This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thafs often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at http : //books . google . com/|
Digitized by
Google
£V/ /*
V •> ' \
\ «V
.*•
Digitized by
Google
Digitized by
Google
\f
> \ iA t \* < * V. v. *\ '<- 'v V f ' r j
^ o
LUCERNA
LUCENS
ALETHOPHILI
ISmcS £<»Mif*ni fxtrftnl
tfttiUn
m
ARETOPHILUM
<gtmen IkUn greutt& tmft
$$\t *Capitular tn.
MDCCXXVI.
■f96O€O€900C4COC0G0C0COO9COCOGOCft:GOG0CO^^
grepjtoW»
"l2 « - * '
• f. I •
>w x* ^ At v\ ^vv^c^V^ «^ <tav&\ViV;
Digitized by
Google
-$& ( 3 ) &Z~
/
LUGERNA
L U C E N S
A L ETHOP H I.LI
&nd 5<>tl)«ltfct)m9>rie|J««
m
*ARETO P HI LUM
6rinm titbtn g|wmt> / tmt> Mit*
Capitularen.
fat balb e itt febet «en unferffl #&eiltflfcit ^wnb tffW# /
tnit er feitta Paftdralibus curis ermubete* ©emutb erqui'
t : ©a&er sel>ct/ ju memer unt> onbeKr c&rlk&en fcutbcii
ffcr Sletgetnig / ber einte jnm ^piel / bec anbere juro
uncf/ unb^nbertrSEBaflfiffcn/ embritftt^6bera1lfflin>
r ©ber fixtferen s 3$ meme* £rt6« delafllre mein fflotte*
muff) mit anberer/ aber fu et$e^/ af* nuUkben 2W>eit/
K SWube wit b« Phiiofophit, tw ftc &<ut i»$«0 s*
»> icfoa
Digitized by
Google
le&tet tonfc i bamtt id) tneinen <§d)6pffer au* txnen ©epetmn#n t>er tRatn*
red)t f6mte erfennen , Dcflo beffer licbeu / ebrcn f6rd)ten / unb beu einfdftigften
Jgauren jue Q3trbewlid)ung Dc$ groffen @otte$ anmabnen. QJep fcifetn fo an'
nct>tnli<% ate nu<dxn/ Sehoertreib geroaprc icp/ bafjbie admeife ^orfcpung be*
<2$d)6pflM in bcm9totur# 9Uid) bie@ad)en fogefugt, ba§/ nacpbenen oon ibm
geotbneten®efaften/ je ein€6rpergegen bemanbern befidnbig trucfet / je cinct.
ben anbern im ©leicpgetoicpt beljaltet / uttb alfo pierburd) bie gam)e matenali-
i<t)e y ftd)tbare <2Belt itt tprem 2Befen erpalten toirb : tydjc irt) ptnfiber in bat
JReid) oernunfftigef (Seelen / fo ftnDc id) aucp t>a ehte toot unb eorgeorbncte jtet*
licbe^armotitP/unbcrbe|ldnbwet»@tre4ti : $)a " gegenbem
anbent/ ber Obere gegen Dem Untern / bifer gcgen ©tanb /
Privatus , gjgen bent «nbern ; !$)er ©eiftlicpe geget ber l 2Gclt#
lid>« gegen fcem ©etftttten / fo bafj offt ehter ben a unb bocfr
bie SOBelt barbep nicpt untergdjet ; SSBorbeo bann t Itoeife itt-
tung brt ^)6cpflen / bec ituber jb ofelen 5tatbecunge n / 2toU>
fu&rungen/ bie#Ieufa)!id)C (*efeOfd)affit/ ingemeingenommen/ m it>rem 2Befen
erbaltet. CEBirffe i* tnehtC 2wgcn atif Pielerbanb SBejfeU/ unb «Dtoniercn / tooc
mit oertwnfftige 2Befto fid) ccbalten / ober aud) griffec uflb brefter mad)en / fo
finbe icb balb erlaubte/ orbcnthct>/ balb unerlaubte/ uber bie<§d>ran<fen bet
i8iBid>reitftreittenbe^ittel/ balbfiift/ balb®ctoalt; Oft ge&et man ben gera*
ben 2Beg/ offt fud)et man frume -, ©toan fapret man ht y ort mit gutem Watf)*
toinb/ unb aufgefpannten <§eglen ; ©toan tnufj manpin unb petlaviefen; £)tc
@efd)id)ten atter geiten febtett mtd) / toic bte oon ©Cm emgefefeen9DBeltlid)en po*
ben (Stdttbe ftd) mit «Ketpt unb SRatpt ate ©wbtpaltere ©CtteS gefd)tt>ungeit
uber bie ©etftlicpf eit j <2Bit aber/ umb nid)t gdufcUd) unter ba« 3od) ju f ommen /
ja fdb* w einem un* jwar unanftdnbt^en Pr«dominio|ugelangen/ baben uitf
pornemtid) bebienet ber 9veligion / tool toiffenbe/ fxfi fefbige/ alt etroa* ©6tt*
\id)d benftdfftigften Sinbrucf mad)e in bietSemutber/ fonberttd) umofflenba
3)?enfd)eni M finb/ fo gar tn benen 556cberen ber fbgenannten ^cat^oufmen /
ba§ ber VicariatCbrmi oiel gduber/ mtb^olcfet an ftd) gebracpt/ fa gteid)fam
bie gan^e 2Belt ftd) untertpdnig gemad)et. SBeilen abee bife $etrad)tu»g nid)t
anmge Kehs»n#*<ScrupeI bep mir erceget / babe bife Wauti pro temporebep'
Kmtgefe^et. SDtitbin fan id) (Juer €brmfirben nid)t bergen / baf nid)t mol tx'
^retffen f«t / toie iroeoerlcp uted)te tn einee ©cfeUftt)afft unter einanber f6nnen
permenget / unb bod) t>\t gan^eRcpublicin integro , unb djne ^Ddnbel bleiben/
toegnapenmid) nid)toermunbere/ to$ auf benen ©rdtt^catef Potititoeti/ uttb
®eifl!id)en Dtegierung immer ein$eueruntcr ber Slfd)e 9'immet / t»eld)c* lekpter
2)wgen m cine £riegf * Slamme an«bted)en fan/ toeftoegen tn jetptfjem Q3«*
fiaafe
Digitized by
Google
fkt* We fojetwuwteo Proteftierenben ©tonbe/ unb$tod)tcn w>t glacflid) fd)«*
tyC / ba§ fte bc» ?fofajj ib>Ct Rcformation Die Respublicas 10 Rebuspublkis flbttC*
0a ffct / twltfje umJ beraegen in beftdnbiae Uncuoe, fe&en. ©etwfjlitf) / too w
$iitft/ o&« ©tonb/ einroobjtere mu§ leibcn unb ne^reit/ bie wm fenen inde.
pendent fint) / jtt/ tw) bergleid)en geutbe / toic twr/ in Slnfe&ung if>re* Chara-
ftcrs ein getoiffe* Dominium eminens uber biettntertbanen baben / btt fan / mc*
ne* erttd)ten«/ eme@efeBi^ttfft nicf)t rool befteben; £)ee $urft feine bobenjwa
nidx auwwttt/ feioc*9iubeftanbe* bolb niemttbl fiefcer feotu SJhtjj c< eineesou-
verainen Obtigfeit nktyt toebe rtntn / twmn fte untee ifret jBottmafjigleit Ecutht
mufj nebten , toeldbe md)t mtr mdpt Untett&onen / fonbern gar / toann fte t>oa
ibter ©eftudben Obrigfeit beorbert toerben / oerpffitotet fmb / bie SOBaffen toibct
f« ju ergreifitn ?,©a btttm eine Republic fo wel innete $embe httt / w f> oid
feinblidbe Sfttwcn/ afc biel Sttftet/ 0nfifct / ^tieftee/ unO 37tfn$cn ftnb,
Arma Sacerdotcs > animis flagrantibus Arma,
Arma fremant &c«
$tt0et ein fbdntoee Cafus w» , beegleic&en ti faft notbtwmbto / unb aO \fc
aeben mug/ fo ift ber ejefte batb unau*lifd)Ucbt £note \m competentia fori , ut»
wiffen rnir gemeine ^cftet oflt nid)t/ roo (tu* tmb etn- ©netfittf hoben twt ©it
Obedienz aaaetobet nnfetm &iftf)off nm> @ciftlid)en Subofficialibus , onberjcitt
finb roir fd)itlbig einen Refpeft gegen unferer bobcn £«nbe$ Cbrtgfeit s>«
Kax^ti* £err»itt unb f«n feine f>ot>« Jura nid>t compromittiren •. 2Bk oon ei»
nem frethbben £etm flbbdngigt ^ticftct ftiu)cn un* auf bj immunitatem Ecde*
ftafticam, fubtrahircn un£ oon ttnfetm n«tut(id)en fKid)tet ; nfcbtgcn enbfid) ben
gutften/ Oic ntitgtoffetSWadbi unbSahl anm«tftf)ietenbc unfere Canones, Co^-
cilia , Bullas, Decretales, mit OCn Canons, Utlb generoleil ^cr^ttffnatdt/ ttb*
jutreiben. Cfft cntjk&ct btttrn mi« ehtem Reinen ^uncf en ein otoflc* §euer;
Itub mtt ber fctfoe ht unfetet ^ad>bacfd)affit ooraefaBene Cafus , toie eine tebe
^obe/ jonbetud) €atl>oIifd)e £>brta(eit bemuBiaet feoe / tbre Jg)odbtoad;ten toibet
tmbred)enbe Seinbe m befieOcn / utnb fb mefce / toeilen unfetet ©ctf^icbfeU bef
fmmer «ewinnenben Terrain enblid) nidbtfdwdt foOen tourbe, bie Collanut»
ber^ftonben/ €oflen* ^ogtepen , aufftd)t ubet bie uitf tjcirafaOenDc (5tbfdfd> ;
SBewn* ging/ ^dbj/ Sbleauna bet £ttu* boltunaov unb ^rubctj^fttlicbcn 3Red|'
iKtnaen/ nnb ttnbete beralcid)en Jura , on fid) m jieben/ jtt cnfclid) oam)C©6rf
fer ; ©tdot/ unb Wnbet/ ftt flUrt / nxK nad) f o fofttidxntn bic Smtx, tittt>
©tiffterwrfuncEcncn Bonationen/Wclcn^auffeo/ rridjen tyttfmmi ubna bl^
tet/ |u wrfdplinacn.
SDen* 5fufluft,mat;e ba^d>nxp^ geft o«X)ttff UWwicnfdjtoeil/ in bet
»3 v ^Boy
Digitized by
Google
$todttt) #aofpurg/ Eobfidjcn Couton* gucetn/ arow, toteoud) fat anbetn^fo'
teocn Detganb* <25oat SKobolff ©ktetic& gftofyr Dencn Untettbanen ba*$am)ttt
irlattbct.
9Xt$m mafiete Jtcb unfer fiebe Jgjcrr tttacbbar, ^farrct m tm(jna,enfd)todf,
Leontius chriftianus ou bet 93tott an / feinen an gebomen ootben « ?. i<5. unb
»9. ate Sftaebfirc&toeobcn ba$$dn&en juoecbkten bep Cbciftlicbet ©ebotfam :
«gjcikn abet oon aebacbtem fcmboofltbet ^anfc auf ben m>. beteta* etlaubt toa»
tt f oerftatt f«b bec SSBktb/ beme fein interefle angelcgen toare/ bin ju tmt
^fartbemn / umb Sfofbebung fctne* SBerbotW amubalten/ obne aber cnoafau*
luticbtetu £>et ganooogt / ju beme fid> ber SBttrtb oerfuate / gabe ibme et*
nen neuen 93efebl / ben ^farrer nocbmabkn ju bcgtaffen/ unt auf aOen $afl be*
iKrbatten* ibme ju octbeuten , ba$, toann ben 16. bcr^anb nkbt foife fbrtge*
fct/ tt, gauboegt/ einen anbern ^ag ju bem^atu) bcftimmen / anbeo bem 3£Birt6>
«erbkten tourbc/ ju oem ^farrer ju febren. £)ifcn JBefebl ricbtetc bei 2Boch>
feo betnJPfarrec atut/ ttugc abet oon bifcr SJ?ub> nk&t* ate ben §fod emeo* t>a>
bgencn SWamut. £* bemubetc ftcb ber fcmboogt an ben ^farter eiaen&anbia jtt
flbwiben , tok et fleb beftcmbbe / bafj Det ^farrtr ftd) anmaflen tootte ju oeeoie*
Jen «nc toculiebe ©ad) / bie et etlaubet / mit bebcmen / tbme tocgen prawendi©-
wnben ftinerfKccbten fcgon antmott ju gebcn ; $6mte ibme aud> ntcbt oergcn/ baf
feet <2Beibcl befeldmet ftyc/ bie €tlaubntif jum ^aufeen offentiicb ju octkfcn/ famt
<t/ ocr ^fattet/ auf feinem SBorbaben bleiben toutbe, SDifte ©c&tciben nun>
fce ben « 6. ftube SRotaat* bem ^Manet be&aubiget.
3)en 16. gfugufr nacb oerkfenem €oangcfio faqte bet ^fattbett / et feoe
lofflemi aemcfeti/ auf bifen ^aa ba* ^Wbwutbge ^actament ootjuftcBen/ votu
-kn etflbet b4tt/ ba« ^atujen uebe bet 9lnbacbtoot/ foden feine Suoom bat*tit
5. Pater unb Ave Mari» betten / fb aud> aefd)cbcn. S)et SEBeibel/ rcctl et fcinc
9uf^ebuna bt«^fattbettlid>en (gebot»acb4tet/ oerfafe&ie ©rtaubnufj Drt^an*
mtr toelc^et tue ^auren aar flcif ig narf}Eommcn ; 2>ct ^farrcc aber nabjne btr
^aagcnben tn ^Berjeicbnup.
S)eu i9- na$ oetlefenem goanad» oon^emiaung bet ro, Sutffa^igeitfa^
le bit ^fattetr e* fepe uotbtocnbig / oife« €oanaciiom nod> cinmabl m oettcfen /
nxkbrt et aucb aetiban/ bte^uffjb^iaen oetaUc&cn mitbenen/ fo getan^t/ ol^ob
f ctne anbete unb aroflfete^uffa^c ©mtbet todten ; S)k ^EBotte/ 3«g< bifybatt
tocitfltt, gaben ibme Sfnlafr/ fehten Subiteren bie ®riffe / unb (gfc&nxtee oer
'feuub/ fo jte butd) unaeborfamauf fein ®ebott beaonneu/ ootpnabkn / anbeu
id beftbkn/fle fottcn anbetet Cttben binicbfn m betd>mv tt>m« Drc^cicbtjcmii tu^
•tingen/ ei tttme fl>nen ootlauffia fhaen / fle mdffentool eintn km)ten obct mr
m
Digitized by
Google
Wirt<2Dod)«i/ fb foflen fie toiffcn/ ba§ fk fic& beo te/ unbnic&t anberffo»/
umb bie €claubnuj? aujumelbcn ^aben. 23eo 2lu$fprenjuna be< aetoeicbtcN
^Baff^y veluti pcr infpirarionem, uejfc ec fa|t tnittenut bee #trc& fblgcnbc&e*
fccnoon ffcb bdreit/ e* fblle emec itt bie ©tabt gebcn/ uttb fbntocgen feinen fKebm
Derueaen ; cr &abe bec £*rig|eit an u)ren @ae&en nkbt cfogegriffen 2UJe* bb
f<* tourbcoou benen ©efe&tooetten ber ©eniettib/ SErafii aufbabenbee ^flkbteu/
tem Eanboogt &utteebra(&t/ bernad) aud) btuKb <^r#lk&e Beuaauffen bctoab*
ttt SBorauf ein bobe jObriafeit bem ^eeren 2toibt# ©ftult&eiffeu 2>urlet
«ufgefragen/ oon bem 9>faerccan ber «Dtatt in be$ fttnbooat* ©cgcmoaet iu oee*
«ebnten/ob cr biftc SJeelofjetujeit fantlkb feoe ?
©en i^. falte uttfee £err 'JJHtbrubct bie C&rifllkbe fc&» « unb fagte barimt
tffentlfcb/ e* feoen einfoe/ toeid)e i&mc u)re Q5et(&ftettul nod) ntc&tgebrad)c/ ocrfe*
*etc ibnen toa 3i&l bi§ ben 27* 2lbenW/ nad) beflen ^erfuefun^ « fbleben 3Bt>
berfranigcn bie^accamenta ocrfagen toerbt»
S)cn 29. bejabete eroor bem£erren 2lmbt*<Bd)uItbeifJett/ unb bem fcatuV
bpat/ benganben SBcciaufFbce <3ad) / auffeet bcm / fo cr beo #u*fpeengung be*
S&eicbtoafiertf fblte geeebt baben / mtt Wfpkbcc gntfdjulbiguug unb 2ibbfrt.
9ta9 abgelefcner QSetbor fanbe etn bober ©toaiflrat unumbadnalkb n&ttyg,
btn 3>farr&erm t» fub fommen ju laffett/ umbibme feine ©ngriffe unb Unae»
fc&fcFltcpt ctt ooejubalten / unb ju oorftc&tigeren 2fttffubrung oor toa funfftae an«
jumafoicn. ^etne (StcBung tourbe/ au* uberflufigcr #&fftid)feit/ burw be»
^3if^ffliC&<n Conunifiarium Risler be|)e&((t.
J&ierburd) tourbe aud) ber Coininiflariusattf bie 9>eob aef<#/ tmb ffcle ft>
me/ toie lekbt ju evacbtett/ fdjtodr / feine oon bem Ordinano dependirenbe Coa-
maTariats-^fu^ten ju conciliercn tnit etWtenem #o#oberfeitlid)<n fcafinnen t
£)ie Pmdenz votbete i&m ein/ feinttoebere ^aetbeo ju erjornen / bie SERitt^
aber bterju fanbe er nkbt ; S)ie ^teOuna be* ^farrert fati/ toie er m feinent
Refcript mclbet / obne9la<&n>eiIber ©ftffiidt)ctt fmmunitet nk|t gefcbeben/ txc*
fi^etet anbeofeine Devotion acgen berObrifeit/ in becen ct ju fterben gebeiKf<v
beo feber ©elegettbeit an $ag ju (egen : $enebff nitnmet er bie Sceobeit / d$
ein bem Ordinario fubordinirtcr 8anW ; @ee(eiu}irt feinen ®ndbigeo &mm im>
mfMlen / toie bie «ifbetdmje/ fb / toie fie praaicirt toerbcn/ on Aodfeoerlicben
Wefltagen oor ®Oti unoeranttoortlkb fcoen/ jte mogett aucb crlaubt toerbcn/ oott
rnmfo tooOcn : & ttmte ja jcbe gefunbe &ernunffr tckpt cracbten / Da§ att
bifcn ^agen bie opera tervilia ntd)t borum oerbottcii/ batnit tnan p*e in bergkkbeii
2tu«9daffctU)cttm jubringe ; S)ie ®eborfamc ber *Wb befebk fclbige ju beiligen#
unb nkbt burcb Upptflfetten ju pro&niren ; 2Ufo ein ©eclforger nic^t ju oeo«
bctjcfcn/ toaiw er beo berglekbei ^fulafieo ®Ot^ tnebr geborfame/ cw bettt
eahb»
" Digitized by
Google
tanbbo.1t/ ati bcr bermafcitt* m ftd) unb feitte ©cWffWtt efht flbtodre JRecbV
nung abjulcgen babe : QMttei btfmaben eute bobe £anb«>£)briafett ( beren I>c4«
Jura ct einfblalid) in cafu pnefcnti seflebeu m aflet Untcrtt>6niaf<it , burcb adef
toa$ bcilia ifl/ ta« bureb bero &obeti$ewalt fokbe offttttlicbeUnfttgett angcnxl&^
ten ^aflen fuv allejeitmocbten abaeficHt mcrben/ mtt SBe^cbeining Mmtnlifeber
Benediftion. Lit. a. S)a jwciffeWfreo Otfcw fo eifcttae Slnfrag ttno 93itt/ meV
tbt extra cafum wol bdtte fonnen beocrttem bohen$iagifirrtt $afe ftttbeti/ Daejti
bat btenenfoOen/ bag man ab odiofo abftrahirett/ wtb ad fevorabiic jtd; lcnctet
mocbtt.
. <3Jon brt ^fctwttf fomol/ ate CommuTarij, «efubtten Conduite mfcb un*
tiri^fc* uhb bort ik elnt unb anbere Reflcxion folgtn. S)t§ma()l miO kb alfcin
©wt ©yrmitrben fragett , roo ettblieb bie <§ad) binau* fomme , wamt/ toill mcbt
fagmem ^fcbofpfbnbettt aemeiner 9>riefier ffcb untetfieben wil/ciner bobett&m*
be$ £)&rigf eitbaa SXecbt bcn $am) ju webieten/ ober &u erlauben/ au« ber £anb
tftetjfen ? x)aboeb feflrt bie QJcfmmmmg ber $epet' tmb fteftotoen jurisRegij
ift L 4. c. dt Fcr. Barb, &Taf in 1. Praefides ff. de Fer. <2BeId)e$ Sict&t
ber ^opfr tiacb unb naeb an fteb gcjogen/ barnit etf&IIet murbe Oan. vn #. 24.
ar . £>er nefft Relped , ben id> tragen fol aeaen bem beiligen <&mbl/ laffct mfc
tttcbt |u / btfen ©nmutff ju mac&en. & ftnbet fkb in Der ^rotcflanttfcbcn Theo.
logorum (gdjrijften/ toelcbe fo wof aW t>te Publicifhtt beBfugett/ bafs eben btfe*
bttttrt meltlkQen £)brigfetten abgttrungette* Exemprions- sKec&t einfJawtiBe*
wcif tbum fepe ber ^apfilicben Ubetmacbt / td> mid mtbt fagen / ^ownnep. Qtet
efermutbett flrib fb btkjctt/ bttf fte bcfier / aw jematfb ttttbttet / ttttcb twn bifem
^crupel bberiren ttnnen.
s8on bettt Commifiario fottte bet fSeibe wfommt on unfem fleben tONtfe»
tet, ben ^fanbenn an ber 9ftatt» S)iftr murbe fub 7. Sepe eurcb etn atrt Det
€an#eo emanirte Cttation Lit. b. oot oett taflltd)en SRatb bertn|fn/ ouf bcn 19*
ut ctfcbctnen , terftde alfo m neue Tentationes , foffctc mbltd) ben £ntfebta# fub
14. Sept. fein 21u«bWben aeaen bem Jf3mn2tmb«/«@d)uaben} su banben emtf
^cbmctfen{Kad)« in biffltcbenTermihts ju eatfcbulbiacn/ mit«etmelt)m/ba|tt>
tnefcbrodrfaBe/txm etnfihcb^n^SBetboitfdner^cb^urrogen ©rifiticb^tajbrlafdt
btf auf mettere aktubltcb boo Cofton^ balb anfDmtttenbe <33erot0mma juwlber m
banolcrt/ uttb bierburd) biebawutf aefefcte CenfiKamEccleliaftioim, obet bflhcbe
SBftrcfunaen ber Unanab attf fwb i« u^ttt. 9SBwbep et ttebfi rubmhd)« 9to>
preifuttflber bet» einer ^o^en £)btt«feit maltenben ®eeecbtwfett/ tmO SKIMafit
ejcoen bettftblbaten/ mitbeiliaen^ejeuautMettju betnaftrtMflmbeit ®Ctt betfW»
tet/ bcuj it btp fetneroerfIa9ten / unb befcbttlbistm ^ttffubtmta m nid)tt wdrtaer
fcbacbt beibt/ abt bem^ttncftr m*o*st, obti b« QtMbiflettObt^eit frm<&
fett/
Digitized by
Google
•4*8(9) W-
\tt\, eb*oe»£od)fc&a$tma imwttMtn tuftmfyeit/ fbnbcrtt nuteiiretti «i#
emem ted)t ©)titfenlid)en ©en>iffen$ ' Stotrieb , $8ctrac&tuna/fcee @6ttlic&cn @&rf
ttnb utm beften bee iimte anoertrauten <S5eeien / aud) autf nid>t unbillicbec ©n#
pfittbnuf? roiber cmtac uttaeborfame 9>far:# JCiiiber ftdj babe ju betne/ roas er ae*
t&an/leitmlaflfen : £>b mncrt/ ober auffert ben @d>rancfen bee ©ebu&C/ muffe
et ermarten / unb fld) beffer informiren laffen/ oon ber feniaen #oben Obrigfeitf
nxlc&e ju Unterfudjuna feinerSutaefeaenbeit er ftd) ut erft ootbebalten. Lit. b.
€* mirb fid) meut .&od)n>ebtter #en 9tod)(>arleid)t einbilben/ feag uhferaf
-tKrmConfi-acri nid)f rool werbe ju D?un> gewefen feon beo einem emergenti , bof
et/ fo ui rebeff/ i»ifd)en bemSmtboff unb#ammer jtd) befunben. 2Birb er nicbt
ittroeifcn ae»unfd)et babett/ baf* er nid)t nvep&briafeiten ^dtre/ fonbern nur etne;
©onberlid) ba an $ne aekmaet eine neue Citation ftb 17. ju erfd;cinen ben 1?*
- fci§ Lir. c» un& inxtren oor SRdtb uittX£uttbert / unter attfleirobeter (gtraff bep
QJeroannung/ im faO be* Sutableibenfc £>em autenSRann aber mtQte bie be*
ford)tenbc Cenfura Ecclefuftica eine fo Mterud3e Mine , ba§ er fid) cntfdjlof*
fht/ mfrcrum autfutbieibcn/ unD ftd)/ wie er fub 19. Sept. getban/ fcbrifftlid) ae^
«en^enn 9lmbt»> ^c&ultbeiffen ju cntfd)ulbigett/ mit ocrbeutett/ roie er jtd) mit
feutem@ett)iffen anbecft nid)t befriebeit Wnne, unb m QfcOtte* tmo SOlaria $ab*
men aBem Unglucf/ fo au* bifcr Ungefegenbeit ibmejufommcn mocbte, ftd) ju mt*
■ tertwrffe» , ttxmner nur feine arme (seet erretten fonne/ mitfBerftcperung/ baf*
er (ebemKana ben bo&ett ©tanb gucern mit rteffeftecebffltbieftafeit veneriet/ unfr
reneriren werbe bi§ ht biefalte 2ffd)en. Lit. a
©ne #obe£)brigftit nxtte berei» intEngagtment, tmb fonte nid)t anterff/
tmtb aller^ntrge#).riid)e^olgereoeif attfjunxid;en/ aut bem^>farter an bcr tKatt
«nfuttben / welcbe^ fte ©cbcifftlid; Qttfyx» , fub 19. Sept. Lir. d &a^ er bie bc>
trobete,tmb t»ern>&rcfte QJerbanmm^lnnert 24. ©tunben oodiieben folte/ obcr
setvdrtT^ fepn einer mfircflicben SttrtfiSbrun» ; &auia(eid; / bamit bte fieerbe
ni$t obite|)ittenttHfre/ bie pp. Capuciner eefut&ttoorbett/ bie ^fartUblinflenfcbtoeil
mit be» Jfrp. ©acramenten ju oerfebenv
Silfo f an unfer gewegte J&tn ytafyfm eon ber ®lm mft red)t betttteff tpetsr
,t»en eftr Sacrificiumimmunitatis EccMiaftrc-e, ol* umbberetttoillert er fianbflud)*
tto/ ia einbalberSWarfDrer mtrb/ ba er burd> rei&eauoieCompamion bifem Utu-
«Tecf flor(eid)t Mtte entocben/ unb »oC erad;fen Knnen/ i5a§ eitr ^ober ^tmif
wcern n»( macbtiff genua. (w Hnnt / einen ibrer ^fanberje» gegen bie Cenfu-
' tsan Ordinarij * vel qualiscunque alius , Eccleirafticam Ui- protegiten. Uttb ^dttt
er fid>flerab $fafana$/ aftt ein inditeftett 9ved;fm nkbf unerfabrner Wlatm txin*
tteren fb(Ien> ma« ft^etl 17. & 41. Tir. C de Epifc. & Cleric. opprobriofum
Cfcnw C (JW noxium ) fijfeft iawufceant ieculajibw &tcmer.^cojubus - poeuaL,
5& IJbi*-
Digitized by
Google
-*# < io ) m-
librarum Auri infligitur. CS3c(d>« SKsaet et t>ielleid)t beffet fcl btt ©ebdc&fttufj 6fc
Jjaitcn britte/ roamt et untet bet 2>utcfraud)tigcn ^eofe^aftt QJenebig flefianbe*
rp^tC/ t>on btren befannt/ bafj fte t>ot «flen anbecn gtdnben ibteUntertbanen /
•aucb ©cilllid)C/ »on fterabbet Subjeaion abbaltet/ toie fte bann obnldngjt emen ae*
wiffenPrioren einetf SEloftet* banmfitt.
i&it babttl comparirte twbet btt &XI Nunrius , tiod^ bet Jg>m 23ifc&off /
al* Ordinarius. ' 3enet t>etftd>ette/ ba$ ibn $at @ef$dfft nod) nid)W anadje/
»ol abet beu Ordlnarium ; S)a inbeffen bie ConfiKa , roefc&e bemt>on bet SWatt
infpirirt motben / wn fjfoto ©rtj* >»ifd)&fflid)en ©naben utfprunslid) beraefloffen/
jtnb »on betofelbenbie ^acb leitlid) an ben SRdmifcben ^ofjf bericbtet worben.
©Ct Sjttl 93ifd}off comparirte bolb auf bem Theatro. Sub. ro. Sept. bt' *
jcuflete et tn weljeinutjjiflen/ unb na#trucflia>en Terminis, »ic ibmebe* t>on bec
SJJtott totAenommene actid)tlid)e Citation , unb ctuf bcfd)eljene* 2ta$bJciben et* -
folflte ^anniftetung jh aroffet ^eftnt^unb SBeftembbttng <teteid)et ; 2)a We
^ctrcn 9cad)baten ( fo lautet bet refpcftuofe ^itul / ben bet $8ifc&off einem Sou-
verainen ©tanbgibet) nacb beto&oben Pmdenz t>on felbtf etmeffcnroerben/roaf
t>or befd)wdtltd)e Colhfiones entffe&en wutbenunb tnuften/ wann bet ( 2Cettltcbe
betn tSeifllicben @ewalt / obet biefet jenem / ( ta jebe nacb bet «fltoeifen <23ot»
ftd)tiflfeit ©Ctttf/ non in deftruftionem, fedin aedificationem, mtt tytCttt Juris-
diaions-3TOang»t>erfrljcn / unb beobe ju reciprocirlid)» £ulff unb 23eofpatm
petfaupfft) mtbct flate 9\t6)t unb (gafcungen eingteiffcn wolte : <Ste felbsfon*
tten em ungejroeiffelte* Seugnug gcben 7 ba§ et/ #m QMfeboff/ »ie be» aflcn^o
legenbeiten gcgenbie ht ibtet55ottmafiafeit@cbulbbafft befunbene®eifn14K/ nad)
juflebenbcm ©emalt/unb bet £Kd)en>£>tbmmgbie gebabfenbcn ^efitaffungei/
anhnadverfiones & correftiones t>otjttifef)ten ntemaljte ecmangelt/ alfoaucbitt
gcgenwdttigemSal)! ben ^fanet ju einet bemgefunbencn $etyet anaemeffenut
©ttaff unb Satisfaaion angcbalten bdtte. & boffe betfwcgen/ e* toetbcn bie
fytvtn gjad)baten bie @ad) U)tet OEBicbtiflfeit nact» beateiffen/ ben ^fanet auf
fcinen Wen ju Ubfaflenfc&meil reftimiten/ bie @ad) Ctbnuna«- mdgifl traaiwrt,
unb etotteten taffen / unb batbeoeinaebencf fet>n/ ba§ bero fromme %\t<c8oxbo
ten umb tf>rrt SKefision* * ©jfer^ / unb t>ot bet ^i c&en * ^eep^tt manntflfaltia ae<
leifletetlSd)u6<* n>iQen/ betl gloriofen ^itUl/ Defenfores Ecclefiafticae Libertatis
emorben / unb nocb fetnert mittielem @eesen p jcttlicbet unb emijjaSEBoblfa^rt
fbttbebolten wetben. Lir. D.
(Sebet/ liebet ^en ^ac^bat/ mie tn einet RepubUc peo btfa bon ®^Dtt
etnaefcite jurisdiffionen fmb/ ba roit bte emte x»at tn ^teiltjet (^cbtiffT fmben /
unb unfetc benad)barte Proteftirenbe ^lbiae aUetn oot bie rcd)tmd§tfleObr^fcit
etfennen/ ehtflebencf / bctfPaulus Rom. xm.r. i. nid)f fitfle / erajeoe @eel
feoc untettban jtoetjen ©ewdlten / emem ^Beltlic^en unb ©eifllie&en , fonbettt
tm iebe ^eel feye UTtteTtI?«wt etttent/ bettt 4>btrtgf citlidxnv (BenHttt; ^Sov
Digitized by
Google
^Cotubrt brt JF)d(. Chryfoftomus fblflen&en Conwnentarium mi l)\ttt(&
l5ffetl Omnibus haec praecipi, Sacerdotibus & Monachis, non tanttun fecu-
laribus, ftatim in ipfo Prooem ; o declarat Apoftolus,cum fic dicat, omnis ani-
ma poteftatibus fupereminentibus fubje&a «fto, etfi Apoftolus, five Evange--
lifta, five Propheta , five quisquis tandem tuerit , neque enim poteftatem fiib-
vertit ifta fubjeftio. CHRIS I VS, bcffen Vicariat Mty Den^tl £c|jr>@a|en Unfe*
m^itd) unferm [jcaigcn ^ntfcr t»cm ^ap|1 ubergctxn , bat fclb* &em £a»fet Dca
(S#a&unafc^fenninaerlcat/Matth. xvu. watumabetwcigertibnefctn vica-
rius ? roorum leact berfelbe bcitm QWcfern &er ©cDen ^rtbutauf ? sBiefleichv
wie e$ cin aewiffet^apft erfldrct/ t>at Petrus fcinen ^ribut nebmen muffen au*
fcem 3&un& einc$#ifcbe$/ anutteigen/&a§ &ic@eiftiicben &ce jObflgfeitfeincn^ri*
but follcn geben / attftert bon aufferiicben ftcmbDen ©utero / &a &otb fene* foar
ebnfircitiaeinPerfonal-^ribut ? £)e* ^flertefligftw jOberbauptf Dcr^trcbciv
Dedaration marC: Toh.XVHl. v. 3*. tttein &etd) tfl tlid)t VOnbifaXVdt*
Jbcut ju$:ag abet fefetet&er ©eiftlicbe bife {Kegel umb VOcv tfr ttnfetr £e«?
Pfitf. XII. v. j. tDtt: btfbm feinen &ontg. Hof. X. v 3. S)ife fcbul&ige Sub-
jeaion bcnimmct &em#oben Slnfeben unfcr* (Stan&etf ntcbt*/ mit fepnD 1 gieicfK
»ol Slbgcfan&tc ©CtteS/ an christi ftatf/ urt&-afler veneration murbig/ wantr
n>« utt* tn unfcren Stmbt rout&ig auffu&ren. Ecdefiaftica poteftas eft quidemr
fuperior dignitate Minifterij, non vero poteftate Imperij, Reinking. Regimv
Sec. & Ecclef. L. 1 . CI. I F. c. 6. & bat &ie tfirdb/ fo JU re&en/ JWCp F«es j 21» ein
politifcber geibift fte ctn $betfberuntctgeroiffct?Kegietung fteben&eniSefeflfcbafft/-
affb &er£brigfeiteine$£>rtb* unterworffcn; ?lte ein@eifllicbec£cib ftcberfteunter
i&rcm £>berbaupt christo , unb glorirt mit oem charaaer ciner ftreitten&eu/r
oicbt dominiren&cn/ Riufo. ©ewnjliO)/ watm CHRISTUS itt fciner armutl)/ unfr
mbrtgen <§tan& fonte befprocben roer&en/ fdttte er leicbt einen anfreffeu/ &er u>
ine wut&e einratbcn/aufJKomjuaeben/ un&auf&en$dpfUic§eu^btonjufu)eu/-
afekb jener«]fceapofitaner/&cr^oniacarolo ir. dnenSufjfattgetfean/ un& abet/al*
<e &efl«n fc&lecbttf ^uffcben, magerc ©eftaft > un& geringe #eff)altung bettacbtef /
|U ^me Oefaaf r Caro R^ mio , perche no vai a NapoU , per efier Vice Re t
©ebef uber &ig/ &a| unfcre tapffert QJetfabrcit &ett gloriofen ^M V 25^
fcfouQctr ber (BfetfHtd^n Sfer&nt / nambiitb tM>» iulio 11. a i s 1 ** nebft f ofk
m acmablfen^annctnv^tlten/ un& anOercn 3cua/fi>eine groffr gigiit acmar
ehet/ tm& tucbt t>tel aefoftet A erbalten / cinia un& aflein ju &em (£no / oamir &ie fo^
bocb t>eitfac immunitet/ a(£ eine @tu|e unfcret^irdben/ oouTOC^tlidbcflr Potenzerr
fcafthglicp bcfc^u|ef »ur&e/ mann; atta> W)on &erofelbcn eiaene bobe Jura &ar*
Jnrcb fbtten bcftrdncfer wer&en. ©cbef r wk unfere bobe £atfeoUfcbe ^brigr
wtcn: &a« ibncn m ©Ott geflebe ne ^cbmet&t btaucbcn/ ja it)? £eib un& geben
55* n»rgjtnt
Digitized by
Google
(12)^
toa$cn muffen / lofoet ffob felb* / un* unb unfetn Ijobcn ©c ifaK&eii !Re#ten ju
flutem : UnD Der ftepgebeDonator in oetbeutetem 3abt cben (b tool on flatt/ fan-
£e Suirere ora pro nobis, in bet Eitancp bdtte bcpf&qen f 6ntKtl / pugna pro no*
bis. 3n ehtem ttmb|Tanb Detgeit/ ^a ^talien im £lut 9efcbtou>t, «nfete €pb*
snofjifcfee Narion ben £etn ihteu SBoltf i ju S)icnftcn bea s ]tapffe/ id> babe wofleii
faaen/ betftitcb/ oann enblia) aQe* auf ein$ betau* fommt/ au-aeopjfctct / uno
ben babet empfanaenen (gcbaben jefct nocb oauen mu§ / ftdp alfo nid)t mit Stetu
ten, fonoetn mit ©cbrccf en/ etmneten foJte/ ooet etimteten lafien an jene« ^itulat
©cfc&encfr toeldj>e$ ibto toebet fo(t nocb toattn aiebet. ©ebet enbftcb eitteJBi'
f$off< ^attetlicbe Sumuthunfl/ oen beteite" mit SKecbt bannifirten ^tieftet toiberunt
|u reftituiten/ bat toiu" fagett/ gucetn foile mit #inbanft|una ibtct tool beatutv
Detett/ unb oon fo oilen ioo, 3abtch btt au«aeubteu Slecbteu/ ibtc et^iwene
€tfanntnu§ oot untecht declariten/ i()t bobe* Stofe&ett/ \a ibten boebflen @e*
toalt untet eigene ftaffe ttetten/ uno betn ^ifchofflichen ©tab untettoetffm. 3)ie
.&od)beit bes ^ifc&offlieben ©ctoalt* laffet oem £etm 3:tagetn bifel 2unbt*
iticht ju oon oem ©tanb Sucetn ju bcgebten bie Utfacbett/ toelcbe felbiacn betw
aen ju ehtet fo etnftyafften Refoiurion ; fonbetn et/ bet £en SSHjboff / toil bie
©ad) Otbtiutta» mafiig untetfucbett : S)et ©tanb fbH in contradiaorio bent
9>fanet an~bic@eite fteben/ unb Da& gnabi«/ obet ungnclbige Uttbeil be* Sftteh*
tetS ettoatten. 2(rmfc%e Souveraine <&tanbt/ bte tbr trt bem weltltcben
letnen ^bfyetn Genxtlt *Io 4M>tt evtennct. $9 t(l umb euefc gtfcbehen /
wamt ibr mit emetit ©cifflidtjm , ber eud) (elbfien/ ober ettere Xed^te/
^rfleriic^/ meutbertfc^/ «ngretfftt / ntd^t reben/ ibme fettte ^ebler ntdb»
rcrbitlcm/ noc^ tbne^u befferem X^erbdten nrnnm>itcn (omtet/ fcmbent
$u anberm <Setoa\t cuttt btctlid>e d>wud)t nepmen muffet: / unb etnen
<tufcubrif3>en/ unfleborfimten/ fopft^en/ ober fonft impertinentenOteifb»
bci^n mto euerem Qkbitt nidyt 4bf%«fftn fomtet. (^ebet / toie mott
(b l)OCb betuffene Defenfores .Ecclefiafticae Libertatis belobnet/ ticutbettte UDfete
s8ot- ©teten ni^>t nut n>r 5Mut mit fo tapferem S0?utb aufeeopffetet / ttnb <a$
ubetflufiaa 2lnbacbt bie ^iwbnt* ©utet fo teieblieh oetmebiet / toie man fie We
atrttatt ftbulbiaen S)atKN vM ooBia w SakdHm tnacben ; QJon adetein*' unb
SJufflcbt ftber fdbiae/ unb bet ©eifUicben ^etfobnen removiten. SQBie man ta$
brachium ficulare ttur etfennet/ toann ettocrt )u belffen ifl/ obet aa$ oettumlete
^itcben^ ©utcr ju etfe^en/ ooet bem>g)enn Otdnurio eineit ^vatten m ba« @«tn
|tt jasen.
©ea k. oft. befffcbete efn boba ^toaifitat ibtet ©etnembUounaenf^toe*
ft>w (ebia tootbene ^fatt/ frafft babcnben Collatur- SRccbtf auf beu m, dito «*
fcewmb }u befe^en.
Digitized by
Google
gSetwunberet/ mfyx £ett unb gteunb/ eud) nid)t fib« cme$M)en<£tan*
M Jucecn bofflic&c* Stntroort * (gcbreiben fub n. oa. tn wclcbem tie iperte*
^adbbatenwSbro #ocr)fu#f. ©naben aeguanimitet txa gutc Suttaurn seiaei/
* ti werben felbe/ ju Sfuawidjung bec Colufioncn/ fp jwtfdben bcDbenObtigtciten
jum gjadbft>eil bet Catholicitet, tntfte&en m&cbten/ in allwcg ibre QJcroronunge»
ntwngefbc&ten bleiben laflett/ wetlen fic bod) in 2lu«ubung ibretf SXedb» ouDcr*
nid)t$ getb^an / al* »a$ fte unb ibre 9teghwnt$ SBotfabren oielfdltig praakrrt ,
nnbnitytgeftnnetfeoett/ if)reS«uYerainitet,aIte* #erfommen/ unb anerer-bte
<&red>tigfeit / fb bi* ba^in ju attfna&ttt/ unb nidbt jurDeftruaion be$ £au}ou>
($cn SBBefen* geretdjet / aufbeben ju laffen. Lit. e.
£>en 14. oa. ift&u UblmgenfcbroeiJ bie ^altfeme* wttm$fan&crmge#
falRn auf Nicolaum Leonti Miiller , meld)et bcn I f . bCl) Commiflario Risler ,
umb bie Curam ju erbaltett/ fid) bem gewobnltcben Examini unterwerffenmoBenjr
ober t>on bebeutetem Commifiario nadjec Coftanfc getoiefen worben. ©ifer 2lb»
f$(ag oetanlafeteben 17. etne$fbfenbuna be« @tabtfcbteibetf/ unb 9vatb>^ub-
jfHtuten an ben Commiflarium, ttmb bie Utfadben Ut &etfabten0 ju twne^men :
©tfer abttfTc&itfjete m ein bon fetnen Cbetenetbaltette* ^etbott/ »eld)e*/ auf
gefdbebene inftanz, ootgejeigct motben / tmb beftanben auf einem ©dbreiben 0011
' bem officiai SEBcibel datkt tn €oftaitfe ben 1 y. Oa. motbeo ficb aber ein foifui»
fceroor getbmt/ metlen tiifis @d)teiben tbttte Commiuario etft ben 17* dit» 3U
benb* butd) ben CoftamjetSott ubetbtadfrt wotbcn.
£)ife* ungletcbe/ bem ©tanb gucetn f$imi>pd)e> gjetfabwn fort felbtge»
wranlaffet juctncm (gdbtciben m jfimnJSifSbofffub 2 r.oa. toortnn ftebteneue
«uf obgenamtten tOWtuet gcfaDene SBabl etnc* $ftaer* gen Ubnngeufdbmeit an>
jcigen t fid) ubet Weoom Commiuario circa curam & examen ootgemenbete Di£-
ficuketen, roic aud) beffen Conduite, befcbHKtat/ ottkp u)r gegen bem^fami
ton ber SWatt / unb beffen bal§ft«rrtge< 2Iu«Weibcn cotgenommene* Procedere
legkimiten/ meilen aud) 5©tfd)6ffe/ anb ©#* ^ifcbofe auf fbrbewn beten %w
fetttV jtimgen / Sutflett/ unb anbem ^ten angebob>nen Wd>fte«t jObrigf eiten
nid)t an«bleibett/ fonbetn fid> ftdletv nmb betea ^BtUen ju oemcbmcn / ubtigem
ten ^etm «ifc&off etfuebm/ Wd>e ^e^le jn ettbetlen / ba^ bat>urd> fold>e
SBibttgfeiten aufgebebt metbett / mefcbeju ^anbbabung be* oon niemanb oi$
©Ort ber&abenben ^od>CbeteeitItd)en ©ewalwju anbetn/ einetfeitt n&tbjgen/
«Betfeit* abet ntigbeliebigen ©dbtttten wtterten nuKbten. Lit. G«
«MtttetSett/ babtfe«©d)t«ben naAec Coftat^ gettaeen nwibe/ tmt auf
bera SKttcfmeg nadbe? fctcetn etn anber* fub 26. oa. mtmn ber fim ^ifa>ff
mff anbetmdrtigef^etne&men ber befteDten 0)fan Ublinaenftbroeil (etne fd^mer^
*affte €mpfcburtg an Oen %ag geleget / gietdMej anrwd; p«fi»di« bleibet/
85s ^
Digitized by
Google
<#WetDetT We #crm 9tod>barn mit -binbanfiellung afler ©retfferung ben tttDerv
. mutbetcn 2ln|to§ Don felbjlcn Dergeflalt au$ Dem SEBeg raumen/ Da§ in* f&nff*
tig eine* jeDen competirenDe 3Red>te mebe beoefhtet / ate gefchmdleret werDcn /
mitanerbieten/fo ba!D De$^aBbeeten an Dcr SDtatt begaugentf <2Jerbred>en mit
aQen feinen UtnbfldnDen beo Sbro #od>furfn'. @nat>en deferirt fevn rourDe/ afU
bebfaigc/ unD geftalteii @ad>cn nad> edatante Satisfaftion ju t>erfd>affen. <2>ofr
tenaber Die ^rm^ac^bam roiDer beffers <2$ert)offenauf gefa§ten&ttjd>lu§ oer*
fcarren/ftnten fie »on felbscrmeffen/ Da§ er nad) 2um>eifung fcmcr fcbmdeen.
