 
ital.  scimia ,  siimiiiia  (daneben  liahhutna);  prov. 
siniia  u.  simi-s,  cimi-s;  frz.  singe  in.:  (span,  jimin, 
mono:  ptg.  mono,  mnciico). 

7470)  similii,  -am  /'.,  feines  Woizenniebl;  ital. 
simila  „fior  di  farina",  .semohi,  Kleie,  vgl.  Canollo, 
AG  III  334;  frz.  seinoide  (altfrz,  simie);  span. 
ptg.  seinola.     Vgl.  Dz  291  semnln. 

7471)  simTlis,  -e,  iibnlich;  ital.  simile:  rum. 
saindn :  (rtr.  siingliont');  prov.  semhle-s:  (frz. 
semblable,  gleichsam  *simi.labilis);  span,  siinil  (gel. 
Wort,  der  iibliche  Ausdriick  ist  semejantc  =  *simi- 
liantcin);  ptg.  .si»i(7  (gel.  W.,  der  Ublicbe  Aiisdruck 
ist  semelhante). 

7472)  similo  u.  *gimilio,  -are  (simdis),  iibnlieb 
seiu,  gloicbeii,  iihnlicb  scheinen ,  schoinon;  ital. 
soiniijliare.  simiglinre,  scmhiiire,  seiiibnire  (=  frz. 
seinbler),  vgl.  Canello,  A(i  III  399;  rum.  snman 
ai  at  a;  rtr.  siingliont,  iibnlich;  prov.  semblar, 
semelhar ;  frz.  seinbler;  cat.  semblar ;  span,  semblar 
(=--  frz.  seinbler);  ptg.  semelhar.  Vgl.  Dz  290 
seinbrare;  Griiber,  ALL  V  469.  —  Zu  dem  Vb.  das 
Partizipialsbst.  ital.  sembiante,  Anschoin,  Antlitz; 
prov.  semblan-z;  frz.  semblant;  span,  sembiante. 

7473)  simplex,  -pliccm,  einfiiltig,  einfach;  ital. 
semplice,  dazu  das  Deinin.  seinplicelto :  (rtr..  simbel, 
seinbel;  frz.  simple;  cat  ximple);  span,  sencillo, 
von  Diez  486  =  *simplicellus  angesetzt,  wird  von 
Comu,  R  IX  137,  von  *singellus  (fiir  singuliis  ab- 
gelcitetj ;  die  lautliche  Miiglichkoit  dieser  Ableitung 
darf  man  zugcben ,  andercrseits  aber  audi  ilire 
begrifi'lidio  Schwierigkeit  nicht  verkonnen;  oine  Not- 
woiidigkcit  von  ".■iiinijlicellus  abzugchen,  liegt  jedcn- 
falls  niclit  vor;  i|itg.  simple).  Vergleiche  Griihor, 
ALL  V  469. 

74 74 1  simpITcitas,  -atein  f.  (simi/li:r),  Einfalt, 
Eiiifiiltigkoit;  ital.  semplicitii  etc. 

7475)  *simi>liis,  a,  um  (fiir  simplex),  einfiiltig, 
einfach;   ital.  scempio,  albern,   duram,   dazu  das 


665 


7476)  Simsoii 


7504)  Kitis 


666 


Vb.  scempiiire.   ausciiiandorfiilten.   erkliiren ;    r  u  m. 
nimplu.     Vgl.  GriJber,  ALL  V  469  ii.  VI  397. 

7476)  Siiiisoii,  liobr.  Eifjennanio,  =  f  rz.  ISnn.ion. 
iliiv.  sti  11.1011  net,  sclierzliafto  Hcuennuii}?  iles  Staars. 
vgL  Dz  675  .V.  r. 

sTmulo  s.  sTiuiIo. 

7477)  isiniiis,  a,  urn,  aufwiirts  fijcbogcn,  plaf.t; 
(von  tier  N'asoi;  ilavon  na(^li  Baist,  Z  V  563,  span. 
xinm,  Hiihlo.  Diez  487  liel's  ilas  Wort  nnerklart 
und  fiir  nnerklart  mill's  es  audi  jetzt  noch  gelten. 
Vielleicht  darf  man  an  xvfta  =  *ciina,  Woge, 
(lenkcn,  denn  die  Wolbung  einer  HiJhle  ist  mit  der- 
jenigcn  einer  Woge  vergloichbar,  es  wiirde  danii 
siiiia  fiir  cimti  oder  zima  stehen. 

74781  germ,  .siu,  Sinn,  Verstand;  ital.  senno: 
rtr.  sen:  prov.  sens:  altfrz.  .sen;  cat.  seni/: 
altspan.  altptg.  sen.     Vgl.  Dz  291  senno. 

7479i  sinapi  (o/ia.Ti),  Senf:  ital.  sinapc  (vgl. 
d'Ovidio,  Griindril's  der  rem.  Pbil.  I  506);  (sard. 
laxnana  =  lapsana);  rtr.  .senev :  altfrz.  .leneveU, 
srnveill :  neufrz  snnve,  senevr :  s^fun.jetidbe;  (ptg. 
tiio.slnrdn,  s.  obeu  mnstuui).  Vergleiche  Grober, 
ALL  V  469. 

7480)  *sindale  n.  (fiir  sindon,  aivdwv),  Nessel- 
tucb ,  Musselin;  itaL  sendale,  sendado;  prov. 
zendal-s,  sendnt-z;  altfrz.  span.  ptg.  cendal,  eine 
Art  Zeug.  Vgl.  Dz  346  zendalc:  GriJber,  ALL 
V  476  unten,    wo  auch  altfrz.  signe  angefiihrt  ist. 

7481)  sine,  ohne;  prov.  sens,  ses,  senes:  altfrz. 
setis,  sans  («  aus  i  erklart  sich  aus  der  Proklisis) ; 
neufrz.  sans:  altspan.  sines;  neuspan.  sin; 
ptg.  sem.  Vgl.  Dz  292  scnza.  Uber  ital.  senza 
s.  oben  abseutia.  —  tj'ber  altfrz.  senne.  das  in 
seiner  Bedtg.  sich  mit  sine  zu  beriihren  scheint, 
vgl.  Leser  p.  111. 

7482)  *singellus,  a,  um  (fiir  si^igulus),  einzeln ; 
(span.  sencUlo ,  einfaltig,  vgl.  Cornu,  R  IX  137, 
s.  jedoeh  oben  simplex);  ptg.  singelo,  einzeln,  vgl. 
Dz  487  s.  v.;  Grober,  ALL  VI  397. 

7483)  *siiigliittio,  -Ire  u.  *-are  (fiir  singidtire), 
den  Scblucken  baben;  ital.  singhiottire  und  sin- 
gliiozzare,  singozzare,  davon  das  Vbsbst.  singhiozzQ, 
singozzo ,  Scblucken.  Vgl.  Dz  295  singhiozzo; 
Grober,  ALL  V  470;  Flechia,  AG  II  377.  Siehe 
*singluttus. 

7484)  *siuglutto,  -are  (fiir  singiiltare),  den 
Scblucken  baben;  (ital.  singhiozzare,  ningozzare  = 
*singhiitiarc:  mm.  siighi}  at  at  a  =  *suggluttare 
f.  sitgglutire);  prov.  sanglotar ;  frz.  sangloter; 
(span.  soUozar;  ptg.  soluzar,  gleichsam  *sugglut- 
tiare  f.  *suggliitire?,  davon  das  Vbsbst.  sollozo. 
soluzo).  Vgl.  Dz  295  singhiozzo;  Flechia,  AG  II  377; 
Grober,  ALL  V  470.     S.  auch  'siugluttus. 

7485)  "siiigrluttus ,  -um  »!.  (=  singultus,  ange- 
glieben  an  ghittire),  der  Scblucken ;  (i  ta  1.  singhiozzo, 
singozto.  Vbsbst.  zu  *singluttiare;  rum.  sughif, 
Vb.sbst.  zu  sagliila  ^*suggluttiaie  f.  sugghittire); 
rtr.  xnnglut;  neuprov.  sengloiit;  frz.  sanglut ; 
cat.  senglot;  (span,  sollozo;  ptg.  soluzo,  Vbsbst. 
zu  sollo:ar,sohtzar,  gleie:hiaai*suggluttiare'?).  Vgl. 
Dz  295  singhiozzo:  Flechia,  AG  II  377;  GriJber, 
ALL  V  470.  —  Im  Span,  ist  neben  sollozo  ein 
onomatopoietisches  Wort  hipo  vorhanden,  vgl.  Dz 
459  s.  v. 

7486)  siugrOJaris ,  -e,  einzeln;  ital.  singolare, 
Adj.,  cinghialc,  cignale ,  cinghiare,  cignare,  Eber 
(well  er  einsam  lebt);  rum.  singur;  (sard,  sulone 
v.  solus);  prov.  senglar-s;  frz.  {singulier  =  *singu- 
larius.  Singular),  sanglier  /altspan.  sennero  /neu- 
span. senero  =  *singidarius;   (ptg.   varruo  von 


\verre.s).     Vgl.   Dz   99   cinqhicire   iind    486   senilos ; 
Grober,  ALL  V  470. 
siiigularius  s.  sTii^rilariK. 
siusriiltio  s.  *sIn!rluttio. 
siiigiilto  .-<.  *siiis:Iutfo. 
siiigiiltiis  s.  'siiiifliittiis. 

7487)  slngiiliis,  a,  um,  einzeln;  (ital.  sciugnolo 
„scempio,  sottile",  vgl.  Caix,  St.  544,  wo  aber  als 
moglich  bingestellt  ist,  dafs  das  Wort  aus  scempio 
=  *siniplus  -(-  ugnolo  =  unulus  entsUinden  sei) ; 
altspan.  sennos;  neuspan.  sendos;  ptg.  senhos. 
selhos,  sendns.  Vgl.  Dz  486  sendos;  Grober,  ALL 
V  470. 

7488)  german.  siniskalk,  altester  Diencr;  ital. 
siniscaico,  sescalco,  Oberhofmeister;  prov.  senescal-s ; 
frz.  senechal;  span.  ptg.  senescal.  Vgl.  Dz  295 
siniscaico;  Mackel  p.  56. 

7489)  sinister,  a,  um,  link;  ital.  sc»«(co;  rtr. 
saniester;  prov.  altfrz.  scnester;  (neufrz.  gauche, 
wobl  von  altnfriink.  *icalki,  welk,  vgl.  Mackel  p.  8 
Anm.  u.  52);  cat.  sinistre;  span,  siniestro,  (daneben 
izquierdo,  s.  oben  ezquerra) ;  -ptg.  sestro  (daneben 
esquerdo).     Vgl.  Grober,  ALL  V  470. 

7490)  sinopis,  -Ida  {airwTilq)  f.,  roter  Eisenocker; 
\ta.\.  senopia,  rote  Farbe;  frz.  sido^/e,  griine  Farbe 
im  Wappen;  span,  sinohle,  griine  Farbe;  ptg. 
sinople.     Vgl.  Dz  679  sinople. 

7491)  sinus,  -um  m.,  Busen;  ital.  seno;  rum. 
sin;  prov.  sens,  se-s;  frz.  .sein;  cat.  span,  seno; 
ptg.  seio. 

7492)  <si<fotv  m.  (auch  lat.  sipho,  -onem  »».), 
Heber,  Spritze,  Wasserhose;  frz.  siphon  etc.  Diez 
400  zieht  hierher  auch  ital.  sione,  Wirbelwind. 

7493)  [*siphonia,  -am  /'.  {oi<fior);  davon  viel- 
leicht ital.  fbgna,  Abzugsgraben,  wozu  das  Verb 
fognare,  das  Wasser  ableiten,  vgl.  Dz  372  f'ogna. 
Eber  diirfte  aber  an  *fundia,  *fundiare  zu  denken 
soin,  vgl.  verecundia  :  vergogna.] 

7494)  sipo,  -are,  auf  den  Riicken  legen ;  davon 
vielleicht  ital.  scipare,  zerreifsen,  verdcrben,  vgl. 
Flechia,  AG  II  341. 

7495)  si  quaerat;  daraus  span,  siquieni.  wenig- 
stens;  ptg.  sequer.     Vgl.  Dz  487  siquiera. 

7496)  Siren,  -ena  /'.  (Xeipi'/y),  Sirene:  davim 
frz.  se>i)i,  Zeisig,  vgl.  Dz  676  s.  v. 

7497)  [*sIrico,  -are  (v.  gr.  ofi^ay,  mit  dem 
Seile  Ziehen),  ist  vielleicht  das  Grundwort  zu  cat. 
span.  ptg.  sirgar,  bugsieren,  dazu  das  Vbsbst. 
sirga.     Vgl.  Dz  487  sirgar.] 

7498)  sii'us,  -um  in.  (asiQOi,  aipog),  unterirdische 
Getreidekammer;  neuprov.  silo;  span.  si/o.  Vgl. 
Dz  487  silo. 

7499)  ^sisarum  n.  {oiaaQov,  schriftlat.  siser  «.), 
Rapunzel;  ital.  ptg.  sisaro,  Zuckerwurzel.  Vgl. 
Grober,  ALL  V  471. 

7500)  sisyriuchiou  n.  (otavpiyxiov),  ein  Zwiebel- 
gewiicbs,  =  cat.  sissirinxo,  eine  Iris-Art.  Vgl. 
Baist,  Z  V  564. 

7501)  sitella,  -am  /'.,  eiu  bauchiges  Gefafs;  ital. 
(mundartlicb)  sj(W/(j,  .se(?eia;  rtT.cidella:  altfrz. 
seel  =  *sitellus :  neufrz.  seau.  Vgl.  Dz  289  secchia : 
Grober,  ALL  V  471. 

7502)  [*siticulo,  -are  [silis],  diirsten;  prov. 
cedelar,  cedejar ;  altfrz.  sezeler,  seeillier,  seiltier. 
Vgl.  Dz  GSO'soif:  Scheler  im  Aniiang  zu  Dz  814  f.] 

7503)  [*sitlna,  -am  /'.  (v.  sitis  nach  Analogic 
von  famina  abgeleitet)  =  altfrz.  seine  (seine), 
Durst,  Durre,  vgl.  Grober,  AG  V  471;  G.  Paris, 
R  Xn  3b3.J 

7504)  sitis,  -im/".,  Durst;  ital.  sete;  rum.  sete; 


'MO)  skiiia 


r>CK 


iirnv.  srl-t ;  frit.  «oi/.  nltfri.  niich  sri,  sni  ulna/' 
III  soil  ..rkliirt  (IKIIht,  /  II  4f>'t  ii.  X  HtX».  fur  .-iiio 
vrrliiiltiiiiitiiuriii);  Hpiito  ri'in  Kruplii)»''»'  Aiirii^iiiiK; 
Variili!i);i<ii,  /  X  'M>,  iilciiit.  ilaf»  /  1111«  ili-r  «Ion- 
tuli'ii  S|iiriiii8  IoiikI.  "•!  11  <ti<>>«<  itiix  '  KiitMtjiinli'n 
soi:  Asoili.  A(i  X  UK)  11.  lot»,  i>rl)lifkt  in  mii/'  i>iiu< 
imrli  Aniilo^o  vollcoci'iH'  lU-xivis.-lio  Hililiiii);;  vj;l. 
iiiu-li  Kiimtoii,  MimIitii  Uiiitjiiiimi  NotoK  111  Ui'l  11. 
•^«^{«•t^'ii  WilmutUi,  Miivoii  A^^<  II  87);  out.  spun. 
sfil :  ptj;.  arilf.  Vjjl.  "l)z  (iSC)  soi/'  iiiul  Soliolor  im 
Aiiliiiii);  zii  D/.  814. 

7505)  iiltK.  Nittlaii  (iiliil.  .s'l.-dii),  sit/.oii ;  ilnrniii) 
I'rkli'irt  Dwi  188  m'i"  u.  Ii77  siliar  |ir(iv.  srliar. 
a.inetiar,  sot/.on;  rat.  siti.  .Sti'llc;  «|ian.  pt;;.  siliiir, 
liplnf:i>rn,  dam  ila.s  Vlisbst.  sitio.  HcIhkituii^',  LafU», 
StoIluiiK  (^iii  li'Uton>r  Uoilt;;.  w»lil  von  lat.  situs 
aliziiloiton,  uovon  auoii  *sitiiiire.  'sitiiatio). 

7f>(M!l  !%l  tOtuui  =  priiv.  silitl.  wonn  all,  woiin 
scliun  (V(;l.  ital.  tiittochi).  \<i\.  I>/.  t>7!l  .«.  r. 

7607)  sitQIa,  -ani  /.  u.  *sTtiilus,  -uiu  »1.,  Kiinur; 
ilal,  secchia,  secchin  =  *siculu,  *sicutiM :  la  din. 
.irilla:  prov. «W/ki.  selh-s;  altfr/.. seille:  \tti;.selha. 
Vj:l.  Dz  28!t  secchia:  Griilior,  ALL  V  468. 

7508)  siTC,  oiler,  =  rum.  sail,  odor. 

750!l)  si  +  vel  =-■  prov.  siviiLi;  altfrx  sirels, 
sircals,  sictiiis.  wimiii  wenipstons,  wonn  audi  mir. 
Vftl.  I)z  ()96  i(<ii(,s. 

76101  ahd.  skaQau,  schaffen,  bildcn,  ordnen ; 
prov.  escafir.  da  von  Part.  Priit.  csca/it  (zioilii'li 
gcbildct),  foin  odor  sohlank  jjowaclisen ;  alCfrz. 
escari,  «.«t7ieri  =  altnfriink. '.vteyiiW,  sulilank;  cat. 
escafiilii.  niit  oiifj;i'iii  l.eihclioii  bekloidet.  Vj;!.  Dz  573 
eschfci;  Markel  p.  4!t. 

7511)  altnfriink.  skiik,  Raiili;  prov.  esciic-s, 
Kaub;  altfrz.  escliiec.  echec.  V'^\.  Uy.  282  scacco: 
Maokel  p.  3!». 

skola  s.  skulja. 

7512)  (j^orniaii.  skalja,  S<'lial<-,  Schn|ipc;  ital. 
scaffliii.  Schiippo,  dazii  das  Vb.  scagliuic,  ab8chu|)peii ; 
frz.  ecaiile.  dazii  das  Vb.  icailkr,  {ccalc,  Scliale 
der  Hiilsenfriiclitc,  =  altfriink.  skala).  Vgl.  D/,  283 
scaiiliti;  Mackel  p.  50. 

7513)  got.  skalks,  Diener;  ital.  .s'cn/co,  Kiichen- 
nieistor,  vgl.  Dz  396  .■>•.  r. 

7514)  gcniiaii.  skaiikjan,  .sclicnkon,  ciiischenken ; 
ital.  {*scaticitire,  dazu  das  Sbst.)  sfrtMCJn,  scansia. 
Gestell  fiir  Gliiscr  11.  Biicher;  rtr.  schavyiar,  ein- 
.scbenken;  altfrz.  eschancer,  cinsclienkon;  span. 
escanciar:  ptg.  escan^ar.  Vgl.  Dz  127  escanciar: 
Mackel  p.  55. 

7515)  gomian.  skankjo,  Svbcnk;  frz.  cchaiixo», 
Mundschenk;  span,  cscnndann:  ptg.  c.vcarif«o. 
Vgl.  Dz  127  escanciar:  Mackel  p.  bb. 

7516)  germau.  skap,  Gefiifs,  Fafs  (vgl.  Kliige 
iinter  ^Scbefrcl") ;  davon  ital.  scafilo  „sorto  di 
uiisura  antica  di  grano,  misura  di  calcina  del  peso 
di  1000  libbre",  vgl.  Calx,  St.  513. 

7517)  geriuan.  *gkapino  (alid.  sl-e/Tmo  u.  skef/in), 
ScliofTo,  Richter;  ital.  scabino,  schiavino:  frz. 
eschevin,  echevin ;  span,  esdavin.  Vgl.  Dz  282 
scahino;  Mackel  p.  49. 

7518)  gemian.  skara,  Schar;  ital.  schiera  (= 
*skarja),  Schar,  davon  vielleicht  sclieraiw,  Strafsen- 
riiuber  (marodiorender  Soldat);  prov.  esqueira 
{=  skarja?),  daneben  escala;  dazu  das  Vb.  escarir, 
abteilen,  zut<!ilen,  davon  wiedor  escarida,  das  Los, 
Scbicksal;  altfrz.  cschiere  (daneben  eschielc). 
esclierie,  die  Zuteiliing,  das  Los,  dazu  das  Verb 
escharir,  zuteilen.  Vgl.  Dz  286  schiera;  Mackel 
p.  39.     S.  uuten  skarjan. 


7519)  goriimn.  *Kkarba,  Scliorbo  (vgl.  oiigl.  scari, 
Sriiorbi»,  In  scar/',  vorsrlicrliuii  il.  Ii.  din  Kndoii 
zwoicr  llid/i>r  zimaiiiiin'iifilgoiil;  frz.  rcarrer.  boini 
Scliin°Nliau  zwc'i  Plaiikoii  an  don  Kiidon  iiiciiiamlor 
falzon:  Hpaii.  ('.«fdr/m,  die  Vorbiiidiiiig  zwoicr  llrottor 
boiiii  ScliiffHliaii.  Vcrgl.  Dz  448  rscarlm  (wo  aiif 
bask,  ricarhai  „unt(<ii  voivinigt"  liiiiginviuHun  wird) 
11.  665  icarrer:  Itiiggc,  R  IV  ,'166. 

7620)  gorniaii.  *NkiirJaii,  ab-,  ziitoilcn;  prov. 
escarir;  al  t frz.  f«r/i(inr,  h.  obcn  Kkara.  Vgl.  Dz 
286  schiera;  Markol  p.  49;  Tli.  p.  78  (wo  vur- 
iniitot  wird,  dafs  sicli  der  koltiscliu  Slaiiiiii  scar- 
I'ingonn'iigt  liabo). 

7621)  gorinan.  skai'|)-f  scliarf;  davon  voriniitlii^li 
(Vgl.  abor  obon  cxcarpo)  ital.  scarjin  (gloiclisain 
scliarf  abfallundvr  liodoii),  IloHcliuiig,  Abliaiig,  wolil 
audi  scariia ,  Kcliuli  (init  Kcliarf  ziigosdinittoiior 
Spitzo),  davon  scajipino,  PantolTd ;  frz.  escarpe 
(Ldiiiwort),  Bosdiung,  dazu  das  Vb.  escariicr,  «onk- 
roclit  abscbnoidon,  escnrpin  {cscajiin),  loiclitor 
Scbuli;  span.  ptg.  escarpa,  dazu  das  Vb.  csciirpar, 
escarpiv.  escarpiiii,  loiclitor  Sidiuli.  Vgl.  Dz  284 
Scarpa;  Mackol  p.  ()4. 

7522)  gerinan.  skart  =  initlolndl.  *8kaerd,  mil. 
schaard,  Sdiartc,  zorbaiion;  frz.  (honnog.)  icard, 
wallon. /i<i;v/,  Scharto,  dazu  das  Vb.  ccarder,  harder; 
cat.  esfpterdar.  broidion,  spallon.  Vgl  Dz  88  cardo; 
Mackel  p.  64. 

7523)  gerinan.  'Kkarwalita,  Sidiarwadil,  —  alt- 
frz. eschiirf/aile,  Wiidilcr.     S.  olicii  scliaunviiclit. 

75241  got.  skauts,  Scliols;  davon  vonnutlii-li  siniii. 
escnte,  runder  Ausschnitt  an  eineiii  Kloide,  ilazii  das 
Vb   esciitar.     Vgl.  Dz  448  escnte. 

7525)  westgerin.  ahd.  skl'lla,  Sdielle,  Gliickcheii; 
ital.  sqiiilla.  Glijckdioii;  prov.  csqaella,  esquclha; 
altfrz.  eschielc;  spSLU.  esquila;  rtr.  scMlu.  Vgl. 
Dz  305  squitla;  Mackel  p.  82. 

7526)  dtsch.  skifriuaii,  schirnion,  vcrtoidigon, 
fochten;  davon  abgeleitct  ital.  scarammcia,  tro- 
focht,  Scharmiitzel,  danobon  schcnnuyin:  prov. 
escaramuza;  frz.  escarmoache(a\\Sr/,.  audi  escarmie); 
span,  escaramuza:  ptg.  cscaramu(;a.  Dor  orstc 
Bcstandteil  des  Wortes  ist  voLksetymologisch  an 
skara  angeglichen  wordeii.  Vgl.  Dz  284  scaramuccia; 
Mackel  p.  171. 

7527)  ahd.  skeruuu  iind  skiriiOii  (^skirujan), 
spotten:  ital.  schernire,  spntten ,  dazu  das  Sbsl. 
schertio,  Spott  (vgl,  ahd.  scern];  jirov.  csijuernir, 
escarnir,  dazu  dasSbst.  csqitern-s;  altfrz.  eschernir, 
escharuir,  dazu  das  Sbst.  eschern;  span,  escarnir, 
dazu  das  Sbst.  escarnin;  ))tg.  escarnir,  dazu  das 
Sbst.  escarnho.    Vgl.  Dz  285  scherno :  Mackel  |>.  102. 

7528)  altnfriink. skBrran,  kratzeii ;  p r  0  v.  e.sr/MJrar; 
altfrz.  eschirer,  kratzen,  (iiber  neufrz.  dechirer 
s.  obeii  unter  de  +  ex  -|-  sktfrran).  Vgl.  Dz  574 
eschirer;  Mackel  p.  105.  Cai.\,  St.  592,  zielit  liier- 
her  auch  ital.  .s'5Ma/T(iio,  gespalt,eii,  neapol.  sf/uar- 
rare,  zerreil'sen,  11.  wirklich  stehen  diese  Worte  deiii 
prov.  esquirar  begrifflich  nahe. 

skif  s.  skip. 

7529)  ags.  skillin^,  Sdiilling;  ital.  scellino; 
prov.  frz.  span,  escalin.  Vgl.  Dz  284  scellino; 
Mackel  |).  99. 

7530)  ahd.  skiiia  u.  skeiia,  Stachel;  ital.  schiena, 
Riickgrat;  sard,  schina;  prov.  esquena,  esquina; 
frz.  i' chine ;  span,  esquena,  (das  iiblidic  Wort  ist 
abor  espinazo  v.  spina);  ptg.  rsqidna  dial  die  Bedtg. 
„Ecksparren,  Ecke",  das  iibliche  Woit  fiir  „Riick- 
grat"  ist  cspinhago,  audi  spina).  Vgl.  Dz  286 
schiena;  Mackel  p.  106. 


661) 


7531)  skiiikd 


75(il)  sli.i'p 


(i7l) 


75311  .-ilul.  skiiiko,  lii'inkiioclic'ii,  ScliiiikiMi;  dav. 
ital.  xliiico  (luumlartlicl]  audi  ncliiiico},  Si-liiouboin, 
Vf;l.  L)z  404  ,s(»)ito. 

skipii  s.  Kkip. 

7532)  altiKinl.  skip,  airs,  scip,  alul.  skif,  Scliiff; 
ital.  Kckifo,  Boot;  altfrz.  esijui/',  cskip,  ila/.u  das 
Vb.  eslciper,  esiiuiper  (vgl.  altnord.  ski/m,  ordncn, 
s.  Maekel  p.  94,  vgl.  jedoch  audi  G.  Paris,  K IX  l(i7), 
ein  Scliiff  ausriisteii  (iicufrz.  h]ui}ier  iilierhaupt 
ausriisten,  davon  wicder  cquipaye,  Sehiffsuiannsdiaft, 
Ausriistuufj,  Gefiihrti;  span.  ptg.  Cfijuife,  dazu 
die  Verba  csiiiiifar  u.  asquipar  (Lehnwort).  Vgl. 
Dz  28«  schilo;  Mackcl  p.  94. 

7533)  aUiiord.  skipari  (a-js.  sciper),  Sehiffer,  = 
skltfr?..  esihipre,  eskipre,  Schiffmanu.  Vgl.  Dz  286 
schif'o;  Mackol  p.  93. 

7534)  ahd.  skirui,  Sdiild,  Sduitz;  ital.  schcniw, 
Soliirni,  vgl.  Dz  285  s.  v. 

7535)  ahd.  skirmjan,  schirmen,  scliiitzen,  vcr- 
teidigen,  fechten;  ital.  schermire,  fechten;  (prov. 
altfrz.  escrimir.  escirinir:  ncufrz.  e.-icrimer  (= 
ital.  nchermare) :  span.  ptg.  et></rimir].  Vgl.  Dz  285 
scheniw:  Maekel  p.  103.    S.  audi  skiriuou. 

7536)  ahd.  skirnidu,  sdiirraen ,  schiitzen,  ver- 
teidigen,  fechten;  ital.  !yclierware,  dazu  das  Sbst. 
scherma,  scrima,  Fechtkunst;  frz.  escrimer  (Lehn- 
wort); cat.  cfcrimar;  (span.  |itg.  e.sgrima,  Fecht- 
kunst).    Vgl.  Dz  285  sckermo:  Maekel  p.  103. 

7537]  got.  »/'skiubau,  sdiieben;  (iber  etwaige 
roman.  Ableituugeu  von  die.-<ein  german.  Verbum 
vgl.  Parodi,  R  XVII  64. 

7538)  germ,  skiuhau,  *skiuaii^  scheuen;  ital. 
schivari',  schif'aic,  nieiden,  versdimalien;  rtr.  schivir; 
prov.  csqtiivar;  altfrz.  c.-chiver,  e.schecir;  neu- 
frz.  esquicer.  vgl.  G.  Paris,  R  IX  167;  span.  ptg. 
esquivar.     Vgl.  Dz  286   schliHtre;   Maekel   p.    126. 

7539)  altnfriink.  "skttail,  scheifsen;  altfrz. 
cschiter,  besudeln  (vgl.  vcnez.  xchito,  comask.  schit, 
Mist).  Vgl.  Dz  574  eschiter;  Maekel  p.  110.  Sieh 
oben  caco. 

7540)  altiidd.  *sk6pa  (mbd.  schuofe),  Schopfgcfals, 
oder  altiidd.  *skopo  (nndd.  schopeii],  Sch"oppen,  = 
frz.  cchopc.  Schopfkannc.  Vgl.  Dz  566  cchope; 
Maekel  p.  32. 

skot  s.  sfot. 
skote  s.  .scote. 
sko?;  s.  SCO;:. 

7541)  altnfriink.  *skrag:o,  Sehrageu ;  davon  viel- 
leicht  (altfrz.  *escraon),  neufrz.  ccran,  Feuer- 
schirm,  vgl.  Dz  565  *•.  v.;  Maekel  p.  45. 

7542)  altnord.  skrapa,  mittelndd.  stkrapen;  alt- 
frz. cscraper,  abkratzen,  vgl.  Mackol  p.  47. 

7543)  schwed.  skrilla,  ausgleiten,  =  altfrz. 
cfcriter,  ausgleiten,  vgl.  Dz  575  s.  v.;  Mackol  p.  101. 

skAni  s.  spiiiua. 

7544)  ahd.  slac,  Sehlag;  davon  nach  Caix,  St.  538, 
ital.  scilacca  „picchiata,   colpo  di  frusta  o  altro". 

7545)  ahd.  slack,  kraftlos,  schwach;  davon  nach 
Caix,  St.  370,  ital.  lacco  „debole,  floscio",  wozu 
die  Verba  aUaccani  „stancarsi"  und  allacckirsi 
„infiacchirsi". 

7546 1  ahd.  slaf,  schlaff;  davon  nach  Caix,  St.  387, 
ital.  Joffo  ,,grullo"  (venez.  .s7o/jo  ,,fiacco"). 

7547)  ahd.  !>Iahta,  Geschlecht;  ital.  schiaita ; 
prov.  enclata  .-alt  f  r  z.  a^clute.  Vgl.  Dz  285  sdiiatta ; 
Maekel  p.  137. 

7548)  got.  slaihts,  alid.  sleht,  schlicht;  ital. 
schietto,  rein,  glatt  (neapol.»c7u'Mo,  nur);  rtr.  schliett, 
nichtswiirdig;  prov.  exclet,  rein,  glatt.  Vgl.  Dz  398 
nchiettu;  Maekel  p.  137. 


7549)  german.  slaiWii  (ahd.  .s/ti.^c»(),  schiitzen; 
daraus  nadi  Dz  285  .schiantare  prov.  csclalar, 
platzen;  frz.  eclater.  dazu  das  Vbsbst.  eclat.  Da 
jedoch  „die  Erhaltung  des  isolierten  (  bei  einom  so 
friih  entlehnten  Worte"  diese  Ableituiig  unwalir- 
seheinlich  macht  (vgl.  Maekel  p.  116),  so  verdient 
der  von  Ascoli ,  Ztschr.  f.  vgl.  Spraehf.  XVI  209, 
aufgostellte  Typus  *c.vclapitore  den  Vorzug.  s.  olion 
klap.  Dunkel  lileibt  das  etwaige  Vcrhaltnis  des 
gleiehbedeutenden  span.  cstaUar,  ptg.  cstalar  zu 
esdatar.  Parodi,  R  XVII  67,  fiihrt  die  span.  ptg. 
Worte  auf  a.sfiula,  *assuliire  zuriiek. 

7550)  inhd.  slam,  Schlamm;  damit  sdieint  zu- 
sanimcnzuliangen  ital.  sciamhriittare,  nciamhottarc, 
scialifirdare  ,,ilif!;aazzAre,  agitare  nell'  acqua",  (lomb. 
shiiiilirotd  ,.imbrodolaro,  intrugliare,  ladin.  .■<lam- 
hruttar  ..parlar  confuso,  indistinto"),  vergl.  Cai.K, 
St.  533. 

7551)  ndd.  slap,  schlaff,  schlapp;  davon  yermut- 
lich  frz.  Salop,  salope,  nachliissig  ira  Aulsern, 
schrautzig;  auf  die  Gestaltung  des  Wortes  mag 
Anlehnung  an  das  Adj.  sale  Einflufs  gehabt  haben  ; 
das  0  der  zweiten  Silbe  scheint  auf  ein  sio/i  =  slaji 
hinzudeuten.  Vgl.  Dz  675  salope;  Scheler  im 
Diet.  .■-•.  V. 

7552)  ndd.  slendem,  schlendcrn,  raiifsig  sich 
umhortreiben ;  davon  nach  Dz  187  landra  ital. 
slandra,  htrulra  (venez.  shindrona),  uraherstreifonde 
Dime;  neuprov.  landrin,  landraire ,  Tagcdieb. 
Nach  Diez  gehoren  hierher  auch  als  Zusammeii- 
setzungen  mjt  male  ital.  tnalatidrino,  Strafsen- 
rauber;  neuprov.  span,  iiialamlrin,  sowie  eine 
Reihc  muudartlicher  Worte  (comask.  malandra,  Km-o; 
prov.  vi{l)-landrier,  Pflastertreter ;  n e u p r o v.  »i(t*j- 
drouno,  Kupplerin,  mandro,  Fuchs). 

7553)  ags.  sitdau,  gleiten  ,  =  altfrz.  esUdcr, 
gleiten,  vgl.  Dz  575  ».  ('. 

7554)  ahd.  slifan,  straucheln ;  davon  vermutlich 
ital.  scivolare  {a.\is  *scilovare)  ,,sdrucciolare",  vgl. 
Caix,  St.  545. 

7555)  ahd.  slimb,  scliief,  krumm;  ital.  sghembo 
(piemont.  sgliimbo),  schief,  bresc.  slemba ,  schief 
gesehnittoue  Scheibe;  aus  sghiiiib  -{■  biescio  (s.  oben 
bifax)  scheint  zusammengesetzt  schimhescio,  schiin- 
becio,  schriig. 

7556)  ahd.  sliuga,  Schlinge ;  rt  r.  sUnga,  Sohlinge, 
Schleuder;  frz.  Hingiie,  dazu  das  Verb  elinguer, 
eslinder,  schleudern;  span,  cslingua;  ptg.  eslinga. 
Vgl.  Dz  295  slinga. 

7557)  ahd.  slink,  link;  davoii  vermutlich  ital. 
sghciujo,  schriig,  krumm;  aus  bis  -f  slink  scheint 
eusammengosetzt  ital.  biletico ,  krumm,  schief; 
ladin.  haleng,  sbalengh,  schlecht  gehend;  romagn. 
baleinq,  krumm,  davon  das  Vb.  sbalincd,  verrenken. 
Vgl.  Dz  357  bilenco;  Caix,  St.  10.  —  Siehe  oben 
cliniciis. 

7558)  ndl.  slippeil,  schliipfen;  ital.  schippirc, 
entwischen,  vgl.  Dz  398  s.  v. ;  oinem  sleppan  scheint 
zu  entsprechen  ital.  alleppare,  allippare,  fliehen, 
vgl.  Caix,  St.  150.  —  Parodi,  R  XVH  69,  stdlt 
hierher  auch  genues.  Upegu,  Schliipfrigkeit ;  cat. 
llepissos,  klebrig. 

7559)  ahd.  slita,  sllto,  Schlitten,  =  ital.  slitta. 

7560)  altnfriink.  slitan,  schiitzen,  =  altfrz. 
esclier,  zersplittern.  Vgl.  Dz  285  schiantare;  Maekel 
p.  108.     S    oben  s(c)lttan. 

7561)  ndl.  sloep,  Schaluppo;  ital.  scialuppa  (aus 
dem  Frz.);  frz.  chaloupe;  span.  ptg.  chalupa. 
Vgl.  Dz  542  chaloupe. 


(•.71 


7A*iJ|   siiialii 


7r>H8)  Holfil 


«72 


75(i2)  aliil.  HUAIlt,  Si'liiimcli :  it»  I.  smarcn, 
Si'liiiHpf.  «Hiirriirr,  lM>Krliiiii|ifi'ii.  V(;l.  D/  101  smiicco. 

~M:\)  mil.  smak,  lin  Klnlhsi'liifl,  >»  f  r/..  sriHin/iic, 
I'in  kiifitonfiilirtcii^'.  \>;l,   I»/  ()7ti  .v.  r. 

76Ui)  f^i'nniiii.  'Miialt,  Si-liiiu'l/. ;  ititl.  smnlto, 
Soliiiu'U  tlH'ili'iitPt  al«T  «uoli  ,Mi>rt.'l,  Kill",  wnlil 
in  lH-);rifn.  AnUOiiiiinK  «ii  »iii/(/m);  ^rllIll.  .vhhi/^.-V); 
fri.  riiiiiil  (wiilil  iil>Ki'/.i>Kcii  :iiiK  (loin  Num.  rsiiiiil: 
nai'li  Annlo^i'  ilorjoni^fi'n  Snlistantivn  auf  -iih. 
«I'li'hc  ini  Cas.  ulil.  anf  I'tvinnlKKisfli  lM'roclilit;lo8 
-III/  anslant.'ii);  span.  |.ti;.  ismoltr.  V(;l.  D/,  2!l(i 
■.miillii ;  Macki'l   p.  r>2. 

7r)l>6|  );crinan.  Mnulljnii ,  srliiiielwii ,  =^  ital 
suinllirr,  vonlaiioii,   vj;l.   D/.  2!)t>  siniilto. 

7&(>(il  siiianki;dits,-uin  mi  ((i/i«;<etydnv),  Smaragd ; 
ital.  smeiiililo:  pruv.  ranirraiiilii,  (auoli  >ii(imc(i<', 
iiiariiiulr);  I'rz.  imnainlc :  span  ptj;.  fumcrttlila 
(altKpan.  aiirli  imih  nici/i).    Vj;l.  O/ 'J!K>  .sHirm/i/i), 

75ii7)  *Niiiirilis  nnil  *siiiiriliilin  h.  (f.  smi/ns), 
Sflimirifol ;  ital.  snitiiiilid:  (rum.  siiiiriilu  =^  lat. 
.\mynil(t);  fr/..  I'mni:  span.  plf;.  e.imcril.  Vgl. 
llji  2!»6  sweiiiilio:  OriibiT,  ALL  V  471. 

76li8l  niliil.  simrclien,  srlinarvhcn;  ilavuii  da8 
{;K"ii'lilu'ili'utoiuU>  ital.  naniiiairc,  niiriiticare,  sar- 
luicvhimr.  v-;!.  (.'aix,  St.  580. 

7utj!))  mill,  siiiiii ,  ntll.  snuuw ,  oin  kloinos  Si'c- 
scliiff,  =  frz.  .NCiKiii,  Vj;\.  D/.  G7(>  .vcmkk/hc. 

7>>70)  alul.  Nliel,  lioliendo,  scliiicll;  ital.  stiello ; 
prov.  isiifl.  iriiel:  altfrz.  Uiiel,  igncl.  Vgl.  Dz 
2i»7  xiteUo. 

7571)  ahd.  snepra,  Schnopfo;  ital.  sgitcppu, 
Waldschnepfo,  vgl.  Dz  400  .v.  t'. ;  (luccli.  seneppino 
„becc«icoina",  vgl.  Caix,  St.  554). 

7572)  russ.  sobolj,  Zobcl;  davon  ital.  zibcllino; 
prov.  sebtii-s,  .sembeli-.s;  altfrz.  sable;  neufrz. 
sobk,  iibelinc;  span,  sebellimt,  cebclliiia:  ptg. 
:tbtlimi.     Vgl.  Dz  34(i  zibelliiio. 

7573;  sobriiLs,  a,  uiii,  niichteni;  ital.  sohrin; 
frz.  sobrv:  span.  ptg.  sobiio.  —  (Dcr  Godanke, 
dais  frz.  soitbretle,  Kammorniadclicn ,  Zofo,  viel- 
leicht  =  *sobriella  sei  u.  oigcntlioli  eine  niichtoruo, 
verstandigo  Dionerin  bpzeit-hno,  ist  sowolil  lautlieh 
als  aui-h  begriffliph  durclians  nnbaltbar,  man  hat 
vielmebr  beziiglich  die.ses  VVortes  noch  imnicr,  wic 
Diez  Gbl  .-.  c.  that,  zu  fragen:  woher?) 

7574)  bask,  soca  (oder  kelt.  *sdca?).  Sell,  Tan; 
ital.  soga ,  lederner  Ricmen  (mundartlioh  Tau); 
rtr.  tiuga:  span.  ptg.  snija,  Seil.  Tau.  Vgl.  Dz 
297  »0(7(1 ;  Flcchia,  AG  III  143;  Th.  p.  7'J  (Th.  liifst 
daliingestellt,  ob  kelt.  *s(k'i  cinhpiniiscb  sei  n.  auf 
altercs  *.ioucu  zuriickgehe  oder  ob  es  aus  dem 
Volkslatein  eingofiihrt  wiirde). 

7575)  soceOs,  -um  m.,  eine  Art  leichter  Schuh; 
ital.  zoccdhi  (Demin.  v.  zncco),  Holzschuh,  daneben 
das  Plur.  tantum  ci(;c<?  „ciabatte",  vergleiche  Caix, 
St.  280;  pro  v.  zocii,  Holzschuh  (iieuprov.  sac,  souc); 
span,  zueco,  dazu  das  Demin.  zucalo,  zucln.  Vgl. 
Dz  679  soc:  Grober,  ALL  V  471.  —  Nicht  hierher 
gehoren:  1.  frz.  soc,  PHugschar;  dieses  Wort  ist 
violmehr  =  kelt.  *.succos  anziisetzen  u.  hezeichnet 
eigentlich  die  aufwuhlende  Schwcinsschnauze,  vgl. 
Th.  p.  112.  —2.  ital.  zocco,  Baumstumpf;  prov. 
soc-s  u.  soca;  frz.  sovclie;  cat.  soca,  wovon  socar, 
einen  Baum  unten  abhauen.  Vermutlich  bilden 
dicse  Worte  mit  den  bei  Dz  100  ciocco  behandelten 
eiue  gemeinsamc  Sippe,  welche  auf  inhd.  schoc  in 
der  urspriinglichcn  Bedtg.  „Haufc"  oder  vielleicht 
auch  auf  gernian.  stock  zunickgcht.  Die  letztere 
Ableitung  wurdc  sich  begrifflicli  sehr  empfehlen,  ist 
aber  lautlich  nur  dann  annehmbar,  wenn  man  don 


U'andol  iiii  Aiilaulo  (st  :  i,  s)  diirch  Aii|p|iniing  an 
irgpiid  oiii  bpgrilTnv(<rwandU'8  Wort  (ii.  eiii  hoIpIiom 
kiinnte  allprdiiig8  succiis  »oin)  erkliiron  darf.  Srhnlur'a 
ill!  Diet,  untor  .voi/c/ic  gogebene  Ableitung  vull 
Vdiii/i'cd  1st  /.11  kiiiistlii'h. 

K5ci>r  s.  Niic^riiN. 

767(i)  sdptTi»  n.  Mocra,  -niii  /'.  (sphrifllat.  socras), 
Spliwiegprinutter;  ila  I.  .<(i(«.'(i-(i  ,•  sard,  siiijrti ;  rum. 
.<(>(iri(i ;  rtr.  siiiui,  siiii:  iiPiiprnv.  miiirii;  (frz. 
belli-mirr);  eat.  soiira ;  span  siiri/ra ;  ptg.  «(x/rn. 
Vgl.  (irober,  ALL  V  472. 

75771  Ndcj^riiH  iind  *NdprilK,  -iiiii  »i.  (Kclirlftlat. 
socrr),  Spliwiegervater;  ital.  simcrri) :  sard,  soi/in  ; 
rum.  socni ;  rtr.  sor,  sir;  nuuprov.  sotirr:  alt- 
frz. Sucre  (zwoisilbig),  sucvre.  sitivrr,  vgl.  lAirstur, 
Z  I  15G  Anin.;  (neufrz.  bc<iu-]iirc);  eat.  stn/re; 
span,  siirgro:  ptg.  soiint.   Vgl.  Gr8ber,  .\LL  V  472. 

7678)  Kueietus,  -atem  (sociiis)  /.,  (ioHollsehaft; 
ital.  societn;  frz    socivtc  oU;,,  tiberall  nur  gel.  W. 

7579)  socio,  -are  {sociiis),  vcreinigon;  ital.  (i«- 
sociare;  rum.  iii'<o(csc  ii  it  i;  prov.  associar ; 
irz.  associer;  cat.  associar;  span.  (Uiociar;  ptg. 
associar. 

7580)  socliis,  -um  »i.,  Gonosso;  ital.  .socio  und 
.10510  (letzteros  „con  acp^ziono  tpiasi  sempro  bur- 
losca"),  .vyiccio  „a<'piMnandita  di  bostiame  a  inota 
guadagiio,  e  clii  piglia  il  bestiamo  in  acconiandita, 
ch'c  il  significato  primitivo",  vgl.  Canello,  AG  III 
348;  rum.  so[;  span.  ptg.  socio. 

socriis  s   socerS. 

7581)  arab.  sokkar,  init  Artikul  assokkur,  /urkor 
(Freytag  II  334");  ital.  zucchero ;  (rum.  zdhi'ir); 
prov.  sucre-s;  frz.  sitcre;  span.  ptg.  aziicar. 
Vgl.   I  iz  347  ZHCchero. 

7582)  sol,  solem  in.,  Sonne;  ital.  sard,  sole; 
rum.  soarc;  (rtr.  saleilri);  prov.  .so/ (Boiithius  98), 
daneben  sokili-s  =  soliciihis;  (frz.  soldi);  eat. 
span.  ptg.  .sy;/.     Vgl.  Grober,  ALL  V  472. 

7583)  solarmm  n.  (sol),  SoUer,  llaches  Dach; 
ital.  solajo,  solarc,  Zimmerdccke,  Stockwerk;  prov. 
solar-s,  solier-s,  Stockwerk,  plattes  Dach;  altfrz. 
solier,  Speiehor.     Vgl.  Dz  312  suolo. 

7584)  soliirius,  a,  um  (solum  bezw.  von  snlai), 
zum  Boden  gchorig;  davon  frz.  soiiliirr,  Schuh  (vun 
solcd,  Sohle,  vgl.  (ia.s  deutsche  „Siihlc"),  Kothonberg 
p.  54  sotzte  jcdoch  *subialarc ,  Meyer.  N'tr.  114, 
*subtelarc  als  Grundwort  an,  s.  union  uuter  sub- 
telare;  span.  ptg.  .so/(ir,  Grund,  Boden,  Bauplatz, 
Stammhaus,  solera,  soleira,  SchwoUo,  Bodcnstuck. 
Vgl.  Dz  312  suolo. 

7685)  solatium,  (*BoIacium)  ».,  Trost;  ital. 
sollazzo,  (-ccio),  Belustigung,  dav.  das  Vb.  sollazzare, 
belustigen;  prov.  solat-z,  dazu  das  Verb  solassar; 
altfrz.  soulas,  dazu  das  Vb.  soulacier;  cat.  solas; 
span,  solaz.  Vgl.  Dz  299  sollazzo;  Grober,  ALL 
V  472. 

7586)  solea,  -am  f.,  Sohle  (ini  Roman,  auch 
„Schwelle",  in  letztercr  Bedtg.  daneben  *soIium, 
wahrend  die.ses  Wort  im  Schriftlat.  nur  „erhabeiior 
Sitz,  Thron"  bedeutet);  ital.  sofjUa,  Schwelle  (auch 
..Plattfiscli,  Scholle"),  sobiio,  Thron;  prov.  sttlh-s, 
Schwelle;  frz.  seuil,  Schwelle,  (sole,  Plattfi.sc.h, 
Scholle);  (cat.  sola  =  sola.  PI.  v.  solum);  ptg. 
soiha,  Plattfisch,  Scholle.     Vgl.  Dz  312  suolo. 

7587)  soleo,  solitus  sum,  solere,  pflegcn;  ital. 
solere;  prov.  soler;  altf rz.  .vo/oir,  souloir ;  span. 
soUr;  ptg.  soer.    Das  Perf.  fehlt  iiberall. 

7588)  [*solfa  d.  i.  (la)  sol  fa,  d.  h.  die  drei 
letzten  riickwarts  gclesenen  Silben  der  musikthoo- 
retischon  Formal  ut  re  mi  fa  sol  la;   ital.  prov. 


673 


7589)  soliculus 


7617)  souium 


()74 


span.  ptg.  solfa,  Toiileiter,  dazu  das  Verb  ital. 
solfeggiare ;  frz.  snifier  (dazu  das- Sbst.  .sotf'ege  = 
ital.  solfeggio,  Notenschliissel,  Noten-ABC);  span. 
nolfear;  ptg.  solfejar ,  die  Tonlciter  spielen.  Im 
Frz.  heii'st  die  Tonlciter  gamine  =  ital  gamma 
(i.  oben  ydfifAo]     Vgl.  Dz  298  solfa. 

7589)  soliculus,  -um  wi  (Demin.  v.  soi),  Sonne: 
rtr.  solaii/l :  pro  v.  solelh-s;  frz.  t^oleil.  Vojl.  Grobcr, 
ALL  V  472.     S.  oben  sol. 

solida  s.  solidiis. 

7590)  [*solidatus,  -um  ;».  (v.  snlidiis  in  der 
reman.  Bedeutuns  „Miinze.  Sold"),  llietling,  Lohn- 
krieger;  itaL  soklato:  (pro v.  soudadier-s,  gleieh- 
sam  *solidatariiis);  altfrz.  soudoier,  gleichsam 
*sotidiitaiitis);  neufrz.  soldat  (Leiinwort);  span. 
ptg.  soldado.] 

7591)  [*s51Iditiii,  -am  /.  (solidus),  Festigkeit,  = 
ital.  soldesza  etc  ] 

7592)  solldo, -are  iso7i(/«>),  dichtmaehen;  ital. 
[soldare,  in  Sold  nehmen,  also  v.  soldo,  Bezahlungi, 
saldare,  loten,  vgl.  Canello,  AG  III  330;  frz.  souder, 
loten;  span.  ptg.  soldo r.    Vgl.  Dz  298  soldo. 

7593)  solldus,  a,  mil,  fest,  dicht;  ital.  soldo, 
cine  (urspriinglich  dicke  goldene)  Munze,  Lohn, 
saldo,  fest,  unbescliadigt  (iiber  das  a^o  vgl.  Ascoli, 
AG  m  330  Anm.),  soda.  fest.  derb,  vgl.  Canello, 
AG  III  330;  proT.  sol-s,  eine  Miinze;  frz.  sou, 
[solide,  fest,  ist  gel.  Wort);  span,  sueldo;  ptg. 
soldo.  Vgl.  Dz  298  soldo:  Grober,  ALL  V  472.  — 
Aus  dem  Fern,  solida  erklart  Diez  297  s.  r.  ital. 
soda,  Laugensalz,  frz.  sonde,  span.  ptg.  soda. 
Besser  aber  diirfte  *salida  (v.  sal  wie  *ri2)idus  von 
rijju)  als  Grundwnrt  anziisetzen  sein. 

7594)  [*solisco,  -ere  {sol),  suuneu.  ^  c  a  t.  solcir, 
vcrbrennen,  vgl.  Parodi,  E  XVII  72.] 

7595)  [*solitanus,  a,  um  {solus),  einsam ;  alt- 
frz. soltain,  vgl.  Grober,  ALL  V  472.] 

7596)  solitas,  -atem  {solusj  /'.,  Einsamkeit;  itaL 
solitd;  span,  soledad;  ptg.  saudade  {soidade, 
soledade),  schnierzlicbe  Sehnsucht,  dazu  das  Adj. 
saudoso,  sebnsuchtsvoll.    Vgl.  Dz  486  saudade. 

7597)  solitudo,  -inem  /'.  {soli's),  Einsamkeit; 
ital.  soUtudine;  (jirov.  soleza,  gleichsam  *solitia); 
frz.  solitude:   span,  solitud;  ptg.  solitude,  -ddo. 

7598)  soUemnis,  -e,  feierlicb ;  ital.  soleiine;  (frz. 
sulenncl  =  *sollemmdis);  span.  ptg.  solemne. 

7599)  sollemnita.s,  -sitem  /".  (solemnis),  Feier- 
lichkeit ;  ital.  sohniiitd :  p  ro  v.  soleiiipiiitat-z :  frz. 
solennite;  span,  solemnidad:  ptg   solemnidade. 

7600)  soUemuizo,  -are  {solemms),  feiern  (August. 
Serm.  93,  5  Mai);  ital.  solenniizare :  frz.  solen- 
niser ;  span.  ptg.  solemiiisar. 

7601j  sollicito,  -are,  erregen,  reizen.  in  Bewegung 
.setzen:  ital.  solhcitare,  solUcitare ;  (tz.  se  soucier, 
sich  bekiimmern,  sorgen,  davon  das  Vbsbst.  souci, 
Sorge,  solliciter  (gel.  Worti,  nach  etwas  trachten. 
Vgl.  Dz  681  souci. 

7602)  solllcitum  iNeutr.  v.  sollicitus,  a,  um, 
erregti  =  altfrz.  souloit,  Aufrcgung,  vgl.  Scheler 
im  Anhang  zu  Dz  815. 

7603 1  soli  (Genet,  v.  solum)  +  equa  =  altfrz. 
ive  hielt  Diez  680  s.  v.  fiir  die  mogliche  Grundform 
fiir  f r  z.  solive,  Querbalken  unter  dem  Boden  eines 
Zimmers.  Die  Ableitung  ist  hoehst  unglaubhaft, 
wienicht  erst  nachgewiesen  zu  werden  braucbt.  Denk- 
barer  ist,  dafs  solive  ein  Verbalsbst.  zu  soulever, 
gleicbsam  *siillecid  ist,  wie  ebenfalls  bereits  Diez 
vermutete;  das  o  statt  des  zu  erwartenden  ou  lielse 
sich  aus  Anlchnung  an  sol  erklaren.  Ebenfalls 
Kiirting:,  lat.-rom.  Worterbuch. 


'  gestattet  diirfte  soin,  solive  fiir  unmittclbar  von 
I  solum  abgeleitet  zu  halten. 

7604)  solum  n.,  Fufsboden,  Ful'ssolile;  in  orsterer 

Bedtg.  ital.  suolo;  prov.  sol-s;  frz.  sol;  span. 
\s-uelo:  ptg.  solo;  in  letzterer  Bedtg.  ital.  suola; 
I  prov.  sola:  frz.  sole,  davon  Soulier,  Schuh;  span. 
I  suela;  ptg.  sola.    Vgl.  Dz  312  suolo.     Sieh  auch 

oben  soles. 

76051  [*soI(u)tiUiis,  a,  um  (Demin.  v.  sol{u]tus)  = 

ital.  sollo,  locker,  vergleiche  Dz  401  s.v.;  Bugge, 

R  IV  368J 
1      7606)  soliLs,a,um,  allein;  itaL  so?o, -e«o;  prov. 

sol-s,  davon  solet-z ;  rtr.  sul,  davon  sulet,  persults 

mit  derselben  Bedtg.  wie  das  Primitiv,  vgl.  Gartner 

§  51;  frz.  seul ;  span,  solo;  ptg.  so,  soa. 

7607)  soIto,  soM,  solutnm,  solvere,  losen; 
ital.  solvere  (Part.  Priit.  soluto);  rtr.  solver  (Part. 
Prat,  siut  mit  der  Bedeutung  „gefriihstuckt'',  vgl. 
Gartner  §  148):  prov.  solcre,  soldre  (Part.  Prat. 
sout-z);  altfrz.  solvre,  soldre  (Part.  Prat,  solt, 
sout);  neufrz.  soudre  in  aft-,  re-,  dissoudre;  cat. 
soldrer ;  span,  solver;  ptg.  solver  (nur  in  Kom- 
positis).    Vgl.  Grober,  ALL  V  472 ;  Dz  681  soudre. 

7608)  arab.  somm^q,  eine  Staude  (Frertag  II 
355*'):  ital.  somtnaco;  prov.  frz.  sumac;  span. 
zumaque;  ptg.  sumagre.    Vgl.  Dz  299  sommaco. 

7609  J  sSmuicuIosBs,  a,  um(somniculus),  schlafrig ; 
ital.  sonnachioso ,  sonniglioso:  prov.  soitallws; 
frz.  someilleux.    Vgl.  Dz  680  sommed. 

7610)  somnicnlus,  -um  m.  (Demin.  v.  sovinus), 
Schlaf;  prov.  somelh-s,  dazu  die  Verba  somdhar 
u.  somnejar,  schlafen;  frz.  sommeil,  dazu  das  Vb. 
sommeilter.     Vgl.  Dz  680  sommtil. 

7611)  somnio,  -are  {sotnnium),  traumen;  ital. 
sognare;  frz.  songer:  span,  sonar;  ptg.  sonJiar. 

7612)  somnium  n.  {somnus),  Traum;  ital.  sogno; 
(sard.  son)iM);  Ttr.siemi;  ^T0\.  somjmi-s,  somi-s, 
som-s ;  frz.  songe;  (cat.  son);  span.  SMf/lo;  ptg. 
sonlvj.    Vgl.  Grober,  ALL  V  472. 

7613)  somnolentia,  -am  f.,  Schlafrigkeit;  ital. 
sonnolenza  u.  -zia;  (rum.  somnorime);  frz.  somno- 
lence (gel.  W.);  span.  ptg.  somnolencia. 

7614)  somnoleutiLs,  a,  um  (somnus),  schlafrig: 
ital.  soiinolento:  frz.  sovinolent  (gel.  W.);  span, 
ptg.  somnolento. 

7615)  somntis,  -um  m.,  Schlaf,  Schlummer;  itaL 
sonno;  sard,  sontiu;  rum.  somn:  rtr.  sien;  prov. 
som-s,  sons:  frz.  somme;  (span,  sueno);  ptg. 
somno.     Vgl.  Grober,  ALL  V  473. 

7616)  dtsch.  sonder,  rabd.  sunder;  davon  viel- 
leicht  altfrz.  siindre  (Horn  4658),  abgesonderte 
Schar,  Eudel.  Mettlieh  veruiutet  (nach  miindlieher 
Mitteilung)  das  Grnndwort  in  synodus. 

7617)  [*s6nium  n.  (fiir  senium,  iiber  das  Vor- 
kommeu  des  Wortes  vgl.  Riinsch,  RF  n  314,  und 
Biicheler,  Rhein.  Mus.  XXXXII  586,   s.  auch  La- 

j  garde,  llitteUungen  II  4),  Entkraftung ,  Verdrufs, 
Argemis,  Sorge:  altitaL  sogna,  Sorge,  Sorgfalt, 
bisogno  (=  bis  +  sonium),  eigentlich  wohl  arge, 
schlimme  Sorge,  Xot,  dazu  das  Vb.  bisognare,  notig 
sein;  prov.  sonh-s,  besonli-s,  besonlia,  dazu  das  Vb. 
besonhar,  notig  sein;  frz.  soin,  Sorge,  Sorgfalt, 
dazu  das  Vb.  soigner,  sorglich  pflegen,  besoin, 
Bediirfnis,  besogne,  Geschaft,  altfrz.  auch  essoigne, 
essoine,  Xotwendigkeit,  Bediirfnis,  Entschuldignng, 
essoignier,  sich  entschuldigen,  etisonnier,  beschaf- 
tigen,  resoigner,  filrchten,  suignante,  Buhlerin, 
soignentaye,  Buhlscbaft.  Vgl.  Dz  297  sogna  (ein 
bestimmtes  Grundwort  mrd  nicht  aufgestellt:  die 
Gleicbsetzung   des   his,   be  in  hi.fogno,   hriniv  mit 


tw.") 


7<ii:i)  8|iiiiiiia 


(ITC. 


iImu  iH'jorntivoii  l'ralix<<  l>is  vorwirft  Dir/. ,  wnil 
Hi'tfriff  u.  S<'lir«>il>iiii(;  (ln):i-|^'ii  titr<>ito,  inili'KKcii  wiis 
ili<<  lotitoro  nnlnn^'t,  no  p'liiijrt  os  ilaran  /u  i>riiiiH'rii, 
iliif»  man  audi  liisiilrus,  hi'i/lliihiis  u.  iiii-lit  his- 
sulcus,  hisniilMius  Kclircilit :  licurifflicli  uIht  liiTHt 
sich  htsiiiftw.  hfsoiii  „Niit'  riM'lit  wolil  «Is  „Im"i«(i 
Sor^o"  aiilTuiiKoii);  Mnckol  |i.  21  (Mackol  etollt 
prov.  rx.vod/iir,  altfrz.  essiiiiiiif,  luMifrr..  hfsiifint 
/.11  Korin.  j^U.  sunjit:  pro  v.  sonli-s  alior  iiclist  fr?.. 
.win  fafst  or  aU  Vcr^nlRbnt.  fM  iloin  Vh.  s<mliar, 
Mtuinifr):  tiriibor.  A1,I,  Y  47!1  ((ir.  niiniiit  das  vmi  i 
B(iche|pr  a.  a.  U.  aiifj^osti-llto  (iriimlwurt  soniuni 
an,  nipint  jt'>liM-li ,  ilafs  iliu  /iisainnionsotzuni.;  niit 
hi-,  hr-  ilio  Hprlcitiin^  ana  ilcni  Lntoin  otwas 
soliwicrif»  mai-lii")  I 

7618)  sSno,  'in,  t6nen;  ital.  sonare:  prov. 
tonar;  frr.  soiinrr;  cat.  span.  ptp.  sonar. 

761'.>'i  sontls,  -nni  HI..  Ton,  Klanp,  Scliall;  ital. 
suoiio :  p r  o  V.  so[t>)s :  f  r  z.  son ;  s  p a  n.  sumo  ( ilancbcn 
sotiido);  ptjr.  ."iOHi  (ilanobiMi  sonido). 

7(il!0)  sorbeo,  -ere,  scliliirfi-n;  ital.  sorhirc:> 
nim.  .>or/i  li  if  i;  nonprov.  sourbi :  vat.  sorhir; 
span,  .inrhfr;  pt{r.  .toner.  Vjil.  Griibor,  ALL 
V  473.  —  G.  Paris,  K  VI  148  nnd  43«,  liiilt  fur 
mo(;licb,  dafs  aii.s  oinom  Partizip  *sori)sus  hervor- 
Rppangcn  sei  ein  Vb.  *.ior)>sire  (woraus  cinorspits 
*,vo;).«irf,  *S(imi)sirr,  andprorsoits  *.sorsire,  *sol.tire), 
und  in  diespni  lipt?e  vor  dag  Grundnort  zu  prov. 
.tompsir,  somsir,  sumpsir,  siinisir,  ortriinken,  dazii 
daeSubst.  .■ioiiisis,  Abgrund  (Boytli.  182),  f  rz.  .sancir, 
vcrsinkon,  Sanci/ ,  iiolsis  (Ortsnaino) ,  Abgrnnd. 
Diez  682  sumsir  stellto  sunniicrgcre  als  (frundwort 
auf.  Die  Paris'sclie  Ablcitunj;,  obwobl  sic  nicht 
gerade  iiborzeugend  ist,  innfs  docli  als  die  wahr- 
scheinlichere  (;olten. 

7621)  sorbQmn,  Elsbeere,  *sorb8,  -am/.,  Els- 
bcprbaum;  ital.  sorbn,  sorba;  ruiu.  sorb:  neu- 
prov.  souorbo.  sorbo;  frz.  sorhe ;  span,  scrbti 
(ans  suerbii);  ptg.  .sorva.  Vgl.  Dz  487  serba : 
Grober,  ALL  V  473. 

7622)  sordidus,  a,  um,  schmutzif,';  ital.  sordido; 
prov.  sordejer,  sonlejor  =^  sordiitUir,  -orem,  dazu 
das  Vb.  sordejar  =  *sordidiare,  scbleehter  «erden ; 
alt  frz.  sordeior  =  sordidiorcm,  .snrdeis  =  sordi- 
dius  (s.  oben  *antiu.s);  span,  (auch  ptg.)  cerdo 
(aus  *.serdo,  ^suerdo),  Schwoin,  cerda,  ein  Haufen 
Schwcinsborsten,  vgl.  Dz  438  cerdo;  ptg.  {.curdo, 
davon)  enxurdarse ,  sich  im  Schlammo  walzon, 
xodreiro,  gleichsam  *sordidiarius,  Scbwoin,  vergl. 
C.  Miohaelis,  Misc.  164. 

7623)  sSrditia,  -am  f.  (sordes),  Schmutz, 
Schmutzigkeit;  ital.  sordczza:  (span,  sordidez; 
ptg.  sordidez,  sordideza). 

7624)  sorex,  -icem  u.  *-icem,  Spitzmans;  sard. 
sorighe;  ii^X.  sorcio (iin sorce);  rum.  .sonnt,-  prov. 
sorilz:  frz.  souris;  span,  sorce.  Vgl.  Dz  299 
sorce;  Grober,  ALL  V  473. 

7625)  bask,  sorgnina,  sorguiiia,  Hcxe;  davon 
nach  Diez  461  s.  v.  s\>iw.  jorgina,  jarguina,  Hexe, 
enjorguinnr ,  rufsig  machen  „wic  die  durdi  den 
Schonistein  fahrenden  Hexen  tluin".  Baist,  Z  V  244, 
setzte  sorf/uina  =  soror  divitia  an,  widerrief  dies 
aber,  RF  III  516,  u.  erkliirte  baskisfhen  Ursprung 
fiir  wahrsi-hcinlich:  W.  Meyer,  Z  VUI  225,  vermiitete 
in  jorgina  ein  Feniinin  zu  dem  Eigennanien  Jorge. 
Man  darf  sich  wohl  bei  der  Diez'schen  Ablcitung 
beruhigen. 

76261  sorix,  -icem  m.,  eine  Art  Eule;  davon 
vielieicht  frz.  smiri'i  in  chnuve-souris,  Plcdermaus. 
S.  obcMi  sanrix. 


7627)  HiSrir,  -Areiii  »i. ,  Scliwugtur;  nltital. 
SHOT,  Nonne,  suora,  Sehwpgter,  Nonno,  vgl.  Canollo, 
.\G  III  4(H);  (npuilal.  snrrlUi);  rum.  sora,  Plur. 
surori:  rtr.  snr  olc,  vgl.  Gartner  S  107;  prov. 
«'.  r.  .sore,  sorrr,  sor,  c.  o.  srror:  altfrz.  v.  r. 
.•«irr,  surr,  sor,  i:  o.  soror,  srrur,  sereur :  no u frz. 
sirur;  altcat.  span.  pig.  .«ir,  Nonno  (der  HcgrilT 
„Soliwp8tor"  wird  in  don  pyroniiischon  S|)rarlion 
durch  germann  ^'  cat,  grrmana.  span,  lurmaixa, 
ptg.  irmila  aiisuoilriickt). 

7()28)  (*Kon*riNco,  -(>re  =^«  rum.  insortirrsc  ii  it  i, 
(zwoi  Gruntlstiicke)  voroinigon,  b.  Cli.  p.  2.')7.| 

7629)  KSruriQs,  -um  m.  {soror),  8cliwc«tcrmaiiii; 
altfrz.  srrtirgc,  sororqc,  sirourgr.  Vgl.  Dz  076 
scrnrge:  Griibor,  ALL  V  473. 

7630)  K5rs,  Hoitcm  /'.,  Los,  SjeliiokBal;  ital.  soric 
(danolion  sorta.  Sorte,  vgl.  Canello,  AG  III  402); 
rum.  soiirte;  rtr.  prov.  frz,  cat.  .lorl  (danobon 
frz.  sortc.  Sorte);  span,  surrle;  ptg.  siirlc.  Vgl. 
Grober,  ALL  V  473. 

7631)  l*sort&riiiK,  -iim  m.  (d-ors),  Losdoutcr, 
Schicksalmarher,  Zauberor;  ital.  sorliere,  Walir- 
sager;  (prov.  sortilhicr-.i);  sjian.  sortcro;  (ptg. 
sorteiidor).]     S,  Roi-tiririUH. 

7632)  *Kortiiirliis,  -um  i»,  (sors),  Losdouter, 
Scbicksalniacher,  Zauberor;  frz.  sorcier,  Zaiiborcr, 
dazu  das  Fcni.  sorci'cre,  dazu  sorceric,  Za\iborci. 
Vgl,  Dz  680  sorcicr:  Griibor,  ALL  V  474. 

7633)  *sovtTcrilii,  -am  f.(sors),  Zauborring;  span. 
sorlija,  King:  ptg.  siirtillm.  Vgl.  Dz  489  sortija; 
Grober,  ALL  V  474. 

7634)  1.  *sortio,  -ire  (sor»),  durcb  ilas  Los  zu- 
toilen ,  losen  ,  erhalten ,  in  Lose  toilcn ,  sortieren ; 
ital.  sorlire;  rum.  sortcsc  ii  it  i;  frz.  sortir 
(Pras.  sortis);  span,  siirtir  (danoben  sortcar);  ptg. 
sortir  (dancben  sortear).    Vgl.  Dz  300  sorlire  2. 

7635)  2.  [*sortio,  -ire  (v.  *sortus  f.  *.mrtus  = 
*surctus  =  surrcctii.f),  hcrvorgeben;  davon  nach 
Storm,  R  V  183,  vielieicht  ital  sortire,  horaus- 
gehen;  prov.  frz.  sortir  (bedoutet  im  Altfrz.  auch 
„ent8pringen,  cntkommen");  span,  surtir,  horvor- 
quellen;  ptg.  surdir.  Vgl.  Dz  300  sortire  1.  Alios 
Nahere  sehc  man  oben  unt«r  *cx5rtTo.] 

7636)  ags.  s<5tig  (v.  sot,  Kufs),  rufsig;  davon 
nach  Dz  682  suic  prov.  suga,  suia,  .sueia,  Rufs; 
frz.  sitie ;  cat.  sutje.  Die  Ableitung  erscheint 
zweifelhaft,  doch  darf  man  viellciclit  annehmon, 
dafs  das  german.  Wort  an  siicus  angelohnt  wordon 
sei.  Besser  noch  gofallt  Homing's  Annahmo,  Z  XUI 
323,  dafs  suie  =  *SHdica  =  sucidd  sei. 

7637)  ndl.  spaak,  speek,  Speiche,  Hebcbaum,  = 
span.  ptg.  espeque,  Hebobaum,   vgl.  Dz  449  s.  v. 

7638)  mild,  spat^hcn,  bersten  machen,  spaltcn, 
=  ital.  spaccare,  spalttn,  spaccarsi,  bersten,  vgl. 
Dz  401  s.  V. 

7639)  *spiicus  oder  ^spiigus,  -um  m.  (violluicht 
von  andw,  vgl.  Sittl,  ALL  II  133),  Faden,  =  ital. 
sprigo,  Bindfaden;  sard,  ispau :  friaul.  spali. 
Diez  401  wollto  das  Wort  aus  spartiais  ableitcn. 
Vgl.  Grober,  ALL  V  474. 

7640)  dtsch.  spalt;  davon  vielieicht  ital.  spnldo 
(venez.  verones  .sjjalto),  Erker,  urspriinglich  viell. 
Mauereinschnitt,  vgl.  Dz  402  s.  v. 

7641)  ndl.  spancn,  ein  Kind  entwohnen;  davon 
das  gleichbodeutende  frz.  (pic.)  epanir,  vgl.  Dz 
575  s.  V. 

7642)  ahd.  spanga,  Spange,  Riegol;  davon  nach 
Dz  402  s.  V.  ital.  spranga,  Spange,  Riegel,  Quer- 
holz ;  bcfremdlicli  ist  aber  der  Einschub  des  r. 

7643)  ahd.  spanna,  Sjianno;   ital.  rtr.  spanna. 


«77 


7(U4)  anavn^ 


7Gtii)  .s{«Souliiiii 


t>78 


dazH  (las  Vb.  Kjiaiinarc,  Tucli  oder  Nelzo  abspunnoii 
((loch  kijnnte  man  ilafiir  audi  *expaiinare  v.  pannu.'! 
als  Grundwort  ansetzcn);  altfrz.  exjian  (Vbsbst. 
zu  *espaner?);  neufrz.  empan,  Spanne.  Vgl.  Dz 
301  spanna;  Mackcl  p.  61. 

7644)  a:t(cv6g.  selten,  =  ital.  (sicil.)  spanu, 
sclten,   vgl.  Dz  402  *■.  v. 

7645)  spargo  ,  sparsi ,  sparsiim  ,  spargere  , 
streuen;  ital.  apargo,  sjmrsi,  sparso  und  sparlo. 
spargere,  (iibor  spar-pagliare  u.  dgl.  vgl.  Caix, 
St.  58,  s.  oben  iinter  papilio)',  rum.  sparg,  sparsei, 
spart,  sparge;  pro  v.  esparcer  (VdLrt.PtaX.  espars); 
frz.  nur  das  Part.  Prat,  epars;  cat.  espargir: 
span,  esparcir;  ptg.  espargir:  (altspan.  alt- 
ptg.  auch  espargir).     Vgl.  Dz  449  esparcir. 

7646)  germaii.  *sparaiijan,  sparen;  ital.  spa- 
ragnare,  sparmiare,  rispanitiare:  rtr.  sparegnar ; 
Iti.  ipnrgner.  Vgl.  Dz  302  sparagnare:  Ulrich, 
Z  111  265;  Mackel  p.  53. 

7647)  gernian.  spanr^,  Sperber;  ital.  spara- 
viere,  spariiere  .pro  v.  esparvier-s ;  a  1 1  fr  z.  esparvier, 
e.fjjervier ;  neufrz.  epervier;  cat.  (sparver;  alt- 
span,  esparvel ;  (neuspan.  gamlan;  ptg.  gavido, 
vermutlich  cntsprechend  einer  Grundform  *capillanus 
von  *capillus  von  *cd2ius,  Falke,  von  capio,  capere, 
vgl.  Dz  454  gavilan).  Vgl.  Dz  302  .<:paravi€re ; 
Mackel  p.  40.  —  Diez  302  vermiitet  mit  Menage, 
dafs  mit  sjmrviere  etc.  in  Zusammenhang  stehe 
ital.  spacenio  (=  spanenin?).  Name  einer  Krank- 
heit  des  Rindviehs  und  der  Pferde,  in  welcber  die 
Tiere  den  kranken  Fui's  so  aufheben,  wie  ein  Sperber 
es  thut;  altfrz.  esparvain;  neufrz.  eparcin;  cat. 
esparverenc  (valenc.  esparver);  span,  esparava». 
Die  Ableitung  ist  hiichst  fragwiirdig. 

7648)  spasmus,  -um  in.  {anaauo^),  Krampf; 
ital.  spatiimo,  dazu  das  Vb.  spasimare,  in  Krampfc 
verfallen;  pro  v.  esjMSme-s,  dazu  mit  seltsamera  Ein- 
schub  eines  1  das  Vb.  esjilasmar,  pdasmar,  espal- 
mar:  frz.  das  Vb.  pdmer;  span,  espasmo,  pasmn, 
ilxivL  Aas\h.  espasmar,  pasinar;  ^t^.  pasmo.  Vgl. 
Dz  302  spasimo. 

76491  spatha,  -am  f.  {and^ij),  Schwert;  ital. 
■tjiada;  rum.  spada:  rtr.  spada;  pro  v.  espada, 
espaza,  dazu  das  Vb.  espasar,  mit  dem  Soliwerte 
toten;  frz.  ipee:  cat.  span.  ptg.  spada.  Vgl.  Dz 
301  spada:  Gruber,  ALL  V  474. 

spathiila  s.  spatha. 

76501  *spatio,  -are  {spat turn;  schriftlatein.  ist 
.'ipatiari  iiblich),  einherschreiten;  ital.  spaziarsi, 
spazieren  gehen:  spazzare,  ausriiumen,  (Unrat)  weg- 
schaffen ,  kehren ,  davou  spazzattime,  spazzatura, 
Kehricht,  spazzatojo,  Kehrwisch,  spazzola,  Burste, 
spazzulare,  kehren;  pro  v.  espassar,  raumen,  aus- 
breiten,  (das  Vb.  kann  aber  auch  =  *expassare 
sein);  (span,  e.-ipaciar,  ausbreitcn,  ausdehnen,  esj)a- 
ciarse,  sich  ergehen;  ptg.  espa^ar,  ausdehnen, 
verschieben,  sich  ergehen).     Vgl.  Dz  302  spazzare. 

7651)  spatiosiis,  a,  am  {spatium),  geraumig: 
ital.  spazioso;  prov.  espacios ;  frz.  xpacieux: 
span,  espacioso ;  ptg.  espa^oso. 

7652)  spatiiim  «.,  Raum;  ital.  spazio,  Raura, 
spazzo,  Fufsboden,  vgl.  Canello,  AG  111  344;  prov. 
espazi-s;  frz.  espace:  sy>  a.n.  espacio;  ptg.  esyjdfo. 

7653)  spatiila,  -am  /".,  Riihrlotfel,  Schulterblatt; 
ital.  spatota,  Spatel,  ■•ipalla,  Schulter,  vgl.  Canello. 
AG  111  354  ;  von  spalla  ist  abgeleitet  *spallacciato, 
schulternblofs,  daraus  wieder  sparaciato,  offen,  ent- 
blofst,  vgl.  Call,  St.  585;  rtr.  sjjadia,  Schulter; 
prov.  espatla;  altfrz.  espalle,  espalde;  neufrz. 
epauU,  davon  epaulette,  Achselklappe;  cat.  e.yiattla; 


span,  espalda,  espalhi;  ptg.  (espalda),   espadoa. 
Vgl.  Dz  301  .'<i)alla;  Grdber,  ALL  I  245  u.  V  474 

7654)  [*spatuliis,  -um  m.  (Nebenform  zu  spatula 
in  der  Bedtg.  „Schulter,  Stiitze,  Deckungsort"); 
ital.  spalto  (Lehnwort  aus  dem  Span.)  ,,quel  ter- 
reno  sgorabro  da  qualunque  impedimonto,  che  cir- 
conda  la  strada  coperta  o  la  controscarpa ,  e  dell' 
estremiti  suporiore  del  parazetto  o  della  controscarpa 
va  ad  unirsi  alia  compagna  con  dolce  peudio", 
spaldo  (Lehnwort  aus  dem  Span.)  ,,sporto,  ballatoju 
in  cinia  alle  torri  o  alle  mura ,  vallo'';  span. 
espalto,  in  der  Bedeutung  gleich  dem  ital.  spalto; 
espaldo-n  „valla  artificial  de  altura  y  cuerpo  corre- 
spondiente  para  resistir  y  detonar  el  impulso  de 
algun  tiro  o  rechazo".     Vgl.  Canello,  AG  III  397.] 

7655)  *specia,  -am  /.  (fiir  sjiecies),  Ansehen, 
Erscheinung,  Einzelerscheinung,  Stiick ,  Waren- 
gattung,  Gewiirz;  ital.  spezie  (eigentl.  Plur.);  sard. 
ispessia  ;  prov.  especia;  altfrz.  espice ,  espesse, 
Gewiirz:  neufrz.  epiee,  Gewurz,  {espece,  Art); 
span,  especia,  Gattung  etc.;  ptg.  especie.  Vgl. 
Dz  303  spezie;  Grober,  ALL  V  475. 

76561  specialTs,  -e  (*specia),  besonder;  ital. 
specials  und  speziale  (letzteres  auch  Sbst.  in  der 
Bedeutung  „Apotheker");  frz.  special  etc.,  nur 
gel.  Wort. 

7657)  specialltas,  -at«m  f.  (species),  Besonder- 
heit;  itaL  specialild,  spezialitd,  spezialtd;  frz. 
specialite  etc.,  iiberall  nur  gel.  W. 

7658)  [*speciaria,  -am  /'.  (*specia),  Gewiirzladen, 
Apotheke;  ital.  spezieria,  Apotheke  (daneben  far- 
macia);  rum.  spiterie;  prov.  especiaria;  frz.  epi- 
cerie,  Gewiirzladen;  span,  especeria,  Gewiirzladen; 
ptg.  especiaria.  Gewiirz.] 

7659)  [*speeiariiis ,  -um  m.  \*speeia),  Gewiirz- 
kramer,  Apotheker:  (ital.  speziale);  rum.  spi{er; 
prov.  esjiessier-s ;  frz.  epicier ;  cat.  esj>ecier;  span. 
especiero ;  ptg.  especieiro] 

7600)  [species,  -em  /;  (wegen  der  Bedeutung  s. 
*specia);  ital.  specie  ^qualita",  spezie  „aromi, 
droghe".     Im  (ibrigen  s.  specTa.] 

7661)  spectaciiliim  h.  (sjiectare), Schauspiel ;  it  al. 
spettacohi;  fr?.  spectacle;  span.  ^tg.  espectdculo; 
iiberall  nur  gel.  \\'. 

7662J  specto,  -are,  schauen;  nur  ital.  »/)e«are. 
betreSen ,  angehen,  gehoren  (vgl.  lat.  spectare  ad 
aliquam  rem). 

7663)  [*speciilarlum  n.  (speculum),  Guckloch; 
davon  naeh  Wedgwood,  R  Vlll  437,  prov.  espitlori, 
Pranger  (eigentlich  Loch  zwischen  zwei  Balken, 
durch  welches  der  Kopf  des  Verbrechers  hindurch- 
gesteckt  wurde):  frz.  pilori  (das  Wort  miifste  dann 
entlehnt  sein);  cat.  espitlerra;  ptg.  pelourinho. 
Suchier,  Z  111  611,  bemerkt  hierzu:  „die  Ableitung 
beft'iedigt  nicht,  doch  weifs  ich  keine  bessere".  Naeh 
Baist,  Z  V  233,  soil  pilori  aus  piloniri,  Demin.  zu 
pilon  V.  piUum  entstanden  sein,  vgl.  dagegen  die 
triftigen  Einwendungen  von  G.  Paris .  R  XI  163. 
Canello,  AG  111  336  Anm.,  wollte  in  allzu  kiihner 
Weise  pilori  in  Zusammenhang  bringen  mit  lierlina 
(s.  oben  unter  bera).  Diez  657  pilori  enthielt  sich 
der  Aufstellung  eines  bestimmten  Grundwortes. 
Die  Wedgwood'sche  Ableitung  diirfte  immerhin  die 
annehmbarste  sein,  zunial  weun  man  erwiigt,  dafs 
ein  Wort  von  solcher  Bedeutung  starkeu  Urawand- 
lungen  u.  volksetymologisierenden  Umdeutungen 
besonders  leicht  ausgesetzt  sein  mufste.  Das  frz. 
pilori  ist  zweifelsohne  an  pili.er  angelehnt  worden.] 

7664)  speculiim  «.  (s/)ecece),  Spiegel;  ital.  spec- 
chio,  sppglin,  (daneben  als  gel.  W.  specula,  specnlo). 


«Ti» 


7Gtif>|  H|>tOi 


7liH:l)  Hpinnlu 


CKd 


v({l.  Ciuii'llo,  At;  III  as;!;  «nnl.  •s/iijii ;  rtr.  ^»'/"".'/'"' 
~  illsi-h.  .s7iiV<;>/);  frimil.  .<y(iWi;  jimv.  rsiielli-s: 
{(tt.  ry'iuhilf.  Si'lii'liii,  mitifplrrir,  .SclirlinciirttlU-k, 
vol»  iloiitsrlivn  /•,\WcM.<;m-(/r/.  tins  iililiflii'  Wort  fill 
„S|iU'(;ol"  iiit  rniroir,  iloiiohoii  i/lncr,  \\'!iiii|s|iiu^'n ; 
out.  fs/iflh:  spiin.  enprjit;  yt^.  rs/irlho.  V>;1,  l)z 
302  .v;<r<i/iii);  lirolnT,  AM.  V  -ITfi. 

7(>(i6)  iilul.  HpJ'li,  S|«><lit;  iiltfrz.  csfinlie  (pio. 
I'/jf-i/iif);  tuMifr/.  nirntif.  V)»l,  1)7.678  rpeiclie: 
Miioki»!  i>.  78. 

itiiiiii  iilul.  s|ii'hAn,  spiilioii:  ititl.  .tyiinrc,  iliizii 
ilio  Slisttvi"  ."T»!.!,  .lyiimic,  SpiiliiT;  rlr.  spiar:  prov. 
rspiar.  ila/u  «liis  Slist.  rspia ;  >\\l(r?..  cx/iirf,  iliizii 
iliLs  Sbst.  r.v/iir  /.;  frz.  c/iiir,  dazii  das  Sl)8t.  espioii 
^l.*llllWort  I ;  spa  ii.  p  t ;;.  iv/ziiir,  il»/.ii  ila8  Slist.  rspiii, 
rxpinn  :  p  t  (;.  ivjiiiin.  \g\  U/.  30.S  npiarc ;  Muokvl  p.  "y. 

7Gt>7)  altfriiiik.  spl'llt,  S|M'clit,  •  altfrz.  *cspeil, 
etipoit  (Jliiiioliciier  lUut.  V.  a!)58).   V^l.  Ma.-kol  p.  82. 

70U8)  altnrrilnk.  *spi!||All  (aliil.  uprlton.  ^'ot. 
spilluu),  orkliiroii,  ileiiton;  prov.  espelar,  orkliiron ; 
aUfrz.  f.f/Wo- (ir)*/ii7ir,  fspeloir,  espeire);  iioufrz. 
rpelrr,  luchgtabioreii.  Vgl.  Dz  573  cpelcr;  Mackcl 
p.  83. 

7UGI»)  spSIti,  -am  /'.,  Spelt;  ital.  .spelta,  si>elda; 
rtr.  spelta;  prov.  ctjievta;  frz.  epeautre  (aiiB 
*fsprallc,  vg\.  I'liiitre  iiiit  filt,  s.  obon  lilt);  cat. 
span.  ptR-  enpelta.  Vgl.  Dz  302  spelta;  Grobor, 
AIX  V  475. 

sper  s.  speut. 

7tJ70)  [*sperantiii ,  -am  /'.  (.iperare),  Hoffnung; 
ital.  sjierama :  prov.  enjieransa ;  frz.  espcrance 
^ilaiioben  espoir) ;  s  p  a  ii.  es2>i:rati3a  (daiiebon  espera) : 
ptg.  esperani;a  (danebeii  espera).] 

7671)  spcro,  -are,  lioffeii;  it ti \.  sperare;  prov. 
esjicrar;  frz.  espcrcr  (gel.  V\'"ort,  vgl.  G.  Paris. 
R  XV  G15),  dazu  das  \  bsbst.  espoir;  eat.  span, 
ptg.  csperar  (dazu  das  Vbsbst.  espera). 

7G72)  spes,  spein  /'.,  Hoflnung;  ital.  speme  und 
■ipene  ==  spem.     Vgl.  Dz  402  spciiK. 

7673)  [biirg.  odcr  friiiik.  *speut,  Spiefs  (altgerm. 
Tbema  *speuta);  daraus  nach  Sucliier,  Z  I  429, 
prov.  espeut-z,  espieut-z;  altfrz.  (espieut),  espieit 
(Cas.  root,  espieu-s,  dazu,  als  wenn  ieii  —  iel  wiire, 
oin  ncuer  Cas.  obi.  espiel,  espicil),  aus  espieu  durdi 
Suffixvcrtauscluing  espier;  eine  andere  GcstaltuDg 
dos  german.  spent,  speol  kanii  sein  expiel,  woraius 
vielleicht  espie,  das  aber  aueh  auf  espieu  zuriick- 
gehen  kann,  wie  eslrie  auf  estrieu.  Diez  hatte  573 
epieu  von  spiculitm,  575  esjjier  vom  alid.  sper  und 
csjjiet  vom  alid.  spios,  speos  abgeleitet.]  S.  audi 
iinten  spit-. 

7674)  sphaera,  -am  f.  {aipalga),  Kugel;  ital. 
sfera  „corpo  o  tigura  rotonda",  spcra  „sfora,  spec- 
cbio,  imagine  rcsa  dallo  specchio,  diamante  Javorato 
a  sfera  ecc",  vgl.  Canello,  AG  III  363. 

7675)  spica,  -am  /'.  u.  splcum  «.,  Spitze,  Ahre; 
ital.  spiga,  da  von  sjiit/olare,  Ahren  lesen,  wovon 
wicder  spiyolatura,  Alirenlese;  sard,  ispica:  rum. 
rtr.  spic  (rtr.  auch  spir/  mit  der  Bedtg.  „Berg- 
.spitze"',  also  sich  beriihrend  mit  dem  Stamrae  pice-, 
pic-,  w.  m.  s.);  prov.  espica,  espic;  frz.  epi:  oat. 
span.  ptg.  esptga.    Vgl.  Grober,  ALL  V  475. 

7676)  spico,  -are  (■'•pica),  Ahren  bekommen:  ital. 
sjngarc:  rum.  inspic  ai  at  a;  prov.  ««;«(/«;•;  frz. 
epier;  cat.  span.  ptg.  expigar. 

7677)  splculum  «.,  Spitze,  Stachel;  ital.  spicuin 
„piuito  della  saetta'',  spigolo  „il  canto  vivo  dei 
solidi",  spicchio  „una  delle  particelle  che  compon- 
gono  ii  bulbo  della  cipdla  e  simili"  (Grobor,  ALL 
V  476,   meint,   dafs   die  Bedtg.   von  spicchio  die 


.'Vbloilung  von  spiciiliim  nidit  gi>statt«,  (<s  int  abor 
wobl  nidit  von  der  Hmll^.  ..Srlidbc",  sondoni  von 
der  alti  „Knidl(>,  Knopf.  Kopf,  Kruditansatz"  au«- 
zugdi.Mi),  vgl.  Cauollo,  A(i  III  354,  \v<i  audi  spillii 
,.ago  iMii  capiucliia,  zipido"  auf  spiciiliiiii  zuriick- 
gi'flllirt  wild,  wiilirond  i'h  wolil  zu  spiniiltt  (h.  d.) 
gcbiirt,  mil  .v/iiV/n  fiillt  dann  Hiilbnlvi>rKtaii<llidi  audi 
das  von  Canello.  AG  III  3H(I,  dienfallH  zu  spiciihim 
gesldltc  stpiillii  liinwog;  Hpan.  fspiclir ,  Degun, 
I'Hiick,  ilaviin  esjnchar,  stedien ,  spiofsoii ;  ptg. 
rspichi),  Zapft'ii.  davoii  ilas  Vb.  espichnr,  sterlieii. 
Vgl.  Dz  102  xpigoli).  M'.l  espirlii;  (573  ipini  wollto 
Diez  irrtiiiiilirli  aucb  dii'ses  Wort  von  spiiuthoii 
ableiten,  s.  olioii  iiiitor  spent);  GiiibiM',  ALL  V  476. 

7678)  dtsdi.  Npierliiig,  oiii  Kisdi  (Stint);  frz. 
rjierlati  (ixwa  *i:ijierleiiv);  span,  rperlan  (l.dinwort 
aus  ilem  I'Vz.).     Vgl.  Dz  573   ^.  i;.;    Mackel  p.  96. 

76711)  Npiiiil,  -am  /'.,  Dorn,  Kiirkgrat;  i  la  1.  npina, 
dazu  das  Dciiiin.  npinctta,  ein  .Musikinstruinent  (so 
genaiint„weil  es  mit  ziigespitzlen  KoderkieliMi  gespiolt 
ward",  Diez  303  s.  i'.);  sarcl.  isjiina;  rtr.  spina: 
frz.  rpiiie,  Dorn,  (das  ,,Kiic-kgiaf'  wird  ililrdi 
(chine  =  ahd.  slcina  ausgodiiiokt,  s.  obuii  iinter 
skilia),  davon  das  Demin.  epineltr ,  Spinctl;  iibor 
cpinard,  Spinat,  vgl.  obiMi  iintcr  a.spaiiakli;  r.til. 
span,  espina:  ptg.  I'spinha.  Vgl.  (iriiber,  ALL 
V  476.     S.  audi  spiuiis. 

7680)  l^spiiiiiceris,  a,  urn  u.  *spIiiSx,  -acem 
(spina),  dornig,  sind  die  sclicinbarcn  Grundfornien 
zu  ital.  spitiacc,  Spinat  (so  genaiint  ,,wogen  seiner 
gezackten  Bliittor",  Diez  303  .s.  r.);  rum.  spanac; 
(p  r  0  V.  es]iinar) ;  a  1 1  f  r  z.  espinoche ;  (n  e  a  f  r  z.  rpinard 
=  prov.  espinar  -\-  analogisches  d);  cat.  espinac: 
span,  cspinaca:  (ptg.  espina/'cr,  scheinbar  von 
spinifer).  In  Wirklidikeit  geiien  jedoch  dieso  Worto 
anf  pors.  aspanakh  (s.  d.),  isfatiddj,  islinMj  zuriick, 
allcrdings  mit  begiiiriicher  ii.  lautlidier  Aiildiniing 
an  spina.] 

7681)  spiiietum  w.  {spina),  Doriu'nliockr;  ital. 
spineto;  rum.  spinel;  frz.  ipinaic. 

7682)  spiiiOsus,  a,  um  (s2}ina),  dornig;  ital. 
spinoso;  rum.  spinas;  prov.  espinos;  frz.  cpineii.r; 
cat.  esjjinos:  span,  esj/inoso;  ptg.  espinlioso. 

7683)  spiiiiilii,  -am  /'.  und  *spiiiilliis ,  -um  ni. 
(Demin.  v.  spina,  '.spmits),  kleincr  Dorn,  Nadd ; 
ital.  (spillii,  daraus  das  mittdfrz.  is/n/h'.  .\'a<ld), 
spillo.  Stec-knadcl ,  Bolircr,  ZaptVn  ((laiiclini  mit 
gleicber  Bedtg.  squillo,  vgl.  res(iiiilti)  iicIjimi  icspilln 
=-  respeclus,  s.  Canello,  AG  III  31U  und  380,  wo 
fieilich  spillo  fiilschlich  =  spiciduni  angesetzt  wird); 
neuprov.  espinglo,  Stecknadel;  frz.  ipingle  (das 
g  erkliirt  sich  wohl  als  blofs  graphischer  Einschub; 
epinle  =  spin'la  hatte  in  nl  cine  ganz  vereinzelt 
dastehende  Buchstabenverbindung  dargeboton,  man 
vermied  dies,  indem  man  ein  g  einscliob,  wozii  Worto 
wie  angle,  angle  ein  Vorbild  gewiihrten.  Es  ist 
daher  unnotig,  fiir  epingle  ein  anderes  Grundwort 
zu  suclien.  G.  Paris  stellte,  R  IX  623,  als  solches 
*sphingula,  Demin.  v.  sphinx,  auf.  sehr  scharfsinnig, 
aber  schon  um  deswillen  nicht  iilKTzcugeiid,  well 
dann  I'pingle  wolil  iiur  eine  Sdimui-kii.uld  ))i-zddinen 
wiirde.  Ascoli,  AG  IV  141  Anm.,  glaulit,  ilals  i'pingle 
aus  Sjiinfiula  entstanden  sei,  sicli  auf  das  Vor- 
handensein  dieses  Wortes  in  dor  Mundart  von  Lecce 
berufend;  spingula  aber  betrachfet  or  als  die  nasa- 
licrte  Nebcnform  von  *spicula  u.  vergleicht  minga 
=  ntica,  <-ond)il()  =  cubito.  Nun  ist  zwar  nicht 
gcrade  undcnkbar,  dafs  ein  spinuln  zu  spingula 
geworden  sei,  wenn  auch  nicht  durch  Nasalierung, 
sondern    auf   doni    Wege    volksetymologi.scber   Um- 


681 


7684)  splraoulnm 


7711)  sprow 


682 


gestaltun-;,  indem  man  sjnytiila  an  jiungere.  pingere 
anlehnte.  Aber  nichts  zwinj^t  uns  zii  der  Annahrae, 
dafs  frz  ipinyh  diese  Entstohunf?  hinter  sieh  habc. 
Audi  in  Bczug  auf  lecces.  spingula  ist  dies  keines- 
wegs  sicher).  Vergleiche  Dz  303  spilln;  (irilber, 
AIjL  Y  476. 

7084)  spiraenlum  n.  {spirare),  Liiftlooh;  ital. 
spiraculn,  spirncnlo.  spiraqlio,  vergleiche  Canello, 
AG  III  353. 

7685)  spiritus,  -um  wi.,  Geist;.ital.  spirifo; 
rum.  spirt,  spirt:  pro  v.  esperit-z,  sperit-z;  frz. 
esprit  (in  seiner  Lautge.staltimg  beeinfliifst  durcb 
den  liturgisch  haufig  gebraiicliten  Dativ  spiritui 
sancto,  wie  iiberhaupt  die  Lautentwiokelung  von 
spiritus  durch  die  kirchlicbe  Bedtg.,  welclie  das 
Wort  crhielt,  in  unregelmafsige  Bahnen  gclenkt 
wurde):  cat.  esperit:  span,  espiritu;  ptg.  espirito. 
Vgl.  Dz  304  spiritol 

7686)  spiro,  -are,  hauchen,  blascn ;  ital.  spirarv: 
(frz.  nur  in  Kompos.  respirer,  expirer,  aspirer. 
cotispirer):  span.  Tptg.  espirar.  tjber  das  etwaigc 
Vorkommen  des  Wortes  ira  Altfrz.  vgl.  Leser  untcr 
espirer. 

7687)  spissiis,  a,  um,  dicht,  dick;  ital.  *7)e.s'.so, 
dick,  derb,  als  Adv.  oft;  rtr.  spess;  sard,  ispissu: 
prov.  espes;  altfrz.  espeis;  neufrz.  epais:  cat. 
esjjes ;  span,  esjieso;  ptg.  espesso.  Vgl.  Dz  303 
spesso;  Grober,  ALL  V  478. 

7688)  german.  spit-,  Spiefs;  ital.  spito,  Brat- 
spiefs  (nur  in  Neapel  fiblichi;  frz.  ipois,  Plur.. 
(Sg.  *epoi  f.  *epoit),  die  obersten  Enden  am  Hirsch- 
geweih;  span.  ptg.  espeto,  Bratspiefs. —  Danebcn 
ital.  spiedn,  spiede  ispiedone,  schidone,  schidione). 
Jagd-,  Bratspiefs,  wohl  von  dem  got.  Thema  *spiuta- 
=  burg.  *speut  (vgl.  Kluge  unter  „Spiefs"  1);  prov. 
espeut-z,  espieut-z:  altfrz.  espieu,  espiet  (vergl 
Sucbier,  Z  1 429,  s.  oben  unter  spent) :  span,  espedo. 
espiedo.    Vgl.  Dz  304  spito:  Maekol  p.  92  u.  127. 

7689)  splthama, -am/".  ((7/T/ #«//;/),  Spanne;  ital. 
spitamn;  span,  espita.     Vgl.  Dz  804  spitamo. 

spinta  s.  spit. 

7690)  splen,  splena  ((T;r/r/v),  Milz ;  rum.  splind. 
S.  oben  unter  milzi. 

7691)  *spleiiaticus  u.  spleneticus,  a,  um  (splen), 
milzsiichtig,  hypochondrisch ;  ital.  splenetico:  rum. 
splitiatic;  span,  esplenetico,  espUnico;  ptg.  esjile- 
netico;  iiberall  nur  gel.  W. 

7692)  german.  spola  (ahd.  spunla).  Spule:  ital. 
spola,  spitola,  Webersehiffchen ;  rtr.  spol:  altfrz. 
espolet,  Spindel;  neufrz.  sepoule  =  Spule,  espole, 
espoule  ^  ital.  spola,  spuola:  span.  es^Mitn.    Vgl.  I 
Dz  304  sjwla;  Mackel  p.  34.  ' 

7693)  spoliiim  ii.,  abgezogene  Haut,  erbeutete 
Riistung,  Beute;  ital.  spoglio  u.  spoglia  (=  spolia, 
PI ),  Beute,  anch  die  abgestreifte  Haut  der  Schlange. 
irdiscbe  Hiille ;  ob  scoglia,  abgestreifte  Schlangen- 
haut,  Schildkrotenpanzer,  mit  spoglia  identisch  ist, 
mufs  fraglich  erscheinen,  obwohl  Canello,  AG  III 
380,  sich  dafiir  ausspricht,  denn  man  kijnnte  auch  ] 
Herkunft  von  ahd.  scala,  Schale  (^  frz.  icale 
unter  Anlehnung  an  spoglia  annehraen:  altspan. 
espojo,  Beute.     Vgl.  Dz  304  spoglia. 

7694)  sponda,  -am  /. ,  Fufsgestell  des  Bettes. 
Ruhebett;  ital.  sponda,  Bettlehne,  Rand,  Brust- 
wehr :  r  t  r.  spunda  ,•  f  r  i  a  u  1.  spuiyide  .prov.  esponda . 
altfrz.  efpoiide  (bedeutct  auch  das  umgebogeno 
Endo  des  Hufeisens;  volksetvmologiseh  wurde  das 
Wort  zu  neufrz.  ipunge  umgestaltct,  vgl.  Fafs. 
RF  in  498);  Dz  402  sponda:  Grober,  ALL  V  478. 

7695)  [*sponeus,  a,  nm  (zusammenhangend  mit 


spunsS,  -am  f.  (spon- 

Gatte,    Gattin;    ital. 

esposa:    frz.   ipottx. 


\sponte,  spontaneas)  =  altfrz.  spoine,  espoine, 
esponge,  freiwillig,  als  Sbst.  freier  Wille.  Vergl. 
Forstcr,  Z  II  85;  Leser  unter  espoine.'] 

7696)  spoiigia  und  *sponga,  -am  /'.  {anoYytu). 
Schwamm;  ital.  spugna,  sponga;  prov.  esponja, 
cipnvga:  frz.  i'ponge;  cat.  espmiga:  span.  ptg. 
esponja.  Vgl.  Ascoli,  AG  I  525  Anm.  5;  Grober, 
ALL  V  478. 

7697)  sponsalia  ».  7^'.  (.s/)on.s'H.9),  Verlobung;  frz. 
epOKsailles:  span,  esposagas,  e-'^ponsales :  ptg. 
esponsnlias.  esponsaes.    S.  *spDnsaIitium. 

7698)  *sp0iisalitlum  n.  (spon-ius),  Verlobung, 
Verlobnis,  Trauung;  ital.  sposalizio;  prov.  espn- 
salici-s:  span,  esponsaticio.     S.  sponsalTS. 

7699)  sponso,  -are  (Intens.  v.  spondere),  (sich) 
verloben,  verhciraten;  ital.  sj^osi  re;  prov.  e.sposar  : 
frz.  cpnuser;  span.  ptg.  esposar.  Vgl.  Dz  304 
sposo. 

7700)  sponsiis,  -um  m., 
dere),  Verlobter,  Verlobte, 
sposo,  .tj)0sa:   prov.  espoi 

epouse  (bedeutet  nur  „Gatte,  Gattin");  span,  ptj 
esposo,  esposa.    Vgl.  Dz  304  sposo. 

7701)  german.  sporo  (ahd.  -iporo),  Sporn,  PI. 
Sporen ;  ital.  sperone,  sprone,  dazu  das  Vb.  s/ieco- 

\nare.,  spronare:  prov.  e^pero-s ,  dazu  das  Verb 
\esperonar;  altfrz.  esperon ,  esporon ,  neufrz. 
iperon,  dazu  das  Vb.  eperonner:  altspan.  esporon: 
neuspan.  espolon  (daneben  espuera,  espuela),  dazu 
das  Vb.  espolear :  ptg.  espnrdo  (daneben  espora), 
dazu  das  Vb.  e.ij)orear.  Vgl.  Dz  303  speronf: 
Mackel  p.  33. 

7702)  spurta,  -am/".,  Kerb;  it a.\.  sporta;  span. 
espuerta:  ptg.  esporta. 

77031  sportella,  -am  f.  (Demin.  von  ."porta), 
Korbchen;  ital.  sportella,  Handkorbchen ;  {sportello, 
Thiirchen ,  gehort  wohl  nicht  hierher ,  sondern  ist 
Demin.  zu  sporto  ==  *exp>or\c]tum  f.  cxporrectum, 
Erker,  Vorbau);  span,  esportilla. 

7704)  sportula,  -am  /'.  (Demin.  v.  sporta),  Kiirb- 
chen,  Geschenk,  Sportel:  ital.  sportula ;  span.  ptg. 
esporlula. 

7705)  alts,  spra  (ndl.  spreeiJJf,  nM.spre),  Staar; 
davon  altfrz.  esprohon,  St.aar,  vgl.  Dz  575  s.  v.: 
Mackel  p.  33. 

7706)  dtsch.  spratzen,  spritzen,  spriitzen  = 
ital.  sprazzare,  sprizzare,  sbrizzare,  spruzzare, 
vgl.  Dz  402  sprazzare. 

7707)  dtsch.  *sprecken  (vgl.  mhd.  spreckel,  Hant- 
decken),  besprengen:  davon  vermutlieh  ital.  spre- 
care,  verschiitten,  verschwenden,   vgl.  Dz  403  s.  v. 

7708)  ahd.  spring^,  Fessel;  span,  esplinque, 
Falle  oder  Schlinge  zum  Vogelfang,  vgl.  Dz  449 
s.  v.;  Baist,  RF  I  114:  Mackel  p.  98. 

7709)  altdtsch.  springau,  springen;  ital.  sprin- 
gare,  mit  den  Fiifsen  zappeln  (davon  vielleicht 
spingarda  (aT*springarda,  Mauernbrecher,  =  span. 
espingarda,  kleine  Kanone|;  altfrz.  espringuer. 
springend  tanzen,  davon  espringuerie ,  espringale, 
ein  Tanz  [espringale  bedeutct  auch  eine  Wiirf- 
maschine);  neufrz.  espinguer;  vielleicht  gehort 
hierher  auch  span.  ptg.  hrincar,  tanzen,  spielen. 
vgl  Stonn,  R  V  173 ;  Baist,  Z  V  550,  s.  blinkan. 
Vgl.  Dz  304  springare:  Mackel  p.  100. 

7710)  dtsch.  springstock  ^  frz.  (volksetymolog. 
umgestaltct)  brin  d'estoc,  kurzer  Speer.  Vgl.  Dz 
533  s.  V. 

7711)  german.  Wurzel  sprow,  zerstieben,  spri"ilien; 
davon  altfrz.  esproher,  besprengen;  vielleicht  auch 
span,  espurriar.    Vgl.  Dz  575  s.  v.;  Mackel  p.  33. 


68:i 


JVi) 


77in  s|am|Miii 


tlS-l 


771^1  s|iuiua,  -am  /'.  u.  iilxl.  likdiu,  Soliuiini; 
it  111.  s^iuHiii,  scliiumii :  r  ii  iii.  .«/oiiHii ;  |ir<>  v.  rscuma; 
trt.  rcume :  cut.  >'.'<i'i(»i(i ;  h|iiiii.  ptK  csituma, 
enciiiiiii.     Vj;l    Di  2vS»i  .<c/(IMMi-i. 

77i:<i  >|>unio,  -itrp,  Kfliiuiiiifii:  itul.  spiimarf, 
schiiimarf :  ruin,  s/iiim  <ii  iif  <i ,'  frz.  rCHHicr; 
s|>,in.   pt»;-  rv'iim.ii-,  rs.iiwMr. 

77141  spflniOsiiH,  a,  uiii  (sjiiimu),  scliniimi);;  it»  I. 
.«/iHiimxi,  .<f/iii(»i(),»(>,  II.  (Ii'iii  oiit8|trorlioml  lUicli  in 
lion  lilirif^Mi  Siinu-lu'ii. 

7715>  Hpiirro, -are  (."V'MirMji),  vrriinroinigtMi;  itiil. 
ajmrc'irr:  rum.  spiirc  at  tit  ii. 

771(1)  spjtrriis,  a,  uiii,  si-liniutzig;  it»l.  spurco: 
rum.  .«;(iirc  (Shst.),  I'l.  spiirciiri,  Unflnt.  V'er);!. 
GnilHT.  ALL  V  47H. 

77l7i  spQto,  -are  (Intons  /ii  .<y)M<Te),  siM'ien,  ~ 
itnl.  sputarf. 

7718)  spatiiiii  II.  (npuerr),  S]icii'lu'l,  Auswurf,  = 
ital.  spu(o ;  siian.  ptp.  e.sputo. 

771t)i  |*squalido,  -iire  (s(iiialiilii.i};  duvon  nach 
ParoJi,  K  XVII  GG,  span,  estpdlar  (aus  *eiiqurilar, 
*e.icailiir,  •cvcd/iVir)  „t08ar  gli  animali,  quasi  spo- 
liaro  uu  animalo  del  suo  oruanionto".] 

7720)  squalTdiis  scil.  a^ur,  wiistor  Ackor,  = 
span,  escdiio,  Bracliacker,  vj,'l.  Dz  447  .<,  v. 

7721)  squaiiiS,  •am/'.,  Scbuppo;  ital.  A-gxania,' 
rura.  ftamd  (^bedoutet  nFasor");  span.  ptg. 
eacama. 

7722)  squamo,  -are  (sqiiamare),  scbuppen,  ab- 
scbuppeu;  ital.  squama  re;  rum.  scam  ai  at  a: 
span.  ptg.  escaiiiar. 

7723)  squamusus,  a,  uiil  (squama),  scbuppig; 
ital.  squamosa;  rum.  scamos;  span.  ptg.  escamuso. 

7724)  st!,  Intcrjekt.,  still!;  dem  lat.  Kyfo  ent- 
,s|iricbt  ital.  zitto;  rum.  cit ;  frz.  chut  (davon 
chuchoter,  fliistern,  chuchetcr,  zwitscbern);  span. 
c/ii<o,  chiton;  ptg.  chite,  chiton,  chitdo.  Vgl.  Dz 
347  zitto. 

7725)  stabQio,  -Ire  (stabilis),  fest  machen;  ital. 
slabilire,  davon  stabilimentn,  Festsotzung,  Stiftung; 
prov.  establir,  davon  establimen-s,  Griindung;  frz. 
itablir,  fcstsetzen ,  erricliten ,  davlin  Hahlissemcnt, 
Anlage,  Niederlassung;  span,  establecer,  davon 
establecimiento ;  ptg.  estabelecer,  davon  estabeleci- 
mento.     Vgl.  Uz  578  Hablir. 

7726)  stabnis, -e,  festst«hend ;  ital.  «(a/<i7«;  frz. 
stable;  span,  estable;  ptg.  estabil,  estavel. 

7727)  stabTIitus,  -atom  f.  (stabilis),  Festigkeit; 
span,  eslabilidad;  \)tg.  estabilidaite,  estabelidade. 

7728)  stabulo,  -are  [stabulum),  stallen;  ital. 
■•^tabulare  nfare  stabbio,  porre  le  bestie  nello  stabbio", 
^ilabbiare  „sgravarsi  il  ventre  (delle  bestie),  conci- 
raare,  ingrassaro  un  terreno,  tenendori  fermo  quasi 
in  stalla  il  bestiame",  vgl.  Canello,  AG  III  360. 

7729)  stabulum  ».  (s(o),  Stall;  ital.  stabbio, 
Uunger;  rum.  staul.  Stall,  Schaferei;  frz.  etable, 
Stall;  span,  establo;  ptg.  estabulo.  Vgl.  Dz  306 
stallo;  Flecbia,  AG  II  368  n.  Ill  147;  Meyer,  Ntr. 
p.  137. 

7730)  st£dTilm  n.  (aTccthov),  ein  Langenmafs, 
Rennbahn;  ital.  stadio  (gel.  \V.);  staggio  (wohl 
V.  stare  neiigebildct,  gleicbsam  *staticum  =  frz. 
Hage),  Wobnung,  Aufentbalt,  vcrgleiche  Canello, 
AG  UI  347. 

7731)  german.  'stadjan,  zuni  Stehen  bringen; 
davon  ital.  staggire,  anbalten,  liemmen,  mit  Be- 
scblag  belegen,  dazii  d,is  Sbst.  staggina,  Bescblag- 
nahme.  Vgl.  Storm,  K  V  167;  l)z  403  staggire 
stellte  abd.  stdtigun  oder  station  als  Grund- 
wort  aiif. 


7732)  iniltvludl.  Ntai-dc,  slj^e,  Sliit/.r .  lliilfr; 
ilaviin  fr/..  ilai,  «tjirkrs  Tiiii  /.iiiii  iliiUoii  drs  ManloK, 
etiiie,  Stiit/.o,  itaijrr,  Htiitzfii;  span,  rslag.  Stag; 
ptg.  esleio,  Stiit/.o,  Stiilzbalkoii.    Vgl.  D/,  578  tslni. 

773:ii  *til&trnivo,  -are  (slagnum.  ill  dor  Hudtg. 
miiglicborwoiso  vmn  gi'rinaii.  sluiign,  Stango,  liarro, 
bfoiiilliirst,  vgl.  Haiiqiiior,  K  VI  4521,  dxn  Lauf  di>R 
Wu.'isi-rs  bommoii.  Htauoii,  ntopfcn  (ini  Ital.  u.  Ptg, 
in  iibertragmcr  llodtg.  „iiiatt  niacluMi,  onnildcii, 
crmatUMi");  ital.  staiicarr,  matt  niavbeii,  davon 
das  Adj.  staiico,  malt,  niiidc  (mann  stmica,  gleicb- 
sam die  inatti',  srbwaclio  d.  b.  dii'  linku  Hand); 
ruin,  staiig.  link;  prov.  rslainar,  staucii,  davun 
estiinc-s,  stilluK,  ziini  Stolicn  gobraolitt'S  (iowiissor, 
Tcitdi,  auib  Adj.  mit  diT  Bciitg.  Htill  stobcnd ;  frz. 
ilatirhcr,  stilluii,  staiicn,  dazii  (?)  ilas  Sl>8t.  Hang, 
Toidi  (altfrz  ain-li  Adj.  cstanc,  matt) ;  s  p  an.  cstancar, 
stauon,  dazii  die  Sbsttvo  cstanque,  Toicb,  estanco, 
Aufentbalt  an  einoinOrte,  Niederlago;  ptg.  cstancar, 
staiicn,  dazii  cstanc»  u.  estanque,  Teicli  (auf^li  Adj. 
I  mit  dor  Bodtg.  „8till  stchend'';  nobon  estanque  auch 
tanque,  vgl.  span.  a((iMcar,  nuflialtcn,  prov.  cat, 
<(i»ic(ic,  stopfon).  Vgl.  Dz  306  stancarc;  Griibcr, 
ALL  V  47!»  (liior  zuorst  das  ricbtigo  Grundwort). 
S.  aiicb  stugmim  u.  stanga. 

7734)  stiiguo,  -are  (vgl.  ROnscb,  RF  II  467), 
stauen ;  ital.  stagnare,  beminen;  cat.  estanyar: 
span,  restdiiar.  Vgl.  Dz  306  slancure;  Griiber, 
ALL  V  47!». 

7735)  1.  stagnura  n.,  Toicb;  ital.  stagno ;  sard. 
istagnu;  prov.  estanh-s;  (frz.  Hung):  cat.  estany; 
span,  cstano ;  ptg.  estauho,  rubiger  See  (daneben 
estanhada).  Vgl.  Dz  306  stancare;  (irobcr,  ALL 
V  479.    S.  auch  stagnicu. 

7736)  2.  stagiium  n.  (scbriftlatein.  gewolinlich 
stannum  goschricbcn),  Zinn;  ital.  stagno;  sard. 
istagnu;  prov.  estanhs;  frz.  Main,  tain;  cat. 
estanh;  span,  eslaiio;  ptg.  estanho.  Vgl.  Griiber, 
ALL  V  478;  Flecbia,  AG  III  147;  Dz  305  stagno. 

7737)  altnfriink.  *staka,  Pfabl ;  ital.  stacca; 
prov.  estaca:  altfrz.  estaque,  estache;  span.  ptg. 
estaca.     Vgl.  Dz  305  stacca;  Mackel  p.  41. 

7738)  german.  stall  m.,  Stall;  ital.  stalln,  stalla, 
Stall,  davon  stallune,  Ziicbthengst ;  prov.  altfrz. 
cital,  Aufoiithalt;  ineufrz.  ctalun,  Zuclitbengst); 
altspan.  estalo,  cstala,  Stall;  altptg.  stala.  Stall. 
Vgl.  Dz  306  stallo;  Mackel  p.  59. 

7739)  german.  stall  «.,  Gestell ;  prov.  eslal-s; 
altfrz.  eslal;  noufrz.  etal ,  Stand,  Ladentiscb, 
Fleiscbbank  (in  dicser  Bedtg.  aucb  Hau),  davon  das 
Vb.  Haler,  ausstellen,  zur  Scbau  stellon,  wovon 
wieder  itnlage,  Sehaustellung,  Auslage.  Vgl.  Dz  306 
stcdlo;  Mackel  p.  59. 

7740)  [*stSllatieum  n.  (stall)  =  i  t  a  1.  stallatico, 
Diinger,  stallaggio,  Stallmiete,  vcrglciclie  Canelbi, 
AG  m  348.] 

7741)  [*stSIIo,  -unem  m.  (stall),  Stalibengst, 
Zucbtbengst;  ital.  Stallone;  frz.  ctalon.  VgL  Dz 
306  stallo.] 

7742)  [*stameiitiim  n.  (stare).  Stand,  =  span, 
estamento,  Standcversamnilung,  estamicnto,Zusland. 
Davon  vielleicht  das  in  Belgien  iibliche  frz.  Wort 
estaminet,  Bienvirtscbafl,  obwold  Scbeler  im  Diet, 
s.  V.  sicli  dagt'gen  ausspricbt.] 

7743)  staminejis,  a,  um  {stamen),  voll  Faden, 
faserig ;  ital.  stamigno,  Siebtuch ;  prov.  estamenha  ; 
frz.  etamine;  span,  estameila;  ptg.  estamenha. 
Vgl.  Dz  306  stamigno. 

7744)  german.  stampOn,  stampfen;  ital.  stam- 
pare,  tioten,   dnirken,    ])res8en,  driicken,  dazii  das 


685 


7745)  stang:a 


7770)  stilhi 


686 


Vbsbst.  stamjHi ,  Prcsse  (zu  stampare  gehort  wohl  | 
aiich  stampella  „bastone  per  ref^crsi  in  gambe,  ' 
gruccia",  vgl.  Caii,  St.  593):  sard,  slamjuii,  durch- 
lochern;  prov.  estampar,  ilrucken,  pressen:  frz. 
Hamper;  span.  ptg.  estampar,  dazu  das  Vbsbst. 
estampa,  Kupferstich  (frz.  estampe).  Vgl.  Dz  306 
stampare;  Mackel  p.  72.  —  Vielleicht  gehort  hier- 
lier  audi  prov.  estampir.  rauschen,  ertonen,  davon 
e^tampida ,  Larm,  Zaiik,  auch  Bezeichnung  eincr 
Licdergattung  (ganz  ahnliche  Bedeutungen  hat 
ital.  stampita):  altfrz.  estampir,  woven  estampie 
=  estampida;  cat.  estatiipir ,  getriebene  Arbeit 
verfertigen  (gleiehsam  Beulen  schlagen);  span.  ptg. 
estampido,  hcftiges  Gerausch,  Kraeh,  Knall.  Vgl. 
Dz  576  eMampie;  Mackel  p.  72. 

7745)  ahd.  stanga ,  Stangc;  ital.  rtr.  stanga, 
Stange,  Ricgel:  rum.  stanga;  frz.  etangiies  (PI.), 
Gestange,  Zange;  staiigue,  Ankerstangc.  Vgl.  Dz 
307  stanga.  —  [Bauquier,  R  VI  452,  wollte  auch 
die  oben  unter  stagnico  bchandelte  Wortsippe  auf 
stanga  zuruckfuhren,  und  cr  diirfte  mindestens  in- 
sofem  Recht  haben ,  als  das  german.  Wort  die 
Bedtg.  der  ronianischen  bceinflufst  zu  haben  scheint.] 

stSnniim  s.  2.  stagrnum. 
stans  pertiea  s.  stans  pertieS. 

7746)  'stantia,  -am  /'.  [stare),  der  Ort,  wo  man 
steht,  Aufenthaltsort;  ital.  stanza,  Aufenthalt, 
VVohnung,  Zimmer;  prov.  estansa,  Stellung,  Lage; 
frz.  etance,  Stiitze,  daneben  etani^on ;  span.  ptg. 
estancia,  Aufenthaltsort,  Zimmer.  Vergl.  Dz  307 
stanza. 

mi)  [*stantifica ,  -am  f.  (Bedeutung?)  soil 
nach  Baist,  Z  V  243,  das  Grundwort  sein  zu  span. 
estantigiia,  Gespenst;  gewohnlich  setzt  man  das 
Wort  =  statua  antiqua  an.J 

7748)  ndl.  stapel,  Stapelplatz;  dav.  (?)  frz.  ctape, 
Warenniederlage,  vgl.  Dz  579  s.  t. 

7749)  ahd.  stapho,  staffo,  Tritt:  davon  ital. 
(auch  rtr.)  staff  a,  Steigbiigel ,  davon  das  Demin. 
staff'etta  (=  irz.  estafette,  span,  estaf'eta),  Sehnell- 
rciter,  Eilbote .  eigentl.  wohl  ein  Reiter,  der,  wcil 
er  eilen  mufs,  nirgends  auf  seinem  Wege  absteigt, 
sondern  in  den  Biigeln  bleibt;  eine  weitere  Ab- 
leitung  von  staffa  ist  stnl'/ile,  Bugelrieraen,  davon 
.■^taffilare,  mit  Rieraen  peitschen,  staffilata,  Hieb; 
frz.  estafilade.  Schmarre.     Vgl.  Dz  403  stafj'a. 

7750)  *statienm  n.  {stare),  Ort,  an  dem  man 
steht,  Standraum;  ital.  staggio,  Aufenthalt,  Woh- 
nung,  Stockwerk,  Stange;  prov.  estatge-s  (danehea 
estatga) ;  frz.  etoge.  Vergleiche  Dz  305  staggio : 
Grober,  ALL  V  479. 

77511  statio,  -onem  /'.  (.stare),  Standort,  Haltort; 
ital.  stazione,  Wohnung,  Statte,  Aufenthalt,  Halt- 
ort, davon  das  Vb.  stazionarc,  stagionc  (bestimmte, 
feststehende,  regelmafsig  eintretende  Zeiti,  Jahres- 
zeit,  davon  das  Vb.  stagionare,  zeitigeu,  zur  Reife 
bringen.  vgl.  Canello,  AG  III  343;  (nichts  zu  schaffeu 
mit  stagione  hat  trotz  gleicher  Bedtg.  irz.  saison; 
span,  sazon ;  ptg.  sazdo  =  *satio)iim,  Saatzeit»; 
frz.  station  igel.  Wort);  span,  estacion.  Haltort, 
Zttstand,  Tages-  u.  Jahreszeit;  ptg.  e-^tarao.  Vgl. 
Dz  305  stagione. 

7752)  statua,  -am  /.  {stattio),  Standbild,  Bild- 
saule;  ital.  slatua  ;  f  rz  statue:  span.  ptg.  estatua. 

7753J  [*statuo,  -are  (fur  slatueret  soil  nach 
Bartsch,  Z  II  308,  das  Grundwort  sein  zu  dem  von 
Diez  576  «.  v.  unerklart  gelassenen  prov.  estalcar, 
geschehen,  sich  ereignen,  aber  sowohl  lautlich  als 
auch  begrifflioh  ist  diese  Ableitung  unhaltbar;  eher 
mag  man  german.  ^trll  in   «ior  Bedtg.  .,StelIe-  als 


Grundwort  annehmen,  oin  Adj.  *sta}liu,  *stallica 
„an  der  Stelle  befindlich"  wiirde  dann  dazwischcn 
liegen.] 

7754)  statura,  -am  f.  (stare),  Leibesgrofsc ,  Ge- 
stalt;  ital.  statnra;  frz.  stature:  span.  ptg. 
estatura. 

7755)  status,  -um  hi.  (stare),  Stand,  Zustand 
(im  Roman,  auch  Staat) ;  ital.  stato;  prov.  estat-z; 
frz.  etat ;  span.  ptg.  estato. 

7756)  altnfrank.  *stanp-  (ahd.  stouf,  Becher,  altn. 
stauj),  ags.  steap)  =  altfrz.  *estou,  esteu,  Becher. 
Vgl.  Mackel  p.  119. 

7757)  dtsch.  steinbock,  Steinbock;  ital.  stan- 
hecco:  rtr.  statnbuoch :  altfrz.  himc-estain;  ygl. 
Dz  403  stambecco:  Delbouille,  R  XVII  598. 

stek  s.  stik. 

7758  Stella  u.  'stela,  -am  f.,  Stern;  ital.  stella 
(mundartlich  streUa,  strela,  vgl.  Flechia,  AG  111  152); 
sard,  istelia:  sici).  stidda:  rum.  sti;  r ti.  steila; 
prov.  estela;  altfrz.  esteile;  neufrz.  ctoile ;  cat. 
estela:  span.  ptg.  estrcUa.  Vergleiche  Grober, 
ALL  V  479. 

7759)  [*8tellio,  -ire  (stella)^ rum.  stelesc  ii  it  i, 
funkeln.j 

7760)  ags.  stedrbord,  Steuerbord ;  f  r  z.  stribord, 
rechte  Seite  des  Schiffes;  span,  estribord.  Vgl. 
Dz  681  stribord. 

7761)  sterciis,  -oris  ».,  Mist;  ital.  stereo:  sard. 
istercii;  span,  estiercol :  ptg.  esterco.  Vgl.  Grober, 
ALL  V  480. 

7762)  [*steniax ,  -acem  (stertto) ,  zu  Boden 
werfend:  davon  nach  Cai.x,  St.  587  und  594,  ital. 
starnnzzare,  sparnazzare  (angeglichen  an  spargere), 
Erde  aufwerben ,  aufstieben  lassen ,  verschiitten, 
starnacchiarsi,  sich  zu  Boden  werfen.] 

7763)  [*sternita,  -am  /'.  {sterno);  davon  nach 
Caix,  St.  597,  ital.  sterta  ^disteso  del  grano  sull' 
aja",  vgl.  nermann,  efer/ii'r  .i.'tendre  la  litierc  des 
bestiaux".] 

7764)  sterno,  strari,  stratum,  stemere,  hin- 
breiten,  hinstreuen  ;  davon  vielleicht  prov.  e»(ec«-s, 
esteriia,  Weg,  Spur,  wovoii  wieier  esternar,  verfolgcn, 
vgl.  Scheler  im  Anhang  zu  Dz  794.  Diez  576  s.  v. 
liefs  das  Wort  unerklart. 

7765 1  sternuto,  -are  (Frequ.  v.  sternere),  niesen; 
ital.  stenmtare,  starntttare;  rum.  stdrnut  ai  at  a; 
prov.  estornudar ,  stornudar,  estranidar ;  frz. 
eternuer;  cat.  esternudar ;  span,  esfocniirfar;  (ptg. 
espirrar.  Wort  unbekannter  Herkunft;  an  spirare 
odcr  exspirare  zu  denkeu,  liegt  nahe,  das  richtige 
Grundwort  diirfte  indessen  damit  nicht  gefunden 
sein). 

7766)  ahd.  stiga,  Stiege;  itaL  stia.  Huhner- 
stiege,  vgl.  Dz  403  stia :  Canello,  AG  lU  376,  leit«te 
stia  V.  stivare  =  stipare  (s.  d.)  ab. 

7767)  *stIgo,  -are,  antreiben,  =  itaL  stigare, 
daneben  instigare,  vgl.  Grober,  ALL  V  480. 

7768)  ahd.  stihhil,  Stachel;  davon  vieU.  altfrz. 
esteil,  Pfahl,  vgl.  Dz  576  s.  r. 

77691  german.  Wurzel  stik,  stek,  stechen;  davon 
ital.  stecco  (—  ahd.  steccho,  stehho,  s.  Kluge  unter 
jStechen"),  Dorn,  stecca ,  Stab,  Scheit,  stecchire. 
(zum  Stab  werden),  vertrocknen,  stccchetto,  kleines, 
spitzes  Holzchen,  ■■stecchetta,  Stabchen,  vgl.  Canello, 
AG  III  364;  altfrz.  cstiqiier,  estequer,  eslichier, 
stecken,  stechen;  neufrz.  etiquette,  angestecktes 
Zettelchen  {henneg.  estiquete,  zugespitztes  Holzchen). 
Vgl.  Dz  403  stecco  n.  579  etiquette. 

7770)  sttlla,  -am  /'..  Tmpfen,  =  ital.  .•itilln. 


h.S7 


r7l)  NlilliKin 


r7!ll)  stoutili 


(i,S,S 


7771)  i'stllliirla  (nlillii,  utiriii)  —  r  ii  in.  sdrn/ic, 

777J1  nIiII».  -«rr,  Inipffii,  •-•  ilnl,  utillmr. 

777;!  stilus,  -mil  »«.  (iirrAo,!,  Stiol,  (iriffol, 
S<-lii\>il>VMiM';  It. 1 1,  ilfh,  Slii'l.  xtilii.  Holcli  (ilnzu 
>las  Ki'iiiiii.  !.t>leUii).  */i/.i.  CrilTi'l.  S.liroil.iirf.  vd. 
(«iicllo,  Ai;  III  82ll;  frx.  vfr/Zr ,  Kpaii.  jitj;.  <*7i/i). 

77744  stimttlfis,  •iini  in..  SIjk'Iu'I:  i tiil.  .Wiimo/o, 
(iniiliilartlhli  slomM,  slnmhrl ,  alniiihin);  ruin. 
^Iriiniiir:  R|iiin.  yif:.  fstiiiiiiln. 

Stini'illii  li.  srintillik. 

7i75>  stiiiffCin,  -i-rc,   ;iiisli)S(<lii>ii:   ital.  stiniiuo 

>(r"-i    siktild    .-Iniiiiiirr.    mm.    itliiig  slinsri  siins 

Ttr.  ■•Iriifchrr:  yrov.  estmh  c.ilris  (esienli?) 

'     u.    eslriitlri- :    frz.    i-teiiis    rtfii/nis    rlrint 

■  :    (.•ipaii.   pt^,'.  crlitiqiiir).     Vcr^.  (Jriibpr, 

All.  V  4S»t. 

777iii  {*slipS,  •am  /'.  (fiir  *aM/«i  von  sttjmre); 
ill!  I.  ,vfir<i.  siniild,  I'flujrstcns  ^.v<l^•(^  solirint  lA'hn- 
wurt  «u  soin.  .«/i/«i,  Ucisifr,  dap'ficn  i-st  =  ♦»ti/j(i 
V.  .sliparr);  sanl.  iftcva:  noiiprov.  estei'o;  cat. 
span.  pt>;.  eftrvii,  Pfliigstcrz,  cine  Stango  zum 
ZiisaniniiMipri'ssrn  ilcr  Scliifl8laihin|.r.  Vgl.  Griibor, 
AM.  V  480.     S.  audi  ^sti|>o  u.  stipalS.] 

77771  stipiitiis,  a,  uiii  {slijiare),  uiujrebeu,  uni- 
riii'.'t ;  ilavon  nacli  l)z  414  .v.  v.  span,  ucipado, 
.liilit,  fcst.  vgl.  jeduch  Baist,  Z  IX   146. 

7778)  stiiM>,  -aro,  zusauiinenliiiufon ;  i  t  a  1.  stiaiie, 
/.usanimonstopfiMi,  slim.  Ballast,  stipare,  stopren, 
(litlitmailicn,  vorsoliliefscn.  vj,'!.  C^uullu,  AU  ILI  376; 
frz.  cvd'eir,  cstitc;  span.  pt;;.  isliiiii;  cin  Si^liiff 
behuleii,  iw/irn,  Paekuug;  vielleieht  geliort  liierlicr 
auoh  cat.  e.stimbarse  „rii>uipir8i'*,  verfjleicbe  Parodi, 
K  XVII  67:  span,  enlihar,  stiitzcn,  intibo,  StQtze. 
Vf,'|.  I)z  307  stivare  u.  446  entiho;  C.  Michaelis, 
.St.  p.  247;  Fiirster.  Z  I  560;  Baist,  Z  V  551  und 
55;i.     S.  unten  striepe. 

7J79)  stipiila  iiii.i  stiipiila  (vgl.  Ronsch,  Jabrb. 
XIV  341),  -aiu  /'.,  Stoppel;  ital.  atoppia;  sard. 
hliila;  rtr.  atiibla,  .v(m/(i:  prov.  catobla:  altfrz. 
estoblf,  e.stouble,  ex(nule,  isteiile  (Mackol  p.  24  ist 
1,'onoigt,  *stuppiila  fiir  urgerman.  zn  baltcn  und 
als  Grundwort  von  eslobia,  estnble  cU-  anznselien): 
neufrz.  cteulc:  (Span.  riii>triiJo,  wobl  von  raslnim, 
Uackc:  j)tg.  ra.--tolho,  leKlulho,  «obi  ebenfalls  von 
iiistriim  niit  Angleicbung  an  retilure).  Vgl.  Dz  308 
xtoppia:  Grober.  ALL  V  481.  —  Auf  .tlipuld  fiir 
stipiild  V.  *.'iti]ia  boruht  ital.  .itevoki ,  ste<iola, 
Pting.sterz,  vgl.  Canello,  Kiv.  di  fil.  rom.  I  212, 
u.  Cai.x,  St.  595.  —  Aus  dem  noruiann.  itieule 
==-  atipuhi  entspraug  uacb  Littri'  (untor  itioler)  das 
N  b.  .-'cticiiler,  zu  Stroh  werden,  woraus  wicder 
neufrz.  itioler,  welk  werden. 

77801  stiria,  -am  /".,  Eiszapfcn;  davon  nach  Dz 
438  das  gleicbbcdeutende  span,  ten  ion,  vergleichc 
dagegen  Bai.-;t,  Z  VII  634,  welcher,  auf  die  Neben- 
form  ccucerrion  sich  berufend,  bask,  cincerria, 
cinzarria,  SchoUc  (^  span,  cencerro)  als  Grund- 
wort ansetzt. 

7781)  stirps,  stirpem  /'.,  Baumstamm,  Baum- 
wurzel,  Strunk  u  dgl.;  ital.  uterpe,  sterpo  „ramo- 
scello  mal  vivo",  stirpe  nrazza",  dazu  das  Verb 
slerpare,  ausrcifsen,  vgl.  Canello,  AG  III  822:  rtr. 
sterp  u.  sterpa.  Rcisig,  Hagedornstrauoh ,  grobes 
Gras.  Vgl.  Grober,  ALL  V  480. 
stloppiis  s.  scloppus. 

77821  sto  (volkslat.  stao(,  steti,  statum,  stare, 
stchen;  ital.  slo  ■■•tetti  .slato  staic;  rum.  .ftau 
■stetei  u.  xtdtiii  stdt  u.  stiitul  ata;  rtr.  Pras.  sto 
etc.,  Inf.   star,  vgl.   Gartner  §   i;)3;   prov.   estar 


(I'rus.  Ind.  Sg.  1  istim);  nitfrz.  ciler  (PraH.  liul. 
Sg.  1  rstuis,  I'f.  r.v(((.s);  span,  entur  {Vr&n.  Ind. 
Sg.  I  rslni/);  ptg.  fslar  (Priis.  Ind.  Sg.  1  cxlou). 
Vgl.  (inib<«r.  ALL  V  478. 

7783)  iltsfh.  Mock;  ital.  slocco.  StorHdugon: 
Caix,  St.  64  list  vrrilruikt  fiir  63),  zii-lit  liierlier 
audi  .s'fHtriivii'c,  aiitreilicii,  wabrend  Diuz  405  s.  v. 
du8  Vorbum  vmi  .stiitzoi  aldeitete;  prov.'  altfrz. 
rjituf,  Ilaumstamm:  nuiifr/.  r'7oi',  Haumstamiu, 
<?«<(«•  I  Lulinwurt).  .Stofsdegen ;  vidloidil  goliort  liier- 
Ikt  audi  Hau  (lothr.  titainpte),  Sdiraubsloek,  vgl. 
Dz  305  slallo;  span.  ptg.  extoipie,  Stofsdegon. 
Vgl.  Dz  306  ,s/ci(<:h;  Markd  p.  35. 

7784)  stolidus,  a,  uiii,  lliiiridit;  ital.  .slulido; 
span.  ptg.  cs/d/i./o 

7785)  mild,  stull,  stullo;  davou  nacb  Caix,  SL  5!)9, 
ital.  stolh)  „asta  dd  pagliajo";  Canollo,  AG  111320, 
Botzto  irrlg  .slilu.s  als  (irundwort  an. 

7786)  german.  stolt-,  stolz,  =«  altfrz.  cstoiit, 
kiibn,  libermiitig.     Vgl.  Dz  677  *.  v. ;  Mackd  p.  35. 

7787)  NtuliiN,  •mil  m.  (orv/.oi),  Seefabrt,  Plotto 
(Heges.  2,  'J  p.  143,  1  W);  ital.  uliioh  (nidit 
stuulti,  wiu  bui  Diez  stcbl;,  Mannsdiaft:  nun.  stui, 
B'lotte;  prov.  extol-.s,  Flotte,  Ueer;  altcaL  estol, 
Flotte,  Heer;  a  It  span,  istut,  Mannscbaft,  Begloi- 
tung.     Vgl.  Dz  311  .■itnohi. 

7788)  stoiiiiichiis,  -uui  m.  (ozoftaxo^-),  Magon; 
ital.  .s/oHKitv);  rum.  {•tdniadi;  prov.  frz.  culomac ; 
span.  ptg.  estoiiKiijo:  iiberall  nur  gel.  W. 

7789)  ndl.  stomp,  stuinpf;  davon  frz.  estompc, 
^\'isdler,  dazu  ilas  Vb.  estoiiiper,  mit  doni  Wischor 
zciehnen,  schattieren,  vgl.  Sclider  im  Diet.  n.  v. 

7790)  [*st6peo,  -ere  ist  das  vorauszusotzonde 
Grundwort  zu  rtr.  slovair,  iitiii;  miissen,  als  unpers. 
Vb.  es  ist  niitig,  vgl.  Gartner  g  194;  altfrz. 
estovoir,  unjiers.  Vb.,  Priis.  estuet,  es  ist  uijtig,  Pf. 
entut.  Dz  577  estocuir  stcllto  studere  als  Grund- 
wort auf.  was  weder  lautlich  noch  bogrilTlicb  be- 
friedigen  kann;  Toblor,  Ztsehr.  f.  vgl.  Spracbf. 
XXIIi  421,  erkliirtc  csluet  fiir  entstauden  aus  est 
ucs  =  est  op[u].s ;  Bebaghel,  Z  I  4G8,  bofiirwortcto 
Herleitung  voin  alid.  xluiii ,  urgerman.  utauen; 
Bartsch,  Z  II  307,  iiabui  *.'il(duere  f.  statuere  als 
Grundwort  an  und  liefs  daraus  zuniidist  estacoir 
(wobl  nur  als  Sbst.  in  dor  Bedtg.  „Gescbiift,  An- 
gelegenheit")  eutstelien ,  vergl.  dagegen  G.  Paris, 
K  VII  629;  Suehier,  Grundrifs  p.  636,  setzt  eslocoir 
=  stupere  an.  Uni  die  Aufstelluiig  eines  Grundwortcs 
stopete  kommt  man  nicht  lierum ,  u.  es  fragt  sicb 
nur,  ob  fiir  ein  derartiges  Verb  sicb  eiu  Anbaltc- 
punkt  im  Latein  linden  lasse.  Miiglidierweise  ist 
eiu  soldier  vorbandeii  in  dem  Sbst.  *Muppa  (f.  stiipa), 
Werg,  Stopfzeug;  *stdjjere  konnte  otwa  bedeutet 
liabeu  „vollgestopft  seiii,  genug  sein",  woraus  sich  die 
Bedtg.  „  niitig  sciu"  wolal  iinscbwer  gewinneu  liefse.] 

abd.  stopfuii  s.  *stuppa. 

7791)  [dtscb.  storch;  Caix,  St.  598,  fragt,  ob 
sich  davon  ital.  tiloko  „fagiano  nero"  ableiten  lasse. 
Gewifs  nicht.J 

7792)  store)! ,  -am  /'.,  gellochtene  Matte;  ital. 
stoja,  Matte;  frz.  store  (wobl  Lehnwort  aus  dem 
Engl.);  span,  eslera  (aus  estuera);  ptg.  esteira. 
Vgl.  Dz  308  stoja. 

7793)  [mlat.  storium  h.  (azoi.iov),  Flotte;  davon 
vieUeidit  altfrz.  estoirc  f.,  Flotte,  vgl.  Dz  311 
stuula;  Gue.ssard,  Bibl.  dc  I'Ecole  de  chart«s,  2iemo 
serie  II  315.] 

7794)  abd.  ""stoufili  (Deuiiii.  v.  .stiiuf.  Schale, 
Becher)=  i  t  a  X.storiyti,  stoviijlie,  -ia,  Kiicbeugescbirr, 
vgl.   Dz  404   .s.   v.;   Caix   dagegen,   St.  Gl,   stellt 


689 


77!)5)  stnl{,'os 


7818)  striguJa 


690 


Hestuilia  (v.  testa,  Scherbe)  als  Grumlwort  auf  u. 
diirfte  dainit  das  Richtige  getroffen  liabeii. 

7795)  strages,  -em  /'.,  Nicderlago,  Verniclitung; 
daroQ  vielleicht  span.  ptg.  estrago,  Vorheorung, 
Zerriittung,  dazu  das  Vb.  estraijar.  Par.idi  dagegen, 
K  W'\l  67,  setzt  fur  estragare  ein  *e.ctrahicaie 
als  Gnindwort  an.  C.  Micbaelis  hatte,  St.  287, 
Ursprung  aus  ea-travtigare  vermiitet,  vergleiclie  Dz 
450  »■.  V. 

7796)  ndfrank.  *strak  (ahd.  strach),  ausgestreckt, 
=  altfrz.  estrac,  hager,  sohnial,  vgl.  Dz  578  *■.  v.; 
Mackel  p.  41. 

7797)  *stranibus,  a,  urn  (=  strdbus,  ar^a/ioi, 
schielend  ?),  schief  gcdreht;  ital.  stramho,  schief- 
beinig,  davon  Mnnnliita,  Verkelirtheit,  strambotto, 
Name  einer  Licdergattung;  rum.  stramb,  verdreht, 
scbief;  prov.  estram]! .  nngereimt  (von  Liederu); 
span,  estrambosidad ,  das  Scbielen,  estrambote, 
Schweifvers,  Schweifstrophe ,  estrambotico ,  unge- 
reioit,  sonderbar  (auch  ptg.).  Vgl.  Dz  310  strambo; 
Grobor,  ALL  V  480. 

7798)  mhd.  stral,  Pfeil,  =  ital.  stralc,  Pfeil. 
vgl.  Dz  404  ^.  i\ 

7799)  dtsch.  strampelu ;  davon  vermutlich  ital. 
atrambeUare,  zerreifsen:  rtr.  Hramblir,  erschfittern. 
Vgl.  Dz  310  strambo,  wo  anch  ital.  stramba, 
Bioscnstrick,  hierber  gezogen  u.  mit  bair.  stremjifel, 
Wiede,  verglichen  wird,  aber  stramba  geliort  doch 
wohl  zu  *strambiis.  Da  iibrigcus  strampeln  erst  nhd. 
ist  (s.  Kliigo  .•>■.  v.),  so  erscheint  die  Ableituug  von 
strambellare  einigermafsen  bedenklich  (dafiir  txtre- 
mulare?). 

7800)  mil.  ahd.  strand  =  frz.  Hrain,  vgl.  Dz 
579  s.  K. 

7801)  strangalo,  -are  =  al tfrz.  etrainler,  neu- 
frz.  etrangler,  erwiirgen;  ptg.  cstrangular;  (span. 
cstrangol). 

7802)  german.  Wurzel  strap,  Ziehen  (vgl.  straff) ; 
davon  ital.  sirappare,  ziehen,  ausreifsen,  dazu  das 
Vbsbst.  strappata,  Kifs,  Ruck;  vun  strapparc  ab- 
geleitet  ist  strapaiiare,  (ausrenken),  mifshandeln, 
abplagen,  vgl.  Caix,  Riv.  di  fi).  roin.  II  175  u.  St.  62 
(Diez  388  hatte  strapazzare  von  iiazso  abgeleitet, 
s.  oben  unter  parzjan);  prov.  estrepar,  (heraus- 
ziehen),  vertilgen  (jedoch  lalst  sieh  hierfiir  sowie 
fiir  altfrz.  estreper  auch  exstirpare  als  Grundwort 
aufstellen);  altfrz.  estraper,  estreper,  Stoppeln 
abhauen ;  frz.  L'tra/ier.  Stoppeln  absicheln,  Hrape, 
Sichel  zum  Stoppelscbneiden,  cstrapasser,  strapasser 
(Lebnwort),  mifshandeln,  e:<trapade,  (Lehnwort),  das 
Ziehen;  span,  estrapada  (Lehnwort),  das  Ziehen, 
estrapazar,  mifshandeln.  Vgl.  Dz  404  strappare, 
578  estraper. 

7803)  strata,  -am  /'.  (sternere),  gepflasterte 
Strafse;  ital.  strada;  prov.  est rarfa,  davon  estca- 
dier-s,  gleichsam  *.-'tratarius,  Stral'senrauber ;  alt- 
frz. estree  (pik.  etri-e),  davon  estraier,  estraer, 
umherirrend,  verlassen,  vgl.  Scheler  im  Anhang  zu 
Dz  795,  estraiere,  herrenlos  gewordenes.  dem  Fiskus 
verfallenes  Gut;  span.  ptg.  estrada.  Vgl.  Dz  309 
strada. 

78041  stratum  n.  {sternere)  =  ital.  strata, 
erhohter  Sitz;  prov.  estrat-z,  estrd-s:  frz.  estrade 
(Lehnwort);  span.  ptg.  estrado. 

7805)  got.  straujan,  streuen,  (auf  den  Boden 
werfen,  hinstrecken) ;  da  v.  verrautl.  ital.  sdrajarsi, 
sich  der  Liinge  nach  hinstrecken,  vgl.  Dz  399  s.  v. 

7806i  ahd. streceliaii,  (zu  Boden)  strecken;  davon 
vermutlich  ital.  straccare,  abmatten ,  stracco,  er- 
sohopft;  prov.  estraciir,  estragiiar,  ermiiilen.  Vgl. 
Kiirting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


Dz  404  straccare;  Ulrich,  Z  IX  429,  setzto  straccare 
=•=  *extraccare,  *extracticare  an. 

7807)  streua  uud  *streiinii,  -am  /'.,  Neujahrs- 
geschenk;  ital.  strenna;  sard,  i.strina;  prov. 
estrena ;  frz.  rtrenne;  cat.  span,  estrena;  ptg. 
estreia.    Vgl.  Cirobcr,  .■VLL  V  480. 

7808)  german.  *strlbaii,  sich  abraiihen,  strobon; 
davon  vermutlicli  prov.  eslribar,  streiten,  kiimpfen; 
altfrz.  estrjffr,  dazu  das  Sbst.  estrif,  Streit.  Vgl. 
Kluge  unter  nStrebeu";  Mackel  p.  109. 

7809)  [ahd.  strich,  Strich,  Linio;  davon  vermut- 
lich ital.  striscia,  Streif,  strisciare,  streifen,  vgl. 
Dz  404  striscia.  Cai.\,  St.  63  (verdruckt  fiir  64), 
setzte  ein  *strigea,  *strigia  fiir  striga,  Strich,  Reihe, 
als  Grundwort  an  und  diirfte  damit  das  Richtige 
getroffen  haben.] 

7810)  german.  strick:  venez.  strica  ^eordonc": 
viell.  ist  von  strick  abzuleiten  auch  ital.  straccale 
„cigna,  arnese  di  corio  che  s'attacca  al  basto  c 
che  fascia  i  fianchi  della  bestia,  tirella",  vgl.  Cai.x, 
St.  602. 

7811)  dtsch.  stricken;  daraus  vermutlich  frz. 
etriquer,  zusaramenziehen  (davon  etriquet,  eine  Art 
Netz,  vgl.  Mackel  p.  144),  sowie  tricoter  (=  *es-tric- 
oter).  vgl.  Scheler  ira  Diet.  s.  v.  Die  iibrigen 
ronian.  Hauptsprachen  entbehren  eines  Verbums  fur 
den  Begriff  , stricken",  derselbe  wird  ausgedriickt 
ital.  fare  la  calza;  span,  trabajar  con  mallas, 
d  piinto  de  aguia  {medias  etc.);  ptg.  fazer  meia, 
trabalhar  a  ponto  de  malha.   Vgl.  Dz  692  tricoter. 

7812)  *strictio,  -are  (v.  strictus),  zusammen- 
ziehen,  eng  maclien;  ital.  strizzare ,  verongen, 
pressen;  altfrz.  estrecicr ;  ueufrz.  etrecii*,  retrecir. 
Vgl.  Dz  579  ctroit;  Grober,  ALL  V  481. 

7813)  strictus,  a,  um  (v.  stringere),  zusammcn- 
gezogen,  stramm  (im  Roman.  „eng");  ital.  stretto: 
rum.  strimt  (=  *strinctus),  davon  die  Verba 
strimtez  ai  at  a  und  strimtorez  ai  at  a,  driicken, 
drangen;  (auch  ital.  ist  *strinctus  als  strinto 
„aggiunto  per  lo  piii  di  vesti"  vorhanden,  vergleiche 
Canello,  AG  III  322);  prov.  estreit;  frz.  ctroit: 
span,  estrecho;  ptg.  estreito.    Vgl.  Dz  579  ctroit. 

7814)  strldiiliis,  a,  um,  zischend,  sehwirrend; 
ital.  stridulo.  Adj.,  strigolo  u.  strillo,  lautes  Ge- 
schrei,  dazu  die  Verba  striijolare  u.  strillare.  Vgl. 
Dz  404  strillo;  Canello.  AG  III  383  u.  405;  Griiber, 
ALL  V  481. 

7815)  1.  striga,  -am  /'.,  Strich,  Schwaden;  (ital. 
stri.fcia  =  *strigea  od.  *strigifi,  Streif.  strisciare, 
streifen,  s.  oben  untei  strich);  ptg.  estriga,  Flachs- 
strahne,  vgl.  Dz  450  s.  v. 

7816)  2.  sti-iga,  -am  f.,  Hoxe;  ital.  Strega 
(mundartlich  stria),  Hexe,  (daneben  stregona),  stre- 
gone,  Hexenmeister,  dazu  das  Vb.  stregare,  behexen; 
rum.  striga.  Hexe,  strigoiii,  Vampir;  ptg.  estria. 
Vgl.  Dz  310  Strega. 

strigilis  s.  *strigulo. 

7817)  *strigo,  -are  istriga),  behexen,  =  ital. 
stregare. 

7818)  *strTgiiIa,  -am  /'.  (fiir  strigilis),  Striegel ; 
ital.  striglid,  stregghia,  dazu  das  Vb.  stregliare; 
sard,  istriglia:  rtr.  streglia :  neuprov.  estriho; 
frz.  ctrille;  cat.  estrij-ol ;  span,  das  Sbst.  fehlt, 
dafiir  das  arab.  almohaza,  das  Vb.  estrillar  ist  im 
Altspan.  vorhanden  (nouspan.  dafiir  almohazar); 
raoglicherweise  ist  von  dem  Stamme  strig-  abgeleitet 
span,  estregar.  ahreiben,  vgl.  Baist,  Z  V  562  ^Diez 
147  frcgare  hielt  estregar  fiir  entstellt  aus  e.vfri- 
care;  Parodi,  R  XVII  67,  setzt  *e.v-tericare  von 
terere  als  Grundwort  an):   die  ptg.  .-Vusdriickc  fiir 


(>»! 


7819)  Mriki- 


7812)  stil|>|ii> 


t'.'.lL' 


,Slrio}^l"  «inil  /trofri  (—  fri.  Iirossf)  ii.  ulnio/in-a.  ' 
\i:\.  Di  3U)  slrrnrjhia;  <inilH<r,  AI,I.  V  481.  j 

781!)^  iifrank.  *Ktrlkr  inilicl.  sirichr)  ~.  altfr».  | 
rstriijiir,  Stni.hlioli.  v^;l.  M.i.ki-l  p.  Ufi. 

7820)  f^Tinnti.  Stniniii  strlnir-,  Ktn'iiir-,  stninir*« 
Strsiij; ;  ital.  .<(riri;;ii,  Sclmiirricini'ii,  ilav.m  slriti- 
ijarr,  zuKjiiniiirnricluMi;  spii  ii.  r<(ri»ii/ii( ,  f.ilrnxiuf. 
Soil,  Tau:  pt^.  tMrittca,  enlrinqur.  Soil,  ilnzii  duH 
Vb.  fMriKcnr.  drvlion.  Vj;!.  Di  310  strintja  w.  450 
tstrinqur. 

7821)  Mrinsro,  strinxi,  Ntrictuin,  NtrinirrTe, 
r.iiiuiiiinuMir.iolii'ii:  ital.  slrinijo  ".  Ktrhnio  utriiuii 
strftto  (II.  ■itrinto)  strintirre  mul  strit/nrrc:  «aril. 
uitriiiihrrr :  rum.  sinnii  stnnnri  striu.i  (ii.  utriiiU) 
siniitjr:  rlr.  slraiudschrr  (Part.  I'rat.  .s/rnM*),  vgl. 
Gartner  S  l'**  »■  1"2;  pro  v.  estrnih  est r fin  estrcit 
u.  extrech  eatrmlier:  frz.  rtreinn  clrei<)niii  Hnint 
rlreindrt:  oat.  eMrettt/rr ;  span,  extreiiir.  Vgl. 
l>i  679  r/rWiu/rf;  GrOWr.  ALL  V  481. 

7822)  );ernian.  Wurzol  strip,  strup,  stroifen; 
ilnvon  vonmitl.  pro  v.  exireiip-x.  rstre/i-x,  estriop-s, 
estriub-;j.  Stcijrbiigel  (vgL  dtscli.  xtricpc.  stripjK); 
altfrz.  estrifu,  eslriii,  cxtrie,  extrief,  niit  Suffix- 
vertausolmng  (vgl.  Tobler,  Jahrl).  XV  262,  G.  Paris, 
R  V  380;  Surhicr,  Z  I  430)  rstricr.  da/.u  das  Vb. 
(Uxestrirer.  aus  den  Biigeln  bringcn;  ncufrz.  etricr, 
Stoigbiigel,  davon  elriricrc,  Stoigbiigclriemen ;  cat. 
e.itrtb:  span,  estrihn,  Stoigbiigel,  (aiicb  „Strol)c- 
pfeiler",  in  letztorer  Bcdeutung  wohl  voni  geruian. 
*stril>aii ,  strcben) ,  dazu  das  Vb.  estribar,  sich 
stiitzen;  fitg.  extribo,  cstribcira,  cxtribar  etc.  VgL 
Baist,  Z  V  553;  Mackel  p.  127;  Scheler  im  Diet, 
unter  Hrier. 

7823)  stritto,  -are,  langsam  oinhergeiien :  davon 
nach  Caix.  St.  639,  ital.  tretticare  „camminaro  a 
gambe  largho  (juasi  baroollando".  Naber  aber  liegt 
es,  an  ahd.  trctan  zu  dcniien. 

7824)  strombus,  -um  »«.  (avQoii^og),  eine  Art 
gewundener  Schnecken;  davon  nach  Caix,  St.  608, 
ital.  strombola  ^arnese  da  scagliar  sassi,  ruota 
idraulica". 

7825)  ahd.  stropalon,  .stnippig  sem:  davon  nach 
Caix,  St.  606,  ital.  strnbik  „strano,  duro". 

7826)  stroppiis,  -nm  m.  (azooifoi),  Ricmen; 
ital.  stroppa,  Strippe,  stroppulo.  eine  Art  Tau; 
prov.  estrop-s :  frz.  etrope.  Tauring  fiir  das  Ruder; 
cat.  estrnp:  span,  extrovo.  Tau  an  der  Rolle;  ptg. 
estropo.  Ruderstrippe.  Vgl.  Dz  311  stroppolo; 
Grober,  ALL  V  481.  —  Viell.  gehen  auf  strOppus 
zuriick  die  Verbalsippen :  1.  ital.  xtroppiare  (= 
*siroppulare?),storpiare,  verst\immeln(die  urspriing- 
liche  Bedtg.  wiirde  dann  etwa  gewesen  sein  „ein 
Stuck  Leder  in  kleine  Rieraen  zerschneiden,  cs  da- 
durch  unansehnlieh  machen,  verhunzen"),  dazu  das 
Sbst.  stroppio,  Hindcrnis,  Hcmmung;  frz.  estropier 
(Lehnwort);  span.  ptg.  estropear.  S.  oben  extor- 
pido.  —  2.  ital.  stropicciare,  reiben,  anstreifen, 
strofinare,  reiben,  wischen,  dazu  die  Sbsttve  stro- 
piccio  u.  .strnjnccio,  Reibung,  strofitwccio,  Wisch- 
tncb,  vgl.  jedoch  strupf. 

7827)  strnes,  -em  /'.,  Haufen,  =  mm.  sdroae. 
*strugo  s.  *de.strugo. 

7828)  ahd.  strilhhon,  straucheln;  davon  ital. 
sdruUcare  (gleiclisani  *strudolare),  sdrucciolare, 
aret.  strucchiare.  strauclieln,  gleiten,  davon  das  Adj. 
sdrucciolo,  gleitend.  schliipfrig,  span,  esdriijulo; 
p  tg.  esdruxido.  Vgl.  Dz 399  sdrucciolo:  Caix,  St.  552. 

7829)  ahd.  strunzan,  abschneiden,  =  ital.  utron- 
zare,  beschneiden,  vgl.  Dz  404  s.  v. 

7830)  ndd.    strnnt    (hd.    *struvz),    Kot;     ital. 


sIrOHZo,  sirntuolii:  allfr/.  rslnml;  iioufrz.  itroii. 
Vgl.  Dz  4(M  .itrotKitrr. 

7H31)  dtjich.  Ntrupr,  ausgoraufloH  Znug  («lid. 
xtroiilhi,  ruiifen.  abstn-ifon);  davon  ital.  sinill». 
$trul<ilo.  pin  Haiifen  Lumpen,  vgl.  Dz  401  xliiifl'n. 
Caix.  St.  607,  leitet  von  stniffo  wicder  slriilniutrr, 
.«(ro/iiinrr,  Bcheuern,  Jili,  fiir  ilics  Vnrbum  liegt  iiber 
wohl   das  gr.   or(</Jv<i»-  niiher,  vgl.  nbeii  fxcflro. 

7832)  strilthTo,  •oiicm  111.  [(iriiovltltov),  Straufs; 
ital.  xiriic:»:  rum.  si  nil:  prov.  mlriic-ii,  extrus: 
frz.  autruchc  =  iirix  xtriilhio:  cat.  entrux;  span. 
nresirii:;  ptg    nhexiruc.     Vgl.  Dz  311  xtrmro. 

KtOche  s.  *KtQdio. 

7833)  ahil.  stiirchi,  Krusto,  Bowurf;  ital.  stiiccn, 
Gvps,  Stuck;  frz.  stiic:  span.  ptg.  estuco,  esliiqiu: 
Vgl.  Dz  311  stucco. 

7834)  [♦stfldio,  -are  (stndium),  1.  atiiilieron  ^^ 
ital.  xtiidifire  oU:.,  s.  unt^Mi  studiuili:  2.  surgsaiu 
aufbewahrcn  =  prov.  cxlujur,  davon  da.s  Sbst. 
cxtui-s,  Behiiltni.t,  in  wolchcm  etwas  sorgsam  auf- 
bewahrt  wird;  altfrz.  csliiiicr,  ciloiier,  dazu  das 
Sbst.  cstiii;  neufrz.  I'tiii ;  span,  esluche  (altspan. 
aueh  cstiii):  ptg.  estojar,  itazu  das  Sbst.  exlojo. 
Darf  man  dieso  von  Langonsiopen,  Herrig's  Arrhiv 
XXV,  aufgcstolltc  und  von  Canello,  AG  III  347, 
befiirwortoto  Abloitung  annehmon,  so  wiirde  span. 
cstiiche  u.  das  glciclibodcutende  ital.  astitcciu  fiir 
ein  deni  Prov.  entlchntes  Wort  zu  erachten  sein. 
Diez  30  astitccio  stellto  inhd.  stti<-he,  ahd.  *xtiichjn 
als  Grundwort  auf,  cbenso  Scheler  im  Diet.  s.  v. 
Ubor  die  dagcgon  zu  orhebonden  Bodenkon  vorgl. 
Mackel  p.  20.] 

7835)  studiosiis,  a,  nm  (studium),  eifrig,  bc- 
flissen;  ital.  stiidioso  etc. 

7836)  stadium  n.,  das  Bemiihen;  ital.  studio, 
Studium,  stoffgio  „carezza,  lusinga",  vgl.  Canello, 
AG  III  347;  prov.  cstudi-s,  dazu  das  Vb.  estuditir, 
estusiar:  frz.  elude,  dazu  das  Vb.  etudier;  span. 
estudio,  dazu  das  Vb.  estudiar:  ptg.  cstuilo,  dazu 
das  Vb.  estudar :  das  Sbst.  wie  das  Vb.  sind  iiberall 
nur  gelehrte  Wortc,  was  besonders  im  Prz.  deutlich 
wahmehmbar  ist.     S.  oben  *studTo. 

7837)  Irons  -f  ahd.  stulln,  Zeitpunkt,  Stunde; 
daraus  ital.  Ira-^iltdlo,  Zeitvertreib,  dazu  das  Vb. 
IrastuUare,  vgl.  Dz  407  s.  r.:  aus  Irnstullo,  bozw. 
*traslul{l)iA  entstand  nach  Storm,  R  V  185,  span. 
Herstulia,  tertiiUa,  Abendgescllschaft. 

7838)  stultiLs,  a,  uiii,  thiiricht,  =-=  ital.  stoUo. 

7839)  ahd.  standa,  Stunde;  altsard.  istunda, 
Zeitpunkt;  cat.  eslona.     Vgl.  Dz  407  trastuUo. 

7840)  ahd.  stang,  Stich;  davon  vielleicht  prov. 
estonc-s,  Stofs?     Vgl.  Dz  577  s.  v. 

7841)  ahd.  stnnk,  Gestank';  daVon  nach  Caix, 
St.  611,  ital.  stucco  .,8azio".  stucchevole  „sazievole", 
stuccare  ,,8aziare,  nauseare". 

7842)  stfippa,  -am  /".,  Werg  (otvutdj);  ital. 
stoppa,  Werg,  davon  das  Demin.  sloppiiio,  Docht, 
u.  das  Vb.  «(o;*2)(jre,  (mit  Worg)  voUstopfen;  sard. 
istuppa;  rum.  stupd;  rtr.  stuppa:  prov.  estopa; 
f  r  z.  etoupe,  dazu  das  Demin.  etoupin.  Stopsel,  u.  das 
Vb.  Houper :  cat.  estopa;  span.  ptg.  estopa,  dazu 
altspan.  das  Vb.  estopar.  Vgl.  Dz  308  stoppa; 
Grober.  ALL  V  481.  —  Darf  man  voraussetzen, 
dafs  ahd.  *xtopf'6n  =  stopfen  aus  *stuppare  ent- 
standen  ist,  welche  Annahme  Kluge  s.  v.  freilich 
fiir  bedenklich  erachtet,  so  wiirden  mittelbar  auf 
siappa  zuriickgehen :  1)  frz.  ctou/f'er ,  ersticken, 
eigentl.  also  vollstopfen,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.: 
Diez  334  leitet  das  Vb.  von  rv'fof  =  ital.  tufo, 
tuffo ,    Dunst,   Dampf,    ab,   wobei   aber  befremden 


iWK-i 


7S43)  stiirji) 


7878)  submergallus 


(jy4 


mufs,  dafs  ein  Sbst.  *loulf'e  im  Frz.  nicht  vorhauden 
ist.  2)  ital.  stotJ'a,  stotf'o,  Zeug,  Stoff  (das  Sbst. 
setzt  ein  Vb.  *stoffare,  stopfer),  voraus  und  mufs, 
wenn  dies  ricbtig,  urspriinglicb  Zeiig  zum  Ausstopfen 
von  lyochem  u.  dgl.  bedeutet  haben);  frz.  (ioff'e, 
dazii  das  Vb.  itoffer.  ausstaffioieu;  span,  estoja, 
daz»  das  Vb.  entof'ar,  durebniihen,  fiittern;  ptg. 
cstofa,  dazu  das  Vb.  cMofar,  fiittern,  steppen,  nnd 
das  Adj.  estofo,  voll.  Vgl.  Dz  307  stoffa:  Mackel 
1..  79. 
stupula  s.  stipulii. 

7843)  abd.  sturjo,  sturo,  Stijr;  ital.  storione; 
frz.  eiytounjeon;  span,  esturion;  ptg.  esturiao, 
esturjiio.     Vgl.  Dz  309  storione. 

7844)  abd.  «turiliugr,  junger  Krieger,  =  pro  v. 
estiirtetic,  Karapfer,  vgl.  Dz  578  s  .v.:  Mackel  p.  25. 

7845)  abd.  sturm,  Sturm;  ital.  stormo.  un- 
rubige  Bewegung,  Getiimmel,  Ziisammenlauf,  Hand- 
gemeuge.  dazu  das  VI).  stormire,  larmen ;  r  t  r.  durm. 
Sturm;  pro  v.  estorn-s,  entor-s,  Sturm,  Kampf,  dazu 
das  Verb  eslormir;  altfrz.  estor,  dazu  das  Verb 
estormir.  Vergl.  Dz  309  stormo;  Mackel  p.  21; 
Th.  p.  79. 

784G)  sturnus,  *sturnellus,  *sturninils,  -um  m., 
Staar ;  ital.  stoma,  stornello:  sard,  istrunellu; 
pro  v.  estoriielh-s ;  frz.  etourneaii;  cat.  estorneU; 
span,  estornino;  ptg.  estorninho.  Vgl.  Grijber, 
ALL  V  482. 

■  7847)  ndl.  staiiruian  (oder  mbd.  stuirman)  = 
altfrz.  estiirmau,  estirman,  Steuermaun  ,  vgl.  Dz 
578  esturmati;  Mackel  p.  112. 

7848)  dtscb.  stutz  (mnndartlicb  stotz),  ein  ab- 
gescbnittenes  Stuck,  Sturapf;  davon  vielleicht  ital. 
tosso,  ein  tiichtiges  Stiick  Brot,  tozzo  (Adj.),  dick 
u.  kurz;  span,  tocho,  grob,  plump,  dumm.  Vgl. 
Dz  406  tozzo  u.  492  tocho. 

stutzen  s.  stock. 

7849)  bask,  sua,  Feuer,  +  carra,  Flammc;  daraus 
nacb  Diez  (Larramendi)  488  s.  r.  cat.  span,  so- 
ciirrar,  versengen,  dazu  das  Vbsbst.  socarra,  Halb- 
liraten,  dann  mit  iibertragener  Bedtg.  Beti'ug,  List 
(womit  man  jem.  gleichsam  sengt),  vgl.  soflaina  = 
*suhflamma,  kleine  Flamme,  betriigeriscbe  Rede. 

7850)  suitTis,  -e,  lieblicb,  angenehm  ;  ital.  soave; 
]irov.  soau-s,  suait-s,  sanft,  sacbt,  ruhig;  altfrz. 
soef.  Vgl.  Grober,  ALL  V  482.  —  Zu  altfrz.  soef 
(indet  sicb  das  Sbst.  suatiime  (gleicbsam  *suavi- 
tume)i),  daneben  suatisme,  vgl.  Leser  p.  114. 

7851)  sub,  unter;  als  Prapos.  nur  erbalten,  und 
aucb  blofs  in  einem  sehr  eingescbrankten  Gebrauche, 
im  span,  so,  ptg.  sob,  soust  durch  subtus  verdriingt. 
In  weiterem  IJmfange  bat  sich  sub  als  Priifix  be- 
hauptet:  ital.  s«6-,  so-;  rum.  ««-;  prov.  so-,  se-; 
frz.  sou-,  se-;  span,  sub:,  su-,  so-,  sa-,  za-,  cha-, 
vgl.  C.  Micbaelis,  R  II  89;  ptg.  sub-,  sob-,  su-,  so-. 

7852 1  subactus,  a,  um  (Part.  Prat,  subiyere), 
durcbgearbeitet :  davon  ital.  .50pn((o,  soatto,  sovat- 
toJo,  starker  Riemen  (eigentlicb  durchgearbeitetes, 
gegerbtcs  Leder).    Vgl.  Dz  401  sovatto. 

7853)  [*subago, -are  (fursM6i'(?f)e),durcbarbeiten, 
kneten;  span,  sobar,  kneten;  ptg.  sovar,  vgl.  Dz 
488  sobar.] 

7854)  subbrdchla  «.  ph,  Acbselhoble;  (sard. 
su^rcu :   span.  ptg.  sobaco,  vgl.  Dz  430  barcar). 

7855)  [siibbullio,  -ire,  leicbt  aufscbaumen ;  davon 
vielleicbt  span.  zahuUir,  untertaucben ,  vgl.  Dz 
498  s.  v.:  vgl.  jedocb  C.  Micbaelis,  R  II  88,  u.  oben 
sepelio.] 

siibcoctus  s.  '*'semicoctas. 


7856)  I *sribi-oiifuudo ,  -are  =  rum.  sueu/und, 
acufund  ai  at  a.  untertaucben. | 

7857)  subdltus,  a,  um  (Part.  Priit.  v.  subdere), 
untertban;  ital.  suddito;  (rum.  sudit  [Lebnwort]); 
prov.  cat.  subdit;  span.  ptg.  sulidito. 

7858)  [*sribdTiiruum  =  ital.  soygiorno,  Auf- 
entbalt;  prov.  sojor[n]-s;  frz.  sejour;  altspan. 
sojornn.     Vgl  Dz  165  yinrno.] 

7859)  [*subella,  a,  um  (suber);  davon  nacb 
Bugge,  R  III  157,  frz.  semelle,  Sohle,  eigentlicb 
Korksoble,  vgl.  aber  oben  *sapa.] 

7860)  subeo,  li,  itum,  ire,  bcrangehen,  sicb 
einer  Sacbe  unterzieben;  (ital.  std)ire);  rum.  .smim 
suit  suit  sui,  steigen,  steigen  macben,  erhohen;  frz. 
subir,  erleiden,  dulden;  span.  ptg.  subir,  hinauf- 
gehen,  steigen,  in  die  Hijlie  bringen. 

7861)  suber  n.,  Kork,  =  ital.  sugliero,  vgl.  Dz 
405  s.  V. 

7862)  [*siibfano,  "siibhano,  -are  (dunkeln  Ur- 
sprungesi=  prov.  sofaiiar,  soanar,  verachtcn,  vgl. 
Fiirster,  Z  VI  110;  Diez  489  sosanar  stellte  fiir 
soanar  *subsannare  als  Grundwort  auf,  aber  Aus- 
fall  des  s  ist  unannebmbar.] 

7863)  *subfuudo,  -are  =  span,  zafondar  (alt- 
span,  safondar),  untertaucben;  ptg.  chafundar. 

7864)  sub  +  altnord.  heit  (s.  d.)  =  frz.  souhait, 
Wunscb ,  dazu  das  Vb.  souhaiter.  Vgl.  Dz  609 
Iiait;  Mackel  p.  117;  s.  oben  unter  belt. 

,7865)  *subilla,  -am  /'.  (fiir  subula),  Pfriemen, 
Meifsel;  span.  ptg.  sovela  laltspan.  sobiella), 
Tgl.  C.  Micbaelis,  Misc.  p.  157 ;  Parodi,  R  XVII  58, 
setzt  aucb  cat.  sivella,  civella  =  *subiUa  an,  sieb 
oben  nbula. 

7866)  subinde,  wiederbolt,  oft;  ital.  sovente; 
rtr.  saveiis;  prov.  sovent ;  frz.  souvent.  Vgl.  Dz 
301  sovente:  Grober,  ALL  V  482. 

7867)  subitaneus,  a,  um  (suhito),  plotzlicb,  = 
ptg.  subitdneo. 

7868)  *sribltanus,  a,  um  (subito),  schnell,  plotz- 
licb; prov.  sobtan-s;  frz.  soudain.  Vgl.  Dz  681 
soiidain:   Griiber,  ALL  V  482. 

7869)  1.  subito,  sogleicb,  =  ital.  subito  (aucb 
span.  ptg.). 

7870)  2.  siibTt«,  -are,  plotzlicb  erscbeinen,=  cat. 
sobtar,  eilen,  vgl.  Griiber,  ALL  V  482. 

7871)  subjeeto,  -are  (Intens.  v.  subjicere);  ital. 
suygettare,  soqyettare;  span,  sujetar;  p tg.  sujeitar. 

7872)  siibjeetns,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  subjicere), 
untenvorfen,  in  Rede  steliend ;  i  t  a  1.  sugyetto,  soyyetto ; 
prov.  subjet-z,  suget-s;  frz.  sujet;  span,  sugeto, 
sujeto:  ptg.  sujeito. 

7873)  sub  leoiie  ^  ital.  soUione,  „Zeit  der 
Hundstage,  well  die  Sonne  alsdann  im  Zeicben  des 
Lijwen  stebt",  Diez  401  s.  v. 

7874)  [*subleTTo,  -are,  erleicbtern;  frz.  soidager 
(fiir  *souleger,  angeglicben  an  soulacier  v.  solatium), 
erleicbtern,  trcisten;  span,  soliviar,  erleicbteni, 
aufbeben.     Vgl.  Dz  681  soulager.] 

7875)  sublica,  -am  /.,  Pfabl,  Balken ;  davon  nacb 
Caix,  St.  582,  ital.  (luceb.)  sovice  „8edile,  sostegno 
delle  botti". 

7876)  sublimis,  -e,  erbaben;  ital.  frz.  span, 
ptg.  sublime,  dazu  das  Vb.  ital.  suft^jmare;  span, 
ptg.  sublimar. 

siiblimo  s.  sublimis. 

7877)  [*siiblinguaneoIum  =  it  al.  scilinguagnolo 
,,filamento  sotto  la  lingua",  vgl.  Caix,  St.  539. J 

7878)  [*submergulius,  -um  m.  (s-ubmergere)  = 
span,  sotuorgtijo,  Taucher,  dazu  das  ^^).  somor- 
gujar,  untertaucben  (fiir  damit  identiscb  biilt  Parodi, 


l>t»5 


7879)  nUlinnortlo 


'!H)0)  RUbnnilo 


696 


K  XVII  72,  (In*  syiioiiyiiiK  sontnrmnjnt,  viclliMclit  |  iincli  Moyor,  Ntr.  p.  IH,  iliiroli  SuriixvortauxcliiinK 
mit  Aiiloliiiuii);  tin  i«o)nr -■  •(Mi»//irtrc  Vj;l.  I)/.  4S!)  fr».  soulirr,  Si'liiiii;  |{i>Mu>nlii>ri;  p.  Iftl  liiilto  ,im/)- 
soiHorijHJo.]  Iiiliirr  (v.  Inlun)   aU  tinmdwurl   iinp-Bot/.t ,    wuniiif 

787!l)  iSUblilicillo,  -ure  {mirarr);  iIhvoii  niirli  «clinii  ScIii'Iit  iiii  Dii'l,  liiiiKcwii-KiMi  liHtto.  Allor- 
HiijO;><,  U  IV  lltifi,  fr/..  similirr,  sinli  miitwilli);  diiiy»  wiril  ilnrrli  ilii'  «Itfr/,.  lAirm  Kollir  diumi  Ab- 
p<b«>r<ion,  si-milliiiit,  loltluift,  iiiinilii^,  ila/.ii  altfr/..  IcitiiiiK  bffiinvdrti't,  IiuIchsoii  kaiin  sollcr  =  mih- 
simillf ,  losiT  Slri'irli.  I>iiv.  ti7ti  siiiiillmit  Hollto  irliirr,  Soulier  alu>r  narli  D/,  312  suolit  nolnrium 
lias  Wiirt  vol»  kvmr.  sim  alilnitt'ii,   Tli.  p.   Ill   1»<-    8i>iii.| 

iiiorkt,  «lafH  <<iii  kyinr.  fim  iiiclil  vorliniuli'ii  Ki<i  uiul  78!I2|  Nilbti'rnkiiSOK  iiiiil  *Niib(«'rruinis,  a,  iiiii, 
Jaf»,  f«ll«  iiinii  Ix'i  oilier  kcUiMlicii  Abloituii»;  IpIcIIm'II  ,  iiiitcrinlisrli ;  i  t  a  I.  siilliridiii) ;  f  r/.,  sdiilrrrniii ; 
wullo,  sicli  tiiir  ilcr  kclt.  Staiiiiii  siciim  „Bii'li  liiii-iKpan.  .siilittrnimo,  siitiiiiiieo,  solirrdfii);  plj,'. 
n.  horbowojr)>ii"  ilarbii>ti'.|  \  soternweo. 

7880)  sQbinitto,  inisi,  inissiiin,  iiiitt^ro,  liorab-  7893)  i*Bflbt«Tro,  -ure,  bo-,  vprKnilicn ;  ilal. 
lagsiMi,  uiitorworfi'ii  otc. ;  ila\.  siwimellen-  (t\nnvhn\  .  sollerrar ;  pruv.  span.  piff.  .wifCivi)' (prov.  uiic.li 
SDtliimflterf):  nun.  siimelr:  fr/..  simmrltrf;  span.  [  nolcterrdr)  =  suhtiis  *ltir(tie.\ 


sometfr:    pt;;.    .iniiieltrr ,    siihniitlci'.      Wogim    il 
KIcxiou  B.  initto. 

7881)  I'silbiiiiisfo,  -arc  (imisca)  —  span.  ptg. 
cliamusair,  s.  ubcii  inilsea  lun  Schlusso.J 

78S21  I'sflbpiiU'o,  -lire  (iniliiis)  =  spun,  cha- 
pucar.  :iipu:<ir,:a)iiiiiiitir.  iintorlaiichcn,  V|.;l.  Scbolcr 
ira  Aiiban;;  zii  I)z  7(>8;  Marcliosini,  Stiidj  di  lil. 
roni.  II  11;  Dioz  43!)  .v.  r.  liels  das  Wort  micrklart 
u.  stellto  dassi'lbo  mit  dom  ^Icichbodoiitondon  oat. 
prov.  ciihiissar,  prov.  ncrabustar  zusammen.  Dieao 
Verba  sind  indcsson  nolil  von  *capiim  —  caput 
.ibznlcitcii.  vf^'l.  Parodi.  R  XVII  58.) 

7883)  subrado,  *-are  (f.  -ire),  von  iintcn  ajc 
.«.diabcn;  span,  ziirrar ,  gerbcn,  poitsohoii,  dai^i 
vioUcicht  altspau.  zurra,  span.  ptg.  ;orra,  Fuchs 
(woil  cr  ini  Sonimer  das  Haar  verliert),  liiJnsch, 
Z_X420,  leitcto  das  Wort,  Welches  aucb  „Hure" 
LeSouton  kann,  von  gricch.  i/'oipa,  Kratzo,  Riiiide, 
ab;  ptg.  xurrar.     Vgl.  l)z  .500  .surrar  und  zorra. 

7884)  [*subruito,  siirrupo,  -are  (rupcs),  einen 
Fclsen  untergrabon,  i.st  das  vermutliche  Grundwort 
zu  rum.  siirp  «i  at  a.  zerstoren.] 

7885)  subsaniio,  -arc,  verhohiien;  alt  span. 
sosanar,  verspottftn,  dazu  das  Bbst.  sonaria;  alt- 
ptg.  sostmo.     Vgl.  l)z  489  noxavar.     S.  siibfano. 

788G)  l*subscdu'0,  -arc  (Kaiisativ  zu  fuhsidere], 
sitzcn  niachen;  davon  nach  Storm,  R  V  184,  span. 
soseyar,  beruhigen,  bcsanftigen;  pig.  socegar.  Dazu 
das  Vbsbst.  itnl.  sussiegn,  gesetztes  W^escn ;  span. 
sosiego,  Ruhe,  Stille ,  Gelasscnheit;  ptg.  socego. 
Diez  489  sosegar  stellte  sul)aequare  als  Grund- 
wort auf.] 

7887)  substantia,  -am  f.  {substare) ,  Wesen; 
ital.  snstamia,  sustansia,  sostansa;  frz.  subntance 
etc.,  iibcrall  nur  gel.  W. 

7888)  substo,  -are,  Stand  balten;  ital.  snstare, 
hommen,  stillen,  beruhigen,  dazu  das  Vbsbst.  sosta, 


7894)  *siibtilio,  -are  (mihtili.i),  vor<llinnen,  vor- 
foincrn;    ital.    •mttigliare   (danebun    siitlUiizare 
*iiiititiliizarc} ;  rum.  sulilifz  ai  at  n  ;  prov.  sotilar; 
altfrz.    KiiiilitiUur ;    (noufrz.    suhtiliser ;    span. 
siililizar:  ptg.  illlllili^■ar  =  sulililizare). 

78951  sdbillls.  -e,  foin,  dlinii;  i  tal.  .so«i7c;  rum. 
.itihlirc;  prov.  siililil ;  altfrz.  sotil;  (noufrz.  subtil ; 
cat.  subtil:  s pan.  .sm(//;  p tg.  .smWi7).  Vgl.  Griibor, 
ALL  V  483. 

789G)  siibt'ilitas ,  -ateiii  f.  (sulitilis),  Feinheit; 
ital.  sottilita;  rum.  siib(iritate,  siib(ietate :  jirov. 
sotilctat-z;  ((rz.nubtiliter,  s  ]>  a.n.  suliliilad,  danobon 
sublilezza  =  *sublilitia;  ptg.  siilililidatle. 

7897)  [*KubtitiIlico, -are,  kitzcln ;  daraus  (dureli, 
'subtilliticare)  ital.  sulleticare,  kitzeln,  vgl.  I)z 
401  s.  v.;  Flechia,  AG  II  320  Anm.] 

7898)  siibtus  {sub),  unten;  ital.  xntto;  sard. 
subtu :  ram.  suht,  supt:  rir.sutt;  prov.  .so^z;  frz. 
sous;  cat.  sotz:  altspan.  altptg.  sotn.  Vgl.  I)z 
301  sotlo;  Griiber,  ALL  V  483. 

7899)  siibtus  -fsubalarls,  -e  (ala),  untor  den 
Achsoln  befindlicli;  davon  ru  ni.  .vK/^t.soard,  Achsol- 
hiihli'. 

7900)  subtiis  +  beccus  (s.  d.)  =  ital.  snltnbcccn, 
Si-lilat;  uiitcr  ilas  Kinn  ;  aus  dicsem  ital.  Worlo  cnt- 
stiiiid  vii'lli'icht  frz.  sobriquet,  Spottname,  das  dann 
al.sci  I'igoritlich  einen  vors))ottcndon  Sehlag,  Hohn- 
streich  bedeutcn  wiirdc,  vgl.  Buggo,  R  111  158; 
Diez  679  s.  v.  erkliirto  <laB  Wort  aus  .lot,  tiiiiriclit, 
+  briquet  =  i  t  a  1.  briechetto,  klciner  Esel  leigontl. 
wohl  kleiner  Spitzbube,  weil  I)emin.  v.  britr.n). 

7901)  subtiis  +  oculum;  davon  violloieht  ital. 
sottecco,  sottecchi  (venoz.  sotochio  =  .lott'  occliio), 
verstohlener  Weiae,  vgl.-  Dz  401  sottecco. 

7902)  siibtus  +  sulea;  daraus  vielleicht  rum. 
subtoaie,  die  Grundschwelle  oines  Gcbaudos. 

7903)  siibiila,  -am  /'.,  Pfriemen  u.  dgl. ;  ital. 


Stillstand;  prov.  ptg.  sostar,  einhalten,  dazu  das    subbia;  ruin,  suld;  (span.  ptg.  .loveln  =  *subilln) 


Vbsbst.  prov.  sosta.     Vgl.  Dz  300  sostare. 

7889)  [*siibsiipro,  -are,  das  Untere  nach  oben 
kehren;  span,  zozobrar,  Schiffbrueh  erleiden  und 
dgl.,  dazu  das  Vbsbst.  zo^o/jrn,  biiscr  Sturm, Drangsal. 
Vgl.  Dz  500  zozobrar.] 

7890)  ['siibtaniis,  a,  urn  {subttis),  unten  bofind- 
lich,  unterirdisch ;  \ta,\.  sottano,  darunter  befindlich, 
als  Sbst.  sottano  u.  sottana  {=  frz.  sniita»e,  span. 
sotatia,  ptg.  sotnina),  Untergewand,  vgL  Dz  301 
.lotto;  aufserdem  davon  vielleicht  dutch  Abfall  des 
tonlosen  Prafixes  ital.  rtr.  tana,  Hijhle  wilder 
Tiere  (vgl.  comask.  trana,  Hohle,  =  *subterrana); 
audi  frz.  taiiiere  ist  wohl  =  *subtanaria  anzusotzen. 


Vgl.  Dz  405  suhbia. 

siib  -f  umbra  s.  subumbro. 

7904)  subiimbro,  -are,  beschatten  (iibfr  das 
Vorkommen  des  Verbuins  vgl.  Ronsoh,  Z  III  104i; 
davon  das  Vbsbst.  cat.  span.  ptg.  somhra,  Schatten 
(das  Verbum  findet  sich  nur  iin  Prov.:  sotznmbrar 
=  subtus  umhrare,  iin  Dialekt  des  Dauphini'  solom- 
brar,  wozu  das  Adj.  souloumbrous:  altsi)an.  ist 
neben  somhra  audi  .iolond)ra  vorhanden,  vermutlich 
beruhen  diose  Bildungen  auf  antonynier  Aniehnung 
an  sol:  Schatten  vor  der  Sonne);  von  smnbra  span. 
soml)rero  (altspan.  audi  solomhrero),  ptg.  som- 
breirn,  Schattcnspendcr,  Hut.  Sonnonschirin.  Iliorher 


altfrz.  taimiiere,  tesniere  (gleichsam   taissonniire,   gohiirt  endlich  wohl  audi  frz.  sombre,  diister  (vgl. 
Dachshiihle),    wiirdc    dann    als    volksetymologische  j  altfrz.   cssnnd>rc,   sdiattiger  Ort).     Vergl.  Dz   488 
Umbildung  anzusehen  sein.     Vgl.  Dz  405  tana.\       somlna.     Cber  frz.  sombrer  s.  unten  sumbla. 
7891)  l*siibtelare  w.  (v.  .sKWe/,  Fiifsbiihlo);  davon  I      7905)  | ''«iibiiiulo ,    -are    (unda),    untertauchen ; 


<!97 


7906)  sabv8rsQs 


7934)  se 


698 


frz.  sonder,  (das  Senkblei  in  das  Meer)  tauchen, 
dazu  dasVbsbst.  sonrh;  Senkblei;  span,  ptg.sondar, 
dazu  das  Vbsbst.  xomla.     Vgl.  Dz  299  XDtiila.] 

7906)  subversus,  a,  uni,  umgewandt;  ital. 
«opescio  „siiperficie  rivoltata  del  campo",  vgl.  Caix, 
St.  531. 

7907 1  succedo,  cessi,  cessuni,  cedere,  nach- 
folgcn;  ital.  succedo,  cessi,  cesso,  cederc;  frz. 
succider  (gel.  W.);  span,  siiceder:  ptg.  sticceder. 

7908)  sueeessio,  •onem  f.  (succedere),  Nachfolge ; 
ital.  siiceessione  (gel.  W.)  uml  deni  entsprecliend 
in  den  ubrigen  Spracben. 

7909)  successor,  -orein  in.  (succedere),  Nach- 
folger;  ital.  successore  u.  dem  entsprecliend  in  den 
ubrigen  Spraclien. 

7910;  kelt.  *succos,  Schweiiisschnauze,  dann  die 
zum  Aufwiiblon  des  Bodens  dienende  Pttugschar,  = 
frz.  soc,  Pflugschar,  vgl.  Th.  p.  112.  Diez  679  s.  v. 
leitetc  (las  Wort  von  soccus  ab. 

7911)  suceutio,  cussi,  cussum,  cutere,  er- 
schiittem;  prov.  secodre:  (frz.  secuuer  =*succu- 
tare,  dazu  das  Partizipialsbst.  secousse  =^*succussa; 
span,  sacudir  =  *succutire). 

7912)(*siicciito,  -sire  (fiir  succutere),  erschiittern, 
sohiitteln ,  stofsen;  frz.  secouer,  siehe  oben  unter 
suceutio.  Nach  Caix,  St.  530,  ist  =  *.succutare 
anzusetzen  auch  ital.  sciagattare  „malinenare,  scon- 
quassare",  auf  diesem  Verbura  aber  scheint  wieder 
frz.  saccader,  stofsen,  zu  beruhen,  doch  diirfte  es 
dnrch  span,  sacudir  beeinflufst  worden  sein.J 

7913)  sucidiis,  *sudlcns,  *sudicias,  a,  nm 
[sucus),  klebrig,  schmutzig;  ital.  sucido,  sudicio 
(unigestellt  aus  sucidio),  sozzn,  vgl.  Flechia,  AG  II 
325  Anm.  2,  Canello,  AG  III  398;  ueuprov.  sous-; 
frz.  surge  in  laine  surge,  ungewaschene  Wolle 
(surge  =  sudica,  woraus  6Mie,  sttri^,  surje,  surge, 
vgl.  medicum  :  mirie,  mirje,  mirge);  cat.  sutse; 
span,  {sohez,  soez  =  *sHdicius?),  sucio  =  sucidus; 
ptg.  sujo  =  *sudicus.  Vgl.  Dz  311  sucido  u.  488 
sohez  (wo  dies  Wort  =  suis  f.  sus  angesetzt  wird) ; 
G.  Paris,  R  VII  103.  S.  unten  suis.  Horning, 
Z  XIII  323,  fiibrt  in  sebr  anspreehender  Weise  frz. 
suie  auf  *siidtca  =  sucida  zuriick. 

*suciniis,  a,  um  s.  segHsiiis  am  Scblusse. 

7914)  *suco,  -are  (sucus),  saugen;  ital.  sugare; 
prov.  sucar;  altspan.  sugar.    Vgl.  Dz  312  suco. 

7915)  *suctIo,  -are  (Intens.  zu  sugere),  saugen ; 
ital.  succiiire  „ritrarre  I'umore  da  uu  altro  corpo", 
suzzare  „asciugare  inibevendo  un  corpo  asciutto", 
vgl.  Canello,  AG  III  345;  rtr.  tschitschar ;  altfrz. 
sucier;  iieufrz.  sucer;  span,  chujjar  (u.  *chuchar, 
ilavon  vermvitlich  das  Sbst.  chucha,  Sachteule,  weil 
sie  nach  dem  Volksglauben  an  Kiudern  saugt);  ptg. 
ehuchar.  chupar.  Vgl.  Dz  312  suco  u.  440  chucha: 
Grober,  ALL  V  483. 

7916)  *siietio,  -onem  f.  (sugere),  das  Saugen; 
|irov.  succio-s;   frz.   succion.     Vgl.  Dz  312  suco. 

7917)  *sucula,  -am  /'.  (fiir  sucula,  Demin.  v.  sus, 
angclehnt  an  sugere)^  prov.  sulhti,  Schweinchen, 
davon  sidhon.  Meerschweinchen,  sulhar,  beschmutzen. 
Vgl.  Dz  681  souil  (wo  die  Worte  von  dem  Adj. 
siiillus  abgeleitet  werden);  Grober,  ALL  V  483. 

7918)  *sucnl6,  -are  (Demin.  zu  sugere),  saugen; 
ital.  succhiare,  saugen  (»ucchiare,  bohren,  ist  ge- 
wifs,  wio  schon  Diez  405  s.  v.  annahm,  dasselbe 
Wort,  denn  das  Bohren  lalst  sich  sehr  wohl  als 
oin  Einsaugen  des  Werkzeuges  in  das  betr.  Material 
auffassen,  also  hat  man  auch  nicht  notwendig,  fiir 
das  Sbst.  .fuechio,  Bohrer,  ein  Grundwort  ''sue' la 
fur   sfit'la  aufzusteUen ,   wie  Grober,  ALL  V  485, 


I  dies  thut,  oder  uiit  Ascoli,  Studj  crit.  II  96,  succhio 
j  aus  siihala  abzuleiten;  cat.  .vuclar,  saugen. 

7919)  sucus,  -um  m.,  Saft;  ital.  suco,  sugo, 
(succo  gel.  W.);   rum.  sue;   prov.  .suc-s;  frz.  sue 

;  (^geL  W.);  cat.  such;  span,  xugo,  jugo,  (suco, 
gel.  W.);  ptg.  (suco,  gel.  W.,  daneben  sm?ho).  Vgl. 
Dz  312  suco;  Grober-,  ALL  V  483. 

7920)  ags.  snd  =  frz.  sud,  Stiden,  vgl.  Dz  682 
s.  v.;  Mackel  p.  19. 

1  7921)  sudo,  -are,  schwitzen;  ItaL  sudare;  rum. 
,asud  ai  at  a;  prov.  suar;  frz.  suer;  cat.  suar; 
span,  sudar;  ptg.  suar. 

7922)  sudor,  -orem  w.,  Schweifs;  it nl.  sudore; 
rum.  sudoare;  prov.  suzor-s,  suor-s;  frz.  sueur; 
cat.  suor;  span,  sudor;  ptg.  suor. 

7923)  hochdtsch.  silf,  sauf;  davon  nach  Caix, 
St.  687,  ital.  zuffa  , .polenta  di  gran  turco  tenera 
che  si  prende  col  cucchiaio",  basoffia,  bazioffia 
,,rainestra,  vivanda  Uquida  in  generale";  span. 
bazofia  „avanzi  di  tavola  mescolati  in.sieme".     ■ 

7924)  suflereutia,  -sua  f.  (sufferre),  Erduldung; 
ital.  siijferema;  rum.  suferintd;  prov.  sufretisa 
(bedeutet  „Erlaubnis");  frz.  souff'rance;  span. 
suf'rencia  (daneben  sufriiniento);  (ptg.  soff'rimento). 

7925)  suflero,  ferre,  *suff[e  rio,  -Ire,  erdulden; 
ital.  sofferire,  soffrire;  rum.  sufer  ii  it  i;  prov. 
suffrir,  soffrir;  frz.  souffrir;  cat.  span,  sufrir; 
ptg.  soffrer. 

*suffex  s.  snpplex. 

7926)  *siifrictus,  a,  um  (f.  sufflcus),  angefiigt; 
ital.  soffitto,  soffitta,  Zimmerdecke,  Plafond;  rum. 
sufit;  frz.  soffite;  span,  sofito. 

7927)  siifflo,  -are,  an-,  aufblasen;  ital.  soffinre; 
sard,  sulare;  rum.  suflu  ai  at  a;  rtr.  sufflar; 
prov.  suflar;  frz.  souffler,  davon  soufflet,  Blase- 
balg,  Ohrfeige  (der  vermittelnde  Begriff  ist  etwa 
„Pfitf');  altspan.  suflar;  neuspan.  sollar  imd 
soplar  (wie  sich  das  letztere  Verb,  welchem  ptg. 
soprar  [neben  assobiare^  entspricht  und  welchem 
ital.,  bezw.  bolognes.  soppiare,  venez.  supiare 
gegeniiberstehen ,  zu  iufflare  verhalt,  ist  ganz  un- 
klar;  Jlarchesini,  Studj  tli  fil.  rom.  II  12,  setzte 
obsuplare  als  Grundwort  an ,  aber  ein  derartiges 
Verb  ist  dem  Latein  unbekannt,  nur  obsufflare  ist 
vorhanden).  Vgl.  Dz  297  soffiare  u.  440  chillar; 
Grober,  ALL  V_484. 

7928)  [*sufflrdcta,  -am  /'.  (v.  *suffrangere  fiir 
suffringere),  Abbruch,  Mangel;  alti tal.  .>>•o;/ratta,• 
pro  v.  .io/raito,  sofj'racha:  altfrz.  souffraite.  Vgl. 
Dz  297  soffratta.] 

7929)  [*siiffractosus,  a,  um  (*suff'racta),  Mangel 
habend,  bedurftig;  altital.  sofj'rettuso ;  prov. 
sofraitos ;  frz.  souffreteu.r  (volksetvmologisch  an 
souffrir  angelehnt,  vgl.  Pal's,  KF  III  513).  Vgl.  Dz 
297  soffratta.] 

7930J  *siiffrango,  -ere  =  prov.  sofraigner,  so- 
franher,  jem.  Abbruch  thun,  jem.  schadigen,  in 
Stich  lassen. 

7931)  sfiffUmo,  -are,  rauchern,  =  span.  sa/iMmar 
(angeglichen  an  ahumar).  Vgl.  Dz  485  s.  r.,  wo 
suffumigare  als  Grundwort  aufgestellt  wird;  Grober, 
ALL  V  484. 

79321  suggTiinda,  -am  f.,  Wetterdaeh;  ital. 
gronda,  Traufe,  Dachrinne;  rtr.  grunda;  altfrz. 
souronde ;  neufrz.  sevcroiide  (henneg.  souvronte). 
Vgl.  Dz  174  gronda. 

79331  su^o,  suxl,  suctum,  sugere,  saugen;  ital. 
suggere :  rum.  sug  suptei  supt  suge. 

7934)  (siil,  sibi),  se,  (seiner),  sich;  ital.  se,  si; 
rum.  .<«?,  sine,  .jj,  se;  rtr.  sei  etc.,   vgl.  Gartner 


«It;» 


7036)  uniiiaK 


7!)5r0  Hii|i|ifiiliuij!0s 


roo 


§  U>S  (T. ;    pri'V.  »e,  .ti;   fri.  noi,  sr;   out.  si.  >r; 
i>|>»ii.  fi,  sf :  |'t(;.  si,  sr. 

7tl3ri)  NUillas,  «,  urn  (.«u.t),  Hi-hwoinisf li ;  ilnvnii 
^itid.  suijlxinlii.  Kclimiit/iK;  violloiclit  «ucli  ciiittit 
„il»iiii:i  Kiiiliria,  si-iiitta",  v^l.  I'aix ,  St.  281,  wu 
uIht  iiiirli  AlilKittiii);  von  K>'t-  I'lsnuljiin.  Iicsi'liimitxoii, 
fiir  ini>);lii'li  crin-litct  winl;  stiro  ..fuiifjn  imrciiui", 
v>;l.  Ciiix ,  St.  .ViS);  |ir«iv,  solti-s,  .Scliniutz,  tliizii 
iln»  VI).  siillidr.  Ix'iii-liiinit/.i'ii:  fr/..  .mihi/  ii.  souille, 
Sausoliwfiiiinu ,  SDuillon .  Soliiniil/ikittol ,  sanillrr, 
l>«>!ioliiiiiltzt'ii:  s[uiii.  ,sii//(>.  oiii  S<fliHrli;  pi};,  solliii: 
viflli'iclit  p'liort  liiiTluT  aiirli  8  p  iiii.  cultu,  Maiiscliun- 
Lot,  .-«//(IOC  ,,oacan'".  Yjrl.  1>/.  ti81  *0Mi/  u.  -188 
xiWi)  (an  i-rston'r  Stolle  winl  audi  spun,  soltastre 
..si-limiitti};"  /.11  siiilliis  p>Htollt,  was  man  billigcii 
kaiiii;  in  «lor  IMit;.  ,,pliftij,i>r  Monsoli,  Sclielm" 
alH>r  j;i'liiirt  sullnstre  /.u  siittar  =  siiUlare);  vj;!. 
au.-li  Gn.liiT,  Al.l.  V  -184. 

7!i3tlt  siiiiias,  a,  uui  (siis),  sc.Lwrincrn ;  davon 
(Honn  nii'lit  vmii  gornian.  stri»)  ital.  ciuino,  xainoi 
,,piir<'('llinu  dliulia",  lomb.  ciun,  sinii,  Schwoin, 
vifl.  Caix.  St.  28il. 

71137)  sliis,  -cm  /'.  (fiir  .sti*-,  8.  CJoorfjos  s.  v.), 
Schwi'in;  davon  nach  U/.  488  .<.  i'.  span,  sohez, 
siMZ.  sdiuiutzig,  uiodertriiditig.  Uicso  Aliluitung 
kann  aber  obenaowenig  nie  <liojuuiga  von  *sudicius 
bofrivdigon.  Viollcidit  bcBtoht.  soez  aua  deni  Stainme 
SU-.  Schwdn,  +  -e.;  (Genetivsuffix,  =  got.  -is),  so 
dafs  PS  dem  Eigenuanion  Fernandez  etc.  ontsprechoud  ; 
gi'bildet  wiire. 

7938)  sillciis,  -urn  m.,  Furche;  ital.  solco;  rtr. 
suql.  suoiiil:  nouprov.  souco;  cat.  solch.  Vgl. 
Gruber,  ALL  V  484. 

7939)  siilfur,  -is  «.,  Scliwefel;  ital  solfo,  zolfo; 
sard,  siil/'uru:  (rtr.  sniper);  prov.  sulfre-s;  frz. 
souf're;  cat.  so/re;  span,  azufre:  ptg.  enxofre. 
Vgl.  D/.  298  solfo;  (iiiiheT,  ALL  V  484. 

7940)  ahd.  sidza,  Siilze;  ital.  soldo;  prov.  solz, 
sou(s,  vgl.  Dz  401  soldo. 

7941)  sQin,  nu,  esse,  sein;  ital.  Friis.  sono  sei 
e  sitimo  sietc  sono.  Pf.  /ui,  Part.  P.  suto  {stato), 
Inf.  essere,  vgl.  Flechia,  AG  111  141;  rum.  Priis. 
.•(/«(  esti  este  (ii)  sintem  .lintefi  sint,  Perf.  /ui  und 
f'usei.  Part,  fast,  (Inf.  /i  =  fieri),  vgl.  Lambrior, 
Kevista  pentru  Storic  etc.  I  37  u.  dazii  W.  Moyer, 
Z  VIII  142;  rtr.  Pras.  sun  ais  u.  eis  e  esen  eses 
en  u.  .sun,  Perf.  fuvel,  (Part.  P.  staws),  Inf.  eser, 
ester,  vgl.  Gartner  g  177;  prov.  Pras.  sui  und  soi 
2.  est  3.  es  u.  est  1.  esmes  u.  em  2.  ets  3.  son, 
Perf.  /ui,  (Part.  P.  estatr),  Inf.  esser;  frz.  Pras. 
.fMi.s-  es  est  somnies  etes  sont,  Perf.  fus,  (Part.  P.  «.'(e), 
Inf.  etre;  cat.  Pras.  sc  ets  es  soin  sou  son,  Perf. 
fuy,  Part.  P.  sit/Kf,  Inf.  ser;  span.  Pras.  soi/  eres 
es  somos  sois  son,  Perf.  fui,  Part.  P.  sido,  Inf.  ser; 
ptg.  Pras.  «on  es  he  somos  sois  sdo,  Perf.  fui, 
Part.  P.  sif/o,  Inf.  ser. 

7942)  altnord.  suinbla,  untersinken;  davon  das 
gleiclibedeutcnde  frz.  sombrer,  vergl.  Wedg«ood, 
R  Vm  439. 

7943)  summa,  -am  f.,  Summe;  ital.  summa; 
rum.  sumd;  prov.  sotnma,  soma;  frz.  somme; 
cat.  span,  suma;  ptg.  summa. 

7944)  siiminiim  «.,  das  Oberste;  ital.  sonimo, 
Gipfel;  prov.  som-s;  altfrz.  som,  son  {par,  en 
som,  son,  oben,  hinauf),  davon  das  Demiu.  sommet; 
(hicrber  gehort  nach  Diez  audi  neufrz.  sow,  Kleie 
d.  li.  das  Obcrstc  im  Sieb,  in  Rucksicht  jedocli  auf 
das  vou  Forster,  Z  III  262,  nachgewiesene  altfrz. 
seon  erklart  man  son  besser  aus  sedmi  =  saeton- 
Oder  aucb  aus  secundum,  vgl.  G.  Paris,  R  VIH  628, 


)i.  iibi'ii  saeta);  Kpan.  somo,  (rn  soma,  ubun):  ptg. 
fdilt  das  Wiirt,  dafiir  vima.  Vgl.  Dz  299  sommo; 
GhdiiT.  ALL  V  iSl,. 

794ri)  nOdiu,  Nainpsi,  Naiiiptuiu,  NUliii^re,  iidimcn; 
itaL  iifi-.fiiiii»  sunsi  sunto  sumirf,  aiifiiidinieii,  da/.ii 
lias  Sbst.  iissunziinie  («pan.  iisunciiin,  pig.  iis- 
suiiip\'ihi),  AiitniOiiiiiiiig  ill  ili'ii  lliniind,  Hiinnu'lfalirl, 
vgl.  (iridior,  ALL  V    isr». 

794(i)  NQuiiitUuiiiUi,  a,  iiui  (sumirc),  kosUpii'lig; 
ital.  sontuuso,  suntuoso;  frz.  somptuettx  (gi'l. 
Wort)  etc. 

7947)  siipBr  u.  sQprA,  (ibor;  allital.  snr;  prov. 
sobre;  frz.  [Siiure,  seure),  sur,  vgl.  G.  Paris,  K  X  ,51 ; 
Fiirslor,  Ltbl.  1890  No  4,  z.  Aiol  S.  (!I4;  «[lan. 
ptg.  solire.     Vgl.  Dz  (iH2  sur. 

7948)  snpt'railiis,  a,  lllii  (super),  iiburgfordiiot: 
ital.  sovrttni) :  f  r/..  sourtrtiin  ;  span.  pig.  soberann. 

7949)  siiperciliiiin  )i.,  Augcnbrano;  ita  I.  .sh;jc>- 
cUio  „sopra<'(iglio",  cipitjlio  „increBiiamentii  dolla 
fronte,  giiardatura  d'adirato",  vgl.  Caix,  St.  285, 
Caiidio,  AG  111  397;  frz.  sourcil ;  8i>an.  ceja; 
ptg.  sobnincftlia. 

7960)  *)sUpei'cuIuN,  a,  lllll  (super),  iiborlliissig, 
ilborniiifsig ;  ital.  socercUio ,  davon  sorerchierin 
(danobcn  supercliicria) ,  t)bervorteilung,  Milsliand- 
lung;  frz.  sujiercherie,  Hinturlist;  alts  pan.  ptg. 
sobejo;  span,  stipercheria.  Vgl.  Dz  301  soverchio; 
Grobor,  ALL  V  485. 

7951)  BJipSnia  scil.  aqua,  =  prov.  soberna, 
sobern-s,  Slromung;  frz.  souberne,  souberme,  Ober- 
wasscr.     Vgl.  Dz  (J81  soberna. 

7952)  siipero,  -iire,  iiber  jem.  od.  etwas  hinaiis- 
kommen,  iiberragen,  iiberwinden;  ital.  superare, 
soprare ;  prov.  span.  ptg.  siAirar. 

7953)  ['siiperpeHitiiiiu  n.  ^  prov.  sobrcpelitz, 
Chorhemd;  frz.  surplis  (,aus  surpelice  niit  Anglci- 
chung  an  pHer,  vgl.  Fafs,  RF  111  500),  vgl.  Dz  240 
pellicda.\ 

7954)  altndd.  Nuppa,  Suppe;  (ital.  zujijia,  Kalt- 
schale,  Weinsuppe,  vgl.  CancUo,  AG  III  379);  prov. 
sopa,  davon  das  Vb.  sojiar,  zu  Abend  essen;  frz. 
soujie  (bedeutet  eigeutlich  Brutschnilte,  wcslialb 
G.  Paris,  R  X  60  Anm.  2,  die  Herkunft  des  Wortes 
vom  german.  suppa  bezwoifelt;  crkonnt  man  dicaeii 
Zweitel  als  berechtigt  an,  so  wiirde  das  Wort  ciii 
Ratscl  sein,  dcnn  selbst  sCq)pare  wiirde  als  Griind- 
wort  nicht  annohrabar  sein,  indossen  ist  G.  Paris' 
Bedenken  docli  kaum  gewichtig  genug  gegeniil)or 
der  inneren  Wahrschcinlichkoit  der  iiblichen  Ab- 
Icitung;  von  soiipe  das  Vb.  soaper,  eigeutlich  eine 
Erfrischuug  zu  sich  nehmen,  dann  zu  Abend  speisen; 
dagegen  gehort  super,  saugen  (von  der  Puiupe), 
wohl  nicht  hierher;  span.  ptg.  sopa,  mil  Fleisch- 
briihe  iibergossene  Brotrinde,  Suppe  mit  Brot,  <lazii 
das  Vb.  so})ar  (nur  span.),  Briihe  iiber  Brotschnitteii 
giefsen;  nicht  hierher  gehiJrt  wohl  das  span.  ptg. 
chupar ,  saugen,  dies  Vcrbum  scheint  vielmehr, 
cbenso  wie  frz.  super,  dem  lat.  siippare  (bei  Georges 
mit  der  Bedtg.  „auf  den  Riicken  legen*"  angegeben) 
zu  entsprechen,  der  Bedeutungswandel  ist  autfallig, 
aber  nicht  unerklarlich ,  vermittelt  wird  er  durch 
den  Begriff  ,,driicken"  (vgL  ptg.  chuparse,  sich 
hinter  Erdkliifsen  verstocken,  sich  driicken,  voni 
Feldhuhne),  denn  das  Saugen  liifst  sich  wohl  als  eiii 
Driicken  auffassen.  —  Vgl.  Dz  299  sopa;  Mackel  p.  21. 

7955)  suppedaneiUt ,  a,  um,  unter  die  Fiil'sc 
gesetzt;  itaL  suppeddneo  „pauchctt<j  da  posarvi 
i  piedi",  snppediano,  soppidiano,  suppediano  „una 
specie  di  madia  da  tenervi  la  farina  ili  caBlague", 
vgl.  Candlo,  AG  in  341. 


701 


7956)  siippl«x 


7987)  symbolum 


702 


siippleo  B.  siipplio. 

7956)  supplex,  -icem,  dcmiitig,  liullHeliond; 
ital.  mijijilice,  ilomiitip  bittend,  snffice,  gesclmicidig, 
weioh,  vgl.  Canello,  AG  III  326:  (die  Gleichuiif,' 
so/'/ice  =  suirplicem  diirfte  trotzdera,  dais  Dioz  401 
s.  r.  sie  aufgestellt  und  verteidiift  hat,  dooh  als 
lautlich  unmoglich  zu  beanstanden  seiii;  man  «ird 
in  sriffice  oin  *sufficem  von  *suffex  (aus  sub  +  fnc-, 
vgl.  carnifex  u.  dgl.)  mit  der  Bedtg.  „lsich)  unter- 
duckend"  zu  crblicken  haben). 

7957)  siipplico,  -are  i  supplex),  dpmiitig  bitten  ! 
(eigentl.  die  Kniec  beugen) :  ital.  supplicare,  bitten,  ' 
davon  das  Sbst.  supjAica,  Bittschnft,  soppiegare, 
ein  wenig  falten;  rum.  suftec  ai  at  a,  umfalten, 
aufkrempeln ;  p  r  o  v.  supplicar,  sojilejar  ;{tz.  souplier; 
span,  suplicar:  ptg.  supplicar. 

7958)  ['supplTo,  -ire  (fiir  supplere),  ausfiillen, 
=  ital.  soppltre,  sopperire:  (f  rz.  supplier,  gleich- 
sam  *suppleare) :  span,  suplir.  Vgl.  C'aix,  St.  578.] 

Nuppo  s.  soppa. 

7959)  suppono,posuI,  posTtoiD,  ponere,  darunter 
setzen,  voraussetzen;  ital.  supporre  „fare  un' 
ipotesi",  sopporre  „mettere  sotto",  vergl.  Canello. 
AG  in  335:  rum.  supune:  proT.  supporter:  ifrz. 
supposer):  span,  suponer:  ptg.  suppor. 

7960)  altnord.  siiri  sauer,  =  frz.  sur,  vgl.  Dz 
682  *■.  v.;  Maekel  p.  19. 

7961j  *sar<?tiis,  a,  nm  (fiir  surrectus  v.  surgere, 
vgl.  Ascoli,  AG  in  326  Anm.),  hervorgegangen ; 
davon  vermutlicli  ital.  sortire,  heraus-,  hervor- 
gehen:  frz.  snrtir  etc.,  s.  oben  exorfio. 

7962)  surculus,  -nm  m.  (Demin.  v.  surus),  Zweig, 
Schol'sling;  ital.  sorcolo,  Pfropfreis;  (rum.  surcel, 
surcc  ,,buchette,  planure,  eclat,  copeau  de  bois", 
vgl.  Ch.  p.  277);  ptg.  siirculo,  Moosstengel. 

7963)  sordus,  a,  um,  taub;  ital.  sordv:  sard. 
surdu ;  rtr.  surd:  prov.  sori-2:  frz.  sourd :  cat. 
sort:  span,  sordo,  taub,  {zurdo,  link,  vgl.  Dz  500 
».  I'.,  indessen  ist  die  Hierhergehorigkeit  des  Wortes 
mehr  als  fraglich,  vgl.  Baist,  Z  VU  125,  wo  ab- 
surdus  als  Grundwort  aufgestellt  wird):  ptg.  surdo. 
Vgl.  Grober,  ALL  V  495r 

7964)  surgro,  siirrexi,  siirrectuin,  surgere, 
eraporrichten,  sich  erheben,  hervorgehen,  entspringen 
(letztere  Bedtg.  ist  die  im  Roman,  iibliche):  ital. 
surgo  sursi  suiio  surgere  und  sorgere,  dazu  das 
Parti/ipialsbst.  sorgente,  Quelle;  prov.  sorgrec  (Perf. 
und  Part.  P.  sors);  frz.  sourdre  und  *reso[u]rdre, 
dav.  source  {=  *sursa  f.  surreeta).  Quelle,  ressouree, 
Hiilfsquelle.  surgeon,  Schofsling,  Wurzelreis;  span, 
ptg.  surgir.     Vgl.  Dz  681  sourdre. 

7965)  siirlo,  -Ire,  in  der  Brunst  sein  (Apnl. 
apol.  38,  Arnob.  5,  28);  ital.  zurrare  und  (durch 
Urastellung)  ruzzare,  dazu  das  Vbsbst.  ziirro  (auch 
zurlo),  Liisternheit,  Kitzel,  vgl.  Dz  412  zurlo: 
Caix,  St.  496. 

7966)  sursuin,  susmn,  auf warts;  ital.  suso: 
rum.  sus:  rtr.  si;  prov.  frz.  sus.  davon  vielleieht 
abgeleitet  (nach  dem  Jluster  von  soacerain)  souze- 
rain,  Oberlehnsherr ;  span,  altptg.  suso.  Vgl.  Dz 
312  suso:  Grober,  ALL  V  485. 

7967)  arab.  ajs-sflsan,  Lilie;  davon  ital.  susino 
„aggiunto  date  all'  unguento  di  giglio",  vgl.  Cais. 
St.  613. 

7968)  suscito,  -are,  aufregen :  davon  nach  Cais, 
St.  116,  ital.  su.^ta,  Sprungfeder,  ijwttere  in  susta 
,.mett€re  in  modo,  agitazione");  sard,  ansustu, 
Schreck ;  s  p  a  n.  p t g.  sitsto,  Schreck.  Diez  300  sostare 
leitete  die  Worte  von  suhstare  ab. 

7969)  sflspeftTo,  -nnem  f.  isuspicere),  Verdacht: 


(ital.  sospetto  =  suspectus);  prov.  sospeisso-s; 
alt  frz.  snus})ei;on  m.;  neufrz.  HOup(;on:  (span. 
sospecha  =-  su.ipecta);  ptg.  su-sprirdo.  Vgl.  Hor- 
ning, Z  VI  435;  Grober.  ALL  V  485;  Diez  681 
soup^on  stellte  suspicin  als  Grundwort  auf,  vergl. 
dazu  Ascoli,  AG  III  345  .\nra. 

7970)  suspect«,  -are  (Intens.  v.  suspicere),  arg- 
woluien;  ital.  sospettare;  span,  sospechar;  ptg. 
su-speitar. 

7971)  suspectus,  -nm  »i.  (suspicere),  Verdadit; 
ital.  so<pelto:  span,  sospecha:  ptg.  siispeita. 

suspicio,  -onem  /.  s.  suspectio. 

7972)  susplco,  -are,  argwohnen,  =  altfrz. 
sttschier,  vgl.  Dz  681  soupQOtu 

7973)  siLspiro,  -are,  hauchen ,  atmen;  ital. 
sospirare:  rum.  su.fpin  ai  at  a;  prov.  sospirar: 
frz.  soupirer:  cat.  span.  ptg.  su-tj/irar. 

7974)  sustento,  -are  (Intens.  v.  sustinere),  unter- 
lialten;  ital.  sostentare:  span.  ^t^.  sustenUir. 

7975)  siistineo,  tlniii,  tentum,  *tenere,  aufrecht 
halten;  ital.  sosfencre;  prov.  sostener;  frz.  sou- 
tenir  =  subtus  tenere:  span,  sustemr,  .sostener; 
ptg.  soster. 

7976)  su-surro,  -are,  summen;  ital.  („per  altc- 
razione  onomatopoetica")  ciciorare  „grillettarc  «lei 
liquid!  in  ebullizione",  vgl.  Caix.  St,  276;  span. 
SMrriflr.^Hrrir,  danebenjHm6ar(schaUnachahniendes 
Worti.  vgl.  Dz  500  zumbar,  501  zurrir. 

7977)  susiirrtts,  -um  »«.,  Gesnmse;  davon  viel- 
leieht span.  ptg.  chorro,  jorro,  Sprudel  ciner 
Flussigkeit,  vgl.  Dz  440  s.  v. 

7978)  suiis,  a,  nm,  sein;  ital.  Sg.  sua,  sua,  PI. 
suoi.  sue;  rum.  Sg.  [seu),  sa,  PI.  sei,  sale;  rtr. 
Sg.  {sis,  siu,  sea),  PI.  ses,  (seas);  prov.  Sg.  sieu(s) 
SMI,  sa,  soa,  PI.  soi,  ses;  frz.  Sg.  (ses)  son,  sa, 
PL  ses;  cat.  Sg.  son,  sa,  PL  sos,  ses;  span,  suyo, 
su,  so,  suya,  PL  sus.  sos,  suyas;  ptg.  Sg.  seu, 
sua.  PI.  seus,  suas.    Vgl.  Grober,  ALL  V  485. 

7979)  [got.  suthjon,  kitzeln;  ital.  sojare,  uber- 
trieben  schmeicheln ;  altfrz.  suer,  chuer;  neufrz. 
choi/er,  mit  Sorgfalt  pflegen.  hatscheln.  Vgl.  Bugge, 
R  in  147.  vgl.  jedoch  R  IV  453,  s.  oben  cStico; 
fiir  sojare  durfte  indessen  suthjon  als  Grundwort 
beizubebalten  sein.] 

7980)  got.  sriglja,  Pfeifer;  davon  ital.  sveglia, 
insofern  das  Wort  den  Blaser  eines  gewissen  Blas- 
instrumentes  u.  dieses  letztere  selbst  bezeichnet  (in 
der  Bedtg.  ^Wecker"  ist  sveglia  das  Vbsbst.  zu 
svegliare  =  *exvigilare).    Vgl.  Dz  405  s.  v. 

7981)  german.  swank,  schwank;  davon  itai. 
sguancio  (daneben  .ichancio),  Schiefheit,  Quere; 
vermutlich  gehuren  hierher  auch  schineio ,  schief, 
quer,  scheucire,  schief  gehen.  Vgl.  Dz  400  sguancio. 

7982)  mhd.  swenkel ,  Schwengel;  davon  ital. 
ghingheUare  ^tentennare.  dimenarsi".  davon  chin- 
chilloso,  ghinghilozzo.  Schaukel,  vgl.  Caix,  St.  337. 

7983)  ahd.  swinan,  hinschwinden;  davon  ital. 
svignare  ,.scomparire,  fuggire  prestamente",  vergl. 
Caix,  St.  614. 

kymr.  swm  s.  Saturuus. 

7984)  ndd.  *switten,  schwitzen;  davon  frz. 
suinter,  ausschwitzen  ?  Vgl.  Maekel  p.  102.  Diez 
682  setztc  ahd.  suizan  als  Grundwort  an,  was  noch 
unmoglicher  ist. 

7985)  av^(c4.  av^axos,  schweinisch;  dav.  viel- 
leieht ital.  ciacco,  Schwein,  vgl.  Dz  365  s.  v. 

7986)  SfUaba,  -am/".,  Silbe;  ital. . «17/06(1;  frz. 
si/Uahc:  span,  silaba:  ptg.  syllaba:  iiberall  nur 
gel.  W. 

7987)  sjTnboIiim  n.,  Beitrag  zu  einem  Schmause; 


70.H 


7'JtS8)  symjilioiilu 


HINM)   tili- 


7(11 


(Invim  vi<iiniillii-li  pniv.  nltfrr..  vrmhrt.  /iiNiiiiitiKtii- 
kiitift  /iir  Kurr.n'i'il:  iilcfrt.  crmlirlrr;  iiltH|i(kn. 
(rwl^W/(lr,  liiriiii>ri>ii,  vjjl.   D/  HHJ  ziiiiliftlu. 

I'.tSiS)  sViupliunia,  -inii /.  (niviviKim),  cin  miiHi- 
k.'ili.sclii'.H  IiiKtruincnt :  it  ill.  4ii»n/ii>;/mi.  .<ii»i/io;/im, 
llirloiill.iU>,  Srliiiliiu'i,  Sa.'kpfciro;  vV'l.  (^iiiu'llo,  Ali 
III  ;W.t;  rum.  (-iiH/iiKir;  prov.  mh/i/iiihki;  iiltfr/.. 
*i/Mi;)/iiim>,  Wii/oiiic,-  spii».  etimiioiiii;  pl>?.  «nil- 
/<»i/iii      Vj;|.   D/.  2S1   stiiiipoili'ii. 

7'J81M  s^uiiilus;  ilnvmi  iiltrrz.  »anc.  S.  nucii 
(ilicii  Koiider. 

7!i'J0i  M.YriiiN,  synuin»  /.  (orciyl),  Rolirpfoifo; 
ital.  ncinmiii,  sdliiiiiu:  prov.  giriniiua;  (ri. 
seriiiijiie,  Sprit/o;  spun,  siriiiga,  .eeriiiija,  jcrinya ; 
ptt;.  .«riii(7(i,  .ivriiii/ii.     Djs  U87  acirintja. 

7'.l!ll)  syriiiu  ».  (()r(j/ia),  Soliioppu;  itnl.  sirima, 
Sclihirstoil  oiiuT  Stniplu',  Abgi'saii},';  riiiii.  «irmd, 
Ka.loii.     Vi-l.  Vi  UK»  vinHKi. 


T. 

7'JD2)  .scliullniicliiihnioiiilor  Staiiiui  ^orin.  tub,  tup, 
(lioiit  ziiiii  Ausdnick  einos  SchIn;,'Koruusc'lie!>;  davon 
1.  frz.  Itipcr.  klapsi'M,  Injic,  Kla])s,  ydihi);  iiiit  dcr 
H^iiiil  I  \-i).  mill,  iajipr,  Pfoto\  ((i/««,  Trotmnt'lschliiger, 
injxige,  Cii'klopse,  Liirin.  V^;!.  Dz  (184  liipe;  Cai.\, 
St.  lis.  /.icht  hierhor  ital.  lafferuglio  „traujc8tio, 
hattaglia  confusa",  zaffata  „colpo,  porcossa",  bei 
U'tztcrcni  Worte  halt  er  jedocli  aiich  Zusammun- 
liaii;;  mit  ;(i//<).  Zapfcu,  fiir  moglicli.  —  2.  prov. 
alt  frz.  tabusi,  tabiit,  Liirni,  Verwirrun;?,  dazu  die 
Verba  tahustar,  tabusaar,  ttistar,  tuiiar,  tabusler, 
Itibuter  (vioUeicht  audi  tarabtister),  klopfen,  bo- 
unruluf,'on  u.  Agl.  Vgl.  Dz  «82  tabiiist;  Caix,  St.  117, 
zieht  iiiorhor  ital.  ticDiibiisto.  Wirnvarr,  tiani- 
bimtarc,  in  Wirrwarr  briuj;ea,  auch  tambuacare, 
aii.spriigeln,  diirftc  hierher  gehoron  (Caix,  Z  I  424, 
erkliirte  das  Vb.  fiir  zusaniiiiengesetzt  aus  tamburare 
-|-  buAnare).  —  3.  altfrz.  prov.  tabor,  labour, 
Trommel  (davon  das  Demiii.  tabouret,  tromnielartiger 
Sitz),  dazu  da.s  Vb.  tabuurer,  tabouler.  Mit  Nasa- 
liorung  ital.  tamburo,  dazu  das  Vb.  tamburare, 
ferner  tamburaju,  Trommelmacher,  tamburiere, 
Tabouretmacbor,  vgl.  Canello,  AG  III  311;  frz. 
fa»ibo((f-,dazu  das  Demin.  tawiioMrt»!  (ital.  iamftunno, 
span,  taiiiborin,  tamhorino)  u.  davon  wicder  das  Vb. 
tambouriner;  span.  ptg.  tambor,  utambor  mit 
zahlreichen  Ableitungen,  z.  B.  span,  tamborear, 
trommeln,  tamboril,  kleine  Trommel,  tamborilear, 
trommeln.  Vgl.  Dz  314  tamburo,  wo  die  Wortsippe 
vom  pers.  'tambur,  arab.  •tonliur  abgeleitet  wird, 
in  welchc  Ableitimg  sicb  aber  tabor,  taboitr  nicht 
fiigen.     S.  auch  unten  t^ip. 

7993)  indianisch  tabak,  Tabakspfeife  (in  den 
europaisohen  Sprachen  Tabak);  ital.  tabacco,  davon 
tabaccliiera,  Tabaksdose;  £rz.  tabac,  davon  tnba- 
tiere,  Tabaksdose,  tabagie,,  Rauehstube;  span.  ptg. 
tabaco.     Vgl.  Dz  312  tabacco. 

7994)  tiibanfis,  -uin  hi.,  Bremso;  ital.  ta/dnu; 
rum.  taun:  prov.  altfrz.  tavan;  neufrz.  taon 
=  'tabonfm,  vgl.  Horning,  Z  IX  512;  cat.  tavd; 
span,  tabano:  ptg.  tabdo.  Vgl.  Dz  313  tabdno; 
Urober,  ALL  VI   U7. 

^tabaq  s.  ka'bali. 

7995)  arab.  'tabiq,  etwas  an  einander  Passendes; 
davon  viellcicht  span.  ptg.  tabique,  Zwischenwand 
von  Steinen  u.  I.ehm.     Vgl.  Dz  489  s.  v. 

7996)  tabella,  -am  /;  (tabula).  Brettchcn,  Schreib- 
tiifelchen;  ital.  taliella,  die  Schnurre  oder  Klapper 


(Ktad  dcr  (ilocki'l  in  d«r  Clianvorlic.  In  dor  ili'iltg. 
„Tab<>ll(>"   ihI  dan  Win  I  nur  gid.  .\u»i|ruck. 

79'.l7i  tuborilA,  -Bill  /..  Il(i(t«i,  Srlienki';  ital. 
r  t  r.  Inrrnia  :  f  r /..  tarrnir :  cat.  «pan.  ptg.  tabrrnti. 
Vgl.  tiriibcr,  Al.l,  VI   UH. 

799H)  tubniu, -nin /..  Hrctt,  Tisdli;  it»  I.  (xiWft, 
(niiltclbar  gcliiirt  liicrhcr  audi  ta/'fio.  (laHtmalil, 
wozu  ilaK  Vb.  tufjiarr.  •—  iiilid.  tafel.  larrlrx,  vgl, 
Caix,  .St.  (i20);  sard,  /aula,  Diclc;  rum.  tabid; 
prov.  laula:  frz.  tide,  KiHciiblcdi,  tabic,  Tiscli ; 
cat.  taula;  8]ian.  labia;  ptg.  talma.  Vgl.  Dz  (i89 
title;  Ciriibor,  ALL  VI  118.  \V cgcn  trt/ymir  ».  audi 
talla. 

7999)  I'tAbiilActMilii  n.  (tabula),  Brett,  —  ital. 
larolaccio,  hiilzerncr  Snliild;  aus  dom  ital.  Worte 
entstand  wnlil  durdi  Uiustdlung  das  gleii-lihedeu- 
tonde  fr/.   lahras.     Vgl.   I»z  tlH:!   laleium.l 

8l)(H))  tabiiluriiini  n.  (tabula),  Ardiiv;  ital. 
tahularia,  Ardiiv,  lavoliere,  .Spieltiseh,  (tannlieri', 
Bankior,  =^  tabulariun,  RodinungRhoamtor),  vorgl. 
Canello,  AG  III  311 

8()()1)  l+tiibulcIlHm  II.  •talinla\^  frz.  tableau, 
tafdarU-",  ulMTMclillirh..  l);ii-Nl..|lwng.| 

80021  liibiilo,  -arc,  mil  Unttcrn  lidcgeu;  frz. 
tavelir  (zuuiidist  wohl  =  mhd.  taveleii  von  tafel 
=  altfrz.  lavele,  tabula,  S'pielhrott,  Hrottspid), 
spielbrettartig  d.  h.  sdieckig  machen.  Vgl.  Dz  G8U 
taveler. 

8003)  arab.  at-tubflt,  Sarg;  sicil.  tabbutu; 
prov.  taiit-z,  taiic-s  (obonso  auch  altfrz.);  span, 
ptg.  ataud,  atahud.  Vgl.  Dz  30  ataud;  C.  Midiaolis, 
R  II  91. 

8004)  Stamni  tac-  (vgl.  tac-tu.s),  tacc-,  oinon 
Gegenstand  heriihrou  u.  ihn  dadurdi  ontwoder  ho- 
flecken  oder  verletzon  (oin  Zeichen  des  Eindriickons 
auf  ihm  hiiiterlassen  oder  ihn  an  dem  Orto,  wo  er 
sicb  beiindet,  andriieken,  daran  befestigon) :  1.  ital. 
taccia.  Fleck,  (danebon  tecca):  rtr.  tak.  I'look; 
prov.  taca;  frz.  tachc.  dazu  das  Vb.  taclier,  vor- 
mutlich  idontisch  damit  ist  a  1  tf  rz.  techier, entechier, 
entichier,  neufrz.  cntichcr,  beflecken ,  anstockon 
mit  ciuer  Krankheit,  s.  oben  anstpcken;  span, 
ptg.  tacha,  dazu  das  Vb.  (at'^ar.  —  2.  ital.  tacca, 

j  Einschnitt,  Kerbs;  rtr.  taccar,  kcrben.  —  3.  ital. 
tacco,  taccnlo  (Hakchen),  taccone,  ein  auf  den  Schuh 

!  befestigtes  Stiick  Ledcr,  Plicken,  insbesondere  der 
Sdiuhabsatz;  attaccare,  angreifen ,  fest  machen, 
s-taccare,  losmachen;  frz.  attacher,  befestigon, 
altaquer  (Lehnwort  aus  dem  Ital.),   angreifen.  de- 

\tacher,  lostrennen;  span.  ptg.  atacar,  befestigon; 

,  vidleicht  gehcirt  hierhor  auch  span.  ptg.  taco, 
Pflock,   Zapfon,   Pfropfen ,   da  ja  auch  hier  der  zii 

\  Grundo  liegendc  Bogriff  derjenigc  di's  Fi^tinadiens 

;ist.  Vgl.  Dz  313  tacco  (Diez  .^'hrmt  ,l.r  Aiisicht 
zuzuneigen,  daf»  dor  Stanim  tac  eulwi-.l.r  kdti.sdien 

i  oder  germanischen  Urspruiiges  sei.  Da.s  crstere 
aber  ist  unbedingt  abzulehnen,  vgl.  Th.  p.  80;  das 
letztere  wohl  ebenfalls,  denn  altnord.  taca,  ags. 
tacan,  engl.  take  diirfton  zu  der  roman.  Wortsippe 
im  Verhiiltnis  der  Urverwandtschaft  stohen).  Auch 
Caix  woUte,  St.  616  (vgl.  damit  auch  Canello,  AG 
III  383),  fiir  ital.  tecca,  altfrz.  teclie  german. 
Ursprung  wahrscheinlich  machen,  indem  er  got. 
taikns,  ags.  tacen,  ags  teceii  als  (iruiidwort  auf- 
stellte,  iiberzeugend  istdiese  Annahme  jedoch  koincs- 
wegs,  s.  unten  taikns.  Ulrich,  Z  IX  429,  sotzt  fiir 
die  ganze  Wortsippe  *lacticare  als  Grundwort  an, 
aber  ct  koiinte  nur  It,  nicht  cc  ergoben.  S.  auch 
unten  ti^'kan.  —  Mijglichorweise  gohort  zu  dem 
Stamme  tac-,  tacc-  aucli  ital.  tacc.agno,   knickerig 


705 


8005)  tiic«o 


8025)  tiilpa 


706 


(oifjentl.  wolil  „fcst  an  etwns  Iialteml",  \gl.  atlac- 
care),  taccagnarc,  knickern,  um  Klcmigkciton  zanken, 
vgl.  aber  No  8011;  frz.  taqiiin ,  taquiner;  span. 
tacailo.  Diez  312  taccagno  nalini  Zusammenhang 
ilieserWortsippe  mit  aliil.  zahi,  zab,  an.  S.  Xo  8011  ff. 

8005)  taceo,  tiicul,  taciturn,  tacere,  .scliweigen; 
ital.  taccio  tacqiti  tnciuto  tacere;  rum.  tac  tdctti 
ttlatt  tdce:  rtr.  Pras.  tdi,  Part.  P.  tisiti,  Inf. 
tazekr,  v-jl.  Gartner  §  154;  prov.  tats  u.  tai  tais 
(aucb  tac?)  taiiit  tazer  tainser  taire;  frz.  tais  t us 
tu  taire,  rcfl.  Vb.,  (altfrz.  taisir);  (span.  caJlar, 
ptg.  calar  von  calare,  w.  ni.  s. ;  indcssen  ist  tacere, 
bczw.  der  Imperat.  tacc  wohl  in  der  Interjektion  ta, 
tate,  still!  erbalten,  vl'I.  Dz  489  ta). 

taciturnus  s.  Saturiius. 

8006)  taeda,  (teda),  -am  /'.,  Fackel;  ital.  teda: 
rtr.  teja,  tegia,  dec,  tea:  cat.  tega;  span.  ptg. 
tea,  dazu  das  Vb.  atear,  anziinden,  vgl.  Uz  490 
tea;  Grober.  ALL  VI  118. 

8007)  umbrisch  tafla  {==  lat.  tabula) ;  davon  nach 
Flechia,  AG  III  155,  ital.  taf/iare,  tafeln,  tnffio, 
Gastmahl,  vgl.  jedocli  Caix,  St.  620,  s.  ob.  tabula. 

8008)  pers.  tdfteh,  ein  Zeugstoff,  Taffet;  ital. 
taffeta:  frz.  taffetas;  span,  taf'etan;  ptg.  tafetd. 
Vgl.  Dz  313  taffeta. 

8009)  altdtscb.  tagadiuc,  gerichtlieher  Terrain; 
davon  vielleicbt  prov.  tainar.  atainar,  aufsehieben, 
verzogern,  beunruhigen,  dazu  das  Vbsbst.  ata'via; 
altfrz.  ta'iner,  atainer.  dazu  das  Vbsbst.  taine, 
ataine,  Beunruhigung.     Vgl.  Dz  683  t'linar. 

8010)  Tagarros,  Name  einesafrikaniscbenFlusses: 
davon  span.  ptg.  tagarote.  aegyptischer  (am  Ta- 
garros  heimischerj  Falke.     Vgl.  Dz  490  s.  v. 

8011)  abd.  taha,  Doble;  davon  taccola,  Elster, 
taccolare,  (wie  einc  Elster)  plaudern ,  taccolo, 
Schakerei.  Vgl.  Dz  405  taccola;  Cai.\,  St.  627.  — 
Vielleicbt  gebort  bierber  aucb  ital.  taccagno  (wie 
eine  Elster  auf  etwas  erpicht),  gierig,  geizig,  knau- 
scrig,  taccagnare,  (wie  eine  Elster  kreisebcn),  zanken; 
(tz.  taqiiin,  geizig,  ziinkisch,  taquiner,  neeken  (die 
Worte  durften  aus  dem  Ital.  entlehnt  sein,  vgl. 
Mackel  p.  134);  span.  ptg.  tacaiio,  tacanho, 
knauserig,  binterlistig ,  bcimtiickiiicb.  Diez  312 
taccagno  stellte  abd.  zdhi  (got.  'tdhs),  ziih,  als 
Grundwort  auf,  verrautlicb  niit  Eiioksicht  auf  lomb. 
zaccagnd,  zanken,  abcr  die  Bedtg.  ^zanken"  pafst 
nicbt  wohl  zu  ^zSb".  Scbeler  im  Diet.-'  taquin 
verweist  auf  ndl.  tagghen,  zanken,  aber  dais  ein  so 
weit  verbreitetes  roman.  Wort  niederlandiscben 
Ursprung  liaben  sollte,  ist  von  vornherein  unwabr- 
scheinlich. 

8012)  german.  ti^bja,  ziih;  davon  sicil.  taja, 
Lebm;  rtr.  zais.  Schlamni;  altfrz.  tai,  Schlamm. 
Vgl.  Dz  683  tai;  JIaekcl  p.  40. 

8013)  got,  *tahs  (ags.  toh,  hochd.  zah);  damit 
scbeintzusammenzuhangen  ital.  <acca(/«o, kniekerig, 
dazu  das  Verb  taccagnar;  frz.  taquin,  taquiner: 
span,  tacano.  Vgl.  Dz  312  taccagno.  Vielleicbt 
aber  gehort  die  Wortsippe  zu  dem  Stamme  tac-, 
tacc-  (s.  d.,  s.  aucb  Xo  8OII1. 

8014)  arab.  rt<-taif6r,  kupfemes  Beekeii,  ^span. 
ataifor  ,piatto  fondo  per  servire  a  tavola ,  tavola 
rotonda  in  uso  presso  i  Mori",  vgl.  Caix,   St.  619. 

8015)  arab.  taifurija,  Schiissel,  =  ital.  tafferia 
„largo  piatto,  catino  di  legno",  vgl.  Caix,  St.  619. 

8016)  got.  taikns,  alts,  tfcen,  ags.  tAcen,  Zeicben : 
davon  nacb  Caix,  St.  616,  ital.  tecca,  taccola, 
Flecken,  Febler,  Mangel;  altfrz.  teehe,  teke  (wovon 
techier,  entechier,  entichier,  neufrz.  rnticher,  an- 
stecken,   beflecken).     ludessen   diese  Worte  konnen 

Kdrting,  laf.-rom.  Worterbuch. 


doch  kaum  von  tacca,  tache  u.  iiberhaupt  von  der 
ganzen  Sippe  des  Stammes  tac-,  tacc-  (s.  d.)  gc- 
trennt  wcrden.  Aucb  blicbe,  wenn  man  teen-  als 
Grundform  ansetzen  woUte,  der  Scbwund  des  stamm- 
baften  n  befremdlicb  (aus  diesem  Grunde  wiirdc 
sicb  ehcr  empfeblen  lassen,  rait  Canello,  AG  III  383, 
vom  got.  tecan  auszugehen).  Die  Vokalverscbieden- 
heit  zwiscben  frz.  teche  u.  tache,  techier  u.  taclier 
erkliirt  sich  wohl  einfacb  daraus,  dafs  einmal  der 
Vokal  der  stammbetonten,  das  andere  Mai  derjenige 
der  flexionsbetonten  Formen  berrscbend  wurde  (tcclu: 
:  tacher  =  aimc  :  amer);  itaL  tecca  aber  diirfte 
dem  Franzos.  entlebnt  sein. 

8017)  arab.  'talaq,  ein  Mineral,  Talk  (Freytag 
III  06''l;  ital.  talco;  frz.  talc;  span.  ptg.  taku. 
Vgl.  Dz  314  talco. 

8018)  talea,  -am  /'.,  abgeschnittenes  Stuck,  wird 
von  Diez  313  als  Grundwort  zu  ital.  taglio,  taglia, 
frz.  tatlle  u.  s.  w.  angesetzt,  besser  aber  betracbtet 
raan  wohl  diese  Worte  als  Verbalsbsttva  zu  taliare. 

8019)  talcntUm  n.  (zdf.aiTov),  Gewicht,  Geld- 
summe  (im  Roman,  in  (ibertragener  Bedtg.  „geistiger 
Schatz,  geistige  Begabung,  Geistesanlage,  Gemiits- 
stimmung,  Neigung,  Bebagen,  Lust");  ital.  talento, 
dazu  das  Yh.  attalentare,  gefallen,  belieben;  prov. 
talen-z,  dazu  das  Vb.  atalentar;  frz.  talent,  dazu 
das  Vb.  altfrz.  atalenter;  span,  talento,  (altsp. 
taliento).  talante ;  ptg.  tahntilo  \inii  talante.  Vgl. 
Dz  314  talento;  Grober,  ALL  VI  119. 

8020)  [*taliariilm  n.  (taliare),  Gerat,  auf  welcbem 
gebackt  und  geschnitten  wird,  Hackbrett;  ital. 
tagliere,  Hackbrett,  Anrichteteller;  rum.  talcr ; 
(prov.  talhador-s;  frz.  tailloir);  span,  taller, 
daneben  tajadero:  ptg.  talher.  Vgl.  Dz  313  taglia.] 

8021)  ['tSIiator,  -orem  m,  (taliare),  Schneider; 
ital.  tagliatore  (das  iiblicbe  Wort  fur  ^Schneider" 
ist  aber  sartore  v.  sartus  v.  sarcire);  rum.  tdietor; 
prov.  talhaire,  talhador;  frz.  tailleur;  span. 
tajador ,  Vorsehneider  (das  iibliche  Wort  fur 
nScbneider"  ist  sastre  v.  .mrcire);  ptg.  talhador, 
Scblacbter  (das  iibliche  Wort  fiir  ^Schneider-  ist 
alfaiiite  von  arab.  al-hdgah,  w.  m.  s.J.  Vgl.  Dz  313 
taglia.] 

8022)  *taliiit11ra,  -am  f.  {taliare),  Schnitt;  ital. 
tagliatura;  rum.  tdieturd;  span,  tajadura. 

8023)  tSlio,  -are,  spalten,  sehneiden;  ital.  tagli- 
are;  rum.  tdiu  tdiat  tdiat,  tdid;  prov.  talhar;  frz. 
tailler ;  cat.  tallar ;  span,  tajar;  ptg.  talhar. 
Dazu  die  Verbalsbsttve  taglia,  Schnitt,  Einschnitt, 
Wnchs,  Schnitt  in  das  Vermogen,  Steuer,  taglio, 
Schneide;  prov.  talh-s,  Schnitt.  talha.  Abgabe;  frz. 
*tail  in  detail,  Abschnitt,  taillc ,  Schnitt,  Taille, 
Steuer;  span.  (070, Schnitt,  i«W<  (Fremdwort)  Wuchs, 
Gestalt;  ptg.  talho,  Schnitt,  Hackblock,  talha,  Ein-, 
Zuschnitt.  Vgl.  Dz  313  s.  v.  —  Baskischen  Ur- 
sprungcs  dagegen  scheint  zu  sein  das  begriffsverwandte 
span,  talar,  Baume  abhauen,  verwiisten,  dazu  das 
Vbsbst.  prov.  cat.  span.  ptg.  tala,  Verwiistung. 
Vgl.  Dz  490  tala:  Grober,  ALL  \l  119. 

8024)  *taIo,  -onem  /'.  (f.  talus),  Fufsknochel, 
Ferse;  ital.  tallone,  (Deminutivbildung  zu  einem 
*talius  f.  talus  scheint  zu  sein  tagliuola,  Fangeisen, 
\gl.  pedica  zu  lies,  s.  Dz  405  s.  c);  prov.  talo{nj-s; 
frz.  talon;  span,  talon:  ptg.  taldo.  Vgl.  Dz  314 
tallone;  Grober,  ALL  VI  119. 

8025)  talpa,  -am  f.,  Maulwurf;  ital.  talpa  und 
taljye,  Maulwurf,  1  topa  u.)  topo,  Katte,  Maus,  vgl. 
Canello,  AG  III  349;  frz.  taupe,  Maulwurf;  cat. 
taup:  span,  topo;  (ptg.  toupeira,  escava-tirra). 
Vgl.  Dz  406  tojM. 


707 


80J(i)  tniiilii'ii'n 


H(I4:I)  tanllr 


7  Its 


K)'J(i)  iiiiilHiiMcli  taiiibAirn,   Kuiircr;   iliivmi   viol- j 
li'iclit  i  t » I.  lomlniixo,  Tuiiilmk :  t  r  x.  tumhiic :  k  |i  a  n. 
(iiuihdi/d ,    |>t;;.    ItimliiiiiiK ,    -liiifii.     V^l.   D/,   iiJO 

(Illll/XIK'II. 

lanihilr  »   Inb. 
'tMniliUruriiis  ^•.  tab. 

Hl)i!7)  liiiiulill ,  "H  Inline:  prov.  tntiiliiks;  (t/.. 
(iihi/m  ^  dm.-  tli.\ —•  titiitos  ilifA.  Vf;l.  I>/.  IWI  liiiiilis. 

B»>28)  |*tnnnsiuin  ii.  (vicllficlit  kcltis.lioii  Ur- 
H|)niii(^'8,  v^l.  Til.  p.  ^))  ist  iK>r  latciii.  'i'vpiis  7,11 
itiil.  tiiniKjio,  llanrKiuli,  ila/.ii  ilas  Vorli  tamit/iitn; 
»iiOK>n;  priiv.  (ri.  Iiiniis,  iln/.ii  ilas  Vb.  fr/..  Idinisfr; 
Hjiaii.  ptn.  fii»"'.  Vjjl.  I)/.  ;lll  Itniiiiiio,  wo  ilan 
(.iraiiilwort  in  mil,  tiriiis,  Klcic,  vornmtct  wird.l 

S()J!))  aliil.  tuiii|ir,  Uainpf;  ilavon  voriiiiitlicli 
ital.  tiiii/o.  M.Ml.T;;.'niili,  Vfjl.  \)i  lOli  s.  v.  Sii'li 
al>or  tappo  (Nn  siKlsi. 

Miaoi  anil,  taiiir  hiiitl!,  inilisclio  DatU'l;  ilul. 
tdiiiiiniitlu.  'rainariiulo;  f  r/,.  tuniariit ;  8i>aii.  taimt- 
(■iii</(i;  pt^'.  (iiMi(in>i/«i.  lumariiKteiro.  V;;l.  1)/.  314 

((IHI|I)'III(/U. 

S»)3l)  ^Tinari.  taii^,  Tan^;;  davoii  iiarli  Jorot, 
K  IX  3(13,  frz.  taiii/iif,  Unique,  oiii  als  Diiiigor 
vurnpiulbaror  Straiulsclilanini. 

803'J)  (^>rinan.  Wiirzul  tanli,  fest  ziisamniciihalton 
\\g\.  Klugo  iiiitor  nZiili");  ilavini  vonmitlicli  ital. 
Uinghcri),  grob,  plump;  altfrz.  lanijre,  liartniicliig, 
aiif  ctwas  bcstolieiul,  laui/ancr,  (Iriingcii.  Vgl.  Dz 
tj84  tuiiifontr:  Tb.  ]>.  113  («o  fiir  iiicbt  iiiiwahr- 
scboinliob  erkliirt  winl,  ilal's  dio  liotr.  VVurto  aiif 
ilcii  kolt.  Stainm  ilangmo-,  wovon  altir.  tlaini/cn, 
fost,  u.  a.,  ziiriickKi'liLMi). 

8033)  ahil.  taiiua,  Tamio,  Eiclio;  dnvoii  vioUciclit 
(abcr  ebon  mir  vielloiclit,  ilcnii  aiicli  keltischor 
Urs]irung  ist  doiikbar)  frz.  tanner,  rot  gcrbon,  dazu 
das  Vbsbst.  tun,  Lohc,  u.  das  Partizi[iialadj.  latiiie, 
lobfarbig  (ital.  tani;  sard  ttwaii).  Vgl.  Dz  683 
Urn:  Tb.  p.  113;  s.  audi  Buggc,  R  IV  3Gti. 

8034)  tuiitus,  a,  urn,  so  grol's;  ital.  taido; 
jirov.  tan-z  (als  Adv.  taut);  frz.  laiit  (nur  ad- 
vcrbialos  Neutr.),  tamtis  =  tarn  (lis  =  tantos  dies; 
span,  tatito,  daiiebcii  als  Adv.  tun,  das  aber  audi 
=  tarn  soin  kanii;  ptg.  tanio,  dancbcn  als  Adv. 
tao  {tfio  :  tanto  =  siio  :  santo,  es  kann  jedocb  audi 
==  tarn  soin). 

8085)  gornian.  sdiallnadiabmcndcr  Stamni  tap, 
hochd.  zap  (wovon  „zappcln"),  leicht  init  dor  Pfote 
(Hand.  Fufs)  sdilagcn,  klapsen  (vgl.  niederd.  tappe, 
i'fotc,  engl.  tap,  Klaps);  Irz.  tape,  Sdilag  mit  dor 
Hand ,  dazu  das  Vb.  taper,  tapoter,  klapsen,  vgl. 
Dz  684  tape.  —  Auf  die  liocbdeutsdic  Form  des 
Stamnies  (mit  Nasalierung)  gdicii  zuriick  ital. 
zampn,  Pfote, Tatze,  sampare,  uiit  der  Pfoto  sclilagen, 
zampicare,  zampeyyiare ,  zampettarc,  die  Pfoten 
(Beine)  benegen,  zappeln,  strampeln,  trippein,  ciam- 
pare,  ciampicare,  inciamparc ,  inciampicarc ,  (mit 
der  Pfote)  straiicheln  .  stolpern,  dazu  das  Vbsbst. 
inciampo,  Fehltritt,  Anstofs,  Hindernis;  bierher 
gcboren  wohl  auch  zappa,  (krumme,  mit  Nageln 
versehenc,  ziim  Graben  geeignete  Pfote),  Hacke, 
wovon  zappare,  liacken,  vgl.  Dz  684  tape  u.  uament- 
lioh  Canello,  AG  III  378.  Wenn  aber  Diez  363 
ceffo  u.  Canello  a.  a.  0.  audi  ital.  cetfo,  Sdinauze, 
cejfare,  schnappen,  baseben,  zaffo,  Hasdier,  bierher 
zieben.  so  ist  das  wohl  allzukiihn;  moglicherweiso 
gehort  ceif'o,  ceffare  zu  tappo  (s.  d.),  Zapfen,  denn 
ein  zugespitztes  Maul  odor  cine  Schnauze  bat  eine 
zapfenabniiche  Form,  e  fiir  a  fiiidct  sich  auch  in 
zeppa,  zeppo  und  berubt  wohl  aiif  Einwirkuiig  dcs 
aniautenden  Konsonanten. 


so3t'i)  tA{H>t<'   II.   I  tapi'liiiii,  'Inpcliiini   ti. 

(i«;iiy»,  in.Ti/iii»),  Ta|n'to;  ital.  (ci/i/k'/o  ;  prov. 
laiiil-z  :  (r/.ta/iis;  spa  n.  pi  g.  ^l;<(■(l■,  /d/ii.:.  Vgl. 
D/.  3Ifi  tiippito:  (Ir.dior,  AM,  VI  lliO.  Naih  llicz 
31'-'  it«\\  audi  ital.  tahano,  Wallourock;  frz. 
laliard:  span,  pig,  tuburilo  auf  la/i-vle  ziirtick- 
gtdien  ,  ili'iiii  «H  bozoidiiio  oigniillidi  ciiu'ii  dorkon- 
iibiilichou,  dieki'ii  Koi'k  11.  der  Wandd  vciii  ji  :  I) 
liabo  in  ciiyi-iif  ;  cah-  soin  ticgenstilok.  Niditudusto- 
wonigor  ist  dioso  Aldoitung  hiiclist  uiiwabrsolieiiilicb. 
Kbor  mi'iditu  man  an  ZusaiunuMibang  mil  dUeli. 
tapfer,  ilapper,  dcsseii  (iruiidbecloiitung  ja  ,,fosl, 
gcdrungcii,  voll,  gowiditig"  ist,  denkoii,  dmh  wiirdu 
man  froilidi  p  u.  iiidit  li  /m  crwarlcii  lialioii.  Das 
Wort  ist  aui'b  iiii  Kidtisdien  sowii'  iui  Mittolgriedi. 
vorhamlcn  (kymr.  taliar,  niitttdgriccb.  m/inuinov) 
inadit  aber  hicr  wii>  dorl  den  Kindruck  oines  Frcriid- 
wortos.  —  Von  (rz.  talmrd  soil  abgoloilol  soin 
tidmrrin,  llanswiirst,  wi'il  Possoiiroifsur  angoblirb 
dni'ii  laliard  Inigoii,  vgl.  Silndcr  im  l)ii:t.'  .1.  r. 

.S037)  gricdi.  rtc:tnrdi^,  iiii'drig,  doiiiiitig;  davoii 
vormutiidi  ital.  tapimi,  arni.solig,  dazu  das  Vorb 
tapinaie,  armselig  lobon,  vgl.  Dz  681  tapir. 

8038)  woslgorinaii.  tappo,  alid.  /.apfo,  /iapli'ii, 
Pfropfcn;  ital.  lajijio  „turaeriolo",  ;ii//'(i  ,,ta|)|)o 
grosso  di  forro  0  di  logno",  zeppa  ,,pi('folo  cumo  di 
legno",  zei>pn  „stoc<yi  eon  cui  i  battiloro  rimenilaTin 
i  pezzi",  tappata,  zcppntii,  zaffata  „il  i^dpo  ilio 
daniio  i  liquid!  sgorgaiido  con  forza,  sbulfata  di 
nialo  odoro  eto.",  zeppare,  vi)llpfro|ifen,  zcpjiti,  gu- 
pfropft,  zipolo,  Zapfdion  iiii  llahno  oiiics  Fasscs, 
zampiUo,  Wasserstralil,  vgl.  Candlo,  AG  111  377, 
wo  in  eincr  Anni.  audi  tiuif'ii,  Jlodeigerudi  (nadi 
Diez  4l)(i  =  ahd.  tumiif)  hicrhergezogen  wird,  doiiii 
OS  bodeuto  eigentlidi  den  miifligen  (ioriidi,  der  sich 
in  gesohlossoiien  (icfafsou  u.  dgl.  entwickolt;  iiber 
die  etwaigc  Zugchorigkoit  von  ceffo,  cc/fare  s.  ohon 
unter  tap;  prov.  tampir,  vorstopfon;  frz.  tapon, 
tampon,  Zapfeii,  Pfropfen,  taper,  zujifropfen;  mut- 
mafslich  gehort  liiorhor  audi  vc  tapir  (a  1 1  f  r  z. 
s'atapir),  sich  niederduckcn,  verstockon  (eigoutlich 
also  wohl  sich  in  oinen  Winkel  gleicbsam  hinein- 
stopfcn),  tapin,  vorsteckt,  hoinilicb  (audi  prov. 
tapi-s),  tapiner,  vcrstecken,  en  tapinois  (altfrz.  en 
t(ipinayc),  in  heinilichcr  VVeise ;  span,  tapnn,  Zapfen, 
ytopfcn,  tapar,  hiucinstopfen ,  verdecken,  tapa, 
Deckel,  violleicht  auch  zampar,  eilig  verdecken, 
verschlingeii;  ptg.  tapar,  verstopfen ,  ziideoken, 
tanipa,  tampao.  Deckel,  tampo,  Deckelstiick.  Vgl. 
Dz  315  tape;  412  zeppa  u.  zipolo;  084  tapir. 

8039)  arab.  'turak,  entfernt,  besoitigt  (Freytag 
III  47»);  ital.  prov.  tara.  Abzugsrechnung;  frz. 
tare;  span.  ptg.  tara,  dazu  das  Vb.  ital.  tararc 
etc.     Vgl.  Dz  315  tara. 

8040)  kelt.  Stanim  taratr-,  Bohier;  davon  (ital. 
taradore,  gleichsarii  *laraturem,  Ijohrwurm,  Reben- 
wurm);  rtr.  terdder,  Bohrcr;  prov.  taraire,  Boliror; 
altfrz.  tarere;  neufrz.  tariere;  span,  taladru; 
ptg.  trado.  Vgl.  D/.  315  taraire;  W.  Moyor,  Ntr. 
p.  133;  Th.  p.  80. 

tarclulii  s,  draco. 

8041)  arab.  tarb,  das  Netz  im  Loibe  (Freytag 
I  213'');  davon  vielleicht  span.  ptg.  zirbo,  zerbo, 
vgl.  Dz  412  s.  V. 

8042)  tai'de,  laiigsam,  spat;  cat.  span.  ptg. 
tarde  (cat.  audi  tarda),  spate  Tageszeit,  Abend, 
vgl.  Dz  490  tarde. 

8043)  |*tardieo,  -are  (tardu.s),  ziigern;  altfrz. 
tarqiur,  atarijier,  vgl.  Dz  685  taryer ;  Grober,  ALL 
VI  120.1 


709 


8044)  tiinlid 


8069)  Uixleo 


•10 


8044)  [*tai'(lTo,  -are  (tardus),  zogorn,  =  rum. 
(iit)tdrziu  ai  at  a;  prov.  tarzar,  vgl.  I)z  685 
taryer.] 

8045)  tiirdivus,  a,  urn  (<arrfM»),  langsam,  tra^e; 
ital.  tardivo ;  rum.  tdrzhi;  prov.  tardin,  tarziu: 
Irz.  tnrdif:  span.  ptg.  tardio.     S.  audi  tardus. 

8046)  tardo,  -are  {tardus),  zOgern,  zauilern; 
ital.  tardare:  prov.  tardar:  frz.  larder:  .span, 
jitf?.  tardar.     S.  audi  *tardico  u.  *t5rdio. 

8047)  tardus,  a,  uni,  lanjjsani;  ital.  tarda; 
prov.  tart:  frz.  cat.  tard.     S.  audi  tardivus. 

8048)  Stadtnanie  Tarentum  {Ta^iavia);  davon 
ital.  tardntola,  tarantella,  Erdspinne,  Tarantel; 
frz.  taratitulc;  span.  tard)dula,  tardntola:  ptg. 
taranta,  tarantella.     Vgl.  I)z  315  tardntola. 

8049)  altnord.  tar^a,  Scbild;  ital.  tarya;  prov. 
tarya:  al tf rz.  «aijV;  neufrz.  tarye;  span.  ptg. 
tarja;  span,  alarjea,  Einfassung.  Vgl.  Dz  315 
tarya;  Mackel  j).  63;  s.  oben  addaraqah. 

8050 1  arab.  targouiAu  ,  torgroniftn ,  Ausleger ; 
ital.  drayomannu  und  turcinmnno ,  Uolmetsdicr; 
prov.  drognvian-s;  frz.  droy((i)man  u.  truchcman, 
truchement;  span,  drayaman  u.  trujaman;  ptg. 
trugimdo.     Vgl.  Dz  123  drayonianno. 

8051)  ndd.  targeu  (=  german.  tarjan),  zorren, 
wurde  vou  Diez  685  als  Crrundwort  zu  a  It  frz. 
tarier,  entarier,  reizen ,  quiilen  ,  aufgestdlt.  Da 
jedoch  das  Verbum  drcisilbig  ist,  wie  Forster,  Z  III 
203,  nachgewiesen  hat,  so  ist  diese  Ableitung  un- 
haltbar.  Vielleicbt  ist  tari-er  =  *taritare,  dissi- 
niiliert  aus  *taritrare  fur  *taratrare  vom  Staram 
taratr-  (s.  d.),  die  eigentl.  Bedtg.  wiirde  demnaob 
„boliren"  sein.  —  Dagegen  schcint  mit  taryen  ver- 
wandt  zu  sein  sard,  atturiyare ,  beliistigen,  vgl. 
ital.  seriyare  aus  mbd.  zeryen,  vgl.  Caix,  St.  661. 

8052)  aegvptisdi-arabisch  'taridah,  Schleppschiff ; 
davon  veruuitlidi  ital.  prov.  cat.  span,  tarida, 
Lastscbiff:  von  tarida  diirfte  wieder  abgeleitet  sein 
ital.  tartana ,  kleincs  Seefahrzeug,  frz.  tartane, 
span.  ptg.  tartana.  Vergl.  Dz  316  tarida  und 
tartana. 

8053 1  arab.  'ta'rif,  Bekanntmachuug  (Freytag 
III  142');  ital.  tariffn,  VVarenverzeicbnis;  f  rz.  tarif; 
S])an.  ptg.  tarifa.     Vgl.  Dz  316  lariffa. 

8054)  arab.  'tariniah,  Bettstelie;  dav.  vieUeicht 
span.  ptg.  tarima  (ptg.  auch  tarimba),  Pritsche, 
Scheinel,  vgl.  Dz  490  tarima. 

8055)  pers.  tark,  tarkasch,  Kocber;  ital.  tur- 
casso;  altfrz.  tarcais,  tureais  (volksetymologisch 
an  turc  angelehnt),  vgl.  C.  HiebaeUs,  Jahrb.  XIII 
315;  Forster,  Z  I  156.     S.  oben  carchesiiim. 

8056)  tarmes,  -miteiu  m.,  Holzwurm;  ital.  tarma 
(ilaneben  tarlo,  wobl  =  *tarmulu.ij,  Motte,  Made; 
rtr.  tarna:  sj]an.  tarma,  Holzwurm.  Vergleiche 
Dz  316  tartna.  —  Bugge,  R  IV  350,  zieht  hierher 
auch  prov.  arda  (neuprov.  arta);  altfrz.  arte, 
artre,  daneben  arluison,  artuson,  artison,  Kleider- 
niotte,  eudlicbsard.  prov.  cat.  arna.  Den  AbfaU 
des  (  erkliirt  Bugge  aus  Dissimilation ,  bei  arna 
aus  Analogiebildung;  unerkliirt  bleibt  aber  der 
Ausgang  -ison,  -ui.<>on,  -uson.  Bobnier  stellte  dafiir 
*artitio  (s.  d.)  v.  arlire  als  Gruudwort  auf,  was 
nicbt  befriedigen  kann.  Vgl.  Grober,  ALL  VI  120; 
Ascoli,  AG  IV  400. 

8057)  abd.  tarui,  verbiillt;  davon  nach  Dz  687 
frz.  terne,  triib,  wozu  das  Vb.  ternir,  triiben.  Vgl. 
dagegen  Bngge,  K  IV  366,  welcher  *tetrinus  als 
Grundwort  aufstellt.  Bugge  niacht  gegeu  Diez 
geltend,  dafs  die  Mehrzahl  der  in  das  Frz.  iiber- 
gegangenen  german.  Worte  dem  auf  niederdeutscber 


Lautstufe steliciiden  Altniederfriinkischen  entnonimen 
sei  u.  dafs  dcshalb  fiir  terne  oin  *darne  orwartet 
werden  niiisse.  Das  ist  an  sich  riehtig.  Indessen 
sind  um  deswillen  doch  Entlehnungen  aus  dem 
Hochdcut-sclion  nicht  unbedingt  abzuweisen. 

8058)  [*tar|)0,  -are  (unbekannton  Ursprunges)  ^ 
ital.  larjiare,  die  Fliigel  stutzen,  vgl.  Dz  406  ■•*.  t.] 

8059)  scliallnac-habmcndcr  Lautkoniple.\  tartar 
(vgl.  turtur);  davon  prov.  tartarassa,  Hiihiiergeier 
(neuprov.  tardarasso);  ptg.  tartaranha.  Vgl.  Dz 
686  tartarassa. 

8060)  arab.  tai-tara,  wankeu  (Freytag  I  188''); 
davon  vielleicbt  ital.  tartayliare,  (mit  der  Zunge 
unsicber  sein),  stottern:  rtr.  tarlayliar:  prov. 
tartalhar;  span,  tartajear,  schwanken,  unrubig 
sein,  staniraeln,  dazu  das  Adj.  tartamudo  (daneben 
tato,  wohl  aus  *tarto  erleichtert),  stotternd;  ptg. 
tarlarear.  dazu  das  Adj.  tdtare.  Indessen  ist  die 
Wortsippe  vielleicbt  als  onomatopoietisch  zu  be- 
tracliten.     Vgl.  Dz  316  tartayliare. 

8061)  altnfrank.  tas  (ags.  ndl.  tas,  abd.  zas), 
Haufe;  prov.  tat-z;  frz.  tos,  davon  das  Verb  tasser, 
entasser.  Vgl.  Dz  686  ias;  Mackel  p.  61 ;  Tb.  p.  114. 

8062)  ahd.  tasca,  Tasclie,  =  ital.  tasca;  prov. 
tasqueta  (Demin.  von  *tasca);  frz.  (mundartlich) 
tache,  tasque,  tasse.  Es  mufs  dahingestellt  bleibeu. 
ob  das  germanisclie  Wort  dem  Romanischen  oder 
das  romanische  dem  Germaniscben  entlehut  oder 
ob  beide  Sprachstamme  es  einem  dritten  entnomraou 

!  haben.  Sollte  vielleicbt  tasca  =  *ta.va,  *ta.vica  v. 
taxare,  *taxicare  sein  u.  eigentl.  eine  „abgeschatzte 
Summe,  dann  einen  mit  einer  bestimmten  Sumine 
gefiillten  Beutel,    dann  Beutel,   Tascbe"  iiberbaupt 

I  bedeutet  liaben?     Vgl.  Dz  317  tasca;  Kluge  uiiter 

'  ^Tascbe" ;  Mackel  p.  66. 

;      8063)  arab.  'tassali,   Napf,  Becken  (Freytag  III 

155*);   ital.  tazza,  Trinkschale;   prov.  tassa;  frz. 

I  in.s.se;  span.  ptg.  taza.    Vgl.  Dz  318  tazza. 

8064)  tata,  -am  m,  Vater;  ital.  (mundartlich) 
tata,  Vater,  damit  hiingt  viell.  zusammen  daddoli 
nmoine",  vgl.  Caix,  St.  302;  rum.  tata;  rtr.  tat, 
Grofsvater,  tata,  Grofsmutter;  altfrz.  taie,  Grofs- 
mutter,  tai/ott,  gleichsam  *tatonem,  Grofsvater,  pik. 
ratayon,  Urgrofsvater ;  span.  ptg.  tato,  Briidercben, 
lata,  Schwestercben ,  taita,  Vater.  Vgl.  Dz  318 
tata;  Grober,  ALL  VI  121,  wo  auch  ptg.  tataravu, 
Urgrofsvater,  angefiihrt  ist. 

8065)  engl.  tatters  (von  dem  Stamme  tnddun-, 
vgl.  Kluge  unter  „Zotte"),  Lumpen,  Fetzen;  damit 
scbeint  zusaramenzubangen  ital.  tattera,  Lumpeji, 
Fetzen,  vgl.  Dz  406  s.  v. 

8066)  taurii,  -am  /'. ,  unfruchtbare  Kuh;  ptg. 
toura;    abgeleitet  von   taura  ist    das    prov.  Adj. 

'  turija,  turya,  unfrucbtbar  (von  Fraucn  u.  deshalb 
nur  Fem.),  vgl.  Dz  493  s.  v. 

8067)  tanriis,  -um  ?n.,  Stier;  ital.  tauro,  toro; 
rum.  taur ;  prov.  taur-s;  frz.  das  Demin.  taureau ; 
altcat.  taur;   neucat.   span,   toro;   ptg.  touro. 

8008j  taxea,  -am  f.,    Speck   (gallisches   Wort, 

.  Afran.  com.  284,  vgl.  Isid.  20,  2,  24);   davon  viel- 

'  leicht  span,  tasajo,  ein  Stiick  Rauchtieisch ;   ptg. 

j  tassalho;    auch    das    gleichbedeutende    cat.    tasco 

I  gebort  wohl  hierlier.   Vgl.  Dz  490  tasajo ;  Liebrecht, 

Jabrb.  XIU  232,  stellte  *tessella,  Demin.  v.  tessera, 

als  Grundwort  auf:  Hehn,  Kulturpflanzen  u.  Haus- 

tiere  etc.  (2.  Ausg.)  p.  532,  fiilirte   die  Worte   auf 

*taxo ,   Dacbs ,   zuriiek  und  setzte  „Dachsfett'  als 

Grundbedtg.  an. 

8069)  [*taxico,   -are  {taxare)  wird  von  Ulrich, 

I  Z  IX  429,  als  Grundwort  angesetzt  zu  frz.  tdcher.] 


711 


8()70)  tiUIIIilH 


Hcisii)  teiiip&mi 


712 


8()70)  Uxilliis, -uiii  III.,  KI<>t/<-lii'ii;  itiil.  Insselln, 
kU'invr  l*llix-k:  altfr/..  tnsnifl:  nuiifrz.  tii!<saiii, 
TraK'-.  yiiorlointo.     VkI.   \),  317  ^isvW/o. 

8071)  *Uxito,  -ttre  (l'V'i|ii.  /m  la.iare.  iliono» 
wioilcr  viiin  Staniiiii' fiii/i,  licriilinMi,  ItoUKton;  ital. 
Iiistarr,  dii/.»  iIhh  VI.bIisI.  <(i>7r).  Tiisto,  (iriff;  prov. 
tuslar:  fr/,.  fiifcr  (iiltfr/..  aiii-li  tanslrr,  vul.  Kiirstor, 
7.  II  S4),  ilavoii  nli^'di'itot  li  liitiiiis,  (jippoml,  bliiid- 
linpi,  liiloniirr ,  lii>riiiiit:ip|M>ii ;  altiipan.  tastar. 
cin/ii  (Ins  VliKlijit.  KiHiii.  pi)»'.  Ii'asir,  CirilT  an  cinuiii 
Sailoiiiiistriinu'iit,  ilavtui  span,  traslrnr,  ilio  Saiti-n 
l«>fosti>,i'ii.  p»>:  fi(i,s(c/iir.  oinricliten,  iiiilbliiToii  (ini 
Span.  lififKt  -lassollH'  Vl..  „.las  Dacli  tlyckoii").  Ks 
ina^  iiuli'.'>.'<i'ii  /.nfifi'lliart  soin,  nli  ilit<Ki<  mit  tr  ail- 
laiitiMiilon  Wiirti',  vvi'li'lii»  viui  .<pan.  trufli),  llaiisrat 
I'to.  iliM'li  kaiini  /u  tn-niii'ii  siiid.  uirklicli  zu  *ttixi- 
Uirr  (;eliorfn  u.  nirlit  Holier  von  Iraiislnim  (s.  d.)  odor 
aui-li  von  •/inJH|«/(icf,  ipicr  stolion,  abzulfiton  sind, 
Irasle.  Irn.tio  wiirde  dann  cinontl.  iiin  qucrslolicndos 
l>inj:  liodouton,  als  wolclu'S  dcr  (iri(T  an  oiiiom 
Saitoninstruninnto,  alicr  audi  i-in  inniilton  tiini's 
Rjiunics  stclipiidos  Miibi'l  sidir  wnlil  anf^pfal'st  wurdon 
kann.  VfjI.  Dz  318  ttistnre;  Flocliia,  AG  H  357; 
(iKibor,  ALL  VI   121. 

8072)  t&xo,  -are,  abschiit7,on :  ital.  lussare, 
dazw  das  Vbsbst  tassii ;  Caix,  St.  015,  zielit  liiorlior 
ancli  Inccin  «ciittimo",  naoli  soinor  Moinung  aiis 
♦/rt.sriV»  cntstandrn,  sowie,  St.  626,  tartasxarc  „inal- 
trattjire,  biasiniare  vivamfinte",  nacli  scinor  Ansirlit 
ans  tiixare  „('on  raddoppiaiiionto  intonsivo"  liorvor- 
•jcfianfTi^ii:  prov.  taxar,  dazu  das  Vbsbst.  taxer: 
f  rz.  (altfrz.  Iniifser,  taiixer,  dazu)  das  Vorbalsbst. 
*laiis.  tniix.  Ab-ralip,  vj,'l.  Fiirstor,  Z  VI  110;  Scbeler 
ini  Anhan;;  zn  Dz  816  (I)iez  686  erblioktP  in  taii.r 
dio  altfrz.  Nominativforni  von  Inil);  bierlior  ^ohiirt 
aiich  tiiclic  =  tasche  =^  *taxn  (Schatzung,  Auflage), 
Auf^abe,  wovon  ti'icher.  sich  (an  einer  Aufgabe) 
lieniiiben ;  vormutlii  li  mit  tiiclie  idontiscli  ist  taclie. 
Tasdie  (eifrentl.  ab;;c!!cbatztc  Summc.  Inhalt  cines 
Hcntcls,  Beutel,  s.  obcn  tasca);  gclehrte  Worte  sind 
ta.rer  w.  laxr:  span,  tasar,  dazu  das  Vcrbalsbst. 
fiT.sn;  (vielloieht  fjehiirt  hiorbor  aueh  sp.  ptg.  tnscar,  | 
Ilanf  brechen,  worin  sich  also  die  eigentlicbo  Bedtg. 
von  taxare  „scharf  anriihren"  [vgl.  Gell.  H  6,  5J 
orlialtcn  haben  wiirdo,  vgl.  Baiat,  RF  I  133;  Diez  : 
490  .V.  V.  Icitoto  das  Wort  von  abd.  saskiin,  raffon, 
abi;  ptg.  taxar  (altptg.  tousar),  dazu  das  Vbsbst. 
taxa.     Vgl.  Dz  486  taxer;  Th.  p.  H3. 

8073)  *taxo,  -uneiu  m.  (voni  liebr.  ^npl'   vcrgl. 

Riinsch,  Z  I  420),  Datdis;  ital.  tartso  (neapol.  mo- 
logna  v.  milo,  -oncm  [vgl.  Isid.  12,  2,  40]  v.  miles);  , 
rtr.  taiss;  prov.  taisos  (daneben  tais  =  *taxiii); 
frz.  iaissnn  (das  iibliohe  Wort  fiir  ,,Daehs"  ist  abor 
blaireau,  s.  oben  *nblatai'ellus):  span,  texnn, 
tejon,  danobcn  tas>i(jn:  ptg.  teixtii/o.  Vgl.  Dz  317 
fas-io;  Griiber,  ALL  VI   121. 

8074)  [*taxoniirTii ,  -am  f.  {taxo),  Uachshohlc;' 
viellcicht  das  Grundwort  zu  altfrz.  taisniere,  tes- 
niere,  HiJhle,  neufrz.  tatiiire.    Vgl.  Dz  6£4  s.  v.] 

8075)  tectum  n.  [tegere),  Daoh;  ital.  tetto; 
prov.  teg-z;  frz.  toit;  span,  tccho;  ptg.  tecto, 
teitn.    Vgl.  Grober,  ALL  VI  122. 

8076i  arab.  t«cwim,  Notizbucb,  =  ital.  taccuino, 
Notizbucb,  vgl.  Caix,  St.  618. 

8077)  *teg:imen  n.  (tegire)  =(?)  i  t  a  L  «I'emo.Wagen- 
decke  (danoben  tegame,  das  audi  ,.Tiegel"  bcdeutet 
u.  in  dieser  Bedcutuug  mit  deiu  deutsdien  Worte, 
welches  wiedcr  aiis   dnr  idg.  Wurzel  dig  „kneten" 


abgddU't  winl,  zusaiuiniinbiiiigon  iiiurx,   Hiob»  abcr 
toirula).     Vgl.  n<.diia.  AG   II  56. 

807H)  (oKlllit,  -IHII  /'.  (Ifghv),  Zii>g.-I ;  ital. 
Irgiihi  (dani'lii'ii  ligtilo),  trglm .  Irgghin  ,,va8o  di 
ram»  ail  iisn  di  ciirlna"  (aUn  dgoiillidi  oiii  Di'ck- 
odcr  Di'i'kiilgcfitrK:  da  liglin ,  ti-ggliii  diii'li  iin- 
zwiMfdbaft  ^  Ifgiila  ist,  hu  wird  man  audi  tigami' 
,,'riogrl"  Villi  /ri/iiY  abli>itrii  ii.  iui  diMilsrIion  ,,Tiiigol" 
ubonfall»  Iniiila  orblickiui  diirfnii),  vgl.  t'anollo, 
AG  III  2il5,  und  III  !)56;  rum.  (igtd :  prov. 
Inila  und  tiulrn:  altfrz.  Iriilr;  nciifrz.  tuilr, 
davon  tiiilrrie,  Ziogold;  DMUiiiiulivlillduiig  zu  tigiiln 
ist  wulil  litkUc,  («in  aU  I'robi'  diciiKiidi'H  Stiink 
Sdiiefi-r;  span,  leja  u  trjo;  ptg.  Iiiha  u.  tijula. 
Vgl.  Dz  31'J  legola;  Griibnr,  ALL  VI  122.  -  Nidit 
liit'rlicr  guliilrt  das  von  Diez  4!ll  .s.  v.  =-  legtila 
angosotzlo  sard.  cat.  span.  pig.  trcla.  TaHlo,  oh 
diirfto  darlii  oino  Drmiiiutivbildung  lialbgolelirlcr 
Form  von  theca  (s.  d.)  zu  I'rkonni'ii  scin. 

8079)  got.  ttVkan,  boriiliren,  nolinien;  wird  von 
Canollii,  AG  III  383,  als  Cirundwort  angusctzt  zu 
i  tal.  atlacctire  u.  dcrganzon  sich  daran  schlidaonden 
Sippo  (s  oben  tac-),  zu  wclcbor  Canello  audi  ital. 
acciticcarc  „amniacc4iro,  pestaro",  a;zcccarr  ,,locraro 
attaccando,  colpire,  investiro",  span.  nf/iiicK)*  „im- 
jiutaro  (ijuasi  allai^aro,  offcndoro)"  zidit.  Ziigoboii 
mag  mail,  dafs  die  Knlwickolung  dos  Stanimos  toe- 
in  einzelncii  Abloitungen  durcli  dag  got.  Vb.  bcciii- 
fiufst  wordon  ist. 

8080)  tf'Ifi,  -iim  /".,  Gewobo,  Loinwaiid;  ital. 
prov.  tela:  frz.  toili;  dazu  das  Dcmin.  tnikllv, 
kleine  Tischdecke,  bodccktos  Tlsdidion ,  I'ulztisdi, 
Putz;  cat.  span.  ptg.  tela.     Vgl.  Dz  689  Inilelle. 

8081)  altnfraiik.  tlUd,  Vorliang,  Dvr.ke,  Zelt;  frz. 
taiid,  tanite,  Plane,  Scliutzdadi,  laiidU,  Scliutz- 
geriist,  Hiitte,  dazu  altfrz.  taiidir,  bedocken  (viel- 
lcicht gehdrt  bierlior  aucb  span.  ptg.  ioWn,  Zelt, 
8.  unten  tliolns),  vgl.  Dz  686  taiidir;  Mackd  p.  84. 

8082)  altnord.  telgja,  oin  Sdineidcwerkzoug; 
davon  nach  .Toret,  R  I.\  435,  frz.  lUtc,  Beilliammer. 
Bugge,  R  III  158,  liatto  scbwod.-norwog.  telcsla,  alid. 
dehaala,  Hacke,  als  Grunilwort  aiifgestellt,  w.is 
lautlich  nidit  goniigt.     Vgl.  .Mackel  ]i.   103. 

8083)  arab.  tclsam  (PI.  leUaman),  Zauberbild 
(Freytag  III  64i>);  davon  ital.  talismano,  Talisiiian; 
frz.  span.  ptg.  talifsman.     Vgl.  Dz  314  .v.  v. 

8084)  tciiio,  -Oncm  m.,  Deidisel;  ital.  sard. 
timone  =  *limonem;  rtr.  timun;  prov.  timo-.s : 
frz.  iimnn;  cat.  tinw;  span,  tiiiion:  [itg.  timai). 
Vgl.  Grober,  ALL  VI  125. 

8085)  tempuramentum  n.  {tempcrarc),  riditige 
Mischung ;  ital.  temperamento ;  r  u  m.  siimpdraminl ; 
prov.  tei)ipramc>t-z :  frz.  temphaiiient ;  span.  ptg. 
temperauieiito :  (ilierall  nur  gel.  Wort. 

H(is6)  ti-inpcro,  -are,  mafsigcn.  in  das  richtign 
VerliiUtnis  briiigen;  iXaX.  tenijicrare;  rum.  sthiipar 
ai  at  a ;  pvov.  teiiiprar,  treiiipar,  eiiiwoichen;  frz. 
treinper  (bodeutet  im  Altfrz.  auch  „cin  Mnsik- 
instrument  stinimen",  tcmpcrer);  cat.  temperar; 
span,  templar,  dazu  das  Vbsbst.  temple;  ptg.  tem- 
perar.    Vgl.  Dz  691  trempcr. 

8087)  t(;m])estas,  -atem  /'.  [tempua),  Unwctter, 
Sturm;  ital.  temjiesta  u.  tempexlade;  prov.  tem- 
pesta  u.  tempest-z;  frz.  tcmpete;  span,  tempestad; 
ptg.  tempeslade. 

8088)  ti;mpliim  «.,  Tompel;  ital.  tempio;  rum. 
limpid  I'.;  prov.  tetnplc-s;  fr?,.  cat.  temple;  span, 
ptg.  te)iiph>. 

8089)  tcmporii  (Pliir.  von  iempits),  Schliife;  ital. 
tempia;   rum.    limpid;   prov.   templa;   frz.  temjie 


713 


8090)  tomiiSrglla 


8119)  Mrgo 


714 


(altfrz.  temple);  ilaiiebeii  pro  v.  altfrz.  ten,  tin, 
vielleicht  vora  iiilul.  thine,  Sdiliife;  (span,  sien, 
vicUeicht  =  se/imem:  ptf;.  tempnra  ((ianeben  fonte 
de  Cdbei'd)  Vorgl.  Dz  319  tempia  mid  G88  tin; 
Gruber,  ALL  VI  123. 

8090J  [^tempurellS ,  -am  f.  (Demimitivbililmif,' 
zu  iempus,  temjioris);  davoii  vermutlioh  itaL  tern- 
pella,  cine  Art  Klosteruhr,  teiupellare.  iwie  eine 
Klosteriihr)  sich  lang-sam  (porpenilikclarti-,')  bin-  u. 
berbewegen,  teinpeUnne,  bin-  und  herschwankender, 
unsohlussiger  Mensch ,  Tiilpel.  Vergleiclie  D/,  406 
tetn pella.] 

8091)  [*teinporivfis,  a,  um  (tempuH)  =  rum. 
timpuriu,  voreilig,  vorzeitig.J 

8092)  tempus,  -oris  «.,  Zeit;  ital.  tempo;  rum. 
timp :  prov.  tempts,  terns;  frz.  temps;  cat.  temps; 
span,  tiempo:  ptg.  tempo. 

teiiacitas  s.  t«na.v. 

8093)  teniiculiun  n.  (tenere),  ein  Werkzcug  ziini 
Halten;  ital.  tauaylid,  Zange;  prov.  tenatha ;  frz. 
tenaille.  VgL  Dz  315  tnmtglia;  Mackel  p.  137; 
(iriiber,  ALL  VI  123. 

8094)  tenax,  -acein  (tenere),  fest  baltend,  baftend ; 
ital.  tenace,  dazu  das  Sbst.  tenacita. 

8095)  [*teudii,  -am  /'.  (Vbsbst.  zu  tendcre),  aus- 
gespannt<?r  Gegenstand,  Vorbang,  Zelt,  =  ital. 
tenda;  rum.  tindd;  prov.  tenda;  (frz.  tente  = 
*tendita):  span,  tienda;  ptg.  tenda.  VgL  Dz  319 
tenda;  GriJber,  ALL  VI  123.] 

8096)  [*tendo,  -luem  f.  (tendere),  Sebne,  — -  ital. 
temline;  (frz.  tendon:  span,  tendon;  ptg.  tendiio). 
Vgl.  Dz  319  tenda.] 

8097)  teiido, tetendi, teusum, tendere,  spanmn : 
ital.  tendo  test  teso  tendere;  rtr.  tender;  rum. 
nur  in  Kompos. ,  z.  K.  intind  tinsei  tins  tinde: 
pro  V.  frz.  tendre;  cat.  (etnlench  tengui  tes  tendrer ; 
span.  ptg.  tender.     Vgl.  Grdber,  ALL  VI  123. 

8098)  tenebrae,  -as  /.,  Finsternis;  ital.  tcnelire; 
prov.  tenehras :  frz.  teitebres;  span,  tiniehliis; 
ptg.  trevas.  VgL  Dz  494  treva;  Grober,  ALL 
VI   123. 

8099)  teuebrosus,  a,  um  {tenehrae),  finster; 
ital.  tenebroso,  u.  deni  ontsprecbcnd  in  den  iibrigen 
Spracben. 

8100)  teiieo,  tenui,  tentum,  tenere,  halten; 
ital.  tengo  tenni  tenuto  tenere;  rum.  (in  (inui 
(inttt  fine;  rtr.  Pras.  teny,  tiny  etc..  Inf.  teni,  j 
tenyer,  vgl.  Gartner  §  190;  prov.  tenh  tine  tengut 
fener  u.  tenir;  frz.  tiens  tins  tenu  tenir;  cat. 
tinch  tingui  tingut  tenir;  Sfdn.  tengo  tuve  tenido  \ 
tener ;  ptg.  tenho  tive  titlo  ter. 

8101)  tener,  a,  um,  zart;  ital.  tenero;  rum. 
tiner ;  prov.  tenre,  tendre;  frz.  cat.  tendre;  span. 
tierno;  ptg.  terno.     VgL  Dz  491  tierno. 

8102)  [*teuerarifis,  a,  um  (tener).  zartes  Fleisch 
babend;  span,  ternero,  Kalb;  ptg.  terneiru,  Kalb.] 

8103)  [*tenerinus,  -um  »i.  (tener);  vielleicht 
Grundform  zu  frz.  tarin  (mundartlich  terin,  tairin), 
Zeisig,  eigentl.  zartcr  Vogel.     Vgl.  Dz  685  s.  v.] 

8104)  *teneritiii,  -am  /'.  (tener),  Zartbeit,  Zart- 
lichkeit;  ital.  tenerezza;  rum. /m€)ea?a  (_bedeutet 
n-Tugend  d.  b.  zartes  Alter");  prov.  tenreza,  ten- 
dreza;  frz.  tendresse;  cat.  tendreza;  span.,  ter- 
neza;  ptg.  ternega. 

8105)  tenor,  -orem  m.  (tenere),  ununterbrocbener 
Verlauf,  Andauer.  Lauf,  Inhalt  eines  Schriftsttickes, 
Stimmhohe ;  ital.  tenore  etc. 

8106)  tensio ,  -onem  f.  (ten.<ius  von  tendere), 
Spannung;  ital.  tensione  und  dem  entspr.  in  cli'u 
iibrigen  Spracben. 


8107)  *tenso,  -are  (Frecju.  v.  tendere)  =  altfrz. 
tenser,  verteidigcn,  sehutzen,  indessen  ist  die  Be- 
deutungsentwickelung  sehr  unklar.  Vgl.  G.  Paris, 
R  IV  480^ 

8108)  tensus,  a,  nm  (Part.  P.  P.  v.  tendere), 
gespannt;  ital.  tesa,  Spannung,  Spannwcite  der 
Arrae,  Klafter;  frz.  toise,  ein  Langenmafs,  dazu 
das  Vb.  toiser  (altfrz.  auch  tcser),  messen;  (span. 
tieso,  straff,  steif,  starr,  hart);  ptg.  teso.  Vgl.  Dz 
689  toise;  491  tieso;  Baist,  Z  VII  123,  setzt  span. 
tieso  =  tersiis  an,  dagegen  zieht  er  tez  (von  Dioz 
491  s.  V.  von  tersus  abgoleitet)  zu  tensus,  bemerkt 
aber,  dafs  tez  wabrscheinlich  einen  ganz  anderen 
Ursprung  habe,  ohne  jedoch  zu  sagen,  welchen. 

8109)  tentio,  -onem  /'.  (tendere),  Dehnung  (im 
Roman.  Kraftanspannung,  Kampf);  ital.  tenzone, 
(daneben  tencione,  tenza),  Streit,  Streitlied;  prov. 
tenso-s  (daneben  tensa);  altfrz.  tenQon,  daneben 
teuee.    Vgl.  Dz  687  fencer. 

8110)  [*tentio,  -are  (tendere),  die  Krafte  an- 
spannen,  strciten,  kampfen  (vgl.  lat.  contendere, 
contentio);  itaL  *ticciare  (luis  *tineiarc)  in  bistic- 
ciare  ^contendere,  garrire",  vgl.  Caix,  St.  208; 
(prov.  ten.^ar  =  *tensare);  altfrz.  tender,  besten- 
cier;  neufrz.  tiincer,  ausschelten.  Vgl.  Dz  687 
tcHcer  (wo  *tentiare  irrig  von  tentiis  von  tenere 
abgeleitet  wird);  Baist,"  Z  VI  119;  ii.  Paris, 
R  IV  480. 

8111)  tentatio,  -onem /'.  (toi^nre),  Vcrsuchung  ; 
ital.  tentazione  u.  dem  entsprechend  in  den  iibrigen 
Spra<hen. 

8112)  tento,  -are  (Intens.  v.  tendo),  erproben, 
versucben;  ital.  tentare:  rtr.  prov.  tentar;  frz. 
tenter;  eat.  span.  ptg.  tentar.  Vgl.  Grober,  ALL 
VI  124. 

8113j  teniiTs,  -e,  diinn;  altfrz.  tenve,  tenvre, 
tenevc,  dazu  das  Vb.  atenver,  vgl.  Lesor  p.  114. 

8114)  tenus,  bis  an;  ptg.  te,  bis,  vgl.  Dz  490 
s.  V.     S.  oben  ad  +  tenits. 

8115)  tepidils,  a,  um  (tepere),  lau;  ital.  tepido, 
dazu  das  Sbst.  tepidezza,  tiepidezza  =  Hepulitia ; 
prov.  tebe,  Fern,  tebeza;  altfrz.  tieve  (daneben 
tedde),  dazu  das  Vb.  atevir.  attiedir,  vgl.  Lescr 
p.  72:  frz.  tihle,  dazu  das  Sbst.  tiedeur,  glciehsam 
*tepidorcm;  cat.  tebi;  span.  ptg.  ?i7/io,  dazu  das 
Sbst.  tibieza.    Vgl.  Dz  687  tiede. 

8116)  *terebeUum  n.  (Demin.  zu  terebrum), 
Bohrer;  ital.  trivello,  Bohrer;  prov.  taravel-s, 
Bohrer;  span,  teruvela,  (Bohrwurra),  Motte;  ptg. 
travoelta,  Bohrer.  Vgl.  Dz  315  taraire;  Griiber, 
ALL  VI  123. 

8117)  terebentlilnfis,  a,  um  (Adj.  zu  terenhin- 
thiis  ^TSQa^tv&og,  Terebinthenbaum) ;  ital.  fcren- 
benlina  ,  trementina:  rum.  trementin  ,  ternienlin, 
trepetin;  prov.  terehentina,  terbenlina,  tercbinte; 
frz.  terehenthin;  cat.  trementina;  span,  tremen- 
tina, terehentina;  ptg.  terebinthia,  termentina, 
trementina. 

terebinthiis  s.  terebinthlniis. 

8118)  hcbr.  terefa   (ren^),   zevrissenes  Fleisch, 

imreine  Speise  (im  spiiteren  Vulgilrhebraisch,  bezw. 
im  Judendeutsch  Adj.  mit  des  Bedeutung  „\inrein. 
schlecht,  ungerecht") ;  davon  vermutlich  prov. 
trefa-s,  trafan-s,  betriigerisch,  wozu  das  Vb.  trefanar 
u.  das  Sbst.  trefart-s;  span,  trefe,  falscb,  treulos, 
sehwaeh,  diinn;  ptg.  trefo ,  trefeqo,  verscbmitzt, 
arglistig.     Vgl.  Dz  494  trefe. 

8119)  tergo,  tersi,  tersum,  ti;rgere,  abwischen; 
ital.  tergo  tersi  ter.-n  tergere ;   rum.   f-trrg   tersei 


■i:. 


SVM  Ion 


Sl7:t)  LMrlmi» 


•ic 


trrs  terijf :  \>tv\.  fitfis(r,\'i\tl.\'t&\  Irrs;  iiltfr/. 
trnlrr;  ultii|inn.  Irnier.  \'g\.  (iriilior,  Al.l.  VI  lU-J. 
S.  unti'n  tt'irNQs. 

SI2t>l  altiirriink.  trri  (iilnl.  .-inriV  Zicr:  jirnv. 
linrti.  Ifint.  lirrii,  ()^iriim>t4>)  IJoiln»,  (ordcntlirlips) 
Iti'iM-luiii'ii ;  nitfr/.  lien.  \\;\.  1>/.  Ii87  lirre ; 
M.i.l»'!   p.   IH. 

MI2U  t^rniCii  11.  II.  tfrniiiiiis,  -iiiii  >».,  (iroii/.- 
(iiiiikt,  l»"itiiiiiiil<T/i'it|iiiiikt :  i  t  a  I.  tirmiiif.  Irrmino ; 
riiin.  frrwi  hi.  ii.  (rrmure  /  ;  pruv.  fr/,.  cat.  trrmr; 
spun.  (rriHiM»;  pt^;.  (crimi. 

srj2)  t(<rrii,  -mil  /.,  Krdc,  l,«iul;  ital.  trrni : 
rtr.  Irrit.  tinrit:  riiiii.  f<ii(i;  prov.  Irrnt :  fr/.. 
ffrrr;  i-nt.  (.Tin;  «pan.  lii-rrti:  pt};.  <fiT(i.  Vj;!. 
(iri.lwr.  Al.l,  VI   IJI. 

S\'2S)  I •tornn't'ils,  n,  uiii  (/cini),  /.iir  Knlo  ^,^>• 
liurij;;  ital.  Iirraccio  ^torrono  siiiosso",  terraccia, 
srhli'clitfs  Knlri'iili,  (ciciir.-o.  terrnzza  (hi.,  tcrra.i.ie, 
span,  terriuo),  Knlorlioliiiiin,  W«llj,'art<'ii,  Altiiii, 
vorKl.  Caiicllo.  AC   III  348. | 

8121)  ternic  +  inutQs;  ital.  tfrremolo  iind 
trririniioto.  Erillioboii;  (frz.  t rcmhlrmeiit  de  terre); 
span,  jitfj.  tfrreiiiiitii. 

8125)  torn"»  +  rrilldus;  «laraiis  violleicht  frz. 
trifonil.t,  (_iruiiil  ii.  BoiU'ii,  dooli  ist  die  Al>loitun<r 
Villi  lran.-i  -\-  I'liinlii.i  dii>  ^laiililicliurc  Vj;l.  Dz  ()91 
.V.  r.  II.  Srlielcr  iiii  Dirt.  a.  r. 

S12Gi  [*torniiiils,  -uni  m.  (terra)  =  rum.  [aran, 
l.an<liiiaiiii:   (Span,  terriii).] 

8127)  terra  +  iilainiiiii  =  frz.  terre-plein  (fiir 
/7<ii»i),  Krdwall.  V(,'l.  Fals,  KF  III  503. 

,si2.s  ;*tfrrilriiis,  a,  iim  (terra);  prov.  terrier-.'<, 
l.aiidlii'.'^itzer;  sjian.  terrera.  oin  Stiick  Land  (aiicli 
Arkorlonlie);  pt-j.  terreiro,  grofscr  freier  Platz.] 

81211)  torrii  +  torus;  daraiis  nacb  Dz  G87  .«.  v. 
prov.  tertre:s;  altfrz  terire,  teltre,  (danelien 
trrne);  no» frz.  tertre,  AnhiJlio.  Dicso  Ableituu<; 
i.st  iiidosscu  liiii-list  fragwiirdig.  Hesser  crblickt  man 
wulil  ill  tcrlre  ciii  ler-trirm,  d.  i.  den  Stainiu  tcr, 
Wdvon  ter-ra,  ter-liis  =  tellui:,  niit  deni  Siiffixo  -truiii. 

S130)  terra  +  tuber:  darans  vemuitlich  ital. 
tartufo,  tartufiilo,  Triiffcl ,  (frz.  tartufe,  sehein- 
lioilig;  die  Bedeutiingsgesobicbtc  dieses  VVortes  licgt 
aiifsorhalb  des  liercicbes  cine.s  etyniologischen 
Wrirterbiiches ;  man  selie  das  Niibere  in  den  Ein- 
leitiingcu  zii  den  bcssereii  Ausgalien  des  Moliore'sehen 
Liistspieles),  vgl.  I)z  333  trufle.    S.  tuber. 

8131)  terrcnus,  a,  uiii  {terra),  crdiscb,  irdisch, 
terreuuiu  «.,  Erdreieb,  Boden ;  ital.  terreno ;  (r u  m. 
(arina,  [arnd ;  frz.  terrain  =  *terranum);  span, 
ptg.  terreno. 

8132)  terrester,  Is,  e  {terra),  irdiscb;  ital. 
terrentre  u.  terre.ftro;  prov.  span.  ptg.  terrestre. 

8133)  tcrreus,  a,  uiii  {terra),  erdig;  ital.  span, 
ptg.  terreo. 

8134)  terribilis,  -^  {terrere),  schrecklicli ;  ital. 
terribile:  frz.  span.  ptg.  terrible. 

8135)  terror,  -oreni  m.  {terrire).  Schrecken ;  ita  I. 
lerrore;  frz.  terreur;  span.  ptg.  terror. 

8130)  terrosus,  a,  uiii  (terra),  crdig;  ital. 
terrain:  jimv.  terras;  span.  ptg.  terroso. 

8137)  tersus,  a,  nin  (Part.  P.  P.  v.  tergere), 
rein,  sauber,  artig;  ital.  terao;  cat.  ters;  span, 
ptg.  terxo.  policrt,  glatt.  Vgl.  Grober,  ALL  VI  124. 
S.  oben  tergro.  —  Nacb  Baist,  Z  VII  123,  gcbort 
bierbcr  span,  fif.vo,  kraftig,  fest  (der  vcrniittelnde 
BegrifT  soil  ntadellos"  sein);  Diez  491  sctzt  tieao 
=  tetisus  an,  wogegen  er  von  ter.ius  ableitet  das 
Sbst.  span.  ptg.  lez,  glattc  Oberliant,  u.  das  Vb. 
atezar,    das    nacb    Diez    ^glatt^n"    bedeuten    soil, 


wiibri'iid  I'.'i  in  W  Irklii'likoit  „NoliU'ar/.<Mi"  lu'deiiti't. 
Die  naii/.e  Wort.'iiippi'  brdarf    iimdi  der  Aiifkhiriinf;. 

8138)  lerdiirius,  a,  urn  (tertiiis),  das  Dritlel 
ontlialtvnd;  ital.  ler;iiirio  „il  ti'i|iliee  piovere  degli 
anlielii  teiiipll  tosrani",  ter:ierr  „la  li'rza  partf 
d'uii  liaseu  di  vino  n  d'lina  fitlA",  vgl.  Canellti, 
Ati   111  »11. 

813!»)  l^tMiolON,  a.  Hill  ((ri/)«.s),  drittcr;  ital. 
torciioh,  das  Miiiiiielien  vmi  Falkeii  odor  llabiclit 
(weil  angeblirli  diT  je  ilritte  Vogol  ini  Noste  I'iii 
Miinnclioii  ist),  ler:erii<)lt),  oin  klelnos  •Scliiel'sgowelir, 
Terzerol  iSelml'swalleii  sind  liieliifacb  iiai'li  Vi'igeln 
oder  Insekten  benaniil);  prov.  Irrmil-s,  tre.inl-s,  eiii 
Haubvogol;  frz.  tirrcelet ;  span.  Ii>r:iiil() ;  ptg. 
tre{n.     Vgl.   Ilz  3111  lerziiolu. 

8140)  tertius,  a,  UIII,  dritler;  ital  /rivo;  (rum. 
al-trei-lia);  rtr.  lerts.  Herts  etc.,  vgl.  (iartiier  !^  200; 
prov.  teriz;  frz.  Hera  (die  (ibiiebe  Oidinalzalil  ist 
troiniinie);  cat.  /«)•.<  (danebcn /ciccr);  n]) au.  Irrcin 
u.  tercero:  |itg.  trrcciro.   Vgl.  (Jsiiber,  ALL  VI  124. 

8141)  terjins  piliis;ilaratiB  span.  ptg.  terciojicUi, 
Saint  (eigciillicji  ;iiis  droidritbligcn  Seidenladon  ge- 
wobter  Sloll),  vgl.  l)z   I'Jl  n.  v. 

tessG'llii  s.  tuxeti. 

8142)  'testa,  -aiu  (scbriftlat.  teMa)  /'.,  Scbeibe, 
lliriiscbalo  (ini  Roman.  nKopf);  ital.  Ie.ila;  rum. 
(easla  (bodoutet  „Hirnscliale");  prov.  Ieslf( ;  frz. 
tete;  cat.  span.  ptg.  teata.  Vgl.  I)z  319  testa; 
tirobor,  ALL  VI   121. 

8143)  testiinit'iitiiiu  n.  (testari),  lotztor  Wille; 
ital.  testaiiii-iitii  u.  ilcm  ontsprccliund  in  dun  iilirigcii 
Spracben. 

8144)  *tcstifrco,  -lire  (scbriftlat.  Dejionons),  be- 
zougcn ;  span,  te.fliiiunr,  vgl.  l)z  491  te.sltyo. 

8145)  (*testincu>.,  -um  iii.  (Ic-yti/icare),  Zeuge, 
=  Sfan.  hsln/n.   \'^\.   I)z  491   »■.  I'.J 

8146)  ti'MtiHiuuiuia  )>.  {lesli.s),  Zougnis;  ital. 
testimonio  (bedeutet  ..Zeugo",  danebcn  init  gloicber 
Bedtg.  aucb  testiinonia);  prov.  testimotii-s,  te.ite- 
moni-s;  frz.  temoin  (bat  die  persijnlicbe  Bcdentung 
„Zeuge"  erlialten,  „Zeugnis"  ist  temoiynuge,  gleich- 
sara  *testimu>iiaticum);  span,  testimonio  u.  te.nti- 
moiiia  (letzteres  Wort  bedoutot  aucb  „Zoiige");  jitg. 
tescciiiiDiho,  Zeugnis,  tcstemioihu,  Zeugo. 

8147)  [•testo,  -oneiii  m.  (testa),  Scberbe,  =  frz. 
tesson,  Scberbe,   vgl.  l)z  319  testa.] 

8148)  [*testiiilia  (testii);  davun  nadi  Caix,  SL  (il, 
ital.  .ftoviglia,  Kiichengesirhirr;  Diez  404  .s.  v.  liatto 
abd.  *.itou/ili  (Deinin.  zu  stoiif',  Bechor)  als  (iriind- 
wort  aufgestellt.J 

8149)  (testiiw.  u.)  *testuiii  (scliriftlat.  testiim)  n., 
irdones  Gefafs,  Napf;  ital.  testo,  Scberbe,  Topf; 
frz.  test,  tet,  Scberbe,  Schalc,  liirnscliale;  span. 
tiesto:  ptg.  testo.  Vgl.  Dz  319  testa;  Grijber, 
ALL  VI  124. 

8150)  testrido,-diiieiii/".(to(a),  ScbildkrOte;  ital. 
tcstudine  u.  testuggine;  (aberf  rz.  tortue  ^*tortuca ; 
span,  tortuga,  galapago;  ptg.  tartariiga,  cdgado). 
S.  unten  *tortuca. 

8151)  tcstulii,  -am  f.,  Scberbe;  ital.  teschio, 
vgl.  Grober,  ALL  VI   124. 

8152)  tiitnciis,  a,  uiii,  unfrcundlicb ,  linster; 
davou  vielleidit  span,  terco,  iiartniickig,  liart,  vgl. 
Dz  491  s.  r.  Diez  ist  gcneigt,  aucb  ital.  terclno, 
grob,  ungescbliffcn,  bierber  zu  zielien.  Die  Alileitung 
kann  unmoglidi  befriedigon,  docli  biet«t  eine  aiidere 
sicb  niclit  dar. 

8153)  [*lctrTnHS,  a,  um  (fiir  telricus);  nacli 
Buggc,  R  IV  3()ti,  (iruiidfoiiu  zu  frz.  teryie,  diiBtei-. 
S.  oben  tariii.l 


717 


81541  tevjan 


8176)  thrrtnus 


718 


8154J  got.  gat&yian,  ordneii ,  Wva,  Urclming, ! 
taigan,  thiiii,  inadicn ;  dainit  sclieint  zu.sammun- ' 
ziihiinjjcii  sjiai'.  pt^f.  ataeiar,  sclimiicken,  (Uavio, 
Schniiick,  v-;!.  I)/,  427  ataviav. 

8155)  tcxo,  tcxui,  textain,  texere,  webcii; 
ital.  tcsscrc;  runi.  {es  tii  ut  t:  prov.  teisscr; 
altfrz.  tissir,  tistre  (davon  das  I'artizipialsubst. 
tissu,  Uewebo);  noufrz.  tistre  (voraltet),  tisser, 
dazn  tisserand  (vgl.  ital.  tesscratulolo),  Weber,  vgl. 
Dz  688  .V.  v..  s  unteii  textor;  cat.  teixir ;  span. 
tcjer;  ptg.  tecer.     Vgl.  Grtiber,  ALL  VI  125. 

8156)  (textor),  *texTtor,  -orem  (texere),  webcn; 
ital.  tessitore  (daneben  tesserandolo,  wohl  aus  frz. 
tisserand  diirch  Anfiigung  ties  Demiiiutivsuffixe.s 
entstanden);  prov.  teisseire:  altfrz.  ticsier  = 
*texariiis:  ncufrz.  tisserand  (ein  Wort  befreind- 
lichcr  Bildung,  anschcincnd  entstanden  aus  tissier 
+  Sufli.x  enc,  also  eigcntl.  tisserenc,  vgl.  Rothenberg 
p.  21);  «at.  texidor;  span,  tejedor;  ptg.  tecedor. 

8157)  texturii,  -am  /'.  (texere),  Gewebe;  ital. 
tcstura,  (daneben  tessitura);  (rum.  (esdturd:  prov. 
texitra,  tezura);  frz.  iissure,  daneben  als  gel.  Wort 
lexture)\  cat.  tcxtura:  span,  testura  (u.  tejedura); 
ptg.  textura  (daneben  tccediira). 

8158)  thalamus,  -uiii  m.  (&d).afcog),  Eliebett; 
ptg.  tamo  (veraltct),  Hochzeitsfest,  tanibo.  Braut- 
bctt,  vgl.  Dz  490  tamho. 

8159)  thallus,  -um  m.  (9d?./.oi),  ein  griiner 
Stengel;  ital.  talto,  Scliofsling,  Stengel;  frz.  tallef.; 
sjian.  tallo:  ptg.  talo.     Vgl.  Dz  314  tallo. 

8160)  altnfriink'.  ]>arijaii,  dorren;  prov.  frz. 
tarir,  trucknen,  vgl.  Dz  686  s.  v.;  Mackel  p.  70. 

8161)  chines,  the,  tschili.  Thee ;  ital.  te (daneben 
cia),  Thee  (als  Lu.xusgetrank);  frz.  the;  span,  te, 
daneben  cha :  ptg.  chii.     Vgl.  Dz  318  t'c. 

81621  theatriim  n.  (O-earrjov),  Theater:  ital. 
teatro;   frz.  theatre;   span,  teatro:   ptg.  theatro. 

8163)  theca,  -am  f.  [l^^xr,),  Schcide,  Futteral; 
ital.  teca  „custodia.  astuccio" ,  tega  „baceello, 
resta",  vgl.  (janello,  AG  HI  372:  rum.  teaca;  rtr. 
tcija,  Futteral,  Kisscnuberzug :  frz.  taie,  Kissen- 
jiberzug,  (fiir  taie-d'oreiUer  volksetyraologisch  tite- 
d'oreiller.  vgl.  Fafs,  RF  ID  500);  ptg.  teiga, 
teigula,  Binsenkorb.  Vgl.  Dz  683  taie,  491  teiga 
(an  letztorer  St(dle  wird  es  als  zweifelhaft  bezeichnet, 
ob  teiga  =  theca  oder  =  teges  sei;  die  Ableitung 
von  theca  diirfte  den  Vorziig  verdienen). 

8164)  got.  theihau,  gedeihen;  davon  ital.  tcc- 
chire,  attecchire,  zunehmen,  wachsen:  altfrz.  tehir, 
waihsen,  wachsen  lassen,  vgl.  Dz  406  tecchire. 

81651  thema  n.  (f^^f^a),  Satz,  Behauptung;  ital. 
tenia;  frz.  thhiie:  span,  thema,  tenia  (bedeutet 
auih  ..Hartniickigkeit",  sell,  in  der  Behauptung 
oines  Satzes,  dazii  das  Adj.  iematico.  thematico); 
ptg.  thema,  Satz.  teima,  Hartnaekigkeit.  Vgl.  Dz 
491  tema. 

8166)  arab.  therb ,  Netz  ira  Leibc  (?);  davon 
vielleicht  ital.  ;irbo  ,,rete  intestinale",  cibreo  (aus 
*cihrero  =  *cibrarius)  „manicaretto  di  interiora  di 
polio  0  altro";  ptg.  sirbo,  zerbo,  Netz  ini  Leibe. 
Vcrgl.  Caix,  St.  273,  wo  aber  auch  benierkt  ist 
,.anche  in  latino  abbiamo  zirbus  per  omentum,  mem- 
brana"  (?). 

8167)  thesaurus,  -um  m.  [ftriaavQog),  Schatz; 
ital.  tesoro;  prov.  thesaiir-s,  tesatir-s;  frz.  tnisor 
(Diez  nimmt  an,  dais  tr  aus  *thnesanrus  fiir  then- 
saurus  zu  erkliiren  sei,  einfaeher  ist  es  wohl,  darin 
eine  Volksetymologie ,  namlich  trcsar  =  tris  -{-  or 
=   trans  -{-  nvriim,    zu    erblicken);    sjian.    tesnrn 


(altspan.  auch  trcsoru);  ptg.  Ihesoiiro.    Vergl.  Dz 
691  tresur. 

8168)  altnord.  ViU'^^  Diclo;  davon  vernintlich 
frz.  tillac,  Schiffsverdcck,  freilich  abor  niacht  dio 
Endung  -ac  Bedenken,  vgl.  Dz  688  a-,  c.  Srheler 
im  Diet.  s.  v.  ist  goncigt,  einen  Typus  *tegulaciim 
anzusotzen,  aber  daraus  hiitte  etwa  tillai  wcrdon 
niiisson  (vgl.  tillctte  v.  tegiila). 

8169)  *thius,  -um  m.,  *thia,  -am  /'.  (ftitoc, 
Ihfia),  Oheim,  Tanto;  ital.  zio,  zia;  prov.  tia,  sia; 
span.  ptg.  tio,  tia.     Vgl.  Dz  347  zio. 

8170)  tholils,  -um  m.  (f}6/.os),  Kuppel;  davon 
nach  Dz  492  ••>.  v.  span.  ptg.  ioldo,  Zelt.  Baist. 
Z  VII  123,  hat  (Ucse  Ableitung  bestritten,  u.  aller- 
dings  sind  die  von  ihm  geltend  gcniachten  Griinde 
beachtonswert,  wenn  auch  nicht  gerade  iiberzeugond. 
Verrautlich  hat  man  toldo  inebst  dem  dazu  gc- 
horigen  Vcrbum  toldar)  auf  dio  german.  Wurzel 
teld,  ausspannen,  zuriickzufiihren  (s.  oben  teld). 

8171)  german.  porp,  Dorf  (die  urspriingliche 
BedeutuEg  des  Wortes  seheint  gcwesen  zu  seiu 
,,Haufe,  Menge  von  Menschcn  oder  Tieren,  Schar, 
Horde");  davon  nach  Storm.  R  I  490,  ital.  troppo, 
zu  viel;  prov.  frz.  trap,  vgl.  auch  Joret,  R  X  588, 
Bugge  in  Bezzenberger's  Beitragen  III  112,  Maitkel 
p.  35;  Diez  330  tropa  hielt  tiuba  fiir  das  mutmafs- 
liche  Grundwort.  —  Fiir  sehr  zweifelhaft  mufs 
erachtet  werden,  ob  rait  troppo,  trap  zusammen- 
hiingen  (ital.  triqjpa  =)  frz.  troupe,  Haufc 
(mittelfrz.  auch  trope\  dazu  das  Demin.  troupeau 
(^prov.  tropel),  Herde,  wovon  wieder  altfrz.  atropelcr 
(prov.  atropelar) ,  zusammenhiiufen ;  span.  ptg. 
tropa,  Haufen ,  dazu  das  Demin.  tropel,  Haufe, 
Horde.  Gegen  die  Zusammenstelluug  dieser  Sippo 
niit  trap  hat  sich  ausgesprochen  G.  Paris,  R  X.  60 
Anm.  1.  In  Anbotracht  dessen,  dafs  an  tropa  sich 
anzuschliefsen  scheineu  die  Verba  span.  ptg.  tro- 
pellar,  atropellar,  iiber  den  Haufen  werfen,  tropezar, 
tropet^.ar,  stolpern  (daneben  ptg.  tropicar,  span. 
irompicar);  ptg.  iropear,  trampeln,  tropido,  Ge- 
trampel,  trapear,  klatschen,  trapejar,  klappen  (vgl. 
Dz  494  tropezar,  Mussafia,  Beitr.  p.  112),  seheint 
es  wohl  nicht  zu  kiihn,  an  Herleitung  von  der 
germanischen  Wurzel  trapp  (wovon  trappen,  tram- 
peln. treppe)  zu  denken ;  das  o  fiir  a  wiirde  dann 
auf  Angleichung  an  trop  beruhen,  wobei  anzu- 
nehmen  ware,  dais  <lie  Wortsippe  von  Frankreich 
aus  in  die  pyrenaischeu  Sprachen  iibertrageu  wurdo. 
Die  urspriingliche  Bedtg.  von  troupe,  tropa  wiirde 
also  „tjetrampel,  trampclnde  Menge"  sein.  Im 
Franzijsischen  soUte  man  allerdings  *trope  erwarteu, 
aber  troupe  raoehte  aus  troupel,  troupeau  gewonnen 
werden ,  wo  dio  Verdumpfung  des  vortonigea  o  in 
oil  nicht  befremden  kann.  —  S.  unten  *tr6l)0. 

8172)  altnord.  porpari,  Dorfbewohuer;  davon 
nach  Caix,  St.  622,  ital.  tarpano  „uomo  gotio, 
zotico". 

8173 1  altnfrank.  praste^a,  Drossel,^f  rz.  (trassle), 
trdle,  vgl.  Dz  690  .v.  v.;  Mackel  p.  12. 

8174)  got.  threihan,  drangen;  davon  vermutlich 
altptg.  triqar,  antreiben,  beschleunigen,  trigani;a, 
Eile,  vgl.  D'z  494  trigar. 

8175)  westgerraau.  prescau,  dreschen;  davon 
ital.  trcscar,  trampeln,  tanzen,  dazu  das  Vbsbst. 
trcsca,  Tanz;  prov.  tresear,  dazu  das  Vbsbst.  tresca ; 
altfrz.  treschier,  dazu  das  Vbsbst.  tresclie:  span, 
ptg.  triscar  =  got.  //riscan.  Vgl.  Dz  327  tnscare: 
5fackel  p.  83:  Bugge,  R  III  147;  Ulrich,  Z  XI  556', 
stellte  *trixare  als  Grundwort  auf. 

8176)  thruniis,  -um  m.  (&puyog),  Throu:   ital. 


71'.t 


S177)  (tilaxoy 


sjiM.)  lirii 


720 


Irono;  |ir»v.  Irons,  tru-n,  lliininoUitvIt:  nllfrt. 
Iran,  IliininpUzcIt;  noufrr.  Ironr.  Tlini»;  «imn. 
Inmn;  plK-  Ihnmo.     V^;!.   1>/.  (i9S  Iron. 

S177>  ifriwli.  l^vXnx^l^,  .Sark;  mm.  tUraiji, 
Sat-k ;  prnv.  Iiilrcit :  ii|inn.  tnUnn;  |it|;.  taUiija. 
\\i\.   hi    l!IO  f.i/c.;.i. 

siTSi  tli.Vmiiius,  n,  um  (ffv/nyni  von  .Vi'/tmi'), 
/iini  TliMiiiiin  ^.'I'liiiri»; ;  it:il  tfimJu.  ciiu»  Art  Forolln. 
wi'il  ilir  Floim-ii  ii;icli  TliMiiiaii  rii'clit;  span,  limiilo. 
Vj;l.   1>^  4IH>  /(III../,..     S"    Ihyillilin. 

SIT'.O  tlivmuiii"' titniuni  n.  Tlnniiaii:  linv.  spnn 
(..ihW/i..   ptt:    r..iiii;/i.,,     V::l.  Ur..i..r,  .\I,I,  VI   135. 

Sisiii  thynnit^  —  tiiiiiiiis,  •iiiii  hi.  (tfi'ri'of), 
Tliniiliscli;  ital.  (oniiii,'  prov.  frz.  f/ion :  span. 
ittuii :  pt|;.  ufiim.  Vj;l.  \H  821  toiino;  Gr6bor, 
AI.l.  VI   185. 

8181)  t'tliyiNirfts,  a,  um  (llitirsiis\,  stninki^, 
klotxi.;,  stiinipfarti^:  davon  naoli  Uu^r^i',  R-V  135, 
span.  pty.  to.-ai,  (jrob,  raiili  (lu>i  Dioz  493  .<.  v. 
iincrklart),  sowic  tocho.  (rrob,  liiiueriscli,  fornor 
nrn);onp8.  to:a,  Stunipf,  to:o,  knirpsartifr,  to;ar, 
stofsoM  ibci  Dioz  493  .^.  r.  vnn  fi/ii.«ii.s  atifji'lpitet) ; 
Baist,  Z  V  5G0.  sti-Ut  fiir<oc/io.  tmo.  tn:ar,  *tiidUii!<. 
*tiillicH.i  aU  (.Irnndwort  aiif;  Vfjl.  audi  Ascoli,  AU 
I  3G  .Anni.     S.  aurb  iintcn  tiiditio. 

81^2)  tbyrsus,  tui-sus,  -um  m.  (Oi'pnoc).  Strunk, 
Tbvr.-iiisstab :  ital.  lirso  „\l  bastone  dellc  baccanti", 
tiirso  „il  fjanibo  dci  cavoli,  il  biisto  il'nna  statua 
mutilata",  vgl.  Cancllo,  AG  111328;  Dicz  323  toso 
ist  senei^t,  auob  ital.  losn ,  Knabo,  =  lliiirsus 
anziisotzcn ,  so  ilafs  (las  Wort  die  t;leii-lio  Grund- 
liedcutnnf;  liabcn  ttiirde  wic  garzimc  {s..  oben  *car- 
deo),  indcsscn  liifst  sicli  toso  (nebst  tusn,  Madcbcn, 
prov.  Ids,  alt  frz.  tose,  Madchen,  losel,  Kiiabe) 
diicli  selir  wobl  von  tonsun  (s.  d.)  ableiton.  vcrgl. 
Cancllo,  AG  III  328,  wo  audi  Ziisamracnhanf;  von 
raii<t:zo  niit  *radicnre  (s.  d.),  scbccren,  vermiitet 
wird;  prov.  al t fr z.  <ro»',  Strunk,  Stumpf,  Bruch- 
stiic'k)  (abcr  irons,  tronce,  Ironso,  troti^oii  von 
*tni>iceiiK).  vidl.  gebort  hierbor  audi  frz.  trotisse. 
Diindol.  Packcn.  vgl.  G.  Paris,  K  IX  333  u.  XVI 
(iOo,  s.  unten  torosii:  span.  ptg.  trosn,  tro^o,  dazu 
die  Verba  span,  trnsar,  destroiar,  ptg.  gar,  zcr- 
stiickcn,  absdineiden,  aber  troiizar  =  truitceare. 
Vjrl.  Dz  322  torso:  Griiber,  ALL  VI  136. 

8183)  altnfrank.  tibher,  alul.  zeber,  Opfertior; 
altfrz.  toirre,  atoirre  (wobl  =  Valoivre  fiir  hi 
toicrc).  Vieb,  das  Wort  bedeutet  aber  ansdieincnd 
aucb  ..Bugspriet"  (eigcntl.  wobl  eincn  daselbst  zuiii 
Schnuuk  angebracliten  Tierkopf);  altptg.  sevro, 
:evra.  ein  Stiick  Vieb.  Vcrgleiohe  Dz  689  Uiivre: 
Maokel  p.  92. 

S1S4I  tibia,  -am  /',  Scbienbcin;  ital.  tibia; 
rum.  leaca  (febit  b.  Cibac);  frz.  tige;  span.  ptg. 
tibia.  Scbienbein,  Flote. 

8185)  mittelndd.  *tick,  ahd.  *zgcka,  mbd.  zgcke, 
Holzboek;  ital.  zcccn ;  rt r.  sccc.  zecla;  {iz.tique. 
Vgl.  Dz  346  zccca;  Mackel  p.  99. 

8186)  tigris,  -im  m.  u.  /..  Tiger;  ital.  tigre: 
prov.  tigre-n,  [trida,  Tigerin,  trido-s,  junger  Tiger, 
viell.  verderbt  aus  ziyQiia);  frz.  s p a n.  p t g.  ti(/cf . 

8187)  L'ot.  *tikkein,  Zicgc  (siehe  Kluge  unter 
..Ziegc");  ilavon  vielleidit  ital.  ticchio,  wunderlicher 
Einfall  i^wegen  der  Bedtg.  vgl.  capriccio  v.  capra). 
Vgl.  Dz  406  .^■.  v.  Die  Ablekung  ist  indesscn  hochst 
fraglich.  Elier  wird  man  Sdieler  beistimmen,  der 
im  Diet,  unter  tic  dieses  frz.  Wort  nebst  dem  ital. 
zu  ^tiikkoH  (s.  d.)  stcUt. 

8188)  tilia,  -am  /'.,  Linde,  Lindenbast;  itaL 
tiglio,  Linde;  rum.  '•../•   r»r    ii^n^    i„,iUn  ■  neu- 


prov.  till»,  tfilio;  frz.  title,  LindcnbaNi ,  leilli-, 
durcb  I'oi'ben  von  ilcr  SdiiilH>  abgetrennter  Haiif, 
ilnzu  diu  Verba  lillrr.  Inlirr:  die  ,, Linde"  luiifsl 
lillriil  '-'tdiiiliis:  span. /i7.i,  ri/.i;  ptg.  fi/iii.  Vgl. 
Dz  68«  tnllrr:  Gr.dM<r.  ALL  VI   12r». 

81H9)  l^tilldlON,  -uni  III  (Demin.  zu  tilin)  -- 
frz.  tilkul.  Linde,  1 

8l!H1i  noril.  timbr  —  altfrz  timbre,  «ine  Auzabl 
llermoliii-.  Manler-  ii.  andi^ror  Kelle.  Vgl.  Dz  688 
timbre:  .Ma.kel   p.  99. 

8191)  timi'o,  limiil,  timere,  fiirebten;  ital. 
tcmere;  ruin.  Irm  mi  «(  c  (bi'deutet  ,,eiferK(lditig 
sein");  prov.  cat.  span.  ptg.  tcmrr:  (alleat. 
tembre). 

8192)  tiniiilus,  a,  um,  furditsam ;  \lu\.  timido; 
(Hpan.  ptg.  tcmido). 

*t)nio  8.  tenio. 

8193)  limor,  -urem  m.,  Fiirrbt;  ital.  timnrc 
(danebeii  limii;  rum.  Iciimd);  prov.  teiiior-K;  span, 
ptg.  temor. 

8194)  'tluioruHUN,  a,  um  (Hmor),  fiirditHani; 
ital.  timnrnso:  span.  ptg.  tfmiiriiM,  -eriisii. 

8195)  tinu,  -am  /'.  umi  tiniim  ;i.,  Weinbiitte; 
ital.  till",  V\.  tiiii  u.  tine;  rtr.tigna;  \trii\.  titia; 
frz.  <iiic.-  eat.  span.  ptg.  <i(i(i,  -aja,  -alha.  Vgl. 
Griilior,  ALL  VI  125. 

8196)  |*tiiiiilc  ;i.('i»ia);  prov.  tinal-n,  Stango  zuin 
Tragen  der  Weinbutten,  Uebobaiiin;  altfrz.  tinel, 
tineaii ;  neufrz.  tiiiet.  Vgl.  Dz  688  ti)iel;  Fiirstcr, 
Z  III  565  .\nni. 

8197)  tiiictk,  -am/,  Scbleio;  ital.  sard.  (iHca; 
prov.  lenca;  frz.  (nHc/ie;  cat.  span.  ]itg.  tciica. 
Vgl.  Dz  684  taiiche;  Griibor,  ALL  VI  125. 

