Leabhar cheist air uachdaranachd agus oideas na h-Eaglais Clreachail (no Eaglais na h-Alba)

Digitized by the Internet Archive
in 2013

http://archive.org/details/leabharcheistair1843chur

LEABHAR CHEIST

UACHDARANACHD AGUS OIDEAS

H-EAGLAIS CLEIREACHAIL;

(NO, EAGLAIS NA H-ALBA.)

EADAR-THEANGAICHTE GU GAELIC, (LE CEAD NAN UGHDAIREAN,) o'n NAOIDH-
EAMH CLODH-BHUALADH DO 'n LEABHAR 'S a' BHEURLA.

" Feuch dhoibh dreach an tighe agus a chumachd, agus a dhol a mach agus a
theachd a stigh, agus 'uile choslas agus 'uile òrduighean, agus 'uile dheilbh, agus
'uilereachdan, agus sgrìobh e 'n an sealiadh, a chum gu 'n coimhid iad 'uile dhreach
agus 'uile òrduighean agus gu'n dean siad iad." — Eseciel. xliii. 2.

GLASGOW:
PUBLISHED BY DUNCAN MACVEAN.

MDCCCXLm.

ROIMH-RADH.

- Cha'n 'eil TTghdairean an Leabhair Cheist so 'g a chur a mach
le rùn mhi-sheirceil do Chriosduidhibh atha do dh' atharrachadh
aidmheil; ni mò tha iad 'g a chur a mach a dhùsgadh chonns-
poidean; ach, air son nan aobhar so a leanas: —

1. Ann an làithibh bharailean iorghuilleach, mar an là 'n diugh,
mheasadh leo gu 'n robh e 'n a ni cudthromach ro-f heumail do
'n Eaglais Chlèireachail, gu 'm biodh a luchd-comuinn, gu
h-àraidh an t-àl òg a tha 'g èirigh suas, làn fhoghluimte ann an
teagasgaibh bunaiteach a suidheachaidh, mar tha iad sin stèidh-
ichte air focal Dhè, agus sònruichte, eadar-dhealaichte o' chàch.

2. Tha iad a' meas nam barailean a ta iomadh deònach a chum-
ail suas, neo-sgriobtuireil; agus uime sin, mearachdach — nach 'eil
Riaghailt àraidh air bith mu uachdaranachd Eaglais agus Oideas
do Shuidheachadh Nèamhaidh, agus gu 'm feudnah-Eaglaisean
na Riaghailtean a 's ro-iomchuidh a chithear leo fèin, ge b' e
air bith iad, a chleachdamh.

3. Tha iad a' creidsinn gu 'm bheil glòir Chriosd, farsuingeachd
a Rìoghachd agus, slàint' anama dhaoine an dlùth-dhàimh ri
ministeireilachd dhìlis, òrduighean, agus a reachdan, do ra
Riaghailt-Uachdaranachd a shuidhich e fèin 'n a fhocal„

Roimh-Ràdh, an t-Sèathamh cur a mach.

Ann an cur a mach an t-Sèathamh chlòdh-bhualadl
Leabhran bheag so, tha sinn'g amheas mar ardleasdanas arbuidh-
eachas a nochdadh do Dhia, a thug air, le a bheannachd, gu 'n
do shoirbhich e co maith. Chaidh, cheana, cùig clòdh-bhualaidh-
ean lìonmhor dheth a reic, a' deanamh suas gu lèir, fichead mile
leabhar, agus air do 'n ath-chlòdh-bhualadh a bhi fathast 'g a
iarruidh, chaidh an leabhar, le ro-aire, a leasachadh, agus a measg
nithe eile, chaidh a chur ris as ùr caibideil air comh-leantanas
nan abstol, ni, a rèir coltais, a ta 'n t-àm so gu mòr ag iarruidh.
Tha sinn ag earbsadh gu 'm bi so feumail do dh' iomadh. Tha
sinn cheana dearbhta, nach bi na h-oidhirpean caoimhneil a
ghnàthaichear gu a chraobh-sgaoileadh air sheòl 's am bith fann,
air chor 's gu'm bi oideas agus uachdaranachd, co maith ri teag-
asgaibh agus Riaghailtean na h-Eaglais Clèireachail air an
deanamh aithnichte mòran ni's farsuinge, agus a luach ni 's mò
air a thuigsinn.

An Giblin, 1840.

»*, This little Book,— " A Catechism of the Government and Discipline
of the Presbyterian Church," — has been so much esteemed, that 60,000
copies of it have been sold. It has been translated into French and Dutch;
and now into Gaelic, for the use of Highlanders at home and abroad.

This translation has been revised and corrected by an eminent Clergyman
of the Church of Scotland.

Glasgotv, February, 1843.

LEABHAR CHEIST, &c.

CAIB. I.

IiIAGHLADH KA. H-EAGLAIS.

I. Ciod e tha air a chiallachadh le Eaglais Chriosd?

Aon chuid a shluagh saoirte gu h-iomlan, no na h-uile' tha 'g
aideachadh a bhi 'n an Criosduidhibh, air talamh, agus an clann.
Eph. v. 25, 26: " Ghràdhaich Criosd an Eaglais, agus thug se
e fèin air a son, chum gu 'n naomhaicheadh, agus gu'n glanadh,
e i le ionnlad an uisge tre an fhocal." Grniomh. ii. 39, 47, " Oir
a ta an gealladh dhuibh-sa, agus do bhur cloinn. Agus chuir an
Tighearn gach là ris an Eaglais an dream a thèaruinear."

II. Cia mar tha 'n Eaglais anns an t-seadh choitchionn so, a
ghnàth air a h-eadar-dhealachadh?

Mar an Eaglais fhaicsinneich, agus neo-fhaicsinneich; tha an
Eaglais neo-fhaicsinneach a' gabhail a stigh naomh-shluagh Dhè
gu h-iomlan air neamh agus air talamh. Eabh. xii. 23. " làn
choimhthional agus eaglais nan ceud-ghin, a tha sgrìobhta 's na
nèamhaibh:" agus anEaglais fhaicsinneach, gach uile shluagh a
tha ag aidmheil na f ìrinn gu follaiseach mar a ta i ann an Iosa.
Taisb. ii. 12, — 15: " Agus chum aingil na h-Eaglais 'a ta ann an
Pergamos, sgrìobh, — a ta thu a' cumail m' ainme-sa gu daingean,
agus cha d' àicheadh thu 'mo chreidimh — ach tha agad an sin an
dream a tha cumail teagaisg Bhalaaim, ni a's fuathach leam-sa."

III. Am bheil aig an fhocal Grhreugais (Ecclesia) a tha air
eadar-theangachadh Eaglais, anns na Sgriobtuiribh seadh air bith
eile, ach an dithis ud a mhàin?

Tha; — tha e air a ghnàthachadh ann an iomadh seadh. Tha
e a' ciallachadh: — 's a' cheud àit, Co-chruinneachadh coitchionn 's
am bith, no coimhthional sluaigh. Cniomh. xix. 32: " oir bha an
coimhthional (ecclesia) troimh a chèile." 2 Comh-chruinn-
eachadh luchd-comhairle ceartais. Grniomh. xix. 39: " Ma tha
ceist 's am bith agaibh mu nithibh eile, rèitichear sin ann an
coimhthional dligheach," (ecclesia); no luchd-riaghlaidh eaglais.
Matt. xviii. 17: " Innis do 'n Eaglais e," &c, (ecclesia.) Tha 'n
eaglais air a deanamh suas do luchd-riaghlaidh agus an dream a
ghabh riaghladh. Eabh. xiii. 17. Agus a rèir òrduigh gach
comuinn deadh-riaghailteach tha gearana air an cur an làthair
an luchd-riaghlaidh. B' ionann is mar bha ann an sionagogaibh
eaglais nan Iùdhach; agus, uime sin, mar labhradh le'r Tighearna,
agus air a thuigsinn le a dheiscioblaibh, tha am focal Eaglais anns
an rann so a'ciallachadh luchd-riaghlaidh. 3. Coimhthional sòn-
raichte 's am bith do Chriosduidhean. Col: iv. 15: " Agus air an
eaglais a tha 'n a thigh."

4. Iomadh coimhthional, no iomadh eaglais air am meas mar
aon, fo 'n aon riaghladh choitchionn. 1 Cor. 1, 2: " 'Chum
eaglais Dhè a ta ann an Corintus;" coimeas ri xiv. 34, " Biodh
bhur mnài 'n an tosd 's na h-eaglaislbh." Mar an ceudna
G-niomh. viii. 1: " An Eaglais a bha ann an Ierusalem," air a
choimeas ri xxi. 20. Cia lìon mìle (no mar anns a' cheud chàn-
ain,) miriads. Is e miriad deich mìle. B' èigin gu 'n d' rinn
iomadh miriad iomadh coimhthional ann an Ierusalem, gu h-uile
air an gairm, an Eaglais, fo riaghladh nan abstol agus nan sean-
airean, Gniomh. xv. 6 agus xvi. 4.

IV. Am bheil e 'n a aobhar suarach, ciod i an Eaglais da 'm
buin sinn?

Cha 'n 'eil. 'S e ar dleasdanas sinn fèin a cheangal agus dlù-
leantuinn ris an Eaglais sin a's dlùithe a tha do rèir nan Sgriob-
tuirean Naomha 'n a teagasg, 'n a suidheachadh, 'n a riaghailt-
ibh, 'n a riaghladh agus 'n a foghlUm. I Eoin. iv. 1; " Dearbh-
aibh na spioradan, an ann o Dhia a tha iad." I. Tes: v. 21:
" Dearbhaibh na h-uile nithe: cumaibh gu daingean anni sin a ta
maith."

V. Am bheil aig an Eaglais Chriosduidh mar chomunn faic-
sinneach, seòl riaghlaidh sònraichte dhi fèin?

Tha. 1 s rìoghachd i aig am bheil reachdan, òrduichte le Criosd ;
agus is iad a buill an luchd-riaghlaidh, agus iadsan a tha air an
riaghladh araon. Eoin. xviii. 36: " Cha 'n ann do'n t-saoghal so
tha mo rìoghdachd-sa." &c. Eabh. xiii. 17: " Bithibh ùmhal do
'ur cinn-iùil, agus thugaibh gèill doibh: oir tha iad ri faire air
bhur n-anamaibh."

VI. C' àit am faigh sinn na riaghailtean agus na reachdan leis
am bheil i air a riaghladh ?

Ann am focal Dhè a mhàin, Isa. viii. 20: " Chum an lagha
agus a chum na fianuis: mur labhair iad a rèir an fhocail so, is
ann a chionn nach 'eil solus annta." Taisb. xxii. 18: " Ma
chuireas neach air bith ris na nithibh so, cuiridh Dia air-san na
plàighean a tha sgrìobhta anns an leabhar so."

VII. Ciod an gnè lagh-Eaglais a tha air a shuidheachadh a
rèir focail Dhè, agus tha a' co-chòrdadh ris ?

An seòl sin do'n goirear an reachd Chlèireachail. Tha an t-
ainm so a' tighinn o'n fhocal Clèireach, a ta a' ciallachadh sean-
fhear, ni a's e an t-ainm gnàthaicht' agus sgriobtuireil air a thoirt
do luchd-riaghlaidh na h-Eaglais.

VIII. Ciod is ceud-thoiseacha, no ìs prìomh bhunaitean àraìdh
agus coitchionn d' an reachd Eaglais so?

Ard-uachdaranachd an Tighearn' Iosa Criosd, inbhe cho-ionann
a mhinisteirean maille r' a chèile, agus dreuchdan fa leth a sean-
fhearan riaghlaidh, maille ris an ùghdarras mhinisteireil, agus
ìochdaranachd laghail nan cùirtean Eaglais.