3Mf$ifftid)cn 2tmbt$/ unD @en>iffen«*fl>flid>teu Den PraetendirenDen/ unDftd>
«inteingenDen neuen Q>rief)ecnid>t nur nid>t ad curam in loco admmifltrandam
admittiren Ifrtc r fonDern gcgen ibtne alle Canonica Remedia notbtrungeiuid>
mufjte molten taflett/ unD bergcgen Den ^faner t>on Der «Watt exintegro refti-
tuiren. €rfud>et atfo Die .&erm 9tad>barn oon traaenDen S8ifd)6ffKd>en £)bee«
^eelen Jg>irten*5fmb» wegeir gatn) infldnbig/ Dte <sad> Dod> ntd>t in mebrere
J8efd)twlrttt&feit juJKrflecfimv Dero eigenen Pmdenz, unD Der Ctebe/ fb fte ju Der
SCird>en ® £>tte$ , tmb Der SReligton/ jeDerjeit geteagen / ®eb6e ju erftattcn / mit*
bin Dte ©eiftliche Immunitet mit 2tbjWumg oBmiDrBetW uttangefoefotea ju tajfetw
tit.H.
£a* ^euer/ fo bi§ babm unter Der 21 fche berborgen gelcgett/ anD berett*
ejegen Softanfc ftlammen gewotffen / begunte aud) im©n>*?Sifd;6pd>ett^aDafl
flusjubrecjjett : $m Dominia» Paffionei, oon Deffen bober Penetration , groffer
Expericnz, unD Slug&eitman ftdjeinc* tpeit anDern oerfeben/ nabme Dte S&t*
«egntfr mitDem ^faner an DeeSwatt/ unD oor ftd> febenoe Refolntion eine*
#od>lobt ©tanbetf jummaintien babcnber tKedbteu/ unD Steoheiten fb ju $cv
$m, ba§ er@onntag$ SWorgen* Den 38. Oa. j»eo@mnD t>or$ag beo$tocbt
ttnD 9fcbet/ infilutato hofpite, twcbbem ee ju $u|t bi§ an Da« ©taDt* §:&or fid>
bcgeben / unb Der oon $fhm erbaltenen ^ftrDen aODa ermartet/ bon 8ucern to»
reiRt/ oon toe(d>er unbermutbeten $egegttt$ man leid>t urtbeifen ttnte / Da§ fie
entroeDer atts ubereilter PraKtpitanz, oDer am expreflem Q5efel)l feinc$b>cWieji
Prfncipalen gefdxben/ meld>e* UtfUxt ftd> aud> crfjcdctc ctue dnem jmeo 0tun5
nad) feiner 2lbreife Dcm Jfrmn Slmbt^ @d>u(tbeiffett ubergebenen Biilet. 3n
Dcm ^adafi mmDe ade« bi§auf 9toet& unb ^auel au^geraumt/ unb Die Nun.
tiatur nad>CT 2l(torffOer(egt/ alhDO DC* ^)e«n Nuntij hardes, malo fbrian
omine, Dem QSerhebmcn nod>/m Da«3eugbau§ logirt toorDett ; fo balD er aber
tinen fo bebencflid)eir Transport gemad>t/ tiuD ju aftorff angekmgt/ batte cr /
umb Die ©imfttber ubriget 8obl. Satb>l#erO«bwoorlaWgiupraeocupireir,
ein-Faaum Lit. f. Dabttt uberfctt^et/in begfeit einrt (£d>reiben« Ut. ff. fub d«a
&ftrff 1, N«v» iu-axldxm er ttrbeutet / w €^ Mft £(uWt «* f°.^
ien»
Digitized by
Google
#m$Hfftt1I<it be»^oiterJieN©emntb> oetfianben ben &en<£etf«tbe«9tom.
*u &ucetniH bie ©eiftucbc immunket gefdjebcnen ©ttbrud) / unb be$ ^famrt ja
Ublingenfd)n>cil Bannifitung/ unb@nfefcungeittcS neucn ; bafjftc tt>mc gcmcjfenen
SSefcbl cttbetlt / bie Nuntiatur nacbet StltotfFju oetfe&en / aflwo fte fottbin bet
aBen Occurrenzen ftd) toetbcn auiumelben mtffett.
€uct ©jttoutben betiebe bifen Sfagtrirt be* £erm Nuntij, ju tocld)cm be*
Magiftm t>on Euccrti nid)t fceu minbcften 2Jn(a§ gegeben/ ju oergleicfeen mit je*
ttem abgen6tl)tgten9lut5tritt jette«^dpft(id)cn intemuntij ju QfrufiH, n>eid)et/ nad>*
bem er au* JoefebJ feinef £>berbaupt« UAani vin. ftd> n>tberfe|t jcnet in
Caufa Janfenismi «manirten Bull au* 95cfcbl bc* $6nig* angebentften Claufel ,
ians prejudice des droits , privileges & coutumes du Pais Bas , nid)t mcbe iK
SBruffel fonte lcben aus" «Dtongel bct 9tobtung/ mcilen bet ©$• 4>etfcoa SKegent
fiib 13. Tan. itffi, gebad)ten Fnternuntij Decretum cafllrt, unb bet £6ntgjiebe
IKatb atfen Untettbancn txfor>icri/ tbmc iCeiii/ SBrobt/ obet anbete €f '2Ba«*
rcn juoetfauffen: SGBclc&e &egegnifi anbere fefcen in Anno 16^7. ba ju toiffen /
ta§ obaefefete Claufula , fans prejudice, &c gegrunbet warc auf @eift'un&
SEBeltlidje&eobeiten bet 9<ibeeianben / frafft beten jtc feme Bullen refpeftitat/
ol* nad)betn fte agreirt tootben oon bem K6nfg , toelcbe* etn gelebttea SRatb*'
©lieb oon ^tnfleT/ Petcr Scokmans , gtnugfam ettoifen m einem S&ucb / beflett
^ttul/ Jus Belgarum in recipicndis Dipfomadbus Pontificijs. £ber / toa$ fyatte
Jfrm Nuntius Jefagt/toaun bet Magiftrat oon Sucetn bdtte ein oon ft)me ad valuas
Ecclefi* <tngefe9lagene*Decretum wrd) bie(gtabt>£nec&t<tbteiffen (affen : 2Bie
btfj toibetttm bem tntemuntio p SStuffel attf SBefebl be* SKaty* oon SBtaban*
tttbetfabten/ toeilen bie affiche gefc&eben objie be*£6nig« Piacet ? £>ba f toontt
$ebad)t« bobet Magiftrat etnen Arrot gemacbet bntte/ toie ba* Pariementju^a*
ttf Anno 1665. beo 5tnln§ einetf neuen t>on Alexandro vr. aufgettungenen For-
mularis, OCO bcffen Publication bet bamabbge Nuntius fld) untCtfdmebcn/ Nonce
dans tout le Royaiime de France , butd) n>fld)cn Arret aOe Exemplaria bet
^dpfllic^en Buli fupprimitt/ unb ib!me^)etm Nuntio , in etnern $6nigtetd>/ b«
ibme feine Jurisdiaion gcftattetmitb/ anaejeiget tootben/ to$ <t ftd) tn* funff*
tig oot betgle:d)en $1tlen buten fbHe. Hift. dii Janfenismc T. 1. 54^ '* ?8 ••
111. 168. 9Bit tooden abet tmtett benen ©tat^en bet Sobgno*fcbofft blcibnt/
unt> bie Defenfores Ecciefiaftic* Libertatis etinneten an jcne« <&cmpel brt
^apftttd)en Nuntij, 55tfd)offiS Ennij Veru'ani» KDCld)ct JU ^clkrt) t>on J&aupt'
mann 3acob ©tocf et t>on gug / ben eine ^Wfifcbe q>attbeo wibet gegebenrt
®ekttt) gcpierioett/ arreftitt/ tn bct €obgno«fctnfft witnen butd) etftcbe Sibge»
etbnete t>on Utt>/ ©d>n>ei$/ unb Unbermalben nacbet Utogebtad)t/ betnac^ gen
©d)»ei^ unb Sutid)/ ba et fid> mtt 2000. «wten rmdoiiiten muffen/ nnb nxt«
tet<
Digitized by
Google
Ua ftttte^efc&dffk OteLcgat fotfflefefeet bt§ tt) Anno 1*24. ba <t 51b($fi& ttcfc
tnen muffen/ roeiien Dic €ybano$flbafft ibmt ju JBcfuCvung ibtee §:aglcifhinfle»t
fetofidjet ©eleitb aebett rooUen.
$(uf oben bcmelbte* @d)teiben euiefl&oljen^tanbeiben 25. Oa anfmop
(ete Dec£>en JSifdboff fub 2. Nov. fbtDeeft tnit einem SQBunfcb. , Da§ Die 4)en<»
«Mbaten m6d)ten oon betn #6d;ften fo geleitet wetDen/ eomit bie fo ^oeo* et»
fytoffene Concordia inter Sacerdorium & poteftatem fecularem, fockbc bef 6eU
(iflC Bernhardus inconfutiii tunicae CHRISTI )U t)Cfjjleia)en pjfegt/ 5cr> bettt Otytt
Datf al («ttbalben fo fe&c betfanatenSat&oItfdjett SEBefen/ nic&t leiben mofle. ©e*
Q)etfb(a bifet Mifllv etbebt OiefmmunimemEccIefiafticam, oDct ex«mprionemSc
jmmunitatem a Judicio &fcro feculari, tt)C(d)e OCf tyfatWt On Dct STOott tMWfl*
fo)iu)t/ unb ftcf> arunbet auf bie Canones atter unb neuet Contiliorum, aud>
fcttl Beneficium , obet favor perfbnalis , fonbCfU Demflefatttten Corpori Ecde»
fiaftko indulgittift : SuDeme fepebenen #erm ^ac&barenutt&erbotgctt/ Da* judfc-
«iaria Epifcopi poteftas a CHRISTO inftituta, at> Apoftolis ftabilita,a fanfti*
Patribus frequentata , & ab Imperatoribus confirmata , fo Da$ &tofet / UttD'
^dnioe Die etfe* unb^ifd)6ffenid)tmirnKbtt)oribtcn(Stab9efotbeTt / oDer
in Da* $iftt}offlie& «9iid)tcdidje Sltnbt in i&wtt uttfetdebetten Clerum ©nttaa ju
ft)un twtlangten/fonbctn oiime&f ttt unuttfetbwdjenerSerie tn ibtea ottfdltiflcn Re-
fcripris ftatuift/ fas.non efle, ut djvini muneris Miniftri temporalium potefta-
cum fubdantur arbitrio» ©0 Dtt6 Dife ImmuoitetUtlbexemtioa ftwo feculart
ftnt Dem Concilio Chalcedonenft tll, $eeflebrad)f / mCapituIaribusRegum Fran-
corum , fignanter auf DctttConcilio JU €oftan| OOtt Friderico II. bcjtdffet / )'&
tott abet .^Gdt fcer ieubt toorbett / maffett <&Ott ftlb» toxt regaleSacerdotium,
ttebft Dem mdtUdxu SKeounent eingeft|et/ ein jeDetf mif feinem befonbern Jurisdi-
itions -3»ana oetftben/ unD feinetttisbeif eilaubt/ De$ ajtDettt Limkes ju ubev
($eeiten. SBorauf fum Uberf&ijr Denen Jfrttm 9?ad)baren eittaeftydrfit ntv
totn fene 2Bort Stephani VI. ad imperatorem Bafilium» Rede noverit pia poten-
tia tua, quod manui Regie non fubijciatur Sacerdotalis d%nitas, datum eft
enim tibi, curare> ut impietatem gladio^ootentiae concidas, ut juftitiam min>>
llres fubdi "
tus tui
lUlD Auaoritec
d^crung Det Affiftenr, ro nn biet oDet Dott WMt Dee @eifilid>fe«t tinige Motus et«
teaet metD. n folten/ f&/ Do$ Detten <fymn ^acbbotett m extrema , uub ntifjbe*
ikbiae media , toekbe gcnteiaiaua) ubfet (fo txti Ubel / To man ju bcilcu Detmeuttr
fwb, |u fd)tcitcn feio Utiad) jcgebcn toetDen fode. 3u 6nD ettnnett Det £cet
&W>i Ote $m ^batcn <w* twt> fc&tvatwp cuu«, bet fty w&*at*
Anoj»
Digitized by
Google
. -**3f 17) •••&*
Amto tf7J. bfl fid) Eucai) QUd) bctllffen dtlf anriquam in Cfericos animadvetV
«endi confuetudinem , GregoriusXUI. abec ftdj au$tntefenlid) etfl&et/ nulla
onmino conflietudine, quamvis vetuftiflima, & iplbrum etiam Ctericorum vo-
lunrate roborata, fieri poflc, ut Laici de Clericis judicent. v tttl& WCrDen fd)lieg*
lld> bk #men SJortbaren erjud)t/ bte <&ad) fo fcmen fmwtcn Q)erjola ju neb#
mcn / fonbern einc tur&c 3eit tfill }» ft«b«n/ inpifd)«n bcn Commiflarmm Risler
»or im(d>u»W/ unb «ntftfeulbigetju balten/ toann er o&ne fpeciaf Sluftrag / ober
Commiflion ftdj> WcigcrCt / jcmant»en. ad Examen , nod) WWniger ad Adminjftra-
tionem curae animarum )U admittitcn Lit. I,
€« labet bier bet Jfrm QMftfooff bcn aanfccn &wm ber Caiwniftcn au$>
tem« €ucern batte cr.tflcgen fefcen f6nnen cine aanfce 2trniee oon Pufelidften / unt>
Theologis , btc juft bcn ©«flenfafc bcbauptcn. ttnferc/ Det £>ecff * ^rieftem/ Pri.
vat-BibJiothequen fmb aemeiniglid) mit berAltid^en Pro-unb Contra- $8ud)cwt
ntdjt oetfcben : @te tourben un« aucb oiefleidjt nid)t oict nufcen/ inbem cine $8U
Wl/ «H1 Brevier, »i«ll«i<bt aud) Cin ConciJium Tridentmom , tmD DlC gtfun&e
vsewunfft rool fonnen eine aan^e BibJiothec attfmacven, 3n ber SBibel fmbe
H>/ roett bocb bet Jbai 95ifd/off auf jenrt RegaleSacerdotiemftd) bccuffo Da$
©£>« ben <2J3eltlid)en «Kcgict * <§tanb «bet ben Q>tiefl«rlicben etboben / Mefen
Jbtttl Aaron m fi(ttt <BQtt<8 Q(fc3(t r Exod. IV. v. 1 6. Aaion fclbe / gcgen
&cm aBe ©$*unb QMfcb6ff« m nkbf nxtbcn tcd)nen/ Mofen ooc feincn &i»
ret» erfcnnet. Exod. xxxil v. n, Num. xu. v. 1 1. #«t nid)t Mofes fo mot
bem <23olcf / ate b«n ^tieffetn aHe ©#* tmb 2S3«ltad)«n ©efafce ootgtfcfetibcn?
Exod. XIX. v.22. a». XXI'. v.20. XXlV. 14. Lev l.v. i.to. Jofua b«vbe*
fcemQJolcf/ unb bett $tieffetn gtbotten? Jof. i. v. 10. \iKv,6.^ vt. v . 6,
Sn 9Cflcuwdrtigen Cafum lattffet bct JBcfet)! Davids an ben Jgjeljen ^rieflcr
£f ' un& Nat&a1n ^ w ^opf^ctcn / meid)« bet ^6n»g oor jtd) sefot*
wrt / i. Reg. i, v. j2. imd ftd; nid)t fo lanji bcbencfet haben *d audiendum
k S? 7l n t c 'P is » al * nnfer4)en ^for:et ju U6linflenfd)wcil. Davids @ob»
ttnp 9?ad)fabr Saiomon, fcattc ct nid)t beo ^titntt feinct SRcflicrmm ben ^olxw
^iepecAbiatharab/unobcniZadokeingefetjt? i Reg.i«.v. n v €ncr@)t»u^
©en bcltcten bifen Cafum ju ucrglcidjen mit bcm aeacnmarttscn Sener /• ob^
flctd>cr cm 5Wann &e* ^robw jjewfen^ er^tcffc t>cn 5»cfcl)l / auffeinen-Sfcfetaen'.
/|tiathoth iugef)en/ unt> ftd) be^^rieHcttbumg ju mugisen : eucembot Un fl6r*
«wen «n b«r SDJatt bciffen t>on ttblinaer.fd)«>etl wcgaebcn/ unb ba« tanb tatu
**£•' . J oft phat befJcfffc bcn^rtcfiier Hbcr @ad)cn/ fo ben ©£)«««' 2)icn|t bc*>
ttoffen/ \>mt Sebadia abcf a» oorbctRcn (gtiTatfrMinifter ubcraabc cr bic n»Wk
J>e^()i«rujt(r 2. araiip. xix. ©eljenroirmnbemJ&mn^ifcboffbitntberini
m 3w^epamcnt^ & miri> c? toibc, um fcfntn; immunitct Comotue&t twl ft*
Digitized by
Google
•4*3 Ci») §»-
jbcn : $xr beh*»se Paufus erbcbct ben n>cWid)en ?irm bet £>btigfeit mitgat etnjb
haffien Expreffionen, Rom. xi i. unb roil/ bafj jcoeimanti/ roic er e« fe»b<f aetban/
untertban fepe/ ntd^f; allem umb bec Sftraffe / fbnber» mtd? uinb bes <0ev
tviflens rptllen / v. s • 3>u bet erflett €brtfhjd)en £ird)en ro rctt ade < lerici » -
unb unter bemn aud) bic9>apffc/ benenf aofern unb £6niaen untcttban : 2>ifj et*
beflet au^toidcnRefcriptis, Legibus & Conftirurionibus ber CbriftlicbeH .ftapfcren/
circa res & perfonas, unb uberaH t>on ber gati^eti £trd)en * Orbnuna. Tit. c. de
SS. Ecclef. de Epifc & Cler. de Epifcop. audient guQejcfrlDCigcn M $Cd)W /
beffen ftd) Carolus M. ( bejfen bobee $ret)aebt.jfeit fbnft bie £ird)cn / (Sd)ulcn /
©tifiter uncnbltd)c obligation baben) unb fcine 9tod)fabren bebienet/ bie 9>dp#
fle feiber auf unb abmfcfeett. Paurmeifter L. I. de Jurisdift. c. 24. n 14.
<£$ beiieben aber ©tet (Sbtroutbcn ju bemettfcn/ mie tn nad)fb(a«tbeu/ unb
aud) Dorbcracbenbcn/ Scitcn bie 'mmunitet, unb uvaren per Gradus, emjjefuhrt/
unb auf ben bocbften Qrl)ton aefajct morbcn. 2lnfana$ rourben bie ^rdlateti/
$8ifd)6ffc / unb^riefter nur beftepet i»n9tfbeten©ettd)ten/ fo ba$ ber jQberbcrj
feinegattb^berilic&e Jura ftd) borbebolten; ware tt ut tt>un umb <Seeid>tlid)c l«5
tbetlcn ubct ben Clerum, fo delegirtebttPrinceps btC/ ober t>tfe QSifchofie/ obet
' jttralaten/ unb ubefaabe ibnen , al$ Delegatis , bie aan&e <2>acb / obet einett
^beil. M. Anth.de Dominis L VI. de Rep. Ecclefc. 6, n. 62. Unb fontmt
enblid) bte@ad) fo berau*/ ba§ bie gan$e fo bod) anaefebene Exemptto tft cin
Benencium Principis , L. 47. Cod. Theodos. de Epifc. £)eme )Utt)ibet babCtt
fteolid) bie Concilia, unb QWpfle/ bie Exemtion auf ben obetflen (gtaffcl bet
jg)cd)beit aefefcet/ ob fte abet mit 9Red)t baben fomten beneo Original- SKed)ten
bcr 2BeWid)en £>od>bcit praejudicitett/ ubertafTe id) €uct (Shrroutbcn tctffcn refle-
xionen. %\ t mtm roitht ^ie etflen Secula btnauf fleiaen/ fo mate beo benrn
$Btfd>6ffcn fcm Tudicium , be» bet W) fetn Jurudidions -3«ana : 'iCcitcrt
f dnten fte ntd)t 'fd)rctten / aH jur ExcommunicatJon , mcld)c abet mit fetnatt
gmana/ obet©ewalt bealeitet wate / fonbetn jur Execution n6d)ifl batte txi
. »eltltd)en SltttK» (gelbtf b(e bcrnad) etoberte @«fMtd)e jurisdiaien jncge
nid)t alfobdb auf ben obetflen ©taffd ; ©ann etfKtd) extendirte fie ftd) nut
auf bie ^etfonen / unb fwnbe hit @etid)t(id)e SSeuttbeilund fibet ©utcr unb
Sjaab bep benen vkedominis unb Advocatis, n»e(d)eoon benen ^6niflcn bierju
flcfe^t motben. Leg. Longobard. 1 1. L. Hi. Ttt.L %ad) 2>e»3ete abet «tfenne*
te man aud) in foro Epiicopali ubet{)aab unb ©ut/ unb antanflltd) jmar nut
ubcr 2Bibum/ unb Qcfhffitctc Q3ctaabunacn Grarian. c fic quidam 1 o.q. 1. cx
Concilio Toletano III. ®tb(id) battt ftd) bie Exempaon ttbet bte ^8eltKd)C
^)l>d)()eit binauf aefdbmungen Untet Bonifacio VIII. cap. quanquam de cenfi-
bus» Unb ifl obnfd)n>at ju etad)ten / mie e* mit bet wfimng bcrscflanflcn in N
Con-.
Digitized by
Google
-&3 (I9)&8~
tioncitioConftantienii Se(T 31. Lateranenfi Seff 9. Tridentino Sefl. «J, n. JdJ
3ugcfd)t»eigen l»c* letften untet bi§maligcm9>apft geboltenen Concilij Romani, eef»
f«n Exemplar in tbren.£>anbenfepn rotrtv. (golte brt) fepn/ fo belicbenguer €fo»
tourben tiad)ftufel)cn Tit. xxvm. c 2. 3Be($er pro Tituio bat/ Laicos quicie-
ricorum Immunitatem turbare noj) verentur , Epilcopi cenfurarum commina-
tione a fcntentia revocent j et fi opus fuerit, ad earum fulminationem deve-
niant. £)a fo toel ber ^mOrdinanus feine inftruOion , akt bet SRatb wn £tt*
«etn fchten Sentenz, finbet,
SBorbco Su« Sbwurben fldb belieben toh-b ju erhtneren / baf efate 80M.
Ca^olifebe €obgno$fd)af|t oent letften Concilio Tridentino anbetft nicfet utttet*
febtiebcn/ al* quoad dogmata, tnit 33otbebalt tr>re« aDjeit auSaeubten SKecbtf bet
Animadveriion in Clerum. 6« fomtnt abet alle* Unglua balb babet/ ba§
aucb bie intereffe- QMmcten oon ber £6cbflen ©cifhK&fcit in ©laubeno* 2lrticul
tootten oettoanbelt toetben. £)ije fut| cingejogene 9tod)rid)ten (^bc nid)t ae-.
logehauSunferer ©cgenpavt/ ber Proreftanten/<sd)tiffren/ fonbern oorncmblieb
au* unferen eigeuen/ fonberlid) Sranfcoftfcben (gcribenten/ roeld)em ganfccn
Voluminibus bife ^lctteti ab>jebatiblet. 3d> <tf)reite alfo brtjmabl roeiter* :
tnit t»ort)ctinet Refolution , bie betuffene Bullam de Coena Domini , toeld)e aQe
4)obe S)onnccftag bie fulmina lo$fd)ieffet / ntd)t nur toiber alle Sefcer/ fonbem
aud) aeaen bk, toelebe bie@eiftlid)e ftreobcit bcmmcn/ ober mtterbrccben/ felb*
eutd) bcn gefr&nten Jpauptern nid)t fcbonet / in ibcem 2Bebrt unb Untoebrt / $rafft
UnbObnmad)t/ bleiben ju laflen.
21uf bepbc 3$ifd)»pd)e ©cbreiben de ac. Oft.unb 2. Nov. anttoortcten
tf'eht unb OrojfetKatbe ber (Stabt gucern fub 9. Nov. fbrberft mit 2lusnabm bcr
CSorurtbcilen / d*g ob ciit «&ober @tanb rooltc bie Civil -ober Criminal -judi-
camr oer ©eifhlcben Obrigfeit uber il>re unteraebene ©cifMicbcu fd)todd)en / }U
teren 33ebauptu«g ber 23ifd)off fo oiet bcilige Spdttet angejogen / »el*e aleid>
fdlW m contrarium ftnten angejogen toerben / toann man mit Citationen fed)tett
mttjjte & fepe umb bat w tytut/ toeld)C« fte nocbmablen ju bebaupten auf
fid) nebmen/ ba$ tfe einen ^fanbron / ibrcn natutlid)cn Untettban / ber ibren
?Rcd)ten cinaegtiffen/ beted)tigct unb bemad)tiget fepen / oor ftd) ju forberen / n>
me feinen 3»flnng oorjubalten/ jur 5»efferun.a anutmabnett / unb auf boWflar*
ri,]e Ungeborftmc/ r ad) toi^erbolter ?Huffung aug ibrer ^ottmaHiafeit m oertoeb
fen : Unb foBefeincmtanbe« : Surf!en tttgcmutbet roerbett/ ftd) neben einen fo!d)en
^ngcbotfameniur^artbco ju ftdlen/ unb eir.e^ brittcn/ toerberaud) todriV 2Iug*
fptud) m ertoatten. 2Can » ber Jg)cn 55ifcboff burd) tticbt ^dmittirung be$
ncucrmablfen 5Xane« benen ^hrten^ Jofen @cf>affen feinc ^orfbrg m tbun ge*
ftrniet toart/ mu^te tnan e^gefd;cb<h(nffen/ bocbbabeo tracbten ; toie ibrer Ut»
€ a <b<Mcn
-X
Digitized by
Google
rftfttttt <geetm £c»f ju Wi («9« mocfte • ©eoc « aoer beglaubt/ <* t»etto tyr
tuae ^fariCt adExamen & Curam admittift WCtben. Lit. K.
Sub. 7. not. fanbc d» £obct <Stat>b gucetu nitMd/ W< eflfcwigeSIbtctfi!
fcc* .fce.tn Nuntij , u«b empfinttU4><n ©ngriff in ibre £©l)e unb 2Ut*bergebrad)t«
SRccfet unbUbunqen ju participiren anafle £oM. Cad^oiifcOc Ortb / auc& £afyv
ltfd> @taru« unb Slppenjcfl, utnb jidj oorldufitg ibtet$unb*# tnafigen #aiff ju
l>crfid>eccn Lit L
Sub 9. Nov atf$al)e bie Partitiparion gebod)ter Slbretfe an ben 3>apfr,
«u* »cid)er ein<gtanb2ucemo&nft&«^abnebmenfottt«, bap ©e.^dpitiid}*
.fecfligfeit bw^efebt juQ&rdnberung ber Numiatur nid?t ertbeilet bdttc / wann
Seero Q3dttetlid)eS©emurt) nid)t wdtc mit ertic^teten, «bec wrbrdbeten 5Bc«d)t,
»ie aud> eine Seit Dor^er, eingenommen rootben, mit auftitbtiget Oedararion ,
ba§ fw ju fo unr«purirbd)en 2tu«tritt fcinen 3ln(afj gegeben , unb angct>encft«
JBitt , ibnen dn£>btoffen ju be&alten. Lit. m.
€*ift \<ti)t ja gebeucfen , baf? fo wibtige an iv. ?obl. <£art)ofifc&e Crtf),
nemttid) Ut», @d)»eifc, UnbermaJben, unb gug einaelofftne$eri$t«unb £lag#
@d)reioen, nemblid) oon ber <Stabt Eucetn , bem #erm Nunrio, unb €oftanb>
fcbcn Sfiiflboff i aud) munblidje burd) ben Coftonfcifcben Slpoftel Schorno getba*
ne «Socfteflungcn roecben in gebacbten Cdnbcrn groffe Motus , unb forgfaltige*
Sluffeben erwecfct babcn, ju eincr 3«t / ^a unfert €ad)olifd)cn Corpori» imeref-
fe be» einer Swepung nid)t wol befWjen fan, tneinemcafu, t>a eineefeit* bie Pe-
litif^e @tanb*= Srcvbeiten / anberfeiw bie pranendirte ©eiftlidbe immunitet/
tooDen,unbfoOen, aufred)t etbaltcn merben : Unb roate Ieid)t ju crmcffcn , i>a%
auf b t d. i f . Nov. angefebencn Confcrenz beo athad)tm £obl. Otrt}en bie Con-
f.ha bauptjadjlid) babin roetben abjwccfen , roie bai ^euct mfit&te gebdmmet ,
bie^atn)eoen ftetfobnet, ba$ ©efd)dfft beogelegt , unb bie SKdigion aOecuritt
mctben. <5« nxtte audj ofjnfd)rodt ju ettatben, ba§ gcbad)tet cinetfeit* mit
gttcetnattf&genattefte oetbunbeten, «Rbctfeitf gegettbemtH6mifd)en<^tubi unb
^ird) devoten Cantonen oorberfte 5tbfid)t fcptt merbe, ibre freunblicbe Mediadon
anjubieten/ inJ£)offhung, bcr &m Ordinarius, Q3ifct)off ju Coflan^, foldxaud)
belieben metbe ; 3n rorid>em SaB ftefttbctlid) tt)t €bten* Wel nacbet Sucetn
abfenben , unb jugleid) ben ^ettn 5Bifd>>ff aud) einlaben moltetv SMfel
@d)teiDen an iucetn mutbeexpeditt. d. io. Nov. Lit. o,
& wate abet aud) leidbt ju etad)ten ,*»§ ein Met Souveninet <§iatty
£ucetn bie ^teOung bet in ifjtet JBottmdgigf cftfwp bepnbenben @etfHi4)en/ unb im
SH btt Ungebotfame betofelben Sfbfcbaffung , al« bobe t>on aflcn Seiten bcr ge#
>tfSouverainitcK-9ied>te, nid)t compromkriren, t)od) einiget M«di«rion ex-
pomr
Digitized by
Google
p6mrM vsttfxn ; 3Bcld)c* Cucem tn Slnttoort fub 28. Nof . totbetndbfe SoN.
Catbolijdje £rm totifcn laffen/ mitetbictcn, tonnn bem 2ln|ebetn nach fdbe
nad) ^abebcit»" * ©runb nfc^t bctitbtet todten/ i&nen pro mformatfone afle*
acuitblicb / ^flrifft * obct munbiicb oorjuftellflt SEBorben anoebemf et toieb ,
5at )lc/ bic 1 v. £)etb/ ibw SRetbt auf bie ©eifilicbctt oidmebt attfgcbtettet/ m be*
rcn $efcbufcuna guceen allejeit parat oeftanben / unb fleafft jufammen baoenbec
igtdnben nocbftebe. Lic p.
d. 30. Nov. Conftantiae tft datitt bte SpOcies Fafti, toddje* bet nwWKbt
banniiirte ^foncc Loontius on beeSDtatt aufgefHjt/ in Sotdn/ bocinn ec infcnbeo»
f>eit feinm ^oftc jdget totbct 3o§ ffepfet ben ^ic% unb beflen unbMRidje 2luf'
fltbcung/ fobonn toibec breo ©efebtoocne / fo fehte $einbe getoefen : $)a$ c<m-
centum fommt obngefebt ntit bem Memoire betf $ttin Nuntij uoetein : 3u £n>
tabmetecbietc6f1tid)e^eobiHT ^enn Caroti Francifci @ibler«/ WoRetfin
^u§nad)t/ oeo beme ec ft$ dato nocb oufbotte / Ut. cl 0$ netnblidj dne umb
bie $itcb tool meritirte bobete Vocarion on i&ne (ongcn toitb.
5)e* ^mn Nuntij2fa«ritt/ unb aderbonb toibrige/ in bie ?ob(. CatbouV
f$e Cctf) attfgeftccute $8erid)te,©eeanlafletcn einen ^cbtobl. Magiftrat oon 2u*
cecn in rittem fcdffitiaen (gcbcciben fub 1 j. Occ. on CoW. 2l(t * Catbo&febe £>en>
ju etoffhen, mie©ettnutb(icb ein fo uttoetmutbcret ubcteiftee ndtbtlid)c*2lbiug fcyi
oeconloflet tootben burcb decretirte SBettoeifung bc« ^faetctf oon bet #tott #
tteittaften* toecbe bec #cn Nuntius ©on babet ben fcbehtbatcn SBottoanb cnt«
icbnet boben : SBericbteten anbeo, nebft Qfcbauptuna tore* unftteitbaten 0ted)>
te$, toie untec anen2utftoffcn, todcbe btf 4bemn Nunti) Minifterium fmt Ann»
«721. ouf fte gefucbt / bif} bec empftnbliebfte fcoe , ate bec ibcec Souveraini-
tet om ndcbften geeiffc / juglekb obec ottcb berjenige / welcbee oon bemelb*
tem Minifterio mit fo bonbocdfflitben Unmaljcbeitcn bemoblet toerbe / »a§ fte
ft$ bidicb, tcoften Hmm, e«toccbcn3b.^dpfi(. £rifiafeit$uia,en becmo(dmtb>
tctcrfebcn/ toa* blouec Stanft ibnen bi§ bobin bic SBobrbdtoecbutKflet/ binac/
ten oucb/ toie aufcicbtia/ cbrbietia, unb ecacben fle ftd) aeaen fdbc jebecieit cm>u
/en bobett. ^od)bem dn ^obec ©tanb txii Faaum , roie t$ on ftcp ftbi ifl,
becCcbnunsunbbebongecaBeidduffdafdt nocb ifecen (ieben SUten @t)banoflcti
crjebUt/ bcmeccfcn fU/ toie ou« dnem tteincn ^uncfen / dn fo ocoflc ^cunft ent'
ftanbcn , todcbc Un $ttm Nuntium ju \nm $(ucbt'dbn(icben Slbtcitt betoo'
$en, unb mebc emoon (Scbrccfcti/ obcc anbccen ubecmdfiflen Jdbcnfcbofft ein#
genommcne*/ a(6 fccp*oecnunfftiae« ©emfitb onjeiac ; Qtatounbccen ftdj /
buccb too« Sttittd/ obet fcbdnbace Ucfacben bec $cu Nuntius bcn SSe^b( ju fbkbet
abtetfe m2& ^WbfH. ^ctltafeit ctbaltctt babc A ba cc bocb oon D«n aan^en
t
Digitized by
Google.
©<j$dfftfefa2Bort, wcberju ©uteui/ no$ ju$6fem/ gegen |le bobefoflen fap
fen/ fic roeber dehortirt/ nod) admonirt/ aud) nad) erbaltcucm SBefebj bae ge 5
rtngjte nid)t funt getbmt/ fonnen be§naben anber* nid)t* fctyieflen/ altf t»a§ t>tfe^
Minifterium 31). ^apft. £eiltgfeit ungleid) mufjie berid)tet baben : <2Beilen e*
fbnfl nid)t moglid) roare/ frag Dcc aflgemeine £ciligfie Qtottct obne ibrt 33erb>
tung etn fo 3Be(t> fd)einenoe« &nttjeict)en einc$ gegcn fte tragcnben Moergnu*
gcn* botte blicf en laflen. @« mujjte aud) £ro Nuntius iene ^)obe §eifiu$e
jDbrigfeit fepn/meicpc bemj>f««« DafrQJerbott/ ju crfc&eincn/ angeleget/ weff
fclbige* QJerbott »on bcm S5ifd)off / ober bcfleu Officio,3eit &albee mcbt fyatte
tonncn &ergeftt>ffen fepn/ oud) ber Commiflarius Risler oor ^enn Sfmbtfc
<^cf>ultfaiflen betbcuret/ bo§ er jmar bem 9>fartbewt bie Comparition nicbt et>
louben timtn, gleid)n>ol aber oud) ntd)t gctoebret / £. & 9tod)beme ein
£>ot)cr (gtanb ben gan&cn S&erlauff bifer @od) bi§ ben o. Nov. profeqrirt /
ft&teitet er roetter* fort ad difcuffionem caufie, unb jeiget/ 1. wie uerbrdbet/ unb
unn>abrlH# be$ JpmnNuntii Memoire fcgc : Unroabrbafit/ Do§ ben 12. Au&
mdnnigiicb in oUgemeinem©ebett aemefen / unt) ber ^faner au$ nxu)rem (gojer
wtfcWoffen ; ein offentltdx^ ©cbett anutfleflcn / bo er bod) / »ie ou« fe nen ctae*
«en@d)r#en juerwetfen/ barju feine ©cbancfen gebabt : £)a$ bebeuter ^pfon*
tcn ben i2.nerfunbet ^obe/ 4. fblgeube ^oa bo« 4)od)»urbtge ^ocrttmenthv
ber ^ird) ju Ubtmgenfdnneil porjuftcflen : 5)a§ er ben 12. t>oe ben 15. itf. unb
19. Dao" ^anfcen babe ncrbotten : S)afj Dec gattboogt Sftooe auf anbalten be*
QBtrn)* erft nad) bem QJccbott btf ^fanbenn ju §nn$en erlaubt bobe : 5)a§
Die 6ruf)(ungt>on abadefener ©rtaubnu§ be* ranb&ogt* pertrdbet/ unb Diejeniae
Umbftanbe au§gclaflen/ toelcbe tte ©genftnniafeit be^ ^tancrK an uen^aa gc#
leactbarten: Uuroa;ri)afft/ ba§ben^onntaa baroufber^farterbenen^forv
Sanutrn u)cegrofle @unbe m ftugcn ^efWkt/ meilfte getan^ct in b« 3ett/ bo >c»
beratann in ber ^ttcben feon foOen ; Swnn ftc getotujet baben nad) Cxm ^ottctf*
bjenft unb 93efpc : ©npftnWid) / ba§ 4)en Nundus t>erfd)meiget / mte ber ^farw
km bife ^oni'@unb fo «ro§ gemacbet / afe fdmen bie Ungeborfamen ttaroon
uitbt aWblvirt toerben : 9<od) fd)me«Mtd)er bcnt QJerfcbmeigen/ mie ber tyfaxu
bxn benen / fo ibme bte 58eid)tjettu( nid)t gebrod>t/ mit5tbfd)log ber 4><^ @n*
cromenten getrobet : Ungegrunbt / bo§ ber fctnboogt emen Procefi mibet ben
^fonb^nn fbrmirt/ bo er nur bcnOefowornen / fb nact^ulbtgfeit gdatbet/
bcfoblen/ bamit cr feutc£)brtgfeit grunb(id) bcrtcbten fdnne : QJerbrdbct r pa et
ju 18cfcb(nung bed Commiuarij fogt/ rt flebe nicbt in fetncm ©enxtlt , einen
©eifllicben fur ein weitlicbrt Tribunal ju freflcn ; 3(tt wono eht £ottb*Obrtgfeit
«ifobalb einTribunal worc/ unb uicbt onbcrfr oW ®erid)tIio> mtt einem ®<fli»
ct>cn rcbcnfontc ; UngUid)/ bo§ ber Comaui&niu ftcb in ftuter Repnefawaaon
«tcs»
Digitized by
Google
( 33 ) W-
emetbotten / farbedid) bem ©tanb , unb bem ganbbogtoon t>em 9>fan&enri ale
Satisfadionju gebcn / nxmn er ibne <wd) im germgften toiirbe fc^ulDtg futocn ;
Untoabrbafjt/ Daf ber ^fanbcn outd) emen gemobnlicben @tabt>£ned)t citiet
morben ; Stonn bifj gefa)d)en burd) einen €an$Ico*93ebi«nten . QJerbuUet/ bafj
fcec ^>fanben nid)t crfcbienen / roeilen eo" roiber feinen ©tanD y unb toibec bie Ca-
nones, ttiit oerfcbwcigen/ baf? e* ibmc fub Cenfura oerbotten worben : Unfag*
Iid>/ baf? bem <Stanb oor einett ftebler attfgcbeutct n>irb ein autfgeubte* gutc*
<2Bercf / banemblid) bic&enn €apucinererfud)troorDen/ bie^fan juocrfeben/
ba bodj oer @ciftlid?c@£clcn#^)irt etlicbeSftonat lanabife^djf cin obne&odj*
fceiuge ©acrament gelaffcn Ijdtte ■, SSSeifen erft im SJBintcrmonat ibme in (gimt
flefaOcn/ eineQJerorbtutng/ wegen Adminiftration bec tyfan ju fljun : Unn>abe*
fafft / baf? bee SKatb. ein ©crid)tlid) Urtt>eil raib* ben$janer gefi>rod)en/ ba ee
bod) nid>t al« 9vid)tcc / fbnbern al$ ?anb*ben / ben oer ^fanljen nid)t gen>ur&i*
get anjuborcn/ fo!d)cn Ungcborfamen m bcr SBotrmdfj igfeit mcbt erbulben tooflen/
tmb tt>ne beiffen oottjiebcri / wai tt)tne betvobet voaxt, unb cr mutbroilug twrmur*
vfet : 9EBifcig/ ba§ ber ^farrben babe mujfcn geborfamen, grojfere 2firgemuf>
1en suocrmeioen/ al* itamt fold>et>otn@tanb, unb nid)toonn)me felbtf ermad>
fen: 2lu$gefottncn enbtid) ba* l'ob bc$58ifd)&fflid)en ©cbreibeno de 30. Sept. m
jaodd)em er/ obroSucem ju oeeboren / defpotke bie £infe$ung beo* ^fanbeneii
beftbtct/ cin ^o&eObrigfeit ju cincr 9>artljco flcgcn bem ^fanberm ruffet / unfc
XTOifd)en ibncn ftd) unbcbad)t m cinrm SKicbter aufmirjft ; 2Belc&e« unfreunb*
na$bacud)e <gd)reiben flcmJQanbbabung ibrerSXec&ten nur befteiffet W, meilcti
flc gcfe&en / ba$ ©ciftlic&ec (seit* nidjr* al$ beccn @e&md(crutig cintrdd)ng ap
fud)et mtrb.
2 Seiget em J)o^er ©tanb/ mie « in feinen 9icd>tm fo cmpfinblid)/ unb mu
ber tKcdJt anacgnifen mcrDC • 5GBcltfunbig fepe / bag. bcr ^an^ cine pur toeif
ud)e <5o$i bieoon ber n>eltlid)cn Obrigf eit iebcQcit erlaubct / ober t>c botteo
rootben / mdcbem 9\cd>t nun bcr ^fanfcn mit fcmemunbcbad)tfamcn QScrbott
eingcgriflen/ obgkid) cr fd)on bcn 2. Aug. t>on bcm SanbDogt ocrnommen,/ Da§
<r an ber $ird)> tmb giad) «^ircbmeobung bcn ^an^ crlauben toerbc / ja uba
bt§ oon tbme/?aitbt>ogt/in cinem 53ricfflein gema&rnct morben : ^SBelcber 6m<»
jjriff begleitct mitanbcm fd)wdrcnUmbftdnbcn/ i>a cr foldbe^getban nad) eiacncc
^jcfldnbnil/ au* 2Bibem>iacn/ unb iRad)gicr gcgen bem2Birtt) ; 5)en ^an|
ui wrWetcn toi 3Rcd>t fid) offentlid) anmaffet / unb bie Execution fcincr 33efcb«
im / bem^JBiOm betf tanbbogW n>i( t>orgejogcn miffen : SMc n>c(d)e fld) bc#
£anbwg» ©cmalt bebienct/ mit ofjcntlid)cr #fcd) n * (Straff bclcgct / unb cnb*
lid) mit bet Excommunication bte jcnigm betrobet/ n>e(d)c bm S8eid)ftcmtl nod>
»W|)t gebr^ SBafr fcvc / baf ba« ^anfeen/ eine jmar an fic^felb^ indufe-
renW
Digitized by
Google
fentri&acfr ra $of«n Wfen fomte / betjwegen «tcft baim unb mann ourrfwu*
•o» bcr £torigfcit wtbotten roerbe / juwcilett abec aucb / unb ytoacen att$ otelet
©dfnK&en ©edfowtn rooigeficlltcn Remonftrationen/ CTlaubet/ Damit nicbt
|ennli(H/ unD gwfiere (Sunbcn begaugen merben.
2»te dnones uttb ©etfttic&c SRec&te/ roekbe ou« Mt^fctt bec fiapfern #
$&iiaen/ ftnrficn/ unb freoen (gtauben t>\t ©cMlikbe eximiren/ in gewijfrt Ca~
fibus m roeltlic&en SKkbtern ju ecfcbeincn/ laflemon gelten/ infotwit/ ateftefc*-
nen alt* becgebracbten Ubungen/ unb ©etoobnbeiten niebt mibrig jino. $utt
«bet/ ba Dee ^fatzbman eec 4Ratt/ eefHkb burcb ben Commiuarium, bcma$
We <£anfclei>/ t>or bent Jgwbctt 2anb$becm berufen motben/ roare e* mcbet utnfr
9Ucbjet / nocb utnb SfaebterfHfc ju tbwt/ itn civil wolte tnan $me nkbtf geben/
noeb ncbntcn/ itn Criminal mebee ffcafjen/ nocb leeigen/ fonoern feinc in bic bo*
%t fKe^te getbane ®nariff ftorbatten/ unb ju oorjjcbtigeren 2lufiubruttg anroab*
nen. SBckbes auf bie SRatur «eatunbetc SRecbt nun in bie 400. %afyt ',. unb
fnt r*. 3abrcn ntebt al# acbtmal auageubei worben. QBekbes tnan auo>
scftnnetfktff)u bebaitcn/ unb btfel t>ottbenm9fcgiment*Q5orfabtwmbk£an*
SfkgteSWnob treulk& Dct9M&mracn$K»flftiu btntefJaJTem
©oftemmbte bcm eiaenfltmtgen/ nnb wtberfpdnntgcn ^fnr^ aufgetragene
•SBofluebung ber erfanntcn Binnflicung eine fo fcbrecfbape/ unb uttbillicbe ^acfr
ftv» / nxkbe ^m ^erm Nuntium ju einer fo aufieeotbentlkben Slbteife / obe*
^.^dpftl^eiligCeit jum Transport bet Nuntiatur, batte uetmogen foDen X
£)bct/ wcr n>il einetn Souverainen (^tanb auftringen / ba% er cincn meutbncrU
^ben / unrubc fhflptenben erbarteten gftenfcben / er mag @ci(llid) fept/ obet^sBeuv
licb/ gcbnlbenmuflfeat ferneren feincr ttntergebenen/ fa De« ganfcen ganbe* / unb'
betOicgicrung/ ©efabr? Ober/foitc einc praetextirte immunitets - ^cepbcifr
jum llmergangeben bifcr n>eltlkbcn.£)er2fd>«flt foimenaufgdegf werben? %atvb
S)etfmantel bet SBofftcit, ^ufrubr unb 3ta$ fcvn ? Lh n.