81981  *tincta,  -am  /.  (Part.  P.  P.  von  tingo), 
Tinte;  sard.  cat.  span.  ptg.  I  into.  Vgl.  Dz  183 
inchiostro.    S.  oben  encaustum. 

8199)  *tiiiellum  ».  (Demin.  v.  tiniiiii),  kleino 
Weinkufe;  ital.  tinclln,  titiclla,  Zuber  {tiiiello  be- 
deutet aucb  „Speiscziininer  fiir  geringere  Leute", 
eigentlidi  wobl  ein  mit  eincr  Tonne  vergleiebbarer 
Rauin,  Sdiuppen,  Bude) ;  frz.  tintl  (Lehnwort  aus 
dem  Ital.),  Gesindespeiseraum ;  span,  tiiieh);  ptg. 
tinellf).  Vcrgl.  Forster,  Z  III  5G5  Anni.;  Canello, 
AG  111  390  (C.  vergleicbt  bcziiglicb  dos  Bedeutiings- 
wandels  von  tinrllo  das  frz.  tonticUe,  kleine  Tonne, 
tonnenartige  Laube). 

82001  tineii,  -am  /".,  Motte;  itA\.  tigna;  prov. 
teiua;  frz.  teigiie:  span,  tiiia;  ptg.  tinlia.  Das 
Wort  bedeutet  aucb  „Kopfgrind".  Vergl.  Dz  320 
tigiia. 

8201;  tiugo,  tinxi,  tinctiim,  tingere,  fiirbcn; 
ital.  tingo  u.  tignn  titisi  tinto  lingcrc  u.  tigncrc ; 
prov.  teiih  teis  teiiit  tciiher;  rtr.  tenser  (Part.  P. 
P.  tints  u.  tintsd,  vgl.  Gartner  §  148);  frz.  teins 
teignis  teint  teindre;  cat.  tetiyir;  span,  tenir; 
ptg.  tingir.    Vgl.  Grober,  ALL  VI  125. 

8202)  tiunio,  -Ire,  kliugdn;  sard,  tinnire;  ptg. 
«t>ii>.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  125. 

8203)  tliinlto,  -are,  klingdn;  neuprov.  tintd; 
frz.  tinter.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  125. 

8204)  tintinnio, -ire,  klingdn;  ital.  tintinnirc, 
vgl.  Grober,  ALL  VI  125. 

8205)  abd.  *ti|)fon,  *zipfdn,  ndl.  tippen,  die 
Haarspitzcii  sehneiden;  davon  vielleicbt  eomask. 
zifd  via,  kurz  absehneiden;  altfrz.  tifer,  putzen 
(besonders  in  Bezug  auf  den  Kopfputz);  neufrz. 
attifer.     Vgl.  Dz  688  tifcr;  Maekel  p.   100. 

8206)  [*tiro, -are,  ziehen  (wobl  zusammenhangeml 
mit  dem  Sbst.  tiro,  Zogling,  iiber  dessen  Al.leiliing 
vom  Stamme  tcr  zu  vgl.  Vanicek,   Etvm.  Worterb. 


I 


721 


8207)  tiUllioo 


8226)  ti3nil6o 


722 


Jer  lat.  Spr.  p.  105),  ist  das  vorausziisetzende 
Grundwort  zii  ital.  tirare,  Ziehen,  zieleii,  scliielsen; 
dazu  die  Sbsttva  tiro,  Zug.  Schul's,  Wurf,  Gezerre, 
Zank,  attinujlio  =  frz.  attirail,  (iorat,  Trofs;  rtr. 
trar,  tra  (niit  irahere  gemiselit,  vgl.  Gartner  !;  197); 
prov.  tirar.  ziehen,  sclileppen,  raiifen,  argeni,  davon 
tirassar,  schleifen,  atirar.  schon  anzielien,  piitzen, 
lira,  Zug;  frz.  tirer,  davon  tire,  Zug  (bedeutot  altfrz. 
auch  ,.Verdrufs",  vgl.  das  deutsche  ,,Abspannung"), 
tir,  Schufs,  attirail,  Geriit,  attirer,  anziehen. 
schmiicken,  altfrz.  tiracer,  tirasser,  schleifen;  span, 
ptg.  tirar,  davon  das  Sbst.  tiro,  Zug  (wohl  audi 
lira ,  langgezogenes  Baud ,  Binde ,  ini  Ptg.  auch 
.,Eile"  bp(ieutond):  span,  esiiiojar,  schleifen.  Die 
iibliche  Ableitung  der  Wortsippe  von  german.  ii-ran 
od.  terrati.  got.  tairan,  zerren  (vgl.  Uz  320  tirare), 
ist  unhaltbar,  vgl.  Mackel  p.  105  ; 

8207)  *titillico,  -are  (titUlare),  kitzeln;  ital. 
dUeticare,  (solleticare),  diUcare,  vgl.  Caix,  St.  305, 
(noapol.  tillecare);  die  Ausdriieke  fiir  „kitzelu"  in 
den  iibrigen  roman.  Hauptsprachen  sind:  prov. 
gatiihar  =  frz.  chatmiiller,  vermutlich  =  *cattu- 
cidare  (v.  cattiilus).  eigentl.  katzeln  (altprov.  castiglar 
ist  ungewisser  Herkunft);  span,  hacer  cosquillas; 
ptg.  faser  cocegas,  cosquillas  n.  coceyas  sind  wohl 
Ableitungcn  von coi;ar,  coscar ^*coctiare. *cocticare. 
Vgl.  Dz  441  cofor.  544  cliatouiller :  Flechia,  AG 
II  319  (sehr  wichtige  u.  interessante  Bemerkungen) ; 
Grober,  ALL  VI  125.     S.  oben  *ciittucuIo. 

8203)  tltio,  -oiieni  »i.,  Feuerbrand :  ital.  tiszone : 
rum.  tdciune:  prov.  tizn{)i)-s ;  frz.  tison;  span. 
tizon,  davon  tiznar.  rufsig  machen,  tizne,  Rufs; 
ptg.  ti<;uo.    Vgl.  Dz  320  tizzo:  Grober,  ALL  I  244. 

8209)  *titium  n..  Feuerbrand ;  i  t  a  1.  tizzo  (daneben 
stizzo.  Brand,  stizza,  Zorn,  davon  siizzare,  stizzire, 
reizen,  vgl.  Canello,  AG  III  404) ;  zu  tizzo  das  Vb. 
attizzare,  anziinden:  rum.  das  Vb.  atjt  ai  at  a; 
(rtr.  stizzar,  loschen,  kann  vielleicht  als  *extitiare 
gedeutet  werden);  prov.  das  Vb.  a<K<ar.  reizen  (das 
gleichbedeutende  atuznr  ist  wohl  nebst  ital.  in- 
tuzzare,  anstofsen,  auf  *ti(tiare  v.  *tutus  fiir  tiisus 
zuriickzufiihren);  frz.  das  Vb.  attiser;  eat.  das  Vb. 
ticiar,  vgl.  Ollrich  p.  11;  span,  tizo,  dazu  das 
Vb.  atizar;  ptg.  das  Vb.  atisar.  Vergl  Dz  320 
tizzo:  Ascoli,  AG  III  345  Anni.;  Grober,  AIJ.  I  244; 
Baist,  Z  V  559. 

8210)  german.  titta,  Zitze;  ital.  tetta,  davon 
das  Vb.  tetta  r,  u.  zittn,  davon  zezzolo,  aucli  cizza; 
rum.  tila ;  rtr.  tezzar,  cicciar,  saugen,  siiugen; 
prov.  tetti:  frz.  tette;  (cat.  dida,  Amrae,  auch  I 
sard,  dida,  ddedda,  Zitze);  span.  ptg.  tela,  dazu 
das  \h.  span,  tetar.  Vgl.  Dz  320  tetta:  Mackel 
p.  97.     S.  unten  zitze. 

8211)  altnfriink.  *titt«,  Zitze.  =  frz.  teton, 
Brustwarze.     Vgl.  Diez  320  tetta:  Mackel  p.  98. 

8212)  titulo,"-are  (titultis),  betiteln;  ital.  tito- 
lare  (daneben  titoleggiarer,  rum.  tilidez  ai  at  a 
u.  titluesc  a  it  i ;  frz.  titrer:  span.  ptg.  titular. 

8213)  titulus,  -um  ih.,  Titel;  ital.  litolo:  rum. 
titlu;  rtr.  titel:  prov.  tiltre  (?);  altfrz.  title;  neu- 
frz.  litre:  cat.  tittle;  spau.  tilde;  ptg.  til  (tilde 
u.  til  bedeuten  „kleiner  Strich",  „Titel"  ist  titiilo, 
gel.  W.).    Vgl.  Dz  491  tilde:  Grober.  ALL  VI  126. 

8214)  kymr.  toe,  Miitze;  davon  (?)  ital.  tocca, 
Miitze;  frz.  toque;  span,  tnca;  ptg.  touca.  Vgl. 
Dz  320  tncca  (wo  auch  ital.  tocco,  Schnitte  von 
Brot  u.  dgl.;  rtr.  tncc,  Schnitte;  span,  tocon, 
Stunimel,  hierlier  gezogen  werden,  das  ital.  u.  rtr. 
Wort  gehtiren  aber  wohl  zu  dem  Vb.  ioccare,  span. 
tocon  „konnte  dem  span,   stocco,    dtsch.  Stock,  in 

Korting,  lat.-roin.  Wiirtcrbuch . 


dor  Bedtg.  ^Stamm,  Baumsturapf  entsprechen",  Th. 
p.  80) ;  Th.  a.  a.  0.  bezweifelt  die  keltische  Her- 
kunft der  Wortsippe,  leugnet  sio  aber  nicht  geradezu. 

8215)  lofus,  -mil  w!.,  Tufstein;  ital.  lufo  (eigentl. 
nur  neapol.  Wort);  rtr.  tuf:  frz.  tuffe.  tuf:  ptg. 
tufa.  Das  gleichbedeutende  span,  toha  gehiirt  zu 
cat.  tova,  roher  Ziegelstein,  Zahnstein,  pumper- 
nickelartiges  Brot,  uud  dieses  Sbst.  wieder  zu  dem 
Adj.  tou.  torn  (nach  Vogel  p.  70  aus  german. 
toddoii-,  vgl.  Kluge  unter  ^Zotte"),  weich,  locker, 
gegohren.     Vgl.  Dz  334  tufn;  Grober,  ALL  VI  125. 

8216)  tolerautia,  -am  /'.  (tohrare),  Duldung; 
ital.  tolleranzu ;   frz.   tolerance   etc.,   nur  gel.  W. 

8217)  tolero,  -iire,  dulden;  ital.  toUerare;  frz. 
tolerer  etc.,  uur  gel.  W. 

8218)  tolleno,  -oneni  in.  (tollere),  Schwengel;  dav. 
vielleicht  durch  volksetymologische  Anlehnung  an 
a/^M.-.' ital.  a?f(J?eHO,  Schwengel,  altalena,  Schaukel. 
Vgl.  Dz  352  altaleno. 

8219)  tollo,  (sustiili,  Miblatum),  tollere,  auf-, 
wegnehmen;  ital.  toglto  ti<Ui  tnltn  tolhrre  togliere 
torre; -prov.  tnlh  tolciolt  (tnut)  u.  fohjiit,  toldre;  alt- 
frz. tol  tols  u.  tolui  tola  toldre  u.  tolir;  cat.  tolre. 
tulirse,  gliederlahm  werden;  altspan.  toller:  nen- 
sf  a.n.tullirsei.&cil.de  membros),  gliederlahm  werden; 
ptg.  tolherse  (de  mettdiros),  gliederlahm  werden. 
davon  tolido,  tolhido,  geliihmt  u.  daraus  vermutlich 
gekiirzt  tolo,  (lahm,  unbeholfen),  dumm,  woven 
wieder  abgeleitet  toleima.  Dummheit,  toleirdo, 
Duramkopf.  Vgl.  Dz  492  tolo  u.  495  tuUirse.  Grober, 
ALL  VI  126. 

*toIutariiis  s.  trottou. 
*tolilto  s.  trotton. 

8220)  *tdinacinula,  -am  /'.  (Demin.  v.  tomacina, 
Bratwurst) :  davon  vermutlich  ital.  tomasella  ^specie 
di  polpetta  con  zucchero  e  uova  che  si  mangia 
fritta  a  pezzetti",  vgl.  Caix.  St.  630. 

8221)  [german.  *t6man  (vgl.  altsachs.  tomian, 
ledig,  frei  machen;  davon  nach  Diez  492  s.  r.  cat. 
span.  ptg.  tomar.  wegnehmen,  nehmen,  (wahr)- 
nehmen,  empfinden,  fiihlen,  leiden.  Die  Ableitung 
hat  nicht  eben  viel  Wahrscheinliches  fiir  sich,  eben- 
sowenig  «ird  man  das  von  Settegast,  RF  I  250, 
aufgestellte  Grundwort  mutuare  annehmen  konnen, 
vgl.  G.  Paris,  R  XII  133.  Eher  mochte  man  dooh 
an  *t(>mare  von  tomus,  gr.  zouoi,  Schnitt,  denken : 
ein  Stiick  eines  Gegenstandes  (fiir  sich)  abschneiden 
ist  ja  audi  eino  Besitzergreifung,  also  ein  Xehmen; 
freilich  wiirdo  man  dann  im  Span,  das  Pras.  tuemo 
erwarten,  aber  auch  das  Sbst.  tomus  (s.  d.)  be- 
wahrt  sein  o,  und  wenigstens  ira  Span.  u.  Ptg.  ist 
tomo  kein  blofs  gelehrtes  Wort.] 

8222)  mejikanisch  tomatl,  eine  Frueht,  Goldapfel; 
cat.  tomdtec.  tomaco;  span.  ptg.  tomate.  Vgl. 
Dz  492  tomate. 

8223)  tomix,  -ieem  /'.  (9<3fii§),  Binsenschnur ; 
span,  tomiza;  ptg.  tami(a.     Vgl.  Dz  492  toniiza. 

8224)  tomils,  -nm  m.  [roiiog),  Abschnitt,  Band 
eines  Buches;  ital.  tomo ;  frz.  tome;  span.  ptg. 
tomo.  Band,  Buch,  ITmfang,  Dicke,  Grofse,  Gewicht. 
Vgl.  Dz  492  tomo. 

8225)  kymr.  ton  (aus  *tunna,  *tunrfd),  Haut, 
Oberflache;  aus  dem  betr.  keltisehen  Stamme  ist 
vermutlich  hervorgegaugen  ptg.  tona,  diinne  Rinde, 
Schale  von  Baumen  u.  Priichten,  vgL  Dz  492  s.  v.: 
Th.  p.  87. 

82261  tondeo,  totondi,  t«nsum,  tonderCjUnd 
'■'toudere,  scheren;  ital.  tondere  (daneben  tosare 
=  *io«sa)f);  sard,  tundere;  rum.  titwl  tunsei 
^u/^•>    tunde;    prov.    frz.    tondre;    cat.    tondrer : 


723 


8-JJ7I  lonilll» 


82IH)  tiirnsiis 


Hpiiii.  Iiiiiilir,  TufJi  Hcbvn<n  (Sclmfo  ii.  (I^l'  hcIiodiii 
itl  rxi/MiViir,  violloiolit  vom  m>rm.  Stiimmo  xltrr  mlor 
vuii  cr  -f-  >fn'()n»'V);  yig.  fii»</Mi<ir  '  •  *tttHiiic»re. 
\\;\.  (in>U<r.  Al.l.  VI   IHft  iiiitor  (iimUrr. 

S-2-J1)  I'tdndila  (I'lirt.  1'  I',  v  *lo,iilirr  f.  tun- 
ilerr)  —  fri.  loiilr,  Srliiir.] 

8£!S|  tonitrdN,  -iini  m.  {lomiif),  Duiinor:  pruv. 
tontilre-s;  «Itfr/..  foiicirf ;  noiifr/..  tonnerre;  nit- 
s|iHii.  lonulro.  \ji\  1 1/  ;t;lO  Irono;  liriibor,  AIX 
VI   ia>.     S,  Hilton  tuiiii. 

S2*J!0  *t6nitus,  II,  iiiii  (I'lirt,  1*.  P.  v.  fonarr), 
iH^tiiubt  .(pifcontl.  iliirch  di'ii  Dniiiior);  itiil.  toiito, 
(luiiiin,  <li\/.u  (Ins  Vli.  iiitonlire.  (Iiiiniii  wordoii ; 
K|iaii.  iitf;.  tonto .  iliiiniii,  iliizu  >lua  Vb.  Bpnii. 
<«ii<<ir,  bctiiubiMi.    VkI.  D/.  I'.IL'  I'ltiti);  ("nix,  St.  633. 

8230)  >lt8ch.  toniir,  abil.  tunnu  (audi  iriacli  ii. 
Kiiliscb  (MHiKi,  s.  Kluno  iiiitor  „T<inii('");  «laviui 
ital.  loHcllo  „iiiisiira  da  olio  p  da  vino",  (liiinirl, 
liinuelr  ^^alii'iia"  =^  oii^;!.  luinirl),  vj;l.  C'aiu'Uo,  A(i 
IIIUiH);  ru  in.  (0(1(1(1 ;  prov.  (oiki  .- f  rz  (owiif,  ihizii 
ilio  Doniinutiva  ttmiiettit.  Fal's,  toiiiifllf.  (tonnon- 
artinK)  Laiibo.     V;;!.  I)z   321    tumi :   Mai-kol  p.  M. 

S'JSl  I  tuiio,  toniii.  tonAro,  donnern  ;  ital.  toiuiie, 
liiuiiatr.  dani'lioii  (init  ointcosoliobencm,  anf  SidiuU- 
nuobaliinnn^  liornhcndon  r)  Ironare,  dazii  dii'  Sub- 
sttvo  liiunii.  troiio;  rum.  (m»i  ai  at  a,  dazu  das 
Sbst.  tun  .  von  *tO)iilH!>  abi;;eloitot  loiilesc  ii  it  i, 
dnmni  luacben;  pro  v.  tronnr,  dazn  das  Sbst.  irons, 
tro-s;  Irz.  toinier;  alti^at.  span,  troiiar,  dazu 
das  Sbst.  span,  tro»;  altptg.  tronar,  dazn  das 
Sbst.  Iroiii:  (neuptj;.  Iroar,  Irooejar  =  'troiiicare). 
Vgl.  Dz  330  Irom. 

8232)  t«nsio,  -Siieiii  /".  (tonijus),  Sclinr  (im  Rom. 
Scherwolle,  Fell  mit  Wollo,  Vliefs);  ital.  tosonc  m.; 
frz.  toison;  span,  ttisait:  [it t^.tosiio.  Vgl.  Dz  328 
tosonc;  Ascoli,  .VG  III  345  Anni. 

82331  'tSnso,  -are  (toiisus),  schoren ;  i  t  a  1.  tosare ; 
(rum.  tufinesaiata);  span,  (usur,  alusar ;  ptg. 
lusar. 

8234)  tonsoria  (scil. /tTco)««Hto),  Scbcrc;  pi(3m. 
leaoiia:  prov.  tosoira:  altfrz.  tezoire;  altspan. 
tisera;  neuspan.  tesoiira  (?);  ptjr.  tixern.  Vgl. 
Uz  31'.(  tesoira. 

8235)  tonsura,  -am  /'.,  Scliur;  ital.  toiixiira; 
mm.  tuntttiid;  frz.  tonKure ;  span.  ptg.  tonsura. 

8286)  tonsus,  a,  uni  iPart.  P.  P.  von  tondere), 
geschoren;  ital.  toso,  tosa,  Knabe,  Miidchen;  prov. 
tos,  tosa;  altfrz.  tos-el,  lose.  Vgl.  Dz  323  toso 
(Uiez  wollt«  die  Worte  von  thyrsus  abloiten); 
K.  Hofmann,  KF  I  138  u.  326;  Canello,  AG  III  828. 

82371  tdnu!<,  -um  m.  (ror»,-).  Ton;  ital.  tono; 
frz.  ton;  span.  ptg.  tono. 

8288)  german.  Slamm  top,  t«i>p,  liervorstehendcs 
Endo,  oberste  S])itze,  Topp.  Zopf  (vgl.  Klugo  unter 
nZopf");  dav.  ital.  toppo  „pezzo  di  grosso  jjedale", 
ciufj'o  „capelli  piu  luughi  sul  fronte  e  anclie  oespo" 
liierzu  die  Deminutiva  topprtta  n.  ciuffelln),  tnppan: 
„dar  delle  bussc",  intopimn-.  aiistolson,  vgl,  (Janello, 
AG  III  378.  wo  aiirscrdi'tn  liicrhcr  gezogen  werdon, 
wohl  niir  mit  sehr  zweifolhafter  Bcrechtigiing,  toppa 
„serratiira ,  pezzo  di  panno  o  simile  cbe  si  ciice 
siilla  rottura  del  vestinKsnto",  tonfare  u.  zombare 
„dar  delle  busse",  zubbare  „saltare,  giocare  de' 
ragazzi",  zuff'are,  ranfen,  zuff'n,  Geraule  (das  hiorfiir 
nacbstliegcniie  Grundwort  ist  nZupfen",  vgl.  Dz  412 
sufl'a):  Caix,  St.  643,  zielit  hierher  audi  tufazzolo 
„ciocca  di  capelli  arricciati,  ricoiolo",  glaubt  jedoch, 
dafs  tufa  (s.  d.)  cin  nocli  besseres  Grundwort  sei; 
altfrz.  top,  Scbopf,  to(u)pon,  Stopsd;  neiifrz. 
tnupet.  Biisdiel.  loupir,  KlfitzduM),  Krei.sd;    span. 


topr ,  Knopf,  KmU>  nines  Dinges,  topnr,  antrotVun, 
hegegnon ,  tupir ,  Ktopfen;  ptg.  atupir .  cntupir, 
stopfon,  iinbaiifi>n.  Vgl.  |)z  321  toppo:  Maekul 
p.  35;  Til.  p.  HI. 

S23!t)  t4)|)i>/.ils,  -IIIII  m.  {tii.in'Co^),  Topas;  ital. 
topii:io:  f  rz.  (ii/Hi.v.   «pan.  (o/zdcio .-  ptg.  ((i/kui'm. 

8210)  I  mild,  lopf;  liicrzii  stelll  Dz  68!l  prov. 
fo/ii-.s.  KorbgefaU:  frz.  lo/iiu.  luiiin  (imiiidarllidi), 
vgl.  dagegen  Madiel  p.  36.  Din  Wiirte  geliiiren 
widil  elier  znni  Stainin  top  ii.  (Kirfton  urK|ir(inglidi 
ein  Gi'fiifs  bedeuten ,  weldies  aiif  einen  Droifiifs 
aiifge.wtzt  wird.| 

8241)  I'topUa  (vom  Stainiii.'  /d/i)  win!  von  Koii.-<di, 
Jalirl).  XIV  343,  als  (Inindworl  angesetzl  zu  ilal. 
(mnndarllidi)  tottorillo,  llaulicnlerdu»;  frz.  voclievis; 
jitg.  coloviii  (bcileiitet  „l,(Tdii'"  illicrliauiit).  Vgl. 
I)z  442  aitorin:  Tli.  p.  S7  (liiilt  die  Amialini..  kdl. 
Ursprungs  f(ir  bedenlilidi).     Vg).  No  1!)h:) 

[♦tbrctt  s.  *t6rt"n'o.  I 
|*t«rco  s.  *t6ilieo.| 
♦torctilril  s.  tortarii. 
*t5rctiis  8.  (ortiis. 

8242)  turi-iiliir  {tonpicre)  ».,  KoJIcr.  I'lChse; 
s|ian.  tnijal,  tHiniilile,  vgl.  Dz  4',tl  .s.  r. 

8243)  toreiiliiiii  n.  (torquerf),  Prusso;  ital.  tor- 
culo,  torcliio  (bedeiitet  audi  „Fackel");  rtr.  torhel, 
Presse;  jirov.  trolk-s,  Kelter;  frz.  treuil,  Kelter, 
Winde ;  «pan.  eslrujar,  ausprosson.  Vgl.  Dz  321 
torchio:  Griibor,  ALL  VI  126. 

8244)  tdriiieiituin  n.  (torquerc),  Marter,  Plage; 
ital.  tnrmento:  jirov.  tormenz,  turmenz;  frz.  tour- 
ment;  span.  ]itg.  lormcnto .  Martor,  tormenta, 
Seesturni,  dazu  das  Vb.  ital.  lormentare ;  frz. 
tourmcnter;  span.  ptg.  lormentar. 

8245)  f*t6riiico,  -\\rv(toniare),  turnen,  turiiieren ; 
ital.  torneare  (Lelinwort),  dazu  das  Sbst.  torneo ; 
prov.  torneiar,  dazu  das  Sbst.  tornei-s;  frz.  tour- 
ttoyer.  dazu  das  Sbst.  tournoi;  span.  j>tg.  tornear, 
dazu  das  Sbst.  tnrneo.     Vgl.  Dz  322  tor?io.l 

I      8246)torilO,    -are    (v.    rrip»»,-),    drehon;    ital. 

tornnre:  rum.  torn  turn  ai  at  a;  rtr.  prov.  tornar ; 
'  altfrz.  lornrr:  neufrz.  tourncr:  cat.  span.  ptg. 

tornar.     Vgl.  Dz  322  torno;  Griibor,  ALL  VI  127. 

8247)  toriius,  -um  m.  (zoprog),  Drebscbeibe  (im 
'  Roman,  zugloieb  Vbsbst.  zu  fornure  mit  der  Bcdtg. 
!  „llmlaiif,  Drehnng,  kroisformigo  Bewegung,  Roiben- 

folgo");  ital.  torno.  dazu  das  Adv.  intorno,  ringsum; 
'prov.  torn-s ,  dazu  das  Adv.  entnrn;  frz.  tour 
'  (dazu  das  Kompos.  atnur,  Zureebtkchrung,  Ordnung, 

Putz),    davon  die  ,\dveibialion  autour,   a  I'entour ; 

span.  ptg.  tonio.  Vgl.  Dz  322  torno;  Grobor, 
'  ALL  VI  127. 

8248)  torosus,  a,  um  Uorus],  fleiscbig;  hiorvon 
woUte  Ronseh,  RF  II  473,  aldeiton  prov.  trossa, 
Paeken,  wozu  das  Deniiii.  Irossil-s  u.  das  Vb.  trossar ; 
frz.  trousse ,  Biindel ,  Packen  (nacb  Riinsch  audi 
,,\Viderrist  desPfordes"),  wovon  das  Domin.  trousseau 

'  u.  das  VI).  trousser :  (span,  tro.r.a,  -ja:  ptg.  trouxa). 
Diese  Ableitung  ist,  wie  aucb  nur  die  fliiditigste 
Priifung  zeigt,  viillig  iinhaltbar,  u.  wenn  Scdmann, 
RF  II  539,  sie  ansclieinend  enisthaft  verteidigt  hat, 

,  so  darf  man  darin  doidi  Idol's  cinen  otymologischen 
Seherz  erblicken.  Aber  aiieh  mit  *t6rtiare  konnen 
die  Vl^orte  nichts  zu  schalfon  habon ,  da  ihr  o  ge- 
seblossen  ist,  wesbalb  Diez'  Angabc  321  torciare 
zu  boriditigen  i.st,  vgl.  Forstor,  Z  II  172  u.  Ill  563. 
.\m  wahrsdieinlichston  ist  nacb  G.  Paris,  R  IX  333 
II.  XVI  605,  t!ii/r.<us  (s.  d.)  als  Grundwort  anzn- 
setzeii.  woraiif  audi  loiiib.  torsa,  tnrra,  Strnh-  odcr 


725 


8249)  toniugc 


8268)  tottiis 


720 


Heiibiindel ,  altfrz.  torsenit  =  trou.s.temi,  it:il. 
tor.irllo  himvpisen. 

torpidiis  s.  *exturdTo. 

82491  torquSo,  torsi,  turtiiiii,  (tonnuTC,  ilafiii) 
*torkere,  dreheii:  ital.  tnrcn  toy.ti  turto  torcere: 
mm.  tnrc  titrsei  tiirx  taarcc:  rtr.  torscher:  prov. 
lorsei-  (Pf.  tor.'i.  Pt.  P.  tnrU):  altfrz.  tort  tors 
tors  tordre,  ilazii  ilas  Kompos.  Iiestnriire,  vordrebpii, 
hestors.  sohief;  neufrz.  tort,  Sbst. ;  cat.  span.  ptj;. 
lorcer.     \g].  Dz  689  tordre:  Oiriiber,  ALL  VI   127. 

s2r>(ii  tdi'(|iiis  1111(1  torques,  -em  m.  (torqnere), 
urilrobtri-  (li'Ofiistaiul,  z.  K.  Halsband;  span,  torce. 
Halsband,  davou  abj;c'leitet  trosa.  Seil,  (dazu  atrozar. 
scbniireu),  tnrzal.  Seliniirelien,  Schleife.  Vj^L  Grober, 
ALL  VI  127. 

8251)  torrens,  -eiiteni  m.,  Giefsbaoh,  =  ital. 
span.  ptg.  torrente. 

8252)  torreo,  -ere,  rosten;  rtr.  torrer;  cat. 
span.  ptg.  tornir  (span,  anch  iiirrnr,  esturnr). 
\g\.  Dz  492  torrfu: 

8253)  torslo,  *tortTo,  -oiiein  /'..  Drebung,  Kriim- 
mnn^';  ital.  torzione,  Erpre.ssung;  frz.  torsion. 
nnliung;  span,  {torzon),  torozon,  Baucbgrimraen. 
Vi,'l.  Dz  492  to  recoil. 

8234)  [*torso,  -are  (v.  *torfius  f.  tortus)  =  frz. 
Iiirr^er,  Windungen  an  einer  Saulo  niachen.  Vergl. 
(iriiber,  ALL  VI  127.] 

8255)  *torsus,  a,  urn  ifiir  tortuii),  gedreht,  ge- 
kriinimt,  =^  altfrz.  tors,  davon  torse,  Fackel. 

8256)  torta,  -am  /'.  (torqitere),  gewundenes 
(Ifback,  Torte;  ital.  torta:  rum.  tiirtd;  frz.  toiirte 
(daneben  tarte,  vielleicbt  =  *t(ireta  fiir  tntctti,  vgl. 
Scbeler  ini  Diet.  ,«.  i\);  span.  ptg.  torta.  Vergl. 
Dz  323  torta. 

8257)  [*tortico,  -are  (tortiis).  drehen,  ist  nach 
Illrich,  Z  IX  429,  das  mutmafsliche  Grundwort  zu 
frz.  torcher,  wisohen,  scheueni,  wozu  torche,  (zii- 
sainmengedrehtes  Stroh-)Bundel ,  Wisch,  Fackel, 
torcho».  Scbeuerwiscb :  von  den  frz.  Worten  konnen 
niebt  getrennt  warden  prov.  torcar,  wiscben,  ebenso 
I-. at.  torcha,  Fackel;  span,  tnrca,  Strobbiindel, 
entorchar,  winden  ,  flecbten  ,  umwickeln,  antorcha, 
Fackel;  ptg.  ^oc/i a,  Fackel.  Dieser  Ableitung  steht 
die  Bedeutung  entgegen ,  welcbe  letztere  nicbt  ge- 
stattet,  in  dera  Substantive  torche  ein  Verbalnomen 
zu  erblicken,  sondern  umgekebrt  Entwickelung  des 
Verbs  aus  dem  Sbst.  fordern  wiirde.  Denn  von 
dem  Begriffe  des  Drehens  aus  komnit  man  wobl 
leicht  zu  dem  BegritJe  eines  zusamraengedrebteu, 
ausgewundenen  Gegenstandes ,  der  aucb  ein  zum 
Putzen  dienender  Wi.scb  u.  dgl.  sein  kann,  nimmer- 
mehr  aber  ist  zu  glauben,  dafs  ein  Vb.  mit  der 
Bedtg.  „  drehen"  zu  der  Bedtg.  „  putzen"  gelangt 
sei.  man  miifste  denn  gerade  annebmen  woUen,  dafs 
*torcare  sich  an  das  lautiibnliche  tert/ere  begrifflich 
angelebnt  babe.  Man  miifste  also  von  *tortica  und 
nicbt  von  *torticare  ausgehen,  die  Ansetzung  eines 
Hortica  aber  ist  ein  LTnding.  Diez  321  torciare 
stellte  *tortiare  als  Grundwort  auf,  dies  geniigt 
jedocb  hocbstens  fiir  das  ital.  torciare,  zusammen- 
<lrehen,  torcia,  Fackel  (zu  erwarten  wiiren  *torzare 
u.  *torza,  vgl.  forzare  u.  forza  v.  fortia).  Grciber, 
ALL  VI  128,  stellt  *torca,  *torcare  als  Grund- 
formen  fiir  frz.  torche,  torcher  auf,  erklart  die 
entspr.  ital.  span.  u.  ptg.  Worte  fiir  entlehnt  aus 
dem  Frz.  u.  bebauptet,  dafs  *torca  {*torcare)  von 
torqiiere  ganz  zu  trennen  und  iiberbaupt  nicbt 
lateinisch  sei.  In  den  beiden  ersten  Punkten  seiner 
Annahme  wird  man  ihm  beistimmen  kijnnen,  schwer- 
licb    aber   im    letztcn ,    zunial    da    ilann   gar  nicbt 


abzusehen  wiire,  aus  welcher  Sprache  *torca  in  das 
Frz.  gekommen  sein  kiinnte,  denn  irisch  tore,  Hals- 
band,  welcbes  Griiber  erwiibnt,  ist  diicb  sicberlich 
Fjebnwort.  VVarum  aus  dem  Stamme  tark,  tork, 
auf  welchen  torquere  zuriickgeht  (vgl.  Vanioek, 
Etyniol.  Wiirterb.  der  hit.  Spr.  p.  106),  nicbt  ebensu 
ein  Nomen  '"torca  sollte  abgeleitot  wordon  sein 
konnen,  wie  etwa  scrib-a  aus  scrib-,  col-leg-a  aus 
lifi-  u.  dgl.,  ist  nicbt  abzusehen.  Was  die  Bedtg. 
anlaneit,  .so  darf  man  annebmen,  dafs  *tiirca  zu- 
nachst  „Dreber,  Umfasser"  bedeutet  u.  das  ringartige 
Strobband  und  dgl.  bezeicbnet  babe,  mit  welchem 
z.  H.  ein  Strohwisch  und  dgl.  zusammeugebunden 
wird,  die  dann  eingetretene  Bedeutungserweiterung 
ist  gewifs  nicbt  befremdiich.] 

8258)  [*tortina  {tortus)  =  ital.  (Mundart  voii 
Siena)  tnrtina.  Scbildkrote,  vgl.  Caix,  St.  624.] 

8239)  [*t6rtio, -lire  (iorfMs),  drehen;  davon  viel- 
leicbt liaLturciare, zusammendrehen, <orc(a,  Fackel. 
Vgl.  Dz  321  torciare  u.  dagegen  Grobor,  ALL  VI  128. 
S.  oben  unter  *tortTco  u.  torosiis.| 

8260)  [*tortiolo,  -are  [tortus),  drehen;  wird  von 
Cai.x,  St.  27  u.  641,  als  Grundwort  aufgestellt  zu 
ital.  druzzolare  u.  truciolare  „ridurre  il  legno  in 
sottili  falde  arrotolate".] 

8261)  *t«rtueii,  -am  /'.  (torlu.^),  SchildkriJte  (so 
genanut  wegen  ihrer  gleicbsam  gedrehten ,  ge- 
drechselten  Schuppen  oder  wegen  ihrer  krummen 
Fiifse  oder  auch  weil  das  ganze  Tier  den  Eindruck 
des  Runden  u.  Kuglichen  macht);  ital.  tartarufja ; 
prov.  tortugn,  lartuga :  frz.  tortue;  cat.  span. 
tortuga ;  ptg.  tartariiqa.  Vgl.  Dz  316  tartaruga; 
Grober,  ALL  VI  128^  ' 

I      8262)  [*tortiilo, -are  (toctds),  dreben;  aus  nriu- 

tare  -\-  tortulare  erkliirt  Caix,  Z  I  423  u.  St.  175, 
I  ital.  nvcitortolare  „attorcere  insieme".] 
j  8263)  tortum  ».  (Part.  P.  P.  v.  torquere),  das 
iGedrebte,  Verdrehte,  das  Unrecbt:  ital.  torto : 
\  (rum.  tort  hat  keine  Bedeutungsiibertragung  er- 
I  litten,  sondern  bedeutet  einfach  „tilure ,  filage", 
j  s.  Cibac  unter  tore);  prov.  tort-z :  frz.  tort:  span. 
ituerto:   ptg.  torto.     Vgl.  Dz  323  torto. 

8264)  tortilra,  -am  {tortus),  Verrenknng;    ital. 

tortura,  Folter;  frz.  torture  etc. 

tortils,  a,  urn  s.  torta  u.  tortSm. 
I      8265)  toriiliis,  -um  m.  (Demin.  v.  toru.i),  Wulst: 
j  ital.  torlo,  tuorlo,  Dotter;  piemont.  torlo,  Beule. 
I  Vgl.  Dz  408  tuorlo;  Griiber.  ALL  VI  127. 
j      8266)  toriis,  -um  m..  Wulst;  span,  tuero;  ptg. 

<oro,  Rumpf,  Holzklotz,  Holzscheit,  atorar,  zustopfen  ; 

Deminutivbildung  zu  torus  ist  viell.  span,  tozuelo 
!  (fiir  *torzuelo),  Nacken,  indessen  kann  man  wohl 
]  auch  an  thyrsus  (s.  d.)  denken,  vielleicbt  sogar  au 
J  Zusammenhang  mit  torcer,  drehen.     Vgl.  Dz  493 

tozuelo. 

8267)  tostiim  (Part.  P.  P.  v.  torrere),  gerostet, 
beifs,  eilends,  sofort  (beziiglich  der  Bedeutungs- 
iibertragung  vgl.   das   vulgardeutsche   „briihwarm" 

■  z.  B.  etwas  erzahlen) ;  ital.  tosto,  schnell,  sofort 
(mundartlich  ist  das  Wort  noch  Adj.  mit  der  Bedtg. 
„hart,  test"  scil.  gebacken);  prov.  tost;  neuprov. 

i  tuest ;  frz.  tot :  cat.  tost:  altspan.  altptg.  tosto. 
Vgl.  Dz  323  tosto;  Grober,  ALL  VI  129;  Rajna, 
Giorn.  di  fil.  rom.  II  57,  erklarte  tosto  als  ent- 
standen  aus  \mome)i]to  [i]sto  oder  [is]to  [i]sto,  was 
allzu  kiinstlicb  ist,  vgl.  Ascoli,  AG  VII  145,  siebe 
auch  Zeitlin,  Z  VI  284. 

8268)  *tottns,  a,  um,  ganz  (romanisch  im  PI. 
„alle");  ital.  tutto  (fiir  das  u  an  Stelle  des  o  ist 
eine  befriedigende  Erklarung  noch  nicbt  gefundeu); 


ri7 


smut)  totOrt 


8l>8<>)  trA«U> 


728 


s«r<l.  Mtu,  lolla  (iiur  riiiralutlvorli  iiiit  dor  lti><lt(;. 
,,t;o««int");  rum.  lot,  Vem.  lonld,  I'l.  Musr.  r«/i, 
Koin.  »f»a/r;  rtr.  lull,  tuio)tK:  pro  v.  /o/i,  I'l.  i-.  r. 
(mi(,  tu<i  — •  lOlli,  nUo  III.  Ih-zw  </  diiri'li  Kiiiwirkuii); 
ilfs  narlitoiiip'ii  i  onUtaiuliMi ,  ilbor  ilaB  NiiliiTc 
jwlocJi  )(vlum  ilii-  Aiisii-hti'ii  ausoiiiamlcr,  vj;!.  (\iriiii, 
K  VII  3C1.  F.irsior,  Z  III  4;t8.  XiMimaiiii ,  Z  VIII 
2(>4):  oltfr/..  roil,',  ri.  <•.  r.  (in/,  luufiz.  /<iiif. 
Kom.  /oijJr;  out.  /"(.■i,  I'l.  o.  r.  (iii//;  «pan.  plj;. 
UhIo  (ptj».  Ntr.  (1«/»)  "■  'n<i/.<.  V(;l.  liriiliiT,  ALL 
VI  !•«)  (iJriiU'r  orklart  iliu  Vt'rilop|K>liui>r  ilon  (/  in 
*(ottu»  nU8  I'iiiiT  ri'diinliziorton  llitiliin^'  Vo/fo/u* 
11.  lM>rurt  sii'li  (lafiir  aur  ital.  tiiliilto.  ),'an/.  u.  gar, 
rum.  ru  liitiiliif  tilt;  altfrz.  fTK'W  IranlutK,  trestolz 
—  Iruns  -\-  lulus:  span,  loililo.  Unter  iliosi-n 
Wortou  solii'inl  naniiMitl.  ital.  lululln  fiir  Griilior'.'i 
.Vnsicht  /u  .>iproclu'n.  imlesson  bloibt  das  Uedonkon, 
dafs,  wenn  man  init  IJ rubor  *lotlolus  ansotzt,  dor 
Wcgfall  dor  liocliloiiiKon  AnlaMtsillu'  iinl)i>f,'ri'iflit-h 
ist,  wcnn  man  abi-r  ein  *toltulus  aiinelinicn  wolltc, 
daraus  nur  *toto,  bozw.  *(i(/o  hiitto  cntstelion 
kiinnon;  GriUier  nu-int  mm  froilieh,  nus  'totlotiiK 
sei  tdtl-liis,  lottiis  entstandon,  aber  schon  dor 
Hoc-hton  aiif  dcr  ersten  Silbe  errojjt  Zwoifel,  nament- 
licli  in  Hinbliik  auf  ital.  liiliHto.  Einc  iihnlichc 
Vordoppelung  des  (  liejrt  audi  in  quula  [a.  obon 
quotus):  ital.  <)((<!(=  rft'of/d)  vor,  os  sclioiiit  dies 
inilossen  ein  andorer  Fall  zu  sein.  Moglicliorweisc 
erkliirt  sich  das  tt  in  *toUo ,  *lotta  aus  Bindung 
des  proklitisch  gebraucliten  Wortes  vor  vokalischcm 
Anlaut,  also  z.  B.  toll[(i]  anno  fiir  tol[o\  aniiii 
ebcnso  wio  ebhetic  fiir  <•[(]  -f  bote,    tuttora  u.  dgl. 

8269)  totus,  u,  uiii,  ganz  (romanisch  im  PI. 
„allo");   span.  ptg.  todo  (,ptg.  Ntr.  tiulo).     Siolie 

•tottus. 

8270)  abd.  toofaii,  tauclien,  eintaucben;  ital. 
tuffare,  eintauchen,  vgl.  Uz  408  s.  v. 

8271)  abd.  toug,  touc  (Priit.  mit  Prasensbedtg. 
voa  tiigan,  taugeiii;  davon  (?)  ital.  iogo  „buono, 
acconcio",  vgl.  Caix,  St.  629. 

8272)  engl.  tow,  ein  Schiff  am  Seile  ziehen;  frz. 
toner,  dazu  das  Sbst.  toue,  ein  als  Falire  dienender 
Nachen;  span.  ptg.  atoar.     Vgl.  Dz  689  tnuer. 

8273)  1.  toxieum  »i.  [toSixov),  Pfeilgift,  Gift; 
ital.  Iosco;  rum.  tocsicd;  prov.  tueissec-s;  alt- 
frz. toxiche:  span,  tosigo :  ptg.  toxigo.  Vgl.  Dz 
323  tosco. 

8274)  2.  toxieum  ii.  (10^1x01),  ein  Strauch  (Plin. 
H.  N.  26,  74);  span,  toxo,  tojo.  Ginstor;  ptg. 
tojo,  Dorngestriipp.  Vgl.  Baist,  Z  V  561 ;  Diez  493 
toxu  liefs  das  Wort  unerkliirt. 

8275)  [*trabaciiIo,  -are  (*trabare  v.  trabs),  mit 
Balken  versperreu,  hemmen,  durch  Hemmung  Miihe 
bereitcn ,  plagen  ,  abarbeiten ,  arbeiten ,  naoli  Diez 
325  das  mutmafsliche  Grundwort  zu  i  t  a  1.  travagtiare; 
prov.  trebalhar;  frz.  travailler;  span,  trabajnr: 
ptg.  Uahalhai:  Wahrscheinlicher  gchen  die  VVorto 
zuriick  auf  ein  *trepalium,  *trehalimn  (wobl  gebildet 
aus  tres  -f  jjaltis,  Pfahl),  ein  aus  drei  Balken  be- 
stehendes  Martergeriist,  vgl.  P.  Meyer,  R  XVU  421.] 
S.  *tr!ibacaluni. 

827C)  [*trabaciUuiu  «.  (Irabs),  kleines  Gebalk, 
Geriist  (dann  begrifflicb  Sbst.  zu  dem  Vb.  *traba- 
cniaie  in  der  Bedtg.  „arbeiten");  davon  nach  Dz 
325  ital.  Iruvaglio,  Notatall,  Arbeit;  prov.  tre- 
balli-s [iehen  trabalh-s);  frz.  travail:  sf  an. trabajo; 
ptg.  Irabaiho.  Das  wabrscheinlicbo  Grundwort  aber 
Ist  *trepttlium ,  *lrebalium  (s.  Durange  unter  trc- 
palium),  ein  aus  drei  Balken  bestehendes  Jlarter- 
geriist,  vgl.  P.  M.vtr.  R  XVII  421.^ 


H277)  dUii-li.  tnilM'ii;  duvun  viuUviobl  frz.  Iraban 
(fiir  Inib-tiiil).  ilnthaii,  (Liiufor),  Tral)anl,  LoilisoldHt. 
Vgl.   Dz  <i9it  Iriilmii. 

H27S)  I'trikbii'O,  -are  (Irahs),  mil  einein  Balken 
diiroliHtiifKen;  IhI  nnc.b  Snlielor  iin  Aiibang  zu  Dz 
739  Z.  13  V.  o.  d»8  (irundwort  zu  pniv.  Iraiiciir, 
durfblcirluini,  wozu  da»  Sbst.  (riii/c-.v,  l,(icli ;  frz. 
trouer.  wnzu  das  Sbst.  Iron:  cat.  Iniiirdr,  wiizu  das 
Sbst.  trail,  Diez  694  Irou  leltoto  dio  \Vort«  von 
*tr(iliiicarr  (=  trims  -)-  germ,  biik ,  Baueb ,  also 
eigi'ntlicli  den  Baurli  ilurclmlofsen)  ab.  Sriielur's  Kr- 
kliirung  diirfto,  weil  einfacdier,  don  Vorzug  verdiunun.j 

.'ilid.  trabo  s.  (Iriippils. 

S279)  |*tl'ilbo,  -arc  (Irnhs),  Balken  zusaiumon- 
filgon,  init  Balken  ver8))erren,  bemrnen;  prov.  travar, 
lionnnen ;  frz.  oilrnvcr,  bindern,  fossvln,  dazu  dns 
Vbsbst.  riitnivr,  Himleniis,  I'l.  Fi'sseln;  altfrz. 
r/?.s/c/n!cc,  entfessein;  span,  Iraliar,  zu8ammonf(igoii, 
fosscln,  dazu  das  Vbsbst.  tralia,  Band;  ptg.  travar, 
dazu  (las  Vbsbst.  trarn.     Vgl.  Dz  326  tralxir,] 

8280)  triibs,  -libeill  /'..  Balkan;  ital.  Iriive,  ali- 
geloitot  <ra6((cc<i,  Zclt;  prov.  trau-s,  Balken,  Irap-s, 
Zolt,  davon  ilcslrapar,  abspannon ;  altfrz.  trrf, 
Balken,  (Zeltpfaiil),  Zelt  (Sucliior,  Z.  I  433,  wollte 
tret'  ill  dor  Bedeiitung  ^Zell"  vom  ags.  tri'if,  zuin 
Gottcsdicust  beslimmtes  Zelt,  ableiten,  walirselioin- 
licb  aber  loitct  man  aiicli  dies  <»viY'  selbst  vom  lat. 
tial)s  ab,  vgl.  G.  Paris,  R  VI  629),  davon  nlravcr, 
lias  Zelt  aufscblagon,  ilestraver ,  das  Lager  ab- 
breehen ;  span,  (mbp,  Balken;  ptg.  (rare.  Vgl.  Dz 
690  (/■<'/: 

8281)  |*trabUeo,  -are  {trans  +  german.  bid, 
Baucli),  liber  den  Haufen  stiirzon;  ital.  traliocc.nrr, 
herabstiirzen ,  traboccn ,  Wurfmasehine  (angelohnt 
an  traboceare  =  (raws  +  *l)uccare  v.  biicca,  aus 
dem  Munde  laufon,  iiberlaufen);  prov.  trnbucar: 
frz.  tri'bucher,  umstofson,  stiirzen,  strauelioln.  Vgl. 
Dz  694  Iron.    S.  oben  bilk  u.  *triibico.] 

traeco,  -are  s.  trakk-. 

8282)  tractator,  -oreni  m.  {tractare),  einer,  der 
!  etwas  betreibt;  ital.  ()'a((u(or«  ,.negoziatore",  trat- 
'tore  (=  frz.  traiteur)   „cbi  da  da  mangiare  verso 

pagamento",  vgl.  Canello,  AG  111  386;  span,  tra- 

,tador,  Unterbiindler;  ptg.  ((«(«(/or.  Handelsmann, 

I  Betriiger. 

I  8283)  triictatus,  -um  m ,  Be-,  Abhaudlung ;  ital 
trattato:  frz.  traite :  span.  ptg.  tratailo. 

8284)  [*tractico,  bezw.  tracto,  -are  [tractns), 
zielien,  wird  von  Ulricb,  Z  IX  429,  als  Grundwort 
zu  der  unten  untor  trakk-  vcrzeicbneten  Wortsippe 
aufgestellt] 

i  8285)  *triictio,  -are  (tractus),  ziehen,  einen  Zug. 
einen  Strich  raaclien ;  ital.  traceiare,  (oinem  Stricli 
nacbgehen,  liings  eines  Stricbos  vorgehen  und  also 
selbst  wieder  im  Geben  einen  Strich  zielien),  nach  - 
spiiren,  dazu  das  Vbsbst.  traccia,  Spur;  frz.  tracer, 
Ijnion  Ziehen,  zeichnon,  entwerfen,  dazu  das  Vbsbst. 

\  trace,  Entivurf  (auch  prov.  trassa);  cat.  trassar, 
dazu  das  Vbsbst.  trassa;  span,  trazar,  dazu  das 
Vbsbst.  Iraza :  p  tg.  tragar,  dazu  das  Vbsbst.  train. 

I  Vgl.  Dz  324  traceiare;  Grober,  ALL  VI  130  (Grober 
meint.  dafs  die  cat.  span.  Worte  —  die  ptg.  iiber- 
geht  er  —  dem  Frz.  entlehnt  seien,  weil  sie  nur  in 
abgeleiteter  Bedtg.  vorwendet  wiirden,  aber  wenig- 
stons  ptg.  traf-a  bedeutet  auch  ^Spur"). 

8286)  travto,  -are  (tractus),  behandeln,  betroiben ; 
ital.  Irattare;  rum.  treptez  ai  at  a:  prov.  traitar; 
frz.  traiter;  span,  tratar;  ptg.  tratar.  Hierzu 
das  Vbsbst.  ital.  tratta;  rum.  treaptd;  span. 
I  rata. 


729 


8287)  tractor 


8311)  trans5ctiim 


730 


8287)  *tractor,  -orem  mi.  (trahere),  Zielier;  ital. 
trattore  „tiratore,  e  chi  dai  bozzoli  fa  trarre  la 
seta",  vgl.  Canello,  AG  lU  336;  prov.  trachor 
(neben  traidor).  Verrater,  vgl.  Dz  324  tradire. 

8288)  traetus,  -um  in.  itraho),  Zug,  Landstrich; 
ital.  tratto:  prov.  Iriit-z,  Zuckung;  frz.  trait,  Zug: 
span.  ptg.  trnto,  Verkebr,  Umgang. 

8289)  [HradlO, -ire  (fiir  tr(K/e;-ei,  verrat«n  ;  ital. 
tradire:  (rum.  trddaii  (lei  dat  da  =  *tradarc)\ 
prov.  trair,  trahir:  frz.  traliir :  cat.  trair:  span, 
fehlt  das  Vb.,  dafiir  vender,  hacer  traicion,  ser 
trador;  ptg.  trahir.     Vgl.  Dz  324   tradire. 

8290)  traditio,  -onem  /'.  (tradire),  Ubergabe 
(im  Roman,  auch  ^Verrat"',  Uberlieferung ;  ital. 
tradizione ,  t'berlieferung ,  (tradimento .  Verrat): 
prov.  traisn-s,  traazo-s,  tracio-s,  trassio-s,  Verrat: 
frz.  {tradition,  tJberlieferiing)  trahisoti ,  Verrat; 
-span,  {tradicion,  t'berlieferung),  traicion,  Verrat: 
ptg.  itradifSo,  Uberlieferung),  fraiVyio,  Verrat.  Vgl 
Dz  324  tradire. 

82911  traditor,  -orem  m.  (tradere),  Verrater; 
ital.  traditore:  (rum.  trdddtor):  prov.  c.  r.  traire. 
c.  0.  traidor  idaneben  trachor  =  *tractorem\\  (frz. 
traitre):  sf  an.  traidor;  ptg.  traidor.  Vgl.  Dz  324 
tradire. 

8292)  [*trado,  -dare  (fiir  tradere)  =  rum.  trddau 
dei  dat  da,  verraten;  prov.  tradar.] 

8293 1  traduco,  duxl,  diietam,  traducere,  hin- 
iiberfiihren,  iibersetzen;  ital.  tradurre;  frz.  tra- 
duire;  span,  traducir,  iibersetzen,  (altspan.  trocir, 
bindurchgelien,  sterbon) :  ptg.  traduzir.  Vgl.  Dz  494 
trocir.     Wegen  der  Flexion  s.  dQeo. 

8294)  traductio,  -onem  f.  itraducere),  Hiniiber- 
fiihrung  (im  Roman.  „Ubersetzung") ;  ital.  tradu- 
zione :  frz.  traduction;  span,  tradiiccion;  ptg. 
traducctio. 

8295)  tradiix,  -ducem  m.  (traducere),  Weinrauke; 
ital.  tralce  (aus  *tradiicem  :  tradicem  :  tranieem, 
trance,  tralce),  daneben  tralcio.     Vgl.  Dz  407  s.  v. 

8296)  [*trafanus,  a,  um  (aus  trans  +  fanum 
gebildet  nach  Analogie  von  profanus)  =  prov. 
traf'an-r:.  tre/d-s.  betriigerisch  ?J.  Siehe  jedoch  oben 
terefa. 

8297)  *trag:ea,  -am  /'.  (fiir  traltea),  Schleife; 
davon  vielleicbt  ital.  treggia,  Schleife,  Schlitten, 
vgl.  Dz  407  £.  V. 

8298)  tragemata  n.  pi.  [zQayrifiaia),  Naschwerk ; 
ital.  treggea;  prov.  dragea;  frz.  dragee;  span. 
dragea,  grajea;  ptg.  gragea,  grangea.  Vgl.  Dz  326 
treggea. 

8299)  [*tra]^Imen  «.  iHragire  fiir  *tragere,  vgl. 
mummen  v.  munire),  Zug;  ital.  traino,  trainare, 
wohl  aus  dem  Frz.  entlehnt,  jedoch  scheinen  tra^- 
cinare,  strascinare,  schleppen  (wozu  die  Sbsttve 
itlrascino  u.  strdscico,  Schleife),  ein  friiheres  *tra- 
ginare  vorauszusetzen,  vgl.  Caix,  St.  66  iDiez  407 
leitete  diese  Verba  sowie  trassinare.  spiiren,  von 
prov.  traissa,  Sehleppe,  ab,  wogegen  Caix  mit  Recht 
hemerkt  „non  ci  pare  verosimile  che  voci  tanto 
popolari  siano  state  formate  da  una  voce  straniera 
c-he  in  italiano  non  fu  mai  usata",  dm  Wandel  von 
g  in  s  erklart  Caix  aus  der  „tendenza  onomato- 
poetica  assimilativa  alia  sibilante  iniziale",  befremd- 
lich  bleibt  aber  die  Sache  immerhin);  rum.  das 
Sbst.  fehlt,  dagegen  ist  vorhanden  ein  Vb.  tragdn 
ai  at  a,  das  bierher  zu  gehoren  .scheint;  prov. 
trahi-s,  dazu  das  Vb.  trahinar;  frz.  train,  dazu 
das  Vb.  trainer,  schleppen,  traineau ,  Schlitten; 
span,  tragin,  dazu  das  Vb.  traginar. 


8300)  *trago  (sciiriftlat.  traho),  traxi,  tractum, 
tragere,  ziehen:  ital.  traggo  traisi  tratto  trdggere 
u.  trarre;  rum.  trag  trasei  tras  trage ;  prov.  trai 
Irai-s  trait  und  track  itrag)  traire:  altfrz.  trai 
trais  trait  traire;  neufrz.  trais  (Perf.  fehlt)  trait 
traire;  cat.  trech  tragui  tret  traurer;  span,  traer. 
davon  traje  (ptg.  trajo),  Tracht,  Benehmen,  vergl. 
Dz  493  trar/e:  (ptg.  trazer).  Vergl.  Griiber,  ALL 
VI  131. 

8301)  tragiila,  -am  /.  (*tragere),  Schleppnetz; 
ital.  draglia,  Fahrseil,  fliegende  Briicke;  rum. 
tragld,  Schleife;  prov.  tralh-.i,  Schlepptau;  neu- 
p rov.  <caio,  dralho,  Leitseil,  Fahrseil;  (iz.  traille, 
Fahrseil,  Fiihre;  cat.  tralla.  Sell;  span,  tralla, 
Strick;  ptg.  trallta,  Fischnetz,  Saumtau:  (hierher 
gehort  wohl  auch  span,  trahilla.  trailla,  Schleif- 
karren).  Vgl.  Dz  690  traille  u.  493  trailla ;  Grober, 
ALL  VI  131. 

traha,  trahea  s.  *tTaga. 

8302)  [*trahico,  -iire  {traherei,  ziehen:  davon 
vermutlich  sard,  tragare,  mit  demMunde  einziehcn, 
trinken),  verschlucken .  ver.^chlingen ;  span.  ptg. 
tragar.     Vgl.  Dz  493  trugar.] 

traho  s.  *trago. 

8303)  traicio,  jeel,  jectum,  ere,  hiniiberbringen ; 
rum.  tree  ui  ut  e,  dazu  die  Komposita  pe-strec  = 
per-extra-traicere,  petrec  =  per-traicere. 

8304)  *trajecto, -are  (trajectus),  hiniiberbringen; 
ital.  tragettare,  tragittare. 

8305)  trajectiis,  -um  m.  (traicere),  das  Hiniiber- 
bringen: ital.  traQCtto,  tragil'.o;  frz.  trajet. 

8306)  german.  Stamm  trakk-  (wovon  trecken], 
Ziehen,  schleppen ;  dav.  vermutl.  ital.  tracclieggiare, 
hinziehen,  verschleppen,  trudeln,  tiindeln;  frz.  trac, 
(der  durch  das  Laufen  verursachte  Zug,  Strich  auf 
dem  Boden),  Fahrte,  traquer,  das  Wild  umstellen, 
(Xetze  Ziehen;,  detraquer,  (aus  der  richtigen  Lage 
Ziehen),  verrenken;  span.  ptg.  traque,  (ein  sich 
hinziehendes  Feuer),  Lauffeuer,  Knall,  dazu  das 
Vb.  span,  traquear.  knallen,  schutteln;  ptg.  tra- 
quejar,  verfolgen.  Vgl.  Dz  690  trac;  Ulrich,  Z  IX 
429,  stellt  *trciccare  aus  *iracticare  als  Grundwort 
der  ganzen  Sippe  auf,  u.  auch  ital.  straccare  soil 
nach  ihro  =  *extraccare  seiu,  wahrend  Diez  404 
dies  Vb.  von  ahd.  strecchan  ableitet. 

8307)  trama,  -am  f.  \trahere),  Einschlag  am 
Gewebe  (im  Roman,  auch  in  iibertragener  Bedtg. 
„Anschlag-);  ital.  trama,  dazu  das  Vb.  trainare; 
frz.  trame,  dazu  das  Vb.  tranter;  span.  ptg. 
trama,  dazu  das  Vb.  tramar. 

"Hramaciilnm  s.  *trimaeiiliiiu. 

8308)  tramitto,  misi,  'missum,  mittere,  hin- 
iiberschieken ;  ital.  tramettere  etc.  Wegen  der 
Flexion  s.  mitto. 

8309)  dtscb.  trampeln :  damit  zusammenhangend 
ital.  trampoU,  Stelzen;  prov.  trampol-s,  Getrappel. 
Vgl.  Dz  407  trampolo.  |Uber  andere  Ableitungen 
vgl.  Caix,  St.  640. 

83101  trans,  jenseits,  iiber  ....  hinweg;  ital. 
tra,  zwischen:  rum.  tra  (nurin  Zusammensetzungen : 
prov.  traa,  quer  durch,  hinter;  f  rz.  <re.*  (.fiber  das 
gewohnliche  JIafs  hinaus),  schr;  cat.  span.  ptg. 
tras,  traz.  hinter,  nach. 

8311)  transaetum  (transigere) ,  durchgesto&en, 
abgethan,  abgemaeht;  altitaL  in  tranatto,  ohne 
Umstande.  jedenfaUs,  davon  trasattarsi,  sich  oline 
Umstande  etwas  aneignen;  prov.  atrasait,  atrasag 
(=  ad  +  transaetum);  altfrz.  entresait  (=  in  -f 
tr.),  noch  jetzt  norm.  atUresiais.  Vergl.  Dz  571 
entresait. 


i.M 


s;ii:i|  imiii«><> 


SMSII  lr.kk.'ii 


7.J2 


HSI'i)  lniii>^o,  ii.  Hum,  -irf,  liitiiil>i>ix<>li<'n  : 
■ianl.  frinixir^  staiincn  {\g\.  diMitsi'liK  |{«<ili'ii*iirti'n. 
»i.>  „.niii  iliMii  Hitiisriion  lioiimioii"  •-  „voii  Siiiii>>ii 
k«iiiini'n.  vor  KnMiiln  aiirsi'r  -iich  ^'I'rnton');  |iri>v. 
I'nrl  r.  tniusil:,  iilintiiai-liti^;  altfr/..  trunsir. 
liiiisi'lifiiliMi;  iipiifrz.  Irniitir,  ivurKiiltf  viTnelie»), 
•'mUrrcii :  nltii|>:tn.  (rriii>ir.  hiiiKrlifiiU-ii,  tniiisido, 
matt,  kraftlos.     \'g\.  D/  3125  trnnsir. 

>:li:i>  *(niOi^)niNo, -lire  (/ii/^nv),  falsi-lnMi :  itnl. 
tni/iil.-itrf  ,f:il.«an\  alloran»  tntaliiu'iito",  davon 
«Jm/ii/ciiiHC  (fnr  lr>if\iht>iii)  „);riissi>  s|iro|M)sit<i'',  v^jl 
Caix.  St    (k>:<  , 

H3U)  tri(ns)  f  infliktus  ital.  Ironfm  (fiir  troii- 
finln),  uiif);t>bla8cn,  liorliiniitic  (liojtrifflioh  aniiclolint 
an  Irnnfiarr  -  Irionfiire),  vj;!.  ifonfio  ---  cimfhitus, 
slnmfiarr  --  ex  -{-  trims  -|-  mflarr.  1)/.  407  Irniifio 
vt'rniiiteto  Ziisaininriilinn^  ilipscA  Wortos  iiiit  griocli. 

tmi'i)  •trans.ico,  -ire  {tra»s\,  hiniibergiersen; 
iiarli  I'anxli,  K  XVII  73,  (Ininclnort  zii  span. 
trnsfi)nr.  aiis  rinoin  tionifs  in  ilas  amlort'  };iefson ; 
in  rat.  trfscolar  jpdocli  orblickt  I'anidi  oine  Zu- 
.•ianinu'nspt/.niif,'  vnn  /rn»i.<  +  colart.  Sielio  unton 
IntiiM'ico.i 

8;nG)  transitus,  -um  m.  Urntmre),  Cberiiang; 
ital.  transiln,  Cbergan;;  voin  I.oben  ziim  Tode. 
I>ic7,  325  .«.  r.  stcllt  liierlier  aiioli  span.  ptg.  trance. 
t-ntscJieidendcr  Anscnblirk  ,  Todesstundp  ,  Znsohlag 
in  einer  Ver^toinorung;  Baist.  Z  IX  147,  stellt 
trance  /.\t  deni  Vb.  tramar,  don  Ziisolila;,'  ertpilen. 
II.  /ioht  dasselbe  zu  der  Sippe  dcs  ital.  trinciare 
(.s.  unton  *triiiieo);  da.s  frz.  tran.ie,  totliche  Angst, 
ist  wohl  deni  Span,  entlelmt  (vgl.  dagegen  Scheler 
iin  Anhang  zu  Hz  74!)  i. 

S317I  [tra(ns)  4- liiiea;  ilavon  ital.  traliqnar 
.iisi'ir  dal  pruprio  lignaggio,  degcnerare",  vgl.  Caix, 
St.  S3.] 

S3181  tra(us)  -|-  liie-,  davon  ital.  (sienesiscfai 
strainccare.  blitzen,  ladinisch  tarlugar,  tarluje 
(vgl.  lombard.  stralii.^cid,  starbigid),  vgl.  Caix, 
St.  7. 

S319)  tra(ns|m6ntaiiris,  a,  um,  jenseit  der  Ge- 
birge  betindlioh:  ital.  tramontana,  Nordwind,  vgl. 
l)z  407  >-.  r. 

8320)  [*tra(ns)inotio,  -are  {tnotus)  =  (?)  frz. 
tri-moiisser,  sich  lebhaft  hin-  und  herbewegen,  vgl. 
I)z  691  s.  B.J 

S321 )  [*tra(ns)pa.<>sus,  -um  m.,  Hinubertritt,  Tod, 
=  frz.  trejMs.  dazu  das  Vb.  trepasser.] 

83221  Miistnium  «.  (Demin.  v.  transtnim), 
kleiner  Querbalken;  altfrz.  trestel.  Gebalk,  Gcnist, 
•  iestell;  neufrz.  treteau.     Vgl.  Dz  691  trHeau. 

8323)  transtnim  m.,  Querbalken,  Querbank;  alt- 
frz. traste,  Querbalken;  vielleicht  gehort  hierher 
auoh  span.  ptg.  trasto.  alter  Hausrat  (die  eigentl. 
Bedtg.  miifste  dann  „Gebalk,  Holzwerk"  seini.  Vgl. 
Dz  493  trasto. 

8324)  tra(us)Tecto, -are,  hiniiberspbaffen;  davon 
ital.  trabattare  „passare",  vgl.  Caix,  St.  174.  Siehe 
oben  adreeto. 

8325)  tni(ns)TersiLs,  a,  um,  quer,  schief;  ital. 
trarerso,  schief,  sehrag,  traversa,  Querbalken,  dazu 
das  Vb.  travf rsare .  durchqueren;  prov.  tracers, 
quer,  verkehrt,  davon  traversier-s,  sich  kreuzend  ; 
frz.  traters  (aucb  traverse),  Quere,  dazu  das  Vb. 
tracer.ter;  span,  traves,  Quere,  travieso,  .scliief. 
rttcnff.«rtr,  quer  legen:  ptg.  frarc  Quere,  traversa. 
Querbalken,  travesso,  quer,  atravessar,  quer  legen, 
trare.ssnr,  ans  der  reohten  Bahn  kommen.  Vgl.  Dz 
494  trarie.to. 


«SUtil  I'trikllKViro,  -are  rices),  nnrh  Diiv  493 
trasei/ar  das  miitniarsliplii- Grundwort  zu  rat.  fr<i- 
fiiflitr ,  auit  t'inoni  ticflifs  in  ilnn  «ndiTP  ;;ii'fspn, 
unigiefspn.  unikplin<ii,  dnzu  dai  SbH(.  trafaq;  Hpan. 
Iraseiiar,  dazu  d.vs  Slmt  / rii.s'iW/ii  iramdi,  K  XVII  73. 
setzt  filr  Iriisejiar  cin  •/(•(iiisiciicc  alx  (irundwiirl 
unh  pig.  trnsfeiiar.  da/u  ilas  Sbsl.  tras/'ri/a: 
aufHorditni  soil  pin  span.  ptg.  Slmt.  /.ii  Irasriiur 
spin  triLiijo,  I'ullprgpisI ,  ilpr  bIIps  uniwirft.  Vgl. 
I)/.  493  Ira-tjio.  Diosp  .Mdpitungen  siud  ini  Imi'liston 
Gradw  unwulirsi-lipinlicli.  Das  span,  trasri/nr,  I'ras. 
Irasief/o,  dllrfto  •=«  <C(i»i.«4- (ircur<'  sein  (vgl.  Verbin- 
dungpn  wip  trusetjar  Ins  marrs,  die  Mwri'  dun-li- 
fahrpn,  trasri/ar  lus  ciimy)»»,  dip  Fplder  durplistroifpn), 
iKV.uglich  der  Bedoutiingspntwiukelung  dps  VvrliH 
ndurphschneidun  :  uniHcliiitton  (Wein)"  vgl.  das 
dcutspbo  „vpr8pbnpidon  (den  Wein)".  Die  (^at.  und 
ptg.  Wortc  alior  gpliiirpn  wold  zu  der  Sippp:  ital. 
trdf/ia),  l{an<lpl.  trafficare.  Handel  trpilipn;  prov. 
trafeij-z,  Irafei-s;  frz.  Iriifie,  dazu  das  Vb.  traliijuer 
(liolinwortol:  cat.  Inifaij,  Handel,  Kunst^rilT,  IJni- 
giofsung,  «lazii  daa  Vb.  tni/aiiar:  span.  Initico, 
trd/'ai/o,  dazu  das  Vb.  tra/icar,  (rafagar:  ptg. 
trdfeijtt.  dazu  das  Vb.  trafei/uear,  daneben  trasfeijar. 
Die  Herkunft  dieser  Sippo  ist  dunkel,  man  ist  vpr- 
suclit  an  cin  tr(i(n)s-*fU:are  y=-  /acire)  zu  donken 
Ebensoweuig  diirfte  auf  *transrU:are,  *traricari\ 
*travcare, *traucare zuriickgehon  frz.  Iroquer (I/eliii- 
wort),  tausehen,  dazu  das  Sbst.  (roc;  span,  trocar, 
dazu  das  Sbst.  tnieco;  ptg.  trocar,  dazu  das  Sbst. 
truco.  Grundnort  violl.  'lorcare,  *tr6r.ari'i  Vgl. 
Dz  329  trocar.] 

8327)  *tra(iis)volo ,  -are,  ilavon  Hiegen;  ital. 
travolare:  altfrz.  trauler,  sich  davon  niaehon. 
Vgl.  Dz  693  t ruler;  Scheler  ini  Diet,  unter  t ruler. 
S.  "trottiilo. 

8328)  gernian.  trappa,  Falle;  ital.  (Irappa). 
trappola.  Falle,  dazu  das  Vb.  altrappare.  trajipo- 
lare,  in  der  Falle  fangen,  betriigen;  prov.  *lrapa, 
dazu  das  Vb.  alrapar:  frz.  trai>pe,  dazu  das  Vb. 
attraper,  «ovon  wieder  das  Vbsbst.  a«ro;)e;  span. 
trampa,  dazu  das  Vb.  alrapar. 

83291  gr.  TQavi.o^.  lispelnd;  davon  viell.  ital. 
troglio,  Stotterer,  vgl.  Dz  407  .•-■.  r. 

8330)  tredecTm,  dreizehn;  ital.  Iredici;  (rum. 
tret  spre  diece);  rtr.  tredes  etc.,  vergl.  (Jartner 
§  200;  prov.  treze;  frz.  ireize;  cut.tretse;  span. 
trece;  ptg.  treze. 

8331)  trecenta,  dreihundert;  davon  viell.  ital. 
tregenda,  Geisterschar  (eigentlich  unziiblige  Mengp, 
wie  ja  auph  im  Lat.  trecenti  zum  Ausdruck  eincr 
unbestimmten  grofsen  Zahl  gebraucht  wird,  siehe 
Georges),  vgl.  l)z  407  s.  v. 

8332)  *treginta  (fiir  triyinta),  dreifsig;  ital. 
treiita:  (rum.  treidieci);  rtr.  trenta:  prov.  trenia: 
frz.  trente;  cat.  trenta:  span,  treinta :  ptg.  trinta. 
Vgl.  Grciber,  ALL  VI  131. 

8333)  ndl.  trek-ijser,  Zugcisen;  davon  frz.  tri- 
coises  {pi.).  Zange  der  Hufschmiede,  vgl  Dz  692  «.  v. 

8334)  dtsch.  trekkeii,  Ziehen;  davon  nach  Dz  320 
ital.  treccare,  (jeni.  einen  Streich  spieleni,  betriigen; 
prov.  trichar,  wozu  das  Sbst.  tries;  frz.  tricher 
I  altfrz.  daneben  t reciter:  auch  triquer,  auslesen, 
soli  nach  Diez  auf  trekken,  ausziehen,  hinweisen). 
Storm,  R  V  172,  befiirwortet  dagegen  (ebenso  Ulricli. 
Z  XI  556)  die  Herleitung  von  lat.  tricare  (s.  d.), 
welche  Diez  wegen  des  i,  das  uicht  zu  e  babe  werden 
konnen,  mit  Recht  beanstandet  hatte;  man  mufs 
also  *triccare  fiir  *tricare  ansetzpn ,  wie  iibrigens 
Storm    auph   gethan.    —    Auf   trekken   fiihrt  Diez 


733 


8335)  T(iij/iK 


8361)  triculo 


734 


427  s.   c.   audi    zuriick   span.    ptg.   atracar,    e'm 
Schiff  heranziolioii. 

8335)  gr.  T(>ijfi<t,  iler  Puiikt  auf  einem  Wiirfel, 
=  span,  crema,  Punkt,  bezw.  zwei  Punktolien  iibor 
oinem  Buchstaben,  Trcraa. 

8336)  *trema  iv.  tremere)  -f-  m5dTus,  in  stetcr 
zitteniiler  Bcwegun};  befinilliches  Gefafs,  ist  die 
vermutliche  Grundform  zu  ital.  tramoggia.  Miihl- 
trichter;  prov.  tremiieia ;  frz.  trimie ;  (ptg.  tre- 
uKiitha).    Vgl.  Dz  325  tramoggia. 

8337)  [*treinellus,  -nm  m.  {tremere);  ist  nach 
Scheler  ira  Anhang  zu  Dz  817  vielleicht  das  Grund- 
wort  zu  altfrz.  tremel.  tremeau.  tnimel,  (das  sioh 
bin-  u.  herbewegende)  Bein,  Beinkleid  (davon  estni-  , 
mele.  ohne  Beinkleid,  bosenlos,  vgl.  G.  Paris,  R  X  399 
u.  590  ;  friilier,  R  ^^II  293,  hatte  Paris  das  Wort  von 
*siruma,  *ftrumeUa .  angescbwollene  Driise,  abge- 
leitet),  trumeliere,  Beinhaniisch;  newirz.  trumeau, 
Ochsenkeule.     S.  unten  tromm.] 

8338)  bret.  tremeni,  durcbgehen,  hinubergeben, 
kvuir.  traniivy  (=  tra  -+-  mu-i/),  haufiggehen;  daniit 
soU  nach  Dicz  693  in  Zusamraenhang  stehen  neu- 
prov.  trimar.  scbnell  geben:  pik.  trimer,  eifrig 
gehen  oder  arbeiten;  altspan.  trymar.  Th.  p.  114 
scheint  diese  Ableitung  Stillschweigend  zu  verneinen. 
Die  Worte  werden  germanischer  Herkunft  sein  ( mhd. 
trimeii,  wackeln).  Oder  dari'  man  ein  lat.  *trimtire 
(vou  trimus,  dreijahrig)  ansetzen  mit  der  Bcdtg. 
„wie  ein  kleincs  Kind  trippeln,  unruhig  bin-  und 
beriaufen'"? 

8339)  tremo,  ui ,  ere,  zittern;  davon  prov. 
altfrz.  treniir,  zittern;  altspan.  tremer ;  ptg. 
tremer.  Nach  der  gewohnlif^hen,  audi  von  Diez  555 
vertreteuen  Annahme  soil  ebenfalls  auf  tremere 
zuriickgeben  prov.  cremer  (selten  vorkommend). 
crevietur  =  *tremitare  C^),  fiircbtcn;  altfrz.  cremre. 
criemhre.  creniir:  neufrz.  craiiulre.  Der  Wandel 
von  anlautendem  (/■  zu  cr  ist  aber  im  Verhaltnis 
von  Lateinisch  zu  Franziisisch  so  unerbort,  dais  man 
ibn  wobl  uberbaupt  nicbt  annebmen  kann;  span. 
crema  fiir  gr.  rpijiia  ist  keine  binreidionde  Stiitze. 
Was  Flechia,  AG  II  384,  dariiber  sagt,  kann  nicht 
befriedigen.  Nenerdings  jedoch  bat  Ascoli.  AG 
XI  439,  das  c  fiir  t  sehr  ansprecbend  aus  keltischer 
Einwirkung  crklart. 

83401  ti'emor,  -orem  i«.  (tremere),  das  Zittern; 
ital.  tremore:  (span,  treniblor);  frz.  tremeur. 

83411  *tremorosiis .  a,  uni  [tremor),  zitternd; 
ital.  tremortmo :  rum.  tremuros:  span,  temblorot-o. 

8342)  *tremulo,  -ai-e  i tremere \,  zittern;  ital. 
tremolare:  rum.  tremur  ai  at  a:  rtr.  ^rowtrem- 
lilar:  frz.  tremliler:  (span,  tembhir,  angeglichen 
im  Anlaut  an  temer  =  timere):  ptg.  treinolar.  Vgl. 
Dz  327  tremolare:  Griiber,  ALL  VI  132. 

8343)  'tremulosus,  a,  um  [tremiiliis),  zitternd: 
ital.  tremolofo:  rum.  tremuros:  span,  temhloso 
(daneben  temblurosot. 

*trepaliani  s.  *trabaculuni. 

8344)  gr.  ZQfjtetv,  wenden;  davon  vielleii-bt  cat. 
trcpar.  bohren,  vgl.  Dz  494  s.  c. 

8345)  trepido,  -are  (trepidus),  in  unruhiger  Be- 
wegung  sein:  ital.  trepidare  (gel.  W.);  rum.  ireapad 
ai  at  a:  altspan.  ptg.  trepidar,  zaudorn. 

8346)  trepidus.  a.  um,  unruhig:  ital.  trepido 
(gel.  W.). 

8347)  dtsch.  treppe;  davon  vielleicht  cat.  span, 
ptg.  trepar,  klettern,  vgl.  Dz  494  .s.  r. 

8348)  tres,  tria,  drei;  ital.  ice;  rum.  Irei: 
rtr.  tri.  tre  etc.,  vgl.  Gartner);  200;  prov.  trei,  tres: 
altfrz.  I reis ;  neufrz.  Irois ;  cat.  span.  ptg.  t res. 


8349 1  «-cstgerman.  treuwa  (got.  triggca.  ahd. 
/rjMH'a),  Sicherheit,  Biirg.scbaft ;  i  t  a  1.  <)-c(7«rt,Waffon- 
stillstand;  prov.  trera,  dazu  das  Vb.  trcvar:  alt- 
frz. trere,  trieve,  triee,  davon  s'atriver,  sicb  ver- 
biinden ;  neufrz.  treve:  span,  tregua;  ptg.  tregou. 
Vgl.  Dz  326  tregua  u.  691  trevar:  Mackel  p.  126. 

8350)  trian^uluni  v.  {tres  +  angulus),  Dreieck; 
ital.  triaiigolo:  rum.  triuiighiu:  prov.  frz  tri- 
anqle:  cat.  triai)ghi:  span.  ptg.  tridngulo. 

8351)  tribula,  -am  /'.  (gewohnlicb  tribuliim), 
Dreschflegel;  ital.  trebbia  —  *tribula :  rum.  trier 
=  tribuliim:  cat.  trilla :  span,  trilla  und  trillo; 
ptg.  trilhau.  trilho.  Vgl.  Dz  326  trebbia:  Storm. 
R  V  172;  Gri.ber,  ALL  VI  132. 

8352)  tribulo,  -are  (tribnhim),  dreseben,  plageii: 
ital.  tribulare  „far  soffrire  e  soffrire".  tribolarv 
„far  soffrire",  trebbiare,  tribbiare  „battcre  il  grauo 
per  separare  i  chicchi  dalla  paglia",  vgl.  Canello, 
AG  III  360,  dazu  das  Sbst.  tribolo,  Triibsal;  sard. 
triuUire:  rum.  trier  ai  at  a:  prov.  tribolar,  Ire- 
bolar,  treblar,  quiilen.  triiben;  altfrz.  tribler. 
triiben  (daneben  triboiller.  beunrubigen);  cat.  span. 
triUar.  dreschen;  ptg.  trilhar.  Vgl.  Dz  326  Iretibin ; 
Grober,  ALL  VI  132. 

trlbOliim  s.  tribula. 

8353)  trlbuo,  fil,  utum,  ere,  zuteilcn;  altspan. 
(reverse .  isieh  etwas  beilegen,  anmalseul,  sicb  er- 
dreisten.    Vgl.  Dz  427  alreverse.    S.  oben  attribiio. 

8354)  tribus,  -nm  /.,  Volksstamm;  ital.  tribii 
(gel.  Wort  nach  Analogic  von  virttt  u.  dgl.  gebildet, 
vgl.  Marchesini,  Studj  di  fil.  rom.  II  6). 

8355)  tributum  h.  (Part.  P.  P.  von  tribuere), 
Tribut;  altfrz.  treut:  soiist  nur  gel.  Wort:  ital. 
tributo,  frz.  tribut  etc. 

8356)  [*trichea,  -am  f.  (v.  gr.  T(j!-/a) ;  wird  von 
Dz  326  trcccia  als  Grundwort  augesetzt  zu  ital. 
treccia,  Fleehte ,  wozu  das  Vb.  trecciare:  prov. 
tre.'isa:  frz.  tresse,  wozu  das  Vb.  tresser:  span. 
trenza:  ptg.  traiiQa.  Diez  begriindet  seine  Annahme 
damit,  dafs  zu  einer  Haarfiechte  drei  Telle  gehoren  (?) 
u.  dafs  fiir  dieselbe  im  Ital.  u.  Prov.  aucb  trina, 
treiia  gesagt  werde.  Nichtsdestoweniger  ist  die 
Ableitung  hochst  unglaubhaft.  Als  Grundwort  mul's 
*trectiare  oder  *trictiare  angesetzt  werden,  ersteres 
konnte  vielleicht  Schcideform  zu  *tractiare,  letzteres 
Ableitung  von  *triccare  (s.  d.)  sein.  tjbrigens  wiirde 
*trectiare,  *trictiare  nur  fiir  treccia(re).  tressa{r), 
tressie{r)  Geltung  haben  kiinnen;  span,  treiizar; 
ptg.  tranear  diirfte  zu  der  Sippc  von  *trinitiare 
itrinus)  gehijren.  —  Ein  denkbares  Grundwort  zu 
trecciare  wiirde  auch  *tertiare  v.  tertius  sein.] 

8357)  trichila, -am /'.,  Laubhiitte;  yrox.  trelha, 
Weinlaube,  Gelander;  frz.  treille,  davon  treillis, 
Gitter.     Vgl.  Dz  691  trcille:  Grober,  ALL  VI  132. 

83581  'triCPO  u.  *trIeco,  -are  (fiir  tricure,  trt- 
cari).  Winkelziige  inachen:  davon  nach  Storm, 
R  V  172,  u.  Ulrich.  Z  XI  556,  ital.  treccare,  be- 
triigen;  prov.  trichar,  dazu  das  Sbst.  tries,  trigs, 
Betrup ;  frz.  tricher  (altfrz.  auch  trecher).  Diez 
326  treccare  stellte  deutsch  trekken  als  Grund- 
wort auf. 

8359)  ti'ieo,  -onem  m.  (tricare),  Rankeschmied ; 
com  ask.  trigon,  Zijgerer.     Vgl.  Dz  327  tricare. 

83601  trico,  -are  (schriftlat.  meist  tricari), 
Schwierigkeiten  machen;  ital.  (neapol.)  tricare: 
\)Tov.  triyar,  hemmen,  zijgem,  davon  t)'J^or-.s,  Ver- 
zug;  (frz.  trigaud,  Fintenmacher,  dazu  das  Verb 
trigauder).    Vgl.  Dz  327  tricare.    S.  oben  *tricco. 

8361)  [*trictUo,  -are  {tricare)  wird  von  Ulricb, 
Z  XI  557,  als  Grundwort  zu  ital.  triVarc,  scbiitteln. 


7.1.S 


SMiJi  Irlfonnni 


m:»hi)  irimii|>li. 


73(i 


irillvni,  aiifKi'sti'lIt,  r*  i«t  iUm  nlior  iw-lutn  liiiiUirli 
iiiuni<);lirli ,  iloiin  i>«  WMtv  *tri<iliarf  /.u  crwiirtoii. 
Klicr  iliirf  iiiaii,  woiiipttoii»  fur  Irilliiie.  trilloni,  an 
Indlliirr,  /»itKi'|ii<rn.  ilonkcn.  Dici  8l!7  liifsl  ilim 
Wort  uinTklart.     \);\.  audi  No  sumt.] 

-'SiiJi  trifoliuin  11,  Dn'iblatt,  Ktiv;  itnl.  tri- 
l<"llii>.  Kli'c;  saril.  Iroror:»:  ruin,  trtfiuii:  rtr, 
ttfileiijl:  \>T>'\.  (rr/HcW-r;  «I  tfr^.  /rr/riii/;  (no  uf  r?.. 
(r»//(  ,  ln-nilil  wiilil  auf  volksotvinulogisrlicr  Uni- 
I'ililuiiK:  I'at.  span,  trelini:  ntj;  ^ri'ro).  Vgl.  Dz 
.S27  (n/„,ilin:  Cn.bor.  AM,  M   la.S. 

S3031  llrif<iru)iii  h.  (((■?.•.•  un<l  t'orfs),  droifuclio 
Tliur;  altfrj!  tri/niir.  tliuriilinlirliv  EinfiissunK, 
vjrl.  Ui  ti;i2  .«.  r  1 

83(>4)  HT.  TQiy^tj.  Swbftrbe;  \ta\.  I rii/lin ;  (frz. 
Iriiile):  span,  tnlln.     V>;|.  Dz  327  Irii/lia. 

s3(>5)  Mriliriaiii  >i.  u.  trillx,  -leein,  ilroifailif.'os 
Zi'Uf;,  it  a  I.  tralicciii.  Zwillicli:  alt  frz.  treslm; 
niMifr/..  trrillis:  siuin.  terli!.  V};!.  Uz  324  trnlircio. 

.S3GG)  *triinu<-nliiiii  h.  (/ri  n.  miuula)  ("icr  vvolil 
lH<i>svr  'truiiiUcuUiiii  ii.  ifrdiw  +  ninculn),  (Jnor- 
notz  ihUt  I'iii  aus  ilrci  La);on  bestolienili'S  Nt'tz; 
ital.  IrawaiiUo:  fr/..  /ivihkiiV  (norm.  Irfmail).  \'g\. 
D/  324  trumiiqliii. 

triiiien  s.  tremeii. 

'Iriiiio,  -are  s.  tmiuMi. 

S3ti7  p>t.  triui|mu,  sc-hreitcn;  davon  i  tal. /t'l'ui- 
jKllart  .,andar  pianu,  inilujriare",  vgl.  Caix,  St.  640. 

«368)  (*tTliiico,  -are  ('tiiiiiriis),  in  drci  Teile 
/.erlfgfn,  ilritteln,  zersfhneiden  (vi;l.  nqmirciaie  = 
*i:iqii(irtiai€.  ecarlcler  ---  *cjc<iwirtulaie),  ist  das 
inutniafslii-hv  Grundwort  zu  pro  v.  trinquar  (das 
Yb.  ist  wolil  nicht  belegt,  vorhanden  aber  ist  das 
Vbsbst.  triiiqiiaild  =  frz.  traiichce),  dafiir  liciicar. 
trenchar  (dor  Eintritt  des  e  fiir  i  ist  allerdings 
bt'frenidliob,  es  lafst  sich  aber  viclleioht  Anlehniing 
an  tren  annelim<jn);  frz.  trancher,  novon  ilas  Sbst. 
Irnnclie.  Sohnitto;  span.  ptR.  tiincar.  zerstiicken. 
Darf  uian  nun  glauben,  dafs  nacli  Analogic  von 
*quarliare  (=  ^quarciare)  u.  'exqaintiare  (=  sp. 
esqitituar)  fiir  *liiiiicare  gobildet  worden  sei  ein 
'Iniitiare,  so  gelangt  man  zu  ital.  Irinciare.  wovoii 
das  Sbst.  tiiiicio.  Schnitte:  ca  t.  triiixar:  span.  ptg. 
triiichnr  iwolil  aus  dem  Ital.  entlolint).  Auf *(n'n«iarc 
in  der  Sonderbedtg.  „dasHaar  dreifacb  tcilen"  diirfto 
anch  zuriickgehen  span,  tretisar.  flecliten,  wozu  das 
Sbst.  tienza;  ptg.  tra>n'nr,  wozu  das  Sb.st.  trnni;a, 
s.  oben  nnter  trichea.  —  Sonst  sind  als  Grundnorte 
zu  der  Sippetriiicinre.  traiic/iciett-.  aufgestellt  worden : 
*lnincare  v.  trunciis  (neuerdings  scliarfsinnig  vor- 
teiiligt  von  \Y.  Fijrster,  Z  XIII 537 ;  darnach  geht  nur 
tnucar,  trnncher  auf  truncare  zuriick.  irinciare  etc. 
aber  sind  Lehnworto  aus  dem  Frz.),  *dirimicare  v. 
iUrimere,  *interimicare  v.  interimere  (vgl.  Langen- 
siepen,  Herrig's  Archiv  XXXV  p.  395),  internecare 
(Vgl.  Diez  328  tnnciare,  wo  diese  Ablcitung  auf  das 
prov.  entrencar  gestiitzt  wird),  *tr\ccare  (vergl. 
Ulrich,  Z  XI  556),  *trennicare  v.  dtsch.  trennen 
u.  a.  AUe  diese  Ableitungen  sind  aus  leiclit  ersicht- 
lichen  Griinden  voUig  unannclimbar.  Nur  ein  Griind- 
wort  mit  i  in  der  Stammsilbe  kann  geniigen,  aber 
freilicb  das  von  Ulrich  a.  a.  0.  aufgestellte  *tricciirc 
ist  unbrauchbar] 

8369)  (*tnnicus,  a,  um  (v.  triniis  wie  unicus 
von  MHuy),  dreifach:  davon  ital.  trinca.  Sell  zum 
Festbindcn  des  Sibiffes  eigentlich  wobl  ein  dreifach 
gedrehtes  bcsonders  festes  Seilli  span.  ptg.  trinca, 
Dreibeit.  Vgl.  Storm  und  Bugge,  R  V  186  Anm. ; 
C.  Michaelis,  Mi.sc.  158;  Diez  4!)4  .v.  v.  hielt  das 
Wort  fur  entstellt  aus  Irinitax.l  I 


H37UI  lioobdtmh.  trlukru,  ndd.  drlnkcii;  ital. 
Irinctirc:  fr/..  Irinqiirr,  ilrinqiirr;  vorgl.  l)z  328 
Irinnirr;  Miirkcl   p     KM». 

88711  (nulls,  a,  iilll  [Irm],  dn<ifach;  davon  ver- 
mutlich  ital.  triiKi,  Trosso  (cigentl.  wohl  drvifaclui 
liitzoi:  span.  Irina,  Dreiloil  ini  Wap])on.  Vgl.  1)/. 
326   (rrccKi. 

8372)  I'trkppa,  •am  /.  ist  das  vorauKzuxutzende, 
«ber  b(>z(iglioli  soiner  llorkunft  viillig  dunklo  (irnnd- 
wort  zu  ital.  Iri/qia,  Haurli,  Wanst;  frz.  tri /if : 
span.  ptg.  Iripa.     Vgl.  l)z  32S  (ii';i/i(i.| 

8373)  altnfriink.  trlppAll,  trippeln:  <luvon  iill- 
ital.  trriqiiiire.  zerstanipfen,  vergl.  Caix,  St.  120; 
pi'ov,  Irr/iar,  liiipfun,  sprmgen  ;  altfrz.  Irrpcr,  audi 
trill,  r.  Vgl.  I)z  6!)1  Ireper;  Mackel  p.  98.  S.  anch 
oben  trimpan. 

8374)  IriquStri'iii,  a,  um,  dreieckig;  davon  nadi 
Storm,  K  V  I.st;,  ilal.  Iniichcltn,  das  (dreieckigo) 
Foeksogel ;  frz.  Iriiiqiirt  u.  Iriiiqiiellf ;  cat.  Iriquet; 
span.  IrDiijuHe:  ])tg.  traquete.  Die  Formon  mil 
II  beruhen  wohl  auf  Angleichung  an  trinca.  Vgl. 
Dz  328  triiichcttii. 

8376)  trlstis,  -e,  traurig;  ital.  trixlo:  rum. 
trist ;  r  t  r.  trisl ;  p  r  o  v.  Irixl-i  ;  f  r  z.  Iri-sl-e ;  c  a  t.  trisi : 
span.  ptg.  trisle.     Vgl.  Grilber.  ALl,  VI   133. 

8376)  tristitia^  -am  /. ,  Tra\irigkoit;  ital.  In- 
stesea  (danoben  tnstizia  mit  dor  Hedeutung  „malva- 
gita");  ru  m.  fehit  dasSbst.;  pro  v.tristicia.truitcnna; 
frz.  trisiessr;  span.  ptg.  tristeza. 

I*triticg61ilni  n.  s.  *liordSoIiiH.] 

8377)  triticum  ».,  Woizen,  =  span.  ptg.  triijo, 
vgl.  Dz.  494  «.  V. 

83781  *trItio,  -8re  {tritus),  zorreiben;  prov. 
trizar,  trissar,  Irisar;  vielloidit  gehiiron  hiorhor 
auch  lomb.  triza ,  Werkzeug,  um  ilio  geronnono 
Milch  geschmeidig  zu  machon;  span,  triza,  Kriim- 
chen.     Vgl.  Dz  693  tris.sar:   (iriJber,  ALL  VI  133. 

8379)  *trito, -are (Frequent,  v.  terere],  zcrpulvern, 
fein  roachen,  das  Feinsto  aussuchen,  anslesen,  aus- 
wiihlen  ;  ital.  (ritaie  „pc8tare  finamcnte,  esaminare 
sottilmento".  (altital.  auch  triare  =  frz.  trier),  vgl. 
Canello,  AG  III  386;  frz.  trier:  cat.  triar.  Vgl. 
Dz  692  trier. 

8380)  [*tritulo,  -are  (Iritare),  etwas  leise  reiben 
u.  dadiirch  erschiittcrn;  davon  vielleicht  ital.  trtl- 
larc  in  der  Bedtg.  ^schiitteln".  Ulrich,  Z  XI  557, 
stelltc  *triculare  v.  Irleare  als  Grundwort  auf,  was 
weder  lautlich  noch  bcgrifflicli  pafst.J 

83811  triiimpho,  -are,  triuraphieren;  ital.  trion- 
fare :  frz.  Iriamjiher :  span,  triumfar :  ptg.  tri- 
uiiiphar,  triiin/ar.  -  Auf  ein  volkslateinisiihcs 
triumpare,  *trumpare  (vgl.  das  auch  schriftlatcin. 
triumjms)  in  der  Bedtg.  „Freudenlarm  maclien" 
(vgl.  dtsch.  .Trumpf)  fiihrt  Setl<>gast.  KF  I  250, 
zuriick  die  Wortsippe;  ital.  tnimbare,  trompctcu, 
dazu  das  Sbst.  tromlta,  Trompet«  und  Wirbdwind 
(eigentl.  stofsweises  Geblase),  prov.  trunipa.  Trom- 
pete;  frz.  tromper,  (posauuen,  ausposaunen,  jem. 
gleichsam  ausposaunen,  austromi)eten,  sich  iiber  jeni. 
lustig  machen ,  jem.  foppen,  narren) ,  betriigen, 
tiiuschen,  vgl.  Toblcr,  Gott.  gel.  Anz.  1874  p.  1044; 
dazn  das  Sbst.  trompe.  Trompcte,  trombe,  Wasser- 
hose,  Demin.  irompette,  woven  wieder  trompeter ; 
span,  trompar  bedeutet  nur  „betriigen"  („troni- 
peten**  ist  trompctear),  trompn,  Trompetc,  Riissel, 
(Wirbell,  Kreisel  (in  dioser  Kedtg.  auch  trumpo); 
ptg.  (das  Vb.  fehlt),  trompa,  Klapphorn,  trombeta, 
Trompetc,  Iromba.  Riissel.  Diez  329  Iroinba  dachte 
an  Ableitung  von  tuba.  Vgl.  G.  Paris,  R  XII  133 
(bczeichnct  Scttegast's  Ablcitung  als  „tres  ingenieuse 


737 


8382)  trlumplius 


8395)  triiella 


73« 


ot  fort  vraiseiublable");  Horninf^,  Z  IX  142  (inacht 
aiif  lotlir.  x^''^l"  =^  extritiiiipliarc  aiifmcrksam). 
Mackel  j).  24  setzt  altn.  tiiimba,  Posaiine,  alsGniml- 
wort  an,  sollte  dies  aber  nicht  entlolint  sein? 

8382)  trlumplius,  -um  ni..  Triumph;  ital. 
trionfo;  frz.  triomplie:  span,  triiinfo;  ptg.  tri- 
iimpho. 

8383)  trnium  ».,  Kreuzweg;  davon  nach  Diez 
692  prov.  trieii-g,  Wc)^,  Strafse,  Balin:  altfrz. 
triegc.  Hinziizufiigcn  ist  noch  ital.  trivto  „il  liiogo 
al  quale  fanno  capo  tre  vie,  piazza",  trebhio  „tj:ivio. 
liiogo  di  convegiio ,  trattcniniento",  vergl.  Canello, 
AG  III  338  (s.  a\ich  Flechia,  AG  IH  173).  Nach 
Schuchardt,  Z  IV  125,  weisen  trieii.  triege  auf  die 
kcltischen  Stammc  treg-,  trog-,  vgl.  dazuTh.  p.  114, 
bin.  Mit  der  Ableitung  von  trlvium,  wofiir  man 
freilich  *trerUim  ansetzen  mufs,  um  zu  tiieu,  tricge 
z\i  gelangen,  darf  man  sich  wohl  zufrieden  geben. 
Vgl.  auch  Forster,  Z  I  149  oben. 

8384)  trochlea,  -am  /".,  Kloben,  Winde,  =  span. 
troda,  vgl.  Caix,  Giorn.  di  fil.  rom    U  70. 

8385)  altnd.  u.  ahd.  trog>  Trog;  ital.  tniogo, 
triiogoln;  rum.  iroc:  altfrz.  troc  (norm,  treu  und 
tros].     Vgl.  Dz  408  trtwgo :  Mackel  p.  32. 

8386 1  *Troja,  -am  /'.,  Troja ;  daraus  (durch  scherz- 
tiafte  Bezugnalmie  auf  das  trojanische  Pfrrd,  welches 
init  Kriegern  angefiillt  war  wie  eine  trachtige  Sau 
mit  Ferkeln)  ital.  troja,  Mutterschwein  (die  Er- 
haltung  des  o  u.  j  erklart  sich  wohl  aus  dem  gelehrten 
Ursprunge  des  Wortes):  sard,  trojti,  schmutzig; 
prov.  trueia,  Mutterschwein;  frz.  truie;  cat.  tnija: 
span,  troya,  Kupplerin.  Vgl.  Dz  329  troja;  Grober, 
ALL  VI  134. 

8387)  trophaeum  «.  (rpojiaror),  Siegeszeichen : 
ital.  trofco;  frz.  trophee ;  span.  ptg.  trofio.  Vgl. 
Dz  329  trofco. 

8388)  ['tropator,  -orem  w.  {*tropare,  w.  ni.  s.), 
Finder,  Dichter:  ital.  troeatore;  prov.  trobaire, 
trvbador:  altfrz.  trovere-s,  troveor ,  troiiccre-s, 
tromeor;  neufrz.  trouvae  (gelehrte  Modernisierung 
des  altfrz.  Wortes),  Dichter,  troubadour  (=  prov. 
trobador),  Minnesanger.  trouveur,  Finder.] 

8389)  [*tropo,  -are  (wohcr?)  mufs  das  Gnindwort 
sein  zu  ital.  trovare,  finden;  rtr.  truvar,  Kecht 
sprecheu,  ein  Urteil  finden;  prov.  trobar,  finden, 
dichten ;  frz.  troueer ;  cat.  trobar;  (span.  prov. 
troiar).  Diez  331  stellte  tiirbare  mit  der  Ijedtgs- 
entwickelung  „durcheinanderwerfen,  durchstobern, 
durchsuchen,  finden"  auf,  sich  darauf  berufend,  dais 
im  ital.  trovare  die  Begriffe  „fijiden"  u.  „suchen, 
holen"  sich  beriihren  u.  dafs  a  It  ptg.  trocar  die 
Bedtg.  von  turbare  noch  babe,  sowie  dafs  neapol. 
struvare  =  disturbare  u.  controvare  =  conturbare 
sei.  Xichtsdestoweniger  ist  wegen  contropare  (siehe 
unten)  diese  Ableitung  hochst  uuwahrscheinlich, 
wenn  man  auch  zugeben  mag,  dafs  in  neapol.  stru- 
rare,  controrare.  altptg.  trorar  in  der  That  turbare 
vorliegt.  G.  Paris,  E  VII  418.  leitete  *tropare  von 
tropus  in  der  kirchensprachUchen  Bedtg.  ^Melodie" 
ab,  was  sehr  ansprechend,  aber  nicht  iiberzeugend 
ist.  Baist,  Z  XJI  264,  machte  auf  ein  in  der  Lei 
Visigoth,  ofters  vorkommendes  contropare  „unter- 
suchen ,  untersuchoud  vorgleichen"  aufmerksam. 
Darnach  sowie  in  Hinblick  auf  rtr.  truvar  „ein 
Urteil  finden"  u.  altfrz.  trouver  mh? /oi  dart  man 
vermuten,  dafs  *tropare  urspriinglich  ein  Ausdruck 
der  Gerichtssprache  gewesen  ist.  Und  dies  legt 
wieder  den  Gedanken  an  germanischen  Ursprung 
nahe,  da  ja  die  germanischen  Rechtsanschauungon 
fiir  die  friihromanische  Zeit  (Zeit  der  germanischen 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


Staatengriindungen  in  den  eheraaligen  romischen 
Provinzen)  so  grofse  Bedeutung  besitzt  u.  so  manche 
j  darauf  beziiglichen  Worte  in  das  Komanischo  iibcr- 
gegangen  siud.  So  sei  denn  eino  Frage  gestattct, 
(be  man  phantastisch  nennen ,  aber  bei  der  ver- 
zweifelten  Saclilage  verzeihen  mag.  Kann  *torparc 
vielleicht  eine  Ableitung  von  german.  i'or}i  (s.  d.) 
sein?  Lautlidi  steht  dem  nichts  entgcgen,  wenig- 
stens  nicht  fiir  das  Rtr.,  Prov.  und  Frz.,  welche 
zunachst  in  Betracht  kommen,  denn  das  ital.  tro- 
vare diirfto,  freilich  schon  friih,  entlehnt  sein,  span. 
trovnr,  ptg.  trovar  sind  es  sicher:  auslautendes 
german.  p  erhielt  sich,  daher  firop  :  trop,  aber 
intervokalisches  p  wurde  zu  v  verschobcn  (z.  B. 
scapin  :  eschevin),  also  *porp-are  :  "torpare  :  *tro- 
pare  :  trovar,  trouver.  Was  den  Begrifl  anlangt, 
so  wiirdc  die  Bcdeutungsentwickelung  etwa  folgende 
gewesen  sein  konnen :  porjj  (=  nhd.  Dorf,  vermut- 
lich  urvcrwandt  mit  It.  turba)  bedeutet  urspriinglich 
wohl  „Gedrange,  Menge"  ganz  im  aUgeraeinen  (vgl. 
altnord.  pyrpja,  drangen),  dann  wohl  „die  auf  einem 
bestimmten  Landgebiete  wohnende  Menschenzahl", 
also  etwa  „Bauernschaft,  Landgemeinde",  *torpare 
konnte  demnach  bedeuten  „eine  Genossenschaft 
(Bauernschaft,  Landgemeinde,  Gaubevolkerung)  ver- 
samraeln,  eine  Versammlung  abhalten"  (vergleiche 
schweizerisch  dorf,  Zusararacnkunft),  insbesondere 
dann  ,,eineu  Gcrichtstag  abhalten",  woraus  dann 
die  weitere  Bedeutung  ,,Recht  sprechen,  ein  Urteil 
finden"  (so  noch  im  Rtr.)  sich  leicht  ergeben  mag. 
(Man  vergleiche  auch  die  deutschen  Eechtsausdriicke 
„iiber  eine  Sache  befinden,  Sachbefund").  Alles 
das  ist  freilich  nur  Vermutung,  aber  hoffentlich  ist 
darin  nichts  enthalten,  was  schlechterdings  unstatt- 
haft  ware.] 

8390)  german.  *trott6n,  mhd.  trotten,  laufen; 
ital.  trottare,  traben,  dazu  das  Sbst.  trotto;  prov. 
trotar;  frz.  trotter,  dazu  das  Sbst.  trot,  abgeleitet 
trotter,  Pafsganger,  Zelter;  span.  ptg.  trotar. 
Vgl.  Mackel  p.  35;  Diez  331  trottare  stellte  *tolu- 
tare  (vgl.  tolutim)  als  Grundwort  auf;  vgl.  auch 
Th.  p.  115. 

8391)  [*trottulo ,  -are  (Deminutivbildung  zu 
germ,  trottou)  =  frz.  troler  (vgl.  *rotulus  :  role), 
sich  heruratreiben,  vgl.  Th.  p.  115;  Diez  693  s.  v. 
dacbte  an  das  deutsche  „trollen"  u.  vermutete  fiir 
das  german.  wie  fiir  das  roman.  Verb  keltischen 
Ursprung.] 

8392)  tructa,  -am  f.,  Forelle;  ital.  trota  (mit 
off.  o,  was  ebenso  befremdet  wie  das  einfache  t), 
altital.  auch  truita;  rtr.  truta;  prov.  trocha; 
neuprov.  trouito ,  trucho,  troucho;  frz.  truite ; 
span,  truclia;  ptg.  truta.  Vgl.  Dz  331  trota; 
Grober,  ALL  VI  134. 

8393)  kelt.  Stamm  trngo-,  elend;  davon  wahr- 
scheinlich  prov.  truan-s,  Fem.  truanda  (neben  truan-s 
auch  trufaii-s},  Bettler,  Landstreicher ,  truaitdar, 
bummeln,  betteln:  frz.  truand.  dazu  das  Vb.  tru- 
ander ,  daneben  trucher,  gleichsam  *trugicare, 
(mogheherweise  ist  prov.  truchar,  iiberfallen,  das- 
selbeWort):  span,  truhan  (altspan.  auch  trufan), 
dazu  das  Vb.  truhanear:  ptg.  truiio.  Vgl.  Dz  332 
truan;   Scheler  im  Anhang  zu  Dz  750;   Th.  p.  81. 

8394)  [*trugints,  -um  m.  (v.  german.  Hrugi-s, 
woven  das  Demin.  trugila-s),  Hartriegel,  ist  nach 
Bugge,  R  III  159,  die  vorauszusetzende  Grundform 
zu  dem  gleichbedeutenden  frz.  troene.] 

8395)  triiella  u.  trillla,  -am  /'.  (Dem.  v.  trua), 
MaurerkeUe;  ital.  truUa;  sard,  trudda;  neuprov. 


7311 


83<.)(i)  tniiniii 


HI  IS)  lillt.i 


710 


Iruflo:  fr/.  Irurlle:  «pan.  triillii;  pl^.  IihIIki. 
\\'l.  t;r..l.or,  AM.  VI   131. 

truinba  >>.  Irininpho  am  Srlilumic. 

S:t<Hl)  •Itiii-li  truiniii,  kiirzoK  diokos  KtOck  oinoa 
(■:ui/.(<ii:  ilavoii  prov.  tnimfl-s.  Ki'iilo;  (ri..  tnimeitii, 
Ki-nstorpfi'iltT,  vjrl.  |i/.  61U  >.  r.  tM>i>r  Iniiiii-nii  in 
ilor  liotlt^'.  .Orlisi'iiki'iili''"  k.  oIm-ii  untcr  *(r<!'llli^lliis. 

S3'.t7l  *trftnr^ns  a,  uni  (//kiicknI,  vorstmiimolt; 
II  r II V. /roil»,  Ktiimpf,  iliivoii  (roii.-o-.v,  Stiiiiipf;  nlt- 
iti.  tioii.s,  troiti-c,  (niiirim  (aiK'li  lieiifr/,.),  Stiiinpr, 
(roiicfiirr,  viTstiiiiiiiiolii:  pic.  Iromlir.  Klork ;  span. 
Iromit,  alip'.si'linittcn,  (rmiriir,  alisclincidcn.  Vj;!. 
GrvlHT,  AM.  VI  134;  Dioz  322  x.  r.  zofj  dio  Wort*- 
zu  thiiriia  ^  fi'iisK.v. 

839!?)  trMnro.-ilm(rHMCu«),absclincidon, stUtzon; 
itnl.  trouciirc:  (fr/..  (rom/iiprt;  cat.  span.  ptj;. 
froiifnr.     S.  audi  olicn  triiiloo. 

839!»(  *trfin«'i»lo,  -are('tiiiiiciilii!i),  vcrstiininicin, 
■^  rum.  triiiirhtf:  ni  nl  n. 

8400)  'truiirJiliis,  -urn  m.  (Uvniin.  v.  Irimciis) 
=  rum.  tri4iuhiii,  Stnmui,  Stumpf  u.  d^l. 

8401)  trfiupilis,  -uni  »i.,  Stamm,  Stumpf;  ital. 
troiicit  list  audi  =  trimcato  =  truitcalus);  sard. 
friiiirK;  (rum.  tnitichiu  =  *tninculuii);  pro  v. 
troiw-n:  frz.  /roiic  (dav.  tnicinon,  gleidisam  *lriiti- 
cliioHcm,  KoliUtrunk,  v<jl.  Dz  693  n.  v.);  cat.  troiwli ; 
span.  ptfi.  Iriiiico.     Vgl.  tJriibcr,   A1,L  VI   134. 

8402)  [truo,  -oneni  m..  Mensdi  rait  grofser  Nase 
(cijrcntlidi  Scerabe);  davon  nach  Die/.  693  vielleicbt 
piemout.  Irogno,  tnigiio  (gleicbsara  *(ii}niii»), 
drolhfjes  od.  hiifslicbos  Ocsicht.  Fratzo ;  f  rz.  t rogue  f. 
Dio  Ablcitung  ist  sehr  unwabrscbeiiilich.  Niiiier 
licgt  es ,  an  kyrar.  tnri/n ,  Nase  (vimi  Stammo 
*trugn-.  *trugn-,  vgl.  Tb.  p.  114)  zu  denken,  wio 
donn  scbon  Dicz  aucb  kdtischen  Ursprung  fiir  miig- 
lidi  biolt.] 

8403)  trilso,  -are  (Intons.  v.  tnido),  stofsen,  = 
prov.  trusar,  (wozu  das  Kompos.  atruissar),  vgl. 
Dz  694  s.  V. 

8404)  altnord.  tryUa,  Zauberei  treibcn,  =  alt- 
frz.  truiUier,  bezaubcrn,  vgl.  Dz  694  s.  v.;  Mackcl 
p.  112. 

8405)  gr.  XQv:iavov,  Bohrcr;  ital.  trepano, 
trapano;  davon  nach  Caix,  St.  434,  pannarc  (aus 
trapa\n]nare)  „bucare,  foraro";  frz.  trepan,  davon 
iripaner.     Vgl.  Dz  327  treptmu. 

gr.  TQVfptj  s.  trans  +  inflatus. 

8406)  tiirk.  t.selifipr.lk,  Pferdedcckc,  =  frz.  cha- 
Oraqiie.     Vgl.  Dz  541  .s.  v. 

8407 1  pcrs.  tschangrau,  Klopfel;  davon  vennutl. 
frz.  chicane,  Klopfel-,  Mailspiel,  Streit  bei  dicscui 
Spiele,  Eechtsverdrehung,  vgl.  Littro  .s.  v.  w.  Scboler 
im  Diet,  unter  chiche.  Sonst  brachtc  man  chicane 
in  Zusanunenbang  mit  chiche  (siche  oben  eiccum) 
knauserig,  oder  loitete  es  aus  dem  Baskischen  ab, 
vgl.  Dz  98  cica. 

8408)  schallnachahmende  (zum  Ausdruek  des 
Saugens  dienende)  Lautverbindung  tschotsch  (vgl. 
dtscb.  zutscben);  day.  ital.  cioccare,  saugcn,  ciotola, 
TrinknSpfchcn :  comask.  dot.  Kind,  ciotin.  Liiinni- 
ehen;  rtr.  tschtitt,  Lammcben;  span,  c/iotnr, saugen. 
choto,  Zicklein.     Vgl.  Dz  100  ciocciare. 

8409)  tu  (Gen.  tHi.  Dat.  tibi,  Accus.  te,  Abl.  te, 
PI.  Nom.  vds,  Gen.  vi'slri,  vestrum,  Dat.  vobis, 
Accus.  vos,  Abl.  vobis),  du;  ital.  Sg.  c.  r.  tu,  e.  o. 
te,  ti,  PI.  c.  r.  voi,  c.  o.  voi,  {vi  =  ibi,  vergl.  ci, 
uns,  =  ecce  +  hie);  rum.  Sg.  c.  r.  tu,  Dat.  (ie,  (i, 
Accus.  tine,  PI.  Nom.  voi,  Dat.  voao,  Accus.  voi; 
rtr.  Sg.  c.  r.  tu,  Dat.  ti,  tgi  etc.,  Acxius.  te,  tei, 
ti  etc.,  PI.  c.  r.  u.  c.  o.  vus,   vgl.  Gartner  §  109 ; 


prov.  Sg.  c.  r.  Ill,  f.  o.  <i'i,  (»,  Ie,  PI.  c.  v.  u.  c.  o. 
vos,  c,  o.  M»;  fr/..  Sg.  c.  r.  /i(  (u.  lui),  c.  u.  loi,  Ie,  PI. 
c.  r.  u.  V.  o.  vuun;  rat.  Sg.  c.  r.  hi,  o.  u.  te;  PI.  c.  r. 
u.  c.  o.  ros;  span.  Sg.  c.  r.  (li,  c.  o.  <i,  Ie;  I'l. 
c.  r.  ro.v,  c.  o.  vn.s,  (i.s-;  ptg.  Sg.  o.  r.  tu,  c.  o.  li. 
If;  PI.  c.  r.  u.  c.  11.  I'd». 

8410)  *iabMldiii  II.  (Domin.  zu  liiber),  kleiu" 
Knollc,  »  npan.  tnbillo.  iMifskiiocbd.  Vgl.  Dz  4'.M 
.s.  r.;  W.  Mev.T,  Z  X  173  (M.  vcrtoidigl  Die/.'  A)i- 
K'itung  gcg.'ii  llaisl,  wddior,  Z  VII  123,  da.s  Wml 
villi   tuba  bait.'  alilritni   wnll.Ml). 

8111)  tabor  II..  Kiidlli-,  Kciilo,  KrdHdiwaiiiMi, 
Mordid;  davun  vi'riiiutlidi  frz.  Iruf}'c,  TriilTd;  pig. 
Irufa.  Fonier  sclivincii  mittdliar  mliT  iiiimiltdlliar 
hierlier  zu  gobiiren :  1.  ca  t.  truw/'o,  truw/a,  Knullrn- 
gcwiiclis,  Patato;  span,  liirma,  Knullengi'Wiidis 
(lurma  ile  tierra,  Triiltel).  Man  bat,  uiii  die  llurkunfl 
dioser  ii.  der  iiiitor  2  gcnannton  Wortc  von  tubir 
fiir  glaiibbaft  zu  baltcii,  freilidi  sulir  zu  ln^borzigoii, 
dafs  volkstiiinlirhi'  Pllaiizennamen  oft  ilieHeltMamHten, 
alien  Lautregdn  siiottendoii  Eiit.stdlniigen  erleideii. 
—  2.  ital.  tartii/o  =  trrrae  tuber  (k.  d.),  TriilTd; 
rtr.  tartuffel;  neuprov.  (inunilartlidi)  larli/lc; 
frz.  (mundarllicb)  tartoiille:  ptg.  tortulhn,  (vur- 
wandte  Bildungon  sdieinen  zu  sein  span,  citlufa, 
Erdapfd;  sicil.  cddidi//'»/»!,-  angcmorktmag  bicrbei 
wenien,  dais  „die  Kartoffd"  lieifst  ital.  span. 
patala :  frz.  pininnc  dc  terre ;  Jitg.  batata,  das 
ital.  span.  ptg.  Wort  ist  eincr  ainerikanisdieii  Ur- 
spracbc  cntlehnt,  vgl.  Dz  475  n.  e.  —  3.  ital. 
truffa,  Windbcutolei,  Posse  (oigentl.  wobl  sdiwaiii- 
niigcs,  inbaltsloeros,  nichtsnutziges  Ding),  dazu  da.s 
Vb.  truffare,  jeni.  foppen;  abgelcitct  ist  trujfahlino, 
Possenreifser;  prov.  tru/'a,  dazu  das  Verb  trufar ; 
frz.  truffc,  dazu  das  Vb.  truffer;  span.  Irufa,  dazu 
das  Vb.  trufar;  ptg.  trufiio,  Scberz.  Vgl.  Dz  333 
tru/fa  u.  truffc.    S.  oben  terrac  tuber. 

8412)  t&biUus,  -uni  ni.  (Demin.  v.  tuba),  kleino 
Robrc;  dav.  nacb  Cibac  p.  280  rum.  ^|7^)  „siplioii". 

8413)  tSbiis,  -um  »i.,  Kobre;  iiber  das  Vor- 
kommen  dieses  Wortes  in  Ortsnamcn  vergl.  Buk, 
Z  X  568. 

8414)  tiiccetum  n.,  KoUfleisch;  dav.  mit  Suflix- 
vertauschung  catal.  tocin.  Speck;  span,  tocino; 
ptg.  toucinlm.  Vgl.  Dz  492  tocino;  Grober,  ALL 
VI  135. 

8415)  altndd.  *tilda,  Diito,  Robre;  prov.  tudel-s, 
Rohre,  Pfeife;  altfrz.  tuel:  neuf  rz.  tui/au;  span, 
ptg.  tudet.     Vgl.  Dz  334  tudel;  Mackc'l  p.  19. 

8416)  [*tuditlO,  -lire  (tundcrc),  stofsen;  davon 
ital.  intuzzare,  rintuzzare,  (an-,  abstofsen),  stumpf 
macbeii,   biindigen,   dazu  das  Adj.  tozzo,  dick  und 

i  kurz;  prov.  aluzar,  estuzar.  Hicrher  gelioren  audi 
I  die  oben  unter  tliyrsicus  verzeicbncten  span.  Worte 
'  (ausgcnommen  Iosco),  wozu  noch  binzuzufiigon  cat. 
\toix,  stumpf,  tossa,  Masse,  tossal,  Hiigcl,  Gipfcl, 

tozut,  hartniickig.  Auf  ein  *tiiditare  scheincn 
I  zuriickzugehen  ital.  attutare,  stutarc,  abstumpfcn. 

Auffiillig  ist  bier,  wic  in  intuzzare  etc.  lat  «  =' 
'  rom.  u.     Vergleicbe  Ascoli,  AG  1  36  Anm. ;  Baist, 

Z  V  560.J 

8417)  tufa,  -am  /'. ,  Helmbiischd;  davon  rum. 
tufa,    Buscb;    ital.    tufazzolo   ,ciocca    <li    cajidli 

,  arrieciati,  riociolo"  ;  [frz.  touffe,  Biiscbel  von  llaaren, 
'  Federn  und  dgl.,  wenn  es  nicbt  =  ahd.  *tuppha, 
I  Zopf,  ist,  was  wegon  des  0«  wahrscbeinlidi] ;  span. 

ptg.  tufos,  Seitenlocken.  Vgl.  Caix,  St.  643;  Diez  334 
\  leitete  tufos  von  tvfpoq  an.     S.  No  8429. 
i      8418)  [*tuito,  are  (v.  tueri)  stellt  Cibac  p.  296 

als  Grundwort  zu  rum.  uit  ai  at  it,  betraditcn,  auf.] 


741 


8410 1  tiikk.m 


8440)  tni-tfir 


742 


8419)  german.  *tiikkoii,  ziicken  (eigentlich  rasch 
zielien);  davoii  naoli  gowiihtilicher  Antialinie  ital. 
tnccare,  anriiliroii;  (rum.  toai.  wohl  dein  Ital.  ent- 
Iplint);  prov.  tociir;  altfr/..  tnquer,  lochicr ;  neu- 
{v7..touclier;  span.  ptg.  *ocn)\  Vgl.  Dz  320  (occnre. 
Die  Beiltg.  licr  roiiian.  Verba  ist  mit  dem  (jnmdworte 
tiikkiin  nicht  wohl  veroiiibar,  gleiclnvohl  ist  cine 
andore  Ableitiing  nicht  statthaft.  Die  Ansetzung  eines 
romanischen,  bezw.  volkslatein.  Stammes  (mco  ist  ja 
theoretisch  nioglieh,  entbelirt  aber  jeder  thatsiich- 
lichen  Stiitze.  Man  mag  die  Einwurzclung  von  germ. 
*ltdki'in  u.  soine  eigenartige  Bedeutungsentwiekelung 
im  Rom.  diireh  die  Lantahnlichkeit  dos  Wortes  mit 
dem  Stanime  tac-.  iacc-,  beriihren,  erkliiren.  —  Aus 
iucc -^  siijnum  frz.  tocsin,  Zeichen  mit  der  Sturm- 
glocke,  vgl.  Dz  689  .s,  v.:  Mackel  p.  22. 

8420)  tiimba,  -am  /'.  (zi-fi/ioi).  Grab  (Prud. 
7tf(ti  aT«p.  11,  9);  ital.  toiiiha:  sard,  tuinba;  rum. 
tunilid:  prov.  Umiba;  frz.  tombe,  davon  tonibeau ; 
cat.  tomb:  span.  ptg.  tambii.  Vgl.  Dz  320  tomba; 
Urober,  ALL  VI  135. 

8t21)  [*tunibo,  -are  (v.  german.  tiim-,  wovon 
tuinon,  mit  volksetvmologischer  Anlehming  an  tumba, 
(irabhiigel,  dann  (iberhaupt  Hiigel,  Haufe,  so  dais 
sicli  mit  *tunibare  urspriinglich  wohl  der  Sinn  ver- 
band  .,iiberein^n  Hanfen  stiirzen";  fiir  das  Prov.  und 
Prz.  kann  man  aucb  Beoinflussung  durch  altnord. 
tiimha.  mit  dem  Kopfe  voran  stiirzen,  annehmen); 
ital.  tnmbolare  (setzt  ein  *to»i6a re  voraus),  fallen; 
prov.  lumbar,  tombar ;  frz.  tomber;  eine,  allerdings 
befromdliehe,  Ableitung  von  tomher  scheint.zu  sein 
^OH/io'Cdif.Stnrzkarren;  sp  anjumbar ;  ptg.  tombar. 
Vgl.  Dz  321  lombolare.  Darf  man  annehmen,  dais 
das  /)  nach  m  ein  rein  parasitiscbes  sei  (wofiir  CaLx, 
St.  031,  Beispiele  anfiihrt),  so  wiirde  sich  fiir  tom- 
liolare  aneb  *tumbidare  aus  *tumulare  v.  tumulus 
al.s  Grundwort  aufstellen  lassen  (s.  unten  tuinulus), 
tombarc  wiirde  dann  als  Riickbildung  aufzufassen  sein. 

8422)  ahd.  tumoil,  taumeln  (nhd.  tnmmeln),  = 
ital.  tomare,  fallen,  vgl.  Mackel  p.  20. 

8423)  ahd.  tilmou,  taumeln;  al  tf  rz.  turner,  fallen, 
vgl.  Mackel  p.  20.  Caix,  St.  666,  vergleicht  auch 
ital.  zubbare  „saltare,  giuocare  dei  regazzi"  mit 
ahd.  ti'imi'iii.  nhd.  (mundartlich)  zumpeln,  bomerkt 
aber  selbst  sehr  richtig  „la  perdita  della  nasale 
sarcbbo  contro  le  tendenze  dellu  lingua". 

S424|  ahd.  Iiiiuphilo,  Tiimpel;  ital.  timfano, 
tiefe  Stelle  ini  Wasser,  Strudel ;  prov.  tomplina; 
neuprov.  toiimpJe.  Vgl.  Dz  400  toiifaiio:  Mackel 
p.  23. 

8425)  tumulus,  -nm  m.,  Haufe;  davon  nach 
Caix,  St.  631,  ital.  tombolo  „cosa  rotonda,  massa 
della  polenta"  (wegen  des  /)  vgl.  cambera,  bomhero, 
cocombero,  rimlmrchio  aus  camera,  vomer-em,  cu- 
cumer-em,  *remHlculum).  Von  tombolo  ist  vielleicht 
abzuleiten  tombolare,  (iiber  eincu  Hanfen)  fallen, 
woraus  dami  wieder  tombare  zuriiekgebildet  worden 
sein  kiinnte.     S.  oben  *tumbo. 

*tumum  s.  thymura. 

8420)  tuudo,  tutiidl,  tusum,  tundere,  stofseu ; 
die  von  Grober,  ALL  VI  135,  unter  tundere  ange- 
fiibrten  Verba  gehoren  zu  tondere  =  tondere. 

tuuua  s.  touue. 

*tuiinus  s.  thyuuus. 

8427)  altnord. tuudr,Zunder,  =  altfrz.(normann.l 
tondre.  vgl.  Diez  689  .s.  v.;  Mackel  p.  22. 

8428)  ahd.  tuoh,  Tucb;  ital.  tocca  ^specie  di 
drappo  di  seta  intessuto  d'oro  e  d'argonto",  tocco 
„parte  o  pezzo  di  checchessia" ,  vergleiche  Caix, 
St.  628. 


8429)  (vor)ahd.  *tui)pa,  *tup|)lia,  *7,up|>ha,  Zopf, 
=  frz.  touffe,  Biischel  von  Haaron,  Federn  ii.  dgl. 
Vgl.  Dz  689  .V.  I-.,-  Mackel  p.  22.  S.  jeduch  ob.  tiifi. 

8430)  tiirbii,  -am  /'.,  Schar;  prov.  altfrz.  torba, 
torbe,  Schar;  neufrz.  tourhe:  cat.  torb,  Ver- 
wirrung;  ptg.  toma,  Unordnung.  \'ergl.  Grober, 
ALL  VI  135.  —  Nicht  zu  turba  gehiiron  die  Wort- 
sippen,  deren  \"ertreter  im  Frz.  trap  u.  troupe  sind, 
s.  oben  unter  Jjorp. 

8431)  german.  *turba  (ahd.  j:urba),  Rasen,  = 
altfrz.  torbe,  Torf;  neufrz.  tourlie,  vgl.  Mackel 
p.  21. 

turbldils  s.  *extrirdio. 

8432)  turbiscus,  -urn  m.,  ein  Strauch  (Keller- 
hals)  =  span,  torvisco;  ptg.  trovi.sco.  Vgl.  Dz  493 
torvisco. 

8433)  turbo,  -iiiem  m.,  Wirbelwind;  ital.  tur- 
bine, Wirbelwind;  rum.  tulbind,  Wirbel  im  Wasser: 
frz.  toiirbilton,  Wirbel  des  Windes  u.  des  Wassers; 
span,  torbellino,  Wirbelwind,  (turhion,  Platzregen); 
ptg.  torvelinho  (daneben  turbilhdo),  Wirbehvind, 
(hierher  gehort  wohl  auch  turbdho.  Kreiselscbuecke). 
Vgl.  Grober,  ALL  VI  136.  —  Abgeleitet,  wenn  aucb 
nicht  von  turbo,  wie  Diez  694  tarbot  annimrat,  so 
docli  vom  Stamme  turb-,  ist  wohl  auch  frz.  turbot, 
ein  kreiselartig  gestalteter  Fisch,  Steinbutte.  — 
Uber  altfrz.  titrbin  vgl.  Leser  p.   116. 

8434)  tiirbo,  -are  (turba),  verwirren;  ital.  tur- 
bare:  rum.  turb  ai  at  a;  prov.  turliar,  torbar ; 
cat.  span,  turbar;  ptg.  toroar  (daneben  turbar). 
—  Nicht  zu  turbare  gehort  trooare,  siehe  oben 
unter  *tl'6po. 

8435)  turbuleutils,  a,  um  (turbulare),  unruhig; 
ital.  turbulento:  prov.  turbolen-s ;  frz.  turlnilent; 
span.  ptg.   turbulento. 

8436)  *turbuIo,  -are  (Doraiu.  v.  turbare),  ver- 
wirren, storen;  rum.  turbur  ai  at  a ;  frz.  tioubler 
I  altfrz.  aucb  tourbler),  dazu  das  Vbsbst.  troulde. 
Vgl.  Dz  694  trouble;  Grijber,  ALL  VI  136. 

8437)  *turbulosu.s,  a,  um  (turbulare),  wirr,  triib, 
=  rura.  turhuros. 

8438)  [*tui'btilus,  a,  um  (turbare),  wirr,  triib,  = 
span,  turbio  {oder  =  *turbius'?),  davon  turbinso.\ 

8439)  [*turcheusis,  tiirkisch;  davon  ital.  tur- 
chese  (daneben  turcliiiia) ,  ein  morgenlandischer 
Edelstein,  Tiirkis,  turchino,  tiirkisfarbig,  blau ;  frz. 
turquoise;  span,  tur.quesa;  ptg.  turquc:a.  Vgl. 
Dz  334  turchese.] 

8440)  turdus,  -um  m.,  Drossel;  ital.  tordo; 
rum.  sturz  („le  s  est  seulement  prepositif"  Cihac 
p.  268  s.  v.);  frz.  tourde,  Drossel,  tourd,  Meer- 
drossel  (scbon  turdus  hatte  diese  Doppelbede\itung); 
span.  ptg.  tordo.  —  S.  oben  *exturdTo. 

8441)  turio,  -Ouem  m.,  junger  Zweig;  damit 
hiingt  wohl  zusanimon  cat.  toria,  Senker,  Ableger, 
vgl.  Dz  492  s.  r. 

8442)  Turlnpiu,  angeblieh  Name  eines  Possen- 
reifsers  unter  Ludwig  XIII.;  daher  frz.  turlupin, 
alberner  Witzling,  davon  turlupinade,  Posse.  Vgl. 
Dz  694  «.  I'. 

8443)  mhd.  turm,  Turm ;  davon  (oder  von  altnord. 
mhd.  turn?)  span,  tormo,  hoher  einzeln  stehender 
Felsen,  vgl.  Dz  492  s.  v. 

8444)  titrpis,  -e,  hiifslich,  sehimpflich;  cat. 
span.  ptg.  torpe,  vgl.  Grober,  ALI.,  VI  136. 

8445)  turris,  -em  /'.,  Turm;  ital.  torre:  sard. 
turre:  rtr.  turr;  prov.  tor-s;  frz.  tour ;  cat.  torrn; 
span.  ptg.  torre.    Vgl.  Grober,  ALL  VI  13(i. 

*tursus  s.  thyrsus. 

8446)  turtur,    -urem    hi.,    Turteltaube;     ital. 


N.{ 


vl47)  tQrinriilla 


H47H)  «l(n\);ii'iiiii 


7»  I 


Inrlorn;  prov.  <i>r<rr-«;  frt.  iourlrf;  ont.  torira; 
Biiaii.  Iiirtolit,  -ii;  (ptj;.  ((Jn).  Vi»!.  (iriilxT,  Al.l- 
VI   137. 

8447)  *tiirtarvll&,  •iiiil  f.  (far  lurtiirilln,  Doini». 
/.u  fiii'fHiV  TiirtoltiiulM-lioii:  it«l.  toilorrlla  u.  lor- 
toltllii :  rum.  Iiirliirf:  fr/..  lourlrreUe  u.  Itnirterritii ; 
8|>nn.   Iiiilolillii.  Iiirlnlillii:  lUt;:.   mliuhit). 

844S>  turandA,  -hiii  /".  (Imm  (iot)r(;i«s  (Mrioii/»). 
Xmli'l;  ilnvoii  nnoli  t'aix,  St.  (>34,  viclU-iolil  ital. 
torront  ,ct>iifoziontf  tli  iiiuiltlorlo,  ]in8tn  ili  zucnhoro 

0  iillimiu'''. 

844!l)  i'ttlso,  -4rp  (fi(.<ii.<  V.  tumlere)  ist  niicli 
Biiist,  Z  VI  118,  lias  (iniiiiluort  i\\  span,  tiinnr, 
ntusor.  scliwri'ii:  lU'ii  Iti'di'iitimjrsiibprtjant;  orkliirt 
or  niclit.  Duv.  I'.lf)  lialto  «lii-  Verba  von  /oiisi/.s- 
ali);p|i'itot,  was  freilioli  «(■•joii  ilcs  o  iiniiui^licli  ist.) 

8460)  tussio,  -Ire  \Iusms),  hiisitoii;  ital.  lossire; 
rum.  tiiffsc  ii  it  i:  pro  v.  tosair:  frz.  tnusser; 
ont.  fiuwir,-  span,  (fwer ;  j> t g.  tonser,  tossir,  (tissir. 

8461)  tOssis,  -em  /'.,  Huston;  ital.  tosse;  rum. 
tuxd;  rtr.  /m.v,<;  prov.  (o«;  {rLtnux:  cat.  8|ian. 
fat;  ptt;.  to.ise.    V^'l.  Gri.bor.  ALL  VI  137. 

8462)  tUto,  -lire  (Iiitciis.  v.  Imii),  sdiiit/.pn, 
ileokoii;  frz.  Iiier,  oij^ntlieh  zudeclion,  tiier  le  feu, 
(las  Fom<r  zuiieckon  u.  es  dadiirrh  zuin  VorliJschon 
liriiip^n,  liaber  ausliischen  und  in  besoiulerer  bild- 
liiber  Auweiidunj;  aiif  das  I.A'bcn  endlich  „t6ten" 
(Vfil.  doutsi'lio  Rodewenduniiien,  wio  „da8  Lobonslicbt 
ji>mandi's  ausloscheii,  aiisblaspn").  Gofxcii  dicso  von 
Diez  334  liitarc  ge5,'i>beiio  Ableitun;.'  u.  Hedeutiin;:s- 
entwickeliiiig  diirfte  sich  nichts  Triftiges  uinwendon 
lassen,  donn  audi  dor  Umstand,  dais  das  Vb.  nur 
ini  Frz.  vorbandcn  ist  —  donn  die  von  Dioz  zu 
ttitarc  gcstclltcn  anderen  Zcitwiirtcr  gcbijren  zu 
*tudititre  (s.  d.)  u.  *tiiditiare  — ,  giebt  koinon  aus- 
reicbendon  Gcgongrund   ab.     Uas  von  Ascoli,   AG 

1  36  Anm.,  aufgestellte  Grundwort  *toU\re  (von 
totus),  also  cigcntlidi  „ganz  und  gar  toten",  vgL 
assommer  von  ad  +  summare)  wird  also  abzulebnen 
scin,  um  so  mehr,  als,  wenn  man  es  gelten  lassen 
woUte,  nicht  titer,  sondern,  well  toiite  =  *totta 
(nidit  tota),  'tauter  envartet  werden  miifsto. 

8453)  tutulus,  -um  m.,  Toupet;  davon  nach 
Caix,  St.  121,  vielleidit  ital.  tMfo/o  „partc  interna, 
midollo  della  pannocchia"  und  span.  ptg.  tutano 
(span,  auch  tuiUmo),  Knodienmark.  indessen  be- 
merkt  Caii  selbst  sehr  mit  Recht:  „il  significato 
del  lat.  tutulu.t  pare  troppo  remoto".  Diez  495  licfs 
span,  tutnno  unerklart.  und  es  wird  nebst  tutolo 
auch  fernerbin  fiir  unerklart  gelten  iniissen,  wenn 
man  es  nicht  von  tuttus  ableitcn  will,  mit  Riicksicht 
darauf,  dafs  das  Mark  als  eine  besonders  geschiitzte 
Ma.tse  aufgcfafst  werden  kann,  aber  froilich  machen 
«  u.  aufserdera  e  in  span,  tuetano  Sohwierigkeiten. 

84541  tuus,  a,  um,  dein;  die  roman.  Formen 
entspredicn  ganz  denen  von  suus  (s.  d.). 

8455)  german.  pwahlja,  Handtuch  (mhd.  twehek); 
ital.  tocaijlia,  Handtuch:  pro  v.  toalha;  frz. 
touaille,  dazu  alt  frz.  das  Vb.  toaillier,  waschen, 
reiben;  span,  toalla:  ptg.  toalha.  Der  im  ge- 
wohnlichcn  Leben  iiblicbe  Ausdruck  fiir  „HandtHch" 
ist  iibrigens  ital.  asciugamann ,  frz.  serviette 
(dancben  essuie-mains ,  Kuchenhandtuch);  span. 
jjaiio  de  manos  (doch  ist  toalla  vielleicht  gebraucb- 
licher,  ptg.  ist  toalha  alleiu  iiblich).  Vgl.  Hz  323 
totaglia :  Jlackel  p.  50. 

twirl  s.  quirl. 

8456)  tympauiim  w.  [iiunavoy\  Pauke;  ital. 
timpano,  Pauke,  timhro,  Klangfarbe,  vgl.  Canelio, 
AG   ni  331;    frz.   tympan,   Trommelfell,   timbre, 


Hammerglocki',  Klangfarbe,  vgl.  Littri"  s.  r.  (iin 
Allfr/..  bodcuti'l  das  Wort  nuuli  nPnuke");  span, 
ptg.  tim-.   Iiimpaiiii. 

8467)  griedi.  Tv.ri}.  Sclilag:  davon  nadi  llnist, 
7,  V  568,  ital.  (nnmdardii-h)  ^7>ll,  lopa.  Krdsdiolb' 
(„8(>vii>l  Krdo  odor  Kascii,  als  der  Spateii  odor  der 
ilarken  mit  einem  Sdilag  mlor  Slidi  aiisbebl"!; 
span,  ptg  Irpr.  Sliick,  Uasen.  Die/.  I!ll  ^/ic  liefs 
die  Wurti'  iinerklurl  u.  that   wnlil  ilaran. 

8468)  tjphus,  -uui  Ml.  (trif(i^),  Qualm,  DunsI, 
Aufgoblaseulii'it,  Dunkcl,  Stiilz(nurim  Kirdienlalein 
u.  audi  da  nur  in  iibortrageiier  Hi'dtg.^;  ital.  (iz/o. 
tuflo,  Duiist:  rtr.  lollnr.  tiiffur.  stinken:  iieuprov. 
toufr.  orstickouder  Ihiiist;  lotlir.  ^i//c,  crslii-kend ; 
span.  (m/"d,  Ouiist;  ptg.  (h/'h,  I'liflV,  Wasserblaso. 
Ableitungen  siml  tufar,  aufblaseii,  atu/nr,  erziiriicii, 
tufaii.  Wirbdwind  (vgl.  iv<fwi).  Vgl.  l)z  334  tuf»: 
Caix,  St.  (ill   11.  till.     S.  oben  ♦extufo. 

8469)  t.vrainiiis,  -um  m.  (ri'nictvro^),  Tyraun ; 
ital.  tiraiinii:  alttrz.  lirant ;  noufrz.  ti/ran; 
8i>aii.  liraiio:  ptg.  Ii/niinio. 

8460)  *tyriflm  >i.  ('/'i/rus)  =  altfrz.  lire,  eine 
Art  niorgeiiliindisrlws  Zeug,  vgl.  I)z  688  s.  v. 


V. 

84(!I)  ubfr,  -oris  o.;  Kuter;  it  al.  iiiiuiKlartlirlii 

iicrr,  urirn,   iintr:    rum.  uijer ;    span.    ]itg.  ulirr. 

84()2)  udo,  -are,  Jiefouditen,  =  rum.  nd  ai  al  a. 

8463)  udiis,  a,  iim,  feudit,  =  rum.  iid. 

8464)  got.  uQo,  iibcrlliissig;  ital.  a  »//'«,  iiiii- 
sonst,  auf  fremde  Kosten;  sjian.  a  u/o,  aus  eigoiii'in 
Antrieb.  Hierhcr  gebiirt  vielleicht  audi  p  r  o  v. 
ufana,  ufanaria,  Eitclkeit,  ufanier-s,  up])ig,  prab- 
lorisch  ;  spa  n.  ufo,  Schmarotzer,  M/iiiio.eitol,  ufaniti. 
ufanidad,  Eitelkeit,  ufanarse,  sidi  iiberhebeii;  ptg. 
ufo,  -alio,  eitel,  ufaiiia ,  Eitelkeit,  ufanar.  ritel 
machen.     Vgl.  Uz  335  uffo;  Mackel  ji.  25. 

ulit  s.  quotiis. 

8465)  [*uleeoIum  ».  (Demin.  v.  ulcus)  =  rum. 
urcior,  kleines  Gescbwiir,  Gerstcnkorn.] 

8466)  ulex,  -Teem  m.,  cin  rosmariniilinlidier 
Strauch  (Pliii.  H.  N.  33,  76);  davon  nadi  Haist, 
Z  V  556,  u.  C  Midiaelis,  Misc.  161,  span,  urcr 
(altspan.  urga),  Heidekraut,  Erika;  ptg.  urce,  urge, 
urgem,  urg(u)eira.  Viz  495  urce  hatte  erice  als 
Grundwort  aiifgestellt. 

8467)  uli^o,  -iHcm  /.,  Feuchtigkeit  des  Bodens; 
span,  legaiio,  Ugamo,  Schlamm,  vgl.  Dz  463  .v.  r. 

8469)  fllmarlum  n,  Ulmenptlanzung;  rum.  ul- 
mdrie. 

8469)  ulmetiim  n.,  Ulmenptlanzung;  ital.  nl- 
meto;  rum.  ulmet;  frz.  ormaie;  span,  nlmeda ; 
ptg.  olmedo. 

8470)  ulmus,  -um  /'.,  Ulme;  ital.  olmo;  sard. 
ulmu;  rum.  rtr.  ulni;  prov.  nlme-s;  frz.  orme; 
cat.  span.  ptg.  o/mo.  Vgl.  Dz  650  onne;  Grober, 
ALL  VI  145. 

ulna  s.  aliiia. 

8471)  *ulpiculuni  (Demin.  v.  ulpicum),  Laiich; 
ital.  upiqUi).  Knoblauch.  Vgl.  Dz  408  a-,  v.;  Grober, 
ALL  VI  145. 

8472)  *ultra  (fiir  ultra),  jenseits;  ital.  oltre; 
prov.  oltra;  it/,,  outre,  d.ivon  nutrer,  gleichsam 
*ultrare,  iibertrciben ,  outrage,  allzustarke,  iiber- 
triebene  .Vufserung  u.  clgl.,  Beschimpfiing:  cat.  oltra. 

8473)  [('iiltragicum  od.)  *iiltratieum ?  n.  (ultra), 
t'bertreibung,  Mafslosigkeit,  Beloidigung;  ital. 
oltraggio,  dazu  das  Vb.  oltraggiare;  prov.  outratgc-s; 


745 


8474)  ululator 


8510)  aregolus 


746 


frz.  outrat/er,  dazu  das  Vb.  outrage;  span.  uUraje, 
dazu  das  Vb.  ultrnjar,  ebonso  ptg.  (Lebnwort).] 
nlucus  s.  aliicus. 

8474)  uliilatur,  -oreiii  m.  {uhihtre),  Heuler:  ital. 
urlatore :  rum.  iirliitur:  span.  aiiUador  (Adj.); 
ptg.  uivadnr. 

8475)  ululatiis,  -iiui  iii.  (iihdare),  Gebcul;  rum. 
urldt. 

8476)  uliilo,  -are,  heulen:  ital.  ululare  „urlar 
lungamente  e  con  interruzioni",  urliiy  „f,'ridar  forte  e 
inconiposto",vgl.Canello,  AG  III  349;  sard,  iinilare; 
rum.  url  ai  at  a:  pro  v.  ulular,  i<lullar :  frz. 
'hurler  (altfrz.  auob  'huler,  tiler,  davon  vielleidit 
'hiilotte,  Eu\e]:  eat.  tidolar:  span.  a«//rt)- (altspan. 
auch  ulular):  ptg.  huirar,  uivar.  Vgl.  Dz  336 
iirlare:  Grober,  ALL  VI  148. 

8477)  *uml>Ilieo,  -are  (von  umhilicu!!  in  der 
Bedtg.  nMittelpiinkfl,  balancieren ;  ital.  bilicare, 
ins  Gleichgewicht  bringen;  rum.  huric  ai  nt  a, 
klettem. 

8478)  iimbilieiis,  -uin  ni.,  Nabel;  ital.  ombilico, 
ombelico,  hellico:  sard,  umhiligu;  rum.  huric;  rtr. 
umhlic;  prov.  undirilh-s ;  neuprov.  enihonrifinn ; 
frz.  nombril  (aus  Vombril);  cat.  ombril ;  span. 
ombligo;  ptg.  (/m-.  embigo.  Vgl.  Dz  226  0Hi6f/ico  ; 
Grober,  ALI.  VI  145. 

8479)  umbra,  -am  f.,  Schatten;  ital.  ombra; 
rum.  umbra;  rtr.  umbriva ;  prov.  ombra;  frz. 
ombre;  cat.  span.  ptg.  snmbra.  gleichsam  ««b  + 
umbra,  s.  oben  subumbro.  VgL  Dz  488  sombra; 
Grober,  ALL  VI  145. 

8480)  *umbrella,  -am  /'.  (Demin.  von  umbra), 
kleinev  Sehatten,  Sonnenscbirm  ;  ital.  OMibreZ/n  und 
ombrello:  rum.  umbre;  frz.  ombrelle;  altspan. 
umbrcla. 

8481)  umbro  und  *umbrico,  -are,  beschattcn; 
ital.  ombrare;  (rum.  umbresc  ii  it  i);  prov.  om- 
hrejar;  frz.  ombrer;  cat.  sombrejar;  span.  ptg. 
sornbrar,  sombrear  =  *subumbricare. 

8482)  iimbrosas,  a,  nm  {umbra),  schattig;  ital. 
ombroso:  rum.  umbras;  prov.  umbras;  frz.  om- 
breux ;  span.  ptg.  sombroso  =  *subumbraiius. 

S483)  ilmqnam,  jemals;  ital.  unqua;  altfrz. 
oiiqua,^).     Vgl.  Grober,  ALL  VI  146. 

8484)  una  hora  =  rum.  uneoard,  zuweilen. 

8485)  una  de  in  hora  =  rum.  odineoara,  ehc- 
mals,  vgl.  Ciliac  p.  183  oard. 

8486)  "^uncia,  -am  /".  (fiir  mjiciVj),  Unze;  ital. 
oncia;  rum.  un{d:  prov.  onza;  frz.  once;  cat. 
uiisa ;  span,  onza;  ptg.  on  fa.  Vgl.  Grober,  ALL 
VI  146. 

8487)  l*unetifico,  -are  (unctus  +  facere)  = 
venez.  anfegare  ,,ungere  leggerraente  una  cosa", 
vgl.  Marchesini.  Studj  di  fil.  rom.  II  9.] 

8488)  unctuostts,  a,  um  (unclus),  salbungsvoU ; 
ital.  untuosn;  rum.  uyitos ;  frz.  nnctueux  ^  wict- ; 
span.  ptg.  uninso  (span,  auch  untuoso). 

8489)  unetura,  -am  /.  (unclus),  das  Salben; 
rum.  utilurd;  prov.  onchura,  ointura  =  unci-; 
span.  ptg.  untura. 

8490)  jinda,  -am  f..  Welle;  ital.  onda;  rum. 
inula;  prov.  onda:  frz.  onde;  cat.  span.  ptg. 
onda.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  146. 

8491i  ande,  wober;  ital.  onde;  rum.  unde; 
rtr.  dan-und-er;  prov.  o»;;  altfrz.  on<;  cat.  on, • 
span.  ptg.  onde.    Vgl.  Grober,  ALL  VI  146. 

84921  *iindecim  (fiir «nffecim),  elf;  (ital.  undid; 
rum.  un  spre  zeci;  rtr.  undisch,  vgl.  Gartner 
§  200;  sard,  undighi);  prov.  onze;  frz.  onze 
(warum   sagt  man  ini  Neufrz.  le  onze  und  nicht 


I'onze?);  cat.  onse;  span,  once;  ptg.  onze.  Vgl. 
W.  Meyer,  Z  VEI  226;  d'Ovidio,  Misc.  407;  Grober, 
ALL  VI  146. 

8493)  (iindo  u.)  *uudico,  -are  (ujida),  wogen; 
ital.  ondcggiiire ;  rum.  undez  ai  at  a;  prov. 
ondejar;  frz.  nndayer ;  cat.  nndejar;  span.  ptg. 
andear. 

84941  undosiis,  a,  um  (unda),  wellenreicb;  ital. 
ondo.^o:  rum.  undns;  prov.  umlos ;  span.  ptg. 
undoso. 

8495)  undulatiis,  a,  um  {*undulare).  geivellt: 
davon  vielleicbt  span,  orondado,  wellenfiirmig.  vgl. 
Dz  473  s.  V. 

8496)  ungo,  unxi,  unctiim  u.  *unctum,  ungere, 
salben;  ital.  ugno  u.  iingo  unsi  unto  ugnere  nnii 
ungere;  sard,  unghere;  rum.  ung  unsei  uns  tinge; 
rtr.  unscher,  Part.  Prat,  ont,  unt,  onlx,  unt/,  vgl. 
Gartner  §  148  u.  172;  prov.  onh  oins  oint  onher ; 
frz.  oins  oignis  oint  oindre ;  cat.  ungir ;  span, 
ptg.  ungir.     Vgl.  Dz  648  oindre. 

8497)  iinguentariiis ,  -um  m.  (ungo),  Salben- 
hiindler,  =  rum.  untdr.  Bulterhiindler. 

8498)  iingiila,  -am  /'. ,  Nagel;  ital.  uni/uta, 
ungola  „merabrana  sottile  che  talvolta  si  stenile 
sopra  la  tunica  dell'  occbio",  unghia,  ugna  „tanto 
V unguis  quanto  I'ungula  dei  Latini",  vgl.  Canello, 
AG  III  356;  sard  unghia;  rum.  unghid ;  rtr. 
ungla;  prov.  ongla ;  frz.  angle;  cat.  ungla;  span. 
uiia;  ptg.  unha.  Vgl.  Dz  495  una;  Grober,  ALL 
VI  146.  _ 

8499)  unicornis, -em  m.,  Einhorn;  ital  alicorno, 
licorno  (=  *l'icorno  fiir  *licorno,  nicorno?):  prov. 
unicar(n)-s;  frz.  licorne;  span,  unicornio ;  ptg. 
alicornin.     Vgl.  Dz  193  licorno;  Baist,  RF  I  445. 

8500)  *unio,  -onem  /'  (fiir  iinio;,  Zwiebel;  frz. 
oignon,  (sonst  wird  ^Zwiebel"  im  Boman.  durcb 
*cepCdld  ausgedriickt,  s.  oben  s.  v.).  Vgl.  Ascoli. 
AG  m  345  Anm.;  Dz  648  s.  v.;  Grober,  ALL 
VI  146.  _ 

8501)  uiilo,  -ire  (unus),  einigen;  ital.  unire; 
prov.  frz.  cat.  span.  ptg.  unir. 

8502)  unio,  -onem  /'.,  Vereinigung;  ital.  nnionc; 
frz.  union;  span,  union;  ptg.  uniiio. 

8503)  unitas,  -atem  /'.,  Einigkeit;  ital.  unitd; 
prov.  unitat-z;  frz.  unite;  iiberall  nur  gel.  \V. 

8504)  *uniTersaIIs ,  -e  {universus),  allgemein; 
ital.  universale;  frz.  universel;  span.  ptg.  i<«i- 
versal. 

8505)  uniTersitas,  -atem  f.  {uni versus),  Ge- 
samtheit;  ital.  universitd;  frz.  universite;  span. 
universidad ;  ptg.  universi{lade ;  iiberall  nur  gel.  W. 

8506)  universam  ".,  Weltall;  ital.  univer.io; 
frz.  univers;  span.  ptg.  universo. 

8507)  *unulus,  a,  um  (Demin.  v.  ««««)  =  ital. 
ugnolo  ,seempio,  sottile",  vgl.  Caix,  St.  648. 

8508)  unus,  a,  um,  ein,  eins;  ital.  uno;  rum. 
un,  Fem.  una,  daraus  durcli  Kiirzung  («),  o ;  rtr. 
MM,  in  etc.,  vergl.  Gartner  §  200:  prov.  un-s. 
hun-s,  u-s;  frz.  un;  cat.  un ;  span,  una;  ptg. 
um,  hum. 

8509)  Qpupa,  -am  f.,  Wiedehopf;  ital.  ujnqia. 
(bieraus  mundartlich  poppa,  popo,  buha ,  woraus 
wieder  aucb  scbriftsprachlicb)  6h6o?(I  ;  rum.  pnpdza 
=^  *upujincea ;  prov.  upa  ;  frz.  'huppe  ( vielleicbt 
beeinflufst  vom  dtscb.  Wiede-hopf),  d.?me\>m pu(t)put ; 
span,  abubilla,  daneben7JMf7J«t(scballnachahmendes 
Wort);  ptg.  poupa.    Vgl.  Dz  336  upupa. 

8510)  urceolus  u.  *ureeoIus,  -um  fb.  (Demin. 
V.  urceus),  Krug;  ital.  orciuolo ;  rum.  tdcior ; 
span,  urceolo,  Kelch  der  Blumen. 


SAln  flr.-.Mls 


sr)i7)  vrt.io 


7  IS 


86U(  •ttirJa»,  -uni  m.  (fiir  iircnis),  Kmc;  itnl. 
iiiTi'i»,-  span,  iir.ii.     \j;l.  (inilH^r.  AM-  VI   IIH. 

Sf>lL>l  alliifraiik.  linlel,  Url.'il;  altfr/..  orilfl, 
liottosiirli'il;  iiviif  ri.  unlnlir.  Vj;!.  1)/.  (U!t  orilalif; 
Mai'kol   |>.   114. 

HfiKO  pTiunii.  urtrull;  ilal.  iiri/(ii;/ii)  (ari'liaiKi-li 
.iif/d/Wmi  II.  riijoiiliii.  St.'l/..  v^'l.  Caiiol'l..,  .\(;  III  a!l7, 
ila/.ti  ila.s  Ailj.  (iri/"i//i'>.«ii.  Ktol/. :  pro  v.  ofi/o/Zi-.s, 
rriiuflh-s,  dntM  ilas  .\<lj.  itrijiilhiis.  rrijuelliiis,  iiml 
«las  Vli.  or(;<(i//<ii-,  stol/.  soln;  in.,  onjueil,  da/.ii  ila.t 
Ailj.  iirijiiriUfiix  (allfr/..  nnjuilUkis);  cat.  vrtjull, 
^altoaU  aiii-li  nrtjiill);  .span,  oriiiilli)  (alUpaii.  aiirli 
rrijull ,  nnjui/o).  Am»  ila»  Ailj.  ttriiiillinnt:  ptj;. 
iiriiulho,  iluxii  (las  A<lj.  ori/ulhi).io  ii.  tins  Vb.  nrijul- 
hiimr,  stolr.  suiii.  V^'l.  i>K  228  oriimflio;  Mackol 
p.  32. 

SftU)  *Qrliiili,  -am  /'.  ifiir  iJnnd),  Uriii;  ital. 
iirt'iKi  .■  rtr.  Hii/Ki;  iieiiprov.  oiiiiHrt;  altfr/,.  iiritif: 
(iicufrz.  urini):  oat.  «iriMH.-  span.  «riMd ;  pt|,f. 
(iHiiiKi.     Vfil.  Criilicr.  Alii,   Vl   l.|8. 

8515)  j,'ric<-li.  ovQiOii  (or(ji>,),  wiiiilig:  davon 
vii'lioiclit  .span.  Initio  (altxpnn.  aiicli  i/nero,  woxii 
lias  Vli.  rHjimrdr),  iiiibofriirlitot  (von  Eioni);  ptj^. 
ijoio,  aii^oliriiti't.     Vi;l.  l)z  4li()  hiiero. 

85 lit)  bask  urriiea,  KIstcr:  ilnvon  viclloii-lit  ilas 
^'loii'lilaiitomlo  iinil  ^leiclibeilouti^mlc  span.  \>tg. 
iiiiiiiii  (altspan.  auch  fiirraca).  Vgl.  1)/.  495.v.  r. ; 
l.iibri-ibt,  Jahrb.  XIU  232. 

8517)  lirsa,  -am  /".,  Barin;  ital.  nrsa;  rum. 
iir.<ij(ic;  prov.  orsn,  tirsa ;  frz.  ourse;  span,  «.vi, 
iiisa:  pig.  iirsn. 

8518)  UKUs,  -um  m.,  Biir;  ital.  oriio;  sard. 
iirsii :  rum.  iirs:  rtr.  uoms:  prov.  ors,  iirs;  frz. 
ours;  oat.  os;  span,  nso;  ptg.  lir.io.  Vgl.  Dz  473 
oso:  tirobor,  AJX  VI  148! 

8519)  *urticu, -um  /'.  (I'tri're),  Brennessel;  ital. 
ital.  urdca.  ortica,  mm.  urzicA;  rtr.  urtschiclas ; 
jirov.  oiliija,  iirtkn;  frz.  ortie:  oat.  sjian.  ortiiia: 
ptg.  orfiV/n,  ii;7i(/(j.     Vgl.  GrObcr,  ALL  VI   148. 

8520)  *rirticarium  ii.  {urticn),  Bronnesselfold ; 
ital.  orticojo:  rum.  iirzicar:  (span,  itrliijal). 

8521)  ♦iirtico,  -iire  (iirtica),  niit  Brcnnessolu 
stcolion;  (ital.  ortichegijinre);  rum.  urzic  iii  iit  a; 
frz.  oilier;  span,  ortigar;  ptg.  urtigar. 

8522)  kelt.  Staniin  *urto-,  Widdcr,  Stiinii)fel; 
davun  vielleiclit  ital.  iirtare ,  stofsen ,  dazu  das 
Sbst.  urtn,  Stofs;  prov.  urtar;  aHfrz.  'Iiurter, 
ilrliiirler:  neufrz.  'heurter,  dazn  das  Sbst.  'Iieitrl. 
Vgl.  I)/,  33U  Ill-tare;  Th.  p.  81.  Niilier  aber  liegt 
I's  wobl  cin  *rirtiire  (Frequent,  zu  iirgeo,  ursi, 
*iirliiiii.  I'lrgere)  als  Grundwort  aufzustcllcn. 

*usaiitiii  s.  usiiticiim. 

85231  *usaticum  ii.  {*iisnre),  Gcbrauch ;  ital. 
iisnggio  (danebcn  usania);  prov.  uziUge-s ;  frz. 
ii.sage  (danebcn  u,«inte);  span,  iisiije  (daneben 
n,v(i«i(i):  ptg.  tixagfiii,  erne  Abgabe,  {usan^a,  Ge- 
brauoli). 

8524)  [*usatile  (*usare),  Gcriit;  viellcioht  das 
Grundwort  zu  ital.  (coraask.)  usedel,  (mail.)  usadej, 
Kiiohengerat:  altfrz.  ustU,  ostil,  Gerat,  Werkzeug; 
iiLMifrz.  oulil,  dazn  das  Vb.  outiller.  Vgl.  Dz  652 
oiilil.\ 

8525)  [*u.siiiii,  -am  /'.,  Gebrauchsstiiltc ;  frz. 
usine,  Fabrik.j 

8526)  usTtatus,  a,  uin  (Part.  P.  P.  von  usitare), 
gebrauchlich ;  ital.  iisitato;  frz.  usitc;  span,  usi- 
tado  (auoh  dasVb.  uMlar  i.st  vorbanden);  (ptg.  una). 

8527)  uso,  -are  {iisus),  gcbraucben;  ital.  usare; 
prov.  iisar,  uzar ;  frz.  user:  oat.  span.  ptg. 
usar. 


8528)  aHqu^,  Ills.  -^  prov.  altfr/..  i(«./iir,  \gl. 
Gnilmr.  AL(,  VI   118. 

'flNtiilm  K    osdinii. 

852'.M  'iKIriiiii,  -uro  {usiriiin),  broiiiion;  davmi 
ital.   strnuui-   ..biiii  iarrliiaix"",    vgl.  Caix,    St.  (!()4. 

853(1)  llsani,  -um  /'.  (iixiih).  Kapitalziiis  liui 
Konian.  Wiioliorl:  ital.  usuni:  prov.  uciira;  it/.. 
usurr ;  s|)aii.    ptg.  iisiirii. 

8531)  'QNanirias,  -um  hi.  (h.vhih),  WiioiioriT; 
ital.  usuniif.iisiiriiiiii,  ii<i(iii;'()(dii<  lioidoii  li'tztorni 
auob  Adj. I,  vgl.  I'anolli.,  Ati'lll  311;  iirov.  ii.-ii- 
rier-s;  frz.  usurier;  Kpaii.  iisuriino,  iisiirrro; 
pig.  H.iurnrio,  usurriro. 

t^532|  UnQk,  -um  iii..  Guliraiioli,  Niitzoii;  ital. 
uso;  frz.  us;  span.  pig.   uno. 

8533)  atonsiliu  n.  /</.  (iWi),  Guriit;  ital.  utcnsili; 
(rum.  iiiieiillii ;  frz.  iistciisile);  span,  iilnisilio:  p  tg. 

l(/CH.'*l7l().'<. 

8534)  ut£>r,  -rem,  Solilaiioh;  ital.  alir,  oim; 
prov.  oire-s:  frz.  {ouillre,  oiiixtrr),  outre,  vorgl. 
G.  Paris,  R  X  5!l;  span.  ptg.  ixlre.  Vgl.  Grdbor, 
ALL  VI   14i>. 

8535)  ags.  Qtlug,  oin  aiifsorlialb  dog  (icsotzos 
Boiiiidliober,  cin  GciiolitcU'r ;  a  1 1  frz.  ull(iiiue,idlaiiue. 
vgl.   Maokcl   p.  41. 

853Gi  [utriiui  (ii^ii.  narli  ("oriiu,  K  .XI  10!l,  = 
altfrz.  ure  in  dein  Satzo  QLDK  p.  33(1  „tiucl 
d'uro,  dcvuni  on  Kaniotli  Galaalli  pur  bataillc  fairc 
aler  u  nun  alcrV".  Die  .\bleituiig  inul's  als  liiiolisl 
zwcifelliaft  orsobcinen.] 

8537)  |*flvcttji,  -am/. (Dciniii.  v.  i/wO/rriiiibolicn: 
frz.  liietle  (=  H'uctle),  Zapfolien,  vgl.  Kafs,  HV 
m  494.J 

8538)  iixor,  -5rcm  /".,  Kbovvoib,  =  prov.  oisor : 
altfrz.  oissor.     Vgl.  Griibor,  ALL  VI  14!). 

8539)  |*uxoro,  -lire  (i(.ror),  bcwoibcii:  ru  ni.  iiisor 
iiisuriii  lit  (I,  cin  Weib  gebcn.  1 


V. 

8540)  [*TacaiitiJi, -am /".  (i'(icrtr<')  Freizcit;  ital. 
rnvaiizia,  vncaiisa  ;  { r /,.  viicnnce ;  s  pan.  I'dcnuci"  ; 
(ptg.  rncdjvi')). I 

85  tl )  |*viicai'Tii,-am  /".  (oacuiis),  Braolifcld ;  davon 
viellcioht  frz.  jaclilre  (altfrz.  gav.hi'erc.  gaschiere, 
pic.  gaqui'ere,  gliesi/iiiere.  gnrijuiere).  Eiuc  melir 
als    zweifclliaftc  Ableitung.     Vgl.  Dz  019  jachere.\ 

8542)  viiccii,  -am  /".,  Kuh;  ital.  raccit ;  prov. 
vaca,  davon  vnijuier-s,  -n,  Knhliirt,  -in;  frz.  vaclie. 
davon  vaclier,  -ere,  Kuhltirl,  -in;  span.  ptg.  ixirii 
(ptg.  auoh  vaccu). 

85431  viicnio,  -are,  wanken;  ital.  vaeillme 
„cssere  in  proointo  di  oaso.are",  vngellare  „vaoillar 
colla  mentc",  vgl.  Canello,  AG  III  322,  (mundart- 
licb)  hiiggiolare  „far  all'  altalena",  haggioln  „alta- 
lena",  vgl.  Caix,  St.  179;  soiist  nur  gel.  W. 

8544)  raciTUS,  a,  um  {vaeare),  leer;  span,  racio, 
i  leer,  davon  das  Vb.  vaciar,  ausleeren;  ptg.  vasio, 
!  dazu  das  Vb.  vasar  (vielloicht  angelchnt  an  vasuni). 
'  Vgl.  Dz  496  vacio. 

8545)  Taco,  -are,  frci,  leer  sein;  ital.  racare ; 
prov.  I'nenr;  frz.  vaquer ;  span.  ptg.  vacar. 

8546)  Tade  +  Teii(i) ;  span,  vaiven,  Schwaukung; 
ptg.  vairem.     Vgl.  Dz  496  vaiven. 

8547)  Tiidu,  -are  (vadum),  durchwaten;  ital. 
giiadare,  waten,  (guazzure,  abspiilen,  wozu  das  Sbst. 
guazzo,  s.  unter  wazzar;  prov.  guasar,  watoii; 
frz.  guier,  abspiilen;   span.  ptg.  vadear,  waten, 


749 


S518)  vailosus 


8575)  vaiiorous 


7f)0 


(vielleicht  j^eluirt  liiorlicr  aurh  il:is  vcniiiitlicli  diMii 
Prov.  entlehnte  span.  estji(ii:ai\    waleii,    \vo/,\i  das 
Sbst.  esguazo,  Furt).   Vgl.  l)z  175  fjiKulo.    S.  uiiteii 
uatan  u.  irazzar. 
vado,  -ere  s.  eiio. 

8548)  vadosiis,  a,  um  (vadum),  seicht;  it  a  I. 
ijuadoso:  rum.  cMos:  span,  vadnso. 

8549)  vadiiiu  ».,  sciulitc  Stello,  Furt;  ital.  vado, 
gtiado:  sard,  imdii;  rum.  rad:  prov.  t/itd-s,  gas; 
frz.  gue;  cat.  guiih  span.  lYtJo,-  ptf?.  vado,  vao. 
Vgl.  Dz  175  gtiadd.     S.  unten   wataii  u.  n'azzar. 

8550)  Tac!  well!;  ital.  giiai;  rum.  tnt .•  altf  rz. 
«'at;  ncuf  rz.  ouais  (inZusammenhang  darait  scheiut 
zu  stehen  das  Vb.  prov.  gatimeutar ,  wchklagen, 
alt  frz.  waiinentcr,  gaimeiiter,  Aanehen  giicrmcntcr, 
das  wolil  von  dem  kelt.  Stamme  garmen-,  woven 
altir.  gairm ,  bret.  garm,  Geschrei,  abzulciten  ist 
u.  naeh  dessen  Analogic  wai-menter  gebildet  sein 
diirfte,  vgl.  Dz  592  gainienler,  Th.  p.  100);  span, 
ptg.  guai,  davon  ptg.  guaiar,  soufzen,  guaia, 
VVehklage. 

8551)  altnord.  Tag',  Woge,  =  frz.  vague,  davon 
das  Vb.  vaguer;  altptg.  vngua;  neuptg.  vaga. 
(Dagegcn  von  mhd.  wogeu  prov.  vogar,  frz. 
voguer,  dazu  das  Vbsbst.  vogue.)  Vgl.  Dz  695 
vague:  Mackel  p.  184. 

8552)  Tagina,  -am  f.,  Scheide;  ital.  vagina  „il 
caualo  uretrale  della  femina ,  o  fodcro",  guaina 
„fodero,  e  propriaraente  quello  della  spada'%  vgl. 
Canollo,  AG  III  362;  altfrz.  (jfrtw/e;  neufrz.  gaine: 
span,  vaimi  (bedcutet  auch  „Schoto",  in  dieser 
Bodtg.  davon  vainilta  u.  vainicn.  Vanille,  =  ital. 
vainiglia ;  fi i.vanille ;  ftg.  baiinlha,  hao-,  hnunilha, 
vgl.  Dz  337  vainiglia);  ptg.  hauiha.  Vgl.  Dz  176 
guaina. 

8553)  Tagio,  -ire,  quaken  ;  ital.  vagire,  wimmern 
(von  Kindern),  guairc.  wiraniern  tvon  geschlagenen 
Hunden).     Vgl.  CancUo,  AG  III  362. 

8554)  Tago,  -are  (schriftlatein.  meist  vagari), 
umberschweifen;  ital.  vagare;  frz.  vaguer;  span, 
ptg.  vagar. 

8555)  altnord.  vagrek,  Strandgut;  frz.  varec, 
rarech,  Wrack  (das  Wort  bedeutet  aber  auch  „See- 
gras";  prov.  varec  bat  nur  dicse  Bedeutung;  der 
vermittolndo  BegriiT  ist  schwer  auzugebcn ,  ,.das 
vom  MciTe  Ausgestol'sene"  kann  er  kaum  sein).  Vgl. 
Dz  (i95  varcch:  Liebrecbt,  Jahrb.  XIII  235. 

855G)  Tagiis,  a,  nm,  unstiit,  fltichtig,  locker; 
ital.  cni/o (hat cine erheblicbeBedeutungserweiterung 
erfahren,  indem  aiis  der  Bedtg.  „locker"  sich  einer- 
seits  die  von  „uugebunden,  liistcrn,  ausschweifcnd, 
vcrliebt",  andcrerseits  die  von  „frei  in  der  Bewegung, 
imeingeengt ,  anmutig,  reizend"  entwickelt  hat), 
davon  vagltesza,ljiX8teTnheit,  Lust,  Reiz,  vagheggiare, 
liistern  sein,  verliebt  sein,  liebaugeln;  frz.  vague 
(gel.  W.);  span.  ptg.  vago.     Vgl.  Dz  408  vago. 

8557)  got.  Tahstns,  Wachstum ;  davon  vielleicht 
abzuleiten  spun.  vasta<io.  Schofsling  eines  Baumes. 
Vgl.  Storm,  R  V  187;  Diez  496  s.  v.  liefs  das  Wort 
uncrklart. 

8558)  got.  vaiuags,  abd.  >v6uag,  mhd.  wcnig, 
elend,  gering,  wenig;  davon  nach  Buggo,  R  III  150, 
frz.  ginguet,  diirftig,  knapp,  guinguet,  sclilechter 
Wein,  griiigalet,  Schwachling,  Schwachkopf,  (alt- 
frz.  guiiigidet,  griiigalet,  kleines  Pferd). 

8559)  valeo,  valui,  Talitum,  valere,  in  Kraft 
sein,  stark  sein,  gelten;  ital.  vaglio  valsi  valuto 
valere;  prov.  valh  vale  valgut  valer;  rtr.  vardi 
etc.,  vgl.  Gartner  §  154;  frz.  vaux  vnlus  valu 
valoir,  dazu   das  Partizipialadj.   vaillant,    wacker; 


cat.  viddri-r:  n\r.\n.  valer  iVris.  rahfo);  pig.  ivi/er 
(altptg.  Pf.  raid). 

85601  valgus,  a,  iini,  sabclbeinig;  davon  nach 
K.  Hofmann,  RF  II  360,  frz.  vouge.  (siibelbeiiiigcs, 
kruninios  Messer),  Hipj)e,  Sauspiofs,  zweiscbneidigo 
Hellebarde.  Bogrifflich  schoint  das  Wort  an  vauga, 
Hacke ,  angelehnt  zu  sein ;  letztercs  Wort  ist  im 
ital.  vanga  crhalten. 

*valltia  s.  *vidulitia. 

8561)  [*TilIlata,  -am  /'.  (railed),  Tbalsonkung; 
ital.  rallata  „paese  chiuso  tra  due  linee  parallclo 
di  monti",  vallea  =  frz.  vallce.  Thai,  vgl.  Canollo, 
AG  III  314.] 

8562)  Talles  u.  vallTs,  -em  /'..  Thai;  ital.  vallc: 
rum.  vale;  prov.  val-s,  vau-s;  in.  val.  vau:  cat. 
vail;  span.  ptg.  valh:  Aus  dem  frz.  (norm.) 
Ortsnamen  Vtddevire,  Vaudcvire  neufrz.  vaudeville. 

8563)  vallum  n..  Wall;  ital.  vallo:  (frz.  rem- 
part,  s.  oben  imparo);  span.  ptg.  vallo. 

8564)  vallus,  -um  f.  (Demin.  v.  vnniius),  Futtcr- 
schwinge;  davon  vielleicht  ital.  vaglio  (modenos. 
vallo),  Sieb,  dazu  das  Vb.  vagliar.  Griiber,  ALL 
VI  137,  setzt  mit  Kecbt  *ralleus  an. 

8565)  valor,  -orem  m.  (valere),  Wert,  Tiichtig- 
keit;  ital.  valore;  prov.  valors:  frz.  valeur; 
span.  ptg.  valor. 

vauga  s.  valgus. 

8566)  viinitas,  -atem  /'.,  Eitelkeit,  Nicbtigkcit; 
ital.  vanita;  prov.  vanetat-e;  frz.  vanitc  (gel.  W.); 
span,  vanidad. 

8567)  [*vanitTa  =  prov.  vaneza,  Prahleroi.] 
8563)  *Taiiito,  -are  (Intens.  v.  vanare),  prahleu; 

ital.  vantare.  dazu  das  Sbst.  Knnto;  pr oy.  vantar; 
frz.  ranter.     Vgl.  Dz  337  vantare. 

8569)  [*vaiiuellus,  -um  m.  (Demin.  v.  vannus), 
kleiue  Schwungfeder ;  vielleicht  Grundwort  zuital. 
vancllo  (daneben  pavoncella  v.  jiavo).  Kibitz:  frz. 
vanueau;  der  Kibitz  soil  so  benannt  sein  „von  dem 
Federbusche  auf  dem  Kopfe,  den  er  aufrichten  und 
niederlassen  kann ,  dessen  einzclne  Telle  also  mit 
Schwungfedern  verglichen  werdcn",  Diez  337  vanno. 
Glaubhafter  aber  diirfte  es  sein,  dafs  dieser  Vogcl- 
name  ein  Deminutiv  von  vanus  ist. J 

8570)  vannus,  -um  /".,  Futterschwingc ;  ital. 
va7mi,  Schwungfedern;  (frz.  in  gleicher  Bedeutung 
vanneaux).     Vgl.  Dz  337  vanno. 

8571)  *Tano, -are  (schriftlat  iin/ui  iv),  leero  Worte 
sagen,  prahlen ;  prov.  vanar. 

8572)  vantkiu  (altndl.),  kleiner  Fant,  Biirschchen; 
davon  nach  Dz  130  ital.  /acchino,  Packtrager;  frz. 
f'aquin;  span,  fachin,  faquin.  Vgl.  aber  Storm, 
AG  IV  390,  s.  oben  fax. 

8573)  vanfts,  a,  um,  leer,  eitel,  nichtig;  ital. 
vano ;  prov.  vans,  vas;  frz.  vain;  span,  vanii; 
ptg.  vao. 

vapidns  s.  Sttius. 

8574)  vapor,  -orem  m.,  Damjif;  ital.  rapore, 
daneben  vampore ,  welche  letztere  Form  es  naho 
legt,  dafs  auch  vampa,  Glut,  u.  vampo  in  meuur 
vampo  ,,insuperbire"  (nebst  uvvampare,  gliihen)  zu 
vapore  gehoren  (dem  ital.  vampa  entspricht  viel- 
leicht span,  hampa,  Prahlerei,  wegen  der  Bedtg. 
vgl.  ital.  boria,  verniutlich  von  vaporeus),  vgl.  Dz 
409  vampo,  Canello,  AG  III  404;  prov.  va2)ors: 
frz.  vapeur :  span.  ptg.  vapor. 

8575)  vaporeus,  a,  um  [vapor),  dampiig,  heils; 
davon  vermutlich  rum.  hoard,  bora,  Imrd,  Dampf, 
Dunst,  Ausstroraung  von  Luft;  sard,  borea;  oat. 
boira,  Nebel.     Vgl.  Caix,  St.  237.  —  Diez  359  war 


7:.i 


HA7(i)   vii|iiil 


Bflllf))    VCllOH 


7^2 


I^MicJKt,   :ilii-li   ital,    (iiiri'ii.    rriiliUiiclil ,    horinrsi, 
praliliMi.  Iiifrlicr  /.u  /iolirii,  ii.  wolil  mil  Korlit. 
vnpim  K.  v«|iul. 

S,'i7li<  i>);s.  vHpul,  Wu8ii(>rl>lnso ;  (luraiif  will  Diot 
177  i/Mii/i/Ki  /.iiriickfulirt'ii  itiil.  (iu'iijidI.  inailiiiul.) 
>/iiii/>;iii.  f/iiii/iii,  liiioliindtii;;  n  Drnuinn.  ;/(>i(ii/icr, 
si'luT/.iMi :  «pun.  \>\.i:.  (/Hfi/Mi,  kliliii,  niiliint,  suliiiii 
jji'iiiit/.t,  (/ii<i/>rr(i,  I'mliliToi.  |)or  viTliiitlolmli'  Hi-- 
^irilT  «iirili»  „iiili:ilt-s|iM'r,  Imlil,  iiiclitijj"  win.  Niilior 
ahor  liotJl  o»  ilocli  wnlil  I'in  lat.  ♦i'<i;i/)H.'i  als  (Iriiiul- 
»>irt  aii/.iiKoUon,  wo/.ii  <las  lioi  (.'atiill,  Horn/,  ii.  a. 
viirkoniinoiiilo  Slmt.  r<iji/«i  ..Taiij^iiiiclits ,  Vor- 
srliwoiidor"  «las  vmIIo  Koclit  p'licii  tliirfte. 

S677)  viirlco,  -rtro  (niriiiis),  ilii-  Fiifsn  aiisoiii- 
aiulors|H>rron,  ;;ratsrli<'ln ;  ital.  iiircure  „i)assnro", 
iiilicitif  ..jiassaro  aiti  iiioiiti".  ila/.ii  ilio  Vorbal- 
«l)fillvo  ruiio  unil  ralicii,  vt;\.  l)z  40!)  vnicare: 
Caiu'llo,  AH  III  3(>1.  Caix,  St.  Jl!(i,  /.iolit  liicrlu-r 
aiK'li  ital.  nhlincairc  (aiis  rdtaiir,  *li(ilcun;  *ab- 
liiilcnir,  vvio  soyflo  fiir  *!iolgo  aiis  .s'o/co)  „accaval- 
«■iaro  uii  fussci",  liacco  „8alto". 

86781  viirii^pitiis,  a,  iiiii,  hunt,  =  ital.  re rgato 
..niai-clii.ttato.  t:ii(ati.",  vj,'l.  Caix,  St.  tj54. 

85751)  |*vfirIo,  -Oiieiii  tii  tvitriim),  =  com  ask 
fdirtiii ;  f  rz.  n  ro)i,  oin  kloinor  biintcr  Fiscli,  EIritzo. 
\V'I    l)z  (i97  .s\_r.l 

8580)  [*vanolS,  -aim  /".  u.  -us,  -uni  iii.  (ranis), 
ISlattoriikraiiklieit;  ital.  wji/o/c  (PI.  Feni.),  vtijtidlo; 
rtr.  ririihi;  iicuprov.  vaiiulo:  altfrz.  viiholc, 
rcrule;  neiif  rz.  ri-role :  cat.  rerula;  span,  virueln; 
(<lor  ptf?.  Austlriick  i.st  hexiyns  =  vensivaa  von 
i'c.v.v/C(i)-  Vf;l.  Uz  337  rnjuolo  (wo  die  Wortsijjpp 
:iu( rariiis  ziiriick<,'cfiilirt  winl);  Griiber,  ALL  VI 137  ] 

8581)  viirius,  a,  uin,  uiannijjfaltig,  bunt:  ital. 
nirio  (arcbaiscb  vnrn)  u  vnjo  „niacbiettato  di  nero, 
norcfi-jiante,  un  aninialo  simile  alio  scioiattolo  colla 
polio  bij,'ia  c  biaiira  ,  o  la  sua  polle  stessa",  Vf^l. 
Caiiollo,  AG  III  311;  prov.  vtiir-s,  Grauwerk,  wovon 
rairiidor.  Kiirscbncr;  altfrz.  vair,  rer,  bunt,  vair, 
Grauwerk  (erhalten  niit  volksctymolof^isclicr  Um- 
•lestaltun^'  in  patitotifle  de  vcrrc ,  vgl.  Fafs,  RF 
111  514),     Vgl.  Dz  409  vajo. 

8582)  [*varo,  -iire  (vara,  Qucrholz,  Stango); 
ital.  rararc.  (mittelst  Stangen,  untergclegten  Quer- 
biilzem  u.  dgl.)  ein  Scbifl' vom  Stapol  lasseu;  prov. 
rarar ;  altfrz.  rarer;  span,  carar,  harar  (bcdeutet 
audi  ,.scbcitern");  ptg.  varar  (bcdeutet  audi  ,,ein 
Scbiff  ans  Land  zieben"   u.  „scheitern").     Vgl.  Dz 

337  rarare.] 

8583)  (Tii.s  u.)  Tasum,  PI.  vasa  n.,  Gefiifs;  ital. 
viiso  (vielleicht  geliort  hierher  audi  basia  ,,va8o, 
scodello",  vgl.  Caix,  St.  187,  wenn  man  cin  lat. 
*ti(i.sia  od.  'vasea  annchmen  darf);  rum.  vas;  prov. 
vas:  frz.  vase  (gol.  Wort);  cat.  vas;  span.  ptg. 
vaso.     VgL  Grobor,  ALL  VI  138. 

8584)  Tuscellum  ».  (Demin.  von  vas],  kloines 
Gcfafs;  ital.  vascello,  Scliiff;  rtr.  rasehi:  prov. 
raisscl-s;  frz.  vaisscaii,  Sdiiff,  vaisselle,  Geschirr; 
cat.  caixell ;  span,  bajel ;   ptg.    haixcl.     Vgl.  Dz 

338  vascello;  Griiber,  ALL  VI  138. 

8585)  [*Taseo,  -are  (v.  vascns,  krumm),  kriimraen; 
davon  nach  W.  Meyer,  Z  XI  252,  span,  bascnr, 
(eigentl.  sicli  um  etwas  kriimraen,  quiilcn,  iingstigcni 
Angst,  Abscbeu ,  Ekel  vor  etwas  habcn,  dazu  das 
Vbsbst.  basca.  (eigentl.  Kriimniung,  Zuckungi,  Angst, 
Ekel;  ptg.  rosea,  krampfhafto  Zuckung,  Neigiing 
/.um  Erbrecben,  Ekel;  prov.  basca,  Mifsbebagen. 
Diez  431  basca  vermutete  baskiscben  Ursprung.J 

8586)  Tasciiluiii  h.  (Demin.  von  vas),  kleines 
Gefafs;  ital.  vascolu  „piccol  vaso",  fiasco  {*vlasco, 


•ciiKi/o)  ,,vu8o  graiide  o  panciutu",  vgl.  Cunollo, 
AG  III  363,  datudion  audi  liascii ;  al  tfrz. //ii.s(7i«, 
davon  abgoldtut  llnsctm;  nuufrx,  flacon;  «pan. 
fiasco,  frasro:  ptg.  /Vd.scu.  Vgl.  Dz  ISS  fiasco; 
Til.  p.  69. 

8687)  *vaNMIi1lii  II.  (Demin.  von  vas),  kloines 
(.iefiifs;  ital.  vasrlln  „\aHO,  piccolo  vaso,  iinlic.  anclm 
vascdlii",  vaijiUo  ..caldaja,  I'aldaja  graiido  por  iisn 
do'  tintori,  uii  colon»,  anticaincntc  ancbi'  vasdlu, 
arnia",  davon  rascltajo,  -aro.  -kit  „il  falil]ri<-alMrc 
di  vasi",  raiiillnjo,  -ttrn  „tinlor  ili  vagollo,  c  aiuliH 
vasellajo",  vgl.  Caiidlo,  A(i   111  304. 

868H)  |»vasicil,  -Hill/,  [ras),  Gofiifs,  i  I  a  1. 
I'O.vt.i,  Kufo,  vgl.  Dz  40!)  .S-.  r. ;  Giobur,  ALL  VI  i:ts.| 

868!»  vAsto,  -llrp  (rastiis),  vorwiistcu  (iin  Hmnaii. 
vorderboii);  ital.  ijiiaslare,  dazu  das  Vbsbst.  tjiiaslii; 
prov.  (juasUir;  frz.  i/dlcr,  (altfrz.  audi  (/kils/ii' = 
abd.  waslja»),  dazu  altfrz.  das  Adj.  ijastiii,  wiist, 
u.  das  Sbst.  iiiiitsliiie,  Wiiste;  span.  ptg.  ijastar 
(altspan.  altptg.  fiiiaslar).     Vgl.  Dz  178  (fuaslarr. 

85901  I  *va!itra|>a ;  <lavon  nadi  P.  do  Lagardo's  in 
soinen  .,Mittoiluiigen",  Bd.  II  (Giiltingen  1887)  p.  1, 
ausgesiirodienor,  sobr  weiiig  walirsclieiiiliclier  Vor- 
mutung  frz.  (/uitrc,  (Janiascbo.  Dioz  (iOfJ  st<'lltc) 
das  Wort  zu  den  gloicbbodeutendon  sard,  ijhcltii, 
picmont.  yhcta,  iieu  prov.  r/Kfto,  walloii.  i/hc». 
champ.  _<;ii('<c,  ben  nog.  //(«((on,  nabiti  als  (irund- 
bodculuiig  ..Lajipen"  an  u.  glaubte,  dafs  audi  ital. 
yudltira  (danebeii  syiiallera),  Sdicuerfrau,  vonoz. 
guattniHC,  Fotzen,  altfrz.  yaitrcKj;  bottdliaft,  zu 
dersclbcn  Sippo  gcbijren;  der  Aufstdlung  cines 
Grundwortos  aber  entbiclt  cr  sicb.  Riinscli ,  KF 
II  314,  wollto  yiirtre  auf  veslitiira  zuriickfiiliren  (!). 
Schclor  im  Diet.  s.  v.  scblug  vestis  als  ttrundwort 
vor,  was  aucb  nicht  sondcrlicb  gefallen  kanii.  Caix, 
St.  351,  vormutcte,  dafs  giiattera  (woneben  auch 
oin  Masc.  yiiattcro  vorhanden  ist)  aiif  alid.  watan 
zuriickzufiiliren  sei  nnd  cigcntlicb  eine  im  Wasser 
watendo  Person  bczeidine.  Audi  fiir  yuitre  etc. 
licfse  dor  gleiche  Ursprung  sich  annchmen.  Jeden- 
falls  wird  bei  den  von  Diez  zusainniengestdlton 
Worten  der  Aniaut  den  Gedanken  an  germaiiisdn! 
Herkunft  naho  legen,  wenn  es  auch  nicht  ebon  .selir 
glaublich  ist,  dafs  sic  siimtlich  auf  ein  Grundwort 
zuriickgehen.  Das  f  rz.  (/«I'de  etc.  gchijrt  viclloi<^ht 
zu  der  Wurzel  von  ahd.  yi-tcet-an  „vcibinden ,  zu- 
sammenbinden".  Das  ital.  yiiattcra  aber  schoint 
niit  germ,  uat,  wovon  got.  watu,  westgorm.  watar 
(ahd.  ua^^ar)  zusammcnzuhiingon.  —  Aus  vastrapa, 
bezw.  aus  vastrupcs  ist  vielleicht  verballbornt  ital. 
yuuldrappa,  laiige  Satteldecko,  span.  ptg.  gual- 
drapa,  vgl.  Dz  176  ynaldrappa.] 

8591)  Tastus,  a,  um,  weit;  ital.  vasto,  weit, 
yuasto  (vgl.  ytiastare),  vcrdorbcn;  altfrz.  yttaste; 
neufrz.  vaste,  weit;  span,  vasto,  weit;  ptg.  yasto, 
vcrdorbcn,  rnsto,  weit.     Vgl.  Dz  178  yuastare. 

SM2)  vatilluin,  biitTIluin  n.,  Schaufel;  ital. 
baddi-,  Kcuirsdiaufel;  span,  badil.  Vgl.  Dz  35 
badde. 

vatlus  s.  male  +  Tutius. 

8593)  lectis,  -em  in.,  Hebobaum;  ital.  voile, 
Hebebaum;  prov.  veit-z;  altfrz.  vit,  das  mannlicbe 
Glied.     Vgl.  Dz  696  veil;  Griiber,  ALL  VI  138. 

*Tectu]a  s.  abies. 

8594)  veetura,  -am  f.  (vehere),  Fuhrc  (im  Rom. 
Fuhrwerk,  Wagen);  ital.  vettura,  da,von  vetttirino, 
Fuhrmann;  frz.  voUiire. 

8595)  relies,  -em  /.,  Fuhro.  Fuder;  davon,  bzw. 
von  *ve(/a>,  ital.  vei/ijia,  Fuder,  FWs,  vgl.  Dz  409 
«.  II. ;  Grobcr,  ALL  VI  139. 


♦ 


753 


859()|  veif 


8627)  ver 


754 


8596)  altn.  *Telf  (altengl.  waif  „a  stray  cattle", 
iiuuengl.  waif,  herreulose  Sache)  =  alt frz. //ni/  in 
chine  ijaive,  hcrrenlose  Sache,  dazu  das  Vb.  guever, 
im  Sticb  lassen.    Vgl.  Dz  591  ffaif;  Mackol  p.  117. 

vShu  s.  fehu. 

8597 1  Tel,  sei  es;  davon  rum.  ver,  vre,  sei  es, 
u.  durcb  Einfugung  des  adverbialen  s  alt  frz.  ventis, 
tidiis,  riax.  weniijstcns.     Vgl.  Dz  696  veaux. 

velamen  s.  filum  +  lana. 

8598)  (*velleitas,  -tatem  /'.  {velle),  Wollen;  ital. 
i-elteita:  frz.  relUiti'.     Mil'sgebildetes  gel.  W.] 

8599)  Tellus,  -eris  ».,  Vfiels;  ital.  iy7/o.  Vliefs, 
WoUe;  altfrz.  ff/rf,  i-i'aure.  Vgl  Forstcr,  Z  IV  379 ; 
Orober,  ALL  VI  139. 

8600)  yelo,  -are  (lelinn),  verhiiUen,  bedecken; 
ital.  velaie:  span.  ptg.  velar,  trauen,  priesterlich 
einsegnen  (eigentl.  die  Braut  versehleiern,  vgl.  lat. 
ntibere).     Vgl.  Dz  496  vehir. 

8601)  [*Teltrus,  -um  m.  (fiir  vn-tragus),  VVind- 
hund,  Spiirhund;  (ital.  veUro);  prov.  veltre-s; 
altfrz.  viautre;  (span.  ptg.  beifst  der Windhund 
galgo  =  cnnis  qallicus).  Vgl.  Dz  339  veltro; 
Urober,  ALL  VI  "l39.] 

8602)  Teliiin  w.,  Vorhang,  Segel  (im  Volkslat. 
scheint  das  Wort  auch  die  Bedtg.  „Fahrzeug'^  bc- 
sesseu  oder  vielmehr  ein  telum  v.  vehere  neben 
veJum  V.  \/  ces  bestanden  zu  haben,  vgl.  Pfannen- 
schmidt,  ALL  IV  413):  ital.  relo,  Schleier,  vela, 
Segel,  vgl.  Canello,  AG  III  403;  rum.  val,  Segel 
(in  der  Bedtg.  ^Schleier"  seheint  das  Wort  im  Rum. 
nieht  vorhanden  zu  sein,  vgl.  Cihac  p.  305);  prov. 
vela,  Segel;  frz.  voile  f.,  Segel,  »;.,  Schleier 
(mundartUch  bedeutet  das  Wort  in  Lothringeu  „Holz- 
flofs",  scheint  also  die  Bedtg.  von  lat.  velum  = 
*vehilum  zu  bewahrcn,  vgl.  Pfannenschmidt  a.  a.  0); 
span,  velo,  Schleier,  vela,  Segel;  ptg.  veo,  Schleier, 
vela,  Segel. 

8603)  TCl  +  unus  =  ital.  veruno,  keiner  (daneben 
altital.  rernullu) :  r  u  m.  verun,  vretin,  irgend  einer. 
Vgl.  Dz  409  veruno. 

8604)  Tena,  -am  f.,  Ader;  itaL  vena;  rum. 
find;  prov.  vena;  frz.  veine;  cat.  span,  vena; 
ptg.  vea,  veia. 

8605)  renatio,  -onem  f.  {venari),  das  Jagen, 
das  Wildpret;  prov.  venaiso-s;  frz.  venaison, 
WiUlpret.     Vgl.  Dz  697  venaison. 

8t>u6)  venatiis,  -um  f.  (venari),  das  Jagen,  das 
Wildpret;  span,  venado,  Grofswildpret,  eine  Art 
Hirsch;   ptg.  veado,  Hirsch.     Vgl.  Dz  496   veado. 

8607)  *TendIta  {vendere),  Verkauf;  ital.  rtr. 
vemlita:  frz.  vente;  span,  vent  a ,  Verkauf.  Ver- 
kaufsort,  Wirtshaus;  ptg.  venda  (Bedtg.  wie  im 
Span.  I.     Vgl.  Dz  497  ventaj  Grober,  ALL  VI  139. 

8608)  Tendo,  Tendidi,  Tenditnm,  yendere,  ver- 
kaufen;  ital.  vendere:  rum.  vind  ui  ut  e:  prov. 
frz.  cat.  veiidre:  span.  ptg.  vender. 

8609)  venditor,  -orem  m.  [vendere),  Verkaufer; 
ital.  venditore:  rum.  vinzdtor;  frz.  vendeur; 
span,  vtndedor:  ptg.  vendedor,  Verkaufer,  («en- 
deiro,  Schenkwirt}. 

8610)  Tcneno,  -are  {venenum),  vergiften;  ital. 
(venenare),  velenare.  avvelenare:  rum.  inveninez 
at  at  a:  prov.  enverinar)  frz.  envenimer;  cat. 
enverinar :  span,  envenenar:  ptg.  venenar,  en- 
venenar. 

8611)  venenosus,  a,  um  (venenum),  giitig;  ital. 
vcnenoso,  velenoso ;  rum.  venenos;  frz.  veneneux, 
iinimeux :  span.  ptg.  tenenoso. 

8612)  Teneniim  n.,  Gift;  ital.  veneno:  rum. 
(>«fii«;  prov.  vene-s,  veri-s;  altfrz.  velin,  venim; 

Korting,  lat.-rom.  Worterbuch. 


noufrz.  venin;  cat.  veri;  span.  ptg.  veneno  (alt- 
span,  auch  venin). 

8613)  Teneris  dies,  Freitag;  ital.  venerdi ; 
sard,  chetuibura,  chendura,  cenahara  ==  coena  pura 
(Fastenkost):  prov. {di)venres, vendres; frz. vendredi ; 
span,  viernes;  (ptg.  sexta  feira).  Vgl.  Dz  839 
venerd^i. 

8614)  TenetTciLS,  a,  um,  venctisch;  rum.  venetie 
(venczianisoh),  frcmd,  Ausliinder,  Ankomniling. 

8615)  Tenetus,  a,  um,  scefarbig,  blaulich;  rum. 
vinet,  blaulich,  bleich;  prov.  vend. 

86161  venio,  renl,  rentum,  venire,  kommcn; 
ital.  i-engo  venni  venuto  venire:  sard,  (log.) 
binnere,  vgl.  Flechia,  Misc.  200;  rum.  vin  venii 
venit  veni;  rtr.  Pras.  vinij,  venij,  Perf.  vinyii,  3  P. 
Sg.  nyit :  Part,  vinyus,  vinyida,  nyv,  nyvda ;  Inf. 
rinyi,  nyi,  nyilcr,  nikr  etc.,  vgl.  Gartner  §  190; 
prov.  venh  vine  (venc)  vengut  venir ;  frz.  viens 
vitis  venu  venir;  cat.  vitwh  vingui  vingut  venir; 
span,  vengo  vine  venido  venir;  ptg.  venho  vim 
rindo  vir. 

8617)  reno,  -are  (schriftlat.  venari),  jagen;  rum. 
vinez  ai  at  a:  prov.  venar;  frz.  vener,  ein  Haus- 
tier  hetzen,  um  «lessen  Fleisch  miirbe  zu  machen. 
Sonst  ist  *renare  im  Roman,  durch  *captiare  ver- 
drangt  wordeu. 

8618)  Tenosus,  a,  nm  (vena),  aderig;  ital. 
venoso;  rum.  vinos;  frz.  veineux;  span.  ptg. 
venoso. 

8619)  [*Tentalium  w.  {ventus),  Windloch,  Luft- 
loch;  ital.  ventaglio,  Fiicher,  ventaglia,  Visier; 
prov.  ventallia,  Facher,  Visier;  frz.  ventail,  Luft- 
loch,  vantail,  Thiiriiugel,  eventail,  Facher;  span. 
ventalle,  Facher;  (ptg.  heil'st  „der  Facher"  leque 
u.  abanico).    Vgl.  Dz  389  ventaglio.] 

8620)  [*Tentana,  -am  f  {cenfui),  Windloch, 
Offnung  in  der  Wand,  =  span,  centana,  Fenster, 
vgl.  Dz  497  s.  v.    S.  oben  fenestra.] 

8621)  venter,  -trem  m.,  Leib,  Bauch;  ital. 
ventre;  sard,  bentre;  rum.  vintre;  rtr.  venter; 
prov.  frz.  cat.  ventre;  span,  vientre;  ptg.  ventre. 
Vgl.  Grober.  ALL  VI  139. 

8622)  ventHo,  -are  (ventus),  luften;  ital.  ven- 
tilare  „esporre  al  vento",  ventolare  „esporre  al  vento 
e  ondeggiare  al  vento",  vgl.  Canello,  AG  IH  335; 
frz.  ventiler:  span.  ptg.  veiitilar. 

8623)  ventriefilus,  -um  m.  (Demin.  von  venter), 
kleiner  Bauch;  ital.  ventricolo  ,,lo  stomaco  degli 
animali  in  genere",  ventricchio,  ventriglio  ,,il  ven- 
tricolo carnoso  dei  volatili",  vgl.  Canello,  AG  III  358 ; 
(rum.  vintricel;  frz.  ventricule;  span,  vientrecillo ; 
ptg.  ventricnlo). 

8624)  ventus,  -um  m.,  Wind;  ital.  vento;  sard. 
bentu;  rum.  vint :  prov.  vent-z;  frz.  cat.  vent, 
(frz.  vent  d'amont.  Ostwind,  vent  d'aval,  Westwind, 
au8  letzterer  Verbindung  span.  ptg.  vendaval, 
Siidwestwind,  vgl.  Dz  697  vent  d'amont);  span. 
viento;  ptg.  vento.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  139. 

8625)  ventus  Squilus  (aquilo);  daraus  vielleicht 
ital.  centavolo,  Xordwind,  vgl.  Dz  409  s.  v. 

8626)  ags.  veolc,  altnfrank.  welk=  altfrz.  tcelke, 
Seemuschel,  vgl.  Dz  700  s.  v.:  Mackel  p.  81. 

8627)  ver».,  Friihling;  (ital. jJrimavera);  rum. 
vara  (dazu  das  Vb.  vdrez  ai  at  a,  den  Sommer 
hindurchbringen),  primdvard:  prov.  vers,  prim- 
ver-s;  altfrz.  ver,  primevere,  (neufrz.  printemps); 
cat. primavera:  span. primavera.  Friihling,  verano, 
Sommer;  ptg.  primavera,  Fruhling,  verdo,  Friih- 
ling, Sommer. 


TSft 


Stax)  vonu'Oh 


8tir»l))  vomii'ji 


7r.(i 


SftiS)  •TfrtoOs,  a,  um  (ftlr  ivr<ur),  wnlir;  pro  v. 
ivrni-.«,  fri.  ikii.     Vul.  Di  700  .v.  v. 

8t>'_1t*  i'Teniiii'A,  -«m  (•ivniiii/.s-  v.  in);  diivon 
uach  W.  MoviT,  /.  XI  2.'>3,  upaii.  tuKtur.-};ali/..) 
hi'iii'iii,  Soiunioruoidi'.  (.'.  Mu-liaolis,  Si.  227,  liiolt 
hrniiii  n.  hrtAa,  I)orii;,i>l)iis<'li  ^ptc.  hrtttha.  boi  Diei 
-183  iiiiorkllirt  iiiitor  llinwi'js  iiiif  l)aiik.  hvrCin  —  he 
rrci'iii.  Ix'satc  Tii'fo)  fur  SflH'Mcforiiion,  was  Mcj'or 
mil  IWlit  in  AlinMlc  st-'llt.) 

i^'M  ;*vt>r>knl~iu,  'vAriintiii,  -ani  /'.  (r«rM.i), 
holito  FarlH'  (\xl.  (jriwii.  n/.;,.7iV()r),  wird  von  Dioz 
593  als  lirimilwort  in  frz.  iinraiicr  (pik.  iciii'micAf), 
oine  Pllanzi"  zimi  Rotfiirtii'ii,  tspati.  ;;»viii.-(i,  Krapit) 
aufp'stoUt.  Dioso  IvorciU  vor  Dioz  iiiolirfacli  in 
Vorsrlilaj;  p'liraolito  AliK'itnnjf  ist  nii'litsdcstuwoniK'T 
iinnalirsclicinlicli.  Darf  man  violloiclit  llorknnrt 
voni  ahii.  ircrrn  „Gowiilir  loiston"  vornuiten  (vjjl. 
alul.  m-rrnlo  =^=  frz.  iiarant .  \^\.  Khi<;o  unfer 
„gp\viilin>n",  Maokel  p.  80)?  In  dor  BiMlontung 
wiirdc  oin  *<jiiiirii)ilia  don\  *V(roiil\a  ;;U'ich  stehon, 
wic  dipsos  oin  dauerliaftos  Farbi'mittid  bi'zoirlincu.j 

8631)  vSrbnsi'Qiii  u..  WoUkraut,  =  span,  bar- 
baxci),  Wollkraut,  vgl.  Dz  430  .«.  r. 

8632)  TfrbenS,  -am  /'.  (gowolmlioli  nur  Plur. 
verbriiae.  Blatter  n.  zarto  Zweigo  des  lA)rboor8  nnd 
dgl.);  ital.  rtrlieiia,  herbena,  Eisenkraut,  virmhiii, 
Schofsling;  rum.  hrebemi;  frz.  rervriiie,  Eisen- 
kraut; span.  ptg.  verbemi.    Vgl.  Dz  409  rermaid. 

verbgr,  vSrberS  s.  Terbfim. 

8633)  Terbero,  -arc  (cfibcr),  poit«clien,  =  ital. 
cerbcrure  etc. 

8634)  TerbSm  ».,  Wort;  ital.  verbo  (gel.  W.); 
rum.  corba  =  verba  (volkstiiml.  W.,  auch  in  der 
erwciterten  Bcdtg.  nSpraclio",  dazu  das  Vb.  rorbcsc 
II  it  i.  sprechen);  rtr.  vierjf,  PI.  ceri-;  frz.  verbe 
(gel.  Wort),  ixrve  =  rerba.  Gerede,  schwungvoUo 
Kede,  Schwung,  Bcgeisterung,  vgl.  Fiirster,  Z  IV  381, 
G.  Paris,  E  X  302  u.  XII  133  (Settegast,  RF  I  251, 
hatte  verbera  als  Grundwort  aufgestellt,  vgl.  auch 
Ronsch,  RF  1  447;  Diez  697  .s.  v.  dachte  an  das 
inschriftlicbe  lat.  vena,  Widderkopf);  cat.  verb; 
altspan.  vierbo;  neuspan.  ptg.  verbo.  Aus  dem 
volkstiimliclieu  Gebrauche  ist,  abgcsehen  vom  Ruman., 
verbiim  iiborall  durch  parabola  oder  muUuiii  ver- 
drangt  worden. 

8635)  Tcre,  wahrlich,  =  altfrz.  voir,  voire,  vgl. 
Dz  700  s.  V. 

8636)  verecundia,  -am  /.,  Scheu,  Scham;  ital. 
verccondia.  verj/ogiia,  vgl.  Canello,  AG  UI  342; 
Diez  376  zieht  hierher  auch  gognu,  Prangcr,  Schaud- 
pfahl,   Halscisen,  u.  Marchesiui,   Studj  di  fil.  roni. 

II  5,  stimmt  ihra  hierin  bei,  wiihrend  Canello,  AG 

III  395,  in  der  Qualitat  des  o  ein  begriindetes 
Bedenken  gegen  diese  Herleitung  erblickt,  gleich- 
wohl  wird  sich  eine  bessere  nioht  finden  lassen; 
prov.  vergoyJia;  frz.  vergogne;  span,  vergucnza 
(davon  vielleicht  toskanisch  sguerguenza  „malestro, 
fallo  contro  qualcuno",  vgl.  Canello,  AG  III  342); 
ptg.  vergnnha.  Vgl.  Dz  339  verqogna:  Grober, 
AI.L  VI  140. 

8637)  [*Tereda,  -am  f.  (veredus),  fur  Pferde 
gangbarer  Pfad,  ^  cat.  span.  ptg.  vereda,  Pfad, 
vgl.  Dz  497  s.  v.;  Grober,  ALL  VI  140:  Baist, 
Z  Vn  124  (wo  wegen  des  eat.  veral  die  Ableitung 
von  veredus  angezweifelt  wird).  Calx,  St.  479,  ist 
geneigt,  in  ital.  ndola,  resola  ,,viuzza  nei  campi" 
cine  Deminutivbildung  zu  *vereda  zu  erblicken,  halt 
cs  aber  audi  fur  denkbar,  dafs  redola  fiir  *ledola 
stehe  u.  zu  altnd.  leidh,  frz.  laie  gehore;  es  durfte 
aber  redola  =  *veredula  vorzuziehen  sein.] 


8638)  [♦T*rcdo,  -arc  (ivivi/m.v),  wic  oiii  Pfcrd 
bin-  u.  Iierlaufen :  frz.  (viiraltot)  rredrr.  bin-  und 
herlaufen,  vgl.  Dz  700  .s.  v.,  ilagegen  (Jriiber,  AM. 
VI   140.1 

vifririilUm  k.  v?racilluiii. 

8689)  vi<rit&N,  -at<>m /.  (rcrii.s),  Wahrhoit;  ilal. 
rerila;  iirov.  nrttil-::  frz.  rrrile;  «pan.  verdtnl ; 
ptg.  vvrdadf. 

8640)  |*vi(rmiviulflK,  -inn  m.  (Doniin.  zu  rrrinis), 
Wiirnu'licn ;  ital.  rcriii iVci iiii/o ,■  rum.  rermifor.l 

8611)  verinicrtlas,  -um  m.  (Kciuin.  v.  I'crHiiK), 
WlirnicbiMi  ,  .SrharlaiOiwurui,  Scbarlachfarbo  (vgl. 
Vulg.  Exiid.  XXXV  25);  davon  ital.  mrmiiilio, 
hoclirot;  prov.  irnnelh  ;  frz.  rcniiril ;  rat.  tvrmell : 
span,  bermejo:  ptg.  vermelho.  Vgl.  Dz  339  vrr- 
miglio;  Griiber,  ALL  VI  140. 

8642)  I'vSrmliiariQN,  a,  um  (rcrmis),  zuni  Wunn 
goliorig;  ital.  vvriiiiiiaria  „8emenzaJo  di  vermini 
che  si  fa  nol  liitanu'",  vcnitinara  „aggiunt«(  d'una 
specie  di  luccrtola",  vgl.  Canello,  AG  III  311.| 

8643)  vSrminOssus,  u,  um  (reniiis),  wiirnicrruicli ; 
ital.  vrrmitioso;  rum.  verniiims;  prov.  irrniCHOx  ; 
span.  ptg.  rerminoso. 

8644)  vermis,  -em  u.  *-iucm  in.,  VVurm;  ital, 
vcriiif,  verminc;  sard,  bermc;  rum.  verme;  rtr. 
cierin;  yirov.  rcrme-.i,  V(rm:S ;  frz.  ver;  cat.  verm, 
venue:  aitsjian.  bierreii :  nnuspan.  ptg.  vermc. 
Vgl.  Meyer,  Ntr.  67;  Grober,  ALL  VI  140. 

8640)  verm(ls|  +  *molutiis  (molvre)  =  frz.  vtr- 
moidii.  von  Wiirmern  zorfressen  (oigentl.  zermalileii), 
wurmstichig. 

8646)  kelt.  Stamni  rfiro-  (aus  veirn-),  biegen; 
davon  ist  Th.  p.  82  geneigt  abzuloiton  die  gowohn- 
licli  auf  lat  viria  (s.  d.)  u.  vibrare  (s.  d.)  zuriick- 
gefiihrten  Wort<\ 

8647)  verres,  -em  m.,  Ebcr;  ital.  verre,  -o;  sard. 
berrc;  rum.  vier;  (prov.  frz.  verrat,  altfrz.  auch 
vcr);  cat.  verro;  span,  [verraco,  varraco,  barraco ; 
ptg.  varrdo,  harrao,  barracco),  Vgl.  Dz  697 
verrat;  Grober,  ALL  VI  140. 

8648)  [*TerrIculo,  -are  (v.  vcr  rare),  fegon,  ist 
nach  Diez  410  das  Grundwort  zu  ital.  vigliare 
(aus  *vergliare),  die  Spreu  vom  gedroschenen  Korn 
mit  kloincn  Besen  abkehren,  dazu  vigliuolo,  Spreu.] 

8649)  verro,  versum,  verrere,  sehleifon,  fegen, 
kehron;  span.  ptg.  barrer,  varrer,  kehron.  Vgl. 
Parodi,  R  XVII  54. 

8650)  verruca,  -am  /'.,  Warzo;  ital.  verruca; 
(Caix,  St.  224,  zieht  hierher  auch  brucolo  „boUa, 
pustola",  briccolato  „butteratn,  segnato  dalle  pustole 
del  vaiuolo",  cs  wiirden  dies  also  Deminutivbildungcn 
sein  und  ein  *verrucnla,  -um  voraussetzen);  frz. 
ver  rue;  span.  ptg.  be-,  verruga.  —  Fiir  entstauden 
aus  bis  (s.  d.)  -f  verruca  (oder  aber  aus  hi^  +  rocea) 
halt  Diez  430  frz.  baroque,  schiefrund,  verschroben, 
span,  barrueco,  berrueco,  ptg.  barroco,  ungleiche, 
nicht  recht  runde  Perle,  auch  Adj.  schiefrund,  barock, 
wiihrend  das  ptg.  Fem.  barroca,  Vertiofung  im 
Erdboden,  aus  arab.  bnrqah  (PI.  boraq,  vgl.  Freytag 
I  111")  entstanden  sein  soil.  Cberzeugend  ist  diese 
Erkliiriing  keineswegs,  u.  was  Ronsch,  RF  II  315, 
zu  ihrer  Verteidigung  sagt,  ist  einfach  phantastisch. 
Ebenso  wenig  befricdigt  Littrr's  Herleitung  der 
Wortsippe  aus  dem  Kunstausdruck  baroco  dor 
scholastischen  Logik.  VieUeicht  hiingen  die  Worte 
zusammen  mit  ital.  barocchio  1^=  bis  -|-  rotulus, 
vgl.  Caix,  St  89)  „treccie  ravvolte  dietro  al  capo", 
also  wolil  soviel  wie  „Haarknoten  am  Hinterkopf''. 
Die  lautlichen  Bedenken,  welche  dieser  Vermutung 
entgegenstehen ,    werden    vielleicht    durch    die    Er- 


757 


8651)  vgrrunco 


8668)  vessica 


758 


wiigiing  gemildert,  liafs  p  tff.  barroco. span,  harrueco 
urspriinglich  offenbar  ein  Kiinstausdruck  der  Perlen- 
fischer  und  Perlenhandler  ziir  Bezeiohnung  einer 
liockrigen  (also  annaliernd  doppelkngeligen)  Perle 
und  als  solchcr  regelwidriger  Lautbehandlung  aus- 
gesetzt  war. 

8651)  verrunco,  -are,  sich  kehren,  sich  wenden, 
bes.  in  dor  Religionssprache  bene  verruncare,  einen 
guten  Ausgang  gewinnen,  gut  ausschlagen;  davon 
woUte  Eonsch,  KF  II  315,  berleiten  span.  ptg. 
harruntar,  erratcn,  voraussehen,  wovon  barninta, 
Scharf blick  ini  Voraussehen ,  barrunte ,  Spaher, 
Kundschafter.  Die  Ableitung  ist  hochst  unwahr- 
scheinlich.  Diez  431  .•>■.  v.  bringt,  sich  stiitzend 
aiif  altspan.  barutar,  das  Vb.  in  Verbindung  mit 
prov.  harittar  (=  *buratar),  frz.  bluter ,  Mehl 
siebcn  (altfrz.  buhter),  welehe  Wortsippe  ver- 
niutlich  auf  bure,  grobes  woUenes  Zeug,  zuritckgeht 
u.  in  letzter  Linie  auf  lat  *bureus  (=  hurras)  be- 
ruht,  s.  oben  unter  buidelen  und  *burens.  Die 
Grundbedeutung  von  barruntar  wiirde  folglieli  sein 
„(mit  den  Gedanken)  etnas  gleichsam  durc.lisieben, 
durch  allseitige  Erwiigung  unter  mehreren  Moglich- 
keiten  die  richtige  herausfinden  u.  dgl."  Gewifs 
ist  Diez'  Ableitung  soharfsinnig,  iiberzeugen  kann  i 
sie  aber  gleichwohl  nicht.  Der  Ursprung  von  bar- 
runtar muls  fiir  noch  dunkel  gelten. 

8652)  verso,  -are  i^Frequ.  zu  rertere),  drehen, 
wenden  (im  Roman,  besonders  „ein  Gefafs  um- 
wenden  u.  daduvch  seines  Inhaltes  entleeren,  aus- 
giefsen");  ital.  versare;  mm.  i-drs  ai  at  a :  prov. 
cersar:  frz.  verser;  (Diez  ziebt  hierher  auch  s  p  a  n. 
bosar,  rebosar  =  vorsare:  das  libliche  Verb  fiir 
..giefsen"  ist  im  Span,  echar  =  ejectare,  im  Ptg. 
vasar  v.  vasuni  u.  deitar  =  dejectare).  Vgl.  Dz 
340  versar. 

8653)  1.  Tersfis,  -um  m.,  Vers;  ital.  cer.-iO: 
rum.  prov.  frz.  cat.  rers:  span.  ptg.  cerso. 

8654)  2.  rersiis,  gegen;  ital.  verso;  rtr.  envers; 
prov.  vers,  (ves),  cas:  frz.  vers;  cat.  envers.  Vgl. 
Dz  696  cas;  Grober,  ALL  VI  141. 

8655)  [*vertebellum  ti.  (^vertere),  ein  Gerat  zum 
Fischfang  [rertebolum  in  der  Lei  Sal  i;  ital.  bcr- 
tovello,  bertavello,  Fischreuse;  altfrz.  cerviex: 
neufrz.  rerrcux.  Vgl,  Dz  49  bertavello:  Grober, 
ALL  VI  141.] 

8656 1  [*vertebriua,  -am  /'.  {vertebra  v.  vertere), 
ein  Werkzeug  zum  Drehen;  davon  vermutlich  ital. 
verriua,  Bohter  (rerricello,  Haspel);  sard,  berrinn, 
barrina;  cat.  barrina:  viell.  auch  span,  barrena, 
wenn  es  nicht  mi(  ptg.  barruma  i\i  arih.  barimah 
(Freytag  I  114'')  gehort.  Diez  340  oerrina  leitete 
die  Sippe  von  veruina  (s.  d.)  ab.] 

8657)  vertigo,  -inem  f.  (vertere),  Schwindel; 
(ital.  certiiiine.  Schwindel);  aus  eertiginem  ent- 
stand  nach  Tobler,  Misc.  72,  frz.  avertin  (aus 
Vavertin  =  la  vertin),  Drehkrankheit  der  Schafe. 

8658)  verto,  verti,  versum,  vertere,  drehen; 
ital.  vertere  (nur  in  sehr  eingeschrankter  Bedtg. 
„sich  um  etwas  drehen,  etwas  betreffen");  prov. 
altfrz.  cat.  span.  ptg.  vertir  (meist  nur  in 
Kompositis;  als  Simplex  ist  das  Vb.  in  seiner  all- 
gemeinen  Bedtg.  durch  tornare  verdrangt  worden). 
Vgl.  Grober,  ALL  VI  141. 

vertragus  s.  veltriis. 

8659  oskisch  vera,  umbrisch  vero,  Thor  einer 
Stadt;  wurde  von  Storm,  R  II  326,  als  Grnndwort 
aufgestellt  zu  ital.  verone,  Balkon,  Erker.  Diez 
409  jt.  ('.  vermutete,  dafs  verone  aus  *vironeiii  (von 
w'r)   entstanden   und   dieses  eine  Nachbildung  des 


griech.  dv(f(iwf  sei.  Baist,  Z  VII  124,  bezweifelte 
die  Diez'sche  Ableitung,  wufste  aber  iiichts  Bosseres 
an  ihre  SteUe  zu  setzen.  So  scharfsinnig  Diez' 
u.  Bugge's  Vermutungen  auch  sind,  so  luaeht  doch 
keine  von  beiden  den  Eindruck  der  VVabrscheinlich- 
koit.  Man  wird  auf  lat.  vera,  Spiefs,  zuriickgreifen 
miissen,  welches  im  Plur.  eine  durch  Spiefse  her- 
gestellte  Umziiunung  von  Altaren  bedeuton  kann 
(s.  Georges  .i.  v.),  verone  wiirde  demnach  urspriing- 
lich das  lanzettartige  Gitter  eines  Balkens,  dann 
diesen  selbst  bezeichnet  haben.  Die  Vermutung, 
dafs  cat.  barana,  Gelander,  span,  baranda,  ptg. 
varanda  gleichen  Ursprung  mit  cej-one  haben,  liegt 
nahe ,  ist  aber  unhaltbar.  Diese  Worte  diirften 
vielmehr,  wie  das  englische  veranda,  iadischer  Her- 
kunft  sein. 

8660)  vera  «.,  Spiefs;  davon  vermutlich  ital. 
viera,  ghiera,  Pfeil,  vgl.  Mussafia,  Beitr.  119.  Dioz 
375  fihiera  hatte  dtsch.  gir  als  Grnndwort  auf- 
gestellt. Deminutivbildung  aus  vera  ist  vermutlich 
ital.  ver{r)etta,  Spiefs.     S.  auch  osk.  vera. 

8661)  verflculum  n.  (Derain.  v.  veru),  kleincr 
Spiefs  (im  Roman.  Eiegel);  prov.  verrolh-s;  frz. 
verrouil,  verrou.  Vgl.  Dz  697  verrou;  Grober, 
ALL  VI  141. 

86621  veriiina,  -am  /'.  (veru),  Spiefs;  davon  nach 
Diez  340  ital.  verrina,  Bohrer,  (verricello,  Haspel); 
sard,  berrina,  barrina;  cat.  barrina;  vielleicht 
auch  span,  barrena,  wahrend  ptg.  barruma  „wohl 
besser  auf  das  gleichbed.  arab.  bairam  oder  bari- 
nuih ,  Freytag  I  114"',  zuriickgeleitet"  wird.  Die 
gauze  Ableitung  ist  schon  wegen  des  rr,  das  doch 
kaum  aus  rv  entstanden  sein  kann,  nicht  eben 
wahrscheinlich.  Das  richtige  Grundwort,  wenigstens 
fiir  das  ital.  sard.  u.  cat.  Wort,  diirfte  *vertebrina 
(v.  vertebra  v.  vertere)  sein. 

8663)  vervactum  «.,  Brachfeld;  sard,  (logud.) 
barvattu  (sehriftital.  fehlt  das  Wort  u.  wird  durch 
maggese  v.  maggio^Majua  ersetzt);  prov.  garag-z: 
frz.  gueret;  span,  barbecho;  ptg.  barheito.  Vgl. 
Dz  42  barbecho.  —  Auf  ein  *veratta,  *veracta  = 
vervacta  will  W.  Meyer,  Z  XI  254,  ital.  fratta, 
Hecke,  zuriickfiihren.  Diez  373  ■«.  v.  hatte  das  Wort 
vom  griech.  (pQuxxfiv  abgeleitet.  Einfacher  ist  es 
wohl,  an  fracta,  scil.  saejies,  zu  denken. 

vervex  s.  berbix. 
vesica  8.  vessica. 

8664)  ags.  vesle,  vresle,  Wiesel;  davon  nach 
Diez  700  mit  Suffixvertauschung  altfrz.  I,?)  voisoii 
(lothr.  veho,  vechou ;  wallon.  (n'/ia),  litis.  Stink- 
tier;  span,  reso  (fehlt  in  neueren  Worterbiichern). 

8665)  vespa,  -am  /'.,  Wespe;  ital.  ves}}a;  rum. 
resjid;  rtr.  vesjiia:  prov.  vef:pa:  frz.  gui'pe;  cat. 
vespa;  span.  avisjM;  ptg.  re.'ipa,  bespa.  Vgl.  Dz 
606  guepe:  Grober,  ALL  VI  141. 

S666)  vesper,  -um  m.  u.  vespera,  -am  /'.,  Abend 
(im  Roman,  nur  in  der  kirchlichen  Bedtg.  ,, Vesper", 
wahrend  fiir  „Abend"  sera,  serum  eingetreten  ist) ; 
ital.  vesper o ;  sard,  pesperu;  prov.  vespra;  frz. 
vipre;  cat.  vespra;  span,  visperas;  ptg.  sesperax. 
Vgl.  Grober,  ALL  VI  141. 

8667)  *vespertillfis ,  -um  m.  (fiir  vespertilio), 
Fledennaus ;  i  t  a  1.  eipistretto,vispistrello,  vespistrelln, 
pipistrello.     Vgl.  Dz  390  pipistrello. 

8668)  *vessica,  -am  f.  (fiir  vesica),  Blase;  ital. 
vescica ;  sard,  buscica;  rum.  be.pca;  rtr.  veschia; 
prov.  vesiga:  frz.  vessie;  span,  vejiga;  ptg. 
bexiga.     Vgl.  Griiber,  ALL  VI  141. 

vester  s.  voster. 
I     *Testilia  s.  vitilia. 


759 


S<>(!9)  vC«tliiu<ntiiMi 


8692)  vXeen 


7t;() 


8tit»9i  Tfstlmrntum  ^rf.itirr),  RokloiilmiK :  ital. 
lyxlimmto;  riiiii.  ii  flmitili  pro  v.  rfxIiHifii-: ;  frx. 
rflfmetit ;  out,  rr.slimfiit ;  «|>aii.  rfslimriili);  I>t({. 
rfslimrnta   ^bodi'utct   f«Ht   iiur   „jirii«8torlii'hi>  Klci- 

tWiTO)  T<$8t!o, -Ira,  bokloidi'ii ;  itiil,  r<-stire;  rtr. 
irsfir;  prov.  iridr;  frz.  ivtir:  cut.  spun.  ptR. 
r<ji<ir. 

8671)  Testis,  -em  /..  Klciil;  itnl.  (Trx.  spun, 
ptg.^  iy*<<-  u.  r<-.s<,i.  v);l.  Cnnollo.  Ali  111  402;  eimst 
Uiirch  rc.v/imriifiiwi.  rcvfiViini,  Imhitiix.  roiilni  orsotzt, 
>•(•!.  dio  U'tr.  Artik.l.     \V'I.  lirdbor.  ALL  VI   141. 

86721  vehtltara,  -nm  /.  ^l•f«^r^),  Kleiiiuiit;;  ital. 
rtstUurn  i  frz.  ittun :  span.  ptn.  veHliiluru 
(u.  rrstiilo).  Konscli's  Vonniitun^,  KK  11  314,  dafs 
f  r«.  iju((rc  auf  rf.<(i(i/r<i  zurtick^rolio,  ist  volliB  un- 
haJtbar,  sii-h  hI>i<ii  viLKtriipn. 

8673)  vt-trrHiius,  a,   uiii,  alt;    itiil.  velirano; 

ruin.  IxUriti:   frz.   iittra)!;  span.  pt>;.  reterano; 

../.X-volkstumlicli  ist  da.s  Wort  niir  ini  Kuniiiiiisclion. 

.Id     '       '^  8ti74)  vettonira,  -am  /..  Botonio  (cino  Ptlanzoi; 

■■  ital.  betliiiiicii,  hrettonica  (viclloicht  angclelint  an 

bretto,    uufruclitbar);    altfrz.    reloine;    neiifrz. 

bitotue:  span.  ptg.  bt tonka  (gol.  \V.).  Vgl,  Uz  66 

brello»ica:  Griibcr,  ALL  VI  142. 

8675)  [•vgtttJitia,  -am  /'.  (cetiiliig).  Alter;  ital. 
rfcchiezsa ;  prov.  fUhcza  (dant'bcn  reltat-z  = 
*vetiilitatem);  frz.  nV iW&s.sc ;  span.  ryVs;  ptg. 
rf  III  ice.] 

8676)  retulus  =  *TSciiliis ,  a,  urn,  alt;  ital. 
reccbio  ii.  trylio  (letztcres  nur  Sbst.  „Greis"J,  vgl. 
Canello,  AG  III  354;  rum.  cichiii;  rtr.  vcyl  etc., 
vgl.  Gartner  §  200;  prov.  vielh:  frz.  cieil ;  cat. 
veil;  span,  cifjo;  ptg.  nllin.  VgL  Dz  338  recchio; 
Grobcr,  ALL  VI  138. 

8677)  vetfls,  -erem,  alt;  ital.  vielo  und  veiro 
(nur  in  Eifiennamen ,  z.  B.  Oivieto,  Ca>telv.etro); 
altfrz.  rjf.s;  span.  v{i)edro  (nur  in  Eigennamcn, 
z.  B.  Murviedro,  ii.  in  der  advcrbialen  Verbindung 
de  vedro,  von  Alters  her);  ptg.  vedrn  (nur  in  Eigen- 
namen,  z.  B.  Torres  vedras).  Vgl.  Dz  338  vecchio; 
Caix,  Giorn.  di  fil.  rpin.  II  70. 

8678)  Tia,  -am  /".,  Weg;  itaL  via;  prov.  via; 
frz.  coie:  cat.  span.  ptg.  em.  Vgl  Dz  341  via; 
W.  Meyer,  Ztschr.  f.  vgl.  Spracbf.  XXX  335 ;  Grober, 
ALL  VI  142.    S.  untcn  vieis. 

8679)  Tians,  -antem  m  (Part.  Pras.  v.  viare), 
Wanderer;  ital.  riante.  Wanderer,  biante,  Land- 
streicher.    Vgl.  Dz  357  biante;  Canello,  AG  III  362. 

8680)  Tiarius,  a,  nm  (cm I.  die  Wege  betreffend; 
frz.  voyer,  Wegeaufscher.     Vgl.  Dz  7(X)  s.  v. 

8681)  Tiatieiim  ii.  (via),  Reisegeld  (im  Roman. 
Eeise);  ital.  ciatico.  Sterbesakrament,  viaggio, 
Reise,  vgl.  Canello,  AG  III  348,  dazu  das  Verb 
riaggiare;  (rum.  viadi,  \vird  von  Diez  angefiihrt, 
fehit  bei  Cihac) ;  fiov.  viatge-s;  frz.  voyage,  dazu 
das  Vb.  voyager,  wovon  wieder  das  Noraen  actoris 
coyageur ;  span,  viaje,  dazu  das  Vb.  viajar,  wovon 
viajador;  ptg.  viagem,  Ableitungen  wie  im  Span. 
Vgl.  Dz  341   viaggio. 

86821  Tibro,  -are,  schwingen;  davon  nach  Bugge, 
R  V  187,  prov.  virar,  drehen  (virare  :  vibrare  = 
lira  :  libra,  vgl.  aber  unten) ;  davon  viron,  environ, 
ringsum:  frz.  virer,  davon  auch  das  Adv.  en- 
viron; span.  ptg.  virar;  (ital.  nur  das  Kompos. 
invironare).  Dagegen  aber  spricht  unbedingt  die 
Kurze  des  lat.  i  gegeniiber  dem  roman.  i.  Aus 
demselben  Grunde  ist  auch,  um  von  anderem  ab- 
zusehen,  das  von  Diez  342  virar  vermutete  Grund- 
wort  viriae  (s.  d.)  vollig  unannehmbar.     Auch  die 


von  Thurneysen  p.  82  bofiirworteto  llurloitung  aus 
di'in  kelt.  Stnniino  irir»-,  rrrn-  „bi(>gc<u"  ixt  Iiiullii'b 
u.  bcgritriii'li  bi'ilenklirh.  Dji  nun  iiui'h  dio  ln'grifl- 
lii  Ii  Ki'lir  anHpn'chcnilc,  iibor  lautlicli  iinaiiiii'liniliaro 
Abli'itung  von  «/.i/i'irr  abzuwoiscn  ist.  ho  wird  niiui 
niclit  undiin  kiinuon,  t>iu  vnlkshttoinisches  *virare 
anzutietziiii.  Diiws  'mrare  diirrie  zuniichsl  aus 
'vtDare  onli<tandi<n  aein  u.  auf  diu  idg.  Wurzid  ui, 
lU'vliton,  druhen ,  zurUckgobcn,  iiIho  iiuf  dii>jonigo 
Wur/.td,  von  welrher  u.  a.  sskr.  vitica.  Hand,  gr. 
n ha ,  Wtiide,  ahd.  irida ,  Weido,  iiltbulg.  viti, 
llcrbtiMi,  lat.  viiiirn.  ri(i.<  etc.  abgoloitet  werden. 
Eiue  «lurcli  .<  erweitcrtu  Kurni  <lie8('r  Wurzol  zeigt 
daa  Sbst.  vm  (urspriiiiglich  wold  ,,Sehnu"  bcdoutend, 
dahor  so  biiufig  dio  Vi'rbinilung  vires  nemiim)  iiu 
I'lur.  rlr-es,  *rtrd-rv  wiirdo  also  das  aus  ilor 
crwoitertou  Wurzol  abgoloitotc  Vorbuin  soin.  —  Auf 
eiii  nas:iliortos  *rimbvare,  *vimlilare  fnlirt  Huggo, 
K  111  149,  zunick  altfrz.  vimblvt ,  giiimbelel. 
Boliror  (danobeu  guihelet ,  iioufrz.  gilieht),  abur 
audi  diesor  Abloltung  widorspricht  das  kurze  i'  in 
vibrare:  gibrlet  diirfte  zu  gibe,  gibil  gclioron  (hIoIi 
obeu  unter  capico  am  •Schlusse),  bei  guimbelcl, 
giiibelel  deutet  der  Anlaul  auf  gernianischon  Ur- 
sprung  bin,  man  vergloiche  dazu  diinisch  vimniel, 
Bohror. 

8683}  vibilrniimH.jMehlbcorbaum;  ital.ribiirno; 
frz.  viorne;  ptg.  vibiirnii  (gel.  W,).  Vgl.  Dz  699 
viorne;  Grober,  ALL  VI   142. 

8684)  Ticarius, -um  »1.  {vici.-^},  Stellvertroter  (ini 
Mittcllat.  „Riclit('r");  prov.  (frz.)  vigiiicr,  Scliult- 
heifs,  Landvogt  (altfrz.  wird  auch  voyer,  welches 
ebenfalls  aus  vicarins  cntstanden  sein  kann,  in 
iihnlicher  Bedt^.  gebraucht);  span,  veguer.  Vgl. 
Dz  699  riguier  und  700  voyer.  —  Auf  das  Ntr. 
vicarium,  ilem  dioBedtj^.  ,,Richterspruch"  zukommon 
soil,  fiihrt  Diez  696  zuriiek  prov.  vejaire-s,  veiaire-s, 
Urteil,  Ansicht,  Mcinung,  altfrz.  reiaire,  alt- 
span,  vejaire.  Aber  das  Wort  bedeutet  auch 
„Antlitz,  Gesicht",  u.  diese  Bedeutung  liifst  sich 
mit  vicarium  nicht  voreinigcn,  sondern  woist  auf 
videre  bin,  so  seltsam  auch  oin  lat.  Typus  *vide- 
arium  oder  *vidiarium  anrautet. 

8685)  ricedomluiis,  -um  m. ,  Stellvcrtretcr  des 
Herrn,  =  frz.  vidame,  Stiftsamtmann,  vgl.  Dz  699. 

8686)  [*Ticenda,  -am  /'.  (vicis),  Wochsol,=  ital. 
ricenda,  Abwechselung,  Vergeltung,  vgl.  Dz  410  «.  r.j 

8687)  vicia,  -am/.,  Wicke;  ital.  veccia;  prov. 
vensa;   frz.    vesce;   cat.    vessa ;   (span,  algarroba, 

\iirveja;    ptg.    ervilhaca).      Vergl.    Dz    698    vesce; 

\  Grober,  ALL  VI  142. 

'     8688)  vicinia,  -am  /'.  (vicinus),  Nachbarscliaft ; 

.rum.  vccinic. 

'      8689)  Ticinitas,   -at«m    f.    (vicinus),   Nachbar- 

schaft;  ital.  ricinitd;  rum.  vicindtate;  prov. 
!  vezinetat-z ;  (frz.  eoisinaye);  span,  vccindad;  (ptg. 
'  eonvizinhanza). 

'■  8690)  Ticino,  -are  (vicinus),  Nachbar  aein;  ital. 
!  vicinare;  rum.  vecinez  ai  at  a;  frz.  avoisiner; 
I  span,  avecinar,  aveeindar;  ptg.  vizinhar,  ave- 
'  zinhar. 

I  8691)  ricluas  und  *TlcInus,  a,  um  {viciis), 
I  benachbart,  Nachbar;  ital.  vicino;  rum.  vecin; 
i  prov.  vezin-s,  vezi-s ;  frz.  voiiin;  cat.  vehi;  span. 

vecino;  ptg.   vizinho. 
8692)  (ricis,  -em  f.,  PI.)  vices,  Weehsel  (im 

Roman. Verviclfaltigungsadverb  „mal"');  prov.  velz; 

frz.   fois;    span.    ptg.    vez.   —    Daneben    *vu:dta 

ital.  fiata,  via  (altital.  vicata,fia,  altgonues.  viaa); 
Iprov.   cegada,   vejada;   altfrz.  fiede,  free,  foiie. 


7«! 


8693)  victlmo 


8723)  vlllatlcum 


762 


Vgl.  Dz  340  ria:  Caix,   St.  28  (hier   niihero   uiiii 
iiberzeiigende  Begriintlung  dicBer  Ableitung). 

8693)  Tietinio ,  -are  (victima) ,  opfern ;  r  ii  in. 
vdtdm  ai  at  a.  verwumlen. 

8694)  victorlS,  -am  /'.,  Sieg;  ital.  vittoria; 
frz.  rictoire:  span,  rictona,  vitoria;  ptg.  victoria. 

8695)  vlctiis,  -uni  m.  (vicere),  Lpbcnsiinteriialt, 
Nahrung:  ital.  ritto;  nun.  ript :  altspan.  picto. 

8696)  peruanisch  ricnuna,  ciii  wolltragemlesTier; 
ital.  riffogtia;  frz.  vigogne;  span,  vicuna;  ptg. 
vigt4nha. 

8697)  Ticus,  -urn  m..  Stadtviertel,  =  ital.  rico, 
Gasse. 

8698)  vide  (2  Sg.  Imperat.  v.  videre),  sich!; 
daraus  nach  Diez  458  span,  he  (aus  fe  =  ve)  in 
he-lo,  he-la  ii.  dgl. 

8699)  Tideo,  Tldl,  visum,  videre,  sehen;  ital. 
vedo  n.  veggn  vidi  u.  veddi  ceduto  u.  vijito  vedere; 
rum.  ved  u.  vez  vezui  vesut  vede;  rtr.  Pras.  vei,  vets, 
veigi  etc.,  Part,  viu,  Fem.  vazida  etc.,  Inf.  vdzer, 
vekr,  ve  etc.,  vgl.  Gartner  §  148  und  198;  pro  v. 
vei  vi  vezut  u.  vegttt  (daneben  vis  u.  vist)  vezer; 
frz.  wis  vis  vu  voir;  cat.  rech  vegui  vegut  veiirer; 
span,  vea  vi  (altsp.  vidi)  visto  ver  (altsp.  veer); 
ptg.  rejo  vi  visto  ver  (altptg.  veer).  —  Zu  ital. 
vedere  gehort  vermutlieh  das  Sbst.  redetta,  VVacht, 
Wacbe ,  es  diirfte  diirch  Sufflxvertauschung  aus 
veduta,  Aussicht,  entstanden  sein,  u.  cigentl.  einen 
Auslugpnnkt  bezeiohnen.  Diez  409  meint ,  dafs 
vedelta  aus  eelelta,  welches  wieder  auf  veglia  zuriick- 
gelie,  entstanden  sei,  dann  aber  ware  *vegUetta  zu 
erwarten,  veletta  diirfte  vielmehr  ebenso  span.  Lehn- 
wort  im  Ital.  sein,  wie  vedette  ital.  Lehnwort  im 
Franzos.  ist. 

8700)  vidimus  (1  P.  PI.  Perf.  Ind.  Act.  v.  videre); 
davon  frz.  vidimer  (gel.  Wort),  eine  Abschrift  be- 
glaubigen,  vgl.  Dz  699  .s.  v. 

8701)  [*vidiilitia ,  -am  /'.  (v.  vididus,  Korb, 
Koffer)  ist  nach  Diez  337  das  vorauszusetzende 
Grundwort  zu  ital.  valigia,  Felleisen,  frz.  valise, 
span,  balija.  Ubergangsstufen  wiirden  gewesen 
sein  *velUgia.  *valligia.  Ascoli,  AG  I  512  Aum., 
stellte  unter  Hinweis  auf  rtr.  valiiie  ein  *valitia 
(von  val-ere)  mit  der  Bedtg.  „le  cose  di  qualche 
prezzo  cbe  il  viaggiatore  porta  seco'"  als  Grundwort 
auf.  Aber  das  Suffix  -itia  verbindet  sich  nicht  niit 
eineni  Verbalstanime.  Die  Diez'sche  Deutung  verdient 
also  den  Vorzug.  De\ic  «.  v.  macbte  darauf  auf- 
merksam,  dafs  ein  arab.  oiialiha  „Kornsack"  und 
ein  pers.  walttchi;  „grofser  Sack"  vorhanden  ist, 
das  roman  Wort  also  vielleicbt  morgenlandischeu 
Ursprung  haben  konnte.] 

8702)  vidiius,  a,  um,  verwitwet;  ital.  vedovo; 
rum.  vdduv,  daneben  rddatid  (gleichsam  *vidana), 
Witwe;  prov.  nur  das  Fem.  (vidua),  veitza,  vezoa, 
ceuva;  frz.  reiif;   cat.  span,  viudo;   ptg.  vitivo. 

8703)  viduvium  «.  [liditus),  dixsi.'/.a;  prov. 
vezoig-s,  Spaten;  frz.  vnuge,  Hippe,  vgl.  W.  Meyer, 
Z  X  173.     Tgl.  No  8560. 

8704)  dtsch.  viertel;  davon  vielleicbt  frz.  velte, 
ein  Mafs,  Mafsstock.  vgl.  Bugge,  R  III  159. 

8705)  vietus,  a,  um,  welk;  davon  viell.  ital. 
guitto  ,,sordido,  abbietto,  vUe" ;  von  dem  ital.  Worte 
scheint  abgeleitet  zu  sein  span,  guiton  „vagabondo, 
ozioso,  accattone".  Vgl.  Cats,  St.  355.  vgl.  dagegen 
G.  Paris,  R  VIU  619,  der  guiton  ftir  german.  Ur- 
sprunges  erklart.     S.  No  3560  grait. 

8706)  *?ietius,  a,  um  {vietus),  welk;  ital. 
guizzo,  welk,  schlaff,  viegio,  hiegio  „debole,  infer- 
miccio",  {vizzo,   welk,   ist  wohl  geknrztes  Partizip 


oines  Verbum  *vizzare  =  *v{i)etiare,   vgl.  Grobor, 
ALL  VI  141).     Vgl.  Caix,  St.  656. 

8707)  [*vlgilantlvus,  a,  um  (rigilans),  wachsam, 
=  altfrz.  Vcillantif,  Name  des  Rosses  Rolands, 
vgl.  Fafs,  RF  III  496.J 

8708)  '  vTgllator,  -orem  «i.  (vigilare),  Wiichter; 
ital.  vegliatore,  vegghiatore;  rum.  veghietor;  frz. 
veilleur ;  span.  ptg.  velador. 

8709)  vigilo,  -are  (vigil),  wachcn;  ital.  vigilare 
,,invigilare,  stare  attenti",  vegliare,  vegghiare 
{veggiare)  ,,vigilaro,  star  desti",  vgl.  (iancllo,  AG 
in  356;  dazu  das  Sbst.  veglia  (niolit  aber  gehort 
hierher  veletta,  vedetta,  s.  oben  unter  videre  am 
Schlusse);  (sard,  bizare);  rum.  veghiez  ai  at  a; 
rtr.  vigliar;  prov.  velhar ;  frz.  veiller,  dazu  das 
Sbst.  veille;  (rigie,  Schiffswache,  ist  Lehnwort  aus 
dem  Ptg.);  cat.  retlar:  span,  velar  (aus  dem 
Cat.),  dazu  das  Sbst  vela,  wovon  wieder  veleta, 
Wachter,  Wetterfahne;  ptg.  vigiar  (dazu  das  Sbst. 
vigia),  velar.  Vgl.  Dz  339  veglia;  Grober,  ALL 
VI  142.       ,, 

8710)  *viginti  (fiir  viginli),  zwanzig;  ital.  venti; 
(rum.  doue  zeci):  rtr.  viinch  etc.,  vgl.  Gartner 
§  200;  prov.  vint ;  frz.  vingt:  cat.  vint:  span. 
veinte;  ptg.  vinte.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  142. 

8711)  vigor,  -orem  m.,  Kraft;  ital.  vigore; 
prov.  vigors;  frz.  vigueur;  span.  ptg.  vigor; 
iiberall  nur  gel.  Wort. 

8712)  *vigorosiis,  a,  um  (vigor),  kraftig;  ital. 
rigoroso:  frz.   vig<iureu.v:  span.  ptg.  vigoroso. 

8713)  altnord.  vigr,  Speer,  =  altf  rz.  wigre,  Speer. 
Vgl.  Dz  701  .y.  v.;  Mackel  p.  93. 

8714)  altnord.  vik,  Bucht,  Winkel  (des  Mundes, 
der  Haare  oberhalb  der  Sohlafen);  davon  nach  Diez 
607  prov.  guisquet-z,  Pfdrtchen;  &\tixz.  guiscltet, 
pik.  wisket;  neufrz.  guichet.  Diese  Ableitung  wird 
aber  von  Mackel  p.  95  mit  guten  Griinden  bestritten. 
Das  Grundwort  mufs  starnmhaftes  s  besesseu  haben, 
es  ist  noch  aufzufinden. 

8715)  ags.  vile.  List;  yro\:  guila,  Trng,  Spott, 
Tiicke,  dazu  das  Vb.  guitar,  betriigen,  foppen  (woron 
wieder  das  Vbsbst.  guil-s);  altfrz.  guUe;  neufrz. 
guille:  ptg.  gailha.  Vgl.  Dz  607  guile;  Mackel 
p.  110  u.  183. 

8716)  [*viliacciis,  a,  um  (vdis),  gemein;  ital. 
vigliacco,  feig;  span,  bellaco ,  niedrig,  schlecht, 
spitzbiibisch :  ptg.  velhaco.    Vgl.  Dz  341  vigliacco.] 

8717)  vilis,  -e,  gemein,  wohlfeil,  gering;  ital. 
(■(7c;  prov.   vd-s ;  frz.  ((7;  span.  ptg.  ('(7. 

8718)  Tilitas, -atem /.  ((•(7(;.s),  Gemeinheit;  ital. 
vil{i)td;pTOv.  riltat-z;  frz.  vitete ;  sp.  ptg.  vildad,-e. 

8719)  *vilitiS,  -am  /'.  (vilis).  Gemeinheit;  ital. 
rdezza;  span.  ptg.   rileza. 

8720)  villa,  -am  /'.,  Laudgut,  Meierei  (im  Roman, 
aucb  „Stadt");  ital.  villa,  Landhaus  (Stadt  = 
cittd);  sard,  bidda;  prov.  villa,  Stadt;  frz.  ville. 
Stadt:  cat.  span.  ptg.  villa,  Marktflecken  (Stadt 
=  ciudad ,  cidade).  Vgl.  Dz  341  villa;  Grober, 
ALL  VI  143. 

8721)  1.  *villanus,  a,  um  (villa),  landlich, 
baurisch,  gemein;  ital.  villano;  prov.  vila-s; 
frz.  vilain;  span,  villano;  ptg.  villdo.  Dazu  das 
Sbst.  ital.  span.  ptg.  villania,  prov.  vilania 
(daneben  rdanatge-s),  niedere  Geburt,  biiurisches 
Wesen,  Rohheit,  Beschimpfung. 

8722)  2.  [*TiUanus,  a,  um  (villus),  zottig;  span. 
vilano  u.  wilano,  WoUe  der  Distelblute ,  vgl.  Dz 
469  nnlano.] 

8723)  *vlllaticum  «.  (villa),  Dorf;  itaL  vil- 
laggio,   davon   viUeggiare,   auf  dem  Lande  leben, 


7(;s 


S724)  vIllOsQn 


H76n  vlrla 


7(;-l 


rtU^.^i/idfiira,  I^nilwoliiiiiiiK  :  I  ri.  s  pan.  rilUtifr,  -jr. 
ptj;.  ritliifjfin. 

S12i\  villMas,  M,  um  (i-i7/m.«),  zuttiK:  itul. 
rfllitso,  /otti^;.  hii*ri^  ii'c//i(fi),  Sanit'i;  prov.  irhms; 
fr/..  (rWdiisI,  rr/mirs  Smut;  oi»t.  relliis.  /.otti);; 
span.  ptjr.  rfll»x(>.  V^l.  Di  097  iYJoiir.<,-  Oriibor, 
.Vl.I.  VI  143.    S.  viliatum. 

8725)  Tilltts,  -um  Ml.,  /.(ittc;  ital.  irllo,  Wollc 
(kann  audi  — •  rfWus  scin);  prov.  relo-s  (=  •(■!/- 
/(inrnii,  Foil,  Vliofs;  cat.  •■(•//•k.  Vliofs;  span,  rrllo, 
Mil.liliaar:  pt;;.  rello.  Ki-ll.  Vgl.  (iKibor,  AIX 
VI   U.S. 

S72(>i  *Tillatuni  »i.  (ciWm.s),  VVollzvup,  Sanit; 
ital.  ifUulo;  altfrz.  rrliitaii  ■=-  'nliitfllum :  (niMi- 
fri.  rWour.s,  Saint,  irhmter ,  saintjirlij;  wolieii); 
span,  rfllutlo.  rrliulo;  iitg.  rdiido  (U'lleutot  audi 
..TauscnJsrliiinrluMi").     V(»l.  Dz  G97  reloiim. 

S7J7I  vinicn  >i.,  Weidc,  =  span,  rimbre  unci 
mimlirf,  Woiilo,  v(;l.  Oz  469  miiiihre. 

8728)  viniin^iis,  a,  um  (rimr>i),  aus  Flcclitwcrk 
bostohonil;  davmi,  bezw.  au.s  ciiii'iiea  f.  rimiiiea 
nacli  Dz  G!I5  vielleirht  frz.  cnHiic  (altfrz.  rc/i(i<), 
Gattor,  kli'iue  SchKuise  in  Miiblgrabcii.  Dicso  Ab- 
Icituuf;  ist  jodocb  lautlicb  unbaltbar.  Dor  Urspruut; 
lies  Wortos  ist  nooli  dunkd. 

S729I  nnacSiis,  a,  am  {riiium),  voii  Wein;  ital. 
liiiaccu).  sclileclitcr  Weill;  rum.  rinii(,  Wein;  prov. 
ritinci-.v.frz.  riHd.-'.sc,  Trester,  Trabcr;  span,  vinaza, 
KrStzer;  utg.  rin/K/fd,  Kriitzor,  rjWiafo.  Boden- 
satz  dos  Weines. 

8730)  *vinoiciilfim  {rinciie),  Hand;  ital.  ciJi- 
citflio  „lej;anie,  vincolo" ,  cinznglio,  ijiiinzaqlio 
„vincolo,  logame  messo  al  coUo  dei  cani  da  caccia", 
vgl.  Caix,  St,  123  u.  354;  span,  rencejn,  Band, 
vgl.  Dz  497  s.  i:. 

8731)  Tincio,  Tinxl,  Tinctum,  Tincire,  binden, 
nnibinden:  nur  erhalteu  in  ital.  itiiitwo.  arrinsi, 
(i(i~into,  aivincere,  umsclilingen,  vgl.  Grober,  ALL 
VI  143. 

8732)  Tineo,  Tici,  Tictiim,  vineere,  siegen; 
ital.  vhico  vinsi  vinto  vineere;  rum.  hiving  tinxei 
i-ins  i-inge;  rtr.  vensctier:  prov.  venzer;  frz.  vaincs 
vainquis  vaincii  vaincre  (altfrz.  raitUre,  vgl.  Forster, 
Z  I  562);  cat.  span.  ptg.  veneer. 

8733)  Tinculo,  -are,  binden;  nur  erhalten  in 
ital.  arrinehiare,  umstricken.  Vgl.  Urober,  ALL 
VI  148. 

S734I  Tinculiim  n..  Band,  Fessel;  ital.  riiicliio, 
Weidenzweig,  linco  (gleiclisain  *rincum),  Weiden- 
baud,  Weide;  span.  ptg.  cincMto.  Band,  cinco,  die 
Rinne,  welche  ein  stramm  geschniirtes  Band  in 
den  umscliniirten  Gegenstand  cindriickt.  Vergl. 
Flediia,  AG  II  34;  C.  Michaelis,  Misc.  163;  Grober, 
ALL  VI  143. 

[*Tincnm  s.  rincalam.] 

8735)  Tindemia,  -am  /'.  (vinum  und  demere), 
Weinlese;  prov.  vendanha;  frz.  vendange.  Vgl. 
Dz  697  rendange. 

8736)  riudk-o,  -are  {vim  and  dicere),  riichen; 
itaL  cendicare,  vengiare  (aus  dem  Frz.  entlebnt); 
sard,  vindicare;  rum.  vindec  ai  at  a  (bedeutet 
„beschutzen,  rettcn,  heilen'");  prov.  vengar,  renjar, 
dazu  das  Kompos.  rerenjar;  frz.  cenger,  dazu  das 
Kompos.  revancher  (altfrz.  revengier),  wovon  das 
Vbsbst.  revanche;  cat.  renjar;  span,  vengar; 
ptg,  vingar.  Vgl.  Dz  339  rengiare;  Grober,  ALT, 
VI  143. 

8737)  Tinea,  -am  f.  (vinum),  Weinberg,  Scbntz- 
dacb ;  ital.  vinca ,  eine  Kriegsmaschine ,  vigna, 
Weinberg;  vgl,  Canello,  AG  III  341;  prov.  vinha; 


f  r«.  vignf,  dnzu  daa  Di>in.  vignrtte  (Witinstiickclit'ii), 
rnnkcnartigp  .Xrabcnko,  vgl  Dz  699  s.  c;  span. 
I'lilii;  ptg    rinhii. 

87HS)  villi  'dpilli'ns  (f.  opulrnlus)  soil  nacli  Dir/ 
099  Giuiiilform  zu  frz.  rigiiiiltir,  Woingeliindti,  neiii. 
Das  ist  abiT  obi'iiso  uiiannoliiubar  wie  Sclii'lor's 
Doutuiig  dos  Worti'«  aus  viiiohrr  -^  riiiiim  -\-  ohrr 
von  oprrari.  Darf  iiiaii  in  vigwihle  viclli'irlit  oino 
scbtTzbafto  Bilduiig  ('vinropolis  odcr)  •ii'iioyxi/iV 
(dann,  luit  Aiilflinuiig  an  rigne,  riiinnptr,  rigniihli) 
nacli  .\nalogic  voii  (ircnnhlc  =  (irtitiiinojxilis  cr- 
blick.'ii  ? 

8739)  villUNUN,  a,  um  (vinum),  weinig;  ital. 
vinosii;  rum.  jirov.  vinos;  frz.  vinriLC;  cat.  viniis; 
span.   ptg.   viniisd. 

8740)  vinilm  ».,  VVuiii;  ital,  vino;  rum.  vin; 
prov,  vin-.s,  vis;  frz.  vin;  cat.  vi ;  span,  vinn ; 
ptg.   vitdio. 

8741)  viniim  iicrS,  Esaig;  ital.  rinayro;  |irov. 
vinagrc-s;  frz.  vinaigre;  span,  ptg,  vinagre.  Vgl. 
Dz  506  ami. 

8742)  vio,  -are  (I'i'i),  gobon,  reison;  frz,  voyer, 
auf  don  Wog  bringon,  in  ciinvogcr ,  goloiton,  en- 
voifer,  soliiokeii,     Vgl.  Dz  700  voyer  2. 

8743)  violS,  -am  /'.,  Vcilchon;  ital.  viola:  rum, 
vioard;  prov.  viola,  riula;  frz.  viiile;  cat.  span, 
ptg.   viiila.     Dazu  clas  Domin.   violftta,  violMc. 

8744)  viperii,  -am  /'. ,  Viper;  davon  nacli  Dioz 
342  vira  u.  596  givrc  frz.  {yuivre]  yivre  (jotzt  nur 
in  lieraldiscbcni  Sinne  gcbraucht),  oin  Wurfgoscliofs, 
gleiclisam  cine  losfahronde  Scblango  (in  diesor  Be- 
deutung  ist  auch  prov.  viva  u.  altfrz.  vire  vor- 
banden);  span.  ptg.  vihora.  Viper,  vira,  Pfeil, 
Bolzen,  span,  viv-ote,  Speer.  VioUeicht  aber  fafsl 
man  vira,  vire  bosser  als  Vbsbst.  zu  virar  (sicbe 
oben  Tibro)  auf.  —  Schwerlich  sind  dagegen  auf 
vij)era  zuriic'kzufiihren,  wio  dies  Diez  597  tliut, 
])Tov.  gibre-s,  givre-s,  (schlangenartig  von  Biiumun, 
Diichern  etc.  herabhangonde  Eiszapfen) ,  an  doii 
Zweigcn  hangcnder  Reif,  gefrorener  Tau,  dazu  das 
Vb.  gibrar ;  frz.  givre;  cat,  gehre,  dazu  das  Verb 
gebrar. 

8745)  Tipio,  -onein  m,,  eino  Art  kleiner  Kranicii : 
davon  nach  Cai.v,  St.  199,  ital.  bibbio  „fistiono, 
specie  d'uccello  di  palude". 

8746)  [*virascS,  -am  /'.  (rirere),  grunender  Zweig, 
=  ital.  span,  f'rascn  (span,  daneben  revdasca. 
Gerte,  v.  viridis),  griiner  Zweig,  belaubter  Ast; 
rtr,  .sfrascar,  Aste  abbauen.  Vgl.  Dz  372  frasca; 
W.  Meyer,  Z  XI  254.] 

8747)  Tirga,  -am  /",  Rute;  ital.  verga;  rum. 
vargd,  dazu  das  Vb.  vargliez  ai  at  a,  streifig 
macben;  prov.  verga;  frz.  verge;  cat.  span.  ptg. 
verga.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  144. 

8748)  *TirgeUa,  -am  /'.  (fiir  virgula  von  virga),  ' 
kleine  Rute;   ital.    vergclla :    rum.    verge;   (prov, 
vergil-s  m.;  span.  vergniUa;  ptg.   vergaillui). 

8749)  virg'O,  -grinem /'.,  Jungfrau;  ital,  vergine, 
(unraittelbar  auf  dem  Norn,  scbeint  zu  beruheu 
ital.  vegra,  jungfriiuliches  Land,  vgl,  Marchesini, 
Studj  di  fil,  rom.  II  lOl;  rum.  vergurd;  prov. 
verge,  vergene;  altfrz.  virge,  virgine;  neufrz. 
tierge:  cat.  varge ;  span,  virgen;  ptg.  virgem. 
Vgl.  Grober,  ALL  VI  144. 

8750)  TirglUa,  -am  /'.  (Demiii.  v,  virga),  kleine 
Rute;  ital,  vergoln  ,,verghetta,  e  una  specie  dl  seta 
addoppiata  e  torta'",  cirgola,  Komma,  vgl.  Canello, 
AG  III  323;  frz.  virgule,  Komma;  span.  ptg. 
virgula,  Komma, 

8751)  *TirTa,    -am    f.   (nur    im    Plur.    belegt). 


765 


8752)  virtdg  aeris 


8774)  vitlcula 


766 


Armbaud;  (rtr.  vera  =  *nra):  altfrz.  verge.  Ring, 
Rcif;  ob  das  gleiclibedeiitende  ital.  vkra  ebenfalls 
bicrher  odor  aber  zu  rent  (s.  d.)  geliort,  miifs 
zweifelhaft  orsclieinon.  Vgl.  Dz  342  oirar;  Mussafia, 
Boitr.  119;    Tobler  z.  Li  dis   dou  vrai  aniel  p.  33. 

8752)  Tiride  ai'ris;  vielleiclit  Gnindform  zu  frz. 
verderis  (b.  Cotgrave),  Griinspaii,  woraus  diirch 
voliisetyiiiologische  Umbilduiig  entstanden  zu  soiu 
schoint  neufrz.  t«r< -(/(■-(/)■('.•)  (altfrz.  rerte  yrez  lakt 
freilicli  sich  daniit  nicht  gut  vereinigen).  Vgl. 
Fal's,  RF  III  494  u.  die  dort  citierten  etymologischen 
Werke. 

8753)  Tiride  jiis,  griine  Briihe,  =  frz.  {i:ert  jus) 
iierjus,  Saft  unreifor  Trauben,  vgl.  Dz  697  *•.  c. 

8754)  [*TiridTans  (Part.  Pras.  v.  *ciridiare)  = 
prov.  rerjans.  Zweig.] 

8755)  TTridiarium  n.  (riridis),  Garten;  ital. 
cerziere;  prov.  frz.  vcrgier,-ijer;  cat.  verger;  span, 
ptg.  verqcl  (Liduiwort).  Vgl.  Uz  340  cerzierc; 
Grober,  ALL  VI  143. 

8756)  [*Tiridiatiis,  a,  urn  (Part  P.  P.  v.  riri- 
diare)  =  ital.  (mundartlicb)  rerzo,  vers,  verza, 
{sverza)  =  *verzato,  a,  Kohl,  aus  *viridiatus,  a,  (der 
schriftsprachliche  Ausdruck  ist  cavolo  verzotto); 
rum.  varzd;  rtr.  versi;  (fiz.  chou  de  Milan): 
span,  hcrza,  davon  bercero,  Krauterhandler ;  ptg. 
versa  ^Lehnwort,  ebenso  das  span,  berza ;  dagegen 
geht  das  ptg.  Adj.  vergado,  belaubt,  unmittelbar 
auf  *viridiatiis  zuriick).  Vgl  Grober,  ALL  VI  143. 
Diez  340  verza  stellte  viridia  als  Gruudform  auf.] 

8757)  viridis,  -e,  griin;  ital.  verde;  sard. 
hirde;  rum.  verde;  rtr.  verd;  prov.  frz.  cat. 
vert;  span.  ptg.  verde.    Vgl.  Grober,  ALL  VI  143. 

8758)  [*¥iriducus,  -uiu  in.  {vindis),  griine  Rute  ; 
ital.  verduco,  (rutenartige,  diinne)  Degenklinge; 
span.  ptg.  verdugu.  griines  Reis,  Rute,  Klinge, 
Henker  (well  er  uiit  Ruten  schlagt).  Vgl.  Dz  497 
verdugu.] 

8759)  [*vmdura,  -am  /'.  {viridia),  Griinheit; 
ital.  verdura;  prov.  verdura  (daneben  verdor-s, 
das  auch  „Friililing"  bedeutet);  frz.  verdure;  span, 
ptg.  verdura.] 

8760)  [*virtiiosiis,  a,  um  (gleichs.  *uirtutusHS  von 
virtus),  tugendhaft;  ital.  virtuoso;  rum.  virtos; 
prov.  vertuos,  vertudos  =  *virtutosus;  frz.  ver- 
tueux;  cat.  virtues;  span.  ptg.  virtuoso;  iiberall 
nur  gel.,  meist  iiberdies  aus  dem  Ital.  entlehntes 
Wort,  uuniittelbar  aus  virtii,  vertu  abgeleitet,  nicht 
aus  virtut-.] 

8761)  Tirtiis,  -tutem  /'.,  Tugend;  ital.  virtii; 
sard,  virtude;  rum.  virtute:  rtr.  vartid;  prov. 
vertut-z;  frz.  vertu;  cat.  virtut;  span,  virtud, 
(altspan.  virtos  =  virtus,  also  Norn.  Sg.  mit  der 
collektiven  Bedtg.  ^Streitmacht",  daher  mit  dem 
Plur.  des  Pradikats  verbuuden,  vgl.  Cornu,  R  X  81; 
Diez  497  *.  v.  verwarf  diese  Ableitung  mit  Unrecht); 
ptg.  virtude.     Vgl.  Grober,  ALL  VI  144. 

8762)  TiscTdus,  a,  um  (viscum),  klebrig;  sard. 
bischidu,  weich,  miirbe;  Diez  410  .■-•.  v.  setzt  auch 
ital.  vincido ,  durch  Feuchtigkeit  erweicht,  = 
viscidus  an,  wohl  mit  Unrecht;  vielleieht  verhalt 
sich  vincido  zu  *vincere  (f.  vincire),  binden,  winden, 
(vgl.  avvincere),  me  z.  B.  arido  zu  arere  oder 
scidpido  zu  (in  +)  sapere,  u.  bezeichnet  eigeutlich 
die  Weichheit  eines  gewundenen  nasseu  Tuches,  vgl. 
das  deutsche  ^windelweich". 

8763)  Tiscosus,  a,  um  (viscum),  klebrig,  ziih; 
ital.  vischioso  =  *visculosus;  rum.  vdscos;  prov. 
viscos,  vescos;  frz.  visqueux;  cat.  viscos;  span, 
ptg.  viscoso. 


8764)  Tiscum  «.,  Mistel,  Loimrutc,  Vogelloim; 
ital.  visehio,  veschio  =  *visculum,  Mistel,  Vogel- 
leim  (mundartlich  f!sc?a,  Gerto),  jicseo.  Vogelbeero; 
rum.  ««AC,  Leim;  rtr.  vischia,  Rute;  prov.  De»c-s, • 
n e u  p r 0  v.  vesc,  visch,  viscle ;  cat.  vesch ,  visch ; 
span,  visco,  Kitt;  ptg.  visco,  Vogelbeero.  Vgl. 
Grober,  ALL  VI  144.  Diez  459  u.  607  stollt  hier- 
her  auch  .span,  hisca,  Vogelleim,  und  frz.  gui, 
Mistel,  aber  das  erstere  Wort  ist  vcrmutlicth  =  esca 
(s.  d.),  vgl.  Ascoli,  AG  HI  462,  der  Ursprung  des 
letzteren  ist  aber  noch  zu  suchen. 

8765)  vislto,  -are  (visus),  besichtigen,  bosuchou  ; 
ital.  visitare,  dazu  das  Vbsbst.  visila;  prov. 
visitar,  vesitar;  frz.  visiter,  dazu  das  Vbsbst.  visite; 
span.  ptg.  visitar,  dazu  das  Vbsbst.  visita. 

8766)  Tis  major;  davon  frz.  vimaire,  Sturmwind? 
Vgl.  Dz  699  s.  V.     Wenig  wahrscheinlich. 

8767)  [*vistiis,  a,  um  (Part.  P.  P.  zu  videre) 
schcint  das  Grundwort  zu  sein  zu  ital.  visto, 
munter,  flink,  schnell  (die  Grundbedtg.  wiirde  dann 
etwa  sein  „augenblicklieh");  prov.  vist-z,  schnell; 
altfrz.  viste;  neufrz.  vite  (nur  Adv.),  dazu  das 
Sbst.  Vitesse.  Diez  343  entschied  sich  nach  langerem 
Schwanken  fiir  Annahme  einer  Kiirzung  aus  avcisto. 
Frz.  vite  diirfte  jedenfalls  Lehnwort  sein.  Auch  ini 
Ptg.  hat  visto  iibertragene  Bedeutung  ^geschickt", 
wahrend  im  Span,  eine  solche  nicht  vorhanden  zu 
sein  scheint.  Unklar  bleibt  das  etwaige  Verhaltnis 
von  ital.  visto  zu  dem  ungcfahr  gleicbbedeutenden 
vispo  u.  der  Ursprung  des  letzteren  Wortes.  —  Das 
Fem.  vista  lebt  als  Sbst.  mit  der  Bedtg.  „Ansicht, 
Gesicht"  u.  dgl.  im  Ital  Prov.  Spau.  u.  Ptg.  fort 
(frz.  dafiir  vue  ^*viduta,  also  ebenfalls  Partizipial- 
sbst.  u.  Fem.).] 

8768)  visum  (Part.  P.  P.  v.  videre)  =  altital. 
visa,  Meinung,  Ansicht  (daher  avviso,  Meinung, 
Meinungsmitteilung,  Nachricht,  avvisare,  meinen, 
eine  Meinung  niitteilen,  benachrichtigen) ;  prov. 
altfrz  vis  (neuirz.  avis,  wovon  (ii;('.ser);  yw  hatte 
auch  die  Bedeutung  „ADgesicht,  Antlitz",  dafiir 
neufrz.    visage,    gleichsam    vlsdticum.     Vgl.    Dz 

343  visa. 

8769)  Tita,  -am  /'.,  Leben;  ital.  vita;  rum. 
via(d;  prov.  vita,  vida;  frz.  vie;  cat.  span.  ptg. 
vida. 

8770)  Titalis,  -e  (vita),  zum  Leben  gehorig;  ital. 
vitale:  frz.  vital;  span.  ptg.  vital;  iiberall  nur 
gel.  Wort. 

8771)  Tltellus,  -um  m.,  Kalb;  ital.  vitello; 
rum.  vifel;  rtr.  vedcl,  vadel  etc.,  vgl.  Gartner 
§  106;  prov.  vedel-s,  vedelh-s;  altfrz.  veel,  davon 
velin,  Pergament  aus  Kalbsleder,  v(!ler ,  kalben; 
neufrz.  veau;  cat.  vedell;  (span,  ternero  von 
terno  =  tener,  becerro  v.  bask,  beicecorra);  ptg. 
vitela  (das  Fem.  *vitella  ist  auch  im  Ital.  Rum. 
Prov.  Span.  u.  Cat.  erhalten,  im  Ruman.  iiberdies 
ein  Primitiv  vita,  also  =  *vita,  oder  =  vita,  Leben, 
mit  der  allgemeinen  Bedtg.  ,,Tier,  Geschopf"),  daneben 
terneira.     Vgl.  Dz  696  veau. 

8772)  Titex,  -ticem  /'.,  Keuschlamm,  Abrahams- 
baum ;  davon  ital.  vetrive  (fiir  vetice),  Wasserweide, 
vgl.  Dz  410  s.  v. 

8773)  vitiatiis,  a,  um  (Part.  P.  P.  v.  vitiare), 
verdorben  (im  Roman.  „abgefeimt,  schlau");  ital. 
viziato,  verdorben,  schlau,  durchtrieben ;  prov. 
viziat-z,  veziat-z,  vezat-z;  altfrz.  voisie, (ia.zu  das 
Sbst.  voisdie,  gleichsam  *vitiat,  -ia  [?],  Schlauheit), 
das  Verb  envoisier  bedeutet  ,,belustigen".     Vgl  Dz 

344  vizio. 

8774)  Tlticula,  -am  /'.  (Demin.  v.  vitis),  kleine 


H77ai  vitillii 


.s-'Jl)  vivo 


7  (is 


Kcbo;  duvDii  vctmutlicii  fri.  {riillf,  rfillr)  rrillf, 
(raiiki'nhlinliolii'ji  Uoliriiiiitriiiiiont) ,  Ziiiifi'iilmlin'r, 
ygl  Tobli-r.  /t«rlir.  f.  vt;!.  Spnii-lif.  XXlll  IM 
(T.  halt  iliiK  r  fur  oiiip<i»-li»lH'ii  /tir  lliatiistil^iui);, 
wioin  ijrammairf.  mirr);  l)ii);)0\  K  III  1U0(I<  iiiuiiit, 
dafs  r  cinfnoli  nnch  r  cinp>i)rlu)l>oii  sri,  «ii»  i.  H. 
in  fromie  —  /mwi/h.  v»»!.  li.  rnriR.  K  VI   133). 

87751  Tltnik  »1.  />/.  (iifiVi.v  v.  riVii ),  p;i'llotliti'iio 
(io^'iistiiiuto,  Korlic  II.  il|i;l. :  (l.'ivcm  iiiicli  Wwt  Ii98 
fri.  rrlille,  KlriiiiKkoit  ,  ilii/.ii  liiilln-,  sicli  iiiit 
KI<'iiii);koitoii  iilim'licii.  Dii'so  Abloiliiiif;  i»t  iinliiilt- 
iKir,  pbiMisuu  iMii^'  kniiii  iniiii  iiiit  St-livlcr  iiii  Dirt. 
>.  r.  in  riViV/t  rin  Doniiii.  von  rrtii.i  orblickcn.  Audi 
an  ri(/(i  ist  iiirhl  «ohl  m  clonki'n.  Diis  riclitij^w 
(iriinilwort  iliirft<>»rr's(i/i(i  (iv.Wni),  Kloidnr,  Kloidcr- 
krani ,  soin ,  .VnlohniiiiK  an  viliis  ina^  clabei  statt- 
gefiindon  u.  friijioii  Sohwiiiid  des  ,<  voranlafst  habon. 
Auch  *ritticiilii  (v.  ii(f<i)  wiire  oin  nlltMifalls  nii- 
nchnibaros  Cirundwort ,  v>;I.  Cihac  p.  24  heald. 
indosisrn  vi-rdii-nt  'vesdiin  wo^en  seines  i  den  Vorzuj;. 

8776)  vitTusuK,  a,  luil  (rifiHi/i),  lasterliaft;  ital. 
rui'oso,  lasterbiift,  vn^ono.  (LiisUTiilioit  erwockend), 
roijond;  altfrz.  viseux.  scblaii ;  fr?..  vicifiix, 
lasterbnft ;  spa  n.  ricio.vo. lastorbaft,  iipnit;  wacbseiid, 
(von  I'lbinzpn);  ptg.  vicioso,  lasterhaft,  vordorban, 
n'i-o.v».  iippij;. 

S777)  Tltis,  -em  /..  Rob?,  Ranke;  ital.  rite, 
Robe,  Soliraiibe  (wcil  dieselbe  rebonarti;?  {rowunden 
ist);  mm.  riY(i.  Zweig;  [prov.  vit-z:  altfrz.  ris, 
WcndeltrepjM! ;  nciifrz.  ri.v,  Scbraube;  dazii  das 
Vb.  visser.  („die  Robe"  boifst  pied  od.  ceji  de  viqne)] ; 
span.  ptg.  ride,  Robe.  Vgl.  Dz  699  ris{=  ri7[i].s?). 

8778)  ntium  «.,  Laster;  ital.  rizio.  Laster, 
l.ustornbeit,  reao.  Liisternbeit,  Lust,  Liebreiz,  Lieb- 
kosiing,  dazu  die  Vb.  arvezzare,  invezzare,  gewohiien, 
disrezzarc.  entwobnen;  rum.  inrn{,  glcichsam  *in- 
riliiim  .  sohleobte  Gewohnlieit ,  Gowobnheit,  dazu 
das  Vb.  inraf  ai  at  a,  gewohnen,  iibon,  desvd(  a, 
entwobnen;  prov.  vici-i>,  Laster,  Fchler;  relz,  Ge- 
wohnlieit; frz.  rice,  Laster;  span,  vicio,  Laster, 
Lustemhoit,  bose  Gcwohnheit,  zu  iippiges  Wachstum, 
dazu  die  Verba  vczar,  arezar,  gewohnen,  descezar, 
entwobnen,  malvezar,  zum  Biiseu  gewohnen;  ptg. 
vicio.  Laster,  viro,  Uppigkeit  des  Wachsturas,  vezo, 
bose  Gewohnheit ,  dazu  die  Verba  vczar,  nvczar, 
gewohnen.     Vgl.  Dz  344  vizin. 

vito,  -are  s   >ntan. 

8779)  [*TTtrarius,  a,  um  {vitniiin,  zum  Glas 
gehorig;  ital.  vetrario  (Adj.),  vetrajo  „chi  fa  il 
vetro",  vetraja  „fornace  per  far  il  vetro",  arch. 
cetriera  „vetrata",  rgl.  Canello,  AG  III  311;  frz. 
rxrrier,  ritrier,  Glas(mach)er,  verriere,  Glassoheibe; 
span,  vidriero,  vidriera  (Bcdtg.  wie  im  Frz.); 
p  t  g.  heifst  der  ,,Glaser"  vidraceiro,  die  „Gla8scheibe" 
vidrafa).  —  Weitere  frz.  Ableitungen  sind  verrerie, 
{vitrerie),  Glashutte,  -handlung;  span,  vidrieria; 
ptg.   vidraria.] 

8780)  *Titrieuluin  n.  (Demin.  v.  vitrum),  Glas- 
chen,  Glasstein,  =  frz.  vericle.  falsche  Edelsteine, 
vgl.  Dz  697  .'!.  V. 

8781)  Titricus,  -um  hi.,  Stiefvater;  rum.  vitrig, 
dazu  das  Fem.  vitrign;  (ital.  patrigtw,  matrigna: 
frz.  heau-perc,  helle-m'erc ;  span,  padrantro,  ma- 
drastra:  ptg.  padrasto,  madrasta). 

8782)  [*TitriiiTo,  -ire  {ritnim),  glasieren,  soil 
nach  Diez  339  das  Grundwort  zu  frz.  vernir, 
lackieren,  mid  davon  soUen  dann  wieder  abgcloitet 
sein  frz.  vernis,  Glanzfarbe,  Lack  (wozu  das  Verb 
vernis.'^er,  lackiereni  =  ital.  vcrnice  (wozu  die 
Verba  verniciare  u.  vernire);  prov.  vernit-z  (wozu 


das  Vb.  tvrMiMar);  span.  ben»it,  hariii:  (dazu  dn8 
Vb.  hiiniiiiir);  ptg.  rrnii:  (dazu  daa  Vb.  riirer- 
Hi'rnr).  Aber  sowohl  die  Aniiabiiie  oiiiOH  (.iriiiid- 
worU's  *ritriiiirc  «la  aiioli  die  .Miloiding  dos  .Sbat. 
reniis  (gloiolisain  'rrniiliiim).  rrrnicr  (gloiolisaiii 
*rernicrm)  ersohoiiit  »1h  lidohst  bodenklioh.  Dir 
WortHippo  inufs  als  iiuoli  iliinkol  geltoii.| 

8783)  (♦vifriniiN,  a,  unn n7rm«),  gliiaorn;  prov. 
Vfirin-g,  vgl.    li/  ;i:l'.l  ririiire.\ 

8784)  |*vUrio,  -ttre  {riln(iii),  glasioroii ;  Ital. 
ritriiire:  sard,  nuliidrinr ;  span,  vidrinr,  retlriar, 
vgl.  Dz  33!t  ridri<ir.\ 

8786)  I'vltriolnm  ii.  {ritriim).  Vitriol;  ital. 
ritriiioli);  prov.  rilri<do-s;  frz.  vitri<d ;  span.  ptg. 
ritrinlo.     Vgl.  Dz  343  ritriiinh.] 

8786)  vltrQui  ».,  Glas;  ital.  retro;  prov.  veire-s; 
altfrz  veirr.  voire:  neufrz.  rerre,  (vitre  /'.); 
span,   vrdro;  ptg.   riilro. 

8787)  'vitrfim  -j-  irlficies  =  frz.  vvrglas,  Glatt- 
eis,  vgl.  I)z  697  .s-.  r] 

8788)  Tltl«,  -am  /'.,  Hinde;  si  oil.  villa,  Tuoh- 
streifen;  ruin,  hratd,  Stroifen,  Randleisto;  prov. 
reta.  Hand;  span,  veto.  Band;  ptg.  beta,  Stroifen 
im  Tuohe.  Vgl.  Dz  497  ir(<i.-  Griiber,  ALL  VI  145. 
—  Das  ital.  rclla.  welches  ,,(iipfol",  abor  auch 
„Rute,  Rois"  bodeutot  u.  von  Dioz  410  aus  rilta 
orkliirt  wiril,  ist  wohl  in  boidcii  Bodeutungon  = 
erecta  (Ntr.  PI.  v.  rtccdrs  v.  ecehere),  „da8,  was 
hcrvorragt,  horvorstoht".  —  Zweifelhaft  kann  man 
sein,  ob  zu  ritta  geliort  die  Wortsippe  ital.  I'elta, 
Sehnitto,  feltuccia.  Schnittchen;  sard,  filtn,  dazu 
das  Demin.  fUtichcdda:  sicil.  fiHa ,  dazu  das 
Deniin.  /ittidda;  neapol.  /'clla  (aus  filtiila);  alt- 
span,  /ila,  Band.  Flei-hia,  Misc.  202,  spricht  sich 
dafiir  aus.  Dioz  dagogen  137  /etta  hatte  ea  vcr- 
iieint  and  abd.  fiz((  (aus  */i7fi),  Band  (vgl.  nhd. 
Fetzen)  als  Grundwort  aufgestellt,  was  froilich  auch 
nicht  befriedigon  kann.  Vielleicht  darf  man  in 
[etta,  fitta  ein  Partizipialsbst.  erblicken  (*fUtu.f 
statt  *fissus,  schriftlat.  /issus,  v.  findere  [s.  d.], 
nach  Analogie  von  *fittus,  *fictus  f.  fixiis,  *rictus 
f.  rectus].  —  Nach  Dz  457  soil  span,  ptg  giiita, 
starker  Bindfaden,  dem  ahd.  wita,  Haarband,  ent- 
sprcchen,  dieses  aber  aus  vitta  entstandon  sein. 

8789)  [*vitula,  -am  f.  (v.  vilulari,  jubeln)  soil 
nach  Diez  341  das  Grundwort  sein  zu  ital.  viola 
(wovon  vinlino,  violone).  Violine ;  r  u  m.  vioard ;  p  r  o  v. 
viiila,  viola;  altfrz.  viele.  vielle;  neufrz.  viole,  -on; 
span.  ptg.  viola.  Das  Wort  kann  aber  schwcrlich 
von  der  german.  Sippe  ahd.  fidula,  mhd.  videh, 
nhd.  fiedel,  altn.  /I'/'/a,  ags.  ftSele,  engl.  fiddle  ge- 
tronnt  werden,  u.  da  diese  wegen  der  inlautenden 
dcntalen  Spirans  lateinischen  oder  roraanischeu  Ur- 
sprungcs  nicht  sein  kann  (vgl.  Kluge  unter  „Fiedel"), 
so  diirfte  eher  die  roman.  Sippe  saint  dora  mittellat. 
vitula  german.  Herkunft  sein.  t'berdies  wiirde  ein 
von  vitulari  abgeleitetes  Verbalsbst.  wohl  ,,Jubel", 
nicht  aber  ein  (lustigesi  Musikinstrument  bedeuten 
konnen.] 

8790)  TiTacius  (Ntr.  Komp.  v.  vivax),  lebhafter; 
davon  ital.  {n)vaccio,  eilig,  avacciare,  eilen  (alt- 
mail,  viazo,  altvenet.  viaza);  prov.  vivatz,  viatz, 
schnell;  altfrz.  vias;  cat.  viatz.  Vgl.  Diez  698 
vias  und  353  avacciare  (wo  dies  Verb  irrig  von 
*abactiare  abgeleitet  wird);  Caix,  St.  3;  Grober, 
ALL  VI  145. 

8791)  Tive  (vivus),  lebhaft,  sehr;  daraus  nach 
Diez  410  die  ital.  Steigerungspartikel  vie,  via; 
letztere  Form  diirfte  indessen,  wenn  sie  nicht,  was 
sehr  wohl  denkbar,  aus  dem  Zahladv.  via  (s.  obea 


769 


8792)  vlvenaa 


8818)  vOlvo 


770 


unter  vTcis)  cntstanden  ist,  raindestens  diiroli  das- 
selbc  beeiiitliifst  worden  sein. 

8792)  [*TlTcnda  ii.  ]>l.  {vivere);  ital.  rivamla 
(Lehnwort  aus  dem  Frz.),  Vorrat,  dazu  das  Komp 
proriandii;  prov.  citinda:  frz.  riande,  Lcbens- 
mittel,  Nahrunt;.  Fleisph.     Vgl.  Dz  698  i-iandc] 

8793)  «Terra,  -am  /'. .  Frettchen;  piemont. 
vinvera,  Wiesel,  vgl.  B'lechia,  AG  II  56. 

8794)  TiTO,  Tixl,  Tictum,  vivere,  leben;  ital. 
ciro  cissi  vinstito  rirere;  (rum.  vies  ai  at  a  und 
vie{uesc  ii  it  i);  rtr.  Pras.  ri,  Inf.  river.  Part. 
Prat,  vit;  prov.  viii  vi-^quiei  vescut  dure ;  frz.  vis 
oecus  (altfrz.  resqui)  vccu  rivre:  cat.  risch  vigui 
vigiit  vitirer:  span,  ririr  (altspan.  Pf.  vesqui); 
ptg.  viver. 

8795)  [mittellat.  rivolae  (=  *vivulae?),  die 
Speicheldriisen  des  Pferdes;  ital.  vivole;  (frz. 
avives,  altfrz.  vives;  span,  abivas,  adicag).  Vgl. 
Uz  343  vivnle.] 

8796)  TITUS,  a,  nm  (vivo),  lebendig;  ital.  vivo; 
rum.  viu;  prov.  viu-s;  frz.  vif;  cat.  viu ;  span, 
ptg.  riro. 

8797)  raittelndl.  Tlaeke,  von  der  Meerflut  am 
Strande  zuruckgelassene  Lache,  =  frz.  flaque,F{\\tze, 
Lache,  vgl.  Dz  585  .f.  v. 

8798)  tIx,  kaiini,  =  rtr.  vess;  (altspan.  aves 
=  ad  +  rix).  Vergl.  Dz  428  aves;  Grober,  ALL 
VI  1,5. 

8799)  *vocans  (Part.  Pras.  v.  *vocare  =  vacare) 
=  altfrz.  voiam,  leer.     Vgl.  Tobler,  Z  I  22. 

8800)  [*Toceo,  -are  (i-o.x-i.  die  Stimme  ertonen 
lassen:  davon  nach  Parodi,  E  XVII  52,  galliz. 
itbtijar,  ahoujar,  ahroujar  „atolondrar,  aturdir  a 
gritos" ;  ptg.  bosear,  bousear,  sprechen.] 

8801)  *T6eitus,  a,  nm  (fiir  *vacitiis ,  vacuus), 
leer,  ital.  vato,  leer,  dazu  das  Vb.  votare;  sard. 
boitu,  boidu ;  venez.  vodo ;  lomb.  BcieV/;  piemont. 
void;  rtr.  vid ;  prov.  voit,  vuei,  voig,  dazu  das 
Vb.  voidar,  vuiar;  altfrz.  vuit,  dazu  das  Verb 
luidier;  neufrz.  vide,  dazu  das  Vb.  vider  u.  das 
Konipos.  devider,  die  Haspel  entleeren,  abhaspeln; 
cat.  vuid,  dazu  das  Vb.  vuidar.  .  Vgl  Dz  411  rota 
u.  699  vide  (Diez  setzte  voto  =  volto,  „gew61bt, 
hohl"  an  u.  leitete  vide,  vider  v.  viduus,  viduare 
abj;  G.  Paris,  R  II  311  Anm.  z.  102c;  Bugge, 
R  n  327:  Thomson,  R  IV  257  (hier  zuerst  die 
richtige  Deutung):  Tobler,  Z  I  22;  Forster,  RSt. 
m  180;  Flechia,  AG  IV  371  Anm.:  Scheler  im 
Anliang  zu  Dz  818;  Grober,  ALL  VI  146. 

8802)  *TOCO,  -are  (fiir  vacare),  leeren,  =  sard. 
bogare ,  herausnehmen ;  Verbaladjektiv  zu  vocare 
ist  vielleicht  span,  hueco,  ptg.  oiti)co,  leer,  hohl, 
vgl.  Aseoli,  AG  X  434;  Grober.  ALL  VI  147;  Dz 
460  (leitete  hueco,  ouco  v.  occare  ab,  s.  ob.  oeco). 

8803)  Tola,  -am  /'..  hohle  Hand;  daraus  nach 
Diez'  698  scharfsinniger  Verrautung  altfrz.  vole, 
veulc,  leer,  nichtig,  vativole,  ventvole,  nichtige  Sache; 
neufrz.  veule,  (hoM ,  nic-.ht  Stand  lialtend,  nach- 
giebig),  weich,  schwach.  Vgl.  Scheler  im  Anhang 
zu  Dz  818. 

8804)  [*TOlata,  -am  f.  (volare),  Flug;  ital.  vo- 
lata,  Plug,  folata,  ein  Plug  Viigel,  Windstofs,  vgl. 
Canello,  AG  III  362:  Caix,  St.  30,  woUte  folata 
aui  tlatus  (s.  d.)  zuriickfiihren:  frz.  volee;  span. 
volada.  Vgl.  Dz  372  folata  (Diez  erklarte  das  /' 
des  Wortes  aus  Anlehnung  an  folia).] 

8805)  Tolaticus ,  a,  um  (volare),  geflugelt, 
fliichtig;  ital.  volatico  „volubile,  volatile",  volagio 
(vom  frz.  volage)  „volubile",  volatica  (Sbst.)  „em- 
petigine",  vgl.  Canello,  AG  EI  348;  iiber  murldart- 

Korting,  lat.-rom.  Worlerbuch. 


liche    hierher    gehorigc    Worte    vergleiche    Flechia, 
AG  III  164^ 

8806)  Tolatilis,  -e,  geflugelt;  ital.  volatile;  frz. 
volnille,  volatilte,  Gefliigel;  span.  ptg.  voldtil. 

8807)  Tolentia,  -am  /'.  (volo),  Wille,  Neigung; 
ital.  volenza  in  benevolenza,  (altital.  vogliema  = 
*volientia);  rum.  voitifd;  prov.  voleiusa  in  bene- 
volensa;  (frz.  veillance  in  bienveillnnce,  dazu  das 
Adj.  bienveillant,  das  ei  beruht  wohl  auf  Angleichung 
an  vnillant);  span.  ptg.  volcncia  in  beiievnlencia. 

8808)  Tolo,  -are,  fliegen;  ital.  volare,  svolare; 
rum.  sbur  aburai  sburat  sbiird ;  prov.  volar;  frz. 
voler  (^bedeutet  seit  Ende  des  16.  Jahrh.'s  auch 
„stehlen",  eigontl.  wohl  scherzhaft ,, fliegen  machen"), 
dazu  das  Vbsbst.  vol,  Diebstahl.  u.  ihis  Nom.  act. 
vnleur,  Dieb;  cat.  span,  volar:  ptg.  voar.  Vgl. 
Scheler  zu  Dz  791. 

88091  ToIo,  Tolui,  *T61ere,  woUen;  ital.  voglin 
voUi  voluto  colere:  rum.  voiu  u.  vreu  vrui  vrut 
vox  u.  vre;  rtr.  VT&s.vcely,  k«  etc.,  Inf.  vuler,  vule 
etc.,  vgl.  Gartner,  §  180;  prov.  volh  und  vuelh 
vuelc  (3  P.  vole)  u.  volgui  volgut  voler;  frz.  veux 
voulus  vouhi  vouloir;  cat.  vnlch  volgui  volgut  vol- 
drer;  (span.  ptg.  querer  =  quaerere). 

8810)  *Toltus,  a,  nm  (Part.  Porf.  P.  von  vol- 
vere),  gewolbt ,  gewandt;  ital.  volta,  Gewolbe, 
Wendung,  dazu  das  Vb.  vultare-.  rum.  boltd;  prov. 
volta,  vouta;  frz.  voute,  Gewolbe,  volte  (aus  dem 
Ital.),  Wendung,  dazu  das  Vb.  voltiger  (=  ital. 
volteggiare);  span,  vuelta  u.  boveda,  dazu  das  Vb. 
voltear,  (hierher  gehort  wohl  auch  das  zugleich 
portugiesische  vnlto.  bulto  in  der  Bedtg.  ^Klumpen") ; 
ptg.  abobedii.  Gewolbe,  volta,  Gewolbe,  Wendung, 
dazu  das  Vb.  collar,  voltear.  Vgl.  Dz  345  volto 
u.  434  bulto:  Grober,_ALL  VI  147. 

8811)  [*Toltulo,  -are  (vnltus),  walzen,  wenden; 
ital.  voltolare,  svoltolare,  walzen,  rollen  (aret. 
ohian.  butolare),  vgl.  neapol.  votare,  sicil.  vutari, 
sbutari  =  voltare,  vgl.  Caix,  St.  242;  frz.  vautrer, 
sich  walzen.     Vgl.  Dz  696  vautrer.] 

8812)  [*Tolnciilum  n.  (i;o/tej-t-),  =  ital.  vilucchio. 
Winde,  vgl.  Flechia,  AG  II  20;  Grober,  ALL  VI 147; 
Parodi,  R  XVII  57  (zieht  die  Sippe  span.  cat. 
embullar,  borujo,  gorullo,  aborujar,  arrebujar  zu 
voluculo-].] 

88131  Tolumen  n.  (volvere),  Rolle,  Schriftrolle, 
Buch;  ital.  volume,  Buch  u.  dgl.,  vilume  „con- 
fusione,  farragine,  per  influenza  di  vile,  quasi  am- 
masso  di  cose  vili",  vgl.  Canello,  AG  III  335;  frz. 
volume  etc. 

8814)  Toliintarias,  a,  am  (voluntas),  freiwillig; 
ital.  volentieri;  prov.  volontiers;  altfrz.  volen- 
tiers ;  neufrz.  volo>itiers,  -antiers;  cat.  volenters. 
Vgl.  G.  Paris,  R  X  62  Anm  3  (wo  angedeutet  wird, 
dais  das  e  fiir  o  in  volentieri,  volentiers  vielleicht 
auf  Angleichung  an  volciitem  beruhe) ;  Grober,  ALL 
VI  147;  Forster,  Z  XIU  533. 

8815)  *T61utiUo,  -are  s.  *T6Itiilo,  -are.  Von 
volutulare  leitet  Parodi,  R  XVII  55,  ab  altspan. 
bolondron,  Haufe. 

8816)  TolTa,  -am  /'.  {volvere),  HuUe  eines  Pilzes, 
Gebarmutter;  ital.  volva  „borsa  o  caUce  de'  fungM"; 
rum.  velvd,  Gehause  der  Apfelkerne.  Vgl.  Canello, 
AG  III  327. 

8817)  [*TolTieo,  -are  (volvere),  drehen;  cat. 
bolcar,  embolicar,  einwickeln;  span,  volcar,  um- 
kehren;  (ptg.  emborcar,  umkehren).  Vgl.  Dz  498 
volcar;  Grober,  ALL  VI  148.] 

8818)  toIto,  toM,  Tolutum,  TolTere,  rollen, 
drehen;  ital.  volgo  volsi  volto  volgere;  prov.  volf 


771 


fiSllt)  v.MnffrlOs 


(IVrf.  frlilti  rout  rolrre;  «pmi.  ptjf.  ntlvfr.  ilri'liuo, 
kiOiron,   /iir(i.kk.'liri>n.     \g\.  (JKibor.  Al.l.  VI   147. 

ssi'i  tdmt^riON,  a,  tim  (nxHrri,  iiir  I'lliif^sclinr 
j;>'li.irit;;  itnl.  iiumrju.  iiiimra  |ii\«ili>m<H.  (/Hicni), 
l'Hiit;«oliar;  |ir»v.  ri>m%n-s  -^^  'I'ditiiiriMui.  Vurj;!. 
Klwliiii,  A(i   II  «47:  ("ail.  St.  3f>6. 

!^^'Jlll  lull,  voorloop,  Yi)rlniif  (vii'll.  Konoununf; 
ilo8  ili>m  Solilirlitli<ilH-l  vorurlioiU'iiitcii  SclinrfliolH'ls); 
tlavmi  iiaoli  ScIu'Iit iiii  AiiIiuiik  zii  I)ii>/.  H17  (limoiis. 
(farlffHi)  fri    rarln/if.   Srlilii-litluilH'l:    cat.    span. 

fitc.  //ri)7<7«i  (l«'iii>iitft  ill)  Cat.  audi  ciiio  Art 
lolz-onicn  Stoi^,'bU^:>'l»).  I'ii'i  (!!)G  liattc  mil  «r»rr- 
ltw)i  „WioiUTlauf-  als  iirumlwort  an^i'sotzt;  vgl. 
aiifsj'rtlom  Haist.  Z  V  fttiO,  wo  <lii>  nioilorlaiKliarlu' 
Hi'rkuiift  hrzwoifolt  winl.  wnlil  mit  Uiiroclit;  riclitij; 
ila(:i'j:i'ii  ist  ilio  Hfinorkunj;,  ilafs  das  Wort  in  die 
pyronaisclioii  Sprac-licii  aiis  ticni  Franziis  vinKofUlirt 
wordi'ii  si'i.  (.'ail,  St.  184,  zit>lit  liiorlior  auch  ital. 
harlottti  ,,pialla". 

8821)  roragro,  -^rineni  /'..  Ab^rnnd:  daraus  ital. 
/ramt.  Absturz,  Krdfall ;  V|t|.  \V.  Moyor,  Z  XI  264, 
der  sich  wiedor  auf  Flccliia  boruft. 

8822)  vdst^r,  a,  um  (cos),  euer;  ital.  vontro: 
mm.  vttftrii;  rtr.  nV.'W;  f  ro\.  vi>stre-s;  Iri.  vutre, 
rotre;  cat.  vostie;  span.  i;Me.s(r»;  ptg.  vosso. 

8823)  TOtillii  H.  [vuvere),  Goliibde,  Wunsch;  ital. 
10(0  „proinc8sa  religiosa",  boto  ..imagine,  status  e 
]>roprianiente  quolla  niossa  per  voto,  ncl  fior.  o  sen. 
l>ersona  meleiisa,  scimunita.  che  sta  li  quasi  a  niodo 
di  statua",  vgl.  Canello,  AG  III  362:  Caix.  St.  215, 
leit«te  boto  in  iler  Bcdtg.  ..duinm"  ncbst  botacchiola 
..sciocca,  sempliciona"  von  got.  bnullm  (s.  d.)  ab; 
prov.  vot-i,  Goliibde.  dazu  das  Vb.  eutnr;  boli-> 
(8.  ital.  boto),  dunini;  frz.  van.  dazu  das  Vb.  toner; 
span.  ptg.  voto.  Gcliibde.  dazu  das  Vb.  rotar; 
boto,  dumin:  aufsordcni  cat.  span.  ptg.  bodn  = 
cota.  Ebegeliibde,  Hochzoit.  Vgl.  Dz  432  boda  u, 
700  ro-M. 

8824)  Tox,  Tocem  f.,  Stimmo;  ital.  voce,  (davon 
viclleicht  das  Vb.  bociarc,  kliiSen,  vgl.  Dz  358  s.  v.); 
sard,  boge ;  rum.  boce,  dazu  das  Vb.  bocesc  ii  it  i, 
schreien ;    prov.  votz;  frz.  voix;  span.  ptg.  vos. 

8825)  schwcd.  TrUnger,  Rippen  des  Schiffes; 
davon  vermutlieh  frz.  varangue,  das  erste  der  im 
Kiel  bcfestigten  Seitenstiicko  eines  Schiffes;  span. 
varenga .  das  Bnichstiick  eines  Schiffes.  Vgl,  Dz 
695  varangue. 

8826)  kclt.  Stamni  TToicfl-  (wovon  kymr.  grug, 
com.  grig,  Heidekraut);  davon  vielleiclit  prov.  bru, 
Heidekraut;  frz.  bruycre;  oat.  bruguera  (auch 
mail,  brughiera).  Vgl.  Dz  535  bru;  Schuchardt, 
Z  IV  148;  Th.  p.  94  (Thumeysen  aufsert  Bedenken 
gegen  die  Hcrleitung  der  roman.  Worte  vom  Stamme 
vroicd-). 

8827)  Slav.  TTUkolakQ,  Wernolf.  =  frz.  bruco- 
laque,  Vampyr,  vgl.  Gaster.  Z  IV  585;  G.  Paris, 
R  X  304 ;  Baist,  RF  m  643. 

8828)  vulgaris,  -e,  gemein;  ital.  vulgnre;  prov. 
vulgar;  frz.  vulgaire;  span.  ptg.  vulgar. 

8829)  Tfilgiis,  -um  ».,  Volksmasse:  ital.  volgo; 
ram.  vlog :  span.  ptg.  vulgo. 

8830)  Tulpeciila,  -am  /'.  (Demin.  von  vulpes), 
Fiichschen;  prov.  tolj/ilh  ( Adj.|.  feig  (wie  der  Fuchs); 
altfrz.  golpil,  goiqiil,  gmipHle,  Fuchs.  dazu  das 
Vb.  goupiUier,  feige  handeln;  span,  gtdpeja,  vul- 
Pfjo-  Vgl.  Dz  168  ^y/;^ .-  481  raposa;  700  volpilh; 
Grober,  ALL  ^^  147.    S.  auch  vulpes. 

8831)  Tiilpes,  -em/.,  Fuchs;  itnl.  volpe,  Fuchs, 
golpe,  eine  Krankheit  des  Getreides.  welche  dasselbe 
rot  farbt,  vgl.  Canello,   AG  III  36"2;   sicil.  ttrpi; 


S846)  u-aiAanjaii  772 

rum.  vulpe:  TiT.golp:  prov.  volp-K ;  (altfr/,.  ilio 
Demin.  goufiHle.  iinurpiUr.  finiiinl,  wourpillr.  hci- 
pUlr.  da/.u  dan  Vb.  ijoiipdlifr,  sich  wio  oin  Fuclis 
verkriei-hon,  aic^li  feige  be:;ehmeii;  iii'U  frz.  goupillon. 
FuebsHehwaiiz,  Wedel :  all  spa  ii.  vidpejii.  yuliie)a\. 
Vgl.  Dz  16S  ,/(.//.,-.  Grolier,  AM-  VI   147. 

H8;»2)  •vflltor,  -Arein  m.  (fiir  viiliur\,  Geyor; 
ital.  iiriilliirr:  prov.  rnllnr-s:  frz.  rauloiir  (Lehn- 
wort  BUS  dem  I'rov.);  rat.  roltor.  Vgl.  Dz  32 
luoltnrf:  (iriiber.  Misc.  42  u.  AM,  VI   147. 

8833)  vftltiir,  -ilrein  m  .  Geyer;  span,  biiitrr, 
ilavon  abgeleitet  Iniilroti,  Kobhiilinernetz ,  Fiscli- 
reuse;  ptg.  iiliiilir.  Vgl.  D/,  32  tivnltom;  Griiber. 
AM-  VI   147. 

8.S34I  •vaitiU-ia»,  -um  m.  (fiir  rultiir),  Goyor; 
ital.  avoltojo:  i^sard.  utilunu);  neapul.  aurtoro. 
Vgl.  Dz  32  •irnll„rr:  Flerhia,  Aii  II  347;  Grijbor, 
Misc.  42  II.  AM.  VI   147. 

8836'  viTItiinuls  (volturiiUN),  -um  m.,  Siidost- 
Drittel-Siidwiiid ;  span,  ptg  bocJiorno ,  lieil'sor 
Nordwinil.     Vgl.   Dz  432  .v.  v.;  Baist,  Z  VI  IKi, 

8836)  viiltiis  (voltus),  -um  in.,  Gosicbt;  ital. 
volto;  prov.  voll-z;  altfrz.  rout;  span,  rulto, 
bulto:  ptg.  rulto.    Vgl.  Dz  434  bulto.   S.  No  8810. 

w. 

8837)  mittelndl.  nachurme,  well  ariner!;  davon 
frz.  (icdcarme)  vacaniie,  (Wehruf),  (jcschrci,  Liirm. 
Vgl.  Dz  695  .v.  v.:  Mackol  p,   184. 

8838)  gorman.  'wa^an,  wetten ,  verpfandeu ; 
ital.  gaggiare  in  ingaggiare,  dazu  das  Sbst.  yaggio. 
Pfand;  prov.  cngaljar,  giige-»;  frz.  gager  in  en- 
gager, dignger,  dazu  das  Sbst.  gugo;  span.  ptg. 
gage.  Die  Einbiirgerung  des  genuanisclien  Wortos 
scbeiiit  durch  das  iiiutniafsliche  Vorhandcnsein  eines 
lat.  *radium.  *vudiare  (v.  I'd.s,  vadi.i)  befordert 
wordon  zu  sein.   Vgl.  Dz  151  guggio;  Mackel  p.  51. 

6839)  ndl.  wafel,  Waffel:  altfrz.  (/ttM/'re,  gofre. 
Honig^vabe,  Waffel;  neufrz.  gaiifre;  altspan. 
guafla.     Vgl.  Dz  594  gaufre:  Mackel  p.  "44. 

8840)  engl.  waggon  =  frz.  ivag(g)oii,  vayon, 
Wagen.  vgl.  Dz  700  s.  v. 

8841)  german.  wahta,  Wacht;  prov.  guaita; 
altfrz.  giiaite:  hierher  gehort  wohl  auch  cat 
span.  ptg.  gnita,  kleine  Flote  odor  Pfeife  (well 
sie  vom  Wachtcr  getragen  wird,  gleichsara  Wacht 
halt:  im  Ptg.  bezeichnet  gaita  auch  den  Schrei, 
gleichsaiii  den  Wachruf  des  Hahnes).  Vgl.  Dz  179 
guatare  u.  452  gaita;  Mackel  p.  74. 

walitala  s.  kwakkel. 

8842)  german.  wabten,  wachen;  ital.  guatare, 
beobachtcn.  laucrn,  agguatarc,  auflauern,  agguato, 
Nachstellung;  prov.  guaitar,  aguaitar ;  frz.  guelter, 
dazu  das  Vbsbst.  gtiet,  Wache,  (altfrz.  auch  das 
Kompositum  agueter,  dazu  das  Vbsbst.  aguet,  mit 
de  verbunden  daguet,  adverbial  gebraucht  „heira- 
lich",  der  Plur.  aguits  ist  auch  im  Xeufrz.  nocb 
vorhanden).     Vgl.  Dz  179  guatare ;   Mackel  p.  75. 

8843)  altdtsch.  wai,  got.  vai,  weh  ! ;  ital.  gwii; 
davon  guajo ,  das  Winsein ,  guajolarf ,  winseln  : 
altfrz.  tvai,  (dazu  das  Vb.  gaimenter,  wehklagen); 
neufrz.  ouais;  span.  ptg.  guui,  dazu  das  Sbst. 
quaia,  guaya,  Wehklage.  Vgl.  Dz  176  gitai: 
Mackel  p.  118. 

8844)  german.  waid-,  Waid;  ital.  guado;  alt- 
frz. guaide,  icaide;  neufrz.  guide;  (span.  ptg. 
auch  ital.  glasto  =  gla.stum).  Vgl.  Dz  176  guado; 
Mackel  p.  117. 

8845)  german.    *wailiaiijan ,    (ahd.    weideuen). 


773 


8846 1  waikjan 


8872)  watau 


774 


weiden,  (lurch  Weidc  erworbon;  ital.  itiiadayuare, 
erwerben,  gewinneii;  rtr.  gudoignar:  prov.  yn- 
zatihar ;  altfrz.  r/aaipiicr :  npiifrz.  (ftigner:  cat. 
guimyar :  al  tspan.  f/mirfdHnr,  niahen ;  \iig.gay\har, 
erwerben.  Dazu  dasVbsbst.  ital.  guadagno;  prov. 
gazanh-s:  (rz.gain  :  s  fan. ptg.gi(adari(t,guadanlia, 
Sichel.  Vgl.  Dz  175  guadngnare  ■  Mackel  p.  53. 
8.  aucb  oben  gaiiii  u.  unten  weida. 

8846)  german.  'wnikjaii,  weich  werden.  =  frz. 
avachir.     Vgl.  Mackel  p.  115. 

8847)  ahd.  ivalali,  welsch,  =  altfrz.  gauge  in 
nnix  i/aiK/e.  Welscbniifs  (pic.  gatigue  und  gauguer, 
Nufsbaum).     Vgl,  Dz  594  .v.  v.  j 

8848)  nihd.  ivalbe  m  ,  Einbiegiing  des  Daches  an 
der  Giebelseite:    davon   vielleicht   frz.   galbe,   zier- I 
liche  Rundung,   anniutige  Scbwellung   der  Formen 
Vgl.  Dz  592  s.   V. 

8849)  ahd.  iralchau,  walken;  ital.  gualcare, 
durch  Stampfen  beurbeiten,  gualchiera,  Stampf- 
miihle:  aliixz.  gauchier,  gauchoir  [^h%t.).  Vgl.  Dz 
378  gualcare;  Mackel  p.  72. 

8850)  german.  >raI9us,  Wald;  ■pTOv.gaul-z,gan-K, 
Buschholz,  davon  gaudina,  Geholz:  altfrz.  gualt, 
gual,  gaid,  davon  qaiidine.     Vgl.  Dz  594  gaut. 

885il  altfrank.  *Walki  (ahd.  icelk),  welk/schlafF; 
davon  verrautlich  frz.  gauche  und  gaudier  (altfrz. 
auch  uancher),  link,  eigentlicb  kraftlos,  schwacb. 
Vgl.  Dz  593  gauche:  Mackel  p.  52. 

8852)  german.  wallan,  wallen  (von  Fllissig- 
keiten);  davon  viell.  altfrz.  galir,  Jalir,  sprudeln, 
springen  ;  neufrz.  JaiUir  (angebildet  an  saillir). 
Vgl.  Uz  619  jaillir.'    S.  No  4449. 

8853)  [abd.  wallaudaere,  Waller ;  davon  nach 
Scbneller,  Roman.  Mundarten  in  Siidtirol  110,  ba- 
landra.  berumschweifende  Person,  Taugenicbts,  und 
davon  wieder  das  bei  Diez  232  unerkliirte  ital. 
jiahmdrano,  welter  Rock,  Regenmantel ,  Reitroek; 
neuprov.  6a/n«r?ra,-  frz.  s^nn.  balandra».  Diese 
Ableitung  ist  indessen  ganz  unhaltbar.  Vgl.  oben 
balatro  u.  binnenlander.] 

8854)  altengl.  wallop,  Stiick  Fett,  Klumpen; 
davon  vielleicht  altfrz.  waiipe.  ungestaltes, 
schmutziges  Weib:  neufrz.  gaupe  (hatg.  gaupitre). 
Vgl.  Dz  594  gaupe. 

88551  abd.  walzjau,  walzen;  ita.1.  gualcire,  zer- 
knittern,  vgl.  Dz  378  s.  r. 

8856)  >ran;  von  einer  angeblich  german.  Wurzel 
wail  leitet  Cuervo,  E  XII  105,  ab  span.  ptg.  aguan- 
tar,  ausharren,  leiden,  dulden  (als  Grundbedtg.  setzt 
Cuervo  an  „permanecer,  mantenerse,  perseverar") ; 
ptg.  aguetitar.  Die  Ableitung  mufs  als  sehr  zweifel- 
haft  erscbeinen  (vgl.  Kluge  unter  jjWobnen"'!.  Cuervo 
bemerkt  auch  selbst:  ,,Por  lo  que  hace  a  la  forma, 
corresponde  aguaiitar  con  mas  exactitud  al  danes 
vetite,  aueco  vdiita  ^aguardar'".  In  Anbetracht 
dessen,  dafs  aguentar  urspriinglicb  ein  Kunstaus- 
druck  der  Seefahrt  gewesen  zu  sein  scheint  (vgl. 
ptg.  agueiite,  Kraft  des  Scbiffes,  um  dem  Wind  zu 
widersteben),  darf  man  vielleicht  *adventare  (ventus) 
als  Grundwort  ansetzen  u.  das  gu  statt  i;  aus  An- 
lehnung  an  agua  erklaren. 

8857)  got.  TTandjan,  wenden;  prov.  gtiandir: 
frz.  gandir,  ausweichen,  sich  retten.  Vgl.  Dz  593 
gandir. 

8858)  ahd.  wanga  (*Tvankja),  Wange;  ital. 
guancia.  vgl.  Dz  378  .<.  v. 

8859)  ags.  wilniau,  weinen;  damit  scheint  zu- 
sammenzuhiingen  span,  giiatiir,  grunzen.  Vgl.  Dz 
456  *■.  !■. 

ivanion  s.  niukjan. 


8860)  german.  want-,  Handschuh;  ital.  guanto. 
Handschuh;  prov.  ^urtM-^;  iiz.gant;  span.  ptg. 
guante  (im  Ptg.  bedeutet  das  U'ort  nur  „Panzer- 
handschuh",  der  gewohnliche  Handschuh  boifst  lava 
=  lofa.  w.  m.  s.).  Vgl.  Dz  176  giiaiitu:  Mackel 
p.  56. 

8861)  german.  wainba,  Bauch;  davon  prov. 
gamhais.  Warns;  altfrz.  toambaia,  gambais, 
davon  abgeleitet  gambison,  gambeson.  Vergleiche 
Mackel  p.  70. 

8862)  german.  waijan,  wehren;  ital.  guarire. 
guerire,  (einer  Krankbeit  wehren),  heilen,  genesen: 
prov.  altfrz  guarir :  neufrz.  gaerir;  altspan. 
altptg.  guarir:  neuspan.  nouptg.  giiarecer. 
Vgl    Dz  178  guarire:  Mackel  p.  46. 

8863)  german.  *warnjau ,  sich  mit  etwas  ver- 
seben  (vgl.  Mackel  p.  70);  ital.  gitarnire,  guernire. 
mit  etwas  versehen,  davon  abgeleitet  guarnizione, 
Ausstattung,  guariugione,  Besatzung,  gwirnaccia 
u.  guaniacca,  (schiitzender)  Oberrock,  guarnello, 
Unterrock,  vgl.  Canello,  AG  III  343;  prov.  altfrz. 
guarnir ,  ausstatten,  gannacha,  Rock;  neufrz. 
garnir,  davon  abgeleitet  (/arwiso/i,  garnache;  span, 
ptg.  gaaniecer,  garnacha.     \gl.  Dz  178  guarnire. 

8864)  altnfrank.  *waroil,  wahren;  prov.  garar, 
bewahren,  behviten,  esgarar;  frz.  garer,  (dazu  das 
Vbsbst.  gare,  Verwahrort,  Ausladestelle ,  Station, 
Baknhof),  esgurer,  egarer,  etwas  aufser  acht  lassen, 
verlegen,  verlieren;  von  garer  ist  mutmafslich  ab- 
geleitet garenne,  Kaninchengehege,  varenne.  Jagd- 
gehege  (aus  *garina,  vgl.  ha-'ine,  hainef.  Vgl.  Dz 
593  garer  u.  garenne;  Mackel  p.  46.  —  Aus  dem 
Frz.  ist  wohl  entlehnt  ital.  [garare ,  wetteifern, 
eigentl.  acht  haben,  aufnierken,  vgl.  das  frz.  inter- 
jektionale  gare,  davon  das  Vbsbst.)  gara.  Wetteifer, 
Wettstreit,  sgarare,  in  einem  Wettstreite  siegen. 
Vgl.  Dz  374  gara. 

8865)  (ahd.  warta),  german.  *warda,  Beobaeh- 
tung,  acht  habende  Mannschaft,  Wache;  ital. 
guardia,  Wache,  dazu  das  Vb.  guardare,  behiiten, 
{sguardarc.  beschauen,  anblicken),  davon  abgeleitet 
guardiano,  Wachter,  guardingo,  vorsichtig;  prov. 
guarda,  guardnr,  guardians;  frz.  garde,  garder 
(altfrz.  auch  das  Kompos.  eswarder,  esgarder,  davon 
das  Vbsbst.  egard,  ebenso  regarder,  regard),  gar- 
dien;  span.  ptg.  guarda  (fehlt  im  Ptg.)  u.  guardia, 
guardar  laltspan.  auch  esguardar),  gardingo,  guar- 
dian, guardido.  Vgl.  Dz  177  guardare ;  Mackel  p.  59. 

8866)  ahd.  wasal,  Regen;  davon  nach  Dz  608 
frz.  guilee  (gebildet  nach  ondie  u.  dgl.),  Regen- 
schauer. 

8867)  ndl.  wase,  Schlamm,  =  frz.  vase  (norm. 
gase,  wov.  engager,  mit  Schlamm  bedocken),  Schlamm. 
Vgl.  Dz  595  gazon. 

8868)  german.  waskaii,waschen;  altfrz. icasc/iie?-, 
gaaschier,  (im  Wasser  plantschen),  riihren,  rudern, 
(mit  Wasser  bespritzen),  beschmutzen;  neufrz. 
gacher,  davon  gdclie,  Rtihrstock,  gachis,  Pfiitze. 
Vgl.  Dz  591  gacher;  Mackel  p.  72. 

8869J  altnfrank.  *waso  (ahd.  M!a.so)  :=  frz.  jra^oM, 
Rasen,  vgl.  Dz  595  gazon;  Mackel  p.  45. 

8870)  mhd.  wastel  =  prov.  gastal-s,  Kuchen; 
altfrz.  gastel;  neufrz.  gateau.  Vergl.  Dz  593 
gateau. 

8871)  mhd.  wataere,  Water:  davon  nach  Caii, 
St.  351,  ital.  guattera,  (daneben  .s(/»n(fera\  Scheuer- 
frau,  also  eigentl.  die  im  Wasser  Watende.  Naheres 
s.  oben  mitcr  Tastrapa. 

8872)  watan,  waten;  davon  nach  Caix,  Z  1424, 
ital.  *guattare  in  sciagiiattare  =  sciacquare  {= 


8873)  waiMr 


8898)  «iiikjiiii 


<(»• 


Vj^iijMiny)  +  iiHtilliirr  ,(liKuaiian>  lU'll'  iieiiun". 
Dio  obvn  uiitor  vtulo  )^>iiiiniitoii  \\'orto  soliomon, 
!iowi>it  sii>  init  i/iiii-  niil:i\itt>n,  iliirch  ictilnti  booin- 
llul'iit  wnriloii  zii  Kt<iti,  v^;!.  D/.   ITA  i/iixi/n. 

S87S)  aliil.  wazcitr,  Wuiui(<r;  (tiivon  viollcirht  niirh 
Caix,  /  I  'il!4,  it ix\.  ijuimarr,  wutvn,  soliwotiiinon. 
puiKCo.  Kurt,  I'fiitzp,  iiii'ie:n.  nnssor  Nvtii-1:  span. 
estjuiinif,  liuri'liwnton  («ozu  ilas  VliHbst.  es/iiKiso) 
ist  wolil  «lem  I'rov.  iMitlclint  ii.  (;olit  aiif  lat.  'i'lutnre 
luriii-k;  ilap'tri'ii  iluifli'ii  span,  tiuitclia  in  i/ nucha- 
prnr,  das  Wasscr  niit  iloii  Kufson  triibon,  iiml 
amiehant,  «assiTsdclitij; .  /.u  icii::ar,  bozw.  znr 
Wiinel  inif  „fi>iicht"  t;i'hori>n.     S.  oben  TSdo, 

8874)  abil.  neldii  (wnIR-),  Flitter,  liras;  ilavoii 
vifll.  ital.  (/KiiiHK  .  tiruimni't :  altf  ri.  ;/(iiii(iioufrz. 
rtijam).     \\'l.  |i/,  17t>  ijunimc:  Mackol  p.   115. 

8876)  abd.  ncidikii,  Fiittor  siu'bim;  dnvon  nnch 
Dz  6()G  fri.  fiiiiil'i'.  sii'li  vollpfropfen. 

887G)  nltdtsrli.  >vei{e:iiro,  vii'l:  ital.  (jumi,  scbr 
(dem  voriioiiiton  Priidikato  boi)^fiigt):  prov  i/aiyre, 
gaiie:  nltfrz.  irairen.yniri-:  noattz.  ;iucn,  ffueres, 
(nnijiifre.  neiilicb,  =  [iV]  n'u  guere,  scil.  tie  temps); 
cat.  ijairf.     Vgl.  Uz  177  ijuari;  Mackel  p.  118. 

iveinon  .«.  irAnian. 

S*t77)  weld,  wold  (eiiKliscli),  Wau,  gelbos  FSrbo- 
kraiit:  davoii,  bozw.  von  dom  zu  Gruude  liogenden 
altjrcrinan.  Worte,  ital.  giindarella ;  frz.  gaiiile; 
span.  gualUa,  Wau,  gualdii,  gelb,  (altspan,  giiado, 
gelbe  Karbe,  gebort  wolil  cl)onfalls  bicrber);  ptg. 
gitalde .  jalde,  gitaldo  ,  gclb,  gmilde.  Wan.  V'gl. 
Dz  176  griiddii. 

8878)  abd.  wellan,  nihd.  wellen,  dreben ;  davon 
narb  Caix,  St.  568,  ital.  (miindartlicb)  chian. 
s-giiillcie  nSdrucciolare",  bologn.  sguihr:  frz.  (Sain- 
tonge)  guittr. 

8879)  altnfriink.  wenkjaii,  wanken,  weicben;  ital. 
gueiicire,  gueiuiaie,  dafiir  in  dor  neueren  Spracbe 
sguiscinre,  sguscinre  „sfuggire,  scappar  di  niano", 
vgl.  Caix,  St.  105;  rtr.  guinchir,  ausweioben ,  prov. 
alt  frz.  guenchir,  ganchir.  Vgl.  Dz  593  gttnchir; 
Mackel  p.  90. 

8880)  abd.  wKrentO,  der  Gewahrleistendo;  ital. 
guaretito,  dazu  das  Vb.  (;M(irfntu-f ;  ^rov.  guiren-s, 
guaran-s,  dazu  das  Vb.  garentir;  frz.  garant,  dazu 
das  \b.  gnrantir  (altfrz.  aucb  garandir);  span, 
ptg.  garatite,  dazu  das  Vb.  garantir.  Vgl.  Dz  177 
guaretito;  Mackel  p.  80. 

8881)  altnfriink.  werevmlt  =  f  i  z.  {loup-)  garou. 
Vgl.  Mackel  p.  14. 

8882)  altnfrank.  wSrpan ,  (weg)werfen ;  prov., 
altfrz.  guerpir,  (giirpir),  in  Stich  lassen,  aufgeben; 
neufrz.  deguerpir.  Vgl.  Dz  606  gucrjnr;  Mackel' 
p.  83. 

8S83)  german.  wgrra,  Verwirrung,  Streit;  ital. 
guerra,  davon  das  Sbst.  gtierriero,  Krieger;  prov. 
guerra ,  davon  guerrier-s  (^bedeutet  aucb  „Feind,  i 
Widersacber",  ebensoim  Altfrz.l;  frz.  guerre,  davon 
guerrier;  span.  ptg.  guerra  (Demin.  guerrilla), 
davon  guerrero,  guerreiro.  Vgl.  Dz  179  guerra  ;\ 
Mackel  p.  81.  | 

8884)  ags.  west,  Westen;  (ital.  ponente;  prov.  | 
ponenl-z);  altfrz.  west;  neufrz.  ouest;  span,  j 
oeste,  ouest,  oreat,  (daneben  poi!ie»i<c);  ptg.  oeste  \ 
(daneben  poente).    Vgl.  Dz  652  ouest;  Mackel  p.  81.  ; 

8885)  german.  wiSarlon,  Belobnung;  ital.' 
guidardone ,  guiderdime  (angeglicben  an  donum), 
dazu  das  Vb.  guiderdonare :  pro  v.  guazardon-s  (aus 
*guezardon),guiardunn(AAiie\iPnguazardinc-s);  alt- 
frz. guerredon,  guerdon,  dazu  das  Vb.  guerredoner; 
altcat.    giiardo;    span,    [gualardonj,   galardon, 


dazu  da.H  Vb.  g{u)itliiritoiiiir:  pig.  galardiio.  ilazu 
das  Vb.  (iidardour.  Vgl.  1 1/.  180  quidcrdime : 
Mackol  p.'M. 

SHS6I  dtKcb.  wldi'i-rlst;  dnvon  nacb  I'aix,  St.  363, 
ital.  guuUiresctt,  guiilnlesco,  hidatrsci),  ritalescii 
„prouiinonza  vitrKu  I'ultiiua  vertebra  del  cullu  del 
cavallo" 

8M87)  dtscb.  wiederkoinni ;  frz.  vidrrcoiiif,  groiaos 
Trinkglas,  das  bei  einer  ausgoliracliten  GoHundbeit 
ringsuni  gebt.     Vgl.  Dz  701   iiutecDine. 

8888)  abd.  nibd.  wte  (wijo),  Weibe;  ital.  (mund- 
artlicb)  gueia.  grofse  Kalkcnjirt,    vgl.  Dz  378  ,s.  r. 

8889)  vlaeni.  niclbooi'keil,  eiiie  Art  liobrer;  frz. 
vitelirequiti.  Traubenbobrcr;  span.  iHrhiijui;  ptg. 
berbeiiuim.  Vgl.  Scbelcr  ini  Anbnng  zu  Dz  818 ; 
Diez  099  balto  niederdtscb.  wiidion-kftt  als  Gnind- 
wort  aufgestellt. 

88901  mbd.  wiercn  (davon  *wlcrelen),  einfassen, 
flocliteii;  davon  vemiutlich  ital.  [*glnrlare  (vgl 
obcrital.  ghirlti,  Wirbel],  davon)  ghirlaiidti,  Gellccht, 
Kanke,  Kranz:  prov.  r/nr/iiNi/d,-  altfrz.  ;/(i;7«»u/c; 
neufrz.  guirlaiidc;  oat.  yartaiida:  altspan. 
guartanda:  neuspan.  ptg.  guirnnlda.  Vgl.  Dz 
163  (jhirlauda. 

8891)  abd.  wifail  (ncben  treban),  woben;  davon 
nacb  Diez  351  ital.  ngguefftue,  (anwebon),  bcifiigon. 
—  Gleichen  Ursprungos  scbeinen  zu  sein  longob. 
wifla,  gui/f'a ,  das  cinein  Grundstiicko  angehefteto 
Zoicben  dos  Besitzes ,  gui/f'are,  etwas  niit  eineni 
solcben  Zeicben  versebon,  altital.  gueffa  „matas- 
setta  d'oro  o  d'argento  filato  di  una  data  inisura", 
gua/'file  „arcolaio",  bifj'a  „bastone.  pertica  cho  si 
pianta  per  traguardare,  levar  piante,  livellazioni 
etc.",  altluccbes.  '/i//'«  „il  segno  cho  circoscrive  una 
proprieta" ;  frz.  giffer,  ein  Haus  mit'Gips  zeichnon, 
d.  b.  OS  konfiszieren.  Vgl.  Dz  a.  a.  0.;  Caix,  St.  70; 
CancUo,  AG  III  363. 

8892)  abd.  wtliselu,Weichsclkir8che ;  i  tal.  vineiola : 
r\im.  visind;  fr?..  {guisne),  guigne:  span,  guinda, 
ptg.  giiija.     Vgl.  Dz  343  visciola. 

8893)  mbd.  willcktii-,  Willkiir;  ital.  vilucura 
„voglia,  vellcita",  vgl.  Cai.t,  St.  657. 

8894)  dtscb.  willkommen;  altfrz.  witecome, 
dazu  das  Vb.  tcelcumer,  vitcom,  Hecher,  den  man 
dem  Gaste  zubringt  (daraus  ital.  haUicone,  grofser 
Pokal).     Vgl.  Dz  701  wdecoiiie. 

8895)  ags.  Timpel,  altnord.  wimpill,  cine  Art 
Scbleier;  altfrz.  guimjde,  Kopfschnuick,  Scbleier 
der  Nonnen,  Lanzonfahnchcn,  dazu  das  Vb.  guimpUr, 
scbmiicken;  neufrz.  quimpe.  Vgl.  Dz  iiOS  guimple; 
Mackel  p.  100. 

8896)  abd.  windan,  winden;  ital.  ghindarc, 
davon  guindnlo  (mundartl.  bindolo),  Winde,  Haspel; 
frz.  guimler,  davon  guindre,  Winde,  guindal, 
guindeau,  guindas,  Haspclwello,  vittdas,  Kriippel- 
spill;  span.  ptg.  gttindar.  davon guindaste,  Winde. 
Vgl.  Dz  163  ghindare.  —  Caix,  St.  338,  ziebt  bier- 
her  aucb  ital.  agghmgare  (aus  *agghindare?), 
putzen,  wovon  ghinghero,  Putz,  vgl.  frz.  s'aguincher 
von  abd.  icinlinc  (s.  d.). 