IX. Ciod a tha air a chiallachadh le àrd-uachdaranachd
Chrìosd?

Tha, — Gur h-Esan, agus Esan a mhàin is Righ agus is Ceann
do 'n Eaglais ; agus nach 'eil ùghdarras aig duine no daoinibh 's
am bith eile, reachdan stèidhidh na h-Eaglais a shuidheachadh.
Salm. ii. 6: " Gidheadh dh' ung mise mo Righ air Sion, mo shliabh

naomh-sa." I. Pead. v. 3: " Ni mò mar Thighearnaibh os ceann
oighreachd Dhè, ach mar dhream a th'a 'n an eisempleiribh do'n
treud." Eph. v. 23: " mar is e Criosd ceann na h-Eaglais."
Mat. xxviii. 28: " A' teagasg dhoibh gach uile ni a dh' àithn mise
dhuibh a chum a choimhead."

X. Cia lìon seòrsa luchd-dreuchd a dh' òrduich Criosd 'n a
Eaglais?

Dà sheòrsa Luchd-dreuchd, àbhaiseach, agus neo-àbhaiseach.
Eph. iv. 11: " Agus thug e dream àraidh gubhi 'n an abstolaibh:
dream eile gu bhi 'n am fàidhibh, agus dream eile, gu bhi 'n an
Soisgeulaichibh, agus dream eile gu bhi 'n an aodhairibh agus 'n
an luchd-teagaisg."

.XI. Co iad ris an abrar luchd-dreuchd neo-àbhaiseach?

Daoine a fhuair cuibhrionn do thìodhlaicean mìorbhuileach,
agus ùghdarras follaiseach, mar bha nar h-abstoil, soisgeulaiche,
agus fàidhean.

XII. Ciod am fàth mu 'n robh iad sin air an sònruchadh?

A chum toil Chriosd a dheanamh aithnichte, agus stèidh na
h-Eaglais fhaicsinneich a shocruchadh do rèir sin; agus chum
eaglais Chriosd bhi air a frithealadh le luchd-dreuchd air mhodh
riaghailteich agus sheasmhaich. Tit. i. 5: " Air son so, dh' fhàg
mi thu ann an Crete, chum gu'n cuireadh tu an òrdugh na nithe
a dh' fhàgadh gun deanamh." 2 Tim. ii. 2: " Agus na nithe a
chuala tu uam-sa a measg mhòran fhianuisean, earb thusa na
nithe sin fèin ri daoinibh fìrinneach a bhios iomchuidh gu daoine
eile a theagasg mar an ceudna."

XIII. An robh luchd-inbhe 's am bith aca mar oifigich neo-
àbhaiseach ?

Cha 'n 'eil sinn a' leughadh gu 'n robh buidheann 's am bith
air an sònruchadh gu thighinn an àite nan dreuchdan neo-àbhais-
each ud, mar abstolaibh, mar shoisgeulaichibh, no mar f hàidhibh.
Gniomh. xiv. 23: " Agus an uair a dh'òrduich iad seanairean
dhoibh anns gach Eaglais."

XIV. Ciod iad an Luchd-dreuchd eaglais gnàthaichte a shòn-
raicheadh le Criosd?

Clèirich, no seanairean, (do 'n goirear mar an ceudna easbuig-
ean, no luchd-amharc thairis) agus deacoinean. Gniomh. xx. 17:
" Agus chuir e fios o Mhiletus gu h-Ephesus agus ghairm e d' a
ionnsuidh seanairean na h-Eaglais'." Phihp. i. 1: " Chum nan
naomh uile ann an Iosa Criosd, a tha ann am Phillipi, maille ris
na h-easbuigibh agus ris na deaconaibh."

XV. Ciod a th' air a chiallachadh le aodhairean na h-Eaglais?
An luchd-teagaisg, no na Seanairean do'n gnàth teagasg, co

maith ri riaghladh.

XVI. Am bheil a h-aon diubh so a' sealbhachadh inbhe agus
ùghdarras a 's àirde na 'chèile anns an Eagiais?

Cha 'n 'eil. Tha iad gu lèir 's an aon inbhe, agus co-ionann ann
an ùghdarras.

XVII. Nach 'eil na h-Easbuigean 'n an àrd mhinisteiribh air
leth agus fad os ceann mhinisteirean agus sheanairean ?

Cha 'n 'eil. Cha 'n 'eil ann an Easbuig ach ainm eile air a
thoirt do fhear-teagaisg, no do sheanair.

XVIII. Cia mar tlia sin air a nochdadh?

1. Cha 'n 'eil easbuigean air an ainmeachadh ann an earrann
'sam bith do 'n Tiomnadh-Nuadh le aon ainm sònruichte air bith,
a chum an eadar-dhealachadh o mhinisteiribh eile. — Cha 'n 'eil
a h-aon diubh air an òrduchadh mar thighearnaibh air oighreachd
Dhè; ach an ceart aghaidh sin, mar easbuig, no fear-coimhead
na treuda; agus tha clèireach, no seanair, air a thoirt mar ainm
do na pearsaibh ceudna. Faic, G-niomh. xx. 17: tha iad so air
an ainmeachadh " Seanairean " a tha a rìs, anns an 28 rann air
an ainmeachadh " luchd-coimhead." 'S e sin Easbuigean, mar
tha am focal Greugais " episcopoi " a' ciallachadh.

2. Cha 'n 'eil dleasdanas no cumhachd air earbsadh ri easbuig
ann an aon àit air bith do na Sgriobtuiribh air leth o dhleas-
danasa luchd-teagaisg eile. Cha 'n 'eil e air aithris ann an aon àit
air bith, gu 'm bheil eadar-dhealachadh 's am bith eatorra sin, ann
an cumhachdan-gniomha no ann an ionnsuchadh. " Mar so, ann
an Tit. i. 5: tha an t-abstol a cur an cuimhne do Thitus," " Air
son so dh' fhàg mi thu ann an Crete, chum gu'n suidhicheadh tu
seanairean anns gach baile." Anns an ath rann tha e cur an
cèill an deas-bhuadhan mar sheanairibh, agus anns an t-seachd-
amh rann, ann an cur an sùim am buadhan, tha e 'g ràdh, "oir
is còir do easbuig a bhi neo-choireach," &c.

3. Am feadh a tha 'n dà shloinneadh so air an toirt do na
h-aon daoinibh; Clèireach a rèir inbhe, Easbuìg co-ionann 'n
an dleasdanasaibh le 'chèile — tha iad araon co-ionann, air gach
aon dòigh. 'S e 'n t-aon eadar-dhealachadh a chithear anns am
bheil mùthadh 's am bith, gu 'm bheil an onoir a 's mò air a
meas do na daoinibh a tha ri teagasg, co maith ri riaghladh:
Faic 1 Tim. v. 17: " Measar gur airidh na seanairean a riaghlas
gu maith air urram dùbailt, gu h-araidh iadsan a tha saoith-
reachadh 's an fhocal agus ann an teagasg." Faic mar an eeudna.
1 Cor. xii. 28.

4. Tha gach uile aodhair a' faotainn a dhreuchd agus 'ùgh-
darrais fèin o Chriosd, leis an aon òrdugh, agus anns na h-aon
bhriathraibh: Marc. xvi. 15 : " Agus thubhairt e riu, Imichibh, air
feadh an t-saoghail uile, agus searmonaichibh an soisgeul do gach
dùil."

5. Uaithe sin, tha gach uile do'n goirear " Clèireach " no aodhair,
air an gairm " Easbuigean " mar an ceudna, agus iadsan do'n
goirear " easbuigean " theirear mar an ceudna " Clèirich " riu'; a
thaobh gu 'm bheil an inbh', an cumhachd, am buadhan, agus an
dleasdanasa an dlù-dhàimh ris an dà shloinneadh, no'n dà ainm
so. Tha e soilleir nach 'eil iad 'n am buidhnibh, no na 'n inbhibh
air leth; ach mar aon, agus mar aon ni. Uime sin, cha 'n 'eil ann
an Clèireach no aodhair, agus ann an Easbuig, rèir nan Sgriob-
tur, ach an t-aon ni.

XIX- Ciod a' ghnè dreuchd air leth bha aig Timoteus agus
aig Titus?

Bha iad 'n an seirbhisichibh neo-àbhaiseach, agus ioma-
shiùbhlach. 2 Tim. iv. 5, 10: " Dean obair soisgeulaiche. Titus
(air falbh) a chum Dhalmatia." 2 Cor. viii. 23: " Titus, is e mo
chompanach-sa e, agus mo cho-oibriche do'r taobh-sa:" agus xn.

18 : " G-huidh mi air Titus a dhol do 'ur n-ionnsuidh^ agus chuir
mi bràthair maille ris."

XX. Am bheil am focal Aingeal mar tha e air a ghnàthachadh
mar shamhladh air seachd Eaglaisean na h-Asia ann an Leabhar
an Taisbeanaidh a' ciallachadh seirbhiseach a 's àirde no Clèir-
each, no Aodhair, no ministeir?

Cha 'n 'eil am focal a' ciallachadh ach teachdaire 'mhàin;
agus feudar ant-ainm gu h-iomchuidh, a thabhairt do 'n t-seanair-
theagaisg, nofeudar a' ràdh mar ainm, ri Ceann-suidhe, (nofear-
riaghlaidh) na clèire, mar cheann-comhairleachaidh, no conalt-
raidh, no feudar a ghnàthachadh mar ainm air a thoirt do aodh-
airibh na h-Eaglais, mar air leth, no an ceann a chèile. Taisb. ii.
8, 10: "cuidDHiuBH a chum gu 'n dearbhar sibh," &c: agus 13:
" ?k ue, measg.

XXI. Ciod a tha dhìth air duine chum còir a thoirt dha bhi
air òrduchadh a chum na ministreileachd?

Fallaineachd 's a' chreidimh, caithe-beatha neo-lochdach, agus
naomh; cuibhrionn do dh'eòlas aimsireil agus diadhaidh a dh'
fhàgas comasach e a chum cur an aghaidh ìuchd-àicheadh a'
chreidimh. — agus le uiread do thìodlilac labhairt 's a tha 'g a
dheanamh comasach an Eaglais a theagasg. 2 Tim. ii. 2: " Agus
na nithe a chuala tu uarn-sa a measg mhòran fhianuisean; earb
thusa na nithe sin fèin ri daoinibh fìrinneach, a bhios iomchuidh
gu daoin' eile a theagasg mar an ceudna." Tit. i. 7, 8: " Oir is
còir do dh' easbuig a bhi neo-choireach mar stiùbhart Dhè, cial-
lach, cothromach, naomha, measarra." Mat. xiii. 52: " air an
aobhar sin gach uile sgrìobhaiche ta foghluimte chum rioghachd
nèimhe, is cosmhuil e ri fear-tighe a bheir a mach as 'iomnhas
nithe nuadha agus sean."

XXII. Co aige tha ùghdarras gu daoine òrduchadh a chum
dhreuchdan 's an Eaglais?

Aig Clèir, no aig co-chruinneachadh do na seanairibh: 1 Tim.
iv. 14: " Maille ri leagadh làmh na seanaireachd." Gniomh. vi.
6: " Chuir iad iadsan an làthair nan abstol: agus air deanamh
ùrauigh dhoibh, chuir iad an làmhan orra."

XXIII. Am bheil dreuchd bhunaiteach air bith eile 's an Eag-
lais, ach dreuchd teagaisg?

Tha. Dreuchd-riaghlaidh mar an ceudna. Eabh. xiii. 24:
" cuiribh fàilt' orra-san uile tha 'n an cirm-iùil duibh."

XXIV. Co dha bhuineas gluasad anns an dreuchd so?
Araon do na Clèirich, no do na seanairibh: Gniomh. xv. 6:

*' Agus thàinig na h-abstoil agus na seanairean an ceann a chèile
a dh'fheuchainn mu 'n chùis so;" agus xvi. 4: "thug iad dhoibh
na h-òrduighean r'an coimhead a dh' òrduicheadh leis na h-abstol-
aibh agus na seanairibh." 1 Tim. v. 1J: " Na seanairean a
riaghlas gu maith."

XXV. Cia lìon buidheann Sheanair a ta ann?

Dithis; — An seanair teagaisg no an t-aodhair, agus an seanair
riaghlaidh. 1 Tim. v. 17: "Measar gur ahidh na Seanairean a
riaghlas gu maith air urram dùbailte, gu h-àraidh iadsan a tha
saoithreachadh, 's anfhocal agus ann anteagasg." 1 Cor. xii. 28:
" luchd-teagaisg, luchd-cuideachaidh, uachdarana."