Sub rS.Dec liefic#en Sobann Sran^/ €oftan(Mf(§cr ^ifc&off abgc^etteitc
8lntn»rt'@cbreibcn/ auf ent t»n Cucern fiib 9. Nov. erlafienctf ^cbreiben t tn-
metcben bero^ocbfurfU ©naben oerbeuteny roie ibme nkbt unbdaxmt, mt |Soa*
vcraine QtiMn incrimine perdueilionis , periculo (edieionis & turbarionic pa--
«is public* gegcn Cinem ©etjtlkben in ordine adtuendam Rempublicam, »cl»
*C< obet cum modecamine inculpats tuteJae gefcbeben muf /< OOnufebtcn be^
fuflt : & feotaber Darneben rid;ng ,, baf e nc fbicfce bobe ganbe* Obrigfcit fid^
Bkbtatunajrcn fonne bic Jurisdiftion uber ©etftf fcbe- ^rfebnen /- bte/ fo baib
01 SacrotCtaJcoiujn OvHnes (mufonijcn /. HOtWlkfec Untctti.Oflt» JJ» f«»n « r -
firtn.//
Digitized by
Google
firtfl/ atib Dolyet b*8e1beittt»f$afft,too fk bte &ergebtad)t, ettaflen toee&en ; 9o>
fcie €atboiifd#2Beltbttrd) jtoepTribunalia, oc* GMftlicpen, ttnD weltlid)cn<§5tan*
fcc* z 9<rid>tct/ unD reaiert toerDen tmifie. & babe gang nidpt oie SWeonung /
o» ob t>ie #men 9toa)baren fid> neben bem $far:er ju UDnttaeofcbtDeil m $at»
fbcpmaa)en fo(ten ; fbnDern beo beegattt)en<sad) mtr fo otl ju tt)un Ijaocn, ba§
fte bie iScgegnn} 3bto #oa> arfti. ©naben deferiren / unb fccnatb ber inquift-
tion, toekbc ex Omcio Ordinariatus geftbi&et , unD tmottfbleibiid) ift / ytofc
lajftn. Lit. r,
©ne* #open ©tanbej Sfottooet' @d)retbtn fub iijan. »72* .entfcaftefr
in frdffhgften Stitfbeucfen, folgenDe* : SEBeileh Dee ^ifd^ofTaeoofict, * tourDett
fcte Aenn «ftacpbarcn benen anDeetodrt* bce cntfelofftncn gutm 3ufpted)ung«i
©ebor oeeftattcn/ umb fo mebc, toeiien fclbiie oon getreumSBtmDSgcnoffcn, unb
au* ungcfaebtec ^reunbfd)afft entfptoffen ; Replidrcn feibe, baf} ibncn fetne €t*
mabmtngenju etnigee 2lenDerung, toebce oon ttngefdrbtetr, nod; attbera etng»
troffcn / auffert Da* < v. ber Eobi. Cat&olifdjen Ottbeh i&ec Mediarion, m termi-
nis generalibus ,ongetragcn, f>« «b« ibr Wtbt in compromifi Jtf fttyttt «tftb fO
oii toeni y er out befunbcn / toeilen fte ntcbt toiflen , ob too* on einem Oetb ge»
ntad)t/ an bem anbern mdebte gebrotben wcrbeu/ oann nid)t unfiarer JBcricbt
cittfommen, ba§bift<Sad)3&ro ^fttJ&cifigf eit attbdngig gentacbet, jblgtia)
bcnt £erm 35ifd)off ettftogen todre. QBann fle abcr au* Deffen ©tpreibeti
bemeecfen, Dag er ttod) jpanb «njufeaen im (^tanD, feoen fSe geneigt / ibteigWm*
fce ju eroffhen / to£otihung, e« toerben fid) ^bro £od)furfii (SJnaDen, oon fciW» '
Sen betoeaet ; emfc&liefien/ bifer >3toifhgfeit, tmb baeatw crfbiaten / unb nod) »
eforacn ftebenben 5Ieraernn}en em €nb ja matbcn. 2Ba$ ^>ert 25ifd)off
mclDc de crimine perduellionis, periculo fedirionis & turbationis publicat, fept
fyten nid)tunbefatu> toie aud)/ Da* to^effcaffiing Datf moderamen mcufpatae tu-
tebe muffe beobebolten toerben/ nad)bcm e« Die geit unb Umbflanbe Ieti>en/ matt
Jeoe abcr fo tieff m Difcm Cafu nid)t / fonbern rt toolte btc ^rag/ ob Det CSBelfw
Sd>e ganbe^ &m ctncn fipftfdjen, bateftarrigen ^faner/tote Der an ber tatt btf
babnt befd)riben toorben, ma>t ftraffro fonne ? . ?»efanm feoc / H$ fcbcr 8anD#
i>e« e< n)un f6mte/mtD bifer Cafiis nebfl anbern oon ber general Regul ber ® eif^
BdKn Immunitet excipirt . Stag bk ^crmmfft / unb natutlia>e $cd)te e« mtt»
oringcn; Daf gacern in beftanbiacmvelquafi pofleiTu getoeftn / unO yoaren cum
pnetenfione privilegi) antiquimmj. @ICtd)tOOi babC man DCn febjbaren ^fOT»
Vmn mfo beftraffet/ nod) ut ftrafien oegebrf / aifo bie Moderarion , nnD Den R«-
(p^ oor bie ©ofUtdx Libertet md)t «tw Dcr ad)t gelaffm/ fbnbern nnr Difett
woerfatfdxn @eifliiAen oor ftd) acfbtbcrt/ i&me feine uberbauf^e Sc^er oorj»
balteny mtbi^nc iw ^tOcd^fctt ju otrieiten/ nid)t gwajtlid) / md)t fur ctnetiTri-
j£> buuuV
Digitized by
Google
Ikmal', fbnbetn f&r ben £>berften £anb £enn felb*. 9Jdd>b«ne «6« er anf
ttreomabi roiberbolte* SKuffen aUejeit au^cbticbcti/ fepe Mfem etgcnfmnigen SKen'
fthen biebetrobcte -^etlaffung fotcernifchcr ^ottmafligfeit alleS €rnfte ange&mbet
worbcn/ al$ cinc unumbgdnglicbe Sola gcihancr •aCabrnung/ ob fchon man jur
(Straff felber jDa$ 9tabt aebabt batte. : tftochbeme alfo ba« oorgenommene
ibnen abgettunaen/ unb abgejwungen worben/ morbep fie reinanberWebett ge*
babt/ aisibreoon @£>tt babenbc Sfabteju fcbu&en/ toecbe Der #cn SMfcboff
boffentlicb nid)t mel>r inhaeriren/ bafj gucern Cen Cafum inhis terminis bem Offi-
eio Ordinariatus deferiren/ Unbfelbigem JtK Inquifition pla$ lajfen foQC/ ba Obne '
Dcm tfjnen befannt / toie bie Seblbaren aUba abgcftraffet/ ober oetbecfet roerbetu
& feoe jtoaeen ibre Repubiic ntd>t arof? / 00$ aber fepen fte barinn/ quod Rex
«ll in Regno. SDton crfehc bie wicbttgen ftolgerepcn ganfe rool / famt beni
€vtmpel/ fo anbere nebmen foimen ; £)ie ©q>uli) aber feoe mcbtibtem <§tanb,
fbnbertt bcm beojumeffen/ bcr ficb ber SBiflidbfeit roibetfefeet / unb ju ©cbrirten
Stalag gibet/ welcbe/ obfihon gerecht/ anbcwjumSKipbrauch ba*giecbt geben
fctanen. SEBabr fepe/ bap tn letfter vifitarion tfn Projea , nicht/ n>ie anbetfiv
tno&ec emgetoenbet toitb/ ein ^errontnuS/ gemacbr toorbctt/ e* fepe abcr bie Ra-
rification fotbanee* Projefts if>ncn ntemalen jurommen / fo / t>a$ fie ntd^t miffen /
ob e* eingufft * 2Bertf / ober toal geunblicbe* fepn foOe. Slbec autb felbtge*
Projea habe mit jefeigem Cafu Spccifico hicbt* ju thun , unb toueben fte ntemol
nadjgcben baben/ ^a§ einer ibter naturiicbcn Untertbanen fteh folte meigeren borf»
fcni m fie ju f ommcn / unb fic anjubfaen. Oton geftebe gern / bafj em Un*
fern>an/ fo baU) er Sacros clerkorum Ordines ctttpfangen/ aufb6re ein Ceibeigener
fit feon/ toeilen bieCeibeigenfchafft nebft ber Libertate Ecciefuftica nicht befRbcn
lan. ©ajfaber emfolcpec ceffire ein naturlfcber Utttertban ju fepn / merbe
ftch tuemalett ermmben/ unb bebaupteman/ unterfHtfect mttgenugfamer Autho-
ntct, unb ©runben/ baft bie ©Cifllidbe balb pars Civitatis, bOlD membrum Prin-
cipis, balb cives Principis fecularis, balb pars Reipublica», balb fiibditi Princi-
pis quoad profana gencmtet werben/ unb fepen ; $lan toijfe/ ba$ ber hetitge
Paulus fich civem Romanum nenne/ unb erfbrbere bte :55iDict«ity ba$ bte ©cifu
lcfac in fpiritualibus officijs Deum timeant / in civilibus Regem honorificent ,
& ex Apoftolorum praecepto , quamvis animarum poteftatem exerceant , fiib
poteftate tamen conftituti fint, cui nec licite nec impune refiftant , tttan OCrfte*
BCnemblid) poteftatemOeconomicam,tOC(dbe nebft berLibertate Ecclefiaftic*
ediebet/ fraflt beren eitiQJatter eittenunrubigen/ unb ungcborfamen ©cifltichcn
m femcm 4)au§ ftoffen Fan. Cb fte nun bcn ©ei|Uicfeen mit genugfamen ,.
»ber uttaenugfamen/ ©runben a\& bem 8anb gefchaffet/ baben fie niemanb 9|e*.
^enfdjafR «igeben t ali @Otti &etnc jn ®ren ftc ibr QSorneftmen a!fo eingc
''■ ikhtet/
Digitized by
Google
x\d)i(t, ba§ ib>UnteeH)anen oon bergleid)en t>artndcfigen / aufru()vif<^en ftopfen
ntd)t oerf&bret werben. 2Q3ei!en cnDiid) fte erfeben / Da§ oee aeroc§te ^fanet
oon ber DJatt/ in feinem Memonali Oie «JBobr&cit fparet / babcn fte nod)mabJ
fca* Faftum o()ne <28erblumuna in twfcbibencnanbeen Memoires bcolegm tool*
len} afle^ in^offhuna/ e$ wetbe ber #enOrdinarius, aOen anbrobenben Slcrgce»
niffcn oorjubiegen/ nid)t allein felbs Jpanb anleaen/ fonbcrn aud)/ roann folq>e*
nic&tmehe in feinem ^etoalt Ihmbc/ bep 3fcro ^apffl. J^eiligPeit nmocnben,/
ma* ju 93epbebaltung eetouufeJbter 9\ul>c gcbeoen mag / mit 58erftd)erung / ba$
fie ibre Autfaoritet mit bet JBeftdnbigf eit auf bcmc/ fo fte getban/ unb -panD*
feabung ibrer oon @£>tt erbaltenen SKcd)ten/ i>i§ ubeVaUeExtremiteteniu.c^
f«t/ toiegetiotbiget/ atfo aemiHet feeen. Ut. s.
Unter benen a» £erm Ordinarmm beogefcbloffenen Igenlagen ifl aud) be*
)ob> ©tanbe* Faftum, roie felbigcS in einem oemufbigen <Sd)eeiben an ©e.
Wipftl. ^eiliafeit fub 27. Dec crlaffen toorben/ barinn fie unteranbern <Se.
)ClIigffit erfucb.cn/ ba§ er fic nid)t exponirt iaffe/ aliorum malevolentue , qui
per ruinas noftras ad excelta fibi viam fternere cupiunt. Lit. T. 3ft letd)t JU
enatben/ roobm man jible. 3n ber Specie Fafti felb* Lit. U. txrbolten ffc
ntd)t/ ia^ ©c. ^dligfcit burd)em iit eiclcn ©tucfcn falfcbc Speciem Fa£U.beri*=
tttworben.
<Sl)e bie 2Bei^nid)tltd)en Ferien anaeattngen/ &at i£)m Nuntius ,- nad)beme
ti ftd) oerlauten lafint/ bie Mediation jtoife&en Zwm, unb bem $ecm$ifcJ)ofF
<tuf ftd> junct)mcti/ ba er aber roirb gemectfet tytben/ ba§ man fclbigcnod)tocin>
jct/ aWberiv. £ob(. Crmen Mediation anjunebmm.8uftl#be/.bateccmem
getoifiert ^toftec in tactm, burd) feinen Auditoren, etnen >:»efebl jugefc&icfet/CDe'
nen jenigen bte Abfolutionju toeigeen / toeld)e befennen folten in becS8eid)t/ et«
toa$ toibee bie @eifttid)e immumtet oerfeblt ju ^aben ; SOlan fcoeet abee uic&t/
-fca§ jemanb ftd) felbs m hoc punaoangeflagt babe / lobec fd>ulWg geben toeebc.
J8i§ ba&m ftnb aOein in Publico comparirt bic (Stabt 8ucern/ ^en Nun-
tius, unb <Srfc« $8ifd)off »on Ephefo , J£)m S8ifc|)off oon €oflon^/ nebfl bem
lmmunitet£)pfer/ chriftian Leontio an ber 3)?att / unb Wnte mantool p
®t ^apfU. ^eiligfeit / unb bero -2BeIt* befatmten Moderation , ; toti Sutrouen
habm i fte toerben in Confideratwn ^oieler $8etoea< Urfad)en / bober Q5erbienflen
umb ben .^apftlid)en ^)of / "l>er Situation eine* Cantons, itx aOejeit bat Capo
gemefen oon eobl. Cat^olifeber €i)bano*fd)affi ■, bcr SWetniafeit ber <gati) felb^/
Unaemtfbeitber^oigereoen/foetman entftebeti mod)ten / fclb^ aud) bWdelv-
.' eatCT/ DieDominahtm Rejigioncn Oon Qat% Europa intereffirenbCU Conjunftu-
tien/ber aiwod;^ffcnen5Kwnbe mtt ei:tem'b>oljamen«25aIfam.beaepen/ *<#
Digitized by
Google
$eutt I6fd)cn/ unb jene bcc 3taliantf#etr Nation tttebf tmbcfonnte Maxime
braucben/ evitare l* impegno, bem <_>tattb fttcem fetoejbo&en jurajiontten/Uti&
maintenirctt/ itnb bett Ucbcn Catholicifmum mit bCtn 9teU _tobr$ ©efcbencf <U
nrt allaemeinen fuffen ;_tieben$ erfreuen. Stn jtatt beflen abcr nimtnet <_)apfl
Benediaus xln. §beil anbifbc*i_em Procefs, errcbeinet mitfeittem ttaerbocbftett
Slnfebeti auf bem Theatro , wicfelt ftd> m ein meifrttuafebettbtfimpegno, fd)to*
bet fub annjuo Pifcatoris d. 3. jan. 172*. an guceat/ twe ee toebee tnit «SBow
<m/nocb$em_famen$$ratten ausbrucfen tomte ben etnpfmblicbett ©cbmetc
feett / ab emee fb unbeDacbtfamctt, unb praecipitanten Bufiubruna , toelcbe ^t
fDhittec Sird) niemal batte be|bcacn fbHeti oott ibtcn <§5obnen/ »if aefcbtociflcn/
DOtt foUbeU/ ttXldK ben jrioriofttt^itUl/Defcnfores Ecdefufticae Libertatis, fttk
ten, unb batte ftcb bieSicd) cbee t»on .ucern aetroftet aflee rrofHicben 55cpbjff /
toann fk jc oon attbem toare fo empftnbttcb attaeawffwt morben ; SlBelcbee $ep
gcuna felb* aegcnnbet feon roavbc auf befaaten (Stanbe* bobc* / unb oorberftc*
nftbcn / m &cmpcl ibrer loblicbec SBorfabrcn / unb be* bcifigen <_5tubfe be»
oOett Stnidjfen beieuate ©e__ n* tiebe. Unb batten mebcc bero ^otfabretir roeV
<bc ooe bkSiceb fo tapftt _<fttitteti / ttocb aucb bie oot&et aeganaenen ^apfte/
mlcbe jene Sapftrfeit mit fo fcb^nen / unb anfebnlicbm ^itlett beto&net / nod>
iemanb anber ^otaefmtttcc / alaubeit/Obee beffircbten fotroen/ eine fokbe @c
mutb«' QSeranberuna / frafft beren bi< fo iiebe Eucemer fbltcn wibee bie Siccbet*
obeit / unb fb £m * heil _e Olecbtejfeeiten / an toa £e«iatbum Dtt SWer*
)ften ; aewaftfame ^Ktnb le_«i/ bie s)ienet christi * unb Shnfpenbere ba
_ ttlid)en ©ebwmtnjmbor cm roeltlicbtf £atipt iicbcn, einen @eden/Atrtm
t>on fetner Aeerbe wrftoflcn/ unb/ wctobe* unerbort/ veluti perLakam fenten-
tiam , ben iSeftbl ertbeileny ju 2Beblun_ eintf neuen ^fortbebn; ^obamt
(aOe ©einer Jbeiliafeit fcbtoer / vtxa bem ^farter ju Ublinaenfcbmd/ Cha-
Itian Leonrian bet (Katt beaeanet / nod) neffcr aber fcbneibe ju ixrben / aW
einc bcr _bre btf ©tofitn ©Cttrt J&ocbff » nacfitbriUac ®a$ , baf / nad) bcm
bie Sucerner aefebe»/ ba$ bie m#en ftd) oon fo aefdbriicbcn , wto fcbdoUcbcn
<_2eomm_en etitfernete»/ ben aanben SKatb ju ^biicbet 93erbinbtm0 aenttbU
get > bon fo cntfeyicbcn eintnai aefaftett ^orbaben nimmec abjuftcbcn/ tanquam
interpofiri Sacramtnri Rdigio perverfitate Herodiana ad D£t honorem lacros"
oue Canones conculcandos obnrmare deberet audadanu & mJd)telt @c»
^afcit^ttttmetttm/ttttbWe^aac^roaen?^
vadit nos, 8c defecerunt prae lachrimis Oculi noftri , ttHtnn jtt bCO f d) fettX CC»
toeoen bietfobin* bec^oAJefbcc/ bie Stogctnif/ todcbc afle ^nOalaub^en fa>
f«i/ bie @>cbanb/ unb @cctcn*©cfabt / m wefcr)e fid) bec uwn) ooo eucecn
9S.A^Kt)Dc(3(ti twtv^^<&cfl|g^ii^^^ivaM^33c_tc^
tn$
Digitized by
Google
a$ toebemutbig gefeufljet/ unb ju ©£>tt umb .frulff gefe&roetb ftom 3&ro cm*
flcUcffert rootben (gdjrcibm oom ©tanb/ au« roelc&cn fte oerboffet rine bcplfa*
me iSu§« $e)euguttt/ uttb ftdfjtigc S8etocg<@tunbe m^dttcrlidpcm $*ofr, ut
afebm ; 2<n ftatt oeflen abee feoc bie SEBunbe auffc neue jerrfffen rootben / roeHcn
fcucern/ anjtott b:e oetubte Ungctedjtigfttt ju bereuen/ nic&to* aW bittere bem anf«'
ben tbre* @tanbe$ unanfMttbige/tftogm einbrinaen/ roiber ben ^)enn Nuntium ,
«oelcbee nid)t au$ Stottib etaenet 9tad)gier/ oon beren er roeit entjcrnet / fonberti
au*anerbod)ftem JBefebl 3o. ^etltafett/ oon fttceen geroia>n/ unb bie Nuntir-
tur nadxr SWtorff transferitt/ ober anbere* nid)« getbatt/ ati toa«et ju rtjun oes»
pflicbttt geroefen ; Stoaffm nic&t tbunlicb/ bafj an einem Crtr>/ roo bte JCitd) fo
«ttwjuibuc&oeclefcet rotrb/ ein ^oftolifcpee QJefanbter refidire $ Unb bdtte ebcn &i'
fcr Transport fic / oon guccrn , oefafjtct £offmrag nad) / babtn foBen oedeitett /
bafj fte/ ft>rer ^Jfhcftt ju fbfgh/ ttfltjjeblee «tew«V «nb ftd) gegen bem #eW. @tubC
fjiborfamlid aufiubrm folten ; 2Bot>in bannenbfic^bie^atterlicbe^ertnabnuna
«bjroetfet/ baf fte netnblid) infta>fclb* gebm, rofoetrodrtige DtatMc&ldge atuv
hxidKn / ben ungutcn fcfimbbm oon fid> ablanen/ afle* roiber bte Orbuung bcr
tftttt) oorgmommeneretraaieren/ anberroeiten / unb bef$rodrlid)m SDlittltiv bit
man oon <&*ttcn be« ^eiU ©tu&ut oornebmen muf tt, oorrotttmm. Lit. W-
• ©t< Sttttroort rofeb b«nad)fb(gcn. SDHtrtee roet( Meitt bem3rofe&m nad)
botnc^mcr/ utibinSBelt*@aefa»too&lcrfa&^ Anonymus fub 20. jan» ttt
$orai eine* JBeicfl* oorgeftcOet oerfa>tebene Odiofe angrteffe be* £erm Paffione»
cegen bem ^tonb Sttcem / roorburd) er bk ©cfafee , roclc&e u>n att ©efattbtea
ot* £od)ften ©ecronteti #aupt* foitm befe&iujcn/ fiberfe&rftteti/ inbmte er gar etne
Franchife in Cucem einjuridjten untcrftonben/ au* roeld)cm <§5d)ritt/ toatm ber
nicbt rodre unterbrodjm roorbm/ balb bdtte fbigm ttnnm bie beo bewtt oitnu
montani fo kbt, OUd> Titulotenus, OCtba§tC Inquifirion, bCTCn OlofiCt ^nfa^JQ OCf
frepm®emuft)erm einm ©raufcn cmxcfet
Anno 1724. bm »8. Oft. VOUtbC cttt«tt8oW. Magiftrat ty«terDrad}t / ba|
em <0?6tid> mit ftd) fubwnb em SBeib^W/ attf etgmer Authoritet brt Audito.
ris in ^broefmpeit be«^)enn Nuntij gelieffert toorben m ber @tabt^ (^pitcttV fcu
mit er bort untttbaltcn / unb utgtekp itt ^crmabrung genommm rourbe/ taS
9EBeib^ 55i(b aber unter bem ^trui pnetendirtm ©eroait* rourbe gkia)fa(Wjje#
fS^tt (n eioe^Laquaym^Kun}/ oon bctNuntiatur, uttb oud) ba ocrroabret. S^
(tegeroaitfame ©ngriff oeratttajftte bm Mariftrat, in S(broefettt)ett oe# ^erui
Nuntij, nad> gcMtmer oom)urpd>m Unteneb/ an Un J&mn AudkoremjdatK
gcn ju (aflctty er fottcfcincnSW6n4> jurucf ntbmm/ unb aW tinc ©cifaja)c ^erfoa
J©1 to
Digitized by
Google
1« tee Nuntiawfcfefoflm oetroafyen : 3)ie SGBetb^erfon <tbec ffeltc / <rt6 SBelt*
lid) / burd) einen <&tabt * #ned)t gefefct toerben in £)brigf eitlidxn 2lrrcft / tocilett
ftd) nid)t gejieme , bafj Privat-.£)aufec ibeee @tabt foltcn &u ^efdngnuffen getna*
d)ct toerben/ untee &em ^itul etner Franchife; S>tfe»crfW)rte ■2Sctbg>' i }>erfon
tourbc nad) gebaltcnem £>bnafcitlidmi Examen folgenbg ctuffert &e« (Stattbs
SSrdnfcm gefubrct ; SWitt)tn batoer.£)m Auditor wegen SBermeifung bifec $w
cin mit $euer unb ftlammert anaefutlte^ Memoriale sem SKatb uberaeben / »et»
d?ee Darubecftd) nicpt betocat / fottbcM ben Nuntium crtoarten tooUen y umb tty
me tM$i fo beaeanet/ oorsufteUen. 9tod)bemeDec Nuntius mtfommen / oet*
lobre er tool 3. bt§ 4. 2Cod>en ubcc fcifc Materi fem SEBort/ fo fca§ bee 9tatt) tn ,
j£)offttung geftanben/ e$ toerbeoer #m Nuntius t>en oon fehtem Auditor began*
«enen$et)(et aefeben/ uttb«rfc«net Ijabcn / t»a ibme tool4>etou§t/ toic&cc tRomt'
fd)e J£)off ftd) bereiw in toeitldupge Q&etoegun^en gefefcct/ umb aUen Ambafla-
doren @efr&nter ^dupteren bie Franchite au$ ben ^dnben ju twnben. 9tod>
QScrflieffungeintf SDtouatSdber getattgetean&obt. Magiftrat ein emftbafflterSBee*
Wic§ »om Cardinal Proteftore AJbani. Dbgtciet) mm OCC SRatt) anttOOrtUd)
Dic roabreJBcfcbaffenbeit $ec <Sad) ©c.Eminenz oorgefiellet/ fcetKtwete fte glcicb'
tool/ ootn #enh Paffionei emgcnommcn / attf l>ec-ecftat3Reonung/ mit 53epf«'
gen/ ba§#en Nunriusfid; aufgcfubret/ toiceinem ftugen MiniftrojuftebC/ bcme
■tiit einem Cavalier, Miniftro , unb ©eiftlicben ^erfon oMigec ©tdobe foUciuge#
fUUet toerDcm SQSorauo" obnftytoec ju erfe&en toarc / M% ocr toatyre 33ceid)t
'Ctncr J^o^en JDbetgfeit nid>tf gead>tet tooroen gegenbem$8ecid>t btfNunuj , unb
. AuditoHs, toeld)e ben Maglftrat oet) Dem 9temlf$cn &ojFfo fc&toarfc mtgcftfytt'
: ben / at* ob Die SRatf)* ©Itcbcr gcutbc «oaren it>on #led)tem Stnfeben / unb con-
^litioh ; SEBic^ann «§>crt Nunrius fctb* in eincm familiarcn Difcure ftd)^emc^»
nten Iaffen / bte QJermeifung obgc(act)ter $ur fepc mdft decretitt roorbcn / wic
man oorgebc / fottbem t$ fc9cn nur j. bi§ 4. 9wncfent/ junkerazzi, Wfer SWc»'
nung gctoefen. '©ne fcbinc ^roboon bcr Eftime , unb SSotsctooget^eit tift*
Praelatenj9CgCtt^inem Souv«raincn Magiftrat,
9(uf Wfcn fblget mtn 'ctn aribeter ^^Ca'fus,'ber ttun ^auptfdcbtic^ mQuaeftio-
»e figet/ jertc^^f^w* dn ber Wiatt, toelcberoerbattttet worben <&i etif©ton*
5topf/ unbS9?eutt)mact)er/'ber ftd) getoetgerct oor ba^ob<n ianbe^Obrigfcit ju
^CHen / ad audiendam verbuni Principis. ^SDeffen Bannifirunfl ttbcr etgenttW
* tticbt emc Urfad)/ fonbern nw dn^lnlaf iittocfcn p oor&er pra^editirtcttTraas-
port bCt Nunriaturi •'; '[,.-".-:
g< ftnb nembtid) atre ©d)titt / unb Wt/ '»*^ toi&cenbem Mimfterio
k>t$£>mn Paflk>neiflefd>tbcn/ totber bk immumtet, tvcld)C«^d}CH'- ^tcinob bfer
^tot*
Digitized by
Google
€tatib jeberjett wtfbci&tctt mit 9tod)t&eil feittet ct^ettm £ob>it/ urb £>betfa«lict>,
tcit, iafclb$ mit QJecuiffioielen £>ab$/tinb @ut$/ oetgnugt mit bemblofien ^itul).
Defenfores Ecclefiafticac Libertatis i, < 2Beld(X Exemption nad) allet Theolo^o-
rum, uub Moraliften SDfeonung t(>re Exception leobet/ unb geroifjlid) nid)t fo nfttt
reic&et/ ba§ e»ne£>bttgfeit tnil)tem@taat leobenfolte etne gbco mi§beliebige/ in.
tt)te ©ebancfen nicbt einttettenbe 3>etfbn/ roil gefc&roeigen einen unrut)i,ven / rebel*
lifcben<§tera<£opf/ jutoibet etnet unwiberfrttblidben/ mebt afe 400. j brigen nte».
mate angefbcbtenen Ubung / toelcbc matt glcicbwol nicbt bat extenditen moUcn in
quoscunque Calus mere Epucopales.
C03eilen jtt>if$enenblict)eit @cblu§ ber Bannifirung/ unb balb Ijetnact) etfbfg*
tett Transport bet Nunriatur, foroenig Seit oerftoffen / ba§ unmoglicfo t>at fonnettt
batitoifcrjeo fommen eine S5eratl)ung / Expeditung/ unb IKucfftmftt eiuet $ofi
»on foleber 2Bid)tigfeit/ mufj notbwenbig .pctt Nanrius felbige oot&et untet an*
6etn ubelgeatunbeteft fcbembacen&otteanb follicititt/ unb ctbaltcnfctben/ root
wiffenee/ ba§ tt)me/ afe einem Cavalier, Miniftro, unb @eifuKt)en$etfon/ »61*
liget ©laube foHe jugeftellet toetben/ toelcbctf QJottccbt bie ^apftltc^en Mimftri
etOet £>ftl)en in bet 2Bc(t ubet anbetet ©efr&ntet ^auptetn Miniftros baben/ ba|-
fie nemMicb/ roo fienicbt ibten Conto ftnbert bep bet Politic , ben ©eiftlicben @e#
toalt anroenbcn fonnen / tynen alfo unfc&todr faHet/ bie ©efe&dffte in SBerrow*
jung ju fe^en/ fonberf)citlicf) beo fleinen Republiquen, ba bet ^oftoltfc&etl Mk
niftrorum ©C&rilfe ttict)t fp fiCtiau oWervitt toerbett
@o bann fodtte fidj eine* tvefc anbettt/ unb gfitigcn Tractamems oetfefjetit
ein<Btanb/ toe'er)ec/ ob etgleic^ t>onbet@epcbfeitalIju oiel gebturft/ttnb ausgef©'
^en/ gleie&rool gegen fcet Jpeil. iRttd)en m beftdnbiger Devotiongeftanbcn/ unb ju.
<2Jetficbetung btf Satboltfeben @lauben«/ aud> in fc&rocteften Seiten ein Antemu-
rale getoeftn / unb nocp tfl Unb todre man ficberltd) ntdt>t tn fo be.brufjlicbc-
SBegcgmjfen oetfaUen/ roatm ber Minifter, gleid) bem £etm Sirao , unb feirteti;
QJotfabwn/ ftd) aufgcf&btctMtte/ mitSJdttetlitfet Ciebe/ unb cntfptcd)en toutbe;
bembobencharafter eme«CTbgnogftfd)en Vice-Q)apffe/ unb bcm €benbilb etnc*
fb b^iugcn/ unb bemu^tgen ^apfte, n)i< Behediftus xill. Lit x.
£M ©tanbrt eucern 5fnt»ott# ^dbreiben auf txtf Q3dpjlficr)e datitf bm
at.Jan.leinet/ mit ^BepbebaltungaeblibtehbenRefpeas, ab bic ungtunblid)en
Sulagen, mit benen 3b- •£>ctt1$feit ®emutt) eingenommen / ate ob fie bcn ^tie»
ftet an bet «»attt>ot «n toeltlidM- Tribunal ciott, ba fie boc& gegen iljmr nid)«
(inbcr^bot.qcnommtn/ aldnxig fit gegen btm CommhTario Epifcopali felb^ju
tt)un gcttotnt wtfax, wld^ct nicnwu)! ouf etfiwbctcn f«t'gciwigcrct ju ftdkn,
-"" • ' unfc
Digitized by
Qoogle
wb uberairma)»/ afe »o* ju £efcbulbiaunfl fljtct Aofcen 9tabten Wenet/ «no
«Btt» Soaverainen ©tonben/ felbft naa) bcr gelebrtejten SKannetn fDta)m»nfl/ju'
flebet ' 9focbbtm ftc nun rool bcfugt ben twMpanntflcn / unb jut ^uftubt
dfoonirtcn 3)?aiin flcbeifienoon feinet ^fan roeflgeljen, uub Da$ fionO tdumen"/
^aomfte anbe-fi nid)t fonncn/ ote bie .£eerb mit ncuer ©cclcn* (Spctfe befot*
«cn y uttb fcr ©cmcinb Ublinflcnfcbroeil bic <2Bobleine$ ncucn «pfonee* anbefeb«
kn. £)o§ abcc fk, unb etn jeber oon ibren fHotb^' ©lietotn fiicb mtt €ob &et*
bunbcn/ ibre 9ted)te / unb & eobciten ju befcbu&en/ feoe bet Conftitution ibtet
'Republic anflemejfen/ uttb bilmol fonbetbeitlia) ctnc neue (Sthwctung ibrer^flidy
ten ndtbifl gemefen. Swbctct PunQen balb/ betentba.b fte mit Unrnobtbeit be*
3b «peiliflfcit »etfa>>drftet worbett/ betuffen fte ftcb ouf ihc letjte* fub 27. Dec unb
twftcpecn felbe / bofj nid)t bie meiflen oon oorgenommenen @oa)en abhorritt t
fbnbetn oOe SKatba '©iiebet fttb cpblid) ju #altung ibtet 9Mud)ten wtbunben /
tonen oucb nid)t rocnige/ fo StnfMtge haefitirt / bepgefaflen. ftroteftiten enbtidb/
*o§ fiie niAt nut nicb» jemolen mibet bie©effiua>c wcepbett ju tbun tm <§mn ge*
bobt / noo) flucb tbun metben/ fonbetn in* ©egcntfcil felbigc mit oDet $:teu unD
©ebotfome £eben$langbefa)8|en/ ttt «£>offhutW/ c* roetben bte Miniftri oon 9ft»
$e4ttgfeit aua) i&ct/ be#<Stanbtf/ SKeebte »ia)t $u33oben ttutfen. Lic. Y.
& &Ot 3unrfet SattbPogt / ttnb SKatfa&en Antoni Leodegari Keller ftf Ci*
ncm $<ricbt' t&cbreiben/ on feinen.&etm ©obn/ Guardf ^enbtkb/ fub 6. Mart. efe
nen in gotein geWjcten JBtfeff gefa)titbett/ metcbct megen feinet netten <5cbteib>
fttt/ moderatett/ Ullb fhtgen ReflexionCtt/ ttttb WOl'beorunbetet Defenfion bcf
Cobt (gtonbc« gucetn «R^teny obtte ^otmiffen be« ^ettn Authoris gcbtwft
wotbett / ttnb ben ^itul ttost : Xpographum Epiftolae. ^n btfem ©cbtetbeti
mttr fetet bet %m Author ben Caium , bet ftO) tntt bem ^lonet on bet SRott /
mb Deffen QSetbotmunfl juflcttoden/ am, uttb enoditt benfeiben juridice. ^oa>
btm et betbemet/ tvie t>m ^fonet on bet SJtatt bobe itttbetbotgen fcpn fdnncn/
Caf We Comparition bet ©eiftltcbcn t>ot bem Senayebetjett ubfio) oemefcn/ tmo
erft fint menisenSo^ten bon bem JBifcboff difputittwotben ; oU bet 8.3obt teng
itr tucettr ftuditt / et(id)e 3obt t>ti ^fonent m Sucetn £e(fitt flemefen/ bolb oOe
Sobtbtf Mandata einet Jg)oben Obtigfeit megctt ^onten* flefebe» / unb flcbirt /
{KOet «t OUf bfl^ Theatrum btto ^toflen.
1 Ob botf 9Ud>t brn ^on^ ju ettouben / obet ju pefttetw, b<rC6tffifek %
jitftcbc/ otet bem ^fonet X SBricbt et ouflo^ ju Favor bet Obtigfett/ aUegitr
JU bttemSttb ex Decretis Synodi Dkecefiuv K I. Tit. 23. c 7- Diebu» D«min**
m&E&w$matPj#& t agflti^ ludia« &iecun
Digitizec/byGoOgk
... . -«(33)»-
Iaria ipc£cula, choreas & filrationes tempore Divinorum Officiorum, Concio^
num, Catechefis 8c Veiperarum non permittantur.
i* £)b bct n>eltfid&en Cbtiafcit jitftebe/ &q« fKc^>t/ einen ©tiftlicben oot ftcb
* |U fbtbwen / Ullb ob bifet fcbulbiafeOC/ fttb JUflellen ad audiendum verbum Prin-
cipis &c SMe Affirmativam oeracifct cc wt 400. jdbtiaenpoffefs, roeleberrae*
betoom^ifcboff/ nocb Nuntio, diftutirt roorben/ unb vim Legis bat/ felbs naeb;
DCtt Canonibus. Epift. 1. Leonis IX. c. diuturn. diftinft. 12. c. quemadmodum.
ibidem. utto naeb bent grempel ^iopfte Sylverij , ber auf etfbtberen |td> beo Belli-
fcrio emaefunben. c Guilifarius «3. q. 4. SCBiewol bemacb bifet $apft Bellifa-
tium excommunicirt / nicbt befmwaen/ »ei( et oot if>n aeforbetet nwben/ fon>
bern / weil et iC>ne etnoeftecrt/ unb hrt Exilium octroifen.
? , £>b Die raeltln&c £briaf eit Wnne einen ^Biberfpenn»«n / bte 9iedt>tc be*
#oben ©ewalts brccbenben ©etfilicben/ au* i&rec Q5otrmaf iafeit oerroeifcn ? £)tc
Affirmativa erbeUet roiDcrum aus obbecubrtcm Poffefs, unb fcbdblicbee $ola/ wocU
(en bera(eicb.enftcb oon Dem roeltltcben @)eroa(t fubtrahirenbe #irten bolb fonteii
yt 3B6lffen raeeben/ fonberbeitlicb / roannfte t»onbem ©eiftlicben ©eroalt nicbt ae*
Otafft mutDcn. Qujsquis Imperatorem aut Mag ift ra mm rnntomdia affeceric
fupplicium luito, & qiridem II Glericus fit , deponitor, fi Laicus &c Can. ApoftV
83. Si quis Laicus juramentum violando profanat , quod Regi 6c Domino fiio
jurat, & poftea perveise & dolose ejus Regnum trattaverit, & in mortem ip-
fiusaliquo machinamento iniidiatur, quia Sacrilegium peragit, in Chriftuin
Domini manum mittens Anathema fit &c Epifcopus verS, Presbyter, Diaco-
nus, fi hoc crinVen commiferit, deeradetur. c fi qui S2 q. f. 3>a battn bet£et*
. «pfattct c n Det ^Deatt fcin Urtbeil felb$ attf ben Jfrfo. Canonibus (efen f on. €*
feoeaberoucb eine£>beigfeit pfHcbtig/ ibre 0tecbte roiber bie infringentes ju befcbiu
|en / Unb Dife JU ftcafjen. Menochius de Jurisdift. Imp. & Poteftat. Ecdefiaft.
& Secuiar. Lib. n. c 20. cafu 12. €$pffco.e aucbber Sfafb oon^apfattb/ nacfr
bctnSSericht Juiii ciariL. iv. q. 36. n. 24. eincn folc^cn @eif!Iic&en@t6rv^opff
ju oermeifcn/ oboleich er oiflct^t nkht ratt fo alten Privilegijs oerfeben/ nrie £ucem.
g^ (>abe bet ©tanD ^ucern urabfo md)r Urfacb auf i\i« maintien rtjrer .gwbeti
5Rc(^ten ju vigiliren/ raeilcn fle an folcbe Repubiiquen aran^en / Deren IRcc^teti
man aucb aufiafeta feoe/ unb jte balD oor niemanb ntebr ftchju fSrcbten §abm,a\$
»or Dcm @et|t(ic^en/ nicbt gpban6gifcben / fonDem Alemannifcben ©ewort 7 &<me
nicbt fcbro&r fallen rourbe/ bte Hntettbanen aeaen ibte £>briafeit aufjuroiglcn.
^Beilcn fclb« bte ©eiftlicbe Immunitet etn Beneficium Det mdtltdtKn Obtigfcit fcpe/
todte. C6 ia unbtuwb ^bcffelben ftch roiDa 1 felbiae ju oebienen. Q»od ob gratiam,
alicui conceditiu , abn eff in e;u* difi^endium retorquendum. c, 61. de Reg. Jur.
Digitized by
Google
m c. g* tciget enblicp ber £c« Author , ba§ cfo .©o&er ^tnttb Cuccrtt ebeti
finwfcblfen fo lang geubten@cn>alt bie tnit oetbengtemSautnjUit fogcnanntenRefor-
Bianoaeiien&e ©eifllkbfcit pintetbaltcn/ fo ba&buwp 3tofaumni£ biftf «D?itte»
fiteSUt' ©itpolift&eReligion wdce m ©cunb gangen/ unb bifer Canton in einen
(efcpen^tanfrgefefeet roorben/ in wefcpent fte roeber ber SBtfc^off/ necp Nuntiur
rexirm t&ntt, uno fotte bee bifjma(>Iige.£>ro Nuntius fwp erinneren befletty nxt*
gk EminenroonAftt, eljmabliger Nuntius, bepetfiec Complimentirung benca
taa^Deputirten cr6ffnet/ n>ieert>on<5r.£eiligfeitgemefltteo SBefeblec&alten/
BielSpognoflen bepipten @ett>opttpeifen/ uttb SWijjbrdutpcn/ ufibus &abufibus,
gibcfepftetr.
4. Cb beo erfennter 35ern>etjuns etne* £&or/£toen/ ober ©eiflliepett/ oep
fen (^eelfora t ober tyfcm ftfone t>or vacant angefeben wetbett/ a(fo bec Coilator
tmen ncwen$fa«er crwdplen/ ober bic weltlicbe £)b(jafdt ipcen ba« Collatur-
fRecptpabatDen ttntettpanen bieJBeflelluna anbefr&fen? S5ife$rag/ becenSBearo*
twrtung oott felb*au$ benen porigeit ©afeett affirmando petPoc fueflet / uberfof'
jfcber £m Author^t 9>apltt. £eiudtcnv ouf ben §u| einc* Refcripts pon
«tfL©tait&att&m^(liul> ifjan. "' ^
y. C6 Me ©etfHi#e immunketauf ©Jtflk^em / ooet Wcnf^&ien tKed^t
eegrunbct ? £iee bepauptet bct Jfrm Author ba* letflcre/ unb probirt bcn@afc
au$ felb* eigettemSetignif} pepet ^apflen/ s. Gelafij , welepec bencn 3Hfcb4flrn
Crifpino, unb Sabino, jnxp t>or bem ttKltlicpen @tao gefotberte ©eiftlie&c ba&in
Rcommendirt/ bafi ffe t>om ©eijlli(pcn ©ewalt judicirt wccbcn mftc&tctt/ uno
bawufftdjt)Crnebmcnl(i§t/ utEcclefiaejura^quae vewfti PRlNClPESaffi-
dua ian&ione firmaverunt, impetitis Cerids nonnegentur. c Sylvefter XI. q.
t. (^obonn s. Peiagij , wel(pec an ben Sanfcler Serghim f(prcibet/ t>ct§ eht ©cifti»
Bd&er^Mger feinelKeeptc nitgenb$ fode treiben/ afeoor bem weltlicpcnSRicpter/ eitt
tteu1i(pec$tdgec aberoot bem ©eiftlitpen/ ober SBifepoff. Quem ordinem legi-
bus per omnia convenientem atque conlentaneum demonftrari illa regula ma-
nifeftat, qu* praecepit aftorem forum iemper ftqui puliati : Clericis yeri» pul-
fatts in Epilcdpali judicio forum competere PRINCIPALIUM quoque ian-
Oionum defigtiat audoritas c fi quisquam 1. c. & banblen Jtt>ar blfc Canones
nur t>on Gfvfl - nttbt abcr t>on Criminai- Aaionen/ fepe aber befannt/ bo$ ti mtt
bifen eine aleit&e S5en>anbnui babe. Jus Divinum eft, quod in Lege contine-
tur , & Evangelio, atque immutabile femper permanet. Inftit. Jur. Canon. Tit.
2. c Jus divmum. wm obet (efe man toeber im ® efafy nod) eoanaelio/ ttmt
oonber immunitet, obcr emiaer diftinftione Cafuum, n>eld)c notbnxnbia fytote
foQen att^efe^et twben* guief^tpejjen/ baS bie immunit«t nad; fomaf*
feu&e»
Digitized by
Google
•«9(501»-
fenljeitberEanbern/ obcr jWnigreic&en me&roberroenigcr cfageTcMttcfetift/iwtS'
autf fotgen muffC/ bafj cin £anb mufste on«/ ein anbetf £anb ein anbctf ©>ange»
lium/ toela>$ toiberjinnig / baben/ alfo bat immunitetg-Diee&t nic&t f&mte t»t
unoerdnbeelicb angefeben toerben. (»g ttnne aber uber bife Materi eineri toe&
lauffigen SBewbt geben Menochius Lib. cit. Lib. i. c iy. toelc&er $>ro jur< Jw-
mano i3.pro tk>ino 26. berubjnte (Scribenten attjiebet. Lir.Z.