8897)  abd.  ivinjfl,  Freundin;  davon  vielleicbt 
frz.  giienon,  Affin  (im  16.  Jabrb.  Meerkatze),  vgl. 
wegen  der  Bedeutung  ital.  monna  •=  mea  dnmini 
(s.  d.).     Vgl.  Dz  606  s.  V. 

8898)  abd.  *winlgan,  winchan,  winken ;  ist  viel- 
leicbt ,  wenn  Ausfall  des .  k  angenommen  werden 
darf,  was  freiliob  kaum  statthaft  ist,  Grundwort 
zu  ital.  ghignare,  sghignare,  heimlicb  lacbeln, 
dazu  das  Vbsbst.  ghigno;  prov.  guinhar,  mit  den 
Augen  winkeln,  blinzeln,  seitwarts  blicken,  dazu  das 


777 


8S99)  wiiitiiiiL; 


8919)  zagiiia 


778 


Vbsbst.  (iitinh-s ;  frz.  guigner  {ithfTZ.  ivignier,  vgl. 
Forster,  Z  III  265,  norm,  guiiicher);  a  y>an.  guiuar, 
(lazu  das  Vbsbst.  gumo ;  (dagegen  seheint  niebt 
bierher  zu  {(eburoii  ptg.  guinar,  das  Sobiff  von 
einer  Seite  zur  andern  werfen,  guina,  guinada, 
plutzliehe  Abweicbung  von  der  recbten  Fahrt).  Vgl. 
Dz  162  ghignare;  Slackel  p.  101.  —  Von  gitigner 
leitct  Sebeler  im  Diet.  s.  v.  ab  guignon,  UngUick 
(besonders  ini  Spiele),  indem  er  als  urspriingliclie 
Bedeutung  ansetzt  ,coiip  d'tpil  jaUmx  dii  destin". 
Wedgwood,  R  VIII  437,  erklart  das  Wort  sinureich 
aus  altengl.  leatnon,  tvuniaiid,  Ungliick,  cigentlich 
dio  Zeit  ,,of  tbe  waning  of  tbe  moon,  whicli  is 
known  to  bave  been  considered  an  ill-omened  period 
for  tbe  commencement  of  any  undertaking-'.  Damit 
diirfte  das  Ricbtige  getroffen  sein.  —  Nicbt  un- 
denkbar  ware,  dafs  sipan.  giihtchar,  stechen,  wozii 
das  Vbsbst.  guincho,  Stacliel,  auf  ivinlijan  zuriick- 
ginge,  freilicb  wiirdo  der  Bedeutungswandel  sohwer 
zu  erklaren  sein  {winkjan  bedeutet  urspriinglich 
anscbeiaend  „etwas  seitwarts  bewegen,  etwas  zum 
Weicben  bringen",  das  Stecben  aber  kanu  in  der 
Wcise  gescliehen,  dafs  der  gestoehene  Gegenstand 
zugleicb  fortriickt).  Dz  457  liefs  yuinchar  unerklart. 

8899)  abd.  ^Tinting:  (in  den  Casseler  Glosseu 
latinisiert  zu  wititltai),  Giirtel.  Band;  altfrz. 
guinche.  Band,  Scbildband,  s'dguincher  (in  neufrz. 
Mundarten),  sicb  mit  Bandem  sebmiicken;  dagegen 
wird  man  altfrz  giiiche,  guige,  Baud,  Scbildband 
(aucb  ital.  gtiiggia)  nicht  obne  weiteres  auf  (iijfd'iic 
zuriickfubrcn  durfen;  moglicberweise  hat  sicb  eine 
Ableitung  von  vitta  mit  dem  deutschen  Worte  ge- 
mischt  u.  dem  letzteren  seiuen  Nasal  entzogen. 
Vgl.  Dz  607  guiche;  Mackel  p.  101. 

8900)  altnfrank.  wipan,  weben;  frz.  guiper,  mit 
Seide  iiberspinnen,  wirken,  davon  guipure,  eine  Art 
Spitzen.     Vgl.  Dz  608  guiper;  Mackel  p.  110. 

8901)  abd.  *wirbiIoii,  wirbeln;  davon  vielleicbt 
altfrz.  werhler,  ■werblniier,  wirbeln  mit  der  StiiHuie, 
trillern.     Vgl.  Dz  701  werhler;  Mackel  p.  99. 

8902)  german.  wlsa,  Weise;  ital.  guim ;  prov. 
guisa,  davon  das  Vb.  desgiiigar,  entstellen;  frz. 
guisCj  davon  das  Vb.  deguiser;  span.  ptg.  guisa, 
dazu  das  Vb.  guisar,  zubereiten,  wiirzen  (einer  Sacbe 
die  ricbtige  Weise  geben).  Vgl.  Dz  180  guisa; 
Mackel  p.  103. 

8903)  abd.  wishard;  altfrz.  (;Miscai-f,  giiichard, 
scbarfsinnig,  scblau;  (prov.  guiscos).  Vgl.  Mackel 
p.  183;  Diez  608  stellte  altuord.  visk-r  als  Grund- 
wort  auf,  was  wohl  richtiger  ist. 

8904)  dtsch.  irismath  =  frz.  bismuth,  vgl.  Dz 
525  s.  V. 

8905)  german.  irttan,  sehcn,  beobachten;  ital. 
guidare,  (fur  jem.  sehen,  sorgen,  ibn)  leiten,  fiibren, 
dazn  das  Vbsbst.  guida,  Kubrer,  (ob  guidone, 
Scburke,  hierber  gehort,  mul's  zweLfelbaft  bleiben, 
denkbar  aber  ist,  dafs  das  ^Vort  eigentlich  einen 
,,scblimmen  Fiihrer"  bezeichneti;  prov.  guidar, 
guizar,  guiar,  dazu  das  Vbsbst.  guida  und  guit-z; 
frz.  [guier),  guider  (aus  dem  Ital.),  dazu  das 
Verbalsbst.  guide  (altfrz.  gui-s),  abgeleitet  guidon. 
Fabne;  span.  ptg.  guiar,  Aa.z\i  guia.  Vgl.  Mackel 
p.  109  (liier  die  ricbtige  Ableitung);  Diez  180 
guidare  stellte  got.  titan,  beobacbten,  bewacbcn, 
als  Grundwort  auf;  Buggc,  R  III  150,  setzte  guider 
=  altnord.  vita,  guidon  =  altuord.  viti-  an,  vgl. 
dagegen  Mackel  a.  a.  0.;  Settegast,  RF  I  248, 
woUte  die  Wortsippe  auf  lat.  vitare  zuriickfiiliren, 
vgl.  dagegen  G.  Paris,  R  XII  133. 

8906)  dtscli.    (mundartlicb)    ivitseii,    witscheu; 


davon  ital.  guizzare,  sguizzare,  (vonez.  sguinzare, 
mail,  sguinza),  bin-  u.  borscbiefsen  wie  die  Fische. 
Vgl.  Dz  379  guizzare. 

8907)  mbd.  woldan,  Kriegssturm ;  davon  vielleicbt 
ital.  gualddna,  Streifzug  von  Roitern  auf  feiud- 
licbes  Gebiet,  Soldatenschar,  vgl.  Dz  378  s.  v. 

8908)  ongl.  woodcock  (ags.  vudcor),  Waldbabn, 
=  altfrz.  vitecoq,  Scbnepfe.     Vgl.  Dz  700  .?.  v. 

8909)  gorman.  wranjo  (abd.  wrenno],  Hengst; 
ital.  guaragno;  prov.  guaragno(n}-^ ;  span,  ga- 
raiion  (altspan.  aucb  guaran);  ptg.  garanhiin. 
Vgl.  Dz  177  guaragno;  Mackel  p.  53. 

wrekldo  s  brecho. 

S910)  mbd.  wuore  (schweizerisch  wuor),  Damm 
zum  Ableiten  des  Wassers;  ital.  gora  (mit  off.  o), 
MiLhlgraben;  rtr.  vuor.     Vgl.  Dz  376  gora. 

8911)  dtsch.  worst;  davon  nach  Caix,  St.  239, 
ital.  (sienes.)  buristo  „salaicciotto  di  sangue  di 
maiale". 

X. 

8912)  xyris,  -idis  f.  {§vplg).  eine  Iris-Art;  davon 
nach  Baist's  gewifs  richtiger  Vermutung;  Z  V  564, 
das  gleichbedeutende  span,  jiride. 

Y. 

8913)  tiirkiscb  yelec  =  span.  giJeeo,  jaleco, 
chaleco,  Weste;  frz.  gilet  indessen  ist  nicbt,  wie 
Schuchardt,  Z  V  100,  anzunehmen  seheint,  aus  dem 
Span,  entlehnt,  sondern  ist  Deminutiv  zu  dem  Eigen- 
namen  Gilles  =  Aegidins,  mit  welchem  eine  stebende 
komische  Figur  des  Jahrmarkttheaters  bezeichnet 
wurde ,  in  deren  Kostiim  die  Weste  eine  iibnlicbe 
Rolle  spielte,  wie  in  dem  des  Fantalon  die  Hosen 
[pantalon).  vgl.  G.  Paris,  R  X  444. 

8914)  Ypei'u,  Stadtename;  davon  frz.  t/jireau, 
Iper,  langstielige  Riister,  vgl.  Dz  701  s.  v. 


8915)  arab.  zabad,  zebad,  Schaum;  davon  ital. 
zihetto,  Zibetkatze  (sie  wurde  so  genannt,  well  sie 
eine  stark  riechende,  schaumartige  Fliissigkeit  ab- 
sondert);  frz.  civette :  (span.  ptg.  gato  de  algalia). 
Vgl.  Dz  346  zihetto;  Scheler  ira  Diet,  unter  civette. 

8916)  zaberna,  -am/'.,  Quersack  (Edict.  Diocl.); 
davon  wabrscbeinlich  ital.  giberna,  Patronentasche, 
woher  frz  giberne;  giheciere,  Seitentascbe,  Jagd- 
tascbe,  ist  wohl  eine  an  gihet  angelehnte  Umbildung 
desselben  Wortes.  Vgl.  Bugge,  R  IV  357 ;  Diez  596 
bielt  gibcciire  fiir  unmittelbar  aus  gihet  abgeleitet, 
womit  sicb  aber  nicbt  vereinen  liifst ,  dafs  das 
Wort  urspriinglich  allgemeine  Bedeutung  besafs; 
Scheler  im  Diet,  uuter  gibeciere  stellte  raittellat. 
giba.  Tasche,  als  Grundwort  auf  und  brachte  dies 
in  Verbiudung  mit  gihhus.  Hocker,  aber  giba  ist 
(loch  wohl  erst  aus  dem  Roman,  zuriickgebildot.' 

8917)  arab.  za'farAn,  Safran;  ital.  zafferano ; 
rum.  sof'rdn ;  span,  aici/'ra»;  ptg.  apa/'rao.  Vgl. 
Dz  345  zafferano. 

8918)  arab.  zagal,  mutig,  tapfer;  davon  nach 
Diez  499,  der  sicb  wieder  auf  Engelmann  beruft, 
span.  ptg.  ztigal.  starker  u.  mutiger  junger  Mann, 
Schiiferbursebe. 

zftgri  s.  sagari. 

89191  bask,  zaguia,  zaqnia  (aus  5af0(/«i'a),  Leder- 
scblaucb;  davon  nach  Dz  499,  der  wieder  Larra- 
mendi  folgt,  span,  zai^iie.  Weinsclilaueb. 


S!»2t>^  riilmr 


SilOh  ztirrinnii 


S9'J01  «liil.  Mhar,  ZShro.  Tmpfon;  «liivon  imcli 
Oipj  411  it«l.  :ticcar<t.  :iirrhfrit.  Kliinkor. 

Sii'Jl)  an>1>.  iiihnni,  uiliourti,  U'lu-litoii ,  woifs 
8chiiniiii<rii;  iliivMii  su-il.  zxhua ,  (.)ranK''iil'li'tt>; 
«pan.  i-<iAnr.nliiiui'inli'«<'il'8c'Kiirl>i',(i.-ri/mr,Mriiiiuoii- 
hliit.'      \V'l.  r.  Mi.-liai-lis.  1{  II  '(t). 

lAhl  s.  t«c-  II.  lAhs. 

SiiJ'Ji  ahil  mIiiA,  Korb;  itnl.  nuKi,  Korb,  tniMO. 
SfhofiTta«iho :  «pan.  :iuna.  ScliiifcrUiscliu.  Vgl. 
Di  4tl  .'iiiiiii  u    nirm. 

8923)  alid  «AlA,  VonliTboii  ^o<ll<r  Int.  Cf/n-  von 
cfliire.  vorliorp'hVl  +  warta  («.  »l.)  —  span.  *o/a- 
garda.  Hintorlialt.     V^rl.  D/.  499  ».  r. 

8!>241  nrab.  zandal,  oin  indi.sclioa  Farbliult;  itnl. 
.«in(/<t/<>.-  fr/.  s.iiiilalc:  span.  ptg.  sdiidah.  Vgl. 
Ut  281  .«i)i('<i/<>  1. 

8920)  iltscli.  *zaiike  (fiir  .-iriAc  viellcii-lit  vor- 
wanilt  niit  .«•«i/icn^;  ilavon  violli'irlit  ital.  :a»cit. 
Stit'l,  lU'iii :  .«aril.  •(Iiicoik-,  Si'liicnboin ;  prov.  sanca, 
^scheint  rinon  spit/,  /.ulaufouilen  Si'liiili  zii  hi-iiouten); 
span,  .-luird,  ruiico.  Slid,  Bi'in  (vicllciclit  goltort 
Inorher  aucli  c/innc/o,  PantofToll;  pt jj.  .<i(iic'i,  iStiol, 
Bcin,  cliaiica,  selir  lanfior  Ful's.    V(,'l.  D?.  315  .-(iiicn 

8926 1  ilUcb.  zilnselii,  inhU.  zeiiselen,  ziiiselcii, 
koson ;  ilioscm  (wohl  nur  miindartliclion)  Vorbiun 
iibnlirho  onomatopoietisclio  Bildungen  scLoinun  /.u 
siiii  ital.  ciniicia,  GeschttStz,  Possen,  ciaitciare, 
8fliakorn;  rtr.  cioncia,  Goplappcr;  span.  ptg. 
c/i<i(i--ii.  Sohorz.     Vgl.  Dz  97  ciancia. 

zapfo  s.  tappo. 

8927)  alul.  zar,  Rifs;  davon  vielloii-iit  ital. 
sciarrare,  (=  .f-cinrnircl,  zerreifscn,  zcrsprengen, 
sciana,  Schlageroi.     Vgl.  Dz  398  sciarra. 

8928)  arab.  zarqft,  hi'Ilblan ;  sicil.  jdrci/,  blafs; 
span.  ptg.  sarco  (daraus  verniutlich  diirch  Ura- 
stellung  (/nrro,  anch  ita\.  gazzu),  blauaugig.  Vgl. 
Dz  4oi  garzo  n.  500  zarco. 

8929)  arab.  zarrftfah,  Giraffe  (Froytag  II  234'); 
ital.  giraffa;  trz.  girafe;  span.  ptg.  girafa. 
Vgl.  Dz  165  giraffa. 

8930)  bask,  zarria,  charria,  Schwein;  davon 
nach  Diez  500  span,  zarria,  Schmutz,  der  sicli 
untea  an  die  Kleidcr  liiingt. 

8931)  ahd.  zaskdn  (*?ni7:(>N),  raffen;  davon  nach 
Diez  490  span.  ptg.  tascar,  zupfen,  hecholn. 

8932)  ahd.  zatft,  Zottc;  davon  naoh  Diez  412 
ital.  zasza,  zazzera,  langes  Haupthaar. 

S933)  bask,  zatoa,  Stiiek;  davon  nach  Diez  500 
iLarramendi)  span,  zato,  ein  Stiiek  Brot. 

8934)  *zel6sus,  a,  um  (^zelus),  eifersiichtig;  ital. 
zeloso,  eifrig,  geloao,  eifersiichtig,  davon  gelosia, 
Eifersucht;  rum.  gelos,  gelosie;  prov.  gelos,  ge- 
losia; frz.  jaloux,  jalousie;  cat.  gelo<.  gelosia; 
span,  zeloso,  cctosia  (bedeutet  auch  ein  durch- 
brocbcnes  Fenstcrgitter,  Jalousie),  hierher  gehort 
auch  rtzelar,  argwohnen,  rezelo.  Argwohn;  ptg. 
zeloso,  cioso,  (ein  Sbst.  zelosia  feldt,  dafiir  der  PI. 
zelos),  recear,  argwohnen,  receo,  Argwohn.  Vgl. 
Dz  346  zeln. 

8935)  zelus,  -um  i«.  (5^Ao?),  Eifer,  Eifersucht; 
ital.  zdo:  frz.  zele;  span.  ptg.  zelo,  (daneben 
ptg.  CIO,  Briinst).     Vgl.  Dz  346  zelo. 

8936)  zepliyms,  -um  m.  [L.i<fvQ0i),  Westwind; 
ital.  zeffiro;  (rz.  zcj>liyr  u.  zijihgre ;  span,  cefiro : 
ptg.  zcphyro. 

zergen  s.  targen. 

8937)  zeta  n.  (Ztjza),  Zeta;  davon  das  Deminutiv 
ital.  zediglia,  kleines  Hakcben  ziir  Bezeichnung 
der  zeta-ahnlichcn  (assibilicrtcn)  Aussprache  des  c; 


frz.  c^dillr:  «pan.  (v,/i7/,i;  ptg.  ,;d,lh,i.    Vgl.  D/ 
316  zedigliii. 

8938)  ilt«fli.  xlbbo,  l.anini:  ital.  zrlm,  jungo 
Ziogi';  «pan.  chiho,  cliiro,  chihit,  chivn ;  ptg.  chilio. 
Vgl.  Di  346  Zfhn 

8939)  aral«.  zibib  ^^  ital.  zibibho,  mw  Art  Ko 
sinen,  vgl.  |i/.   II J  >    c. 

8941»  I  '/Inguuus,  /igouner;  ital.  :ingaiio;  (f  r/. 
Uigaiic,l>otiiiini->i  v.  Hilume ;  «  p  a  a.  gitixno  •=^*aegg]>- 
liinus).  idngaii'i.  FauU'iizer,  Drolino;  ptg.  cigano, 
Zigounor,  zaugiio,  Drolino.     Vgl.  Dz  499  ziingano.\ 

8941)  zlniribSr  ».  (s'>T'/**("»)>  I'l^wor;  ital. 
tentovcro ,  tensero,  gcngiuvo;  rum.  gttimhcr;  prov. 
gingchre-s ;  frz.  gingrmhre;  cat.  gingehre;  span. 
gengibre.  agntgihre:  \}tg.  gcngibre,  getigivre.  Vgl. 
Dz  346  zniZdtcro. 

8942)  zlnzllulo, -arc,  summeii,  zn-itsehern;  ital. 
ziiizilutare  „faro  il  vorsu  della  rondiiio",  zirlare 
„il  lisi-hiare  dctordi",  vgl.  Canello,  AG  III  396; 
span,  f/iir/iic.  cliirriar,  schrcion,  zwitscliorn;  ptg. 
ctiirlar,  chitr.ir.  X^l.lh.sn zirlare;  Biiggo,  R  IV 361. 

8943)  ['zinziila,  -am  /'.  (zinzilutarr,  summon), 
Miickc;  daraus  wohl  i  ta  1.  .rcH^'ini,  jn/ijiiivi  (chiancs. 
cecera),  vgl.  Caix,  St.  263;  Dz  346  zciiziira,  ».> 
auch  altfrz.  cinedU-  aufgefiilirt  wiril.J 

zir  s.  seriii. 
♦zirbus  s.  thorb. 

8944)  alul.  zishlllls,  Zisehnaus,  =  altfrz.  cim- 
mu.s,  vgl.  Dz  548  s.  v. 

8945)  ziziphuui  ».,  Brustbooro,  und  ziziphus, 
-um  111.  (^iZvfor),  Brustbcerbaiim ;  ital.  giuggiola. 
Brustbeorbauni,,c/(u_(/_(/i()/a,  Brustbeorc,  eizzi/'a,  zizzola, 
(durch  Siiftixvertauschung  aus  *zizzora),  Brust- 
bcerc;  altaret.  giuggiebo,  giuggeba,  vergl.  Caix, 
St.  663;  frz.  jujube,  Brustbeero,  jujubier,  Briist- 
beerbaum  (das  von  Georges  angefiilirte  gigeolier 
fchlt  bei  Sachs  Villattc);  span.  jiyn'«j,  (das  iibliehe 
Wort  ist  aber  a:iil'(iif'(t,  azofeifa,  ptg.  agofeifa  = 
arab.  'tz-zofaizaf,  das  aber  selbst  wicder  auf  zizi- 
phum  zuriickzugehon  scheint).  Vgl.  Dz  166  giuggiola 
u.  429  azufaifa. 

8946)  dtsch.  zitzc;  damit  schoint  zusaninion- 
zuhiingen  ital  si  to.  zitelli),  citto,  cittolo  (dazu  die 
Fem.  zita  etc.:,  Kind,  eigentl.  Siiugling.  Vgl.  Dz  412 
zito.     S.  obon  titta. 

8947)  gr.  Cot/u6g.  Briihe,  =  span,  zumo,  Saft, 
vgl.  Dz  500  "s.  r. 

8948)  dtsch.  zopf;  davon  vermutlich  ital.  ciuff'o, 
Schopf,  ciuffare,  beim  Schopfo  fassen.  Vgl.  Dz  365 
ciuffo  (Diez  schwankte  zwischen  nZopf-*  ii.  „Silioiif'') ; 
Caix,  St.  643.     S.  oben  top. 

8949)  arab.  zorzAl,  Staar,  Drossol,  =  span.  ptg. 
zorzal,  Drossel,  vgl.  Dz  500  s.  v. 

8950)  ahd.  zubar,  Zuber;  rtr.  und  oberital. 
cever,  seber  etc.,  Zuber;  abgeleitot  von  dem  deutschen 
VVorte  ist  vielleicht  frz.  eiviere,  Tragbahio.  Vgl. 
Scheler  im  Anhang  zu  Dz  789. 

8951)  dtsch.  zug  =  rtr.  zuock,  .Vtemzug,  vgl. 
Stiirzinger,  R  X  257. 

zopfeu  s.  top. 

8952)  bask,  zurigaiia,  der  obon  geweifste,  ver- 
schonerte  Tell;  davon  nach  Diez  500  (Larramendi) 
span,  zirigaiia,  iiliortriebene  Schmeichelei. 

8953)  bask,  zurpea,  zupea,  der  Bodensatz  in  der 
Kufe;  davon  nach  Diez  500  (Larramendi)  span. 
zupia,  sauer  gewordoner  VVuin,  VVegwurf. 

8954)  bask.  zurriaga=  span,  zurriaga,  Peitsche, 
vgl.  Diez  501  (Larramendi),  no  darauf  hingewiesen 
wird,  dafs  mutmafslich  lat.  *excoriata  (s.  d.)  das 
eigentliche  Grundwort  ist. 


Vorbemerkung. 

Den   luir  von  berroundelcn  Fachgenossen  fur  don  Nachtrag  giiligst  briel'licli  oder 
miindlich  iiberinittoltcn  Bemerkungen  ist  der  bctr.  Name  jedcsinal  nachgesclzt. 

(t.  Kiirting. 

»-<aj>-c 


8)  Von  alj-diite  ist  iiacli  C.  Mithaolis,  Kcvista 
Lusilaiia  Bd.  1  (iiiir  iinzuganfjlifh  —  Ktg.),  ptg. 
aoental,  Schiirze,  v^l.  llever-L.,  Z  XV  2(i9. 

10)  Sohuihardt,  Z  XV"  115,  vcrwirft  rait  Ro«;ht 
(lie  Diez'sohe  Ableitung  von  aharca,  eben.so  die 
sonst  gegebencu  Erklarungen,  und  friigt:  „Habcn 
otwa  die  Araber  harca  ,Barke'  (siidfrz.  harco  be- 
deutet  nach  Mistral  audi  ,einen  zu  grol'sen  Scbub", 
harqueto  d'esclop  ,<len  Absatz  eines  Holzschuhes") 
von  den  Spanieni  cutlebnt  (vg!.  mozarab.  labarca 
,Barke'  Simonet  Glos.),  auf  eine  Art  Fufsliekleidung 
angewandt  uml  danu  den  Spanieru  zuriickgegeben  ? 
Abarca  fiudet  sieh  scbon  zu  Anfang  des  10.  Jahr- 
hunderts  als  Beiname  des  Konigs  Sancho  I.  von 
Xavarra  (Siraouct  S.  424)." 

12)  Statt  dhbiitUi  i.st  zu  lescn  Abhdtla. 

\ia\  ,,'th-bieiio  kann  wohl  das  Sterm-hen  ent- 
behren,  da  Georges  das  Wort  als  ,.bei  Spiiteren'', 
bzw.  bei  Ecclesiast.  vorkonimend  anfiihrt.  Ich  er- 
wiibnte  es  in  den  Substr.  nur  der  eiigen  lokalen 
Verbreitung  (Frankreieh)  wegen."     Ur. 

18)  „Fumi's  Darlegungen  uberzeugen  nicht,  weQ 
cr  (abgesehen  von  aitlente.  daneben  olente)  zu  prov. 
aucire  keinen  prov.  Beleg  fiir  vortoniges  o  zu  ati 
beibriiigt,  und  ital.  aucidere  jedenfalls  aus  dem 
Siiden  stammt  imittelital.  uccidere),  wo  abcr  oc 
nicht  allein  zu  ac  wird,  sondern  auoh  abc  dasselbe 
Produkt  ergeben  miilste."  Grober.  —  ALL  VI  377 
fiigt  Grober  binzu  sard,  b-occhiie  (altsard.  nai:b 
ochidere). 

31)  Z.  10  und  12  v.  ob.  fiir  nhd.  lies  ahd.  — 
Hinzuzufiigen  ist  frz.  abet. 

42)  Auch  (irolier.  ALL  VII  34,  setzt  *adradkare 
an.  —  Neumann,  Z  XIV  566,  raeint,  dais  arracher 
„natiirlich"  =  *ahradicare  anzusetzen  sei. 

48)  Fiige  binzu:  span,  ausencia,  dazu  das  vom 
Part.  Priis.  auseide  abgeleitete  VI).  ausentarse,  sicb 
entfernen. 

68) 

69) 

73)  (altfrz.  acharoiier).  „Suffix  -icaie  ist  bei  frz. 
-oier  von  Sehuehardt  zuriifkgewiesen  worden  zu 
Gnnsten  von  -igare."     'irijber. 

Kortin;;,  lat.-rom.  Wiirteibucli.    (Xachtrag.) 


vgl.  Ascoli,  AG  XI  427. 


77)  „Dic  Scbwiorigkcit,  din  span,  aitur  gegen 
iiber  axtiir  bcreitet,  weil's  ii;h  in  dor  That  nicht  zu 
loscn,  aber  es  wiire  doeh  zu  wiinsi^hen,  dais  gozeigt 
wiirde,  wio  altsiian.  dcetore  zu  aztor  wurdc,  also 
was  den  Verlust  des  e  vcrursacht"  (irober.  —  Der 
Verlust  des  e  ist  wohl  einfach  in  seiner  Vortonig- 
kcit  und  in  seiner  Stellung  zwischcn  Sibilans  und 
deiitaler  Muta  liegriindet. 

7!)"")  *ac-cilio,  -are  {cUium),  (einem  Falken)  die 
Augenlider  zusammennahen  (damit  er  zahm  wird); 
ital.  aceviliarc  (jetzt  nur  als  Roll,  gebriiuchlich 
niit  der  Bedtg.  „die  Augen  miirrisch  verziehcn, 
fluster  aussehen"). 

105)  Rum.  o{et  ist  aus  deni  Slav,  in  das  Rum. 
tibemommen  worden.  vgl.  3Iever-L.,  Rom.  Gr.  g  70. 

1061  Gerland  (GriJber's  Grundrifs  I  331)  stellt 
span,  chapuira  mit  dem  gleichbedeutenden  bask. 
zaparra  zusammen. 

113)  Vgl.  Grober,  ALL  VI  377. 

121)  Z.  3  v.  ob.  statt  Baist  ist  zu  lesen  Fiirster. 
Ascoli,  AG  VII  601  f.,  schlagt  ictus  als  Grundwort 
fiir  eitn  vor  und  diirfte  damit  das  Richtige  ge- 
troffen  haben. 

125)  Vgl  auchForster  zu  Free  2643  (S.  3171.— 
Meyer- L.,  Rom.  Gr.  g  67,  scheint  sich  Griibor's 
Meinung  beziigUch  der  Entstehung  von  frz.  aiguille 
anzuschliefsen.  —  ALL  VI  377  fiigt  Grober  hinzu 
venez.  giiccia,  f/ucci-ar. 

127)  Tobler,  Z  IV  182  f.,  vermutet,  dafs  gomotui 
etc.  das  Vbsbst.  zu  s-gominare ,  s-gombinare  = 
combiuare  sei. 

131)  Vor  acutio  ist  ein  Sternchen  zu  setzen.  — 
ALL  VI  377  fiigt  Griiber  hinzu  rtr.  gizar. 

139)  Am  Schlusse  ist  hinzuzufiigen  vgl.  143. 

161)  ,,Auf  Einwirkung  von  ad-pressum  babe  ich 
ALL  VI  377  Mngewiesen;  ad  yiswrn  geniigt  nicht 
fiir  altfrz.  prov.  ades  (es  hiitte  azcs,  aes  entstehen 
miissen);  gegen  ad  id  ipsum  wiire  nicbts  einzu- 
wenden,  da  bieraus  sich  ad[i\des  ergab:  eine  ital. 
Parallele  fiir  ad[i]dipsum  kenne  ich  freilich  nicht, 
i  schnindct  luer  nur  hinter  am  Silbenendc  herech- 
tigt«n  Kons.  (wie  r,  /,  n,  s).  neben  dritto,  diritto." 
Grober.  —  „Adcnso  ist  zwcifellos  ad  ipsum.     Mit 


783 


NiiolitraH' 


7, SI 


l«t/,ti<r<^ii:  livl  nuf  itnlii'iiitiiliiMi  lloilrii  lut  ilriisiim 
{'lulilfsii  mil  {^[vsi-liliiKM.  f)  iiiKiiniiiiiMi ,  wclrlios  ill 
lion  iiniltTiMi  n<iniin.  Spr.irlicii  liir  sirli  fortli'lit  iiiid 
iwnr  mil  «li-r  Hoilt^;.  ..dirlif.  Die  rii-liti;.'!' l)oiitiiii); 
lies  priiv.  altfrz.  <i(/i>  uar  iliinli  «las  Vl>.  (i</c.s(ir, 
•rr  solir  iiaho  i^'lo;;!."  Siliiirliarilt,  Z  XV  L'lt).  — 
Vj;l    aui-li  .rOvidio,  (ir.'lnT's  liriiiulrirs  1  filKI. 

17«)  Wopjii  orr  vkI.  N.i  IS'.'  ii.  :i!»60  (Sp.  IISH). 
-  Asciiji,  A(i  VII  tilHt,  liall  Siu'liior's  Aiinahino 
fiir  walirKrliciiilirli. 

ISO)  Ciolloli  (ill  Ulniiit/)  vi'riiiiitvt  (iiiu-li  lirivriicliur 
Mittoiluii);)  ilaH  (iruiiilwort  /m  mjacer  in  <lem  i;ri(Mdi. 
n';«^*"'.  «oli'jios,  I.  it.  I).  Aim'livli)8,  Hikotiiica  v. 
UUiJ ,  aiK'li  ill  tranxitivor,  <li<r  tics  fninzusiBclivn 
Verbs  sulir  ualickoinuiondor  Ucilpiitiinj^  guliranclit 
winl. 

182)  V;;!,  Na.litra»;  zii  mM.  —  Jf«yor-L.,  Koin. 
lir.  §  1  l(j  S.  13!t,  Hpriclit  sidi  fiir  frz.  or(c)  aiib 
(i(/  hiinim  aus. 

2tK))  ,,Meino  AufTassiinj;  war  eiii  wonijj  anders: 
i<-h  sab  in  -aire  niclit  lat.  care,  soiidorn  das  Suffix 
(v);l.  fr/..  Iittoyer)."     liriilior. 

212)  V;;l.  Oriibor,  AM,  VI  3!)3. 

2101  V^l.  liriibcr,  ALL  VI  394. 

217  and  253)  „(ui-venficare  fiir  span,  (iveriniinr, 
iiit-murtiticarc  fiir  amorti(iuar  Kind  iaiitnesi-hiclil- 
lii'li  iiiflit  goreclilfertigt.  Da.s  Span.  Iiildot  selbst 
init  -iVair  (-igar)  dergieiriien  Verba."     Giiibcr. 

22(1)  Hinzuzufiifion  ist  span,  amiclie. 

231 1  Strci<lK'  uililirtro,  virl.  No  1(10. 

232)  bclircns,  Metatli.  y.'bi,  will  ulhorotar  otr. 
mit  ital.  albcrare,  span,  arbulur,  -sc,  fry.,  ai borer 
zusammonstcllon. 

233)  „ad  +  sat  sotztc  iih  nur  fiir  das  Ital.,  nicht 
all^oniein  voraus,  die  2.  lat.  Grun<lform  (<i'/-t-  satin) 
blfiibt  vom  Span.-Frz."     Grobor. 

2.^1)  Statt  abento  1.  abbento. 

275)  „Mein  aramen  ist  dasselbe ,  ^iobl  abor  dio 
vnlgiiro  Gnindlajte  dcs  roman.  Wortcs  selbst  an; 
vortonifjcs  ae  wird  schon  latcini.scli  a  narh  den 
Belegen  bei  Scbuebardt."     Griibor. 

278)  Statt  escole  1.  escolo. 

280)  Neben  ital.  stimo  ist  auch  stima  vorhanden. 

281.)  ['aestivaticum  n.  (v.  aestan),  souimorlii^her, 
d.  b.  niedrifjster  Wasserstand,  =  f rz.  Hiaf/e.] 

287)  „ad-facere  ist  ccbt  roinanischo  Bildung  («ie 
aiicb  Scheler  sagt),  aus  dcr  Konstniktion  a  fairc 
bervorgegangen.  Entlehnung  aus  dem  Ital.  uiu 
keinrn  Preis,  cber  umgekehrt.  Bei  LittriJ  Belego 
aus  dcm  13.  Jahrb.,  und  die  Stellen  sind  nicht  dio 
iiltesten."     Grober. 

296)  Z.  3  V.  ob.  ist   nach  Dz  oinzuschiebon  451. 

309)  Statt  africo  lies  affrico. 

313)  S.  27  Z.  6  V.  ob.  statt  genunehia  lies 
gdnunchiu. 

318)  Vgl.  Grober,  ALL  VI  377. 

323)  Statt  agrimoine  lies  aigremoine. 

329)  S.  Nachtrag  zu  4603. 

336)  Vgl.  Meyer-L.,  Ital.  Gr  g  50  (M.-L.  weist, 
wie  dies  scbon  iorster,  RSt  IV  53,  gethan  hatte, 
darauf  bin,  dafs  altfrz.  alicgre  sti-ts  mit  /(  anlautet, 
und  ist  geneigt,  den  Ursjirung  des  altfrz.  sowie  den 
des  davon  nicbt  zu  trennenden  ital.  Wortes  nicht 
im  lat.  alacer ,  *alecrus  zu  suchen).  —  Sucliier 
iGrober's  Grundrils  I  630)  glaubt,  dais  altfrz. 
halaigre  diiri'h  Kreuzung  von  lat.  aldcrem  mit 
deutschem  hail  oder  luil  entstanden  sei. 

353)  „albicare  und  ital.  aUieggiare  sind  docb 
verschiedener  Bildung."     (iriiber. 

356)  Z.  4  V.  ob.  lies  nlJ)(intli//n. 


361)  Z.  I  V.  II.  kIiiII  allinnsami  lins  nlbazaiiu.  — 
I  (iilbiHfiimi).  „\hw  WcsoiiMiclm  in  nioiiunn  Ansalz 
ist  du<  ZuKatiinii'iiKol  ziing,  niclit  dur  liiiidu- 
vnkal  I.  Die  ZiiKainnii'iiNrtziiiig  iKl  iiiinnnaniHcli, 
also  laloiiiisrli;  aiif  •('  fiibrt  prov.  iilliesjii  {stiili 
nlbtixin).  Das  span.  alba:uni)  ist  Kriiin  Analiigio 
fiir  di»  viirliegciide  ZiiHaniiiionHetzung  ( Adj. -f-Sbst.), 
das  Krz.  sotzt  das  Adj.  in  hipIcIicii  K.illcn  iiacli 
{liiiauiic  II.  dgl.l."  Griibcr.  — Vcm  f  r  z.  aiilic  ali- 
geU'itct  aiUiainf,  (Morgongabu),  iinvorbolVUir  Kiiml. 
1  364)  l'"iir  clas  Span,  ist  liesser  (I.-ik/iii/h  aii/.ii- 
HCtzou. 

374)  Z.  3  V.  (lb.  lies  alfiiiisiqo. 

375)  W.  Mcyor-Liibko,  V.  \\\  ;m,  Milll  lur  <na 
I  lat.  i(/wi  als  Griinilwurt  aiif 

I      376)  Z.  3  V.  ..b.  statt  algal>a  lies  aljal:,t. 

385)  Z.  2  V  ob.  ist  statt  atluilba  zu  losuii  dllmlni. 

387)  Z.  3  V.  ob.  lies  dlaga. 
I      388)  Hinzuzufiiguii  ist  a  1 1  s  p  a  n.  alubre  {=aliubi), 
j  ptg.  alhurc-s  inacli  Dicz,   Gr.''  744,   v.  aliorsiitii), 
1  vgl.  Muiitbe,  Z  XV  23'_'. 

389)  „ln  altfrz.  alcucit,  cliitsciioi  ist  iiints  mil 
homo  vortanscbt,  cboiiso  agon,  oipiomo,  A(i  .\  159." 
Meycr-L.,  U"Ui.  Gr.  §  67. 

390)  Statt  alid  ist  vioUoiclit  bcsscr  *ale  (glciclis. 
Noutr.  zu  *alis ,  gebildot  fiir  alius  iiacli  Aiialogiu 
der  Adj.  auf  -alis,  -ale)  anzusetzon. 

392)  ,, Dai's  dliiia  gcrinanis<li  sei  ,  hat  wudor 
Kliigo  noch  sonst  jouiand  bcwji'scn  ;  (dinii  woist  das 
Ital.  ziiriick,  das  -lin-  wobl  bciljebaltin  liiitlo.  Und 
wio  kiinio  dio  lat.  Volkssprai  Im  dazu,  c^in  Wort  fiir 
oine  so  gewohnlicho  Sache,  das  sio  selbst  bositzt, 
mit  cincra  deutscbon  auf  der  gaiizon  Linic   zu  vor- 

I  tauschon  ?"  Grobor.  —  Hiergogen  liifst  sicli  bomcrkon : 
1.  got.  aleina  (vorschricben  fiir  *«iinrtV),  ahd.  elina 
ist  vorhanden.  2.  ital.  abia  kami  dein  Frz.,  bozw. 
dem  Altfrz.  ontlohnt  sein,  darauf  deutot  dio  Nobon- 
form  aumi:  iibrigens  wiiro  audi  im  Ital.  dio  Untor- 
driickung  des  nachtonigen  i  nicht  unerbiirt.  3.  Vor- 
tauschung  eiiies  lat.  Wortcs  mit  cineni  gcrmanischcn 
kommt  im  Gcs  am  troinaniscben  iiftors  vor,  man 
denke  z.  B.  an  die  Farbcnbcnennungcn. 

393)  S.  Nachtrag  zu  388. 

397)  Nach  G.  Paris,  R  IX  575  Anm.,  ist  cs  niibl 
unwahrsc-heinlich ,  dafs  haricot  aus  doui  mejika- 
nischeii  ai/acotli  entstanden  .sei.  —  „Aber  noch 
Cotgravc,  Etiennc,  Nicot  kennon  das  Wort  nicht  als 
,Bohnc',  sondern  nur  als  ,Kagoiit',  das  schon  im 
14.  Jahrb.  bekannt  ist  (also  sicher  von  haligoter). 
Das  Diet,  der  Acad,  von  1694  hat  zuorst  feves  dc 
haricot.''     W.  Forstcr. 

401)  „ital.  altrove  doch  wohl  ital.  Neubildung, 
wio  altronde,  altrieri  u.  dgl."     Grober. 

407)  Z.  2  V.  ob.  statt  alcanddra  ist  zu  lesen 
alcdndara. 

420)  „Richtiger  wiire  wohl  die  Ansetzung  dcr 
oberdcutsehen  Form  all'  As!"     Grober. 

422)  Richtiger  diirfte  al-Ucher  (pic.  allequier) 
V.  germ,  lekkon  (vgl.  Mackel  p.  141)  abzuleiten 
sein;  *allectic<(rr  erkliirt  wobl  allicher,  aber  nicht 
allequier;  *alleetare  abor  (ital.  allettare)  hat  das 
ch  des  frz.  Wortes  gegen  sich.  Vergl.  Scheler  ini 
Diet.  s.  V. 

426)  Z.  3  f  V.  ob.  ist  statt  aligevar  zu  lescn 
aligerar  (von  ligero). 

480)  Statt  8]) an.  anti/er  ist  zu  lesen  antcayer. 

481)  Z.  2  V.  ob.  lies  otrosi. 

485)  Fiir  alucus  ist  *aluccus  anzusetzen. 
502)  Z.    3    V.    oben   lies    sjian.   nmarillo;    ptg. 
iniinrrllo. 


785 


Nai-btraj;. 


7m 


504)  Meyer-L.,  Jioni.  Gr.  I  g  430,  doutet  frz.  | 
landier  aus  *amitariii  v.  ames.  \ 

5(K))  „An  altfrz.  onde.  S<'hritt,  vermag  ich  so 
weiiig  zu  glauben  als  (i.  Paris  und  A.  Tobler." 
AV.  Mcycr-Liibke  (briefliche  Mitteilimg). 

509)  Hinzuzufiigen  ist  rum.  umbld,  jjohen. 

S14)  Zu  a«i«s,  -tVis  stellt  5Ieyer-L.,  Rom.  Or.  I 
§  430,  auch  frz.  landier  {*amitariu). 

516)  Z.  4  V.  ob.  lies  amistad. 

521)  Z.  8  V.  ob.  lies  almiraj,  almiraje. 

522)  „a);ita  in  Verbindung  mit  folgcndem  Eigen-  ] 
namen  seheint  i  tonlosem  amita,  miia  geworden 
zu  sein,  woraus  dann  loiiib.  mida."    Meyer-L. 

525)  Z.  3  V.  ob.  lies  amnist'ia  .-itatt  amtnist'ia. 

527)  Z.  1  V.  ob.  statt  amor  lies  amore. 

533«)  ampulla,   -am   /'.,    kleine  Flasche;    ital. 
ampollu:    sard,   ainpudda;    pro  v.    ampola;    frz. 
ampoule:  c ni.  ampolla :  ^^&n.  amjiolla:  ptg.  («hi- 
jiolheta),    entpola.      Das  Wort  diirfte  uberall  halb- ' 
gelehrt  sein.     Vgl.  (irober,  AU,  VI  378. 

SSSb)  amiiletum  (arab.  hamalet .  Anhiingsel), 
Talisman  (Plin.  28,  38;  29,  66;  30,  138);  ital.' 
amuleto:  frz.  amulette,  -He;  span.  ptg.  amuleto. 

534)  Hinzuzufiigen  ist  frz.  amurgue.  Oliven-  ! 
trester. 

535)  mandola  ist  nur  venez. 

540 1  An<h  vor  dnitrd  ist  ein  Sternehen  zu  setzen. 

553)  Auf  (an)eM((sfuhrt  C.  Michaelis  auch  zuriiek, 
Revista  Lusitana  Bd.  1  ( —  mir  unzugiinglieh  — 
Ktg.),  ptg.  elo.  Ring  einer  Kette,  vgl.  Mever-L., 
Z  XV  269.  —  Vgl.  Grober,  ALL  VI  378,  wo  "sard. 
aneddu  hinziigefugt  ist. 

556)  Z.  4  T.  ob.  lies  angel. 

559)  SoUte  sich  anguis  {*angvi-a,  *angiia?}  in 
frz.  entoi/e,  BUndschleiche,  erhalt«n  haben? 

562)  Z.  4  V.  ob.  lies  dngulo. 

563)  Xach  Gerland  (Grober's  Grundrifs  I  330) 
ist  angurria  aus  dem  Span,  in  das  Baskische  iiber- 
tragen  worden. 

579)  Hinzuzufiigen  ist  span,  anochecer. 
581)  Lies  span,  anublarse. 

594)  Cber  altital.  nnti  vgl.  Tobler,  AG  X  238. 
und  Meyer-L.,  Ital.  Gr.  §  107  S.  61. 

595)  Z.  8  V.  ob.  statt  anzc  lies  ansa. 

601)  „frz.  ainsne  u.  s.  w.  romaniscbe  Neubil- 
dungen."     Gr. 

608)  „frz.  ancien,  altfrz.  anciien,  ital.  anziano; 
hierbei  fiillt  auf,  dafs  i  Silbengeltung  besitzt  im 
Gegensatz  zu  rationem :  frz.  raison,  ital.  ragione 
u.  dgl.  Also  genugt  antianw^  ohne  weiteres  nieht. 
Ich  gla\ibe,  dafs  Neubildung  vorliegt :  ital.  anziano 
aus  anzi  wie  sottano  aus  sotto  u.  dgl.;  frz.  ancien 
aus  anr-ois  nach  proch-ain  aus  proche  und  Wiir- 
tern  wie  terrien  aus  terre  (dreisilbig  im  12.  .lahrh.)" 
Griiber.  —  S.  Xachtrag  zu  613. 

613)  „Was  rtnc«>  anbelangt,  so  stellt  es  *an- 
tjidius  f.  *a'niidius  dar,  ebenso  forceis  :  *f'ortjidius 
fiir  *fortidius,  indem  tj  aus  den  raiinnUchen  Forraen 
*antior,  fortior  herubergenommen  wurde.  *Antior, 
*antidius,  welches  letztere  sich  viclleicht  an  avte- 
rius  anlehnte,  gehen  auf  den  Positiv  *antius  zuriiek, 
von  welchem  das  romanische  *antianus  herkommt. 
Ein  Uberblick  iiber  die  Adjectiva  auf  -ianit.f  macht 
es  namlioh  wenig  wahrscheinlich ,  dafs  *antianus, 
wie  man  gewiihnlieh  annimmt ,  eine  unmittelbare 
Ableitung  von  ante  sei,  als  solcbe  wiirden  wir 
*antamt.i  (vgl.  antaritis)  erwarten.  Es  verhalt  sich 
zu  *antiu.'<  von  ante,  wie  das  roman.  *propianus 
zu  dem  ebenfalls  roman.  *propiits  (nicht  der  neu- 
trale   Kumparativ!)   niit    dem   Adv.   *propium   von 


prope.  Das  Adv.  von  *antiwt  ist  *on<i«m  =  a  1 1 - 
frz.  ains  oder  *antie  =;  ital.  atui  (vgl.  Grober, 
Z  VI  260  .\nm.),  welches  in  dcr  Bedtg.  mit  ante 
=  span.  ptg.  ante,  altfrz.  a>!.<  ganz  zusammen- 
fiillt,  vgl  ital.  innanzi  aus  inante  neben  avanti 
aus  abante.  Ebenso  vertritt  *])ostium  =  frz.  pitui 
das  anderswo  fortlebende  post.  —  W.  Meyer  ist 
geneigt ,  anceis  =  atite  ipsum  anzusetzcn ,  docli 
diirfte  letzteres  *anieis  ei^eben  haben."  Schuchardt, 
Z  XV  240. 

624)  Vgl.  Grober,  ALL  VI  378,  wo  sard,  aper- 
rere  hinzugefiigt  ist. 

634)  „Ital.  pula  seheint  mit  ptg.  pua,  woraus 
sjian.  pua  wohl  entlehnt  ist,  zusammenztigehoren." 
Meyer-Liibke,  Ital.  Gr.  p.  97  Anm. 

637)  „Das«pan.  fcofen  und  ir?..  boutique,  alter 
auch  bouticle,  ist,  wie  es  seheint,  aus  Siidfrankreich 
aufgenommen ,  aber  dabei  wurde  das  dort  regel- 
miifsige  -ig-  mit  dem  Suffix  -ico-,  ique  (vgl.  span. 
hoz,  hoc-ico  V.  faux,  frz.  barrique  neben  baril) 
vertauscht."     Grober,  ALL  VI  379. 

651)  Z.  2  v.  ob.  lies  span,  apartamiento. 

654)  Z.  2  V.  u.  ist  statt   sitzen   zu  lesen  setzen. 

660)  Statt  span,  apojar ,  apojo  ist  zu  lesen 
apoyar,  apogo. 

673)  (s.  auch  885.)  Moglicherweise  aber  ist 
atteler  doeh  kein  Korapositum,  sondern  von  attelle 
(^=  [h]a)>tilla),  Kummet,  Schiene,  abgeleitet,  also 
gleichsam  *[h]astillare.  Dann  wiirde  die  anlautende 
Silbe  fiilschlich  als  Priipos.  (ad)  aufgefafst  und 
dadurch  die  Bildung  von  de-teler  ermoglicht  wor- 
den sein. 

677)  „Erwahnung  hatte  die  Schwierigkeit  verdient. 
die  darin  liegt,  dafs  eine  mit  dem  regierten  Worte 
[hoc)  verschmolzene  PriipDsition  noch  prapositional 
(statt  adverbial)  funktionieren  und  zu  dem  regierten 
Pronomen  noch  ein  anderes  Pronomen  oder  Nomen 
soil  zulassen  kijnnen."     Grober. 

678)  In  der  roman.  Gr.  I  §  249  spricht  sich 
Meyer-L.  iiber  die  Entwickelung  von  aqua  :  frz. 
eau  folgendermafsen  aus :  .,aqua  wird  zuniichst  zu 
eua  (mit  off.  e  und  halbkonsonant.  u).  Bevor  nun 
off.  e  zu  geschloss.  e  fortschreitet ,  entwickelt  sich 
auch  hier  der  Gleitelaut,  der  nun  aber  nach  dem 
off.  e  als  a  erscheint.  Dies  eaue  veriindert  .sich 
dann  weiter,  wie  das  aus  vulgiirlat.  off.  e  vor  a 
entstandene.    §  163  " 

678»)  aquam  ardentem,  Feuerwasser,  =  span. 
aguardiente,  Branntwein,  ptg.  aguardente  (ital. 
acquacite.  f r  z.  eau  de  vie). 

679)  Das  ptg   Wort  ist  agoagem. 

695)  ,,Dahin  gehort  wohl  vielmehr  altfrz.  arroire, 

'  Tiiuschung   (s.   Godefroyi,   wiihrend   viersilbiges  (!) 
!  arviere    (s.   Godefroy)    zu    prov.    vejaire    gehort." 
Grober.  —  Der  letzte  Teil  der  Bemerkung  (arviere 
zu  vejaire)  ist  mir  nicht  recht  verstiindlich. 

696)  Z.  2  v.  u.  lies  drbol. 

697)  Forster ,  Z  XIH  536 ,  bemerkt  „a  1 1  f  r  z. 
'.  arbroisel  existiert  nicht". 

712'')  *ardIco,  -are  (v.  ardere),  brennen ;  davon 
'nach  Schuchardt,    Z  XIII  531,   altfrz.   ardniitr: 

ptg.  ardego,  feurig,  hitzig,  eifrig,  miihsam.  Cornu, 
;  Grundr.  1  755  §  129,    hatte   elie  Gleichung  ardego 

=  alacer  aufgestellt. 

716)  Forster  zu  Erec  171  (S.  300)  verteidigt  alt- 
frz.   aire,    das  nach    ihni   Fem.,    nicht   Masc.   ist, 

,  =  area. 

717)  „Siidostfrz.  are  (mit  offeneni  e)  wohl  sicher 
I  volkstiinilich."     Meyer-Liibke. 


7,s; 


Narlit.ra^. 


VS,S 


721)  /.  U  V.  ob.  irit  «tiill  l>ii);^'o  /.ii  Ifwii  Stiinii. 
NcIh'ii  frz.  itritiiiimu  i»\  aiirli  on/iiiiniH  vorlinmlxn, 
(lit:,  (>i</(i'i.  Vorjfl.  iiIht  ilii-  \Viirtsi|i|M>  dio  i>iii- 
j;iOn'iiiliMi  Ki'iiiorkuiiKi'ii  v.>ii  Srliiirliiirdl,  Z  XV  !tl 
Anin.  2.  Sell.  Iiiilt  nii  oifiniiiim  uIh  ilcin  (iniiidworto 
fosl.  —  AIJ.  VI  ;t78  fiiftl  (iriilxT  voiin/,.  arpani, 
iiri/nnr  (Plur.)   Iiin/.u.   —    Z.  •!  v.  oli.  lios  (irqiino, 

724)  7j.  3  V.  nl(.  lio8  urcr». 

726)  ,.Aiioh  iirftilla  uclidrt  wolil  zii  ilon  liiilb- 
Ki-U<lirU>n  hililiiiip'ii  niir  -Uln.  gtatiiint  os  vom  ^r. 
o{/)'(Jio,-,  so  r»Hditfi'rli(;t  «lie  Vordoppt'lunj;  dcs  Kon- 
sonantoii  ilic  Kiiniiii};  doa  i  hiidaiii^lii^h.  Anders 
vorliiilt  08  sicli  iiiit  anijuiUn ,  wo  -//-  t=  -n'l-." 
d'Oviilio,  i;riibor"s  (iriiiulrirs  I  6(it. 

72(ii  .Jliorlicr  f;olii>rt  nltfrz.  nryuer,  nuufrz. 
I'lwnsii.  DaliiT  ist  argoter  fcrii/.iilialU-n.  Arijiit 
staiiiint  voii  argoter  ab,  dioso.-  aber  von  altfrz. 
nrijo  -^  lat.  trtfo  {s.  Uodcfrov  luitor  argoler  :  que 
lie  ([uare  et  d'argot  lout.  Que  h  moiit  rout  tout 
iirgntaiil).  Argot(er)  ist  also  iirspriiiif^lirh  oin 
si'holastisi'lios  Kaudorwiilscb,  da.-<  um  quare  iind  ergo 
sirb  bowej,'t,  rcden,  danii  iiberbaii|it  oiiio  liic  lierliclie 
iind  imverstiiiidlioho  Spraobc  rodoii.  Dor  liibiiin;; 
iiarli  ist  argoter  zu  vorfileichi-n  niit  noufrz.  ergoter. 
roohtbalirri,<cli  sciii.  umt  dassclbo  Wort  in  ^iJbildo- 
terer  Form  nnd  urspriinf;Iioheror  Bedoutnng,  das 
aber,  wio  argoter,  anch  die  Kcdentung  von  ,,diirre 
R<>isor  abschnoiden"  hat  (vgl.  argot  aurh  „diirrer 
Scbiifslinpr");  ob  argoter  und  ergoter  in  dicscni  Sinno 
anderi'n  Urspninpes  sind,  stebt  dabin."  (Jrdbor. 

739)  Z.  5  V.  oil.  lies  rdbano. 

7()3)  ALL  VI  ;t78  orkennt  (iriiber  an,  dafs  ital. 
arrirare  cinheimi-ii-b  ist,  dcnn  aui'b  stipare  = 
stirare. 

7G6)  Vgl.  Meyer-Liibke,  rom.  Gr.  S  21  (M.  glaulit, 
dais  it;il.  roggia  =  arrugia  [s.  No  770"|  rait  arrogium 
nicht  obnc  weitercs  zusammengcstellt  werden  diirfe. 
—  „S.  Miscellanea  Caix-Canello.  wo  altfrz.  rui. 
frz.  ruiiiseau  damit  in  Zusamnicnhang  gebracht 
.sind."     (rriiber.  —  arroio  ist  aucb  ptg. 

770«l  iirrug'iu  (gr.  opvyy),  StoUen  im  Bergwerk 
(Plin.  H.  N.  33,  70):  nun.  diugci,  ierugd;  itaL 
rnggia,  Abzngsgraben.  Vgl.  Meyer-L.,  rom.  Gr.  §  21. 

771)  „Benetzen  ist  nicbt  strablenformig  be- 
feuohten,  dabcr  mul's  icb  dabei  bleiben,  dafs  vor- 
liiufig  die  Begriffe  ,benetzen'  und  ,strahlen'  unver- 
niittelt  dasteben  "     Grober. 

778)  „ital.  artigiano,  frz.  artisan  (erst  16.  Jhrb.) 
sind  Neubildnngen  nach  cortigiano,  cnurtisan  d.  i. 
cortensix  =:  cartes -\- -anus.  s.  Diez  I  cocie."  Grober. 

77fl;)  €cf>0-QiTi!!>/ .  Gelenkkrankheit,  Gicht  (von 
rto'tfjnr);  ital.  artetica:  altfrz.  artetique,  nreeti- 
que  (vgl.  Forstcr,  Anm.  zn  Cligrs,  V.  3024);  span. 
))tg.  artetica.  —  F.  Pabst. 

783)  Z.  5  V.  ob.  lies  artillerin. 

78«)  S.  Nacbtrag  zu  778. 

800)  In  Bctreff  dor  Hcrkunft  dos  persiscii-arab. 
Wortfls  vergleicbc  Frevtag,  Lex.  Arab.-Iiat.  s.  v. 
schi'trendsi:b   und  Rotb-Butblingk   s.  v.  eaturanga. 

804)  „An  xasia  :  jeja  zweifle  ieh  jetzt,  da  .f  + 
naobtonigcs  i  (Hiatus)  nicht  7  (vergloiche  lieso)." 
Meyer-Liibke. 

808)  ..VVenn  von  ileni  bypothotisebcn  german. 
axatiu,  •lire  die  roman.  VVdrtcr  ause.  agio  etc.  zu 
gewinncn  wiiren,  wiirde  *a»ius  iiberHiissig-  wenlcn, 
aber  ist  der  Beweis  gefiihrt?"  Griiber.  —  Solltc  die 
Gleichung  *a[d]atiure  (aus  *asatiiire)  :  nnisier  = 
.•tation-em  :  .laisou  nicbt  geniigen? 

810)  „f  rz.  asperge  =  asporiigmn  ist  mit  sniiiem 
dialektisoben  er=ar  wobl  nur  desbalb  in  allgemeinen 


(iebraue.b  ubcrgi'gaugi'n,  weil  uH  in  diuser  Form  an 
(ix/icn/rr  •—  adupergere  orinnerlo."  Sucbier,  Gr>>- 
ber's  GnuxIrifK  1  t'i32.  —  Abur  asiirrgrr  ist  docb 
oin  rein  gololirtes,  weiiig  ilblicbva  Wort!  Z.  3 
V.  ob.  lies  rsjidrrago. 

8I2i  Z.  3  V.  ob.   lies  ds/irro. 

M24)  Haist,  HV  VI  fiSO,  «tdlt  fiir  span,  a.techar. 
ptg.  asseitar,  gal.  ru.reitar  ilas  Grnndwort  anf 
(i(/  -\-  rirrularr  (bei  Ducange  in  ilcr  iiecleutnng 
„i|uai'ri<ri',  indngaro"  belegt);  das  r  sei  gosubwiinden 
wio  in  macho  •=-  marculuji  \ind  in  Maclin  r—  sar- 
culuiii.  Dio  Ableitung  ist  sebarfsinnig  uinl  dnrcb- 
aus  annohnibar. 

852)  Im  Wdrtorbucbo  von  Wollhciin  da  Fon8o<'a 
findet  sicb  m'ucrua. 

8(141  Vgl.  Urilber,  ALL  VI  378,  wo  auf  Stowasser, 
Hisporica  faniina  S.  2!i  vorvviesen  wird. 

.S(i(i)  „Wio  wird  span.  ,:(  zu  r;  a:tor  :  azor'i 
Heine  Deutung  dos  prov.  au  in  aiiator  schoint  mir 
bior  ontsj)rerhen<l«r."     (iriiber. 

885)  Meyer-Liibke.  Z  XV  241,  setzt  als  Grund- 
wort  zu  den  untcr  885  besprochenen  Vorbon  (donon 
er  nocb  altfranz.  utilicr  anrcilit)  *atilliire  odor 
*altillare  ,zuriisten'  an,  welibcs  er  wicder  aus  deni 
German,  ableitet  (goth.  giitiloti,  orlangoii,  gatils, 
pas.senil,  taugliib,  abd.  zilon,  ags.  tiliaii  etc.,  siohe 
Kluge  untor  Ziel).  Wegen  i  =■  germ,  i  verwcist 
M.-L.  auf  tirer  und  auf  Mackol  ]i.  103.  Aber  iirer 
ist  schwerlicb  german.  Ursiirungcs  (vgl.  No  82(Hi), 
u.  die  von  Mackel  bohandoltien  Worte  sind  docb  wohl 
anderer  Art.  Ini  Obrigon  ist  M.-L.'s  Vermutung 
scbr  ansprechend ,  zuiiial  da  das  Grundwort  *atti- 
lulare  allerdings  schwcre  Bedonken  gegen  sicb  bat. 
—  tber  tadlar  vgl.  auch  Ascoli,  AG  VII  .'i83; 
A.  stellt  *ate)itlare.  *tcntlare  (v.  atcnt,  wie  dtscli. 
au/'merhen  nebon  au/'merhig)  als  (irumlform  auf. 

887)  „Zu  erwiigen  ist,  dafs  auch  span,  tonto 
(neben  ducndo  =^  domilus)  nicht  rcgelmiifsig  ge- 
staltet  ist,  also  kann  ital.  tonto  ebensowobl  latoin. 
Lehnwort  sein  oder  besser  Erbwort.  da  gcrade  in 
diesen  latein.  d  vor  j!  ofters  zu  gescbloss.  0  wird 
ifonte  u.  dgl.)  "     Grobor. 

900)  Z.  2  V.  u.  lies  pdjaro. 

916)  Z.  5  V.  ob.  lies  oropendola. 

922)  „aurigalgalus  erscheint  viclmohr  vor- 
roraaniscb,  da  dem  Ital.  die  Bestandteilo  der  Zu- 
sammensetzung  feblcu;  [au\r  schwindot  ital.  nicht 
leioht,  oder,  dies  zugegeben,  fehlt  ilem  Ital.  Itci 
dieser  Art  der  Zusanimensetzung  wonigstens  der 
Bindevokal  ivgl.  orbacca  u.  dgl.)."     (Jrober. 

930)  ,,ausicarc  wiire  vorromanisch,  da  romaniscb 
keine  Ableitungen  auf  unbetonte  Suffixe  iiblich  sind, 
abor  das  Produkt  wiire  wohl  auch  nie.lit  riit.  ascar, 
sonilorn  asgar  (nach  cargar  =  carricare)'^  Genane 
Parallelen  mit  .s-c  fehleu,  wie  es  schcint."    Grober. 

9(11)  „Man  darf  wohl  mit  Riicksicbt  auf  die 
ronianisehen  Wortausgilnge  *avistrutliilM  anzusetzen 
wagon,  umsomehr,  als  .•:trutlieii.t,  orijovlho:  (wenn 
auch  in  anderer  I'edeutuug)  vorliegt,  womit  .itruthio 
zusammenhiingen  mufs."     Griiber. 

947)  Vgl.  Grober,  ALL  VI  378,  wo  sjian.  nru- 
tarila  hinzugefiigt  ist. 

949)  Dauph.  councou  (neben  ouncou.  omicle)  ist 
ein  Seitenstiick  zu  tardc  =  amita.  Vgl.  Behrens, 
Z  XIII  412. 

9(i2)  Meyer-Liibke,  rom.  Gr.  §  64,  hiilt  haire  etc. 
ebenfalls  fiir  ononiatopoietisch ,  stellt  es  abnr  mit 
bailare,  lia-er  etc.  (s.  No  987)  zusanimen. 

983)  ,,Das  ptg.  baqo  (durch  liago-o)  ist  Lehn- 
wort."    Vgl.  Griiber,  ALL  VI  378. ' 


7«!» 


Ninlitraj! 


7i)0 


99(j)  „ruiii.  hate  ist  slaviscbes  l-clmwort,  kiiriiite 
iibrifjens  auch  aus  vulgarlat.  haneam,  banea  ont- 
standen  sein.  Bajae  ist  auf  alle  Fiille  niinoti};." 
Jfeyer-l-iibko. 

998)  Zu  ilem  Bedeutiingswandel  von  bajulu.t  vgl. 
narmestetcr.  La  vie  des  mots  p.  92.  —  Zii  den 
Ableitunfjen  ist  nacbziitragen  ital.  hafiUva,  Macht. 

1000)  Besser  als  arab.  halad  diirfte  arab.  luitil 
als  Grundwort  anzusetzen  sein.  Vgl.  Schucbardt, 
Z  Yin  532.  —  Z.  3  V.  ob.  lies  batadi. 

1000*)  ,,balaeim,  -am  f.,  AValfiscb:  ital.  balena: 
frz.  baleine:  span,  btdlena  (vgl.  lleva  f.  lieva);  ptg. 
balea.  Das  Wort  bedciitet  iiberall  aucb  ,Fi8ehbcin'." 
F.  Pabst. 

lOOO"")  ,  *balaeiiariHs,  a,  inn  (^balaeiin),  zum 
Walfisch  gehorig;  frz.  halehiier,  WalfiscbfSnger 
(Mann  und  Suhiff) ;  span,  ballener,  ein  Art  Schiff; 
ptg.  baleeiro,  Walfisibfanger  (Mann  und  Scbiff)". 
F.  Pabst. 

1013'')  Z.  6  v.  ob.  ist  statt  h<tila  zu  lesen  hade. 

1016)  Meyer-L..  Rom.  Gr.  1  §  17  ara  Scblusse, 
raeint,  dafs  ital.  hahare  von  halzn.  Vorspriing, 
eigentl.  Giirtel  (lat.  lialteuK).  abzuleiten  sei. 

1023)  Z.  3  V.  ob.  lies  bdlmmn. 

10241  Z.  7  V.  ob.  lies  hdlteo. 

1060)  Z.  15  V.  ob.  ist  statt  span,  varone  zu  lesen 
raron.  —  Cornu  (Grober's  Grundrifs  I  751)  setzt 
ptg.  variio  =  *niaronem  (Abltg.  v.  mas,  maris)  an. 

i()62)  Guarnerio,  R  XX  58  ff..  bestreitet  den 
.\nsatz  barr-  =  quadr-. 

1064)  Statt  barueli  taabbata  ist  zii  lesen  bfiruch 
Imhhfdi  (nsn  --^i)- 

1078)  Z.  3  v.  ob.  lies  baldio. 

1113)  ..Xacbzutragen  ist  rum.  bea,  Anrede  an 
Frauen."  Meyer  -  Lubke.  —  Kluge,  Wtb.  unter 
,.Bilch",  stcUt  frz.  behtte  zu  kymr.  hele,  Mardcr, 
mhd.  bilch,  abd.  bdich.  Bikbmaus.  Das  verdient 
jp<lenfalls  Beaehtung.  Vgl.  auch  Jobansson,  Ztschr. 
f.  vgl.  Sprachf.  XXX  iN.  F.  Xi  351,  wo  helette  als 
aus  dem  Kelt,  entlebnt  und  das  kelt.  Wort  mit 
latein.  ftlis,  das  aueb  „Marder,  Wiesel'  bedeuten 
kann,  verglichen  wird.  —  Vgl.  Grijber,  ALL  VI  379,  wo 
Slid  sard,  beddu.  logud.  bellu  hinzugefiigt  wird. 

1114)  „mou  aus  mitltum  besteht  noch  heute  in 
der  Champagne,   in  den  Ardennen  etc."     Meyer-L. 

1127)  .,Das  Altfrz. ,  wie  das  beutige  Picardiscbe, 
seheidet  streng  zwischen  berser  und  herder,  pic. 
berschier."     Meyer-Liibke. 

1128)  Z.  9  v.  ob.  statt  ovaja  lies  oveja.  —  Vgl. 
Mever,  Z  XI  284. 

il43i  „Die  Brillen,  die  in  Italien  im  13.  Jahrh. 
.aufkamen ,  waren  iraraer  aus  Glas:  der  Beryll  ist 
undurchsichtig;  ital.  harelle,  Brillengliiser,  kann 
daher  darait  nicht  zusaninienhilngen,  wie  Caix  raeint. 
barelle  ist  wobl  nur  das  gewohnlicbe harella,  „Trage", 
das  Brillen ges tell  (dann  aurh  die  Brillei  vertrug 
diese  Benennung  selir  wobl.  Dtscb.  hrdle  aus  frz. 
hericle,  dieses  wobl  =  frz.  rcrick  =  retricula, 
Gliiselien,  Analogon  zu  retrieidum  (Wort  der  Technik 
und  halligelelirt).  Der  Anlafs,  v  zu  6  umzugestalten, 
war  wohl  ilarin  gegebcn,  dafs  zu  berUQe)  die  Neben- 
form  hericle  =  Berj'll  bestand  (s.  Godefroy,  schon 
12./13.  Jahrli.),  an  welcbe  volksetymologisch  vericle 
angeglichen  wurde.  Iii-xicle  ist  etwas  spiiter  belegt. 
als  hi'ricle  =  Brille  und  gelehrte  Anlebnung  an 
hisci/chts.  Ancli  irriele  bezeugt  Littn''  an  entspr. 
Stelie  mit  der  Bedtg.  (Brillen -iGlas."  (irober. — 
Skeat,  Etvm.  Diit.  .«.  r.  hen/l. 

1145)  Meyer-L.,  Ital.  (jr.  §  56  S.  40,  bezweifelt, 


dais  span.   i)tg.   hicha,  -u  auf  beMa   zuriiokgclit, 
well  ch  niclit  aus  sti-  ontstanden  sein  konno. 

1148)  Hinzuzufiigen  ist  pro  v.  beta:  frz.  hette, 
Zuekerriibe,  hette-rarr,  Runkelriibo;  cat.  beta: 
spa n.  betarrfif/a,  Runkelnibe ;  ptg.  hetarraha,  Rot- 
riibe.     Vgl.  GrOber,  ALL  I  378. 

1150)  ,.ital.  hetitla  hat  keine  Gewiibr,  das  v(dks- 
I  tiimliche  ital.  Wort  ist  bidoUo."  Meyer-Liibke. 
i  1153)  Z.  6  V.  ob.  ist  fiir  hifaro  zu  lesen  bibaro. 
I  1157)  „Gegen  Diez"  Herleitung  des  frz.  boismti 
erhebt  sich  von  Seiten  des  .s-.v  Widerspruch."  Grdber, 
AIJ.  VI  379. 

1162)  Dieser  Artikel  u.  1196  gehoren  zusammen. 

1170)  Auf  bifera  fiibrt  C.  Michaelis  auch  zuriick, 

Revista   Lusitana   Bd.    1  (—  mir   unzuganglich  — 

Ktg. I,  ptg.  ftp/'Crd,  friihzeitige  Feige,  vgl.  Mever-L., 

Z  XV  269. 

1186")  *biroteiis,  a,  nm  (v.  birolus.  -a,   zwei- 
riidriger  Wagen),  zweiradrig:  ital.  biroccin. 
1196i  S.  Nachtrag  zu  1162. 
12231  Z.  3  v.  u.  lies  bitdcora. 
;      1235)  S.  Nachtrag  zu  No.  5692. 

1273)  Auch  span,  baluarle  gehort  hier'her. 
1278)  Hinzuzufiigen   ist   ptg.   bonanr.a.     Meyer- 
Liibke,  ALL  VII  445,  erblickt  in  l.at.  *bonacia  eine 
Umbildung  von  malaria. 

I  1280)  tjber  -td  fiir  -tade  in  bontd  vgl.  Ascoli, 
!  AG  II  437  f.  (A.  halt  bonta  =  bontdte  fiir  beein- 
'  Hufst  durch  *bunta  =^  honHas,  s.  dagegen  Mever-L., 
;  Ital.  Gr.  §  206  S.  122  Text  u.  Anm.) 

1296)  Z.  1  V.  ob.  statt  nhd.  lies  abd.  —  Fine 
ausfiibrliche,  vieles  Neue  bringende  Bespreciiung 
der  zu  botan  (hozan)  geborigen  Wortsipjje  hat 
Schucbardt,  Z  XV  ff.,  gegebcn. 

1307)  Vou  bras  ist  abgeleitet  hras:ser,  braiien, 
bra.iserie,  Brauerei. 

1314)  Uber  das  Verhiiltnis  von  frz.  hraiiler  zu 
braire  vgl.  Tobler  in  den  Sitzungsb.  der  Berliner 
Akad.  d.  Wissensch.,  philos.-hist.  CI.,  (1889)  Bd.  LI 
!  p.  1090  f. 

I  1315)  Auch  ptg.  brejo,  Sumpf,  gehort  hierher. 
J  —  Z.  4  V.  ob.  ist  vor  brea  einzuscliieben  span. 

1319)  Z.  4  V.  u.  lies  blandir. 

\      1320)  Fiige  hinzu  rtr.  braser,  harsar. 

I  .    1358)  [u.  1368]  „Eine  neue  Erklarung  desAVortes 

'  .Bronze'  hat  kilrzlich  Berthelot  in  einem  Aufsatze 

(in:  Revue  areheologique,  1838  p.  294)  aufgestellt. 

Dieser  sucht  als  die  alteste  Form   des  Wortes  aus 

alchimistiscben    Scbriften    ein    mittelgrieeh.    jignr- 

!  zijOiov  zu  erweisen.     Die.ses  aber  entspreclie  einem 

lat.  aes  Brundisium,   da  in  Brundisium  beriihmte 

Bronzefabriken   gewesen    sein   mussen   (Plin.  N.  H. 

33,  9,   45  u.  34.  17,  40)."      Sehrader,    Spracbver- 

gleichuug  und   Urgeschichte  -',   Jena   1890,   p.  290. 

S.  aucb  Huora  Aninloflia,    16.  Dcz.  1890,  p.  7SG. 

1359)  Z.  3  V.  u.  lies  borcegui. 

1368)  S.  Nachtrag  zu  1358. 

I      1373)  ,,brutus  statt  bruttu/i  ist  unrichtig,   weil 

1)  ital.  bruin  gelehrt;  2)  ital.  t  in  .solcher  Stel- 

luug  nicht  verdoppelt  wird:  3)  span.  l>ui'do.  grob 

(von  WoUe   \i.  dgl.   gesagt)   durchaus   nicht   schon 

darum  mit  hrutu.^  zusammenhangt,  weil  die  Meta- 

tliesis  des  )■  zu  lielegen  ist  (die  Bcgriffe  von  hriitt>t.'< 

und  burdo  liegen  viel  weiter  auseinander,  als  Cornu 

denkt)  ;  4)  schon  altfrz.  (wenigstens  14.  Jahrh.)  das 

Fem.  brute  zu  belegen  ist  (nicht  brue),  ebenso  hiilt 

das  Prjv.  an  t  fest,  das  niclit    t-.  snndern  nur  -tt- 

darzustellen  pflegt."     Grol)er. 

1377)  Z.  5  V.  0.  lies  Imfalo. 
I      1393)  Vor  bougran  ist  einzuschieben  frz. 


7;il 


Narlilrii" 


7d-2 


18'.l<i)„liiniiuziifU(^<ii  ist  ital.  /ikn/h,  |it>;.  Intiiilm". 
Mi'Yor-l.fllikp. 

IH'.tSl  S.-lni.lianll.  /  Mil  .VJT.  /iclit  liiorluT,  iiml 
wi'lil  niit  Kwlil,  niirli  s|inn.  |>t>;-  /•'/".  aiifKi<l)lason. 
.Iiinkflliaft.  C.irmi,  (iriiii.ir.  I  71S  u.  72S,  wcllt» 
lias  W.irl  Villi  /(i/MH.<  alili>it)<ii. 

13!l!>l  /..  .'i  V.  nil.   lit'S  Hpati.  /iiK/rni. 

1407)  ..Ks  int  iiiiorlntilil,  fur  cine  piii/.olii<i  roinaii. 
Spraolip  I'iiu'  l«>somli'r>"  (irumltnriii  aii/.usct/.iMi ,  wo 
illo  aiiiiorn  wiili<rstriiliiMi.  l)io  Sprarlio  Daiito'H  out- 
litilt  80  vu'lo  (n.  (mill  prnv.)  Wiirtor,  dafs  os  dnrrli- 
aii»  «idit  tn-fn'ii\illii"li  ist .  homii  hnlitin  (lnriinti>r 
p^nvlinnt  ninl ,  iiinl  lici  Rigiitiiii-Kanfuni  lioifst  cs 
von  ilciii  Worto  ,jh>rii  iisato'  —  os  is(  oiii  littora- 
risclior  Aiisilniok."  —  .Juilgn  ist  /.war  aus  Daiito 
liokniint.  alH>r  iiiclit  alio  Wdrtor  lioi  Danto  «ind 
italionisclii'  Wiirtor.  Das  Ital.  war  vor  dor  Mitto 
d<>s  i:{.  Jalirli.'s  liiiiliinji;lirli  init  prov.  uiid  fran/.. 
Klonu'iiton  iliirrlist<t7.t  iiifolK»"  dor  VorhroitmiK  ilor 
prov.  imd  frz.  Littorntiir  in  Italion.  loli  solic  dalier 
nil-lit  oin.  wio  fiir  oin  Wort,  das  die  ital.  Lcxikn- 
;jraplion  (Ri^iitini,  Fanfani)  solltst  als  /ntco  itsato 
bozoiolinon,  eijjens  oino  bosondoro  alid.  Korni  angc- 
sotzt  wordcn  diirfo,  nooli  audi,  wie  aus  cincin 
{^rnian.  Worto  oin  Adj.  aiif  -ea  abf^>/,of;en  wordon 
soin  kiinnto,  das  sofort  wioder  nur  als  8bst.  auftritt. 
(iorado  woil  das  Wort  als  fjalliscli  iibcrliofort  ist, 
sollte  man  an  dor  boziMi<;tcii  und  jjoniigonden  Form 
nicbt  douteln."     lirober. 

14121  Vgl.  Griiber,  ALL  VI  379,  wo  hinziigefiigt 
wird:  sard,  buddire:  rtr.  buglir;  prov.  builhir; 
altspan.  bollir;  span.  buUir  (ehenso  cat.);  ptg. 
bolir. 

1413)  Statt  span,  borbuja  lies  borboUa. 

1426)  Flige  hinzu:  span,  horrico. 

1430)  Die  hier  gegcbene  Ableitung  von  ital. 
bitsto,  frz.  buste  ist,  wie  ich  naohtriiglich  bomerko, 
auch  von  d'Ovidio  (Grober's  Grundrifs  I  515)  ge- 
geben. 

1433)  Uber  burro,  butirro  vgl.  Mcyor-L.,  Ital. 
Gr.  §  16  S.  16.  —  Griiber,  ALL  VI  379,  weist  aus 
Venant.  Fortunat.  und  aus  Alcuin  butiir  naob. 

1438)  ,,Eine  Form  *bi(^cida  wird  durcb  niohts 
gereclitfortigt."  Gr.  —  Das  ist  nur  danu  richtig, 
wenn  dor  Wandel  von  cs  (x)  zu  sc  als  unmiiglich 
befunden  wcrden  soUte.  Vorliiufig  wird  man  sich 
der  Annalinic.  dafs  er  moglicb  sci,  kaum  entziehen 
kiinnon.  —  Sp.  148  Z.  4  v.  u.  lies  bri'tjula. 

1450)  ,,Vgl.  Z  XV  242,  wo  span,  caclio,  tarent. 
kahkalo.  kakkarn,  aucb  ahd.  c/ia/i/in/a  auf  volgar- 
lateiu.  caccaims ,  caccalus  zuruokgefiihrt  sind." 
Meyer-Lubke. 

1450*)  *cacculus,  -um  ni.,  Tiegel,  Pfannc,  Kachel ; 
aiif  ein  vulgarlat.  *cacculus  (f.  schriftlat.  caccabus) 
fiilirt  Meyer-Liibke,  Z  XV  242,  zuriick  span,  cnchn 
(vgl.  No  16351,  ptg.  caco.  tarent.  kakkfdo  (neben 
kakkaro),  iinter  Rinweis  auf  ahd.  chahhala. 

1452)  „cacat  ergab  chie  durcb  chir-i-e,  wie  jaeet 
:  f/ist  durcb  (fieist,  da  binter  c(«)  ein  ./  entsteht 
(vergleicbe  chier  =  carum  d.  i.  kjar,  chief  d.  i. 
kjef)  und  t  aus  -c-  vorausgehendes  ie  zu  i  werden 
liifst  {cimetire  =  coemeterium) :  es  bedarf  also  nioht 
des  eschiter  zur  Erkliiruug  des  i,  wie  Diez  meint, 
und  seine  Parallole  pacat  :  paie  bringt  anlaiitendos 
c  nicbt  in  Anscblag."     Griiber. 

1455)  ,.cade}itin  ist  nicht  Sbst. ,  sondem  Neu- 
bildung,  vgl.  frz.  sogar  exif/ence  vom  gelelirten 
exiger,  ital.  rednv-enza,  prov.  mnlheransa  u.  dgl., 
die  niit  vielen  andereii  cbenfaUs  neugebildet  sind, 
ant-ia,  etit-ia  sind   romaniscli  gedeutet."'     Griiber. 


—  Filr  ilnl.  c<i//i'Hrn  ol<-.  gubo  job  dies  boroilwillig 
/.u,  boi  f  r/..  cbetuirr,  r/miicc  dagogon  Rcliviiit  niir  dio 
LaiitguMtall  lies  Wort^-s  Noiihililung  auHzuKcbliofsoii. 
Kiirting. 

li:.7)  Vgl.  (iriibor,  ALL  VI  379  f. 

1458)  „ridiic  bat  init  railiinis  iiicbts  /,ii  t.bun ; 
OS  bangt  niit  altfriinz.  vhid-ril  (V),  liiiuorlicbo  (?) 
Lainpo,  prov.  inirsii ,  loiiclitcii  (von  dor  Lainpo) 
zusaiunion,  vgl.  GriMino,  C  vor  .\  iin  Frz.  (Strafs- 
liurg  ISSS).  p.  91."     «iriilior. 

1483)  lit'tzto  Zoile  v.  u.  lies  (utlamar. 

1486)  Z.  2  v.  u.  liuH  cdlamo. 

1487)  Vgl.  (iriiber,  ALL  VI  3H(),  wo  sard,  clii- 
Idniira,  cat.  cntitndria  liiiizugcfiigt  ist. 

149:))  ,,Frz.  culfi'on  stiimnit  aiis  dorn  Ital." 
G  rubor. 

149H)  „Span.  ptg.  cn/rdi/a  sind  dom  allprov. 
caliddti  eiitnninmen  (vgl.  span.  ci>:  cnLr,  hoz  = 
/(i{.i-  u.  ilgl.).  Mitliin  ist  calcinia  audi  koine  riimiscbo 
Kinriclitung,  dio  riimiscbe  Fabrstrafso  liiofu  via 
stnitd.  dabor  allgonioin  romaniadi  dioselbo  Uenen- 
miiig  (ital.  xtrada.  altfrz.  estrve,  prov.  span.  ptg. 
eshada).  Ist  abor  dio  via  calciata  erst  franziisisdi 
d.  Ii.  nadiriimisch,  so  ist  cs  unniitig  und  uurichtig, 
ein  Substrat  *calciata  anzusetzen,  denn  in  Fraiik- 
reicli  konnto  das  Wort  aus  cliaux  {calx)  liorvor- 
geben,  wie  altfrz.  la  ferric  (soil,  vnie)  aus  ferrum, 
das  man  doch  wobl  rait  /errce  nicbt  durdi  'ferrala 
vermittcln  wird.  Es  schcint  mir  das  von  Belang 
in  kulturgeschiditlidier  Bozieliung:  dio  chau.tsee  ist 
jung,  wcnn  audi  sdion  mittdalterlicb.  Danobon 
verdient  Beaditung ,  dafs  einc  ronianischo  Weg- 
anlage  keltischer  Herkunft  ist:  caminus  (das  mir 
zu  den  vulgiirl  at.  Substraton  zu  gchSren  schoint, 
s.  ALIj  I  541),  wclche  im  romiscben  Wege8y.steme 
eine  Liicko  auszufiillen  im  stande  gewesen  soin  mnfs, 
da  das  Wort  allgemcin  romauiscji  in  Erbwortform 
auftritt.  Von  weldier  Art  der  caminux  war,  wird 
freilicli  nicht  zu  ermitteln  sein.  Durch  dio  Not- 
wendigkoit,  chaussie  v.  chaux  abzuleiten  ,  erledigt 
sich  audi  Riinsch's  Anlehnung  des  Wortes  an  calx, 
Ferse."  Griiber.  —  Fiir  die  Annahinc  der  Abloitung 
des  Verbums  chausser  von  chaux  verniisse  ich  ein 
Ajialogon  (faimser  u.  faux  sind  dmh  wolil  nur  schein- 
bar  analog,  vgl.  dagegen  paix  und  a]iai<!er.  croix 
und  croiser).  Auch  kann  ich  schwer  glaiibeii,  dafs 
in  franziis.  Zeit  ein  chaussce  v.  calx,  Kalk,  neben 
chausser  (v.  calx,  Ferse)  gestellt  worden  sein  sollte. 
Ich  mochte  an  dem  Substrate  *  calciata  vorliiufig 
noch  festhalten.  —  camminus  bedeutet  wohl  ur- 
spriinglich  nicht  „Weg",  sondern  „Gang,  (Jangart". 
Kiirting. 

1502)  „caldellum  ist  nicht  Substrat  des  franz. 
chautleau,  altfrz.  chaidel ,  sondern  das  frz.  Wort 
ist  Neubildung,  wie  altfrz.  fauvcl  ii.  dgl."   Griiber. 

1511)  Suchier  ((iriiber's  Grundrifs  I  664)  setzt 
frz.   charivari  =  hebr.  -|fj;m  "^'i'l'   (Genes.  32,  6) 

„Ochs  und  Esel"  an,  ohne  jedoeh  eine  Stiitze  fiir 
diesc  an  sich  nicht  cben  wahrsclieinliche  Ableitung 
beizuliringen. 

1513)  Baist,  RF  VI  580,  will  fiir  prov.  ptg. 
calar,  span,  callar  ,,8chwoigen"  ein  tirundwort 
*caltare  v.  callum  ansetzen.  Diese  Annahnie  .stiil'st 
auf  unbesiegbare  Hiiidernisso  beziiglich  dor  Bedeu- 

I  tuiig ,   ist   iibrigens    auch    zwecklos ,   da   das   II  des 
I  span.  VV'ortes  nicht  sonderlieh  befromden  kann. 

1514)  P.  de  L.igarde  hat  (Nachricliten  von  der 
I  Gesdlsch.  d.  Wissensch.  z.  Giittingen  1886  S.  124) 
i  —  worauf  Mever-Liibkc   im  Ltbl.   f.  germ.  u.  rom. 


793 


Naihtras; 


794 


Phil.  1888  Sp.  305  auliUL-rksain  f,'ciiiai-lit  liat  «in  | 
spiitlateiii.  calautica  nachfrowioseii  iiiiil  dariii  das 
Grundwort  von  (jaloche  orkaiuit.  Al>or  eiiierseits 
ist  ciilaitticu  eiu  j;anz  duiiklos  mid  koinoswcfjs  iibor  . 
alio  Zweifel  erliaboncs  \V(Pit ,  andorerscits  liiittc  i 
calaiitica  eiu  *ckeluclie  cr-^ebon  niiisson. 

1514.)  calor,  -oreiii  »i.,  Hitzo,  Warine;  ital. 
culurc  etc.;  laltfrz.  vaiire,  chaure). 

1516)  Cber  altfrz.  cliahiii/ier,  chalfiK/e  vorgloirlio 
Fiirster,  Z  XIII  535. 

15261  Z.  5  V.  ob.  lies  cdiiiara. 

15321  „Das  schriftlat.  cdHieif«.s  erschcint  im  Alt- 
frz. regelrccht  als  chameil."     h\  Palist. 

1545)  (Sp.  160  Z.  10  V.  ob.)  Das  ital.  aiiiipiuue 
ill  der  Bedtg.  ,, Probe,  Muster"  kanii  kaum  dasselbe  ' 
Wort  wic  cumpionc  „Kanipfer"  seiii,  daiiii  aber  ist 
sein  Urspruiig  ratsclhaft. 

1555)  Z.  3  V.  ob.  lies  perreria. 

1567^  „Frz.  chhieait  kann  iiiclit  iiiit  vaniieJlua 
zusaiumenbangcii,  well  frz.  die  nur  aus  ca  vor  ein- 
t'aohem  Kons.  entstebt.  Diez  ist  daher  ira  Keclit : 
cs  liegt  Siiffixtausch  vor,  den  bei  -alis  und  -ellus 
mebrfacb  naebweist  Nitlian  (V),  Das  hit.  Suffix 
-ait»-,  S.  7."     GriJber. 

1571)  „Zu  dem  loiubard.  yutta  ,Raiipe'  vgl. 
cngl.  caterpiUar,  welches  von  alt f rz.  c7ki(c,  bzw. 
pic.  cate  -)-  peleuse  ,Kafer'  abgeleitet  wird  (s.  Skeat 
unter  caterpillar)"     F.  Pabst. 

1572)  Die  (iibrigens  nur  veriuutungsweiso  ange- 
setzte)  (ileichung  frz.  (jafinou  =  *canionem  (von 
canin]  ist  unbaltbar.  Das  Wort  diirfte  iiiit  ijaitnire, 
kliiffen,  zusaiumenhangen. 

1583)  Z.  3  v.  u.  lies  cdiiamo. 

1587)  Z.  6  V.  ob.  ist  stiitt  span,  utanunra  zu 
lesen  atarazana  (vgl.  No  2394). 

1589)  Z.  2  v.  u.  lies  cdntico,  cdnticu. 

16051  Uber  altfrz.  chevoistre  vgl.  Fiirster  zu 
Erec  3512  (S.  320). 

1612)  Hinzuzufiigen  ist  rum.  capdtd,  gewinnen. 
Vgl.  Ascoli,  AG  XI  428,  wo  die  ganze  um  caput 
sich  reibende  verbale  Wortsippe  eingehend  behan- 
delt  ist. 

1615)  Z.  2  V.  u.  lies  capitulo. 

1632)  Am  Schlusse  ist  statt  Th.  p.  76  zu  lesen 
Th.  p.  16  (Th.  nieint,  dafs  captivtis  durch  keltischen 
Einflufs  zunachst  zu  *cachtious  geworden  sei  und 
dafs  daraus  prov.  caitiu,  altfrz.  chaitif  sich  er- 
klare).  —  Scbwan,  altfrz.  Gr.  §  73,  setzt  *coacHcus 
als  Grundwort  fur  chetif  an:  Neumann,  Z  XJV  553, 
hat  dies  mit  bestem  Recbte  zuriickgewiesen  durch 
Hindeutung  auf  *coacticare  =  cacher,  coagulare  = 
cailkr.  —  Sp.  170  Z.  2  v.  u.  ist  statt  cautivero 
zu  lesen  cauliverio. 

1633)  Z.  7  V.  u.  statt  acatamento  ist  zu  lesen 
acatamiento.  —  S.  Naehlrag  zu  1725 

1635)  Neben  ital.  cnppio  ist  auch  cavo  vor- 
handen  in  der  Bedtg.  „(unterirdisches  Telegraphen-) 
Kabel";  es  liegt  wohl  Angleichung  an  caco  (Adj.) 
vor.  —  S.  auch  Nachtrag  zu  No  1450". 

1636)  „Ich  wiirde  nur  cajm-  (bezw,  cnpo-i  an- 
setzen ,  das  an  Stelle  von  caput  trat ,  wiihrend 
capum  doch  nie  bestand."  Griibcr.  —  Auch  Meyer- 
Liibke,  Ital.  Gr.  §  326,  erkliirt  capu  aus  caput  und 
erblickt  in  sard,  habudu,  ifi^Mr/e  eine  Bildung  wie 
numene  neben  nome  (%  318),  in  §  346  (S.  199) 
raacht  er  auf  den  Plur.  capeta  b.  Ristoro  d'Arezzo 
aufmerksara.     S.  Nachtrag  zu  No  1640. 

16401  Fiige  hinzu:  sard.  log.  cabide,  camp. 
cahudu.  Vgl.  W.  Meyer,  Gr.  I  463:  Ascoli,  AG 
XI  434  Anni.     S.  Nachtrag  zu  No  163G. 


1648)  Cber   rtr.   Gostaltungen  dcs  Wortes   vgl. 
(iartner,  (.irobor's  Grundrifs  I  481. 
1653)  Z.  2  v.  ob.  lies  cdrcel. 

1661)  Z.  5  v.  ob.  lies  carantia  (obenso  vorlicr 
carentia,  caristia). 

1662)  Z.  2  v.  ob.  lies  akaravea. 

1665)  ,,Ital.  carena,  frz.  carim-,  span,  careiia, 
ptg.  querena,  crena  sind  rait  lat.  carina  nicht 
direkt  zu  vcrbinden,  auch  lassen  sich  nicht  alio 
Fornien  auf  eine  geraeinsame  Grundfofm  zuriick- 
fiihron.  Wahrscheinlich  ist  das  Wort ,  wie  andero 
Schifferausdriicke,  von  einer  Seestadt  ausgegangon; 
es  wiir<ie  sich  fragcn,  ob  irgendwo  am  adriatisehcn 
odcr  am  mittelliindischen  Meere  i  vor  n  zu  e  wird, 

'  wo  also  die  Heiinat  der  Form  zu  fixieren  wiire. 
(ienua  kann  es  nicht  sein,  da  liicr  das  Wort  caina 
lautet."     Mcycr-Lubkc,  Rom.  Or.  §  44. 

1666)  „Aitfrz.  cherti  wohl  Eigenbilduug  aus 
\cher,  wie  maloaistic  aus  malvais,  denn  liigo  cari- 

iatem  zu  Grunde,  so  ware  charte  zu  orwarten,  weil 
der  Scbwund  des  vortonigen  i  alter  ist,  als  die 
Umbildung  von  a  zu  e,  und  car't  nur  chart  werden 
konnte  (vgl.  carriciirc  :  charger)."  Griiber.  —  Aber 
das  e  in  cherti  kann  auf  Angleichung  an  citer  be- 
rulien ;  die  Bedcutung  von  cherti  weist  auf  unmittol- 
baren  Zusammenhang  rait  klrchenlateinischem  cari- 
tatem  bin. 

1672)  ,.carnatus  ist  nach  Bedeutung  und  Form 
nicht  Grundlage  fur  frz.  charic,  dies  vielraehr  frz. 
Eigenbildung  aus  char^n)-,  ebenso  wie  span,  car- 
nada  Neubildung  sein  kann."  Grober.  —  Aber  wic 
soli  sich  dann  das  rr  in  charrie  erkliiren  V  (Griiber 
sclieint  frcilicli  charie  mit  eiufachem  r  fiir  die 
richtige  Schreibung  zu  halten,  da  er  in  seiner  betr. 
Zuschrift  dies  r  unterstrichen  hat,  indessen  im 
Sachs-Villatte'sclien  Wtb.   findet  sich  nur  charrie. 

1681)  Ascoli,  AG  XI  419,  uimmt  *caroneus  als 
Grundwort  an,  welches  er  in  scharfsinniger  und 
uberzeugender  Weise  wieder  von  caro  ableitet. 

1703)  Z.  3  v.  ob.  lies  quescria. 

1709  u.  1768)  Vgl.  hierzu  Ascoli,  AG  XI  425, 
wo  ca.fims  als  Grundwort  angesetzt  und  urspriing- 
liche  Identitat  desselben  mit  castano  (=  kelt.  cdssen, 
cdssin,  caissH)  vermutet  wird.  —  Meyer-L.,  Z  XV 
271,  empfiehlt,  in  Riicksicht  auf  Casaagmw,  statt 
*cassiinis  anzusetzen  *cnssa««.s\ 

1711)  Die  span.  Form  des  Wortes  ist  casu. 

1725)  ,  Zusammcnsetzung  mit  cata-  (v.  catar)  ist 
auch  frz.  chdlit .  holzernes  Bettgestell,  ^  cata-  -\- 
lectus,  Schaubett."     H.  Bonk.     Vgl.  No.  1729. 

1734)  Hierher  scheint  auch  frz.  cdlin  {=  *catel- 
llnus?)  zu  gehijren,  doch  ist  die  Lautgestaltung 
auffallig  (ZU  erwarteu  ware  *cheltiii\.  Vgl.  iiber 
das  Wort  Mayhew,  Academy  vom  22.  u.  29.  Jan. 
u.  5.  Febr.  1887  (Mitteilung  von  H.  Bonk). 

1736)  Vgl.  Meyer-L.,  rom.  Gr.  I  417,  wo  noch  sard. 
kadrea,  mail,  kadrcga,  v  e  n  e  z.  karega,  b o  1.  karigu, 
eng.  kadrda,  k'adrega  angefiihrt  und  als  auf  Vor- 
mischung  von  cathedra  mit  quadriga  lieruhend 
bezcichnet  werden ,  jedoch  ftigt  M.-L.  hinzu ,  dafs 
lira,  cadriego  fiir  Ubergang  von  1r  zu  gr  zu  sprcchen 
schcine. 

1738)  ,, Hinzuzufiigen  ist  ptg.  ciiditiho.  en  gad. 
kddin."     Meyer-Liibke. 

1740)  Cber  cdtfua  (nicht  cutlus)  vgl.  den  iuter- 
essanten  Aufsatz  von  Sittl  ,,Zur  Geschichte  der 
Hauskatzc",  ALL  V  133;  vgl.  auch  Max  Midler, 
India,  what  can  it  teach  us  ?  London  1883,  p.  261  ff. 

1742)  Gorland  (Griiber's  Grundrifs  I  331)  stellt 
s  p  an.  eachorro  rait  bask,  zakur,  zakurra  zusammen. 


7115 


Niiolilriif;. 


7:m; 


nVt'J)  i.ciii'iru/ii  HliiU  daviculii  tvinl  mil  I'lirvclit  | 
iri'fp'ii  r<i;>i(ii/<i  aufp'p'lii'ii ,  wcil  -;»•  iiii  I'mv.  iiinl 
lUil.  iiii-lit  /11  V.  Doiiili'ni  ^11  li  \vir<l ,  tn'il  -iliiliim 
nicht  all^i-iiiciii  n>in:iiiUrli  i  i'r;;fl>t'ii  li.itto  iinil 
wi'il  ilio  liislt^;.  rri;)i7ii/iiiH  an/iincliiin'ii  vorliii'li't, 
ili'iin  ilioso»  koiiiitu  riiir  oinou  Ko|irn:i;,'<'l  lnnliMitcti, 
naliiviut  diertUf  oiiu'ii  I'lKnk  (Niijjol  nliiic  Kupf). 
koiironnip-n  N«kc1  bi'sact;  cl  aln-r  wuril«  /.ii  c  diirrli 
Uisiiiniilation  (c/<iri<-'/iil,  \g,\.  *ciniiiir  nils  lyKimyiir." 
Griibor. 

1773)  Z.  2  V.  lib.  lies  c./fftrr. 

1776»  Z.  J  von  ubcii   ist  iiaoli  cekic  oiiiiiifii^t'ii  ' 
cilfre.  1 

17'.I2)  /.   1  V.  II.  lies  ccnlesimu.  \ 

17'.l'l)  ,,Un8  riiiii.  Midi  ist  wulil   slavisclicr  Her- 1 
kiiiift."     F.  Tabsi. 

liS05)  Vf,'l.  audi  I'oriui,  R  XIII  28t;  Aiini   :t,  uiiil 
Mo.vcr-L.,  Ital.  Ur.  §  6(1,  firiuT  roin.  lir.  I  §  273,  | 
Hii  crniseus   aus   siidital.  Miiiiilartt'ii  iia<:li;;owio.--i!n 
winl  s^iica|Kil.  cntuic,  loocos.  cfrusu,    sard,   keriiga, 
riini.  ceiiisii.  son.  sarma). 

18«i!()  S|).  188  Z.  1  V.  II.  lies  ceniicalo,  sarnicalo. 
—  S|i.  1S!I  Z.  2  V.  lib.  ist  statt  je'»iMi(//(<  zu  iesoii 
^xniiujlo. 

1810)  V;;!.  No  2595. 

1S1!>)  Uic  «iiaii.  Wurtform  fiir  das  Vlisb.-it.  ist 
toiicicrlu. 

1824)  Vj,'!.  Griibor.  ALL  VI  381,  wo  amh  riiui. 
tsi:hierh  ani^cfiiiirt  wird. 

1825)  VjJL  CJriibfr,  ALL  VI  381,  wo  casMre  als 
(irundroriii  aiigesut/.t  mid  .span.  ff*(ji)(ii'  aiif^jofiiLrt 
wird. 

1857)  „Sichur  ist,  dafs  chrUima  ziilotzt  i  liatto." 
d'Ovidio,  Griibcr's  Uriindrirs  I  504,  wo  fiber  die 
Quantitiit  dcs  i  in  chrismn  iind  Cliiixtiis  ausfiihr- 
lichcr  i;oliaiuk>ll  i>t.  Darf  man  chi  i.wia  anset/.eii, 
sii  ist  darin  zwoifellos  das  Grundwort  von  ital. 
c(v,<Mia,  I'rz.  cj'emf  zu  erblickcn;  audi  { r z.  chritien 
ist  dann  nicbt  luciir  auffiilli^. 

1888)  „I.st  cs  wirklirii  riuhtij,',  cnictiim  (cmguhi 
uiid  cinijula)  anzusctzon .  wo  t'r/,.  ceitil,  prov. 
cciiclut  u.  s.  w.  bestclit,  wiibrcnd  im  Hal.  rcgolroclit 
«■  in  inc  odor  iiig  zu  i  wird  (cinyere,  cintu  u.  s.  w.)?" 
•  irobcr. 

1892)  Z.  2  V.  ob.  lies  cenicero. 

ISOtii  ,,Lieber  als  von  einem  cinnus  =  cinciiiHiis 
miicbte  ii-li  ital.  cenno,  accenno  von  coiwiiniat 
lierleiten,  das  nach  der  Apharesc  von  con-  und  der 
Wicderzusamraon.sctzung  init  ad-  cennare,  accennare 
ergebcn  hiitte,  gleichsam  .raittels  des  Gesichtsaus- 
dnicks  eine  AVarnuii;;  erteilen".  cetino  ware  post- 1 
verbal."     d'Ovidio,  Grober's  Grundrifs  I  503.  ' 

1908)  S.  Naclitrag  zu  No  824.  I 

1909)  Z.   1  V.  u.  lies  circulo.  I 
1917)  Z.  1  V.  u.  ist  zu  lesen  span,  citara,  ptg.  i 

cilhara.  I 

1919)  S.  den  Nachtrag  zu  749G. 

1934)  Zu  frz.  clair  gehort  das  Adj.  clairel,  -ette, 
blafsrot,  und  das  Sbst.  clairet,  blal'sroter  Wein. 

1935)  Uber  altfrz.  glais  vgl.  Forster  zu  Erec 
2363  (S.  3161. 

1937)  (Sp.  200].  Statt  span,  mona^lero  ist  zu 
Icsen  monasterio. 

1944)  Z.  4  V.  ob.  lies  davecimbano. 

1949)  Z.  1  V.  11.  lies  dimaterico. 

1957)  Z.  2  V.  u.  lies  paralitieo. 

1966)  Z.  3  V.  ob.  ist  statt  Lebkraut  zu  lesen 
Labkraut. 

1972)  „5Ian  darf  nicht  mit  Diez  cncca  ,Art  Sohiff' 
niit  cncciii  ,Srlicrbe'  und  coceio  von  condia  xoy/^ 


coudtra  amdiruiii  abUiitt'ii.  Der  Sriiwiiiid  dim  ii 
ist  im  ToKrnniiiclii'ii  lioiHpiollus;  dnn  andi.  cucdiiiilia 
staiiiiut  ails  di<m  Franziis.,  das  Ktviiuin  m-liuint 
grii'ili.  .>riix;rii,'  /ii  srin.  Ks  liuduiitol  .Ituern,  Kern, 
mit  der  man  in  Soliarlaidi  Tarbt'.  Da  von  dom 
vorwandton  xoxxa/oi;  ,l'iiiii>iik(>rn'  das  siidl.  (ital.) 
CHoccolii  .Nufsscliale",  loo  res.  cocatlit  .liiriiHclialu' 
und  tiiso.  r(i(T()M  .Hforo'  ittainmt,  so  vurbnnd  man 
mit  xoxxii^,  sofeni  I's  lUvru  liodoiiti't,  don  HegrifV 
iliT  Sobali",  Iliiblf,  und  so  gl■lall^;to  man  uiitor  oiii- 
farlicm  WfiiiNol  ib-s  tJenus  zu  cocca  ,Kumpr  eines 
•ScliifTes,  SrliilT.  Uer  direkte  Vcrtretor  von  xiixxo^ 
ist  das  halbgulebrto  cocco."  d'Ovidio,  GriJbor's 
Grundrirs  I  521.  —  Nii'lit  allsuitig  fiberzougond!  - 
Bobrcns,  Z  XIII  413,  ist  geiioigt,  in  frz.  codu; 
codi-on  ,,tonmab'ndo  Uiekworle,  dio  spatur  ala  Bo- 
iienniing  auf  das  Srliwoiii  solbst  iiburgingen,  zu 
orlilirkcn  und  vcrglt-irlit  daniit  das  inuiidurtlieli 
di'iitsolie  kiif'.'  kuf.  —  Zu  pliantastisidi !  —  iSotto- 
gast,  Z  XV  249,  bringt  mlid.  (si-it  deiu  II.  Jalirli. 
bi'zongtcs)  hut:e  ,,Hure"  als  Griindwnrt  iiir  frz. 
co<7i(-  „.Sau"  (wovim  covhun)  in  Vorsclilag.  Alicr  — 
uni  von  anderi'ii  Dodoiikon  aliziiselion  —  inlid.  (i- 
(=  alid'.  -,  z:,  gurnian.  Ij)  mul'stc  altl'rz.  r.  (^^  In) 
orgi'beii ,  nicbt  di ,  vgl.  a(/a:za  mit  tif/twc .  hazzan 
mit  nijucier,  audi  ags.  hiHse.  altn.  hit:a  mit  aU- 
franz.  huce,  s.  Mackcl  p.  174.  I)ii'  tilcirliiing 
flits  =^  /lidie,  auf  welcbo  S.  sicii  licruft,  ist  weit 
ontfernt,  liowoiskriiftig  zu  soin. 

1975)  ,,Lat.  begegnet  audi  conquilia.  vgl.  Fiirstcr 
zu  Cligos  3025."     F.  Pabst. 

1976)  Awh  sard,  cor/hina  ist  =  cudna  (iiidit 
=  coquina). 

1984)  Vgl.  Grobor.  AI.L  VI  382. 

2007)  Toblcr,  Z  IV  183,  crbobt  bogriinddeii  Kin- 
sprudi  gegen  dio  Ableitiing  von  colaziutie  aus  culnrv. 

2015)  Vgl.  Grober,  ALL  VI  382. 

2018")  *c61o((Uinta ,  -am  f.,  I'lirgiorgurko  (gr. 
xo).oxi-vt>/)]  ital.  colnquinta:  frz.  cohquiiUc,  dazii 
das  Demin.  cuUxiiiiiiclle:  span.  ptg.  coloquinlida. 
Vgl.  Forster,  Anni.  z.  Cligrs  V.  3625. 

2021)  ,,Unklar  ist  colostrum,  wofiir  sidi  auch  dio 
Sdireibung  colustriim  tindct.  Mit  lotztercr  stimint 
span,  colostro,  ptg.  coslra.  Daiiebeu  stcht  abcr 
astur.  kidieslru,  lum.  coreaata,  die  a\i{  colestruni 
(mit  off.  e)  hinwcisen."  Meyer-L.,  Rom.  Gr.  g  119 
S.  125. 

2022)  Vgl.  Frick,  ALL  VII  443.  Frick  weist 
nadi,  dafs  colpus,  colf'un  (Aco.  Sg.  colfum.  Abl.  Sg. 
cdfo.  Ace.  PI.  col/us  und  colforals],  woriiber  zu 
vgl.  Sittl,  ALL  II  570)  bereits  beim  Ravennatisdicn 
tieograjihen  vorkommen.  In  colfoia  verinutct  Fr. 
die  Grundform  zn  frz.  r/ouff're. 

2027:  Vgl.  Gri3ber,  ALL  VI  383. 

2031°)  combino,  -lire,  verbinden  ;  davon  ital. 
s-ijonthinare,  s-(jominare,  wozii  (nach  Toblcr,  Z  IV 
181  f. I  die  Vbsbsttva  7MmtHa.  ^omona  (neap.  Worti, 
goiiieiia.  Ankertau.  Andero  Deutungen  dieser  Sbsttva 
.sohe  man  uben  unter  Xo  127. 

2032)  ..hrucinrc  deiitet  Ascoli,  AG  II  42,  an- 
sprccliend  aus  vulglat.*co'>nhr'Mrecf,  *conibrusliare". 
Meyer-L.,  Ital  Gr.  S.  97  Anm. 

2034)  Uber  altfrz.  ctiens,  qaetis  etc.  vgl.  Forster, 
Z  XIII  541. 

2036)  Z.  1  v.  ob.  statt  com  lies  cum. 

2047)  „Den  roman.  Worten,  soweit  sie  volkstiira- 
lich  sind,  liegt  *comperare  zu  Grundc,  vgl.  ital. 
sevrare.  f  rz.ifetrer=*sepernre  i.-iejiarare."  F.i'abst. 

2048)  [Sp.  211].  Z.  2  V.  nntcn  ist  hinzuzufiigoii 
span,  cnmpas. 


7!t7 


NacbtriiLT. 


7itS 


2003)  „Altital.  ijumbeiatv  guliiirt  zii  3()G8." 
Moyor-Lubke. 

2129)  fSp.  218.)  Z.  2  v.  u.  ist  cosir  zu  stroiclien. 

2165)  Z.  ()  f.  V.  ob.  lies  span,  (copino,  kleiner 
Bccher,  gchiirt  zu  No  2344)  cofiiw,  Tragkorb  fiir 
Obst,  cuebanv. 

2167)  Zu  frz.  couperose  vgl.  No  4590,  wii  eine 
bessere  Ableitung  gegeben  ist. 

2181)  Fiige  )iinzu :  prov.  cortves.  eine  Art  Ledcr; 
alt  frz.  corrois .  woven  corvinier,  corviserie  etc. 
Vgl.  Tobler,  Z  XIII  54G. 

2189)  Z.  6  V.  ob.  lies  coriusola. 

22021  tiber  die  rtr.  Gestaltungen  iles  Wcjitis 
vgl.  Gartner,  (iriJber's  Grunilrifs  I  4.S1. 

2227)  Z.  2  V.  ob.  lies  cotovia. 

2229)  Z.  3  V.  ob.  ist  statt  coallid  zu  lesen  autlla. 

2251)  Ascoli,  AG  XI  447,  erklart  span,  quemar, 
ptg.  queimar  aus  *kehiiar,  *ker)iiar  =  cnmare. 
Mever-Lubko.  Z  XV  272.  erliebt  dagegeu  berechtigte 
Bedenken.  Vgl.  auch  Cornu  in  Griiber's  Grundrils 
I  720  nnd  760  f.  —  Meyer-]..,  Rom.  Gr.  g  180 
S.  165,  vermutet  <las  Grundwort  zu  quemar,  quei- 
mar in  'caimare  vom  griech.  (mittelgriech.  neu- 
griecb.)  xaifio^  =  aavnu^.  —  Cornu  (Griiber's 
Grundrils  I  720)  halt  an  queimo  =  cremn  fest, 
indem  er  als  Mittelstufen  *l;elmo,  *leumo  anniramt. 

2253)  Behrens,  Z  XIV  365,  ist  geneigt,  den 
zweiten  Bestandteil  von  al  tfrz.  wnif/'r  (s.  No  5007) 
fiir  identisch  rait  fc  lim  Brandan /erf)  zu  eracbten: 
iiber  seine  .Vns>-liauung  von  dor  Herkunft  diesis 
Wortes  spriolit  sieh  Behrens  leider  nicht  klar  aus. 

22541  Z.  1  und  2  v.  u.  ist  zu  streiehen,  well  die 
dort  angegebene  Sache  der  naturgesehichtliehen 
Wirklichkeit  nicht  entspricht. 

2266)  Statt  frz.  crihlc  ist  zu  lesen  crible. 

2267;  Z.  1  v.  u.  lies  crimen. 

2268)  Z.  6  V.  ob.  lies  span.  crin. 

2282)  Z.  3  V.  u.  lies  crotalo. 

2297)  Uber  altfrz.  cote  vgl.  Krster  zu  Erec  978 
(S.  305). 

2313)  Statt  aculzelra  ist  zu  lesen  acolcetra.  — 
Naeh  Tobler  (Sitzungsbericlite  der  Berliner  Akad. 
d.  AVissensch.,  philos.-hist.  KI.,  Bd.  LI  [1889], 
p.  1092)  ist  aus  coutrc  ontstanden  altfrz.  acoiitrer 
{acoustrer  mit  nur  graphischeni  s),  den  Pflug  mit 
dem  Messer  vcrsehen ,  descoutrcr,  zerschneiden, 
neufrz.  accoiiircr.  ausriisten,  ausstatten,  desaccou- 
irer,  jeni.  den  Aufputz  abnehmen.  G.  Paris  dagegen, 
R  XIX  287,  setzt  accouirer  =  ''ml-vostiirare  (von 
*costura  =  *coiisu1ura.  Nabt)  an. 

2316)  ,,Hinzuzufiigen  ist  ptg.  ci'nice."  Meyer-L. 
—  Z.  4  V.  ob.  lies  zhizalo. 

2323i  S.  Naclrtrag  zu  2313. 

2337")  orniinis ,  -iiiii  m. ,  weibliche  Schani ; 
frz.  con. 

2344)  Das  Sterncben   vor  eupa   ist  zu  streiehen. 

2345)  Sp.  237  Z.  8  f.  v.  oben  ist  statt  cfiprem, 
cfiprttm  zu  lesen  *cd2)reus,  *cdprum. 

2349)  Fiige  hinzu:  sard,  isgurzone;  ueuprov. 
qourgoul:  altfrz.  qouryueiUon.  Vgl.  Grober,  AG 
VI  391.  ' 

2354)  Vgl.  Grober,  ALL  VI  384.  —  Von  courir 
(courre)  wohl  abgeleitet  courrier,  Eilbnte. 

2370)  Z.  5  V.  u.  lies  cMena. 

2378")  cjTianelie  s.  No  4595*  (Nafhtrag. 

2382)  Sciiuchardt,  Z  XV  110.  benierkt  iiber  die 
Herkunft  von  ital.  daga  etc.:  „der  Gedanke  an 
keltischen  Ursprung  mufs  oline  Weiteres  abgewiesen 
werden;  gewissc  Umstiinde  weisen  auf  Afrika." 

2384)  Z.  3  v.  ob.  lies  tahur. 

KiJrtiiis,  l.it.-rom.  Wiirterbucli.    (Xaelitrag.) 


2388)  Uber  altfrz.  domadic  vgl.  borster  zu  Erec 
1006  (S.  306). 

2392)  Z.  3  V.  ob.  ist  zu  lesen  cat.  dansar;  span. 
dansar,  danzar :  ptg.  dam;ar. 

2398)  Z.  2  V.  ob.  lies  span,  ddciu. 

2401)  [Sp.  243  Z.  12.]  Auch  altspan.  ist  dantc 
vorhanden,  vgl.  Gri.iber,  ALL  VI  378. 

2408')  *de-ca(lo,  -ere  (f.  -ere),  ab-,  herunterfallen; 
frz.  dechoir,  wovon  wieder  das  Sbst.  dcchet  (=  (/e- 
eddit  „es  geht  ab"  oder  Vbsbst.  =  Stamm  decad-}, 
Abgang  d.  h.  Einbufse  an  Rohstoff  bei  der  Bearbci- 
tung  oder  der  Lagerung.  Vgl.  die  eingehende 
UntersuehuDg  von  Tobler  in  den  Sitzungsberichton 
der  Berliner  Akad.  d.  Wissensch.,  philos.-hist.  Kl. 
(1889),  Bd.  51  p.  1085. 

2417a)  decoUo,  -are  (v.  collum),  enthalsen,  den 
Hals  abschneiden,  enthaupten;  ital.  decollare; 
frz.  dtcolhr:  s]ian.  ptg.  degollar.  Vgl.  Grober, 
ALL  VI  389. 

2422)  Meyer-Liibke,  Ital.  Gr.  S.  253,  crkliirt  ital. 
ijirr  aus  Cbertragung  des  palat.  y  von  den  mit  e- 
anlautenden  Formen  (namentl.  eamua)  anf  die  mit 
4  anlautenden. 

2441)  de-ex-ripure,  bezw.  dis-ripure  liegt  wohl 
im  s  p  a  n.  derribar,  niederreil'sen  (eigontl.  wohl  vom 
Ufer  hinabstiirzen),  vor.  —  Neumann,  Z  XIV  563, 
ist  geneigt,  die  Grober'sche  Annahme  dest-er  = 
*drs(ierare  gutzuheilsen  ,  jedenfalls  verwirft  er 
Schwan's  (Altfrz.  Gr.  §  153)  Grundwort  derivare. 

245(j)  Nach  de  ist  einzuschielien :  bzw.  dis-. 

2463*')  *de-laxo,  -are,  ablas.sen,  ist  nach  Ascoli's 
scharfsinniger  Uarlegung,  Ati  XI  422,  das  Grund- 
wort zu  span,  dejar,  ptg.  deixar,  lassen  (ebenso 
*dilaxare  das  Grundwort  zu  ealabr.  dassar).  Vgl. 
No  2526  u.  Nachtrag  zu  No  4722. 

2467)  Z.  2  v.  u.  ist  statt  locker  zu  lesen  lacker. 

24681  Statt  frz.  delicem  ist  zu  lesen  delice  m. 

2473)  Z.  2  v.  u.  lies  demasia. 

2480)  Beziiglich  der  Qualitiit  des  u  im  Altfrz. 
vgl.  Tobler,  Gott.  gel.  Anz.  1872  p.  887,  M.-L., 
Rom.  Gr.  I  S.  192. 

2498)  Z.  1  v.  u.  lies  deposito. 

2521)  Schuchardt,  Z  XIII  533,  nimmt  an,  dais 
cat.  de-sitj.  sard,  (logud.)  disizu,  (siidl.  disi;/giu) 
auf  ein  *deSHUum  (aus  *desUlriuiii),  dagegen  span. 
deseo,  ptg.  descjo  auf  ein  '*desidiunt  zuriickgehen. 
—  „ltal.  disiti.  disiare,  s  jian.  Jcseo,  jitg.  dcsejo, 
cat.  dents,  altfrz.  de.teier  gehen  aui  discdiare. 
disediuin  statt  disidiuin  zuriick,  wie  frz.  denii  auf 
dimedium.''     Meycr-L.,  Rom.  Gr.  1  §  115  S.  119. 

2526)  S.  den  Nachtrag  zu  4722. 

2535«)  „destiiio,  -are,  bestimmen;  ital.  (/(■*'(/- 
H(ire,  dazu  das  Vbsbst.  destine,  Geschick;  franz. 
destiner,  dazu  das  Vbsbst.  destin;  span.  ptg. 
destinar,  dazu  das  Vbsbst.  destino.  Uberall  nur 
gel.  W."     H.  Bonk. 

2546)  S.  die  oben  (Nachtrag)  zu  No  2480  gc- 
machte  Bemerkuiig. 

2566)  .,Wegen  des  Uberganges  von  dies  in  die 
A-Dekl.  vgl.  Haupt's  Ztschr.  I  372  (<iiac  =  t«,- 
>)/ni^ai  in  einer  Glosse)."  F.  Pabst.  —  Uber  die 
rtr.  Gestaltungen  des  Wortes  vgl.  Gartner,  Grober's 
Grundrifs  I  481. 

2579)  H.  Schuchardt,  Z  V  305,  erklart  span. 
dem/iDiu  fiir  durch  Dissimilation  aus  nenguno  ent- 
standon,  eine  Annahme,  welche  auch  auf  das  Ver- 
haltnis  von  degun  zu  negun  iibertragen  werden  kann. 

2586)  ,,Das  sjian.  Vb.  ist  dimidnr  oder  deme- 
diar.''     V.  Pabst. 


NHrlilrii^. 


SI  H I 


J&96*)  „dinu<liiis.  II.  uiii,  liiilli;  fr/.  ilrmi. -r." 
K.  Pab.1t. 

'J«<'8>  Un»  s|.;in.  pti,'.  ,lr<,ic<inlar  tM-drutot  niicli 
„^i'in  Mniiikiii8trtinioiit  cntiioitrnl,  vrriiliiiiincii"  iiiul 
ist  ill  ilicRcr  UciltK.  i!i>ll»itvi<r>it;iii(lli('li  vnn  rhordtt. 
li/w.  ron/'i  (.-.  Nn   ls^i2>  iiluiilvitrn. 

u'liiir)')  dtsriltio,  ril!»!,  riiiwum,  nUorc,  or- 
«ohiitliTii,  nl>8rhutti'lii,  vi-rsrlitMiclicii;  iliiv.  nltfrz. 
ilfsciturf.  ilrtrorrr.  iilinrlnittclii ;  inMilrz.  ^)^>l.  \V.) 
ilixculfr.  Vfjl.  ToliliT.  SitziiiiKsl'orirlilo  iliT  llcrliiHT 
Aka.l.  .1.  Wi.KS.>n-cli.,  i>liil..s..hi«t.  Kl..  B.i.  1.1  (18S'.li, 
p.  1U9&. 

3618*)  dispi'iido,  poiisuni,  -ore,  nuswiigon:  nlt- 
fr».  dtsjifndrf,  viiraii>ual)pii. 

2ti!?l*)  *di8pf  rso,  -ilre,  zorstrouon  ;  f  rz.  disj)rrfitr. 

2ti42)  Krz.  diran  i^<htprt  elmnfalls  liicrlior.  Dip 
Boilpiitiin};spntwii-k(>IiinK  (Aintiziiiimcr  :  8it/.  dcf) 
Boanitpii :  l>e<iiu'nipr  Sitz  :  Riilipla>rpr)  ist  uinnpkolirt 
vprlaiifen,  wip  ilipjpnit^  von  htireau  (vj;!.  No  1.122): 
ini  prstoron  Falle  ist  die  Bpzciclinmifr  eiiips  Zimniprs 
zii  lipr  pinps  Zininiprinobpls,  im  lotztoren  <lio  Bp- 
/.eiclinuii^  pinpr  Ziinniormobilip  zu  der  cinps  /.imniors 
•^wonlpn. 

2(>63)  ..dowaiticiis  ist  aucb  im  Riit.  vorbandon 
in  dumiefti  (Carifriot)  iind  stpckt  vipUeicht  in  dem 
Tbalnanipn  Domleschq  iTumliascba).  wenigstpns  ist 
die  gpwobnlirbo  Etvmdbi^ie  davon  falli.i  domestica." 
StOrzingor.  ALL  VII  450. 

2664)  Lber  frz.  dame  v^L  Filr.ster.  Z  XIII  543. 
/..7  V.  ti.  statt  span,  miiiier  ist  bosser  zu  lescn 

mujrr. 

2665)  Uber  altfrz.  doiiijier,  danyitr  vj^L  Forster, 
/i  XIII  536.  —  .,dan<jier  liat  altfrz.  wohl  nie  die 
Bedputung  von  Gpfahr,  .sondern  nur  von  Herrschaft, 
Sobwierigkeit.  was  zu  der  .\blpittin<r  vmh  tloniiniarium 
stimmt.  I)a  dnmitia  in  frz.  damr  ja  pbenfalls  o 
zu  a  andert  und  dasselbe  nocb  in  anderen  Ablei- 
tungen  desselben  Wortc,<  gescbieht  (s.  No  26C6, 
2667.  2673  (74),  so  ist  das  zweite  Etymon  daw- 
narium  uberflii.-isij;."     Stiirzin^pr.  ALL  VII  450. 

2666  f.)  Neben  altfrz.  rfnmoi.se//^,  d n ni oi.iel  ancli 
dancel.  dansel.  davcfl,  -e,  vgl.  Fiirster.  Z  XIII  536. 

2668)  , .altfrz.  diemenge  komnit  nicbt  von  difs 
dominicHs,  sondern  von  dia  dominica  (Fern,  dia 
fiir  die.?  ist  ja  durch  pro  v.  dia  aufser  alien  Zweifel 
gesetztj."  Stiirzinger,  ALL  VII 450.  Vgl.  No.  2566  N. 

2671)  ,,Zu  pro  v.  rfomnp/'"' fi'ge gleichbcdeutendes 
altfrz.  dnnnniier."     Stiirzingpr,  .\LL  VII  4.50. 

2673  n.  2674)  Vgl.  FOr.ster,  Z  XIII  542. 

2674)  „Die  Verbindung  dnminus  ille  dam  fiir 
ital.  domineddio  hat  ihre  schweren  Bedenken.  Was 
soil  das  ille  hinter  dorninua,  und  was  soil  es  vor 
(/««.«,  da  deus  doch  heutzutage  noch  stet.s  ohnc 
Artikel  gebraucht  wird  ?  Zudem  wei,-;cn  ital.  domine 
und  rum.  dvmne  mit  ihrcni  e  nicbt  auf  Noni.  od. 
-Vcc.  dominus  (-um),  sondern  auf  den  Vokativ  da- 
mine;  das  Wort  ist  natiirlich  am  meisten  im  Anrufe- 
kasus  gebraucht  worden,  und  domine  deus  (cfr. 
deutsehes  ..Herrgott"!  ist  deshalb  das  Etymon.  Imm. 
Bekker  hat  zuerst  die  Etymologic  d.  die  deii.i  auf- 
gestellt.  wegen  altfrz.  rfo»nZ?(/ (>«.<.■.  damddeu.  aber 
die  altesten  franz  Fomien  bis  tief  ins  12.  Jahrh. 
hinein  haben  kein  I,  sondern  lauten  domine  deus 
(St.  Leger),  damnede(u),  das  I  ist  also  aus  dcm  n 
cntstanden."     Stiirzinger,  ALL  VII  450. 

2676)  Die  iiblichere  altfrz.  Form  ist  danter,  vgl. 
Forster.  Z  XIII  535. 

2678)  ,.Im  Sard,  ist  damn  in  der  Bedontung 
.Hans'  erhalten."     Meyer-Lubke. 

2fi.S0)  ..Romaniscb  kann  dmiiqiie  nicht  zu  dunqne. 


duHchc  worden.  Da  nun  duniiuc  auf  luKrbrifton 
belugt,  also  Uloini.srli  ist,  kinuipn  wir  KonianiHtoii 
linn  wobl  dahci  bprubiKPn.  Ob  und  wio  oh  mil 
dimtc  etiv  verwjindt  ist,  bleibt  viiliig  gloichgllltig." 
Meypf-Lubko. 

26U1)  '/,.  6  V.  u.  lies  dnifiuntea. 

2702)  Z.   Ill  V.  uiiton   ist   atatl   iloiniiii  zu  limvn 

(/oiVK/il. 

2710)  ,,pr<>v.  frz.  iliic  kann  nicht  von  i)<>vxn 
kmninvn,  das  gricch.  Wort  linvxn^  (Horzog)  ist 
llborbau|>t  nur  nougrierhiwh  und  ist,  wi»  (loi,';for((i- 
und  ti<iixina(t  und  dio  Beiloutung  ,Hi>rzog'  zpigl, 
dcm  RomanisiOiPn  (Ital.)  vntlehnt."  Stiirzingor,  ALL 
VII  450. 

2715)  ,,frz.  doucher  iiml  dnuclir,  span,  diicliu 
sind  nicht  von  ductiarr,  Hondern  wobl  voii  ital. 
dnccinrf  cntlehnt."     Stiirzingor,  ALL  VI  451). 

2725)  „Span.  >iez(ii>  ist  nicht  =  ehuhim,  sondurn 
gehilrt  zu  ,Atticli'  und  staniint  wohl,  wic  ilicses, 
aus  dem  (iriechiachon."     Mpyer-Liiiikc. 

2732)  „dupi>e  ist  in  der  That  oin  alt-  und  niuml- 
artlicli  -  Iranziis.  Name  des  Wiedeho|if8  ,  dur  auf 
seiiipin  Knfc  licrulit  und  in  don  slavischon  Sjirachon 
iiliiilicli''  I'onncii  ricbon  sich  hat."  H.  Schuchardt 
(lirieflichc  Mittcihing). 

2735)  „dureli-  gebt  nicht  dirckt  auf  lat.  diiri- 
tatcm  zuriick,  das  duHv  lauten  wiirdo  (und  das  ist 
auch  die  altfrz. Form),  sondern  mufa  neufrz.  Analogic- 
bildung  soin."     Stiirzinger,  ALL  VII  450. 

2742)  Z.  1   v.  n.  lies  discolo. 

2775)  ..Statt  ccdesia  lies  eclrsia,  wiu  alle  mman. 
Formen  verlangen."     Stiirzinger,  ALL  VII  460. 

2781  f.,  2831)  „8ind  die  Korajjosita  mit  ex  anzu- 
setzen."     Stiirzinger,  .VLL  VII  451. 

2790)  „Etymon  von  frz.jHer  etc.  (mit  Ausnahme 
von  rum.  aiejit  =  adjectare)  ist  wohl  nicbt  ejectarc, 
da  die  Priiposition  e  nicht  iiberall  s<-liwindon  konnto, 
sondern  jactarc ,  wio  Franz.  Prov.  Span,  und  Ptg. 
geradezu  verlangen;  ital.  f/eltarc  alloin  ist  etwas 
auffiillig  wegen  c  in  der  Stammsilbc,  allein .  da  a 
in  jart-  zwischcn  zwei  Palatalon  steht,  so  ist  das  e 
woiil  erkliirlich.  Auf  jcdcn  Fall  sotzt  sich  K.  mit 
sich  selbst  in  Widerspruch,  wenn  or  die  Ableitung 
fjettaie  etc.  von  jactnre  leugnot,  dann  aber  4448 
das  Sbst.  ital.  qetto.  frz.  jet  otc.  von  jactus  ab- 
leitet."     Sturzinger,  AIJ.  VII  450. 

2795)  .,frz.  elite,  altfrz.  eshle  verlangt  exlecla 
als  Etymon."     Stiirzinger,  ALL  VII  451. 

2798)  Statt  (dcjihdns  ist  zu  Icsen  elcphumi. 

2804")  ellebornm  n..  Nieswurz :  n  e u  p  r  o  v.  elebor, 
alihor.  iihnro,  liniliorn;  frz.  alUmron.  Vergleiche 
Schucliardt.  Z  XlII  532. 

2805'')  clugiiim  H.  (vgl.  griech.  tv/.oylct),  Aus- 
spruch:  ital.  elogio:  frz.  ehge. 

2817)  ,,ital.  annegare,  rum.  innecd,  nicht  = 
enecare,  sondern  =  innecare,  wie  4313  steht." 
Stiirzinger^  ALL  VII  451. 

2817")  en  ninra,  -am  =  ellnin,  -am  vTcrenzi 
=  ital.  eUo  „siehe  da"  (in  der  Provinz  Molise  und 
in  den  Abrnzzen),  daneben  esKO  (aus  en  ipsum) 
,.sieho  dort!"     d'Ovidio,  Grober's  (Trundrifs  I  506. 

2818)  Nochmals  verteidigt  hat  Schuchardt  dio 
Glcichung  ambulare  :  alter  in  Z  XIII  528  (u.  XV 117]. 
Was  cr  sagt,  ist  hijchst  bcachtenswcrt,  indessen 
doch  kaum  iiberzeugend.  —  Brieflii^h  bemerkte  Sch. 
(unter  dcm  27.  5.  90)  dem  Vcrf. :  „aller  aus  am- 
bulare wird  mir  immer  sicherer  (wenn  in  laschar 
die  erste  Silbe  schwand,  warum  nicht  .uich  in 
amblar?)."  —  Comu  liat  neuerdings.  R  XIX  283. 
abermals  den  Vorsuch  gcmacht.  atidare  vmi  nmhulnrr 


sol 


Xachtrag. 


802 


herzuleiten  (ambulamus  :  *ambidamus  :  *ammida- 
iHus  :  amiiamoi  —  Settegast,  Z  XV  255,  erblickt 
in  andare  eine  vulgarlat.  Zusammensetzung  von 
(in  (=  ambi)  mit  dare  ,,gehen",  indem  er  liervor- 
liebt,  dafs  die  urspriin^Hche  Bedeutung  von  dare 
„sctzen,  stelli'n,  legen".  lilierliaupt  „l)e«e<;ea"  ira 
weitesteii  Siniie  des  Wortcs  gcwcsen  sei.  Derselbe 
•  ielehrte  setzt  —  in  Cbeivinstimmung  mit  (t.  Paris, 
K  XIX  449.  —  frz.  amlain  {ondaiit)=  intlapinem 
,m  (vgl.  Xachtrag  4205'),  aiis  andain  soil  dann 
durch  Suffixvertauschung  andee,  ondee  und  aus 
letzterera  wieder  oiide  .,Schritt"  entetanden  sein; 
in  neuprov.  ande.  unte  dagegen  erblickt  S.  das 
latein.  amliitua.  —  In  Z  XV  118  hat  Schuchardt 
neuerdings  die  Herleitung  von  nller  aus  ambulare 
scharfsinnig  nnd  beredt  verteidigt,  namentl.  darauf 
hinweisend,  dafs  die  urspriingliche  Bedeiitung  von 
amhulare  „gehen"  {ire\  sei,  (vgl.  ALL  HI  292  f.) 
iind  dafs,  wenn  gegen  laia  zu  ia-  nichts  einzuwenden 
sei,  auch  amb'la  zu  *la-  nicht  beanstandet  wcrden 
konne.  Gegen  die  Unterstellung,  dafs  er  cdkr  aus 
deni  Kelt,  habe  ableiten  woUen,  verwahrt  sich  Sch., 
er  habe  nur  das  /  von  aller  auf  die  Einwirkung 
von  kymr.  bret.  corn.  el-,  ell-,  gehcn,  zuriickfiihren 
wollen.  —  Man  sieht  also,  dafs  die  Forschung  nach 
dem  Ursprunge  von  andare  etc.  noch  in  voUem 
Flusse  sich  befindet.  Verf.  kann  sich  vorlaufig  nicht 
entschliefsen .  seine  ijben  im  Teste  Sp.  285  aus- 
gesprochene  Meinnng  aufziigeben.  doch  gesteht  er, 
dafs  die  Ausfiihmngen  Schnchardt's  ihm  sehr  be- 
achtenswert  crschienen  sind.  —  Sp.  286  Z.  13  von 
ob.  lies  andario. 

2830)  Z.  2  v.  ob.  statt  span,  ist  zu  lesen  alt- 
span. 

2837)  Z.  2.  v.  ob.  lies  ergoteo.  —  S.  Nachtrag 
zu  \o  726. 

28391  Ptg.  ouriro  verdankt  sein  oit  wohl  volks- 
etvraologischer  Anlehnung  an  ouro.  F.  Pabst  frei- 
lich  ist  geneigt,  in  ou  Verschmelzung  des  Artikels 
0  mit  dem  nachfolgenden  vokaliseben  Anlaute  zu 
erblicken. 

2843)  Z.  4  v.  ob.  lies  errdtico. 

2849!  ..Hinzuzufligen  ist  span,  arceja  =  ervilia." 
F.  Pabst. 

2852*)  esox,  -ocem  (6  nach  Priscian  n  256  K) 
III.,  ein  Fisch  i  wahrscheinlich  der  Hecht);  davon 
nach  Comu,  Grundrifs  I  771  g  210.  ptg.  eiroz, 
iro! ,  eirii.  ileeraal;  franz.  esoce,  Hecht.  Jfach 
Schuchardt,  Z  XIII  525,  ist  das  ptg.  Wort  altkelt. 
Ursprungs  (altir.  eij,  Gen.  iach,  kymr.  eog,  bret. 
eol;,  Lachs). 

2902)  „Bei  echouer  ist  zu  berucksichtigen ,  dafs 
die  Grundbedeutung  des  Wortes  ist:  gabsichtlich 
zum  Strande  steuem,  zur  Kuste  steuem,  anf  den 
Strand  setzen,  scheitem  lassen",  naml.  um  aus  den 
Klippen  und  unterseeischen  Felsen  herauszukommen ; 
vgl.  echouage  .rivage  ou  plage  unie  oii  un  batiment 
peut  6«H»  danger  s'echouer  colontairement'. 
Hiemach  ware  wohl  an  Diez'  *e.r:cautare  v.  cautes 
festzuhalten."     Mettlich. 

2922)  Neben  icourgie  ist  auch  escourgie  noch 
vorhanden.  escourgeon,  Friihgerste,  hat  wohl  mit 
excoriata  nichts  zu  thun;  das  Wort  ist  unerklarbar. 
An  Entstehung  aus  eisca  -f-  hordeum  (==  orge\  ist 
nicht  zu  denken,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  v.  Die 
wallon.  Formen  soucrion,  soucorion,  socuuran,  sou- 
crion  machen  die  Sache  noch  dunklcr. 

2932j  ,,Was  scuotere  betrifft,  so  hat  vielleicht 
B.  Biancbi,  Prepos.  A,  S.  113,  recht,  wenn  er 
"e-rqiiatere  voranssetzt.     Die  Triibnng   des  a  zu  o 


hatte  dann  zunachst  in  tonloser  SUbe  stattgefunden." 
Meyer-L.,  Ital.  Gr.  S.  41  Anm.  1.  —  Mettlich  ist 
geneigt,  frz.  encousse  {prendre  son  e.)  vom  dtsoh. 
Schuss  abzalciten.  Ich  kann  ihm  hierin  nicht  bei- 
stimmen. 

2933)  „frz.  ecosser  nicht  von  e.Tcutiaie ,  was 
iquiser  wiirde ,  sondern  =  excossaie,  von  cos»is 
(cossK*)."  Stiirzingor,  ALL  VII  451.  —  Die  Glei- 
chung  *exCHtiare  =^  iquiser  haltc  ich  fiir  lautlich 
unmuglich,  wie  ein  *excossare  v.  cossas  (s.  Xo  2224) 
die  Bedeutung  ..aushiilsen"  habe  erlangen  kijnnen, 
ist  mir  unerfindlich.     Ktg. 

2937)  „Tit.  schdruagliar  =  *e.vderevigilare,  also 
von  vig'd'ire.  nicht  von  vigilia,  ebenso  3076  e.r- 
rigilare."     Stiirzlnger,  ALL  VII  451. 

2945)  Z.  2  lies  ejircito. 

2955)  Z.  1  v.  u.  lies  exito. 

2980)  Fiir  *expediciilo  ist  zu  lesen  expeduciilo. 

2988)  ,, Statt  e.rpducare  lies  e.rpiluccare  mit  cc 
wegen  ital.  -cc-,  franz.  -c/»-.'"  Sturzinger,  ALL 
Vn  451. 

3006)  Z.  4  f.  T.  ob.  ist  statt  *exquartulare  besser 
'*exquartellare  anzusetzen. 

3015)  ..Statt  exseparare  lies  exseperare."  Stur- 
zinger, AJJL  vn  451. 

3016)  „Bei  ital.  sciogliere  {=  exsolcere)  soUte 
bemerkt  werdeu,  dafs  das  Verbum  unter  den  Ein- 
flufs  von  scegliere  geraten  ist,  sonst  sind  die  ital. 
Formen  des  Verbums  nicht  rait  dem  lat.  exsolvere 
zu  vereinigea,"     Stiirzinger,  ALL  VII  451. 

30201  ,,Hierher  gehfirt  auch  frz.  etreper,  die 
Easennarbe  abnehmen."     Mettlich. 

3021)  „Statt  exstuppare  lies  exstuppare  wegeu 
-oup  in  neufrz.  etouper,  itaL  stoppare.'^  Stiir- 
zinger,  ^T.T.  VI  451. 

3025)  „Statt  exsilcus  1.  exsiiccus  wegen  -occ-  in 
ital.  sciocco."     Sturzinger,  ALL  VII  451. 

3062)  Statt  estrigar  ist  zu  lesen  estrkar. 

3064)  Forster  zu  Erec  5592  (S.  328)  leitet,  sich 
stiitzend  auf  das  Adv.  cstrosseemant ,  eiiros  vun 
estrosser. 

3065)  „Der  Ubergang  des  /'  in  v  hat  doch  nichts 
Bedenkliches."  H.  Schuchardt  ibriefl.  Mitteilung 
vom  27.  5.  90). 

3119)  „Fiir  fallitus  lies  *faUufi,  Form,  die  von 
span.  ptg.  falta  verlangt  wird  und  die  den  andern 
auch  geniigt;  sie  wird  durch  falsus  als  eiistenz- 
berechtigt  erwiesen.'"     Sturzinger,   A  T.I.  VII  451. 

3141)  Z.  2  V.  ob.  lies  fardndula. 

3142)  Prov.  tarsir. 

3143)  Z.  10  V.  unten  ist  statt  fardago  zu  lesen 
fardaje. 

3149')  ,*farsuro,  -are  (v.  *farsus  f.  f'artus  v. 
farcire),  stopfen ;  davon  nach  G.  Paris,  K  XIX  289, 
altfrz.  fastrer,  wovon  wieder  fa[s\tr-as.} 

3151)  G.  Paris,  K  XIX  289,  ieitet  fatr-as  v. 
altfrz.  fastrer  aus  *fars[a]rare  ab.     S.  3149*. 

3153)  Z.  5  v.  ob.  statt  faija  lies  faja. 

3155)  Altfrz.  faisnier,  vgL  Forster  zu  Erec 6128 
(S.  330). 

3157J  Statt  span,  faxo  ist  zu  lesen  fajo. 

3161)  Z.  3  V.  u.  lies  fastio. 

3169)  Der  Ubergang  von  v  :  f  in  frz.  fade  aus 
*cade  =  vapidus  erklart  sich  aus  Anlehnung  an 
fatuu-i,  vgl.  Piiitspelu  u.  G.  Paris,  R  XVII  287.  — 
Fiige  hinzu  span,  enfado,  Ekel,  Verdrufs,  enfadar, 
anekein,  verdriefsetu 

3171)  „Wie  bei  Cauda  ist  die  vulgarlat.  Form 
fox  (mit  geschloss.  o),  sard,  foghe.  ital.  foce{m\t 


SI  »8 


Niirlilra»;. 


SOI 


;rnR<'hlos<.  n).  nil  ~  Hard,  au .  itiil.  «ft,  o,  |tt){. 
i>M."     Mi'vi>r-I.rtliki>. 

:uss«)  rcniNirliini  (v.  ffnum  ii.  srcare)  »..  iIiik 
lloiiiiKilii'ii ,  lloiioni(<<:  aiif  iloii  I'liir.  [/>>ii;.4i>iVi, 
ll.Miliniifcii.  fiilirt  Movor-I.iil.k-.  /  XV  Uir)  (m  ist 
^t.'ttt  :ur>  /11  li'HonV  xiiriirk  i la  I.  nfcrin,  ilioSt<i|i|H'l(n). 

\VMM)  /.  I.  von  iiIh'ii  lion  I'en'opni ,  hrrroprn, 
nrropfn. 

:IJ09)  Stall  ruin.  /i<iiVi  ist  7,11  loaoii  fiiirti. 

;12ir(l  Stall  I'ltonrr  I.  I'lumiirr. 

'.Vii'.U  l>i-r  \Vaii<li<l  vun  1  /11  r  in  ficalum:  ilnl. 
Injiuln  ctr.  Iiiinjil  narli  \V.  Mevi>r-I,. ,  Uom.  fir. 
§  -I'l,  wolil  mil  ilor  'riinverKcliiulHin!;  /.usaniinpn. 

3282)  '/..  3  V.  iilion  slatt  nfliucinr  ist  /.n  Icson 
ii/iiicinr. 

32-11)  ,,Frz.  fici-llf  hat  nii'iits  niit /I'/iim  zn  tliiin, 
sonilorn  isl  ilas  nonprov.  friselln  von  altprov. 
I'nissa .  lat.  fascin."  Sncliior,  liri'plM>r's  (irnndrirR 
I  tilil.  —  Pic  Kohnnptun^  entliolirl  ilc»  Hevvflisos; 
lat.  I'lisria  ist  =  f  rz.  fai.tsc.  wov.  das  Dom.  fiiiji.irllc. 

3248)  Z.  2  v.  n.  lies  altspan.  (Ijo. 

3253)  Z.  2  V.  n.  lios  feHI)onia. 

3251)  Zn  frz.  /iVcr  s^l'Sft  dns  Sbst /iX,  liloinor 
Kadon,  Notz,  dann  (faden-),  streifonartitj  licraus- 
^solinittoncs  Fleiscli. 

325(i)  ri)or  dip  rtr.  (.JcsfallunRcn  dos  Wortos 
vjjl.  IJartnpr,  lirobcr's  llrnndrifs  I  4S2. 

3269)  Z.  3  V.  ol).  liea  /iliiiriKtiihi. 

32C5)  „Lios  altfrz.  /ietis  u.  frmiix  stall  /Twi/x." 
Mcvor-l.iibke. 

3271)  Uber  .fill"  v;;!.  N'o  4254. 

3272)  Ver<,'I.  Scbnchardt.  Z  XV  113.  Stdi.  ist 
;]:eneigt,  ein  lat.  *iHncin,  -onem  als  (inindwort  an- 
znsetzon. 

3280)  „Wegen  dcs  Bedcntnnfjsiibersanges  vergl. 
Klnge  .«.  V.  Bofist."     V.  Pabst. 

3286)  Im  Altfrz.  ist  fistula  als  flestre.  fcHre 
prbalten.  Belirens,  Z  XIV  367,  ist  genoigt,  frz. 
/IHrir  =  *fi.fliilire  mit  der  Bcdtg.  „hohl.  locherig 
werden,  schwindcn,  welken"  anzusctzen  u.  damit  aucli 
altfrz.  festrir  ..brandig  werdon"  zu  idcntifizieren. 
Die  Ableitung  ist  ansprcchend  nnd  jedenfalls  dor- 
jenigen  von  /laccidus,  ^/laxiilits  vorzuzielien,  welcho 
mir  jetzt,  nach  wicderholter  Priifiing,  als  lautlich 
iinbaltbar  crsclieint.  UlxTsehen  liat  Belirens,  dafs 
die  kausative  Bedtg.  von  flitrir  ( ..vi'rderbon ,  welk 
n)achen")dieurspriinglielie.  die  intra  risiti  vol., welken") 
die  spatere  sein  diirfte.  Die  .Vljleilnng  selbst  wird 
dadnrch  nicht  beriihrt. 

3293»)  *flabrilo,  -are,  blasen:  dav.  nach  Tobler, 
Herrig's  Arohiv  Bd.  84  p.  225,  ital.  folnre,  wehen 
(vgl.  tusc.  folata  ili  veuto,  Windhamli.  Windstofs), 
vielleicbt  auch  frz.  froler. 

3294)  S.  Nachtrag  zn  No  3286. 

3306)  S.  Nachtrag  zu  No  3308. 

3308)  Vor   span,    llamar   ist  ein  Sternchen   zu 
setzen,   denn  das  hierher  gehorige  Vb.  ist  llamear  ' 
^*flam>nxcnre.  Fur  llaniada  ist  zu  lesen  llamarada. 
—  Fiir  span,  flamula  lies  pdnmla. 

3311)  Zu /?«Her  vergleiidie  H.  Sohucbardt,  Slawo- 
Deutsches  und  Slawo-Ital.  Nachtr.  2  (fli'mer  aus 
*llandrer,  vgl.  prov.  fla)id[r]inejar ,  tscheeh.  /la- 
mandrnrati,  /landati,  fhtmovati). 

3318)  „neufrz.  fh'ilfr  konirat  sieher  nicht  von 
flatuare  u.  nooh  viel  weniger  das  dreisilbige  altfrz. 
flahuster."     Stiirzinger.  ALL  VII  451. 

3323«)  niederdtsch.  fleet,  vieet,  mittelndl.  tIW, 
vlete  (ags.  flint,  niittel-  n.  nenengl.  fleet),  Wasscr- 
graben;  davon  nach  Behrens,  Z  XIV  368,  das  i 
gleichbedcutende  norm.  flet. 


[  3349)  .Sniliier,  liriiber'n  lirnndrirH  I  03(1,  Hotzt 
fr/.  flol  -•  fliicliiw  an.  orkliirl  abi«r  ilas  o  ilos 
Worles  aiiH  ileiilsi'lieni  Kinllnl's.  V.n  diirfte  jodoeli 
von  flOclim  gun/,  aliznselien  soin,  Kclion  woil  der 
I  «pnrlosc  .Srbwnnd  dos  geilecklen  c  (dine  Beinpiel 
sein  «(inle. 
\  335(1)  L  ber  din  binllii  he  Mnlwickidniig  von  flfin;' 
I  vgl.  MeviT-l,.,  Itoin.  (ir.  S  Ml  Aniii. 
I  3362)  „/(«•(/((  (Adj.)  isl  sieher  nirlit  Miynion  zn 
al  If  r/..  /ti.S(/c  (Sbst.  I  nocli  3363  fordnxiis  /.n  hisdeiis. 
neiifr/.  Iiidriu;  ICs  ist  von  *liisiii(lii!<iis  anszu- 
gehen,  das  woliI  idiiie  lantliebe  .Sebwierigkeit  (i(tli 
ineine  das  d)  zu  liimleiis  werden  kann;  von  diesein 
ist  /ii'si/c  (.Sbst.  .Sehrei'ken')  abg(deit<'l,  denn  liispi- 
dm»  wiirde  wolil  hixir  werden."  Sliir/inger,  ALL 
VII  451.  —  Aurh  ich  babe  33()3  liisindosii-i  als 
niiiglichcs  (irundwort  vorgeselilagen.     Ktg. 

336S)  ..Ilinznzufiigen  ist  altfranz.  fcuillif." 
F.  I'abst.        _ 

3369„i  Toliolu, -illll/'.  (v. /V)//t(Mi),  Bliitterknelion; 
davon  nach  Meyer-L.,  Z  XV  270  Anni.,  span. 
/lo/Mf/a,  WalTolkueben;  pig.  filliii,  WafTelknchon, 
I'fannkuehon. 

38H7)  „I)as  roinanische  Wort  ist  sie.hor  gerraan. 
Ursprungs,  das  gernianiscbe  almr  gehdrt  zn  fidiri." 
Meyer- Liibke. 

3395), , Slatt /or/ocd  ist  anznsetzeii  nie.  I'erl()rc(n)." 
V.  Pabst. 

3401)  Span.  Iiiirmiiidr  bat  die  BedcMitung  „kiinHt- 
liehen  Diinger  (in  (iiirleni  beroitcn  (I'igontl.  wobl 
die  Erde  naeli  Art  der  .\nieisen  aiifwiihlen)",  „wiin- 
ineln"  isl  liormiqurnr. 

3412)  Meyor-L',  liom.  (ir.  I  i?  356  p.  284,  erkliirl 
das  H  in  fur  aus  der  Tonlosigkeit  des  Wortes,  das 
rait  inexure  eino  Tonoinheit  bildo,  nnd  aus  Kin- 
wirknng  des  «  von  mesurc. 

3426)  „Flechia's  Dentung   dos   ital.    /nina    ans 
vorat/ine  sebeint  mir  richtiger."     Meyer-Liibke. 
3445)  Z.   1   v.  u.  lies  freniito. 

3449)  Z.  1  v.  n.  lies  frej-ol. 

3450)  .,Man  vgl.  die  Vorwendung  des  dentschon 
.strciehen'  im  Sinne  von  ,sich  begatten'  oder  ,laichen'." 
F.  Pabst. 

34.55)  Tobler,  Herrig's  Archiv  Bd.  84  p.  225,  ist 
geneigt,  */labulare  (s.  oben  3293''  im  Nachtrag)  als 
(irundwort  zu  froler  anzusetzen. 

3459)  Don  Vokal  in  freddn,  froid  crklaren  d'Ovidio, 
tirundrifs  I  508,  u.  Meyer-L.,  Ital.  Gr.  S  ■'■>2  R.  36, 
aus  Boeinfluasung  durch  rigidus. 

3482)  Fiigo  binzu :  altfrz.  frument.  /roment 
(=  'frilmentuni),  fonnent,  no  u  frz.  froment. 

3483)  Z.  2  v.  u.  lies  fornir. 

3490)  Altfrz.  findet  sich  auch  fuire  =  fu(j[e\re, 
vgl.  Forster  zu  Krec  4983  (S.  325). 

3493)  Z.  5  v.  ob.  lies  reliimpaf/o  (ebenso  3494 
rcldmpaijos). 

3496)  Zu  span.  Itnllar  die  Sbsttva /i!(e?/a,  Fufs- 
stapfe,  huellii,  Tritt. 

3505")  rantiriiini  n.  ivun  funis);  davon  naeli 
C.  Michaelis,  Revista  Lusitana  Bd.  1  ( —  mir  un- 
zugiinglich  —  Ktg.)  ptg.  fueiro,  Wagcnbauni, 
Stangenleiter,  vgl.  Meyer-L.,  Z  XV  269. 

3517)  ,.Frz.  fnnin  =  *fundmen."    Meyer-Liibke. 

3535)  „Hinzuzufugon  ist  frz.  fasain,  Spindol- 
baum."     Mever-Liibke. 

3540)  VgL  Skeat  .s.  v.  nahh. 

3557)  „!iai,  froh,  ist  nicht  mit  ahd.  ijdhi,  schnell, 
sondcrn  mit  wahi,  schon,  fein,  zusammenzubringen 
(von  gdhi  kommt  geai,  pic.  qui,  der  Hiiher)." 
Sehwan,  Altfrz.  (;r.'§  181  Anni. 


i=;()f. 


Nachtrap;. 


SOC. 


3566)  Z.  G  V.  ob.  ist  statt  SI.ent  zu  lesen  Skeat.  ] 
3568)    Neben    span,   gdlhido    findet    sich    aiich 

ydlgulo.  —  Z.  3  v.  \i.  lies  ornpeniliila. 

3574)  Z.  4  V.  II.  ist  statt  span,  ai/aln  /ii  loscn 

nc/(iH(i. 

3576)  Die  Dioz'sclio  .Vblcitnng  vim  ital.  jiutiein, 
frz.  gnus!;e  niiifs  als  lautlicli  \inhaltbar  ange.sobfln 
wprilen.  Sdielor  ini  Dift.  uiiter  ijouxxe  (wozu  das 
Doni.  (loii.^net ,  eij;entl.  Hohlung  unter  der  .\<^lisol, 
ilann  kloinc;  Geldtasoliclien,  das  iintcr  der  .Vrliscl 
<;etra{ren  zu  werden  pliegtei,  ist  genoigt,  das  Wort 
niit  (\tscli.  Iiiilse.  vlaem.  hulache  znsammenzu- 
stfUpn.  indosson  audi  das  kann  nicht  hefriedigen, 
nauientl.  liinsichtlidi  des  ital.  Wortes.  Reziiglich 
diesos  letzteren  sei  folgendo  V'^ermutung  gestattct : 
(juscio  sdieint  urspriingl.  nicht  sowohl  die  „Hulse"  | 
ridpr  ,,Srhalo",  als  vielmehr  die  durch  eine  Hiilso 
(ider  Sebalo  (z.  B.  eines  Eies)  umschlossene  (kleine) 
Iliihlurg  zu  bedeuten  (man  denke  z.  B.  an  die 
Redensart  enlrare  in  un  ijuscio  d'xovo).  KiJnnte 
also  gitscio  nicht  aus  *[an\fiustum  (v.  aiu/iistus), 
Enge,  entstanden  sein  niit  .Vngleichung  an  tixcio? 

3577)  G.  Paris.  R  XV  631  Z.  3  v.  u.,  erkennt 
audi  in  gauge  (altt'rz.  iiois  gauge,  WMnuh)  lat. 
gallica. 

3596)  S.  Nachtrag  zu  1572. 

3603)  Z.  3  V.  ob.  lies  carnuz. 

3608)  Altfrz.  ist  auch. yVirJ  (pic.  (farl)  vorbanden, 
vgl.  FOrster  znm  Erec  5742  (S.  328). 

3625)  Altfrz.  ist  auch  das  Masc.  /Oi  vfirhandeu, 
v;.'l.  Forster  zu  Erec  6636  (S.  332).  ' 

3630)  Vgl.  auch  No  103. 

3633)  ..galer,  schwarmen ,  ist  nicht  niit  geil, 
sondern  init  abd.  irallOn,  umberschweifeu,  zusammen- 
zubringen."  Schwan ,  Altfrz.  Gr.  §  181  Anra.  — 
,,Fuge  hinzu  altfrz.  galeis,  francoprov.  gale, 
Fem.  galiza,  hiibsch,  nett."     F.  Pabst. 

3642)  Behrens,  7.  XIV  369,  setzt  ptg.  goma 
iwovon  yomar\  =  lat.  gumma,  eumma  (s.  No.  3806) 
an,  sich  daraiif  berufend,  dafs  vide  Knospen  klcbrig 
seien. 

3657)  Das  Sterncben  vor  genuculum  ist  zu  strei- 
i-hen,  vergl.  Frick,  Commentat.  Wiilfflin.  p.  344 
Anni.  2.  —  Z.  3  v.  ob.  lies  cenojil. 

3665')  ^eusiae,  -as  f.,  Scblund,  Kelile ;  auf  dieses 
bei  Marcdlus  dreiraal  belegte  Wort  galliscUen  Ur- 
.<prungs  fiihrt  Meyer-Liilike,  Z  XV  242  f. ,  zurik-k 
lucches.  gogia  (niit  off.  o),  Kehle,  frz.  gos-ier. 
Wie  aber  soil  man  fiber  rum.  guxa  urteilen?  — 
Vgl.  Nachtrag  zu  3720.  —  ,,Sollte  das  deutsche 
(vulgar-siichsische)  ,ff!<.«c7ie',Mun(l,  daniit  zusamnien- 
hangen?"     F.  Pabst. 

3668)  S.  Nachtrag  zu  2063. 

3674)  „gencive  ist  nicht  auf  gengioa.  sondern  ein 
durob  Dissimilation  hervoigerufencs  gciicira  zuriick- 
zufubren."  Schwan,  .\ltfrz.  (ir.  §  178  Anm.  — 
Statt  span,  encia  ist  zu  lesen  encia. 

3677")  r.,*glaciariiis,  a,  um  (glacies),  zum  Else 
gehorig;  frz.  glacier,  Gletscher;  den  iibrigen  rom. 
Sprachen  fehlen  entspr.  Ausdriicke,  ital.  sagt  man 
i/hiacci  jierpetui,  span.  mn>ite  <le  liielo,  ptg.  moiite 
de  r/elo.'']     F.  Pabst.' 

36811  G.  Paris.  R  XVIII  330.  bestreitet  Ascolis 
Erkliirung  von  frz.  glaive,  unter  Hinweis  darauf. 
dafs  das  VV^ort  erst  voni  13.  Jabrh.  ab  auftrete  und 
zwar  in  der  Bedtg.  ..Lanze" ;  er  vermutet  in  deni 
Worte  eine  gelehrte  Bildung.  Da.s  aber  ist  gerade 
wegen  der  altfrz.  Bedtg.  schwer  glaublieh. 

3687)  Meyer-Lubke,  Z  XI  270,  leitet  von  glarra 
auch  ab  span,  leirn,  Scholle,  Erde. 


3691)  „Ptg.  leiva  kann  nicht  von  glaeba  koramen, 
da  weder  offenos  noeli  geschloescnes  e  zu  ei  worden, 
eher  von  gluiUea,  sard,  lea  entscheidet  nichts." 
Meyer-L.,  Rom.  (Jr.  1  S  291. 

3692)  „Neben  ital.  (/hiro,  berry,  lire  =  gllre 
stelit  frz.  loir,  bergam.  glcr.  tossin.  gera  (init 
off.  e),  alb.  ifcr,  die  auf  ein  gVircyi^.  xirXgia  \\\v\ 
strlgis)  weiscn."     Meyer-L.,  Rom.  (Jr.  g  44. 

37011  „Das  romanischo  einfache  s  in  glosa  er- 
S(dieint  audi  im  ags.  glisan,  vgl.  Pogatscher,  die 
griech.,  lat.  etc.  Lehnwiirter  im  .\ltengl.,  ij  72." 
P.  Pabst. 

3704)  Zu  ghniton  gehort   altfrz.  als  i-.  r.  ghi:. 

3720i  ,, altfrz.  giieufte  giebt  es  nicht,  soudeni 
niir  geiise  (1.  jeuse),  (lessen  moderne  Vertretcr  s. 
Z  IX  298.  Grundform  ist  geiciae  (bei  Marcellus), 
die  auch  in  frz.  qosier,  ital.  irangtuiiare  iXecVt." 
Meyer-Lubke.  —  Vgl.  3665«. 

3725)  Hinzuzufiigen  ist  frz.  graver. 

3780)  Uber  die  rtr.  Gestaltungen  des  Wovtes 
vgl.  Gartner,  Grober's  Gnindrifs  I  4S2. 

3806)  S.  Nachtrag  zu  No  3642. 

3817)  „ital.  gocciii  kann  nur  po.stverbal  zu 
gocciare  sein ,  da  *guttea  zu  gozza  geworden  sein 
wiirde.'"     Mever-Liibke. 

3844)  Z.  10  V.  ob.  lies  arms. 

3865")  arab.  hamalet  s.  umuletuiii. 

3929)  Z.   1  V.  11.  lies  yerba. 

3932*)  [*lierbrilatus,  a,  um  (v.  herha).  glei<lisam 
verkrautert,  ist  naih  C.  Michadi.s,  Revista  Liisitau.i 
Bd.  1  ( —  mir  unzugiinglich  —  Ktg.),  das  Grund- 
wort  zu  ptg.  arboado.  vergiftet,  vgl.  Mever-Liibke, 
Z  XV  269.] 

3937)  Uber  das  i  in  ieri  vgl.  Meyer-L.,  Ital.  Gr. 
§  106  S.  60  (namentl.  auch  die  Anm.). 

3950)  Bei  1  6)  ist  hinzuzufiigen  span.  pero.  — 
(Sp.  388  Z.  12  V.  ob.)  Auf  die  Sehwierigkeiten 
einer  befricdigenden  Erklarung  von  prov.  er,  era. 
jetzt  (wovon  rum.  iar,  iard,  wiederum.  und  lad. 
eir,  eira,  auch,  kaum  zu  trennen  seien)  weist 
Schuchardt,  Z  XV  240  f.,  bin.  —  VgL  auch  den 
Nachtrag  zu  178. 

3951)  Z.  8  V.  ob.  lies  aqui  u.  Z.  5  v.  ob.  ahi. 
3954)  reiiichar  ist  nur  altspaniseh. 

3957)  Vgl.  noch  Grober,  ALL  VI  392 :  „ilie  lothr. 
Vertreter  des  Wortes  verlangen  e.  s.  Horning, 
Z  IX  497." 

3958)  Z.  2  V.  u.  fiir  engertar  lies  eni/ertar.'ie. 
3961»)  [*hispaiiTolus,    a,    um   (von   Jli.'ijiama). 

spanisch;  ital.  spagnuolo:  franz.  r>:j)agnnl  etc., 
aufserdem  frz.  epagneul,  Wachtelhund,  espag^wlette, 
Fensterwirbel.] 

3979)  Statt  *homdgium  ist  anzusetzen  *h6mi- 
ndtlcum. 

3999)  Z.  3  V.  ob.  lies  alforria. 

4009)  Z.  1  von  unten  ist  statt  hospita  zu  lesen 
hos2tital. 

4016)  Z.  4  V.  u.  lies  span,  rifi-rafe,  rifirrafe. 

4019)  Z.  2  v.  ob.  ist  statt  *hrihr  zu  lesen  *hrihrr. 

4028)  Fiir  hrossvalhr  ist  zu  lesen  hrosshvalr. 

4031)  „Hinzuzufugen  ist  francoprov.  hutsrro 
,Waldgei3t,  der  aus  Biiumen  neekend  ruff."  P.  Pabst. 

4051)  Z.  3  ist  statt  ttmilinfa  zu  lesen  umiliril/i. 

4066)  Uber  das  zweite  i  in  iff'  (vgl.  ore  =  iibi) 
vgl.  Meyer-L.,  Ital.  Gr.  §  107  S.  61  (s.  auch  C,a- 
nello ,  Riv.  di  filol.  rom.  I  215,  und  d'Ovidio. 
AG  LX  93). 

4066»)  Ictus,  -um  hi.  (v.  icere),  Schlag,  Stofs; 
vermutlich  erbalten,  wenn  aucb  mit  sarkem  Be- 
deutungswechsel,  in  ptg.  eito,  Reihe,  Ordnung,  vgl. 


t(()7 


Kachtmi;. 


«08 


Aswli.  A»;  VII  liOl  r  Vori;!.  oIhmi  No  121  (Text 
iinil  Narlitnit:). 

4CH>!>*)  „id6nouN,  n,  uiii,  KiKiiKuvt ;  iiltfrt.  iiloine 
(P?l    W.I."     H.  llonk: 

4072)  Moyor-I.. ,  Ital.  tir.  S  fi2  S,  3(1,  rrarlitot 
lias  I-  ill  ricr  filr  iim'li  ilor  Krkhiniii^  lioiKirftij;. 

I(I7H|  /,.   Ill  V.  III).  tioR  iioiis|i:iii.  <7. 

I07'.M  Z.  3  V,  oh.  li.'s  «iHi. 

1128*)  I>as  s|iiiii,  |it  ^'.  >'»i;)i->/ivii' U'lloiitot  aiii-li 
..(illaKtorM". 

'II3I'I  *ini|ii|riio,  -Are  (m  u.  pifinust,  vorprantloii, 
—  span,  eiiipi  I'mr.  vt'r|ifaii<li'ii,  iiiiti;^<n,  voranlnRSpii; 
\>tf;.  rmjifnhiir. 

A\4i>')  'iiniiiliriio, -Hr«>  (im +/ii((/m;^)  =•  f  ranz. 
rmjxiifintr.  (init  ilor  Kaiist)  orfa.sson. 

4163)  '/..  1  V.  iiiitoii  JHt  statt  (rrntuiir)  /.ii  Icrpii 
rnnadir  laltxp.  riinilir\. 

I2ii">"l  iiulni;o,  -iiipin  /'..  .\iif.sucliiin^,';  liioraiif 
fiilirt  (1.  I'aris,  1!  Xl.\  1  l!l  (T.,  ziiriUk  frz.  anilain 
(altfr/..  aiK'li  oiuluin,  iinduiii).  Diu  Uodeiitiint^^s- 
oiitwiekelmij;  wiirilo  gowcson  8oin  ..Aiifspiinint;,  Spur, 
Wos;.  \\\')i  ilos  Miibors,  <Ics  Soilers  oto."  Sottcgast, 
/.  .\V  2'>(i,  stiiiimt  iliin  \m  mid  bcaiitra-rt  audi 
fiir  B)ian.  amlamio  (aiis  *aii<laimn'f)  ii.  altpt;;. 
aiiilaiiiie  donsellton    Ursimiiig.     8.    amli  Xaclitra}; 

zu  2)5ia 

4231)  Audi  (.;.  Paris  liiilt  an  UuliictUis  als  an 
ilein  (irundworto  zii  aiHlonille  fest,  K  XIX  451 
(pbemla  |>.  452  Anni.  1  findct  man  anderc,  von 
Mistral  vorifesdilafrone,  abor  siliworlidi  annehmbare 
Al>leitun<;en  dos  Wortcs). 

4320*)  inqiiietudu,  -iiieiii  /.,  Unrulio;  altl'rz. 
cixiuitumc  (,.in  eiujiiitUDic  liegt  Kintiiifs  von  quite 
und  fiir  die  Erhallung  des  t  audi  Einliufs  dor 
Knduug  -tunte  [in  amertiiinr,  soatume,  costume]  vor." 
Suchier,  Coinmentationes  Wdlfflin.,  ji.  75  Anni.). 

4322)  Z.  2  V.  ob.  lies  span,  enromiuecer. 

4326)  In  Grober's  Grundrifs  I  744  setzt  audi 
Cornu  ptg.  sanha  =  *insania  an. 

4327)  |Sp.  4151  Z-  2  v.  ob.  lies  enjabido  (also 
ohne  Accent). 

4333*)  *iusepBlIo,  -ire,  begraben  ,  =  frz.  en- 
xeielir;  (ital.  imepolto;  span,  insepulto). 

4335)  Z.  3  v.  ob.  lies  span,  engerir. 

4339)  Z.  3  ist  statt  istigare  zu   lesen  instignre. 

4367)  „Statt  *ititeUegire  besser  *intellectire " 
K.  Pabst. 

43781  Z.  2  V.  u.  lies  visceras. 

4403")  Intro,  -are,  eintreten,  =  ital.  intrare; 
frz.  entrer  etc. 

4412)  Z.  3  V.  ob.  lies  inula. 

4424)  Z.  2  V.  u.  statt  span,  lies  prov. 

4446)  „Audi  im  Deutschen  wird  der  Rock  in 
volkstiiml    Scherze  ,Gottfried'  genannt.'-    F.  Pabst. 

1474-')  jube  (Imperat.  v.juhere)  =  frz.  jube,  die 
Emporkirche.  „La  jiartie  de  Tcglise  ainsi  dosignt'O  , 
tient  son  nora  de  ce  que  les  cbanoines  ou  les  diacres 
y  adressaient  au  celebrant  les  paroles:  ,Jube,  Do- 
mine,  benedicere'.  —  II  faut,  je  pense,  considercr 
comme  indepcndante  de  notre  jube  la  locution  venir 
a  juhe,  se  soumettre  par  contrainte:  serait-ce  en  a 
dire  a  radversairc :  Jube,  ordonne,  je  ferai  tout  ce 
que  tu  voudras'?"     ischeler  ini  Diet.  s.  v. 

447»)  Xacb  Bos.  R  XIX  300,  soil  frz.  juge  auf 
*juiiicum  zuriickgelien.  Moyer-L.,  Z  XV  275,  bemerkt 
dagegen  sehr  mit  Recht:  „Man  wird  doch  dabei 
bleiben  luiissen  (s.  Z  VIII  233),  dafs  jiulice  durch 
judicare  in  seiner  Entnickdung  beeinfiufst  wordcn 
sei." 

4498)  Hinzuzufiigen  ist  altfrz.  geneivre.  genoivre 


(vgl.  rtr.  </:iiiiV'cr,  AG  I  327).  8.  Movci-l,.,  K,.iii 
Gr.  S  lift  S.   ll!t    —  Vgl.  audi  K  Xl   14ii. 

4526)  Z.  2  v.  oil.  lii's  rhiriiuit. 

4635)  Z.  7  V.  (ill.  lies  iiziicar. 

455(>)  „.\llfrz.  clustrcr  liiiiigl  wnlil  iOum  mil 
ongl.  rlimtrr  ziiNaiiimiMi  (vgl.  Skcat  «.  r.,  wo  abiT 
der  Ilii.wiiiK  auf  island.  l.-lit>itr,  klasi  liedonklirli 
i«l)."     I''.   Tabst. 

I6t)7)  Z.  2  V.  ob.  ist  zu  losmi  span.  pig.  iyiccmck. 

46S7)  HiiTlicr  goliiirl  wnlil  audi  frz.  iiiliniiiinr, 
vorkriip|)olii  (iiingostulll  aiis  *riigrniiliir  mit  .\nldi- 
niing  an  das  Adj.  Iiougrr),  iitioiigri ,  vorkliniiiu<rl. 
Vgl.  l)z  (»63  riihougrif. 

46!I5*)  griodi.  xvvHyxti  (daiiobmi  «i'iy»)'/»/), 
Halsbraiiiui;  altfrz.  (/Hiiinncic,  {e)iqiiinaii(:ir,  vgl. 
Fiirstor,  Anni.  zu  Cligi'-s  V.  3025,  und  Skoal,  Et. 
Did.  .V.  iiuin-si/ :  span,  esquiiuincia,  -riicia :  ptg. 
e.iquineiiciii.     V.  I'ubsl. 

4(>22)  Hinzuzufiigen  ist  ptg.  tagoa,  wo  das  sultono 
-una  durdi  das  bauligoro  -ona  ersetzt  ist.  Vrrgl. 
Mever-L,  Rom.  Gr.  g  67. 

4"g03)  Moyer-Liibke,  Z  XI  270,  bozweifelt  <lio 
Entstebung  von  ptg.  civa  aus  *lul>iii,  woil  dor  pig. 
Artikd  nidit  ha)  lautot;  er  ist  gonoigt,  das  \Vort 
aus  kelt.  ailni  „das  .Xufsuro"  zu  orkliiren,  das  sidi 
nach  der  sdilochton  Soite  bin  entwickelt  luitti-, 
wogegen  das  Masc.  aibo  ini  Prov.  die  gutc  Hodou- 
tung  zeigo  (vgl.  Thurneyson,  Keltor.  85). 

162')")  Iiiena,  -am  f..  «in  Stiick  langbaarigos, 
wolloncs  Zpiig;    ital.  Ucim,   grobe,    wollene  Decke. 

4(!28*)  ,,lueto,  -are  (Palladius),  diingon;  obwald. 
ladar :  voruiutlicb  gdiiirt  riditiger  audi  biorher  uinl 
uicht  zu  No  5732  (/iletare)  ital.  (lucches.)  letair. 
besudeln."     Moyer-Liibke. 

4634)  G.  Paris,  R  XIV  606,  bemerkt  iiber  die 
Herkunft  von  frz.  Inus,  lai:  „C'est  pout-f-tre  en 
dobors  du  raltique  qu'il  faut  so  n'soudre,  comnie 
on  le  faisait  autrefois,  a  cbercber  I'oxplication  du 
mot.  L'  allemand  du  luoyon-age,  le  scandinavc, 
rendent  le  fr.  lai  par  letch,  hil;,  et  il  est  a  roraar- 
quer  que  1'  all.  leich,  a  cote  du  sens  do  „morceau 
do  musique"  et  de  „lai  breton"  a,  comme  le  mot 
tran(;ais,  celui  de  „poeme  compose  de  stropbes  dis- 
semblables  ou  de  vers  inegau.x".  Or,  la  forme 
ancieniie  de  ces  mots  est  en  gotique  laik,  en  anglo- 
saxoii  laic,  lac,  d'ou  le  mot  fran9ais  sortirait  tout 
naturelleraent.  C'aurait  I'te  le  nom  donnr  par  les 
Anglais  aux  morcoaux  do  musique  exi'-cutcs  i)ar  les 
jongleurs  bretons,  et  ce  nom  aurait  etc  adopto  par 
les  Fran(;ais,  quand  ils  le  connuront." 

4672)  Z.  2  v.  ob.  lies  parad^lla. 

4686}  Cornu,  R  XIII  285,  schliefst  sicli  der  von 
Dozy  aufgestelltcn  Annahrae  von  dem  arab.  Ur- 
sprungo  des  span,  alerce  an.  —  Fiir  frz.  mHize 
(in  Alpenraundarten  melze,  welches  zu  dem  gelehrten 
milfcp  sich  verhiilt  wie  Is'ere  zu  Isara,  Geneve  zu 
Genera)  setzt  Meyer-Liibke,  Z  XV'  244,  ein  latein. 
'meli.i:  an,  das  sich  mijglicherweise  an  ein  Wort  dor 
vorriJmisdien  Spracho  der  betr.  Gegend  anlehne. 

4697)  Statt  /a^/nirfo  ist  zu  lesen  span,  ladnida, 
ptg.  ladrado. 

4718')  *liiivatura,  -am  (lacare),  Waschung;  rum. 
Iduturd :  ital.  lavatura :  prov.  Invadura;  frz. 
lavure :  span.  ptg.  lavadura. 

4722)  Uber  laxare  :  dejar  vgl.  auch  Ascoli,  AG 
XII  26.  —  ,,Dals  in  span,  dejar,  ptg.  deixar, 
kalabr.  dassare  aus  /-  die  Prii position  de  oingc- 
flosscn  ist,  in.sbesondere  die  von  einem  delaxare 
(vielleicht  aber  nicht  ausschliefslich) ,  darin  gebo 
icb  Ascoli ,   AG    XI   421 ,   Recht.     .\ber   idi   kann 


80!l 


Nachtrap. 


810 


uiich  iiicbt  entsrhliefseu,  hier  Ergebnisse  rein  laiit- 
licher  Vorgiingc  zu  erblicken,  um  so  weniger,  als 
das  cine  Mai  der  crste,  das  andere  Mai  der  zweite 
Vokal  goschwunden  soin  wiirde:  d'laaare,  deVxarc. 
Das  ladin.  sar  fiir  la.iar  gewiibrt.  da  seine  Be- 
dingnngen  gan/,  andere  sind,  kcine  Stiitze  fiir  die 
letztere  dieser  Aufstcllungen.  leh  wiirde  ansctzen 
*daxare  aus  laxnre  -\-  delaxare,  und  zwar  niufste 
es  sich  um  eino  sehr  alte  Ersclieinung  liandeln, 
nioht  blol's  um  eine  ,coi»cidensa  ispatio-catahrese'. 
Abgesehen  davon,  dais  die  J-Form  auch  in  Sieilien 
bekannt  ist  {dassari),  erfreut  sie  siob  in  Siidfrank- 
rcich,  wenigstens  im  Langncdoc  und  der  Gascogne 
einer  weiten  Verbreitung:  daissa,  deissa,  daicha, 
deicha,  dacha,  decha  neben  laiitsa,  Icissa.  laicha, 
hicha,  lacha,  lecha.  (S.  nun  Ascoli,  AG  XII  2(i  f.)" 
Sobuobardt,   Z  XV  241. 

4747)  Statt  lacta  ist  zu  lesen  la/<to. 

4750)  Z.  3  V.  ob.  lies  suace. 

4756)  Span,  lieiito  heifst  ,,feucbt"  (eigentl.  wobl 
triige,  von  stehendem  Wasser  gesagt).  ..langsam" 
ist  lento  (gel.  W.).  Im  Ptg.  bat  lento  beide  Bo- 
doutungen. 

4765")  [*leTiirins,  a,  um,  zum  Heben  geborig; 
frz.  levier,  Hebel,  leviire,  Netzseil."]     F.  Pabst. 

4765*")  „[*leTaticTns ,  a,  nm  {levare),  hebbar, 
beweglich;  frz.  (ponl-)lecis,  Zugbriieke;  span. 
pueiite  levadiza:  ptg.  pontc  lcvadi{-a/']   F.  Pabst. 

4779)  Die  span.  Scbreibweise  des  Wortes  ist /ey. 

4783)  „Das  moderne  franco-prov.  Idivro  zeigt  die 
lautliebe  nomiale  Entwiekelnng  von  lat.  liher,  dcnn 
hocbtoniges  lat.  I,  e  in  offener  Silbe  wird  in  dem 
betr.  Sprachgebiete  immer  zu  di."     F.  Pabst. 

47951  Gerland  (Grober's  Grundrifs  I  330)  hiilt 
an  der  Herloitung  von  ardite   aus  dem  Bask.  fest. 

4796)  Statt  licon  i.st  zu  lescn  licou. 

4815)  „Schwierig  ist  ptg.  le.sma  zu  Umax.  Ein 
Deminutiv  *lisminha  mufste  zu  lestminha  werden, 
vgl.  §  558:  viell.  stammt  das  e  daber."  Mcver-L., 
Rom.  Gr.  §  44. 

4841)  Statt  lutteiis  ist  zu  lescn  linteii.i. —  „Ital. 
le)iso  (niit  offencm  e),  span,  licnza.  Leine,  lievzo, 
Leinewand.  llntet(i)i  sind  wobl  von  lentus  (mit  off.  e), 
bicgsam ,  Henteus  beeintlufst  worden."  Meyer-L., 
Rom.  Gr.  §  44.  —  Uber  die  Quantitiit  des  i  in 
linteus  vgl.  d'Ovidio.  Grober's  Grundrifs  I  508. 
Beziiglicb  de.s  ital.  lema  vcrweist  d'O.  auf  ein 
(sicb  wirklicb  findendes)  Icntea. 

4843")  .,abd.  lioba,  pi.  fern.,  liebe;  davon  viell. 
franco]irov.  li/iiba.  Lorkruf  fiir  die  Kiihe;  vergl. 
Bridel ,  Gloss,  du  Patois  de  la  Suisse  Rom.  .«.  v. 
lioba.''     F.  Pabst. 

4873)  Meyer-L.,  Rom.  (ir.  S.  140.  fiibrt  nocli 
ital.  liyusta.  te.<s.  ligiista.  lyon.  lilita  an. 

4894)  Statt  lotura  ist  lavntura  anzusetzen,  siebe 
Xo  4718». 

4895)  Ital.  Uynro  bedeutet  audi  ein  Stiick  (altes 
abgenutztes)  Leder,  das  als  Koder  bei  der  Falken- 
abriebtung  gebraucht  wurde,  dann  bat  es  auch  in 
adjektivi.scber  Verwendung  die  Bedtg.  „abgenutzt 
(von  Kleidern)". 

4912")  lueiibro,  -are,  bei  Xacbt  (oder  bei  Licht) 
arbeiten ;  davon  ptg.  lobreyar,  -iyar,  lomhriyar. 
lubriyar,  undeutlieh  sehen,  woven  wieder  lobreyo, 
lobriyo  (auch  span.),  dunkel.  Vgl.  Sebuchardt, 
Z  XIII  531,  der  auch  span.  gal.  Inbrican,  Dam- 
merung,  span,  lobrecar.  dunkel  werden.  hierber  zu 
Ziehen  gencigt  ist. 

4940)  Vgl.  Schucbardt,  Z  XIII  529  (gcgen  Baist. 
Grundrifs  I  697),  dagegen  Onrnu,  Grundrifs  1  767 


§  171.  Vergl.  ferner  d'Ovidin,  iirumlrifs  I  515, 
Meyer-L..  Ital.  Gr.  §  53  S.  36. 

4948)  Vergl.  hierzu  Mcyer-li. ,  Rom.  Gr.  i;  147 
S.  140. 

4971)  Sp.  464  Z.  6  v.  obcu  ist  statt  ub.  zu  leson 
iinteii. 

4975)  Behrens,  Z  XIV  369,  leitet  von  madidus 
auch  ab  —  und  widil  mit  Recht  —  franz.  mat 
(namentl.  in  dor  Verbindung  du  pain  mat,  schweres, 
teigiges  Brot;. 

4999)  Z.  6  v.  u.  ist  statt  -^ij;  zu  lesen  ipj;. 

5007)  S.  den  Nachtrag  zu  No  2253. 

5014)  Schucbardt  hat  mich  (brieflich)  darauf 
aufmerksam  gemacht,  dafs  mauvais  =  inschriftlich 
matifatius  seiu  konne. 

5024)  Das  ital.  mallo  setzt  lat.  *maUus  oder 
*malliim  voraus. 

5039)  Von  iiiancar  wird  wieder  abgcleitet  span. 
menguar,  ptg.  vnngoar,  dazu  das  Vbsbst.  menymi, 
minyoa,  doch  vgl.  5311  im  Wb. 

5042)  Z.  2  V.  ob.  lies  bandibula. 

5060)  Span,  »in«enrhat  nur  eine  sehr  eingoeugte 
Bedtg.  (,,eincm  Pferde  den  Spannstrick  anlegen"), 
wiihrend  es  im  Ptg.  auch  allgemeia  „bandhaben" 
bedeutet,  in  welchem  Sinne  span,  (und  auch  ptg.) 
manejar  iiblich  ist. 

50741  Statt  *maiisionatimis  ist  —  worauf  mich 
Meyer-Liibke  brieflich  aufmerksam  gemacht  hat  — 
*ma>!SiietJnus  als  Grundwort  zu  ital.  wa^tino,  frz. 
mi'itin  etc.  anzusetzen. 

5081)  „Aus  tarn  magnus  +  tantus  ergab  sich 
roraan.  tamanto;  daraus  wiederum  wurde  manto 
abgezogcn.  Im  Frz.  lehnte  sich  maiiit  an  main  aus 
magnus  an;  ob  multiis  irgendwie  einwirkte,  wage 
ich  nicht  zu  entscheiden."  Scliuchardt,  Z  XV  241. 

5092)  Z.  3  V.  u.  lies  desmnDipaiar. 

5093)  Z.  1  ist  statt  fiir  zu  lesen  uiid. 

5094)  Im  Rtr.  Graubiindens  ist  maniis  Masc.  {it 
maun,  il  muun,  il  man),  vgl.  Gartner  in  Grober's 
Grundrifs  I  480. 

5113°)  [*inargiilo,  -are  (v.  maryo .  -inem),  den 
Rand  erreichen;  davon  nach  Bos,  R  XIX  301,  frz. 
marner,  iiber  die  HiJhc  der  gewiihnliehen  Fhitcn 
steigen  (vom  Meere).] 

5127)  Statt  span.  ptg.  manlia  ist  zu  lesen 
marca. 

5135)  Z.  9  ist  fiir  nnphie  zu  lesen  unyhie. 

5152)  Das  span.  Wort  wird  mit  ein  em  s  ge- 
schrieben.  also  masa. 

5155)  S.  den  Nachtrag  zu  No  4975. 

5169)  Fiir  matrix  ist  zu  lesen  matrix. 

5172)  Schucbardt,  Z  XIH  531.  will  jetzt  nicht 
niehr  span,  mantcca,  ptg.  manteiya  mit  mattu 
in  Zusammenhang  gebracht  wissen,  sondern  vermutet 
Herkunft  vom  slav.  Stamme  metd-,  woven  audi 
rum.  smhitund,  dtsch.  Schmand. 

5178)  Nach  Behrens.  Z  XIV  363,  ist  frz.  ma- 
zette  das  Deminutiv  zu  dtseb.  meii^e  (abd.  mcisa\ 
welches  im  Bas  Valais  als  maize  erhalten  ist.  Fiir- 
wahr  eine  .selfsame  Erkliirung!  —  G.  Paris,  R  III 
118,  battc  mazette  mit  mundartl.  ital.  mazzetta 
(v.  mazza.  Stock)  veiglichen  und  diirfte  damit  das 
Richtige  getroffen  baben  (vgl.  altfrz.  bourt,  Maul- 
tier,  bourdon.  Pilgerstab). 

5196)  ..Auch  neufrz.  ist  mundartlich  mryc  = 
medicux  noch  vorbanden.''     F.  Pab.st. 

5210)  Z.  2  V.  ob.  lies  enconia. 

5215»)  [*melix,  -ioein  /'.,  Liircbpnliaum:  s.  Nach- 
trag zu  No  4ft%.| 


»\] 


Nni'litrii^'. 


[t\i'Ji)]  llk'riior  ;'chi'rl  wolil  nuch  friiiu.  muisr, 
ItniiilbNlkoii,  vjil.  ScliuliT  im  Diet,  ».  i*. 

6l!8!Sl  ..Kin  Knll  dor  riiiiltMituiii;,  ilur  sicli  (lurch 
•lie  St'liroiliiiii^  (tiiclit  diinli  ilii'  l.jiitv^  iKikunKMitiort 
(sif!)  uiul  ciiu'i»  ticmiswnmlrl  lii<rl>i<iliihrto,  lio^t 
vor  ill  virnnnniir,  altfri.  i«rin(iii;/f.  Das  Simicli- 
^■fiilil  knii|)ftr  iliosoj  W'i'Tl  mi  iiirnlir  iiiiil  siini/e 
an:  ilaluT  tlu'  Sclirvibiiii^;  «los  I'jiiiilindiior  I'saltors 
wrfitfuniie.  Das  Wort  war  iirspriinfilicli  woililicli 
iind  ist,  wt'il  simijr  niiinnlicli  war,  iMiinnlii-li  i^ 
ttordou."  Siicliior,  iirohor's  Gnindrirs  1  G32.  — 
Dor  (ionuswaiidid  liifst  sidi  iiIht  audi  diirch  An- 
Iclinun^'  an  soiisti|;:(<  uuf  ■iiiii;  b/\v.  -ije  nuslnutondo 
Wiirtor  orklaroii.  Bc^Jrimicll  «I'lioiiion  dor  (unlio- 
wufstv)  Traniu  mid  dii>  (bewiifsto)  Lii^c  zii  uoit 
auscinandt-r  zii  liotron.  als  dafs  euge  iioziohiing 
/.wisrlu'ii  mnisniiiir  mid  .voiii/c  wahrsclieinlii-li  wiiro. 

Sl'til)  Von  infrulmuus  vonmitliili  ]irov.  meliana. 
MittajTszi'it,  Mitta-isriilio:  iiltfrz.  meriieiie:  nfrz. 
meriiliciine.     Vj;!.  Toldor,  Z  XIII  64ti. 

62liS)  '/..  6  V.  lib.  lies  tnspera.  tiisjiola. 

52SU)  Statt  micatelf  ist  zii  lesi'ii  micnletr. 

.'i2!)5)  ,.Zum  rat.  miloca  \}:\.  man  bcziiplicb  dcs 
Uodeutmi^rsiilfriJraiigos  das  on;:!.  Ai/«."    F.  Pabst. 

521t(>i  /..  2  f.  V.  ob.  lies  sjian.  iichli. 

630!t)  Als  fTPli^lirtcr  tfnniniis  trchnicus  wird  *i»i- 
nare  im  Mittollat.  mid  «laiin  im  Roman,  gcbraucht, 
iini  dus  yiihreu  cines  Gan-^s  unter  dcr  Erde  zii 
bezcicbnen  (ital.  mivare:  prov.  minor:  fran/.. 
miller;  span.  ptg.  miliar;  dazu  das  Vbsbst.  ital. 
jirov.  span.  \>tg.  miiui,  fvi.  tiiiiie,  untorirdischcr 
Gang,  Mine).     Vgl.  Schcler  iin  Diet,  mine  2. 

5311)  S.  Nachtrag  No  5312«. 

5312)  Mover  (-Lubkel,  Neutr.  p.  125  Aura.  1, 
woUte  das  o  in  moitis  diirch  Einllufs  dcs  voravis- 
gcbendon  Labials  erklaron;  in  Ztscbr.  f.  noiifranz. 
Spr.  u.  Lit.  dagegen  X"  278  setzt  er  *miiiiiis  (stall 
minus)  =  moin.s  an,  richtig  abor  bcmcrkt  Nenmann, 
Z  XIV  574,  minus  :  meins  =  sinus  :  s€in(s).  —  Fiir 
span,  menos  ist  zii  lescn  nU-nos. 

5312*)  minus,  a,  uiii,  kalilbiiiicliig  (Varro  i.  r. 
2,  2,  *>);  dav.  vielleicht  ital.  meiiMO  i=  *minniis), 
verscbnitten ;  neapol.  menna,  Brust  (niina  ,Brust 
obne   Mik'b',   Festu.-^).     Ycrgl.    d'Ovidio,    Griiber's  ! 
Grundrifs  I  503.  I 

5349)  Z.  S  f.  V.  ob.  statt  viiltiilus  ist  zu  Icsen  j 
*mt'ttulus  und  statt  muschis  ist  zii  Icsen  miisciihis.  1 

5306)  Vgl.  auch  Grober.  Z  XI  287.  ' 

5369*  Statt  mola .   das  ;illerdings  vorhanden  ist, 
aber  in  weit  abliegcndcr  Bcdtg.,  ist  zu  Icsen  muela.  \ 
Miihlstcip,  Backenzabn. 

5374)  Cber  die  rtr.  Gestaltiingeii  des  Wortes  vgl. 
(Jartner,  Grober's  Grundrifs  1  481. 

53791  „Zum  span,  mnllete  vgl.  neufrz.  pain 
mollet,  Milohbrot.-'     F.  Pabst. 

53841  Neben  altfranz.  nidnsticr  ist  moustier 
ublicher.  Statt  iii07iasteriiim  cin  'monisterium  an- 
zusetzen  ist  wohl  uniiiitig.  wenn  man  bedenkt,  dafs 
inirabilia  =  vterceiUe,  '■''inssalettus  =  tmslez.  dafs 
also  Schwund  des  tonlosen  a  sich  findet.  So  darf 
man  wohl  auch  nion[a]chus  =  moine  ansctzen. 

5385)  S.  den  Scblufs  des  JCachtrages  zu  5384. 

5396)  Statt  span,  monlann  ist  zu  les.  montana. 

5409 1  Fiir  span,  enfermidad  1.  enfermedad. 

5417)  Statt  span,  morlo  j>t  zu  lesen  muerlu. 

5427)  Statt  sjian.  jitg.  moresco  ist  zu  lesen 
morisco. 

5454)  „Hinzuzufiigen  ist  frz.  la  mule,  Maultier, 
le  mulet.  Maulescl."     F.  Pabsl. 

5466)  Xeben    sjian.    nnirho   nw-h    mtiij,   (lessen 


llerkiiiift  von  multum  iiiclil  U'iin'oiloll  ucrdeii  kunn, 
du  (lie  LHUtoiilwii'keluiig  sicli  aiis  dor  I'roklisis  er- 
kliirl.         S.  aucb  Xaclitrag  zu  No  1114. 

54721  Mmnbcrt  crblickt  (Ncuii  .labrbb.  f.  Iliibd. 
II.  I'.idag.,  lid.  141/142  ii.  35UI  ill  miin  diiK  I'roii. 
posKcK.'i.  Das  ist  unbaltiiar,  wic  gcnaiio  I'riifiiii),' 
gcradc  dor  voii  lliiiiiliorl  aiigozogcnon  .Stcllc  iIok 
..lloiirgoois  gontilboiniiio"  (III  3|  liuzuiigl. 

5477)  Statt  sjiaii.  tminilo  ist  zu  losen  munilii. 

6491)  ..llinziizufiigon  ist  frz.  Ir  mi/rtil,  la  miir- 
lilr."     F.  Pabst. 

54!l(ii  niusarai'id  ist  solbslverstiindlicli  iiiir  die 
spun.  Scbrcibung,  dio  ptg.  ist  musaranlia. 

5497)  Z.  3  V.  u.  lies  cliaramusear. 

5514)  Statt  span,  motcliin   ist  zu  lesoii  mncliiii. 

5518)  Vgl.  aucb  Griibor,  ALL  V   13(i. 

5619)  Boziiglicli  dos  span,  mnrro  stininit  ticrland 
(Griibor's  Grundrifs  I  331)  Dioz  bei. 

6524*)  ndl.  iiaak,  uak  (altsiiclis.  nacn,  ahd.  iialihu. 
mbd.  nadir,  abd.  naclini.  vgl,  Klugc  *-.  t'.  Naclion); 
davon  nacli  Beimels,  Z  XIV  36(1,  nouprov.  acoun, 
Incoun.  llachcr  Kalin;  frz.  accini:  wallon.  niikc. 
L'bor  den  Abfall  oinos  anlautondoii  ii  im  I'Vz.  vgl. 
Behrons,  Z  XIII  366. 

5532)  Z.  2  V.  u.  lies  niivar,  iiiicara. 

5544)  Z.  7  V.  ob.  lies  naei. 

5554«)  gcrman.  natjaii,  nctzon;  daraus,  bz».  aus 
lat.  *naliare,  leitct  Mojer-Liibke,  Z  XV  244,  aii 
siidostfrz.  (dauph.)  nazr.  (wald.)  naze,  (Ij'on.) 
nczi,  (savoy.)  nege  etc  Puitspelu  liatto  'naxiarc 
V.  naxa  als  Grundwort  aiifgcstollt.  In  dor  liedtg, 
cnt«priclit  nazi'  dem  frz.  rniiir. 

5565)  '/..  2  V.  11.  lies  navio. 

5588)  Statt  span.  jitg.  neyromativia  ist  zu  lesen 
iiecromancia. 

5599)  Fiigc  binzii :  s  ]i  a  n.  utcedad,  Albernlioit. 

5(ill)  Von  uegrn  ist  abgolcitet  naoli  C.  Michaelis, 
Iiovista  Lusitana  Bel.  1  (—  mir  iinzugiinglicli  — 
Ktg.),  ])tg.  i/ronho,  cine  Art  Birne,  vgl.  Mover-L., 
Z  XV  269. 

5620)  Z.  3  V.  u.  lies  nilido. 

5625)  Allfrz.  nobile  setzt  oin  *iidhlliHs  voraus. 

5631)  Sucbior  in  (iriiber's  Griindrifs  I  634  erblickt 
in  neulun  die  altcsto  Form  dcs  frz.  hitin,  luilon. 
viiiliiii  mid  deutct  diesclbe  sinnreich  als  yeplunuiii 
(Ncptiiii),  Wassorgcist. 

5644)  Z.  .!  V.  ob.  ist  liinzuzufiigon  frz.  noire. 

5654)  Sucbier,  Grober's  (inindrifs  I  632,  setzt 
fiir  ital.  nozze,  jirov.  nossas,  franz.  noces  ein 
*)i6ctiae  als  (irundwort  an,  wozu  nuptiae,  „nack 
dem  Untergango  des  Verbums  iiubere  undurchsichtig 
geworden",  durch  Kombination  mit  iioclem  gestaltet 
worden  sei.  Aber  *ndetias  luitte  docli  frz.  *nuisses 
orgeben  miissen  (vgl.  cvction-em  :  caisson). 

5675)  Z.  3  V.  ob.  lies  tiiimeru. 

5678)  Nacli  Mcyer-L.,  Ital.  Gr.  S  58  S.  41,  er- 
klart  .sicb  das  uo  in  niiora  aus  dem  Einflusse  von 
sucera,  violl.  auch  von  suror. 

5692)  „ital.  hicco  kommt  nicht  von  obliquus, 
das  nur  zu  hico  worden  konntc  (bico  fiibren  die 
Ix!.xika  aus  einer  Stelle  des  Piicci  an),  sondern  vou 
blaesxji ,  das  ncbcn  ,stammohid'  auch  ,verdreht' 
bcdeiitet.  Von  *b1aesiiis  kam  *biecio,  bieci,  biece. 
Das  erste  lindet  sich  im  lA\\ikon  unter  der  Form 
biescio,  sbiescio;  im  Plural  bildete  man  in  ana- 
logisolier  Wcise  (vgl.  lailuci .  caduchi]  biechi,  -c, 
das  man  z.  B.  bei  Dante  im  Koime  tindet:  damach 
wurdo  wieder  oin  bieco  goscliaffen."  d'Ovidio, 
Grober's  Grundrifs  I  5(i8. 


813 


Naehtrag. 


814 


5711)  Z.  1  V.  u.  lies  oceano. 

5717)  Z.  2  V.  ob.  lies  ojeado. 

5720)  tjber  die  Prothesc  von  z  vor  frz.  yeitx 
vgl.  Bphrens,  Z  XTII  405.  —  Fiir  ein  Deminutiv 
von  olho  erklart  C.  Michaelis ,  Revista  Lusitana 
Bd.  1  (  -  niir  unzu<;anglich  —  Ktg.  I,  ptg.  Hh6  (fiir 
w/Aol,  Schniirloch,  vgl.  Meyer-L.,  Z  XV  270. 

5732)  S.  Naehtrag  4628*. 

5736)  „Statt  olla  ist  oUa  anzusetzen."    Meyer-L. 

5746)  Z.  2  V.  u.  Uos  opera. 

5763)  Z.  3  V.  u.  lies  orden. 

5764J  Z.  3  V.  ob.  ist  statt  span,  zu  leson  alt- 
span. 

5771)  Z.  2  V.  11.  lies  urgatto. 

5774")  orlg-anon,  -um,  -us  n.  w.  (oQeiyavov, 
-og,  OQiyaror,  -oj),  eine  Pflanze,  Wohlgemut;  ital. 
origano.  regamo.  Vgl.  d'Ovidio,  Grober's  Grund- 
rifs  I  505. 

5775)  Z.  2  V.  ob.  lies  origen. 

5785)  Z.  2  V.  ob.  lies  zaUa. 

5794)  Auf  *ustiolum  wird  zurfickgefiihrt  von 
C.  Michaelis,  Revista  Lu.sitana  Bd  1  ( —  mir  unzu- 
ganglich  —  Ktg.i,  ptg.  ichu  {ichiiz),  Falle,  Schlinge 
zum  Fangen  von  Eaninchen  und  Rebhuhnerii; 
Meyer-L.,  Z  XV  269,  setzt  *ustiola  als  Grund- 
wort  an. 

5804)  Z.  2  ist  fiir  nrens  zu  lesen  uren-s. 

5808)  Nach  Meyer-L.,  Ital.  Gr.  §  58  S.  41,  er- 
klart sich  das  offene  o  in  *dvum  aus  dem  dissimi- 
lierenden  Einflusse  des  r.  —  Span.  oviUo  bedeutet 
auoh  „Knauel". 

5811)  „pa<'/«m  statt />n6/MW,  nach  ital.  ywcc/iio. 
Nahrung.  pacchia,  Weide,  pacchiare,  schwelgen," 
Grober,  ALL  VI  395. 

5820)  Z.  3  v.  a.  lies  pages. 

5821)  Z.  1  V.  u.  lies  pdgina. 

5821')  pagmentom  »..  Bekleiduug,  Umhiillung, 
liefestigte  Masse;  «lav.  viell.  '\iA\.  palmento,  Kelter, 
Miihie.  Vgl.  Flei-hia ,  Xel  25"  anniversario  catte- 
dratii^^  etc.  (Torino  1886),  p.  8. 

5822)  In  got.  paida  erkennt  Meyer-Liibke  wohl 
mit  Recht  (Z  XV  244)  das  Grundwort  zu  ober- 
ital.  sUdostfrz.  p(i<ta  (lomb.  piemont.  patta, 
Hemde,  Latz.  Saum;  rtr.  [judic]  pataja,  der  untere 
Teil  des  Hemdes  etc.). 

5824)  Hinzuzufiigen  ist  frz.  pale,  Schaufel  u.  dgl. 

5834)  Hinzuzufiigen  ist  frz.  pale  (paste),  bleicli, 
woven  wieder  pdlir ,  bleich  wcrden ;  die  altfrz. 
Schreibung  jtalle  vielleirht  =  urspriingliches  *palde, 
woraus  freilich  *paud  ei  hatte  entstehen  sollen  (vgl. 
cal[i]dum  :  chaud).  Man  wird  deshalb  wohl  mit 
besserem  Rechte  annehmen ,  dafs  aus  pallidus  ein 
*paUus  zuriickgebQdet  worden  sei,  docli  aueh  dies 
hat  Bedenken. 

5836)  Das  frz.  paume  bedeutet  provinzieU  auch 
„BaU-'. 

5846)  ,,Geh6rt  hierher  auch  francopro  v. /)a^(d 
in  Place  de  la  Pahid  ,,Sumpfplatz"  (Name  eines 
Platzes  in  Lausanne)?"     F.  Pabst. 

5847 1  Statt  Pampbylos  ist  zu  lesen  Pamphilns. 

5849)  Z.  1  V.  u.  lies  pdmpano. 

5854)  Z.  4  V.  ob.  statt  span,  lies  altspan. 

5858)  Hinzuzufiigen  ist  frz.  panneau. 

5867)  Z.  6  V.  u.  lies  paj)d.  Ebenda  Z.  14  v.  ob. 
lies  jiarpar. 

5875)  Z.  2  V.  ob.  lies  papula. 

5878)  Statt  par  ist  zu  lesen  par. 

5885)  Z.  4  V.  ob.  lies  paradella. 

58921  Z.  2  V.  u.  lies  pared. 

5900)  Z.  2  V.  u.  lies  pdrruco. 

Korting,  lat-rom.  Worterbuuh.    (Naehtrag.) 


5919)  Statt  span,  jjasgm'no  ist  zu  lesen /(osg'um 
und  hinzuzufiigen  ptg.  pasquim. 

5920)  Das  Sternchen  vor  passa  ist  zu  streichen. 

5921)  Z.  1  v.  u.  lies  pasajuego. 
5924)  Z.  2  v.  u.  lies  pdjaro. 

5937)  Cber  n or dital.  ^ot(a  etc.  vgl.  Naehtrag 
zu  No  5822. 

5944)  Z.  2  V.  ob.  lies  patera. 

5953)  Schuchardt,  Z  XV  113,  erblickt  in  rum. 
pu^m  das  Seitenstiick  zu  ital.  piccino,  das  u  des 
rum.  Wortes  ist  Sch.  geneigt,  dem  Einflusse  von 
pusio,  pusilltts  zuzuschreiben. 

5955)  Uber  frz.  pen  vgl.  auch  Meyer-L.,  Rom. 
Gr.  I  §  289. 

5957)  Z.  2  V.  u.  lies  span,  pobredad. 

5963)  Vgl.  Schuchardt,  Z  XV  112. 

5964)  Das  span.  Wort  wird  pdvido  geschriebon. 
5968)  Nach  -orem  ist  einzufiigen:  und  *pavura, 

-am  f. 

5973)  „Statt  pecco  ist  pecco  anzusetzen."  Meyer- 
Liibke. 

5983)  Statt  span-,  monna  ist  zu  lesen  mona. 

5985)  *peddgium  ist  zu  streichen. 

5989)  Neumann  hat  recht,  wenn  er,  Z  XTV  554 
und  561,  frz.  pi'ege  =  *pediciim  ansetzt  und  das 
ie  aus  Einwirkung  von  ined  erklart.  Nur  hatte  N. 
zur  Stiitze  seiner  Annahme  sich  nicht  auf  das  Ge- 
schlecht  von  piege  berufen  sollen,  denn  dies  wiirde 
sich  auch  aus  Angleichung  an  die  Worte  auf  -ege 
=  -egiiim  {collefje  etc.)  deuten  lassen. 

5995*)  pedo,  pepedl,  peditum,  pedere,  crepitum 
ventris  reddere;  span.  ])eer,  dazu  das  Sbst.  pedo; 
(ptg.  peidar,  dazu  das  Sbst.  peido). 

6002)  Z.  2  V.  u.  lies  pielago. 

6016  [u.  6153])  Vgl.  d'Ovidio  in  Grober's  Grund- 
rifs  I  503  Anm.  2. 

6023)  ,.Romanisclie,«  pensare  ist  halbgelehrt,  ob- 
wohl  schon  sehr  alt;  der  Diphthong  in  den  stamm- 
betonten  Formen  ist  der  Analogie  anderer  Verba  zu 
verdanken  im  span,  piensa,  neapol.  tu  pienzi.''^ 
d'Ovidio,  Grober's  Grundrifs  I  509  Anm. 

6026)  Die  span.  Wortform  ist  pentacostes. 

6027)  Z.  7  V.  ob.  statt  Pfips  lies  Pips. 

6029)  Z.  2  ist  das  Komma  nach  um  zu  tilgen. 

6036)  Z.  1  V.  u.  lies  perdida. 

6041)  Z.  2  V.  u.  lies  perdonanza. 

6052)  Z.  3  V.  u.  lies  porfia. 

6054)  Sp.  554  Z.  3  v.  ob.  lies  span,  pergamuio. 

6071)  Z.  2  von  unten  lies  persico,  pejego,  alber- 
chigo. 

6089)  „Hinzuzufiigen  ist  uexifTz.  petiole  m.  (gel. 
Wort),  Blattstiel."  F.  Pabst.  —  Z.  3  v.  ob.  lies 
jyeciolo. 

6107)  Meyer-L..  Rom.  Gr.  I  §  274,  glaubt,  dafs 
fantoinc  etc.  auf  ein  *fantagma  weisen. 

6110)  Z.  2  V.  u.  ist  statt  f'risole  zu  lesen  frisol(es), 
ebenda  frijol,  faseolo. 

6119)  Hierher  (und  zwar  unter  7)  gehort  nach 
Schuchardt,  Z  XV  113,  auch  rum.  pu{in  (=  ital. 
piccino),  das  sonst  aus  *paucinus  (s.  d.)  abgeleitet 
wurde.  Vgl.  auch  Naehtrag  zu  No  5953.  —  Sp.  560 
Z.  2  V.  ob.  lies  picaro. 

6126)  „Hinzuzufiigen  ist  en  gad.  2Jaiver,  nord- 
ital.  pegro.'^     Meyer-Liibke. 

6137)  Statt  ital.  pigliar  ist  zu  lesen  pigliare. 

6149*)  *piiicio,  -onem  m.,  der  Finke,  ist  das 
mutmafsliche  Grundwort  zu  ital.  pincione,  frz. 
pinson  etc.  Vgl.  Schuchardt,  Z  XV  113  f.  S.  auch 
No.  3272  und  Naehtrag  dazu. 

6153)  S.  Naehtrag  zu  No  6016. 


XI. «. 


Niiclitr«(f. 


•HKi 


6166)  ..Hinzur.urngoii  iat  nunloni  rriinco- urov.  { 
(Cmiton  lio  VbikIi  yoro  (mit  kur/.pin  iliiniproni  ii)  m.,  | 
KiriU';  nuoli  viilkafriintfia.  l>  poire."     V.  Piibst. 

(il87)  ,,Als  p>l.  W.  ist  im  Nciifrz.  jiilmte  vor- 
hamli'ii."     F.  Pnliiit.  —  Z.  1  v.  ob.  lios  Pips. 

til'.tS)  „Ni<bi>ii  span.  Ilagu  ist  niioli  jugu  vor- 
liniuli'n  •■     F.   Palist. 

OI'.M)  ,,Lat.  ;i/ii(/ii  wirJ  iionpol.  zii  ehiaja,  wne 
iiIh  jiiiitipia  ill  ili(<  ToHi-aiin,  von  tin  als  ;>/(i.(/e  imcli 
Frankroii'li  ilriiiKt."     Mi'vor-Liiliko. 

6205)  Pus  frz.  ;)/(iiii  bccUuitot  niicli  „o(Ti'iU'S 
Mwr";  (tas  Wort  in  dioscr  Hodtg.  —  plenum  umu- 
aotzpn,  lii'ut  koino  NiJtiguntJ  vor.  Vgl.  Meycr-LUbko, 
Z  XV  275. 

6207)  Z    1  V.  u.  lios  pldtaiiu. 

6208)  Obor  prov.  plassa,  frz.  ;>/ncc  ^  *plaltea 
(AnbililiiD);  nn  ilas  Adj.  jJatliiii)  vgl.  Suchii-r,  Gro- 
ber's  Ciniiuirifa  I  631  f. 

62531  Z.  2  V.  ob    lios  policia. 

6261)  Z.  3  V.  nnton  f(ir  fanfreliic  ist  zu  losou 
fiitifnliiclii- 

6261*1  pOmani  )i.,  Apfel;  ital.  ponm  i\.  pome  m. 
(PI,  pomi.  poiuf.  puma);  frz.  pomme  f.;  8])an.  ptg. 
pomn.  Kti);(<l.  Ualbku^ol. 

6269)  Nnoli  «pan.  puehlo.  piiebrii  ist  oiiizufiiuon 
..Volk.  Stadt,  Dorf". 

6271)  Z.   1   V.  u.  lii's  y«)C(/M(')iii. 

6276)  Die  Bodtg.  „Schrauboiimutter"  liat  puerca 
auch  im  Span. 

6296)  Fiir  fraiiz.  puis  wird  von  Sclmchardt, 
Z  XV  240,  *pn.stium  als  Grundwort  angesetzt. 

6296)  Vgl.  Meyer-L.,  Ital.  Gr.  §  56  S.  39. 

6297  u.  6298  sind  umzustcUon. 

6300)  Hinziizufiigen  ist  span,  polcrmi. 

6302*)  (*postiuiii,  Adv.,  nadi,  ist  nach  Scimchardt, 
Z  XV  240,  die  Grundform  zu  frz.  puit). 

6315)  Hinzuziifugen  ist  sf&n.  prvgon,  preyonar. 

6819J  Nach  praeda,  -am  iat  oinzufugen  *preda, 
-am. 

6348)  Von  prandiuiti  altfrz.  prangiere,  gloich- 
sam  *pra)idiariii,  Friilistiickszoit. 

6351')  „*prat«Ilum  n.,  kloiner  Wiesenplatz ; 
altfrz.  pra(i)el,  preel ;  neufrz.  pre.au,  kleine 
Wiese,  (Kloster-.  Gefangnis-)Hof,  Spielplatz,  Eine 
ital.  Ableitung  ist  prntelUiia  .Gansebliiniclien'. 
Beilaiifig  sei  erwahnt,  dafs  aiicli  die  Hezeichnung 
,,Pri61ken"  fiir  die  abgesonderten  Trinkriiume  im 
Ratskeller  zu  Bremen  auf  pratellum  zuriickgeht." 
F.  Pabst,  Tgl.  auch  W.  v.  Bippen,  Der  Brcmor 
Ratskeller  (Bremen  1890),  p.  20. 

6352)  Skeat,  Etym.  Diet,  unter  barter,  fiihrt 
aus  einigen  keltischen  Mundarten  entsprechende 
AVorte  auf. 

6353)  ijber  die  rtr.  Gestaltungen  des  Wortes 
vgl.  Gartner,  Grober's  Grundrifs  1  482. 

6365)  Z.  2  ist  statt  „schutzen"  zu  les.  ,,schatzen". 

6378)  Uberital.  prer<ce,  prenze,  ;)rince  (dies  im 
Dittamondo)  vgl.  d'Ovidio,  Grober's  Grundr.  1  508. 

6382 1  Hinzuzufiigen  ist  a  1 1  s p a  n.  priemlo,  schnell, 
eilig  (wohl  auf  gelehrter  Angleiehung  beruhende 
bchrcibung  fiir  *brivado  und  dies  zu  No  1344  ge- 
horig). 

6393)  Uber  prode  vgl.  auch  Ronsch,  Collectanea 
philologa.  Bremen  1891,  p.  305  (=  Jahrb.  f.  class. 
Philol.  1882,  p.  865).  —  Sp.  581  Z.  9  v.  ob.  das 
altspan.  prol  ist  Sbst.  mit  der  Bedeutung  „Vor- 
teil". 

6416)  Neben  a^rxti. proprietario a.uc\i propietario. 

6417)  Neben  span,  propriedad  auch  propiedad. 
6424)  Z.  2  V.  u.  lios  projimo. 


6431)  Gorlnnd  ((irobor's  GrundripH  1  331 1  leilot 
span.  pig.  tnrro  von  bask.  ;iirni,  luluirra,  king, 
vorsiehtig,  ab. 

(i434)  iiHinzuzufiigon  ist  ital.  iiiuriairc."  lloyor- 
Ulbko. 

64161  Stall  siian.  /iri/co  isl  zu  lesen  jitilro. 

61 161  Dor  .\nsatz  */)ii/c.r  Hlall  ;)|J/('X  borulit  aul 
einoni  lrrtunu>,  Holbstvorstiiudlicli  ist  jnllij-  alloin 
rirlitig. 

6452)  „StHll  'piiUicenus  ist  wobl  in  Boriick- 
sichtigung  des  sard,  pudtlighinu  hwxer  *piilllciiiu.s 
anzusotzon."     F.  Pabsl. 

6164)  Dio  span.  Worlform  isl  pulular. 

6494)  Das  span,  poza  isl  zu  sta-ichon  (sioho 
Nn  6488). 

6511)  Bohrons,  Z  XIV  370,  vonuutot,  dafs  ital. 
cnhi/'iitarr,  span,  calafalear  etc.  =»  cala  (im  Span. 
,,VVas8ertraclit  oinos  ScliilTes",  vioUoicdit  mil  r.alarf 
|s.  No  1513)  zusaninienhiingond)  -f  *fatnri'  ,,(niit 
Lumpen)  verslopfen"  [s.  No  3164)  soi. 

6518)  Stall  rum.  patrudiecilea  ist  zu  loson 
patruzecika. 

6539)  Hinzuzufiigen  i.sl  frz.  (piclipi'uii. 

6544)  Z.  2  v.  u.  lies  span    cuiuilii. 

6563)  Fiige  hinzu  franco-jiro  v.  tsi'tim  (Kuli- 
reigen  von  Fribourg). 

6572)  ,,Da8  altfrz.  coiif/fj' hat  eiuo  noufranco- 
prov.  Entsprechung  in  .vr  kdizi  ^schweigon'.  Be- 
frcmdlich  ist  die  Nebcnform  kdighi"     V.  Pabst. 

6673  f.)  Die  Krago  nach  dor  Eiitstehung  vou  frz. 
qniltc,  quitter  hat  Suchier  in  einem  intercssanlen 
Aufsatze  in  den  Comraoiitationes  Wiilll'linianae,  p.  71, 
behandelt.  Er  golangt  zu  dem  Ergobnisso,  dais 
qu[i}etuii  als  juristiseher  Ausdruck  von  den  Franken 
iibernommen  und  in  deron  Spraclio  zu  ipiil  gewordeii 
sei  (vgl.  creta  :  ahd.  Urida,  pena  :  ahd.  pina  etc.) ; 
dies  quit  sei  dann  wieiler  in  das  Frz.  iibergegangcn. 
—  Die  Darniesteter'sche  Hypothese  hat  weiter  aus- 
gefiihrt  Meyer-Lubko,  Gr.  d.  rem.  Spr.  1^3.  376. 
462.  —  Dem  frz.  quitte  ontspriclit  iibrigens  prov. 
quia  (von  W.  Forster,  Rhcin.  Mus.  1878,  p.  296, 
=^  *quitti[d}uJi  angesetzt),  span,  quito. 

6576)  Statt  rum.  cinci  spre  diece  ist  zu  loeen 
cinci  .'ipre  zece. 

6585)  Neumann,  Z  XIV  576,  macht  darauf  auf- 
mcrksam,  dais  chasque  altfrz.  sehr  selton  (St.  Bern., 
CPs.)  erscheino  und  erst  im  16.  Jahrh.  wirklieh 
iiblich  wcrde. 

6589)  Z.  1  V.  u.  ist   vor   com  cinzufiigen  alts  p. 

6591)  „Fiige  hinzu  frz.  cotiser,  cine  Quote,  einen 
Beitrag  bezahlen,  zusammensehiefsen."     F.  Pabst. 

6593)  Das  Sternchen  vor  Aegidius  ist  zu  streichen. 

6602)  Die  span.  Wortform  ist  racimo. 

6603)  Statt  siian.  lies  altspan. 

6612)  ,,An  den  Ursprung  von  ital.  razza,  frz. 
race,  span,  razn  etc.  aus  ahd.  reiza  ist  meines 
Erachtens  festzulialten.  Das  Wort  begegnet  am 
friihestcn  in  der  Intelligcnza  und  bei  Sacchetti; 
wenn  es  urspriinglich  Italien  angehort  und  von  da 
weiter  gowandert  ist,  so  ist  die  ahd.  Lautstufo  nieht 
auffiillig."  Meyer-Lvibke.  —  „Gegen  Grober's  Ab- 
leitung ist  —  abgesehen  von  andcrem  —  das  Be- 
denken  zu  erheben,  dafs  in  slav.  raz  das  z  = 
stimmhaftem  s.  in  ital.  razza,  dagegen  das  zz, 
bzw.  c,  =  stimmlosem  tss  ist."     F.  Pabst. 

6618)  Z.  5  V.  ob.  lies  rafaya. 

6625')  ,,raja,  -am  /'.,  Roche;  ital.  razza;  frz. 
raie:  span,  rai/a :  ]itg.  arraia  (mit  angewachsenem 
Artikel)."     V.  Pabst. 


817 


Nachtrat.'. 


818 


6632*)  *ramiscellus,  -nm  m.  (Dem.  v.  ramus)  = 
a  1 1  frz.  ramei-sfl,  ramaissel,  vgl.  Fijrster,  Z XIII 536. 

66531  Z.  1  V.  ol).  lies  Rettig. 

6666)  „H>nzi'zuf(igon  ist  ptg.  rarar,  ral{e)ar." 
F.  Pabst. 

6679)  Clier  die  rtr.  Geataltungen  des  Wortes 
vgl.  Gartner.  Grober's  Gnmdrifs  I  482.  —  Die 
span.  Worte  bedeuten  auch  ,,Harkeisen". 

6683)  ,,Hiiizuzufugen  ist  neufrz.  rayon  de  miel 
Honigwabe'".     F.  Pabst. 

6729)  Fiir  *reculo  ist  zu  lesen  'reciilo. 

6730)  Z.  3  ist  statt  riff'uqgirsi  zu  les.  rifut/qirsi. 
6734)  Suchier  (Grober's  Grundrifs  1631)  erbliekt 

in  rendre  cine  Anbildung  an  prendre,  und  darin 
kann  man  ilim  voU  beistimraen.  Unhaltbar  dagegen 
diirfto  sein ,  was  or  ebenda  619  (§  57)  iiber  die 
Entstehung  von  rendre  sagt. 

6738)  „Ital.  nwerffre  beruht  viell.  auf  Kreuzung 
von  redimere  mit  remederi."    F.  Pabst. 

6749)  Es  ist  zu  lesen  rum.  resfoiez. 

6757)  Z.  3  V.  u.  statt  J  lies  i.  —  Z.  8  v.  ii,  lies 
span,  esquinzar. 

6763)  Lies  span,  reflexion,  ptg.  reflexao. 

6767)  Z.  8  von  oben  lies  rifuter. 

6780)  Z.  3  v.  ob.  ist  zu  lesen  regnat-z. 

67891  Z.  4  ist  statt  frz.  redtiit  zu  lesen  reduit. 

6799)  Z.  2  v.  u.  lies  span,  relieve. 

6833)  Sp.  616  Z.  1  v.  oben  ist  statt  repens  zu 
lesen  repens. 

6836)  Z.  2  V.  ob.  Cam  Schlusse)  i:^t  statt  )/■-  zu 
lesen  re-. 

6842)  Z.  2  V.  oben  ist  statt  reprorier  (welches 
iibrigens  als  Sbst.  vorhanden  ist)  zu  lesen  reprover. 

6844)  Die  Bedtg.  der  span.  Verba  ist  „heran8- 
fordern",  dazu  das  Vbsbst.  altsp.  riei^to,  rieto, 
neusp.  reto,  Herausforderung. 

6900)  Z.  2  von  oben  ist  statt  revenger  zu  lesen 
rersengier. 

6911)  „Hinzuzufiigen  ist  frz.  rivet,  Niete,  Ver- 
nietung,  riveiier,  Brecheisen."     F.  Pabst. 

6916)  ,,Hinzuzufiigen  ist   frz.  rieitr."     F.  Pabst. 

6931)  „Hierher  gehort  wohl  auch  span,  rancho, 
geschlossene  Gesellschaft  (anglo-amerik.  ranch)." 
¥.  Pabst. 

6934)  Z.  3  v.  u.  ist  statt  Demin.  zu  les.  Vbsbst. 

6936)  Z.  1  V.  u.  ist  statt  beira.  zu  lesen   veira. 

6951)  „rixa  wegen  ital.  ressa,  ptg.  reixa." 
Meyer-Llibke. 

6971)  „Von  frz.  roc  ist  abpcleitet  deroqtier,  jem. 
am  Kochieren  hindem."     F.  Pabst. 

6976)  „Xur  rum.  riie  habe  ich  zu  aranea  gestellt, 
in  ital.  rogna  postverbale  Bildung  zu  rognare  = 
*ro[n]dicare  gesehen."     Mever-Lubke. 

6979)  Vgl.  W.  Merer,  Neutr..  S.  56. 

6987)  LTjer  alt  frz.  roncin  vgl.Forster.Z  Xni538. 

6990)  „Frz.  roue  ist  jungere  Bildung  von  rouer 
aus,  vgl.  ruede  0.  P.  76,  17,  ruee  Mousq.  5975, 
rcei  in  Auve  und  andem  Dialekten."  Meyer-L., 
Rom.  Gr.  I  §  219  S.  192. 

6996»)  kelt.  rotta,  ein  Sait«ninstTument,  =  alt- 
frz.  rote. 

7008)  Z.  3  V.  ob.  lies  rubi. 

7039)  „Weshalb  nichtbei  frz.  rustre  aus  rustictis 
verbleiben  ?"     Jleyer-Liibke. 

7053)  Statt  ^yji  ist  zu  lesen  nj-j. 

7055)  Z.  3  V.  u.  lies  saiico. 
7058)  Z.  2  V.  ob.  lies  sdhido. 
7084)  Das  span,  enjalma  bedeutet  auch  „leichter 
Saumsattel". 


7087)  Das  span,  xnrria  bedeutet  ..Netzkorb  zum 
Fortschaffen  des  Strobes,  grofser  Tragkorb". 

7088)  Ital.  salone:  franz.  span,  salon;  ptg. 
salao. 

7099)  Lies  span,  salmuera. 

7101)  Z.  1  V.  u.  ist  statt  saler  zu  lesen  salar. 

7102')  ,, Salomon;  iiber  den  altfrz.  Ausdruck 
uerre  Salomun  zur  Bezeichnung  kostbarer  Gerate 
(d.  h.  solchcr  Geriito,  die  aus  dem  Schatze  des 
salomonischen  Tempels  stamraen  sollen)  vgl.  Ducange 
s.  V.  Salomon  und  Satomoniacus.  An  letzterer 
Stelle  fiihrt  Ducange  auch  ein  spanisch-lateinisches 
Adj.  salomoniegus,  bzw.  salomoniego  an.''  F.  Pabst. 

7125)  Z.  2  V.  ob.  ist  statt  sandio  zu  lesen  sandio. 

7130)  Z.  5  V.  ob.  ist  zu  lesen  sanguineo. 

7139)  Auf  sanare  fuhrt  Behrens,  Z  XTV  364, 
auch  zuriick  das  im  Patois  von  Berry  vorhandene 
Vb.  sener,  cener  „beschneiden,  kastrieren" ;  die  von 
B.  seiner  Annahme  gegebene  Begriindung  ist  sehr 
gefallig. 

7140)  Z.  2  V.  ob.  ist  zu  lesen  sdndalo. 

7143)  Z.  6  V.  ob.  fur  savatier  lies  savetier,  dav. 
saveterie. 

7155)  Z.  3  V.  ob.  lies  zafir{o)  statt  znphiro. 

7156)  Vgl.  hierzu  Horning,  Z  IX  505  No  46. 
7157*)  [*8aracenus,  a,  um  s.  scharMin.] 
7162)  ijNeben  sarclet  ist  auch  sarcloir  vorhanden." 

Mettlich. 

7165*1  sardonias,  a,  um,  sardonisch,  sardisch; 
ital.  sardonia.  Wasserranunkel;  frz.  sardonie, 
giftiger  Hahnenfufs,  sardnine,  Karneol;  span.  ptg. 
sardonia,  giftiger  Hahnenfufs. 

71651))  sardonyx,  -nycha  und  -nycem  c,  Sar- 
donyx; ital.  sardonico,  Karneol;  frz.  sardoine; 
span.  ptg.  sardonica  (span,  auch  sardonice,  sar- 
donique). 

7165=)  sSrgns,  -nm  »i.,  ein  Meerfisch;  ital.  snrgo, 
Brassen  (ein  Fisch);  frz.  sarge:  span.  ^tg.  sargo. 

7165'')  sarmentum  n.,  Reis(holz),  Rebe;  ital. 
sarmento;  frz.  sarment:  span,  sarmiento;  ptg. 
samiento. 

7166)  ,,Span.  zarza  konnte  auch  auf  lat.  cirston 
(griech.  xl^atar)  zuriickgehen."     F.  Pabst. 

71671  .,ilan  darf  sarna  fiir  iberisch  halten,  bask. 
sarra  und  zarragarra  bedeuten  dasselbe,  vgl.  kymr. 
sarn  (/".),  Estrich,  .■<arnaid,  krustig.  Allerdings  hat 
Aizquibel  nur  sarna  als  bask.  Form,  sarra  bedeutet 
bei  ihm  ,Schlacke'.  doch  v.  Eys  denkt,  und  wohl 
mit  Recht,  daran,  dafs  beide  Worte  auch  nach  ihrer 
Bedeutung  zusammengehoren  (Diet.  373)."  Gerland 
in  Grober's  Grundrifs  I  331. 

7168)  „Zu  serpe  das  Demin.  serpillon.  —  Der 
Bedeutungswandel  von  *sarpare  erscheint  etwas 
gewagt.  Das  span,  ^ir/jn,  Klaue,  Tatze,  ist  doch 
selbst  nicht  nur  bildUcher  Bedeutung.  *sarpare 
ergab  frz.  sarper  „mit  derSichel  schneiden",  sarper 
„den  Anker  liehten"  wird  sich  wohl  folgenderraafsen 
entwickelt  haben:  ^ausschneiteln ,  den  Boden  (um 
den  eingelassenen  Anker)  lockern'."     Mettlich. 

7168»)  [*sarracenns,  a,  nm  s.  scharkiin.] 

7171)  Z.  4  V.  ob.  ist  nach  altspan.  einzuschieben 
alfayate. 

7172)  sasia,  skt.  sasrA-,  W.  haidd  (vid.  Stokes 
Bezz.  Beitr.  XI  106  n.j. 

7179)  ,,Z.  2  V.  u.  ist  nach  fartado  einzuschieben 
hartado."     F.  Pabst. 

7184)  Statt  -icem  lies  -icem. 

7185")  sSxnm  n.,  Pels;  ptg.  seixo,  Kiesolstein. 
S.  Nachtrag  zu  7462. 

7196)  Z.  2  V.  u.  ist  zu  lesen  escdlamo. 


s\\\ 


Narlitritj,'. 


,s2(t 


~'M>S)  Z.  'J  V.  II.  ist  tn  lt>«oii  e.tciintiiiU). 

72111  ,,Ui>i  iloii  franxtiH.  WorU'ii  liat  cj-wd/jiV/iirr 
ilio  KciloutiiiiK  iHwinllurst.  ^,,St  rit  hiii>"  (Striint;) 
tvinl  y.\  »iich  votii  niif)^<li>i*t('ii  Hniir  |^<)irniirlit.)" 
MolUi.li. 

72-_>7*^  arnl).  fwharkllii,  mitti'llitt.  MiracenuH,  h, 
uin,  sariuiMiUrli :  ital.  siiriiciMd,  liulzvnior  Mniiii, 
iiarli  uololioiii  i)ii<  Kittor  init  <lor  liniito  stiiifRvii, 
>niiicf(iico.  sarnciiifsco,  siir)ucnim>li,.<rt-,»rr<id'iif.srn, 
Kicp'Isi-lilors,  Kiillfnltor,  .«iiriicimicc,  scliwur/.  wordoii 
I  will  WointraiilxMil;  fraiu.  naransin,  Uui'liwi'i/.oii, 
.<,iiii.»»-iii«-,  tiatlor;  .spaii.  xiirrnciHo  ('ri</i(  .<.  Hiicli- 
«fi/cn  ,  sitrrociiiii,  v(>rwirrtos  (iofcolit;  (iiii  Ptj;. 
s<'lu<iiu>ii  (lit'  Worto  zti  foliU'ii,  Ailj.  sarracnio). 

7251)  StAtt  r  II  III.  ;tC(xi/<i  ist  zu  logon  fciHilti. 

72GG)  Z.  1   V.  II.  ist  gtaft  -ci  /.ii  loson  ci-. 

7278)  ..Spaii.  rscofina  sotzt  *.icol>ina  voraiis. 
Aiif  scoliina  >ri'lit  iniltolbar  wolil  iiiioh  ziiriirk  frz. 
rcouriiiif,  ecoudiif,  f^rofso  Haaiiol."     Mottlicli. 

7279)  K.  Hofiiianii,  ALL  HI  277,  wollto  sconlio 
von  axo'/.ioi  al>loit«D,  ver(;L  Movor-L.,  ItaL  Gr. 
S.  138  Amu. 

728G*)  [*so$piilus,  -nm  (Domin,  von  firiecli.  axuitf, 
PI.  axw.K^  =--  lat.  scopes.  Plin.  N.  H.  10.  138), 
cine  Art  Eulo.  sotzt  Mottlicli  an  ala  Gnimtwort  zii 
frz.  ecoufte,  Hiibnergoier,  Woihe,  Kindcrdrachen. 
Sohnorlioli  niit  Reclit.  Diez  "iGG  icoullr  leiteto  dies 
Wort  (altfrz.,  audi  altspan.  rfCo/Ze)  voni  dtscli. 
Schiiji/tf  (V.  sclnipfen ,  stolseni  ab  iind  verglicb 
wcgcn  des  r  ;  /  It.  cribrum  mit  frz.  crihle  u.  dfjl. 
Ks  diirftc  kauni  zu  bozweifoln  sein ,  dais  Dioz  das 
Kichtigc  (lotrotTeu  hat.] 

7297)  ,,Aus  dem  ital.  grinyolare  scbciiien  i^c- 
bildot  zu  sein  frz.  gringolc,  gerollt,  gosolUiingolt 
(dabor  wieder  grintjole,  Schlangcnkopf),  dcgringoler, 
herabrollen."    Mettlicli. 

73lX))  Statt  sribiinus  ist  selbstvorstiindlioh  zu 
lesen  ncribanus. 

7301)  Sp.  650  Z.  2  v.  u.  ist  icrhvis  zu  bessern 
in  ccrivis. 

7311)  Z.  1  V.  u.  ist  zu  lescn  escnipulo. 

7320)  Frz.  icurie,  altfrz.  escuerk'  gehort  zu 
ital.  sciideria  (glcicbsam  *scutar-ia  v.  scitlum). 
VcrgL  Mever-Liibke,  Ltbl.  f.  germ,  und  rem.  Phil. 
1388  p.  304. 

7326)  VgL  G.  Paris,  R  XVIII  330  (,oe  pense  que 
siiif  peut  s'cxpliquer  par  la  contamination  dc  suis 
=  siiis  ot  de  sif  =  siti,  siu.s  provenant  de  sebiis 
nenis  scuiis  et  silt  de  sebu  sevn  seiiii"). 

7330)  ,,Zu  frz.  scier  das  Sbst.  la  scie,  Sage." 
F.  Pabst. 

7331)  secretariits  ist  im  altoren  Frz.  in  der 
volkstiiinlicben  Form  segrai/er  („rofficier  forestier 
charge  des  bois  .segrais")  vorhanden.  Vergl.  auch 
iinten  7348a. 

7333  u.  7458)  „Lafst  sich  bier  nicht  vielleicht 
von  altn.  xigler,  *siglare  ausgehen  ?  Vergl.  siller 
ineufranz.,  segeln,  steuem)  und  sillage.  —*siglare 
wurdc  erst  ,segeln',  dann  ,das  Wasser  durch- 
schneiden ,  durchfurchen'  bedeutet  baben .  woraus 
sillon  u.  sillonner  sich  erklaren  wurden."  Mettlicb. 
ilch  halte  diese  Annabme  fur  unwahrscbeinlich.  Ktg.) 

7334)  ,Hinzuzufiigen  ist  span,  «ejun."   F.  Pabst. 

7340«)  sedeeim,  secbszehu;  ital.  sedici;  frz. 
seize  etc. 

7343)  „Hinzuzufiigen  ist  ptg.  se  (bischoflicher) 
Sitz."  Meyer-Labke.  —  ,,Aufserdem  altfrz.  sed, 
se  (engl.  see)  u.  span,  sede."     F.  Pabst. 

7348)  ,,Auf  segmina  geht  wohl  auoh  frz.  seime, 
Homspalte,  Hornkluft,  zuriiek,"     Mettlicb. 


7.14fl*)  [ *iir>irr?Rrft|rluill  (v.  srgrrgarr,  vgl.  sfgirgiis 
mill  iifgri:r\.  AliKtiiidiTiiiit;,  ist  iiacb  Mettlicb  ilaH 
Gnindwort  /.ii  frz.  sigri-giigr.  Waldrochl  lAbgabc, 
wolclii)  die  Vngalii'ii  bciin  Hdlzkaufe  an  dun  LeiinK- 
liorni  zu  entrichtcn  liatten);  obenfallH  niit  srgregnre 
( welches  llbrigcns  aJK  gol.  W.  sigrigrr  vurhanilcii 
ist)  sollen  ziisaimucnhtingen  Hrgrais.  abge.iuiiderUvs 
Forstrevier,  si-griii/er,  alleinigcr  Uosilzor  eincs  Wald- 
griiinlHtiickcs,  und  segnii/riir.  Mittoilliabor  an  cliiciii 
Kiippelwalde.  Abor  die  Worle  niud  diicli  vein  all- 
f  rz.  segriigcr,  scgreer  ■»"  *siTrflnie  nicht  zu  (reniicii. 
aucli  wird  das  Sbst.  segrui/rr  ,,1'iifllcier  forostior 
charge  des  bois  segrais"  mitl*'llal.  diircli  sriretnriin 
wieilorgegeben.    Vgl.  Sclielor  iiii  Diet,  iintcr  .<('(/nii.v.| 

7349)  Vgl.  Worth,  Z  XII  2ti5. 

7850)  Z.   1   V.  11.  ist  zu  leseii  span,  riisillaf. 

7364)  Z.   I   V.  oh.  ist  zu  leson  ital.  srminnre. 

7377)  „Liefse  sich  sentiuellf  nicht  violleii'ht  doch 
aiis  sciitina  hcrloiten  ?  Zur  Hezeicliniing  eincr  ein- 
zolneii  Person  wird  seiilinclle  aiif  dcnisolbcn  Wego 
gelangt  sein  wie  la  recriic  iinil  wird  also  wohl 
urspriinglich  als  Kollcktiv  ,,dio  Wachnuinnschaft" 
gehoifson  habcn.  Wenn  man  nun  bedenkt ,  dal's 
sentina  ini  l>at.  aiif  Monschon  bezogon  etwa  ,die 
Hefe,  der  Auswurf'  bedeutet  und  hinziinimmt,  dafs 
heutzutago  die  wahrenddosManoverszuriirkbloibonile 
Wachmannschaft  allgoniein  den  Schiniihnamen 
„Schwamm"  (geiiau  dem  lat.  setilina  sinnontspre- 
chend)  triigt,  so  kiinnt*  man  damit  wohl  zu  der 
Bodeutungsentwicklung  kominen:  soiliiicUe  ,Spitz- 
name  der  aus  dem  Kanipf  zum  Schutz  des  Lagers 
oder  dorStadt  ziiriickbloibenden  Mannscliaft' — spator 
,Wacho'  iiborhau|it  und  ziilotzt  ,Posten',  ,Sohild- 
wache'."  Mettlicb.  (Ich  kann  dem  nicht  bei- 
stimmeu.     Ktg.) 

7382)  Dor  Artikel  steht  an  unrichtiger  Stolle,  er 
gehort  nach  7389  septuaginta. 

7415)  Frz.  serre,  Gowiichshaus,  ist  Fern. 

7423.)  [*seiTlt«llus,  -um  {v.  sermis)  in.,  kleinor 
Dicner;  davon  nach  Mettlicb  frz.  serdeau,  Tafol- 
dicner,  der  den  Abhub  der  konigl.  Tafel  empfiingt, 
Abtragezimmer,  Pagenel'szimraer.  Diese  Ableitung 
kann  jedoch  nicht  befriodigen,  u.  zwar  ebensowenig 
vom  latciniscben  als  vom  franzos.  Standpunkte  aus 
betrachtet.  Littn'^'s  Deutung  <ies  Wortes  aus  serf 
de  I'eau  scheint.  so  befremdlich  dies  auch  eineni 
vorkommen  mag.  doch  die  riclitigo  und  geschicht- 
lich  beglaubigte  zu  sein,  man  sehe  das  Niihore  bei 
Scheler  s.  r  J 

7425')  serritrlx, -icem,  Dienerin;  altital.  ser- 
virissa  =  *servitrissa,  vgl.  Ascoli,  AG  XI  256, 
dagcgen  G.  Paris,  R  XVIII  329. 

7427)  „Zu  frz.  .sertej' das  Vbsbst.  xerre,  Wasser- 
bebiilter,  Pfiitze."     Mettlicb. 

7442)  ,,Francoprov.  sercS,  serrii,  rautnilliger 
Hausgeist  (Bridel)."     F.  Pabst. 

7444)  Z.  2  v.  u.  ist  statt  si  zu  lesen  si. 

7458)  S.  Nachtr.ig  zu  7333. 

7460)  nFiige  hinzu  frz.  seing,  TJnterzeichnung, 
Unterschrift."  Mettlicb.  —  „l)ie  roman.  Nach- 
kommen  von  signum  fordern  Ansetzung  kurzen  lat. 
i's,  also  signum."     F.  Pabst. 

7462)  „ptg.  seixo  staramt  von  saxum."  Meyer- 
Ltibke. 

7471)  Z.  3  v.  ob.  ist  zu  lesen  span.  siniU. 

7489)  „Al8  gel.  W.  ist  im  Frz.  simslre,  unheil- 
voll,  vorhanden;  halbgelehrt  ist  frz.  senestre.  links." 
Mettlicb. 

7496)  Vgl.  aber  1919.  —  „(passer)  citrinus  kann 
sehr   wohl   das   Grundwort  zu  serin   sein,   da  der 


821 


Naohtraj'. 


H22 


Vogel  audi  verdo>i  imd  eenhtron  lieil'st.  serin  ist 
(ibrigens  nicht  der  Kanarienvogel  Is.  de  la  Cannrie], 
sondern  der  gelbe  odor  griiufjelbe  Zeisig.  Derselbe 
ist  iiielit  in  Fraiikreicli  eingefiihrt,  sondern  heimiscli." 
Mettlicb. 

7504')  Vgl.  noeb  (i.  Paris,  R  XVIII  328;  (iriiber, 
Z  XIII  545. 

75U7)  seillr  ist  aucb  noufrz. 

7507")  situs,  -iim  m.,  Lage,  Ort;  al  tital.  sefo, 
(jestank.  „situs  ,Ort'  bedeutet  aucb  .Gestank, 
gleifbsam  iibler  (.Jerncb,  der  voiii  laugen  Liegen  an 
einem  Orte  lierriihrt,  vgl.  stantio  und  das  noap. 
seileticcio,  p  t g.  srrf/f o  =  *seil-iticiiis.''  d'Ovidio  in 
Uriiber'a  Grundrifs  I  502. 

7514)  Z.  3  V.  u.  ist  zu  lesen  eschancier. 

7521)  „Nebon  dem  Lehnwoi'te  escarper  ist  aucb 
das  volkstiimliclic  icharper  (wovon  wieder  echar- 
jiiller),  zerbauen.  vorbanden."     Mettlidi. 

7540)  Vgl.  725G. 

7548)  nZum  neapol.  schitto  ,nur'  vgl.  man  das 
gleichbedeutende   boUd.  slechts  ,nur'."     F.  Pabst. 

7565)  „Es  ist  zu  beac'hten,  dafs  schwed.  s»ir/7to 
aufser  der  Bedtg.  ,scbmelzen'  aucb  die  vou  ,ver- 
dauen'  besitzt,  dafs  also  letztere  Bedtg.  fiir  das 
Grundwort  smaUjan  aueb  auf  german.  Boden  nacb- 
weisbar  ist."     P.  Pabst. 

7572")  sobriua,  -us  s.  eousobrinas. 

7575)  Uber  die  Wortsippe  ital.  ciocco,  cionco, 
Klotz,  frz.  souche  etc.  vgl.  die  ausfiihrliche  Unter- 
suebung  Sobuobardfs,  Z  XV  104  (besonders  S.  10(i 
Anm.  2).  Ein  Grundwort  wird  von  Sih.  nicbt  auf- 
gestellt. 

7585)  Z.  3  V.  ob.  ist  statt  solat-z  zu  lesen  solatz. 

7590)  Es  ist  hinzuzufiigen :  neufrz.  soudoyer, 
soudard.  Mit  altfrz.  soudo)/cr  =  *sol!dat(irms  vgl. 
binsicbtlich  des  oi/  z.  B.  citoi/en,  mitoi/e». 

7617)  „Nicbt  unerwiibnt  darf  bleibeu,  dafs  o  in 
ital.  bisofpio  geschlosson  ist."     E.  Pabst. 

76381  Z.  2  V.  u.  lies  especeria. 

7639)  Scbuobardt,  Z  XV  114,  verwirft  Sittl'.s  An- 
nabme  eines  lat.  *spaciis.     S.  Naebtrag  7646". 

7646»)  *sparticus,  -uni  m.  (v.  spartiim,  griecb. 
anttQTov,  span,  esparto),  Bindfaden ;  davon  nacb 
Diez  401  ital.  spago,  sard,  ispau  (s.  jedoeb 
No  7639).     Vgl.  Scbucbardt,  Z  XV  114. 

7646'')  spartnm  n.  (oTidpTor),  Pfriemengras: 
span.  ptg.  esp)arto,  dav.  span,  espartero,  Pfriemen- 
gi-asverarbeiter,  .span,  esparteiia,  ptg.  espartenha, 
i- a.t.  espardeni/a,  Spartschub  (aucb  siidfrz.  esjwr- 
tino.  -illio  etc.).  In  span.  ptg.  aljMrgata,  -e, 
Hanfscbub,  liegt  nacb  Scbucbardt,  Z  XV  115, 
Miscbung  aus  (dem  nocb  unerklarten,  s.  Naebtrag 
zu  No  10)  span.  ptg.  abarca,  Scbub  aus  robem 
Leder,  und  espargata  vor;  frz.  epart,  Binse. 

7647)  „Neufrz.  epervier  in  der  Bedtg.  ,Lauf- 
burscho'  ist  bekanntlicb  aus  epreiwier  {cpreuve) 
.Druckbogenaustrager'  entstellt."     F.  Pabst. 

7649)  Z.  2  v.  u.  ist  statt  spada  zu  lesen  espada. 

7655)  Z.  2  v.  unten  ist  zu  lesen  span,  especia, 
Gewiirz,  especie,  Gattung. 

7658)  Z.  2  V.  u.  ist  zu  le.sen  span,  especeria. 

7670)  Statt  *sperdntia  ist  zu  lesen  *sperdniia. 

7678)  Neben  span,  eperlan  ist  aucb  eperlano 
vorbanden  und  zwar  nacb  Ausweis  der  Worterbiicher 
als  das  jetzt  gebraucblicbe  Wort. 

7679)  „Abgeleitet  von  epiiie  ist  epiniire  in  moelle 
epiiiiere,  Eiickenmark."     Mettlicb. 

7685)  Z.  2  v.  u.  ist  zu  lesen  span,  espiriiu. 
7687)  „Neben    espes   linden   wir  altfrz.   espois, 
das    noch    Scarrou    im  Eeime  auf  hois  eebraucht 


{s.  Littro),  daber  vielleicbt  aucb  neufrz.  epais  (dem 
altfrz.  espes  wiirdo  *epes  entsprecben).  Von  spissus 
ist  ein  Sbst.  *.'ipissea  gebildot,  altfrz.  espoisse,  und 
oin  Vb.  *sj)issiat  :  espoisse,  deren  Vokal  auf  das 
Adj.  iibortragen  wurde."  Mever-L.,  Rom.  Gr.  §  111. 
7688)  „Hierb6r  geliiirt  wobl  audi  U-:\ny,.  I'pU, 
Peuorscbaufelstiel."     Mettlicb. 

7691)  Z.  3  V.  ob.  ist  zu  lesen  span,  esplenitico . 
7691")  splendidus,  u,  uin,  gliinzend;  ital.spte»- 

dido :  f  r  z.  splendide ,-  s  p  a  u.  ])  t  g.  espUndido.  Uberall 
nur  gel.  W. 

7691'')  splendor,  -orem  m.,  Glanz;  ital.  splou- 
dore:  frz.  splendeiir:  span,  ptg.esplendor  (daneben 
e.splendidez  und  esphndideza).    Uberall  nur  gel.  W. 

7692)  „Neben  espole,  espoule  ist  aucb  epoulle 
vorbanden;  abgeleitot  davon  ist  espolin  u.  epmdlin, 
Einschufsspule."  Mettlicb.  —  Vgl.  audi  Bobrens, 
Z  XIII  406.  —  Z.  2  v.  u.  lies  esplenetico. 

7697)  Z.  2  von  obon  lies  span,  esponsalias, 
esponsahs. 

7704)  Z.  1  v.  u.  ist  zu  lesen  esportida.  —  „Von 
dem  Demin.  sportida  Icitet  Flechia  das  vulg.  to  so. 
spncckia,  meist  in  der  Bedtg.  ,Bauernstolz',  die  sieli 
wabrscbeinlicb  aus  der  friiberen  ,Einkunfte'  ergab." 
d'Ovidio,  Grober's  Grundrifs  I  521. 

7707)  „Den  zahlreichen  Erkliirungsveraiieben, 
welcbe  Diez  zu  ital.  sprecare  giebt,  mocbten  wir 
noch  einen  binzufiigen.  Es  konnte  oin  altes,  balb- 
gelebrtes  Kompositum  von  precor  sein  mit  der 
Bedtg.  ,in's  Ungliick  scbicken'."  d'Ovidio,  Grober's 
Grundrifs  I  512. 

7737)  „Hinzuzufugeu  i.st  neufrz.  estacade,  Pfabl- 
zaun,  Staket."     Mettlicb. 

7741")  stamen  ». ,  Grundfaden,  Aufzug;  ital. 
stamc,  gekriimpelte  Wolle,  Faden;  frz.  etaim : 
span.  ptg.  estambre  (ptg.  aucb  estame),  WoUen- 
garn,  Karamwolle,  Staubfadon,  dazu  das  Vb.  estam- 
brar,  Wolle  zu  Strickgarn  dreben ,  Staubfiiden 
treiben. 

7747)  Muntbe,  Z  XV  228.  erkliirt  estantigua  fiir 
entstanden  aus  hueste  antigua,  indem  er  sich  beruft 
auf  folgende  Stelle  im  „Tractado  del  calor  natural" 
des  Francisco  de  Villalobos  (Saragossa  1544):  „No 
sabemos  si  es  alguna  fantasma  que  aparece  a  unos 
y  no  ;i  otros  como  trasgo  o  come  la  bueste  antigua." 
Die  altesten  Belegstellen,  welcbe  M.  fiir  das  Wort 
gefunden  bat,  geboren  der  ersten  Halfte  des  16. 
Jabrh.'s  an. 

7755)  Z.  1  V.  u.  iat  statt  estato  zu  lesen  estadn. 

7756)  Z.  2  V.  ob.  ist  zu  lesen  ags.  steap. 

7757)  „Femininbildung  zu  estain  ist  itagne,  Stein- 
bocksweibchen.  (Sollte  etagne ,  itagne  Drehreep, 
Hifstau ,  dasselbe  Wort  sein '?  Tiernamen  werdon 
ja  hiiufig  zurBezeicbnungyonWerkzeugen  gebraucbt. 
Freilicb  aber  ware  die  Ubertragung  des  Namens 
eines  Alpentieres  auf  ein  Tan  hochst  befremdlich.)" 
Mettlicb. 

7758)  „stela  (=  frz.  C-toile)  ist  nur  auf  franzos. 
Boden  nach  franzos.  Lautgesetz  aus  Stella  ent- 
standen."    Meyer-Liibke. 

7761)  Z.  2  V.  ob.  ist  zu  lesen  span,  estiercul. 

7762)  Z.  4  ist  statt  aufwerben  zu  lesen  mifieerfe>i. 
1779)   Ein    altfrz.    *estouple    diirfte    aus    dem 

mittelengl.  stouple  (b.  Robert  v.  Gloucester)  zu 
erscbliefsen  und  die  Mackel'sche  Annabme  damit 
zu  stiitzen  sein,  vgl.  F.  Pabst,  Die  Spracbe  der  me. 
Rdmcbronik  Roberts   v.  Gl.   (Berlin  1889),   §  139. 

77841  Z.  1  V.  u.  ist  zu  lesen  span.  ptg.  estolido. 

7788)  Z.  1  V.  unten  ist  statt  estomago  zu  leseu 
estomago. 


H2-S 


Nai'litran. 


H-2\ 


77iKii  Oil'  T.>l.|pr'ii.-li«<  AlO.'ilunt»  (estoroir  v.  mt 
opus)  Imt  AmmH,  A(i  Vll  ti(H),  sclinrfHiiuii);.  »vonn 
«ufli  niolit  ilbor£oni;oiul,  vortciilii;!. 

771>2I  „V.ti  i»t  l)iiuiuiirit)p<ii  fri.  eslrrf,  mlrrrr 
\*nM  I^linwort  »uii  iloiii  S|>:iii.\  niiisKiiiiintto." 
Mt'ttlioli 

77t>»<*)  Mirfkmen  ti.,  Stn'u;  it  a  I.  slrnmr:  fr/.. 
itrfi». 

78t)0)  «Aiirli  fr».  rslrnitil.  i:«lni>i  ist  vorliaiidnii." 
F.   P»l)»t. 

75H)7)  Hiiuiuiifu(^'ii  ist  altfr/..  «•s/riiir,  woriilior 
ill  yg\.  Mevor-I..,  Itoiii    «ir.  §  lit!. 

7811 1  /.  'i  V.  II.  iNt  statt  iii/iiiii  7.11  Ip8t>n  aiiiija. 

782.><)  NboIi  Ascoli.  Ali  Vll  filli,  ist  sflnmioliirr 
"  srotolriirc.  v^'l.  audi  MpviT-l.iitilio,  lliil.  (ir. 
S   l!t3.     S.  ..Ix'ii  No  2030. 

7832)  /.  2  V.  nil.  iststatt  c.ilriii-s  r.u  Imi»»  f.ilriiri-s. 

7S41*)  stQpeo, -ere,8t4Uiiien;  ilaraiis  iiaohiSiicliior, 
Cinimlrifs  1  (JSti,  rtr.  \lnrrir,  altfrz.  rslnntir. 
S.  ..IxMi  77!tO. 

7S42)  ,Zii  iler  Sipix»  voii  sliipiHi.  liezw.  voii  alul. 
'slopfon  (tpliiirt  wnhl  audi  frz.  (■/cm/' (aiisgcstopftor) 
Ball,  Spidball."     Mottli.-li. 

7876)  Nadi  Moyor-L,  Ital.  tir.  S.  !)1  Aiini  .  ist 
si'iricf  =  It.  siibjex,  .iiibiceni. 

7892)  Das  altfrz.  soterrin  setzt  *suhlerriiius 
voraus  (solerri)i :  .loiitfrrain  =  parrin  [patnnus]  : 
parrain).     W.  Forster. 

7893)  '/..  2  V.  ob.  ist  zu  leseii  soilerrare. 
7895)  Z.  2  V.  u.  ist  statt  siitil  /.a  Icsen  siitil. 
789t>)  Z.    1   V.   u.    ist    statt    siihtilezza    zu   loscii 

■iiitihza  uiul  binzuzunigcn  ptfj.  subtilczii. 

7905*)  subTenlo,  venl,  ventam,  venire,  bci- 
stebcn,  zu  Hiilfe  kommeD;  ital.  soi'fenire.  m  Hiilfo 
konimen,  sovrenirsi,  (sich  zu  Hiilfo  komnicn),  sidi 
erinnern;  frz.  se  souvenir,  sich  erinncru  (/«  s..  die 
Erinnerung,  dasAndenken),  si(?/rc»ir  (gel.  W.),  unter- 
stutzen;  span,  .lubrenir  (gel.  W.),  unterstiitzen. 

7912)  Andere  Ansiditen  iiber  die  Ableitung  von 
saccader  etc.  spricht  Scheler  im  Diet.  s.  v.  sac  1 
aus,  zu  billigen  aber  sind  sie  scbwerlich. 

7913)  Mcyer-Lubko.  Z  VIII  216  f.,  stellte  fur 
ital.  sudicio,  sozzo  aus  sucidiis  die  Entwickelung.'!- 
reihe  auf  siicidics  :  *sudiCHs,  niit  -i  sudiciiis,  woher 
span,  sohez,  ital.  sudicio;  andrerseits  *socjido  ; 
*socjdo  :  'sotjdo  :  *sodjdjo  :  *soz:o.  Schudiardt, 
Z  XV  239,  bait  Entstehung  von  sozzo  aus  sudi(c)u,^ 
fiir  iDoglicb. 

7918)„M6chtc  icb  init  A.scoli  succhiare  aus  subiiJa 
anleiten  und  auch  frz.  snuchet,  Liiffelento,  sowie 
soidciet,  -<n>(Graufink),  alias  (/ro.sfccc,  bierherziehen : 
beide  wegen  des  starken  Scbuabels  gleicbsam  *s(76h- 
licatus.  Souchet,  Cypemgras  (pfrieniartig)  gehijrte 
dann  auch  hierher."     Mettlicb. 

7927*)  $uffo«o,  -are,  ersticken;  ital.  soffocnre, 
■gare;  frz.  stiff'nquer  (gel.  W.) ;  span.  .««-,  .infocar; 
ptg.  suft'ocar. 

7937«)  Slav,  (poln.)  snknia,  Rock;  dav.  altfrz. 
soucnnie,  souscnnie,  sosgiianie,  sorquanie,  Frauen- 
unterrock,  davon  wieder  das  neufrz.  (nicbt  demi- 
nntive!)  souqueiiUle,  grober  Leincwandkittol ;  viell. 
ist  giieiiilh,  Lumpenrock,  aus  {sott)quenilIe  ent- 
standen.  Vgl.  Tobler  in  den  Sitzungsberichtcn  der 
Berliner  Akad.  d.  Wissenscb.,  plulos.-hist.  C\.,  Bd.  LI 
(1889),  p.  1038. 

7941)  Z.  2  V.  u.  lies  fui. 

7950)  Z.  2  V.  u.  lies  siiperdieria. 

7957)  Statt  frz.  souplier  lies  supjylier. 

7972)  Statt  suschier  ist  zu  leseu  sochiei: 


79731  l)n«  spun,  su.ipirnr  liedeiitot  „sinif/.pn, 
sich  niu'b  etwa»  Robiion". 

7',IS1)  Z,  2  i«t  stiitt  .-rliniicio  zu  loson  schianciit. 

7994)  Z    2  V.  u.  lioK  liihiino. 

7998)  ,F<igo  liiii^ii  f  rani'oiirov.  trabh/a  nobnt 
dor  Alilt'iliing  Inibhinr."     V.  ralist 

8<)I3)  Z.  3  V.  lib.  ist  /.u  loDon  larcuiinnrr. 

H(122)  Z.  2  v.  idi.  fiir  rum.  Itiiii  ist  zu  Itisoii  tdiii. 

803(1)  „Vi)n  arali.  lamr  aucb  span.  |itg.  Iiinmrii. 
Dattol.  iii'list  Alili-ituiig.Mi  -     V.   I'.ibst. 

8035)  Zu  ital,  .■(im/iii.  cidiiipn  t>tc  \gl.Schiidiaiill, 
Z  .\V   110      S.  audi  Nacbtrag   zu  8925. 

8(1411  zrrbii  ist  iiur  ptg.,  tirbo  ital.  ii.  ptg. 

H<I47)  „((in/.iiziifilgoii  ist  span.  ptg.  Inrdit." 
V.  l'ab.st. 

8049)  Z.  3  V.  ob.  lies  nlarjia. 

80.')0)  „Hinziizufiigcn  ist  frz.  dragnmati."  V.  I'alist, 

.so.'it!)  /,.  5  v.  (lb    fiir  nrUi  ist  zu  leseu  nrlo. 

S090)  L'lier  die  Wortsippo,  zu  weloher  ital.  teiii- 
pclliire  seinoin  Klangi"  nach  gehiirt,  vgl.  Srliudiardt, 
Z  XV   122. 

8093)  Eine  Nebenforin  zu  trnaHle  ist  das  ungofiibr 
gleidibedeutende  rliiette,  vorinutlicb  ontstandcn  aiis 
(M>i)«;  l(e)iielte.     Vgl.  Bihrons,  Z  XIII  407. 

8094)  „Fiigo  liinzu:  frz.  tennce,  tinaciti,  span, 
ptg.  tenaz,  adj.,  span,  teiiacidad,  ]itg.  tenacidade, 
sbst.  Im  Ptg.  ist  trnaz  auch  Slist.  und  liedcutot 
,Zange'.  Das  Span,  hat  daftir  tenitza.  Span. 
tenaccar  1.  liartniickig  auf  etnas  bestobon,  2.  mil 
gliibcndcn  Zangen  zwicken."     F.  Pabst. 

8117)  Z.  1  V.  lib.  lies  terrbin-  (statt  lerenhin-); 
Z.  2  v.  ob.  lies  lerebentina  (statt  Irrenbentinn) ; 
Z.  3  V.  u.  lies  frz.  tiribenthine. 

8118)  Z.  2  V.  u.  lies  ptg.  irifego. 

8128)  „Hinzuziifiigon  ist  frz.  terrier.  Tierbiible, 
Daclisbund,  Mauerliiufor  lein  Vogol),  terriere,  Erd- 
grube,  Fuciis-,  Kanindicnbau."     F.  Pabst. 

8132)  „Hinter  prov.  istcinzufiigen  frz."  F.  Pabst. 

813G)  „HinzuzHfugen  ist  {rz.terreu.v."'  F.  Pabst. 

8137)  Zu  tieso  gebtirt  das  Vb.  al(i)esar .  steif, 
straff  machon. 

8142)  Z.  3  V.  ob.  lies  rum.  (eastd. 

8147)  „Frz.  tesson  setzt  man  wohl  besser  als 
test  +■  {-on  an,  aus  te.Honem  kann  nie  tesson  ent- 
stehen ;  test  +  gon,  d.  b.  testtson,  testson  dagegen 
ergiebt  ohne  Schwierigkeit  tesson.'^     F.  P.abst. 

81521  Cher  teter  vgl,  Comu,  Gnindr.  I  767  §  171, 
dagegen  Schuchardt,  Z  XIII  530. 

81551  „Vom  frz.  tissu  :  span,  tisu ,  tesi'i ,  Ge- 
webe."     F.  Pabst. 

8158)  „Hinzuzufugen  ist  span,  tdlanio  (tambn. 
Bettdecke);  ptg.  thdlamo."    F.  Pabst. 

8167)  „Die  Aniehnung  an  tris  pafst  fiir  das 
Altspanische  nicbt."     F.  Palist. 

81711  „Hinzuzufiigen  ist  ptg.  trapezape,  Degen- 
gekUrr."     F.  Pabst 

8175)  Z.  2  V.  ob.  lies  ital.  Irescare. 

8181)  „Hinzuzufugen  ist  arag.  tocha,  Stange." 
F.  Pabst. 

8182)  „Z.  7  V.  u.  ist  hinzuzufUgen  tronche  und 
zu  lesen  tronst'i-s.  —  7^.1  v.  u.  ist  vor  truitcenri' 
ein  Sterndien  zu  setzen."  F.  Pabst.  —  Z,  4  v.  u. 
lies  trozo,  trozar. 

8186)  Zu  frz.  tigre  das  Fora.  tigresse. 

8194)  Im  Span,  ist  nur  temeroso  vorhanden. 

8206)  Sp.  721  Z.  11  V.  ob.  fiir  tiracer,  tirasser 
ist  zu  lesen  tiracier,  tirassier. 

8208)  „Span.  tizna.  Schwarze,  ptg.  tisnar,  tiime, 
ti^na."     F.  Pabst. 


ti2b 


Nachtrag. 


b26 


„Z.  6  V.  u.  ist  hinzuzutuf^eu  a  1 1  f  rz.  enlicier  [ 
(engl.  entice)."     F.  Pabst.  i 

8213)  Z.  2  V.  u.  lies  titulo.  , 

8214)  „Ptg.  touca  setzt  ein  (Jruudwort  *tauc(c)a  ; 
voraus."     F.  Pabst. 

8219)  Z.  6  V.  ob.  lies  miembros.  \ 

8251)  Hinzuzufiigeii  ist  frz.  torrent  m. 

8253)  Z.  3  V.  ob.  fiir  torozon  ist  zu  lesen  torezon. 

8268)  „Das  Franooprov.  (Vaud)  hat  zum  Sing. 
to,  tot  einen  doppelten  Plural :  /('  msc,  tite  fein.  ] 
iind  tot  msc,  tote  fern.  —  Das  altfrz.  tresdiit 
erscheint  als  triHi.  —  In  den  Ornionts  sagt  man 
im  PI.  tui."  (Nach  Bridel.)  F.  Pabst.  —  Frz.  itoii. 
ebenso,  ist  vormutlich  aus  a  tou  cntstanden  (i  I'tir 
a  in  Anlchnuug  an  itel).  Vgl.  Behrens,  Z  XIII  411. 
Man  liest  itoK  z.  B.  bei  Moliere,   Dom  .luan  II  1. 

8281")  tracta,  -am  /'.,  Blattkuchen;  daraus*(07C<a 
=  frz.  tarte,  Torte,  vgl.  Scheler  im  Diet.  s.  r 

8289)  Z.  1  V.  u.  fiir  tractor  ist  zu  lesen  traidor. 

8291)  Neumann,  Z  XIV  573,  ist  geneigt,  frz. 
traitrc,  traitre  aus  *tradictor  zu  crklaren,  da  *tra- 
ditor  *traire  hatte  ergeben  miissen.  Aber  das  ( 
in  traitre  kann  wohl  auf  halbgelehrter  Eiickbildung 
an  traditor  boruhon. 

8298)  Z.  3  V.  ob.  lies  drnciea. 

8299)  „Unmogliche  Etyraologie;  dcnn  wenn  cs 
aueh  frz.  *train  in  spaterer  Zeit  geben  wiii'de  (und 
daraus  miifsten  die  Formeu  der  andereu  roman. 
Sprachen  entlehnt  sein ,  was  anzunelimen  unstatt- 
haft  ist),  so  doeh  auch  liier  anfangs  *trnim,  was 
sich  nie  findet.  Endlieli  das  Zeitwort  konnte  ira 
Frz.  unter  alien  Umstiinden  nur  *traimer  geben, 
wie  allumer,  lumiere  etc.  Es  komnit  von  trnhn 
Oder  *trahiis  {^=  *traga  od.  *traiius)  -\-  noniinalem 
Suffix  -inum."  W.  Forster.  —  In  dem  Artikel 
selbst  ist  fiir  traineau  zu  lesen  traineau. 

8301)  Z.  3  V.  u.  lies  traiUa. 

8309)  „Hinzuzufiigen  istfrz.  treHiphVj."  F.  Pabst. 

8812)  Z.  5  V.  ob.  ist  zu  lesen  traiisit-z. 

8325)  Z.  4  V.  u.  lies  truves. 

8328)  „Neben  span,  atrapar  ist  auch  dtramiiar 
vorhanden."     F.  Pabst. 

8328*)  dtscb.  trappen;  davon  frz.  treper,  trani- 
peln,  festtreten,  woven  wieder  abgeleitet  trepigner, 
stampfen. 

8332)  Z.  2  von  oben  fiir  treidieci  ist  zu  lesen 
trei  zeci. 

8334)  Z.  4  V.  ob.  fiir  trecher  ist  zu  lesen  trechier. 

8338)  Fiir  neuprov.  trimar  ist  zu  lesen  trimii. 

8342)  Auch  Ascoli,  AG  XI  447,  erbUckt  im  An- 
laute  des  span,  temblar  eine  Angleichung  an  titnere. 
Vgl.  auch  Meyer-L..  Z  XV  272. 

8346)  ,,Hinzuzufiigen  ist  span.  ptg.  trepido, 
span,  auch  trepidaide."     F.  Pabst. 

8352)  Z.  3  V.  u.  fiir  triboiller  ist  zu  lesen  triboillier. 

8368)  Z.  3  V.  ob.  statt  *exquartulare  lies  *ex- 
quartellare. 

8372)  „Skeat  (Etym.  Diet.  s.  v.  tripe)  verharrt 
bei  der  von  Diez  verworfenen  Herleitung  von  i  t  a  1. 
Irippa,  frz.  tripe,  span.  ptg.  tripa  aus  dem 
Keltiscben."     F.  Pabst. 

8381)  ,,Beaehtenswert  sind  auch  die  slav.  Ent- 
sprechungen  :  p  o  1  n.  truba, Rohre,  Posaune,  Elefanten- 
riissel;  russ.  trubd,  Eiibre,  Trompete,  Schornstein." 
F.  Pabst.  —  Z.  2  V.  ob.  lies  span.  Iriunfar. 

8393)  „Hinzuzufiigen  ist  ptg.  trwinear,  Possen 
reifsen,  truania,  Gaukelei,  truanice,  Possenreifserei, 
Schelmenstreich."     F.  Pabst. 

8397")  truncio,  -onem  m.,  Stmnpf,  ^  altfrz. 
tranQon,  neufrz.  tron^on,  vgl.  Forster,  Z  537. 


Z.  1  ist  statt  stiitzen  zu  lesen  stutzen.  — 
Von  truHcare  ist  abzuleiten  nach  Fijrster,  Z  XIII  537, 
die  Sippe  des  frz.  trancher  etc. 

8415)  Z.  1  V.  u.  lies  tiidel. 

8421)  „Hinzuzufiigen  ist  altfranz.  tombere-s, 
Springer,  Tiinzer."     F.  Pabst. 

8423)  Z.  3  ist  statt  regazzi  zu  lesen  ragazzi. 

8457)  Behrens,  Z  XIV  368,  leitet  span.  ptg. 
tcpe  etc.,  wozu  er  auch  neuprov.  tepe,  Easen,  tepo, 
teipo,  Rasenstiick,  steUt,  vom  german.  tip  (ahd. 
zipf-d)  ,,Spitze,  Gipfel,  Ende"  ab  und  nimmt  als 
vermittelnde  Bedeutung  „mit  Gras  bewachsene  Erd- 
erhohung"  an. 

8464)  Z.  2  V.  u.  lies  ufania. 

8467)  legaiio  ist  nur  a  Its  pan. 

84781  tjber  ein  vorauszusetzendes  altfrz.  iittm- 
bril,  nembril  vgl.  Forster,  Z  XIII  538. 

8479°)  „iuubraticum  ii.  (umbra),  Beschattung; 
ital.  ombraggio;  frz.  ombrage,  Scbatten,  scbattiges 
Laub;  (span,  sombrage,  soiidirajo.  Laube)."  P. Pabst. 

8485)  ,,Der  erste  Bestandteil  des  rum.  odineoara 
diirfte  slavisch  sein  (vgl.  althulg.  jedinii,  russ.  odinii 
,eiu3')."     F.  Pabst. 

8488)  Z.  1  v.  ob.  ist  nach  „salbungsvoll"  einzu- 
schieben  „fettig,  olig,  schmierig". 

8489)  Z.  1  V.  ob.  ist  nach  „das  Salbeu"  oinzu- 
schiebeu  „die  Salbe". 

8491)  Z.  1  V.  u.  ist  statt  span  ptg.  onde  zu 
lesen  altspan.  oiid;  ptg.  onde. 

8509)  „Neben  frz.  putput  ist  auch  pupue  vor- 
handen, dazu  das  Vb.  papuler,  wie  ein  Wiedebopf 
schreien."     F.  Pabst. 

8510)  Z.  1  V.  u.  lies  tirceolo. 

8515)  Z.  3  V.  ob.  lies  engiierar  (alsn  »  rait 
Trema !). 

8522)    ,,Hierher   gehbrt   auch   mhd.    buhiirt   etc. 

—  Das  anlautende  'h  in  frz.  heurter,  das  auch' 
im  engl.  Iiurt  (mittelengl.  hilrten]  wiederkehrt,  macht 
die  Ablcitung  von  *urtare  doch  wohl  bedenklich. 
Vgl.  noch  Skeat,  Etym.  Diet.  s.  i\  hurt."-    F.  Pabst. 

—  Aber  das  h  kann  auf  Ubertraguug  bemhen,  vgl. 
'haut  u.  dgl. 

8528»)  *ristiolum  s.  No  5794  und  den  Nachtrag 
dazu. 

8540»)  [*TacaiitIvus,  a,  urn  (v.  vacans  v.  vacare), 
leer,  frei,  ist  nach  Schuchardt,  Z  XIII  532,  das 
Grundwort  zu  sard,  bagantiu,  bagadiu,  ledig, 
unbepfianzt.] 

8542)  „Von  vac(c)a  ist  abgeleitet  span,  eaquero, 
ptg.  vaqueiro,  Kuhhirt."     F.  Pabst. 

8546)  „Das  span,  vaioen  heil'st  auch  ,Thiir- 
klinke'.  —  Lu  Frz.  ist  eine  entsprechende  Bildung 
le  va-  et-vieni  rait  den  Bedeutungen:  das  Kommen 
und  Gehen,  die  Schwankung,  das  Gestange,  der 
Laufbock."     F.  Pabst. 

8549)  Vgl.  G.  Paris,  E  XVIII  328  Anm.  5  („guc 
ne  vient  pas  de  vadum,  mais  d'un  mot  allemand, 
qui  avait  sans  doute  un  t"). 

8550)  Fiir  span,  (/uai  ist  zu  lesen  (/»ay  (ebenso 
8843). 

8551»)  *TagatiTtis,  a,  urn  (v.  cagari),  uraher- 
schweifend ;  davon  viell.  nach  Schuchardt,  Z  XIII 532, 
ptg.  radio,  herumstreifend,  miifsiggehend ;  Cornu, 
Grundr.  I  757  §  131,  setzte  nach  dem  Vorgange 
von  Gon9alves  Vianna  arab.  baladi  als  Grundwort  an. 

8557)  Z.  2  v.  ob.  lies  vdstagu. 

8558)  [„*VaIdensis,  -em  nt.,  Waldenser,  Ketzer; 
dav.  neufrankoprov.  voddi,  Zauberer,  Halunke 
(vgl.  Buhiarus)."]     F.  Pabst. 

8560)  Vgl.  No  8703. 


,s2( 


Nni'litniK' 


828 


8666»)  ,sorbi»cli  rafM/iic.  i\iMi/iirii,  l>lut«iiUKon- 1 
tie*  Nsrhtppuponst ;  itiil.  raiM/iint.'  fr/..  raiiijiirf."  \ 
V.  riil)st. 

MSO)  Stiitt  8  pan.  riniela    isl   /.ii    Iokom  cirui'/d. 

8A.SI)  „S|ijiii.  idiiavfrn  pnUprtclit  vivlloirlit  Int., 
c'liiiriii  niriii."     I'".  I'.dist. 

8b'M')  „v^fr^tHmoii  «..  Ix'lclicnili'  Kraft,  —  i«j)aii. 
vedaiiimlin-,  \f;\.  V.  Michaclis,  UoinaiiiHi'lio  Wort- 
«rliOpfiiiiK.  p.  -ta."     V.  ral>8t. 

S6131  „/.11  iloiii  sard.  f/n-iKi^Hni  otr.  V(;l.  Ronnrli, 
(V.llwt.  pliilol.  p.   13'-."     K.   Pahst. 

86L'S)  Siioliicr  ((Jroli(>r's  (inindrirs  I  ti\ib)  ninimt 
an,  (laps  niis  rfinerm  (rernx)  fi/.,  vrrnis  ontstanden 
iiiul  das  aiislaiitoiidf  s  divsoa  Wortos  als  Noniinativ-.v 
aiifgofarat  woriU'ii  soi  (rfnii'-x),  was  die  Bildiin^  dos 
Kas.  obi.  ir;<ii,  rrai  zur  Folgc  gelialit  liabo,  wolclior 
danii  aiu-b  in  dio  Bilduii);  dcs  Kan.  rcrt.  cin);otrotcn  ' 
sci.     Kino  hoehst  aiiiioluubaro  ErkliiriiiiK. 

H(j36)  Z.  5  V.  ob.  lies  vergilensn. 

86(j4)  S.  Nnchtran;  uiitor  87(>4». 

8676)  Hiiiziiziifil;;i>n  ist  frz.  ineux. 

8684*)  •Tic?t'oni8s ,  -item,  Stellvortretor  oiiu-s 
(irafon;  altfr/..  risaimlr :  noufrz.  rimiiite;  ital. 
viscoiitc ;  s  p  a  n.  riscontlf :  p  t  jX.  vixruiidc.  —  V.  I'abst. 

8698)  Auf  Krouziin;,'  von  vide  -\-  eccc  sidieint 
prov.  fee  zii  benihen,  verj^leicbc  Sucliier,  Griiber's 
Grnndrifs  1  680. 

8703)  „viduiis  ist  zu  stroiohcn,  da  riduriiiiii  ein 
keltiselips  .Holzschneider,  Holznics.ser'  bedeutendi's 
Wurt  ist."     Meyer-Liibko. 

Tigilia,  -am  /'.  s    ^Igllo  (obon  Sp.  762). 

H70!l)  Ncben  ital.  veiilia  aucb  veyqhin. 

8734)  Auf  vinculum  ftihrt  C.  jilichaelis  auch 
zuriick,  Revista  Lusitana  Bd.  1  (—  niir  unzugiing- 
lioh  —  Ktg.)  ptg.  hriiico  (aus  *i;incro),  Schinuck, 
vgl.  Meyer- k,  Z  XV  269. 

8759")  virilia  m.  pi.  (v.  virilin,  miinnlii-h);  <lav. 
nach  t'  Mii^baelis,  Revista  Lusitana  Bd.  1  ( —  mir 
unzuganglii-k  —  Ktg.),  ptg.  brilhas,  Oberscbenkel, 
vgl.  Meyer-L..  Z  XV  269. 

8764«)  *tIsio,  -onem  ;».  {?).  Gestank  (C.  Gl.  Lat. 
209,  51  mit  jidoXog  glossiert),  ist  nach  Meyer- Liibkc, 
Z  XV  246,  das  Grundwort  zu  alt  frz.  voison, 
Stinktier. 

8768")  ,Tisus,  -um,  Gesicht,  Sehkraft,  Anblick, 
Erscheinung:  ital.  span.  ptg.  riso.  Gesicht,  An- 
gosicht,  Miene,  Erscbeinung,  Anblick.  Im  Span, 
auch  Aussifhtspunkt,  Gcsichtspunkt,  vgl.  No  8768, 
wo  zu  berichtigen  ist,  dais  altfrz.  ris  „Angesiclit, 
Antlitz"  niclit  auf  visum,  sondern  auf  visas  zuriick- 
geht."     K.  Pabst. 

8772)  Meyer-L.,  Rom.  Gr.  §  44,  vermutet,  dafs 
ital.  vetrice  an  vetro  angelehnt  soi. 

8777)  Die  span.  Form  des  Wortes  ist  viil. 

8788)  d'Ovidio,  Griiber's  Grundrifs  I  503,  leitet 
ital.  vetta  auch  in  der  Bcdtg.  ,Gipfel'  von  vetta 
ab.  ..Die  Hedtg.  .Gipfel'  entwickelte  sich  aus  dor 
Bedtg.  ,Kopfl)indc  des  Priesters,  Kopfschniuek' ;  vgl. 
neap.  'nco})pa=  in  cima,  neben  coppohi,  Miitze." 

8794)  Z.  2  v.  u.  lies  vesqui. 


8801)  I'bor  die  rtr.  Gt'staltungon  des  Wortes 
vgl.  Gartner,  Griiber's  (iriindrifs  1  4H2. 

8805)  '/..  8  f.  ist  Htatt  emprliiiinc  zu  Icsi'ii  fiii/ir- 
tiijuiiu: 

8807)  „Solllo  nii'lit  frz.  -veillanl,  -I'edhiiice  aus 
*-vueilliiiil,  *-ruiill(tticr  cnlHtaiidoM  scin  (vgl.  vidr 
aus  ruide)  uiid  dieso  letzteren  I'Virmen  wloder  auf 
Angleicliung  an  den  Konj.  viieilk  =  'vuletim  be- 
nihen?"    l'\  PaliHl. 

8814)  Iber  altfrz.  roh'ntiem,  volantiers  vorgl. 
Fiirster,  Z  XIII  533. 

8814")  TOliiiitJiN,  -atem  /.,  Willo;  ita\.  volontn: 
frz  volonlr  etc.  L'berall  nur  gol.  W.  Cher  das 
(•  in  altfrz.  volcutc  {polantr)  und  Ableitungen 
{rnlentirrs,  rnletilerif  otr.)  vgl.  Fiirstor,  Z  XI II  587. 

8819*)  f'vomitio,  -ftrc  (v.  pomeir),  sicli  «rbrechon, 
wird  von  ('.  Micliaelis,  Revista  Lusitana  Bd.  1 
( —  mir  uuzugiinglii-h  --  Ktg.)  als  lirundwort  an- 
gosctzt  zu  altptg.  hoomsar.  neuptg.  (V)  hohar, 
cil)rechen,  vgl,  Meyer-Liibke,  Z  .\V  269.) 

8821)  VgL  Flooliia  in  «ler  Festsehrift  zu  Asroli's 
26JBlirigcm  Anitsjubiliiuni  (AV/  i'/i"  aiwiversario 
vattediiitico  etr.),  Turin   1HH6  ji.  3  tV. 

8830)  gulpvja  ist  nur  altspari. 

8840")  germ.  Wiirzel  >vahN,  wachson;  duv.  viell. 
prov.  acaissa,  avais,  wilde  Robe;  noupruv.  vaisso. 
haisso,  abaisso,  Haselstrauch  (raisno  auch  „weif8or 
Klsbeerbauin").  Das  a  in  antissa,  abaisso  wiirdc 
dann  als  aus  (l)a  (Artikel)  ent&taiidon  zu  betraehton 
sein.     Vgl.  Bchrons,  Z  XIII  412. 

8847)  G.  Paris,  R  XV  631  (ganz  iinten),  sotzt 
Hauf/e  =  i/allica  an. 

8884)  Z.  3  v.  ob.  ist  oncst  zu  streichen. 

8891)  „Hinznzufiigen  ist  frz.  bitj'er  (wohl  Lelin- 
wort)  ,ausstreichen'  (vgl.  bdtonner)."     F.  Pabst. 

8895)  Es  Lst  zu  Icsen  ags.  wlmpel,  altnord. 
vim  pill. 

8917)  Hinzuzufiigen  ist  frz.  safran  und  altfrz. 
sal\f)rv,  mit  goldahnlichcin  Besatze  versolien  (von 
Kleidern). 

8922*)  bask,  xalciii-,  xakurra  s.  Nachtrag  zu 
No  1742. 

8925)  Vgl.  hierzu  Schuchardt,  Z  XV  110  (Sch. 
halt  zanca,  zampa  fiir  Umgestaltungen  aus  zonco, 
ziimpo  „verstiimmelt,  Stummel",  don  Vokalwechsel 
erklart  er  aus  Anlehnung  an  //amba,  branca,  braccio. 
uiano). 

8926»)  bask,  zaparra,  s.  Nachtrag  zu  No  106. 

8927")  bask,  zapoa,  KriJte:  da  von  nach  Gerland 
(Griiber's  Grundrifs  I  331)  span.  ptg.  sapu,  Krote. 

8934)  Die  span.  Schreibung  der  Worte  ist  auch 
celuso,  recelar,  recelo. 

8940)  Hinzuzufiigen  ist  ptg.  zungano,  Winkel- 
niakler,  Wuchoror,  Preller. 

8949)  Geriand  ((irober's  Grundrifs  I  331)  stellt 
span.  ptg.  zorzal  mit  deni  gleichbedeutenden  bask. 
zozaria  zusammen.     Das  Arab,  liegt  aber  nahnr. 

8949"!  bask.  zozaiTa,   s.  Nachtrag  zu  No  8949. 

8953')  bask,  ziura.  /aihurra,  s.  Nachtrag  zu 
No  6431. 


^Wortverzeiclmisse. 


->-<R?~<- 


I.    Romanisclies  AVoi-tyerzeiclinis. 


(Oie  Ziffern  verweisen  auf  die  Xummern  der  betr.  Artikel.    Ein  nachgesetztes  ^N"  verweist  auf  den  Nachtrag.) 


A. 

a,  &,  h  ital.  runi.  rtr.prof. 

frz.  span.  cat.  ptg.  133. 

4078.  8508 
aacier  afrs.  180 
aage  afrz.  285 
aaisier  afrz.  142 
aatie  afrs.  143 
aatir  afrz.  139.  143 
ab  proi\  eat.  676 
aba  .<ipan.  939.  2860 
ababa  span.  5871 
abac-s  prov.  6 
abad  .spa».  11.  2860 
abadalillare  aret.  987 
abadia  pruv.  sjmti.  12 
abah  2>''oi'.  501 
abaiier  afrz.  145 
abaisso  nprov. 

(s.  N  8420») 
abait  prov.  afn.  501 
abalear  apan.  ptg.  1013 
abandonner  frz.  1036 
abanico  sp.  ptg.  3073. 8619 
abano  span.  ptg.  3073 
abans  ^^Tot.  8 
abarca  span.  ptg.  10 
abarcar  span.  ptg.  1309 
abas  /)roi:.  11.  15 
abat  frz.  15 
abate  rum.  15 
abateis  n/Vi.  15 
abater  ptg.  15 
abatir  span.  15 
abatre  pco!-.  15 
abatter  rtr.  15 
abattre  /'rz.  15 
abayer  afrz.  145.  987 
abazia  itat.  12 
abbacare  iVaZ.  5 
abbaccare  ita?.  8577 
abbacchio  lucchea.  5805 
abbaco  i<o/.  6 
abbade  ptg.  11 
abbadia  i<a/.  ptg.  12 
abbagliare  jYh/.  146. 1059. 

3071 


abba?Iio  Hal.  146 
abba<;liore  ital.  146.  3071 
ahbarbagliare  it.  1059.3071 
abbassare  ital.  1071 
ab(.b)ato  ital.  11 
abbattere  lYa/.  15 
abbave  frz.  12 
abbe  frz.  11 
abbentare  sjo//.  251 
abbento  sicil. 
abbeverare  ital.  1155 
abbiaccare  pist.  14.  3295 
abbicare  ital.   1173 
abbollessare  ifo/.  1412 
abbonare  ital.  149 
abbonire  ifa/.  149 
abborare  neapol.  55 
abborrare  ital.   1424 
abborrire  i(rt/    29 
abbozzare  ital.  1436 
abbragiare  j(a?.  1320 
abbrivare  ital.  43 
abbriTO  ital.  43 
abbroiizare  ifn/.  1368 
abburare  ital.  55 
abbiizzago  ifa?.  1431 
abduraire  prov.  5689 
abdurar  prov.  5689 
abduiat-z  jjror.  5689 
abe  sard.  631 
abebrar  nyjan.  1155 
abech  nprov.  4788 
abecher  fs-  1099 
abecquer  /Vi.  1099 
abedul  span.  1150 
abeille  /V^.  630 
abeja  span.  630 
abelha  prov.  ptg.  630 
abelluear  jjrot'.  1205 
aber  rtr.  28 
aberluder  champ.  4857 
abestruz  ;)?<?.  946.  7832 
abet  frz.  1149.  1225 
abetar  prov.  aspan.  1149.' 

1225 
abete  ital.  ptg.  31 
abeter  afrz.  1149.  1225 
abeto  span.  ptg.  31 


abeurar  prov.  cat.  1155 
abevrer  afrz.  1155 
abezzo  ital.  32 
abbominer  /r^.  40 
abhorrer,  -ir  frz.  29 
abi  sard.  631 
abigarrar  .fjuan.  1183 
abime  frz.  34 
abis  pro!'.  34.  58 
abisrae-s  prov.  afrz.  34 
abismo  spian.  ptg.  34 
abismu  sard.  34 
abissar  prow.  58 
abissare  ital.  58 
abisso  ital.  58 
abivas  .«/jaw.  8795 
ablais  afrz.  35 
able  /■(•2.  358 
abobeda  j'tg.  8810 
aboi  frz.  145 
abonar  spa«.  p<(/.  149 
abonner  frz.  149 
aborder  frz.  1287 
aborrecer  i^jan.  pf;;.  30 
aborrir  proi'.  cai.  pf(/.  29 
aborujar  span.  cat.  8812 
aborzo  span.  701 
abosino  i<n?.  448 
abosine,  abome  afrz.  40 
aboujar  galliz.  8800 
aboiitir  /rj.  1296 
aboyer  frz.  145.  987 
abreger  frz.  16 
abregier  n/Vj.  16 
abrego  span.  309 
abreujar  prov.  16 
abreuver  /j'j.  1155 
abrevar  prov.  span.  ptg. 

17.  1155 
abri  frz.  670 
abriaga  prov.  2746 
abrie-s  proi'.  670 
abrier  afrz.  670 
abriever  a/'rr.  17 
abrigar  prov.  sp.  ptg.  670 
abrigo  span.  ptg.  670 
Abril  ]>rov.  sp.  ptg.  672 
ahrir  span.  ptg.  624 


abriter  frz.  670 
abrivarpr.  43.  1344.  2748 
abrivat-z  prov.   150 
abrive  afrz    150.  1344 
ab  river  n/rs.  17 
abrojo  span.  623 
abrolhar  ptg.  1356 
abrolho  piqr.  623 
abrostino  ital.  4610 
abrotano  rta/.  44 
abroiijar  galliz.  8300 
absinthe  frz.  49 
absintho  pfp.  49 
absolver  span.  ptg.  50 
absolvre  prov.  50 
absoudre  /r«.  50 
absterger  frz.  span.   3030 
abstergir  ptg.  3030 
abubilla  span.  8509 
abuelo  span.  944 
abujar  galliz.  8800 
aburar  spun.  55 
aburrir  span.  29 
abusar  span.  pf^.  57 
abusare  ital.  57 
abuser  frz.  57 
abutre  pfjr.  8833 
ac  rum.  128 
aea  .spa».  2757 
acabar  prov.  span.  ptg. 

68.  1636 
aeabdar  span.  69 
a^acalar  ptg.  83 
acacbar  span.  2912 
acacia  ital.  59 
acaecer  span.  ptg.  60 
acaentarp(<7. 6 1 .  1506. 2837 
a<;afTao  ptg.  8917 
acalzar  span.  pi(/.  464 
acaraar  spati.  pitg.  65 
acarar  span.  70 
acarer  o/r2.  70 
acariatre  frz.  70. 107.  1643 
acariciar  span.  ptg.  71 
*acarier  afrz.  70.  1643 
acariier  afrz.  70 
aeatamento  pf.  1633 
aeatamiento  sp.  1633 


Kftrting,  lat.-roin.  Worterbuch,    {Wortverzeichnisse.J 


2 


Roiiiniiiiii<li<<8  WortvpneoichniB. 


nrHtar  flftiiifs.  .«/«in.  /ilii. 

iinllaro  rum.  'J7'2 
«onlor  ii/r,-    tW 
nrniin  iful    6t) 
ncnblor  />.-.  74.  I7'.'ti 
iuvaluistar  ;iri>r.  7SS2 
;iiv:ii,'ii>ni'  itllitnl    fi7l)3 
^uv.ipcAziin.'  Hal.  (>7 
;iriarn:iro  idtl.  72 
aoratiiiro  ital.  72 
accasciait»  idi/.  l!r>60 
iiconttnro  ilnl.  09 
ncoatto  i7(i/.  69 
ariH');f;iji  ifn/.   75 
ncivlorar  }>t(i.   1776 
aoc  -loraro  i>(i/.  1776 
«civlorer  fr:.  1776 
aroonnaro  itnl.   lSi)6 
ai'(t'riti)  i7'i/.  1815 
aci'crpollato  i((i/.  798 
aroiTrito  itiil.  79 
ai-iortcllo  if.if.  82 
aooettaro  ital.  76 
accotto  ifii/.  78 
aochinaro  i7(i/.  85 
aodiinea  ital.  3842 
accia  ital.  3875 
acoiacoare  ital.  799.  8079 
acciareiaro  iVn/.  315 
aooiacco  ital.  799 
acciacinarsi  ital.  315 
ai'ciaffari  »ici7.  7216 
aeciajo  ital.  110 
accialo  I'/n/.  109 
accialino  ital.  110 
acoiamarra  sard.  2776 
aociannarsi  lYiiZ.  815 
accinpinarsi  ital.  315 
acciarioo  idi/.  210 
acoidc  n/"ci.  99 
accidia   ital.    prov. 

ptg.  99 
accimare  ital.  2876 
acoisma  i<(i/.  84 
accismare  ital.  84 
acclamper  Jiorm.  4542 
aceoccolarsi  ital.  1954 
accogliere  ital.  88 
accointance  n/i-^.  1994 
accointicr  afrz.  1994 
acoointise  a/Vir.  1994 
accompagner  /Vs.  2046 
accoraplir  frz.  2051 
acconeiaro  i7a/.  89 
aceoncio  ital.  89.  2055 
accopparc  iinl.  2000 
accorciare  i(n/.  2930 
accord  frz.  94 
accordar  /jcoc.  pt^.  94 
accordare  ita/.  94 
accorder  frz.  94 
accorder  rtr.  94 
accordo  ital.  94 
accorgere  ital.  2206 
accorgersi  i7a/.  95 
accorsar  j)rov.  2930 
accostare  i7a/.  2225 
accoster  frz.  2225 
accourcier  afrz.  2980 


nrroutrrr  /"r*.  2813  ! 

«ccroi-lior  fn.  2276.  4084 
aciMH-illir  fn.  88  , 

arciillir  e<i(.  83  i 

noclKi  >7«iii.  (»83 
«.vchar  .n;).!».  H2I 
aivdilu  sini    9(M) 
aoMl.Ta  .v/MiM.   104 
aii'O  />•.■.  75 
acoiro  iilij.   110 
aivl  niiH    2764 
ui'olorar  «/him.  1776 
aoolga  .s'/xiii.  /)';/.  830 
aocliii  rum.  2766 
aoorta  span.  819 
act-Bar  (iv/mii.   1896 
aooiior  (i/Vr.  1896 
aocr  ;)/,7.   100 
acerboui'ca  i7<i/.   102  1 

acorcr  frz.  110 
acoro  ital.  upaii.  100.110 
acoroba  .•'iiiin    960 
accsmor  nfrz.  84  [ 

aci'.sl  n/»i.  2770 
acestiii  mm.  2772 
aceto  it<tl.  105 
acctoro  a.sjia».  77.  866 
acctosa  ital.   104 
acetro  .ipan.  470 
aoezar  .".jjiih.  3902 
acezo  .yra».  3902 
aeba  jtly.  864.  3875 
acbacar  .«;).  ptg.  799.8079 
achaptor  afrz.  69 
achaque  span.  jttg.  799 
achar  ptg.  302 
acbariier  «/"cr.  70.  73 
acbarner  frz.  72 
acharoiier  afrz.  70.  78 
acharsc  .'■jjfiH.  1962 
achat  frz.  69 
achatar  })tg.  69 
acb  alter  r<r.  69 
ache  frz.  638 
achcdor  n/>r.  69 
acbeminer  frz.  64 
acbeter  frz.  69 
achcvcr  /rx-.  68.  1636 
achie  afrz.  75 
achier  afrz.  628 
achoper  n/V^.  7257 
aciago  span.  932 
aciare  aiW.  621 
acibar  sjjari.  1859 
acicalar  .«jjnn.  ;*(_'/.  83 
acicate  .spnw.  ])tg.  1866 
acliicoria  s;jn7i.  1871 
acidia  asjmn.  99 
acie  rt/"/'z.  75 
acier  prov.  frz.  110 
acino  ital.  115 
acipado  s^woi.  858.  7777 
aclap  tiprov.  4543 
aclapar  nprov.  4543 
aclin  a/'rz.  1953 
aclocarse  span.  1954 
acmu  rum.  2774 
aco  ;)roi-.  2762 
a<;o  ptg.  110.  113 
a^ofeifa  ptg.  961.  8945 


•cofrer  ^7)(lM.  88 
aciiiiulaiiHa  /iivir.   1991 
ncoiiiilar  iirnr.  1991 
BCdiiitaiicii  (i/;v.  8(! 
Rcointo  iifr:.  87 
acointior  d/V.-.  86 
acidlior  ptg.  88 
acolbir  /Jior.  88 
acolo  ciim.  4080 
nculzptra  aspan.  2313 
nconi'bar  fiyiiiH.  89 
acoiitt'ccr  .i/jiii.  ;>((/.  91 
avo|)or  afrz.  7257 
acopcri  n/m.  92.  2163 
ai;i>r  a.ijMiii.  77 
acordar  acal.  .span.  94 
acosar  .span.  97 
acotar  .■ijmii.  1754 
acotrar  pniv.  2313 
a<'Oiitar  y<f(/.   1754 
avuiito  pl(i.  822 
acovatt'ir  luthr.  93 
actjiia  iV'i/.  678 
ai-ijuajo  ilnl.  682 
acqiicrir  /V^.  116 
acqiiisiziono  ital.  226 
aero  ital.  frz.  span.  ptg. 

101.  114 
aero  frz.  101 
acrepantar  asjian.  96 
acrisor  rwiii.  117 
acriu  rum.   119 
aero  i<a^  101 
acru  rum.  101 
acsi  pr«i\  271 
acu^ar  yjfjr.  131 
acucia  a.ipan.  129 
acuciar  ns/inn.  129 
acudir  span.  ptg.  98 
acuerdo  sjjan.  94 
aculhir  proi-.  88 
acum  rum.  2774 
acuma  rum.  2774 
acuiiar  s/ja»j.  2335 
acuntir  aspan.  90 
a(;upar  ^moi;.  7257 
acuto  ital.  132 
ad  ital.  afrz.  133.  676 
adacquare  ital.  141 
adagiare  t<(i/.  142 
adaguar  span.  141 
adaig  )(r.  134 
adaigar  jjrov.  141 
adail  jdg.  152 
adalid  .spnn.  152 
adaoge  j-mhi.  144 
adapa  rum.   141 
adapost  rum.  661 
adaptir  prov.  139 
adaraga  «pn».  153 
adarga  span.  158 
adarve  *7;«w.  154 
adasta  rum.  859 
adastiare  ital.  3856 
adastrar  ^^cow.  863 
adatto  ital.  140 
adaiit  7<)oi-.  140 
addietro  ital.  160 
addirizzare  ital.  165 
addobbare  i7aZ.  2707 


1  nddritto  ital.  Hi  I 
addiirro  ital.   KiS 
aili'ca  ri(iH.  227 
Hilclfiic  pror.   136 
adclfa  .s/jiiH.  ptg.   163 

ailom  yi/i/.  539 
adcinaii  span.  ptg.   157 
adiTgcri'  ital.   172 
j  ft(U<8  mm.  prnv.  afrz.  cat. 
I      158.   161.  4433 

ndcs  rtr.  Uil 

adoBar  prov.  159 

«dt'sna  I'MMi.  158 

adcsor  afrz.   159 

adosso  ital.  161.  4433 
I  adovgr  rum.  265 

adianto  ;i(,r/.  2401 

adibu  ptg.   162 

adicsci  (O/KiM.   Kil.  4133 

adiiiian-s  /jroo.   138 

adinc  rum.  243 
[  adimi  rum.  243 

adiiH'oara  )i(»i.  155 

adiiioori  rum.   155 

adins  r«H/.  4433 

adiva  span.  162 
'  adivas  span.  8795 

adivo  .V/jn»!.  frz.  162 

adizzaro  j7a/.  181 

ad(i  Jidiir  rtr.  192 

adiudba  n/Vr.  193 

adjoindro  frz.  191 

adjuilar  proo.  192 

adjungir  »7)0»!.  191 

adniiraglio  ital.  621 

adnioner  )<r.  211 

admoni'ter  frz.  212 
I  adinuni  rtr.  211 

adob  ;jroj).  afrz.  2707 
]  adobar  pr'jii.  span.  2707 

adocar  ;)/</.  4232 

adoccbiare  ital.  222 
I  adolcir  prov.  4232 
I  adolzar  /jcow.  4232 
I  adonar  prov.  167 

adonare  ital.  167 
j  adonarse  span.  167 

adoMC  pri'.  «/rz.  240.  2680 

ailonner  frz.  167 

adont  afrz.  240 

adossir  7.<)"o«.  4232 

adouber  frz.  2707 
I  adoucbier  afrz.  169 

adoussar  ^jrof.  4232 

adcjuerir  .ijyan.  116 

adquirir  span.  ptg.   UG 

adrede  .«/«im.  j'tg.  164 

adroo  modenes.  231 

adreissar  proy.  4226 

adreit  7;rov.  afrz.  164 

adresse  /rj.  165 

adrcsser  frz.  165.  4226 

adretas  cat.  164 

adrcyt(amcnt)  co<.  164 

adrimar  aspan.  6927 

adroit  /Vr.  164 

adrumar  aspan.  7032 

adiiana  .^pan.  jilg.  2642 

adubar  ^j^r/.  2707 

aducir  span.  pig.  168 


Eomaiiisplies  Wortverzeiclinis. 


aduella  ptq.  2i>'A 
aduggiare  ital.  5701 
ailuire  proe.  afi:.  ItiS 
adiilcir  span.  4232 
adultero  span.  pUj.  241 
ailiirabri  rum.  242 
aduna  rum.  244 
adiinar  span.  244 
adunco  ital.  sp.  ptg.  243 
adiinque  ital.  2680 
ad\iobbio  neapol.  5756 
adur  aspan.  170 
aduras  aspan.  170 
adurer  af'rz.  19.  5639 
adzusta  nprov.  545S 
ao  rt/'iv-.  284 
aer  rum.  273 
aerdre  pre.  afrz.  172.  177 
aoro  rtn^  273 
aer-s  proc.  273 
aesmer  af'rz.  84.  135 
aestivo  ^'<(J/.  283 
afa  rtr.  292 
afaldare  ital.  3114 
afan  spa»!.  ;)f.(/.  179 
afanar  prov.  sj).  ytij.  179 
afan-s  prov.  179 
afara  rum.   173. 
afartar  en/.  3151 
afeitar  span.  293 
afeurer  n/Vr.  304 
affacciar(si)  ital.  288 
affaire  frz.  287 
affaissar  pror.  290 
affaisser  frz.  290 
affaler  /Vs.  308 
affannare  ital.  179 
affanno  ital.  179 
affare  i7(i/.  287 
affasciare  ital.  290 
affascinare  ;7a/.  3155 
affatappiare  ital.  6186 
affeitar  pt(f.  293 
/affiar  p/j/.'  3256 
affibbiare  ital.  294 
affiche  /is.  3233 
afficher  frz.  3233 
affilare  ital   298.  3256 
affiler  /Vs.  298 
affilier  frz.  297.  3244 
affinar  ptg.  299 
affinare  I'ta/.  299 
affiner  frz.  299 
affittare  Hal.  295.  3224. 

4868 
affiuciar  span.  3232 
afflar  j-^c.  302 
affliggere  ital.  301 
afflire  lin?.  301 
affocare  ital.  4260 
affollare  (7a/.  3496 
affondarc  ital.  307.  2089 
affondo  ital.  175 
affranohir  frz.  3433 
affratellare  i<a?.  4265 
affre(s)  frz.  330 
affrettare  ifn7.  3454 
affreux  frz.  330 
affrieo  ital.  309 
affrontare  tfa?.  305 


affronter  frz.  305 
affubler  /Vj.  294.  3222 
affumare  ital.  306 
afTiiinbler  frz.  3222 
affuori  rtnZ.  173 
affiistarc  Hal.  3543 
affCit  frz.  3543 
affiHor  /Vr.  3543 
afiblar  prov.  294 
afijar  rii^jan.  297.  3244 
afilar  jwov.  span.  ptg. 

298.  3256 
a&lhar prv.jitg.  297.  3244 
afiUar  cat.  297.  3244 
afina  rum. 

afinar  prot'.  ca<.  sp.  290 
afiuciar  spn«.  296 
afla  rum.  302 
afiar  p(</.  302 
aflatar  prov.  3314 
aflatter  a  frz.  3314 
afogar  jjrou.  4260 
afogucar  ptg.  4260 
afoler  «/Vs.  303 
afoUav  span.   3496 
afondar  span.  307.  2089 
afondcr  a/Vs.  307 
afonsarpru.  cnf.  307.2089 
afontar  aspan.  8909 
afonzar  proi!.  cat.  307 
aforar  pror.  sp.  ptf/.  304 
afdutar  pt(/.  291.  3170 
afouto  ptg.  291.  3170 
afre  afrz.  330 
afrpcho  span.  174 
afreito  galliz.  174 
afrentar  span.  305 
afrontar  prv.  cat.  sp.  305 
afublar  prov.  294 
afiiera  sjjau.  173 
afuma  ram.  306 
afiimar  prov.  ptg.  306 
afund  rum.  175 
afunda  cmhi.  307.  3511 
afimdar  jjtg.  807.  2089 
aga  rtr.  678 
agace  /"is.  310 
agaccr  frz.  180.  310 
agacbar  sjmh.  2912 
agacharse  span.  1962 
agacin  frz.  310 
agala  sjtan.  3574 
agana  i()\  oherital.  680 
aganasus  nprov.  2789 
agarrafar  .^p.  2234.  4573 
agasajar  .«pan.  3615 
agasajo  span.  3615 
agasalharprou.  p/;/.  3615 
agassa  prov.  310 
agazzare  ital.  180 
age  /"rs.  285 
agengibre  span.  8941 
ageno  s/)a«.  391 
agenolhar  pcof.  313.  3656 
agenollar  cat.  aspan.  3656 
agenouiller  frz.  313.  3656 
agensier  afrz.  3652 
agenzar  ital.  prov.  3652 
aggavignare  i(aZ.  1763 
aggecchirsi  ital.  4459 


agghiadare  ital.  317. 3679 
36S1 

agghingare  ital.  8896 
agghioniaro  i(a/.  3698 
aggiungere  ital.  191 
aggloraerer  /Vs.  3693 
aggraffare  ital.  2234 
aggraffiare  ital.  4573 
aggranchiarsi  f7a?.  1560 
aggrapparo  ital.  4573 
aggrevare  ((aZ.  3761 
aggricchiarsi  ital.  1560 
agguatare  ital.  8842 
agguato  ifa/.  8842 
aggueffaro  altit.  263.  8891 
aghirone  ital.  3920 
agiare  i'faZ.  142 
agina  ital.  aspan.  814 
aginha  aptg.  314 
agio  i(ai.  142.  808 
agla  cat.  3686 
agland  afrz.  8686 
aglan-s  proy.  8686 
aglayarse  aspan.  317. 

3679.  3681 
aglayo  aspan.  3679.  3681 
aglio  ital.  403  j 

agneau  /Vs.  818 
agnella  rtr.  318  , 

agnello  ital.  318  I 

agnellotti  ital.  553 
agnel-s  prof.  318 
agoa  ptg.  678 
agobiar  .«pan.  3668 
agocchia  ital.   125 
agoelhar  ptg.  313 
agognaro  rtaZ.  320 
agomia  pig.  127 
agonellar  cat.  aspan.  313 
agost  pro»,  cat.  327 
agorajo  ital.  122 
agosto  ital.  span.  ptg.  827 
agourar  pdg.  826 
agouro  pt(/.  325 
agoviar  cat.  3668 
agrapo  ptj/.  101 
agradar  span.  ptg.  3757 
agradeeer  sp.  ptg.  5248 
agrafe  /Vs.  2234.  4578 
agrafer  wallon.  frz.  4573 
agraper  pic.  2234 
agras  prov.  span.  101 
agre  prov.  span.  101 
agreable  /Vs.  3757 
agreer  frz.  8659.  3757 
agregier  afrz.  3761 
agrei  a/Vs.  3659 
agreicr  afrz.  8659 
agrella  cat.  104 
agroment  /Vs.  3757 
agres  /Vs.  3659 
agresto  ita/.  101 
agretto  ital.  101 
agreujar  prov.  3761 
agriar  .spa».  101 
agrimoine  frz.  323 
agrieo  .«pan.  101 
agris  rum.   101.  118 
agro  ital.  span.  ptg.  101 
'  agro  cat.  8920 


agrotto  ital.  5742 
agua  rtr.  .«pin.  ptg.  678 
aguago,  -jo  sp.  ptg.  679 
agiiaitar  proy.  8842 
aguale  a/fi7a/.  270 
aguannu  sicil.  3950 
aguaiitar  span.  ptg.  8856 
agucchia  ital.  125 
agudo  !tat.  sp.  ptg.  132 
agiientar  pt(/.  8856 
agnente  ptg.  8856 
agiiero  span.  825 
agueter  a/rs.  8842 
agiiet(s)  frz.  8842 
aguglia  ttat.  125 
aguilancier  proy.  128 
agnilando  .«pa»».  324 
aguiloii  prov.  123 
aguillanneuf  /Vs.  324 
agiiinaldo  span.  342 
aguincher  frz.  8896 
aguinekior  afrz.  8899 
aguja  .span.   125 
agujero  span.  12^  ""^ 
agiiiha  pi'oy.  pig.  125 
aguUa  cat.  125 
agulheiro  ptg.  123 
agullier-s  prov.  122 
agur  rtr.  325 
agusar  prov.  131 
aguzador  s;pa?i.  130 
agiizar  span.   131 
aguzzare  ital.  131 
aguzzatore  itnZ.  130 
aban  afrz.  179 
ahaner  a/rs.  179 
ahi  ^>an.  ptg.  8951 
ahia  prov.  198 
ahijado  span.  297 
ahijar  span.  297.  3244 
ahilar  s}>an.  298 
ahina  aspan.  314 
abir  proy.  cat.  3987 
ahondar  span.  807.  2089 
alionter  afrz.  3909 
ahora  span.  182 
ahotado  aspan.  291.  3170 
ahotar  span.  291 
ahuoiar  span.  296.  8232 
ahuecar  span.  221.  5709 
ahuraar  spayi.  806 
a(h)urat  pror.  325 
aburir  afrz.  3964 
aibai  comask.  5727 
aibs  pror.  329 
aicel  prov.  2764 
aiche  n/Vs.  2850 
aici  mm.  2758    3951 
aidar  prov.  192 
aide  /"rs.  198 
aider  frz.  192 
aidier  afrz.  192 
aie  a/Vs.  2787 
aie  afrz.  192.  198 
aiepta  rum.  188.  2790 
aieul,  -e  frz.  944 
aiga  pro».  678 
aigla  prov.  684 
aigle  /Vs.  684 
aiglefin  frz.  684.  7233 


Hi'iimiiiHi'lu'n  Wiirlvor/.oiclinis. 


ulirlrnt  it/'r:.  123 

.ii):li'iitiiKi  i>ri)r.   V2ii 

!it(;n  rtr.  -IftS 

aiK<'uillo  /'■('.   136 

a^(;^'  fri.  101 

ainrotin  frt.  101.  tW».  7233 

ai);roni«iiic  /r.*.  323 

ui(;ii't  iifr:.  101 

.ii(;rcUo  />.•.  3!>20 

aicrir  /ri.   101 

aij»ron-s  />roi\  3920 

ail!"  I'rt.  132 

ai(;iia  hresc.  prov.  678 

ait;iiana  r/r.  ohrrilal.  680 

aicuo  (i/Vf.  678.  2829 

ai^'uillo  I'rz.  125 

aJKuillior  fit.  122 

ui|;iiillon  /r.'.   126 

uifjuisfr  /IT.   131 

ail  /rr.  403 

ailc  /r:.  334 

aille  <!/>.-.  684 

ailloiirs  /V.-.  393 

aillier  />-.  684 

aiinan-s  pror.  138 

ainiant  /Vi.   138 

aime  n/iv.  3865 

aimor  /r*.  526 

ain  (i/'r^.  3867 

aiiia  i7a/.  314 

ainc  prv.  afrz.  178.  3950 

aincois  afrz.  613 

ainda  ptq.  33 

aine  /'r*."  4293 

ains  afrz.  595 

aiuse  n/r.-.  620 

ainsi  /Vr.  271 

ainsino  nfrz.  271 

aiiitel  o/rr.  272 

ainz  afrz.  595 

aipo  ;)fj».  633.  6098.  7352 

aip-s  pror.  329 

air  frz.  273 

air  proc.  3901 

airain  /V^.  275 

airamcn  prov.  872.  2816 

airSo  ptg.  3920 

airar  prov.  3901 

aire  ital.  prov.  frz.  span. 

273.  716 
airon  .span.  3920 
ais,  aise  prov.  afrz.  142. 

955 
ais  rtr.  Ill 
aisance  frz.  142 
aisar  prov.  142 
aise  cat.  frz.  142.  808 
aise  frz.   142 
aisier  a/Vr.  142 
aisil  afrz.  105 
aisir  prov.   142 
aisne  a/>i.  115 
aiso  prov.  2761 
aissa  pror.  620 
aisse  afrz.  620 
aisseau  frz.  952 
aissella  pror.  954 
aisselle  frz.  954 
aissi  pro»,  afrz.  271.  3951 
aissil  a/'r*.  105 


I  alHuda  rfi.  3070 

nttn  i(<i/.   193 

aitnl  7Jr(ii'.  272 

iiitnio  iiltilal.  272 

aitnnt  iiror.  236 

«ilantP  if<i/.   192 

nilaro  if<i/.   192 
j  niii  nil».  403 
I  nhulii  afri.   193 
j  aiiiri'  I'HHi.  402 

nivo  ii/r.'.  678 

aixancarrnr  cat.  674 

nizar  firov.  192 

aiziinpn-s  pror.  142 

aiziiia  pruv.  142 

aiiir  pror.  142 

aizzaro  i7o/.   181 

aja  iliil.  716 

ajapir  rat.  3668 

ajar  .ipan.  302 

ajeilroa  .tjiaii.  7180 

ajodrpz  .vprm.  800.  7223 

ajcri  ,<ici/.  4937 

ajo,  -a  ital.  403.  957 

ajoelliar(9e)p((/.  313.  3656 

ajoincire  afrz.  191 
I  ajostar  prov.  4513 
I  ajouter  frz.  4513 

ajovar  span.  801 

ajuar  span.  801 

ajuda  proii.  ptfl.  193 

ajudar  yji'or.  cat.  pig.  192 

ajiidar  r/r.  192 

ajun  run).  189 

ajuna  rum.  2609.  4451 

[♦ajimaro  rum.  4451] 

ajunj;e  ri/r».  191 

ajuntar  »-pnn.  p<^.  4496 

ajiiola  ital.  719 

ajuolo  ital,  915 

ajuta  mm.  192 

ajutare  ital.  192 

ajutanto  i7n/.  192 

ajuto  ital.  193 

al  prov.  afrz.  aspan.  alt- 
ptg.  390 

akua  rtr.  678 

ala  aptg.  4077 

ala  span.  pt^.  4412 

ala   ital.   rtr.   prov.   cat. 
spati.  ptg.  334 

alabar  sp.  ptg.  342.  419 

alabarda  it.  sp.  ptg.  2801 

alabc  .«paii.  335 

alac  rum.  387 

alacha  span.  421 

alacho  nprov.  421 

alacran  .spa».  344 

alacrSo  ptg.  344 

alaga  .s^ja».  387 

alaif^re  nfrz.  336 

alainar  genues.  416 

alania  rum.  4649 

alaman-s  prov.  337 

alamar  rum.  4650 

ala  mar  span.  338 

alamari  jta/.  338 

alanibar  span.  ptg.  543 

alauibic  frz.  340 

alambique  s^win.  340 


alninbrv  span.  276.  643 
alamo  «'piiii.  ptg.  466 
alan  afrt.  339 
alaiii)  I'di/.  .ipo».  33!) 
aln»  pig.  339 
alar  ptg.  3860 
alarbu  .ipiiii.  313 
alardo  .vpnii.  pig.  315 

i  alari'  ital.  4681* 

I  alarido  span.  ptg.  346 

I  ninriiia  .spiiti.  416 
nlarnui  frz.  416 

I  nlarvo  ptg.  343 

I  alatiin  span.  4701 

I  alalura  rum.  194.  418 
alaiiza  pror.  348 

I  alavaiica  pig.  6104 
alazaii  span.  328 
alazaiiu  .v;iaii.  328 
alb  rum.  361 
allia  it.  pror.  cat.  .sp.  361 
albacara  .spa».  !)99 
albanil  .spoji.  4968 
albarda  span.  1056 
albaro  ital.  3.'>8 
albar-8  ]irov.  349 
iilbatro  ital.  702 
albcata  ri(m.  355 
albfidrio  span.  695 
albc'-dro  astur.  702 
alboggiaro  i(aj.  352 
alberaro  ital.  699 
alberchigo  .spnw.  6071 
albcrc-8  prov.  3881 
alberga  prov.  3881 
albergar  proy.  47>a«.  3881 
albergaro  ital.  3881 
albcrgier  afrz.  3881 
albergo  ita/.  .spa».  3881 
alberguo  span.  ptg.  3881 
albernoz  pig.  357 
albero  iia/.  358.  695 
albespin,  -e  afrz.  361 
albespi-s  pirov.  361 
albi  rum.  352 
albicara  i(a/.  353 
albiiiie  rum.  359 
albior  rwm.  351 
albire-8  prof.  695 
alboudiga  span.  356 
albondiguilla  span.  356 
albore  ital.  696 
albornoz  span.  ptg.  357 
alborocera  aragones.  701 
alborotar  .spow.  232 
alboroto  span.  232 
alborto  span.  702 
alborzo  span.  701 
all)oscello  ita^  700 
albrioiar  span.  350 
albricias  .span.  350 
albrocera  aragones.  701 
albuocUo  ital.  697 
albudeca  ca<.  p/i/.  1224 
albume  ital.  359 
albuseello  ital.  697.  700 
alcabala  span.  459 
alcachofa  sp.ptg.  363. 713 
aleachofra  S2)an.  ptg.  363. 
713 


nIciivA/.  ptg.  3707 

almliiiotii  xpa».  467 

alcaido  sp.  pig.  4(11.  4('>2 

nlraldo  .s/iaii.    Hil 

alcali  ilal.  4(i:i 

alrancp  .spa»,  pfi/.  464 

aliMiiidara  .spa».  407 

ulcaiifiir  s/ian.  40(i 

aleaiizar  .spa»,  ptg.  464 

aloaravoa  .span.   1662 

alcarrliora  span.  ptg.  363. 
713 

alearraza  span.  411 

ulrartaz  .span.  1833 

alratrilo  ptg.  465 

alcatniz  aspan.   1833 

aluavala  pig.  459 

alcavot-z  pron.  467 

aloayole  pig.  467 

alcazar  spa;i.  ptg.  469 

alcliimia  ilal.  408 

nlnliiniio  /"rr.  408 

alfhirivia  pfi/.  4626 

alfliiiii  r<r.  389 
j  alcidero  allital.  6705 

alcoba  ■span.  pig.  468 

alpobol  frz.  410 
I  alcor  syjan.  465 

alcorijuo  span.  ptg.  2212 
,  alcoto  itrov.  469.  6516 
i  alcoton  span.  6516 
I  alcova  ital.  468 
:  alcove  frz.  468 

alcuba  pro».  468 
I  alcuila,  -o  span.  412 
'■  aloiiiiba  ptg.  412 
I  alcuno  ital.  389 

alounu  sarrf.  389 
[  alounya  cat.  412 

alcu-8  pirov.  389 

aldii-a  ca<.  .sp.  ptg.  151 
1  aldres  prov.  6804 

ale  itai.  a/r^.  334.  2818 

alear  span.  423 

aleco  ital.  421 

aleco  span.  421 

aleclie  span.  421 

aledano  span.  195 

alegiitor  rum.  2794 

alego  rum.  2802 

alegre  pi'o».  cat.  span, 
pig.  336 

alegro  friaul.  336 

alcira  astur.  716 

aleive  p(r/.  4777 

alem  p/i/.  4079 

alenielo  afrz.  4647 

alemette  afrz   4647 

alcmo  pfj.  455 

alena  it.  prov.  369.  370 

alenar  prov.  369 

alenare  i<a!.  369 

alene  frz.  370 

alenois  frz.  915 

alento  p«f/.  368 

alenu  sard.  prov.  369 

alera  ptg.  716 

alerce  .span.  4686 

alerion  frz.  156 

alerte  /r^.  2833 


Romanisches  Wortrerzeichnis. 


alerto  span.  2833 
alesna  span.  370 
alcii  afrz.  457 
aleudar  span.  4774 
alcujar  cat.  4771 
alevadar  span.  4774 
alevar  span.  427 
aleve  span.  4777 
alevin  afrz.  427 
alezan  f'rz.  328 
alf  r<r.  361 
alface  ptg.  4621 
alfaiate  aspan.  ptg.  7171. 

8021 
alfaja  ;j((7.  383 
alfajata  ptg.  383 
alfajate  /)?</.  383 
alfambar  jilg.  366 
alfandega  7>f</.  3378 
alfange  span.  pig.  362 
alfaraz  span.  ptg.  371 
alfarda  span.  3143 
alfarma  spdn.  3887 
alfarroba  ptg.  1836 
alfarrobeira  /j^i/.  1836 
alfavate  aspan.  7171 
alfazema  ptg.  4718 
alferez  «jxih.  jj/^.  372 
alfido  ital  373 
alfiero  ital.  372 
alfil  j-7<an.  jjii/.  373 
alfilcl  .•'pan.  365 
alfiler  span.  365 
alfinete  ^jff/.  365 
alfocigo  sjyan.  374 
alfombra  spnji.  366 
alfonsigo  sjyan.  374 
alforja  span.  367 
alforje  ;>t^.  367 
alforria  ptg.  3999 
alforvas  jjf^.  385 
alfostico  ptg.  374 
alfostigo  span.  374 
alfoz  y/)(j?i.  pf^.  384 
alga  ital.  sjian.  375 
algara  span.  379 
algarada  spnn.  379 
algarade  frz.  379 
algarear  span.  379 
algarroba,  -o  s/xin.  1836. 