XXVI. Am bheil iad so gu bhi air am meas mar ghnè luchd-
dreuchd air leth o chèile, a' sealbhachadh caochlaidh òrduighean
ùghdarrais?

Tha. iad gu bhi air am meas mar a lionadh caochlaidh ionadan
do 'n aoin dreuchd ghnàthaichte, agus co-ionnan ann an ùgh-
darras mar luchd-riaghlaidh na h-Eaglais.

XXVII. C'arson a tha iad mar so air an eadar-dhealachadh?
Do bhrigh nach 'eil an aon bhuidhean air an òrduchadh a chum

riaghlaidh a mhàin, ach mar an ceudna chum teagaisg ; agus a'
bhuidheann eile, a chum riaghlaidh mar an dleasdanas fèin fa leth.

XXVIII. Ciod e dleasdanas coitchionn, no gnàthaichte nan
Seanairean riaghlaidh?

Oibreachadh maille ris an aodhair, mar chòmhnadh dha, agus
mar luchd-riaghailt ann an coimhead na h-Eaglais, a chum eòlas
agus riaghailt a chumail suas, agus a' sealltuinn ri teaghlaichibh
na muinntir euslain a bhuineas do'n Eaglais, a chum earalach-
aidh agus ùrnuigh. I. Pead. v. 1, 2 : " Na seanairean a ta 'n ur
measg ta mi ag earail, air bhi dhomh fèin a' m' sheanair mar an
ceudna — Beathaichibh treud Dhè a ta 'n ur measg, ch' an ann a
dh' aindeoin, ach gu deònach." Seumas v. 14: " Am bheil neach
's am bith tinn 'n ur measg? cuireadh e fios air seanairibh na
h-Eaglais, agus deanadh iad ùrnuigh os a cheann."

XXIX. Am buin e do dhreuchd nan Deacon a bhi a' teagasg,
no a' riaghladh 's an Eaglais?

Cha bhuin. Cha 'n 'eil iomradh air Deacon ann an aon àit
do'n Sgriobtur an dàimh ris na dleasdanasaibh sin.

XXX. Ciod eile an dleasdanas a chum an robh iad air an
òrduchadh ?

A chum gnothuichean aimsireil na h-Eaglais a riaghladh,
agus gu sònruichte a chum feitheamh air uireasbhuidh nam bochd,
a chum is gu 'm feudadh na h-abstoil, no 'n luchd-teagaisg iad
fèin a thoirt suas a ghnàth do mhinistreileachd an fhocail.
Gniomh. vi. 4.

XXXI. Nach d' rinn Philip a bha an dreuchdna Deacoineachd,
teagasg agus baisteadh?

Thionndaidh Philip gu bhi 'n a Shoisgeulaiche, agus aig a
leithid sin do neach bha ùghdarras teagaisg agus baistidh.
GTniomh xxi. 8 : " agus chaidh sinn a steach do thigh Philip an t-
soisgeulaiche."

XXXII. Am bheil còir aig buill Eaglaisean an aodhairean
fèin agus luchd-dreuchd eile nan Eaglaisean a thaghadh?

Tha. Tha 'n comas so aig na h-Eaglaisibh mar tha comas
aig gach comunn saor eile, am buill fèin a thaghadh. Gniomh,
i. -5, 26: " an sin dh' èirich Peadar ann am meadhon nan deis-
ciobul. — Agus thilg iad an crannchur, agus thuit an crannchur
air Matias." — Gniomh. vi. 5: "Agus bha chainnt so taitneach an
làthair na mòr chuideachd uile: agus thagh iad Stephan." 2
Cor. viii. 19: " Ach thaghadh e leis na h-Eaglaisibh mar an
ceudna, mar chompanach turuis dhuinne, leis an tiodhlac so a
fhrithealadh leinne chum glòire an Tigheama," &c.

XXXIII. Cia mar bu chubhaidh do Chriosduidhibh an dleas-
danas so a ghnàthachadh ?

Le spiorad macantais, irioslachd, sìthe, agus ùrnuigh, le àrd
spèis doghlòir Chriosd, agus do leas spioradailnah-Eaglais; gun
chlaon-bhreth, no spèis do phearsaibh seach a cheile. Phil. ii. 3:
" Na deanar aon ni tre chonnspoid no tre ghlòir-dhìomhain ; ach
ann an irioslachd inntinn, measadh gach aon gur f èarr neach eile
na e fèin." 1 Cor. x. 31: " G-e b' e ni air bith a ni sibh, deanaibh
na h-uile nithe chum glòire Dhè." Seumas iii. 17: " A ta an
gliocas a ta o 'n àirde sìochail, ciùin, gu'n leth-bhreth."

CAIB. II.

CÒMH-LEANTANAS NA CLEIRE, AGUS AIR MAR TIIAINIG IAD AN LORG
A CHEILE 0 LINN NAN ABSTOL A NUAS.

I. An robh, aig Abstolaibh Iosa Criosd buidheann co-ionann
an dreuchd, 's an tiodhlacaibh riu fèin, a thainig 'n an àite?

Cha robh: cha b' ann mar àbstolaibh a shuidhich iad a' bhuidheann
a thàinig mar luchd-dreuchd 'n an àit; (oir cha b' urrainn daoine
air bith a bhi 'n an abstolaibh, ach iadsan a mhàin a chunnaic an
Tighearna) ach mar mhinisteiribh, gu bhi a' searmonachadh an
fhocail, a' frithealadh nan sàcramaind, agus gu bhi a' coimhead
thairis agus a' riaghladh na h-Eaglais a rèir fhocail Chriosd. 2
Tim. iii. 2. Gniomh. xiv. 23.

II. Mar eadar-dhealachadh o na deaconaibh, ciod mar dh'
ainmichear an luchd-dreuchd spioradail so?

Tha iad air uairibh air an ainmeachadh 'n an Easbuigibh, 's
e sin luchd-coimhead na treuda — Air uairibh eile, 'n an clèirichibh,
a' ciallachadh seanairean, a thaobh suidheachaidh, agus luchd-
coimhead, 'n an dleasdanasaibh. Ach tha iad le chèile do 'n aon
inbhe — is cha 'n ann do dhithis. Gniomh. xx. 17 — 28. Tit: i.
5—7.

III. Cia mar a bha iad air an òrduchadh, no air an cur air
leth a chum an dreuchd?

Le làmhaibh na seanaireachd no na Clèire, bhi air an leagadh
orra. I. Tim: iv. 14. Gniomh. xxiii. 1.

IV. Ciod e gnàthachadh nan Eaglais a tha gu neo-sgriob-
tuireil a' cumail a mach gu 'm bheil Easbuig agus Clèireach 'n an
dà inbhe air leth?

Is gnàthach leo an dara buidheann dhaoine chur air leth leis
an ni sin do'n goirear leo fèin coisrigeadh nan Easbuig, agus a'
bhuidheann eile le òrduchadh simplidh a mhàin.

V. Am bheil aon riaghailt, no eiseimpleir anns an Tiomnadh
Nuadh air an dà mhodh eadar-dhealaichte so a chum cur air leth
mhinisteirean gu 'n dreuchd, no gu an suidheachadh os ceann
Eaglaisean air leth?

Cha 'n 'eil a h-aon.

VI. Nach 'eil e 'n a ni feumail gu 'm biodh ministeirean air
an cur air Ieth air dhòigh a rèir nan Sgriobtur agus a' tighinn
gu connbhallach air lorg no an dèigh a chèile?

Tha. Mar chùis riaghailt, tha e 'n a ni ion-mholta ann an
a2

10

Eaglais Chriosd; ach cha 'n 'eil e feumail a chum saoradh anama
dhaoine.

VII. C' ar son nach 'eil e feumail?

Do bhrigh nach urrainn dòigh-leanmhuinn air bith bhi iomlan
ann fèin, chum èifeachd focail Dhè a bhacadh; agus ni mò nach
urrainn dòigh-leanmhuinn air bith, a dh' aindeoin ainme o' n
leth muigh, gu bràth teagasg dheamhna a naomhachadh.

VIII. Co iadsan a tha socruchadh gach uil' èifeachd agus
shàbhalaidh air an ni sin mar an aoin bhunait, do'n goirear an
tighinn-a-nuas abstolach — no, Lorg-shlighe nan abstol, èifeachd-
coiseachaidh na dreuchd, agus e sin uile bhi a' tighinn tre àrd-
easbuigibh a mhàin, 'o làmhaibh nan abstol a nuas?

Tha, an Eaglais Phàpanach, agus earrann mhòr do Eag-
laisibh Easbuigeach Shasuinn, agus na h-Eirinn, agus cuid do
'n Eaglais Easbuigeach ann an Alba mar an ceudna.

IX. Air dhuinn a bhi 'g am faicinn so a' cur an uiread as a leth,
an urrainn iad a dhearbhadh o Eachdraidh gu 'n robh a leithid do ni
's " tighinn a nuas abstolach " neo-bhristeach riamh, uiread 's a'
gluasad 'n am measg?

Tha na tha iad a' gabhail orra ag iarruidh so o an làmhaibh;
ach ged a tha iad ag oidhirpeachadh so a dheanamh, gidheadh
cha 'n urrainn iad. Tha na leabhraichean ainmeannan a tha
iad a' gabhail orra bhi aca, mearachdach, no mi-choimhlionta ;
oir anns a' cheud àit, Cha 'n 'eil dearbhadh ceart 's am bith air
gun robh an t-abstol Peadar, o am bheil iad a' gabhail orra an
teachd a nuas a bhi, riamh 'n a Easbuig, no 'n a Cheann do
Eaglais na Kòimhe, no eadhon gu 'n robh e aon uair riamh 's a'
bhaile mhòr sin idir. Anns an dara h-àit; — Cha 'n 'eil aon dearbh-
adh ceart no soilleir, co a b' iad na cinn-aodhairean air an Eag-
lais 's an àite sin rè a' cheud dhà no thrì do ghinealaichibh.
Agus anns an treas àit, tha'n dearbhadh a 's soilleire a 's urrainn
Eachdraidh a nochdadh, ann an ruith ùine, gu 'n robh an tighinn
a nuas so air a bhriseadh ann an iomadh linn, agus ann an
iomadh dòigh. Cha 'n 'eil ann a bhi cumail a mach nach 'eil e
neo-bhriste, ach sgeulachd bhreugach Phàpanach.

X. Nach 'eil aithris no tagradh na còir-dhlighe so, 'n a ni
ann am bonn-stèidheachaidh a' chreidimh Phrotastanaich tha air
'àicheadh?

Gru làn-chinnteach tha; oir, ma tha a' chùis mar tha na Protas-
stanaich a' cumail a mach, gun d' fhàs an Eaglais Phàpanach 'n
a h-Eaglais cheann-laidir, thruaillidh, agus mhearachdach 'n a
teagasg, agus gu 'n do chaill a luchd-dreuchd, no a seirbheisich
ùghdarras am maighstir, agus nach urrainn iad a chomh-pàirt-
eachadh do dhream eile: oir, ma 's e agus gur h-urrainn iad
a chomh-pàirteachadh idir, feumaidh sinn, mar an ceudna ar n-
aonta chur ris gur comasach doibh a ghairm air ais. Nis, chaidh
gach Easbuig Protastanach a chur gu tric a mach à comunn nan
Criosduidhean, agus as an dreuchd, le Eaglais na Ròimhe.
Cionnus, uime sin, is urrainn iad còir a ghabhail air an tighinn a
nuas Abstolach? Air an aobhar sin, ma tha ministeirean Pro-
tastanach a' teagasg d' am pobull gu 'm bheil gach ùghdarras
dligheach neo-sheachanta agus gu h-iomlan a' leanmhuinn a

11

leithid sin do thighinn a nvas, Tha 'm Pobull air a' mhodh sin gu
soilleir ceangailte, no fo f hiachaibh a chum a fàgail, agus pilltinn
gu ùghdarras Eaglais na Ròimhe; ni ris an do chuir na minis-
teirean so air aon làimh gu h-amaideach an aonta, agus air an
làimh eile, a bha iad gu mi-aontachail a' cur 'n a aghaidh.