SBHttleeroeil / ba tnan auf fcenere Demarches bc* &6mifc&cn $op/ fa bM
tnit ^reuben/ oiel mit ©cbreaen / auf tourcRw&e Excommunkarion getooetet//
toelcpe enblicb/ toann fte jeitliaVunb oor ber Saflen / angelangct todre / odtte a»
flatt einer Difpen&rion toegtn Sleifcb<eflett« bienenfonnen / mugte man oon
SKom «nt oernelmten / baf ber auf ben 2f. Mart. faOenbe fegcnatmte ^fifeggeo»
2tbla§/ fo aucb eine aOe 10. Sabe expirirenbe Bulla ocetoeigeret tooeben. $>on
je|t s genennten $?ufegger 'ffim ift jutoijfen / bo$ ber t>on iKom <aa jugcfaUen
<tncr aO> jdbrJia)en Procefllon uber bit «Kufegg bura> eine aOe 10. 3al)r juerneu*
venbe Buii, toefcbe jebeftnate 15. §t>alcr foftet/ gegebcn toirb : S)ie Procefllon
felb*/ toele&e auf obgebac&ten 2?. Mart. gebalten toirb/ grunbet ficf) auf ein bcp
5tnla§ cinet groflen $eueW * SBeunft tai auffern 3Baggi* gctbaae* ©eluba»
Sene 10. SdbrigeBull toiebin bee Proceflion umb&ct getragett/ «nblicb im€oo<
Der £of > tfirtb auSgefleHet j Untcn baran tft ein ftfttan / ober ;Opffet' ©nxf /
in toefcfeen bie in groffer $lenae antoefenbe wutpe tl>c Opffcr ablegen/ nxl#c$ p
grfauffuiMber BuU anaemeiibetmirb/ toasaber torfcbieifct/uttbofit aufcine
iimbucpe ©tnttm fommet / bienet bera £erm Cuftos in *te mifyt* <& ^attt
abee btfett t>ertoeigerrctt Slblaf motuproprio, attf gpffc gegett fetit ^BatterlanD
foiiicirirt/ unb crlaften t>er Guardi ifcnbrief) ; Unb &at, gleicfctoietcr Slbfcblas
einc jimbiicbe imprefflon beo oielen £atbolifcf)en £bnften )u ©uttflen bc^ Sgtin
Nunrij, alfo aucjb bieConceflion eine nicpt aertnae @egett'imprefllon^um S3w*
t^cii emeo* &>bl. ©tanbe«/ 4tnb jur Mna^m Dieler ^oiurt&eil«t«aufitt.
SufRom hat \>m ©efc&afit T>em Iteiligett ettttyritcfytMtigiu Wfo®'
fteben/ aneimaffen ber Jtapfttine atifieiorbentlicttecongregation t>on ^&tifc
ndlen gcorbnet/toelcbe fub 13. Man. ein Condufum aogefafifct/ urtbDarinnoei*
b^tflia befunben / baf ber ©tanb fticemourcb-Qtoeifltng be«9)ftt«er«iutttrtin^
jumwmetf bic (jeiligcnSlpoflblifcben Canones, unb Conftirariones,betre#Btb Me
©riftltdK Immumtet, violirt/ olfb bie ^arauf gcfe^te ®raff incurrirt ; Unb b^lp
{ie nicbt tine alte rabergleic&en S^crgettbte®m>obnbeit/ a« vfflfyt felfemibe*
w Canones ftreitc, iinDtoebcr mit SKifien, ttod aBtttcttt)e« bclsen @ttu>»
«uMeubct toorbctt : ©Ifinne1tc|)$uccrn ct^oen ineurem.tttt fi.mi €aft>lifa>e
««9 Wfatfote Brew fiib 13» April j.573. pjn 5tnlaf iiocoer ^iicfWtt,/ uber
Digitized by
Google
.HWC36)
ttXkfce ftemtd^ criminaliter judicitt/ tt)ten$e&lef effcttnef/ Urib bUVd^ Interceflion
ubriget Cahtoncn bie Abfolution etlanaet. €inmal geb6te bie gdnfclicbe ludi-
catur benen93ifd)6ffen/ tt>eld)e/ toann fte in SluSubung bet #eted)tigrcit nucbldfr
fig, wic bamal* geflagt tootben/ butcb ben beiliacn @tubl/ Da man ftd> anju*
ntclben l>abc / f6nnen jut @ebub t gebalten roetben. €$ ftnben ftcb ganfc frifcbe
€vcmpcl/ n>dd)e jeigen / ba§ anbctc Cantons bic t>on ©eifllicbctt begangencn 5cb»
lct/ fclbg roibet^te ©efdfce batfget Repubiiquen, getaben SGBcg* gcrotfen an bie
©eifttlcben Superioren / oon benen jfe aud) nad> oetoienen geftrafft tootben. . <go
bannfrreite mitbct immunitet bet SSefebtbe* 9totb$ an bie Collatoten bet
^ftunb/ ba§ fte etnen neuen ^fanet folten todblen. $6mtc alfo @e .£>c»lfg<
fcit anbetft nid)t/ al« fftafft ibte$2WetbodMien £ittetv2tmt* ttinaen auf bie 2Bt*
fceterofe&una btf^Manet*/ tootnad) bctfelbe jut inqdfition , unb @twff / toantt
er ftbtrfbigbefunbea routbe/ jutoeifcnfepe an benOrdinarium : *2Botte fkf> abec
bct SRatb oon fiucern bietju nid)t beauemen / todte bet Congregation 0fte»*
nung/ baf <25e.4)eiligfeft fcbteiten folte iu benen tcnigen fcbatffftenSTOittlen/toefc
4>c in benen Canonibus, unb ftpoftoltfcben Conftituaonenau$gefetet fmb. Lit.«,
&cn 20. Mart. ift oon dtatb/ uttb £unbett/ afe 4)6c&ften ©ewalt / be*
gefcbtootnc £ob beftdtcfet / unb beffett ^taffi/ unb ^etbinbung einbedig babtn
crldutcrct tootben/ bafi man ju t8efc^ung^)oc^jDbnafctt(icbet SKcctyett/ 9ieg<w
lietv unb Maintenitung bifftet aefdfftcn@ei&Iuffen/ $m, unb ©ut/ teib/ unb
^wt/attfbpffwnwetbe»
S>en 29. Mart. bctfomlete ftdb ente fattttlk&e $utaetj$afft auf bem fKatb>
■£au§ juCueetn/ beto man bad bifjbetiac ©ttett* ©efcWfft/ unb bie Utfad)en bec
»om 8obU<Stanb gefu^tten Conduite et6ffhet : £)et erfoTatoare/ ba§ bie fdmf
licbe $8utgctfd)afft/ butcb @cb«fftlidbe/ t>on benen ^utaetn felb* eigenbdnbig utv
fCtfcbnbCtte AddreiTes, einet JgtOben £>bttgfcit pro participatione einenretpeftuo-
fen Stancf bejeuget/ unb felbige fttneto* gebettcn/ in cafu praefenti , unb auen ber^
Dfeicben/ bte wt»betgebtad>te$teobeiten juconlerviten/ unb ju defenditen / mit
QJetftcbetung/ to$ fte^tafft ibrct ^oben mit @ut/ unb iSIut tn aOcrtSciten trcu'
licbfi bcofiebett metben. »
Dbo(cid) id) n>o( t>etft*ett/ ba§©tet ^ttoutben in ^attettdnbifcbeu ©e*»
fcbicbten rnol verfitt/ alfo jjriffcn^cite roirbbefatiit feoti/ ma^ m caufa immu.
nitatis Ecclefiafticae, t>On gcit JUgcit/ JWif^en benett ^)oben Souverainen €pbp6f»
ftfb)en ©tdnben ehtetfei» / anbetfei» jtt>tfcf>en benen 53lfd)6fTen , ate Gardiens
sebac^tet immunitet , fo bann bem «Komffcben £of fclb« botgeaangen/ unb n>ie
•alb btfe/ ba(b jetK btt^bctbanbacwvnnetv bie 2BeWity*e£o&fit balb ibrcJKecbte
- bebau>»
Digitized by
Google
bcpaupfct/ unbatt&euDef/ boO> obetccdirt/ erad)fe id> afeid>n>ol>l bet SWufc
romb jufeon/ in chronologif3>er£>rbnung t>orju|tellen/ n>a« einefo fu|lid>e Ma-
teri oor .panbcl erwecfet/ umb fo ntebt/ roeilen mir leid>t fan cinbilben / t>af bie
authentifd)en Recefi, ober 2lbfd>eib/ aus tocld>en bie <Srjei>lung ntuf? aejoaeti
wctbeit/ nicptallcjcit bep ber (SteU feon tocrben.
Stoo' dltefte/ unb fraffhgffe Monument gibt bct A. 1 370. jn>ifd>en Sutid)/
£ucern/Urp/ @d>n«ifc/ Untertoalbcn / unb gug errid>tete fbgenannte pfaffen*
23rieff j et fd>n>unge ftd> nantlicp bie @eifHid>c immunitet jb god>/ bafj ftd> Dte
©erifep *id>tnur cntjogen bet toeitlicpen £>bet*.£>eBfd>afft/ fonbern opnc Mode-
. ration lie .froben SRed>te ber£>brigfeit ongcgtiffen/ toic bann in gebaeptem 3«b«
ber3urid>tfa>c*}>ropft 2Bernber Pon 9vt>rinad> eiaenen ©ctoato* ben ©cmilu
fceif oon Cucern / nebft einent anbern 2targcr bife* eanton* in beren t>on gurid>
SSottmdfjlafeit arreftirt / unb befjtoegen oon betn 9tan> oon 3ftrid> exilirt wor»
ben / melcpe Sgegegnif? t>iHetct>t ben 2fnlafj ju obbemelbtet iofwibnu* gegebett.
£)ec erffe Sfrticul bifes 58unb$>inftruments lautet alfo : VOtt mit £au$v&uH
mit fin felbe-Ctb/ ober mir fincm (Bfinb ftqai 1 tmb wopnp4fft fmxoHm
febemett porgenmtnteit &tatten, unb M.knbtm, er feye pfkff ober XjPfl
4£beV oberttneoel/ bie alle foUinb lobett / tmb ffyxoovcn/ unfer, bcv vorj
gen<trmten @r4ttett/ tmb Xjmbtvri, Vtut& unb ti&v $u bcfovbtven/ ttm>
mit guttn rrettett 3tra><rmett vov mlem ©cm £>ct>aben / jo fit wrnep*
menb/ ba$t>m t>or0enmtntett Qtattcn, unbJi&nbtvn stmtinidud)/ obcr
fonberlicfr bcmnt tDifc @d><*bcn bvingen modyte, unb fbl fi bm>or feitt
mtber %yb 1 bth ft icitutnb get&mt fytnb, ober nocb tptmb / fa)trmen opne
aHe deverbc. 2Borau*l flar erpeBet / baf? bic QJfaffen fo wol, ol* bie Cepetr
an.vfebcn roorben <\l$ Cives, & membra Societatis , in n>eld)er fte (eben/ r>iemit
in ; kid)cn ©pbs ^flid^ten feOen fleben mit anbcmOIibern ber ®efellfd>afft : Unt>-
feav |tc fcin anberer / einem!^ifd>off/ ober anbern ©eifffid>en Cbcr > ©ewalt fldet'
fleter 6pb baoor fan fd>irmen / fte aud> feincn anbcrn anbcm 6pb/ bifem;©>b/
ben ftc bem ganb^cnn ongelobet/ ttnncn porjicben. 2Bdre je|t nid>t/ auf anftcpt
bifc^ erflcn^rnfete/unfer^cn^farter Pon Ublinaenfd>n>cilt>on acbad>tcn <§tdbten/
snb Cdnberen balb / unb einbeuia wrfoDet toorben / n>ann er feinen bem ^ifcpoff
fdtifletettSpb ben ^obcn fcinem naturlid^n £>bet'£ctm gcfd>n>omen ^Ptd>*
tcnPorjjejoflen?
S)eea. 2tatcul/ bcr jn>at b«b« ntd)t aeboret/ fle&cf auf frembbe Pfaffett;
bte md^r^ttrger/ober^anodo^etttpe/ ober Ofrbflnofictt finb, baf
bie teot frembbed <Bcrid>t / (Bciftltd>s nod> tt>cltIid>o fud^en ober tvti*
>cn (bllen / fonbcm pon jctlid^cn ^ed?t ntbmm por btn &tibm mb.
Digitized by
Google
Xhvlbtm i ©o fte tfefeffen / auffert in £&e * ©bet (BeifHicIjen ©mfcen / toooitt
Pielleid)iunfer Jg)en ^fanee femcti Cafum }iebcn mothte/ oa ab« obcn fd>on gejeu»
get / t>ttf et f»d) toibetfpennig eneiget / in cafu merfe civib. £<*tn <«To unfere
fiebe SBot-eitetn fbrgfaltig oetlmten tooflen/ oa§ feine fremboe #anb fld) itt if>rc
©ericbtc / itno 3Ked)te mifd)e/ oamit abee oie ^faffen nicbt metnen / oa§ oife
IBunbfr Sfrticul nut pro fomu gefleflet feotn/ unb fte ftd) aflejeit auf ibre immuni-
tet ftufcen fonten/ torco angebencft / oot Oen toiberfpenmgen 9>fafT«t/bie ©ttaflF
be£ Banniflcment, unb fbll mcmanb eintm fblcfeen pfcffen effen nod) xxw
tfen $eben/ tpne £aufen ober tfofen/ eVttiff wrt> verfauff / nod> opein
*noer tBemeaifame tnit ipm paben. €me touecf licbe $fd)t. Smbete 2lt*
ticul / toefcbe bie £e»en ange&cn ; tootten toit bi§ Cetb** ttic&t berubren/ fonbern mte
w Oie $rag legen / ob unfer %m gjfartet oon oet ©tott in #u§nad)t/ too&in et
Itcb crftlid) retirirt/ batte f onnen lalvo paao tolerirt toetoett ?
S)ife 5ltticul ftnb auffc frdpgfte oefrattet tootben in jentt bef atrotcn Vev*
lommtd $u Qrang Anno 148 1. toelcbe ettid)tet tootben oon vill. jOtajen.
€^ttenftd)bieS»bgnoffenfelb« Dat 9ted)t angemafict nbet $tcpoetten
"oer iljnen untetgebenen .ftitcpen ju judicircn. Anno 1484 moite bet €ofton#fd)e
S)om » ^)m oon ©unbelfingen Oenen oontOTatftetten an ttwiuwm Q>apft erlang»
*en £ird)en * fttepbeiten ©ntrag tbun : ^eftoegen ote €obguotfd)am ibnen einett
$ag naebet &uricf) anaej&et / fte tn if)tem Staligcn ju oetboten. Sutid) 9f bfd*
Corp. Chr. £. 4. k. auf Petri & Paubw
Stttoetlentkttten ote Sobgttoffen aui anju gtoffen Refoeft oot oie ®etfllid>
lcit cin^ unb anoete @ad>en betten 35if<b&ffm ceditt/ mncbe fte abct aflejeit hn
^tano toibetum ju ibten ^Bdtterltd)en ^anben juncbmen/ fonDcrlicb/ toann bet'
glcicben Ceffiones foTtenin Afafus gejoacn wetbetw
Anno 1480. ntafjte 2ucetn m 1amtlid)et ©^gnoifc^afft 9lamen beo oent
«h^ anbAiten/ la^ et bcm Coflatn)ifcben JBifcpoff ©etoalt gebe/ »0 fte einen
fen ^fafitn^ktten/ ^tt ben %obt oettoftttft wtt t ber ^tfcboff ehten folcben
ju degraditeti/ uno t>cr wttrticbcn £)bttgfeit ju empfebltn befugt todre. <§ie
tOOlten abetOOtbet/ qtna Rom* omnia dicuntur venalia , ftd) informiten/Ob foU
$ttam QnoOcn t)erou^acbrac5tm6gemcrbcn, ott«/ toaie* fbflenmutbe. Sfbfc^^
wicetn a>?0tttag »01 Corp, Chr. $. 16. SBrunnen Sept. /. 1.
^ Anno 1489. ijt betj>tiefltt lu «aofetfha toeflen ju OTKfan auMegoffenet
©d)mad)^cben bem Coflatf^tfcpeti ^SifcpoflT p«3enatttootb.etu Sfbfcb. guccm
1»tf gWittmod) Valehtini §. If.
_ . Anno 1490. ifl in @d)ulbfad)cn Ut ^tiejfert,tu95ol«n nad) roeWicpcn
ftec^tmprocedMttOotben. ^fbfd). «utetn aaf S. Cruc S< i%>
• Aono
Digitized by
Google
Anno 1491. nad)bcm bie €Dbmto*fa)of?t berto)tet worben/ ftaf bteSMn*
d)en juSEBetttngen ein b&fee" uppige* geben ful)tcti/ o^nattfiefe()en bec Anno 148?*
aua) au* ibrenv bergobgno$fa)afft/ &efe&l oorgenommenen Reformarion, ift nid>t
nur t>et 2lbt »on©olmenftt>n>eilee/ oto vifitator, fefnec 9>flid)t erinnert / fonbert»
aud)'bem Sanbt>ogtt>on vSatxn befbblcnmorben/ benen &cttingifcben «JB6nd)ett
ein SKi§fttUen ju bejeugcn/unb rooet einenfmbC/ ber in ttnbern* ttl« $htad)fc£(ei»
bern gebe/ ben gen SBettingcn m$ ©efdngnus ju legen ; bi§ auf be* 2lbt$ t>o&
<^lmOTfd)toei(er 2wfunfft, Slbfd). Eucern Sinftag nad) Laur. $. 20.
Anno i^pa. ifi ein $rieffec wegcn fcegangenet flefcetcn bem €oftan$ifc6ett
SBtftboff jugefd)icft/ barbco ttber berbeutet worbett/ mann er fiirobin beralekfcn
fcutbe md)t naa) ©ebabc abffraffe/ man ben (gadjen anberfl Utan) fd)afftn nxr*
fre. 2lbfa>. gucecn auf Barthol. /. s<5. (golte et obec bfc firafftn / fo ibra
nid)t ©e(b aeben/ unb bie «ngeftrafft laffen / fo i&m ©elb geben/ wdtc fola)e* bett
Cobgnoffen miifaOig , unb tvolten ftc felW ttad)tctt/ fo(a)e Met^ater abjtM
Men. $bfd>. SBaben Quafim. ^. 12,
Amio 1 4*4* bot mon #on§ «effer ben $riefie* wegett begangenenSceoel*
&em€burtfd)cnS3ifa)off nid)tfb(genlajfett/ fonbeen erfennet/ bof bie^riefterwi
Der metttttbenObrigreit fbflen ttbgefttafft rocrbetu Sabc SK. 2lbw- !• * '•
Anno 1503. J8eoSfttttt§ «ttietf ^riefleW/ ber eincn $obtfa)ldg begattgen;
nnb oom Sanboogt in ^nrgim oot tea 8ank ©eria)t dtirt / oon blfem aucp be*
Proeeis fbrtgefefct morben / Gattcbet 55ifd)off bettEanboogt gebannct/ bot gemei*
«ct€pbatto<fa)afft oecftogt/ mit beofugcn/ bafj atta) bie $tieflec oon bet$Brubet*
ftfwfit s. Pauli, oon bem wwbbogt far toa nxUIfdx @etid)t citirt werben / attd)
fcic^burgin>ifd)cn^ricfler nia)tgebalten fcwt/ ben ibncn angcbottcnen Srieben /
naebbem fte mit femanb in Scmurpu* fommen/ ju balten ; €* molten ttber bie
Cpbgnopt btfe be* 93ifa)off* (Spraa) nkf>t oetftebetn Slbfd). 9$* ^, f. 17.
Stttia) SWont. nao) Omn, ss. i*. 7.
Arfno 1504* 2lte ber ^burg6tt)tfd)c £anb»ogt cnten toegen ©icbflttW ttuf>
fnupffcn (affcn/ bcr $ifcbofflttf)c vicarius abcr gcfagt/ber feoc/ ttte geroefencr Aco-
lithus, btna>gerottfttbdtige$ret>el/ unb cine fiincfenbc Urtbcl / ocrttcbtlkb $W
vicbtet morben/ fblgenb* btt* 8anb#@ericbt in ?8ann crRdret/ unb eincn ^ttg au»
gefcfeet/ bor ibme ju erfo)einen ; babcn bie Sobgnoffen bem vicario gefcbrieben #
fotcbrt flbjnfleflcn/ tmb nad> be« gonboogw ^erb6r / benfefcen / unb bctf £onb#
©erid)t »or be< vicarij mtbnlid)en SScgcbrcn / gefcbirmct Slbfo). Surio) ^amfb
" S,Ludae J. 11, SKoffl. ntto) Hilar. J, n.
Ajwo ijii. lot mim «mcn tyftfat wtffia m Swucn c&tctir#rifa) jtt»
gew?
Digitized by VjOOQlC
. ~%g (40) M* ..
• «rebct, b«m€otalf^<nS5if*off abxujlwffim h$t uDergeben woHen / fonbem
burcb bie roeltlicbe 9tec&te abflraffw laffen. 3ug.2tbfcb. BaithoU $. 5.
55eo 2fnla§ ber fogenannten Reformation roujjte ftc|> unfere ©egenpaet, bie
©>anflelifc&e €pDgno$fcl;afft, gar meigerU<& au$ul>alffteren fcon aUem £>ber ' @e<
malt ber ©eitflicbfeit, mw$ ibnen bi§ auf Wfe Seiren ftbe rool erfc&offen, fo t><$
fte wn Derglcic&en 3lnfacbungcrt / benm je&t ein £ocblobL €anton £ucem expo-
* nirt/ befreoet jmb, unO u)rc ®etjlu<&feit ibrem 4)o&en ©ewalt unteewurffig ge*
macbct.
' ^J&SL W*®** dc 1«*. unb &ietfaitt'ge beffelben ©rlauferuttgen woUen ,
fcaf$bte,@cbmu&er, uno@4>anbabep0er9ieli9ionen,@eiftlic^/ unbSEBeltfic&e,
feUcnnacb tKrbienm abgetfrafft meeben, mitSBiberruffen, ©efangenfe&afft, SBer*
: ftofiung wn ben ^ftfotDen, fljermeifung au* ber gobgnotfc&afft, an geib, gebm/
unb &\xu 9Jab. Stbfefc. «f 4* Art. 11. $acew3tbf$. 1 f j 5. ^itfafien. tf.-i 8.
©0 wurbe ber »om ^rebicantcn im SK&eintbal roegen «brjufoigm miber ben
£anb* Srieben auSgegojfenen «Kebcn tterfbtgte $faff ju 95ernang , au* 95efebl be*
fegiercnbm£>«ben be»£anbt>egt jurSBuf ^bergeben. 3fa&r9fU 21bf$. r? jj. §. 1.
Anno 1 5 6u wwfre bte Stbflrafiutw brt $rieffcr* ju<5armmf!6tff ; wegen
inatefeifc&cr S&aten ttm €ofwn|if<b<n^if(t)off uberfaffen, $fbfay$Wute. Nov.
J\ 1.
AnHoi^miseftcbjU/bafjm^gjrteftofiHmbem^ta^
«ninal gebfem judicirt morben/ irab bcjjwegen anbem 9Wmifc&en.e>ef gcoffcSBe*
mcgungen entftanbcn, fe baf G*e*orius xili. balb ju bem 5»amt gejc&rittm wd*
. w, aber auf erfoJgtebemut&igc tibbitt gebagten ©ta«be«, unb QSorbitt ubrw«
«nintereflkter €anton$, £. tfjncn bie Abfoiutfon crtbeilet/ nrie m erfeben autf «e#
mun $apfte B«vi an 1 v, go&J. eatboUfcbe fic*. fib ioApr l*" 9
* ^A 00 ? «f»3F. mu§te ba £anbi>ogt twt $aben, nebfl D. MiUIer t>on ©>f?an*
ftn «ab wS&a ^ J^J**^ C 00 ^*» «» gan^er ©rafffcbafftabfcbaf»
*«s ?ifel dt ^«^^Wrtt immunitet fo toort&etfbafltig , Nrdegm ber
^n^ftfcbcn^reobeit fo faul, algba* 1586. 3abr, m meldbem ber |ocbCIuqe
pabp i«u« v. bte €bre ^afte, eine €obgnd«fff<& ©efanbfcbafft jum §i§ ,£u§
S «i" 1 ^"^^ 9 »onberofeIben bittem ^Wgtm»orbe«€atboIifcben9EBefen*
2$$™$ b J unb^©>angelifcben 5fufuebme«anjub6em, jumSrroff aberbifer
fo toten eobgnwfifcben £frc& Dm ^etm joh. fiapt. Santorio , ^if^offw ju Tri-
<anco, oWNuntio in nnfere rartbeju fenben, metcbet na# feme^ ^oben Prihci-
<wi» iata»w>Bba*£att]>trab jemefmju bem fbgenanntm ©ulbeneo ^Bttnb, un&
beSen
Digitized by
Gtfogle
leflfett fotemer $ef$»enmg perf&nlit& bfljgemobnet/ twrnembHd) «6« Ctne un*
imtbfe&tancfte ©effnld)e farisdiaion rittgefubrt, fomol in bttcgeriic&en/ afc pcwt*
Wben @ad>«i/ unb ben ©cmalt crbalten/ bie ciericos inSBcrbaflt ju fefcen, un*
Hiffraffen.
Anno i 796. wtirbc emem Eanboogt ju gaurofc befoblctt/ eincn $riefler we*
«en begangcnec Unjud)t ju frraffctt/ mann tbt» baan Dt« ©alultfoe £>brtgfeit aud> .
fbaffen twfle , flc^c e* ibro ftct). 2fcau 2lbfd). oa. ^. 3.
3n gebad)tent 3abj twtrbe oon SRegierenben jOrtben be? $rct)en3tomtern et#
fennet/ bafjbic Conventualen ut SWure wegen begebenben Sebletn aucb bcm m\u
lie^en^eriebtuntermorff^tfevnfoOett. «DJure 2Jbfd).
Anno i«98. foutet ber ttrowifer ^abrSi 9fbf(b.twefotact; bci €WfNtd)en
balbcn, wclcbe (aut fernbrigem 2lbfc&etD 3bto@nabcn £entu8ifd)off oon @>u*
•crmcint umb criminalifcfic/ mieaud) mafeftuf^c ^aubel aOcn ju flraffcn baben /
ba toir mt^m unfercn Jurisdifliionen, unf>93efeld)en crfcbcn/ unb un« abermale» •
InSRamen unfcrcr @nabigcn.£)eBn/unb£>bercn erldutetet/ unb erfcnnt/ laflcne*
Sdnilirf) bepbenaltcnbietubergetfefleteii,Orbnungen/ unb ©a|tmgenbleibctt/ bie
vcrmdflenb/ baf? faut ber altctt$re»bcitet»/ unb ©crecbttgfeitcn/ moletmelbt ttttfere
©ndbigc&erien/ unb£>bcrctt mdd)ttgftnb/ unb folcbe* ibnen iebcnejtoorbebalten/
bic ©etffliOKtt^erfbncn fb tool umb- cnminai , altf ttM(cfoifd)ett wifjtyMibluttgeti
nad) u)rem SBcrbicncn ju ffeaffen / unb reebtfertigen.
Anno i6oc. murbcbct 2lbt twt fttfcbingcn oon fKcgicrcnbetr £>rd)en nad)e*
SSabendritt/ megen tmgfonpPc&en 9Ubcn mtbet Suncb unb $Iatu& ataljr
SlSlbfib^JScplag.
Anno 16*% erlmneten-affeCrtbvattffcr^Succrn/ bfttJJrtefletf bott 5tliti*
snau/ bcr ritte JBIutfdbanb bcflangcn/ fiaab unb ®ut bcn Sfcgimnbctt^irtbe»
p, benerib aber betnCofJarajifcben $ifd)off. 3[abr 9t 2ibfd). j. 4.
Anno r634.tooltcn goW.£atbolifd)eOrtb nid)t/ ba§bic@eifl;lid)en fo$WvC«
Uemtetn foltcn oont»cltitd)er£)brkfeit abflcffrafft rocrben 3abr-3i Sfbftfvtr. 9*
Anno 16J7 erUdrtcfid) betCbttmifcbc ^5ifd)offjuutlaf|en/ mannbie @cnV
8d)cn in crimine flagranti erflrtffcn tourbcit / fte 0011 gnnetburgifc&tn Canboogtet»
«»im@cfattgtittgeT«jct»crbenm6gen/ fbOcn abcr bcmad) bcm©ctflltd)m 9itd>
teAubcranttoortct merben. gaumifcr ^abr 9iv 91bfd) ^. «•
Anno i«?8. moltetrbicgnnctbfirgtflbc ?Rcaiercnbc 0rtb'.bcm- ?5ifd)otf wtp
Cemo- fein Vifitarions- SRed)t ber ©pital» 9icd)nung. oon tatmii, nod) einige
«nbcrc judkatur, unb Adminiftration barfibcrgeflattcn» J8ab;2Ibfd) Nov./.7«
Anno 1*29. n>o'tcn bie fRcqiewnbcn £>rtt>tn : flcmctncn 4)ertfcl)aflteft / txxfr
Mc Jutucatupubc«^cuflytitiii(|i»W®eifllid)m/ fonbcrn ibucn/ gcbubrctt folte;
$eemfr 3ty& S • *
$ Aiw»
Digitized by
Google
-4*8(4*).»-
Anno 164© rote Sobl. &atbotifa)e £>rtl) nio>t/ bafj etn |>ci«f!er titnb ma'
(ufjifcber @ad) rcejen oor Dcm roemia)en (gtab judicirt roerben fo(te. CauroijJ.
;3al)t m. 2lbfa).
Anno i<?4r roottenbermeljrer&beil €nnct&uraif$ee9fcaimnbee©rtljettbeo
;Dem alten tRed^t bic ©eiftlidjen abjuftcaffcn uerbletben. gauro. 3aljr SR. 2lbfa>.
Anno 1644. (jatte ber |Bfaff ju ^tltert im <Saramfifa)ett «. obec 3. SKog
\abber 5J(pcejlolen/ )u §elbrira) oerratffit/ weld)e bie 9eaa)faaenDen roiDce be#
fommcn ; Qifto ^affroolte ber 8anbt>ogt flraffen/ Die$(mt(cutt) aber roolten fta>
«icbt Darw oerfleben. 3uDeffen ba Reus auSgerretten / bat bee fiatiDooflt auf
«inaenommenen SKatl) fein @ut in Sfrrefl genommen/ unb aeflrafft.
Anno ^46. routDe naa) oielen jroifejben bepDee SMiaionen (Rcgieeenben &t*
$en projedirt / D 4 miber ben tanDfc ftrieDcn banblenbe ©eift» alb 2Bdtlia)e $ec
fonen foilen t>on ganboogten oijne Unterfa)ciD abaefleafft weeDen / wcla)e6 abec
. nicbt |uro(Stanb commcn. .
Aiino i6f 7. maa)en fid) £obl. €an)olifa)e Orth beDencfen/ ben ^amme*
tnatm/ Chorberm ju Surjaa)/ weaen etner Unlanbfi» gcieblia)en ^cebig iuc SBev
antwottuna ju jie^en. 3abe tR. Slbfa). $. tf.
Anno 1660. bcbaupteten acDaa)t« £>tft) wiDer Sutia) / JSecn / ©faettf/
€oana. bec ©ctfttKbett Excmpoon a foro civili. 309* X 3lbfa>. jr. 13.30^
SK. 2tbfa). 16*1. 5. 23.
Anno 16&-2 woltcn geDaa)te Ortt) bie Sfbfltaffuna be* ^rieflet* ro ©aa)'
nang wegen fdfiec(ia)en SKeben nitbt fuc Da$ welt(ia)e Forum lidjett/ gaeia) abe*
fytitctfta) Dicjudicatur ooc/ obecmanfoPe ibee ©eifMia>enaua) De6 2B«ltlia>ett
Fori bcffcepen. 3cu)c 9C 2U>fa>. $. iz. S8«tfag Iit. L.
Anno 1670. beflagt fta) 3ucia> / ba§ bec ganbDOflt ben ttriefier ju 55af«*
bmaen/ roeaen roibec Sanb^ftrieDlia^cn ©cfimdhungen/ nic&tabflraffen/ fonbero
fut ben ©eiitlid/en 9tia)tec weifen woOc. ^cau^bfa). Maj §.7, & molten abce
Dic €aft>. SRefliecenben Octt> ubec We roi^ec ben £anb*<Sricben Donblenbe <&<t\W'
ebc nia)t judicicen/ moaen a(eia)rool (eiben/ baf fte ooje ben Canboiaten oecttoat
toecben. 3»abC JR. SlbfO). a. c /. 30 Scilicet, nous voulons bien etre borgnes,
pourvu que les autres ibjent aveugles.
Anno 1674. praetendirten Sucio)/ unb ®)flnaeL ©lacttf/ roann bie Cano'
D>e tm ^ttcaoro ben $rcbicantea abfhraflfen mogcn / ein afeia>e6 9lea>j ubec
We €att)o(ifa)in $ctefie*
Anno 1700. roaree6 |u tounumb DocberDen SKeaiecenben Octt)ett decretirte
^tdbiauna bec in bec gatrtv ®cafifa)afft ^ucaiw beftnbfia)en @ecia>»'X)ecten/
«nb be^aupteten bie €oanatlifa)en Oft, Oaf fclbiflc fto) auf Nc&cMen ex-
teadi.
Digitized by
Googlc
tendiren foGk / iwot ttik b« Moderation , bofi felbfcje ntd)t ln *J3erfo« / fo;;t>cm'
burdb ibie^nroaJtc etfdjemen m&gen/ t>or bemSyndicat, ote Repr*fentantett ber
#obcit : StobetflCAen 8obf. €au)olife&e 9»it* SKeaierenbe £>rtb bie nicbt4)uK>i*
guna bet ©tiftlid)en foutenirt/ unt> Der 93ifd)off €oftonfcifd)e ©ebeimbe SRatb/
&en 3of>ann 8boIffw>nSreu§bera ftcb auflaucficb t>erncf>men lojfen/ &ag <Se.
£oc&furfn'. ©naben mcf>t jutjeben roerben/ bag bte (Betfiltdje m tbrem Ordi-
^ariatu ber tDeltltdjen cDbrtgfcit bttlbtgen (bllett/ tneilen nod) ben Fun-
damental-Princi pijs Cor$Oliftt>cr Xeltgtcn etn iebcr(0Ctfrlid)er t>Or fcttte 4>b* ,
rtgfetr 3&r papfrl. &tltgtett erfennet/ unb berfelben tCreu unb Oebor*
fam 3U0tf<t0t / wte barnt mtd? <m teinem Ortb bee {jmiQert Europae bfc -
<£atfcoltfcr>e (Bc jfrlidpbtf 3ur sttlbtgumt ongefcltrotmrb/ unb $voaten
nod) am btfer <tll$emeitt «ngenommenett &0tu7 fotfl n/emmtb ttnber fetn
.(Bkwtficnv unb Kelt^totm/ Principia 0errendetu>erben tomte*. •
$* wrbienen ilint SSefdmif} oO^ier au$g.cfefeet w roerben fotoenbe SKeimen/-
tpelc&e Johannes Vitoduranus, ein berubmtet <£»Dp6$ftfcfoet F Chronic-<gd)tei> !
berumb Anno 1343. bet) bomafiat>em>tmen3uftanD/ tmbaruerlttben Schifmate,
jtwfeben Dem ftopft unb Saofet * aefteilet/ t>a bonn ftd> trirb jeioen, bof mcm fcoma*
len fd)on/ biemit lang t>or ber Reformation/ acftyen, bajj bte jwetj ©a>wcrter nicbt
gut oert)on / fonbern nic&t* oW &ertwrmng> unb fttieg/ oufitt, S)e* Authori*
Original »it& oufbeboRen in &cr ftbhothcc |u gfiricb / We 3Uinwn obee ftnben*
ftd) flC&tUCft m Eccardi Scriptor, Medij. sevi. T. II, p, 1%SU
Ecclefia? capira nimis extanr obtenebrara »
Deliranr pcnitus Sathana deluia patenter,.
Difceptant pariter, quod rfgeat latnts •_
Primum Romanus Caefar, fedPapa feaindiimv
Uxc fic a?grotant, quod csetera racmbragraYantur r
Ipfis^ infirmis contigit illa patL . ,
Diminis rebus ccelcftibus: atqtre - beatfs , v
Cbntendunt Regnfs pro- tetrenis capicndis y
Schismata quod dederar pernfciofa iatis^
Alter in altenus mefleni fafcem? male mittit v
Neuter ^inr fiio contentari; bene* fentft : \
Hinc pereunranfmar, vfvcre- qinp poterant.
Vox 'Cbnftantini Regis temporibus- almi^
De- ccelfs lapfir ,. dicens fbre fuia vcneha ;.
&b lerrfs- patult,,. auoc & in z&x ruuv
Digitized by
Google
Papa cnpit nhnium fibi Tcrras cflc fubaftas :
Scd Rex Romanus negat hoc , fimul atque reclaoiat *~
Sic neurer remanet proprictatc fua.
Si Papae Regna tam pinguia aon tribuiflct ,
Tunc hutriilis ftaret , fimplicitate pia.
Hinc non immerito vox coeleftis refbnabat:
Nunc eft in mundum virus miicrabilc fufum ,
Undc perit Concors Ecclefia? bonitas.
Sed <juia dotavit Caefar nimis atque ditavk
Fertilibus terris Papas 9 ideo tumuerunt ,
Et cupidi certant carpere plura bona»
• Rex glifcit Terras fibi cun&as fubpcditari *
Multo plus Papa cupit ipfis prcdominari.
Haec peftis faeva caiuat avaritia.
f m m — m - m
Mos interdi&i poena? nocuit malcdt&a»
Plus ceteris longe cenfuris Katholicorum ?
Quam tulit in plebcm. Papa nimis temere
Extinguit cultum Domini, ndei quoque lumen
Devotos animos indurans reddit incptos»
Sufcitat ac hxrcfes jnprobitatc fua
Hij gladii bioi non fufficiunt bene mundo J
Ncuter vult reliquo modicum preftare juvamen^
Hinc bona depereunt , noxia quaeque manent.
3$ fffe nicmakn ofrte 9to#oencfen ben Parallelisraum, meld&eit wtfere ©*
Mttparf ote Proteftirenoen/ ma$«t jmifcfxn christO , uno ftnem@taofl)alte«
t*m ^app : 2Batm tener jaat , tnein SXeicp ift m#t oon oifer SEBelt/ fo fpw&tbi*
60 afleuleK&oee SBBeit aefaren mir : j3ener befttyet Petro oemSaoier oeo ^tv
it iu aeoen/ oifetmuV oie Sapfer/ ^6niac/ tmO Souverainen ©wnoe foBen f«.
tro oeo^ribttt gebm : 3weeJe|etDie SSttafcjurisdiffion ooeoer@eifUk(en;
©ifee oic ©djftcfa oor oer 98eWK&en j $>ee erftere befiolet Petro , uhb aOett
freflen Slat&fofaeren ju re&cn , mann fte t>or oie $&w aejtellt roeroen $ 2>tfee mff
fciecomparitionoor ber3D3eitlK&rn jObriofeit nio)taefiatten/ unb oeifitt ftefanwv
t/au unb prMcndir^ (a$ tfaofer/ tmo wnfte tymt M» fqKd» -
Digitized by
Google
-&3C4sr)S*S-
k$Mt&
Lit. A.
tyfymfyttK.
^fon ooii ^etten €u« © nob nno 2Ben3&e't an mid) adangt *ff/ **ff ^»
fpfatt&etm mUbfingettf$tocU7.£Kti Leoncij an betSWatt / injungiete»
m&Qttf beo ti&Mto3feitb*' «a^ambbina ftd) fdbflen nt JWlen/ unt>
ubct neulidx 5B<fl<b<«^«t }toifa)cn £etm ganbooat/ unb ttjme/ ftd) l«
txtfpte&cn ; 9hmaoct foactn kb e* autb tbate / unb meine Ocvodon geaen eU
tier£openO&rigWt Cmtodd^icbiuflerbmgebetKfc; beoJebet©ekaeiu)eitmi
$aa ju (eseit/ e$ bod) fetne* toea* iuoetatittoottetttoaljte , oi$ todcbe* obtte Ac
centaten DCt QktluKpen Immunitet Itfcbi flCftbehen Wnte/ UttO oepoem Ordinariat
" >d toutbe aufeewmmen toctben/ babeto ju betiEquitet ©tet®naouno^Ben>
M Ijofft/ tttan tttfcb ba&m nkbt toctbeexpometentoollett $ £at bet $fao#
i oetfcbft in modo, n? tttan m ntcbt ab/ oap et nid>t fbSe feine Correftion ba*
/ ut oet Subftanz ftbe kb meine* wenjoen ctacbtttut bie @ocb 9°°^ an ^# an '
aW fic oieuckbt ittfacmein borffte anacfcben toctbcn- 3$ nno« / bafj bife £iW
bc^anb aufbte 2Bei§/toiefte praaicict toctbcn / on fo$oa>*fe»ctlt$cn ftejl»
caaen ieoet)ett oot ©&§:$ unoerantwottficb feoen / ftc tttoaen eriaubt toet'
fcen oon tocrn ftc tooOcn / ntaffcn f cbc aefunbc <23ctnunfl| (ekbt ctad)ten fan , cf
toetbm an biffcn ^aaat bic opera Servilia nkbt oatutnb oetbotten / auf to$
ntan betttad) feibiac w bctgtcidjen 9u%(affcnbetten jubrinacn foOe : ©afeero r
toat totbctOCtt/ unbfemj£)cilige«©cf<u)/ ^«m^clen^@oraetintmct|uobli-'-
(itt / ftincibm attbefbb(ene batoon ab)timabnm/ unb abttibalte»/ anbco cSaua)
" tt toibct bie ©eborfame pg sfobcn (au#t/ al* tocfcbe toil / unb oefacbt , bife
i w» txUiactt/ bie abet butd) bernlckbeti Uppigferttn fcbatiMkb profenitt toct»
©abeto ©tct@nab tttibSSetftcit anabiaft aetu&cn/ w refleaieteti / 0»
«td)t btOkf) f<t>c , ba§ eitt @ed'@oraecbi$tl« bct ©timm&Otte* mebt/ a» ,
awd. Saiiftofttttt/ ®cbfc gcbcn fottc/ bann teafecbaffni an jenem al(geme<nen$aa, ,
Digitized by
Google
m pff©ee!env.£trt/ unb fdtte anoertraute ©dtffflem, nebcrtb anbereri wt ^em
©6ttlid)en Dtafotet * ©ntt)l fid) einfinben nxtbtn , oon tt)ten gegentbetlig aufft*
labenbet $flid)t flenaue 3fact)enfd)afft abiulcgen/ toitb ftd> webet jenct / auf
«incn Jfxtin ?anbt>ogt beueben tnogen / umb ba§ ei fid> nid)t mit aOen fttaffitcn
fold)en atgetlid)cn Wbtaudjen «ibetfe&t / nod) bifer 1 ftd> mit bcffelben gtu
lajjung ent$ulbigen Kttnen / unb tft eben btft* / nw* fd)on oot ttteler ^eit
$oifd)cn oenen .penen ganboogten/ unb mit/ oa id) nod> We ftfart unwurbta «tf
toaltete/ bcrglcic&en Oifputen cerurfae&etbat, aflroo bieer>t(id)ften gcun) mebtma'
fen an mid> fontmen/ ob tod) bifem Uitwefeu nicbt abjubelffen fh>e ; babero in aHer
tintertbafligfeit/ butd) aliets nxtf tjeiiig ift / guet ©nab unb C83et§beit/ afe £o(>e
tanbefr SBattetbittf/ butd)3&to ^oben ©etoalt/ foldjc ofcntlic&t Unfmen/ att
gcmelbten$:aaen f&f aOejeit abjufletten ; bct 4bimmel toitb faffimilid) tnefr Bene-
diaion, unb (geegen ubee u>re ©tabt unb SanbfcbafiT au«fd)utten / barffir id)
©£)tt htniglid) btttey unbntit ailer ricffffier Venerationtnid) ju £o&en©brtgreiu
fiffecrt ©nabett; empfeble /
©ier @na&m imt> SSWfftrtt
^beTttitt^tgffar
CommilTarius Rister.,
Lit. B.
^JN^e oonbet #od)weif«t / unb ©nflbfgflt CbrtdFelt a* mfd) bett 7,Ca»enti*
«verlafiene Cfcarions » @d>reiben babe fd> mit aDerf$ulbigffcr / unb |ugleid>
toebemutbigffen €^bMgfeifbeniirempfangen, ffe&et &icmtit gegeumdrtV
fle* ut bilfid)ffer Sfntwort/ unb fage / tof id) fonften jroar Eeib unb Seben roenwet/
«1« s)ero£>oben ?8efefd) ad>te, bebaitrr aber oon bent 3tmerffen bieUnm6aTid)*
leit/ bermabBmaeborfamfle $ofe iu letftoi/. nxmn id>btm ernfHic^en^erboft metr
ner #oer)n)utbtgeff @eifmd)en £*rigrett r br§ auf roettere glaublid) »on€of?aiu>
fcalb anfemmenb^Q5erotbnung^tu'cbt»itno#fone|u»t^ef Ijattblcn, btrbatauf
uefeWe Cenfuram EcdefiaflKcam, ebetbiffid)« ^utcfungen bet Ungnab auf mid>
i ; ®ndbiger^»R 2(mW'@d)uItbeifrfbite/ unb »utbeid>
x r oberaud)befotgen / t>ot einer^od)»etf«n ©nabigett
u etfcbeinen A toeilen i^ fd)on »ort)eto toei§, unb CTfctme,
iwrbr in Sfo&onmg memet Q3etantn>ortung/ unb »en}#
, . imrUhfd)uIb bJDtd)en / aud) / wann id) efnoa* ton>er
W»n2Cifienuttb2Ci8cn r»6d)tt/ obet fpto wfr&ftb«befl, fo wutbc id) m*d)««f
Digitized by
Google
£>cto gto§mu<b^e$»igfett/gleid) anbetcn bctttBflen / bagftemtt fbfd)c* naft*
gefeben/ ©ber naa) cincm QJattetli^cn QJetroeif? m gndbigfle QJetgeffenbeit wutw
ben gefefct babcn/ unt) jmarmciflcne batumb ; roeilenid) mftSBabtbeit/ unb fjetfc»
gcn SBcjeugunaen jubcm aflroiffenben ©Ott bejeugenfan, &a§ id) in meinetoep
ffogtet/ unb befa)u(bigtet&uffubtungnid)t$ roenigert gebacbt/ ebet gcttad)tetbabt/
att bem^uncfet ganboogt/ nod) roeniget bet©ndbtgen;Obtigfeit einjugtetffen, obet
©eto £od)ad)ten im roenigiften jufd)rodd)cn/ fonbetn putaOeinig au* eincm r«b(
€btifflid)en $e»tffenev2lnttib/ «ettacbtung bet@&tt(id)en €bt/ unbjumSSefien
bet mit anoetttauten ©eelen/ auct) nid)t gat au« nid)t unbiUicf>ct€mp(iot)ttiu« mibct
emige fd)on befante unge&otfamc ^fan^nbet/ mid) eben ju betn / toa* id) ge»
tban &ab*/ (eitcn laffen ; nun ob innett/ obet aufiett ben ©cbtancf en bet ©ebubr*
mufj id) gleid)too( betmabltnetwarten/ unbbeffet informieten Iajfen/Oon bet fe#
nwcn #ot>en,Obtigfeit/ toe(d)e bie Untetfud)ung meinetSfagekgenbeit/ unb Q3er*
botung bet Stottoott ftd) ju etft ootbebaltetc ; £ietmit/ roann td) auf motgett*/ aW
befmnten Cuations-^ag metn fonft gebotfamfie (Sbtenbietigfeit nicbt abffatten
fan / beltebe bet ©ndbtgen Obtigf eit e$ mit ju cinigct Itagebotfatne gat nid)t juoc*
beuten/ obet einigen ttnroillen gegen meinet mcnigffcn ^etfon / ^k bod) febetjeit/
( toie bcfant) au$ in bet ©efabt Eeib* unb Eeben* roegen / unb fut ftegeflanben /
abjufaffen. £omme alfo mit eJjtenbtetigflet S&itt , unb guoetftcbt an ©tct ©nab
unb 2Beifj&cit/ mit it)tem #od)m6g«tben SSotroott/ n)ei($ im 2(u$b(eiben oot bct
©ndbigcn Obtigfeit mid) ju entfd)ulbigen/ uttb fclhe in tneinem utm>utbt||en 9to*
men ; umb@£>tte* roiOen ju etbitten/ aua) gegcmodttige* abiefen ju laflett/ tbeif*
bapinjulcitcn/ Da(tbie£oa)gebad)tc@ndbige «&mm/unb£beten/mid>a«etn«ti
armcn ^Mettn oon Jbto @naben*<5d)u& nict)t augjufdmtfcn belieben (aflttt
rooQcn/ fbnbetn mid) mttit)temJ£)od)m6genbert Sltmb/ ju2wmabmbet©&trti(i>etl
€bt/ unb JKettung bet Cl)tifmd)en ©eelcn / fttt roeld)e td) bie fa)rodte ©otg / 3tnt*
toottung unb$Kea)nung ju gebenfd)ulbigbin/ jufd)u$en/ unb ju fa)itmen/ iwtfa*
bamtetbin/aud) futaBe anbetegotoflcne^alff unb @uw)aten/nta)t»jtb auftoten
ben 5fBert)od)flen ju bittcn/ ba§ et rooBe mtt felbfl etroat)ttet ©lucffeeligfeit b<n
•^ofeen^tanb fegnctv mitabetbie ©nab gebeit/ ba§ td) in @d)ulb^ot(amfi«
5Dancfbatfeit/ fe mebtunb mebt (eben unb Oetben m6ge;
©d)ulb <Be. fttene*
g:^rtfftatt Leonti att Oet
SRatt /btn 14, Scpt, 1725..