8687 
algebra  it.  sp.  ptg.  377 
algebre  frz.  376 
algeir  afrz.  867 
algez  «pa».  3827 
algier  afrz.  867 
algo  sj^an.  ptg.  396 
algodao  jjf(/.  469.  6516 
algodon  s^ian.  469.  6516 
algorrem  aptg.  6804 
algoz  ptg.  381 
algu  crtf.  389 
alguandre  aspan.  395 
alguem  jjf(/.  396 
alguien  span.  396 
algum  ptg.  389 
algiino  .<pan.  389 
algur  ptg.  388 
alguies  pf^.  388 
alhaja  span.  382 


albargrania  span.  3337 
alhco  jj^r/.  391 
alho  ptg.  403 
alholva  span.  385 
alhondiga  span.  3378 
alhondre  pror.  404 
alhors  pcof.  393 
alh-s  prov.  403 
alhur  p<.<;.  388 
alice  ital.  421 
aliconiio  ptg.  8499 
alicorno  I'fn/.  8499 
alido  ital.  727 
alien  /"r/.  391 
alieno  ital.  391 
aliento  span.  368 
alier  o/r^.  423 
aliesson  frz.  4731 
alievo  s/Jan.  427 
alifar  span.  428 
aliga  span.  375 
aligar  span.  429 
aligevar  sj)an.  426 
alijar  span.  ptg.  4771 
alimeri  r(r.  571 
alina  rum.  424 
alinbavao  p(^.  4830 
alinhavar  ptg.  4830 
alinta  rutn.  424 
alisar  span.  4849 
alise  norm.  4638.  4848 
aliso  a  ret.  430 
alistar  .tpan.  4852 
aliustra  tosc.  4873 
aliviar  *pan.  426 
alja  rtr.  684 
aljaba  sjjan.  376 
aljofra  span.  380 
aljofre  ptg.  380 
aljava  p((/.  376 
aljofifa  span.  2928 
aljofifar  span.  2923 
aljuba  span.  382 
aliimia  prov.  408 
alia  !<a;.  392 
alia  .span.  4077 
allacoarsi  ital.  7545 
allacchirsi  ital.  7545 
allagare  ital.  2611 
allaiter  /"rr.  413 
allampanato  ital.  4652 
allappicarsi  ital.  5755 
allargare  (Yn/.  4682 
allarmare  ital.  732 
allarme  !(«?.  415 
allattare  ital.  413 
allato  ital.  194.  4703 
allazzare  iVa?.  417 
allearsi  ital.  429 
allecher  frz.  422 
allegare  itai.  423 
alleger  frz.  426.  4771 
alleggerire  ital.  4771 
alleggiare  i7a?.  426.  4771 
allegre  frz.  336 
allegro  ital.  336 
allemand  /Vz.  337 
allende  span.  4079 
allenu  .sarrf.  391 
alleppare  ital.  7558 


1  aller  frz.  431.  2818 
allestare  ital.  4853 
allestire  ital.  4853 
alletaraare  itnl.  414 
alleu  /V^.  457 
allevare  ital.  427 
alii  span.  ptg.  4079 
allier  /"rr.  429 
allievo  ital.  427 
alligar  ptg.  429 
alligare  ifa/.  429 
allippare  ital.  7558 
alliviar  .«pan.  426 
alloccare  ital.  4931 
allodetta  ital.  348 
allodio  lYn/.  457 
allodola  ital.  348 
alloggiare  ita?.  4704 
allonge  frz.  433 
allonger  frz.  433 
alloppiearsi  i(a/.  5755 
allora  ital.  3990 
alloro  I'ta/.  4712 
allouer  frz.  432 
allumer  frz.  437.  4923 
alil)umiar  p/f?.'  437.  4923 
allungare  ital.  433 
alluminare  ital.  437.  4923 
allutera  campobass.  438 
allnz  ()Z.  420 
alma  ital.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  570 
almaden  span.  441 
almadraque  .sp.  ptg.  446 
almafre  ptg.  449 
(al)magacen  span.  440 
almagra,  -o  sp.  ptg.  442 
almaire  afrz.  733 
almanac  />z.  445.  5037 
almanacco  it.  445.  5037 
almanach  pjtg.  5037 
almanak  ptg.  445 
almanaque  sp.  445.  5037 
almar  rum.  733 
almatrac  prov.  446 
alme  a/Vz.  570 
alraea  span.  443 
almear  span.  5273 
almeja  span.  5349 
almendra  span.  535 
almeris  rtr.  571 
almesc  cat.  5505 
almez  span.  444 
almidoa  span.  536 
almirage  span.  521 
almirante  if.  sp.  ptg.  521 
almiscar  p?(/.  5505 
almizele  span.  5505 
almo^ala  span.  5522 
almo^ar  ptg.  2609 
almocela  .sp.  aptg.  5522 
almod  »pnn.  450 
almoeda  ptg.  451 
almofaija  ptf/.  7818 
almofada  ptg.  447 
almofar  span.  4*9 
almofre  span.  449 
almohada  span.  447 
almohaza  span.  7818 
almohazar  span.  7818 


almojarife  span.  452 
almondiguilla  span.  356 
almondega  ptg.  356 
almoneda  .span.  451 
almor90  ptg.  215 

.  almorranas  span.  3849 
almorreimas  p/(?.  3349 
almorzar  spjan.  215.  2609 
almcsna  prov.  altspan. 
453.  2796 

]  almoxarife  ptg.  452 
almucela  prov.  sp.  5522 
almucella  .sp.  ptg.  5522 
almucio  span.  5522 
almude  ptg.  450 
almuerzo  span.  215 
almiissa  prov.  5522 
alna  ital.  ptrov.  sp.  392 
alnado  span.  601 
alno  ita/.  span.  455 
alo  afrz.  457 
aloa  aspan.  348 
aloe  pror.  457 
alodi  proc.  457 
alodio  span.  457 
aloe  afrz.  348 
aloeta  aspan.  349 
alogne  n/rz.  458 
aloi  frz.  423 

'  alors  frz.  185.  3990 
aloser  o/ri:.  4713 
alosna  span.  ptg.  458 
alou  afrz.  457 
aloudra  span.  349 
aloudre  afrz.  792 
alouette  frz.  348 
aloyer  /r?.  423 
alperche  ptg.  6)71 
alqueire  p(</.  5361 
alques  ^jroK.  a/rz.  396 
alquilar  sp.  ptg.  409.  4868 
alquile  span.  ptg.  409 
alqailer  span.  ptg.  409 
alquimia  spun.  ptg.  408 
alquirivia  pf(/.  4525 
alquitran  span.  466 
alrededor  span.  6992 
alrotar  ptg.  710 
alsina  prov.  4072 
altaleno  i(a/.  8218 
altamisa  span.  777 
alterer  //z.  779 
altimira  cat.  777 
alto  (Interj.)  ital.  3864 
altrove  e/a/.  401 
aluat  rum.  i26 
alubre  aspan.  402 
alucar  prov.  435.  4393 
alucher  afrz.  435 
aluchier  afrz.  4898 
alue(f)  a/'r«.  457 
alugar  ptg.  4868 
aluine  /rr.  458 
aliiir  ptg.  436 
alumbrar  span.  437.  4923 
alumelle  /rz.  4647 
alumenar  prov.  437.  4923 
aluna  rum. 
alunar  rum.  21 
alune  rum.  22 


6 


RoniAiiisrlipa  Wortvorioicliniii. 


alunfcA  mm.  AM 

nUiiiira   mm    'J,i 
tilitii^;!  rum.  A'M 
Hliiiiis  riiHi.  26 
alunitn  rum.  24 
nliiniQ  rum.  2t> 
iilva  rlr.  i>l,i.  3(il 
alv.irlii  /Id/.  .Stil 
alvanol  plij.  4!)(>8 
alvaiiir  /id;.  VMS 
alvirar»  /ifi/.  SoO 
nlvo  /i/i;.  atil 
nlvoroto  ;<(;;.  232 
ani.i  ."/KIM    jilii.  &23 
aniac  />.-.  3870 
nniaoa  itnl.  .•./inn.  3870 
aina<li<uor  />.■.   lOT 
anialiara  >/i(i»i.  3S7t) 
amaMii.iiar  /id/.  6(K)G 
aiualjraniarc  i/d/.  4!>98 
amaiiavir  prnr.  5093 
ninando  fri.  535 
arnaiiovi  «i/'rr.  5093 
amanovir  afrz.  197.  5093 
ainannir  /iror.  197.  5098 
aiiianoit-z  /iror.  5098 
ainansar  spun.  ptfi.  2676 
a  HI  a  lit  frg.  526 
ainantin  n/Vc.  51K 
aiiiiipola  ./1.  2806.  5811 
amar  rum.  prov.  cat.  .ip. 

pttj.  498.  626 
amare  Hal.  526 
aniarollo  ."pan.  pt<j.  602 
aniar;;az3  .</i(IM.  3887 
amarj.ro  span.  ply.  496 
aniarfior  .tpau.  pig.  496 
aniar^oso  span.  pig.  496 
aiuarillo  span.  ptg.  502 
aniaro  ital.  498 
aniarra  s/ia».  /i/^.  5137 
amarrar  xpau.  ptg.  5137 
amarro  frs.  5137 
amarrer  /r«.  5137 
amar-s  proc.  498 
amarunt  rum.  208 
amarvir  />roi-.  5098 
amarvit-z  prov.  5098 
amasurat  nim.  201 
amatir  afrs.  5155 
amatita  Hal.  384S 
ambar  ^tmih.  ;)f.7.  543 
anil.ascia  if.  529.  621.627 
ambasciaro  ital.  529.  621 
ambasciata  ital.  499 
ambaspiatoro  ital.  500 
ainbassade  frs.  499 
ambassadeur  /rz.  500 
am(be)dos  prov.  504 
ambedue  »<n/.  504 
anHbeidui  prov.  504 
ambi  ital.  508 
ambiare  i(n/.  509 
ambidos  aspan.  4426 
amblar  /)roK.  sp  ptg.  509 
ambler  ^cz.  503 
ambo  ital.  509 
ambore  afrz.  531 
arabos  s/>nn.  /)t^.  508 
arobra  ital.  643 


•mbrr  fn.  543 
aiiili.K  /Kill".   fiOS 
aiiibulaio  ital    509 
nnibiilo  ifii/.  509 
nmbiiro  n/'r;.  610.  631 
nnilmr»  allilat.  631 
amdn  r/r.  622 
nmdiii  nfn.  604 
ninoav»  />'.'/.  5300 
«uipaijar  /if.i;.  5300 
nmcda  rlr.  622 
nnu'ija  /ifi/.  6349 
amt'ijoa  pti/.  5349 
nmoixa  ptg.  448.  0428 
amolrtto  ii/V.'.  4647 
(a)mi'lln  proo   635 
amoiiassar  ullcat.  207 
amonaza  .«/xiii.  6300 
amoiia/.ador  sjmn.  206 
ampiia/.ar  .</iii».  207.  5300 
aiuoDcia  prov.  aspan.  bll 
aniMidc  />.'.  2810 
amon  (dc)  span.  209 
umondcmont  frs.  2810 
amcndor  fr:   2810 
amoiidoa  /it/;.  535 
amciiduo  ital.  604 
amcninta  imih.  207 
amoninUtor  rum.  206 
amenta  prov.  535 
amentar  iyj(.7.  203.  5240 
amenta ver;)iYi».  202.5236 
anicntcr  afrz.  513 
amentevoir  afrz.  202.  5236 
amcntin  afrz.  513 
anicntoivre  n/Vr.  202. 5236 
amonza  ital.  511 
amer  frz.  498 
amer  r^-.  526 
amerinda  rum.  204 
amerinta  mm.  207 
amcriiitator  rum.  206 
amertiime  frz.  496 
amesteca  ridii.  198 
ameti  i-mhi.  512 
ametlla  cat.  535 
aniexa  ptg.  448 
amczurat-z  prov.  201 
amic  rtr.  519 
arnica  ital.  515 
amico  ifn/.  519 
amic-s  prov.  519 
amidSo  ptg.  536 
amido  ita/.  /j/i/.  536 
amidon  frz.  536 
amidos  span.  4426 
amie  /rz.  515 
amig  cat.  519 
amiga  span.  pig.  515 
amigo  sjtan.  ptg.  519 
aniili  rtr.  519 
amirail  afrz.  521 
amiral  /rz.  521 
amiralh-s  prov.  521 
amiran-8  /jro».  521 
amirant  afrz.  521 
amirat-z  prov.  521 
ami  re  a/rr.  521 
amista  ital.  516 
amistad  span.  516 


auiliit«iH'>  cot-  61G 
atniiitat  nit.  616 
niiiiRtatz  /ii'iir.  616 
aniirtlii'  afrz.  516 
amil  <i/"c.-.  518 
«mitii-  Irz.  616 
aniitii  span.  518 
amizade  /it//.  616 
ammaccaro  ilul.  4957 
aniuianaro  itn/.  6087 
ninmanto  ital.  5086 
amma80Tiar(8i)  »1*11/).  190 
ammnsiinaturo  neap.  190 
ainiiiaz/.arc  ital.  6159 
ainmeiii'iro  I'ta/.  5325 
ainmeridaro  ltd/.  2810 
ammoiitaru  it.  2il3    5240 
amniiccaro  ital.  200 
ammirap;lio  Hal.  521 
ainmii  comnsh.  5361 
ammollaro  itu/.  ii379 
aminortarc  ital.  216 
ammortiro  I'ta/.  216 
amniorzare  ital.  216 
aroniosciro  ital.  6441 
ammucchiaro  I'tiit.  524 
amraucciari  si'ciV.  5439 
aramutinaro  ital.  218 
aiiimutiiiarsi  ital.  6437 
ammutire  ital.  219 
amnar  ikih.  4071 


58(i 


I  amrdii  rum.  607 
'  an   rum.  frz.  cat. 

ana  rlr.  670 

ana  /.i/mi.  637 

aniii;ar  pig.  542 

aniido  sanl.  539 

iiiiade   s/iiiH.  53i( 

afladir  >/iiih.  4153 

aiiafar  ptg.  428 

aiiafil,  analil  sp.  pig.  675 

ananui  afrz.  670 

anan  prov.  696 

ananas  it.  /Vr.  sjian.   638 

ananaz  /it.f/.  538 

anaiiazeirn  ptg.  638 

anao  /)///.  6634 

anappn  ital.  3967 

anar  prov.  cat.  2818 

anatra  I'tiit.  540 

anaziadur  aplg.  542 

aiiaziar  aptg.  542 

aiio  /iron.  o/ii.   178.  3950 

aiiea  ital.  prov.  sp.  pig. 
574.  3872 

ancaniiocli  2»'<^v.  3950 

ancar  prov.  178 

anccis  afrz.  610 

anccslrc  a/Vz.  597 

aneetrcs  frz.  597 

anche  ital.   178.  3950 

meho  */j(iii.  ptg.  533 


amo  ltd/.  .s;/)aH.  ptg.  523.    anciam  c:it.  4178 


anciano  span.  608 
anria(n)-s  pioc.  608 
anciao  ptg.  608 
ancidere  it.  18.  544.  4171. 
5705 


3867 
amoestar  pig.  212 
amoicr  afrz.  205.  5273 
aniiinestar  prop.  sp.  212 
araoncster  o/'iz.  212 

amor  cdt.  span.  ptg.  527  ancion  frz.  608 

amora  pt/;.  5426  ancino  ital.  3867 

amorce  frz.  214  anro  it.  /)t.(/.  547.  3950 

amoro  ital.  527  ancoi  ita/.  "3868.  3950 

amor-s  proc.  527  ani;oi8  afrz.  613 

amortar  prov.  216  ancolio  /'rr.  685 

amortccer  span.  pig.  216  ancon  span,  bib 

amortezir  prov   216  ancona  ital.  545.  2788 

j  amorti(;ar  ptg.  216  ancora  I'tn/.  546 

amortiguar  span.  217  ancora  ital.  178 

amortir  /iror.  /Vz.  sp.  216  ancre  /Vr.  546 


amortizar  span.  216 
amosdno  ltd/.  448 
amotlnar  span.  218 
amour  frz.  b'll 
ampaichar  rlr.  4110 
ampaig  rtr.  4110 
amparar  proi'.  span.  ptg. 

4112.  5092 
ampas  afrz.  501 
ampio  ltd/.  533 
ample  frz.  prov.  533 
amplcis  afrz.  532 
ampoi  ltd/.  3980 
ampola  Hal.  3980 
am  pom  rtr.  3980 
amprcm  rtr.  6376 
ams  afrz.  508 
amuort  rtr.  527 
amur  rtr.  527 
amusco  span.  5505 
amuser  frz.  213.  5421 
amuti  ruin.  219 


ancrescher  rtr.  4196 
ancse  prov.  2433.  735C 
ancude  ital.  4205 
anciidino  ltd/.  4205 
ancui  ital.  prov.  frz.  3868 
anc(ii)lare  aret.  549 
anda  rtr.  522.  539 
alidade  .spa».  601 
anda(i)me  ptg.  2818 
andain  frz.  2818 
andaina  pfi/.  2818 
andamio  span.  2818 
andan  rtr.  539 
andana  Hal.  span.  2818 
andang  rtr.  539 
andar  span.  ptg.  2818 
andare  tta/.  2818 
andario  span.  2818 
andas  .span.  ptg.  514 
andor  modenes.  2842 
andes  span.  pti;.  514 
andier  frz.  503 


Romanisf^hes  Wortverzeichnis. 


andorinha  ptrj.  792.  3960 
andouillc  />5.'  356.  4231 
andoiiiller  frz.  603 
aiulouilletto  fri.  356 
andromina  span.  550 
aiidrono  ital.  551 
andiiehiel  rtr.  356 
andui  afrz.  504 
anduschiol  rtr.  4231 
ane  frz.  807 
anoch  cat.  539 
anedo  proc.  539 
ancdra  trent.  540 
anpgar    cnf.    span.    ptg. 

2817.  5575 
anel  cat.  553 
aiiclare  j<n?.  3H9.  569 
anelier-s  prnr.  552.  583 
anella  cat.  553 
anellare  i7ft7.  584 
anellaro  ttal.  552 
anello  ital.  553 
anellotti  iJnZ.  553 
anel-s  proc.  553 
anemo  a/)-2.  570 
anera  venez.  540 
anette  afrz.  539 
angar  /"rr.  554 
angarda  prov.  607 
angarde  «/'r^.  607 
angaro  span.  555 
ange  frz.  556 
angel  rtr. afrz. cat.  sji.  556 
angele-s  o/'rz.  556 
angelo  ital.  556 
angel-s  ^^roi;.  556 
angheria  ital.  554 
angle  /r^.  562 
angle-s  prov.  562 
angoissa  prov.  565 
angolssar  pro».  566 
angoisse  frz.  565 
angoisser  /'rz.  566 
angolo  ital.  562 
angonal  cat.  4293 
angoseia  ;'(((/.  565 
angosciarc  ital.  566 
angosto  s^MH.  jHi).  567 
angoxa  a.<ipan.  565 
angra  «pa».  j>f(;.  ?48 
angrec  frz.  557 
angueira  p((/.  554 
anguera  aspan.  554 
anguia  p(//.  558 
anguila  span.  558 
anguilla  ital.  pt(j.  558 
anguinaglia  j((iL  4294 
anguleux  frz.  561 
angulo  span.  ptg.  562 
angulos  pror.  561 
angiiloso  ital.  sp.  ptg.  561 
angnoscha  rtr.  565 
angur(r)ia  ital.  sp.  563 
angustia  ('(n?.  565 
angustiar  span.  ptg.  566 
angustiare  ital.  566 
angiisto  i7n/.  567 
anhel-s  prov.  318 
aniafil  prov.  bib 
anice  itai.  573 


i  anil  ptg.  577 
anil  span.  577 
anillo  «pnn.  553 
aninia  ital.  570 
animale  i'fni.  570 
animo  ital.  sp.  ptg.  572 
afiir  span.  577 
anis  frz.  span.  ptg.  573 
anitra  ital.  540 
anj  )•<)•.  586 
anjo  i>tg.  556 
anklekr  rir.  4368 
ankiiin  rtr.  4205 
ankunv  rtr.  4205 
ankurrt/  r<c.  4326.  6532 
anme  afrz.  570 
ann  rtr.  586 
an(n)elar  7;t(7,  584 
annar  prov.  2818 
annasta  genues.  576 
anne  n/"«.  539 
annoau  frz.  553 
anncgare  ;?«?.  2817.  5575 
annegrecer  ptg.  5612 
an(n;el  j)tg.  553 
anneler  /'«.  584 
anuerare,  -ire  ital.  5612 
anniechie  neapol.  578 
annigru  snrrf.  578 
anniju  .sard.  578 
anniiinijare  snrrf.  3954 
annitriro  ital.  3954 
annizzare  ital.  542 
anno  jfa?.  pig.  586 
annodare  ital.  5632 
aunojo  2^tg.  573 
annonce  /'r^.  515 
annoncer  frz.  585.  5677 
annottare  ital.  579.  4314. 

5630 
annoverare  ital.  582 
annunc-iar  pro»,  pfjf.  585 
annunziare  ital.  585 
annuvolarsi  it.  581.  4317 
ano  .spn«.  586 
anoatin  rum.  580 
anoitar  2>rov.  579.  4314. 

5630 
anojo  span.  578 
ans  pro».  cn(.  595 

(ans  altfrz.  508) 
ansa  sard.  620 
ansare  iiaj.  621 
anscheiver  rtr.  4175 
ansciare  linZ.  621 
ansessi-s  prov.  3895 
ansi  asjian.  271 
ansia  iin/.  .«p.  pf»;.  620 
ansiare  t'fai.  621 
ansima  ital.  854 
ansimare  rtaZ.  621 
ansioso  ital.  622 
ansola  ital.  591 
ansula  lYn?.  591 
anta  pro».  p/(7.  3909.  4654 
antan  prov.  afrz.  596 
antanho  aptg.  596 
antano  .•<pan.  596 
ante  n/"rj.  sp.  522.  4655 
antenado  6jjaH.  601 


i  anteojos  S2)an.  604 
[  anti-rieur  frz.  605 

anterior  sj'an.  pttj.  605 

anterioro  iirti,  605 

antes  span.  594 

antienne  frz.  610 

antif  a/'rz.  609 

antigatge-s  jnov.  611 

antimoino  /"rz.  4441 

antir  rtr.  4364 

antive  afrz.  609.  612 

antoillier  n/rz.  603 

antojar  span.  ptg.  604 

antojo  .sp.  ptg.  39.  604 

antolhar  ptg.  604 

antolhos  pfi/.  604 

antorcha  span.  8257 

antoviar  .«pan.  602 
[  antresiais  norm.  4400. 
8311 

antroque  rtr.  4880 

antra  sicil.  616 
!  antruejar  span.  4404 

antruejo  span.  4404  f. 

antruido  aspan.  4405 

antscheiver  rfr.  4175 

antschiess  rtr.  80 

antuviar  sjian.  602.  5702 

antuvio  spa?;.  602.  5702 

antz  prov.  514 

annblarse  span.  ptg.  581. 
4317 

anudar  span.  5632 

anugls  rir.  578 

anuit  afrz.  220 

anuiter  frz.  4314 

auuitier  a/Vz.  579.  4314. 
5630 

anuitir  afrz.  5630 

anuljs  rtr.  578 

anunciar  spo»!.  585 

anusgar  span.  619 

anutimp  rmn.  586 

anuviarse  pU/.  581 

anvan-s  prov.  606 

any  r(r.  586 

anzi  ital.  595 

anziano  ital.  608 

anziuda  rtr.  3070 

anzol  ptg.  3867 

anzuda  r(r.  3070 

anzuelo  span.  3867 

aojar  span.  222 

aondar  pj'Of.  56 

aons  prov.  56 

aor  pro».  182 

aora  prov.  182 

acre  afrz.  182 

ao  redor  pfi;.  6992 

aorrir  prov.  29 

aost  prov.  327 

aoultre  pro».  241 

aoiit  frz.  327 

aovar  .spn»?.  5807 

ap  prov.  cat.  676 

apa  rum.  678 

apaciguar  span.  640 

apalt  rum.  641 

apanage  frz.  643 

apanar  pro».  643 


apaner  afrz.  648 
apara  rum.  652 
aparat  rum.  644 
aparear  .«pon.  649 
aparecer  .span.  646 
apareisser  prov.  646 
apareistre  a/'r^.  646 
aparejar  span.  647 
aparelhar  prov.  647 
aparellar  ca<.  647 
aparexer  cat.  646 
apariar  pro»,  cat.  648 
apartamiento  sp.  p^*/.  651 
apartar  span.  jitg.  651 
apartiment  afrz.  650.  2619 
apartir  afrz.  650.  2619 
apasa  no».  657 
apcha  prov.  3875 
ape  ital.  631 

apegar  pro»,  sp.  ptg.  658 
apeiro  pf^f.  649 
apendre,  -r  prov.  cat.  663 
apenre  pror.  663 
apero  .«pan.  649 
apertar  pfi/.  655.  6359 
apes(8>ar  prov.  657 
apiajo  ita/.  629 
apiario  ital.  628 
apiari-8  prov.  628 
apio  span.  633.  7352 
apiter  afrz.  6119 
apleca  ri(»i.  659 
apliear  prov.  cat.  sp.  659 
apodrecerso  ptg.  6501 
apoi  rwHi.  224 
apojar  prov.  650 
apondre  prov.  661 
aponcr  n.span.  661 
aponher  pro».  661 
aposentar  span.  ptg.  654 
aposento  .span.  ptg.  654 
apostar  sp'm.  ptg.  5895 
apostol  .span.  636 
apotieario  ital.  638 
apotre  /■r^.  636 
apotres  frz.  635 
apoyar  .span.  pfi/.  6245 
apozziraa  i(a?.  639 
appagare  ital.  5813 
appajare  ital.  648 
appalparellarsi  i(a?.  642 
appalparsi  ital.  642 
appalto  if  a?.  641 
apparaitre  frz.  646 
apparare  ital.  652 
ap(p)arar  span.  pfi;.  652 
apparat  frz.  644 
ap(p)arato  it.  sp.  ptg.  644 
ap(p)arei'er  span.  ptg.  646 
appareechiare  if.  647.  5891 
apparegliare  altital.  5891 
ap(p)areillar  prov.  647 
appareiller  /rz.  647 
apparelhar  }itg.  647 
apparere,  -ire  ital.  645 
apparier  ^ri'.  648 
apparigliare  ital.  5891 
apparoir  frz.  645 
appartement  frz.  650. 2619 
appartire  itai.  650 


KoiiiniiiNrlioH  WnrtvonoiplmiR. 


nppasi  fn.  (>53.  6936.  682fi 
nppKst-R  nfri.  6926 
«PlMt  fn.  653.  55)36.  6825 
«ppiitoIiT  fr:.  653 
Hppiitor  /rz.  663 
iip|M>aii  /r/.  656 
apiM'l  fre.  656 
iiplM'l.T  /"rr.  666 
apiK>iis.iro  ital.  t!57 
:ip|H>santir  /V.-.  6.^7 
apjiottarc  ittil.  2J3 
appi<tto  i(<i/.  223 
appiraro  ifo/.  41.S1.  6120 
appicraro  itnl.  66S.  611!> 
appicciarc  ifn/.  658. 61 1!)  f. 
appili-itrarsi    itnl.    5825. 

6145 
appio  i/(i/.  633 
ajipiopparo  ital.  66!) 
npplirur  /)(;/.  65il 
appisiolarsi  ilnl.  ti02l 
applicarp  ital.  65!) 
appliqucr  /"rr.  65!)  j 

appo'i^jiare  i7.  660.  6245  j 
appo;;};io  ital    660  i 

app,-.r  },t(j.  661 
apporrc  ital.  661  ' 

(ap)postiocio  ital.  662        | 
appoz(z)onia  ital.  63!)        ( 
ap(p"lrcliender*7).  jj(/7  663 
a|)i)rihoii(ier  fn.  663 
apiircmloro  i(n/.  663 
appreniire  frz.  663 
approsso  ital.  664.  6363 
appritari  sicil.  655  i 

ai)privoiscr  frz.  666.  2662 
ap))rocciarc  tfa/.  668 
approclier  frz.  6GS.  G840  I 
approuver  frz.  667  I 

appiii  frz.  660.  6245         i 
appiiver  frz.  660.  6245 
a  pre- 7  c.^  812  | 

aprenilcr  span.  ptg.  663   I 
aprcndre  prov.  663  > 

apres  ;^roi\  ^)t(jr.  664         | 
apres  frz.  664  | 

apretar  sp. 655. 6059. 6359  i 
apriat  rum.  625  j 

aprico  ital.  671 
aprip  rwHi    671 
Aprile  ital.  672 
Aprilie  rum.  672 
aprimar  jjrot'.   cat.  665. 

6376 
aprinde  rum.  663 
aprire  ital.  624 
aprisco  .</)an.  649 
aproape  rum.  225 
apropchar  prov.  668 
apropia  r«m.  668 
aprovo  ultilal.  225 
apruef  a/Vj.  225 
apuca  rum.  5710 
apune  rum.  661 
aquecer;)t(/.62. 1508.2887 
aqucl  prov.  span.  2765 
aquell  cat.  2765 
aquclle  pig.  2765 
aquom  ptg.  2768 


•quende  n.«;Hiri.  ;)fi7.  2768 
ni|ii<<iitjir    ptg.   61.    1506. 

2HS7 
aqiierro  /iror.  116 
«i)>n>«n  span.  2769 
nciiioBSci  (i/if//.  2769 
aquost  priir.  2771 
ai|tii  /iror.   cat.   sp.  ptg. 

2769.  3951 
aipiila  ital.  684 
aqiiili>);ia  I'di/.  685 
aquo  prov.  2762 
ar  pig.  273 
ara  i/n/.  ri/ni.  prov.  716. 

741.  3990 
arabosro  ital.  696 
aral)i'sq\io  /Vz.  686 
arada  cat.  693 
aradi^jrli  mndenei.  2842 
aradj^ars  hiilngn.  2842 
arado  .vy«i)i.  yifi/.  G93 
aradra  cnf.  693 
araj.;an  span.  691 
ara(;na  ital.  687 
araipio  /";■.'.  687 
araifiiK'O  frz.  687.  (!8S 
arairo  pror.  693 
arairo  s/jah.  693 
araisnicr  afrz.  229 
araldo  ifn/.  3884 
araniii  mm.  275 
arara  prnv.  cat.  275 
arainbro  span.  275 
aramo  ptg.  275 
aramia  galic.  741 
araniio  s;j(j>i.  741 
arafia  span.  687 
arancia  j/n?.  5530 
aranea  ital.  687 
aranlia  jirov.  ptg.  687 
araponde  as2)an.  720 
arar  ;<roi'.  .s^xin.  pti/.  741 
arare  ital    741 
arato  ital.  693 
aratro  i7a?.  693 
aratru  rum.  693 
arauto  /><(/.  3884 
arazzo  j'tn^  752 
arban  afrz.  3880 
arbascio  t*n?.  694 
arboa  rtr.  2849 
arbeia  r/r.  2849 
arbergar  prov.  3881 
arbero  ital.  695 
arbitriari  .si'ciV.  690 
arbooello  itnl.  697 
arbol  .«^jaw.  696 
arbolar  span.  699 
arbore  ital.  696 
arboror  /'i--.  699 
arboricello  ital.  697 
arbnscello  jta?.  700 
arbosser  cat.  701 
arbouchol  nprov.  700 
arboiise  /re.  701 
arbousier  frz.  701 
arbre  rtr.  prov.  frz.  696 
arbrisseaii  /"rr.  698 
arbroiscl  afrz.  697 
arbroissel  afrz.  698 


'  arbiir  rum.  696 

!  «rbimcollo  ital.  697.  700 
an-  rum.  prnv.  frz.  709 
an-a  Hat.  s)ian.  ptg.  703 
arcA  rum    703 
aroabiiz  span.  3831 
nrcaccia  i7ii/.  704 
arcaim»  ital.  706 
ari;Ho  ;)f(/.  708 

;  arcaprcdiila  ital.  6364 

I  aroasso  frz.  704 
aroaza  span.  704 

j  ari'O  x;)(in.   lOD 

I  arooa  span.  75 
arcon  span.  724 
arcor  mm.   1 10 
arrba  pror.  703 
arrlial  frz.  918 
arcbo  /V^.  703 
arcliP(jayo  afrz.  364 
an-bibuso  Hal.  3834 
arcbicbaiit  nprov.  713 
arrideclino  /ucc.  707 
areini'y-'  "Z^'''.   !i64 
arrifjno  ital,  4538 
arcilla  span.  725 

'  areiono  i(n/.  708 

'  arciprcdola  ital.  6364 
arco  ital.  span.  ptg.  709 
arcobiif^io  ital.  3834 
ar(,'on  /)•.'•.  708 
arda  prov.  sp.  5619.  8056 
aidalho-8  prov.  2393 
ardego  j)tg.  712''  JV^ 
ardoiu  rum.  715 
ardor  rtr.  .span.  ptg.  711 
ardere  ital.  711 
ardesia  ital.  712 
ardiglione  {«nJ.  2393 
ardilla  sj)an.  5619 
ardillon  /rz.  2393 
ardite  ."jian.  4795 
ardoier  afrz.  712»  JV 
ardoir  o/rz.  711 
ardoise  frz.  712 
ardre  prov.  afrz.  711 
are  j(n7.  frz.  273.  716 
area  ij(f/.  717.  7058 
aredondir  prov.  7001 
areia  jjtg.  7058 
areire  ^*roB.  231 
arena  ital.  prov.  sp.  717 
aronc-s  jyrov.  3882 
arcnda  rwm.  756 
arena  frz.  717 
arcnga  jyrov.  sp.  ptg.  4021 
arengar  span.  ptg.  4021 
arenos  prov.  cat.  718 
arenoao  i<n?.  sp.  ptg.  718 
arenque  .s;)n«.  ptg.  3882 
arenzo  p((;.  722 
areola  ital.  719 
arer  n/V^.  741 
aresta  ■■nian.  jitg.  729 
arestol  prov.  6867 
arestuel  a/rz.  6867 
arete  frz.  729 
aretier,  -ere  frz.  730 
arezzo  i(a/.  !)24 
arfil  span.  jjt^.  373 


I  nrllnr  modenrs.  6761 

argan  cnmask.  691 

argani'l  k/kki.  721 

«rgancaii  fr:    721 

argniiello  iVd/,  721 

arganri  ital.  span.  721 

argami  saril.  721 

argao  /,/,/.  721 

argon-8  prov.  723 

argent  frz.  723 
I  nrgento  iNi/.  723 
'  argben  bergam.  (»91 

argiont  r(r.  723 

argiglia  Hal.  725 

argile  frz.  725 

argilla  Hal.  ptg.  725 

argino  ltd'.  724 

argint  rum.  723 
'  argciglio  Hal.  8513 

argiioiie  I'fii/.  6817 

argilla  ptg.  618 

argoila  span.  618 

argot  /v.".  726 

argoti'  uallnn.  726 

argotor  wiillim.  726 

argue  /■/-.  721 

argiiU  altcat.  8513 

argiiyo  aspan.  8513 

aria  ifn/.  rtr.  272 

ariciu  rum.  2839 

arido  (i/'rz.  346 

ari<lo  Hal.  sp.  727.  8762 

ario  rum.  716 

arienzo  aspan.  722 

arigot  /'rz.  387 

arin  rum.  455 

arina  rum.  717 

aringa  Hal.  3882.  4021 

aringare  ital.  4021 

aringliiera  (tdJ.  4021 

aringo  ital.  4021 

arinos  no».  718 

ariquilo  altfriaul.  6803 

arisco  sjjon.  pig,  6851 
I  arista  Hal.  729 

aritonnar  altital.  7001 

arlia  j'ta/.  3883 

arlot  proi'.  afrz.  710 

arlotc  4j<((n.  710 

arlotto  ital.  710.  3883 

arm  rum.  740 

arma,  -e   ita/.   rtr.  rum. 
prov.  sp.  ptg.  732 

arma  sicil.  prov.  cat.  670 

armada  -ipan,  738 
I  armadilho  j)tg.  738 

armadillo  spaw.  738 

armadio  ital.  733 

armal  rtr.  571 

armana  /jro».  445 

armahi  cat.  3887 

armar  mm.  733 

armario  it.  sp.  ptg.  733 

armari-s  prov.  733 

arraas  prov.  732 

arniasar  rum.  210 

arraata  ital.  738 

armateg  parm.  742 

armatic  piemont.  742 

armattag  piacenl.  742 


Komanisclics  Wortverzoichnis 


9 


armazem  ptg.  440 
arme  afrz.  570 
arm™  f'rz.  738 
armelina  ptt/.  3889 
armellino  it'al.  735.  3889 
armenta,  -e  rtr.  Til 
armentario  Hal.  736 
armenticre  Hal.  736 
armento  ital.  737 
armenturi  rMHi.  737 
armet  frs.  3923 
armidda  sarrf.  7410 
armino  span.  3889 
aiminlio  ptg.  3889 
armoire  /c^.  733 
armoise  frz.  777 
armoles  p((;.  873 
armora  ital.  3887 
armu  sard.  740 
armuelle  s^jaw.  873 
arna  sard.  prov.  cat.  sj). 

687.  8056 
arnascar  prov.  3844 
arnassar  prov.  3844 
arnes  pcoi).  sp.  ptg.  3844 
arneso  j<a/.  3844 
arnghcr  mode)ics.  4386 
arnia  ital.  687 
arnione  if  a/.  6S17 
aro  ital.  S2>an.  ptq.  312. 

743.  618 
arochier  afrz.  6961 
aromatico  ital.  742 
aron  no»,  span.  743 
aronde  o/V«.  792 
arondelle  afrz.  792.  3959 
arondeta  prov.  792 
aroquer  a/'rz.  6961 
aroter  afrz.  7036 
arouter  «/"rs.  772.  7036 
arpa  /(.  prov.  spa»,  pig. 

3892  f. 
arpao  ptg.  3893 
arpar  prov.  3892 
arpar  span.  3893 
arpeggiarc  i'fa?.  3892 
arpen-s  2»'ov.  720 
arpent  frz.  720 
arpeuter  /r^.  721 
arpicare  ital.  3893 
arpignone  ifni.  3893 
arpione  ital.  3893 
arpon  spa».  3893 
arqua  jjroy.  703 
arquebiise  frz.  3834 
arquichaut  nprov.  713 
arra  i(a/.  744 
arrabal  sj)a».  ptg.  745 
arrabalde  s/)nn.  j^iff-  747 
arrabattarsi  rt.  690.  746 
arracef  aptg.  747 
arracher  frz.  42.  748 
arracife  aspa».  747 
arraffare  ((<(/.  749.  4016 
arraffiare  ital.  749.  4016 
ar(r)aigar  ^ro».  sp.  42. 748 
ar(r)amir  ;jroD.  afrz.  228 
arrancare  tJa^  750 
arranger  frz.  761.  6931 
arrappare  ital.  751 


arra(s)  .spriji.  j;(f/.  744 
amis  ptg.  752 
arrear  sj)an.  754 
arrebatar  spa«.  pi;/.  757 
arrobeiitar  ])tg.  6823 
arrebol  spaii.  ptg.  770 
arrobolar  .<;;««.  ptg.  770 
arrebollarso  s^aw.  7380 
arrobujar  .spa»,  eat.  8812 
arrepiar  spa».  6924 
arrecife  «pa»,  pff/.  747 
arrocirse  span.  6924 
arreda  pi^.  2844 
arredar  proy.  p<(/.    754. 

2844 
arredare  ital.  754 
arredio  ptg.  2844 
arredo  itaZ.  754 
arreer  afrz.  754 
arrega  pror.  6912 
arreiar  )9<(/.  754 
arreio  ptg.  754 
arreuiedar  sp(Hi.  ptr/.  755. 

6788 
arrenc-s  pi'ou.  6931 
arrendamento  ptg.  756 
arrendamiento  .spa».  756 
arrendar  span.  756 
arrengar  j'^'ov.  6931 
arrenter  />z.  756 
arreo  span.  754 
arrependerse  ptg.  6834 
ar(r)estar(e)  it.  prov.  sp. 

ptg.  758 
arresto  i<a?.  758 
arret  frs.  758 
arreter  frz.  758 
arrezar  pror.  754 
arrhes  frz.  744 
arri  itaZ.  3891 
arriar  cat.  763 
arriba  S2)an.  ptg.  762 
arribar  pror.   cat.  spa». 

ptg.  763 
arricciare  ital.  2839 
arriendo  span.  756 
arriere  frz.  231 
arricre,  -ban  frz.  3880 
arriesgar  spa».  6851 
arriffare  ital.  759.  6920 
arriniar  cat.  sp.  ptg.  760. 

6927 
arrimer  frz.  760.  6927 
arripiar  jjtg.  4003 
arriseado  spa»,  pir/.  6851 
arrisear  span.  6851 
arriser  frz.  764 
arrivare  ifa/.  763 
arriver  frz.  763 
arroba  span.  pfe/.  765 
arrobar  spa»,  pti/.  765 
arrocare  ital.  4322 
arrocbe  frz.  873 
arrocchettare  t'i.j/.  6960 
arrodillar(se)  span.  3656 
arrodonir  cat.  7001 
arrogar  span.  ptg.  767 
arroger  frz.  767 
arrogere  ita?.  767 
ar(r)ogio  span.  766 


aiToi  afrz.  754 
arroier  n/r^.  754.  6732 
arroio  span.  766 
arrojar  ,sp.  ptg.  768.  771 

)  arroUar  span.  6997 

j  arrondir  frz.  7001 
arronsar  cat  230 
arropea  span.  3207 
arrosar  prow.  769.  6983 
arroser  frz.  769.  6983 
arrostaro  ital.  6988 
arroto  ptg.  7012 
arrovellare  i/aZ.  770 
arroyar  span.  766 
arroyo  span.  766 
arroz  .spa»,  ptg.  5784 
arrufar  eat.  sp.  ptg.  6978. 

7035 
arruffare  ital.  7035 
arrugginire  ital.  276 
arruga  span.  pijr.  7017 
arruraar  span.  ptg.  7021 
arrumbar  span.  7021 
arnimer  fr^.  6908.  7021 
arnixar  eat.  768 
ars  afrz.  740 
ars  cn<.  100 

arsenal  frz.  sp.  ptg.  2394 
arsenale  ital.  2394 
arsoir  afrz.  3937 
ars6-s  proy.  703 
arssagaya  prov.  364 
arsura  i<a?.  prov.  775 
art  /'rr.  773 
artar  runt.  100 
arte  ifoZ.   afrz.  sp.  ptq. 

773.  8056 
arteil  afrz.  781 
artejo  spa».  781 
artellio  ptg.  781 
artelbs  prov.  781 
artemisia  i<a/.  pff/.  777 
artemiza  prov.  777 
artesano  span.  778 
artesao  pf(?.  778 
artiehaut  frz.  713 
articioeco  iia?.  713.  791 
artiga  span.  cat.  780 
artigiano  ital.  778 
artiglieria  ital.  783 
artiglio  ifai.  781 
artigua  prov.  780 
artilha  pror.  782 
artilharia  prov.  ptg.  783 
artiller  frz.  784 
artilleria  sjja».  783 
artillerie  frz.  783 
artillos,  -eus  afrz.  785 
artimage  a/Vi.  774 
artimai  afrz.  774 
artimaire  afrz.  774 
artimai  a/j".  774 
artisan  frz.  778 
artison  /i•^.  787.  8056 
arto  nprov.  8056 
artoison  afrz.  787 
artos  a/ri;.  789 
artoun  nprov.  788 
artre  afrz.  8056 
artuison  a/rr.  8056 


artuinaire  afrz.  774 
artiison  o/)".  8056 
art-z  prov.  773 
arugii  rill».  770b  A'' 
aruDi  /"rj.   743 
arunna  rum.  45 
arvecbe  sard.  1128 
arveghe  sarrf. 1128.  5805 
arveja  span.  8687 
arvol  2^tg.  696 
i'uvor,  -e  jrfi/.  696 
arvsari  modenes.  254 
arya  francopirc.  754.  5458 
arzana  ifaZ.  2394 
arzavolo  ital.  1800 
arzolu  sard.  3993 
arzon  spn».  708 
as  prov.  frz.  spa».  793 
as  rtr.  Ill 
asa  i(n/.  span.  587 
asa  rH?H.  271 
asaetar  span.  7083 
asalir  spa».  817 
asalto  span.  818 
asamana  rum.  839 
asar  span.  840 
asayar  span.  2868 
asca  Zo»i6.  neap.  51,  864 
ascamu  sarc^  333 
ascara  lomh.  333 
aseella  ital.  954 
ascensa  iiai.  797 
ascesa  ital.  797 
aschaid  r<r.  105 
ascbero  ital.  332 
aschi  sicil.  rtr.  398.  864 
ascbiare  ital.  3856 
ascbie  r»)».  864 
aschiella  rtr.  104 
asehio  ito/.  331.  3856 
ascho  rtr.  2756 
ascia  sard.  864 
ascialone  Zwcc/i.  951 
asciare  ital.  621 
asciari  sicil.  302 
asciogliere  ifaZ.  50 
asciolvere  ital.  50 
ascione  sard.  2261 
asciugamano  ital.  8455 
asciugare  ital.  3023 
asciuttare  iiaZ.  3024 
asciutto  ital.  3024 
ascla  pror.  cat.  864 
asco  spa».  p<(/.  331 
ascoltare  ital.  928 
ascolter  afrz.  928 
ascona  pror.  794 
ascondere  ital.  46 
ascu  siciZ.  sard.  331.  333 
ascua  spa»,  ptg.  795 
ascuchar  span,.  928 
asculta  rum.  928 
ascunde  ruwi.  46 
asoiiti  rum.  131 
ascutitor  rum.  130 
asear  span.  829 
asediar  spa»i.  828.  7342 
asedio  span.  828.  7342 
asegurar  span.  825 
asemblar  span.  839 


Kbrtint;,  lat.-roni.  Worterbuch.     (VVortverzeichnisso) 


lo 


KoiiianiHi-liKK  \Viirlvi'r/.iMi-liiiis 


iLoeinrJiir  >7kim.  ft3!i  | 

asfiit;ir  >/iiih.  S'26.  TMl 
is.rar  /.ror,  S33.  741!» 

nscriiT  (i/'rr.  74 1!) 
as.>rir.0v.S3;l.43.%.741!t 
ascstnr  .«/>.  834  f.,  743l> 
asptjar  prot:  S28.  7344 
sso/n  rum.  82*.l 
aiii  s/)(iii.  'J  71 
Hsipiitu  .«/Min.  82)i.  7M4I 
asipura  riiwi.  HJ6 
asillo  if<i;.  sor> 
asinia  iNi/.  854 
asinajo  ilnl.  StMi 
a8ii)nrio  i7<i/.  S(Mi 
asinlia  ;if(/.  234 
asino  itnl.  807 
asir  .<;)(i(i.  p(7,  032.  TISG 
askoror  «/"ri. '333 
asma  ital.  864 
asmar  nxpan.  ajtiy.  28<i 
asno  .s7«iii.  ;)/</.  S07 
asoi'inr  span.  7579 
a  sol  a  I'fn/.  691 
asolare  ital.  2961 
asolt  rtr.  60 
asimffir  d/r--.  842 
aspa  span.  3898 
asjiaraj;o  i(<j/.  810 
asporolla  ital.  813 
aspcrgc  frz.  810 
aspcro  ,v/)(iH.  pfi/.  812 
aspottarc  Hal.  811 
aspirer  frz.  7686 
aspo  iM/.  3898 
aspro  pror.  812 
aspri  iKHi.  814 
aspro  ital.  812 
aspru  nim.  812 
assagfriarc  i(n/.  2868 
assaggio  ital.  2868 
assai  ifn/.  233 
assaiar  prov.  2868 
assaillir  frz.  817 
assaisonncr  /Vr.  821 
assaillir  ptij.  817 
assalirc  i(a/.  817 
assalt  cat.  818 
assalto  ital.  pty.  818 
assalt-z  7>(0i).  818 
assar  ])tg.  840 
assassino  ital.  3895 
assassi-s  y^roi;.  3895 
assatz  jirov.  233 
assaut  />T.  818 
as(s)az  a.tpa».  aptg.  233 
asse  ital.  955 
assecurare  i<a/.  825 
assediar  ptg.  828.  7342 
assediare  ital.  828.  7342 
assedio  it.  pty.  828.  7342 
asscggio  ital.  7342 
assegrir  n/'«.  7400 
assegnrar  prov.  cat.  jiti/. 

825 
asse(i)ar  pty.  829 
asseitar  yj^j.  824 
asseienar  sard.  846 
assembiarc  ital.  839 


aiMcmblata  i(<i/.  839 
a8,<«>nililar  /'r«i'.  cat.  839  ' 
aiiHoii)l>loa  i((i'.  H39 
nrisoml)li'o  frt.  839 
asi«>niliU<r  frt.  839 
ansi'inlirarc  Hal.  839 
aKsrmrlliar  ;<^;.  839 
assiMnpiii  allilal.  2941 
aiiSi'inplM  (i/ddiJ.  2941 
arttioniprii  altital.  2941 
asN.'iicr  afrz.  838 
aRsonnaro  iln/.  838 
assi'iilar  pti/.  82(i.  7341 
assontitrc  iial.  82(i.  7341 
asspiitor  (i/"i\-.  82(i.  7841 
assonzio  i/(i'.  49  | 

assooir  frz.  7342  i 

asscr  cat.  110 
assorollo  ifo/.  7209 
assorenar  prov.  cat.  ptq. 

832  ■     I 

assoreiiarc  ital.  832 
assprir  afrz.  7400 
assorisior  afrz.  7400 
assermenter  /i".  706(i 
assesspgar  apfy.  7344 
asspstar  yjror.  834  f. 
asspstaro  i7.  834  f.,  7436 
assptar  prov.  827 
a.-ssotiar  prot\  7505 
asspttare  ital.  823.  827 
asspttear  pty.  708S 
asspt(t)cr  afrz.  827 
assetto  I'ta/.  827 
asscz  frz.  233 
assi  cat.  271.  2758.  3951 
assicella  ital.  952.  7209 
assiculo  I'fa/.  953 
assicurare  ital.  825 
assidcrarsi  it.  836.  7453 
assidgrc  ital.  837 
assipger  frz.  828.  7344 
'  assicgipr  afri.  7344 
assiette  frz.  827 
assim  pfj.  271 
assirp  prov.  afrz.  837 
assisa  ital.  837 
assise,  -cs  />i.  837 
asso  Hal.  793 
assoagipr  afrz.  844 
assobiar  /»<()r.  842.  849 
assobiare  pty.  7927 
associar  ^jri'.  cut.  pt^r.  7579 
associare  ital.  7579 
assooier  /r^.  7579 
assoldre  afrz.  50 
I  assolverc  ital.  50 
assomigliare  iJoZ.  839 
'  assomniarc  ital.  816.  7084 
assommcr  frz.  816.  850. 

8452 
assomnioir  frz.  850 
assopire  ital.  842 
assnrtire  iM/.  843 
assordare,  -ire  ital.  851 
assoupir  frz.  842 
assourdir  /rz.  851 
assouvir  frz.  842 
assuabbarc  sarrf.  845 
assuaviare  2>^ov.  844 


aNMuIn  sard.  723)> 
aii8iiinpi,'Ki>  /if'/.  7946 
a88tiiiit<ri>  ital.  7946 
awiiiii/.iono  idW.  7946 
aRniirn  sanl.  776 
BRHi'iror  frz.  826 
Bssiistu  .«(in/.  79(>8 
anta  I'di/.  .«yxiii.  3899 
natajo  ital.  39(Mi 
aatario  if<i/.  3900 
a8(a/,i  rum.    1438  I 

asto  prov.  afrc.  ply.  3899  I 
aetca  pty.  856 
aslnlc  (i/'rr.  866 
astplior-s  pror.  867 
asU'lla  pror.  cat.  pty.  85(i 
BBlcllar  <■(!(.  864 
nutpptii  mm.  811 
aRloriip  rum.  86;i 
astiaro  i<(i/.  3856 
astio  rum.  864 
astilla  span.  856 
astilloro  .vp(j»i.  857 
astirapa  rum.  879 
astio  i<.  331.  3856.  3859 
aetiii  prov.  3859 
astivaiiieiitc  Hal.  3859 
astor  cat.  866 
astrico  iVo/.  860 
astroso  span,  pty.  861 
astrtic  prov.  862 
astrngo  47)(Ui.  862 
astuccio  Hal.  7834 
astiipa  mm.  865 
asture  afrz.  4438 
asucpna  span.  852 
asuda  rMW.  847,  7921 
asugar  prov.  3023 
asuliero  Hal.  592 
asuncioii  .spn».  7945 
asupra  rum.  235 
asurarse  .spax.  776 
asurzi  rum.  851 
ata  aspan.  apty.  3903 
ata  ruHi.  108 
atacar  sp.  pty.  8004.  8016 
atahiid  span.  pty.  8003 
ataifor  span.  814 
ataina  prow.  8009 
atainar  prov.  8009 
ataine  afrz.  8009 
atainer  o/Vz'.  8009 
atal  aspan.  272 
atalpntar  ;;ro«.  877.  8019 
atalenter  afrz.  877.  8019 
atancar  span.  7733 
atanes  aspan.  237 
atanto  aspan.  236 
atar  cat.  s/;.  2^(//.  674 
atarazana  span.  2394 
atarazanal  spa«.  2394 
atarfe  span.  867 
atargipr  afrz.  8043 
atat  rMH).  236 
ataud  sp.pty.  7160.8003 
ataude  pty.  7160 
ataviar  span.  pty.  8154 
atavio  span.  pty.  8154 
ate  afrz.  675 
ate  ^J<^.  237 


ntear  span.  ptq.  8(M)6 
atolior  frz.  867 
atom  p/;/.  237 
utondrir  yiror.  4373 
at«iirozir  prov.  4373 
at.'iit  rtr.  880 
atevir  afrz.  8116 
atpzar  .«yinii.  882 
atczar  span  ply.  3187 
atgpir  afrz.  867 
atgior  (i/r.-.  867 
atiar  cat.  hh4 
atillipr  ii/V.;.  ()73 
atinar  jity.  237 
atirio  pty.  237 
utirar  pror.  8206 
atisar  pmv.  pty.  884.  8209 
atisliar  span.  869 
atita  nim.  884.  8209 
atizar  span.  884.  8209 
atoar  s/«i».  p<.7.  8272 
atobar  span.  894 
atoivro  n/'r2.  8183 
atojaro  artt.  286 
atomo  Hal.  870 
atontar  .span.  88(> 
atorar  sp.  pty.  890.  826(j 
atordir  cat.  3068 
atornor  «/ri.  889 
atour  frz.  8247 
atracar  span.  pty.  8334 
atramjjar  span.  893.  8328 
atrapar  prv.  sp.  893.  8328 
atras  jtrov.  sp.  ptg.  238 
atrasag  prov.  239.  8311 
atrasait  prov.  8311 
atraver  afrz.  892.  8280 
atravosar  span.  8325 
atravcBsar  2>tg-  8325 
atrazag  pror.  239 
atrepico  («a/.  873 
atreverso  span.  pty.  896 
atril  span.  4733 
atropelar  prow.  8171 
atriver  afrz.  8349 
atropeler  «/«.  8171 
atropellar  sp.  pty.  8171 
atrozar  span.  8250 
atruissar  prou.  8403 
atsar  cat.  959 
atsel  rtr.  109 
atta  i(c(/.  874 
attacoare  ital.  875.  876. 

8004.  8016.  8079 
attaelier   frz.   875.   876. 

8004.  8016 
attalentare  »7.  877.  8019 
attaquer   frz.    875.  876. 

8004.  8016 
atta  tar  sard.  820 
attecchire  ital.  8164 
atteler  frz.  673 
attelet  frz.  3899 
attoUe  frz.  856 
at(t)emperar  sp.  ply.  879 
attempcrare  ita?.  879 
at(t)cnder  span.  pty.  880 
attendere  ital.  880 
attendro  ;)ro«.  /r^.  880 
attendrir  frz.  4373 


Ronianisches  Wortverzoichnis 


11 


attentare  ital.  881 
attenter  frs.  881 
atticciato  ital.  2557 
attiedir  a/'rz.  8115 
attifer  frz.  883.  8205 
attillare  ital  673.  885 
attime(r)  modems.  878 
attimo  ital.  870 
attiraglio  ital.  8206 
attirail  frz.  8206 
attirer  frz.  8206 
attiser  /'«.  884.  8209 
attitolare  ital.  885 
attizzare  ital.  884.  8209 
atto  ital.  121 
attonito  i<a?.  887 
attragellire  ital.  894 
attrape  /i■-^  8328 
attraper  frz.  893.  8328 
attrappare  it.  893.  8328 
attristare  ital.  4403 
attrister  /"«.  4403 
attrottolare  ital  891 
atturare  lYa/.  897 
atufar  span.  pty.  8458 
atum  ptg.  8180" 
atun  ,</)an.  8180 
atimci  rum.  240 
atupir  ptq.  8238 
aturar  ^woi-.   c((f.  -ipaii. 

pt(j.  897 
aturdir  s/;a«.  ptg.  3068 
atturigare  sard.  8051 
attutare  ital  8416 
atusar  s/)nn.  888.  8449 
atuzar  prov.  8209.  8416 
au  CMMi.  935 
aubain  frz.  386 
aubaine  /V5.  386 
aube  frz.  361 
aubcpine  /cj.  361 
auberge  frz.  3881 
aubier  frz.  349 
aubour  a/Vr.  360 
auca  rtr.  pror.  cat.  898 
ance  as2)a>t.  932 
aucel  cat.  900 
aucizedor  prov.  5708 
aucire  prov.  altcat.   18. 

544.  4171.  5705 
aucube  afrz.  468 
aucun  frz.  389 
audi  /■«»(.  904 
audire  ital  904 
aiie  a/")".  193 
aufage  afrz.  371 
auferrant  afrz.  371 
aufin  a/Vi.  373 
auge  ital  frz.  xjjan.  ptg. 

375.  905 
augua  rtr.  678 
augurare  ital.  326 
augurio  ifa/.  325 
auguri-s  prov.  325 
august  rum.  327 
aujourd'hui  /"rr.  3974 
aul  altcat.  261 
aulja  r(r.  684 
aullador  span.  8474 
aullar  span.  2791.  8476 


aulona  /irov.  20 

aumairo  afrz.  733 

aiimi"'no  frz.  453.  2796 

aumuce  /V^.  5522 

auinucette  nfrz.  5522 

aumusse  frz.  518.  5522 

aun  «pan.  183.  245 

auna  ital.  ptg.  392 

aunar  it.  friaul  prov. 
cat.  .sji.  244.  455 

aunc  rtr.  3950 

aune  frz.  392.  455 

aunee  frz.  4412 

aunir  prov.  3910 

aiipa  s/wiw.  cnf.  4442 

auqueton  afrz.  469.  6516 

aur  lu Ml.  )•()■.  frz.  924  f. 
j  aiir  proc.  afrz.  325 
I  aura  itnl  909 

aurar  rum.  prv.  326.  910 

aurarie  rum.  910 

auratge  ^ooc.  912 

aurat-z  prov.  913 

aurelha  prov.  919 

aureueta  ca^  792 
j  aurfres  ^^ro».  926 

auri  rum.  921 

auricalco  s^jan.  918 

auriol-s  2>rov.  916 

auriu  rwrn.  921 

aurone  frz.  44 
I  aurpel-s  proc.  923 
I  aur-s  prov.  925 
I  aurtoro  neapol  8834 

aus  H2>rot'.  3877 

ausare  ital.  931 
'  ausberc-s  /icoc.  3863 

auscar  prov.  47 

auso  ital  934 

aussi  /';•^.  398 
I  auster  frz.  933 

austor-s  prov.  866 
j  austri-s  ^jroB.  933 

austro  it.  sp.  ptg.  933 
)  austru  rum.  933 
I  austu  i^ard.  327 
I  autant  /rs.  400 

autel  /V.'.  399 
I  autillo  span.  5798 
j  auto  span.  ptg.  121 

automne  frz.  937 

autora-s  p/"Oi).  937 
'  autour    (Sbst)    /i".  866. 
8247 

autourserie  frz.  866 

autrejar  prov.  cat.  903 

autruehe  frz.  946.  7832 

auturino  rtoZ.  937 

auva  rtr.  678 

auvent  frz.  606 

auzar  j>row.  931 

auzel-s  prov. 

auzir  ^^roi;.  904 

ava  it.  rtr.  631.  678.  938 

avacciare  ital.  4.  8790 

avais  prov.  (s.   JV^  «nter 
No  8840*) 

avaissa  ^roy.  (.s.  N'  unter 
I      A"o  8440«) 
!  aval  2^>'oo.  afrz.  246 


aTalaison  frz.  247 
avalani;he  /ri.  4604 
avalange  frz.  247.  4604 
avalo  altital  270 
avaler  /r^.  247 
avalli  2}rov.  246 
avancer  frz.  9 
avania  iYaZ.  554 
avanie  frz.  554 
avanir  a/rs.  554 
avannotto  ital.  7.  3950 
avant  rtr.  frz.  8 
avantage  frz.  8 
avantatge-s  prov.  8 
avant-garde  frz.  607 
avanti  ital.  8 
avanzare  ital.  9 
avaria  ital  ptg.  554 
avarie  /"/".  554 
ave  it.  afrz.  631.  3846 
avc  )M»i.  rtr.  3837 
avea  ptg.  941 
avec  /V^.  677 
avecinar  sp.  4419.  8690 
avecindar  span.  8690 
avecque  /V^.  677 
aveindre  frz.  27 
aveir  afrz.  3837 
avel  a/j'J.  4675 
avelaine  afrz.  20 
avelanier-s  prow.  21 
aveline  frz.  20 
aveliuier  frz.  21 
aveUa,  -aa  ptf/.  20 
avellana  it.  cat.  sp.  20 
avellanar  spian.  21 
avellaneira  ptg.  21 
avellanei-  ca(.  21 
avellanica  sjian.  22 
avelleira  ptr?.  21 
avello  ital.  4600 
avena  ital  sjjan.  941 
avenant  /rz.  249 
avene  afrz.  3846 
aveneron  frz.  3835 
aveuir  jjcoi'.  /«.  249 
aventar  ptg.  250 
aventare  ital.  251 
aventar(se)  span.  250 
aventure  frz.  252 
aver  rtc.  jirv.  624.  3837 
avere  t'td/.  3837 
averia  ital  554 
averiguar  Sjjan.  253 
averon  /Vr.  3835 
aTertm  frz.  943.  8657 
avertii'  frz.  span.  943 
aves  sjjan.  259 
aves  np)rov.  942 
aves  a»pan.  8798 
avesso  pf^.  942 
avestruz  span.  946.  7832 
avetarda  lAg.  947 
avottare  t'fai.  248 
avette  norm.  631 
aveugle  /rr.  39 
aveugler  frz.  38 
avezar  prov.  cat.  sp.  ptg. 

257.  8778 
avezinhar  ptg.  4419. 8690 


avi  cat.  948 
avia  cat.  948 
aviere  afrz.  695 
avieso  span.  942 
avinen-s  prow.  249 
avinta  rum.  250 
aviol-s  pro».  944 
aviron  frz.  176 
avis  lirov.  frz.  256.  948. 

8768 
aviser  frz.  256.  8768 
avispa  span.  8665 
avives  a/V^.  8795 
avizinhar  pjtg.  4419.  8690 
av6  ptg.  944 
avoc  a/V^.  677 
avocar  pror.  ptg.  260 
avocolo  ital  39 
avocolare  i(n/.  38 
avogolar  prov.  38 
avoine  /V^.  941 
avoir  frz.  3837 
avoisiner  frz.  4419.  8690 
avol  proii.   altcat.  as2>an. 

aptg.  3839 
avoleza  2>''0V.  3839 
avolo  i<a?.  944 
avol-s  2>rov.  261 
avoltero  altital.  241 
avoltojo  i««/.  8834 
avolture  ital.  8832 
avoncle-s  pro».  949 
avorio  ital.  2745 
avori-s  pro».  2745 
avoue  frz.  260 
avouer  frz.  260.  262 
avoultre  pro».  241 
avoultreresse  afrz.  241 
avoutre  prov.  afrz.  241 
avril  /rj.  672 
avucle  2i>'0v.  39 
avuec  afrz.  677 
avugle  pro».  39 
avust  rtr.  327 
avvampare  ifa?.  8574 
avvegaache  ital.  249 
avvelenare  ital.  8610 
avvenire  ita/.  249 
avventare  ital.  250 
avveutura  liaZ.  pro»,  .«j;. 

pt</.  252 
avversario  ital.  254 
avversaro  altital  254 
avversiere  altital.  254 
avverso  ifa?.  943 
avvertire  ifa?.  943 
avvezzare   ital.  257.  8778 
avvincere  ifn/.  8731 
avvinchiare  ital  8734 
avvisare  ital.  256.  8768 
avviso  t<oi.  256.  8768 
avvitortolare  it.  258.  950. 

8262 
axedrea  span.  7180 
axella  cat.  954 
axenjo  spa».  49 
axiare  neapol.  302 
axo  cat.  2761 
axonge  /rz.  956 
aya  S2/an.  957 


\-2 


U.iiiintilnclioK  \Viirtv(>r/,i>ii'liiiin. 


aye  afrt.  I!t2 
avi't  s/Hin.  SU:17 
nyli  cat.  4(I7'.> 
;«yo  span.  !t67 
;ivn>  /)i(>r.  273 
aytal  <i/<c<if.  272 
nymla  .«/xin.   11)3 
ityiiilnr  vyniM    lt)2 
nyuiiiir  y/xin.   1!H).  44&I 
»yuiii|uo  syidii.  -IJOri 
az  )iri)r.  ;i<(;.   133.  7i(3 
aza  itiil.  /)((/.  5S7 
azafnt»  s/«ih.  ;><<;.  816 
aznfraii  .s-ywin.  Wtl7 
nzapiia  .lywiH.  /)(<;.  3(54 
Hzaliar  spun.  8tl2l 
azai^r  ;>ror.  141 
azaiiofn  upan.  (>ti 
azaptir  /icor.  139 
azar  .-;..  ptf).  68i).  969 
azar-s  prtiv.  959 
azaiit  proi\  140 
azaiitar  /iror.  137.  140 
azcoiia  span.  794 
azcbrc  ptij.  1859 
azoilinlia  /jror.  y)(f/.  104 
azomar  .vyxiii.  84.  135 
az':"sinar  prov.  84.   136 
az.'t  friaul  105 
azcvinho  yi/;/.  G83 
aziafio  ptg.  932 
azienda  i((i/.  3092 
aziman-s  proc.  138 
azinheiro,  -a  ptfi.  4073 
azinbo  j*((/.  4072 
azir  span.  ptg.  7186 
azirar  prov.  3901 
azo  pfi/.  142 
azofcifa  .ipaii.  961.  8945 
azogue  span.  958 
azorera  .«pn».  77 
azote  .<pan.  822 
azougue  ptg.  959 
azre  ,</jan.   100 
aztor  a.'<pa>i.  77.  866 
aziifaifa  .yian.  961.  8945 
azufrc  .^7)(In.  7939 
aziil  .yian.  ptg.  4725 
azur  prov.  frz.  4725 
azza  ital.  3875 
azzale  venez.  109 
azzardo  j<aJ.  959 
azzeccare  «<n?.  799.  8079. 
azzcchere  chian.  855 
azzimare  ital.  2376 
azzocno  chian.  855 
azzuolo  itnZ.  4725 
azzurro  ital.  4725 


2{. 

bab  r<r.  967 
baba  frz.  sp.  963.  964 
baba  rum.  967 
babSo  2>tg.  968 
babau  /))0o.  ca<.  968 
babazorro  .••pan.  965 
babbaccio  ital.  968 
babbano  ita;.  968 
babbeo  ital.  968 


babblo  i((7<.  968 
liabl>i.>ii.<  i7(i/.  9tiS 
bnbbo  i(<i/.  <I67 
babboU<  ital.  968 
b»bbiia«s,i  ital.  968 
balibiiiiio  ir<i/.  7469 
baboar  span.  964 
babi'ig  cat.  964 
babciirro  fn.   1084 
babiiM-a  .</)<iii.  966 
babil  /V.-.  964 
babillor  /V.-.  964 
babinlos  /r:,  968 
babonl  /rr.  984 
babiisa  .ipan.  964 
babouchos  /"r.-.  969 
babu  sard.  967 
bac  nbrrit.  frz.  970.  983 
bacalao  span.  4517 
baoalar-s  />ror.  974 
bacalliau  ptg.  6119 
bacnilao  .vyian.  4517 
baoara  ital.  972 
bacoa  ital.  971 
baccalaro  i((j/.  974 
bac<'aiio  ital.  976 
bacoolliero  i((i/.  974 
bacchetta  ital.  983 
bacchio  ital.  982 
bacco  i(a/.  8577 
bacello  ital.  977.  978 
bacliarel  ptg.  974 
bachole  n/Vj.  979 
bachclicr  frz.  974 
bachiller  .s/jan.  974 
baci  cat,  975 
bacia  sjxtn.  975 
baciare  I'ini.  1069 
bacile  ital.  975 
bat'illo  7)fr/.  982 
bacin  frz.  sp.  ptg.  975 
bacineta  ptg.  975 
bacinica  ptg.  975 
bacino  I'in?.  975 
bacio  ital.   1070 
bacio  i>rt/.  5744 
baoioceo  ital.  978 
baci-s  jirnv.  975 
baco  ifn;.  1276 
ba^o  jjtg.  5297 
bacon  j)ror.  afrz.  980 
baculo,  -olo  tVa/.  982 
bada  ital.  987 
badajo  span.  1082 
badalbar  ;)ro».  987 
badaluccarc  ital.  987 
badalucco  ita/.  987.  1203 
badaluc-s  prov.  987 
badana  span.  ptg.  1222 
badar  prov.  cat.  987 
badare  !>'i/.  987 
badea  span.  ptg.   1224 
badejo  ptg.  5119 
badell  rir.  1079 
badia  ital.  12 
badigeon  frz.  1086 
badil  «yjan.   1079.  8592 
badile  Hal.  1079.  8092 
badise  frz.  1008 
baer  «/rr.  987 


bar»  prov.  1102 
bafar  span.  ptg.  989  f. 
bnfo  ptg.  988 
bnf.iiuT    />.•.   990.    1102. 

1198.  3108 
bafra  pirmnnt.  9S',I 
bafri'  pirmont.  989 
bnga    prov.    si>an.    ptg. 

971.  991 
liagadiu  «'in/.  (.1.  X  iintrr 

No  864()«) 
bagajjo  /Vi.  991 
bagaglio  i<(i/.  991 
bagaiitiii  sard.  (s.  iX  unter 

No.  8540") 
bagaRa  span,  i»79 
bagascia  ital.  979 
bagasso  n/>*.  979 
bagatcia  span, 
bagatolla  ital.  <1!)1 
bagati'lln  /•(•--.  991 
bagaxa  ptg.  979 
bagoa{r)  rtr.   1089 
baggiola  ital.  {mundnrtl.) 

8543 
baggiolaro  it.  (miindartl.) 

8543 
baggiolo  ital.  998 
bagio  Hal.  1070 
bagliore  ital.   1059.  3071 
bagnaro  i(«/.  1010 
bagne  frz.  1011 
bagno  ital.  1011 
bago  ptg.  983 
bagoa  gallic.  971 
bagola  ./tn/.  971 
bagordo  ital.  4058 
bagua  2>''ov.  991 
baguassa  y)ro«.  979 
bague  frz.  991 
baguette  /"ci.  983 
baliia  span.  ptg.  987 
balui(l)  pig.  1104 
baliut  /yr.  991.   1104 
bai  frz,  986 
baiart  prov,  986 
baiasse  n/r^.  979 
biiiat  rum.  997 
bate  rum.  frz.  971 

996  f. 
baie  rum.  996.  997 
baif  frz.  962 
baigner  /Vz.  1010 
baila  .ipan.  pig.  1018 
bailar  span.  ptg.  1013 
baile  a;;»».  998 
bailioii-a  prov.  098 
bailio  ptg.  998 
bailir  y^ror.  997 
bailie  frz.  970 
bailler  /'rj.  997 
bailler  frz.  9&7 
baillet  frz.  986 
bailli  /i-j.  998 
bai  Hie  frz.  998 
baillif  /"rs.  998 
baillir  frz.  997 
baillive  frz.  998 
b.iin  )Jr.  /rz.  1011 
bainha  ptg.  8652 


987. 


1116 


balnllha  ptg.  8652 
baioniiptto  fri.   109(i 
bairo  i((i/.  962 
bais  prov.   1070 
baiHcr  /Vc.   1069 
bainHar  prov.  1071 
baissolo  afrc.  979 
baisKor  /Vj.   1071 
bainrtii  nprov,  (s.  N  untcr 

iVd  H84(>") 
baila  lumli.  995 
baixar  plf/.   1071 
baixcl  />/f/.  8584 
baix"  /''(/.   1072 
baizar  prov.  1069 
baja  ital.  987 
bajar  .ipan.   1071 
bajare  i((i/.  987 
bajaBsu  afrz.  979 
bajel  span.  8684 
bajo  «■«    «/<.  986.  1072 
bajowo  ital.  987 
bajiil.i  ital.  998 
bai  /V.-.   1013 
bala  span.  ptq.   1013 
bala  comasi;.   1013 
baladi  .s/kih.  looo 
baladrar  .•.7).   1002.   1019. 

4698 
balafrc  frz.  1201 
balai  frz.  1013 
balance  frz.  1178 
balandra  ital.  1180 
balandra  sudlirul.  8853 
balandra  «/(roii.  8853 
balandran  .ip.  ptg.  1001. 

1181.  8863 
balandrSo  ptg.  1181 
balansa  proc.  1 178 
balanza  span.  1178 
balaustre  ital.  span,  1(M)3 
balaustro  ital.  1003 
balayer  />ir.  1013 
balb  prov.  1006 
balbo  i(n/.  1006 
bale  jirov.   1007 
balcSi)  /;(;/.   1012 
balco  itai.   1012 
balcon  frz.  span.   1012 
balcono  it(d.  1012 
baldacchino  it(i/.  993 
baldao  ptg.  1078 
baldaquin  /'«•.  span.  993 
baldaquino  p((jf.  993 
baldio  span.  ptg.  1078 
baldise  frz.  1008 
baldo  ita/.  s/j.  jitq.  1008. 

1078 
baldoar  ^j^jt.  1078 
baldon  span,  1078 
baldonar  span.  1078 
baldoro  ita/.  1008 
baldoria  ital.  1008 
baldre  a/r^.   1009 
baldret  afrz.  1009 
bale  piemont.  1013 
baleconare  arcf.  1208 
balejar  cat.  1013 
balenare  i<a/.  1013 
balar  2»'0v,  1013 


Roitianisches  Wortverzeichnis. 


13 


baleing  romayn.  7557 
baleng  ladin.  7557 
baleno  ital.  1013 
baler  afrz.  1013 
balestra  itnl.  1014 
balestrajo  ital.   1015 
balestriere  ital.  1015 
bali'vre  frz.  1074 
balia  it.  rtr.  prov.  998 
balia  ital.  998 
baliai  sard.  997 
balicare  I'tn/.  1013 
balija  span.  8701 
balire  ital  997 
balista  ifn/.  1014 
balia  ital    1013 
ballare  (Vti?.  1013 
balle  frz.  1013 
ballicone  ital.  S894 
balloar  yyror.  1273 
balloa  frz.  1013 
ballone  ita/.  1013 
ballot  frz.  1013 
balloter  frz.  1013 
ballotta  (Yfl/.  1017 
balma  prov.  cat.  1018 
balocco  ital.  987 
baloi  /■)".  1013 
baloiier  afrz.  1013 
balordo  lYa/.  1210.  4940 
balourd  frz.  1210 
balsa  i>p.  ptg.  1021.  1024 
balsamine  frz.  1022 
balsamo  if.  sp.  ptg.  1023 
balsime  o/Vr.  1023 
balsirao  ital.   1023 
balsopeto  span.  3124 
bait  /-Mm.  1024 
baltar  parm.  1013 
balteo  ifn/.  sp.  ptg.  1024 
baltresca  ita/.  1338 
baluardo  ital.  1273 
baluc-s  prov.  987 
balustre  /'/^.  1003 
baluz  fjjan.  1025 
balza  ifa/.  lOlC.  1024 
balzan  frz.  1020 
balzano  ital.  1020 
balzare  i(a/.  1016 
balzo  ital.  1016 
barnba  sjjaii.  1028 
bambace  itn/.  1276 
bambagio,  -a  ital.  1030 
bambarria  span.  1028 
bamberatero  s^j«n.  1029 
bambinaja  ital.  1027 
bambinea  lYa/.  1027 
bambino  ital.  1028 
bambo  ital.  1028 
baraboccio  ita/.  1028 
bamboche  frz.  sp.  1028 
bambolear  span.  1028 
bamboleggiare  iiaZ.  1028 
bambolla  span.  1029 
bambolo,  -a  ital.  1028 
bamborlo  gascogn.  1029 
ban  /ri-.  jsror.  1031.  1032 
bana  prov.  994 
bana  .'.yyan.  1011 
banal  frz.  1040 


baiiar  span.  1010 
banasta  nprov.  cat.  sj)an. 

1123 
l)anaste  a/'i".  1123 
banatte  frz.  1123 
banc  i)roe.  frz.  1037 
banca  ttni.  1037 
banchettare  ital.  1037 
banchotto  I'fa/.  1037 
banchiere  ital.  1038 
banco  ital.  sp.  ptg.  1037  ' 
banda  ital.  prov.  sp.  ptg. 

1033 
bande  frz.  1033.  1180 
bandeira  ptg.  1033 
bandera  .ij(^n«.  1033 
bandibula  .span.  5042 
bandiera  ital.  prov.  1033 
bandir  ^»i'.  sp.  ptg.  1035 
bandire  i<a/.  1035 
bandito  ital.  1035 
bandola  sj)an.  5854 
bandon  n/Vj.  1036 
bandurra  j'tg.  5854 
bandurria  span.  5854 
bane  afrz.  994 
baneira  prov.  1032 
banhar  proc.   caf.  ptg. 

1010 
banho  ;)(^.   1011 
banh-s  prov.  lOll 
baniere  n/Vz.  1032 
banlieue  frz.  1039 
banne  frz.  1123 
banneau  /»".   1123 
banneton  frz.  1123 
banniere  /r=-.  1032 
bannilha  ptg.  8552 
bannir  frz.  1041 
bafio  spa».  1011 
banoiier  afrz.  1034 
banque  /cj.  1037 
banquet  frz.  1032.  1037 
ban-s  prov.  994 
bany  cnf.  1011 
banya  cat.  994 
baquet  frz.  970 
baqueta  .sp«»i.  983 
bar  friaiil.  bologn.  1061 
bara  ital.  1125.  7160 
baracea  (7a/.  1062 
baracundia  ital.  1064 
barafunda  ptg.  1064 
baragne  a/Vz.  1043 
baragouin  frz.   1064 
baragunna  -viCi/.  1064 
barahunda  span.  1064 
baraja  .span.  1060 
barajar  span.  1060 
baralha  prov.  ptg.  1060 
baralhar  ptg.  1060 
barana  caf.  551.  8659 
baranda  sp.  551.  8659 
baraouda  ital.  1064 
baranta  san/.  6519 
barar  span.  8582 
barat  frz.  1060 
barattare  ifoZ.  1060 
baratt«r  frz.  1060 
^  baratitjerie  frz.  1060 


barb  rum.  1051 

barba  ital.  prov.  sp.  ptg. 

1044 
barbaca,  -So  p<</.  999 
barbacana  prov.   cat.  sp. 

999 
barbacane  frz.  ital.  999 
barbachaun  rtr.  999 
barbaglio  I'fa/.  1059 
barbajol  prov.  4473 
barbano  itaZ.  1046 
barbasco  .••pan.  8631 
barbassoro  ital.  3821 
barbat  rum.  1049 
barbe  frz.  1044 
barbeau  /Vz.  1051 
barbecho  sp.  1045.  8663 
barbeito  ptg.  1045.  8663 
barbiere,  -o  ital.  1047 
barbio  I'taZ.  1051 
barbo  ital.  sp.  ptg.  1051 
barbotar  sjmn.  1050 
barbotejar  eat.  1050 
barboter  /)tc.  1050 
barbotta  wiaiT.  1050 
barbouiller  frz.  1050 
barbn  frz.  1049 
barbudo  ptg.  1049 
barbugliare  (Ya/.  1050 
barbuUar  spart.  1050 
barca  ifa?.  1052 
barcelle  ital.  1143 
barche  frz.  1130 
barda  i'fa?.  s/j.  ptg.  1055 
barda  ri/m.  1055 
bardaebe  afrz.  1054 
bardaja  span.  1054 
bardascia  ital.  1054 
barde  frz.  1055 
bardeau  /'rz.  1055 
bardella  ital    1055 
bardelle  /rz.  1055 
bardellone  ital.  1055 
bardel-s  pror.  1055 
bardot  /■«.  1055 
bardotto  ital.   1055 
barcgno  aref.  1011 
barella  ital.  1125 
barelle  ital.  1143 
barellina  ifa?.  1125 
barga  span.  ptg.  1130 
bargagno  ital.  1053 
bargagnare  ita/.   1053 
bargaine  afrz.  1053 
bargaminu  sard.  6054 
barganhar  pro.  ptg.  1053 
barge  afrz.  1052 
bargieda  (7r.  1345 
bargliocca  rtr.  1203.  4880 
barguigner  frz.  1053 
baricole  ptV/H.  1143 
barigel  afrz.  1056 
bar(i)gello  ital.  1056 
barU  /rz.  1062 
barioler  frz.  1063 
barja  />roc.  1052 
barlocco  nprv.  1203.  4880 
barlong  frz.  1058 
barlongolo  t>n?.  1058 
barlotta  iteU.  8820 


barlome  ital.  1209 
barniz  .vpan.  8782 
baraizar  .f/)i>i.  8782 
baro  itaZ.  prov.  1060 
baroecino  !(a/.  1060 
baroecio  ital.  1060 
barocco  iVa/.  1060 
baron  frz.  1060 
barone  ital.  1060 
baroque  /"rz.  6961.  8650 
barra  ital.   1062 
barracco  ptg.  8647 
barrachel,  -ol  .•-pa«.  ptg. 

1056 
barraco  span.  8647 
barral  span.  1062 
barrao  pf(/.  8647 
barrare  ital.  1062 
barras  jiror.  1062 
barrena  s/).  8656.  8662 
barrer  .■i2)an.  ptg.  8648 
barreta  span.  ptg.  1188 
barretta  prov.   1188 
barrette  /")".  1188 
barrete  span.  1188 
barrica  .span.  }jtg.  1062 
bar(r)icane  a/Vz.  1130 
barricata  ital.  1062 
barrlera  iia/.  1062 
barriga  >pt(n.  pf^.  1009 
barril  span.  ptg.  1062 
barrile  ital.  1062 
barrina  sard.  cat.  8656. 

8662 
barroca  ptg.  8650.  8961 
barrocchio  ital.  8650 
barroco  ptg.  6961.  8650 
barrucaba  aref.  1064 
barrueco  sp.  6961.  8650 
barrufautzprt;.  1187. 7035 
barruma  ptg.  8656.  8662 
barrunta  sp.  ptg.  8651 
barruntar   sp.  ptg.   1400. 

8651 
barrunte  .span.  ptg.  8651 
barsaoca  sard.  1192 
barsar  rtr.  1320 
baruca  sp-ni.  1060 
barufar  rtr.  1187.  7035 
barofaut-z  pre.  1187.  7035 
baruffa  ital.  1187.  7035 
baruffare  ital.  1187 
barullo  ital.  1060 
barutar  prov.  aspan.  1400 

8651 
barutel-s  prov.  1400 
barvatu  sard.  1045.  8663 
bas  frz.  prov.  1072 
basa  cat.  1097 
basana  ital.  1222 
basane  /rz.  1222 
basane  frz.  1222 
liasaner  a/rz.  1222 
basea  pror.  sp.  1067.  8585 
basoar  s}>an.  8535 
bascino  ital.  1276 
basciu  sard.  1072 
bascle  afrz.  5297 
bascule  /rz.  614 
baselgia  rtr.  1066 


u 


RoiiiHiiii*cli(<K  WortviT/.i'ii'luii» 


btela  iUtl  SA83 
bnsin»  i<<i/.   ItKifi 
l>.ii«.>flia  Hal.  7'.l:.>» 
biisi|iiiiu'r  afr:.  ItHiS 
basH  rtr.   1072 
biissa  c<i(.  UUl 
biiMtiii   /Vi.  !»7f> 

bH880    l((l/.    1072 

ba8«u  sard.  1072 
baaU  i(.  sp.  fitii.  101 1 
bastAo  pig.  lU'ti 
bastjir  )>iT.  .<;>.  ^'((/.  1076  i 
bastnrtlo  it.  sp.  pti).  107<> ' 
bastaro  iUU.  107« 
bastart-z  /iror.  1070 
bastoar  xyjiiii.  p(.(/.  1077 
bastorna  .s-;jriii.  ptij.  1070 
bastia  Hal.   107G 
bastida  /«roc.  .•./«ih.  ;<(</. 

107G 
bastilla  .ip>iti.  U)7(i 
bastillo  /"«.  1076 
baslitiiie  ilnl.   1076 
bastir  ,'ifi(i»i.  ;)/;/.   1076 
bastiro  ital.  1076 
basto  it.  .</).  /)(_(;.  1076 
baston  rum.  .■<pan.   1076 
hastono  ifiW.  1076 
bastonnarc  ital.  1076 
bastonnata  ital.  1076 
basto-s  />roi).  1U76  , 

basts  prop.  1076 
biit  fn.  1076 
batafaliia  spa».  3836        [ 
batafaliifia  span.  3836      j 
bataie  rum.  1081 
bataillo  /i".  1081  I 

batalha  prov.  ptg.  1081 
batalla  span.  1081 
batan  xpait.  1083  1 

bitard  /r^.  1076  | 

batassaro  ital.  5938  i 

batata  ptg.  8411  ' 

bate  rum.  1083 
bateau  /r;.  1080  j 

batejar  cat.  1042 
batcl  «7*(iw.  ;)<_(/.  1080 
batelh-s  prov'  1080 
batiar  cn<.  1042 
batimcnt  frz.  1076 
batir  /Vr.  1076.  1077 
baton  frs.  1076 
batonner  frz.  1076 
batro  prou.  1083 
bAtrin  rum.  8673 
battaocbio  ital.  1082 
battaglia  i(n/.  1081 
batta<;lio  ital.  1082 
battello  )7(i;.  1080 
battere  ital.  1033 
batteria  ital.  1083 
battia  .sarrf.  1632 
battifredo  ital.  1132 
battigia  i(a/.  1083 
batto  ital.  1080 
battolare  ital.  1246 
battor  sarf/.  6558 
battordighi  sard.  6559 
battosta  i<a?.  1085 
battostare  ital.  1085         l 


bnttre  fr:.  1083 
biiturlar»"  iirr/.  1357.  6s.ll 
bail  /I.-.   1012.  2127 
baiio  afr:.   1012.  2127 
baiiraiil  afrz.   1020 
bauobo  /V.-.  2427 
Imiic-s  pror.   lO'.IO.   1104 
baii.l  fr:.   1(H)S.   1094 
baii(U>i|iiin  fr:.  993 
liaiidct  />.-.    lOOS 
baudiKtf  fr:.   1008 
batidus  pror.   1(M18 
baiidoiir  fn.  lOOS 
baiidrat-7.  prov.   1(K)9 
baiidri'  d/'rf.   1009 
baiidriiT  frc.  1009 
b»ut,'o  />r    1012.  2427 
baiil  span.   1104 
batilo  ital.  991.   UOt 
baumo  fr:.  1023 
baiisau  /Ji«r.  1020 
baut  pror.  10<tS 
ba'iza  prix'.  1091.  1093 
bauzar  pror.  1091.   1093 
bava  ttal.  964 
bavar  prov.  964 
bavard  /rr.  964 
bavardage  frz.  964 
bavarder  /'«.  964 
bavo  frz.  964 
bavoc-8  prov.  1005 
baver  /V^.  964 
bavorch  rtr.  1172 
baya  s/jan.  971 
bayer  frz.  987 
baza  span.  1097 
bazo  .s/;a».  5297 
bazoche  afrz.  1066 
bazofia  spun.  7923 
bazza  ital.  1097 
bazzana  ital.  1222 
bazzica  «Vn/.  1097 
bazzicaro  ital.  1097 
bazzoffia  i7a/.  7923 
be  cat.  1116 
beal  rtr.  1113 
beala  rwi/i.  1115 
bears  rum.  1168 
beatii  inm.  8788 
beau  frz.  1113 
beaucoup  frz.  1114 
beauouit  /rz.  1391 
beau-pere  njrz.  7577.8781 
beaupro  /r-.  1264 
beautr  frz.  1112 
bebbio  itul.  1228 
bebedice  ;>f(/.  115G 
bebedor  sp.  ptg.  1158 
beber  span.  ptg.  1159 
bebitie  rum.  1156 
bee.  frz.  973 
beca  it.  prv.  973.  5984 
bocasse  frz.  973 
bee(e)abung(i)a  ita/.  /"rz. 

span.  ptg.  1100 
beccaccia  iVa?.  973.  1099 
beccajo  ital.  1403 
beccare  ital.  973.  4645 
becco  it.  973.  1176.  1403 
becero  ital.  5984 


I  bcwrro  >7><iii.  1106.8771 

biicbar  prov.  973 

br.chi'  //.-.  973 

bw.)  iV.i/.  5981 

biM-iii|uin  .s'/xiii.   1194 

b<(C4|uiir  fn.  973 

bw(|ui<tt(>r  fre.  !»73 

bec-H  /iroi'.  973 

bwuit  afr:.  1195 
I  biMbiino  fn.  2725 
!  iHHicau  /rr.  1166 

bndol  pror.  span.  1166 

lutdcHo  Hat.  1166 

bodoti  Cfi/.  1150 
]  bo(b)ii  fre.  2726 

budondaiiiu  frz,  2725 

boduiioau  (t/r«.  2725 

boor  afrz.  987 

bofa  span.  990 

befaiia  i7(i/.  2824 

b,f,iiiia   ital.  2824 

bi'fiir  .s/Hl».  990.    1102 

bofo  afrz.  990 
'  boffa  ital.  !»90.   1 102 

bolTaro  ital.  990.  1102 
i  beffo  /'r.-.  1102 
,  beffler  frz.  990.   1 102 

beffroi  frz.  1133 
1  bcffroit  afrz.  1132 
I  befo  x;wn.  1102 
,  befro  aspan.  1153.  3219 

bega  oberital.  rtr.  992 
}  bvf;a}er  /"r^.  1005 
I  bogaud  frz.  1005 

begh  romagn.  5744 

begue  /rz.  1005 

bi'giiculo  frz.  937 
I  behetria  s/<aH.  p(f/.  1119 
I  behort  fl/rr.  4058 

beii;n  /</«/.   1070 
!  bein  rtr.   1116 

beijar  p(.(/.  1069 

beijo  ptg.  1070 

beiver  rtr.  1159 

beivre  «/>-■.  1159 

bel  frz.  1113 

belar  prou.  cat.  sp.  ptt/. 

1019 
I  belare  ital.  1019 

beldad  .spmn.  1112 

beldade  ptf/.  1112 
ibSler  frz.  1019 

bclet  n/Vz.  1110 

l.fleto  «frr.  1113 

Irrlctissiiuo  oberital.  1109 

l"/li'ttc  /"r.^  5510 

bL-lier  frz.  1108 

bc'liiTo  /IT.  1108 

biUitre  frz.  span.  1118 

beljamine  irallon.  1022 

bellaco  .s^^an.  8716 

bellaire  prov.  1109 

bellazer-s  prov.  1109 

bellazor  jnov.  1109 

belle-mere  frz.  7576.  8781 

belleque  /rz.  1107 

bellezour  afrz.  1109 

bellico  ital  8478 

bel(ljido  aspan.  aptg.  1111 

belliu  a/;z.  1337 


bcllinc  afrt.  1337 
bellificnr  ptf/.  6005 
bcdb.  Ital.  sp.  ptfi    1113 
l)i'n»ta  span.  1017 
bi'lhiguc  (i/r,-.    120.'> 
belorla  span.    1214 
bidi.t  norm.    1110 
bi-lola  /)^/.   1017 
bul-ii  proi'.   1113 
bulla  ital.   1112 
bidtal-z  prov.   11 12 
bolt  11   modi'nes.    1112 
b.«liiurdo  mittulfr:.   1210 
beluclto  MHrm    1205  f. 
beluga  pror.   1205 
bulugoiar  /«ror.   1201') 
belva  ital.   1115 
bcm  pig.    H  16 
beiiidizer  /</(/.    1117 
beii  pror.   I'lKi 
bcnaHtnic  pror.  862 
beiida  it.  pror.  1123.  1180 
bendo  afrz.  1180 
bendocir  span.   1117 
beiidoi'  (J/K-.   1180 
bendir  pror.   1117 
beue   i7a/.   llKi 
bonedi(cejrc  ital.   1117 
beiiohir  cat.   1117 
boneistro  a/rr.   1117 
benevoloiicia  .sp.  ptg.  8807 
benevolenza  it.  1121.  8807 
benevolo  j<a/.  1122 
benozir  prov.  1117 
benir  frz.  1117 
bonjamino  wallon.  1022 
beiiiia  ita/.  r/,r.  1123 
beiinarzu  sard.  4457 
beiine  /V.;.  1123 
bi'nnere  sard,  {hi/.)  8616 
bontro  sard.  8621 
bentii  sard.  8624 
beortz  prov.  4058 
bi'quillo  /rz.  973 
ber  ital.  afrz.  1060  1. 
bera  jjrov.  1125 
berbee  rum.  1128.  5805 
berbecar  ruwi.  1128 
berbeisch  rtr.  1128.  5805 
berbena  ital.  8632 
berbequim  p/(jr.  8889 
biTbice  ital.  1128    5805 
berbiqui  .span.  8889 
berbis  /rz.  1128 
berbitz  prov.  1128.  5805 
bereeau  frz.  1310 
bercor  /'rz.  1127.   1310 
bercoru  .span.  8756 
berciare  it(d.  1133 
bere  j(n^  1159 
borele  afrz.  1060 
berfroi  afrz.  1132 
bergada  rfr.  1345 
bergamota  span.  1103 
bergamote  /rz.  1103 
bergamotta  ital.  1103 
berge  frz.  1052.  1130 
borger  /rz.  1128 
bergier-s  2"'ov.  1128 
berillo  ital.  1143 


Konianisches  Wortvorzeiphnis. 


15 


berio  iqirov.  1125 
berla  ital.  1184 
berleuc  dfrz.  1337 
berlina  itcd.  1125.  U34 
berline  frz.  1125 
berlingare  ital.  6368 
berlingozzo  itcd.  63()8 
berlong  frz.  1058 
berloque  /r^.  1203.  4886 
berlou  henneg.  1211 
berlouque  henneg.  1211 
berlue  /"/;.  1205 
berluctte  afrz.  1206 
berlusco  itaL  1211 
berme  sard.  frz.  1332. 8644 
bennejo  s/;aii.  8641 
berne  frz.  3945 
berner  /r^.  3945 
bernia  ital.  span.  3945 
bernie  frs.  3945 
bemiz  »/)n/i.  8782 
berrar  ptg.  1019 
berrear  sya«.  1019 
berreta  pro):  1188 
betretta  ital.  1188 
berrina  snrrf.  8656.  8662 
berro  span.  1141.  2261 
berrovier-s  prov.  1136 
berrueoo  s;>.  6961.  8650 
berruga  span.  8650 
berruier  a  frz.  1136 
bers  /jroc.  cat.  1310 
bersac  ;>iV;h.  1102 
bersacca  piem.  1192 
bersagliere  (Yai.  1127 
bersaglio  ital.  1127 
bersail  frz.  1127 
bersailler  /Vr.  1127 
bersciare  ital.  1133 
berser  a/'r^.  1127 
berta  ital.  1137 
bertauJer  frz.  1219 
bertavello  i7aZ.  8655 
bertesca  ital.  1338 
bertonar  i(a/.  1219 
bertonder  afrz.  1219 
bertovello  if.  1138.  8655 
bertresca  proi:  1338 
berza  span.  8756 
besa  rtr.   1145 
besaigu  o/>j.  1193 
besaigre  frz.  1191 
besar  jjjan.  1069 
besant  afrz.  1442 
besante  sjjan.  ptg.  1442 
besche  <j/r£.  973 
bescio  ital.  1155 
bescle  npror.  5297 
besica  rum.  8668 
besides  frz.  1143 
beso  .«/«in.  1070 
besogne  frz.  7617 
besoin  frz.  7617 
besonba  /^ror.  7617 
besonhar  pror.  7617 
besonh-8  7>roi'.  7617 
bespa  ptg.  8665 
bessa  nprov.  1145 
besso  i<a?.  1145 
besta  ptg.  1144 


i  bestiinc'ier  afrz.  1218 

I  bestemiuia  I'fa?.  1245 
bcstemmiarc  ital.  1245 
bestcncier  afrz.  8110 
bestiaire  a/Vr.  1146 
bestiajo  ital.  1146 
be.stiario  i<(i^  1146 
bcstordre  afrz.  1220.  8249 
bestors  afrz.  8249 
bet  a/ IT.  1124 

!  beta  ptg.  8788 

I  betarda  p<_9.  947 

i  bete  frz.  1144 

I  beter  afrz.  1149 

I  betie  mm.  1156 

■  b.'tler  rtr.  1151 

I  betoine  nfrz.  8674 

!brton  frz.  1124.  1126 
betiinica  s/jn».  ptg.  8674 
bette  /i£.  995 
bettola  ital.  995 
bettoniea  t<nZ.  8674 
bet(t)ula  ital.  ptg.  1150 
beuf  frz.  1292 
beugler  /'«.  1395 
beure  prov.  1159 
beurer  cat.  1159 
beiiragge  jjroo.  1154 
beurre  frz.  1433 
beutor  mm.  1158 
bevanda   ital.  1157 

i  bevcire  proi\  afrz.  1158 
beveraggio  ital.  1154 
beverare  lYa/.  1155 
bevere  ital.  1159 
bevcria  ;)ror.  1152 
bevero  ital.  1153.  3219 
bevigione  ital.  1157 
bevitore  i7a?.  1158 

!  bevizione  ifaZ.  1157 
be(v)6rce  friaul.  1172 
bevne  /w.  1221 
bexiga(s)  ptg.  8580.  8668 
bezan-z  proc.  1442 
bezazas  sjjan.  1192 

I  bezo  span.  1070 
bezzo  ital.  1087 
bi  «a ((7.  4066 
biada  ital.  35 
biado  ital.  35.  1249 
biais  ^^ror.  frz.  cat.  1169 
biaisar  jyroi'.  1169 
biaiser  frz.  1169 
bianchire  ital.  1242 
bianco  i«(j7.  r<r.  1240 
biante  ital.  8679 
biariara  nprov.  6936 
biaseiu  yarrf.  1169 
bias(i)mare  ital.  1245 
biasimu  i7nZ.  1245 
biastemma  Hal.  1245 
biastemmare  ital.  1245 
biava  I'fnZ.  35 
biavo  ital.  1249 
biax  cat.  1169 
biazas  span.  1192 
bibaro  sj/.  yvf<7.  1153.3219 
bibbio  ital.  8745 
bibiare  venez.  1228 
bica  i<a?.  1173 


bicchiere  ital.  972 
bicciacuto  i(a/.  1193 
bicha,  -o  sp.  ptg.  1145 
biche  frz.  1176.  1403 
bich.T  rtr.  972 
bico  «pa»,  ptg.  973 
bicoca  s/)n«.  1194 
bicocca  ital.  1194 
bicocUin  ptem.  1194 
bicoq  frz.  1194 
bicoque  frz.  1194 
bicoquete  .sj<a«.  1194 
bicoquin  span.   1194 
bicornia  ita^  1164.  4205 
bidalesco  ital.  8886 
bidda  sard.  8720 
bidet  /i-^.  1165 
bidetto  ital.  1165 
bidon  frz.  1167 
bieco  ltd?.  5692 
bied  afrz.  1101 
bief  (J/'M.  1101 
biegio  ital.  8706 
bien  frz.  span.  1116 
bientot  /Vz.  4438 
bienveillance  frz.  1121. 

8807 
bicnveillant/"rz.ll20. 8807 
Were  frz.  1125.  1168 
bierven  aspan.  8644 
biesa  rtr.  1145 
bieste    ct)-.  /rz.  (dialekt.) 

1145 
bieta  ((a/,  rtr.  1148 
bietola  ital.  1148 
bietta  ital.  31 
biettolina  rta/.  31 
bievre  frz.  1153.  3219 
biez  frz.  1101 
bifaro  s/;an.  1153 
biffa  altital.  8891 
biffera  j«o7.  1227 
bifi  cat.  1102 
bifolco  ital.  1380 
biga  pror.  cat.  1174 
bigal  sudfrz.  1183 
bigalha  sudfrz.  1183 
bigar  s«d/r2.  1183 
bigarrar  cat.  1183 
bigarrer  /Vi.  1183 
bigatto  ital.  1276 
bigattolo  ital.  1276 
bigheDone  I'taZ.  1276 
bigio  ital.  1275 
bigione  itnZ.  1275 
bigle  frz.  1212 
biglia  ital.  1163 
bigliardo  it«/.  1163 
biglietto  ital.  1410 
bigne  /rz.  1397 
bigode  ptg.  1175.  5509 
bigolone  ital.  1276 
bigoncia  ifaZ.  1196 
bigonzio  renez.  1196 
bigordo  ital.  4058 
bigoma  pti/.  1164.  4205 
bigorne  frz.  1164 
bigornia  sp.  1164.  4205 
bigot  /"rz.  1175 
bigote  span.  1175 


bigoteira  pig.  1175 

bigotclle  /■)■.:.  1175 

bigotcra  span.  1175 

bigotta  i(fl^  1175 

bigiie  frz.  1174 

bigutta  ital.  1199 

bijou  /rz.  1231 

bilancia  ital.  1178 

bilanciajo  jt«Z.   1177 

bilanciere  ital.  1177 

bilenco   ital.  1337.  4837. 
7557 

bilha  ptg.  1163 

bilho-s  pror.  1163 

bilicare  ital.  8477 

billa  spaji.  1163 

billard  frz.  1163 

bille  frz.  1163 

billet  /■/•.'.  1410 

billon  frz.  1163 

billoro  i'ta/.  6133 

billo-s  prov.  1163 

bilt  rum.  1024 

biltre  p(^.  1118 

bindolo  ital.  {mundartl.) 
'      8896 
t  bine  rum.  1116 

binocle  frz.  1182 

binocolo  itn/.  1182 

bioecia  ital.  3351 

biocoolo  tto/.  3336 
I  bioico  rtr.  1380 
'  biondo  ital.  1247 
'  biorch  rtr.  1172 

biort-z  proi'.  4058 

biotto  ital.  1248 

bique  frz.  1176.   1403 

birba  f(aZ.  1179 

birbante  ital.  1179 

birbone  ital.  1177 

birde  sarrf.  8757 

birla  nspan.  6165 

birlo  aspan.  ptg.  6165 
'  birlocha  spa».  5295 

biroil)  lomb.  2823 

biroido  ital.  1214 

birra  ita/.  1168 

birracchio  ital.  1188 

birreto  pfjj.  1188 

birro  ital.  1188 

bisa  rtr.  1190 

bisa  rtr.  1145 

bisaecia  ital.  1192 

bisante  itat.  1442 

bisbetico  ital.  530 

biscanto  ital.  1530 

bischidu  sard.  8762 

biscia  ital.  1145 

bisciancola  itaZ.  614 

biscio  ital.  1145 

biscotto  ital.  1195 

biscueit-z  prw.  1195 

biscuit  frz.  1195 

biserica  rum.  1066 

bisest  i>iem.  1197.  1217 

bisesto  tta?.  1217 

biset  frz.  1275 

bislacco  ital.  1200.  4723 

bislercio  ital.  4761 

bismuth  /ra.  8904 


n; 


Roinnniiirhc»  Wnrlvomoirhnin. 


bisoirniirc  i/<i/.  7017 
tiiM't,'!!!'  if<i/,  7017 
M-ojii  «^»(1(1.  1212 
liispo  i>tii.  2826 
liiss.li'  pror.  cnl.   1 192 
il  ^  dim  i>t(i.   121« 

/r.-    1U6 
1;- -'r..  /I-.'.   llSt7 
liiss.xt  itior.  1217 
bistanln  itttl.  ■.)47 
histonsiir  />riii'.  1219 
liistoiitan"  itnl.   1218 
l.istiooiap'  itiil.  8110 
bistoiiilo  it:il.  1215.  7002 
liistori-o  ;»iVm.  5617 
liita  si„iii.  cat.   1223 
bitnool»  I'lg.  1223 
bitJirorn  y/xiii.  1223 
bitolii  iitq.  1223 
l)itta  ilii'l.  1223 
bitto  //■»•.  1223 
bivac  I'rz.   1229 
bivor-s  ;)iYit'.  1152 
bivol  mm.  1377 
bivouac  frs.  1229 
bi/.iir  .sdiv/.  8709 
bizarre  /rr.   12;iO 
bizarria  .<7)a».   1230 
bizarro  .^junll.  /jfi;.  1230 
bizazas  .tpiiii.  1192 
bizco  .vpdii.  1212 
biziocho  span.  1195 
bizma  sjMn.  2828 
biiinaga  syinii.  5931 
bizzarro  ital.  1230 
bizzocco  lYnZ.  1256 
blada  prov.  3482 
blailaria  prov.  37 
blaire  />-'.  1232 
blairoau  /Vr.  36.  8073 
blairie  /rz.  37 
blame  /ij.  1245 
blaiic  /(5.  7^)or.  1240 
blaiic-manger  frz.  1241 
blauco  .v/)(i«.  1240 
blancu-inangiare  it.  1241 
bland  /M/n.  1239 
blaiuleata  rum.   1L38 
blaniiifcs  frz.  1238 
blaiidir  ^jcof.  /r^.  ■■•pan. 

pfg.  1237.  1319 
blandire  ital.  1237 
blandon  spn».  1319 
blanqiieador  sjjaii.  1242 
blanquero  *jjan.  1242 
blaser  /rz.  1250 
blasfemare  ital.  1245 
blasmar  j>r«r.  1245 
blaso  cat.  1243 
blason  />.-.  span.  1249 
blasonar  .vyjfiH.  1243 
blasone  ital.  1242 
blasonner  /r.-.   1243 
bliistam  rum.  1245 
blastama  rum.  1245 
blastemar  rfr.  ca?.  1245 
blastemma  rtr.  1245 
blastenge  afrz.  1245 
blastenh-s  jxoc.  1244 
blastcnjar  prov.  1245 


blii.>tlmv  ;>i'(ir.  1246       | 

Mat-/  /..«r. 

Iduii  ;)ii)r.  I'r:.   1249 

•blttVH  rfr.  36 

bio  cat.  6623 

ble  fr:   35.  3482 

bl.-ar  r(r.  6220 

bbclio  fr.:  1262 

blicliir,    or  /it.  1262 

bbvior  d/V.'.   12.")2 

bled   cat.   36.   6623 


bled  cat.  36 
bl.Mie  rfr.  1148 
bledijinoni  span. 
bloe  (i/rr.  35 


1257 


■f  a/r:.  36 
Hm  fr:.  1230 
r  r<r.  0220 
•roau  frz.  30 
•rio  frz.  1232 
iiroii  (0-.-.  1232 
li'se  lothr.   1234 


1253 


bleso-s  pror.  1243 

blesser  /V.'.   1252 

blestro  afrz.  1255 

blet  />■.-.  1252 

blote  frz.  1257 

blette  frz.  1257 

blcttir  //•--.  1252 

bleu  frz.  1249 

blezoii  <i/ir.  1243 

blial-8  prov.  1253 

blialt-z  prov.  1253 

bliau-s  ^jroi'.  1253 

bliaut'Z  prov.  afrz. 

blinder  frz.  1251 

bliso  s  prov.  1243 

blizautrz  prov.  1253 

bloc  /ij.  1258 

bloca  prov.  1390 

blocus  frz.  1258 

bloi  a/'r^.  j;roi;.  1247 

blon  prov.  1247 

blond  frz.  1247 

blondo  spfiH.  1247 

blo(nier  frz.  1258 

bloquier-s  ;.)roc.  1390 

bios  prov.  afrz.  1248 

bloste  afrz.  1259 

blostre  «/■«.  1259 

blouque  afrz.  1390 

bill  ital.  1249 

bluette  /V5.  1205  f. 

bluetter  frz.  1205 

bluteau  frz.  1400.  1422 

blutcr   /'rj.    1400.    1422. 
8651 

blutoir  frz.  1400.  1422 

boara  rum.  8575 

boaro  ital.  1260 

boasa  j-k/h.  1427 

boascia  ital.  1304 

boazza  ital.  1304 

bob  7»oi;.  1006 

boba  venez.  1379 
I  bobance  frz.  1274 

bobaiisa  7»-oi;.  1274 

bobatico  span.  1004 

bobletic  rwrn.  1004 
I  bobo  frz.  ptg.  1006.  1283 
I  bob6  ital.  1376 


boboico  i((i/.  1H80 

!>..<•  <-.i/.   1403 

boi'a    Hal.    prov.    span. 

1201.  1382 
boral   riiwi.   frt.  sp.  ptq. 

1088 
bocnriiii  span.  1393 
boccH  ital.  ptij.   1382 
bocnilo  ital.  1088 
buocia  i((i/.  1436 
boeco  ital.  1388 
boocono  Hal.  1388 
boco  rum.  afrz.  1430.8824 
borha  span.  1430 
bnclie  air:.  1382 
biichcclia  ptij.  1430 
boeiiin  aspan.   1403 
botrhorno  sp.  ptij    8836 
boci  niHi.  cat.  1387.  8824 
bdciare  i<«?.  8824 
bocina  .s^^nii.  1392 
boik  rtr.  1403 
bocla  pror.  1390 
buulo  afr:.  1390 
boco-8  ^iror.  1388 
boc-8  pror.  1403 
boda  cat.  sp.  ptij.  8823 
bodequin  />•;.  [dial.)  1300 
bodri),'a  (Y.  {parm.)  1000 
bodrio  .spa».  13(>1 
boo  afrz.  1096 
boel  fi/rr.  1297 
boele  afrz.  1297 
boeuf  frz.  1292 
boBuf-garile  /Vr.  41 
bof  rtr.  1292 
bofar  /j^/.  988 
bofe  sp.' ptg.  1398.  0456 
bofij  ptg.  148 
bofct  iCrtHon.  1398 
bofordo  aspan.  aptg.  4058 
boga  sard.  s}).  ptg.  1201 
bogare  sard.  8802 
boguo  /M.  1261 
bohomien  frz.  8940 
boborder  afrz.  4058 
bohordo  «s^>a>i.  4058 
boliort  afrz.  4058 
boi  p^v  1292 
boia  prov.  1269 
boidu  sard.  8801 
boie  !(.a«o«.  1269 
boieiro  j'tg-  1200 
boier  r«r.  afrz.  1260.  1209 
boille  a/«.  1301 
boiou  nprov.  1269 
boira  cut.  8575 
boire  /"r^.  1159 
bois  frz.  1440. 1294.  7465 
boisdio  afrz.  1092 
boise  (i/rr.  1091 
boisie  afrz.  1092 
boisier  afrz.  1092 
boisine  o/r^.  1392 
boissa  prov.  1438 
boisseau  /"«.  1438 
boisson  frz.  1157 
boiste  afrz.  1438 
boite  /Vr.  995 
boite  frz.  1438 


boiln  .v(ii-(/.  8801 
boivrii  afrz.   1169 
boj  span.  1440 
bojar  /111'.  »;».   1207.  1411 
bnicta  .■i/»i»i.  1438 
bola  pror.  sp.  pig.   1410 
bidcar  cat.  8817 
boli-inne  Hal.   Mil 
boldon  i/>i/.   1271 
boldrir  ptii    1009 
bole  afr:'.   1425 
bolegar  prov.  1411 
liolengo  n/V.-.   1400 
boler  afrz.  1426 
bolet  prov.  cat.   1272 
bcdela  .v/).  pig.  1017.  1410 
boleto  iV<i/.  1272 
biilf  rum.   1400 
bolgo  afr:.   1407 
bolgetta  if<//.   1407 
bolgia  ital.   1407 
boliiio  n/V-.  1200 
bolir  span.  ptg.  1412 
bolla  Hal.   1410 
bollettn  i(<i/.   1410 
bollettino  Hal.  1410 
bcillir  pror.   1412 
bolliro  i7((/.  1412 
boll..  (7(1/.  span.  1410 
bollonc  Hal.   1412 
bollure  ltd/.   1412 
bolondron  a.span.  8815 
bolor  pf(/.  5835 
bolorecor  ptg.  5835 
boloronto  ptg.  5835 
bolota  Kc/.  1017 
bols  prov.  0462 
bolsa  .span.  ptg.  1427 
bolso  i<o;.  6462 
bolta  )M»i.  8810 
bolzono  Hal.   1414 
bom  ptg.  1282 
boDiba  Hal.  prov.  1274 
bombaco  itai.  1276 
bombaco  Hal.  1276 
bombaiice  frz.  1274 
bombanza  j'tni.  1274 
bombarda  i<d/.  1274 
bombe  frz.  1274 
bombcro  Hal.  8425 
bombo  Hal.  1274 
bombolar  lYa/.  1274 
bomerie  frz.  1263 
bo(n)  /jroi'.  1282 
bon  frz.  1282 
bonaci-ia  ital.  1278 
bonace  /"rz.  1278 
bonanza  span.  1279 
bonassa  pro».  1278 
bonaur-s  prov.  1287 
bonciarelle  Hal.  1384 
bondad  spa»?.  1280 
bondade  ptg.  1280 
bonde  /"r^.  1271 
bondieu  frz.  1415 
bondire  prov.  1274 
bondir  /r^.  1274 
bondou  comask.  1271 
boneiir  a/")r.  1281 
bonheur  frz.  325.  1281 


Roniaiiisclies  W'ortverzoicliiiis 


17 


buniiia  sji.  pti/.  Ii37i) 
lionta  ital.  1280 
bontat-z  pror.  1280 
bonto  fre.  1280 
bociuette  nail.  1270 
boquin  aspan.  1403 
bora  it.  cat.  1291.  5783 
bora  mm.  8575 
borantza  rtitii.  1424 
borax  /rr.  1418 
borbeter  a/'n.  1280 
borbofiliaro  iM286  im\. 

1418 
borboleta  jity.  5872 
borbolhar  ptr/.  1286.  1413 
borbollar  cat.  span.  1286. 

1413 
borbottare  ital.  1286 
borbuuller  ji(c.  1286.  1413 
borbiilha  pt;/.  1413 
bore  yjcoc.  afrz.   1428 
borca  »•</•.  1172 
borceo;in  sj)un.  1359 
borebia  ifn?.  1410 
bord  f'l-.  1287 
borda  pror.  cat.  sp.  pt<i. 
*     1287  f. 
bordSo  pt(j.  1421 
bordar  cat.  span.  1287 
bordare  ital.  1287 
liordayer  /■)■£•.  1287 
borde  pror.  afr::.  1288. 

1421 
bordoar  span.  1287 
bordeggiare  tfa?.  1287 
bordel  prm:  fr~.  ptq.  1288 
bordello  ital.  1288 
border  /Vr.  1287 
bordo  i7.  s/j.  ptg.  1287 
bordon,  -e  ita/.  sp.  1421 
bordoni  »7a^  1354 
bordon-s  prov.  1421 
borea  snrrf.  1291.  8575 
borghese  ital.  1423 
borgne  frz.  1268 
borguer  /V-'.  1268 
borgo  ital.  1423 
borgues  pror.  1423 
bori  ca^  2745 
boria  ital.  8574.  8575 
boriarsi  ital.  8575 
borina  «ene.:.  6426 
borino  ital.  1285 
borla  A-aifJ.  span.  1425 
borne  /r^.  1262 
bornear  span.  1268 
borni  ca?.  1268 
bornicle  (jeiif.  1268 
boniieler  jurass    1268 
boinio  j7a/.  1268 
borra  it.  prov.  sjJ.  1424 
borraecia  ital.  1424 
borrace  I'to/.  1418.  1424 
borragem  pt(i.  1424 
borrage-8  prov.  1424 
borraggine  /to/.  1424 
borraja  span.   1424 
borrana  ital.  1424 
borrao  ^((/.  1424 
borrar  span.  ptr/.  1424 
Ko  rting,  lat.-roin. 


pt;i- 


l)orras  jx-or.  1424 
borrasca  cat.  span. 

1291 

borrego  .span.  1424 
borrico  .yra».  1426  N 
borro  ie.  sjj.  1299.  1424 
borroii  span.  1424 
borso  ital.  1427 
borse  a/'rj.  1427 
bort-z  prov.  4058 
borujo  span.  1424.  8812 
borzacdiino  rtn/.  1359 
bosar  .yiatj.  8652 
bosc  prov.  1294 
boscani  rHm.  1068 
boscaje  span.   1440 
bosear  a.<<pan.  1439 
bosch  rtc.  1440 
bosco  ital.   1294.  1440 
bose-s  j<roi'.   1440 
bosear  jitff.  8800 
Ijosinflu  rum.  1262 
bosna  /to/.  1392 
biisque  .ytan.  1440 
bosquejo  jj/7.  7231 
bosquet  /)".  14(0 
bo,squetto  ital.  1440 


bottone   ital.  1296 

botxi  cat.  1403 

bou  ri<m.  afrz.  cat.  1(190. 

1292 
bouba  2>t(/.  1379 
bone  /rz.  1403 
boucassin  frz.  1394 
boiic-estain  n/Vz.  7757 
bouche  frz.  1382 
boucher  frz.  1389.  1403 
bouchon  /"cz.  1388.  1389 
bouclo  frz.  1390 
bouclier  frz.  1390 
bolide  />-5.  1415 
boudcnfla  npror.  1262 
bonder  frz.  1262 
boudin  /rr.  1262 
boudine  frz.  1262 
boudoir  /it.  1262 
boue  frz.  1095 
bouee  frz.  1269.  1405 
bouf  )•<)•.  1292 
bouffer  frz.  1398 
bnuffir  frz.  1398 
bouffon  /■)-.  1398 
bouffounerie  frz.  1398 
bongo  /"rz.  1407 


b(issa;))-oy.  cnf.  1427.1436  '  bouger  frz.  1411 


bosse  frz.   1436 
bosseman  /')".  1284 
bossi-s  prov.  1387 
bosso  /to/.  1440 
bossolo  ital.  1438 
bosso  s  jDror.  1414 
bossu  frz.  1436 
bustal  ^</(/.  1295.   1429 
bostar  sp.  1295.  1429 
bostia  prov.  1438 
bot  rum.    rtr.  frz.  1296. 

1302.  1435 
bota  2)ror.  .'■p.  ptg.  1435 
bota  rtnn.  1435 
botacchiola  ital.  8823 
botana  spa»;.  1296 
botao  ptg.  1296 


bougette  />•«.  1407 
bougie  frz.  1399 
bougran  span.  1393 
bougre  /"cz.  1408 
bouguiere  frz.  1261 
bouhourt  a/«.  4058 
buuillir  frz.  1412 
bouillon  frz.  1412 
boulanger  /Vi.  1400.  1410. 

6179 
boule  frz.  1410 
bouleau  frz.  1150 
boulevart,  -ard  frz.  1273 
bouleverser  /ri'.  1410 
boulimie  frz.  1409 
I  bouliue  frz.  1266 
bouquer  /')".  1404 


botar  prov.  sp.  ptg.  1296  |  bouquet  frz.  1440 
bote  afrz.  sp.  ptg.  1296.    bouquette  wallon.  1391 

1435  I  bo(u)quette  frz.  1270 

botequin  .«jja».  1300  j  bouquin  frz.  1265 

boter  afrz.  1296  bourbe  /V.^  1126.  1286 

botez  mm.  1042  bourdon  frz.  1421 

boteza  »•»»?.  1042  bourg  frz.  1423 

botiga  ^j»-or.  cat.  spi.  ptg.    bourgenis  frz.  1423.  1925 


637 

boti-s  prov.  8823 
boto  ital.  sj).  ptg.  1094. 

1436.  8823 
botola  ital.  1438 
boton  span.  1296 
botor  span.  1298 
botro  ltd/.  1299 
botta,  -0  //n/.  1435 
bottare  ital.  1296 


bouri  npror.  1299 
bourle  «/>z.  1425 
bourler  a/'rz.  1425 
bourlo  nprov.  1425 
bournous  frz.  357 
bourras  /rz.  1424 
bourrasque  frz.  1291 
bourre  /r.?.  1424 
bourreau  frz.  1269 
bourrer  fr:.  1424 


botte  //a/,  /j".  1435.  1296    bourse  frz.  1427 


botteearo  ital.  638 

bottega  /to/.  637 
i  bottegajo  ital.  638 
'  bottiglia  ital.  1435 

bottina  ital.  1435 
1  bottino  ita/.  span.  1441 
Worterbuch.     (Wortverzeichnisse.) 


boursouffler  frz.  1262 
bouse  o/i".  1304 
bousear  ptg.  8800 
bousin  n/'ri'.  1387 
boussole  frz.  1438 
bout  frz.  1296 


boute  /")•.-.  1435 
bouteille  /)-.  1435 
bt.uter  frz.  1296 
bouti((iie  frz.  637 
boutoii  /Vz.  1296 
boutonnioro  /Vr.   1296 
bova  ital.  1269 
botatseha  r/r. 
bove  ital.  1292 
boveda  s^ja».  8810 
bovu  surd.  1006 
boy  a  span.  1269 
boyau  /V--.  1297 
boye  afrz.  1269 
boyor  nprov.  1260 
boyero  .s/jn«.  1260 
boza  prov.  1304 
bozal  .s;)n«.   1383 
boze  sard.  8824 
bozina  peoc.  1392 
bozon  afrz.  as2^an.  1414 
bozza  ital.  1436 
bozzag(p  /to/.  1431 
bozzinia  Hal.  639    2828 
bozzimare  ital.  2828 
bozzina,  bozzina  it.  639 
bozzo  /to/.   1436 
bozzolaro  ital.  1385 
braadar  ^(«.17.  1019.  469« 
braca  /to/.  1306 
bra(;a  ptg.  1311.  1320 
bra^al  ^j^jr.  1308 
braccare  Hal.  1316 
braceiale  ital.  1308 
braccio  /to/.   1311 
bracco  ital.  1316 
bracia  ito/.  1320 
bracio  rum.  1306 
braoo  span.  1316 
braijo  ^j*jf.  1311 
bracon  afrz.  1316 
braconnier  /r.?.  1316 
braes  prov.  1315.  1316 
bradar  ptg.   1002.   1019. 

1314.  4698 
bradon-s  pirov.  1313 
braga  span.  pitg.  1306 
bragghiare  /(a/.  1314 
bragla  ital.  1320 
brago  ifa.1.  1315 
brahon  aspnn.  1318 
brai  /rz.  1315 
braidar  ^*ror.  1314 
l>raidir  prov.  1314 
braido  aret.  1129 
braie  //-z.  1306 
braies  afrz.  1306 
braillar  /)coi;.  1314 
brailler  frz.  1314 
braiman-s  prov.  1305 
braion  (j/"/j.  1313 
braire  prv.  frz.  1314.  7018 
braise  frz.  1320 
braitare  /to/.  1314 
braja  rtr.  1328 
bramangiare  ital.  1241 
bramar  ric.  pcoc.  1331 
bramare  ital.  1331 
bramer  frz.  1331 
bran  piemont.  frz.  1334 


is 


IvollliOlini'lii'S    \\'i>rlV(>r/.iMrllllls. 


brmAa  >;i<in    ,ii.s(iir.-(/ii/.) 

i;i.s4,  seiKi 

branc  /r.-.   l:U!> 

braiion    iV.   /«roc.   lut^inii. 

iiptii    HK6.  131« 
linun'u  riiiH.  l;ilS 
bran.-lio  />.-.    ll8o.   131s 
l>rain-.>  /•/;/.   IU4(I 
liraiiilnr  prov.   131!' 
bran.lo  /r.-.   131!).   I33J 
bran.liT  /'/*.   131!« 
I.ran.lillo  /rr.   1311) 
Ipr.in.iillor  /rr.   131!» 
liraiiilir/"r.-./<riir./i/(/.13H) 
braiuliro  i((i/.   131!) 
bramlistoct'i)  ital.  13 1!» 
braiulo  itiil.  131!» 
liramloii  In.   131!) 
hran.lom-  17«;.   1313 
braixlo-s  prof.  131!) 
braul.T  /Vr.  1319 
brum.  ital.  1313 
bran-s  prur.  131S) 
brant  o/rv.  cnr.  131!) 
braon  ufi:.  1313 
brauii-s  pruv.   1313 
braiiuo  />.-.  1316 
tirai|uer  /).r.  131G 
bras  t'r:.  cat.   1307.  1311 
brasa  pror.  sp.   1320 
brasio  ptij.   1243 
brasar  rtr.  1320 
brascia  i<<i/.  1320 
brasil  .<^paii.  ptq.   1321 
brasilc  tlut.  1321 
brasoiier  n/'rc.  1320 
brason  afrz.  1319 
brasser  frz.  1307  -V 
brasser  /Vi.  1312 
brasserie  frz.  1307  jV 
brau  frz.  1048 
braunca  r<r.  1318 
brauzir  pror.  1361 
brave  frz.  1048 
bravo  i((j/.  S7>.  ptg.  1048 
bravoure  /rz.  1048 
bravura  ital.  1048 
bray  aapan.  1315 
braya  jjroi;.  1306 
braye  frz.  1806 
bra-ial  »;poH.  1308 
brazo  .■<pan.  1311 
brazon-s  |»co«.  1313 
brazzo  ital.  1311 
brea  span.  1315 
broant  /rz.  2809 
breb  rum.  1153.  3219 
brebena  rum.  8632 
brebis  /rj.  1128 
breccia  ital.  1323 
breche  /li.  1323 
bre<het  frz.  1375 
bredo  span.  ptg.  1257 
bref  /r.-.  1340 
brega  prov.  1345 
bregar  prov.  cat.  1345 
bribaignc  /"«.  1043 
breimante  aspan.  1305 
brclan  frz.  1337 
brelander  /irz.  1337 


brelenr  a/ri.  1337 
brob.,ni.'  /V.'.   1203.  4.SH0 
brV'mo  /«.  1329 
brtMi   prov.  afrz.  attpan. 

1334 
bn-Aa  span.   1333.  8629 
bnnlia  ptq.   1333.  8629 
bn-nta  ital.   1335 
brvo  /./(/.   1315 
bros  pror.  cat.  1310 
broscH  »i<iii(iMH.  srd.  prv. 

cat.  .-p.   1350 
broscbc  afrz.   1350 
breso  frz.  1320 
br.'sil  frz.  1321 
bresilb-s  pror.   1320 
brisiller  /rr.  1348 
bresiiio  afrz.  1329 
bret  prow.  1336 
brossar  prov.  1310 
brctaillor  frz.  1327 
bretaiuler  /V.'.  1219 
brctcscho  afrz.  1333 
bretonncr  /V.:.  1336 
bretto  /rz.  1327 
brrttine  ital.   1342 
bretto  i(n7.  8674 
brettonica  ital.  8674 
breii  /j/r.  rt/"ri.  1340.  1361 
breuil  frz.  1356 
breuilles  frz.   130! 
breu-s  /jrot    2826 
breuvago  frz.  1154 
breve  «t.  .sp.  pfi;.  1340 
brezilhar  proc.  1348 
brezo  span.  1374 
brezza  ital.  1348 
bri  a/"rz.  2748 
briacliezza  ital.  2746 
briaco  i<n/.  2746 
brial  !>pait.  ptg.  1253 
briba  span.  1179 
bribe  /")■«.  1179 
briber  frz.  117!) 
briboi)  span.  1179 
brica  Inmhard.   1345 
bricca  ((a/.  1343.   1345 
bricclietto  ital.  7900 
bricco  it.  1326.  1341. 1426 
briccx)lato  Hal.  8650 
brichet  afrz.  1375 
bricia  i<ai.  1345 
briciola  ital.  1345 
briciolo  ital.  1360 
brico  ,s;;;an.  1330 
bricol  mail.  1343 
bricon  /rj.  j^'oc  1326 
briconie  /"rz.  1326 
brida  ital.  prov.  sp 

1342 
bridel  afrz.  1342 
brie  a/'rj.  1345 
brief  frz.  1340 
brieu  pror.  1340 
brieve  j'tri/.  1340 
brifer  afrz.  1179 
briga  tin/.  p((/.  1315 
brigada  .span.  pt(7.  1345 
brigade  frz    1345 
brigador  ptg.  1345 


7^'i/- 


brlKnnii  /°r.'.  1346 
[  brigaiito  Hal.   1345 

lirigar  pti/.  134"i 
1  brigaro  lid/.   1345 
I  briglin  i(<i/.   1342 
'  briglo  ptq.   1345 

brigata  ital.   1345 

briguo  /V.-.  1345 

briguiT  frz.  1345 

brik  picmunt.   1343 
I  brilliar  p/(/.  1142 

lirillar  prov   span.  1142 

brillaro  ital.   1142 

brilli'ggiaro  t'/n/.  1142 

brillcr  frz.  1142 

brillo  i/<i/.   1142.   1334 

brim  yi'i;.  1334 

l)rimbor  frz.  1179 

briinborion  frz.  1179 

brill  pror.  /rz.  arag.  1334 
i      1346 
I  brina  ital.  6426 

brincar  .«puN.  ptg.  1264 
7709 

brindar  «piiH.  1347 

brinde  frz.   1347 

brill  d'  estoc  frz.  7710 

brindisi  ital.  1347 

brill II u  sort/.  1334 

brio  it.  sp.plg.  1344.2748 

l)rio8o  .span.  1344.  2748 

bri(|iie  frz.  1341 

bri(iuetto  frz.  1341 

bris  frz.  1326.  1348 

brisa   Hmi7.   prov.  span. 

1348.  1349 
,  brisacca  sard.  1 192 
'  brisar  proi'.  1348 
'•  briscbar  rtr.  2032 

brise  frz.  1348 

briser  frz.  1348 

britar  ap/r/.  1351 

liriu-8  jirov.  2748 

lirivar  prov.   1344 

brivido  i7n/.  1344 

liriza  ptg.  1348 

brizar  aspan.  1310 

brizo  aspan.  1310 

bro  proi'.  1361 

broare  venez.  1352 

broc  /"rz.  1088.  1353 

broca  prov.  sp.  ptg.  1353 

broya  ptg.  1374.  7818 

brocal  co«.  1088 

brocart  frz.  1353 

brocca  ital.  1353 

broccare  i/ri/.  1353 

brocchiere,  -o  ital.  1390 

breccia  ital.  1348 

brocco  iin/.  1353 

brooo  afrz.  1374.  1428 

broche  frz.  1088.  1353 

brochor  /rz.  1353 

b  rochet  frz.  4907 

brochure  frz.  1353 

broc-8  prof. 

broda  ital.  1361 

brodequin  /rj.  1359 

broder  frz.  1287 

brodio  span.  ptg.  1361 


brodo  i/(i/.  1361 
brogliaru  Hal.   1361 
broglic.  •<<i/.   1366.   1361 
broie  frz.  1346 
broigiie  afrz.  1369 
broiil-H  p(or_  1356 
broir  afrz.  1*52 
broKn..  i7<i/.   1248 
brolo  i(a/.  1366 
bmina  cat.   1365 
broiKH!  /V-.  .sp.  1358.  1368 
broiicha  aspan.   1353 
briiiiche  frz.   1363 
broncbor  frz.   1353.    1168 
bronchier  afrz.    1158 
broiu-iaro  Hal.  (iH40 
bronrio,  -laro  it.  4158. 6H40 
bronco  it.  sp.  ptg.  1353 
broncono  Hal.  1353 
broiida  piem.  3474 
bronde  o/rz.  3474 
brondel-8  prov.  3474 
bron<lill-8  pror.  3474 
bronha  jirov.  1369 
lironio  ((/"rz.  1369 
brontolare   H.  1357.  6841 
bronza  (7a/.   1358  N.  , 

bronzar  span.  1368 
lironzo  frz.  1368  i\^. 
lironzer  /"rz.  1368 
bronzino  ital.  1368 
bronzo  Hal.  1358.  1368  A^. 
brosa  venez.  1348 
brossa  proi).  1374.  1428 
bro88e/"rz.  1374. 1428. 7818 
bros8er  frz.  1374 
brostia  prou.  1438 
brotar  prov.  span.  1360 
brote  .spaji.  1360 
brot-z  prov.  1360 
broiiailles  frz.   1419 
brouo  worm. /"rz.  1352.  1361 
brouce  frz.  1361 
brouer  norm.  1352 
brouot  /rz.  1361 
brouotte  frz.  1213 
brouillard  frz.  1361 
brouiller  /"rz.  1361 
brouillon  frz.  1361 
brouir  «/"rz.  1352 
l)roundo  nprov.  3474 
brouques  pic.  1355 
liroussailles  /rz.  1374 
brout  frz.  1360 
bro{v)e  pjc»i.  1352 
broyer  frz.  1345 
broza  .ipan.  1374.   1428 
brozne  j>7>a«.  1368 
brozza  ital.  1360 
brozzolo  ital.  1360 
bru  /"rz.  1364.  8826 
bruaiit  frz.  2e09 
brucare  ital.  1363 
bruchet  (//"rz.  1375 
bruciare  ital.  2032 
brucio  i<o/.  1363 
bruco  ital.   1363.  1571 
brucolaque  frz.  4936.  8827 
brucolo  ital.  8650 
bruc-8  prof.  1362 


Ronianischea  Wortvorzeirhnis. 


19 


braelh-s  prov.  1356 
bnielle  afrz.  1356 
brufe-s  prov.  1377 
brufol-s  prov.   1377 
brughiera  hi'IiV.  8S26 
brugliolo  ital.  UIO 
brugna  ital.  6428 
brugo  span.  1363 
briigiiera  cat.  8826 
briiina  prov.  6426 
briiine  frz.  1361.  6426 
bruiner  frz.  6426 
bruir,  -e  afrz.  1352.  7018 
bruiser  afrz.  1371) 
bruitor  /Vr.  H32 
brii(i)zar  prov.  2032 
briijula  s/)a«.  1438 
briiler  /^r^.  2032 
bruma  it.  prov.   «p.  /)<3. 

1365 
bruma  rum.  1365 
brume  frz.  1365 
brun  /«-or.  /V.-.  1366 
briinice  ital.  6427 
brunir  pror.  frz.  ptg.  1367 
brunir  span.  1367 
brunire  i7a/.  1367 
bruno  it.  sp.  ptg.  1366 
bruolo  ital.  1356 
bru3c   friaid.  pror.    frz 

1371.  3823 
brusca   pror.   cat.    1371. 

1437.  3823 
bruscello  ital.  700 
briischa  rtr.  1348 
bruschetta  ital.  1437 
brusciare  ital.  2032 
brusciolo  neapol.  1360 
brusco  i>.  s/).  /)?(7.  1371 
bruscolo  ital.   1437 
bruser  a/'rj.  1370 
brusll)ar  prov.  2032 
brusler  afrz.  2032 
brusola  i;eH«.  1360 
brusque  frz.  1371 
brusquer  /V^.  1371 
bnistia  ital.  prov.  1428. 

1438 
brnstolare  ital.  2032 
bruto  1?.  sp.  ptg.  1373 
brutto  ital.  1373 
brut-z  />rof.  1362 
bruy  afrz.  1364 
bruyere  fr..-.  8826 
bruza  span.  1374.  1428 
bua  ital.  1283 
buba  span.  1283.  1379 
buba  it.  (mvndartl.)  8509 
buba  rum.  1379 
bubali-s  prov.  1377 
bubao  p(^.  1379 
bubalo  ptg.  1377 
bubbojare  iJaZ.  1387 
bubbo  i  ital.  1381 
babbojo  ital.  1331 
bubbo  ne  Hal.  1379 
bube  /rj.   1379 
bubel  modems.  6480 
bubo  s;jan.  1378 
buboin  rum.  1379 


I  bdbola  ital.  8509 
hubon  /"rz.  span.  1379       I 
bubii  ifn/.  1376 
buc  cat.  afrz.  1401 
buoa,  -0  Hal.   1401 
buca  rum.  13S2 
bucail  /Vz.  1391 
buraille  frz.  1270 
bucare  tYii^  1401 
buca  to  ttal.  1405 
bucea  sard.  1382 
buccal  r<r.  1088 
buccella  ital.  1384 
buccellato  lucches.  3186 
bucchio  »W.  1390 
buccia  ital.  4864 
biiccina  ((n/.  1392  ' 

buccio  ital    4864 
buccola  Hal.  1390 
biicela  jjro».  1384 
bilche  afrz.  1437 
bucher  /"rz.   1437 
bucherame  span.  1393 
buchin  aspan.   1403 
bucium  rom.  1392 
bucin  rum.  1392 
bucine  !f«/.  3537 
buck  rtr.  1403 
buelo  .'ipan.   1390 
buco    a.'ipan.   ptg.    1401. 

1403 
buc-s  /^roe.  1401 
buda  s/ciV.  sar(f.  1396 
bndertila  sard.  1396 
buiiel  a<pan.  1297 
budello  ira?.  129  7 
budel-s  /jroi;.  1297 
budenfi  modems.   1262 
budget  frz.  1407 
budriere  ifn/.   1009 
budrione  modenes.  1299 
bue  iVa/.  1292 
buc-  rtr.  1260 
buega  span.  1402 
bneno  span.  1282 
buer  frz.  1405 
buey  span.  1292 
bufalo  it.  sp.  ptg.   1377 
bufar  prov.  sp.  ptq.  1398 
bufet  afrz.  1398 
buffa  ital.  1398 
buffare  i7a/.  1398 
buffe  frz.  1393 
buffet  />z.  1398 
buffier  afrz.  1398 
buffle  frz.  1377 
buffo  (>«/.  1398 
buffone  ital.  1398 
bufo  pfr/.   1378 
bufoi  afrz.  1398 
bufolo  ital.  1377 
bufon  span.  1398 
buga  prov.  1261 
buggera  fost.  1408 
bnggerare  tosh.  1408 
buggerone  ital.  1408 
bugia  (Y.  pf.(/.   1091.  1399 
bugiare  ital.  1293 
bugio  ital.  1293 
bugio  ptjr.  1399 


bngle  afrz.  1395 
bugler  afrz.  1395 
buglia  i<a?.  1410 
bugliolo  ital.  1410 
bugna  ifa7.  1277.  1397 
biigne  afrz.  1397 
biigno  ital.    nprov.  1277 

1397 
bugnola   ital.   bOl.    1277.  1 

1397  I 

bugnon  afrz.  1277.   1397 
buha  ram.   1378 
buie  afrz.hurq.  1269. 1405 
buille  a/rz.  1301 
buir  pig.  6251 
buire-9  prov.  1433 
buiron  a/"rz.  1416 
buis  frz.  1440 
buisine  a/Vf.  1392 
buison  frz.  1431 
buisse  afrz.  1437 
buisson  /rr.  1440 
buitre  span.  8833 
buitron  .span.  8833 
bujera  span.  1399 
bujia  span.  1399 
bujinz  r(r.  1162 
bujo   ital.  1422 
bula  iYnZ.  634.  1400 
bulbe  frz.  1406 
bulbo  it.  span.  ptg.  1406 
buleter  afrz   8651 
bulha  p;^.   1410 
biilimo  ital.  1409 
bulino  ital.  1285 
brtlir  p^f/.  1412 
bulla  ital.  sp.  ptg.  1410 
bulletta  ital.  1410 
bulletiu  /rz.  1410 
bulsch  rtr.  1407 
bulscka  rtr.  1407 
bulto  sp.  p(<7.  8310.  8836 
bulzu  sard.  6462 
bun  rum.  rtr.  1282 
bunatate  rum.  1230 
buono  j«n?.  1282 
buorsa  rtr.  1427 
buou-s  pro».  1292 
bnorch  lir.  1172 
buque  span.  1401 
buquer  />«.  1405 
bur  norm.  1416 
bura  /"Mm.  8575 
buratello  Hal.  1417 
burattare  ital.  1417 
buratto  t<a?.  1417.   1422 
burbanza  ital.  1274 
burbuja  sjjan.  1413 
burcha.  -o  sp.  1420.6815 
burchio,  -a  H.  1420.  6438 
burcho  aspan.  1420 
burdallo  -^pan.  1289 
burdel  .span.  1288 
burdo  span.  1289.  1373 
bnrdu  sard.  1421 
bure  a/W.  1417. 1422.8651 
bureau  frz.  1417.  1422 
burel  afrz.  ptg.  1417. 1422 
burella  ital.  1417.  1422 
burello  i7a7.  1417 


burenfl  piem.  1262 
buret  afrz.   1422 
burete  ri/m.  1272 
buretel  afrz.  1400.  1422 
burga  span.  1135 
burgo  span.  ptg.  1423 
burguez  ptg.  1423 
bnric  rum.  8478 
burica  rum.  8477 
buriel  span.  1422 
buril  span.  ptg.  1285 
burin  /r^.  1285 
burino  ital.   1235 
buristo  »(.  {sienes.)  8911 
burla  i'(a/.  sarrf.  sp.  ptg. 

1425 
burlaire  proc.  1425 
burlar  span.  ptg.  1425 
burlare  ital.   1425 
burleseo  I'tai.   1425 
burlesque  frz.  1425 
burnisa  modenes.  6427 
buron  />z.  sp.   1299.  1416 
burre  afrz.  nprov.  1433 
burrasca  ital.   1291 
burro  ital.   1433 
burrone  jfa/.  1299 
burrula  sard.  1425 
burt  )«r.  1373 
burujo  span.  1424 
busare  ital.  1293 
busart  /"rz.  1431 
busca  lomb.  cat.  1437 
buscar  span.  ptg.   1439 
buscare  i(a/.  1439 
buschetta  ital.   1437 
buscia  sard.  1427 
buscica  sarrf.  8663 
busciellaju  genues.  1385 
buscioue  t(aZ.  1440 
buscolo  ital.  1437 
buse  frz.  1431 
busnaga  ifaZ.  5931 
bussare  ital.  6461 
bussilo  ita/.  1438 
bussola  ital.  1438 
busta  ital.  1438 
buste  />z.  1372.  1430 
bustello  ital.  1438 
busto  ital.  sp.  ptg.  1372. 

1430 
bust-z  jjrov.  1372.  1430 
but  frz.  1434 
buta  rum.  1435 
buter  frz.  1434 
butifioue  ita/.  1262 
butin  frz.  1441 
butirro  ital.  1433 
butiru  sarrf.  1433 
butolare  aret.  chian.  8811 
butor  frz.  1432 
butorderie  />r.  1432 
buttare  Hal.  1296 
butte  /Vz.  1434 
buttega  sard.  637 
buttero  Hal.  1298.  6506 
butura  i-khi    1299 
butii  cat.  1403 
buveur  frz.  1158 
buiar  pfi/.  2525 


20 


Ronmniiiclii-K  Wortvorroioluii» 


bnxeo  gal.  U08 
l.iixo  /.»./.   U40 
IniJi  spun.   1070 
liuiA  rioN.    lOTO 
Im/nc-K  ;>roi'.  1431 
biuori  mm    UH>'.» 
biuio  I'tii.   1276.   i:t!tj 
bdtztTou  (till.   14»  ks 
lltit/»  if<i'.    H'Mi 


(\ 

la  riiwi.  nititnl.  iiv/mii. 

ii/if;;.  (S641 
on  ;if(;.  JT.'»? 
<,«  /ri.  27^11) 
raakle  n/'r;.   172ti 
faba<;a  |)f,(/.  2309 
cabal  .>/«iii.  /i/j/.   ir»95 
n'lbala  it.  .<y).  /<(/;.  45ll> 
cnbalo  /r:.  451»! 
r«bal>:ar  N/mii.   1445 
caballa  span.   1443 
caballeiro  ;i(a.   1444 
oaballtTii  .«;)a».   1444 
oaballo  .^p  iii.   1447 
cabana  //ror.  iitij.   1448 
cabaFia  .«/kim.   1448 
rabano  //•.-.   1448 
cabilal  prov.   160G 
cabo  .iptiii.  ptij.  1636 
cabe<;a  ptg.  1610 
cabecoar  .vpiin.  ptij.  1610 
cabe<;o  jj/;/.   1610 
cabeissa  pioe.  1610 
cabelh-s  /jroc.  1602 
cabeliau  fr:.  4517 
cabellaiiiira  sp.  ptij.  1601 
cabello  x^xiii.  pty.  1602 
eabolludo  .vp.  />(.r/.  1602 
caber  pre.  up.  ptg.  1604 
cabes  pror.  1610 
cabostan  fr:.   1620 
cabestante  .vyj.  y)((;.   1620 
cal)ostrante  sp.  ptij.  1620 
cabostre  priiv.  1605 
cabestro  span.  1605 
cabeza  span.  1610 
cabczo  span.  1610 
cabial  s/joh.  3912 
cabido  ptg.  1615 
oabildo  span.  1615 
cabina  ital.  1448 
cabine  frz.  1448 
cabinet  /"rj.  1448 
rabirol  prov.  cat.  1622 
cable  span.  ptg.  1635 
cable  />-j.  1635 
cabo  spa*i.  pf(/.   1636 
caboral  aspan.  1616 
cabra  pro»,  cat.  tiji.  ptg. 

1620 
cabrer  cat.   1604 
cabrestante  sjj.  p/jr.  1620 
cabrestao  pig.  1605 
cabresto  ptg.  1605 
cabriola  spnn.  1622 
cabriolet  frz.  1622 
cabas  /"rr.  1618 


rnbusMir  cat.  pror.  7882  ! 
I'aiM  rum.   1452 
iMViidor  ptg.   1629 
rai'a);iial  k/uih.  4522 
eaca»  iVii/.   />•.•.    *p.    /l^/. 

4522 
eacaoi'iro  pig.  4522 
cacaovor  frs.  4522 
cavapc  pN/.  2394 
eaoarejar  ptg.  3697 
carcao  idi/.  4622 
caecliioiii  i7ii/.   1464 
caccia  ilal.   1631 
cacciare  ttal.   1631 
eac<-ial<ija   ital.    1630 
cacciatora  idi/.   1630 
cacciatore  ilal.   1629 
cacha  xpan.   1635 
cachalot  /rx.   1742 
cachalotc  span.   1742 
cacliar  pror.  span.  1635. 

1962 
caoha.s  f/n/ij.   1490 
caclio  /r;.  1962 
i-acliemiro  /r;.  4527 
caclier  /it.   1962 
caeliet  /V.'.  1962 
cacbeto  .v/;(IM.  3548 
caehetto  /Vz.  1962 
cachettico  ital.   1451 
cachcvel  «i/r;.   1449 
cachiraonia  ptg.  1450 
cacho   .«7«m.    1635.  1742. 

1964 
caclionda  span.  1742 
cachorro  span.  1742 
cachot  fr:.  1962 
cacliuelo  .</hih.   1742 
cacio  i7(i/.  1705 
caco  pig.   1449 
cada  prov.  sp.  ptg.  1724 
cada  rum.   1460 
cadafal  altcat.  1633 
cadafalc-s  ^^ror.  1633 
cadafalso  span.   1633 
cadabalso  s^xih.  1633 
cadalecho  span.  1633 
cadaliech  nprov.  1729 
cadalso  s/xm.  1633 
cadastre  frz.  1608 
cade  riOH.  1457 
cadea  ptg.  1735 
cadeau  frz.  1609.  1733 
cadefaut  a/rr.  1633 
cadeia  ptg.  1735 
cadeira  pror.  ptg.  1736 
cadeirinha  pJ(/.   1736 
cadeler  frz.  1733 
cadell  cat.  1734 
cadella  jjfp.  1734 
cadel-8  prov.  1734 
oadena  jjror.  span.  1735 
cadencia  s/xih.  pt.(/.  1455 
cadenta  rum.  1455 
cadenza  ital.  1455 
cadera  spn»;.  1736 
cadere  ital.  1457 
cadcrillag  spa».  1736 
cadhuna  afrz.  1724 
cadie  a  ret.  3558 


radlrllo,  -a  spd».  1734 
cadiinn  ptg.  4518 
i-adraii  fr':.  6520 
cadre  /Vf.  6529 
cadre),'a  i<(i/.   173 
ni<liu'i>  Ilal.   145H 
cjidiino  ilal.   1724 
cadiita  i(>i/.   1467 
caer  span.  aplg.   1457 
cafar.l  fr:.  4520 
rafe  frc.  span.  pli/.  6610 
calTe  if(i/.  6510 
caff.)  Ilal.   1636 
cafila  span.  ptg.  (i609 
cafoiipii  Walton.   1840 
rafre  .<p(i)i,  p/(/.  4520 
cafu  walliin.   1840 
eafura  ital.  406 
ciiuado  pff/.  8160 
cajrar   /iror.    spuii.   p^(/. 

1452 
cat;o  /K-.   1757 
caj^ione  iVii/.  5703 
canliare  ilal.   1965 
cajjlio  ital.    1966 
cagna  i(n/.   1670 
cagne  frz.   1670 
catjot  /Vr.   1453 
caliier  frz.  6555 
caliir  ptg.  1457 
caLot  /r;.  6556 
cahotor  frz.  6556 
cahuettc  n/rz.  1757 
caliute  frz.  lib! 
caida  span.  1457 
caide  are*.  3558 
caic  rum.  1942 
caieii  /'(\j.  1734 
caillau  afrz.  1500 
caillo  frz.  2229.  4595 
cailler  /r^.  1965 
cailleu  afrz.  1500 
caillot  fr:.  1966 
eaillotte  /"rj.  1966 
caillou  frz.  1966.  7462 
ca(i)inbra  pig.  4542 
cainse  n/ij.  1539 
cairat-z  prov.  6522 
cairel-s  pror.  6523 
caire-s  })rov.  6529 
cairo-s  prov.  6528 
cais  ^jror.  1627 
caissa  prov.  1625 
caisse  /rj.  1625 
caitlu  prov.  1632 
caive  afrz.  1755 
caixa  jrf^.  1625 
cai-xSo  ptg.  7160 
caja  iprtx.   1625 
cajado  ptg.  1827 
cajSo  aptg.  5703 
cajera  »<ai.  1736 
cajoler  frz.  1760 
cal  rum.  span.  ptg.  1447. 

1523 
cala  ital.  prov.  1513 
calabaza  .spa».  2309 
calabrc  aspan.  1726 
ealabre-s  jtrov.  1726 
calabrin  /'rz.  1726 


(•«labrono  ilal.  2233 
ealalirosa  Itresc.    Iirrqam. 

I34H 
ralafatar  /inir.  661 1 
I'alafatare  ilal.  661 1 
.ilaf.it.Mr  span.  6511 
>:il;ll;ltiT   /r.".    6511 
liilalelar  span.  pli/.  (»51 1 
Calais  fr:.   1489 
calatnajo  ilal.   14rt3 
calamauilrea  idi/.  IH28 
<-alaniar  sjian.  jimv.  14H3 
calamari  rum.  1483 
calainbro  .«yniH.  4542 
calainina  span.  ptg.   1466 
calaminaria  ilal.  1456 
calamiiio  /r.-.  1456 
calamita  t(.  sp.  ptg.   1486 
calaniito  frz.  1485 
calamo  I'j.  sp.  ptg.  1486 
calaKa  .spun.  6636 
calaiidra  ilal.  priir.  plq. 

1487 
calandrajo  span.   1487 
calandro  frz.  1487.  2375 
calandria  sytnn.   1487 
calanilrino  Hal.   1487 
calandro  ital.  1487 
calanno  aspan.  6636 
calapat  cn(.  2254 
calapatillo  .-■paw.  2254 
calar  rlr.  proo.  sp.  pli/. 

1513.  8005 
calarc  ital.   1513 
calare  rum.  1444 
calari  rum.  1446 
calata  tfti/.   1513 
cala  vera  span.   1517 
calaverna  uberil.   1510 
cal(;a  pfi/.  1497 
calca  rum.  1499 
calcagno  i7a/.  1492 
calcaiu  rum.   1492 
calcailal  .sprt».  1492 
calcanar  span.   1492 
calcanoo  sjtan.  1492 
calcanhar  yrfi/.  1492 
calcaniu  rum.  1492 
calcar  pror.  .<p.  yjt^.  1499 
calijar  p<(/.  1494 
calcare  ital.  1499 
calco  rum.  it.  1515. 1622  I', 
calcese  ital.  1509.  1655 
caleie  rum.  1515 
calcina  i7a2.  1523 
calcio  ital.  1522 
cald  ri(m.  prov.  1504 
calda  .v/jflH.  pt^. 
caldajo  ilal.  1501 
caldario  ita/.  1501 
caldera  span.  1501 
calderon  span.  1503 
calderone  i(a/.  1503 
caldo  it.  ,sp.  p<(/.   1503 
caldu  sard.  1504 
cale  />?.  1513 
cale  rum.   1512 
calecer  span.  1508 
caleche  /r^.  4562 
caIe(on  frz.  1493 


Romanisclies  Wortverzeiolinis. 


21 


caleflare  ital.  1505.  1844 
calegpne  ital.  1510 
calcggiolo  itdl.   1582 
calemar  i']>an.  1506 
caler  pre.  frz.  1507  1513 
calere  ital.   1507 
calese  span.  45612 
calesse  ital.  4562 
palexe  ptg.  4562 
calfar  j^ror.  1505 
calfeutrer  fn.  6511 
callia   prov.    ptq.    1512. 

2229.  4595 
calh5o  pig.  7462 
calhandra  /)<//.  1487 
calhaii-s  pror.  1500 
calibre  frz.  sp.  ptg.  4786 
calibio  cat.  4786 
caliilo  i<«/.  1504 
calin  rti:  1510 
calina  y>roi'.  .■ip.  ptg.  1510 
oaliz(en)  /o»i?).  1510 
calla  ital.   1512 
callaja  ital.  1512 
callar  .y;on.  1513.  8005 
calle  ital.  span.  1512 
calma  it.  .s/).  ^f^/.   1750 
calmar  sjmn.  ptg.  1750 
calrae  frz.  1750 
calmiere  I'tn/.  1483 
calmo  ital.  1486 
calocchia  /fn?.  1582 
calogna  lial.  1516 
calonaco  ital.  1585 
calonja  ^icor.  1516 
calonjar  prov.  1516 
calona  s;;((»i.   1516 
calonar  .tj/a)!.  1516 
calostro  fpan.  ptg.  2021 
calot  /V^.  1524 
calotta  ital.  1524 
calotte  /■;•-.  1524 
calpestare  it.  1496.  6176 
eal-s  prov.  6537 
calsa  prov.  1497 
calta  ifn/.  1515 
calterire  ital.  7200 
caltuii  riOH.   1493 
caltunar  )M»i.   1495 
caluc  prov.   1458 
caluco  ital.  1458 
calumbrecerse  span.  2329. 

4897 
calumnia  pig.  1516 
caluunia  i/n/.  1516 
caluscerta  sard.  4613 
cahixertula  surJ.  4613 
calv  rum.  prov.  1521 
calvez  span.  ptg.  1520 
calveza  «2;««.  1520 
calvezza  ital.  1520 
calvitie  frs.   1520 
calvo  if.  sp.  ptg.   1521 
calza  I'to?.  span.  1497 
calzada  s/mh.  y)(jf.  1498 
calzar  span.  1494 
calza  re  ital.  1494 
calzo  ifa?.  1497 
calzolajo  ital.  1495 
calzolaro  if«/.  1495 


calzoiie  ital.  1493 
calzonoro  span.  1495 
cam  )•«»!.  394 
cama  cat.  sp.  piq.  1525. 

1553 
camafeio  ptg.  2039 
camafeo  span.  ptg.  2039 
camafeu  yj<(/.  2039 
camaglio  ital.  1553 
camaieu  frs.  2039 
camail  d/'rz.  1553 
carnal  span.  1553 
camalh-s  prov.  1553 
camangiare  ital.  1637 
camar  rtr.  1750 
camara  liim.  1526 
camara  span.  ptg.  1526 
camarada  span.  1526 
cainarado  /r^.  1526 
camaiao  ptg.   1541.  3580 
camarilla  span.  1526 
camarlenc-s  ^jroc.  1526 
caraarlingo  ital.  1526 
camasa  rMoi.,  1539 
camasimi  sard.  440 
camba   sard.   span.  ptq. 

1527.  1553 
cambaio  j)tg.  1527 
cambaru  sarrf.  3586 
cambellotto  ital.  5221 
cambera  ital.  8425 
cambiar  yjro».  spnji.  pl(/. 

1528 
cambiare  lYo/.  1528 
canibio  it.  sp.  ptg.  1528 
cambi-s  prov.  1528 
cambra    ^«'Oi;.  1526 
cambra  nprov.  1534 
cambre  prov.   1583 
cambrer  /'/".  1534 
cambrSes  ptg.   1552 
cambron  ipa)i.  1552 
cambiiix  cat.  1553 
cambuse  frz.  1448 
camedrio  iipan.  1828 
camee  frz.  2039 
cameg  rtr.  1751.  3493 
caraegiar  rtr.  1751 
camelao  ptg.  5221 
camel  1  cot.  1532 
camello  span.  1532 
camelo  ptg.  1532 
camelote  .■i/jn».  5221 
camels  ^jroi^.  1532 
camera  i(rt?.  1526 
caraerajo  ital.  1533 
camerario  ital.   1533 
camerata  i'M?.  1526 
camerella  ital.  1526 
cameriere  rta?.  1532 
camesa  rum.  1539 
cami  cat.  1542 
camiar  rt)'.  sp.  ptg.  1528. 

1751 
caraice  ifa/.  1539 
camicia  ital.  1539 
camiddu  sicil.  1532 
caminar  pror.  sp.  1542 
caminhar  ptg.  1542 
caminho  pt^.  1542 


camiuo  .span.  1542 
cami(n)-s  pror.  1542 
camisa  prov.    cat.  Sjxin. 

ptg.   1539 
camiscia  frs.  1539 
camisciole  ital.  1539 
camiseta  .9pan.  1539 
camisinha  p<(/.  1539 
camisola  ,sp.  pfr/.  1539 
camisole  frz.  1539 
camisote  pt(;f.  1539 
camitsch  rtr.  1751 
camjar  prov.  1528 
cammellino  (in/.  5221 
cammello  ital.  1532 
cammeo  liai.  2039 
camminare  ital.  1542 
cam(ra)inata  ital.  1536 
cammino  j(.  1538.  1542 
camois  prov.  1540 
camoissier  frz.  1540 
camojardo  itn?    5132 
camosciare  ital.  1540 
camoscio  i(n?.   1540 
camote  sj)an.  1543 
camous  ninov.  3588 
camozza  )(n?.  3587 
camp  r>tm.  frz.  1550 
campagna  ital.  1545 
carapagne  /r^.  1545 
campainha  ptg.  1544 
campana  ifn/.  prov.  cat. 

span.  1544 
campane  frz.  1544 
campaiiha  pror.  pif/.  1545 
campana  ■span.  1545 
campar  span.  1545 
campeador  spn;i.  1545 
campear  span.  1545 
campeche  6prt)i.  1546 
campeche  frz.  1546 
campeggiare  ital.  1545 
campeggio  ifn/.  1546 
camper  frz.  1545 
camphre  /rj.  406 
campiguuolo  ital.  1548 
campione  ital.  1545 
campo  j'^  .sp.  ptg.  1550 
camp-s  proi?.  1550 
camsil  prov.  1539 
camuija  p?gi.  3588 
camuffare  ital.  5448 
camuotsch  rtr.  358ti 
camur9a  pf_9.  3588 
camus  prov.  frz.  1540 
caniuso  ital.  1540 
camuza  ,<prtH.  3588 
camzil  aspan.  1540 
can  pror.  6543 
cana  ptg.  1576 
caiia  spnw.  1576 
cauabas  prov.  1583 
canaglia  ital.  1555 
canaheja  ipnn.  157 
canaherla  span.  1578 
canaille  frs.  1555 
canale  ita?.  1556 
canalha  ptg.  1555 
canalla  spn«.  1555 
canamazo  span.  1583 


caiiamiel  .span.  1580 
caiiarao  span.   1583 
canape  ital.  1583 
canape  /rj.  span.  ptg. 

210) 
caiiapeu  rwm.  2100 
canard  frz.  539.  1565 
cane  ital.  frs.  1574.  1565 
cauarino  Hal.  1919 
canario  spn«.  1919 
canasta  span.  1575 
canasto  nprov.  1575 
canastre  /r^.  1575 
canastro  span.  1575 
canava  .snrrf.  1554 
canavaccio  ital.  1583 
canavajo  ital.  1554 
canareto  nprov.  1573 
can^ao  pffy.  1589 
cancel  />i.  spmn.  1559 
cancela  s;jn«.   1559 
cancellar  prov.  1558 
cancellare  i7n?.  1558 
cancelliere  ital.  1557 
cancello  ital.  1559 
eanchero  i7(rZ.  1560 
cancro  ital.  1560 
cand  r«Hi.  6543 
can<laloso  span.  1606 
cande  span.  4535 
candea  pit/.  1562 
candela  rum.  1562 
candela  rt.  sp.  1562 
candelajo  ((n?.  1564 
candeliere  ital.  1564 
candepola  nrei.  1577 
candi  ital.  frz.  4535 
candir  frz.  4535 
eandire  /in/.  4535 
cane  ital.   1574 
cane  ram.  1566 
canebe  pror.  1583 
canela  span.   1566 
canella  pror.  ptg.  1566 
canelo  spn».  1567 
canepa  rum.  1583 
canera  rJr.  1586 
canestro  ital.  1575 
canetas  prov.  1593 
canevas  /rr.  1583 
canevette  frz.  1573 
canfora  iin/.  span.  406 
canghela  ruwi.  1559 
cangiare  ital.  1528 
cangilon  spn».  2093 
cangrejo  span.  1560 
cangrena  ital.  span.  ptg. 

3593 
cangrene  frz.  3593 
canilla  spn«.  1566 
canlia  prov.  1570.  1574 
canhama^o  ptg.  1583 
can(h)amo  p<^.  1583 
canhao  ptg.  1582 
canbo  pi(/.  1535 
canhota,  -o  pAg.  1535 
canh-s  prov.  1574 
cani  itn/.  1593 
canibal  frz.  1584 
canicola  ital.  1571 


IvMin.niiiiirlii'H   WorlviM/.iMi-liiiin. 


cjiulruln  itttl    ITiil 
i-jiiiif  I'l:.  4fi.'>!t 
canilla  .«/xiii.   I&ti(i 
ranivi»  friniit.   16(S 
c-aiiivoaii  fn.  3010 
caima  Hal   ptii.  ir>7(i 
r^iiiiiaiiK-lo  itiil.  158*1 
OAiinc  fr:.  167G 
rannclla  i(<i/.  15(>G 
oannollo  fr:.   IftGtJ 
cjiiinollo  i7(i/.  15l!7 
rannibnic  Hnl.  fr:.  16S4 
ramioofliio  i7(i/.   1682 
oaiinone  idi/.  1682 
raiio  i7.  .«/«111.  pti).  16it3 
oanon  fiz.  1582  " 
carton  .s;«i»i.   1582 
raiionarK  i7<i/.   1685 
ranoii);»  o/V-'.  1686 
canoniiii  Hal.  16.S5 
ejniopf-  i<(ir  2100 
cano.so  siHxn.  pig.  1593 
canova  Hal.  1554 
canovajo  tVii/.   1554 
ranovicro  ital.  1554 
ran-s  pnir.  1574 
ransar  spa».  1549 
cansaro  ital.  1649 
canse  ii/r^.  1539 
oanso  .«;)nii.  1549 
caiis6-s  prov.  1590 
cant   prov.    afrz.    1530. 

G543 
cant  rum.  1692 
canta  riii».   1591 
cantar  pror.  sp.  pty.  1591 
cantar  rum.  1789 
cantare  ital.  1591 
cantaro,  -e  ital.  1789 
canteca  rH»i.  1589 
canteiro  ptq.  1587 
cantol  n/i-r.  1530 
cantelcs  span.  1587 
cantera  span.  1587 
oantica,  -o  i7a/.   sp.  ptg. 

1589 
cantie  rum.  1589 
cantic-s  prov.  1589 
cantiere  i7n/.  1587 
iantij;;a  ptg.  1589 
cantimplora  i7.  sp.  1579 
Kintique  frz.  1589 
canto  i7a/.  s^j.  pty.  1530. 

1592 
canton  /"ir.  1530 
cantone  i7a/.  1530 
cantonnier  frz.  1530 
cantuccio  ital.  1530 
cant-z  prov.  1592 
caniulo  aspan.  1594 
canut  ;)rof.  1594 
canuto  !7(i/.  1594 
canyafera  cat.  1578 
canzon  span.   1590 
canzone  i7a/.  1590 
cao  ptg.  1574 
caorci-s  prov.  1459 
cap  )•«»!.  ^>ro».  163G 
capa  prov.  sjian.  1618 
capacho,  -a  span.  1618 


r«pair6-ii  /nor.  KilK 
ca|>.'niiia  i7<i/.   144s 
capAo  pig.    1619 
oapiir  .«/Kill.  pig.   1619 
capnrllio  i7ii/.   16:16 
capatiiiii  mm.   1607 
capato  pig.  2181 
capili'l-s  priii:   1609 
capdolli-x  y-ior.   161.') 
.•apc.-cliii.  i7.i/.   1615 
ca|M'lla  pror.  1618 
capi'llatiira  i7(i/.  1601 
capi'llii  i7(i/    1602 
capcio  spiin.   1618 
capcl-.s  /iriir.   1618 
cap.To  ital.   1604 
capi'stro  i7(i/.  1005 
capostru  rMiii.   1006 
capet  ridii    1640 
capovolo  i7ii/.   1598 
capezzale  «7rt/.  1010 
caplianl  frz.  4520 
capibile  ital    1698 
capillo  sp(Ui.   1018 
cajiirc  i7(i/.   1004 
ca)iitaino  frz.  1607 
capitalo  i7(i/.  1006 
capitan  sp'in.   1607 
cjipitan  rum.   1007 
capitanli-s  jnov.   1607 
capitano  i7(i/.   1607 
capitao  ptg.  1007 
capitaro  i7(i/.  1612 
capitcllo  i7(i/.  1609 
capitolo  ital.   1615 
capitol-s  prov.  1615 
capitoni  ital.  1611 

I  capitulo  span.  1015 
capnia!h-s  prov.  1563 
capo   ital    1036 
capu  cat.  101!) 

'  capon  span.   1619 
capono  j7(i/.  1019 
caporal  aspan.  1010 
caporale  i7a/.   1010 
cap6-s  j)rov.  1019 

i  capot  frz.  1018 

I  capovolgero  ital.  1639 

,  capovoltare  ital.  1039 
cappa  i7(i/.  1618 
capparosa  sp.  ptg.  2167 
cappella  (7(i/.  1618 
cappellajo  ital.  1618 
cappellicra  itnl.  1618 
cappello  ital.  1618 
capperone  i7fi/.  1018 
cappio  ital.  1635 
cap(p)otto  ital.  1618 
capra  ital.  1020 
capra  rwHi.  1620 
capre  frz.  4523 
capreolo  ita/.  1622 
capretta  ital.  1020 
capricciare  ital.  1023 
capriccio  i(.  1623.  8187 
caprice  frz.  1623 
capricho  .sp.  2)tg.  1623 
caprifoglio  i7«?.  1024 
caprifoiu  rum.  1024 
caprifuelh-.8  prov.  1624 


«■iiprloln  i7a/.   1622 
ca|)ri<il()  i7(i/.   1622 
cai)tiMH'ini'ii-«  pror.   1636 
captiMicMixa  pror.   I(i36 
cuptif  fr:.  1632 
captivan-  i7ii/.  I(i32 
i-aptivci  i7(i/.   1632 
capiu'i'io  i7(i/.  KilH 
«•apiico  frz.  161.S 
capiu'lu)  span.   I(il8 
capiilj  »7i-.  1616 
citpiui  I'liHi.  1619 
capiiz  .tpa>i.   1(!18 
capnzar  pror.   1619 
cacjuor  frz.  4619 

j  car  /»•((().  1698 

1  car  riiwi.    rtr.   frz.    cat. 

j      1696.  6645 

I  cara  suril.  pror.  cat.  sp. 
ptg.  1643 

1  caralia  span.  1646 

'  carabattola  i7rt/.  3726 
carabo  .ip.  ptg.  462(> 
carabc  frz    4526 
carabcia  span.  1645 
carabin  frz.   1726 
carabina  Hal.  span.  pl(/. 

1726 
carabine  frz.  1726 
caracol    frz.    sjian.    plq. 

1643.  1646.  1950 
caracolo  frz.  1646 
caranoUare  Hal.  1640 
caracoUo  Hal.  1643.  1646 
carafe  frz.  0512 
carafTa  !7a?.  6512 
caragnar  mantuan.  4913 
caragol  ca«.  1643.  1646 
caragollo  ital.  1643.  1046 
caramel-8  prov.  1484 
caramiila  i)ro)\  cat.  1435 
caraniillo  s/;f(n.  1484  ' 
caranten  prov.  6518 
carare  rum.  1690 
carastia  aspan.  1601 
carat  /V*.  1799 
carateilo  ital.  1693 
cara  to  i7n/.  1799 
carauto  afrz.  1047 
carauz  .s/jnw.  3603 
caravella  ital.  1646 
caravelle  frz.  1045 
carbo  en<.  1048 
carbon  span.  1048 
carbonajo  i7n/.  1049 
carbonara  ital.  1049 
carbonaro  ital.  1649 
carbonchio  j7a/.  1051 
carboncolo  ital.  1051 
carbonc  t7a?.  1048 
carboner  cat.  1649 
carbonero  .s/j««.  1049 
earboniera  i7fi/.  1649 
carboniere  ital.  1049 
carbo-s  /woy.  1048 
carbunar  rum.  1649 
carbunculo  ital.  1651 
carbuno  niwi.  1648 
carbuni  rum.  1650 
carca  rwin.  1694 


«>nrrt^  span.  1665 
carcanie  Hal.  7il6 
carrun  /inir.  /V.-,  4694    • 
carcana  x/»i»i.   1679 
oarcanfia  i7.  pig.   1679 
cari'asso  frz.   1679 
carcaRHo  Hal.   1656 
(^arrava  sjian.  2004 
carcavo  .«/kim.  2004 
ciircel  span.   1652 
carcorario  Hal.  1664 
carcerc  i7(i/.   1052 
carcerioro  i7((/.   1664 
carcino  span.   I{i52 
carcinoniia  span.   1662 
carciofo  i7(i/.  36:).  713 
carconia  span.   1062 
carcoinor  span.  ptg.   1(!52 
carcuozo  spun.   1652 
car<lar«  i7a/.   1660 
cardija  sard.  2240 
cardino  Hal.  1068 
cnrdo  i7n/.  .s/iiiw.   1060 
cardo-s  //ivir.  1669 
car<lon  -spun.   1669 
cardu  .«ini/.   1600 
caro  rum.  6637 
caremo  />r.  0517 
careiularo  itiH.  6531 
carosina  prov.  6517 
carestia  idi/.  /irao.  span. 

ptg.  1601 
carestioa  /inio.   1061 
carestoso  i7ny.  1661 
caro-va  ram.  0538 
carga  span.  ptg.   1094 
cargar  prov.  span.  1694 
cargo  span.  ptg.  1694 
cariasa  saril.  1805 
caribari  n/^ci.  1511 
car(i)eare  ital.  1694 
carice  i7a?.  1603 
carico  ital.  1094 
caridad  span.  1666 
caridade  /)<//.  1666 
carillon  frz.  6525 
caristia  j(/)aM.  ptg.  1661 
oarita  i7rt/.  1600 
caritat-z  prov.  1060 
carraalar  j7r.  1484 
carmenar  sjian.  1609 
carmesi  span.  0513 
carincsim  /3(^.  6513 
carmin  frz.  sj).  ptg.  6513 
carminio  ital.  0513 
(jarinunha  7j<^.  1474 
cam  prov.  cat.  1078 
carnada  span.  1672 
carnajo  i7a/.  1671 
carnascialare  Hal.  1673 
carnascialo  »7.  1673.  1097 
carnat  rum.  1070 
carnatar  rum.  1074 
carnaval  frz.  span.  pty. 

1697 
came  it.  rum.  frz.  .span. 

ptg.  1658.  1678 
carneiro  ptg.  5405 
carnelasciare  ital.  1073 
carneo  itaZ.  span.  1675 


Koiiiaiii«ihc's  Wortverzeiclinis. 


2.^ 


eaxneroniMii.  1G71.  2252. 

5465 
carnescialare  ital.   1673 
carnet  f'ri.  6555 
carncvale  ittil.  1697 
carnicciro  ptg.  1674 
carnicero  span.  1674 
camiore,    o  ital.  1671 
camier-s  prov.  1071 
carnos  rum.  1676 
carnos  /)/oi\  1676 
oarnoso  span,  jitii.   1676 
carnovale  ital.  1697 
carnudo  spa».  /jf.(7.  1677 
pamuto  ital.  1677 
caro  it.  span.  ptg.  1698 
carofil  rum.   1699 
carogna  i7(i/.   1681 
carola  ital.  1851 
oarolar  pro».  1851 
carolare  ital.  1851 
carole  afrs.  1851 
caroler  n/V".  1851 
caronha  prov.  1681 
carosello  i'faZ.  1696 
caroube  f'rz.  1836 
carouge  f'rz.  1836 
carpa  s/>a».  pi»/.  1682 
carpan  rum.  1685 
carpe  f'rz.  sp.  pti).  1682. 

1685 
carpentiere  ital.  1683 
carpentier-s  y^rot'.  1683 
parpia  ital.  1686 
carpin  rum.  1685 
carpine  ifa/.  1685 
carpino  ital.  1685 
carpiiiteiro  /jfi;.  1683. 5324 
carpintero  sp.  1683.  5324 
carpione  ital.  1682 
carpo  ital.  1088 
carpone  «toZ.  1688 
canjuois  afrz.  1655 
carrabba  aiciV.  6512 
carraca  it.   frz.   sp.  ptr/. 

4567 
carraja  ital.  1690 
car(r)aque  f'rz.  4567 
carrasca  «pn».  6560 
carrasco,  -a   cat.  sj).  ptg. 

1816 
carrata  ital.  1692 
carre  ital.  frz.  6522 
carreau  frz.  6523 
carreforc-s  prov.  6524 
carrefour  frz.  6524 
carregar  ^;?(/.  1694 
carrego  jjtij.  1694 
carreira  lAg.  1690  f. 
carrer  /Vx.  6527 
carrera  spati.  1690 
carriaggio  ital.  1689 
carri<;o  pt(/.  1663 
carriega  ital.  1736 
carriera  I'fa/.  proc.  1690 
carrii-re  /rz.  1690.  6521 
carrignon-s  j/rov.  6554 
carrizo  span.  1663 
carro  j7.  sp.  p/c/.  1696 
carrobio  t<a/.  6526 


carroiia  span.  1681 
carroiio  ^fpa».  1681 
carrosse  frz.  1696 
carrousel  frz.  1696 
car(r)ousse  /rj.  3603 
carroza  span.  1696 
carrozza  lYa/.  1696 
carrozzajo  ital.  1696 
carrozziere  ital.  1696 
carruagera  p((/.  1689 
carruajo  span.  1689 
carniba  i7((?.   1836 
carrubbio  ital.  1S36 
carrubo  ital.  1836 
earrucola  2(«!.  1695 
carruga  prov.  1695 
car-s  /iroy.  1696 
carta  it.  prov.  cat.  span. 

ptg.  1832 
cartaccia  ital.  1833 
cartaz  ptg.  1833 
carte  rum.  frz.  1832 
carteiro  p<(/.  3099 
cartero  sjjan.  3099 
cartoccio  ital.  1832 
cartola  iio/.  1834 
cartolajo,  -ro  ital.  1835 
cartolario  ital.  1835 
cartolaro,  -e  I'toi.  1835 
cartolar-s  prov.  1835 
cartolina  ital.  1834 
carton  /"rj.  1832 
cartone  ital.  1832 
cartouche  /'r;.  1832 
cartulaire  f'rz.   1835 
carturar  no».  1835 
carugem  ptg.  1652 
carunehar  ptg.  1652 
caruncho  pf(/.  1652 
carunt  rum.  1594 
carvallo  ptg.  6560 
carvao  p((;.  1648 
carvi  ital.  frz.  1662 
carvoeiro  ptg.  1649 
caspror.  /rr.  a.-ipan.  ajjtg. 

1711.  1722.  1723.  6552 
cas  rum.  1705 
casa  i«.  prov.  cat.  span. 

ptg.  1700 
casaca  span.  ptg.  1700 
casacca  ital.  1700 
casamata  .■•^xi».  1701 
casamatta  ital.  1701 
casaque  /Vj.  1700 
casar  cat.  sp.  ptg.  1707 
casar  rum.  1703 
casare  ital.  1707 
casarie  rwm.  1703 
casarma  rum.  1704.  6553 
casator  rum.  1707 
casatori  i-hhi.  1707 
casca  ital.  6549 
cascabel  f>p.  ptg.  7188 
cascabillo  s;^.  p<^.  7188 
caseada  ital.  6549 
cascajo  ital.  6549 
cascar  «pan.  p<(/.   1706. 

6549 
cascare  ital.  1706 
cascata  ital.  1706 


cascavel-s  proe.  7188 
cascina  ital.  1705 
cascio  ital.  1705 
casco  rtaZ.  sp.  ptg.  1702. 

6549 
case  /"rr.  1700 
casemate  frz.  1701 
caser  frz.  1707 
caserma  itn^  1704.  6553 
caserna  span.  ptg.  1704.  i 

6553   . 
caserne  frz.  1704.  6553 
casiraira  ptg.  4527 
casirairo  span.  4527 
casipula  i<a^  1700 
cislegi  rum.  1697 
casnarJ  afrz.  1708 
casne-s  ^jrot.  606O.  6563 
caso  it.  span.  ptg.  1722 
casque  frz.  6549 
casquette  frz.  6549 
casquijo  spa».  3687 
cassa  ital.  prov.  cat.  1625. 

1631 
cassa  da  morto  it.  7160 
cassador-s  proc.  1629 
cassajo  ifa?    1626 
cassarpri'.  cat.  1631. 6551 
cassare  ital.  1710 
casse  altfrz.  prov.  1838. 

1709 
casser    frz.    1706.    1710. 

6551 
cassero  ital.  460 
casserole  frz.  1838 
cassetta  itai^.  1625 
cassettone  ital.   1625 
cassiere  ital.  1626 
casso  I'ia?.  sp.  ptg.  1627.  i 

1711 
casso  cat.  1838 
casta  spa«.  pfi/.  1720 
castagna,  -o  ital.  1712 
castalderia  ital.  1713 
castaldione  »f.  1713.  3618 
castaldo  it.  1713.  3618 
castan  rum.  1712 
castana  rum.  1712 
castanho, -apri7.  p<^.  1712 
castano,  -a  span.  1712 
caste  frz.  1720 
castejar  pior.  1715 
castello  ital.  ptg.  1714 
cast?l-s  prov.  1714 
Castel  vetro  ifaZ.  8677 
castiar  prov.  1715 
castic-s  prov.  1715 
castidade  p<(/.  1716 
castig  rum.  1715 
castiga  rwrn.  1715 
castigagao  j'tff-  1715 
castigador  span.  1715 
castigamento  iio/.  1715 
castigar  span.  ptg.  1715 
castigare  ital.  1715 
castiglar  aprov.  8207 
castigo  i<a/.  1715 
castimen-s  prot.  1715 
castimonia  span.  1716 
castita  ital.  1716 


casto  «'(((/.  sp.  ptg.  1720 
castono  t(a2.  1625 
castor  prov.   frz.   span. 

ptg.  1717 
castore,  -o  ital.  1717 
castrar  span  ptg.  1718 
castrare  Hal.  1718 
castro  i(a/.  sy^an.  1719 
casuUa  sp.  1700.  1721 
casuna  rum.  5703 
cata  /jror.  sp.  ptij.  1740. 

1633 
catacolto  ital.  1633 
cataeomba  I'ta/.   1728 
catacombe  frz.  1728 
catacumba(s)   span.  pig. 

1728 
catafalco  ifu/.  1633 
catafalque  frz.  1633 
catagliolo  i<((/.  1737 
catalejo  span.  1633 
cataletto  ital.  1633 
catana  i«a/.  1628 
cataplaime  nprov.  1730 
cataplame  nprov.  1730 
cataplasme  nprov.  1730 
cataplaume  nprov.   1730 
catar  r(c.  sp.  p<^.  1633 
cataranha  p*(/.  1731 
eataso!  span.  1633 
catasta  i<a/.  1732 
catasto  ital.  1608 
catastro  it.  sp.  1608 
catatufFulu  ita?.  8411 
eataviento  span.  1633 
cati-  ram.  1734 
catedra  ita/.  sp.  1736 
catedratico  sp.  1736. 6398 
catel  rum.  1734 
cateli  rH»i.  1741 
cateUa  ital.  1609 
catello  ital.  1734 
catena  ttai.  rtr.  1735 
catenaccio  ital.  1735 
cateroa  afrz.  1640 
cathedra  ptjf.  1736 
catino  ital.  span.  1738 
catir  frz.  1962  f. 
cativo  A^an.  1632 
catorce  span.  6559 
c<itorigoIe  cenez.  7200 
catorze  cat.  6559 
catra  ram.  2140 
eatrame  ita/.  466 
catre  span.  ptg.  6529 
catro  lucch.  4531 
cattano  jtai.  1607 
cattare  sard.   ital.  1633. 

1963 
cattarigole  tirol.  7200 
cattedra  ital.  1736 
cattivare  ita?.  1632 
cattivita  ital.  1632 
cattivo  i'iaZ.  1632 
catxap  cat.  2396 
cat-z  prov.  1740 
cau  sa)-(i.  rtr.  pit.  2757. 

3628.  4533 
caucala  ptrov.  4533 
cauchemar  frz.  1491.  5102 


ISiiiiMiiiiii'lu'e  \Viirln>r/.i-ifliniH. 


raiida  /it'i.   1744 

IMIIil.tl    .«/Hill,    litfl.    KMNi 
r;iiuli<'r;i  ;iriir.   16»H 
<';iu>lillio  /•tij.   HUM) 
i-atiilill"  .«/Kill.   ItRKt 
rauilil  .mW/.   IftOI 
1-.1110  ;)ir.  45;W 
Rsul-g  prof.   174!t 
cniinm  i<r.   I'M 
ruupir  jirnv.  462!t 
cauror  cr»*.  1467 
041118  pror.  17G7 
cuus  rum    1743 
«•.lllJil   ifdj.  s/).  pt(i.    1762 
I'.msiir  /inir.   175H 
raiisan»  itnl.  1753 
«•;uisi<  /r^.   1752 
.Musor  />.-.   1753.  4530 
rati  si  moil  t-z  pror.  4532 
oaiisir  /iror.  4532 
oaiisit-z  pror.  4532 
oauso-s  i>ror.  14!13 
oaiissa  ;>ror.   1497 
oaussaila  pror.  149S 
oaussar  yiror.  1494 
oaut  /iroc.  1504 
ciiiita  nil».  Ui'i'i 
cautivcru  .■•pan.   Itj32 
oautividad  upati.  Ili32 
oava  i7(i/.  rtr.  1707 
oavajni  /onib.  1756 
cj»vagnu  »'iei7.  1756 
cavaloar  pror.  1446 
cavaloare  ital.  1446 
oavale  fr:.   1443 
ortvaloric  /')-.  1447 
cavalgar  pli/.  1446 
ravalfjuar  7<roi\   1446 
cavalh-s  itror.  1447 
oavalier  /r:.   1444 
cavaliere  ifiW.   1444 
cavaliero  ital.  1444 
cavall  f<J/.  1447 
cavalla  i7<i7.  1443 
oavallajo  ital.  1444 
cavallaro  ital.  1444 
oavalleria  Hal.  1447 
«avallctta  i7.   1445.  4S73 
oavallotto  ital.  1445 
cavallier-s  pror.  1444 
cavallo  i<a?.  ptg.  1447 
caval-s  yiror.  1447 
cavanu  ital.  3548 
cavare  iVa/.  1765 
oavavcr-s  jiror.  1444 
cavea  ital.  1757 
caveoon  /r.-.  1610 
caveira  ptt/.  1517 
cavelha  ^j///.  1942 
cavelle  ital.  1764 
eavczza  ital.  1610 
L-avezzone  ifa?.  1610 
cavial  span.  jitr/.  3912 
caviale  ital.  3912 
caviar  /rj.  ^^^i;.  3912 
oavicfhia,  -0  i>.  1614. 1762 
cavifilio  ital.  1762 
cavilha  pror.  ptg.  1762 
cavilla  Sjjan.  1762 
carina  itai.  1755 


I  I'tkvlne  friaul.   iri78 
0.1V..  i/.i/.   1636.  1767 
onv.il.i  ital.   1749 
oavolo   voriulto  i7<i/.  S7f>6 
lavriolo  i7.i/.   1(«22 
.■awi>  ^iir.  4.'i:l3 
.aya.li)  spa».   1.S27 
ravo  afr:.  1464 
oajo  span.  4.'>21 
oav».s  span.   1464 
oai  rtr.  183S 
oa/.n  s/(iiti.  />f;/.   1631 
raznilor  s^tan.  1629 
cazar  ;)roi\  .<;).  ptq.  1707. 

1631 
oazoairia  .«pn».  1452 
cji/.oriia  jiror.  6553 
cazorn-8  y<roi'.  6555 
cazii  span.  1838 
oaziiola  span.  183>< 
oazza  i7(i/.  1838 
oazziu.la  i7(i/.  183s 
oe  />.-.  27(il 

00a  prov.  ptg.  7340.  1 783 
ooa))a  ram.  1796 
roara  rum.  1798 
oenrcaii  rum.  1905 
ceha  j>;'or.  C'l^  1796 
oebada  span.  1861 
cebar  span.  1862 
cobellina  .sywii.  7572 
cobo  span.   1864 
ceb.'ila  /)/(/.  1797 
cobolla  span.  1797 
cec  pror.  1463 
cecc  iVa/.  1869.  6183 
eccella  Hal.  1462 
cecera  chianes.  8943 
c/'cero  i<a7.  1869 
Cecil  cat.  1463 
cecial  .<y<fi)i.  1801 
Cecilia  Ual.  1462 
cecina  span.  1801 
cecino  i7a/.  1868  f. 
cedazo  span.  7071 
ccdejar  prov.  7502 
cedelar  ^roi'.  7502 
coder  span.  ptg.  1769 
ccderc  ital.  1769 
cedilha  /)<</.  8937 
cedilla  span.  8937 
codille  /'".  8937 
cedola  ital.  7232 
codre  frz.  1771 
cedriuolo  i7n7.  1771 
cedro  i(.  sp.  ptg.   1771 
cedroucUa  ital.  1771 
cedula  ^iroii.  sp.  ptg.  7232 
cedule  /"r.'.  7232 
ceffare   ital.   7216.  8035. 

8038 
ceffo  rt.  7216.  8035.  8038 
cefforale  Hal.  1813 
ct'firo  span.  8936 
cego  ;)(;/.  1463 
cegonha  ptg.  1874 
ceibar  yj?;/.  1466 
ccibo  ptg.  1466 
c«indre  frz.  1888 
ceinturc  /rz.  1883 


wirf  d/r-'.  1869 

.•oja  .•.(irr/,   pror.  cat,  up. 

pig.  1S78.  7949 
coj.ir  s/ian.  1826 
ocl  rat.  pror.   1468.  2764 
oola  fr:.  2761 
oolada  >7«i>i.  146.^ 
oolar  span.   1782 
oolaro  i7<i/.   1782 
colata  ital.   1465 
loolda  span.   1778 
t  colobrar  .«yi.  ptg.  1774 
rolobraro  ifn).  1774 
'  celobro  it.  sp.  ptg.  1773 
coK'bro  fn.  1773 
colobror  frt.  1774 
colore  iVfW.  .s/inii.   1775 
ci'lcri  fr:.  7352 
celeste  i7(i/.   1467 
relesto  i7<i/.   1467 
colli  prov.  2764 
coUa  ital.  sp.  ptg.  1778 
cellarier-8  pror.   1781 
ccUario  i7(i/.  1779 
oellaro  nrap.  1779 
oellerajo  Ual.   1781 
cellcreiro  ptg.  1781 
ccllorier  />•.-.  1781 
celliore  ital.  1779 
celojiia  span,  8934 
celosia  .sy<n)i.  8934 
cel-s  pror.  1468 
celtro  ,sj)«».  470 
celui  pror.  frz.  2766 
ccin  ptg.  1794 
cembalo  i<a/.  2377 
cembcl  afrz.  prov.  2378. 

7987 
cembclar  prov.  afrz.  2378 
ceniboler  prov.  afrz.  2378. 

7987 
cembellar  aspan.  7987 
cenibcl-8  /)ro».  7987 
Clement  frz.  1469 
cemcnteri-s  prov.  1990 
cciniterio  /)<<;.  1990 
cemraeiiera  nea}).  1536 
cena  i7.  pror.  span.  1783 
ccnaoho  .«/mm.  1784 
cenacolo  ital.  1784 
eenagal  ,sj>an.  1470 
cenagoso  .spa»i.  1471 
cenail  afrz.  1784 
ccnaillc  a/Vi.  1784 
cellar  ]>rnv.  acat.  span. 

1785.  1896 
ccnare  ital.  1785 
cencerrion  span.  7780 
cencerro  s/ja».  1882.  7780 
cendal    afrz.  span.   ptg. 

7480 
condra  cat.  1894 
cendrada  cat.  1885 
cendralina  ita/.  7243 
ccndre  prov.  frz.  1894 
cendr.-  frz.  1885 
cendr.'O  /"rr.  1885 
cendreux  frz.  1886 
cendros  pror.  1886 
cene  /Vz.  1783 


rtMiehl  .v^Hiri   66 
oi-ii.'llo  fr:.  1973 
Conor  afrt.   ISiHi 
coiioro  if(i/.  1894 
I'oMoMs.i  Hal.  1HH<> 
■•onlicr  pror.   188:» 
o<Miioioiit<>  .s/«iM.   1893 
coiiiza  span.   1893 
ccnizoru  span.   1892 
oonizo  .v/xiH.   1893 
ceiiizoso  sp.   1886.   1893 
ix'nimmclla  ital.  1484 
coiiir  .<./»(!».  1888 
cono  ptg.   1472 
ci'iio  .syHiii.   189(i 
ceiino  i7(i/.   1896 
couogil  span.  3657 
oenre-K  prov    1894 
oeiKsal  /;•.-.  1786 
ooiiso  i7n/.  1787 
cent  fr:.  cat.  1794 
coiitaurea  it.  .yi.  ptg.  1788 
contaur.'o  frz.  1788 
contoi.)  ptg.  1791 
centella'  sjian.  7268 
centellar  .■ij>an.  7269 
coiitolloar  .s/xih.  7269 
ceatena  .•■jian.  1791 
ccntonaire  /'I'z.  1790 
centenario  it.  span.  pig. 

1790 
centcno  .ipan.  1791 
contosimo  it.  .ip.  ptg.  1792 
centcsim  en/.  1792 
centime  frz.  1792 
centina  Ual.  1884 
centinajo  i7ni.  1790 
centinare  i7(i/.  1884 
centinola  sp.  7365.  7377 
cento  Ual.  pig.  1794 
central  frz.  1793 
centrale  ttal.  1793 
centre  /"ci.  1793 
centro  ital.  1793 
ceniisa  rMi».  1894.  1899 
cenusos  rum.  1886 
cenzaya  span.  7350 
ceo  />«7.  1 168 
cep  cat.   1900 
cepa  cat.  spun.  1900 
Cep  do  vigno  frz.  8777 
cepilho  pig.  1901 
cepillo  .s/xi».  1901 
c«po  span.  1900 
ccppicone  i(((/.  5706 
ceppo  ital.  1900 
cep-s  pror.  1900 
oer  )■((»!.  1816 
cera  it.  rtr.  prov.  ■■ipan. 

ptg.  1644.  1798 
cerafolio  span.  1473 
ceramella  ital.  1484 
ceramunha  ptg.  1474 
cerare  itn?.  1812 
cerb  rum.  1824 
cerbio  i7a/.  1824 
cerbit-z  rum.  1823 
cere  rum.  1910 
cerca  ru»i.  sp.  pig.  1907. 

1902 


Kouiauisihes  Wortverzcichnis. 


25 


cercar  prov.  spau.  pig. 

1907 
cercare  ital.  1907 
ceree  ptg.  1905 
cerccau  frz.  1903 
ccrcel  rum.  1903 
cerccler  afrz.  1903 
cercelle  a  ft-.  1800 
cercen  span.  1905 
«.■er^ena  rtr.  1004 
cercenar  .y«i«.  1904 
cerceta  rum.  span.  1906. 

1800 
cercliiaro  ital.  1908 
eerchiello  i<n?.  1903 
cerchier  afrz.  1907 
cercilhar  pig.  190« 
cercilho  ptjr.  1903 
cercillar  spcni.  190i^ 
cercine  iVa/.  1905 
eerehio  ital.  1909 
cercillo  span.  1903 
cerclar  ^roc.  1908 
cercle  frz.  1909 
cercler  /Vs.  1908 
cercle-s  prov.  1909 
cerco  ital.  1910 
oeroueil  «/"rz.  71ti0 
cercui  rum.  1908 
cerda  s;«(>!.  7622 
cerdo  sjmn.  pig.  7022 
cere  rum.  6532 
cerebello  rta?.  1802 
cerebro  span.  ptg.  1803 
cereira  prov.  1805 
cerejeira  pf^.  1805 
cereo  ital.  1806 
cerezo,  -a  s/ja».  1805 
cerf  /"ri:.   1824 
cerfeuil  frz.  1473 
cerfoglio  ital.  1473 
oeriesoha  rtr.  1805 
cerise  frz.  1805 
cerisier  /rr.  1805 
cerna  ital.  1807 
cernada  span.  1885 
cemar  s/).  ^rfr/.  1807.  1811 
cerne  no»,  frz.  ptg.  1807. 

1811.  1905 
cerneale  rum.  2816 
cernecchio  it.  1810.  2595 
cerneja  span.  2595 
cemelha  ptg.  2595 
cemer  />v.  1811.  1904 
cernere  Hal.  1811 
cemicalo  span.  1809 
cerniglo  span.  1809 
cero  ital.  1806 
<;er6j  rtr.  1843 
ceroulas  pitg.  7421 
cerquinho  ptg.  6562 
cerraja  s^otk.  7414 
cerraje  span.  7412 
cerrar  sp.  ptg.  1936.  7415 
cerre  /rr.  1S16 
cerretano  Hal.  1814 
cerreto  I'tu^  1816 
cerrion  span.  7780 
cerro  ital.  sji.  ptg.  1816. 

1911 


eers  pro»,  cat.  1801 
certa  rum.  1819 
certain  /r^.  1817 
certano  itat.  span.  1817 
certare  I'ta^  1819 
certes  frz.  1820 
certidune  lucches.  1818 
certo  itn?.  ptg.  1820 
cerui  rum.  1812 
ceriileo  it.  sp.  ptg.  1475 
cerusico  ital.  1843 
cerva  itnt.  ptg.  1821 
cerveau  /rs.  i802 
cerveja  ptg.  1822 
cervclla  ita/.  prov.  1802 
cervelle  /"rs.  1802 
cervello  ital.  1802 
cervel-s  proi'.  1802 
cervesa  cat.  1822 
cerveza  prov.  1822 
cervia  ital.  prov.  1821 
eervice  ital.  1823 
cervigia  Hal.  1822 
cervio  ?tnt.  1824 
corviz  altfrz.  span.  ptg. 

1823 
cervo  ital.  cat.  ptg.  1824 
cervoise  frz.  1822 
ceriv]-s  ^roi'.  1824 
ces  prov.  1787 
cesca  pror.  7429 
cesello  ita/.  1913 
cesendolo  vmez.  1872 
cesindello  (tat.  1872 
cesoje  ital.  1914 
eespeta  rum.  1479 
cespicare  (fat.  1479 
ccspita  itat.  1478 
cespitar  span.  1479 
cespite  ital.  1478 
cespo  ital.  1478 
cessal-s  j.iror.  1786 
cessar  jjroe.  pre.  1825 
cessare  ital.  1825 
cesser  /Vi.  1825 
cesso  ital.  1825.  7328 
cesto  ital.  1478 
cestui  n/ri.  2772 
cet  frz.  2770  • 

cetato  rum.  1924 
cetate  ram.  192o 
cetatean  ruwi.  1925 
cetera  ital.  1917 
ceteni  mm.  1917 
cetra  ital.  1917 
cetrero  span.  81 
cetriuolo  ital  1920 
cevada  pt»/.  1861 
cever  oberital.  rtr.  cat. 

1859.  8950 
cezer-s  prov.  1869.  6183 
cha  nprov.  1724 
cha-  span.  7851.  8161 
cha  7%.  8161 
chaable  ofrz.  1726 
chaaigne  afrz.  1735 
c(h)aaignon  a/Vj.  1735 
chaaine  afrz.  1735 
chabasca  spa».  1939 
chable  frz.  1726 


chablis  frz.  1726 
chaborra  span.  1939 
chabot  frz.   1617 
cliaboz  pt^.  1617 
chabraque  frz.  8406 
chachevel  afrz.  1448 
chacona  .yjan.  1848 
chaclcs  afrz.  1764 
ebaone  a/Vi.  1735 
chafar  span.  4543 
chafundar  pti/.  7863 
chagriii  /r.?.  7078 
chagriner  frz.  7073 
cliahute  a/>^.  1757 
chai  />.-.  1481 
chaigniin  afrz.  1735 
chaiiie  frz.  1735 
chainse  afrz.  1539 
chainsil  /rr.  1539 
chair  frz.  1678 
chaire  frz.  1736 
chaise  /"rz.  1736 
chaland  frz.  1507.  1839 
chalandre  afrz.  1839 
chalaverna  rtr.  1510 
chaleco  span.  8913 
chalenge  a/'r^.  1516 
chalengier  afrz.  1516 
chaline  afrz.  1510 
chalit  /"rz.  1729 
chalivali  afrz.  1511 
chaloir  /rj.  1507 
chalonge  frz.  1516 
chalongier  afrz.  1516 
chaloupe  /"r.r.  7561 
chaliimeau  frz.  1484 
chalupa   sjwn.  portug. 

7561 
chaiuada  ^t(/.  1926 
chamade  frz.  1926 
chainalote  pt,7.  5221 
chamar  jitg.  1927 
cbamarra  .s^jan.  2776 
chamarre  /rs.  2776 
chamarrer  frz.  2776 
charabellan  /'rs.  1526 
chamberga  spait.  7253 
chanibre  frz.  nprov.  1526. 

3586 
chambrelenc  afrz.  1526 
chameau  /"rz.  1532 
chamedrios  p/tg.  1828 
chamedrys  ^jt^/.  1828 
chamelote  s]"'"-  5221 
chamma  ptg.  3305 
chaniraojar  ptj.  3306 
chamois  frz.  1540.  3588 
chamorra,  -o  S2)an.  ptg. 

1521.  5519 
chamotsch  rtr.  3588 
champ  /rr.  1550 
champagne  frz.  1545 
champignon  frz.  1547 
champion  /rj.  1545 
champoier  afrz.  1545 
chamuscar  sp.  ptg.  3310. 

5497.  7881 
chanca  ptg.  b925 
changard  /"r^.  1455 
chance  frz.  1455 


chancel  /rz.  1559 
chancelor  frz.  1558 
chancelier  frz.  1557 
chancir  /rj.  1569 
ehancleta  span.  8925 
chanclo  span.  8925 
chancre  frz.  1560 
chandelarbre  afrz.  1563 
chandelle  ^2.  1562 
chandoille  afrz    1562 
chanes  a/Vz.  1593 
change  afri.  1528 
chanoine  frz.  1585 
chanson  /'r^.  1590 
chaut  frz.  1592 
chantel  a/'r^:.  1530 
chantele  afrz.  1530 
chantepleure  frz.  1579 
chanter  /'rz.  1591 
chantier  frz.  1587 
chanvre  /r.?.  1583 
chanza  spati.  ptg.  8926 
ch3o  ptg.  6205 
chaon  a/'rz.  1766 
chaorcin-s  prov.  1459 
chaorci-8  pirov.  1459 
chapa  span.  pt<;.  1618. 

1930.  4543 
chapar  jttg.  1618.  4543 
chaparra,  -o  span.  106 
chape  frz.  1618 
chapear  span.  4543 
chapeau  /'rz.  1618 
chapclle  frz.  1618 
chapeo  ^tj/.  1618 
chaperon  frz.  1618 
chapin  frz.  4543 
cbapiteau  /V/.  1609 
chapitre  frz.  1615 
chapiadis  ^ro».  1634 
c(h)aplar  prov.  1634 
chaplo  2jrov.  afrz.  1634 
chapleis  a/'ri.  1634 
chapler  afrz.  1634 
chapon  frz.  1619 
chapotear  sjwn.  4543 
chapoutii  nprov.  4543 
chapouteja  nprov.  4543 
chappe  /r^.  1618 
cbap(p)in  frz.  1618 
chapuis  a/rr.  1619 
chapuisier  afrz.  1619 
chapuz  s;pan.  4543 
chapuzar  span.  7882 
char  frz.  1696 
charabia  /j".  378 
charade  frz.  1647 
charado  nprov.  1647 
charaie  a/rz.  1647 
charait  afrz.  1647 
charamusca  span.  5497 
charan^on  2349 
charaude  afrz.  1647 
charaute  afrz.   1647 
charbon  /Vs.  1648 
charbonnier  frz.  1649 
charchant  afrz.  4594 
charco  span,  pt»;    6546 
chaidon  frz.   1659 
charge  frz.  1694 


Kiirting,  lat.-roin.  Worteibiicli.     (Wortverzeichnisse.) 


i6 


KoiiKitiiKrlii's  Wortvprzcicliniri. 


ebanrer  fn.  liitu 
phuriti'  frr.  U\66 
charivari  fn.  l.'ill 
rliiirinalnr  rlr.  Ils| 
cliarmo  /V.'.  lWi7.  ll'is:. 
cliarmiT  /Vr.  1G(>7 
«■Imrnipr  fi:.  ItJTl 
rliariiioro  /r.-.   KJSH 
clianiu  /"r.-.  IG77 
cliaruRiio  /r.-.  lliSi 
rlinrpa  >paii.  {ilij.  7228 
charitonto  /rr.  16S4 
cliarpoiitior  f>:.  1(W3 
oliarilio  fr:.  KJSti 
I'liarpir  (i/V.-.  Itisi; 
eliarrailu  span.  U>t7 
cliarriH?  /"rr.  1G72.   1(>!)2 
i-liarrinjro  />.-.  U!s;» 
cliarrior  afr:.  Itiill 
charrii'rp  d/r.'.  1()90 
cliarro  .<j)n»i.  /ifi/.  1831. 

3tJ12 
cliarroior  ofr:.  Ki'U 
iliarruo  />.-.   1(!'.»5 
oLarto  />.-.  1832 
cli.irtre  aft-.  Iti52 
i-liartre  /rr.  1832.  1834 
rlianii  nprov.  16(12 
ohasfo  fpati.  4544 
chasne  o/V^.  1709 
cbiisso  I'rs.  1625 
rliassc  />r.  1631 
chasscr  /V^.  1631 
chasseur  /):.  1620 
chastett'  /'r^.  1716 
chasti  afrz.  1715 
chastiement  afrz.  1715 
c(h)astier  n/■r^.  1715 
eliastoi  a/V.-.  1715 
ehastoiement  n/;T.   1715 
c(h)astoier  afrz.  1715 
cliasuble  fr:.  170(1 
chat  /'rr.  1740 
chata  spa»,  p^r/.   1740. 

4543.  0210 
chataigne  /V.-.  1712 
chataignier  frz.  1712 
chateau  /"r*-.  1714 
chatelain,  -e  frz.  1713 
chatelet  frz.  1714 
chat-huant  /'/^.  4029. 4533 
chaticr  fr--  1715 
chatiraent  /)".  1715 
chato  up.  ptg.  4543.  6210 
chaton  /rz.  4528 
chaton  /"rz.  1625 
chatonner  frz.  4528 
chatouiller/'rr.  1739.1741 

8207 
chatrer  f'iz.   1718 
chatte  frz.  1740.  4543 
chauana  prov.  4533 
«haud  /"rr.  1504 
chaudeau  frz.  1502 
chaudel  n/>;.  1606 
chaudii'Tc  fr:.  1501 
chaudron  frz.  1503 
cliauffcr  /rr.  1505 
chaumo  frz.  vprov.  1486. 

1750 


t'liauiiilt^re  frc.  1486 
rhauiiiino  />.-.   1486 
.-hailn  fi/i-.-.   1724 
I'hauplr  pror.  4529 
rhiiii  »  /iivic.  4.'>.13 
chauiiir  prov    [KVl 
chaussi>  frz.   1497 
chiiU8.<.'0  frz.   149H 
oliaiissor  frz.   1494 
chauKsotior  /i;.  1495 

'  cliauKSon  fr:.  1493 
chauvo  frz.  1621 
chauvo-souris   /(■;.   1619. 

6497.  71.S4.  7626 
I'haux  frz.   1523 
i-liavo  plij.  1943 
chavcco  jilii.  7219 
chavcllm  pd/.  1942 
'■havcllio  pt'tj.   1942 
rhavircr  frz.  1638 
ciiaza  .«yxin.   1631 
chazar  >'y>nii.  1631 
chazcr  ^(coc.  1457 
cho  iV(i/.  6541 
cheance  a  frz.  1456 
cheans  afrz.  1457 
chebec  frz.  7219 
chedda  *nr(/.  1770.  1778. 

7387 
chef  frz.  1636 
chogar  pit).  763.  6224 
cheie  rum.  1943 
chcio  p/(7.  6219 
cheirar  ptg.  3302.  3430. 

5729 
choiro  3302.  3430 
chejia  sard.  2775 
cheles  afrz.  1764 
chelmo  afrz.  7234 
chumor  »i/"c^.  7367 
chemin  fr?..  1542 
cheiiiiiire  frz.  1536 
chcminel  /Vi.  1568 
cheminer  frz.  1542 
chemise  /"ir.  1539 
chemi.sctto  frz.  1539 
ehenabara  sard.  8613 
chen.ibura  snrd.  8613 
chenal  frz.  1555 
cheiiapan  /')V.  7248 
chenaura  aard.  8613 
chene  frz.  1709.  1768. 

6560.  6563 
cliiueau  frz.  1567 
chenet  /it.  1538.  1568 

[  chenille  frz.  1571 
chenu  frz.  1594 
cheoir  frz.  1457 
chcppia  (to/.  1961 
cher  frz.  1698 
cherchant  n/ci:.  4594 
chercher  frz.  1907 

j  chore  frz.  1643 

'  chi-rere  Hal.  6532 
cherivia  /)<</.  4525 
cherto  frz.  1666 
chervis  /i^.  4525 
fhosciarc  sard.  1967 

I  chesnc  afrz.  6563 

1  ch.Hif  frz.  1632 


clii'lln  o/"!-.'.  1721 
chovnl  frz.   1417 
rbovalerie  /r»-.   I  147 
chovah't  fr:.  \\\h 
rlievalior  fr:.   MM 
ilu'vancii  frz.   16:16 
cliovauchcr  fr:.  1446 
chevau-ir-gcr  /'re.   1447 
dievcco  afrz.   KilO 
chovelu  frz.  1603 
cliovpluro  /"it.  1601 
ciiovet  frz.   1696.  1636 
cbevctjiigne  afrz.  1607 
ciipvetainc  «/"rf.  1607 
chevrtro  frz.  160.") 
cheveu  /V.-.   1602 
chcvc/,  (i/r;.   1610 
chfville  frz.   1614.   1762 
clicvrcffuillo  /V.-.  1624 
chevrfl  afrz.   1622 
chevretto  frz.  1620 
cbevreuil  /i".  1622 
choz  frz.  1723 
chiag  n/m.  1966 
chiaito  ilal.  6192 
chiaja  neapol.  6194 
chiajeto  »ie(i/>.  6192 
chiama  ital.  1927 
chiamaro  iVn/.  1927 
cliiamo  itaL  1927 
chiantaro  ital.  6203 
(diiappa,  -o  i(«?.  4543 
chiappare  ital.  1634.  4r>43 
chiappiiio  ital.  4543 
chiappola  iVa/.  4543 
chiappohiro  ital.  4543 
ibiappolo  ital.  4543 
iliia|ipone  ifn/.  4543 
cliiar  rum.  1934 
chiara  !<a/.  1931 
fhiarina  ital.  1933 
chiaro  ital.  1934 
chiasso  t^n^  1935 
chiatta  ital.  1740.  4543 
chiattif  rtr.  1632 
ehiatto  i7a/.  4543 
chiavajo  ital.  1941 
cliiavaro  t<(i?.  1941 
chfave  rum.   1943 
chiavello  ital.  1942 
chiavica  j<a?.  1955 
chiavicrc  ital.  1941 
chiavo  i(a/.  1946 
chiazza  itnl.  4547 
chiazzare  ital.  4547 
chiba  *7)a«.  8938 
chibo,  -a  .«p.  1864.  8938 
chibru  sard.  2266 
chicane  /"cr.  1867.  8407 
chioharra  .■<pan.  1865 
chiche  frz.  1867.  1869. 

6183.  8407 
chichota  sjmn.  1867 
chico  span.  ptij.  1867 
ebicorea  .«;«!«.  1871 
chicor('e  frz.  1871 
chicoria  sp.  ptg.  1871 
chicot  /Vr.  1867 
chicotor  frz.  1867 
chida  sard.  1770.  7387 


chit'dorp  I'dW.  6632 
I'bicnia  rum.   1927 
«liii'u  frz.  1674 
iliii'iialllo  fi/>-f.  1655 
rhii'uno  frc.  1674 
cbicppa  i7ii/.  I'Mil 
chier  /)•-.   1462.   1698 
clii.'s  afrz.  1723 
chic'sa  i7<i/.  2776 
chifo  norm.  1840 
chilTo  fr:.  1H.»0 
cliiffon  frz.  1840 
chiffonncr  frz.  1H40 
iliifTiHinicr  /rz.  1840 
cliilTro  frz.  14 so 
cbilla  prov.  sjian.  7442 
I'hillar  d/xiii.  7442 
cbitlcT  afrz.  7442 
(•liitnnio  afrz.  7988 
iliigar  i/r.  1462 
c-bi-lia  ilal.  4.537 
chigium  /")•.;.   1735 
chillar  siian.  7442 
chimbanta  .lard.   1897 
chinibo  .snrrf.  1898 
cliimera  ital.  1841 
cjiiraica  i7n/.  408 
cliimio  frz.  408 
diimige  sard.  1881 
cbincahi  iiiaced.-rum,  1865 
chincho  »^<nH.   1881 
chinchilioso  i<nJ.  7982 
chiiiea  ital.  3842 
chino  ilal.  1953 
chhuivar  riOH.   1895 
cbinquer  frz.  7235 
chioca  .sene-s.  1955 
ibioccaro  ital.  4554 
cliiofcia  ital.   1954 
chiocclare  (7a/.  1954.  3697 
chioociola  i7a/.  1956 
ohioma  i7a/.  2028 
cbiocquelo  chia».  1956 
cbiosa  (7a?.  3701 
chiostra  ital.   1937 
chidstro  ital.  1937 
chiotto  (7a/.  6228 
chiourme  frz.  Mil 
(liiova  Ual.  3691 
chipault  frz.  1840 
<)iipe  frz.   1840 
cljijiot  frz.  1840 
(bipoter  /'i-z.  1840 
cliippo  frz.  1840 
chipjier  /"(".  1840 
(^biquct  frz.  1867 
tbirivia  span.  4525 
cbirlar  .^Mw.  8942 
cbirriar  span.  8942 
chirurgico  (<a/.  1843 
chisme  span.  7241 
chitSo  ptg.  7724 
cbitarra  (7a/.  1917 
cbite  ptg.  112i 
cbito  i:;/««.  7724 
chiton  .i}}an.  ptg.  7724 
cbiuderc  (7a/.  1936 
cbiuotc  neapol.  6228 
cbiurlo  i7a/.  1795 
cbiusura  (7a/.  1933 


Uoiuaniscbes  Wurtverzeiclinis. 


27 


chira  span.  8938 
cliivo  ftg.  1864.  8938 
choar  pty.  2299 
choc  nfrz.  7250 
choca  ptg.  1954 
clio^a  j)tg.  184G 
chocar  pig.  1954.  7250 
chocolat  fr::.  1847 
cliocolate  sp.  ptg.  1847 
choe  a/'/v.  4533 
cliopur  frz.  1855 
choisir  frs.  4532 
choix  /"r^.  4532 
chol  afrz.  1749 
oholi'ra  (-morbus)  /'/".  1850 
chOmage  fiz.  1750 
chomer  frs.  1750 
chope  /")".  7256  f. 
chopine  frz.  7256 
chopiner  frz.  725(1 
chopper  /"iz.  7257 
cheque  afrz.  sp.  ptg.  7250 
ehoquer  frz.  7250 
churao  ptg.  6227 
chorar  /-?(?.  4618.  6227 
churlito  span.  1845 
chorlo  span.  ptg.  7259 
chorro  «pan.  ptg.  7977 
chose  /"»".  1752 
choser  afrz.  1753 
chotar  s/ian.  8408 
choto  span.  8408 
chou  frz.  1749 
chouan  /"/r.  4533 
clioueas  frz.  4533 
chon  de  Milan  frz.  8756 
cbouette  /r.'-.  4533 
choup  frz.  2000 
chouqnet  afrz.  7250 
choiivir  opff/.  1936 
chova  span.  4533 
ehover  jjfi/.  6235 
cho3'a  span.  4533 
ehover  frz.  1761.  7979      ' 
choza  span.  1846 
Chretien  /■r5.  1858  ' 

chr«''tient/'  frz.  1858 
christgiaun  rtr.  1858 
chreme  /'r^.  1357 
chrestien  afrz.  1858 
chubarba  sjjan.  4473 
chucha  span.  7915 
chuchar  ptg.  7915 
chucheter  /■«.  7724 
chuchoter  frz.  7724 
chuer  n/"rj.  1761.  7979 
chufa  span.  7442 
chnfla  proi\  7442 
chufle  a/'ix  7442 
chula  sj)an.  1837 
chulo  .tpan.  1837 
chumazo  span.  6230 
chumbo  ptg.  6234 
chupa  span.  382 
chupar  span.  ptg.  7915. 

7954 
churma  ptg.  1777 
chus  aspan.  6237 
chnsma  span,  pt/jr.  1777 
chut  frz.  7724 


ehava  ptg.  6239 
cbuzo  .spn».  p/</.  til44 
oi  ital.  frz.  2758.  8409 
cia  ital.  8161 
ciabare  rum.  1863 
ciabatta  I'faZ.  7143 
liabattiere  ital.  7143 
ciacciare  I'tnZ.  315 
eiaccino  ital.  315 
oiaccione  ital.  315 
ciacco  i(nJ.  7985 
ciajera  ital.  1736 
ciambella  (iaZ.  7185 
ciambellotto  ital.  5221 
ciambra  ital.  1526 
ciampare  iVn/.  8035 
ciarapicare  ital.  8035 
cianca  lYa/.  7204 
eiancellare  ital.  1558 
ciancia  ital.  8926 
tianciare  »<«?.  8926 
cianta  ital.  6200 
ciap  ?o»n6.  4543 
ciapara  lomb.  4543 
ciappula  sicil.  4543 
ciaravello  lYa/.  1802 
ciarlata  ital.  1647 
ciarpa  ita?.  7228 
ciaseu  sard.  4544 
ciausire  ital.  4.532 
cib  r«»H.   1864 
cibare  ital.  1860 
eibaria  ifa/.  1860 
cibario  ital.  1860    ,  ^ 
cibera  f*«i.  1860     ^  ■ 
cibo  ital.  ptg.  1864 
ciboire  frz.  1863 
ciborio  ita/.  ptg.  1863 
cibori-s  prof.  1863 
ciboule  frz.  1797 
ciboulette  /"r?.  1797 
cibreo  ital.  1860.  8166 
cica  ital.  1867 
cicala  rum.  1865 
cicatear  span.  18(;7 
ciccia  ital.  4437.  7106 
cicciar  r<r.  8210 
cicciolo  ital.  4437.  7106 
cicciottoro  it.  4437.  7106 
cicercha  span.  1870.  6183 
cicerchia  ifa?.  1870 
cicia  ital.  7173 
cicigna  ital.  1461 
cicindello  itaZ.  1872 
ciciorare  ital.  7976 
ciclaton  span.  2372 
cicoare  rum.  1871 
cicogna  ital.  1374 
cicorea  I'faZ.  1371 
cicoria  ital.  1871 
cicuda  pror.  1875 
cituta  it.  cat.  span.  ptg. 

1875 
cida  sard.  1770 
cidadao  p<^.  1925 
cidade  p<_7.  1923.  872o 
cidella  rtr.  7501 
cidelo  aret.  4546 
cidra  per.  sp.  ptg.  1917. 
•      1922 


cldl-e  frz.  7450 
cidro  sp.  ptg.  1922.  7450 
cieco  ><n/.  1463 
cicgo  .stpa».  1463 
liel  frz.  14(J8 
cielo  span.  1468 
I'iencia  span.  7266 
cieno  .«pan.   1472 
I'iento  span.  1794 
cier  ram.  1468 
clera  ifaZ.  ;'<r.  1643 
cieresc  rum.  1468 
cierge  frz.  1806 
cierna  .«pan.  1307 
c-ierto  span.  1820 
oierva  span.  1321 
ciervo  sjmn.  1824 
cierzo  .'i2)an.  1801 
eieu  a/rz.  1465 
cifera  ital.  1876 
eifra  iV.  span.  ptg.  1480. 

1876 
cigala  it.  pirov.  1865 
cigale  />^.  1865 
cigano  ptg.  8940 
eigare  frz.  venet.  1865. 

1873 
cigarra  span.  ptg.  1865 
cigarro  span.  ptg.  1865 
eigliere  i<aZ.  1779 
cigna  ital.  1889 
cignale  ((aL  7486 
cigna  re  ital.  7486 
cigno  ital.  2373 
cigogue  /"r?.  1374 
cigolare  ital.  1873 
eigurelha  pt/;.  7180 
ciguena  span.  1874 
cignere  ital.  1888 
cigolo  itaZ.  1866 
figouogno  nprov.  1874 
cigue  /Vs.  1875 
cU  afrz.  2764 
filestro  ital.  1467 
cilha  p<(/.  1839 
cilhar  ptg.  1890 
ciliegio  ifa?.  1805 
cilindro  ital.  2375 
cilia  span.  1778 
cilleiro  pfi/.  1779 
oilier  afrz.  7333 
cillerero  syw».  1731 
cillcro  span.   1779  f. -J^' 
cima  prov.  sp.  pig.  2376. 

7944  " 

cirabali  ital.  2377 
cimbel  span.  2378 
eimberli  j(a?.  2377 
cimborio  span.  1363 
eimbra  span.  1834 
cirabrar  span.  1879 
eimbre  ptg.   1884 
cimbreiio  sj>an.  1879 
cimbria  span.  1884 
cime  frz.  2376 
limenterio  span.  1990 
cimento  ital.  1469 
cimera  span.  2376 
cimeterio  ital.  1990 
cinieterre  frz.  1880 


vimetiere  //.s.  1990 
cimex  frz.   1881 
cimice  ifaZ.  1881 
cimier  frz.  2376 
cimiero  ital.  2376 
i-imitarra  span.  1380 
i-imi-s  prov.  7469 
cimma  r<r.  2376 
cimpoae  rum.  7988 
cin  rtr.  1896 
cina  nim.  1785 
cinabre  frz.  1895 
cinabrio  span.  jttg.  1895 
rinabro  iiaZ.  1895 
cine  proc.  1893 
cincel  span.  1913 
cincelle  afrz.  2316.  8943 
cinch  cat.  1398 
cincha  span.  1889 
cinchar  span.  1390 
cincho  ptg.  1891 
cinci  r«ni.  1398 
cincizeci  rum.  1397 
cinciglio  i'te?.  1887 
cincischiare  Hal.  4177 
cinco  span.  ptg.  1898 
cincoenta  pfjr.  1897 
cincuenta  span.  1897 
cindria  cat.  1884 
cinga  )!/»i.  1889 
cinge  rum.  1833 
cingere  !7a/.  1388 
cinghia  ital.  1889 
cingliiale  ital.  7486 
cinghiare  it.  1390.  7486 
cingbio  ital.  1891 
cingir  ptg.  1833 
cinglar  /irof.  1390 
cingler  frz.  1890.  7458 
cingolo  ital.  1391 
cingottare  i<a^  1873 
cinguettare  ital.  1873 
cinigia  /taZ.  1893 
ciniglia  ital.  1571 
cinino  ital.  7936 
i-inobrea  proi-.  1895 
cinq  frz.  1898 
cinquanta  itfll.  prov.  cat. 

1397 
cinquante  /"«.  1897 
cinque  ital.  1898 
cinta  ptg.  1889 
i-interim  ruHi.  1990 
cintila  ptg.  7268 
cintilla  proc.  7268 
cin  tone  rum.  1788 
cintre  frz.  1884 
cintrer  /■;•.-.  1884 
cintura  it.  sp.  ptg.  1883 
cinza  pitg.  1893 
cinzel  pf^.  1913 
cio  ptg.  8935 
cio  ital.  2761 
cioara  non.  2174 
cioccare  ital.  8408 
ciocco  tfa?.  7250 
cioccolata  ital.  1847 
cioce  ital.  7b~5 
ciofo  ifaZ.  7264 
cioUa  ital.  7935 


is 


KdiiianiKi'lii's  Willi v<>r/.i'iolini<. 


rioiinire  ilal.  "asft 
oii>ni-i«  rlr.  S«t2ti 
(■i«n(lol.'>n<  itiil.  SiMi'.l 
i-ioiulolin.'i  Hal.  'H'\ 
«iopa  il.il.  rti:  1!».">S 
oii>|>pii  i7«i/.  :VS2 
oiiisii  iitfi.  8!l;M 
oiot  ctmiit.iL.  SHW 
oiiitin  eniiiiiA-.  S4(iS 
ci'>tol:»  l^l^  SI(W 
i'iiaUin>  i(n/.  >^Ji 
fiotto  i7(i/.  721  i"» 
ciottolo  i/(i/    72t!,') 
oiovotta  idil.   I,"i3:l 
ri|)i);liii  ilnl.  "It  lit 
oipnlla  itiil.  17!(7 
cippo  I'fn/.   l!Kt() 
«irnmla  /./.</•  18<»S 
ririM  i7ii/.  1!H)2 
circo  i<n/.  1!I10 
i-iro  fr:.  17!)H 
I'iroasii  rum.  1805 
ciror  c(i<    1»15.  1812 
cirora  cat.  1.S05 
oires  CMm.  1805 
i-irio(;io,  -a  it<il.  180.') 
I'irio  spun,  iitij.  1«0(! 
ciri-s  /iror.  1S0(> 
I'irmoiiha  {liq.  1171 
liro  i((i/.   184!» 
vir.'i  ;7i-.  1843 
viroic  rlr.  1843 
I'iniela  syxiii.  180-4.  G42S 
c'iruolo  si)an.  6429 
«•iriiBipo  ital.  1843 
eirusico  i7(i/.  1843 
cirzir  pig.  7169 
cisale  iial.  1912 
ciscranna  I'tnZ.  705 
cispau  /V.^  1913 
oiseler  /r^.  1913 
oisemiis  afrz.  8914 
cisma  span.  ptt/.  7241 
cisme  n/>-j.  7241 
cisne  afrz.  sp.  ptf/.  lSfi8 
«•isoircs  n/'rz.  lill  I 
oiscjre  rlr.  1 177 
oispo  i7n/.   19ir) 
cist  jirnr.  afr:.  2770 
I'isteriia  ital.  1016 
fit  n/^rr.  rum.  1923.  7724 
eita  campob.  105 
citadella  yj*;/.  1924 
citadolle  fr':.  1924 
citadin  /"rj.  1725 
citano  spa».  7273 
citar  .«pnw.  pig.  1918 
citara  cn^  sy*.  pti/.  1917 
citare  n/r^.  i/.  1917  f. 
cit.'.  frz.  1923 
citer  frz.  1918 
citera  i7n/.  1917 
citiar  cat.  8209 
oitole  afrz.  1917 
(ntovon  /"rz.  1925 
citrouille  frz.  1921 
litta  lYnZ.  1923.  8720 
cittadella  ital  1924 
cittadino  ital.  1925 
citto  i7n/.  8946 


cittolo  if.i/.  s'.in; 
■•ill  ii/V.-.  iiii:i 

oiiidad  .4/11111     I92:t.  S72li 
fiulT.iro  Hal.  S949  i 

••iiilTo  ititl.  S948  I 

I'iiitadaii-s  /)i()i'.   I92.'i 
<'iiidad:iiiii  .s/iiiii.   192."i 
I'iiid.id.'li  .«/«III.  1924 
■  iullVlto  i(.i/.  8238 
.•mll'.i  i7.i/.  8238  I 

riiif.daro  ital.  7442 
«•iufMlo  i7ri7.  7442 
«•iullo  Hal.  1.S37 
•'iiiii  loiiih.  7931) 
ciur  rum.  22(iii 
I'iiiriiia  Hal.   1777 
ciiiriii  riini.  2265 
oiiitat  cat.  1923 
oiiitat-z  priw.  1923 
civada  />roi;.  ca(.  IHfil 
civaja  ital.  1860 
civanza  ital.  1636 
civd  /V.-.  179(; 
civi-a  ital.  l.S(iO 
civplla  CiiJ.  7.S65 
civi'o  i7(i/.  1860 
Pivcra  ital.  1860 
civot  frz.  1796 
civptta  Hal.  4533 
Pivotte  //•--.   1796.  S915 
Pivipro  frz.  8950 
Pizza  ital.  8210 
clabaiid  /V.-.  45  43 
clac  afrz.  4541 
claca  cat.  4541 
claco  nproo.  4541 
clafa  nprop.  4543 
claic  /"/-z.  1948 
claiiiier  «/"r^.  1927 
Clair  rtr.  frz.  1934 
clairevoio  /"Ci.  1932 
clairon  frz.  1933 
claniar  prov.  1927 
clamore  (7n/.   192s 
clamp  frz.  4542 
ilaiiipomiipr(o)  /"c^.  4543 
clap  pn:  rtr.  friaul.  4543 
clapada  friaul.  4543 
clapar  prov.  4543 
clapardo  nprov.  4543 
clapa.s  npror.  4543 
clapc'o  /"»•«.  4543 
dapct  a/")".  4543 
plapetc  afrz.  4543 
claphout  «/"c^.  4543 
clapio  nprov.  4543 
clapier  ;jroi'.  afrz.  4543 
clapiera  y>ror.  4543 
clapin  nprov.  4543 
clapir  /"r^.  1947 
clapis  frz.  4543 
clapo  nprov.  4543 
clapoison  «/r^.  4543 
clapon  frz.  4543 
claponnioro  /'/■;.  4543 
clapot  wallon.  4543 
plapoter  frz.  4543 
claijoun  nprov.  4543 
dapouteja  nprov.  4543 
clappar  r/c.  4543 


J>'.7- 


«■Iniiunnl  /Vr  4511 
plaipm  afr:.    1641 
i'lai|iior  /Vr.    1541 
plar  prar.  1934 
plariii  span.   1933 
rlnriiiPtp  .s/KKi.   1933 
cdariiiPtlp  fr:.   1933 
plariiiptto  i7(i/.  1933 
plaiioii  /)('(»i'.  afr:.  1933 
liaro  span.  pli/.   1931 
planiiip  i7ri/.  1933 
p|as  pror.  afrz.   1935 
plan  Piir  1943 
p|aii<l  rtr.  1946 
claiiliro  afr:.  3235 
claurp  pror.  1936 
p|au-8  /(roil.  194(> 
clausoii  proo.  1938 
plau!)tro  i7.  rtr.  S]t. 

1937 
clauaiira  ital.  1938 
plaveclinbano  .«/laji.  19  14 
.lavociii  fr:.   1914 
clavpl  ciW.  sp.  1941.571H 
(davpl-8  prov.    1942 
.aavipombalo  Hal.   1944 
clavicola  !7«/.  1762 
plavipordio  i7n/.  194  I 
clavier  frz.  1940 
clavo  ital.  spa)i.   1946 
pIi'  frz.  1943 
plinla  prov.   1948 
plpf  />•;.  1943 
cltMiclic  frz.  4551 
plonqiio  afrz.  4551 
clenxa  eat.  2252 
pkT  n/")---.  1934 
plico  a/')".  4553 
plieber  frz.  4549 
pli^'iior  /V-.   1950 
cliiiKiti'rico  (7.  span 

1949 
plimatiii'iue  frz.  1949 
pliii  frz.  1950.  1953 
dinar  prov.  1952 
dinaro  87fi7.  1952 
plinche  frz.  4551 
pliner  afrz.  1953 
dingier  afrz.  1950 
clinquant  /"rr.  4552 
diijuo  frz.  4549 
pliqucr  frz.  454!> 
cliquet  j)/p.  4551 
di-8  prov.  1953 
clisse  /)".  4563 
diver  frz.  4548 
clo  afrz.  1946 
cloaca  t7n^  1955 
cloca  prov.  1544 
dop«i  CM»».  3697 
ploclia  prov.  1544 
plodic  frz.  1544 
doclier  /^r.;.  1959 
clocir  prov.  1954 
dod  piot'.  1967 
dofa  njirov.  4543 
clofado  nprov.  4543 
cloio  o/"r^.  1948 
cloison  frz.  1938 
doitrc  />,?.  1937 


I'I'l- 


1744 


i:t(;5 


I'loj»  pror.  afrt.  l!HiO 
pliiprliar  />r()i'.  1959 
pl.qi.T  fr:.   1959  f. 
clopurto  frz.  2296 
idii(|iip  .s'/in/i.  2277 
i-loqupar  .s/i.   1954.  3097 
pluqupr  ;)ic.  1959 
(dc.ro  frz.   1936 
cdcirttr»  franco-Hal.  2816 
(don  /(■.-.  1946 
ploiudia  nprov.  3697 
tdinilli  liipr  afrz.   1944 
pimiliro  (i/>i.  1945 
ploiiror  c<H.   1936 
clnuflspr  frz.  1964 
plowii  i7n;.  (ch;//.)  2018 
p.liici'a  span.  1954 
pliii  nprov.  3637 
cliistrer  n/"«.  4655 
clut   afrz.  4556 
(diitpr  ((/■/•;.  4555 
(dutot  afrz.  4556 
pliitsiliar  rtr.  1954 
(;o  y;rou.  a/V".  2761 
coa  prv.  cat.  altsp. 
poaco  rum.   1979 
coada  rwiH.  1744 
poafjular  prov.  cat. 
poalliar  lit;/.   1965 
poallio  pli/.   1966 
coalla  alisp.  2229.  4595 
coania  rum.  2028 
poapsii  CMW.  2231 
poar  pror.  2299 
coardii  cum.  1852 
coarnit  rum.  2189 
coase  rum.  2129 
coasta  I'uHi.  2225 
poatto  ital.  1964 
pnba  /j)-0(!.  2344 
pobaltu  it.  sp.  pti/.  4561 
cobardo  span.  pig.  1744 
cobardear  span.  1744 
cobbola  nZ/t7a/.  2168 
cobdicia  span.  2340 
cobdo  aspan.  2297 
cobo  jirov.  2342 
cobezeza  prov.  2340 
cobija  .syJdM.  2164 
cobijar  span.  2164 
cobir  prv.  cat.  2163.  2343 
pobiticia  prov.  2340 
cobla  ;;coB.  2168 
cobola  allilal.  2168 
cobolt  /"iv.  4561 
cobra  pUj.  2017 
col>re  !<pan.  pt(j.  2167 
cobrir  jjrou.  span.  2163 
coca  C(i<.  7<rK.  1969.  1972 
cocja  pig.  1983 
cocagno  frz.  1971 
coijar  ;>^/.  1983.  8207 
cocaras  ply.  1954 
cocardo  frz.  1969 
eocca  t7.  rlr.  1972.  1970 
eoccare  t7ai.  1972 
coccliio  ital.  1972 
coccia  ital.  1972 
poccio  !7a/.  1972 
cocpoloni  ital.  1954 


Romanischos  Wiirt\-eizcicliiiis. 


at) 


eocear  ni>a».  1522 
cocegas  ptg.  8207 
cocer  spa».  1979 
cocli  cat.  1987 
coehambro  span.  1972 
cochar  sp.  ptq.  1984.  2013 
cocho  frz.  Kj).  1740.  1972 
ooclievis  frz.  8241 
coohiglia  ital.  1975 
coohino  span.  1972 
coehoti  /"r.-.  1972 
oocina  span.  197(> 
cocinero  .«/ww.  1987 
ooco  npror.  sp.  ptg.  197o. 

1980 
cocoUa  ital  2302 
cocoma  ital.  2307 
cocomliero  itn?.  8425 
cocoruero  ital.  2308 
cocorvar  span.  2068 
cocotier  /"cj.  1980 
coc-8  proc.  1987 
cocu  /^1".  2311 
coda  it.  proc.  span,  ptg 

1744 
podardo  ital.  1744 
codaste  span.  1744 
code  /■)•-'.  1988 
codea  ptg.  2369 
coden  mail.  2228 
codena  sjoth.  2369 
coderc-s  prov.  2074 
eode-s  proc.  2297 
codeso  span.  2379 
codi  rum.  cat.  1744.  1988 
codica  runt.  1987 
codice  i7a?.  1988 
codicia  span.  2340 
codigo  sjjan.  pig.  1988 
cedilla  S()a«.  1744 
codione  Hal.  1744 
codi-s  jjrou.  19S8 
codo  span.  2297 
codoing  prov.  2374 
codol  pru.  cnf.  2220.  2228 
codony  cat.  2374 
codornit-z  prov.  2229 
codorniz  j^ian.  ptg.  2229. 

4595 
codrione  !<«/.  1744 
codulu  sard.  2228 
coe  afrz.  1744 
coeidura  aspan.  1986 
coelho  p«.i/.  2337 
cooutro  pif/.  2183 
ca?ur  frz.  2170 
coevre  afrs.  2167 
cofa,  -e  spnn.  2165 
cofa  rum.  2344 
cofano  ital.  2165 
coffa  i<(j/.  2165 
coffin  frz.  2165 
coffre  /"rz.  2165 
cofia  s})an.  4091 
cofin  span.  2165 
cofre  proi\  a/'r^.  2165 
cogecha  aspan.  2009 
coger  span.  2009 
coghina  snr(?.  1976 
coglia  Hal.  2003 


cogliere  (7a/.  2009 
coglione  ital.  2002 
cognatu  Hal.  1993 
cogiioe  /■)■.-.  2333 
cognito  ital.  1994 
cogii.i  i7nZ.  2093 
cogollo  span.  1748 
cogoma  ital.  2307 
cog(iml)re-s  jji-oc.  23oS 
cogomliro  ptg.  2308 
cogote  spa»!.  1972 
cogiiastri'i-.s  pror.  2169 
cogujada  sjian.  2303 
cngnjon  .sjWH.  2304 
cogula  prur.  ptg.  2302 
coguUa  cat.  span.  2302 
cogiillada  rnf.  2303 
cogul-s  prov.  2306 
cogut-z  pror.  2311 
cohorabro  span.  2308 
cohue  frz.  2095 
cohiier  /rr.  2095 
coide-s  prov.  2297 
coif  a  ptg.  4591 
coiffe  /rz.  4591 
coiffer  frz.  4591 
coiffeur  /"rz.  4591 
coil  afrz.  2003 
coillon  afrz.  2002 
coima  pf(/.  1516 
coin  frz.  2336 
coindar  pror.  1994 
coinde  prov.   1994 
coing  afrz.  2336.  2374 
cointc  ;)ror.  afrz.  1994 
cointier  a/'rj.  1994 
cointoier  afrz.  1994 
coira.ssa  pro».  2181 
9oire  afrz.  1869 
coirmao,  -aa  ptg.  2116 
coiro  p((7.  2186 
coir-s  prov.  2186 
coitar  pror.  ptg.  1984 
coitare  aZ^Yo/.  1992 
coite  frz.  2313 
coitier  o/rj.  1984 
coitura  prov.  1986 
coin  rum.  2003 
coivre  n/rz.  6515 
coix  cat.  2232 
cojin  spnw.  2314 
cojo  span.  2232 
eojon  span.  2002 
col  spn/j.  1749 
col  frz.  rfr.  2015.  2306 
cola  sp.  ptg.  1744.  2004 
colada  prov.  2006 
coladit-z  pror.  2001 
colar  proc.  cat.  sp.  2016 
colare  ital.  2016 
eolation  afrz.  2007 
colazione  ita?.  2007 
colear  prov.  2013 
colcedra  sp«H.  2313 
colcha  pror.  span.  ptg. 

2013.  2313 
colchete  ptg.  2274.  4584 
colchier  afrz.  2018 
coldre  ptg.  2218 
colecchio  !<n?.  1748 


colee  frz.  2006 
colcico  a/'rz.  2001 
colera  Hal.  1850 
colcre  frz.  1850 
colezione  iVa/.  2007 
Cdlgar  pror.  .-span.  2013 
colhar  aptq.  1974 
colher  p«r;."  1974 
colhir  prov.  2009 
colho[n]-s  pror.  2002 
colh-s  pror.  2003 
colina  span.  2011 
colizionc  Hat.  2007 
colla  Hal.  ptg.  2004.  4563 
colla^o  ptg.  2005 
collar  ptf;.  2012 
collare  i^tal  2012.  4563 
collazione  ital.  2007 
collazo  span.  2005 
colle  frz.  Hal.  ptg.  2004. 

2011 
coller  frz.  2012 
collora  Hal.  1850 
collina  ifnZ.  pfr/.  2011 
colline  />«.  20il 
collo  ital.  ptg.  2015 
collocar  ptg.  2013 
coUocare  (fn?.  2013 
coUottola  Hal.  2015 
colmare  iVoZ.  2318 
colmea  ptg.  2319 
colmeal  pig.  2319 
colmena  spa».  2319 
colrailho  ptg.  2026 
colmillo  .«/Jan.  2026 
colmo  ital.  ptg.  2318  f. 
colubra  prov.  2017 
colodra  span.  1747 
colomba,  -o  i«uZ.  2024 
eolombajo  ital.  2025 
colombario  Hal.  2025 
colombe  /rz.  2024 
colona  pror.  2027 
colonna  itul.  2027 
colonne  frz.  2027 
eolono  Hal.  2018 
color  .<7)an.  2019 
colore  Hal.  2019 
color-s  pror.  2019 
colostrum  frz.  2021 
colp  afrz.  2000 
colpa  pro».  2320 
colpar  span.  2000 
colpo  i7a?.  2000 
colp-s  prov.  2000 
colpe  span.  2000 
colpire  j'inZ.  2000 
colportage  frz.  2014 
colporter  /"rz.  2014 
colporteur  frz.  2014 
coire  afrz.  2354 
col-s  pror.  2015 
colstre  afrz.  2313 
colte  a/"r--.  2313 
coltelh-s  prov.  2322 
coltell  cat.  2322 
coltella  i<a?.  2322 
poltellinajo  ital.  2321 
coltello  /«a?.  2322 
colto  Hal.  2325 


coltre  ital.  afrz.  2813 
coltre-8  prou.  2823 
coltricft  Hal.  2313 
coltro  ital.  2323 
colui  «fa/.  2707 
colunjna  prov.  span.  ptg. 

2027 
com  frz.  ptg.  2044.  2328 
coma  it.  aspan.  ptg.  2028 
comadreja  sp.  2041.5510 
comal  sjMU.  2307 
comanar  cat.  2040 
comanda  rum.  2040 
comandar  pror.  .«p.  2040 
comandare  ital.  2040 
comato  it.  sp.  ptg.  2029 
comb  prov.  2063 
coniba  i<a/.  span.  2068 
eombagiare  ital.  2030 
combagio  Hal.  2080 
combar  span.  2063 
combat  frz.  2031 
combater  pf(/.  2031 
combatir  span.  2031 
combatre  prov.  2031 
combatrer  caf.  2031 
combattere  Hal,  2031 
combattre  />?.  2031 
combe  afrz.  2063 
pombien  frz.  6544 
comble  /")■£.  2331 
eombler  frz.  2330 
combo  s/jon.  2063 
combrer  afrz.  2331 
combro  ptg.  2831 
come  /(.  a/rz.  2044.  6589 
eomecar  ptg.  2036 
comeco  ptg.  2036 
comen  pror.  5228 
comendar  span.  2040 
comensar  pror.  cat.  2036 
comenzar  spa«.  2086 
comer  prov.  span.  ptg. 

2033.  2610 
comiuciaraento  Hal.  2036 
cominciare  ital.  203G 
comincio  /Jd^  2036 
comjat-z  prov.  2042 
commandar  ptg.  2040 
commander  frz.  2040 
comme  frz.  2044.  6589 
commencement  frz.  2036 
poramencer  /"r^.  2030 
comment  frz.  2044.  5228 
commiato  ital.  2042 
commum  p((/.  2048 
commun(s)  frz.  2043 
como  i<«?.  .sp.  ptg.  2044 
comol  2)ro».  2381 
Comoro  pig.  2331 
comos  rum.  2045 
ciimpagnia  lYa/.  2046 
compagnie  frz.  2046 
compagno  ((a?.  2046 
compagnon  frz.  2046 
compaign-s  prr.  afrz.  2046 
companha  pror.  2046 
companhao  ptg.  2046 
companharpror.  p<f/.  2040 
pompanheiro  jitg.  2046 


;!il 


|{oiiinniK<'lii<fi   \Vortvi>r«i'ioliniii. 


fUlupHulilcr-s  finii'.  '_'<I(G 
o  ini|>uiilii:i  I'rur.  JOKi 
iMin|>iinti-s  pmr.  'Miti 
ooinpaitii  .«/1(1«.  JdlCi 
riiiii|iiir.in'  itixl.  2iM7 
ooiupartT  fri.  2017 
ooiiijias  iirof.  fr:.  2(»4S 
(■oiupaii.Hr  Sjian.  2(1 18 
(»iU|>a.so  .«^Niri.  20'KS 
(■oinpaHAar  yirr.  /j/.i/.  2048 
(Mill  pa  sua  If  itnl   2018 
coiiip:i8Si>r  ^r.-.  2048 
itinipasso  itul.  jtlij.  2048 
poiupoiulrt»  ;ii"<ir.  2065 
ooinpt>nro  /iroc.  2055 
comporan."  Hal.  2017 
TOniporer  afrz.  2047 
comp<-tcr  /■»•••.  (>0!)6 
coniiHJtoro  it  at.  6035 
conipotir  />ror.  ci\t.  G0i)5 
conipiant;ori'  if<i/.  2050 
(Himpiore  i7(i/.  2051 
coiiipire  i7<i/.  2051 
compito  ilnl.  20(iO 
coniplaiiuiro  />.-.  2050 
coiiiplanlior  }irov.  2050 
complanvir  cat.  2050 
ooniplente  pttj.  2051 
txinii)li>t  fr:.  2051 
coniploti.  pttj.  2051 
complie  ii/'r;.  2051 
compliment  frz.  2051  f. 
complir  prov.  afrz.  2051 
complirc  i7n/.  2051 
oomplot  frz.  2053 
coraploter  frz.  2053 
coniponcr  syxiij.  2054 
compur  pt(i.  2054 
comporre  i(n/.  2054 
composer  frz.  2054 
compost  frz.  2054 
lomposta  i7(i/.  2054 
composto  ptij.  2054 
compote  /")■;.  2054 
comprar  rtr.  span.  ptg. 

2047 
comprare  ital.  2047 
cora])rendere  ital.  2055 
comprcudre  ;jroK.  />ir.  sp. 

ptg.  2055 
comptar  ;ji-oi'.  2059 
compte  frz.  2059  f. 
compter  frz.  2059 
comptoir  /"rj.  2058 
computo  ital.  2059  f. 
comtat-z  frz.  2037 
comte  /"rz.  2034 
comti-  frz.  2037 
comtei"  afrz.  2037.  2711 
comtessa  ^jro».  2038 
comtesse  frz.  2038 
comun  upan.  2043 
comune  i<a7.  2043 
comii-3  prnr.  2043 
con  i«n?.  span.  2328 
conca  iV.  c«<.  sp.  ptg.  1972 
conceber  pf(/.  206G 
concebir  span.  206G 
concobre  prov.  2066 
concepire  i<(i7.  2066 


foiU'iTt  fn    isi'j 
ronriTtar  s/*    ;)((/.   isilt 
.Miicvrlcr  fr:.  1819 

i.-.'v.iir  fr:.  20l!G 

r<>ni'lii>:lii)  ital.   11172 
iMnriari"  t<<i/.  20'iti 
o.inciiMU-ia  span.  2105 
ii.n.-iiT};.»  /■(•.-.  .1824 
oinciii  i/ci/.  2056 
coni'i»  rum.  2056 
coiii'oinliro  /';".  2308 
iMn.la.io  sp.  ptg.  2037 
c>inilaiinaro  ital.  2071 
ciinxlaninor  /■;•-•.  2071 
conilumpnar  iirov.  2071 
comic  >7»(iii.  ptg.  2031 
condomnar  /i/i/.  2071 
condonar  spun.  2071 
condennare  iVu/.  2071 
conilosa  sp.  2(KH.  2072 
rondosar  span.  2072 
coniloscoiider  s/).  pig.  2073 
condosccndore  i<<i/.  2073 
conilpsccndro  frz.  2073 
condossa  ;)/j/.  2038 
ciindcstiible  .sp.  ptg.2()3o 
condiciSo  ptg.  2076 
condicion  span.  2076 
conilicio-s  ]n-oi:  2076 
ccindire  i(a/.  2075 
conilition  frz.  2076 
condiziono  ital.  2076 
condor  /V*.  sp.  ptg.  2077 
condottiero  «(n/.  2078 
condore  ital.  2077 
conducir  .«p«ii.  2078 
condncteur  frz.  2717 
condiiire  pror.  frz.  2078 
condurre  iVn/.  2078 
conduzir  ptg.  2078 
eone(i)xer  eat.  1997 
conejo  .'«7)a«,  2337 
confalon  span.  3808 
confanon  a/"rz.  3808 
confanu-s  proe.  3803 
confcitar  ptg.  2030 
confeiteiro  7(((/.  2075.2080 
confeitos  ptg.  2080 
confettare  j<a/.  2080 
confettiere  it.  2075.  2080 
confetto  ital.  2080 
confian^a  p/f/.  2081 
oonfiance  frz.  2081.  3226 
confianza  ital.  2081 
confiar  spa»,  ptg.  2082 
conficero  i<a^  2083 
confidarc  ital.  2082 
confidencia  .«sp.  ptg.  2081 
confidenza  »*a7.  2031 
confior  frz.  2082 
confire  /"r«.  2083 
confiseur  frz.  2083 
lonfite  span.  2080 
confitero  sp.  2075.  2080 
cjnfiture  frz.  2083 
conflato  ital.  2035 
conflicto  4p.  7)tf/.  2084 
conflit  /■)".  2084 
conflitto  ital.  2084 
confondre  prr.  frz.  2090 


roiirorUr  pig.  2087 
ciinf.)rtaro  ital.  20S7 
iiiiifiirti'  np'Ki.   2087 
confiirti-r  fn    2087 
ronf.irto  pf(/.  2037 
foiifroiitar  jiror,  sp.   ptg. 

2088 
confrontaro  ilal.  2038 
loiifrontor  frz.  2088 
i-ollfinnloro  i7ii/.  2090 
c'onfiindir  sp.  ptg.  20!)0 
ciinfiiaioii  frz.  2091 
confiisiono  t((i/.  2091 

il?.'  frz.  2042 

couK'-'dicr  frz   2042 
«•oiifjodo  i7n/.  2042 
conf;e>;naro  i((i/.  2065 
confrior  afrz.  2042 
I'onnirSo  pig.  2093 
ci)n};iu>;ncr<>  i((i/.  2097 
(■■tntfiiira  ital.  2098  f. 
ron(j;iurarc  I'tn/.  2099 
confjiurazionc  ital.  2(t98 
ron;;cija  .spd/i.  yi^//.  565 
conijoxa  cat.  span.  565 
roiihccedor  pig.  1996 
c()nlinccn(;a  yitf/.  1995 
cimhccor  jilg.  1997 
conhortar  span.  20S7 
conhorte  .«paw.  2087 
coniaro  ital.  2335 
cunif^lio  iio/.  2337 
conio  ital.  2336 
conjoindro  frz.  2097 
conjonher  pron.  2097 
conjoiiir  frz.  2092 
conjiinctar  p<(/.  2097 
conjuncto  ptg.  2097 
conjuntar  span.  2097 
conjunto  span.  2097 
connai-ssanco  frz.  1995 
connaitre  /")".   1997 
conno.stabilo  ital.  2035 
connctablo  frz.  2035 
connil  prof.  n/'r.-.  2337 
connin  afrz.  2337 
conocer  span.  1997 
oonocedor  spa».  1996 
conocencia  .-^pan.  1995 
conocihia  t<ai.  2151 
conoiihensa  prov    1995 
<^onoicher  proi'.  1997 
conoille  afrz.  2151 
conoisseire  prov.  1996 
conoissensa  j^rov.  1995 
conoisser  prov.  1997 
conortar  proi:  2087.  4004 
oonortz  yiro!'.  2087 
conoscenza  ital.  1995 
conoscere  ital.  1997 
conosfitore  i7nZ.  1996 
contscliar  )()■.  2056 
conquerer,  -ir  prov.  2101 
conquerir  pr.  span.  2101 
conquorir  frz.  2101 
conquet  frz.  2103 
conqueto  /"r.'.  2103 
conquidere  ital.  2101 
conquista  prr.  span.  ptg. 

2103 


(H>iit|iili«Ui<lur  .vpiiii.  />/(/. 

2103 
concpiistar  proc.  «p.  ptii. 

2103 
(■oniiiii«tiire  iVa/.  2103 
<oiii|iiistatoro  ital.  2103 
cons  /iroc.  2034 
lonsacror  frz.  2104 
conscience  frz.  2105 
conscioncia  pri).  p((/.  2106 
conseil  frz.  2114 
cimaeiller  frz.  2212  f. 
conseillior-«  pror.  2112 
ronRcjoro  sjian.  2112 
conscjar  span.  2113 
consojo  spiDi.  2114 
conselliar  pror.  2113 
conacllieiro  iilg.  2112 
i-onscllio  jitg.  2114 
consolli-8  prov.  2114 
conaervaro  iVo/.  2109 
conaervatojo  ital.  2108 
conscrvatorio  i((i/.  2108 
conacrvcr  frz.  2109 
considoraro  ital.  2111 
I'onsidrror  /"rr.  2111 
consionsa  jiroo.  2105 
conaif^liare  t'<a/.  2113 
con.sif^licre,  -o  ital.  2112 
consiglio  ital.  2114 
consirar  prow.  2111 
consirior-s  ]>rov.  2110 
consiros  prov.  2110 
consistori-s  j>ror.  2115 
consola  ptg.  2119 
consolar  pror.  span.   pig. 

2119 
(^onsolarc  i<a/.  2119 
consolation  frz.  2119 
consolazione  ital.  2119 
console,  -o  lYai.  2127 
console  frz.  2119 
consoler  frz.  2119 
consolo  i«.  p/.9.  2119.2127 
consonimc'  frz.  2128 
consommer  /rr.  2128 
consorte  ital.  2121 
consorteria  ital.  2121 
consoude  /Vi.  2118 
consoune  frz.  2120 
conspirer  /"r^.  7686 
co(u)ssire-s  pror.  2110 
constranjcer  ptg.  2124 
co(n)stringere  I'ia/.  2124 
constringir  p^(;.  2121 
constniero  ital.  2125 
constniir  S])an.  ptg.  2125 
constriiire  prov.  frz.  2125 
consuelo  spon.  2119 
consiimar  span.  2128 
consuniare  ital.  2128 
coii.sumato  j7n/.  2128 
consumer  frz.  2128 
coiisiimere  ita/.  2128 
consumir  span.  ptg.  2128 
consummar  ptg.  2128 
conta  p<(/.  2060 
contadino  ital.  2037 
contado  ital.  2037 
rontar  span.  ^j((/.  2059 


Koinauisclios  VVortverzeidinis. 


31 


coiitare  ital.  2059 
ronto  itnl.  2034 
contemplar  jirov.  sp.  ptg. 

2131 
luntemplare  ital.  2131 
conteinpler  frz.  2131 
contenero  ital.  2132 
ronten-s  pror.  2134 
content  frs.  2134 
contescer  aspan.  2137 
contessa  ital.  2038 
contestabilo  ital.  2035 
tontigia  i7rt/.  1994 
continento  ital.  2132 
continenza  ital.  213G 
fontinovo  ifn?.  2139 
continuare  ital.  2138 
continuo  lin/.  2139 
lontir  aspan.  2137 
lontento  it.  .<p.  p^jr.  2134 
(•onto  it.  fjian.  ptg.  1994. 

2059  f. 
contra  ital.  prov.  sp.  ptg. 

2140 
contrada  ital.  rtr.  proi\ 

aspan.  2146 
contrafazer  jAg.  2142 
contrag-z  j^roc.  2141 
contrabacer  span.  2142 
contraindre  /ci'.  2124 
contrastare  ital.  2145 
contrasto  i(n/.  2145 
contrat  frz.  2141 
(•outrata  ital.  2146 
contrato  sp.  /jii/.  2141 
contralto  ital.  2141 
contro  frz.  2140 
contrecarrcr  /i".  2143 
contredanse  frz.  2230 
contree  /"r.'.  2146 
contrefaire  frz.  2142 
contre-pointe  frz.  2313 
contribner  /r^.  2149 
oontribnere  ital.  2149 
oontribuir  .«/j.  ptg.  2149 
contristare  iiu^  4403 
contro  ital.  2140 
controffare  ifn/.  2142 
controle  frz.  2144 
controler  frz.  2144 
contropare  mitttllaf.  8389 
controvare  it.  «eajj.  8389 
convaincre  frz.  2157 
convegno,  -a  ttd?.  2153 
eonvencer  pifov.  sp.  ptg. 

2157 
eonveni  cat.  2153 
eonvenio  span.  2153 
convenir  ^iroc.  /r».  span. 

2152 
convenire  «fa?.  2152 
conven-8  prov.  2154 
convent  «/"cj.  2154 
convento  it.  sp.  ptg.2lbi 
couvent-z  prur.  2154 
conversare  ital.  2155 
convertere  ital.  2156 
convertire  I'fd/.  2156 
convi  afrz.  2158 
conviare  Hal.  2159 


eomidar  ^hu.  «pan.  ptg. 

2158 
convier  /Vi.  2158 
eonvigne  afrz.  2153 
convin  a/rj.  2153 
eonvincere  ital.  2157 
convino  afrz.  2153 
convir  7)f(/.  2152 
convitare  ital.  2158 
convito  .spa»,  ptg.  2158 
convito  !(a?.  2158 
convit-z  prov.  2158 
convivere  «fa?.  2160 
convivio  ital.  2160 
convizinhanza  ptg.  8689 
couvocaro  itaJ.  2162 
convogliare  ital.  2159 
convoglio  iVfl?.  2159 
convoi  frz.  2159 
convoiter  frz.  2341 
convoitise  o/jt.  2340 
convojare  ital.  2159 
convojo  i(a/.  2159 
conveyer  frz.  2159.  8742 
cooing  afrz.  2374 
cop  caJ.  2000 
copa  spat),  ptg.  2344 
copeau  nfrz.  2364 
copercbio  i'fa/.  2164 
coperrere  sard.  2163 
copino  spa7i.  2165 
copola  if  a?.  2168 
coppa  ital.  rtr.  2344 
copparosa  it.  2167.  4590 
coppia  ifn/.  2168 
coppo  ital.  2344 
coprire  ital.  2163 
coptor  )•«»!.  1985 
coptura  )■)(»).  1986 
copula  ital.  2168 
coij  fr:.  1969 
coque  frz.  1972 
coquelicot  /"«.  1969 
coqueliner  frz.  1969 
coqueniar  /rj.  2307 
coquer  frz.  1969 
coquerelle  frz.  1969 
coqueriqucr  /'cz.  1969 
coquet  frz.  1969 
coquille  /r^.   1972.  1975 
coquin  frz.  1987 
coquo  nprov.  1972 
coquon  /(■^■.  1972 
cor  frz.  2191.  6528 
cor  ptg.  2019 
cora  jjcoi'.  6535 
coracao  ptg.  2170 
coragem  ptg.  2171 
coraggio  i(nf.  2171 
corail  frz.  2173 
coraje  spa?i.  2171 
coral  span.  ptg.  2173 
corallo  ital.  2173 
coral-s  prof.  2172 
coras  prov.  6535 
corasla  rum.  2021 
corasta  r«H).  2021 
coratge-s  prov.  2171  I 

coraza  span.  2181 
corazon  .•■jjaw.  2170 


corazzn  ital.  2182 
corb  rum.  prv.  cat.  2178 
corba  ifnf.  2176 
corbacho  span.  4595 
corbar  prov.  2361 
corbata  67^0«.  2273 
corbeau  frz.  2178 
corbeille  /"cj.  2175  f. 
corbelba  ptg.  2175  f. 
corbel-s  prov.  2178 
corbeta  span.  2177 
corbczza  tfaZ.  2215 
corbraari  cat.  2216 
corbo  jfnZ.  2178 
core  cat.  1652 
corca  arag.  1652 
corcare  ifa?.  2013 
corcha  span.  2212 
eorclie  .>.ya>j.  2212 
corcbete  sp.  2274.  4584 
coroho  span.  2212 
coreoll  caf.  2349 
corcos  ptg.  2069 
corcova  span.  2068 
corda  ifa/.  />rov.  cat.  ptg. 

1825 
cordaeiro  pfc/.  3515 
cordaio  ital.  1853 
cordc  frz.  1852 
corde  )-ij»i.  1852 
cordcau  frz.  1852 
cordeiro  ^jf^.  1854 
cordel  frz.  sp.  ptg.  1852 
cordelero  span.  1853.3515 
cordelier  frz.  1852 
Cordelia  ital.  1852 
cordelle  frz.  1852 
corder  caf.  1854 
corderia  ital.  1853 
cordero  span.  1854 
cordesco  t(nf.  1854 
cordicr  frz.  1853.  3515 
eordo  })tg.  2179 
cordoan-s  ^roc.  2181 
cordoban  span.  2181 
cordoeiro  /jf(/.  1853 
cordoglio  ital.  2180 
cordojo  span.  2180 
cordoli  rfr.  2180 
cordonnier  frz.  2181  , 

cordon  an  frz.  2181  ' 

cordovaniere  jfaZ.  2181 
cordovano  ital.  2181 
coreasta  rum.  2021 
coreggia  iffi?.  2205 
corfa  rum.  2176 
coricare  ifa/.  2013 
coiilo  ital.  2217 
corine  afrz.  2210 
coriscar  pfj.  2184 
corisco  ptg.  2185 
corizza  lYa?.  2219 
corlieu  afrz.  1845.  2353 
corma  span.  2187 
cormarage  n/V.?.  2216 
corme  frz.  ptg.  2188 
cormier  frz.  2188 
cormorage  a/i".  2216 
cormoran    frz.    2216. 

5428 


coni  rum.  pre.  cat.  2189. 

2191 
coma  ptg.  2191 
cornaccbia  ital.  2196 
cornaigl  Wr.  2190 
cornamusa  it.  prov.  span. 

ptg.  2193 
cornard  frz.  2192 
come  frz.  2191 
corncille  /"r^.  2190 
corneja  cat.  span.  2190 
cornejo  span.  2189 
cornelha  ^jj-ou.  2190 
cornelina  pig.  2189 
Cornelia  caf.  2190 
eornemuse  /'/".  2193 
cornerina  span.  2189 
cornet  frz.  2191 
cornice  Hal.  2199 
corniche  /"I'z.  2199 
cornija  pjtg.  2199 
cornilha  prov.  2190 
cornio,  -a  if<7/.  2189 
corniolo,  -a  ital.  2189 
cornisa  yjun.  2199 
corniso  pf(/.  2189 
cornisolo  ptg.  2189 
cornizo(la)  sjtan.  2189 
corno  I'fn/.  p((/.  2191 
cornouille  frz.  2189 
cornouiller  frz.  2189 
cornu  /rr.  2194 
cornudo  .^pan.  2194 
comuto  itnZ.  2194 
core  it.  S}}.  ptg.  1855 
coroa  ptg.  2197 
coroglio  aret.  2196 
coron  a()-s.  6528 
corona  ital.  rtr.  pro.  cat. 

span.  2197 
coronajo  ital.  2198 
cotonare  ital.  2200 
coronario  if  a/.  2198 
coroniero  ital.  2198 
corp  prov.  afrz.  2362 
corpetto  ifrt/.  2203 
corpo  ital.  ptg.  2202 
corporal  frz.  1616 
corp.5  pcoi-.  frz.  cat.  2202 
corp-s  mari-s  ijrov.  2216 
corre  jjj'or.  a/V^.  2354 
correa  span.  ptg.  2205 
corregia  rtr.  2205 
correja  prot.  2205 
correr  prov.  cat.  spj.  ptg. 

2354 
correre  ital.  2354 
Corretja  cat.  2205 
corrir  jiroB.  2354 
corro  sjjan.  2354 
eorroie  afrz.  2205 
corrossar  ^^ror.  2210 
corrossier  afrz.  2210 
corrot  fi/y^.  2211 
corroto  asjjan.  2211 
corrotto  ital.  2211 
corro t-z  ^wot.-.  2210 
corrucciare  ital.  2210 
corruccio  ifaf.  2210 
cor-s  2^rov.  2170 


a^ 


Koiiiiiiiisrliivs  Wiirtvorzi'ichiii». 


ronui  ittil.  :.'H.'i7 
.r^.il.tto  ilal.  2Joa 

1  rrnr.  2;>f>r) 

•;'.  i>'0.  -'»65 

oirsi't  /rr.  22(13 
corsi'tto  i((i/.  22(i;l 
corsia  itiil.  2!li")G 
i-owioro,  -o  i7(i/.  2;t66 
corsivo  I'/n/.  236(i 
forKo  tial.  235{) 
rort  ^iror.  r<if.  2;l(!0 
i-ortnr  s/xiii.  /i/(/.  236'.! 
forto  it.  sp.  fit II.  1!I!I8 
rorti'iriii  ital.  221  ;i 
forti'oo  riiHi.  2212 
fort."'},'.>  I'n.  lilOS 
iMrtpj;tnaro  i((i/.  l!)!(y 
(•orti'^ru'io  iliil.  IDilS 
i-orli'clie  »'ir(/.  2212 
rortojar  .tfiaii.  1998 
ivrtfll..  i/(i/.  2322 
corti'Siiiio  .<it(iii.  1998 
cortoso  i7(i/.   1998 

rtoiii  .syirtii.  2213 

•  rti'zar  >7)(i»i.  1998 

Ttira  ptii.  2213 
-Tti'.'iano  ital.  1998 

•  'rtiiirt  i7.  y^cor.  cat.  sp. 

I>t;l    22U 
'•irtinii  mm.  2214 
•  ..rtir  ^//q.  2135 

■  irto  itul.  span.  23<iU 
■rtves  prov.  2181  A'^ 

.  ..rt-z  proc.  1998 
loruoju'lio  Hca/).  2196 
corv  rti:  2178 
(cnicorvar  s/)(im.  2361 
rorvc'c  />•£.  2207 

■  orveta  .■•pan.  2862 
.  orvcta  ^j((7.  2177 

rvetta  ital.  2362 
■rvette  /rj.  2177 
.irvo  it.  span.  ptg.  2178. 
2362 

rvois  afrz.  2181  iV 
■rvoraarinho  ptg.  2216 
'  Tza,  -0  s/^.  /)<(/.  1621 

■s  cat.  2202 
I  osa  ital.  prov.  s^Mn.  ptg. 

1752 
(oscar  span.  8207 
i-oscarse  span.  1983 
coscia  »((j/.  2231 
cosfienz(i)a  Hal.  2105 
eoscio  ita/.  2231 
coscojo  span.  2363 
eoscoll  cat.  2363 
cosc-olla  ca<.  2363 
c-oscorriSo  ptg.  2221 
'oscorron  s^wn.  2221 
.  ..5drc  afrs.  2129 
"sdiimna  prt.  2126.  5430 
..secha  sywin.  2009.  2107 
■senza  pror.  1979 
■sor  prne.  sp.  ptg.  2129 
n.^i  cat.  2116 
■'sido  nspan.  4532 


roiilr  li/xiH.  212JI 
i-ciso  ital.  1752 
lospol  «i/r/.  2364 
roHiiir  i>tg.  2122 
i.>si|uillii.s  .«/>.   1983.  H207 
IV»»  rtr.  2224 
rossar  cat.  2202 
r..ssi<  n/if.  2309    2933 
rossollinr  pror.  2113 
vitmor  pror.  /<■-•. 2312. 1999 
i-ossirar  pror.  2111 
(•08S0  ital.  2070 
•  ossoii  t're.  liW2.  2223 
poBtn  I'/rtf.  pror.  sp.  plii. 

2123.  2225 
riigtailo  y/iii».  2226 
costar  ;jror.  cat.  sp.  2123 
I'ostaro  i(rj/.  2123 
costal.  I  itul.  2226 
i-08toir  fi/'rr.  23(i7  A' 
costorplla  (V(i/.  2225 
.•o.sto  ilal.  2123 
lostola  ilal.  2225 
ii>st<ilina  i7(i/.  2225 
co.stia  .sj«ii(.  2294 
costreniicr  jucor.  2124 
i-ostreFlir  sjian.  2124 
I'ostiii  ital.  2773 
rostiiin  cn<.  2126 
costtiina  prov.  2126 
fostumbro  ,•«;).  2126.5430 
costiime,  -a  ital.  frz.  ptg. 

2126.  5430 
rostiimcno  sard.  2126 
tostimme  aspan.  2126 
<ostiiiii-s  prv.  2126.  5430 
costiira  ltd/,  prov.  2130 
cot  ri(m.  2297 
cota  prov.  2313.  4564 
cotalc  ital.  272 
cutano  ^(Cf/i.  2228 
cotanto  ital.  272 
cotSo  /)/c/.  6516 
cote  itai.  2220 
cote  afrz.  4564 
cote  /■(•z.  2225 
cote  frz.  2226  1 

CO  tea  II  frz.  2225 
cotelette  /Vi.  2225 
coteli  rum.  2297 
cotena  «eny).  2369 
coti  rum.  2297 
coto  span.  17 bi 
cotogna  itnl.  2374  i 

coton  frz.  469.  6516 
cotone  ital.  469.  6516       i 
cotornice  ital.  2229  : 

cotovel(lio  ptg.  2297  i 

cotovia  j^/f/.  1989.  8241    I 
cotte  frz.  4564  i 

cottura  ital.  1986  \ 

«otufa  .ipan.  8411 
cot-7.  prov.  2220  ^ 

cou  /r^.  2015.  2306 
cou  rtr.  2757 
couard  frz.  1744 
counrdcr  /rz.   1744 
coiiche  frz.  2013 
coucher  frz.  2013 
couoou  /"ri.  2305 


roiiroiier  fr:.  2305 
coiicoulcr  /Vj.  2305 
0011.1«  />■.-.  2297 
coudro  fr:.  2129.  2217 
couc  afr:.  1744 
coufttc  frz.  2313 
coiijjoiinlo  nprov.  2309 
ooiiillo  /IT.  2003 
coil  ire  afr:.  6615 
coiilo  />•.-.  2302 
collier  frz.  2016 
coiilciir  frz.  2019 
cimlciivro  /Vr.  2017 
coiilis  frz.  2(K)1 
coiiliBRo  /i\-.  2001 
couloir  frz.  201(; 
ooiilpo  frz.  2319 
coiiiicou  dauph.  949  iV 
louiiil-R  ;)n\  n/'c;.  2337 
coil]»  frz.  2000 
<-oii|)e  /W-.  2344 
coiipcau  frz.  2344 
coiiper  frz.  2000 
coiiperoso  /■!•/.  2167.  4690 
coiiplo  fri.  2168 
couplet  frz.  2168 
coupolo  /Vj.  2345 
couque  pic.  1969 
cour  /Vs.  1998 
courage  frz.  2171 
courbatu  frz.  2176.  2358 
coiirbo  H/Vr.  2362 
courber  frz.  2361 
courbctte  nfrz.  2362 
courge  /V5.  2309 
■  ourir  frz.  2354 
i-ourliou  /rr.  1845 
courlis  frz.  1845 
couro  pig.  2186 
couronne  /V^.  2197 
courroio  frz.  2205 
courroHcer  /Vir.  2210 
courroux  frz.  2210 
coiirs  frz.  2357 
course  /■«.  2357 
coursicr  frz.  2355 
court  /■r£.  2360 
courte-pointo  frz.  2313 
courtier  frz.  2347.  2354 
courtino  /rz.  2214 
courtisan  frz.  1998 
courtiser  frz.  1998 
courtois  /i-j.  1998 
cous  afrz.  2310 
cousiniento  ap(.fy.  4532 
cousin,  -e  frz.  2116.2317 
cousir  aptg.  4532 
coussin  frz.  2314 
cout  frz.  2123 
couto  afrz.  2313 
couteau  /Vz.  2322 
coutelier  frz.  2321 
coHtcr  /Vs.  2123 
couto  ptg.  1654 
coutre  frz.  2313.  2323 
coutnme  /Vj.  2126.  5430 
couture  frz.  2130.  2324 
couturier,  -ere  frz.  2130 
couve  ptg.  1749 
convent  /Vs.  2154 


«•Oliver  />•:.  2299 
'  eoiiverde  frz.  2164 

couvoitio  afrc.  2339 

eouvie  cat.  2167 

louvrir  /'/•.•.  2163 

cova  i<(i/.  2299 
I  «'ovado  ptg.  2297 

ciivaia  rum.  2063 

covare  Hal.  2299 

coveitar  prov.  2311 

covollo  ifii/.   17(i4 

I'ovil  pig.  2300 
I  covilo  ital.  2300 
I  covina  prov.  2163 

<(>V(>  i<.(/.  22!I9 

covi)  ptq.   1767 

covolo  iVn/.  230O 

covoMO  Hal.  4034 

covrir  frz.  2163 

coxa  ;)(//.  2231 

coxo  pig.  2231 

coytar  aspan.  1984 
I  coz  xpan.  1522 

coza-/)roi).  1744 

cozodra  aspan.  2313 

cozor,  -ir  prov.  1979 

cozer  ptg.  1979 
'  cozidura  ;)(j.  19S(i 
!  Cdzina  jirav.  sjxm.  1976 

cozinha  ]tlg.  1976 

coziuhoiro  ptg.  1987 
I  cozir  j))'or.  1979 

cozzare  ilal.  1999 

cozzo  ital.   1999 

cozzono  ita^  1982 
I  <-rai-  /■/•i.  4565 

cracher  /rz.  2122.  2925. 
]      4017 

crai  sicil.  prov.  2235.  2925 

craie  frz.  2263 
'  craindre  iifrz.  8339 

crama  nation.  4568 

crainail  /^Kr^/.  4568 
i  cramaillo  champ.  4568 

cranialar  r<r.  1484 

cramoisi  frz.  6513 

cranipe  /)'2.  4569 
I  crampon  frz.  4570 

cran  frz.  2252 

(Tanc  //ro«.  1560 

crai:equin  frz.  4572 

craneqiiinier  frz.  4572 

crap  rwm.  1682 

crapaud  frz.  2254 

crapaut-z  ^jrow.  2254 

crape  afrz.  2234.  4573 

craquer  frz.  2277.  4565 

eras  aspan.  2235 

crasso  i(«?.  2237 

crau  jjrov.  2242 

crauc  prou.  2242 

cravacbo  frz.  4596 

cravanter  afrz.  2255 

eravato  /rr.  2273 

cravatta  ital.  2273 

craveiro  y^f.^.  5718 

cravo  ptg. '  1946.  5718 

crayon  frz.  2263 

creairo  j^rov.  2243 

creance  /Vz.  2245 


Ronianiscbes  Wortvorzoichnis 


33 


crtancler  frz.  224fi  cresma  ital.  1857  I  crisnelo  sp.  2285.  4588 

croant  afrz.  2247  !  cresp  prv.  afrz.  cat.  2270  |  critta  ital.  2296 

oreaiiter  afrz.  2247  '  crespo  it.  sp.  ptg.  2270    !  crivar  ptg.  2265 

crear  prov.  2253  j  cressa  cat.  2261  orivclar  altcat.  2264 

creare  ital.  2253  oresson  /V2:.  2261  I  crivpllar  iiaZ.  2264 

creastii  rum.  2271  1  oresson  a  la  noix  f'--  915    crivello  ital.  2264 


crobadura  proi).  cat.  2256    cresson  alenois  /r^.  915 


crebantar  prov.  2255 
crebar  prov.  2259 
crebol  cnf.  spon.  120 
creclie  frz.  4583 
credo  rum.  2249 
credenciario  p?;/.  2246 
credencier  frz.  2246  . 
credensa  prov.  2245 
credenza  itaZ.  2245 
credenziere  ital.  2246 
credere  iYa/.  2249 
credincer  rum.  2246 
credinta  rum.  2245 
credintar  riiw.  '2246 
credit  trz.  2248 
credito  t7a?.  2248 
ereencia  span.  2245 
ereer  span.  2249 
creer  />^.  2253 
creere-s  «/>.-.  2243 
creerres  a/Vz.  2243 
crein  helq.  2252 
creire  }^rov.  acnt.  2249 
creisscr  ^>rot'.  2262 
creissoun  nprov.  2261 
crema  it.  sp.  1857.  8335 
cremaillere  frz.  4568 
eremaillon  /rz.  4568 
cremar  prov.  2251 
crime  /'r^'.  1857 
creme  frz.  1857 
cremer  jirav.  8339 
cremetar  proy.  8339 
cremir  afrz.  8339 
cremisi  i<(iZ.  6513 
cremisino  ital.  6513 
cremre  afrz.  8339 
crena  if.  j^jf.  2252.  1665 
creni.-a  pt(/.  2245 
crencha  .tpan.  ptg.  2252 
creneau  frz.  2252 
creneler  />^.  2252 
crener  frz.  2252 
crenna  r/r.  2252 
crenu  frz.  2269 
crSpa  CM  HI.  2259 
crepare  Hal.  2259 
crepatura  ital.  2256 
crepatura  rw»).  2256 
crepcha  prov.  4583 
crepe  frz.  2270 
crepia  pj-o».  4583 
crepitare  ital.  2257 
crepito  /fnZ.  2258 
crepore  ital.  2260 
creppia  Hal.  4583 
crequeillon  7>!C.  4580 
crer  rtr.  2249 
erer  jjff/.  2249 
crescer  ptg.  2262 
crescere  ital.  2262 
crescione  if  a/.  2261 
cresima  ital.  1857 


cresta  I'fn?.  prov.  cat 

221  \ 
cresta t  rum.  2272 
creste  rum.  2262 
crestia[nl-s  prov.  1858 
creta  »/n/.  2263 
crete  frz.  2271 
cretin  /Vs.  1858 
cretino  ital.  1858 
crettare  ital.  2257 
crotto  i'fn/.  2258 
creurer  cat.  2249 
creuser  /"rs.  2208 
creuset  frz.  2285.  4588 
creusol  afrz.  4588 
creiix  /r-.  2208 
crevasse  frz.  2256 
crever  frz.  2259 
crexer  caf.  2262 
crezensa  prov.  cat.  2245 
crezcr  prv.  sp.  2249.  2262  |  croire  frz.  2249 
eria  ifa/.  lad.  span.  ptg.  '  crois  afrz.  2295 

2253  !  croisade  2283 

criado  spav.  ptg.  2244      '  eroisel  afrz.  4588 
crialeso  aret.  4597 
criar  ^woi;.  cat.  span.  ptg. 

2253 


crivo  pf.i/.  2266 
croatta  ital.  2273 
croc  prov.  frz.  2277.  4584 
crocchiare  itnl.  2282 
crocchio  ifn/.  2209.  2282 
croccia  ital.  2275.  4584 
erocco  ital.  4584 
croce  If.  afrz.  2275.  2295 
crocher  /V^.  2276 
crochet  frz.  2274    4584 
crochu  frz.  2274.  4584 
crociare  ital.  2284 
crociata  jf«/.  2283 
crocidare  ifai.  2277 
crociuolo  ital.  2285 
crocu  afrz.  2276 
crodler  afrz.  2209 
crogiare  ifa/.  2284 
crogiolare  ital.  2284 
crogiuolo  if.  2285.  4588 
croi  prov.  2279 


cribar  .•<paii.  2265  f. 
cribillo  .-pa»    2266 
crible  /Vz.  2266 
cribler  frz.  2265 
eribo  .spa/i.  2266 
cricot  njjrov    4580 
criec  rtr.  2277 
crieinbre  afr^.  8339 


croiser  frz.  2284 
croiseul  a/'r^.  4588 
croissir  prov.  afrz.  4577 
croistre  prov.  afrz.  4577 
croitre  frz.  2262 
croix  frz.  2295 
orojo  ital.  2279 
crollar  /y/or.  eat.  2209 
crollare  ifa7.  2209 
crollo  i"f((/.  2209 
crone  frz.  4571 


crime  ital.  frz.  ptg.  2267    cropa  prov.  4587 


crimen  span.  2267 
crim-s  piof.  2267 
crin  frz.  span.  2268 
crina  ital.  ptg.  2268 
crine  ifa/.  .ipan.  2268 
criniera  ifa?.  2268 
criniere  frz.  2268 
crinit  riiHi.  prov.  2269 
crinito  if«/.  2269 
erino  ital.  2268 
crinut  jjior.  2269 
crinuto  ital.  2269 
cripta  ital.  2296 
eripta  rio/i.  2296 
crique  frz.  4850 
criqiier  /"r*.  4580 
eriquet  frz.  4566.  4580 
cris  ptg.  2777 
cri-s  prof.  2268 
crisca  rtr.  2293 
crisma  ital.  1857 
crisol  .s/ian.  2285.  4588 
crista  ptg.  2271 
crista  rum.  2272 
cristate  ifu/.  2272 
cristiano  ital   sp.  1858 
crisuela  sp.  2285.  4588 


I  croque  sp.  ptg.  2274.  2276 
'  croquer  frz.  2277 

croquis  /■)".  2277 

cros  prov.  2208 
I  crosciare  ital.  4577 

crossa  proy.  2275 
I  crosse  frz.  2275.  4584 
1  crosta  ital.  prov.  cat.  ptg. 
2294 

crota  prov.  2296 

crotalo  if.  sp.  2282 

crote  afrz.  2296 

crotorar  span.  2282 

crotte  frz.  4554 

crotter  frz.  4554 

crotz  pi'Of.  caf.  2295 

crouler  frz.  2209 

croupe  frz.  4587 

croupier  /V^.  4587 

croupiere  frz.  4587 

croupir  />^.  4587 

crousser  frz.   1954 

cr(o)ute  afrz.  2296 
;  croyance  /)•«.  2245 

croza  span.  2275 
i  crozada  prov.  2283 
I  crozar  prov.  2284 


era  ;j»-oi'.  /r^.  2290 
cruante  frz.  2288 
crucciare  ital.  2284 
cruce  )'if>n.  2296 
cruchon  frz.  4585 
crud  ri/iM.  2290 
crudolc  ital.  2287 
crudelita  Hal.  2288 
crudcl-s  p?-Of.  2287 
crude  ifa?.  span.  2290 
crue  afrz.  4585 
crucv  /'/•2.  .•*p  ptg.  2286  f. 
crueldad  .syja»?.  2288 
crueldade  ptg.  2288 
cruentar  a.s7)aH.2291.  4199 
cruentare  ital.  4199 
cruento  ital.  span.  2292 
crueus  afrz.  2289 
crugo-s  pi'OB.  4585 
cruie  afrz.  4585 
crujir  spn».  4577 
cruna  ital.  2197 
crunt  rum.  2292 
crusca  ifaZ.  2293 
crusta  ptg.  2294 
crnt  rw/n.  2359 
cruz  span.  ptg.  2295 
cruzada  span.  ptg.  2283 
cruzel-s  prov.  2287 
cii  pf(/.  2327 
cu  rum.  2328 
cua  cnf.  1744 
cuadrado  span.  6522 
cuadragesirao  span.  6518 
cuadrar  s;jnn.  6527 
cuadrillo  span.  6523 
cuajar  .<pa«.  1965 
cuajo  span.  1966 
cual  span.  6537 
cuando  s/jau    6543 
cuarenta  sjian.  6519 
cuaresma  «paw.  6517 
cuarto  span.  6548 
cuatro  span.  6558 
Cuba  ^«-or.  «paji.  2344 
cubeba  prv.  sp.  j)tg.  4514 
cubebe  ital.  4514 
cubebe  frz.  4514 
cubel-s  ^Ji-o».  2344 
cubi  modenes.  2298 
cubia  i'e«('5.  2168 
cubi^a  ptg.  2340 
cubil  sjian.  2300 
cubir  ctif.  2163 
cubitare  ital.  2341 
cubito  i'foZ.  ptg.  2297 
cubrir  sj)«n.  jjf^.  2163 
cue  rum.  2310 
cuca  rum.  2301 
cuccagna  ifai.  1971 
cucchiajo,  -a  ital.  1974 
cucciare  ital.  2013 
cucco  sfaZ.  2310 
cuceri  rum.  2101 
cuchara  *7>a»!.  1974 
Cliche  sard.  3951 
cuchiliero  .spaH.  2321 
cuchillo  span.  2322 
cucia  aspan.   129 
cucina  ifa/.  1976 


K  or  ting,  lat.-rom.  Worterbuch.     (Wortverzeichnisse.) 


.■?4 


Koin.iMisriH's   \\  «rtvcr/.oiillili». 


riiclniOo  ■'■''.  1^77  | 

ouciimn-  itiil.   lil7S 
ourin«rio  ilttl.  11)77 
ourinion'  iV<i/.  1U77 
riioiro  i<(i/.  JiaS) 
oiintiira  itnl.  2130 
riicnic  rum.  1'.I7(> 
ouco  ptg.  2310 
«•ucui  mm.  2306 
niruiii  mm.  2302 
ouoiilinn'  ital.  230r> 
niciillo,  -«  i/(W.  230'.' 
oucMilo  t/<i/.  23lHi 
riiciimi  rMwi.  230.S 
oucnrlicii  mm.  2007 
ciirurlntJi  if«i/.  230!) 
riicurbitft  mm.  2300 
ruoiit  <(i<.  2311 
ouciitA  mm.  1S75 
CUC11I7..1  i((i/.  230!) 
nio  *'ir</.  3961 
ciiobano  sjHin    2165 
«ueilli'tto  /";•.'.  2009 
cucillir  I're.  2009 
ciicissa  ;)ror.  2231 
ruello  sjMUi.  2015 
I'licmo  .-pan.  21144 
ouenoa  .<p(i»i.  1972 
••iionta  .ipan.  2060 
c-iipnto  .vjWH.  2060 
riier  <i,v;xiii.  2170 
ciicrila  .ijHi».  1852 
c'uertlo  .-/laH.  2179 
I'uenio  .■ijian.  2191 
oucro  .«j>an.  2 186 
cuerpo  .-pn».  2202 
onervo  span.  2178 
cuesco  ■"paii.  2221 
cuesta  .v7)aH.  2225 
cuova  sy)n»i.   1767 
cuevre  afri.  6515 
cuezo  span.  1972 
ouffia  ifa/.  4591 
oufund  mm.  2089 
oufuri  r»m.  2086 
fugeta  rum.  1992 
cugbe  sard.  3951 
ciigino,  -a  i<n/.  2116 
cuiar  prov.  1992 
cuib  mm.  2297 
ruidar  yjci:.  sp.  ptg.  1992 
cuidier  a/^rr.  1992 
cuilher-s  pror.  1974 
cuiller  />^.  1974 
cuillere  frz   1974 
coir  />r.  2186 
cuirasse  /r^.  2182  ! 

cuire  frs.  1979 
cuisen9on  afr^.  2102 
cuisine  /r;^.  1976 
coisiner  frz.  1978 
cuisinier,  -ere  frz.  1977. 

1987  JS' 
ruisse  frz.  2231 
cuisson  /Vz.  1981 
cuissot  frz.  2231 
cuistre  /"ri.  2169.  2368 
luite  afrz.  1984 
ouitier  afrz.  1984 
cuiu  rum.  2336 


cultfrt  «i/iv.  200.S  I 

ruivro  frt.  2166.  6515      I 
ruin  .«yxiii.  2231  i 

cul  prov.  fn.  eat.  2327 
iMibmtni  span.  2183 
ciilbiito  /rr.  2326 
cnlbiitor  frz.  2326 
ciilrn  ri/wi.  2013  l 

culpbra  cat.  span.  2017    | 
i-\\\c\t«  rum    2009  j 

.ulio,.  if.ir  2316 
.uUa  i7.i/.  2338 
oiilnie  mm.  2318 
cull)  i7(i/.  span.  21527 
ciilovria  .>in7    2017 
nilp  Wr.  2000 
culpa  it    cat.  .■>p<i».  ptg. 

2320 
culpa  mm.  2320 
cult»  i(<i/.  2325 
cultuc  rum.  2313 
culucvre  afrz.  2017 
culvert  o/rj.  2008 
eulvert-z  prov.  2008 
cum  rum.  2044 
cumbre  vpdH.  2318 
cunie  ptg.  2318 
cunmat  ci/rM.  1993 
cumnate.sc  rum.  1993 
ouninati  rum.   1993 
ruuipana  rum.  1544 
cunipara  rum.  2047 
cunipot  rum.  2060 
cuuipetii  rum.  2059 
cumplir  span.  2051 
cuinplit  n/Hi.  2051 
cunipoz  afrz.  2060 
cumulare  i<(i?.  2330 
curaulo  ital.  2331 
cuiia  span.  2332.  2369 
eundir  .syxiw.  cat.  4489J' 
cunbado  ptg.  1993 
cunliar  pig.  2335 
cunbat  z  prov.  1993 
cunho.  -a  /j/r;.  2336 
cunb-s  prov.  2336 
cuniculo  ital.  2337 
cuiiado  s;wh.  1993 
euBo,  -a  span.  2336 
cunoaste  rum.  1997 
cunoscator  r»ni.  1996 
cunostinta  rum.  1995 
cuntir  a.y)an.  2137 
cununii  imw.  2197 
cuoccre  ital.  1979 
cHoco  itai.  1987 
cuogolo  venez.  1956 
cuojo  !«<rf.  2186 
cuore  ital.  2170 
cupa  mm.  2344 
cupidczza  rtn/.  2340 
cupidigia  Hal.  2340 
cupido  i7a?.  2342 
cupola  ital.  2344  f. 
cuppa  rtr.  2344 
cuprinde  rum.  2055 
cuquillo  .span.  2306 
cur  mm.  rtr.  2327.  6535 
cura  ital.  rtr.  prov.  .•<pan. 

ptg.  2346  f.,  6536 


riiri  mm.  2016 
curar  sjian.  2352 
curaro  ital.  23.''(2 
iiirat  iiiMi.  234S 
curato  ital.  2348 
curatticro  i7<i/.  2347.2354 
curcjar  rtr.  2164 
curculez  niiii.  2349 
cure  fr:.  234(> 
euro  frr  2348 
curcclu'rio  riim.  174s 
curechior  mm.  1748 
I'lirccliiu  mm.  1748 
ciirg  mm.  2354 
luriar  .--pan.  2352 
curios  mm.  /iinr.  2351 
curiosita  ital.  2350 
curlo-so  ital.  sp.  ptg.  2361 
curieux  frz.  2351 
curlier  /jroi;.  n/Vr.  2353 
curlieu  afrz.  1845.  2353 
euros  jirov.  2351 
curpen  mm.  2023 
curpeni   rum.  2023 
curt  rum.  rtr.  1998 
curte  ri/m.  1998 
curtgin  rtr.  1998 
curtine  afrz.  2214 
rurtir  .s/<ri)i.  2135 
curto  ptg.  231'0 
curuU  c<W.  2201 
curullar  cat.  2201 
(cnjcurvar  ptg.  2361 
(nirvare  i(n/.  2361 
curve  ital.  ptg.  2362 
cusare  ital.  1753 
cuschenient  a/Vr.  4592 
cuscbina  rtr.  1976 
cuscino  i'fa/.  2314 
cuscire  ital.  2129 
cuscru  rum.  2117 
cusdrin  r(r.  2116 
cusencenavle  afrz.  2102 
cusencenosement  altfrz. 

2102 
cusen^onos  n/r^.  2102 
cusir  cat.  2129 
cuspir  7^<i?.  2122 
cusrin  rtr.  2116 
cusso  c«f.  1983 
cusso-s  prov.  1983 
oust  rum.  2123 
custa,  -0  ru»i.  jjtg.  2123 
custar  yj<(/.  2123 
custode  ital.  frz.  2368 
custodi  prov.  cat.  2368 
custodia  itiW.  2366 
custodiar  span.  ptg.  2367 
custodie  rum.  2366 
custodiez  i-wm.  2367 
cuBtodio  it.  sp.  fdg.  2368 
cutare  rum.  272 
cuteI(l)o  ptg.  2322 
cutileiro  y)f^.  2321 
cutina  siC(7.  2369 
ciitir  span.  2049.  2371 
cutit  rum.  2322 
cutitar  rum.  2321 
cutremura  ci/m.  2147 
cutretta  ital.  1744 


outrlon»  mm.  2148 
ruvert  «I//,:.  200S 
I'uvini  mm.  2152 
cuvint  ii/m.  2154 
cuvir  rtr.  2343 
cuvrir  rtr.  2163 
cuyna  c<i<.  1!I76 
luytar  cat.  1984 
cygno  ii/"«.  2373 

IK 

da  i«.  mm.  2401.  2647 
Aaco  afrz.  2398 
dacio  a.'ipan.  2398 
dad  rfc.  2401 
diiiliva  sjian.  ptg.  2399 
ilad»  ((.  sp.  ptg.  2400 
daguet  afrz.  8842 
<laigner  /i".  2577 
daini  /V-.  2391 
daina  rat.  2391 
daine  frz.  2391 
daiiio  ital.  2391 
daiutic,  -ors  (i/«.  2576 
dais  frz.  2605 
dalb  rum.  2402 
dalbior  iMm.  2402 
dalliu-s  prov.  2472 
dalgat-z  ;jmc.  2467 
dalmauieing  rtr.  4695 
dam  frz.  2390 
(lama  lYd/.  2664 
damare  ital.  2671 
damas  /■«.  2387 
damascado  ptg.  2387 
damascbino  ital.  2387 
damasco  ita/.  s/j.  2387 
damasquilbo  ptg.  2387 
daiuasto  ital.  2387 
damblcr  «/"rz.  4424 
dame  frz.  2664 
dameldcx  «/"cz.  2673  f. 
dameldieus  afrz.  2673  f. 
damescbe  afrz.  2663 
daraigclla  ital.  2666 
damigcUo  i7.i?.  2667 
damlideus  prov.  2674 
dammeldei  u/>*.  2543 
damnatge-8  prov.  2388 
damner  /rz.  2389 
damno  ptg.  2390 
damo  ital.  2673 
damoiseau  /rz.  2667 
damoisel  afrz.  2667 
damoiselle  a/»-2.  2666 
damoisiaus  afrz.  2667 
dampnar  prov.  cat.  2389 
damredieus  prof.  2674 
damridieus  prov.  2674 
dam-8  prov.  2390  f. 
danajo  ifaJ.  2481 
danar  ptq.  2389 
danaro  ital.  2481 
danger  /r^'.  2665 
dangler  afrz.  2665 
<lanar  .«;<(!».  2389 
dannare  ital.  2389 
danno  ital.  2390 


Rfimanisplips  Wnrtverzpiclinis 


daiio  ptg.  2390 

dann  xpnii.  2390 

(l:ins  iJ/'r;.  2(!73 

ilans  frs.  2401 

(lan-s  pror.  ofr:.  2390 

fbnsa  pnir.  cat.  sp.  ptg. 

2392 
(l.insar  pror.  cat.  .ip.  ptr). 

2392 
(lansciuda  rtr.  3070 
danae  /it.  2392 
danser  /V^.  2392 
danta  ptfi.  4655 
dante  i((i/.  .spn)i.  4655 
dan-uiid-er  rtr.  8491 
dany  cat.  2390 
danza  itn/.  2392 
danzare  ital  2392 
dapera  )■«»!.  2496 
dar  rtr.  pror.  cat.  span. 

ptg.  2647 
daraga  apart.  153 
dard  frz.  2393 
darda  rum.  2393 
dardo  ifn?.  .?i)nn.  2393 
dare  ital.  2647 
dame  frz.  2403 
darno  nprnv.  2403 
daron  /"I'Z.  2675 
darsc  /K^  2394 
darsena  ital  2394 
dar(t)  afrz.  2395 
dart-z  7;roy.  2393 
dator  mm.  2407 
dat-z  /jror.  2400 
dauna  rum.  2390 
daiinil  rum.  2389 
dauphin  /V^.  2472 
davanti  ital  2401 
dayne  aspan.  2391 
daziario  tYnZ.  2397 
daziere  ital.  2397 
dazio  i7a/.  2398 
ddedda  sard.  8210 
de  )M/H.  jjrot'.  f)T.  caf. 

«jja».  /)<7.  2401 
de  frz.  2400.  2571 
deau  frz.  2571 
debanar  proy.  2493 
debar  ptg.  2493 
debat  frz.  2423 
debattre  /Vz.  2428 
debauche  frz.  2427 
debaiicher  /'/i:.  1012.  2427 
deber  spayi.  2405 
debile  ital.  2406 
debilezza  i<«/.  2406 
debit  frz.  2408 
debiter  frz.  2408 
debiteur  /Vz.  2407 
debito  ital.  2408 
debitore  iia/.  2407 
deblaver  afrz.  35 
deblayer  frz.  35 
beboiter  /Vj.  1438 
debole  ital.  2406 
debolezza  I'ta?.  2406 
debonnaire  frz.  716 
deboiit  frz.  1296 
debrailler  /"rz.  1306 


d6bris  frz.  1349 
debrisor  frz.  134S 
debut  frz.  1434 
dec  j)rov.  2779 
deca  prow   2779 
(lecaer  span.  2884 
decair  p<7.  2884 
decebre  prou.  2415 
decembro  frz.  2411 
decentar  s^jan.  2515 
deoetto  ital.  2415 
deeevoir  /")".  2415     / 
dechado  spun.  '2a6t 
decharge  frz.  2594 
decharger  frz.  2594 
dechat-z  pror.  2562 
dechiqueter  frz.  1867 
dechiver  /Vz.  2445.  7528 
deciller  frz.  2429 
decir  (alt)span.  2414. 2524. 

2558 
declin  frz.  2416 
declinar  .vpo".  p^i/-  2416 
declinare  2}^ov.  2416 
decliner  frz.  2416 
decli-8  jjcoiv  2416 
decorabres  frz.  2330 
deooiivrir  /"rz.  2601 
decrire  frz.  2512 
decrocher  frz.  2276 
deda  nini.  2420 
dedaigner  frz.  260G 
drdaiii  /rr.  2606.  2577 
dedal  span.  ptg.  2571 
dedans  frz.  2401 
dediea9ao  jytg.  2418 
dedicace  />T.  2418 
dedicacion  span.  2418 
dedicare  if  a?.  2419 
dedicazione  ital.  2418 
dedier  frz.  2419 
dedins  jirou.  2401 
dt'dire  frz.  2341 
dedo  .spdw.  ptg.  2575 
deducero  if  a/.  2421 
deduire  frz.  2421 
dcdurre  ifn?.  2421 
deel  afrz.  2571 
deerrain  afrz.  2504 
defaima  rMHi.  2568 
defaima  rum.  2569 
defalquer  Z")'-'.  3115 
defaut  frz.  3119 
defender  .<jjnn.  pf^.  2448 
defendre  ^jcoj;.  2448 
defendre  frz.  2448 
defesa  span.  2449 
defile  /■)•-'.  3256 
dofiler  frz.  3256 
defois  n/Vr.  2449 
deforain  afrz.  3383 
degager  frz.  8838 
degaiUer  /Vz.  2866 
degelar  ptg.  2450 
degeler  /rr.  2450 
degera  rum.  2450.  3636 
deget  rum.  2575 
degetar  i»»i.  2572 
degetat  rum.  2573 
deghere  sard.  2412 


degingrander  /Vc.  1561 
degiiare  if'i?.  2577 
degno  ital.  2578 
degradare  ital.  2451 
degrao  ptg.  3732 
degrat-z  pro».  2452.  3732 
degre  frz.  2452.  3732 
degringoler  frz.  7297 
deguorpir  «/Vz.  8882 
deguiser  frz.  8902 
degun  prov.  altsp.  2579 
deh  ifd/.  2543 
deliait  afrz.  2456.  3921 
dehaiter  afrz.  2456 
deheit  n/"rz.  2456 
dehelarse  span.  2450 
dehesa  span.  2449 
dehurter  a/'rz.  8522 
deintie  afrz.  2576 
deis  a/'i".  2605 
deis  rtr.  2410 
deiscendre  pror.  2511 
deissalabetar  proi;.  341. 

2426 
deit  afrz.  2575 
deitar  prov.  ptg.  2462. 

2790.  8652 
deixar  cat.  ptg.  4722 
deja  frz.  2434.  4452 
dejar  span.  4722 
dejuna  rum.  2609 
dejunar  prov.  cat.  4451 
delabrer  /Vz.  2463.  4609 
delai  frz.  2580 
delaiier  afrz.  2580 
delante  .spn».  2401 
delayer  frz.  2611.  2613 
delechar  prov.  2464 
deleitar  prov.  2464 
deleite  spa»,  pty.  2465 
deleitier  afrz.  2464 
deleit-z  jiroy.  2465 
deleznar  sp.  4638.  4848 
delfim  ptg.  2472 
delfin  «pan.  2472 
delfino  ital.  2472 
delgado  sp.  ptg.  2467 
delgat-z  proi).  2467 
delgie  afrz.  2467 
delicado  spi.  ptg.  2467 
delieat  cu)».  2467 
delicato  ital.  2467 
delice  frz.  2468 
delicia  .«p.  pfi/.  2468 
delicieux  /'rz.'2469 
delicio  span.  2468 
delicioso  sp.  ptg.  2469 
delie  frz.  2467.  2613 
delier  frz.  2613 
deligione  ifti/    2507 
delirare  ital.  4847 
delit  a/rz.  2465 
delitier  afrz.  2464 
delivrer  frz.  2466.  4784 
delizioso  ifai.  2469 
deluge  frz.  2583 
dema  pror.  cat.  2235 
denia  pro«.  cat.  2475 
demain  /';•.'■.  2235.  2475. 

5049 


35 

demaine  (i/"cz.  2670 
dcman  prov.  2475 
dema(n)  proo.  cat.  5049 
demanes  prou.  2477 

'  demandar  prov.  sp.  ptg. 
2474 
demandare  ital.  2474 
deniander  frz.  2474 

I  denianio  ital.  2670 

I  dernanois  a/'«.  2477 

!  deraarrer  frz.  5137 

,  deraas  span.  2473 

'  demasia  span.  2473 
demasiado  «pan.  2473 
dementar  sp.  ptg.  2478 
doraentai-e  ital.  2478 
dementer  a/Vz.  2-i78 
dementiers  afrz.  2724 
dementre  pre.  nfrz.  2724 
deinettre  /Vz.  2615 
demeure  frz.  2480 
deraeurer  frz.  2480 
deraientras  aaj^an.  2724 

[  demigajar  s/ja».  2935 
demigar  span.  2935 
demineata  rum.  2476.5177 

I  demnu  rum.  2578 

'  demoiselle  frz.  2666 
demonter  /rz.  2616 
demontrer  frz.  2479 
demora  span.  ptg.  24S0 

i  deraorar  span.  ptg.  2480 

j  den  ^)ror.  2459 

;  denan  prov.  2401 
denante  span.  2401 
denar  span.  2577 
denaro  ifa/.  2481 
dende  altvenet.  sp.  aptg. 

2459 
denegar  spnn.  ptg.  2482 
denegare  ital.  2482 
denfra  jjror.  4264 

1  denghi  sard.  2482 

i  dengie  afrz.  2467 

I  dengue  caf.  sp.  ptg.  2482 
denh  prov.  2578 

>  denhar  proD.  2577 

[  denh-s  prov.  2bll 

I  deni  frz.  2482 

I  denier  frz.  2481 
denier  />i.  2482 
denodado  sp.  ptg.  2483 
denodar  span.  2483 
denodare  ifa/.  24>'3 
denodo  ptg.  2483 
denostar  span.  2457 
denouer  /'rz   2483 
denree  /rz.  2481 
dens  a/Vz.  2401 
dense  frz.  2486 
dense  if.  sp.  ptg.  2486 
dent  frz.  cat.  2484 
dentado  sp.  ptg.  2488 
dentaria  ifa/.  2487 
dentato  ital.  2488 
dentat-z  pri-.  2488.  2576 
dente  ital.  ptg.  2484 
dente  frz.  2488 
dentelh-s  prov.  2489 
dentelle  /rz.  2489 


:u\ 


RnmitniRclioN  WortT(>rf.<>ii'hniB 


douU'lIu  i(<i/.  LM8i> 
dpntollon  .«/Hin.  2489 
iliMitor  rtr.  437ft 
liciiticiilo  plo.  lM«!» 
(lentiora  itnl.  2487 
•Ivntilliacii  jitii.  L>4S!I 
ilcnln»  I*.  ,«;i.  /if;;.  24t(l 
(li'iit-ji  pritr.  24H4 
(lomioilo  .«;)ini.  •J4S!1 
«li'imiT  /rr    aOti" 
dcnui<«(o  .«/iiiri.  'J4r)7 
cloostar  ;>^/.  2407 
a.'part  /V/.  24!I4.  AtKl'.! 
(lopartii  nim.  24!I5 
<l(>|>«rU'ii\iMit  /r.-.  2til9 
•Icpiirtir  pir.  24!)4.  2(!l!l 
•U'pnrfir  /i."    2-l!»4.  261!» 
di'porlie  /v.».  2(il7 
«IcihVIut  /K'.  2617 
dt'pens  I'ri.  2)521 
(li'pcnsn  /V.-.  2621 
ili'|HM)Sor  /v.-.  2621) 
«l.'petror  />".  4114.  r.!l!i6 
<U'|iilar  /iror.  249ti 
«l'>pin};tf  ruin.  6150 
«l.'pit  /V-.  2527 
«lipitor  frz.  2527 
<lpplairo  fr:   2623 
<li-pois  /)f(/.  2401 
(lopoiiiT  pror.  -ip.  2497 
di>p<ir  ptg.  2497 
deporrc  lYo/.  2497 
dpposer  /"rr    2497.  2624 
deposito  it.  ,</).  ;*f(/  2498 
depot  frz.  2497 
di'poiiille  /'«.  2531 
dt'pouiller  frz.  2530 
dt'precier  frz.  2625 
dppreiiuiro  «/V--.  2500 
doprenilre  frz.  2499 

dopreiilicr  n.<pan.  2499 

dcprinde  riiHi.  2499 

depriser  frz.  2625 

depuis  /Vz.  2401 

depnne  rum.  2497 

depuys  /))'0c.  2401 

derama  ruin.  2439 

(leraincr  afrz.  2439 

derate  /'«.  2503 

dereeho  spin.  2590 

tlereire  ^jror.  2506 

dcrezar  span.  ptg.  2589 

dergcr  prov.  2840 

dernier  /rr.  2504 

derober  frz.  7004 

derocar  pror.  6961 

deroeliier  n/'rj.  6961 

dcroquer  afrz.  6961.  6971 

derore  afrz.  6965 

deroute  «/Vj.  7036 

dcrrain  afrz.  2504 

derramar  ^jror.  up   ptq. 
2439.  3512 

derrata  ital.  2481 

deiTear  yjfjr.  2440 

derreiran  prov.  2504 

derrengar  .«paw.  2440 

derrers  prov.  2505 

derreter  ptg.  2539 

derretir  .«pon.  2539  I 


I  deiTlor  prm\  26i>6 
ilcrrion»  frz.  afiO»} 
ilerriors  /iror.  2505 
ilcrrocar  ))iiii'.  sp.  6961 
ilorniliiiiliiiin)  jilij   2508 
di>rriili»r  /i/i/.  2608 
domiliio  .</)(ni.  2508 
drrriiinliar  .«/xi».  2508 
dor'ili  ii/>.-    2508 
diTul«'(n)-i<  priir.  250.S 
dorvpr  n/'iv.  2441 
dprvprip  />■.-.  2441 
dos  rum.  rtr.  pnir.  2401. 

2410.  24S<i.  2605 
dp»  fr:.  2401 
dp«apliipr  afrz.  251«).  7062 
dpsiiffublpr  afrz.  3222 
dc^iagft  rum.   1192 
dpsalnipiar  sp.  2425.  3232 
dosampnrar  xp.  plij.  5092 
^  tlosar  cat.  2485 
desarpimi  nim.  7158 
doRastrar  fp.  pig.  2592 
dosa.stri'  pror.  span.  plq. 

2592 
desastfP  frz.  863.  2592 
dpsastro  (tJfOdf.  2592 
ilesajunar  span.  2609 
descapr  span.  2884 
descahir  /)((/.  2884 
deseaina  mm.  2533 
de.scaniar  .</)(j;i.  2533 
deseansar  span.   1549 
dpscaptar  prov.  2893 
deseargar  pror.  .«pan.  pig. 

2594 
descargo,  -a  .«p.  ptg  2594 
descenden/.a  Un/.  2511 
despeiuler  sp.  ptg.  2511 
deseendre  prov.  /rr.  2511 
descente  /rr.  251 1 
descer  pig.  2414.  2524 
descha  rir.  2412 
descharpir  n/r^.   1686 
desco  itnl.  2605 
descobrir  prv.  ptg.  2601 
desconortar  proc.  2608     i 
desconort-7,  prov.  2600 
doscorda  rum.  2603  i 

descordar  prv.  span.  pit/.  ' 
2603  ■    I 

descort-z  pror.  2602  I 

descrcvpr  ])lg.  2512 
de.^oribir  sp:in.  2512 
descrivere  rtrt/.  2512 
descubrir  sjjan.  2601 
tlesdo  .spa»!,  pig.  2401 
desdejunar  7>ro!i.  2609 
desden  span.  2577.  2606 
dcsdefiar  ■<ipan.  2606 
desdeny  caf.  2577.  2606 
dese  iia}.  2412 
(lescar  .tpan.  2522 
desejar  p<(7.  2522 
desejo  pig.  2521 
desenhar  pt//,  2525 
desent  aspan.  2401 
desenta  altlomb.  2516 
deseo  .span.  2521 
desert  frz.  2520  I 


{ deticrta  rum.  25is 
dotiTtar  ^n^  span.   plq. 

2518 
do.<i>rtarp  iVit/.  2518 
dcuprtpr  fri.  25 18 
dpHorlo  ilal.  pig.  2520 
,  do«prti>r  span.  pig.  2519 
dciprlorp  iM/.  2519 
dos«rl-z  prill'.  2520 
dpspspprar  .i/i.  pig.  2528 
ilpupsppfpf  /Vr.  2528 
ilp.s(>«triv((r  afrz.  7822 
'  dpsfaloar  sp.  pig.  3116 
dpafainnr  pig.  2569 
ilpsfasa  rnwi.  2947 
dpKliblar  prop.  3222 
j  dosfiuzar  .tpan.  3232 
doRfoIlar  .«/«in.  2431 
desghinca  rum.  1956 
desgiiisar  pr«y.  8902 
dcsliaitpr  <ifr;.  2456 
dpshaiticr  afrz.  2456.  3921 
deshi  p(.7.  :)951 
dp.slioiira  span.  3909 
de.sliiipiar  sp.  2425.  3232 
dpsi  «v/jan.  2401.  3951 
desideraro  ital.  2522 
desiderio  Hat.  2521 
desidpro  lYn/.  2521 
dosiog-z  prov.  2521 
de.sierto  span.  2520 
dcsignar  .v/jfin.  2525 
designare  Hal.  2525 
dp.signor  /"rz.  2525 
j  desinare  ital.  2610 
I  dosinata  ital.  2610 
'  desinca  ital.  261(l 
dnsir  /rj.  2521 
dosir  ri(;«.  2517 
desirar  prov.  2522 
desirer  frz.  2522 
desirc-s  prov.  2521 
desi(t)g  cn«.  2521 
desja  afrz.  2434 
deslegar  proi;.  2613 
desleiar  prow.  2435 
desleiier  afrz.  2435 
(leslei-8  pre.  afrz.  2435 
desliar  pror.   .s/jnn.  ptg.  ■ 
2613  '     I 

dcslizar  -ipan.  4848  I 

deslligar  cat.  2613 
desloiier  n/"rz.  2435  i 

desmaraprar  altsp.  5092 
desman  span.  157 
dosmanar  .v/^an.  157 
«lesraayar  aspan.  2960 
desmayo  .spn».  2960 
desmontar  sp.  ptg.  2616 
dcsnot-z  proi!.  2457 
deso  cat.  2485 
desoUar  span.  2431  , 

desormais  frz.  3990 
despachar  pro»,  sp.  ptg. 

2617.  5815 
despacho  .ip.  pig.  2617 
despancijar  spnw.  2973 
despaner  afrz.  2436 
despanzurrar  .ipan.  2973 
desparpajar  spa«.  2970 


,  d«Hpnrti  rum.  2494 
I  despnrljr  <al.  .ipan.  phi. 
I      2494 
dpRppcliu  span.  2527 
dpHppdir  span.  2438 
dpupppobior  (i/rf.  2617 
diRpoitar  pig.  2527 
deappito  pf;/.  2527 
dp.ippnsa  prov.  sp.  2621 
<|p8|iprHr  jirov.  2628 
'  dpapi'rtar  pig.  2437 
dpappt-z  proc.  2527 
despiug-z  pruv.  2527 
dpapiorto  /i/«in.  2437 
doapiojiir  span.  2980 
dospir  ptg.  2438 
ilospiro  (i/rz.  2629 
dtfspitor  afr:.  'ib'll 
•loapitto  (tal.  2527 
(iu8pla(^o  rum.  2623 
doaiilacer  .span.  2623 
dnsplaor  altcat.  2623 
dps|)lazcr  prov.  2623 
deapler  altcal.  2623 
duapoia  rxm.  2530 
ilespiiiso  afrz.  2621 
despojar  .f/>fiii.  /<(//.  2531' 
doa])ojo  .s/;an.  ptg.  2531 
dospota  ital.  2532 
desputo  ltd/.  2532 
desprazor  i)tg.  2623 
despro  rum.  2401.  6028 
I  desprcciar  prow.  cat.  span. 
I      2625 

desprccio  span.  2625 
do8prp(;o  yifj/.  2625 
despret  rum.  2625 
despretui  ;-«m.  2625 
desprozar  proc.  2625 
desprezi-s  jtrv.  (cat.)  2625 
de.spiielha  prow.  2531 
despuelh-s  proi;.  2531 
dcspues  span.  2401 
dospuUar  cat.  2530 
despuys  prov.  2401 
descjuejar  .'*pOH.  6757 
desrainar  ]>ruv.  2439 
desramcr  u/rz.  2439 
desregnar  prow.  2440 
desrenar  prov.  2440 
dcsroior  a/rz.  6732 
desrofiar  .fpon.  7000 
desrubant  afrz.  2508 
desrube  afrz.  2508 
desrubison  afrz.  2508 
dessabido  A/ian.  2442 
dessaisir  frz.  2443 
dessavoir  frz.  2442 
dessazir  prou.  2443 
desse  prov.  2433.  7356 
desscignar  proc.  2525 
deseendre  prof.  2511 
dessernir  proc.  1811 
dessert  /Vz.  2444 
desaervir  frz.  2444 
dessillcr  frz.  2429 
dessin  /rr.  2525 
dessiner  frz.  2525 
desso  itaZ.  4069.  4433 
destare  ital.  2430.  2598 


Romaniscbeg  Wortverzeiolmis 


destoarce  rum.  3040        | 
(lestorecr  cat.  span.  3iU0  1 
dcstorpar  sp.  2638.  3039 
destorser  prov.  3040 
destraver  afiz.  2446.  8279 
destre  prov.  2549 
destreg-z  pr(tv.  2537 
destreis  prov.  2537 
destreissa  prov.  2536 
destreit-z  j)ror.  2537 
destressa  pror.  2536         I 
destric-s  j)ror.  afrz.  2447. 

2636 
destrier  afrz.  2550 
destriero  Hal.  2550 
destrier-s  /jr»;-.  2550         | 
destrigaryjroi».  2447.  2636  [ 
destro  ital.  ptg.  2549        I 
destrozar  span.  8182 
destruir  s^iian.  ptg.  2538  i 
destruire  /jror.  afrz.  2538  i 
destul  rum.  2511  ' 

desvata  rum.  8778  : 

desvendar  ptg.  3074 
desTentar  span.  3074 
desver  a/Vr.  2441 
desverie  afrz.  2441 
desvczar  .«pax.  8778 
det  rlr.  2575 
d.'tacher  frz.  3026.  8004. 

8016 
detail  frz.  2633.  8023 
detainer  />r.  2633 
detalhar  ptg.  2633 
detallar  apayt.  2633 
deterger  .s/)fiH.  3030 
deterger  frz.  3030 
detonar  .</).  ptg.  2540 
detonner  /Vj.  2540 
detordre  frz.  3040 
detraquer  /V^.  8306 
detras  prv.  sp.  pig.  2541 
detresse  frz.  2536 
detrier  afrz.  2447.  2636 
detroit  /Vj.  2537 
detruire  frz.  2538 
detta  ital.  2403 
dettagliare  lYa/.  2633 
dettaglio  Hal.  2633 
dettare  (((i7.  2563 
dettato  ital.  2562 
dette  frz.  2408 
detnna  rum.  2540 
det-z  pror.  2410.  2575 
deu  cat.  2410.  2543 
deuda  «pa».  2403 
deudor  span.  2407 
deuil  frz.  2656 
deus  sarrf.  rtr.prov.  afrz. 

2543.  2719 
deutor  ca<.  2407 
deuve  afrz.  2654 
deux  frz.  2719 
deuxieme  /'r.i.  7335 
devan  pror.  2401 
devanar  -^pan.  2493 
devant  frz.  2401 
devas  piov.  2401 
devedor  pf^.  2407 
deveire  pror.  2407 


dCTcnir  ;jrr.  frz.  ptg.  2545 
dever  pror.  ptg.  2405 
devere  i<n/.  2405 
deves  prov.  2401 
devesa  enf.  2449 
devezir  prov.  2644 
devider  frz.  8301 
devir  p/i/.  2545 
devire  prov.  2644 
devis  prr.  frz.  2644  f.      | 
devise  frz.  2645 
devoir  /rz.  2405 
devorar^Jror.  sp.  ptg.  2oi6 
devot  /"r^.  2548 
devoto  it.  sjj.  ptg.  254-S 
devoue  frz.  2543 
devourer  a/rz.  2546 
del  afrz.  2543 
dexar  sx>an.  2526 
dexere  sni'd.  2412 
dez  ptg.  2410 
dezembre-s  j>ror.  2411 
dezembro  ptg.  2411 
dezirar  prov.  2522 
dezire-s  yjror.  2521 
dezirier-s  prov.  2521 
deziron-s  pror.  2523 
deziros  prov.  2523 
di  it.  rtr.  2401.  2566 
dia  pror.  cat.  sji.  2566 
diable  frz.  2551 
diable-s  pror.  2551 
diablo  span.  2551 
diabo  pt</.  2551 
diaman-s  y>ror.  138 
diamant  frz.  138 
diamante  ital.  span.  ptg. 

138 
diana  ital.  2555 
diane  frz.  2555 
diante  j'tg.  2401 
diapre  frz.  4064 
diaspe  prov.  afrz.  4064 
diaspero  sp.  ptg.  4064 
diaspfo)ro  sp.  /^fjr.  4064 
diaspro  ital.  4064 
diaus  rtr.  2543 
diavol  r«»n.  2551 
diavolo  ital.  2551 
dibujar  spoK.  2525 
dicembro  ital.  2411 
di(ce)re  ital.  2o-5S 
dich  r<r.  2639 
dicha  span.  2559 
dichar  ^jrof.  2563 
dichinare  ital.  2416 
dichoso  span.  2564 
dieiembre  span.  2411 
dicitore  ital.  2557 
dictado  span.  2562 
dictame  frz.  2561 
dictamo   cat.    .*pn«.  p?^. 

2561 
dictar  ^pan.  2363 
dietat-z  /)ror.  2562 
dieter  frz.  2563 
did  crt^  2575 
dida  cat.  sard.  8210 
die  afrz.  2566 
diece  rwrn.  2410 


died  ital.  2410 
diemenche  afrz.  2668 
diemenge  «/'rz.  2668 
diemoine  afrz.  2668 
diente  spa».  2484 
diestro  span.  2549 
dieta  it.  .sp.  pf^.  2553  f. 
diete  frz.  2554 
dietro  ita/.  2506 
dieu  frz.  2543 
dieus  rtr.  prv.  afrz.  2543 
diex  afrz.  2543 
diez  span.  2410 
difamar  pror.  2569 
(lifendere  I'in/.  2448 
diffak-are  ital.  3115 
diffalta  ital  3119 
diffamar  pf/;.  2569 
diffamare  ihil.  2569 
iliffamer  frz.  2569 
difficil  ptg.  2570 
difficile  ital.  frz.  2570 
difficolta  i<a?.  2570 
difficuldade  ptg.  2570 
difficultat-z  prov.  2570 
difficult*  frz.  2570 
diffidare  ital.  2607 
dificil  span.  2570 
dificuldad  span.  2570 
difformare  ital.  2608 
dift  a/'rz.  2412 
dig  rtr.  2639 
diga  i«a?.  2741 
dighiacciare  ital.  2450 
digitale  ital.  2571 
digitate  lia?.  2573 
dignar  span.  ptg.  2577 
digne  pror.  frz.  2578 
digner  a/rr.  2610 
digno  span.  ptg.  2578 
digradare  ital.  2451 
digrignare  jfa/.  3773 
digae  frz.  724.  2741 
dijous  pror.  cat.  4474 
dikr  rtr.  2558 
dilagare  j<a/.  2611 
dilajare  ital.  2580 
dilayer  /"rr.  2580 
dileggiare  ital.  2435 
dilegine  ital.  2471 
dUegione  «ta/.  2507 
dileguare  ital.  2613 
dileticare  »?ai.  8207 
dilettare  ital.  2464 
diletto  ital.  2465.  2581 
diliberare  (<a/.  2466 
diligence  frz.  2582 
diligent  frz.  2582 
diligento  i'<a?.  spn«.  ptg. 

2582 
diligenza  i<a?.  2582 
diligione  ital.  2507 
diligu  sarrf.  2471 
dilluns  cat.  4926 
diluns  pror.  4926 
dilus  prov.  4926 
diluvio  it.  sp.  ptg.  2583 
dimanohe  frz.  2668 
dimandare  jfa/.  2474         | 
dimani  it.  2235.  2475.5049' 


3V 

dimars  pror.  cat.  5143 
dimecres  cat.  5251 
diinenge  pror.  acat.  2668 
dimentarc  ita/.  2584 
dimenticare  it.  2478.  25x4 
dimercre-s  pror.  5251 
dimergue-s  pror.  2668 
dimesticare  ital.  2662 
dimestioo  ital.  2663 
dimezzare  ifa/.  2586 
dimidiar  sp.  ptg.  2586 
dirainuer  frz.  5311 
dimoinge  a/"r2.  2668 
dimorare  ital.  2480 
dimostrare  i<«/.  2479 
din  rum.  2401 
dinainte  rum.  2401 
tlinanzi  (to/.  2401 
dinar  altcat.  2610 
dinde  /"ri-.  1969 
dindi  cat.  1969 
dindon  frz.  1969 
dinegare  ifai.  2482 
diner  frz.  2610 
dinerada  s/)a«.  2481 
dinero  span.  2481 
dinheirame  ptg.  2431 
dinheiro  pti/.  2481 
diniego  ital.  2482 
diniese  icallon.  3651 
dins  rum.  4069.  4433 
dins  pror.  2401 
dintat  rum.  2488 
dinte  rum.  2484 
dintel  jHg.  4821 
dintre  r«Hi.  2460 
dio  ital.  2543 
dioeel  rum.  3690 
diomo  lucches.  3698 
diore  afrz.  2417 
dios  s^^an.  2543 
diosa  span.  2543 
dipanare  ita/.  2493 
dipartire  ital.  2619 
dipoi  ital.  2401 
dipsi  rum.  2502 
diptam  rum.  2561 
diptamni-s  j»ror.  2561 
dique  .y;a«.  pfp.  2741 
dir  rtr.  cat.  2553.  2737 
dire  ital.  prov.  frz.  2558 
direito  ptg.  2590 
direnato  ifn/    2440 
diretto  ital.  2590 
direzione  ital.  2588 
diriger  frj.  2591 
dirigere  ital.  2591 
dirigir  />ror.  sp.  ptg.  2591 
diritto  ifa/.  2590 
dirizzare  ital.  2589 
dirizzone  ital.  2583 
dirnar  jjror.  2610 
diroccare  ital.  6961 
dirocciare  i(a^  6961 
dirupare  ital.  2508 
dirupio  ital.  2508 
dis  ^rr.  n/'rz.  2260.  2559. 

2566 
disastro  ital.  2592 
disbarcare  ital.  2593 


.18 


lloniniiiiiolii'»  Wiirlvcr^oifhni». 


(lUr  riiiN.  '2Mb 
itiRmrira,  -o  Hal.  2694 
(liiu>arir«n>  Hal.  2A94 
<lisri>ndpro  Hal.  3611'*^ 
.li«.-cmor  fr:.  181 1 
«lisrcmon»  Hal.  2696 
(iiarrAii  I'fn/.  2511 
ilis.hiii(lon>  Hill.  2599 
ilisritilian»  Hnl.  2»29 
(lisfiojjlii'ri'  ifii/.  2GS2 
dUciorr»'  Hal   2<>M2 
(lisriparo  I'di/.  2liSI 
(hsoolo  i/.  .■«/<.  /><(;.  2742 
iliRwprir*»  Hal.  2t>(U 
«lisconlnrcrt/.  .<;>.  /)'</.  2t>0S 
(iisroriliiro  ifn/.  2r>o:l 
discordor  fr:.  2t)l>S 
disdegn.-iro  ifu/.  2(>()l! 
dixdp^no  Hal.  2t>t)tj 
disprtan-  Hal.  2618 
diRprton"  iVaf.  2619 
disetlo  /rr.  827.  251 S 
disour  /rr.  2657 
disfam.i  .«/xiii.  2563 
disfamnr  .<;»««    25(i9 
disfainia  .■.71(111.  2568 
disfida  i7(i/.  2607 
disfidare  Hal.  2607 
disforniare  Hal.  2608 
disfra^ar  jilg.  3150 
disfrazar  .<;)(in.  31.50 
diafressar  cat.  31.50 
disiare  Hal.  2.522 
disinare  i<<i/.  2610 
disio  i7(i/.  2521 
disipar  span.  2631 
disloale  lYiZ.  2612 
dislesrare  Hal.  2613 
disleir  .<;jn»i.  2613 
disloiare  Hal.  2614 
dislofjare  i7n/.  2614 
dismontarc  Hal.  2616 
disnar  pror.  2610 
disner  n/'rj.  2610 
disolvor  span.  2632 
disraottere  i<a/.  2615 
dispacciare  ;>.  2617.  5814 
di.«paocio  ital  2617.  5814 
dispartimpnto  ital.  2619 
dispartir  .</>.  y)?^.  2619 
dispartire  i7.  2494.  2619 
dispendio  Hal.  2982 
dispensa  Hal.  2621 
dispensar  prov.  -iit.  ptg. 

2620 
dispcnsare  ital.  2620 
dispenser  /"rz.  2620 
disperare  ital.  2528 
dispesa  i<a/.  2621 
dispettare  ital.  2527 
dispetto   ital.  2527 
dispiacere  tfa^.  2623 
dispiceiare  ital.  2618 
dispogliare  i7n/.  2530 
disponere  itnl.  2624 
disporre  ital.  2624 
dispregiare  i7(i7.  2625 
disprcgio  ital.  2625 
disprezzarc  i7a?.  2625 
disprezzo  ital.  2625 


dUitulii  iliil.  2626 
di8piit«rt<  i7(i/.  2626 
di8i|iiidi«  Hal.  2627 
di<rainnr«  iVii'.  2439 
dis-sapto  rat.  proi:  7053 
dis(«kxiiarii  i7ii/.  2625 
diiwipnro  i(<i/.  2631 
dissiper  fr:.  2631 
dissolvcr  ptf).  2632 
dissoiidri'  fr:.  2632 
dint  afr:.  2412 
<liAtai;liar«  i7'i/.  2633 
distillaro  Hal.  2536 
distillafojo  Hal.  2534 
distorci>i\>  ifrt/.  3040 
di.stratto  Hal.  2635 
distrottozza  i(rt/.  2536 
distretto  ital.  2537 
district*  fr:.  2537 
ilistricaro  i/n/.  2636 
distrudyor  rlr.  2538 
distriu'kr  )7r.  2539 
diRtnifijfore  ital.  2538 
disvezzaro  ital.  8778 
dit  (i/"r-.  2260 
dita  plff.  2559 
ditado  .«yjan.  ptg.  2562 
ditalc  i(fi/.  2571 
ditar  pror.  .</).  /j/^.  25(>3 
ditello  Hal.  2574 
diticare  i('i/    8207 
ditii'  afr:.  2562 
ditier  afr:.  2563 
dito  i7(j/.  2575 
ditta  ital.  2559 
dittamo  t7n/.  2561 
diva  afr:.  2565 
divcnire  ital.  2515 
diventarc  i7(i/.  2545 
divertimento  ital.  2643 
divertir  /it.  .■<p.  ptg.  2643 
divertiro  i7n/.  2643 
divida  ptg.  2408 
dividere  ital.  2644 
dividir  .«yja»i.  ;)^_(7.  2644 
divisa  it.  up.  ptg.  2645 
divisar  span.  ptg.  2645 
divisare  Hal.  2645 
diviscr  /"re.  2645 
divorare  i7<i/.  2546 
divoto  Hal.  2548 
dix  frz.  2410 
dizedor  prov.  2557 
dizer  .</).  ptg.  2414.  2558 
dizidor  /><</.  2557 
do  rtr.  2656 
do  ptg.  2656 
doa  .sarfZ.  2654 
doaga  rum.  2654 
doamna  rum.  2664 
doana  prov.  2642 
dear  ptg.  2681 
doari-s  pror.  2689 
dobar  ptg.  2493 
dobbra  i7n/.  2731 
dobla  i7(i/.  span.  2731 
doblar  prov.  sp.  2730 
doble  ^.iror.  span.  2731 
dobra  i)f(?.  2731 
dobrar  ptg.  2730 


dobre  ;.'-/.  2731 
dnbtar  prm\  2709 
iloopin  i7<i/.  2715 
dofeiiiro  ital.  2715 
doccio  i7(i/.  2715 
doco  sp.  pig.  2651.  2722 
doepiet  afr:.  2648 
doppjro  i>lg.  2076 
doccna  span.  2652 
dopt-ro  (7ri/.  2648 
dopfo  fr:.  2650 
dopto  span    2(>50 
doptor  /)r<'.  .■'71.  rat.  2649 
do<,Mira  ;)^/.  2721 
doilelincr  frc.  2653 
diidps  rZr.  2651 
dodipi  Hill.  2651 
dndipina  ital.  2652 
dodiner  /rr.  2653 
dc'.dis  rtr.  2661 
dopnija  ;)<f/.  5409 
doente  pt'i/.  5010 
door  pig.  2656 
dopstar  p(/7.  2457 
doftor  rid».  2649 
doga  i7ii/.  prv.  cat.  2654 
dogana  i7a/.  2642 
dogato  iMZ.  2711 
dogio  i7(iZ.  2733 
doglia  i7(i/.  2656 
iloglio  Hat.  26.')7 
dnglioso  Hal.  2660 
dohtz  ;)roi'.  2648 
doi  rum.  rtr.  prov.  afrz. 

2719 
doighi  sard.  2651 
doigiion  afr:.  2669 
doigt  frz.  2bla 
doigter  frz.  2573 
doigtier  frz.  2572 
doil  afrz.  2657 
doilea  rum.  7335 
doille  afrz.  2657 
dois  afrz.  26ii5.  2716 
doist  afrz.  2648 
doit  afrz.  2G4S 
dolar  span.  2658 
dolce  i7a/.  2722 
doloezza  Hal.  2723 
dolciore  )7n/.  2721 
doleqiiiii  afrz.  2655 
doler  prov.  span.  2656 
dolero  i7n?.  2656 
dolha  prov.  2714 
dolioso  .span.  2660 
dollar  crtZ.  2730 
doloir  afr:.  2656 
dolor  cat.  -tpan.  2659 
dolore  ifaZ.  2659 
doloros  prov.  cat.  2660 
doloroso  it.  sp.  ptg.  2660 
dolor-s  prov.  2659 
dole  caf.  2722 
dolts  rtr.  2722 
dolu  srtrd.  2656 
dolz  pror.  2722 
dolzor  jirov.  2721 
dom  ptg.  2673 
doma  cat.  aptg.  3914. 7387 
domada  altital.  39U 


doiiinge  (ivpaii.  23H.S 
<ii>inaiiit<  frt.  2670 
domaiidarp  i7n/.  2474 
doinani  i7(i/.  2235.  2475. 

5049 
domlui  .i;i(iii.  2678 
dump  fr:.  2678 
duinPiKxblio  i(>i/.  2674 
ilonuMitrp  (i/(i7(i/.  2724 
doMiprdioiis  prov.  2674 
doinpRgai"  prov.  2662 
doin»8giu>  prov.  2663 
doinpsjar  ymir.  2662 
dompstir  cat.  2663 
donip.stipar  sp.  ptg    26(i2 
dxinpsticarc  Hal.  26il2 
ilonipstipo  i7<iZ.  .ijian.  ptg. 

2663 
dompstiqiip  frz.  2661 
(lominar  span.  plii.  2671 
dotninaro  i7n/.  2671 
dominoddin  ital.  2674 
(teiniiier  frz.  2671 
doiningit  sp.  ptg.  2668 
dominiea  i7.  iirrif.  2668 
dominio  i7.  sp.  pig.  2670 
domino  i7aZ.  2673 
dommage  frz.  2388 
domn  rum.  2673 
domna  yjrot).  2664 
domiipjar  prov.  2671 
domnicp  rum.  2666 
domnicol  rum.  2667 
domo  pig.  2678 
dorapnedcus  prv.  2674 
dompter  /it.  2676 
domtar  prov.  2676 
don  ;>roi'.  frz.  sp.  2401. 