XI. An ann a thaobh nach urrainn sinn fèin còir agairt air a
leithid so do thiginn a nuas a tha sinn 'g a àicheadh?

Cha 'n ann. Ach do brìgh gu 'm bheil sinn 'g a mheas dìomh-
ain, agus neo-Sgriobtuireil. Dh' fheudadh an t-Abstol, 'n uair
thigeadh e' n dàil chòir-agartais gun bhunnchar, a ràdh " Ge b' e
air bith anns am bi neach dàna (Tha mi labhairt gu h-amaideach,)
tha mise dàna mar an ceudna. An Eabhraich iad? Amhuil is
mise. An Israelich iad? Amhuil is mise. Am bheil iad do
shìol Abrahaim? Is amhuil a ta mise." Air an t-seòl cheudna,
feudaidh sinne a ràdh, ma 's e agus gur h-urrainn aon chomunn
Protastanach còir agairt air a leithid so do thighinn a nuas,
feudaidh Eaglais na h-Alba, agus gaeh freumh dhi, a' chòir
cheudna agairt.

XII. Cia mar tha sin?

Tha sinn a' faicinn roimh àm an Ath-leasachaidh gu'n robh
am ministeirean air an òrduchadhle Easbuigibh Pàpanach; agus
tha sinn a' faicinn gu 'm bheil a h-uile mhinisteirean 'n an Eas-
buigibh iad fèin, mar chaidh a nochdadh roimhe so, agus gu 'm
biodh an "tighinn a nuas " fadheoidh air a bhriseadh a rèir
coltais, ni's lugha na ann an Eaglais anns nach 'eil ach aon
mhinisteir a measg chùig ceud air a ghabhail ris mar Easbuig le
cumhachd an dreuchd sin a thoirt seachad do neach eile. Ann
an amannaibh carraideach agus mi-riaghailt, dh' fheudadh e bhi
air achall ameasg àrd-Easbuigean Pàpanach, agus air a ghleidh-
eadh a measg Easbuigean clèireachail, no Protastanach.

XIII. Ach am bheil sinne gu sinn fèin a shocruchadh, no gu
uaill a dheanamh as so?

Cha 'n 'eil gu cinnteach: Ma tha sinn gu amharc a mach air
son dhearbhaidhean gu 'm bheil ar ministeirean air an cur le
Dia, 's ann an nithibh eile, ach so, a gheibhear na dearbhaidh-
ean sin, agus cha 'n ann 's a' ghnothach so, nach 'eil mar a's f èarr
ach neo-tharbhach agus dìomhain.

XIV. Ciod an t-olc a tha 'g èirigh o mhinisteiribh Protastan-
ach bhi a' cumail a mach, gu 'm bheil an " tighinn a nuas neo-
bhristeach " so bhi aca feumail a chum slàinte, agus o iad a
ghabhail orra fèin còir a bhi ac' air?

Tha mòran uilc ullamh gu èirigh, a tha dol co f had ri iad fèin
a chur as an Eaglais, do bhrigh, 'n uair a tha na tha iad a' gabh-
ail orra, agus a' cur an cèill a bhi feumail gu Eaglais a shuidh-
eachadh, air a dhearbhadh 'n a bhrèig-eachdraidh. Tha iad, uime
sin, 'g an gairm fèin a mach as a' mhinistreileachd, agus a' gairm
a' phobuill air falbh o shlàinte. Tha e a' tarruing gu ùghdarras
duine bhi air àrdachadh os ceann ùghdarrais Dhè, agus beul-
aithris ar sinnsear thar nan Sgriobtur, agus phoncan a ta annta
fèin suarach thar fhìrinnean cudthromach agus f heumail. Tha
e 'g altrum uabhair a measg luchd-teagaisg, 's a' dùsgadh eas-
aontachd a measg Phrotastanach. Tha e a' daingneachadh na

12

Pàpanachd, a thaobh gu 'm bheil e a' gabhail a stigh a h-aon d' a
h-agartasan a 's dàine; agus tha e a' neartachadh mi-chreidimh;
do bhrigh 'n uair a tha ministeirean an t soisgeil a' cur theagasg
air bhonn, ri sealltainn a stigh annta a gheibhear co amaideach,
agus co mearachdach 's a tha so, tha iad a' toirt a nuas an
creideis fèin, an ann aithris do dhaoinibh f hirinnean agus theag-
asgan a th' air an stèidheadh air fìrinn, agus feumail a chum
slàinte.

CAIB III.

Comh-ShuidheachadhagusUachdaiianachd laghall Chùirtean
na 1i-Eaglais.

I. Ciod e nàdur agus farsuingeachd an ùghdarrais a thug
Criosd do luchd-riaghlaidh na h-Eaglais?

Tha e a mhàin 'n a ùghdarras ministeireil agus ìochdaranach.
2 Cor. i. 24: " Cha'n e gu'm bheil againn tighearnas air bhur
creidimh-sa, ach is luchd-cuideachaidh sinn do 'ur n-aoibhneas."

II. Ciod a tha air a chiallachadh le ùghdarras ministeireil?
Is ùghdarras e, air a thoirt dhoibh, mar mhinisteiribh, no

mar seirbhisichibh Chriosd, gu reachd a ghairm, a chleachdamh,
agus oibreachadh a chum òrduigh agus eòlais spioradail na h-
Eaglais a chur air an aghaidh no a mheudachadh.

III. Ciod a th'air a chiallachadh le ùghdarras ìochdaranach?
The e a' ciallachadh gu 'm bheil cùisean na h-Eaglais, 'n a

cùirtibh ìochdaranach, gu bhi air an togail a chum àrd-chùirtean
tigh' an Tighearna — Mar tha cùisean na Clèire gu Seanadh, agus
Seanadh gu Ard-sheanadh, agus na h-uile gu Criosd, mar tha a
thoil-sa foillsichte 's an fhocal.

IV. Cionnus a tha riaghailt an ùghdarrais so gu bhi air a
cleachdamh?

Le na h aodhairean no na seanairean bhi air an cruinneachadh
gu Seisein, gu Clèir, agus gu Seanadh, agus Ard-sheanadh, no gu
comh-chruinneachadh coitchionn nan Diadhair. Gniomh xv. 6:
" Agus thàinig na h-abstoil agus na seanairean an ceann a chèile
a dh' fheuchainn mu 'n chùis so."

V. Ciod e Seisein Eaglais?

Is e am ministeir (a theagaisgeas agus a riaghlas) maille ris
na seanairean-riaghlaidh do choimhthional sònruichte 's am bith,
air tighinn an ceann a chèile mar chuirt-Eaglais. Tha 'm
ministeir do ghnàth mar Cheann-suidhe do 'n choinneamh, agus
feudar Clèir a' choimhthionail a ràdh ri mòd mar so air a shuidh-
eachadh. Tha 'm mòd so, leis an àird luchd-bhreth air a shuidh-
eachadh do rèir eisempleir mhòd nan Sionagog o shean, a chum
ghnothuichean Kiaghailt agus Teagaisg. Ecsodus xviii. 21:
" Agus taghaidh tu mach as an t-sluagh uile, daoine foghainteach,
agus cuiridh tu iad os an ceann 'n an uachdaranaibh." Mat. xviii.
15 — 17: " Mapheacaicheas do bhràthair 'n at' aghaidh, innis do'n
Eaglais e." Faic mar an ceudna 1 Cor. v. 4, 13.

13

VI. Co iad a ta fo ùghdarras an t-Seisein?
Uile bhuill na h-Eaglais a ta fo 'n coimhead?

VII. Ciod e dleasdanas gach Eaglais no gach coimhthionail, a
thaobh an t-Seisein?

An t-ùghdarras sin a tha air a thoirt le Criosd a chumail
suas le mòr mheas, agus ùmhlachd shuilbhir d'a a nochdadh 's
an Tighearna; le co-oibreachadh dileas anns na h-innleachdaibh
feumail a tha e a' moladh. 1 Tes. v. 12, 13: " Agus guidheamaid
oirbh, a bhràithre, aithne bhi agaibh air an dream a tha saoith-
reachadh 'n ur measg agus a ta os bhur ceann 's an Tighearn,
agus a tha 'g ur comhairleachadh; agus meas mòr a bhi agaibh
dhiubh ann an gràdh air son an oibre. Bithibh sìochail 'n ur
measg fèin."

VIII. Co dheth a tha Clèir air a deanamh suas?

Do Mhinisteiribh sgìreachdan a ta goireasach, no fagus d' a
chèile.

IX. Ciod i farsuingeachd Uachdranachd laghail na Clèire?
Tha e a' gabhail a steach a buill fèin maille ris gach Seisein

agus comhthional abhuineas d'a; tha e 'n a mhòd a dh' ionnsuidh
am bheil cùisean air an togail o Sheisein, aig am, bheil coimhead
coitchionn a' choimthionail fo a chùram, agus o bhreth-sa o am
bheil cùisean gu bhi air an toirt a chum an t-Seanaidh,

X. Co dheth a ta Seanadh air a dheanamh suas?

Tha e air a dheanamh suas do Mhinisteirean Chlèirean air
leth, dlùth d' a chèile, le Seanair-Riaghlaidh as gach Seisein.
Ann an Eaglaisibh Clèireachail Chanada agus New Souili Wales,
&c, is e an t-ard-Mhòd Uachdaranachd Laghail e; ach ann an
Eaglaisibh eile a's lìonmhoire agus a' 's farsuinge, mar tha Eag-
laisean na h Alba', agus na h-Eirinn, agus America; tha mar an
ceudna Ard sheanaidh air an deanamh suas do bhuill shònruichte,
mhinistearan agus Sheanairean-Riaghlaidh, air an cur air leth
le gach Clèir do 'n Eaglais.

XI. Am bheil an Tiomnadh Nuadh a' toirt seachad samhlaidh
's am bith cosmhuil ri an leithidibh sin do mhòdaibh Eaglais?

Tha e, anns an xv. Caibideil do Ghnìomara nan Abstol.

XII. Cia mar tha 'n xv. Caibideil do G-hnìomhara nan abstol
a' cur a' ghnè Riaghailt Eaglais so air chois?

Tha na fìrinnean a ta air an sgrìobhadh ann 'n an eiseimpleir
dhuinne, a' toirt dhuinn a shamhladh so do shuidheachadh. Ann
an Eaglais Antioch, chaidh ceist a thogail mu chreidimh, agus
mu ghnàthas uil' Eaglaisean Chriosd. (Rann 1, 2) chaidh a
f àgail gu bhi air a socruchadh no air a dearbhadh aig Coimh-
thional a bha gu cruinneachadh ann an Ierusalem. (Rann 2,)
Bha 'n comh-chruiimeachadh so air a dheanamh suas do luchd-
Riaghlaidh na h-Eaglais, ach bha e fosgailte do'n mhòr-shluagh
uile, (Rann 6, 12,) Thòisich i le tuigse fhaicilleich a chleachd-
amh, (Rann 7, 12, 13,) agus cha deachaidh i a thaobh le inntinnibh
aoin-bheachd, air tùs; ach le tagradh cothromach, agus le
smuaintibh geur-bheachd, fo threòrachadh coitchionn an Spioraid
Naoimh. (Rann. 7, 22, 28). Thug fear do'n chomh-chrùinn-
eachadhdoibh mìneachadhleis an d' aontaichiad guh-aon-sgeulach
e bhi ceart, agus leis an do shocruicheadh a' cheist. (Rann 19,

14

22) Chaidh an Reachd-Riaghlaidh so a chur le h-ùghdarras a'
chomh-chruinneachaidh ud a chum nan uil' Eaglaisean. (Rann
28. agus xvi. 4). Tha an eiseimpleir so air a leantuinn, ann an
Riaghladh, maille ris na h-uile mion chunntas iomchuidh do
choimhthionalaibh air leth; sònraichte, agus leis an t-Seisein a
chum nan Eaglaisean a ta goireasach a thaobh coimhearsnachd,
leis a' Chleir, agus do 'n Eaglais uile leis an Ard-sheanadh.
f Deanaibh, na h-uile nithe gu deadh-mhaiseach agusle òrdugh."
1 Cor. xiv. 40.

CAIB. IV.