Digitized by
Googll
' " Lifc C
Ot& oem «& ben®efeld) weam fc&onbenntften ©ef$afft wro betien ®itd&i*w
«0 «freem wi* £>beren etnpfangeti/ ubee toelc&e id) nocbjnablm metn ©enxjfen
«xaminiett/ nno abeemablen erfunben/ bag / nxtnn idt) obnepontive erlaubttu*
meiner #oc&t»urbiflcn ©ndbiflm ©eifiud)en £>brigfeit erfc&etne» tourbe/ mid) tn
tneinem ©etoifim gat tud>t getttijl/ fonbero toegen ber @etfiud)m Cenfur balbm
fcl>c befdxoert fmben / alfo toirb icf> micfc sltic&too&lm in ©Otte* uno SDtoria 9ia>
mm aBcm Unglucf / fo ntfe toejjen/ uno airt btfcr Singdegenbcic iuromtnen mod)te
«ntertoerffen/ toann id) nur meine einfeige arme (gJeef errettet ; 3m ubri$entoibeo»
bole icb/ nxtf id) meJ)rroabJm srun&oer^ geeebt / unb aeflferiben/ 0a§ idt> kbetf
Idngiid) ben -fcoben (Stano Eucern mit tiefitftee ©jrenbietigrcit venerieit/ unb
Tcnaierm wieb bifi tn bie fafte Slfcben. Uoiingm^mett / ben 10. Sept,
g&Wftiatt Leontii
anocr^att
Lit. D-
Qodtafodfyeifr
SflftSr b>bm lurfc oemicfterSdaen mitmnf#runfew ®tmfin)«#?R<dim|«r*
«*V nemmen muflett/ nKlcb^cjtaltm We «peem 9tad)baren ben Wanbenn 1»
ttWtogmfdjnwu' Leonri an ber SWatt/ nid)t nuraOein oor ^cbulnM/ SXatt) utttV
Aunbert/ gcricf>tlicf> fbrbern/ unb drieren lafiett/ fonbern bemfeioen/ auf befcbje&ene*
SttfWeibett/ uneracpteterfo toobj/ atetmferCommiflariusRisler, (toie uttf aa*
beefl nidx befatmOin flanlgejimmenben/ unb conrenientmTerminis, barflege*
ta* n6tbjg niAt minber betoeglicb/ attf nad)brucflid) ooraefMlt/ unb auf feineooo»
sefctte <2Wffficf)e;Obri9*ett/ bet> bero35efeld) *u f)olm er f«$ atterbottm* provodeny
ntit canb^Su^fcfKif^obetBannirimtKjantrobm/ unb aud) ju Ao^fienrgepbnx»
fm fiiner anoertratttm €oriffc€atf)olnifrm Jbeerb furffibwn lafim/ tocldx* nmt jn-
«ropp^efiftr^ina> unb «efrembbmtg g«eid>t ,• ate bte -fceem tfadjbaten , bee*
beotooottenbeti erfeud)tett SBegebnug. nad) oon fclbflro ermefien nxtbm/ nxt* <v
netfaw fur befcfoo&fkbtCoUifiones entfkben tourbro / unb tmnjtro / nxmn bet
2Beftlid)e oem ©etftiidjm @ema(t/ nnb bifee binnxbetum \tntm, oa Me oDtoeift
f3orfid)tigfeit ©Dttrt / bod) beob</ non in deftruftionem, fed in aedifieationeia- .
«nfidclet/ cincB iebcn mitfeinmt Juh*M0i<»m- £*>attfl fterfe^cj/ wnb ttt-iedpro»
Digitized by
Google
derfid)ct £ufff/ mtb ?8e»Jbamt mtt cinanbet octfnupffi tritxt bie FfareJRecbt «tib
©abung/ oor unb eingreiffen roofte. 21nt»crfeit< Die .£eem ftacbbaren un$ aud)
bag tutgcjmeiflete 3>ugnug gcben werben / baft wre beo aBen ©clegenbetten Die ht
ttar Q3ottmafiigfeit fcbuibbafft bcfiutbenc ©eifHicbe / nacb betn utu? juficbfltbcn
©ewalt/ unb bce #eil. $iecben £>rbmmg / ju befftaffen / unb aBgebubrettbe ani-
madverfiones, correftiones, furjufcbren/ nicmabl crmanglct babett/aueb inacaetv
wdrtigem$af>l/ roann bie £eem 9tab&aeen fem be« £erm $Mean ju Ubunactv
fcbroeil ^etbreebjn / obet 9&eleebigungen uttf ju entbecfcn beuebraet battcn , eben
fo menja ermangkt babcn twtrbcn/ibne ju etner bent erfunbenen gefjler angcmdfjtten
©traffy uttb Satisfeaion anjubalten. @letcbn>ic abee ber $ernt tftae&baten auf
JRecbtunb JBiUicbfeit genrigte* ©ettratb utuJ nitbt jweiflctt taffet/ bicfclbcn toetbcti
bon fefbften bie ©ad) ibwt SEBicbtigfeit nncb begteiffeu/ unb unferc 2Bob>3Reo#
nung umb fo mebnr* bco ibnen ftucbtcn iaffen/ afe fold)e oonuttfct $tf$Affltcb tt*
ttagcnb 4bittem 2lmbt/ unbaut mabtet gcgcn biefelben unbibrcngoblicben^tanb
b>genbet8ebe anefbmgtfbertubret/ mitbtn au« bero Sfotrib / unb auf oWigcnbet
©ebulbtgfeit/ mic biOicb/ t>or bero G^iffen*©icberbeit fbrgen fbOen/OUt glatibenb
betboffai/ unb ermabnen biefclbige, ibren ^fanbcnn ju Ublittgenfcbroeil in n)re $fte
rco jtt reftituiren/ bie ©acb £>rbiuing& mafhg traftierat/ erfoteren / unb beben w
ktffen/ unb barbeo einaebencf ju fepn/ baf} bero frotnmc SWt^QJorbereti umb u>
re* 3feliajon#€»fcr$/ unb umb Dctt fut bie £itctw>Steob>it manigfaltig gdeiflc*
ten@cbltt)/ bengloneicben ^itUl/DefenfbresEccIefiafticaeLibertatis, CttOOtbcn/
unb bie JDatenSwacbbaren folcbcn eben fotubmautbig fbrtgefubtt/ unb attf bero
3Rafc^efrnb$fernetf mitoielem (gcgen/ juglctebetunb ctoigee SBobjfabtt/
t>oOfut)ren/ unb ctbalten werbett/ rodcbrt Da tmt ti aufricbtig tounfcben/UtiD beea
batb ocrgn&glicbc €ntfcblieffung crwarten / oerbleibenb benenfelben in €rroetfu»§
§reunb/9cacbbarlkben ®efttOigf eiten fletf mfllig / uttb beteit. ©cbcn in unferes
Refidpnz 23Wrfburg/ben ja Sept. Anno 1725.
»p— —————— i , ' i» ——————— ———
tit E.
Sfljufcn befennen / to$ m febr ^mtditt, ju wmemmen ; tvle ©tet^oe^'
+v? furjK ©naben auf unarunbUd) etngelegte tMrkbten/ fb um) nebfi anbem
betcbjtnpffm ; etn grofftf «Wtpeben foOen gr|H)6pfft baben toegen bem ; bafi n>ii
bie uim crjeigte CSibcribcnniflfcit ^erm Leontij mt ber <J7?att/ mit be* Sftutfcbaf'
ftmg obei Bannifirung oon unfetet ©tabt/ unb M/ baficbnget baben/ mirHeoen
«bcrbetf fejlen 3«<Tauen< €wr ^oeW&rpc <Snabco/ J&w i&uaumitct , unb J
© fotf
Digitized by
Google
-&3 (*>)£«§-
tfmbete itto$eit uttfbeftotftKfont/ toetbm tn grmeauttg bctSBidtfafeit brt ®o
fcbaffte inallroeaunfereSBetorbnungen unangefocbten oerbteiben (affcn/ bamit Die
(SkifHid) unbtt>eittid>e£>brigfeitcn infeine Col.ifiones actatben/ roelcbe tttm < JRad>
fbeilbetobne bem'bettangten Catholicitet , unenbbcrtid; antoadbten mufften;
^ucr i?ocbfutfH. ©naben iflme(jt a($ wolroiffcnb/ unb befant/ ba| toitin 2iu$*
iibung bife$ unfetf 9Sed)« nid)te anber* aetban / aW toa* unter unfer beoberfeit*
«wejenat Stogmtentf' ^Sorfabten oietfSlttg praaiciett tootben/, toie ane& ba$
rn QJetnicbtung bifete* un* fo not&toenbigen Sxec&ten* mic unfet $ £anbg ; uub
< 3$olcft nidj* mebt mdd>tig toatctt/ unb fcblieftictyen/ tnaffen tn gleicbcm SKeid)/
imb Republk feine eignc5Ked;t / unb <3ewobnb.eiten guftonb / toie aucbbie Sou-
veraimtet , alte^ £erfontmen/ unb bie anetetbte ©eredrtwfeit ; fo bifj babin ju
Slufhant/ unO nic&t ju ber Deftruftion bc$ Catbolifdben 2Bcfcn$ gcbevlid) etjtw*
ton rootben/ betma&fen aufbeben ju (affen fehte* meg* geftnnctfmb.
SSelangcnb bannetbin bie abgefoffcnc \$oc&*£>berfeirlid)e Gtation , fo bo
ftctx/ pafj roit a(tf ehte independietenbe Obtigf eit bat 9\ccbt begangcnen 3M>let5
toeaen ^riefter unb @ct(ttid)e t>ot utto* ju fbrberen/ bi§ babin inconteftierftcb geubt
feabett 2Bit ftnb mtn bealaubt/ ja fe&en unfet gatuje^Berttauen auf €uce Surftt.
©nabett toeltbefante SSiBiAfeit/ unb jtiebltcbcnbe ©ematb* 'SRcontma/ Jba| fclbe
nic&t aDein bie ©nfe&uttg {>enn Leonu aft bet«Matt un« nid)t ttte&t roetben ju*
niutbeti/ fonbetn fette$/ fo»« mIBefd)ufeung unfer roolbetgebtad)ten ; unb anet*
ctbten £etfotttmenbciteit/ botjunemmen bemufjiget rootben / inoerturbiett (affcn
wetben. <©ie mtt beonebfl mit eofrigen QBrtlcn/ unb SScaierb uttfctct toabret
nacfobatijd)ett ^teunbfc&afit m bejeuaen bct&anen.
©Aitltfaig/ Cbftitmb Bwffi
€n4t|> &er @tatt £ucem/ to»
12. O&obris 172SV
Lit. F.
L.B.
LE 13.«*« jour du mois d* Aouft de U prefentc anncc ijif. Leonce Ander
matt Curi du licu nomm& Udligenswlll , dans Ie diftrid & Canton de Lu-
cerne notifia a &s paroifllens, quV vn chacun faifant des priere$ pour implorer
dv ciel la ferenirf oe lair, U aroit refolu au I j* mc du mcme mois d 9 Aouft»
&aux
Digitized by
Google
& auxotiatre jours fuivans de faire dans 1'Eglifc paroiffiafe fexpofkion cfcf
tres St. Sacrement , affin de demander au Seigneur un tems propre a la re-r
colt€> il lcur dit, quurf chacun dans la neceflue commune & preflante cfe*
voit affifter a cette devotion avec le plus grand rectieillement d'efprit5 qull
feroit poflible : c^eft pourquoy il les exhorta a fuir les occafions de fe drf*
fiper, & cn confequence il ieur deffcndit les danfes, qu' aux if . i£. & ig. 1 ^*
du mcfme Mois , felon TVfage du Pais , on avoit coutume dc faircen fa
Paroifle la Dedicacc dc TEglife tombant cn cc tems la.
Lc S*- Kodolph Moor de Lucerne Baillif du dit Village, fur les inftart-
ccs du cabareticr du licii Ca qui plus qu'a tout autrc deplaifoit fqrdre don-
nfe par lc dit Cure, comnsil cft ais6 dc fc fimagincr , a qiufe dcs provi-
fions 9 qu'il avoit faitc* > & qu'il cspcroit mieux debiter a V occafion des
danfcs ) lc S r * Moor , disje , accorda non feulement la permiffion de dan-
fer, mais voulut encore , que le if . mc du dit Mois d' Aouft , a la fin de la
Mefle Paroiffialc du dit cndroit en> prefence dc tout le peuplc 9 lc Curft
memc , qui avoit deffendu la danfe , elle fut publiec par k cricur pubtic;
cn Vcrtu de ccttc permiflion , on danfa tous les fusdits jours fans contra*»
di&ion aucunc , li cc n'eft feulemcnt, queleDimanche lc Cure remontra
aux peuples dans un Pr6nc le grand peche , qu' avojent comis ceux, qut
avojent frequente les bals, tandis qu'un chacun devoit eftrc a TEglife,& il
ajouta cnfin , que les transgrefleurs clevoient fe confefler de cettc faute t
qui eftoit une defobeiflance a la voix d'un Pafteur, qui n'avott en Vtie que
leur bien fpirituel , & luy apportcr un temoignagc dc cette Confeflion*
Le dit Baillif pretcndoit alors > q'une tellc manicrc d' agir alloit ab-
'baifler fon authorit^, & en conftquence cellc dc fes Souverains, c^eftpour-
quoy au lieii d' accufer ou faire auvifcr lc pretendu coupablc dcvant lc Tri~
bunal Ecclefiaftique, il fit dc fcs propres mouvcmcnts & authorite le 24,™*
du dit Mois d* Aouft drefler un proccs vcrbal contre Ic dit Cure , & fit en~
tendre cinq temoins, ou preutf hommcs de ccux , qui avojcnt aflifte atr dir
Prone, pourdcpofer dcsdits, &contcnus dcvant & cn prcfcncc du pctitr
Confeil ; le qucl ordonna d' abord par un dc fes officiers , que le S r * Rislef
Chdnoine & Commiflaire Epifcopal fcroit comparoitre lc t^.^Scpt. Te dit
Gur£ dcvant le Senat. Mais luy rcprcfcnta tres humblemcnt dans une reque^
tc, qu*il ^eftoit point en fon pouvoir d r accordfer a un Ecclcfiaftique la fa--
culte dc fc foumcttre a un Tiibunal Laiquc , s^bffranr ncanmoins en me-
me tcms d* obliger au plustdt ledit Cnrda dbnner toute fortc de fatisft-
&ion au dit Baillif & a fa Superk>rit£, pour peu qpU le trouyat coupablc^
apres Icprpces, tj^ilauroitinftruitluymcmcr
0* Wair
Digitized by
yGoogle
Y M ais toutcs les Rcmonftrances tres humbles du S r * Commiflaire, co««
tenues dans fa requete, furenc inutiles aufli bien , que les foumiflions & cx*
cufes faites au dit Baillif Moor par le dit Cure d* Andermatt dans la Maifon
deM*- r Advoyer Durlcr, de fortc, qu # il fiit eonclu dans leSenat, que l'on
feroit citer par V Huiflier ordinaire le dit Cur6 a coroparoitre a 1* Hotcl de
Villele i2. mt Sept* ce que n'ayant pu executer le dtt Andermatt 9 comme
eunt chofe contraire a fon Eitat, & deffendue par les Canons ; le grand
Xonfeil fut d'abord convoque, & immediatemcnt aprfe le defaut du dit Cu-
tt aflembte avec le petit Confcil , ou les uns & les autres declarerent , qull
falloit dercchef citcr lc pretendu coupable a comparoitre le 19."»« du meme
Mois de Scpt, devant & cn prefence dcs dcux Confcilt , & ccla fous pcine
dTExiU
Le dit Andermatt Cur6 ne manqua pas auflitoft de repondre a ces
deux citations par efcrit cn termes tres modeftes * trcs refpe&ueux , & tres
foumis pour juftifier (a conduite concluant a fuplier leConfeil de luy accor-
«Icr un dclay , durant lequel il avoit deflein de prendrc les inftruftions de
fon Ordinaire. Mais tout cela ne fervit dc rien, en forte* que dans la mc-
sne affemrbtec du 19.«"« fut prononcte la ientence dExilcontrc le dit Cure,
& immediatement apr£s luy intimde , luy eftant aflignd 1' cfpacc dc 24,
heures pour fortir du Canton avec menaces de V en chafler de force cn cas
de defobeiflance ; aprls laquelle fentence fut deplus ordonnd par le m£me
Tribunal Laique fans la participation d' aucun Miniftre Ecdefiaftique , que
les P. P. Capucins defer vtroient le dit Cur6 tf UdligensvvilL Le Car6 fut
ohligd de ic foumcttre aux Ordres de la Superioritd pour eviter de plur
grands fcandaks f & ies P. P. Capucins deurent aufli par la memc raifon al-
ler deflervir la dite Gure,
CependantMonfieur 1' Eveque de Conftance ayant eil connoiflance de
toute bfuittedecetteaftaire', cfcrivit auflitoft une lettre Paftorale fort
touchante au Scnat , T exhortant avec toutes les expreflions d'un bon &
vray Pafteur , de retablir k dtt Andermatt dans ft Curc * & s* engageant,
comme s y etoit deja ofFert fon Commiflaire dc faire donner par le dit Extld
toutes fatisfadtions a laSupcriorit&apres qu'il Tauroit juridiquement rccon-
nu coupablc Xlais la Matinle du mefmc jour, que cettc lettre fiit lUc ,
lc Senat au lieti d 9 avoir la condcfccndance, qtfil devoit aux prieres tendres ,
& charitables dc fon proprePafteur, prit la rcfolution inouie d' ordonner
aux paroifliens , auxqucls appartient le droit dc nomination a la ditc Cure
de procedcr a une nouvellc EJe&ion d'un Cure 9 ct ccla au terme de dix
iours , cc qui fut cxccut6 par eux le Oimanchc 14^ du Mois d 9 Odlo*
kc fuivantt Lfc
Digitized by
Google
Lit, F.F.
Jll* SigP Celfijf.™
Ha noftro Sfenorecon tanto difpiacere deU' animo fuo paterno intefo
rOperato dal Senato diJLucerna contro V Ecclefiaftica Immunita ndl
efpulfione del Paroco d' Udlmgenfchvvyl enella Dizztone dal medcfimo Or-
dinata d'un nnovo Curito, che itfhi inviato ordine efpreffo di partir imme-
diatamente dal predettoCantone,e di trasferire la Nonciatura Apoftolica in
quefto Lodevole di Altorfo,come nel fecondo fri iCatholtci, Io ho efeguit*
con quella prontezza me doveva il Commandamcnto Pontificio aL & ora nc poc-
go alJeSre V, V. Jll. m « la notitia» accio fappiano,dovc perf avenircin-
drizzarfi nelle loro occorrenze conquefto fagro Trtbunale , ho poi creduto
nel tempo medefimo neceflario dimandar Ioro un efatta, e fincera memo-
ria di quefto graviffimo fatto, accio della Lettura del medefimo riconofcano
coila loro prudenza ordinaria,quanto giufta fia (lata la cagione, che ha mefla
la Santiti hia a prcndcr 1' accennata rifoluzione , e mi profeflb contutta la
Itima* Altorfo pr # Novembrc ijzf.
DelleSig.Vojd.IUnft.
Affcttuofijfmo Strv.
Domcnico Arcivefcon
tfEffefo.
Lit. G.
(\ft tmfetem junafieti attttoott* @d&tci&ett &o6ett toit euet £o<&futflf. ©ttcu
<*J 6en oen tiafctttt/ uno toafcen SBctk&t ettljeilt / toie toit ncmWkt) t»ett £et»»
chrifKan Lconti <tn &et Wiatt ou« uttfetct SBottntafHaFeit wnoffcn / toctt er auf
^tcni
ft$ ffcDen/ uno &tto SBiutoaa&foen/ unft oettictitmen ; utto n>ncb eiiet £oe&*
futfH. ©no&en fefbfbn beateiffint/ &a§aufito foI(fKt2ui<|^afittna fcin ant>et2Rtt>
td u&tia/ <w*K cnvan w wmnete 2Bt0erfixfon*e m fet ©eWu)r ju Wttn ,
9i *
Digitized by
Google
fb jtrw/ tafjnft ber&offm/ t»fjimjete^orfaf>ren nid)t aOefti fcine ^rtxrf^un^
fjonbcrn ade SBelobuna erbeben rocrben. @eirt)eto baben unfete Unterrt)anen ju
UWingenfc^rwil/ twlc&en DieCollatur aiftdjt / Den -&etm nn. sjJluBei w einem
W«n ctroablet / toeld)et ftd> Dotauf be» ©tet Jpocf>f&rflt ©naDcn bettannV
ftttnJfrmn Commiffario Den 15. DUt aeftellet / abetoon Difetn nid)t aBemnid)tad
curam, fonbern fo aar nid)t ad examen gelaffen rootDen. 311$ toit un$ f)ietubct
feet Utfaif>enerfunbiact/ bat^m Commiffarius ein etbcbte* ^ctbott botaeroetw
Det/ obet ouf unfett meitete fnftanz nid)» aii ein oon #etmOfficiai SEBeibel/ untertr
1 5. Dt* datierten SBtieff ootaeUat/ roekben er beo 23orroanb Dcfj crfjcbten ^etbott*
nid)t / fonDern erft bcn 17. bfe lauffcnDen cmtfangen ;fold)un«Ieid)e$ 3)erfat>rcn
(beffen nebenb anberen nid)t wcnfacrfc&impffiidjen roir ju fcmceSeit toerbcn aeDen*
tfen) beroeat uttf/ ^ce£od)furffi.@naDen DienfffteunDlid) ro erfud)en/ Oafj foU
#c JBefebf )u ert&eilen belieben mwbte/ barburd) Wfe^Bibrtaleiten aufoebebt totn>
Den/ batnit toie ju ^anbbabuna Defj oon uiemanb al* ©Ott bcebabettOcn .f>od>
£>btt3fettlicbtn ©eroainJ tne&t mfoleOtn ©dpritten oerteitettoetbcn/ roeldx tmfet*
feita nitbia/ aflerfeitsaber mtfjbetiebta feon mdd)ten/ »eejtd)ecen beoncbttib (^uer
•*>d)futftt- ©naben aOer ©taebtnb^it/ unD na$barltrf)tr &<unDj<&afft,
ibmrj. O&obris 1725.
@(|ii(M, flcftt wto gfofTar
• 9fatt) &er ©tatt gncern-
Lit, H,
Johann Francifcus , tMt SgOtfeg Stt^etl
^f*offsu^ofcttift,JC*K*
§fo3t tjaben au^anbtrroeiten Un* jttaetommenett ^ad)rid)fen mif fonberen-
^^loebatiren oernemmen muffen/ roa* maffen imfer an bie J^mta «RacObatc»
tmtertn 30. paflati au^Sfnrribunfert SSifd>6fflid)en 2Jm«/8iebe/unb Affeftionae*
aen biefcJbiae abaeaebenc* toofymeinenbcd @d)retben toibee aO beffere* QJertnu*
tt>m/ unb 3uocrftd)t t»on fo rwniacm SBetfima aemefhi/ bafj oilmebt felbiatf einctt
Effea ex toto contrariam nod) ftmfleiogen/ mitbm Dte4>ettm9*a<f)barcn DteSEBabJ
ihnert&alb io.$aaeneincfrncucn (geelforaetf mUblingetffcf^roeilbettmtafet / unb
fteran^altetbaben folie : 2£Bie ftbr nun etn fo roibrigrt Qfcrfabren an* )u £er*
401/ unb ©tmwrt) rrinflcn miHjt/. ein fpld)e« mitb nitmano. beftt/ al* Oic^tten,
Digitized by
Google
fRae&bateti felbfien beutt&eilen fonnen f a($ bcnen «u^ jttm beflen frefant/ toie
fcod) unD roertt) roir jebcrjeit S)cro $reuttbftf)afft gefjalten, unb tote fbrgfaui totc
&ie ©clegen&eit oerbutet/ umb batnit fo!d)c feinen 2(nfu>fj lepbc / unb begbcs ©et
@eift*unb 2BeltIid)e Qevooit in guter ©ntrad)t jumdnntg(id)en<£rf>aucR bepfanv
tnen fieben mogc : ©iui) aud) nod) jucgeit fo ooflfommen perfuadiert / ote #cr*
ten $ad)baren rocrben mk^inbanfe^una aBergreiffcruna ben ftd) crgebenen un*
»ermutfjetctt2lnftoj} oon felbften becgeftajtett au$ bem 23Beg raumett/ bafj fok&ct
ins funffng mcbrec ju Q3e&efhtng afe <g5d)maferung eine« jeben compeoerenbe»
SKed)ten$ gereidjcn mqbe ; gngeflalten / toie bann bcr ^cmn 9?ad)baeen ubcr fee*
9>fai tbetm an bec SWatt begangenetf Q3erbred)en / fo-balb fold)e$ tnit aflen fetnra
tuwflanben beo utt* refcriert feon »«&, aube&toigc / unb gefialten <Sad>en nad)
cdaunte SatisfaAion ju t>cr#>affctt / nod)tnal>len bee* etbietenl ftnb. SEBolteti
«becfcie ^erten Dfjad^barcn wiber beffceetf «SBer&offen auf i&eengefafjtcn €ntfe&&t§
ted)a»en/ roufjten biefelbe&cro ecleud)ten35cgcbnu$ nacb o^ne roculfafftge«2(tt#
fu&rert/ borbtn aflerbing*/ mobtn unfere gegen ber«$>etligen iiirdjen geleiftete fa)»ate
^3fUd>t unfetf $ifd>offlid)en 2Imt$/ unb ©emiffettf un$ berbmben/ nad) bcto2fo>
roetfung mit gletd)»»len bcmjcnigcn ^riefter/ bcc ftd) bcr (Seclforg ju UblhtgetP
fd>n>eil juuntcrjic^en/ ober anjumaflcn oermeinen moltc/ nid)t nur afleinjttc&t adcu-
iram in loco adminiftrandam admittierCU fonten/ fonbem gcgcnctncn fOld)cn aflC
Canomca remcdia nottjttinglic^ernxiltcu laffcn / unb Ijingegcn ben Wattlxem an
toetSWatt ex integro reftituircn mufjten. SGBIr erfud>en bab>r bie $encn 9tod>
baren wntragcnben33ifd)6pd)cn £>bcr»@ee(en*JDirten'2(mt« wegcn nod>ma»
lengan^ tnfldnbig/ bie@ad) bod) ttid)tmmebjm«efd)»&(id)feit juoerftecfcn/
(bnoern hjerunter ©eroietgneti Prudenz, unb bct flebe/ fo ftc ber5?ird>cn ©£>ttt«/
unb bccReligion jeberjeit jugetragen/ ©cb> ju «gattcn / mttt)in aud) bie @cifu>
d)c immunitet, mit 2(bflcllung ad n>ibrigcn«/ unangcfbd)tenju (affen/ jum oorattf
etbcr te unb aOcjcit glaubcn/ t>a§ ben Jpertcn 9{ad)barcn jur gnpeijuttg SreunD*»
»ad)bar(id)en ®cfiliigfeit flctt roiflig/ unb beteit oerbletben.
<6«ben in trofere* Kcftbcttij <mtfynt$
txtt 2tf. O Qobris 172^ .
' »' ' " ' ' *■ * ■
Lit. I»
Johann Francifcus.
SJCt ^ £*« «* bcr ^cnen «Rad>batm butd) tucfbtftweren Nfe« efgene abae*
*W WKftt» ^otten rid)tig beJteltened)reib{HOon 3 j. je^t abgc»id)enen ^
Digitized by
Google
-MCsOeM-
naW Oftobris , Neftw SEBobtbeit ju gefh^ett , ni$t mit getinget tmfet abe*m<u>
ligrt 93efffitbungetfebett/ toeldjet geflalten bie£enen9cacbbaten auf b<t toibetbai
QkiftJid)en chriftian Leonti an bet «Dtatt/ toegen feine* auf SDetofelWn etgange»
«enotation bef<b<betim autbleibm* o<tbangtet tanbt^QSettoeifung aimocb fort
bejtebm/ ein anbmoeite Denomination eine* <Seelfotget« ju UblingenfeOtoeiloa*
eutlafftt ft<b toflxt unfeten CommuTarium Rislex , unb wat batbeo nod) ba^ aU
letmeifte ift/ fo une? biQid) ba« 3mt<tftt unfet* ©emut^ tegen fofl / fo oil ut et*
tmnen g<oen tooOen/ baft toamt toit bift Sffiibrigfeitett nid)t aufbebenfoltm / bie
•£><t?en SRaebbatm ju Manutenietung b<$ t>on memanb afe oon ©Ott babenbm
$ocb»£b<tt«tltd)en ©etoaltev ju foicben @d)titten oetfeittf wetben tnufTen/ toefc
«be3beo feto notWg, atletfcitts abet nu|btliebig fepn nu5<bt<n. 9lun tounfebm tofe
totbetft / ba§ bie ©ate ©Otte*/ ( in beffm £dnben bet 9tegmten#et| ftefct )
bet £etten 9tod)baten Confiiia betgeftalten tegieten unb leitm tooOe / banut
bie fo bo<b etfbtoffme Concordia inter Sacerdorium & poteftatem (ecularenr ,
toekbt bet $tti Bemhardus inconfuriii chrifti tunicae ju oetg(eid)en pflegt/ unb
biflid) ummwnnlicb feon foOe ; beo bem obne boei oOentbolben fo fefo btttangteti
CotbouTepm^Befen ntebtleibenmoge.
9lun gfeft&toie bann bet aanfee 2tof|to§ oon babet tatjtet ? ba§ bett 9>fat#ett
im bet SRatt auf bet %mm 9to<bbaten ettafiene citarion nid)t etftbimm / unb
batgegmExemtionem&linmunitatemaJudicio& Foro feculari OOtgefd)ftbt/
wtb ftct) gleid)too( mit beme oebotffeh/ too* bemfe(bm bie Canones , alte unb neue
Concitia gmtefim an bte Aanb gegebm, unb aumfafl* bet> einem ^tieflet / toie
8<tnetaud)tDo(te/ ntd)tft<bet/ bemPrivilegioFori, toeicbe* WnBencnaum,
Obet Favor perfonalis , fotlbetn bmt gefamtm Corpori Ecclcfiaftico indulgiett ifl /
nid)t einmaf per partem ju renuncietm / unb fonflen bmm •g>enen 9lod)batetr
ttttbetbotam ift, ba$ JudiciariaEpifcopi poteftas aChrifto inftituu, abApoftofe
Jbbiiiu, a fecutis patribus frequentata, &ab Imperacoribus confirmata, btobe'
nenfelbm afletbtng«oeftbeflebe/ unb fo toett entfetnet fep</ ba§ £aof<r, ober£6V
nig/ €rt>< obet «tfeboff oot ioten <5tab gefbtbetet / obet nt tos $tf$6ffiicbe
9Ud)tet(i(be 2(mt in if)ten untergebenm cierum ©nttag ju tbun oertangt babtn t
ba$ oiemebtbie Annales.Ecciefiaftici oonbetSeit bet erftm €btifttd)m ^apfetett
ki obnuntetbtod)netSerie toti fe^nutgetabe. 90ibetfi)iO/ unb fb oiel beteugm/ t>a§
Jt6nig unb^aofet in n>ten ^etatujgegtbenm oidfdingen Rc&npris de Ecciefiafti-
«o Jure illibato (ervando tories , quories , tOie beo Baronio, unb Onbetm Hiftori-
cis, fonbetbeitlieb m Codice Theodofiano )u (efm/ offentfid) gefionbcn / unb et>
Kdtt / fas non efle ut divini muneris Miniftri temporaHum poteftatum fubdantnx
arbitrio. 3ngef)altm battn Oife Immunitet/ ttnb Exemtion a foro feculari frif
Km Concil» Caxthagincnfi tcrtio , uttb f$tm lo^get oud> b<* oOm ^femr
Digitized by
Google
-«(57)*»- -
&e?9ebtad)f / Uttb jbld)e Steo&eit m bettcn Capirularibus Regum Francorum, m
capitularibus Herardi Archi-Epifcopi Turonenfis in Synodd Exonienfi Anno
I2«7, unb fignanter auf Oettl Concilio JU Coftattfc/ WelCyC* ConftitutionemFn-
derici fecundi imperatoris , ut nullus Ecclefiafticam Perfonam in eriminali quae-
ftione velcivili feculare judicium praefumat attrahere, confinrnett/OllWtnalbetl Wv
betbolt/ uno bctfleftalt cinflefubttrootben/ bagau* ben Analibus Ecdefiaftkis, m
fo beit.ten Canonifcben Sanftionen ju gefcbrociflen/ umablbawExempla/ roeicbe
bet Stoum oie'et Pftogen fafonetlid) faffentoutbe/beoaewacbt wetben fonte/ ba&
e$ ton allet SBeltbet alfo aeubt wotben/ unb aud) umb fo me&tet* geubt wet*
ben tnuftf/ alu @£>lt bet #©& felbftcn m Regaie Sacerdotium nebft bemmcuu*
AettSReatatent etna«fe|et, ein jebtfmit fetnem^onbereo jurisdiaions-Sroang ocw
febcn / unb feinem Srbeil etlaubt/ txt anbeten Limites ju itbeffd)tetten / mttbm bte
£)men9lacb>awnjene2Bort be^ ^JJapft* Stephani Sexti adlmperatorem Bafi-
lium ibret etleudjten Pradenz naefrtwboffentlid) wol beo ftcb. wetben aelten lap
fett : Re&e noverit pia potentia tua, quod manui regiae non fubjiciatur Sacer-
dotalis dignitas, datum eftenim tibi curare, utimpietatemgladio potentiae con-
cidas,. ut Juftitiam miniftres fubditis, ut leges condas, haec eft praecipua curt-
potenti*„ & principatus tui, emfblalid)ett tKtboffen rote aDetbina«/ bte #m.9cacb/
baeen wctbcn btfen ^beil betQ5ifcbdffIid)cn &c|ugfatnc/ unb Authorftet beo feu
EuBaebinbetten gauff/ unb $rdfffcn laffen; £>ie mit im ubtigen tn auwcg bcn*
n bteAffiftenz, mannbte obetbottoottbet@etftlid)fcit einige Motustn Pu-
> etwecft mctben folten/ ju leiften un$ fd)ulbia/ unb oetbunben etfetmen/aud)
fold)e jebetjeit gan| getti/ unb roifligleiftenwetben / unb foid)em nacpbenenfia*
tett 'Kac&batcti auf Extrema , unb migbeliebiae Media , melc&e genwntgud; ubier
<&tm Ubel/ weldjtf man bumitju beilenoctmeint/ felbftenffob/ jufc&teiten/ »ot*
«ttf fle»i§Iid)feineUrfad>nocb©eIeaenbeit9egeben»etbenfoIIe.
$11$ ctfucben roit bietmit bie#enen9ftacbbaren in auftid)tiget gj?et)mittfl/ rte
fcelieben bod)btfct ©ad> ibt meitete* 9*ad;ftnnen ju begtanett/ unb aufba* 3ab>'
1 57}, mie lob(id) ®eto <23ot fabten bajumablen m einem jmat nod) fd)»ateten r
unb abet gleicbmolenaud) biejudicatur ubet©eifiIid)e^etfonett bmeffenben Ca-
fu ftd) bestiffen / jurucf ju fleaieten / unb batoep ftd) etimteten / bap bie ju fek
bifletgeit ©lottoutbiafl tegietenb ^ap|U. ^eiltgfett Gregorius bet xm. al« maw
«n^eiten fl)te«£obI.©tanb« ftd) auf «ne antiquam in Clericos animadvertendi
confuetudinem, wie iu bet ^)etm 9iacbbatetr etfien ©d)teiben aud) flefd)eben r
betnffm/ au$tWCfentlid)etf(dtt/ nulla omnino confuetudine, quamvis vetuftifli-
ma & ipibrum eriam Clericorum voluntate roborata fieri pofle, ut laici deOt'
ricis judicent, ju »dd)em 6nbe/ unb fonjien umbfeine anbete Utfadjen/ obet vlb#
0d)ten woflen wit bife JBefleflnug. ^iebet anflefu^tt ^aben / unb rnilen »tr
^) oev
Digitized by VjOOQLC
feo bet a«m)en &ad) nid)tf anbcr^/ afc aufric&ttae fntcntJones fufoai/ ttmb ^a*
SOBetcf felbjten mtf feinem impegno ju jicbeti/ tmb un* bierttde&fiai ttaberen ©e"
bancfen roenben, afe belieben Dom bie #erm $ad)baren aud) ibre$£)etl)tf bt§ bcu
fcin bie @ad> in feinen ferneten ^Setfblg iu ncmtmti/ fonbcrn barbeo ein furfceSetf
ftill }u|kt)cn/ unD entjroifc&en unferen Commiflarium Risler oor unfdwlbia / unb
«ntfcbulbigct ju baltat/ ntbeme tbme nicbt aebubrcn roitt7 ofytc fpedalen 2tufttag /
Obet Commiflion jemonben ad Examen, ttOC& Oiel tOentger abet ad Adminiftra-
tionem Curae animarum }U admittieten/ ttnt) toit Wtbleioettb btnen ^etten Sfltty
baren ju €r»eifuna5teunb naci)batltcl)et ©e/alligfciteti fleW roiDig unb beteit. '
t —
<5ibm in trnfatt "&tffotnt$ dDorfputcj
bttt «4 Novembris I72f.
. Lit. K.
QtiStbejeuden benttd)ttaett€mpfattat>eobet ©ie?#ocMutf&©nabm®$t«'<«
<*V wn oom »?. be* oetftofienen/ unb jweoten btg lauffettben/ ttnb babcn atuJ
beoben ju etfefan/ ba§ guet^ocbfutflf. (Stwben tmmet auf benen roibtig aufee*
toecf ten ©ebancf en oetbleiben / al$ molten roit bie civjl, obct Criminal judfcatu*
©etfilic^etObttafeit ubet ibte umergcbene@epc&efcl)rDacben/ jubetett 33e&aup#
tung €uet ^ocbfutftL ©nabett otelfaltig beilige Q3dttet amjebct / toelcbe mit feibfi
eben aucb, toibetum anjieben fdnten / toann c* umb bfftf ju tf>un todte/ obet mtt
Citationen mufteaefbcbten merben.
€uet gocWuffl. ©naben feenb oetftd)etet/ toie tott tn unfetem Ie£ten ju oe*
beuten bie ©>t gebaot/ unb not|)malen aud) nic&t jtoetffkn/ bafj toit emen ^fat*
fytm, unfeten natatltcben Untett&anett/ bet unfeten SKec&ten cingegtifltn/ t>ot utut
wfbtbeten/tbme fein 3ngangootjubaltcn/ju JBefetung anjumaljnen / unbauf
fcatefwttige Unaebotfamc/ nact> wftetboItetSKuffuna du$ unfetet 58ottm4f fafeitp
Wtmeifen/ betndcptigct feoen/ unb bebaupten roetben.
Unb foft* aemtf f einem 8anW#$utften jugetmtt&et roetbctt/ to§ et ftc& ttebenD
fo(d)en unse^otfamenUntetbanen }ttt$attbeo flefle/ unb «nrtbtitten/ toet et rod*
te, Sfii^rud) etmatten/ unboetliebtenfolte / ob etn folcbet/ met je aud) bobere
murbi9/femerConfidenr,obet35ulbunahn£anb»urbiafeoe; nxutbannbieaU
fb lcDifl motbene^eelforg betttflt/ mann ©tet ^ocbf&tftf. ©naben bet 53inicf)feit
unfettf betmbten« nocbmcbtbetebet/ ben Jfrwttn* (ofen @cbaafen feme ^otfota
px rt)un aeTmnet todte , roeld)^ mtt fcod) in gtf anntnuf beten <§ectcn< €\>fet« nicbt
gtauben »nten / minjten mtt ti eben bet £o$' ^tjt^opcbjn ^fficbt ubetlafen /
Digitized by
Google
--83(59)
Dod) anbeo trad)ten/ wkunRwc Untertbanen ©eelen Sytf ju &elfli»n fet)n.m6d)fc t
3Btc fepnD abecnid)tuno,tunDlid; bclaubt/ <^et#od)futfa. ©naDen roetDen Deti
neu>etnambfeten *J)fartl)e«n ad Examen, unD fo er taufllid) erfennt tourbe/ ad
Curam admittiren / vocilcti Dod) Da$ ^upbrcn De$ .ftenn an bee SDtott un$ nim*
met julaffet/ felbenin confidenz anjunemmen / obee in unferee £ottmd§iafeit j»
OuIDett.
<2Bir beb^rltgen/ wie £uet £od)f&rfH. @na*en/ ben geaemodrttaen Seitlauff <
Dieftolflcteoen Dee gntjroeuung/ Die €rf»riefjlid)feit Dec guten QJecfwinDnuj? / aber
Daft ein CanDfr $atfl nid)t fotle bemddjtiget feen ju tbmt/ xoai toir getban/ unD 2ltu
fanas Dife« ©d)reibcn$ cntbalten / mirD ©ter ^)od)furfti. ©naoen «£od)ee»
leud)tet SBerftonDuu* nid)t unbefannt/ trotf niemalen beteben tooUen / fonoern bie
iEquanimitet foaben felbtflen Obne fa* @d)tecfblID Qtf ad Judicii ad Fori JU @<0
mutbju fubren/ ba roir bann nicbt jmeifjflen/ bafjbenen erlauffenoen «Ktgoerfldno*
nuffen tai erroanfdjtenb roerbe aegeben weroen/ unb twr Jnngegen (guer ^DoM
©naben ocrftdbcren/ Derobabenbe ^eifUidje SKedbt/ gleic&unferen^orfaljrcn eof»
frigfi ju manuteniren / roie mrc gerraucn bifjbet aetban b. aben / toormit toft mit
aUee nacbbarlid)/ Dtenftfwng/ uno srtftcc €|)reiibtetuna ocr&auett.
t>ei» 9* Novembns 172 j»
6WW/ ff ef tt uttfc ^roffar
SKatjj ber<gtatt£tiero.
Lit* L. /
Otnfem SteunMtoflr^m XMmff, fmrn ttntf twY efcrett,
Kebe$/ unOatttS wrmoaett jttioor/ gromm/ Stirftcbtia / €brs
fam/ tmb ^Setfe/ 3ttfottber$ ajtte gretmb/ getrette licbe alte
€0battoflett/ SWfc&wibSletit/ it«b »o^t>ematite^tttber t
S)(t>3r foflcn ntd)t umb&fo eud) unferen © £ % £ Sreunb^wrfraufid) ju be*
<<V nad)rid)ttflen / mie bag 3b. &$$ 23ifd). ©naben $m Nuntius Pafliond
imocrf$cn$/unb unongemelbef bie Nunciatur oon bierabgcdnbctet/ onD aogetei»
fet/ nad)oeme totr oann an unferen Ijoben/ unb aUbergebracbten SRecbte»/ ttnb
Ubungen am emjjfinDItd)if!en attaeartffen morDen/ roeldbe toir ju bebaupten fo fd)uU
bfg/ <Ai fleftnnet/ unD tn Difer tteffen Slngeicgcnbcit flenotbiget fujD/ eua) unfem fle»
treuen 8. 91 6 nadbgrwcifuttfl unfer jufammen babcnDen $fltd)ten oertraut Q&rtW
Dctlid> ju erfud^n/ mUm an btfett.Debeut beo une" anflefoa)temn 9vea)ten/ cbca
Digitized by
Google
«u$ eudb fo bid ddegen / bajr folc&e 3t)t f&r cucb , unb un* &p /efceti $fota§ auf>
rec&t ju ^altcn / unD ju befcfc&fcen, fyeiffcn woUct / eucb unfc^c © 8. & & famt
»n«©6ttlic^apSWa^t/ unb^cbirro j>er Mariam flcttculi^ untcriafTcnt
1)01 7« Novembris ijay^
^idtfefft unl> 9iat&/ au# be*
groffc vl«t^ / fo man nemtt Dic •pum
frerc t>er ®tatt gucent ; ait atte Jfo&lfe
c&e £at&oltfdx <Ort/ <wcf> $at&o!if$
©lartf/ taft Stppeu$ell abgefaffem
Lit. M.
SanSiJJime Paier !
NOn facile expllcabimus animi noftri affe£tum , quo perculfi fuimusi cum
Dominum PaflioneiSanftitatis veftrs Nuntium ordinarium fe ex maiv
dato fpeciali VcftraeSandtitatiscivitatem noftram reliquifle profiteri audimus,
nam, quodnemine falutato, difcdTu non indi&o, per tenebrasdignitatis cha-
rattere omnique convenientiacivilinegleftisexierit,parum noi movit jam ab
ingreflu.fuo alienati fut a nobis animi inftru&os, fed mandatum illud , ii ve^
rum, intima cordis noftri penurbat, licec enim nobis inde conjicerc , quod
aut fiftitiis, aut faltem ad nniftram detortis , ut pridem antea , ita de novo .