2673.  2683 
dona  cat.  ptg.  2664 
dona  span.  2664 
donairo  .vp.  yif^/.  2679 
donar  prov.  sp.  2681 
donare  t7aZ.  2681 
done  prov.  frz.  2680 
doncas  a  span.  2680 
(loncel  .ipan.  2667 
doncella  spfiw.  2666 
doncs  prv.  eat.  2680 
dondaine  frz.  2725 
donde  yjro».  2677 
donde  ital.  span.  2401 
dondp  frz.  2725 
dondo  ;)«(/.  2677 
dondolaro  i7.  2542.  2653 
dondon  frz.  2725 
dongeon  afrz.  2669 
dongier  afrz.  2665 
doninha  ptg.  5510 
donjon  /"rz.  2669 
donjo-s  prov.  2669 
donncr  /"r^.  2681 
donnola  i7a/.  2672.  5510 
dono  ptg.  2673 
donoso  span.  ptg.  2682 
donques  afrz.  2630 
don-s  prov.  2673.  2683 
'  dont  frz.  2401 
dontar  prow.  2676 
;  donter  afrz.  2676 


Romanisches  VVortverzi'iclinis 


39 


donzel  ent.  ptg.  2667 
(lonzella  (7.  prv.  ptq.  2666 
donzello  ital  2667 
donzol-8  pror.  2667 
dopo  ital.  2401 
doppia  ital.  2731 
doppiare  ital.  2730 
doppio  ital.  2731 
doptar  prnv.  2709 
dor  rum.  afrz.  2656.  2685 
dor  ptg.  2659 
dorado  »pan.  2404 
dorare  ital.  2404 
dorato  itai.  2404 
dorca  prov.  5762 
dorc-s  /^cor.  5762 
dorc  frz.  2404 
dorelot  afrz.  2491.  2653 
doreloter  /V.'.  2491.  2653 
dorenavant  frz.  2453 
dorloter  f'Z-  2491.  2653 
dormi  rum.  2684 
dormir  ^ror.  /rz.  cat.  sp 

ptg.  2684 
dorniire  ital.  2684 
dorn-s  proij.  2685 
dorssar  2"'ov.  2686 
dorser  n/"ij.  2686 
dorso  span.  ptg.  2686 
dos  rum.  prov.  cat.  span. 

2686.  2719.  2722 
do-s  2»'or.  2683 
do(s)cientos  span.  2712 
dosso  ital.  2686 
doster  a/V^.  2490 
dot  frz.  2687 
(lota  (<a?.  2687 
dotar  prov.  2709 
dote  ital.  frz.  span.  ptq. 

2687 
dotor  span.  2649 
dotse  ca(.  2651 
dottanza  ital.  2708 
dottare  ital.  2709 
dotto  lid?.  2650 
dottore  ital.  2649 
dotz  jjTOc.  2716 
dot-z  pror.  2687 
dotze  pror.  2651 
douaire  /V^.  2689 
douairiere  frz.  2688 
douane  /r^.  2642 
double  /)".  2731 
douceur  frz.  2721 
douche  /)".  2715 
doucber  frz.  2715 
doudo  ptg.  2661 
douer  frz.  2690 
doue  zeci  rum.  8710 
douil  /"cc.  2657 
douille  afrz.  2714 
douillet  frz.  2714 
douleur  />.-.  2659 
douloir  afrz.  2656 
douloureux  /Vz.  2659 
doun  rtr.  2390 
douna  ital.  2664 
douno  ifa/.  2673 
dour  afrz.  2685 
dourado  j^ijf.  2404 


dous  ptg.  2719  I 

dnusil  frz.  2714  ' 

doussor  prov.  2721  ! 

doutance  /i-z.  2708 
doutcT  frz.  2709 
douto  i>tg.  2650 
doutor  j/ff/.  2649 
douve  frz.  2654 
diHuv  /'r^.  2722 
diiuzaino  frz.  2652 
douze  frz.  2651 
douzil  frz.  2714 
dovela  span.  2654 
dovere  lYa/.  2405 
doyen  frz.  2409 
doze  afrz.  ptg.  2651 
doze  feweir.  2738 
dozen  pror.  2648  i 

dozer  pror.  2648.  2713 
dozzina  ital.  2652 
draban  />.-.  8277 
drac  rum.  2691 
dracone  t(n/.  2691 
draco(n)-s  pror.  2691 
drag  cat.  2691 
dragao  7<(.f/.  2691 
dragea  pror.  span.  8298 
dragee  frz.  8298 
drageon  /■)■£•.  2693 
draglia  ital.  8301 
dragoman  /r.r.  span.  8050 
dragoraanno  t<a/.  8050 
dragoman-s  prov.  8050 
dragon  /rz.  span.  2691 
dragontea  .«;;an.  2691 
drague  frz.  2692 
dralho  vprov.  8301 
drap  />£-.  2695 
drapeau  frz.  2695 
drappello  t(ri/.  2695 
drappo  ital.  2695 
drap-s  ^iroi-.  2695 
draschc  afrz.  2696 
dreeh  prov.  2590 
dreche  /Vz.  2696 
drege  rum.  2591 
dreit  ^jcoi;.  2590 
drento  ital.  2461 
drept  rum.  2590 
dreptar  rum.  2587 
dressar  prov.  cat.  2589 
dresser  frz.  2589 
dret  cat.  2590 
dretg  rtr.  2590 
drieto  itoZ.  2506 
drill  frz.  2694 
driUe  frz.  2694.  2699 
dringolare  )fn'.  7297 
drinquer  frz.  2700.  8370 
dritto  ital.  2590 
droga  s/;a«.  jjtg.  2702 
drogman  /"rz.  8050 
drogue  frz.  2702 
droguit-z  yjror.  2702 
droit  frz.  2590 
droja  pror.  2702 
drole  frr.  2701 
drcilesse  frz.  2701 
dromon  a/rj.  2708 
dru^j'em.  nprv.  afrz.  2706 


drnda  prov.  2706 
drudo  ifa?.  2706 
drufeti  afrz.  2734 
drut-z  prov.  2706 
druzzolare  i(a/.  8260 
duas  ptg.  2719 
duba  rtr.  2654 
dubitare  ital.  2709 
due  pror.  frz.  2710 
duca  i«aZ.  2710 
duca  rum.  2710 
ducado  span.  ptg.  2711 
ducat  /"ri:.  2711 
ducato  ital.  2711 
duca  ton  frz.  2711 
ducat-z  jjror.  2711 
duce    rum.    ialt.    2713. 

2738 
dueea  ital.  2711 
ducha  span.  2716 
duche  frz.  2711 
duchoa  ital.  2711 
duchessa  (tn?.  2710 
ducientos  aspan.  2712 
ducir  s/)aH.  2713 
ductor  S2)an.  2717 
ductor-s  2i''ov.  2717 
duda  spti».  2709 
dudanza  span.  2708 
dudar  sjjan.  2709 
due  ital.  2719 
duel  frz.  2718 
duela  .'•^ja/i.  2654 
duello  ital.  2)tg.  2718 
duelo  S2ian.  2718 
duende  spnn.  ^jf^.  2677 
dueudo  span.  2677 
duena  span.  2664 
duefio  span.  2673 
dugento  ital.  2712 
dughentos  .sarrf.  2712 
dui  rtr.  2>rov.  afrz.  2710 
duios  rum.  2660 
duire  afrz.  2648 
duire  pj-or.  2713 
duit  afrz.  2648 
dulce  «pan.  2722 
dulceata  rum.  2723 
dulceza  S2)an.  2723 
dulcoare  rMiii.  2721 
dults  rtr.  2722 
dulzor  .spa».  2721 
dum  afrz.  2727 
dumendya  rtr.  2668 
dumeniga  r/r.  2668 
duniestnic  rum.  2663 
dumestnici  rajn.  2662 
dumet  afrz.  2727 
duminica  rutn.  2668 
dumne  afrz.  5672 
dumnezeu  rum.  2674 
dumni  r»»;.  2671 
duna  ital.  S2)an.  2726 
dunas  ptg.  2727 
dune  r(r.  2680 
duncas  sard    2680 
dune  frz.  2726 
dunna   rfr.  2664 
dunne  afrz.  5672 
dunque  iJo/.  2680 


duolo  ital.  2656 

diiomo  ital.  2678 

(hipe  /rz.  2732 

dupieca  rum.  2729 

duplicar  cat.  sp.  ptg.  2729 

iluplicare  jtaZ.  2729 

dupio  ital.  2731 

duplu  rum.  2731 

duque  spa»;.  /><(/.  2710 

dur  2}rov.  cat.  frz.  2713. 
2737 

diir  rtr.  2737 

dura  span.  ptiy.  2736 

dura  rum.  2658 

durafao  pfg.  2735 

duracine  ital.  2733 

duracion  span.  2735 

duracio-s  prov.  2735 

durar  prov.  .sp.  pt»/.  2736 

durare  ital.  2736 

durazno  span.  2733 

dure  ruHi.  2656 

durer  frz.  2736 

durere  ruyn.  2659 

durete  frz.  2735 

dureza  sy;an.  2735 

durezza  ital.  2735 

durfeii  a/rz.  2734 

durmi  rtr.  2684 

duro  it.  sp.  ptg.  2737 

durre  ital.  2713 

dustar  rtr.  2455.  2490. 
5700 

dutg  rtr.  2716 

duts  rfr.  2722 

duttore  ital.  2717 

duvet  frz.  2727 

duvida  2'tg.  2709 

duvidar  p'ti?.  2709 

duystrunt  'afrz.  2648 

duzentos  pt(/.  2712 

duzia  pt(/.  2652 

duzir  2)>'0V.  2713 

dyat  rtr.  1740 

dyolder  rtr.  3621 

dyuvcn  rtr.  4509 

dzanoly  rtr.  3657 

dzernir  modenes.  1811 
,  dzi  rtr.  2566 
!  dzuven  rtr.  4509 


E. 

e  it.  rtr.  prou.  ptg.  2856 
ea  span.  2787 
ea  sard.  2787 
eaea  ram.  2755 
eage  afrz.  285 
ean  rum.  2813 
eau  frz.  678 
eaue  afrz.  678 
ebahir  /rz.  962 
ebaubir  frz.  2879 
ebauche  frz.  2427 
ebaucher  frz.  1012.  2427 
ebba  sard.  2829 
ebbe  frz.  2744 
ebbene  ita/.  8268 
I  ebbio  ital.  2752 


»0 

rbbrliiro  i/<i(.  '.>74(> 
.■l.l.ri.  H.il.  •2~:tl 
rlu"  ^.-Ih')  /v.-    -27** 
ilxTliitor  tn.  4957 
olK-ti'  iM/.  :»iM5 
.•bluiir  />.-.  •JfWl 
0I...I  ,;it.  276'J 
.IxiiirilTiT  fiz.  nS7 
«•lirasniT  fr:.  1311 
I'liriao  /ir<»r.  2746 
I'liriat  /r.-.  274ti 
I'liuKi  ptii   2752 
eo  />r(ir.  27.'>"> 
«•cjii-lior  /r.-.   l!Mi2.  2!I12 
iH-aillo  />■:.  7512 
•■caillor  />.'.  7612 
«•«lo  /"rr.  7512 
('■card  hfttnrg.   16(iO.  7522 
•Hoarder /if  ««<•(;.  1660. 7522 
.Vart  /r.-.  1^2.  3007 
i'carteler  frz.  3006.  8368 
ocartpr  /1.-.  1832.  3(X)7 
ccarver  /V.-.  751!l 
ccco  Hal.  2755 
Pccu  sard.  2765 
(•chafaud  /r.-.  1633 
ochalas  />.-.  2906 
ochalier  frz.  7195 
echalotte  frz.  796 
ochandole  frs.  7209 
«'chaiifje  /"r.'.  2889 
fchanf,'er  frz.  2889 
ofhangetto  »i/V-.  7217 
pchauson  />-■.  7515 
ochantillun  frz.  2892 
echapper  frz.  2894 
cchar   xpan.  2790.  3512. 

8652 
whard  frz.  1660 
ocbardp  /r^.  1660 
pchardonncr  frz.  1660 
echarner  frz.  2895 
ccharpe  /^rz.  7228 
ochars  frz.  2898 
ochasso  /rz.  7218 
echaudcr  frz.  2886 
.'•chauffer  frz.  1505.  2888 
echcc  /"cr.  7511 
6cbec(s)  frz.  7223 
I'choUo  frz.  7194 
pchelon  /i".  7194 
echemer  afrz.  2871 
ocheveau  ;i/'rr.  7211 
ochevin  frz.  7517 
pchine  frz.  7530.  7679 
r-chiquete  /"i".  7223 
echiquier  frz.  7223 
ecboir  frz.  2884 
echome  /"r^.  7196 
echope  frz.  7540 
echoppe  n/"ri-.  7199.  7255 
pchouer  frz.  2902 
echugar  prov.  3023 
I'clabousser  /rz.  4543 
eclair  frz.  2909.  3493 
t-clairage  frz.  2908 
eclaircir  /"ri.  2909 
eclairor  frz.  2909 
eclanche  frz.  2252 
edancher  /"«.  2252 


KomnniiiplieH  Wurtvprr.eiehni». 


*«i|«t  /r.'.  stU.  4643 

lolatcr  /r.-    S<)4    4543 

.rl.Vho  />-•    4641 

I'l'li'ifia  (j«/mH.  2775 

.•••lissi"  /;•.-.  4553 

erliisn  ;if(/.  2911 

.i-liiw  />.-.  2911 

I'oolo  fn.  7251 

iH-olior  /rr.  7262 

I'CojH'  fr:.  7256 
'  roii|)or»'lie  frt.  72512 

«•ctirco  /rr.  2212.  2924 

.■«-.in-or  frz.  2212.  2924 

.•(■«.roller  frz.  2212.  2924 

.•e..ro  frz.  7288 

eoorner  /tr.  2923 
j  .•ooniifler  frz.  2923 
I  .■•CO880  frz.  25)33 
I  ecosscr  frz.  2933 
■.cot  »i/r.-.  72!»  1.  7292 

ecoiier  fr:.  1744 

••courfeve  frz.  2205.  2il22 

.'•courter  frz.  2359     . 

ecoiito  n/'r:-.  7293 

.'•coutcr  frz.  928 

ecouvillon  frz.  7285 

ecraigne  ii/rr.  7299 

I'craii  nfrz.  7541 

ecrancher  /"rr  2252 
I  ecraser  frz.  2778.  4574 

I'crcvisso  frz.  1560.  4578 

.'•crier  /";•.-.  3009 

ecrin  frz.  7303 

('•crire  ufrz.  7301 

.'•critoiro  frz.  7305 

eoritiire  /"r.-.  7306 

ecrivain  frz.  7300.  7304 
lecrou  frz.  7263.  7308 

eerouelles  /rz.  7307 

ecrouler  frz.  2209 

ecu  frz.  7325 
I  ccueil  /'r2.  7279 

eciicUe  frz.  7322 

ccrouer  frz.  7263 

ccnme  /"r-.  7318.  7712 

ecumer  frz.  7713 
I  ecurer  frz.  2928 

.'•cureuil  /"r^.  7314 

(•curie  frz.  7320 

ocussou  frz.  7324 

ecuyer  »/'rz.  7321 

ed  Hal.  rlr.  prov.  2856 

edad  .■<pa)i.  284 

edado  p^i;.  284 

edage  afrz.  285 
I  I'denter  frz.  2936 
I  edera  ital.  3917 

edit  /Vz.  2779 

edma  rtr.  3914.  7387 

edrer  afrz.  4440 

edu  sarrf.  3845 

cffacer  frz.  2780.  2946 

effarer  frz.  2781 

effonder  n/Vz.  4273 

effondrer  frz.  2949.  4274 

effraie  frz.  2782 

effrayer  /"rz.  2782 

effroi  frz   2782 

eflar  ^jro».  4258 

ega  prov.  rtr.  678.  2829 


^iraillpr  frt.  286r. 

■•K'al  fr:.  270 

egnl-«  /(ror.  270 

cgnr.l  frz.  8860 

.'•garor  /V.-.  8864 

.'•glaiitior  fr:.  123 

cgli  i/(i/.  4078 

.glisu  frz.  2775 

cgci  npror.  2H29 

ogoB  ;jf.7.  2829 
I  t'gout  frt.  2786 

ogoutter  /;■.'.  2786 

.'•grafligiier  frz.  2784. 3753 

egrcMor  frz.  3751 

.'.gruger  frz.  3782 
i  egua  hrri/ani.  rlr.  67H 
'  egua  prr.  ral.  /ili/.  2829 

ogual  .ipaii.  ptij.  270 

eia  pt().  2787 

fia  pror.  2787 

eido  yi^i/.   187 
j  cifer  rtr.  4264 

eigalii.'^  pruv.  2866 

oigaie  jjroi;.  2866 

eigalhar  prov.  2866 
!  oigaiher  prov.  2866 
'  cigar  prov.  2867 
I  eigua  heryani.  678 

einseiuc  n/rr.  271 

eiiisi  afrz.  271 

eira  y<roi'.  ;<?(/.  716 

eis  prov.  4433 

eisgiir  prov.  2867 

eiso  oy^'f/.  4433 

eissalabetar  pruv.  341 
'  eissanien  prov.  4433 
j  oissart-z  ^/roi-.  afrz.  3011 

eis(9)aurar  yjroi).  2878 

eissaussar  prov.  2870 

eissani  proi'.  2871 

eissartar  prov.  3011 

eissoinple-8  prov.  2941 

eissemir  yjrow.  2596.  2905 
'  eissi  prov.  afrz.  271 
I  eissir  afrz.  2944 

eiesug  jjroo.  3024 
'  eissugar  prov.  3023 

eisvos  fl/'rz.  2755 

eitauque  hthr.  7783 

eito  ^;<(7.   121.  187 
:  civa  ptg.  4603 
!  eiva  rtr.  678 
'  eivar  pt(j.  4603 
1  eiver  rtr.  2751 
I  eixe  pt(j.  955 

eixuquetar  a/**;/.  3014 

eje  span.  955 

ejemplo  .<7>n»!.  2941 

ejercito  span.  2945 

eke  afrz.  2755 
I  ekevos  a/'rz.  2757 

el  afrz.  390 

el  rum.  rlr.  2>rv.  .y).  ptg. 
4078 

ela  span.  2755 

elaguer  frz.  2792 

elambic-s  jjrou.  340 

clan  frz.  2797.  4660 

elancer  frz.  4660 

elargir  /"rr.  4682 


oire  ilal.  4072 
eloli.'  .>/)(iii,  pli).  2W)0 
.•Icinii  1/.1/.  4072 
olo  span.  2755 
(doctor  .v/)(iH.  2794 
.'•Icctuairo  frt.  2793 
oloctuari.i  ."p.  pli).  2793 
olofante  r/d/.  2798 
oK'ggero  Hal  2802 
elogidor  prr.  aspati.  2794 
clogir  /))(»r.  sp.  2802 
oloit.ir  yif(/.  2794 
olettoro  I'tal  2794 
olovar  .s/)MH.  2799 
eli'varo  Hal.  2799 
olevo  frz.  427 
I'dover  /"rr.  427 
clh  prov.  4078 
oliglie  «(in/.  4072 
eligidor-s  }irov.  2794 
din  afrz.  136 
(ilinguo  /rz.  7556 
('■linguor  frz.  7556 
(■•lire  /rz.  2802 
elissiro  Ual.  2803 
elite  frz.  2795 
elixir  /rz.  .•i/)n»i.  2803 
ell  cat.  4078 
olla  Hal.  4412 
olie  nspan.  ptg.  4078 
oUegier  n/'rz.  4736 
ellora  Hal.  3917 
ellevos  (i/'rz.  2755 
elli  If.  aspan.  aptg.  4078 
clligier  afrz.  2958 
olluininar  ^iro».  4923 
elmo  afrz.  3923 
elme-s  j^vov.  3923 
elmeto  .«yiriH.  ;)^/,  3923 
clmo  if.  aspaii.  ptg.  3923 
elo  67OTH.  2755 
eloendro  span.  ptg.  4893. 

6907 
eloigner  frz.  4886 
olsa  ifa/.  3924 
em  ptg.  4151 
emador  «y;f.'/.  4153 
(^raail  /'i"z.  7564 
ematite  Hal.  3848 
cmbabacar  ^;f(/.  2880 
embabiecar  cat.  2880 
embair  .ipan.  962.  4413 
embaissada  ^>roi!.  499 
embaixada  cat.  ptg.  499 
embajada  span.  499 
embarazar  s/wn.  1062 
cmbarc-s  pruv.  4089 
embargar  ;«oi;.  span.  pl(i. 

4089 
embargo  .v^jaji.  ptg.  4089 
embarrasser  from.  1062. 

4089 
embasbaoar  /iff/.  2880 
embastar  .••p.  cat.  1077 
embauoar  .s■/)a»^.  2880 
embauchcr  frz.  1012 
embellir  frz.  1111.  4091 
emberguer  «/"rz.  1131 
embirhe  frz.  2809 
embestir  span.  4417 


Riimanisclios  Wnrtverzoichnis. 


41 


enibi^o  ptg.  S478 
einblaiizir  prov.  2881 
omblaver  afrz.  35 
embloe  frz.  4427 
embler  frz.  4427 
enibocar  s)>.  pt(j.  4097 
ciiibolicar  cat.  8817 
einborcar  ptff.  8817 
eniboscar  proiK  1439 
einboter  a/'rz.  4149 
emboiioher  /rz.  4097 
embourigon  iipror.  8478 
embraser  /«.  132(i 
embrassor  /r^.  1311 
embras(s)ure  frz.  1311 
embriach  cat.  2746 
orabriagar  .syj.  jjfi/.  4236 
embriago  aspan.  2746 
erabroiiK  jirv.  afrz.  4144. 

4158 
embronohier  afrz.  4158 
einbudo  spa».  4099 
embuissior  afrz.  1439 
erabiiUar  ,«jj.  cat.  8812 
embuschier  fi/Vr.  1439 
embusquer  frz.   1439 
embiitir  Cf(f.  up.  pty.  1296 
enibiit-z  ^icoc.  4099 
eiiula  (•()■.  3914.  7387 
emenda  ptc/.  2810 
emendar  ptg.  2810 
emendare  ital.  2810 
«■•mender  frz.  2810 
cmeraude  /IT.  7566 
'         emeri  frz.  7567 
I         emerveiller  frz.  5327 
cmeute  /»t.  5436 
eniigrania  ital.  3925 
emina  ^jcou.  3926 
eminc  afrz.  3926 
emnicner  frz.  4217 
eminitoufler  /V^.  518 
emmo  sard.  4104 
1         emonder  frz.  2966 
emoucher  /^ri'.  5497 
emouchet  frz.  5497 
emousser  /»t.  5515 
empachar  prov-  sp.  ptg. 

4110.  5815 
empacho  sp.  ptg.  4110 
einpacb-z  4110.  5815 
empafer  frz.  5867 
erupaitar  cat.  4110.  5815 
empalagav  span.  4111 
enipan  nfrz.  7643 
emparar  *tr.  prou.  4112. 

4128* 
emparer  frz.  4112 
euipeau  afrz.  4119 
empecer  nsjja»;.  pf(/.  4116 
empechei-  frz.  4110.  4115 
empechier  o/Vz.  4115 
enipecimento  ptg.  4116 
empedrar  sp.  ptg.  4128'' 
eiupeecbier  o/iv.  4115 
empcpar  pror.  6120 
enipeguntar  span.  4131 
empeine  spa)'.  4127.  5976 
empelagar  cat.  4117 
empelegar  cat.  6002 


empelotarse  spa».  5825 
empelt  cat.  4119 
empcltar  proy.  cat.  4119 
cmpendre  yjror.  4132 
enipenhar  7J<(/.  4131'"  N 
empenher  prnv.  4132 
ompeiiar  span.  4131"'  i\' 
eiiipennar  prr.  ptg.  4120 
empenner  frz.  4120 
cnipenyer  C((/.  4132 
empora<loi-  cat.  sp.  pig. 

4121 
em])praire  prv.  cat.  4121 
empprairitz  pro».  4122 
emperatriz  .'•■pfni.  4122 
empereire  afrz.  4121 
empereizir  pcoo.  4128b 
erapereur  frz.  4121 
empcriar  pror.  4126 
einperi-s  pro;;.  4125 
empeser  f'rz.  4131.  6120 
ompctiggine  ital.  4127 
empetrer  /"r.-.  4114.  5935 
enipeut-z  prov.  4119 
empezar  span.  4175 
empiastro  ita/.  2812 
empioger  frz.  4115 
empiegier  a/;".  4115 
empiere  ital.  4134 
empierrer  afrz.  4128b 
empiezo  spoH.  4116 
s'enipiffrer  frz.  6162 
erapigem  jj/r/.  4127 
empinar  spa>t.  2811 
empinarse  sp.  ptg.  4133 
empire  iVaZ.  4125.  4134 
empito  ital.  4129 
emplasto  sp.  ptg.  2812 
emplatrc  frz.  2812 
emplegar  ^roj;.  4135 
empleitar  prov.  4135 
emplette  /c^.  4135 
emplir  proi'.  /)t.  4134 
emploiter  afrz.  4135 
employe  /rz.  4135 
employer  frz.  4135 
empoar  jitg.  3002.  4146. 

6466 
empodrccer  span.  4150 
empoigner  /cz.  4145b  iV^ 
empoisser  frz.  4131.  6120 
erapolvar  span.  4146.3002. 

6466 
empolverar  prov.    4146. 

6466 
empolvorar  sjxin.   4146. 

3002.  6466 
empolvori(jar,   -izar  ptg. 

4146.  3002.  6466 
empoudrer  frz.  4146 
empreindre  /iz. 4142. 6359 
empreinte  frz.  4142 
emprenhar  prr.  ptg.  4140 
emprenar  .«^«(h.  4140 
emprenta  prov.  .■ijj.  4142 
empreu  i(/>T.  6393 
empreut  afrz.  6393 
emprir  aptg.  4134 
cmprunt  />'Z.  4143 
emprunter  frz.  4143 


eu  prow.  frz.  cat.  span. 

2673.  4151.  4207 
onaltecer  sp.  ptg.  4154 
onan  prov.  4152 
enano  ,<pa»i.  5534 
enans  prov.  4152 
enant  prov.  4152 
enap-s  prou.  3967 
enarrae  afrz.  4156 
enarmer  n/Vz.  4156 
encaixar  ptg.  1625 
enoajcs  .':pan.  2489 
encal^o  (ip/ry.  4161 
encalzar  aspnn.  4161 
encargar  prou.  sp.  4165 
enearnar  .spnw.  4164 
enearni(;ar  jjtg.  4163 
encarrejar  cat.  jdg.  4165 
eiicastar  spaw.  4166 
eneastoar  ptg.  1625 
eneastrar  pror.  4166 
encastrer  frz.  4166 
encaus  2)ror.  4161 
encausar  pror.  4161 
encausto  ital.  2816 
encavalgar  pror.  4159 
enceindre  frz.  4174 
enceinte  frz.  4173 
enceitar  pf_9.  4169 
eneenagar  span.  4160 
encencha  pror.  4173 
eucender  sp.  pfp.  4168 
encendre  2>rov.  4168 
eneendrer  cat.  4168 
encenher  pror.  4174 
encens  frz.  4168 
eneenser  frz.  4168 
encentar  span.  4169 
encerar  proy.  cat.  span. 

ptg.  1812 
encercar  jitg.  4176 
cncetar  pf//.  4169 
encharauder  afrz.  1647 
enchasser  /rr.  1625 
enchatrer  frz.  4166 
enchaucer  afrz.  4161 
enchausser  /Vz.  4161 
enchaux  afrz.  4161 
encher  pt;/.  4134 
enehevetrer  frz.  1605 
encia  spiaii.  3674 
enciam  ca<.  4178 
encina  span.  4072 
enclavar  pror.  4179 
enclaver  frz.  4179 
enclavijar  span.  4179 
enelavinhar  p((/.  4179 
enclenque  span.  1951 
enclin  n/V--.  4182 
enclint  afrz.  4182 
enclouer  frz.  4179 
enchige  nprov.  4205 
enclume  /Vz.  4205 
enelusa  cof.  4205 
enclusi  nprov.  4205 
enco  umbr.  4201 
encobir  pror.  2343 
encocher  frz.  1972 
encolar  .span.  2012 
encombrar  prov.  4204 


I  eiicombre  frz.  2330 
encombrer  /"rz.  2330.  4204 
encombres  frz.  4204 
encombre-s  pror.  4204 
encoramuner  afrz.  4186 
enconar  span.  5210 
enconia  span.  5210 
encono  spa«.  5210 
encordar  span.  4191 
encordoar  pff/.  4191 
encore  frz.  178 
encoste  afrz.  2225 
eneovir  o/rz.  2343 
eucraissaule  afrz.  4196 
encrasar  .«pan.  4193 
encrassier  afrz.  4193 
encre  frz.  2815 
encreiro  prov.  4195 
encroist  afrz.  4196 
encrouc  /"rz.  2276 
enerouer  frz.  4584 
encugliar  rtr.  1965 
encui  a/'rz.  3950 
encuse  nprov.  4205 
eiidadens  rtr.  4210 
ende  ital.  altsp.  altptq. 

4207 
endec  prov.  4224 
endecha  sp.  ptg.  4224 
endecliat  pror.  4224 
endedans  rtr.  4378 
endementres  afrz.  2724 
endeptar  pror.  4209 
endere9ar  ptg.  4226 
endere(;o  ptjr.  4226 
enderezar  sp.  ptg.  2589. 

4226 
enderezo  span.  4226 
endes  rtr.  ptg.  4222 
endettare  ita?.  4223 
endetter  frz.  4209 
endeudar  span.  4209 
endeutar  pror.  4209 
endever  frz.  2441 
endez  pt(/.  4222 
endiabler  frz.  4230 
endiea  ital.  2821 
endice  ita/.  4222 
endilgar  span.  4212 
endilbar  pror.  3954 
endiosar  sp.  sard.  4221 
enditier  afrz.  4223 
endive  /"rz.  4392 
endi\-ia  it.  prov.  sp.  ptg. 

4392 
endividar  ptg.  4209 
endreit  pror.  4227 
endressar  cat.  4226 
endriescher  rlr.  4228 
endroit  frz.  4227 
endruir  a/rz.  2706 
endulcir  span.  4232 
endiilzar  spa«.  4232 
enduror  frz.  4234 
enebro  span.  4498 
eneraic-8  pror.  4300 
enero  span.  4457 
enertarse  s;)a«.  2840.  3958 

4237 
eneslepas  afrz.  4433 


Kiirting,  lat.-rom.  Wijrterbuch.    (Wortverzeichnisse.) 


Roiniiiii-olirs  WMrlvi'iiclrlmiH. 


enfndar  ^r«"    •'I''-'  -^' 
.•nf«.l..  .v/-(iM.  ;U6'.I  .Y 
oiifini  x.ir  I'lij    -fJII 
I'lifaiuv  />.-.  •IJI2 
infant  frt.  4J41 
(■iifaiit«iiu>ii-H  prov.    VJiX 
onfjiiitar  ;>r(.  4u'-ll.  68!ll 
fiifaiitt'iiu-nt  /r.-.  4211 
oiifautor  /r:.  SS'JI 
onfanteia  />ror,  4241 
(<iifaiitillap<  />-•.  4241 
i-nfantillnKO-s  prr.  4241 
onfaiitiii  fr:.  4241 
vnfaiitis  iirov.  4241 
rufantusiiior   ii/Vr.   4 ISO. 

6107 
enfant-z  /irnc.  4241 
onfariiuT  /V.-.  42411 
cnfurinliar  j<f,i/.  424:t 
onfa-s  jiror.  4241 
oiifoitar  /)/(/.  4245 
ciifor  fi:.  4248 
oiifornu'ilad  s/«in.  5409 
ciifi'miiilado  ;<*<;.  5409 
oiiforn-s  /)  (If.  4248 
onfesta  (i;<(</.  3279 
onfi'sUr  .s7<.  3163.  3279 
eiifiar  iilff.  3256.  4253 
cntiler  /"r.^  4253 
cnfin  /Vz.  4254 
enfig  r/c.  4251 
onflar  rlr.  jirr.  4258 
cnfler  /";v.  4258 
enfogar  o.^yHiH.  4260 
enfoncer  frz.  2089.  3510 
cnforcar  y>ro».  acat.  jiti/. 

3523.  4275 
cufouir  /)".  4261 
enfourcher  I'rz.  3523.  4275 
cnfraindrc  afrz.  4268 
enfrcar  ptg.  4266 
onfreindre  />•;.  4268 
oufrenar  prov.  cat.  span. 

4266 
enfrura  pror.  afrz.  3480 
t-nfrun  prov.  ufrz.  3480 
eufrunar  prov.  3480 
cnfurciou  aspan.  3506 
engager  /r.-.  6128.  8838 
engal  )<i-.  270 
eugal-s  prov.  270 
enganar  prov.  pig.  3589 
enganer  «/'/j.  3589 
enganar  .'ipun.  3589 
engano  spa».  3589 
engan-s  proc.  3589 
cngar  ptg.  2817 
engarrafar  «/).  2234.  4573 
engarzar  span.  4166 
engaser  norm.  8867 
engastar  s;j.  1625.  4166 
engaslonar  span.  1625 
cngatjar  prov.  8838 
cngaver  /rj.  1755.  4167 
engazar  span.  4166 
engeance  fi:.  2-*17 
engeigner  /Vi.  4280 
engein-s  prov.  4281 
engenhar  prov.  ptg.  4280 
engenbeiro  ^<(/.  4279 


pnirenh -K  prov.  42^2 

rnpT  />■-■,   2S17 
I'lipTn  ii.s;i<iii    554 
rnnignicr  ii/V.v  4280 
I'nuin  /1.-.  4282 
i'nginliair<>  ;ir<ir.  4279 
cnglotir  prov.  3705.  4284 
cngloiitir  fr:.  3705.  4284 
onglutir  cat.  aspan.  3706. 

4284 
ongollar  prov.  429G 
ongonzo  ptg.  2142    " 
fiigos  ptg.  2752 
vngouor  />.-.  1755.  4167 
ongoulor  frz.  4296 
onguunlir  frc.  3809 
cngraissar  /^ror    4193 
I'ngraissor  //.:.  4193 
I'ngrainir  ufrz.  3735 
eiigrangor  afrz.  4288 
(Migrant  afrz.  3742 
ongrassar  <ic<if.  4193 
cngraxar  ptg.  4193 
cngrngior  <i/"r^.  4289 
ongrcir  span.  4290 
cngrcs  prov.  alt  frz.  322. 

4291 
ongressor  afrz.  4291 
cngressorio  a/Vz.  4291 
fugrestara  prov.  101 
ongrimancjo  /)<<;.  3770 
ongrosar  span.  4292 
engrossar  prov.  ptg.  4292 
engrosser  /Vi.  4292 
engrot  a/rz.  2G6 
cngroti'  afrz.  266 
cngual-s  ;)rof.  270 
engiiany  cat.  3950 
engnera  asjum.  554 
cngiierar  aspan.  8515 
onguia  jj<(/.  558 
cngulir  i»*?.  4284.  4296 
cngullir  sj).  4284.  4296 
enbarinar  .s/wn.  4243 
cnheldir  n/Vj.  3953 
enherdir  afrz.  3958 
enbestar  sp.  3163.  3279 
enhicier  a/>5.  3965 
enbiesto  sp.  8163.  3279 
enhilar  span.  4253 
enborcar  s;j«>i.  3523 
onbotado  span.  3170 
enic  prov.  4303 
enilbar  proi-.  3954 
enis  rtr.  573 
cnivror  /Vi.  4236 
enjabido  span.  4327 
enjabonar  sjmn.  4328 
enjalma  syjan.  7084 
enjambrar  sjjan.  2871 
enjambre  .•■^jaH.  2871 
enjemplo  >-pan.  2941 
enjerir  span.  4335 
enjertar  «j^aw.  4337 
enjoler  frz.  1760 
cnjorguinar  s/^om.  7625 
enjuagar  sp.  2873.  3023 
cnjugar  sjjan.  3023 
enjullo  s/jan.  4355 
enjuriar  prov.  4306    ■ 


ri^juto  .«/«III.  3021 
riikoiilH'lor  <i/V.-.  4557 
i'nlai;ar  ptg.  430S 
cnlacrr  frz.  430.S 
I'lilaior  afrz.  4309 
I'lilai.ssnr  prov.  430s 
cnlaiisar  pior.  4308 
ciilazar  .■•pan.  4308 
I'liloar  ;(((/.  4309 
onlovar  span.  2799 
pnloior  afrz.  4309 
oniui'mlar  .v/>.  2810.  2962 
oninentjir  asjian.  6240 
onini'iitros  aptg.  2724 
enniondar  .v;)(i«.  2966 
oniia  rlr.  3972 
oniiadir  asjian.  4153 
onniiu  r/r.  3972 
onne  ital  4207 
cnno  (i/';t.  2868 
cnuonii  frz.  43(X1 
cnnovoar  pig.  4312 
cnnii  r(r.  3972 
cnnodio  aspan.  2819 
cnuucig  pror.  4319 
ennui  frz.  4319 
ennuyer  frz.  4319 
enoiar  pror.  4319 
cnojar  .■<]).  ptg    4319 
oiiojo  sp.  pig.  4319 
onola  iVn/.  4412 
eiKirtor  afrz.  4004 
onpcnbar  prov.  6128 
cnpolverar  pror.  3002 
onquar  pror.  4170 
onquc  afrz.  872.  2815  f. 
enquenuit  afrz.  3950 
en(]iii''rir  frz.  4320 
I'nquorro  pror.  4320 
enquete  /rz.  4320.  6533 
enqui  afrz.  3951 
enquitumc  afrz.  4320''  iV 
enraciner  /rr.  4321 
enrcski  afrz.  4538 
enrbiinier  frz.  6906 
curidar  s^^a».  6913 
enristre  span.  6867 
cnrocar  ^/ff/.  6960 
cnroiscr  frz.  6995 
enroquectT  span.  4322 
enrouquecor  ^.lijr.  4322 
ens  afrz.  4411 
ensaboar  j^/j.  4328.  7152 
ensacar  prov.  4324.  7062 
ensaig  cat.  2868 
ensaio  pig.  2868.  7231 
onsayo  spa».  2868 
ensalzar  sp.  2870.  4154 
ensanglanter  frz.  4325 
ensanglentar  /)ror.  4325 
ensanglantc»  jranz.  7128. 

7130 
ensangreutar  cat.  sp.  4325 
cnsanguentar  ptg.  4325 
ensayar  s;yow.  2868 
enseada  ptg.  4343 
enseigne  //.;.  4340 
enseignement  frz.  4341 
enseigner  frz.  4341.  7459 
ensellar  ;>r.  C(?«.  4332. 7355 


«iiNCinblr  /r;.  (i.spnii.  4342 
I'lisi'inbra  allsjian.  altplif. 

4312 
onscnu'iiivr  fr:.    1333 
onsi'ini'nt  ii/r.-.  4433 
onsi'ins  pror.  4342 
cnsefta  aspan.  4310 
I'nsi'iiada  span.  4:i43 
eiiKirtar  sp.  4341.  7459 
onscnar  span.  4343 
cnsciiba  proc.  4340 
cnscnbar  yiror.  4341.  7469 
enscnyar  cat.  4341.  7469 
I'nsurcar  pror.  4176 
cnsi'rir  afrz.  4336.  7419 
cnsovclir  frz.  4333.  7380  A' 
I'nsoynar  pror.  4341 
ensillar  sp.  4332.  7355 
eiisinar  pig.  4341 
ensonniiT  afrz.  7til7 
ensopcgar  cat.  Tlbl 
ensossar  pig.  4358 
onsosso  ptg.  4358 
onsouplo  frz.  4355 
cnt  y^rr.  afrz.  4207 
enta  r^r.  539 
entanienar  prov.  4360 
cntamor  />.-.  4360.  4362 
cntio  ptg.  4409 
cntaricr"ii/rr.  4382.  8051 
cntasser  frz.  8061 
cntu  frz.  4149 
onteado  ptg.  601.  3239 
entecbier  afrz.  590.  8004. 

8016 
cnteco  span.  3916 
entcgre  pror.  4364 
entegro  a-ipun.  4364 
enteifer  rtr.  4264 
enteirar  jirov.  4365 
entejar  ptg.  4358 
cntcjo  7)((7.  4358 
entender  sp.  pig.  4376 
entendre  prov.  frz.  4370 
entcndrer  en*.  4370.  8097 
entenebrar  span.  4371 
entoncbrecur  sp.  ptg.  4371 
entencrc  prov.  4372 
ontcnrecer  j^<3.  4373 
entcntin-s  afrz.  4374 
enter  /V^.  4149 
entercier  frz.  4389 
entericr  afrz.  4382 
enterin  «/rz.  4364 
cnteriner  frz.  4364 
enteme(«>r  «p.  ptg.  4373 
entero  .spn».  4364 
enterrar  sp.  ptg.  7380 
entcrrer  frz.  7380 
entervar  proi'.  4388 
enten-er  ufrz.  4388 
entibar  sp.  4351.  7778 
entibo  sp.  4351.  7778 
enticber  frz.  590.  8004. 

8016 
enticbier  afrz.  590. 8004. 

8016 
enticr  prov.  frz.  4364 
entieyr  prov.  4364 
entir  cn<.  4364 


Romanisches  Wortverzeichnis. 


43 


entochen  rtr.  4380 
entoillier  afn.  603 
enton  asjinu.  4409 
entonces  span.  4409 
entunner  frz.  4394 
entorchar  span.  8257 
entorn  prov.  8247 
entortijar  span.  4397 
entortiller  frj.  4397 
entour  fr2.  8247 
entragno  iVn/.  4378 
entraigiie  afrz.  4378 
entrailles  frz.  4376 
entrarnbo  /jror.  4377 
entrambos  sp.  ptg.  4377 
entranhas  pty.  4378 
entrauas  S|)a«.  4378 
eutrave  frz.  8279 
entraver  /ir.  8279 
entro  prov.  frz.  cat.  sp. 

pty.  4375 
entrechat  frz.  4401 
entregar  sp.  pti/.  4365 
entregeut  frz.  4375 
entrego  s^iaw.  ptg.  4365 
entregae  p((/.  4364 
entrelaeer  frz.  4680 
entrelubrioan  s/inw.  4935 
entremes  span.  4385 
entrencar  prov.  6368 
entrer  /■«.  4403"  A' 
entresait  afrz.  239.  4400. 

8311 
entricar  prov.  sp.  4402 
entrinear  span.  4402 
entristar  aspan.  4403 
entristecer  syj.  7J(<jr.  4403 
entristezir  prov.  4403 
entristir  cat.  4403 
entroido  aspan.  4405 
en  trues  afrz.  4381 
entruesqiie  o/'rr.  4381 
entupir  ptg.  8238 
enujar  caf.  4319 
eiuila  span,  ptg   4412 
envahir  frz.  4413 
onvanir  ^^ry.  afrz.  2861 
envazir  pcor.  4413 
enveja  proc.  ptg.  4420 
envejar  prov.  ptg.  4420 
envojecer  spnn.  4418 
envelhecer  ptg.  4418 
envelhezir  prov.  4418 
envellir  cnf.  4418 
enveloppe  frz.  4429 
envelopper  /Vz.  4429 
envenenar  cat.  span.  ptg. 

4414.  8610 
envenimer  frz.  4414.  8610 
enverdecer  sp.  ptg.  4422 
enverinar  prov.  cat.  4414. 

8610 
enTernizar  ptg.  8782 
enversprt-.  /■rr.4416.  8645 
envezar  span.  4424 
envi  /rz.  4420 
enviar  prov.  cat.  sp.  ptg. 

4422 
envidar  prv.^cat.  sp.  ptg. 

4425 


euridia  span.  4420 
envidiar  span.  4420 
envie  /ci'.  4420 
envieillir  frz.  4418 
onvielbezir  j/ror.'  4418 
onvier  /Vj.  4420 
environ  prov.  frz.  8682 
envis  frz.  4426 
onvoisie  a/Vz.  4424 
envoisier  afrz.  4424.  8773 
envoisure  afrz    4422 
envolar  ^jcoi'.  4427 
envolpar  acat.  4429 
envolTor  .«pa».  i)tg.  4431 
envouter  /Vz.  4432 
cnvoye  frz.  559  JV 
envoyer  frz.  4422.  8742 
enxabido  pfi/.  3010.  4327 
enxalina  span.  7084 
enxarae  ptg.  2871 
enxaniear  »7«««.  2871 
enxaqueca  ptg.  3925.  7224 
enxarcda  jHg.  2875 
enxarope  pfi?.  7226 
enxeco  j'tg.  802 
enxedrez  ptg. 
enxergao  ptg.  7402 
enxerir  ptg.  4335 
enxertar  /)f(/.  4337 
enxoval  ptg.  801 
enxiigar  pf//.  3023 
enxuudia  sji.  ptg.  956 
enxiirdarse  ptg.  7622 
enxiito  p*»;.  3024 
enyertar  span.  3958 
enzinlia  ptg.  4072 
epa  /<«?.  3928 
epais  nfrz.  7687 
epancher  /'rz.  2971 
epanir  pic.  7641 
epanouir  frz.  2972 
I'pargner  /Vz.  7646 
eparpiller  frz.  2970.  5872 
epars  frz.  7645 
eparvin  n/r^;.  7647 
epate  ital.  3928 
I'paule  «/rz.  7653 
epaulette  nfrz.  7653 
t-pauter  frz.  2978 
ei)ave  /rz.  2977 
epeautre  frz.  7669 
epee  /J".  7649 
epeiche  nfrz.  7665 
epeler  )ifrz.  7668 
epeque  pic.  7665 
eperlan  span.  7678 
eperlan  /Vz.  7678 
eperon  nfrz.  7701 
eperonner  nfrz.  7701 
epervier  «/"r^.  7647 
ephialta  ptg.  5102 
epi  /"/".  7675 
epice  nfrz.  7655 
epieerie  frz.  7658 
epicier  /rz.  7659 
tpier  frz.  7666.  7676 
epifania  ital.  2824 
epinaie  /"r*.  7681 
epinard   frz.   809.    7679. 
7680 


eplnceler  frz.  6119 
lipincer  /Vz.  611!) 
(■pine  frz.  7679 
i-pinette  frz.  7679 
epineux  /rz.  7682 
rpinglc  frz.  7683 
epitaf(f)io  i«(»/.  2827 
epitema  ital.  2828 
cpithome  frz.  2823 
epitiraa  .span.  2828 
.'■pitre  frz.  2826 
epittima  ifa?.  2828 
rpliicher  frz.  2988.  6141 
opois  frz.  7683 
oponge  «/"rr.  7694    7696 
epouiller  frz.  2980 
epousailles  frz.  7697 
t-pouse  /"rz.  7700 
epouser  frz.  7699 
epouvantail  frz.  2976 
i.-pouvantor  /rz.  2976 
opoux  frz.  7700 
eppure  i7(iZ.  6481 
I'preindre  netifrz.  3000. 

6359 
eps  prov.  4433 
epsamen  proo.  4433 
epslor  afrz   4433 
t'pucer  frz.  3001.  6447 
cquarre  /'/■z.  3005 
equerre  frz.  3005 
equi  afrz.  2759 
equipage  n/^rr.  7532 
equiper  nfrz.  7532 
er  prow.  3990 
er  rtr.  .at.  716.  2849 
era  ital.  proc.  span.  ptg. 

274.  3990 
erable  frz.  100 
erabre  pror.  100 
erazo  span.  716 
erba  j<a/.  sor/.  3929 
erbaccia  ital.  3930 
erbaceo  ital.  3930 
erbaggio  ifa/.  3930 
erbajo  ital.  3931 
erbariu  i?a?.  3931 
erbos  prov.  3932 
erboso  ital.  3932 
ercer  span.  2840 
ere  frz.  274 
erebre  proc.  2841 
erede  ital.  3936 
erodita  ital.  3935 
ereditario  ifa?.  3934 
ereditiera  ital.  3934 
ereinter  /"rz.  2440 
eremita  ital.  2834 
eremo  ital.  2835 
eretier-s  prov.  3934 
ergere  ital.  2840 
ergo  aptj;.  2836.  6346 
ergot  frz.  2837 
ergoteo  .tpan.  2837 
ergoter  /^rr.  2837 
erguelhos  prov.  8513 
erguelh-s  prov.  8513 
erguer  spa«.  pfpi.  2840 
erguir  span.  2840 
erguU  aspan.  8513 


erial  .«pan.  716 
eri^ar  ptg.  2839 
eri«io  ptj.  2839 
eriijon  afrz.  2839 
eriger  frz.  2840 
erigere  i<a^  2840 
erigir  span.  2840 
erigote  /rj.  2837 
crio  span.  716 
erissar  prov.  2839 
erisson-8  pro».  2839 
crizo  span.  2839 
erm  j'Mm.  cat.  prv.  2835 
erme    o/^rz.  570.   2835. 

3389 
ermellino  ital.  3889 
ermine  afrz.  3889 
ermini-s  prov.  3889 
ermin-s  proi\  3889 
orrao  ital.  ptg.  2835 
ermoise  afrz.  777 
ero  span.  p<</.  716 
eroe  ital.  3938 
erpicare  ital.  3957 
erpice  ifa/.  3957 
erpst  rtr.  3957 
erranraent  a/'rz.  4440 
errant  afrz.  4440 
errar  jn'or.  cat.  sp.  ptg. 

2846 
errare  ital.  2846 
erratic  prow.  2843 
erratico  it.  sp.  pfi/.  2843 
erratique  frz.  2843 
erre  ital.  afrz.  4439 
erreraent  o/Vz.  872.  2816 
errer  frz.  2846.  4440 
erreur  frz.  2*^7 
erro  ital.  2846 
orrore  ifa/.  2847 
ers  prov.  afrz.  2849 
er-s  prov.  3936 
erta  «iaZ.  2833 
erti  rtr.  2833 
erto  iia/.  2833 
cructar  spun.  7012 
eructo  span.  7012 
eruga  cat.  2848 
(elruginar  pror.  276 
orva  rtr.  3929 
ervedo  galiz.  aptg.  702 
ervero  spayi.  3929 
ervilha  p/f/.  2849.  6183 
ervilhaca  ptg.  8687 
ervo  ital.  2849 
ervodo  apt;;.  702 
es  pic.  631 
63  rfr.  Ill 
esagio  ital.  2868 
esalare  ital.  2951 
esbabacar  p<^.  2880 
(es)bahir  prov.  962 
esbalanzir  prov.  2881 
esbaldir  a/'rz.  1008 
esbanotier  afrz.  1034 
escancarar  ptf/.  1561 
esbaudre  afrz.  1009 
esbauttire  altital.  1175 
esbirro  span.  1188 
esblauzir  prov.  2881 


14 


K<mi:im«rlii>a  Wortvcrjioii'liniK 


psblriitr  ■!/>.-.  ■J'isi 
osliliitr  ii/>.'.  ^.'vSl 
i'(ilm<;nr  />'(/.    MMtl 
.•libovo  /if./.  72;M 
(■8Ihi<o  s/iiim.   148I> 
oshrnoiifr  n/r:.  2883 
t<8l>iilliiir  plq.  1413.  2883 
t'sbullHr  oil.   1413.  "2883 
osca  H.  ;>r(ir.  sy».  286i» 
osmbonH  I'r:.  71H8 
osoaMli»  ff(7.  7 188 
i<soal«>lo  >iHiH.  7188 
onrabiillirAO  >7>iiii.   1(>35 
esoai'-8  firor.  7511.  7223 
oacuilafaiit  ii/V".  1G33 
pRinfliia  f(if.  7510 
osratir  iiroi'.  7610 
escafit  prnv.  7510 
pscai  /JCid'.  71!)3 
pgcain  prov.  cat.  k;i.  /ifflr. 

71 '.14 
psi-alio  plfi.  71!>4 
cscalin  pror.  fr:.  sp.  7529 
cscar(^>t  frz.  1613.  1G4{) 
escadro  /"rr.  3tX)5 
C8C4i(lron  frz.  3006 
c8oaecer  apiy.  2886 
esoala  /)ro».  7280.  7518 
csciilanio  span.  7196 
esoal.lar  sp.  pip.  2886 
escaloccr  .s'/inn.  28S7 
escaleira  pig.  7195 
o.scalentar  i^p.  1506.2887 
cscalera  span.  7195 
escalfar  prou.  2888 
escalier  /it.  7195 
cscnlio  .\-paii.  7720 
escalmo  span.  7190 
oscaloigne  n/"»-.-.  796 
cscalona,  -Ha  span.  796 
csearaa  sjk  ptg.  7721 
pscamar  sy^aii.  pig.  3018. 

7722 
escambel  ca(.  7202 
csciinbiar  prov.  2889 
escamel  .■<ji.  ptg.  7202 
escamel-s  /jfov.  7202 
escamondar  apan.  5473. 

5615 
escamoso  sp.  ptg.  7723 
cscamotar  sp.  pig.  3018 
escamoter  /'rr.  3018 
escampado  pig.  2890 
eseanipar  proc.  cat.  span. 

pig.  2890 
esoan^iio  ptg.  7516 
escan^ar  p*»/.  7514 
esfiancara  ptg.  1561 
escanciano  span,  "iblb 
escanciar  .spa».  7514 
cscandalhar  prov.  7206 
escandelhar  prov.  7206 
escandalia  nprov.  7206 
esoaadalizar  prov.  span. 

ptg.  7207 
escandallar  span.  7206 
escandallo  s/jan.  7206 
escendalo  sp.  pf^.  7208 
escandia  cat.  span.  ptg. 

7205 


•••.riinli-s  priiw  7203 
t'sianill»  .«/»1«.  7203 
I'sranjar  pror.  28811 
(•«oaflu  vyidii.  7203 
osraiitir  prnv.  2891 
p.ifaAiicIo  spitn.  7203 
osrany  ntlcnt.  7203 
I'srapar  ;)roi'.  «yjim.  ;»f,(;. 

2891 
oBcapiii  frz.  7621 
eseara  i/ii/.  sp.  pig.  2862 
osoarabajii  .s/xi/i.  7212 
cscarapi'larso  span.  pit/. 

7197 
pscarainii^a  ptg.  7526 
oscaraiiiiiza  pre.  sp.  7626 
osoarapola  .«/«iii.  2897 
oscarapclar  .ipin.  2897 
caoarapcllar  p',</.  2897 
escaras  ri/V-.  2906 
cscaravai-s  prov.  7212 
csoaravatr/.  /iroc.  7212 
oscaravolha  ptg.  7212 
osoarba  .syjiiii.  7619 
oscarbar  cat.  span.   ptg. 

7191.  7262 
osoarbot  frz.  7212 
«Scarpa r  prnv.  2899 
crcarda  .spun.  1660 
cscardar  spun.  1600 
escarfifol  iifrz.  1646 
esoarida  pror.  7518 
escarir  prnv.  7518.  7520 
esoarmentar  spun.  2896 
cscarmie  ((/"cz.  7526 
csearniiento  span.  2896 
escarmouphe  /"/"^.  7526 
escarnio  span.  pig.  7627 
escarnir  prov.  span.  ptg. 

7627 
escarpa  span.  plq.  1682. 

2897.  7521 
escarpar  .sp.  pig.  7521 
esoarpe  frz.  2897.  7621 
esparpelo  span.  7198 
escarper  /Vj.  2897.  7521 
cscarpiiii  ptg.  7521 
escarpin  frz.  span.  7521 
escarrassa  nprov.  1660 
cscarrassarse  ea(.  1660 
escarro  frz.  2862 
escars  j;coi).  2898 
cscarvar  ptg.  7191.  7262 
escarzar  span.  2899 
escas  7JroD.  ca/.  2898 
escaso  span.  ptg.  2898 
cscatima  span.  ptg.  2851 
escatimar  sp.  ptg.  2851 
escaudar  pro».  2886 
oscaumo  nprov.  7196 
escausir  prov.  4532 
escava-terra  /j/_(/.  8025 
escavazione  ital.  2903 
escavi  n/rr.  7510 
espena  span.  7192 
cschace  afrz.  7218 
eschalpre  rt/r^.  7199 
eschame  afrz.  7203 
cscbainel  a/Vz.  7202 
eschamper  afrz.  2890 


j20 


7517. 


CHplmilcler  afrz.  7514 
psehandrp  afrz.  7208 
«srharavpaii  mittelfrz.  7212 
PHi-biirbiil  d/»-;.  7212 
PHcbarboKo  (i/Vj.  7212 
psebaro  frz.  2852 
psobarKaito  (i/</V.-.  7217. 

7623 
ORpbaixaitior  afrt.  7217 
c8Pbarir  afrz.  7618 
PKpbarnir  afrz.  7627 
pspbarpir  d/Vr.  1686 
osrliaipr  pror.  2M84 
P8cbp  <i/'i-.r.  2860 
pscbpoir  afrz.  2884 
psrhprio  nfr:.  7518 
psebpfir  fi/r*.  7618. 
pspborn  afrz.  7627 
pscbprnir  (//>■.■.  7527 
pspbpvcl  nfrz.  7211 
pscbevpt  afrz.  721 1 
pspbpvi  (i/V,-.  7510 
pscbpvir  afrz.  7638 
uscboviii   allfranz.  ' 

8389 
cschiep  afrz.  7611 
pscbiplo  afrz.  7280.  7618. 

7525 
espbiere  afrz.  7518 
espliifjnior  afrz.  4538 
psicbio  i«n/.  278 
p.scliijjro  ((/'/•--.  7533 
espbirpr  afrz.  2445.  7628 
e.schitpr  afrz.  1452.  7639 
escbivor  afrz.  7538 
espiens  j'i'oc.  7270 
escient  /ji-oc.  a/V^.  7270 
escieiitro  nfrz.  7270 
esciiitele  afrz.  7268 
e.scire  i<a/.  2944 
escirniir  prov.  afrz.  7535 
escita  ilnJ.  2955 
esclabo(u)ter  «/Vr.  4543 
csclaoo  afrz.  4541 
osclapbe  n/Vj.  4541 
esclaphier  afrz.  4641 
esclaco  nprov.  4641 
psclafa  nprov.  7244 
esclafar  c«f.  4543 
esclafassar  caf.  4543 
esclaffer  frz.  4543 
esclafi  nprov.  4543 
esrlafir  cat.  4543 
esclandre  frz.  7208 
fsclapa  nprov.  4543 
esclapas  nprov.  4543 
esclape  a/cz.  4543 
csclapo  npror.  4543 
esclapouta  ^jrow.  4543 
esclarecer  *p.  pig.  2909 
esclat  a/V^.  co^  4543 
esclata  2'roi).  7547 
esclatar  jirov.  eat.  4543 
esclate  altfranz.  4543. 

7547 
esclatcr  a/«.  864.  4543 
esclau-s  prov.  7274.  7275 
eselavage  frz.  7275.  7426 
esclave  frz.  7276 
esclavin  spaw.  7617 


p>p|iiviiiii  span.  7275 
pscbiviiip  (i/Vr,  7275 
pKpbivo  .s/)iiH.  7276 
puplavolor  afrz.  4543 
pspK'pbo  afre.  4641 
P8plppbipr  afr:.  4541 
pspIpHii  />r.  7233 
pspIpiip  afrz.   1961 
psplpiipbfl  afrz.   1951 
p8p|pni|iip  /lie.   1951 
psplipr  afrz.  7276.  7660 
pscli8trc  afrz.  2950 
pspU)  a/")f.  7274.  7275 
p.scbip  cat.  Tin 
pscliisa  spun.  291 1 
e.spcppbar  sjiun.  928 
pHPiidar  span.  phi.  2927 
psccid.)  >/«i»i.  ptg.  2927 
psiikIip  pror.  2932 
psp.ilia  .V"IH.  4691 
pspiiliiia  si)an.  7278 
p.tcoissondro  y<ror.  2932 
pscola  prv.  rat.  ptg.  7251 
pspolii  cat.  7252 
pscolar  span.  pig.  7252 
ospolar-s  /;r')i!.  7252 
Rscoldrinbar  ptg.  7313 
pscolbo  pig.  7279 
o.sidliiiioso  .v/mH.  7282 
escollo  .spaH.  7279 
pspolo  ital.  278 
cscolorfjior  afrz.  2915 
ps(!oloriar  prov.  2915 
Rscolta  »paH.  2206 
cscoltar  pror.  spun.  928. 

2206 
oscona  altcat.  794 
esconder  xpuH.  /;(;/.  40 
pscondir  cut.  46 
pscondire  prov.  afrz.  2918 
escondre  prov.  46 
csconfire  p;or.  2919 
escouso  jilg.  2917 
esoonzado  spa».  2917 
e.scopa  .s7ja/i.  7199 
escope  frz.  7284 
esoopota  span.  3356.  7277 
ospopetto  frz.  7277 
escopir  prov.  afrz.  2921 
escoplo  .syjaH.  7199 
escopo  span.  ptg.  7287 
escopro  ptg.  7199 
escorijar  pf//.  2930 
psporohar  sjjun.  plrj.  2212. 

2924 
escorcier  afrz.  2930 
escor^o  ptg.  2930 
esoorcoUar  ca(.  2349 
escorgar  proi;.  2212.  2924 
escoria  span.  ptg.  7289 
eacorner  afrz.  2923 
escorpi  cat.  7290 
escorpiao  p(</.  7290 
escorpion  proo.  sp.  7290 
esporre  afrz.  2932 
escorrecho  .s/ja«.  2206 
escorrer  j}rov.  span.  jitq. 

2929 
escors  afrz.  2930 
escorsa  prv.  cat.  2212. 2924 


Romanisclies  Wortverzeichnis. 


45 


eseorsar  prov.  2212 
esoortar  ]>roi-.  2359 
escorte  frz.  2206 
cscorzar  .■ipaii.  2930 
escorzo  .■<pati.  2930 
escorzon  apati.  2924 
esforzuelo  span.  2924 
escossa  proB.  2932 
escot  proe.  altfrz.  7291. 

7292 
escotar  cat.  sp.  928.  7524 
escote  a  frz.  sp.  ptg.  7291. 

7293.  7524 
escoter  afrz.  928 
escoupe  frz.  7284 
escourre  afrz.  2932 
escousse  <(/«.  2932 
escoutar  prov.  928 
escova  ptg.  7283 
escovillon  s/jnu.  7285 
escraear  prov.  2122.  2925. 

4017 
escrafe  frz.  7262 
escramo  aspan.  7296 
escraper  o/V^.  7542.  7262 
escravo  ptg.  7275 
escreffe  /rs.  7262 
escregne  afrz.  7299 
escrever  pig.  7301 
escrevisse  n/V^.  4578 
escribano  xp.  ptg.  7300 
pscribir  span.  7301 
escriegne  a/rj.  7299 
escrienne  afrz.  729!) 
escriler  n/'/vr.  7543 
cscrimar  cat.  7536 
oscrimer  nfrz.  7535.  7536 
escriniir  /»cb.  afrz.  7535 
oscrinio  .«/)ow.  p<(7.  7303 
e.scrin-s  prov.  7303 
escriptori  cat.  7305 
escriptorio  .«/j.  pfr/.  7305 
escriptori-s  prov.  7305 
eseriptiira  prv.  cat.  7306 
eseri-s  ^jror.  7303 
escritor  span.  ptg.  7304 
escritura  prar.  cat.  span. 

ptg.   7306 
escriure  prov.  7301 
eseriurer  cat.  7301 
escrivre  (1/«.  7301 
escroe  afrz.  7263 
escroto  >;<(/.  2002 
escroue  afrz.  7263 
esmipulo  sp.  ptg.  7311 
eseudeiro  pfj/.  7321 
escinlela  ptg.  7322 
esoudella  pre.  cat.  7322 
escudero  s^iaji.  7321 
escudier-s  prov.  7321 
escudiJla  span.  7322 
escudrinha  njjrov.  7313 
escudo  .«/>nH.  ^jff/.  7325 
escudrinar  span.  7313 
esouela  s^joot.  7251 
escuelh-s  prov.  7279 
escuellas  aspan.  7251 
escuers  (i/'r^.  2930 
escuerzo  span.  2924 
escuier-s  ^jrof.  7321 


escniier  afrz.  7321 
escultor  s;).  ptg.  7316 
e.«cultura  *■/).  j)Ac/.  7317 
eseiima  prov.  .ipnn.  ptg. 

7318.  7712 
esoumar  span.  pitg.  7713 
eseupir  prov.  afrz.  span. 

ptg.  2122.  2921 
esoura  prov.  7320 
escurar  span.  2928 
escurer  afrz.  2352 
esciiria  ^>j'or.  7320 
escuro  ptg.  5696 
escurols  ;;»oy.  7314 
cscurrir  span.  2206.  2929 
oscut  cat.  7325 
eseutar  ;j(_(7.  928 
esciit-z  prov.  7325 
eseuyer  afrz.  7321 
esdriijulo  .«^«jn.  7828 
csdru.Kiilo  ptg.  7828 
ese  .s/)a«.  4433 
cseraent  afrz.  4433 
csetnpio  ital.  2941 
esempro  altital.  2941 
c.?ercito  «(a/.  2945 
esfasfalha  nprov.  5872 
esfassar  7>cof.  2946 
esferar  prov.  2781 
esfolar  jjf»/.  2432 
esfoldre  afrz.  3493 
esfondrar  jjcov.  2949 
esfraer  afrz.  2782 
esfraiiher  prov.  4268 
esfredar  y^cor.  2882 
esfreder  afrz.  2732 
esfreer  a/")-j.  2782 
esfregar  ptg   2928.  294S 
csfrei  prov.  2782 
esfreiar  pco».  2882 
esfreidar  j)rov.  2782 
csfroi  afrz.  2782 
esgarar  ^cov.  8864 
esgarder  afrz.  8865 
esgarer  (i/Vz.  8864 
esgarrapar  ea<.4573.  7191. 

7262 
esgarrifar  cat.  7262 
esglayar  jirov.  317.  3679. 

3681 
esglesia  cat.  2775 
esgralfer  afrz.  3753 
esgrima  sp.  ptg.  7536 
esgrimir  .y;.  2'tg.  7535 
esgrumar  ^jroi;.  tnf.  2957 
esgrumer  afrz.  2957.  4586 
esgruner  afrz.  2957 
esguardar  asjian.  8865 
esguazar  s/).  8547.  8873 
esguazo  sjj.  8547.  8873 
eshalcier  afrz.  2870 
esibire  (faZ.  2952 
esibita  ital.  2952 
esient  pror.  7270 
osito  ital.  2955 
eskip  afrz.  7532 
eskiper  a/'rz.  7532 
eskipre  afrz.  7533 
eslais  a/'rz.  4723 
eslaissar  prov.  4723 


eslaissier  afrz.  4723        | 
eslansar  ^jroc.  4660 
eslegier  afrz.  2958.  4736 
eslcidor  aspian.  2794 
cslider  n/'w.  7553 
esligier  afrz.  2957.  4736 
eslinder  frz.  7556 
eslinga  ^(?(/.  7556 
eslingua  span.  7556 
eslire  prov.  2802 
esloehier  a/V^.  2959.  4879 
estnai  prov.  afrz.  2960 
esraaiar  prov.  aptg.  2960 
esmaier  afrz.  2960 
esmalte  .vp.  ;}/</.  7564 
esmankie  afrz.  5039 
esmar  prov.  280 
esmarrir  /jro».  n/rz.  5138 
esmenar  cat.  2810.  2962 
psmendar  prov.  2962 
esmer  a/Vi'.  280 
esmeracle  aspan.  7566 
esraeralda  sj).  pig.  7566 
csmerar  proB.  span.  ptg. 

2963 
I'smerauda  /)rou.  7566 
esmerejon  span    5265 
esmerer  afrz.  2963 
esmeril  span,  j^fjr.  7567 
esraerilhao  ptg.  5265 
esmerilho-s  prov.  5265 
esmoi  n/r^.  2960 
psmoignoner  afrz.  5473 
esmola  pi(/.  453.  2796 
estnondar  pror.  2966 
esmougouner  afrz.  5473 
esmoj'er  a/i".  2966 
csora  aspan.  4433 
esorado  .«^0«.  2877 
esortare  rta/.  4004 
espaQar  ptg.  7650 
espace  /")".  7652 
espaciar  span.  7650 
espaeio  span.  7652 
espacios  proy.  7651 
espacioso  span.  7651 
espaijo  p(</.  7652 
espa^oso  ptg.  7651 
espada  prov.  cat.  .y*.  2*'^/. 

7649 
espadoa  ptg.  7653 
espalancar  spaw.  2992 
espaladinar  aspan.  5827 
espalancar  span.  6197 
espalda  .sprt7i.  7%.  7653 
espalde  afrz.  7653 
espaldon  span.  7654 
espalhar  pjoi-.  p(^.  2970. 

5872 
espalla  span.  7653 
espalle  afrz.  7653 
espaliuar  jjrof.  7648 
espalto  .span.  7654 
espan  afrz.  7643 
espanauzir  pro».  2972 
espandidura  ptg.  2972 
espandir  «//aii.  2972 
espanir  afrz.  2972 
espanoir  afrz.  2996 
espantar  cat.  s/).^)t^.2976 


espaordir  prov.  2979. 5968 
espaorir  proy.  2979.  5968 
esparavan  span.  7647 
esparcer  pror.  7645 
osparcir  .57^««.  7645 
esparga  ptg.  810 
espargir  cat.  aspan.  aptg. 

7645 
esparpalliar  prov.    2970. 

5872 
esparpeillier    n//^.    2970. 

5872 
esparrago  span.  810 
esparrancar  s})an.  6197 
espars  pc«c.  7645 
esparvain  afrz.  7647 
esparvel  aspan.  7647 
esparver  cnf.  valenc.  7647 
esparverene  Cfi/.  7647 
esparvier  afrz.  7647 
esparvier-s  /(coc.  7647 
esparzir  j)tg.  7645 
espasmar  .s-paii.  7648 
espasme-s  prov.  7648 
espasmo  span.  7648 
espassar  /Jiow.  7650 
espatla  prov.  7653 
espattla  Cdf.  7653 
espauenter  afrz.  2976 
espautar  prov.  2978 
espaut-z  7;rof.  2973 
espavantar  prov.  2976 
espaventar  ^jcou.  2)76 
espaventer  afrz.  2976 
espavordir  prov.  cat.  2979. 

5968 
espaToreeer  sp.  ptg.  2979. 

5963 
cspavorir  sp.  ptg.  2979 
espaza  pcoc.  7649 
espazar  prov.  7649 
espazi-s  prov.  7652 
espeautre  «/■)•^.  6009 
espuce  frz.  7655 
especeria  s^jaw.  7653 
espeche  afrz.  7665 
cspecia  pror.  sp.  7655 
especiaria  pre.  ptg.  7658 
especie  ptj/.  7655 
especieiro  ptg.  7659 
especier  cat.  7659 
especiero  span.  7659 
espectaculo  sp.  ptg.  7661 
espedir  «/Jan.  2438 
espedire  ital.  2930 
espedo  span.  7633 
espeis  d/Vz.  7687 
espejo  span.  7664 
espeiar  prof.  7668 
espeler  afrz.  7668 
espelh  cat.  7664 
espelho  pfjr.  7664 
espelh-s  prov.  7664 
espelir  a/V^.  7668 
espeloir  afrz.  7668 
espelre  afrz.  7668 
espelta  eat.  s^j.  ptg.  7669 
espeneir  a/V^.  2996 
espenir  frz.  2996 
espeque  sp.  ptg.  7637 


Konmiiim'lii's  Wortv«nE(>ii<liiiiii. 


i->|«<rii   si>ini.  pill.  7ti7t). 
;ti71 
-IH'riinv»  plij.  7G70 
^IMTniiri'  /(■-.  7670 
-|K'raii8a  pntr.  7ti70 
-|n'r;in/.i  >7>(Ih.  7<i7(> 
^|i>nir  /)ir»r.   cnl.  s/nim, 
rt'l.   7071 
'■i|H'ivr  I'rz.  7t>71 
••sjH'rir  jiror.  n/'rr.  2i)S7 
«•.•»|H'rit  rat.  ~t>Hr> 
o«lH<rit-z  /ii'oi'.   7(>.S6 
t>a|H>roti  n/r:.  77tU 
t'«lH>ron;ir  jinu:  7701 
i'S|H<rcv-«  pioi:  7701 

■  sivrtar  /)riir.  (i.<ji(ni.  ptg. 

(■«port»  i/ii/.  GOtiO 
c<s|)«rTior  afrt.  7647 
espea  proi-.  cat.  7687 
psposo  syjdii.  7687 
espi'sse  iif'r:.  7655 
espcssu>r-s  /(ror.  7t)5!l 
espesso  ptf/.  7687 
espotarse  span.  5981 
espoto  .</«jn.  pfj/.  7688 
espoiiU  prof.  766!> 
espcut-z  prov.  7(i73.  7(>88 
I'spic  /)roi'.  7675 
.■spioa  pror.  7675 
rspico  afrz.  7655 
.spifliar  ,<;j.  y)^/.  7677 

•  <picbc  s/Kin.  7677 

•  spicho  ptfi.  7677 

•spi.i  n/Vz]  7673 
spio  afr:.  7666 
^piedo  .syjciH.  7688 

.'spieglc  fr.\  2859.  7664 
espieglerie  f'rz.  7664 
cspieil  (i/rz.  7673 
espiel  afrz.  7673 
espicr  nfrs.  7673 
espiet  a/V.-.  7673.  7688 
espieii  afrz.  7673.  7688 
espieiit-z  pror.  7673.  7688 
espigar  prov.   cat.  span. 

pUj.  7676 
espieglerie  frs.  2859 
espiga  cat.  sp.  ptg.  7675 
espilir  galiz.  2982 
espille  mittelfrz.  7683 
espina  cat.  .tpan.  7679 
espinac  ca^  7680 
nspinaca  cat.  .yjan.  809. 

7680 

■  =pinafre  ptg.  809 

•  spinar  jirov.  809.  7680 
cspinazo  syjaw.  7530 
espingarda  sp.  ptg.  3356. 

7709 
espinglo  nprov.  7683 
espinguer  nfrz.  7709 
espinba  j><(/.  7679 
espinhafo  pig.  7530 
espinhoso  pJi^.  7682 
c3pinoche  afrz.  809.  7680 
espinos  prov.  cat.  7682 
espinoso  span.  7682 
espion  /rr.  span.  7666 
espirar  span.  ptg.  7686 


rsplrer  afr:.  7686 
Mpirito  pf(/.  7686 
pRpiritii  x/ij'i,  768ri 
I'spirrar  ptg.  7765 
vxpita   spun.  7689 
i>»pitli'rra  ni^  7663 
(•«pitlori  pror.  7663 
osphiHiiiar  />ror.  7618 
osplcvlia  /)ror.  2994 
o.'tploit.'ir  pror.  3)t94 
osploit-z  pror.  2994 
ospli'iii'titM  .«/1.  ptg.  7691 
I'spliMiiro  span.  7691 
('spliii(|Uo  span.  7708 
o.^pooiis  (i/)f;;.  2997 
espooiitor  ii/'rr.  2976 
cspoiiio  afri.  7696 
espoir  /"rz.  7670.  7671 
capoit  (i/'rj.  76<>7 
pspojo  aspnn.  7693 
osp.do  /-r-.  7692 
i-spciloar  span.  7701 
I'spi.li't  d/r.'.  7692 
I'spolin  sittin.  7692 
fKpoliui  nspan.  7701 
ospulvorear  .s'poH.  3002. 

6466 
ospolvoriz:ir  .spa».  3002. 

6466 
csponda  prov.  7694 
esponde  afrz.  7694 
espondre  prov.  2997 
espoDcr  pror.  .sp.  2997 
esp^iga  prov.  cat.  7696 
csponge  afrz.  7695 
ospoiija  pror.  span.  ptg. 

7696 
csponsaes  pig.  7697 
esponsales  sjia».  7697 
osponsalias  ptg.  7697 
espoiisalicio  span.  7698 
esponton  xyjaii.  3003.  6473 
espora  ptg.  7701 
esporao  ptg.  7701 
esporear  jj/i/.  7701 
esporon  afrz.  aspan.  7701 
osporre  ital.  2997 
esporta  p/^.  7702 
csportilla  .7x1«.  7703 
esportula  sp.  pig.  7704 
espos  prov.  7700 
esposa  pror.  span.  ptg. 

7700 
esposar  prov.  span.  ptg. 

7699 
esposalici-s  prov.  7698 
esposayas  .span.  7697 
esposo  span.  ptg.  7700 
espoule  frz.  7692 
espoventer  a/i-z.  2976 
espreitar  ptg.  2993 
csprcUe  frz.  813 
espremer  pf^.  6359 
esprequer  afrz.  2999.6370 
espresso  ital.  3000 
espringale  a/rz.  7709 
espringiier  afrz.  TiGQ 
espringuerie  afrz.  7709 
esprit  frz.  7685 
esproher  a/>^.  7711 


t'Hprohou  nfr:.  7705 
OHpiii'la  span.  7701 
08pm<r«  «puH.  7701 
oBpiuTtft  span.  7702 
i>spiil|;ar  pror.  span.  pql. 

:lil01.  6147 
I'spuiiiii  span.  pig.  7712 
I'spiiiiiar  <pii>i.  pig.  7713 
("spiirgaro  i7(i/.  31MI4 
fspiiriar  .spoil.  7711 
eapiirrir  .ipoii.  299.S 
espussar  rat.  30  11 
ospiili)  .<piiti.   pig.  7718 
esi|iiacliior  afrz.  2912 
o.<i|uailra  span.  3005 
osqiiadriiiliar  pig.  7313 
ORquo(:er  /<(</.  2885 
osquoira  pror.  7518 
08i|ueixar  cat.  6757 
esqiiela  spnii.  7232 
oS(|Uoleto  sp.  ptg.  7214 
csi|iip|lia  yiror.  7525 
csi|uella  pror.  7526 
cS(|uoMa  jiror.  sp.  7530 
osqiRMitar  pig.  1506.  2887 
esquer  cal.  prov.  3078 
esqiierdar  cal.  7522 
es((iierdo  pig.  3078.  7489 
esqucniir  pror.  7527 
csqiiorn-8  pror.  7527 
esquerro  span.  3077 
esquey  cat.  6757 
esquicha  nprov.   1962 
esquicio  .s/xin.  7231 
esquif  afrz.  7532 
esqiiifar  span.  ptg.  7532 
esquife  p<(/.  7160.  7532 
esquila  span.  7525 
esqiiilar  sp.  7719.  8226 
esqiiille  frz.  7239 
esquilmar  span.  2315 
esqiiilino  .spaH.''2315 
esquilo  span.  ptg.  7314 
es(iiiina  prov.  ptg.  7530 
esquinsar  cat.  prov.  span. 

3008.  6757 
esquintar  i)rov.  3008 
esquinzar  span.  3008 
esquipar  «/jnii.  pt(/.  7532 
esquiper  afrz.  7532 
esquirar  prov.  7528 
esquirol  syjan.  7314 
esquissar  prv.  3008.  6757 
esquisse  frz.  7231 
esquisaer  /r^'.  7231 
esquitxar  cat.  7240 
esquivar  pror.  span.  ptg. 

7538 
esquiver  n/r«.  7538 
esrabre  2>^ov.  100 
esrachier  afrz.  748 
esraicher  a/'rj.  2831 
esraigar  pror.  748.  2831 
esreiner  afrz.  2440 
essai  /"r^.  2868 
essaiar  prov.  2868 
essai  m  /rr.  2871 
essai-s  j)rov.  2868 
essalcier  afrz.  2870 
essaraple  a/Vz.  2941 


cshiiiu-tlOler  afr:.  2942 
ussaiicliicr  o/V:.  7138 
eHKaiirior  afrz,  713S 
osHarl  fr:.  3011 
esnarlor  /r-.  301 1 
ossaiicior  afrz.  2870 
OHsayer  frz.  2868 
esHK  /if;/.  4433 
osMdiiipiii  nthtiil.  2941 
uH8t  (i.vpriii.  4433 

I  cssiiMi  prr.  /"r.-.  953.  7270 
c'sau  i7<i/.  4  133 

j  o.98olii«  afrz.  7617 
csHoigiiior  afrz.  7617 
c'ssoigiio  (i/"r,-.  7617 
essomhro  afrz,  7904 
ossoiilia  pror.  7617 
ossor  frz.  2878 
OHsorbcr  frz.  6761 

I  cssoror  /r-.  2878 

'  cssiicquer  frz.  3023 
esaiii  frz.  3024 

I  Bs9uic-inain(H)  frz.  8456 

!  esBiiyor  /re.  3023 

j  est  proi).  frz.  2743 

j  estaliolucer  /itg.  7725 
08tal)ole(^ira(Mito  ])tg.  7725 
cstabelidade  p^/.   7727 
estahil  ptg.  7726 
estabilidad  span.  7727 
estabilidado  p^c/.  7727 

'  establofor  .span.  7725 
ostableciniiento  .span.  7725 
establimcn-s  prov.  7725 

j  establir  prov.  7725 

'  establo  .spaii.  7729 

i  esUbiilo  ptg.  7729 
estaca  span.  pig.  7737 

I  esta(;3o  )itg.  7751 
estacha  span.  2854 

I  estacbe  afrz.  7737 
estacion  span.  7751 

I  estafette  frz.  7749 

!  estafilado  frz.  7749 

{  estal  afrz.  7733.  7739 
estala  aspan.  7738 

!  estalar  p(j.  864.  7549 
estalbiar  span.  2853 
estal  bi-8  prov.  2853 

'  ostallar  .sywn.  864 
estable  .s^an.  7726 

'  estafeta  -fpan.  7749 
estalo  a.span.  7738 
estal-s  2irv.  7738.  7739 
ostalvar  prov.  7753 

,  estalvi  cat.  2853 
estalviar  cat.  2853 
estamena  .<ipan.  7743 
estamenha  yjni.  ]>tg.  7743 
estamento  span.  7742 
estamiento  span.  7742 
estamiiiet  /rr.  7742 
estampa  span.  ptg.  7744 
estampar  prov.  span.  pig. 

7744 
ostampe  frz.  7744 
ostamperebe  f//r.cr.  6076 
estampida  x^rov.  7744 
estampido  .t]i.  ptg.  7744 
estampie  a/r^'.  7744 


Romanischps  Wortvcrzeiohnis. 


estampir  /jror.  nfrz.  cat. 

7744 
estanc  a/'ri.  773b 
estancar  proc.  span.  pty. 

7733 
estancia  span.  ptg.  7746 
estanco  span.  ptij.  7733 
estanc-s  prov.  7733 
estandarte  sp.  pty.  3027 
estanh  cat.  7736 
estanhaJa  ptg.  7735 
Bstanho  ptg.  7735.  7736 
estanh-s  prov.  7735.  7736 
cstano  span.  7735.  7736 
cstanque  s/jan.  ptg.  7733 
cstansa  /jroc.  7746 
estantigua  span.  7747 
ostany  cat.  7735 
estanyar  cat.  7734 
estaque  afrz.  nil 
estar  pcoi'.  s^.  ptg.  7782 
estarcir  «j^a/i.  3030 
estargir  cat.  3030 
estarna  sjjdw.  ptg.  3033 
estatga  ^ror.  7750 
cstatge-s  prov.  7750 
estate  .yjan.  ptg.  7755 
estatua  sjwh.  /»<<;.  7752 
estatura  span.  ptg.  7754 
estat-z  prov.  279.  7755 
estavel  ptg.  7726 
estay  «pn».  7732 
esto  (j/"rr.  279 
este  cat.  span.  pty.  2743. 

4438 
esteile  afrz.  7758 
esteio  jjti/.  7732 
esteira  ptg.  7792 
estela  prov.  cat.  77oS 
estellar  cat.  864 
estenceller  afrz.  726i) 
estendart-z  prov.  3027 
estender  span.  3028 
estendre  pror.  3019. 3028. 

7775 
estenher  prov.  3019.  7775 
estequer  n/V.?.  7769 
ester  afr:.  7782 
cstera  span.  7792 
csterco  /)t(/.  7761 
esterger  prov.  3030 
esterna  proc.  7764 
esteinar  j>rov.  7764 
estern-s  prov.  7764 
esternudar  cat.  7766 
esters  afrz.  3032 
esterser  jjror.  3030 
esterzer  prov.  8119 
esteslevos  afrz.  2755 
estcsvos  (i/)V.  2755 
esteu  afrz.  7756 
esteule  a/)*.  7779 
esteva  eat.  sjK  ptg.  7776 
estevo  nproc.  7776 
estiar  span.  ptg.  282 
estibal  aspan.  281 
estichier  a/')-i.  7769 
estiereol  span.  7761 
estiers  a/'c.r.  3032 
estilo  span.  ptg.  IIIZ 


estinibarse  cat.  7778 
estimulo  span.  pty.  nii 
cstinguere  ital.  3019 
estingnir  sp.  ptr/.  lllb 
estio  ptg.  283 
estio  ptg.  279 
estiquer  afrz.  7769 
c.stirazar  span.  8206 
estirnian  afrz.  7847 
estirpare  t'tni.  3020 
estiva  span.  ptg.  Ilia 
estival  prov.  2.81 
estivar  span.  ptg.  7778 
cstive  frz.  7778 
estiver  frz.  7778 
esto  a/tifa?.  4438 
cstobla  prov.  7779 
cstoble  afrz.  inS) 
estoc  o/i".  7783 
estoc--s  prov.  7783 
estofa  .s^ran.  ptg.  7842 
cstofar  spa».  ;;t5r.  7842 
estoiier  afrz.  7834 
estoire  afrz.  7793 
estojar  pt»;.  7834 
estojo  pty.  7834 
estol  aJtcat.  a-'^jJau.  7787 
cstolido  .-paw.  ptc/.  7784 
estollerc  ital.  3035 
estol-.s  prov.  7787 
estomac  /iv.  7788 
estomac-s  pro».  7788 
estomago  span.  jity.  7788 
cstompe  /Vz.  7789 
estomper  frz.  7789 
e.stona  cat.  7839 
estonc-s  prov.  7840 
estonuer  afrz.  3037 
estonzas  a^pan.  4410 
estonze  aspan.  4410 
estopa  pror.  cat.  sp.  pd/. 

7842 
estopar  aspan.  7842 
estoque  spa?i.  pt(/.  7783 
estor  afrz.  7845 
estorcer  prov.  cat.  span. 

3040 
estordir  aspan.  3068 
estordre  a/rj.  3040 
estoree  afrz.  4349 
estorer  ii/V-.  4349 
estornar  prov.  3037 
estoruelh-s  prov.  7846 
estornell  cat.  7846 
estorninho  pty.  7846 
estornino  span.  7846 
estorn-s  prov.  7845 
estornudar  prov.  S}).  7765 
estorpar  spa«.  ptg.  2638. 

3039 
estorie  j'tai.  3035 
estor-s  pror.  7845 
estouble  afrz.  7779 
estoiile  afrz.  7779 
estourgeon  frz.  7843 
estout  a/Vi.  7786 
estovar  spa»i.  3065 
estovoir  afrz.  7790 
estra  ital.  frz.  prov.  sp. 

pty.  3041 


estrac  afrz.  7796 
estracar  prov.  7806 
estrada  prv.  sp.  pty.  7803 
estrade  frz.  sp.  pty.  7804 
estradier-s  ^jror.  7803 
estraer  afrz.  7803 
estragao  pty.  2697 
estragar  span.  pty.  3048. 

7795 
estrago  spaji.  pty.  7795 
estragon  /"rr.  2691 
estraguarprr.  3057.  7806 
estraier  afrz.  7803 
estraiere  afrz.  7803 
o.5trambosidad  "pa».  7797 
estrambote  spa».  7797 
estrambotico   s;pan.   pty. 

7797 
estramp-s  pro».  7797 
estraneo  ital.  3054 
cstrangier  pror.  3051 
estrangol  s^Jan.  7801 
cstrangular  pty.  7801 
estranh  ^jror.  3054 
estranhar  pror.  pty.  3052 
estranho  pty.  3054 
estranio  span.  3054 
estranar  spa».  3052 
estranno  span.  3054 
estrano  span.  3054 
estranyar  cat.  3052 
estrapada  span.  7802 
estrapade  /"rz.  7802 
estrapasser  fr^.  59 13. 7802 
estrapazar  span.  5913 
estraper  afrz.  7802 
estra-s  j^rov.  7804 
estrassar  pror.  3044 
estratto  ital.  3045 
estrat-z  prov.  7304 
estrazar  sj/a».  3044 
estrazo,  -a  sjjan.  3044 
estreb  cat.  7822 
estrece  pt//.  3040 
estreeho  span.  7813 
estrecicr  afrz.  7812 
estree  o/^rr.  7803 
estreer  afrz.  3046 
estregar  span.  pty.  2948. 

3U31.  7818 
estreia  pty.  7807 
estreito  pfj/.  7813 
estreit-z  jjror.  7813 
estrella  .span.  2>ty.  7758 
estrellar  .•(pan.  864 
estremar  sp.  pty.  3060 
estrena  prov.  cat.  sp.  7807 
estrenhcr  prov.  7821 
estreiiii  span.  7821 
estrenque  span.  7820 
estrenj-er  tvit.  7821 
estrepar  pror.  7802 
estreper  afrz.  7802 
estrep-s  prov.  7822 
estreup-s  pror.  7822 
estria  pty.  7816 
estribar  prov.  span.  pty. 

7822.  7808 
estribeira  pty.  7822 
estribo  span.  ptg.  7822 


47 

estribord  .span.  7760 
estrieu  afrz.  7822 
estrie  afrz.  7822 
estrie  afrz.  7673 
estrief  a/'r.'.  7822 
estrier  afrz.  7822 
estrif  o/r^:.  7808 
estriga  pty.  7815 
estrigar  span.  3062 
estriho  nprov.  7818 
estrijol  cat.  7818 
estrillar  aspan.  7818 
estrinca  pti?.  7820 
estrincar  pty.  7820 
estrinque  sp.  pt^.  7820 
estriop-s  prov.  7822 
estrique  afrz.  7819 
estriii  a/r^.  7822 
estriub-s  prov.  7822 
estriver  a/'rs.  7808 
estro  it.  sp.  ptg.  5723 
estroeer  span.  3040 
estront  afrz.  7830 
estrop  cat.  7826 
estropear  sp.  ptg.  3039 
estropier  frz.  3039.  7826 
estropo  pti/.  7826 
estroppear  sp.  pty.  7826 
estrop-s  prov.  7826 
estros  prr.  afrz.  3064 
estrovo  span.  7826 
estruci-s  prov.  7832 
estrujar  sp.  3037.  8243 
estrumele  afrz.  8337 
estriiment  afrz.  4353 
estrunidar  pror.  7765 
estrus  pror.  946.  7832 
estuba  prov.  3065 
estuche  S2)an.  7834 
estueo  sjMn.  pig.  7833 
estudar  ptg.  7836 
estudiar  pror.  sp.  7836 
estudio  span.  7836 
estudi-s  pror.  7836 
estiido  pty.  7836 
estuet  afrz.  7790 
estufa  span.  3065 
estufar  .span.  3065 
estui  afrz.  aspan.  7834 
estuiier  afrz.  7834 
estujar  pro».  7834 
estuj-s  prov.  7834 
estuque  sp.  ptg.  7833 
esturar  span.  8252 
esturiao  ptg.  7843 
esturiou  span.  7843 
estuijao  ptg.  7843 
esturlene-s  pror.  7844 
esturman  afrz.  7847 
esturs  cat.  7832 
estuzar  prov.  8416. 
estuziar  pror.  7836 
esvaih)ir  j>ty.  2861 
esvauuir  prov.  2861 
esventeler  a/'r.5.  3075 
I  esvos  afrz.  2755 
eswarder  afrz.  8865 
et  frz.  2856 
eta  Jto;.  284 
etable  frz.  7729 


IS 


K.mi!iiii!»rln>s  Wurtvorroicliniii 


eUbllr  /r:.  7T26 
>'talilis!!fiiuM>t  In.  7726 
ot«<l.>  iJci/.  •-N4 
l•U^)•^'  ir:.  7760 
.•tai  /V.-.  77:ll! 
■•tail-  /■(,-.  77:12 
I'taiii  />.-.  77Sti 
i-t«l  H/i.'.  773!> 
«'•tjili>>;i<  H/'r;.  77311 
.•taliT  M/V--.  7739 
oUU'ii  H/'rr.  773«.  7741 
('taminc  frt.  7743 
t'-tnnipor  fr^.  7744 
I'Unco  /rr.  774(i 
otanohor  /rr.  7733 
otanfon  fri.  7746 
.^tang  /■«.  7733.  7735 

■  faiiRuesi  />.■.  7746 
tape  f'l:.  774s 

•  tat  />.-.  775:) 
oUto  Hal.  284 
etat-z  ])ror.  2.s4 

I'taii  «/"rr.  /rr.  773!>.  7783 

■  'a»f:or  t'rz.  2853 
lavor  /ri.  7732 

•t.'/r.-.  279 

eU-d  r(r.  284 

etopo  (i7*f/7.  3916 

■•toiiuiro  i'rz.  3019.  7775 
tolo,  -o.  -a  .</)aH.  2755 
ron(lar<l  fi:.  3028 
t.-iiilro  />.-.  3028 
tomir  tinrmatin.  7763 

•  tomuer  fez.  7765 
otevile  h/Vj.  7779 
etioo  i7.i/.  3916 
•■tieule  iiormniin.  7779 

■  tie\ilor  nermann.  7779 
tiiuvlcr  nfr:.  7269 
tincollr  nfrz.  7268 
tinier  /i/r-.  7779 
tiqucttc  nfrz.  7769 
tnctto  /V.-.   (.«.  2^  unler 

tenaculum  So  8093) 
toffc  frz.  7842 
toffer  frz.  7842 

■  toile  »</'rz.  7758 
t. inner  frz.  3037 
touffer  /'ri.  3065.  7842 
longer  frz.  2853 
toupe  />.-.  7842 
touper  frz.  3021.  3065. 

7842 
t'upin  frz.  7842 
t.nirdir  frz.  3068 
tourncan  frz.  7846 

•  train  />z.  7800 
etraioler  afrz.  7801 
etrange  /r^.  3054 
etranger  frz.  3051  f. 

tranglcr  nfrz.  7801 
trape  yr«.  7602 
traper  frz.  7802 
.  trt-cir  /■(•r.  3040.  7812 
tree  pic.  7803 

•  treindre  frz.  7821 

•  trenne  frz.  7807 
•■tres  frz.  3029" 
ntricr  nfrz.  7822 
etrille  /"rj.  7818 


L'783 


otrlvlorr  »fr:.  7^22 
rtroit  /r.-    7!M).  7813 
I'tron  n/rr.  7830 
I'tropc  fr:.  7.S26 
ettn  «fiiv/.  .S942 
ette  i/.i/.  3942 
■•tiiile  fr:.  7.S36 
.tudier  /V.-.  7836 
.•tni  i\fr:.  7834 
.tiivo  frz.  3lMi5 
.tiiver  />.-.  3065 
cu  mm.  prnr.  jitij. 
oula  rtr.  684 
oiir  a/"rr.  325 
oiln-  nfr:   326 
oHzo-R  /iroi'.  4072 
evn  ;)iVhi.  r/r.  C78 
ovad  ,<;hiii.  2860 
evades  span.  2860 
evanonir  frz.  2861 
.'•vaser  fr:.  2862 
evay  .<;)(!».  2860 
eve  afrz.  67S 
.'veiller  /Vz.  .3076 
.ventail  fr:.  3073.  8619 
I'veiiter  frz.  3074 
.•vcntillor  />r.  3075 
.'•veque  frz.  2825 
eves(iuc-s  jirov.  2825 
evier  /"»•-'.  682 
cvol-s  pror.  2752 
evori-R  7<rot).  2745 
evos  afrz.  2755 
exarcha  sp.  pig.  2754 
exasperar  .s/j.  plij.  4157 
e.xasperer  /"i".  4157 
exaucer  frz.  2870 
executer  /"rr.  3014 
exemplo  ptij.  2941 
exeniple  frz.  2941 
exercito  yj/7.  2945 
cxlialar  xpun.  2951 
exliausser  /"it.  2870 
eiir  cat.  aspan.  2944 
exit  cat.  2955 
exito  aspan.  2955 
cxorado  s/)n»i.  2877 
expender  sp.  ptg.  2983 
experimente  /r.r.  6060 
expert  frz.  6060 
experto  sp.  ptg.  6060 
expirer  /rz.  2990.  7686 
explication  frz.  2991 
expliquer  frz.  2995 
exploit  /"r^.  2904 
exploiter  frz.  2994 
exponcr  span.  2997 
expor  j)«(/.  2997 
cxposer  frz.  2997 
exprimer  /r^.  3000 
extender  ptg.  3028 
exiinguir  cat.  ptg.  3019 
extraction  /'rz.  3044 
extraneo  ptg.  3054 
extranjero  span.  3051 
extrangeiro  jJty.  3051 
extravagante  ital.  3056 
eyssorbar  yjror.  5761 
eziandio  ital.  2857 


fn  Wr.  3094 
falibrii'ii  Hill.  30.S1 
faliliro  i7(i/.  30S0 
fatxdla  Hill.  30S3 
laid»  rfr.  3083 
fable  fr:.  3083 
fablol  <i/i-.-.  3083 
fabler  frz.  3084 
fabliaus  afr:.  3083  1 

fnbre-8  priw.  3080 
fabriquc  /"it.  3081 
fabro  ital.  span.  3080 
faca  aspan.  ptg.  3840 
fa<'anea  aspan.  ptg.  3842  ' 
fasaiilia  /)ff/.  3091" 
favSo  ptg.  "3097 
faeator  rum.  30!I9 
faccemla  i<ti/.  3092 
faceliino   i(.  3176.  8572 
faccia  Hal.  3086 
faccion  span.  3097 
face  rum.  frz.  ptq.  3086. 

3094.  3548 
face   rum.  3111 
faclia    prov.    jitg.    3086. 

3102.  3875 
faclier  frz.  3159 
fiiclieux  frz.  3160 
fachin  sym»/.  8572 
fachurier-8  prov.  3101 
faciende  ((//■,-.  3092 
facile  ital.  3093 
faciniola,  -0  itn^  3089 
facitore  i7a/.  3099 
fiiclie  rum.  3102 
facola  ital  3102 
facon  /Vi.  3097 
facteur  frz.  3099 
factice  /rz.  3095 
faction  frz.  3097 
factor  ])tg.  3099 
fada  son/,  yicoo.  cat.  ptg. 

3165 
fadar  pro».  3167 
faddija  sard.  3172 
fade  fn.  3169 
fado  i((i/.  3109 
fadri  cat.  4241 
fadrin  a.span.  4241 
1  facr  (i/")T.  3167 
ifag  rum.  3175 
'  fage  afrz.  3108 
1  faggetto  iffl/.  3106 
I  faggino  i7a?.  3108 
faggio  ital.  3108 
i  faghe-farina  sard.  3085 
jfagina  ca<.  3106 
,  fagiolo  ital.  6110 
jfagiuolo  j<n?.  3079.  6110 
;  fagno  ital.  3181 
I  fagot  frz.  3107.  3176 
fagotto  ital.  3107.  3176 
faguenas  frz.  3353 
i  fagueno  span.  317S 
faguino  npror.  3106 
' fagur  iiim.  3175 


raliiiio  iiproi:  3106 
faift  /T.)!-.  /)((/.  3108 
faible  fr:.  3321 
faille  (i/V;.  3109 
faiilir  /nor    3109 
faidiu  afr:.  310!l 
faig  /-n-r.  31(Hl 
failliir  pror.  3117 
faille  allfr:.  3102.  31  If.. 

3117 
faillir  prr.  fr:.  3117 
faim  /ir.  3130 
faima  rum.  3129 
fainios  rum.  !il33 
filin  rid».  3275 
faina  itat.  3106 
lainii  riiiii.  3145 
falnar  rum.  314(i 
faVne  afr:.  310(i 
faine  /"rj.  3106 
faint  afrz.  3269 
faire  /*i-or.  frz.  .3094 
faisa  .s/zfiii.  3153 
faisca  ptg.  3120 
faiscar  ji'i/.  3120 
faiseur  frz.  3099 
faisol-s  ]trov.  6110 
faissa  /iron.  3153 
faissar  ]>rov.  3156 
faisse  /Vz.  3153 
faisscllo  frz.  3153 
faisser  frz.  315(i 
fait  /<ror.  /"rr.  3100 
faito  frz.  3279 
faitilha  pror.  3096 
faitiira  proi;.  3101 
faitiirar  jirnv.  3101 
faiturier-s  y^ivii;.  3101 
faixa  ptg.  3153 
faja  s/ian.  3163 
fajar  .spiiii.  3156 
falaisc  frz.  3183 
falavcsca  ifaJ.  3120 
I  falb  2>rov.  3127 
falbala  ital.  frz.  sp.  piq. 

3110 
falbo  ital.  3127 
falca)MHi.3111  3128.3548 
falcao  pig.  3112 
talcar  span.  3113 
lalcare  iJfi?.  3113.  3115 
falcato  ptq.  3113 
falce  ital.  span.  3128 
falcia  j(«/.  3128 
falco  Hal.  3112 
falcola  allHal.  3102 
faleo-s  pror.  3112 
falo  ital.  6103 
falda  ita(.  rtr.  pror.  sp. 
,      3114 

I  falde  afrz.  3114 
I  faldestueil  afrz.  3126 
faldistorio  ltd/,  spa»,  ptq. 

3126 
faldistoro  ttoi.  3126 
faldriquera  .span.  3114 
falegname  Hal.  5324 
falguera  cat.  3240 
falha  prov.  3102.  3116 
ifalhir  prov.  3117 


Ruiiiaiiisi-hes  AVortvorzeicliiiis. 


49 


falise  afn.  3183 

falla  ttpan.  altspan.  i>tii- 

3083.  311() 
fallagar  ■ipan.  300 
fallar   rtr.  aspaii.  xpati. 

ptg.  302.  3084.  3116 
fallare  ital.  3116 
fallir  span.  ptg.  3117 
fallire  ital.  3117 
fallo  ital.  3115 
falloir  fiz.  3118 
falot  />■.-.  3102 
falotico  ital.  6103 
falounle  frs.  1210.  3158 
fals  rum.  prov.  afrz.  cat. 

3122.  3128 
falsedad  span.  3121 
falsidade  sp.  ptq.  3121 
falsita  ital.  3121 
falsitate  rum.  3121 
falso  ital.  sp.  ptg.  3122 
falsopcto  s})a)i.  3124 
falta  ital.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  3119 
falto  ital.  3119 
faltrero  span.  3125 
faltriquera  span.  3125 
falls  r<r.  3122 
faltu  sard.  3119 
falua  ptg.  3372 
faluca  sjja«.  3372 
falue  afrz.  6261 
falve  (7/')X  3127 
fani  prov.  cat.  3130 
fama  ital.  prov.  sp.  ptg. 

3129 
famaigl  rtr.  3132 
fame  frz.  3129 
fame  j^a?.  3130 
famelent  afrz.  3134 
famiglia  ifa?.  3131 
famiglio  ital.  3132 
famiUa  sp.  ptg.  3131 
familie  )7<7h.  3131 
familla  prov.  3131 
familie  frs.  3131 
famillo  (ispa«.  a^<<9.  3132 
famina  proo.  3130 
famine  frz.  3130 
famini  sncrf.  3130 
faminto  ptg.  3134 
famne  s/;a«.  3130 
famolen  prov.  3134 
famolenc  cat.  3134 
famoso  if.  «jli.  ptg.  3133 
famuleuto  i'ia?.  3134 
fanale  ital.  6103 
fanar  s/juj?.  3138 
fanar  rtr.  prov.  sp.  ptg. 

3138.  3189 
fane  pruv.  afrz.  3136 
fanciullezza  ital.  4242 
fanciullo  ital.  4241 
fane  /■;--.  5106 
fanello  ital.  3105 
faner  frz.  3189.  6810 
fanfaliica  !(a/.  3135.  6261 
fanfanatore  ital.  3135 
fanfano  ital.  3135 
fanfare  /Vs.  3135 


faufarer  frz.  3135 
fanfairon  span.  3130 
fanfaron  /Vj;.  3135 
fanfeluo  afrz.  6261 
fanfola  toiH.  3135 
fanfiiUa  maUdnd.  6261 
fanfi.nj  sicil.  3135 
fanfreliuhe  /■)•,-  «/r.-.  3135, 

6261 
fanfiiUa  mail.  3135 
fange  frz.  3137 
fango  j'fnZ.  3136 
fanha  prov.  3137 
fanon  afrz.  3139 
fantarma  caf.  6107 
fantasia  ital.  6105 
fantasima  ifn7.  6107 
fantasma  ital.  ptg.  6107 
fantauma  proc.  6107 
faute  rtn?.  4241 
fanteria  ital.  4241 
fantome  frz.  6107 
fantschello  rfr.  4241 
faon  frz.  3215 
faon(u)er  /"rz.  3215 
fapt  mm.  3100 
faptura  rum.  3101 
faquin  /r^.  y^jow.  8572 
far  rtr.  prov.  3094 
fara  lomb.  3140 
fara  n/wi.  3348 
farabala  picm.  3110 
farabutto  Hal.  3884 
faragulla  ^nh'.-.  3450 
farama  rum.  3426 
farandula  cat.  span.  ptg. 

3141 
farangnlla  7nZ/.r.  3450 
farapo  span.  3893 
faraute  span.  pty.  3884 
fane  /c^.  3150 
farcir  frz.  3142 
fard  frz.  3152 
farda  .••^yan.  jjtr/.  3143 
fardagem  ptg.  3143 
fardaggio  ital.  3143 
fardata  i(a/.  3143 
fardeau  frz.  3143 
fardel  .^^yoM.  ptg.  3143 
fardel-s  ^icor.  3143 
farder  frz.  3152 
faidillo  5jjn«.  3143 
fardo  ital.  sp.  ptg.  3143 
fare  ital.  3094 
fare  la  «ilza  ital.  7811 
farein  rtr.  3448 
farfala  .«^JdH.  3110 
farfalha  jilg.  5872 
farfalla  itai.  3084.  5872 
farfallar  span.  3144 
farfanicchio  ital.  3135 
farfanto  ^^joh.  3135 
farfanton  span.  3135 
farfogliare  neapol.  3144 
farfomller  />-".  3360 
farfoulier  frz.  3144 
farga  prow.  3081 
fargna  ital.  3147 
fargua  .y)«».  3081 
farina  !(.  /)roy.  cat.  3145 


fai'iuajiiolo  ifn^.  3146 
farine  /').:.  3145 
farinella  ptg.  3258 
farinha  ptg.  3145 
farinheiro  ptg.  3146 
farinier  /'w.  3146 
farinier-8  prov.  3146 
farmaeia  ji«7.  7658 
farinec  rum.  6109 
farja  cat.  3081 
farmei^a  rwHi.  6108 
farnia  ital.  3147 
faro  /><ir.  6103.  3430 
farol  ptg.  6103 
farouche  frz.  3199 
farpa  ptf/.  3893 
farp3o  jkg.  3893 
farpar  ptg.  3893 
farpear  jrf(/.  3893 
farragine  ital.  3148 
farratge-8  cat.  3148 
fars  prov.  3150 
farsa  it.  sp.  ptg.  3150 
farsata  ital.  3150 
farsetto  tVo/.  3150 
fart  frz.  3152 
fartado  span.  ptg.  7179 
fartat  rwrn.  3436 
farto  ptg.  3151 
fascetto  ifai.  3157 
fascher  afrz.  3159 
fascia  rtr.  3153 
fascia  i(a/.  rfc.  3153 
fasciare  ital.  3156 
fascina  ital.  span.  3154 
fascinare  ita/.  3155 
fascine  frz.  3154 
fasciner  frz.  3155 
fascino  /ta/.  3155 
fascio  ital.  3157 
faseire  proi'.  3099 
faseole  frz.  6110 
faseolo  aspan.  6110 
fasola  ri/in.  6110 
fassa  prov.  3086 
fasta  aspan.  aptg.  3086 
fasti  i(/K-.  3161 
fasticar  prov.  3159 
fastic-s  j«or.  3101 
fastidiare  ital.  3159 
fastidio  ital.  3161 
fastidioso  i'.  ^jfiy.  3160 
fastig  cat.  3161 
fastigar  prov.  3159 
fastigos  proy.  cat.  3160 
fastig-s  prov.  3161 
fastio  .'span.  ptg.  3161 
fat  /«-Oil.  afrz.  3169 
fata  ita?.  3165 
fata  rum.  3086 
fata  /((»1.  3216 
fata   rum.   aspan. 

3214.  3903 
fatappio   ital.  6186 
fatar  ruw.  3091 
fatara  nim.  3090 
fatare  ital  3167 
faticare  t(at.  3166 
fatiguer  frz.  3166 
fatilado  .'^pan.  3088 


«i)'.'/. 


fatj  cat.  3108 

fato  2>tg.  3164 

fatras  frz.  3151 

fatscha  rtr.  3086 

fattare  ital.  3119 

fattozza  itaZ    3095 

fatticcio  ital.  3095 

fattizio  ital.  3095 

fatto  itfl/.  3100 

fattore  ital.  3099 

fattiira  itn;.  3101 

fatturare  ital.  3100 

fatz  prov.  3086 

fau  a/>z.  3108 

faubourg  frz.  3123 

faucher  /"rz.  3113 

fauci  ital.  3170 

faucon  frz.  3112 

fauda  7)ro(\  3114 

faude  afrz.  3U4 

faudre  a/«.  3118 

faugotto  ital.  3107 

faula  altital.  sard.  pror. 
3083 

faular  prov.  3084 

faults  rtf.  3128 

fnur  sard.  rum.  3080.  3177 

faurar  rum.  3177 

faurie  non.  3081 

faus  prov.  3128 

faus  jj)'Otf.  3108 

faussete  frz.  3121 

faute  frz.  3119 

fauteuil  /V^.  3126 

fautre  frz.  3255.  7669 

fautrer  afrz.  3255 

fauts  )-<r.  3122 

fauve  frz.  3127 

faux  /■jT.  3122.  3128 

fava  ital.  ptg.  3079 

favelo  afrz.  3083 
I  favellare  ital.  3084 

faveur  />«.  3173 
1  fa  villa  ital.  3172 

favo  ital.  3175 
I  favoin  rtr.  3173 

favola  i'ta/.  3083 

favolare  ital.  3084 

favoleggiare  ita?.  3034 

favonio  ital.  3173 

favor  s]Mn.  ptg.  3174 

favore  itaZ.  3174 

favugn  )•()■.  3173 

faxa  cat.  ptg.  3153 

faxar  cat.  ptg.  3156 

fayne  afrz.  3106 
I  fazedor  ptg.  3099 

fazenda  prov.  ptg.  3092 
j  fazer  meia  j'tg-  3094.  7811 

fazilado  span.  3088 

fazione  itaZ.  3097 

fazoleto  aspan.  3218 
I  fazzoletto  ital.  3218 

fazzone  j'ta?.  3097 
j  fazzuolo  ital.  3218 

fe  afrz.  ptg.  2253.  3104. 
3230 
,  fe  ital.  3230 

fe  .spa»!.  3230 
'  lea  pror.  3213 


lat.-ioin,  Woitci-liucli.    (Woitvcizeiclinisse.j 


50 


Roiiianiiirlicg  Wortvorr.oiohiiis. 


fr«l  afrt.  ^13» 
fciilt.'  afrs.  33-29 
foaiil  «i/rr.  SU-iS 
foanto  ii/"r.'.  :i2tK> 
fi'Miriij»  Uiit.  :M7iI 
f.-l.lin>  i/rt/.  :1178 
Miillii  gali:.  32*20 
fi'lile  yrr.  g}Mn.  ;i;t'Jl 
ffhra  f<if.pf(7.  ;M7S.  :l22l 
fotin-  ;>rr.  ;>f</.  3178,3:121 
ffl.riT  r<T(.  :il77 
folirior-8  jnor.  3177 
Mmiario  rum.  3177 
fivoia   if<i/.  3103 
fwlia  ptn.  31tX) 
fochar  /)>.<7.   l!>3ti.  3(1!»8 
focho  }itii.  3ItXl 
foil»  i>ro\:  3213 
fcda  /■riOM/.  XIU 
fetie  ifn/.  3231! 
fedelo  Hal  322S 
fodi'i  i)ta  i/n/.  322'.i 
fedaltat-z  /)ror.  322;t 
foai'il  (i/"r.-.  3228 
fo<ior  ptq.  3366 
fi'dera  i'tal.  3179 
fpilo  i(n/.  »i7)rr.  ptq.  3213. 

3364 
feilu  >(irrf.  3216 
f.-o  /"rr.  3165 
feoil  afrz.  3228 
feeilh-s  ;>roi!.  3228 
feci  afrz.  3228 
fceltat-2  j>ror.  8229 
fcclti'  afrz.  3229 
foc-r  afrz.  3167 
fogato  ««<ii.  3223 
fogho  sard.  3103 
fct,'ier  /"JT.  3223 
fei  afrz.  3230 
feie  afrz.  3223 
fcignant  /"rr.  3269 
fcijSo  ptq.  3079.  6110 
fcillon  afrz.  3217 
foira  pror.  /)?;;.  3194 
foire  afrz.  3194 
feissele  afrz.  3281 
feiticeiro  pJ*/.  3095 
feiti<^o  pt(j.  3095 
feito,  -a  ptq.  3100 
feii  en/.  3086 
fel  rtr.  prov.   cat.  ptg. 

3182 
felce  ital.  3250 
fele  frz.  3286 
feler  /"rr.  3283 
feletga  rtr.  3243 
felgueira  pt^.  3240 
felico  ital.  3184 
feligres  span.  3250 
feliz  «pnn.  ;;<</.  3184 
fi'lla  neapol.  8788 
fejle  ital.  3182 
fello  «<n7.  3253 
felloDO  ital.  3253 
fellonja  itn/.  iirov.  span. 

3253 
felnia  7>roi-.  3253 
felon  frz.  8253 
folonie  frz.  3253 


rMonqur  A»"-    8372 
f.'lpa  >t.  >■/'.  ;><<;.  3221 
f.'ll>«  afr:.  3221 
fi'l-ii  ;iri>r.  afr:.  3263 
fi'llr.ir  ;)f(;.  3255 
foltrar»  iial.  3255 
fi'lttv-s  ;)r(ii'.  afr:.  3255 
filtro  If.  ;.(.;.  3256.  (il  13 
ffltioa  i7<i/.  3372 
fcltaro  i((i/.  3252 
f.'lzo  liiiinii.i.  3251 
fi'tn  cat.  3265 
fi<iiiar  /)rm".  cat.  3264 
fpinea  /<f;/.  3187 
fonicio  rum.  3187 
fi'iiiona  ;ir<>i-.  3187 
fiMiiino  />•.-.  3187 
foin(m;ina  ital.  31S7 
fi'inna  proc.  31S7 
fcni-s  /nor.  3265 
fomclle  /"rr.  3186 
fempta  <«<.  32(i3 
fpiiur  rtr.  3189 
fenda  prow.  p('/.  3263. 

3267 
fender  rtr.  ptp.  3268 
fondero  ital.  3268 
fendo  nprov.  3263 
fendro  pror.  /"r.-.  3268 
fencr  afrz.  3189 
fenestra  ital.  rtr.  prov. 

3188 
fenetre  frz.  3188 
fenber  prov.  8269 
fi'nici  ital.  5856 
fenoil  a/V.-.  319t) 
fonolli-a  prov.  3190 
fenouil  frz.  3190 
fente  /'rr.  3267 
fcnu-grcc  frz.  3192 
fenuigl  r/r.  3190 
fenuju  sard.  3190 
feo  span.  3364 
feon  (i/"r5.  3215 
feoner  afrz.  3215 
fer  n/m.  rtr.  frz.  cat. 

3094.  3205 
fera  rum.  prv.  pty.  3203. 

3209 
ferar  rum.  3201 
ferarie  rum.  3201 
fcrbe  n/»i.  3210 
fereastra  rum.  3188 
fercoo  rum.  3251 
ferestcg  cat.  3385 
feretro  ital.  span.  7160 
fereza  pf^r.  3196 
feria  span.  3194 
forici  rum.  3184 
fcrir  /"re.  pr».  ptg.  3195 
ferire  i((iZ.  3195  ' 
ferlin  afrz.  span.  3193 
ferling  afrz.  3193 
ferlino  i«ai.  3193 
ferm  rtr.  afrz.  3278 
ferma  ital.  3277 
formar  r<r.  prnv.  3277 
fcrmare  !<rt^  3277 
ferme  frz.  3277 
fermcntar  .«pa»,  ptg.  3197 


rorinoularc  ifii/.  3197 
fiTinontor  frr.  3197 
fcrin.T  /r-.  3277 
fermillon  <i/V.-.  320H 
form.)  i<<i/.  3278 
ferino.'»  attcal.  3405 
furinoso  aspan.  3405 
ft<nu-8  prov.  3278 
fer|M>  afr:.  3221 
fi'rr»  ptq.  3148 
fiTfl»  ;»/./.  3148 
ferraillo  fr:.  32(H» 
forraill.T  /V.-.  32(H) 
forraiiia  sanl.  3148 
ferrajii  ital.  3201 
forran  /dor.  371 
forriina  ital.  3148 
fnrranl  n/V.-.  371 
ferrar  j/ror.  ptg.  3203 
ferraro  i((i/.  3203 
forraria  ;)(;/.  3201 
ferratge-R  /irnv.  3148 
ferro  afrz.  3195 
ferrciro  ptg.  3201 
ferreiro  ptg.  3081 
ferrer  /Vr."  3203 
ferro  ital.  ptg.  3205 
forropea  span.  ptg.  3207 
form  sard.  3205 
fornigera  p*//.  8204 
fer-s  prov.  3205 
fersa  prop.  372.  3211 
forte  afrz.  3276 
fervor  ptg.  3210 
fervgro  i7«/.  3210 
forza  ital.  3252 
ferzaro  ital.  3252 
fo-s  pror.  3230 
fesle  afrz.  3286 
fess  r<r.  3268 
fessa  rtr.  3268 
fesso  frz.  3268 
fesser  /"ri'.  3268 
fost  afrz.  3279 
festa  i<aZ.  pror.  cat.  plq. 

3212 
foste  afrz.  3279 
festo  ap<.(/.  3163.  3279 
fet  rum.  3216 
fete  frz.  3212 
fetere  ital.  3366 
fctge-8  proi!.  3223 
fetic(-io  ital.  3095 
fetiche  frz.  3095 
fetis<do  i<a/.  3095 
feto  ital.  ptg.  3216.3243 
fetseha  rtr.  3103 
fetta  ital.  3292.  8788 
fettuccia  it.  3292.  8788 
fetus  frz.  3216 
fet-z  prov.  3216 
feii,  feu  /rz.  3168 
feu  frz.  3358 
fcudo  it.  sp.  ptg.  3180 
feugiere  afrz.  3240 
feuillage  /r«.  3369.  3474 
feuillo  frz.  3371 
feuillet  frz.  3371 
feuilleter  /rr.  3371 
feuilleton  frz.  3371 


rriilUu  /rr.  3370 
fiMik  rtr.  3358 
feutiia  pror.  3253 
feiipu  afre.  3221 
four  afrz.  3412 
fourro  /IT.  3361 
fou-«  pro|i.  afrc.  3180 
foutro  frz.  3255 
feutro-8  prow.  3255 
fevo  frc.  3079 
fever  afrz.  3180 
feveroiro  p((/.  3177 
fevra  rtr.  3178 
fovro  n/'r^.  3080 
fovrer  rtr.  3177 
fi'vrior  frt.  3177 
fozilado  /ipan.  3088 
fezza  sicil.  3102 
lia  rioH.  3238 
tia  altital.  8692 
liaba  ital.  3083 
liaecare  lYa/.  3295 
fiaeco  ital.  3296 
fiaceola  i<(i/.  .3102 
fiadono  ital.  3176.  3298 
liagaro  sard.  3302.  3430 
fiagu  .«or(/.  3302 
fiala  ital.  prnv.  rum.  6111 
tialo  ital.  3175 
fialono  ital.  3175 
iiaina  piemunl.  6114 
fiamengh  piemont.  3304 
liamma  i«<i/.  3305 
(iiimniare  ital.  3308 
fiammeggiare  i(aJ.  3306 
liammifern  ital.  3307 
fianva  ptg.  3226 
(ian^ailles  /rr.  3227 
fiance  frz.  3226 
fiani-cr  /rz.  3227 
fianco  ital.  3296 
fiansar  ))rov.  3227 
fianza  prow.  sp.  3226 
fiappo  oherit.  friaul.  3296 
iiar  prov.  span.  ptg.  3231. 

3254 
iiarii  rum.  3209 
fiara  ital.  3301 
fiasca  ito/.  8586 
fiasco,  -a  ital.  3312 
fiasco  ital.  8586 
fiasta  r<r.  3212 
fiastru  ram.  3239 
fiata  ito/.  8692 
fiataro  ilal.  8315 
fiato  ital.  3319 
fiatoro  i/aJ.  3316 
fiavo  ital.  3175 
fibbia  i«a?.  3222 
fibla  rtr.  cat.  3222 
fibra  ital.  3221 
fibula  i/n?.  3222 
Rear  prov.  altspan.  ptg. 

3283 
ficat  rum.  8223 
ficau  sard.  3223 
ficcare  !«a/.  3238 
ficelle  frz.  3241 
fichor  /rz.  3238 
fichiar  rtr.  3233 


Riimiiiiisclu's  Wortvorzeichnis. 


51 


fieliier  a/)-.  3233 
fico,  -H  ital.  3225 
fiilalgo  at-paii.  3249 
fidanza  ital.  3226 
fidanzare  ital.  3227 
fidare  ital.  3231 
fidech  hergani.  3223 
fidegh  lomh.  3223 
lid.Me  frz.  3228 
fidclidad  span.  3229 
fidelidade  ptq.  3229 
fidelini  (tn/."3237 
fidelita  ital.  3229 
fidelito  /r.-.  3229 
fidelli  ital.  3237 
tideI-8  pi-ou.  3228 
fidich  inemont.  3223 
fidigu  sard.  3223 
fido  t<.  sp.  ptg.  3233 
fidticia  («n?.  2332 
fie  afrz.  3223.  3225 
fiebre  nprov.  3178 
fiede  (i/r5.  8692 
fiedere  ital.  3195 
fioo  a/'r^.  8692 
fief  fri.  3180 
fieffer  fri.  3180 
fiel  /V^.  pf(7.  3182.  3228 
fieldad  span.  3229 
fieldade  ptq.  3229 
fiele  t'ta?.  3182 
fiel-s  jjror.  3228 
fieltro  span.  3255 
fiem  a/'r^.  3265 
fieno  ital.  3191 
fipiite  /Vr.  3263 
Her  (Adj.)  frz.  3209.  3231 
f(i)or  prov.  3209 
fiera  ital.  rtr.  3194 
fierce  n/'r^.  372.  3211 
fierche  afrz.  372 
fiere  rum.  3182 
fiereza  spa».  3196 
fierezza  ital.  3196 
fierge  af'rz.  3211 
fiergna  rtc.  3106 
fierita  ital.  3196 
fierna  )(c.  3106 
fiero  ital.  span.  3209 
fierto  /rz.  3196 
fiot  a/rz.  3180 
fieu  af'rz.  3180 
fiever  af'rz.  3180 
fievile  t(a;.  3321 
fievole  ital.  3321 
fit'vre  /'ri-.  3178 
fifa  rtr.  6162 
fifre  frz.  6162 
fig  rtr.  3224 
figa  prov.  ptg.  3225 
figa  venez.  3223 
figado  iJtf/.  3223 
figer  frz.  3223 
figgere  jVaJ.  3234 
figier  afrz.  3223 
figlia  ital.  rtr.  3238 
figliastro  ifa?.  3239 
figlio  ital.  8248 
figliuola  ital  3245 
figliuolo  jto?.  3245 


fig'nolo  ital.  3273 

figo  «span.  ptg.  3225. 3248 

figue  /■)■;.  3225 

figura  ital.  prov.  sp.  ptg. 
3236 

figure  frz.  3236 

fija  aspan.  3238 

fila  t'ta/.  prov.  sp.  3256 

fihigramrae  /V^.  3257 

filar  prv.  cat.  altsp.  3254 

filare  ital.  3254 

filasse  frz.  3297 

file  /iv.  3256 

filelli  ital.  3237 

filer  /V«.  3253.  3256 

filet  frz.  6872 

filet-z  prov.  6872 

filha  j»roi'.  ptg.  3238 

filhastre-8  ^ro».  3239 
[  filho  ptg.  3248 

filibote  span.  3352 
j  filiii  A-(C(7.  3251 
I  filighe  sard.  3251 

filigrana  ital.  3257 

filigrane  /ri^.  3257 

filipendula  ital.  sp.  ptg. 
i      3259 

j  filipendula  frz.  3259 
;  fiUa  prov.  cat.  3238 
i  fillastre  cat.  3239 
j  filliitre  frz.  3239 

fille  frz.  32S8 

filleul  />■«.  3245 

fillot  frz.  3246 

filo  itnZ.  span.  3256 
I  filou  /"r^.  3185 

fil-s  prov.  3248 

fils  frz.  3248 

filtrar  s^inw.  p/?.  3255 

filtre  frz.  3255" 

filtrer  frz.  3255 

filtro  j(ni.  3255.  6113 
I  filucola  ital.  3375 

filungucllo  ital.  3463 
I  filza  ital.  3247 

fim  ;rf^.  3271 

fimbria  ital.  3262 
j  fimo  ital.  3265 

fin  /)".  span.  3271.  3275 

finance  frz.  3266 

finanza  ital.  3260 

finar  pcoy.  sp.  j)tg.  3274 

finare  rtni.  3274 

fincar  altS2).  ptg.  3233 

fineo  venez.  3272 

findar  j^ror.  sp.  ptg.  3270 

fine  j'ta?.  3271 

finer  afrz.  3274 

finestra  cat.  3188 

fingere  j<u/.  3269 

fingir  cat.  sp.  ptg.  3269 

finiestra  span.  3188 

finire  i(a?.  3270 
!  fino  [Adj.)  ital.  sp.  ptg. 
3271.  3275.  4254 

finocchio  ital.  3190 

fi(n)-s  jn-ov.  3271 

fintina  rum.  3380 

fio  ital.  ptg.  3180.  3256 

fiocro,  -a  ifn?.  3337 


fioccole  i«n/.  3336  | 

fioccoso  ital.  3335  i 

fiochezza  ital.  3296  ; 

fiocina  ital.  3334.  3537     j 

fiociue  ital.  3334  i 

fioco  ital.  3296 

fiocu  sarrf.  3337 

fiola  prov.  6111 

fionda  (ta?.  3507 

fior  »•(/»!.  3461 

fioraglia  ital.  3301 

fiorajo  ital.  3338 

fiore  ital.  3342 

fioretto  J<n'.  3340 

tiori  rum.  3339 

fiorino  ital.  3341 

fioriro  i<a?.  3339 

fiotta  ital.  3349 

fiottaro  itoi.  3349 

fiotto  ital.  3349 

fir  rum.  3256 

fira  caf.  3194 

fine  afrz.  3223 

firma  itai.  3277 

firmar  span.  ptg.  3277 

firraare  ital.  3277 

firoscos  CM»».  6112 

firui  rum.  3254 

fi-8  2^rov.  afrz.  3233 
I  fisaro  ital.  3290 

fiscaer  modenes.  3287 

fiscella  i<a/.  3281 

fischiare  ifnZ.  3287 

fischio  ital.  3287 

fisga  sp.  ptg.  3282.  3289 

fisgar  span.  ptg.  3282 

fiso  «iai.  3291 

fisor  riim.  3245 

fissare  ital.  3290 

fisso  i(aZ.  3291 

fistau  rum.  3285 

fistella  rta?.  3281 
i  fistola  ital.  prov.  cat.  sp. 
3286 

fistula  span.  ptg.  3286 

fistule  frz.  3286 

fita  cat.  altsp.  ptg.  3224. 
3292.  8788 

fitar  -ptg-  3224 
;  fitgiar  rtr.  3233 

fito  |><.9.  3224 

fitta  ital.  sard.  sic.  3224. 
8788 

fittiehedda  sard.  8738 

fittidda  sicil.  8788 

fitto  J<a?.  3224 
I  fiu  rum.  3248 
j  fiucia  altsp.  3232 

fiuk  rtr.  3358 
!  fiume  ttai.  3347 

fius  aptg.  3233 

fiutare  ital.  3318 
'  fiuto  i7ai.  3318 

fiuza  ptg.  3232 

fivela  ptg.  3223 

fivella  ijroy.  3222 

fizar  prov.  3231 

fizel-8  pro».  3228 

flabe  frz.  3083 

flac  prv.  afrz.  cat.  329C 


flacara  rum.  3301 
flaco  spa».   3296 
flacon  nfrz.  3313.  8586 
flael  afrz.  3300 
ttagello  («aJ.  3300 
flageol  afrz.  3320 
flageolet  />z.  3320.  6U0 
flagorner  frz.  3303 
flainchir  afrz.  3325 
flaine  a/"/?.  3258 
flair  frz.  3302.  3430 
flaira  cat.  3302 
flairar  ^jrou.  cat.  3302. 

3430 
flairare  sarrf.  3430 
flairor  frz.  3302.  3430 
flaistre  afrz.  3294 
flajol  a/V£.  3320 
flama  rtr.  prov.  cat.  3305 
flamar  prov.  cat.  3308 
flambe  frz.  3309 
flambeau  /"rj.  3309 
flamber  frz.  3309 
flamberge  frz.  3296 
flamear  spa«.  3308 
flamejar  cat.  3306 
flamenc  altcat.  3304 
flamind  ru/H.  3134 
flamme  frz.  3305.  6114 
flammer  /V;.  3308 
flammura  rum.  3309 
flan  frz.  3298 
flanc  /rr.  3296 
flanc-8  pror.  3296 
flanella  ital.  3257 
flanelle  /»•«.  3258 
flaon  SiJfin.  3298 
flaner  frz.  3311 
flaque  frz.  8797 
flascha  rtr.  3312 
flasche  afrz.  3312.  8586 
fiasco  span.  8586 
flascon  a/'r2.  3313.  8586 
flasque  frz.  3294 
flataire  prov.  3314 
flatir  a/Vi-.  3317 
flato  ital.  3319 
flatter  /"r^.  3314 
flaujol-s  prov.  3320 
flaiir  afrz.  3316 
flaut  fMjn.  3318 
flauta  jirov.  spa«.  3318 
flauta  rum.  3318 
flautado  .«pa»!.  3318 
flautar  prov.  span.  3318 
flaiite  af'rz.  3318 
flauter  a/V«.  3318 
flautjol-8  prov.  3320 
flauto  i«rt?.  3318 
flauzon-B  prov.  3298 
flavelle  afrz.  3293 
fleae  rjim.  3296 
fleau  frz.  3300 
flebile  i<a?.  3321 
flecha  prov.  sp.  ptg.  333^  / 
fleche  frz.  3330.  7081 
flcche  (de  lard)  af'rz.  3329 
flechier  afrz.  3322 
fiechir  frz.  3325 
flecme-8  prou.  6114 


Iiiiiii.itiisrlios  W'ortvor/.i'ii-liiii- 


flfco  >iH\n.  38S7 
tlois  proi:  3323 
lloiiuar  /«ror.  ;1327 
Homo  .«/Mill,  fill! 
Ilomliir  (1/rr.  332:> 
llosrhior  iifr;.  XV21 
lli'di-hir  nfr:.  3;I2."> 
lloskir  o/r.-.  3324 
lloto  irx.  )>tii.  »32«.  3442 
ll.trir  /r.-.  3"204 
llotio  fn.  332« 
llottoro  i<<i/.  3323 
Hour  I'rt.  3342 
Ueiir  (!/>.'.  331« 
(loiiror  (rt   33l(> 
llourir  fn.  333!» 
llourot  /"i-.'.  3340 
flcuristo  fn.  3337 
«euro  /rf.  3347.  33.J] 
llibot  /Vr.  3362 
Hilioto  span.  3352 
flicmc  (i/rf.  «114 
lliey.s  pror.  3328 
lliessopg  rtr.  3343 
fiiu  /Vj.  3330 
lliqiio  nfr:.  3320 
lliscii  mm.  32SC 
llisc.ii  rum.  3297 
lloacii  rum.  3337 
lloare  ;hi».  3342 
Hoc  rum.  r/r.  ^«lor.  /i". 

cat.  3337 
llocf  riiH'.  3333 
lloolior  afrz.  «762 
tloooniiciix  /rr.  3335 
flooos  riiin.  3335 
llojcl  span.  3351 
flonia  rlr.  3305 
tlojo  spa».  3351 
flor  i7r.  cat.  span.  ptt/. 

3342 
llorar  luni.  333S 
Horccer  span.  ptg.  3339 
Horenva  j'tg-  3341 
florosta  cat.  sp.  ply.  3387 
florete  span.  3340 
florin  /V^.  .«/(nil.  3341 
florir  rtr.  pre.  cat.  33.39 
flor-s  pror.  3342 
floscio  ital.  3351 
Hot  /•rz.  3349 
ilota  span.  3349 
flotar  .yjnn.  3349 
Hote  n/iT.  3349 
tlotta  itaJ.  3349 
flottc  /rr.  3349 
ilotter  /Vr.  3349  | 

lion  nfrz.  3471 
flouer  /^rr.  3439 
Hour  rtr.  3342 
fluctuar  «/inn.  ptf/.  3343 
flueco  .«/)an.  3337 
fluecoso  sjtan.  3335 
fluequecillo  .v/ian.  3333 
flaeqiiecito  span.  3333 
flaeve  afrz.  3350 
fluidi  r<r.  3347 
tiuie  afrz.  3350 
fluir  i(n/.  rtr.  span.  pUi. 

3348 


nuls  priir.  3.H:iI 
lliiivc  li/'r;.  33ritl 
tliiin  rtr    3347 
lUuii-R  ;iioi'.  3347 
lluii-«  <i/r.'.  3347 
lliuoso  ital.  3351 
lliistiiiii  mill.  3344 
111!  to  fr:.  3318 
IIiiUo  I'M/.  3345 
lliittuaro  ital.  3343 
Mux  cat.  3351 
f<«  (i/i-.-.  /oiii'i.  31  OS 
foaio  mm.  3371 
fiialo  rum.  337« 
foanie  riiiii    31!tO 
foarfoco  rum.  3388 
foarto  mm.  3410 
for  mm.  pror.  3358 
foia.iia  ital.  3354 
fooajn  ital.  3355 
focajiiolo  ital  83.'>8 
fovnr  ptg.  3171 
focar  nail.  3355 
focara  ital.  3355 
foci  «Vii?.  3170 
fooilo  ital.  3350 
foiUio  sard.  3376 
fodcr  7)(;/.  3545 
fodcraro  ilal.  33(il 
fodcro  lYii/.  331)1 
foek  rtr.  335S 
f<rlv  rtr.  3371 
f.rr  r(r.  3384 
f.uv  rlr.  3371 
fos  on*.  3358 
foga  ital.  3487 
fogal-s  7)1-0  r.  3555 
fogSo  ptg.  3355 
fogar  altcat.  3355 
fogassa  /)ri>.  altcat.  3354 
fogaza  //*(/.  3354 
foggia  ital.  3081.  3416 
foggiaro  ital.  3081.  3410 
foglio,  -a  ital.  3371 
foglioso  i7fl7.  3370 
fogii  lomb.  3173 
fogna  i7n/.  7493 
fognaro  i7(i7.  7493 
fogno  ital.  3173 
fogo  pig.  3358 
fogoto  spun.  3107 
foguassa  ^jro».  3354 
foguote  ■■ij>an.  3358 
foguier-s  prov.  3355 
foi  /ij.  3230 
foible  afrz.  3321 
foioo  7J<(/.  3128 
foie  frz.  3223 
foioe  afrz.  8692 
foios  I'UHi.  3370 
foira  jirov.  3390 
foirail  /Vr.  3194 
foire  frz.  3194.  3390 
foirer  frz.  2080 
fois  /Vz.  8692 
foisne  afrz.  3537 
foison  frz.  3539 
foi.so-s  ;>i-or.  3539 
foissele  afrz.  3281 
foil!  iiiiii.  3371 


A' 

3332. 


I  fojn  i'di«.  K/iiiii.  :m>^\. 
»371.  3527.  011« 

fojo  ptg.  341« 

fojoao  I'/nJ.  3528 

fol  rtr.  pror.  fr:.  337« 
'  fola  ital.  3083 

folar  pror.  349« 

f.daro  I'rn/.  »293'- 

folata  ital.  3319. 
8804 
I  folc  n/V.-.  jiidiv  8373 

foldro  prov.  afrc.  3493 
'  foloar  pror.  3374 

fidogo  /ifi/.  3374 

folojar  proc.  3374 

f(dona  i7(i/.  3172 
I  fidga  pig.  3374 
I  folgnr  !•'!(.  jitg.  3374 
\  fidgoraro  ilal.  3494 

folgoro  i7<i/.  3492 

follia  yiroi'.  ptg.  3371 

fidhagem  ;i/(/.'33H9 


for  iirof.  3;ts| 
for»  fr:.  3384 
fora  jiriiB.  /1*7.  3384 
forai'cliiaro  i<ii/.  33S1 
foriiin  fr:.  3383 
foraiioo  s/inn.  3,'t83 
foraHo  n/mii.  »383 
foran  prop.  3384 
foniHtico  ilal.  3385 
forldoo  i(n/.  3388 
I  forliir  ]irnv.  3519 
forliiro  i/<i/.  3519 
fiirboiirg  afr:.  3123 
foroii  i7(i/.  pror.  cat.  ptg. 

3520 
fori;a  ptg.  3407 
foroadiira  jnc.  ptg.  3521 
forcar  /1(1/.  3523 
forcatitra  ital.  3521 
fort'o  fr:.  3407.  3388 
foroclla  i«n/.  3622 
fori-ciic  fr:.  3393 


folhatge-s/irop.  3369. 3474' forocr  fr:.  3409 


follio  ;)*j|.  3371 
foUioso  pig.  3370 
folli-s  /iiOD.  3371 
folio  fr:.  3368.  3374 
folior  nfrz.  3374 
folio  i7n/.  3371 
foil  cat.  3370 
fcdla  i(rt/.  3496 
follare  Hal.  3496 
folio  ilal.  ptg.  3370 
follcar  ilal.  3374 
foUeggiarc  i7n/.  3374 
fol(l)ejar  altcat.  3374 
follicolo,  -ulo  i7(i/.  337i 
follonc  ital.  3497 
folto  ital.  4271 
folzor  ;jroi;.  3493 
feme  pig.  3130 
fonas  ptg.  3377 
fencer  /r--.  3510 
fond  frz.  3513 
fonda  i<n/.  span.  3507 
fondaco  !(n/.  3378 
fondar  prnr.  351 1 
fondare  ilal.  351 1 
I'onde  n/"i-.r.  3507 
fondofle  afrz.  3508 
fonder  frz.  3511 
fondere  lYn/.  3512 
fondique  afrz.  3378 
fondo  t7n?.  altsp.  3513 
fondre  jji'ow.  /it.  3512 
fond-s  prov.  3513 
fonds  frz.  3513 
fonil  ."s^ian.  3509 


forces  frz.  3388 
forcliP  /15.  3520 
forc-lietta  ilal.  3620 
foroior  afr:.  3408 
forcone  i(n/.  3524 
forenso  »/)rtii.  3380 
forese  ital.  3386 
I  forcsguc  prov.  3385 
I  forest  prov.  3337 
I  forosta  Hal.  prov.  3387 
forcstaro  ital.  3394 
I  forestierc  iVn/.  3394 
I  forot  /■«.  3387.  7465 
forfaire  prov.  frz.  3391 
forfare  allital.  3391 
forfocha  mm.  3389 
forfici  Hal.  3388 
forfigho  sard.  3388 
forge  /15.  3081 
forger  frz.  3081 
forgcroii  /'iv'.  3080 
forgia  ilal.  3081 
forgiare  ilal.  3081 
forja  .s^inii.  ^^Ji/.  3081 
forjador  pig.  3080 
forma  ilal.  prov.  cat.  .«t^i. 

;(<(/.  3396 
forniaggio  ilal.  3397 
forniajo  .span.  3397 
formare  i7a?.  3404 
forinatgc-8  prov.  3397 
forme  /^(\?.  3396 
forraento  ital.  3482 
formica  ilal.  3398 
formicajo  i(a/.  3400 


fons  prov.  cat.  3379.  3513    formicar  prov.  3401 


fonsado  «pnii.  3414 
fonsar  prof.  2089.  3510 
font  cat.  3379 
fonta  n?<syi.  3909 
fontaine  frz.  33S0 
fontainlia  pig.  3380 
fontana  iVn?.  jjior.  altcat. 

sjiaii.  3380 
fonte  (7n?.  ptg.  3379 
fonte  da  cabe9a  ptg.  8089 
fonzar  /iror.  2089 


forniicare  Hal.  3401 
formicbiere  i7n7.  3400 
formicolajo  ilal.  3400 
formicolio  ital.  3400 
formie  n/Vz.  3399 
formier  afrz.  3401 
formiga  ^^i-or.  cat.  ptg. 

3398 
formigar  jj<(/.  3401 
formigiieiar/jr».  ptg.  3403 
fonnigneiro  ptg.  3400 


l{omamsclie<!  \\'ortveizeiflinis. 


53 


formil-s  prov.  3399         | 
formit-z  prov.  af'rz.  3399  ' 
formos  prov.  3405 
formoso  ital.  ptg.  3405 
forii  cat.  3530 
fornajo  Hal.  6179 
fornir  prov.  af'rz.  3483 
fornire  it.  up.  ptg.  3483 
foriio  ital.  ptg.  3530 
forn-8  prov.  3530 
foro  ital.  ptr/.  3412 
forra  ital.  3533 
forrar  spaw.  3361 
forraje  span.  3361 
forro  sp.  ptg.  3361.  3999 
fors  prov.  3384 
for-s  proc.  3412 
forsa  rlr.  prv.  cat.  3383. 

3406  f. 
forsar  prov.  3409 
forsch  rlr.  3388 
forse  t7(i?.  3400 
forsela  prov.  3522 
forsenat  prov.  3393 
forsennato  rtn?.  3393 
forsi  it.  sard.  rtr.  3406 
fort  prv.  cat.  frz.  3410 
forte  ital.  ptg.  3410 
fortuna  ital.  prv.  cat.  sp. 

ptg.  3411 
fortune  frz.  3411 
forza  it.  prov.  .*/).  3407 
forzare  ital.  3409 
forziere  ifn/.  3408 
fos  prov.  3384 
fosado  (Ti<f.7.  3414 
fosc  rtr.  3538 
fosca  ptg.  3538 
fosco  j7n?.  ^)<,i/.  3538 
fossa  ital.  rtr.  prov.  cat. 

ptg.  3413 
fosse  fi:.  3413 
foto  pitg.  3170 
fots  rtr.  3128 
fottere  I'faZ.  3545 
fottitojo  ital.  3545 
fottitore  ifaZ.  3545 
fottitura  ital.  3545 
fou  frz.  373.  3108.  3358. 

3376 
fou  rum.  3374 
fouace  /rj.  3354 
fouasse  frz.  3354 
fouc  proc.  afrz.  3373 
fouee  jj<,(7.  3128 
foudre  frz.  3486.  3493 
foiiet  frz.  3108 
fouetter  /"it.  3108 
fouger  frz.  3359 
fougL-re  frz.  3240 
fougue  /^r^.  3487 
fouiller  frz.  3360 
fouine  /rz.  3106 
foukeur  tcallon.  3489 
toule  frz.  3496 
fouler  /rr.  3496 
foulet  frz.  3217 
foulon  /V^.  3497 
four  rtr.  frz.  3384.  8530 
fourbe  frz.  3519 


foarbir  frz.  3519 
fourcele  a/Vr.  3522 
fourdiette  frz.  3520 
fourcheure  n/'ix  3521 
fourchon  frz.  3524 
fourgon  /';•:.  3524 
fourmi  frz.  3399 
fourmio  afrz.  3399 
fonrniilier  /^i".  3400 
fourmiliere  frz.  3400 
fourmiller  frz.  3403 
fournio  nprov.  3396  f. 
fournir  /"/v-.  3483 
furo  cat.  3531 
fourrage  /";z.  3361 
fourreau  frz.  3361 
fourrer  /"i-j.  3361 
fourrure  frz.  3361 
■fouto  ptg.  3170    3498 
foutre  /'(".  3545 
fo.xa  nprov.  3537 
fover  frz.  3355 
foz  /I?//.  3171 
fozilhar  prov.  3360 
fro   i<^?.  4264.  4375 
fra  ital.  3436 
frabbotto  neaj).  3884 
frabbutto  «sajj.  3884 
fracas  frz.  3429 
fraoassar  span.  ptg.  3429 
fracassare  /to?.  3429 
fracasscr  frz.  3429 
fracasso  ital.  ptg.  3429 
frachura  ^jroy.  3420 
fracidare  itnl.  3417 
fracido  itai.  3417 
fraoo  ;<<<7.  3296 
fractiira  prov.  cat.  span. 

ptg.  3420 
fracture  frz.  3420 
frade  j>tg.  3436 
fradel  jjcop.  3444 
fradernidad  span.  3437 
frademidade  ^><(/.  3437 
fradicio  ital.  3417 
fradous  afrz.  3444 
fragii  r«»i.  3422 
fraga  it.  rtr.  sp.  3422 
fragata  cat.  sp.2)tg.30S2 
fraged  rum.  3417 
fragezi  rum.  3417 
fragQe  ital.  3424 
fragnere  itoZ.  3434 
fragoa  ptg.  3081 
fragola  I'to?.  3422 
fragoso  ptg.  3428 
fragraro  surd.  3430 
fragru  .sarrf.  3430 
fragura  sjjan.  ptg.  3421 
frai  frz.  sp.  3436.  3450 
fraidel  jjrov.  3444 
fraidit-z  pcor.  3443 
fraile  ital.   span.  3424. 

3436 
fraindre  afrz.  3434 
fraire  jh'OU.  span.  3436 
frairin  n/'i".  3438 
hihfrz.  3410.  3441.  3465 
fraise  frz.  3422.  3464 
fraiser  /rz.  3464 


fniisette  frz.  3464 
fraisno  afrz.  3440 
fraisne-s  ^jroc.  3440 
fraissonguo  afrz.  34G5 
fraisse-s  /icoc.  3440 
frale  ital.  3424 
frambala  cremon.  parm. 

3110 
framboise  frz.  1317 
framinta  ram.  3197 
frana  ital.  3426.  8821 
franare  itoi.  3426 
franc,  frz.  3433 
fran^ais  /')".  3431 
frances  }}rov.  .s^)-!»!.  3431 
francesco  ital.  3431 
franchezza  ital.  3t32 
franchigia  /to/.  3432 
franchir  frz.  3433 
franchise  /i/.  3432 
franco  it.  .ip.  ptg.  3433 
franijois  frz.  3431 
franc-s  prov.  3433 
franela  .syjn».  3258 
f range  ital.  frz   3202 
frangere  ital.  3434 
frangir  .spa»,  ^j**/.  3434 
frangoi  jmrn.  3463 
frangol  cr^j».  parm.  3463 
franguel  /j/«jn.  3463 
franbadura  prov.  3420 
franher  prov.  3434 
franja  span.  /)/^.  3202 
franjir  aspan.  3434 
franqueza  sp.  ptg.'  3432 
franzes  p<^.  3431 
franzir  ptg.  3477 
frapar  prov.  4018 
frappa  /to/.  3893 
frappare  ital.  3893 
frapper  /Vz.  4018 
frar  rtr.  3436 
frare  altcat.  3436 
frarin  a/cz.  3438 
frari-s  pirov.  3438 
frasada  sjjfiM.  3464 
frasca  ital.  span.  8746 
frascar  proc.  3429 
frasco  span.  pig.  3312. 

8586 
frasin  r»m.  3440 
frassino  ital.  3446 
frassugiio  ital.  956 
frate  /to/,  non.  3436 
fratello  ital.  3435 
frateniiser  frz.  4265 
fraternita  /to/.  3437 
fraternitat  cat.  3437 
fraternitat-z  pcor.  3437 
fratictate  rum.  3437 
fratinatato  rum.  3437 
fratre  pror.  3436 
fratta  ital.  6115.  8663 
frattiira  ital.  3420 
frauc  yjcoy.  3296 
frauta  ptt/.  3318 
frautar  7%.  3318 
fray  span.  3436 
fraye  afrz.  3450 
frayer  «/"r--.  2948.  3450 


frayenr  frz.  2782.  3427 
frazio  ital.  3417 
frazo  /to/.  3425 
fre  cat.  3448 
freamgt  rum.  3145 
frearzu  .fan/.  3177 
freble  2>rov.  3321 
freca  rwrn.  3450 
frcecia  ital.  3330 
frecha  a.<!pan.   aptg.  3331 
frecola  /to/.  3450 
freddo  ital.  3459 
freddoloso  ital.  3458 
freildore  //a/.  3457 
fredon  frz.  3467 
fre.lonner  /rz.  3407 
fredor  cat.  sjyan.  3457 
freilur  rtr.  3457 
frega  //a/.  3450 
fregar  prov.  cat.  sp.  ptr/. 

2928.  3450 
fregare  ital.  3450 
fregata  ital.  3082 
frogate  frz.  3082 
fregiare  r/n/.  3464 
fregio  ital.  3464 
fregir  ^co».  cat.  3460 
fregola  i7n/.  3450 
frei  j)tg.  3436 
freid  r/r.  3459 
freidor  j'lg-  3457 
freidor-s  prov.  3457 
frein  r/r.  /"rz.  3434.  3448 
fre(,i)o  p/^.  3448 
freior-s  prov.  3427.  3461 
freir  S2)an.  3460 
freire  ^/(/.  3436 
freis  afrz.  3465 
freisa  nprov.  3422 
freit-z  pro».  3459 
freixo  ptg.  3440 
frejol  span.  3449 
frcle  frz.  3424 
freler  /^rz.  3469 
frelon  frz.  3423 
frelore  afrz.  3395 
freluquet  neufrz.  3135. 

0201 
fremere  /ia/.  3446 
fremilon  afrz.  3208 
fremilo-s  ^:»roi\  3208 
fremir  2>rov.  ptg.  3446 
fremir  frz.  3446 
fremire  //n/.  3440 
frcmissement  frz.  3440 
fremitare  //a/.  3440 
fremito  //.  sp.  ptg.  3445 
fremna  jirov.  3202 
fremoier  afrz    3440 
frenior  n/";z.  3447 
fremur  afrz.  3447 
frenc  /"rz.  3440 
frenella  ital.  3258 
freno  ital.  span.  3448 
frente  sjjan.  jytg.  3475 
frepe  a/"rz.  3221 
frere  frz.  3430 
fre-s  ^jror.  3448 
fresa  span.  3422 
fresanche  afrz.  3465 


l{iiiiintiisrlu«  Wiirtvpr/.i'icliniK. 


fTi'snnirc  ii/ri.  :UOf> 
Irosr  /iror.  3466 
fn>iir<>  it.  .</).  iitij.  !J4tir> 
fr>>nk  r/r.  3  »65  " 
fri'KiK'  (i/ir.  :t44() 
fn'Siio  s/idii.  :1440 
fn's.i  ,</.i»i.  3464 
frossa  ^iror.  34'i3 
fivs.ioiioir  (i/V:.  346S 
fn<(i»iin>  /v.".  3470 
l"r.'rtt  ;ir<)r.  3279 
fri'sto  (i/rr.  327!» 
fr<>stoliir  prov.  3'2M 
frostolo  at'rt.  3284 
frt>stolor  a/rr.  3284 
fn-st;;  rtr.  S\6r> 
fri'f  /V.'.  cat.  3442.  3459 
froto  ,<;i<iM.  3442 
(tcXcs  njiati.  3202 
fntillor  />.'.  3466 
fn'tin  /V.-.  34f«l 
froto  (i/iior.  3454 
frotta  iV.i/.  3464 
fr-'ttir  prov.  3454 
frett.iro  ilal.  3154 
frctto  /)■.-.  3202 
froul  prni\  3321 
froux  /Vr.  4023 
fr.vo   wnllon.  3422 
frevol  pioi:  3321 
froxe  aif.  3440 
frexo  pt(i.  3440 
frov  pff/.  3436 
frcz.i  .ipnn.  3453 
fre?.ar  spun.  3453 
frczilhar  yiroi'.  3466 
fric  /))')r.  3443 
frifande.iii  frz.  3443 
fricassi'C  /rz.  3443 
fricasser  /rz.  3443 
fricaud  »i;))0('.  3443 
fricho  frz.  3418 
frido  n.syjan.  3459 
fried  We.  5739 
friento  afrz.  3445 
frig  itr.  3479 
frit;e  rum.  3460 
fripRcre  i'fn/.  3460 
fripir  j'Ig.  3460 
fripna  lomb.  3324 
fritinare  ?ohi?/.  3324 
fritcottor  /rz.  3463 
frignri  rum.  3462 
frif^iiros  rinn.  3458 
frijol  nspaii.  6110 
frilcux  /"rr.  3458 
friinas  frz.  4020 
frime  /V^.  3324.  3396 
frimer  pic.  4020 
frimousse  frz.  3405 
frin  rum.  3448 
frinp  riiHi.  3434 
frinj^atiira  rum.  3420 
fritij^hie  CMHi.  3262 
fringille  frz.  3463 
fringoter  /V^.  3463 
fringottare  ital.  3463 
fringuello  ital.  3463 
fringuer  /"r^.  3450.  3463 
frinturii  rum.  3420 


frlo  >;)ii/i.  pl<i.  3l,V.l  1 

friuli'jo  spun.  34.'>H 
frior  d/mii.  3461 
frior-a  pntr.  34r>l 
fripo  />.-.  3221 
fripor  /V.-.  3221 
friporio  /;•-".  3221 
fripoii  /■;•.-.  3221 
friquo  nfrc.  3443 
friri»  pri>v.  34ti(i 
I  frisnr  spun,  '.\\l\l 
frisato  ilnl.  3464 
frisi'ollci  ildl.  3526 
I  fri«o  fr:.  3464 
I  friser  frz.  3464 
frittiMir  frz.  3464 
fri.iinga  .<ici7.  3465 
frisi)  s}mn.  3464 
frisol  .v;)fiH.  3449.   6110 
frisono  ital.  3449 
frisson  frz.  3452 
fristiolo  .<;).  3449.  6110 
frittoro  .tanl    3456 
frittu  snrd.  3456 
frizzaro  I'taJ.  3453 
frizzo  ital.  3452.  3459 
froc  frz.  3337.  3471 
frooho  frz.  3337 
froro  ;)j(7.  3337 
frogc  ital.  3171 
froid  /■)■?.  3459 
froideur  frz.  3457 
frois  afrz.  3465 
froisser  /Vz.  3485 
froissier  afrz.  3485 
froler  /•>".  3455  N 
froUo  itai.  3346 
fromago  frz.  1705.  3398 
fromatgc-9  proo.  3398 
fromba  i«(j^  3507.  6908 
frombo  ital.  6908 
frombola  it.  3507.  6908 
frombolaro  t/a?.  6908 
fromboliero  ital.  3507 
froraent  afrz.  3482  X 
fromir  prow.  3483 
fronce  frz.  3477 
fronoer  frz.  3477 
fronchier  a/rz.  6790.  6975 
froncir  j)rot'.  «/"rz.  aspan. 

3477 
fronda   ita/.  ^>ro)'.  .«/la». 

3474.  3507 
f rondo  ital.  frz.  sp.  3474 

3507.  8774 
frondosidad  spa».  3474 
f'rondosidade  ptf/.  3474 
frondoso  ital.  spa»,  ptg. 

3473 
frongnier  afrz.  3424 
front  pro»,    cat.   franz. 

3473 
frontail  /'rz.  347(i 
frontal  }>rnv.  cat.  sp.  ptq. 

3476 
frontale  ital.  3476 
fronte   ital.  aspan.  ptq. 

3475 
fronteau  frz.  3476 
froniir  /(roc.  afrz.  3483 


ft-OHim  nidi'l.  3537 
frosi>ni>  itnl.  3449 
frota  /)f7.  3349 
fnitar  sjHin.  3349 
frott.T  frc.  3454 
frntto  i7<i/.  3349 
fniltcda  Ital.  3319 
fr.dtolarf  i/ii/.  3349 
froiixid  ptij.  :v.\h\ 
frouxii  pt(f.  3351  I 

froyor  n/rr.  2948.  3450    j 
fnicaro  ital.  3523  ] 

fruccliiaro  ital.  3525  i 

fniili  pr<n\  3479  ' 

fni.lia  prov.  3479  , 

friirt»,  -a  pt<j.  3479  j 

fnionto  aspan.  3475 
frugaro  i/n/.  3523 
friiit  frc.  3479  i 

friiita  priw.  3479 
fni(i)to  ;)<(/.  3479 
fnillaro  ital.  3344.  3525 
frumont  nfrz.  3482  A' 
frunuMitario  i<n/.  3481 
frmnontiora  ital.  3481 
frunicntioro  ital.  3481 
fruinunto  iJaJ.  ;>f.(;.  3482 
frumos  rum.  3405 
fnincir  span.  3477 
fninir  yiror.  3484 
fninsir  cat.  3477 
frimtar  nun.  3476 
frunto  aspan.  3475 
frunz  afrz.  3324 
fninza  sarrf.  3477 
frunzi  rum.  3474 
frun/.ar  rion.  3472 
frunziri  sard.  3477 
frunzos  rum.  3473 
frupt  rum.  3479 
fniscina  sard.  3637 
frusco  t<rt/.  3823.  6117. 

7041 
fruscola  ital.  7041 

fruseolo  ilal.  6117 

frusono  ital.  3449 

fnistagno  i<a/.  3415 

friisto  frz.  3485 

frusto  !<ni.  3485 

fruto,  -a  span.  ptg.  3479 

frutto  ital.  3479 

frut-z  prov.  3479 

friiyt  ca^  3479 

fuSo  ptg.  3367 

fabler  a/'rr.  3222 

fucar  span.  3489 

fueia  aspan.  3232 

fucile  i<n/.  3356 

fucina  ital.  3357.  5725 

fuec-8  prm.  3358 

fuego  .«pan.  3358 

fuellia  prov.  3371 

fiiello  .spfin.  3376 

fuente  span.  3379 

flier  afrz.  3412 

fuora  ,>7>an.  3384 

fuero  span.  3412 

fuorre  a/"rz.  3361 

fijerre-.s  prnv.  3361 

fnert*  span.  3410 


riifiv.ii  .s/iii)i.  ;H(I7 

fiU'Ha  span.  3411! 

fiu't   Cdf.   3108 

fiiga  ri<»i    3487 

fiiga   iliil.   rut.  span.  ptq. 

;tis7 

fll^,^lc■||   iliil.   3188 
fiigHciii  mm.  3488 
fiigaz  span.  ptq.  3488 
fiiggiro  ilal.  3489 
fuggitoro  tVd/.  3491 
fiigi   ram.  3489 
fiigir  rtr.  prow  cat.  ptq. 

3489 
fiigitor  rum.  3491 
fiig(u)a  proi'.  3487 
fugue  frz.  3487 
fuidor  aspan.  3491 
fuio  /"r-.  3487 

fuina  span.  310() 

fuinha  pfiy.  3106 

fuior  rum.  3516 

fuir  frz.  3489 

fuira  r<r.  3390 

fuiro  sard.  3489 

fuiro  i7fi;.  3529 

fuiron  afrz.  3531 

fuiso.a  aspan.  3120 

fuito  /"rz.  3487 

fujo  ital.  3529 

ful  Cfi*.  3371 

fulan  aspan.  3367 

fulano  sard.  sp.  ptg.  3367 

fulena  ital.  3172  ' 

fulg  rioH.  3351 

fulger  rum.  349.3 
!  fulgera  rum.  3494 

fuligom  ;)<.(/.  3495 

fuliggino  ital.  3495 

fulin  r/r.  3495 

fulla  cat.  3371 

fuUar  rtr.  3496 
i  fulo  /)(7.  3499 

fulvido  ital.  3492 

fura  rum.  cat.  3504 

fuma  rum.  3602 

fuma(;a  i)tg.  3500 
j  fumada  .s/joji.  pJflf.  3500 
I  furaar  ;)roi'.  sp.  ptg.  3502 

fumaro  ital.  3502 

fumata  i7n?.  3600 
[  fumoa  ital.  3600 

fumeo  frz.  3500 

fumega  ru)».  3501 
'  fume(g)ar  ptg.  3501 
I  fumer  frz.  3502 
j  fumoten'o  frz.  3505 

fumeux  cat.  3503 
I  fumicare  ital.  3501 
I  fumier  frz.  3261 
I  fumigar  aspan.  3501 
i  fumiger  frz.  3501 
j  fumrao  itnZ.  3504 

fummostemo  ital.  3605 

fumo  ital.  altspan,  ptg. 
I      3504 

fumos  rum.  jjri).  cat.  8503 

fumoso  it.  sp.  ptg.  3503 

fum-8  prov.  afrz.  3504 

fun.a.io  ital.  1853.  3516 


RomaiiiBclies  Wortverzeichnis. 


55 


fuiiajnolo  ital.  3515 
fuiiebo  jitfl.  3190 
fund  rum.  3513 
fanda  ptg.  3507 
funda-^o  span.  3378 
fundar  span.  ptg.  3511 
fundir  span.  ptg.  3512 
fundo  ptg.  3513 
fune  itai.  3517 
funebre  frz.  Sp.  349  ohen 
funoste  frz.  Sp.  349  oben  ' 
fungo  itu/.  3516 
funie  rum.  3517 
funier  rum.  3515 
funil  pfp.  3509 
funin  frz.  3517 
funingine  rum.  3496 
funo  nprnv.  3537 
fun-8  prov.  afrz.  3504 
fiioco  t<a?.  3358 
fuoc-s  pror.  3358 
fuora  ital.  3384 
fuori  i«a?.  3384 
fur  rum.  nfrz.  3412.  3518 
fiir  rtr.  3384 
furix  (Mm.  cat.  3531.  3532 
furar  proy.  3532 
furacao  piq.  4057 
furSo  j)(3.'3531 
furare  itah  3532 
furbo  ital.  3519 
furca  .?ar(/.  rtr.  3520 
furca  rum.  3520 
furce  rum.  3522 
furcion  aZ/s^.  350G 
furcoiu  rum.  3624 
fure  2taZ.  3518 
furent  frz.  3168 
furesiico  sicil.  3385 
furet  /K'.  3106.  3531 
furetto  ital.  3531 
furgier  afrz.  3523 
furia  lYaZ.  3527 
furicare  ital.  3523 
furie  rum.  3527 
fnrinica  rum.  3401 
furn  rtr.  3530 
fumica  r«m.  3398 
fumicar  rum.  3400 
fumicos  ruHi.  3402 
furnu  sard.  3530 
furo  ital.  arag.  sp.  3383. 

3518 
furoUes  frz.  3358 
furon  /iroy.  afrz.  3531 
furone  ti.  sn/.  sp.  3531 
furraca  a/<sp.  8516 
fur-s  prov.  3534 
furt  rum.  cat.  3534 
furtar  pijr.  3532 
furto  ital.  ptg.  3534 
furtuna  rum.  3411 
furt-z  proi).  3534 
fus  rum.  prov.  cat.  3544 
fusaggine  ital.  3535 
fusajo  ?*n/.  3536 
fuscel  rum.  3540 
fuscello  ital.  3540 
fuscu  snrrf.  3538 
fuseau  frz.  3544 


fuseiro  ;)<(/.  3536 
fusico  ital.  3541 
fusil  frz.  .ipan.  3356 
fusilier  /rj.  3356 
fuso  ital.  ptg.  3544 
fust  rum.  cat.  3543 
fusta  it.  sp.  ptg.  3543 
fustagno  ital.  3115 
fustan  .«^«IH.  3415 
fustani-s  prov.  3416 
fuste  »7)nn.  3543 
fusteiu  rum.  3540 
fustel  rum.  3540 
fustigar  ^iroi;.  pti/.  3641 
fustigu  sard.  3541 
fusto  ital.  3543 
fust-z  proi'.  3543 
fut  prov.  3543 
futaine  /Vz.  3415 
fute  rum.  3545 
fuyard  frz.  3488 
fuzil  jj«(/.  3356 
fuzzico  ital.  3541 


gaagnier  afrz.  8845 
gaal  prof.  3552 
gaalise  afrz.  3552 
gaban  a/rz.  span.  1448 
gabar  aspan.  ptg.  3549 
gabaut-z  prou.  1.527 
gabbauetto  ital.  1448 
gabbano  ita?.  1448 
gabbare  ital.  3549 
gabbia  itd/.  1757 
gabbiajo  ital.  1758 
gabbiano  ital.  3628 
gabbiere  if  a?.  1758 
gabbiero  ital.  1758 
gabbiuola  (fa/.  1759 
gabbiuzza  ital.  1759 
gabbo  ital.  3549 
gabela  prof.  spo».  3556 
gabella  ital.  ptg.  3556 
gabelle  frz.  3556 
gaber  a/"r^.  3549 
gabeurr  cremones.  3550 
gabia  cat.  1757 
gabinete  *p(iH.  1448 
gabinetto  ital.  1448 
gable  /"rr.  3546 
gabriella  ital.  1622 
gab-s  pror.  afrz.  3549 
gaburo  rtr.  (trient.)  3450 
gacciapu  srird.  2396 
gacha  prov.  310 
gacbe  /r^.  8868 
gacher  frz.  «868 
gachiere  afrz.  8541 
gachis  />r.  8868 
gacho  span.  1964 
gade  /r^.  3553 
gadelle  frz.  3553 
gaelise  afrz.  3552 
gafa  spa«.  pti?.  3546 
gafar  span.  3546 
gaffa  sard.  3646 
gaffo  /"r^.  3546 


gfaffer  /"r^.  3646 
gaf-s  pro;;.  3546 
gage  frz.  span.  ptg.  6128. 

6129.  8838 
gagc-s  }>rov.  8838 
gaggia  ital.  59.  1757 
gaggio  ital.  8838 
gagliardo  ito/.  3562 
gaglina  rtr.  3579 
gaglio  ital.  1966 
gaglioffa  rtr.  3580 
gaglioffo  ital.  3580 
gagner  w/'rj.  8845 
gagnolare  ital.  3595 
gagnon  frz.  1572 
gago  spnji.  pf^.  3592 
gai  proii.  frz.  1482.  3557 
gaie  lothr.  3561 
paigre  prov.  8876 
gaillard  /"rr.  3563 
gaillet  frz.  1966 
gaimentar  proy.  3611 
gaimenter  altfrz.  4648. 

8550.  8843 
gain  frz.  8845 
gain  afrz.  8874 
gainarie  ri/m.  3580 
gainat  rum.  3578 
gaine  «(/"rz.  8562 
gaine  afrz.  8552 
gaio  ptg.  1482.  3557 
gaiola  pti;.  1759 
gaioufe  ivallon.  3581 
gaire  jnov.  afrz.  cat.  8876 
gai-s  prov.  1482 
gaise  Jurass.  3561 
gaita  cat.  sp.  ptj/.  8841 
gaite  frz.  3557 
gaitreux  a/"r2.  8590 
gaivao  ptg.  3628 
gaivota  ptg.  3628 
gaja,  -e  (tat.  sard.  1757. 

3568 
gajda  pjem.  parm.  3558 
gajo  ita/.  1482.  3667 
gajofifa  lomb.  3581 
gal  pre.  afrz.  3573.  3583 
gala  ital.  frz.  span.  ptg. 

3633 
galabrun  afrz.  3567 
galan  pf(?.  3633 
galanga  it.  sp.  ptg.  1826 
galange  afrz.  1826 
galant  frz.  3633 
galantaria  pf;/.  3633 
galante  if.  sj).  ptg.  3633 
galantear  sp.  ptg.  3633 
galanteggiare  ital.  3633 
galanteria  ifnt.  «p.  3633 
galanterio  frz.  3633 
galapago  sp.  2254.  8150 
galardaa  ptijr.  8885 
galardon  span.  8885 
galaubey  prov.  3565 
galaubia  pror.  3565 
galauparpror.  3566.6530 
galaverna  oberital.  1510 
galban  rum.  3567 
galbe  /rz.  3604.  8848 
galbe  jiaves.  3568 


gralbf'der  parm.   hresc. 

3568 
galbi'O  mail.  3568 
galljor  bergam.  3568 
galbero  ifut.  3568 
galbin  rMiH.  3667 
galdc'kr  rtr.  3621 
gale  (alt)frz.  3574.  3633 
galea  itaj.  proi'.  .sp.  1488. 

3571 
galeacja  ptg.  1488 
galeao  pt;;.   1488 
galeara  ital.  1488 
galeasso  /Vz.  1488 
galeaza  span.  1488 
galeazza  if  at.  1488 
galebrun  afrz.  3567 
galeffare  ifn?.   1605.  1844 
galeo  span.  3571 
galeocane  span.  3571 
galeon  span.  1488 
galeone  ita/.  1488 
galeotta  ital.  1488 
galer  frz.  3574.  3633 
galera  pror.  sp.  ptg.  1488 
galere  /'rz.  1488 
galerie  frz.  1488.  3633 
galerna  prov.  3563 
1  galerne  frz.  3563 
galerno  spa».  ;)t(;.  3563 
!  galeya  pror.  1488 
!  galga  span.  3677 
galgo  span.  ptg.  3577. 
;      8601 

galh  prov.  3583 
galha  pt</.  3574 
galhart  prov.  3562 
galheta  jttg.  3570 
galia  itat.  1488 
galima  altsp.  3694 
galimafree  /"ri^.  3581 
galimatias  frz.  3584 
galina  prov.  3579 
galinha  pror.  3679 
gallon  frz.  1488 
galiot  /rz.  1488 
galipot  frz.  4546 
galir  afrz.  4449.  8852 
galla  ifai.  sp.  3574.  3582 
gallardo  s/)an   ptg.  3563 
gallare  ito/.  3564.  3582 
galle  frz.  3574 
galleria  ital.  1488 
gallessa  tosc.  3576 
gallibuda  cat.  3671 
gallina  it.  cat.  sp.  3579 
gallinaza  .spa».  3578 
gallineria  S2)an.  3580 
gallinha  pf_7.  3579 
gallinha(;a  ptg.  3578 
gallinuda  cat.  3571 
gallo  if.  sp.  ptg.  3582  f. 
gallofa  span.  3581 
gallofo  .spaH.  3581 
gaUon  frz.  3633 
gallone  itaf.  3633 
galludo  span.  3571 
galocha  sjtan.  1514 
galoche  /"rr.  1514 
galofa  wallon.  3581 


.•it; 


K.'inHiiiwiliPs  Worltpr/.i'iclmis. 


ralorvru  su-il.  ititi'.i 
i;nl..U  ii/i:.  ;i(i;t;{ 
piloii  iifr:.  .«/«iM.  :<57(). 

trnlop  /rt.  65!J0 
);»|i>|iAr  *^H.  ;jl7.  36Gli. 

»;:.3tt 

(fiilojtor  f'rt.  ;tS(i»i.  Ii5»l) 
Kalo|iiii  frt.  6530 
pilopo  .vyiOH.  p<f;.  tifiSO 
Kalopparn  i«.  35l>G.  6530 
Rnlo|iiMi  ilul.  SfilU).  0530 
^aloscia  itnl.  1511 
galoiife  htiiiifq.  3r>Sil 
(jalta  car  354S 
};aUora  »7x111.  :I54S 
);nlu|>|Hi  i7<i/.  ti530 
(lalvof..!  ail.  3r)81 
t'amaihi-  fri.   \Wi'i 
Kanianca  .«/mM.  3S87 
i;anintn  nprov.  3518 
iraml'a  iVii/.  {trov.  span. 

cat.  1627 
^'ainliais  /)rii.  n/'rr.  8861 
(,iimbaro  s/jnii.  1541. 1560. 

3586 
•jainhaut-z  /jror.  1527 
j;ainboro  it.   1541.  3586 
u'anibcson  nfr^.  8861 
fjambot  rn/.  1553 
f,'aiiiliotas  cat.   1553 
ijaniliia  ;)//7.   1527 
sja  III  bison  afrz.  8861 
fiaiiibo  Hal.  .span.  1527 
fjaiiiboj  .</)nH.  1553 
LCanibre  nprov.  3586 
traiiibiiix  cat.   1.5.53 
^Miiibnjo  .«^«iH.  1553 
^'aiiie  afiz.  2039 
,^'ainclla  .«/>an.  ptf/.   l.'):!! 
irainclle  /ir.  153i 
frainnia  ital.  7588 
u'ainmario  c<l^  35S6 
ijainme  frz.  3587.  7588 
iramniciu  sicil.  3586 
iramo  .^7J.  />«(/.  2391.3585 
fianiussa  caf.  3588 
iramuza  xpan.  3588 
;,'ana  iia/.  cat.  .<ipan.  pig. 

3589 
fjanacbe  frz.  3646 
fianancia  pto.  3589 
f,'anascia  ital.  3646 
f,'an(;ar  ;j<(7.  3589 
irancliir  prov.  afrz.  8879 
i,Mncho  !<pnn.  ptg.  1551. 

1560.  3551 
•;aiK-io    Hal.  1551.  1560. 

3551 
^'andi^  /"ci.  8857 
LMnganiu  sicil.  3.590 
LTanghero  i7n/.  1560  f. 
i.'an>?ola  ital.  3592 
L'angoso  ital.  3592 
LTantjrena  s;).  ;><<?.  3593 
!,'aiiirreno  frz.  3593 
•^angiiear  span.  3592 
ganguil  pror.  1561 
f,'anhar  ptg.  8845 
^'anir  /i/i?.  3596 


srniMr  .«/mn.  3500 
);niiiiacli,i  ;iror.  8.''63 
Kaiiniro  i7(i/.  3.596 
);flftijii  .v/Hin.  15.>4| 
^aAoto  .<J)(IH.  1.5S1 
>;aiiro  y<»or.  6S04 
KuiiBa  span.  3598 
cause  franc.  1551.   I5G0. 

3551 
};aii8o  .s';ian.  3598 
«ant  /I-.'.  8860 
);aiita  /jror.  3699 
fiaiito  (i/"rr.  3699 
^anto  nprov.  3599 
j;an2a  ifa/.  3590 
(;anzpjra  vent:.  3622 

'  i^aii/.iia  si>nu.  3551 

,  (;aolo  a/'iT.  1759 
KaiiiiiiTO  pic.  8541 
fjara  ital.  8864 

I  uarnC'-  /"•'••  1045.  8663 

'  •^araniaclics  fr:.  1627 

I  garancp  frz.  ^ii'M 
garandir  afrz.  88M0 
garariKMojo  pig.  1560 

I  garanhao  ptg.  8909 
garafion  span.  8909 
garant  /"r^.  8880 
garanto  sp.  ptg.  8880 
garantir  frz.  sp.  ptg.  8880 
garar  prov.  8864 
garare  i7flZ.  8864 
garba  })roe.  sp.  3606 
garbanzo  span.  3607 
garbar  .vyiaH.  3604.  3606 
garbaro  ital.  3604 
garbc  frz.  3604.  3606 
garbollar  attilal.  2264 
garliclb)  n7<i7(i?.  2261 
gailxT  afrz.  3606 
vMiliior  proi).  3604 
g^irbillar  span.  2264 

garbillo  span.  2264 

garbo  i<a?.  s/).  ptg.  3604. 
:      3894 

garbugliare  it.  UIO.  4587 

garbiiglio  lY.  3613.  3725 

garrSo  ;jf//.  I(i56 

garce  afrz.  1656 

garoeta  syyn».  1657 

gari^oii  frz.  1656 

garde  frz.  8865 

garde-boDuf  /rj.  41 

garder  frz.  8865 

gardien  />z.  8865 

gardin  frz.  3603 

gardingo  sj).  ptg.  8865 

gardi-s  prow.  3608 

gare  frz.  8864 

garenne  frz.   8864 

garentir  pro».  8880 

garcr  frz.   £864 

garfa  span.  4573  . 

garfio  span.  4573  ' 

garfo  ptg.  3520 

gargagliaro  Hal.  3609 

gargalhada  p*»/.  3609 

gargalo  pig.  3811 

gargamela  7<i-o».  3609 

!,'argainplle  afrz.  3609       I 


irarinineMo  ital.  I8OU 
garganta  cii/.  span.  pig. 

:l6ll<) 
gaigarcjar  pig.  3609 
gargata  rtr.  3609 
gargato  nfrt.  36()!t 
gargatta  i((i/.  36<>9 
gargli  piemimt.  4624 
garg.i  i<(i/.  4624 
gargnla  sp.  3609.  3811 
gargotcr  afrz.  3609 
gargidto  /"rr.  3609 
gargiiuillo  fr:.  3609 
gargo/./a  ital.  MM) 
gargiiclotU)  Jiirass.  3609 
garingal  afrz.  allsp.  1826 
garir  prov.  5195 
garla  iVn/.  3731 
garlanda  pror.  ea^  8890 
garlandc  afrz.  8890 
garlar  (-(i*.  x/mii.  3614 
garb. pa  ciil.  sp.  pig.  8820 
garbipo  Unions.  8820 
garlot  afrz.  3681 
garinadi  rtr.  3737 
garnatdia  .S7).  pig.  8863 
garnaclio  frz.  8863 
garnir  m/")^.  8863 
garnisoii  frz.  8863 
garofano  iVni.   1699.  571H 
garofil  cHwi.  1699 
garofolo  vencz.  1699 
gan'iful  rfr.  169!» 
garosello  Hal.  1696 
garou  frz.  8881 
garquiere  7>ic  8541 
garra  proe.  sp.  ptg.  3600 
garrafa  spun.  ptg'.  6512 
garrama  span.  pig.  3601 
garret  n/>---.  3600' 
garvr)etto  Hal.  3600 
garric-8  pror.  3600 
garrido  .'■yjaH.  y%.  3610 
garrig  cat.  3600 
garriga  prv.  cat.  3600 
garroba,  -0  span.  1836 
garrot  /c^.  361)0 
garroto  span.  ptg.  3600 
garrotoar  span.  3600 
gars  (i/)-^.  1656 
garsons  prov.  1656 
gariz  7>roi\  1656 
gariiUa  span.  3602 
gariipa  ptg.  4587 
garzo  /oHifi.  .«pan.  311. 

1657.  8928 
garzon  .s7jnn.  1656 
garzone  Hal.  1656.  8182 
garzuolo  Hal.  1657 
gas  Hal.  1829  j 

ga-s  prov.  8549  I 

gasa  span.  3629  i 

gasajar  span.  3615 
gasalha  pcor.  3615 
gasalhar  ptg.  3615 
gasanna  prov.  3665 
gaschiere  o/'w.  8541 
gase  norm.  8867 
gascr  /'iz.  3609  ' 

gaspiller  frz.  3616  ! 


irnstaldo  rentz,  3618 

j  gastal-«  prov.  KH70 
gastiir  .vpiin.  ptg.  85H9 
gaHtaiidciar  piur.  3618 
gastaiil-z  pror.  3618 
gaslol  <i/'cf.  8870 
gastigaru  Hal.  1716 
gasliii  afrz.  8589 
ga»t(i«)  comask.  3617 
gaato  yi((7.  8591 
gat  )■/(•.' 1740 
gatii  henneg.  tcall.  3661 
giittNiii  nfrz.  8870 
gator  /Vir.  8689 
gatilbar  prv.   1741.  8207 
gato  nprov.  3548 
gato  do  algalia  span,  jitg, 
syi5 

I  gatta  Inmli.   1671 

'  gatlaliuia  i(ri/.  1727 
gattoni  Hal.  4447 

,  gattico  Hal.  4447 
gat(tjillior  /Vz.  1740 
gatto,  -a  ital.  1740 
(gatto)ii)aminono  it.  5033 
gauolio  n/«.  7489.  8851 
gauchcr  frz.  8851 
gaiiobier  afrz.  8849 
gauclio  .'jpaji.  1560 
gauchoir  afrz.  8849 
gatido  /'«.  8877 
gaiulina  prov.  8850 
gaiidiii"  afrz.  8850 
gaiidrillo  fcuiv/.  3722 
gaudriolo  frz.  3722 

I  gaiifre  frz.  8839 

1  gauge  a/")-.?.  8847 
gaugiie  pic.  8H17 
gauguer  pic.  8847 
gaiig-z  ;;)-oi;.  3625 
gaulta  rlr.  3548 
gaupo  n/'rz.  8854 

1  gaupitre  burg.  8854 

j  gau-s  2»'ov.  8850 

;  gaiisa  siirlfrz.  931 

[  gaut  afrz.  8850 

I  gauta  pro».  3548 
gaut  z  pror.  8850 

gauzir  pror.  3621 

gavagno  montal.  1756 

gavasa  span.  979 

gavasgia  HiazV.  1755 

gavazza  comask.  1755 

gave  pic.  1755 

gavea  pf^.   1757 

gavola  pig.   1596 

gavelot  o/rz.  3681 

gavcrlot  afrz.  3681 

gaveta  .yjan.  3548 

gaveto  nprov.  3548 

gavetta  t7a?.  3548.  7211 

gavi  nprov.  Mai 

gavia  .«7)0».  1757.  3628 

gaviao  pig.  1600.  7647 

gavilan  span.  1600.  7647 

gavilla  span.  1596 

gavina  t(aL  1755.  1763. 
3628 

gavion  frz.  1755 

gaviota  sjian.  3628 


Rom,inisi;hes  Wortvei/.eiclinis. 


57 


^rrelot  a/'i".  3681 
gaya  span.  1482 
fjayar  span.   1482 
gayato  cai.  1827 
gayniontar  prov.  8550 
gayo  a/iyj.  1482.  3557 
gayol  galiz.  1482 
gayola  span.  1759 
gaz  /■)".  1829 
gazaille  afrz.  3(il5 
gazal  i)roc.  3552 
gazanbar  jjror.  8845 
gazanli-s  prov.  8845 
gazapo  s/ja».  2396 
gaze  frz.  3629 
gazmono  span.  3631 
gazon  /Vi:.  8869 
gazouiller  frz.  3609 
gazua  j3?(7.  3551 
gazuza  span.  3721 
gazza  ital.  310 
gazzera  itaZ.  310 
gazzo  ital.  8928 
geai  /Vz.  1482.  3557 
geana  rum.  3646 
geant  frz.  3670 
geba  p<^.  3668 
geberut  jirov.  3666 
geble  frz.  2752 
gebo  j(a/.  1864 
gebrar  cat.  8744 
gebre  caf.  8744 
gecchire  ital.  4466 
gecchito  ital.  4459 
gehene  (i/Vr.  3632 
gehir  afrz.  4460 
gehui  a/')^.  4455 
geignos  2>''ov-  42S1 
geindre  afrz.  3644 
gein-s  jjroi-.  4282 
geitar  ptg.  2790 
geito  jj^(7.  4448 
gel  frz.  cat.  3636 
gelar  pror.  cat.  ptg.  3636 
gelare  ital.  3636 
gelatine  /r«.  3634 
gelda  prov.  3673 
gelde  afrz.  3673 
geldon-s  7>coi'.  3673 
geldra  ital.  3673 
gelee  /rr.  3636 
geler  frz   3636 
geline  frz.  3579 
gelo  itn?.  ^;f(;.  3636 
gelos  rum.  prov.  cat.  8934 
gelosia  it.  prov.  cat.  8934 
gelosie  rum.  8934 
geloso  ital.  8934 
gel-s  jjcoi'.  3636 
gelso  ital.  5426 
gelsomino  i<n/.  4459 
geme  rum.  3644 
gemeg  cat.  3641 
gemel  pror.  rtc.  3639 
gemello  ital.  3639 
gemen  rum.  3640 
gemeo  pt^r.  3640 
gemer  ptg.  3644 
gemere  ita/.  3644 
gemSt  rum.  3641 


^emiu  i-MHi.  3640  gerifiilte  .<:2)an.  3829 

geniino  it.  sp.  ptg.  3640  I  gorigoiifa  ptg.  3609 
gemir  prov.  cat.  sp.  3644    gerla  ital.  cat.  3661 


gemir  /r^.  3644 
gemito  ital.  3641 
gemma  ital.  prnv.  3642 
gemmajo  j7n?.  3643 
gcramo  /■)".  3642 
gemmiero  ital.  3643 
gemonies  frz.  3645 
gera-s  prov.  3641 
gena  j;;-02'.  3646 
gcncive  frz.  3674 
geiulre  frz.  cat.  3648 
g«iie  /")•^.  3632 
gener  frz.  3632 
general  frz.  3649 
generale  i<n/.  3649 
gi'iiereux  frz.  3650 
genero  t<rt?.  3648 
generoso  ital.  3650 
genesto  nprov.  3651 
genet  /"r^.  3825 
genet  frz.  3651 
genette  /'r2.  2646 
genevra  rtr.  4498 
gengibre  sp.  ptg.  8941 
gengiovo  rtn?.  8941 
gengiva  ital.  prov.  ptg. 

3674 
gengi\Te  ptg.  8941 


gerle,  -a  nprov.  3662 
gerlot  jjroij.  3662 
gerlo  nprov.  3661 
gerlon  frz.  3661 
germa,  -ana  c«<.  3660 
germana  cat.  7627 
germandree  frz.  1828 
'  gerna  j'fa^.  3661 
gerre  afrz.  3662 
ges  prov.  altfrz.  2566. 

3658 
geso  frz.  3554 
gesier  /rz.  3676 
gesine  frz.  4445 
gesir  /r^.  4445 
gesniino  ital.  4459 
gesso  ital.  ptg.  3827 
gesta  itn/.  prov.  3664 
ge.site  (i/Vs.  3664 
gestra  venez.  3664 
getar  ^jrow.  2790 
geto  ital.  4448 
gettare  ital.  2790 
getto  itn/.  4448 
get-z  prov.  4448 
geurle  a/^r^.  3661.  3801 
gheb  rum.  3668 
gheba  rum.  3668 


genh-s  prOD.  3653.  4282     ghebos  rum.  3667 


genia  ital.  3647 
geni(v)a  cn<.  3674 
genie  frz.  3653 
genievre  frz.  4498 
genio  if.  sjj.  ptg.  3653 
genisse  /V--.  4500 
gennajo  ital.  4457 
genolb-s  pj-oy.  3657 
genoU  cat.  3657 
genou  frz.  3657 
genouil  n/r.?.  3657 
genre-s  prov.  3648 
genro  p<^.  3648 
gens  prov.  afrz.  2566. 

36.52.  3658 
gent  (alt) frz.  cat.  3652. 

3654 
gente  it.  s}}.  ptg.  3654 
gontilezza  ital.  3655 
gentiligia  ital.  3655 
gentilizia  jYaZ.  3655 
gent-z  jjrov.  3654 
genunchiu  mm.  3657 
geole  /rj.  1759 
geolier  frz.  1759 
geperut  C((f.  3666 
gequir  jjrov.  4460 
ger  rum.  3636 
gera  r«/n.  3636 
gerbe  frz.  3606 
gcrber  /'/•z.  3606 
gerce  frz.  1687 
gercer  frz.  1687 
gerfaUo  ito?.  3829 
gerfaiit  frz.  3829 
gergo  iVo?.  3609 
gergone  ital.  3609 
gergon-s  prov.  3609 


ghebosa  r»)».  3668 
gheda  mail.  crem.  3558 
gheni  rum.  3698 
gheraui  rwm.  3698 
gbeppio  ital.  267.  3826 
gherminella  ital.  1667 
gbermire  tfa?.  4582 
gbesquiei'e  pi'c.  8641 
gheta  7Ji>Hi.  8590 
gbetta  sard.  8590 
ghiaecia,  -o  ital.  3677 
i  gbiado  ital.  3679.  3681 
gbiaja  ^'(a^.  3687 
gbiauda  ital.  3686 
gbiande  ital.  3686 
ghiandola  ifnZ.  3684 
ghiandoloso  ital.  3685 
gbiata  ri(»i.  3677 
gbiattire  ital.  3689 
ghiazzerino  it.  103.  3630 
ghiera  i<((/.  8660 
ghignare  ital.  4538.8898 
ghigno  ital.  4538.  8898 
ghimber  rum.  8941 
ghinda  rum.  3686 
ghindar  rum.  3683 
gbindare  i<(i?.  8896 
gbindura  rum.  3684 
gbinduros  7'Hm.  3685 
ghingero  ital.  8896 
gbiugbellare  ital.  7982 
gbinghilozzo  rta/.  7982 
ghioaoa  rum.  1956 
ghiocel  r»»!.  3690 
ghiomo  ital.  3698 
gbiotto  ital.  3706 
ghiottoneria  !fa/.  3704 
ghiottornia  ital.  3704 


gliiova  rW.  3691.  3696 
ghiozzo  ital.  3706 
gliirlanda  ital.  8890 
gliirlo  i7«/.  8890 
gbiro  ital.  3692 
gbisa  mail.  3720 
gill  rtdZ.  4452 
giacere  ital.  4445 
giaeo  i<«Z,  4446 
gialda  ital.  3673 
gialdonieve  ital.  3673 
giaUo  itaZ.  3567 
giamgia  rtr.  3589 
gianer  rfr.  4457 
gianitscha  rtr.  4500 
giannetta  ital.  3825 
giara  rta/.  3612 
giardino  ital.  3608 
giaunai  siidsard.  4451 
giavelotto  !<a/.  3681 
giba  mittellat.  sp.  3668. 

8916 
gibao  ptg.  382 
gib(b)a  proi'.  3668 
gibbo  ital.  3668 
giljboso  itai.  3667 
gibe  (alt)frz.  1599.  8682 
gibeciere  frz.  1599.  8916 
gibelet  frz.  1599.  8682 
giberna  t(aZ.  8916 
giberne  frz.  8916 
gibet  frz.  382.  1599.  8682 
gibier  frz.  1599 
gibos  _;;roc.  3667 
giboso  span.  3667 
giboyer  /"rr.  1599 
gibrar  prov.  8744 
gibre  prov.  8744 
gibi-ell  caf.  4608 
giens  prov.  altfrz.  2566. 

3658 
gient  rtr.  3620 
gientar  »■<!•.  4461 
gier  afrz.  2454 
gieres  afrz.  2454 
gier(r)es  n/r^.  2454.  4070 
giers  afrz.  2454.  4070 
gies'er  afri.  3554 
giesta  pf(7.  3651 
giffa  altlucches.  8891 
gififer  frz.  8891 
gitie  (),?.  4536 
giga  ital.  prv.  ptg.  3669 
gigante  it.  sp.  ptg.  3670 
gigeolier  frz.  8945 
gigghiu  s)Ci7    4812 
giginar  rtr.  4451 
gigle  afrz.  3669 
giglio  «fa?.  4812 
gignore  ital.  4497 
gigot  /"r-^  3669 
gigote  ptg.  3669 
gigue  frz.  3669 
gileco  span.  8913 
giler  frz.  3672 
gilet  /"r^.  265.  8913 
gilgia  rtr.  4812 
gilha  nprov.  3672 
Gilles  frr.  8913 
gimblette  frz.  7185 


Eiirting,  lat.-rom.  Wbrterbueh.    (Wortverzeichnisse.) 


i;. 


u, 


onliiiis. 


flillliTi'll    iKCil.    HSM 

(.niu'»  altitp.  3t;47 
Cinolin.'  ;iror.  cil.  4l;tS 
irinebro  a/<<p.  44!tS 
BinopM  Hal    UUS 
^nno^<  rum.  3643 
piiostra  I'M/.  3661 
pnota  !>iHin.  fitii.  Ut>46 

311)6 
pnctc,  -a  /»((/.  3Saf> 
niniri'liri'  f(i/.  M'.Ul 
Hiiij;ol)n'-s  ;>r<)r.  S!141 
jrinp'mbro  fr:    SlMl 
^riiiilio  rum.  3674 
Cinhiis  ;irop.  4iSl 
pnja  /p(.i7.  S-^Oi 
pnnetto"  i7ri/.  3>*2r> 
pnoirhiollo  Hal.  3657 
(TinoTliio  i(n?.  3657 
(rinf*  rum.  36.")4 
j^icH'iiro  ital.  4465 
piix-atore  itdJ.  4464 
gioi'olare  ital.  4466.  4468 
poi'olatoro  ital.  4467 
{riofraia  i/n/.  4483 
;:i..j.'lio  Hal.  4381 
;:i.vco  i(<i?.  4487 
-ioiro  i7n/.  3621 
_i.ija  Hal.  3625.  4462 
-i.ijollo  i7(i7.  3625.  4463 
_i>ilho  ;<<<7.  8657 
_iorn  rtr.  2641 
-iornale  I'fn?.  2640 
_'iomo  Hal.  2641 
L'i'istrare  ital.  4513 
L'iovane  iVn/.  4509 
dovanczza  ital.  4510 
LTiovedi  »<n/.  4474 
L;iovenco  itnl.  4508 
^i.ivpiiti'i  Hal.  4511 
iriovialo  i((i7.  4472.  7181 
;:ioTinc  Hal.  4509 
i.'ip<>  cat.  382 
L'ippa  i<r.  382 
'_'irafa  spa»,  ptg.  8929 
•_'irafo  />.=•.  8929 
-iraffa  i<a/.  8929 
drandola  Hal.  3828 
u'irar  rfi-.  prov.  cat.  sp. 

ptq.  3828 
•.'irare  Hal.  3828 
Siro  i<(7/.  2422.  2822 
1,'irer  fr:.  3S28 
-rirfalro  Hal.  3829 
drfali-s  ;))0i-.  3829 
u'irvjonz  a/<.«/).  3609 
^nrlo  Hal   3832 
iriro  it.  S|).  ptt).  3833 
ijirofle  ^jroi-.  /"i-z.  sp.  1699 
^nrofre  span.  1699 
Ljironzare  ital.  3830 
pirouette  /rr.  3828.  3831 
jlir-s  prou.  3833 
i.'isarme  afrz.  3665 
dst  r(r.  4507 
;.'itano  span.  8940 
iritar  prov.  2790 
-itc  /v.-.  4445 


•.'Itto  tt.H.  411-' 
u'iii  i/r.  2492 
i;iii  H,il.  2192 
;;iiilil.a  if<i/.  3S2 
-iulilM'tta.  -o  i/.i/.  ;1S2 
^iiibilaro  Hal.  4175 
j:iii>luaro  i<<i/.  4431 
cimliraton»  Hal.  4479 
);iiiilii'<>  Hal.  4173 
jriiidizio  i(-iJ.  44SO 
t;inC>^i>l>a  attiirrtin.  8946 
l»iii;r;:ii'l'ii  altarrlin.  8iM6 
niiijjirii'la  iJ<i/.  S945 
j:iii>ri;ii)l.>  Hat.  3915 
;;iiiu'iiotti.  .>.iVi7.  4433 
f;iu;:iio  Hitl.  4499 
;;iiiilar«'  sanl.  4475 
t;iulobbo,  -o  i«.i/.  3717 
fliiili.i  Hal.  4488 
Kiulivo  ital.  4471 
giullare  i7nf.  4466 
Cimiiolla  ital.  3639 
(liiinarp  i7<j/.  4451 
giiincare  Hal.  4492 
ftiiinohoto  ital.  4490 
piuncliiRlia  itn/.  4491 
giuni-o  ital.  4495 
gi'iiicoso  i7(i/.  4493 
;nm'Kere,  -gncro  it.  4406 
puiiiore  ital.  4497 
;;iuiita  i7(i/.  4496 
jjiuorare  ital.  4465 
giiiooatore  ital.  4464 
giiioco  i'(n/.  4469 
piiippa  ital.  382 
giuppono  i7/i/.  382 
■liiir  ri/Hi.  3833 
j.;iiiraincnto  ital.  4501 
^iiirare  I'tn/.  4503 
•,'iurato  i7<i/.  4502 
fliuro  I'tn/.  4504 
giusarraa  ital.  36li5 
giiiso  ital.  2492 
ijiiisqiiiamo  idi/.  4063 
i,niista  ital.  4512  f. 
j,'iiistare  Hal.  4513 
giustczza  itn/.  4506 
giustizia  Hal.  4.")0(; 
giiisto  i<(7/.  4507 
givro  prov.  frz.  8744 
glaba  ital.  1939 
glace  /rr.  3677.  7664 
glacer  frz.  3C80 
glacier  afrz.  3678 
glacis  /rr.  3678 
glacjoier  afrz.  3678 
glaire  frz.  1931.  3687 
glai-s  ^ro!,'.  3681 
glaise  frz.  3693 
glaive  frz.  36S1 
gland  /■/•J.  3686 
glande  Hal.  afrz.  3686 
glander  cat.  3683 
glandier  pror.  3683 
glaiidola  proc.  3684 
ghindiila  spnw.  pt().  3684 
glandule  /r^    3684 
glandulcux  frz.  3685 
glaiidulo.s  pj'op.  3685 
u'lnndiilnsn  sp.  pttf.  36H5 


irlnnrr  fr:.  ;i74.H 
;:laiifi  jiror.  36SU 
;,'lant-z  }irnr.  3686 
glaimr.'  fn.  3748 
glapir  /cr.  4543 
glara  pror.   1931.  3637 
glas  fr:.  1935.  3677 
glassn  yicor.  3677 
glast  rum.  3688 
glaoU)  Hal.  sp.  ptij.  3688. 

8344  I 

glantro  Hal.  3G88 
glalir  pror.  afrt.  36H9 
glat-sch,  -a  rtr.  3677 
glatz  y.ror.  3677 
glavi-8  prnv.  3681 
glay  ;)rii.  cat.  3679.  3631 
glazi-s  ^roi'.  3681 
gleba  Hal.  cat.  sp.  pttf. 

3691 
globe  frz.  3691 
glcira  ptfi.  716 
gloisa  proy.  2775 
glenar  j/rov.  3743 
glora  altsp.  3687 
glos  ;>;o».  3692 
glotto  frz.  3682 
gleza  7Jii\  3691.  3693 
gli  ital.  4078 
gli.icr  afrz.  3694 
glio  )•«!».  3691 
glieisa  prop.  2775 
glicva  pror.  3691 
glisscr  frz.  3694 
glob  rum.  3696 

globe  /rr.  3696 

globel-s  prov.  3696 
I  globeux  frz.  3695 
I  globo  it.  sp.  ptg.  3696 

globos  rum.  3695 

globoso  tY.  .<fp.  pty.  3695 

glocir  pcor.  1954 

gloria  ital.  prv.  sp.  ptg. 
3699 

glorieta  span.  3701 

glorietto  frz.  3700 

glorir  pror.  3699 

glosa  ]irov.  cat.  sp.  jitg. 
3701 

glose  frz.  3701 

glos(s)a  ital.  3701 

glot-z  proo.  a/"r2.  370() 

gloume  /it.  3702 

glousscr  frz.  1954.  3697 

glouton  /"r*.  3704 

gloutonnerie  frz.  3704 

glu  frz.  3703 

glueg-z  prod.  3637 

g'ui  frz.  3637 

glume  /r;.  3702 

glutschar  rtr.  1954 

gluttoneria  ital.  3704 

glut-z  pro».  3703 

graera  moiUnes.  8819 

gnacchera  i(a/.  5532 

gnaffe  Hal.  5184 

gnaresta  florent.  322 

gniff  ?(r.  5602 
'  gnocco  ital.  5665 

gnbbe  frz.  3710 


STobbio  iV<i/.   4235 
gidjbu,   -11  idi/.  3(i(iS 
giibi'-afTront  frz.  3710 
gob.dct  /rr.  2344 
gobelin  fr:.   1968 
g.dp.-nioui'lic)  /V.-.  3710 
gobcr  frz.  3710 
goberge  fr:.  7292 
gobcrgur  /"rr.  3710 
gobrrnaibir  span.  3797 
gobi'rnallo,  -c  spun.  3796 
gobiTiianiiontu  «p.  3798 
goborimr  spari.  3798 
gobierno  (i/(fiH.  3798 
gnbin  frz.  3668 
gobfda  altHal.  2168 
goocia  i/<i/.  3817 
goeiiaro  Hal.  3817 
goda  iiprov.  3722 
godaillor  /rr.  3722 
giidard  frz.  3722 
gddcndao  (I/K-.  3713 
gcidcr  alrz.  3722 
godorc  i((i/.  3621 
godet  /rz.  3820 
goilin  champ.  3722 
godincta  iiir^.  3722 
godineto  henneii.  3722 
godiveau  /V.-.  3722 
godon  afrz.  3722 
godoviglia  ital.  3623 
goi'land  /"rr.  3714 
goeletle  frz.  3714 

goi'mon  /Vj.  3724 

goffo  frz.  3802 

go  (To  Hal.  3802 

gofo  .spnn.  3802 

gofon-8  pror.  2150 

gofre  o/'r^.  8839 

gogna  ital.  8636 

gogue  afrz.  3715 
jgoguenard  /rr.  3715 

goguer  afrz.  3715 

goguettes  /"rz.  3715 

goi  afrz.  3712 

goitre  frz.  3818 

goitron  yjroi'.  a/rr.  3818 

goiva  pttj.  3800 

goivo  ptg.  4762 

gola  tfnZ.  pror.  cat.  sp. 
ptg.  3804 

goldre  span.  2218 

gole  a/'/r.  3804 

golfe  frz.  2022  i\r 

golfo  j'(.  sp.  ptg.  2022  A' 

goUizo  span.  3804 

golondrina,-o  sp.  792.3960 

golondro  span.  3960 

golp  rtr.  8831 

golpe  i(a/.  .«p.  ptij.  20011. 
8831 

golpil  o/Vj.  8830 

golta  mndenes.  3548 

golte  altmail.  3548 

gonia  pro»,  cat.  sp.  ply. 
3642.  3806 

goiiiar  ptg.  3642 

gomboruto  altHal.  2063 

gombina  ttn/.  4797 

-nmbito  a/fi7rt/.  2297 


Uoniaiiiscbes  Wortvcrzoirlinis. 


59 


gomenHital.  \21  N.  3718. 
4797 

gonigia  rtr.  ;i589 

«jomgnia  rtr.  :i58i) 

gomia  a;),  ptr/.  127.  380 

goniito  Hal.  2297 

1,'oiiima  Hal.  jilfl.  3806 

^'onime  /)•,-.  3806 

goniona  ital.  127.  3718 

gona  prov.  altsp.  3807 

gonee  span.  2150 

gonil  frz.  545.  2150 

gondola  ita/.  2079 

gondole  frz.  2079  , 

gonella  proc.  3807 

gonfalao  allpUj.  3808 

gonfalon  /rir.  3808 

gonfalone  ital.  3808 

gonfaloniere  iVa/.  3807 

gonfanon  afri.  3808 

gonfano(n)-s  ;>roi-.  3808 

gonfiare  ital.  2085 

gonfio  ital.  8314 

gonfler  /"j^.  2085 

gongro  it(d.  2094 

gonne  />«.  3807 

gonnelle  frz.  3807 

gonso  ital.  3598 

gonzo  p((/.  2142 

gora  Hal.  8910 

gorbel  prop.  2176 

gorbia  iUil.  3800 
gorca  prqv.  3810 
gorch  cnit.  3810 
gordo  span.  ptg.  3809 
gorga,  -0  it.  sp.  3810 
gorgazzule  ital.  3609 
gorge  /■«.  3810 
gorgeador  ptg.  3810 
gorgear  jJti/.  3810 
gorgia  iUd.  3810 
gorgogliare  it.  3609.  3812 
gorgoglio  i'ta?.  2349 
gorgoglione  Hal.  2349 
gorgojo  span.  2349 
gorgolh-s  pioK.  3811 
gorgomillera  span.  3609 
gorgozza  (Va/.  3609 
gorja  cat.  pig.  3810 
goro  ptg.  8515 
gorra  spa«.  pty.  3809 
gorre  n/'rz.  3627 
gorret  ajrz.  3627 
gorro  */>a«.  3809 
gorromazos  span.  1527 
gort  prov.   alt  frz.   cat. 

3809  f. 
gorullo  span.  cat.  8812 
gorullo(n)  span.  1424 
gorupo  span.  4587 
gorx  prov.  3810 
gosar  crt<.  931 
gosier  frz.  3720 
gosma  ptg.  3719 
gosmar  pf<7.  3719 
gost  afrz.  3815 
gostar  prot).  cat.  sjian. 

ptg.  3814 
gosto  pig.  3815 
gost-z  pror.  3815 


jsrota  ital.  prov.  cat.  sp. 

3548.  381  (i 
goteiar  prov.  3817 
gotcjar  j)tg.  3817 
gotg  crt^  3625 
goto  ptg.  3820 
gotta  ital.  ptg.  3816 
gotte  n/r£r.  3816 
gottolagnola  ital.  3819 
goiiaper  norm.  8576 
guapeza  .sp.  pfp.  8576 
giiapo  Hal.  [neap,  mail.) 

span.  8576 
giiappo  ital.  (n«np.  mail.) 

8576 
goudron  /"rj.  465 
gomf)  nprov.  2022 
gouffre  /IT.  2022  X 
gouge  /r.-.  3800 
gougeo  nprov.  3716 
gougourde  a/"«.  2309 
gouino  frz.  3722 
gOHJat  frz.  3716 
gouje  /r5.  3716 
goujon  frz.  3711 
goule  n/i-z.  3804 
gounione  frz.  3718 
gouna  Hal.  3807 
goapQ  (i/;-z.  8830.  8831 
goupille  afrz.  8830.  8831 
gonpillier  afrz.  8830.  8831 
goiipillon  nfrz.  8831 
gourd  /Vj.  3809 
gourde  frz.  2309 
gourdir  /Vz.  3809 
gourgoul  prov.  2349  JV 
gourgueillon  afrz.  2349  JN" 
gourlier  afrz.  3801 
gourmand  /'rj.  3719 
gourmander  frz.  3778 
gourme  /r^.  3719 
guurmer  frz.  3778 
gourmet  frz.  3722 
gourmette  /"ri.  3778 
gourpQle  afrz.  8830.  8831 
gourrer  afrz.  3627 
gourt  n/Vj.  3810 
gonspiller  norm.  2365 
gousse  /"rj.  3576 
gout  frz.  3815 
goutcr  frz.  3814 
goutte  />-'.  3816 
gouvernaii  frz.  3796 
gouvernement  /"i".  3798 
gouverner  frz.  3798 
gouvemeur  frz.  3797 
gouvir  a?(pf^.  3621 
gouzz  cremon.  3817 
govemador  pf^.  3797 
govemaire  ptg.  3797 
govemale  ital.  3796 
governalho  pf^.  3796 
g'ivernam?n-s  prov.  3798 
govemar  pec.  ptg.  3798 
governare  ifn/.  3798 
governatorc  ital.  3797 
governo  i«a?.  ptg.  3798 
govern-s  prci;.  3796  f. 
g.jvito  altital.  2297 
gozar  span.  931 


gozo  .spa».  3625.  3815  graino  ital.  3735 

gozz  cremon.  3817  graraoior  (i/"«.  3735 

gozzo  Hal.  3609.  3810  gramola  Hal.  1669 

gozzoviglia  it.  3623.  3722  graraolare  ital.  1669 


ra  cat.  3751 
gr3  pf(7.  3751 
grua  ptg.  3751 
graal  n/")?.  2233 
grabar  span.  3766 
grabat  frz.  3727 
grabeau  /Vr.  3725 
grabeler  frz.  3725 
grabouil  /V--.  3725 
grabouiller  frz.  3725 
grabngc  frz.  3725 
gra<;a  p/i/.  3754 


grarapa  ptg.  2234 
grarapo  pfjr.  2234 
grana    it.  prv.  sp.  3751 
granadiglia  ital.  3740 
granadillo,  -a  Hal.  3740 
granajo  i<n/.  3738 
grana r  rum.  3738 
granaru  ital.  3738 
granata  i^a/.  3752 
1  granatajo  ital.  3739 
granatella  ital.  3740 
granatiere  i(n/.  3739 


gracRbia  ital.  2190.  3730    granche  afrz.  3745 


:raccio  it»/.  3730 
gracco  ital.  3730 
grace  />•--.  3754 
gracia  prov.  siian.  3754 
graciado  span.  3755 
gracile  i'«u/.  3729 
grada  ."pan.  2241 
grade  ptg.  2241 
grade  nim.  2239 
gradella  Hal   2239 
gradire  tYa/.  3731.  3756 
grado  it.  «p.  3732.  3757 
grae  sard.  3761 
graella  cat.  2240 
grafe  o/'rr.  3753 
graffiare  H.  2234.  4573 
graffio  Hal.  2234.  4573 
grafinar  prov.  3753 
grafio  pcor.  4573 
grafio-s  prov.  2234 
grafi-s  pro».  3753 
gragea  span.  ptg.  8298 
graigne  afrz.  3735 
grail  o/>.-.  2240 
graille  frz.  2190.  2240. 

3730 
graille  afrz.  2240 
graim  afrz.  3735 
grain  n/";-^.  3735.  3751 
graine  frz.  3751 
grainer  frz.  3748 
graisse  /";-.  2236 
graixa  ptg.  2236 
graja,  -o  span.  3730 
grajo  span.  2190 
gral  ptg.  2233 
gralha  pro»,  pig.  2190. 

3730 
gralho  p<(/.  2190 
gralla  cat.  3730 
gram  prv.  afrz.  3735 
grama  spn«.  1669 
gramadeira  ptg.  1669 
gramadi-s  prov.  3737 
gramalla  j^joh.  1553 
gramallera  span.  4568 
gramar  .tpan.  ptg.  1669 
gramare  j'in/.  3735 
gramatge-s  prot'.  3737 
gramazi-8  prov.  3737 
gramilla  span.  1669 
grammaira  pror.  3736 


grancliio  Hal.  1560 
granciporro  ital.  1560 
grancire  rtii/.  1560 
grand  frz.  cat.  3742 
grande  it.  sp.  ptg.  3742 
grandeur  frz.  3743 
grandeza  ^ro».  span.  ptg. 

3743 
grandezza  ifn/.  3743 
grandine,  -a  ifa/.  3744 
granel  ptg.  3738 
graner  caf.  3738 
granero  span.  3738 
grange  frz.  2236.  3745 
grangea  p((/.  8298 
grangur  rum.  bbl2 
granier-s  prov.  3738 
granir  it.  sp.  ptg.  3746 
grani-s  prov.  3738 
granit  frz.  3747 
granite  it.  sp.  pig.  3747 
granizo  .spa»,  ptg.  3744 
granja  prov.  span.  ptg. 

3745 
grano,  -a  it.  sp.  3751 
granoso  it.  sp.  ptg.  3749 
granquejo  pt(/.  1560 
granre  prov.  6804 
grans  n/V^.  3742 
gran-s  jirov.  3751 
granter  afrz.  2247 
grant-z  pror.  3742 
gran-z  prov.  afrz.  3742 
grao  ptg.  3732 
grao  p(</.  3751 
grapa  prov.  span.  2234. 

4573 
grapaut-z  prov.  2254 
grapon  .span.  2234 
grappa  ital.  2234.  4573 
grappare  it.  2234.  4573 
grappe  frz.  2234.  4573 
grapper  /'(■z.  2234.  4573 
grappin  frz.  2234.  4573 
grappo  ital.  2234.  4573 
grappolo  it.  2234.  4573 
grap-s  prov.  2234.  4573 
gras  ruHi.  rtr.  prov.  frz. 

cat.  2237 
gra-s  prov.  3751 
grasa  span.  2236 
grasal  afrz.  2238 


jrammaire/^rr. 3736 f. 8774  grascia  H.  321.  2236.  3745 


koiiiitniM'lics  \Vi>rlvi>r/.t<iclini 


ffriLso  .«/Kill.  U'JST 
-r.iiwa  if<i/.  'JjaCi 
-rasso  t<<i/.  2337 
;;rasta  siril.  Mtilit 
;;rat  rtr.  •_>241 
^'ratn  ital.  UJII 
Kratar  pror.  .|.J7f> 
(iratcrii  riiiH    2241 
firatolla  i7ii/.  223!) 
Cratii'  iMiH.  2241 
•jrato  it.  sjt.  ptij.  3757 
);ratKia  rtr.  37.''i4 
};ratti'r  fr:.  4670 
■;rat-7.  ftror.  3757 
jjroii  rum.  3751 
gmiiiicior  riiHi.  3750 
drmuiit  null.  3750 
grjxiiutol  mm.  3760 
(P^iuntois  riiiii.  374il 
graiir  niiii.  2190.  3730 
grava  rtr.  prr.  cat.  3768 
gravar  prov.  cat.  sp.  pt(j. 

37C.i 
i^ravaro  ital.  3704 
■.'rave  ital.  fr:.  .ipaii.  pty. 

87»!  1 
-ravoUo  I'rz.  3758 
-raver  frs.  3726  N 
L'ravoza  cat.  sp.  ptg.  37li3 
L'ravezza  Hal.  37G3 
u'ravicenibalo  ital.  1944 
-ravior  fr:.  3758.  3687 
u'raviro  Hal.  3731 
u-ravita  ital.  3762 
ijravois  fr:.  3758 
•.'ra.\a  ptij.  2236 
Sraxo  span.  2237 
u'razal-.s  yjioc.  2338 
u'lazia  ital.  3754 
i;raziaro  ita?.  3755 
u'razinien-s  pror.  3756 
u'laziola  ital.  3754 
u'razioso  t(a/.  3754 
irraziosita  if(i7.  3754 
1,'razir  prov.  3756 
irraziro  Hal.  prov.  3756 
grr  /■rz.  3757 
greal  a/r*.  223 
f?rcanter  afrz.  2247 
i,'rcata  rum.  3763 
irrebierio  i(aJ.  3758 
^'re<la  ;)roB.  cnt.  s^>.  |j<(/. 

22(53 
^Todin  frz.  3777 
-reffe  frz.  3753 
irrcfTcr  /Vz.  3753 
irreftier  frz.  3753 
i;rcfrge  itnJ.  3767 
.,'ref;f,'io  ital.  322 
;4rcgier  afrz.  3764 
gregna  i<a7.  2250 
gregues  frz.  3793 
grejar  yjro».  3757 
grel  n/'r^.  pf^.  3729 
grftle  franz.  3729.  3744. 

3774 
gn'ler  frz.  3774 
grelliar  iJ((7.  2240 
grelhas  ptg.  2240 
grello  prov.  2210 


irtvlot  /rr.  22S2.  3729 
gr.-l..tt.T  frc.  2282.  3729 
gri'iiiliinlo  ital.  3766 
groinliii  iM/.  3766 
;,'rt'iniri'  ital.  45S2 
gri'inoiiiT  a/r:.  3735 
gri'ila  .«/iiiH.  ;)(/;,  3753 
groiiailiiT  frz.  3739 
groiiar  ;iivii'.  3748 
griMiicr  /V.'.  3738 
CnMiol.lo  frr.  8788 
groiiKii  «i/'rj.  3752 
gri'fton  alt.ff).  3762 
gromi  fr:.  3749 
groppia  i/(i/.  4683 
groppo  ital.  4546 
gres  iiprov.  3774 
gre.s  /V.'.  3774 
gri'sal  altcat.  2238 
gri'sil  /Vj.  3774 
grosillp  frz.  3774 
gri'.sillcr  /r--.  3774 
grrsilloii  fr:.  3729.  3774 
groslo  afrz.  3774 
grosta  i7(i/.  322 
grcta  ptfi.  2257 
gretar  pl().  2267 
groto  i7(i/.  3687.  3774 
grotola  ital.  2239 
gretto  Hal.  3777 
groii  rum.  3761 
grougetat-z  prov.  3762 
grciijar  pro».  3764 
grou-s  prov.  3761 
grcv  rtr.  3761 
grovar  /rt'oy.  3764 
grcve  ital.  3761 
gri'vo  /■1-2.  3758 
groTor  afrz.  3764 
grevessa  prov.  3763 
grevcza  jji'ou.  3763 
greviar  prov.  3764 
grevol  ca<.  span.  120 
grczzo  t'Ju/.  322 
grial  altsp.  2238 
gribletto  /Vj.  6822 
grida  rum.  2263 
grief  frz.  3761 
grier  riiiH.  3794 
griess  rtr.  3780 
grieta  span.  2257 
grietar  .v/ja».  2267 
grietc  afrz.  3762 
grif  a/V^.  3768 
grifar  7Jror.  3768 
grifer  «/"rr.  3768 
griffagno  Hal.  3768 
griffe  frz.  3768 
griffer  /V^.  3768 
grifFo  ital.  3795 
griffon  /"rir.  3795 
grifo  ital.  sj).  pty.  3768. 

3795 
grifone  ital.  3795 
grifo-s  2)rov.  3795 
grigio  tf«/.  3776 
grigner  frz.  (pic.)  3773 
gngnon  afrz.  3752 
grigon  /"rj.  3733 
gril  afrz.  2240 


irrllK  rtr.  3794 
1  grillio  ;)i-(ir.  2240.  3794 
I  grill  cat.  3729.  3794 

grilla  rtr.  3794 
1  gnllar  .s;mii.  3729 

grillo  fr:.  2240 
I  giillcr  fr:.  2240 
I  grill»  ilal.  iiriir.  rut.  sp. 
1      2240.  3729.  3794 
Igrillon  fr:.  3794 

gril-8  yji-dc.  3794 

grim  prov.  37(i9 

grim»    prov.    cat. 


3770 
3769 


.s/)nii. 

3769  f. 
griinact!  fr:, 
griiiiar  prov 
griinazo  s/ian.  3770 
griino  tV(i{.  3769 
grinioiro  frz.  3770 
grimpor  fr:.  3776.  4650 
grinar  pror.  3773 
griiipcr  fr:.  3772 
griiiilinii  rum.  3744 
griiigalot  /r:.  8558 
gringolaro  ital.  7297 
griniiii  alt.sp.  3752 
griiita  hmh.  rlr.  3771 
griiiza  Hal.  3772 
grinzo  Hal.  3772 
grip  r/r.  4645 
gripau  cat.  2254 
gripo  .spnii.  3775 
gripper  fr:.  3775.  4650 
grippo  Hal.  3775 
gris  jiroi-.  frz.  cat.  span. 

ptg.  3776 
grisct  frz.  3776 
griseta  s;jan.  3776 
grisctte  frz.  3776 
grisotto  ital.  3776 
griso  i<ai.  3776 
gris])ignolo  Hal.  2270 
gritsch  rti-.  3776 
grognar  rtr.  3787 
grognir  pro.  afrz.  3787 
groing  a/'i-i.  3787 
groUe  frz.  2190.  3730 
gromma  ital.  3783.  3785 
gronda  Hal.  3786  f. 
grondaja  »««?.  3786 
grondea  Hal.  3786 
gronder  frz.  3787 
grondir  a/Vz.  3787 
grondre  afrz.  3787 
grongo  i(n/.  2094 
gronhir  jirov.  3787 
grony  cat.  3787 
groom  /■|-^.  3785 
groppa  Hal.  4587 
groppo  itd?.  4587 
gros  rum.  prov.  frz.  cat. 

3780 
groseille  frz.  4576 
groselha  ptg.  4576 
grosella  cat.  .span.  4576 
greasier  /'rz.  3779 
grosso  ital.  ptg.  3780 
grotesque  frz.  2296 
grotta  j<a/.  2296 
grotto  frz.  2296 


I  Ki'uHvhvu  i7ii/.  2296 

grotto  ital.  6742 

groii  ptg.  3790 

grouinciti»  /V.-.  3786 

groupo  frz.  4687 

grii  .lanl.  s/ian.  3790 

griia   ;)r(ii'.  cat.  '<p.  ptq. 
3790 

gnuiu  fr:.  3791 

grudo  ;/((/.  2(K(I 

gniK  i>(i/.  no»,  frz.  3790 

grind  afr:.  3791 

gnieso  «yiaii.  3780 
\  griilVlar  i(r.  3332 

griif(daro  Hal.  37(;8 

gnigor  /■(•.'.  3682 

gnigiiarc  Hal.  3787 

grill  a  frz    2293 

griilha  yi(r/.  3781 

griilla  spa».  3781 

gruni  rum.  3785 

gnimo  afrz.  3786 
'  gvuini'lor  frz.  3784 

grumoto  s/jan.  3786 

grumo  Hal.  span.  ptg. 

37.S5 
Igriiiiiolo  Hal.  3785 

griinliir  pig.  3787 
j  griinir  .syia».  3787 

grunyir  cat.  3787 

grupo  span.  4687 

gruppo  t<(i7.  4587 

griita  cat.  sp.  pig.  22!I6 
j  gnitta  .sard.  22!»() 
I  griit-z  prov.  3791 
I  griiyor  frz.  3790 
'  gruzzo  i<ai.  3792 

gruzzolo  ital.  3792 

gryplio  ptg.  3796 

guaanijar  altptg.  3589 
1  guaoliapoar  s;;a».  8873 

guacharo  span.  8873 
I  guadagnaro  t(a/.  8845 
j  guadagiio  ital.  8845 

guadamaci  alt.iji.  1527 
'  giiadaBa  sp.  4062.  8845 

guadanar  a/t.s/<.  8845 
i  guadanha  pJ(/.  4062.  8845 
i  giiadare  Hal.  8547 
j  giiadarolla  Hal.  8877 

guadijeno  spa)i.  4062 

guado  i<a/.  altsp.  3687. 
I      8549.  8844.  8877 
I  guadoso  ital.  8548 

giiaffile  altital.  8891 

guafla  a/isi*.  8839 

guai  ital.  sp.  ptg.  8550. 

8843 
I  guaia  ptg.  8550.  8843 

guaiar  ))t(i.  8560 

guaido  afrz.  3687.  8844 

guaime  i<a/.  8874 

guaina  Hal.  8552 

guairo  ital.  8553 

guaita  pror.  8841 

guaitar  jirov.  8842 

guailo  o/r^,  8841 

guaiva  altptg.  1757 

guajalare  Hal.  8843 

gnajo   ('(n/.  8843 


Boiiianisplii's  AVortverzcit-linis. 


61 


gual  rtr.  cat.  afrz.  270. 

8549.  8850 
giialardon  span.  8885 
gualcaro  ital.  8849 
{fualchiera  ital.  8849 
gualciro  ital.  8855 
gualda  span.  8877 
guahlana  ital.  8907 
gualde  ptg.  8877 
gualdo  span.  ptg.  8877 
gualdrapa  sp.  pig.  8590 
gualdrappa  ital.  8590 
giialercio  ifa/.  47G1 
gualiar  prov.  2739 
gualiart  pioc.  2738 
giialt  afrz.  8850 
guan<;ar  ptg.  35S9 
guancia  iJa/.  3548.  8858 
guandir  prov.  8857 
guaiiir  span.  8859 
guan-s  proc.  8860 
guante  sp.  ptg.  8860 
guanto  Hal.  8860 
guanvar  caf.  8845 
guaragno  ital.  8909 
guaragno(u)-s  pror.  8909 
guaraguato  ital.  7217 
guaran  altsp.  8909 
guaran-s  pror.  8880 
guarda  pror.  span.  8865 
guardar  pror.  span.  ptg. 

8865 
guardare  ital.  8865 
guardia  if.  sp.  ptg.  8865 
guardian  sp«n.  8865 
guardiano  ital.  8865 
guardian-s  proc.  8865 
guardiao  ptg.  8865 
guardingo  ital.  8865 
guardo  altcat.  8885 
guareoer  sp.  pfjr.  8862 
guarentire  ital.  8880 
guarento  lYaZ.  8880 
guari  ital.  8876 
guarir  pror.  afrz.  altsp. 

altptg.  8862 
guarire  ital.  8862 
guarlanda  aZfsp.  8890 
guarnacca  ital.  8863 
guarnaccia  i<<i/.  8863 
guamecer  sp.  ptg.  8863 
guarnello  ital.  8863 
guarnigione  i(a/.  8863 
guarnir  prv.  afrz.  8863 
guarnire  ital.  8863 
gnarnizione  t7n^  8863 
gua-8  pror.  8549 
guasar  prov.  8547 
guascliier  afrz.  8868 
guastada  ital.  101 
gnastar  pro»,  altspi.  aptg. 

8589 
guastare  ifai.  8589 
guaste  afrz.  8591 
guastine  afrz.  8589 
gnastir  a/^rz.  8589 
guasto  ital.  8589.  8591 
guatare  ital.  8842 
gnaterone  renez.  8590 
guattera  tfa/.  8590.  8871 


gruattero  ital.  8590 
I  guavclla  pror.  1596 
:  guaya  .spa».  p<(/.  8843 
guazardinc-s  prov.  8885 
guazardon-s  prov.  8885 
giiazza  lYa/.  8873 
guazzaro  it.  8546.  8873 
giiazzo  ital.  8873 
gubbia  i<(iZ.  2168.  3800 
gubbio  ital.  4285 
gubernaculo  ital.  3796 
gubia  span.  3800 
i  gubio  «pror.  38t)0 
guccbia  ital.  125 
giiecidatu  ).ici7.  1386 
gudazzo  ital.  3723 
giidoignar  r/r.  8845 
giidura  mm.  2061 
gui'  frz.  8549 
guede  frz.  3687.  8844 
gui'der  frz.  8875 
gueer  frz.  8547 
gucffa  !<ni.  1757.  8891 
gueia  ital.  8888 
gueiicbir  prv.  afrz.  8879 
guenoiare  i<a?.  8879 
gucncire  ital.  8879 
guenipe  frz.  4558 
gueiion  /Vs.  8897 
guepe  frz.  6665 
guer  ^>ror.  2740 
gueroio  ital.  altsp.  2740 
guerdon  frz.  8885 
!  guere  nfrz.  8876 
gueres  «/"ri'.  8876 
gueret  /"rj.  1045.  8663 
i  guerilla  span.  8883 
I  gnerir  frz.  5195.  8862 
!  guerire  ital.  8862 
I  guerle  pror.  2740 
gaermentcr  afrz.  3611. 
I      3759.  8550 
'  guernire  ital.  8863 
guemon  afrz.  3752 
guero  altsp.  8515 
guerpir  p)'oy.  a/'r2.  8882 
guerra  ital.  prov.  sp.  ptg. 

8883 
guerre  frz.  8883 
guerredon  afrz.  8885 
guerredoner  a/rz.  8885 
guerreiro  ptg.  8883 
guerrero  sjian.  8883 
guerrier  /"rir.  8883 
guerriero  ital.  8883 
guerrier-s  pror.  8883 
guersch  rtr.  2740 
guespillar  prov.  3616 
guet  /Vz.  8842 
guete  champ.  8590 
gneto  nprov.  8590 
guctre  /rz.  8590.  8792 
guett  u-alhn.  8590 
guetter  /rz.  8842 
guetton  henneq.  8590 
gueude  afrz.  3673 
gueule  /'rs.  3804 
gueuse  afrz.  3720 
gueux  /'rz.  1987 
guever  afrz.  8596 


^ufo  ital.  3802.  4032 
gugent  rfr.  3620 
gui  frz.  8764 
guia  span.  ptg.  8905 
guiar  prr.  sp.  ptg.  8905 
guiardon-s  pror.  8885 
guibelet  afrz.  8632 
guichard  afrz.  8903 
guiclie  rt/'rr.  8899 
guioliet  nfrz.  8714 
guida  itaZ.  pror.  2717. 

8905 
guidalesco  ital.  8886 
guidar  pror.  8905 
guidardone  itul.  8885 
guidare  ital.  8905 
guidaresco  ital.  8886 
guide  /"rz.  2717.  8905 
giiider  frz.  8905 
guiderdonare  ital.  8885 
guiderdone  ita/.  8885 
guidon  frz.  8905 
guidone  ital.  8905 
guiffa  longob.  8891 
guiffare  longob.  8891 
guige  «/"rz.  8899 
guiggia  i(a?.  8899 
guigne  /'rz.  8892 
guigner  frz.  4538.  8898 
giiignon  frz.  8898 
guija  «pnn.  7462 
guijarro  sp.  2785.  7462 
guijo,  -a  sp.  2785.  7462 
guila  2'rov.  8715 
guilar  pror.  8715 
guile  afrz.  8715 
guilee  frz.  8866 
guileiia  span.  685 
guiler  frz.  8878 
guillia  p<(/.  3575.  8715 
guilla  span.  3575 
giiille  iifrz.  8715 
guilledin  /'rz.  3635 
guilledou  frz.  3822.  4592 
guiller  frz.  3671 
guillere  cZann.  8878 
guilleri  frz.  6593 
guillotine  frz.  3803 
guil-s  pror.  8715 
guimauve  frz.  5031 
guimbelet  «/"rz.  8682 
guimpe  nfrz.  8895 
guimple  afrz.  8895 
guimpler  a/rz.  8895 
guina  ptg.  8898 
guinada  p<(/.  8898 
guinar  ptg.  4538.  8898 
guiiiar  span.  4538.  8898 
guinchar  span.  8898 
guinche  «/^rz.  8899 
guincher  norm.  8898 
guinoliir  rfr.  8879 
guineho  span.  ptg.  3628. 

8898 
guinda  span.  8892 
guindal  frz.  8396 
guindar  span.  pt^.  8896 
guindas  frz.  8896 
guindaste  sp.  j)tg.  8896 
guindeau  /'rj.  8896 


gainder  frz.  8896 
guindolo  ital.  8896 
guindre  /rr.  8896 
guingalet  afrz.  8558 
,  guinget  frz.  8558 
guingois  /rz.  4539 
guinhar  pror.  4538.  8898 
;  guinh-.s  pror.  4538 
'  guiiio  span.  4538.  8898 
,  guinzaglio  ital.  8730 
guiper  frz.  8900 
guipure  frz.  8900 
guiren-s  prov.  8880 
guirlande  nfrz.  8890 
guirnalda  neu^p.  ptg.  8890 
gui-s  a/rr.  8905 
'  guisa  iital.  prov.  sp.  jitg. 
8902 
guisa  r  span.  ptg.  8902 
guisarme  afrz.  3665 
guiseart  afrz.  8903 
guischet  a/"rz.  8714 
guiscos  pirov.  8903 
guise  frz.  8902 
guisne  a/rz.  8892 
1  guisquet-z  prov.  8714 
i  guit  span.  3560 
I  guita  sj>an.  ptg.  8788 
guitare  /rz.  1917 
guitarra  cat.  span.  ptg. 

1917 
guito  span.  3560 
guiton  span.  8705 
guitran  /'rr.  465 
guitto  ital.  3560.  8705 
guit-z  pror.  8905 
guivre  frz.  8744 
guizar  prov.  8905 
guizzare  ifa/.  8906 
guizzo  ital.  8706 
gula  span.  ptg.  3804 
gulpeja  sp.  8330.  8831 
guluppone  ital.  3804 
guraea  ital.  8819 
gumeja  j'taZ.  8819 
gumena  sp.  ptg.  3718 
gumia  span.  127 
gumina  ita/.  127 
gumma  s!C(7.  3806 
guoffola  neapol.  3963 
guola  pror.  3804 
gura  rum.  3804 
gurguia  rum.  3812 
gurguiu  rum.  3811 
gurgulho  ptg.  2349 
gurguta  noH.  3812 
gurpir  jjrov.  afrz.  8882 
gnrruraina  span.  3813 
gusa  rum.  3720 
gusanear  sjian.  2222 
gusano  S7>.  ptg.  2222 
guscio  i7(iZ.  3576 
gust  rum.  rtr.  3815 
gusta  rum.  3814 
gustar  s/^an.  p<(/.  3814 
gustare  ital.  3814 
gusto  ital.  .'■■pan.  ptg.  38. 

3815 
guta  rum.  3816 
.  gutuie  rum.  2374 


«s? 


Uoinnniiii'lii'H  WurtvonoiKhni*. 


//. 

Iiitltn  ^|^•ul.  :iii7:i 
lialnT  siHin.  .i8;n 

li:il)lii  s^Hi».  :iiks:i 

lialilar  .«/«in.  MlKSI 
liatilor  /V.'.  3«)S4 
liaca  x/Miii.  :tS'lii 
liaoanoa  .«/xiii.  :IS4J 
hni-oilor  .«;kim.  :tO!t'.l 
liacor  .s'^Miii.  :U)!I-I 
harlia  n/xiii.  :tltl2.  3-S7.'i 
lmrlu<  /r.-.  ;<87,') 
liaolioiiu'iit  /V.-.  SI 
haciiMiila  spa».  :l(K)2 
hacinn  .«/niii.  :II64 
hnrino  span.  3i)i;J 
had  a  .«/inn.  :)t(S'i 
hndar  span.  IIU!" 
liailir  'i/V;.  3!»01 
lia^jar.l  /iv.  HltOS 
liaio  fi:.  :t852 
liailloij  /■)■;.  3843 
liaiiio  fiz.  39()l 
liaiiic  n/r:.  31I01 
liaip-s  ;>if)r.  32;t 
liair  tinrm.  3850 
hair  /rj.  3901 
haire  fr:.  3385 
hairon  afrs.  3920 
haiso  n/'cj.  3957 
halt  a/'rz.  3921 
haitior  n/Vz.  3921 
halafjar  .s7ia»i.  300 
lialaij;re  afrz.  336 
halar  span.  3860 
hallierc  afrz.  3863 
lialbran  /V.-.  xpan.  3861 
halcon  s/inn.  3112 
halila  span.  3114 
hale  rt/i-'.  3862 
hale  frs.  3847 
halochc  .<>pan.  421 
haleine  /'/z.  369 
lialeiner  f'iz.  369 
halor  /")".  3800 
haler  frz.  3847 
hali<,'otc  afrz.  3886 
haligoter  afrz.  388G 
hallar  sjjan.  302 
ha  lie  /^1".  3862 
hallebarde  frz.  t'801 
hallicr  frz.  3897 
halot  /■)■£■.  3978 
halt  afrz.  3864 
halte  />".  3864 
ham  afrz.  3858 
hambre  t^patt.  3130 
hainliriento  .«7/0«.  3134 
haitieau  frz.  3858 
liame(;on  /Vz.  3867 
haniel  afrz.  3858 
hanipa  span.  8574 
hampe  /rz.  3874 
hanafat  frz.  3871 
hanap  n/"»".  3967 
hanche  frz.  574.  3872 
hanebane  frz.  3927 


linncplrr  'i/"!-.',  3967 
haii^'ar  fr:.  Mii 
haimotnii  frr..  IW."».'» 
Iiansnoii  afrz.  3Xl!9 
'hniiKO  fr:.  3873 
haiisto  .i/i-.-.  r.M.  3S99 
haiito  ii/r,-.  514.  3s;»«l 
liaiiliT  /V:.  .'»05 
happ..  fr:.  387« 
happiT  /V.'.  3S76 
ha»iiu'MfO  />•.•.  3842 
hai|iiot  fr:.  3840 
liaiim>(t)  II fr:.  3840 
hara};aii  .tpan.  691 
haralor  n/r.-.  "879 
haraii);iii>  fr:.  4021 
haranj;nor  /r^.  41121 
harapo  spun.  3893 
haras  /'/•,-.  387s 
haraiitc  nllsp.  3.^84 
harcclor  frz.  39.')7 
hard  irnthn.  72S1.  7522 
hariia  ;<f<7.  5619 
hardc  frz.  3143 
hanler  irallnu.  7522 
hanles  /V*.  3143 
harolo  afrz.  3879 
haroler  a/Vr.  3879 
harong  frz.  3882 
barer  «/Vr.  3879 
hargiic  a/rz.  3888 

1  har};ncr  afrz.  3888 
harf;nciix  /Vr.  3888 
har<;uigner  norm.  3SS8 
haricot  frz.  397  iV 
harieotcr  /"rj.  398 
haricoteur  frz.  397 

,  haricr  afrz.  3879 
harigneux  nocm.  3888 
harigotor  afrz.  897.  3886 
barija  ital.  3149 
harina  .yinM.  3145 
barinero  span.  3146 
harlo  afrz.  3847 
harligote  ci/Vr.  397.  3886 
harligoter  afrz.  397 
harlot  frz.  710 
harraa  s/)a».  3887 
barmaga  span.  3887 
harmalo  /')•-'■.  3887 
harnacber  frz.  3844 
barnais  frz.  3844 
barnasphicr  a/'rz.  3844 
barnasqiiier  afrz.  3844 
barneschier  n/'rz.  3844 
harnois  frz.  3844 
baroder  afrz.  3891 
harouclio  a/Vr.  3199 
baroiiese  norm.  4027 
barpailler  /■)".  3'-i93 
harpe  frz.  3892 
barpeau  frz.  3893 
harper  /"rr.  3892  f. 
harpigner  frz.  3893 
harpin  frz.  3893 
harpon  /"/z.  3893 
hart  frz.  3143 
bartado  .s/)a«.  7179 

I  bartar  span.  3151 

I  harto  sjtan.  3151 


hiusiird  frz.  959 
basardor  /V:.  959 
hanardeiix  frz.  959 
hanchiori'  a/'iT.  3890 
haao  fr:.  3H96 
haslo  afrc.  3847 
basta  /i/)ii>i.    /i/r/.  3086. 

3899 
bastiir  span.  308(i 
haste  afrz.  ptij.  3899 
hasler  afr:.  3899 
hastt'rel  <i/V.-.  3899 
bastoiir  afrc.  3899 
hastial  .«/inn.  3162 
hastiar  allsp.  3159 
hastier  afr:.  3899 
bastio  K/ian.  3161 
hastioso  altsp.  3160 
hate  />•-.   3869 
hatelot  norm.  frz.  3899 
hater  frz.  3859 
bateroaii  /it.  3899 
batoroi  afrz.  3899 
liateur  frz.  3899 
liaticr  /IT.  3899 
hatif  frz.  3859 
biitillo  /Vz.  3899 
bato  .s-;>iin.  3164 
bauban  frz.  3969 
hauberc  afrz.  3863 
liaubert  frz.  3863 
hauver  henneij.  3973 
have  /rz.  940 
bavene  afrz.  3846 
haveneau  /"rz.  3851 
havenet  frz.  3851 
haver  /Vz.  cat.  pig.  940. 

3837.  3973 
hav{e)roii  frz.  3835 
havot  /")-2.  3973 
havir  frz.  3619 
bavle  afrz.  3846 
bavre  /"k.  3846 
havresac  frz.  3838 
haya  .syjan.  3108 
hayer  afrz.  3852 
haz  altspan.  altjitt/.  112. 

3086     ^,>-l 
hazaiia  span.  3094 
he  span.  8698 
bealmet  afrz.  3923 
hoaume  frz.  3923 
hebdoiiiada  spiTn.  3914 
beberge  frz.  3881 
hebet  )«;».  3915 
hebete  frz.  3915 
bebetor  frz.  3915 
hebguci  iMm.  3915 
hebilla  span.  3220 
hebra  ,?;;an.  3221 
hebrero  sjjan.  3177 
hechicerfa  span.  3095 
heebizar  s/wn.  3095 
beohizo  span.  3095 
hecho  .s/jan.  3100 
heder  span.  3366 
bediondo  .tjian.  3365 
bedo  .«;)an.  3364 
hedrar  sjjan.  4440 
beido  ;)(f/.  187 


liehiiri'o  afr:.  2(!1 
bcitii  pi, I.   187 
he-la  .v/(,i(i.  869S 
belar  spin.  3636 
hihis  /I-.   4690 
heleehal  spun.  3242 
heleehar  span.  3242 
heieehu  .s/ki».  3243 
b.der  /'/■-•.  3857 
helgiiera  Sjiiin.  3240 
he|lei|iiiii  iifr:.  3922 
be!  mo  11/ V.-.  3923 
he-K>  sjian.  869.S 
holt  afrz.  3953 
lieinatito  /'rz.  3848 
lu'iiibra  sp.  2664.  31K7 
bemirranin  jitg.  3925 
liomina  a^hoi.  3926 
henap  afr:.  3967 
bencliir  span.  4134 
bender  .«/hi»i.  3268 
bondrija  neasp.  6760 
bennir  /'«.  3954 
bei|uor  pic,  3841 
her  prnv.  3937 
bera  /////.  3917 
horalt  afrt.  38Hi 
heranc;a  pt(/.  3935 
biM-aut  frz'.  3884 
herba  pror.  cat.  3929 
herbage  /r^.  694 
berlie  frz.  3929 
herbcrgo  afrz.  3881 
herbcrgier  o/i-z.  3881 
horboux  frz.  3932 
herbier  /■)•♦.  3929.  3931 
herboao  span.  3932 
bercelor  afrz.  3957 
horde  a/'rz.  3933 
herdciro  ptq.  3934 
hero  afrz.  3918 
here  /^rz.  3918 
heredar  span.  3936 
herede  S(irr/.  3936 
heredcro  span.  3934 
hcrel  allplg.  3936 
herencia  s/)an.  3935 
beretatge-8  pror.  3935 
horcu  cot.  3936 
herir  span.  3195 
berisser  frz.  2839 
berisson  /'ij.  2839 
heritage  frz.  3935 
hi'ritier  /'i-z.  3934 
bermano,  -a  span.  3660. 

7627 
bermine  frz.  735.  3889 
hermos  neucal.  3405 
bermoso  .s/)«w.  3405 
hi'ron  frz.  3920 
beros  frz.  3938 
berpe  cat.  .s^j.  ptg.  3939 
berpe  /•)".  3893 
berpcr  norm.  3893 
herrador  .«pa«.  3080 
herrar  sjyan.  3203 
hern'Ti  span.  3148 
herrcria  «pa».  3201 
herrero  span.  3082.  3201 
herrin  span.  3204 


Romanisclies  Wortverzcicluiis 


63 


lierropcii  span.  3207 
hcmimbre  span.  3204. 

3206 
liersc  frz.  3!)57 
lierva  ptg.  3929 
hiTvedo  galiz.  702 
hervero  span.  2832.  3929. 

3931 
hervir  spin.  3210 
hervoso  ptg.  3932 
hesc  afrz.  3957 
hesser  a/"rz.  3943  , 

hestaudeau  a/'rz.  3853 
faetaudeau  frz.  3853 
hetre  /■;•--.  3940 
heuro  frz.  3990 
heurcux  frz.  325 
lieurt  H/'r.'.  8522 
heurter  nfrz.  8522 
heus  yascof/n.  3251 
lieuse  (j/Vr.  4006 
houx  afrz.  3953 
lii  cnt.  a;'((7.  3951  , 

biavvuru  eahibr.  3318 
liibou  frz.  3948 
bicier  a/'r^.  3965 
liid  rum.  3364 
hidalgo  span.  3249 
bide  a/V.-.  3362 
bideux  frz.  3363 
hie  /7/rr,  3952 
hieble  frz.  2752 
biedra  s2)an.  3917 
hiel  s;jn»!.  3182 
hielo  span.  3636 
liienda  s/)nn.  3263 
bier  frz.  3937.  3952 
bierro  s})an.  3205 
biesc  ii  it  i  rum.  3955 
higado  span.  3223 

higo,  -a  .s^ja".  3225 

bija  span.  3238 

hijci  span.  3248 

bijuelo  sjjajf.  3245 

hilar  si)an.  3254 

billot  /r.?.  3246 

hilo  span.  3256 

hilvan  span.  3260 

bincar  o/f.'^^-.  323J  Y 

bincha  6710«.  4258 

hincbar  .'^p.  2085.  4258 

hiniesta  j^-""'-  3651 

biiipjo  sp.  3190.  3657 

hipo  span.  7485 

bipota  ri(W.  3928 

biralt  afrz.  3884 

hirco  span.  3956 

biroiulelle  /"rz.  792.  3959 

birto  pti/.  3958 

bisca  S2)an.  2850.  8764 

bisde  «/■)■/.  3362 

bisdeux  afrz.  3363 

hisser  frz.  3961 

bistoire  /V".  3962 

hito  span.  3224.  5611 

hiver  frz.  3947 

hiveriier  />".  3946 

bo  jra//.  7281.  7295 

hober  afrz.  398t; 

hf>berpau  /K-.  3970 


hobin  frz.  3971 

bocbo  «/■«.  47.  3977 

hocber  frz.  47.  3973 

hochot  frz.  3973 

hocico  span.  3171 

hogauo  rt?J.<^>.  586.  3950 

liogaza  span.  335 

hogner  frz.  4052 

bogue  norm.  3906 

hoir  /"it.  3936 

hoja  «pa>!.  3371 

hoje  ptg.  3974 

hojoso  span.  3370 

holgar  span.  3374 

holgin,  -a  .<f;>an.  3495 

hollar  span.  3496 

hoUejo  s/)a«.  3375 

hoUin  apan.  3495 

boniard  /r?    1541.  4053 

hoiubro  span.  3982 

hombreira  jitg.  4042 

hombro  .</)«».  ptg.  4043 

homo  tn*.  3982 

bomem  ptg.  3982 

homcnagem  /jfjr.  3979 

bomenaje  span.  3979 

homenatge  s  prav.  3979 

bommage  /"r^.  3979 

bom  me  frz.  3982 

lionda  .«jjan.  3507 

bondear  spnn.  3507 

bondo  span.  3513 

bonestc  a/").:.  3983 

honesto  span.  ptg.  3983 

bongo  ital.  3514 

bonir  n/'cz.  3910 

bonnete  frz.  3983 
bonneur  frz.  3984 
honor  s^;a»!.  7^(7.  3984 
ib)onors  pror.  3934 
honra  span.  ptq.  3984 
lionte  />•--.  3909 
bontem  ptg.  220 
hoiitoier  afrz.  3909 
liopo  «/jrtH.  3988 
hupital  frz.  4009 
hoquet  frj.  3989 
hoqiicton  frz.  469.  6516 
bora  cat.  sp.  ptg.  3990 
boracar  span.  3382 
horadar  spn».  3382 
horano  span.  3383 
horca  span.  3520 
horcadura  s^>aw.  3521 
borcajadura  span.  3521 
hereon  «/)(/«.  3524 
horde  frz.  4058.  5770 
hordeis  afrz.  4058 

'  hordeolo  ptg.  3993 
border  a/iz.  4058 
bore  norm.  3991 
horlogo  /"li.  3998 
horloger  frz.  3997 
horma  span.  3396 
bormazo  «^ja».  3397 
hormigar  span.  3401 
bormigoso  .'•^wn.  3402 
bormiguear  .span.  3403 
hormigiicro  span.  34(HJ 
bormis  frz.  3392 


horn  rum.  3530 
bornabcquo  .«^^an.  3996 
hornaveiiue  ptg.  3996 
borro  span.  3999 
hor.*  /■«.  3384 
hort  cat.  4005  1 

horto  ptg.  4005  | 

hosco  .«pan.  3538  ' 

hose  afrz.  4006  j 

hospedagem  pig.  4010       ' 
hospedaje  span.  4010        [ 
hospedar  span.  ptg.  4013 
hospedaria  ;)t^.  4010 
hospede  ptg.  4007  [ 

hospedeiro  ptg.  4010 
hospederia  »jja».  4010 
hospedero  span.  4010 
hospice  frz.  4012  ; 

hospicio  s/).  ptg.  4012 
hospital  proy.  spa»,  ptg. 

4009 
boste  7;<<7.  4014 
hosteria  span.  4010 
(h)oste-s  proc.  cat.  4007 
hostigar  span.  3543 
hotel  frz.  4009 
hotelier  fr^.  4008 
hoto  altsp.  3170.  3498 
liotte  frz.  4061 
houblon  /■/".  3985 
lioue  frz.  3973 
houer  frz.  3973 
bouille  /^c'.  7281 
houle  franz.  4015.  4036. 

5736 
boupeo  frz.  3987 
boupi  a/r--.  3948 
bouppe  frz.  3988 
houppelanda  frz.  5751 
houpper  /it.  3988 
hourquo  frz.  4048 
hoiis  rt/")-'-.  4037 
liouseaiix  frz.  4006 
liouspiller  frz.  2365 
bousse  /rr.  4039 
housser  frz.  4037 
houssoir  /rj.  4037 
houx  frz.  4037 
hoy  span.  3974 
hoj-a  ,<p«n.  3416 
boy  a  11  frz.  3973 
boydia  span.  3975 
bovo  span.  3416 
hoz  .«pan.  3128.  3171 
bozar  span.  3128.  3171 
bu  afrz.  4029 
buard  frz.  4029 
buata  .«yjan.  5802 
hubiar  altsp.  5702 
hubillon  altwaUon.  3985 
bucha  sp.  p<(/.  40.59 
buche  frz.  4059 
bucber  frz.  4031 
huchier  a/'r.'.  4031 
bucia  altsp.  3231 
huebra  span.  5746 
hueco  .n)an.  5709.  8802 
biiei  proc.  3974 
hueimais  pro».  3976 
hiier  frz.  4029 


huorfuno  span.  5780 

liucro  .«pan.  8515 

buorgo  span.  5764 

huerto  span.  4005 

biiesa  span.  3413.  4O06 

hueso  .«pan.  5791 

hucsoso  span.  5792 

huesped  span.  4007 

biieste  span.  4014 

huette  /"z-^.  4029 

huevar  span.  5807 

hiievo  .span.  580S 

huevos  altsp.  5756 

huge  afrz.  4059 

huguenots  /V^.  2789 

hui  afrz.  3974 

huidero  span.  3491 

buidizo  span.  3488 

huileux  frz.  5730 

builier  /"rz.  5728 

huir  span.  3489 

huis  /V^.  5795 

huissier  frz.  5793 

buit  frz.  5713 

buitante  0/«.  5715 

huitieme  frz.  5712 

huitre  /■)•£.  5796 

'  huivar  ptg.  8476 

;  huler  afrz.  8476 

bulha  ptg.  7281 
bulla  span.  7281 
bulotte  frz.  3978.  4036. 

j      8476 
bum  ptg.  8508 
humain  frz.  4040 

1  humanite  /")•;.  4040 

'  humble  frz.  4050 

j  humbral  i.tp.)  jitg.  4042 

I  humbreira  pf(/.  4042 
humear  sjMn.  3501 
bumectar  prov.  4045 
humecter  frz.  4041 
Iiumedecer  .span.  4045 

'  humedii  span.  4048 
humer  frz.  4054 
humero  span.  4043 
buuicur  frz.  4055 
humid  ])roc.  cat.  4048 
bumidad,  -cdad  sp.  4046 
humidade  pij.  4046 
bumiditat-z  proc.  4046 
humido  sp.  ptg.  4048 
luimildad  span.  4051 
luimildade  ptg.  4051 
bumilde  sp.  jitg.  405Q 
bumilbar  p'fl.  4049 
bumiliar  prov.  cat.  4049 
bumilitat-z  jirov.  4051 
buniilitr  />■;.  4051 
bumiliar  span.  4049 
(b)umil-s  pi'oi).  4050 
bumo  span.  3504 
buna  sjian.  4056 
bune  /;•-.  4056 
hun-s  prof.  8508 
huppe  /'ri^.  2732 

!  huppo  /"rr.  2732 
huppe  frz.  8509 
buquer  pic.  4031 
hurai-an  span.  4057 


Ii4 


Knniiiiiisi'lH's  Wiirtvprxuiclinis. 


Iiuraro  cfnin.  :<HK2 
liiiniilo  N/iiiii.  :tH8:< 
luin-  ir:.  -Joas 
luirtj.ir  spn».  HAJ;» 
liiiivtin  >7i(iN.  :i'i2l 
liiirli<r  /rr.  HI7t! 
Immii  A/.riii.  3581 
Imrtiir  spnii.  HfiSJ 
luirtcr  (!/>.•.  KISJ 
liiirto  span.  .sri34 
liiisMin  k;hin.  'i7H7 
liu«iimr  .«/«iM.  .'>787 
liiisiiumr  .«/«Ml.  .'>7i^7 
liiisnio  .«;>(iH.  57^7 
liiiso  itpnii.  :I544 

hlltu    s/MIN.    lOtiO 
huttc  /■!•.'    .«(MiO 
liuvo  afrz.  8!H»I.    1030 
huvol  /Vr.  40^11 
huvotto  afr:.  3904 
liiiy:ir  alts/).  5702 


I   /KM),  cd/.  pror.  /Vr 

285«.  3!>51.  4078 
inntinriii  rum.  4457 
iiipii  riiHi.  282!» 
i;irl>a  rum.  392!t 
inriia  nun.  3947 
iarvii  r(r.  3929 
iasca  riiw.  2860 
iavc  n/'r^.  678 
ibiohe  afrz.  4065 
iceliii  afrz.  2766 
iccstui  a/V*.  2772 
H  /i--.  2758.  3951 
icil  afrz.  2764 
icist  «/"Ci.  2770 
i?o  (1//-^.  2761 
iooaiia  rum.  27SS 
idade  pt(j.  284 
iiiilio  ital.  2543 
ied  n/m.  3845 
ledorii  rum.  3917 
ief  rfr.  58(J8 
ieniiper  rum.  4498 
iepiire  rum.  4760 
icr  /7r.  ^jror.  3937 
ierbos  j-mwi.  3932 
ieri  ital.  rum.  3937 
ierna  rMm.  3946 
ierre  afrz    3917 
ierrii  .lard.  3947 
iert  r/r.  4005 
ierta  rum.  4784  f. 
iesi  rum.  2944 
iesit  ri/m.  2955 
iesitoare  rutn.  2954 
iess  rtr.  5791 
ieu  rtr.  prov.  2783 
ieuvre  nproi:  2751 
iewi  <j/"rz.  4455 
if  frz.  4443 
iglpsia  span.  -Jllb 
iglia  rtr.  4073 
ignel  afrz.  7570 
igrcja  /)<(/.  2775 
i  gual  spav.  pig.  270 


I  iirunle  ital.  27o 
i^in'  sanl.  3951 
il   /Vz.  407H 
\\u  prov.  4073 
ilo  /V.'.  4367 
ilhn    pror.    pli/.    4073. 

4537 
illial  ptfj.  4073 
ilhargiiV''.';-  -1073 
iliors  nfr:'.  4073 

'  ilia  eat.  4357 
illada  r.i/.  4073 
illiio  .sard.  40so 
illiiniinnr  prr.  plij.  4923 
illiiininarc  i<.  40.S3.  4923 
illiunintT  fr:.  40S3.  4923 
illiistraro  ital.  4086 
illustre  itnl.  4085 
iluor  rt/V--.  408(1.  4869 
ilupoqiio  afr:.  4(t80 
iliiniinur  span.  4923 
ill!  rum.  4829 
image  frz.  4089 
iinngoni  ;)///.  4089 
imaged  .span.  4089 
imaginai.-ilo  pt(j.  4087 
imaginaclon  ,v;)rt;i.  40.S7 
imagination  frz.  4087 
imagiiiar  .<;).  ptg.  4087 
iniagincr  /rj.  4087 
iman  span.  pi;/.  138 
imbarraro  ital.  40S9 
imbastare  lYn/.  1077 
imbi'cilo  frz.  4090 
inibcllire  i7n/.  4091 
inibciia  sard.  42fl3 
inibcrciare  ital.  1127 
imbiancare  i7n/.  1242 
imbidriar  sard.  8784 
imbiettare  t'toZ.  31 
inibina  rum.  4092 
imblanzi  rutn.  1237.  4093 

i  imboccare  ital.  4097 
imbonire  i/a/.  4094 
imbosoare  ital.  1439 
imbottatojo  iVn/.  4099 
imboura  rum.  4100 
imbraca  rum.  4095 
imbranci  rdi».  4096 
imbrattare  ital.  1322 
iinbriaccare  i7(i^  4236 
imbriacc]  Hal.  2746 
imbriat  frz.  2746 
imbrogliare  (<(//.  1410 
imbronciare  ital.  6840 
imbuca  r«ni.  4097 
imbiina  rum.  4094 
ijnbuto  ital.  4099 
iniitar  ;jrr.  cn^  sp.  ptg. 

4101 
imitare  jVoZ.  4101 
imiter  frz.  4101 
immaginarsi  ital.  4087 
immaginazione  ifn/.  4087 
in)(mjaginc  ital.  4088 
immane  ita?.  4102 
iramantincnto  ital.  4310. 

5097 
immense  frz.  4103 
immense  t'tn^  4103 


Immobile  i7<i/.  fr:.  4105 
iiiiMiobiljta  ital.  4105 
iniiniii  .«(in/.  5361 
iminnlaro  Hal    410ii 
imnii'UT  fr:.  lliKl 
ininiondozK»  I'M/.  4108 
inimiinilicn  frc.  4108 
inimondizin  if(i{.  4108 
imni>>vi'l  ptfi.  4105 
immnltcsci  rum.  4107 
inios  rum.  4829 
inipai-a  rum.  4109 
inipairiaru  t7.  4110.5814 
ini|>ao>'i»  ital.  4110.  5814 
ini|)ftn/.esc  rum.  5H60 
impararo  i7<if.  4112 
I  ni  pa  rat  rum.  4121 
Inip.'trati'nKa  rum.  4122 
iniphrati  n<m.  4126 
imparalio  rum.  4125 
imparccliia  riiHi.  647 
impart!  rum.  4113 
in)i)artir  s]ian.  4113 
iiii])artiro  i/n/.  4113 
impastojaro  it.  4114.  5934 
impeoiare  ital.  4131.6120 
impodira  altilal.  4115 
inii)egolare  it.  4231.  6120 
inipollicfiato  ital.  4118 
imppiia  noH.  4120 
impeunaro  ital.  4120 
imperar  ^jror.  cat.  span. 

ptg.  4126 
iniperare  ital.  4126 
impcratdrc,  -dore  if.  4121 
impcratrice  ital.  4122 
imprratrieo  frz.  4122 
inipcratriz  ;////.  4122 
imperial  frz.  4124 
iniperialo  i/d/.  4124 
imperiarc  ital.  4126 
iniperio   ital.  .span.  ptq. 

4125 
impeto  ital.  4129 
impettigino  j7<i/.  4127 
impicciare  ital.  6119  f. 
inipiedica  rum.  4115 
impiegare  j7n/.  4135 
impiegato  Hal.  4135 
inipiolitat  rHW.  4118 
inipietrare,  -ire  it.  4126' 
impiotri  rum.  4128'' 
impigare  .sorrf.  6120 
impigem  ptfi.  4127 
impignero  ital.  4132 
impinge  rwHi.  4132 
impingere  ital.  4132 
iinpippiare  i<«7.  5867 
impli'  rum.  4134 
implorare  Hal.  4136 
implorer  /j".  4136 
impoli  frz.  4137 
impolverare  it.  4146. 6466 
inipotenf-e  /;■;.  4139 
inipotencia  prov.  cat.  sp. 

ptg.  4139 
impotente  ital.  4138 
impotenz{i')a  ital.  4139 
impregiura  rum.  4123 
impregnare  ital.  4140 


I  Imitr^irnor  fr:.  4140 
iinproiita   iM/.   4142 
iinprcstitu  Hal.  6342 
impri'siira  n<Hi.  4141 
imprimer  fr:.  4142 
iinproiita  ital.  4142 
iinpriintare  idi/.  4143 
irnprnperar  up.  ptg    4145 
iinprmi'raro  ital.  4145 
impninnit  r»Hi.  4113 
'  impriimiita  rum.  4143 
inipiiissaiico  fr:.  4139 
inipiiissant  /"r,-.  -1138 
JDipullto  ital.  4137 
inipuni'meiit  /i:.  4117 
im]mrii>nH'nti>  ital.  .1147 
inipuiigo  rum.  4148.6476 
iinpnni  rum.  <>174 
iiiipiita  rum.    1149 
impiitar  .fyi.  pig.  4149 
inipiitan^  »(«/    4149 
impiiter  frz.  4149 
inipiiternipi  mm.    4139 
impiitori  mm.  4139 
impntina  rwm.  .")953 
imputrezi  rum.  4150 
inipiitridire  Hal.  4150 
\  irnvrrn  rtr.  3947 
in  Hat.  rum.  rtr.  4151. 
I      4843.  8508 
inaddi  mm.  4163 
inainto  rum.  4152 
inalt  rum.  ilhH 
inalta  rum.  4154 
inarma   rum.  4156 
inaspare  ital.  3898 
inaspri  rwm.  4157 
inasprire  ital.  4157 
inaiintru  rum.   1299 
inavutesci  mm.  4297 
inoii  rum.  178 
incalciare  itfi?.  4161 
incalica  rum.  1445.  4159 
incalta  rum.  1494.  4161 
incalzaro  ital.  4161 
incapp  rum.  4162 
inij'ar  ptg.  2817 
incarbonire  i(a/.  1650 
incarca  rum.  4165 
incar(i)caro  ital.  4165 
incarnare  ifn/.  4164 
inc^astrare  it.  1625.  4166 
incendero  ital.  4168 
incensare  i<n^  4168 
incenso  ital.  ptg.  4168 
incepo  rum.  4175 
incerca  mm.  4176 
inceso  ital.  4168 
incetta  i<a?.  4169 
incettare  ital.  4169 
incha  ptg.  4258 
incbar  yX^r.  2086.  4258 
ini-heiii  ritm.  4179 
incbiavare  altit.  4179 
incbiedero  ital.  4320 
inc.hiedica  rum.  4115 
inchiega  r»m.  1965 
iuchina  rum.  4181 
inchinatiune  rum.  4180 
inchinazione  itn/.  4180 


Ronianisirlics  Wortverzcichiiis. 


65 


iiichiostro  iinl.  2816 
inciampare  ital.  8035 
inciampicare  ital.  8035 
inciarapo  ital.  8035 
incienso  sjmn.  4168 
incigliaro  ital.  4172 
iiieignare  ital.  2814 
incinfrignarc  ital.  2814 
incingo  mm.  4174 
incingere  ital.  4174 
inointa  i<a/.  4173 
incischiare  ital.  4177 
inclinavSo  ptp.  4180 
inclinacion  s/)a«.  4180 
inclinaison  frz.  4180 
inclinar  pror.  cat.  sj}an. 

ptQ.  4181 
inclinaro  ital.  4181 
incliner  /Vz.  4181 
incoaci  ruw.  3951 
incolto  i<a/.  4202 
ineommodare  ital.  4185 
incommodo  Hal.  4187 
ineorda  nim.  4191 
incordaro  if.  3809.  4191 
incovaia  rum.  4188 
incraticchiare  ital.  4194 
increde  rum.  4195 
increditenza  no».  4195 
increscere  Hal.  4196 
increscevole  ital.  4196 
increscioso  !(a?.  4196 
increspare  Hal.  3477 
incresta  rwrn.  4197 
inerinarsi  ital.  2252 
incruci  rum.  4198 
incrucisa  rwrn.  4198 
incruenta  rum.  2291.4199 
incubo  frz.  4201 
inoubo  Hal.  sp.  ptg.  4201. 

5102 
incude  ital.  ptg.  4205 
incudine  ital.  4205 
incuiba  rum.  4200 
incuina  rum.  2335 
inculto  Hal.  4202 
incungiur  ruw.  4203 
incungiura  rum.  4203 
incunostiinta  rum.  4183 
iucununa  no».  4192 
incuviinta  rum.  4190 
inda  JJ'^.  4208 
indaco  Hal.  4225 
indarno  ital.  2395 
indatina  rw»!.  4206 
inde  rum.  4207 
indebitare  i(n?.  4209 
iudelunga,  -i  rum.  4213 
indemana  rum.  4216 
indemanatic  rio».  4215 
indemna  rum.  4217 
inderat  rum.  4219 
inderatnici  rxni.  4219 
indesa  rum.  4218 
indestiil  ruw.  2510 
indestula  rum.  2510.  4220. 

7178 
indeves  modenes.  4211 
indi  Hal.  4207 
indice  lin?.  4222 


iidico  Hal.  4225 
ndietro  t<((?.  4219 
ndiot  cat.  1969 
ndirizzarc  ital.  4226 
ndirizzo  lia?.  4226 
ndis  rtr.  4222 
ndolciare,  -iro  ital.  4232 
ndraci  rwrn.  4230 
ndrepta  rum.  2589.  4226 
ndiiici  rum.  4232 
ndiiplopa  iHHi.  4233 
ndura  rum.  4229 
nduraro  ita/.  4234 
ndustria  ital.  4235 
nebbriare  ital.  4236 
nol  rwjn.  553 
nela  rum.  584 
nelar  )•!<»!.  552.  583 
nerpioare  Hal.  3893 
nfaina  ruyti.  4243 
nfame  i<a/.  4240 
nfame  frz.  4240 
nfamia  Hal.  4239 
ofantia  .«yja».  7)^7.  4242 
nfantc  it.  sp.  ptg.  4241 
nfanteria  span.  4241 
nfanzia  ital.  4242 
nfasa  ri/w.  3156.  4244 
nfasciare  ital.  4244 
nfata  rum.  4238 
nfera  rum.  4249 
nferbinta  rum.  4250 
nfercliire  sarrf.  4246 
nferire  ital.  4247 
nfermita  H.  4256.  5409 
nfermo  i7n?.  4256 
nfermo  ptg.  0010 
nfern  cat.  4248 
nferno  ifn/.  pf(/.  4248 
nferrare  ital.  4249 
nfia  rum    3244.  4252 
nfiare  itn/.  4258 
nfierno  span.  4248 
nfieza  ptg.  297 
nfige  ru»i.  4251 
nfiggere  Hal.  4251 
nfilare  j(a?.  4253 
nfilchi  sard.  4246 
nfilzare  H.  3247.  4253 
nfingardia  ifa?.  4255 
nfingardire  ital.  4255 
nfingardo  ital.  4255 
nfino  i<a?.  4254 
nfiora  rum.  2467 
nfiori  runs.  4259 
nfira  rum.  4253 
nfirchi  sard.  4246 
nfiripa  ruw.  4253 
nfla  rum.  4258 
nflacara  ruw.  4257 
nflar  cat.  sp.  ptg.  4258 
nfoca  rum.  4260 
nfocare  Hal.  4260 
nfoia  rum.  4262 
nfolcarsi  ital.  4184 
nforcare  tJ.  3523.  4275 
nfra  prov.  4264 
nfrangere  Hal.  4268 
nfrati  rujn.  4265 
nfrenare  ital.  2466 


nfri^no  Hal.  3324 
nfrina  ruw.  2466 
nfringo  rum.  4268 
nfrumoseta  ruw.  4263 
nfriinire  ital.  3480 
nfrunta  rum.  305.  4269 
nfrupta  ruw.  4270 
nfumura  rum.  4272 
nfunda  ruw.  4273 
nfurca  ruw.  3523.  4275 
nfiir^ao  ptg.  3506 
nfuria  ruw.  4276 
nfuriare  Hal.  4276 
ngabolare  tosc.  1635 
ngaggiare  Hal.  8838 
ngairna  rum.  3589 
Bgal  rtr.  270 
ngalbini  ruw.  4277 
ngana  rum.  3589 
ngannare  i(a/    3589 
nganno  ital.  3589 
ngegnare  Hal.  4280 
ngegnere  i7a/.  4279 
ngegno  Hal.  4282 
ngenheiro  ;>t(/.  4279 
ngeniar  span.  4280 
ngenier  frz.  4280 
ngeniero  .s;ja«.  4279 
ngenieur  frz.  4279 
ngenieux  />«.  4281 
Dgenioso  Hal.  span.  ptg. 

4281 
ngenuncbia  rxon.  3656 
nger  rum.  556 
nghieta  rum.  4283 
nghinfa  ruw.  4189 
nghiottire  it.  3705.  4284 
nghirola  modenes.  687 
nghita  rum.  4284 
ngiarmare  i<n?.  1668 
nginocchiare  Hal.  3656 
ngiuriare  ital.  4306 
ngiusto  )fa^  4307 
ngle  span.  4293 
ngluta  ruw.  3705 
ngojare  Hal.  4295 
ngombrare  it.  2330.  4204 
ngoaibro  )>.  2330.  4204 
ngrasa  ruw.  4193 
ngrassare  Hal.  4193 
ngremance  afrz.  5588 
ngreua  ruw.  4289 
ngreuml  ruw.  4289 
ngrosa  rum.  4292 
ngrossare  Hal.  4292 
Dgua  ptg.  4293 
ngubbiare  Hal.  4285 
nguinaglia  ital.  4294 
inguine  iiai.  4293 
nguotta  rtr.  5574 
ngurluesci  rum.  4296 
ngust  rum.  567 
ngnsta  ruw.  566 
nhilar  prov.  3954 
nholba  rum.  4430 
niema  ruw.  4298 
nima  rum.  570 
njuga  ruw.  4305 
njura  rum.  4306 
njuriar  cat.  sp.  ptg.  4306 


njnrier  frz.  4306 
njusto  /rr.  4307 
nkiiiny  rtr.  4205 
nlacciare  ital.  4308 
nlatui  ruHi.  4308 
nlauntru  ruw.  4299 
nnioble  span.  4105 
nmovil  span.  4105 
n(n)alzare  ital.  4154 
nnante,  -i  liaZ.  4152 
nnanzi  ital.  4152 
nnaverare  Hal.  5543 
nnebbiarsi  i7a/.  4312 
nneca  rum.  2817.  4313. 

5575 
nnegura  rum.  4312 
nnestare  ita/.  4301 
nneslo  rum.  4301 
nnoda  rum.  4315.  5632 
nnodare  I'ta/.  4315 
nnoi  rum.  4316 
nnopta  ruw.  4314.  5630 
nnota  rum.  4311.  5555 
nnotiitor  rum.  5551 
nnoura  rum.  579.  4317 
unovar  prov.  span.  ptg. 

4316 
nnovare  ital.  4316 
nnover  /"rz.  4316 
nnocchiare  ital.  4318 
noculare  i'iaZ.  4318 
noghe  sard.  3972 
nopta  rum.  579 
nquirir  span.  j3<(/.  4320 
nradacina  rum.  4321 
ns  prov.  4411 
ns  ruw.  4433 
nsalata  Hal.  7089 
nsangera  ruw.  4325 
nsangiiinare  ital.  4325 
nsaponare  it.  4328.  7152 
nsavonare  rtn/.  7052 
nsavonari  sicil.  4323 
inscrire  prov.  frz.  4330 
nscriue  ruw.  4330 
nscrivere  ital.  4330 
nscgna  ital.  4340 
nsegnamento  lYnL  4341 
nsegnare  Hal.  4341 
Dsembra  i7a?.  4342 
nsembre  Hal.  4342 
nsgminta  rum.  4333.  7359 
inseminti  rum.  7359 
nsenina  ruw.  4334.  4341 
nsera  rum.  4336.  7419 
inserenare  ital.  4334 
inseto  ital.  4338 
nseua  rum.  4332.  7355 
insieme  ital.  4342 
nsignia  .sjj.  jjt»;.  4340 
nsipillare  Hal.  4339 
nsira  ruw.  4335 
nsora  rum.  8539 
nsorari  ruw.  4345. 

7628 
nsosso  ptg.  4358 
nsoti  rum.  4344.  7579 
nspioa  rum.  4346.  7676 
inspina  rum.  4347 
"nstari  rum.  4348 


Kiirting,  hit.-ioiii.  Worterbueh.    IWortvprzeichni.sse.) 


KoiimiiisrlicH  H'ortvoreoiRliniH. 


liiMiKurr  iiitl.  7707 
instiiiita  rum.  iH'ii) 
in«titiu<r  /r:    4352 
i(.nUtriiin<  it.  fri.  43f)4 
inRtniniPiit  />.'.  4863 
iuOstriimonto  itiU.  4353 
insiiila  rtr.  3070 
iiisufla  rum.  435() 
insula  ptij.  4357 
iiisiisi  mm.  44:M 
int  afrz.  4207 
iiiUri  rum.  43til 
intarita  rum.  4302 
intarziii  rum.  43()3.  8044 
intp^rnr   cat.  simit.  ptt/. 

4365 
intograro  ilnl.  4365 
intogro  /trot).  4364 
intoprpr  /r.-.  4366 
intogri  rum.  4365 
intogri)  It.  cat.  span.  ptr/. 

4364 
iiittfirivar  ptg.  4364 
intoirii;o  ;<^/.  4364 
inteiu  rum.  605 
intol  (I/K-.  272 
intelego  rum.  436S 
intelepti  rum.  4367 
intelletto  i<n/.  4366 
iiitolligero  ital.  4368 
iiitondero  i7<i/.  4370 
intencbraro  ital.  4371 
intonerirc  i/(i/.  4373 
interi's  span.  437(1 
intercsse  ital.  ptg.  4379 
intoret  /r:.  4379 
interioro  ifo/.  3483 
intcrloca  rum.  4384 
intermezzo  »7«/.  4384 
intorrogar  ital.  prov.  cat. 

sp.  ptg.  4388 
interrogation  frz.  4887 
interrogazionc  ital.  4387 
inteso  rum.  4391 
intcssore  lia/.  4391 
intestines  sp.  ptg.  4378 
int(i)ero  i7<i/.  4364 
intignere  ital.  4393 
intimplik  rum.  4369 
intinde  rHHi.  4370.  8097 
intineri  rum.  4373 
intinge  rum.  4393 
intirizzare  i<a/.  4364 
intirlazzari  sicil.  4680 
intoaroe  rum.  4396 
intonare  t7n/.  4394 
intontire  ital.  8229 
intoppare  i7a/.  8238 
interna  rum.  4395 
intomo  i(((7.  8247 
intrebaciune  rum.  4387 
intralciare  ital.  4679 
intralias  ^(ror.  4376 
intrama  rum.  4398 
intrambo,  -i,  -e  it.  4377 
intramcndue  ital.  4377 
intrare  j'ta/.  4403b  JV 
intrarma  rum.  4399 
intra  sard.  rum.  4375 
intrecciaro  i7a/.  4401 


Inll-^IC  rum.   \'M'^ 
iiitrirar,  -gnr  /i','/-  •••102 
irilrioan»  idi/.  4^l"- 
ititriro  itdl.  4I0'J 
intrigan>  Hal.  4402 
intrigo  iNi/.  4402 
intriguo  frz.    1402 
iiitrigiuT  /V.'.  4102 
iiitnnrar  spuu.  4102 
intristii  rum.  4403 
intristare,  -ire  iV.  4403 
inlri'n|ue  ital.  4380 
iiitrii  rum.  4375 
iiitriuii  I'KHi.  4390 
intuiieca  cmwi.  4371 
iiitiinerec  rum.  4372 
intuzzaro  ital.  4406. 8209. 

8416 
inuzzolirc  ital.  2855 
invadoro  Hal.  4413 
invadir  x/jah.  ;j?(7.  4413 
iiiviit  rum.  4424.  8778 
iiiviUa    rum.   257.   4424. 

8778 
inveeobiare  itnl.  4418 
invecbi  ri/iH.  4418 
invecina  rum.  4419 
invelenire  ital.  4414 
invenina  rMMi.  4414.  8610 
inverdiro  Hal.  4423 
invennina  rum.  4415 
inverminare,  -ire  it.  4415 
invernar  span.  ptg.  3946 
invernare  Hal.  3946 
inverno  i7a7.  ptg.  3947 
invers  mailand.  4416 
inverso  i/a/.  4416 
inverzi  rum.  4423 
investir  frz.  4417 
investire  ital.  4417 
invezzaro  «ta?.  8778 
inviar  cat.  sp.  ptg.  4422 
inviaro  ital.  4422 
inWdia  iJaZ.  4420 
invidiaro  ital.  4420 
invierno  span.  3947 
inviluppare  !<ni.  4429 
inviluppo  ital.  4429 
invinge  rwm.  4421.  8732 
invironare  ital.  8682 
invitar  span.  ptg.  4425 
invitare  ital.  4425 
invitor  /"^5.  4425 
invito  ital.  4426 
invogliare  j7a/.  4428 
invoglio  Hal.  4428 
involare  ital.  4427 
involgcro  jfa/.  4431 
involvere  ital.  4431 
J  inzafardare  ital.  3152 
inzigolare  aref.  4350 
inzipillare  ital.  4339 
inziuda  rtr.  3070 
io  Hal.  2783 
iqui  afrz.  2759.  3951 
ir  r<r.  prov.  span.  ptg. 
;      2822 

I  iraignie  a/^rr.  687.  688 
[  irainede  afrz.  687 
'  irco  ital.  3956 


Ire  i<<i/.  2S22 

iro(;ori  (i/V/.  2839  [ 

irMiiiii,  -la  /)t7.  3660.  7627 

irriid  /iriir.  7570 

in^rn  rfr.  275 

ironda  }tror    792.  3960 

imnclidla  priu\  3959 

irriilonlii  if<i/.  4431 

irriigginiro  Hal.  276 

irto  Hal.  3958 

isa  .«nrd.  4357  j 

iKanbriui  afrz.  4436 

isard  itccH.  4444 

isart  Cdt.  4444 

isca  ptg.  2850 

isaidriare  .«nrrf.  2915 

isch  rtr.  6795 

ieckia  ital.  4357 

isehio  ital.  278 

iscla  prov.  4357 

iscorza  .«nrrf.  2924 

iscorzar  sard.  2924 

iscra  sard.  4357 

iserna  ;>rof.  4074 

isgurzono  sard.  2349  JV 

isia  prov.  span.  4367 

isle  «/Vr.  4357 

isncl  prov.  afrz.  7570 

isola   Hal.  4357 

ispau  .snrd.  7639 

ispcssia  sard.  7655 

ispica  sard.  7675 

ispiju  .snrrf.  7664 

ispina  sard.  7679 

ispissu  ,<arrf.  7687 

issa  ital.  4433 

issare  ital.  3961 

issi  a/'rr.  271 

issida  ;*roi;.  2955 

issir  afrz.  2944 

issit-z  prov.  2955 

isso  ital.  4433 

issu  «nr(Z.  4433 

issue  frz.  2955 

ist  r«»i.  afrz.  4438 

istagiiu  sn/.  7735.  7736 

istajone  sard.  7176 

istella  sard.  7758 

istercH  «arc/.  7761 

istova  sard.  7776 

istinchidda  sarr/.  (logud.) 

7268 
istituiro  j'tnJ.  4352 
istriglia  sard.  7818 
istrina  .•.-an/.  7807 
istringherc  sard.  7821 
istrunelhi  surd.  7846 
istula  snrrf.  7779 
istunda  altsard.  7839 
istuppa  snrrf.  7842 
isturdire  sard.  3068 
isu  sard,  (log.)  4433 
it  ruHi.  4792 
ita  rum.  4792 
itant  afrz.  236 
itel  a/"r^.  272 
itou    frz.     (s.   i\'    »H(cr 

tottus  No.  8268) 
itschal  rtr.  110 
iulie  rum.  4488 


llllllo  rum.  4499 
iva  ,4y»iti.  /it</.  4443 
ive  afrz.  2829 
ivorn  proi:  cat.  3947 
iveniar  /iron.  cat.  3946 
ivi  ir<i/.  406(> 
ivoiro  frz.  2746 
ivraio  /rf.  2746 
ivre  frz.  2751 
ivrogne  frz.  2750 
ivrogner  /rf.  2750 
ivrogiiorie  frz.  2750 
iwol-R  n/'r.-.  270 
izur  span.  pig.  3961 
iziliiierdo  .<y). '3077.  7489 
izza  ital.  3966 


ja  priiv.  afrz.  4452 
ja  ptg.  4452 
jabali  «pit».  3547 
jabalina  span.  3647 
jabeca  .ipan.  7219 
jalii'ga  .iy»iH.  7219 
jaboqiie  .ipan,  7219 
jabon  .s7«iH.  7150 
jabonar  .ijian.  7152 
jabonero  span.  7151 
jabot  /rj.  3668 
jaboter  frz.  3668 
jacerBo  j*((/.  103 
jacerina  span.  3630 
jacliuro  frz.  8541 
jaeo  s/)«H.  j*(.(7.  4446 
jacolo  ital.  4450 
jadoau  afrz.  3548 
jadis  /rz.  4454 
jael  afrz.  3552 
jaeliso  a/rz.  3562 
jagole  afrz.  1757 
jagelier  afrz.  1757 
jai  ;<rou.  3557 
jaillo  afrz.  3570 
jaillir  /r^.  4449.  8852 
jaiole  afrz.  1759 
jai-s  prov.  1482.  3557 
jajinar  rtr.  4451 
jal  yjcof.  n/'rz.  3583 
jalde  .■<}).  ptg.  3567.  8877 
jale  frz.  1490.  3570.  3626. 

3661 
jaloco  sjian.  8913 
jalir  afrz.  4449.  8852 
jallc  afrz.  3570.  3661 
jalma  span.  7084 
jalne  afrz.  ptg.  3567 
jalon  afrz.  1490.  3570 
jaloque  span.  7260 
jalousie  /^it.  8934 
jaloux  frz.  8934 
jambo  /"r^.  1527 
jamble  afrz.  3586 
jambon  /rz.  1527 
jambre  nprov.  1541.  3586 
jarae  /'rz.  1527 
jamete  span.  3944 
jamna  r(r.  3914.  7387 
jamon  span.  1527 


Romanisches  Wortverzeiohnis. 


67 


jamascar  span.  5497 
Janeiro  ptg.  4457 
janella  ptti.  3188.  4453 
janer  cat.  4457  j 

janglar  prov.  4456 
j  angler  afrz.  4456 
jan(s)semin  nprov.  4459 
jantar  ptg.  2610 
jante  frz'.  1529.  3599 
januier-s  pror.  4457 
Janvier  frz.  4457 
jaque  from.  span.  4446. 

7223 
jaqueca  sp.  3925.  7224 
jaquel  .«yjOH.  7223 
jaquimate  span.  5155 
jaquir  altcat.  altsp.  4460 
jara  s^yaii.  7225 
jarcer  a  frz.  1687 
jarcia  span.  2875 
jardim  ;)?(;.  3608 
jardin  frz.  span.  3608 
jardina  prov.  3608 
jardi-s  ;jroi".  3608 
jardo  ptg.  3567 
jargauder  /"rj.  3609 
jargon  frz.  3609 
jargonner  frz.  3609 
jargouiller  /"rz.  3609 
jargaer  frz.  3609 
jarifo  .span.  7227 
jarle  afrz.  3661 
jarlet  afrz.  3662 
janne-goi  />r.  3712 
jaro  span.  7225 
jarope  $ji>a>i.  7226 
jarra  prov.  sp.  ptg.  3612 
Jarre  frz.  8612.  3662 
j  arret  frz.  3600.  3662 
jarrete  sp.  ptg.  3600 
jarretiere  /"rz.  3608 
jarris  afrz.  3600 
jarro  ptg.  743 
jars  /"rz.  3609 
jaser  frz.  3609 
jasina  pror.  4445 
jasmim  ptg.  4459 
jasmin  frz.  span.  4459 
jasse  prOf.  2433.  4453. 

7356 
jata  span.  6210.  7229 
jato  span.  7229 
jau  prov.  afrz.  3582 
jaula  span.  1759 
jauger  /Vz.  269 
jaune  frz.  3567 
jaurer  cnt.  4445 
jauro  span.  325 
jauzion  prov.  3624 
jauzir  pro».  3621 
javali  ptg.  3547 
javelle  /rz.  1596 
javclot  frz.  3681 
jayan-z  pror.  3670 
jazarina  s})an.  103 
jazer  prov.  ptg.  4445 
jazeran-s  prov.  103.  3630 
jazerant  a/"rz.  103.  3630 
jazerSo  ptg.  103.  3630 
jazerenc  afrz.  103.  3630 


jazerina  ptg.  3630 

je  />z.  2783 

jchui  afrz.  4455 

jeja  sp.  804.  2787.  7172 

jejuar  ptg.  4451 

jejunar  pror.  4451 

jeme  span.  7368 

jenabe  s/xih.  7479 

jensemil  nprov.  4459 

jentar  rtr.  4461  i 

jerga  spnn.  3609.  7402 

jergo  span.  ptg.  7402 

j  ergon  span.  7402 

jerigonza  span.  3609 

jeringa  .spnn.  7990 

jerle  afrz.  3661 

jerpa  ^(j/ic.  7168 

jerv  rtr.  5761 

jerzi-s  prov.  3608 

jet  /Vz.  2790.  4448 

Jeter  frz.  2790 

jeu  frz.  4469 

jeu  dc  I'ane  sale  frz.  908 

jeudi  /rz.  4474 

jeane  frz.  4509 

jeuner  frz.  4451 

jeunesse  /"rz.  4510 

jibia  span.  7383 

jiga  spon.  3669 

jigote  sjmn.  3669 

jilgnero  sp.  7443.  7468 

jinete,  -a  span.  3825 

jinia  siei?.  3647 

jiride  span.  8912 

jiroque  span.  7260 

jirpear  span.  7168 

jisca  span.  7429 

jitar  span.  2790 

jo  cat.  2783 

joe  rum.  4469 

joca  rum.  4465 

joclar  2>rov.  4468 

joder  yja».  3545 

joel  afrz.  4463 

joelbo  p?r/.  3657 

jofne  afrz.  4509 

jog  cat.  4469 

jogador  p<^.  4464 

jogar  prof.  ptg.  4465 

joglar  span.  4466 

joglar-s  pror.  4466 

joglere  afrz.  4467 

jogo  p(^.  4469 

jogral  aptg.  4466 

jog-s  pror.  4469 

jognaire  prov.  4464 

joi  rum.  4474 

joia  prov. ptg.  3625.  4462 

joie  /rz.  3625 

joiel  afrz.  ptg.  4463 

joiel-s  prov.  4463 

joindre  /rz.  4496 

joio  ptg.  4881 

joi-s  pror.  3625 

joja  prov.  4462 

joli  frz.  4471 

jolier  a/rz.  4471 

jolif  afrz.  4471 

joliver  a/"rz.  4471 

jolivitat-z  proi'.  4471 


one  frz.  4495 
onch  cat.  4495 
oncher  frz.  4492 
ones  pror.  4495 
ondre  prov.  4496 
ongler  pic.  4468 
ongleur  frz.  4467 
onher  prov.  4496 
onquille  /'rz.  4491 
orgina  span.  7625 
orguina  span.  7625 
om  cn<.  2641 
ornada  sp.  ptg.  2641 
ornal  sp.  ptg.  2646 
om-s  pror.  2641 
orro  span.  ptg.  7977 
OS  pror.  2492 
0-8  prov.  4487 
osqniamo  span.  4063 
osta  ptrov.  4512  f. 
ostar  pror.  4513 
oste  afrz.  4512 
osn  rum.  2492 
ou  ca(.  4487 
oubarbe  frz.  4473 
one  /"rz.  3548 
ouene  afrz.  4509 
ouer  frz.  4465 
ouet  /'rz.  4465 
oueur  frz.  4464 
oug  /"rz.  4487 
ouir  frz.  3621 
oujou  frz.  4465 
our  frz.  2641 
ournal  frz.  2640 
oumee  /"rz.  2641 
ous  prov.  4474 
oute  frz.  4513 
outer  /"rz.  4513 
ove  pror.  cat.  4509 
overa  ptg.  4509 
oven  span.  4509 
ovencel-s  pror.  4509 
ovene  afrz.  4509 
oventut-z  pror.  4511 
nvial  frz.  4472.  7181 
ova  span.  3625 
oyau  frz.  4462  f. 
oyel  span.  4463 
oyo  .span.  4881 
ubao  ptg.  382 
ube  frz.  4474'>  JV 
ubilar  .«pan.  ptg.  4475 
ubo  pror.  382 
nc  frz.  4035 
ucarie  rum.  4466 
ncator  rum.  4464 
ucher  frz.  4035 
ude  rum.  4478 
udeca  ru»i.  4481 
udecator  rum.  4478  f. 
udet  rum.  4480 
ndici  cat.  4480 
ndici-s  ^jror.  4480 
uefae  afrz.  4509 
uego  span.  4469 
aeg-s  pror.  4469 
neves  span.  4474 
nez  span.  4478 
jog  rum.  4487 


jng'ador  cat.  sp.  4464 
jugar  rum.  sp.  ptg.  4465. 

4482 
juge  frz.  4478 
jugement  /rz.  4480 
juglar  cat.  span.  4466 
jugleria  span.  4466 
jugnet  a/rz.  4488 
jugo  sp.  ptg.  4487.  7919 
jugolo  ital.  4486 
juhici  eat.  4480 
juhui  afrz.  4455 
jui  afrz.  4455 
juicio  .«pan.  4480 
juif  frz.  4476 
juignet  a/'rz.  4488 
juil  afrz.  4488 
jnillet  frz.  4488 
juin  /rz.  4499 
juinet  afrz.  4488 
juis  a/"rz.  4477 
juisier  afrz.  3676 
juiu  afrz.  4476 
juiz  pta.  4478 
juizo  ptg.  4480 
jujnba  .«pan.  8945 
jujubier  frz.  8945 
jule  afrz.  4488 
I  julep  pror.  frz.  3717 
1  julepe  .«pan.  3717 
julepo  ptg.  3717 
julgador  ptg.  4479 
jnlgar  pt*/.  44S1 
!  jnlho  ptg.  4488 
jnlh-z  pror.  4488 
juli  span.  4471 
Julio  span.  4488 
julivert  cat.  6098 
jull  cat.  4881 
julot  afrz.  4488 
jul-s  pror.  4488 
jumart  frz.  1841.  4489 
juraatate  rum.  2585.  5199 
jumatati  r«m.  2585 
jnmeau  frz.  3639 
jument  frz.  4489 
junar  pror.  4451 
June,  -a  rum.  4508 
jan<;a  ptg.  4495 
jun90  p/f/.  4495 
June  rum.  4509 
juneata  r!/»i.  4510 
junega  pror.  4500 
jnnghia  r«»i.  4485 
;  jungliietor  rum.  4484 
junghiu  rum.  4486 
jungir  ptg.  4496 
junho  ptg.  4499 
junh-s  pror.  4499 
j  juniore  ital.  4497 
junquillo  span.  4491 
juntar  span.  ptg.  4494 
I  juny  cat.  4499 
'  jupa  pror.  382 
1  jupe  frz.  382 
jupon  frz.  382 
I  jura  rum.  4503 
juramen-s  pror.  4501 
jnrament  cat.  4501 
I  juramento  sp.  ptg.  4501 


KoiiiiiniHi-lioH  Wortvonoiolinis. 


Juruiiu'iit-z  jiioc.  -4601 
jiiramiiit  rum.  4601 
jiiriir  i>rtiv.  cut.  s/k  ptq. 

•Ifxta 
junjohc  Hfupol.  4478 
juromoiit  frt.  4601 
jimT  /V.'.  4603 
jiir);iiia  span.  TG26 
junm  fr:.  4601 
jus  ii/V.-.  24y2.  4605 
jusnnt  /V.-.  24!tJ 
jiisariim  proc.  :)(i(>6 
jii8bnr)>n  sjin».  4473 
jiisb  (i/>(r/.  :24!>2 
iii8i|iin  yiror.  2644 
jusqiio  /r.'.  2644 
ju8i|uiHiiio  I'r:.  40(i3 
j  118811  cut.  24!I2 
justA  ;>re)r.  4613 
jiistar  pre.  .tpuii.  4513 
juBtoKso  fr:.  450G 
juste?.»  .v^no.  ;)ff/.  450G 
ju8tii;a  /)((/.  460(! 
justice  frz.  4506 
justii-ia  pror.  .tp.  4506 
jutjar  pror.  cat.  4481 
jutiT"  cnf.  4478 
jutRo-s  /iror.  4478 
jutjairc  pror.  4479 
juvcntiul  .tpnn.  4511 
juventiulo  p^/.  4511 
juzgar  span.  4481 
juzi-3  prov.  4480 
juzizi-s  prov.  4480 


ka  )■/)•.  1700 

kaalit  afrz.  1729 

kaland  afrz.  1839 

kahiets  /fr.  2015 

kaniisa  rlr.  1539 

kan  )•()•.  1574 

kar  rtr.  1698 

kaval  rtr.  1447 

kavelj  r<r.  1602 

kaza  rlr.  1700 

kaziel  rtr.  1705 

keles  a/Vr.  1764 

ker  rlr.  afrz.  1698  6544 

kermoisi  frz.  (mundartl.) 

6513 
kesa  rtr.  1700 
kcst  rtr.  2771 
kex  a/rr.  1987 
kiede  «/"rr.  1724 
kides  afrz.  1764 
kihoter  waUoii.  6556 
kiziel  r(r.  1705 
klaf  rtr.  1943 
koar  r<r.  2299 
koer  rtr.  2170 
koir  rtr.  1979 
kolt  r<r.  1504 
koraba  rtr.  1527 
kor  rtr.  2170 
klir  rtr.  2170 
kOsa  rtr.  1752 
krtsor  rtr.  2262 
krutz  rtr.  2295 


kruz  r(r.  2296 
kiin  rtr.  1744 
kuart  rlr.  6648 
kunrtjivul  rtr.  6648 
ku.'l  rtr.  2766 
kiion-r  rtr.  2354 
kill  rtr.  2016 
kiiliots  rlr.  2016 
kiiram  rtr.  2186 
kiin'mta  rtr.  6619 
kurlis  rtr.  2322 
ku7.iT  rtr.  2129 
k/aii  rtr.  1574 
k/auu  ctr.  1574 


la  ital.  rum.  lir.  proi: 
frz.  cat.  s]i.  pig.  4076. 
4078 

la  Hal.  rlr.  frz.  4077 

la  rum.  4719 

labar.la  i(<i/.  2801 

laharoda  ptq.  4599 

labbro  iVn/."4609 

labeau  afrz.  4601 

labcoh  prov.  4788 

labpur  frz.  4605 

labio  span.  plii.  4609 

labor  span.  4605 

laborar  /itc/.  46(17 

labor-8  prov.  4605 

labrar  span.  4607 

labrego  ptjf.  460G 

labriego  span.  4606 

labrusca  A^ian.  /)t.7.  4610 

lac  nun.  prov.  frz.  allcal. 
4623 

lacaj'o  s/)a>^.  i)tg.  4748 

laoca  i7.  4612.  3296.  4633 

laccai  nprov.  4748 

lacche  ital.  4748 

laccia  itn?.  421 

lacciarc  ital.  4()79 

laccio  Hal.  4679 

lacci(u)olo  jta(.  4679 

laceo  ital.  7545 

laeer  /"rr.  4680 

laceria  span.  4724 

lacerta  ital.  4613 

lacho  /'rir.  4687.  4723 

lacher  frz.  4687.  4721  f. 

lacbuga  prov.  4621 

lach-z  prov.  4611 

Idcio  *pnn.  3294 

laco  ital.  4623 

la^o  pt(/.  4680 

lacra  span.  4625 

lacrama  rum.  4616 

lacrar  .s-pan.  4625 

laoreraa  prov.  4616 

lacrima  I'ta/.  jtrov.  4616 

lacrinia  rMwi.  4616 

lacrima  rum.  4618 

lacrimatojo  t'ta/.  4617 

lacriniatorio  ital.  4617 

lacs  frz.  4680 

lactc  .sard.  4611 

lactoari-s  prov.  2793 


lucllllii  itii/.  4622 
huMiHta  rum.  4873 
ladiTiiotsili  rlr.  4700 
ladinaiiioirig  rtr.  4(i96 
lailiiio  It.  sp.  pill.  4696 
ladradii  .v;i(In.  ptii.  4697 
ladril.)  pill.  3618!  4699 
ladrar  d/t.s/i.  plij.  4698 
ladrc  /iror.  /ir.  4724 
ladri(bi  span.  pUi.  4697 
ladrilbo  plij.  4693 
ladrillo  .s^xmi.  4693 
ladri.  <i/(it(i/.  4699 
ladrnn  frz.  span.  3618. 

4699 
ladroueccio  it.  snl.  4700 
ladroncria  span.  4699 
lagarta  ;*((/.  1571.  4613 
lagarto  span.  ptfi.  4613 
laggaro  ital.  4682 
lagiia  ltd/.  4669 
lagiiarsi  it(i{.  4669 
lago  it.  sp.  ptq.  4623    ■ 
lagosta  ;((;/.  3586.  4873 
lagrttear  prv.  span.  4637 
lagiit-z  prov.  4637 
lagrcniciar  prov.  4618 
lagriina  it.  .•sp.  pUj.  4(;i6 
lagrimar  proti.  span.  jitq. 

4(;i8 
lagrimare  /fri/.  461H 
lagrimatojo,  -a  ital.  4617 
lagrimejar  plii.  4618 
laguo  a/'r^.  4632 
laguiia  Hal.  4622 
lai  prov.  afrz.  4077.  4634 
laiar  prov.  4692 
laicho  />-^.  4850 
laid  frz.  4685 
laidaro  itai.  4635 
laideiige  afrz.  4635 
laider  afrz.  4635 
laidir  /)ror.  «/"r^.  4635 
laido  ital.  altsp.  altptg. 

4635 
laie  frz.  4636.  4794 
laier  afrz.  4692 
laigiie  «/"r^.  4806 
laigner  afrz.  4669 
laine  frz.  4656 
laineu.\  /(T.  4670 
lainier  frz.  4657 
lairar  prow.  4698 
lairiue  afrz.  4616 
laironici-s  prov.  4700 
lairre-8  prov.  o/V^.  4699 
lairronar  jnov.  4699 
lais  prov.  afrz.  4634 
laiscar  altptg.  4687 
laischnar  rtr.  4638 
laissa  prov.  4696.  4723 
laissar  protJ.  4722 
laissarde  afrz.  4613 
laisso  frz.  4696.  4723 
laisiier  /'r^.  4722 
kit  frz.  pror.  4611.  4635 
lait  d'anon  frz.  4705 
laiton  frz.  4701 
laitue  frz.  4621 
lait-z  prov.  4611 


I  hilvu  /'^/.  4602 
laix  (itti'df.  4687 
laizar  prov.  altsp.  4635 
Irtk  rtr.  4623 
lam  piim.  prov.  4640 
llama  Hal.  sp.  ptq.  4641. 

4649 
lamaiiitiir  frz.  4624 
lamlicaii  frt.  4601.  4642. 

4646 
laiiibc'dor  ptg.  4696 
lambur  ptg.  4748 
lambicaru  Hal.  4646 
lambiccio  ltd/.  3  10 
I  lainbici'O  ital.  340 
lambida  jilg.  4(i4(i 
laml)idc)  ptj/.  4646 
lambi(|U('  ])lg.  340 
latnborrii  limous.   1029 
lambro  a/'rr.  4098.  464!» 
lambrequin  frz.  4(;53 
lambrido  sanl.  4643 
lamlirija  span.  4!ll7 
lambriro  sanl.  4643 
lambriK  /"r;.  4098.  4649 
lambrucbci  frz.  4610 
lambru(;om  pig.  4643 
lambrusca  i(n/.  4610 
lambrusco  nprov.  4610 
lainbrwzza  ital.  4610 
lambiijt'ird  />///.  4643 
lambujem  pti/.  4643 
lame  /r.-.  4649 
laniPiitar  sji.  pig.  4648 
lameiitaro  Hal.  4648 
lamentor  /rr.  4648 
lamer  span.  4646.  4748 
lamoron  span.  4643 
lamicare  to.sc.  4044.  4644 
lamina  ])ruv.    span.    ptg. 

4649 
laminajo  ital.  4650 
laminero  span.  4650 
lampa  ita/.  proi'.  4652 
larapa  rum.  4652 
hinipada  Hal.  span.  pig. 

4652 
lampana  ital.  4652 
lampoa  proy.  4652 
lanipel  span.  4601.  4642 
lampcza  prov.  4652 
lanipiono  ita/.  3980 
lamjto  it.  sp.  ptg.  4651 
lanipone  ital.  3980 
lamproa  span.  ptg.  4654 
lampreda  itai.  4654 
lamproie  frz.  4654 
lamp-8  jjrov.  4651 
lam-8  pror.  4651 
lamuri  rum.  4828 
Ian  nprov.  4651 
lana  it.  rtr.  prw.  sp.  ptg. 

4656 
lana  rum.  4656 
lana  span.  4649 
liinar  rum.  4657 
laBarse  a/t.yj.  4669 
lance  rum.  frz.  4658.  4660 
lancecesc  rum.  4665 
lancciro  p((/.  4659 


Romaiiisohes  VVortverzeichnis. 


69 


laucer  frz.  .1660 
lancer  rum.  4559 
lanccro  span.  4659 
lanclia  span.  ptq.  4658. 

6197 
laneia  Hal.  4658 
laneiajo  Hal.  4659 
lanoiare  Hal.  4660 
lancier  prov.  frs.  4659 
laneiere  Hal.  4659 
lancio  Hal.  4660 
lan(;o  7J<f/.  4660 
laiifol  litij.  4839 
landa  i(.  proi\  sp.  4661 
lande  sj;a«.  ;)(</.  3086 
lande  frz.  4661 
lanilier  frz.  503 
landra  i<n/.  7552 
landraire  nprov.  7552 
landre  s^ja»i.  3686 
landreux  afrz.  4753 
landrin  nprov.  7552 
lanero  s/ian.  4657 
lanfa  ital.  5529 
langage  /'rz.  4836 
lange  frz.  4663 
langoare  rum.  4667 
langor  spaH.  /><(/.  4667 
langosta  pror.  sp.  4873 
langoste  afrz.  4873 
langoiiste  n/'rr.  4873 
langiie  frz.  4835 
langueiir  frz.  4667 
languide  n/'r^.  466G 
languido  Hal.  span.  pig. 

4666 
languios  prov.  4666 
languir  jjcoi'.  frz.  span. 

ptg.  4665 
languire  Hal.  4665 
languore  !(nZ.  4667 
langQor-s  pror.  4667 
lanha  jjj-oc.  4669 
lanhar  pror.  4669 
lauiare  H(d.  4669 
lanier  ^roi'.  /"r^.  4668 
laniere  Hal.  4668 
laniere  frz.  4615 
lanos  )•«»!.  4670 
lanoso  it.  sp.  ptg.  4670 
lanquan  prov.  4081 
lans  modenes.  620 
lansa  j^roc.  4658 
lansnucnet  frz.  4662 
lanterna  H.prv.  ptg.  4671 
lanterne  /'rr.  4671 
lanza  span.  ptg. 
lanzar  S})aH.  4660 
lanzicbeneceo  ital.  4662 
laoiiste  n/V^.  4873 
lapa  H.  ptg.  631.  4673  f. 
lapeau  frz.  4677 
lapereau  frz.  4677 
lapi  rtr.  4677 
lapin  frz.  2337.  4677 
lapina  ital.  4677 
lapte  rum.  4611 
laptuca  rum.  4621 
laquais  frz.  4748 
lav  .«^«i».  p/^.  4681 


I  larauju  ptg.  5530 
larc  prov.  4684 
larein  /V.'.  4700 
lard  rum.  frz.  4685 
lardo  H.  sji.  ptg.  4685 
larg  rum.  prov.  4684 
larga  span.  ptg.  46S2 
largar  ;;ror.  sp.  ptg.  4682 
largare  iin/.  4682 
large  frz.  4684 
largi  nmi.  4682 
largesse  /V-'.  4683 
largezza  ital.  4683 
larghezza  i(a?.  4683 
largire  Hal.  4682 
largo  it.  sp.  ptg.  4684 
largueza  span.  4683 
largtira  »7)«»!.  4683 
larice  ital.  4686 
larico,  -(JO  ptg.  4686 
larigot  /rz.  387 
larisch  rtr.  4686 
larme  /V^.  4616 
larmier  afrz.  4618 
larris  afrz.  4598 
larron  /cz.  4699 
larronner  afrz.  4699 
las  ^jroy.  frz.  4690 
lasa  rHHi.  4722 
lasagnar  mantuan.  4913 
lasc  ^jroi'.  4687 
lasca  it.  span.  ptg.  803. 

4688.  4720 
lascar  prov.  span.  4687 

,  lascliar  rtr.  4722 

I  lasehe  afrz.  4687 

I  lasciare  Hal.  4722 
lasco  ital.  4687 

j  lasniere  n/>".  4615 

'  laso  span.  4690 
lasquenete  span.  4662 
lassana  serf.  4678.  7479 
lassare  it.  srd.  4690.  4722 
lassete  frz.  4690 
lassezza  ital.  4690 
lassidao  ^<(/.  4690 
lassitude  frz.  4690 
lassitudine  ital.  4690 
lasso  !(a/   p<.(/.  4690 

I  lassol-s  prov.  4679 

;  lasta  span.  ptg.  4747 

j  lastar  j)tg.  4691 
laste  span.  4691 

j  laste  n/Vr.  4690 
lastima  span.  ptg.  1245 
lastimar  span.  ptg.  1245 
lasto  it.  span.  ptg.  4691 
lastrar  span.  4691 
lastre  spaw.  4691 

'  lastricare  Hal.  860.  6206 
lastrico  ital.  860.  6206 
lat  rum.  prov.  4702 
lat  rum.  4680 
lata  prov.  sj).  ptq.  4701 
latSo  ptg.  4701 
latesci  rum.  4694 
latg  r/r.  4611 
latim  ptg.  4695 
latin  rMW.  frz.  4395 
latino  lY.  .</).  ptg.  4695 


latu-  s/xiH.  iJ(.i7-  3689        ; 

I  lati-s  prov.  4695 
latisor  rum.  4679 
lato  H.  sp.  ptg.  4702 
laton  span.  4701 
latra  nti».  4698 
latrare  Hal.  4698 
latrat  r«iH.  4697 
latrato  ital.  4697 
latro  altHal.  4699 

Ilatsch  r/r.  4680 
latta  ital.  rtr.  4701 
latte  ital.  4611.  4701 
lattovaro  !(o/.  2793 
lattinielle  ital.  4620 
latti;aro  Hal.  2793 
lattuga  j<a?.  4621 
latun  rtr.  4701 
latz  prou.  4680.  4703 
liiua  rum.  4719 
lauda  H.  sp.  4676.  4713 
lauda  rum.  4713 
lauda  rMHi.  4708 
laudar  altsp.  4708 
laudator  rum.  4706 
laudatore  iVaZ.  4706 
laude  H.  sp.  4676.  4713 
lauderae-s  prov.  4707 

'  laudemio  it.  sp.  4707 

I  landore  ital.  4713 
launa  sjjan.  4631 
laupia  rtr.  4704 
laur  ri/m.  4712 
laurel  span.  4709 
laurier  frz.  4709 
lauro  rta2.  cat.  alts}),  ptg. 

4712 
laur-s  jjro».  4712 

I  lausa  pj'or.  4715 
lautura  rum.  4894 

j  lauzaire  prov.  4786 

I  lauzar  jjrot'.  4708 
lauze  afrz.  4715 
lauzenga  prov.  4713 
lauzeugador  /Jror.  4713 
lauzengar  prov.  4713 

I  lauzengier-s  prov.  4713 
lauzenja  ;)ror.  4713 
lauzime-s  prov.  4707 
lauzisme-s  pro».  4707 
lava  Hal.  4719 
lavadura  jjroi).  .s^iaM.  ^jii/. 

4894 
lavagna  ital.  4719.  4744 
lavanca   jJnJ.  prov.  247 

4604 
lavanche  /r^.  247.  4604 
lavanco  span.  ptg.  4717 
lavanda   ital.  4718 
lavande  frz.  4718 
lavandula  spnM.  4718 
lavange  frz.  247.  4604 
lavar  prov.  sp.  ptg.  4719 
lavare  ital.  4719 
lavareda  pf;/.  4599 
lavatura  ital.  4894 
laveggio  «(nZ.  4726 
lavello  modenes.  4600 
lavendola  ital.  4718 
laver  />-'.  4719 


lavor  ptg.  4605 
lavorar  prou.  jHg.  4607 
lavoraro  i<a/.  4607 
lavoro  Hal.  4605 
lavur  rir.  4605 
lavure  frz.  4894 
lavurer  rtr.  4607 
laxare  snrrf.  4722 
lay  cat.  4077 
lava  .sjjan.  jitff-  4630 
layette  /'r^.  4630 
laz  afrz.  4680 
lazaire  ^)ic.  4724 
lazaren  lomb.  960 
lazareto  span.  ptg.  4724 
lazaro  s/)««.  ptg.  4724 
lazeira  ^Jt(/.  4724 
lazo  span.  4680 
lazzarone  I'ta?.  4724 
lazzeretto  ital.  4724 
lazzeruola  ital.  960 
lazzo  i7a/.  HI 
le  prov.  4750 
le  /r^.  4702 
leal  span.  ptg.  4739 
lealdad,  -e  sp.  ptg.  4739 
leale  ital.  4739 
lealta  t(a?.  4739 
le3o  ptg.  Hal 
lebeeh(e)  afrz   4788 
lebiu  sard.  4776 
lebra  cat.  4760 
lebre  j)f^.  4760 
lebreiro  ptg.  4759 
lebrel  span.  ptg.  4759 
lebre-s  ^jrov.  4760 
lebrillo  span.  4603 
lecai  prov.  4748 
leccare  I'faZ.  4748 
lecceto  Hal.  4075 
leccio  rtaZ.  4076 
leccion  span.  4731 
leceone  ital.  4748 
lechadier-s  jjroi'.  4727 
lecbar  prov.  4748 
leebe  spn».  4611 
leche  frz.  4850 
leeber  frz.  4748 
lechierre  a/'j'Z.  4727 
lechiga  span.  4729 
lechino  .s/)on.  4791 
lecho  span.  4735 
lechon  span.  4619 
lechuga  .sjjaw.  4621 
lechuzo  span.  4619 
le^on  /"r^.  4731 
lec-s  prov.  4748 
lecteur  frz.  4732 
lectuaire  /r^.  2793 
leetuario  span.  2793 
ledda  jjroi'.  4775 
ledena  pirov.  4635 
ledyer  rtr.  4742 
leedor  sjjan.  4732 
leer  span.  4742 
leftita  r«wi.  4729 
lega  Hal.  prv.  4763 
lega  rum.  4807 
legaciune  rwm.  4800 
legajo  span.  4807 


\^ 


7(» 


Koiimnisrln'«  Wnrtvoncirlini». 


It'cnl   >/iciii,  jitii.  47:t'.i 
locnlf  iliil.  il^9 
loi;ali<la<l,  -c  s/mh.   ptq. 

473;» 
lo^ralita  iV.i/.   473!t 
l.^jalit..  /r.-.  47;l!» 
l(<^'nltat■i!  /.i<ir.  473!) 
If^'al-i  /inn-.  473!» 
l<->;.-iiiu'  ifii/.  4797 
Ii'^rniiionto  Hal.  4711S 
l.-Hamii  .»;in»i.  84t!7 
I.'^^niiii  spa».  84ti7 
U'^aro  ital.  1S07 
U-K'atiir.i  i<<i/.  48<n 
li>)r.itiirft  rum.  48(»1 
lf)P?  (j^rf.  47;tl> 
li'jro  ruHi.  477'.) 
I.'ko  fr:.  473S 
l.p>r  />.-.  4770 
lojreo  i7.i/.  477!» 
loj:iji<n(la  i((i/   4740 
locffpn.liij.»  ifd/.  4740 
U><rfji>nilario  itiH.  4740 
It'tririTo  if.i/.  4742 
U'tr^riatlro  Hal.  477G 
li'irsrioro  i((i/.  4770 
log^o  i<<i;.  4734.  4741. 

4776 
lo),'Kitoro  itai.  4732 
Ippjjiu  *ici7.  4776 
lofncr  n/rr.  4771 
Icfrir  prov.  4742 
letrn.it,'s;in  i7a/.  4S31 
l.'Snajuolo  ital  5324 
Icfinamaro  ital.  4802  f. 
legname  i(a/.  4802 
le<riio  i(<i;.  4806 
legnoso  ital.  4805 
Ictroa  j)<.(7.  4763 
legorizia  il.  3707.  4846 
le^TO  friaul.  336 
lejnia  ;>ror.  .<;)(im.  4763 
lefrum  rum.  4743 
let;iin)bre  span.  4743 
legume  ifn/.  7>fp.  4743 
legiim-z  prov.  4743 
logun  afrz.  4743 
It-'jiir  r<r.  4760 
lei   ital.  rum.  rtr.  prov. 

afrz.  span.  ptg.  4078. 

4779 
leitla  prov.  4775 
leine  afrz.  4806 
leira  ptg.  716 
leifao  ptg.  3692 
loi-s  jjior.  4779 
leissa  proK.  4953 
leisse  n/Vr.  4953 
leissiu-s  prov.  4860 
leisso-s  prov.  4731 
leite  ;/?(/.  4611 
leitiera  prov.  4728 
leito  jjti;.  4735 
leitor  ptg.  4732 
leit-z  prov.  4735 
leiiar  a/fsp.  /)^.  4722 
lejia  ."ipati.  4860 
lejos  span.  4723 
Itk  r<r.  4623 
lella  ital.  4412 


Irllnrr  iV.i/.  4)i:i!( 

liMiiaii  >'^i<iii.  4'ilH 

IpiiiIi"  ital.  4Sia 

loml>rar  prr.  pig.  >>'i'H 

li<iiil)ru^'ii>  i((i/.  4(i43 

lomo  >7iiiii.  jitg.  4813 

loinii  rum.  48i>(i 

loninar  imhi.  4803 

lemiiiu  mm.  4804 
I  liMiiiioN  rum.  4805 
\  liMiio.siiia  Hal.  453 

loii  prov.  4750 

Ion  a  if<T/.  rtr.  369.  4656 

leiis-o  /)(;/.  3218.  4841 

lonvol  ptg.  4839 

leiule  prov.  frz.  47.'>1 

lonilca  ptii.  4761 

Icnitel  rfr.  4751 

leiidomaiii  /it.  2235.  4214 

lemloma-s  prov.  4214 
I  londino  ita/.  sard.  4751 

Iciuliri  .srtCiJ.  4751 

lendit  fri.  4082 

loiiilorc  />.-.  7463 

Icndormi  pic    4753 

lone  Hal.  4750 

leBoro  spun.  4803 

lenfjiia  prov.  span.  4835 

IcDKuajo  span.  4836 

lenguatgo-8  pror.  4836 

Icngue  nprov.  4293 

lonlia  7»i-oi'.  4806 

lenhciro  ptg.  4803 

lenho  ptg.  4806 

Icnhoso  pfj.  4805 

lenir  prov.  sp.  ptg.  4749 

lenirc  ital.  4749 

lenn  r/r  4806 

leno  ital.  47.')0 

leHo  span.  4806 

leiioso  spdM.  4805 

lens  prov.  4756 

lcnsol-8  jjror.  4839 

lent  frz.  4756 

lente  i<.  prv.  frz.  4751  f. 

lentcja  span.  4754 

lenticchia  tfn?.  4754 

lentiggine  ital.  4755 

lentiglia  rtr.  4754 

lentilha  proc.  ^if^.  4754 

lentilhas  ]it(i.  4755 

lentille  frz.' 4754 

lentilles  frz.  4755 

lento  ital.  ptg.  4756 

lenziel  r<r.  4839 

lenzuelo  span.  4839 

lenzuolo  ital.  4839 

leoa  ;;f(/.  4757 

leoao  rum.  4757 

leon  .?;)a«.  4757 

Icona  prov.  span.  4757 

leonessa  ital.  4757 

leonino  t<a/.  sjyan.  4758 

leo-s  pro».  4757 

lepar  prov.  4677 

lepegu  genues.  7558 

leporario  i7n^  4759 

leprajo  ital.  4759 

lepre  i7«/.  4760 

leptio;i  rum.  4729 


loilHO  pf-;.  8t!l9 
:  lor  pid.  4742 

Int.ic)  ital.  4761 
i  lorilo  spun.  ptg.  4940 

lori  ;iror.  4744 

lorii|iiin  «vnr,-.  6803 

lennar  prov.  4618 

lornie  «/>.-.  4616 

l«ro  friaul.  330 

l.Tot  /"i-.-.  3(>92 

ler/.ii  sanl.  47(!1 

lc8  afrc.  4703 

logar  /)/7.  4627 

losda  prnv.  4775 

losiar  rn/.  4627 

loaio  rum.  4.860 

Irflina  Hal.  .370 

losino  /"it.  370 

Icsnia  pig.  1956.  4815 

Icssaro  ital.  2804.  4862 

lessivo  /Vr.  48(i0 

lesso  ital.  4862 

lost  frz.  4601 

Icste /"rr.  rtZf.s/).  2743. 4853 

losto  i(nJ.  4853 

let  afrz.  4702 

letanie  ital.  altsp.  4628 

Ictaro  lucches.  5732 

loto  lucches.  5733 

Icton  r(i-.  4701 

lotra  prou.  .«;>.  ptg.  4854 

letril  .s-pnn.  4733  " 

lettora  ital.  4854 

letterajo  ital.  4855 

Icttcrario  t(a7.  4855 

lettcrin  genues.  4734 

lettiera  i«a?.  4728 

lettiga  ital.  4729 

letto  ital.  4735 

lettore  i(a?.  4732 

Icttre  frz.  4654 

lettrin  a/"rz.  4734 

Igu  rum.  4757 

leu  sard.  prov.  afrz.  cat. 
4769.  4772.  4935 

leuda  }irov.  arag.  4775 
j  leudar  span.  4774 
I  leude  afrz.  4775 

leudo  span.  4775 

leugier  pror.  4770 

leujar  ]>rov.  4771 

leun  (i/Vr.  4743 
j  lour  frz.  4078 

leurre  frz.  4895 
]  leurrer  frz.  4895 

leuruscii  rw/H.  4610 

lev  rtr.  4769.  6456 

levador  prov.  altsp.  4766 

levadura  prou.  spati.  ptg. 
4768 

levain  /"ra.  4764 

levant  frz.  4778 

levan-s  jirov.  4764 

levantar  .?p.  pi»;.  4765 

levante  it.  sp.  ptg.  4778 

levar  prov.  sp.  ptg.  4778 

levare  ital.  4778 

levatojo  ital.  4767 

levatoro  !7a^  4766 

levatura  it(d.  4768 


lore  .vyi    ptg.  476'.>.  4772 
lovodar  ;i/j/.  4774 
lovodo  ptg.  4775 
lovoc  frz.  4778 
lovor  /"rf.  4778 
lovgiar  rtr.  4771 
lovislico  iJiW    4773 
lovitarc  ital.  4774 
lovont  rtr.    1764 
li'vni  r/r,  4760 
Irvro  fr:.  4609 
li'vrior  /re.  4759 
lovrioro,  -o  i7(i/.  4759 
lovuro  /)■.-.  4768 
loxar  aHsp.  4722 
lov-8  prov.  4779 
lez  afrz.  4703 
lozard  Irz.  4613 
lozda  altsp.  4775 
lezia  i7(i?.  2468 
lozio  ital.  24f>8 
Icziono  i7(i/.  4731 
lozioso  altital.  24(>9 
Iczzarc  ital.  5731 
lezzo  t7n/.  5731 
Igimari  rtr.  571 
lliia  prov.  4795 
li  i'<(j/.  rJr.  prov.  afrz. 

cat.  4078  f. 
lia  span.  pig.  4795 
liadura  prov.  4801 
Iiamier-8  pror.  4799 
liam-s  prov.  4797 
liar  pror.  ptg.  4807 
liard  /rr.  4795 
liazo-3  prov.  48tK) 
■  libbra  ital.  4736 
lilioecio  ifn/.  4788 
libello  ital.  4780  f. 
liberare  Hal.  4784 
libiTer  /Vz.  4784 
libero  Hal.  4782 
libistico  ('(a/.  4773 
libra  ital.  4786 
librairo  frz.  4787 
librairie  /"r^.  4787 
librajo  ital.  4787 
librar  .s;;an.  4784 
libraro  Hal.  4787 
libre  frz.  span.  4782 
librea  .fpn».  4784 
.libreria  Hal.  span.  4787 
librero  span.  4787 
libre-3  pror.  4783 
libro  ital.  span.  4783 
licai  ])rov.  4748 
licaiaria  pror.  4748 
lieait-z  prov.  4748 
li(;ao  ptg.  4731 
licazaria  prow.  4748 
liochia  Hal.  4790 
liccia  iM/.  4696.  4792 
liccio  ital.  4792 
lice  frz.  4696.  4792.  4953 
lichar  prov.  4748 
lichiar  j<c.  4748 
liehino  ptg.  4791 
li^on  afrz.  4730.  4839 
lieome  /"r^.  8499 
lioorno  Hal.  8499 


Roiiianisclies  Wortverzoichnis. 


71 


licou  fr:.  4796 
lido  ital.  485(i 
lie  /i-2.  4629.  4795 
lie  afrz.  4629 
liebdo  altsp.  4775 
licbro  span.  4760 
liego  /')".  4776 
liegru  lecces.  336 
liefjz  prov.  4735 
lieh-z  pi-o».  4735 
lieis  ^jroi!.  4078 
liemier  afrz.  4799 
lien  frz.  4797 
lienda  lio/.  4740 
Hondo  .</)(iH.  4751 
lient  ((r.  4079 
liento  span.  4756 
lienzo  span.  4841 
lier  /V^.  4807 
lierre  frz.  3917 
lieto  tin/.  4629 
lieu  frz.  4872 
lieue  frz.  4762 
lieutenant  /"r^.  4871 
Hove  ital.  4772 
Hevgia  rir.  4771 
Uevito  ital.  4775 
lievre  frz.  4760 
liga  s/MH.  3703 
liga?ao  ptg.  4800 
Hgadura  j^ro».  span.  ptg. 

4801 
ligamento  ital.  4798 
Ugar  span.  ptg.  4807 
Hgare  ital.  4807 
ligature  /"rj.  4801 
ligazon  spati.  4800 
lige  /Vj.  4736 
ligee  frz.  4736 
ligeiro  ptg.  4770 
ligero  spnM.  4770 
ligesse  frz.  4736 
ligiare  j(n?.  4848 
ligio  ital.  4736 
ligiongia  rtr.  4885 
Hgnage  n/"cj.  4831 
lignaggio  ital.  4831 
Ugne  /Va.  4830 
Ugnee  frz.  4832 
ligner  frz.  4832 
Hgneux  /"r^.  4805 
Ujar  galiz.  4950 
Hjo  (/a/i--.  4950 
lijoso  span.  4950 
lila  ptg.  4811 
lilac  ita/.  spon.  4811 
lilas  frz.  4811 
lili-s  prov.  4812 
lillare  i7aZ.  4639 
lim  cat.  4829 
Hma  !«,  span.  ptg.  4814. 

4827 
limaccia  ital.  4815 
Umace  /"r^.  1956.  4815 
limaga  rtr.  4815 
limande  frz.  4816 
limSo  pff;.  4827 
limar  span.  ptg.  4824 
Umare  ital.  4824 
Hmas  /"rr.  4815 


liniassu  pmc.  4815  I 

limatz  prov.  4815  I 

liniaza  .«^jn».  1956.  4815 
limba  sard.  4835 
limba  rum.  4835 
Hmbello  (««/.  4817 
limbo  ital.  ptg.  4818 
limbicco  Hal.  340 
limbric  riim.  4917 
limbridu  sard.  4643 
lime  frz.  4814  ' 

Umer  /")•.'•.  4824 
limiar  ptg.  4820 
Hmicaro  tosc.  4044 
limier  /rj.  4797 
liminar  ptg.  4820 
limit-z  pj'ot.  4819 
lirameiaola  tosc.  4044 
limo  it.  span.  ptg.  1409. 

4829 
limoeiro  ptg.  4827  [ 

limon    frz.   span.    4813. 

4827  f.  I 

limonier  frz.  4827 
Hmonneux  frz.  4829 
limos  7^ro!).  4829 
limon-s  prov.  4827 
limosina  i7n/.  2796 
Hmosna  S2)att.  453.  2796 
limoso  ital.  sp.  ptg.  4829 
limpar  ptg.  4825 
limpede  ri<m.  4826 
limpezesc  cm»!.  4825 
limpiar  span.  ptg.  2928. 

4825 
limpide  frz.  4826 
limpido  ital.  4826 
limpio  span.  4826 
limpo  pf(7.  4826 
lini-s  prov.  4829 
Hn  prov.  frz.  4843 
linaje  «^mm.  4831 
linceul  frz.  4839 
linchetto  lucch.  4790 
linda  p«<7.  4819 
hndar  sp.  ptg.  4819.  4823 
lindar-s  prov.  4822 
linde  ^yfc/.  4819 
lindeira ';)<;/.  4822 
lindes  r^c.  "4222 
linilina  rum.  4751 
Undo  ital.  nprov.  span. 

ptg.  4826 
Hnea  ital.  cat.  sp.  4830 
linear  S2>an.  4832 
Hneare  ital.  4832 
lines  rtr.  4222 
Unge  /"rr.  4833  f. 
lingoa  ptg.  4835 
lingot  frz.  4286 
Hngremance  a/"cr.  5588 
Ungua  ital.  ptg.  4835 
Hnguagem  ptg.  4836 
linguaggio  itaZ.  4836 
Hngura  rum.  4807 
linha  jji'or.  ^Jff/.  4830 
Hnbagem  ^t»/.  4831 
linhatge-s  prov.  4831 
Hnho  ptg.  4843 
linb-s  pror.  4830 


liuiJi  ruHi.  4832 
Hnio  rM/H.  4830 
linisti  rum.  4749 
lino  ital.  sjmn.  4843 
linotito)  /iv.  4838 
lint  friaul.  4752 
linto  rum.  4752 
lintcau  /«.  4821 
Hntel  i)tg.  4821 
Hnteol  rwm.  4839 
lintorna  spian.  4671 
Hiitifigine  itnl.  4755 
iiutisoara  rif»?.  4754 
Hntite  rum.  4755 
Hon  /V.:.  4757 
Hone  ital.  4757 
lioncssa  ital.  4757 
Honne  /rr.  4757 
lior  rum.  4783 
lipe  n/V-'.  4844 
Uppe  frz.  4844 
liquar  prov.  4748 
Ura  (/a/.  4786.  8682 
Hrao  ptg.  3692 
lire  frz'.  4742.  4847 
lino  siJ.  ptg.  4746.  4812 
liri-s  j.))-oi'.  4812 
Hron  frz.  span.  3692 
lis  prov.  frz.  4812.  4849 
lisehnar  rtr.  4638 
Hsciare  t(aZ.  4848 
liscio  ital.  4849 
lisciva  ital.  4860 
lisera  «jjaw.  4792.  4852 
Hsiar  span.  4627 
Usiere  frz.  4792.  4848. 

4852 
lision  altsp.  4626 
lisongear  ^jf^.  4713 
lisongeiro  ptg.  4713 
lisonja  span.  ptg.  4713. 

4715 
lisonjar  spa».  4713 
lisonjear  ptg.  4713 
lisonjero  span.  4713 
Hssa  if.  ^Toy.  4696  4792 
Hssar  prov.  4849 
lisse  frz.  4849 
lisser  /V^.  4849 
lisso-s  prov.  4731 
list  rtr.  4851 
lista  !ta/.  proi'.  sp.  ptg. 