OlDEAS NA H-EAGLAIS.

I. Ciod e teisteas Sgriobtuireil mu Eaglais Chriosd?

Is comunn i do dh' aiteam a th' air an dealachadh o 'n chuid
eile do'n Chinne-dhaona chum seirbhis Dhè. Eoin xvii. 16:
" Cha'n eil iadsan do'n t-saoghal."

II. Ciod na meadhonan leis am bheil an teist so gu bhi air a
gleidheil?

Le gluasad dìleas ann an oideas Sgriobtuireil 1 Cor. v. 7:
" Grlanaibh a mach, uime sin, an t-sean thaois ghoirt, a chum gu
'm bi sibh 'n ur meall nuadh." (Faic a' chuid eile do'n rann.)

III. Ciod an dòigh a rèir am bu chòir do Mhòd Eaglais a bhi
a' cur oideis an cleachdamh?

Bu chòir dha bhi, anns a' cheud àit, gu h-ORDAiL. 1 Cor. xiv.
40: " Deanar na h-uile nithe gu deadh-mhaiseach agus a rèir
òrduigh." Anns an dara h-àit, gu Macanta. Gal vi. 1: " Togaibh
suas a leithid sin do dhuine, ann an spiorad na macantachd."
Anns an treas àit, gu Soluimte. 1 Pead. iv. 11. " Ma labhras
neach 's am bith, labhradh e mar bhriathraibh Dhè." Anns a'
cheathramh àit, gu Neo-chlaon-bhretheach. 1 Tim. v. 21:
" gun ni air bith a dheanamh le claon-bhreth.*'

IV. Ann an gabhail a steach bhall do'n Eaglais, am bheil an
luchd-dreuchd fo chùmhnant gun a ghabhail a stigh ach iadsan
a mhain a ta da rìreadh 'n an naomhaibh?

Cha 'n urrainn e bhi air a dheanamh aithnichte gu 'm bheil
neach do rìreadh 'n a naomh, ach le Dhia a mhàin. Bhiodh e,
air an aobhar sin, mi-reusonta, an ni is èigin a bhi 'n a dhìwmh-
aireachd do dhuine bhi 'n a cheann-f àth breth. Theagaisg ar Tigh-
earn agus a chuid Abstola dhuinn, nach 'eil staid dhìomhair an
anama gu bhi 'n a chuspair d' ar breth-ne 'n uair a bhios daoine
'g iarruidh an gabhail a stigh mar bhuill do dh' Eaglais fhaic-
sinneich, Chriosd — Chuir Criosd a mach mar shearmonaiche,
Iudas, as-creidmheach, agus a bha 'n a f hear-bratha, 'g a ghabhail
a steach mar chompanach, agus theagamh gu comhpàirteachadh
d' a shuipeir; (Faic Luc. xxii. 19, 20, 21.) agus cha do dh' eadar-
sgar se e gus an do dhearbh se a chealgaireachd fèin le gnìomh
soilleir. Amhuil a rinn abstol naomh air Simon Magus. (Faic
Grniomh. viii. 13, 23; faic mar an ceudna Mat. xxv. 1, 2.)

15

V. C' àit am bheil mearachd ar bràithrean do na h-Eaglaisibh
so ni 's faid' air an nochdadh, a tha 'g aidmheil nach gabh iad ri
daoinibh gu pàirteachadh, no gu buanachadh anns a' chomunn-
achadh, ach buidheann a tha do rìreadh air an ath-ghineamhuinn?

Ma tha aidmheil creidmheach, agus caithe-beatha iomchuidh
air an diùltadh mar dhearbhadh air còir companais, agus ma dh'
fheumas naomhachd mar an ceudna bhi air 'fhiosrachadh; an
sin, 'S a' cheud àit. — Tha iad le so a' cur suas agartais air gibht
mhiorbhuileach, gibht " aithneachaidh nan spiorad." Anns an
dara h-àit. A thaobh mar fhuair na faoin bharailean so seilbh-
inntinn, tha e 'n a cheann-fàth air riaghailtean coitchionn reu-
sonachaidh agus an fhèin-fhiosrachaidh leis am bheil daoine
ruigsinn breth chothromach, a chur air chùl. — Anns an treas
àit. Tha cathair bhreitheanais air a togail gu breth a thoirt air
cridheachaibh dhaoine, a dh' f heudas tionndadh a mach na h-inn-
eal geur-dhaorsa. Anns a' cheathramh àit. Tha neo-chùram ann
an cuid, agus uabhar ann an cuid eile, le so air an altrum; oir
feudaidh neach air bith a ghabhar a stigh mar sin, fadheoidh, a
ràdh: — " Ghairm an eaglais mise a' 'm naomh ath-ghinte; air an
aobhar sin cha ruig mi leas mi fèin a rannsuchadh. Air an
ùghdarras cheudna feudaidh mi a ràdh ri muinntir eile: — " Seas
a thaòbh, tha mise ni 's naomha nathusa!" — Anns a' chuigeamh
àit. — Tha 'n dearbhadh a tha iad a' gabhail orra' chur suas, se
sin ri ràdh — " JNaomhachadh fiosraichte " gach là g'a thaisbeanadh
fèin meallta agus neo-f hreagarrach 'n an làmhaibh, le brisidhean
a mach a tha gràineil agus peacach 'n am measg, eadhon, mar
a measg bhall do dh' eaglaisean eile, mu 'm bheil iad ullamh a
chum an diongmholtas agus an riaghailt chomuinn a's fèarr a
chronachadh agus a dhìteadh.

VI. C'uin a ta neach gu bhi air a mheas cosmhuill ri bhi a'
deanamh f ìor aidmheil creidimh ann an Criosd, agus gu bhi air a
ghabhail a stigh do chomunn na h-Eaglais?

Tha neach gu bhi air a mheas mar a' deanamh aidmheil
diadhaidh, coltach, a ta toirt dearbhaidh air eòlas bhi aige air
teagasgaibh àraidli an t-soisgeil, agus a' toirt còmhdachaidh air
e fèin a bhi creidsinn annta, esan a dh' aidicheas sin co f had 's is
urrainn e bhreithneachadh, a chridhe bhi air ath-nuadhachadh le
Spiorad Dhè, agus aig am bheil caithe-beatha agus conaltradh
freagarrach do' n t-soisgeul. Eom. x. 10: " Oir is ann leis a'
chridhe a chreidear chum fìreantachd, agus leis a' bheul a dh'
aidichear chum slàinte " — " Gniomh. xvi. 33: " Agus air dha an
toirt leis air an uair sin fèin do'n oidhche, nigh e an creuchdan,
agus bhaisteadh e." Luc. iii. 8: " Thugaibh a mach toradh iom-
chuidh an aithreachais."

VII. Ach nach do ghabh na h-abstoil muinntir a steach do'n
Eaglais le baisteadh, gun fhantuinn ri dearbhadh coltach 's am
bith air an aidmheil fhaotainn?

Gach uile thàinig a chum na h-Eaglais, thàinig iad fo chunn-
art an saorsa, am maoin, agus am beatha a chall; agus bha sin
fèin 'n a dheadh chòmhdachadh air an dilseachd, le a shamhuil
sin do dh' aidmheil.

VIII. An dèigh do bhuill na h-Eaglais bhi air an gabhail a

16

steach; am bheil iad a' buanachadh 'n an ìochdaranaibh do dh'
ùghdarras an Luchd-riaghlaidh?

Tha. — Tha a shamhuil sin do dh' ùghdarras air an aon làimh
agus do dh' ùmhlachd air an làimh eile, air a cheadachadh
gu soilleir le lagh Chriosd. 1 Cor. v. 12, 13: " Nach 'eil sibh a'
toirt breth air an dream a ta stigh? Ach a ta Dia a' toirt breth
orra-san a ta 'n leth muigh." Eabh. xiii. 17: " Bithibh ùmhal
do bhur cinn-iùil, agus thugaibh gèill doibh."

IX. Ciod iad na cionta a tha a' toirt luchd-comuinn fo agartas,
agus ascaoin Eaglais?

Bhiodh e 'n a ghnothuch mi-cheart fear-comuinn a thoirt fo as-
caoin Eaglais no eadhon fo agartas air son gach mion-thuisleadh
's am bith; ach tha iad gu lèir fo smachdachadh na h-Eaglais —
Air son —

Anns cC cheud àit, Mearachdan ann an teagasg. Tit. iii. 10:
" An duine tha 'n a shaobh-chreidmheach, an dèigh na ceud agus
an dara comhairle diùlt."

Anns an dara h-dit. Mi-bheus ann an giulan. Eph. v. 11:
" Na biodh comh-chomunn agaibh ri oibribh neo-tharbhach an
dorchadais, ach gu ma f èarr leibh an cronachadh." ( Faic mar
an ceudna, Taisb. ii. 20.)

Anns an treas àit. A' deanamh tarcuis air ughdarras no

AIR RIAGHAILT, NO AHi 0RDUIGHD3H NA h-EAGLAIS. 2 Tes. iii. 6l

" A nis àithneamaid dhuibh, a bhràithre, ann an ainm an Tigh-
earaa Iosa Criosd, sibh fèin a dhealachadh ris gach uile bhràthair
a tha 'g imeachd gu mi-riaghailteach, agus cha'n ann a rèir an
teagaisg a f huair e uainne."

Anns a' cheathramh àit. A' dearmad dhleasdanasan follais-

EACH TEAGHLAICH, NO DIOMHAIR NA DIADHACHD. Eabll. X. 25:

" Gun a bhi leigeadh dhinn sinn fèin a chruinneachadh an ceann
a chèile mar is gnàth le dream àraidh." Ier. x. 25: " Dòirt a
mach do dhian-chorruich air na cinnich nach do ghabh eòlas ort,

AGUS AHi NA TEAGHLAICHEAN NACH 'EIL A' GALRM AHl T' AINM."

Anns a' chùigeamh àìt. Diomhanas, no leisg. 1 Tim. v. 8:
" Mur dean duine solar air son a chuideachd fèin, agus gu
h-àraidh air son muinntir a theaghlaich; dh' àicheadh e 'n creid-
imh, agus is mios' e na ana-creideach."

Anns an àite mu dheireadh. A' fiaradh aon reachd soh.leir

SGRIOBTUIREIL, NO ORDUGH EAGLAISEIL ALR BITH. 1 Tim. i. 9:

" Cha 'n ann do dhuine fìreaneach a dh' òrduicheadh an lagh, ach
do dhaoinibh neo-dhligheach agus eas-ùmhal, dhoibh-san a ta mi-
dhiadhaidh agus do pheacaich," &c, &e.

X. Am bheil an Sgriobtur a' ceangal cudthrom sòluimte ri as-
caoin na h-Eaglais?

Tha. Oir an uair a tha a' bhinn air a gairm do rèir lagh' Chriosd,
tha i air a daingneachadh air nèamh, agus ma tha 'n ceann-
airceach air a " ghearradh air falbh " gu tur o Eaglais Chriosd,
tha e air a thabhairt suas do Shatan dia an t-saoghail, mar aon d'
a ìochdaranaibh a rìoghachd f haicsinneich-sa. Mat. xviii. 18: " Gu
deimhin a ta mi ag ràdh ribh, ge b'e air bith nithe a cheanglas
sibhse air talamh, bithidh iad ceangailte air nèamh." 1 Cor. v.
5: " a shamhuil so do dhuine thoirt thairis do Shatan." 1 Tim.

TT

i. 20: " D'am bheil Himeneus agus Alecsander; muinntir a thug
mise thairis do Shatan, chum le 'n smachdachadh gu'm fogh-
lumadh iad gun toibheum a labhairt."

XI. Ciod e dleasdanas na muinntir a tha air am meas iom-
chuidh air ascaoin Eaglais?

Iad fèin irioslachadh fuidhe, — agus ann an ùmlachd dha, aithr-
eachas a ghabhail, agus an ceud oibre a dheanamh. 2 Cor. vii. 11:
" Oir feuch, an ni so fèin doilgheas diadhaidh bhi oirbh, ciod e
meud an dùrachd a dh'oibrich e annaibh, seadh, ciod an glanadh
oirbh fèin, seadh ciod an ro-dhiom, seadh ciod an t-eagal, seadli
ciod an dian-thogradh, seadh ciod an t-eud, seadh ciod an togradh
dioghaltais?" Eabh. xiii. 17: " Thugaibh gèill." Taisb. ii. 5:
" Cuimhnich uime sin cia uaith a thuit thu, agus gabh aithrea-
chas, agus dean na ceud oibre."