Sinftitatis veftrae paternum animum exulceraverit , cum autem quid pra^ *
tendat nefciamus, nihil nobis reliquum, quam tdSan&itatis veftrs pedes in-
genui declarare, quocTnon folum ad tam exofum difceffum occafionem non
dederimus, fed nec ulla inter nos nova fit exorta aut contentio aut differen-
tia. Speramus inde propitiam & apertam Sandtitatis veftr* aur^m, quando
ccrtius de hoc informato San&itatem quoque veftram illa qua par eft obe-
dientia filiali veritatis certiorem rcddemus, interim humillimopedis ofculo,
nos noftraque demifiifime commendamus.
D, 9. Novembris 1 72 f .
Prsetor Senatores 8c Confilium
majus Reijpublicae Lucernenfis-
m
Digitized by
Google
Utifet/ tc*
-8S ( * ) -&*
Ut. R
0(>2Jcbbem toiecu* unfeee @etteue8iebc 2Hte ©pbgttofrcn ben tiweefebetten/ m
V\ bebeuteten/ ndcmlicben Sfbjug 3&eo ©fc ^BifMwoeo ©nabcti/ £enn Do-
minici Paflionei / ^dpftticben Nuntii au* unfer ©tatt / ju toiffen getban ,
unb ht ben mcbrcren §:beil€uee baeuber cmgetroffencn Stnttoorten oou ber Q3ei>
fcannuttg oe* #ec»t Leonti Chriftian <ut D« SWott/ gctoefjten ^fanbmen in un>
ferem s)orff Ubling^tifcbtoeil SDfelbung gefcbcbctt/ toir ceftlicb mutbmaffen m&jjeit/
fcaf bocbgebacbter «bm Nuntius t>on bee &ertoetfung oife* ©eiftlicben ju fctner
ubereHten 2tbcctfj mocbte Slnlafj genommen baben : Joa aber nacbgcbenb* a bc
*c oon eucfc un* in toa&e ^obgnteftfc&e* SJertraulk&feit bericbtet/ bafj an fte oon
tooletmelbten #cnen Nuntio abgelaffcne (gcbcciben fub Lit. a. feio betjgelcgte$
Memoiie fub Lit B. unb OCft Q&fcbofflicben .pewn Commiflarij Risler an Utl*
gCftellteRemonftration fub Lit. G. I)iet anaefcploffett/ urtt* communiciert baOCtt /
ftonb toir oetgtoiffet tootben/baf? feine aufecotbentlic&e glbeetg t>on bifer SBetbatts
ttuna oefl^rieftetfan OctSWatt benfc&einbaten SOottoanb toeroe entlebnct baben,
©amit nun aber $r Unfere OetreueCtebe2tIte©jbgnoffen / uttb mit eucb bte
aattyc cbebaee SBelt/tbeil* bett toabccn ^erlawff bifcr&erbannung/ unb unfer bar*
Fcp geubtc* unfireitbare 9tec&t/ tbeil* ^it unbegrunbete/ unb faft in aOen 21rticulen
unroabrbaffte in obigem Memoire Lit. a. beariffenc ©tjeblung erfennen/ unb be*
areiffen / tnit&in aOe cttoan mibcig emgetrucfete 98otutft)eilen ftncfen laffett/ uno
<utf unfer getec&te« Q)ctfabten befiete* ^rauen fefeen mc%t/ fconb toir gen6tt)iget/
cud) ttnfere ©etceue Siebe Stlte Sobgnoffen m ^eitlduffigfcit / unb in ber £>to*
nung bemelbter JBeolag fub Lit. b. oocjuftellen/ unb batbutcb ftmbtbat ju macbett/
&aft unter aOcn Stnftoffcn/ toelcbe bifco" Minifterium fepb Anno i ; 21. oa e$ ocn
Slnfang genommen/ fotgfdtog auf un$ flcfuc&et/ unb nacp 9\om ungleicb bericbtet/
fcife* ber jenige feoc { toelcber unfer Sou verainitet am nacpffen grctffet/ jugleicb <tbet
audnu unfercm ©lucf oer jenige / toelcbee oott bemdbtem Minifterio mit fo banb'
Meiffticben ttmoabrbeiten oorgemablet toirb/ bcfi toir uni billid) ju rroften ttrfacb
^aben/ eu toerben 3bro ^fbftl. ^ettigfeit Stugcn oermablcn eittf beitcr erfcbcn /
toctf blauct ^unftcn tbnen bi§ babin bieSQSabrbeit. oerbuncrlet/ unb bingegen/ toie
aufcwbrig/ ebrbietig/ unb eweben toir un«geaen felbet jcberjeitertoifen babetu S)u
fer tmumbfl6§licbe^BerIauffiftfbIgcnber:
S)en 2 Ic^t*oerffoffcnfn2(ugfratonatt beaegnefen einanberbierht bcr &mt
iwfer ganboogt oe< Slmw 4wbfpma/ 9vubou>b 2)ietrKb 9Wobr/ unb oorbemclbti
^ert an ber SWatt/ ^fartben be^ in aebacbtem 51mt gelesenen ^orffttbiin^
^ 3 i^toeil/
Digitized by
Google
ftymril/ mtb untcr anbetenSKeben fagte %m ^fanbett/ etf rodrc roeit bdjer/ roami
auf ndcbft emfallenbeS £itcbroet)I)ung$ , fteft bife« ©orfffc 6a$ $an|en nicbt er«
Jaubt rourbc : ©er Sanbbogt antroortete : 2)a§ ein offejttlicber$:an$ an folcben
$eft' $dgcn aller£)«l)en/ aucb oon ibme felbften m ubrigen 3>fanen feiner CanO*
oogtep erlaubt roorben/ alfo / bafj er bem ©ocff Ubungenfc&roeil bife fteine ®nab
tncbtrool oerfagen fonnen/ wann £o&c Obrigfeit nicbt ein roibrige* oerorbne.
©onntagben ia.dito waee oorbebcutc* Seftber&ircbroepbung/ unbrourbe
mit be§ CanbooaW Griaubmtti offcntlicb getan&et / obne einige SQSiberreb.
£>en 15. dito tnaffete ftd) bifer ^far^en an jur bcnfelbigen $:ag/ aud> fui
ben xtf . unb 19. ba$ §:an&en beo Cbrrtllic&ee @e&orfame ju oerbieten. 2Bei'
lenaber aufbemelten 16. oonbem 8anboogten unter bem Sftamen ber 9tacbfiray
roeo&ung beroffentlicbe ^anfc auc&fcbon erlaubt roare ; fdjmcrfcete txa ^fanben»
Itcbe Q3erbott ben SOBirtben , roelcbet beo bcm $ara) ben mebreren 33erlauff feine*
SBeinS/ unb fc&on bereiteten<gpeifen oerboffre/ unb baber ju Jperm^fanberm giett*
gc/biitenb/errooBefcinCScrbottaufbeben/ roeifbocb ber 8anbooatbie€rlaubnug
fcbon gegeben : Jbp ^fanljen aber bieltebemSBirtben ganfc oerbittert t>or/ er l)a*
be oerganjjenen <g5ontag obue fcine be§ 3>fanl)enn SSegrufiung ben ^anfc anbe*
ben laffett/ unb we&aneteauf bera ©ebott / ob fcbon ber 2Bir«) bife fcine ttnot*
bacfttfamteit/ ( roie er fagte) mit ber oiele feiner £auf}gefcbdjften entfcbulbigte.
2)ee <2Birtb febrete&ieraufnacb ber^tatt }ubem?antroogten/eriel)lere ifjme
ben ^nnDcl/ unb empfienac ben Q3efebl / noc&raalen ju bcm <&enn Q)fancr ji» ge«
ben / ibme £»ie erbaltene (&laubnu§ )um ^an^en roiberum ju offnen / unb tm Satf
&n ^fant)ctj auf bem 33erbott oerbanen rourbc/ ibrae ju wrbeuten/ baf? roantt
folgenben ^ag$/ al$ bcn 10*. nicbt fblte getanftctroetben/ er ftmboogt einen anberen
$:ag ju bem $an& beftimmen/ abcr juglefcp bem SEBirtb wrbieten rour: e / ben
^fanbenn meiter barum ju begruffen. ©er 2Birn> wrricbtete noc5» feibigen
^agbifenSBefebv erbielte aberoonbem^fanberm nicb^ ol«( ben^imj emei t)fl>
fognenSKannS / melc^e« er bera Sanboogten noc^ felben Slbenb miberum tynte»
bracbte.
S)er fanbbogt fc&riebe bierauf bem ^Menn m : M & befrembbe ft>ne /
» ba§ 4)en ^anberj ftcb anmajfe ju oerbieten/ ma^ er erlaubet : ber ^an^ feoe
» etntweltlicfce^ac^ : 2Bann^)en g>fanben wrmeine/bafii&mean feinen9iec^* .
»> ten Sintrag gefcbebe/ merbe ibme fcbonD{ecf)tgefct)ebm roerben : & n>6Uc ibmc
», nicbt betgen/ ba§ ber 2BeibeI routcflid) befeblet fepe/ Ote Crlaubnuf be§ ^an*
» ^end offcntlid) ju perlefen / faO^ 4)cn ^fanben auf femem QSorbaben bleibetr
„ rourbe : 3Berbe alfo feiner €br j« borgen roiffat/ ic.
lOifc* @cbreiben rourbe ben 16". bep anbrc4)enben %:ag bem ^erm spfm*
>-*n beb^nbiget: ©er @&tte* ^tenft aictigc bcofleroob,nlic^r ^tit Ofl/ unb nad)
Digitized by
Google
tefefcttm ©KHtgefio fagfe ^m ^Manpen : ©? fepe «riBen* getpcfen/ entf fetbtge*
^Tag ba$ .>>cp»utbige<Sactament ootjuftetlen/ cr pote abet / ba* ^anfcen jiepe
fcetSfobacpt oot/ foUenalfo batfutf.gSattetUnfet/ unO 2l»t 3)fatiAbettc«/ f»
aucp gefcpcben»
v fjiacp ooUenbetcm ©Ottc** <Dienfl/ toetl bet SOBeibel fehtc Slufbebung bef
5>fanpctitfd;en©ebotttf gepotct/ »etlafc.ctbie(gt(aubnufj befSanfcetut/ toie bann
tKatpmittag getanfcet/ oon bem ^fanpetmabct bic^anpenbe in bie , 33ecjcicpnuf
senommentootben.
25en 19* 9tod) abgcfcfenem ©>ange(io oon bet SReinigung bet jeben Sfofc
fapigen fagte£m^aapcn/ c* fepe notptoenbig bifes ©>ange(iutn nod) eutmabt
«bjupfren ; £afc e* notp cinmapl/ unb oetglicpe bie $fo5T<&pigc mit benen/ fo ge#
tanpet/ unb bte 2Bott/ oftendc te Sacerdoti, omoenbetc et bopin / bajj bio fo ge*
tanpet/ il>te gtojfe unbfcptodte <§unb/ bie fte butcp ungepotfam auf fem ©ebott be*
gangen/ folten anbcttoctW gebeu beicpten/ unb ipme bie Qfcicpt # getuf jubringen ,
fonne ipncn ooddufftg fagen/ jte muffen tool einen (eicpten antteffen/ wann fte bie
Abfolurion oon ipmeetpaltetu
9tacp ooOenbetem (ftOm* ©ienft/ bep2tu*fptengung be§ gemeid)ten 2Baf*
fet$> fagte et faft mitten in bet£itrf)en/ c$ foQe bann einet in Ote <statt geben/ un*
ibne megen fentetSKeben oetlicgen : ©? I>abe bet Obtigfeit an ibten (^acpen nicpt*
«ngegtinen : €t pabe ^D7a4>t unb ©etoalt in betSBJocpen ben ^anp ju ctlauben/
*bct ju octbietem
2tUc* bife* toutbe t>on ten @efcptootnen bet ©etnemb Ublingenfcptoeil unfe*
tetn eanboogten na* iptet ©d)ulbigf eit Ijintetbtacpt/ toelcpet ipnen oetbeutet/ baf
«t aBeSbutcB m<Sd)tiftt oetfaffete Beugnuflen betoabtet paben m6d)te/ bamit et
m» befto gtunbticpet bericpten ttnte / toie et bann nacpgepento uttf adri obige*
potgebtadjt / n>tt abee unfetem £cnn 2fon> (Scpultbeiflen aufgettagen/ oon ^enn
au bet^att/ in ©egemoatt unfct* Sanboogtcn ju oetncmmen / ob ct bifet SBcp
loffcnbeit etfanntiicp fepe-
®en zt bielte ^>m an bet Wott Cie €btif!Iid)e Seljt/ in toeld)et et oflfentud)
gfagt/ e« fepen ehtige/ metdx fyme u)t S8etd)t *3etu( nod> nid)t gebtad)t : ©t fe^e
nen ixti 3'M bt§ ben 27. Slbenb* / nad) beffen SBetfuefiung ct fohpen 2CiDei>
fpannjgen Dte beilige(Sactamemen oetfagen toetbe.
SDen 29 befabete ^>en an bet $tatt oot unfetem Jfrim Sbm> ^djultbeiffenf
unb bem£anboogten bengan^en QJetlauff/ auffett beme ; fo et bep 2tu*rtKUun#
b<6 OBeobmafiert folte getebtbaben : ^pate aucp/ht b&Me €ntfd;ulbigung /
, unb 5lbbitt gegen ^>enn ^m«< ©ebultbemen fo mol / al« bem fianboogten / unb
»etftd)ette / bo$ et niemal auf eine .frobe £>btigf eit etwa* getebt babe. 9lacp*
bem mit bifeReknonoon^etm 2(mt«»©d;ultpeigenpetpOfet/paben»it ununuv
gatti»
Digitized by
Google
jdnafld) etad)tct/ bcn ^Mffiit twun* fotnmen ju (ajfen/ bemfe(6«n fefne ©n#
jctrtffe/ unb Un^cfc^tcf (td>fctt t>orsuf>cUten / unt> ju Q^otftdjttQpcit , unb^uffubtunj
ftt bas ffinffhae anjumalntcn/ baben berof>alben jutnUbe fUttj »on bem 58ifd)Ofl*
licf)en Commiflario Risler feine ^teflung beacbwt/ »cld)cr an fmtt fdjuloifl/ unft
gejiemm^cr ^Isleiftungun«eine Remonftration cmgcfct?tcfct/ we(d)c ipcnNun-
tius ©id) Unfeeen Sieben Sttten Sobflnoffen communiciett / unb fub Liu c. untet
ton&etjlagengefSfetfff.
2fuf bifeSBagetung b>btn n>« ben Wanbflattbutd) unfeteCanfeleo bor un*
^en tag(id)en CKatt) beruffen (aflen/ Oer abee nicbj erfct)ienen/ fonbern mit Lit. o.
bejdd)nete @d)rciben eingefenbet/ Oarauf er nochmaleu oon unsSKdtt)/ unO «&un*
Oett/ mit antroljen oer SBetbannung im taK befj 2lu$bletben$ aufOcn 19. Septem-
bris citiett rootben/ aber aud) wiOetum au$geblieben, uno m ©c&reiben fub Liu
E. etnaclcat
£)ifei$ ift bet fleine ^uncf / »e(d)et mitbcr fd)ulbigcn Comparition fo (eid)l
fcdtte ge(6fd)et toetoen 56nnen/ aber »«t Oem auf 3« * unO QSermtrrung immer be#
Oacbjcn ^enn Nuntio Ourcb, m Oem^fanoermglaubud) ertbeilte SBerbott nid)t
juerfd)cincn/ a(fo angebfafen moroen/ oa§ ein grofle SBrunft Oarau* cntftanben /
»eld)e enWid) Oen#cnnNuntium fclbft erfd)recfet / unb ju bcm §(ud)tabnJid)eti
Slbtritt bcwogen : OanttfeineSlbeeife mitfold)enUmbftdnOen begleitet/ n>eld)e ein
ton (Stfirecfen/ ober anOeeer ttbermdfjigen £eibenfd)afft emgenommene* / oOe*
nid)t mcbr fren beenttnfftigtfSkmutb an ^aggegebenw
3Btr muflcnoiee auf ein r\irfee*bieerjeotottgumerbtecf)ett/ unb €ud) Uttfete
£iebe2((tc ^OflnoffettjuOetUbctUgung Mten/ burd) ma^^ittel/ ober fd)emoa#
le Q5en>eg?Utfad)ett ^)crt Nuntius ben Soefeljl ju fo(d)et2(bteifj oon^tojMpflf»
$eiligfcit muflc crt)a(tenljaben £ S)a ct bod) bon bifem ganfeen ©efc&dfp/ «i#
getingfte 2B6rt(ein nod) ju gut/ tiod) jub6fem gcgen un* nic&t faflen lafien : €r ^at
ttnd nod) dehortiert/ nod) admoniert/ alfo/ Oap »ir Otefafl* gegen ibme in fdnet
©ttjmeoung / nod) «OXffoetfwnO gefd)bebet. 9ead) ctoaltenem SSefcljl b>f «
etbetmat mutba* geringftenid)tfunt gctb>n/ fojibctn erft nad) beffln ^oOjieb^ung
bjn unb ber fold)en 35efeW auitoeffteuet. ^Eir fur unfer Orn>/ nxmn mit tit
Q}ertmnfit braud)en moOen/ Connen anberf! nid)t fd)licfien/ afe ba§ bifc* Mini-
fterium ^l)to ^dpftl. ^eififlf eit ungleid) berid)tet bm>e 5 9Bie mdre c* fonfl mogs
lid)/ ba§ oet adgemeine ^eiligfle ^Battet/ o()tu unfete QJctf)6tung ein fb wel^fd)cU
nenbe«^ennjeid)en cinct gegeit m$ tragenben ^iffrcrfidnbnuj? Wtte blicfeti-
lafieh.
9)od) eine* : Cffitr ^aben inbembortefeten $b'fa$ etnaerucfef/ %m Nuntius
(>abc bifc* ^cuer burd) Da« bem ^>farn>nn glaublid) emgelegte ^erbott ju erfd)et«
nen/ angebiafen : S)ie Urfad) otfe^ unfete^ ^a§e« ifi/ nxtlett ber ^fan^en m bot
Digitized by
Google
$etfag L& t>. entfoltk* SSetbott t>ro:$»£o<frfutfh\ MN^ «B «ow€n*
fcbulbiattng ootroenbct : SEBeit bife* SBctoott oon 3bro £o#pMH. ©noben beni
i>etm &i|<&offen / obet feinem Offido 3«t balbct tw&; b&te fonnen betoeflofleii
f<ptt : <2St\U&m Commiffarius Risler oot £ctm 2toitt ' <Sa)ttltbetff<tt betbeutct r
baf « bcm^fanbetm jmatjttebrt nicbt ettattbenfottnett/ etabet fewetbattxn tom"
fyttttt «tfcb«in«n moacn. <2!Datf Wetbet Dann ftt etn ©etftlk&e Obtiafett t»d>itt>
rtg/ ahtbie Nunmtur ? ju toe($et et/ toic funbtbat/ recumetet/ melcbe ffetgfcUiig
*He gWeaett&eiten/ ttttfcte SXecbte ju bemmen/ aefucbet / toelcbc oocaefeben W§faW
«flene* &0) ju aetoimten/ mtf jtt ooBet ^atttfluttg feJnct SBejjirbe beo 3b* ^apfiL
^i8ftfctt|ui^a>d^jufotinefc - '
SJffcm tm&cTtmi $st gortfc^ottd to§ 33crlmtfj&
3n ©tweanng/ ba§ bte Unaebotfame be§ ^faobmn anbet $taft ittemem tS*
fcn Exempel bteneny ttttbaef^lia^egolaeteottt na$ ft$ jtcbentontev tteffen tutt
intc ft&tipieb anfunbcn./ baf et btcbettobefe , tmb octtouttfcte QJctbannung
mttett 24. (^tnnben twDjieben foftC/ trab jn ajek&etSeit ucffctt toit We ebttwttbiae
QJattet Capucuiec etftKpctt/ bie 9Man Uoiinscnftbtoeti mit bcncn beiUsen ^acta*
taentmiuoctfeben.
£>en f. oaoorisbefe&lefetttofc unfetet ^eittbeUbGnaenffyoefltytkbi*
wotbene tyfm auf ben 14. dtotoibetum ju befteett : €ben bifen^ag iotttbe ba*
^teiben oon9bto^otpfutf« ®naben-Q3ifcbo#ntabacic^n/ batinn fetbettbet
snfet^bun fkboeftajjeiwi»etb*tttet/ba§/ matmmitibtwMg^ttJbetm^ctbte*
«i>en cntbeefetbte/fcibclbiKpeinct bem etfunbinen#cbletanacmcffencn@m»>
ft tontbe gebaltm babett/ trte etun«noa>nabien<tmAbne/ ben ^fanbctmjn re-
ftimieten/ ttnbbie@«b Ot&wma *indfia etottetcn julaffnt/ tote 53evJaflL«. R
wcifet.
fet ffcbet abctmal jtt (Mft jBflfyMt-/ *a§auf bte emfcitigptRelwion tra»
eaettfbeittt 3bto Jg)oa>fftt^. ©naben Ht ^ibereinfe&ttna be§ ^fattbetw
laben toiB ; $>a§ feibc oon urat ntcbt nut cinmabl bcacbtct / ettoan aud> nttft»
tttfacben juoetnemmen/ ettoiHbic^acO ettactt. Wsat bletbttamttimt tnV
ria 2 tot%t*/<MW toit aut Maet bemgvfattbetm an bic @eiten^cb«n ,, ttn»
ftatf anabfeey obet nnattabte UwVfl bcf .fterm QSijeboffiMi tttoattett. 9ltim>
lae fouvewine ©tanbC/ Wc u>t tn bem 2BeWtt|en feitun 4)*bwm ®<toalt a»
#C)ft «Htnttet '! ^ti tfl utrib«u* &tfxk», toatm n)t mit einem @etf«i<ben , bet
«tm Mbfka/ obet ^retRet$e4raeilfcb «twreiffet/ nia>t t*«t/1bme<f«Be §eW««
tttbaaett/ notb m beffetem ^etbalt atmittlnen fonnet/ fbnbem ju anbrm ®e»
«K^mmbmWSi^tifiimimtA
3 > #*t
Digitized Igy
Google
ftNit/ watborfamen / ntib l&pfftfc^m / obee fotift inconfideoten ®#6$d! <w*
cucrent <$ebiet niajt oettotifen eonnet.
S)i?e SSettacbtuna bm un* jmat ju bet aetinben Slntnwt untcr betn 12.
QOobris mit Lk. G. bejekbnet/ oelcitet.
3nbeffm itfben 14. OQob ju Ubfinaenfc&meil bie 2Ba$ eute* neuen $fan*
femt ouf ben #enn Nkolaus Leonti Mitfler gefallen/ roelcbee ben folflenben §ag
beo4)^n ComtnuTarioRisler untb bie Curam ju erbalten/ ftd) bcm nerodbuliC&en
Examen unteWMtffenrooflen/ Ober «on^enn CommrtTano Risler twcfr (gotttlU)
fttpifen rootben/ wcilcn ibme bie ^dnbeacbunbch feoen.
2luf wtnemmen beffcn fcbicften n>« ben 17. dko an bem SQtoroen unfereo
^tatttfbtenxr mitbem <S5tatt*Subftituten ah ben #e«n Comiflarium, ju oetnenv
men / roarum er ben neu/etto4blten #eno ^fcmbenn ju bem Examen , unb be*
0>|Vra nicbt julaffcn moOen/ toelebtt jur Suuroott ein oon feinenOberctt erbalttntf
gjetbott »oeaef$u^et/ unbaW nw foicbgjerbott ju fcben oetlanaten/ ttberfenbet
er uttf ein ^cbeeiben t>on#ennOmaai2Beibef/ datirt itt goftanft ben 15. oao,
Wis, botbeo abecmabl ju beobad)ten/ mft nw* SBabtfcit (geifnic&et ©citt umt
bcaeanet toorbcn fcoc .- 2)awt bjfet <§$reiben marb ibme ^ecen ComiOario erft
baiy.diro^nWburcbbenColkiT^^ottmDbetbtacbt/UUbbocbb^^m
CommiHarius bem neucn ^farr&eroi bte aebunbene.$anb (cbon ben if. dko,
tinf abec ba* etbaftene -^erbott ftbonben 17. fflteeaenf einactoenbet / roelcbcf
tmOttlaf geben/ fub oato 35« oaobris , ttnb fub Lit rt. on 3bro £ocbfftnU
©twben grn. 9if$offcn burd) Expreuen ju uberfcbttf cn
3nbcr3Bei(e/babifto@cM>cttiMm€o0ati$
#od>mrfr ©naben trafrren tocaeu bee 2BabJ eine* nenen ^fartberm ber ©e»
immblWma«fabn>eflertbeu^W
tyciae ootn *s. Odobris fab Lic i. melcpe* unbeontmertet oerbtiben / ty unfte
SBott jutucf {onraten / unb bte Slntmort ootn 2. Novembris fub Lit. k. uberbracbt
l>at/ bag toir bamt btn 9. dko ubee beobe obiac (Sdjttiben unfete gmtmort / toie
fabLk.uabaef>en laflttt/oufnxUbrt twtbifa (^tunbttiw9Uuit>ortn>ttter*
ctfcbjn.
, »et ebe unb bebor bk jmeb (<^e <5$reibeis bom 26. Oaobris, unb a.Nb-
v^>rist>ou9bto4)ocbn*inTl. ©uaben biet emaetroffen/ l&at $m Nundns ben »8.
Qftobris , an cinem beiligcn ©ontaa ftine boa)ft -■ twnme emae 5Jbten3 atut uajtr
(gitatt aenommen/ fid>emiae(Stunbe oor $aa ju ^nj bifnn ba5©tatt' ^bjns
bMebct^ lei ^fin^ ab^ crmarte^ ntw m b^
^^bftf. Jbeittilett inS&eoJaa Lic M. juberkbjen ma)centtanajet
. i^ifiJeeaMiimbibu^^e^
W
Digitized by
Google
€rfctitr)m / rofe ocrni&ct/ unD umoobebafit Do§ bfetteit^f Duecr) angeben Def
SSfact&mn oon 4)mn Nuntio in 8oblia}c $atbolifa>e Ortt) gefenbte Memoirc feoe.
2foDecten/ toic batt unD unf&gjKb n>tc in unjeeen 9fad)ten angegciffm toecDen/
itnDDiftoanDecten^bcflju bejfecec Stleutecuna jpnDccen »ic m 3«2tcricul.
i. $>a« $an$en beteeffenD ; ©afj pec ftfactfcn an Dec «Watt Duta} fem
$Oecbottiutfecen9ica)ren etngegriflen/ Datbco |ew« gam)c mcutbncctfa)e Sfupb*
cmtg incidentec oeeDemettoitD.
. 2. £)ec aucion iveacR/ oaj? fohfrc etnem $ueftm / unD feeom fike$mlia>
fritjufiebe.
; 3- SEBegen &erfowmmg / Da§ fok&e emem Obcc^ccm aua) umoibeefaca>
t|a}gebu&tc,
9tort |tt &em eitfeti 3#eil |tt f^reittem
ttnbefbnnm ifl/ Daf£m Nunmis gleia} 9tmang«/ uno i» Dem eeftcnSlbfal
ftincc Mwnoite fur Den ^faetbeem anDeeSRartDmwcegetomnm m t atetoa*
wni*.S(uafnnonat mdnntalia) in emcrn aflgememen <&oettjctoefen / unDauf
WtteDccJMttUbm aitf mabcent <£ofetaua)eiu1&(ottteaebabt em offenawtf ®e*
bett anjwJtcOm / ha Doa) Dec^fanbeciauf Difc* «me ©cDamfm gebabt/ tofe au*.
unjetec wbluna ecbeirccet / un& Dec ^factbcct fclbft jn emetn oon u)m gcja)cibcrf
jfcrt/ utiD ungewwmm Fafld (fo roit m #anbe» &abm) befmnet,
ttoroa&rbafltiff , Dof? Dec Mit Den n. dko oetfiuiDeebabe/ bafj ee oiet
f^De^d9Da^^oo)ttMiu^(5«ifanientm
leooeffcflea.
€ben alfoitf/ Da$ etbm ia,ditofue Den i/, io*< an> *«♦ ba# $an|m &m
tottmbabe. •
tlnbegcanbt iff/ toat J&m Nuntius ht betn anbecn Stbfafc bifec Memoiit fa»
$et / aut toannnembua) Dct fcutboogt Mor auf Stabattm bejj 2Bieu)m cejt naa>
lem SBeebott Dcf ^factbecm ju $aiu)m eclaubt bdtte,
QJectcebetift bie€qebuma, toiebec 8anboogtfemettrta»bnu§w$mibea«
D^^trx^twcb^erooijnbeBbabeableftB, ebceemlmkulm,mDem£mNua-
tws aflc anbece ttmftdnDe Dacbcp occf^e^to^DK^fmn^DeS^^
Imn anDen^agaekat bdttm. —
Umoabcbaft ift m cbm Difem$bfa$ eetMemoire, fca$bm@bm^baea«f
•et^faet&mDcwn^totfmo^
«ma^babmmDcr^/bajeDccmatmmber&^ &amtfieoa<
t*ngctamjct naa) b<m&£>tte«»&iei#/unb<&fc# 0* ***£»$* Icmm*
tqg Funeliongaaftm lotnDe.
•: €nwl&wWMI Jm NBtthtf aBDaoecf^nxtgcty toic Dc«3>Wm bifl
3a edim
Digitized by
Google
eunbub«fdn®<b»tt«tanett wMwfft^ tnac&et/ (AtUMmtotUmfyv
(aiwnfotimOai^nabtolvicrtwrtDctt.,
9toeb fcbtnetfclkbct tft ba« QJetftbtoeiaen/ baf bet9>fao&er* tenat/ fb ttjmt .
58ekb>aetul nkfotaebcac&t, mfcWt&Wce&diam<Bacramcfflett gettober.
tfobearuttbt ift in bem brittcn Slbfnfc/ baf bcr eaaboogt cinm Procefs toibet
Cen^fatJbettnfonnictf/fie&Den ibmibwSlttff^mH^enewwbtet/etnbtingm;
toa ct nut oen ©cftbjootnen/ fo nacb ©AtttWawt getaibet/ befbbjen, bamit et feint
Cbt4^ettmit»at)tem@turibbet4a)tentonne.
^Betftebettft/ ba etjnwt befmnet/ baf bm$fatitjctm ttot ben Seti^t jufMto
ob ^jetmCbnwil&rium begcbrt toorben /bernatb. abet ju Sgefa)6uuna bef «£tn.
Conuniflarij foaet/ e*fte&e nk&t in bef £erm Conwniflarij^etoalt/ etnen ©eiffr
Ikben f&t ent toeltlc&e* Tribunal ju flellen ; 2fw wann ein $urfl / obet anbett
ganb* Obrlafeit alfobnlb ein Tribunai nxfce, iwb ntc^t attbctft / ot* ©cricbtu*
tnit emem©eifttkben teben Wnte.
tlnatekb ift/ bnf ^m CommilTariui ffcfc in feinet RepKefentauon nnetbet*
ten / ftttbetlit& un* / ttnb bem ganbooateii m bem ^fattbetm aBe Satis&aim jb
gebcn/ toatm et ibne au# im aetingjteti twwbe ftufeig fmben*
ttowafobaflt tjt/ bag «fcen ^Matt&ctt bttt^ einen aemo^nMwt ®ttito8mfr
ftlt eitiett tootben, bann e* aeftbabe bute&em«$Bebietittttbet€an$fco,
gjetbttBetifr, baf bet ^fatnjm nk&t etftfenen / wefleti e* mfcerfBneir
€%»*/ tt»btofbetbjec«non«,mit9Nft»ci9Cti, baf e* «jtne &b cenft»
tKtboftcn-tootbcn» ~..
Unfaglkb if! bie gBttfc&tmw efnergttttti SBettf* ht ebien $e&kr, toie
«on fbme w einem Setyet auMete^netmotben/ baf toicMe €fycmat% SWtter
€a*icmet etSdbt/ We Whn Ubtmgeniflbtoett }tt octf$en , ba botf/ toann toittf
tikbt getban Wtten / bet©etfntc& $rt ettoefcbc SBonat fong bife ^cbdffletn ow
|^Iiae@aetamentw aelaffen fcattc / inbem erfr in bemSBBintermonat ibmein ben
@mn gcfaflen/ cme ^erorbnuna toegen Adminiftraoon bet Wott m mwt.
tlntoabtbafft ift, baf toit em getkfotlkb; Utnjett toibet ben Q>fat^etitt aeffow*
^m/ba mitOottiik^tamSKtebjet/ fonbetn ai«8anW^m, beue w* pf«
ff$ nkbt getoatbtget anjuboten , fbfcben ttngcbotfamcn m unferet 95ottmdfigleit
ntdjt butbm ttoflen, unb tbne biim toOiie^n/ mf ibme betrobrt wate/ mtb toaf
«t mtttb»i8ig oetmotcfet. .--.-'
OBibtkjJ»l/bafb^1JfaRwtti i/ai^^eraettmfi
fht moetmeibett/ a» toaim fokfx oo 11 fetbftetmaeWen.
^miaefonnm nl Ha$ gob «ef 5 * Lit. F. m toct^em
«bo*c^tm«»ttetb>mde4K>ric aft&mnbeft&W/ime'
^A^mi»emet^attt)eojej |et/Wfbi^#m^
- tm
Gigitized by
Google
tai ft$ M iu «ittetn Stk&tet ttnbebad)t ottfmitffct ; SBefe^ tmftxunb nttt&*
batttd)e <^a>eibett aueb un* in £anbbabuna unfetet SXecbten nut befteiffrt bat/
«ibcme mitgefe&en/ M)&etfHi$a <&eitf nie&w al* beten S8etfcbmdtyctuna,g*
fut&etmitb.
«Rat&btmtoft btfeUttafeiaV unb Unma&t&eTtett/ fo fobetn»on #etmNnnri*
kt bieEobl. €atboiif$e Ottb aefcbicftett Memoire beatiffett/ futfelicb butc&gansen*
ft&teitcn wit ut bem anbetn ^betl / unb uj beflcn etflen Suticul.
i. ©a§ bet^anfc etne jwt me!tua>^ttc&/ bbtt mdtlic&et £>otiafeit jcbetieft
edaubet/ obet oetbottett motbeiHeoe/ etmeifen bic oilfitofoe t>en ttnef cmanierte Mao-
cUtt> mek&eba«$atu)m auf aemiffeSdtoetbotten/ utib uad) gjctfueffuna folcbet
Seit bie tdalicbt oon ttnfetnSatwoogten ettbeflte ©rfaubnufien an acmifien Sefttdge»
|hj fanlen ; W>, baf m« biffall* uidbt mcirtauffiafcpnwoBcn/ fbnbetn c$ beo oet
^Stutunbiafcitbemcnbcnlajfcu.
$>ffcnt «Rcdbt bat bet $fattb>tt nid)tmtt entfaln^efnaeariffen/ ta et ju^atn
iett netbotten/ fotibetn tnit aflemSBotbebac&t / unb s&ofbett/ ba et fcbon ben *♦
$uaftmonat oon bem ganbooaten felbfl oetnommen/ 0a| ct an bet $itd)*un&
SwcpfiKbmepbuna beu offimtlic&ett $«* etlauben metbe, S)et SBtttb W ctffr
ttd) attf ftdb felbften/ bctnad) att^Seftbl beg Sanbooa»/ bem $fatt&etm bie f$on
etbatrcne&daubnuf funt actban/bct^aitboofltbati^nc noc| mit eincmR3tiefpciti
•ematuet/ abctaIU6 nmbfonften.
lt>if«b^^fat^m(£okrafftflnocb mUf*matmUrabftdnbmb<aIdtet/
baf ere*netnNiia>actban auo^ibetmuTm/ oftetgladbajetgMen bcm9Bitt&ett>
»k et fefbfl befemtet : ®c$ ee fmben$:anfciu t>etbtetea^iRec&toffentlic& an»
maffet: ©aet offcnrticb fcinen ©cmau / attb fent 2w biffalte bef 8atu>
tM>gtt©ctoaU»iaootac|^acnmiffca: ©apabieietttae/ mdc&efte& be$Satu>
t>oa« ©emalt bebient/ tntt offentucbe* Sfce&ett ' ©ttaffbdeaet/ unb enblicb / baf
et mUExcommunktdon, obct 2»fc&laabet bciiigenSactamcntcn ben fcniacn be»
ttobet/ mefe&e ben 58etc&t*3etttt ttod) tuc&t aebtac&t bwttcn. SBBie tneutynctp
folc&c* feuc / ma« fut$o(aeietKu folcbtf nac& ftc& ue&ctt lonne/ met&etS&t Unfete
$ctteue gicbe Sllte egoanoffttt ooa fefbftet etacptm.
2fiKb nocb bife^ mufienmit umb be§ ^anttttf bulbee ( mdcM ein incfifTc»
rente@<tt9/ btepautem/unbbofett/ mie betSBeut/ fanaebtaua)tmetben) oce
beuten/ bet^fattbwfomol infeinem @a>ctbenLit.D. aw^)m Commiflanushi
bemfettttflenLit.c» ^etfieanflattaufunfi»^ufmiue^euim/bet(e|tea«
flatt aufttnfet Qtaefyte» bettetfleten tttfleQctt/ oetfutopcn bcttt%attt)en/ unbnaen #
tOKMtfMfoicQctfcoe. 9ffiannmitftebe^au^umb9lan>9eftaa<t battcu>
mutoenmitibtcRemonftration, aWctnc cpittac/ urtb oott fiet^fommenbeSDIeo*
3f3 ■ ■ *w
Digitized by
Google
t&eteangefeben tym : 2tbet ce* toate rnc^t mebtmnb biftf/ fonbetn umb bie Com-
parition bef} £ctm $fartbem ui tbun. Utofaen* ifl un* ntd>t unbefant/ baf
$a* §:am)en ju 53efem leiten ttnnt, unb babcn befiwegen folcbe* »ot futfcem butcb*
ausoctbottcn / abetaufftttfame^eit/ unb Cntyi balben roolgcfielltc Remonftra-
tionenoielet (Seifiiicben (Seelfotgcten / melcbe an eofet fut Die£bt@;Otte*/ unb
fcct @eclen.£)eplobigen jweoen nkbt* nacbgeben / fonbetn e* oicfleicf)t ibnen nod)
vottbun/ baben roit anunfete gauboogte fofc&e* 3wu)cn angewifcu / unb metrigc
$:agc ju etfauben> wibetum ben ©cmait gegeben ; ©ann fte etmeifen un* btiter/bag
bic jentgcfceutb/ beobes©efcblecbt$/ »o oaoffentlicbe $an| oerbotten/ anfoicben
Ottben pflegen jutfammen ai fonunen , roo nicbt nut cin argumentierte / fonbent
^oitbgjemlkbe (seelen* 6
z, *5>te Canoncn, w au* 3JWdc bcten Jtaoferett/
^owaen/ §utftcn / unb f?< eximieten in geroifftn Cafi-
l>us, oot nKltlkbentKkbtt le fepcn Civil , ober crimu.
nal , {u erfcbetnen/ fepn tui |fc aucb gelten tn fo nxjt/al*
ftcun|<maUf)e^flcbtad)ta nnkbtn)ibtigfcpn&. &B>
fafl* aberv uno oa roir bei fflkb burd> ben ^mt. Com>
miflarium, bernoeb ajicburifac$an6lcp/ oorun* benMen fcmW>.t)er:n betuf?
fcn y mote e$nod> umbSRkbtet/ noep umb€Rkbter>@tublju tbun. ^mfruY»
nte inoemQvil noc^gebes/nocb nemmcn# in bem Criminal nocf) firaffci/ nocft
lebigen/ fbnberen fetne in unfere Sfctbte getbane ©ngrtffe oorbalten / unD ju *ot»
ficbtigeren Stojfuljung anmabnen woftcn : Unb btoau* etpeflet bie 2sibecfpatinig#
feit m «£term Commiflarii fo mol / ol* bcf $f«rtbcrm befio umKraotnwrtlfcber i
unb beflo fteaflbabrer/ audb bte ^iberfewfot bcf £etHt Nunti; fo mof / al* DeJ
^erm «iwoffen beffo ungJmpfSt&er/ meilen aflcn mol befannt/ Dafj auf $egeb*
,teu ctoe*£apffo/ £Mg*/Pijien/obet frepcn ©tanb*/ bettn feincr# obft&onffeU
weren/ 5Bottma$fgf eft fo oiel aK ber £6nig in femenrtKeicb/ f etn Catbmal/ JBifebofO
*bee©*#95ifiboff autfbfeiben/ unbberSfnborunabeg ^apferlicbm/^dniafie^entc*
toiflemificb eutjiebett mutbe : ^ie&empei fepnb nkbtalt/ unb fo meltfunbKj/ baf
ttkbt oonnitpen/ fblebe einjutuefen / unbjmar nitbt nur We ©wnpcl ber aaorfif
mcn€#cinunaen / fonbern awb ber ^iberfpantugfcit/ mettbe inSfngeRcpt oet
©tatt exotn, unb ber gam)c»3BeIt obneSBfbeneb bartfglkb fcpnb b^iraffk m**
ben 2Btt faffcn ftibiae-an ibtem Crtb / unb nacpbem mit unfew auf bet 9fcu
iw gegrunbete Otecpt anaeiogen/fe^tmtnot&bintu/ bagmitfelb^aufbicoier
S^buic>ctf/fritpcmUtu^AC»ctRepubbcgcuDct/UtJbfbicbc< feit i^Sabtmmebr
mimal ^nn^maucbba»ontticbttn<Otabfft^/fonbttnW
un,mt utt*@Ottbutcb unfere 9legimentt ^ot/abtcnin bie &anbaeuiBt/ uou
^tteuu^unfcm^aa>ft)iiwKm^fitbi«(^ -
Digitized by
Godgle
3. 9too>bemc lesW«$m un ber SD?attburc$ ©ngrtjf in tinfcrc9tee&te /
unt> meutbnerijcbro' 2iuftu!)ren ftcbinconfidentgemacbct/ unb Dtfc <gd)artc burcfc
biebegebrte @tefluna nic&taOcm nicbtauSgefdjliffetvfonbernan ber&artett/ unb eu
genfmnigen Uttgcbotfame ttocb »ergr6fjeret/ tmb fem gegcn \mi umbfebrte .£)eri
mit betn 2Berct nod) mebr an $ag aelcget/ babcn roir ti>mc bte angetrobete / unb
wrmurcfte QJerbannung innert 24 ©tunSicn w DoBjteNn befbbtat. 2Ba$ foll
ttun bicr fo fcbrecfbafft unbillidjctf feon/ n>eld>e$ «nen ^apfil. Nunrium jueiuet
«uftrrorbeiitli$en Slbreife batte bemeacn foOcn ? 2Bir tnuffen e« bcutiid)er faaen j
UBelcbeSS&ro ^apfll £e_igfeit eineo SQtfety, w einer foleben Stbreife gen6tt)iget
$dtte : < 26er Fan einemSouveraineti -£)erm auftnngen/ baf? er tn feinemganb d»
nen meutt)acrif$en/ Unrubc*fiijjtenben/ ee&arteten TOcnfcbcn/ er mag ©eiftti^ /
eber ^ettiicb feon / gebultcn muffew feinet/ unb feiner Untergebenen/ ja ganfcen
f anb* unb dteaieruna** <2>oB bann etne pratendierte/ tfon iber meftlt»
$en .£)enfcbafft beuen <2 ertt)eilte immunitets - greD&ett ju bem Unter*
flana eben bijet meltuc^en ft f&nnen aufeelegt/ unb attfaebreitet roeeben ?
3jl baim bCtf 3W unb (J praetendierten Immunitet rud)t/ ba§ bte @cift*
Jidjebcfio rubiger ibrem^ tfbcmiwngber <$eetat.£e»l/ m9>fiatu)tmgbc*
^uaenbett/ mtubigem/ ftommen/ unb &eiugen3Battbel abmartm moien ? Unb foH
ttft immanitet em©ecf>$tantel betS8o§&eit/bet Sfufrubr/ mtbbet9iad) feon?
Sitm feoe bijW aUe*/ fb rnitb bod) bife immunitet femen Souverainen oe bmbeeett/
m» Jetnet ^ttma|ioreu bie incoafidentm ouSjuftyafitn, rad)t tmrmatm ifete b6je
SUpbtung anbem^ag (icgen/ miein bifcmtmfetem $a0/ fonbent aiwb/toann fte
itoQ wrbetfet feon, obne baj? ct jemanb m ©Ott bacumb {Ketbeafebafft ju gc*
tatljabe,
SEBit Mfenalfo/ S^Unfete ©cttetieBeoe 2ttte ©^gnofftn metben unfet*
Aercd)ten ^erfabren* Woee aufetbauetfeon/ tnunfeter w$ang ftdb fdbfi angegrif*
ftu erf ennett/ tmb im* i8unb*ma§ig enrfiwecbcn / roic roii in aOcn SaWen ti getmu
licb m oecfc&ulben rwflen twtbcn : "3Bir ruffm cnb(i$ ben 2Wma#tigen fk^entOc^
cui/ ba§etbuwfr ^artantf<|)e<3Sorbitt©i* tmbUn* oonfot^en bartea Stogrtffc»
t»et^molk/mbeffm^gemaItigen@f^
©ebenbcft 13. Oftobris 172^.
@*ultWg/OU*ut*Jjtm>m
^cr@w»«ticcw.
Ut*r
Digitized by V^OCK? lC
Lit, O.
Utifev 5treut*tt)fflt9c Dfotfi / f«W wxtf ttrtr cfcwt,
mfo a,w$ t>erai&a,en jtttor.