4852 
Ustar  jjroi;.  span.  4852 
listare  liaZ.  4852 
Uste  frz.  4852 
lister  ^r^.  4852 
listo  span.  4853 
Ustra  ital.  4852 
listrar  j^rav.  sj)a«.  4852 
Ht  frz.  4735 
liteira  ptg.  4728 
liter  /Vz.  4852 
litera  span.  4728 
litera  ri/m.  4854 
litge-s  jirov.  4736 
Htiere  frz.  4728 
Hto  i<a?.  4856 
littera  sard.  rtr.  4854 
Uurar  prov.  4784 


liiiriu  KOH.  4892 
liiischerna  rtr.  4898 
Hvecho  /Vs.  4773 
Hvel  ptg.  4780 
livello  ital.  4781 
livel-s  j»-oi'.  4780 
liverare  Hal.  4784 
livianos  sy^ian.  4769 
Hvrar  prov.  ptg.  4784 
livrare  ital.  4784 
livraria  jrfi;.  4787 
Hvre  frz.  4783.  4786 
Hvrea  ital.  4784 
livree  /"cs.  4784 
Hvreiro  ptg.  4787 
Hvrer  frz.  4784 
HvTo  jvfr/.  4783 
li.xare  sard.  4862 
lixivia  ^rf^/.  4860 
Hza  span.  4792 
lizne  altsp.  4638 
lizos  s/ia».  4792 
lizza  ital.  4696 
lladrar  ca<.  4698 
lladre  cat.  4699 
lladroniei  cat.  4700 
llaga  «poH.  6193 
llagrima  cat.  4616 
llagrimar  cai.  4618 
llama  span.  3305 
llamada  span.  3308 
Uamar  sjja».  1927 
llambrich  cat.  4917 
Uambrusca  cat.  4610 
llamp  cat.  4651 
llampeg  cat.  4651 
Hana  caf.  4656 
llancer  altcat.  4659 
llangouissa  caf.  4885 
llangosta  cat.  4873 
llanos  cat.  4670 
llansa  cat.  4658 
llanten  s^jan.  6201 
llantema  ca^  4671 
Uantia  cat.  4652 
liar  cat.  4681 
Hard  cnf.  4685 
Hares  span.  4681 
Harg  cat.  4684 
Has  cat.  4680 
Uati  cat.  4695 
llatuga  cat.  4621 
Hauto  cat.  4701 
Dave  .sjiaw.  1943 
llcco  spati.  3337.  3471 
Heg  cat.  4779 
Hegar  sjian.  763.  6224 
Hegir  cat.  4742 
Hegoa  cat.  4763 
Uegum  cat.  4743 
lleixiu  cat.  4860 
llomena  cat   4751 
Henca  cat.  4916 
llengua  cat.  4835 
Ueno  s/iOM.  6219 
Hens  cat.  4841 
Hensol  cat.  4839 
Hentia  cat.  4754 
Heny  cat.  4806 
lleo  cat.  4757 


Koiiinnisi-lit's  Wortverzoii-linin. 


llronn  rut.   IT.')? 
lli>l.«r  cat.  4677.  ■47-18 
llopissos  eal.  7558 
Horn  (i*(iir.  7U> 
lloKo«r  ciil.  4'*."iO 
Hot  cat.  MUX 
llotra  cat.  4S.Vi 
lloiiilar  siian.  4771 
IliMigor  (•<!(.  4770 
llovar  cat.  .«/«iii.  4778 
Hi  cat.  4S48 
Hibrar  cat.  4784 
Hibn?  cdf.  4788 
IH^ar  riif.  4807 
HiitiaK  rat.  4815 
Hiscnr  <-<i/.  4848 
Hoar  cat.  47a8 
llol)  cat.  4985 
Ho.'  cat.  4872 
Horn  cat.  49in 
Horar  .•^pan.  4618.  6227 
llosa  0(jf.  4715 
Hover  .tpan.  0235 
llovioso  .-/«Ki.  6241 
lUiir  on/    4900 
Hum  (-(If.  4920 
Ihiminos  cat.  4924 
Uiina  cat.  4925 
Hiinv  cat.  4890 
Hiis"c(i/.  4907.  5119 
lluvia  sjxiH.  6239 
Hiivioso  ,<;>nn.  6241 
Huyta  cat.  4911 
Hhz  cat.  4952 
loa  ,«j)(i»i.  j)f(/.  4718 
loader  span.  4706 
lobe  al'rz.  4863 
lober  n/"rj.  4863 
lobo  .■ipait.  ptfi.  4935 
Kibrecor  spati.  (s.  X  uiiter 

lucubro) 
liibregar  ptg.  (s.  N  uittcr 

lucubro) 
lobrcgo,  -igo  .sp.  ptff.  4897 

(s.  N  iinter  lucubro) 
lobricar  })tg.  4897  {s.  jY 

tinter  lucubro) 
loc  rum.  afrz.  4872. 4878 
local  frz.  4865 
locale  ital.  4865 
locare  i/aZ.  4868 
locha  pirov.  4911 
luchar  proi:  4912 
loeher  /"/■r.  4879 
lochio  ital.  8906 
locilo  n?(sp.  4867 
locman  frz.  4624 
loco  alt  ital.  4869 
locoti  ri(iH.  4891 
loc-s  prnc.  4872 
loda  i<a/.  4713 
lodare  i(n/.  4708 
lode  ital.  4713 
lodier  afrz.  4874 
lodo  ital.  span.  ptg.  4713. 

4951 
lodola  ital.  348 
lodoso  .sjjaii.  ptg.  4947 
loendro  ;j«jf.  4893.  6907 
lof  frz.  4875 


luniH  Ital.  4988 
loflb  ifn/.  7.")4« 
lo);ar  /<ri'.  .«/>.  /if(/.  4866. 

4S68 
lii^'o  /r.-.  4701 
lo^^>nii'Ut  /rr.  4704 
logor  /V.-.  4704 
logu'ia  ifrt/.  4704 
liigluT  modrnts.  4870 
lops  /"r.-.  4704 
loglio  ital.  -1881 
loK»rar.'  i/d/.  4895 
lonoro  ital.  4895 
lo^'rar  ;irr.  s]>.  ptg.  4909 
logro-s  jiror.  4910 
logrt>  .v;)(i»i.  /1/7.  4910 
Ki(;uior-s  prov.  486(i 
loi  />.-.  4779 
loiu  frz.  4886 
loing  jirov.  4.886 
lointaiii  /"rr.  4887 
loir  frz.  3692 
loirar  ^iror.  4895 
loiro-s  ]>ror.  4895 
loiria  pror.  4948 
loirro  n/r^.  4895 
lois  afrz.  4945 
loisir  /'rz.  4789 
loita  prov.  4911 
ioitar  prov.  4912 
loitior  «/rz.  4912 
loja  ital.  ptg.  439.  4086. 

4704.  4892 
lojola  ital.  4877 
lolla  ital.  4864 
lomas  r<r  4919 
lombard  frz.  4882 
lombart  afrz.  4882 
lonibo  ifn/.  ;j((;.  4919 
lombric  frz.  4917 
lombrioo  ital.  4917 
lombric-s  /;ivj|-.    1917 
lombriga  ptg.  4917 
lombrigar  yif//.  (s.  ^'««(er 

lucubro) 
lombrio  I'fn/.  4917 
lombriz  span.  4917 
lomear  aptg.  4921 
lomiar  n^J<(/.  4921 
lomm  rtr.  6456 
lorao  .•i/)a>i.  4919 
iom-s  2)rov.  4919 
lona  prov.  4622.  4883 
lone  /)/'o».  4890 
long  frz.  4890 
longaigne  afrz.  4885 
longain  a/'i-r.  4885 
longaniza  span.  4885 
longe  /Vz.  433.  4916 
longosa  jyrov.  4888 
longitano  ital.  4887 
longo  j3<(/.  4890 
longer  sjmn.  pig.  4888 
longu  sard.  4890 
longuenient  /Vz.  4884 
longueur  frz.  4888 
longura  ;>ror.  .<!/)aM.  ptjr. 

4SS8 
lonh  prov.  4886 
lonhda  ^»oy.  4887 


loiijn  span.  4704.    191»; 
loiiti>ra  i((t/.  4949 
lontra  ital.  ptg.  494« 

lollZil    l((l/.  (HKwJfH.I  4916. 

4954 
l.inzo  ital.  4980 
loor  span.  4718 
lci|iiii  /r-.  4677 
loppa  i7(i/.    |8(i4 
loppio  i<(i/.  5755 
lopporo  i7(i/.  4981 
lop-s  jirov.  4985 
lo(iuc  frz.  4.880 
lo.iuot  frz.  4877 
lora  /ri(/iM,  4892 
lord  afrz.  4940 
lordo  ital.  4940 
lorgno  afrz.  4938 
lorgner  frt.  4938 
lorgnette  /Ve.  4938 
lorgnon  frz.  4938 
loriol  afrz.  91(! 
loriot  /K-.  916 
loro  ital.  span.  917.  4078 
lors  frz.  3990 
lort  (I//--.  4940 
lort-z  prov.  4940 
los  afrz.  4718 
losa  j)iVm.  .f/ja».  4715 
losange  frz.  span.  4715 
lose  prov.  4942 
loscli   r<r.  4942 
losche  afrz.  4942 
I08CO  ital.  4942 
losenge  n/"rr.  4713 
losenger  afrz.  4713 
loscjuo  a/"rr.  4942 
lot  frz.  47 IG 
lotare  ital.  4946 
lote  spn».  ^j/f/.  4716 
loteria  span.  ptg.  4716 
loterie  frz.  4716 
lotir  /■«.  4716 
lotja  prov.  4704 
loto  ital.  sp.  ptg.  4716. 

4951 
lotrosc  rum.  4699 
lotrie  r«m.  4699 
lotru  runt.  4699 
lotta  ital.  4911 
lottaro  t<(ii.  4912 
lotto  ital.  4716 
lot-z  jjrov.  4945 
lou  rtr.  afrz.  4080.  4935 
louange  frz.  4713 
louche  frz.  4942 
louer  /')".  4708.  4868 
loueur  /'/".  4706 
louf  rtr.  4935 
loupe  frz.  4932 
loup-garou  frz.  4936.8881 
loura  jitfj.  4710 
lourd  frz.  3761.  4940 
loure  frz.  4937 
louro  j>(f/.  917.  4712 
lousa  ptg.  4710.  4715 
lousignos  afrz.  4941 
loutre  frz.  4948 
louvador  ptg».  4706 
louvar  ptg.  4708 


loiivo  /V,-.  4982 
louvur  ptg.  4718 
louviiver  frz.  4876 
louzBii  /(/(/.  4714 
lova  i7<i/.'  4982 
loyal  frz.  4789 
lovar  pror.  48()8 
lojauto  frz.  47,89 
loyer  /i".    1865 
loza  span.  4915 
lozanga  i7n/.  4715 
lozano  sjiaii.  471  I 
lozengoor  afrz.  4718 
lozza  Wr.    1945 
lua  altsii.  4876 
luii  )•/(/».  4778 
luator  ruw.  4766 
luatura  rum.  4768 
lubio  /V.-.  5701 
lubrican  .v;i.  4935   (s.  A' 

unler  lucubro) 
lubricar  sp.  ptg.  4896     . 
lubricaro  ital.  4896 
lubrico  ital.  4897 
lucanne  n/'rr.  4901 
lucarno  frz.  4901 
lucibctto  itnl.  4877 
lu.iid  i^i/.  4907 
lu(<iidaro  ital.  4918 
luce  i(n/.  4952 
luceftfcr  rum.  490(; 
lucoro  ital.  4900 
lucernajo  ita^   1902 
lucernario  ital.  4902 
lucorniere  I'ta!.  4902 
Ulcere  span.  4906 
lucerta  ital.  4613 
lucortolo  I'ta?.  4614 
hicesci  rum.  4903 
hicba  prou.  span.  4911 
luchar  pcoi'.  sjjan.  4912 
luchera,  -are  ital.  4931 
lucherino  ital.  4808 
luchina  modenes.  4914 
lucia  t<«f.  4945 
lucia  rum.  4904 
lucide  /■«.  4905 
lucido  it.  sp,  ptg.  4906 
lucifcro  ital.  span.  4906 
lucillo  span.  4867 
lucio  4;).  pJjf.  4905.  4907 
lucir  .ipan.  4900 
luciu  rum.  4905 
lucore  ita/.  4908 
lucra  rum.  4909 
lucre  frz.  4910 
lucru  ri/Hi.  4910 
luce  afrz.  4869 
luec-s  jjrot).  4872 
luen  prov.  4886 
luefte  .span.  4886 
luenh  i^roi;.  4886 
luerre  afrz.  4895 
lues  a/'ra.  4869 
luette  frz.  8537 
lueur  frz.  4908 
luf  r/r.  4935 
luffo   ital.  4429 
lugana  2)j-oi'.  4898 
liiganega  genues.  4885 


Kiimaiiischos  Wortverzcichnis 


73 


lagar  span.  pte).  48(35 
lugarin  venes.  480S 
lugart-z  prov.  4898 
liigcro  Hal.  4913 
lugio  Hal  4939 
luglio  ital.  4488 
lugor  j()roi'.  cn(.  4908 
Ingore  sard.  4908 
lugubre  ital.  frz.  4915 
lui  ifa/.  rum.  rtr.  prov. 

frz.  4078 
luire  frz.  4900 
luiria  ;;cop.  4948 
luiseau  afrz.  4867 
luisel  afrz.  4867 
luisir  n/Vr.  4900 
luito  afrz.  4911 
luitier  n/'rr.  4912 
ItiitOD  afrz.  5631 
lujar  galiz.  4950 
lujola  I'fn/.  4877 
lulla  ital.  4929.  6204 
lumaca  ital.  4815 
lumacaglia  fosc.  4044 
lumaccia  ital.  4816 
lumadegh  modenes.  742 
lumaga  rtr.  4815 
lumaja  rtr.  4815 
lumateg  parm.  742 
lumbardu  «I'ciV.  4882 
lumbre  s^n».  402O 
lumbric-s  prov.  4917 
lumbu  sard,  4919 
lume  i<.  )i(»i.  pty.  4920 
lamear  altptg.  4921 
lumoira  ^)roD.  4922 
lumelg  rtr.  5523 
lumiar  altptg.  4921 
lumieira  gallic.  4921 
lumieiro,  -a  />(</.  4921  f. 
lomiere  frz.  4920.  4922 
lumignon  frz.  2805 
lumina  rum.  4923 
luminar  j)(^.  4921 
luminare  ital.  rum.  4921 
luminaria  sp.  ptg.  4922 
lumindra,  -ia  ital.  4922 
lumineux  /'r^.  4924 
luminiera  ital.  4922 
luminos  rM»i.  pror.  4924 
luminoso  it.  s/>.  ptg.  4924 
lumnera  a/tsp.  4921 
lam-s  pror.  4920 
luna  tf.  prov.  span.  ptg. 

4925 
luna  rum.  4925 
lunatic  mm.  ^re.  cat. 4927 
lunatieo  it.  sp.  ptg.  4927 
lunatique  frz.  4927 
lundi  />-.  4926 
lune  /"r^.  4925 
luneca  rum.  4896 
luDedi  i7a/.  4926 
liines  span.  4926 
lunetta  ital.  4928 
Innette  /'rz.  4928 
lung  rum.  4890 
lunghesso  lYa?.  4433 
lunghezza  ital.  4888 
lungo  ital.  4890  ^, 


luui  ri(Hi.  4926 
lunk  rtr.  4890 
luns  prov.  4926 
lun-8  n/rr.  4829 
luntar  rum.  4842 
luntre  ri/m.  4840 
lunza  modenes.  4916 
luogo  ital.  4872 
Inogotenente  I'fn?.  4871 
luoja  ital.  4877 
lup  rum.  4935 
lupa  ital.  4932 
lupo  ital.  4935 
luppa  rtr.  4932 
lup-s  prov.  4935 
lupta  ri(Hi.  4912 
lupta  rum.  4911 
luquer  norm.  4931 
lura  hresc.  crem.  4892 
lurido  i'ttrf.  4040 
his  afrz.  4907 
lusch  rtr.  4907 
lusciard  rtr.  4613 
lusco  .•^ja»!.  ptg.  4942 
lusignuolo  (to?.  4941 
lusinga  ital.  4713 
lusingare  /tnt.  4713 
lusinghiere  ital.  4713 
lussi  dmil.  4913 
lustrar  «7)0)1.  j^tgi.  4943 
lustrarc  ital.  4943 
lustre  frz.  sp.  ptg.  4944 
lustrcr  frz.  4943 
lustro  I'ta?.  4944 
lustru  rum.  4944 
lustrui  niHi.  4943 
luta  ital.  ptg.  4857.  491 1 
lutar  ptg.  4912 
lutare  ital.  4857.  4946 
lutarina  ital.  4857 
lutin  />v-.  5631 
lutiuer  frz.  5631 
luto  itn/.  4951 
lutos  2>rov.  rum.  4947 
lutoso  ital.  4947 
lutria  s^jnn.  4948 
lutrin  frz.  4734 
luttare  ital.  4912 
lutte  /"rj.  4911 
latter  frz.  4912 
lutui  r((;n.  4946 
luva  ptg.  4876.  8860 
luvegu  qen'ies.  5744 
luyta  cnt.  4911 
luz  prv.  span.  ptg.  4907. 

4952 
luzer  prov.  4900 
luzir  prov.  ptg.  4900 
luzzu  sard.  4881 


JMT. 

ma   !ta?.    rum.   rtr.   a 

4981.  5094 
maca  ptg.   3870 
juaca  cnt.  span.  4957 
ma?a,  -o  ^jt^.  5159 
macabre  frz.  4963 
macadam  frz.  4956 


iiiacar  7>ir.  cnt.  sp. 4957 
macari  ita/.  4996 
macau  rum.  4957 
macca  »ta?.  5036 
maccare  ital.  4957 
maccherone  ital.  4996 
macchia  ttn?.  4971 
macchiare  ital.  4974 
mai-china  ita^  4964 
macco  ital.  4957 
niaccu  saril.  4958 
macelar  ruwi.  4959 
macelaresc  rum.  4959 
raacellajo  I'tn/.  4959 
macellare  if«/.  4959 
macellaro  ital.  4959 
macello  ital.  4960 
machacar  span.  5109 
machado  AT^nn.  5109 
maihar  jyrov.  sjjan.  4957. 

5109 
macheliere  frz.  5180 
macher  frz.  5153 
machete  sj>an.  5109 
macheure  afrz.  4957 
macliina  .«/jnn.  ptg.  4964 
machine  /"I'i.  4964 
macho  spav.  ptg.  5109. 

5149.  5467 
machoire  frz.  5153 
machucar  span.  5109 
machurer  /ri.  5151 
macigno  ital.  4966 
macina  I'taZ.  4964 
macina  rum.  4964 
macina  rum.  4967 
macinare  rtn?   4967 
macio  ptg.  5150 
maciuca  rHwi.  5159 
raaciulla  ital.  4957 
macola  ital.  4971 
macolare  ifaZ.  4974 
ma^on  frz.  4968 
macone  lucch.  4985 
macreuse  /"i".  5278 
macro  ital.  4961 
macru  rMm.  4961 
macula  it.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  4971 
madaisa  prov.  5157 
madama  ital.  2664 
madau  snrrf.  4973 
madeira  prv.  ptg.  5162 
madeixa  cnt.  2)tg.  5157 
madcja  span.  5157 
madera.  -0  spnji.  5162 
madia  ital.  4980 
madonna  it.  2664.  5182 
madornale  ital.  5170 
madrasta  })tg.  8781 
madre  it.  afrz.  sp.  pt(/. 

5148.  5161 
madre  frz.  5148 
madreselva  span.  1624 
madresilva  pt(7.  1624 
madrigal  frz.  sj)an.  5044 
madrigale  ital.  5044 
madrina  itn/.  sjm».  5168 
madrinha  ptg.  5168 
madroFiera  sjian.  702 


madrono  .v^a  702.  5175 
madrugar  sp.  ptg.  5174 
madurar  sji.  ptg.  5175 
madurgar  altsp.  5174 
raadur-s  pror.  5175 
maer  pror.  4992 
maesta  itn^  4991 
maestral  span.  4982 
maestrale  ital.  4982 
maestre-s  ^jroc.  4982 
maestressa  ital.  4982 
maestria  itn/.  4982 
maestro,  -a,  -e  ital.  span. 

4982 
mafarata  ital.  5034 
mafaro  neap.  5034 
mafaru  aicj/.  5034 
magacen  span.  440 
magagna  ital.  3866.  5053 
magagnar  proo.  5053 
magagnare  itnZ.  5053 
magara  ital.  4996 
magari  ital.  4996 
raagasin  frz.  440 
magasinu  snrrf.  440 
magazzino  ital.  440 
magestade  ptg.  4991 
magestre-s  ^^ro».  4982 
maggese   ital.  4990.  8663 
maggio  ital.  4995 
raaggiore  itn/.  4992 
magione  ital.  5069 
maglia  itn/.  4971 
magliare  it.  4974.  5021 
maglio  ital.  5023 
magliuolo  I'tn/.  5022 
magnan  frz.  4965 
magnano  ital.  4965 
magnare  itn/.  5048 
magne  rtr   571 
magnier  fr*.  4965 
magno  ital.  4984 
magoa  ptg.  4971 
magoar  ptf/.  4974 
magonar  rtr.  4985 
magone  itn/.  {modenes.) 

4985 
magrana  ital.  3925 
magre  pror.  cat.  4961 
'  magro  if.  sp.  ptg.  4961 
magua  rtr.  4985 
magunia  rtr.  4985 
'  magura  rum.  4971 
mahon  norin.  4986 
mai  it.  rum.  prv.  frz.  cat. 

ptg.  4981.  4995.  5161 
maia  prov.  4995 
maidda  sicil.  4980 
maiestru  rum.  4982 
maigre  /")'2.  4961 
mail  frz.  5023 
maille  /r^.  4971.  5275 
mailler  frz.  5021 
maillet  frz.  5023 
main  a/rj.  2475.  5094 
mainada  prov.  5071 
mainbour  afrz.  bill 
mainbournie  afrz.  5471 
mainboumir  afrz.  5471 
maineri(w.2235.2475.5049 


Kiirtinp,  lat.-rom.  Worlerbuch.    (Wortverzeichnisse.) 


liiiinaiiiMliis  W  i.rlvi'r/i'irliiiis 


iiiu(i)iici'A  nim.  .')!>,'»'.•        iiiiilntiroN  i<riii\  riOdi 
iiKtIiit  proi'.  franz.  &u:lU.    niiiliuito  ft)in\  'lOlO 


niuintoiiAiit  fnitii.  4310 

50117 
Miaiiitonir  fri.  .1007 
in.iintro  afr:.  6081 
m;ii.>  I'ltj.   lil'.IS 
inairiim-8  prov.  filGH 
iiiain>  />(!«,•.  ;)ror.  4!)!)2. 

51(il 
nuiiri'  irallon.  4!I70 
innirina  ;iror.  616S 
iiiais  /imr.  fr:.  itjt.   pig. 

I'lSI.  6:ut8 
tiiaisiTi'  (i/"rr.  4i>(>2 
niaisotot  afrz.  f)33S 
inais^rniiK)  n/Vr.  5072 
luaisiiTo  afr:.  4902 
ninisnii'o  ii/r.-.  5071 
inaisnirr  afvz.  5070 
roaisoii    frauz.   altptg. 

50ti9 
niaisii-s  pror.  5069 
iiiaissolla  pror.  5180 
iiiaisti'  afrz.  4991 
luaitin  />rr.  n/Vr.  5177 
maitro  frz.  4982 
maitrosse  frz.  4982 
main  rion.  5023 
maiz  span.  4989 


nialautia  ;<riii'.  5010 
malavi'ch  pror.  5010 
inalavi'i  prov.  5010 
nialavi>jar  ^iror.  6010 
inali-aiilo  span.  5005 
nmlilocir  .«yniH.  500ti 
inaltlir  pror.  500(i 
iiialilizor  pt;i.  500(> 
innio  ifri/.  5(H)1 
iniilo  fre.  51 19 
inaliMliro  ir<i/.  500(! 
iiialiir  iifre.  5lX)G 
niali'iii-oiiin  span.  5210 
inali'var  (i/)f.'/    5091 
iiialovH;;lionza  ilnl.  501(i 
inaluvolonza  i7a/.  501G 
iiinlovolo,  -0  i((i/.  6017 
inairailndo  allsp.  5(X)7 
malfndat  cat.  5007 
malfadatz  prov.  5o07 
nialfi'tria  span.  5fH)8 
nial(;ra(lo  lYii/.  3757 
malgrat  prov.  'ilbl 
malgri"  frz.  3767 
raallia  prov.  pttj.  4971 
nialliada  pig.  4973.  4978 
raalliar  jiror.  ptg,  5021 
inalhour  /"/r.  325 
mallieuroux  frz.  5004 


nmjada  span.  4973.4978    uialho  j>tg.  5023 


in.ijano  span.  4972 
niajar  ,s;j(in.  5021 
nuijer  ;>roi'.  4992 
majestad  .fpan.  4991 
majest.'  />^.  4991 
majeiir  frz.  4992 
majolica  iVn/.  4993 
major  rat.  pig.  4992 
makeie  rum.  5212 
mal  )7r.  prov.  frz.  cat. 

sp.  ptg.  5001.  5029 
mala  ital.  prv.  span. ptg. 

5018 
malabde  afrz.  5010 
iiialacbo  span.  5010 
malade  /")-.  5010 
maladie  frz.  5010.  5409 
malaiu  rum.  5284 
malalt  fi(.  5010 
malaltia  cat.  5010 
malament  prov.  5001 
malanan-s  prov.  5003 
malanansa  pcou.  5003 
malandra  comask.  7552 
raalandrin  neuprov.  span. 

7552 
malandrino  lYa/.  7552 
malan-s  prou.  5003 
malapte  ital.  5010 
malare  ital.  5010 
malastru  «/"i-z.  862.  882 
malastrne  prov.  882 
malatia  span.  5010 
malato  i>a/.  .y>aw.  5010 
malatolta  ital.  5013 


malh-8  prov.  5023 
malignit.i  tin/.  5019 
raali^o  it(d.  5019 
malin  /'rz.  5019 
malina  span.  5020 
malingro  frz.  264.  5002 
maliscalco  i7a/.  5103 
mall  afrz.  4987 
malla  prov.  cat.  span. 

4971 
mallada  cat.  4973 
mallatosta  a;)t(;.  5013 
malle  frz.  2165.  .5018 
malli'olo  Hal.  5022 
mallevaro  i7(j/.  5091 
malln  span.  5023 
mal(l)ncrrar  .x^j.  pt(i.  4910. 

5028 
mallofjro  pfi;.  4910.  5028 
malo  ital.  span.  5029 
malo!,'ro  sp.  4910.  5028 
malostru  afrz.  862 
malotru  /r^.  862 
malsim  2>tff-  5015 
malsin  span.  5015 
malsinar  .s;)an.  5015 
malt  frz.  5025 
malta  ita!.  5026 
maltiro  ital.  5026 
raaltolta  ital.  5013 
maltosta  a;j<(;.  5013 
maltote  frz.  5013 
malu  sarrf.  5029 
malva  ital.  prov.  eat.  sp. 

ptg.  .5030 


inalattia  itnl.  5010.  5409    malvadcsa  prov.  5011 
iiialatto  ital.  5010  malvado  .s/).  1026.  5011 

iiialaudia  prov.  5409         i  m.alvagio  i<.  1026.  5014 


iiiiilvnlN  prnv.   |(i2('i 
liialvaiscAo  /iff/.  5031 
lualvar  <i/(>7i.'501 1 
malvana  prov.  5014 
malvat  prov.  1026 
inalvat-/,  itrv.  5011.  5014 
malvavisciiin  il  3949.5031 
inalravisco  i(.  span.  6031 
niulvoillancp  frz.  5016 
malveillant  /"r.-.  5017 
iiialviMiillaiU'u  afrz.  501(S 
inalvi'/.ar  span.  H778 
malvii'iiio  i((i/.  5015 
malvoisin  afrz.  5015 
maly  cnt.  5023 
mama  rimi.  5032 
mama  span.  5032 
mamaii  frz.  6o:!2 
mamboiir^j  frz.  5471 
mamma  i7(i?.  pig.  6032 
mamparar  altspan.  altptg. 

5092 
mamposada  n2t.«j).  5102 
man  frz.  4976 
ma(n)  yirov.  5049 
raaila  span.  4964.  5087 
mana  altilal.  6094 
mana  47««.  /)(r/.  5065 
manJt  rum.  5094 
manada  sj)an.  ptg.  3767. 

5071.  5087 
manaio  afrz.  5088 
manaior  a/;".  5088 
manana  span.  2235.  5049. 

5177 
manaut  afrz.  5050 
manantio  afrz.  5050 
maiiata  !<a/.  3767.  5087 
manaya  2"'0v.  5088 
mane  rum.  prov.  altfrz. 

5039 
manca  rum.  5048 
manoar  pro»,  cat.  .span. 

ptg.  5039 
mancare  j<a/.  5039 
mancittor  ruin.  5047 
mancebo,  -a  span.  5038 
mancha  jirov.  cat.  span. 

4971.  5056.  5082 
manchar  span.  4974 
manchot  frz.  5039 
mancia  ital.  5058 
mancilla  s^mn.  4971 
mancip  pro»,  o/rj.  5038 
raanco  ital.  cat.  sj).  ptg. 

5039 
mandar  prov.  cat.  spian. 

ptg.  5043 
manilare  ital.  5043 
mandarin  ptg.  5085 
mando  pic.  5040 
mandegloire  /rr.  5045 
mandcl  rtr.  535 
mander  /r^.  5043 
mandibula  2>tg.  5042 
mandigare  sard.  5048 
mandil  s/)rt«.  pfi/.  5083 
mandil-s  prov.  5083 
mandola  ital.  535.  5854 
mandole  /«.  5854 


minKlitiiK'iiillii  I'll/.  356 
iiiaii.lurla  i(<i/.  535 
Miandoro  frz.  5S54 
mandra  ital.  5044 
mnndragola  i(a/,  5045 
niandnigora  jirov.  span. 

pig.  6046 
maiidri'goro  frz.  5046 
niaiidrin  ital.  .span.  pig. 

2.S07.  5044 
maiidrial  S)ian.  5044 
niandriao  /)(;/.  2807 
mandrin  frz.  6051 
mandro  nprov.  7552 
mandroniio  nprov.  7652 
manducar  .s/jrin.  504H 
mandula  n(m.  635 
mane  ital.  5049 
mam''  rum.  5050 
niilnccii    rHHi.  5059 
mauuar  sp.  jHg.  5060 
manocchiu  ital.  6061 
manogo  /"r*.  50(iO 
manoggiare  itnl.  50(iO 
mancggio  i(((/.  5000 
manoir  afrz.  5050 
manoira  prov.  ptg.  5090 
manont  pror.  5050 
mancntia  ]irov.  6060 
manor  prov.  5050 
iiianora  r(r.  A/^aw.  5090 
manoro  ital.  5050 
mancr-8  prov.  5050 
manes  pro».  2477 
manP8calc-8  prow.  5103 
manetto  ital.  5094 
manevi  dfrz.  5098 
manovir  afrz.  5098 
raanfa  iVa/.  .5034 
manfanile  ital.  5034 
manga  2;rr.  sp.  ptg.  5050 
mangagna   it.  3866.  5053 
mangalii  rum.  5052 
manganello  ital.  6052 
manganoI-8  pro».  5052 
manganilla  sp.  5052.  5057 
mangano  ital.  5052 
mangc'a  ita^  5046 
mangi'e  frz.  5046 
manger  frz.  5048 
mangeur  /rz.  5047 
mangiur  rtr.  5048 
manfjiaro  (7«?.  .5048 
maii^'iata  it<tl.  5046 
mangiatnre  Hal.  5047 
mangla  spa».  4971.  5066. 

5218 
mango  S2)an.  ptg.  5056 
mangoal  p/f/.  5089 
mangoncau  afrz.  5052 
mangra  p<</.  4971.  5066. 

5218 
mangual  span.  5089 
manba  ptr/.  4964 
manliap(.r/.2235.5049.5177 
mania  ital.  prov.  cat.  sp. 

2itg.   5055 
mania  rum.  5062 
maniato  Hal.  5054 
miinioa  niw.  5056 


Roiiianischos  Wortverzeicliiiis 


75 


inanico  ital.  5056 
niaiiiiordio  sji.  ptfl.  5390 
iiianiconlion  frz.  5390 
niiinie  rum.  5055 
uiaiiie  f'rs.  5055 
maiiier  frz.  j)rov.  5060. 

5090 
maiiiera,  -o  ital.  5090 
inaiiiere,  -o  ital.  5050 
maniere  frz.  5090 
inanigance  frz.  5057 
maniglia  itnZ.  5061.  5389 
manigoldo  ital.  sp.  5067. 

5227 
niaiiigot  piemont.  5227 
nianija  .yjan.  5061 
manilha  ^)(^.  5061 
niariilla  span.  50G1.  5389 
manille  frz.  5389 
manin  rum.  4102 
iiiaiiiobra  sjja».  5095 
maniobrar  .spa»;.  5095 
manios  rum.  5063 
manipolo  ital.  5093 
maniposa  sard.  5116 
raaniqui  span.  5064 
manir  span.  5050 
maniscaleo  iiaZ.  5103 
manjaire  pro-v.  5047 
inanjar  ^r».  cat.  sp.  ptg. 

5048 
manjiier  a/rz.  5048 
manlevar  ^<rr.  s/j.  5091 
manna  ital.  5065.  5087 
mannaja  ital.  5090 
inannara  I'ta?.  5090 
mannaro  ital.  5054 
nianne  frz.  5040.  5065 
mannequin  /rz.  5041.5064 
nuinuerino  ital.  5311 
manmiju  sard.  5093 
mano  tfa?.  spn».  5094 
manobra  it.  prv.  })tg.  5095 
manobrar  ptg.  5095 
manocehia  ital.  5093 
manipuvre  frz.  5095 
manoeuvrer  /■r^,  5095 
manoir  afrz.  5050.  5093 
manois  afrz.  2477 
manojo  span.  ptjr.  5061. 

5093 
manoll  cat.  5093 
manopla  span.  ptg.  5093 
manopolo  ital.  5093 
manouHo  nproc.  5093 
manoul  nprov.  5093 
nianovaldo  i'faZ.  5479 
manovale  «YnZ.  5089 
manquer  frz.  5039 
mans  proy.  5076 
ma(n)-s  prov.  5094 
mansarar  rum.  5077 
mansarde  frz.  5068 
manser  span.  5035 
mansero  spa«.  5077 
manso  it.  sp.  ptg.  5076 
mant  jirov.  afrz.  5081 
manta  cat.  5086 
mantaco  itai.  5082 
manteau  frz.  5080 


mant«ca  i^jaji.  5082 
mantces  jitg.  5079 
mantcga  cat.  5082 
manteiga  jrfi/.  5082 
manteles  span.  5079 
mantello  I'tni.  5080 
mantcl-s  jiroe.  5080 
mantcnen  proy.  4310 
niantener  j'roo.  sp.  5097 
niantencre  t(a^  5097 
manteo  span.  ptg.  5080    | 
manter  jitg.  5097  ! 

mantica  ruwi.  5082  , 

mantice  ital.  5082 
mantilha  ptg.  5084 
mantillo,  -a  span.  5084 
nianto  ^'^  .sp.  ptg.  5086 
mantu  t(a/.  5080 
mantono  neap.  4975 
manuale  iin?.  5089 
manuncluu   rum.   5061. 

5093 
raanvie  afrz.  5087 
manya  caf.  4965 
manz  rum.  5076 
manzana  span.  5164 
manzesc  ruHi.  5076 
manzo  ital.  5076  i 

mao  ptg.  5029 
mSo  jj<(/.  5094 
mapa  piemont.  5100 
mappa  ?om6.  5100 
mappina  ncopnl.  5100 
maque  afrz.  4957 
maquer  o/>".  4957 
maquereau  frz.  4997 
maquet  /"rz.  4957 
maquiUer  frz.  5151 
maquina  span.  4964 
mar  ^jrof.  cni.  span.  ptg. 

5111 
marabotin  ^jroy.  5406 
raaracde  prov.  7566 
maracine  rum.  5135 
marais  /Vz.  5111 
maraischiere  afrz.  5111 
maraiia  s/ia».  5101 
maranar  span.  5101 
marangone  ital.  5253 
marar  rum.  5104 
marasa  lomb.  5135 
maraud  /rz.  4999 
maraude  prnv.  7566 
marauder  frz.  4999 
maravedi  sp.  pt(/.  5406 
maravella  cat.  5327 
maravellar  cat.  5327 
maraviglia  /"r^.  5327 
maravilha  ptg.  5327 
maravilhar  pfiy.  5327 
maravilla  span.  5327 
maravillar  span.  5327 
marazzo  ifaZ.  5111 
marbre  /rr.  5131 
marc  pro»,  frz.  2808.  5126 
marca  jta/.  proy.  sp.  p<(/. 
j      5126  f. 

marcar  span.  ptg.  5126 

\  marcare  ital.  5108.  5126 

marcassin  frz.  2808.  5216 


ninrcear  span.  5142         i 
maroed  rum.  5106 
marceiro  ptg.  5324 
marccnoiro  ptg.  5324 
marcesir  jjror.  5105 
marcezir  prov.  5105 
raarcha  spaw.  ptg.  5108 

5127 
marchand  /Vs.  5244 
marchander  frz.  5249 
marchar  span.  ptg.  5108 
marche  /rj.  5108.  5127 
marcho  frz.  5246 
raarcheant  afrz.  5244 
marcher  /"rs.  5108 
marchese  ital.  5128 
marchiare  ital.  5126 
marchWo  spn».  5105 
marchio  ital.  5126 
marchir  a/'rs.  5105 
marchitar  span.  5105 
marchito  span.  5105  f. 
marciare  I'fa/.  5103 
marcido  ital.  span.  5106 
marcio  ital.  5106.  5108 
marcir  afrz.  5105 
marcire  itnJ.  5105 
marcit  altcat.  5106 
marcit-z  jiroi'.  5106 
marcone  ital.  5110 
marcorella  ital.  5350 
marcotte  fj-z.  5259 
mardi  frz.  5143 
mare  ruiH.  frz.  4992.  5111 
marecage  /Vs.  5111 
marechal  frz.  5103 
marelle  frz.  5166 
marerama  tVaZ.  5122 
maremmano  ital.  5122 
marende  n/'rir.  5253 
marenne  afrz.  5122 
maresc  afrz.  5111 
marescage  afrz.  5111 
maresciallo  ital.  5103 
marescot  a/"r2    5111 
marese  ital.  5111 
maresquel  afrz.  5111 
marfil  s^Jiin.  2745.  2753 
marfim  ptg.  2745.  2753 
marga  it.  prov.  cat.  sp. 
1     }>tg.  5056.  5112 
I  marga  rum.  5112 
I  margarita  ital.  5113 
,  margas  norm.  5216 
'  margasse  norm.  5216 
1  marge  proy.  frz.  eat.  5114 
margem  j'tg-  5114 
margen  span.  5114 
margherita  jfn/.  5113 
margine  ital.  rum.  5114 
I  raargoillier  afrz.  5151 
margolato  ita?.  5259 
margotta  ital.  5259 
margotte  frz.  5259 
margouillis  /rz.  5151 
margua  prov.  5056 
marguillier  altfrz.  5151. 

5167 
margulhao  pt^.  5258 
margulh-s  prov.  5258 


inari  frz.  5125 
mariage  frz.  5123 
maridajo  span.  5123 
maridanc^a  ^j<(/.  5123 
maridar  prov.  cat.  .'<pan. 

ptg.  5124 
marido  span.  pig.  5125 
marier  frz.  5124 
marinajo  «'«a/.  5117 
marinaro  ital.  5118 
marine  frz.  5118 
marinero  span.  5117 
marinbeiro  ptg.  5117 
marinbo  pii/.  5118 
marinier  frz.  5117 
niarino,  -a  it.  sp.  5118 
marionnette  frz.  5115 
mariposa  cai.  .span.  p((/. 

5116.  5872 
mariscal  span.  ptg.  5103 
mariacalco  ifaJ.  5103 
marisma  span.  5111 
marita  rum.  5124 
maritaggio  ital.  5123 
maritare  ital.  5124 
maritime  tYa?.  5122 
maritis  rum.  5121 
marito  i<aZ.  5125 
marit-z  prov.  5125 
marie  afrz.  5112 
marlo  nprov.  5112 
marietta  r<r.  5265 
matmaglia  itaZ.  5302 
marmaille  frz.  5302 
marmela  ptg.  5213 
marmelada  jot»/.  5213 
marmalade  frz.  5213 
marmelo  j^ijr.  2374 
marme-s  prov.  5131 
marmita  ital.  cat.  sp.ptg. 

5130 
marmite  frz.  5130 
marmiteux  frz.  5130 
marmiton  frz.  span.  ptg. 

5130 
marmitone  ital.  5130 
marmo  j(a?.  5131 
marmocchiaja  lucch.  5444 
marmocehio  ital.  5302 
marmol  sjja)».  5131 
marmore  ptg.  5131 
marmot  /rz.  5302 
marmota  span.  pig.  5488 
marmotta  ital.  5488 
marmotte  /rz.  5302.  5483 
;  marmotter  frz.  5488 
I  marmouser  frz.  5488 
marmouset  frz.  5131 
marna  maj7.  4970 
]  marne  frz.  5112 
j  marodeur  /rz.  4999 
I  maron  mittelfrz.  5133 
maronier  a/rz.  5117 
maroquin  frz.  5134 
marotte  frz.  5115 
marquais  /Vr.  2808 
marque  frz.  5126 
marquer  /'rz.  5126 
marques  span.  5128 
marquez  ptg.  5128 


7ti 


lu>m!iius<'ln>s  W  •Tlvi'r/i'ic-hiii'i 


inaniuls  fn    f)138 
iiinrr«  if.  :«;i.   plff.  TilSK. 

6H7 
iiiarrn  cat.  G147 
mnrrnino  frt.  b\Ct^ 
nmrraiu-io  iliil.  6136 
ninrrnno  .«jxiii.  61118 
ninrrar  sfMin.  6138.  6147 
mnrriK  cut.  span.  6KIU 
innrraanirn  Hal   6136 
niarraio  all.'i))   6i:t.') 
marra7zu  .«in/.  r>l:l5 
niarn^nlior  afrt.  6I(>7 
marriil»  spaii.  6138 
ninrrir  ^jroc    n/Vr.  5137 
niiirritta  i(.i/.  60!)« 
raarron  />.-.  6133.  6147 
raaxToniiior  /rr.  6133 
niamira  i7(i/.  6186 
marnirajo  i7(i/.  6135 
mars yiroc.  t r:. cat. bllS  f. 
inarsouin  fr:.  5120 
mart  rum.  6144 
tnarta  cat.  .</;.  p/i/.  5145 
niartc  frt.  6145 
niartoau  I'rz.  5139 
martcdi  iVuJ.  5143 
martell  rlr.  cat.  5139 
niartcllo  i(<i/.  pl(j.  5139 
martoR  .f;«i«.  5143 
inarti  rum.  5143 
iiiarti  Hal.  5143 
martillo  .<;)(jh.  5139 
martin  ital.  .tpnn.  5140 
martinet  fr;.  5140 
raartinote  .«yirtti.  5140 
martinotto  ital.  5140 
martirare  i7«/.  5140 
raartirc,  -o  ital.  5146 
martir(e)-8  pror.  5146 
niartiriar  y^rof.  .v;j.  5146 
Miartirio  i/aZ.  ,«;j(i»i.  5146 
uiartirizar  span   5146 
niartirizzare  ital.  5146 
inarto  tiprnr.  5145 
martora  ifa/.  5145 
martoriare  i(a/.  5146 
martorio  altitnl.  5146 
martoro.  -e  altital.  5146 
martre  /W.  5145 
marturiar  ;)ror.  5146 
martiirisi  rum.  5146 
martuzzu  .«ly/.  2261.  5547 
martyre  frs.  5146 
martyrio  ptp.  5146 
martyriscr  /"r*.  5146 
martyrizar  ptg.  5146 
mart-z  /jror.  5144  f. 
niarnnt  rum.  5326 
marunti  rum.  5325 
marves  j^roi).  5092 
marvier  pror.  5099 
marza  ital.  5141 
marzapane  ifn/.  5107 
uiarzecesc  rum.  5105 
marzio  i7a?.  5144 
raarzo  it.  sp.  ptg.  5144 
mas  jtrov.  cat.  sj).  ptg. 

4981.  5078 
masa  rum.  5229 


iiiA.sAlnr  nim.  6272 
iiia«rar  .s;«iii.  ptg.  6153 
mnKcnra  rn/.  .«/xiii.   ;><i;. 

5161 
innRonrar  /nor.  6161 
masoaror  afrc.  6161 
mancarra  sp.  ptg.  5161 
inasoarrar  >7i.  pig.  6151 
niaoivlla  if>i/.  6180 
niasci'llarK  ital.  5180 
inasi'liailar  r(r.  5335 
ina«i'liar  /n'oc.  6153 
mafsi'lidina  rlr.  6193 
inasclicl  r/r.  6149 
Miascliora  Hal.  5161 
inascliio  •(a/.  6149 
maaolp  prov.  altfrz.  cat. 

5149 
mascolo  Hal.  6149 
masculo  ital.  .")149 
masciir  no».  5149 
masouror  afrz.  5161 
milsi'  rion.  5181» 
inaslo  prov.  afrz.  5149 
masnaila  Hal.  5071 
masonc  .«nrrf.  5069 
masquo  fn.  5151 
niasqiiillicr  afr:.  5151 
massa  i(.  ^/ror.  cat.  sp. 

pig.  5152.  5159 
massacrarc  Hal.  5159 
massacrcr  /V^.  5159.  5171 
massaio,  -a  Hal.  5152 
raassar  pror.  5159 
massaria  ital.  5152 
masse  /"I'r.  5159 
massepain  frz.  5107 
masseria  i<n/.  5152 
masserizia  Hal.  5152 
massima  ital.  5181 
massip  y^roy.  n/rr.  5038 
masso  ital.  5152 
massola  prov.  5160 
masso-8  yjcoi'.  4968 
massua  altptg.  5159 
massuca  allptg.  5159 
massue  /Vr.  5159 
mast  prov.  afrz.  5154 
mastegar  jx-oo.  cat.  5153 
mastiear  .s^joji.  p<jf.  5153 
niasticare  ital.  5153 
mastigar  .«.7)0«.  ptg.  5153 
mastim  ^jf»/.  5074 
mastino  ital.  5074 
masti(n)-s  prov.  5074 
mastio  !<n/.  5149 
niasto  ])tg.  5154 
mastra  iqyrov.  4970 
mastranto  s;jan.  5229 
mastro  j'tg-  5154 
mastrozzii  «ici/.  2261 
mastru^o  ptg.  2261.  5547 
mastuerzo  sp.  2261.5547 
niasturi,o  ptg.  2261 
masura  rum.  5232.  5233 
mat  prov.  frz.  5155 
mat  /■«.  5154 
matador  sp.  ptg.  4969 
matafaluga  srd.  cat.  3836 
matalaliua  span.  3836 


inntiiltiliiiKH  .«/I.  3836 
inatalaliiiva  sp.  3836 
iiiatalas  rii(.  446 
matar  prv.  sp.  pig.  4969. 

5166 
iiiAtasa  rum.  5167 
niatasan  (((■/.  5167 
inatcti  rum.  4957 
inato  .«/1(111.  5155 
niati'las  frz.  446 
inatolot  fr:.  4965.  6173 
mateiuit  afrz.  4956 
mator  frt.  6156 
matoraa  /it.  446 
maternsso  Hal.  446 
niatoria  1/.  sp.  ptg.  6162 
iiiaterie  ri/wi.  5162 
mati  /)iv)i'.  cat.  5177 
niatii'ro  frz.  6162 
matin  /W-.  6177 
matin  frz.  6074 
matita  ital.  3848 
matois  /rz.  6158 
niato  cat.  4975 
maton  /Vi.  4975.  5172 
matra  ncajml.  4970 
matraca  sp.  ptg.  5347 
matraoca  Hal.  5347 
matragnnil  non.  5045 
matras  afrz.  6156 
matrasseiar  /ico».  5156 
matrasscr  a/rz.  5156 
matrat-z  pror.  5156 
matrico  i7(i/.  rum.  fraiiz. 

6169 
matrigiia  Hal.  8781 
matriz  span.  ptg.  5169 
matronale  ital.  5170 
matta  !<<?/.  5172 
matta,  -0  ohrrit.  rtr.  4979 
mattare  Hal.  5155 
mat(t)c  /Vc.  5172 
mattino,  -a  ital.  5177 
matto  ital.  5155.  5176 
mattone  Hal.  4975 
mattulu  .snrrf.  5159 
matnro  ital.  5175 
matutino  i7n/.  5177 
manoa  pror.  5404 
maudir  pror.  5006 
maudiro  /"rj.  5006 
maufait  afrz.  5009 
manfc  /")".  5007 
maiiglia  sard.  4979 
maulta  rtr.  5026 
maussado  /"cr.  5012 
mauvais  frz.  1026.  5014 
mauve  frz.  5030 
mauve  a/"rr.  1026  | 

mauviard  frz.  5282 
mauvietto  frz.  5282 
mauvis  /r?.  5282 
mauvisque  frz.  5031 
mauwe  ^Jic.  5182 
maxima  «p.  ;<<(/.  5181 
maxime  frz.  5181 
may  en?.  4981 
maygre  prov.  4961 
mayo  sp.  ptg.  4995 
mavra  rnf.  5101 


inuyMiii  altsp.  60l>9 
niaza,  -n  sfian.  5Ui'l 
inazia  /i/r/.  6164 
ina/.ana  fi//.s';i.  5161 
inaznpan  span    6107 
niaznpRii  pig.  6107 
niazar  span.  6159 
inazraliii  altptg.  5317 
inazellar  pioc.  4U59 
inazolliers  prov.  496!t 
nia/.etto  /V.-.  6178 
mazmorra  sp.  ptg.  6165 
mazon  span.  4968 
niazonar  xpnii.  4968 
mazro  afrz.  6148 
mazza  itn/.  )"(r.  6159 
mazzar  rlr.  6159 
mazzaro  Hal.  5159 
mazzo  i(n/.  6159 
mazzone  ital.  5524 
mazzuola  ital.  6160 
niea  iwier.  5273 
meaillo  afrz.  5275 
mear  «/Jdii.  6208.  6175 
mearo  sard.  5208 
incass  rtr.  5270 
mecra  ;)rnr.  ital.  5553. 

7274 
niecello  «re<.  5523 
merer  span.  5333 
meelia  priiv.  ptg.  5623 
mediant  /"»".  5314 
meolio  frz.  5444.  6523 
nieelief  frz.  5317 
meda  .wi/v/.  sp.  ptg.  5273 
inodaglia  iVn/.  .5275 
medagliajo  Hal.  .5274 
medagliero  Hal.  5274 
medagliono  j<n/.  5275 
medaillo  frz.  5275 
medalha  ;j/^.  6275 
medalla  span.  5275 
modao  ptg.  5273 
medecin  /V2.  5193 
medecina  prov.  5193 
modes  ^(roi;.  4433 
medcsinio  ital.  4433 
medesmo  prov.  4433 
media  .s/jan.  5187 
mediano  it.  sp.  5188 
modieta  ital.  5199 
medio  i7n/.  .spnii.  5201 
mediodia  span.  5262 
niedissina  prov.  5193 
inedrar  syj.  ;!<;/.  5215 
modronhoiro  pig.  702 
mBduii  rum.  5204 
medula  .span.  5204 
modular  span.  5205 
modular  rwrn.  5205 
m oil n  11a  ptg.  5204 
nii-iluUairo  frz.  5205 
medullar  ^jcoi'.  7><,(7.  5205 
megeieier  afrz.  5191 
mcgeis  afrz.  5191 
megement  n/rz.  5190 
megercsse  afrz.  5192 
niege-s  pror.  afrz.  5196 
nu'gie  /Vr.  5191 
megier  afrz.  5195 


Komanisclies  Wortverzeichnis 


77 


mfgir  frz.  5191 
megis  frz.  5191 
megissier  frz.  5191 
meglio  Hal.  5214 
niegliore  ital.  5214 
mego  sy)a«.  4983.  5344 
nieguo  frz.  5186.  5212 
mehaignern/'«.  3866.5053 
meliaing  a  frz.  3866.  5053 
meia  pU/.  5187 
raeigl  rlr.  5288 
meigo  iJ((7.  4983.  5344 
mcil  rlr.  5027 
mcilleur  frz.  5214 
raeilh-s  ^H'or.  5288 
meimendro  pig.  5285 
ine(i)n-s  pror.  5312 
meints  rtr.  5231 
meio  i>tg.  5201 
raeiodia  ptj/.  5262 
meirinho  ptg.  4994 
meiss6-s  proc.  5269 
meita  altital.  5199 
meitat-z  prov.  5199 
meiza  r<)-.  5229 
meizina  prov.  5193 
mejilla  «^(an.  3548 
mejor  s}>a».  5214 
rael  afrz.  5029 
melange  /V^.  5336 
melarancia  ital.  5027 
mele  j7n?.  5209 
raelea  altital.  5336 
raoU-e  frz.  5336 
meler  /Vii.  5336 
meleze  /V.'.  4686 
inelbor  jjc».  ptg.  5214 
melh-s  ^roc.  5214 
meliana  jiror.  (s.  N  unter 

No  5261) 
meliaca  ital.  734 
melindre  sp.  ptg.  5219 
raella  span.  3639 
mellt-a  aifitu/.  5336 
mcllizo  span.  3638 
raelo  (■<«;.  5027 
meluia  ital.  5220 
melro  2>tg-  5265 
mel-s  ^jrot).  5209 
melsa  span.  5297 
melso  npror.  5297 
membrar  jjroc.  a/^.^p.  5224 
membrare  ital.  5224 
membre  a/)"^.  5224 
raembrer  afrz.  5224 
membrillo  sp.  2374.  5213 
merabro  ital.  5222 
meme  frz.  4433 
memoria  ita?.  5223 
men  eomask.  5227 
menace  frz.  5300 
menacer  /"r.:.  5300 
menador  prov.  5301 
rai'-nager,  -er  frz.  5072 
monagcre  />'^.  5072 
monagerie  frz.  5073 
raenare  !<n/.  5309 
menassa  2'rov.  cat.  5300 
raenassar  proo.  5300 
menatore  *(a/.  5301 


meiichero  itnl.  5242 
meneio  ital.  5325 
menda  i7.  r/r.  pror.  5225 
mende  «/■)-.:.  5225 
mendicar  sp.  jitg.  5226 
inendicare  ital.  5226 
nicndier  /Vr.  5226 
niendigar  sp.  ptg.  5226 
mcndigiiejar  prov.  5226 
nienear  sp.  pf(/.  5060 
menegold  eomask.  5227 
mener  frz.  5309 
mencster  .<fp.  npijf.  5307 
menestral  prov.  sp.  5306 
moncstrel  frz.  5306 
menestrier  pfi\  afrz.  5305 
raenvtrier  />•--.  5305 
meneur  frz.  5301 
raengua  sp.  5039  A^.  5311 
raenguar  sp.  5039  N.  5311 
mentis  prov.  5312 
meniera  prov.  52(17 
menil  /Vz.  5075 
menino,  -a  sp.  ptg.  5299 
nicnjador  cat.  5047 
menno  j'ifi/.  5311 
meno  ital.  5312 
menomo  ital.  5302 
manor  cnt.  sp.  ptg.  5310 
menos  sp.  pti?.  5312 
menoscabar  span.  jjtg. 

5317 
menoscabo  sjtan.  5317 
menottes  /r^.  5094 
menovare  ital.  5311 
menre-s  prov.  5310 
mensa  «Yn^  proii.  5229 
mensonge  frz.  5238 
mensonja  jtrov.  5238 
mensura  pro».  5232 
ment  frz.  cat.  5228 
menta  ital.  sard,  j^rv^  cat. 

5234 
mentar  span.  p<(/.  5240 
mentaure  jirov.  5236 
mente  ital.  sard.  frz.  ptg. 

5228.  5234 
menter  afrz.  5240 
menteur  /i-^r.  5239 
mentevoir  afrz.  5236 
mcntida  sard.  cat.  5238 
mentidor  cof.  ptg.  5239 
mentir  pror.  cat.  frz.  sp. 

ptg.  5237 
mentira  sp.  ptg.  5238 
mentire  rtaZ.  .5237 
mentire,  -idor  prov.  5239 
mentiroso  span.  5239 
mentitore  j7n7.  5239 
mentiz6-s  prov.  523S 
mento  ital.  5243 
mentoivre  dfri'.  5236 
menton  frz.  5241 
mentone  t/n/.  5241 
mento-s  prov.  5241 
mentovar  ital.  5236 
mentre  idi/.  pcot'.  2724 
mentrcs  altptg.  2724 
mentula  ital.  5242 
inentun  rh'.  5241 


iiiciiu  genues.  frz.  5227. 

5326 
menudo  span.  5326 
menuisier  /"c^.  5324  f. 
menut  pruv.  5326 
menuzar  prov.  altsp.  5325 
nionzogna  ital.  5238 
meola  prou.  5204 
meollo  span.  5204 
raoprendre  /j'^.  5318 
mepriser  frz.  5319 
mer  rutn.  prov.  frz.  5027. 

5111.  52GG 
meravelha  prov.  5327 
meravelhar  prov.  5327 
moraviglia  j'faZ.  5327 
meravigliare  ital.  5327 
meravilla  pcoi'.  5327 
merradan-s  prov.  5244 
morcadear  ■■^pan.  5246 
mercadejar  pf^.  5246 
mereadal-8  prov.  5246 
raercader  span.  5245 
mercadier-s  prov.  5244 
mercado  span.  ptg.  5246 
mercador  pf*;.  5245 
meroantare  ital.  5249 
mercante  ital.  5244 
raercar  span.  p<(;.  5249 
nicrcare  ital.  5249 
mercatare  ital.  5249 
mercatante  t<a/.  5244 
mercato  ital.  5246 
mercatore  ita?.  5245 
mercat-z  j)rov.  5246 
merce  ptg.  5248 
merce  linZ.  5248 
merced  span.  5248 
raercede  ifni.  5248 
merceis  j^rov.  5248 
mcrcejaire  prov.  5248 
mercejar  pj-oy.  5248 
mercenajo  ital.  5247 
mercenario  ita?.  5247 
merce-s  prov.  5248 
merci  frz.  5248 
mercior  a/rr.  5248 
merooledi  ital.  5251 
mercorella  i<aZ.  5250 
mercoret  frz.  5250 
mercredi  frz.  5251 
mercre-s  prow.  5251 
mercurial  sp.  ptg.  5250 
mercuriale  frz.  5250 
mercuris  sar(i.  5251 
merda  (7a/.  srd.  rtr.  cat. 

ptg.  5252 
morde  frz.  5252 
merdo  nprov.  5252 
mere  /jt.  5161 
niiTeau  frz.  5166 
meregold  mail   5227 
mcTelle  /"«.  5166 
merencorio  ptg.  5211 
merenda  jfa/.  rtr.  span. 

ptg.  5253 
mcrendare  ital.  5253 
merendo  nprov.  5253 
mereu  rwm.  5255 
niergansar  .>:p.  5258.  5260 


merge  rum.  2818.  525(> 
mergoro  ital.  5256 
mergue  prv.  5186.  5212 
merguillier  o/rr.  5151 
meria  ital.  5262 
mcriaro  ital.  5263 
meri<liano  i<aZ.  5261 
merienda  span.  5253 
meriggia,  -o  ital.  5263 
moriggiano,  -a  j(ai.  5261 
meriggiare  Hal.  5263 
meriiene  afrz.  [s.  N  unter 

No  5261) 
merinda  rum.  5253 
merino  spa».  4994 
raerio,  -a  ital.  5263 
merir  prv.  afrz.  5254 
merito  ital.  5264 
merla,  -o  i<aZ.  jiror.  cat. 

5257.  5265 
merlan  frz.  5265 
merlao  p/f/.  5257 
merlare  itid.  5257 
merle  /r.".  5265 
raerlenc  afrz.  5265 
morletti  ital.  2489 
merlin  /rz.  5129 
merlo  ital.  2489 
merlon  /'r^.  span.  5257 
morlot  /Vz.  5265 
raerlucbe  frz.  5119.  5265 
merlus  prov.  5119.  5265 
raerluza  sp.  5119.  5265 
merluzzo  it.  5119.  5265 
merma  .'^^'an.  5302 
mermar  prov.  S2)an.  5302 
mennaria  prou.  5302 
merme  afrz.  5302 
mermelade  sjian.  5213 
mere  it.  sp.  ptg.  5266 
merouille  piC.  5416 
meroule  pic.  5416 
merrain  /'ri'.  5163 
merto  ital.  5264 
merveille  frz.  5327 
mes  a/j'^.  pror.  sp.  5078. 

5231.  5270.  5348 
mi'S-  frz.  5312 
mesa  i'i.  sp.  ptg.  5229 
mesalliance  /'r2.  5313 
mesange  frz.  5206 
mesar  span.  5271 
mescabar  .spaw.  5317 
mescap-s  pror.  5317 
mescere  ital.  3512 
mescbdina  rtr.  5193 
mescheance  afrz.  5315 
mescbeaus  a/'r^.  1457 
mescbeant  afrz.  5314 
raescbel  rtr.  5504 
raescbeoir  afrz.  5316 
mescbever  afrz.  5317 
meschiare  i7a?.  5335 
mescbiata  ital.  5336 
mescbin  a/V«.  5267 
meschino  ital.  5267 
mescire  ital.  5333 
mescita  j'taZ.  5334 
mescla  pitg.  5336 
mesclanba  pror.  5336 


7K 


KiMn,imK<lii'>   U  nrlviT/.oirlmis. 


lUPM>lHr  i>ii>t:  c.i(.   /<(f/. 

inoso^ln  lid/.  r>:lM<i 
tiiojcolan*  ilttl.  ft88*l 
iiu^iMlatn  if"'.  6;iSli 
inctio  iliil.  5281 
niosol  afn.  6:t:t7 
nu'sosim»  ;iri>i'.  443:1 
invM'iitaiK'o  n/'r:.  6:12 1 
inoiiliaiii);  nf'r:.  5<*'>:i 
im>Kli»-]H'slo  at'r:.  f>:l;t(! 
niosiiio  pig.  1 13;< 
luMimiln  .vjMiii.  &<i7l 
iiiosnil  afrz.  'it)7r> 
ino8<|iii  ;)r<)r.  52li7 
iupS()iiin  fr:.  52(i7 
nic«quinlio  jitg.  r>2t>7 
mrsquino  .«;><im.  r>2t>7 
DiosM  ital.  6341 
niosse  ital.  fr:  pig.  5270. 

6341 
inPRseancp  afrz.  5320 
inesiscant  n/"rj.  5320 
nuv-isoda  friaul.  5;t35 
niessooir  fr:.  5320 
nicssi-ra  sdrrf.  5270 
luessero  ital.  7372 
nipsso  I'frt/.  5342 
most  pror.  4977.  5352 
mestari-  ital.  5335 
mcsteoa  niw.  51.">3 
mcstii;o  ptg.  5350 
incstier  prov.  afrz.  5307 
ino.^tioro,  -e  ital.  5307 
inestis  prop.  5:^50 
mestizo  .tpati.  5350 
mosto  i7(i/.  ptg.  4977 
mestral  cof.  4982 
niestre  altfp.  ptq.  4982 
mestro  altsp.  4982 
mesura  pror.  cn^  span. 

ptg.  5232 
mosurar  pror.  cat.  span. 

ptg.  5233 
mosure  fr:.  5232 
mesurer  />.:.  5233 
mosyllo  altsp.  5337 
racta  i7.  «p.  pf.9.  5273 
meta  tin/.  5199 
metade  ptg.  5199 
iiietail  afr:.  5276 
iiH'tairie  /iv.  5198 
metal  span.  ptg.  5276 
in.'tal  fr:.  5276 
metalh-s  pror.  5276 
metallo  ital.  5276 
mi'taycr  /"rj.  5198 
meteil  fr:.  5351 
meteis  prov.  4433 
meter  r(r.  spnn.  5348 
mctge-s  prr.  afr:.  5196 
meticcio  ital.  5350 
metier  /ra.  5307 
metralla  span.  5343 
metre  j'ror.  n/>r.  5348 
mctrer  altcat.  5348 
raets  /"rr.  5342 
met  t)c  afrz.  .5273 
metter  pf^.  5348 
mettere  ital.  5348 


mettre  />.-.  KHS 
iuetiili<  ital    5273  I 

iiietxa  cat.  5523 
iiu'tiiiia  /Tor.  5193 
moil  saril.  nit.  ptg.  5277 
inoul.lo  fn.  6353  " 
iiiou>;lor  fr:.  5462 
mculo  /r.-.  527:t.  5368 
tnouiiior  fr:.  5374 
moiir  afr:.  5175 
tnoim'  (i/'r.-.  5426 
mourtn>  fr:.  5413 
meiirtrier  fr:.  5413 
meiirtrir  /rr.  5414 
moxor  ptg.  5333 
mevtadior  nprnv.  619H 
moytat  C(i<.  5199 
mo?,  ptg.  5231 
iiioza  r<r.  5229 
raozcla  .spnii.  5336 
raczolar  proiv  .ip.  5336 
mezre  (i/V;r.  5338 
mezzano  ital.  5188 
mczzaro  ital.  5346 
mezzina  ital.  5361 
mezzo  i7.  4988.5201  5345 
mozzndi  ital.  5262 
mczzuolo  ital.  5361 
mi  /r--.  5201 
miawc  afrz.  5182 
mie  rum.  5279 
mica  i7n/.  5279 
micjitelo  span.  5280 
miecia  i7(i/.  5523 
micciar  rtr.  5439 
mieiinino  ital.  5279 
mierino  ifn?.  5279 
micoio  ital.  5507 
mielic  /rr.  5279 
miclielaceio  ital.  5280 
micmac  frz.  5332 
mioolino  efn/.  5279 
midi  t'r:.  5262 
midolla  i<n/.  5204 
mie  frz.  rum.  515.  5279. 

5289 
mieg  prov.  5201 
miel   rum.  frz.   sp.  318. 

5209 
mieldre  afrz.  5214 
miele  ita/.  5209 
raielga  span.  5189 
mienna  altsp.  5183 
raienta  .span.  5234 
mieute  .span.  5228 
mientras  span.  2724 
mier  prov.  afrz.  5266 
mierar  rum.  5217 
miercoles  .«poM.  5251 
mierda  friaul.  sp.  5252 
miere  rum.  5209 
mierla,  -o  span.  5265 
I  mierla  ru»i.  5265 
i  mies  afrz.  sp.  5203.  5270 
mietto  frz.  5279 
mien  rum.  prov.  5277 
mieur  rtr.  5495 
mieux  /rz.  5214 
I  miez  rum.  alt  frz.  5201. 
I     5203 


inifrn  I'ul.   pror.  nitcat. 

sp.  altplg.  5279 
mignja  .</'iiii.  5279 
mi(;nlliH  pig.  5279 
mit^ilalu  riiMi.  6:i5 
migli.i  i((i/.  5281.  5288 
milliard  />.■.  5299 
migiiatia  ital.  5303 
mlKiiim  fr:.  5299 
migiinne  ital.  5299 
minnotor  fr:.  5299 
miKiiotta  ital    6299 
mijfraino  fr:.  3925 
migritna  .<piiii.  :I925 
mijnr  ptg.  5208.  6175 
mijloc^  rum.  5202 
mijo  .s'piiM.  5288 
mil  prov.  cat.  span.  ptq. 

5288  f. 
mila  rum.  5281 
milagro  ptg.  5328 
milagro  .«pn».  5328 
milaii  pror.  fr:.  6295 
milano  .span.  5295.  8722 
milgnimi  altsp.  5290 
millia  proi'.  ]itg.  5281 
milliano  ptg.  5295 
milliSo  ptg.  6294 
millio  p(7.  5288 
milli-s  p'roD.  5288 
uiiliairc  frz.  5284 
miliasse  frz.  5283 
miiico  frz.  5287 
milicia  .sy>.  pfi/.  5287 
railier-8  prov.  5289 
milieu  frz.  5202 
miliono  i<nZ.  5294 
militairo  frz.  5286 
militar  ruwi.  span.  ptg. 

5286 
militaro  ttoi.  5286 
milizia  ital.  5287 
mill  cat.  5288 
milla  cat.  $7>an.  5281 
mille  ital.  rtr.  frz.  5281. 

5289 
millesimo  ital.  5291 
millet  frz.  5288 
milli  sarrJ.  5289 
millierae  frz.  5291 
millier  frz.  5289 
million  /"r?.  6234 
millon  span.  5294 
millor  cat.  5214 
milmandro  sj)an.  5285 
miloca  cat.  5295 
milofha  ara,(?.  5295 
miloja  valencian.  5295 
milsoldor-s  proii.  5292 
milsoudier  norm.  5293 
milsoudor  afrz.  5292 
milaogo  i<a?.  5202 
milza  ital.  5297 
mimbre  .span.  8727 
mina  it.  rum.  prov.  cat. 

sj).  ptg.  5207.  5309 
minaccia  ital.  5300 
minacciaro  ital.  5300 
minar  prov.  .tp.  ptg.  5207 
minare  ital.  5207 


inliiutur  rum    5301 
miiii'o  /r.-.  5325 
miiii-hia  ital.  sicil.  calahr. 

5242 
miiK'liiiino  ital.  5242 
miiieia  .«an/.  5242 
miiii'ior  afr:    5;125 
inini'iiino  rioii.  5238 
miiulraillo  norm.  5:143 
mine  fran:.  :t926.  5207. 

5298 
minoira  pig.  6207 
minor  /"r.-.  5207 
minora  allsp.  5207 
miniirai  /r:.  5207 
minornl  pror.  .span.  ptg. 

5207 
mineral  /"rr.  5207 
miiiorale  Hal.  5207 
minostra  i7a/.  5!W)8 
mino8trajii  Hal.  5308 
minefltraro  Hal.  5.308 
minottc  /rr.  5299 
mingherlino  ital.  264 
mingoa  spn».  ptg,  5039  i^^. 

5311 
mingoar  sp.  ptq.  50'19  i\r. 

6311 
mingrana  a//.sp.  6290 
mingrelin  afr:.  264 
niiniar  .spa».  5303 
miniare  ital.  5303 
niiniatiira  i/a/.  5303 
miniere  frz.  5207 
minino  p/r/.  5299 
minimo  ital.  5302 
ministro  ital.  5304 
minnanna  .snrrf.  5299 
minon  fr:.  5299 
minore  i7a/.  5310 
minta  rum.  5234 
niinte  rum.  5228 
minti  r»»».  5237 
mintitor  rum.  5239 
minuar  pror.  5311 
minuer  frz.  5311 
minu^ia  ital.  5323 
niinuna  rMHi.  5327 
niinunc  rum.  5327 
minutario  i/n/.  5322 
minute  frz.  5326 
minutiere  ital.  5322 
minuto  ^^  ,sp.  ptg.  5326 
minuzia  jfa/.  5:i23 
niinuzzare  ital.  5326 
minvar  ca*.  5311 
minyo  cat.  5299 
raio  ital.  ptg.  b2Ti 
niiolo  p<(?.  5204 
niiquelot  frz.  5280 
miquelito  span.  5280 
mira  rio».  5331 
mirabile  ital.  5327 
miraela  /jrof.  5328 
miracle  frz.  5328 
miracle-s  prov.  5328 
miracolo  ita/.  5328 
mirador  cat.  .sp.  pt^.  5329 
miradore  (7a/.  5330 
mirador-s  prnv.  5330 


Ronianischcs  Wortvorzeiehnis 


79 


iiiii-a^Iio  altital.  5328 
inirairo  prov.  5329 
niiralh-s  prov.  5328 
inirar  prov.  cat.  sp.  ptg. 

5331 
niirare  ital.  5331 
miiator  rum.  5329 
niiratorc  ital.  5329 
mire  /V-.  8774 
niirer  frz.  5196.  0231 
mire-s  prv.  afrz.  5196 
mirge  afrz.  7913 
luiroir  frz.  5330.  7664 
rairtilla  ital.  5491 
mirto  it.  sp.  ptg.  5492 
niisa  span.  5340 
niiseh  rtr.  5501 
raisehia  ital.  5336 
mischiare  tta?.  5336 
niischiata  ital.  5336 
iiiisel  )•»»!.  5337 
miselese  rum.  5339 
misello  ital.  5337 
misore  />•-.  5340 
raiseria  ital.  5340 
uiisero  rt.  sp.  ptij.  5338 
misiroign  ctr.  5496 
miskel  rtr.  5504 
mislea  altital.  5336 
mismo  s^ja»i.  4433 
inissa  ptg.  5341 
missoudor  a/V.?.  5292 
misteila  rtr.  5510 
mister  ptg.  5307 
mistia  i'inZ.  5336 
raistiare  ital.  5336 
mistral  ^jjcoy.  frz.  4982 
mistret  r»?H.  4977 
misturar  ptg.  5336 
niisura  ifn?.  5232 
misurare  ital.  5233 
mita  span.  5343 
mitad  .s^a».  5199 
mitainc  frz.  5197 
raitan  /V^.  5200 
initanier  frz.  5200 
mitat-z  prov.  5199 
mite  />■.-.  5343 
mitera  ital.  5346 
miticare  /ia?.  5344 
raitigare  ital.  5344 
mitilo  ital.  5349 
miton  /Vj.  5197 
mitonner  frz.  5197 
mitoyen  /'c^.  5197 
mitra  ital.  5346 
mitraille  frz.  5343 
mitria  ifa/.  5346 
mitsch  (■((■.  5501 
mitx  cat.  5201 
miui;a  pitg.  5323 
miueas  ptg.  5323 
miudo  ji(.f/.  5326 
mizii  sard.  5288 
mo  rt)-.  ital.  4981.  5362 
mu  /Vj.  5368 
moale  rum.  5380 
moara  rum.  5368.  5376 
moaro  rid».  5486 
mobiglia  ital.  5353 


mobile  ital.  5353 
moliilita  j'ta/.  5354 
moble  prov.  cat.  5353 
moca  cat.  altspau.  5404. 

5442 
mocaeo  ptg.  7469 
mooajardo  ifn/.  5132 
raocajarro  ital.  5132 
mocca  ere.  5444 
mocceca  ital.  5440 
moccicare  ital.  5440 
mocdt-hioo  rtaZ.  5440 
moccicone  ital.  5440 
moceio  iYn/.  5440 
moccioso  ital.  5443 
raoceolaja  ital.  5444 
moccolo  ita/.  5444 
moccdad  span.  5515 
moch  Crtt.  5444 
moehar  prov.  cat.  5442. 

5444 
mocho  span.  ptg.  5514 
moco  ital.  5355.  5444 
raocos  cat.  5443 
mocoso  span.  5443 
moc-s  rtr.  5444 
mod  rM»n.  5366 
raoda   ital.  cat.   sp.  ptg. 

5366 
modano  ital.  5365 
mode  frz.  5366 
modele  /r^.  5364 
modello  ital.  5364 
modolo  span.  ptg.  5364 
raodene  jto?.  5365 
moderare  ital.  3457 
modorer  frz.  5357 
moderne  frj.  5356 
moderno  it.  sp.  ptg.  5356 
modeste  frz.  5358 
modesto  iia/.  5358 
modine  ital.  5365 
modi-s  prov.  5366 
modle  «/"rz.  5365 
mode  ital.  cat.    sp.  ptq. 

5366 
modorra  sp.  ptg.  5363 
modorrar  sp.  ptg.  5363 
modorro  span.  5363 
modulare  iiai.  5365 
modulo  ital.  5365 
raodurria  s/j.  ptg.  5363 
moeda  ^i(;.  5387 
moelle  frz.  5204 
moelleux  /'r^.  5204 
moellon  frz.  5026.  5204 
moeudciro  p)tg.  5374 
morr  j((r/.  5382 
mcDuf  afrz.  5366 
mdiirs  frz.  5430 
raofa  cat.  s^*.  ptg.  5481 
mofar  caf.  sp.  ptg.  5481 
mofette  />•.-.  5447 
mofineza  ptg.  5447 
mofino,  -a  ptg.  5447 
modet  pcoi-.  5448 
raofletes  span.  5448 
moflu  henneg.  5448 
raofnes  utallon.  5448 
mofo  ^)tj.  5447 


mo^ato  spaM.  1740 
moggio  ital.  5361 
mogio  (<aZ.  5490 
raoglio  ital.  2664.  5459 
mogliera  ital.  5459 
raogliore  j'in^  5459 
mogo  altptg.  5449 
mogote  span.  5449 
moliino  spa«.  5447 
moho.s/).  5431.5447.  5504 
mohon  wallon.  5502 
moi  sard.  5362 
moie  «/«.  5273 
moignoa  afrz.  5473 
moih  prof   5440 
moiller  pror.  5459 
raoindre  frz.  5310 
moineaii  /"rs.  5502 
moing  afrz.  5473 
moinha  j;?»/.  5368 
moinho  ptg.  5376 
moins  frz.  5312 
moiol-s  prou.  5359 
moiom  aptg.  5378.  5514 
moire  frz.  5132 
moiro  /V^.  5132 
mois  prov.  franz.  5231. 

5440 
moisir  frz.  5440 
moison  a/'rz.  5230 
moisseron  norm.  5502 
moisson  frz.  5269 
moisson  «orm.  5502 
moite  frz.  5441 
raoitie  ^ri.  5199 
moix  cat.  5440 
moizeta  prov.  5502 
moja  i(a/.  5486 
moja  venez.  5362 
mojar  spa».  5379 
moje  span.  .5486 
mojigato  span.  1740 
mojon  spa».  5378.  5514. 

5519 
mol  frz.  5380 
mola  ital.  prot.  cat.  ptg. 

5368.  5379 
molaire  frz.  5369 
molar  span.  ptg.  5369 
molare  ital.  5369 
molcere  itaZ.  5457 
moldar  span.  ptg.  5365 
molde  span.  pitg.  5365 
moldear  s/)a«.  ptg.  5365 
mole  span.  5380 
mole  frz.  5372 
moleata  cmmi.  5380 
moleiro  ptg.  5374 
molar  rtr.  span.  5382 
mnlestia  rt.  sp.  ptg.  5373 
molesto  /f.  sp.  ptg.  5373 
molhar  prov.  pitg.  5379 
molher  pi;/.  5459 
molhtr-s  prov.  5459 
molho  pf(7.  5093 
molh-s  prov.  5360.  5380 
moli  prov.  cat.  5376 
molinaro  ital.  5374 
molinero  .«pan.  5374 
molino  ital.  span.  5376 


iiioliii-s  proi!.  5376 
inolir  span.  5377 
moll  rtr.  cat.  5380 
molla  ital.  5379 
moUar  .spa».  5380 
mollare  ital.  5379 
moUo  ifa/.  ptg.  5380 
molleira  pfi;.  5380 
molleja  span.  5379 
mollejon  span.  5379 
moUejiiela  span.  5379 
raollera  sjmn.  5379^  So 
molle-s  prot).  5365 
mollesse  frz.  5381 
mollot  frz.  5380 
molleta  ,vpan.  5379 
moUete  span.  5379 
molleton  frs.  5380 
moUetta  ital.  5379 
moUeza  prov.  span.  ptg. 

5381 
moUezza  ital.  5381 
molliea  j(a/.  5371 
moUir  ptg.  5377 
molma  sarrf.  5220 
mole  ital.  5372 
mologna  neapol.  8078 
molo-s  pror.  5273 
moire  prov.  5382 
molsa  ca(.  5431 
molser  proi\  5458 
molt  prov.  afrz.  cat.  5466 
molta  rtr.  5026 
molto  ital.  5466 
molto  cat.  5465 
moltone  wnes.  5465 
molto-s  prov.  5465 
momento  ital.  5383 
raoraer  a/'rz.  5470 
momerie  frz.  5470 
momia  spaji.  5468 
momie  frz.  5468 
momio  span.  5468 
mon  prof.  /"r^.  cat.  5472. 

5476  f. 
mona  ital.  sp.  pti/.  2664. 

5183 
monaco  ital.  5385 
monasterio  s^jan.  5384 
monastero  ital.  5384 
moncar  2)tg.  5444 
moncare  itai.  5039 
moncoau  frz.  5400 
moneel  pro»,  afrz.  5400 
moneo  it.  pJir.  5039.  5444 
monda  span.  ptg.  5475 
mondadura  sp.  ptg.  5475 
mondar  span.  ptg.  5475 
mondare  ital.  5475 
mondatura  tJ«(.  5475 
momlazioue  ital.  5475 
monde  {alt)frz.  5476 
monder  /rz.  5475 
mondezza  ital.  5474 
mondia  i(ai.  5474 
mondo  it.  sp.  ptg.  5476 
mondongo  .span.  356 
mondonguilla  cat.  356 
mondualdo  ital.  5479 
mono  »ieap.  5362 


S(l 


HiiiiiniiiM'lirii  WnrlviT/ficliiiiK. 


moiirda  fxir.  >/>.  5:187 
iiii<iiosUt>r-8  prov.  6:i84 
iiiotiot.i  ir<i/.  6387 
iiioni'tario  il'i/.  (>38S 
inom'tion'  ilal.  filiSS 
lllotl^ail:l    ltd/.   A-IAS 
iiioii^'  .<;>(IM.  {ilij.  fiiwr) 
inoiijri'-a  /Tor.  5:1>>1 
iiii>nir  plij.  63H»i 
inoiije  ^piin.  638'i 
tnorijoi  a/'r:.  63!I2 
monjoio  (i/Vf.  63!12 
iiiuium   i/>W.   rfr.   litjlM. 

5(>S7.  6183    SS'.l" 
inonnaio  fr:.  r)3S7 
iinni(n)o8to  (ifr:.  2V2 
inonnini.'  /r:.  5183 
luomio  iijiroK.  6183 
mono  spun.  ptn.  74t)9 
monocordo  Hal.  5300 
mo(n)-s  /jror.  6177 
monsieur  fr:.  7372 
monstrar  pror.  5391 
nionstror  n/'r:.  6391 
nioiistro  itnl.  5395 
uiont  CMHi.  yoi'.  /V;.  5391 
nionta^na  itnl.  5396 
montagnnrd  f'n.  5396 
raontagne  /"ri.  5396 
montain  /rr.  6397 
moutana  .vpa».  539t> 
montanora  span.  5396 
montanba  prov.  ptg.  5396  j 
raontanheiro  ptg.  5396 
montanhez  pfj.  5390 
montane  ital.  span.  5397 
niontant  frz.  5401 
montante  i"^/.  spn».  p/</. 

5401 
niontar  pror.  span.  ptg. 

5401 
niontaro  ital.  5401 
montatura  ital.  5399 
montc  i<.  sp.  ptg.  5391 
montecillo  .'^jnn.  5400 
inontciro  span.  5398 
monter  frz.  5401 
montero  span.  5398 
inonteux  frs.  5402 
monticello  «n/.  5400 
montonc  i(n/.  5465 
montre  frs.  3998.  5394 
montror  /rz.  5394 
montuos  pror.  5402 
raontuoso  it.  .sp.  ptg.  5402 
inontura  ital.  span.  5399 
monture  />.-.  5399 
monumen-s  pror.  5403 
monument  frz.  5403 
monumento  it.sp.ptg.  5403 
moquer  /'r.'.  5442 
mor  pf(/.  4992 
mora  ital.  cat.  span.  ptg.  j 

5405.  5426.  5482  ] 

moraccia  mantiian.  5519 
moragia  venes.  5519 
uioraille  frz.  5519  ! 

raoraillon  frz.  5519 
moraine  frz.  5482  | 

muralha  pror.  5519  i 


momlliu.  I'll.  6519 
nioruiiK»,  -n  pfy.  5426 
ninr.'ir  rum.  5370.  6374 
nuTliidi-z  .^7l.  pig.  5407 
uuTliiili"  i7.  .«y).  ptg.  6407 
morliiKliono  lYri/.  6408 
inorliliMi  fr:.  5418 
niorliii  i7.  sp.  ptg.  6409 
uiiirra  rmiiV.  rat.  634 
niorconu  /iv.  214.  5419 
miircol  afr:.  5419 
iMorchia  i7(i/.  634 
morcia  ttal.  534 
morion  .-/«ih.  6410 
moril:i('li(>  />.-.  541 1 
murdacilla  span.  5411 
nionlor  rtr.  sp.  ptg.  'A\2 
ini'TiU'TO  ital.  6412 
monllrar  sp.  ptg.  5420 
morilisoar  span.  5420 
monlre  /iror.  fr:.  ."i412 
moroau  (i/"rc.  4527 
niori'l  afr:.  5427 
morcUa  i/o/.  5427 
tnori'lU-  fr:.  5427 
morello  ital.  5427 
morcna  i7(i/.  .«/)««.  5485 
moronailo  sp.  ptg.  5427 
morenas  cat.  3849 
morcnillo  .«p.  ptg.  5427 
morenito  .«p.  j»/^.  5427 
moreno  ,<!;).  ptg.  5427 
moresco  sp.  ptg.  5427 
morf  )•//•.  5409 
morfia  ital.  5415 
morfier  afrz.  5415 
morfire  i7n/.  5415 
morfondrc  frz.  5409 
morga  span.  534 
morgelino  /"it.  5422 
morgue  frz.  5487 
morguer  /"rz.  5487 
morille  frz.  54 IG 
morion  afrz.  5519 
moriono  i<nZ.  5519 
morir  rtr.  prov.  cat.  sp. 

bin 
morire  ital.  5417 
mormint  rum.  5403 
morrao  ptg.  5409 
mormorare  ital.  5488 
niormorio  i((i^  5488 
morn  prov.  5489 
mome  frz.  5489 
moro  i7.  sp.  ptg.  5426  f. 
moron  sp.  5482.  5493 
morondo  span.  5427 
morra  prov.  span.  5519 
morralct  cat.  5519 
morrer  pf^.  5417 
morriSo  jitg.  5519 
morrion  *pn>i.  5519 
morro  .sp.  pfi;.  5519 
morros  .sjyan.  5519 
mors  pi'Oi'.  frz.  5421 
mor-s  pro».  .5519 
morsa  Hal.  5421 
morse  />r.  5429.  6986 
morscfchiare  ital.  5420 
morseggiare  ital.  5420 


(•<!/. 


nioix-l  (i/i;.  .'.419 
nioriii'llo  (Vii/.  5421 
morsiraro  itnl.  642<i 
mominii  ifn/    5421 
nicir.'io  itnl.  5421 
nmrl   rtr.  pror.  fr:. 

5418.  6426 
inortAcinn  riiw.  6424 
mortaillo  /iv.  .■)425 
murtajo  ital.  5423 
niorti>  itnl.  ptg.  6418 
m(prt<.><'ino  .»p(i».  6424 
morteiro  p/(/.  5423 
niortolla  itnl.  5491 
mortoro  .«pun.  5423 
niurtosinlio  ptg.  5424 
mortozinlio  pf//.  5424 
mort-goi  fr:.  3712 
rnorticlna,  -o  ital.  5424 
inortler  pror.  frz.  5423 
inorto  i7(i/.  p((/.  5426 
Miiirt-z  pror.  5418 
niciruc  fr:.  5519 
morucco  span.  5117 
inorut  ])ror.  5519 
niorva  licrgnm.  5409 
morvo  /"rr.  5409 
morvido  Hal.  5407 
morvigliono  iVrt/.  5408 
morvu  sicit.  5409 
mo8  7>ror.  5615 
mo-8  prov.  5366 
mosaico  .sp.  pfi;.  5508 
masaiquo  /rr.  5508 
mosca  ital.  prov.  cat.  sj). 

ptg.  5497 
mosoajo  ital.  5495 
moscardo  ital.  5497 
moscella  sjian.  5497 
moscbetto,  -a  iVaJ.  5497 
niosria  i(n/.  rtr.  5500 
moscid  /riaul.  5441 
moscio  i/«/.  5441 
moscione  ital.  5511 
mosclc-s  jirov.  5503 
mosqucta  sp.  pf*/.  5497 
mosquito  sp.  ptg.  2316. 

5497 
mossa  prov.  5431.  5504 
most  cat.  5512 
mostacchio  I'/nZ.  5509 
mostaocio  ital.  5509 
mostaclio  span.  5509 
mostarda  i?n/.  cni.  prov. 

5512.  7479 
mostaza  .spn».  5512 
mostear  span.  5512 
mosteiro  ptg.  5384 
mostela  pro».  5510 
mostier-s  prov.  5384 
mosto  i<.  sp.  ptg.  5512 
mostra  i7a?.  5394 
mostrar  cat.  span.  ptg. 

5394 
mostrare  ital.  5394 
mostrenco,  -a  sp.  5393 
most-z  pro».  5512 
mot  frz.  cat.  5518 
mota  ital.  sp.  pti/.  5026. 

5433 


iiKilni'hi  rum.  542:1 
iiK'ti'liin  .«prid.  5614 
iiiiit.'  s/i.  pti/.  5518 
motif  fr:.  5i:t4 
inotilar  span.  66i:i 
motilon  .spun.  5614 
rniilinnr  s/mn.  54:17 
nmlir  prr.  afrc.  5517 
motivo  i7(i/.  .spu/i.  ptg. 

5434 
motu  iViiI.  ptg.  5434 
motiin  attsji.  6466 
niotta  itnl.  5433 
luotto  /"r.-.  5433 
motto  Hal.  5518 
nuit.xo  ca(.  5514 
mot-z  prtiv.  5618 
mou  frz.  6380 
mouc  njirov.  5444 
niuucliard  [franz.   5142. 

5497 
niourlic  /rr.  5497 
moufbcr  /"rr.  5442 
mourboron  frz.  5142 
miiucliotor  /"r;.  5497 
moucbetto  afrz.  5497 
mouciioir  frz.  3218.  6442 
mouchon  lienneg.  5502 
raouco  p<(/.  5O0O 
moucos  proii.  6443 
moudre  frz.  5382 
mouo  frz.  5179.  5182 
mouctto  frz.  3628.  5182 
moufctcr  piV.  5367 
moufctto  frz.  5447 
moufle  frz.  5448 
mouflcr  «orm.  5367.  .5448 
mouHu  pic.  5448 
mouiller  frz.  5379 
mouiou  nprov.  5359 
uiouiro  nprov.  5486 
mouis  nprov.  5440 
miiule  franz.  3549.  5365. 

5503 
raouler  /rr.  5365 
moulin  /"rr.  5368.  5376 
moure  pro».  5435 
mourer  cat.  5435 
mourir  frz.  5417 
mourre  a/Vf.  5519 
mousquet  frz.  5497 
mousse  />r.  5431.  5501. 

5515 
mousselino  frz.  5432 
mousser  frz.  5431 
raoussoron  frz.  5431 
nioustacbo  /"rz.  5509 
mousti  limous.  5441 
mousUer  «/"rz.  5384 
moustoile  afrz.  5510 
mout  frz.  5512 
moutarde  /it.  5512 
nioutelo  afrz.  5510 
mouticr  /rr.  5384 
mouton  frz.  5465 
mouvoir  frz.  5435 
movel  p<(7.  5353 
mover  prov.  .■<2>an.  ptg. 

5435 
moxeta  cat.  5502 


Roraanisches  Wortverzeichnis. 


81 


moxo  cot.  5502 
moyen  frz.  5188 
moyeu  frz.  5359  f. 
moyo  span.  5361 
mozaic  prov.  5508 
mozalbillo  span.  5421 
mozalbito  xpan.  5421 
mozalvete  span.  5421 
mozir  pror.  5440 
mozo  altspan.  pti/.  5512. 

5515 
mozzare  ital.  5515 
mozzetta  ital.  5522 
mozzina  linZ.  5361 
mozzo  ital.  5361.  5440. 

5515 
mrcana  rum.  5485 
muc  CMm.  5523 
mucchio  ital.  2331 
muccu  sard.  5444 
muced  r«m.  5441 
muchacbo  sp.  ptg.  5514 
muche  rum.  5514 
mucher  ^«c.  5439 
mucho  span.  5466  f. 
mucido  ital.  5441 
mucos  rww.  5443 
mucoso  ital.  ptg.  5443 
mud  cat.  5521 
mudar  /iro».  cat.  sp.  ptg. 

5516 
mudo  s/).  ptg.  5521 
muebda  a/?sp.  5436 
mueble  span.  5353 
mueca  «/>a»i.  5442 
muei-s  prov.  5361 
muela  span.  5368 
muelha  ^«-op.  5204 
muelle  sp.  5372.  5379  f. 
muer  frz.  5518 
njuermo  span.  5409 
muert  friaul.  5418 
muerte  span.  5418 
muerto  s/<n»i.  5425 
muet  /"r^.  5521 
maete  a/r^.  5436 
muffa  ital.  5447 
muffare  ital.  5447 
miiffir  nprov.  5447 
muffo  iinZ.  5447 
mnfle  /r.-.  5367 
mngem  jttg.  5450 
muger  span.  2664 
mugi  ru»i.  5451 
mugghiare  ital.  5451  f. 
muggine  ital.  5450 
mugil  «/Jan.  5450 
mugir  prv.  frz.  ptg.  5451 
nmgler  frz.  5452 
mugliare  t7aJ.  5452 
mugna  coma.-ik.  5473 
mugnajo  ital.  5374 
mugnere  itaZ.  5458 
mugnuni  sicil.  5473 
mugolare  ifa?.  5452 
mugrc  span.  5445 
mugron  sp.  5259.  5446 
mugronar  s;)a»i.  5259 
mugue  I'rz.  5504 
mugiiet  fn.  5504 

Kortin^,  tat.-roni. 


inu^ulare  ital.  5452 
muid  /"rr.  5361 
muiere  rum.  5459 
niuilare  Aord.  5452 
muiol-8  i>rov.  5360 
muir  friaul.  arag.  54.53  f. 
muire  afn.  545i.  5486 
mnito  7)<(7.  5466 
mujer  span.  5459 
mujir  spatt.  5451 
miijol  .sr/WH.  5450 
mula  ital.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  5454.  5460 
muladar  span.  5483 
miilato  sp.  ptg.  5456 
mulatre  frz.  5455 
mulatto  i<a/.  5456 
mule  frz.  5460 
mulet  frz.  5461 
muleta  ^/).  /)f(;.  5454 
mulge  rum.  5458 
mulger  altsp.  5458 
mulher  /Jt»/.  2664.  5459 
muliaca  ital.  734 
mulicola  altit.  5371 
mulilla  .«pan.  5460 
mulinare  ital.  5375 
mulinaro  lYaZ.  5374 
mulinello  ital.  5376 
malino  ital.  5376 
muliquala  chian.  5319 
muller  cat.  54.59 
mulliri  «arrf.  5458 
muUo  ital.  5461 
mullooe  srd.  5378.  5514 
mulon  />j.  5273 
mulct  frz.  5453 
mulsa  ital.  5462 
raulsura  riim.  5463 
multa  ital.  5464 
multam  rid».  5464 
multami  rum.  5464 
mumia  ptg.  5468 
miimiar  modnnes.  5469 
mumie  />2.  5468 
mummia  itat.  5468 
rnundo  ptg.  bill 
mundu  sard,  bill 
muneca,  -o  span.  5473 
mungere  ital.  5458 
mungir  ptg.  5458 
munir  pror.  frz.  cat.  s}). 

ptg.   5478 
munire  ital.  5478 
munir  span.  ptg.  5386. 

5458 
muSon  span.  5473 
munt  rtr.  cat.  5391 
munte  rum.  5391 
muntean  rHjn.  3596 
munticel  rum.  5400 
munyo  cat.  5473 
muora  rtr.  5486 
muovere  ital.  5435 
muqueux  /Vz.  5443 
mnr  frz.  altspan.  altptg. 

5494  f. 
mur  frz.  5175 
raura  rtr.  it.  5426.  5494 
mura  rum.  5486 


murS  ram.  5426.  5486 

I  miira  rtr.  5486 

'  muradal  ptg.  5483 
muratore  itiit.  4968 
murcharse  ptg.  5105 
murcho  ptg.  5106.  5484 
murcicgalo  span.  5499 
murciego  span.  5499 
mure  frz.  5426 

I  mureeillo  sjtan.  5495 

I  murena  span.  5485 

!  murene  frz.  5485 

'  murga  pror.  5495 
murganho  ptg.  5495 
murgonar  .span.  5259 
muri  rum.  5417 
raurielle  ital.  5166 
murion  .span.  5519 
murmurar  jirov.  sp.  ptg. 

5488 
muro  nprov.  5486 
muro  ital.  span.  5494 
murria  span.  5490 
miirrio  span.  5490 

1  mur-8  /jrof.  5494 

'  mursa  rum.  5462 

i  mursel  proi-.  5421 

1  Murviedro  span.  8677 

I  mus  prov.  5421 

[  musa  prov.  5421 
musaico  ital.  5508 
musar  prov.  5421 
musaraigne  /rj.  5496 
musarana  sp.  ptg.  5496 
musaranho  ptg.  5496 
musard  /"ri.  5421 
musare  ital.  5421 

I  musart-z  prov.  5421 
musoa  niwi.  5497 
musca  rwin.  5420 

I  musch  rtr.  5441 

I  miisch  rtr.  5501 
mii-sehiel  rtr.  5504 
muschio  ital.  5504  f. 
muschiu  rum.  5431.5503  f. 
muschla  rtr.  5503 
muscla  cat.  5349 
muscle  frz.  5503 
mnscle-s  prov.  5503 
musclo,  -a  cat.  5503 
musco  it.  sp.  5431.  5504  f. 
muscolc  ital.  5503 
musc-s  prov.  5505 
musculo  it.  sp.  ptg.  5503 
musderagn  coma.<<k.  5496 
muse  /'rj.  213.  5421 
museau  frz.  5421 
musec  pror.  5508 
mussler  frz.  5421 
museliere  frz.  5421 
muselina  .span.  5432 
musello  ital.  5421 
muser  /rs.  213.  5421 
musetto  ital.  5421 
musgano  span.  5495 
musgo  ptjf.  5431.  5504 
musgode  afrz.  5480 
musica  ital.  5506 
musique  /rr.  5506 
muso  ital.  5421 


muss  friaul.  5507 
miissa  Zomft.  5507 
musselina  ptg.  5432 
uiusser  /rr.  5439 
mussolino  ital.  5432 
mussolo   ttat.  5132 
must  rid».  5512 
mustar  rum.  5512 
mustate  rum.  5509 
mustazz  rtr.  5509 
musteila  rtr.  5510 
musteile  a/'r^.  551(1 
mustel  rtr.  5504 
mustich  cat.  5441 
raustl  rtr.  5431 
mustra  rum.  5394 
mustui  ridn.  5512 
raut  prov.  afrz.  5521 
muta  rum.  5516 
mutare  eta/.  5516 
mutilare  ital.  5513 
mutiler  /"rr.  5513 
mutin  frz.  5433 
mutiner  frz.  5437 
mutire  sard.  5517 
muto  ital.  5521 
mutria  ita?.  5519 
miitseh  rtr.  5501 
mutschegna  rtr.  5440 
muza  /jrof.  5421 
muzuoli  ital.  5361 
myrte  />r.  5492 


n'  i)roB.  2673 

na  prov.  2664 

nabab  /r^.  5525 

nabet-z  /jro».  5535 

nabo  span.  ptg.  5535 

nabot  /rz.  5526 

nacaire  afrz    5532 

na^ao  pfgi.  5553 

nacar  span.  ptg.  5532 

nacara  span.  5532 

naccaro  ital    5532 

naccbera  ita?.  5532 

Dacela  span.  5562 

nacelle  /r.?.  5562 

naoeUo  nprov.  5562 

naeer  .span.  5544 

nache  afrz.  5552 

nacio  cat.  5553 
'  nacioD  span.  5553 
1  nacio-s  pi'or.  5553 
j  nacre  frz.  5532 

nada  sp.  ptg.  5544.  5573 
I  nadador  sp.  ptg.  5551 
I  nadal  pror.  5550 
I  nadar  prov.  sp  ptg.  bbbb 
j  nadeca  ptg.  5552 
!  nadi  altsp.  5544 
I  nadie  span.  5544 
'  nadie  friaul.  5552 
I  naffa  spow.  5529 

naffe  frz.  5529 
J  nafra  srd.  prov.  5543 
I  nafrar  srd.  prr.  cat.  5543 

uafrer  frz.  5543 


Worterbuch.    (Wortverzeichnlsse.) 


82 


KoniitniKrlu'ii  WortToriniflmiK. 


naicnr  itr.  28  J  7.  5:i76 
ii«fp>  /rr.  6652 
niidor  fr:.  fi.Vift.  ft66(> 
iiapMir  fr:.  5551 
nn(;);n  ;"'"i'.  6652 
napxiii  rlr.  557S 
nsC'»"'"  "i'd".  ■I!)78 
n.>(rvi(Ti<  f're.  8>S76 
nnpitta  rlr.  5574 
imilii  ira/.  5531 
iiaio  riiwi.  (i/r.-.  65til.  6587 
naif  (rt.  5554 
imiii  /r.'.  5584 
naiiito  rum.  4152 
naijH>  upaii.  pit).  5631 
iiAiso.tra  nil».  .")5(>4 
iiaissor  pror.  ,")54l 
nnitro  /'r:.  5544 
naijtor  cuf.  5544 
nallia  mm.  5030 
nalt  mm.  4155 
naiiijis  nf'r:.  5533 
nan  riiwi.  5534 
nanfa  Hal.  5529 
nanja  pit/.  5(>40 
nannolo  I'M/.  6592 
nano  ital.  alt.sp.  6534 
nans  afr:.  5533 
nan-s  ;)roD.  5534 
nanse  frz.  5545 
nantir  frz.  5533 
nao  .>7)iiii.  ;;f(;.  5567 
nHo  ptg.  5635.  5637 
nap  rum.  cat.  5535 
napo  ital.  5535 
nappe  /'r^.  5100 
nappo  ital.  3967 
napu,  -a  sard.  5535 
naranja  syjaii.  5530 
niiranta  rum.  5530 
oaranz  maildnd.  5530 
naranza  t'ewez.  5530 
narciso  it.  sp.  ptg.  5536 
narcisse  frz.  5536 
narcis(s)o  i7o/.  5536 
nare  it.  srd.  rum.  .5540 
nares  .sjjan.  5540 
narguer  /"/-r.  5537 
narice  i7rj/.  5541 
narisuda  sp.  ptg.  5549 
narille  afrz.  5538 
narine  frz.  5539 
nariz  cat.  sp.  ptg.  5541 
narquois  frz.  5537 
narrer  /r2.  5542 
narrere  sard.  5542 
nar-8  2>rop.  5540 
nas  rum.  prv.  cat.  5548 
nasa  .«/wii.  5545 
nasoente  ptg.  4778 
nascer  ;jf(/.  5544 
nascere  ital.  5544 
nascondere  t<«?.  46 
nasitort  frz.  2261.  5547 
naso  it.  s}i.  ptg.  5548 
naspersega  venez.  5688 
naspo  ifa/.  3898 
nassa  it.  rtr.  ptg.  5545 
nasse  frz.  5545 
nasso  tiprr.  it.  5545.  5568 


nmt  pirimml.  56li9 
nasto  mill.  5544 
nnstoiin  it/irnr.  5547 
nsstro  ifii/.  6646.  5600 
niiiitiir  mm.  6546 
iinstiirzio  ital.  6547 
iiiiKiito  i(<i/.  554!) 
iiata  span.  fig.  5172 
natal  ptg.  5550 
iiatalc  ital    5650 
natare  Hal.  5556 
iiatutoro  Hal.  5651 
natoron  .»/inii.  5172 
tiatira  ital.  sard.  5552 
natip  mm.  5553 
natif  fr:.  5554 
natio  ital.  5554 
nation  /rj.  5653 
natividad  .lyMii.  5560 

j  nativo  it.  sp.  pig.  5554 
natja  prov.  5552 

!  uattc  frz   5172 
natura  i7a/.  5556 
nau  rtr.  afr:.  cat.  3972. 
5567.  5649 

1  nauflicl  altsp.  5563 
nauchcr  all.ip.  5563 
naucliier-s  prov.  5559 
naudero  syan.  5563 
nauclcr-s  pmv.  5563 

I  naulo  Hal.  5557 

I  nau-8  yjror.  5567 

!  nausa  prov.  5558 

;  nausa  rtr.  5558 
naut  prov.  4155 
nauteza  /)roi;.  4155 
nauxer  cat.  5559 
nava  s|>aii.  j)tg.  5560 
navaja  s^an.  5646 
navalha  })tg.  5646 
navalla  caf.  5646 
nave  it.  sp.  ptg.  5567 
navcgar  sp.  ptg.  5566 
navei-s  prov.  5565 
navell  maildnd.  4600 
navcnd  i-(i-.  4207 
navera  ital.  5543 
naverare  j'(n/.  5543 
navet  frz.  5535 
navotte  /"r^.  5535 
naWcare  ital.  5566 
navicella  ital.  5562 
navigarc  rtn/.  5566 
navig-s  prov.  5565 
navio  span.  ptg.  5565 
navire  /■/;.  5565 
naz  j'l'ov.  5548 
nazione  i((i/.  5553 
ne  ital.  rtr.  prov.  frz.  cat. 

4207.  5572    5637 
ne  ital.  5572 
neag  rum.  5528 
neant  frz.  5573.  5574* 
nebbia  ital.  5570 
nebbioso  i<«/.  5571 
nebla  rtr.  prov.  5570 
neble  frz.  5570 
nebli  a?<sp.  5296 
neboda  venez.  prov.  cat. 
5594 


nobodo  <-<ir.  5593 
nobri  pig.  5296 
nobs  prov.  5593 
nvliiila  Hal.  5570 
nebiili'iix  /"rj.  6671 
nobnioso  if.  sp.  ptg.^bTl 
nep  prov.  6605 
iioea  rMiii.  6971 
ni'coar  span.  pig.  6599 
m'C(<dad  span.  5599 
nurliozii  mm.  3964 
nwiii  .ipan.  pig.  5599 
npiTiiinanri»    spun.    pti/. 

5&S8 
n«c8  mm.  5601 
nedeo  ptg.  6620 
neel  afr':.  5610 
nof  />■.-.  5567 
nt'fu  prov.  5602 
nofle  /"rj.  6268 
ni'flicr  frz.  5268 
nega  ptg.  5618 
negalho/itf/.  4807 
I  nogar  prov.  cat.  sp.  ptg. 

2817.  5675.  5581 
negare  venc:.  5575 
negghia  sicil.  5570 
negbin&  mm.  5609.  5613 
ni'gliger  frz.  5680 
nogligorc  ital.  5580 
nego  ptg.  5618 
ncgoco  /■«.  5584 
ncgoei  caf.  5584 
negociador  .S7/.  ptg.  5582 
negociar  sj».  pig.  5583 
nigociateur  frz.  5682 
negocior  frz.  5583 
negocio  «;>.  ^jf^.  5584 
negoci-8  j'^ov.  5584 
negotitor  rum.  5582 
ncgoziare  ifd/.  5583 
negoziatore  ital.  5582 
negozio  tfa/.  5584 
negre  pror.  cat.  5611 
negre  frz.  5611 
negrear  .f^w».  5612 
negreata  rum.  5614 
negreccr  sywjn.  5612 
negreggiare  ital.  5612 
negregura  span.  5614 
negrejar  7<rK.  ;jf.7.  5612 
negresci  rum.  5612 
negrezir  prov.  5612 
negrczza  tfn/.  5614 
negridSn  j'tg.  5614 
negro  if.  s/j.  /)f(/.  5611 
negromancien  /"rr.  5589 
negromante  ital.  5589 
negromanzia  ital.  5588 
negru  rMni.  5611 
negrura  jjtg.  5614 
negueis  ;jror.  5585 
neguilla  sjian.  5609 
negun  afrz.  5578 
negura  rwm.  5570 
neguros  mm.  5571 
negu-s  prov.  2579.  5578 
neidi  rtr.  5620 
neient  afrz.  5574* 
neif  If)-,  afrz.  5624 


iiclffe  //•-•.  5621.  6624 
ni'igtir  fn.  6623 
noigoux  frt.  6623 
ni'ir  jinir.  5611 
noia  //iv)i'.  afrz.  6686 
noiRii|n]-8  prov.  6586 
ncixor  c-nf.  5644 
nolug-z  prov.  5579 
neleit-z  /iroc.  5579 
noni  ptg.  5672 
noma  span.  5591 
ni-nial  friaul.  671 
Moinbn  I'fd/.  5616 
nonioH  ;)roB.  5616 
Hemic  mm.  6569 
nvniicMi  mm.  5569 
ncniicu  ital.  4:i0() 
nomoii  span.  :t7(t9 
iivmps  jirov.  5616 
uomus  sard,  5691 
non  sard.  afrz.  5671.  6637 
nenliuni  ptg.  6578.  5591 
nenhiires  yifi/.  388 
nonni  frz.  5639 
ncnnida  frz.  2565 
nenuil  (i/V*.  5639 
nco  ital.  6528 
noplo  n/iT.  5268 
nepoata  rum.  5594 
nepot  mm.  6593 
nepoto  Hal.  5593 
nops  prov.  5593 
nopta  sorrf.  prov.  5695 
neputinta.  mm.  4139 
ner  prov.  5611 
nerbo  ifof.  5597 
noreggiare  Hat.  5612 
nerf  frz.  5597 
nero  i'frti.  5611 
nervoux  frz.  5597 
nervio  span.  5597 
nervios  prov.  5597 
nervioso  span.  5597 
nervi-8  jfjrw).  5597 
nerviu  sard.  5597 
nervo  ifaf.  ptg.  5597 
nervoso  ifaf.  y^fi/.  5597 
nesci  p>rov.  5599 
nescio  ital.  ptg.  5599 
ncser  rfr.  5544 
nesga  .y/aii.  ptg.  5601 
nespera  sjia».  ptg.  5268 
nespereira  ptg.  5268 
nespla  cnf.  5268 
nespler  caf.  5268 
nespolo,  -a  ital.  5268 
nessuno  ital.  5586 
nestare  ital.  4301 
nesto  ((((/.  4301 
nesun  afrz.  5586 
not  prov.  cat.  frz.  5593. 

5620 
ncta  cat.  ptg.  5595 
net«d  rum.  5620 
netejar  pio».  5620 
netezcsc  rum.  5620 
neto  .vyj.  i)tg.  5593.  5620 
netsa  proi;.  5596 
nett  rtr.  5620 
nettare  ital.  5618 


Romanisclies  Wortverzeicbnis. 


83 


netto  ital.  5620 
iiettoyer  frz.  5620 
neu  cat.  5624 
neua  rum.  5624 
neiif  frs.  5649.  5655 
neula  srtl.  prv.  cat.  5570 
neuos  rum.  5623 
neuvierae  frs.  5642 
nevar  rtr.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  5622 
nevare  ital.  5622 
neve  itai.  ptg.  5624 
neveu  frz.  5593 
nevicare  eta?.  5622 
neToso  if.  sj).  pig.  5623 
nevru  rum.  5597 
nexo  s^jan.  ptg.  5601 
nez  /"rz.  5548 
nezza  ital.  rtr.  5596 
ni  prov.  frz.  cat.  .ipan. 

5572 
niais  frz.  5604 
niazza  rfr.  5596 
nibaru  sard.  4498 
nibbio  ital.  5295  f. 
nicchia  itn/.  5349 
nicchiare'ifa?.  5577 
nicchio  ital.  1972 
nice  afrz.  5599 
niche  franz.  5349.  5599. 

5606 
nicher  /'r.r.''5606  N 
nichetto  ital.  5743 
nieho  span.  ptg.  3549 
nici  rum.  ao72 
nicollo,  -ino  ital.  5743 
nid  frz.  5608 
nidiace  ital.  5604 
nidio  ita?,  5607 
nido  ital.  span.  5608 
niebel  rtr.  5625 
nieble  nfrr.  5296 
niece  frz.  5596 
nief  rtr.  5655 
niego  span.  5605  .A' 
niel   modenes.'^frz.  span. 

5527.  5610 
uiela  prov.  5609 
nielar  ^rof.  span.  5610 
niella  cnt.  5609 
niellare  ital.  5610 
nielle  /'r.-.  5609 
nieller  frz.  5610 
niello  ital.  ptg.  5610 
niellure  /Vs.  5610 
niel-s  prov.  5610 
nient  jiroc.  5573.  5574' 
niente  tfa?.  5573.  5574' 
nier  frz.  5581 
nierv  rtr.  5597 
niervo  «/)a»t.  5597 
nierz  afrz.  5593 
nies  afrz.  5593 
nieta  t'faZ.  span.  5595 
nieto  ital.  span.  5593 
fiieu  rtr.  5608 
nieule  a/r*.  5570 
nieus  afrz.  5593 
nieve  span.  5624 
fiif  rtr.  5608 


iiilTa  Hal.  5602 

niffo  (fa/.  5602 

nitia  limous.  5602 

niBer  pic.  5602 

niflo  limous.  5602 

nigaud  /"cz.  5605 

nigella  I'fa/.  ptg.  5609 

niger  a/Vz.  5606 

nigghiu  sicil.  5296 

nigier  n/'rz.  5606 

nigremance  afrz.  5588 

nigromaocia  sp.  ptg.  5588 

nigromancia-s  7>roe.  5589 

nigromante  ital.  sp.  ptg. 
I      5589 

nikr  rtr.  8616 
,  nilza  »iai7.  5297 
I  nimbo  ital.  5615 
:  nime  rum.  5591 

nimmu  ital.  5591 
,  nimo  ital.  5591 

nina  caf.  jytg    5617 

nina  span.  5617 

ninge  r«m.  5622 

ningremance  a/Vz.  5588 
I  ninguem  ptg.  5576 

ningun  caf.  5578 
I  ninguno  span.  5578 

ninha  ^^fi?.  5617 

ninhego  ptg.  5605  X 
j  ninho  ptg.  5607  f. 
I  ninna  ital.  5617 
I  ninnar  rtr.  5617 
I  ninno  ifaZ.  5617 

ninnolo  ital.  5592 
i  nino  span.  5617 
1  nipa  j)rov.  3968 

nipote  ifa/.  5593 

nippe  frz.  3968 

nipper  /Vz.  3968 

nique  frz.  5603 

niqner  frz.  5603 

niquet  /rz.  5603 

nirvi  cat.  5597 

nirvios  caf.  5597 

nis  2>rov.  afrz.  5584 

niscarea  rum.  5598 

niscari,  -e  rutn.  5598 

nispera  .sjjan.  5268 

nispola  span.  5268 

nissiino  I'fa/.  5586 

nisun  afrz.  5586 

nit  cit.  5656 

nitido  ifa/.  s^yfin.  5620 

nitrire  ital.  3954 

nitrito  ital.  3954 

niu  rfr.  5608 

niuno  ital.  5578 

niu-s  prov.  5608 

niveau  frz.  4780 

nivel  span.  ptg.  4780 

nivelar  .spa«.  ptg.  4780 

niveler  /"rz.  4780 

nivel-s  prov.  4780 

Nivose  /Vz.  5623 

nizzar  mant.  4304 

nizzo  lucch.  neap.  4988 

nnoglia  »iea/>.  356 

no  ifaZ.  prov.  cat.  span. 
5637 


n6  ptg.  5634 
noal-8  afrz.  5670 
noapte  runi.  5656 
noar  prov.  5632 
noazza  rfr.  5654 
nobel  rfr.  5625 
Dobile  ital.  5625 
noble  frz.  prv.  cat.  span. 

ptg.  5625 
nocca  tfaf.  4560 
nocchiero,  -e  ital.  5563 
nocchio  ital.  4560.  5665 
nocciolo  ital.  5663 
nocciuolo  ital.  5663 
noce  !fa/.  5662.  5687 
noces  frz.  cat.  5654 
noche  span.  5656 
nocher  frz.  5559 
nocivo  if.  sp.  ptg.  5627 
nocto  .lard.  5656 
nod  rum.  5634 
noda  r»ni.  5632 
nodo  ifaf.  span.  5634 
nodes  rum.  prov.  5632 
nodoso  (fa/,  ptg.  5632 
nodrice  (fa/.  5686 
nodrire  ital.  5684 
nodriza  sarrf.  5681 
noef  rtr.  5649 
noeler  afrz.  5610 
noer  a/"cz.  5555 
noeud  frz.  5634 
noembrie  ru»(.  5650 
nof  rtr.  5649 
nogal  span.  5661 
nogalh-s  proc.  5661 
nogueira  ptg.  5662 
uoguer  caf.  5662 
noguier-s  prov.  5662 
noian  rum.  5711 
noieler  a/'rz.  5610 
noient  afrz.  5574' 
noif  afrz.  5624 
noig  rfr.  5656 
noir  frz.  5611 
noirceur  frz.  5614 
noircir  frz.  5612 
noirim-s  pror.  5683 
noirir  prov.  5684 
noise  frz.  5558 
noite  j)f_</.  5656 
noiva  prv.  cat.  5653 
noivo  ptg.  5653 
noix  /rz.  5687 
noja  ital.  4319 
nojar  ifaZ.  4319 
nojo  2>t9-  4319 
nojoso  ital.  4319 
noleggiare  (fa/.  5557 
nolis  frz.  5557 
noliser  /rz.  5557 
nolit  altsp.  5557 
nolo  ital.  5557 
nom  pror.  /"rz.  caf.  altsp. 

5635 
nomble  /rz.  4918 
nombrar  prov.  sp.  5636. 

5674 
nombre  prov.  frz.  span. 

5635.  5675 


nombrer  frz.  5674 
nombril  frz.  8478 
nome  ifa/.  ptg.  5635 
nomea  (f<(/.  5636 
nomear  ptg.  5636 
nomenar  altcat.  5636 
nominare  tfa/.  5636 
nominata  ital.  5636 
nommer  /rz.  5636 
nomnar  prov.  5636 
nomne  a/fsyj.  5635 
non  ital.  prov.  frz.  altsp. 

5635.  5637 
nonanta  prov.  5638 
nonca  j)rov.  5676 
nonce  fr:.  5677 
nonchalance  /rz.  1507 
nonchalant  frz.  1507 
nonnain  /"rz.  5641 
nonne  /rz.  5641 
nonno  ital.  5641 
nonnu,  -a  sard.  5641 
nono  ital.  nprov.  sp.  ptg. 

5641  f. 
Bono  span.  5641 
non-s  prov.  5642 
nopta  rum.  5630 
nonque  a/"rz.  5676 
nora  S(ci7.  prov.  cat.  ptg. 

5678 
nora  rum.  5678 
nord  jjrov.  frz.  5643 
nore  a/"rz.  5678 
norri^on  afrz.  5680 
norte  (f.  sp.  pfi/.  5643 
I  nos  rfr.  5644 
i  no-s  prov.  5634 
I  nosa  caf.  5558 
I  nosa  rfr.  5558    • 
nosca  prov.  5679 
nosche  afrz.  5679 
nosir  afrz.  5626 
j  nossas  prov.  5654 
nosso  ptg.  5644 
I  nostre  prov.  cat.  5644 
nostro  ital.  5644 
nostra  rum.  5644 
,  nota  ital.  5645 
i  notare  ifa/.  5555.  5645 
I  notatore  ital.  5551 
notomia  ital.  541 
notre,  notre  frz.  5644 
notrir  caf.  5684 
notte  ital.  5656 
notz  jjrov.  5687 
not-z  pror.  5634 
nou  rum.  prov.  eat.  5649. 

5655.  5687 
nonante  afrz.  5638 
none  rum.  5649 
nouele  r»»(.  5642 
noueux  frz.  5633 
nouezeci  rum.  5638 
nouilles  /"rz.  5666 
nour  rum.  5659 
nourrice  /"rz.  5681.  5686 
nourrir  frz.  5684 
nourrisson  frz.  5680 
nonrriture  /rz.  5685 
noutate  rum.  5651 


84 


Roinniiiiii-liP!i  Wortvor^'irliiii». 


nouTCau  fr:.  664S 
ii»uvi<aiitf  fr:.  5651 
uovuiita  iV.  rtr.  cat.  (>liH8 
novo  it.  pror.  ptg.  6049 
novt'>  cat.  b6\'i 
novpilntl  .1/niii.  'itiGl 
novrilHt  rit(.  Qti&t 
novel  pror.  frt.  up.  pli/. 

5648 
novclh  pror.  5048 
novel  I  cat.  664.S 
novellnrio  ilnl.  5li47 
novelliere,  -o  i/<i/.  6(i47 
novello  ital.  6048 
novenibru  i<(i/.  pror.  cat. 

6050 
noveniliro  ptff.  5650 
noventn  x/i.  pti/.  56;<8 
noverarc  i7(i/.  5674 
novero  Hal.  5075 
novi  j>roi'.  cat.  6653 
novia  ;>row.  cnf.  5053 
noviaB  pror.  5653 
novice  fr-   5652 
noviilailo  ^jf^.  5651 
Doviembro  spnn.  5650 
novio  .s/inn.  5653 
novita  ital.  5651 
novitat-z  pror.  5651 
novizia  i7a/.  5651 
novizic  ital.  5651 
novizza  i7(i/.  5652 
novizzo  Hal.  5052 
noyaii  frz.  5661 
noycr  fram.  2817.  5575. 

5662 
noyrissa  y^roc.  5631.  5686 
noz  ptg.  5687 
nozar  prov.  5632 
nozcr  /Ji'ou.  5626 
nozza  rtr.  5654 
nozze  I'fa/.  5654 
'nsiruni  sici7.  7401 
nu  cat.  frz.  5634.  5668 
nuage  frz.  5658 
niialhar  prov.  5670 
uualheza  prov.  5670 
nualh-8  pror.  5070 
nualla  prov.  5670 
nuallos  proc.  5670 
niials  n/rr.  5070 
nuance  frz.  5660 
nuar  cnt.  5632 
nuble-8  prov.  5659 
nublo  span.  5059 
nuc  rum.  5662.  5687 
nuca  ital.  prov.  sp.  ptg. 

1823.  5664 
nucchieri  sicil.  5563 
nuclco  ital.  span.  5665 
nudar  rtr.  5555 
nudare  i<a/.  5667 
nudda  sard.  5671 
nudo  it.  span.  ptg.  5634. 

5608 
nudoso  span.  5633 
nudrir  rtr.  cat.  5684 
Dudrissa  cat.  5681.  5686 
nue  frz.  5657 
nuech  prov.  5650 


nuef  ii/V.-.  504!» 
niieilloii  afrc.  5670 
nuer  />.".  6060 
imera  .«pun.  5678 
niu'stro  spa».  5044 
nuovii  ."'/«III,  664!) 
niievo  .</(iiH.  6655 
niif  rtr.  6608 
nnf  rtr.  6041) 
iuikIio  .«in/.  5687 
nii^ola,  -0  I'fii/.  6059 
miie  rum.  5048 
niiire  frz.  5020 
Muisiblc  /W.  5020 
niiisir  afrc.  5626 
nuit  /r.:.  6656 
niiitantro  afr:.  5628 
nuiton  frz.  5031 
niijala  rtr,  6648 
mil  rtr.  pror.  frz.  5671 
nula  rum.  5071 
null  cnt.  5071 
niiUo  ital.  ptij.  5671 
nulo  .vpan.  5671 
numbrar  .«pun.  5674 
luiiiio  rum.  5035 
numfir  rum.  5675 
nuniSra  niwi.  5674 
nuniornr  cat.  span.  ptg. 

5074 
luiinorare  Hal.  5674 
niimi'riitor  rum.  5673 
numero  ital.  cat.  sp.ptg. 

5675 
numesc  rum.  5636 
nunca  span.  ptg.  5076 
nuncio  it.  sp.  ptg.  5*i77 
nunnu,  -a  sicil.  5641 
nunque  cat.  5670 
nunsas  sard.  5654 
nuntii  rum.  5654 
nuntas  sard.  5654 
nunzio  ital.  5677 
nuoccre  t(a/.  5620 
nuof  rtr.  5655 
nuora  ita/.  5678 
nuorsa  rtr.  5684 
nuovita  ital.  .5651 
nuovo  ita/.  5055 
nuque  frz.  1823.  5()(i4 
nusca  ital.  5079 
nusch  rtr.  5087 
nutret  rum.  5682 
nutri  rum.  5684 
nutria  span.  4948 
nutri^ao  ptg.  5685 
nutrice  ita/.  5686 
Dutricion  .«paw.  5085 
nutrir  .spnn.  ptg.  5684 
nutri  re  ita/.  5084 
nutrizione  ital.  5685 
nut-z  prot\  5068 
nuvcm  ptg.  5059 
nuvola  ital.  5659 
nuvolo  ita/.  5659 
nyi  rtr.  8616 
nyikr  rtr.  8016 
uzuppare  neap.  3012 


<>. 

o,  0(1  ital.  rtr.  rum.  prr. 

altfrz.   ptq.   670.    \nh. 

3950.  4078.  8508 
oaio  riiMi.  5800 
oaljl  rum.  5736 
oan  ii/Vf.  3950 
oiira  rum.  3990 
oaro-cut  rum.  3990 
oanp  rum.  4(K)7 
oaapBt  rum.  4007 
oaapet  rum.  4012 
oaspute  rum.  4007 
oasto  rum.  4014 
ohbliar»  ita/.  6093 
obblid,  -a  ital.  51195 
obbli.iso  ital.  569.( 
obbliviosii  itn/.  5094 
olM>(iecer  .sy»i»i.  ptg.  5090 
obobir  cat    6090 
obi'ir  /r.'.  5090 
obczir  prow    5090 
obier  frz.  349    5755 
obir  cat.  904 
obispo  span.  2825 
oblaio  afrz.  5091 
oblida  proc.  5t'95 
oblidnr  prov.  alisp.  5693 
(iblidos  prov.  5694 
oblit-z  prov.  5695 
obrar  prov.  sp.  ptg.  5749 
obratge-s  prov.  5748 
obreiro  ptr/.  5747 
obrero  span.  5747 
obrir  prov.  cat.  624 
obs  proy.  5756 
obscure  frz.  5696 
obscuro  span.  5696 
obsoquos  /«.  5697 
obsequias  prov.  span.  ptg. 

5097 
observer  frz.  5098.  7427 
obstacle  frz.  5699 
obus  /"rr.  3905 
obuz  span.  3905 
obviar  «paw.  5702 
oc  prov.  3950 
oca  ital.  .«p.  pt//.  898 
ocasion  .spaw.  5703 
occaiso-8  prov.  5703 
occannu  ,sar(/.  3950 
occasion  frz.  5703 
occasionar  prov.  5703 
occasione  ital.  6703 
occhiaja  ita/.  5716 
occhiale  ital.  5716 
occhiare  ita/.  5719 
occhiata  ital.  5717 
occhieggiare  ital.  5719 
occhio  tt(i/.  5720 
Occident  frz.  5704 
occidente  ita/.  5704 
oc(e)ire  nfrz.  5705 
occiseire  afrz.  5708 
occision  a/r^.  5707 
occisor  frz.  5708 
occupare  ita/.  5710 
occupazione  ital.  5710 
occuper  frz.  5710 


oc^nn  /r.'.  5711 
ii(vaiu)  if.  sp.  pig.  571 1 
oceddu  ,vici7.  900 
och  pror.  5713 
oi'liaiso-s  proi'.  5703 
oclianta  prov.  5715 
ochau  proii.  5712 
odiunta  sjian.  5715 
ocliLT  afrz.  47 
ocbou  pnw.  6712 
ocbiii  ruwi.  5719 
ocliiolari  rum.  5716 
ocliii  ram.  5719 
(icliiii  rum.  5720 
oclio  .<7«i»i.  6713 
oclioison  afrz.  5703 
ocio  ita/.  902 
oi'iimidad  span.  5799 
oi'idnidudo  ptg.  5799 
iicioso  .vp.  ptf/.  58(KI 
ocirc  afrz.   18 
01  loiar  proy.  5719 
oco  vcroiie.s'.  ptc/.  898. 

6709.  8802 
octau  prov.  6712 
octavo  spati.  5712 
octembro  prou.  6714 
octo  .lard.  5713 
octobro  prov.  frz.  5714 
octoyre-s  prov.  5714 
octroi  /'rj.  903 
octroycr  frz.  903 
octubre  cat.  span.  5714 
oil  a/r^.  076 
odour  frz.  5722 
oiliar  .«pan.  3901 
odiare  ital.  3901 
odineoarS.  rum.  8485 
odio  it.  sp.  ptg.  5721 
odi-8  proo.  5721 
odor  span.  jitg.  5722 
odoro  ital.  bl'i2 
odor-8  proy.  5722 
odro  span.  ptq.  8534 
oef  rtr.  5808' 
tegl  rtr.  5720 
(Ell  frz.  5720 
(Billade  /■r2.  5717 
(jL'illader  frz.  5719 
itille  afrz.  5805 
ceillore  frr.  5716 
ocillet  frz.  5718 
oes  a/'rz.  5756 
oeste  sp.  ptg.  5704.  8884 
ceuf  frz.  5808 
U!ur  lomb.  5783 
tcuvre  /'r^.  5746 
offa  ital.  sard.  5724 
officiale  Hal.  5720 
officier  /"rz.  5726 
officina  ital.  5725 
officio,  -zio  ital.  5726 
ogan  pror.  586.  3950 
ugano  aptg.  586.  3950 
oggi  ital.  3974 
oggidi  ita/.  3975 
oggimai  ital.  3976 
oglia  ital.  5736 
oglio  ita/.  5734 
ogni  ital.  5741 


Roinanisfhcs  Wortverzeiehnis. 


85 


ogre  prov.  /';•.-.  .«p.  907. 

5764 
oibo  ital.  5727 
oie  frz.  898 
oier  rum.  5803 
oierie  rum.  5803 
oiesi'  rum.  5804 
oig  rtr.  5713 
oignon  frz.  1797.  8500 
oil  af'rz.  39.50 
oille  frz.  5736 
oindre  /"r^.  8496 
ointura  jirov.  8489 
oir  .«paw.  904 
oire  prov.  8534 
oirre  afrz.  4439 
oisean  /V^.  900 
oisif  frz.  5800 
oisivetc  /'rz.  5799 
oison  frz.  901 
oisor  prov.  8538 
oissor  a/"/-;:.  8538 
oit  prov.  afrz.  5713 
oita  rum.  5804 
oitavo  pf.17.  5712 
oitenta  ptg.  5715 
oito  pfjr.  5713 
ojada  sjian.  5717 
ojala  span.  2820 
ojar,  -ear  spaw.  5719 
oje  afrz.  3950 
ojo  spati.  5720 
oju  S(i7'(f.  5720 
ola  prov.  sjian.  ptg.  4015. 

5736 
olar  rum.  5737 
oleandre  frz.  4893.  6907 
oleandro  ita/.  span.  4893. 

6907 
oleier  )•«»».  5728 
oleiro  ptg.  5737 
oleiu  rum.  5734 
oleo  itaZ.  *paH.  5734 
oleoso  proc.  span.  5730 
oler  prov.  span.  5729 
olero  ital.  5729 
olba  j;<(7.  5736 
oUiada  ptg.  5717 
olhari^;(/.'222.  5719.  5720 
olh-s  prov.  5720 
oli  cat.  5735 
oliere  i7a?.  5728 
olier-s  prov.  5737 
olifant  «/■(".  2798 
olio  ital.  span.  5734 
olioso  ital.  5730 
oli-s  jjcot;.  5734 
Olivier  afrz.  427 
olla  ital.  cat.  sp.  5736 
olleiro  ptg.  5737 
ollero  .span.  5737 
olma  rtr.  570 
oltneda  span.  8469 
olme-s  prov.  8470 
olmeto  ital.  8469 
olmo  j(a/.  cat.  S2)an.ptg. 

8470 
oloier  rum.  5728 
oloir  afrz.  5729 
oloiu  iMm.  5734 


I  olor  prov.  cat.  sp.  5739 
I  oloro  ital.  5722.  5739 
I  olour  afrz.  5739 
]  oltra  prov.  cat.  8472 
oltraggiare  ital.  8473 
oltragfjio  ital.  8473 
oltre  ifai.  8472 
olvidar  span.  ptg.  5693 
olvido  span.  5695 
olvidoso  span.  5694 
I  olya  rtr.  898 
I  om  rum.  3982 
omaggio  ita?.  3979 
omai  ital.  3976 
orabaeo  ital.  5745 
ombelioo  i7a/.  8478 
ombiliro  ital.  8478 
ombligo  .«pan.  8478 
ombra  it.  prov.  cat.  8479 
ombrare  ital.  8481 
ombre  frz.  8479 
ombrejar  pror.  8481 
orabrolla  ital.  8480 
ombrelle  />2.  8480 
ombrello  ital.  8480 
ombrcr  frz.  8481 
ombreiix  /r^.  8482 
onibril  cat.  8478 
ombro  p((/.  4043 
ombroso   ital.  8482 
omelette  frz.  4647 
omenos  ri/Hi.  3981 
omero  ital.  4043 
omettre  /rj.  5740 
ommettere  ital.  5740 
on  proc.  frz.  eat.  3982. 

8491 
onar  friaul.  455 
on9a  pfj.  8486 
ouce  frz.  4954.  8486.8492 
onchura  prov.  8489 
oncia  tVa/.  8486 
onele  frz.  949 
oncle-s  prov.  949 
onctueiix  /r^.  8488 
onda  ital.  prov.  eat.  »p. 

ptg.  8490 
onde  ital.  afrz.  sp.  ptg. 

506.  8490  f. 
ondear  span.  ptg.  8493 
ondeggiare  ital.  8493 
ondejar  t)rov.  cat.  8493 
ondoso  ital.  8494 
ondoyer  frz.  8493 
onesto  ifaZ.  3983 
onfegare  lenez.  8487 
ongla  proB.  8498 
ODgle  frz.  8498 
onher  prov.  8496 
bnice  iia/.  5748 
onique  span.  5743 
oniquel  caf.  5743 
onire  ital.  3910 
onni,  -e  altital.  5741 
onore  ifa/.  3984 
onque(s)  afrz.  8483 
onse  cat.  8492 
ont  a/'r^.  r<r.  8491.  8496 
onta  it.  prv.  altcat.  3909 
ontano  ital.  455 


outare  ital.  3909 
ontem  p<(/.  220.  3937 
ont/  r<r.  8496 
onyx  frz.  ptg.  5743 
onza  .ip.  ptg.  4954.  8486 
onze  prov.  frz.  ptg.  8492 
op  rum.  5756 
opaeo  iVa/.  5745 
opel  hergam.  5756 
opera  i'<.  sp.  ptg.  5746 
operajo  i(a/.  5747 
operare  ital.  5749 
operario  ital.  5747 
operer  />T.  5749 
operiore  altital.  5747 
opinion  />".  5750 
opinione  ital.  5750 
oponer  span.  5752 
oppio  iVa/.  5755 
oppor  pig.  5752 
oppoiTe  ifaZ.  5752 
opposer  frz.  5752 
opposiziono  ital.  5753 
opra  i'ta/.  5746 
oprimir  span.  6359 
ops  proc.  cat.  5756 
optu  n/ni.  5713 
oqueruela  span.  5757 
or  j<.  friaul.  prov.  afrz. 

182.  4001.  5783 
or(a)  rtr.  3384 
ora  ital.  909.  3990 
ora9ao  p?9.  5758.  6354 
oracion  span.  5758  6354 
orador  span.  ptg.  5759 
orafo  ital.  920 
orage  /rr.  912 
oraire  proc.  5759 
oraison  frz.  5758 
oraje  «pan.  912 
orange  frz.  5530 
orar  prow.   cat.   sp.  ptg. 

5779.  6355 
orare  ital.  5779 
orateur  /'r^.  5759 
oratore  ital.  5759 
oratura  ital.  914 
orazione  iia?.  5758 
orazion-s  jirov.  5758 
orazos  prov.  5758 
orb  rum.  prov.  afrz.  cat. 

5761 
orbacea  ital.  4711 
orbar  pror.  5761 
orbeca  rMWi.  5761 
orbi  rum.  5761 
orbita  it.  sp.  ptg.  5760 
orbo  ital.  5761 
orca  ital.  4038 
orcio  ital.  8511 
orciuolo  t<a/.  8510 
orco  ital.  5764 
(ircu  sard.  5764 
orda  j'ta?.  5770 
ordalie  frz.  5765.  8512 
orde  cat.  5769 
ordeiar  pro».  4002 
ordel  afrz.  5765.  8512 
ordem  ptg.  5769 
urden  .«pan.  5769 


ordenar  span.  5458.  5766 
ordenar  prov.  cat.  spav. 

ptg.  5766 
ordenhar  ptg.  5458.  5766 
orde-s  prov.  5769 
ordiero  pic.  5760 
ordinare  ital.  5766 
ordine  j<ai.  5769 
ordir  prov.  cat.  5767 
ordire  ital.  5767 
ordi-s  prou.  3994 
orditura  ital.  5768 
ordo  ital.  4002 
ordoier  a/"rz.  4002 
ordonner  frz.  5766 
ordra  Wr.  5769 
ordura  ital.  prov.  4002 
ordure  frz.  4002 
ore  /"ri-.  182.  909 
ore  ital.  3990 
ore  afrz.  913 
orear  .«pan.  912 
oreecbia,  -0  Hal.  919 
orecchiare  ital.  919 
oreggio  ifa?.  912.  924 
oreglia  ttal.  919 
oregliare  ital.  919 
oreifer  r(r.  4264 
oreille  frz.  919 
oreiller  frz.  919 
oreja  .span.  919 
orelha  ptg.  919 
orendrei  prov.  3990 
orendroit  afrz.  3990 
oreneta  cat.  792 
orer  afrr.  326.  5779 
oretjar  cat.  912 
oreure  afrz.  914 
orez   ran».  5784 
orezzo  ital.  924 
orfano  itai.  5780 
orfanol-s  prov.  5780 
orfao  ptg.  5780 
orfe-s  proi!.  5780 
orfevre  frz.  920.  3080 
orfraie  frz.  5790 
orfrais  /r^.  926 
orfrisiel  afrz.  926 
orfrois  /r.'.  926 
orga  cat.  5771 
organ  rum.  5771 
organo  ita/.  span.  5771 
orgao  ptg.  5771 
orge  frz.  altptg.  3994 
orge(o)let  /'r^.  3993 
orgoglio  ital.  8513 
orgoglioso  ital.  8513 
orgoillar  praw.  8513 
orgolhos  proi'.  8513 
orgolh-s  prov.  8513 
orgue  frz.  5771 
orgueil  frz.  8513 
orgueilleux  />-.;•.  8513 
orgues  prov.  5771 
orguilleus  a/V^.  8513 
orgulharse  ptg.  8513 
orgulho  ptg.  8513 
orgulhoso  p<(7.  8513 
orgull  cat.  8513 
orgullo  .span.  8518 


hi; 


KonmiiiKi'lics  \Vnrtvor/.i'i('lini«. 


onrulloM»  >7>(ii>.  H6i:i 

oribaiulolo  Hal.  &781 
orirnlro  i(<i/.  !)18 
orifftt  rHHi.  3991» 
oriro  i<ii/.  5772 
orifiit  fr:.  6773 
oricntnl  /Vr.  6774 
orientalo  Hal.  6774 
oricnto  it.  sii.  pli/.  6773 
orilluinme,  -tiiinibi  fr:.  921 
orifrem  i>tti.  577') 
oritroii  ."/Kill.  6775 
oripiip  i((i/.  5776 
onja  sanl.  91!i 
orin  s/Hin.  3204 
orina  it.  cat.  sp.  8614       | 
orine  a/'rc.  5775.  8514 
oriul  afrz.  npan.  916 
oriolajo  Hal.  3997 
ori-si-dit  rum.  3990 
oriuolajo  Hal.  3997 
oriuolo  ital.  3998 
orln  .«;jaN.  6782  i 

orlar  .ipaii.  5782 
orlare  Hal.  6732 
orlo  (i/"r.-.  5782 
orlo  ital.  5782 
orma  i/<i/.  5787 
ormaio  frz.  8469 
ormare  Hal.  5787 
orrae  /V-.  8470 
ormento  rlr.  737 
ornar  ;)ri'.  .<;).  pf;/-  ''^^' 
ornare  i(o/.  5777 
orne  /Vr.  5760.  5769.  5778 
orner  fn.  bill 
orno  ital.  fpan.  rul8 
oro  i7n7.  .tpan.  925 

orofres  n/f.«;(.  926 
orolopiajo  ital.  3997 

orologio  ita/.  3998 

orondado  span.  8495 

oroncta  cat.  3960 

oruii're  /■«.  5760 

oropel  span.  923 

onipendola  .«^ja».  916 

orozuz  span.  3707 

orpello  ital.  923 

orphBo  ;)(fli.  5780 

orphelin  frz.  5780 

orphie  /rz.  3995 

orpres  afrz.  5776 

orreza  prov.  4002 

orrido  i«aJ.  4002 

ors  prov.  8518 

orsa  7*roE.  5763.  8517 

«Tie  frz.  5763 

orso  tfo/.  8518 

ort  jjroi;.  afrz.  4002.  4005 

orteil  frr.  781 

nrtica  ital.  8519 

orticajo  ital.  8520 

orticheggiare  lYa/.  8521 

urtie  frz.  8519 

ortier  /Vs.  8521 

ortiga  j'fov.  cat.  sp.  ptg. 
8519 

ortigal  span.  8520 

urtigar  span.  8521 

orto  i(fl?.  4005 


ortu  «.III/,  1(H)6 

orii  sanl.  6783 

iiriica  spun.   1571.  2.'<4H 

orujo  .N/NiM.   M2I 

oriira  Hal.  914 

oniro  />.•.  914 

orv  rtr.  6761 

Orvii'to  i<ii/.  8677 

»TT.  rum.  3994 

unta  it.  span.  ptfl.  6763. 

8511 
orzaioKi  Hal.  3992 
orzar  .s/kui.  5763 
iirzaro  i7ii/.  5763 
■  irzisor  rum.  3993 
ono  Hal.  3994 
orzol  hmh.  3993 
orziiolo  spoM.  3993  f. 
08  rum.  prv.  frz.  cat.  934. 

5791.  8409.  8518 
osa  span,  altptg.  4006. 

8517 
osamonta  span.  5789 
osar  sjHin.  931 
osare  ital.  931 
osberg  afrz.  3863  i 

osbergo  ital.  3863  I 

osca  c(^^  47 
oscar  ca/.  47.  930 
osclier  afrz.  47 
oscle  pror.  afrz.  5786 
oscura  ifn/.  .■•■poji.  5696 
oseille  frz.  104.  5809 
osemint  rum.  5789 
oseoso  .«jjon.  5792 
oser  frz.  931 
osier  frz.  927 
osime  ch»!.  5789 
osmar  altsp.  altptg.  280 
I  oso  ital.  span.  934.  8518 
;  osos  rum.  5792 
ososo  span.  5792 
i  ospedale  ifa?.  4009 

ospct  rum.  4012 

ospgta  rum.  4013 

ospgtar  riiHi.  4010 

uspgtare  rum.  4010 

ospgtirie  ri(»i.  4010 

ospitale  ital.  4009 

ospite  ital.  4007 

ospizio  i(a/.  4012 
,  (iss  rtr.  5791 

ossame  ital.  5788 

ossements  /'r2.  5789 

osservare  ital.  5698 
[  osseux  frz.  5792 

ossizzacchera  itaZ.  5810 
I  0S80  ital.  ptg.  5791 

0SS08  prov.  5792 

ossoso  rta?.  5792 

ossu  sard.  5791 

ossuoso  ptg.  5792 
'  ost  jjroD.  afrz.  4014 

ostacolo  i(«/.  5699 

ostaggio  ital.  4011 

ostale  Jtn/.  4009 

ostar  prov.  3911.  5700 
I  ostatgc-s  prov.  4011 
I  ostatjar  prov.  4013 
I  oste  ital.  afrz.  4007.  4014 


OKlririrlarp  Hul    4iil4 
osti'iiir  ;i)iir.  4014 
osli'lliiTi-  Hal.  40()H 
ost.'ll.i  iVii/.  4(M)9 
ost.Tia  Hal.  4010 
ii.sliario  Hal.  5793 
oslioro,  -«  i/ii/.  4010 
oslil  afrz.  8524 
ostoior  afrz.  4014 
oator  n/'rr.  c<i/.  86(> 
ostra  span.  ptg.  679(1 
latria  cH.  6796 
iistrioa  ifa/.  5796 
o.stiigo  span.  4797 
ot  afrz.  (!76 
..tago  /»•-'.  4011 
otar  .«yiii».  5754 
otoar  span.  6754 
.".tor  frz.  3!tll.  4013.  5700 
otct  rMBi.  105 
otollar  span.  936 
otoiio  span.  937 
otorgar  span.  903 
otre  Hal.  8534 
..treiier  afrz.  903 
otriare  i/a?.  903 
otro  ital.  8534 
ots  rfr.  3974 
otta  ital.  6591.  8268 
ottanta  ital.  rtr.  5716 
ottarda  ital.  947 
ottavel  rO-.  5712 
ottavo  Hal.  5712 
otto  lYa/.  5713 
ottolire  ital.  5714 
ottono  Hal.  4701 
ottumvrie  rum.  5714 
OH  sard.  rum.  frz.  cat. 

pig.  935.  5808 
o(u)a  rum.  5807 
ouaiche  frz.  679 
ouaille  frz.  5805 
ouais  «/'«.  8843.  8850 
ouan  afrz.  586 
ouate  frz.  5802 
oubli  /i-z.  5695 
oublic  frz.  5691.  6209 
oublier  frz.  5693 
oubliettes  /Vr.  5693 
oublieux  frz.  5694 
ouche  a/'iT.  5709 
;  ouco  ptg.  5709.  8802 
I  Olio  afrz.  5806 
ouest  fri.  5704.  8884 
ouette  frz.  5802 
oui  /Vr.  3950 
ouida  frz.  2565 
I  ouiltre  afrz.  8534 
ou'ir  /'cr.  904 
ouistre  afrz.  8534 
1  oule  afrz.  5736 
ounc  rtr.  178 
oura  rtr.  3990 
..uragan  /rr.  4057 
ourbire  wallon.  5760 
ourdir  frz.  5767 
ourdissure  /Vr.  5768 
ourelo,  -a  ptg.  5782 
ouriijar  ptg.  2839 
ouri(,o  7<<i/'.  2839 


(iiirlnii  ptg.  H614 
ouriii.i  ujiriiv.  8514 
imrlvos  ;)(;/.  920 
imrlo  afrz.  5782 
ourlcr  /Vi.  6782 
oil  riot  frz.  6782 
.iiiriio  //•.-.  6760.  5769 
miro  pig.  926 
ourH  frz.  85 18 
oiirRO  /"i-.-.  5763.  8617 
oursiii  frz.  2839 
ousar  span.  931 
ouschc  «/"rr.  5709 
oiitarde  frz.  947 
outil  nfrz.  8624 
OHtiller  «/■«.  8624 
1  otitono  ptg.  937 
oiitorgar  ptg.  903 
outubn.  pti/.  5714 
outrage  frz.  8472.  8473 
outratgo-8  prnv.  8473 
outre  ?rr.  8472.  8634 
outrecuidancc  frz.  1992 
oiitrecuidant  frz.  1992 
outrecuidor  /V*.  1992 
outrer  frz.  8472 
oHva  rtr.  678 
ouvir  pig.  904 
ouvrago  frz.  6748 
ouvror  /"/;.  6749 
ouvrier  frz.  6747 
ouvrir  /Vr.  624 
ova  span.  875 
ovar  prov.  ptg.  6807 
ovata  tVa/.  5802 
ovo  frz.  5808 
oveja  .ipan.  5805 
ovejero  .syjan.  1128.  6803 
ovelha  prv.  ptg.  5805 
ovelheiro  jitg.  5803 
ovella  cn«.  5805 
j  ovost  spati.  8884 
oveta  Hal.  3904.  4030 
I  ovioh  comasli.  5744 
ovillo  s/inn.  5808 
ovra  altital.  5746 
ovraggio  ital.  5748 
ovriere,  -ero  altital.  5747 
ov-8  prow.  5808 
ovu  .siciV.  5808 
ovviare  ital.  5702 
oxahi  altsp.  ptg.  2820 
0/  lothr.  5795 
0/  ?o<ftr.  5795 
oz  prov.  935 
oza  pro!,-.  4006 
oziosita  ital.  5799 
ozioso  ital.  5800 


P. 

pa  ca<.  5857 
pabalho-s  prov.  5872 
pabellon  span.  5872 
pabilo  span.  5811 
pabil-s  prov.  5811.  5877 
pacaro  ital.  5813 
pacat  rum.  5972 
,  pacatuitor  rum.  5971 


Romanischos  Wortvorzeiclinis. 


87 


puccbia  ((((/.  .J811  X 
pacchiare  ital.  5811  N. 
pacchio  ital.  5811  N. 
pacco  ital.  991.  5812 
pace  ital.  rum.  5!)()9 
pacer  ■ipa».  5917 
paehetto  ital.  991.  5812 
pachorra  sp.  ptg.  5867 
pacienc^ia  sp.  ptg.  5948 
paciente  sp.  ptg.  5947 
pacurii  rum.  6123.  6189 
pada  ptg.  5852 
padar  ptg.  5828 
padecer  s/).  /jii;.  5950 
padeiro  ptg.  5853.  6179 
padella  ital.  5941 
padiglione  j(a/.  5872 
padilla  span.  5941 
padire  ital.  5950 
padrSo  p^r/.  5952 
padrasto  ptg.  8781 
padrastro  s^>an.  8781 
padre  ital.  rtr.  sp.  ptg. 

5943 
padrinho  ptg.  5951 
padrino  ital.  span.  5951 
padron  span.  5952 
padrone  /tn/.  5952 
paduchie  rum.  5990 
padule  tfn/.  5846 
paduloso  ital.  5842 
padure  rum.  5846 
paduros  r«?n.  5842 
paele  afrz.  5941 
paes  proi-.  5820 
paesano  ital.  5820 
paese  ital.  5820 
paffuto  rtn/.  5867 
paga  it.  prov.  cat.  sjian. 

ptg.  5813 
pagan  rum.  5819 
paganesc  rum.  5819 
pagania  ifai.  5819 
paganie  rum.  5819 
paganizzare  ital.  5819 
pagano  ita?.  s^jan.  5819 
pagan-s  frs.  5819 
pagao  ptg.  5819 
pagar  prof.  rat.  sp.  ptg. 

5813 
pagare  «<n/.  5813 
page  frz.  sp.  5821    5823 
pagem  jitg.  5823 
pages  prov.  altsp.  5820 
paggio  itai.  5823 
paghinii  rum.  5821 
pagica  it.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  5821 
pagina  rum.  5821 
paglia  ital.  5829 
pagliolaja  ifa/.  5830 
pago  cat.  5967 
pagone  ifn/.  5967 
pagura  alt  ital.  1175 
pahar  rum.  972 
paie  )•«»!.  /')-2.  5813.  5829 
paiele  af'rz.  5941 
paiesc  rum.  5829 
paila  .«y)nn.  5941 
paillard  frz.  5829 


paillasse  /V,-.  5829 
paillasson  /V^.  5829 
paille  frz.  5829 
paillola  /)roi\  5829 
pain  frz.  5857 
painijo  jttg.  5856 
paine  ruHi.  5857 
pair  frz.  5878 
pairar  yjror.  jjlg.  5895. 

5898.  6824 
paire  prov.  cat.  /rz.  5878. 

5943 
pairi-s  prov.  5951 
pairol-s  ^jr».  5896.  5949 
pais  friaul.  cat.  sp.  ptg. 

5820 
paisano  span.  ptg.  5820 
paissar  oherit.  1149 
paisseau  frz.  5970 
paissel-s  ^jroy.  5970 
paisser  prov.  5917 
paisso  prov.  5970 
paisson  /"rz.  5932 
paitre  frz.  5917 
paiu  non.  5829 
paix  frz.  5969 
paixao  ptg.  5925 
paja  s/WH.  5829 
pajaro  span.  5924 
paje  «;>a«.  5823 
pajo  ital.  5897 
pajuolo  ital.  5896 
pal  cai.  5845 
pala  it.  prov.  cat.  .span. 

ptg.  5824 
palabra  span.  5879 
palache  afrz.  5826 
palaci  cat.  5828 
palacio  span,  ptg.  5828 
paladar  cat.  span.  ptg. 

5828 
paladar-s  prov.  5828 
paladear  «^ja».  5828 
paladim  ptg.  5827 
paladin  frz.  5827 
paladiuo  ita^  .?/)««.  ptg. 

5827 
palafreid  a/r^.  5887 
palafrei-s  prov.  5887 
palafrem  ^Jtiy.  5887 
palafren  span.  5887 
palafreno  ital.  5887 
palafre-s  cat.  5887 
palagio  ital.  5828 
palais  ^;ror.  frz.  5828 
palan  /Va.  6104 
palane  rum.  6104 
palanca  it.  rtr.  sp.  6104. 

6197 
palancada  span.  6104 
palandra  )ta?.  1181 
palandrano.  -a  ital.  1001. 

1181.  8853 
palanguer  frz.  6104 
palanh  rtr.  6104 
palanque  /<".  6104 
palanquer  frz.  6104 
palarie  ckih.  6134 
palascio  ital.  5826 
palat  rum.  5828 


palatilio  itat.  5827 
palatus  rum.  5828 
pnlatz  ;)C0('.  5828 
palavra  ptg.  5879 
palazzo  ital.  5828 
palco  tt.  sp.  ptg.  1012 
palefroi  />'^.  5887 
palenca  cat.  6104 
palcnc-s  proc.  6104 
paleron  frz.  5824 
palesaro  ital.  5831 
palose  (taZ.  5831 
paleta  span.  5824 
paleto  s^jaH.  5824 
paletoc  frz.  5833 
paletot  frz.  5833 
paletoque  /"ri.  .span.  5833 
paletta  ital.  5824.  6993 
palha  prov.  ptg.  5829 
palier  frz.  5829 
palla  it.  cat.  1013.  5829 
pallare  ital.  1013 
palma,  -o  it.  cat.  sp.ptg. 

5836 
palma  rum.  5836 
palmata  ital.  5838 
palmea  ita?.  5833 
palmear  sjmn.  ptg.  5836 
palmee  afrz.  5838 
palraelle  /"r^.  5839 
palmento  ital.  5964 
palmier  /Vr.  5836 
palmero  .span.  5837 
palmiere  ital.  5837 
palo  ital.  span.  5845 
paloma  cat.  span.  2024. 

5844 
palomar  sjmn.  5843 
palombe  frz.  5844 
palombo  j'fot.  5844 
palomo  .tpan.  2024.  5844 
palpare  ital.  5841 
palpebra  ita/.  pt;/.  5840 
palpebers  rtr.  5840 
palpeders  rtr.  5840 
palpela  jjroc.  5840 
pairar  ptg.  5880 
pal-s  /jroy.  5845 
paltin  rum.  6207 
paltone  ital.  5832 
paltonier  afrz.  prov.  5832 
paltoniere  ita?.  5832 
palton-s  prow.  5832 
paltoquet  frz.  5833 
paludoso  ital.  sp.  5842 
palurdo  span.  1210 
palvese  ital.  5963 
pam  ptg.  5857 
pamer  /rr.  7648 
pamint  rum.  5965 
pampano  s^j.  ptg.  5849 
pamphlet  /'rz.  5847 
pampineUa  cat.  6146 
pampino  ita?.  5849 
pampol-s  p>rov.  5849 
pampre  frz.  5849 
pan  proi'.  a/r^.  eat.  sp. 

5857.  5859 
pana  rum.  6016.  6153 
panache  /r.-.  6017 


paiiader  frz.  5967 
panadero  sp.  5853.  6179 
panadis  cat.  5850 
panadizo  span.  5850 
panais  frz.  5931 
panajo  ito/.  5851 
panard  frz.  5855 
panaricio  /)t(/.  5850 
panarici-s  prov.  5850 
panaris  frz.  5850 
panarizo  s^jan.  5850 
pancada  ptg.  6104 
pancia  ita/.  5863 
pando  span.  5855 
pandora  ital.  5854 
pandore  /rr.  5854 
pandura  ital.  5854 
pandurria  span.  5854 
pane  ital.  5857 
paneiro  ptg.  5851 
paner  rwHi.  cat.  5851 
panereccio  ital.  5850 
panero,  -a  span.  5851 
pani  friaul.  5856 
paniccia  rtr.  5856 
panico  ital.  5856 
panier  ^jror.  /rz.  5851 
paniere  ital.  5851 
panis  cat.  pirov.  frz.  5856 
panizo  sjyan.  5856 
pannare  itat.  8405 
panne  frz.  5866 
pannello  I'taZ.  5858 
panno  ital.  ptg.  5859 
pannoechia  ital.  5865 
paiio  (fjjan.  5859 
pano  de  manos  sp.  8455 
panoja  -span.  5865 
panoUa  cat    5865 
panonio  nprov.  5865 
pan-s  prov.  5857 
pansa  j>roi!.  sp.  ptg.  5863 
panse  /Vs.  5863 
panser  frz.  6023 
pansimata  ital.  6000 
pantais  pror.  6106 
pantaisar  prov.  621.  6106 
pantaisier  afrz.  6106 
pantalon  /'r.-.  5861.  8913 
pantalone  ital.  5861 
pantan  rtr.  cat.  5862 
pantano  it.  sp.  ptg.  5862 
pantece  rwHi.  5863 
pantegan  venez.  5863 
panteisier  afrz.  6106 
panteler  n/"rz.  6106 
pantera  ital.  prov.  span. 

5864 
pantesar  I'crones.  621 
pantex  cat.  6106 
pantexar  cat.  6106 
pantezar  venez.  621 
panthera  ptg.  5864 
panthere  frz.  5864 
pantisciare  ita^  621 
pantofla  rum.  5937 
pantofola  ital.  5937 
pantois  /r--.  621.  6106 
panteisier  afrz.  6106 
Pantolon  /)".  8913 


,st< 


Kninanis 


Wtirtvi'r/.i'ii'liiiiri 


puntorrillii  </'<iri.  r>8(i8 
p«iit..ulli<  /r.-.  f>;iS7.  8581 
|>»ntiitl«  .i/xKi.  f)937 
pNiitiirrn  iilij.  BS63 
p.'intiirrillin  /iff/.  ft8li3 
pafliu'li'  s/i.  Itjis.  &.S6S 
|i.iiiunk  mm.  r>%8 
pAiiiui  rHin.  .VStiO 
|iiui  iilij.  ,')84'i 
plo  y>f;;    rKKfiT 
paoii  /r:.  fi!tt>7 
p.ioiip  i7(i/.  It'Mil 
paor-s  prov.  5!Hjs 
paos  rum.  5!I58 
paii-8  /)r((r.  55>(i7 
paoiir  itfri.  KiSS 
papa  i7(i/.  s/iiin.  f)8(!7 
IMprt  riiwi.  f)S03 
|>apa  rum.  bS'3 
papngai-s  prot:  58(i;t 
papaptl  nail.  58(i!) 
papapill  f(i(.  5Sfi!» 
pajiaKayo  x/).  pti;.  686!) 
papai  snril.  6867.  5873 
papalUi  cat.  5872 
papar  .</<.  ptff.  6873 
papavere  i<fl/.  5871 
papo  /r.-.  5867  f. 
papocia  aret.  5872 
pape^ai  n/'rr.  58G9 
pai»>j;aut  n/'r.-.  5869 
papcjo  .vifiifs.  5811 
papel  span.  ptg.  ij877 
pajiolard  frz.  5870 
papelera  .</((!«.  5877 
papoloro  ,'i/)aii.  5877 
papcleta  span.  5877 
jiaporasse  frz.  5876 
papero  i<(i7.  5867 
I'lpeticr  frz.  5876 
papette  ii/Vr.  5867 
papier  fr:.  5876 
[■apijo  mViicj,-.  5811 
papillon  fri.  5872 
papillota  «pnii.  5877 
jiapin  n/rr.  5867 
papiri-s  prov.  5876 
papota  i-eiifi.  ceron.  5863 
papoto  renez.  5867 
paponla  pt(j.  5871 
pappa.  -0  lYa?.  5867 
pappa;,'allo  ital  586f> 
pappa^iTgia  Hal.  5867 
paiii)alardo  i7a/.  .5870 
pappardella  ital.  5867 
jiappare  ita/.  5873 
papula  ital.  span.  5867. 

5875 
papusa  rum.  5874 
paque  frz.  5915 
paquerette  /r.:.  5918 
paquet  frz.  991.  5812 
paquete  span.  5312 
par  i7.   rum.  frz.  sp.  ptg. 

5845.  5897.  6028 
para  .•,;/>.  /)<(/.  6029.  6385 
para  rutn.  6166 
para  rum.  6028 
l>arabola  I'tn/.  5879 
parade  frz.  5898 


imriidclii  (Mf.  sp.  4672. 

5sVi 
paradilla  r<i<.  4672.  6886 
paradinii  ital.  68S1 
parafo  fre  68H3 
paraffo  i/.i/.  58s;} 
para(^'  fr:.  6S)S(> 
paraci^io  Hal.  58S6 
para;;im  .•./«iii.  6884 
|iara);oiia  ital.  6864 
para^oiio  i/ii/.  6884 
parajjrafo  ital.  5883 
para^iiai  ital.  5882 
parai  r/r.  5890 
pnraitri»  frz.  6890 
paraniur  r<r.  627 
paraiij^on  frz.  sp.  6881 
para.ila  allital.  5879 
parai)t>t  /"r.-.  5898 
para|>otto  ital.  589s 
paraplio  frz.  6883 
parapliiio  /'rr.  6898 
parar  pror.  cnt.  »71.  j)((;. 

5898 
pararo  ital.  5898 
parasol  frz.  5898 
parasolo  iM/.  5898 
parata  Hal.  5898 
paratgo-s  /jroi'.  5886 
paraula  altit.  prov.  allsp. 

5879 
paraular  pror.  5880 
paravento  ital.  5898 
paravoa  nltptii.  5879 
paravola  n/(i<(i/.  5879 
parbleu  ii/cr.  6036 
pare  frz.  5888 
paroamin  afrz.  6054 
parcela  yjroe.  5906 
parcclla  ptg.  5906 
parcellc  />r.  5906 
parchemin  frz.  6054 
parco  ital.  5888 
paroon  n/r^.  5910 
parfonnier  frz.  5910 
parc-s  7>roi'.  5888 
pardal  .span.  ptg.  5834 
pardios  span.  6035 
pardiez  .s/)(i»i.  6035 
pardo  sj)an.  ptg.  5834 
pardon  frz.  6041 
pardonables  n/"»T.  6040 
pardoniiavlcs  afrz.  6040 
pardonner  frz.  6041 
piire  rM»i.  5890 
parcas  ptg.  5878 
pareccliio  i7n?.  5891 
parecer  S})an.  ptg.  5890 
pareclie  rum.  5891.  5897 
parecliemita  rum.  5893 
parechia  cmwi.  647 
pared  cat.  .<ipan.  5892 
parede  ptg.  5892 
parei  r<r.  5890 
pareil  frz.  5891 
pareille  /"rr.  5885 
j)areisscr  prov.  5890 
pareja  sjmn.  5897 
parejo  .syinii.  5891 
parelli  prov.  cat.  5891 


|inrpllin  ptg.  6S97 
pari'llio  /ifr;.  685tl 
pandit'  frz.  6885 
panMit  /nor.  frz.  cat.  6SS9 
paronto  idi/.  pig.  58H9 
pariT  /nor.  allcal.  6S90 
(lariT  /r.-.  6H98 
pan-ro  ital.  6H90 
puronimi  nun.  6517 
pan>aHi'  fr:.  6130 
piirvHsoux  /"r;.  6130 
paroto  ital.  6892 
pilireto  rum.  6892 
jHirot-/,  /inir.  6892 
paroxpr  cat.  6890 
parfairp  /iror.  /V.r.  6049 
paifait  fr:.  (1060  f. 
parj^aiiii-s  pror.  (1054 
parfji.li'tto  ifrt/.  6911 
parpilo  ital.  5911 
pari  ital.  5878 
pariar  n/ts/i.  6S78 
parias  .span.  5878 
paripl  r(r.  6896 
parionti»  .span.  5889 
parior  fr:.  5896 
parietaria  «tn?.  span.pti/. 

5893 
pariglia  ito/.  5891 
pitrinc  rum.  5866 
p&rinto  ruin.  5889 
parir  span.  ptg.  5894 
pariar  prov.  span.  5880 
parlaro  i7n/.  5880 
))arler  frz.  5880 
parmor  rtr.  6376 
paro  t'trtZ.  5897 
parochio  rum.  5899 
paroli  ?"M»i.  5900 
paroi  frz.  5892 
paroir  afrz.  5890 
paroisBO  /;(;/.  5899 
paroission  frz.  5900 
parol  /;«.(/.  5896 
parola  ital.  5879 
parole  />£.[5879 
paroler  (i/Vj.  5880 
parpado  span.  5840 
parpaglione  lYn?.  5872 
parpaglio-8  prov.  5872 
parpar  s/)n«.  5867 
parqiie  span.  ptg.  5888 
parquer  frz.  5888 
parquet  /"«.  5888 
parra  cat.  sp.  ptg.  5901 
parrain  frz.  5951 
parrar  cat.  sp  ptg.  5902 
parroca  rum.  6141 
parrocchetto  ita/.  5869. 

6100 
parrocchia  ital.  5899 
parroco  it.  sp.  ptg.  5900. 

6100 
parroquia  s/ia»;.  5899 
parruca  ifai.  6141 
parruzza  venez.  5901 
parson  afrz.  5910 
parsonnier  /"rz.  5910 
parso-s  prov.  5910 
part  rtr.prv.frz.  ca<. 5902 


piirU»  i7(i/.   rum.  sp.   ptq. 

6902 
partocilla  .tpan.  6906 
parU<iiza  Hal.  6909 
parti  /V.-.  6909 
partivaii  pig.  6910 
parllc'f  nim.  6!I0(> 
partictdlu  Hal.  690(i 
particioii  span.  6910 
jmrtlfolarp  i/d/.  6907 
particolarita  Hal.  5907 
imrticiilariti'  frc.  6907 
particulicr  /Vr.  5907 
jiartida  ;iroi'.  span.  pig. 

5909 
partio  frz.  6909 
partinianii,  -a  Hal.  5906 
partigiom»  iVn/.  5910 
partiiii  n(ni.  .')9()4 
partir  />roi!.  />-.  cat.  sp. 

pig.  5908 
partiro  i(fi/.  6908 
]iarti(ian  fr:.  6905 
partita  Hal.  6909 
partizioiio  t(ri/.  5910 
partoriro  Hal.  6894 
parttiisano  frz.  5905 
parv  n<m.  6912 
parvon  prov.  5890 
parvensa  jirov.  5890 
parvento  ifn/.  5890 
parvonza  Hal.  5890 
parvis  /')•-^  5887 
parvo  it.  sp.  ptg.  5912 
parvolo  ital.  5911 
pa-s  prov.  5867 
pas  rum.  ;»-ot'.  frz.  cat. 

5927 
pas  rHi».  6025 
pasa  span.  5920 
pasa  rum.  5926.  6023 
pasacalle  .s/^aw.  5921 
pasaje  span.  5923 
pasajero  span.  6922 
pasajuego  s/;an,  5921 
pasamano  span.  5921 
pasar  s/jan.  5926 
pasca  sard.  prov.  5915 
pascer  ptg.  5917 
pascere  i7n/.  5917 
pasciona  Hal.  5932 
paschiulii  rum.  5914 
pasciune  I'um.  5932 
pascoa  ptg.  5915 
pascua  «/«(»(.  5915 
paseo  .''pan.  5927 
pasere  rum.  5924 
pasion  s/jaw.  5926 
pasraar  span.  7648 
pasmer  a/'iv.  7648 
pasrao  spati.  ptg.  7648 
paso  span.  5927 
pasear  s/)a«.  5927 
pasqua  it.  prv.  cat.  5915 
pasquale  ital    6916 
pasquillo  ital.  5919 
pasquim  /Jif/.  5919 
pasquin  .tpan.  frz.  5919 
pasquinata  ital.  5919 
I)a8sa  /;((/.  5920 


Romaiiisches  Wortverzeichiiis. 


89 


passage  frz.  5923 
passiigeiro  pty.  5922 
passagem  ptij.  5923 
passager  frz.  5922 
passaggiero  Hal.  5922 
passaggio  Hal.  5923 
passaraanes  pty.  5921 
passamano  ital.  5921 
passamento  ptg.  5921 
passar  jii'ot'.  cat.  pty.  5926 
passare  ital.  5926 
passaro  ;>(;/.  5924 
passeggiero,  -e  ital.  5922 
passenient  frz.  5921 
passe-poil  />.-.  5921 
passeport  frz.  5921 
passer,  -ra  proc.  5924 
passer  /"cr.  5926 
passere,  -a,  -o  ital.  5924 
passereaii  frz.  5924 
passerelle  /Vj.  5924 
passina  ital.  5970 
passion  frz.  5925 
passione  ifa/.  5925 
passio-s  prov.  5925 
passo  ttn/.  ptg.  5927 
passone  iVdJ.  5970 
past  cat.  5936 
pasta  ('(ai.  prov.  sp.  ptg. 

5928 
pastavaga  cat.  5931 
pastarnac  rii»!.  5931 
paste  rum.  5917 
pastel  /rr.  sp.  ptg.  5929  f. 
pasteleiro  ptg.  5929 
pastelero  s^ja».  5929 
pastello  ital.  5930 
pastenaga  ^ror.  5931 
pasti  rum.  5915 
pasticciere  it.  2075.  5929 
pasticcio  rto?.  5929 
pastilha  ptg.  5930 
pastilla  span.  5930 
pastille  /'rir.  5930 
pastinaca  ital.  span.  ptg. 

5931 
paste  it.  sp.  ptg.  5936 
pastoja  ital.  5934 
pastor  cat.  sp.  ptg.  5933 
pastor  rMm.  5933 
pastore  ital.  5933 
pastra  rum.  5903 
pastre  proj).  5933 
pastura  it.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  5935 
pastura  rum.  5935 
pasturale  ital.  5935 
past-z  /))of.  5936 
pat  frz.  5936 
pata  span.  ptg.  5937 
patacJa  .•-^a».  ptg.  5937 
patagon  «^an.  /ji^.  5937 
pataia  lomh.  5822 
patan  span.  5937 
patao  j}f(/.  5937 
patao  ptg.  5937 
patata  «^joh.  ptg.  5939. 

8411 
pataud  /rz.  5937 
patauger  frz.  5937 


pilte  frz.  592S 
piltL-  /Vi'.  5929 
patear  »7)«».  ptg.  5937 
pateca  ptg.  1224 
patena  «jjom.  5944 
paten-s  prov.  5942 
patent»  ifn^  5942 
pateo  ptg.  5987 
patera  span.  ptg.  5944 
patereccio  itaZ.  5850 
patevolo  ital.  5945 
pati  cat.  nprov.  5937 
pati  rwm.  5950 
patibilo  ital.  5945 
patiljolo  ital.  5946 
patience  /■)".  5948 
patient  frz.  5947 
patim  ;j<^.  5937 
patin  frz.  span.  5937 
patinage  frz.  5937 
patiner  /rj.  5937 
patio  span.  5937 
patir  frz.  5950 
patire  ltd?.  5950 
patissier  frz.  2075.  5929 
patita  ital.  6090 
pato  syjan.  ^jf»;.  5937 
patoier  afrz.  5937 
patois  frz.  5937 
patouiller  /Vz.  5937 
patre  frz.  5933 
patrigno  tta?.  8781 
patron  frz.  5952 
patrone  ital.  5952 
patrono  (7a?.  5952 
patrouille  frz.  5937 
patru  rum.  6558 
patru^a  ptg.  6209 
patrudieeilea  rum.  6518 
patrulea  I'um.  6548 
patrulla  span.  5937 
patnmile  r«wi.  6079 
patruzedlea  rum.  6518 
patru  spre  zece  rum.  6559 
patte  frz.  5937 
pattino  tfai.  5937 
pattona  ital.  6459 
pattuglia  i(n/.  5937 
pature  frz.  5935 
paturon  frz.  5935 
patxorra  ca*.  5867 
patz  prov.  cat.  5969 
pau  afrz.  5955 
pauc  ^jcoi".  5955 
pauk  rtr.  5955 
pauI  a?<sp.  jitg.  5846 
paule  sai-rf.  5S46 
paume  frz.  5836 
paumee  />t.  5838 
paumelle  frz.  5839 
paumer  frz.  5836 
paumier  n/V*.  5836  f. 
paumoier  afrz.  5836 
paun  rtr.  5857 
paun  rum.  5967 
pauna  rum.  5962 
pauni  rMiH.  5967 
pauper  rtr.  5956 
paupiere  frz.  5340 
paura  tYai.  5968 


ptg- 


pau-s  /)roi\  5967 
pausa  it.  prov.  cat.  span. 

ptg.  5958 
pausar  prov.  span. 

5960 
pausare  ital.  5960 
pause  /'rz.  5958 
pauser  frz.  5960 
pauta  j)rov.  5961 
pautonnier  n/';.s.  5832 
pauvrete  frz.  5957 
pauxa  cat.  5863 
pauza  prov.  5958 
pava  span.  5962 
pavaigl  r(;-.  5811.  5877 
pavaner  frz.  5967 
pavSo  ptg.  5967 
pave  />^.  5966 
paveillon  afrz.  5872 
pavel  rtr    5877 
paver  frz.  5966 
paver-s  prov.  5871 
paves  ,«/«1».  5963 
pavese  ital.  5963 
pavez  jufi/.  5963 
pavido  it.  ."jy.  ptg.  5964 
pavier  rtr.  5877 
pavilhao  pt(j.  5872 
pavilion  /rz.  5872 
pavilu  sard.  5811.  5877 
paviment  cat.  5965 
pavimento  liai.  spa>j.  ptg. 

5964 
paviment-z  /irow.  5965 
pavimiento  altsp.  5965 
pavio  j;f(y.  5523.  5811 
pavo  ptg.  5967 
pavoa  ptg.  5962 
pavois  /rj.  5963 
pavo(n)  span.  5967 
pavoncella  ital.  8569 
pavone  itaZ.  5967 
pavonearse  sp.  ptg.  5967 
pavoneggiarsi  ital.  5967 
pavor  «pan.  pii/.  5968 
pavor-s  prov.  5968 
pavot  frz.  5871 
pavura  s/)a»i.  5968 
payan-s  frz.  5819 
payar  pror.  5813 
paye  frz.  5813 
payen  frz.  5819 
payer  frj.  5813 
payment-z  prov.  5965 
pays  />«.  5820 
paysage  frz.  5820 
paysan  frz.  5820 
paz  s^a».  7)^(7.  5969 
paziente  ital    5947 
pazienza  ital.  5948 
pazimen-s  altprov.  b^^l 
pazziare  ital.  5913 
pazzo  iiai.  5913 
pe  rtr.  6084 
pe  i)tg.  6084 
peage  /"rj.  5985 
peage(m)  ptg.  5985 
peaje  .sjjan.  5985 
peason  afrz.  5986 
peau  frz.  6008 


peaussier  /"r2.  6004 
peautre  afrz.  6009 
peazo-s  jjrof.  5986 
pebida  cat.  6187 
pebre  cat.  span.  6159 
pebro-s  ;jroi>.  6159 
pec  prov.  afrz.  5973.  5984 
peca  span.  5973 
pe^a  ptg.  6101 
pecado  s/)a«.  5972 
pecador  span.  5971 
pecarajo  j'tai,  5982 
pecas  span.  4755 
pecca  ital.  5973 
peccaire  ^'roe.  5971 
peccarproD.  cat.ptg.b'il'i 
pcccare  it.  jAg.  5972  f. 
peccalore  it.  ptg.  5971 
peccat-z  prov.  5972 
pecchero  ital    972 
pecehia  I'fnZ.  630 
pece  ital.  6189 
pecegueiro  p<_7.  6071 
pecha  ptg.  5973 
pecha,  -0  span.  5816 
pechar  s/ja».  5816 
peche  frz.  5972 
peche  frz.  6071 
pecher  /"rz.  5973 
pecher  frz.  6071.  6172 
pecheur  frz.  5971 
pecheur  fr^.  6169 
pechier  afrz.  972 
pechina  span.  5976 
pecho  span.  5981 
pechos  span.  5981 
pecingine  rum.  4127 
peciolo  span.  6u89 
peco  p((/.  5973 
pecora  ital    .span.  5974 
pecorajo  ital.  5975 
pecorea  spa)j.  5983 
pectus  sard.  5981 
pScurar  rum.  5975. 
pSciire  rum.  5983 
pedaggio  ital.  5985 
pedant  /V^.  5817 
pedante  it.  sp.  ptg.  5817 
pedas  prov.  6184 
pedazo  span.  ptg.  6101. 

6184 
pedde  sard.  6008 
pedernal  spaw.  7462 
pedestal  span.  ptg.  6084 
pedicello  ital.  6136 
pedido  span.  pti;.  6092 
pedidor  span.  ptg.  6091 
pedina  ital.  5991 
pedinte  pfj;.  6088 
pedir  span.  pig.  6095 
pedone  itnl.  5996 
pedoto  ttai    5997 
pedra  cat.  ptg.  6096 
peestre  afrz.  5988 
pega  cat.  sp.  ptg.  6119. 

6189 
pegar  prv.  sp.  ptg.  6120 
peggii.  ital.  6000 
peggiore  iiai.  611OO 
pegno  ital.  6129 


lat.-rom.  Wiirterbuch.    (Wortverzeichnisse.) 


90 


Kniiiniuiii-hpR  Wortver/rirlii 


poc-noriirv  I'nl.  lil^H 
IK'>;i.  i<t<i.  f.'tsM.  tkWJ 
|w>piln  ititl.  «123 

|Ky-i  ;)ror.  618it 
jH'i  rlr.  60S4 
peitfnc  /Vj.  5976 
jwiRMor  frt.  5!)7S 
[loitriiit'r  /Vf.  r>!l77 
jM'innoir  frc-  f>!l7;i 
jH'ina  rlr.  (>24t> 
jK-inur  .«/«in.  ri!t7.S 
pi'indro  /'r:.  (ilf)0 
(H^ino  />;.  .«/>.  fi;»"!!.  ti'JMl 
[loini'ro  ,<;kiii.  fi!l77 
[>ointr><  /ri.  till! I 
]ieinturc  /r.-.  (il'Jl' 
poirs  ;)rr)r.  tiOitli 
peire«silli-R  prnv.  G\K)S 
peirior-s  ;<i-or.  61t)7 
poirol  n/'r:.  6S'.H> 
peiro-s  /«or.  6097 
pels  /iroi".  (>171 
pcissivs  i>rov.  G170 
peita.  -o  pli).  5816 
jK'itar  /i((7.  5816 
peito  ptt{.  5981 
poitriii;i  /jrop.  5980 
|X!itz  jirnv.  5981 
peixXo  ptfi.  6170 
peixe  ;)f(/.  6171 
peixoiro  ptg.  6168 
peixer  cn<.  5917 
pejar  ptp.  5989 
pejefio  spati.  6071 
pejer  j>ro».  6000 
pejo  ptg.  5989 
pel  (i/'r^.  cat.  5845.  6145 
{)0lafrn  i7(j/.  ptg.  6002 
pelaifjre  /Vj.  6002 
pelamcsa  ,^pan.  5825 
pelar  pro»,  cat.  sp.  ptg. 

6138 
pelaro  ital.  6138 
pole  afrz.  6086 
pelea  gpan.  5825 
peleagre-s  prov.  6002 
pelear  span.  5825.  6145 
pelegri-s  prov.  6042 
pclpjj-s  ^jro».  6002 
peleia  pro».  5825 
peleiar  prov.  5825 
pcleja  /)<//.  5825 
pelejar  ptg.  5825 
pOle-rafle  /Vr.  5336.  6138 
pcler  frz.  6138 
pelerin,  pclerin  frz.  6042 
pelfa  sard.  cat.  3221 
pelfe  (i/')v.  3221 
pelfer  afrz.  3221 
pelfre  afrz.  3221.  6003 
pelfrer  a/V^.  3221.  6003 
pelh-s  prov.  6145 
pelicer  afrz.  6005 
pelier-s  pror.  6004 
peligro  .span.  6057 
peliproso  xpan.  6056 
pelisch  rtr.  6446 
pelisse  frz.  6006 
peli.ssier-s  7>ryr.  6004 


pclHiT  <  >ir  </'.  pf»;.  t>())»8. 

6608 
pi'litn^R  pre.  6098.  «6(>8 
p.'ll  rnr  twos 
|>i<llit  sp.  plo.  5941.6133 
1H>11.'  I'M/,  frz.  ptg.  5824. 

t>OOH 
prlli'^^iii".  |H'lU>Krinn  ital. 

I>042 
p<'lli>jn  spa».  titKt7 
polli'ji.ni  .«piiH.  6004 
pi'lliioia  i/(i/.  ti(XW 
lii-lliciaj(.  i<ii/.  ti004 
pellii'ciort'  ital.  tHMM 
|H>lliiliieiro  pig.  ti()04 
pi'llisor  cat.  t>(H)4 
IK'lli.i.'Ja  /If;;.  tiOOi; 
pellizcar  .v/(fi)i.  ()tK)5 
IH-lnm  rlr.  5999 
polinn/.o  .s/).  5999.  6231 
pclo  i7.  sp.  pig.  6145 
pelos  prnr.  cat    6140 
poloso  it.  .v/).  ;<f(;    6140 
pclota  prv.  .ip.  ptq.  6133 
poloto  frz.  6133 
peloton  frz.  6133 
pplourinlio  pfi;.  7663 
peloiise  frz.  6140 
pelritoiro  pf(/.  6166 
pcl-s  prnv.  600S.  6145 
peltrc  span.  ptg.  (j009 
poltro  ital.  6009 
poluca  .«/will.  6141 
peliicar  prov.  6141 
poluccio  i(ii/.  6142 
peluohe  frz.  6142 
peluja  ital.  6143 
peluria  I'fn/.  6143 
pclnsa  span.  6142 
pelii6sa  caf.  6142 
peluza  span.  6142 
poluzzo  Hal.  6142 
pena  lYn/.  .«nrd.  prov.  sp. 

ptg.  5866.  6016.  6153. 

6246 
pena  altsp.  5866.  6153 
penacho  sp.  ptg.  6017 
pcnca  cat.  sp.  ptg.  6149 
pcnchenar  prov.  5978 
penchenilh-s  pro».  5976 
pencher  frz.  6010 
pcnche-s  />ro».  5976 
pendejjtieillar  pror.  2983 
pendeiilar  prov.  2983 
pender  r/r.  sp.  ptg.  6013 
pendere  i<n/.  6013 
pendico  ital.  6012 
peadiller  frz.  2983 
pendoli  <jre«.  6021 
pciidolo  ital.  6014 
pendrar  n/t.sp.  6128 
pendre  prov.  frz.  6013. 

6356 
pendrer  cat.  6013.  6356 
pendiile   ital.  frz.  3998. 

6014 
pendurar  ptg.  2983 
pene  ))/'rj.  6086 
penha  pig.  6153 
penlier  prnv.  6150 


ppnhiir  /'((;.  til 29 
poiilionir  pin.  612'< 
p.'iiil  /rr.  •>97li 
pcnitoiiziiiri»  Hal.  6247 
poiijar  prnv.  tiOlt) 
pi'iiiia  i/.  /<ror.  cat.  58(i6. 

tiOlfi.  6153 
poiinacoliio  Hal.  Ii017 
pennc  /Vj.  6016.  6153 
pcmu'llo  i((i/.  t!016 
pi'iiiiiiiio  if(i/.  6163 
pons  rlr.  6129 
ponsa  prov.  cat.  sp.  pig. 

6023 
ponaaincnto  ptg.  6018 
ponsatnont-z  prov.  6018 
lionsaniionto  .s/iri»i.  ti018 
]K>n8ar  prov.  cat.  sp.  plii. 

6023 
ponsativo  sp.  ptg.  6024 
pcnsoo  frz.  (i021) 
ponsor  frz.  (i023 
ponfiiorc,  -o  Hal.  6019 
ponsieriiso  Hal.  6024 
pcnsif  /"r^.  6024 
pension  frz.  6022 
pcnsione  ilal.  6022 
pcnsiu-s  pro».  6024 
pensivo  ilal.  6024 
ponsoso  ifa/.   span.  pig. 

6024 
pento  p«f/.  5976.  6011 
pcntear  pig.  5978 
pentccosta  i<n?.  6026 
pentocoste  frz.  6026 
peijterostcs  ptg.  6026 
pentecote  /'ri."()026 
pentioiro  ptg.  5977 
pcntinar  cnf.  5978 
pentiner  cat.  5977 
pentola  ital.  6014 
pcntru  mm.  6028 
pgnusa  rum.  ()017 
penj-a  ca<.  6153 
penzolaro  ital.  2983 
penzolo  ital.  6014.  6021 
pcolh-s  pro».  5990 
peon  span.  5991 
peone  afrz.  .5871 
peonia  lY.  sp.  ptg.  5818 
pcor  span.  ;)((/.  6000 
pcou  afrz.  5990 
pepacia  chianes.  5873 
pepc  i<a?.  6159 
pepene  rum.  6027 
pepida  />ror.  6187 
pepie  frz.  6027.  6187 
pepin  frz.  6027 
popiniere  fr^.  6027 
pepino  span.  ptg.  6027 
pepita  span.  6027.  6187 
pequeno  ptg.   1098.  6119 
peqiieiio  .sy)!   1098.  6119 
per  ital.  rum.  rtr.  prov. 

afrz.  altsp.  ptg.  5878. 

6028.  6145 
pgr  rum.  6167 
pera  ilal.  prv.  cat.  span. 

ptg.  6166 
perai  span.  6167 


lirrbtou  afrz.  (;03."> 
pori-a  cat.  Ii075 
poroolwr  span.  (iO;(l 
porooliir  cat.  span.  6031 
porcobro  prov    ral.  tiOHl 
porcxpiro  ifd/.  (i031 
ponor  frz.  (i05H.  liOHO 
pcroovoir  /rz.  6031 
porolia  .s/iiiii.  /ilg.  (i075 
pcrrlio  /iv.  Ii(l76 
IMTrhiiT  (i//piV,  (iOHO 
porrlmindod  /)ro».  6032 
jiorritiir  spun.  t!031 
porciiT  <i/r.-.  ti08() 
pprooiiiiiicr  a/r:.   19!t4 
poroiidir  span.  ptg.  6034 
pornitir  pig.  6034 
pcrda  //r,(/.  6036 
pordiio  ]itg.  lioll 
pordocio-s  pro».  6037 
pordoment-z  pror.  tiOSti 
porder  rtr.  sp.  ptg.  6039 
jicrdoro  ilal.  6039 
ppnli(;i"ni  pig.  Ii037 
pordioo  ital.  6038 
perdicion  .■tpan.  6037 
pordicio-s  prov.  6037 
pordida  .vpnn.  6036 
licrdicu  afrz.  6035 
|)ordiox  afrz.  6035 
ponlih'iioni  (7«/.  6067 
perdita  ital.  (j036 
pcrdix  a/rj.  6038 
perdiz  prot;.  span.  ptg. 

6038 
perdiziono  ital.  6037 
perdoar  pig.  6041 
perdon  .span.  6041 
perdonamon-8  prov.  6041 
perdonansa   pror.    .ipan. 

6041 
perdonar  pro»,  sp.  6041 
jierdonare  ital.  6041 
perdono  ital.  (i041 
perdo-8  pro».  6041 
perdro  prov.  frz.  6039 
pcrdrcr  cat.  6039 
perdrix  />r.  6038 
pere  rtr.  5956 
l)erecer  .spnn.  ptg.  6043 
peregri  cat.  6042 
pere{?rin  rum.  rtr.  6042 
peregrino  ital.  span.  ptg. 

6042 
perejil  spun.  6098 
perer  Cfj(.  6167 
peressilh-8  j)rov.  6098 
pereza  pro»,  span.  6130 
perezoso  .«pan.  6130 
perfecto  .«pan.  6051 
perfeit-z  prov.  6051 
perfetto  ital.  6051 
perfide  frz.  6053 
perfidia  itaZ.  6052 
perfido  ital.  6053 
perfil  .span.  ptg.  6399 
perfilar  .«pan.  ;)<(7.  6.399 
perga  pro».  6075 
pergami  cat.  6054 
pergaininhd  pig.  6054 


w^ 


,>^» 


Ronianisclies  Wortverzeichiiis 


yi 


per^aniino  itiil.  sp.  6054 ;  persic  rum.  6071 
pergarao  ital.  6055  persica  ital.  nim.  6071 

pcrfTunta  j'tff-  6033  persico  ital.  span.  6071 

pert,'untarp/(/.  4388.  603S   Dersil  frz.  6098 


perico  span.  5369 
perieol  ritni.  6057 
pericolo  itn/.  6057 
perioolos  rum.  6056 
pericoloso  ital.  6056 
poriers  /)/'oi'.  6167 
pcriglio  ital.  6057 
periglioso  i((i/.  6056 
lierijj;o  ptg.  6057 
perigoso  jitq.  6056 
piril  /rz.  6057 
perilh-s  prov.  6057 
perill  c<if.  6057 
IHTilleux  frz.  6056 
perillos  jirof.  cat.  6056 
poriquito  *j<.  5869.  6100 
perir  prov.  cat.  6043 
perir  frz.  6043 
perire  ital.  6043 
peritare  ita/.  6059 
perito  it.  sp.  ptg.  6060 
perla  iV.  prv.  cat.  sp.  ptq. 

5113.  6068.  6165 
perlato  ital.  6068 
perle,  perle  frs.  6068 
perliteiro  ptg.  6165 


persoana  ram.  6072 
persona  it.  cat.  prot,  sp. 

6072 
personale  itn/.  6073 
personiie  frz.  6072 
personnel  frz.  6073 
pcrsuaJero  I'ta/.  6074 
persuadir  sp.  ptt/.  6074 
persiilts  rtr.  7606 
perte  />.-.  6036 
pertica  ital.  6075 
perto  ;)t_c/.  655 

I  pertuglaVe  ital.  6080 
pertugio  ital.  6080 
pertuis  a/rr.  6080 

I  pertuisane  frz.  5905 
pertus  prov.  6080 
pertusar  /»»'oi'.  6030 
pertusare  sard.  6080 
pertusu  sard.  6080 
peruca  jj^^.  6141 

I  pervenoa  span.  6083 
pervenche  frz.  6083 
■j|j)efvenza  span.  6083 
pervigilio  sp.  ptg.  6082 
pervinca  ital.  ptg.  6083 


perlongar  /»roi!.  eat.  6062  pes  proc.  cat.  6025.  6183 

perlucra  rum.  6064  pe-s  prov.  6084 

perlungi  rum.  6062  pesadelo  ptg.  5102 

perlungo  altgenues.  6063  pesadilla  spa«.  5102 

permettere  ital.  6065  pesado  s^jan.  ptg.  3761 

permettre  /jrof.  /"rz.  6065  pesante  ital.  3761 


permint  afrz.  6054 
permitir  .f^an.  6065 
permittir  ptg.  6065 
perna  /Jti;.  6066 
pernioe  ital.  6038 
pernio  span.  6066 
perno  it.  nprov.  sp.  ptg. 

6066 
pemocchia  ital.  6066 
pero  ital.  6167 
peril  ita?.  3950 
peru  span.  3950  N. 


pesar  cat.  .</;.  ;jt(/.  6023 
pcsare  ital.  6023 
pescador  sp.  ptg.  6169 
peseaja  itaZ.  6163 
pescar  prov.  cat.  sp.  ptg. 

6172 
pescar  rum.  6168 
pescare  ital.  6172 
pgscari  rwrn.  G172 
pescaria  ital.  6168 
pescatore  ital.  6169 
pesce  it«/.  6171 


perol  cat.  sp.  5896.  5949    pesclieria  ital.  6168 

perola  pti/.  6068  '  pesehiera  itul.  6163 

p«ros  rum.  6140  peschio  ita?.  6086 

perpetual  altspan.  altcat.  j  pescione  ital.  6170 


6069 

perpetuale  ital.  6069 
perpetual-s  proi,-.  6069 
perpetuar  sp.  ptg.  6069 
perpetuare  itat.  6069 
perpetuel  frz.  6069 


pescioso  ital.  6173 
pescos  noH.  6173 
pescoso  span.  6173 
pescui  rum.  6172 
pesebre  s/)a»i.  4583 
peser  frz.  6023 


perpetuo  ita/.  span.  ptg.  pesle  a/V^.  6086 

6069  '  pesle-mesle  afrz.  6138 

perponh-s  prov.  6070  peso  it.  sp.  ptg.  6025 

perpunte  span.  6070  pesol  cat.  618.3 

perreria  span.  1555  pespeiu  sarrf.  8666 

perro  sp.  ptg.  1574.  6100  pespuntar  ptg.  6070 

perron  /r^.  6097  pespunte  span.  6070 

perroquet  /')".  5869.  6100  pespunto  pAij.  6070 

perru  sard.  1574.  6100  pessa  proc.  6101 

perruca  i'ta/.  6141  pessar  prov.  6023 

perruque  frz.  6141  pesseguier-s  pro».  6071 

persevejo  ptg.  1881  ^  pessoa  pttg.  6072 


pesta  I  tat.  6176 
pestana  ptg.  5840.  6176 
pestana  sp.  5840.  6176 
pestanya  cat.  5840 
pestar  pig.  6176 
pestare  ital.  6176 
pestaj'a  cat.  5840 
peste  ital.  rum.  frz.  6028. 

6085 
peste  rum.  6171 
pestcl  afrz.  6174 
pestell  cat.  6086. 
pestello  ital.  6174 
pestoii  nprov.  6086 
pestillo  span.  pt^y.  6086 
pestio  ital.  6086 
pestone  it  a/.  6177 
pestrece  rum.  6048.  8303 
pestre-s  prov.  6179 
pestrin  ecncj.  6180 
pestrir  prov.  afrz.  6181 
pesuiia  span.  5992 
pesunho  pte/.  5992 
pet  frz.  cat.  5995 
petaca  span.  6093 
petacciuola  ita/.  6201 
petard  frz.  5995 
petardo  itat.  span.  5995 
petate  .span.  6094 
petazar  prov.  6184 
petazza  ital.  6184 
pete  henneg.  6119 
petecchie  ita?.  6185 
peti'chies  /i".  6185 
petequias  span.  6185 
peterin  afrz.  6119 
peti  n/m.  6095 
petic  rum.  6119 
petici  n/»i.  6119 
^  petiller  /V^.  5993 
!  petiscar  ptg.  6119 
^  petit  trz.  cat.  5995.  6101 
petitet  prov.  altfrz.  cat. 

6101 
petit-fils  frz.  5593 
petitor  rum.  6091 
petitore  ital.  6091 
petitto  altital.  6101 
petit-z  proi\  6101 
petler  rtr.  1151 
peto  It.  sp.  5981.  5995 
petreoe  rwHi.  6078.  8S03 
petrin  frz.  6180 
petrina  span.  5980 
petrinjel  mm.  6098 
petriolo  ifat.  6221 
petrir  nfrz.  6181 
petrone  ital.  6097 
petrosellino  ital.  6098 
petrosemolo  j'fat.  6098 
pgtrunchios  rum.  6099 
pettiera  ital.  5981 
pettignone  itai.  5976 
pettinajo  ital.  5977 
pettinare  itat.  5978 
pettine  ital.  5976 
pettu  itat.  5981 
petturina  ital.  5980 
I  peu  frz.  eat.  5955.  6084 
I  peur  frz.  5968 


pens  sard.  6000 
peuture  a/'iT.  6464 
pevera  ital.  6213 
pevere  ital.  6159 
pevido  pti;.  6187 
pex  cat.  6171 
peyressilh-s  prou.  6098 
pez  rtr.  prov.  span.  ptg. 

5981.  6171.  6189 
peza  prov.  6101 
pezar  prov.  6023 
peziente   ital.  6088 
tiezonier-s  proi'.  5996 
pezon-s  prov.  5996 
pezuelo  span.  6089 
pezugar  proc.  6119 
pezza  ital.  6101 
pezzendo  (andar  p.i  neap. 

6095 
pezzente  ital.  6088 
pezzo  ital.  6101 
phe  afrz.  2253 
phiole  /"i-j.  6111 
pi  cat.  6158 
piaeere  itct.  6191 
piaffard  frz.  6084 
piaffer  frz.  6084.  6118 
piaga  itat.  6193 
piaggia  ital.  6194 
piagnere  ital.  6198  f. 
piagnitore  itaZ.  6198 
piailler  frz.  60i4.  6118 
piaito  sard.  6192 
pial  rtr.  6008 
pialla  ital.  6204 
piallare  ital.  6204 
pianca  ita/.  6197 
piangere  ital.  4618.  61!)8  f. 
piangitore  ital.  6198 
planner  /rz.  6084.  6 lis 
piano  ital.  6205 
piauta  itat.  6200 
piantaggine  if  at.  6201 
piantare  ital.  5203 
piantone  ital.  6200 
piao  ptg.  5991 
piara  sjian.  5982 
piare  i(at.  6118 
piasser  frz.  6084.  6118 
piastra  ital.  6206 
piastrao  pt</.  6206 
piastrello  itot.  6206 
piastTone  ital.  6206 
piata  rum.  6208 
piateggiare  ital.  6192 
piatire  itat.  6192 
piato  ital.  6192 
piatra  rum.  6096 
piatta  sarrf.  6208 
piatto  ital.  6210 
piauler  /"cj.  6084.  6118 
piause-s  proi'.  6446 
piazza  ital.  6208 
pibida  sard.  6187 
pic  rum.  jtrov.  frz.  cat. 

6119 
pica  it.  .sp.  ptg.  6119 
pica  rum.  6119 
pican^o  ptg.  6119 
picar  proc.  sp.  ptg.  6119 


Q 

L 


92 


Koiiinnisrli.-i  WortvcrzpiohniR. 


pivarra  pifi.  712 
pii'iiru  .</«■».  Ill  I!) 
pir.itura  rum    till!) 
pti-aia  .«;<n»i.  ilUil 
piiva  ilnl.  (illU 
piomro  iVii/.  G119 
piroaro  ilal.  el  19 
pirrhiiiro  I'ld/.  0119 
pici-liio  i(<i/.  G119 
piiviou.'  iliil.  21)34.  GlGl 
picciiiolo  ital.  G(>1S9 
pioco  itiil.  GU9 
piccolo  iliil.  G119 
piiiHinniere  if.  69;)t).  G119 
pioliel  >/>'iii.  ;»(<;.  'M'2 
picliiT  pic.  G176 
pirhialonn  rlr.  Gil!) 
pirliirr  (i/r.-.  972 
pirliir  rtr.  GU9 
pichiurina  rfr.  59S0 
piclion  .v;)iiH    2024.  GlGl 
picior  riiiii.  G089 
pico  .«/Mil.  iilfl.  973.  6119 
pironero  >^n>i.  5996 
picnr  fn.  6983 
picot  frs.  6119 
picoter  /Vr.  6119 
picura  rum.  6119 
pidarja  romagn.  6221 
pidocihio  i/n/.  5990 
piiiria  ninil.  6221 
pie  /Vj.  G119.  G188 
pie  rtr.  span.  6084 
piece  frs.  6101 
pied  /r.-.  6084    8777 
pied  hot  frz.  1436 
piede  ital.  6084 
piedestal  frz.  6084 
pie.lostallo  i(a/.  6084 
picdioa  nini.  5989 
piedica  ifn/.  5989 
piedra  upaii.  6096 
piega  ital.  6222 
piegare  i((iJ.  6224 
piege  frz.  5989 
piego  itn/.  6222 
piel  altfrz.  fpan.  5845. 

6008 
pielago  span.  6002 
piel  a  r  rum.  6004 
piele  ridH.  6008 
pien  rtr.  6219 
pieno  ifa/.  6219 
piept  rum.  5981 
piepten  rum.  5976 
pieptena  rum.  5978 
pieptenar  rum.  dS77 
piepti  rum.  5981 
pier  frz.  2811.  6124 
pierde  rum.  6039 
pieri  rum.  6043 
pierna  .span.  6060 
pierre  (rz.  6096 
piersic  rum.  6071 
piertic  friaul.  6075 
piestre  n/Vir.  5988 
pieta  ital.  6125 
pietanza  ital.  6101 
piete  /^r^.  6125 
pietigot  rtr.  1105 


pii'ton  /V.'.  5994 
piotra  ital.  G()9G 
pit'tro  fr:.  f)!)88 
pii-triii  (i/>j.  G038 
pii>tn)iu  rum.  G097 
pioii  /Vj.  5846.  G119 
pioiicola  pror.  6437 
pioux  /K-.  G188 
pifve  if«i/.  5899.  6214 
pieviale  >tal.  6240 
piez  rum.  1169 
pieza  .v;iiiii.  GlOl 
piczisii  rum.  1169 
pifania  ilal.  2824 
pilToro  i((i/.  6162 
jiifTorona  ilal.  5867 
piffro  /Vr.  6162 
piga  priiv.  Midfrz.  1183. 

G119 
pigalh  siiilfr:.  1183 
pigalha  awlfrz.  1183 
pigaii  .•.fl'//"rz.  1183 
pigello  ital.  6441 
pigeon  /IT.  2024.  G161 
piu'iaio  ital.  6156 
pigione  ital.  6022 
pigiur  rfr.  6000 
pigliar(e)  ital.  rtr.  6137 
pignon  f'rz.  6155 
pignono  ifn/.  6155 
pigolarc  Hal.  G160 
pigrezza  ital.  6130 
pigrizia  i/n/.  6130 
pigro  ital.  6126 
pija  .s/WM.  6175 
pijo  ii)-s  prov.  6161 
pijo-s  }>rov.  6161 
pijuolo  ifnZ.  6164 
pila  it.  sp.  6131  f. 
pilSo  pt(/.  6131 
pilar  .s/>nn.  6132 
pilatro  itai.  6508 
pile  frz.  6131  f. 
pileo  lY.  sp    6135 
pilha  p((7.  6132 
pilhar  prov.  ptg.  6137 
pilicr  frz.  6132 
pillacchera  itai.  6133 
pillar  cat.  span.  6137 
piller  frz.  6137 
pillola  i<a/    6133 
pillotta  ital.  6133 
pillule  /"rr.  6133 
pilmela  span.  5998 
pilongo  span.  6063 
pilorcio  ifoi.  6139 
pilori  frz.  1125.  7663 
piloso  ital.  6140 
pilota  i<a/.  3797.  5997 
pilote  frz.  3797.  5997 
piloto  it..«/j.pf^.3797.5997 
pilriteiro  2>lff-  6165 
pilrito  ptg.  6165 
pilucca  .sarrf.  6141 
pilueeare  ital.  6141 
pimaccio  ital.  6230 
pimen-s  /jro».  6127 
piment  frz.  6127 
piraenta  ^jrOB.  ptg.  6127. 

6159 


pliiilrntn  .s/hih.  G127 
pnnieiito  span.  6127 
])iini>iie  sant.  6456 
piiiipii  ;)r(ir.  61G2 
piiiipinc  rum.  GI4G 
piiiipiiii'l»  .«/iiiN.  GMIi 
piuipiiii'lla  ital.  G146 
piiiipiillia  sp.  pig.  6848 
|iiii)proiK'llo  /if.  GMG 
pill  ruwi.  ;iri)i'.  frz.  6168 
piiinocia  ilal.  G148 
piiiaiiso  />.:.  6148 
pinazu  ■•ipan    6148 
piiice  frz.  6119 
piiK-eaii  /"rj.  G016 
piiicel  span.  ptg.  6015 
piiieer  frz.  6119 
piiicotto  /rr.  6119 
piiu'liar  .</i'iii.  61 19 
piiieliim  span.  3272 
liiiicifi  ital.  1368.  6168 
pincioiie   ital.  3272 
piiico  .s7«iii.  6162 
pindrar  i7r.  G128 
pinge  niiH.  6150 
pingere  ital.  6150 
pingii  sard.  6151 
pinguo  span.  G152 
pinliii  ptg.  6158 
pinjar  altsp.  6010 
pinna  sard.  6153 
pinnacle  /"rz.  6154 
pino  it.  span.  pta.  6147. 

6158 
pinque  frz.  pig.  6152 
pinsa  cat.  3272 
pinson  />r.  3272 
pintacilgo,  -cirgo  sp.  ptg. 

3772.  5981.  7443.  7468 
pintador  sp.  ptg.  6121 
pintar  cat.  sp.  ptg.  6150 
pintasilgo.-sirgopf.^.  3272 

5981.  7443.  7468 
pintor  sp.  ptg.  6121 
pintura  sp.  ptg.  6122 
pinzette  ital.  6119 
pinzo  ilal.  6119 
pinzon  span.  3272 
pio  lomh.  6102 
pio  (■«.  .sp.  ptq.  6188 
pioehe  /ij.  6119 
pioda  mail.  6228 
pioero  .«nrd.  6235 
pioggia  ital.  6239 
pioggioso  ital.  6241 
piogo  sard.  5990 
piojo  span.  5990 
piolho  p<</.  5990 
piombare  ital.  6233 
piombo  ital.  6234 
pion/"rz.  5991.5996.  6119 
pione  a/'rz.  5871 
pionnier  frz.  5996.  6119 
piorno  span.  ptg.  6119 
piota  ital.  6133.  6228 
piovano  I'fa/.  6214 
piovere  ital.  6235 
pioToso  ital.  6240 
pioz  pt^.  6998 
pioza  sard.  6239 


pipil  i7.  sp.  ptg.  (illi2 
pi|>n  riiiii.  lit 62 
pipe  frz.  (;i(i2 
piper  mm.  6159 
pipeaii  frz.  ()1G2 
piper  frc.  6162 
pi  pilar  /id/.  6160 
pipinn  afrz.  G161 
pipirinta  sard.  5840 
pipistrello  i7.  5199.  8667 
pipita  i7ii/.  6027.  6187 
pippiiiiie  ital.  2024.  6161 
pippolii  ital.  6027 
piqiio  frz.  ()U9 
piiliier  frz.  (ill9 
piqOro  /iv.  6119 
pir  r(r.  6000 
pirate  frz.  6161! 
pirate  ital.  61(i3 
j  piroliio  ital.  6139 
pile  frz.  GOOO 
piria  rcnez.  6221 
pirlete  /it^.  6165 
pirliteiro  ;>(;/    G1G5 
pirlito  pig.  6165 
pirolo  i7fi'/.  2823 
piron  frz.  6164 
pirono  ital.  2823 
pirouette  /Vz.  2823.  6164 
piruolo  ilal.  6164 
pis  frz.  5981 
pi.sa  .<y;aH.  ptg,  (il57 
pisa   iMiH.  6167 
pisa  rum.  6175 
pisada  sjjdn.  ptg.  6157 
pisalanca  tfa/.  614 
pisSlo  i)tg.  6157 
pisar  s;wii.  ptg.  G157 
pisarra  cnf.  6101 
pise  rum.  6119 
pisca  rum.  6119 
piscar  ptg.  6119 
pischar  rtr.  6175 
pisciare  t(a^  6175 
pisco  ptg.  6119 
piscoso  j'faZ.  6173 
pisello  ital.  6183 
piser  frz.  6157 
piso  s;jan.  pfi;.  6182 
pison  span.  6177 
pissa  i)tg.  6175 
pissar  pror.  6175 
pisser  frz.  6175 
pisside  it(j?.  1438 
pista  span.  ptg.  6176 
pistagna  ital.  6176 
pista  r  s;)a«.  6176 
pistare  sard.  6176 
piste  frz.  6176 
pistel  «/"i-z.  6174 
pista  frz.  6174 
pistillo  ;)</7.  6174 
pistilo  sjmn.  6174 
pistola  it.  sp.  ptg.  282(5. 

6178 
pistole  frz.  6178 
pistolet  /"rr.  6178 
piston  frz.  ptg.  6177 
pistore  ital.  6179 
pistrino  ita^  6180 


Romanisclips  Wortverzeiclinis 


93 


pit  cat.  5981 
pita  span.  pUj.  6118  f. 
pitac  rum.  6184 
pitada  ptg.  6119 
pitaffio  ital    2827 
pitan<;a  ptg.  6101 
pitance  frz.  (UOl 
pitanza  prov.  span.  6101 
])itar  prov.  span.  6118  f. 
pitaud  frz.  5987 
pite  a  frz.  6119 
pitetto  altit.  0101 
piticu  sard.  6119 
pitie  frz.  6U'5 
pitigoiu  rum.  6119 
pitin  »«1(7.  6119 
pitjor  cat.  6000 
pito  .</)«».  ptg.  6119  f. 
pitooco  i<a?.  6433 
piton  span.  6119 
pitorra  span.  6119 
pitta  genues.  6101 
pittima  ita/.  2828 
pittore  iVai.  6121 
pittura  ital.  6122 
pitursello  ital  6098 
pitxar  cai.  6175 
piii  ital  6237 
piua  rum.  6131 
piucella  prov.  6437 
piucel-s  pror.  6437 
piularc  i/.  6118.  6227 
piuma  ital.  6229 
piumaccio  ital.  6230 
piumu  .«(irrf.  6234 
piuolo  it.  2823.  6162 
piurare  ital  6227 
piu-s  jjroi'.  6188 
piva  ital  6162 
piviale  !<aZ.  6240 
pivida  rtr.  6187 
pivoine  frz.  5818 
pivot  /"rawj.  2823.  6119. 

6162 
pizar  2n-ov.  6157 
pizarra  .ip.  ptg.  6101 
pizca  span.  6119 
pizcar  s;jan.  6119 
pizza  ital  6119 
pizzara  s;ja«.  712 
pizzare  ital  6119 
pizzicare  ital    6119 
pizzico  ((aZ.  6119 
placard  frz.  6196 
place  /'r^.  6208 
place  rum.  6191 
placer  sp.  6191.  6208 
plach  cat.  6192 
placinta  rum.  6190 
placito  it.  altptg.  6192 
plaga  I'Mw.  prv.  cat.  6193 
plage  «/"c^.  6194 
plague  frz.  6193 
plag-z  prov.  6192 
plaid  rtr.  a/>5.  6192 
plaideiar  pror.  6192 
plaider  nfrz.  6192 
plaidier  a/'r^.  6192 
plaidoiier  afrz.  6192 
plaidoyer  >i/rr.  6192 


plaie  afrz.  6194 
plain  frz.  6205 
)>laina  ;)(.7.  6205.  6824 
plaindro  'frz.  4618.  6199 
plairo  frz.  6191 
plais  /"r^.  5970.  6212 
plaisir  frz.  6191 
plaissa  jn-ov.  6212 
plaissadit-z  proc.  6212 
plaissar  prov.  6212 
plaissat-z  prov.  6212 
plaisseiz  n/V«.  6212 
plaissie  afrz.  6212 
plaissier  n/r^.  6212 
plait  afrz.  6192 
plait-z  pruv.  6192 
plaja  pro».  6193 
plamina  rum    6456 
plana  iJii;.  6205.  6824 
planca  jirov.  6197 
plancha  prov.  sp.  6197 
planche  frz.  6197 
plane  /K-.  6207 
plangator  rum.  6198 
plange  rum.  6199 
planher  2'i'ov.  6199 
plaiiidor  span.  6198 
plafiir  S7)a?!.  6199 
plan-8  prov.  6205 
planta  pri\  cat.  s}}.  ptg. 

6200 
planta  rum.  6200 
Plantaditz  r<r.  6202 
plantage  frz.  6200 
plantagiens  rh-.  6201 
idantain  frz.  0201 
plautaje  span.  6201 
plantatge  en/.  6201 
plantatge-s  pror.  6201 
plante  /r^.  6200 
Plantitz  rtr.  6202 
plantofa  cat.  5937 
plantureiix  /"r^.  6218 
planyer  cat.  6199 
planxa  cai.  6197 
plaque  frz.  6196 
plaquer  frz.  6196 
pla-s  jjrou.  6205 
plasmar  prov.  7648 
jilassa  y^rof.  cat.  6208 
plat  rir.  yjro».  frz.  6210 
plata  sp.  p<(7.  6210 
platane  frz.  6207 
platani-8  prov.  6207 
platano  if.  ca(.  sp.  ptg. 

6207 
plate  a/"rz.  6210 
platea  ital.  6208 
platero  span.  920 
platija  span.  6209 
platina  span.  6210 
platja  cai.  6194 
plato  span.  6210 
platre  frz.  3827.  6206 
plaurer  ca<.  6191 
plauto  nprov.  6228 
playa  p»-or.  sp.  6194 
plaz  rtr.  6208 
plaza  span.  6208 
plazekr  rtr.  6191 


plazer  proi\  0191 
plazo  sp.  ptg.  0192.  6208 
pie  cat.  rtr.  6219.  6237 
pleban  rum..  6214 
plebe  i«a?.  6214 
plech  nprov.  6223 
pleeha  nprov.  6223 
plceho  nprov.  6223 
pledria  comask.  0221 
plegar  pro».  6224 
plegaria  s/jan.  6354 
pleich  nprov.  6223 
pleige  /"rs.  6195 
plain  frz.  6219 
pleita  .spa«.  6215 
pleitear  s})an.  6192 
pleito  .sp.  ptg.  6192 
plejar  pro».  6224 
plen  rtr.  6219 
plenotat-z  jirov.  6217 
plenir  pro».  6216 
plente  afrz   6217 
pleo])a  ri(»j.  5840 
plere  friaul  6221 
ple-s  prov.  6219 
plessie  «/"r^.  5970 
Plessis  nfrz.  6212 
pleto  s'irrf.  6192 
plett  friaul  6223 
pleurer  frz.  6227 
|)leurs  /Vi:.  6227 
pleutre  frz.  6226 
pleuvoir  n/'rz.  6235 
plevir  2J>'ov.  afrz.  6195 
pli  frz.  6222.  6237 
plico  ital.  0222 
plidar  rtr.  6192 
plie  frz.  6209 
pliego  .«paw.  6222 
plier  frz.  6224 
plieu-s  prov.  6195 
pliovja  rtr.  6239 
plimlia  rum.  6030 
plin  rum.  6219 
plinatate  rum.  6217 
plini  ru7n.  6216 
jilisser  /i".  6225 
plizij  rtr.  6191 
ploii  rwHt.  6235 
ploaie  rum.  6239 
plof  ladin.  6102 
ploioa  pro».  6241 
ploja  jjroc.  6239 
plora  cnf.  6234 
plonjl)  nfrz.  6234.  7206 
j)lombar  jtroc.  6233 
plomo  span.  6234 
plom-s  prov.  6234 
plon  afrz.  6234 
plongeon  /Vz.  5258 
plonger  frz.  6232 
plonkie  pic.  6232 
plorar  j'rov.  6227 
plorare  ital  6227 
plourer  cat.  6235 
plover  rtr.  prov.  6235 
plovoir  afrz.  6235 
pluie  frj.  6239 
plu  rtr.  6237 
plujos  cat.  6241 


pliima  prov.  span.  pti;. 

0010.  6229 
plumar  prov.  6229 
liluMib  rum.  6234 
plume  />v.  6229.  6374 
pluraitif  frz.  6374 
plunim  rtr.  0234 
pluogl  r/r.  5990 
])luquer  pj'e.  6141 
plurer  afrz.  0236 
pluriel  nfrz.  6236 
plurier  afrz.  6236 
plus  yjro».  frz.  6237 
plusieurs  /«.  6238 
plusor  jjro».  6238 
plusori  a/titaZ.  6238 
pluvieux  frz.  6241 
pluya  cat.  6239 
po  sarrf.  6384 
p6  ptg.  6469 
poberdad  span.  5957 
pobre  pj'op.  eat.  sp.  ptg. 

5956 
pobreza  jjt(/.  5957 
poc  afrz.  cat.  5955 
pof  a  2>tg.  6488.  6494 
poccia  ?tai.  6478 
pocciare  ital.  6478 
poeeiro  ptjr.  6490 
pocero  y;aji.  6490 
poche  frz.  6248 
pochier  a/'r^.  6256 
pochino  ital.  5953 
pochita  ital  5954 
pocima  span.  639 
poco  ital  sjjati.  5955 
po(;.o  ptg.  6494 
podao  yjt</.  0499 
podar  prov.  sp.  ptg.  6499 
poddighe  sard.  6255 
podenco  spon.  6242 
podengo  ptg.  6242 
poder  afrz.  6499 
podice  itaZ.  6243 
podiza  prov.  6258 
podl  rtr.  5990 
poder  rtr.  985 
podon  span.  6499 
podra  pro».  6469 
podro  sp.  ptg.  6493 
podrecer  span.  6501 
podridao  ptr/.  6504 
podrido  pf^.  6504 
podrir  cat.  span.  6504 
poe  afrz.  5961 
poejo  ptg.  6445 
poele  /"raM^.  5941.  6021 

6087 
poente  ptg.  5704.  8884 
poesle  afrz.  6087 
poet/  rtr.  5955 
pogace  rum.  3354 
jioge  frz.  6244 
poggia  ital.  6244 
poggiare  t'taZ.  6245 
poggio  ital  6245 
poi  a/'rr.  5955 
poids  frz.  6025 
poie  afrz.  5955 
poignard  frr.  6443 


Q 


lA 


94 


l(nin.imsrlir>;    \\  Mil  viT.'f  lilmiri 


poll  /r.-.  t;M5 
l>oim;oii  frc.  0472 
|H>ii»lrv  /rr.  G47f> 
yo\nyi  fr:.  (>444 
imint  fn.  6474 
iKiiiito  fr:.  6478 
|>oiiitor  fri.  6473 
|>oiru  fre.  616C 
|>oirit<r  /Vr  6167 
|K>irir  }trov.  6604 
l^iis  /^r--   6183 
|K)isU>  d/"!-.'.  6(121 
ixiison  frt.  1  l.'i7 
poisscr  /rr.  (i'JJ.'i 
|Mii«8iin  /rr.  »1170    G171 
poitrail  fr:.  6'.I81 
jioitrine  /r.-.  6!t8(t  f. 
[loivro  fr:.  615!l 
poix,  fr:.  6189 
pok  r<r.  5955 
l>oloo-s  prov.  6255 
poli-a  siHXH.  6451 
|ioli>i;ult  friaiil.  6116 
(lolvilro  i/(i/.  6250 
|rfilof;};io  i/ii/.  6445 
IKiltfiu  rum.  6445 
polcuta  ital.  6249 
polcii  .</)n)i.  6445 
poU'v  r/r.  6445 
pol'iiir-s  /Jioc.  6256 
poliia  pi;/.  6455 
poli  riiHi.  fr:.  6261.  6445 
policar  rum.  6256 
police  /rr.  6253.  6258 
policia  ,«/(.  jj(j;.  6252 
policia  gp.  pig.  6253 
iwlidez  pt(j.  6252 
polideza  .sj;a».  6252 
polidura  ptg.  6254 
|ioliituru  non.  6254 
polilha  pig.  6455.  6468 
polilla  span.  6455.  6468 
poliol  «it.  6445 
polir  prov.  frz.  cat.  ptq. 

6251 
polire  ital.  6251 
polissa  cat.  0258 
polissia  prov.  6258 
polisson  /"rr.  6251 
poli8Sure  frz.  6254 
politesse  /Vr.  6252 
politczza  »7«/.  6252 
pi'iliza  span.  6258 
polizia  Hal.  6253 
polizza  ital.  6258 
poll  cat.  5990 
poUa  cat.  span.  6455 
poUare  ital.  6453 
poUe  a/'rz.  6455 
jioUegar  ptg.  6256 
Ijollicc  ital'.  6255 
polio  it.  sp.  ptg.  6455 
|)Olmone  ita/.  6456 
])olmo-s  prut.  6456 
polpa  ;>?(/.  6457 
pol-s  prov.  6455 
pols  prnr.  cat.  6462.  6469 
pulsar  prov.  6461 
polseh  rtr.  6255 
poise  cat.  6255 


polso  WcW.  6462 
I  |>olt«  it<iJ.  6459 

|K)ltrio  ptg.  62.'i7 

IKiltro  (i/r.-.  6250 

IHiltru  it.  cut.  .t^MiM.  ptg. 
6250.  6267 

|ioltMM  /rr.  sitaii.  6267 

poltroiio  itiW.  6257 

polvorajo  ital.  64t>5 
,  polvoro  ital.  6469 
I  polvoricra  it(W.  6465 

polvoru80  ital.  6467 

polvii  i>pan.  6469 

polviirosip  .v;i.  ;)t_(/.  6467 

poinaila  s]i.  ptg.  6259 

piimata  ital.  6259 

pomlia  /<(r;.  2024 

poinbal  pig.  5843 
j  pombiiiha  pig.  2024 

poinbo.  -a  jitg    5844 

pomes  y<t(/.  ()470 

potuotc  rum.  6260 

piimuto  ltd/.  6260 

poiuoturi  rum.  6260 

poinoz  Sjian.  6470 

pomico  I'tnZ.  6470 

|ioiiiiiiade  fr:.  6259 

poiiimo  de  torre  />c.  8411 

])on('o  fr:.  6470 

ponceau  frz.  5871 

poncella  n/ts;».  6437 

|)oneh-z  prov.  6474 

pondre  /■r^.  5807 

ponento  it.  5704.  8884 

ponent-z  prov.  8884 
j  ponga  venez.  6439 

ponher  ^iroi'.  6475 

])onh-s  prov.   6444 
I  poniente  sp.   5704.  8884 

ponn  rtr.  5859 

pontare  ital.  6473 

ponto  ptg.  6474 
I  ponzaro  itn/.  6472 

])ooncel  a  frz.  5871 

popa  rtr.  prv.  cat.  sp.  ptg. 
6477.  6479 

popar  ■'ipan.  5841 

popo  it.  {mundarll.)  8509 

popono  ital.  6027 
i  poppa  i'tn/.  jirnv.  6477. 
6479.  8509 

poppare  Hal.  6477 

poqucdad  s/jaw.  5954 

por  afrz.  span.  ptg.  6028. 
6384 

pora  altsp.  altptg.  6385 
I  porem  neuptg.  6404 
:  poren  altsp.  altptg.  6404 

porende   altspan.    altptg. 
6404 

])orfia  cnt.  sp.  ptg.  6052 
j  porfiar  cat.  sp.  ptg.  6052 

]iorfidia  altsji.  6052 

poridad  aZts;^.  6484 

poroc  prov.  3950 

poroec  a/Vr.  6403 

porpora  ital.  6485 

poruec  ajrz.  677.  3950. 

6403 
.  poruiub  rum.  5844 


Itoriiiiibnr  rMiii.  ,'iS43 
poHii   i((i/.  5958 
posada  span.  5960 
posar  span.  5960 
posaro  ltd/.  5960 
poscia  ltd/.  6380 
poRor  fr:.  6960 
possa  prov.  6461 
postolln  /iroii.  64H7 
piistirci»  ital.  i\{\'l 
pi.Btii'hi'  fr:.  6(;2 
pcistii,'!!  ,s';)dii.  <i62 
postilla  span.  6487 
posliiio  Hal.  3099 
poslizo  span.  662 
po8trar  .s/)d/i.  6420 
potaro  Hal.  6499 
potoga  neapitl.  637 
potiire  d/'rr.  6464 
poturnic.  rum.  2229 
potz  ;jroi).  6494 
pou  afr:.  cat.  5955.  6191 
|)0uce  frs.  6255 
poiico  ptg.  5965 
poiidre  /i".  6469 
poiidrel-8  prov.  6250 
poudror  /rr.  |I4(!6 
lioiidrette  frz.  6469 
[loudreux  frz.  6467 
poueneol  d/'r^.  5871 
pMuillr  frz.  2530.  6258 
poiilain  frz.  6250.  6149 
]ioule  H/rr.  6455 
])Ouleiot  npror.  (!445 
poiilie  frz.  6451 
|ioulier  /r^.  6451 
pouliot  frz.  6445 
pouls  /"rz.  6462 
])Oult-de-soie  frz.  5940 
pou(t)-de-soio  frz.  5940 
])Oumoii  /'r^.  6456 
])Oim  afrz.  6499 
l)Oupa  p((/.  8509 
jioupar  ptg.  5841 
poupard  afrz.  6477 
poupe  «/"rj.  6477.  6179 
poupi'-e  nfrz.  6477 
pouquidado  ptg.  5954 
pour  )0-2.  6384 
pourmener  afrz.  6405 
|)Ourmenoir  a/V^.  6405 
pourpier  frz.  6450 
pourpoint  frz.  6070 
pourpro  /rr.  6485 
liourrir  frz.  6504 
pourriturc  /rr.  6504 
])ourvoir  frz.  6422 
pousa-lousa    ptg.    5116. 

.5959 
pousar  ptj/.  5960 
poussa  }>rov.  6461 
poiisse  frz.  6461 
pousser  /'rr.  6461 
poussiere  frz.  6460.  6469 
[loussin  nfrz.  6452 
))Outre  «/rr.  6250 
jiouture  frz.  6464 
])OUtz  yjroc.  6494 
pouzi  prov.  6452 
])6ver  rtr.  5956 


povcro  i(d/.   5956 
IH.vortu  ltd/.  5967 
povo  .syidM.  pig.  624."i 
puza  *7«iii.  (i-l'88.  6491 
po/.iil  .</idN.  6489 
pii/.ii  span.  6494 
pozza  ltd/.  6488 
pozzangliora  Hal.  64S,S 
pozzo  ltd/.  6494 
pozzolana  Hal.  6492 
pra  rtr.  6353 
pra(;a  /j/fl.  6208 
prace  Hal.  6349 
pra^o  ;<///.  6208 
|iradolla  «//ror.  5886 
pradi)  span.  ptg.  6353 
praga  />///.  6193 
praia  ptg.  6194 
prairie  frz.  (i351 
pranclia  ;<t,7.  6197 
prantuador  ]>tg.  6198 
praiitoar  ^j///.  6199 
pranz  rum.  6348 
pranzare  Hat.  2610.  6347 
praiizo  ltd/.  6348 
jirao  franco-prou.  (i3H6 
|prat  rum.  cat.  6353 
prato  it.  jilg.  6210.  6353 
])rat-z  pror.  6353 
])rau  rtr.  6353 
prazer  /dg.  6191 
prazo  jJ'//.  6192 
pro  ital.  rum.  rtr.  6028. 

6353.  6360 
]>re  frz.  6353 
pro(;ar  /*(//.  .6365 
precario  ital.  6354 
])reciar  span.  6365 
precio  .span.  6367 
j)rc90  pt(/.  6367 
prodella  ital.  1338.  1342. 

6364 
])roface  rum.  6049 
jirefinci  rum.  6083 
prega  H.  ptg.  6222.  6355 
jiregar  2'tg.  6355 
|iregare  ital.  6355 
l)regaria  pro»'.  6364 
jpreghiora,  -o  itnl.  6354 
pregiare  ital.  6365 
jjrcgio  itn/.  6367 
prcgiura  rum.  3833 
prego  ita/.  6355.  6369 
jiregui^a  2>t!/-  6130 
progiiiijoso  ptg.  6130 
jireguuta  s/)an.  6033 
preguntar  .sp.  2474.  4388. 

6033 
prei  rtr.  5892 
preindre  afrz.  6359 
preiso-s  jjrou.  6357 
jjreito  Hal.  6360 
])reitcjar  pt;/.  6192 
preito  ptt/.  6192 
prole  frz.  813 
prelinge  ruw.  6061 
jirera  rtr.  6376 
premer  jjrov.  6359 
premer  ptg.  6359 
prcraere  ital.  6359 


Ronianisclics  Wnrtvcrzeiolinis 


95 


premier  prov.  frz.  6371. 

prenda  span.  ptg.  6129 
prendar  neiisp.  ptg.  6128 
prouder  rtr.  6356 
prendere  ital.  6356 
|)rcndrc  j>rov.  frz.  6356 
pronsa  sp.  ptg.  6363 
prenze  ital.  6378 
preon-s  pro  v.  6400 
l)reot  rum.  6360 
pres  prov.  6363 
l)ro8  /Vz.  6363 
presohimba  rum.  (!()44 
]ire3fiiitto  i>(j/.  6047 
prescrie  rum.  6337 
prescurta  rum.  6045 
presega  yjroi-,  6071 
prcsonija  ptg.  6339 
presence  /Vr.  6339 
presencia  span.  6339 
Iiresent  frs.  2683.  6338 
jiresentar  sp.  ptg.  6341 
j)resentare  i7af.  6341 
presente  it.  .yj.  ^jii;.  6338 
presenter  frz.  2683.  6341 
j)resentir  sp.  ptg.  6340 
presentire  i'iaZ.  6340 
presenza  itaJ.  6339 
presepe  ptg.  4583 
presepio  ^ji^.  4583 
presirati  rum.  6340 
presonier-s  proc.  6358 
presque  fr^.  6363 
pressa  cat.  ptg.  6363 
pressare  i<(T?.  6361 
presse  frz.  6363 
presseg  cat.  6071 
presseguer  c«<.  6071 
presseguier-s  prov.  6071 
jiressentir  /"rj'.  6340 
presser  frz.  6361 
presso  ital.  6363 
pressura  if.  pror.  6362 
prest  prov.  6344 
prestar  prov.  span.  ptg. 

6342 
prestare  ital.  6342 
preste  )•«»«.  ;*;).  ptg.  6028. 

6360 
preste-s  ^)-0!7.  6360 
prestes  ptg.  6344 
jirestin  lomh.  6180 
]irestita  /to?.  6342 
jirestito  ital.  6342 
jiresto   if.  sp.  ptg.  6341. 

6342.  6343.  6344 
pret  frz.  6342.  6344 
pret  rum    6367 
pretantaine  /r^.  6345 
prete  ital.  6360 
pretendere  ital.  6345 
jiretendre  />^.  6345 
preter  frz.  6842 
))retina  span.  5980 
pretintaille  frz.  6345 
preto  ptg.  655 
jiretre  />•£:.  6360 
pretto  ital.  6482 
pretutinde  CHin.  6077 


pretz  prov.  6367 
l]reu  cat.  6367 
preii  a/i".  6385 
preuc  afrz.  640:'> 
preudeferame  /Vr.  6393 
preudomme  frz.  6393 
])reu<louine  afrz.  6393 
proumbla  rum.  6030 
preuve  frz.  6389 
preux  K/Vi.  6393 
prezar  prov.  6365 
prezen-s  prov.  6338 
prezioso  tt«?.  6366 
prezzaro  ital.  6365 
prezzeraolo  i'/a?.  6098 
prezzo  ital.  6367 
pria  ital.  6380 
pricepe  cHni.  6031 
priega  ital.  6355 
priego  itoi.   .•'pan.  6355. 

6369 
priendre  a/"/-/.  6359 
Frier  rum.  672 
prier  frz.  6355 
priere  /Vs.  6354 
priesa  sjian.  6363 
priete  /to?.  6361) 
prieto  spian.  655 
prigione  ital.  6357 
prigioniere  /tti/.  6358 
prim  rtr.  prov.  6376 
primaire  frz.  6371 
primajo  /to/.  6371 
primar  rum.  6371 
primario  /t.  sp.  6371 
priraavara    cum.    6372. 

6376.  8627 
primavera  it.   rtr.  prov. 

cat.  S2).  6372.  8627 
primbhi  rum.  6030 
prime  frz.  6376 
primeiras  linhas  ptg.  7231 
primeiro  ptg.  6371.  6376 
primer  jjcoti.  cat.  6371 
primero  .«/;.  6371.  6376 
prime-saut  frz.  6377 
prime-sautier  frz.  6377 
primevere  d/rs.  8627 
primevoirc  afrz.  6372 
primicer  chot.  6373 
primier  prov.  6371.  6376 
primiero  ital.  6371 
prirao,  -a  sp.  ptg.  2116. 

6371.  6376 
primver-s  prv.  6372.  8627 
prin  rum.  6028 
prince  ^wot-.  /)".  6378 
princesa  span.  6379 
princesse  frz.  6379 
princier  a/'/'s.  6373 
principe  it.  sp.  ptg.  6378 
principessa  ital.  6379 
prinde  n«»(.  6356 
pringar  span.  6151 
pringue  span.  6151 
prinsautier  /Vs.  2501.6377 
printanier  frz.  6375 
priutemps  />;.  6375.  8627 
printre  rum.  6028 
prisSo  pig.  6357 


prisco  .'i;<i»(.  6071 
[iriser  frz.  6365 
prision  span.  6357 
jirisioneiro  /)((/.  6358 
jjrisionero  span.  6358 
jirison  /rs.  6357 
prisonnier  frz.  6358 
privadar  prov.  6382 
jirivar  .<;).  pSi/.  6383 
privare  ital.  6383 
privatin  venez.  6381 
private  /to?.  6382 
])rivat-z  prov.  6382 
])rive  /r^.  6382 
priveghia  rum.  6081 
privegbiu  rum.  6082 
priver  />.'.  6383 
prix  frz.  6367 
pro  /?.  rtr.  prv.  afrz.  sp. 

ptg.  6353.  6385  f. 
proa  prov.  cat.  sp.   ptg. 

6419 
jiroansa  prov.  6389 
proar  prov.  6889 
proba  cat.  6389 
proba  r«m.  6389 
probaina^jroi'.  sard.  6410 
probar  cat.  span.  6389 
probbio  /to?.  6388 
jirobda-s  prov.  6413 
probenc  prov.  6412 
probidad  span.  6387 
probita  ital.  6387 
proceder  proti.  span.  ptg. 

6890 
proceder  /V^.  6390 
procedere  ital.  6390 
procedir  prov.  6390 
proceir  cnt.  6390 
proces  p)rov.  cat.  6392 
proces  frz.  6392 
proceso  spaw.  6392 
processo  ital.  ptg.  6392 
prooes-verbal  frz.  6421 
procezir  ^rot-.  6390 
prod  prov.  afrz.  6393 
proda  ital.  6419 
prode  /to/.  6393 
prodezza  ital.  6398 
prodo  ifa?.  6393 
j)rodom  prov.  afrz.  6393 
producir  span.  6394 
produir  /"«.  6394 
produomo  ital.  6393 
produrre  ital.  6394 
produzir  p?f/.  6394 
jiroeee  afrz.  6893 
proef  a/Vz.  6386 
proeisse  afrz.  6393 
proensa  prov.  6428 
proeza  ^rof.  6893 
profanare  ital.  6395 
profane  /Vs.  6895 
profane  ital.  6395 
profeitar  prov.  6396 
profeito  n?</)f(?.  6396 
profesor  span.  6398 
professeur  /Vs.  6398 
profession  frz.  6397 
professione  ital.  6397 


professor  pfjr.  6398 
professore  ital.  6398 
profieg-z  pros'.  6396 
profil  frz.  6399 
profilare  ital.  6399 
profiler  /'rs.  6399 
profilo  ital.  6899 
[jrofit  /Vs.  cat.  6896 
profiter  /Vs.  6896 
profittaro  ital.  6396 
profitto  /to?.  6896 
profond  frz.  6400 
profondo  ital.  6400 
profosso  /to?.  6415 
profundo  sp.  ptg.  6400 
progres  frz.  6401 
progresso  /?a?.  6401 
prohibir  sp.  ptg.  6402 
prohombre  span.  6893 
proibire  /(a?.  6402 
proibito  ital.  6402 
proisme  o/Vs.  6424 

J  projirao  span.  6424 

I  prol  altsp.  altptg.  6393 

!  prolongar  prov.  cat.  sp. 

[     ptg.  6062 
prolonger  /Vs.  6062 
prolungare  ital.  6062 
promenade  nfrz.  6405 

1  promener  «/Vs.  6405 
prometer  sjmn.  6406 
prometre  prov.  afrz.  640G 
prometter  pff/.  6406 
promettere  ital.  6406 
promettre  nfrz.  6406 

i  prompt  /'rs.  6407 

{  promptidSo  ptg.  6407 
promptitude  frz.  6407 
prompto  pff/.  6407 
pron  prov.  6886 
prononeer  frz.  6409 

1  prononciation  /"rs.  6408 
prontare  ital.  6407 
pronteza  span.^HiOl 
prontezza  ital.  6407 
prontitud  span.  6407 
prontitudine  ifo?.  6407 
pronto  ital.  span.  6407 
pronunciar  sp.  ptg.  6409 
pronunziare  /to/.  6409 
pronunziazione  ital.  6408 
proosamon  prov.  6893 
prop  proy.  6411 
propagem  jitg.  6410 
propaggine  /to?.  6410 
propi  cat.  6418 
propio  ital.  span.  6418 
proposito  /to?.  6415 
proposto  ital.  6415 
propre  frz.  6418 
proprete  /"is.  6417 
propriedad  span.  6417 
propriedade  p((/.  6417 
proprieta  ital.  6417 
proprietaire  frz.  6416 
proprietario  /?a?.  sp.  ptg. 
6416 

[  proprietat-z  prow.  6417 
propriete  frz.  6417 
proprio  it.  sp.  ptg.  6418 


'.Ifi 


Kiuiiaiiisilu's   WurlviT/i'iilinii* 


proprUri  I'litv.  n\\> 
|iM|iriii  rum.  U4I8 
pros  /iror.  n/'rj.  (!31I3 
)in>sciu(;iin'  iJii/.  tUMIi 
|iM5oiiitto  if<W.  (1047 
|ira«nu<  prov.  tilJ4 
|>n>!)8iiiio  i/(i/.  r>424 
prostrar  pror.  ptij.  G420 
prostrarv  ilol.  ti420 
prot  ii/rr.  639;i 
pMtocolo  fn.  (»421 
pnitiv-ollo  i7.  lit;/.  ti421 
protooolu  y/xin.  t!421 
proii  afr:.  ml.  ti;)s,")  f. 
proiio  I'n.  6i\'.) 
prousoniPiit  a/'ri.  (!3il3 
prouvpr  />.'.  t)389 
provii  it.  yirc.  ;>f.<;.  (>38!) 
provnin  n/'r:.  tillO 
provana  ifn/.  U410 
jirovar  pruv.  ptit.  ti39!l 
provari»  i<o/.  t)389 
pmvoocio  i7<i/.  ti3!)(> 
proveclio  xpaii.  BS'JG 
proToito  H7<((;.  (iSOB 
provona  .«^«in.  (»410 
Provence  /rr.  {i423 
provin  M/'rr.  6410 
province  /Vr.  C423 
provincia  if.  ."p.  ptg.  0423 
provvedere  «<a/.  6422 
proxim  cat.  6424 
|iroiiaio  ptg.  6424 
prozom  yjroi'.  6393 
prua  geiiues.  6419 
pruba  rum.  6380 
prud  afr:.  6398 
prude  H/>.-.  6393 
l>r»deiit  /')•.-.  6425 
prudente  it.  sp.  pig.  6425 
prudere  ilal.  6430 
prueba  .«/otm.  6389 
pruec  altfrs.  677.  3950. 

6403 
l)ruekcs  afrz.  3950.  6403 
prugina  r(;-.  6426 
prugna  ital.  6428 
prugno  ital.  642!) 
jiriiina  rtr.  6426 
pruir  /in-,  c^^  ptg.  6430 
Iirurau  pfi/.  6234 
pruna  tt.  prv.  cat.  alt.ip. 

6428 
prune  frz.  6428 
pruuer  cat.  6429 
prunier  /■)•.-.  6429 
prunier-s  pmv.  6429 
prunio  p?(;.  7206 
pruova  ital.  6389 
prus  rtr.  6393 
pruzdum  a/"ri.  6393 
pruzer  prov.  6430 
pua  .■•■pa»,  jjtg.  6442 
pubblicare  i7a/.  6434 
pubblioo  ital.  6435 
public  /rj.  6435 
publier  frz.  6434 
puce  /rr.  if.  6446.  6461 
puceau  afri.  6437 
pucella  altptg.  6437 


puci'llo  ii/Vr.  64:17 
puclu-rn  »7'.  6459.  6463 
puclipro  sp.  til.V.t.  (i463 
puclit'ii   apaii.  64'i9 
piii'iiio  ilal.  6461 
puildi^binu  Mirif.  6452 
piiddrtMlu  saril.  6260 
pudi'ur  /r.-.  6431» 
|iudidu  .«(inf.  6497 
luidio  allsj).  6497 
pudir  pnir.  cat.  6491 
junior  cat.  650« 
luidore  i7ii/    6436 
pudor-H  pritr.  6500 
pudrir  cat.  upan.  65t)4 
pui'g-z  proc.  6246 
puer  ii/r.-.  6491 
puero  rtr.  6966 
pntMir  <i/V.-.  651 H) 
pugliilar  mm.  (i440 
pugilar  .ipai).  6440 
pugnalo  i>(i/.  6443 
pugncro  i7<i/.  6475 
pugno  ital.  6444 
pui  ni'r:.  6245 
puing  rlr.  6444 
puir  a/"r.-.  pfi/.  6251.  6491 
puirier  afrz.  6391 
puits  frz.  6494 
puiu  rMMi.  6455 
pujar  span.  6461 
pula  ilal.  634 
pulam  r<r.  6455 
pular  ptg.  6453 
pulbere  rum.  64()9 
pulberos  rum.  6467 
pulco  ital.  6446 
pulcella  t(rt/.  6437 
puk-elle  afrz.  6437 
pulcin  n/Vi.  6452 
pulcino  ital.  6452 
pulcioso  ital.  6448 
piiledro  i«a/.  6250 
puleghe  sard.  6446 
puleju  sard.  6445 
pulga  sp.  ptg.  6446 
pulgar  tat.  span.  6256 
pulgoso  .span.  6448 
pulidura  spa».  6254 
pulieder  rtr.  6250 
pulir  .span.  6251 
pulirc  ital.  6251 
pnlitezza  i(n/.  6252 
pulitura  ital.  6254 
pulizia  ital  6252 
puUolare  t(ai.  6454 
pullular  ptg.  6454 
pullulare  ilal.  6454 
pulluler  /rj.  6454 
pulmSo  ptg.  6456 
pulmo  ca<.  6456 
pulmon  span.  6456 
pulpa  ital.  sard.  cat.  S]>. 

6457 
pulpii  rum.  6457 
pulpito  j'faf.  6458 
puis  rum.  rtr.  6462 
pulsar  .span.  ptg.  6461 
pulso  span.  ptg.  6462 
pult  r<r.  6459 


pultrcK  cat.  6459 
pulular  sj)an.  6464 
pulvni  rfr.  6469 
puUidla  i((i/.  6437 
puniiro  mm.  6470 
puinii  rum.  6444 
puniiii  rum.  6444 
puna  is  frt.  6498 
punnisc  /rr.  1881.  6498 
puRnl  span.  6443 
|Minivlla  (i/<.«p.  6437 
puuci'vla  allcat.  (i137 
(luni'tu  .van/    6474 
punga  rum.  6439 
])Uiig<>ro  i((i/.  6476 
pungir  span.  ptg.  6475 
punlial  jilg.  6443 
punho  pig.  6144 
punir  /)ror.  /r^.  cat.  sp. 

pig.  6476 
puniro  ital.  6476 
puilo  .<pnn.  6444 
punoiu  rum.  64S(> 
puntarc  I'/a/.  6473 
punt»  it.  cat.  sp.  6474 
punxar  cat.  6472 
puny  cat.  6444 
punyir  ca<.  6475 
punzar  span.  pig.  6472 
punzellaro  ital.  6472 
punzione  /(«/.  6471 
punzon  span.  6472 
punzono  ifa/.  6471.  6472 
punzu  sard.  6444 
puoi-s  pror.  6245 
puor  a/'rj.  650O 
pupa  span.  1283 
pupaza  rMin.  8509 
pupitre  frz.  6458 
puput  frz.  8509 
purcedo  rum.  6390 
purees  rum.  6392 
purci  sicil.  6446 
pure  iVn/.  6481 
purcte  frz.  6484 
pureza  spa»,  ptg.  6484 
purgar /jrou.  cat.  sp.  ptg. 

0483 
purgare  i(a?.  6483 
purger  /"it.  6483 
jmrgina  rtr.  6426 
purica  rum.  3001.  6447 
purico  rum.  6440 
puricos  ridii.  6448 
puridad  span.  6484 
puridado  ptg.  6484 
purin  frz.  6503 
purita  !(a?.  6484 
purscel  rtr.  6437 
purscella  rtr.  6437 
purtat-z  pior.  6484 
purte  afrz.  6484 
pv'irure  rm».  6069 
pus  it.  prv.  cat.  frz.  sp. 

ptg.  6237.  6486 
puse-s  proi'.  6446 
pussa  cat.  6446 
puste  rum.  6487 
pustella  prov.  6487 
pustola  ital.  6487 


piistiilii  it.  /ir»i'.  ciir.  .s/i. 

6487 
puHtulo  frs.  (i487 
put  rum.  6494 
jput  allprov.  afrz.  6497 
putain  /r.-.  (>495 
piitainc  frz.  (i495 
putaha  K/iaii.  6496 
putanna  rlr.  MWi 
'  jiutar  rum.  6490 
putaru  Wn/.  6499 
l.iito  iifrz.  6497 
puti  I'lim.  6491 
putiga  .siViV.  637 
putin  rum.  6963 
putiiiatatc  rMiii.  5964 
puliro  ital.  6491 
putnaU  iiri>r.  ()498 
puto  .span.  6507 
]>ut(iaro  rum.  6600 
jmtput  frz.  span.  8609 
pulred  riiwi.  6502 
putrezi  rum.  6601 
putrid  prov.  6502 
putrido  frz.  6502 
putri<liro  i7af.  6504 
putrido  ital.  jilq.  6502 
putta  i<a/.  6497 
p»ttana  ital.  (i495 
putto  i7a/.  6497.  6507 
puturos  rum.  6505 
pu.\ar  ptg.  6461 
puya  span.  6442 
Puy-do-DOme  frz.  6246 
puzza  t7a/.  6490 
puzzare  i(a/.  6496 
puzzo  ilal.  6496 
inrrdlirc  frz.  6508 

(?. 

qua  ital.  rtr.  2758 
quacra  rtr.  4595 
quaderno  i(aZ.  6555 
quadrado  ptg.  6522 
quadragesimo    ifn/.    ])lg. 

0518 
quadran-s  prow.  0520 
quadrante  ital.  span.  idg. 

6520 
quadrar  ptg.  6527 
quadrare  i7a/.  6527 
quadrato  ital.  6522 
quadrcllo  Hal.  ()523 
quadro  lYa/.  7)(//.  6529 
quaglia  ital  2229.  4595 
quagliare  ital.  1965 
quaglio  i7a?.  1966 
quai  frz.  1464 
quaissior  afrz.  6550 
quait  7;roiv  1964 
qual  ptg.  6537 
qualcho  iiai.  396.  6538 
qualcheduno  ital  6538 
qualcuno  ital.  6538 
quale  i<aZ.  6537 
qualita  ital.  6540 
quality  frz.  6540 
qualquer  /><i7.  6538 
qual-s  prov.  6537 


Kouianiscbcs  Wortverzeichnis. 


'.U 


«lUiilsivoglia  ital.  6538 
qualsquo  prov.  6538 
(|uam  pror.  6541 
quan  prov.  6541.  6543 
quand  fr:.  cat.  6543 
quandius  prov.  6542 
quando  ital.  ptg.  6543 
quant  pror.  fn.  6544 
quant  a  nfr:.  6544 
quantes  fois  nfrz.  6544 
quanto  ital.  pig.  6544 
quSo  /)f,7.  6541 
quar  prov.  6545 
quaraiita  ital.  cat.  prov. 

6519 
quarantaine  frz.  6519 
quarantavel  rtr.  6518 
quarant«  frz.  6519 
quaranto  cat.  6518 
quarantena  ital.  6519 
quarantesimo  ital.  6518 
quaranticme  /'r.''.  6518 
quarantina  ital.  6519 
quarasma  rtr.  6517 
qnaregnon-s  prov.  6554 
quarenta  ptg.  6519 
quaresinia  i7(i7.  6517 
quaresma  cat.  ptg.  6517 
quarra  ital.  6520 
quamere  a/"rz.  1690 
quart  afrz.  cat.  6548 
quartario  ital.  6547 
quartier  tYn/.  6547 
quartdere  ital.  6547 
quarto  i(a/.  ptg.  6548 
quart-z  TJror.  6548 
quas  afrz.  1711.  6552 
quassar  prov.  6551 
quasser  a/"r2:.  6551 
quater  rtr.  6558 
quatir  //roc.  1963 
qnatordisch  rtr.  6559 
quatorze  pirov.  frz.  ptg. 

6559 
quatre />rou.  frz.  cat.  6558 
quatrieme  «/'r^.  6548 
quatrinca  ptg.  6557 
quatro  ptg.  6558 
quatto  i'faZ.  1964 
quattordici  ital.  6559 
quattro  itaJ.  6558 
que  pror.  frz.  cat.  sjian. 

ptg.  6541.  6570.  6583. 

6588 
quebradura  sp.  ptg.  2256 
quebrantar  sp.  ptg.  2255 
quebrar  sp.  ptg.  2259 
quec-s  prov.  6584 
qued  afrz.  6570 
queda  ptg.  1457 
quedar  span.  pf^.  6573 
quedo  span.  ptg.  6574 
quegno  ital.  6575 
queijeiria  pt(/.  1703 
queijeiro  ptg.  1703 
queijo  ptg.  1705.  3397 
queimar  pfjf.  2032.  2251 
queixada  ptg.  1527 
queixar(se)  cat.  ptg.  1697. 

6569 


queixo  ptg.  I<i27.  5180 
quejando  /)f(/.  3652 
quejar  span.  1967.  6569 
qucjigo  span.  6561 
quel  /'r-".  6537 
quelha  ptg.  1512 
quello  ital.  2765 
quelque  /rz.  6538 
quolque  (cbose)  frz.  396 
qucm  ptg.  6570 
(luemar  .«/».  2032.  2251 
ciueuouille  frz.  2151 
ijuons  afrz.  2034 
quente  pfi/.  1504 
quera  ptg.  1664 
querado  pt»/.  1664 
querce  ital.  6560 
querela  ital.  6560 
querela  it    rtr.  prov.  ptg. 

6564 
querella  cat.  span.  6564 
querelle  /rj.  6564 
quereller  frz.  6564 
qucrena  jjti/.  1665 
querer  prov.   S2)an.  ptg. 

6532.  8809 
querimunba  ptg.  6565 
querir  frz.  6532 
quermes  spa».  6513 
querole  afrz.  1851 
querre  prov.  afrz.  6532 
queseria  spo».  1703 
quesero  span.  1703 
quesne  afrz.  6563 
queso  span.  1705.  3397 
question  frz.  6534 
questiono  ital.  6534 
questo  itaZ.  2771 
quete  frz.  6533 
queter  /'r^.  6533 
queto  ital.  6574 
quet-z  prov.  6574 
queu  rtr.  6574 
queue  frz.  1744 
queux  />r.  1987.  2220 
quevre  afrz.  6515 
quex  cat.  1627 
quez  proB.  6588 
qui  ital.  rtr.  3951 
qui  itaZ.  2759 
qui  frz.  cat.  altsp.  altptg. 

6570.  6583 
quia  frz.  6571 
qui^a  jdg.  6586 
quicbar  prov.  1962 
((uicio  span.  6587.  6757 
quien  span.  6570 
(juienquiera  sjmn.  6538 
quieto  itaZ.  6574 
quignon  frz.  2334 
quijada  sj).  1627.  5180 
quijera  S2)an.  1627 
quilate  s/j.  pt»;.  1799 
quilba  2>tg.  4537 
quilla  spaM.  4537 
quUle  frz.  4534.  4537 
quilraa  span.  2315 
quimera  span.  1841 
quin,  -a  pror.  6575 
quince  span.  ptg.  6576 


quindesch  rtr.  6576 
quincaille  /'r^.  4552 
quinci  ital.  2760 
quindi  ital.  276?     * 
quindici  itaZ.  6576 
quinh,  -a  prov.  6574 
quinbao  ptg.  2334 
quiBon  span.  2334 
quinse  cat.  6576 
quint  rtr.  prov.  frz.  cat. 

6580 
quinta  sp(JH.  ptg.  6578 
quintaine  afrz.  6579 
quintal  proc.  frz.  sp.  ptg. 

1789.  6514 
quintale  jtaZ.  1789.  6514 
quintana  ital.  prov.  6579 
quintavcl  rtr.  6580 
quinte  afrz.  6578 
quinto  it.  sp.  ptg.  6580 
quintu  sard.  6580 
quinzaine  frz.  6576 
quinze  prov.  frz.  6576 
quisate  pt^.  1799 
quisou  cat.  6585 
quistione  ital.  6534 
quisvulla  cat.  6538 
quitar  span.  ptg.  6573 
quitare  itaZ.  6573 
quittaine  afrz.  6579 
quitte  frz.  6573 
quitter  /rz.  6573 
quivi  itaZ.  2762 
quivre  afrz.  6515 
quiza  span.  6586 
quizais  ptg.  6586 
quizas  span.  6586 
quo  prov.  2762 
quoglio  ital.  2186 
quoi  /ra.  6583 
qaoivre  afrz.  6515 
quomo  aZfsp.  6590 
quora  prov.  6535 
quoras  pror.  6535 
quota  ital.  6591 
quotare  ital.  6591 


1?. 

ra  ptg.  6640 
raa  ptj?.  6640 
raani;on  afrz.  6735 
raba  sarrf.  6651 
rabac  frz.  5 
rabacchio  ital.  6652 
rabacber  /rs.  5.  6595 
rabanel  ptrov.  6653 
rabanella  sard.  6653 
rabano  sp.  6651.  6653 
rabao  ptg.  6653 
rabaquet  cat.  6595 
rabarbaro  itaZ.  6596.  6890 
rabattino  ital.  690 
rabat-z  prov.  6600 
rabberciare  ttaZ.  6707 
rabbia  ital.  6598 
rabbiare  itaZ.  6600 
rabbioso  j'taZ.  6601 
rabbuffare  ital.  1187 


rabbnfTo  iVaZ.   IMO 
rabda  rum.  6821 
rabe  cat.  6651 
rabear  span.  6657 
rabeca  ptg.  6595 
rabeg-z  yjroi'.  6654 
rabejar  2>(g-  6657 
rabel  span.  ptg.  6595 
rabesco  j'taZ.  686 
rabey  prov.  6595 
rabia  span.  6598 
rabiar  S2>an.  6600 
rabido  ital.  2>tg.  659U 
rabinier-s  prou.  6656 
rabios  prov.  6601 
rabioso  span.  6601 
rable  n/"r.'.  7048 
rabo  span.  ptg.  6657 
raboso  span.  2>tg.  6657 
rabot  /■r^.  6704 
raboter  frz.  6704 
rabougrir  frz.  1408 
raca  /V^.  proc.  6604 
raca  comask.  4017 
rai;a  2'fg.  6612 
ra9So  pf(/.  6687 
racar  pror.  2925.  4017. 

6626 
racca  2>rov.  6604 
raccapezzare  ital.  1615 
raccattare  (fnZ.  69 
racchetta  itaZ.  6874 
raccontare  ital.  2059 
race  frz.  6612 
racemo  it.  sp.  ptg.  6602  f. 
racha  ptg.  6615 
rachar  ptg.  6615 
racbe  frz.  6675 
racheter  /"rr.  6715 
rachier  afrz.  2925.  4017. 

6626 
racimolare  t'toZ.  6602 
racimolo  ital  6602 
racina  proi'.  6607 
raeine,  Racine  frz.  6607 
racion  span.  6687 
racle  frz.  6673 
racier  frz.  6672 
rada  «t.  S2}.  ptg.  6605 
radacina  r»m.  6607 
raddoppiare  ital.  6741 1 
raddotto  ital.  6739 
rade  /"r^.  6605.  6654 
rade  ru»n.  6614 
radeau  frz.  6686 
radegar  nordital.  2842 
radeire  prov.  6614 
radere  itaZ.  6614 
radiare  ital.  6609 
radica  itaZ.  6612 
radice  itaZ.  6612 
radio  if aZ.  6611 
radio  altsp.  2844 
radis  rtr.  nfrz.  6612 
radis  de  cbeval  />;.  739 
raditura  ifaZ.  6610.  6681 
raditz  prov.  6612 
rado  JtaZ.  6668 
radoter  nfrz.  6737 
raduud  rtr.  7002 


Q 

K 


:,  lat.-rom.  Worterbuch.    (Wortverzeichnisse.) 


w 


Koiniini^iilics  WnrtviT/.oicliniB. 


rndzlii  ilr.  fifill! 
raoiulrc  afr:.  ti.SS 
rnor  if/nin.  (UiM 
rafii  />ic»i.  4lllt> 
raf.'iln  >7kih.  titiis 
rafiilo  />.-.  titilS 
rnfaiio  ital.  Ii(>&3 
nift>-s  iirov.  titilM 
riifi'z  A'/idii.  t)6U3 
raff»  rlr.  401t> 
rnlTar  r<r.  4!I16.  (MilH 
nilTnzzoiinro  ilnl.  8097 
raffor  fr:.   tOKi 
raffiT  d/V.'.  lUils 
riiffica  i/<i/.  ti(il8 
raffiiicr  />.-.  2!t!l 
raftio  ititl.    lOK).  (>(>17 
raffoiia  tntlir.    lOUi 
rafle  frt.  401  (i.  (!(iI7 
raflor  /r.-    401G 
raga  snrd.  130lj 
ra^a  chinii.  ()60(i 
rngaro  ifn/.  ()608 
rajfBZ/.o,  -a  i7.  CGOS.  G619. 

8182 
rat's  />z.  6598 
rajriT  /Vr.  ()(i(H1 
ragghiare  I'di/.  6G21 
raggiare  ital.  6609 
ra>;gio  iin/.  0611 
ra-fi  rHHi.  6620 
rajjia  ital.  6674 
ragionaro  i<(iJ.  6690 
ragione  ital.  6687 
ragionevolo  i<(i/.  6689 
raglia  sard.  6628 
ragliare  ital.  6621 
ragria  i7n?.  687 
ragno  ital.  687.  689 
ragout  frz.  6705 
ragoutcr  />j.  6705 
raguer  /Vz.  6625 
ragiiU  cat.  6620 
ragusi  rum.  6609 
rahez  .s-y^aii.  6603 
rai  prov.  afrz.  6611 
raia  inov.  6611 
raiar  ptg.  6609 
raie   fransOs.  6611    f. 

6683 
raifort  /Vr.  739.  6613 
raig  })rov.  6611 
raiga  sard.  6606 
raigon  .s^wm.  6606 
raiier  n/Vr.  6609 
raille  /"rz.  6615 
railler  frz.  6615 
rain  afrz.  6639 
rain  /"rr.  6789 
raina  prov.  6655 
rainceau  /rz.  6632 
rainoier  afrz.  6718 
raiiie  frz.  6640 
rainha  ^Jti;.  6776 
raio  pty.  3493 
raio  vpror.  6628 
raiponce  /"rz.  6651 
raire  prov.  franz.  6614. 

6620 
rais  frz.  6614 


rnlsrlin  iVr    6674 
rainiii  jr:.  iWM'i 
raim-  ii/V.-.  6794 
raisiin  fic.  6687 
raisoimalilo  fr:.  ('i6K9 
raUoimor  /if.  (!6!t0 
riiissar  pntr.  (i9.''>2 
raJHSo-s  /iror.  6952 
raVU  ))rov.  6(ir2 
raiva  plii.  (!508 
raivar  ^if;/.  6(i()0 
raivosli  ptg.  6599.  ti60l 
raiz  span.  ptij.  6612 
raiz  n/rr.  6612 
raja  spa».  6615 
raiar  ca(.  sp.  660!l  661"> 
ralar  /)///.  6ti28 
ralc  />.-."  6685 
raloar  span.  6666 
ralocor  span.  66(i6 
rali-r  frz.  6685 
ralingiios  frz.  6594 
ralla  i7.  caf.  sp.  ()628 
rallar  (•(^^  .■i;)(i».  6628 
ralliino  i7<i/    6628 
ralo  sp.  plg.  6628.  6668 
rania  itid.  prov.  .i/t.  ptg. 

6623.  6639 
rama  rum.  6623 
ramaccio  itah  4023 
ramar  prov.  6639 
ramarro  ital.  275.  6639 
rambla  cat.  span.  6631 
ramo  ttrtZ.  frz.  275.  6623. 

6810.  6816.  6953 
rameau  frz.  6630.  6639 
raincda  rtr.  522 
rameiro  ;)?(;.  6639 
raniol-s  prnr.  6639 
ramenc-8  prov.  6639 
rainciitevoir  a/rz.  523(i 
ramequin  frz.  6622 
ramer  /r«.  6810 
ramora  span.  6639 
ramerino  ita!.  6985 
raraero  spa»!.  6639 
ramctte  frz.  6623 
rameux  /"rr.  6635 
ramier  frz.  275.  6639 
ramier-s  jirov.  6639 
ramingo  ifa/.  6639 
ramingue  frz.  6639 
ramir  prov.  altfrz.  228. 

6633 
rammaricarsi  ital.  6709 
rammarico  i<«?.  6709 
ramraentare  ital.  5240 
ramo  it.  sp.  ptg.  6630 
ramolaccio  itaZ.  739 
ramon  frz.  span.  6634 
ramoner  frz.  6634 
ramoncur  /rz.  6634 
rampa  ital.  prov.  6636. 

6658 
rampant  frz.  6658 
rampante  tin?.  6658 
rampare  it.  6636.  6658 
rampe  frz.  6636.  6658 
ramper  frz.  6636.  6058 
rampo  ital.  0636 


i'iiiii|)Oi;imrc>  i((i/.  (i636 
rainpuiiia  cut.  6)i3)) 
rainpdiiiar  ;jnii'.  lillllO 
raniponp  ital.  6636 
ranipiinor  /r:.  6636 
ranipunzolii  tdi/.  6651 
rainpi)«n(>  ii/Vr.  6036 
rain]H(8nor  ii/Vr.  6636 
rarn|ingna  ital.  6(i36 
rani-s  /irtir.  6639 
rainiira  rum.  0(i37 
raniiinm  rum,  6638 
ran  pir.  (>629 
rana  itnL  s]>an.  6640 
raiic  afrz.  6641 
rani;ar  yi/i/.  0642 
rancart»  ilii!.  6(i41 
rancart  ncusp.  (MM 
rancc  /')t.  0643 
ranocd  riim.  6643 
riinopzi  n/Hi.  6642 
ranchear  span.  4021 
rant'lio  s}ian.  6031 
ranci   eaf.  6643 
ranciar  .i]ian.  6642 
rancidiro  tVa/.  6642 
rancido  ilal.  6643 
rancio  ital.  6931 
rancio  .s7)a>i.  6643 
rancir  frz.  6642 
ranco  it.  cat.  sp.  6641 
ranco  cat.  6041 
ran(;o  ^Jtiy.  6643 
rincoare  rutn.  61)44 
rancoDur  a/V^.  6644 
raniion  spnn.  6641 
ran9on  «/'r^.  6735 
rancor  prv.  cat.  altsp.  ptg. 

6044 
rancoro  ital.  6644 
ranyoso  pty.  6643 
ranc-s  ^jioi'.  6641 
rancune  nfrz.  6645 
rancura   ital.  prov.   ptg. 

6645 
rancure  afrz.  6645 
(a)  randa  it.  prov.  span. 

6646 
randal  «;)««.  6646 

j  randar  prov.  6646 
randello  itnl.  6610 
randir  a/'rr.  6646 
randola,  -o  jirov.  3959 
(de,  a)  randon  prov.  afrz. 

;      6646 
randonar  ^jror.  6646 

!  randoner  afrz.  6646 

I  rang  frz.  6931 
ranger  /j-r.  6648.  6931 

I  rangier  frz.  6648 

I  rangifero  frz.  6648 
rangifero  it.  span.  6648 

I  rango  ital.  6031 
ranocchio,  -a  ital.  6649 

f  ranuncliels  rtr.  6819 
ranunchiu  rum.  6819 

j  ranunculo  ital.  6650 
rapa  ita/.  6651 
rapace  ital.  ptg.  6652 

1  rapaceria  span.  6652 


rapniron  span.  ii052 
rapiir  /iror.  .•(/).  ptg.  005s 
raiuiri'  itd/.  6078 
rapaU'lli'  fr:.  6657 
rapaz  .s;»))).  ptg.  6652 
rapa/.a  .v;iii>i.  /itf/.  0652 
niiM"  fr:.  0078 
rApi<do  rum.  6(i54 
rapwli  i-MHi.  0054 
nipi'r  fr:.  0078 
raporonzo  itii/.  6051 
raporimzolo  Hal.  0(i51 
rapi  rum.  0057 
rapido  «/';•;.  0664 
riVpido  it.  sp.  pig.  6054 
rapioro  fr:.  0078 
rapiro  itri/.  0057 
nipit  rum.  0(>(i4 
rapita  rum.  0051 
rapitor  r«»i.  (>003 
ra|)itoro  ital.  00(i3 
raposo,  -a  sp.  ptg.  0057 
rappa  ita/.  0050."  0000 
rapprosaglia  ifat.  6830 
ra|)t  frz.  ()664 
raptar  i)tg.  (i602 
rapto  cat.  sp.  ptg.  0(i04 
raptor  prov.  cat.  sp.  ptg. 

6(i63 
rap-z  prov.  6664 
ra(iuer  altpic.  662(> 
raqueta  sjj.  ptg.  6874 
raquetto  /«.  (3874.  6962 
rare  frz.  6668 
rarcecr  span.  6660 
rarotat  cat.  6667 
rarotat-z  prov.  00(i7 
raroto  /Vr.  06(;7 
rari  rum.  6660 
raridad  span.  0(i07 
raridado  ;>t_(/.  0607 
rarita  ital.  0067 
raritatc  ru»).  6607 
raritat-z  prov.  0067 
rare  ital.  cat.  span.  ptg. 

6668 
rar-s  prov.  6668 
rarunchiu  rwm.  6319 
ras  prov.  frz.  6682 
rasa  prov.  6670 
rasa  nprov.  6677 
rasar  .<;(««.  pti?.  ()077 
rasaro  ital.  sard.  0077 
rSsatura  rum.  6681 
rasca  ^roy.  6670 
rascar  cat.  sp.  ptg.  0(>70 
rasoha  rtr.  0674 
rasche  a/rr.  0070 
raschia  ifat.  6072 
raschiaro  ital.  0072 
raschlar  rtr.  6672 
rascia  ital.  6671 
rasclar  ;;row.  cat.  6672 
rascle  nprov.  cat.  6673 
rasco  ita/.  6676 
rascundre  jyrov.  6744 
rascnnhar  /)((/.  6676 
rason  jirov.  6677 
rasente  ita/.  6677 
raser  frz.  6677 


nom.inischos  Wortvorzeichnis. 


!)!) 


riiseur  frz.  6(il4 
rasg8ii  pty.  6G7G 
rasgar  apan.  pty.  6676 
rasgo  upan.  ptq.  6676 
rasgoii  span.  6676 
rasguiiar  span.  6676 
rasigare  sard.  6676 
rasilla  span.  6682 
rasina  rum.  6854 
raso  ital.  span.  6682 
raspa  yirt'.  s;j.  ;jt(7.  6678 
raspar  span.  ptp.  6678 
raspare  ital.  6678 
raspo  i((i/.  6678 
Eassa  prov.  6612 
rassasier  fr:.  7175 
rasse  a/Vs.  6670 
rastello  ital.  6679 
rastilho  y)/r/.  6679 
rastillo  .ipan.  6679 
rasto  ptfi.  6680 
rastolho  p(.^    7779 
rastrello  ital.  6679 
rastrillo  span.  6679 
rastro  ital.  .ipan.  6680 
rastrojo  span.  7779 
rasura  i'<.  i>rv.  cat.  si)an. 

ptg.  6681 
rasura  rum.  6681 
rasuro  /V^.  6681 
rat  coma^k.  6616 
rat  proc.  frz.  6692 
rataci  nim.  2843 
ratao  jdi/.  6692 
ratar  lity.  6692 
ratayon  pic.  8064 
rate  frz.  5297.  6683 
ratear  span.  6692 
rateau  /";".  6679 
ratelet  frz.  6905 
ratelier  /rz.  6679 
ratero  span.  6692 
ratier  afrz.  6683 
ratinbo  p^(;.  5495 
ration  frz.  6687 
rato  sp.  ptg.  5495.  6664. 

6692 
ratun  afrz.  6683 
raton  s^jaw.  5495.  6692 
ratonar  span.  6692 
ratto  if.  6654.  6664  6692 
rattore  ital.  6663 
ratund  rum.  7002 
ratunzi  rum.  7001 
rauba  rtr.  prov.  7003 
raubar  prov.  7004 
rauco  i(a/.  6695 
raudal  span.  ptg.  6654 
raudo  span.  ptq.  6654 
rauma  prov.  6906 
raus  ^>roi-.  6698 
rausa  prov.  6981 
rausar  altptg.  6661 
raustir  ^icof.  6697 
raust-z  prov.  6694 
rautar  proy.  6662 
rauxar  altptg.  6661 
rauza  pcoi;.  6981 
rauzel-s  prov.  6698 
rava  rtr.  6651 


ravage  /V-.  6657 
ravancUo  ital.  6653 
ravanet  C(l^  6653 
ravano  ital.  6653 
ravasser  afrz.  6597 
ravauder  /r^.  6597.  6706 
ravaut  afrz.  6597 
rave  frz.  cat.  6651 
ravelia  /Vi.  6893 
raver  frz.  2845 
raverdie  afrz.  6708 
raverdir  a/"r^.  6708 
raverusto  ital.  4610 
ravidar  r<i'.  6844 
ravin  frz.  6657 
raviner  frz.  6657 
ravir  /rj.  6657 
ravirustu  ital.  4610 
ravisseur  /r^.  6663 
ravizza  ital.  6651 
ravizzone  ital.  6651 
ravo  nprov.  6651 
ravversare  i(a?.  6707 
raya  cat.  sp.  ptg.  6611 
rayar  jjioy.  span.  6609 
rayer  Ji/'r«.  6609 
rayo  sp.  ptg.  3493.  6611 
rayon  frz.  6611 
raz  2)f(jf.  752 
raza  nprov.  span.  6612 
raza  rum.  6611 
razau  ^^f_(/.  6687 
razim  prov.  6602 
raziocinare  ital.  6688 
razionare  ifo/.  6690 
razione  ital.  6687 
razitz  proi;.  6612 
razoar  ptg.  6690 
razon  span.  6687 
razonar  pj'or.  ,spaM.  6690 
razo-s  prov.  6687 
razza, -0  ital.  752.6611  f. 
razzare  ital.  6609 
re  prov.  6304 
re  afrz.  2241.  6691 
re  j(a/.  6905 
real  span.  ptg.  6770 
reale  ital.  6770 
realme  ai(sp.  6769 
real-s  prov.  6770 
reame  ital.  altsp.  6769 
rebaquear  pf^.  6814 
rebarbaro  ital.  6890 
rebatar  sjjan.  pig.  6662 
rebbio  iVai.  6918 
rebec  frz.  5.  6595 
rebelar  span.  6710 
rebelde  spa».  6710 
rebeldia  span.  6710 
rebellare  ital.  6710 
rebellar  pf</.  6710 
rebelle  frz.  6595.  6710 
rebeller  nfrz.  6710 
rebellin  spa».  6893 
rebentar  ptg.  6328 
rebocar  ptf/.  6814 
rebondre  prv.  afrz.  6835 
reboque  ptg.  6815 
rebosar  sp.  6896.  8652 
1  rebost  prov.  afrz.  6835 


rebotar  pror.  6704 
reboucbor  frz.  1404 
rebours  /rj.  6711 
rebourser  frz.  6711 
rebous  nprov.  6711 
reboz  pcoy.  a/'rr.  6835 
robrousser  frz.  6711 
recabdar  altspan.  altptg. 

6715 
recadar  ptjr.  6713 
recado  span.  ptg.  6713 
recamar  span.  ptg.  6665 
rucanier  frz.  6665 
recamo  spaM.  p<</.  6665 
recaner  afrz.  6712 
recare  ital.  6714.  6716 
recata,  -o  sp.  pig.  1633 
reoatar  sp.  ptg.  1633 
recaudar  sjjan.  6713 
recaudo  span.  6713 
reccliiarella  tta?.  6785 
rece  rum.  6717 
recear  pt<7.  8934 
receber  pf(/.  6719 
reeebir  span.  6719 
recebre  proi).  6719 
recent  frz.  6717 
reeentar  span.  6718 
reeente  t7n?.  pfi;.  6717 
recenz  prov.  6717 
receo  jitg.  8934 
recepta  pror.  6719 
recercelat-z  2»'0V.  6720 
recercele  «/"m.  6720 
recere  ital.  6786 
recette  frz.  6719 
recevoir  /Ci.  6719 
reche  frz.  6848 
rechigner  /V^.  4538 
rechin  afrz.  4538 
recbinser  >ifrz.  6718 
rechinsier  a/'rz.  6718 
recibir  span.  6719 
recien  span.  6717 
reciente  span.  6717 
recif  frz.  747 
recife  pt(/.  747 
recio  S})an.  6924 
reclame  /r^.  1927 
reclamer  frz.  1927 
reclutar  span.  4556 
reelutare  tYa?.  4556 
recluter  afrz.  4556 
recobrar(se)  ^rr.  sp.  6730 
recodir  aitsp.  6731 
recolice  afrz.  3707 
reconbecer  jj/g.  6722 
reeonnaitre  frz.  6722 
reeonnoisser  prov.  6722 
reconocer  s^an.  6722 
reconoscer  prov.  6722 
recourre  n/^rz.  6746 
recousse  nfrz.  6746 
recova  ptg.  6796 
recouvrer  /Vj.  6730 
recreant  afrz.  6723 
recrecer  span.  6725 
recreer  altsp.  6723 
(se)  recreire  afrz,  6723 
reorescer  p(p.  6725 


recreu  afrz.  6723 
recriJue  afrz.  4556 
roirezen  pcoy.  6723 
recrezut  prov.  6723 
recrire  /Vz.  6850 
recroitre  frz.  6725 
recrue  frz.  4556.  6725 
recruter  /"rz.  4556 
recteur  frz.  6727 
recua  cat.  span.  6796 
reeuar  pt»/.  6729 
recudir  span.  ptg.  6731 
recular  span.  6729 
reculer  /Vz.  6729 
recunoaste  rum.  6722 
recuperare  ital.  6730 
recupero  ifa?.  6730 
red  span.  6872 
redar  s7Jan.  6872 
redder  mittelfrz.  659S 
reddo  ital.  6924 
redea  pf(/.  6877 
redecilla  span.  6873 
redemcio-s  prof.  6735 
redemir  span.  6738 
redemp9ao  ptg.  6735 
redemption  w/'rz.  6735 
reden(;ao  ptg.  6735 
redencioa  span.  6735 
redenzione  ital.  6735 
redentore  ital.  6736 
reder  a/»".  6737 
redil  span.  ptg.  6876 
rediraere  ital.  6738 
redimir  span.  6738 
redina  ital.  6877 
redingote  /r^.  4564.  6915 
redne  agnortn.  6855 
redo  ital.  3936 
redo  ca*.  7002 
redola  ital.  4737.  8637 
ro(do')moinbar  ptg.  5376 
re(do)moinho   pf(/.  5376. 

6311 
redon  ^jcot'.  7002 
redondear  sp.  ptg.  7001 
redondo  sp.  ptg.  7002 
redonbar  prou.  7000 
redor  sp.  ptg.  6992 
redorta  prov.  6882 
redoter  afr^.  6737 
redoubler  frz.  6740 
redoute  frz.  2709.  6739 
redouter  /V2.  2709 
redrar  altsp.  ptg.  6885. 

6887 
redro  .'span.  6885 
redruna  .span.  6887 
reducir  span.  6739 
reducto  span.  6739 
reduire  /■r2.  6739 
reduto  ptg.  6739 
reduzir  ptg.  6739 
ree  a/"rr.  6683 
refe  ital.  6787 
refeee  altptg.  6603 
refega  p<^.  6618 
refem  jitg.  6624 
reflechir  /Vz.  6762 
■  reflectir  cat.  sp.  ptg.  6762 


KM) 


liiimiinisi-lif»  Wi 


i-rzi'irlinis. 


wllrjiir  >7>.iM.  t;7f!'_' 
rotU't  /r.'.  ti7G2 
rell.'tor  /rr.  (i7(U 
rollpxio  ^<f(/.  tiitia 
n'flox.ir  rii/.  .«;>.  ;i/(/.  07G2 
rolloxiiiii  .</inii.  (>7G3 
n-lloxioii  /r,-.  07G3 
reflcxionnr  .«/«i».  ChOS 
rertwIiiT  afr:.  (!7(ii! 
rvfrnin  /V.-.  (i764 
rofraiiuiro  afrs.  (i7iM 
rofrnit-f.  ;iror.  67til 
n'fran  .'•7)a»i.  07(!4 
rofraiiftor  pf<7.  »!7tll 
refrantrori'  it<i/.  (i'tU 
refrnnlior  />ror.  t!7GJ 
rofranh-B  proe   ti7(i4 
rcfrlo  /if;;.  (!7t;4 
refro|;ar  <;>.  2!>48.  (iTGo 
rofroiniiro  afrz.  6764 
rofri'iur  /r.-.  4266 
refriojia  .-ipan.  6765 
rpfripiTo  (i/Vc.  6766 
refrip)!!  cat.  6766 
refrij^erio  ital.  span.  ptg. 

6766 
rcfrigcri-8  pror.  6766 
rofriin-s  prov.  67(i4 
rofringir  span.  6764 
rcfrinher  ;»-oi>.  6764 
rcfrogner  frz.  3324 
rcfiular  prov.  67(i7.  6768 
refusi  ruiM.  6767 
refusar  rlr.  pre.  cat.  ptg. 

6767 
refuser  /rs.  6767 
refutar  cat.  sp.  ptg.  6767. 

6768 
rpfutcr  frz.  6767.  6768 
rega  pror.  6912 
regain  /'r.-.  8874 
regal  frz.  3633 
regalar  span.  ptg.  2683. 

3633 
regale  ital.  6770 
regaler  /"rr.  3633 
regaliz  span.  ptg.  3707 
regalo  If.  sp.  ptg.  2633. 

3633 
reganar  prov.  6712 
reganar  ;?y)nH.  6712 
reganhar  pror.  ptg.  6712 
regard  frz.  8865 
regarder  /rr.  8865 
regata  ital.  2837 
reger  ptg.  6781 
reggere  itaZ.  6781 
reggetta  ital.  6782 
regghia  I'ta/.  6922 
reggia  ital.  6773 
reggimento  ital.  6775 
regia  i(n/.  6773 
regiSo  ptg.  6778 
regibor  o/'rj.  6771 
regimber  frz.  6771 
ri'gime  frz.  6774 
rt'giment  frr.  6775 
regina  ital.  prov.  6776 
re^o  ital.  6773 
region  .«pon.  6778 


n'lriuii  iifr:.  )i77S 
rogiono  if<i/.  U77S 
rpgio-s  pror.  677>< 
n»gir  ]iroi\  .v/mti.  ii7sl 
n>gir  /V.'.  67s  I 
reginmivR  pror.  6774 
registo  ptg.  6772 
regi«tro  ;iror.  /Vf.  6772 
ri'gistro  it.  sp.  ptg.  6772 
regln  pror.  span.  6782 
rt'glar  pror.  6783 
ri'gle  /•(■.-.  6782 
rogler  frz.  6783 
roglia  conutsk.  6616 
ri'glisso  /Vf.  3707 
rogiia  jiror.  cat.  6877 
regnar  pror.  (;77!> 
ri'gnaro  i/ii/.  677!) 
rognat-7.  prov.  6780 
regno  /re.  6780 
n'gnor  frz.  (i779 
regno-i!  prov.  6780 
regno  i7<iZ.  6780 
regnon  afrz.  6817 
regoa  ;;((/.  6782 
rogooijarso  span.  3621. 

3625 
rogocijo  span.  3625 
regola  i<(j/.  6782 
rogolare  ital.  6783 
regoldar  span.  6784.  7012 
rogolizia  ifn?.  3707 
regona  span.  6922 
regozijarsc  ptg.  3621. 3625 
regra  j)<;/.  6782 
rcgrar  pig.  6783 
regret  frz.  6847 
regretter  /V^.  6847 
regueldo  sp.  6784.  7012 
regucra  span.  6922 
rcgula  rum.  6782 
regulii  rum.  6783 
regular   cut.    .•<pan. 

6783 

regunzar  altsp.  6820 
rehen  span.  6624 
rehendija  a/(«/).  6760 
rebina  cat.  6854 
rehusar  jtrov.  .■<pan.  6707 
rebuzar  ;jroi'.  6767 
rei  prr.  ptg.  (;S04.  6905 
reidor  span.  6915 
reille  afrz.  6627.  6782 
rein  «/"rz.  63 17 
reina  jx'ov.  span.  6776 
reinar  span.  ptg.  6779 
reincbar  span.  3954 
reine  /"r^.  6776 
reinette  frz.  6647 
reinha  pti/.  6776 
reino  wens/).  p<y.  6769 
reino  span.  ptg.  6780 
reio  nprov.  6782 
reir  .spnn.  6914 
reire  pror.  6885 
rei-s  ^jror.  6905 
reisne  afrz.  6855 
reita  ital.  6795 
reiver  r«r.  6833 
relxa  ptg.  6951 


iJ'j;- 


riilxnr  pig.  6952 
rt'ia  .v/xiii.  6627.  6782 
ri-jal-«  pror.  6770 
rojii-8  pror.  6778 
rulnirt  /V.:.  6798 
ri'lnisHcr  frc.  679s 
r(<lani|)oguour  K/)iiti.  ptg. 

3494  I 

rolanipago  xyj.  plq.  3493.  I 

4661 
relation  fre.  6797 
relBjor  />f    6798 
rolon(|uir  afr:.  6802 
relovar  .v/>.  ptg.  (;79!1 
rolevor  /"cj.  6799 
rolevo  ptg.  6799 
rolba   /(ror.   piq.    6C27. 

(i782 
relho  npror.  67H2 
relief  /r:.  6799 
roliefo  span.  6799 
roligbi(>  n/Hi.  6800 
rcligbiiis  rum.  6801 
roligiSo  ;jf,(/.  6800 
religieux  frz.  6801 
religiu  cat.  6800 
religion  /rz.  .«pdn.  6800 
rcligionc  Hal.  6800 
rpligio-8  prov.  6800 
religios  ;jro».  cnf.  6801 
religioso  it.  sp.  ptg.G90\ 
relini'bar  span.  3954 
relinc|iiir  afrz.  6802 
rella  cat.  6782  i 

relmcnt  afrz.  6668  i 

relogeiro  ptg.  3997  i 

I  relogio  ptg.  3998  j 

i  reloj  span.  3998  I 

i  relojero  span.  3997  ' 

I  relojoeiro  ptg.  3997 
j  rolotge-s  proy.  3998 
reluquer  frz.  4931 
)  relva  ptg.  3929 
:  rem  alt'ptg.  6804 
reraa  i<ai.  6906 
rgmane  rum.  6806 
romanecer  sp.  ptg.  6806 
remaner  prow.  6806 
\  remar  prov.  sp.  ptg.  6810 
remare  ital.  6810 
rematar  span.  (i,S05 
rematc  .s/>a»!.  6805 
remblai  frz.  35 
remblavcr  /it.  35 
remblaj'er  frz.  35 
renibolare  ital.  6813 
I  remedar  .«pan.  ptg.  6788 
remercier  /"«.  5248 
'  remigare  ital.  6810 
!  remir  ptg.  6738 
!  rerao  it.  sp.  ptg.  6816 
I  remoinharp<7.  5376.  6811 
'  remoinbo  ptg.  5376.  6811 
remolacba  span.  739 
remolcar  cat.  sp.  6814 
reraole  frz.  6812 
remolinar  sp.  5376.  6811 
remolinare  it.  5376.  6811 
remolino  ital.  span.  5376. 
6811 


I'cnioliiuc  Npiiii.  6815 
riMUoriHic  frz.  6815 
reniorqner  /"rr.  6814 
reinoueii  npror.  6814 
rcnioudru  /Vr.  (1812 
reinoulin  afrr.  5376.6811 
roinuulinor  altfrane.  5376. 

6811 
renious  fri.  (i812 
ren)|iar  frz.  41 12 
rfinparor  frz.  4112 
roiniiart  /Vz.  4112.  8563 
rcin-.s  pror.  6816 
roinuer  frz.  551.S 
ron  /iroi'.  tvif.  sp.  6804. 

6817 
rena  lYd/.  717 
renard  frz.  (>777 
ronardio  afrz.  (J777 
renctMisar  pron.  6718 
roncilla  s/ian.  (!934 
renoon  .</)(iw.  6641 
rcncnr  ncu.'<p.  (!644 
renr-fl  prim.  6931 
rencura  .sym».  6645 
renda  pig.  6646.  (>734 
rcndas  ptg.  2489 
render  pf;/.  6734 
rendija  ueusp.  6760 
rendere  i(n/.  6731 
rendir  span.  6734 
rondita  ital.  6734 
do  rondcin  .«pn».  6646 
rendro  prv.  frz.  6734 
rene  nfrz.  6855.  6877 
reiigar  prov.  6931 
rongo  a/Vi.  4022.  6932 
rengla  cat.  6782 
rengri'ger  frz.  3761 
renhar  pro».  6779 
renhir  jdg.  6934 
ronho-s  prof.  6817 
renitier  frz.  5602 
renillar  cat.  3954 
reBir  .«pan.  6934 
ronne  frz.  6648 
renoelar  prow.  6818 
rcnoncer  frz.  6820 
renouillo  afrz.  6649 
renou-s  pro».  6818 
renovar  jirov.  sp.  6818 
renovelar  ^Jroii.  6818 
renovero  span.  6818 
rcnovier-s  prov.  6818 
renso  lin/.  6808 
renta  prov.  span.  6734 
rentar  cat.  6718 
rente  /rz.  6734 
rente  p<(?.  3854 
renuevo  span.  6818 
renuncia  sp.  p<(?.  6820 
renunciar  span.  6820 
renuncio  sp.  ptg.  6820 
renverdie  a/rr.  6708 
renverser  frz.  6896 
renyir  cat.  6934 
roo  ita/.  «jeucat.  .sp.  pti/. 

6891 
reobarlie  a/rr.  6890 
rcpairar  /itg.  6824 


Romanisches  Wortverzeichnis. 


101 


repairar  prof.  G82ti 
repairs  afrz.  6826 
repaire-8  prov.  6826 
repairier  afrz.  6826 
repaitre  frz.  6825 
ropandre  frz.  6752 
reparar  sp.  ptq.  6824 
roparer  frz.  6824 
reparo  span.  6824 
repas  frz.  6825 
repausar  pror.  6827 
repen-s  ;))0i\  6833 
rcpentaille  afrz.  6829 
repentir  y>rop.  frz.  span. 

6834 
repentirsi  ital.  6834 
repeter  frz.  6831 
repetere  ital.  6831 
repiHition  /")•£.  6830 
repit  frz.  6859 
repollio  p<(/.  6843 
repollo  spa)i.  6843 
reponche  sjja».  6651 
repondre  /r?.  6861 
reponer  span.  6835 
reponse  /rs.  6861 
repor  pfg.  6835 
repos  frz.  6827 
reposa  j-«hi.  6827 
reposar  span.  6827 
reposer  /rr.  5960.  6827 
rcpousar  ptg.  6827 
reprendre  frz.  6838 
represaille  /r^.  6839 
represalia  span.  6839 
representation  frz.  6836 
representer  fri-.  6837 
reprobar  span.  6842 
reprochar  .••j).  2>tg.  6840 
reproche  />i.  syj.  ptg.  6840 
reprocher  /■)%?.  6840 
repropchar  prov.  6840 
repropehe-s  pror.  6840 
reprouver  nfrz.  6842 
reprover  afrz.  6842 
reptar  jjror.  altspan.ptg. 

6844 
repnne  ruwi.  6885 
reque  pic.  6848 
requebrar  s/>.  2259.  6724 
requerer  ptg.  6845 
reqnerir  span.  6845 
requerir  /"r^.  6845 
requerre  prov.  6845 
requesta  j)fov.  span.  ptg. 

6845 
requete  /r^.  6845 
requiebro  sp.  2259.  6724 
requilia  paduan.  6803 
reqnin  /"cz.  6846 
requinquer  frz.  4552 
re-s  prov.  6804 
res  rtr.  6848 
res  span.  6669 
resaMr  jjf(/.  6853 
resair  ptg.  6853 
resalir  span.  6853 
resar  cat.  6721 
resari  rum.  6853 
rfsari  Jiim.  6756 


resbate  rum.  6741 
1  ro(slchit;nier  afrz.  4538 
rc(s)chinhar  pcov.  4538 
rescinderc  ilal.  6849 
rescoace  rum.  6745 
rescodre  ;)roy.  6746 
rescola  rum.  6743 
rescondre  jjco».  6744 
re.scorro  afrz.  6746 
;  rescos  afrz.  prnv.  6746 
rescossa  prov.  ()74(i 
reseost  y^oi'.  6744 
'  rescousse  nfrz.  6746 
'  rescrever  ptg.  6850 
rescribir  span.  6850 
reserivere  Hal.  6850 
rese  nfrz.  6794 
researaina  rum.  6852 
reseau  nfrz.  6880 
resecare  ifa/.  6851 
resel  afrz.  6880 
reseuil  afrz.  6879 
resfata  jwrn.  6747 
rSsfira  rum.  6748 
rgsfoia  inni.  6749 
rgsfringe  rum.  6750 
resilier  frz.  6853 
resilir  «^jan.  6853 
resina  it.  cat.  span.  ptg. 

6854 
resine  frz.  6854 
rgsjiidcca  rum.  6751 
resma  s/)aw.  ^jf/jr.  6953 
resoar  ptg.  6857 
resoignier  afrz.  7617 
resola  itnZ.  4737.  8637 
resolver  sp.  ptg.  6856 
resonar  prov.  span.  ptg. 

6857 
resonner  frz.  6857 
resoplar  .s^a».  6869 
resordre  afrz.  6870.  7964 
resorger  proc.  6870 
resorgere  i(a/.  6870 
resortir  afrz.  6870 
resoudre  frz.  6856 
;  respect  /rj.  6859 
respecter  nfrz.  6858 
respecto  sjjan.  6859 
respeitar  j)cc.  ^;i(7.  6858  f. 
respeit-z  prov.  6859 
resperir  prov.  2987 
respetar  s/mx.  6858 
respeto  span.  6859 
rgspica  rum.  6754 
I  rgspinge  )•«?);.  6753 
I  respirare  ital.  6860 
,  respirer  frz.  6860.  7686 
respitier  afrz.  6358 
respitto  itn?.  7683 
rgspoimaine  rum.  6755 
responder  sp.  ptg.  6861 
respondre  |jror.  6861 
respondrer  cat.  6861 
respons  cat.  6861 
responso  altital.  sp.  ptg. 

6861 
respos  prov.  6861 
I  respost  prov.  6861 
:  resposta  ptg.  6861 


respnnde  rum.  6861 
respuesta  S2>an.  6861 
respiins  rum.  6861 
respus  r<r.  6861 
rosquicio  sp.  6587.  6757 
rcsquitto  it.  6859.  7683 
ressa  iVa?.  6951 
ressonar  cat.  6857 
ressorger  prov.  6870 
ressort  /rr.  t)870  j 

ressortir  frz.  6870 
ressource  frz.  7964 
rest  nprov.  cat.  6864 
resta  it.  729.  6772.  6864. 

6867 
restanyar  span.  7734 
restar  prv.  sp.  ptg.  6867 
restare  j'ta?.  6867 
restaura(;ao  ptg.  6862 
restauracion  span.  6862 
restauracio-s  prov.  6862 
restaurant  /V2.  6863 
restaurar  prov.  sp.  pfg. 

6863 
restauvare  ital.  6863 
restauration  /V^.  6862 
restaurer  frz.  6863 
restauro  ital.  6863 
reste  sacrf.  /"r«.  ptg.  6864. 

6867 
rester  /"it.  6867 
restio  ital.  6866 
restitiier  frz.  6865 
restituir  sp.  pt(?.  6865 
restituire  ital.  6865 
restiu-s  proi'.  6866 
resto  if.  sp.  ptg.  6867 
rgstoarce  rum.  6759 
restolho  ptg.  7779 
rSstoma  rwrn.  6758 
restreindre  frz.  6868 
restrenher  prov.  6868 
restricto  f>y.  pti/.  6868 
restrignore  ital.  6868 
restringir  sp.  ptg.  6868 
resufla  chw.  6869 
resuna  rum.  6857 
resurgere  ital.  6870 
resurgir  />.-.  sp.  ptg.  6870 
r.'susciter  /r^.  6871 
resve  afrz.  6598 
retama  sp.  ptg.  6684 
retar  neusp.  6844 
rete  ita/.  6872 
rete  citm.  6873 
reter  afrz.  6844 
reticella  ifa?.  6873 
ri'ticiile  frz.  6875 
retif  frz.  6866 
retina  ifa7.  6877 
retoile  frz.  6923 
retoiiar  span.  6389 
rctoBo  span.  6389 
retorta  sp.  ptg.  6882 
retorte  frz.  6882 
retraer  span.  6883 
retrage  rum.  6883 
retrahir  pt</.  6883 
retraire  prr.  frz.  6883 
retranrer  cat.  6883 


retri'cir  n/i-;'.  7812 
rotrocncha  prov.  6886 
retroenche  afrz.  6886 
retroenge  a/Vs.  6386 
retroensa  prov.  6886 
retta  ifn/.  753 
rcttore  ital.  6727 
reu  rum.  rtr.  altcat.  6891 
reubarba  prov.  6890 
rcube  «/"it.  7003 
reule  afrz.  6782 
reuma  if.  sp.  ptg.  6906 
reaper  altpic.  6892 
reu-s  prou.  6891 
reuser  afrz.  6767 
riiussir  /r.;.  2944 
rgutate  rum.  6795 
reaver  a/'rz.  7004 
reva  proc.  2845.  6598 
revanche  frz.  6900.  8736 
revancber  frz.  6900.  8736 
revarsa  r«m.  6896 
reve  frz.  {mundartl.)  6651 
reve  frz.  6597.  6598 
reveclie  frz.  6897 
revel  a/")-2.  6710 
reveler  afrz.  6598.  6710 
reveler  frz.  6894 
revelira  pf(/.  6393 
revellar  jirov.  6710 
revel-s  7>ro».  6710 
revengier  afrz.  6900.  8736 
revenir  frz.  6395 
revenjar  pri;.  6900.  8730 
reventar  S2)an.  6828 
rever  frz.  2845 
reverdir  /V2.  6708 
revers  prov.  frz.  6897 
reverser  frz.  6896 
reverter  sp.  ptg.  6898 
revertir  prov.  6898 
reves  span.  6897 
revesar  sj)an.  6896 
revessa  ptg.  6897 
revessar  2>tg-  6896.  6897 
revesso  pff/.  6397 
revez  ptg.  6897 
revoir  frz.  6899 
revois  a/Vz.  6897 
revolcarse  span.  6904 
revolta  p?^.  6903 
revoltar  ptg.  6903 
revolte  frz.  6903 
revolter  /■r2.  6903 
revolution  frz.  6902 
revolver  sp.  ptg.  6904 
riivora  ^f£(.  6957 
revue  frz.  6899 
rey  span.  6905 
reyalme-s  2)''ov.  6769 
reyna  span.  6776 
reynar  span.  6779 
reyne-s  prov.  6780 
revno  span.  6780 
rez  frz.  ptg.  6669.  6682 
rez  de  chao  2>tg-  6682 
rezaga  span.  7157 
rezar  cat.  s;j.  pfi?.  6355. 

6721 
rezelar  .■<2>an.  8934 


u 
iw 


102 


HoinuiliHi-lii's   WiTlvcr/oii'liiii 


reielo  umii.  >sS)M 
rcMiuvr  proa.  t>73ts 
roztiiiDiHS  prov.  G73f> 
ro/iiin  pror.  lkS'>4 
tViDX  ititl.  kiS'i 
n>z£o  ihtl.  !t2-l 
roizdiu  saril.  (WT!! 
n'ztiioln  i/<i/.  (iSTit 
Uht'inis  f'rs.  t'tSi)» 
rluMiiiia  apnu.  li'.HH! 
rlmbarbo  fn.  (WilUJ.  (iS'K) 
rliuino  /Vi.  0a0() 
ri   rtr.  GUU 
niil-s  jiror.  G770 
riliti  .s'/Miii.  p((/.  tiU35 
ribaldu    itul.  fpaii.   ptq. 

401» 
ribaltaro  i(<i/.  6703 
riban  afr:.  G933 
ribar  pror.  0911 
ribatge-s  prov.  G937 
ribaud  fr:.  4019.  G697 
ribaudctiiiin  fr:.  4019 
ribaiit-z  prov.  4019 
ribe  /v..  G323 
riboba  xtal.  6595 
ribcca  i7(i/.  G595 
ribeira  prov.  ptg.  G93G 
ribcr  ii/rr.  4019 
ribcra  .sy)aii.  G93G 
riblottc  /r.'.  6822 
ribrezEo  itul.  1348 
ributtaro  i7a/.  G704 
rieainaro  ital.  6665 
rioamo  i/n/.  66G5 
rii-aner  nfrz.  6712 
ricapitare  Hal.  6713 
ricapito  i(n/.  6713 
ri<;ar  ptn.  2839 
riccattare  t<a/.  6715 
riccattatore  ital.  6714 
riccbezza  ital.  6926 
riccio  i«(i/.  2839 
ricco  ital.  6926 
ricevere  ito/.  6719 
riche  fr;.  692G 
richesse  frz.  6926 
richichaut  nprov.  713 
richiedere  itn?.  6845 
richiesta  i<a/.  6345 
rieo  .span.  ptg.  6926 
rivo  ptg.  2839 
riconoscere  itn/.  6722 
ricoveraro  ital.  6730 
ricovero  ital.  6730 
ricovrare  !(n/.  6730 
ricredente  ital.  6723 
ricreder(si)  I'taJ.  6723 
ricreduto  ital.  6723 
ritrescere  ital.  6725 
ric-s  ;j)oi-.  6926 
rii-uperare  ital.  6730 
ride  /"r.;.  rum.  6913  f. 
rideau  /^ir.  6913 
ridelle  frz.  6913 
rider  //-.  6913 
ridere  ital.  6914 
ridicule  frs.  6875 
riditore  ifa/.  6915 
ridott.j  ital.  6739 


I'ldiirrt'  i((i/.  6739 
rii'ivr  rlr.  678ti 
riol  .-pan.  ti78'J 
rioii  /r--.  5573    6804 
rionda  »711111.  6877 
riorti  iifr:.  6885 
riostjii  s;)(iii.  6851 
riour  fr:.  (i916 
rifa  cat.  .<;<.  y)N/.  (;92t) 
rifar  .v;>iim.  4016.  6920 
rifi'-rafa  span.  4016 
riffa  1«.  rtr.  6920.  4016 
rilTor  afr:.  »;920 
rilTo-rnlTa  romat/n.  4016 
riffli"  <!/>.-.  691!) 
riffler  afr:.  6919 
rifiutaro  i(.  6767.  6768 
rifiuto  i7<i/.  (i768 
rillard  frz.  6919 
ritler  ufrz.  ({919 
rillcssiouo  ital.  67(>3 
rillottoro  ital.  6762 
rifraii(;i'ro  i7(i?.  6764 
rifrij^erio  Hal.  6766 
rifiisaro  ita/.  6767 
rijja  i7(i/.  6921 
ripare  ital.  6925 
rifiattaro  iVa/.  2837 
rlgido  ital.  6924 
rijjo  i7(i/.  6921 
rigogliii  itul.  8513 
rifjofiolo  ital.  916.  922 
ri{,'ole  »i/V.-.  (i922 
rigulotto  ital.  922 
rigoniia  altptg.  4433 
rigoro  iJa/.  (i949 
riie  rum.  6976 
rija  .<7jaH.  6951 
rijar  span.  6952 
rilaseiare  ital.  6798 
rilas.sarc  i<ni.  6798 
rilazione  ital.  6797 
rilovare  i7a/.  6799 
rilevo  ital.  6799 
rilhar  ptg.  6964 
rilievo  i7aJ.  6799 
rinia  it.  prov.  span.  ptg. 

6927  f. 
rima  rum.  6929 
rimanere  it.  5050.  6805 
rimar   prov.    span.   ptg. 

6927.  6929  '^» 
rimaro  t'ia/.  6927 
rimator  rum.  6929 
rimbrocciare  ttni.  6840 
rimbrontolare  ital.  6841 
rimbrottaro    itnZ.    1357. 

6841 
rimbrottolaro   ital.   1357. 

6841 
rimburchio  ital.  8425 
riaie  afrz.  6917.  6927 
rimcdire  j7fii.  6738 
rimerabrare  ital.  6807 
riraemorare  ital.  6807 
rimer  a/"rr.  6917.  6927 
rimettere  ital.  6808  f. 
riraorchiare  ital.  6814 
riniurchio  ;7a/.  6815 
rimpettu  »7»/.  6793 


i-im|)r<>('('larf  i7ii/.  6840 
riiiipriivorHro  i7(i/.  4145 
riinpriiV(>r(i)o  i7ii/.  4145 
rim-s  pnw.  6927 
riiiiiiri'liiarv  i7(i/.  6814 
rill    a>ma.\k.   alifr:.  ptq. 

6792.  (i817 
rina  span.  6934 
riiica  rum.  6974 
rinciu  pti).  (i641 
rliKuniu  fr:.  6632 
riiioor  nfrz.  6718 
rincliar  ptg.  3954 
riiivhcza  rum.  3964 
riiu^on  span.  6(i41 
rliu'ularo  i7(i/.  6729 
riiidiini'  I'KHi.  792.  3959 
rinduiu'4  nil».  3960 
rinfraiift'sraru  i7rt/.  6791 
ringbiaro  ital.  6931 
riiiglilora  ital.  4021 
ringi  rum.  6934 
riiidla  span.  6782 
ringlera  span.  6782 
ringiero  span.  6782 
ringlon  span.  6782 
ringraziaro  i7.  3756.  5248 
riiihilo  ptg.  6817 
rinic  rum.  6819 
rinichiu  rum.  6819 
rinnovare  ital.  6818 
rlfion  span.  6817 
rinovare  i7n/.  6818 
rintuzzare  it.  440(!.  8416 
rinunziaro  ital.  6820 
rinyo  cn<.  6817 
rio  it.  sp.  ptg.  3347.  6891. 

6910.  6960 
rione  ital.  6778 
riorte  frz.  6SS2 
riota  ^jrou.  6910 
riote  afrz.  6910 
rioter  afrz.  6910 
riotta  ltd/.  6910 
riottare  ital.  6910 
ripa  i7a/.  sp.  ptg.  6832. 

6935.  7209 
riparare  ital.  G824 
riparia  ita?.  6936 
riparo  ital.  6824 
ripascere  ital.  6825 
ripentaglio  i7ai.  6829 
ripentirsi  ital.  6834 
ripetere  i7a^  6831 
ripetizione  ital.  6830 
ripia  span.  ptg.  6832 
ripiar  spnii.  ()832 
ripido  ital.  6937 
ripio  valencian.  sp.  ptg. 

6832 
ripire  ital.  6833 
riporre  j7oL  6835 
riposare  it.  5960.  6827 
riposo  it.  5960.  6827 
riprendero  i7n/.  6838 
ripresaglia  ital.  6839 
ripresentare  ital.  6837 
ripresentazione  ita?.  6836 
riprovare  ital.  6842 
rir  ;><(/.  6914 


rllV  /inir.  /'(■,■.  6914 
ris  rum.  rlr.  prt:  frz.  cat. 
5784.  6012.  6939.  6945 
rimi  span.  (i945 
risailu  »71(111.  ptg.  6<)40 
riHuliro  i7(i/.  6853 
risata  i7(i/.  6940 
risca  ptg.  6861 
risraKarc  i7(i/.  6742 
riscattci  ital.  0742 
ri8co  span.  pig.  0S51 
rixcoHaa  Hat.  ti74(l 
riscriverc  i7(i/.  6850 
risuiioturo  i7f(/.  <i746 
riscc.aro  ital.  (i851 
riseo  frz.  6940 
riaogare  Hal.  0851 
risele  friaul.  731 
riserbaro  i7(i/.  7427 
riscrvaro  Hal.  7427 
risiJl  rum.  6940 
risibilo  Hal.  6942 
risible  frz.  0912 
risioaro  ((a/.  0851 
risico  Hal.  6861 
risnia  t7a{.  6953 
riso  H.  ptg.  6784.  6945 
risoffiaro  Hal.  6869 
risoivero  Hal.  6856 
risoiiaro  «7«/.  (i867 
risorgore  ital.  6870 
risorto  i7a/.  6870 
risparmiaro  Hal.  7046 
rispottaro  ital.  6858 
risiK'tto  i7«2.  6859 
ri8i)itto  ital.  (i869 
risiioiulere  i7a/.  6861 
rispoiiso  altital.  6861 
rispost  rtr.  6861 
risijosta  t<a/.  6861 
rispueiider  rtr.  6861 
risque  />r.  6851 
risquor  frz.  6851 
rissa  ital.  6951 
rissarc  i7a2.  6952 
rissoler  frz.  6943 
rista  7«'«»!.  6944 
ristare  ital.  6867 
ristauro  ital.  6863 
ristc  7><(/.  6867 
ristituiro  ital.  6865 
ristorare  t7a?.  6863 
ristorazione  ital.  6862 
ristoro  ital.  6863 
ristra  s;;.  6772.  6864 
ristrar  .ip.  6772.  6864 
ristre  .•ij).  ptg.  6867 
risurgero  ital.  6870 
risuscitare  i7oi.  6871 
rite  frz.  6946 
ritenere  ifaZ.  6878 
ritimo  Hal.  6909 
ritmo  ital.  6909 
rito  t7a7.  6946 
ritondello  ital.  6999 
ritondo  t7a;.  7002 
ritorcere  ital.  6881 
ritorta  ital.  6882 
ritrarre  ita^  6883 
ritribuire  Hal.  6884 


Roiiianisches  Wurtverzoiclinis. 


103 


ritroso  Hal.  ()88i^ 
ritto  ital.  6728 
riu  afrz.  6950 
riubarbara  oltcat.  6890 
riubarbaro  neiicat.  6890 
riubarber  altcat.  6890 
riule  afrz.  6782 
riiirer  cat.  6914 
liu-s  y)roi'.  6950 
riusciro  ital.  2944 
riva  tVa?.  6935 
rivage  frz.  6937 
rivaggio  ital.  6937 
rival  /"r-.  .s/(.  ptg.  6947 
rivale  tVft?.  6947 
rivalita  ital.  6948 
rivalito  /•/".  6948 
rive  frz.  6935 
rivedere  ital.  6899 
riveira  ^^ly.  6936 
rivelare  ital.  6894 
rivellino  tfai.  6893 
rivelto  ital.  6897 
rivenire  ital.  6895 
river  /rr.  6911 
rivera  span.  6936 
riversare  j((i/.  6896 
riversciare  ital.  6897 
riverscio  ital.  6897 
riverso  !<n/.  6897 
rivertire  ital.  6898 
rivesciare  i<a2.  6897 
rivescio  ital.  6897 
rivet  frz.  6911 
riviera  tin/.  6936 
riviere  frz.  6936 
rivisita  iia?.  6901 
rivisitare  ital.  6901 
rivista  it.  6899.  690« 
rivo  (<ni.  6950 
rivolgere  ital.  6904 
rivolta  ital.  6903 
rivoltare  i(o?.  6703.  6903 
rivoluzione  ital.  6902 
rixa  ptg.  6951 
rixar  jjfgi.  6952 
riz  frz.  cat.  5784 
rizar  span.  2839 
rizo  ,</)«»!.  2839 
rizzare  ital.  6726 
ro  .«7)«»).  ptg.  6954 
roa  rw/».  6979 
roable  afrz.  7048 
roade  rwrn.  6965 
roati  rum.  6990 
rob  it.  frz.  sp.  6955 
roba  it.  rtr.  altsp.  7003 
robar  span.  7004 
robbia  i7aZ.  7007 
robbio  ital.  7006 
robbo  j'ia/.  6955 
robe  frz.  ptg.  6955.  7003 
Kobert  'sauce  a  la  R.)  frz. 

6966 
robin  sp.  3204.  6956 
robir  altsp.  7004 
robi-s  proK.  7008 
roble  4y.  ptg.  6560.  6958 
rnbo  span.  7003 
robora  ptg.  6957 


robrii  span.  6957 
robiiste  /'w.  6959 
robusto  Hal.  6959 
roc  /^r^.  cat.  6961.  6971 
roca   .span.   ptg.   2151. 

6961  f. 
rocaille  frz.  6961 
roeca  i<.  2151.  6961  f. 
roccare  ital.  6971 
roccetto  ital.  6960 
rocchetta  i7a/.  6962 
rocchetto  ital.  6960 
roechio  it.  6961.  6998 
roccbionc  jfii/.  6961 
roccia  it.  6961.  6994 
roeco  ital.  6971 
rocbal  /it.  4028 
roche  frz-  6961 
rocher  frz.  6961 
rochet  /"rr.  6960 
roehier  afrz.  6961 
rochier-s  /jrou.  6961 
rociar  sp.  ptg.  6983 
rocin  s^Mn.  6987 
rocinante  s/Jan.  6987 
rocio  span.  ptg.  6983 
roci-s  prov.  6987 
roco  ifn/.  6695 
rococo  frz.  6961 
roc-s  p}rov.  6961 
roda  rfr.  proy.  cat.  idn. 

6990 
rodar   proc.    span.   ptg. 

6996 
rodela  prov.  span.  6993 
rodella  ptg.  6993 
roder  frz.  6598.  6996 
rodere  ital.  sard.  6965 
rodilla  «p.  3657.  6993 
rodo  cat.  7002 
roeda  rtr.  6990 
roele  «/"rj.  6993 
roeler  afrz.  6997 
roer  span.  ptg.  6965 
roevet  «/"cz.  6970 
roffe  lothr.  4016 
rofia  ital.  7016 
rog  ^jroc.  7006 
roga  prov.  7007 
rogar  sp««.  ptg.  6970 
rogare  tfnZ.  6970 
roggia  ital.  770t.  A' 
roggio  ital.  7006 
rogna  itn?.  6976 
rogne  frz.  6976 
rogner  h/tz.  7000 
rognie  pic.  6977 
rognon  nfrz.  6817 
rognone  «taZ.  6817 
rogo  ital.  7010 
rogue  /■)■:.  4024 
rohal  frz.  4028 
rohart  frz.  4028 
roi  /r^.  6905 
roia  prov.  7007 
roiamant  o/"rz.  6738 
roib   rum.  7006 
roiba  ntm.  7007 
roide  /r.'.  6924 
roie  afrz.  6912 


roigiion  a/Vj.  6817 
roiier  afrz.  6609 
roil  afrz.  7049 
roilha  prov.  3204.  7049 
roilhar  jyrov.  7049 
roilh-8  prov.  3204 
roilh-z  pro».  7049 
roille  afrz.  7049 
roim  p^</.  7022 
roiiia  prov.  7022 
roir  afrz.  6995 
roire  prow.  6965 
roisant  afrz.  6717 
roise  /'it.  6995 
roiscl  afrz.  6880 
roissier  afrz.  6961 
roisto  «/"rz.  6694 
roitelet  frz.  6905 
roixar  altptg.  6661 
roiz  a/Vr.  6880 
roja  cat.  7007 
rojao  /Jfjf.  6984 
rojar  ptg.  6984 
rojo  span.  7045 
rol  spian.  ptg.  6998 
rola  ptg.  6998.  8446 
rolar  ptg.  6997 
de  roldao  pii/.  6646 
rolde  sjmn.  6998 
role  frz.  6998.  8391 
rolear  spa».  6997 
rolinha  jrf(/.  8447 
rolle-s  prov.  6998 
rollo  S2)a?!.  6998 
rolo  ital.  6998 
roca  caj.  7027 
roman  nfrz.  6972  ' 
romance  sp.  ptg.  6972 
romancear  span.  0972 
romancier  a/Vr.  6972 
romani  cat.  6985 
romani-s  pro».  6985 
romanre  prov.  6806 
romans  prov.  afrz.  6972 
romansar  jiro».  6972 
romansch  rtr.  6972 
romantique  nfrz.  6972 
roraanzar  sp.  ^rfjf.  6972 
romanzo  ital.  6972 
romaria  jJtff.  6973 
romarin  /rr.  6985 
roniatico  ital.  742 
romba  iYai.  6908 
rombo  it.  ptg.  6908.  7027 
rombola  ital.  6908 
rombolare  ital.  6908 
roraeiro  pf»/.  6973 
romeo  ital.  6973 
romero  i'fa/.  sjmn.  6973. 

6985 
romiar  pro».  7026 
romier  afrz.  6973 
romiro  ital.  4025 
romita  i*aZ.  2834 
romo  span.  7027 
rompedura  sj).  2>tg-  7038 
romper  sp.  pffl.  7028 
rompere  ital.  7028 
rompre  prov.  frz.  7028 
romprer  ca<.  7028 


rofia  .vpii».  6976 

rone  cat.  6695 

ronca  ita?.  6987.  7031 

roncar  prov.  cat.  sp.  ptg. 
6975 

roncare  ital.  sard.  6975. 
7031 

ronce  /ram.  7010.  7025. 
7033 

roncear  span.  7030 

ronceiro  ptg.  7030 

roncejar  cat.  7030 

roncero  sjian.  7030 

ronchier  afrz.  6790.  6975 

ronchin  pic.  6987 

ronehione  ital.  6961 

ronciglio  ital.  7025 

roncin  a/"r2.  6987 

ronci-s  jirov.  6987 

ronco  ifaZ.  7031 

ronco  spa»,  altptg.  6695 

roncone  ital.  7031 

rond  /rz.  7002 

ronda  ital.  7002 

de  rondao  ptg.  6646 

ronde  /rz.  7002 

rondeau  frz.  0999 
I  rondinar  cat.  7015 
I  rondine  ital.  792.  3960 

rondinella  !t.  792.  3959 
}  rondo  ital.  frz.  6999 

de  rondon  span.  664(i 
I  ronfiare  ital.  3332.  6790 
1  ronflar  prov.  3332.  6790 
I  ronfler  frz.  3332.  6790 
j  ronger  frz.  6963.  7026 
1  rongier  afrz.  6963 

ronha  prov.  ptg.  6976 

ronho-s  proi).  6817 

ronser-s  prov.  7025 

ronya  caf.  6976 

ronyo  cat.  6817 

ronzar  span.  7030 

ronzare  ital.  7030 

ronzino  tta?.  6987 

ronzone  ital.  7030 

roognier  a/rz.  7000 

rooler  afrz.  6997 

ropa  it.  rtr.  sp.  7003 

roque  span.  ptg.  6971 

roquete  span.  ptg.  69{i0 

roquette  a/'rz.  2848 

rore  afrz.  sard.  6965.  6979 

rorqual  frz.  6696 

rorro  span.  6954 

ros  rum.  prov.  cat.  6979. 
7045 

rosa  it.  pruv.  cat.  sp.  ptij. 
6980 

rosada  pror.  6983 

rosaire  frz.  6982 

rosajo  ital.  6982 

rosario  it.  sp.  ptg.  6982 

rose  frz.  6980 

roseau  frz.  6698 

rosee  frz.  6983 

rosegar  pro».  6984 

roseira  ptg.  6982 

rosenol  a?«sp.  4941 

rosicare  ital.  6984 


104 


KoniniiiNi-licH  \Vi«rtvi<r«iiirlini«. 


rosier  /'■-•.  *'>\>^2 
rosi);iiui<lo  ilal.  4041 
rosmniiiiilio  plii.  (i!l86 
r>s8A  prov.  (>987 
ro«80  }'rt.  (i!t87 
rosaor  /"r.'.  (iiWl.  7087 
ru«.siKiiol  pror.  fr:.  4941 
roKsiin  ;>/(;.  (JOST 
niiwinyol  cnf.   ISI41 
rosgi-8  /)rcir.  ();I87 
n^sgo  i/(i/.  7045 
n>s8i>laru  ital.  tl!MS 
rost  iM»i.  cat.  liGS',1.  Gti'.M 
riwta  i<(i/.  GKSj^ 
roatiHt»  nfr:.  Gt)!)4 
nmtir  oW.  {i»i97 
n>8to  {)tci.  0989 
rostro  Crtf.  span.  (5989 
n'8u  «(in/.  (j979 
rot  Iran:,  cat.  rtr.  7012 

7028 
rota  it.  prin:  ullsp.229\ 

6990.  7036 
rotnr  proc.  cut.  7011 
rotaro  ital.  6996 
rotas  rum.  6991 
roto  a/'r*.  2281.  7036 
rotella  ital  6993 
rotor  fr:.  7011 
roti  rMW.  6996 
roti  fr:.  6697 
rotilii  ri(w.  6997 
pitir  fr:.  6697 
rotji  cat.  7006 
rotlar  pror.  6997 
rotle-s  prov.  6998 
rotolare  I'fa/.  6997 
rotolo  ilal.  6998 
rotonda  ital.  7002 
rotondare  iVa/.  7001 
rotomio  ital  7002 
rntriianfje  «/"ri.  6886 
rLitniengo  afrz.  688(i 
rotta  ital.  7036 
rotto  i<a/.  7028.  7037 
rottura  ital  7038 
rotiile  frz.  6993 
rotiira  s;jnn.  p<^.  7038 
roture  fr:.  7038 
roturier  frs.  7038 
rot-z  7)101).  7012 
rou  span.  ptg.  6954 
roua  I'M»!.  6979 
rouba  altptg.  7003 
roubar  ptg.  7004 
roubo  ;)f</.  7003 
ronthe  afrz.  6941 
roucin  afrz.  6987 
rou(jom  altptg.  6661 
roue  /'r.'.  6990 
rouello  n/'r^.  6993 
rouer  frz.  6996 
rouette  frz.  6882 
rouga  nproi:  6963 
rouge  /"rz.  7006 
rouger  neufranz.  (dial) 

6963 
rougir  frz.  7006 
rouille  nfrz.  7049 
rouiller  /V.-.  276.  7049 


ruiiVIIIrr  n/i.    70  rt 

roiiir  nfrc.  6995 

niujii  i>iirtir.  69(i:l 

roiilor  M/V;.  6997 

rounpa  npror.  (>963 

nniiija  niiror.  69611 

nuipa  /ifi;.  7tK)3 

roun>-8  /iiof.  6958 

rouniHi-rt  rum.  4(!10 

rmisar  all  pig.  6661 

r<ui.sig.i   npror.  69H4 

niiissm  H/rr.  6987 

roiito  (i/V.-.  nfrz.  703(> 

routiiT  /iv.  7036 

roiitiiio  fr:.  7036 
1  ro(ii)vor  <i/iT.  402(i.  6970 
1  roiivro  fr:.  6968 

roiix  /V.:.  7045 

rouxinhol  ptg.  4941 

rovajo  i/rt/.  1290 
I  rovcll  cat.  3204 
!  rovoUo,  -a  ital.  6710 
I  rover  ufr:.  6970 
'  rovero  ital  (i560.  ()958 

rovesciaro  ilal.  6897 

riiveseio  ifn/.  6897 
j  rovina  ital  7022 

rovinaro  ital.  7023 

rovistare  t7n/.  6901 

rovistico  ital  4810 
j  rovo  ital  7010 

royal  /Vz.  6770 

royaume  frz.  6769 
I  royon  afrz.  6778 

roxo  2J<(/.  7045 

rozar  sjian.  ptg.  6984 

rozer  prov.  6965 
'  rozilh-z  j<row.  7049 

rozina  jirov.  6854 

roznar  span.  703(1 
j  rozza  i((ii.  6987 

rozzo  ital  7014 

ru  afrz.  sp.  ptg.  6954. 
7005 

rua  proc.  span.  7017 

rubalda  ital.  4019 

rubaldo  lin^  4019 

ruban  frz.  6933 

rubare  ita/.  7004 

rubbio  ital.  7006 

rubi  span.  ptg.  7008 

rubia  s/jan.  7007 

rubim  ptg.  7008 

rubin  .span.  7008 

rubino  iin^  7008 

rubio  .spa»!.  7006 

rubis  frz.  7008 

rubo  span.  ptg.  7010 

rubrica  ital.  7009 

rubrique  /■)£.  7009 

ruca  ital  prov.  2848 

ruche  frz.  6941.  7040 

ruchetta  ital  2848 

ruciaro  iiaZ.  7034 

rneio  span.  7045 

ru(;o  pip.  7045 

ruda  i>rov.  cat.  span.  ptg. 
7047 

rude  ital.  frz.  7013 

rue  /■)•.'.  7017.  7047 


riicpn  span.  2151.  6962 
ruoda  span.  (>990 
ruer  frz.  7050 
nifa  i((i/.  7016 
niir  Hill  7ill(i 
rulTa  Ital.  7035 
rulla-ralVa  i7<i/.  4016 
rufliano  ital.  7016 
niliaii  .s/iiiii,  7016 
rulian-.s  pror.  701(i 
nilieii  />,-.  701(> 
rufo  sjian.  6967.  7035 
rufuliata  sicil.  3332 
rug  mm.  7010 
ruga  t(.  pre.  ptg.  7017 
ruga  n/m.  6970 
rugar  rlr.  6970 
rugghiaro  i7n/.  7018 
ruggiuo  ital.  277 
ruggiro  ital.  7018 
rwgi  r»ni.  7018 
rugiada  i((((.  6983 
rugier  afr:.  6963 
rugina  rum.  277.  3204 
ruginar  pror.  276 
rugini  ruHi.  276 
rugir  prv.  nfrz.  sp.  ptg. 

7018 
rugliare  ital  7018 
rugnia  rtr.  6976 
ruguma  rum.  7026 
rugumare  ital.  7026 
rui  afrz.  6968 
ruibarbo  S7)an.  ^Jti?.  6596. 

6890 
ruicel  afrz.  7005 
ruido  span.  pig.  7019 
ruiler  afrz.  6783 
ruim  ;;/;/.  7022 
ruin  sjian.  7022 
ruina  cti-.  277 
ruina  it.  pror.  cat.  span. 

ptg.  7022 
ruina  rum.  7022 
ruina  rum.  7023 
ruinar  cat.  sp.  ptg.  7023 
ruinare  ital  7023 
ruine  /"r.-.  7022 
ruiner  fr£.  6783.  7023 
ruineux  frz.  7024 
ruinos  CMni.  ^jri'.  cat.  7024 
ruinoso  (f.  sj;.  ptg.  7024 
ruinu  sacci.  3204 
ruinzu  sard.  3204 
ruiponce  spoM.  6651 
ruiponto  jHi/.  6651 
ruir  rlr.  afrz.  6965.  7018 
ruisenor  span.  4941 
ruisseau  /«.  6950.  6969. 

7005 
ruiste  afrz.  7046 
ruit  afrz.  7019 
ruiva  pti;.  7007 
ruju  sard.  7045 
ruUo  ital  6998 
rumadg  bulogn.  742 
rumancr  rtr.  6806 
rumare  i((iZ.  7026 
rumatec  cremnn.  742 
rumatic-  piemnnt.  742 


ruiiib  /r.-.  (>9()s 
riiinbo  span.  pig.  6908 
ruiiii'ga  rid».  7026 
runiiar  cat.  sp.  ptg.  7(I2(> 
niniirriare  i((i/.   4025 
rumiiier  iifr:.  7026 
runin  pig.  690.S 
ruinpe  rum.  702H 
ruinper  rtr.  7028 
niiia  r/r.  7029 
ruuar  rlr.  7029 
runrinuK  mitlellal.  0987 
ruiidiiie  .vurt/.  3!I6() 
runor  afrz.  7032 
rungier  ri/V;.  702(> 
runza  sard.  6976 
ruolo  itn/.  6998 
rudta  ital.  6990 
ruotoln  ital.  6998 
ru|iu  ri(»i.  7028 
rujitoaro  rum.  7038 
rupture  /'r;.  7038 
ruquo  afrz.  7040 
rusa  mm.  6980 
rusca  piVm.   (ohi(;.  jiror. 

6941.  7040 
ruscollo  i((i/.  6969.  7005 
rusdia  pror.  6941 
ruscho  afrz.  6941.  7040 
rusro  ital  cat.  span.  ptg. 

7041 
ruse  /"rr.  6767 
rusor  frz.  (i767 
ruspare  ital.  7043 
ruspo  !(aZ.  7042 
russare  ilal.  7044 
ru88u  ««rd.  3780 
rustat-z  prov.  7046 
ruste  2>''oi).  afrz.  7046 
rustic  a/rr.  7046 
rustro  frz.  7039 
rustre  nfrz.  704() 
rut  r(r.  /rr.  7019.  7028 
ruta  ilal  7047 
rata  rum.  7047 
ruttare  !(«/.  7011 
rutto  ital  7012 
ruvido  ilal  7020 
ruvistare  jta?.  6901 
ruvistico  ital  4810 
ruxada  cnf.  6983 
ruxar  cat.  6983 
ruym  afrz.  277.  6956 
ruyn  n/rr.  277.  6956 
ruzor  prov.  7015 
ruzzare  ilal.  7965 
ruzzolare  ita?.  6997 
rythmc  fr:.  6909 

sa  prov.  cat.  2756 
sa-  .span.  7851 
sa  rum.  7440 
saar  ptg.  7139 
saas  ap--'.  7071 
sabado  span.  ptg.  7i)53 
sabana  span.  7052 
aabandija  spa«.  7409 
sabanilla  span.  7052 


Roiiianisclies  Wortvorzoiclinis. 


105 


saltSo  pt(j.  7150 
sabata  prov.  7143  ' 

sabbadu  sard.  7053 
sabbato  ital.  7053 
sabbia  ital.  7058 
sabbiono  ital.  7057 
sabe  rtr.  7149 
sabejo  span.  7340 
sabeussa  prov.  714G 
saber  prov.  eat.  sp.  ptg. 

7147  I 

sabi  cat.  7149  [ 

sabio  it.  sp.  ptg.  7149 
sabi-s  prov.  7149  1 

sabiu  sard.  7149 
sable  frz.  sj).  7054.  7058.1 

7572 
sablon  /")•-■.  »;^.  7057.  7058 
sablun  rtr.  7057 
sabfi  cat.  7150 
saboeiro  ptg.  7151 
sabo-s  jirov.  7150 
sabot  /Vr.  2181.  7143 
sabotar  prov.  7143 
saboter  frz.  7143 
sabotier  /V^.  2181  , 

sabre  frz.  7054 
sabrenas  frz.  7148 
sabretache  /Vi.  7054  i 

sabuco  spati.  7055 
sabueso  span.  7349  ' 

sabujo  ^^fj;.  7349  i 

sabulo  span.  7058  I 

sabura  rum.  7059  i 

saburra  ital.  ptg.  7059 
saburre  frz.  7059 
sac  /'ri.  7062.  7063 
sacabuehe  span.  7061 
sacaman  nprov.  7064 
sacar  «j^a»;.  pt»/.  7062 
saccader  frz.  7912 
sac-eager  frz.  7062 
saccente  I'fa?.  7145 
saccheggiare  ital.  7062 
sacco  jfa?.  7062.  7063 
saccomanno  ital.  7064 
saebar  span.  ptg.  7161 
sacliier  afrz.  7062 
sacho  s;;an.  ^jfi/.  7162 
saciado  span.  ptg.  7179 
saciar  span.  ptg.  7175 
saciedad  span.  7174 
sacicdade  pf^/.  7174 
saco  span.  ptg.  7063 
sacomano  span.  7064 
saeramentar  s;j.  ^j*;/.  7066 
sacramentare  ital.  7066 
Sacramento  ital.  spi.  pitg. 