XII. Am bheil e 'n a ni laghail neach a chaidh a chur air
chùl no a ghearradh a mach, a ghabhail a steach gu bràth tuìl-
leadh, a dh'ionnsuidh comunnachaidh na h-Eaglais?

Tha e; cia b' e air bith uair a tha dearbhadh iomchuidh air
fhaotainn m' a aithreachas agus m 'a ath-leasachadh beatha,
feudaidh e bhi air ath-ghabhail a stigh. Cal. vi. 1 : " A bhràithre,
ma ghlacar neach ann an coire air bith gu h-obann, sibhse a tha
spioradail, togaibh suas a shamhuil sin do dhuine, ann an spiorad
na macantachd." Eoin. xx. 23: " Co air bith iad d'am maith
sibh am peacanna, tha iad maithte dhoibh."

XIII. Am bheil ascaoin-Eaglais 's am bith gu bhi air a chur
an gnìomh gu follaiseach?

Tha. Mheud 's a tha'g a thoilltinn le lochdaibh mòra, follaiseach,
a tha ullamh gu tuaileas a thoirt air an Eaglais. 2 Cor. ii. 6:
" Is leòir d'a leithid sin do dhuine am peanas so, a leagadh
air le moran." 1 Tim. v. 20: " Iadsan a tha peacachadh, cron-
aich an làthair nan uile, chum gu*n gabh càch eagal mar an
ceudna."

XIV. Am bheil a h-aon do bhrethibh na h-Eaglais a' druid-
eadh a mach a' chiontaich o chluinntinn an t-soisgeil air a shear-
monachadh?

Cha 'n 'eil. Tha e gu bhi air a shearmonachadh dhoibh-san a
's ciontaiche. ( Faic 1 Cor. ii. 6. ) agus gu h-àraidh is e dleasdanas
a leithid sin do neach feitheamh air searmonachadh an f hocail.

XV. Am bheil dochann air a dheanamh do phobull Dhè le
cion oideis 's an Eaglais?

Tha. 'N uair nach 'eil an Eaglais air a cumail fìor-ghlan, tha
muinntir dhiadhaidh air am bacadh o thighinn d'a h-ionnsuidh.
1 Cor. v. 11: "ma ta neach air bith ris an abrar bràthair 'n a
f hear-neoghloine, no sanntach, no 'n a f hear iodhol-aoraidh, no 'n a
fhear-anacainnt, no 'na mhisgeir, no 'na fhear-foireigne, maille
r'a leithid so do dhuine gun uiread is biadh itheadh." 1 Cor. x.
20: " Cha b' àill leam comunn a bhi agaibh-sa ri deamhnaibh."
Agus iadsan anns an Eaglais, a tha, no dh' fheudas cinntinn
diadhaidh, bithidh iad mar sin air an dealachadh uaipe. Taisb.
xviii. 4: " Thigibh a mach aisde mo phobull, chum nach bi sibh
a' comhpàirteach d'a peacaibh, agus nach faigh sibh cuid d'a
plàighibh."

XVI. Am bheil dochann air a dheanamh do'n pheacach fèin
le leithid sin do dhearmad?

Tha. Bithidh e le so air a dhaingneachadh 'n a mhi-chùram,
'n a fhèin-mhealladh, agus 'n a pheacadh. Esec. xiii. 10, 20:
" Thug iad air mo shluagh dol air seacharan, ag ràdh, Sìth, agus
gun sìth a bhi ann, le breugaibh rinn sibh cridhe an ionracain
dubhach, agus nach d' rinn mise dubhach e, agus neartaich sibh
làmhan an aingidh, a chum nach pilleadh e o 'dhroch shlighe, le
bhi gealltainn beatha dha."

XVII. Nach feud Eaglais, le dearmad oideis, a creidimh a
thrèigsinn air chor 's nach bi i ni 's faide 'n a h-Eaglais do
Chriosd, ach a' cinntinn 'n a sionagog do Shatan?

Feudaidh. Thachair sin cheana air uairibh. Taisb. ii. 9: " Is
aithne dhomh toibheum na muinntir a their gur Iudhaich iad
fèin, agus nach eadh, ach sionagog Shatain." Taisb. iii. 9: " Iad-
san do shionagog Shatain, a tha 'g ràdh gur Iudhaich iad fèin."
Rann. 16: " Do bhrìgh gu 'm bheil thu meagh-bhlàth, agus nach
'eil thu aon chuid fuar no teth, sgeithidh mise thu mach as mo
bheul."

XVIII. Ciod na sochairean a dh' fheudas èirigh do'n chiontach
o chleachdamh an oideis?

Le so chi e am peacadh a bhi olc agus maslach. 2 Tes. iii.
14: " Agus ma ta neach 's am bith nach toir ùmhlachd do ar
focal-ne tre an litir so, comharaichibh esan, agus na biodh
comhluadar agaibh ris, chum gum bi nàire aiiV' Agus ma
ghabhas e ris an smachdachadh le inntinn iomchuidh, tha e 'n a
sheòl cumhachdach a chum 'irioslachadh, 'iompachadh, agus a
theagasg. 2 Cor. vii. 9, 10: " A nis tha gàirdeachas orm, cha'n
ann air son sibh a bhi doilich, ach gu 'n robh sibh doilich a chum
aithreachais; oir oibrichidh doilgheas diadhaidh aithreachas a
chum slàinte do nach gabhar aithreachas."

XIX. Ciod na sochairean a tha 'g eirigh do'n Eaglais o oib-
reachadh dileas an oideis?

1. 'S ann leis a tha peacaich air am mi-mhisneachadh o cho-
munn cealgach a dheanamh ris an Eaglais, agus an taois a dh'
f heudadh am meall uile a thruailleadh air a ghlanadh mach. 1
Cor. v. 7: " Grlanaibh a mach uime sin an t-seann thaois ghoirt
chum gu 'm bi sibh 'n ur meall nuadh." 2 Aireamh a fìor iom-
pachain air fàs ni's lìonmhoire. Gniomh. xvi. 4, 5: " Mar a
shiubhail iad troimh na baittibh, thug iad dhoibh na h-òrduighean
r' an coimhead a dh' òrduicheadh leis na h-abstolaibh agus na
seanairibh a bha ann an Ierusalem, agus mar sin bha na h-eag-
laisean air an daingneachadh anns a' chreidimh, agus mheud-
aicheadh iad gach là an aireamh." Gniomh. v. 11, 13, 14:
" Agus thàinig eagal mòr air an Eaglais uile, agus air na h-uile
a chuala na nithe so. Agus cha robh a chridhe aig aon do chàch
e fèin a cheangal riu, ach bha mòr mheas aig a' phobull orra."
Agus a's moid a chuireadh creidmhichris an Tighearna,Bun)HEANN
mhor do dh' fhearaibh agus do mhnàibh." 3. A naomhachd air
a deanamh aithnichte. Eoin. ii. 16: " Togaibh iad sin à so, na
deanaibh tigh m' Athar-sa 'n a thigh marsandachd." 4. Onoir a
cinn air fhìreanachadh. Esec. xxxvi. 23: " Aithnichidh na cin-

19

nich gur mis' an Tighearn, tha'n Tighearna Dia ag ràdh, 'n uair
a bhios mi air mo naomhachadh annaibh-sa fa chomhair an sùl."
5. Agus làthaireachd ghràsmhor Dhè, agus a bheannachd air an
deanamh cinnteach. 2 Cor. vi. 17, 18: " thigìbh a mach as a
meadhon agus dealaichibh mu, tha an Tighearn ag ràdh, agus na
beanaibh ris an ni neò-ghlan, agus gabhaidh mise a' m' ionnsuidh
sibh, agus bithidh mi a'm' Athair dhuibh, agus bithidh sibhse 'n ur
mic agus 'n ur nigheanaibh dhomh-sa, tha 'n Tighearn uile-chumh-
achdach ag ràdh."

XX. Ach nach feud an ciontach le cleachdamh an oideis, a
bhi air a threòrachadh gu searmonachadh an t-soisgeil a thrèig-
sinn, agus a bhi le so ni's mò air a chruadhachadh?

Do bhrìgh gur e oideas riaghailt-lagha Dhè, feudaidh sùil a bhi
againn ris andearmad an àit a' chleachdaimh, ampeacachachruadh-
achadh; ach ma ni e 'n a uaill is 'n a ragaireachd, a' bhuan-
nachd fèin, agus na cothroman tha a' sruthadh uaithe a chur an
neo-shuim 'n uair gheibh e iad le spiorad ceart; cha'n 'eil luchd-
riaghlaidh na h-Eaglais gu bhi air am bacadh o 'n dleasdanas
ni 's mò na tha ministeir an t-soisgeil o a shearmonachadh, do
bhrìgh gu 'm bheil iomadh air an cruadhachadh leis; agus an
aingidheachd agus an cunnart air am meudachadh. 2 Cor. ii.
16: " Do 'n aon dream tha sinn 'n ar boltrach bàis chum bàis;
agus do 'n dream eile, 'n ar boltrach beatha chum beatha:" Iud.
19: " Is iad sin an dream a sgaras iad fèin o chach, collaidh,
gun an Spiorad aca."

XXI. Am bheil luchd-riaghlaidh na h-Eaglais gu bhi gu trom-
fhreagarrach air son an oideis a chleachdamh gu ceart?

Iadsan a ta sealbhachadh dreuchd le òrdugh Chriosd, aig am
bi an dìlseachd air a leantuinn le co iomadh agus co mòr
beannachd, feumaidh an dearmad-san a bhi 'n a thobar o 'n ruith
trom dhìobhail mhaireannach do'n Eaglais, eas-onoir do Chriosd,
agus olc do pheacachaibh; bu chòir dhoibh iad fèin a mhothachadh
fo'n chudthrom bu sholuimte mu 'n chùis so, agus làn-shùil a
bhi aca r' an gairm a dh' ionnsuidh a' chunntais a 's teinne air
là a' bhreitheanais, air son mar ghnàthaich siad iad fèin d'a
thaobh. I. Pead. v. 4: " Agus an uair a dh' fhoillsichear an
t-àrd-bhuachaill, gheibh sìbh crùn na glòire nach searg as."
Eabh. xiii. 17: " Bithibh ùmhal do 'ur cinn-iùil, agus thugaibh
gèill doibh; oir tha iad ri faire air bhur n-anamaibh, mar mhuinn-
Tm da'n eigin cunntas tholrt uatha; chum gu'n dean iad e le
galedeachas 'agus cha'n e le doelgheas."

CAIB. V.

Mu chumail suas Saor-thoileach agus mu Shuidheachadh Laghail

NAN ORDUIGHEAN FOLLAISEACH.

;I.Ane dleasdanas Chriosduidhean pàirt d' am maoin a thoirt seachad,
air son bhi cumail suas aoraidh agus seirbhis Dhè?

Is e araon an dleasdanas, agus an sochair e. Exs. xxxv. 5: " Togaibh
'nur measg tabhartas do 'n Tighearna: gach neach aig am bheil cridhe
toileach, thugadh e leis e, tabhartas do 'n Tighearn; òr, agus airgiod, agus

20

umha." Galat. vi. 6: " Comh-roinneadh an neach a ta air a fheagasg 's an
f hocal, ris an neach a ta 'g a theagasg, anns na h-uile nithibh maithe." Faie,
mar an ceudna 1 Cor. ix. 3 — 15.

II. Ciod an inntinn anns am bu chòir an tabhartas so a thoirt seachad?
Bu chòir a thoirt gu saor, fialaidh, taingeil, cràbhach. Lebh. i. 3: " Bheir

e seachad e d' a shaor thoil fein." 2 Cor. ix. 6, 7: " An ti a chuireas gu
gann, buainidh e gu gann mar an ceudna; agus an ti a chuireas gu pailte,
buainidh e gu pailte mar an ceudna." Salm. cxvi. 17: " Dhuitse ìobraidh
mi ìobairt molaidh, agus air ainm an Tighearna gairmidh mi."