€6rfame/]fttomme/ unb SutfWWg/ €&tfame unb <2B<fjt , 9flfonbet* gute
§teunb/ ©etteuceicbe StlteSibflnoficn, «Jit< eanWleutb/ unb motoetttaute
JBtubctC/ Slitf guetetn Unfetcn ©ctfcuenliieben 3lltene©bgooflen <m umt untec betn
7- bifi (ouffmben «Dtonat* ctlafmen @ia)teiben babenme m oetnemen de^obf/toie
ba§3t>ro €i$*QMftb. ©naben/^jetJ NunriusPaflionei unoctfebetuV unb unange*
tneibt bie Nunciatur oon bott obgeenbett/ uttb abgcteifet / unb bafj ft)t an euetett
^obtn/ unb alt bctgebracbten fXtfyun, unb Ubungen am empfinWi^fien angegtif*
fen tootben/ 91 beto ^fttcbmaltung oetbulffliA ju feon / nad) 2lmoeifung jufam*
tnen babenben 9>fuebten if>c un* oetttaut » btutorlid) erfucben ; btngegen bat ju
amelbtet $m Nunrius Apoftolicus un$ ju oetnemmen geaeben #
befcbebetet 8banbetung ba Nunciatur unb Slbteif ben rpecial
^mHL Jfrti&tft empfangen babe ; fo bann k<t aud) unfet *oa>
Jrdinarius, unb 95ifcbofnu Softanb un. ju oetncmmen geben /
„ _,„. v .jc ju £er|en ttingen mufien bie nittmier oetmutbcte SBegegtrai /
»efc^mit^u«fcbaftuna be§ Ublmgft^iletjfeben $fanct* Leonri anbetmttautf
fcem eueentetifSben ©ebiet oor meniaetSeit fkb gcaufieret babe / weicbet anbeo iM
oefUgenewte intenriongegtn famtlicb €atbo&Td)c Orh) / unb in* befbnbert gegcii
€ucb Unfeten ®etteuen gicben SHten eobguofieniu fincerieten betiebet bat / unb •'
toie febt et febetjeit bebad)t feoc/ rait aDtfauf bet ©eiten m balten / tm fonbetba*
m aegenwattiger ftfodten SBegegnuf ju aOetbmtb Solgeteoen ben 2Bcg bannett
fittte. 3Bann mm toit famtlid) btfettber ©atben SSeroattbtmtf} aifo bebautlicb ep
«ebtet/ ba* fte mc&tetcn / unb aemetnfamen SRatb batubet erfbtbetet/ aUt babenb
^wf bet be|meaen ben 1 j. bif gebaltenen Conferenz unfete fotgfliltigen ©eban*
<fen ^fua>md§iq fhmtlnbiufammengettasen/ unb nacbUbetwgung gegetmxto*
tiget situarion bctraabkn ba# ta^famfieemmOtMg befunbett/ W Unjeten@e*
treuengiebenSlltm Sobgnofien tmfete ftcunWicbe Mediarion antubjeten/ tet&ff
«ung/ 3b-i5utfll.©naben/ tmfer%bm Ordmarius,55ifa>ffiur " ^ A *-*" **"
beJiebentwtbe / bamit alfb obne meb>ete bet <§a$en Q3«ttiefitt . _ _
ttoin^egetn^gebimbbeMebigetwet^ ,
tt$unfe«€btm<u^|Ht^Unfeteit(^
txu, unb ^w3|JmTll. ©naten ', ^«mt ®i^oflrm Ce^ait^ anfp «inlaDcn
tooftcn/ fem Sbren^^tttel beoo8mad)u_et auf anMfteaten ^ag, unb Sufammen*
fco# «bf^cCtn/ ba« «diebeoiufeabtnv »itn>w#enabet/uiib bittm be» aBgu.
Digitized by
Google
ftoeti ®C« Sflitft <mgefegenftd)/*«§ er trord) gManfflfe QJor&tft fethf &mV
Itjc&e influenxunbwurtfenbe©nab ertfjeifen woUe/ t>a§ bife unfere Mediatiort
mcfrt nto&tg/ fonbern 3&r Unfere ©etreue Zitbt Wtt ©jbgnoffen mit feod)ae*
bacbten unferen «Swcbmiirbigen #enn Ordinario immcdiate , burd) bes&enw
tfgebero ©>rrm 9#ittel fofdje SSeru&igungv unt> SSefrtbigung ber «Sfoc&en be*
tfeno* einjuric&fen befiebtn mogej in€m>arttmg von Unferen ©etreuen ttebeti
Sllten (Sobgnoffen beliefeenben 2fnt»ort $u unferem Q3erl>alf / tffuntr eucb unfr
ttn* fatntud) btm©d>tmt unb ©nab beg 2lll«rljdd)tfen / ut»@0«e# 2funtf»
fr&tlic&en SWutter Qtorbtttbeften* empft&fem
Grfxtt f n tmfcr 4l(cr n*trt*n/ tttfe
ttnfec <f>etreucit Jtxtbtn 2fltwt £pb*
gnoffett b«£ 0tt&e ttrt ^nfigcl b^
BXt&trtf/ bctt 19» Noverab. ljif.
Dfe Qan^atficfi , wfo Otftfr
jwUri/ <^toett)/Utttertt>alt>ett/
ob tmfc ttibt Senr 9Mfc / utt»
. etatt/ttttfr2fo*3tt&
Lit* P.
UttftfframMfcfc, tc*
Uf unfere* an gud)Unfere ©ctreue *ie6e 2lfte €^>flttoffen ataefaffene* l ftf
mcfcfren twr gtrd) Sreurib* ©jbgnttefifd) erfudjt / un* m nnjeren fo £ol>t«
Souverainitets - SXtcfoten / an tw(d>en roir empf?nblid)t!i anaeartfitn / ju foja p
fammen oabcnber Q5unM*QMIid)ten in aHctnSaU «r&affen ju belffen : £rf>e»
ben »tr€uerUnfer@etreueniieben2fffen€t>t>anoffen5fnttt)Ort*©d>reiben w>w
19. bifi tauffenben/ unb f)abenbartnit$u erfeben/ bag eud) beftebet/ euete Mc-
diation $n>tfd)en 3&ro £ot&furftl ©naben/ Jberm Ordinario, ttnb uttftn Puw
«obeg»orun« gefbrberten/unbaufungeborfctme* Sltrtbfeiben au* unferw
SJottmdfiigfett au**unb abgefd)afften ^yfartberm ju tlbltngenfc&tteif aujutra*
#n/ wann rntr ntd)t mtf 4)od)gebad)fen 4>etm Ordintrio umi alleitr utTraeta»
toflen/ ttnb un$ in gufe oerfleben nn>( ten.
£>bfd)ontmr£uer auf unfer Sfnwetben nd&ergefefcfe Sfnfwortmer^ebeffir
in 95unb* mdfnser «Ooffnung gefranben/ fo fbffen bod> nicfct unterfajfen / @ud>
Unfcrm ©etreuen flcben mm &>bgneffen / umb gitb.ane4 5Uietbieten unferc
Si Crlant»
%
Digitized by
Google
€rfam1KWetf lu bc^i^n / anben «bf r «ticf) ju wrbeuten/ bafr Ne@ftlfonfl W
ten irr unjerer Q5ottmd£tgfeit f«& befittbenben<5etfrocbfn/unb tm 5«fi ber UtP
aeborfome bie nor^nxnbtg erfolaenbe Sfutffdjaffuna bnfcfben / ein fofc&e$ WMt
wri aUewit geubtefl Souverainitets - Olccbt/ twlc&ee" n>ir nacfoiuaeben/oberau*.
ift3»e<flw unb immediation ju fefcen/ meaen frirter 2Dicf>ttflfeit / uttb gotge»
reofetntt toea* aeffnnet feon Wnnen/ tmb merben 3br Unfere ©efreue ?iebt
SHte gtbgnoffen in bero Uberteauna feicbt erftnben / bafi folefcc* auf aOe SBBeif
|u f^bbaben / eu4> unb uttf Wcbfleno* obiigicrt / unb tvann un< anftfcetnen
tvfll / al* wdret tf>r Unfere @etrrue£tebe SUte (Sobanojfen ettwm nacb SBabw
fceit&®runb cnffofltfnicbt ©ericnfet/ maefcen toir un< urbtetig/ eucb P r « infor-
matione qM griinMicben fdWffflicfr/.ober munblicb wrjuftetten;nnr mtinfteti
unb bttten ®Ott/ t>a$ er burcfr bte 93orbitt fetner Sunafrdufldben ©Mtett
€ut& Uttfere©emueflebe2Hte€»battoffen/ ait bie ifcreuer?Xec&ratif bie@en>
licben »ie(mei>r auSgebrettet/ t>or fblcben Slnfdtten bewabren motte / tn twfc&eti
totr bocfc attejeit mit eucb Slntbeil nebmen/ unb eu<t tn euerenSXec&fen bef$u$eti
Wffcn tperben/ tvfe uttf bteiufatnmen babenbe JStinbt beiter antvetfenb ; inbeffett
«ber erfajfen un* famtUcb burcfr ©tortontfcbtf SSoworf tn ben aDawalfifleji
C*irnibeg$akrbii(Wtn. *
JLuctmt tx» »8» Noretnbri* 17« y.
■ 1 ■ . . . ». . 1 , «i » 11 1 11..
Lit. CL
SPEC/ES FACTI, & tota feries caufa , *h ftutmty
Cbriftianus Leontius Andermdtt, Tugio Barenfis, fimulme civisLucer-
nenfis & Parochusin Udlmgenfcbweil urbe &F 1 agro Lucernmfi Am>
no ij2f. die 19. Septembris fuerim profcriptus.
ANno Domuii 172*. &primum quidcm 10« Augufti Fefto fanfli Laureft»
tij Jodocus ftopfff/ in Parochia mea caupo, duo pecora ma&avit , pra-
ximi verd fequente Dominica , quae anniverfaria erat dcdicationis Ecclcfix
Aoftrx , chorcat de die ac noftc inftituit absque meo praefcitu , ne dicam
licentia, quanquam de induftria diflimulaverim* Entt tunc temporis pcr ali-
quot feptimanas trifliffimum coelum, continua pluvia, fruguraquc timendt.
pcrnicics , quare ad cxcmplum Catholic* viciniac, attjue tpfis Parochianis cx- v
petentibut , Fefto Bcatiffimx Virginis Mariar indixi comprecattonem coram
SaD^iflimo YenerabiU quatuor cxindc confcquenribus Fcftis diebus pera-
«ndanw
Dig|tized by
Google
Qui com chotcat atque infolcntias rninime congraerc' jadieareirt, hinc
& iisctera diebus eas intcrdixi, ne oratio fiat m pcccatum , facris fundionibot
pcraitis - - - - me caopo > cui primiim cjuidcm exprobravi , perpcraqi
cgiffe undecimo & duodccimo Augufti, quat jam fupcrius metnorau funt;
Qua de caufa nempe, quod fme Jiccntia madtaverit in Feftum S. Laurentit,
.expetii mul&am hic locorum folitam ( betl barfcfeafc fs* afiium Lucerneiw
ficum ) caupo is valde contcmtim cxploiit , atque nihilominus in craftinum r
(qui diescratFeftusSan&isTheodolo & Rocho) choreas agitandi Jtcentiam
pctiit, rcpofui minimi convenirc, ut, quod palam hodie in Ecclefia intcr-
dixerim, jam rurfus indulgeam , non effe de tempore tam trifti r ut propter
choreas prorogetur comprecatio, neque cum comprccatione faltum coram
Kumine placandum confiftere : Prstcrquatrt quod per citatem omnia fcrc
Fefta ingruente neceflitate laborando profanata fint , non ergo deccrc r uc
iisdem teftisdiebus,quibus folumobpluviam laborart non pofut injuria fiat j
Caupoad h*c contemtim caput fuccuticndo,quidmihi vobifcum? fupe»-
cft vobis potior alius, dabit ille hcentiam, fl vos ncgatis, quo di&o exceflit^
& quod cpnjiciendum» in urbem ad Prxnobilem Dominum Rudolphura
kioor; quaru ejusdem diei pomcridiana hora rediit ad m+-caupo,& capite
femper operto , hsc ad me i prsnobilis Dominus mihi fatus eit, quod nifi
Dominus Parochus in craftinum bccntiam faltandi velit imperttri*, velit ali»
um quicunque libuerit mihi diem ad agitandas choreas definitc, ita quidem,
ut fi Parochum de hac licentia pariter obtincnda rogcm, Pnenobilis Dominus
ia florcnis me fit mul£taturus,quid igitur ? dabitifne iicentiam nec ? np minimi
inquiebam , nec induci poffum , ut crcdam> te a Prsnobili Domine tam exo-
tica commilBone inftitutum fuiffe* dudum fuifti nequam, proprii commodi
auccpc, atque demendaciis fxpius dcprchenius, vade, fidem tibi non habeo ,
neque tibi hcentiam faltandi concedo» Gaupo rursus in urbem inde rcdur
fub nodem affert abs Prxnobili Domino litteras , ram ad apparitorem, cras
in Ecclefia palim perlegendas , tam ad me , qux primum poftrJdie acceptai
fatis indicabant, quod eventurum crat, Peradtis igitur poitridieSacris Litte-
*at ad appariiorem datx in Ecclefia le&a funt , quarum Synopfis eft fub Liu
tcra A. Hac indignitate mento commotus ad meos inquiebam variis decau*
fis, quas jam hen propofuerim faltum me intcrdixiffe, id porro hodie fixum
cffc, me comperturum> quas ovcs morigeras an cornupedes habeam % fed hi~
fcc infupcr habitis nonnulli ex procacioribus poit meridiem ad publicum
lbb die ftltum prodeunt j Ibique vel pluvio ccelo propudiofis geftibus & in-
fiilutionibus choreas peragunt , easque tota noitc in ipfura dicm. Veneris
iater cxeciationes & verbera profeqvuntur.
Digitized by
Google
ftoximk fequens Dominica oppottunum cx EvatigeHo textum ffiihi
4hema fubminiftravit , ice , oftendite vos Sacerdotibua &c eujus occafione
«s« qui contra .Ecclcfiae obcdientiam tatn propudiofis geitubus (altavcrunt ,
tnjun*i facram & finceram confcflionem, in cujus peraft* fidcm fchedam raw
hi dcferrc debeant.
Paruere omnes, & cum ingenti grariarum a&ione de corrcdtione fchc*
«Siafma retulere omnes inquam prazter duos , quos ea de caufa m catechefi
proximae Dominicae 26. Augufti itcrum cohortatus, & nifi moram gerant
fraviora cominatus ad obedientiam redegi * omnia tunc (alva eflc ratus* Ad
eftum faniti Bartholomaei Apoiloli Pramobilis Dominus quinque ut vocant
I ttratis proxima ftbi invicem neceflitate conjun&is» eorumque thbus mihi vc«
hementer infenfis, ut quid i me didtum fadtumvc fit, velore vel calamo rc*
ferrent, injungit, diftum faftumquc.
27, Augufti qu« iHi oretenus depofuerunt» i Praenobili DominO ad Ilhi-
ftriffimumSenatum defcruntur, atque non levem adverfus me indignatio* .
nem concitant. Iritervenienti tamen Illuftriflimo Domino Sculteto Diirlcr,
ut audiatur & altcra pars committitur , ut praefenti Prarnobili Domino roe
coramaudiat^ 28« Augufti mifit Uiuftriflimus Dominus Scultetui Dtirler»
qui mihi fignificavit » ut qua poflim proxima occafione ipfum adeam , fed
per injuriam tcmpcftaris & alia negoria non liccbat > ut me cclerius quani
30. Augufti eo conferrcm, atque abs Rcvercndiflimo Domino Commiflaricv
quem antea confultaveram, ad informandumdimiffus comparerent, Propo*
nentc Illuftriflimo Domino Scultcto , & accufante Praenobili Domino , qui
confeftimadfuit > ea refpondi, ex quibus uterque condufit* mequidem ftl-
tum non absquc juftis rationibus interdixifle , ac falutem animarum bonunv
quepublicum inrendifle , at quia confeflione injunita eos, qui tamen cx
Prsnobilis Domini licentia faltaflent, multavcrim, derogafle me lllnftriflimix
Senatus auftoritati, ac fuprem* poteftati, excufavi,ut potui,meam hujus of*
fenfae inadvertentiam , & bona foe rem benfc tranfigendara dimiflus awi.
j 1. Augufti haec omnia deferuntur ad interiorem Senatum ; mktitur, ut
vocant, magnusApparttor ad Reverendiflimum DominumComiflarium , cui
fignificaret, ut me 7. Septembris coram HluftrUfimo Senatu fiftat, atque cum
apud Uluftriflimum Dominum Scuketum de incompetente foro proteftatus 9
id fe pofle negaret , proximo Senatus Confulto in 12. diem Septembris fub
figillo Cancellarix inCuriam citor.
4. Septembrit Citatioae hac pridie acccpta i me Reverendiflimus Domi*
ous Commiflarius ferio indicit, ne ipfus compaream, litteris tamcn Illuftrif-
firaum Senatum convcniam, quarujp Copia cft fiib Lit. C Parui, fed co cvcn-
tu f
Digitized by
Google
40, ut ceafttt non folum Interioris Confilii AffefToribus, fed & Centumvirte,
CJH4tf)/UlT& £«n&ert) dcnuo in i^Sept adCuriam fubfigillo fanfti Leod*»
garit citatus fucrim*nifi obfequarurbe & agro profcribcndus, a. d *hujus cita*
tionis Copia eft fub LicD* Attulit mihi hanc Citationem 17. Septembris cur-
for urbicus duobus viris^ qui eum comitentur, ftipatis. Exhibui eandem cita«
tionem convenienti toco & judici » ne quid ex mea fententia agenem , gravi-
ter inhibitus <L 19. Septcmbris litteras dedi ad llluftriffimos Proceres , qui-
bns meam purgavLipfis abfentiam fub Lit. C« Evenit» quod facile ominai*
poteram, ad - - - - hora. fecunda pomeridiana ejusdem diei curfor utbi-
cus iterum viris comitatus, qui exhibuit mihi fub majori Sigillo fan&i Leo-
degarii profcriptionem atque raandatum intra horas 24, folum vertendi , ni
violenterabduci veliro; CopiaProfcriptionis eft fub Lit.F. cxtcrminatua edi«
Ao tam ferali tottm exindenottem infomnis, & qu6 me tam cit6 vccterem
«onfilii anceps, id folatii fequenci manfe accepi, quod vicinus Reverendus Do-
snmus Carolus Francifcus Sidler Parochus inKiifnacht ad me acccflcrit, me
iDeosqueconfolans, ut pracfixum tcrminum antcvertccem,urgens poltquam-
divosEcdefiae mex tutelares cxtremum falutarcm, complorantibus Parochia*
ttis* me in fuas fcdcrabduxerit, ubi adhucdum ago f quousqucDcusTcr.Opt
Max. melius providcat # ita fub fidc facerdotali teftor Conftantur, d. 30. No*
vembris 171$.
Chriftianus Lcontius Ahdcrmatt
Parochus in UdlingenfchwciU
Lit. R.
Johann Francifcus , MHt JHOtttf f&tKfom
^\Sx &ttm^Maxm unter txm 9. Novembris on un* tn ertaflen Mtbttt
'v (gdMton &aben rotr btffoero umb feme* w\$ti&n 3ft&alt$/ unb JBebcncfr
fk&fetten noiOen/ &tlmef)rer* aber in ber £o#rong/ tt n>Urben Wefelbe ftcb Darutw
ter befier faffen / unbeantwortet / mit&in benen #e«n Stoc&baren fo t>il geit unt>
5Kaum gejttjftntltt^ QctyxUm, benen anberwerttfrer jetnddoffenen ^utenSu*
ftre4)Uttgen ©e&6r ju toerftatten / twtc&e t&nen au# umb fo un&ertok&ttjer fdfleti
jolten / atefeibtae oonsetreuen 35unte<@enoflen &etfleftoffen/ unb au* ut$efdrb>
ter gteunbfctwtft entfproffen ftnb ; nae&beme aoer fef tjjero f eine Stettfcerungt tfolgt/
w$ »i? fl<n?at)ni(mmm mufleny Oai fctc Qtxm 9?a«&&awn auf Oen 2Ba&a w*
«3 Jcttt
Digitized by
Google
f&fttv&fot/ buf tytntotx ben $jtofcnn )u Ublfattettftytoefl' bef$e$<ne*ttntt*
ncmmm, eitl ^Cil 3for0 befujcnben Souvcrainitet, UUb Independenz ffO</ unb f«&
Bimraermebe auftringctt tajtcn toerben / nebenb 3^0 naturlicbcn Untcrtljanen yg
^artben fid) )u (leDen/ fo fonncn toir nidpt umbin berofelben ju ©emwb )u fw)tcn/
bajj/ ob jwarcn uai nid)t uubef ant Da^SKcc&t/ fo fouverainen#cnen in crimine pe>
duellionis, in periculo feditionis & turbationis pacis pubiicae, gegctt einem@eifV
6d)Cnin ordine ad tuendam Rempublicam, tOClOJC* DurjU ttod) cum moderami-
ne incuipatae tuteta gefe&eben mu§/ ebenfallo" ooQtife&een bcfuat/ alfo nid)t mtn<»
*er rid)ttg fepe/ fca$ einejblc&e £>ol)e £anbfr£)brigfeit ftd>nicbt crmad)tigen fott*
«eDetJurisdiftion fibce (2$Cifliid)e ^crfonen / We fo OOlb feibeSacrosCle<icorum
Ordines erapfangen/ namtlicpe Untertbanen ju fepn cefliefen / uno babero aud>
oerfcibeigenfcpafft/ too fie bjer obee borten.becaebrad)t/ erlaffra )u toerbcn pfUi
«en y ftd) anuimafTen; toertoolte oann bebauptett/ oa§ oie €atboiifd)e SBBdt nicbt
fcurcp oie )»epTribunalia oe§ ©eiftlic&en/ unb tocltlid)ett@tanb$ paffieet/gcridv
tet/ unb regiett toerben nrajfen/ ju beme / t>a§ et gamj nid)t Oie 3Rcytrang gebabf»
unb nod) md)t bat / txfi bie £ecm 9tod)baren fta> nebenb bem <J)famr ju Uolnv
«nfc&toeil mr^att&ep )u mad)en/ fonbembe» ber gan$en@ao> nur fo oiel )u tfeun
fcdtten/ befTenJ8egananu§un«)udefcriewn/unl> bcrnad) bfe inquifition,toeld)<
«x Officio Ordinariatusaefc^id)t/ unb unautfbleiblid) ifl/ QMafc p (affen : &ie
.fcenen 9lad?ba- en ftnb fo erteud)tet y bag fte oon felbftengae tool bcgreiflfflt / pi
toa£ fut 6blen5»laerepen aden^alben bie Extenfion ber Souverainitet auf ber*
$lcid)cn Sfll Stnlag geben mwjte , tocilen e* aber an beme i(t / baft toic Dte ®t#
&dd)tnuf?ber fteiliaen toert&en ©eburt Corifn' Nerndepfl feprud) tegebett toeroett/
«K ocrbojfen/ bie fienn9)ad)baren umb berofelben toiOen bermaol dnft btfe t»r*
«ebnxbne •JBibrialett au« rignenJBetoegnuf} ab)utt)un ftch gefalknlaffen mctbw,
fcie toit ent)toifd)en mit ®egentt)cil bifct anrucfenben Sg®k* beiligen geit nid)t un»
terlaffen/ oor bie ©ute ©Ottrt benen ^)mn ^acbbaren aXia gutet )u befmnbigettt
Slufhabtn it>ten (StanW m)ug6nnen / tutb berbleiben ojirt>intu ^noetftwg SreunbA
•ad)batlid) ©efaeigfeiten ftet* toillig unb bereit.
<E><tx* in tmfcret? Kc^bent^ (Uorfputrfl
jbtn 18. Decembris 172 c.
Tohann Franz, 33ffdMT
J |u gof!on|.
Digitized by
Google
■48(3*) 8*-
Lit. S.
tft^hr erbeben mit rta €brenbirtiflftit €uer ^o^filrfH. ©naben SfefttDrt»
<WJ@<&reiben wttt 18. (rtfr wrftoffcnen Decembrts ouf unfer *orifle$ vom
j.Noverabns.unb baben barau* iuerfebcn/ba§ oie 9BBtcbftateit unfer«bemeu>
ren ^reibemJ / unb bie ^offhung / bafi wfr un« in beffen ctngef offene flute 9»
fjire$unaen befer faffen merben / oie Urfacb folcber 3)ertt>ei(unfl gemefen.
Uber fofdjef foflen Joir €uer ^oefefdrftt. ©naben iu flemobnter 2tufrid)tt>
frif nid)t twtbalten/ baf? eb> unfr bevor t»tr batf jenifle in ba«9Berf flefe$rt/»at
•nr |« Crbaftunfl unfer bo\bflen ©eritbtfc#erj(ic&feit obnumpmflficb eradjtrt/
«fletf genauer / tmb flenuflfam ermeart / aucb un* affo wrnemmen laffen / ba|
twnifl «Ooffnung einev Snberuna wergebiieben / tvie bann tm< t eine €rma&»
trtmgen ra eini0er<£nberunfl/noe& oon ungefdrbten no<bat)berenebenau$nic&f
cfaflrtroflen/ auffert / baft twet ber Zebl Satooiifcben Ort&en ibre Mediation m
•etminis gencraUbus anflefragen/mir aber unfer IXetbt in ein Compromifs tu*
fe^ert uurfo t>ie( menifler flucbefunben/ toeilen nidjtn>ifJen/ob/n>a$an einem
Ortf) aematbt/ an bem anberen mddjte gebrocben merben/bann un# nicbt un»
tlarer S&ertcbt cinfommen rnare / baf? biefe ©atb 3bro9Mpf?t..£)ei(iflfeit 0*
tdnflifl flemaebt/unb €uer #oebfttrfH. @naben fofflltd) entjoaen rndre.
®a »ir mm au$ toor accufiertem ©c&reiben cuer ^cbfurfl(.@nabcn ju*
lemerf en b>ben / ba§ fefbifle atmoeb #anb bier aniufeaen in bem ©tanb / fu»
nir eben fo geneiflt unfere ©rttobe felbiaer |uer6ffhcn / in trofHicb gefagtet
3&oftmmfl / ti werbe fid) €uer #ocbfurft(.@naben/ von felbigen beteeaet / ent*
fcblteffen / bicfen Sroiftfflfeiten/ unb barau* twirflid; erfolgten/ unb nodj iu be»
ftrgcn ftebenben 2(crflermiffen ein €nb tumacben.
SCSa5 Cuer ^)0$fUrfr(. ©na&tn de crimine perduellionif , periculo fedi-
tionis. & turbationis publicx, mamt Cttt @eifl(idjer bcffeiljffiufbifl/ Utt* ,ttfd)rei*
bct / ift un< nicbt unbefant ; nitbt meniger / baft aud) in vSeftraffunfl ba$ Mo-
«leramen incuipats tutelx miiffe beobebaften toerben/nacbbem rtbie 3cit/un>
j>ieUmfldrtbe(eiben/unb einefiitberlicbe oberjmeitletbenbe Exempet- ®tatmt*
i^nfl erforbcren; n>ir ftnb abcr fo tieff in biefem Cafu nicbt.^
Unfer Cafas ifl / to$ ber ^Jfar^m an ber Wlatt unfere SXedjte eorbebad}e#
ficb/ mutbmiflifl / n>ie er bami fein ^Sorbaben etnige %fo \pm mittmkbtiflett
^Borten erfldret/ infrin^irrrt /unb ufurpiert/ unb barauf bafefiantfl/ unanfle»
feben be$ freunblid&en Dehortation-©cbreibentf unfer< ^mbooflten / mctdbea tt
n>o( feiner aQba einflegebnen Species faili flkid) anberen SBevtagen hattt iu^^ctj
(i>Hen / wr&artrt / /a ood) beut (u ^aae in beraclbum specie» tatti tnit bm*
9Bot*
Digitized by
Google
•aBcrtrtT/fine prafcittt meo , ne dicam Liccntia, immt foVfftfcn mhfcriert,
tnb barburd) ertWifet/ bafj er bieConftrtutione» Synodales diceccfts Conftan*
tienfis, eber niemabl geiefen / obcr tn fcbutbiae Sfdjt nicbt gejogen / wann fcodj
iftme bie praxis continua> unD unfere balb jdiirKd)/ roann efl bie Conjunaa-
itn erforberen / megen bem ^anjen autffleljenbe Mandau Die 3fugen nidjt bf
len erdffnen m%n.
, tibcr biefertCafum erfofaet bie $raoe t ob ber mdrtic&e tcato$*gm emm
frfc&en Ufurpanten ju ^efcbtujuna feiner SXecbten flraffen fonne ? ©ier.g>od>
fttrfti. ©nabtn ift fo n>ol / alt? untf befant / bafj jeber 2anbfr£ttt e* tbun fan/
«nb baf? biefer Gafus neben anberen »on ber general SXegel/ ba§ bie©eifHid)e.
»on ben QBeMicben nidjt miJaen geihaffit merben/ excipiert ifi. a. S)a§ btt
CBernunfft unb bad naturficbe SXecbt ( fo alfen anberen ttor«feeO e* mttbrto*
grn; baf? mir nod> banl&er fetn befien in befwnbiflem fc quafi pofleffu fletoefen/
unb jroar nicjt einfaftiaer < 2Beife / fonbcr c. cum pwetenfione privilegti antt-
^uiaimi, beffen untf bie befldnbiae Traduion fattfam berebet/unb wamifirt.
Unb bannod) auf alCctf bieje* baben »tr ben feblbaren ^fanljeron md)t
6<flraftet/nod) jubefiraffen beaebref/ unD barburd) unfere Moderation,unb unfe*
wn Refpedt ftir bie fleifroc&e Libertet «tietaet/ fo bajj »ir m £>emmb boflen/
fcen ©$tt(id)en ©egen auf wtf fltjogm ju&aben.
<§onber nrir baben nur biefen n>iberfefclid)en ©etftftdjenfur umt beae&ret/
t&me Dtefe itoer&duffteSebfer borju&altiu / unb tr)ne |u ber#iaid>teit $u»erlet»
. I ten/
a. cap. ex part. de verborum fignific. Anfreritu trafl. de poteftate faecu*
feri fuper Ecclefiis Scperfonit Ecdefiafticis reg. t*. n\ 2j. falfentia i f.Decii-
aus. in traft. crim.Hb.4 . cap. 9* n°. 142.
ft' Anfrerius in d*. rejg, i a , n°. a. nam inquit , curfus temporfc immemo*
rialis vim habet privilegii. lib. koc jiure. /. ouftus aqua. /. de aqua quoti-
tKana feftiva. Menochius in commentariis de przfumptionibus lib. 3°. prs*
fiimpM3i. n°. 3t+}9*
c. Geminianus cap.a*. /. vane ,dc decimis Yib. 6*. fft fpecie, tfe dedma*
wm prarfcriptione,quarum alias Hicapaces dicuntur,didt,fi allegatur privi-
. kgium curfus temporis immemoriaKs, fatis dicitur probatum privilegium.
Dico e^o , quantd magis polTunt Principes habere privilcgium cognofcendi»
& puniendi clericos cerris it> cafibus, cujus privilegii funt capiciilimi, ut do-
eet praxii , & probat. cap. verum 22. diftinft. Baldus in lib. pratfcript n # .
T^. cap. deprecibus imp r *. of&rendis.
Fdin. in cap. *•. n # . j. & 4*. dc majorum & obd*. Anfrerius loco ck. iii
icg. i>. n\ t # . & alii dtati a Menochio de jurisdi^oiieEedcfiafttca & f«*
cutuu libt »•• cap. z\ in prijuo cafii exccpco^
Digitized by
Google
*en/nfd)t geridtffid)/ ftrfe anberft ungrdnbficb in einem Mcmoire auetgetfreuef
»orben/ unb nid)t ftir einen Tribunal, fonDer ftir ben obertfen &mb*.?)erien fefoftV
beme ber 93erfaffer betmfbter Memoire nicbt t>orjufcbrciben bat/ n>ie er tn eincr
anberen @d)rifft tbun n>il / ob er in feldjen $4blen einen folcben ©eifMichen fiir
btn Pwefidenten btffRattfi /fiireine Depmation,ober ftir ftcbfeibflen (oarbet>
bera @cifa*icben mcbrere €br gefcbic&t/unb meniger ftir ein Tribunal fan autatt
(egt merben) beruffen foflr.
Stanun aua) aufbai breomaM n>teber&ofete SXuffen ( wann wtr
bai ©rfte bet)recbnen/ ba n>fr/ €uer #ocbfurftl.@nabett ju €bren/ wn bero Sfrvc*
renCommiffariobie ©teflung begebret) ber eigenftnnige ^fanbm afljeit autk
geblic bcn / ifl if>me bit QJerlaffung unferev Q5ottmdffigfett / n>ie betrobet tvare/
a(!e$€rnfie* angefunbet tvorben / aut ein obnumgdnglicbe golge ber getbanen
SSBahrnung/ ob fcbon mtr aud) folc&eo" aii eine (^traff /barju/toie obgejeiget/mir
ba^9lecbjmbiefem5ablbaben/bdttent>ornemmenfdnnen.
€uer £ocW&rft(. ©naben befiebe obigect aBe* / mitbtn aud) jubtttegen / auf
mt ungemetne3$eife ba$ t>on un« vorgenommene unt? abgetrungen/ unb ab#
gejwunaen morben / ba n>ir f ein anber Slbfe&en gebabt/a(* unfere w>n ©ott ba<
benbe SXecbte lufcbtifeen / unb .torigent? mebrere ffare 3>roben aegeben / bafi aud)
tte 95efd;iifcung ber Libertet ber Cbjriffeeathdifdjen ©dfm'd)feit untf beflemJ aw
gtlegen feve.
9tod) fotoetCroegtmg hrirb ja©ter £od)ftoft(.@ttaben nid)t mehr inh**
rieren / baf? mtr ben Cafum his terminis bemOmcio ordtnariatus deferieren/.
unb fefbtgen ju ber inquiution bortiber ^Mag (affcn / ba tm* of)tit bief betant/
toie bie ftehfbare aHba abgeffraftet / ober wrbecfet werben.
€* tft niahr / ba§ unfere Republic nidjt arog / gteicbtooten ftnb mir banntt
quod eft Rex in regno, toann aber in foftfeen Umftdnben einem grdfferen -6er»
ren/ober efnem ber grdften/mefcber einen©eifttid)en autt offent(fc&e«ttrfad)en/
toie bit unferige gen>efen/fur f?4)beruffte/unbu)tnetut2lntn>ortgegebenn>wbe/
er fofte bte ©ad) ber Perquifition be* ordinanats uberfoffen/ tvurbe mon utf
tmetfenficb ju fpatb fommen/bann mann fd>on bai Officium einen fblchen @eifli
licben befrraffen mofte/ober aud)n>urfftd> fcbon befhafft hdtte/murbe ctn folchct
Jprn f!d> barbur<bnia>tn>oflen wrbinberen laffcn/baa^dthige bem@eiftu<bcii
fefbfl wrjubaften.
3Bir feben jwar bie totcfittge ^ofgerevenjam tt>o( / famt bem ®Km»e( / fb
anbere nemmen fdnnen ; aber wer hat bte @a)u(b / aW berientge / ber fid) bec
^iflichfeit wiberfefiet / unb iu^d)ritten2ta(a* giebet/ nxlcbe objtbon gerecbt/
«nberen jum 9tiftbraud> t»au f ic a)t geben fdmten.
3ua) fdnnen n>ir ma)t fiitben / baf ( oie anberjr»ol)<r einaewenbrt ttirb)
« u>
Digitized by
Google
tn (rtjhr Vifitatian eine jb(c&e Wttt oromnijj # #a#£ nwfben/beren tmfer SSo*
ttebmt n juwiber fetje : batm voahx ifl / bap in felbiger Seif ei» Tra&ats-Projca
<Ulf Ratification bepber Principalen attfgefegef tt)Orben / folcbe Ratification afeei
vmimtmabi jufommen/fo bafr mir nufct »ijfen/obein2ufft^2Berf /ober toaf
jnteMic&e* feun fotte.
Slber aucb bemelbeer Projcit baemit itftgtm Cafu fpedfico nic&tt §ufbun/
unb wurben wir nkmabi nacbfleaeben babtn/ ba§ einer unfer naftirficfoen Uru
fcrf&anen f?c& fofte weiaeren Wrjfcn / t»or un* jufommen/ onbun6an}ub6ren«
Unb bier faffef bie Slntmort ein auf ben w>n €uer £o<&fiirfH. ©naben untf
jugefcbriebenen ©a|| / ba§ ein Untertban/ fo balb er Sacros clericorum ordines
ftnpfanflen/ naftirlicber Unf ertban jufcpn ccffiere/ aucbber Mbeiflenfaaffiter*
faffen twrbe. S)a< fttfltre seben n>ir ju / bann bit Seibetsenfcbafffneben bev
Libertatc Ecdcfiaftica nicbt befhben fan. Qtt ©rtferen aber ftnb n>ir flanj atu
berfl bericbfef / unb namlicb/ bag bie ©eifWitfce annocb ba(b *. pars civitatis,
hbalb membnrtnprincipit, bott) c. cives prindpis fecularis , balb d. pars
rdpublic* , balb t. fubditi prindpis , quod ad profana flenennet WCrben;
»i; flnbenoucb / bofl ber betfifle Paulus ficbCivcm Romanum au^geruffen/
ttnbflfauben/ Mt aSeiMicbfeit erforbere/bag bie ©iifl(i<be g. in fpirituaUbus
officito
o. Francifcus a Vi&oria, inrdatione de potefl Ecdefiaft. dift. 7*. in propo*
4*.Dominicus Soto in 4, Semcntiarum diftin& 25. quaeft. a a . amp. %+. in f ,
•onclus.&c.
Ludov.Motina de juftitia 8c jure difl 31. in fine. Beflarm. S. 10. de con*
Iroverfii? lib. 1°. dc clericis & facerd. cap.28. in %\ & 3*. conclufione.
^ 6, Joannnes de Terra rubea in traflvcontra rebelles part. 3*. art. y. ubi di-
•tt , clcricos ob id tcneri prseftare revcrehtiam principi faculari , idem conf.27.
€. Dominicus 5oto 4 # . Scnrentiarum dift.2f. quaft.2\ art. j. conclus.4 1 .
d • Baldus in lib. i°. /, Hujus Stud. ff. de juftitia & jure &c
r. Aft. Apoft. cap. zf . ubi Paolus didt : ad tribunal Gefaris fto , ibi opor*
let mc judicari, Caefarcm appello.
' /. Anton- de Accendo : & - - - - traft. de jure Regum in bona Ecclcfia-
fticorum perdadlkim ,* tcmporaliapcrtotum, vcrba autem h«c funt Epifc;
Ncnjaufcnfis Flcchicz fupra didtum traftatum, qui& h«c ftibjicit :occonomi*
«am potcftatem omni rationis atque efuditionis gencrc confirroas authoritate
fcgum,Do6lorumplacitTs,dccretis principumtMajorum exemplisj & paulq
pim} bancStntemram , cui noraflfentimurjvaldi propugnas-,ea.tamcn pru-
dcntia, yt Ecclefi* falyis immtinitatibusDeo fervcs, quodDdcftau^d C»iartfe
% Joannc* ck Terra Rubea in cohfiL zf< fupr* c^
Digitized by
Google
ctvilibus regem ho
apofblorum prxotpto confcicntia fit.&quamlibet animarum poteftatcm ex»
•fficiu Deum timeant , in civilibus regem honorificent , & hoc eadem et
«pto confcicntia fit , ocquaml
erceant , fub poteuate tamen conftituti fint , cui nec licite nec impune rcfi.
flant Unb oerffeften n>ir fticr bit poteftatem oeconomicam,n>efc6e mit unbne*
ben ber LibertateEcclefiaftica btfceftefv unb 5fraffif bcren ein h. <33atfer einen
©eiftlicften / ber unriiftia uni> uuaeftorfam/ auo" Dcm3>aufjt>ertreiben fan. 2((fo
ttann ein ©eifHicfter Die ju iftmeoonunlaetraaeneConfidcnz rait feinenSEBer*
fen oerliefjren foltc / fo baf? roir ihne fteffer aufltrt / a($ tn bem Sanb erfenneti
luurben / n>er folft t»on umt SXrcbenfc&aflit beaebren fdnnen/ob roir fefben mitae*
ituafamen ober unsenugfamen ©rtinben avti bem Sanb aefcftafjef / ate fJoft
ndeirt/ ixmf n>tr einffrfliS OJec&mftbafft ae&en mtiffen/unb>f>aben tvir befjtoeam
uttfer* biefjfdBige QSornemmen affo einaer icbtet / bafj unfere Uufertftanen vort
#artndcf iaen unb aufrti&rifc&en Sdpfcn uic&t oerfti&rf merben/ unb n>ir fiir un$/
mi> unfereUnferaebrie bemeffcfe Otrqtetiftfiafft geben f dnnen/ bann/ toann u rinrr
ttcJtfid&rn Obrijwiuffeftet ra ber Prow&km t tn e < $c ifH tcftert / berae von et»
nera arijtficben UJicbter nicbt wt(jr$#f «ftjatten n>erben/folc6en@eifritcben au<$
i&rem ©ebtetft moerbannen/tvie tnel tneftr * einen gemeinen ©rifiik^cn/wetcbrt
tftre eiaene 9trc&ie infringiercf / ufurpieret/unb fb »te( an tftme ifl jerntc&tefi
^nblNbea/ tpejkn nmr aefe&en / bafj ber flewejfo $faw&e« an ber SBatt ii
fetncra aKba efttflefle&nen Species fafti bfeSfl&aftrfjeif fjpaftret/ unb/ bamtt €ue?
QtibMU ©naben ader Umffdnbeti btefe* Cafus beric&fet feoe / ieoen n>iv frier*
bro fub n». i» etnen Extraft unfer* SBrtcffiJ/fo an alfe £df>(. Satftot. Ortft/ba*
rinn ba* faftum oftne SBer&fjimunfl/ foie e* an fM fff&ftaHff/ wauii* &ar>
fletftanmorben / unb 4>b n°. a°. n>te„n>tr tt iubielairje snoaea / unb 3bro
piplll. ^)ei(i#it juaefcoitKt. Sub n°. 3 . jbie Mcmoire , reeftbe martktbttcb/
unb ju niebtftetner unfer ©cOimpfuna/uribCBerttif^uttflber 3Saftrbeif in bte
iiblOxth aitfdejlreuetawbeh / twb enb(icJ) fub n tt .4°. tine SEBieberkflunj
folcber Memoire,
3Bir erfucben !t>tenff<freunb(tcf3 unb t>itttt$ ^uet ^ocftftirfH. @nabrn«((eJ
ju befteriiaen/ba bann n>k nicbt uoeifjen/ f?e werben bte ©titiafeit ftaben/nicftt
aDein fefbft^anbanjuteaen / ba$ auen antroftenben Slerflernuffen t>orcjeboara
werbe/fbnber /ba aucn jolc&t* nicbt raeftr tn btren ©enxift fluftnbe/ beo 3ftr»
^dpfl(.^e((iafeit baojemge anittmenben/ m$ iu55n>ftaitun9 btr ern>iinfcbfm
SRufte/unb griebfeliflfett aebeoen mafl/bann toir alfo offrntltcf; unbt>erdd|(icB
H jn tflfr
" ' ■! I II I . . M . mn .». ,1.1 1 1 ,li 11 1 « . ■ , 11 . .1 , ** . .
f. Didacqs Covaruvius tib. pradt &c & cap.3?. n°. 3 . vcr. adverfus ve-
TO &C
k. Aptrf Dtanam pa». f\ trac^. »t. refoL ig. Dobadilla, JUmireu. fto*
l*«*ab jpfoeitati&c&c • '
Digitized by
Google
«ttgflnrlffen wbtben / ba# totr unfere Authoritet mif btt SJtfWnbiaWf auf be»
me/ fo n»r aet&an/ unb #anbbabun0 unferer wi@ott erhaltenenlXec&ten btt
libcr aQe Extremitettn juerbalten flen6tt)ifler7unb aemiKet fepn.
SOBir b©ff«i/ba§ e* €uer £ocbfur|rI.<Jtoaben thun »erbe/ntd)t aHein au«
aflieit aegen un* erwiaten Benevolenz, fbnber aud) au* Zkbt tu ber Qtarecbtip
feit/iaau* boben < Mid>ten beren QMfdjoffticben JfoiM/unbSBtfrbe/unb flteid)
roirbie&u nurimefcr wrflridjnen Sbrift * Ferien un« luaefcbicfte ^Bttofc&e
. ntit aUer €brenbietiaen ©rfantlicbfett oon €uer £o*fur|il. ©naben annem»
men ; atfo bitten mir aucb mit bcmtitbtafter ©ttbrunft ben 3(lmdd>tiaen / tx»$
w€uer #o*ftirfH.@naben biefe* neu anaetrettene/ unb tritl foiaenbe 2fa(j*
tn aDem mabren boben QBolfcpn unb 3)ermiflen bewftnen mofle/unb wrbaweti
unabldfilKb mjt fdjulbiaer SJercbruna,
Ut. T.
SanSifftme Pater I
TNtelleximus ultimo aoobis transmiffa Beatitudincm veftram perlegere non
* dcdignatam fuiffe ; id fane, ot par eft, fummo nos gaudio affecit, facile enin
cx tam infigni benevolentia paterni animt afteftum colligere potuimus. Tan-
tus favor noUs inter tot mosrores,quibus confii&amur.erexit animum,adau-
xttfidutiannot reiteratis humillimis precibus fan&iflimis advoluti pedibua
acciufam Fafti fpeciem paterno fubjidamus oculo , quam fi San&tas vellra
perlegere dignaretur, rci veritatemPatrio ac innato candore delineatam, nul-
lis illin&am fiicis perfpedtam habebit.
Faveat petitianoftris benignitas &clementiaBeatitodinis Veftrs, quam
totlaudibusUniverfumdecamat,nec nos aliorum objiciatmalevolentis, qui
per ruinas noftras ad excelfa fibi viam fternere cupiunt ; tam tirmo, tam po-
tenti fi beamur patrocinio , devotione & obedientia nulli gentium fecundt
teftatum faciemus Beatitudinem veftram, nec in ingratos » nec in immemo-
res tot gratias, tot favores congeftlfle, qui demifluumo pedis ofculo nos no^
ftraque humiUimc commendamus. *
Patum Luccrnr 17. Decembris 1 7» j,
SatiftUatis veflr*
Prartor Senatores & Confilmt*
sajus RdpubficxLuterncnlis.
ttt*
Digitized by
Gopgle
Lit. U. /
tttnb bemnad) ^bro P&pfil geilishit vm btn fafi xm&jxotiffletm voi*
bti&tn Informationen etwan praevenierten ttltt «ifrtcfytifl nnb XOafftPtm
(Bfegeff 2$ert$t btt &ad)en perloffen&ett $u remitrieren / urib defabu*
fieren / M*n unferc <Bn&bi& tfttttn nofytg, unb anfjt&nbia crfunbeitf
feerofelben folgenbe fuctinctam Speciem Fafti ju uberfcg>tcf en*
SPECIES FACTL
rfl Ecclefiarum Dedicatione pera&s modeftia & devotione ante & pomerf*
dianis facris folcmnitatibus Ulico Gens ruftica reliquum diei pIaufu,cho*eit
honcftaque relaxatione animi hilare & feftive traducit , ufu tam invetcrato #
lit ipfius Rcipublic* exordiis congcnitum videatur.