7066 
sacrare  ital.  7068 
sacrato  ita?.  7067  , 

sacre  frz.  sp.  ptg.  1642.  ' 

7065.  7068  1 

sacre  frz.  7067 
saerer  frz.  7068 
sacro  it.  sp.  ptg.  7065 
sac-s  prov.  7063 
sacudir  span.  7911  f. 
sade  a/"r^.  5012.  7144 
sadio  2)tg.  7112 


sadol  prov.  7179 
sadrcia  prof.  7180 
sadul  rtr.  7179 
saeta  span.  7081 
saetear  spa«.  7083 
saetta  ital.  7081 
saettare  (Vn/.  7083 
saettiere  ital.  7082 
safFiro  ital.  7155 
safio  j><(7.  3555 
safe  ptg.  7119 
safondar  a?<sp.  7863 
safre  frz.  7076 
sage  frz.  altspan.  altptg. 

7149 
sageata  rum.  7081 
sagena  iVa/.  7079 
sagerida  span.  7180 
sagesse  /"r^.  7146.  7149 
sageta  cat.  7081 
sageta  rum.  7083 
sagetator  rwrn.  7082 
saggio  ital.  2868.  7149 
sagi  cat.  7080 
sagin  cnf.  7080 
sagina  ital.  7186 
sagin-s  ^jrov.  7080 
sagire  iJa?.  632.  7186 
sagittairo  frz.  7082 
sagittar  prov.  7083 
sagittario  !<a2.  7082 
sagont  rtr.  7335 
sagradn  i«.  sjh  ptg.  7067 
sagramen-s  ^rof.  7066 
sagramentare  ital.  7066 
sagramento  ital.  7066 
sagrar  pri-.  sj;.  ptg.  7068 
sagrason  ^«-oc.  7068 
sagrin  ital.  (dial.)  7078 
sagro  ital.  1642.  7065 
saguggio  genues.  2864 
sagiij  piemont.  2864 
sahir  neuptg.  7094 
saho  cnt,  7176 
sahuco  s/;aH.  7055 
sahumar  spa«.  7931 
sahus  prov.  7349 
saia  prov.  ptg.  7077 
saibrSo  pigi.  3687 
saibro  ptg.  7058 
saie  frz.  7077 
saieta  proi\  7081 
saiete  afrz.  7081 
saiette  n/'ri-.  7081 
saigner  frz.  7131 
saigneus  frz.  7133 
saillar  proc.  7086 
saillir  frz.  7094 
saim  «/>.-.  7080 
saime  ital.  7080 
sain  afrz.  sp.  7080.  7141 
sain  afrz.  7070.  7080 
sain-doux  w/'r^.  7080 
sainete  span.  7080 
saino  ital.  7936 
sain-s  jjroc.  7080 
sain-s  prov.  7124 
saint  /rr.  7124 
saintete  frz.  7123 
saintsa  rtr.  48 


saint-z  pcur.  7124 
sain-z  prov.  7124 
saio  ,s;jaji.  ptg.  7077 
sairement  a/"rz.  7066 
sais  prov.  1476 
saisine  /"r^.  7186 
saisir  frz.  632.  7186 
saison  franz.  7143.  7176. 

7751 
saive  afrz.  6598.  7149 
saja  ital.  7070.  7077 
sajar   «pan.  ptg.    1687. 

7213 
sajo  tin/.  7077 
sal  rtr.  sp.  ptg.  7089 
sala  ital.  prv.  span.  ptg. 

951.  7088 
sala  rum.  7088 
salada  span.  ptg.  7089 
salade  frz.  1465.  7089 
salairc  /Vs.  7090 
salaja  ital.  7090 
salamoja  it.  5486.  7099 
salamura  r«»i.  7099 
salapita  it.  (lucch.)  7104 
salar  prov.  yj.  pt»;.  7089. 

7101 
salare  ital.  7089.  7101 
salario  ital.  7090 
salassare  itaZ.  7127 
salavo  ital.  7102 
saloe  it.  rum.  sp.  7096 
salceda  span.  7092 
salcet  CMm.  7092 
salceto  ital.  7092 
salehicha  sp.  jHg.  4437. 

7106 
salciccia  «Ya?.  7106 
saleio  ital.  7096 
saldare  ital.  7592 
saldo  itai.  7593 
sale  it.  frz.  7089.  7102 
saler  frz.  7089.  7101 
salgueiro  ptg.  7096 
salhir  pror.  7094 
salice  ital.  7096 
saliceto  itai.  7092 
salie  rum.  7115 
saliera  ital.  7090 
saliere  /"rz.  7089.  7090 
salir  2»'ov.  span,  altptg. 

7094 
salire  ital.  7094 
salitra  rum.  7100 
salitre  spa)i.  p<(/.  7100 
salitro  span.  7100 
sallar  prov.  7086 
salle  /rs.  7038 
salma  ital.  sjyan.  7084 
salmastro  ital.  7098 
salmorra  ca*.  5486.  7099 
salinor(r)ejo  span.  5486 
salmoura  pf*?.  5486.  7099 
salmuero  sp.  5486.  7099 
salnitre  proi\  cat  7100 
salnitro  ital.  7100 
salop  frz.  7551 
salope  />5.  7551 
salorge  frz.  4001.  7097 
salpare  ital.  2874.  7168 


salpedrez  .<p(H(.  7103 
salpelre  frz.  7100.  7103 
salpicar  prov.  .span.  ptg. 

7091 
sal-s  prov.  7119 
salsa  i<a/.  prov.  sp.  ptq. 

6098.  7107 
salsapariglia   ital.    71ii7. 

7166 
salsepareille  franz.  7107. 

7166 
salsiccia  itaZ.  4437.  7106 
salsitja  cat.  4437 
salta  rum.  7108 
saltar  span.  ptg.  71os 
saltare  (<n/.  7108 
saltat  rum.  7110 
salto  J*.  span.  ptg.  7109. 

7110 
salud  span.  7111.  7113 
saludar  pror.  cat.  span. 

7113 
saluer  frr.  7113 
salut  frz.  7111.  7113 
salutare  ital.  7113 
salutatiu-s  pjof;.  7112 
salute  ital.  7111 
saluto  ital.  7113 
salut-z  proy.  7111.  7113 
salva  ptg.  7115 
Salvador  prov.  span.  ptg. 

7114 
salvage  span.  7467 
salvagem  ptg.  7467 
salvaggina  ital.  7467 
salvagina  sp.  ptg.  7467 
salvaire  pcoc.  7114 
salvano  ital.  7466 
salvanori  rtr.  7118 
salvar  prv.  sp.  ptg.  7117 
salvare  ital.  7117 
salvatge  proi\  7467 
salvatico  ital.  7467 
salvatore  ital.  7114 
salvezza  ita/.  7116 
salvia  it.  prov.  sp.  7115 
salvie  rum.  7115 
salvietta  ital.  7423 
salvigia  j'tai.  7116 
salvo  it.  sp.  ptg.  7119 
salv-s  prov.  7119 
samaciu-s  pror.  7098 
saman  rum.  7471 
samami  rum.  7472 
samarra  sard.  2776 
sambata  rum.  7053 
sarabene  sard.  7134 
sambuco  ital.  7055 
sambue  afrz.  7120 
samedi  /rj.  7053.  7143 
samit  proi'.  afrz.  3944 
samitarra  ptg.  1880 
sampogna  t«aZ.  7988 
san  it.  sp.  7124.  8034 
Sana  span.  4326.  7136 
sanar  span.  7139 
sanare  ifaZ.  7139 
sanatate  rum.  7137 
sanatos  rum.  7141 
sanca  prov.  7204.  8925 


Kiirting,  lat.-roin.  Worterbuch.    (Wortvurzeichnlsse.) 


lot; 


KiiiiinniKrlii'K  Wortvor/iuirliiiiK 


SMiirh  oil.  7184 
Rnno(li)ior  altfram.  2!M'J. 

7138 
sniu-ir  />.-,  7t)20 
saix'Inr  prov.  "Uil 
sanrnos  prnv.  71ll;l 
811IU-.'  I'tij.  7J<U.  S'fjr) 
(wntMchiir  «;m»i.  73(iO 
nam*-*  /iror.  7184 
Sunoy  />.-.  7(520 
samliil  /r.-.  7140 
samlftlo  fn.  712«.  Ht)24    i 
sandnlia  «;>.  ;)(/;.  7121) 
sanilnlo  itat.  7\2ti 
sanilal.i  it.  sp.  i>tt).  7140. 

8024 
isainliHV  }it)i-  712.') 
santlpjar  piii.  'V2!> 
sanilcii  ptg.  7125 
snnder.  spitn.  712") 
xanilia  /itti.  7126 
sainliti-  /ifi;.  7125 
sandio  sjian.  7125 
sano  af'r:.  7989 
sanefn  /)((/.  G(i 
sanctat-s  jiror.  7137 
sanfonlm  ;/<<;.  7988 
sant;  frz.  7134 
singo  I'Kiii.  7134 
.sftnpcra  rum.  7131 
sangoros  rum.  7133 
sang-fToiil  /K'.  7134.  7373 
sang-goi  /rj.  3712 
sanglant  fr:.  7128.  7130 
sanglo  />.-.  1889 
sanglcr  /Vj.  1890 
sanglier  /Vr.  7486 
sanglot  /r.-.  7485 
sanglotar  prov.  7484 
sanglut  rtr.  7485 
sangnar  proi;.  7131 
sangrar  cat.  .■ip.ptri.  7131 
sangre  sjkdk  7134 
sangsuo  /'rr.  7135 
sangue  ital.  ptg.  7131 
sanguesuga  ptg.  7135 
sanguigno  i(a/.  7130 
sanguijuela  xpatt.  7135 
sanguileixado  nltptg.  7127 
sangiiin  />z.  7130 " 
sanguinare  itnl.  7l:!l 
sanguinario  (<o/.  712!) 
sanguinoo  span.  7130 
sanguinha  ^ifiy.  7130 
sanguinho  ptg.  7130 
.■sanguino  spntt.  ptg.  7130 
sanguinolente  ita/.  7132 
sanguinolento  .span.  ptg. 

7132 
sanguines  prov.  cat.  7133 
sanguinoso  ital.  sp.  ptg. 

7133 
sanguisuga  ital.  7135 
sanha  p<i?.  4326.  7436 
sanidad  span.  7137 
sanidade  ptg.  7137 
saniester  r(r.  7489 
sanita  ital.  7137 
sanitat  cnf.  7137 
sano  itaJ.  fpan.  7111 


nuii-s  /)ii)r.  7121 
«anH  fr:.  74H1 
HariHa  Hal.  7121 
Siinmiii  fr:.  7476 
snn8i>nni'l  /c.'.  7476 
sunt  c.if.  7124 
sunt   n/m.  7124 
Aantat-z  priir.  7137 
Kjuit.'  fr:.  7137 
Kantiguar  .«/miii.  7122 
snntita  Hal.  7123 
«anto  i/.  up.  pig.  7124 
santorpggia  ifd/.  7180 
.sant-/.  prnv.  7124 
sK..  ptg.  7141.  8034 
saonar  /iror.  7152 
sa(irra  pror.  7059 
saiml  afrz.  7179 
sap  ;)»■<)('.  (i/V..  21.S1.  7156 
sapa  noil.  7153 
siipata  ptg.  21SI.  7143 
sapatoirn  ptg.  2181 
sapo  fr:.  7153 
snpcic  afr:.  715(i 
sapcr  /"i;.  7153 
sapcrc  ital.  7147 
sapcnr  fr:.  7153 
saphir  /rz.  7165 
saphira  ptg.  7155 
sapido  lYnJ.  7144 
sapicncia  sp.  ptg.  7146 
sapiente  Hal.  7145 
sapionza  tfnZ.  7146 
sapin  fr:.  7154 
sapo  span.  ptg.  7384 
sapon  rum.  7160 
saponajo,  -a  i('i/.  7151 
sSponar  riiiii.  7151 
saponaria  ital.  7151 
sapono  ital.  7150 
siiponi  rum.  7152 
sappiento  ital.  7145 
sap-s  prov.  7156 
sapto  yjror.  7053 
saquebutp  frz.  7061 
sara  rMiii.  7101 
sarabanda  ital.  ptg.  7398 
sarabande  /rr.  7398 
saracco  ital.  7401 
saracincsca  i<u/.  1338 
saraiva  pig.  3744 
saraivar  pf^.  3744 
saramentare  altit.  7066 
saramcnto  altit.  7066 
sarao  pii/.  7395 
sarar  rtr.  j)tg.  618.  7139. 

7415 
sarau  ptg.  7395 
sarbed  rum.  4327 
sarcelle  /Vr.  ISOO.  6568 
sarchiare  Hal.  7161 
sarchio  ital.  7162 
sarcia  .«^jan.  7158 
sarcina  altit.  altptg.  7158 
sarcina  rum.  7158 
sarcina  ri/wi.  7158 
sarcler  frz.  7161 
saiclet  /rz.  7162 
sarco  span.  ptg.  7402 
sarcoii  afrz.  7160 


7166 


Klinl»  /lI'ilO.    71li3 
Hanlas  /)(;/.  4755 
sardi'  11(111.  7164 
Hardtdla  tial.  7164 
sardina  Hal.  span. 
sardine  ^V.-.  7165 
sardinlia  pig.  7lti5 
Rari»  I'HHi.  7089 
sarga  span.  pig.  7402 
Hargano  Hal.  7402 
sargo  fr:.  7402 
nargpnto  pUj.  7422 
sargiMito  sp.  pig.  7422 
sargia  ital.  7402 
sargina  I'fa/.  7402 
sari  ridii.  7094 
«arica  rum.  7402 
sarja  cat.  7102 
sarjar  span.   16.S7.  7213 
sarkoiiil  afrz.  7160 
sanna  i'hhi.  7991 
sarna  cat.  Sji.  ptg.  7167 
sarnacaro  ital.  7668 
sarnicalo  .i/hiii.   1809 
san'i  (fut.)  ital.  7342 
sarpa  rum.  2874 
sarpii  ridH.  7168 
sarpar  cat.  ptg.  2874 
sarparo  ital.  2874.  7168 
sarpe  fr:.  7168 
sarpuncl  riini.  7410 
sarqueu  afrz.  7160 
sarracina  ,«;i«ii.  831 
sarrafar  ptg.  7213 
sarraja  sp.  7169.  7414 
sarrar  jjroy.  7415 
sarrau  frz.  7402 
sarreau  frz.  7402 
sarria  ^jit.  trit.  s]).  7087 
sarrio  a/r*.  7087 
sarrietto  /'«.  7180 
sarro  ca<.  2204 
sarrot  frz.  7402 
sarta  .ipan.  7416 
sarta  i^tfl.  7170 
sartSa  j)tg.  7170 
sartagcm  ;*((/.  7170 
sartania  ital.  7170 
sarta(n)-8  prnv.  7170 
sarto  jJa/.  2876 
sarten  span.  7170 
sartic  i«a/.  2875 
sartics  afrz.  2875 
sartir  nprov.  7417 
sartoju  i<n/.  7162 
sartore  ital.  7171.  8021 
sarut  rum.  7113 
sariita  riiin.  7113 
sas  nfrz.  7071 
sa-s  j)ror.  7141 
sasanta  rtr.  7435 
sason  ital.  7176 
sastro  .s^an.  7171.  8021 
satge-s  pror.  7149 
satin  rum.  7177 
satoUo  ifn/.  7179 
satiil  iMiii.  7179 
.saturagem  jitg.  7180 
.«atiireja  Hal.  7180 
saturno  Hal.  7181 


siituniii  ifii/.  ('/ill/.)  71H1 

sail  iiim.  7508 

sanco  fr:.  sp.  7096.  7107 

Huucli  cat.  7055 

sanrittsu  fr:.  4437.  71011 

saiieisson  fr:.  7106 

Hauco  x;i(iii,  ptg.   7055 
I  sanc-K  pror.  7055 
j  BandnvB<i  /i/'/.  7113 
I  saudado  ptg.  7696 

saudar  pti/.  71 13 
t  saiide  ptg.  7111 
I  saiidoRo  pit/.  7696 
I  Biuif  /I--.  7119 

sango  fr:.  7115 

sanlo  frz.  709() 

sauma  ;)iv)i'.  7084 

saiiraarho  afrz.  7098 

sniiniatro  /re.  7098 

sauniicra  jirov.  7085 
I  saumioro  prnv.  648(1 

saiiniier-s  yinii'.  70H5 
,  saiimuro  frz.  5486.  7099 

saung  rtr.  7134 

saupondror  frz.  7105 

savire  /Vj.  7183 

sauro  ital.  7183 

saurra  .larrf.  7059 

saur-8  prov.  7183 

8au-8  prov.  7089 

siiiis  a/"i".  7349 

sausissa  prov.  4437 

saussaio  /i".  7092 

saut  frz.  7110 

sautar  prov.  7108 

sauter  /K-.  7108 

eauterellc  frz.  4873 

sautz  ;«oi'.  7096 

saut-z  prnv.  7110 

sauvage  frz.  7467 

sauvagine  a/'rr.  7467 

sauver  frz.  7117 

sauveur  /'rr.  7114 

sauz  span.  7096 

sauzeda  prov.  7092 

sauze-s  ^jroc.  7096 

sanzgatillo  span.   1740 

savair  r/i-.  7147 

savai-s,  -a  pror.  7073 

savana  span.  7052 

savant  />^.  7145 

savate  frz.  2181 

savator  frz.  7143 

savateric  /'w.  7143 

savaticr  frz.  7143 

save  r(r.  7147 

savel  nprov.  7056 

savena  jirov.  7052 

savene  a/"rr.  7052 

savens  rtr.  7866 

savetier  /"r^.  7143 

saveu  nprov.  7056 

savoir  frz.  7147 

savon  /'i^r.  7150 

savonca  ital.  7151 

savonner  />x  7152 

savonnier  frz.  7151 

savorra  ital.  7059 

savu  galloital.  sidl.  7052 

saya  Cfit  s/khi.  7077 


Ronianisches  VVortverzeiclinis. 


107 


sazuo  ply.  7171).  7751 
saziaro  ital.  717") 
saziota  ital.  7174 
saziua  jjioc.  7180 
sazio  ital.  3151.  7177 
sazir  jjroo.  632.  718(i 
sazon  span.  7176.  7751 
saz6-s  prov.  7176 
sbaffiare  ital.  5867 
sbagliare  ital.  1058.  3071 
sbaglio  ital.  1059.  3071 
sbaldeggiare  ital.  1008 
sbaldire  ital.  1008 
sbalengh  ladiii.  7557 
sbalincii  ronuKjn.  7557 
sbarazzino  pi.?.  1060 
sbarcare  lYaA  2593 
sbasi  comask.  piem.  lOG.') 
sberluciaro  ital.  1202 
sberoia  i7a/.  3945 
sbiasciai  said.  1169 
.sbieco  itciZ.  5692 
sbiera  rum.  1019 
sbiesfio  ital.  1169 
sbiettare  iVa/.  31 
sbigottire  ital.  1175 
sbillacco  jto?.  1200 
sbiluciare  ital.  1202 
sbirro  ital.  1188 
sbonzolare  itd?.  2983 
sboruia  ital.  2750 
sbranarc  tVn?.  2882 
sbrattare  ital.  1322 
sbreccare  ital.  1324 
sbregar  I'ener    1324 
sbrizzare  ital.  7706 
sbrjja  win(7.  1352 
sbroscia  ital.  1361 
sbruffare  ital.  3332 
sbiilimo  i<a/.  1409 
sbura  rum.  3077.  »308 
sburaci  rum.  3077 
sbutari  si'ci7.  8811 
scabbia  ital.  7189 
scabbioso  j'toZ.  7190 
scabino  itaJ.  7517 
scacchiere  ital.  7223 
scaccliiero  i<«7.  7223 
scaccie  ital.  7218 
scacco  ittt/.  7223 
scaohicchio  ital.  1451 
scade  rum.  2884 
scadella  lir.  7322 
scadere  ital.  2884 
scadin  rir.  1724 
scafardo  ital.  7210 
scaflfa  sicil.  rtr.  7221 
scaffale  lia?.  7221 
scaffo  (jenues.  7221 
scafilo  ital.  7516 
scaglia  ((a/.  7512 
scagliare  ital.  7512 
scala  ('(a/,  prov.  7194 
scalabrono  itn?.  2233 
scalcie  rum.  1515 
scalco  t(a?.  7513 
scalda  rum.  2886 
scaldar  rtr.  2886 
scaldare  tta/.  2886 
scaleo  ital.  7195 


scalere  (V'l/  7195 
soaltiru  ital.  7213 
scalfitto  /(,(/.  7213 
seal  mo  ital.  7196 
scalogno  ital.  79G 
scalpitaro  (7a/.  1496 

i  scaltrezza  ital.  7200 
scaltrire  ital.  7200 
scaltro  i7a/.  7200 
scamii  rum.  7721 
scama  rum.  7722 
scainbiare  i7a?.  2889 
scambio  ital.  2889 
scamos  r«»i.  7723 
scam  pare  ital.  2890 
soancia  ital.  751i 
scandagliare  tVoZ.  7206 
scandaglio  ital.  7206 
seaiuialo  fw.  720S 
scaiulalezzare  ital.  7207 
scandaliser  frz.  7207 
scandalizzare  (7a/.  7207 
scandalo  (7a/.  7208 
scandella  (7n/.  7205 
scandigliare  (7a/.  7206 
scandola  venes.  7209 
scandura  rum.  7209 
seannello  (7a/.  7203 
scanno  ital.  7203 
scansia  i7a/.  7514 
sciinta.  rum.  7267 
scanteia  ram.  7269 
scanteiu  rum.  7268 
scapa  rum.  2894 
scapitare  ital.  2893 

I  scapito  (7a/.  2893 
scapolare  (7n/.  1635 
soapolo  ital.  1635 
scappare  i7a/.  2894 
scappia  (7rt/.  7187 
scappiere  it.  (ehian.)  7187 

;  scappino  ital.  7521 
scara  rum.  7194 
scarabone  j7a/.  7212 
scarafaggio  i7a/.  7212 
scaraffare  (7a/.  7262 
scaramuccia  ital.  7526 
scardassare  ital.  1660 
scardo  i7a/.  1660 
scarica,  -o  i7a/.  2594 
scaricare  (7a/.  2594 
scarmigliare  (7a/,  1669 
searmo  ital.  7196 
scarnare  (7a/.  2895 
scanio  (7a/.  2895 
Scarpa  (7a/.  2897.  7521 
scarpar  rtr.  2597 
scarpellare  (7a/.  7197 
searpello  ital.  7198 
scars  rtr.  2898 
scarso  (7a/.  2898 
scartabellare  (7a/.  1832 
scartabeUo  (7a/.  1832 

I  scartare  it.  1832.  3007 

j  scarter  modems.  2900 
scarto  (7a/.  1S32 
scaruzzicare  aret.  chian. 

1830 
scarzo  ital.  2898 

,  scatola  i7a/.  7220 


7379 


scatore  (7u/.  7200 
scatrosciu  ital.  2697 
scauii  rum.  7203 
sc4iinel  rum.  7203 
scavaro  ital.  1765.  2904 
scavazione  (7a/.  2903 
scavi  ital.  1765 
scavitolare  (7a/.  1615 
scavitolo  (7a/.  1615 
scavo  J7a/.  2904 
sceau  nfrz.  7457 
scoda  (7a/.  7230 
scegliero  ital.  2939 
sceller  frz.  7456 
scollioo  (7a/.  7529 
seemare  t7a/.  7367 
scemo  ital.  7368 
scempiare  (7o/.  7475 
scorapio  (7a/.  2341.  7475 
scena  (7a/.  pit/.  7192 
scendere  (7a/.  2511 
scene  frz.  7192 
sceptre  frz.  7215 
sceptro  sjHtn.  ptq.  7215 
scernere  ital.  2596.  2905 
scerpare  ital.  2597 
scesa  (7a/.  2511 
scetro  (7a/.  7215 
scettro  (7a/.  7215 
sceverare  (7.  3015, 
scevero  i7a/.  3015 
scevrare  (7.  3015.  7379 
scevro  (7a/.  3015 
schancio  (7a/.  7981 
schangiar  rtr.  7514 
schasfihun  rtr.  7176 
sohrdualgiar  rtr   2937 
scheda  i7a/.  7230 
scheggia  (7a/.  7238 
scheggio  ital.  7238 
scheletro  ital.  7214 
schella  77r.  7525 
schelm  rtr.  7234 
sehencire  i7a/.  7981 
scherano  r7a/.  7518 
scberma  (7aZ.  7536 
schermare  it.  76'io.  7536 
schermire  (7a/.  7535 
schermlir  modenes.  3059 
schermo  (7a/.  7534 
schermugio  (7a/.  7526 
schernire  t7a/.  7527 
selierno  (7a/.  7527 
scherzare  (7a/.  7237 
scherzo  i7a/.  7237 
scbgiaffeir  rtr.  7222 
schiaccia  (7a/.  2956 
schiacciare  (7.  2956,  4541 
schiaffare  ital.  4543 
schiaffeggiare  (7a/.  4543 
schiaffo  ital.  4543.  7244 
schiancio  (7a/.  7981 
schiantare  it.  864.  2907 
schianto  (7.  864.  2907 
sehiappa  (7a/.  4543 
schiappare  (7a/.  4543 
schiarare,  -ire  (7.  2909 
schiarea  ital.  2909 
schiatta  ital.  7547 
schiattaro  (7a/.  4543 


I  scliiariua  (7a/.  7275 
schiavino  (7a/.  7517 
schiavitii  (7a/.  742(1 
schiavo  (7a/.  7275 
schiccherare  (7a/.   1452 
schidione  (7((/.  7688 
schidone  (7a/.  7688 
schiena  (7a/.  7530 
schiera  (7a/.  7518 
schiotto  (7  a/.  7548 

!  schifare  ital.  7538 
schitiar  rtr.  7442 
schifo  (7a/.  7532 
schig  )•()•.  3024 
scbimb  rum.  2889 
schimba  rum.  2889 
schimbecio  (7a/.  7555 
scbimbeseio  (7a/.  7555 
schina  sard.  7530 
sehincio  (7a/.  7981 
schinco  j7a/.  imundartl.) 

7531 
scbiop  rum.  1966 
schiopa  rum.  1960 
schioppare  «7«/.  7277 
schioppo  (7a/.  3356.  7277 
schippire  (7a/.  7558 
schiratt  friaul.  7314 
scbirru  sard.  7314 
schisme  7ifrz.  7241 
schit  comask.  7539 
schito  cenez.  7539 
schitto  iieap.  7548 
schiudere  it.  2599.  2910 
scbiuma  (7.  7313.  7712 
schiumare  (7a/.  7713 
schiumoso  ital.  7714 
scbivare  (7a/.  7538 
schivir  rtr.  7538 
schizzare  (7a/.  7231 
scbizzer  modenes.  7240 
sehizzo  27a/.  7231 
schliett  rtr.  7548 
schular  rtr.  7442 
schumel  rtr.  3639 
scia  (7a/.  7330 
scia  lomh.  2756 
sdabecco  (7a/.  7219 
sciabica  (7a/.  7219 
sciabla  ital.  7054 
sciabola  (7a/.  7054 
sciabordare  (7a/.  755(1 
sciacquare  it.  2873.  8872 
sciadatto  aret.  2865 
sciagattare  (7a/.  7912 
sciaguattare  (7.  2873.  8872 
sciagurato  (7.  325.  2876 
scialacquare  (7a/.  2952 
scialare  (7a/.  2951 
scialbare  (7a/.  2869 
scialeguarc  (7a/.  2951 
seialuppa  (7a/.  7561 
sciamare  (7a/.  2871 
soiarabottare  (7a/.  7550 
sciambrottare  (7a7.  7550 
sciame,  -o  (7a/.  2871 

,  sciamiaea  (7a/.  1536 

'  sciamito  i7a/.  3944 
sciancato  i7a/.  2872 
scianto  (7a/.  2951 


Ids 


Roniniiinchcfi  Wortvonoichnis. 


«■iii|iiclo  iMf.  ailit    i:<>7. 

S7tiJ 
siiaro  itnl.  TSSO 
srinrp»  itnl.  7'J2S 
Hoinrni  ilnl.  S',)27 
scinrraro  ilitl.  S927 
si'intta    ital.  1740.   1643. 

r>21U 
.sciatto  ital.  2805 
.soiaiirnto  i7.  325.  2870 
sculdioari  sicil.  2^>15 
scio  /r:.  733« 
scicnco  />*.  72(i6 
srionria  cut.  jitij.  7201) 
acionsa  prnv.  72Gfi 
sciontaro  i/n/.  2943 
gcipiiza  i7ii/.  72t!l! 
soicr  ii/'r:.  7330 
ecilacea  i7(i/.  7644 
srilin^a  ital.  7!>9(l 
soilin^iia);n»lo  i(a/.  7877 
scilin^unrp  ital.  2940 
scilivato  Hal.  4861 
scilocoo  iVn/.  7260 
scini  cfiJ.  2376 
scitnia  I'M/.  7469 
scimitarra  ital.  1880 
scimmia  ital.  7469 
scintilla  it.  prv.  pt().'i26B 
scintillar  ptr/.  7269 
scintillarc  lYo/.  7269 
sciooro  ital.  3026 
sciogliere  I'/ii/.  301G 
sciondolare  ital.  30()9 
sciornare  i((i/.  3017 
soiopcraro  ital.  2968 
scioporato  ital.  2968 
sciopcro  i7n/.  2968 
sciopcronc  ital.  2968 
sciorinare  ital.  2878 
aciorre  iVn/.  3016 
•  sciovernarsi  ital.  2953 
scioverno  ifdi.  2953 
scipare  ital.  3012.  7494 
soipido  ital.  3010.  4327 
sciringa  ital.  7990 
siciroeco  i7n/.  7260 
sciroppo  ital.  7226 
scisma  lY.  prv.  ptg.  7241 
sriiignolo  jfn/.  7487 
sciupare  it.  2631.  3012 
scivolare  it.  1873.  7554 
sclap  friauh  4543 
sclapa  friaul.  4543 
scoala  rum.  7251 
scoarta  nim.  2212.  2924 
scoate  rum.  2932 
scoccare  ital.  1972 
scodare  i(a/.  1744 
scodella  ital.  7322 
scoglia  ital.  7693 
sroglio  i7a^  7279 
soojatto  ital.  7314 
scojattolo  i(«/.  7314 
scolajo  ital.  7252 
.?colar  rum.  7252 
scolare  ifa/.  7252 
scoler  rum.  7252 
scolpire  ifn/.  7315 
soombiccheraro  itnl.  210G 


I  M'oiiibiiKllarc  ilul.  1410 
i>ronil)iijnn<  i(<i/.   1410 
sooitinii'ttort'  Hal.  5S95 
Kfoinpiii/.aro  i/n/.  2057 
Rivncliigarsi  ital.  2(Hi2 
Hfoiii-iart»  ital.  2917 
8(1111  tiggcrii  iVd/.  2919 
8i'0]i  rum.  7287 
scopa  i7(W.  7283 
soopari'  Hal.  728(i 
scojio  ital.  72S7 
sooppiare  i/n/.  7277 
scoppio  i(<i/.  7277 
scopriro  Hal.  2G01 
sciir  picmont.  333 
scoroaro  ifn/.  2914 
sroroiaro  i7(i/.  2930 
scoroio  ital.  2930 
seoreggia  I'/ii/.  2205 
scoroggiatn  ital.  2205 
scorgerp  ital.  2206 
scoria  i7a/.  7289 
soorie  frs.  7289 
soornare  i7«/.  2923 
scorno  ital.  2923 
Scorpio  rum.  7290 
scorpion  jji-oi'.  /'it.  7290 
scorpiono  ital.  7290 
scorrcre  Hal.  2929 
scorta  (<n/.  2206 
scortarp  it.  2206.  2359 
scorticarc  H.  2212.  2924 
scorto  I'to/.  2360 
scortosi  rum.  2924 
sporza  it.  rtr.  2212.  2924 
scorzar  rtr.  2212.  2924 
scorzare  i7.  2212.  2924 
scosir  altcat.  4532 
8C0SS  lamb.  7295 
scosso  lYa?.  2932 
scotolarc  ital.  7323 
scotta  it.  2913.  7294 
scotto  »«.  7291 
scozzone  it.  1982 
scraechiar  rtr.  2925.  4017. 

6626 
scraffiri  .<iard.  7213 
soranna  iV.  7298 
scrasuoir  rtr.  4574 
screme  (7.  3000 
screpolare  H.  2926 
screpolo  H.  2926 
scriecio  i<.  7302 
scricciolo  it.  7302 
scrie  rwm.  7301 
scrigno  it.  7303 
scriitor  rum.  7304.  7305 
scriitura  ri<m.  7306 
serima  sicil.  2604.  7536 
scrimolo  it.  2604 
serin  nim.  7303 
scrittojo  it.  7305 
scrittore  H.  7304 
scrittorio  j<.  7305 
scrittiira  it.  7306 
scrivano  j<.  7300 
scrivere  it.  7301 
seroafa  rum.  7309 
scrofa  it.  7309 
scnipolo  it.  7311 


Krriipulr  /K-.  731 1 
scrnpulo  it.  7311 
RiTulinaro  it.  7313 
snulaji)  i7.  7321 
siMidclla  nltU.  7322 
scudicro  i'(.  7321 
scHilo  i(.  7326 
Rciirna  ir.   4591 
scnflina  it.  727H 
sciifundii  rum.  7866 
8ciii|ii,  -a  rum.  2921 
scida  rum.  2914 
siMilpU'ur  frz.  7316 
Bciilpturo  I'r;.  7317 
spiiltoro  if,  7316 
siMiItiira  it.  7317 
sciiida  i/.  7251 
sciiotcre  it.  2932 
sciirat  rtr.  7314 
sciiro  if.  7337 
sciirgp  rum.  2929 
scuriaila  if.  2922 
spiinna  rum.  2920 
sciirraccio  if.  2182 
sciirt  rum.  2360 
s-curtcz  rum.  2359 
scusare  if.  2931 
scut  rum.  7325 
scntar  rum.  7321 
scutiira  n/Hi.  2934 
sdi'ciri  .«an/.  2412 
sdpgnare  if.  2(>06 
sdegno  if.  2606 
sdcntare  if.  2936 
sdigiunarc  it.  2(i09 
sdrajar.si  if.  2628.  7805 
sdroao  rum.  7827 
sdrucciolare  it.  2630 
sdrucciolo  if.  7828 
sdruciro  it.  2129 
sdrulicare  it.  7828 
sdrumica  rum.  2935 
sdruscire  if.  2129 
se-  prov.  frz.  7851 
se  it.  rum.  prv.  frz.  cat. 

sp.  ptg.  7440.  7934 
se  rum.  7353 
sea  prov.  7340 
seamina  rum.  7364 
.sear  rum.  7354 
seara  rum.  7419 
searbii  rum.  7420 
seau  />^.  7457.  7501 
sebe  ptg.  7381 
scbeli-s  prov.  7572 
sebellir  aifs/j.  7380 
sebcr  rtr.  oberit.  8950 
sebissa  pror.  7381 
sebo  if.  s^j.  jjtg.  7326 
sec  jjrov.  /rz.  cat.  7449 
seca  s;)a«.  7351 
seca  rum.  7448 
sccacione  rum.  7446 
secar  prov.  sp.  ptg.  7448 
secara  rum.  7327 
secare  ital.  7330 
seccar  caf.  7448 
seccaro  ital.  7448 
seccatura  ifaZ.  7448 
spccazione  ital.  7446 


828 


spcclilii  ildl.  1M)7 
scpi'liiii  ifd/.  7507 
«.'.■rliitii   itnl.  7447 
spcci)  Hal.  7149 
spi-pra  ri(Hi.  7462 
socore  rum.  7451 
8PC08HO  (fa/.   7328 
BPcutjl  rum.  7447 
8.'tIip  /K-.  7383 
si'clipr  /"»-.'.  7448 
8i<('licrpK8o  fr;.  7447 
si'cliusso  a/Vf.  7447 
seclioii  afrr.  7429 
.toclu   rum.  7069 
8CP0  .s/idii.  yifd.  74tlt 
Bccodro  priir.  791 1 
socolo  Hal.  7069 
8ocond  /')•;.  7336 
secondo  ital.  7335 
socouor  fr:.  7911.  7912 
S0COU8SC  /rr.  7911 
secret  rum.  fr.:.  cat.'.V.U 
socri'tairo  frz.  7331 
secroto  if.  sp.  ptg.  7331 
secret-z  prov.  7331 
spcta  span.  ptg.  7332 
se(^te  frz.  7332 
secul  rfr.  7069 
seculo  ptg.  7069 
secure  ifa/.  rum.  7337 
scd  cdf.  .v/jdH.  7504 
sella  jiriiv.  sp.  ptg.  7070 
sedano  Hal.  7352 
sodas  jirov.  cat.  7071 
scdda  ft-arf/.  7363 
sede  rum.  7342 
sede  ptg.  7604 
sedela  ifnJ.  7501 
sedere  ital.  7342 
sedia  ifni.  7342 
sedimento  ital.  734") 
sedio  ital.  7342 
sediuola  ifd/.  7342 
sedizione  Hal.  7346 
sedla  ladin.  7507 
sedme  a/^rr.  7388 
seduire  frz.  7347 
sedurre  if«/.  7347 
sceillier  afrz.  7502 
Slid  d/r*.  7457.  75(tl 
seor  span.  ptg.  7342 
sefe  ptg.  7142 
sega  ital.  7330 
segal  »fr.  7327 
segale  Hal.  7327 
segar  ;)rof.  sp.  ptg.  7330 
segare  ifd/.  7330 
seggia  ital.  7342 
seggio  ital.  7342 
seggiola  ifd/.  7342 
segier  afrz.  7344 
segle-3  ^ror.  7069 
segn  rtr.  7460 
segnaro  if.  7131.  745!) 
segno  Hal.  7460 
sego  ital.  7326 
segol  Cdf.  7327 
segola  ital.  7327 
segon  Cdf.  7335 
segondo  sp.  ptg.  7335 


Romanisches  Wortverzeichiiis. 


lOil 


segoiidu  ■<aid.  7335 
segon-z  ]}rov.  733o 
segra  maildnd.  7327 
segre  prov.  739-t 
segretario  ital.  7331 
seguel-s  prov.  7327 
seguentre  pror.  7893 
segugio  ital.  7349 
seguir  pvov.  sp.  ptg.  7394 
seguire  ital.  7394 
segaitaro  ital.  7394 
segim  .s^jnu.  7334  iV 
segur  ea^  s;j.  7337.  7339 
segura  ptg.  7337 
seguran  prov.  7336 
segure  p(r/.  7337 
segnrelha  ptg.  7180 
segureza  ptg.  7338 
seguridad  s^mh.  7338 
seguridade  ptg.  7338 
seguro  syjd».  ptg.  7339 
segur-s  ;}rof.  7339 
sehn  afrz.  7055 
sei  ito/.  rtr.  afrz.  7434. 

7504.  7934 
seif  (ifr^.  7381 
seiff  r<r.  7381 
seigle  frz.  7327 
seigner  prov.  1888 
sell  piemont.  7327 
seille  «/"i-j.  7507 
seillier  afiv.  7502 
sein  /V^.  7460.  7491 
seine  frz.  7079 
seme  a/r^.  7503 
seio  7J?(/.  7491 
seir  frz.  7419 
seira  p*^.  7087 
seis  prov.  sp.  ptg.  7434 
seisar  jjfr/.  7272 
seise(n)-s  prov.  7438 
seiv  rtr.  7326 
seiva  ptg.  7142 
seisanta  cnf.  7435 
seixo  ptg.  7462 
sejour  /r5.  7858 
sekuiit  rtr.  7335 
sel  rtr.  frz.  7089 
selce  ifa/.  7462 
selga  ptg.  830 
selh  prov.  7507 
selha  /Jrot.  pJi;.  7507 
selhar  pror.  7456 
selhos  ptg.  7487 
selh-s  proi).  7457 
selievs-8  pirov.  7354 
sella  «tn?.  prov.  cat.  ptg. 

7353 
sellajo  ital.  7354 
sellar   span.   ^if;;.   7355. 

7456 
sellare  ital.  7355 
sella  frz.  7353 
selleiro  p((/.  7354 
seller  cat.  7354 
seller  frz.  7355 
sellier  /'r-'.  7354 
sello  spa»,  ptg.  7457 
sello  cat.  7457 
selon  n/V-.  7334 


selonc  afrz.  7334 

!  selva  it.  rtr.  pro.  sp.  ptg. 

'      7465 
selvagem  ptg.  7467 
selvaggina  ital.  7467 
selvaggio  (t«/.  7467 
sel  vagina  ptg.  7467 
selvatico  ital.  7467 
solve  (i/r.-.  7465 
selvo  ital.  7935 
seui  pti/.  7481 
sema  lon}b.  7356 
semaille  frz.  7363 
setuaine  /■r^.  7387 
semana  span.  ptg.  7387 
semaque  frz.  7563 

I  seniar  prow.  7367 

!  serabel  rtr.  7473 

I  sombeli-s  prov.  7572 
sembiante  ital.  7472 
.sembiare  t<<i?.  7472 
semblable  frz.  7471 
semblant  /V.;.  7472 
sembiante  span.  7472 
semblan-z  prov.  7472 
semblar  pror.  cat.  span. 

7472 
senibler  /Vi.  7472 
semble-s  pro».  7471 
sembrador  cat.  sp.  7362 
serabradura  .spnn.  7363 
serabrar  cat.  neusp.  7364 
sembrare  ital.  7472 
semeador  pt^.  7362 
semeadura  ptg.  7363 
seniear  pti/.  7364 
semedi  afrz.  7053 

,  seniejante  span.  7471 

'  semelhaute  })tg.  7471 
semelhar  prof.  pf*/.  7472 
semelle  frz.  7143.  7859 
seraenaire  prov.  7362 
semenar  pror.  7364 
semon^a  alicat.  7357 
semence  frz.  7357 
semensa  pror.  7357 
sementa  ital.  7358 
seraentar  sp.  pf(/.  7359 
sementare  j'ta/.  7359 
semente  ital.  ptg.  7358 
.semenza  ital.  7357 
semenzire  I'tnZ.  7359 
semer  frz.  7364 
semer  a/'r^;.  7367 
senieur  frz.  7362 

,  semida  sard.  7365 
semillant  /"rs.  7879 
semille  afrz.  7879 
st-miller  frz.  7879 
si'ininaire  fr^.  7361 
seminare  ital.  7364 
seminario  ita^  7361 
sSminator  rum.  7362 
seminatore  ital.  7302 
seminatura  i'ta/.  7363 
sSminatura  rum.  7363 
seminta  rwTn.  7357 
semma  lomh.  7356 
semn  rum.  7460 
semu;i   r«»H.  7459 


I  semuar  prov.  altap.  7364 

;  serao  altit.  7368 
semola  it.  sp.  ptg.  7470 

I  semoule  frz.  7470 
semper  s«rd.  7369 
semplice  ital.  7473 
sempliccllo  ital.  7473 
seinplicita  t'ta?.  7474 
senipro  it.  rtr.  prv.  afrz. 

cat.  ptg.  7369 
seni-8  prov.  7368 
semu  sard.  7460 
sen  rtr.  afrz.  si)an.  ptq. 
838.  7370.  7460.  747S 
sena  ital.  span.  7370 
seiia  span.  7460 

I  senapo  ital.  7479 
sefiar  span.  7459 
senau  /ra.  7569 
senehar  prov.  1890 
sencillo  sp.  7473.  7482 
senda  rtr.  cat.  sp.  7365 
sendat-z  pror.   7480 
sendero  span.  7366 

I  sendos  neusp.  ptg.  7487 

'  scne  frz.  7370 
seneca  7)t(7.  7371 
senechal  frz.  7488 
senegrain  /"r^.  3192 
senegre  frz.  3192 
senegre  frz.  3192 
seneppino  hiccli.  7571 
senero  neusp.  7486 

I  senes  pror.  7481 
senescal  .sp.  pf(/.  7488 
seneseal-s  pror.  7488 
senestre  pror.  afrz.  7489 
senestro  ital.  7489 
senev  rtr.  7479 
seneve  nfrz.  7479 
seneveil  a/'rr.  7479 
scnglant  nprov.  7485 
senglar-s  pror.  7486 
senglot  cat.  7485 

i  sengo  ptg.  7371 

'  senguen    rtr.    {Lugano) 

7134 
senha  pt^.  7460 
senhal  prov.  7460 
senhar  prov.  ptg.  7459 
senlier  pro».  7372 
senhor  prov.  ptg.  7372 
senhora  ptg.  7372 
senlioratge-s  prow.  7372 
senhorat>z  prov.  7372 
senhorejamen-s  prov.  7372 
senboria  ^wor.  7372 
senhoril-3  pror.  7372 
senhoriu-s  pror.  7372 
senhos  ptg.  7487 
senin  rum.  7400 
senne  alt  frz.  ptg.  7370. 

7481 
sennero  altsp.  7486 
senno  ital.  838.  7478 
sennos  altsp.  7487 
seno  !t.  Mf.  .<<p.  7491 
senopia  i'tn/.   7490 
senor  span.  7372 
senora  .spwH.  7372 


scii-s  pror.  7478.  7491 
sens  prow.  frz.  7373.  7481 
sensale  itat.  1786 
sons  dcssus  dessous   frz. 

7373 
sons  devant  derriere  frz. 

7373 
senso  ital.  7373 
sentar  prov.    span.   pit). 

7341  f. 
sentare  ital.  7341 
sente  afrz.  7365 
seDten(;a  pt,(/.  7374 
sentence  frz.  7374 
sentencia  span.  7374 
sentensa  pror.  7374 
sentenza  ital.  7374 
sentenzia  jtrt/.  7374 
sentero  ital.  7366 
sentier  frz.  7366 
sentiero  itn/.  7366 
seutier-s  pror.  7366 
sentiment  frz.  7376 
sentimento  ital.  7376 
sontina  it.  sp.  ptg.  7377 
sentine  frz.  7377 
sentinela  sp.  7365.  7377 
sentinella  ital.  ptg.  7365. 

7377 
sentinelle  frz.  7365.  7377 
sentir  rtr.  pirov.  frz.  cat. 

sp.  ptg.  7378 
sentire  ital.  7378 
sentz  prov.  7373 
senveill  afrz.  7479 
seny  cnf.  7460.  7478 
senyar  cat.  7459 
senza  ital.  48 
SCO  pt(/.  7872 
seoir  frz.  7342 
sijon  o/'r«.  7070.  7944 
sepa  ital.  7384 
separar  prov.  span.  ptg. 

7379 
separate  ital.  7879 

separer  /r«.  7879  

sepelir  altsp.  7880  "1 

sepolcro  ital.  7390 

sepoltura  ital.  7392  ~IjL 

sepoule  «/>".  7692 

seppelire  ital.  7880 

seppia  ital.  7888 

sep-s  pror.  7381 

sept  frz.  7385 

septamina  r!(m.  7387 

septante  frz.  7389 

septe  sard.  7385 

septe  ri<»i.  7385 

septelea  rum.  7388 

septembre  frz.  7886 

septemvrio  rum.  7886 

septezeci  rum.  7389 

septieme  n/)".  7388 

septime  afrz.  7388 

septime  rj/ni.  7388 

septimo  sp.  ptij.  7388 

septo  ptg.  7882 

sepultar  span.  2>fg.  7380. 

7391 
scquer  ptf/.  7495 


>w 


11(1 


Kiiiiinnisi'lii>s  Wurtvor/nicliiiii 


M'<|Ulilnil  ^;'llll.   744  7 
■.«•qiiidiulo  I'lii    7447 
>i-.|iiiill<>  ;■((/  7447 
-or  Ciit.  siHiH.  fitii.  7;l42, 

7;m 

•iiini  .»;kin.  7087 

son»  ir   c/r.  fninco-prur. 

74151 
sonii  (flit.)  ;jroi>.  frc.  7342 
sornil  /IT.  7412 
soriiiii  itire.  7306.  73!)t; 
soriiiii-8  (i/"rr.  73i>l! 
sornii  I'll.  7261 
sormicor  /V.-.  72GI 
.•«.>rlo  7)/(7.  73!».'>    741!t 
sorb  rum.  742s 
scrim  .«;i<iri.  7t>2l 
sorbii  rMHi.  7427 
serbart"  itnl.  7427 
««•rbitor  rum.  7426 
sercela  iiroi:  18(M1.  G5t)8 
sorcir  ;>(;/.  7159 
sorclnr  /froc.  71(>1 
sere  ilul.  7372 
sero  (fut.i  cat.  sp.  7342 
soro  prop.  cut.  7400 
serci  (fiit.)  ptg.  7342 
soreiii  n^r.'.  7395.  7400 
Serena  ital.  7400 
sorenatii  ital.  7419 
sorenita  i7(i/.  7399 
s.Toiiito  /V--.  7399 
sereno  i/.  sp.  ptfj.  7400 
sero-6  j>rof.  7331 
sero-a  proe.  7400 
sereur  afrz.  7627 
serf  /V,-.  7428 
scrga  prov.  7402 
serge  /Vr.  7402 
sergent  nfrz.  7422 
sergente  frz.  7422 
sergozzono  i7a/.  3810 
seri  afrz.  7331.  7400 
soric  it.  sp.  ptg.  7403 
-Tie  frz.  7403 

-  rie(la<l  sj^ax.  7404 

•  rieilade  ptg.  7404 
~i'rier-3  pi-or.  1805 
sorieta  ital.  7404 
-erieto  afrz.  7400 
>'rieiix  /rr.  7405 
sorin  frz.  1919.  7496 
-I'ringa  ptg.  7990 
-'•ringue  /■)•^.  7990 
sfrio  i<.  .«/J.  jjfr/.  7406 
M'rioso  it.  sp.  ptq.  V405 

•  risia  prov.  1805 
M>rjant  o/'ci.  7422 
~'Tni5o  ptg.  7407 
>i'rmar  proc.  135 
^'■rment  /i/rz.  7066 
-'■rmenter  afrz.  7066 
-•■rmolliiio  i7n/.  7410 
-riTiolo  ita}.  7410 

-  rinun  frz.  -tpati.  7407 
-iinijiie  it«/.  7407 
-triiionner  frz.  7407 
-ermo-8  prov.  7407 
=LTont  o/>r.  7334 
-'■ror  prnv.  7627 


>>erorife  «/"rr,  7629 
soroiirgu  afr:.  762!t 
«>rp  rtr.  cat.  7408 
fK>r|m  .syxin.   7168 
serpio  pig.  7410 
»orpo  /(■.'.  7 His 
ger|H'  if.  afr:.  pig.  7408 
sorpo  rum.  7408 
8er|>ont  afr:.  cat.  7408 
Horpoiito  ilal.  sard.   ptg. 

740.S 
s«rjH<iit-z  prar.  7408 
sor|)or  />.-.  2874,  716.>< 
KerpienU'  span.  740S 
serpilloro  /»•:.  7168 
serpillo  ital.  span.  7410 
sprpiil  .•>pan.  pig.  7410 
8er|)olot  fr:.  7410 
sorpuU  C(i/.  7410 
soq)iiiil  npror.  7410 
8ori)-8  prov.  7408 
Rorpuii  rum.  7410 
soniua  i7ii/.  7464 
serra  ital.  cut.  ptg.~i\l. 

7416 
serraglio  ital.  7412 
sorralha  ptg.  7169.  7414 
sorralli-8  prov.  7412 
serrallo  .«/wh.  7412 
sorrar  prov.  7415 
serraro  itnl.  7415 
serre  />;.  7415 
sorror  /rz.  7415 
serriii  .sy*a)i.  7413 
serro  njirov.  7411 
ser-s   prov.    1911.   7419. 

7428 
sertar  rum.  7415 
sertediin  Zonii.  181S 
sertir  frz.  7417 
sorur  o/rr.  7627 
serva  ital.  rtr.  prov.  ptq. 

7420 
servante  nfrz.  7420 
servar  prov.  altcat.  altsp. 

7427 
servare  ital.  7427 
servo  a/V^.  7420 
sorven-s  prov.  7422 
service  frz.  7424 
servicio  .«paw.  7424 
serviyo  jitg.  7424 
servidor  co<.  span.  ptg. 

7425 
servidore  itaZ.  7425 
ser\iette  frz.  7423.  8455 
.servigiale  ital.  7424 
servigio  tVai.  7424 
servir  prov.  frz.  cat.  sp. 

ptg.  7423 
sen'ire   ital.  prov.  7423. 

7425 
serviriz  prov.  7425 
servitour  frz.  7425 
serv-itore  ital.  7425 
sei-vit»  i'fn/.  7426 
serviziale  ital.  7424 
scrvizio  i<a/.  7424 
servizi-s  prov.  7424 
■;ervo  ital.  ptg.  742S 


!tOs  altfran:.  prov.  7431. 

7481.  7978 
8i>-n  priiv.  7491 
Hosaiitji  rfr.  74!i6 
80Krnlc-u  ital.   748,S 
sosilm  /<C(ii'.  7429 
8080   rum.  7434 
Roseloa  rum.  7438 
sosontn  f(/)aN.  7436 
sese  zooi  rum.  7436 
sosgnr  .v/«iM.  7430 
aesgii  .>7)ii»i.  /)((/.  7430 
scsMiar  prov.  136 
8080  sjian.  7373 
sessnntn  i(n/.  yrnr.  ptq. 

7436 
sossegar  altplg.  7344 
sesso  lY.  /(f;/.  7431.  7439 
sesRola  ital.  7236 
808t  y»rot).  7438 
sesta  ital.  ptg.  7436 
sostajo  ital.  7437 
sestaru  i/n/.  7431! 
sestario  ital.  7437 
spsto  ital.  7436 
sostear  .s7jn»i.  7436 
sestiere  ilal.  7437 
sestier-s  ;j/"om.  7437 
sesto   ilal.   altplq.  7436. 

7438 
sestro  ptg.  7489 
set  prnr.  cat.  7385 
seta  »7n7.  span.  7070 
setacoio  ucapd.  7071 
setanta  rtc.  pry.  C(i<.  7389 
sotaiit»!  afrz.  7389 
setiivel  r«r.  7388 
seto  ital.  rum.  ptg.  7385. 

7604 
seto  cat.  7388 
setembre  prov.  cat.  7386 
sotembro  pig.  7386 
setena  c«t  7388 
setoiio  span.  7388 
soten-s  prot).  7388 
setenta  span.  ptg.  7389 
sete-s  prov.  7388 
setge-B  pro».  7344 
setiar  prov.  7505 
seticnibre  spa»;.  7386 
setior  frz.  7437 
setime  afrz.  7388 
setino  ifni.  7070 
setjar  prov.  7344 
setmana  j)rov.  7387 
seto  .spaji.  7382 
setola  ital.  7070.  7072 
seton  frz.  7070 
setoiie  t'toZ.  7070 
sett  rtr.  7385 
setta    pjfy.    7081.   7332. 

7382 
settanta  ital.  7389 
scttfi  ital.  7385 
settembre  ital.  7386 
settimana  »7n/.  7387 
settimo  ital.  7388 
setto  i<(j/.  7382 
set-z  prot'.  7504 
Sell  afrz.  7055 


sen  j.(ir(/.  rm».  vat.   pli/. 

7326.  7978 
BOH  pig.  7372 
soiiil  /Vr.  768(i 
soul  frc.  7606 
soulo  (i/r.-.   7069 
s.ur  (i/r.-.  7065.  7339 
souro    cat.   altfr:.    7342. 

7947 
soiiroaii  a/rz.  7o66 
80U-8  pro».  7326 
8ini8  afn.  7349 
siiiivor  afrc.  7066 
sevo  /"rr.  7142 
sovolir  afrz.  7380 
severe  /"r-.  7433 
8evori<lad  s/ian.  7432 
severidn  pig.  7432 
soverita  tta/.  7432 
sovorito  /rz.  7432 
severe  »V.  sp.  ptg.  7433 
Bevi-ronde  «/'/*.  7932 
sevicia  span.  pig.  7076 
si'vir  frz.  7074 
scvizia  t7(i/.  7076 
Bevrare  ilal.  7379 
sovre  afrz.  7394 
sevrer  /Vr.  7379 
sexe  frz.  7439 
sexondi  gcnues.  1872 
sexta  feira  pfe/.  8613 
sextario  sp.  ptg.  7437 
8e.\to  .sp.  ptg.  7438 
sezeler  n/"rz.  7502 
sozer  rtr.  7342 
sezzajo  ital.  7329 
sezzo  i<n?.  7329 
sfacciato  ital.  2946 
sfacelo  i7a/.  3299 
sfarfallare  ital.  5872 
sfascelo  ital.  3299 
sfasciare  t7«/.  2947 
sftsia  rum.  2947 
sfera  i7a/.  7674 
sferza  ilal   3252 
sferzare  ital.  3252 
sfida  i7a/.  2607 
sfidare  ital.  2607 
sfondolare  ito/.  2949 
sformare  ital.  2608 
sfracellare  ital.  3299 
sfrasL-ar  r<r.  8746 
sfregare  ital.  2948.  3450 
sgabello  ital.  7188 
sgabuzzino  itn/.  1448 
Bgaiba  rum.  7189 
sgaibos  rM»i.  7190 
sgangherare  ital.  1561 
sgarare  ital.  8864 
sgargiante  ifa/.  3006 
Bgarla  ital.  3735 
Bgavetta  moden.  7211 
j  sghembo  i7nl.  7555 
sgherro  ital.  7445 
sghescia  ttai.  3675 
sghignaro  ital.  4538.  8898 
sgbiinbo  piemont.  7555 
1  sgneppa  ital.  7571 
sgombinare  ifo/.  2916 
1  sgoinbrare   //.  2330.  4204 


Roiiianisi'lips  W'ortverzcicliiiis. 


11 


sjromeiitare  itul.  2!)l(i 
sgominare  ital.  2916 
sgorbia  itol.  3800 
sgorbio  ital.  7290 
sgraffa  ital.  1856 
sgramigna  venez.  1669 
sgrctolare  ital.  7310 
sgridare  i<o/.  3009 
sgriilo  ital.  3009 
sgrollone  ital.  7319 
sguaucio  ltd?.  7981 
sguansgia  mail.  3590 
sguaragiiardarc  it.  7217 
sguarar  tiproc.  3600 
sguardare  ital.  8865 
sguarguato  ita/.  7217 
sguarrare  neapol.  7528 
sguattera     ital.    8590. 

8871 
sguergui-nza  fost.  8636 
sguilar  bolo(jn.  8878 
sguinza  mailand.  8906 
sguinzare  i-en«.  8906 
sguisoiarc  ital.  8879 
sgiiizzarc  i<ai.  8906 
sgura  ruin.  7289 
sgarare  ital.  2928 
sgusciare  it.  3576.  8879 
si  ita/.  rti'.  yjror.  altf'rz. 

cat.   span.  ptg.  7440. 

7444.  7934.  7966 
si  «/Jan.  7444 
si  ital.  7444 
si  rum.  7444.  7934 
sia  prop.  8169 
sialla  rtr.  7353 
siatanta  rtr.  7389 
siatavel  rtr.  7388 
siba  ptg.  7383 
sibilare  tta/.  7442 
sibillare  ital.  7442 
siblar  prov.  7442 
sibler  «/"rz.  7442 
siboc  cat.  394-S 
sicario  ltd/.  7445 
sicart  cat.  4444 
sicciolo  ital.  4437.  7106 
siccita  ita/.  7447 
sicciti'  frz.  7447 
sicrano  ptg.  7336 
sicnlo  .span.  830 
sicurezza  ital.  7338 
sicurita  itaZ.  7338 
sicuro  ita^  7339 
sidella  ital.  7501 
sido  ital.  7455 
sidro  ital.  7450 
sie  fi/rz.  7343 
sie  rum.  7934 
siecle  nfrs.  7069 
siege  »!/'ri.  7344 
sieger  nfrz.  7344 
siemi  rtr.  7612 
siempre  span.  7369 
sien  sp.  rtr.  7348.  7615. 

8089 
siepe  ital.  7381 
sieri  a/Vz.  7400 
sierla  aretin.  7419 
siero  ital.  7418 


sierpe  s/ia».  7408 
sierra  span.  7411 
sierva  .-i/jaii.  7420 
siervo  span.  7428 
sies  afrz.  7434 
sieso  «/)a»i.  7431 
siesta  span.  7436 
siesto  span.  7436 
siet  afrz.  7343 
sietante  afrz.  7389 
sietc  .s^inn.  7385 
sieur  frz.  7372 
sieu-s  7Jroi'.  7978 
sieuvre  afrz.  7394 
sievro  n/rj.  7394 
siffler  fr.-.  7442 
sigaro  ital.  1865 
sigillo  ita/.  7457 
sigir  rtr.  7339 
siglaton  afrz.  2372 
sigle  c<it.  nZ-r.:.  7069.  7458 
sigler  afrz.  7458 
siglo  span.  7069 
signal  />■-'.  7460 
signe  frz.  7460 
signer  frz.  7459 
signora  ita/.  7372 
signore  ital.  7372 
signoria  ita/.  7372 
signorino,  -a  Hal.  7372 
sigur  rutn.  7339 
silaba  span.  7986 
silba  rum.  7465 
silbar  span.  7442 
silbatic  rum.  7467 
silence  frz.  7461 
silencio  «/;.  ptg.  7461 
silenzio  ita/.  7461 
silguero  sp.  7443.  7468 
silhouette  frz.  7463 
silice  i(a/.  7462 
silla  span.  7353 
sillaba  ita/.  7986 
siller  franz.  1877.  7333. 

8172 
sillero  span.  7354 
sillon  frz.  7333.  8172 
silo  span.  7498 
silo  nprov.  7498 
silta  modenes.  7081 
silvar  ^^ti;.  7442 
sim  pig.  7444 
sima  67*.  1772.  7477 
simbel  rtr.  7473 
simce  rum.  IZlb 
simgliont  rtr.  7471 
simia  prov.  7469 
simiente  span.  7358 
simigUare  ita/.  7472 
simgliont  rtr.  7471.  7472 
simil  ptg.  7471 
simil  «rpa?!.  7471 
simila  ital.  7470 
simile  ita/.  7471 
simi-s  prov.  7469 
simple  frz.  ptg.  7473 
simplu  rum.  7475 
simt  rum.  7373 
simti  rwiH.  7378 
siraule  afrz.  7470 


sin  tuu.ip.  7481 
sin  rum.  7491 
sine  rum.  7934 
sines  altsp.  7481 
singe  /rz.  7469 
singolo  pt(/.  7482 
singhiozzare    ita/.    7483. 

7484 
singhiottire  ital.  7483 
singhiozzo  it.  7483.  7484. 

7485 
singla  prov.  1889 
-singlar  pro»,  sjian.  1890. 

7458 
singlaton  a/"ri.  2372 
singolaro  ital.  7486 
singozzare  if.  7483.  7484 
singozzo  ital.  7483.  7484. 

7485 
singrar  ptg.  7458 
singulier  frz.  7486 
singur  rum.  7486 
I  siniestro  «pan.  7489 
sinighella  ital.  7402 
sinigreo  cat.  3192 
siniscalco  ita/.  7488 
sinistre  cat.  7489 
sino  it.  3271.  4254.  7460 
sinoble  span.  7490 
sinople  frz.  ptg.  7490 
sinphonia  prov.  7988 
sintillar  pror.  })tg.  7269 
sione  ita/.  7432 
siphon  frz.  7492 
siquiera  span.  7495 
sir  rtr.  loll 
sir  rum.  7403 
sira  rtr.  7576 
sire  frz.  7372 
sirga  cat.  sp.  ptg.  7497 
sirgar  cat.  sp.  ptg.  7497 
sirgua  pror.  7402 
sirighella  ital.  7402 
I  sirima  ital.  7991 
;  siringa  sjmn.  7990 
siringua  j>roK.  7990 
siroc  i)rov.  frz.  7260 
sirocco  ital.  7260 
siroco  sy^an.  7260 
sirop  frz.  7226 
siroppo  ita/.  7226 
sirventes  prov.  7423 
sirrir  prov.  7423 
sis  rtr.  o/Vi.  cat.  7434. 

7978 
sisa  span.  ptg.  7271 
sisar  .span.  7272 
sisaro  ital.  ptg.  7499 
sisclato  prov.  2372 
sisi>  cat.  7438 
sisell  cat.  1913 
sisena  cat.  7438 
shme-s- afrz.  7438 
siso  pt^.  7373 
sissirinxo  cat.  1500 
siste-s  afrz.  7438 
sita  altit.  7081 
.sita  rum.  7070 
siti  cat.  7505 
.  sitiar  .s^^an.  ptg.  7505 


sitio  .span.  /itg.  7505 
sitot  prov.  7506 
siular  pro».  7442 
siut  rtr.  7607 
sivals  prov.  7509 
sivaus  a/rj.  7509 
siveals  afrz.  7509 
sivella  eat.  3222.  7865 
sivels  afrz.  7509 
sivre  afrz.  7394 
[  sivre  frz.  8744 
sivuelqual  a/ts^j.  6538 
sivuelque  altsp.  6538 
six  sort/,  nfrz.  7434 
sixieme  n/r2.  7438 
sizavel  rtr.  7438 
sizza  ita/.  7454 
skri  rfr.  7301 
I  skiir  rtr.  5696 
i  slambrota  lomb.  7550 
,  slambrottar  ladin.  7550 
slandra  ita/.  7552 
'  slandrina  ital.  7243 

slandrona  I'enez.  7552 

slaseio  ital.  4723 

sleale  ital.  2612 

slegare  itn/.  2613 

slemba  bre.'ic.  7555 

slepa  venez.  veron. 

slepia  rtr.  7245 

sleppa  mailand.  7244 

slinga  rtr.  7556 

slitta  ital.  7559 

slofio  lene^.  7546 

slogare  ital.  2614 

smaccar  rtr.  4957 

smaccare  it.  4957. 
I  smacco  ital.  7562 
'  smacia  ital.  7246 

smaciare  ita/.  7246 

smagare  ital.  2960 

smago  ital.  2960 

smaltire  ita/.  7565 

smalto  ital.  7564 

smaltz  rum.  7564 

smania  ital.  5055 

smaniare  ital.  5055 

smaniglia  ita/.  5061.  5389 

smarir  rtr.  5138 

smarrire  ital.  5138 

smeco  ami/.  7247 

smeraldo  ital.  7566 

smerare  ita/.  2963 

smeriglio  ital.  7567 

smeriglioue  ital.  5265 

smerlo  ita/.  5265 

smettere  ital.  2615 

smicura  rum.  2935 

smilzo  ital.  5297 

smintana  rum.  is.  X  unter 
matta) 

smirida  rum.  7567 

smontare  ital.  2616 

smorfia  it.  2964.  5415 

smozzare  ital.  5515 

smugnere  ita/.  2967 

smulge  rum.  2965 

smucciare  ital.  .5439 

smussare  ita/.  5515 

snaider  rtr.  7249 


7244 


7562 


u 


KiuniiiiiHi'lios  WiirlviT/.i-ii'linis. 


Mii'dfr  lir.  724!» 
■iiiollo  >liil.   757tl 
siii/ziir  Irient.  -004 
»i>-  ital.  prov.  s}mn.  plii. 

80  spa».  7861 
S"  pill.  7372.  7tiOti 
soacr»  rum.  7f>7(i 
snniiar  prov.  78t>2 
sonro  rMHi.  76S2 
siwirio  ruin.  7()2I 
soiirto  rum.  7ti;tO 
soiitto  Hill.  7862 
soaii-s  proi'.  785(» 
soavf  i/ni.  785(t 
s.ili-  p/7.  7861 
8ol>  ply.  '!<6l 
sobaiti  spun.  il64 
.sohar  «yoiH.  785;t 
sobaroflr  spun.  ptij.  130it 
sobliissaro  Hal.  68 
sobcjo  a/<.s/).  /)///.  7<)5o 
siiborano  .</).  ^jfj;.  7948 
sobonm  pror.  7!)51 
8obi'rii-s  ;)coi\  7!(51 
sobiolla  altsp.  78()6 
sobillaro  ital.  7442 
soblo  »i/Vr.  7572 
sobollir  alUp.  7380 
sobranoelba  /jti/.  794!) 
sobrar  /jit.  .s;^).  y/t*/.  7952 
sobro  iirv.  sp.  ptg.  7947 
sobro  frz.  7573 
sobrecincho  spait.  1891 
sobredenia  yjroi'.  (i299 
sobrepelitz  prov.  7953 
sobrinbo,  -a  ptg.  211(> 
sobrino,  -a  span.  211(5 
sobrio  it.  up.  ptji.  7573 
sobriquet.  //•;.  1099.  7900 
sobtan-s  prov.  7868 
sobtar  cat.  7870 
sobtil-s  pror.  7895 
.so("  rum.  nprov.  frz.  7055. 

7575.  7910 
soca  pror.  cat.  1746.  7575 
socar  cat.  7575 
socarra  cat.  sp.  7849 
socarrar  ca^  .<p.  7849 
soccio  tfn/.  7580 
.sooegar  ptg.  7344.  7886 
soc-ego  ptg.  7344.  7886 
societa  i(n/.  7578 
socictr  frz.  7578 
socio  t"(.  sp.  ptg.  7580 
socru  mm.  loll 
■soc-s  ;jror.  1746 
soda  it.  span,  ptg    6310. 

7093.  7593 
sodo  ital.  6461.  7593 
soef  afrz.  7850 
soer  afrz.  ptg.  7587.  7627 
scDiir  nfrz.  7627 
sooz  s/jnn.  7913.  7937 
sofa  /r?.  1991 
sofa  .span.  ptg.   1991 
sofa  i((i^  1991 
sofanar  prov.  7862 
sofferenza  iUd.  7924 
sofferire  tM.  7925 


HoniHTC  Hal   7927 
si.fli...  ir.iJ.  7966 
s.iftito  fr:.  7926 
m.ftitta  i((i/.   7926 
«.ifliHo  ital.  7926 
SrtfTiacha  prov.  7928 
soffratla  <i/Mr.  7928 
KolTri«r  ptq.  7925 
«.>ITr.'tto8o  altit.  7929 
sotTrinu'iito  p/</.  7924 
soflVir  prov.  7925 
sofl'riro  i<(i/.  7926 
sotito  spati.  7926 
8i>lliinia  span.  7849 
sofraignor  /n'ov.  7930 
sofraita  prov.  7928 
sofraitos  pror.  7929 
sofrau  rum.  8917 
sofranhcr  prov.  7930 
sofrc  cnf.  7939 
soga  it.  sp.  ptg.  7574 
soggottaro  ital.  7871 
soggotto  iVii/.  7872 
soggiorno  Hal.  7858 
soggo  ital.  8577 
soglia  «7rt/.  75.s(i 
soglio  ital.  7586 
sogna  <i//i(.  7617 
sogiia  rtr.  956 
sogiiaro  ital.  7611 
sogra  srrf.  cnf.  ptg.  7576 
sogre  nprov.  cat.  7577 
sogro  npror.  p*!;.  7676  f. 
sogru  sard.  7577 
gohoz  s/ian.  7913.  7937 
soi  afrz.  7504.  7934 
8oi  frz.  7934 
soia  altit.  7070 
aoiare  «7«/.  17(il 
sole  frz.  7070 
soif  /-rr.  7504 
soiffer  frz.  7182 
soiffeur  frz.  7182 
soigncntage  a/"r;.  7617 
soigner  frz.  7617 
soiicr  a/'r^.  7330 
soin  frz.  2346.  7617 
soir  frz.  7419  , 

soiree  frz.  7397.  7419       I 
soixante  frz.  7435  | 

soixante-dix  «/"ri:.  7389 
sojaro  ital.  7979 
sojorno  altsp.  7858 
8ojor{n)-8  pro».  7858 
sol  prov.  frz.  cat.  span. 

ptg.  7582.  7604 
sola  prov.  cat.  ptg.  7586. 

7604 
solaigl  rtr.  7589 
solajo  ital.  7583 
solar  span.  ptg.  7584 
solare  ital.  7583 
solar-s  prov.  7583 
solas  cat.  7585 
solassar  proc.  7585 
solatz  jirov.  7585 
solaz  .span.  7585 
solch  cat.  7938 
solcio  ital.  7940 
solcir  ca(.  7594 


soloo  if.i/.  7938 
.siildado  .sp.  ptg.  7590 
soldar  ,«p.  ptg.  7692 
siildaro  iVd/.  7692 
soldat  It  frz.  769ii 
soldatu  i7<i/.  7590 
soldo2:/.a  i7ii/.  7690 
Roldo  It.  ptg.  7592    7593 
soldre  prov.  afrz.  7607 
«.ildr.>r  cat.  7607 
sole  it.  v((r(/.  /rr.  7582. 

768(i.  7604 
suledad  .span.  759(> 
Boloii  frz.  7682.  7689 
soleilg  rtr.  7682 
soleira  jitg.  7684 
8olelli-8  prov.  7582.  7589 
soloinne  sp.  pig.  7598 
solemnidad  span.  7599 
soleniiiidade  yj/i;.  7699 
solcniiiizar  sp.  ptg.  76(X) 
aolem|)nitat-z  pror.  7599 
solonne  ital.  7598 
solonnol  frz.  7598 
solenniser  /rr.  7600 
solennita  ital.  7599 
solennite  frz.  7599 
solonuizaro  »7a/.  7600 
soler  prov.  .span.  7587 
solera  .span.  7584 
solero  ital.  7587 
soletto  ital.  7606 
solot-z  jjroi).  760(i 
soleza  2)rov.  7597 
solfa  ital.  prov.  s^J.  ptjr. 

7588 
solfear  span.  7588 
solfego  ^'rz.  7588 
•solfeggiaro  ital.  7588 
solfeggio  ital.  7588 
solfejar  pti/.  7588 
solfier  frz.  7688 
solfd  itdi.  7939 
8olfre-s  proy.  7939 
solha  ptg.  7586 
solhar  prov.  7935 
solho  pig.  7935 
8olh-s  prou.  7935 
solidSo  ptg.  7597 
solide  frz.  7593 
solier  a/rz.  7583 
solier-s  2i>'ov.  7583 
solita  ((ai.  7596 
solitiid  span.  7597 
solitude  frz.  ptg.  7597 
solitudine  ita/.  7597 
solive  frz.  7603 
soliviar  sjian.  7874 
solixent  cat.  4778 
soUaeca  ital.  2951 
soUar  neusp.  7927.  7935 
sollastre  spa»;.  7935 
sollazzare  ital.  7685 
3ollazzo  I'taZ.  7585 
soUeccherare  ifa^  7095 
soUecitare  ital.  7601 
solier  afrz.  7891 
solleticare    ital.     7897. 

8207 
sollicitare  Hal.  7601 


Mtlllelter  /r.;.  7601 
Sdlliolie  ltd/.   7H7;t 
solid   .spun.    11(07.   7605. 

7935 
Kollozar  A'piiii.  7484 
sollozo  span.  7484.  71m5 
Kolluecliorare  ital.  7095 
sold    it.  .span.  ptg.  7601. 

760(; 
Sdldir  /')•;.  7587 
soliiiubra  ri/l,s'p.  7901 
solduibrar  tiauphin.  7901 
soloMibrero  (itt.fp.  79(M 
80I-8   prov.    7693.    7604. 

7606 
Solsis  jrz.  7620 
solt  afrz.  7(H)7 
soltaiii  afrz.  7596 
soluzar  ptg.  7484 
soluzo  y)t.7.  7484.  74H5 
solver  rtr.  span.  7607 
solvere  Hal.  7607 
solvro  prov.  afrz.  7(>tt7 
solz  /)roi'.  7940 
soin  (par,  en  soni)  altfrz. 

7944 
80111  ptg.  7619 
soma  It.  pri-.  7084.  7943 
soraajo  ital.  7085 
soinaro  Hal.  7085 
sombra  cat.  sp.  ptg.T.H)\. 

8479 
sombrar  sjian.  8481 
sombro  /V2.  7904 
sombrear  .s^).  2>tg.  8481 
seiiibroiro  ptg.  7904 
sombrejar  cat.  8481 
sombrer  frz.  7942 
sombrero  ,s7ian.  7904 
sombroso  sp.  ptg.  84  «2 
somella  prov.  7084 
somello  afrz.  7143 
soineter  .syjan.  7880 
sometter  ptg.  7880 
somicre  ita/.  7085 
somigliaro  ital.  7472 
somi-s  2)rov.  7612 
somma  pro».  7943 
sommaco  ital.  7608 
somrae  /Vz.  7084.  7615. 

7943 
souimeil  fr:.  7610 
.sommeiller  frz.  7610 
sommeilloux  frz.  760!i 
somelhar  yjror.  7610 
Bomolh-8  prov.  7610 
sommelior  /'ri:.  7085 
sommet  frz.  7944 
sommetier  frz.  7085 
somrnottero  itaZ.  7830 
somraier  frz.  7085 
sommo  (tnt.  7944 
somn  rum.  7615 
somno  ptg.  7615 
somnolence  /'r^.  7613 
somnolencia  sp.  ptg.  7613 
somnolent  frz.  7614 
somnolento  «jj.  pt(/.  7614 
somnorime  r«jn.  7613 
somo  (en  s.)  span.  7944 


Ronianisclies' Wortver/.cirhnis. 


lis 


somorgiyar  span.  7^78 
somorgujo  span,  7878 
somormujar  span.  7878 
sompni-s  prov.  7612 
sompsir  prov.  7620 
somptueux  frz.  79i6 
som-s  prov.  7612.  7615. 

7944 
somsir  prov.  7620 
somsis  yjrot.  7620 
son  prov.  frz.  cat.  7070. 

7612.  7619.  7944.  7978 
son   (par,  en  son)  altfrz. 

7944 
son  rtr.  7254 
sonalhos  prov.  7609 
sonar  prov.  cat.  s/j.  ptq. 

7618 
sonar  s/;aM.  7611 
sonare  ital.  7618 
sonda  rtr.  nordil.  sp.  pttj. 

7053.  7348.  7905 
sondar  sp.  ptg.  7905 
sonde  frs.  7206.  7905 
sender  frz.  7206.  7905 
sondu  ptg.  7206 
songe  /'rj.  7612 
songer  frz.  7611 
sonhar  p?^.  7611 
sonho  ptg.  7612 
sonhs  prov.  2346 
sonh-s  yji'oi'.  7617 
sonido  span.  jitg.  7619 
sonnacchioso  ital.  7609 
sooner  /rj.  7618 
sonniglioso  ital.  7609 
sonno  Jtai.  7615 
sonnolento  ital.  7614 
sonnolenza  ital.  7613 
sonnolenzia  j'ta^  7613 
sonnu  sard.  7612    7615 
son-s  pirov.  7615.  7619 
sontuoso  j'ta/.  7946 
sopa  prv.  sp.  ptg.  7954 
sopar  prov.  span.  7954 
sopha  frz.  1991 
soplar  neusp.  7927 
soplejar  pror.  7957 
soppediano  ital.  7955 
sopper  a/"r2.  7257 
sopperire  ital.  7958 
soppiare  i7.  {bologn.)  7927 
soppidiano  i(a7.  7955 
soppiegare  ital.  7957 
soppljre  !Ja^  7958 
sopporre  ital.  7959 
sopracciglio  ital.  7949 
soprar  ;jt(7.  7927 
soprare  ital.  7952 
sor  >fa/.   rtr.  prov.  afrz. 

altcat.   sp.   ptg.   7627. 

7947 
sor  rtr.  7577 
sora  rtr.  7576 
sora  rum.  7627 
sorare  itaZ.  2878 
sorb  rum.  7621 
sorba  i'ta/.  7621 
sorbe  frz.  7621 
sorber  span.  7620 


sorbet  /»".  7258 
sorbete  span.  7258 
sorbetto   lYn?.  7258 
sorbi  rum.  7620 
sorbir  cat.  7620 
sorbire  i7(i/.  7620 
sorbo  Hal.  nprov.  7621 
sorce  span.  7624 
sorcerie  /"ri.  7632 
sorcier  frz.  7632 
sorciere  />-2.  7632 
sorcio  ital.  5495.  7624 
sorcolo  ital.  7961 
sordeior  a/"r2.  7622 
sordcis  afrz.  7622 
sordejar  prov.  7622 
sordejer  pror.  7622 
sordejor  prov.  7622 
sordezza  !<a?.  7623 
sordidez  sp.  ptg.  7623 
sordideza  ptg.  7623 
sordido  t'ta/.  7622 
sordo  ital.  span.  7963 
sore  prov.  7627 
sorella  «€«(*.  7627 
sorgente  ital.  7964 
sorger  jjrov.  7964 
sorgere  ita/.  7964 
sorgozzone  ital.  3810 
sorgue  /Vi.  (Paris)  7181 
sorighe  sard.  7624 
soritz  jjrov.  7624 
soma  sj;aH.  7181 
somacare  ital.  7568 
sornacchiare  ital.  7568 
some  a/>i.  7181 
sornette  afrz.  7181 
sornione  (id/.  7181 
som-s  prov.  7181 
somura  prov.  7181 
soro  )ta?.  7183.  7418 
soron  afrz.  7334 
soror  afrz.  7627 
sororge  a/'rr.  7629 
sorra  cat.  span.  7059 
sorre  prov.  7627 
sort  rO".   ;)»oc.  frz.  cat. 

7630.  7963 
sorta  ital.  7630 
sorte  it.  /rr.  ptg.  7630 
sorteador  p<(7.  7631 
sortcar  sp.  ptg.  7634 
sortero  sjyan.  7631 
sorti  rum.  7634 
sortiere  ital.  7631 
sortija  sp«n.  7633 
sortilha  2>t</-   '633 
sortilbier-s  prov.  7631 
sortir  prow.  frz.  ptg.  2969. 

7634  f.  7962 
sortire  if.   2969.   7634  f. 

7962 
■sort-z  prov.  7963 
soru  sard.  7418 
sorva  ptg.  7621 
server  ptg.  7620 
sorvete  p/»/.  7258 
so-s  prov.  7619 
sosa  «pan.  7107 
sosana  alts^j.  7885 


sosanar  altsp.  7885 
sosano  altptg.  7885 
sosegar  sp.  7344.  7886 
sosiego  sp.  7344.  7886 
soso  sp«n.  43581 
sospeoha  sp.  7969.  7971 
sospechar  .span.  7970 
sospei^ao  ptg.  7969 
sospoiss6-s  prov.  7969 
sospettare  ital.  7970 
sospetto  i<<(/.  7969.  7971 
sospirar  pror.  7973 
sospirare  ital.  7973 
sosta  ital.  prov.  7888 
sostanza  ital.  7887 
sostauzia  ital.  7887 
sostar  prov.  pfi/.  7888 
sostare  ital.  7888 
sostener  prov.  span.  7975 
sostenere  ita/.  7975 
sostentare  ital.  7974 
soster  p<(7.  7975 
sot  /"rr.  4068 
sot  rum.  7580 
sotaina  pfi;.  7890 
sotana  .span.  7890 
soterraneo  sp.  ptg.  7892 
soterano  span.  7892 
soterrar  pror.  span.  ptg. 

7893 
sotil  afrz.  7895 
sotilar  pirov.  7894 
sotiletat-z  pror.  7896 
soto  altsj).  altptg.  7109. 

7898 
sotochio  venez.  7901 
sottana  itai.  7890 
sottano  ital.  7890 
sottecchi  ital.  7901 
sottecco  itn/.  7901 
sotterrano  ital.  7892 
sotterrare  iia/.  7893 
sottigliare  ital.  7894 
sottile  ital.  7895 
sottilita  iia/.  7896 
sottilizzare  ital.  7894 
sotto  i«((Z.  7898 
sottobeochetto  ital.  1099 
sottobecco  if.  1099.  7900 
sottomettere  ital.  7880 
soturno  ital.  ptg.  7181 
sotz  prov.  cat    7898 
sotzombrar  pror.  7904 
sotzterrar  pror.  7893 
sou-  frz.  7851 
sou  frz.  7593 
souberme  frz.  7951 
souberne  frz.  7951 
soubrette  /'r2.  7573 
soubtillier  afrz.  7894 
soubzbequet  a/'r^.  1099 
souc  nprov.  7575 
souche  frz.  1746.  7575 
souci  /Vz.  7601 
soucier  frz.  7601 
souco  nprov.  7938 
soudadier-3  pror.  7590 
soudain  frz.  7868 
soudard  »i/r«.  7590 
soude  frz.  7093.  7593 


souder  frz.  7592 
soudoier  «/"rz.  7590 
soudoiier  afrz.  7590 
soudoyer  nfrz.  7590 
soudre  «/"rs.  7607 
souffraite  afrz.  7928 
souffrance  pror.  7924 
souffretoux  frz.  7929 
souffrir  frz.  7925 
souflar  a?f»p.  7927 
sou£fler  frz.  7927 
soufflet  //2.  7927 
soufre  frz.  7939 
souhait  frz.  3921.  7im4 
souhaiter  /"rj.  3921.  7864 
souil  frz.  7935 
souille  frz.  7935 
souiller  /rz.  7935 
souillon  frz.  7935 
soul  frz.  3151 
soul  n/"rj.  7179 
soulacier  afrz.  7585.  7874 
soulager  frz.  7874 
soulas  a/Vr.  7585 
Soulier  frz.  7584.  7604. 

7891 
souloir  afrz.  7587 
souloit  a/'r^.  7602 
souloumbrous  daupli.  7904 
soumettre  frz.  7880 
sonorbo  nprov.  7621 
soupfon  «/r^.  7969 
soupe  /K.  7954 
soupente  frz.  6011 
souper  frz.  7954 
soupirer  /"rr.  7973 
souplier  frz.  7957 
sourbi  nprov.  7620 
source  /r^.  7964 
sourcil  frz.  7949 
sourd  /rz.  7963 
sourdre  frz.  7964 
soure  a/Vz.  7947 
souris  franz.  5495.  7184 

7624 
sournois  frz.  7181 
souronde  afrz.  7932 
sous  /'rz.  neupror.  7898. 

7913 
souspe^on  afrz.  7969 
sout  afrz.  7607 
soutane  /"r^.  7890 
soutenir  frz.  7975 
souterrain  frz.  7892 
souto  neuptg.  7109 
sout-z  pror.  7607 
soutz  pror.  7940 
souvent  frz.  7866 
souverain  frz.  7948 
souvronte  henneg.  7932 
sovaco  pf<7.  954 
sovar  pf^.  7853 
sovatto  ital.  7852 
sovattolo  ital.  7852 
sovela  spa>i.  pfjr.  7865. 

7903 
sovent  pror.  7866 
sovente  ital.  7866 
soventre  afrz.  7393 
soverchieria  ital.  7950 


1 


Korting,  hit. -rum.  Worteibuth.    (Wortverzeiihnisse.) 


II I 


K<i|ll;l|llN>-lli'-.    W.illM'lv.'hIilils 


«OVi'M'iu  ttitl.   7!HI(i 
«livii»  it.  (luech.^  'H'b 
«nvrano  ital.  7!>48 
«ovrMsiv  ilnl.  -USS 
goiio  Hal.  't>Si) 
sozio  i(<i/.  7!ll!< 
8p«r<-Ar<>  i/.  464H.  7(i:W 
spaooinro  i(.  2017.  .'iHlt 
»|mfcio  it.  2til7.  6SII 
s|>iioio\u  I'n.  70^1 1 
sjiaila  itnl.  rlr.  7t;4!i 
s|>n<l:i  mm.  7I>4!I 
spmllii  rtr.  ItiUS 
spapliaro  it.  2!>7i).  5S72 
nyngo  it.  inr».  7ti:t:t 
8|iaiininta  rurii.  2!)7i> 
spalaniare  it.  2!l!l2.  (>l!t7 
spaUlo  If.  7(;iO.  7(;.".l 
opali  I'riniil.  7(>.S!) 
spalla  i7(i/.  7(i5:< 
apallarc  ttal.  2970 
spalta  venez.  veron.  7ti4(l. 

7&i4 
spaltfl  ital.  7654 
spanac  riiHi.  809.  71)80 
gpanfiiTona  iVrt/.  5SG7 
spanirt-  ital.  2972 
spanna  i7(i/.  r<r.  7ti4;{ 
spannare  ital.  7643 
spantarc  it.  2974    2976 
spanto  i(n/.  2974 
spanii  .licil.  7644 
sparaciato  ital.  7653 
sparafrio  I'n/.  810 
spar.iRnare  itai.  7646 
sparajro  iV<i7.  810 
sparagrcmbo  ital.  3766 
sparang^  rum.  810 
sparaviere  ifa?.  7647 
sparegnar  rtr.  7646 
sparge  ruin.  7645 
spargcrc  ital.  7645 
sparia  rum.  2979 
sparniiare  ita/.  764(i 
sparnazzare  ital.  7762 
sparpagliaro  it.  2970. 5872. 

7645 
spartirc  ital.  2619 
sparviere  ital.  7647 
spasimare  ital.  7648 
.spasirao  »((i/.  7648 
spassare  ital.  5927 
spassarsi  i(a?.  2975 
spasso  ital.  2975 
spastojare  it.  4114.  5934 
spavcnio  i7a/.  7647 
spavcatare  ital.  2976 
spanzura  rum.  29bS 
spatola  ital.  7653 
spaurare,  -ire  ital.  2979. 

5967.  5968 
spaziarsi  ital.  765(i 
spazio  ital.  7652 
spazioso  i<f//.  7651 
spazzare  ital.  7650 
spazzatojo  j(«7.  7650 
.ipazzatume  ital.  7650 
spazzatura  ital.  7650 
■■ipazzo  i7n/.  7652 


>pu//.olii  iiiil.  7t>.'>0 
spaiiolnr»  i/ii/.  7650 
8[MH-oliio  ital.  7664 
sporial  frc.  7656 
K|M>oia|p  I'fd/.  7656 
H|H-fialita  ital.  7657 
spts-iaiiti'  /r.-.  7657 
spocic  ital.  7660 
s|H<i'olrt  ital.  7664 
s|«'ot«rlt>  /V.-.   76(il 
.'ipiTiilo  ital.  76(i4 
spiMlalc  ifd/.  4(MI9 
spoilalioro  itnl.  400S 
8)iodiri>  ital.  2981 
8|H'gi'i  r(r.  7664 
S]H<(;lio  ital.  7664 
spoi;nori>  i<fi/.  29S9 
spi»la  iMHi.  298(! 
spplcia  ital.  7669 
«pi'ltn  ital.  rlr.  7669 
spenie  ital.  7672 
spondpri'  ital.  2982 
S])Oii(lio  i7(i/    2982 
aji'iio  i/(i/.  7672 
spenzolarc  ital.  2983 
spora  ital.  7674 
sporanza  ital.  7670 
spcrarc  i(n?.  7671 
sporgoro  ital.  2622 
spprit-z  /<ror.  7685 
sporonaro  ital.  7701 
spcrone  ital.  7701 
spesa  lYn/.  2982 
sposs  rtr.  7687 
spcsso  iVn?.  7687 
spetta  Hal.  7662 
spcttarolo  ital.  76(il 
,  speziale  i/.  7656.  7659 
spezialita  ital.  7657 
spezialta  ital.  7657 
spezio  i7.  7655.  7660 
spezieria  ital.  76.58 
spia  ital.  7666 
spiacciare  i7n?.  6211 
spiacere  ital.  2623 
spiaggia  ital.  6194 
spiar  )■(;•.  7666 
spiare  ital.  7666 
spic  rujn.  rtr.  7675 
spicchio  i(a?.  7677 
,  spicciare  ital.  2618 
spiciilo  ital.  7677 
spida  i<a/.  2607 
spidocchiare  ital.  2980 
spiede  «'(a/.  7688 
spiedo  ital.  7688 
spiedone  ital.  7688 
spiegare  ifn?.  2995 
spiegazione  ital.  2991 
spieli  friaul.  7664 
spig  rt)-.  7675 
,  s])iga  ital.  7675 
spigare  I'fn?.  7676 
spignere  ital.  2989 
spigolare  ital.  l&lh 
spigolatura  ital.  7675 
spigolo  ital.  l&n 
;  spilla  ital.  7683 
,  spillo  i<a/.  7677.  7683 
,  spillonzora  Hal.  6437 


Nptlori'io  I'll'.  tii:i;i 
Apiliitigoiiv  it.  6(Hl:i 
8piiia   i(    rtr.  7li79 
Kpinarti  if.  809.  "liso 
spinet  ri<iii.  76HI 
Mpinoto  if.  7681 
spiiiptta  if.  7679 
Kpiiigardu  if.  7709 
npiiigiTi»  if.  2989 
spingiila  Irrre.i.  76^3 
spiiios..  If.  7682 
spinti'ra   riiHi.  2973 
Hpiulio  if.   766(>  I 

Hpiraciild  if.  76M4 
spiraciilo  if.  76S| 
spirnglio  if.  76S1 
spiraro  if.  7686 
S]iirlto  it.  7686 
.spirlungo  sicil.  6063 
spirt  rMiH.  76M5 
gpitamu  it.  7(i89 
spitor  rum.  7659 
spiterio  rum.  766S 
spito  if.  7688 
splenetiro  «f.  7691 
s|ilina  rii»i.  7690 
sjilinatii;  rHiii.  7691 
spluccar  rtr.  6111 
spoglia  tf.  7693 
spoglio  if.  2531.  7693 
s]ioine  afrz.  7695 
spol  rtr.  7692 
spola  if.  7692 
spolveraro  if.  3002.  6466 
spolvcrezzare  it.  3fK)2. 6466 
sponda  it.  7694 
spoDga  if.  7696 
sponsalizio  if.  7698 
spont  rtr.  6475 
sponton  frz.  3003 
spontono  it.  3003 
sporcare  it.  7715 
sporco  if.  7716 
sporgorc  if.  2998 
sporre  if.  2997 
sporta  it.  7702 
sportella  if.  7703 
sportello  if.  2998.  770:i 
sporto  it.  2998.   770.3 
sportula  it.  7704 
sposa  it.  7700 
sposaro  it.  7699 
sposo  if.  7700 
spranga  it.  7642 
sprazzare  it.  7706 
spre  )•«»).  2984.  6028 
sprcccare  if.  7707 
spregiaro  it.  6365 
spremero  if.  3000.  6359 
sprezzare  it.  6365 
spriemere  it.  3000 
spriogaru  it.  7709 
sprizzare  it.  770() 
8i)roDare  if.  7701 
sprone  if.  7701 
spnizzare  if.  7706 
spuert  rtr.  2998 
spugna  if.  7696 
Rpulbcr.i  I'HHi.  3002.  4146. 
6466 


-piilclinT  it'll    :iiHil 
npiiiiiil»  /I'Kiii/.  7694 
«pulriar»  if.  64  17 
Hpiiina  if.  7712 
Hpiiinii  I'UMi.  7713 
spiiina  rum.  7712 
Hpiminro  it.  7713 
Npiinioso  if.  7714 
^pullda  rlr.  7694 
spiiiulM  rtr.  (i475 
Hpiino  nini.  2997 
Npiiiitaro  if.  3tKl3.  6296. 

6473 
Bpiintino  if.  6296 
spuntono  if.  3003.  6473 
spiiula   if.  7692 
spiirc  null.  7716 
spiircii  rum.  7715 
spiirgaro  it.  30O4 
spiitaro  if.  2122.  7717 
simto  if.  77 IM 
spuvoiitar  rtr.  2976 
si|imeclioraro  if.  1452 
gqiiadru  if.  3005 
squadrono  it.  3005 
squama  if.  7721 
squamaro  if.  7722 
sqiianioso  if.  7723 
sqiiarciare  if.  300(i.  8368 
scpiarrato  if.  7528 
8()uartaro  if.  3IK)7 
squassare  if.  6551 
gquasso  if.  6551 
squelotte  fn.  7214 
squicciar  rtr.  1962 
sqiiilla  if.   7525 
S(iuillo  it.  7677.  7683 
squittiiio  if.  7312 
squittire  if.  6587 
sta  rum.  7782 
stabbiare  if.  7728 
stabbio  if.  7729 
stabile  if.  7726 
stabilimento  if.  7725 
stabilire  if.  7725 
stable  frs.  7726 
stabularo  if.  7728 
stacca  if.  7737 
staccare   it.  3026.  8004. 

8016 
staccio  if.  7070 
stad  rtr.  279 
stadio  it.  7730 
staffa  if.  rtr.  7749 
staffetta  it.  7749 
staffilaro  if.  7749 
staffilata  if.  7749 
staffile  if.  7749 
staggiiia  it.  7731 
staggio  if.  4011.  7730. 

7750 
stagionarc  if.  7751 
•stagione  it.  7176.  7751 
stagnare  if.  7734 
stagno  it.  7735.  7736 
stajo  if.  7437 
stajoro  if.  7437 
stala  altptrj.  7738 
stalla  if.  7738 
stallaggio  if.  7740 


Romiinisehds  Wortvcrzoicliiiis 


115 


^^(alIlltieo  it'll.  7740 
stallo  ital.  7738 
Stallone  it.  7738.  7741 
stamane  it.  5049 
stamattina  it.  443S 
stambpcco  it.  72Ut 
stamberga  it.  (i()7t) 
stambuoch  it.  nui 
stamigno  it.  7743 
stamjia  it.  7744 
stampare  it.  7744 
starapella  it.  7744 
stampita  it.  7744 
stanbeeco  if.  7757 
stancare  it.  7733 
stanco  it.  7733 
sting  ruwi.  7733 
stanga  it.  rtr.  7745 
stanga  rum.  7745 
stanotte  i<.  4438 
stanza  it.  7746 
star  )■()•.  7782 
stare  it.  7782 
starlugia  lomh.  8318 
starna  i'i.  3033 
starnacchiarsi  ('/.  77(i2 
starnazzare  it.  77(i2 
starnuta  rum.  7765 
starnutare  it.  7765 
stasera  if.  4438 
state  it.  279 
statico  iV.  4011 
station  frz.  7751 
state  it.  7755 
statua  i7.  7752 
statue  /Ji.  7752 
statura  i^  7754 
stature  frs.  7754 
staul  rum.  7729 
stazionare  lY.  7751 
stazione  it.  7751 
ste  ru»!.  7758 
stecea  it.  7769 
stecchetta  it.  7769 
stecchetto  jY.  7769 
stecchire  it.  7769 
stecco  fit.  7769 
sted  rtr.  279 
stegola  it.  7779 
Stella  rtr.  7758 
steli  rum.  7759 
Stella  if.  7758 
stelletta  it.  856 
stelo  it.  ins 
stencele  afrz.  7268 
stendardo  it.  3028 
stendere  if.  3028 
stenscher  rfr.  7775 
stenta  rfr.  52 
stentare  if.  52 
stento  it.  52 
stereo  if.  7761 
sterge  rum.  3030.  8119 
sternutare  if.  7765 
sterp  rfr.  7781 
sterpa  rfr.  7781 
sterpare  if.  3020.  7781 
sterpe  if.  7781 
sterpo  if.  7781 
sterta  it.  7763 


stesso  Hill.  4069.  4433. 

4438 
stevola  it.  7776.  7779 
sti  rum.  7270 
stia  if.  7766 
stiampa  it.  4543 
stiatta  if.  4543 
stidda  sicil.  7758 
stigaro  it.  7767 
stiinta  rum.  7266 
stila  it.  7773 
stiletto  if.  7773 
stilla  if.  7770 
stillaro  if.  7772 
stilo  if.  7773 
stiuia  if.  280  N. 
stima  rfr.  280 
stimar  rtr.  280 
stimare  if.  280 
stimer  rfr.  280 
stimo  if.  280 
stimolo  it.  7774 
stimpar  rum.  8086 
stirapara  rum.  8086 
stimparamint  rum.  8085 
stinco  if.  7531 
stinge  rum.  3019 
stinguere  it.  7775 
stdo  if.  283 
stioro  if.  7437 
stipa  it.  7776 
stipare  if.  7778 
stiregie  rum.  7771 
stirpare  if.  3020,  7778 
stirpe  it.  7781 
stiva  if.  7776.  7778 
sti  vale  if.  281 
stivare  if.  7778 
stizza  if.  8209 
stizzar  rfr.  884.  8209 
stizzare  if.  3034.  8209 
stizzire  if.  8209 
stizzo  if.  8209 
stoarce  rum.  3040 
stocco  if.  7783.  82M 
stoffa  if.  7842 
stoffo  if.  7842 
stoggio  if.  7836 
stoja  if.  7792 
stol  rum.  7787 
stolco  it.  7791 
stolido  if.  7784 
stollo  it.  7785 
stolto  if.  7838 
stolzare  if.  3036 
stolzo  if.  3036 
stomach  rum.  7788 
stomaco  if.  7788 
stombel  ital.  {mundcirtl.) 

7774 
stombio  ital.  {mundartl.) 

7774 
storabol  ital.  {munitdrtl.) 

7t74 
stoppa  ital.  7842 
stoppare  ital.  7842 
stoppia  ifai.  7779 
stoppino  if.  5523.  7842 
storcere  ital.  3040 
stordire  ital.  3068 


store  frz.  7792 
storia  ital.  3962 
storione  ital.  7843 
stormire  ifaf.  7845 
stormo  ital.  7845 
stornello  ital.  7846 
storno  ital.  784(i 
stornudar  2»'ov.  7765 
storpiare  if.  3039.  7826 
storpio  ital.  3039 
stovair  rfr.  7790 
stovigli  ifaf.  7794 
stoviglia  ital.  8148 
stoviglie  ital.  7794 
stra-  ital.  3041 
straccale  ital.  7810 
straccare  if.  780(i.  8306 
sti'acciare  ifni.  3044 
straccio  ital.  3044 
stracco  ital.  7806 
straccua  gemies.  3055 
stracuni  rum.  3043 
strada  ital.  7803 
strafalciare  ital.  3047 
strain  rum.  3054 
strainii  rum.  3052 
strainatic  rum.  3051 
straindseher  rfr.  7821 
strale  ital.  7798 
straloccare  it.  (sien.)  8318 
straluci  rum.  3049 
straluscia  lomb.  8318 
stramb  rum.  7797 
stramba  ifn?.  7799 
strarabellare  ital.  7799 
strambita  ital.  7797 
stramblir  rfr.  7799 
strambo  ital.  7797 
strambotto  ifa?.  7797 
stramur  rum.  7774 
stramuta  rum.  3050 
stranare  ifof.  3052 
stranepot  rum.  3053 
strangio  ital.  3054 
straniare  if(i/.  3052 
straniere  ital.  3051 
stranio  ital.  3054 
strapasser  frz.  7802 
strapazzare  it.  5913.  7802 
strapazzo  ital.  5913 
strappare  ital.  7802 
strappata  ital.  7802 
strascico  ital.  8299 
strascinare  ital.  8299 
strascino  ital.  8299 
strasora  if«/.  3990 
strato  ital.  7804 
stratsehar  rfr.  3044 
.stratta  ital.  3045 
stratto  it.  53.  2635.  3045 
straunchiu  rum.  3042 
stravagante  ital.  3056 
stravagare  ital.  3057 
s^travede  rum.  3058 
stravedere  ital.  3058 
straziare  ital.  2634 
strebbiare  ital.  3061 
.Strega  ifai.  7816 
stregare  if.  7816.  7817 
stregghia  ifnf.  7818 


I  sti-eglia  rtr.  7818 
stregliare  ital.  7818 
strogona  ital.  7816 
stregone  ital.  7816 
strela  it.  (muudartl.)  77.5S 
.strella  if.  (H(«Hrfrtrfi.)775S 
stremare  ital.  3060 
stremire  ital.  3059 
strenna  ital.  7807 
i  stretto  ital.  790.  7813 
[  .stria  if.  {munilartl.)  7816 
'  stribbiare  Hal.  3061 
.stribord  frz.  7760 
.strioa  venez.  7810 
.stridulo  ifaf.  7814 
.striga  rum.  3009 
striga  rum.  7816 
I  .striglia  ital.  7818 
.strignere  ital.  7821 
j  strigoiu  rum.  7816 
j  strigolare  ital.  7814 
i  strigolo  ifaf.  7814 
I  strillare  ital.  7814 
j  strillo  ifa?.  7814 
!  strimt  rum.  7813 
j  strimta  rum.  7813 
]  strimtora  rum.  7813 
strinare  ital.  8529 
stringa  ital.  7820 
stringare  ifdi.  7820 
stringa  rum.  7821 
stringere  ital.  7821 
strinto  ifa?.  7813 
striscia  if.  7809.  7815 
strisciare  if.  7809.  78 1 5 
I  strizzare  ital.  7812 
strobile  if«i.  7825 
strofinaccio  if.  2928.  7826 
strofinare  ital.  2928. 7826. 

7831 
strombola  ital.  7824 
stronfiare  if.  3382.  8314 
stronfione  ifnf.  3332 
stronzare  ital.  7829 
stronzo  ifa?.  7830 
stronzolo  ifa?.  7830 
stropicciare  ital.  7826 
stropiceio  ital.  7826 
stroppa  ital.  7826 
'  stroppiare  if.  3039.  7826 
stroppio  if.  3039.  7M2(i 
stroppolo  ital.  7826 
!  stroscia  ital.  2697 
strosoiare  ital.  2697 
strosoio  ifni.  2697 
strozza  ifaf.  2704.  2938 
strozzare  if.  2704.  2938 
strucaro  ifaf.  2705 
i  strucchiare  arefin.  7828 
\  strufFare  tosc.  3332 
>  struffiare  tosc.  3332 
struffo  iffif.  7831 
strufolo  ital.  7831 
strufonare  if.  2928.  7831 
struggere  if.  2538.  2637 
strupschar  rfr.  3039 
striisii  mail.  3066 
strusar  parm.  3066 
I  striiscia  piac.  3066 
;  strusciae  rnmagn.  3066 


1 


lli: 


Konmnisclios  Worlvontpiclinis 


strusoliu'e  'nsr.  iiru/i.  3tM;ti 
gtrtiKo  pirm.  SUtiti 
ttniKsinr    roic'.    Mogn. 

frrr.  imrm.  3001! 
struiisiiior  miKlrnr.i.  retig. 

3<Mi(i 
strut  mm.  7882 
struvaro  iifnit.  H3S!t 
striizio  Hal.  iUt:.  7832 
stulilo  rlr.  7779 
8tiu^  frz.  7H33 
stuoraro  ittxl.  7^41 
•itucchcvoK»  ifii/.  7>*41 
stucco  ira/.  7S33.  7841 
stuiliaro  I'dif.  7834 
studio  i(a/.  7836 
studioso  ital  783r> 
stuc  rtr.  7790 
stufa  i(n/.  :!()(!") 
stufaro  i/(i/.  3(M;5 
stufelaro  I'ffl/.  3287 
stulii  r/»-.  7779 
sluulo  ita\.  7787 
stupa  riiiH.  7842 
stuppa  rtr.  7842 
sturm  r/r.  7845 
stutare  Hal.  S41t! 
stuva  prov.  3065 
stuzzicare  i7<i/.  7783 
style  frz.  7773 
»t/ir  rfr  5696 
su-  rum.  sp  ply.  7851 
su  spn».  7978 
suar  prov.  cat.  pig.  7921 
suatismo  afrz.  7850 
suatume  n/'i".  7850 
!<uau-.-i  proc.  7850 
sub-  »■(.  sp.  ptg.  7851 
subaco  .'^jan.  ptg.  7854 
snbbia  i7a7.  7903 
subbiello  ital.  4365 
subbillare  i7n/.  7442 
subbio  ital.  4355 
subbuglio  ital.  1410 
subdit  en/.  7857 
.-iiibflito  spa»,  ptg.  7857 
subdit-7.  prov.  7857 
subca  rMiH.  382 
subillare  ital.  7442 
subir  /Vz.  span.  ptg.  7860 
subiro  ifa?.  7860 
subitaneo  ptg.  7867 
siibito  !*.  sp.  ptg.  7869 
subjet-7,  prov.  7872 
.>ubler  n/V*.  7442 
.sublimar  span.  ptg.  7876 
sublimaro  ital.  7876 
sublime   i(.  /rz.  sp.  ptg. 

subraetter  ptg.  7880 
sub.^tance  frz.  7887 
subt  rum.  7898 
.sHbterraneo  spaw.  7892 
subtia  rum.  7894 
subtietate  i-Mm.  7896 
subtil  nfrz.  cat.  ptg.  7895 
subtileza  ptg.  7896 
sMbtili(;ar  j^tg.  7894 
subtilidado  pf^.  7896 
subtiliser  nfrk  7894 


subtillU-  /V.-.  7896 

Kiibtiru  rum.  7896 

Kubtiritato  rii»i,  789*i 

Kiibtontp  rum.  7902 

Kubt-sonm  rum.  7899 

subtu  .«(in/.  7898 

.sue  rum.  />•-•.  2309.  7919 

sucar  pnir.  7914 

succoder  ]ilg.  7907 

«urodi.r  /VX  7907 
I  succodon-  ital.  7907 

suci-csslouo  ital.   7908 

succivssoro  W(i/.  7909 

sucobiare  Hal.  79 is 

succliio  i'(a/.  7918 

suceijire  ital.  79ir> 

succion  I'r:.  791(> 

sucoio-s  ;iror.  7916 

sucodor  spa».  7907 
j  succr  nfrz.  7915 
I  such  f(i<.  7919 

Bucido  ital.  7913 

sucier  a/'r:.  7915 

.sucio  .«/)n»i.  7913 

suco  it.  sp.  pig.  7919 

Rucro  frz.  7581 

sucre-K  /jrof.  7581 

suc-s  prov.  2309.  7919 

sucufunda  mm.  7856 

sud  fri.  7920 

sudar  .ipan.  7921 

sudaro  ital.  7921 

suddito  i7a/.  7857 

.sndicio  ital.  7913 

•sudit  rum.  7857 

sudoaro  rum.  7922 

sudor  s})a».  7922 

sudore  i«n?.  7922 

.suegra  .■ipaii.  7576 

.suegro  .f;j(i)!.  7577 

sueia  prov.  7636 

suela  S2)an.  7604 

sueldo  «/WH.  7593 

suelo  .■ipan.  7604 

.sueno  .s^ja«.  7619 

sueBo  .tjian.  7612.  7615 

suentcr  rtr.  7393 

suer  (alt) frz.  1761.7627. 
7921.  7979 

suera  rum.  7442 

.suorat  now.  7441 

suercu  sard.  954.  7854 

snere  afrz.  7577 

suero  span.  7418 

suerte  sjyan.  7630 

sueur  /'rz.  7922 

.suevre  afrz.  7577 

•suferi  mm.  7925 

suferinta  rum.  7924 

sufflar  rtr.  7927 

.suffrir  ^jroi'.  7925 

sufilare  ital.  7442 

sufit  rxm.  7926 

.sufla  rum.  7927 

.suflar  2>ror.  7927 

sufleca  rtim.  7957 

sufolaro  ital.  7442 

sufrencia  s/jn».  7924 

sufrensa  prov.  7924 

sufrimiento  span.  7924 


isri 


NuMr  en/,  .s/irid.  792 
sUK'a  ifc  7574.  7636 
su>;nr  ii/f.i/i.  7914 
KUgare  Hal.  7914 
sujco  mm.  7933 
sugellarc  i((i/.  7456 
sugellc.  Ital.  7457 
sugdto  .</)(i/i.  7872 
MUgi<t-z  prov.  7872 
sugg(-r<>  i7(i/.  7933 
suggfttare  Hal.  7871 
suggctto  i/(i/.  7872 
sugliero  Hat.  7861 
sugliit  mm,  748.'> 
sugbitii  rum    7484.  7 
sugl  rtr.  7938 
sugliardo  Hal.  793.'. 
sugua  ital.  956 
sugo  i7(i/.  7919 
sui  rum.  7860 
suia  pror.  7636 
«uio  frz.  7636.  791.! 
suif  /Vz.  7326 
suignaiito  afrz.  7(117 
suintcr  frz.  7984 
suitg  r(r.  7055 
suivro  frz.  7394.  7ri77 
sujeitar  ptg.  7871 
-sujoito  ;)<(/.  7872 
sujct  frz.'  7872 
sujctar  .syifid.  7871 
sujeto  span.  7872 
sujo  ptg.  7913 
sul  r/r".  7606 
sula  rum    7903 
snlaro  sard.  7927 
.sulet  rtr.  7606 
sulfuru  sard.  7939 
sulha  proc.  7917 
sulhar  jirov.  7917 
sulhon  proK.  7917 
.sulh-8  prov.  7586 
sulone  sard.  7486 
sulper  r(r.  7939 
suma  cat.  .ipan.  7943 
sum^  rum.  7943 
sumac  proi'.  /"rz.  7608 
.sumagre  ptg.  7608 
sHineto  rum.  7880 
summa  t7a?.  y)f//.  7943 
sumo  ptg.  7919 
sumpsir  prov.  7620 
sumsir  prou.  7620 
•sumvei  rtr.  7055 
sundre  n/»-^.  7616 
suni  lombard.  7936 
suntuoso  ital.  7946 
suo  jYai.  7978 
suocera  ital.  7576 
suoccro  iiflZ.  7577 
.suoigl  rtr.  7938 
•suola  ital.  7604 
suono  !in/.  7619 
suor  ital.  prov.  cat 

7922 

suora  altital.  7627 
super  /j'^.  7954 
.superare  ital.  7952 
supercheria  .5p«>?.  7950 
supercheric  /i".  7950 


627 


su|K'i'<'liiciiii  i((i/.  7950 

■•upcroiliii  Hal.  7949 

supiaro  vriie:.  7927 

-uplicar  span.  7967 

suplir  .s7»i;(.  7968 

supciiior  «/Hill.  7969 

suppoili'inoo  Hal.   7955 

suppi-iliano  i7(i/.  7955 

■.upplriT  frz.  7968 

>^upplica  Hill.  7967 

supplicar  prov.  ptg.  795; 

supplicarc  Hal.  7957 

snpplii'i'   (7(i/.   795(i 

siippiiniT  jirav.  T.W.I 

suppor  ptg.  7959 

suppnrrn  Hal.  7959 

su|)|)osnr  frz.  7959 

siipt  ciiw.  7898 
j  Kupuno  rum.  7959 
1  sflr  «/"i-.-.  7339 

SUI-  frz.  7947.  7960 

surer  mm.  79(il 

surcel  mm.  7961 

si'irculii  pill.  7961 

surd  rtr.  7963 

surdir  ptg.  2969.  7(i35 

surdo  iHg.  7963 

surdu  s«n/.  7963 

sureau  frz.  7055 

Ruroti-  /rr.  7338 

surge  frz.  7913 

surgeon  frz.  7964 

surgere  i7rt!.  7964 

surgia  prov.  1842 
,  surgien  prov.  1843 
'  snrgir  ca<.  7159.  7964 
j  surori  rum.  7627 

surpa  rum.  7884 

.surplis  frz.  7953 

surrilo  p<(/.  2204 

surtir  cat.  .spnn.  2969. 
7634  f. 

su.s  ru7ii.  prv.  frz.  7966 

susfbier  afrz.  7972 

susina  ital.  7349 

susino  i7a7.  7967 

suso  it.  sp.  altptg.  I'.Mi; 

susorniare  ital.  7181 
,  susornioHO  Hal.  7181 

suspeita  ptg.  7971 

suspeitar  ptg.  7970 

suspina  mm.  7973 

suspirar   cat.  span.  ptr/. 
7973 

sussiego  ital.  7886 

susta  ital.  7968 

su.stanzia  itai.  7887 

•su.stener  span,  7975 

sustentar  «p.  ptg.  7974 

susto  «p.  p(/7.  7968 

suta  rum.  1794 

sutalea  rum.  1792 

sutano  cat.  7273 

sutil  span.  7895 

sutileza  .span.  789(i 

sutilidad  span.  7896 

sutilizar  span.  7891 

sutje  cat.  7636 

.sutsa  cat.  7913 

suit  rtr.  7898 


Romanischcs  Wortverzciclinis. 


snyo  yMn.  7978 
sazerain  frs.  7966 
suzor  prov.  7922 
<azzacchora  ital.  5810 
suzzare  ital.  7915 
-Taliare  altit.  3071 
>vanir  itnl.  rtr.  2861 
-veglia  ital  3076.  7980 
-vegliare  it.  3076    7980 
-vegliere  Hal  3072 
-vellere  ital  3072 
-ventare  i7a/.  3074 
•iventolare  itaJ.  3075 
-vernare  ital.  2953 
^verre  i7aJ.  3072 
sverza    ital.   {mundarth) 

8756 
svignare  ital.  7983 
svinta  rum.  3074 
avintura  rum.  3075 
-volare  if.  3077.  8808 
>voltolare  ital.  8811 
svllaba  ptg.  7986 
^vllabe  (r;.  7986 
-rmphonie  afr;.  7988 


ta  span.  ptg.  8005 
taba  span.  4515 
tabac  /IT.  7993 
tabacchiera  ital.  7993 
tabaccii  I'ia/.  7993 
tabaco  .span.  ptg.  7993 
tabagie  frz.  7993 
tabano  s/)an.  7994 
tabSo  })tg.  7994 
tabard  /"r^.  8036 
tabardo  span.  ptg.  8036 
tabarrin  frz.  8036 
tabarro  i<a?.  8036 
tabatiere  frz.  7993 
tabbutu  sicil.  8003 
tabella  i'iai.  7996 
tabema  cat.  sp.  ptg.  7997 
tabique  span.  ptg.  7995 
tabla  span.  7998 
tabla  rtoH.  7998 
table  frz.  7998 
tableaa  /rr.  8001 
tablilla  span.  7209 
taboa  ptg.  7998 
tabor  a/rz.  7992 
tabor-»  prov.  7992 
tabouler  /"rr.  7992 
tabonr  afrz.  7992 
tabourer  afrz.  7992 
tabouret  /r^.  7992 
tabulario  ital.  8000 
tabussar  ^ro».  7992 
tabust  prov.  afrz.  7992 
tabustar  prov.  7992 
tabuster  n/"r^.  7992 
tabut  prov.  afrz.  7992 
tabuter  afrz.  7992 
taca  prof.  8004.  8016 
tacanho  ptg.  8004.  8011. 

8013 
tacano  span.  8004.  8011. 

8013 


tacca  itnl.  8004.  8016 
taccagnare  it.  8004.  8011. 

8013 
taccagno    it.  8004.  8011. 

8013 
taccar  rtr.  8004.  8016 
taccia  ital.  8004.  8016 
taccio  ital.  8072 
tacco  jfaZ.  8004.  8016 
taccola  ital.  8004.  8011. 

8016 
taecolare  ital.  8011 
taccolo  ital.  8004.  8011. 

8016 
taccone  ital.  8004.  8016 
taccuino  t7n/.  8076 
tace  rum.  8005 
tacere  ital.  8005 
tacha  s/).  ;>«</.  8004.  8016 
taehar  sp.ptg.  80f)4.  8016 
tache  franz.  8004.  8016. 

8062.  8072 
tache  frz.  8072 
tacher  frz.  8004.  8016 
tacher  frz.  8069.  8072 
taciune  rum.  8208 
taco  sp.  ptg.  8004.  8016 
tadlar  rtr.  880.  885 
tafano  ital.  7994 
tafeta  pf»/.  8008 
tafetan  span.  8008 
tafferia  ital  8014 
tafferuglio  jfa/.  7992 
taffeta  ital.  8008 
taffetas  /Vir.  8008 
tafflare  it.  7998.  8007 
taffio  It.  7998.  8007 
tagarote  sp.  ptg.  8010 
taglia  it.  8018.  8023 
tagliare  ital.  8023 
tagliatore  ital.  8021 
tagliatura  ital  8022 
tagliere  ital.  8020 
taglio  ital.  S018.  8023 
tagliuola  ttaZ.  8024 
tai  afrz.  8012 
taiii  rum.  8023 
taie  a/'rj-    8064.  8163 
taietor  rum.  8021 
taietura  rum.  8022 
taille  /"r^.  8018.  8023 
tailler  frz.  8023 
tailleur  frz.  7171.  8021 
tailloir  /r^.  8020 
tain  frz.  7736 
tainar  prov.  8009 
taine  a/"rr.  8009 
tainer  afrz.  8(X)9 
taire  pror.  frz.  8005 
tairin  franz.    mundartl] 

8103 
tais  ^jroc.  8073 
taisir  afrz.  8005 
taisniere  a/ri.  7890.  8o74 
taisi'i-s  prov.  8073 
taiss  rtr.  8073 
taisser  prov.  8005 
taisson  fre.  8073 
taita  span.  5943 
taite  span.  ptg.  8064 


taja  sicU.  8012 
tajadero  span.  8020 
tajador  span.  8021 
tajadura  s/)an.  8022 
tajar  span.  8023 
tajo  span.  8023 
tak  rtr.  8004.  8016 
tala  prov.  cat.  span.  ptg. 

8023 
taladro  span.  8040 
talante  span.  ptg.  8019 
talao  ptg.  8024 
talar  .sj)aH.  8023 
talc  frz.  8017 
talco  It.  sp.  ptg.  8017 
taleca  ;>roD.  8177 
talega  span.  8177 
taleiga  ptg.  8177 
talent  /Vj.  8019 
talcntSo  ptg.  8019 
talento  itaZ.  span.  8019 
talent-z  prop.  8019 
taler  rum.  8020 
talevas  />z.  7999 
talha  j)rov.  ptg.  8023 
talhador  ptg.  8021 
talhador-s  prow.  8020 
talhaire  j^rov.  8021 
talhar  prov.  ptg.  8023 
talher  pt</.  8020 
talho  ptg.  8023 
talh-s  prov.  8023 
talisman  /Vz.  span.  ptg. 

8083 
talismano  ital.  8083 
tallar  cat.  8023 
telle  spon.  8023.  8159 
taller  sj)a».  8020 
tallo  itnl  span.  8159 
tallone  ital  8024 
talc  ;;t.9.  81.59 
talon  frz.  8024 
talo-s  proK.  8024 
talotta  ital  6591 
talpa  ital.  8025 
talpe  I'ta?.  8025 
tamafio  sjMn.  6530 
tamarazz  romagn.  446 
tamarin  /'rr.  8030 
tamarindeiro  ptg.  8030 
tamarindo  it.  sp.  8030 
tamarinho  ptg.  8030 
tambaque  ptg.  8026 
tambien  span.  398 
tambo  ptg.  8158 
tambor  span.  ptg.  7992 
tamborear  sjjan.  7992 
tamboril  span.  7992 
tamborilear  span.  7992 
tamborin  span.  7992 
tamborino  span.  7992 
tambour  /"rr.  7992 
tambourin  frz.  7992 
tarabouriner  /"rz.  7992 
tambnrajo  ital.  7992 
tamburare  ital.  7992 
tamburiere  t'tn?.  7992 
tamburino  ital.  7992 
tambnro  «ta?.  7992 
tambussare  ital.  7992 


tamica  ptg.  8223 
'  tamigiare  ita?.  8028 
1  tamigio  it.  7071.  8028 
tamis  jirov.  franz.  7021. 

8028 
tamiser  frz.  8028 
tamiz  ptg.  7071.  8028 
tamo  p((/.  8158 
tampa  ptg.  8038 
,  tamp5o  ptg.  8038 
tampir  /jro».  8038 
tampo  ptg.  8038 
tampon  frz.  8038 
tan  /"r.'.  span.  8033  f. 
tana  ital.  rtr.  7890 
tanaglia  ital.  8093 
tanau  sard.  8033 
tanear  pro»,  cat.  7733 
tancer  nfrz.  8110 
tanchagem  ptg.  6201 
tanche  /rz.  8197 
tandis  frz.  8027.  8034 
tandius  prov.  8027 
tane  itaZ.  8033 
tanfo  ital  8029.  8038 
tanghero  ital  8032 
tangoner  a/'rr.  8032 
tangre  afrz.  8032 
tangue  /"rz.  8031 
taniere  frz.  7890.  S074 
tanni-  frz.  8033 
tanner  /Vj.  8033 
tanque  ptg.  7733.  8031 
tanster  afrz.  8071 
tant  proi,-.  frz.  8034 
tantaranha  pti/.  1731 
tante  frz.  522 
tanto  ita?.  ptg.  8034 
tantot  /"rj.  4438 
tan-z  prov.  8034 
tSo  iJti/.  8034 
taon  nfrz.  7994 
tapage  frz.  7992 
tapar  span.  pt</.  8038 
tape  frz.  7992    8035 
taper  franz.  7992.  8035. 

8038 
tapete  span.  ptg.  8036 
tapin  frz.  7992.  8038 
tapinage  a/'rz.  8038 
tapinare  ital.  8037 
tapiner  frz.  8038 
tapino  Ita/.  8037 
tapinois  frz.  8038 
tapir  /Vz.  8038 
tapis  frz.  8036 
tapi-8  prov.  8038 
tapitz  pror.  8036 
tapiz  span.  ptg.  8036 
tapon  frz.  span.  8038 
tapoter  /rz.  8035 
tappata  ital.  8038 
tappeto  ital.  8036 
tappo  I'ta/.  8038 
taquin  frz.  8004.  SUll. 

8013 
taquiner  frz.  S004.  8011. 

8013 
tara  it.  prov.  span.  ptg. 

8039 


lis 


linniHiiiitrhcK  Wnrtvcricielinin. 


tjirik  111  III.  SI  22 
tarnliiistor  nfr:.  IM'.fJ 
tariiiviiii  III II.  23!M 
tarnilon-  itnl.  s4)4o 
UraKonii  .«^Nin.  2Ut)l 
tani^iiitcn  K/mn.  2(i!)I 
tarairv  /iror.  8()4<) 
laraii  riini    S12(i 
tnr«ntii  /ifi;.  8»M8 
tJiraiitolla  ital.  ;•/.;.  8t»4X 
tarantola  W.  ftp.  t^)is 
tarantula  .«/inn.  HII-I!^ 
taraiittilo  frz.  sols 
taran'  ilat.  S(i;t;i 
taravi<l-«  /iror.  Sllti 
tarcjiis  afr;.  S{)Mt 
tani-  /iroi'.  SO  1 7 
tard  frs.  cut.  8<117 
tarda  cat.  8042 
tardar  /irr.  xji.  plri.  804(5 
tardarasso  njirov.  805!) 
tardaro  i(n}.  804(i  | 

tardo  rat.  up.  pt(i.  7419.  : 

8<M2  ' 

tarder  /"rr.  804G  i 

tardif  /rr.  8i)46 
tardio  span.  ptq.  8045 
tardiu-8  pri>v.  8045 
tardivo  i7(i/.  8045 
tardo  it.  sji.  pltj.  8047 
tare  /Vr.  8039  " 
tarero  afrz.  8040 
targa  i<.  ;)ror.  153.  8049  | 
tarfio  /•;■.-.   153.  8049 
tarjjier  afrz.  8043 
targon  /ij.  2691 
tarfjoiio  /Vi.  2G91 
tarida  it.  prov.  cat.  sp. 

8062 
tarier  afrz.  8051 
tariere  nfrz.  8040 
tarif  /rr.  8053 
tarifa  span.  ptg.  8053 
tariffa  Hal.  8053 
tariiua  s^otm.  ptg.  8054 
tarimba  pti;.  8054 
tarin  frz.  8103 
tarina  ruw.  8131 
tarir  prov.  frz.  8160 
tarja  prov.  sp.  ptr).  153. 

8049 
tarje  afrz.  8049 
tarlu  ital.  8056 
tarlii>,'ar  /«rfin.  8318 
tarluji-  lailin.  8318 
tarma  i7n?.  span.  805G 
tarna  r/r.  8056 
tama  rum.  8131 
taronja  cat.  5530 
larpano  ital.  8172 
tarpare  ital.  8058 
tarta},'liar  rtr.  8060 
tartajear  span.  8060 
tartalhar  ;irof.  8060 
tartamudo  span.  8060 
tartana  if.  sp.  pty.  8052 
tartane  />,-.  8052 
tartaranlia  jyff/.  1731.  SO.O!» 
tartarassa  prov.  8059 
tartarear  ptg.  8060 


iHI-tHI-IIKn   I',   ptii.  8150. 

8261 
tartnssaro  ital.  8072 
tjirlti  /"r.'.  S26(i 
tartilUi  nprov.  8411 
tart  ilia  if.  (xifiir».)  8258 
lartiiiillo  /V-.  (innnilartt.) 

8411 
lartufo  frz.  SlHo 
larliitr.'l  rlr.  8411 
tartufii  il.  Si:io.  8411 
tartiifolii  Ital.  S13(i 
tartuf^a  jiror.  8261 
tariar  /iror.  8014 
tarziii  ruin.  S044 
tarziii  ruin.  8045 
tar/.iu-N  ;ir(ir.  8045 
ta.^i  frz.  8061 
tasa  span.  8072 
tasajo  .ipan.  806s 
tasar  span.  8072 
tasca  ifni.  8062 
ta8car  .tpan.  ptg.  2458. 

8072.  8931 
tasco  cat.  8068 
tasqiio  franz.  (mitndirtl.) 

8062 
tasquota  prov.  8062 
tassa  prv.  it.  8063.  8072 
tassallio  ptg.  8068 
tassa  ro  it'll.  8072 
tasso  /"r^.  8062  f. 
tasseau  nfrz.  8070 
tassoUo  ital.  807(1 
tas.^ier  /"r^.  8061 
tassiol  afrz.  8070 
tasso  i(n/.  8073 
tastar  prov.  allsp.  8071 
tastare  ital.  8071 
tasto  itai.  8071 
tasugo  span.  8073 
tat  rtr.  8064 
tata  i'taZ.  rfr.  span.  pt/i. 

8064 
tata  n(i».  5943.  8064 
tata  ptg.  5943 
tataravu  ptq.  8064 
tataro  j/fi/.  8060 
tate  spatt    8005 
tater  /^ri.  8071 
tato  span.  8060.  8064 
tatonner  frz.  8071 
tatons  /•)■;■.  8071 
tattera  ital.  8065 
tatz  prov.  8061 
taiic   proi).   aZt/)-^.  7160. 

80O3 
taiic-s  prov.  8003 
taud  frz.  8081 
taiide  /Vj.  8081 
taudir  afrz.  8081 
taudis  frz.  8081 
taula  s.jrrf.  ^)r«.  cat.  7998 
taun  ruMi.  7994 
taup  cat.  8025 
taupe  /rs.  8025 
taur  i«»i.  altcat.  8067 
taureau  frz.  8067 
tauro  i(a/    8067 
taur-s  priiv.  8067 


tuuKscr  afrz.  8072 

taiiHtor  «i/cf.  8071 

taut /irr.  afrz.  7160.  S(Mi;l 

taUt-z  prov.  stHCI 

taux  /V.-.  8072 

taiixor  afrz.  8072 

tavii  cdf.  7994 

tavaii-.-i  ;>rc)i'.  7994 

lavido  afrz.  8002 

tavolor  frz.  8002 

tavoriia  ital.  rlr.  7997 

tavorno  fr:.  7997 

taviila  i((i/.  799S 

tavolaciio  ital.  7999 

tavolioro  iVii/.  80(Ml 

taxa  priir.  pig.  8072 

taxar  prov.  ptg.  8072 

taxo  frz.  8072' 

Uixor  /r.-.  8072 

tayon  afrz.  8064 

taza  .span.  pig.  8063 

tazokr  rtr.  8005 

tazer  prov.  8005 

tazza  i7(i/.  8063 

to  it.  rtr.  prov.  frz.  ml. 
span.  ptg.  6409 

li'  sp.  ph).  8114.  8161 

ti'  i7«Z.  8161 

tea  .•./inn.  ptii.  8006 

tr;i,a   r/iiH.  8163 

li'.iiii;i  mm.  8193 

t.a-ti  iiim.  8142 

tcatrn  ilal.  span.  8162 

tcavii  mm.  8184 

tt'be,  -za  prov.  8115 

tobi  cat.  8115 

tccca  If.  8004.  8016.  8163 

tecchio  Hal.  2557 

tecchiro  ilal.  8164 

tecodor  ptg.  8156 

tecedura  jdg.  8157 

tecer  pti/.  8155 

teche  afrz.  8004.  8016 

toohior  afrz.  8004.  8016 

techo  js^jnn.  8075 

tecla  sard.  cat.  -ip.  pti/. 
8078 

tccto  ptg.  8075 
I  teda  ifrt'?.  8006 
j  todde  afrz.  8115 
1  tega  ital.  8163 
5  tegamo  jf.  8077.  8078 
I  togghia  ital.  8078 
1  tegia  rtr.  8006 
'  teglia  ital.  8078.  8188 

tegola  ital.  8078 

tegolo  ifaZ.  8078 

teg-s  prov.  8075 

tehir  afrz.  8164 

tei  rtr.  /jrow.  afrz.  8409 

teiga  /jf//.  8163 

teigne  frz.  8200 

teigula  ;jf(/.  8163 

teiho  nprov.  8188 

teija  rtr.  8163 

teille  />".  8188 

teiller  frz.  8188 

teiraa  ^if;/.  8165 

teina  prtir.  8200 

tcindre  frz.  8201 


li'lni  /■riir.  8120 
toisHuirit  jirov.  S15(i 
toisHor  /jriir.  8165 
tcito  ptg.  H075 
toiil   rum.  Siss 
trixir  cdf.  8155 
toixugo  ptg.  8073 
tcja  rfr.  8006.  8078 
tdjodor  span.  H\M> 
ti'jodura  span.  HI 57 
ti<jor  span.  8165 
tcjo  span.  8078 
tcjon  span.  8073 
ti'ki»  (i/i-.-.  .S(K)4.  SOKi 
tola  ital,  cat.  span.  ptg. 
8080 

I  tcllia  ptij.  8078 
t*<llocarc  »ic<(;i.  8207 

I  toltro  afre.  8129 
toiiia  If.  sp.  81(>5.  8193 
tomatico  span.  8165 
toniblar  span.  8342 

'  tonibloroKO  sp.  8341.  8343 
ti-inblosi)  spati.  8343 
tombro  altcat.  8191 
toino  rHiH.  8191 
tciner  pror.  caf.  sp.  plii. 

8191 
tomore  ital.  8191 
Icmido  .s/Kiii.  y/fi/.  8192 
ti'Uioignago  frz.  8146 
t.'iiioin  frz.  814li 

trlliolo   ifrtZ.   8178 

tomor  span.  j/tg.  8193 
tenioroso  .yi.  2>ig.  8194 
tomor-s  pcoy.  8193 
toiupo  frz.  8089 
toniiiella  ital.  8090 
tonipellaro  ifnZ.  8090 
tenijiellono  ital.  8090 
teniporameiit  /rr.  8085 
toiiiporamento  if.  sj).  pti/. 

8085 
temperar  cat.  pig.  8086 
toniporaro  Hal.  8086 
toinporer  /'r^.  8086 
tompesta  ital.  jirov.  8087 
tompestad  .ijjan.  8087 
tempestade  if.  ptg.  8087 
teiupest-z  7;rot).  8087 
tern  pete  frz.  8087 
tempia  /(«/.  8089 
tompio  ifaf.  8088 
tempia  jjrov.  8089 
templar  .ipan.  8086 
torn  pie  frz.  eat.  sp.  8086. 

8088  f. 
temple-8  prov.  8088 
temple  span.  ptg.  8088 
tempo  ital.  ptg.  8092 
tempora  /jfijr.  8089 
tempramen-z  prov.  8085 
temprar  jirov.  8086 
temps  /■/•5.  caf.  8092 
temptz  prov.  8092 
terns  2'rov.  8092 
ten  o/'w.  8089 
tenace  ital.  frz.  8094 
tenacita  ital.  8094 
tcnaille  />,-,  8093 


Hiiiiiaiiisi-lii's  WurtviT/.oicIiiiis 


t«uallm  prov.  8093 
tenca  prov.  cat.  sp.  ptq. 

8197 
tence  afrs.  2133.  8109 
tender  afrz.  8110 
teiKjon  afrz.  2133.  810!) 
tenda  it.  prv.  ptg.  8095 
tenilSo  ptg.  8096 
tender  rtr.  sp.  ptg   8097 
tendero  ital.  8097 
tendine  ital.  809(> 
tendon  frs.  npan.  8096 
tendre  prut\  franz.  ait. 

8097.  6101 
tendror  cat.  8097 
tondre-s  jnov.  8101 
tendrrsse  frz.  810-1  | 

tendreza  prov.  cat.  sio) 
teno  rtr.  810(1 
tenebras  jji'oc.  809s 
tenebrc  ital.  8098 
tenebres  frz.  8098 
tenebroso  ifaZ.  8099 
tcnedor  spau.  3520 
tenente  ^jf<;.  4871 
tener  prov.  sjm)!.  81iK) 
tenere  ital.  8100 
tenerezza  iiaZ.  8104 
tenero  ital.  8101 
tenevB  afrz.  8113 
tenhcr  _proi;.  8201 
teniente  span.  4871 
tenir  ^jj-of.  frz.  8100 
tenir  s^jan.  8201 
tenore  ital.  8105 
tcnre-s  jaror.  8101 
tenreza  prov.  8104 
ten-s  prov.  8089 
tensa  ;jcoy.  2133.  8109 
tcnsar  prov.  8110 
tenser  afrz.  8107 
tenser  rfc.  8201 
tensione  ital.  8106 
tenso-s  ^ror.  2133 
tens6-s  prov.  8109 
tentar  rtr.  prov.  cat.  sji.\ 

ptg.  8112 
tentare  ital.  8112 
tentarin  rum.  2316  i 

tentazione  ifa?.  8111 
tente  frz.  8095 
tenter  frz.  8112 
tenve  n/>-5.  8113 
tonvre  afrz.  8113 
tenyer  rJc.  8100 
tenyir  cat.  8201 
tenza  ital.  2133.  8109 
tenzone  t(a/.  2133.  .'il09 
tepa  it.  (mumlartl.)  8457 
tepe  span.  ptg.  8457 
tepidezza  ital.  8115 
tepido  ifn/.  8115 
ter  ptg.  8100 
tcra  rtr.  8122 
terader  )■(/■.  8040 
terbentina  prov.  8117 
terceiro  jjf(?.  8140 
tercena  ptg.  2394 
tercer  cat.  8140 
tereero  spa»i.  8Mii 


tt-rcliio  ilal.  8152 
tercio  »/)an.  8140 
teroiopelo  sp.  ptg.  8141 
terco  «7)0)1.  8152 
tcr?oI  ptg.  3993 
terdre  afrz.  8119 
terebcnthine  frz.  8117 
terebentina  itu?.  ^jrov.  sp. 

8117 
terebinte-s  ^j/'oy.  81 17 
tcrebinthia  ptg.  8117 
teremonie  rum.  1474 
terger  a/<,v;;.  8119 
tergerc  it.  3030.  8119 
terin  frz.  {mundnrtl.)  8103 
terliz  .s/iaw.  8365 
term  rum.  8121 
terme  frz.  cat.  8121 
termontin  )■«»(.  8117 
tornientina  pig.  8117 
terme-s  jivov.  8121 
termine  lYn/.  8121 
termino  ital.  span.  8121 
tornio  i)ty.  8121 
termure  rww.  8121 
terue  franz.  8057.  8129. 

8153 
terne^a  j^tg.  8104 
terneira  2)<</.  8102.  8771 
temero  sp.  8102.  8771 
terneza  sj)an.  8104 
ternir  frz.  8057 
terno  ^jfj.  8101 
terra  ital.  prov.  cat.  ptg. 

8122 
terraccio  ital.  8123 
terrain  frz.  8131 
terrasse  /"j-^.  8123 
terrazza  ital.  8123 
terrazzo  i7o?.  8123 
terre  frz.  8122 
terreiro  ptg.  8128 
terremoto  «(a/,  span.  ptg. 

8124 
terrenmoto  j<a/.  8124 
terrene  it.  S2>.  ptg.  8131 
terreo  it.  sp.  pjtg.  8133 
terrc-plein  frz.  8127 
terrera  .s;;a«.  8128 
terrestre  it.  frz.  sp.  ptg. 

8132 
terrestre-s  prov.  8132 
terri'stro  ital.  8132 
terreur  /'rir.  8135 
terribile  ital.  8134 
terrible  />^.  sp.  ptg.  813i 
terrier-s  prov.  8128 
terrin  span.  8126 
terror  syjn»*.  ^Jt/?.  8135 
terrore  ital.  8135 
terros  2'rov.  8136 
terroso  t<.  sp.  ptg.  8136 
ters  prop.  c««.  8119.  8137. 

8140 
terso  if.  sp.  ptg.  8137 
tersol-s  prov.  8139 
tertre  frz.  8129 
tertre-s  prov.  8129 
terts  rir.  8140 
tertulia  span.  7837 


tertz  /woe.  8140 
teruvela  span.  8116 
terzeruolo  ital.  8139 
terziario  «fn/.  8138 
terziere  ital.  8138 
terzo  1««?.  8140 
torzuolo  ital.  .S139 
tesa  ital.  8108 
tesatura  r»Hi.  8157 
tesaur-s  prov.  8167 
teschio  itai.  8151 
tcso  rum.  8155 
teser  afrz.  8108 
tesniere  (i/")-^.  7890.  8074 
teso  ptg.  8108 
tesoira  j)iem.  8234 
tesoro  iini!.  .span.  8167 
tesoura  neusj).  8234 
tesserandolo    ital.    8155. 

8156 
tessere  tfa/.  8155 
tessitore  ital.  8156 
tessitura  ital.  8157 
tesson  /rz.  8147 
test  frz.  8149 
testa  if.  prov.  cat.  .ipan. 

ptg.  8142 
testamento  ital.  8143 
teste  i(a?.  600.  4438 
testemoni-s  pcoji.  8146 
testemunha  ptg.  8146 
testemiinho  pf^.  8146 
testeso  ital.  600.  4438 
testigo  span.  8145 
testiguar  span.  8144 
testimonia  it.  sj).  8146 
testimonio  if.  sp.  8146 
testimoni-s  prov.  8146 
testo  iffl/.  7)f/7.  8149 
testudine  ital.  8150 
testuggine  ital.  8150 
testura  ifo/.  sjian.  8157 
tet  frz.  8149 
teta  prov.  sp.  ptg.  8210 
tetai  span.  8210 
tete  /'r^.  8142 
tete-d'oreiUer  frz.  8163 
tetelleea  nen^J.  954 
teton  frz.  8211 
tetta  ital.  8210 
tettar  if  a?.  8210 
tette  frz.  8210 
tetto  ifo/.  8075 
teu  rtr.  8006 
tenia  prov.  8o78 

i  teule  pcoB.  afrz.  8078 

j  te.xidor  caf.  8156 

I  texon  span.  8073 
textura  cat.  ptg.  8157 

j  texture  frz.  8157 
texura  j;rot'.  8157 
teya  cat.  8006 
tez  sp.  ptg.  8108.  8137 

I  tezoire  afrz.  8234 

I  tezura  2)rov.  8157 

1  tezzar  rfr.  8210 
tgi  rtr.  8409 

I  the  frz.  8161 

j  theatre  frz.  8162 

'  theatro  iJfjr.  8162 


theiiia  pig.  8165 

theme  frz.  8165 

thesanr-s  pro».  8167 

thesouro  ptg.  8167 

thon  /i-z.  8180 

thon-s  proi'.  8180 

thronu  ptg.  8176 

ti  if.  rfr.  prov.  pt().  8409 

ti  rum.  8409 

ti  s})an.  8409 

tia  prov.  span.  ptq.  9)9. 

8169 
tiara  rtr.  8122 
tibia  if.  sp.  ptg.  81b  1 
tibieza  .S7J.  ptg.  8115 
tibio  .vpan.  pfi/.  8115 
tie  frz.  8187 
ti?5o  ptq.  8208 
ticchio  jfrti.  8187 
tie  rum.  8409 
tiedo  /r.'.  8115 
tirdeur  frz.  8115 
tieira  prov.  8120 
tiemo  jf(i/.  8077 
tiempo  span.  8092 
tienda  .«pan.  8095 
tiepidezza  ifo?.  8115 
tiera  prov.  8120 
tiercelet  frz.  8139 
tiere  afrz.  8120 
tiemo  ,y)a«.  8101 
tierra  .span.  8122 
tiers  frz.  8140 
tierts  rtr.  8140 
tieso  span.  8108.  8137 
tiesto  span.  8149 
tiev  rfr.  8006 
tieve  afrz.  8115 
tifer  a/r.'-.  8205 
tige  frz.  8184 
tighir  rum.  7450 
tiglil  rw»!.  8078 
tiglia  rfr.  8188 
tiglio  ital.  8188 
tigna  it.  rtr.  8195.  8200 
tignere  ital.  8201 
tigre  ital.  frz.  span,  ptq 

8186 
tigre-s  prov.  8186 
tiho  nprov.  8188 
tijolo  pff/.  8078 
til  ptq.  8213 
tila  *7)an.  8188 
tilde  span.  8213 
tileaga  ruHi.  8177 
tilia  ptg.  8188 
tillac  frz.  8168 
tille  fri:.  2413-  8082, 
tiller  frz.  8188 
tillette  frz.  8078 
tilleul  /r^.  8188.  81-^9 
tilo  span.  8188 
tiltre-s  proi'.  8213 
tilv  rum.  8412 
timalo  span.  8178 
timao  pfj/.  8084 
timbre  frz.  8190.  8456 
timbro  ifai.  8456 
timido  ital.  8192 
timo  cat.  8084 


u 


188 


120 


KoiiiHiiiKi'lios  \Viirtvt>r/.<'i>'liiii'- 


tlmon  fr:.  »\si 
tiiuono  itiil.  nanl.  MkS4 
tiiiiKiiioru  itnl.  ;l7il7 
timonoini  /ilii.  371)7 
tiinon>  till).  8l!):i 
tiiiioru!!»  ital.  Slid 
tiniii-s  jiror.  fi(»8l 
tiinp   rWHi    S()!>2 
tiiiipiino  i/(W.  .v/idii.  s.|5(i 
tiiii|)lii  nim.  S08.S.  8(>S!I 
tiinpiiriii  rii»i.  8(K)I 
tinuiii  rtr.  Si>S4 
till  rt/'r.-.  8<)8!l 
tiua  prov.  cat.  »1x111.  i>ly. 

8196 
tin»  siian.  8'J0() 
tiiiaju  .«yxwi.  81!).'i 
tiiialha  />r(/.  8l!l'> 
tiniil-8  priir.  si'.li; 
tiniiH  (i/'r--.  81!>G 
tinea  i((i/.  .«in/.  si!)7 
tincioiio  ildl.  810!» 
tiuilu  nun.  8095 
tine  ruin.  8100.  8U)!1 
tino  />.-.  8195 
tinel  />.-.  8190.  8199 
tinolla  ital.  8199 
tinolio  ital   pig.  8199 
tinolo  span.  8199 
tinBr  ri/Hi.  8101 
tinoreata  rum.  8101 
tinet  nfrz.  8196 
tingere  ital  8201 
tingir  ptg.  8201 
tinlia  pt.^.  8200 
tinieblas  span.  8098 
tinir  ;)(_(7.  8202 
tinniro  .vdcrf.  8202 
tino  ital.  8195 
tin-s  peon.  8089 
tinta  sard.  cat.  sp.  ptff. 

2816.  8198 
tinta  nprov.  8203 
tintcr  frz.  8203 
tintinnire  i<(i/.  8204 
tintiriin  rum.  1990 
tio  *7J.  p<(/.  949.  8169 
tiqiio  frs.  8185 
lira   pror.    span.    ptg. 

8206 
tiracier  n/'iT.  8206 
tiranno  ital.  8459 
tirano  spfoi.  8459 
tiraiit  afrz.  8459 
tirar   jirov.    span.   pUj. 

8206 
tirare  Hal.  8206 
tirassar  prou.  8206 
tira.ssier  afrz.  8206 
tire  /Vi:.  8206.  8460 
tirer  frz.  8206 
tiro    ital.    span.    ply. 

8206 
tirso  ital.  8182 
tirzana  si'ci/.  2394 
tisana  ital.  6432 
tisana  sp.  ptg.  6432 
tisane  /)-.  6432 
tisera  altsp.  8234 
tison  /';•:.  8208 


IKmt  /i:.  8155 

tisDcrund  f'r:.  8165.  8166 

tirtoiiT  (i/r.-.  815ti 

tl8«ir  ii/>f.  8166 

lissii  /If.  8156 

tissiiro  /v.".  8157 

tistr.<  /rt.  8165 

tiltt  rum.  .S21II 

tit.'l   Wr.  8213 

titlo  <i/V.-.  8213 

litlu  rum.  8213 

titliii  rum.  8212 

titoiar.'  ital.  8212 

titoli'(,'j;iHro  I'fn/.  8212 

titolo  ital.  ,8i>13 

litre  ii/")-.-.  8213 

titrer  /■;•.-.  8212 

tittle  cat.  S213 

titiilii   rum.  ,8212 

titular  span.  ptg.  .S212 

titiiKi  span.  ptg.  8213 

ti.\crii  p<.(7.  8234 

tiznar  spun.  8208 

tizno  spun.  8208 

tizo  .spnM.  8209 

tizon  span.  8208 

tizon-8  yiror.  8208 

tizzo  ital.  8209 

tizzono  Hal.  8208 

toalllo  «/>:■.  5100 

tiiaillier  afrz.  8455 

tuallia  /)rot).  ptg.  5100. 
8455 

toalla  span.  8455 

toamnil  rum.  937 

toana  rum.  8230 

toarce  cmhi.  8249 

toata  rum.  8268 

toate  CMWi.  8268 

toba  span.  8215 

tobillo  span.  8410 

toca  «prt»i.  8214 

toca  rum.  8419 
I  tocar  prov.  sp.  ptg.  8119 

tocc  rtr.  8214 

tocca  (((i/.  8214.  8423 
,  toccare  ital.  8214    8419 
'  tocco  ital.  8214.  8428 

tocha  aragon.  ptq.  8181. 
8257.  8259 

toohier  afrz.  841!) 

tocho  span.  7848.  8181 

tocin  ta<.  8414 

toeinho  ptg.  8414 

tocino  span.  8414 

tocon  sjwn.  8214 

tocsicii  rum.  8273 

tocsin  />^.  8419 

todito  span.  8268 

todo  sp.  pig.  8268.  8269 

toffar  rtr.  8458 

toffe  /o</(r.  8468 

togliere  ital.  8219 

togo  (<((?.  8271 

toi  frz.  8409 

toile  /■)".  8080 

toilette  frz.  8080 

toise  frz.  8108 

toiser  /"«.  8108 

toison  frz.  8232 


toll  fr:.  807.'. 

toivre  (1/Vj.  8183 

toix  r<i/.  8116 

toil!  span.  ptq.  8274 

tuldo  .v/i.  /if,/  8081.8170 

ti.l.lre  afrz.  prov.  821!) 

t.\le  frz.  7!ll).s 

tdltiinia  /ify.  8219 

toleiniii  pig.  821!) 

toleraueo  frz.  8216 

toleror  /v.".  8217 

t«illuT8«  p/(/.  8219 

tolliidi)  xpriii.  8219 

tolido  span.  8219 

tolir  afrz.  8219 

toller  (i/(.s;).  821!) 

toUeranza  ital.  8216 

tolleraro  i7(i/.  .S217 

toUere  ital.  8219 

tolo  ///;/.  8219 

tolondro  .•ipn».  7002 

tolre  cat.  .8219 

tonia  jiicm.  3397 

toniaeo  cat.  8222 

toinar  cat.  sji.  ptg.  551(i. 
6520.  8221 

toniaro  ital.  8422 

toniasoUa  ital.  8220 

tomato  .ym».  8222 

toniatcc  cat.  8222 

tomb  cn«.  8420 

tomba  ital.  prov.  8420 

tombac  frz.  8026 

tombaeco  I'taJ.  8026 

tonibar  prov.  ptg.  8421 

tombe  frz.  8420 

tombeau  /"rs.  8420 

toniber  frz.  8421 

torabereau  frz.  8421 

tombolare  i«.  8421.  8425 
I  tombolo  ital.  8425 
'  tome  frz.  8224 

tomilho  pf(/.  8179 

tomillo  .vpnn.  8179 
1  tomiza  span.  8223 

tomna  rum.  936 

torao  i<rtJ.  sp.  pt*/.  8221. 
8224 

tomplina  pro».  8424 

ton  frz.  8237 

tona  prov.  ptg.  8225.  8230 

toiiare  ital.  8231 
!  tondere  t(a/.  8226 

tondino  Hal.  7002 

tondo  ital.  7002 

tondre  /"r^.  (koj'w.)  prov. 
8226.  8427 

tondrer  cai.  8226 

tonedre-s  prov.  8228 
I  tonello  ital.  8230 

tonfano  (7a?.  8424 

tonfare  Hal.  8238 

tonidro  iiltsp.  8228 

tonne  /"r.-.  8230 

tonneau  frz.  8230 

tonnellc  /V^.  8199.  8230 

tonner  frz.  8231 

tonnerre  nfrz.  8228 

tonno  (<r//.  8180 

tono  (7.  .sp.  p<(/.  8237 


lonoiro  a/rz.  822.'> 
toiisura  t7.  sp.  ptg.  ,S236 
tiiMNure  frc.  8235 
tont  cm».  887 
toiitaro  span.  822!) 
tonto  /v.".  8227 
tonti  rum.  .8229.  8231 
toiito  Hal.  span.  ptq.  8.S7. 

8229 
toji  (i/)V.  8238 
topa  it.  (mun(lartl.))iiyJ[>. 

8467 
to]iacio  .spa».  8239 
topar  span.  8238 
toi)azo  />•;.  823!) 
topazio  )7a/.  ptg.  82.3!) 
tope  sjxin.  8238 
to|)in  franz.  (mundarll.) 

.8240 
topi-8  prow.  8240 
tojio    i7a/.    span.    6496. 

701)3.  8025 
to|)oragno  ital.  6496 
toppa  ital.  8238 
topiiare  i7a^  8238 
toppotto  itul.  8238 
toppo  i7a/.  8238 
toque  frz.  8214 
toquor  afrz.  8419 
toquesing  a/")';.  8419 
torb  cat.  8430 
torba  proi;.  8430 
torbar  prov.  8434 
Itorbo  afrz.  8430.  8431 
torbellino  span.  8433 
itorca  lyjan.  8257 
torcar  prov.  8257 
'torco  s/jnn.  8250 
torcer  cat.  sp.  ptg.  8249 
torcere  Hal.  8249 
torcha  cat.  8257 
{torcho  //^.  3102.  8257 
torcher  frz.  8257 
Itorchio  ital.  8243 
torchon  /Vj.  2928.  6993. 
;     8257 

torcia  ital.  8257 
itorciaro  Hal.  8257.  8259 
torculo  ital.  8243 
Itordo  j7.  sj).  ptg.  8440 
itordre  «/'«.  8249 
toria  cat.  8441 
jtorija  prov.  8066 
|torkel  )7r.  8243 
torlo  ital.  piem.  8265 
tormetita  sp.  ptg.  .sj44 
torraontar  sp.  ptg.  824 1 
tormentaro  i7a/.  8244 
tormento  it.  sp.  pig.  824  1 
tormenz  prov.  8244 
tormo  span.  8443 
torna  r«»i.  8246 
tornar  rtr.  prov.  cat 

ptg.  8246 
tornaro  t7a^  8246 
tornear  span.  ptg.  8245 
tornearo  ital.  8245 
torneiar  prov.  8245 
tornei-8  prov.  8245 
torneo  i7.  .vp.  jjtg.  8245 


sp. 


RinuanisfhcB  Wortverzeiclinis 


121 


torner  afrz.  8246 
torno  it.  Kp.  pty.  8247 
torn-s  jjrov.  S247 
toro    neucat.  span.  pty. 

8067.  8266 
torozon  span.  8253 
torpe  cat.  sp.  pty.  8444 
torra  cat.  8445 
torrar  cat.  »p.  pty.  8252 
torre  ital  sj).  ptg.  8219. 

8445 
torrente  if.  sp.  pty.  8251 
torrer  rlr.  8252 
torrone  ital.  844'S 
tor-8  })rov.  8445 
torsa  lomb.  8248 
torscher  tir.  S24!) 
torse  a/rz.  8255 
torseau  afrz.  824S 
torsello  i'faJ.  8248 
terser  prov.  fram.  8249. 

8254 
torsion  frz.  8253 
torso  ital.  8182 
tort  )«m.  /'r.-.  8263 
torta  it.  sp.  ptq.  8256 
torto  ital.  pf(/.'8263 
tortolella  ital.  8447 
tortolilla  spnn.  8447 
tortolillo  span.  8447 
tortolo  «pan.  8446 
tortora  ital.  8446 
tortorella  Hal.  h447 
tortra  ent.  s446 
tortre-s  prov.  8446 
tortue  /rj.  8150.  8261 
tortuga  prov.  cat.  span. 

8150.  8261 
tortulho  i)tg.  8411 
tortura  ital.  8264 
torture  frz.  8264 
tort-z  pro».  S263 
torva  pty.  8430 
torvar  /)<</.  8434 
torvelinho  pty.  8433 
torvisco  ■s:pau.  8432 
torza  /om6.  8248 
torzal  span.  8250 
torzione  (foZ.  3253 
torzon  sjjan.  8253 
torzuelo  span.  8139 
tos  pror.   Crtf.  sp.  8182. 

8236.  8451 
tosa  it.  prv.  3182.  8236 
tosSo  pty.  8232 
tosar  ptjr.  3233 
tosare  ital.  8226.  8233 
tosco   it.  sp.  pty.  8181. 

8273.  8416 
tose  afrz.  8182.  8236 
tosel  afrz.  8182.  8236 
toser  span.  8450 
tosigo  spon.  8273 
toso  ital.  6608. 3182.  8236 
tosoira  prov.  8234 
tosone  ttai.  8232 
tosquiar  pty.  8226 
toss  afrz.  8255 
tossa  caf.  8416 
tossal  caf.  S416 

Kilrting,  lal.-iv 


tosse  ital.  pty.  8451 
tosser  pty.  8450 
tossir  p;f.  ca<.  pty.  8450  , 
tossire  iVaZ.  8450  i 

tost  pror.  cat.  afrz.  4438.  ' 

8267 
tosto   ital.   altsji.  altpl(i. 

4438.  8267 
tot  frz.  4438.  8267 
tot  rum.  8268 
toti  rum.  8268 
tots  cat.  8268 
totta  snirf.  8268 
tottovilla  it.  (mundartl.) 

8241 
tottu  sard.  8268 
cu  totulus  tot  rum.  3268 
tot-z  prof.  8268 
tou,  tova  cat.  8215 
touaillo  frz.  5100.  8455 
touca  pty.  8214 
toucher  «/V^.  8419 
touc  frz.  8272 
touer  /JT.  8272 
toufe  nprov.  8458 
tou£Fe  frz.  8417.  3429 
toumplc  nprov.  8424 
toupeira  pfjr.  8025 
toupet  frz.  8238 
toupie  /ri.  8238 
toupin  franz.  {mundartl.) 

8240  j 

toupon  afrz.  8238  '  | 

tour  /)•:.  8247.  8445 
tonra  pf(/.  8066 
tourbe  lifrz.  8430.  8431 
tourbilloii  frz.  8433 
tourbler  afrz.  8436 
tourd  /Vi.  8440 
tourde  frz.  8440 
toiinnent  /"r^.  8244 
tonrmcnter  frz.  8244 
toumer  frz.  8246 
tournoi  /ri'.  8245 
toumover  frz.  824.') 
touro  pff/.  8067 
tourte  frz.  8256 
tourtereau  /"/•^.  8447 
tourterelle  frz.  8447 
tourtn-  frz.  8446 
tousar  a/«pf(/.  8072 
tousser  frz.  8450 
tout  w/V^.  8268 
toux  frz.  8451 
tonz  afrz.  8268 
tova  cnf.  8215 
tovaglia  ital.  5100.  3455  ! 
tovagliuolo  ital.  7423 
toxiche  n/Vs.  8273 
toxico  pJy.  8273  | 

toxo  span.  8274  i 

toza  aray.  3131 
tozar  amf/.  8181 
tozo  aray.  8181 
tozuelo  spaw.  8266 
tozut  cat.  S416 
tozzo  it.  4406.  784.S.  3416 
tra    ital.  rum.  rtr.  4375. 

8206.  3310 
traaZ'''-E  /n-or.  82!)(l 


traba  span.  8279 
trabacca  ifn/.  8280 
trabajar  sp.  4607.  8275 
trabajar  con  niallas  sjjan. 

7811 
trabajar  a  punto  de  aguja 

span.  7811 
trabajo  sp.  4605.  8276 
trabalha  prov.  4605 
trabalhar  pfi/.  4607.  8275 
trabalhar  a  ponto  de  malba 

ptq.  7811 
trabalho  ptq.  4605.  3276 
trabalh-8  prv.  4605.  8276 
traban  frz.  8277 
trabar  span.  8279 
trabattare  ifa?.  8324 
trabe  spati.  8280 
trabelbar  2>''ov.  4607 
traboccare  i(aZ.  8281 
trabocco  ital.  3281 
trabucar  proc.  sj).  1401. 

3281 
trabuco  span.  1401 
trabuquete  span.  1401 
trabuquet-z  prov.  1401 
trac  /r.-.  8306 
traya  pty.  8285 
trabar  pV^.  8285 
traccheggiare  ital.  8306 
traccia  ital.  8285 
tracciare  itoJ.  8235 
trace  frz.  3235 
tracer  /rz.  8285 
traehor  prov.  8287.  8291 
traoio-s  pcoj;.  3290 
trada  n/»n.  8239.  8292 
tradator  rum.  8291 
tradi^ao  2>tg.  8290 
tradicion  spnn.  8290 
tradiraento  ital.  8290 
tradire  ital.  8289 
tradition  /rr.  8290 
traditore  ital.  3291 
tradizione  ifa/.  8290 
trado  pf<7.  8040 
traduc^ao  pty.  8294 
traduccion  .spa».  3294 
traduoir  span.  8293 
traduction  /r^.  8294 
traduire  frz.  8293 
tradurre  ital.  8293 
traduzione  tta/.  8294 
traduzir  pty.  8293 
traer  spnn.  830O 
trafag  cat.  8326 
trafag  cat.  8326 
trafagar  c«f.  «pan.  8326 
trafago  span.  8326 
trafalsare  ital.  8313 
trafan-s  pcoi;.  8118.  8296 
trafego  ply.  8326 
trafeg-z  prov.  8326 
trafeguear  pt»?.  8326 
trafei-s  prov.  8326 
trafficare  i<a7.  8326 
traffico  ital.  8326 
trafic  frz.  8326 
traficar  span.  8326 
traficn  upav.  8326 


ti-aflqner  />.;.  8326 
tragana  rum.  8299 
tragar  span.  pty.  8302 
tragare  sarrf.  8302 
trage  rum.  span.  8300 
tragettare  ital.  8304 
tragetto  iiai.  8305 
traggea  ital.  8298 
traggere  ital.  8300 
tragin  spa)i.  8299 
traginar  span.  3299 
tragittare  ifa/.  8304 
tragitto  ital.  8305 
tragla  rum.  8301 
trahilla  span.  3301 
trahinar  prov.  8299 
trahir  pr».  frz.  ptg.  3239 
trabi-s  pro».  8299 
trahison  frz.  8290 
trai95o  pty.  8290 
hacer  traicion  sp.  8239 
traicion  span.  8290 
traidor  prv.  sp.  ptjr.  8287. 

8291 
ser  traidor  span.  8289 
trailla  span.  8301 
traiUe  /"r^.  8301 
train  frz.  3299 
trainare  ifa?.  8299 
traineau  frz.  8299 
traino  ital.  8299 
traio  nprov.  8301 
trair  proi'.  cat.  3289 
traire  prov.  franz.  5453. 

8291.  8300 
trais6-s  prov.  8290 
traissa  prof.  3299 
trait  frz.  8288 
traitar  prov.  8286 
trait<i  /"rr.  8283 
traiter  frz.  8286 
traiteur  /Vz.  8282 
traitre  frz.  8291 
trajet  frz.  8305 
trajo  pf</.  8300 
tralce  ital.  8295 
tralcio  fta/.  8295 
trale  nfrz.  8173 
tralha  ptg.  3301 
tralh-s  pror.  8301 
traliceio  iial.  3365 
tralignar  i<a?.  8317 
tralla  cat.  span.  8301 
trama  it.  sp.  pty.  8307 
tramaglio  ital.  8366 
tramail  />".  S366 
tramar  sp.  ptg.  8307 
tramare  ital.  3307 
trambustare  ifnZ.  7992 
trambusto  ital.  7992 
tra  me  frz.  3307 
tramer  /Vi'.  8307 
tramettere  i'ta?.  3308 
tramoggia  tta?.  8336 
tramontana  ital.  8319 
ti'ampa  span.  8328 
trampoli  itn?.  8309 
trampol-s  proi-.  8309 
trana  comasl:  7890 
trnnoa  sp.  ptq.  8356.  8368 


Wiirteilimli.    (Wiiitvcriekhiiisse.) 


iL'L* 


l!>iiii;iiiii>rlii'i.  Wiirtvormelmis. 


tnnivar  ;'(;;.  s.iUi.  8;»5ti. 

tr.im-o  »7>(iM.  pill.  SJJK! 
tranrlio  /Vr.  SHtlS 
tninrhit'  I'ri.  s:ii;s 
trnnohor  /V.-.  MttW 
tranlio  i7.i/.  ;l:i:(_' 
tiiiiiso  fr:.  ftltj.  s;Uii 
traiisiilo  ii/f.vyi.  s;ti2 
transir  /V,-.  n/r»/!.  S;i|J 
tniiiKiro  .«III/   s:t|2 
Iransito  i/n/.  s;<H; 
transit  j:  ;)i«i'.  SlU'i 
tranzar  .s/xiii.  8:ll)> 
trapann  I'fii/.  «|n5 
trapcar  ;if(;.  sl7i 
trajK'jar  i'l,i    ^\'\ 
trnpojapc  ;if(/.  si 71 
trap<>  .«jiiiH.  ;)/(/.  Jtiil,") 
trapjie  frz.  83is 
trappola  i/n/.  S32S 
trsppolarc  ilal.  )S.H2S 
trap-s  |)ror.  828(i 
tr3<|iic  >/i(iH.  ;/((/.  SatHi 
tratjiicar  span.  s'MWt 
tra.|upjar  ptii.  ,S30(! 
tra(|iicr  frz.  83(Mi 
tra.|iioti'  /)/y/.  837-1 
trar  i-/r.  82tt(> 
tras  pror.  cat.  .<;;.  y</(/. 

8310 
trasattarsi  ittil.  8311 
in  trasatto  aUiM.  8311 
trascinare  i7n/.  8299 
traseS'ir  .*i>.  8315.  832(i 
trasfe<ra  pig.  832G 
trasfcgar  /)'<(/.  8326 
trasgo  apan.  pig.  8326 
trasiego  apan.  8326 
trasle  n/rs.  8173 
trassa  jjcor.  crti.  8285 
trassar  cat.  8285 
trassinare  i<n/.  8299 
trassi6-8  prov.  8290 
traste  nfrz.  sp.  ptg.  8071. 

8323 
trastear  span.  8(t71 
trastejar  s/>.  ptg.  8071 
trasto  .tyi.yjfi/.  8071.  8323 
trastot-z  prov.  8268 
trastullare  i7n/.  7837 
trastiiUo  ital.  7837 
tratado  .v^^.  pig.  8263 
tratadore  .«yj.  j>f(7.  8282 
tratar  sp.  ptg.  8286 
trato  sp.  ptg.  8288 
tratta  itat.  8286 
trattarc  itn/.  8286 
trattato  ital.  8283 
trattatore  iVa/.  8282 
tratto  ital.  8288 
trattore  ital.  8287 
trat-z  pcoc.  8288 
trau  cat.  8278 
traucar  prop.  cat.  8278 
traiii--s  proi'.  8278 
traulor  afrz.  8327 
traurer  caf.  8300 
tran-3  prov.  8280 
trav.n  ptg.  8270 


irutiiKllan-    i((i{.    Ii>07. 

N27ri 
trnvaglin   t'f.  4(!*)*i.  8276 
trivail  fr:    IU)5.  827(5 
travaillor  fr:.   t(i(l7.  8275 
travar  /nor.  p/f/.  8279 
trav.<  .(,1/.  p»//.'8280 
travors  pror    frz.  X'A2'< 
travrrsa  i7(i/.  H32fi 
travorsarc  Hal.  8325 
trav«>ri!i>  fr:.  8325 
(ravirsiT  frz.  aS25 
travcr.^ior-i»  pror.  8326 
Iravoi^o   ilal.  8326 
travo.»!  span.  ptg.  8325 
travpssa  ptg.  .S325 
tr:ivp9sar  jitg.  .S325 
travi'.ssi)  ptg.  8325 
travie.<iii  .vp<i«.  8325 
t  rave  poll  a  ptg.  8116 
travolarp  ital.  8327 
traz  /if;/.  8310 
traza  span.  82s5 
trazar  span.  8285 
trazcr  p/f/.  8300 
trc  ital.  rtr.  8348 
troapada  rum.  8345 
troaptii  r«»(.  828)i 
treballiar  prr.  4607.8275 
trotialh-.s  prv.  4(i05.  .8276 
trebhia  ilal.  8351 
trpbbiaro  ital.  8352 
trobbio  n/n/.  8383 
troblar  pror.  8352 
I  trebol  cat.  span.  8363 
!  trebolar  pror.  8352 
trebucher /"r.-.  1401.8281 
1  trobiichet  frz.  1401 
j  treccare  it.  8334.  8358 
trecoia  ital.  8356 
trccciaro  ital.  8356 
treoe    rum.   span.   8303. 

8330 
treohier  afrz.  8334.  8358 
trc«;6  ptg.  8139 
trebol  p/^.  3993 
trrdcs  rtr.  8330 
tredici  »'<(»/.  8330 
trpf  afrz.  8280 
trofanar  prov.  8118 
trefartz  pror.  8118 
trefa-s  prov.  8118.  8296 
trefe  span.  8118 
trcfego  pfjr.  8118 
trefeuil  afrz.  8363 
trefle  «/"rz.  8363 
trefo  ptg.  8118 
trefonds  frz.  8125 
trcfueil-s  pror.  8363 
trefiu'il-z  prov.  8363 
tregeuda  i<n/.  8331 
treggia  ital.  8297 
trcgoa  ptg.  8349 
tregua  /<fl/.  .«pnii.  8349 
trci  rMHi.  prov.  8348 
treifeigl  rtr.  8363 
al-trei-lea  rujn.  8140  N. 
treille  /Vr.  8357 
treillLs  nfrz.  8357.  8365 
trointn   span.  8332 


trels  n/ri.  8348 
tr<<i  «pro  zeci  rum.  8330 
tn-iiP  frt.  8830 
In-izpci  r(r.  8332 
tndlia  /<r<ir.  8357 
tromail  lion».  S366 
trptnblar  pror.  8342 
Innibli'  fr:.    1447 
IrcnililiMnt-nt  di<  tern'  frz. 

8124 
tromblpr  frz.  3342 
tromblnr  span.  834" 
trpineaii  nfrz.  M337 
trcnu'l  afrz.  8337 
trenii'Mtin   rum.  8117 
tronipntina   i7n/.  cat.  sp. 

ptg.  8117 
triMiior  allsp.  ptg.  8339 
tri'meiir  /"r.-.  H340 
tr.'inip  frz.  833(i 
trpinir  afrz.  8339 
troninipia  pror.  833(> 
treniolar  ptg.  8342 
(rpniidaro  t'/n/.  8342 
trcmoloso  ital.  8343 
tremonba  pig.  8336 
trpniore  iVoA  8340 
tremoroso  ital.  8341 
tr(''moii.--sor  /"r?.  832(i 
trom|)er  frz.  8086 
tromiira  rum.  8342 
trcmuros  r»m.  8341.8343 
trena  ilal.  prov.  8356 
trencar  yjror.  83()8 
trenchar  pror.  8368 
trcnfiaro  lose.  3332 
trenta  tVo/.  rfr.  jjrv.  cat. 

8332 
trente  /ir.  8382 
trcnza  sp.  8356.  8368 
trenzar  sji.  8356.  8368 
trepan  frz.  8405 
tropancr  /"rr.  8405 
tropano  ital.  8405 
trepar  rat.  .sp.  ptg.  8344. 

8347.  8373 
tn-pas  frz.  S321 
triipasspr  /^r*.  8321 
,  treper  afrz.  8373 
trepetin  rum.  8117 
trepidar  «?<.»/».  j>lg.  s:ii5 
trepidare  ifa/.  8345 
trepido  it.  sp.  ptg.  8346 
treppiare  altital.  8373 
trepta  r»Hi.  8286 
tres  frz.  8310 
tres  prov.  cat.  span.  ptif. 

8348 
trcsca    ital.   prov.    2698. 

8175 
trescar  prr.  2698.  8175 
trescare  ital.  8175 
treschc  n/"rr.  2698.  8175 
treschier  afrz.  2698.  81 75 
trescliignier  afrz.  4538 
trcscolar  cat.  8315 
;  treslis  n/Vr.  8365 
I  tresol-s  jirov.  8139 
I  trcsor  frz.  8167 
:  trpsoro  n//sp.  8167 


tr('s(|uv  ii/r..  4407  f. 
tressa  pror.  8366 
tri'ssar  pror.  8366 
tre«8o  /r.'.  8366 
trpRKpf  frz.  8350 
trpHtol  afrz.  8322 
troRtot  fl/"r.-.  8268 
trp>tot-z  priir.  826H 
tri'toau  «/'r.-.  8322 
tiX'tsK  cat.  8330 
trpltirar»  Hat.  7823 
trpii  norm.  8386 
trPiiil  /r--.  8243 
tr.Mit  n/'r*-.  8366 
trova  jirov.  8349 
trovar  pror.  8349 
trovas  /)/(/.  8098 
Irpvo  afrz.  8349 
Irpvorsp  (i//k/>.  8363 
trcvo  pig.  8363 
trczo  pror.  ptg.  8330 
tri  r<r.  8348  ' 
triangle  frz.  8360 
trianglc-8  ;)ror.  8360 
triangin  cnl.  8360 
triangolo  ital.  6350 
triiingiilo  sp.  pig.  8360 
triar  cnf.  8379  ' 
triaro  altital.  8379 
tribbiarc  ilal.  8:!52 
triblcr  o/rj.  8352 
triboillior  n/rr.  8352 
tribolar  pror.  8352 
triliolare  ital.  8352 
tribi'i  ilal.  8354 
tribulare  ifn/.  8352 
trihut  frz.  8355 
tribiito  ilal.  8355 
tricaro  ifnJ.  (npo/*.)  8360 
tricliar  pror.  8334.  8358 
triilier  frz.  8334.  8358 

'  tricoises  frz.  8333 

I  tricoter  frz.  7811 
tric-s  pror.  8334.  8358 

I  trida  pror.  8186 
trido-s  prov.  8186 

I  triege  afrz.  8383 

'  trier  rum.  frz.  8351.  8379 
triera  rum.  8352 
tricii-s  pror.  8383 
tricve  afrz.  8349 
trifoglio  ilal.  8363 
trifoire  afrz.  8362 
trifoiu  r«»i.  8363 
trigan9a  altptg.  8174 

j  trigar  pror.  altptg.  8174. 

'      8360 

trigaud  frz.  8360 
trigauder  frz.  8360 
trigle  /Vz.  8364 

I  triglia  ital.  8364 
trigo  sp.  ptg.  3482.  8377 
trigon  comash.  8359 
trigor-.-i  pror.  8360 
trigs  prov.  8334.  8358 
trilha  ptg.  8351 
trilhar  .p«^.  8352 

I  trilho  ptg.  8351 
triila  sp.  cat.  8351.  8364 
trillar  cat.  span.  8352 


Ronianischos  Wortverzpiclinis 


trillare  il.  8361.  8380 
trillo  xpan.  8351  i 

triina  nprov.  8338 
trimor  pic.  833S 
tiimpellarc  ital.  83(i7 
trina  il.  up.  S35<).  8371 
trinca  it.  .tp.  ptq.  83G0 
trimar  xp.  y»((/.'83C8 
trincare  itnl.  8370 
trincliar  sp.  pty.  83G8 
trinclietto  Hal.  8371 
trinciare  Ual.  8316.  8368 
trinoio  »7((/.  S368 
triiiquada  prov.  8368 
trini|Her  frz.  8370 
trinii\ict  frz.  8374 
trinijuete  »pa».  8374 
trinnuette  fiz.  8:>74 
trinta  ply.  8332 
trinxar  caf.  8368 
triomplie  frz.  8382 
triomplier  /■/^^  8381 
trionfare  ital.  8381 
trionfo  ital.  8382 
tripa  .•.;).  7>f(/.  1297.  8372 
trip.?  />-.-.  8372 
triper  afrz.  8373 
trippa  i<rt7.  8372 
triqiier  frz.  8334 
trifjuet  cat.  8374 
trisar  proc.  8378 
trisca  span.  ply.  2693 
triscar  span.  ptg.  2698. 

8175 
trissar  pror.  8378 
trist  CM»).  r(c.  cat.  8375 
triste  /"r^.  .y>.  ptg.  8375 
tristessa  jiroc.  8376 
tristcsse  frz.  8376 
tristeza  .yjoj!.  })tg.  8376 
tristezza  ifa/.  8376 
tristicia  prov.  8376 
tristizia  i(a/.  8376 
triito  Hal.  8375 
trist-z  pror.  8375 
tritare  lYn?.  8379 
tri\ilarc  .^ard.  8352 
triiimfar  sprin.  8381 
triunifo  span.  8382 
triiimpliar  pty.  8381 
triumplio  jj(g.  8382 
triunfar  pty.  8381 
triunghiii  rum.  8350 
trive  afrz.  8349 
trivello  ital.  8116 
trivio  ita/.  8383 
triwe  afrz.  8349 
triza  ?0Hi6.  span.  8378 
trizar  ^<cot'.  8378 
troar  jttg.  8231 
trobador  jf^cov.  8388 
trobaire  prov.  8388 
trobar  cat.  pror.  8389 
troc  ruiH.  altfranz.  8326. 

8385 
trocar  sjian.  i>tg.  8326 
trocha  ^jroc.  8392 
trocir  altS2).  8293 
trocla  span.  8384 
troco  ptg.  8326 


troeue  frz.  8394  | 

trofoo  iVa/.  8387 
trofpo  .ipav.  ptq.  8387 
troglio  ilal.  8329 
trojrne  /Vc.  s(02 
trogno  jiirw.  S402 
trognon  frz.  8401 
trois  />-.  8348 
troisirmo  frz.  8140 
troja  lY.  sp.  8248.  8386 
trojii  «(icrf.  8386  i 

trOler  /i\r.  8391 
trolha  pty.  8395 
trolli-s  ;)>•«!>.  8243 
trom  }jtg.  8231 
tromba  ital.  ptg.  8381 
trom  bare  ita/.  8381 
trombe  frz.  8381 
tronibeti  span.  8381 
tronipa  ^jcop.  spnn.  ptg. 

8381 
trompar  spnu.  8381 
trompe  frz.  8381 
troraper  /"rj.  8381 
trompetear  span.  8381 
troinpetcr  frz.  8381 
trompette  /"r::.  8381 
trompicar  .<ipa>i.  8171 
tronipo  .'(pn».  8381 
tron  span,   altfrz.  8176. 

8231 
troiiar  prov.  alteat.  nltsp. 

altptg.  8231 
tronarc  ital.  8231 
tronc  frz.  8401 
troncar  cat.  sp.  ptg.  8398 
troncare  j<n?.  8398 
tronce  frz.  8182.  8397 
troncener  afrz.  8397 
trench  en*.  8401 
tronche  frz.  8182.  8397 
tronco  it.  sp.  ptg.  8401 
tronroii  frz.  8182.  8397 
tronc-.>  prov.  8401 
tnjne  n/is.  8176 
tronfiare  tosc.  3332 
tronfio  i7o?.  8314 
trono  ital.  sp.  8176.  8231 
tronquer  frz.  8398 
tron-s  2)rov.  8176.  8231 
trons  proy.  altfrz.  8182. 

8397 
tronso-s  pcor.  8132.  8397 
tronzar  span.  8182.  8397 
tronzo  span.  8397 
trop  pror.  frz.  8171 
tropa  spriH.  j)tg.  8171 
trope  mittelfrz.  8171 
tropear  ^/ifl.  8171 
trope(,-ar  7;((/.  8171 
tropel  span.  ptg.  8171 
tropellar  span.  ptg.  8171 
tropel-s  j>rov.  3767.  8171 
tropezar  span.  8171 
trophi^  frz.  8387 
tropk-ar  ptg.  8171 
tropido  pf?.  8171 
troppo  ital.  8171 
troquer  />z.  8326 
tro-s  pror.  8176.  8231 


tros  prOf.  afrz.normaiui.  , 

8182.  8385 
trosar  span.  8182 
tro.scia  iVn/.  2697 
troso  s/j.iM.  pff/.  8182 
tripsque  a/rz.  4407  f. 
trossa  pror.  8i48 
trossar  p»v»t'.  .8248 
trossel-s  prov.  8248 
trot  /■(■-.  8390 
trota  ital.  8392 
trotar  pror.  sp.  ptq.  8390 
trotior  frz.  8390 
trottare  i7a7.  8390 
trotter  frz.  8390 
trotto  i<a/.  8390  i 

trou  frz.  8278  \ 

troubadour  nfrz.  8388 
trouble  frz.  8436 
troubler  /"r^.  8436  ! 

troucho  Jifrz.  8392  | 

trouer  frz.  8278 
trouito  nprov.  8392 
troupe  /"r^.  8171 
ti-oupeau  frz.  3767.  8171 
trousse  /"rs.  8182.  8248 
trousseau  frz.  8248 
trousser  frz.  8248 
trouveor  a/i".  8388 
I  tronver  frz.  8389 
trouvere  nfrz.  8388 
trouveres  a/Vj.  8388 
trouveur  nfrz.  8388 
trouxa  pig.  8248 
trovar  s/jan.  pt»/.  8389 
trovare  ital.  8389.  8434 
trovatore  ital.  8388 
trovejar  pt</.  8231 
troveor  afrz.  8388 
troveres  afrz.  8388 
trovisco  jjtf/.  8432 
trovorzu  .lard.  8363 
troxa  sjMn.  8248 
troya  span.  8386 
troza  span.  8250 
truand  /Vs.  8393 
truanda  prov.  8393 
trnandar  proy.  8393 
truander  //-.  8393 
truan-s  j^rov.  8393 
truao  ptg.  8393 
trucha  span.  8392 
truchar  j^/'ov.  8393 
truchemaii  frz.  8050 
truehement  frz.  8050 
Irucher  /V.-.  8393 
trucho  7ij)rov.  8392 
truciolare  ifn?.  8260 
jtrudda  sard.  8395 
trueco  span.  8326 
trueia  pco».  8386 
truelle  frz.  8395 
tnielo  npror.  8395 
truesc'a  proc.  4407 
trufa  prov.  sp.  ptg.  Sill 
trufan  a?isp.  8393 
trufan-s  prov.  8393 
truf3o  ptg.  8411 
trufar  pro»,  sj^a».  8411 
truffa  ital.  8411 


truflaldino  ital.  8411 
truffaro  i«n/.  8411 
tniffc  frz.  .8411 
trufter  frz.  8411 
trufi  ri/m.  3332 
trufie  rum.  3332 
trugimao  p/r/.  8050 
trugno  piem.  8402 
truban  span.  8393 
truhanear  .•ipan.  8393 
truie  /■(■-.  8386 
truillier  n/>2.  8404 
truita  altital.  8392 
truite  frz.  8392 
truja  cat.  8386 
trujal  span.  8242 
trujaman  .«pan.  8050 
trulla  ital.  span.  8395 
trumeau    (neu)frz.   8337. 

8396 
trumel  afrz.  8337 
trumeliere  a/"rj.  8337 
trumel-s  prov.  8396 
trumfa  cat.  8411 
trumfo  cat.  8411 
truncbi:i  rum.  8399 
trunchiu  i-!J»i.  8400.  8401 
truncu  sard.  8401 
trungo  ital.  8385 
truogolo  it'iJ.  8385 
truppa  ital.  8171 
trusar  ^ii'or.  8403 
truta  rtr.  ptg.  8392 
truvar  rtr.  8389 
trymar  fi/tsp.  8338 
tsaf  rtr.  1943 
tscbellerer  rtr.  1781 
tschena  rtr.  1783 
tscheri  rtr.  1806 
tschiee  )-tr.  1463 
tschiel  rtr.  1468 
tsohientavel  Hr.  1792 
tschierb  rtr.  1824  N. 
tscbischpad  j-tr.  1478 
tscliisp  rtr.  1479 
tscbitschar  rtr.  7915 
tschunc  rtr.  1898 
tscliunfionta  ctr.  1897 
t.^ehutt  rtr.  8408 
tsel  rtr.  2764 
tsent  rtr.  1794 
tsiti-  rtr.  1923 
tu  (t.  rum.  rtr.  pror.  f I 

cat.  ply.  8409 
tu  span.  8409 
tudel  .<p(iH.  pty.  8415 
tudel-s  7)roi\  8415 
tudo  pty.  8268.  8269 
tuei»>ec-s  pror.  8273 
tuel  afrz.  8415 
tuer  frz.  8452 
tuerca  sjjan.  6276 
taero  span.  8266 
tuerto  sp«)i.  8263 
tuest  nprov.  8267 
tuetano  span.  8453 
tuf  rtr.  /"rj.  8215 
tufa  pig.  8215 
.  tuft.  rMiH.  8417 
tufSo  pty.  8458 


\i\ 


IJumiiiiiM-lii's  WmtviT/riiliiii; 


tufkr  pill.  »*1}S 

tiif«/.t.<l.>'  ilnl.  SJ:18.  si  1 7 

tu(Tan<  itiil.  Sa7(l 

tuflfar  rlr.  S4riS 

tiiffo  />■;.  8215 

tiiffo  lint.  7S42.  8-l.'.s 

tllfo    if    {iifnpj    .<;<.    ;i((;. 

7812.  SLM.').  SJ.VS 
tilfos  .<;ifiM.  St  17 
tiiK  prov.  S26S 
tuilc  «/>:.  8()78 
tiiilorio  n/rr.  .s«»78 
til  it  ;)ror.  nfrs.  8208 
tiilliina  rum.  8433 
tiilipn  span.  pifi.  2720 
titlipnn  (Hill,  x/wiii.  2720 
tiilipano  ifn/.  2720 
tulipe  fr:.  2720 
tulirxo  atl.  821!) 
tiillirsp  iicM.<7i.  S21!» 
turn»  sicil.  3397 
tiimbil  /iiwi.  8420 
tiiniba  s(ii(/.   upati.  pin- 

8420 
tiimbnjia  span.  d(U(> 
tiinibar   prnr.    xpnn. 

8421 
tume  i7r.  4048 
tumek  rlr.  4048 
turner  afi:.  8423 
tun  nini.  8231 
tuna  («Ml.  8231 
tiinilo  rnm.  822<; 
tundero  .<n>-</.  822ti 
tnndir  .opa».  8220 
tundu  sfin/.  7002 
tiinnol  Hal  8230 
tunnele  itn/.  8230 
tnnsur.i  nim.  8235 
tuonarc  ital  8231 
tnono  j7'i?.  8231 
tnorlo  Hal.  82G5 
tuots  )■()•.  8268 
tiipir  span.  8238 
tiirba  rum.  8434 
turbar  pcor.  ca/.  .<ip.  ptf). 

8434 
turbarc  i7(i?.  8434 
turbilhSo  ])t(/.  8433 
turbilbo  pttj.  8433 
tiirbin  n/ii.  8433 
turbine  ital.  8433 
turbin  symn.  8438 
tiirbion  ■■ipan.  8433 
turbio^o  .y)an.  8438 
turbolen-s  ^^coi'.  8435 
turbot  frz.  8433 
turbulent  /"ri-.  8135 
turbnlento  ital.   itp.  ptr/. 

8435 
turbuni  rum.  8436 
turburos  rum.  8437 
turcais  a/»".  8055 
turcasso  ital.  8055 
turciiese  «Ya?.  8439 
turcbina  Hal.  8439 
turchino  ital.  8439 
turcimanno  iVa/.  8050 
turga  prnr.  80G(> 
turiupin  /'r.-.  8442 


tui'liipiniiili-  I'r:.  8442 
turiua  -pill.  8411 
turniiMi/.  /ii'iir.  S24  1 
turiiii   rum.  S241i 
turi|uesn  x^iiiti.  843!) 
turi|ui>/u  pli).  H439 
turi|UiiiM<  />.-.  8439 
tiirr  rlr.  8446 
turrar  .ipnn.  8252 
turn'  A(ir(/.  rlr.  8'U5 
turtii  CM  HI.  S25(i 
turtar  iiror.  7992 
tiirtiiri'  riiiM.  8447 
tu!u\  rum.  8451 
tusar  »71(111.  8233.  S449 
tu>ii  iiii».  8450 
lusiu:i  rum.  8233 
tuson  .ipan.  8232 
tuss  rtr.  8151 
tussir  ptq.  8450 
tustar  /iror.  7992 
tiitano  span.  ptq.  8453 
tutijlo  ital.  8453 
tut.s  i7r.  82ti8 
tutt  »/i-.  82(!8 
tutto  Hal.  8268 
luttowbr  i7(i/.  750(; 
tututto  ital.  8268 
tuyaii  iifrs.  8415 
tuyt  (M(.  8268 
t/af  rlr.  1636 
t/avel  )7)-.  1G02 
t/er  »n-.  1G98 
t;(Osa  )•(/•.   1700 
t/et  r<f.  1457 
t/i  rlr.  G570 
t/izuol  r(i-.  1705 
t/oma  rtr.  1527 
t/omba  rfr.   1527 
t/osa  rfc.  1752 
tympan  frz.  845G 
tjinpano  j/f»/.  845() 
tyran  ii/")*. ' 8459 
tyranno  pii/.  8459 
tzigane  frz.  8940 
tzingari  /"rr.  8940 


u. 

li  .yja».  935 
uarb  frinul.  57G1 
nardi  /VJnii/.  3994 
ubac  nprov.  5745 
ubadir  rtr.  5G90 
ubbia  i<a/.  5701 
ubbidiro  ital.  5690 
ubbliare  j<a/.  5693 
ubbria(e)cliezza  ital.  274G 
ubbriaci)  Hal.  274G 
ubiar  n/fs^j.  5702 
ubino  ital.  3971 
ubre  span.  pty.  8461 
ubrir  7»-oi'.  624 
uca  friaul.  4031 
near  prov.  4031 
uccellaja  ital.  899 
uccelliera  ital.  899 
ufcello  i<n?.  900 
uccidcre  Hal.  5705 


I  lu^cidltore  <i/(it<i/.  5708 

iiecisorK  iliil.  5708 

Ill-bar  /i»(ir.  4031 

ilobi'  pirm.  4031 

uripitor  riiiM.  570S 

ud  I'Mni.  H4G3 

iida  I'lim.  S4(i2 

u<lir<>  i7>i/.  904 

uddlar  rut.  847G 

lie  rum.  4073 
]  uoich  prov.  0713 

ucin  prnr.  0795 

iiej  friaul.  4881 

uerco  .ipan.  5764 
I  ui'S.'i  friaul.  6791 
!  ufana  pntr.  84G4 

ufanarlKd)  .ip.  ptij.  H4(i4 

iifnnaria  jiror.  S4G4 

ul'.iiiia  A'/).  /)(y/.  8464 

nfanidad  apa'n.  8464 

ufanier-8  prnr.  84G4 

ufano  s;».  yif^.  8464 
I  ufOeiii,  -zio  ital.  572(1 

uffiziale  i((i/.  5726 

a  ufTfi  Hal.  8464 

ulToiit  rlr.  4241 

ufo  spin.  ptq.  8464 

a  ufi)  .v/inn.  8464 
I  ufjcr  rum.  8461 

uggia  i(aZ.  5701 
1  ugiularc  Hal.  2791 

ugna  ilnl.  8498 

iignolo  ifa/.  8507 
'  uguale  Hal.  270 

uguanno  ital.  586.  3950 

uguannotto  ital.  3950 

uierscb  rtr.  2740 

ui.s  prov.  5795 

nit  «//?.  5713 

iiita  rum.  5693 

uita  rum.  8418 

uitacios  )-Hw.  5694 

uitain  afr:.  5712 

uitismc  (?/')■,".  5712 

uitrae  afrz.  5712 

uivador  ptg.  8474 

uivar  ^iti/.  8476 

nice  rum.  5738 

ulcior  )•!<)«.  8510 

uler  afrz.  8476 

nil  cat.  5720 

ullague  a/'/-^.  4632.  8535 

ulm  rum.  rtr.  8470 

nlmiirio  rum.  8468 

ulmct  r!«Hi.  8470 

ulmu  sard.  8470 

ulna  pty.  392 

ultrajar  .?/)a>».  p<j/.  8473 

ultraje  span.  ptg.  8473 

ulular  prov.  altsp.  8476 

ululare  ital.  8476 

ulullar  prow.  8476 

um  ptfi.  8508 

umanitii  tJa/.  4040 

umano  ital.  4040 

urabigo  ptg.  8478 

umbiligu  .facd.  8478 

umbla  rum.  509 

umblie.  r/r.  8478 

umbra  rum.  8479 


iiiiibral  iHlsp.  plq.  4042. 

4921 
uinbrc  rum.  8480 
uinbrela  «/(.fj).  8480 
uiiibri  rum.  S481 
uiiibrilii-s  /)i()i'.  Sl7s 
iiuibriva  rlr.  8479 
iiiiibriis  rum.  prnr.  S4,SJ 
minMl   )»m.  4048 
muPr  rum.  4013 
unioiM  Hal.  4043 
uniezoala  iMm.  4046 
iimezi  niHi.  4045 
uiniil  rlr.  4048 
uiiiidirc  Hal.  4045 
uinidita  Hal.  4046 
uiuidi)  i/(i/.  4048 
uinidnsi)  Hal.  4047 
uiiiili'  iV'i/.  4050 
uniili  rum.  404!) 
uiniliaca  Hal.  734 
uinilianza  iVri/.  4051 
umiliare  ital.  4049 
uinilintji  I'uw.  4051 
uniilita  Hal.  4051 
nuiore  Hal.  4055 
unipiulu  .fdi-rf.  4134 
wiupiro  .sniv/.  4134 
MMiplir  yiroi).  cat.  4134 
univiisrii  We.  3947 
uii  )i(»i.  rlr.  franz.  eat. 

8508 
un  sjiro  zoci  rum.  8492 
una  spat).  8498 
unchiu  rum.  949 
uncir  .«^jaw.  ;><<;.  849G 
uncoro  afrz.  3990 
undii,  rum.  8490 
unda  n«»j.  8493 
unde  rum.  8491 
undioi  tVa/.  8492 
iindighi  sard.  8492 
undiseh  rtr.  8492 
undos  no».  ;)roc.  8494 
undoso  span.  ptg.  8491 
uncaltil  rum.  8533 
uneoora  cmhi.  8484 
unfiern  )•(/•.  4248 
unge  rum.  849() 
ungero  ital.  8496 
unghero  sanl.  8496 
ungliia  («a/,  sard.  8498 
unghia  rHjn.  8498 
ungliicr  raw.  560 
unghiu  rHi».  562 
unghiuros  rum.  561 
ungir  cat.  8496 
ungla  r<r.  eaf.  8498 
ungola  ital.  8498 
ungula  ital.  8498 
unha  ;j(.7.  8498 
uni3o  ptg.  8502 
unicornio  «/)a«.  8499 
unicorn-8  prov.  8499 
union  frz.  span.  8502 
unione  i(ai.  8502 
unir  prov.  frz.  cat.  .ipan. 

ptg.  8501 
unire  ital.  8501 
unita  ital.  8503 


lioKianischcs  Wortvorzeiphnis. 


125 


unitat-z  prov.  8503 
iinitr  frz.  8503 
iinivers  frz.  850(i 
universal  sp.  pUj.  85(14 
universale  ital.  8504 
iinivcrscl  fr:.  8504 
iiniversiilad  span.  8505 
iiniversidade  ptg.  8505 
iiniversita  «7«/.  8505 
iiniversit'-  frz.  8505 
iiniverso  it.  sip.  ptg.  850G 
lino  ital.  span.  8508 
iin.iua  rta/.  8482 
iin-8  /»ror.  8508 
ansa  cat.  8486 
unscher  rfr.  849(> 
lint  rti:  8496 
unta  (Mm.  8486 
imtar  rum.  8497 
untos  rum.  8488 
iintoso  s;)aH.  jj<'/.  8488 
untaoso  ital.  span.  8488 
iintura  span.  ptg.  8489 
iintnra  rum.  8489 
unturzu  .sarrf.  8834 
lint/  r(r.  8496 
iinm'o  i7a?.  3982 
lion  »■()•.  586 
lion  rtr.  3950 
iiopo  ital.  5756 
uorss  rtr.  8518 
iiosa  (7n/.  4006 
novo  ital.  5808 
uovolo  ital.  5808 
iipa  ;)r(M-.  caf.  sp.  4442. 

8509 
vipar  ca^  span.  4442 
iipiglio  j7(i7.  8471 
iipualc  sard.  4134 
iipiipa  i<a/.  S509 
ur  afrz.  5783 
iir;i  rum.  rtr.  326.  3990 
iiracano  ital.  4057 
iirca  i>.  .span.  ptq.  4038. 

5762 
iirce  «/>.  ptg.  2838.  8466  [ 
iirceolo  span.  8510  | 

iircior  rum.  8465 
ur'lidura  ptg.  5768  i 

urdir  span.  ptg.  5767       i 
ure  afrz.  8536 
urechie  rum.  919 
nreglia  rtr.  919 
urga  altsp.  8466 
urge  /)<(?.  8466 
urgem  ptg.  8466 
iirgueira  yj*^.  8466 
iiri  rum.  40O0 
iiria  ital.  325 
urina  r^-.  8514 
urine  nfrz.  8514 
aria  ru;».  8476 
urlare  ital.  6-581.  8476 
urlat  rum.  8475 
urlator  rum.  8474 
urlatore  ital.  8474 
urm  rum.  bllS 
urma  rum.  5787 
nrma  rum.  5787 
iirpi  st<M7.  8831 


urraca  span.  ptg.  8516 
iirs  rum.  prov.  8518 
iirsa  7(ror.  .«p.  p<(7.  «517 
iirso  ptg.  8518 
iirsoac  rum.  8517 
ursu  «rin/.  85  IS 
urtar  j(roi-.  8522 
urtarc  ital.  8522 
iirtiea  ital.  prov.  8519 
urtiga  /)(.f/.  8519 
urtigar  ptg.  8521 
urto  ital.  8522 
iirtschiolas  rtr.  8519 
urulare  sard.  8476 
urze  p<,(7.  2838 
urzi  rum.  5767 
urzica  rum.  8519 
urzica  rum.  8521 
urzicar  rum.  8520 
urzitura  rum.  5768 
u-s  prov.  8508 
us  prov.  5795.  8409.  8532 
usa  rum.  5795 
usadej  inniV.  8524 
usage  frz.  span.  8523 
usagem  ptg.  8523 
iisaggio  lYa?.  8523 
usan(;a  ptg.  8523 
usance  /r^.  8523 
usanza  span.  8523 
usar  prov.  cat.  sp.  pig 

8527 
usave  ital.  8527 
usatto  iVn/.  4006 
usbergo  itnl.  3863 
used  rum.  3023 
uscat  rum.  3024 
uscatiu  rum.  3022 
iisch  rtr.  5795 
useiaja  ital.  5793 
asciale  ital.  5793 
useierc  (in?.  6793 
uscio  ital.  5795 
uscioara  rum.  5794 
uscinola  ital.  5794 
uscior  rum.  5794 
uscire  («a/.  2944 
uscita  ital.  2955 
uscitura  rum.  2954 
usedel  it.  {eomask.)  8524 
user  frz.  8527 
usignuolo  ita/.  4941 
usine  frz.  8525 
usitado  span.  8526 
usitar  .spa».  8526 
usitato  ital.  8526 
usito  /■)•£•.  8-526 
uso  ital.  span.  ptg.  8526. 

8532 
usolare  ital.  8966 
usoliere  ital.  592 
usque  ;»ror.  afrz.  8528 
iisquec-s  pror.  6584 
nssi  frz.  2947 
ussir  a/'r^.  2944 
ussol-s  prov.  5794 
usta  ital.  5669 
ustarda  ifn?.  947 
ustensile  frz.  8533 
ustil  a/rr.  8524 


nstolare  ital.  5669 
iistuni  rum.  2032 
usiica  rum.  3023 
usura  it.  .ip.  ptg.  8530 
usurajo  ital.  8531 
usurario  if.  .ip.  ptg.  8531 
iisure  /"rr.  853tJ 
usureiro  ptg.  8531 
usurero  span.  8531 
usurier  /"rr    8531 
usurierc  ital.  8531 
utensili  i(n/.  8533 
uten.'silio(s)  »;;.  2>t'l-  8533 
Htimo  ital.  0461  " 
utlaguc  afrz.  4623.  8535 
iitsel  )-«r.  900 
iitsi  rtr.  900 
uvar  it.  {mandartl.)  8461 
liver  i/.  {mundarll )  8461 
uvero  t7.  (mundartl.)  .8461 
uviar  artsp.  5702 
iixier  altsp.  5793 
Hzar  pro».  8527 
uzatge-s  2^ror.  8523 
uzo  altsj).  5795 
uzura  prov.  8530 
iizurier-s  /jror.  8.531 
uzzolo  i7a/.  2855 


vaca  pror.  sp.  ptg.  8542 
vacaf/iio  pt_</.  8540 
vacance  frz.  8540 
vaeancia  span.  8540 
vacanza  itnl.  8540 
vacanzia  iia/.  8540 
vacar  j'^or.  sj).  ptg.  8545 
vacare  ital.  8545 
vacarme  frz.  8837 
vacca  i7n/.  ;j<c/.  8542 
vaccio  Hal.  8790 
vaehe  frz.  8542 
vacher  /"rz.  8542 
vachere  frz.  8542 
vaciar  .«pan.  8544 
vacillare  ital.  8543 
vaeio  sjjati.  8544 
vad  rum.  8549 
vadana  rum.  8702 
vadear  .spajj.  ptg.  8547 
vadel  r<r.  8771 
vado  it.  sp.  ptg.  8549 
vados  rum.  8548 
vadoso  «p««.  8548 
vadu  sard.  8549 
vaduv  rum.  8702 
vaf  ca^  988 
vaga  neuptg.  8551 
vagar  sy>'jn.  ptg.  8554 
vagare  i<a7.  8554 
vagellajo  ital.  8587 
vagellare  i7o/.  8543 
vageUaro  ital.  8587 
vagello  ital.  8.587 
vagheggiare  i7a/.  8555 
vaghezza  ital.  Hobo 
vagina  ital.  8552 
vagire  ital.  8553 


vagliar  ital.  8564 

vaglio  i7rt/.  8564 

vago  it.  sp.  ptq.  8555 

vagon  frz.  8840 

vagua  all  ptg.  3551 

vague  /"r.r.  8551.  8555 

vaguer  frz.  8551.  8554 

vahfeiar  span.  988 

vaho  .spno.  988 

vai  rum.  8550 

vaillaiit  /r--.  8559 

vain  frz.  8573 

vaina  span.  8552 

vainch  r<r.  8710 

vaincrc  frz.  8732 

vainica  .s/>an.  8552 

vainiglia  ital.  8552 

rainilla  span.  8552 

vaintre  o/rj.  8732 

vair  afrz.  8581 

vairador  pro».  8581 

vairole  afrz.  8580 

vairolo  nprov.  8580 

vairon  eomask.  8579 

vair-s  pro».  8581 

vaisseau  /rr.  8584 

vaisselle  frz.  8584 

Taissel-s  prwi.  8584 

vaisso  npror.  (s.  N.  unler 
wahs) 

vaivem  ptg.  8546 

vaiven  ."pait.  8546 

vautell  cat.  8584 

vajo  i7nZ.  8581 

vajuole  (7n/.  8580 

vajuolo  i7a/.  8580 

val  frz.  8562 

vai  rum.  8602 

Valdevire  frz.  8562 

valdrer  cat.  8559 

vale  rum.  8562 

valer  pror.  .«p.  p/*;.  8559 

valere  ital.  8559 

valet  frz.  3821 

valetto  itoi.  3821 

valenr  frz.  8565 

valicare  i7a/.  8577 

valico  ital.  8577 

valigia  i7a?.  8701 

valise  frz.  8701 

valizie  rtr.  8701 

vail  car  8562 

vallata  t7a/.  8561 

valle  it.  sp.  ptg.  8562 

vallea  t7a7.  8561 

vallee  frz.  8561 
;  vallo  t7.  sp.  ptg.  moden. 

8563.  8564 
I  valoir  frz.  8559 
!  valor  span.  ptg.  8565 
i  valore  itai.  3565 

valor-3  j)roo.  8565 

val-.s  prov.  8562 

valvassor  proi-.  3821 
j  vampa  ital.  8574 
I  vampo  ital.  8574 
I  vauijiore  ital.  8574 

vanar  prop.  8571 
;  vanello  i7.(7.  8569 
;  vanetat-z  pror.  8566 


12«; 


l!i>iiiani~ili>'s  \Viirtn>rAi'ioliiiis. 


TanfM  /iror.  SfiTJ 
vitni;a  ilnl.  86)>n 
v.ini<la<l  .<}Hiii.  .s'lliii 
v;inillo  /V.-.  .SSfi'J 
v.iiiiU  i(nl.  Sr>*>ii 
vaiiiti-  /[r.-.  85«(ii 
vrtiiiio  /V.-.  87litt 
v.iiiiu-nii  /»•-•.  8Jil>!l 
vannoAiix  /"r^.  S,'>7i> 
v.iimi  ildl.  SfuO 
V.1IIII  i7ii/.  .«;«iM.  s.'i7:t 
van-»  ;»<)r.  S.'iTS 
vantaKtfio  <'i''.  S 
vaiitail  /r.-.  Stil!l 
v.intar  /<ror.  N5t>x 
vaiitarp  itnl.  8.'>t>s 
vantpr  /"r.-.  85f.8 
vanto  ilnl.  sr)(iS 
vAnvoli>  (i/"c.-.  S,S<t:t 
ran/.ar  rlr.  !• 
vao  ptp.  S.'i4!> 
vfio  ;)/■(/.  8573 
vapciir  /Vi.  S074 
vajMir  >7«in.  jitfi.  8.'i74 
vaporc  i7o/.  S674 
vapor-s  iiror.  S574 
vai|iior  /V;.  8.">4fl 
vai|uii>ra  /inic.  S542 
v;u|iiior-s  in-oi-.  8542 
vara  ihhi.  802(1 
vara  mm.  8627 
variii  Wr.  8559 
varanila  iilfi.  551.  8G59 
varangiie  frz.  8826 
varSo  ;)/;/.  1060 
varar  pror.  «yi.  />tif.  8582 
vararo  Hal.  8582 
varcarc  ilal.  8577 
varoo  i<(i/.  8577 
varec  frz.  jiroc.  8550 
varecli  /")•-.  8556 
varenga  x/kj».  882") 
varonno  fr:.  88(!4 
varjjii  n/»(.  8747 
varfia  ram.  8747 
var-^  cat.  8749 
vario  tVa/.  85S1 
\arlope  /rr.  8820 
varci  allilat.  S581 
varon  .spfi».  1060 
varraco  span.  S(!47 
varrSo  y)<//.  7486.  8647 
varrcr  .ipan.  ply.  864.S 
varsa  ruin.  8652 
vartid  rJi-.  8761 
varvass.prc  ital.  3321 
varzii  rum.  8756 
va-s  7)rw.  8573 
vas  jtror.  8583.  8654 
vasar  ptg.    3512.    8544. 

8652 
vase  mm.  8764 
vasca  il.  ptg.  1067.  8585. 

8589 
vaspello  itnl.  8584 
vasolii  )-tr.  8584  . 
vasoolo  ital.  8586 
viiscos  n/Hi.  8763 
vase  frz.  8583.  8867 
vasellajo  itnl.  8587 


«asrlluni  i(.i/.  -■.'«''7 
vasi'llnTi'  Itnl.  8.'i>'7 
v.isollii  ilnl.  .sri'»7 
vashi  ,!(,/.  ST.  14 
\.i-;i.  I/    .«;>.  /i/i/.  S.'iS:! 
X  i-^^al  prnr.  nfr:.  3821 
».i-iall..  i7.  sp.  pill.  :W2l 
vasl.ii;ii   «/mil.  8557 
vasti-  H//-.-.  H591 
vanto  if.  .v;),  pli/.  8591 
valiiina   rum.  8693 
\aii  /V-.  8562.  HS23 
Vaiiil  frz.  6597 
vaiiili'villi-  frz.  8j'>62 
Vauilovin^  /"/v.  8662 
vau-s  pror.  8562 
vauloiir  />•.-.  8S32 
vaiitror  frz.  8sii 
vavaRsour  frt.  3821 
vavassor  />ror.  3821 
vava  .tpan.  987 
vtfztT  rlr.  sv,'.)'.) 
vo  Wr.  8699 
vca  ptg.  8(i04 
vcadci  /j/r/.  8606 
veaii  iifrz.  8771 
vcaii.<!  nfrz.  8597 
vcc  ;)i7>i;.  2755 
vocrliicz/.a  itnl.  3(>75 
vcooliio  i7n/.  8676 
veccia  ilal.  8687 
vci'hiii  mm.  8676 
v.'chou  /o(/ic.  8664 
vecin  rum.  8691 
vecina  ruiH.  8690 
vccindad  span.  8(>89 
veciuo  spa».  8691 
vcilc'  ci/ni.  8699 
vedol  rlr.  8771 
vcdelli-s  y>ror.  8771 
vcdell  cat.  8771 
vedi'l-s  pror.  8771 
voilere  i7«/.  8699 
vedotta  ital.  8699.  8709 
vedette  frz.  8699 
vedovo,  -a  i7n<.  8702 
Torres  vodras  pitg.  3677 
vedriar  span.  8784 
vedro   .<j>a»i.  ptg.   8677. 

8787 
veel  a/"rz.  8771 
veer  altsp.  nitptg.  8699 
vegada  prnc.  8692 
vegghiare  ita/.  8709 
vegghiatore  Hal.  870S 
veggia  ital.  8595 
veggiare  I'ta/.  870!l 
vcggio  ilal.  4726 
veghiii  niHi.  8709 
veghietor  rum.  8708 
vegl  rlr.  8676 
vegliare  j7a/.  8709 
vegliatorc  ilal.  870S 
ve'glio  t7(i/.  8676 
vegra  itnl.  8749 
vegue  altsp.  1005 
veguer  .fpan.  8684 
vehi  cat.  8691 
velio  /of/ir.  8664 
vcia  ptg.  8604 


xlalro  (i/'if.  8684 

vciain'-K  pnii'.  86S4 

ViMlliiiilif  nfr:.  8707 

voillo  /(■;.  K709 

VfilliT  frz.  8709 

vrili.'ur  fr:.  8708 

voinc  /r:.  8601 

vi'ini'iix  /(•,-.  861X 

vi'inlf  span.  8710 

vi'intri'  nfrz.  M732 

voire  nfrz.  8786 

vi'in'-s  pioc.  87S6 

V(«iriii-s  jirnr.  8783 

veilz  /«roc.  8693 

vejada  prnr.  8692 

vejaini  ntlsp.  8(!84 

vejaire-8  /iroc.  868 J 

vojez  .</«iii.  8675 

vejiga  ,«/«1«.  86(>8 

vekr  rtr.  8699 

vela   ilal.  pror.  sp.  pig. 
8602.  S709 

vi'lador  .'•'^«11.  ptq.  8708 

velar  sp.  ptg.  .S600.  870!» 

velare  ilnl.  '8600 

vole  rtr.  396 

velenare  ital.  861(1 

vi'lenoso  ital.  8611 

vrler  /V.-.  8771 

velct.T  span.  87il9 

velctta  ltd/.  8709 

vidhaeo  pig.  87  Hi 

velliar  prnv.  8709 

velliicc  ;/^^.  8675 

velbo  ptg.  8676 

velin  a/;-.-.  8612 
,  v/liii  /V:.  8771 

veil  cat.  S67(; 

vcU'eita  t/n/.  8598 

velli'iti'  frz.  8598 

vello  ital.  sp.  ptg.  8599. 
8725 

vello  cat.  8725 

velliis  C(J<.  8724 

velloso  it.  sp.  ptg.  8724 

velluilo  span.  pig.  3944. 
8726 

velluto  It.  8724.  8726 

velo  ilal.  span.  8602 
.  vel6-s  pror.  8725 

velonnle  mittelfrs.  1210 

velours  frz.  3944.  8724. 
8726 

velous  jirov.  frz.  8724 

veloiitcr  frz.  8726 

velre  n/"rz.  8599 

veltat-/.  proi".  8675 

velte  frz.  8704 

veltre-s  j»-oi'.  8(i()l 

veltro  ital.  8601 
I  veludo  ptg.  8726 

velueau  a/Vi.  8726 
I  velva  r«m.  8816 

vena   ilnl.  prov.  cat.  sp. 
8604 

venado  span.  8606 

venaison  frz.  8605 

venais6-s  prov.  8605 

venar  prov.  8617 
,  vencejo  sprtii.  8730 


\nieer  ml.  sp.  iili/.  S732 
viMiriil  frinul.  4201 
venda  «/1.  pig.  II8().  siMlT   , 
venilaiige  /r:.  8715 
viMidaiilia  prill'.  H735 
v.'iidaval  .</..  /./(/.  8621 
vi'iided.  r  x/i.  p(//.   S6()!l 
vciideini  ptg.  .siiOil 
veiuler  upiii).  p/i/.  8289. 

8608 
veiidere  (7ii/.  8608 
vendeiir  />:.  S609 
veiidieare  ilnl    873(i 
vendita  ilnl.  rlr.  8607 
veiidiliiro  ilal.  8609 
vniidre  pior.  fr:.  ml.  8608 
veiidredi  frz.  8(il3 
vondres  pror.  8613 
veneiiar  pig.  8610 
vi'iieneiix  frz.  8till 
veiieiiii  il.  sp.  pig.  8(il2 
vcnonos  )-«»i.  8(ill 
venenoso  il.  .ip.  pig.  H611 
verier  /'it.  8617 
veiierdi  ilnl.  8613 
veiii-s  pror.  8612 
vonetie  nini.  8614 
venot-z  pror.  8615 
vengar  pror.  ximii.  8736 
venger  /"ic.  8736 
voiigiarc  itnl.  8736 
vciii  rid».  8(il6 
venini  nfrz.  8612 
veniinoiix  frz.  8(ill 
venin  no»,  /i".  nllsp.  8612 
venir  pro»,  /i".  cat  span. 

8616 
venire  ital.  8(il6 
venjar  prov.  cat.  873(i 
vennc  afrz.  8728 
venoso  ?7.  sp.  pig.  861. ■< 
venre-s  pror.  8613 
ven.Sfher  rlr.  8732 
vent  frz.  cat.  8624 
venta  .«pa».  86ii7 
ventaglia  itnl.  8619 
ventaglin  itnl.  3073.  8619 
vcntail  /rz.  8619 
ventaja  span.  8 
vontajem  jitg.  8 
ventallia  pror.  8619 
veutalle  .ipan.  8(il9 
ventana  .vp.  3188.  S62il 
ventavolo  ital.  8()25 
ventc  frz.  8607 
venter  r«r.  8621 
vonti  ital.  8710 
ventilar  sp.  ptg.  8622 
ventilare  lYa/.  8622 
ventiler  frz.  8622 
vento  ital.  ptg.  8624 
ventola  iVaV.  iiOU 
ventolare  itnl.  8622 
ventre  ital.  prov.  fr:.  ml. 

ptg.  8621 
veatriccliio  ital.  8623 
ventricolo  ital.  8623 
ventricule  /V^.  8623 
ventriglio  Hal.  8623 
vcntvole  «/")•-.  8803 


i 


Rninaiiisflics  Wurtvorzt'iclinis 


127 


veut-z  jjrov.  8624 

vcnzer  pror.  8732 

veo  }it(j.  8602 

vf'pre  /)•--.  8666 

ver  rum.  fr:.  span.  ptq. 

8581.  S597.S(;27. 8644. 

8647.  8699 
vera  rtr.  8751 
verai-s  }>rov.  8(i28 
veral  cat.  8637 
verano  span.  279.  8627 
verSo  ptg.  279.  8627 
verb  cat.  8ti;i4 
verbe  frz.  8634 
verbena  it.  sp.  ptr/.  8632  ! 
verberare  ital.  S633  ' 

verbo  it.  neiisp.  ptg.  8634  ; 
ver<;a(lo  ptg.  8756 
verd  rtr.  8757  | 

verdail  span.  8639 
verdadc  ptg.  8639 
verdasea  span.  874() 
vcrde  tY.  rnni.  span.  ptq. 

6288.  87')7 
verderis  frz.  8752 
vordoaga  pfr/.  6288 
verdoega  ptg.  6288 
verdolaga  span.  6288 
verdor-s  ;3roi\  8759 
verdiico  ital.  8758 
verdugo  .«j^n».  ptg.  8758 
verdura  iV.  |)j-rtc.  sp.  jdi/. 

8759 
verdure  /cr.  8759 
verecondia  ital.  8636 
vereda  cat.  sp.  ptg.  8637 
veretta  ital.  8660 
verga  i'<n/.  y^'oi'.  cat.  sp. 

ptg.  8747 
vergato  ital.  8578 
vergo  )!(ni.  8748 
verge  prctv.  franz.  8747. 

8749.  8751 
vergel  spmn.  ptg.  8755 
vergella  ital.  8748 
vergene  pror.  8749 
verger  cat.  8755 
vergier  frs.  8755 
vergier-s  ^jjob.  8755 
vergil-s  prov.  8748 
vergine  itn/.  8749 
verglas  frz.  3677.  8787 
vergne  /(".  3198 
vergogna  ital.  7493.  8636 
vergogno  frz.  8636 
vergola  ital.  8750 
vergonha  jjror.  ^(3.8636 
vergiienza     ^pan.     3909. 

8636 
verguilha  ptg.  8748 
verguiila  spa)!.  8748 
vergura  rum.  8749 
veri  cat.  8612 
vt'riclc  /"(5.  8780 
vcricuoto  span.  1180 
veri-s  ^jroc.  8612 
verita  ital.  8639 
vrrite  frz.  8639 
verjans  ^>»-ob.  8754 
vcrjus  /'(•:■.  4505.  8753 


verm  cat.  8644  I 

verine  i(.  rum.  cat.  neusp. 

ptg.  8644 
vermeil  frz.  8()41 
vclraellio  pfr/.  8641 
vorraelh-s  pror.  8641 
vermeil  cat.  8641 
vermiMia  i7rt?.  8632 
vermoiios  prm\  8643 
verme-,s  ;jroi'.  8644 
vcrmicciuolo  ital.  8640 
vormiglio  ital.  8641 
vcrminara  ?7rt/    8642 
verminaria  ital.  8642 
vermiiios  rw?».  8643 
vermino:?o  ital.  sjtan.  ptg. 

8643 
vermisnr  rum.  8640 
verraoulu  frz.  8645 
verm-s  pror.  8644 
verna  piem.  prov.  8198 
vornare  ital.  3946 
verne  />?.  3198 
vcrnice  ital.  8782 
veniiciare  j(n7.  8782 
veniir  frz.  8782 
vernire  ital.  8782 
vernis  /i-^r.  8782 
vernissar  pirov.  8782 
vernisser  /)•--.  8782 
vernitz  prov.  8782 
verniz  ptg.  8782 
verno  (fn?.  3947 
vernuUo  altital.  8603 
verula  ca^  8580 
verole  frz.  8580 
verolh-s  prov.  8661 
veron  /")".  8579 
verone  it.  551.  6097. 8659 
verouil  frz.  8661 
verraeo  sy^a».  8647 
verrat  frz.  8647 
verrat-z  prov.  8647 
verre   rtoZ.  neufrz.  8647. 

8786 
verrerie  /";•£;.  8779 
verretta  ital.  8660 
verricello  i<fl?.  8662.  8656 
verrier  frz.  8779 
verriere  irz.  8779 
verrina  tfa?.  8656.  8662 
verro  cat.  8647 
verrou  frz.  8661 
verruca  rtaJ.  8650 
verrue  frz.  8650 
venuga  span.  ptg.  8650 
verruma  jjtjr.  1057 
ver-s  pror.  8627 
vers  it.  imundartl.)  rum. 

prov.    frz.    cat.    8653. 

8654.  8756 
versa  ptg.  8756 
versar  prov.  8652 
versare  ital.  8652 
verser  />•-'■.  3512.  8652 
versi  rtr.  8756 
verso  ital.  sp.  pti/.  8653. 

8654 
vert  pror.  frz.  cat.  8757 
vertat-z  prnr.  8639 


vert-de-gris  nfrz.  8752   ) 

verte  grez  afrz.  8752 

vorter  sjjan.  j<'/7.  3512 

vertere  ital.  8658 

vertigine  ital   8657 

vertir  yji'ow.  o/^r?.  cat.  sp. 
ptg.  8658 

vcrtu  frz.  8761 

vortudos  /;ror.  8760 

vertueux  frz.  8760 

vertu-goi  /Vi.  3712  1 

vertu-guieu  frz.  3712 

vcrtuos  prov.  8700 

vertut-z  ;«'oy.  8761 

verun  rum.  8603 

veruno  ital.  8603 

verv  )•<)•.  8634 

verve  frz.  8634 

verveine  /V^.  8632 

vervesor  altval.  3821 

vcrveu  frz.  1138 

verveux  »/rz.  1138.  8655 

verviex  afrz.  8655 

vcrza  it.  (mnndartl.)  8756 

vcrzicre  j<«i.  8755 

verzo  it.  (mnndartl.)  8756 

verzotto  ital.  8756 

ves  prov.  8654 

vesc  prov.  8764 

vescc  frz.  8687 

vcscli  ea^  8764 

veschia  rtr.  8668 

veschio  ?fa?.  871)4 

vescia  ital.  3280 
vescica  ital.  8668 
vesco  «7.  7)<_(/.  1212.  8764 
vescos  prov.  8763 
vescovo  ital.  2825 

I  vesiga  prov.  8668 

I  veso  «;ja«.  8664 
vespa  ital.  prov.  cat.  ptg. 
8665 

'  vespa  rum.  8665 

]  vespera(s)  ptg.  8666 
vespero  ital.  8666 
vespia  rtc.  8665 

,  vespistrello  ital.  8667 

1  vespra  pirov.  cat.  8666 
vess  rtr.  8798 
vessa  peon.  cat.  8687 
vessc  t-de-loup)  /";^.  3280 
vessie  frz.  8668 
vesta  ital.  8671 
veste  i7((i.  /»r.  sjmn.  ptg. 

8671 
ve.stido  «/>««.  ptg.  8672 
vestidura  s/j.  p<^.  8672 
ve.stiglo  span.  1147 
vestiment  cat.  8669 
vestimenta  p/(/.  8669 
vestimeiito  it.  .sp.  8669 
xestimen-z  prov.  8669 
vestir  rfr.  j;rof.  cat.  sp. 

ptg.  8670 
vestire  Ital.  8670 
ve.-ititura  (7a^  8672 
vestmint  rum.  8669 
vcta  y«Of.  .ipan.  8788 
vetement  /ij.  8669 
veteran  frz.  8673 


veterano  i(.  sp.  ptg.  8(i73 
vetille  /"rz.  8775 
vetiller  frz.  8775 
vetir  frz.  8670 
vetlar  en/.  8709 
vetoino  afrz.  8674 
vetraja  I'tnZ.  8779 
vetrajo  ital.  8779 
vetrario  ital.  8779 
vetrice  iinZ.  8772 
vetriera  ital.  8779 
vetro  s(f(i.  8677.  8786 
vetta  ital.  8788 
vette  ital.  8593 
vettnra  ifaZ.  8594 
vetturino  ital.  8594 
veture  frz.  8672 
vetz  j;roy.  8692.  8778 
veiif  frz.  8702 
veule  frz.  8803 
veurer  cat.  8699 
veuva  prov.  8702 
veuza  y^roi).  8702 
vez  span.  ptg.  8692 
vezar  span.  ptg.  8778 
vezat-z  prov.  8773 
vezer  piov.  8699 
veziat-z  prov.  8773 
vezinetat-z  yjrow.  8689 
vezin-s  prov.  8691 
vezi-s  prov.  8691 
vezitar  jiror.  8765 
vezoa  prov.  8702 
vezoig-z  ^jroc.  8703 
vezzo  ital.  8778 
vezzoso  ital.  8776 
vi  i«aZ.  ca<.  4066.  8409. 

8740 
via  it.  prov.  cat.  sp.  ptg. 

8678.  8692.  8791 
via  rum.  8794 
viaa  altgenues.  8692 
viadi  rum.  8681 
viage  span.  8681 
viagera  ptg.  8681 
viaggiare  if  a?.  8681 
viaggio  ital.  8681 
viajador  s/w/i.  8681 
viajar  span.  8681 
vianda  prov.  8792 
viande  /rz.  8792 
viante  ital.  8679 
via.-;  (i/'ri-.  8790 
viata  rum.  8769 
I  viatge-s  prov.  8681 
viatico  )'(a?.  8681 
viatz  prov.  cat.  8790 
viaure  afrz.  8599 
viaus  n/>;.  8597 
viautre  afrz.  8601 
viax  afrz.  8597 
viaza  (dtvenet.  8790 
viazo  allmail.  8790 
I  vibora  .syjnx.  jjt?.  8744 
;  vibre  nprov.  1153.  3219 
viburno  j<n7.  ptg.  8683 
I  vicata  a/fit»/.  8692 
I  vice  frz.  8778 
\  vicenda  itul.  8686 
I  vicienx  frz.  8776 


iw: 


12f< 


Uoiiiuiiim'lu'A  Wiirtvi'UiiiflmiN. 


virinare  )<ii/.  Sii'.Hi 
vioiiiio  ridw.  stws 
vioinitA  tin  I.  SG8!» 
vicinfttjitK  mm.  8*189 
vicino  ital.  HtHIl 
vicio  >;hi«.  /itfi.  8778 
vicio.so  .«/«III.  /»1;;.  877(1 
vii-i-.s  ;i/i)r.  8778 
vico  ilnl.  8(ia7 
vi<;o  plij.  8778 
vi\'OSo  fftff.  877ti 
vii'trt  rt/fvy».  8t)!»5 
viotoiro  /Vi.  8ti!t4 
victoria  sjxim.  ;<^r/.  MiiM 
viruiln  «pan.  8t>!l)i 
vid  Wr.  8801 
vida  pror.  cut.  n/i.  fito. 

8769 
vidamo  fr:.  8(i8i) 
vido  /r .-.  It}).  pUj.S'".  ns(I  1 
vidcr  fr:.  8801 
vidimcr  /"rr.  870ti 
vidrava  pig.  .s77'J 
vidraooiru  ;)/(/.  S77!» 
vidraria  ptij.  877!* 
vidroi-ome  fi:.  8887 
vidriar  .s7«iii.  S784 
vidriora  ,<;«ih.  8779 
vidrieria  span.  S77!l 
vidrioro  span.  8770 
Vidro  pig.  87S(; 
vio  i7.  /r.-.  87(i!).  87;tl 
-viedro  span.  8fi77 
vic^io  Hal.  870(i 
vieifer  rtr.  42(J4 
vieil  fr.;.  8G76 
vieillesse  frz.  8675 
viejo  spun.  8676 
viclo  afrz.  S789 
vielh-s  /iror.  8(i76 
viello  (//■»■.-.  878!) 
viento  «^«im.  8624 
vientre  span.  8621 
vicntrecillo  span.  862;^ 
vier  n/m.  8647 
viera  ital.  8660.  8751 
viorbo  altsp.  8634 
viorf  r<»-.  8634 
vierge  {neu)frz.  372.  321 1 . 

8749 
vierm  rlr.  8644 
vierne,--  span.  8613 
vies  a/V.-.  8677 
viess  r()-.  8822 
vieto  1(0?.  8677 
vietiii  vum.  8794 
vieiix  /)•-'.  8676 
viez  ptg.  1169 
vif  frz.  8796 
viga  »7)0«.  pt(i.  1174 
vigia  p(jr.  8709 
vigiar  ptg.  8709 
vigie  /"ri.  8709 
vigilare  ital.  8709 
vigliacco  ital.  8716 
vigliar  rtr.  8709 
vigna  ital.  8737 
vigiie  />:.  8737 
vignette  frz.  8737 
vi-,'nnI)Io  frz.  •'!738 


vlnroiruu  i(ci/.  .'^696 

vinotfUP  frt.  8696 
vj>;i>ni  i7(i/.  8711 
vjf^iiniMi  it.  sp.  ptg.  8712 
vijjor-i»  prm\  S711 
vif^oimMix  fr:.  8712 
vicuiMir /r,-    .lyi. /t**;.  8711 
vi^riiivr  prov.  (fr:.)  8684 
vi^iiiilin  ;ir/7.  8696 
vil  /If.  .«yi.  ;)/7.  8717 
vilaiii  fr:.  8721 
vilaiiatui'-s  priie.  8721 
vllamlrii'r  yiror.  7552 
vilania  pror.  8721 
vilano  ,v/)(ui.  8722 
Vila  .■*  prar.  .S721 
vilfod  rum.  4.'<59 
vjlcczosc  nini.  485S 
vilcoin  afr:.  8894 
vildad  span.  ptg.  8718 
vilp  i(.i/.  8717 
vileliretjuin  frz.  8889 
viletr  frz.  8718 
viioza  ,vy«iH.  ;)<7.  8719 
viiez/.a  ital.  .S71!) 
vilheza  pror.  8675 
vilita  i<ei/.  8718 
villa  ital.  pror.  cat.  sp. 

pig    8720 
\illai,'e  fr:.  .ipan.  8723 
villagcm  pig.  8723 
villaggio  ital.  8723 
villania  i7.  .syi.  ptg.  8721 
villano  jYa/.  .sy^a»!.  8720 
villao  pt(i.  8721 
ville  frz'  8720 
villeggiare  I'ta/.  8723 
villcggiatura  ital.  8723 
vilorta  .spnn.  1214 
vil-s  jiror.  8717 
vilta   ital.  .S718 
viltiit-z  y/roc.  8718 
vihiccbio  ital.  8812 
vilucura  «7«?.  8893 
vimaire  frz.  8766 
vimblet  afrz.  8682 
viinbre  ,<;<«».  8727 
vin  rum.  fr:.  8740 
Vina  rum.  8601 
Vina  THHi.  8617 
viiia  span    8737 
vinaccio  i<n/.  8729 
vinaci-s  prov.  8729 
vinagre  sjjn«.  /)<^.  8741 
vinagre-s  yyco».  8741 
vinagro  ital.  8741 
vinaigre  frz.  105.  8741 
vinasse  /')■-.  8729 
vinat  rum.  8729 
vinaza  span.  8729 
vincere  j<a/.  8732 
vinchio  ital.  8734 
vincido  /<a/.  8762 
vinciglio  ital.  8730 
vincu  (7.  sp.  ptg.  8734 
vinculo  span.  ptg.  8734 
vindas  /r^.  8896 
vinde  rum.  8608 
vindeea  rum.  8736 
vindicarc  .«hiy?.  8736 


viiirn  i7()/   8737 
siiii't  nim.  8615 
viiu'ux  fr:.  8739 
viiigar  /ill).  M736 
vinul  /'»•-■.  H710 
viiilia  prr.  ptg.  8737 
vinliava  ptg.  8729 
viiiba.,11  ji(/;.  8729 
viiibo  ;)((/."  8740 
vin»  i7(i/.  ,s7/iiM.  .'^740 
vinos  rum.  .S618 
vinoK  rum.  prr.  cat.  8739 
vinoso  it,  sp.  pig.  .S739 
vin-a  prov.  8740 
vint  rum.  8624 
vint  /<»"()i'.  cat.  8710 
vinto  pig.  8710 
viiitre  ri/Hi.  8621 
vintrioel  rum.  8623 
vinviTa  ydVi/i.  8793 
vinyi  rtr.  8616 
vinzaglio  i7fi/.  8730 
vinziitor  rum.  8609 
vioara  mm.  8743.  8789 
viola  it.  prov.  cat.  span. 

ptg.  8743.  8789 
violo  nfrz.  8743.  8789 
violotta  Hal.  8743 
violotte  frz.  8743 
violino  ital.  8789 
violon  nfrz.  8789 
violono  iffl/.  8789 
viorno  frz.  8683 
vipistretto  itul.  8667 
vipt  ;"i(i«.  8695 
vir  pig.  8616 
vira  j))-or.  sp.  /itg.  8744 
virar  yi/'or.  .ip.  ptg.  8682 
vire  n/Vi'.  8744 
virer  frz.  3828.  8682 
virgo  afrz.  8749 
virgeni  /)(//.  8749 
virgcn  .^pan.  8749 
virginc  afrz.  8749 
virgola  j7n?.  8750 
virgiila  sj)an.  ptg.  8750 
virgulo  frz.  8750 
virola  )<;■.  8580 
viroii  prov.  8682 
virote  .syjun.  8744 
virtos  rum.  8760 
virtos  altsp.  8761 
virtu  j7(j/.  8761 
virtud  span.  8761 
virtiidc  sai'd.  jitg.  8761 
virtues  tvit.  8760 
virtuoso  it.  sp.  ptg.  8760 
virtut  cat.  8761 
virtute  rxni.  8761 
virucla  span.  8580 
vi-s  pror.  8740 
vis  /"it.  8768.  8777 
visage  nfrz.  8768 
visch  nprov.  cat.  8764 
vischia  )7i-.  8764 
vischio  ital.  3703.  8764 
vlschioso  ital.  8763 
visciola  (7a/.  8892 
viscla  i7.  miundartl.)  8764 
visclo  nprnr.  8764 


visco  i7(i/.  sp.  ptq.  3703. 

8764 
viscoH  pror.  cat,  8763 
vigcoeo  .«/1(111.  pt(i.  8763 
vimti't  I'HiH.   1197.   1217 
visoux  a/r:.  H776 
visinu  rum.  8892 
visita  i7<«/.  K/i.  /)/;/.  8765 
vinitar  prr.  sp.  pig.  8766 
visitaro  i7(i/.  8765 
vinito  frz.  8766 
visitor  frz.  8766 
vino  (i/(i7.  8768 
vispora(s)  .«pan.  8666 
vinpicu  .«I'ciV.  2825 
vi.spiHtrello  i7(i/.  M667 
vi8(|ueu.v   /)•.■.  S763 
visser  frz.  8777 
vista  i7a/.  proo.  sp.  plq. 

8767 
visto  afri.  8767 
visto  i7.  .«/).  ptg.  8767 
vist-s  prov.  8767 
vit  afrz.  8593 
villi  i7a/.  rum.  prr.  8771. 

8777 
vita  ital.  priiv.  s769 
vital  frz.  sp.  pig.  8770 
vitalo  ital.  877(1 
vitalesco  ital.  88.S6 
vito  i7a/.  nfrz.  8767.  8777 
viteeoi)  afrz.  8908 
vitel  iMiH.  8771 
vitcla  i>t(/.  8771 
vitollo  i7(i/.  8771 
Vitesse  nfrz.  8767 
vitoria  span.  8694 
vitre  frz.  8786 
vitrerie  frz   8779 
vitriaro  ital.  8784 
vitrier  />J.  8779 
vitrig  rum.  8781 
vitriga  i-mhi.  8781 
vitriol  frz.  8785 
vitriuolo  ital.  8785 
vitta  .siciV.  8788 
vitto  (7fli/.  8695 
vittoria  (7«;.  8694 
vit-z  pror.  8777 
via  niw.  cat.  8796 
viudo  cat.  span.  8702 
viula  prov.  8743.  8789 
viure  prov.  8794 
viurer  cat.  8794 
viu-s  pi-ou.  8796 
viiivo  jjtg.  8702 
vivac  ji/ian.  1229 
vivanda  i7a?.  8792 
vivaque  span.  1229 
vivatz  prov.  8790 
viver  rtr.  ptg.  8794 
vivere  ital.  8794 
vivos  0/"«.  8795 
vivir  ."pan.  8794 
vivo  j7.  sp.  ptg.  8796 
vivole  (7«?.  8795 
vivre  frz.  8794 
viziato  ital.  8773 
viziat-z  /iroc.  8773 
vizinlio  pifi.  S(i91 


Romanisrbes  Wortverzeichnis. 


i2y 


Wzio  ital.  877S 
vizioso  ital.  877(i 
vizzo  ital.  «70G 
vlog  mm.  8829 
voao  rum.  8409 
voar  ^jJjr.  8808 
voce  ital.  8824 
vocolo  ital.  39 
vodo  cewe?.  8801 
vogar  jjror.  8551 
voglienza  a/<if.  8807 
vogue  /;v-.  8551 
voguer  frz.  8551 
voi  (7a?.  (•Hill.  8409 
vol  rum.  8809 
voians  afrz.  8799 
void  Zoni6.  8801 
void  piem.  8801 
voidar  jjrow.  cat.  8801 
voie  /"rz.  8678 
voig  prOL\  8801 
voile  /"rr.  8602 
vointa  riiiH.  8807 
voir  frz.  8635.  8699 
voire  afrz.  8635.  8786 
voisdie  afrz.  8773 
voisio  afrz.  8773 
voisin  /■«.  8691 
voisinage  frz.  8689 
voisoD  afrz.  (V)  8664 
voit  jjroii.  8801 
voiture  frz.  8594 
voix  frz.  8824 
vol  /Vz.  3534.  8808 
volada  span.  8804 
volage  /V-.  8805 
volagio  ital.  8805 
volaille  frz.  8806 
volant  /■!".  3110 
volar  prov.  cat.  sp.  8808 
volare  ital.  8808 
volata  ital.  8804 
volatico  itaZ.  8805 
volatil  span.  pig.  8806 
volatile  ital.  8806 
volatille  /V.-.  8806 
volcar  span.  8817 
voldrer  cat.  8809 
vole  afrz.  8803 
volee  frz.  8804 
volenters  cat  8814 
volentieri  ital.  8814 
volentiers  a/r^.  8814 
voler  prv.  frz.  3532.  4427. 

8808.  8809 
volcre  ital.  8809 
voleur  frz.  3518.  8808 
volgare  ital.  sS2-i 
volgere  i7«/.  8818 
volgo  ital.  8H29 
volontiers  prov.   neufrz. 

8814 
volpe  ital.  8831 
volpilh  prov.  8830 
volp-s  prov.  8831 
volta  it.  jjroi".  ptij.  8810 
voltar  ^;(,f/.  8810 
voltare  ital.  8810 
volte  /"i-^.  8810 
voltear  span.  jitg.  8810 
Kortinff,  lat.-runi. 


volteg:glare  Hal.  8810 
voltiger  frz.  8810 
volto  i<(i;.  8836 
voltolare  ital.  8811 
voltor  prov.  cat.  8832 
volt-z  ^irot;.  8836 
volume  ital.  frz.  8813 
volva  ital.  8816 
volver  j>jin«.  ptg.  8818 
volvre  ;iro».  8818 
vomier-s  proi\  8819 
vera  proi'.  valenz.  5783 
vorbii  r«»n.  8634 
vorbi  ruiii.  8634 
vorge  frz.  4881 
vorm  cat.  5409 
vorma  jjrov.  5409 
vos  proi'.  a/)v.  cat.  span 

ptg.  8400 
vosso  ptg.  8822 
vostre  cat.  8822 
vostre-s  prov.  8822 
vostro  j«aZ.  8822 
vostru  rum.  8822 
volar  prov.  sp.  ptg.  8823    waires  afrz.  8876 
votare  t7n?.  nea^oi.  8801.  j  waler  afrz.  3633 

8811  ,  waloper  frz.  6530 

voto  ital.   sp.  ptg.  8801.    wambais  afrz.  8861 


vulg'ar  ^icf.  s/i.  ptg.  8828 
vulgo  s/jnn.  ptg.  8829 
vulpe  i-((»i.  8831 
vulpeja  span.  8830.8831 
vulto  sp.  ptg.  8810.  8836 
vuoffula  iicapol.  3963 
vuor  rtr.  8910 
vus  rlr.  afrz.  8409 
vusca  6'ict/.  1437 
vutare  sicil.  8811 
vuyt  cat.  5713 
vuytanta  cat.  5716 
vuytc;  cat.  5712 


TF. 

waggon  frz.  8840 
wagnon  /"r.".  1572 
wagon  frz.  8840 
wai  a/"»-^.  8550.  8843 
waide  afrz.  3687.  8844 
waimenter  altfranz.  4648. 
8550 


8823 
votre  frz.  8822 
votre  frz.  8822 
votru  rum.  241 
vott  friaul.  5713 
vot-z  pro».  8823 
votz  prov.  8824 
'  vouer  frz.  8823 
vouge  /"r^.  8560.  8703 
voul  friaul.  bibb 
vouloir  frz.  8809 
vous  /r-^  8409 
vout  afrz.  8836 
vouta  prov.  8810 
voute  /v.".  8810 
voyage  frz.  8681 
voyager  /Vz'.  8681 
voyageur  frz.  8681 


warauf^he  pic.  8630 
wascbier  n/V^.  8868 
waucber  afrz.  8851 
waupe  a/i'2.  8854 
welcumer  afrz.  8894 
welke  afrz.  8626 
werbler  «/"r^.  8901 
werbloiier  afrz.  8901 
werpille  a/'r^.  8830.  8831 
west  afrz.  8884 
wiffa  lortgoh.  8891 
wignier  a/"i-^.  4538.  8898 
wigre  afrz.  8713 
wiha  loallon.  8664 
wilecome  a/rz.  8894 
wisarme  afrz.  3665 
wisket  2)>c.  8714 
wit  a/"i".  5713 


voyer  franz.  8680.  8684.    witisme  afrz.  5712 


8742 

voz  s/jaii.  pt(j.  8824 
vre  i-«m.  8597 
vre  )•«»!.  8809 
vreac  friaul.  2746 
vreder  /i".  8638 
vreun  rum.  8603 
vrille  /r^.  8774 
vrisca  sicil.  1350 
vruh  iMHi.  1363 
vuccidatu  6ici7.  1386 
vue  frz.  8767 
vuei  prov.  8801 
vuelta  span.  8810 
vuestro  «/Jan.  8822 
vuiar  prov.  8801 
vuid  cat.  8801 
vuide  /V--.  8801 
vuidier  afrz.  8801 
vuit  a/'i".  8801 
vule  rtr.  8809 
vuler  rtr.  8809 
vulgaire  /r,-.  8828 


wourpille  afrz.  8830.  8331 


xabega  span.  7219 
xabeca  s;>aH.  7219 
xabeque  span.  7219 
xabon  s^)on.  7150 
xabonar  span.  7152 
xabonero  span.  7151 
xadrez  irfi/.  800.  7223 
xaguliar  altital.  2864 
xalma  span.  7084 
xaloque  sjiaw.  7260 
xalota  pitg.  796 
xamuscar  altspan.  3310. 

5497 
xaque  67)aM.  j>t^.  7223 
xaqueca  span.  ptg.  3925. 

7224 
xaquel  span.  7223 
xara  span.  ptg.  7225 


Siirnl  syiai;.  ptg.  7225 
xarifi)  «yiaii.  7227 
xaro  span.  7225 
xaroco  jiti/.  7260 
xarojio  «paw.  ptg.  7226 
xarpar  cat.  2874.  7168 
xata  cat.  sp.  1740.  7229 
xato  span.  6210.  7229 
xauro  ((pan.  325 
xodrez  ptg.  800.  7223 
xeixa  cat.  804 
xeiscanta  cut.  7435 
xelandrin  altcat.  183!) 
xeme  S2)an.  7368 
xentar  genues.  2516 
xergSo  jjti/.  7402 
xergo  span.  ptg.  7402 
xergon  spaw.  7402 
xeringa  span.  ptg.  7990 
xerxet  cat.  1800.  6568 
xibia  spa«.  7383 
xic  cat.  1867 
xillar  cat.  7442 
xillicari  sici7.  2915 
ximple  cat.  7473 
xiroque  span.  7260 
xisca  sjjan.  7429 
xisine  cat.  7241 
.\iular  cat.  7442 
Xddreiro  ptiy.  7622 
/trofa  ?ot7ir.  3063.  8381 
xuclar  cat.  7918 
xugo  span.  7919 
xurma  cat.  1777 


y  frz.  span.  2856.  3951 

ya  S2)an.  altptg.  4452 

yacer  span.  4445 

yantar  aZtsp.  ptg.  4461 

yaro  span.  743 

ybriai  pirov.  2746 

yedgo  span.  2752 

yegua  span.  2829 

yelmo  span.  3923 

yelo  span.  3636.  3677 

yema  span.  3642 

yermo  span.  2835 
I  yerno  span.  8648 

yerro  span.  2846 

yerto  span.  2840.  3958 

yerva  span.  3929 

yervo  sjian.  2849 

yesca  span.  2850 

yeso  span.  3827 

yeuse  frz.  4072 

yeux  /1-5.  5720 

yezgo  span.  2752 

yo  spian.  2783 

yprt-au  /r^.  8914 

yr  altcat.  3987 

yssorbar  proy.  5761 

yugo  span.  4487 

yunque  span.  4205 
I  yuso  altspan.  2492 

yvierno  allspian.  3947 


32 


VVorterbueh.    (Woitvuizeiclmisse.) 


\M) 


li.in.iiiisilu's  Wortvonoii'linis. 


/.. 

zit-  spiiM.  7861 
<ab.iii'iio  ltd/.  Ttl.'il 
zn lib.irik  .siVi/.  1H6!I 
labiillir    ntusy>(\n.    1412. 

738«.  7865 
zaoca)pi;\  Imitbanl.  Still 
7.accj«ro  Hal  1462 
raivaro  ital.  8i>20 
zaoohor»  /Jor.   1152 
zar<liero  ital.  8!t20 
zaiv  riaii.  4445 
zaffata  itiil.  7!»'.I2.  8();«5 
zafforano  itnl.  8917 
zaffiro  i<(i/.  71.")5 
zaffo  it.  srd.  5523.  721(i. 

7992.  8035.  8t)38 
ziifio  spati.  3')55 
zafir(o)  .v/NiM.  7156 
zafo  )tpnn.  7119 
zafoiuiar  .v/xiri.  7803 
zaji»  .«prtM.  7157 
zagaglia  Hal.  304 
za^aia  /*f;/.  3G4 
za','aie  /Vl'.  364 
zafjal  .«pun.  ptfi.  8918 
/..igara  .-ici/.  8921 
zagaja  span.  304 
zaiiorir  .«pn».  3087 
zalior  fjian.  8921 
zaliorra  spa».  7059 
zain  /r*.  63 
zaina  span.  8922 
zaino  i»  sp.  63.  8922 
zais  rfr.  8012 
zalagarda  .ip.  1782.  8923 
zalea  .•'pan.  5785 
zalic  ri/m.  7115 
zauiarra,  -o  ,s;>a»i.  277G 
zumliecio  ital.  7219 
zambo  s^an.  7201 
zainbra  ital.  1526 
/.ambullir  iieusjjan.  1412. 

7380 
/.am pa  ita/.  8035 
zanijiar  span.  8038 
/amiiare  ital.  8035 
/ampeggiare  «Y<i/.  8035 
zanipettarc  Hal.  8035 
zampicare  ifrtZ.  8035 
/anipilla  ital.  8038 
zamjjogna  ital.  7988 
zampoBa  .-^/a»!.  7988 
/arapuzar  s/)(in.  7882 
zana  ita/.  8922 
/anoa  if.  Sj).  7204.  8925 
zanoci  span.  7204.  8925 


/.aiicoiu-  \(ii(/.  S!t2r> 
zaiiefa  .ipaii.  tiO 
u'lngano  span.  8940 
langi»  pti/.  8940 
zaiiiii  i/ii/.  4470 
zaniara  i/<i/.  2316.  8943 
zapaU  .^yxiii.  2181.  7143 
zapatoro  sp.  2181.  7143 
zapato  span.  21S1.  7143 
zappa  i7.  rlr.  7153.  8035  | 
zapparc  if<i/.  2181.  7152 

8035 
za|>iizar  sjian.  7882 
/.a<\\io  span.  7(K;3.  8!)19 
zar  rum.  7415 
znrabanila  span.  7398 
zaragiiellcs  .>.7)a»i.  7421 
zaranila  sjHin.  1808 
zar<-iIlo  span.  1903 
zarclar  rtr.  7161 
zarco  .s-y).  ;(/^/    8928 
zarcu  ,vi(i7.  8928 
zaru,  -a  ital.  959 
zarpa  span.  2874.  7168 
zarpar  sp.  pig.  2874.  7168 
zarra  altptg.  3(>12 
zarria  span.  8930 
zarza  .<paH.  7107.  7166 
zarzaparilla  x/j.  7166  7107 
zarzeta  sp  y/^»/.  1800.6568 
zat«  span.  8933 
zatta  ital.  4543.  6210 
zattera  ital.  4543.  6210 
z;iu  rum.  2543 
zavorra  ita/.  7059 
zavorrare  ital.  7060 
zazza  ifa/.  89.32 
zazzera  ital.  8932 
ze  Ttr.  4445 
zeba  i7<7/.  1864.  8938 
zobelina  pty.  7572 
zebellina  span.  7572 
zeca  «;;a>i.  7351 
zecc  r(r.  8185 
I  zecca  ital.  7351.  8185 
j  zecchino  ital.  7351 
zece  riOH.  2410 
si'se  zeci  rum.  7435 
zecla  rtr.  8185 
zediglia  t"(o/.  8937 
zeffiro  ital.  8936 
zefiri.  ita/.  8936 
zela  comasl;.  3672 
zele  frz.  8935 
zclo  i(a/.  span.  ptg.  8934 

8935 
'  zcloso  it.  sp.  ptg.  8934 
zendado  i(((/.  7480 


/endnlc  iltd.  7480 
zcndal-s  pror.  7480 
Zditv  .«(III/.  3654 
zi'iizabi  span.  2316 
zonzara  ital.  2316.  8943 
zciizcro  iVd/.  8941 
Z(>nziivt>M  ital.  8941 
zi'plivr(i')  />-.  8936 
z.plivn)  pf.</.  8936 
zoppa  i((i/.  8it36.  8038 
zcpparo  i<<i/.  8038  ' 

z(>ppata  ital.  8038  ' 

zoppo  i7.i/,  .8(135.  8038 
zer  rum.  7418 
zcrbo  sp.  ptg.  8041.8166 
zorigarp  Hal.  80.'>1 
zero  it.  sp.  jitg.  I,s76 
zero  frz.   \8~ti 
zesto  I'r:.  7242 
zeii  rum.  2643 
zcvra  altptg.  8183 
zovro  altptg.  8183 
•zezzo  iY(i?.  7329 
zczzolo  ital.  8210 
zi  r/r.  2822 

zi  /"riViM/.  rum.  2566.  4812 
zia   ital.  949.  8169 
zibolinc  nfrz.  7572 
ziboUino  i7n?.  7572 
zibotto  ital.  8915 
zibibbo  i/a/.  8939 
zicjvtor  rum.  2557 
zicaturii  rum.  2557 
zice  ci/m.  2558 
zifa  via  comasl:.  8205 
zigrino  ital.  7078 
zitnarra  !<ai.  2776 
zunbellaro  ital.  2378 
zjmbello  t<a^  2378 
zimbro  ptg.  4498 
zimso  altsp.  1381 
zingano  tfa/.  8940 
zinzia  sard.  3674 
zinzilulare  t7ai.  8942 
zio  ital.  949.  8169 
zipolo  ital.  8038 
zirbo  i7.  sp.ptg.80il.8im 
zirigana  sjian.  S952 
zirlare  ital.  8942 
zirlo  i7a?.  7401 
ziro  Hal.  7401 
zirii  .snrrf.  7401 
zitello  ital.  8946 
zito  itfil.  8946 
/.itta   i7(i/.  8210 
zitto  ital.  7724 
zizzifa  i<(j?.  8945 
zizzola  ital.  8945 


zo  pror.  2761 

Z(ir  prop.  7575 

zocalu  span.  7576 

zoco  i7(i/.  174(i.  7675 

zoicdio  i7<i/.  7675 

zoi'lo  .span.  7575 

zolfo  i7(i/.  7939 

zolla  (7(i/.  rtr.  7281 

zombaro  ital.  8238 

zompi)  .«;«(M.  7257 

zonco  span.  43.58 

zonzt)  .«/«IN.  4358 

zopo  .</).  /jfj/.  7267 

zoi>picttro  i7(W.  7257 

zopi«o  i7<i?.  7267 

zopi)8  rtr.  7257 

zorra  sp.  pig  6431.  7883 

zorro  jilg.  6431 

zorzal  .«/(.  ptg.  8949 

zot«  dp.  p/(/.  4068 

zotico  Hal.' 40G8 

zozobra  span.  7889 

zozobrar  span.  7889 

zublare  «7(i/    8238.  8423 
zu(<-«  j7a?.  2306 
zucchoro  ital.  7581 
zuc-8  prov.  2309 
zueco  «;>aN.  7575 
ziiffa  ital.  7923.  8238 
zuffarc  t7n/.  8238 
zufolaro  i7a/.  7442 
zufolo  i7a7.  7442 
zufularc  ital.  7442 
zulla  span.  7935 
zullarsc  span.  7935 
zumacaya  .vpo»i.  4521 
z»inai|ue  span.  7608 
zunia_va  S2)an.  4521 
zumbacavo  span.  4521 
zumbar  sj>an.  7976 
zunin  ,>i;)rt»i.  8947 
zufio  span.  1896 
zuook  r/;-.  8951 
ziipia  sj)an.  8953 
zuppa  ital.  7954 
zuquet-z  pco».  2309 
zuroir  ."jjan.  7159 
zurdo  «JJOH.  54.  7963 
zurlo  i7a/.  7965 
zurra  altsp.  6431.  7883 
zurrar  span.  6431.  7883 
zurrare  i7o/.  7965 
zurriaga  sp.  2922.  8954 
zurriar  .ipan.  7976 
zurrir  spayi.  7976 
zurro  i7oi.  7965 
ziirron  «/)««.  2204 
zutano  si)an.  7273 


Worte,  welchc  in  dcm  vorslehenden  Verzcichnisse  etwa  verinifst  wcrden,   sucbe 
man  in  dem  Wortverzeichnisse  zum  Nachtrage. 


II.    Deiitsclies  AVortverzeicliiiis. 

zusaramengestollt    von    Dr.    pliil.    l<"'4»lix    I^nVjssst. 


Vorbemerkung. 

In  dem  nachstehenden  alphabetischen  Verzeichnisse  sind  untcr  deutschen  Stich- 
wijrtern  diejenigen  wichtigeren  norainalen  und  verbalcn  Begriffe  zusammengestellt,  deren 
Ausdruck  in  den  romanischen  Einzelsprachcn  (bezw.  Schriftsprachen)  entweder  bemerkens- 
werte  Gleichartigkeit,  oder  aber  beraerkenswerte  Ungleichartigkeit  aulweist.  Es  soil  also 
das  Verzeichnis  ein  Hiilfsraittel  zur  Veranschaulichung  des  Verhaltnisses  sein,  in  welcheui 
die  romanischen  Worte  hinsichtlich  ihrer  Bedeutiing  zu  der  lateinischen  Gnindspracho 
stehen.  Die  Beschrnnknng-  auf  din  wichtigeren  Begriffe  war  dnrch  innore  und  itiifsere 
Griinde  geboten. 

(t.   Kiiitiii^. 


A. 

Aal  558 

Aas  706.  1681.  5424 
abbriiekeln,  s.  zerbrockeln 
.\bend  833.   4336.   7395. 

7397.  7419.  8042 
.\bendmabi  1783.  7954 
aber  4981.  6404 
Aberglaube  3883 
AbfaU  634.   1334.    1373. 

2364.  2508 
abfertigen    2617.     2622. 

2981 
abgedroschen   1040 
abgezehrt,  s.  mager 
Abgrund34.58. 1130.2022. 

2508.  6002.  7620 
abhalten  5898.  6824; 

s.  Iiindem 
Abhang  1024.  1180. 1299. 

1513.  2225.2897.  3163. 

3279.     3678.     6011    f. 

7521 
abLaspelu,  s.  abniokeln 
abhelfen  6824 
Abhub  6799 
abkratzen  7262.  7542 
abkiirzen,  s.  kiirzen 
abladen  2594 
Ableger,  s.  Senker 
ableiten  7493 
ablenken  2643 
ablosen  6798 
abmessen  7436 


■^ 


ubueliuien  6666 
abnutzen  430.  3485 
abraumen  2444 
abreiben  3031 
Abreise,    abreisen    2-4 

5908  f. 
abreifsen  6757 
abrunden  7000  f. 
Absatz  8004.  8024 
abschatzen,  s.  schatzoii 
Abschiert  2438 
abschneiden   6851.   7272. 

8182.  8205.  8397  ff. 
abschreiben  6337 
absetzen  2451.  2615  f. 
Absicht  2645 
absichtlich  164 
absondem  650  f. 
abspannen  7367.  8280 
abspiilen  8547 
abstauben  3002.  3349 
abstammen  2512 
abstumpfen  180.310.1250. 

1404. 3003.  4408.  5514  f. 

6473.  8416 
abteilen  7518 
Abteilung  5888,  s.  Schar 
Abtritt  1825.  2954.  7328 
abtrunnig  2800.  6723 
Abwechslung  8686 
abwehren,  s.  abhalten 
abweichen  4533 
abweiden  6984 
abweisen  2615.  6767  f. 
abwenden  943 
abwiokeln  2494. 2636. 8801 


abwischeii  3030.  8119 
.Abzeichen,  s.  Zeicbcu 
.\chse  951.  953.  955 
Achselbohle    954.    2574. 

7854.  7899 
aehten  6858 
Acht  haben  134 
Achtung  6859 
Acker,  s.  Feld 
Adler  156.  G84.  5700 
adlig  136.  5625 
Admiral  521 

adoptieren  297.3244.4252 
Adresse  4226 
ahnlich  339.  5891.  6536. 

7471  f. 
Ahre  7675  f.    Ahren  lesen 

3748.  7675 
alter  601 
iinrtern  479.  5516 
.\rger  2456    2527.  3159. 

3161.  3965.  4985.7208. 

8206 
argern    139.    143.    3043. 

3710.  4196.  4319.  6710. 

7207. 8206. 8458  .-sich  a. 

2441 
.\rmel  5056 
Affe  292. 1399. 5033. 5183. 

5302.  7469.  8897 
Able  370.  944.  948 
Ahnung  5701 
Ahom  100.  5755 
aichen  269.  2297.  7206 
albern  3296.  4327; 

s.  diimm 


Albenihelt  7I8J 

all  8268 

allcin  7006 

allgemein  S504 

allmahlich  1724 

.Umosen  453.  2796 

Alp  1491.4201.5102.7466 

als  4081 

also  2680 

alt  609.  1702.6371.8673. 

8676  f. 
Allan  472.551.2998.  6097. 

7640.  8123.  8659 
Alte  967 

Alter  234  f.  611.  8675 
altern  4418 
Ambofs  1164.  4205 
Ameise  3399  ff. 
Xmme   523.  998.  5631. 

5686.  8210 
Animer  2809 
Am-sel  5265 
Amt  998 

Amtmaiin  998.  6305 
Amulett  3225 
an  133 
anbin'len  429 
anbrechen  30(J3.  6473 
ander{e)  390.  405.  475. 

6804 
anderswo  393.  401  f.  404 
andringen  6646 
aneignen,  sich  8311 
Anfang  1607.  1636.  2036 
anfangen  4170.  4175.4304. 

4331.  .5710 


l.i: 


DoutsrIli'S   \V..rt\<T/ri<'lllli; 


aiifkNsrii,  s.  aiiKrvilun 
AiifiilinT  Ui36.  «ITS 
Anp'lHT  3S8-1.  "lOiri 
Anp'I  38(57 ;  s.  Tlulr«n)ri'l 
A«K<>lo>rt>iilioit  4910 
AnK»'lsoliimr  ISIl 
nnf^'iioliiii  7S.  STfi".  "STiO 
Anp'wolinhpit  SIS" 
;injrn<if.-ii  llt't.  S17  f.  876. 

4417.  583t; 
antrrenidi     4U!>.     4823. 

S«>90 
Anpriff  41».».  42!tl 
Anjfgt  r.2*>.  .">G6  f.  ti20  IT. 

627.  1067.  2536  f.  .^316. 

868«:   A.  hiiK'n  6106. 

85a-i 
Anhitn^el  1203 
anhAuft-n  4494.  4643 
anhaltcn  7.VS.  .^97.  7731 
anhcften    87')  f.    3234  f. 

4542 
Anholio,  K.  Hiigcl 
Anis  3836 
Anker    .')46.    721.    2234. 

4573 
Ankertau  5137 
anklapcn  799.  6844 
anklcbon  t)120 
ankommpn  249.  763.  1612. 

G224 
aDkiindigeii  585 
aniehnen  660.  6245.  6927 
Anleihc  6342 
nnmachen  6119 
anmafspn,  sich  767.  896 
Anmut  2679.  3604.  3754. 

3757.  8778 
anmutig   140.  249.  1994. 

2682.3610.3633.8556; 

8.  hiibscb 
anreden  229.  1287.  2225 
anrennen  6646 
anriohten,  s.  hcrriohten 
Anschpin  7472 
anschirren  3844 
Anschlag  8307 
anscblagen  3234  f. 
anscbneiden  4169.  4331. 

4360 
ansehen  222.  811.  5754. 

8865 
Ansicht  8767  f.;  s.  Mei- 

nung 
anspannen  673.  4496 
anspiefsen  5981 
ansporncn  855 
anstandig  249.  3633 
Anstand  14.55.  3604.  8120 
aniiteoken  590.  8004.  8016 
anstimmen  4394 
anstofsen  8209;  s.  stofsen 
anstrengen,  s.  miihen 
.Ajiteil  2334.  4716.  6101. 

6286.  6591.  6687 
Antlitz,  s.  Gesicbt 
antreiben  1984.6646.6654. 

7767.  7783.  8174 
antworten  6861 
anvortr.iiipn  4195 


7971. 


3627. 


.innrUuuK    •'■!■' I.   liJ'i'^. 

(171:! 
niiwoiidcii  669.  4i:i5 
anweilioti  1012 
niuciiTPii   1969.  6517 
nnzottolii  6767 
aiuic'boii  3222.  8206 
aii/.iiii<lon   4:15.   437.  663. 

776.   884.    1320.   4257. 

42tH).  4898.  6497.  8(KI6. 

82t)9 
Apfcl  5027.  5164.  6647 
Apfolsino  6027.  55.30 
Apotlipko  765S 
iipplaudiprcii  5836 
Aprikoso  734.  6318 
Arbpit,  arbpiteii  179.  690. 

3101.  4605.  4607.  509.5. 

5746. 5748. 761 7. 8275  f. 

8338 
Arboitor  5747 
Arcbiv  1835 
Argwobn    7969  ff. 

8934 
Arm  740.  1311 
arm     1248.    3438. 

3918.  4724.  4999.  .5005. 

5267.  6956.  5988.  8037 
Armband  1090. 1308.5061. 

5389 
Arrabrust  1014. 4572. 5052  , 
armselig   8037;     s.   arm. 

elend 
Armut  5957 
Art716.  3081.3097.  4630. 

6366.  7630.  7655.  7660.  I 

8902 
artig  249.  3610.  3633       ! 
Artisobopke  363 
Arznei  639.  2803.  5190  f. 

5193.  6306.  6432 
Arzt    98.5.     5192.    5194. 

5196 
Ascbe  1885  f.  1894.3120. 

3135.  3172.  6261.  6427 
Assel  2296 
Ast  1353.  6639 
Atem  368.  369.  988.  3319. 

3374.  3902.  3906  I 

Atemziig  8951 
atraen    369.   2951.  3315. 

6761.  6860.  6869.  7686. 

7973 
auch  398. 871.  3950.  6701 
Aue  2074 
auf  2984.  4433 
auf!  4442 
aufblasen  2085.3332.3812. 

4189.  4262.  8458 
aufbbiben  2972 
aufdecken  6747 
Aufenthalt     7730.    7733. 

7738.7746. 7750  f.  78.58: 

s.  Wobnung 
aiiferstehen  6870 
auffassen,  s.  fassen 
aulfrischen  6718 
Aufgabe  8072 
aufgcben    6573 ;     s.    ver-  ^ 

lasscn  I 


Aiirircbitt  lo:i2.  477^ 
aiir;,'ob<'ii  MH)i.  (i473 
aiil'g<'r.'gt  79 
aiiriiiiiirpii  4494.  4543 
anfbaltoii  897.2480. 4089: 

si.b  a.  282 
aiifbi'bpn29M.  7874.  .s219 
niifboitoni  4334:    Rioli  a. 

•2f<'2.  832.  2890 
aiifbptziMi  21.S.  4339 
aufbiirpn  15i:t.l.S26.2(;i5. 

3274.  5960.  6573 
aurklarpii,  8.  aiirbpilcni 
aufkiiiipfon  2483 
aiiflailoii    1165 
auflauern  2993.  S.S42 
aiiriosoii  6141 
aiifloson  2613.  2632  3016. 

6H56 
aufmorkon  8S0.  2833 
aiifmcrksain  880.  4374 
atifiipbmpn  88.  7946 
Aiifpa.sspr  487.  3710  . 
anfrpgeii    79.    2is.   4302. 

7602 
aufroibt'n3247.4I66.  4335 
an  f  ricb  ten  699. 2840. 3 1 63. 

3279.  4154.  6726 
Aufriihrcr  1345.  6710 
anfscbiebon    2580.    2636. 

4363.  4682. 6858  f.  8009 
anrscbwingen,  sicb  2878 
Aufsebor  487 
Aufsicbt  2144 
aufsperrcn  2992.  6197 
Aufstand  1361.3879.5436. 

7346 
aufstellcn  772.  4021 
auftauen  2450 
auftragen  5043 
auftrennen  2129 
Aufwand  2982.  3565 
aufwarten  5308 
aufwipgeln  218 
Aufzug  4792 
Augapfel  5617 
Auge  5720 
Augenblifk    870.    5383. 

6664 
Augenbraue  1878.  7949 
Augenglas     604.     1143. 

4923.  4938.  5716 
Augenbijble  5716 
Augenlid  3646.  5840 
August  327.  5272 
aus  2401.  2863 
ausatmen  2990 
ausbessern     2056.    2707. 

4556.  6119.  6184.6597. 

6706.  7159 
ausbeugeu  6887 
a-jsbilden  2499 
ausbreitcn  853. 2439. 2862. 

2890.  2992.  3028.  5860. 

6197.  6752.  7650 
ansdebnen  3086 
ausdenkcn  4280.  5377 
Ausdruok  2154.  8121 
ausdrikken  3000.  3038 
auseinandcrnebmen  2616 


auspliiiiuilfiNvt/.fii  2.'i9l>. 

2905.  2;i.S2.  2997 
anKrilbrcii  2994.  :lol  I 
ansftlllpn  7958 
AuAgabn  2620 
Ansgang  2954  f.  5796 
auRgobpn  2619.  29S2 
auiigpla»HPn  Kpjn  (i598 
auRgesot/.t  2890 
nnsgp/.oicbnot  1636 
anflgipf«on  24:19 
aiiRgb'itcn  7543 
aiiRgrabpn  1765.  2904 
ansbaltcn  897. 6821 .  6H21 , 

H.s6(i 
anRbarron  8856 
ansbiiblpu  2904 
au8b(il8on  29:{;i 
ansjiiton  6984.  7031 
AurIosp  2796 
aiisloscn  2905.2939.8334. 

8379 
auslieforn  4364  f. 
anslusebcn,  r.  luscbcn 
ansliison  4736 
ausmcr/.cn  2792.  :iiKl7 
auspicbpn  4l:)l 
ansriiumen  7660 
Ausrodc  2918 
ausrcifscn    3072.    7781. 

7802 
ausrciiten  3011 
ausrotten  3020 
ausriisten  754.  3659.  5399. 

6401.  7532 
anssatzig  4724.  5337 
AuRflcblag  7016 
ausscblagen  1296.  6771. 

6889 
ausscbiitten  2971 
Au88<bufs    1807.    1832. 

3451 
ausschweifcn  3057 
auRscbwitzen  7984 ; 

8.  8ebmtzen 
aufsen  173 
anfser     173.     209.    2836. 

3032.  3392.  5902.  6346 
aufserdem  2473.  6701  f. 
aufscrgewiibnlich  3054. 

6042 
aufserbalb  173.3032.  3041. 

3384 
aussondern  1811 
ausspannen  6798 
aussprecheti  6408  f. 
ausstattcn ,    Ausstattung 

801.  2687.  2690.  3483. 

6732f.  7842.  8248.8863 
ausfiteigen  2593 
au88tellen  7739 
ausstrpcken  6279 
ausstreuen  771 
ansstrijmen  771 
austrocknen  2967 
ausniiblpn.  s.  auslesen 
Auswahl  1807 
auswcichen  1549.  8857. 

8879 
answeiten  2862 


Doiitsrlit's  Wortvcrzcii-linis. 


133 


aiiswisclien  2780 
auszieheii  3222 
Axt   1055.    2333.   3875. 
5135;  s.  Beil 

B. 

Baeli     247.     766.     (i6o4. 

6792.    694!)  f.    6968  f. 

70{)5.  8251 
Bache,  s.  Wildschweiii 
Bachstelze  745 
Backbord  5763 
Backe   1382.  3548.  3616. 

3963.  4536.  885S 
backen  3460 

Bad  845.996.  1010.  1111 
Badestubo  3065 
Backer  2075.  5853.  5929. 

6179 
Backerei  6180 
bahen  3065 
bandigen,  s.  zaliinen 
Bar  8517  f. 
bauerisch,  s.  Tidpcl 
baumen  4133 
Bahn  8383 
bahnen  3450 
Bahre  1125.  4867.  5764. 

8950 
bald  4438.  4869.  8267 
Baldachin  2605.  6087 
Balken  1012.  1174.2427. 

6250.  7603.  8280. 8323 

8325 
Ball  1013.  (paurae  58361. 

5941.  6133 
Ballast  7059 
Band  3224.  3292.  4797  f. 

4801.  5546.  5600.  6933. 

8206.  8224.  8279.  8730. 

8734.  8788.  8899 
Bande  1033 
Bank    705.    1037.    1991. 

2100.  6245.  7203.  7298 
Barbe  803.  1051.  1742 
Barbier  1047 
Barchcnt  1393.  1394 
barmherzig  1666 
Barre  4286.  6782 
Barsch  1371 
Bart    1044.    1175.   3752. 

5509 
Base  2116 
Bafs  1421 
Bast  8188 
Bastard  241.  1076.  1421. 

1841.  5035.  5350.  5455 
Bauch  1009.  1062.  1436. 

2064.  3376.  3928.  4073. 

4293.5404.8372.8621; 

s.  Wanst 
bauen   1076.   2048.  2125. 

2658.  4349 
Bauer   1647.  2018.  3386. 

4606.5050.5819f.  5833. 

5937.  5987.  6119.  7038. 

8126.  8721 
Bauemgut,  s.  Meierei 
baufallig  7024 


liiiulioix  5162 
Baiim  696  (!'. 
Baumscluilo  6027 
BaiimwoUe    469.    1030. 

1276.  6516 
Baiiplatz  716.  7584 
Baiiscli  1407 
bciiugeln  5719 
Beamte  501.  4135.  5726 
bearbeitcn  2994.  6732 
Bccher  972.    1088.  2344. 

3820.  3967.  7756.  8887. 

8894 
Becken    970.    975.    1460. 

1531.  1972.  2377.  2605. 

3548.  4608.  5941.  7206. 

7322.  8014  f. 
bedauom  4229.  6847 
bedccken  92  f.  878.  1131. 

2163f.  2313.3222.  4238 
liedeiiken  6314 
bcdonklich  37(il 
iHHleutend  4992 
Bedingung  2076 
beilriingen  554.  1984 
Bedriingnis    1218.    1661. 

6106.  6193.  6362.  7617. 

7889 
Bedurfnis  5307. 5756. 7617 
bedurftig  7929 
beeilen,  sicb,  s.  eilen 
beonden  67.  68.  299.  816. 

1636.  2051.  2128.  2416. 

3098.  3270.  4365.  6049. 

6805 
Beere  971 
Befehl,     befehloii     1764. 

2040.  2779.  4126.  5766. 

5769.  6184.  7222 
Befehlshaber    462.     521. 

6305 
bcfeinden  2817 
befestigen  782. 3290. 5478. 

5814.  8004 
befeuchten  4041.  8462 
beflecken,  s.  beschmutzen 
befordern  73.  2617.  2622. 

5814 
befreien  1635.  2466.  2510. 

2617. 3433.  4784  f.  6573 
befriedigen     2051.    2511. 

5464.  7178.  7400 
Befugnis  6305 
begaben  2690 
Begabung  8019 
begeben,  sich  2152 
begegnen  5702.  8238 
begehren,  s.  wiinschen 
Begeisterung  5723.  8634 
Begierde,  s.  Wunsch 
begierig  2342.  5993.  6952 
begiefsen  769.  2715 
begleiten  2159. 2206. 4344. 

8742 
Begleitung  7787 
begliicken  863.  3184 
begnadigen  3755 
begraben  1412. 6835. 7380. 

7391 
Begrabnis  5697.  7392 


b(>H:n'ii/.eii  :;o(;o 


I..-; 


>tl^'l'll 


illlll 


|prli;i:irl   226:1 
Bebiilter  7834 
behandeln  8286 
Behandlung  5095 
behaiien  1437.  2658.  2927. 

3005.  7187 
behaupten  1753 
Behcndigkeit  129 
beherborgeu  4013 
HchOrdo  998 
bebiiten,  s.  bewahroii,  be- 

waclicn.  scbiitzen 
bei  225.  676.  1902.  2225. 

4703.  6363.  6411.  664(!. 

6677 
beide  503.  508.  510.  531. 

4377 
Boifufs  777 
beigesellen  841 
Beil  5090.  7337;  s.  Axt 
Bein    1527.    3734.   6066. 

7204.  8337.  8925 
beinabe  161.  394.  6363 
Beinhaus  1671 
Beinschiene  8387 
Beischliiferiu  5038.  7617 
Beispiel  2941 
beifsen  5412.  5420 
beisteiiern  2149 
bekannt  1994 
bekebren  2156 
bekleben  4131 
bekleiden  2313. 4095.  4238. 

8670 
beklemmen  2536  f. 
bekoraraen  6031.  6730 
bekraftigcn  4361 
bekriinzen  4192 
bekreuzigen  7122 
bfkiiegen  4014 
bekiimniem  179.  301.  554; 

sich  b.  6023.  7601 
beladen  4691.  7060.  7084. 

7158.  7778 
belastigen     2817.     3632. 

4185.  5701.  7448.  8051 
belagern  828.  7342.  7344. 

7505 
belaubt  8756 
beleben  6791 
belehren  1715 
bcleidigen  302.  554.  1245. 

1516. 3764. 4306. 8472  f. 
lielieben(dasB.)  3757.8019 
hellen  145.  987.  4697  f.; 

s.  klaffen 
belustigeii     (sich)     1034. 

2975.  3715.  4424.  6710. 

8773 
bemiichtigen,  sich  4112. 

4529 
bemeistern  1636 
bemerken    95.  325.  6031. 

7378;  s.  fuhlen 
bemitleiden,  s.  bedauern 
benachbart,  s.  Nachbar 
benachrichtigen ,    s.    mit- 

teilen 


bciiairdi  0692 

l"-ii.liTiicii  329.  1(>:!6.  5oi)0. 

SISOO 
beiiciden  4420 
lienetzen  5379.  6983 
bemitzen  2994 
boubachten325. 1633.  5698 
bequera  589.  4215 
berappon  4543 
beraten  1906 
berauben  2443.  2530. 2883. 

6383.  6682 
berausclien  4236;   sich  b. 

4439 
Beredsanikcit  8634 
bereicliern  4297.  4348 
bereit  197.  2961.  5098  f. 

6344.  6407 
bereitwillig  5099 
bereuen  6834 
Berg   2225.     5391.   5396. 

5449.  6119.  6628.  7675 
Bergwerk  441.  99(>.   5207 
Bericht  6797 
berichten  6820 
Bernstein  4256 
bersten,  s.  platzen 
beriihmt  1773.  1934.  3133 
beriihren  159.  8419 
beruhigen  640.  842.  1750. 

5813. 6572  f.  7344.7886. 

7888 
liesanftigen     424.      3303. 

4094.  4749.  5344.  7344. 

7886 
Besatz  5921.  6646 
beschiidigen  303.  3496. 

4116 
beschaftigen  5710.  7617 
beschamen  2090.  5989 
Beschaffenheit  4630.  6536. 

6540 
beschatten  242.  8481 
bescheiden  5358 
Bescheidenheit  5989 
beschimpfen    1078.    2457. 

2923.  3909  f.  7562.  8721 
beschlafen  3450.  3545 
beschlagen  3203 
beschleunigen    602.   1776. 

1984.  3454.  5702.  6407. 

7601.  8174 
beschliefsen  6856 
beschmieren  4193 
beschmutzen    438.     1050. 

1322.  4160.  4555.  4946. 

4974.  5151.  5543.  7539. 

7550.  7625.  7715.  7917. 

7935.  8004.  8016.  8868 
beschneiden    3138.    5473. 

6499.  7000  f.  7829 
beschranken  6868 
beschreiben  2513 
beschnhen  4161 
beschuldigen  4149 
Beschuldigung  5703 
besi'liwatzeu  4278 
Beschwerde  5373.  5913 
beschweren  3761.  4289 
beschwerlich  5373 


li.iitwlu"i  W.irlMT/rii-linJK 


Kfscii  ini:i.  :i7.vj,  UKtr. 

Iitia4.  7283 
lH<(ti<'llti)^<ll   Siti.'i 
ln'sii'j^Mi,  s.  (ilHtr\viiii|i>ii 

Uimii,    A.    Iliklu' 

l«'s..ii.liT  .V.IOT 

Ik'SiiIIIH-H    Wi^ 

li<>^..r>:iiis  7;ni 

iH.S.TKt    J 110 

llosiii>;iiii(;  Ii7l:l 
l«'S|inMim'ii  7711 

iiosprit/..'!»  ir.i:< 

hoslaiulic  tWttiil 
lii>st;itip>ii  4;i(;i 
l.ostaiiKoii   41'lli 
IxNto   1S((7 
liostohoii  auf   I'jyi 
liostollen  fnlS 
Lostimiiioii  228.  75S.  838. 

(itISS 
liostimmt  2*>44 
Uostreiolion  724fi 
licstreuou    Uitl 
Kcsturzt    iiiiiclu'ii    2781. 

2782 
liosiiclion  870") 
l.otiiiil.011  851.  887.  8!)4  f. 

3(m;8.  r.:»;:!.  (iisc.  8220. 

880tt 
l.oten  r)77;i.  035:).  (!721 
BoteiK^run-rsfiirmoln  3712. 

r)184.  Cii:!;) 
Iietliiiron  4278 
li.'tr:ichten  2111.  2131. 

5754.  8418 
lietra-,'  5401 
liotrajjon  71(i 
lictroffcn  7(!()2.  8658 
Lotreiben     190!).    (>407. 

S28G 
I'.etrieli  29!(4 
I'ctriiben  1715.  :'735.37G4. 

37(!9.  3921.  4289.  4403. 

4G35.  5138    7078 
lictriigen .     Betrug     899. 

1060.1009. 109  If.  1149. 

1225.1425.1635. 1067  f. 

1700.  2415.  2739.  2880. 

3018.  3071.  3110.3439. 

3539.  3627.  3770.  4280. 

4424.  5138.  63.52.  7849. 

7950.  3328.  8334.  3358. 

8381.  8715 
lictriiger  101.  684.  1001. 

1320.2384.  81  IS.  8282 
Uctt    1.525.    1729.    2013. 

210O.  2313.  3727.4728. 

4735.  6529.  7221.  7094 
Lcttoln  1179.  5220.  6095. 

0531.  8393 
Dcttler  1118.  1150.  1326. 

1361.  1987.  3777.  4724. 

4999.  5130.  522(i.  5832. 

0O.S8.  0091.  6119.  0433. 

8393.  8590.  8705 
Betttnch  4839.  7052 
itpiigen,  s.  biegen 
I'.f'ule,  s.  (icscliwiilst 


bruuruliiKiMi  3879.5138. 

8«H>I.  8352 
Hviito    1439     1441.  2531. 

3594.  0(NI3.  I>319.  7693 
Hinitol,  s.  TiKi'lic 
buvulkorii    2SI7.    2«?!. 

6207 
bovollinai  litigiMi  4  139 
b(<w:ii-lii'ii  2307 

bowaffii 1399 

bonulirpii     1633.    2109. 

7427.  SS04   f. 
bowofrmi  1034.  1411.5435. 

6510;  sii-li  1>.  .S320 
HinvrugniiKl  5434.  5703 
bowoglirli  5353 
Ui'wi'giing  5434 
bcwcison  2479 
boworboii  ,    .sicli    <IOi)5. 

6345 
bowilligon,  s.  gowiilireii 
bowillkoinmiico  8894 
bewirkon  1753 
bewirteii  3016.  3633.  4013 
bewiilkon  581.  4317 
boHiimlcm  5329.  5331 
Bowufstsoiii  2105 
liozableii  29.58.  4091.4730. 

5813.  5895 
bpzauborii,  s.  Zaiiber ;  1008. 

16071.3155.3107.4130. 

4230.  4432.  6107  f. 
liozeicliiien   2525.  5120. 

7459 
bezcugeii  5146.  8144 
Hczirk  384.  1530.  2537 
niber  11.53.  1717.  3219 
biegon    85.    1268.    1549. 

2063.3322  f.  3325. 3327. 

4158.  4188.  4233.  6224 
bieg.-iam  1879 
Hieiio  490.  <;29  fT.   1277 
Bicncnkorb  ,    -stock    489. 

628.    687.    1277.  1397. 

1401.  2319.  6941.  7040 
Bier  1108.  1822 
BUd  4088.  8001 
bilden  3081.  3097.  3404. 

5305.  7510 
Bildbauer  7310 
billig  0352 
billigen  067 
Bilsenkraut  3927.  4065 
Birasstein  6470 
Bindc  1033.  1180.  3139. 

3153.  4841.  8206 
binden   674.  3156.  48(X). 

4807 
Bindfaden,  s.  Sehnur     . 
Binse  4495.  7087 
Birke  1150.  4995.  7283 
Birne  1103.  <;165  IT. 
bis2544  3086  3271.  3903. 

4254.4406  f.  7440. 7444. 

7460.  8114.  8528 
Bifs  5421 

Bifschon,  s.  Kleinigkcit 
Bissen  1384.  1387.  3485. 

3706.  4844.  5421.  5724 


unto,  bitten  2474.4130. 

6248,5779.0095.0354  f. 

0532.  0970.  7950  f. 
bittor  497  f.  3894 
Bla.'<i<   1255.    1300.    1410. 

1413.  3273.0876.6487. 

8458.  8(i60.  8008 
Itlasidmlg    3370.    6082. 

blasiMi   1398.  0809.  7927 
Bliisoiiibr  328ti 
BlnsiiiHtnunonto        1392 

1396.  14S4.  1480.  1933 

2191   2193.  2726.2798 

3076.  3284    3280.3318, 

3320,  3729.4937,6110 

0177.  7001.  7980.  7!IH8, 

8184.  8381.  8841 
Blatt  3371.  0149 
Blftttcrii  8680 
Mail  577. 1249.1475.4226. 

4725.  8439.  8615 
blauiiugig  8928 
Blorb  4701.  6197.  7998 
Blci  0234 
bleiben  5050.  6573.  6806. 

6807 
bleicli    940.    1236.    1249. 

4.S61.  8615.  8928 
bloichon  2809 
Blfi.^tift  2203 
Bloiwoil's  0700 
bloiid(Mi38, 140, 10.59.1205. 

28S1.  ;i()71.  5761 
Blick  4931.  5717.  8805 
blind  39.  14(>3.  5701 
Idindling.s  8071 
Blindsclileiclio  1401 
blinzoln  1950.  4538.0119. 

8898 
Blitz,  blitzeii  1013.  1510. 

1751.2184.  2909.  2J».50. 

3493    f.     4051.     4898. 

8318 
Blotk  8397 
blfide  4940 
blodslchtig  4942 
blodsinnig  1858.  3915 
Woken  1019 
blond  917.  1247 
bliihon  1811.  3339.  4259 
Bliite  1807 
Blume  3342 
Blutegel  5303.  7135 
blutig  2291  f.  4325. 7128  ff. 

7132  f. 
Bock    1174.    1403.    1445. 

3845.  3956 
Bocksliorn  385 
Bodon  3513.  5965.  6206. 

6208.7584.  7604.  7652 
Borso  1427 
bose    3444.    3529.    4403. 

5011.  5019.  5314.  6795. 

7073,  7937,  8376 
Bogcn  709.  3371.  6554 
Bohnc   397.   3079.   3449. 

6110 
bohren  1353.  7918.  8344. 

8405 


Bohn-r  1067.  1599.  7(i83 

7918.   8040.  8110.  8405. 

8(i6fi.  8602.  8082.  8776. 

8SH9 
llullw.'ik  1070.   1273 
B.dzon    1414.  4957.  6497. 

6523.  8744 
Borstal  7070.  7072 
borntig  7225 
B<irt<<.  s.  Band 
bipsbaft,  Bosbuil,  s.  biiso 
B(.t«  5348.  6047.  5077 
BufKrbafUui)  499  f. 
Braobland      1045.      3418, 

3471.  4598.  4990.  7720. 

8541.  8003 
Braclisi^linopfu  1845 
Bra(divogid  2353 
Briiiitigaui  7770 
Brand  8208  f. 
Brand  dus  Uotroidns  8K:il 
brandniarkon   3291.  41(hi, 
■  4249 

BranduDg  3434 
braton   840.    3899.    0097, 

6943 
Braton  (!(i97 
Bratsi)iers  3899 
l)rauen  1312 
braiin  26.  361.  980.  1222. 

1300  f.  1422.349!»  5427. 

7183.  8033 
lirausnn  1340.  300!),  4025 
Brant  7700 
)iro(;hen47.864. 1324. 1345. 

1348.  1370.  I!)(i2.  225.-., 

22.5!).342i).  3434.  3481  (. 

4208.4541.4543.0549  ir, 

0723.  6750.  07(i4.  0901. 

7028.  7310.7522 
Broi  2001.  4957.  6459 
breit,  Breito  4683  f.  4702; 

b.  werden  4094 
breitfiil'sig  5937 
Brom.so  805.  5500.  7991 
brenncn  711.  775  f.  131!), 

1352.  1301,  1!)79.  1981. 

2o:;2.  2251,  3301,  3308. 

:i817.  7594.  8529.  8574 
Brcnnne.s.scl  5804.  8519  f\. 
Bresche  1323 
Brett  952.  955.  0197 
Brettspiel  2673. 510(;.  8002  . 
Brief  1832.  2826.  4854 
Brieftragor  3099 
Brille,  s.  Augenglas 
bringen  6716 
Brockea  1179.  3426.3725. 

5371 
brockeln,  s.  zerbrockcln 
Brombeere    1317.    3422. 

5426.  7010.  7160 
Bronze  1308 
Brot788.  1179.  1400.1410, 

2334.  5379.  5352.  5857. 

7848.  3215.  3933 
Brosanie,  s.  Krume 
Bruch    1323.   3420.  3425. 

7036.  7038 
Brnder  3435  f.  3660.  8004 


Dcutschcs  Wortverzc'icLuis 


135 


Briicke  0264  f.  8301 
Briihe  1352.  1361.   1412. 

1504.  2123.  4505 
briihen  2886.  3065 
hrullen  1395.  5451  f.  7018 
briisten,  sich,  1243.  5967. ' 

5981.  6331  I 

briiten  1954.  2013.  2299. 

3214  I 

brummen  4(»52. 7015. 7030 1 


Brunnen  3380  I 

Brunst  1741.   7019.  7965.  I 

8935  j 

Brust  1627.  5980  f.  ' 

Brustbein  1375 
Brustriemen  5981 
Brustwarae  5523.  6461. 

6477  f.  821(1  f. 
Brustwehr  724.  999  5898. 

7694 
Brnt    427.    2253.    2817.    | 

3647.  5606  ! 

Buch    1264.   1832.   19aS.  • 

4781.  4783.  6440.  6555. 

8076.  8224.  8813 
Buche  3108.  3941 
Buchetker  3106 
Buebhandler  1835.  4787 
Biichsbauni  1440 
Bucbstabe  4854.  6676 
btichstabieren  766S 
Bucht  545.  548.  587.  987. 

1513.  4343.  4581 
Buchweizen  1270.  1391. 

3108 
Buckel ,    buckelig    1390. 

1436.  2068  f.  3666  £f. 

5391 
Bude.  i.  Hutte 
Buchse  1438;  s.  Schachtel 
Biiffel  1377.  4655 
Biihne  1012 
Bundel   991.  1596.  3143. 

3157.  4428.  5061.  5087. 

5093.  5812.  6222.  8182. 

8248 
Biirge,  burgen  2247.  3227 

5091.  619-5.  6624.  8880 
Burger  1925 
Biirgschaft    2247.    3226. 

6195 
Biirste  1373.  1428.  1901. 

7070.  7072.  7283.  7650 
BiJschel  1061.  5100.  6659. 

8238.  8417.  8429 
bufsen  2996 
Buttel,  >.  Gericht.Oiote 
bngsieren  7497 
Bugsprict  1265.  8183 
Buhl.«chaft  7617 
bummeln  3311.8391.8393 
Bummler  4999.  6251: 

s.  Landstreicher 
bunt    1063.    1183.    1482. 

4064.  7223.  8002. 8578. 

8581 
Burg460. 1423. 1613.1714. 

5050.  6529 
Biirgfriede  6578 
Bursch,  s.  Junglins 


Burzelbaum  2326 
Busch   1061.  1294.  1440. 
3897.  6639.  8417.  8850 
Busen  7491 
Bussard  1431 
Biifse  2779 
Butter  1433.  5082 
Buttcrhandler  8497 
Buttermilch  1084 
buttern  6352 

('. 

Ceder  1771 
Charpie  4791 
Cicade  1865 
Cichorie  1871 
Cigarre  1865 
Cither  1917 
citioren  429.  1918 
Conditor  2075 
confiscieren  8891 


D. 

da    2756  f.    2763.    4ii77. 

4079  f. :  vun  da  4207 
Dach  606.  730.2344. 7583. 

8071.  8075.  8081 
DaoUs  39.  2725.  8073 
Daehstube  5068 
diimmcm  ,     Dammerung 

353.  1208.  4935  7181 
dampfen  2284.  4408 
daher  4207 

damals  185.  3990.  4409  f. 
Damast  2387 
Damhirsch    2391.    3585. 

5824 
Damm   724.  1464.  2741. 

6155 
Uampf  988.   1405.  7842. 

8574  f. 
dampfen  3501 
Dank  3754  ff.  5248.  5464 
dankbar  3757 
dann  224.  8990.  4409  f. 
darauf,  s.  nachher 
darbieten  2952.  6341 
darin  2401.  4299.  4411 
Darm  1297.  5323 
darreiehen  6279.   6341. 

6391.  6716 
daruber  762 
dariiber  liinaus  8472 
dafs  6541.  6588.  7440 
Dattel  2380 
Datum  3100 
Daube  26.54.  4929 
Daner  8105 
dauem  2736 
Daumen  6255  f. 
Daus  793 
Decke    366.    1998.   2313. 

4039.  4874.  5083.  7120. 

7926. 8077. 8080  f.  8406. 

8590 
Deckel  1524.  2164.  .5034. 

5944.  8088 
dcrken  8071,  s.  bedeeken 


,  I 


De^en,  8.  Snhwert 
Deichsel  4813.  8084 
demiitig  4049.  44(iO 
denuitigen    2.500.    2923. 

4049;  sicb  d.  4460 
Demut  4051 
Dcnken  1992.  6023 
Denkmal  5403 
dcnn  6545 

dennoch,  s.  trotzdem 
der.  die,  das  3950.  4078 
derb  7046.  7593 
deswegen  3950.4433. 6404 
deutliih  1934 
deutlich  reden  416 
dicht    858.    1076.    2486. 
2706  3224.  7593.  7687. 
7777 
dichten  2562.  8389 
Diehter  8388 
dick    1262.    1271.    2556. 
2706.  2725.  3780.  3809. 
4193.  5867.  6924.  7687. 
7848.  8416 
Dicke  8224 
dieklijipig  .5519 
Dieb.  diebisch  1326.  3125. 
3383.  3518.  3529.  3531. 
6119.  7248.  8716.  8808 
Diebstahl    3534.    3594. 

5332.  8808 
Diele  2385.  7998 
dienen  7423 

Diener,  -in  979.  2005 
2008.  2244.  22.53.  2663. 
3132.  3246.  3821. 4241. 
4748.  5304.  -5823.  6381. 
6530.  6619.  7085.  7321. 
7420. 7422. 7424  f.  7428. 
7573 
Dienst  7424 
dies(er)  2761  f.  2769—73. 

3950.  4433.  4438 
Dietrich  3551.  4584 
Ding  1752.  6804 
Distel  311.  623.  1659  f. 
Distelfink  5981.  7468 
doch  6481 
Docht  2805.  5444.  5523. 

5811.  .5877.  7842 
Dohle  3730.  4-521 
Dolch  127.  2382.  4062. 

6448.  7773 
Dolmetscher  8o.50 
Dunner  1381.  6841.  8228 
DonnerkeU  3330 
Donnerstag  4474 
doppelt  2731.  3040 
Dorf  3858.  6269.  8723 
Dorn  6442.  7679.  7769 
Dombusch     1552.    5135. 
7025.  7679.  7681.  8629 
dort,  -bin  27-56  f-    2763. 
3951. 4066. 4077. 4079  f. 
4869:  Ton  d.  2768.  3951 
Dotter  5359.  8265 
Drache  1147.  2691.  5295 
drangen  159.    655.  3496. 
3879.  6407.  6473.  6654. 
7813.  8032 


draufsen  8884 

drehen,  sich  d.  891.  3828. 

4395  ff  4430.6581.6996. 

7380.  8246.  8249.  8658. 

8682.  8818 
drei.st  291.  896.  1008 
ilrescheii  8352 
Drittel  8138.  8140 
drohuen  1274 
drohen  207.  5300 
Drohne  8940 
Drossel  5282.  8173.  8440. 

8949 
drucken  4142.  7744 
drucken   655.    657.    1540. 

1962     f.     2705.     2956. 

4141f.  4218.  4541.4858. 

4957.  4974.  6211.  6359. 
6361.  7744.  7812  f.  8243 

Driise  3683  ff.  5379 
ducken  1404.  1962  ff.; 

sich  d.  8038 
Duckmauser  7181 
Dudelsack  2725 
Diine  2726 
diingeri  414.  7728 
Danger  1304.  1470.  2054. 

3261.  3263.  3265.  4628. 

5278.  5483.  6469.  7539. 

7729.  7740.  7761 
diinn  3729.  6063.  7895. 

8113.  8118 
durftig  1078.  2893.  8858 
diirr,  s.  trocken 
diister.  s.  dnnkel 
Dute  1832  f.  2191 
dulden  8216  f.  8856 
dumra  485.  966.  968.  978. 

1004.1006.  1023.  1144  f. 

1276.  1388.  1408.  1432. 

1641.  2661.  2782.  2807. 

3025.  3169.  3374.  3376. 

3809.  3915.  4068.  4090. 

4958.  5176.  5242.  5440. 
5490.  5599.56041.  5984. 
6112.  7002.  7183.  7473. 
7475.  7482.  7487.  7784. 
7838.  7848.  8219.  8229. 
8231.  8507.  8558.  8823 

Dummheit  5363.  7474 

dumpf  5447 

dunkel    655.    924.    1422. 

3529.  3538.  4372.  4897. 

5440.  5489.  5505.  5696. 

5834.  7181.  7904.81.53: 

s.  finster 
Dunst  1510.  8458.  8575 
durch  6028.  8310 
durehbohren  3256.  6080 
durehdringen  6079.  6741 
durchfahren  8325  f. 
Durchfall  2086 
Durchgang  5923 
durehgehen  5926.  8325. 

8577 
durchlaufen  (i078 
dnrchlochern  1401.  3381  f. 

7744.  8278 
Durchmcsser  4786 
ilunhqueron  8325 


I  .it; 


Di'iitNi'licK  Wiirlvor/i'irlinis. 


tluivlisflieit  3<l6^ 
•liiri-)i>tn>i('lioii   I")!» 
.Iur.li.str»<if«'ii  ,sS2r>  f. 
'luri'lisiirlii'ii,  K.  siiclii'ii 
>luri'li\viilili-ii  -Jtt'Jtl 
Durst   I7il.  77!».  TflOL»  ff. 
hiit/fiul  L>(>'>2.  7IIM 

7;. 

Klilir  LM!I2.  •J7II.  H.SI".I 
0I..MI    l!Hiri.  ril»!»7.  oStU. 

ti'Jtl5 
Kbi'iif  aOliO.  t)2tl5.  0('>yj 
.•lM>nso  271  f.  :t!»s  f.  -khi. 

•ISl.  WXi 
KIht,  8.  S<'liuoiii ,  Wilil- 

si-liwpin 
Ei'kf   .■>45.    atiO  IT.    1530. 

2\\n.  'iaau.  57!i7.  G(i4i. 

7530.  7677  ;  s.  Kaiitc 
tfckijf  l'!tl7 
Eckstoin  2785 
oilol  3(i.Ml.  HliriL'.  .")ti25 
Kili'lknal.o  52;t!t.  5823 
Eilt'lmanii     1060.     1444. 

32451.  5827.  5878 
Edclstoin  138.  1142.  1143. 

1651.  4(>7:i.  8780 
E^re  3',t,")7.  6549.  6672  f. 
Elio  20!i6.  6123 
Eliobrcolicr  241 
oliolos  1466.  1656 
oliciuals,  s.  einst 
elie(rl  59r>.  613 
Ehre  1243.  3984 
chrcnwctt  3983.  4739 
Ebrfurcht   1633 
ehrlos  4240 

Ei  5808 ;  Eior  legen  5807 
Eibo  4443.  5568 
Eicbe    278.    1709.    1816. 

3147.  3600.  3683.  4072. 

4074  ff.  6560  f.  6958 
Eicbel   1017.  3fc'86 
Eichhorn  5619.  7314 
Eid  4500.  7066 
Eide.hse 4613.  4664.7384 
Eifer  2102.  8338 
eifriR  2961.  7835 
Eifer.-^ucht  8934  f. 
cipen  6418 
Ei},'ciischaft  6536 
eigensinnig,  s.  hartnackig 
Eigentiimcr  ()416 
Eigentum  6417;   s.  Habe 
Eilbotc  7749 
Eilc .    eilen    1984.    2617. 

34.54.  3487.  3589.  6363. 

7601.  7870.  8206^  8338. 

8790 
eilig  150.  3859.  8790 
Eimer  470.   6489.   7501. 

7507 
fcin(s)  793.  6393.  6538 
einaugig  1268 
cinbilden,  sich  604.  4272 
eindringen  4413 
einfaeh  7473 
einfadcln  3256.  4253 


Klurull   1623.  s|><7 

Kiiifalt  7474 

('infas.siMi  1287. 1625.4166. 

4528.  5782.  7417.  .S 149 
finfiigcn  1625.  1166.  4251. 

4335.  4:137 
Eiiig.'W«'idi'     356.      1301. 

1419.  3t;76.  4210.4376. 

4378.  53,SO 
I'iiigralion  2089.  3760 
I'inbiiiidigcn,  s.  gobcn 
ciiibakcii  227li 
I'inbi'gori  1751  3852.  4058. 

6212;  Eiiihcgung  4173 
t'iiiboiiiiiii'n  4288 
I'iiibornig  2382 
Eiiiliorii  8499 
t'inhiillon  294.  618.  3222. 

4431 
oinigo  5891.  6538 
Einkauf  4135.  5326 
Einkiinfto  3266.  6734 
oinladoii  2158.  ■4425.5386 
cinmaclion    2054.   2080. 

2083 
Einnabino  6719 
oiniiebinoii  5710.  6719 
cinnistoi,  siidi  4200 
oinpackon    1625.    4149. 

4428  f. 
cinpforclien  5888 
einricbten     4349.     4352. 

8071;     sicb    0.    4200; 

8.  herrichten 
oinsara  7595  ff.  7606 
einscbonken  7514.  8652 
oinsdiliiforii  842 
einscblafen  642.  5617 
einscblageii  3510 
einschliol'sen  1811.  1904. 

4179.  4417 
einscbmeicbeln,  siob  2915 
oinseben  4368 
Einsiedler  2834 
ein8t395.596.  4454.  5136. 

8486 
einstecken   3361.    4324. 

4343.  7062 
cinstiirzcn.  s.  stiirzen 
eiotaucben  2089.   4393. 
I      5256.  8270.  8086 
einteilen  4113 
Eintritt  4405 
einweicben  8086 
cinwickeln    4244.   4429. 

8817;  s.  einhuUen 
Einzelhcit  2o8 
einzeln  208.  7482.  7486  f. 
Eis  3351.  3677 
Eisen  3200  f.  3205.  3720 
Eisvogel  5140 
Eiszapfen  7780.  8744 
citel,  Eitelkcit  8464.  8566. 

8573 
Eiter  1379.  6486.  6493 
Eiweifs  1931 
Ekel331.333.  1067.3159. 

3161.4111.  4359.  8585 
okclhaft  7841 
Elen  2797 


Klend  2851 

olt'iid     261.     940.     1248. 

I4.>7.  1632.  2734.3438. 

3838.  4724.  4977.  4999. 

5267.    5337    ff.     5829. 

5988.  80,'t7 
Eli'pbant  2798 
Elfonbuiii  2745.2763.2798 
Ello  3'.t2.  2297 
ElU'iibiigoii  547.  2297 
Kl«t<T  310.   1183.  61  li). 

8011.  8516 
Kltorn   5889 
cmpfaiigon  76.  671!i 
iMiipiiron  1361;     aiub  0. 

5437.  6710.  6903 
oin)>or,  8.  binuiif 
Endc    1296.    1302.    1607. 

1610.  1636.  2416.3271. 

6528.  6(i46.  (i806.  8238 
oiidoii  2416 
cndlicli  4254 
eiiergiseh  1175 
eng  567.  790.  7813 
Engtd  556 

Engerling  2224.  4976 
Engiiafs  2537.  3171.  3266 
Enkpl,  -in  5593  ff. 
cntarten  8317 
oiitbieten  5043 
entblofsen  1306.  5667. 

6682.  7653 
Ento  539  f.  1564.  3861. 

6937 
entehren  3294 
«ntoilen  8327 
ontfalten  2972 
entfcrnen  (i51.  1832.  2495. 

2611.  2814.  3007.3052 
entfcssolii  8279 
cntfiviiidiMi  2!)(il.  3052 
ontgi'j^'ciist.dli'ii  5752 
enthalten  2132.  4162 
enthaltsam  2132 
enthiillen  2601.  6894 
eiitkleiden  2438 
entkommen,  s.  tlieben 
eutlastcn  2510.2594.  7158 
entleiben  4143 
entnerven  1250 
entreifscn  748.  751.  757. 

2831.  6662 
EntscOiiidigung  6839 
entscbeiden  758.  6751 
entschliipfen,  s.  fliehen 
entschuldigen  799.   2931. 

7617 
ents|iriii^'cii   7!tll4 
entstcll.'ii  lifKis.  8902 
entwoiidi'ii  7001 
entworfen  1012.  8285; 

8.  Skizzc 
entwohnen  2471.  7379. 

7641.  8778 
Entwurf  2645.  8285; 

8.  Skizzo 
entwiirzelii  2831 
entziicken    2841.    4221. 

6657.  7095 
entzweien  2698 


Kplioii   1577.  3917 
Epjiirb  633 
cr,  Hie,  I'H  4078 
(<rb;lriiili('b,  h.  idutiil 
Erbariiii'ri  5248 
Erlin  3!I34.   3936 
i'rbittorii4157.  4163.  5210 
«rblcicbeii   10(15.    123(i 
«rlir<>ili«n  6896  f. 
I  Erbrrcbl  5425 
Elbsr  1869  f.  28l!l.  5355. 

618;i.  8687 
Klbtcil  2645.  3935 
Erdbi.bun  8124 
ErdbiMTo  3422.  4996.  642() 
:  Erdo  8122 
Erdfall  8821 
Erdgoscbofs  6682 
erdicbloti  32(i9 
ordroiston,  sicli  8353 
crciferii,  sicb  3736 
oroigiiuii,  Hi(di,  s.goscbubeii 
firoigiiis  252 
erfabron  vb.  663.  4228; 

adj.  4518.  6060 
orfroupii  3921 
urfrischen  912.  2087 
orgi'lien  25)8 
crgiitzeii  213.  24()4  f.  2643. 

5421 
orgrcifen  177.  632.  663. 

749.  7186;  8.  fassen 
erliaben  6376.  7876.  7948 
erhalton  5097.  6031.6719. 

7427.  7974  f. 
orheben  2840.  2878 ;  sich  e. 

4442 
orhoUen  4904.  4943; 

8.  erleuchton 
crbitzen,  s.  wiirmen 
orholien  482.   2870.  3035. 

4154.  7860 
orhoron  2870 
erholen,  sicb  1034.  6730. 

6798 
Erholung  6766 
erinnern,   Erinnerung,   in 

K.  bringen  202  f.  5224. 

6807 
erkalten,  sich  6906 
orkennen  1997.  2645.  6722 
Erker,  s.  Altan 
erkliiren  2644   2982.  2991. 

2995.  2997.  6754.  7475. 

7668 
erlauben  4460.  4682.  6065 
Erlaubnis  7924 
erlaucht  4084 
Erie  4.'i5.  3198 
erleifbtern  426.  4771.7874 
crleucliten  2909.    4083  ff. 

4923;  s.  erbellen 
erlosen  6735  f.  6738.7117 
Erloser  7114 
erniahnen  211  f.  4004 
orrauden  417.  1549.  2440. 

3066.  3166.  4689.  6550. 

7733.  7806 
ermuntern  3921.  4217 
ernmtigen  2087.  4217 


DeiitsrlifK  Wortverzciclinis. 


137 


Erniilirung'  o(j^5 
erneuern  431().  tj791.  IJ81« 
eniiedrigen    2451.    2500. 

4049 
cmst,  Ernst  3761.  7344. 

7404  ff. 
Emte,  crntpn  2009.2107. 

2315. 3575. 52(i!»f.  7452 
irobcrn  2101.  2103 
erpressen  554.  3601.  5013 
erproben  4176.   6821;    s. 

priifen,  versuclien 
crquicken  6862  f. 
crraten  1400.  7032.  8651 
crreicheu  188.  464.2790. 

6715 
crrichten  172.  4349.  7725 
Errungenscbaft  2103 
crscheinen  645  f.  5800 
erschlaffen  5379 
orschrecten     317.     1175. 

2782.  2916.  2960.  2976. 

2978  f.  3256. 3679. 4267. 

5968 
■ischuttern  1013.  2932. 

7799;  s.  schiitteln 
erspahen  2993 
erstarren  317.  836.  3679. 

3809.  7453.  8312 
erstaunen  317.   894.  962. 

2879.  3037.  3679.  3964. 

5327 
crste  6371.  6376 
ersticken  619.  3065.  7842. 

8458 
erstreben  1633.  7601 
ertappen  1633 
crtraglich  5945 
ertranken    2817.    4313. 

5575.  7620 
crtragen  897.  997.  5898. 

6821 
ertrinken  5575 
erwagen  657.  2059.  2982. 

6751.  6762 
erwahnen  202.  5240.  6807 
erwarten  6859 
erweichen  168 
enveitem  4682 
Erwerb  226 

crwcrben  116.  8589.  8845  ' 
erwiirgen  2704. 2938. 3600. 

4484  f.  7801 
Erz  1368 

erzahlen  2059.  3084.  5542 
Erzalilung    8083.     3664. 

4740.  5648 
orzeugen  6394 
erziehen  427.  997.  2253 
erziimen  ,   s.  argern ,  er- 

bittem 
Esche  3440 
Esel  806  f.  10(j8.  5507. 

7084  f. 
Espe  4447 
Esse  1536.  1538 
e.'ssen    1785.   2033.   2128. 

3221.  3480.  4167.4461.1 

5047  f.  5867. 5873. 6368. 

6825 


'  Essig  105.  «741 
I  Estrich  860 
otwas  396.  3990.  5598. 
I      6804 
,  Eule    1378.    2782.    3948. 

4029.  4032.  4521.  4583. 

5514.  5798.  6336.6581. 

7915.  8476 
j  Enter  8461 
Excremente  4885.  5252 

Fabrik  8525 

Fackel  1319.  3102.  3309. 

3543.  8006.  8243.  8255. 

8257.  8259 
fade  4327 
Faden  3221.  3256.  7639. 

7991 
Facber  3073.  6988.  8619 
Fahigkeit  8019 
Fabnricb  372.  3808 
Fabre  3326.  8301 
Fiibrniann  5559.  5562 
fal.-icben  662.  8313 
farben  8201 
Faulnis  6500.  6504 
Fahne  1024.  1032  f.  2695. 

3027.  8309.  3808.  4340. 

4599.  5872.  6153.  8895. 

8905 
fabren  1689.  1694 
Fahrgast  5922 
Fahrzeug  1972 ;  s.  Wagen 
falb  3127 
Falbel   3110 
Falke  866.   1642.  3112. 

5295  f.  8888 
Fall  1722 
Fallbrucke  1838 
Falle  2956.  4543.  5989. 

7708.  8024.  8328 
faUen  1457.  1706.  3055. 

8421  ff.  8425 
Fallsucht  1083 
Fallthiir  482 
falsch  3122.  8118 
Falscbheit  3121.  6795 
Falte  8114.  6224 
fallen  3114.  4288.  6224  f. 

6960.  7957 
Familie  716.  3181.  8664 
fangen   893.    1489.   4548. 

6137.  6356.  7216.  8035. 

832S 
Farbe  2019  f.  8680 
Farrenkraut  3240.  3242  f. 

3251 
Farz  3280.  3319.  4933. 

Faser  1334.  7721 

Fafs    1062.    1385.    1435. 

1460.  1693.  2657.  3865. 

6162.  8230.  8595 
fassen    177.     632.    1560. 

1601.  1763.2055.2066. 

2284.  2330.  2499.  3768. 

3775.  3876.  3893.  4543. 

4550.  4573.  4582.  6356. 

6617.  7216.  8085 


fasten  190.  4451.  6518 
fanl,  6.  triige 
faulen  6501.  6504 
faulenzen  4255.  5670 
faiilig  6493.  6502.  6.505 
Faust,  s.  Hand 
fecbten   7535  f. 
Feder  2727.   5879.   6016. 

6153.  6229.  6870.  7968. 

8570 
Federbuscb  (>017 
Federzug  6851 
Fee  680.  3165 
feblen  8117  ff. 
Fehler  799.  1078.  8116  f. 
I      8119.4603.5225.5579. 
!      5973.  8016.  8778 
I  feblschlagen  8116 
I  Febltritt  8035 
I  feierlicb  5170.  7599  f. 
feiern  1750.   3633.  7427. 
i      7600 

Feiertag  8194.  3212 
feige  261.  691. 1744.  2807. 

3296.  4687.  4728.  6257. 

6723.  8716.  8880  f. 
Feigendrossel  1275 
Feile  4814.  7278 
feilen  4824 
fein  2467.   5325.   6376. 

7510.  7895 
Feind  4300.  8888 
Feindscbaft  3109.  4258 
Feinschmecker ,  s.  lecker- 

haft 
Feld  179.  716.  741.  780. 

1545.  1550  5709.7038 
Feldarbeit  4605 
Feldarbeiter  4606 
Feldherr  152.  2078. 2738. 

3649 
Feldkumniel  1662 
Feldzeichen,  s.  Fabne 
Feldzug,  s.  Krieg 
Felge  1527.  1529 
Fell,  s.  Haut 
Felleisen  367.  1407.  3838. 

5018.  8701 
Fels  1343.   6153.  6961. 

8443 
Fenster3188.  4458.4901. 

4921  f.  8620.  S714 
Fensterscheibe  6523.  8786 
Ferkel,  s.  Scbwein 
fern  4723.  4886  f. 
Fernglas  1182 
Fernrohr  1633 
Ferse  1492.  8024 
Fertigkeit  4964 
Fessel    618.    1269.    1303. 

2240.  3207.  8217.  3729. 

4594.  5094.  5935.  5998. 

6566.  8279.  8636 
fesseln  4114.  4809.  8279 
fast  858. 2733.  3224.  3278. 

8291.  7593.  7726.7777. 

8137.  8267 
Fest  3212.  3633 
Festigkeit  2369  f.  7727 
Festland  2132 


Kortinff,  lut.-roiii.  Wiirtcrlnich.    (Wortverzeiilinissc; 


festsetzeii  3277.  7725 
Fc8tungll94.  1923  f.  3276 
fett,  Fett  956.  2236.  3809. 

4193.  6151.  7080.  7326 
Fetzen  8886.  4601.    4880. 

5858.  6119.  6636.  8065. 

8590 
feurht  1007.  4046  ff.  4055. 

5379.  5440  f.  8463 
Feuer  3358.  6103 
Fcuerbock  504.  1568.3899. 

4689 
Fcuerbrand  8208  f. 
Feuerscbirm  7541 
Feuerstabl  3856 
Feuerstein  3355 
Feuerzeug  1840 
feurig  671 
Fichte  347.  6158 
Pieber  8178 
Filz  1660.  3255.  6113 
finden  188. 302. 1633. 2790. 

4258.  8389 
Finger  2575 

Fingerbut  2400.  2571  f. 
Fink    3272. '  8463.    5.502. 

6119 
finster  7181.  8099; 

8.  dunkel 
Finsternis  2777.  8098 
Fintenmaeber  8360 
First  3279 

Fiscb,  fi8chen3282. 6168  ff. 
Fischotter  4948 
flach  1540.  1905.  1964. 

4548.  6205.  6210 
Flacbs  3297.    4783.  4843. 

6808 
Flache  716.  6205.  6682 
Flacbenmafse    716.  720. 
j      5746 
I  Flamme  3301.  3305.  3308. 

4599 
I  Flanke  3296 
IFlascbe    564.  1274.  1485. 

2309.2386.  3312  f.  6512. 
'      8586 

j  flattem  1013.  3077.  3308. 
;      8622 
:  Flecbte  2241.  3939.  4127. 

5875.  6215.  8356 
flechten  4401.  8257.  8856. 

8368 
Flechtwerk  1948 
Fleck    1424.    4547.    4602. 

4971. 5151. 5527  f.  5543. 

5929f.  5973.  6165.7290. 

8004.  8016 
Fledermaus  5499.  7626. 

8667 
Flegel  1831.  4574.  5089. 

8351 
Fleiscb    1313.    1675—8. 

1801.  4437.  6457.  7106. 

8792 
Fleiscbbank  7739 
Fleiscbbrube  1361.  1412 
Fleischer  1403.  1674.  4959 
Fleifs  129.  2582.  4235 
fleifsig  690 


I.-^s 


lli'llls.  Ih  --    \V  MllMM'/rlrlllll* 


nct.srlini  :17T;( 
IlirkiMi,  »    husIk'smtii 
Fliikrtfok  S(K)4.  S'.'HS 
Klio».i'  r>4!t7.  r>60(i.  708(1 
llio(!fH  S«08 
Hioli.Mi    JSO.    Ui'Mt.    2H!K>. 

•J«ll.  3490.  6439.  «7:10. 

765.H.  7035.  ><.S79 
Klio«c  23SA 
llipfsen   -JOlli.  :»34:t 
(link  2601.  87»i7 
Klintu  ;i:l5li.  38.S4.  5497. 

7277 
KlittorK'i.lil  923.  4r>52 
Klittorkrum  ;n35.  <;2(il 
Flocke  3333.  3;t3)>  f  3361 
Fliito    387.    3284.    3318. 

3320.  t;ilO.  8184.  8841 
Kloli  l<44(> 

Flofs   1021.  (;68(!.  8(i02 
Flottc  3349.  7787.  7793 
Flucli  4'ilHI.  70()7 
Hiu-hon,  s.  liistcrii 
Fluclit  3487 
lliichtcn  6870 
fliichtin  3351.  3488.  4695. 

8805 
FliiKcl  334.  587 
fliissifj  4845 
fliiatern  7032.  7724 
Fliig  8804 
Fliiusch5619;  s.  luiirrLsth, 

.schmoUen 
Flufs  3347.  3350 
Flufsbett  489.  1100 
Flut  2051.  3349 
fordern  56.  602 
Forster  3394.  3789 
folgon  5787.  7394.  7907 
folgeni  4247 
folglicli  2680 
Polter  8632.  4563 
foppen  8411.  8715: 

s.  neckcn 
fordern,  s.  verlangon 
Form  3081.    3097.   3236. 

3396.  3416.  4448.  5365. 

7754.  8023 
forraen,  s.  bililen 
fort  6280 
forteilen  3672 
fortBiegen  3077 
fortgehen  .i9f)8 
fortpflanzen,  sicli  4589 
Fortschritt  6401 
fortsetzen  2188 
Fracht  5557 
Fraulein  2666 
Frage,  fragen  2474.4128'. 

4320. 4387  f.  6033. 6532. 

6534 
Franze  3262.  3833.  3464 
Fratze  3324.  3405.  8402 
Frau    523     2664.     3187. 

5183.  5459.  6437.  8.53s 
frech  2946.  3562.  3737 
frei,  Froiheit  1466.  1635. 

3432  f.  3999. 4782. 5942. 

6573.  7119.  8545 
Freibeuter,  ,s.  Rauber 


froU'ii  I99,s 
fn'igobii,'   1683 
Fn<iinut  3432 
Fri'istiitt  71  k; 
Fmtag  8613 
friMwillig  7696.  8811 
Fri'i/.i'it  8J40 
fri>mil261.386.  391.3061. 

3064.  3383.  3386.3394. 

6(M2.  861  I 
frortsiMi  989.   1179.  54  If» 
Fn-ttcb.Mi  3531 
FriMiilo  2468.  3625.  4124. 

4  l(>2.  (i7(>6 
fn'iion,    aioh    137.    2092. 

3564.  3582.  3621.4424. 

4471 
Frciinil  87.    5ir>  fT.    519. 

1507 
Friede  5969 
friedlich  1278 
frioren  3458.  363ti.  4283. 

6924.  7453 
friech  3304.  3417.  3465. 

8557 
Friscbling,  s.  Wildsrbwein 
frisicren  2876 
Frist  68.')9 

friimmolnd   1175.   1256 
Fronimigkeit  6125 
frob  336.  3621.4471.4629. 

47M.    4745;     f.    soin, 

s.  sicli  freiien 
Frondicnst  2207 
fromm  2548.  6188.  6393 
Froacb  6640.   6649 
Frost  3452.  3636 
Frucht  3479 
friih  8267 

f.  aufsteiieii  5059.  5174 
friibor  .595.  605.  608.  613 
Friibling8070. 4175. 6372. 

8627.  8759 
Friibstiick  50.  215.  2609. 

4451.     4461.     6347     f. 

7607 
Fucbs  6431.   6657.  6777. 

7552.  7883.  8830  f. 
Fuder  1692.  8595 
fiiblen  7378.  8221 
filhren  2078.  2206.  2713. 

4212.  4233.  5309.6781. 

8905 
Fuhrer  2717.  5133.  5301 
FiiUe  6217 
fiillen    1076.   2051.  2330. 

4134.  4140.  4582.  6216 
Fallen,  s.  Pferd 
i  FuUsel  3150 
fur  6029.  6384  f. 
fiirchten  663. 2708  f.  3059. 

7617.  8189.  .8339 
Fiirst  6878 
fiirwahr  14S.  184.  5184. 

5472.  8635 
fiitteni  1862.  3361.  5982. 

6825.  7842 
Fubrlobn  6287 
Fubrmann  1691.  8594 
Fund  386 


Fuiiki'   12051.3120  3377.  | 

4790.  4857.  4877.5497. 

7267  f. 
I'nnkclu  4867.  7269.  7759 
Fun-bo  4172.  4847.6769. 

6912.  r>922.  7333.  7938 
Fundil,  furi'btHiini  6701. 

6964.  5968.  8192  ff. 
Flirt  8647.  8649.  8873 
Fuls  6937.  6084.  6089. 

8925 
Ful'simgol  623 
Fiilsbank,  .•<.  SibiMuid 
Ful'sbiidoM  8(J0. 6965. 6206. 

7604.  7(i62 
Fufsgiinger  6994.  59!l(; 
FufsgosUdl  608.1 
Fufssoblnt  4241.  6996 
Fuls.stapfo  6157 
Fulstritt  5937.  6157 
Futtor  1864.  3148.  3361. 

5396. 5682. 5935  f.  6464 
Futtonil  3361.  8163; 

s.  Scbcido 

(J. 

Gabo  2399.  2683 
Gabol  3520.  3522.  3524. 

3537 
gackorii  3609.  3697.  5867 
gabnon  987 
garen   3197.    8671.  4774. 

8215 
Giinseblumo  5918 
Ganseliaut  1623 
Giirtncr  1748.  3338 
gaffen  213.  987.  5421 
!  galant  8576;  g.  sein  2671 
j  Galeorensklavo  1011 
I  Galgon  382.   1599.  3520. 

5946.  6304 
Galla])fol  3574 
Gallo  3182 
Gallorie  4704 
Gamascbo  8590 
Gang  551.  2016.  2818. 

3345 
Gans  898.  901.  3599.3609. 

5867.  5937 
ganz  4364.  5741.  8268 
Garbe  1389.    2250.  3606. 

3637.  4034.  5061.  5087 
Garten  1856.  1998.3608. 

4005.  6260.  6309.  8755 
Gassenhauor  5921 
Gassenjunge  6251 
Gast  4007 
gastfrei  4010 
Gastbaus  654.  995.  8507. 

3881.  4009  f.  4012. 5960. 

6863.  7742.  7997.  8607 
Gastinabl     2158.     2160. 

8007 
Gatto,    -in    1049.    2121. 

5109f.  512.5. 5653. 7700. 

8538 
Gatter  4531.  6679.  6913. 

7195.  8728 
gaukeln  446m 


('iiuillfll  5828 
(inunor,  .s.  Hutrilgor 
(iaunfr«|irac'li(i  6638 
g.'iiebtot  4632.  8635 
lu.biick  5670.  6691.  6724. 

6929.  5999.  6368.  7186. 

826(i 
Gebiilk,  H.  ticrilKt 
gobiiro»  297.  3214  f.  4241. 

6894.   6465.  8771 
Geliiiudo    1076.   3081 
goben  2647  2681.  4864  1. 
G.dierde  157 
(iobet  6758.  6364 
(lebetbucb   6900 
Gi'liict   80.    1039.  2779 
(irhind  6167.  7211 
Gi'birgi',  H.  Borg 
Gubils  4.543.  .5421 
gelioren  werdon  5641 
gebriiuoblirb  8526 
( ;  obrau(di  6756. 8523. 8632 
gobrauc'licii  8527 
Gebro(dien   2779.   3866. 

4603.  4(i25.  5053 
gobreclilicb  3424 
gebiirtig  5654 
(.;ebiis(b   1356.  4971 
Geliurt  .5560 
Gock  2384.  6261 
Godiichtnis  5223 
Godankc  6018  IT.  6023 
gfdeiliiMi  261.   .5216 
geilcnki.'Ti  5236 
(icdiilit  2561.  2.564 
(ludrango  7035.  7415 
Geduld  5948 
goduldig  5945.   5947 
gefiibrlieb  6056 
gefiiUig  4983.  5344 
Gefafs  1167.  1199.  4600. 

4608. 4945. 5034. 8683  f. 

8586  ff. 
(Jefahr  2665.  6057.  6829. 

6851 
gcfallen  877.   8()04.  3652. 

3756  f.  6191.  8019 
Gefallsucbt  1969 
gefangen   1632.  6358 
Gefangenscbaft  6357 
GcllfM-bt  1021 
getleckt  5148 
Getliigcl,  gefiiigelt  8806 
Gftfolge  1998.  5071 
gefraisig  343.   710.  8581. 

3704. 3719. 8804  f.  4643. 

4939.  7076 
gefrieren,  s.  frieron 
Gefubl  7376 
gegen  2140.  4416.  8654; 

gegon  —bin  3086 
«icgend  1530.  2146.  6778 
gpgen(iber223.  2140.  6793 
gegeniiberstellen  2088. 

3478 
Gehalt  6022.  7084.  7090 
Gebege  1754.  8864 
geheim  7331 
Gebeimnis  1683.  6484 
Gehcimscbrift  187(i 


Iloutsolics  Wortverzeiclinis 


i;};i 


jjeheu  509.    1542.   2422. 
2818.  2»22.  5108.5923.  , 
5927.  6030.  (>405.  7650. 
8338 
Gehirn  1802.   1803 
GebiJlz  1356 
gehoren  7662 
gehorclicn  5690 
(ioier  267.  8059.  8832  ff. 
Geifer  964  i 

Geige  1917.  3669.  8789    | 
geil,  s.  liistem 
Geisol,  m.  4011.  6624 
Geifsel    f.,    geifseln    822. 
2205.  2922.  3108.  3252. 
3268.  3300.  4596.  5597. 
6149.  7333.  7458.  7749. 
7883.  8633.  8954 
Gcist  572.  7685 
Geisterschar  8331 
Geiz ,     geizig    370.    397. 
1867.  2828.  3560.  3733. 
3777.  5447.  6139.  6683. 
8004.  8011 
Gelachter,  s.  lachen 
Gelander  551.  1003.  5921. 

6658.  8357.  8659 
gelaufig  2356.  8805 
Gelagell52.  1643.  3622  f. 