III. Ann an cùisean 's an ionadan àraidh, far am bheil cuibhrionn iom-
chuidh air a sholar cheana, air son òrduighean agus ministreileachd an
t-soisgeil f hìor ghloin, le tiodhlacan suidhichte dìomhair, no follaiseach, am
bheil criosduidhean, air an aobhar sin, gu an cuibhrionn fèin a chumail air
ais?

Cha 'n 'eil: bu chòir dhoibh, ann an cùisibh mar sin, am meudachadh
air son maith nan cinneach, agus^muinntir eile air nach do bhuilicheadh na
sochairean ceudna; agus mar 'so, bidh soisgeul Chriosd air a chraobh-
sgaoileadh gus an dean gach uile chinneach seirbhis dha.

IV. Am bu chòir do uachdaranaibh, agus do rìoghachdaibh 'n an inbhe
f hollaiseich, aoradh Dhè agus leas a' chreidimh a chumail suas?

Bu chòir: tha iomadh aobhar agam a' smuaineachadh gur e sin an dleas-
danas.

V. Ciod iad cuid do na h-aobharaibh sin?

1. Chionn gu 'n d' fhuair uachdarain an cumhachd o Dhia; agus, uime sin,
is còir dhoibh a ghnàthachadh chum a ghloire. Gnà-fhoc. viii. 15. Tha
rìoghachdan a' faighinn shochairean uaith, agus, uime sin, bu chòir dhoibh
seirbhis dhligheach a thoirt da.

2. A thaobh ann an Iudea, o shean, gu 'n robh an creidimh air a shuidh-
eachadh le Dia, agus air a chumail suas leis na h-Iùdhaich; nis an ni a
dh' òrduich Dia, mar ni ceart, feumaidh e bhi ceart; agus an ni a bha ceart
an sin, feumaidh e bhi ceart fathast.

3. A thaobh nach 'eil ni 's am bith 's an Tiomnadh Nuadh an aghaidh
so, ach air an làimh eile, tha na h-uile ni do rèir so, agus iomadh f àidh-
eadaireachd agus àithne mu dheighinn àm an t-soisgeil gu soilleir a' comh-
arrachadh so 'n a dhleasdanas do rìghribh agus do rìoghachdaibh : Faic Salm.
lxxii. 10, 11. Agus Isai. xlix. 22, 23.

VI. Am bheil aon aobhar eile agad air son so?

Tha: 4. Chionn gur h-e Criosd, mar Eadar-mheadhoinear, Righ nan righ,
agus, uime sin, bu chòir dhoibh strìochdadh dha, agus a chuis-san a chumail
suas.

5. A thaobh gur i crìoch àraid uachdaranachda an t-olc a chumail sìos,
agus am maith a' dhìonadh.

6. A thaobh gu bheil creidimh Chriosd, gu h-àraidh far am bheil e air a
shuidheachadh do'n t-seòrsa ghlan Chlèireachail, a' cumail dhaoine nis mò
an òrdugh, agus ni 's fèarr 'n an caithe beatha.

VII. Nach bi mi-ghnàthachadh còrr uair a' tighinn a stigh do Eaglaisibh
Sgriobtuireil ged chaidh an suidheachadh air an dòigh cheart sin?

Bithidh : ach tha sinn ri strì ris na mi-gnàtha sin a chur uainn, agus an
deadh chleachdamh a chumail suas. Cha tilg duine glic uaith trusgan maith
chionn gu bheil droch bhall no dhà ann, na 'n deanamh beagan do shaothair
au toirt as.

VIII. Am bheil thu, air an aobhar sin, gu creidimh a chumail suas a tha
neo-Sgriobtuireil, chionn gu bheil e suidhichte?

Cha 'n 'eil idir: oir cha'n 'eil creidimh gu bhi air a mheas maith chionn gu
bheil e suidhichte; ach bu chòir dha bhi suidhichte chionn gu bheil e maith.

IX. Am bheil e iomchuidh gu 'n deanadh uachdarana creidimh a shuidh-
eachadh 's a chumail suas co dhiubh bhios e f ìor na breugach, fior-ghlan no
truaillidh?

Cha 'n 'eil: feumaidh duin' a chlann oileineachadh; ach cha 'n 'eil e cead-
uichte dha an oileineachadh air sheòl a bhios cronail dhoibh fein agus do
dhaoin' eile. 'S ann mar so, mar an ceudna, tha a' chuis eadar uaehdar-
ana agus ìochdarana.

CAIB. VI.

PONCAN R' AN COIREACHADH AN EaGLAISIBH ElLE.

I. Nach 'eil an Eaglais Chlèireachail, gu ceart, ionichuidh bhi air a gairm
no air a h-ainmeachadh Protastanach?

Tha. Do bhrìgh gu 'm bheil i, maille ris na h-Eaglaisibh ath-Ieasaichte
ei!e, ag aidmheil gu' n dlùth-lean i ris an fhianuis shòluimte a thog luchd
an Ath-leasachaidh (mu shèa-ceud deug bliadhna do dh'aois ar Tighearna)
an aghaidh mhearachdan agus thruaillidheachd Eaglais na Ròimhe.

II. Ciod iad cuid do na mearachdan anns an Eaglaìs sin, an aghaidh an
do thog an Eaglais Ath-leasaichte fianuis?

Thog iad fianuis, a measg iomadaidh ni eile, an aghaidh teagaisg Ard-
cheannais a' Phàpa. (Mat. xxiii. 8, 11: Eph. ii. 19, 20.) Thog iad fianuis an
aghaidh teagaisg neo-fhàilingeachd na h-Eaglais, (Gniomh. xvii. 11: 2 Cor.
i. 24.) An aghaidh teagaisg a bhrìgh-atharrachaidh, agus ìobairt na h-aif-
rinn. Gniomh. iii. 20, 21, Eabh. ix. 24-28: 12-14.) An aghaidh an teagaisg,
gu 'm bheil oibre maithe nan naomh, fiùghail ann an làthaìr Dhè. (Isa.
ìxiv. 6: Eph. ii. 8, 9. Rom. xi. 6.) An aghaidh teagaisg a' Phurgadair agus
gu 'm bu chòir ùrnuighean a chur suas as leth nam marbh. (Luc. xvi. 22,
23, xxiii. 43: 2 Cor. v. 8, 1 Eoin. i. 7: Tais. xiv. 13.) An aghaidh an teag-
aisg gu 'm bu chòir aoradh a dheanamh do dh' ìomhaighibh nan naomh
agus do chuimhneachanaibh no do nònaidibh coisrigte. (Ecs. xx. 4, 5.
Taisb. xix. 10: xii. 8, 9:) An aghaidh, nach bu chòir na Sgriobtuirean a bhi
air an leughadh leisa' phobull. (Deut. vi. 6, 7: Mat. xxii. 29: Eoin. v. 39.) An
aghaidh teagaisg bheatha nageamnuidheachd, agus fantuinn air ais o sheòr-
sachaibh àraidh bìdh, le cumail a mach gu 'm bheil an leithide sin a ghnàth,
an dlù-dhàimh ri àrddhiadhachdagusnaomhachd bharraichtena deadh-all-
aidh. (Lebh. xxii. 10, 13; 1 Cor. vii. 2: 1 Tim. iv. 3, 2: 1 Cor. vii. 8.) Thana
h-Eaglaisean Clèireachail Ath-leasaichte a' togail am fianuis an aghaidh nam
mearachd so, agus ann an aghaidh iomadaidh mearachd eil' ann an Eaglais
na Ròimhe, a thaobh iad bhi ana-Criosdail, agus sgriosail do dh' anamaibh
dhaoine.

III. Ciod an 3olus anns am bheil luchd-Clèire ag amharc air Eaglais Phro-
tastanach shuidhichte Shasuinn agus Eirinn?

Tha iad 'g am meas mar Eaglaisibh le Criosd, ach aig an àm cheudna,
co neo-sgriobtuireil 'n an suidheachadh, agus 'n am ministreileachd, agus
gu 'm b'eisin doibh fèin an comunn a chumail air leth uatha.

IV. Ciod a th' ann an suidheachadh, agus ann am ministreileachd nan
Eaglaisean so a ta Luchd-Clèire ag àicheadh agus a' cur air chùl?

Anns a' cheud àit. Tha iad ag àicheadh a' chumhachd agus an ùghdar-
rais ann an gnothuichibh spioradail, a tha na h-Eaglaisean ud ag aideachadh
a bhi aig an àrd-Uachdaran aimsireil, co dhiubh is firionnach no boirionnach
e. Faic Leabhar Lagha Rìgh Eannraig, an t-ochdamh Caib. far am bheil
e air a chur an cèill, — " Gu 'm bheil làn chumhachd agus ùghdarras
aig an Righ a chluinntinn agus a shònruchadh, gach uile chùis a bhuineas
do 'n Eaglais, agus gach uile dhubhailc, pheacadh, mhearachd, agus shaobh-
chreidimh ath-leasachadh agus a cheartachadh, Ge be air bith." Agus faic
mar an ceudna, anns an 34. earrann do'ln cliaìbideil cheudna, anns am bheil air a
chur siòs — " Ge b' e air bith a bhriseas gu follaiseach beul-aithris, no Riagh-
ailt-chràbhaidh na h-Eaglais, tha e a' deanamh dochann do ùghdarras an
uachdarain." (Mat. xiii. 10: Kph. i. 2.)

Anns an dara h-àit, — Tha aca an aghaidh nan Eaglaisean ud, gu'm bheil,
do re'ir an suidheachaidh-san, cumhachd aig Pàrlamaid, no àrd-chomhairle
na Rioghachd, a th'air a deanamh suas do luchd-Eaglais Easbuigeach Shas-
uinn, Eaglais Chlèireachail na h-Alba, agus gach dream eile 's am bith mar
thachaireas, agus ana-creidmhich, a shònruchadh cia lìon Easbuig agus Aodh-
air a's feumail a bhi aca, mar th' air a nochdadh anns an AcJid-ìagha, mu
dheireadh a rinn iad; ann an beagachadh àireamh an cuid Easbuigean ann
an Eirinn.

Anns an trèas àit, — Tha iad 'g an àicheadh, do bhrigh na smachd, agus an

2^

ughdarrais, a tha iad a' fulang do riaghladh airiisireil na Rìoghachd a bhi
aig' os an ceann ann an cùisibh diadhaidh, gu 'm bheil iad air am fàgail eu-
comasach iad fèin ath-leasachadh, a ghlanadh, no chur am farsuingeachd ;
no aon mhearachd no mi-ghnàth, 'n an giùlain a cheartachadh.

Anns a1 clieathramli àit, — A' cumail a mach mar tha Luchd-Clèire a'
deanamh, gun d' òrduich Criosd 'n a fhocal, gach uile shuidheachadh a
mheas a ghliocas sìorruidh a chum oileanachaidh na buidhne spioradail a 's
leis fèin, agus gu 'n do theagaisg e an dearbh mhodh a b' fhèarr a dh'
f heudadh a bhi a chum an riaghladh agus an coimhead. Dh' àicheadh iad
an cumhachd a tha na h-Eaglaisean so ag agairt air Reachd ceangail deas-
ghnàth soluimte a' chràbhaidh ann an aoradh Dhè. (Faic Puing 20.) agus air
an dòigh sin na nithe sin atharrachadh anns an do shònruich e a shuidh-
eachadh fèin a bhi air a choimhead. Gnàth. xxx. 6; Taisb. xxii. 18.

Anns a' chùigeamh àit, — Cha'n urrainn iad aontachadh leisna Riaghailtibh-
cràbhaidh a leanas nach 'eil na Sgriobtuirean a' ceadachadh; — Na h-ioma-
daidh làithe fèille a th' air an sònruchadh agus air an coimhead leis na
h-Eaglaisean ud. — Goistidhean ann am baisteadh, — Goistidhean a' toirt
bhòidean ann an ainm an leinibh, agus a' gabhail chumhnantan orra fèin,
nach urrainn iad, do rèir nàduir, a chomhlionadh— A' gnàthachadh samh-
ladh a' chroinn-Cheusaidh, (no na croise)anns a'bhaisteadh — a dol fo làimh
an Easbuiggu bhi air an coisrigeadh leis. — 'Ga 'n ùmhlachadh 'n uair chlu-
inneas iad luaidh air ainm Iosa — a' dol air an glùinibh aig Suipeir an Tigh-
earna. — A' frithealadh Suipeir an Tighearna gu h-uaigneach — A' coisrigeadh
Eaglaisean, ionadan-adhlaic, agus aran agus fìon na Sacramaind — Am buil-
eachadh fuar chràbhach a tha iad a' deanamh do dh' f huigheal an arain agus
an f hìona an dèigh a' chomunnachaidh— Maitheanas peacaidh do mhuinntir
thinn. Mat. xv. 9.

A chionn gu 'm bheil cuid do na Riaghailtean-Crabhaidh sin, do rèir col-
tais neo-chudthromacb annta fèin, c'arson a tha an coimhead 'n a cheann-
fàth cudthromach air na Eaglaisean ud àicheadh?

Do bhrigh gu 'm bheil a leithid do choimhead a' toirt misnich do dh' f huar-
chràbhadh, agus colg-dhìreach an aghaidh diongmholtais nan Sgriobtur,
mar an aon Riaghailt creidimh agus cleachdaimh, agus a' cumail suas nan
saobh-bhunaitean neo-sgriobtuireil agus aimhleasach, gu'm feud daoine gu
neo-lochdach agus gu tarbhach tuilleadh a chur ri suidheachaidhean
Chriosd, agus ri cùmhnant a' chomunnachaidh 'n a Eaglais. Col. ii. 20, 23.
Annsan t-sèathamh àit, — Cha'n urrainn iad gabhail ri "Leabhar nan Urn-
uighean Coitchionn " le thoirt fainear gu 'm bheil a bhi deanamh feum dheth
'n a mheadhon air grabadh a chur air cleachdamh nan gibhtean spioradail,
agus a' misneachadh gnàthas marbhantach ann an cràbhadh, agus 'n a
dheas-ghnàth coithchionn agus 'n a chur r' a chèile, tha e neo-choimhlionta
agus meirbheallach, a' gabhail a steach ath-aithris bhriathran gun f heum —

earrannan neo-iomchuidh mar theagasg, as an Apocrapha* suidheach-

aidhean mi-òrdail gun chonnbhall 'n an ùrnuighibh — agus iad co ro-chol-
tach ris an Leabhar-aifrinn Phàpanach, o 'm bheil iomadaidh do nah-urnuigh-
ean air an tarruing.

Anns an t-seachdamh àit, — Tha iad an aghaidh cleachdaimh na h-uach-
daranachd Eaglais agus cumhachd an òrduchaidh a bhi air a chur gu
h-iomlan an comas nan Easbuig. 1 Tim. iv. 14.

Anns an ochdamh àit, — Tha iad an aghaidh lìonmhoirachd nan dreuchdan
neo-sgriobtuireil anns na h-H-eaglaisibh ud, mar tha, àrd-Easbuig, Easbuig-
iosal, àrd-dheacona, Deadhan, Fear-Stìopan-cille, Fear-naomh-Reachd,Bioc-
air, comasdair, àrd-chomhairlich\ Fear-ionaid, agus Pracadair; dreuchdan
nach robh riamh air an òrduchadh le Criosd, ach a bh' air tùs air an cruth-
achadh le Pàpa na Ròimhe.

Anns an Naoidheamh àit, — Cha'n urrainn iad gabhail ris an teagasg, gu 'm
bheil naoidhean air " ath-bhreith," le baisteadh an uisge, agus air a " dhean-

*Leabhraichean eoltach ris na Sgriobtuiribh, agus a ta Papanaich agus iomad-
aidh eile 'cumail a mach a ta 'n daimh ris na leabhraichibh sin, air an aobhar sin
tha iad 'g a cheangal suas maille ris a' Bhioball, agus 'g a mheas mar Earrainn de'n
Leabhar naomha sin, ged nach 'eil ann ach Eachdraidh mar Leabhar gnàthaichte
eile. Tha earrann do shèathamh puing a' chreidimh Shasunnaich air a tharruing
as an Leabhar sin.

amh na bhall do Chriosd agus na leanabh do Dhia." Seumas i. 18; Pead.
i. 23.

Anns an deicheamh àit, — Tha iad a' caoidh co soirbh-shaor sa tha na
h-Eaglaisean ud a thaobh na muinntir a tha iad a' gabhail, a dh' ionnsuidh
an comunnachaidh agus shochairean an Eaglais. Tha iad a' caoìdh, mar an
ceudna, gu'm bheil gach aon do na ministeiribh diadhaidh a dh' oidhir-
picheas ri oideas spioradail a chleachdamh fo mheachainn geur-leanmhuinn
cheadaichte, agus fo ùmhladh laghail.

Anns an aon àite deug, — Tha iad an aghaidh cumhachd leagail agus togail
na h-ascaoin Eaglais a bhi aig fear nach buin do'n Eaglais fèin, anns an ni
sin do'n goirear " Mòd-Easbuig."

V. Ciod an solus anns am bheil luchd-clèire, (no Eaglais na h-Alba,) a'
faicinn nan Eaglaisean ud ris an abrar Neothar-eiseimeilich, no coimh-
thional?

Tha iad a' gabhail ris gach aon aca a ta 'g aldmheil an ni do'n goirear
teagasg nan gràs, a bhi mar an ceudna 'n an Eaglaisìbh le Criosd; ach tha
iad an aghaidh an suidheachaidh sònruichte— Ni a ta cumail a mach, gu 'm
bheil coimhthional àraidh 'n an Eaglais a ta neothar-eiseimeil a thaobh gach
aoin eile, gun a bhi fo smachdachadh àrd-mhòdan, agus gu 'm bheil ùgh-
darras aig uile bhuill na h-Eaglais air uachdaranachd a chìeachdamh, agus
an aonta 'chur ris gach gnè riaghlaidh agus breth a tha air iarruidh air an
Eaglais a chur còmhnard.

VI. C'ar son a tha iad an aghaidh a leithid so do Riaghladh-Eaglais?

1. Tha e colg-dhìreach an aghaidh aonachd na h-Eaglais mar air a suidh-
eachadh air aonachd a Cinn Nèamhaidh fèin — a creidimh— a bàistidh, agus
na h-uile riaghailt lagha agus òrduighean, agus a' chunntais a th'air a thoirt
mu an timchioll sin uile, anns na Sgriobtuiribh, le a samhlachadh ris a'
chorp dhaona 1 Cor. xii. 12, 26, 27: ri Rioghachd. Eoin. xvii. 36. Agus ri
armailt fo aon cheannard. Taisb. xx. 9.

2. Tha e colg-dhireach an aghaidh suidheachadh na ceud Eaglais, (Faic
Caibideil I. Ceist 3. Earrann 4.)

3. Tha e cur as do 'n eadar-dhealachadh a th'air a labhairt uime gu
soilleir anns an sgriobtur, eadar luchd-riaghlaidh na h-Eaglais agus iadsan
a th'air an riaghladh. Eabh. xiii. 17, 24.

4. Do bhrigh an ana-cothrom do'm bheil iad buailteach.

Anns a' clieud àit, — O 'n smachd neo-dhligheach a th' aig a' phobull *n an
comas a chleachdamh thar an aodhairean, n' an tàrladh dhoibh, le dìlseachd
f ìrinnean a shearmonachadh nach biodh taitneach leo; no le bhi cronachadh
cuid do pheacannan do'n robh iad buailteach, no oilbheum 's am bith a labh-
airt, no n' an gabhadh am popull aig àm 's am bith tlachd do shearmonaich'
eile; tha e air ball gu bhi buailteach air a chur as a dhreuchd.

Anns an dara h-àit, — O iad a bhi dh' easbhuidh mòd-dearbhaidh ris an
deanadh neach a ghearan 'na 'm b 'e 's gu 'n nochdtadh ainneart dha aig
breth le falachd luchd-foille, no le cumhachd mi-iomchuidh aig cuid do'n
choimhthional anns am bheil esan 'n a Aodhair no 'n a bhall comuinn.
Gniomh. xv. 2.

Anns an treas àit,—0 co neo-chomasach 's a tha coimhthional air leth, air
aon do na gnothuichibh a 's cudthromaiche m' an deachaidh an Eaglais a
chur suas air thalamh a choimhlionadh, 's e sin, rìoghachd Chriosd a mheud-
achadh. Tha neothar-eiseimeilich an uair a tha iad a' toirt oidhirp air
an t-soisgeul a chraobh-sgaoileadh, air an toirt gu bhi ag oibreachadh, cha 'n
ann a dh' aon rùn mar Eaglais, ach mar bhuill do chomunnaibh eug-samhuil
air an co-mheasgadh an ceann a chèile.

Anns a' cheathramh àit.—Do bhrigh gur gnàthas e ann an cuid do phonc-
aibh a tha glè neo-ghoireasach, mur a h-eil e gu h-iomlan do-dhèanta an
leantuinn a mach. Gabhaidh sinn so mar eisimpleir:— Ann an cùisean àraidh
do chiontaidhean neo-ghlan a tha air an toirt an làthair na h-Eaglais; mar a
tha striopachas, no adhaltranas; cha'n urrainn am boirionnach gu'n anabarr
neo-chionaltais mhi-iomchuidh a nochdadh, seasamh chum èisdeachd agus
breithneachaidh, mar a tha dhleasdanas oirre 'dheanamh, rèir riaghailtean
nan neothar-eiseimeileach.

-

An Comh-dhunadh.

VII. Ciod eile na smuaintean seadhach bu chòir toirt air luchd-clèire
dlù-leantuinn le gràdh dealasach ri 'n Eaglais fèin?

A teÌ3teas, no a cliù Sgriobtuireil, co saor 's a tha i o na cunnuilibh troiua
tha'n aghaidh riaghailtean nan Eaglais eile, an t-saorsa dhiadhaidh agus na
cothroman a ta a luchd-comuinn a mealtuinn.

VIII. Ciod iad na saorsaidhean agus na cothroman sin?

Comas a bhi aca an cuid aodhairean agus an luchd-riaghlaidh fèin a thagh-
adh. Saorsa o chumhachd ain-tighearnail air an aon làimh, agus o eas-.
aonachdairanlàimh eile, ann an uachdaranachd an Eaglais fèin, nameadh-
ona, agus na cothroman a th'aca air mi-dhìlseachd ann am ministeiribh,
no annan seanairibh, ciontaidhean luchd-comuinn, agus mearachdan ann an
teagasg, a thoirt an làthair luchd-riaghlaidh na h-Eaglais, a chum ranns-
uchaidh agus breitheanais— Cothrom agus cumhachd air cùis-lagha a thogail
o aon mhòd-Eaglais gu mòd-Eaglais eile, 'n uair a tha'n còraichean mar
luchd-àiteachaidh Shioin air an dochann no air am maslachadh, agus is ionann
a ta a suidhechaidhean agus an riaghailtean-Eaglais is gu 'm bheil i a' gabh-
ail a stìgh innte fein cumhachd air eucoirean agus mearachdan ath-leasa-
chadh, agus gu 'm bheil aice na h-innleachdan a's fèarr a chum crìochan
Rioghachd an Fhir-shaoraidh a chur am farsuingeachd, agus corp dìomhair
Chriosd thogail suas a chum làn-fhàs.

IX. Cia mar bu chòir do luchd-clèire na sochairean so a chleachdamh,
agus a bhuileachadh?

Bu chòir dhoibh an cleachdamh gu taingeil, agus gu dìleas, a chum an
oileineachaidh fèin, le Eaglaisean eile 'thoirt a chum còrdalachd lagha tigh
Chriosd, agus oidhirpeachadh obair theachdairean a chur air aghaidh 'n an
tìr fèin, agus air feadh an t-saoghail gu lèir, chum 's gu 'm faic uil' iomalla
na talmhainn slàinte Dhe.

A' Chrioch.

BKLL AMD BAIN, PKINTERS, !>T. ENOCH faQCARK, GLASGOW.

' X