3715.  3722 
gelangen  249.  4496 
Gelassenheit  7886 
gelb502.  917.  1247.  3499. 
3567.  4277.8877.18917) 
Geld  1087.  2481 
Geldbeutel,  s.  Borse 
Gelegenheit  589.  5703 
gelehrt  1835.  2650.  7145 
Geleise  4638.  4848.  5760 
Geliebte(r)  2706 
gelingen  2944 
geloben  3227.  8823 
gelten  8559 
gelten  la.?sen  432 
Gelubde  8823 
Geliist,  s.  Wunsi-li 
Gemalde  6122.  6529 
gemafs  3412.  7334.  7393 
gemiifsigt  201 
gemein,  Gemeinbeit  2008. 
2043.    8705.    8716    ff. 
8721.  8828 
Gemeinde  1040 
gemeinsam  2043 
Gemengsei  397 
Geinetzel  4957.  5171 
liemse  1540.  3588.  4444 
Gemiise  4743 
Gemut  5228 
genesen  6730.  8862 
Genick  1735.  1766.  1823. 
1911.  2015.  3899.  5664. 
6295.  8266 
Genie  684.  3653 
geniefsen  3621.  3625 
Genosse  1526.  2046.  2121. 

2699.  3436.  7.580 
geniigen  4220 
genug  233.  2511.  3151. 
6380 


(>cuil!;tliuuu^  .0464 
Gopack  991.  2875.  3143. 

71.58 
Gepriinge  1029.  1274. 

1398.  6308 
gerade  2590.  4433 
goradezu  4400 
Gerat    754.    .3844.    6733. 

7(M)3.  8206.  8524.  8533 
Gerausch  3445  ff. 
gerben  1540.  2135.  5191.  I 

7883.  8033  | 

gerecht,  Gerecbtigkoit 

4506  f. 
Gcricht  837.  3412.  4987 
Gericbtsbarkeit  ()870         | 
Gericbtsbote  487.  501. 

1166.  1188.  7422 
gering  1867.  5279.  5302. 

6603 ;  s.  wcnig 
gerinnen  1124.1149.  1965 

f.  3223.  3784 
Gerippe  706.  1655.  1679.  | 

7214 
gem  3620 

Gerste  1861.  3994.  5839 
Gerstenkorn  im  Auge 

3992  f. 
Gerte,  s.  Ruto 
Genicb  5541.  5722.5739. 

5787.  6103 
Geriicht  3129 
Ireriimijel  7241 
Geriist  1012.  1445.  1633. 

1684.  1725.  2818.6055. 

8322 
gesamt  .8268 
Gescbaft  287.  3092.  4910. 

5584.  7617;    Geschafte 

treiben  5583 
gescbebon  60.  90  f.  249. 

2137.  4369.  7753 
(■eschenk  324.  350. 1609. 

2399.  2683.  3633.  5786. 

5838.  6338.  6713.  7704. 

7807 
Gescbiebte  3962 
Geschicklifbkeit  129.4964 
gescbickt  164.  4518  4853. 

8767 
Gescbirr  1083.3844.  7794. 

8148.  8584 
Gescblecht  412. 716. 1720. 

3647. 3664. 4.543. 4830  f. 

6612.  7436.  7547.  7781 
(iescbmack  3815 
gescbmacklos  3010.  3026. 

3169.  4358.  5012;  s. 

fade 
Geschmeide,  s.  Kleinod 
gesehmeidig  5150.  7956 
Geschopf  3101.  8771 
Geschofs  1274 
(ieschiitz  732.  783  f.  1083 
Gescbwader  3005; 

s.  Flotte 
Gescbwiitz, 
(ieschwiir 

1651    f. 

8465 


s.  scbwatzen 
1360.  1560. 
3286.    5867. 


(iesclnvQlst  1259.  1298. 
1379.  1397.  1406.  1410. 
1436.  1972.  2070.  2221. 
2302. 3574. 4932  f.  5867. 
5875.  6067.  7189.  7307.  [ 
8265 
Gesell  5038 

(iesellsebaft   1345.    2046. 
3615.  4549.  6591.7578. 
7837.  7987 
Gosetz  3412.  4632.  4779  | 
gesetzlifh  4739 
Gesicbt  1643.  1878.3086. 
3236.  6989.  7472.  6684. 
8767  f.  8836 
Gesinde  5071 
Gosindel  1555.  3673 
Gespenst  1 73 1. 1809. 1980. 
3922.  5054.  5764.  6107. 
7747.  8331 
Gespinst  1972.  8263 
Ge.^pracb  2154  f.  3083 
Gestalt,  s.  Form 
Gestank,  s.  stinken 
gesteben  262.  4460 
Gestell  7221.  7514.  7739. 

8322 
gestera  598.  3937 
Gestriiucb    1478.    3897. 

7429 
Gestriipp  1021.  1373 
gesund,  Gesundbcit  7137. 

7141 
Getiifel  4098 
Getrankll52.  1157.1376. 

1502.  5462 
Getrappel  8309 
Getreide    35.     387.    804. 
941.  1860.  3482.  3751. 
3785.  5351.  7172.  7205. 
7327.  7669.  8377 
Getiimmel  7845 
gewabren  903.  3755.  3757 
gewabrleisten,  s.  biirgen 
Gewalt     1346.     3952. 

6304  f. 
gewandt,  s.  gescbickt 
Gewebe  8155.  8157 
Gewebr  732 
Geweib.  s.  Horn 
Gewerbe  5307.  6397 
Gewicht  3763.  6025.  8224 
Gewichte  765.  1789.  1799. 
4786.  6514.  6693.  7516. 
8486 
Gewimmel  2817 
Gewinn  3411.  4543.  4910 
gewinnen  464.  1715.  3589. 

4909.  5710.  8845 
gewifsl48.  184.239.1817. 
1818.  1820.  3367.  7273. 
7336.  7339 
Gewissen  2105 
gewissermafsen  394 
gewobnen ,    .sicb    g.    257. 
I      2420.  2499.  4424.  8778 
'  Gewolbe  1884.  8810 
Gewobnheit  329.  2126. 
I      4424.  8778 
Gewiilil  2095 


Gewiliv  2702.  6127.  7655. 

7660 
geziemend  249.  4592 
geziert  6393 
Gicbt  3816 
Giebel  3546 
Gier  989 

gierig  3480.  4643    8011 
giefsen  3512.  8652 
Gicfskanne  1579 
Gift  6306  f.  8273.  8611  i. 
Glide  3673 
Ginster  3651.  (ill9.  6684. 

8274 
Gipfel    906.    2376.    3163. 
3279.  6154.  6158.  7944. 
8416.  8788 
Girlande  8890 
Gitter   1062.   1559.  2239. 
2241.  3202.  6988.  8357. 
8934 
gliinzen  1142.  3492 
glanzend  5620 
giatten  83.  288.  428.  882. 
1367.  2252.  2897.  2963. 
3061.  3519.  4849.  4896. 
6251 
Glaubiger  2246 
Glanz  1243.  4908.  4944 
Glas  8786 
Glaser  8779 
glasieren  8784 
Gla.sscheibe  8779.  8786 
glatt  1905.  4638.  4849. 

5620.  7548.  8137 
Glatteis  8787 
Glatze  1903.  5519 
Glaube  2245.  3230 
glauben  2249 
Glaubbaftigkeit  2245 
gleicb  270.  5878.  5891. 

6536 
gleichen  839.  7472 
Gleicbgewicbt  2060.  8477 
gleicbgiiliig  1507 
gleitcn  2630.  2915.   3678. 
3694.  4638.  4848.  4896. 
7553  f.  7828.  8878 
Glied  781.5205. 5222.6175; 
miinnl.  61.  1752.  5242. 
8593 
Glocke  1544.  7124 
Glocken.speise  2620 
Glockcben  7188.  7525 
glucken  1954.  3697 
Gliick    325.    1097.    1281. 
1455.  1457.  2559.  3411 
glucken,  s.  gelingen 
gliicklich  325.  862.  2563. 

3184 
gliiben,  s.  brennen 
Glut  8574 

Gnade  3754.  5088.  5248 
Gonner  1507 
Gotze  3095 
Gold  925.  1025 
Goldammer  1482.  2809 
Goldamsel,  .s.  Pirol 
Goldscbmied  920.  3080. 
5322 

1»* 


uu 


ll.'ulsi-lii's  Wt.rlMr/.'iclmiK 


Uomf,  s.  KiniiHtoiii 
Uott  JCti'S.  MH 

Ui.ttoMirtt'il  r)7t;r).  86i-j 

(•oltlos  21H>8.    MO;! 
lirah   172S,  I'lMJI.  48«>7. 

7:l!Ht.  H4J0 
CralxMi  '.'(MH.  •-•(i:)!.  341:1. 

O!»'.".».  74',t;l.  83G(?.  8i)10 
•;ralvoii   JOlti) 
(iraliriU'iii  4«  I'.».  4t;7t;. 

471,'!.  .->11G 
CJralislirlu'l   USf) 
(Ira.l  •J4rc».  :i732 
Ciriito  72it.  4850.  7:!ii-» 
tiraf  2034.  2038 
Ctrnfschaft  2(137 
Uranatapfol  529(1 
(.iraiiiio  72!l 
(iras    813.    13!)G.     1478. 

lGG3.392;if.  4860.(5140. 

7781.  8238.  8467.  8869 
trrau    371.     1276.     1476. 

1593f.  1885. 1893.3775. 

4795.  5834 
Cirau|)on  6249;  s.  Hii};^^! 
(jransani  2051.  2286  f. 

4520.  7129.  7132 
Urausanikoit  7075 
Uratiwcrk  8581 
Groif  3795 
(JreiizeSO.  195. 1402.2779. 

4819.  5127.  6789 
(jrcnzpunkt  8121 
(jrenzstoin     3224.     5273. 

5378.  5449.  5514.  5519 
Griff   1635.    3874.    3924. 

3958.  5056.  5061.  8071 
Griffel  3753.  7773 
Grille  1865.   3729.   3791. 

4580.  5701 
Grimassc2964. 3770. 5415. 

5442 
Grind  2852.   6617.  6676. 

7016.  8200 
jirinsen  3773.  6712 
grol.    1076.    1210.    1289. 

1373.  3779.  5934.  7848. 

8032.  8152.  8181 
Grofse  3743.  8224 
Groll  2210.   2260.    3856. 

6644  f. 
grors  2673.  3742.  4984. 

4992 
grofsartis  2974.  3742 
Grofsmuttcr  938.  5299. 

5641.  8064 
Grofsoheiui  3042 
Grofsvater  944.  948. 5641. 

8064 
Grube  1767.    1772.  2064. 

2208.  3416.  6961 
griibeln  4645.  5375 
grun  4423.  7490.  8757 
grunden  3511.  4273.  7725 
GriiDSpan  277.  8752 
Grufsformcl  1105 
griifsen  7113 
Grutze  3791 
Gruft,  d.  Holilp 
Grummet,  s.  Hfii 


|Gruil(l  3513;  (i.ii.  Ilnd.'ii 
7584.  8126 

(irundlH-i)iU  457 
>  (iruiidlago  MHC, 

VtTmuUnXt  5181 

gruiizi'ii  3787  f.  7015.  asftli 

(inippo  4587 

(KIrt.'l  1(K)9.  1024.  1883. 
lAS'.l.  KS91.  4022.  6980. 
(;'.I21.  (i932.  7228 

(,'iirti'ii   1S8H,   1890.  2202 

Ciirtler  3801 

Giinst  3174.  3757 

(iiirgcl  1980.  3609 

giirgi'lii  3609.  3812 
.  Giirko  1771.  2308.  6027 

gut  394.  1116.  1280.1282. 
8271 

giitmiitig  716 
j  Gyps  3827 

i  ^' 

I  Haar  1593.  1601  ff.  1736. 

2028.  2268.  3752.  3850. 

4033.    6141     ff.     6145. 

8932 
Haarbii.'ieli    1657.     1810. 

2344.  2695.  2839.  6141. 

8238.  8948;  .<.  Bdseliel 
;  Ha  bo    991.     1606.     1636. 

3104.  7186:  bewegliobe 

H.  5533 
1  babcii  3837.  8100 
Habicht  77.  866 
Haoko  1175.  2413.  3973. 
I      5135.5147.6119.6679. 
'      7153.  7162.  8035 
j  hackeii  973.  1099.  3973. 
i      7153.  7161 
Halier  1482.  3557 
Hiilfto  2585.  5199 
huminern  5021.  5109 
Hiinning3105.  4838.  7443 
bangen  6013 
Hiiring  3882 
Harto  2735 
barton  19.  5689 
Huscher  487.  1056.  1188. 

7216 
biiffilicb  8(i2.  3364.  4635. 

8444 
hiitschclu  7979 
biiufeii   524.   2072.   2201. 

2318.  2330.  8061.  8171. 

8238 
bautig  158 
hausliob  2663 
liiiutfii  2432 

Hafeii  2394.  3846.  6289; 
Hafendaram  5372 
Hafer  941.  1861 
Hagel)ucbe  1685 
Hagebutte  123 
Hagedorn  7781 
Hagel  3744.  3774 
linger  264.  940.  7796 
llabii,  .<.  Huhn;  1566 
Habnenkamm  1257 
llabnciisobrfi  8841 


liahiirol  219J    J:i(ii: 

2:110  I". 
Ilai  llSli; 
llakrii    97:i.    1551.     I.'XIO. 

2234.  2274.  2277.  3.')46. 

:t651.  ;1867.  :!893.  397;i. 

4016.  45(iS.  457:1.4584. 

4649.  4681.  6617.6636. 

(i67!».  7025.  8004 
lialbitToii  25.S5  — (! 
Hairtor   1553.  1605.  1610. 

1796 
Halm   1334.  4860 
Hai.f  :t.si(l;   [''lascboiibal-i 

3811 
Halsbund  5227 
llalabindo  2273 
HalKring  1563 
Halt  inai'lion  3864.  6798 
hultoii  (J59.  5097.  8100 
Haltopiiiikt  (i7!t8.  7751 
Haltung  157.  4448.  6287 
Hanimor502;(.  5109.5139, 

5147.  5160 
Hand  1318.    1688.   2234. 

5094.  5473.  5836.  5937. 

6444 
Handel  5838.6352.8326; 

H.  treiben  5249.  8326 
bandoln  1053 
Handgcid  744 
bandbaben  997. 5060. 5095 
Handlanger  5095 
bandlieli  5090 
Handlung  121 
Handschlag  5838 
Handsehub  4876.  5093. 

5197.  5448.  8860 
Handtucb  3139.  5100. 

7423.  8455 
HandvoU  2685.  5061. 

5087.  6441 
Handwork  773.  5307 
Handworker  778.  5305  f. 
H.iiii   1583.  4783.  6944 
H:iiitbrecbe  4957.  6823 
Haiidwurst  2018 
Harfe  3892 
Harniscb  1055. 3844. 4578. 

5980  f. 
Harpuno  3537.  3893 
hart   2733.    2737.    5689. 

6924.  7282.  7825.  8108. 

8152.  8267 
bartnackig     1643.     4291. 

6052.  6100.  6888.8032. 

8152.  81()5.  8416 
Harz  4546.  6674.  6854 
ha.schcn,  s.  fassen,  fangen 
Hase  3896.  4760 
Haselniif8  22ff.  2217.  5663 
Haspo  6066 
Haspel  1194.  8656.  8662. 

8896;  s.  Winde 
Hafs    3856.    4258.    .5721. 

6644  f. 
hassen  3901 
bastig  1344 

Haube  3904.  4030.  4591 
Hanbonlerebc  2303.  8241 


lliiiiili  :iH.s.  3902.  :i9()(; 

li.iiK'lu'M  7686;  R.  atmoM 
Ihinfo(n)  1173.2072.2242. 

2;i31.  :l(;73.  4543.  4587. 

4972.  506(i.  5094.  627:t. 

5:t63.  5378.  5400.  5514, 

,")519.  (1132.  650!).  7029. 

7827.  80(il.  8171.  8813. 

8816 
llaiiptmann  1607.  I(il6 
llaus  1076.  1194.  17(H). 

1704.  1723.  2678.  3029. 

:);168.  5069.  5075.  5078. 

6826 
HnuHiiiiltor,  -in  523.  607i). 

5073.  5152 
Hausbalt,  a.  VVirtscbaft 
liaiiHicren  2014 
HansmeiBtor  3824 
HauBrat  5152.  5363.8071. 

8323 
Haut  3877.  48(J4.  600H. 

7693.  8726 
Hebebaiim      2823.      4771. 

6104.  (i782.  7637.  8196. 

8593 
beben  2799.  4765  f.  4778 
liecboln  2458.  7261.  8931 
Hecbt  4907 
Hocko  3852.  3897.  6212. 

7381  f.  8663 
beckon  :J214 
Hoor  379.  738.2945.3414. 

4014.  5287.  7787.  8761 
Heerscbau  346 
Hefo425. 3103. 3:134.4764. 

4768.  6981 
Heft  6655 
Jicften   1077.   3224.   4830. 

6120 
beftig    322.    2051.    4291. 

6646.  7046 
Heido  m.  5819 
Heide  f.  1373.  4661 
Heidekraut  1373.  28;-$8. 

8466.  8826 
Heidolbeero  5491 
Hell  7111 
heilen  23-52.  5195.  7138  f. 

8736.  8862 
beilig  7065.  7067.  7123  f. 
beiligen  7067 
Heiligenschein  5615 
Hcimat  6826 
Heiniebon,  s.  Grille 
beimfallen  6698 
hcimgeben  196 
heimkebreu  6826 
beimlicb  4427.  7901.  8038 
beirasuchen  505 
Heirat.beiraten  1707.5121. 

5123  f.  7697  ff.  8539 
heiser  3290.  4322.  6695. 

6(;99 
heifs,  s.  warm 
heiter,  Heiterkeit832. 1278. 

1482.2890.4471  f.4714. 

4745.  7181.  7396.7399  f. 
heizen  1504  f.  3065 
Held  3938.  5827 


Doiitsclios  Wortverzcieliiiis. 


n 


lielfeu  :>«.  98.  li)-'.  421«. 

5702.  6731 
hell  1247.  1934.  4903. 

4924 
Hellobardo  2801.  371.!. 

5905.  8560 
Helm  449.    1465.  3923. 

4019.  5519.  6549 
Helmschmuck  2376 
Heiud  1539.  5822 
hemnien,  s.  bimloni 
Heiigst,  .s.  Pferil 
Henkol  587 
Heuker  381.    1269.  1403. 

5067.  5227.  5514.  8758 
Henne,  s.  Hulin 
her  3972 
lierah,   s.  hinah 
heiahholen  2512 
lierablassen  1513;  .sich  li. 

2073 
lierabsteiffen  2414.  2512. 

2524.  2616 
herahstiirzen  2508.  3426. 

7380.  8281 
herabwerfen  6961 
heranfiiliren  168 
heraiis  6280 
herau-sfordern  1516.  2607. 

2837 
herausgeben  3046 
heraiisgehen ,    .s.   liinaiis- 

gchen 
herausnehmen  8802 
lierausreifseii  2932 
herausziehen  2509.  7062 
herbe  111.  1371.  6848 
herbeieilen  6731 
Herbergo,  s.  Gasthaus 
Herbst  936  f. 
Herd  3355.  4681 
Herde    737.   3373.    3767. 

3933.  5044.  5069.  5982. 

8171 
Herkunft  5886 
Herraelin  735 
Herohl  3884 
Herr,  -in  523.  2664.  2673. 

2675.  4982.  5952.  7372 
herrcnlos  2977.  5393. 

7803.  8596 
lierriehten    84.    89.    135. 

293.  644.  647.  652.  673. 

754.  2707.  4349.  4354. 

4853.  5308.  5891.  6334. 

6732.  8902;  s.  einrich- 

teii,  ordnen,  putzeii 
herrlich  2673.  3804 
Herrschaft  998. 2670. 4126. 

7372 
Iierr8chen2671 :  s.  regieren 
Herrscher  794.S 
hersagen  6721 
herumgeheu  4176 
lieruratreiben,  sich  8391. 

8554 
beninter  2492 
hervnrgehen  7961 
bervorragen  2998.  6853. 

7094 


hervorspriidelii  4449. 

I      7(194.  7635 
Herz   1657.  2170.  3785 
herzlii-h  2172 
Herziig  2710.  27:!8 
Herz.igtiim  2711 
hetzen  72.  181.  218.  1660. 

3943.  3965.  6798 
Heii  3191.  8874 
Heucliler  3091.  5870 
heiier  586.  3950 
heulen  2791.  8474  IT. 
Heuschreeke  1445.  1865. 

4873 
lieiite    220.    3868.    3950. 

3974  f.  4438.  4455:  h. 

morgen,    li.   abend,    b. 

nacht  3950.  4438 
Hexe,  s.  Zauber 
Hieb  2000 
liier  2758  f.  3951.  3972. 

4869:    von  h.  2760 
Hilfe  193.  7964;  s.  helfen 
Hirabeere  3980 
Himniel  1467  I'.  8176 
binab  246 
hinauf  7944.  7966 
hinaufhringen  5401 
hinausgehen  2944.  7094. 

7635.  7961 
hindern ,    Hindernis    758. 

802.   1062.  2143.  2330. 

2447.  2455.  2636.  2942. 

3039.4089.  4110.4115  f. 

4204.5138.5699  f.  5702. 

5814  f.5989. 7731. 7734. 

7826.  7888.  8035.  8279. 

8360 
Hindiii  1403.   1821 
liineinstopfen  4246 
hineinstoisen  4132 
hinfallig  1458.  1702 
hingeben.  sich  li.   167. 

2420 
hinken  750.  1957.  1959  f. 

2232.  6641.  7257 
hinstrccken  2013 ;  sich  li. 

2628.  7805 
hinten  2506.  7157 
hinter  231.  238.  2504  ft'. 

7157.  8310 
Hinterbacken  1398.  1736. 

2327.  3268.  5552.  6243. 

7431 
Hinterhalt   1439.    1782. 

8923 
Hinterlist  7950.  8715 
hinterlistig  1740.  4524. 

7181.  8011.  8118 
Hinterteil  6479 
hiniiberbringen  8303  ff. 
bin  und  her  laufen  8638 
bin  und  her  schiefsen  .8906 
hinweg  939 
hinzufiigen  191.263.41.53. 

4513.  8891 
Hippe   5135.  6499.  8560. 

8703 
Hirngespinst  1841 
Hirnsehale.  s.  Scbiidel 


I  Ilii-scli  1008.  1824.  2819. 

3215.  8606 
Hirso  5283.  5288 
Hirt736. 1128. 1260. 1330. 

.5077.  5803.  5933.  5975. 

6272.  6506.  7321.8542. 

8918 
Hirtenstab   1827 
hissen  3961.  6104.  6750 
Hitze  3487 

hitzig  197.322.671.4291 
Hobel  1901.  6204  f.  6704. 

6919.  8820 
Hoboe  484 
hoeb  483.  4155 
Hochzeit  5653  f.  8158. 

8823 
Hoehzeitsgevatter  2117 
hocken  1954 
Hode  2002  f. 
Hocker  1060.  6961 
hoflich  3633 
Hoflichkeit  6252 
Hohe  1911.  3163.  3279. 

4155 
Hohle    616.    1018.    1299. 

1767.  1772.  2208.  2296. 

3978.  4673.  7477.  7890. 

8074 
hohlen  2208.  5709.  6657 
huhnen,  s.  verhohnen 
hohnisch  5537 
Holle  34.  58.  4248.  5764 
holzern  4804 
horen  663.  753.  904.  4370. 

7378 
Hof    716.    1905.     1998. 

5937 
hoffen  7(170  ff. 
Hoffraulein  5299 
Hofniann  1998 
Hofmeister  957 
hohl  1767.   2208.  5709. 

8802 
Hohlmafse     1196.     1438. 

2093.  2685.  3486.  3570. 

5361.  6313.  7006.7256. 

7437.  7516.  8230 
Hohlweg  6657 
holperig  3421.  3428 
Holunder  7055 
Holz  1440.  4802.  4804  ff. 

5162  f. 
Holzbock  8185 
Holzhacker  4802  f. 
Holzstofs  1732 
Holztaube  1275 
Honig  3175.   5209.  5935. 

6683.  6955.  8839 
Honigtau  5218 
Hopfen  1822.  3985 
horchen824.880.919.  928. 

3966 
Horn  1392.  1395.  1942. 

2191.  2798.  3729 
Hornisse  2233.  3423.  3728 
Hoson   1306.  1355.  3793. 

4006.  5861.  7421.  8337 
biibsch  4471.4.926;  s.  an- 

niutii; 


Hilfte  574.  \THi.  2231. 

3872 
Hiigel     465.    473.     1343. 

1911.  2011.  2225.  2242. 

2833.  3907.  5392.  5482. 

5493.  5519.  6244.  8129. 

8416 
lliihnerauge  310 
Hiihnerstall  196.  3580 
Hiihnerstango  4035 
Hiihnerstiege  7766 
Hiillo  2531 
Hiilse971.  977.  3576.  4864. 

6549.  8163.  8552 
Hiilsenfnicbt  4743 
hiipfen,  s.  springen 
Hiirde  2241 
liiiten  5903 
Hiitte    995.    1062.    1288, 

1416.   1448.  1486.  1700. 

1948.  4060.  4978.  6076. 

7255.  8081 
Hufschlag  7474 
Huhn    902.     1954.    19(;9. 

3579.  3583.  6452.  6455 
Huldigung  3979 
Hummer  1541.  3586.  4053 
Hund    339.     1094.     1145. 

1161.  1316.  1570.  1572. 

1574.  1734.  3577.  4759. 

4799.  4953.  5074.  5133. 

6100.  6242.  7349.  8601 
hundert  1790.  1792.  1794 
Hunger  1409.  3130.  3075. 

3721 
hungrig  3134.  5130 
Hure  710.  979.  3552.  3590. 

3716.  3722.  3991.  4932. 

5299.  6007.  6495.  6497. 

6639.  7552.  7883 
huren  4019 

Hurenhaus  1288.  4015 
Husten  8450  f. 
Hut  1618.  6134  f.  7904 


I. 

Idiot,  s.  blijdsinnig 

Igel  2839 

litis  8664 

immer  4453.  (;009.  7369 

immerfort  3990.  4453 

Immergriin  6083.  7130 

impotent  5311 

in  2401.  4151 

indessen  3950 

Indigo  577.  4225 

Ingwer  8941 

Inbalt  8105 

Innere,  das  4299.  4383 

innerhalb  2461 

Insekt  1145.  7409 

Insel  4357 

Interesse  4379 

Interjektionen  2786.  2820. 

4442.  4690.  4996.  5418. 

5727.  5868.  6035.  6954. 

8698.  8843 
iuzwischen  4380 


14i' 


|)(Miliirli,.s   Wi.ilviT/.i'i.'IniU 


Irct'iiil  iliirr  ;l.s;t    :t!Hl 
,'i:i;i>*.  i;.):<s.  stiojt 

ir^Mul   wo  .MHS 

irron  2!<4_'  IT,  3ii7l    "iKSS. 

fiSia  7S();J 
Irrlirlif  33.VS.  4TiK»;    tr«'- 

Irrtiiin  281«  f.  :1<M7   M07I 

./. 

jii  3>l&<).  4 KM.  7441 
Jnokp,  ».  Kloiilor 
.liiK'or  5308 
jUton  2itA'<.  .">47f> 
J!ip>n   1127    l')!!!).  Ui'Jl»  fl'. 

s»il7 
.lalir  .'im; 
Jalirc.iziilil  ,'i2!M 
Jnhroszoit  717ti.  77.">1 
.Inlimiiirkl  3194.   U)S' 
jamniorn.  s.  klatr''ii 
Jam-he  (JftOS 
jaurlizoii  447"> 
je  537.  1724 
jeilonfall.s  .S311 
jedor  1724.  5741.  r,584  f. 
jedocli  G404 
jemals  178.  395(1.  4981. 

8483 
jeniand  6539.  6804 
jener  2764  ff.  4433.  4438 
jenacits  2541.  2768.  5902. 

8472 
jet7.tl82.2774.3950. 4310. 

4433.  4438.  5097.  5362 
.loch  4487 
.Tohannisbecrc  457ti 
Johannisbrot  1836 
Jiibel  1274 
jiicken  1983.  3453.  6119. 

6430.  720(1 
.liidendorn  683 
Jiidenkirsclio  1969 
Jungling  974.  1656.  3821. 

4509.  5038.  5515.  6619. 

6652.  8918 
Jugciid  4510  f.  5515.  8104 
jung  4509.  5515 
Junges  1742.  2253.  6452. 

6455.  6639.  8408 
Jungfrau  6437.  8749 
Jimggesell974. 1656. 2667 
Junker  974.  2667 
Juwel.  s.  Kloinod 

/V, 

Kifer  7212 

Kiifig  1757  ff. 

Kalte  3456  f.  3459. 3461  f. 

3679.  7455 
kiimmen  5978 
kampfen  4096.  4912.5825. 

7808.  8110 
Kampfer  7844 ;  s.  Soldat 
Kase    1703.    1705.   3396. 

3398.  4975.  5172.  5212 
kahl  1520  f. 
Kail.,  s    Rin.l 


klllolldiT       115.      J060. 

5o:i7 
Kalondi-rlori'lic  MS7 
Knlk   1523 

kalt  924.  3456.  345H 
Kaltldiitigk.it  5867.  7373 
Kamm  2271.  2302.  5976 
K.iiniiiiT.  s.  /iiiiini'r 
Kaiiipf   1515.    1634.  2031. 

20SI.   151:1    1911.  5336. 

5S25.  7035.  7526.  7808. 

7845.  8109 
Kaiwil   1512.   1556.  6<I22 
Kaiiarioiivogcd   1919 
Kaninclu'ii  2337.  2396. 

4677 
Kanono  1274.  1582.3905. 

7709 
Kanto  1530.    1658.  3256. 

fi(i4(i.  7677;  8.  Kokc 
Kanzol   1736.  6055 
Kapaiui  ltil9.  3853 
Kappe  518.  5622 
Karawano  6509 
Kariieol  2189 
Kariiovai   1673.   I(i97 
Karpfeii   1682 
Kartiitsclio  5343 
Karte  1410.  1832.  1834. 

5531 
Karteiispiel   1097.   1337. 

4241.  5531 
KartofTol  8411 
Kastaiiioion.  1712.5133 
Kastoii  703. 705. 991. 1625. 

4059.  4ti30 
Katarrh  2512.  G90(> 
Katheder  1397.  1736 
Katze  1740.  5299 
Kauderwelsch  378.  1064. 

1336.  3609 
kaucn  198.  5153.  5469. 

7030 
kaufen  69.    2047.  4736. 

6715 
Kaufniann  .■)244.  5.582. 

8282 
kaum  170.  2.59.  8798. 8876 
Kegel  1410.  4534.  6165 
Kehle  2704.   2832.   3720. 

3804.3810  f.  3818. 3820. 

4486 
kehren  1013.  3454.  4037. 

6634.  7286.  7650.  8649. 

Keil  31.  1415.  2336 

Kcim  1353.  6027 

keimen  6453  f. 

kein  2579.  .5587.  5671 

Kelch  8510 

Kelle  5336.  7284.  8395 

Keller  1554.  5165.  7299. 

7498 
Kellermeister  1781 
Kellner  1533.  1656.  7085 
Kelter  8243 
kennen  1996  f. ;  k.  lemen 

86.  1997 
Kenntnis  1995 
keiiiizeiclin><n  5108 


Kcrbe  1972.  2252    3143. 

.S0(I4 
kiTliPM  2272.  SIMM 
Ki-rk.>r  1417.   1422.  1653. 

1727.     1757     IT.     1962. 

54S7.  5693.  6357 
KerkoriiioiRtor  1654.  1757. 

1769 
Korii   1807.  2221.  3750  I". 

4560.  6661.  5663.5665. 

(i027 
KernliaiiR  8816 
Korzo  1399.   1562.   1806 
Kcssel   1501.    1503.  5896 
Kotto  1269.   1735.  4792 
Kotzer  140H 
koiK'lion  529.  568  I'.  621 

3902.  6106 
Kcule  3669.  5159.  62HI. 

8337.  S3!l(i 
kiMiscli   1716.  172(1 
Keimrlilaiiiin   17  III 
Kibitz  8569 
Kiel  4537 
KiolwaRser  7:t3li 
Kics  3687.  3758.  6649, 

7057  f. 
Kiesel  1600.    1956.  2785. 

3355.  6133.  6961.  72(i5. 

7462 
Kind    102K.    22.53.    4241. 

4979.  5302.  5617.  5680. 

6438.  6506.  6954.  8408. 

8946 
KindbeK  4445 
Kiiiilerci  968.  4241.  5592. 

5.')99.  6652 
KiiulcrHarterin  957.  7350 
Kindheit  4242 
kindi.5tli  1028.  4241.5641 
kindlieli  4241 
Kinii  5241.  5243.  5867 
Kinnbackcn    1627.    3111. 

3646.  3708.  5042.  5153. 

5180 
Kinnkette  3778 
Kiroho  1066.  2678.  2775 
Kirehhof  1990.  7067 
Kirsi'he  494.  1805.  8892 
Kisseii  446  f.  1597.  1607. 

1610.  2112.2313  f.  6230 
Kiste,  8.  Easten 
Kitt  5026.  7564.  8764 
Kitzel,  kitzeln  1739.  1741. 

1983.  4540.  7200.  7897. 

7965.  8207 
klaffen  987.  3596.  3689. 

4456.  4543.  8824 
klaffen  987.  3955 
Klafter  8108 
Klagelied  4224 
Klage,  klagen  1967.2050. 

2211.  3611.  3759.4648. 

4669.5577.6118. 6198  f. 

6227.6564  f.  6569. 6709. 

8550.  8843 
Klammer     2234.     4542. 

4569  f.  4573.  4649 
Klang  7619.  8456 
kl.'ippon  8171 


Klupiiir.  l>liip|M'i'ii  22N2. 

3729  3973.  454;i.  5847. 

5632 
klar  1934.  5942.  7831 
klatsclii'ii  3311. 4456. 4641. 

4649.  8171 
Klaue  1318.  2874.  5937. 

5992.  6636.  7168.  8035 
klebcn  668 
klehrig  7558.  87(i3 
KliM'  2.379.  8362 
Kleidor  265.  382.  383.  469. 

lOOI  1253.  1539.  1628. 

1700.  1721.  1736.  2203. 

2372.  2(i73.  2776.  2807. 

3124.  3143.  3150.  3164. 

3361.  3H(I7.  3885.  8977. 

I44(i.  45(i4.  5882.  C070. 

Ii516.  6619,  7003.  7077. 

7402.  7890.8669.8671  f. 

8861,  88(i;t.  8913 
Kleie  174. 1334  2293.3626. 

707(1,  7470.  7944 
klciii    1098.     1867,    5279, 

5302,     5310.     5325     f. 

5911  f.  5955.  5995,6101. 

6119.  6455 
Kleinigkeit  971.  98(i.  991. 

1764.   1840.  1867.  3942. 

4543.  5279.  5323.  6119. 

613(;.  6184.  6465.  7267. 

8775 
Kleinod  383.    1231.   .3625, 

3642.  4462  f. 
Klonipnor  4650 
klettern  3731.  3893.  4550. 

(i636.  6833.  8347.  8477 
Klinge  1319.    2387.  4649. 

7375.  8758 
kIinKc(l)ii  7618.'  8202  fl. 
Klinke  .593.  4551.  4878. 

vaivcn  8546 
Klippe   747.    3180.    5449. 

6153.  6641.  6851.  69C1. 

7238.  7279.  7288 
Kloake,  s.  Schleuse 
Kliitzchen  8238 
klopfen  3689.  6119.  6453. 

6463.  7992 
Klofs  356.  1410.  5665 
Klo8t«r  1937.   2154.  5384 
Klotz    856.    1900.     6961. 

7250.  7257.  8266.  8397 
king    4281.    4853.    5224. 

(i425.  7145.  7149.  7200. 

7371.   8903:    s.  schlan, 

weise 
Klugheit  4282 
Klumpen  1424.  3785.4587. 

5152.  5519.  8810 
Klumpfui's  1436 
Knabe  1054.    1656.    1867. 

3245.  4979.  5299.  5514. 

6480.     6497.     6506     f. 

6608.  6619.  6652.  8182. 

8236 
knacken  799.  2277.  2956. 

4541.  7310 
Kniiuel     1194.     3698. 

6133 


Diutsclu's  Wortvcrzeichnis 


143 


Kiiall,  kiiullenSiil.  2J;js. 

2007.  4543.  7277.  7549. 

7744.  83U(i 
knapp  2898.  S85.s 
Knappe  7321 
kiiarren  1873 
Knauf  1()()9 
Kiioljcl  3(500 
knebeln  4557.  GUlli 
Knt'clit.  s.  Diener 
kneten   1669.  2502.  4970. 

6181.  7853 
Knie  3657 
Kniebeuge,  Kniekchk' 

3G00.  4612 
knieen  313.  3656 
Kniescheibe  6993 
Knirps  1028.  5279.  5526. 

.5534.  6165.  8181 
knirschen  3772.  4577 
knistern  1873.  5993 
Knoblauch  403.  8471 
Kiiochen  4515.  5788  f. 

5791 
Knochel  781.  1762.  4560. 

8410 
KnoIIe  1869 
Knopf  1296.  8238 
Knorren  4560.  5665 
Knospe  1296.  1360.  1413. 

1436.  3642.  5848.6119. 

()843 
Knnten  1635.  4543.  4587. 

5546.  5634.  5757 
knotig  5633 
kniipfen  5632 
knurreu  3773 
Kobold  1968.  2677.  .5631. 

8326     - 
Koch,  Kocbin  1977.  1985. 

1987.  2169.  7513 
kochen  1412.  1979.  1981. 

1986.  2804.  3210.  3609. 

4862.  6745.  7360 
Kocher  376.  2218.  6515. 

8055 
Koder  214.  422.  653.  1149. 

1225.  1672.  2850.  4895, 

5936 
Kohler  1649.  4803 
Kouig,  -in  6779.  6905 
koniglieh  6770.  6773 
Konigreich  6769.  6780 
kijnnen  6293 
kostlieb  2469.  3443 
Koffer  991.  1104.  2165. 

3408.  6093 
Kohl  1618.  1748  f.  6848. 

8756 
Kohle  795.  1820.  1368. 

1648.  7281 
Kohlenpfanne  4726 
Komma  8750 
komraen  4496.  8616 
Kompafs  1438.  2048 
Kopf  1607.  1609  f.   1636. 

1640.  1972.  4033.  5380. 

5706.  6549.  8142 
Kopfputz  4591 


Korl>  slo.  11 23.  112.-). 

1184.  1277.  1489.  1573. 

1575  f.  1784. 1891.2165. 

2175  f.3281. 3661. 3669. 

4061.  5040.  f.  5851. 

7702  f.  8922 
Kork  2212.  4776.  7861 
Koni  3751 
Konielkirscbe  2189 
kustbar  2576.  6366 
Kosten  1633.  2123.  2620. 

3419.  3441 
kosten  1907.  2123.  2868. 

2982.  3814  f. 
kostspielig,  s.  teucr 
Kot,  s.  Schmutz 
Krabbe  1620.  3586 
krachcn,  s.  platzen, 

knallen 
kraohzen  2278 
kraftig,  s.  stark 
Kriihe  2174.  2190.  3730. 

8765.  4023.  4533 
kriihen  1969.  4278 
krampeln  1660 
kranken,  s.  betriibeii 
kTiinklich  1951.  3916. 

6002.  8706 
Kratze  3574.  4016.  4127. 

6672.  6676.  6678.  6976. 

7167.  7189 
kriiuseln  2839.  3464. 6913. 

7035 
Kraft  1344.  2748.  3407. 

6304.  6808.  8711 
Kragen  1610.  2015.  3464 
Krahn  721.  3790.  4571 
Kralle   781.    2234.    3600. 

3768.  3893.  4573.  6636. 

7415 
Krampe  3876 
Krampf  4542.  4569.  6636. 

7648 
Kranich  3781.  3790 
krank  264.  266.  3351. 

4256.  5010.  5407 
Krankenhaus  4009.  4724 
Krankbeit  266.  799.  3921. 

4256.  5053.  5409 
Kranz  1905.  2197.  8890 
kratzen  2234.  2784.  3574. 

4573. 4575. 6608. 6614  f. 

(i672  f.   6676  ff.   6681.  ' 

6919f.  7043.  7191.7528 
kraus  2839.  6921 
Krause  6913 
Kraut  3929  f. 
Krebs  1560.  1652.  1664. 

8593.  4578  f. 
Kreide  2263 
Kreis    1903    £f.     1908    ff. 

3833.  4203.  6921.  6998 
Kreisel  7148.  8238.  8381 
Krepp  2270 
Kresse  915.   1141.  2261 
Kreuz  2295.  4587 
kreuzen  2284 
kreuzigen  1945.  2284 
kreuzlahm  2440.  2629. 

6641 


Kreuzweg  6524.  6526. 

kriechen  2028.  2915.  6658. 

6692.  6833 
Krieg  379. 782. 1545.6794. 

8883 
Kriegsdienst  5286  f. 
Kriegsgeselirei  346.  379 
Kriegsmaseliine  4282 
Kriekente  1800 
Krippe  4583 
kritzelu  2106 
KronuDg  7068 
Krote  968.  1296.  2254. 

2924.  7384 
Krone  2197 
Kronprinz  4241 
Kropf  1755.   3548.   3668. 

3720.  8810.  3818.  4285. 

4985.  5867.  6439 
Kriicke  973.    1099.  1827. 

2275.  4584.  .5454.  6804. 

7744 
krummen  230.  1534.  2023. 

2063.  2068.  2361.3112. 

3668.  6224.  6978 
Krug    972.    1088.     1163. 

1353.  1490.  2344.  2386. 

3570.  3612.  4585.  5361. 

5762  f.  7401.  8510  f. 
Krume  1345.  1348.  3450. 

5279.  8378 
kramm  243.    1337.   1534. 

2069.  2362.  4837.  5855. 

6223.  7557 
krummbeinig  1527.  7201. 

7797 
Krummstab  4584 
krystallisieren  4535 
Kuchen  1970.  8298.  3854. 

4647.  5219.  5999.  6190. 

6683.  8870 
Kuckuck  2305  f. 
Kiibel    970.    1196.    1435. 

1490.  1747.  1972.  2344. 

3570. 8195.8199.8587  f. 

8950 
Kiiche  1976  ff.  3609 
Kiichenjunge  5130 
kuhn    934.    1008.     2483. 

3562.6851.7786.  8576: 

s.  mutig 
kiimmem  1507 
kiinftig  2453.  399(1 
Kiinstler  5305  f. 
kiinstlich  3095 
Kiirbis  1921.   2309 
Kiirschner  6004.  8581 
kurzen  16  f.  1339.  2359. 

2851.  2930.  3060.  6045 
k-urzlich  598.   600.   4488. 

8876 
kiissen,  s.  Kill's 
Ktiste,  s.  Ufer 
Kflster  2868.   5167 
Kufe  2844.  5896 
Kugel  1013.  1163.  1410. 

1486.  3695  f.  7674 
Kuh,  s.  Rind 


Kiiiiiinei-  179.  497,  2180. 

2211.  2456.  8785.  3761. 

3921.  4985.  6025.  6709. 

7078.  8852 
Kundc  1507.  1839 
kuudig  1994 

kundthuu  1031.  1036. 1994 
Kunst  773 
Kunstgriff,  s.  List 
Kupfer  275.  2166.  2167 
Kuppe  2344 
Kuppel  1868.  2344  f. 
kuppeln.  Kuppler,  -in  241. 

467.   4997.    7016.  7552. 

8386 
Kur  2346 
kurz  1340.  2360.  7848. 

8416 
kurzsichtig  1458 
Kurzwaren  4552 
Kufs  929.  1069  f.  5786. 

7113 
Kutte  2802.  3337 


L. 

Lache,  s.  Pfiitze,  Sumpf 
lachen  3609.  6712.  6914. 

6940.  6945 
Lack,  lackieren  7247.  8782 
Lade,  s.  Kasten 
laden  1694.  1918 
Laden  440.  687 
Ladentisch  7739 
lacheln  4538.  8898 
liihmen  3039 
Liinge  4888  f. 
Langenmafse    892.     1311. 

2297.  4543.  4768.  5281. 

5289.  5836.  7368.  7643. 

7689.  8108.  8704 
langlich  1204 
langs  4433.  7334 
liingst  4884 
Liirche  4686 
Larm ,    lannen   732.    976. 

1274.  1345.  1511.  1586. 

1935.  4025.  4541.  5558. 

7019.  7208.  7744.  7845. 

7992.  8837;  s.  Tumult 
lastern  1244.  1245 
lastig  3365 
Laufer  2353 
lauten  1935 

Loge  6290  f.  7505.  7746 
Lager   1525.    1550.   1717. 

1729.  2100.  2427.  4445. 

4780.  6770 
lagern  892.  1545 
lahm    1957.    1960.    2613. 

2872.  4640.  7257.  8219 
Laich,  laichen  3450  f. 
Laienbruder  5514 
Lakritze  3707 
Lamm,  s.  Sehaf 
Lampe  1562.   1872.  2285. 

4588.  4652.  4880.  4901. 

4922 
Lampenstock  4922 


114 


I  »oii(8i'lii>»  Worl  vi'r/.oirliliiM. 


iMnd  i:u».  2074.  JHJ4  r. 

r.8ao.  ,sj22 

IuiuIpii  -«iH.  •2f>\2 
Liiiiilnut  .     -Iiaus     3()!»L>. 

HMO.  IS70.  BlfiJ.  ()6">s. 

S122.  S720.  8723 
Lan.lnrlinft  »81.  5820 
IjtiiilstroiilnT,    -ill    KHII. 

U7lt.  n.sl,  2148.  52.S). 

r>8;{2.  7r>r>2.  8m>i.s.  si;7!i, 

8706.  885:t 
1.nmUtri>-)i  316» 
Uiiulstunii  3480 
l.iui<lv..j,'t  8(184 
limp  2381.  48<KI.   (iOt;:i; 

I.  iiiai-litMi  4213 
lantro  (»804 
laiipiani  4265.  476li.  0228. 

7030.  8047 
laiifrwoilon  5409.  7448 
InngiToili);  4740 
I-anze  514.  3673.  38!)!). 

4658 
I-iinzotto  CI  14.  7198 
Lap|)on2li01  f.  313!).  3893. 

4G01.  4(!42.  4688.  61(X) 
las.-;on  2520.  4682.  4692. 

4722 
Ustll!tl.  1694. 3143.  3157 

f.  4691.  7029.  7084 
Laster  8778 
lasterhaft  8776 
Lasttier  5399.  7084  f. 
LasttrSger  998.  3176 
Latcme  4671.  6103 
Latte  4701 
Latwerge  2793 
Latz  5937 
lau  8115 
La\ib  3369  ff.  3472  ft. 

6632.  6634 
Laubo  3700.  8199.  8230. 

8357 
Laucli  403.  830.  6281 
Lauer,  lauem  869.  4931. 

8842 
Laiif  2357.  6070 
I-aufbahn  2357.  (i521 
liaufburscho  C530 
laufen  2354.  3566.  6530 
I,auge  1405.  1885.  4860 
Laiine  273.  530.  604.  695. 

1623.  5701 
Laiis  1145.  5990 
Lauto  486 
laviercn  1287.  5898 
Lawine  247.  4604 
Icben  8794 
Lobcn  8769 
lebendig  8796 
Lebensmittel,  s.  Nahrung 
Lcbensweise  2554.  6774 
Leber  3223.  3928 
lebhaft    675.  1230.  1344. 

1482.2748  f.  3443.  3557. 

7879 
Icck  sein  6061 
lecken  4646.  4677.  4748. 

4834 
lecker  3443.  3460.  7144 


l.<'<'k(<rbiM.rii  1384  1.2676 

7080.  S29S 
lorkorliaft    3719.    3722. 

4748 
U'tlor  1222.  2IS1.  2186. 

6134.  7078 
lo.lig.  s.  fr..i 
Iwr  1078. 1738. 6709.8644. 

S64B    8799.  8801   IT. 
Iwroii  2S90.  8544.  8801  f. 
l.«j.iMi  2013.  6348.  6263 
UOion  3180 

Ix'bcn.'iniaiiii  3H21.  4736 
Ui)iiu  8012 
Lohno  76!)1 
Ioliron267.838.  1716.1994 

2662.  2648.  4341.  4.364 
I,cliror  2649.  3797.  4!)82. 

6398 
Ixibrling  4497 
Uib   2202.  7084.  7693. 

8621 
Uibohcn  2203.  5980 
l.cibschmorzon  8263 
Loiolio  1125.  5424  f. 
Lcii'hontucli  4339.  7062 
loicht  3093.  4770.  4772. 

477(i.  6603 
Iciii  wprden  4196 
leiiipii  5925.  5950.  T860. 

7924  f.  8'J21.  8856 
leiilcnscliaftlich  322.  4291 
leiillich  394 
loihen  6342 
Leilibaiis  4882 
Leim  2004.  2012.  8764 
leimen  6120 
l>eine  4723 
Uinwaiul    1583.    4833. 

4841.  6860.  8080 
leise  1072.  6205;  a.  sadit 
Leiston  3396 
loiten,  s.  fiihren 
Leitor  7194 
I>en(ie  1883.  2376.  4916. 

4918  f. 
Icnkoii  37!)8.  4233.  6781 ; 

s.  regiercn 
Lerche  348.  1989.  6282. 

8128.  8241 
lemen  257.  663.  4112 
lesen  4731  f.  4742 
Ictzto  2504.  7329 
leucbten  1207.  3049.  3306. 

4900.  4903 
Leuchter  1563  f.    1813. 

4902.  5140 
Leucbtturm  6103 
leugnen  2431 
Leutc  3654 
Licht  1562.  1872.  3102. 

4898.  4920  ff.  4952 
lichten  2874.   7168 
Liclitputze  5379 
Liohtstiimpf  2805.  5442. 

5444 
liel)  2581 
liebliugeln  8856 
Liebe,  lieben  492.  515. 

526  ff.  6532 


lilrlihnbrr  2673   27o6 
llobkiisoM    71.     li)!).    3IH». 

492.   1237.   1760   2269, 

2491.  3303.  5299.  6'»44. 

6841.  (i724.  7836.  8778 
licl)li<'b  7850 
I.iiibliiiK  2491.  6299 
I.icliivi/.,  s.  .\iinitit 
Lifil   1689.    1690    4631 
lio(li<rlicli  3722.  5829 
licforii  3483.  4784 
lii'gKH  4446 
l.ilid  852.   4812 
I.iiitlo  8188  f. 
liiulprn,  K.  niibU'i'ii 
Liiioal  2587.  6782.  6921 
I^iiiic"  4830.  6628.  6851 
link  64.  1635.  7193.  7489. 

7733.  79(>3.  8851 
linkiKcli  1636.  1674 
J..in8o  4762.  4764 
Lippe  1070.  4(i09.  4844 
List  784.  785.  1226.  4282. 

4861.  5052.  5057.6767. 

784!).  832(> 
Liste  1608.  4862.  6772. 

69!)8.  7263 
listig  785.  789.4281.4518. 

4628.    4S.53.    6431;    a. 

scblaii 
ListiKkcit.  (i777 
Lob,  lobon342.  41il.  3649. 

4708.  4713 
Loch    1293.    1401.    3382. 

6080.  6587.  7027.  7684. 

8278.  8619 
Locko  1390.  2839.  4880. 

6921.  8238.  8417 
locken  1484.  2378.  4895. 

6162 
looker  2467.  7605.  8215 
lockern  4879 
Lockvogel  656.  2378 
Loffel  1974.  4808 
loscheii  884.  2891.  2989. 

3019.  7775.  8209 
Ijosegeld  6735 
Ibsen  50.  1466.2517.6748. 

6856.  7606 
loten  7592 
Lobe  8033 
Lolm,  lobnen  5248.  5464. 

5813.  6333.  7090.  7593. 

8885 
Lotse  4624 

Lorbecr  163.  4709.  4711  f. 
Los  7518 
losen  4716 
loskaufen  (>734  f.  6738. 

6742.  6746 
loslassen  4682. 4687. 6573. 

67!)8 
losmachen    3026 

4879.    5814    f, 

8004 
losreifscn  42 
losstiirzon  4723 
Lucke  1323.  4622 
liiften    912.    3074    f. 

8622 


3062. 
6746. 


LUu'i-.  lllKt'll  .'>.>o.  1091  1. 

1210. 1403.4!)M. 6237  1. 

6S72.  6697;  l.iigi'iistra- 

r«ii  2431 
L(iniim-1  60B0.  7039.  7046 
lli.sterii,  Liintnrnbdit  1288. 

3460.  6S2i),  7!)66,  8666. 

.S77S 
Lufl  273.  !)09 
Luflrilbri'  1581 
l.uftspiogoliiiig  3638 
Ltiko  318K 
Lump    902.     Ills.     1179. 

1487.  1655.  1H40.  3546, 

35HI.  4677.  4727.  4!)9!l. 

6829.6119.7264.8853; 

s.  Seliurko 
Liiinpon  1840.  2(i95.  3221. 

;t843.  4880.  6718.  7831. 

8066 
Lungo  4769.  5380.  (i45(i 
Lunte  6523 
Lust    2468.    3960.    4424. 

4428.  801!).  865().  8778 
In8tig2377.  2701.  4471  I'.; 

1.  sein  3682.  4471 


M. 

marlu'ii  2048.  3094 

Madlt  (iSM   f. 

Made  8056 

iiiiii;htig  6305 

Madchen  979.  1656.  1939. 

2666.  :^213.  3238.  4979. 

5038.  5299.  5514.  6437. 

6455.  6619.  6652.  8182. 

8236 
iniiben  3112.  8845 
Miihne  382 
Maiincbon  8139 
mannlich  5149 
mafsigen  87!).  5357.  808li 
Magen  4986.  7788.  8623 
mager   940.    1652.    3022. 

3627.  4662.  4961.  5297. 

()063;  in.  worden  7367 
Magnet   138 
Magnetnadcl   1485 
Mabl  1037.  1783.  2007. 

6825 
niablcn  4967.  5375.   5:^h2 
Maildunie  5504 
Maikafer  1363.  3855 
Majoran  493 
Makler  1786.  2347 
Makrele  421 
nial  8692 
inalen,  Maler,  Maloroi 

6121  f.  6150 
Malz  387.   1307.  5025 
manob  5081.  5891 
Mandel  535.  1763.  3574. 

3592.  3684  ff. 
Mangel  1078.  1487.  1661. 

2514.  2779.  2851.  3117. 

3119.  4224.  4625.  5311, 

6!)73.  7928.  8016 
mangelbaft  3119.  4224. 

6039 


Doutschcs  Woitvorzeii'hnis 


Mo 


in:iii:.'elii.  s.  felilcn 

Man-n|,l   IMS 

Maim   1041).  lUGO.  3U82. 

5109  f.  5149 
Mannbarkeit  6957 
Mannsohaft  1777.  7532. 

7787 
Mantel   1001.   1181.  1448. 

I(il8.  3945.  5080.  5084. 

5080.  5522.  5751.  5833. 

6240.  6915.  7077.  7253. 

7275.  8853 
Marder  3106.  5145.  7314 
Mark  1807.  5204.  8353 
Marko  1410 
Markt  3412.  5246 
MarktHecken  8720 
Marktsc-hreier  1814 
Mas.'hc  4971 
Mascbino  4964 
Maseru  5408 
Maske  5151 
Mafs  2048.  5230.  5232. 

7436 
Masse  5152.  8416 
Malsliolder  5755 
Malsliebchen  1279 
inal'slos  2051 
Mast  5154 
Mastkorb  1509. 1655. 175V. 

2165.  4056 
Matratze  446.  2313 
Matrose  4955.  5117.  5173 
Matte  1396.  5172.  6094. 

7792 
Mauer  5494 

^Fauerbrecher  1414.  5147 
mauern  4962 
Maulatfe  987 
Maulbeere  5426 
Maulkorb  1149.  1383. 

5421.  5519 
Maulticr  4619.  5454  ff. 

5467.  7085 
Maulwurf  8025 
Maurer  4968 
.Mans  5453.  5495.  7624. 

8025 
mausern  5516 
Meer  5111.  5711.  6002 
Meerbusen  2022 
Jleerengo  2537 
Meerrettig  739 
Meerschwein  5120.  7917. 

7936 
Mehl  3145.  7470 
Mchlsieb,  s.  Sieb 
iiiehr(ere)  4981.  6237  f. 
uieiden  7538 
Meierei  1705.  1713.  5152. 

5198.  7038 
.Meiler   1647 
uiein  2783.  5277 
uieinen  8768 
Meinung  256.  695.  5750. 

7374.  8684.  8768 
Meise  5206.  6119 
Meifsel  ,    meifseln    1913. 

3800.7197  ff. 7315. 7865 
iiieist  6220 


Meister  4982 

melken  754.  5458.  5463. 

5766.  8300 
Melodie  273 
Melono  563.  1124.  6027 
Meltau  4971.  5609 
Menge  2053.  2072.  3496. 

4920.  5036.  5056.  6217. 

650i) 
Mensch  3982 
Mensobenfresser  907. 5764 
Mergel  5112 
Mcsse  3194 
mcssen  720.  2048.   2059. 

2297.  5233.  5836.  7206. 

8108 
Mosser  2322.  3679.  3869. 

4559.  5135.  5646.  7168. 

7198  f. 
Mcsserscbmied  2321 
Messing  275.  918.  4649. 

4701 
Met  5203 
Metall  5276 
Meiite  5436 
Mcuterei  5438 
Miene  273.  3538.  4931. 

5298 
Micte  409. 554. 3224. 3277. 

3442.  4867.  6022 
mieten  5557 
Migriine  3925.  7224 
Milbe  5343 
Milcb  1124.  1966.  2021. 

4611.  5172 
Mik^bbruder  2005 
Milehbaar  8725 
miblcm  169. 844.  846.  »79. 

3303.  4771 
Milz  6683.  7690 
misehen  542.  5333  ff. 
Mischniaseb  3584.  5336 
Mifsbebagen  8585 
milsfallen  2623.  5320 
luifsgestaltet  862 
uiifshandcln    1245.   2365. 

2546.  2634.  5913.  7802. 

7912.  7950.  8072 
Mifsbeirat  5313 
mil'slingen  (das  M.)  4910. 

.5028.  5316  f.  5320 
mifstrauen  2607.  3232 
milstrauiscb  3383 
Mist,  s.  Uiinger 
Mistel  8764 
mit  676  f.  2328 
Mitgift,  s.  ausstatteii 
Mitglied  5205 
Mitleid  1245.  5973.  6125 
Mittag  2610.  5261  f. 
Mittagsmahl  4461 
Mittagsnibe  7436 
Mitte  5199  ff. 
initteilen  86.  4183.  4186. 

4223.  4329.  4367.  6032. 

8768 
raittel  5188.  5197.  5201 
Mittel  5188 
Mittelpunkt  1793 
Mode  3081.  5366 


Moder  8029 ;  s.  Schiuimcl 
mod  rig  6493 
MBbol  383.  5353 
Mob  re  5931 
Miineb  3436.  5385 
Mordor  3895.  5413.  5708. 

7445 
MiJrser  5423.  6131 
MiJrtol  1086.  1226.  5026. 

5423.  7564 
Move  1731.  3557.  3628. 

3714.  5182 
Mobil   1969.  2806.  4986. 

5871 
Molken  2913.  5186.  7418 
niondsiicbtig  4927 
Monstranz  1863 
Moos  5431.  5447.  5504 
Mord  5413.  5707 
morgeu  2285.  2475.  5049 
Morgen  2476.  5049.  5177 
Morgenrote  361 
Morgenstern  2555.  4898. 

4906 
niorsch  1252 
Mostrich  5512 
Motte  787.  1687.  6468. 

8056.  8116.8200 
Miicke  2316  f.  5497.  8943 
miide ,    Miidigkeit    1549. 

4666  f.  4690. 5155.  7733. 

8312 
Miibe  179.  4607.  5756 
miiben,   sich  m.  52.  179. 

315.690.746.4607.5913 
Miible  819.  5368.  5376 
Miiblstein  5368.  6180 
Miibltricbter  8336 
MiiUer  5374 
Miindung  3171 
Miinzcn  pi.  714.  722.  986. 

1163.  1442.  1867.2481. 

2711.  2731.  3193.3341. 

4786.  4795.  5275.  5343. 

5387.  5406.  5944.  6119 

6178.  6206.  6770.  7325. 

7351.  7529.  7593 
raiirbe  3346.  8762 
miirriscb   99.   107.    1371. 

2742.  4538.  5447.  5487. 

6683.7030.7181;  raiir- 

riscbes    (jesicht    3771. 

3787.  4538 
mussen  2405.  3118.  7790 
miil'sig,  Miifsiggang  691. 

710.  2953.  2968.  5799  f. 

8705 
MUtze    518.    1188.    1194. 

1524.  1553.  1618.  5346. 

5522.  6549.  7173.  8214 
Muff  5056 
muffig  5447 
Mulde  3661 
Mund    213.    1382.    1627. 

1755.  5415.  5421.  6989 
Mundsohenk  7515 
munter  675.    1008.   1482. 

2503.  2706.  2833.  3443. 

3557.  3562.  4745.  6683. 

8767 


Muuterkeit  3633 
muriiieln  1050. 1286. 1357. 

1413.  5488.  7181 
Murmeltier  5302.  5488 
murren  4052 
Miiscbcll972.  1975.4673. 

5349.  5503.  5976.  6274. 

8626 
Musiker  5305  f. 
Miiskel  5473.  5495.  5503 
Mul'se  2953.   2968.   4789. 

5801 
Muster  2561.  2892.  5364. 

5394.  5884.  5952.  7230 
Mut  1344.  2171.  2748 
mutig  2749.  8918; 

s.  kiibn 
mutlos  2600;  s.  feige 
mutmal'sen   1400 
Mutter  5032.  5161.  5169. 

5641 
Muttermal  5527  f. 
Mutwille  7879 

JV. 

Nabe  5360  f. 

Nabel  8478 

uaeli  133.  238.  664.  2401. 

2984.  6029.  7393.  8310 
nacliabmen      755.      4101. 

6788;  s.  nachmacbeu 
Naebbar  195.  4419.  5015. 

8688  ff. 
nachdenken  5375.  6762 
nachdenklich  2110 
Naobdruck  3952 
nacbforseben,  s.  suchen, 

imtersucben 
naebgeben  1769.  5379 
nacbber  2401.  6294.  6298 
naohlassig  1507.  3269. 

5579  f. 
nacblassen  5379 
nacbmachen  662.  2142; 

s.  nacbahmea 
Naohrede,  bose  7241 
Na(^hricht  5648.  8768 
uaolistellen  824.  4280 
Nacbt  579.  5629  f.  5656. 

7181 
Nacbteil,  s.  Schaden 
j  Nacbtigall  4941 
Nacbtisoh  2444 
Nachtmahl  6296 
Naebtrab  7157 
;  Nacbttopf  2307 
'  Nacken,  s.  (jenick 
nackt  1248.  5668 
Nadel  124  f.  128.  365. 

1353.  2393.  7683 
I  Nadelobr  2197 
I  uiihcn  1077.  2129  f.  4830. 

7159 
niibern,  sieb  ii.   (i68.  760. 

2225.  6224 
nahren  456.  643.  5684 
niimlicb  227 
I  narriseb  2661 
.  nasclii  3.592 


Ki 


lat.-ioin.  Wiiiteibucli.    (Wortveiz(:Ulii 


ik; 


lli'Ut.srIii-s   W  iirlviT/i'ii'linis. 


Nnsrel    132.    1110.    I'.MJ 
1!U«.  3JLM.  tiU7.«a(l'J. 

iiiiKKii  6'Mi  IT.  (i!)H4 
imlio  2'.'6   (i&ri.  (itU,  l(i:t(i. 

r.K)j.»84\.i.  (i:itis,  1)4  mr. 

{H2i.  tidlli.  (>li77 
imlirii,  s.  iiiiliiTii 
Xiilirmif:  \HH.  Hlil.  223t). 

LMSl  ;»74f>.6tlSJf.()3l:t. 

tUlM.  Wiilfi.  871)2 
N'alit,  s.  iiiilivn 
Nauu<  412.  ID'.tit.  i'lOS'i. 

7il(H) 
Napf  17:i7  f.   1!I72.  3548. 

3!)G7 
Narlio  1074.   IJtil.   I(i25. 

5528.  774'.l 
Narr,  8.  albvni,  lii'rk 
uasclilialt  4(i4U 
Naso  5')40  f.  5548 
Nascniocli  5638  11".  5602 
iiasowois  5421 
nafs,  8.  fouclit 
Nebol  13G1.  13G5.   1510 

5570.  8575.  8873 
iiobon  G76.  4512.  4703 
Ncbenbulilcr  G947 
Nobensohiirsling  4748 
iiet-kcii  987.  1137.  8001. 

8011;  s.  fo|(peii 
Ni'ffe  2U(i.  55U3 
iieliiuen  lti04.  4433.  5520. 

5710.  (il37.  6356.8221. 

8311 
Nci(i  333.  3856.  4420 
noigcn  659.  1952.  1953. 

4158.  4181 
NeiguD};  4180. 8019.  8807 
iicin    5585.    5637.    5639. 

5727 
Nelko  1690.  1942.  5718 
nenneii  5636 
Norv  5597 
Ncrvoiificber  4667 
Nest  716.  5607  f. 
Ncstei  4221 

Nesthiikchon  2253.  5605 
Netz    945.     1024.     1261. 

3591.  3851.  4450.  6680. 

6872  11".    6879  f.   7o79. 

7219.  8301.  8366.  8833 
neii.  Neubeit  5356.  5648. 

5651.  5655.  6717.  7042 
Ni-uijierde  2350  f. 
neugiiTi^'  5647 
neiilich.  s.  kurzlich 
Neulin"^  5652 
nicht   3658.    5279.   5572. 

5585.  5637.  5640.  5927 
Nichto  2116.  5594  ff. 
iiiehtig  1711.  8573.  &S03 
Niihtigkcit  3296.  S566 
nicbts  5544.  5569.  5573. 

5595«.  6804 
iiicbtsdostowenigcr  3950 
nichtwabr?  2858 
nickcn    1610 
nio  5676 
niodpnlriifken  290.  317 


Mi'ilfi-kiiiin,  8.  tipbiircii 
.Ni.'.b'rl.ino    637.    2498. 

703ti.  7733.  7748 
NitMlorlas.siiiic  7726 
liii'ilorli-gi'ii  2497 
iiiiMlorri-irsi'ii  6961 
iiioilorKcbliigt'ii  16.  816. 

2255 
iiiiHlprsotzeti  6960 
iiio(b'ist.'.'lu'ii  3679 
iiii'ibTsliir/.i'ti  4274 
niiulcrtriirbtiff,  s.  liiisi", 

solilocbt 
uioiliTworfvii    16.   ()6.  74. 

1726.3314  4274.6420; 

siiii  II.  7762 
iiifdlicb    3722.    5299;    s. 

aiimuti},',   hiibsrh,  /.ier- 

li.'li 
iiioilrin    1071    r.    4060. 

8716  f.  8721 
iiit'iiiaiid  5544.557(i.  5578. 

5587.  5591 
N'ioro  6817.  6819 
iiio.scii  7765 
iiippen  6119 
iiirgend.s  389 
Niscbo  6349.  5606 
Nisso  4751 
iiisti'ii  5606 
Xi.ve  680 
iiocb  178.  615.3950.4208. 

4981.  6701  f. 
iiotig,  s.  iiiitweiiilig 
Noniic  4641.  7627 
Nordon  942.  4416.  5643. 

5744  f. 
Not,  s.  Bedriinguis 
Noto  5645.  6591 
uotwciidig,  Notwendigkeit 

1507.  3118.  5307.5756; 

II.  scin  7617    7790 
Niidcl  3237.   3710.  4996. 

5666 
niichtorn  7573 
niitzen  6396 
Null  1876.  5671 
nur  7548 
Nufs(bauin)  5661  f.  5687. 

8847 
Nutzen,  ,«.  Vortoil 


o. 

ob  7440 
Obdach   670 
obcn  7944 
Oberfliichc  8137 
oberhalb  762 
Oberbaupt  1636 
Obersehwelle,  Oborsturz 

4043.  4821.  4921 
obgleich  249 
Obst,  s.  Frucht 
Obstwcin  7450 
Ocbse,  s.  Rind 
Oder  935.  7508 
uffneii  624  f.  1561.  2599. 

2910;  s.  aiifdccken 
Offniin''  1932 


«M  1857.  6734 

0«o  591 

Ofoii  30(i6.  3530.  6021 

olTi'li  625.  5942.  7653 

olTuiibar,  -on  5S31 

oft   158.  76S7.  7866 

Dlioini  949.   1044.   1016. 

8169 
oliiio  48.  7481 
Obliniacbt  ,    obniiiacbti);, 

o.  werdeii    1138  f.  (i048. 

764.S.  8312 
Obr  919 
Obrfeigo  4636. 4643.  4677. 

7244.  7927 
Dbiring  1903 
opfcrii  4106.  8693 
Uraiigo  911.  8921 
ordiieii  84.  89.    135.  647. 

761.  772.823.  827.829. 

834.   843.    2206.   2624. 

2867. 4335. 4364  f.  6766. 

5860.6591.  6708.6732. 

6931.    7021.    7026;    a. 

berricbtoii 
Orduung  121.5769.7436. 

8247 
Ort    4227.    4865.    4872. 

l)araf;e  5886.  7751 
Ostoii  2743.  4778.  5773  f. 
Ostcrn  5915  f. 


Paar  2168.  5878.  5891. 

5897 
paaren  649 
Pacht  641.  756.  3224. 

3277.  3506.  5816 
Pack(et),  8.  Kiindol 
paoken  6730;  s.  fasseii 
Packkneclit  7064 
Packtrager  8572 
Pachter  5198.  5200.  7580 
Panzer  103.    1369.    1553. 

2182.  3630.  3807.  3863. 

6516 
Papagei  5869.  6100 
Papier  1832.  5811.  5876  f. 

6554 
Pappe  1832 
Pappel   358.   361.    455. 

696.  6270 
Partoi  3097.  5909 
Parteiganger  5905 
passen  1604.  2152.  6527 
Pafsgang  .509 
Patfbeii  3245 
Pato.  -ill  297.  3723.  5168. 

5641.  5951 
Patron  e  1832.  5952 
patschen  5937 
Pauke  471.  5532.  8456 
patisbiickig  5448 
Pech  6123.  6189 
Peitsche,  peitschen,  s.  Gei- 

fsel 
Pelz(werk)     2776.     3361. 

5785.  5866.  600G.  601  (> 


IVrIc  380.  6113.  60(i8. 

.8650 
IVriimittor  6532.  (iO(>7 
I'l'ti-rsilio  6098.  7107 
I'l'abl    1900.    6815.   6970. 

6104.  6119.  6197.  6297. 

6;«)3.  7737.  7768 
riiiinl  553;i.  (il29.  8838 
ri'aiiiio  l,s;iy.  ;i4(i,s.   4726. 

5896.  5911.  .5949.  7170 
I'farroi  6899.  ()214 
I'larror  2346.   2348.  5900 
Plarrkind  6900 
I'l'au  5962.  6967 
Pfi-nor  716.  6127.  6169 
I'fcifo    ;(284.    328(i.   6118. 

61(i2.  8415.  8841 
pififun  819.  ;)287.  6118. 

7441   f.  8942 
Pfi'il     1486.    3331.    6144. 

6623.  7081.  7798.  8660. 

8744 
Pfeiler  6132.  7822.  8396 
Pfcrrh  3114.  6876 
Pfcrd  210.  328.  371.  578. 

580.    986.    1020.    1165. 

1234.  1426.  1443.  1447. 

2356.  2550.  2829.  3635. 

3825.  3840.  3842.  3971. 

4027.  4489.  4543.  4566. 

5076.  5178.  5188.  5292. 

5399.  5887.  t)2.50.  6449. 

6(i04.  6987.  7738.  7741. 

8390.  8658.  8909 
I'lerdodecko,  s.  Decko 
Plerdebiiiidlor  1982 
Plips  6027.  6187 
Plirsicb  2733.  6071 
Pllanze,  pllauzcn  6200. 

6203 
PHastor  860.    2812.  2828. 

4956.  5966.  6206.  6459 
Pflaume  448.  1804.  6428  f. 

7349 
pllegen  997.  2352.  4206. 

6023.  7587.  7617 
Pflicht  2405.  5726 
Pno(^k   1363.    16M.   1762. 

1942.  2823.  7677.  8004. 

8070 
pfliicken  2009.  2988 
plliigen  741.  4607 
PHug  693.  1695.  6102 
Plitigeiaen .    -scliar    2323. 

6627.  6782.  7575.  791(1. 

8819 
Pflugsterz  7776.  7779 
Pfortner  3824.  5793.  6283 
Pfote    1318.    5937.    5961. 

8035 
Pfrieme  6472.  7865.  7903 
I'fropf,  s.  Stijpsel 
pfropfen,   Pfropfrcis  1486. 

1939.  3753.  4119.  4149. 

4301.4318.  4335. 4337  f. 

5141.  5446.  7962 
Pfrunde  6313 
Pfiitzo  1021.   2808.   4883 

5111.  5151.  .5216.  6488. 

6546.  8797.  8.S68.  8873 


Doutsohcs  Wortverzoichnis. 


I'fui!  2S44 
rtiisihcr  714S 
piiken  973.  6119 
l)iopcn  6081.  61  IS.  6160. 

6162 
I'ikc  3551 

Pilfer  5837.  6042.  6973 
Pilzo   1272.    1547.    3280. 

3514.  4933.  5416.5431 
Pinsel  6015.  6153 
Pirol  916.  3568.  3572 
pissen  5208.  6175.  7728 
Pistole  6178 
Pliinkler  1136 
platsi-liern  4543.  5937 
Platzchon  5930 
plagen    286.    554.    5913. 

7802.  8352.  8407:  .s. 

qiiiilcn 
Plakat  1833 
Plan  2053.  2645.  4439. 

8307 
platt,  s.  flach 
Platte  1618.  1903.   1930. 

4543.  4631.  4649.  4673. 
4720.5860.6196  f.  6206. 
6210.  6228 

Platz  716. 718. 4227. 6205. 

6208.  7436.  8128 
platzen  864.   1398.  2252. 

2257.  2259.  2552.  2907. 

292(!.  4543.  4565.  6828. 

7549.  7638 
plauflern  1753.2645. 3084. 

4530.  8011 
plotzlieh  6646.  7867  ff. 
pliindern  1413.2883.3221. 

4999.  5983.  6003.6137. 

6325.  6617.  7062.  7064 
Pliisch  3221 
plump  1210.   1353.  2236. 

2865.  3555.  3802.  4940. 

5937.  5999.  6099.  6281. 

7848.  8032 
Plumpfiifs  5937 
Plunder  3151 
Pobel  6604 
piikeln  5486 
polieren,  s.  flatten 
Posaune  7061 
Posse    700.    1210.    1398. 

1424  f.  3135. 3150. 3715. 

4544.  5599.  5670.  6261. 
7181.  8411.8442.  8926 

Possenreifser  3754.  4466. 

4470.  5919.8036.8411 
Post  2582.  6733 
Pracht3565;  s.  GcprSnge 
Prachtkleid  3633 
priiehtig  1230.2974.3304. 
priigeu  1410.  2335  f.  4142. 

4543 
prahlen,  prahlerisch  1274. 

3063.  3135.  6084.  8464. 

8567  f.  8571.  8574  ff. 
Pranger  1125.  7663.  8636 
predigen  6316.  6323 
Prediger  5759.  6322 
Predigt  5758.  6315.  7407 
Preis  6367 


prellen  3945 

Presse  8243 

Prinz  4241.  6378 

Pritsclie  8054 

Probe  2S92.  5394.  7230 

Profofs  6335.  6415 

Pro])st  6335 

priifcn  2059.  6389; 

s.  untersHchcn 
Pult  507.  4733  f.  4741. 

6458 
Pumpenstangc,   -stock 

1874.  4495 
Punkt  6455.  6474 
punktieren  5303 
Pupille  5617 
Puppo  1028.  5064.  5115. 

5473.  5617.  5874.  6477. 

6579 
Putz  6733.  8080.  8247 
putzcn  84.  89.  135.  2376. 

2963.  3018.  3725.  4245. 

4552.  5475.  6646.  8205. 

8206.  8576.  8896;  s. 

herriehten 
Putzsaclieu  3968 

Q- 

quiilen    180.    217.     1348. 

1979.  2284.  3632.  3645. 

3699.  3957.  4563.5146. 

805 1 :  .s.  plagen 
Qual  529.  3632.  824r4. 

8264 
Queeksilber  958 
Quelle  3379  f.  6792.  7964 
qiiellen  6453  f.  7964 
quer  8325 

Quere  1169.  7981.  8325 
Querholz  1062.  7642 
quetschen,  s.  driioken 
Quitte  2374.  5213 

Ji. 

Rabe  2178 

Rache  3109 

Rad  6990.  6993 

rachen  6900.  8736 

Ranke  4402.  4516 

Ratsel  1647 

Riiuber  1035.  1305.  2355. 

4523.  5280.  6163.  6321. 

7248.  7518.  7552.  7803 
riiuberisch  3768.  6652 
rauchern  4163.  7931 
riiumen  2890.  7650 
raffen  6618.  6658.  6920 
Rahmen  6529.  6623 
Rakete  3358 
Rammraaschine  1137 
Rand    1024.    1530.   1618. 

3262.  3464.  4792.  4818. 

4852.5114.5772.5782  f. 

5921.  6528.  7694 
Rang  6205.  6931 
Ranke  2023.  8295.  8890 
Ranzen.  a.  Pelleispu 
ranzig  6642  fl. 


Raps  6651 

Rascn  6140.  8238.  8457. 

8869:  s.  Gra.s 
Rasse  1720.  6612 
ras.scln  3200 
Rat  2114 
raten  2113 
Ratgeber  2112 
Ratto  5863.  6266.  0692. 

8025 
Raub    542.    2531.    3601. 

4016. 4699  f.  6320.  6664. 

7003.  7511 
rauben  542.  2277.  6137. 

6657.  6661  f.  7004 
Raubvogel  6639 
Rauch,  rauchen  3500  ff. 
Rauolifang,  s.  Esse 
Rauchflcisch  8068 
Raufc  6679 
raufen,  sich  r.  1187.  2897. 

3893.  5271.  7197.  8206. 

8238 
Raufer  7445 
rauh812.  814.  1353.  1371. 

3385.3428.  4538.  6694  f. 

6848.  6924.  7020.  7042. 

7282.  8181 
Kaum  1604.  7652 
Raupe  1363.   1571.  2848. 

4613 
Rausch  5183 
rauschcn  2697. 3344.  3446. 

7744 
Rebe  8777 

Rebhuhn  2229.  6038 
rechen  ,    R.    6672    f. 

6680  f. 
Rechenkunst  6.  377 
reehnen  2059  f. 
recht  2590.  6728 
Recht  2590.  4504 
Rer-ht  sprechen  8389 
rechts  2549.  5096 
rechtsehaffen  1048.  4739. 

8559 
Rcehtschaffenbeit  6337 
Rechtsverdreliung  8407 
Rede    2154.    2557.   3083. 
I      4021.  5758.  5879 
reden    964.    2155.    2557. 
'      3084.  4021.  58S0.  6690. 

8634.  8800 
IRednerstuhl  4021 
I  Reff  6939 
Regan    15.    1361.     1811. 

4044.  4543.  4644.  6235. 

6239.  0426.  7319.  8433. 

8866 
1  Regenbogen  2067 
Regenpfeifer  1845 
regieren  4126.  6775.  6779; 

s.  berrschen,  lenken 
I  Reli  1621  f. 
Reibeisen  6628.  6678 
reiben  2948.   3061.  3349. 
i      3450.    3453    ff.     3519. 
I      0765.  7818.  7826.  8455 
reich  3489.    5050.    5293. 
I      5525.  6926 


I  Reich  4125 
t  reich  lich  6218 
Reiclitiim  5050.  6920 
reif  5175 
Rcif  618.  1365.  1903.1910. 

2754.  4020  4971.  6223. 

6426.  7002.  8744.  8751 
I  reifen  7751 

Reihe  121.  298.2818.3247. 
i      3256.  4843.  6628.  6772. 

6782    6864.  0921.  0931. 

7403.  8120 
reihen  3256.  6864 
Reihenfolgc  8247 
Reiher  41. 1657.3920.5140 
rein,  Reinheit  4826.  5255. 

5266.  5476.  .5620. 641 7  f. 

6482.  6484.  7548.  8137 
reinigon  428.    1322.  2352. 

3004    3725.  4825.  4828. 

5475.  5620.  6483.  7831. 

8257 
reinlich  5474.  6252.  6417  f. 
Reis    1939.     3474.    5784. 

8758.  8788 
Reisbiindcl  3107.  3154 
Roise,  reisen  4439  f.  8681 
Reisig  3823.    6117.  7776. 

7781 
reifsen    748.     757.     2496. 

2965.  4016.  6618.  6658 
reifsend  6654.  6656 
Reitbahn  5060 
reiten  1446.  4159.  5401 
Reiter  1444.  3825 
Reittier  5399 
Reiz    053.    1866.   5930. 

8550.  8778 
reizen  139.  143.  180  f.  310. 

075.  3034.   3879.   3957. 

3905.  4163.  4302.  4350. 

4382.  4428.  5062.  6952. 

8051.  8209 
reizend  8556.  8776 
Renner  2355 
Renntier  6648 
Rest  6803.  6867 
retten  7117.8736;  sicli  r. 

8857 
Rettig  6613.  6653 
Reuse  5545.  8655.  8833 
Rhede  545.  6605 
richten  165.  188.834,889. 

2589.  2591.  2790.  3224. 

4220.  4481.  5273.  7430 
Richter  487.  4478  f.  4994 
Richterstuhl  7298 
richtig  164.  4506  f. 
Richtstatte  5946 
Richtung  838.  2588.  5902 
riechen    576.    742.    3302. 

3310.  3318.  3430.  5729. 

5731.  5735 
Ried,  s.  Gras 
Riegel  1002.    1735.   3100. 

4551.  6086.  7642.  7745. 

8661 
Riemen  2205.  4615.  7574. 

7852 
Ries  Papier  6953 

111* 


us 


Di'iiUclioK  W.irlvcr/i'ii-liiiiv 


Rle««  aiiTO 

KilT,  s.  KlipiM) 

liiixl  571.  r>7S.  737.  llii«. 

nas.  i«i2.  ukh>.  loiw. 

:i«»7<i.  6311.  r>4rKS  5988. 

li2Ut  7L»JH.S0(iGf  S102. 

STilJ.  8771 
Kiu.l.-  l:<71.  '22V2  f.  2-JU. 

•J.S<!;»f.4Sti4.ri<M1.70l(t. 

S325 
KiiitllliMo-h  5()7G 

Killer  .".:>j  f.  ft.s-.>.  (;i7  f. 

7J1     !t7J.    imi.     HKMl. 

i:iiM).  i!»o.'>.  7(>s;».  S761 
Kiiit^'l  VMM:  rin},i'ln  TiSa. 

1397.  t;7_'(t 
rin>r<'ii  -lill  1   f. 
rin^'sum  S2I7.  silsj 
Riniio  l.')!:*.    15u*>.    ir>t>7. 

23*<5.  2t;!»7.  271li.278U. 

GG70.  (>i)22 
riliuen,  8.  tliersoM 
Rinnstoin  6S2.  201  ii 
Rippo  2225 
Kits  7802;  s.  Spalte 
Rittcrsclilaj;  200« 
ritzen  376.'t.  711I7.  72(K). 

7213 
Rook,  8.  Kk'ulor 
Rockeii  2151.  (i<l(>2 
riichelii  ti(>85 
R.'.lirc  574.  (il(i2.  8412  f. 

8415 
rosten  1320.  2240.  2284. 

3899.  G697.  8252 
riiten  5303 
R-igsen  1791 
roll  322.  107(;.  1373.  2i'90. 

3550.  35!I8.  -1520.  G099. 

7013  f.  7073 
Eoharbeit  1436 
Roheit  8721 
Rolir  792.    139G.    l.JGti  f. 

157G.  ()G98.  7429 
Rohrdommol  1432 
Rollc  1392.  G451.  C998 
roUeii  (!997.  .S^SU 
romantisch  229G 
Rose  123.  G980 
Rosine  5920.  8939 
Ro8t  27G  f.  15G0.  2240  f. 

3204.  320G.  G95G 
rosten  2329.  7049 
rot  770.  1422.  5303.  .")871. 

G513.  700G.  7045.  7490. 

8G3(l.  .SG41 
Rotz  5409.  5440.  5444 
Rotzkerl  5440;  s.  Lump 
Ruck  7802 

Ruder  17G.  G81C.  6917 
Ruderkneclit  1777 
rudern  6810.  8868 
Riibc  739.  830. 1118. 5535. 

G651 
Riickcn  729.  2G8G 
Riickgrat    1911.    7530. 

7679 
Riickseite  6897 
ruckwarts  4219.  6885 
Riinkziig  4556 


rUliroii  2790.  4373.  7650. 

8.S(iS.     S,S72 :     «iril     r. 

39SG 
riilpsoii  (kS92.  7011   I. 
RiUhcI  :U71.  3768.  6(!02. 

8381 
riUli'n  2707.  :N14 
Kiistuiii;  :IS44 
Unf  3129.   5036 
nifcii    G.-.(i.     1133.     1918. 

1927.  4031.  4475.  5517 
Kiilio    251.     1549.     17.50.  ' 

3374.  5958.  G7G6.  6827.  | 

7344.  74(X).  7436.  7886 
riilicn  3374.   5263.   59(iO. 

6827 
ruhi^'  6574.  7331.  741M». 

78.')0 
Kiilim   1243.  3699 
Kiimpf  1362.  82<;6 
nuid  1215.  1904  tV.  ()961. 

7002 
Kiiiiki'ii,  s,  lirot 
Kim/.el,  ruiizelig,  nuizeln 

3324.  3477.  3769.  3772. 

6913.  7017.  7033 
rupfon  2965.  3221.  60O5. 

6138.  6141.  6229 
Ruls  1610.  3495.  763(!. 

7771.  8208 
Kiito  983.  1371.  1437. 

1939.  2239.  3108.  3823. 

8747f.  8758.  S761. 8788 


S. 

Saat  7357  f.  7363 
Sadie  1752.  4910.  6804 
saclit  7850;  s.  Iciso 
Sack    367.     1192.     121G. 

1417.  1-122.2  515.3143. 

3581.5914.  7063.  7402.  i 

8177  ; 

Sackpfeifo  2193.  4937.      i 

7988 
Sacktucli  729.  1417.  1422. 

7168 
Siibel    362.     1880.    5109. 

5826.  7054 
siicn  4333.  7359.  7364 
Siigc  7330.  7441 
Siigespiiline  7413 
Siinfte  514.  1076.   1125. 

1736.   1860.  4728  f. 
.siiltigen    2942.    7171    (. 

7177.  7841 
Sii  lifer  5511 
siiugen  413.  659.  6477  f. 

7914.  8210 
Siiugling  5680.  6477 
s.-iumen  4852.  5421.5782. 

8306 
Safraii  8917 
Saft  4505.  7142.  7919. 

8947 
sagen  2558.  2562.  3094. 

4460.  5542 
Saline  1857.  5172 
Saite  1852.  5323 


Snltoiilnslruiiit'iilf  1917 

22S1.  :uir,!l.  5:i".MI,  5H.">4 

t!.V.».'i.  HIS'.) 
Salat  417H.  4621.  7IW9 
S«ll)e  6259 
«allioii  8487  ir.  8496 
Sal/   70.'^9 
Sal/.lirliliu  548(i 
«alzeii  7089.  7(Ktl.  7UI1. 

7105 
salzig  7098  { 

8aintm<ln  839.  2(H)9 
Saint  1571.  3944.  5866.    1 

8141.  8724    H726 
Saiiil  717  f.  3758.  3774. 

6631.  705(i  (T. 
Saiidalu  212.  7126 
Sandbank  1330. 1464. 1931 
Sandstoiii  3774 
.sanft   127.S.  4750.  4983. 

5344.  6205.  7860 
Sardollo  421 
Sarg  1125.  46(H).  4867. 

7160.  8IM)3 
.■salt  S20.  989.3151.5867. 

7179.  7841 
Sattcl  708.  1055.  107G. 

7353 
Satteldecko,  s.  Decko 
sattuln  4332.   7355 
Sattler  7354 
Sat/,  7345.  8165 
San,  s.  SL-hwcin 
saner  1181.  7960 
Sauerampfer  101. 104.5.S09 
Sauertcig  4764 
sangen79I5f.  7918.  7933. 

7954.  8210.  8408 
Sauin,  s.  Rand 
Saumtier,  s.  Lasttier 
soliaben,  s.  kratzon 
Scbacb(figaren)  372  f.  800. 

3211.  5155.  5991.  .5996. 

6971.  7223 
Schachtcl  1438.  7220;  s. 

Biiclise 
seliadcn   |der   Sell.)   554. 

2388    ff.    2447.    5626. 

7930;  a.  Verlnst 
Srh.idel  1449.  1450.  1517. 

1521.  1972.  2344.  3967. 

5519.  ,S142.  8149 
schiidlicl)  5627  f. 
Schiifer,  s.  Hirt 
Schaferei  649.  4971. 4973. 

5803.  6876.  7729 
schalen  1956.  2212.  2924. 

3013.  3576.  5475.  6138 
scliaiirlen  3909 
schiirfcn  131.  297.  3256: 

s.  wetzen 
schatzcn  280.  304.   1787. 

6059.  6365.  6499.  8072 
schiinnion  5431. 5993. 7713 
Scliaf  318.  578.  580.  728. 

110.8.  1128.  1145.  1289. 

1424.  1854.  2252.3213. 

5076.  5135.  5147.5311. 

5465.    5804    ff.     5974. 

6(;29.  (:7.s5.  3408 


silmnVii  2253.  4349 
Siluil'iilt    1633.    1725 
SrbalKtall  649.  4973 
Scbaft  3.'>4;l.   3899 
Si'halo   1956.    1972.  2344. 

357ti.  4864.  .J024.611I. 

7512.  7693.  8(M;3.S14!I. 

8225 
Srball  7619 
S.>balinri  1392. 1484.1486. 

6162.  79&S 
Scliani  6989.  6436.  8636 
S<lianiU>ile     1762.     3225. 

5242.  6976.  6176.  8693 
Scbande  3909.  4239 
Srlian/.e  6739 
S.liar    1346.    3673.   5066. 

.•)770.  7036.  7261.  7280. 

751S.   761(i.  8430.  8.S0I. 

.S!M)7 
srharf  1:I2 
Seliartc   1323.   I(!(i0.  36.39. 

7622 
Sihatten  1760.62(i3.  5701. 

7904.  8479 
seliattig  6745.  8482 
scliattieron  5660 
Schat/.  al67 
Schandor,    s<^liandcni  29. 

3452.  4000.  4003.  4267 
Sc.hauer  1344.  6897 
scbanern  1623 
Schaufel  1079.  2692.  5824. 

7284.  8592 
schaukoln  549.  614.  1028. 

1127.  1319.  2381.  2542. 

2653.  7982.  8218.  8543 
Sihaum  5431.  7318.  7712 
Schauspielcr  3141 
scheckig,  s.  bunt 
sobeel  4931.  4938 
Scheffel   1438 
Schoibe  1127 
Scheide  3361.  .S552; 

s.  Futteral 
Sehein  3538.  5890.  6184. 

6258 
sebeinen  5890.  7472 
scheinbeilig  14.53.  1740. 

3631.  4520.  5870 
se.heifsen  1452.  7935 
Scheit  1210.   1437.  7769. 

8266 
Scheitol  2252.  5379 
Scheiterliaufen  1437.2241. 

6691 
scheitern  2902.  8582 
Schelle  18.82.  3729.  4543 
Scbelm  2859.  318.5.  3519. 

3581.  7664.  7935 
schelten  1819.  3087.  3778. 

3787. 0840  ff.  6934. 8072. 

8110 
Schemel  1338.  6364.  7188. 

7202  f.  7955.  8054 
Srhenk  1152 
Schenkel    2231.    3296. 

4614 
schenken  2681.  4682 
Scbenktiscli  2246 


]  )eutsclies  \\'(irtvcr7,oichiiis. 


149 


Scherbe  1450. 1972.6549. ', 

8147.  8149.  8151 
Scherel477.  1913  f.  3388., 

8234  ' 

scliercii   888.  5142.  5427. 

5513f.  6(514.  6658.(5677.' 

7719.  8226  f.  8233.8449; 
Scherz  1137.   1254.    1425. 

2975.  3549.  3715.  4424. 

7237.  857C.  8926  I 

snhorzliaft  2701 
seheu  2781.  3199.  3383. 

3385.  3518 
Scheu  863U 
scheuchen  2781 
scheuen  2709:  sich  srii. 

6059 
Scheiierfraii  8871 
scheuern,  s.  reini<fcii 
Soheune,  s.  Speicher 
scheufslich  3363 
Schicht  837.  2013 
schichten  760.  6927 
schicken  4422. 5043. 5348. 

8742;    .sich   sch.  2152. 

2412 
Scliick-sal  932.  7518.  7630 
srhieben  2989 
schief  1169.   1337.   4539. 

4761.  4837.  5692.  7555. 

7797.  7981.  8249.  8325 
Seliiefer  712.  4719.  4744. 

6101.  8078 
schiefrund  8650 
snhielen  121 1  f.  1268.2740. 

4761.  4931.  4942.  7797 
Schienbein  1566.  7531. 

8184.  8925 
Schiene  856 
schiersen  7083.  8206 
Schiefs-  n.  Wurfwaffen  u. 

-geriite  8139;   s.  Arm- 

brust,   Bogen,   Bolzen, 

Flinte.  Kanone,  Lanze, 

Pistole, Pfeil,  Schleiider, 

Speer,  Wurfmascliinen 
Schielssiharte  999 
Sebiff  1052.    1076.    loSO. 

1181.  1300.  1420.  1488. 

1507.  1565.  1G45.  1740. 

1839.  2079.  2177.  2703. 

3082.  3352.  3372.  3543. 

3714.  3775.  4038.  4543. 

4567. 4658. 4840. 5561  f. 

5564  f.  5567. 57(52. 6148. 

6152.  6197.  6210.  6815. 

7219.  7532.  7561.7563. 

7569.  8052.  8584 
Sihiffbriicb  7889 
Schiffchen  7692 
sehiffeu  5566;  s.  Segel 
Sebiffer  4842.  7533: 

s.  Fiibrmann 
Schiffsbaurli   1401 
Schiffsberr  5952 
.Scbiffsj  lingo  3785 
Scbiffsladnng  4691 
Scbiffsmannscbaft,  s. 

JIaiinscbaft 
Scbiffsriinipf  7040  I 


Sehild   153.  1055.   1390. 

5963.  (5993.  7324  f.  7999. 

8049 
Scbildcben  7769 
Sohiblkrilte  2254.  8150. 

825S.  8261 
Scbiblrioinen  4156.  8899 
Stbibhvacbc    987.    3097. 

73(i5.  7377 
Sobilf,  s.  Robr 
Seliimmel ,     scbimnielig , 

sohimmeln  1569.  4674. 

5440f.  5447.  .5501.5835 
Schim]if  2568.  7562 
scbimpflicb  8444 
Scbindcl  952.  7206 
scbiiidcn  3013 
Scbiiiken  980.  1527.  6047. 

6066 
Schirm   1998.  5898.  7534. 

7904.  8480 
schlabbern  4677 
Scblacbt  1081 
Schlachtbank  850 
scblaebteu  4969 
Scblafbtordnung  112 
Scblacke  7289 
Scbliirhter  8021 
Snblafe  7348.  8089 
scblafrig  7609.  7613  f. 
Scbliigel  4957.  5023.  5160 
Scldagerei  8927 
Scblaf  5368.  5603.  7610. 

7615 
scblafon  2684.  5753.  6021. 

7610:  scbl.  geheii  196. 

2013 
schlaff,  s.  miide,  schwach 
Seblafmiitze  4753 
Schlag ,    scblagen    1076. 

1083.  1085.  1236.  1296. 

2000.  2049.  2371.  3195. 

3255.  3314.  3542.  3689. 

4018.  4541.  4543.45.54. 

4677.  4858.  6034.  6104. 

6193.  (5444.  6462.  6549. 

G961.  7037.  7244.  7544. 

7749.  7992.  8035.  8238 
.Sclilagiiistnimente      471. 

1940.  2377.  2725.  3892. 

5532.  7992.  8456 
Sfhlamm  1095.1126.1286. 

1315.  1472.  4086.  4829. 

4945.  5026.  5220.  8012. 

8031.  8467.  8867 
Sclilarape    4558.     7243. 

7935.  8854 
Sclilaiige  559.  571.  1145. 

2017.  7408.  8744 
scblank  2467.  3729.  7510 
Seblaraffenland  1971 
schlaii     726.     735.     789. 

5153.  7200.  7935.  8773. 

8776.    8903;    s.    king, 

listig 
Scblaiicb      1424.      1435. 

1747.  3376.  7063.  8534. 

8919 


scllleclll  261.  1026.  1457. 

1632.  1656.  3839.4945. 

5001.  5014.  5029.5314. 

6497.  6603.  6891.  7073. 

7548     8716    f.     8776: 

Sfbl.  worden  4603.  7622 
ScMcier  7052.  8(502.  8395 
Scbleife  1551.  1635.  I860. 

1969.  8250.  8297.  8301 
.sobleifen  131.  298.  2533. 

3066.  6984.  8206  8299 ; 

s.  wetzen 
Sehleitn ,  sehleimig  1931. 

3719.  5440. 5443  f.  6187 
sclilcniiiien  4646 
sclile]ipi;n    30(56.    6984. 

7245.  8206.  8299 
Seblopptaii  6814  f.  8301 
Scbleiider     1014.     3507. 

5052.  6908.  7556 
sfibleudern,  s.  werfen 
Sobleuse  1955.  2911 
scbliefsen  661.  1936.2335. 

3098.  3277.  4247.  6688. 

7415.  7778.  8038 
srblimmer  6000 
Schlinge  1551. 1605.  3551. 

4679  f.  5989.  7556.  7708 
Schlitten  1 123. 6680. 7559. 

8297.  8299 
Schlittscbiib  5937 
Sehlol's  4(50.    1714.  1735 

1923.  4878.  5828.  6773. 

6961.  7412.  7415 
Schlosser  4965 
Schliidit  1299. 1333. 2508. 

3533.  6657 
scblupbzen  3938.  7483  ff. 
Scliliick.  schlucken  3705  f 
Scbliickeu  7483  ff. 
spbliipfrig    4897.     7558. 

7828 
scbliirfen  4054.  7620 
Si-bbissol  1943 
Sebliind  1755.  1980.  2832. 

3171.  3609.  3720.3804. 

3810.  3820 
Scblupfwinkel  1530.  1962. 

6826 
Scbmacb  799.  6388 
scbmaebteii  987.  4665 
SRhmaekbaft,  .s.  lenker 
Scbmah.^^cbrift     5847. 

5919 
.scbmal  7796 
.schmarntzeii  2923 
Scbmarotzor  4748.  8464 
Schmarre,  s.  Nai'bo 
scbmatzen  799 
Schmaiis,  s.  Gelage 
schmecken  3814 
.scbmcicheln  71.  300.  492. 

1237  ff.    1708.    1760  f. 

2061.  2259.  3294.  3303. 

3314.  4093.  4637.  4713. 

5841.  6724.  7836.  7979. 

8952 
Scbmelz  7564 
schmelzcn  2539.  3512 
SchiTipr.  s.  Fett 


S(>lunerl>aiich  2725.  58(53. 

61(52 
Scbmerz,  scbinerzon  2656. 

2659  f.  3679.  3890 
Schinetterling  3085.  5116. 

5372.  5959 
Sfibmied  3080.  3201.  5103 
.Sobmiede  3081.  3357 
scbmiiikeii  293.  770.  3152. 

4245.  5151 
si-bmollon  1262.  5179. 5367 
sc.hmoren  3065.  4862 
scbmiicken    84.    89.    135. 

293.  827.  829.  883.  885. 

1254.  2056.  2707.  3464. 

4245.  5777.  .5898.  6646. 

6732.  8154.  8206.  8895. 

8899 
Scbmutz  439.  1095.  1286. 

1334.  1471  f.  1972.3136. 

4002.  4086.  4 108.  4555. 

4602.  4951.  5026.  5151. 

5445.  5862.  6271.  7623. 

7716.  7830.  7935.  8930 
schmutzig  3560.  4002. 

4761.  4940.  4945.  4947. 

5733.  7102.  7551.  7622. 

7716.  7913.  7935.  7937. 

8386.  8705 
Schuabel  973.  1099.  1.302. 

6119.  6989 
Schnake.  s.  Miicke 
Schnalle  3220.  3222.  5679. 

6932 
scbnappen4543. 7216.8035 
scbnaichea  3332.  6790. 

6975.  7044.  7568 
schiiauben  568  f.  1398. 

6975 
Scbnaiize  213.  1302.  5367. 

5421.  5519.  6989.  7216. 

8035 
Scbneeke  964.  1422.  1643. 

1646.  1956.  4815.  8433 
Si;hnee  5621  ff. 
Scbneide  3256.  4647.  8023 
schneiden  2900. 3389. 4850. 

7330.  8023.  8368 
Schneider  7171.  7249.  8021 
scbneien  5622  ff. 
.schnell  150.  234.  1344. 

1775.  (5343.  6407.  6654. 

7570. 78(57  ff.  8267.87(57. 

8790 
Schnellkraft  6870 
Schnelligkeit  314 
Scbnepfe  75.  173.  1099. 

6119.  7571.  8908 
sebneuzoii  5442.  5444 
Scbnitt  8022  f. 
Scbnitte  3292.  4688.  4720. 

4850.  8214.  8368.  8788 
Sohnittlaucb  1796  f. 
Schnitzel  1912.  5872 
Schnorkel  686.  1733.  8737 
scbniiffeln  5602 
Schiiiiffler  5442 
sehniiren,  3.  zusaminen- 

ziehen 
Sobniirloib  5980 


I5«> 


IX'lKsrll. 


I'l.liiiis 


S<hiiU|>roii  J_M!t.  MOI». 

'.444.   i;!"*;.   (ilMHi 
■~rhim|iftni-li,  s.  Tiisi'lipn- 

tiirh 
Srliiiiipiw  .'i441i.  5444 
S.liiuir  UIJ4.   1862.3241. 

:l'JI7.  S-J.")!».  litttU.  7070. 

74 IH.  7r.3!l.  8223.  826«. 

S7S.S 
.NoliiiIxT,  s.  Unufo 
S.-hi.lT.>  487.  7517 
M-liiin  1112  f.  2(;82.  327.">. 

:t405.  3ti.V-'.  7227;  «c-li. 

w.Tilfii   I2(>3 
-liLpfiT  174:l.  224;t 
.Srln.pfuTf.ifj  7540 
Schr.rslinn     13'):<.      1421. 

2f>i»3.  r)84x.  t;4i;i.(isis. 

t;s8!t.  7!tC4.  Sloll.  8557. 

8«>:t2 

Schollo  3tj'.)l.  36!H!.  5433. 

til33.  8457 
schon  2434.  3976.  4452. 

7254 
schonoii  20,-|!).  2353.  5098. 

5841.  r>!»03 
Schopf,  s.  Haartiiisch 
ScliiiriistointcRor  ()()34 
Sohofs  jqao.  3114.  3150. 

376(;.  72!I5 
Sclioto,  s.  Hiilso 
schriig  llGit.  4761.  5692. 

7430.  755.').  7557.  8325 
Sclirank  733.  6196 
Schranko    4058.    4696. 

4792 
Schraube  8777 
Schraubcnraiitter  627(i. 

7308 
Schraubstock  5421.  7783 
Sebrecken  330. 2960. 3362. 

3427.  3679.  3770.  7968. 

8135 
si-hrccklicli  4002.  3134 
Si-hreilwr  1835. 3737.  3753, 

7300.  7304 
Schreibzciig  1483.  7305 
.schrcien  1(K)2.  1029.  1133. 

1314.  1331.  1410.  1928. 

3009.  3891.  4029.4031. 

6084.     6581    f.     6587. 

i;620f.  6975. 7814. aSOO. 

8S24.  8837.  8942 
Sehrein  7303 
Schrift  1480.  7306 
Schritt  .->06.  2048.  5927 
Sohiibkarreii  1213 
Schiibla.le  3548.  7415 
Sohiireiscn  (>615 
Sohiirzc  3766.  5033.  7402 
Scbiissel,  s.  Beckon 
schrittein  43G.  542.  2209. 

2934.  3973.  4879.  5938. 

6556.7143. 7380. 7911f. 

7982.8306.8361.8380: 

.=.  erscliiittern 
SHiiitze  1127.  7082 
spbiitzeii  652.  1754.  4112. 

5038.  5092.  5471.6824. 

8107.  8736.  8364 


Srhuh  96;i.    1493.    1494. 

1497.  1514.  161S.  21H1. 

2212.  2H!t7.  I.'i43,  5160. 

5937.  7126.  7143.  7277. 

7521.  7575.  7581.  7604. 

7H!»1.  8!  »25 
S.-liiibiiia<lii<r  1222.  1496. 

2181.  7143 
srlmbrii-trcln  .8(07 
SoliiiM  2320.  2408 
Sihiilib-ii  2405 
sc-linl.lii;  68!ll 
Scliiil.liuT  24<»7 
.Sclmltor  4043.  7653 
Schulti-rblatt  740.  5824 
S.hiiUi'  461.  4992.  8684 
S>-hiii>|)i',  scbii|i|)oii  7721  f. 
ScbupiuMi  .V>4.  1448.2394. 

7512 
Sibiirko  1060.  1326.  1987. 

2003.  31.85.  3221.  3253. 

5007.  8905:  a.  Lump 
Schiitt  2330.  3758.  4204. 

6832 
Sobiitz  670.  5083.  5471 
Sobiitzilach   1846 
Scliiitzlierr  5952 
Schiitzwolir  5898.  6824 
schwacb  1451.2406.2470. 

3294    ir.     3321.    3351. 

3424.  4640.  466(i.  4687. 

4723.  4930.  5424.5441. 

5484. 7257. 7545  f.  8113. 

8312.  8558.  3706.  8803 
Sclnvadcn  2818 
Scbwiifbo  799.   1078 
sphniicboii  3294  f.  3351 
schwiiohlich  3916 
schwan-rorn  4140.  6329 
.scbwiinzclii  6657 
scbwarmeii  2871.  4593 
Srbwiirzo  5614 
!5cb\viirzcn882. 1368.5151. 

8137 
SchwaKerl!l93.2117.7629 
Schwalbc    792.     3959    f. 

5140 
Schwamm  311.  7696 
Schwan  1368.  1869.  2373 
schwanger  4173.  6328 
Schwank  3349 
schwankcn     1013.     1558. 

1561.  2381.  3343.  5898. 

8060.    3090.    8543;     s. 

wackcln 
Schwankung  .3546 
Schwanz  1744.  3938.  6657 
Sduvarm  2354. 2871.3332. 

3349 
Sehwartc  2370 
sebwarz  63.  268.  1275. 

3224.  5427.  5611  ff. 
schwatzcn    5.    726.    964. 

1005.  1029.  1246. 1865. 

3584.  3609.  3614.  3770. 

3810.  4541.  4391.5872. 

6595.  6737.  7125.  75.50. 

8011.  8926 
scbwatzliaft  4541 
si'luvcbon  6010.   6014 


schwcliren  1513.  7l6i. 

8IK)5 
Silnvoiii  571.    799.    1849. 

1972.  3547.  4086.  4543. 

4619  5139.  6149.  6271 

ir.  627(i.  6!)29.  7118. 

7309. 7622. 7917. 7936  f. 

7985.  838li.  8647 
ScliwoiiH'tloiscb  5139 
Srbwoiiipstall  (!271   f. 
Si'iiwoifs  7922 
NrjiwoljjiMi  989.  2427.  4895 
Sohwollo  4043.4820.  76.84. 

758() 
scli\vol'.'n     1262.     1398. 

2085 
Scliwi'mnio  7935 
sclnvemiiUMi  8873 
Scbwonj,'.>l  8218 
scbwor  657.  3761.  4940 
Si'bworo  3762  f. 
Si'bwcrfiillin,  s.  plump 
sobworbilric  .5000.  5444 
Kcliworliob  170 
sobwermiitiji.  s.  traiiri); 
Scbwert  1319.2382.2655. 

3296.  3631.  4022.5401. 

5763.  6678.  7649.  7677. 

7783 
Schwcrtlilio  1663.  3681. 

3912 
Srbwcstor    3660.    7627. 

8064 
Sf-hwipgormuttcr  7576 
Schwiejjersohn  3648 
Scbwicgertocbter  1364. 

5678 
S(;h»viej;ervater2117. 7577 
Schwielo  5528 
achwicrig  2570 
schwimmen  3349.  4311. 

5.551.  5.5.55.  ,556() 
Schwindel  8657 
schwinsjen  1013.  1319 
scbwitzen  847.  3065.  7921 
.schnoren  4503.  7066 
Scliwiiii},'  4443.  4660.  8634 
See  4623;  s.  Mecr 
'  Scegras  375.  3555 
I  Scekrebs  4373 
Socle  570.  572 
Secmanii  5117 
I  Seerabo  2216 
'  Secruubcr,  s.  Riiuber 
;  SoeriiiiberscbilT  3775 
I  Seen-oson  5118 
Segel,  segeln  7052.  7458. 

8374.  .8602 
scgncn  1117 
schon  1633.  5331.  3699 
Sehnc  8096 
.sehncn,  .sicli  320 
Sehnsiicht  2110.  2521  fl". 

7.596 
sehr    233.     3224.    5466. 

6312.  6386.  8310.  8876 
seicht  8548 
Seide  5157.  7070 
Seidcnwiirm  687 
Soifp  71.50 


Sfifoii>l('(lt'i'  7151 
soibi'ii  2016.   3043.   3255 
Soibturb  7713 
Soil    163.5.    3143.    3516  I'. 

3718.  5129.  6694.  68(i4. 

7674.  7799.  7810.  7820. 

7826.  82.50.  8301.  .8369 
SeiliT  18.53.  3615 
win  7342.  7941 
Ri'it,  suitilom  2401 
Seito  1630.  2226  f.   3296. 

6821 
SoitonsU'clien  448(i 
Bolbst  4069.  4433.  6054. 

5686 
sell Soltciiboit    6042. 

6667  f.  7644 
solt.sani,  K.  wiindiTlicb 
.Scnf  4678.  5612.  7479 
sengen  3310.  3469 
Sonkblei  6234.  7206.  7905 
sciikoii   1513.  4168 
«oiikor  1939.   52.59.  644(i. 

6410.  7168.  8441 
Sorvictto  6083.  6100 
Sosscl  7353.  7992 
sctzcn    826    f.    829.    837. 

4868.  5348.  6263.  7341. 

7344.  7505 
Sctzling  6200.  6410 
seiifzon  3641.  3644 
Sic^bol   2382.    3128.   -1062. 

5135.  7153.  7451.  8345 
sicbcr  148.  184.  239.  3498. 

7339 
Sichorboit    3170.    3498. 

7333 
sirhern  1131.  3170 
sichtbar  ,5890 
sicliten  8379 
Sieb    1400.    1417.     1422. 

1808.  2239.  2264.  2266. 

7070  f.  8023.  8564 
sicben     vb.     1400.     1811. 

2264.  2265.  8564.  8651 
sieben  (,Zabl)  7385 
sicdon,  8.  koi-hen 
Sicg  8694 

Sicgel  5590.  7456  f. 
sicgen  4421.  8732.  8864 
sieb  da!  275.5.2813.  2,S6(i 
Silber  722  f.  (i210 
singen  1589  fl".   1855 
sinken  2416 
Sinn  833. 5228.  7.373.  7478; 

andcroM   Sinnes    wenloii 

f;723 
sinnlo.s  511   f. 
Sitte  329.  2126.  5430 
Sitz  826.  7340  ff.  7.801 
sitzen  2152.  7342 
Skizzc   1436.   2277.   2427. 

6676. 7231 ;  s.  entwerfen, 

Entwiirf 
Sklavc,  -rci  7275.  7420. 

7426.  7428 
so  271.  7444.  8034 
.soliald  2433 
soebon  4438 
Sillier,  s.  Allan 


Doiitsclios  Wortverzcichnis. 


151 


SOgW  2857.  3271.  5586    ' 
soglcich    161.    234.    239. 

270.  2477.  2501.  2774. 

3064.  4310.  4400.4433. 

4438.  4440.  50!I7.  6343. 

736!).  8267 
so  Rrofs  8034 
Sohlc  6228.  7859 
Sohn  3216.  3245.  3248 
so  lange  (als)  6542.  8027 
solrh(tr)  5891.  7471 
Soldat  1136.  2699.  46.59. 

4662.  5689.  7590.  8883 
sollen  2405 
Sommcr  279.  8627 
Sommcrsprosse  4755 
Sonne  7582.  7589 
Sonncublumc  1633 
Sonnenschirra  5898 
sonniij  671 
Sonntag  2668 
Sorge   1345.  2102.   2110. 

2346.  7601.  7617 
sorgcn  2352.  6422.  7601 
Sorgfalt  6417.  7617 
spiihen  4538.   7666 
spat  8042 

Spahn,  ,s.  Splittor,  Abfall 
Spalte,  spalten  1619. 1687. 

2252.    2256    fl'.    2926. 

3267  f.  3283. 4543. 4548. 

6587.  6615.  6676.  6757. 

6760.  6928.  7522.  7528. 

7638 
Spange  3222.  5679.  7642 
Spannc  5836.  7643.  7689 
spannen  4191.  8097 
sparen  5072.  5841.  7646 
Spargcl  810 
Sparren  730 
sparsam  2853 
Spafs,  8.  Schcrz 
Spafemacher,  s.  Posseii- 

reifser 
Spaten  8703 
Spaziergang  5927.  6405 
Specht  6119.  7665.  7667 
Speck    989.    1055.    3329. 

4682.  8414 
Speer  364.  794.  868.  1318. 

2393.  3681.  4450.  5156. 

6144.  7296.  7710.8713. 

8744 
Speklie  6611 
Speicbel  3719.  7718 
Sp€icher440. 1554. 1778  ff. 

2620.  3378.  3738.  3745. 

4001.  5480.  7498.  7583 
speien  2122.   2610.  2921. 

2925.4017.  6626.6786. 

7717 
Speise  1860.    1864.  4461. 

5342 
Speisekarte  5326 
Speisemeister  2246 
.^peisen,  s.  essen 
Speisezimmer  1784.  8199 
Spelt  387.  7669 
Sperber  1600.  5497.  7647 
Sperling  5502.  5834.  5924 


sperreii  981.  1062.  2330. 

3098.  4089.  4204 
Spozcrei  2702.  7655.  7660 
Spiegel  5328.  5330.  7664 
Spiel  4469.  4716 
spielen  1254.  4465.  4468. 

7709.  8238.  8)23 
Spieler  2384.  4464 
Spielerei  1203 
Spielmann  4467.  5305  f. 
Spielzeug  4465  f.  5114 
Spiefs  1353.   3825.  6119. 

7225.  7673.  7688.  8560. 

8660 
Spinat  1257.  7679  f. 
Spindel  3544.  7692 
Spinne  687.  688.  689 
spinnen  3254 
Spion  5497.  8651 
Spitze  1099.    1296.  1302. 

1530.  2489.  6089.6119. 

6442.  6473.  6646.  6872. 

7675.  7677.  7944 
spitzen  297.   3256.   4347. 

6473 
Spitzmau.'i  5496.  7624 
Splitter  4543  5872.  (ill7. 

6615.  7238  f.  7962 
Sponi  1866.  2837.  7701 
Spott,    .-potten    710.  849. 

990.  1102.  1171.  1198. 

1425.  1505.  1844.  2457. 

3108.  3239.  3589.  3715. 

4456.  4863.  5442.5481. 

5537.  6615.  6636.  7527. 

7885.  8715 :  >.  iicckeu 
Spottschrift  5919 
Sprache  3083. 4695. 4835  f. 

5758.  8634 
sprecben,  s.  reden 
spreizeu  574.  6197 
sprenkelu  4547. 5497.  <)455 
Spreu  634.  4S64.  8648 
Spricbwort  2561.  6764 
springen  1016.  1254. 1274. 

1527. 1622  f.  1643.3463 

3466.  4660.  6453.  7094. 

7108.  7110.  7709.  8373. 

8423.  8577.  8852 
Spritze  7990 
spritzen  7240.  7706 
sprode  6897 
Sprofsling    3126.    3729. 

6027.  6461 
Spro.sse  3540.  7194 
sprossen  1356.3729.  6454. 

6461 
Sprucb  5518 
sprudeln  1286.5993.7977. 

8852 
Sprung,  s.  springen 
spucken,  s.  speieu 
spiilen  2873.  3450.  6718 
spiiren   824.    1316.  8285. 

8299;  s    wittern 
Spiile  1566.  7692 
Spund  5034 
Spur    464.    3453.     5669. 

5787.  5797.  6680.  7365. 

7764.  8285.  8306 


Staar  7476.  7705.  7846 

Staat  6253.  7755 

Stab  982.  983. 1421.6782. 

7769 
Stacbcl    126.    805.    855. 

6119.  6442.  7375.7774. 

8898 
Stachelbeere  3553.  4576 
Stachelsebncin  6277 
Stadt  1194.  1423.  1923. 

62  G9.  8720 
Stadtvicrtel  6547.  6778 
Stiidter  1925 
Stiirke  314.  520.  536 
stiirken  2087.  4131.4139. 

4361.  6120 
Staffelei  1445 
Stabl  109  f.   113.  2387 
Stall    1295.    1429.   2427. 

6876.  7320.  7729.  7738. 

S276 
Stamm  1277.  1353.  1397. 

1746.  6612.  6977.  7250. 

7781.  7783.  8400  f. 
stammeln    1005  f.    1028. 

1235.  1873.  2940.  3144. 

3589.  8060.  8329 
Stammbans  75S4 
Starapfe  1137.3952.6177; 

.■i.  Kammmasc-bine 
stainpfcn3255. 4957.5109. 

()0b;4.  6157.  7153.  8849 
Stanipfniuhle  8849 
Stange  1054.  1062.  1353. 

6075  f.  7745.  7750 
Stapel,    voni  St.  lasseu 

8582 
.stark    192.    3095.    3410. 

3550.  3562.  6924.  6959. 

8137.  8712.  8918 
Starr  2279.    3809.   3958. 

4237.  4364.  6924.  8108 
Statthalter487. 3797.6305 
Staub    6460    f.    6465    ff. 

6469 
.stauen  7733  f. 
staunen  2974.  8312 
Staupbesen  382 
steeben  1296.  2864.  2999. 

3689.  4148.  6119.6370. 

6471  f.  6475. 7677. 7769. 

8898 
Steehpalme  120. 683. 4037  I 
stecken  7769 
Steikenpferd  2381.  5115 
Steg  6197 

steben  1296.  7782  i 

steblen  3018.  3532.3627.1 

4427.  8808  1 

steif    2358.    2840.    3809. 

39.58.  4237.  4364.  8108 
Steigbiigel  7749. 7822  8820 
stcigen  3731.  5401.  6245. 

7860 
steil  2833.3421.6694.6938 
Stein    1436.   1500.    1530. 

2228.  4543.  4545.  5152. 

5204. 6096. 6228. 6528  f. 

6908.  6961.  7265.7462. 

8215 


Stciubock  4065.  7757 
Steinbrucb  1587.  6521 
steinigen  4543 
stellen  4S68.   5348.  6263. 

7505 
Stellmacber  1683 
Stellunu  6290  f.  7505. 

7746 
Stellvertreter  4871 
Stelze  7218.  8309 
btemnien  6473 
Stempel,  s.  priigen 
Stengel,  s.  Stiel 
stoppen  6070.  7842 
stcrben   1065.  5417.  6827. 

8293.  8312 
Steuer  459.  554.  837.  1787. 

2398.  2779.  3506.  3556. 

3601.  4224.  4707.  4775. 

5013.  5816.  5878.  6022. 

6092.  6713.  7271.  7291. 

7704.  8023.  8355.  8523 
Steuermann    3797.    4813. 

5997.  7847 
steuerri  3798 
Steuerrudcr  3796.  3799. 

4813 
Stiebel  6472 
stidieln  6119 
stieken  1287.  6664 
Stiefel  281.  1309.  1435. 

1527.  4006 
Stiefsobn  601.  3239 
Stiefvater  8781 
Stiel    1527.    1636.    3543. 

5061.  6089.  7204.  7773. 

8159.  8182.  8925 
Stier,  s.  Rind 
Stift  1942.  5930 
Stil  2561 
still!  6954.  7724 
stillen  842.  2942.  7733. 

7888 
Stillstand  7888 
Stimmc  8824 
stimmen  8086 
stinken  1681.  3315.  3319. 

3365  f.  5409.5731.5735. 

6491.  6496  ff.  6500 
Stirn  3475 
Stock    983.    1076.     1353. 

1576.1599.  1827. 3540  f. 

3543.  4543.  4957.  6616 
Stockiisch  1801.4517.5119. 

.5265.  5519 
Stockwerk  6182.  7583. 

7750 
Stopsel  1296.  1388.  7842. 

8004.  8038.  8238 
storen  232.  8436 
storrisch  3385.  3560.  3S88. 

3908.  6897.  7282 
Stofsel  6174 
Stoff  5162.  7842 
stolz,  Stolz  472.  474.  478. 

1346.  3196.  3209.  3582. 

4221.  4272.  4290.  4942. 

8314.  8513.  8574.  8576 
stolzieren  5967 


I  k'lilsi'lios  Wurtvcr/cii'liiiiii 


■>i<>|ir<>u  i;iv.t.  1  im.  hlm. 
I7.v>.  i>:i:c..  :iMJ.  «:i(ii. 
Tl.Vt.  T7.H;1.  777s.  s-j;tH. 

,SJti(i 

--topiMii  US»;.  777;i 

>t..r.li  1874 

--I, .Is.  st.ifsoii  I2;it;.  iiiu. 

litiis,  lHhxi.  .".1 17.  titntl. 

Iii:>7.i!4t!lf  (i.Vili.725<l. 

7L'.J7.  7S40.  7!niJ.  NISI. 

sJrtS.  8103.  .S6J2 
-tottorii,  ».  stniniiiolii 
Mr.iliiio  fil.">7.  7LM1 
ir.iubi'n  L>S3!» 
>triifo   .SOL».    l.MU.    1715. 

islit.  2!M1.  :18!I0.  (ilMti 
-Irafi'ii  (>47t> 
IratT  43G4    8108 
^ir:ilil.8trnlilon771.(>tiO!l. 

«till.  803S 
straiii|ieln,  .1.  za|i)iolii 
straniioii.  .•..  srliciterii 
Strang  3143 
Strafsp  14!IS.  1612.  U!90. 

7017   703ti.  7S03.  83S3.  ; 

Sti!l7 
struuclioln     1353.     1401. 

147!>.  2630  4158.  7257. 

7828.  8036.  8171.  8281 
^iraiils  1)46.  1440.   515!». 

7832 
-trcben,  s.  traditon 
iStroioh  4544.  7879 
stri'irlicln  4(i38.  5457        1 
streiclien  2948 
Strcicliinstruiucntc,  s.  Sai-  j 

teninstr.  I 

Strcifi  en)  3 1 53. 3224.32i)2. 

4x52.  (>611.  7809.7815. 

8788 
>tri'ifcii  30Uli.  .UoO.  3456. 

4S52.  6(i()9.  6921.  6984. 

7809.  7826.  S747 
Strcifwailie  5937 
Streifziigr  8907 
Streit.    strciteii  331.  477.  ' 

726.    831.    992.    1060. 

1345.  1361.  17r>3.  1819. 

1867. 2049. 2133. 2602f. 

26261.2698.2837.3725. 

3S8S.  4016.  5558.5825. 

6052.  6192.  6564.  6655.  I 

6765.  6910.  6920.  6934. 

6951  f.  7241.7744.7808. 

8011.  8109  f.  8206        : 
Streit^eilicht  2133.  7744.  j 

8109  ; 

streitsiichtig,  s.  Streit 
stroiit;,  Strcujje  2536  f. 

7432  f. 
^freiicii  5872.  7645 
Strioli  4830.  6611.  8213 
St  rick,  s.  Sell 
-tricken  7811 
>trii-gfl  7818 
Stri]ipe  7820 
>tronieii  6609 
StriiiiHing  2356.  7951 
.Stroll  1486.  2319.  3637. 

5829 


Slruiu  i!iiii 

StMiiu>njp<  Ififtti 

Slrii.lol  3810.  »;812.  S424. 

8433 
striiil.'lii  3812 
Strmii|if  1493  f.  5187 
Slruiii|>ri>:<ii<l  3t;00.  3657 
Struiik   istu.  7292.  7781. 

8IS2.  H.|(Mt  f. 
stniiipi);  3958 
Sliirk    397,     1313.     1635. 

1S40.  isti7.  342li  4656. 

5419.  6101.  81S2 
Sliim|H'r  517s 
sturini.Nch  671 
stdnton  2209.  2!»83.  4723 
Stilt/.o,  stiitzcii  657.  6liO. 

998.  4351.  6246.  6636. 

7732.  7746.  7778.  7822 
Stiifc  2462.  3732.  7194 
Stnhl  1736.  3126 
stunim  5621 

stmiipf  5515.  7027.  8416 
Stumiif  856.   1746.   19(K). 

5473.  757.').  8181.  S214. 

8397.  8400  f. 
Stiimpl'iia.se  1540 
«tundf  3990.  6591 
Sturm  7845;  s.  Win<l 
Sturmglocke  snti 
Stiito.  s.  Pfonl 
Stutorci  3879 
Stiitzer  2381.  2667.  3006. 

3135.  6261 
suclion  1439.  1907.  2297. 

2349.2920.  3523.4176. 

4320.    6531    ff.    (i845. 

6901.6930.7313.8389; 

s.  untcrsuchen 
sudeln  1424.  3753 
Slid  7920 
Siilze  7940 

SHndc(r|,  siindigcii  5971  f 
Siindfliit  2583 
siils,  Siilsigkeit  2721  IT. 

3417.  5012 
siifsliclics  Wcsoii  5219 
Summe  3266.  7943 
summen  2316. 6908.  7030. 

7976 
Siimpf  4622.  4(i41.  4883. 

5111.  5846.  5862 
Suppc  5130.  5308.  5736. 

6309.  7923.  7954 


Tadel,  tadoln  212.   1078. 

1140.  1245.  1715.  1819. 

2896.  4145.  5386.5394. 

6840  ff.  6844.  7104 
tandeln  5421.  8306 
Tanzer  44()4 
tiiuschon,  s.  Betriig 
Tafelwart  707 
Tag  2566.  2641 
TagebiK^h  2640 
Tagelohner  5247 
Tageszpit  7751 


Titkclwrrk  3517.  3659 
iTiilg  7326 
Tiiiig  37:..  3724 
Tnnno  31.  7154.  7156 
Taiitp  622.  !II9.  8169 
Taut,  (an/.>'ii   1013.  1647. 

1S4S.  1861.  2195.2392 

2698.  3669.  4401.6921. 
1  7395.  739s.  7709.  S175 
Tapoti'  752 

tapfor  nils.   1230.  8669 
lappi'ii  6761.  8071 
Tarif  1483.  8063 
Ta.Mlu.  1427.  1699.  1671. 

2204. 3114. 3124f.3607. 
I      3661.  .1801.  6!I14.  6248. 

6439.  6872  8062.  8072. 

8916.  8922 
Ta.sclu'iitueh  321S.  5440. 

5442.  5a58.  7062 
Tasso,  K.  Sclialc 
Tasto  8073 

tnston  1053.  3623.  8071 
Tatze,  s    Klauo 
Tail,  dor  6979.  6983.  7400 
taiili  7963 
Taubc  276.  1275.  2024. 

5844.  6161.  8446  f. 
Taubi'iLsclilag  2025.  3487. 

5843 
t;mcbon  3511.  5256.  ()232; 

s.  ciii-,  untertauchen 
Tauchcr  5258.  5260.  7878 
tiiufcn  1042 
Taiigcnifiit.<,  s.  I,unip 
tausclieii  2889.  6044 
Tau.-ieiidschon  1279.  8726 
Tauwerk  2875.  5095 
Teer  466.   1315 
Teich  7733.  7735 
Tcig  425.  4775.  5928 
tcig  1252.  4988.  5345. 

.5441 
Toil  5902.  5906.  7348 
teilcii  2494.  2633.  2644  f. 

4541.4543.4716.6101; 

Teiiung  5910 
TeiUiaber  2121.  5910 
Teller  827.  2(i05.  6210. 

7002.  8020 
Teniie  716.  3090 
Tep].icli  366 
Terrain  6192 
teller  1698.  2581.  7946 
Tcucrung  1661.  1666 
Teufcl  254.  2383.  2551. 

2691.  5(KI7.  5764 
Tiial  1556.  2063.  4633. 

8561  f. 
That  121.   2994.   3097. 

3100 
Tboii  725.  3693 
Thor,  s.  Thiirc 
Tliorhcit  1326.  3374 
Thriiiie  971.  4616.  6227 
Thron  7586.  8176 
Thiir    593.    1512.    2998. 

5794  1.  (i282. 63011.8714 
Thiirangel545. 1561.1658. 

2150.  3893.  6587.  6757 


ThtlrllilKol  S619 
Thiiiplnsti'ii  5794 
tliiiii  3t)91 

lii'f  176.  3513.  64IHI 
Ti.'gel   1S3S.  2286.  4588. 

6941.  7170.  S077  f. 
Ti.'r671.  1116   11  14.  1145. 

3209.  H771:  iM^'i'iiiiaiiirii 

I'iir  TiiTo  6110.  6100 
Tiiite  S72.  2816  f.  819S 
Tisili   139S.   1417.  2605. 

522!).  7998 
Tisclilor  16H3.  6324 
Ti.-ebtiirb  6I(HI 
TIselizoiig  6079 
Titcl  2661 
toblMl,  8.   w(it<!ll 
Toehtor  3216.  3238 
Tod  5418.  6921.  8316. 

8321 
Tulpcl  343.  966.  968.  1210. 

1276.  1388.  1795.  2236. 

3598.  3802.  4068.  4940, 

5050.  5937.  6281.  8090. 

8172.  8181 
Tiilpclei   1647 
tiineii  7618.  7744 
Tiipfer  5737.  8687 
toton    18.   317.   644.   850. 

924.   4171.   43H6.  4959. 

4969.  51.")9.  5171.  5414 

5705.  6034.  6805.  8452 
toll,  t.  .seiii  5913 
Ton  loiter  3587.  7588 
Tojif    972.     2307.     4015. 

5130.  5736.  5738.  5763. 

6014.  6309.  6459.  6463. 

8149.  8240 
Torf  8431 
tot  3168.  5425 
Totenbabro,  -belt  1633; 

s.  Balire 
Totentanz  4963 
Trabant  8277 
trabon  8390 
Tracht  2126.  8300 
trachten  1345.  1633 
Traber  2808 
trage,  Triiglieit  691.  710. 

2807.  3269.  3351.  3722. 

4255.  4524.  4677.  4687. 

4723.  5447.  5670.  5867. 

6126.  6226.  6257.  703O. 

7181.  7552.  8047.  8940 
triinken  141.  1155.  6307 
trilumen,  s.  Trail  111 
Tragbahro,  s.  Bab  re 
tragen  997.  4778.  6287 
tramiieln    2698.    5937. 

8171 
Trank  6306.  6432 
Traiipe  947 
Traube  2234.  4573.  5920. 

6602 
Tranbenkainiii  6679 
trauen  7697  ff.  8600 
trauern  2211.  2456.  2656. 

4913 
Traufe  3609.   3786.  3811. 

7932 


DtMitsclics  Wortvcrzoit-hiiis. 


15:^ 


Traum  28.1;").  Gl(i6.  (j5!)b. 

7611  ff. 
traurif,'  3088.  3913.  4144. 

4158.  4897.  4915.4977. 

5440  f.    5489   f.   5764. 

8375  f. 
treffen  237.  838    1127. 

8238 
Treibhaus  7415 
trennen  2494.  2499.  2844. 

3015.  7367.  7379 
Treppell94.  61(97.7194  f. 
Tresse  3633.  8371 
Trester  1349.  1424.  2808. 

4795 
treten  1496.    1499.  1522. 

349«.  6157.  6176.  7744 
treu,  Treue  2245  3228  ff. 

3233 
treulos,  Treulosigkeit  2008. 

3253. 4777.  6052  f.  8118 
Tribune  507 
Tribut,  s.  Stcuer 
Trichter  1579.  3509.  4ii99. 

6213 
triefaugig  1915 
Triller,  trillerii  3467.8361. 

8901 
trinken  X152.  1159.  1274. 

2700.2811.  3603.3722. 

6124.  7182.  7235.  7256. 

8370 
Trinker  1158.  7182 
Trinkgefafse  2079;   sielie 

Bechcr,  Ueeken,  Glas, 

Horn.  Xapf,  Scliale 
Trinkgeld  5058 
trocken,Trockenhcit,trock- 

nen  727.  2878.  3022  ff. 

6046.    7446    ff.     7503. 

7769.  8160 
Troddel  1425.  3262.  3337. 

3988.  5100.  6133.  892(1 
Trijdel  4543 
trodeln,  s.  saumen 
tropfeln  2929.  6119 
trosten  7874 
Trog     489.    1972.    2344. 

3548.4970.4980.  6131  f. 

6180.  8385 
Trommel  2725.  7992 
Trommelfell  8456 
Trompete  575.  1933.  3729. 

8381 
Tropfen,  tropfen  971 .  2786. 

3816f.  4541.6119. 7267. 

7770 
Trofs  8206 

Trofsbube  3716.  ()530 
Trost  2087.  2119.  6766 
trostlos  2600 
trotz  3757 
trotzdeni  3950.  (5481 
trotzen  305.  3478.  4269. 

5487 
triibe  7102.  8057.  8437  f. 
truben  1361.  8057.  8352. 

8873 
Triibsal,  s.  Kuwraer 
Triiffel  8130.  8411 


TrUiiiiuer  2330.  7022 
Truhc,  s.  Kastcii.  Koffer 
trunken  2746.  2750  f. 
Trunkenheit  1157.  2750 
Triitlialin  1969.  5967 
Tuch    1417.    1422.    1424. 

2695.  3218.  5858  f.  7402 
tuL-htig  6393 
Tiiclitigkeit  8565 
tiickiscb,  s.  hinterlistig 
Tiincher  1242 
Tugend  8761 
tugendhaft  8760 
Tulpe  2720 
Tumult  1356.  1361.  1410. 

2095:  8.  Larra 
Turm  1132.    1194.  2669. 

2728.  8445 
Turnier  4058  4513.  7987- 

8245 


Ubcl  5001 
Ubflkeit  3763 
Ubelwolleii .    iibelwollend 

5016  f. 
iibeii  2499.  8778 
iibor  235.   4438.    5902. 

7947 
iiberdies.  s.  aufscrdem 
iiberdrussig  3160.  4211 
tjberdrufs  3159.  3161 
iibereinkommeii  4190. 

4223 
Ubereinkunft  2053.  2153. 

5838 
t'bereinstiiiiiiiHug94. 1819 
iiberfallen  8393 
iiberflicfseii  6896.  6898. 

8281 
tberflufs3539.  5o36.  7950 
iibcrfiiliren  2157.  6723 
iiberfiillen  2817 
iibergebcn  3046.  4784 
uberheben,  sicb  8464 
uberla.sseii  2420.  4460 
iiberlaufeii,  s.  iiberfliefseu 
iiberlegen  6762 
iiberliefern,  s.  iibergeben 
iiberlisten.  s.  Betrug 
Ubermafs  2473 
iibermorgen  6299.  6755 
iibennutig  4024.  7786 
Ubermut  1008.  1992. 6308 
iibernachtpn    579.    4314. 

5630 
iiberrageu  6853.  7952 
iilierredeii   6074 
ubcrsfhreiten  3433.  8577 
iiberschwemmen  766. 2583. 

2611 
iibersetzcu  8293 
iiberwinden  2101.  2919. 

7952 
(iberwintern  3946 
iiberzeugen  2157.   6074. 

6723 
Uberzug  8163 
iiblk-li  sein  421«« 


ilbrig  2473 
tbung  7036 
iippig  2706.  3562.  6218. 

8464.  8776 
tjppigkeit  8778 
Ufer    716.     1052.     1130. 

2225.  4856.  5118.5122. 

6194.  6935  ff. 
Uhr  3998.  5394.  6520. 

8090 
Uhrmacher  3997 
Uhu  1378 
urn  1905 
um  .  .  zu,  s    fiir 
umarmen  1309.  1311 
umbiegen  2730 
umfaltea  7957 
umfasseii  2132.  4162 
Umgang  8288 
Umgegeud  384 
umgiefsen  6896.  8315. 

8326 
umgiirten  4174 
umherirren  6598 
umherstreifen  2148.  6598. 

6996.  8554 
umkebren    6758.    6897. 

8326.  8817  f. 
Urakreis  618.  1891.  4203. 

6611.  (i992.  8247 
Unilauf  8247 
uraringon    1811.    1907   f. 

4123.  4141.  4203.  8306 
umriibren,  s.  wiihleu 
umschiffen  2730 
Umscldag  1730.  2828 
umschlagen  1638  f.  2730 
umschlingen  8731 
Umsdiwung  6897 
Umsicbt  1633 
unisonst  1078.  2395.  8464 
Umstand,  ohne  Umstandc 

8311 
umstricken  4308.  8733 
umstiirzen  1639.  6703. 

8171.  8281 
uuiwalzen,  Umwiilzung 

6902.  6904 
Umweg  2297 
umwenden  6896 
urawerfen    1401.    1410. 

8171.  8281 
umwiekeln  8257 
unangonehm  4196 
Unaniiebmlicbkeit  5321 
unbedenklich  5099 
uubequeni  4187 
unerfabren  5604  f. 
untiatig  6311 
unfruchtbar  1043.  8066 
ungebildet  4202 
Ungeduld  5993 
ungefiihr  4981 
Ungehcuer    907.     1147. 

5395 
ungeheuer  4102 
ungehorsam  4940 
ungerade  1636 
uugerecbt  4308 
ungeschiokt  1.535 


uii^Csi-lilifTeii  4068.  4137. 

6281 
ungestiim  6646 
ungleicb  2917.  4539 
Ungliifk,  ungliicklicli  325. 

802.  861  ff.   1078.  1197. 

1217.  1457.  2.592.  2734. 

2876.     3913.     5003    ff. 

5007.   5315  ff.   5337  ff. 

8898 
ungiiltig  1710 
Ungunst  6897 
unhoflich,  s.  ungcscbliffun 
Unlust  5701 
Unmenseh  5569 
unniitz  1078 
Unordnung  157.  1119;   .s. 

Wirrwarr 
Uiirecht  8263 
uoreif  101.   108 
Unruhe  1345 
unruhig  7879. 8060.  8345  f. 

8435 
Unruhstifter  7234 
Unscbicklichkeit  5320 
Unsinn  1424.  3584 
unten  2492.  7898 
unter  2460.  4264.  4375. 

5352.  7851 
unterbreehcn  6573 
untere  7890 
Untergang  2209.  7022 
untergehen  661.  6043 
untergraben  2949.  5207. 

7153 
uuterhalten  2155.  2643. 

5421.  7974  f. 
unterlassen  5740 
unternehmen  5377 
Unternehmen  4439 
unterrichteii,  .s.  lehrea 
Unterrock,  s.  Kleider 
unterscheiden  1811.  2596 
unterscbreiben  3277 
Unterschrift  5883 
untersuchen     253.     1633. 

1906  f.  6930. 7905. 8389; 

s.  priifen,  suchen 
uutertauchen   1412.  7380. 

7855  f.  7863. 7878. 7882; 

s.  eintauchen 
unterthan  7857.  7872 
unterwerfen  2101.  7871  f. 

7880 
Untreue  6052 
untuchtig  7257 
unverschamt,  s.  frecli 
unversebrt  4364.  7119. 

7593 
unverstandlich     sprechcn 

1361;  s.  Kaudcrwelsdi 
Unwetter  912.  3411.  5020. 

5615.  8087 
Unwille,  s.  Argcr 
unwDlig  1250.  4303 
unnissend  5599.  5604  t. 
Unzucht  3450.  3552 
unziichtig  4695 
urbar  mai'ben  2616 
rronkol  3053 


Kiirti 


l:it.-r. 


Worterlmch.    iWorlvfrzeii-hnisse.) 


154 


Doiitsrlii'S  WorlviTii'iclinis 


rnrrofitTBtcr  8(k>4 
lrkiiii.l.>  is:tj.  is;tj  f. 
frlaiil.  2<M'J 
rrsailio  J76J 
I'tsuruiij:  fi775 
IrUMl.  urtfilon  (!'.»&.  44S()f. 

S38;>.  S«>sl 
I'rtoxt  t;H74 

1. 

Vampir  781G.  7itI6.  l5«»( 
Viitor    »74.     it«7.     6G41. 

58ti7.  f)SWI.  fi'Ua.  8(Hi4 
voraliriMliii  iVM).  4J2H 
viTiu-litcii      'J.»li7.     U52!l. 

L'677.  '-'(WG.  2025.  53:!>. 

t>3tJ6.  7.")»S.  78t)2 
Vorbaiul  47!»8 
vorbanueii  1035 
vprboru'i'ii  4t;.  1782.  3485. 

544H.  (i744.  6836.  708«. 

8038.  8600;   sielio  vcr- 

stockon 
verbosseni  149.2810.2962 
vprbciigen,  sii-h  2051 
vorbi.teii  2448.  6402 
viTbiiulon  2o;i7. 4494.4496. 

4807.  (i02;i 
Vcrbindiinj:;  4>-(iO  f. 
vorbittern  495 
verblciuien,  s.  blemlen 
verbluffen,  s.  erstaiiDcn 
Verbrevben  2267.  5008  f. 
vtrbrenncn,  s.  brennen 
vcrbringen  5926.  6078 
verbriidern,  s.  vereinigen 
vcrbiinden,   sich,   s.   ver- 

einigen 
verbiirgpn,  s.  Biirge 
Verdacht,  s.  Arpwolin 
vcrdauen  5950.  7565 
Verdeok  8168 
verdecken,  s.  verberjton 
verderbcn    (das  V.l  1593. 

2677.  2917.  3012.  3018. 

3395.  6034.  6037.  6043. 

6352.  6756.  7023.  7494. 

8589;  s.  verdorben,  ver- 

nichten 
verdienen  5254 
Verdienst  5264 
verdoppeln  2729  f.  6740 
verdorben  8773.  8776 
verdreben    1220.    6759. 

7797.  8249 
verdriefsen,  s.  argern 
verdricfslich  5211.  5447 
Verdrufs,  s.  Arger 
verdiinnen   2611.    6668. 

7894 
verduDkeIn  4371 
verehrcn  1633 
vereidigen  7066 
veroinigen244.  4092. 4265. 

4345.  4390.  4513.  7579. 

7628.  8349.  8501 
vereiteln  4910.  5028 
verengen  7812 
verfahren  5749.  6390 


>i>rriillrii  2><"'4 
M'rr.iiili'U  1150 
v.rfflil.Mi  3117 
vcrf.'incrii  299.  665.  IH28. 

Ii376.  781M 
vcrfiTligcn  20is 
v.-rrii.-fs.>ii  3348 
vcrlliiilH'ii  254(i.  OOtMi. 

5138 
vorfidgoii   97.   464.   3109. 

41(il    5787.  7764.  83(Hi 
vcifiiliri'ii  1012.2427.7347 
viTgaiiglirh  5922 
vfrg.'l.li.li   1078.  2395 
v.rgobon,  sich  2436.  2391 
V.rgflun  2435.  3116 
YiTgoltmig  6839.  8686 
vergfsson    2478.    2681. 

2885.  5693  ff. 
vcrgiftcn  4386. 44  U.  6307. 

8610 
VcrgirsiiH'innii'lit  1828 
vergleii-hcii  418.839.2047. 

5884  f. 
Vi-rgniigcii    2468.     3625. 

3715.  3921.  4424.5326. 

6191.  7837 
vergiittern  4221 
vergoldon  2404.  2877 
vcrgraben  4261.  7893 
vergrofscrii  4292 
Vcrbiiltnis  3412 
vcrhatschcln  1761.  2491. 

2653 
rcrbohnou,  s.  Spott 
verb  ill  Ion,  s.  verbergcn 
verirren,  sich,  s.  irren 
verkaufen    2408.    2955. 

5814.  8607  f. 
Verkehr  8288 
verkeliren  6758.  7797 
verkehrt  6897.  8325 
verkoilcn  2335 
verkleiden  3150 
vorkniipfen  1953 
Verknii])fiing  5601 
verkriechcn,  sich  1947 
verkriippeln  1408 
verkiindigen.  s.  kiinilthun 
verkiirzcn,  s.  kiirzen 
vcrlangern  433.4682.6062 
verlangen  320.  2474.6345. 

6532.  6845 
verlassen  325.  2518.  4460. 

5092.  6573.  6802.  7803. 

7930.  8596.  8882 
Tcrlegen  8864 
verletzen  303. 3087. 4626  f. 

.5543.  6034 
verleugnen  2482.  3116 
verleumden  1516.  2568  f. 

7241 
verlicbt  8556 
verliercn  5138.  6039. 8864 
verloben  3227.  6090. 

7697  ff. 
Verliist  2893.  6036 
vermehren  144.2870.4107: 

sich  V.  2817.  4589 
v,.r..i;,.(...,  ^"..^  .S224.  4868 


unnlndcru  5302.   6311. 

:>\>:>:i.    imH;    »ich    v. 

6666 
Vonmigon  3411.  »513 
viTuacliliiKslgon  5580 
vcrncincn  56H1 
vornichton     2919.     2943. 

7023  7H02; B.vordorhcn, 

ziT.itiircn 
vcrniinftig  6(>h9 
ViThiinft  6687 
viTpfiindiMi  6633.  6128. 

H.S38 
Vcrriitcr  3253. 4777.  8287. 

821  •! 
vorratcn  2008.  4777. 8289. 

8292 
verronken    1438.    2615. 

6641.  7557.  8306 
verronncn.  sii-h  4291 
vcr.'ianunt'hi  «39.   2152. 

2162.  2554.  3615 
verschanzon  4112 
vcrschinben  7()50 
vcrschlicfspii,  s.  schiiofsoii 
viTschliminern  479.  3761 
viTschlingen    247.    2546. 

3221.  3480.  3705.3710. 

4284. 4295  f.  4643. 4646. 

4680.  4895.  5867.  8038. 

8302 
verschmiihen,  8.  vcrachten 
verschneidon    823.    1219. 

1619.   1717.5139.  .5311 
vcrschonern  3652.  4091 
vcrschrobon  8650 
verschiitten  7707 
verschwagern  1993 
verschwenden  2951.  3221. 

3616.  3663.  7707 
vcr.sch\vinden  2516.  2861. 

7983 
verscbworcn  2053.  2098  f. 
Versehen    1221.    3116. 

3119 
versengcn    1368.    3919. 

7849 
versiohom  825 
versinkoii  7620.   7942 
versohncn  4109 
verspreuhcn  6406 
verstandig  2179.  6689 
Ver.stand  838.  3653.  43()6. 

6023.  7478 
Versteck,  verrftecken  560. 

651.  1962.  5439.  5797. 

8038;  s.  verbergen 
verstchen  1604. 2055. 2066 

4368.  4370 
versteigern  451 
versteinem  4128'' 
verstellen,  sich  3269 
verstopfcn  865.  897.  3021. 

8038 
verstrciien     2621.     2970. 

5872;  s.  zerstrcucii 
verstiinimein  2638.  3866. 

4627.  5039.  5053.  5473. 

5513.  7826.  8397  ft. 
vcrstunimcn  219 


I  Vfliiuclu'lissi,  1469. 1633. 

:      1907.  2H6K,  4176.  4645. 

1      6069.6389.6821.8111  f. 

vorsiifson  4232 

vvrtaii.'ichiMi  ,'t(l71 

vcrlcidlgcn    652.    244k. 

4112.  6192.  8107 
Virtrag2Ml.  2154.  6192. 

.S2H3 
,  vortraiK'ii    (dun    V.)    296. 
I      20H1    I.    3226.    3231   f. 

3498 
vnrtraiiiich  1994 
viTtraiit   1994.  ()382 
V.Ttricb  2617 
vcriirtcili'ii   1035.  5947 
vcrvvahrcii  6H24.  7834 
vorwalti'ii  9!I7 
ViTwaltcr  1713.  3618 
Vcrwaltiing  3092.  ()253 
vorwaiidclii  305(1 
vcrwandt  5889 
verwi'rhs(.<lii  3071 
verwc'igorn  2482.  6767 
vcrwciscn,  s.  Tadcl 
verwickchi  1605.  4401 
vcrwirron   157.  232.  1119. 

1361.  1410.  1413.2057. 

2090  f.    2883.    2916  f. 

3725.  4194.  4402.5101. 

5138.  6106.  6732.  7036. 

7993.  8430.  8434.  8436 
Verwirrung,  s.  Wirrwarr 
vcrwiiuschun,  s.  vcrlluchun 
vcrwiistcn2546. 6657.8023. 

8589:  s.  verdorben 
vcrwundcn,  a.  verletzen 
verzartein,  .s.  verhiitschein 
vorzagcn  6723 
Vorzeichnis,  s.  Liste 
vorzoihori  6040  f. 
verzichteii  6820 
verziigcrn  4363. 4682. 8009. 

8360 
Vcrziig  5405.  8360 
verzwi'ifeln  2425.  2528 
Vesper  2051.  5253 
Vctter  2116.  6371.  6376 
Vieh  737.  1144  f.    5684. 

5983.  6669.  8183 
viol    1114.    5081.    5466. 

6386.  6804.  8791 
Vielfrafs,  .s.  gefriifsig 
vielleicht  3406.  6586 
vielmehr  4981 
vicr,  auf  alien  Vieren  1688 
Viereck  3005.  6522  f.  6529 
Vlcrtul  6547 
Villa,  s.  Landgut 
Vi.sier  5716.  8619 
Vitriol  2167.  8785 
Vliefs  8232.  8599.  8725 
Vogcl  900.  5924.  8806 
Vogelbcerc  8764 
Vogelloiin  3703.  H764 
Vogel.'icheuche  2976 
Volk  3654.  .5553.  6269. 

.^354.  8829 
voll  6,55.  1076.  2051.  6l>  19. 

7SI2 


i 


l)oiits(lics  Wurtvcrzi'iclinis. 


1.55 


ToUeiideu,  s.  beeiulen       | 
vollkommen  3275.  4364.    | 

t!0.")()  f.  (1004  ' 

Yollmaclit  1030  ' 

viillstiillili','   IT)!!').  ■itirA. 

43(;4 
vollstoiifon,  sieli  v.  4167. 

4270.  428").  5807.  59S1. 

6162.  7778.  7S42.  8038. 

8875;  s.  voisclilingeii 
voii  3.  2401  ' 

v(ir  S.  5!t4.  2401.  4152 
voraiissetzeii  7!l5!t 
Vorbeiloiitunff  5701 
vnrbereitcn,  .«.  licrriiliten 
Vorderbug  5824 
vorderc  005 
Vordcrtcil  041!) 
voreilis  ■'^OOl 
Vorfahr  597 
vorfiihren  0394 
Vorgebirgo  1036 
vorgehen  6390 
Vorgesetzter  0327 
vorgestern  480 
Vorhang  06.  2214.  6913. 

8095 
Vorhaus,  s.  Vorraum 
vorber  595.  0380 
vorherbestimmen  0332 
vorliersagen  0324 
vorher-sehen  0422.  8051 
Vorbut  607 
vorkonimen  249 
vorladen  1035.  1011 
Vormund  5479 
Vormundsebaft  5471 
voni  4152 
vornehm  0373 
Vorrat  1778.  3513.  3659. 

8792 
Vorratsgewolbe,  s.  Speicber 
Vorraum  187.  551.  15.59 

4704.  5881.  0285 
vorriicken  9 
Vorsatz  0415 
Vorschrift  2561 
vorscbiitzen  6345 
Vorsicbt  1033.  2833 
vorsichtig  8865 
Vorsprung  2998 
Vorstadt  745.  3123 
Vorstand  2409 
vorstellen  0836  f. ;  rich  v. 

4087 
Vorteil    8.     1715.     2994. 

5750.  6384.  6393.  6396. 

8532 
Vorwand  5703 
vorwerfen  ,    Vorwiirf .     s. 

Tadel 
vorziiglicb  6042.  6376 


w. 

Wabe  3175.  3298.  5935 
Wacbe ,     wachen     1229. 

2306.6081  f.  7217.8699. 

8709.  8841  f.  8865 


Waclis  1798.  5935 
waclisam  2833 
wacbson  2262.  8164 
Wacbtel  2229.  4595 
waokeln    7297.   7982;    s. 

sclinankoii 
wacker,  .<!.  riH-ht.i^rbaffpn,   ' 

Ui.-btiir 
Wade  1313.  5380.  5863 
Waebter2368. 7523. 8708  f. 

8865 
wSblen  2802.  4.532  ' 

wiilirpnd  2724  i 

wiilzeii  881 1 ;  sidi  w.  7622 
n;irmi-n  61  f.  063.  1504  (T. 

288»;  ff.  4250 
Wiisobe,  s.  wasclien 
Waffcl  8339 
Waffen  732.  738.  3340. 

3530 
Waffenrook  8036 
Waffenstillstand  8349 
Wage  614.  1178.  4780 
Wagcii  1125.  1622. 1695  f. 

1736.  1972.  .3524.  3661. 

4562.  7532.  8594.  8840 
wagen  930  f.  959.  6851 
Wagensebmiere  950 
Wagenzug  2159 
w.igerep)it  4780 
Wagner  1683 
Wagnis.  s.  wagen 
Wabl  2645.  7312 
Wablsprnob  2645 
Wabnsinn  ,      wabn.sinnig 

1815.  2441.  2478.3394. 

4927.  7125 
wabr  8628 
Wahrbeit  8639 
wabrnebmen,  s.  benierken 
Wabrsager  7631 
Waid  3688.  8844 
Waise  5780 
Wald    1294.   1440.   3387. 

4971.. 5840.  7109.7405. 

8850 
Walfiscb  0690.  6923 
walken  3255.  3496  f. 
Walkmiihle  l(i83 
Wall  4112.  8563 
wallen  3210 
Walrofs  5429.  6986 
Walze  2375.  6998 
Wamme  4483.  5830 
Warns,  s.  Kleider 
Wand  2001.   4962.  5892. 

7382.  7995 
Wanderer  8679 
Wange,  s.  Ba<>ke 
wanken,  s.  scbwanken 
wann  6535.  6543 
Wanne,  s.  Trog 
Wanst  2725;  s.  Baucb 
Wanze  1881.  6498 
Wappen  732.   1243 
Ware  2481 

warm  1504  f.  1508.  1751 
wariien  212.  838.   1715 
Warte  5330.  7217 
wartcn  811.  859.  880.987 


Warzc  8650 

was  6583 

waschcn  1405.2980.4719. 

4860.  4894.  0718.  7003. 

8455 
Wasser  678 
Wasserfall  170(i.  6549 
Wasscrbolimder  349 
Wasserbose  .8381 
Wasserbnlin   1232 
Wa.sserleitung  2710 
wasscrsiichtig  8873 
waten  5937.  8547.  8873 
Watte  5802 
weben ,    Weber  81.55   f. 

8900 
We<-bsel  6897 
wechseln   1528.  2.889 
wecken  2430.  2437.  2937. 

2985.  2987.  3017.  3076. 

6871 
Wecker  7980 
Wedel  6988.  8831 
wedeln  6988 
Weg    1186.    1512.    1538. 

1542.  4439.  4636.  4739. 

7365  f.  8383.8637.8678 
weg!    2844.    2860.   0280. 

7764 
wegen    527.    2997.    6029. 

6384 
wegfiiliren  4217 
wegbolen  27 
wegnebmen    2455.    2932. 

3911.  5700.  6573.8219. 

8221 
wegraumcn  2330.  4204 
negreifsen  748.  757.  4016. 

6658.  7202 
wegwerfen  4543 
webe!    12S3.  4690.  8550. 

8843 
Wehrgebange  1024 
Weib,  8.  Fran 
Weibohen  3186  f. 
weibisch  1252 
weicb  2714.    5380.   5407. 

5441.  5448.  7956.  8215. 

8762.  8803;  w.  warden 

8846 
Weichbild  312.  618 
Weioben  pi.  4073.  4293 
weiehen  1769.  1825 
Weicbbeit  5381.  5407 
weichlicb  34 1 7. 5345. 5380. 

5407 
Weide   927.   2449.    5935. 

6882.  7092.  7096. 8629. 

8727.  8734.  8772 
weiden  5917.   6825 
weigern,  sicb  2482 
weiben  2104.  7068 
Weibnacbten  5550 
Weihrauch  4168 
weil  6541.  6589 
Weile  6664 
Wein    101    f.     115.    995. 

4610.  4892.  8558.  8729. 

8740 
Weinberg  8737 


weineii  1314.  3324.  4618. 

6199.  0227 
Weingeliinde  8738 
Weinlaub  5849 
Weinlese  8735 
Woinranke  5849.  5901 
Wein.stein  3783.  6981 
Weise  3081.  .5360 
weise   7145.   7149.    7371. 

8902:     s.    king,     ver- 

stiindig 
Wei-sboit  7140 
weir3  361.124(l.  1242  2402. 

4795.  8921 
Weirsblech  47(11 
Wcifsdorn  301 
Weifsgerber  1242 
weifslich  4795 
weit   533.    7051.    8591. 

8791 
weiter  532.  8472 
Weizen  3484 

wel(;li(er)  6.538.  6570.  6575 
walk,  welken  3294.  3290. 

5105f.  5345.  5441.5484. 

7779.  8706.  8846 
Welle  4015.  8490.  8551 
wellenformig  8495 
Wels  1901 
Welt  4920.  5477.  7il09. 

8500 
Wendeltreppe  1043.  1046. 

8777 
wenden  .889.  1646.  4430 
Wendung  8810 
wenig  .5953  ff.  6119; 

s.  gering 
weniger  5310 
wenigstens  7495.  8597 
wenn  7440 ;  w.  nicbt  5618 ; 

w.  scbon  7506:    w.  we- 
nigstens 7509 
wer  6583 

werben  6095.  6345 
werden2545;  qaedar6573; 

venire 
werfen  45.  188.  250.  768. 

771.    853.    2790.   4448. 

4543.  4660.  6908.  70.50. 

7556.  8206 
Werft  857.  1587 
Werg  7842 

Work  3101.  5746.  5748 
Workstatt  857. 1012.  3081. 

3844.  5725 
Werkzeug  514.  649.  4353. 

8524 ;     Tiernaraen    fiir 

Werkzeuge  4934,  Eigen- 

namen  dafiir  5140 
Wermut  49.  458 
Wert  6367.  8565 
wertlos  1000 
Werwolf  4936.  8881 
Wespe  8665 
Weste,  s.  Kleider 
Westen  5704.  6202.  8884 
Wetteifer  4420.  8864 
wetten  5895.  8838 
Wetterfabne  1633.  3828. 

8709 


\:m\ 


l)oiiUi'lii'>  W.iitnT/.i-ioliiiis 


wol/fll,    -     s.liarli'ii,       I 
soliloif.-ii 

Wotwioin  2'.>2t).  :«»;m» 

Willis.'  22:111 
wii'lisiMi  1S12 
wii-lilifi  ir>i»7 
Wl.k.-,  s.  Krl..s,- 
wi.li.-ln  4:«I7 
wiili-rli't'o»  t>70S 
wii|iTS|>on«ti>,'  1:7 It».  tWiiii. 

« i.liTsti'licM  22H.  tix-.M 
«i.lorwarli;;  t»V2.  til!i7 
WidiTwilli' ,   wiilcrwillij; 

•142«.  ri7()l.  iVIS!» 
»i<liiieii  2418  r. 
tti.'  2014.  (ir.41.  t!.VS<l  f.    I 
WW  l..<.s.liafT.Mi  (i.'.:!7  f. 
ttii-  vicl  CfiU 
\Vi.'.loli<«i>f  s:.0!l 
wioclpn'rki'imoii    4380. 

(1722 
wiiMliTorliiii^fii  ('«73(1 
wioilorj^pbeu  (!7;t4.  G8(!r). 

(»84 
wioilcrliorstollon  4:li)8. 

(■,862  f. 
ttioilerlioloii    I4l(i.  (17(;4. 

iiS-M)  f. 
wiinlorkiiiion  7(t2(i 
Wip^v  2332.  2338.  5G17 
wioiri'ii  1127.  131(1.  2(;')3. 

r)Cil7.  (i(l23 
Wio(;onlioil  5C17 
wic'lioni  31154.  0974 
WicJO  244!l.  (U!')!.  (1353 
Wip.sel   1113.  2041.  2G72. 

5510.  87il3 
wild  31!!!).  3209.  3385. 

74(57 
Wil(ldiel)  1316 
Wil.llieit  3190.  7(175 
Wildlager  2299  f.   7890. 

8074 
Wildpret     1599.     74G7. 

8605  f. 
Wildsehwein  2808.  4794. 

.5216.  748G 
WiUc    695.    3757.    7695. 

8019.8807.8893:  wider 

Willen  3757 
willkommen  8894 
Willkiir  1036 
Himmeln  2222. 3:^74.  3401. 

3403.  6454 
wiinmern    3595    f.    85n:i. 

8843 
Wimpel  33(VS  f. 
Wimper  5840 
Wind    309.    909.    912    f. 

924.  933.  1190.  1290  f. 

1348.  1398.  1801.  317;i. 

3319.3332.  3411.3563. 

4057.  4788.  4982.  5376. 

6618.  7260  7454.  7492. 

7889.  8087.  8244. 8319. 

8381.8433.8458.8624  f. 

8766.  8804.  8835.  8936 
Windbciitelei  8411 


WIndr  f.  721.  KiJO.  I(i95. 
1726.  389S.  5140.  (M.'il. 

8243.  8:W4.8.'<12.  HS91; 

K.  llni)|H'| 
Win.ii'i  8.M5 
Wiii.lol   VMHi.  463(1 
windon  (il51.  S257 
Wiiidxlillr   1750 
Wink,  wiiiki'ii  2(K1.   Isdii. 

45:l.S.  S898 
Wiiikol,  s.  Krko 
Wiiiki'linals  2587.  ;i(H).'> 
niiiKolii,  .4.  winiiiiprn 
Winter  13(15.  :i947 
«iplKMi  :t946 
WirliW  5:179  f.    6811   f. 

s:l,sl.  8433.  889(1 
wirMn  6376.  (Wll.  8901 
«irken  5749 
wirr  8437  f. 
Wirrwarr  1(160. 1064.1511. 

3151.  85S4.  3725.5101. 

63;«;.  (>733.  7992.  84:iO. 

8813;  s.  Unordnun;; 
Wirt   4007.    4010.    48.S2. 

68(;3.  8282.  8(i()9 
Wirt-scliaft  5073 
wirtscliiiftcn  5072 
Wirtsliaiis,  ;;.  (iastliaus 
Wisoli    1389 
wi.sclion  3257.  7826 
Wisclilapppn  (>99:(.  7X26. 

8257 
«isscn  7147.  7270 
wittorn  250.  5669.  5787; 

s.  sjn'iren 
Wittiim  2689 
Witwc  2688.  8702 
Witz  1398.  3G53.  :!722 
Witzlin^  8442 
wo  38S.  8491 
Woclic  1770.  3914.  7:!87 
wolben  1884 
wogcn  8493.  8551 
woher  2401.  8491 
HOllI    1116 
Wohl  7111 
woldan  2565 
wohlbehaltcn  4364.  7119. 

7593 
W'ohllel)en  3633 
Wohlthat  6733 
Wohlwollcn  1120  ff. 
Wohnuii','     3864.     4704. 

6547;  s.  Aiifenthalt 
Wolf  4932.  4935 
Wolke  5657  f. 
WoUe  1417.    1422.   1424. 

4656.  4663.  8232.  8599. 

8725 
wollen  6532.  8809 
wonnig  4429 
Wort  2154.  2557.  5518. 

5879.  8634 
Wrack  8555.  8825 
Wucher  6818.  8530 
Wucherer    1457.    4882. 

8531 
Wnrhs  4543.   8023 


«Ulil«n2297.:ii7i.3;ri9i 

:1523  3526.  37ti8.  6930. 
7034.  7650 
wiinsi'lion  :<20.  :i2ti.  1331. 
2341.  23  4  :t.  2622.  :i4S(t. 

;i92i.  t;.'.:i2.  7.s(i4 

wiMiHclionKWort  4675 
Wnrd.>  2576 
wnrdig  2578 
ttiirdinon  2577 
WiirlVl  759.  96!l.   240(1. 

:!8:i2 
W.irf.'llirott  13:17 
Hiirzcii  821.  2075.  2707. 

.S9(12 
wiist  .S689 

\Vii.sto  2520.  2835.  8589 
Wiistling  4019 
wiilon,  wiilond  2478.  :1528. 

5055.     5062    f.     59i:i. 

6598  <r.  7074 
Wulst  ;i548 
Wnndarzt   1842  f. 
Wundc-  4971.  5543.  619:1 
^V  under  5327  f. 
wundorbar  5327 
wunderlicli  5;10. 1217.1 230. 

1643.  2296.  2351.  26:i5. 

2701.  3054.  :t066.  6103. 

6961.  7486.  7797.  8650 
wnndern,  Ach  w.  6327 
Wnn.-idi  332.  (i04.  2339  f. 

2521.  2855.  3589.3767. 

3921.  3960.  8598.  8893 
Wnrf,  R.  werfen 
Wiirfnia.-icliincn         1401. 

:!50S.  4019.  7709.  8281 
Wiirfspeer,  .s.  Spccr 
Wiiriii   1145.  1276.   1652. 

Iti80.2222f.2349.4917. 

7409. 8056. 864t).  86420". 
wnrm.stichig  5973.  Sti45 
Wnrst   356.    1214.    1262. 

1271.  1670.  4321.4437. 

4885.  4899.  5410.  7106. 

8911 
Wiirzel  748.  6606  f.  6612 
Wust  3151 

Wilt  3527.  4276.  4326. 
I  5055.  5210.  6598.  7075. 
'      7136 

z. 

Zacke  2489 
ziihlen  2059.  5(i74 
ziilimeii  666.   2124.  2662. 

2676.  6382.  8416 
zanki.'ich  8011 
Ziipfehen  8537 
zartlich  8101.  8104 
Zaiil  5675 
zahm  2663.  2677.  5076. 

6382 
Zahn  2026.  2484.  5180. 

5:^69.  5716 
Zalmfleisch  3674 
Zange  5379.  5411.  6119. 

7745.  8333 
zanken  8011 


l/iipfeii   1271.   Ml.'i    1942. 

2714.  (!0(>('>.  6162.  6164. 

7677.  7683.  H(ltl4.  80:(8 
zappoln   7709.  80:t6 
/art    2467.    5299.     6376. 

8101.  S104 
Zanlier.  -er,   zanliern  774. 

1667    f.    :10H9.    3095    f. 

3101.   :1155.  :I495.  3770. 

66881.  6109.  7625.76:12. 

7816  r.  .S404 
/auni  1342.  :1448 
Zaun  6116.  7195.   7:181   f. 
Zaiinkiinig  6906.  7:i02 
zauKen,  h.  raufcn 
j  Zeclio  7291 
zi'clien.  Zerlierci,  k.  trinknii 
Zolio  781.  2675 
Zeic'hen    1926.  2645.  4340. 

5126  f.   7460 
zeiclmi'M  2525.  7459.  8285 
zoigeii  6:194.  6747;  sich  /.. 

288 
Zeile.  .<.  Reilie 
Zriger  :1709 

Zci-ig  4S09.  7496.  810:i 
Zi'it  7176.  8092 
Zeitpunkt  7839.  8121 
Zeitniig  2640 
Zeitvertreili  7837 
Zelt  468.  1998.  5872.  8081. 

8095.  8280 
Zontner  1789 
ZDrlicifsen  37.S2 
zerlirecdien,  s    lireilien 
zerbr(!clilicli  3424 
zerbriiokoln  2936.  2967. 

3426.  4586.  5279 
zerdriickcn  799. 2778. 2912. 

4543.  4574.  515(i 
zcrfallei)  246:1 
zerflei.-iclicn  2882;    1^.   zor- 

roifsen 
zerhacken  3957 
zerkleincrn  5325 
zerknittern  1840.  8855 
zerrciben  1345.  6625 
zerreifsen  798.  2436.  2439. 

2445.  2463.  2517.  2597. 

2882.  2947.  3006.  3044. 

3886.  4609.  4669.  6849. 

7494.  7528.  7799.  8927 
zerselilagen  2358.  2949 
zpr.sihinottorn,  .•<.  brenben 
zerscbnciden  2633.  3008 
zersplittern  455:1.  7276. 

7560 
zersprcngen  8927 
zerstamjifen  8373 
zerstiiren  2439.  2638. 2637. 

2943.  3512.  7796.  7884; 

,s.  vciwii.steu 
zerstofsen  1 345. 3782. 5026. 

zerstreuen     2643.     2883. 

2970.6852;  .s.  ver.streucn 
zerstrcut  2635 
zerstiickeln397. 1636.1867. 

2935.  4556.  8182.  8368 
zortruminern  2949 


boiilsi'lies  Woitvcrzc'iiliiiis. 


15? 


Zettel  1410.  5877.  G258. 

7231».  7232.  72(>;! 
Zeng  7003.  7842 
Zeiigo  8145  f. 
zpii}?en  ()454.  8144 
ZpiiKiii.-i  8146 
Zip^'o   117«).    1403.    1020. 

I(i22.  18(!4.  35(il.S408. 

8938 
Zipgpl  1341.  1345.  4(i9;l. 

4975.  8078.  8215 
ziolien  2496.  2947.  29()5. 

38G0.  3973.  7802.  820G. 

8299  f.:  .f.  zupfen 
Zicl3Gl.  1127.  1434.  7287 
zielen  237.  834.  838.  8206 
zienien  2152.  2412 
ziemlich  233 
ziovpii,  s.  soliniiicken  ;  sicli 

■I..  3604 
Zierevei  2468.  2482 
zierlich  1994.  2056.  3610. 

4714;  .-;.  niedlicli 
Zierliclikeit  3604 
Zierpnppe  2381 
ZiRTiT  1480.   187(1 
Zifferblatt  5394.  6520 
Zigeuiier  8940 
Zimmer    468.    650.    (i54. 

1520.   1536.  2618.  7746 
Zimmermann  1619.  1683. 

4803 
Zimt  1566  f. 
Zinke  6918 
Zinn  6009.  7736 
Ziniie  2252.  5257.  6153  f. 
Zin.s,  s.  Steuer 
Zipfel  3114.  6528 
Zirkpl  2048.  7436 


xisclu-ii  1873.  7814 
Zitrone  1771.  1920   1922. 

4827 
zittern  2147.  8339  ff. 
Zitze  8210 
ZMgprn   987.    1053.   1479. 

1744.4639.  6813.  7030. 

8046.  8345.835!»  f.  8367 
Zi'lglins;  427.  997 
Zoll  5985 
Z(>llliau.<  2642 
Zorii    770.     1412.     1850. 

2210.  2606.  3771.  3965. 

4434.  5210.  6710.  7949. 

8209 
zoinig  1250.  4.S03  ;  z.  wer- 

ilen  7035 
zottig  6657.  8724 
zu  133.  2401 
Ziiber,  s.  Kiibel 
zubereiteii,  .<.  horricliteii 
Zucht  427 
Zuohthau.?  6247 
ziicken  3689.  8238 
Ziicker  1580.  4535.  7581 
ziichtigen  1715 
Ziigel  1342.  6855.  6877 
ziigeln  4266 
Ziitall  059 
Zufliicht  661.  (!7().  1)826. 

7116 
ziifrieden  2134 
Zug  8206.  8288 
Ziigbriicke  4767 
Zugemuse   1637 
zngleich  4342 
zukommen  2152 
Zukiinft  249 
zulasseii  4682 


Zuiider  199.  2850.  8427 
Zungenband  7S77 
Zupfen  1686.  2988.  3221. 

6005.  8931 ;   s.  raiifftn, 

zielien 
zuriehton,  s.  bprricliton 
ziiriick  160.  4219.  6S'^5 
zuniokbli'iben,  s.  bleibiMi 
zuriickfiihreii  6739 
zuriickgeluMi  1825 
zuriickkelireii  6731.  8818 
zuriickpvalleii  (iS53 
ziiriicksclinellcii  6870 
zuriickspringen  6853. 6870 
zuriickstol'sen  6704.  6753 
zuriickiitrahlen  6762 
zuriifiktreten  6853 
zuriiL'kweichen  2327. 

6729.  6731 
zuriickweisen  2615.  ()767  I', 
zuriickziehen,  sicb  6870 
zusanimen  4342.  4377 
ZHsammenliinden  'J90 
zusammenfiigen  4494. 

4496.  8279 
ziisammenbiingeud  2139 
ziisammenkominen  2152 
Zusamraenkunft  2007. 

2154 
zusaramensetzea  2054. 

2065.  5401 
zii.sammeii.stopfen  7778 
zusammentragen  5087 
zusanimenziehen        2124. 

2141. 4680. 7811. 7820f. 

8250 
Zuschlag  8316 
ziischreiben  767 
ziisiphern  228 


zustiiiidig:  6870 
Ziistuid  7742.  7751.7755 
ziiteib'ii  7518 
ziitriiikon  1347.  3603 
Zuveisicht  2081.  3232 
zu  viol  5616.  8171 
zuweilon  8434 
zuwoisen  838 
Zwaiig,  a.  zwingen 
Zwcck  1434 
Zwc(^ke,  .s.  Nagcl 
zwei(to)  475.  2168.  2719. 

7335 
ZweiW,     zweifeln    1228. 

2703  f.  7311 
Zweig    335.    1318.    2376. 

3474.4553.6630.6637  tV. 

7041.  8746.  87,54.  8777 
Ziverchfell  8166 
Zwerg,  s.  Knirp.s 
Zwickel  5601 
zwirken  6005.  6119 
Zwieback  1195.  1386 
Zwiebel  1406.  1734.  1797. 

8500 
Zwieliobt  1208  f. 
Zwillich  3179.  8365 
Zwilling  3638  f. 
zivingen    96.    1964. 

3409.  3632 
Zwirii  6787 
zwisclien  2460.  437i: 

8310 
Zwischenspiel  7080 
zwitschom     1873. 

3463.  3810.  6587.  6593. 

7724.  8901.  8942 


2124. 


2316. 


III.    N;i(lili;ii:  /mil   loiiiiiiiisclicii   Wiiihcizcicliiiissr 


iiai>n>r  ri/r.-.  A'  S<w 
ali.'ul  .«/Min.  "IS!» 
:il>.ii!><io  npror.  .V  HH4()* 
aliari'A  .v/<nH.  ^iJi;.  A'  10. 

.V  704  (!b 
alibai-are  i(<i/.  liftllS 
alilxMito  .«loi/.  .V  251 
abliirsarsi  sicil.  t>707 
altcstruz  /<f(/.   .V  IMIi 
abet  /V.-.  A"  31 
aliicrto  .v;i(iM.  Ii24 
abimer  f'rz.  'M 
abisniar  sp.  fttg.  34 
aborivcpr  s}).  ptg.  39(11 
aboiigri  fiz.  .V  4587 
abricot  fr:.  fi;il8 
absiiclto  .«;)(i».  50 
absiielvo  span.  50 
ahupla  .v/Mi».  044 
ai-abar  pror.  apati.  ptg. 

y  68 

aracbarse  s;>n»i.  1962 
arariciar  sp.  ptg.  1237 
acoattare  ilnl.  S'  69 
ai-cennn  ital.  X  1896 
aocigliare  ital.  X  79'' 
aott)n  /rx.  .^T  5524» 
acooutrer  frz.  X  2313 
accroba,  lies  acerola 
aeerola  span.  960 
acbaroiier  afrz.  X'  73 
acbarse,  i.it  zii  streiclieu 
acheter  f'rz.  X  69 
achever  fiz.  X  68 
acetore  altsp.  X  77 
a?o  j)f(;.  -V  113 
acolcetra  altsp.  X  2313 
acontecer  «p.  ptg.  2137 
a^or  sjjan.  A'  77 
acotar  sp.  ptg.  6591 
acoun  npror.  X  5524* 
acoustrer  afrz.  X  2313 
acontrer  n/>j.  X  2313 
acfinavite  it(j7.  A'  678' 
a<;uc«na  ptg.  X  852 
acuciar  span.  131 
adaga  ;)<^.  2382 
adala  span.  2385 
addietro  ital.  X  231 
ades  r<r.  jnov.  afrz.  cat. 

X  161 
adesar  prop.  X  161 
adeser  afrz.  N  161 
adesso  i<n/.  X  161 
adicso  ai/.s7).  iV  161 


ailin.'ii.l.T  /(•-.  A   JIJ 
alann  <i/r«/<.    179 
affaire  />.".  A'  287 
affalor  fr:.  6618 
affarp  Hal.  X  287 
afficho  frz.  3234 

(diV/if  3233) 
af(u-lior  /(•--.  3234 

{nicht  3233) 
aftiiiciar  n/Ci^j.  29(i 
affrif.0  i7n?.  A'  309 
I  alinar  proc.  cat.  sp.  299 
I      (»iif7i/  290) 
I  afiudar  span.  3232 
agape  afrz.  X  1972 
agaoor  frz.  N  180 
I  agapier  afrz.  X  1972 
agala  span.,  lies  agaila 
agalla  span.  3574 
agarrafar  span.  3605 
agonollar  cat.  altsp.  313 
agio  ital.  X  808 
aglavarse  altsjt.:  streiche 

3681 
aglavo     alls)).:     streiche 

3(J81 
agnello  ital.  A  318 
agoagem  ptg.  X  679 
agonellar,  zti  streichen 
agora  altsp.  altptg.  3950 
agorar  span.  32(> 
agraz  span.  101 
agrino,  lies  agrio 
agrio  s^jon.  101 
aguardar  span.  811 
aguardente  jj/r/.  JV  678* 
aguardiente  span.  X  678* 
agiija  span.  X  7811 
agujero  span.  122 

(,nic/i«  123) 
agiizzino  ital.  487 
ahora  spaw.  3950 
ahumar  span.  7931 
aibo  proc.  X  4603 
aiepta  rum.  A''  2790 
aigremoine  X  323 
aiguille  frz.  X  125 
ailleurs  frz.  X  393 
aine  /rz.  X  601 
ains  a/rr.  A'"  613 
ainsni'  afrz.  X  601 
airain  frz.  X  275 
aire  afrz.  X  716 
aise  /'rr.  A'  808 
ajedrez  span.  X  800 


ajM  spill,,    hi:'. 

»1  pnw.  afrz.  altsp.  all  pi  ii. 

X  390 
alar  altsp.   184 
alaf<'  n//s/).  /(/</.  181 
alaga.  /t'cfi  alaga 
alab.-  allsp.  ptg.  184 
alarma  sp.  ptg.  415.  732 
alauile  ptg.  486 
aliuita  mm.  486 
al»/.an(o)  span.  X  4603 
albaHal  span.  488 
albafiar  .s;>n;i.  488 
albaripoijue  span.  (i318 
albazano  spa».  361 
albeggiare  ital.  X  353 
a  1  be  rare  ital.  X  232 
alborchigo,  /i>x  alberehigo 
albcroocco  ital.  6318 
albespi-s  jiror.  X  361 
albicare  ital.  X  353 
albieocco  i7a/.  6318 
albie  rum.  489 
albina  rum.  490 
alliondiga,  /i>.<  albondiga 
alhorotar  span.  X  232 
albran  frz.  span.  3861 
albrieoque  />f_(/.  6318 
albuolo  ital.  489 
alcandara,  lies  aleandara 
al(;apao  ptg.  482 
alijar  ptg.  482 
alpazar  .fpan.  ptg.  460 

(nic/it  459) 
al^.or  prov.  483 
alcornoque  .s/a  p?^.  6567 
alcubilla  span.  2344 
alcuen  afrz.  X  389 
.\leman  «pa».  337 
alerce  span.  X  4686 
alezan  /)".  AT  4603 
alfaja  altsp.  383 
alfayate  cUtsp.  X  7171 
alft'rcz  sp.  pig.  372  f. 
alfocigo,  lies  alfocigo 
alfonsigo,  lies  alfonsigo 
alforria  span.  3999 
algodSo  ptg.  1030.  5802 
algodon  sp.  1030.  5802 
alguacil  span.  487 
alguazil  ptg.  487 
algue  frz.  375 
alhaja  x/jn».  383  {nicht 

382) 
alhur(es)  ;<^/.  A"  388 


alilH.r  npror.    S  2804- 
iililMiron  frz.  X  2804" 
ali^,'pr.1r  spun.  426.  A' 426 
aligpvar,  /ic.v  aligerar 
alisii  .«/)(iN.  491 
aljiiva  ptg.  376 
aljr.far  span.  380 
aljofra  span.,  lies  aljutar 
all.'cbcr  frz.   X  422  ' 
alligre  nfrz.  X  336 
allegro  ital.  X  336 
allequier  pic.  X  422 
aller  frz.  X  2818 
alliviar  pti/.  {niclil  sjnin.) 

426 
allopco  ital.  485 
alliimor  /)■.-.  A'  8299 
alluz  /■»■--.  A'  420 
alinaho,  -a  ptg.  571 
almete  span.  3923 
almiraj(e)  span.  521 
almoi;ala,  lies  altsp. 
alniod,  -M  streiclten 
almucela,  streiche  sp. 
almud  .<ipan.  450 
almuerzo  sp.  232.  2609 
aliia    ital.    jirnc.    span. 

X  392 
alocco  ital.  485 
aloeta  allsp.  348  {nicht 

349) 
alondra  span.  348 
aloudra  span.,  zu  streichen 
alpargata ,   -e   sjian.   ptg. 

X  7646" 
alsar  prov.  482 
alt  rum.  475.  prov.  rtr. 

483 
altana  ital.  span.  472 
altar  r<r.  475;    .«/).  p///. 

pi'oc.  rM»i.  473 
altare  ital.  rum.  473 
alteir  rtr.  473 
alterare  i7a?.  479 
alterer  frz.  479 
alterezza  ital.  478 
alterigia  i<a/.  478 
altier  frz.  474 
altminte  r«»i.  476 
altmintre  rum.  476 
alto  it.  sp.  ptq.  483 
alto  it.  3864;  (Inter j.) 

span.  3864 
altre  proc.  ca<.  475 
altresi  ital.  481 


N'aililra;;  ziiiii  rnmaiiisclien  \Vortvfrzeiclinisse. 


151) 


alticsi  jiroi-.   181 
altricri  iUil.  -Iso 
altiinii'iitc,  -i  ((((/.  ■17t) 
altro  ital.  475 
altrovo  Hal.  S  401 
alubrc  altsji.  X  388 
alvacil  siiuii.  487 
alvazil  iilf/.  487 
alvazir  jilrj.  487 
alveo  it.  fji.  pif/.  481) 
alvoroto  /(///.  X  232 
alzai)  /Vs.  '.Y  4603 
alzar  syxi».  482 
alzaro  j(<i/.  482 
amadurar  span.  2818,  2 
ainapola,  ?u»-  amapola 
amarasca  ital.  494 
amarefrparo  Hal.  495 
aniarellii,  streiche  upaii. 
amarello  jttjl.  X  502 
aniarg  cat.  495 
amargar  ^jrot'.  sjJ""-  I'^U- 

495 
amarifare  iini.  495 
amarillo,  streiche  pty. 
anieixieira  ptg.  6429 
auion,  ist  vor  aiuenassar 

zii  stellcn 
amcrtume  fiz.  N  4320* 
amuiicare  ital.  X  200 
ammortirc  ital.  X  216 
amnistia  ital.  525.  .A' 525 
amoncstar  proc.  s^j.  ptg. 

1661.  N  212 
amonestcr  f'n.  X  212 
amortiguar  upan.  JV  217 
amortir  />i-ot'.  frz.  span. 

X  216 
amotinar  gpan.  5437 
aDipoLi  /Jjor.  A'  533» 
ampolheta  ply.  X  533' 
ampoUa  ital.  cat.  t^pan. 

X  533' 
ampoule  fr-.  -V  533' 
ampudda  sard.  X  533' 
amuleto  ital.  span.  ptg. 

N  533'- 
amulctte,  -ete  fiz.  X 533b 
amurgue  frz.  X  534 
ana  span.  392 
anceis  n/rs.  A'  613 
ancien  frz.  X  608 
andairae  altptg.  X  4205' 
andain    fraiiz.    N   2818. 

.A''  4205' 
andamio  span.  X  4205' 
andante,  caballero  a.  sp. 

2818,  5 
andar    a    caballo    .yjan. 

1446 
andarc  ital.  X  2818 
ande  nprov.  X  2818 
andide  altsp.  2818 
andouille  frz.  X  4231 
andromina,  hVsandromina 
andude  alt.-'p.  2818 
anduve  sjian.  2818 
aneddu  .«i/v?.  JV  553 
anf,'iirna  .•'juin.  X  563 
aiiillnr  spun.  583 


minimal  //v.  >7<.  ^jii/.  571 
aninialo   ilal.  571   UJit7i( 

570) 
annogare  /(((/.  X  2817 
a(ninelar  ^i/»/.  .583 
anntder   frz.    583    (nicht 

584) 
annellarc  iVn?.  583 
aiioclie  span.  X  220 
anoi  lieeer  .'•^aw.  JV  579 
ans  afrz.  X  613 
ante  npror.  X  2818 
ante  sp.  ptg.  594.  2401. 

J\'^  613 
antcayer  s/ia«.  JV  480 
anteojos  span.  5716 
anteliontem  pig.  480 
antes  i;^j.  ^j/;/.  594  f. 
antbontcni  ptg.  480 
anti  altit.  X  594 
antruejar  span.  4404  f. 
anzi  t'M/.  JV'  613 
anziano  ital.  N  608 
apagar  span.  3019 
apaiser  frz.  X  1498 
aparar  .ywn.  652 
apaiato  span.  644 
aparear  S2)an.  648  («/c/it 

649) 
apartiment  afrz.  2618 

()ii't7i<  26191 
apartir  afrz.  2618  (nif/it 

2619) 
aperrere  sard.  X  624 
apoi  )■«)«.  6294 
apojar  pruv.  660  ()iic/it 

650) 
aposta  pig.  5895 
apostille  frz.  6302 
apoyar  .v^».  ^Jit;.  660 
apovo  .-ip.  ptg.  660 
apparteinent  frz.  2618 

(«ic/it  26191 
apres  demain  frz.  6299 
appiecier  frz.  6365 
apuesta  ,«2Ja»(.  5895 
apune  rum.  6262    . 
apus  rum.  6262 
aqueste  .«/joh.  2771 
ar  altptg.  6701.  6702 
ar-  ital.  6701 
aradro  .v^jan.  693 
aramir  afrz.  6633 
arboado  jj/i/.  X  3932' 
arbolar  ,'!_;)(iji.  A'  232 
arborer  frz.  X  232 
arbroisel  afrz.  X  697 
arcetique  afrz.  X  779. 
arcilla  .-^jn/i.  1621 
ardego  ptg.  X  712'' 
ardite  sp.  714.  JV'  4795 
ardoier  afrz.  X  712*' 
are  siidostfrz.  X  717 
aredar  /jroiJ.  6732 
arena  it.  prop.  sjj.  3687. 

7058 
arfiar  niodtiies.  6761 
arfil  sp.  jitg.  373 
arganeau  frz.   X  721 
argarii,  -e  rrtic:.  X  721 


argcnto  (ti/>7<.  723 
argile  frz.  X  T2o 
argilla  s])an.  1621 
argilla  ital.  pig.  X  725 
argo  afrz.  X  726 
argot  frz.  X  726 
argoter  frz.  X  726 
argou.ssin  frz.  487 
arguor  /Vs.  N  726 
arniallo  (yaitc.  571 
arogio  altsp.  766 
arrabil  yj?(/.  6595 
arraclier  frz.  X  42 
arraffare  ital.  6618 
arraffiare  i((//.  6617 
arraia  jilg.  X  6625' 
arraiga  sard.  6606 
arramir  /jroi;.  afrz.  0633 
arrancar  *7)aH.  6641 
arrandellare  ilal.  661G 
arrappare  i/a^  6658 
arrasar  cat.  6677 
arrate  altsp.  6693 
arratel  j;i(/.  6693 
arrear  span.  6732 
arrebatar  .s^).  ]>tg.  6662 
arrecentare  neapol.  6718 
arredaro  lYni.  6732 
arredo  i7a/.  6733 
arreer  afrz.  6732 
arrefeni  ptg.  6624 
arreiar  /)/(/.  6732 
arreio  ptg.  6733 
arrel  ncusp.  6693 
arrelde  neu>p.  6693 
arreo  «^ja/i.  6733 
arresto  oZfyp.  758 
arrezar  pror.  6732 
arrivare  Vto/.  JV  763 
arrodillarse  span.  313 
arroi  afrz.  6733 
arroio  yjf(/.  (nicht  span.) 

766.  JV  766 
arrojar  span.  ptg.  766. 

.Y  771 
arrostire  ital.  6697 
arrostito  ital.  6697 
arrosto  ttn/.  6697 
arrovellaro  ital.  6710 
arsenal  .«^jaii.  1587 
artetiea  ital.  span.  ptq. 

X  779' 
artetique  afrz.  X  779' 
artigiano  ital.  X  778 
artisan  frz.  X  778 
arto  nprov.  X  8056 
aniga  nim.  JV  770* 
arveja  span.  2849 
arviere  afrz.  X  695 
arvoire  afrz.  X  695 
arzinzer  modenes.  6718 
asaz  aZ(»7».  altptg.  X  233 
ascar  Wr.  A'  930 
asco  sp.  ptg.  333 
asechar  .-^pan.  X  824 
asesino  «/).  3895.  5708 
asgo  .lipan.  632 
asi  s],an.  2680 
aspcrge  /ir.  X  810 
assai  ?Yrt/.   A'  233 


assaz  alt.sp.  altjitg.  X  233 
asseitar  ptg.  N  824 
assez  frz.  X  233 
atabal  span.  471 
atabale  ^)/(/.  471 
ataballo  ital.  471 
ataifor  .svkki.  8014   (niclU 

814) 
atambor  «jj.  ptg.  7992 
atarazana  .'•jkih.  1587 
atarjea  span.  8049 
atcsar  s/jn».  X  8137 
atezar  .>i|>aH.  8137  [nicld 

3187) 
atiesar  s^jrtn.  JV  8137 
atilar  ptg.  X  885 
atildar  sp.  885.  A'  885 
atilior  afrz.  X  885 
atobar  span.  895  (ni'c/i* 

894) 
atrampar  span.  X  8328 
atri  rtr.  475 

atteler  frz.  A' 673.  A' 885 
attilbar  prov.  X  885 
attillare  ital.  X  885 
attitolare  tta/.  A'  885 
attriearsi  ital    477 
atusar  span.  8233 
aubaine  /Vs.  A'  361 
aubepine  frz.  X  361 
auea  span.  898 
aucidero  ital.  X  18 
aucire  ^jrou.  A'^  18 
auge  frz.  489.  906  (niclit 

375.  905) 
ault  rfr.  483 
aumaille  frz.  571 
aun  span.  178.  398 
auna  rta?.  2'tg-  -^  392 
aune  /Vs.  A'  392 
ausencia  span.  X  48 
ausentarse  67^0«.  A'  42 
ausente  span.  N  48 
aussor  prov.  483 
austor  prov.  X  866 
aut  rtr.  483 
auta  rtr.  473 
autar  )<)•.  7001'.  473 
ante  rtr.  473 
autel  frz.  473 
auter  )ir.  475 
autre  frz.  475 
autrement  /Vs.  476 
autresi  afrz.  481 
autrchier  afrz.  480 
autruche  /Vs.  A'  946 
auzel-s  prov.  480 
avais  prov.  X  8840' 
avaissa  prov.  A''  8840" 
avanti  ital.  X  613 
avec  frz.  X  677 
avecica  span.  932 
avecilla  s/ja«.  932 
avecita  span.  932 
avellanica  span.  23 

(wicftf  22) 
avcllano  .s/kih.  2217 
avelleiro  7/^7.  2217 
avental  pig.  X  8 
aventuni  ]irr.  .••p.  pig.  252 


IdO 


Nai'litrat;  iiiiii  niiimiiiMlioii  Wurtvor/.oii'liiiis.sc. 


avortKiiiir  ,sj«ih.   .V  217 
avrs  all»it.  iV.t.  87'JH 
avoMir  .>7iiiH.  i!&7 
nvo8tru/.  x/MiN.  .V  ".(46 
avotiiilia  iili/.  'XVi 
aviitanU  S)hih.   .V  !M7 
avvontura,  strriche  pror. 

>/«.  iilf/. 
a/a)^i.vn  ,'<;)(IN.  804 
a/.ir  .v/'.  j)fj/.  H(>(!.   .Y.sfiO 
a/.t..r  ii/J,s7<."  .V  77.   .Y8(>(> 
a/.ton'ra  oUsp.  "7 
ai\ioar  .<p.  iidj.  7681 
a/.iicoiia  »7>(iM.  8fiJ 
azul  »71.  iitfi.   V2W 

l>al)ii-on  span.   UHir> 
liacoo»  ifn/.  lilUb 
bafii  att^lp.  ;t8H 
l.apiiliii  »-.i((/.   .Y  8640' 
liajnmtiii  s,ii(.'.  -Y  8540« 
ba);iitola  span.  991 
l>agliva  it'll.  X  998 
liago  ;)f.</.  .Y  983 
bai  prnr.  i>8lj 
bail»  mm.  \  990 
baila,  :u  streicheti 
bailo  .</!.  ;)(3.  N  1013« 
baillii f)  /v..  y  998 
bailo  ira/.  .Y  998 
bairu  i7o/.   .Y  9(i2 
l)aisso  nprov.  X  8840* 
bajocco  i<<i/.  986  f. 
bajuca  ital.  98li 
baladi  spun.   X  llKK» 
balar  s]).  ptij.  1019 
balda  sp.  phj.  1078 
balilado  span.   1957 
baldar  sp.  ply.  1078 
balde  sp.  ptfj.  1078 
balea  ptg.  X  1000" 
balcciro  /»/(/.  X  1000'' 
baleine  /r-.  i\'  UKX)" 
baleinier  /V.;.  ,V  lOOOi) 
balena  ital.  X  1000" 
balitar  alisp.  4098 
balivo  i7a/.  A'  998 
liallena  span.  X  1000« 
ballener  span.  X  lOOO'' 
balordo  ital.  X  4940 
balourd  /"rr.  X  4940 
l)aluarte  «y^a».  jN'  1273 
balza  ital.  X  1016 
balzare  ital.  X  1016 
bambarotero  .-7)0».  1029 
baniberatero,  zn  streichen 
barat  frz.  6352.  :\'  6352 
barata   proi:    cat.  altsp. 

ptg.  6352.  ,Y  6352 
baratar  prov.  cot.  alt'ip. 

ptg.  6352.  X  0352 
baratear  altsp.  ptg.  6352. 

.Y  6352 
barato  altsp.  pit/.  6352. 

.V  6352 
barattare  it.  6352.  jY  6352 
baratter  frs.  6352.  A' 0352 
baratterie    franz.    6352. 

.Y  6352 
baratto  it.  6352.  X  03.'')2 


I  burut-x  />rur.  0H62. 
I      .Y  03li2 

barb»  »71.  i>l<i.  .VJ4I 

bnrr.i  siiilfr:'.  X  10 

bnriMa  itol.  X  1143 

ban  II.'  i7<i/.   .V  1143 
I  ban  Icr  nltfr.:  0352. 
.Y  0352 

bar<|iit-tii  d'l'Sflop  siUlfri. 
X  10 
'  barriT  .</)(i»i.  ;)/(/.  S049 

(nirhl  8048)  ' 
'  barri'to  span.  1188 
I  barri(|iu'  fr:.  X  (i37 

bar.^iar  rti:  N  1320 

basi-ar  span.   10<)7 

biista  (7.  up.  ptg.  1077 
I      (nicht   1011) 
,  l>a8tantoinont«  sp.  2S3 
j  bastiincnto  sjiaii,  1070 

basto  it.  sp.  ptg.  6802 
I  batata  .■;).  ;)/7."5939 
I  bate  r  ptg.  1083 
I  batir  span.  1083 

biiti.imor  /"rr.  X  8891 

bnyii  5j(nN.  986 

bea  nim.  X  1113 
I  bi'bera  ptg.  1 1 70 
jbeddu  siiil.iiinl.  X  1113 
'  befo  span.   1171 

beldiiie^'a  ;</'/.  0288 
jbciotto  frz.  X  1113 
I  lioUota  span.  3686 
!  bellu  logudor.  X  1113 

bercicr  afiz.  N  1127 
,  b.Ticle  /Vr.  A  1143 
ib.'Til(lc)  frz.  X  1143 
'  bcrlanj;a  span.  1337 

borlina  sp.  1125.  1134 
i  borscbier  pic.  X  1127 
j  bersiT  a  frz.  X  1127 
'  besar,  iiach  bcsanto  zu 

!  bi'siclf  frz.  X  1143 
'  beta  7/ror.  ca(.  A^  1148 
betarraba  ptg.  X  1148 
bctarrajja  sp.  X  1148 
brtte  frz.  X  1148 
U^ttc-rave  /'r.^  A'  1148 
bi'tula  ital.  X  1150 
biclia,    -0    span.    ptq. 

X  1145 
bicos  span.  1099 
biddllo  ital.  X  1150 
biecd  ital.  N  5(i92 
bienvcillanco  /i-j.  A' 8807 
l)ienveillant  frz.  8807 
bicscio  ital.  X  5092 
bieule  nprov.  6270 
I  biffcr  /"iz.  A  8891 
i  bigoiicia  ital.  A'  1190 
I  bigiiiizio  rtr.  A'  1196 
bindigbi  sard.  6576 
I  biodo  ital.  X  1396 
biroi'cio  ito/.  A'^  1186' 
bisnaga,  lies  biznaga 
bisogiio  ital.  iV  7617 
bitac  lira,  lies  bitai«ra 
biziiiiga  span.  5931 
binii. -raisin  frz.  07(K) 


blaiir-KliiiKis  />.'.  (i7(H) 
blaiido  siHin.  4760 
blasim  /Vr.  span.  1243 

(iiir/i<   12491 
bl.'8  prov.  X  6092 
libii»  o/"c.'.  A'  5092 
Ixibalioo,  /if,<  bobiitico 
borcliirn  sard.  X  18 
boisKoii  frz.  X  1167 
bolciii  ital.   X  1407 
bdllr  pti/.  X  1412 
boljir  a'ltsii.  X  1412 
bolln  it.  sp.   M(M) 
bolsar  neiiptg.   X  8819* 
bdiiaiira  ;)/;/.    .V  1278 
bonanza  span   1278  {nicht 

1279) 
bonazo  x|mj»i.  1278 
bonta  ital.  X  1280 
boomsar  allptg.  X  8819- 
borbolla  ,s7Jfiii    X  1413 
bordo  .f/).  1288.  1421 
borrii'o  span.  X  1420 
botar  prov.  X  1290 
botella  sp.  1435.  3312 
botiia  .s7..  pig.  637.  .Y  637 
butin  span.  1441 
bottaro  itn/.  A'  1296 
bottino,  streiche  span. 
boiigran  frz.  (nicht  span.) 

X  1393 
bdugrp  frz.  X  4587 
l)oiirdon  afrz.  X  5178 
buurt  (ifrz.  X  5178 
bouter  fr:.   X  1296 
bouticlo  trz.  X  637 
boutique  frz.  X  637 
bovat.sflia  rtr.  1304 
brailler  /V:.  A'  1314 
brairc  frz.  X  1314 
biasar  altsji.  1312 
braser  r/c.  A'  1320 
bra.sscr  frz.  X  1307 
bras.scrie  frz.  N  1307 
brebi.s  frz.  X  1128 
brpjo  pig.  X  1315 
brilbas  jiti/.  X  8759' 
brinco  ;)<(/.  A'  8734 
brizo  altsp.  2338 
brocado  sjian.  1353 
broc-s  ;)rof.  1353 
brodor  frz.  6665 
brodista  .>7).  2't!/.  1301 
broiiir  .f^ww.  1367 
bronza,  -0  ital.  X  1358 
bronze  frz.  X  1358 
brota  s])an.  1360 
bruciare  i<n/.  A'  2032 
briisca  .«y;.  /jJ^.  1371 
brut  pror.  X  1373 
brute  frz.  X  1373 
bruto  i/.  .S7,.  pig.  X  1373 
brutto  Hal.  X  1373 
bubo,  ru  streichen 
bucaran  sp.,  s.  bocaran, 

1393 
buce  afrz.  X  1972 
buoo  Hal.   HOI 
bnd<lire  sard.  X  1412 
bugera  sjnni.  1399 


buglir  rtr.  \  1 IIJ 
bulio  span.   1378 
builliir  />n>r.  A'  1412 
bninlio  pig.   X  1390 
bujin/.  rtr.  X  1102 
bnlgft  ital.  X  1407 
bulla  If.  sp.  pig.   1413 
bullir  (vW.  sp.   X  1412 
bunlalla  m;iiiii.   1289 
burdii  .s7"iii.   .V  137.'i 
biiroaii  /';■,-.   .V  2(i42 
burro  i((i/.   .V  1433 
busoar  ,<;).  pig.   1907 
buso  <i/r.«/<.   1293 
buHlo  />•.-.   X  1430 
busto  Hal.   X  1430 
butirro  .V  1433 

«•a  rHiH.  0588 
cabalgar  span.   1440 

(Hie/i«  1446) 
raballo  1440 
cabi'lludo  .sp.  pig.   1003 

(nichi   l(i02) 
cabidc  A(ic(/.  A'  104O 
(!abo  sp.  jilg.   X  1030 
cabiiiio  .tard.  X  1030 
cabudu  sard.  X  1636. 

A'  1040 
far  jirov.  0584 
cacliiT  frz.  X  1032 
cacho  ((j^.  3548.  A''  1450. 

1450' 
cacliorro  X  1742 
laco  ptg.   X  1450' 
cadafalco  span.,  zu  strei- 
chen 
cadafal  altcat.  1725 
oadafalc-s  prov.  1725 
cadafalso   .sp.  jilq.    1633. 

1725 
cadalialso  simn.  1725 
cadaleclio  span.  1729 
cadalso  sy^ax.  1725 
cada  uno  span.  1724 
cadefaut  afr:.  1725 
cadenza  i(a/.   X  1455 
cadinho  /;/r/.   A'  1738 
cadrca  sanl.   ,V  1730 
cadrega  mail.  X  1730 
cadriego  Urn.  X  1736 
caigo  sywi».  1457 
caillcr  frz.  X  1632 
caina  genues.  X  1665 
caissar  jiror.  6550 
caitiu  /))oc.  A'  1632 
caive  afrz.  0598 
caja  span.  2489 
cal  yicoc.   1507 
calafataio  Hal.  X  651 1 
calafalcar  sjian.  A'  6511 
calandra  span.   1487 
calandria  cat.  X  1487 
ualar  pror.  ptg.  X  1513 
calcina  sjian.  1523 
calda  .v>.  pig.  l.')04 
caldo  iV.  .^7(.  pig.  1504 

UMcVit  1503) 
i;alp(;on  frz.  X  1493 
«•alcr  .«/«I».  1507.   l.'il:; 


Nachtrag  zum  romanischen  WortverzeichDisse. 


161 


calesa  .span.  4562 
calesa  npror.  X  145S 
calese  sp.,  zu  slreichen 
Ciilin  frz.  N  1734 
callar  span.  X  1513 
calore  Hal.  X  1514* 
caluc  prov.  X  1458 
calzaila  prov.  span.  ptg. 

X  1498 
cama  altsp.  1527 
eaminho  ptg.  X  1498 
camino  span.  X  1498 
riimison  span.  1539 
camisote  span.  1539 
cammino  ital.  X  1498 
campioue  ital.  X  1545 
camzil  altsp.  1539  (nicht 

1540) 
canaheja  «jj.  1578  {nicht 

1571 
canasta  span.  2176 
canasto  span.  1575 
canastro  span.  2176 
canavera  xpa/i.  iV  8581 
candaloso,  zu  streichen 
canilla  span.  1566 
canto  sp.  ptg.  1588 
caparrosa  sp.  ptg.  2167 
capata  rum.  X  1612 
capeta  pi.  ital.  X  1636 
capilla  span.  1618 
capo  »<ai.  xV  1636 
capparosa  span,  ptg.,  zu 

streichen 
cappio  ital.  X  1635 
caramunha  2'tg-  6565 
carean  frz.  6566 
carcava  sji.  ptg.  2064 
carcavo,  lies  carcavo 
carcel  span.  1653  {nicht 

1652) 
care  rum.  6570 
carega  ce>!«.  jV  1736 
carcna  i(.  sp.  X  1665 
carenero  sjtan.  1587 
carestia  spa/i.  71 
cariga  bologn.  X  1736 
carine  frz.  X  1665 
carmesi  ■••pan.  6513 
catmesino  I'iaZ.  6513 
carnada  span.  X  1672 
camero  span.  1128 
carogna  i<a?.  jV  1681 
caronha  2>rov.  X  1681 
carraca  sp.  pig.  X  4567 
carrona,  -o  sp.  X  1681 
carvi  spa».  1662 
casca  6j(nn.  [nicht  ital.) 

6549 
casca  nprov.  6549 
cascada  span,  (nicht  ital.) 

6549 
cascajo  .«paw.  (>iieAt  i(a/.i 

6549 
cascun   prov.   cat.  altsp. 

6585 
caserma  ital.  6553 
casne-s  pror.  6560.  6563 
caso  siMn.  X  1711 
casse  a  frz.  N  1709 


1  casse-s  pror.  G560 
I  castiaire  pror.   1715 
castianicn-s  prov.  1715 
!  castier  ii/'rj.  1715 
castigaiiieiito  span.  1715 
castigaraicnto  .•ijia».  1715 
I  castigo  sp.  ptg.  1715 
I  Castillo  spciM.  1714 
castoiier  afrz.   1715 
catafaico  .sp.  p<(;.  1725 
catafalque  /"rr.  1725 
catalctto  ital.  1725 
cattivo  ital.  N  1632 
caudal  sp.  ptg.  1621 
caudaloso  span.  1606 
caure  afrz.  X  1514* 
cautiverio  .span.  X  1632 
cautivo  sp.  1632.  X 1632 
caverna  -span.  6553 
cavicchia.  -o  it.  X  1762 
caviglio  ital.  X  1762 
tavilha  jjrc.  ptg.  iVl762 
cavilla  »7jn«.  X  1762 
cavo  i(a?.  X  1635 
ce  ru»n.  6570.  6583 
celoso  span.  8934 
ceneha  pror.  X  1888 
cenci  i7a/.  6718 
cener  berry.  N  7139 
eenher  prov.  1888 
ceniciro  span.  N  1892 
cenir  span.  1888 
ceniza  span.  1893  f. 
cennar  prov.  1896 
^enniglo  a7<sp.  .^'  1809 
cenno  ital.  X  1896 
cenojil  span.  X  3657 
cera  it.  rtr.  prv.  sp.  ptg. 

1643  [nicht  1644) 
cerasa  rcim.  X  1805 
cerase  neap,  .y  1805 
ccrasu  lecces.  X  1805 
cercelle  frz.  6568 
cerceta  sp.  ptg.  6568 
cerchiare  i<a/.  JN'^  1908 
cercillo  span.  1903 
c«rcler  frz.  X  1908 
eerco  sp.  j'tg-  1910 
cerebro  sp.  pi»/.  1802  f. 
cerise  frz.  X  1805 
cemecchio  ital.  X  1810 
*cerniglo  altspan.  ist  zu 
lesen  statt  cerniglo  span. 
cero  span.  1876 
cerraja  .span.  7412 
cerrar  sp.  ptg.  3'2n 
cerreza  sp.  1168.  1312 
c€sar  span.  X  1825 
cetro  span.  7215 
cha  span.  8161 
cha-,  streiche  8161 
cha  can  n/r^.  6585 
chafaut  a/'r^-.  1725 
chaitif  afrz.  X  1632 
chalcil  afrz.  X  1458 
chaldel  afrz.  X  1502 
chalenge  a/rz.  JV  1516 
chalengier  afrz.  X  1516 
chameil  afrz.  X  1532 
chance  frz.  X  1455 


chapar  sp.  galiz.  1618. 

4543 
chaparra  span.  X  106 
chapel  .«pan.  4543 
cha  pin  span.  4543 
chaijue  nfrz.  6585 
charanoon  /"rj.  2349 
iharchant  afrz.  6566 
charivari  /i^.  X  1511 
charogDO  jN'  1681 
charree  frz.  N  1672 
charro  sp.  ptg.  1647 
chasciien  a/rr.  X  389 
chascun  a/Vz.  pror.  6585 
chasne  afrz.  X  1709 
chasque  afrz.  X  65^ 
chat  frz.  N  1740 
chate  peleuse  afrz.  JV1571 
chaudeau  frz.  X  1502 
chauffer  frz.  6598 
cliaure  afrz.  X  1514* 
ohaussee  /r^.  .X  1498 
chausser  frz.  X  1498 
che  it.  sard.  rtr.  6570. 

6583.  6588 
cheance  frz.  X  1455 
ched  altit.  6588 
chef  frz.  X  1636 
chogar  ptg.  249 
chemin  /"rs.  .V  1498 
chen  sard.  6570 
chenabura  sard.  JV  8613 
chene    n/rz.   6560.   6563. 

.V  1709 
cheneau  frz.  X  1567 
eherasa  sard.  X  1805 
cherchant  afrz.  6566 
chertt'  afrz.  X  1666 
chescun  afrz.  6585 
chetare  j'ta?.  6573 
chctif  frz.  X  1632 
cheto  ital.  6574 
cheville  /Vj.  jV'  1762 
i-hevoistre  afrz.  X  1605 
chi  ital.  sard.  6570 
chiaja  neapol.  X  6194 
chief  a/'r^.  X  1452 
chier  i,'6.  /r2.  JV  1452 
chier  afrz.  X  1452 
chiesa  ital.  X  2775 
chietu  sard.  6574 
chilandra  sarrf.  JV  1487 
china  ital.  6577 
chintana  ital.  6579 
chiotto  tfa/.  6574 
chisa  sard.  6586 
ehitare  ital.  6573 
chiuote  neapol.  6574 
chiurlare  ita?.  6581 
chiurlo  !<aZ.  6581 
chivo  sp.  1864.  8938 
chocar  span.  ptg.  1954. 

2013.  7250 
chopo  spa>i.  6270 
choupo  ptg.  6270 
chreme  frz.  X  1857 
Chretien  X  1857 
ciampa  ital.  N  8035 
ciascono  ita2.  6585 
ciascbeduno  ital.  6585 


ciascheuno  ital.  6585 
ciliera  span,  (ntc/it  ital.) 

1860 
cic:uta  i<.  cat.  span.  ptg. 

1875  (cituta  ist  Druck- 

fehler) 
cigale  /r^.  6593 
cimetire  afrz.  X  1452 
cinces  afrz.  6718 
cinci  spre  zece  rum.  iV6576 
cincUea   rum.  6580 
cine  rum.  6570.  6575 
cinquierae  frz.  6580 
cinquina  ifat  6577 
cinto  altsp.  1888 
ciuio  a/tsp.  1888 
ciocco  ital.  X  7575 
cionco  ital.  X  7575 
circulo  sp.  ptg.  1909 
ciriegio  ita/.  X  1805 
citoyen  /rj.  A'  7590 
ciudad  span.  8720  {nicht 

8726) 
clairet  /"rz.  A'  1934 
clavel  cat.  span.  1942 

(nicZif  1941) 
clop  eat.  6270 
clustrer  afrz.  X  4556 
CO  pro  I'.  6589 
coalla  altsp.  X  2229 
cobrar  prov.  sp.  ptg.  6730 
coca  cat.  prov.  1970  (n^c7lt 

1969) 
coca  sjmn.  1972 
cocca  ital.  X  1972 
coccalu  lecces.  X  1972 
cocchiglia  i<ri/.  (arc/j.) 

..Y  1972 
cocchio  ital.  N  1972 
coccia,  -0  ital.  JV  1972 
eocco  ital.  N  1972 
coccola  tosk.  X  1972 
cocedura  altsp.  1986 
cochar,  streiche  2013 
cocharse  span.  JN'  1984 
coche  frz.  X  1972 
coehon  /'r2.  X  1972 
cocorvar,  su  streichen 
codena  span.  2369  f. 
coeidura,  zu  streiclien 
cofino  span.  X  2165 
coghina  sard.  N  1976 
cohete  span.  3358 
coi,  -t«  frz,  6574 
coisier  a/'rz.  6572.  N  6572 
coitar  pro»,  pffjf.   JV  1984 
eoitier  afrz.  JV  1984 
cojo  span.  1957 
col  frz.  cat.  X  2015 
colazione  ital.  X  2007 
colera  sp.  pdg.  1850 
coLo  it.  p<</.  JV  2015 
colonna  ital.  X  2027 
coloqoinelle  frz.  jV2018" 
coloquinta  ital.  X  2018' 
coloquinte  frz.  X  2018" 
coloquintida  span.  ptg. 

N  2018* 
colostro  it.  sp.  ptg.  2021. 

X  2021 


K  o  r  t  i  n  f;  ,  lat.-rom.  Worterbach.    ( Wortverzeichnisse.) 


UM 


Niii'litrti);  /.iiin  riiiiiiiiiisclicii  Wiirtvor/.i-irliniiititi. 


coltro  iliil.  \  aS'JS 
omi  prov.  afri.  up.  }tlii. 

it'iim  proc.  6580 
I'liinbivr  (i/rr.  (i7;iO 
iTHio  Hal.  »!f)8ii 
ennioii  firov.  (JiV.IO 
(■«iiionti  .«lire/.  (U»90 
rnnuT  sp.  ;>((/.  6IMS 
itMiiidft  .i;iaii.  2<ilO 
«•«unnitf  n/rr.  0680 
cKiniiivnt  I'rt.  (>6!M» 
iMiuiiio  n//.«/).  tir>!>0 
wiuo  sp.  pl(i.  (mS.'.*.  (i5!)0 
coinpas  siHi'n.  \  204S 
ounipongo  span.  2ii64 
■•"iiiproiKicr  .vjxiii.  2055 
niniproso  (ili.-p.  20.^)5 
cmnprisi  (i/(.</i.  2(155 
i-oiiipupstii  .<;i(iii.  2051 
compiifo  span.  2054 
«•on  /rf.  N  2337» 
«•onc«  i7n7.  C(i<.  sp.  ptq. 

K  1!)72 
i-iinHcrto  span.  X  1819 
coiitianzik  .s^xin.  (nichl  it.) 

2081 
confitAr  span.  2080 
••oufortar  »710«.  2087 
ronocor  his  conoodiia  sind 

anders  :u  ordntn 
conozco  span.  11)97 
courear  pruv.  6732 
cunreor  afrz.  6732 
conrci  prov.  6733 
I'onroi  a/'rz.  6733 
constrcilir  span.  2124 
i-oiiteror  sjmn.  2137 
contento  «'<.  s;).  pig.  2134 
«•onto,  sireiche  span. 
conuvioron  allsp.  1997 
conuvo  a//sj).  1997 
convengo  sj}an.  2152 
convcnto  i(.  sj).  ptg.  1937 
(innvinc  span.  2152 
copino  s/<ni(.  i\'  2165 
cojipola  ital.  N  8788 
roraza  span.  2182  («jc/it 

2181) 
corbacho  sp.  4596  («tc7j« 

4595) 
rorcovar  span.  2068 
corcasta  ri/Hi.  N  2021 
corre  a/rz.  A'  2354 
corredare  Hal.  6732 
corredo  ital.  6733 
toireo  .s^joH.  6733 
correre  ital.  N  2354 
i-orreu  cat.  6733 
corroi  h/V^.  6733 
corroycr  n/rz.  6732 
cortigiano  i(.  2386.  A" 778 
cortves  prov.  2\'  2181 
corviserio  afrz.  jV  2181 
corvisier  afrz.  N  2181 
corvois  afrz.  N  2181 
coscoja  s;)an.  2363 
costra  ;)(//.  N  2021 
costume  frz.  X  4320* 
cota  prov.  s}).  ptg.  6591 


cotar  «p.  ptq.  6591 
ooto  /V.-.  65!!  1.  iV  2297 
iMtor  /ir.  6591 
rotorio  fr:.  6591 
cotisiT  fr:.   X  (i591 
rutdvin  .</>(Hi.  2227 
o.iltimo  Hat.  6692 
oiiii  fr:.  X  2015 
foubn<r  (i/Vr.  6730 
ciiu-o  y./(/.   A'  2316 
cotu'liaiit  fre.  6262 
coiiiiroii  itaupli.  N  949 
o<)U|K<roso  /Vf.  jV  2167 
coiirir  fr:.  X  2354 
eolirrier  frz.  X  2354 
cmirtisnii  frz.  X  778 
roiitro  /IT,  .V  2323 
roz  span.  N  1498 
criiclier  frz.  6626 
orapaud  frz.  N  2254 
crocer  .s/xi  11.  2262 
crodeiicia  span.  2246 
iredeiiciero  .■<pan.  224(i 
«Tonia,  -0  lY.  .span.  ptg. 

X  1867 
cremo  frz.  X  1857 
crcua  j>((7.  A^  1665 
cresma  ilal.  X  1857 
crozco  .ipan.  2262 
cri  frz.  6582 
criar  j^coti.  6582 

j  criba  span.  2266 
criblo  frz.  X  7286" 
crida  a/<,sj).  6583 

I  cridar  prov.  alt.sp.  6582 

:  crier  frz.  6582 
crinado  span.  2269 

j  criiie,  zu  streichcn  S2>an. 
crinito  span.  2269 
croisado  frz.  2283 
croisor  frz.  X  1498 
cuadrago.simo  span.  6518 

I  <uadrante  span.  6520 
cuadrar  yja»i.  6527 
cuadro  sjjow.  6529 
cualque  sjmn.  6538 
ciialquiera  span.  6538 
(uiaii  sprtH.  6541 
cuaiito  sp.  6544.   A'  6544 
cuatrinea  .span.  6557 
cubilcte  .s/«(«.  2344 
cucafia  .span.   1971 
cuchilla  span.  2322 
cuebano  a/).,  i/e»-  cuobano 
cuelgo  span.  2013 
cuello  span.  X  2ol5 
cuciiio  n/t.'.yj.  6590 
cuens  afrz.  X  203 1 
fuerdo  .yya»;.  5344 
cuerna  sy;aw.  2191 
cuct  cat.  3358 
cuezo  .span.  6295 
cui  !<.  cwm.  friaul.  prov. 

afrz.  6570 
cuitainne  afrz.  6579 
cujo  i^<(/.  6570 
cuju  sard.  6570 
culiestru  ((s<«c.  X  2021 
cum  rMHi.  n/"rz.  6589 
cumeiit  afrz.  6590 


ouna  neapol.  piem.  2338 
cuiidir   .«/HI».    r(i(.    4589 

(«i<7i/  4489) 
I'Uiiirolo  siidital.  X  1972 
cnnaiUi  spafi.   1993 
iMi]io  span.   1604 
cura    rtr.    6535    (iii'c/i/ 

6536) 
cunir  .span.  5195 
I'.urlu  {omfc.  6661 
ciiyii,  -a  span.  6570 

<laclia  lanipied.  t/ascngn. 

N  4722  ' 
dacio   span,   (nichl   hlofs 

altsp.)  2398 
daga  ital.  sp.  pli/.  2382. 

X  2382 
daginii»  /"(■--.  2382 
dagiio  frz.  2382.  N.  2382 
daiclia  tanf/ticd.  ga.scogn, 

X  4722 ' 
dail  afrz.  2382 
daillicr  afrz.  2382 
ilaissa  lan</ucd.  gascogn, 

X  4722" 
dala  .•.7J.  ptg.  2385 
dalb-8  /d-OD.  2382 
dalier  afrz.  2382 
dallo  s/).  frz.  2382.  2385 
dama  t(n/.  2386 
daniajana  cat.  2386 
daiuajuana  sp.,  s.  dame- 

joaune  frz. 
damo  frz.  2386.  A'  2664  f. 
danu'-joaniic  frz.  2386 
(luini-bbMi  <(frz.  X  2674 
dainigclla  !(n/.  2386 
damigiana  ital.  2386 
damledicus  afrz.  X2G1\ 
daiunar  pig.  5626 
damnedc(u)  afrz.  iV2674 
damoisol  ajrz.  X  2666  f. 
damoisolfljo    afrz.    2386. 

A^  2666  f. 
dafiar  span.  5626 
danvar  j)lg.  N  2392 
dancel(e)  afrz.  X  2666  f. 
dandin  frz.  2381 
daiidiner  frz.  2381 
daiigicr  «/"«.  A"  2665 
dansel(o)  afrz.  X  2666  f. 
danto  altsp.  X  2401 
daiiter  afrz.  X  2676 
dauza  span.  2392 
daiizar  4i;a  2392.  X  2392 
daiizol(o)  (i/r--.  A"  26lill  f. 
dassaro  kalabr.  JV^2463''. 

A'  4722 
dassari  sicil.  N  4722 
datil  spa7i.  2380 
diitile  ptg.  2380 
datil-8  prov.  2380 
datto  frz.  2380 
dattero  ((a/.  2380 
dattilo  itcd.  2380 
decha  langued.  gascogn. 

X  4722 
dechado  sp.  2561   («tcfet 

2562) 


I  dfcbal-z /jcor.  2561  (»ii(7i( 

2562) 
di'cliot  fr:.  A'  24o.s« 
di'iduiir  fr:.  S  240S" 
<bM'iil(ir  span.  2557 
dciMllari'  Hal    .Y  2417'' 
dircUrr  fr:.  N  24 17'' 
I  diMTiru  frt.  2513  (mV/i* 

2612) 
idc'faut  frz.  A'  3119 
di'fior  /it.  2607 
di'gollar  sp.  ptg.  A' 24 17'' 
(b'gringdler  fr:.  N  7297 
deidii'i  lani/ucd.  gascogn. 

A'  4722" 
deiscondro  prov.  2612 

{nichl  2611) 
dciHsii  lani/ued.  guscaiin. 

A  4722" 
doisseiidre  yji-or.  2512 
doixar  ptq.    X  24<i3''. 

N  4722 
dejar   k/«iii.    .V  2163''. 

A'  4722 
doloitar  sp.  pig.  2464 
demaaia  sp.,  lies  domasia 
domcdiar  .span.  X  2586 
demourer  frz.  N  2480 
dcmi /IT.  Af  2521.  Af  2686« 
dcmigajar,  zu  slrcichen 
deinigar,  zu  streichcn 
domoisollo  frz.  2386 
demon  frz.  2383 
demoni-8  2)rov.  2383 
domonio  sp.  ptg.  2383 
deiiguno  ital.  X  2579 
departeiiiont  frz.  2618. 

(iiic7(<  2619J 
departir  frz.  2618  (nicht 

2619) 
dupartir  ;>roi;.  2618  {nichl 

2619) 
dopens  /"jT.  2620   (»itc/t« 

2621) 
deponse  frz.  2620  (nicht 

2621) 
depousor  /rz.  2619  {nicht 

2620) 
depois  de  manhS  ptg.  6299 
deprodar  .sj(.  pig.  6325 
depri'der  /Vz.  6325 
doprelicnder  altsp.  2499 
deprcnher  allsp.,  zu  strei- 
chcn 
derate  w/iT.  6683 
doraza  ram.  6609 
drrcf^iiar  prov.  2629 
(lcri«|ucr  />£.  iV  6971 
dcrrear  ptg.  2629 
derrengar  span.  2629 
dcrribar  .span.  iV  2441 
derroi  afrz.  6733 
dosabido  span.  2442 
desaccoutrcr  /"rz.  A  2313 
desacordar  sp.  X  2603 
desafiar  sp.  ptg.  2607 
desltaratar  pror.  6352 
descendcnza  ,      deseondor, 

dcscendre,  deacon  te  2512 

(nichl  2511) 


Nachtrag  zum  romanisrlien  Wortverzcidinisse. 


k;;] 


descorre  afri.  A'  2G05» 
(lescoui-e  afrz.  .V  2605* 
dcscoutror  afrs.  S  2313 
ilescrever /)<<;.  2b\'i{tncht 

2512) 
describir  sp.  2513    {nicht 

2512) 
descrivere  it.  2513  (nicht 

2512) 
dcscuidar  span.  5580 
deseier  afrz.  .Y  2521 
dcscjo  ptg.  .Y  2521 
deseo  -span.  .Y  2521 
desfiar  altptg.  2607 
desfiuzar  spnii.  2425 
desfi/.ar  prov.  2607 
desfoUar  sp.  2432   (iiic/if 

2431) 
dcsitj  cat.  y  2521 
desieir  >^Mn.  2613 
desligar  span.  2613 
desmamparar  altsp.  5092. 

.Y  5092 
desmanar  ptg.  157 
desmigajar  «pan.  2965 
desmigar  span.  2965 
desoUar  *j).  2432  {nicht 

2431) 
desparti  n/wi.  2618 
despartir  cat.  span.  ptg. 

2618 
despendre  afrz.  N  2618* 
despensa  prav.  sj>.  2C20  : 

(nicht  2621)  , 

despensar  prov.  -ip.  ptg. 

2619  I 

<lespiojar  span.  A'  2980    j 
despoise  afrz.  2620  (nicht 

2621) 
(lespues  de  nianana  span.  ' 

6299  I 

desquejar  sjiatt.  6587 
desquiciar  span.  6587 
desrenar  jiroK.  2629 
desrei  prov.  6733 
desreiar  prof.  6732 
desroi  afrz.  6733 
desabido  span.  2442 
destin,  -er  />z.  A'  2535* 
destinar  sp.  ptg.  A'  2535* 
destinare  itaj.  A'  2535* 
destino    ital.   span.   ptg. 

y  2535' 
desver  afrz.  X  2441 
d.-teler  frz.  A'  673 
dettare  ital.  2562  (hiWi< 

2563) 
dettato  ital.  2561  («ic/it 

2562) 
dette  frz.  6598 
devenir  .«pnH.  2545 
devorar  afrz.  A'  2546 
devourer  afrz.  A'  2546 
di  span.  2647 
dia    prot.    caf.    sp.   ptg. 

y  2566.  A'  2668 
dichar  prov.  2562  (ntcAt 

2563) 
dieho  span.  2558 


dichoso   sp.   2563    (nicht 

2564; 
dictado   .Np.    2561    (>ii<7i« 

2562) 
diotarao  frz.  2560  (mic/i< 

2561) 
dictamo   cat.   span.  ptg. 

2560  (nic/i<  25611 
dictar   .«yjun.  2562  («jc/it 

2563) 
dictat-z  prov.  2561  («itcfct 

2562) 
dieter    frz.    2562    («icAt 

2563) 
diemengc  afrz.  y  2668 
diffalta  it.  prov.  y  3119 
dificuldad,  za  streichen 
dificultad  span.  2570 
digo  fpan.  2558 
dije  sjian.  2558 
diligericia    «/jn».    p*;;. 

2582 
dimidar  span.  A'  2586 
dintel  span.  4821 
dipartimento  i<a?.  2618 
dipartire  ital.  2618  (nicftt 

2619) 
diptam  ram.  2560  (nicht 

2561) 
diptamni-s     7>ro».     2560 

(.nicftf  2561) 
diradare  ital.  6668 
dirancare  ital.  6641 
direnare  ita/.  2629 
direnato  ital.  2629 
dis  n/V^.  2564 
discendere  it.  2512  (nicht 

2511) 
discesa   rtai.  2512  (njc/it 

2511) 
discuter  frz.  2605* 
disiare  ital.  A'  2521 
disiggiu  srt)-d.  A'  2521 
disio  ital.  A'  2521 
disizu    sard,     (logud.) 

y  2521 
disleir  sp.,  zu  streichen 
dispartire  ital.  2618(»iic/i< 

2619) 
dispartir  span,   ptg.,   zu 

streichen 
dispeosa  ital.  2620  [nicht 

2621) 
dispensar,  -are,  -er  2619 

(nicht  2620) 
disperser  frz.  A'  2621* 
dispesa  ital.  2620   (nicht 

2621) 
dispicciare  it.  2622  (nicht 

2618) 
disposer  frz.  6263 
dit  afrz.  2564 
ditado    .-ipan.   ptg.    2561 

(»iic7i«  2562) 
ditar  p)>'ov.  sp.  ptg.  2562 

(nicht  2563) 
ditie    a/'rj.    2561    (nicht 

2562) 
ditier   a/"«.   2562   (nicht 

2563) 


dittamo  ifa?.  2560  (nicht 

2561) 
divan  /rz.  A'  2642 
docciare  ital.  A'  2715 
docientos  span.  2712 
domache  «/"r^.  .V  2388 
domar  sp.  ptg.  2676 
doinine  ital.  A'  2674 
domine  deus  afrz.  A'  2674 
domiiieddio  ital.  A'  2674 
domino  ital.  frz.  A'  2673 
Domleschg  rtr.  X  2663 
domnejar  pror.  AT  2671 
donm  iard.  A'  2678 
dongier  afrz.  y  2665 
donno  ital.  A'  2673 
donnoiier  afrz.  y  2671 
donzella  i7a/.  pror.  ptg. 

2386 
dotta  i<aZ.  6591 
douche  frz.  A'  2715 
doucher  frz.  y  2715 
doy  span.  2647 
due  pra».  /"r^.  A'  2710 
ducha  sjtan.  A'  2715 
duendo  span.  A'  887 
dueno  span.  A'  2673 
dumiesti  rtr.  A'  2663 
dumne  r«»H.  A'  2674 
dunche  ital.  A'  2680 
dunque  ital.  A'  2680 
dnppe  frz.  A'  2732 
durete  frz.  y  2735 
dux  .spa».  2738 
dzinievr  rtr.  IV  4498 

eau  frz.  iV  678 
eau-de-ne  frz.  A'  678* 
ecarteler  /■r2.  A'  3006 
echafaud  frz.  1725 
echarper  frz.  A'  7521 
echarpiller  frz.  A'  7521 
echeveau  /Vj.  A'  7211 
echope  frz.  A"  7540 
echouage  frz.  y  2902 
echouer  frz.  y  2902 
eeosscr  frz.  y  2933 
t^couane  /"j".  A'  7278 
licouenue  frz.  A'  7278 
ecoufle  frz.  A'  7286* 
ecourgee  frz.  A'  2922 
s' «Verier  frz.  6582 
ecurie  /"rz.  A'  7320 
effarer  frz.  A'  2781 
effraie  frz.  6336 
effrayer  H/Vr.  y  2781  f. 
effroi  /■«.  A'  2781 
I'glise  frz.  A'  2775 
eir  lad.  y  3950 
eira  lad.  A'  3950 
eiro  ptg.  A'  2852* 
eiroz  pt^.  A'  2852* 
eito  ptg.  y  121.  A'  4066- 
eiva  ptg.  A'  4603 
el  afrz.  A'  390 
elce  ital.  A'  4072 
\  elebor  njjrov.  y  2804* 
]  elegir  prov.  span.  4532 
I  elite  frz.  y  2795 
i  ella  ■■ipan.  4078 


ello!  ital.  (dial.)  A' 2817" 
ello,  -OS  .«pnw.  4078 
elo  pt^.  A'  553 
eloge  frz.  A'  2805* 
elogio  ital.  A'  2805* 
emondar  span.  2810 
emiendo  .tpdw.  2810 
enipeciment<j  altr^p.  4116 
umpedrar  sp.  pig.  A' 4 128* 
cinpenar  span.  A'  4131* 
erapculiar  pig.  A'  4131* 
emperadora  span.  4121 
empoigner  />z.  A'  4145' 
empola  ptg.  A'  533* 
emprains  afrz.  6328 
empruu  afrz.  6393 
en-  «pnn.  2863 
enadir  alts2>.  A'  4153 
encentar  span.  4331 
endna  «paw.  6560 
cncinta  span.  4173 
enconia  «p.,  lies  enconia 
encore  frz.  A'  178 
encorvar  span.  2361 
cnditier  afrz.  2562 
cnemigo  sjian.  4300 
cnfadar  spaH.  Af  3169 
enfado  span,  y  3169 
enforcar  sp.  3523.  4275 
engeno  altsj).  4282 
engerir  .yian.  y  4335 
engrasar  sjtan.  4193 
enguera  «Zts/j.  2830 
enguerar  si)an.  A'  8515 
enhorcar  span.  4275 
enjalma  span.  A'  7034 
enjaular  sp.  1760.  4278 
enjeco  alt.fp.  802 
enjundia  spo».  956 
ennadir  .span.  AT  4153 
enquitume  afrz.  A'  4320* 
enronquecer  sp.  A'  4322 
enruquec«r  sp.,  zu  strei- 
chen 
ens-  span.  2863 
ensayo  spa»i.  2868 
ensevelir  frz.  A"  4333* 
ensillar  .span.  A'  7355 
entender  span.  ptg.  4370 

(nicht  4376) 
entieier  a/>s.  A'  8209 
entonees   sp.  4410   (nicht 

4409) 
entregue  pt*/.  4364  f. 
enverdecer  sj).  ptg.   4423 

(nicht  4422) 
envezar  pro».  AT  4424 
envove  frz.  A'  559 
enxedrez  ptg.  800.  A'  80() 
enxeitar  galiz.  A'  824 
I  epagneul  frz.  y  3961* 
I  epais  nfrz.  y  7687 
'  epart  frz.  N  7646" 
'  eperlano  span.  A'  7673 
'  epervier  nfrz.  A'  7647 
epiniere  frz.  A'  7679 
epit  /'/•r.  y  7688 
epitiioa  -sp.,  ?jcs  epitima 
eplucher  frz.  -Y  2988 
epouiller  frz.  A  2930 


164 

(•|)oulle  frt.  N  7603 
.•jxmllin  fre.  M  7693 
or  iillltt;!.  «701  f. 
.T  /<ri>i\  .V  3!»r>(» 
t>r;i  />r(>r.  A  3!tr><) 
(•r«  cat.  s;>ii«.  716 
orranln,  fii  utrrichrti 
.rxiiitor  /r.-.  'H\2i) 
on-s  .«/«iM.  7!M1 
pff^itor  nf'r:.  M  72(> 
iTvoni  >7)iiM.  3!i;n 
c»  »7X1 N.  7941 
Wi-  .«/xiM.  J8G3 
iMoailnf.iiit  (i/'rr.   17135 
osiMtiiln   hi.i   cscidio  .<i»iW 

iinrfrrs  zu  orilnoi 
oscarBot  /Vj.  1643.  UllU 
oscantlnlu  sp.  jitti.  720S 
osiiinilaln,  rii  streichen 
psraraiH>lar(8o)    »;).    ptg. 

2897.  7197 
cscarclia  ,</).  /iti).  2754 
csoarda  ,s;«im.  16(!0 
csoarpa  prot:  1082.  2897. 

7521 
esoarpar  ,sy.  ;i(.(/.  2897 
e.<carzar  upaii.  2901 
escatiinar  .vp.  ;jf(7.  3060 
o.soochar  s]).,  :u  ulreiclien 
vsco&na  *•/).  .V  7278 
c.<cofle   nltfr:.    attKpaii. 

y  7286« 
escoger  span.  4532 
esoolher  j>(.r/.  4532 
oseolo  ital.'  i\'  278 
e.seourgoe  frs.  .V  2922 
escourgcoii  /Vr.  N  2922 
cscousse  /V--.  ,V  2932 
es-cracar  prov.  6626 
cseritorio  .y).  pig.  7305 
e.scuaiira  .spnu.  3005 
escuchar  span.  928 
escuorie  afrz.  iV  7320 
csferar  proy.  iV  2781 
esfraer  n/r.-.  .Y  2781 
csfredar  prov.  M  2781 
csfreder  afrz.  i\'  2781 
esfrcer  afrz.  y  2781 
esfrei(ar)  proK.  A'  2781 
esfroi  (i/"rr.  iV  2781 
eslite  afrz.  A'  2795 
esmeracde  altsp.  7566 
esmoracle,  2«  streichen 
esoco  /'rz.  A'  2852' 
espada  eat.  span.  ptg. 

A  7649 
espagnol  frz.  N  3961* 
espagnoletto  frz.  A' 3961* 
espalancar    span.    2992. 

6197 
espardenya  cat.  A^7646'' 
esparrago,  lies  csparrajjo 
esparteiia  spa».  A'  7646'' 
cspartenha  ptg.  A  7640'' 
e.spartero  span.  A'  7046'' 
c5])artilho  sudfrz.  A 7046'' 
espartino  sudfrz.  A  7646'' 
esparto  sp.  ptg.  N  7646*' '' 
especia  span.  N  7655 
cspecie  span.  N  7655 


Narlitm^  i\im  rumanini-hiMi  Wnrlvorwii'linism'. 


ptg. 


•«wpcit  afn.  7667 
08|H<ju(>lo.H  .«pan.  r)7Ui 
ospia  /)roi'.  .</>.  76(i(> 
oupillo  ;>>(/.  7('i66 
I'upiar  sp.  /if;/.  76titi 
('.•ipii');liTi«</V.'.  2S59.  7664 
I'SpiiT  (!/>.'.  7666 
oMpi^nr    iKir/i    papiKii    •" 

.s(r//<-.i 
oapiii  .s'/inn.  6277 
(>splondidi</.(a)   .«/J 

A"  709 1"' 
cKpli'iididd    .v/iflii. 

A  7691' 
csplondor     span. 

A  7691'' 
e.-ipoi.>i  afrz.  A  7687 
I'spoisso  afrz.  A  7687 
os]mi88ipr  (i/rr.  A  7687 
ospojo  altsp.  2531 
cspulin  frz.  N  7692 
C8|)uriar,  zu  .<itreichen 
ospurriar  .s^xim.  7711 
cspurrir  .s;>(i»i.  6279 
e.^iueixar  cat.  6587 
csqucrro  sp.  3078   (nicht 

3077) 
es(iiioy  cat.  6587 
csiiuifo  sp.  716(1.  7532 
csqiiiiiaiu-ia  .vp.  N  4595" 
cs()uinancio  («/"rz.  AT  4595" 
cs((uincncia    .span.   ptg. 

N  4595' 
csciiiinsar,  streiche  span. 
esciuinzar  sp.  JV  6757 
csraichier  afrz.  N  2781 
osraigar  prov.  N  2781 
osrcincr  afrz.  2629 
es.so!  ital.  N  2817' 
eatable  .«prro.  7726 
ostaoado  frz.  N  7737 
ostado  sp.  ptg.  llbb 
estafeta  s/)a>i.  7749 
ostalbiar  prov.  {nicht  sj).) 

2853 
cstallar  si)an.  7549 
estambrar    ."ipan.    j)tg. 

N  7741" 
estainbro    .ipaii.    ptt/. 

N  7741» 
cstame  ptg.  N  7741' 
cstantigna  sp.  N  Tlil 
estate,  zu  streichen 
csto  sp.  ptg.  2771.  5773 
estemar  altsp.  2851.  3060 
estcre  frz.  N  7792 
esterro  frz.  N  7792 
estinguir,  ,<2)an.  ptg.,  zu 

streichen 
*estonple  afrz.  N  7779 
cstovar  sjian.  N  3065 
estovoir  afrz.  N  7790. 

iY  7841* 
estoy  .ywH.  7782 
estra  frz.  sj).  ptg.,  zu 

streichen 
estrada  prov.  sp.  ptg. 

N  1498 
estrade,  streiche  sp.  ptg. 
estrado  sp.  ptg.  7804 


OKtraii  frz.  N  7HiMI 
«strand  frz.  N  78(M) 
OHtrnpa/.ar  span.  7802 
ostrwiT  allsji.  :1040 
<'8tr.e  afrz.  A'  1 198 
oatricar  .ijian.   .\  3062 
I'strijfar  sp.,  zu  streichen 
I'Htriiio  afrz.  N  7807 
«stropear  sp.  pig.  7826 
ostroa  afr:.  N  3004 
(•Btrusauninant  aUfranz. 

N  3064 
I'slrosaiir  (i/'r;.  A*^  3(Mi4 
08triici-8  prm).  N  7832 
fstriijar  sp.  3038  (nie/i< 

3037) 
cKtuba  prov.  N  30(i5 
.'•tagiio  /•)■--.  A'  7757 
I'taiiii  frz.  JV  7741* 
rtoiif  frz   N  7842 
.'•tiago  frz.  JV  281" 
otnctto  frz.  X  8093 
.■■toilo  /■)•.-.  N  7758 
otoupor  /')•«.  A'  3021 
otroin  frz.  N  7798* 
otropor  frz.  N  3020 
otuvo  frz.  N  3065 
I'tiiver  /'j-r.  N  3065 
evad  rt/t.sp.  2818 
evades  att.ip.  2818 
evay  (i/<«/).  2818 
eveiller  frz.  N  2937 
exarcba  .span,  ptg.,  zu 

streichen 
exigence  frz.  N  1455 
exito  span.  2955 
oxpender  span.  ptg.  2982 

{nicht  2983) 
extender  .spa»,  ptg.  3028 
oxtinguir    cat.    ,sp.    plq. 

3019.  7775 
extra  /k.  .sp.  ptg.  3041 

lade  /it.  JV  3169 
faisnier  afrz.  N  3155 
faissa  prov.  K  3241 
faisse  frz.  N  3241 
fai.sselle  frz.  N  3241 
faix  />-2.  3157  f. 
faja  span.  N  3153 
fajar  span.  4244 
fajo  span.  JV  3157 
falagar  «pan.  3303 
falecer  .sp.  ptg.  3117 
falir  altsp.  3117 
fallecor  .span.  3117 
falta  ital.  cat.  span.  ptg. 

N  3119 
faltar  sp.  ptg.  3119 
falto  ital.  N  3119 
faltu  .sard.  JV  3119 
fame  span.  3130 
fanfa  alUp.  3135 
fanfreluihe  frz.  N  6261 
fantasma  span.  6107 
fantauma  pro».  iV  6107 
fantome  frz.  N  6107 
fardaje  span.  N  3143 
farfuUar  S2)an.  8114 
fargua  sp.,  zm  streichen 


farsir  prow.  AT  3142 
faacollo  Hal.  3157 
faacinar  ,sp.  pig.  3135 
fastio  1.7).  /i((/.   A'  3161 
faBtror  afrz.  A'  3149* 
fatraa  f'rant.  N  3149'" 

N  3151 
faiisaur  /)t.  JV  1498 
fanto  frz.  JV  3119 
fanvol  afrz.   jV  1502 
faxo  span.  3157 
f.'  (i/V.-.  JV  2253 
fed  "/;•-.  N  2253 
frgad.i  Hal.   ,V  ;1223 
feiai'llo  npriir.  JV  324  1 
feixi'  /.((/.  3157 
folbm  altsp.  3253 
feluM  altsp.  3253 
folonia  a/f.f/).  3253 
ferrre  a/r.-.  A^^  1498 
festro  afrz.  JV  3286 
foatrir  afrz.  JV  3286 
fotge-8  /jrou.  jV  3223 
fouillio  a/V.'.   .V  3368 
ficar  prov.  altspan.  ptg. 

3234  (nicht  3233) 
ficraro  «<a/.  3234  (nicht 

3233) 
licfllo  /rr.  JV  3241 
licher  /V;.  3234  [nichl 
.  3233) 
ficbiar  r<r.  3234  (nicht 

3233) 
fiehicr  a/'rz.  3234  (nicht 

3233) 
fiebro  xp.,  s.  biebro  3178 
fiel  span,  jirov.  3228 
flens  a/'rr.  JV  3265 
fiera  .ipan.,  s.  fiero  3209  ' 
fiesta  .s7)an.  3212 
figo,  streiche  altsp.  3248 
fljo  altsp.  3248 
filer  frz.  N  3254 
filet  frz.  3254 
filho  pt(/.  JV  3369* 
fim  pf(/.  4254 
fin  .spa«.  4254 
fincar  alt.sp.  ptg.  3234 

(nicht  3233) 
fioco   ital.  6695 
flahuster  a/rr.  N  3318 
flamber  /"rz.  3308  (nicht 

3309) 
flamula  «pan.  3308  f. 

JV  3308 
flandinejar  prou.  JVSSll 
llandrinejar^jror.  JV3311 
flaner  frz.  JV  3311 
flecha  innv.  sp.ptg.  3331 

(«ic^tf  33301 
flocbe  frz.  3331.  7081 

(nicht  3330) 
flesc  a/Vs.  3331 
flcscbc  afrz.  3331 
flcstre  a/)".  .V  3286 
flet  norm.  JV  3323" 
flete  span,  (nicht  2>tg.) 

3442 
fletrir  frz.  N  3286 
fleuve  frz.  N  3350 


Nachtrag  zuin  romanischen  AVortverzeichnisse. 


floresta  sp.  pig.  N  3387 
flot  frz.  X  334!» 
flotar  sj)an.  3454 
fluter  fr:.  X  3318 
foce  ital.   N  3171 
fofo  sp.  ply.   X  1398 
foghc  sard.  X  3171 
foguete  ptg.  {nicht  sp.) 

3358 
foie  frz.  X  3223 
foja  ital.  3527 
folare  ital.  X  3293' 
folata  di  vento  tosc. 

X  3293" 
folgar  span.  300.  3374 
folia  span.  3496 
fonte  ital.  X  887 
forano  .ipan.  3383 
forceis  afrz.  X  613 
forest  prov.  X  3387 
foresta  it.  prov.  X  3387 
foret  fr-.  X  3387 
formaggio  it.  3398  (wic/i* 

3397) 
formaje  sp.  3398  {nicht 

3397) 
formatge-s  ?>ro».  3398 

(«ic7i«  3397) 
formcnt  afrz.  X  3482 
fornir  sp.  pty.  3483 
fomire,  streiche  sp.  ptg. 
founno  Jiproi'.  3396.  3398 
fracasar  span.  3429 
fracaso  span.  3429 
fracassar,  streiche  span. 
fradernidad  span.,  zu 

streichen 
fradernidade  2'tg;  zu 

streichen 
fragua  sj)an.  3081 
frana  it.  X  3426.  A'^8821 
fraternidad  span.  3437 
fraternidade  ptg.  3437 
frazada  span.  34G4 
freccia  ital.  3331  (»!ic/i( 

3330) 
freddo  ital.  X  3459 
frejol,  lies  frejol 
frelore  a/^rz.  X  3395 
freluquet  /Vr.  6261 
fresaie  frz.  6336 
frete  s^j.  2>tg.  3442 
frisa  s/)aM.  3464 
frisol(es)  span.  X  6110 
froid  frz.  X  3459 
froler  /VaHZ.  X  3293*. 

iS^  3455 
froment  frz.  X  3482 
frotar  .«jjnw.  3455 
frument  afrz.  X  3482 
faeiro  ptg.  X  3505* 
fni  span.  2818.  7941 
fnire  a/"r2.  X  3490 
fnndo  a?<sj).  175 
fanin  frz.  X  3517 
fur  nfrz.  X  3412 
furon  span.  3531 
fnrone,  streiche  span. 
fasain  frz.  X  3535 


erablo  /"rz.  X  3546 
gagnon  /rr.  .^  1572 
gai  jiic.  X  3557 
gdi  frz.  X  3557 
gall- ,    -za    francoprov. 

X  3633 
galcis  a/"rr.  JV  3633 
galer  a/rz.  X  3633 
galgulo  s;)an.  A'  3568 
galocha  span.  X  1514 
galoche  frz.  X  1514 
galosoia  ital.  X  1514 
ganir  ^)?r/.  X  1572 
ganir  .sp(i«.  jV  1572 
gannire  ital.  X  1572 
gart  pic.  X  3608 
gato  span.  X  1740 
gatta  iomft.  X  1571 
gatto  iJaZ.  A'  1740 
gauge  afrz.  X  3577. 

JV  8847 
geai  frz.  X  3557 
Gemclos  sjian.  3639 
gemido  sp.  p«</.  3641 
gercer  /Vs.  2552 
gencive  frz.  X  3674 
geneivre  afrz.  X  4498 
Geneve  frz.  X  4686 
genoivre  n/'i-z.  X  4498 
genunohiu  ruin.  JV  313 
ger  alban.  X  3692 
gera  tessin.  X  3692 
gesir  frz.  X  1452 
gettare  i<aZ.  .V  2790 
getto  ital.  X  2790 
gcuse  afrz.  X  3720 
ghiacci    perpetui    ital. 

X  3677« 
ghiro  ital.  X  3692 
Giles  frz.  6593 
gire  ifa?.  .V  2422 
gizar  rtr.  X  131 
glacier  frz.  X  3677° 
glais  afrz.  X  1935 
glaive  /"rz.  .V  3681 
gler  hergam.  X  3692 
glorieta  span.  3700  («ic/i< 

3701) 
glosa  ital.  prov.  X  3701 
glose  frz.  X  3701 
gloiiz  afrz.  X  3704 
gluz  afrz.  X  3704 
goccia  ifa?.  .V  3817 
gogia  lucches.  X  3665* 
golfe  frz.  X  2022 
golfo  ital.  sp.ptg.  3633. 

A"  2022 
golpe  sp.  2)tg.  1114 
goma  ptg.  X  3642 
gomar  ptg.  X  3642 
gomberato  n?<if.  A"  2063 
gomeua  ital.  X  127.  i 

.V  2031" 
gomia  sp.  ptg.  127.  3805 

(nicht  380) 
gomona  it.  (neap.)  X  127. 

A'  2031" 
gondola  sp.  ptg.  2079 
gorgear  span.  3810 
gosier  frz.  .V3665*.  A'3720, 


gonffire  frz.  X  2022 
gourgoul  nprov.  X  2349 
gourgueillon  afrz.  .V2349 
gOHSse  frz.  .V  3576 
gousset  frz.  X  3576 
gozar  span.  3625 
gozo  span.  3621 
grabar  .?2)an.  3760  [nicht 

3766) 
gracimolarc  i/a/.  6602 
gracimolo  ital.  6602 
graoioso  span.  3754 
graf  .span.  3605 
graisset  frz.  6649 
graja,  -o  .vp.  2190.  3730 
grampa  ,sjja»i.  ptg.  2234. 

3605 
granadillo,  -a   sp.    (nicht 

ital.)  3740 
granolha  prov.  6649 
granza  «pajj.  8630 
grapa  S2)an.  3605 
graspo  i<a?.  6678 
graver  frz.  X  3725 
graxo  jJtg.  2237 
grenouille  «/"rz.  6649 
gresset  prov.  6649 
grida  ital.  attsp.  6582 
gridar  «^ti^i.  6582 
gridare  ital.  6582 
grido  ital.  altsp.  6582 
gringole  /■)".  .V  7297 
gringoli-  frz.  X  7297 
gritar  sp.  ptg.  6582 
grito  .?p.  ptg.  6582 
gronho  ptg.  X  5611 
grulla  s^dH.  3790 
grupa  .s7<a«.  4587 
Guadiz  sjio)!.  4062 
gualardonar  s/)a«.  8885 
guapeza  sp.  ptg.  8576 
guapo  ital.  {neap,  mail.) 

span.  8576 
guappo  ital.  {neap,  mail.) 

8576 
guar  span.  8550.  8843. 

.V  8550 
guazil  ptg.  487 
guecia,  -ar  venez.  .V  125 
gue  frz.  8549 
giienille  /"cz.  A'  7937' 
guercho  altsp.  2740 
guerrilla  span.  8883 
gueuse  a/Vs.  A'  3720 
guija  span.  2785.  7462 
guijarro  sp.  2785.  7462 
gnillerie  frz.  6593 
gumina    i<aZ.    A'  .127. 

X  2031" 
gurdo  s/)an.  3809 
gusa  rum.  X  3665* 
guscio  ital.  X  3576 
gusto,  streiche  ptg.  u.  38 

Iiacia  span.  3086 
halagar  s^^an.  3303 
halago  span.  3303 
halaigre  a/'rr.  A'  336 
balbran,  streiche  span. 
haliegre  afrz.  X  336 


1(55 

j  haraldo  spayi.  3884 
barceler  nfrz.  X  3957 
liaricot  frz.  N  397 
barija  span,  (nicht  ital.) 

3149 
liartailo  span.  X  7179 
haiisscr  frz.  482 
baut  frz.  483 
bautain  /"rr.  472 
liautbois  frz.  484 
liaz  span.  3157 
hebdomada  span.  3914. 

7387 
bebilla  span.  3222 
hecbicero  .«span.  3095 
beno  span.  3191 
beraldo  span.  3884 
bermano  span.  3436 
I  lierreria  sp.,  lies  berreria 
herroro  span.  3080.  3201 

(nicht  3082) 
berse  frz.  X  3957 
hOtro  frz.  3941   («ic7i< 

3940) 
beurter  frz.  X  8522  (,'/ort 

ist   die    erste  Zeile  za 

streichen) 
bi  altsp.  3951.  4066 
bideux  nfrz.  X  3362 
biebre  span.  3178 
liielo  sjjan.  3677 
biesto  span.  3279 
bija,  -0  span.  4241 
hijastro  span.  3239 
hincar  altsj).  3234   (ni'c/it 

3233) 
bincbar   sp.    2085.   2850. 

4258 
biniestra  -ipan.  3188 
bisde  a/rz.  iS'  3362 
bisdeus  afrz.  X  3362 
bita  span.  3224 
hocico  span.  X  637 
bogar  sjjon.  3355 
bogaza  span.  3354  (nicAt 

335) 
bojuela  span.  X  3369' 
bolgar  spian.  300 
bollar  s^>an.  X  3496 
homenaje  span.  jY  3979 
bomieida  span.  5708 
bommage  frz.  X  3979 
hondo  s/jan.  175 
bongo  span,  {nicht  ital.) 

3514 
honniga  span.  3399 
bormigar  span.  X  3401 
bormiguear  syj.  X  3401 
homo  span.  3530 
hospedaje  span.  4010  f. 
hospederia,  lies  bospederia 
bostaje  span.  4011 
hosteria,  lies  bosteria 
bostigar  sp.  3542  (nicht 

3543) 
boto  a^fsp.  291 
boz  sp.  X  637.  X  1498 
bucia  a;<sp.  3232  (nicht 

3231) 
buella  span.  A'^  3496 


Imollu  «pun.   .V  :UtMi 
liiiKVi.  itp.  2299.  .Y  6*K>8 
liiiir   .«/HIM.    349«)   ^NiWi< 

Imiiioliiil  .i;)<iii.   4U4(i 
lliiiiioilu  .«/I.,  Iif:i  hiimiHli) 
hiiiiior»  s/i.,  /■>.<  liiiiiicr» 
liiiiiiililant»  .«;i(iH.  'lof)! 
ImtoorO  /niHCo/irdi'. 
.V  -JOltl 

i   Hr.  t>570 
I  iillsp.  alliitii.  MMH\ 
iar  rum.  X  3!t5ll 
iiini  rum.  .V  3yr>t) 
io-lii>  /<*</.  6i!(-l 
iclm/.  />^/.  67!tl 
iiioiiio  afrz.   .Y  4tHi!l* 
iori  i((i/.  rum.  A'  3K37 
icrii^tt  ri<Hi.   S  770* 
iglcsin  .s/irtii.  A  2775 
if^iioMiinia  .«/<.  /</(/.  ;l!K)!l 
ijadn  .</)(i»i.  ■Ul7;f 
ijar  .</)(iii.   11)73 
illu.  )>l>j.  S  5720 
iniagi>  j^rr.  .|088  (nic/i< 

408in 
inia^vni  ptf/.  4088  i.Mic/i< 

4(VSil) 
im;ifreii    sp.   4088    («ic/i/ 

408'.l) 
imafjiiu"  itaL  4088 
iiiilioporii  ri(m.  6267 
inalta  rum.  482 
incet  rum.  6574 
incota  mm.  G573 
iiiehi  rum.  583  («ic/if  584) 
iiifamia  sp.  piy.  3909 
iiifurcion  span.  3506 
ing^enio  ,y/an.  4282 
inmoble  sp.  {ohne  Accent) 

4105 
iiinanzi  Hal.  iV  613 
iniieca  rum.  N  2817 
inscrever  jjfjf.  4330 
inscribir  .ipan.  4330 
insepolto  ital.  lY  4333* 
insepulto  .s/>aH.  A'  4333* 
iiitciu  rum.  6376 
intelepti  rum.  N  4367 
iiitrare  ital.  N  4403" 
ir  rJr.  j>rov.  span.  ptg. 

2818 
iroz  iitg.  N  2852' 
Isere  /'r.-.  2\'  4686 
isgurzoue  .sacrf.  iV^  2349 
ispau  aard.  N  7646* 
istrice  ital.  G277 
itagne  /k.  A  7757 
itel  frz.  JV  8268 
itou  frz.  N  8268 
ivi  ital    N  4066 
izijuierdo  .sp.  3078.  7489 

(nicht  3077) 

jaga  span.  N  6193 
jamuscar  span.  3310 
jaral  span.,  s.  xaral 
jart  a/'r.?.  i\'  3608 
jaque  span.  5155 


N'ai'litruK  <>>■>>  ruiiiniiiKi'licii  Wortvor/.KicliniBHO. 


jntii,  -«  «p.  «210.  7229     | 

jaiino  I'r;.  23S(i 

ji>jn  sicil.  2787  ;  .«/>.  S(t4 

lot  /"rr.  .Y  2790 

jotor  /rf.  62.S0.   A'  2790 

idi  «i/i-f    A'  3625 

Jorjfo  «/«I».  7625  [ 

jonial  .ipun.  pig.  2040 

(>iiWi<  2646) 
ju1m>  />.'.   A'  4474* 
jiibuii  stpiin.  382 
jiip)  />.-.  A'  4478;  altup. 

4478 
jiiji'  <i//^/(.  4478 
jiincir  iiltsp.,  isl  in  4496 

einmlHijen 
jiiiico  span.  4495 
jiiiiio  span.  4499 
jimUr  v/).  ptij.  839.  4496 
junto  .'i/Hiii.  ptij.  4342 

Icabulo  ,<«(•(/.  iY  1640 
kabuilc  sard.  N  1636 
kabiuhi  sard.  .V  1636. 

.Y  1()40 
kadriia  enijnd.  S  1736 
kadrca  sard.  \  1736 
kadrej^a  mail.  \  1736 
k'adrega  enyad.  S  1736 
kadin  enyad.  \  1738 
kiiighi  francoprov.  i\'6572 
kiiizi  franciijiroc.  .Y6572 
kakkalo  taretit.   X  1450. 

.V  1450* 
kakkaro  tarenl.  K  1450. 

.V  1450* 
karega  vene:.  K  1736 
kariga  bologn.  K  1736 
ke  rtr.  6570 
kerasa  sard.  A'  1805 
kuliestru  astur.  A'  2021 

la  I'ta/.  rum.   rtr.  prov. 

frz.  cat.  sp.  ptg.  4077  f. 

{nicht  4076) 
labarca  mozarah.  N  10 
lacha  langucd.  gascogn. 

\  4722 
lacoun  nprov.  K  5524" 
ladar  obwald.  A'  4628* 
ladrada  s/juh.   .V  4697 
lagoa  ptg.  X  4622 
lagotear  sjian.  300 
lagot-z  prov.  300 
lai  /Vz.  .V  4634 
laicha  langued.  gascogn. 

N  4722 
lais  frz.  N  4634 
laissa  langued.  gascogn. 

N  4722 
\ai\TO  francojirov.  A'4783 
lampara  «pon.  4652 
lanvar  ptg.  4660 
lance  s/j.  ptg.  4660 
landier  /"«.A' 504.  A' 514 
lanza  sp.  ptg.  4658 
lapa  span.  4674 
lapo  s;.)ow.  4677 
lasitud  span.  4690 
lasta  sp.  ptg.,  zu  streichen 


InHt..  .v;).  piq.   S  4747       | 
lat«.>  pig.  918  I 

Intori  .s'p'iiti.  91S 
luiid  .«/«III.  4S6 
laun<l  spun.    1712 
laut  /11(11'.  486 
laiita  I'liHi.  486 
luutura  rum.  X  4718*. 

.V  4H94 
lavadiira  prur.  span.  pit/.  \ 

a\  4718*.  A'  4894 
lavar  pror.  cat.  sp.  pli/. 

2928 
lavatura  Hal.  N  4718". 

A'  4894 
laviiro  frz.  A'  4718*. 

;V  4894 
lo  .«/»«11.  4078 
loa  .«<ii</.   A'  3691 
leclia  lanqued.  i/ascoiin. 

X  4722 
loicba  lani/ued.  (pLscogn. 

X  4722 
logoiidu  .«/).  pig.  4740 
li'gciulo  frz,  4740 
loira  span.  X  3687 
leissa  lam/ued.  gascogn. 

X  4722 
leiva  ptg.  X  3691 
loiito  sp.  ptg.  X  4756 
lonza  i7<i/.  X  4841 
leiizo  Hal.  X  4841 
Icrdo  sp.  pig.  X  4940 
Icsma  2)lg.  X  4815 
lesna  .</j«ii.  370 
lent  afrz.  486 
lotaro    ital.    {lucches.) 

jY  4628" 
levadiyo  jitg.  X  4765'' 
Icvadizo  span.   X  4765'' 
lovanto  ital.  5773.  6262 
levier  frz.  X  4765" 
loviore  frz.  X  4765» 
levis  frz.  X  4765'' 
ley  span.  X  4779 
li  span.  4078 
liar  span.  4807 
liboro  nprov.  X  2804" 
liena  ital.  X  4625* 
liende  sp.,  zu  streichen 
liendre  span.  4751 
liento  .span.  X  4756 
lionza  span.  X  4841 
lieiizo  span.  X  4841 
ligu.sta  ital.  X  4873 
ligiista  tessin.  X  4873 
limboro  nprov^  X  2804* 
linion  sp.  pig.   1922 
lintel  span.  4821 
lioba /rancoproK.  JV4843" 
lire  berry.  X  3692 
lisonjear  span.  1237 
listrar,  streiehe  ,s/jon. 
liiido  ito?.  486 
liiito  ital.  486 
llamada,  zu  streichen 
I'amarada  sj).  X  3308 
Uamar  sp.,  streiehe  3308 
llamear  span.  X  3308 
llano  s]}an.  6205 


lli'Kar  .v/iiiii.  249 
liiar  .«/«III.  4708 
loliri'i-ar  s/i.  X  4912" 
liibrt'gar  pig.  X  1912" 
liil)ri'go  .«/«III.  pli/.   I9i;i. 

A'  4912" 
lobiigar  pig.  .V  4912* 
lubrigo  .«p.  pt<i.  X  4912* 
loccii  Hal.  486.   A'  485 
loiM  .«/«III.  485.   A'  485 
loiMira  .«pail.   186 
lodrin  ohrril.   X  4948 
logoro  i(<i/.   A'  4895 
loir  fr;.   X  3692 
loiria  pro».  X  494H 
lonibrigar  ptg.   X  4912* 
loiitra  Hal.  plq.   A'   ID  is 
lord  afrz.    X  49  In 
lotdo  i7ii/.  X  49 HI 
lort  afrz.   X  4910 
lort-z  prov.  X  4940 
losna  sp.  ptg.  458 
louco  pty.  485.  ..V  485 
lourd  frz.  X  4940 
loiitre  frz.  X  4948 
lubrioan  span.  (/alic. 

X  4912" 
lubrigar  ptg,  X  4912* 
ludria  oberit.  X  4948 
luiria  prov.  X  4948 
luogo  .span.  4869 
luengo  .«/«(«.  4890 
lugai-  span.  pig.  4872 
luiton  frz.  X  5631 
liitniore  /r;.  X  8299 
liipia  .«/Mil.  4933 
liista  li/on.  X  4873 
luth  n'frz.  486 
lutin  /Vr.  A'  5631 
lutria  span.  X  4948 
luva  span.  4876.  8.S60 
lyoba  francop  rov.  X  48 13" 

iiiaclio  sp.  X  824 
raadrasta  s/ian.  8781 
madiiro  sji.  ptg.  5175 
maggiorana  ital.  493 
raiiglicran  rwHi.  493 
maint  frz.  X  5081 
raaiorana  ptg.  493 
maize /iviHcoproi).  iV5178 
inajorana    ita/.   jjroo.   s/;. 

493 
mallo  ital.  X  5024 
malvado  span.  5014 
malvaistii;  «/"r^.  lY  1666 
raalvar  span.  5014 
nialvazo  altsp.  5014 
malveillant  /V2.  iV  8807 
man  rtr.  N  5094 
mafiana  sj).  2475.  6299 
mandola  venez.  .V  535 
mancar  .«pdii.  A'  5060 
manejar  sp.  pf^.  N  5060 
manero  span.  5090 
mangerona  span.  493 
manteca  span.  A^  5172 
raanteiga  2>tg-  X  5172 
mantees  pii/.  5100 
niantelos  span.  5100 


NachtraK  ziim  romanischpn  W'ortverzcichnisse. 


167 


manza  cdtit.  492 
marana  span.  5138 
maranar  span.  5138 
marasca  itat.  494 
marca  sj).  ptg.  .V  5127 
marcha  sp.  ptg.,  sireiche 

5127 
marisma  span.  5122 
marjolaine  frz.  493 
marner  /Vr.  .V  5113* 
marone  afrs.  493 
marra  span.  5133 
marrana  span.  5138 
marron  span.  5135 
martin  pescador  sp.  5140 
masa  «pan.  5152 
mascarra  ptg.  5151 
mascarrar  ptg.  5151 
masclo  a/tsj^.  5149 
maslo  altsj).  5149 
mastin  sp.  5074.  .V  5()74 
mastino  ital.  N  5074 
mastianto  sp.  5235  {nicht 

5229) 
mastranzo  span.  5235 
mat  frz.  X  4975 
matador  q).  ptg.  5708 
matin  /rs.  .V  5074 
maiife  afrz.  X  2253 
maun  rtr.  X  5094 
mauvais  frz.  X  5014 
mayor  spa».  4992 
mayota  sjmm.  4995 
mazette  frz.  X  5178 
mazzetta  if  a?.  .V  5178 
me  sjian.  2783 
mecha  span.  5523 
meda  lomb.  X  522 
mege  n/Vi.  .V  5196 
mejorana  spaii.  493 
meleze  frz.  X  4686 
meliana  prov.  X  5261 
melze  frz.  {dial.)  .V4686 
membrado  altsp.  5224 
membrat  prov.  5224 
menar  o7fsp.  5309 
men^onge  nfrz.  .V  5238 
menna  neajiol.   X  5312' 
menno  ital.  X  5312* 
mensonge  frz.  X  5238 
mentsunge  afrz.  .V  5238 
merenda,  streiche  span. 
merendar  span.  5253 
meridienne  nfrz.  X  5261 
meriiene  afrz.  X  5261 
mermelada  sp.  (nicht  -e) 

5213 
merveille  frz.  X  5384 
mesquino  span.  5267 
mezquino  spaji.  5267 
mi  span.  2783.  5277 
micalete  sjian.  X  5280 
micatele  sp.,  za  streicheyt 
migar  sp.  pf//.  5279 
miloca  cat.  .V  5295 
mina  ital.  prov.  sp.  ptg. 

X  5309 
minarprr.  sp.ptg.  A'5309 
minare  ital.  X  5309 
mine  frz.  X  5309 


miner  />^.  .V  5309  | 

niingoa,  -ar,  .streiche  sp. 
mio  span.  5277 
mirador  cat.  span.  ptg. 

5329  f.  { 

aiisa  span.  5341  {nicht 

5340) 
mitoven  frz.  X  7590 
moai?)/';-^.  (<-/in/.).Vlll4 
mocbin  span.  X  5514 
mocbuclo  span.  5514 
moco  span.  5444 
niiruf  a/Vz.  .V  5366 
moine  frz.  X  5384 
moins  frz.  X  5312 
moise  frz.  X  5229 
mojar  spa»;.  7878 
mola  span,  im  Wb.  5369, 

lies  muela 
molheransa  pr(yv.  X  1455 
mollera  span.  5379 
nioUet  nfrz.  X  5379 
mon  frz.  X  5472 
mona  spon.  A'  5983 
monasterio  span.  1937 
;  moneste  afrz.  X  212 
nionstier  afrz.  X  5384 
I  montana  sp.,  zu  streichm 
montana  sp.  X  5396 
montar  a  eaballo  spaji. 

1446 
monte     de     gelo    ptg. 

X  3677" 
monte    de    hielo   sjyan. 

X  3677* 
moDteiro  ptg.  (nicht  .sp.) 

5398 
monumiento  sjian.  5403 
morisco  s}}.  ptg.  X  5427 
mormurar  span.  5488 
moro  span.  5147 
morro  span.  X  5519 
mortecina  spaw.  5424 
morueco  span.  1128 
mosaique  frz  (nicht  ma-) 

5508 
mosquete  span.  5497 
mot  />^.  cat.  iV  5518 
motchin  sp.,  zu  strcichen 
,  motinar  sp.,  ^m  streichen 
motto  lYaZ.  .V  5518 
motrz  prov.  5518 
mou(?)/"rr.  (rfia/.).Vlll4 
moule  frz.  X  5349 
I  moun  rtr.  X  5094 
monsticr  «/'rz.  .V  5384 
muchacho  span.  1656 
mucho  span.  X  5466 
muela  span.  X  5369 
muerto  syjoji.  ,V  5417 
muger  sji.  2664.  5459 
mugil  span.,  lies  miigil 
mujer  sp.  2664.  5459 
mule  frz.  X  5454 
mulet  frz.  X  5454 
muleta  s2>.  ptg.  5460 
multa  sp.  ptg.  5464 
mundo  .'ij'an.  N  5477 
munir  sp.  cat.  (nicht ptg.) 

5386.  5458 


musaranha  ptg.  X  5496 
musgo  span.  5504 
mustio  span.  5441 
muy  span.  X  5466 
my'rtil  frz.  X  5491 
mvrtillo  /V^.  (nicht  mvr- 
'tile)  iV  5491 

nadi  altsp.  5591 
nadie  span.  5591 
nafa  span,  {nicht  naffa 

Oder  nafel  5529 
naguela  (nic/t<  -o)  altsp. 

4978 
iiake  iiallon.  X  5524* 
nalga  spa«.  5552 
*nambril  afrz.  X  8478 
Dana  it.  prov.  cat.  altsp. 

5534 
narigudo,  -a  s^jan   p<^. 

5549 
narunchel  friaul.  6650 
Jfavarra  spa».  5560 
nazerfaiipft.  !oaM..y5554» 
'neoppa  neap.  X  8788 
necedad  .span.  JV  5599 
necromancia  span.  ptg. 

X  5588 
neoe  savoy.  X  5554* 
negroniancia  span.  5588 
nema  spati.  5590  (nicht 

5591) 
nembrar  altsp.  5224 
*nerabril  afrz.  X  8478 
neze  Igon.  X  5554* 
nicho  sp.  ptg.  5349  (nic/it 

3549) 
niebla  spaw.  5570 
ninez  sjjan.  4242 
nino  span.  4241 
nispero  sjian.  5268 
nitido,  ?ies  nitido 
nobile  afrz.  X  5625 
noces  frz.  X  5654 
nocivo  i<.  sp.  ptg.  5628 

(«!c//«  5627) 
nogal  span.  5661  f. 
nois  gauge  afrz.  iV^3577 
nomene  lYa/.  JN''  1636 
nos  .^pan.  2783 
nosotros  span.  2783 
nossas  /jroc.  X  5654 
notre  /Vi.  jN'  5644 
nozze  ital.  X  5654 
nuez  span.  5687 
nuiton  /V^.  iV  5631 
nurabrar  prov.  (nicht  sp.) 

.5674 
nuora  ital.  X  5678 
nutria  span.  X  4948 
nutriz  sp.  ptg.  5686 

occiseur  frz.  5708 
occisor  span.  (nicftJ  frz.) 

5708 
ochidere  altsard.  X  18 
ocio  sp.  pfi7.  5801 
odineoara  rum.  X  8485 
oeste  sp.  ptg.  6262 
oeuf  /■«.  JV  5808 


ognomo  agen.  X  388 
ojada  sp.,  zu  streichen 
ojeada  span.  5717 
oltcr  rtr.  475 
omaggio  ital.  X  3979 
ombrage  frz.  X  8479* 
ombraggio  it.  X  8479* 
once  syjan.  8492 
ond  altsp.  X  8491 
ondain  afrz.  X  2818. 

i\'  4205* 
onde  afrz.  lY  506.  JV  2818 
onde  ptg.  X  8491 
or  /"rz.  X  178.  A""  182 
orbacca  ital.  X  922 
ore  /"rr.  J\'  178.  :\'  182 
organeau  frz.  X  721 
origano  ital.  X  5774" 
orilla  span.  5782 
orin  .''pan.  277 
oriol  span.  3568 
oropendola  (nicht  -o)  sp. 

3568 
oroyendola  span.,  s.  oro- 
pendola 
oscuro  ital.  sp.  5696 
ostugo  span.  5797  (mic/i* 

4797) 
oteiro  pitg.  473 
oter  rtr.  475 
Otero  span.  473 
otet  rum.  X  105 
otro  .yjan.  475 
otrosi  span.  481 
otta  ital.  6591 
ouest  /"rj.  6262;  (streiche 

im   \i'b.  span.) 
ouncle  dauph.  X  949 
ouncou  dauph.  X  949 
ouri^o  ptg.  X  2839 
ousar  ptg.  (nicht  sp.)  931 
outarde  frz.  X  947 
outro  ptg.  475 
outrosim  pt^.  481 
ova  span.  X  375 
ove  ital.  X  4066 
oveja  span.  1128 
ovillo  span.  iV  5808 
ozio  ital.  5801 

pabilo  span.  5877 
pacchiare  I'fa/.  .V  5811 
pacchio,  -a  i7a/.  JV'  5811 
pain  moUet  frz.  X  5379 
paiver  engad.  6126 
pajaro  span.  900 
pajaro  de  San  Martin 

span.  5140 
pale  /"r5.  JV^  5884 
pale  frz.  X  5824 
palle  afrz.  X  5834 
palmento  ital.  X  5821* 
Palud,  place  de  la  P. 

francoprov.  X  5846 
pano  sp.  2695.  3218 
pansa,  streiche  S2J. 
panser  frz.  X  6023 
pantegan  cenez.  6266 
pantorrilla  span.  5937 
panturrilha  ptg.  5937 


I  (is 


Niiilitrj»;  /tiiii  rmiKiniNi'lii'ii   \\  ortvpr/i'idiiiiK 


paiUA  .«;><IH.  5.s(i3 
|.:il«l  >i>   i,t„.   is;ij 
l>a|iiiili>  >iKi».  5,Sii 
|>ui.-tili'lla  rii/.  .■.7>.  .V4ti7J 
I'anlititM  sjum.   l'.l.'>7 

[>ariiios  <i;/s/..  (itiari 

I'iinlii-/.  sfHin.  tiitSfi 
[•ariar  ii//,«;>.  68!tS 
I'arillo  ,v;).  7107.  71(;(i 
parrain  fr:.   .Y  7!J1»2 
parrar  en*,  s/i.  pfj/.  5<M)1 

|iarrin  /"rj.  A'  7S!I2 
parpar  span.  S  .')St>7 
pasajiii'j^)  ."i;)(i»i.  .V  5;I21 
pasoar  .v;«iri.  5927 
pasi.iii  x/KiM.  6!t25  (niWi/ 

5!t2«) 
paslo  ii/^r.-.  .Y  5834 
|>asi]iiiin  fitij.  .V  5;tl!l 
pasi|iiiii  sjtati.  X  5!il'.t 
piissaro  7»fj/.  !H)0 
pastor  .</«i">(.   1128 
pataja  rtr.yjudic.)  .V5822 
patro  />.'.  1128 
patnizcciloa  rum.  \6618 
patta  nberilal.  sitdostl'rz. 

-V  5822 
paunie  fr:.  \  5836 
paiira  ital.  \  5968 
paveso  ital.  \  5963 
pavez  pig.  X  5963 
liaviinciito   ital.    sp.   ptg. 

5;m15  (nic/i/  5964) 
pavois  /";■.-.   .V  5963 
pa V lira  upan.  X  5968 
pecar  .v^wk.  5973 
peci-aro  i7a/.  .V  5973 
peciolo  sp.,  lies  peciolo 
pc(,oiili«  ptg.  6307 
pe<;oQlicutar  ptfi.  6307 
pcdo  */»a«.  .V  5995' 
peer  S2'an.  X  5995* 
pegro  nordit.  X  6126 
pcidar  /(fj.  A'  5995' 
peido  ptg.  X  5995* 
pejojjo  sp.,  lies  pejego 
pena  j^ov.  sp.  X  6016 
penua  ital.  prov.  cat.  ptg 

X  6016 
penno  /rj.   .V  6016 
pensa,  streiche  sp. 
pensar  spa».  X  6023 
pensare  ital.  X  6023 
penser  frs.  X  6023 
pentacosles  span.  6026 
pentecostc(s)  ptg.  6026 
peon  span.  5996 
pequeno  ptg.  5912 
pequeBo  .s/)a«.  5912 
perdonanza  «/^a».  6041 
peigamino  span.  X  6054 
perna  jjti/.  1527 
pero  span.  X  3950 
perreria  sp.,  lies  perrcria 
persa  ital.  6350 
pescoijo  ptg.  6295 
pescuezo  span.  6295 
pestorejo  s/jnii.  6295 
petardo  it.  sp.  5995 


t  |«'liiil«<  Mfr:.  X  (U)89 
IK.tit  />.-.  5912 
p<'tit-i  /nor.  fi'.irj 
1H.U  /r:.  X  .V.tr.5 
(HMiplc  /r:.  ti2ti9  f. 
poupliT  frt.  (1267 
IH'uplior  /I-.-.  0270 
piairi,na  toskan.   X  6194 
pil.li.  ii/intr.  6270 
piboiil  iiprop.  6270 
pioi-iiiuit.  .V69;U.  A' 61 19 
piodra    do   aiiiolar    s/hui. 

2220 
I'ii'K'e  /r.-.  .V  5989 
pien-  rlr.  ()276 
piiTtoii  rtr.  (!285 
piest^;  rfr.  6303 
piovol  rtr.  6269 
piliiiola  span.  6998 
piliiiela,  .-11  streichcH 
pimpollia,  .-«  strcicUen 
pimpollio  ^jff/.  5848 
piiupollo  span.  6848 
pinvione  ital    X  3272. 

.V  6149« 
pinohon  s;«in.  A'  3272 
pinson  fraiu.  X  3272. 

A'  6149« 
pintador,  streiche  sj). 
pinzon  .«/ynn.  A'  3272 
pioppo  ital.  6270 
pipoulo  nproi:  (5270 
piquer  />r.  6277 
piroletta  toskan.  6581 
pistulena  sicil.  6301 
pito  iyxiji.  y)/^,.  6118  f. 

(nicht  6119  f.) 
pituite  /")■.'.  A'  6187 
piuere  sard.  6469 
piuvicaro  lia/.  A'  6434 
pizarra  sjian.  712 
pizzara  s}).,  zu  streiclien 
place  /"r^.  A'  6208 
placer  f'rz.  6208 
plage  frz.  X  6194 
plain  frz.  X  6205 
plassa  pro».  .V  6208 
plata  sp.  p^f/.  723.  920 
plop  rum.  6270 
plugo  span.  6191 
po  friaul.  6294 
poarta  ri(Hi.  6282 
poberdad  sp.,  zu  streiclien 
poblar  pro»,  frz.  cat.  sp. 

6267 
poble  cat.  6269 
poble-s  prow.  6269 
pobo  span.  6270 
pobredad  spa»i.  5957 
pobulu  sard.  6269 
pofSo  ptg.  6306 
pocion  «paw.  6306 
pode  rtr.  6293 
poder  Cflf.  sp.  pig.  6293 
poder  r(r.  985 
podesta  ital.  6305 
podrido  sp.  ptg.  6502 
poeir  a/"rz.  6293 
poente  ptg.  6262 
poestat-z  prov.  6305 


I  p<M>.K(oi-N  (i/'r.-.  63()6 
I  |M..>»t«it  ii/'rr.  6305 
piM'Ktut  afr;.  6306 
poo.slif  (i/c;.  (i306 
pui  i(ii(.  (i294 
poiniaino  rum.  ()299 
poiri'  frz.  X  6166 
poirean  fn.  (1281 
poison  fr:.  iViWt 
poizo-s  pror.  (i30(i 
|)olf  ;(/(/.  (i451 
poltrc.  iV.i/.  6257  [streiche 

cat.  sp.  pig.  6260) 
jMilvora  span.  6469 
jionia  .s;..  pig.   X  62(il* 
ponio  i(fl/.   .V  6261* 
poMiino  frz.  X  6261" 
jtonio  Hal.  X  (J261* 
pun(^t>au  fr:.  6265 
pondro  prm:  fr:.  6263 
pondrer  ca/.  6263 
ponento  ital.  6262 
ponent-z  prov.  6262 
l)oner  -vp.  5896.  6263 
pongo  span.  6263 
ponicnto  sjian.  6262 
ponro  proc.  6263 
pent  2'rov.  /rz.  cat.  6264 
ponto  ital.  ptg.  0264 
ponte    lovadi(;a    ]>tg. 

X  4765'- 
ponticello  ital.  6265 
pontrlevis  /"ri.  A'  4765'' 
ponzoiia  span.  0307 
ponzonar  span.  6307 
pooir  <i/W.  0293 
popolaro  ital.  0267 
poi)olo  t<a/.  6269 
popoloso  ital.  6268 
popor  rum.  6269 
poporos  niHi.  6268 
populcux  frz.  6268 
populos  pro»,  cat.  ()268 
popnloso  sp.  p(9.  6268 
por  prov.  afrz.  6280 
por  rum.  6281 
por  pt(/.  6263 
pore  rum.  prv.  frz.  6276 
porc-cpic  frz.  6277 
pore  espin  nprov.  6277 
porta  p<(ir.  0276 
porcajo  ilal.  6272 
por^Bo  2'tg.  6286 
porcar  rum.  6272 
porcareata  rum.  6273 
porcaria  pro»,  pig.  6271 
porcaro  i<a^  6272 
porcel  prv.  afrz.  cat.  sp. 

6274 
porcelaine  frz.  6274 
porcelana  span.  6274 
porcella  i<rt/.  6274 
porcellana  it.  ptg.  6274  f. 
porcello  ital.  6274 
porch  ca<.  6276 
porcbe  frz.  6285 
porcher  frz.  6272 
porchereccio  ito/.  6273 
porcheria  ital.  6271 
porcherie  /"rz.  6271 


purrion  span.  (i2H0 
pori'io-H  pnic.  ()28(« 
pori'o  lYd/.  /)/;/.  6276 
porco  cHpiniio  pig.  0277 
poreospino  ital.  (i277 
jmrco  Hpinotio  Hal.  0277 
](oriMi  win/.  0276 
jHirlido  i7<i/.  6278 
porgiTo  ital.  6279 
porgii-8  priiv.  0285 
l«iru  franciiprc.   X  (il66 
porqiioiro  p/(/.  0272 
porqiior  cal.  0272 
porquoria  sjian.  6271 
ponpn'ri/a  .«/«iii.  6273 
poniuoro  spin.  (i272 
porc|uier-K  yjror.  6272 
porra  cat.  sj>.  ptg.  6281 
porr.)  Hal.  6263 
jiorre  ]>riti\  (i280 
porreau  /ri.  6281 
liorro  ital.  cat.  sji.  jilt/. 
■   6281 

porr-K  prov.  6281 
port  rum.  prov.  frz.  cat. 

6287.  6289 
porta  ital.  prov.  cat.  ptg. 

6282 
jporta  rum.  6287 
portador  cat.  span.  ptg. 

6284 
portador-8  prov.  6284 
portar  rtr.  prov.  cat.  sp. 

ptg.  6287 
portar  rum.  6283 
].ortare  ital.  6287 
portatore  itnJ.  6284 
jiorto  fr:.  6282 
porteiro  jffjy.  6283 
porter  fr:.  6287 
porter  cat.  6283 
portero  .•jyjaji.  6283 
portcur  frz.  6284 
portico  J<a/.  0285 
portie  ru7n.  6286 
portier  prov.  frz.  6283 
portiere  idi/.  6283 
porticj  cat.  0280 
portion  fr:.  0286 
portique  /r^.  0285 
porto  it.  ptg.  6287.  0289 
portulaca  it.  prov.  6288 
jiorzione  ('(.  6286.  0687 
pos  prov.  ptg.  6294 
pose  prov.  6293 
poscia  ital.  0298 
posdoraane  i<a/.  6299 
posdomani  ital.  6299 
posena  veron.  6301 
poser  />«.  6263 
position  frz.  6290 
positura  t(a/.  6291 
posiziono  ital.  6290 
posnee  afrz.  6308 
jjo.'iolino  i/a/.  6301 
post  afrz.  cat    6303 
posta  it.  sp.  ptg.  6292 
poste  frz.  6292 
postol-8  pro».  6297.  6303 
posterla  2^>'0V.  6300 


Nachtrag  zum  romanischen  Wortverzeichnisse. 


169 


posterle  afrz.  6300 
po8ti(;o  iitg.  662 
postieria  Hal.  6300 
postila  mtan.  6302 
postilla  Hal.  ptg.  6802 
postillar  proi:.  6302 
postura  ital.  span.  ptg. 

6291 
posture  frz.  6291 
pot  frz.  6309 
potage  frz.  6309 
potager  frz.  6309 
potaria  prov.  6309 
]iotasa  .^pan.  6310 
I'Otassa  ptg.  6310 
potasse  frz.  6310 
pote  sjA  ptg.  6309 
poteau  /■fT."  6297.  6303 
potence  frz.  6304 
pot«nza  »f(i/.  6304 
potenzia  ital.  6304 
potere  ital.  6293 
potoma  sjjan.  .V  6300 
poterne  nfrz.  6300 
potcsta  ital.  6305 
|iotestad  syJOM.  6305 
potestade  ptg.  6305 
potro  ent.  sp.  ptg.  6250 

(ini   JTfa:*  steht  fiihch- 

lich  poltro) 
pot-z  jiiov.  6309 
pouacre  frz.  6311 
pouah  frz.  6311 
poul  /Vi'du/.  6270 
pourceau  nfrz.  6274 
pourpier  frz.  6288 
poussin  /")".  A'  6452 
pouToir  frz.  6293.  6304 
povo  ptg.  6269 
povoar  7Jf(/.  6267 
poza  sjmn.  y  6494 
pozionar  j)roi\  6307 
pozione  itaZ.  6306 
prada  rum.  6319 
prada  rum.  6325 
pradaciune  cmhi.  6320 
pradator  rum.  6321 
prael  a/>5.  .V  6351* 
praiel  afrz.  X  6351° 
prains  afrz.  6328 
prangiere  afrz.  A'  6348 
prao  francoprot.  6386 
pratellina   ital.  y  6351» 
prea  rum.  6312 
preador  ^roc.  6321 
preaire  prov.  6321 
preau  frz.  .\  6351» 
prebenda  if.  prv.  cat.  sp. 

ptg.  6313 
preboste  sp.  ptg.  6335 
preche  frz.  6323 
precher  /rr.  6323 
precheur  frz.  6322 
prechier  n/'r^.  6323 
precoche  neapot.  6318 
precugeta  rum.  6314 
precHvinta  rum.  6317 
preda   ital.  prov.   span. 

6319 
predarc  ital.  6325 

Kiirtins.  iat.-rom. 


predatore  ital.  6321 
predecir  span.  6324 
predeur  afrz.  6321 
predica   ital.   span.   ptg. 

6323 
predicador     span.     ptg. 

6322 
predicar  .vp.  ptg.  6323 
predicare  itaZ.  6323 
predicatore  ital.  6322 
predicere  i(a?.  6324 
predire  frz.  6324 
predizcr  ptg.  6324 
preechier  a/V;.  6323 
preel  afrz.  .\  6351' 
prefa(;5o  ptg.  6326 
pr.'^faoe  /'rj.  6326 
prefaeio  ptg.  6326 
prefacioa  spnn.  6326 
prefazione  ital.  6326 
prefecto  span.  6327 
prefeito  /(«jr.  6827 
prefenda  ital.  6313 
prefet  />J.  6327 
prefetto  ital.  6827 
pregiudicare  ital.  6330 
pregno  ttaZ.  6328 
pregon  span,  y  6315 
pregonar  span.  A'  6315 
prelasser  /rr.  6331 
preminda  rum.  6313 
premie   ital.   span.   ptg. 

6333 
prefiado  span.  6828 
prence  ifa/.  A'  6378 
prenda  jjrov.  6813 
prender  sp.  pitg.  6356 
prenhada  jjfjf.  6328 
prenhar  ptg.  6329 
prenhe  ptg.  6328 
prenh-s  ^ror.  6828 
prenze  ital.  A'  6378 
preot  rum.  6835 
preparare  i(a^  6334 
preparer  frz.  6334 
presbitero  *;ja)i.  6360 
presbytero  ptg.  6360 
presents  span.  2688 
preso  .spn».  6356 
pressocehe  ital.  6868 
presto,  streiche  6341 
pretieux  /rz.  6866 
pretui  rum.  6865 
preurzi  rum.  6332 
prevenda  prov.  6313 
prevosto  ifa?.  6335 
prevot  frz.  6335 
preza  prov.  6319 
prezicaire  j/roy.  6322 
prezicamen-s  prov.  6828 
prezicar  jjtoi'.  6323 
prezice  rum.  6324 
prezic-s  jirov.  6323 
prillare  /os/:.  6581 
prillo  tosl:  6581 
prima  s/jan.  522.  2116 
prime  frz.  6388 
primio)  cat.  6376 
prince  i((i?.  A'  6378 
princeza  ptg.  6380 


principe  ital.  span.  ptg. 

6378 
prioste  sp.  ptg.  6385 
privado  aU.-<p.  A'  6882 
proohain  /rr.  A'  608 
prode  ital.  A  6393 
prefenda  ital.  6818 
progrese  span.  6401 
preie  /'r^.  6319.  A'  6819 
prol  altsp.  y  6393 
prone  frz.  6315 
pnJner  frz.  6316 
propiedad  span.  6417 
propietario  .ipan.  6416 
prepriedad    «//«>!. ,    zu 

streichen 
proprietario,  streiche  sp. 
prevenda  ital.  6313 
provende  frz.  6313 
prudhomme  frz.  6398 
pua  sp.  ptg.  y  684 
puce  frz.  y  6446 
puehada  span.  6459 
puddighinu  sard.  A'  6452 
pude  .«poH.  6293 
pueblo  sp.  6269.  A'  6269 
puebro  span.  6269 
puedo  s^JOM.  6293 
pueis  prov.  6294 
pnente  .«/ja».  6264 
puente    levadiza    span. 

y  4765" 
puer  afrz.  6280 
puerca    sptan.     6276. 

A'  6276 
puerce  span.  6276 
puerce  espin  spa«.  6277 
puerre  span.  6281 
pnerta  span.  6282 
puerto  span.  6289 
pues  span.  6294 
puesto  span.  6263 
puia  rum.  6455 
puii  rum.  6455 
puirier  a/Vr.  6279 
puis  frz.  6294.  A"  613. 

A"  6294 
puissance  /"r^.  6804 
puis  cat.  6294 
pula  ifa?.  A'  634 
pulee  ital.   A  6446 
pulcino  ital.  X  6452 
pulpito  sp.  ptg.  1736 
pulular  span.  .V  6454 
pune  r«Hi.  6263 
punt  rtr.  6264 
punta  ital.  span.  6474 
punte  rM»i.  6264 
puorfs  rtr.  6281 
puerte  neapol.  6289 
pupa  S7>an.  1283 
pupue  /)-.:.  A^  8509 
pupuler  frz.  \  8509 
purcel  rum.  6274 
purpura  sp.  ptg.  6485 
purtator  rum.  6284 
puse  s/jan.  6263 
pusein  rtr.  6296.  A'  6296 
pusefi  rtr.  6296.  A^  6296 
.  pusStura  rum.  6291 


pusigno    ital.    6296. 

AT  6296 
pustis  sard.  6294 
piistula  Sjpan.  6487 
pute  rum.  6298 
putin  rum.  X  5953. 

A'  6119 


quadrante,  streiche  sp. 
queijo  ^;t(/.    1705.    3398 

{nicht  3397) 
queimar  pig.  N  2251 
quelqu'un  /^r^.  N  6539 
quemar  s/>an.  A^  2251 
quens  afrz.  X  2034 
quepo  span.  1604 
querena  ^Jfi/.  A'  1665 
queseria  span.,  lies  que- 

seria 
quese    .<jpan.    1705.   8398 

(nicht  3897) 
quiero  span.  6532 
quin  prov.  cat.  6570 
quinancie  afrz.  A' 4595' 
quise  span.  6532 
quisto  s2Jan.  6582 
quiti  prov.  N  6573 
quite  span.  A'  6578  f. 
quitte  /r^.  X  6573 
quitter  /'rir.  .V  6578 

i"abano  span.  739 
rabBo  ptg.  739 
rabougrir  /rr.  A'  4587 
race  frz.  N  6612 
raceme,  streiche  sp. 
racimo    spaii.    4573. 

N  6602 
rafaga  s/jan.  .V  6618 
rafala  sp.,  zu  streichen 
raie  frz.  X  6625' 
ralar  ptg.  N  6666 
ralear  j'lg-  -V  6666 
ram  r«m.  cat.  6639 
rame  ita/.  .V  275 
rameissel  afrz.  X  6632* 
ramoissel  afrz.  X  6632' 
rancart  frz.  (nicht  neusp.) 

6641 
rancho  span.  X  6931 
rapagao  ptg.  6652 
rarar  jHg.  X  6666 
rava  span.  X  6625* 
raven    de    miel    franz. 

'y  6683 
raza  span,  y  6612 
razza     ital.     y    6612. 

A'  6625* 
recelar  span.  8984 
recele  span.  8934 
recrue  frz.  A'  7377 
reculer  frz.  A  6729 
redovenza  ital.  A'  1455 
reflexao  /»<(7.  A"  6763 
reflexion  span.  A'  6763 
regalar  sp.  ptg.  2681 
regamo  ital.  A'  5774* 
regnat-z  prov.  X  6780 


Worterbuch.    (Wortverzeichnisse.) 


170 


Xat-litran  tiiiii  roiiiiiiusi-hon  Wortvcr/oiolmissi». 


n>iiior  (i/HiM.  li'JUi  ^tii'r/it  | 

riMiiilmr  ii/(*^>.  .V  3964 
i.iiio    s;i<i»i.     pig.    t!7Gt). 

n'ilil  pit).   .V  (iitftl 
rolttiii|)a^<     .«/«1)1.     pill. 

3.|!>:»  f,  4061 
i.'liofi"  sp..  Ill  sireiclif» 
v.'lievo  span.  ti79!» 
niulr»'  /rr.  A  (»734 
r>'})Oii-s  prov.  .\  t>833 
r.'jiriiver  n/'ri.   \  (>842 
r.(.r..vii>r  ii/r.-.  .Y  0842 
r"~|.ii.ir  .<;>.  pti/.  3U9 
ivssa   iM/.    .V  iiitf.l 
ri\<taniir  {uiclit  -nviir! 

.«/xiH.  7734 
r«lo  njHtti.  .V  ti844 
riMiiiin  .«/xiM.  (iii'c/if  rh...) 

(><)<M> 
roz-ile-oliaussi'o  /"it.  (>682 
ricpto  (I//.-/I.  -A  (>S44 
rioto  (i/f.v/i.  .V  (>S44 
riciir  /!■:.  .Y  CiMC 
rifi-rafc  ,</iii)i.  .Y  401(j 
rifirratV  .-p^iii.  .Y  4(»1G 
rifii!,'>;irsi  if.i/.  .Y  (1730 
ri!.MK'tt.)  iM/.  .Y  !I22 
rii:..^'..lo  i(<i/.  .Y  !t22 
nil"  11(111.  .\  <J97G 
rimar  prnr.  sp.  ply.  6927. 

mm)  (iiicht  (j92i)) 
riineiliro  i<<i/.  .Y  G738 
riuciilare  itul.  A  0729 
rio  f)>.  ptij.  3350 
ripa  i<<i/.  'sp.  pig.  6832. 

ti!l35.  7209 
rivet  frz.  .\  6911 
rivetier  frz.  iV  6911  ' 

rochal  frs.  A'  4028  , 

ran  franz.  (mundartl.)      ' 

A  6990  I 

rogjjna  ital.  A'  766 
roRna  ital.  K  6976  ' 

ruhal  frz.  A  4028 
robart  frz.  A  4028 
rciS  7JTOV.  A  6979 
rosu  .sard.  A  6979 
rote  afrz.  A  6996* 
rou,  streiche  span. 
rouein  a/V^.  A'  6987 
roue  frz.  A  6990 
rouee  afrz.  N  6990 
ruede  afrz.  N  6990 
rui  afrz.  A  766 
ruisseau  />i.  A'  766 
ruqueta  si)an.  2848 
rustre  frz.  N  7039 


sabejo  altsp.  7349 
-.accader  />z.  A'  7912 
sacho  span.  A  824 
safran  frz.  A  8917 
saio,  streiche  span. 
>Mo  ptg.  A  7088 
-alniiiera  {nicht  -o)  s^>aw. 

51-<G.  7099 
salumnniegoa/tsp.  A 7102* 


.salon  frt.  A  7088 
salono  i»(i;.  A  7()H8 
saiiur  span.  5196 
KADhn  pig.  .Y  4326 
«ap  afrc.  A  7151« 
«apo  A/i.  pig.  A  ,S927* 
i»np-«  /jror.  A  7166 
»a<iuoar  .</i(in.  7062 
8«r  /<i</iii.  .Y  4722 
saraciMiicu  il.  A  7227* 
saracim'.-ii'ii  it.  A'  7227* 
saraoiiiosco  it.  A'  7227* 
darariiii)  il.  A'  7227* 
«ara.-i.^iiii  frz.  A'  7227* 
saraza  .irn.  A"  1806 
sarcloir  /r.:.  A'  7162 
sariloini»  frz.  .\  7165*  f. 
sardonia  itttl.  span.  pig. 

A  7166* 
sardonivo  il.  IS'  7165'' 
sardonio  frz.  A'  7165* 
snrf^ar  span.  2552 
sargo  frz.  A'  7165" 
sargo    t7a/.    span.    pig. 

A  7165'= 
sanuont  frz.  ,V  7165'' 
saniiento  i7.  ptg.  A'  7165"' 
sarmiento  «p.  A'  7165'' 
sariia    f(i(.    span.    ptg. 

A  7167 
sarnicalo,  lies  sarnicalo 
sarper  A'  716S 
sarraccno  ptg.  A  7227' 
sarracino  sp.  A'  7227* 
sara.ssiue  frz.  A'  7227" 
sarria  span.  N  7087 
savaterie  frz.  A  7143 
.savetier  frz.  A'  7143 
saj'o  S2)an.  7077 
sbarattare    ital.     6352. 

A  6352 
sbicscio  ital.  A'  5692 
scegliere  ital.  A  3016 
scendere  it.  2512  (nicht 

2511) 
.sce.-sa   i(o/.   2512    {nicht 

2511) 
scetro,  2«  streichen 
sceverare  ital.  N  3015 
scevrare  ital.  A  3015 
scbdruagliar  rtr.  A  2937 
sehitto  7ieapol.  N  7548 
scie  /"cr.  A'  7330 
sciocco  ital.  A'  3025 
sciogliere  ital.  3016 
scuderia  !<a?.  A'  7320 
scuotere  ital.  A  2932 
sdrucciolare  ital.  A'  7828 
se  afrz.  ptg.  A'  7343 
SP  span.  7147 
seccia  itoi.  A'  3188' 
sed  afrz.  N  7343 
sede  span.  A  7343 
sedoticcio  neap.  N  7507* 
sedici  ital.  A  7340' 
sedigo  pti/.  A  7507' 
segondo,  zu  streichen 
segrais  frz.  A  7348' 
segrayer    frz.    N    7331. 

A  7348" 


«I'grayoiir  frt.  A  7848* 
sugn'or  iifn.  A  7348* 
Ni'Kri'gor  /r.-.  A  7348* 
«I'groyap»  frz.  A  7348* 
si'giiii  .-/«III.  A  7334 
KOgiiiidii  sp.  pig.  7335 
8i)illc  frz.  A  7607 
soimo  />.-.  A  7348 
Hoing  /r:.  A  7460 
soiio   /i<7.    A   7185*. 

A  7462 
soizo  /■«.  xV  7340* 
«omiiiaro  Hal.  A  7364 
Boiior  herri/.  A'  7139 
si'iicstrc  frz.  A'  7489 
aoflor  .s/Hiii.  2673 
soiliira  !<pan.  2664 
sorlorita  span.  2666 
sentiiiela  .•./).  7365.  7377. 

A  7377 
sontinello  frz.  N  7377 
800  span.  7342 
soqucdad  {nicht  seqiiidad) 

sjian.  7447 
soraeinosca  il.  A'  7227* 
sordeau  frz.  A  7423* 
sorgento    i{af.    altspan. 

7422 
sorin  /V«.  A  7496 
scrpillon  frz.  A  7168 
serre  frz.  A  7415 
servB  francoprov.  A  7442 
servo  /"it.  A'  7427 
serve  francoprov.  A'  7442 
sorvirissa  altit.  N  7425" 
seto  altit.  A'  7507" 
sgombiiiaro  ital.  N  127. 

A  2031'' 
sgoiiiiiiaro  ital.  N  127. 

A  2031'' 
sido  sjian.  7941 
silla  s^ian.  1736 
sillage  /^j-2.  A  7333 
siller  frz.  N  7333 
sillon  frz.  N  7333 
sillonner  frz.  A'V333 
simio,  -a  span.  7469 
sinistre  frz.  N  7489 
sine  ital.  A  3271 
smaltire  ital.  A  7565 
.sniaiiceria  (in/.  492 
smanzeria  ital.  492 
smanziere  ital.  492 
smintaiia,  rum.  iV  5172 
soatume  afrz.  N  4320* 
sobaco   span.    ptg.    954. 

7854 
sobredema  pirov.  6299 
sobrino,  -a  span.  5593 
sochier  a/'r^.  A  7972 
socouran  wallon.  N  2922 
soda  ital.  6310 
soffocaro  itaZ.  N  7927" 
sofl'ogaro  itoL  A  7927" 
so£Fre  afrz.  A  8917 
sofocar  sjian.  N  7927" 
sofre  afrz.  N  8917 
sobez  spian.  N  7913 
soif  frz.  A'  7504 
sois  span.  7941 


solatz  pro».  A  7686 
sollo  I'm;.  7606 
suiiibnigt"  *7i(«ti.  A' 8479* 
sombnijo, -0  sp.  A'S47!t" 
Kombroni  .span.  1618 
Riiinos  span.  7941 
«on  span.  7941 
soniiinniu  afrz.  A  7937" 
HO!ii|iianic  afr:.  A'  7937* 
soterraflo  «/mii.  7H92 
soterrin  afrz.  A'  7S92 
sottano  iV(i/,  A'  608 
BOiicanie  afrz.  A'  7937" 
8oiU!he  frt.   \  liilb 
souchct  frz.  X  7!tl8 
sourorioM  wallon.  A' 2922 
soucrion  uHilton.  A'  2922 
soudard  /';•.-.   .V  7590 
siiuduyor  frz.   X  7590 
Boullar  altsp.,   zii   strei- 

dir.n  7927 
soulciet  frz.  K  7918 
soiiquonillo  frz.  .V  7937" 
souscanio  afrz.  X  7937* 
sontorraiu  frz.  X  7892 
se  souvenir  frz.  X  7905" 
sovola,  .strcicliv  span. 
sovico  it.  (Iiicch.  I  X  7876 
sovo  span.  7342 
sovvoniro  it.  X  7906" 
sovvcnirsi  it.  K  7905* 
soy  .v/wii.  7941 
sozzo  ital.  X  7913 
spagnuolo  ital.  X  3961" 
spago     ital.     X    7639. 

A  7646» 
spartire  ital.  2618  (>M't7i( 

2619) 
spergore  ital.  2621  ()iic7»( 

2622) 
spiociare  ital.  2622  (ju'c/i* 

2618) 
spirlocchiare  it.  A  2980 
splendour  frz.  A  7691'' 
splendide  (rz.  A  7691" 
splendido  ital.  A  7691' 
splendore  ital.  A  7691'' 
spocohiavulg.  tosh.  A'7704 
sprecare  ifnZ.  A'  7707 
squinancie  afrz.  X  4595" 
stame  ital.  N  7741' 
stantio  ital.  N  7507' 
stima  ital.  A  280 
stivaro  rta/.  A  763 
stoppare  ital.  N  3021 
stovoir  rtr.  N  7841* 
strada  ital.  N  1498 
strame  ital.  X  7798' 
stuva  /jro«.  N  3065 
suave  sjiow.  4750 
subilla    spian.    {so  ist  im 

Wb.  statt  sovela  span.) 

zu  lesen  7865.  7903 
subtileza  ptg.  X  7896 
subvenir    franz.     span. 

N  7905" 
succbiare  A'  7918 
sudicio  ital.  A  7913 
suerte  .«/)««.  2680 
suffocar  2)tg-  ^  7927" 


Nachtrag  zum  romanischen  Wortverzeichnisse. 


suffoquer  /V*.  N  7927' 
suflar  altsp.  7927 
sufocar  span.  i\'  7927' 
suif  frz.  N  7326 
8upe  span.  7147 
supplier  /"r^.  A'  7957 
siirgir  sj}.  ptg.  7964 
suspirar  span.  N  7973 
siita  rum.  N  1792 
sutUeza  s^jan.  N  7896 
svegliare  !<a?.  A'^  2937 


taballo  ital.  471 
tabano,  lies  tabano 
taeha  span.,  vgl.  8016 
tachar  span.,  vgl.  801G 
taco  span,  ptg.,  vergleiche 

8016 
tadlar  rtr.  2V  885 
taful,  -a  2'tg.  2384 
tafular  2>tg.  2384 
tafur  prov.    afrz.   span. 

2384 
tahur  span.  N  2384 
taia  rum.  S  8022 
taita   span.    ptg.  5867. 

5943.  8064 
taite    span,    ptg.,    zu 

streiciten 
talamo  span.  N  8158 
taliento  altsp.  8019 
talon  span.  8024 
tamara     span.    j)tg. 

N  8030 
tamba  span.  N  8158 
tamiz  span.  8028 
tante  /r^.  j\^  949 
tanto  span.  8034 
tapa  S2)an.  8038 
taragontia   spo»!.    (ntc/jt 

-ea)  2691 
tardo  sp.  ptg.  N  8047 
taroccare  itoi.  (mundartl.) 

477 
tarte  frz.  X  8281' 
tato  span.  2381 
teipo  nprov.  N  8457 
teja  .«/;a)i.  8078 
temblar  S2)an.  N  8342 
temblor  sp(i«.  8340 
temeroso  sj)an.  X  8194 
tempellare  ital.  8090 
tenaoe  /"rr.  N  8094 
tenacear  s^a».  iV"  8094 
tenacidad  span.  JV  8094 
tenacidade  ptg.  X  8094 
tenacite  frz.  X  8094 
tenaz  sp.  j)tg.  JV  8094 
tenaza  s^Jan.  X  8094 
tengo  S2)an.  8100 
tepe  neuprov.  span.  ptg. 

X  8457 
tepo  npirov.  X  8457 
terchio  ital.  X  8152 
terciopelo  sjian.  3944 
terco  s/)n«.  X  8152 
terebentina  ital.  X  8117 
terrazo  span.  8123 
terrem(u)oto  iYa/.  8124 


terrenmoto  ital.,  zu  strei- 

chen 
terrcux  frz.  X  8136 
terrien  frz.  X  608 
terrier  frz.  X  8128 
terriere  frz.  X  8128 
tesoura  jUg.  {nicht  neit- 

span.)  8234 
tessoii  frz.  X  8147 
tesu  span.  X  8155 
thalamo  ptg.  X  8158 
ti  francoprov.  X  8268 
tia  sp.  ptg.  522 
tigresse  /rz.  X  8186 
tijera  neusp.  8234 
tilde  spoH.  885 
tiraido  sy>an.  ptg.  {nicht 

temido)  8192 
timon  span.  8084 
tirer  frz.  X  885 
tisna  ptg.  X  8208 
tisnar  ptg.  X  8208 
tisne  ptg.  .V  8208 
tisii  spaji.  X  8155 
tite  francoprov.  X  8268 
tixera  iieusjh  8234 
tizna  .sjjnw,  A''  8208 
to  francopirov.  X  8268 
tocha  aragon.  X  8181 
toldar  spo«.  8170 
tolhido  ptg.  {nicht  span.) 

8219 
tolido  altptg.  {nicht  span.) 

8219 
toma  piemont.  3398  (nieTif 

3397) 
tombere-s  a  frz.  X  8421 
tontar  (»(jc7(f  -are) 
tonto    ital.     span.    ptg. 

X  887 
torezon  span.  X  8253 
torrent  frz.  X  8251 
tortola  span.  8446 
tot  francoprov.  X  8268 
tote  francoprov.  X  8268 
touca  j)f<;.  -Y  8214 
trablya     francoprov. 

X  7998 
trablyar    francoprov. 

X'799S 
train  /Vz.  iV'  8299 
trainare  ital.  X  8299 
trainer  frz.  X  8299 
traino  ital.  X  8299 
traire  a/V^.  6280 
traitre  frz.  X  8291 
traje  span.  8300 
tranga,  streiche  s^joh. 
,  trancher  /"r^.  JS'  8398 
'  tran^on  afrz.  X  8397' 
trangngiare  ital.  X  3720 
!  transit-z  ^«-oc.  JV  8312 
i  trapezape  ptg.  X  8171 
j  trata  span.  8286 
!  tratado  span.  ptg.  8283 

(»nc;if  8263) 
[  tratador  span.  ptg.  8282 
trebol     cat.    sjian.    8362 
I     (nicht  8363) 


trefeuil  a/"r«.  8362  {nicht  \ 

8363) 
trefle  franz.  8362  («I'cTit 

83631 
trcfueil-z  prov.  8362 

(«ic/i«  8363) 
treifeigl  rtr.  8862  («ic/ie 

8363) 
treizeci  rum.  X  8332 
trembler  span.,  zu  strei- 

chen 
tremor  span.,  so  oder  tem- 1 

blor  ist  8340  statt  trcm- 1 

blor  zu  lesen  ' 

tremplin  frz.  X  8309 
treper  /V«.  X  8328'  I 

trepidante  spnJi.  X  8346 
trepido  sp.  ^t^.  X  8346 
trepigner  /"r^.  i\  8328' 
tresor  frz.  X  8167 
trestuit  afrz.  X  8268 
treti  francoprov.  i\'8268 
trevo    ptg.    8362    {nicht 

83631 
trifoglio  rta/.  8362  {nicht 

8363) 
trifoifi   cMm.  8362   {nicht 

8363) 
trigo    sarracino    sjMn. 

X  7227' 
trima  nprov.  X  8338 
tripa  span.  ptg.  4378. 

X  8372 
tripe  /"r^.  i\^  8372 
trippa  ital.  X  8372 
triunfar  span.  X  8381 
triunfo  span.  8382 
tromba  «iaJ.  p<(/.  A' 8381 
trombe  frz.  X  8381 
tronche  afrz.  X  8182 
tron^on  nfrz.  X  8397' 
troTorzu  sarrf.  8362  {nicht 

8363) 
trozar  s/wn.  X  8182 
trozo  sy/an.  iS'  8182 
truanear  ptg.  X  8393 
truania  ptg.  X  8393 
truaniee  ptg.  X  8393 
tsano  francoprov.  JV^1709. 

JN'  6563 
tuit  a/r^.  X  8268 
tuma   s(Ci7.    3398   {nicht 

3397) 
tumo  nprov.  3398 
tuve  sywin.  8100 


iiccidere  mittelit.  X  18 
umbla  rnwi.  A'  509 
uncir  span.,  ist  in  4496 

einzufiigen 
undain  afrz.  X  4205' 
ungir  cat.  sp.  ptg.  8496 
novo  ital.  X  5808 
ureeolo,  lies  urceolo 
urdidura  span.  5768 
usaje  span.  8523 
uviar  altsp.  602 


171 

va  .span.  2818 
vadio  ptg.  X  8551* 
va-et-vient  frz.  X  8546 
vais  span.  2818 
vaisso  nprov.  X  8840' 
vaiven  span.  iV  8546 
Val-de-buron  span.  1299 
valgo  spri/i.  8559 
vampire  frz.  X  8565* 
vampiro  ital.  \  8565* 
vamos  span.  2818 
van  spa».  2818 
vaqueiro  ptg.  X  8542 
vaquero  spun.  .V  8542 
varSo  p;</.  A'  1060 
varon  span.  1060 
vas  span.  2818 
vasallo  s/jaw.  3821 
vaslez  afrz.  X  5384 
vassallo,  streiche  span. 
vaya  s/Jan.  2818 
ve  span.  2818 
vec  ijroc.  X  8698 
vedegambre  s/j.  A'' 8594* 
vedro  span.  8786  («ic/ii 

8787) 
vcgghia  ital.  X  8709 
vejaire  prov.  X  695 
veludo  span.  8726 
venerdi  ital.  8613 
vengo  span.  8616 
venir    a   jube    franz. 

X  4474" 
veo  s^ja«.  8699 
verai  afrz.  X  8628 
verdon  frz.  X  7496 
vordugo  span.  1296 
verduron  />-^.  .V  7496 
verguenza    {nicht    ver- 

guenza)    S2>an.   3909. 

8636 
vericle  /iv.  A'  1143 
vescla  ital.  X  3280 
vesqui  span.  8794 
vesse-de-loup    franz. 

X  3280 
vesta  .span.  8671 
vetrice  ital.  X  8772 
vetta  ital.  N  8788 
vi  span.  8699 
viaje  span.  8681 
vicomte  nfrz.  X  8684' 
vid  span.  X  8777 
vidi  aZisp.  8699 
vieux  frz.  X  8676 
rigor  .span.  ptg.  8711 
vigueur,  streiche  sp.  ptg. 
villaje  S2ian.  8723 
villano  ital.  s2Mn.  8721 

{nicht  8720) 
vine  span.  8616 
virar   ^^roi-.    s^;an.    jj/j. 

8744 
vis  afrz.  X  8768' 
visceras  span.  4378 
viseomte  a/'rj.  .V  8684' 
visconde  2>tg.  -V  8684' 
visconte  ital.  X  8684' 
viso     ital.    s])an.    ptg. 

X  8768* 


172 


Nnohtr»};  «lira  roninniBcluni  Wortvor/.oii-lmissp. 


visto  .«;)<iN.  8(i99 
vitriolo  v/i.  III;/.  8786 
vitriiil<>-8  prov.  8786 
vizromlo  spati.  A'  8C84* 
vrnliii  I'rancopror.  A' 8668 
v.iison  n/'r:.  .V  8704* 
voliinte  afrs.  A'  S8U* 
vohmtior»  <i/>r.   A  S8U 
voloiit.-  (i/V,-.  A'  8814* 
Toloiitorif  (i/rj.  A'  8814* 
vol.'iifiors  a/r.'.  A'  8814. 

A'  S81.C 
volor  (!/>.-.  «280 


volontii  ital.  A'  8814* 
voloilto  frc.  N  S814" 
volt  rlr.  483 
V08  pror.  c(i/.  span.  pig. 

841)9  inic/i/  8400) 
vov  spa».  2818 
vrki  /rr.   A'  8(>28 

xnniu80jir   alli>iK  3310. 

64!I7 
xoJroz  piti.  N  8tK) 


i  y  prov.  I'r:.  altsp.  attplji. 

I "   4tM>(> 

'  voiulo  «/)«»!.  2822 

yurbii  ji;«i»i.  A'  H929 
I  vorto  .tpan.  4237 
!  youx  /rr.  A^  6720 

yoifio  sjmn.  N  2726 


Kafirfo)  s^fdii.   .V  7156 
zu);iiya  k;hiii.  3li'l 
lampa  lYa/.  A  8036 
ZBiif»  i<(i/.  A'  8926 


ziin);nno  ptg.  N  8940 
/.iiimtii ,    -o    .•infill.    2181. 

7143 
ziirrota  span.  ()6C8 
zurpa  .•i/«iH.  3893.  A'7U)8 
zarza  .ipan.  N  71(iti 
zon/.alo,  lies  zmziilo 
zorbo  pti/.  N  8041 
zirbu  i((i/.  i,t<i.  i\  8041 
zt«n>  pill.  1870 
,  zorni  sji.  pl<i.  A'  04  31 
I  zorzal  sp.  pttj.  N  8!»19 
j  zunibar  span.  4621 


-^«*=^- 


IV.    Deiitsehes  Woi-tverzeiclinis  zum  Nachtrage. 


Aal  2852" 
abgenutzt  4895 
Absatz  10 
absfliiitteln  2f!05« 
Abwescnheit  43 
Albernheit  559'J 
Amtszininier  2642 
Amulet  533'' 
Anblick  8768' 
anekeln  3169 
Anker  licliten  7168 
Ankertaii  2031*' 
Apfel  6261" 
Arzt  5196 
anch  3950 
aufgeblasen  1398 
ausfjebcn  2618" 
ausriisten  2313 
ausstatten  2313 
aiisstreichcn  8891 

Kalken  5229 
Ball  7842 
Becher  2165 
Beere  1972 
begatten,  sich  3450 
begrabeu  4333" 
benetzen  771 
besclimutzen  4628» 
beschneideii  7139 
bestehen  auf  8094 
bestimmen  2535' 
Betriiger  8940 
Binse  7646" 
Bime  6166 
Bischofssitz  7343 
bleich  5834 
Blindsehleichc  559 
Briiune  4595' 
brandig.werden  3286 
Braiintwein  678" 
brauen  1307 
Brille  1143 
Brot  5379 
Briicke  4765" 
Brust  5312' 
Bucb  4783 
Buchweizen  7227' 
Butter  5172 

Damraerung  4912« 
Battel  8030 
Decke  4625".  8158 
Diener  7428" 
Dorf  6269 


diinkelhaft  1398 
iliingcn  4628" 
Diinger  3401 
<lHnkcl.  d.  worilon  4912" 

eifrig  712" 
eilig  6382 
eiiitreten  4403" 
Ekel  3169 
Elsbeerbaiim  8840" 
Eiiiporkirche  4474« 
eutfcnien,  sich  48 
enthaupten  2417" 
erbrcchen  8819" 
Erde  3687 
Erdgrube  8128 
erinnern,  sich  7905' 
crortern  2605' 
Erschcinung  8768' 
ersticken  7927» 

Faden  7646".  7741* 
Falle  5794 
Fallgitter  7227" 
farzen  5995' 
fassen  4145' 
Feige  1170 
Fensterviertel  3961* 
feucbt  4756 
feurig  712 
Fink  6149" 
Fischbeiu  1000' 
Flasche  533' 
Fleischstiid,  3254 
Frau  1113 
froh  3557 
Friihstiick  6348 
Furche  7333 
furchtsam  8346 
Fufsstapfe  3496 

Griiusebliimchen  6351' 
Gatter  7227' 
Gattung  7655 
Gaukelei  8393 
geeignet  4069' 
Gefahr  2665 
gerollt  7297 
Gerste  2922 
geschlangelt  7297 
Geschlechtsteilc  2337» 
Gesellschaft  6931 
Gesicbt  8768» 
Gespenst  7747.  8565' 
Gestank  7507' 


Getreide  2922.  3482 
Gewebe  8155 
(Jewiirz  7655 
(iicht  779' 
Gipfel  8788 
glanzciid   7691' 
Glanz  7691" 
Gletscher  3677' 
Gott  2674 
(Jrabeii  770'.  3323' 

Haher  3557 
balb  2586« 
Halsbraune  4595' 
Halunke  8558 
handhaben  5060 
Harkeisen  6679 
hartnaekig  8094 
Haselstrauch  8840* 
Hans  2678 
Hebel  4765» 
Hccht  2852' 
Heidelbecre  5491 
helfen  7905" 
Hemd  5822 
herabroUen  7297 
heraiisfordern  6844 
Herrschaft  2665 
beute  Nacht  220 
Hiruschale  1972 
Hirt  8542 
hitzig  712'» 
Hof  6351' 
hohl  werden  3286 
Honigwabe  6683 
hiibsch  3633 
Hiihnergeier  7268' 
Hund  3961*.  5074.  8128 

jetzt  3950 

liabel  1635 
Kiifer  1571 
Kampf  7227' 
Kanarienvogel  7496 
Katze  1740 
Koble  3665» 
Kelter  5821' 
Kettenring  553 
Kiesel  7185" 
Klaue  7168 
Kleider  4446.  7937* 
Klotz  7575 
Kniiuol  5808 


Kobold  4031.  5631.  7442 
Korb  2165.  7087 
Krijte  8927' 
Kuchen  3369'.  8281' 
Kummet  073 

Liirche  4686 
Larm  1511 
Lager  2642 
laichen  3450 
Lampe  1458 
langsara  4756.  8047 
Lanze  3681 
la,ssen  4722 
Latz  5822 
Laub  8479' 
Laufbursche  7647 
Leder  2181 
ledig  8540» 
Leine  4841 
Leinewand  4841 
leucbton   1458 
link  7489 
Liige  5238 
Lumpen  7937' 

IMatte  7792 
Maulescl  5454 
Maultier  5178.  5454 
Meer  6205 
Miene  8768" 
Mine  5309 
Mittag  5261 
Mittagsruhe  5261 
Miible  5821' 
Miihlstoin  5369 
miihsam  712" 
miirrisch  au.ssehen  79" 
miifsig  8551' 
Miitze  8788 


TVahrung  5811 
nett  3633 
Netz  3254 
Netzseil  4765' 
niederreifsen  2441 
Nieswurz  2804".  8594" 
Niete  6911 
nur  7548 
Nufsschale  1972 
Oberschenkel  8759' 
Ohcim  949 
Ordnung  4066" 


Ooiitjrlips  WortviT/oirliiiis  ziiiii  Niiclitra>^<, 


I*.il.i.<r.ir«.li.'r>3r..7-J8(i' 

i'fuly  :4J7 
I'll.    :I2S(I 

riiin.l.T  SU!K  UI51 
r.'siiiuu-  8S81 
I'nssPii  83!»3 

I{:l.s.MI    SI&T 
Kasp'l  7278 
Kaiip»  ir>71 
K.Oh'  7tt>6'.  SH4I)' 
H.-ilu"  4l)liG* 
Kois  72t;.  71ti6-' 
Koclu"  6026* 
rot   I'JS4 
i:iil>o  1I4S 
Kiirki-ninnrk  7U7tl 
ItuRaol  8381 

WiiK'o  733() 

SaitoiiinRtniniont  lilKtO* 
Snttol  7l>8l 
Snuin  CSU 
Soh,i<.  1  1!I72 
Sclirtlo   UI72 
Schatten  847i>" 
ScliauM  5821 
Scliorlio  1!)72 
Soliicksal  2.j;t5' 
Sttliiono  U73 
S.-hiif  10.  10(X)^  1972. 

6524* 
Srhililwaolic  7377 
srhlocht  5014 
srhliff  4!t7o 
SolilinL'e  5794 


Sclilofs  7227« 
Ki'liniclton  7.'>r..'i 

S.-liimiiV  S7:il 

s.liiii-ll  11382 

S.-li,.ll>.  3f.^7 
I  SchrnitboiiiiitittiT  (i27(i 
'  S<'lirwkon  ;t3(i2 
j  Schdr/o  8 
'  S<'luili    10.   7(i4ti" 
I  Rrhwiirinoii  3li33 

S.'liwiir/.i"  S208 

Srliwankiiiit;  851l> 

siliwoimm  ()572 

Scliwi'iii   1972 

HcllWt'ljJlMl    5811 

Soliwort  3(>81 
S.-lnviiTi^'k.<it  2065 
scliwiiiiloii  328(i 
s.-t;.'lii  7333 
suliiion,  sii-li  7973 
HiMifziMi  7973 
siclicln  71G8 
siedcii   1412 
sieliP  <la!  2S17' 
sjiiit  8047 
S|iinil('ll>aiun  3535 
Spriiiijor  8421 
Stal)  5178 
Stailt  G2(!9 
Staiifie  8181 
Staubfa.loii  7741« 
steif  niaclicn  8137 
•stoigen  5113' 
Steinbock  7757 
Steucr  7348* 
Stiol  (in89 
I  StinktiiT  87ii4' 


'  Kt.iU  I3U8 
St..l/,  7704 
Sto|i|M>l  3188" 
strad'  niarhoii  8137 
htraliU'ii  771 
Strand  7800 
StrafKo   1498 
atroifoii  3293" 
Stroll   7798- 
Stuinpf  8397* 
8iun|>f  1315 

'fiinzer  8421 
TiiiiRcliiinK  (>96 
Talisman  533'' 
Tasflio  357(i 
Tatzi'  7 1(18 
Tail,  das  7757 
toiififf  4976 
Tiorliiihlo  81'28 
tiiton   is 
Tritt  3490 

■  indpiitliidi  siditMi  4912* 
nnlioilviill   7489 
Unrulii-   132(1" 
Untcrschrift  74(io 
nntorstiit/.uii  7905" 

verdorbcn  328G 
vcrdriolson  31G9 
Vcrdrnfs  3 109 
vorgiftct  3932-1 
vcrkriippeln  4587 
s'erkiimmert  4587 
versclinpiduii  7139 
I  vor.sclinitton  5312- 


vorstininion  2G03 
Viilk  G2(>9 
V.irt.<il  U893 

Wiirmo  1514" 
\Va);i>nl)anni  3Gll5* 
Wallisidi   lOOO* 
Wallnnfs  3577 
Wi>K  1498.    1205* 
wolion  3293* 
Woidu  5811 
\V..ili,.  728G" 
Woin  1934 
Woizon  3482 
wolkon  328G 
Wioko  2849 
Wiodolmiif  2732.  8509 
«ii-doriiin  3950 
Wipsc  0351" 
Wille  8814« 
wiininclii  3401 
Wind  3293« 
Wuclieror  8940 

y.aiie  8094 
/alin  53G9 
Zangc  8093  f. 
Zaiin  7737 
Zeisig  749G 
zorliaupn  7521 
zcrsclinpiden  2313 
zorstroiioii  2G21" 
Zimmer  7423* 
Zuf;briicko  47G5'' 
znriiston  885 
zusaiiimcnspliiofscn   G591 


-■>-»-<=- 


D 


•^^  I  «    *>VL.    nj        law