Ut autem in Ecdefia Encaeniarum celebratur o&ava, fic in foro reitc<r"
rantur tripudia paganalia, aut ipfa in die o£tava,aut vcr6 infefta hcbdomadif
docurfu die, quam feriare Romanaejkclefiae ftatuta praecipiunt
In i*. Elapfi menfis Augufti incidit dedicatio EcdefiaeParochialis inUd»
lingenfchvveil ob commcmorationcm fan&i Theoduli&Rochi, paeanalia ift
16. cx fupra allatis rationibus fuere translata, utrique diei a Pratfeefo noftro
in hac rcgiuncula locum tcnente publica faltatio concefla, Parocho Oomino
Leontio Andcrmat, quem fccunda pratdi&i menfis cafu Lucernae convenit*
conceflae facultatis haud obfcurae confcia
Ipfa Encatniarum feftivitas hemine quicquam contra movente hilarfc pet
agitur, cum decima quinta fexta & nona (non obftante Prarfe&i indult*
pro dccima fiexta JParochus propria auAoritate tripudia & faltationca - - -
nuUibt publicis neceffitatibus , anarum de caufa noa ipfi fiepius Uccntiam
fcvcris coercemus Ediftis aperte adhOc iirgruenribus. .
Hoc editto caupo pagt , quem intcr & Parochum Crcbra glifcebant
diffidia, fc maximft perftringt fuculenter fentiebat : Hic enim fretus Prae»
fefti conceffionccfculenta plurima congefTerat, copiofum cx afflucntia po*
puK lucrum fibi fpondens, metu damni debitis aiiunde obaeratus. Parochum
de revocatione ditti fupptex acccdit» rogat, im6 nullum non lapidem mo-
vit, ur exoraret, cum autem conatus irritos & preces in caffum funderc ani-
ipadvertit, Prxfctto fuagravamina exponit, qui cum dcfupcr fuae juffionit^
rationcm nullam haberi perfpexiffet, per reducem cauponem mox manu pro*
pria cxaratis litteris Parochum i fcnccntfa dimovcre, & ad faniorem (null*
Omen profeAa) inflcftere allaboravit.
ift^ima nwa ctcnim ratcrata facra Evangeliile&ionc dc dcccm lcpro«
i % / r*
Digitized by
Google
fis Parochus faltatores iisdem tam inconcinnis comparavit ineptiis, ut pluri-
mis ftomahum moveret» hcbctioribus vcr6 non parvam fcandali pracbe-
•et anfam.
Non ftetit autem infolens dicacitas tam modicis confcripta limitibus ,
quippeomnes, qui faltatjoni interfuere, de graviflimo arguit peccato, adipo-
nct, turpes confcicntiae noxas inobedientia contradhsConfeflionis facramen-
to expurgarent, fibique teftimonium pera&s Pcenitcntiae Confeflbrfc chirq^ra-
pho munitum referwnt.
MyfteriofoSacrificioMiflx ad finem perdufto, falutiferae urid* afperfSbni
populo benediftionem imperticns media in Ecclefia palam omnibus denqn?
ciat, ne quis i fe di&a maligne Nobis deferret, fc jura Superioritatis intaflgi
relinquere, fui autem eficarbitrii, in hefedomadis decurfu faltationemcorice*
dere aut abrogare.
Decima quinta haec omnia acciderunt. '
Cum tandem rci mal* coeptxafi. fupradi&i menfis ukimum colopho-
nem impofuit, fchedas pera&ae confeflionis teftes aliqui non detulcrant, un-
de ijo vo aeftu correptus Chriftiana fidd dogmaft explanans clata vo?e in-
tonuit$ fibi ratqm & fixum, raandatis fuis contumaces,diro Ecclcfi* fulminc
feu fan&iflimorum Sacramentorum interdfdlopercuffurum, nifi in craftinuoi
ufqueSolis occafum fibi modum gercrent
Tot aftuanus animi indicia, queis undequaqoe Praefefti frcultatem fU«
gillabat, Jurati ejusdem regiuncube noftrae locum tenenti Oretenus, deuW
de fcripto, notum fecere, qui pro officio nos fafti admoncns, ut magis vcri-'
tatem exploratam haberemus, Prxtpri noftro mandavimus, rei feriem exipf?
Parocho, prafcnte Praefe&o, fuaviter indagaret,qui cum neutiquam contrafc
delata ( paucis exceptis ) qus irrefragabili tcftimonio non carent, inficias ire
potuiffer, confultum, imo benft aftum fbre duximus» eidem ipfi noftri animi
ienfa explicare % patemcoue admonitum, ac ( uti fperabamus) ad mclio-
tcm frugem rcduftum poftca dimittere.
Hinc Commiflarium Epifcopalcm* cui necPatri* confuetudines, nec cau-
fic - - - ignota?» de fiftendo Parocho compellamus , qui prarfenla Canonum
prohibitione, cum rios elufiffet * ac mox lpfe Parochus debits ftio Principi
obfervantiae admonitus comparere detre&affet , jufta indignauone fucccnii,
ut cominatum fuerat* intra fpattum viginti quatuor horarum ex ditione no-
Ara faceffere juflimus , requifitaad intcrimopera Patrum €apu«norum ia
adminifhatiojae Paroeci*, ne animas pcriculpm paftori dcftitqtw ovibu* obp*
airetur. «
Pcriatx pauft poft fy ifcopi fioftri Co<aticriSs Mttq» nos ada^mie»
Digitized by
Google
rty reftitirto in integrum Parocho fibi caufam difcuticndam relinquere-
iftUS, non ignari , nos totics rcfra&arium amplius rcacciperc non poffe> mul-
to minus nobis honoriticum, necacceptabile, cum fubdito in judicio contea*
dere, quod eidem etiam in refponfis tolita modeftia diffufe innuimus.
Ne autem fibipcrfuaderet, nos a fententia pofle unquamdimoveri, man*
davimtls inquilinis (ive Communitati in Udlingcnfchvveil (penesquos jut
cle&ionis proprii pafloris rcfidct ) elapfo 14. dierum curriculo fuitragia in
toedium conferrent , novumque animae curatorem fibiadfcifcerent, fuitque
abtemperatum ; ne autem gravior tempcftas cieretur, perftant in charitatis of*
iicio Parres Capudni, quibus ot fupra affertum curam animarum commenda-
▼imua , tum qusftiones & lites hinc inde mutuis trans niflis litteris cum
Prafulc noftro exagitamus omni ftudio, nec fpes omnis, exortas controver-
iias p*catedirimendi,efHuxiffet defervefcente primi impetus motu» repenti*
tinus & inopinatus R. D. Nuntii difceffus inpriftinas revolutiones & turbat
•otum demerfit negotium , eo pneferum, cum ob hanc incontroverfia ver*
tcntcni caufam (de qua tamen cum iilo nec verbulum intcrccffcrat) Ufl*
Aiam Jpeciali Beatitudinis vcftri juffu facram Nunciaturam tranftuliffe > ubi-
2uepal9lm (nobisfolis preteritis) non tantum cvulgaverit , fed &litteri»
djecta ampla fafti enarrationc(huju$ cxcmplar adnospervcnit) noftris Coa*
frtderttis notum fecerit. -
Ulccravit nos hic agendi modus, imo moerore penft confccit Fafti Spe*
des foepiflime mendofa , quod defuper tatin affabre compcgit , ut ex parte
Parochj nil nifi reftum , nil nifi juftum, nil nifi fan&um, ex noftra omnia
violenta ac tumultuaria elucefcerent , quapropter invitos & relu&antes pe-
pulit, ut longa dedu&ione veritatemConfoederatis aperiremus, quam modfr
m compendium reda&am nec fuco ncc fidlitiis UlinitamSan&itati vcftrx hm-
miilime prafentamus.
Lit. VV.
BenediSus XIII.
Dlleftis fiiiis Salutcm & ApoftolicamBcnediftioncm. Nec verbis, nec It-
chrymis adsquare poffumus accrbiflimum illum dolorem , auem fufce-
pimUs r cum pcr litteras Venerabilis Fratris Epifcopi Conftantienlis intellcxi*
mus, nonnullos ex vobis prstipittconfiiio, contra debitam (acr* Authori-
tati & Dignitati Venerantiam ea pcrpctraffc , quae minquam Mater Ecclefia
} FUiis fuis , nedum ibEcddiaiMcxUbertatis dcfcnforibus metuere potuif-
fet 4
Digitized by
Google
fcty & quae fanfc, fi abalienis profc&a cffct, a vobis Pptius opem & fubGcfi-
um ad propulfandam injunam expe&affet , id cnim Dignitas vcftri ordinis %
&Patrum Exemplar, ac teftatiffimua hujus fcdis ergi vos amor jurc depofce-
ret : Nunquam ccrti nec Majores veftri , qui vobis tot illuftria ad tuendas
Ecclefiae rationes, fortitudinis documenta reiiquerunt , neque Pratdeceffores
noftri , qui ftrenuam illorumoperam , infignibus titulis ornarunt , nec quis-
quam avitae veftrae Laudis ftudiofus fufpicari potuiflet, tamTIu&uofam ali-
quando futuram ftudiorum animorumque converfionem , ut Lucernenfes
contra Ecclcfiafticam Libertatem &Sacrorum jura pugnarent , utSan&uario
Altiffimi violentas manus infcrrent , ut Miniftros Chrifti & Oifpcnfatorcs
Myfteriorum Dei ad Laicum Judicium trahere audcrcnt , ut Parochialis Ec-
slefiae Reflorem , Paftoremquc animarum , 4 grcgis cuftodia depcllcrent , fic,
ouod eft prorfus inauditum , eidem , veluti perLaicam fententiam, fpiritua-
li Jurisdictione dcftituto, fuccefforem defignandum edicerent,
Haec a vobis contra dileftum filium Chriftianum Leontium Andermatt,
Parochum Udlfngenfchweilenfem admiffa, nobis quidem graviffima, accide-
Tunt, illud tamcn gravius fuit , ac Divino Numini injuriofius , qu6d cutn
plerosquc ab indignis confiliis abhorrcntcs videretis , Senatum ad Jusjuran-
dum adigerctis, nunquam fei coeptis detcftandis effereceffurum, tanquam
intcrpofita Sacramenti Rcligio, perverfitatc Herodiana, ad Dci honorem &*
crosque Canoncs conculcandos , obfirmare debcrct audaciam.
Horror nimius invadit nos, & defeccrunt prae lachrymis oculi noftri,
tum fadtorum indignitatcm , fcandala Chrifti Fidelium , Dedecus iftius Se-
natus , & animarum veftrarum pericula reputaremus : dum autcm in tanu
tribulationc ingcmifcentcs damaremus adDominum, redditae funt nobisLt-
terae veftrae > cx quibus falutaris rcfipifcentiae tcftimonia, & paternae confola-
tionis argumcnta , praeftolabamur, ted illar ipfae novam acerbitatem fupec
dolorem vulnerum noftrorum addiderunt , nam diflimulata illatarum inju-
riarum temeritate, amarulentas tantum conqueftiones , i veftra gravitate
prorfus alienas , collaras vidimus in noftrura atque hujus Sacrae Sedis Nun-
tium Vencrabilem Fratrcm Dominicum Archi- Epifcopura Ephcfinum, qui
aon privatis ftudijs & offenfionibus, i quibus longi abcft, fcd dc juffu no-
ftro de Civiute ifta dtfceffit, Tribunal Minifteri j fui Altorfium tranftulit, &
quidquid geffit, mandatis noftris fedul6 fideliterque obtempcravit ; non enim
par effe cenfuimus, ut, ubi tam liccnter Ecdefiae Dignitas violatur, Apofto-
licusNuntius intcrcffet, ac potius curandum duximus, ut haec Sacra Scdes £
praepofteris conatibus & aufis, iquibus animos veftros avocare non potuit ,
•culos faltcm fuos avertcre vidcrctur, quod vobis quidcm incittmcnto futu-
rum
Digitized by
Googl£
rilffi fperavinn», ut officiimeniores & errata rmrnrtinlir. Tnnfirifl7mp|in
tius obfervantiat documenta fectemini , quam prava & vitanda , qus cumv
icnitari dedeceat, multo magis dedecet, in erroris przftdium advocare.
Eos igitur, qui inter vos talia fentircac fuadere non crubuerunt, digiu
cmendatione ad fana conClia revocate > afperam famx vcftrse bbcm abftcr*
gite , tentata ac fufcepta comraCanonicam Difciplinam afta refcindite, ant-»
numque noftrum ab ulterioribus adhibendi remedit curis & moleftiis eximi*
te, acvobis, DilecH Filii,eaGharitate, quam in his maxime paternis gcmi*
tibus perfpicere debetis, Apoftolicam Bcnedidtionem imperomur*
Datum Ronue ad S. Petrumfub awtub
Pifcatoris die 3. Jdn. 1726. Pontificatus
Kdfiri Sccundo,
Archi- Epi&opus Emiflenusv
Lit, X.
3£b ftnie mid) bemu§foet ntciitem££eem «tnett ei#nrod)en33erid)t ju mbrifat/
jnxoet ffd) in lucetn iiiactraacnen ^geanufTeu / toekber wcflen ber ^bfitt*
tbe Nuntius, £cn Paflionei,untc* oem$iwljKf#efancn wrut&« inbie($etfi>
fobe $repbetten, ein fo stoffetf SBefen in oec dBeit matbet/ utnb batburd) einat
ttBacmcmen ty&ytm ber ©tatt&ieecn wereesen/ uubfete ooeau* jamftunba*
inent/ ba§ man moi erfennet ben acbabrenbeu/ unb .ftobcn Refpeft, meltbec oenctt
Miniftris fleftdttfcr £aupteren biOid) aeborct / »0 ftc fid) namtidj innert benen>
Sebubrenben <§d)rancfen ibre* Minifterii cntbalten*
3d) mei§ aud)/ ea§ ein Wua» / unb t>ecftanbfcee Minifter fld) niemalen wfr6^
nntenwnben/ feibft audjbie aerinaflert greobeiten/ unb ©ebeaad) einef ©taat*
«mutafien / ober jnxiffitlbafp ju ntadjen/ Koatm er je nttht n>iO bk &tftyt, roeldje
ibw in @d)u|. mbmen/ ubetWjwtten ; «pwPafTionei abet bat ourd) oewieeene
•diofe ^nattff Dtfcti @tanb fo ubermittbij anoetaflet/ oafj er felbften ftd) oor*
genommen / tn btfce @tatt einc Franchife emiurtd)ten ; mlfytt, voarnti ti eirnnoJ
mdrc oeiitten toorben/ oar baD ut emem®e$rten eebalten batte bie inquifition»
beeen ^amenunb ^itul beo ttrnt Oiaamonani fb oetba§t/ ba§ felbft beren bloffer
Sutfcbefn emen©rattfea ertoetfet/ mtb 1 aOe* m^eetwermig ftften tourbe ; oernetnr
met alfo einSicempd oon prsetendierter Franchift, oon n3eid)ee bt§ouf ben bflwV
y $oa Eetn Nuntius ftcb batte traumen lafleur
Aone 17*4, u«M8. Oaob. wwbe bemWM» ©aftifiwtnbctorad)t y ba§ cta
SJl SBWtKlV
Digitized by
Google
9W, mK fl» fB$«erib efo SJBeitooflb / au* etflene* Auftoritet bef #ettn Awfi-
toris, m^bwefenbcit oflj.£)rfUi Nuncii gdieftrettootocninbenSpitalbi(et@tatt/
Darait et ootten mit n6tl)iget SRabruttg unteti&alten / unb iugleid; in ^ctTOabtuag
genommcn nwrbe, batf &eib$btfbaber/unterbcm$1tul pr*tendiertcn©er©alt»7
wutbe gldd)fatl$ gefubtt in eine* Laqueyen Qcm% , oon bet Nunciatur , unt> aud}
borten oenoabwt ; SDifet getoalcfame £mgciff m&tytt eine jimblic&e impreffion b»
bera»Basifitat/ »eld)eein 2lb»efeitt)eit bef? vfrmn Nunrii , rad) ac&altenet oor*
wurflftidbenUntercebung / an Den^enn Auditoren gclangen Idjfen/ ec folte fetnen
«K6uc&en jueucf nemmen/unbn>n m bec Nuncktur felbften oenoabeen/ raann e?
tt»o! tc / ate eine ©cifllidbe 9>erfon 3 S)te SSBeibfc ^etfon abec / »cil ftc eiue weltli»
cfee^tfon/ folte burd) 2. <£tatt»toed)t4betbrad)t roerben an eht ju Detaleidjen
Slrreft ge»ibmeten;Ot»/ roetlen e«ftd) nid)t gejicme / Dafj bie Privat-^jdufet oon
$rec (gtabi foltenm ©efanjjnujfen oettiacr)t »etbcn , untet be» ^itul emftFran-
clufe. SDoTe oerjnbrte 2Beib^ $erfon/ nad;bemc fte in Obtiaf eitiid)e* Examen
genommen motben/ »nrbe folgenW «uffen bie ©rdnfren oefj @ftmo« gefobrt/ ge#
Sett ioeem SBatteekwb ; SWm)in kat bcr J£)en Auditor toegen ber «sBertoetfung
ifer C v. «£>ut / etit mit $ettcr utw §lammen nngefulltc* Mcmoriai oem Start) abeo
fleben / »era)er aber bacabcr fra) nicfrt beweget/ fbnbetn bm Nuntium envartett
tooHen / umb iomeoafj/ fo begcgnct/ ootjtttflelien. Wadrteme ber Nundus an#
fommcn/ Neibet etmol 3. buj 4. SBo&cnganj ftiO / objte ein2Bott oefnocaen ju
oetKebcen. S)«e SRan) fhrabe tn ^ofmuna/ixr^Jen Paffionei raecbeaefeben/ uno
etfennct baben, oenoon, feinem Audirore oeaangcnen ftebjer/ toeleber bcffeQet hl
Setendieitcrgmfu^rung einec Franchifc, ba namltcb tyme molbnougt / »ie bct
omtfd)e J£)off ftd) becci» tn fota)e weitraufltae 93etoegung gcfe&et/ umb aOen Am-
baffadorai®ccr6nter^)dupt«en bieFranchileau<bm4)anbm iummben ; 2tlf»
fcift {5etrad)mnd tbme ate eincm fluaen Minifter, toerbc jbtbanc ©nHe/ utw piffi.
mulation etagccatbcn oaben/ nadbbcmc abcr ». «Konat ocrfloffm/ aclanate «nben
toM. «Kaaijlwt cmernfibanic* @d)reibcn/Ob«Q3cr»cifc oon feinetEminenz bem
J^Ctm Cardinal Albani, 4W Proteaoren ; £»Oletd) nun Dcr9(at9 fetnet Efninens
fcurd) fa>nftid)e Qmtmort ootgeflenet / »ic Dtc Nuncumr aDejett ronnc fa>rtiben /
MI/t»a^mJbrm j^rambicnc/ unb «crfSbtociam/ ttHtfmptm ibremQ3ottt)efl ac^
«cid)e/ anbeo bic toabrc SBeadoatn^fclbftmbatgcflellct/ fattm gicm)moi fcincEmi.
nenz, oonl>cm^erm i^aflioneieingmommm/ aufbcr erftet gjlepoung oeoarxt/
mto tmtcranbcm beogefogt/ baf ter ^enNuntius ftd) aufeefw>ret oabc/ toic einem
ItugmMmifboiuficbc/twcoamt Jb^rne ai* cine»GiwdiBr,Minilter,unb0eifte^
^^n,t)6fltfl«^ubeufbiUuia«|Uu^»cttien.
3^u6\oan»mtf$»dciuecf^aetw^^
^tn£)btt$fetf fi^ngcgekna tofl^mSSe^ ocr@acfc»i^glcic&»oIni*i
Digitized b'y
Google
gfft$tCt WtUa&Qtfibml&mty btf NurTtii, tt!» Auditoris, *W% bW #?<$*<
ppot 1^9 t^m9\onuf^cn^)off fofd^ar^g^ma^t/ unb angefcibriebea y al$ ©b bwv
^men/ roelc&e fet DemSRatb fujetv geute rodrcn oon fctyecbten Sfnfeben/ unb geritt*
scrcoaditien, roorbep |u betnewtcn/ bajj furfc po per in gcbaltenem Difcurs; ein-
auter gfreunb Dent £erot Nuncio sefagt ; roie in bctn SRatp aUe Dtatt> ©liebc? ein#
icfug Dief.v. ^Dife*^ncbffl/uir ( 3e?roeifung condemnicrt/erabet^)cwNun-
tius tur2ttttroort ettbctlet; ep ep bcm ifr nicbtalfo/ tt battenbife OJiepmittg ttur (tkttV
ge roettige bt$ 3. obet 4* 3uncfcm. ©ebet fcbotte ^roben »on ber j£ftime , unb
^olgeroogenhcitbtfca ftwlaten, gegen einen Souverainen SRagtflrat ; €* roirD
nun mefn ^ot9aeebrter4)ew mnaleic1btr@ebultt)ernemmen/ einenanbemCaium»
unb roie jcber perftanbiget mii femen^rwtbeilen etngenomuer SSBenfcb/ acnuafatti
toirb ttberjeuget fepn/ t>a$ Dic roibet cinen roiberfpattnigen ^riefterpon etnem fou*
Verainen ©tanbPorgcnommene Demarche, bcp roeitem reinefoicbe ^ifletbatfepe^
oltSjtxi Nunaus felbigeattffebreibct ; 3)et Cafusfelb|i aber pecb^ttetftepfun) r
m f&iflCt :
3n aOett fttnbPogtepen bife* Camons , roclcDe pon niemonben/ ol* beflelbe*
$&Dftm©eroalt obbangen/ ift unteranbem&utb*. ©a$ungenautD btfe / Da§ bie
Untertbanen nicbt fonnen jufammcn fommen m tanpcti/ obne t>orber gegebene &>
Iaubnu§ be§#cnn£anbPogttt/ beffen Di pofition bann bie $fanl>enn geroobnt
ftnb ju gelebeti. $m petroichencit (sSommet nun gabe etn folebet 8anbt>ogt /
auf 25itt femer Untettbanen/ benfclben €rlaubnu§/ jtt tatttjen/ ber ^fattbew abet
perbottefeinen 3>fangenoflen ben ^anfe/ (unter attfgefhiDimm^orroanD/ fwbitt
bieSXcgieruug be§ gan&oogt* einjutro#>en ) morbep bantt ftcb «rpeflet jbie ungc*
tttmtbeit / t>a% etnerfctt* etn ^obermeltucber ©eroaft / Dtfe oDee eine anbeee€r*
faubnu§ feincnUntertlHtncn ertbeile/ an^erfeit* abe r bifeU obcr einen ^auftxn ge*
roorffcn/ uno ttmai anber* befbblen rocrbc/ unDbie armmUntettpanen nic&t roiffeti.
(ontcn/ roie jtc fta> oerbaften folten/ naeb bem <§pruct)lem.Ovidii ; Nciciens cui bo-
mino pareat unda maris
Uberbifi patte biier ^riefler fo-tmmanteriicb in $Borttn / unb tn ber^^tC
^gen Hit MeObrigfcit, fageCberlKcaicbfeit/ ftct) Pctbalten / t>afi er nacb etnge»
langter citation nur nidjt molte erfcbemeti/ mefnxgcn er. auffert bat ©ebtet £u*
ctrn perwtfen morben/ ali emrebeUifc^er ©nroobner/ wiberfpennio.ir ^rirflet/ unb-
mcutbmacber / mekbcr fo mol feme Sfngebdnge ,. a\i anbere SMbaren batte Bn*
uen PonfcbalbioerWeborfame abueben/ mie a bann fcbon juoor bcftmnt gcmefenA
tit eintinmt)^er^pf;nKu»tBdre rt Poremcrimcngcmefen/.n>atmerftct>eivgehe|y
fct bOtte ad audiendum verbum Principis.
SDcv ^enPafuonei, mt« aOjubtbtgeriBcgwrb/ eitten fo erwfinfebtenSalaf ]ut
tM flegmbetRepubliciwbtawbei £attb julaH^/ionteiuctytpatttn/ untb p
Digitized by
Google
-««£90*»--
tfefrn, XQfcW&&tfMfcWb otnaffenroerbc/ obertoog mantmtbetnSafftWflu*
.ti)en Commiflarf o ftitncmmen tooUc, obee roa* bier ju D«t £crt 35ij$off ,. old Ordi-
:nariuMitHUtoenbenpabe; femaWNuntii Caraaer batte ftd) oerJauten foQCtt*
fi* in (Scprancfen ju balten, umb ficfc in* 3)}ittt1jufa)lagen, roober&$boff nia)t
bdttc fonnen an $ott fontmen/ er obcc fc&luge ot)nc 2lnftanb bie ^xtnb felbfte»
.an tot 903ewf / mit fbie&et £ta) / tin^ ct nue nict>t roarten toolte auf ben ord.nari .
85©tt«t/ fonbetn exprefle noier €ofton$ abgefertiget/ umb/ toa* tocoj «b/ ben
fBtfa>ff<n ju informieten/ tok et ftcb ju oetbalten batte.
©otbanc ©nfringung oetanlaffete ben SDto^ifitat / etn genaue* Examen ju
falten, ob fie nod) 3fatecfanbifcben'(&cfQ$e»/ ©cttoctyifen, altcn fttcobciten/
itnb SBottecpten octfabten/ obet nk&t/ unb toutbe fcuta) embeOigen (gcpiuf rdbl-
viett/ na$beme ba« fa gutgebciffen rootben/ innect tyten ©ebteten aia)t me&t jtt
tefben einen folcbcn ^tieftct/ SWeutbmadjer, unb 9tebeflen, bet leidjtet 5>ingen f6n#
te ba*S8olcf»onfo}ulbigen ^ebotfam abtocnbig macben , unbaOetbanb , bem
Publico nadjtjj^ige*, etroccfen ; €$tourbe aua) beo fo dclicaten Con,unftuten /
«cautionen lefntn / befagte Refoiurion mit cinem (Spb be*
i jeitlid) ootboue aUert be* #etm Numii Attentatis toioct
et bifet Refolution fabe«S>m Paffionei toof / bof m bifetti
ibnittcn tootben oOct 2tnlaf , fcine Sfad) gegen bifem ©tanb,
itutjuuben / teifete bejtoegen ». $ag naa) flefaf teo ©d)(uf
Inet Rcfidenz, faintoeg, nid)t att ein Minifter , fonbetn att
Hb)(ete ju bifet feinet tttmgen(ia)cn/ unb eflti&btgen 9W§ ei»
oaob. baer 2.bif j.aute (gtunb oot ^ag fkp aufeenwv
©tatfr^boten gcgangen , aOtoo n)ne ettoattet einiKeutee
Kfojlct Sftute beffeflet/ nia)t roiffenb/ tiaf bct .£>m Nunth»
«tadjee aitotff/unb Uti rooQe oetteffen/ al* bi§ afle ju^fetb gcfeffen. QJon bifet
9btei£ batte bet (Wagiflrat f cinc anbete 9faa)tid)t , ob tt gefaMKB ou« SBefebC
©t. &Mgfatj obet au* eignen ^tieb / att nut em Hemetf Biilet gef$rieben an
ften wn^uiflWcn, barhm et gentdbt , baf roegen oor&abenbei ©nbrucbcn
toibet bie immunitatem Ecclcfiafticam et «eftbl oon @t. ^ieiiigfeit etbolten/ bii
Nunciatur m&tcetn j» oetfoffen, unb in nacbfte* Ortt) ftd^ jutransrerietetv toie et
to| aud> tbun loetbe : JDife* BiUet toutbe etft ctiicbc ©tunb nad; fanerStbteift
gefanbt/ auf roetcbce bomi tot gott|e ^anf* ®efntb/ unb Bagage naebgefblgt ift.
2ftK toefcbem oOen meht $od>geebttet.£)m etfeben fan 7 bo§ bie3Utbamtt>
jletung ementucp nkbt getoefen bie Urfadv fonbetn cin 2tnia§, toekben^m Nun.
riusetgttffim/ biC Nunciaturju transferictctv d$mtyX fc(W| Kuia OOtbC» bt^
jjW^eo Oebaafen grtjeget»
Digitized by
Google
©>6aim firib Olf ©cfcitt/ tUW Stitt, toddx tO#!W*bec^^*«io W£m.
P«ffionci aefc&eben/ roibet Ote immunitet, mantoeif tvo^Do^ fomolbifet<stantv
a(6 beffen QJotfn&ra ba< Patrimonium Ecdefiafticum iwfwt>tttv mit^a^tH
fciner cigencn £ocfocft / unb £)bertxnli^feit / ja felbjt wit 93«u«R {eintf oab*
UUb©Un1/ OetanUflt mit Oem btOfJfU ^ltUl/ Defenfores EocTefiafticae Ubertatifr»
toie aud) nocb bifec 3<it i&ncn riflitt mangiet an flto§mQtQiaeu €»fet/ in seioiffef
unb aetec&tet3)ta§/ toann nu? We immunitet bit* ifoiae octjialtet/ tmbbem ©tant
oa* @einiae tajfet.
$)a§ abet ^)m Paffionei cimnjeben n)me mi§bclieoiaett ©d)tltt/ toibecTO
Immunitec oebanbtct ut baben/ btt &ettau€f$teoeutpiB / mwctfttebet felbfte»
bem Concilioju Stfent/ unb jcbct oetnanfjnfleu $MdUttfli «oanu awp etn £tfc
liaet aneinen yapfl sefcptiebco battC/ Apoftoios coram judkibus ftctflfc iudican.
dos legi, non fecbfle judicantes ; fo toitb ja btfet toibet Oie f mmunket flefSf>f iCOC»
fraben j & ift abetau* ben A£tis genuafam befannt/ bag btt $fat#muod>;ae<
ttd^lieb/nodj oot bttf ©cwbt dtiett motben.
3Bcl(bet ^utft/ obet @tanb fan ftcb efnen abtblutcnJDbet&rotn uetmen*
toatm et nfcptim @tanb ift/ eineu tebepifdjen ©ciftlid)en ; unb untu&iaen^tettt*
.topff» yn banmfieten ? toelc&et ftd) etftetpet iibcl ju teben oon feinet eianen #o*
btn £>brigteit/ unb bie Untettbanen aeaen felbiaet aufttn)tlf(& fudxt ju madjcn ;
toetcbet auf an ibn aelangte citaaon uutuiebt etftpemet / fa felbflenaeaen feine*
jObetbme»/ btfet fanet ^attnacfig^unb 2Bibetfi>enniflWt tpeaen fla><ine &m
^eoe^bi<etfU(^ni(&tatIeinfemeSe^lef utbebecfen/ bt«d>|eine®eifh1^«
Obtiflleft/ fonbern fi&et immetfott/ ba§ct oon fetbet befd)u$ct/ anacfnfd^t/ uttb
befcbtttnrt tofeb/ butd)/ unb auf ben @tunb>©a$ bet©eifhicpen grepbeuy gteid)
<Utf ob bife feine Excepabn (etbC/ totfcbe bod) aHe Moraliften / unb anbete Theo>
logi ftatuieten ; flteid) / oW ob bte toettttebe •&od)beit/ toelebe gtekbmol oon
©Ottfetbflen einoefelet/ oh> etnaefebtencfet mdjte/bofein.Nuntius, obetSSifttgff
fetbige Wnne etnfcptencf m, in fo toeit/ ^ fw in ibtem ^oot teibenfotten etne^%
10 mi§bettcbifle/ in ftte (Seboncfen nicfct einftettenbe ^etfou/ioiB geffymeidcn*»
nen untubiam/ tebeltifcfeen ©tetmSCopff/ toibet bie uuwibetfteebficbein bie 400.
3abt niemabten toibetfptocbene/ noeb anaefocbtene Ubuug/ toelcbe wan aI«ia)tool
UtCyt tylt tOOflen extenditen in quofcumque Calus Epifcopales.
3d) bin san^Iid) beataub^ba§/ toann ^)ettPaffioneiui(|tt>o^et in feineni
fytlyn ocbeflet botte eineSXad;aiet toibet bteRepubUc, e»<inenbetouic#tfomi|»
betieoiaen ^anbet bev bem?R6mificb^n^)off ettoecf et#tac/ puaWenct tn fo fuuja
geit befaaten ^)off obnmJglid) bmcbtcn fomtcn / obetben@taab aufeinefb oon»
ttnJlanWat/ unb o6nju(aro(^6ei§ abma&fen/ flefiatten bet wMty®$mM>
wt$ flCiitm*
Digitized by
Google
grnonTOWICt BaannTettt09 bef ^riefttr*/ ttttb We bttlb &Crnae& etWgt* Transfe-
tion bct Nundatur jb nobc gcwefen eine beo btr anbeeti/ baf unmoglkb bat f6n*
nen barj»iftbett foromen eme $etatbung / Expedieron§ , unb fKucffuitfpt ctnc*
^oft/ tien einer folcbmSBicbtigfeit/roie betTransport ber Nunciatur / t>on bent
•brbeeftcn Catbdifroen jOttf>/ tnuf angtftben roerben/ fo baf not&»cnbtg ber .£)*
Pafllonei bereit* oorbee «ntee anbcrn ubd'gcgrufibtcit fcfecinbarctt QSorroanbeii
felbe muf fblkitiert/ unb erballen babro; ^BBoftwfienoe/ baf fbmt/ al* einetn Cava-'
fcer, Miniftro, unb ©cifflict)rn ^>erfon/ to&Iliget ©louben foOe jugefteUt tocrben /
feontt man wol »uftc / baf er oie Averfion , welcbe man toiber feutf unbelicbige?
f>erfott gebegct/ mit aUem #l«f ju bebcefen fuebet/ unter bem j$lugel bee beihgeii
Swd&en, uttb bro^apft»} mie bann bie $apfh\ Mmiftn aller Ortbcn in bet 26ett
ftber anberee ©ett&ntet4)foptcreti Miniftros bifeffSJorteebt baben> ba£/»o fie nit
ftrett Conto futben bep bee Polkfc , fie bcn ©etftlidXB ©ctoalt aimxnben fdt*
ntn, ibncit alfo unfc&wdt faQet/ bie ©efcbdfftc mSB^irrung ju fe^en/ welebe*
fmberfaitlict) attgebet bcp flemen Republkpien, aQwtbctet Sp^ftoiifcben Miniftrea
©cbritte tticbt fo genau abgrmcflch roerben/ »ie beren a»Sftaiglkben .&6fen/Wef*
roegen bann btfe Jbewn Reprefenuntenjtro ju bebienen pfkgen ber @cbwad)'
fcfe, Uiteinigf eit/ jDbnaebtfambfeit/ obcr ©nfc&wffcrung betglckben ©tanben/ alfo
|ren etgncn ©ewalt/ tmb 3f nfcbett mifbraui$ctt/ toie tf jefceinct / baf rottrcfJkpett
mfolcberoSttfaB man fkb befutbe.
gum 33efa)ltt§ fan kb wol fcmen/ baf cttteS weff anbeeen/ mtb guttgetroTnr
fiaments ftd) ocrfkbectt botte ein ©tonb , twkber txm ber Qeiftlkbfeit objte bent
«IljutHct aebrocft/ unb autfgefbgen toorben ,mm ber betugm jtircben in befbtnbu
•et Devodon gepanbett/ wcnttnbO^ pa <$erftcberttng m €an>olifcben @Iau»
Mt< \a emeQJcf^auer ^talicn tft/ au$ in benen fcbtwlnflm 3«ten gemefes ,
m mclcbem mebrero ber tvdritcbe ^tanb bm ©etjiltaxn bcp bem atttn ©ktutxn
erboltett/ obne baf ber tveftttc^c oon txm®eiftlia>cn fi* barbep »il feceDdiert txr*
ftubret bat ; €tn @tattb/ fagt k6/ rodcber annoc^/ unb oftttberdnberlkb fene fcbuk
ttgegbwnbtemng mbem^)etl CKi^ifa>en®tubJ «^altety uob fbrtiufc^ettfof^uU
lig ■(■mt malw fwb eine 6br macbet.
€*»iro tmm^ocbgeebrter^)mmebrattt anuft crfcbm ^abetiybaf bie Aver-
flon, obcTwrmtnbcrtt Veneratkm gegttt bcm ^opffi. Miniftro bon beften eigettcu
Perronal-fobler/UttbextravaganfmConduite berrubrctt/ Utlb fonmonfkbwol cm«
bilbtn/ baf bcr^xttPaflionei alfen feineirSrd^nmirb aufbirtwi/^r» 4>«titflfctf/
rnib beficn tJtatb beglaubenb p* tnacben/ att ob bet @tan& mtt gleipbett Caraaer
lef ^apftt. Minifteriitrocbte ju befctumpffen/ babocb berfelbe/ttnb kb mdbefott*
iet proteftiemt/ ba§ man »em bcrgieicbcn ®ebancfen rocit cntfcrnct fept/ mantt
iur feuw $<&$& eacb ^ero Meit Scmuu)/ uab ain cmaligcmcina SQata,
1«
Digitized by
Google
Digitized by
Google
jnvherculpabifidemonftratuii,& ad melius impofterum adhortatnrf, quod
nos & Anteceflbres noftri, quottes dabatur Cafus , non folum cum omnibuf
-£cclefiafticis, fcd cum ipfo ctitm Commtfiario Epifcopali facerc fempcr coii-
luevimut: fed hoc in cafu; quo motu non certo fcimus, Commiflarius pra-
4i&us,quod pcrfonalitcr faepius ipfe praefbtit, tergiverfatus cft. Unde ne ju-
t* noflra collaberentur , ne leditionis vencnum latius ferperet , ne pernicio»
fum cxemplum in re tametfi parva tnqutetorum animos ad majora cxtolle*
reti Parochum ipfi vocavimus , non judicialiter, ncc per apparitores, citatio»
Bfs dc£crrc folitos , fed per Cancellaris noftr» infervUntem. Cuffl autem
vcnire rcnuiflct , ohftinato eje&ionem 4 dttione noftra indicentes , itcratd
vocavimus,6cinfuper pervicacem & induratum terjis noftri&exeiTe juflimu*
Facile ex hisSanft» Veftrs patebit>nos parochum nec ad judicium necad
tribunal laicum traxiflc , & expulftonem ipfius non in pocnara infca&orum
ufurpatorum Juriun noftrorum & verborum fcditioforumjrrogatam , fed
nostandcmlcnto&maturo, nonpraeciptti, confilio perpulfosac coaftosfui£
fe : non tam ad vindicandum noltrum vtlipendium , quam ad defendendam
au&oritatem noftram executionem explofarum minarum adhiberc Unde de
Sandt Vcftrx fumma &merito decantata juftitia diffidere non poffumus,fe(l
potius fiiiali confidentia (jperare»expulfionem hanc in crimen nobis non vw
tendam , & nec nos , nec Catholicum Principem , feu magnus > fcu parvus liti
eo alligandos, ut Ecdcfiafticum non folum non confidentcm , fed manifeftd
& obfttnati injuriofum , feditiofum & vcrba Principis audire refpuentem ia
ditionc dcbeamus rolerare.
Poflquam hoc juftiffimo, ut credSmus , modo , di&us Parochus terjas no- .
ftras vitare jufius, & firmiter ccmclufum fuit , pcriculofum hunc fubdttis no,
ftris non amplius fcrre Paftorem , quid nobis reliquum fuit , quim fedulam
dare opcram , ut fubditi noftri in Udlingenfchvvilen alium fibi pro jure fuo
Parochum etigerent,hoc (ubditrs pia mcntc Scoptima intentione indiximus,
nc adminiftrationc Sacramentorum & fpiritu^ltbus confolationibus diutius
carcrcnt , quodbonum,ut credimus , opus an ad nos pertinuerit San#. Ve-
ftrac haud gravatc fubjtciemus Judicto. Interim quod omnes nos & quivi*
noftrum pritoa , qua in Reipublicx confilium recepti fuimus die, jura noftra
fro virili fcrvaturos juravcrimus, nullum Reipubiics noftrae notkiam habcn-
cem latet j hocautem in cafu prafenti, & ad fpecialia haec jura noftra confer-
vanda juramentum itcravimos, ut illiut memorcs* quod Deo promifimus, fi-
♦ItewMcsemus^
Digitized by
Google
Licct hic BeatifEme Pater conjettur* iilius , quam fub nona Novembrls
Sanft» Veitr* transmifimus, mentionemfacere* quod fcilicet aut fidticiis ad
fintftram detortis Paternus Sandt, Veflrac animus exulceratus fuerit,cumDo-
feinum Nuntium hinc difccdere juberet , tiam qux timebamus accidiffe ift
propatulo ftant, relatum cnjm Sanft.Veftr* fuit,non nullos ex nobis ca >de
quibus accufamur, perpetraffe, cum plerosque ab his abhorrentes vjdercmus,
Senatum ad jusjurandum adegiffe , Parochumad Laicum judicium trtxiffe ,
Pr&fatum Dominum Nuntium & praepofteris aufis animos noftros avocare
non potuiffe,laudabi!ia Praedecefforum exempla fedtari defiiffe. Scd ex pr«-
diftis & iis,qua fub 27*°. Deccmbris San£t. VeftFae perfcripfimus , quaege-
nuina veritate nituntur , clari colligct Sanft. Veltre perfpicax,& ab alienis
iton obumbratum Judicium , quod ad laicum Judicium Parochum non tra*
xerimus , quod Majorum Exempla imitati fuerimus , quod Dominus Nuntius
£raedi£tus nec verbulo nos ab actis revocaverit, & quod multa alia k veritate
ibhorreant, quae contra nos ad Confoederatos noftros perfcripta fuerunr, ut
in praecitatis noftris ultimis litteris ftifius Sandt. Veftram certiorem rcddi-
mus. Afferimus praterea, omnes nos unanimi voce , vix uno aut altro ex*
ceptis, qui ab initio haefitantes poftmodum communi calculo accefferunt, ju*
ra noftra etiam hoc cafu pro virili fervanda jurato edixiffc.
Supereft, ut San& Veftram omni , qua poffumos,humiIitate, & enixJ
jirecemur,ut apcrta auit , quam apertam in primis noftris litteris fupplicavi-
ttus , has noftras , utcunque fimpikes, veras tamen fafli dedu&iones excn
piat , quibus Protcftatiortem noftram apponimus , nos non folum nihil un-
quam contraLibertatcm Ecclefiafticam in antmo habuiffe, nec habere,nec un-
quam habituroi , fed omni filiali revcrentia,obfervantia & hdclitate eam po-
tios ad remiflionem ufcjuc fpiritus defenfuros , fperantes etiam noftra jura k
Sanft, Veftra & ejus Mmiftris peffum non premenda*cuju8 pcdes humiUimt
cxofculantes, nos noftraquc dcmifliflime Commcndamus.
San&itatis Veftr*.
Dic»5.Jtnuarij,i7a&
ffumiffimi
Prfctor, Scnatus & Centum Viri
Cmtatis Lucernaft
9? Jp°*
Digitized by
Google
Lit. Z.
APOGRAPHUM EPISTOLAE
h Monficw KcUer y Enfeignt aux Gardes Suiffes, dansla Compagnfo
Pjiffer. a Argenteuilk.
Antonius Lcodcgarius Kcllcr Martino dilcdo fiHo fiio
S. P. D.
ACcepi literas tuas , quas quinta elapfi ad mc dedifti , & magna animi
voluptate tc valcrc perfpexi, incomparabiliter autcm majore,te,cuia
arma tra&arc , & in iis fummamquam potes peritiam aquirere tu*
vocationis & officii fit,Uhros tamcn & ftudia non dimittere. Qu* fupcr dif-
fercntia nata ob banni&tionem parochi Udlingenfchvvilcnfis de Gallicorum
Authorum fcntcntHs^&GallkanJ^fiQofuctudinc pcrfcribis.fi tamcn exhorta
cft flofculus ille tuo,mihi pcrfuadcnt,quod tcmputnoninutUiterconfumas,
fed obcdicntcr co impcndai, quo tc jufla,monita,preccs me* fepius impu-
lcrunt. Agc , pergc ccrtus » tc fruttum indc maximum hon ad mundanatn
tantumodo gloriam, fed ad anima ctiam falutera percepturum. NoUem u-
mcn Jus, fcu Civile feuCanonicum, primarium fore tuom ftudium, fed Hi-
ftoriam, qux quondam tibrtut MUiti, aut Civi utiliorerit : hanc kge, omma
antiqua, omnia recentiora evolvc volumina, verfcm, ut pratmonui, fcmper cutn
ftylo ad manus , ut nihil notatu dignum effugiat > & tcmpus inutihter non
tcras : iabUis cnim eft raemoria, ncc ci fidcndum : feliciflimam & cgo habui»
quam nunc novercam experior,& ncfcio, an tempus deperditiftn,an Ulud tn
lt£tione fine notis infumptum juftiores mihi lachryraas eliciat
It\terim cum dc jurc noftr* Rcipublics prxdidtam baniufatfonem rcfpi-
cicnte tra&averis , laudo affumptum, & bon* indolis bonum ufum fummo-
pcre collaudo: Homerianum illud,quod Xylander latinfc fic reddidit : Utricum
id Augmurn cft, patriam defenicrc, vcrum, praeclarfc obfcrva*& in quantum dant
virct adimples : fed fonionbus contra tantum Aggrefforem indigemus armis,
tm6 ipfius Aggrefforis armis ougnandum eft : Canoncs ipfi * quos ififregiffe
accufamur, jaftitis noftra tcftcs adduccndi : hac autcm provincia do&iori-
busdemandabitur. Ego^n tui gratiam &inftruttionem breviter aliqua dicam,
ut in fimiUbus cafibus dcfenfiva humcris tuis arma adaptaip fcias , codem tcm-
porc quae, qualis, & cjuanta fit tts non ign«cs,convincunj: cnim mc tux kt-
tcrx, tamam tibi fidcUter non omnia retuliffc
Incipiam a nanrationcCafas,qucmProccffuS|hunc JurisQjwftionesex*
aipiont,Soluuoncs fincra imponcn^ ~ . Ca t
Digitized by
Google
■*3CJ9>»fr :
■ " CASUS.
PRaefe&us Habfpurgenfis vico Udlingcnfchvvil choreas duccndi liccntiam
dedir pro die duodecima Augufti fefta dedicationis illius Ecclefiae Paro-
chialis» & pro die deciraa fexta ejusdem, Cum Rufttci hac permiflione fine
praevia falutatione Parochi difta die duodecima ufi effent , Parochus decima
quinta ejusdem choreas fcqucnti die ducere prohibuit. Caupo , qui nomine
omnium obtinueratlicenriam,graviter ferens, foeratum fibi tolli lucrum,Pa-
rochum adiit rogans , veller a prohibitione dehltere , & obtentam licentiam
praetendens , Parocho aqtem non exorato , rem Praefe&o detulit , cx cu jus juffu
Parochum iterum de Pnefefti iicentia certiorem fecit , quo autem , jam ob
alfo cauponi non bencvolo in fententia perdurante , Praefedum de fruftranea
Parochi conventione inforraavit , qui proprio chirographo de incompetentia
fuar prohibi#>nis , & ni defifteret de publicanda fua licentia pwemonuit : Pa-
rochus autcm in fententia perftitit , unde Syndicus in fcriptis datam & Pf «-
fe&o licentiam , divinis peradtis officiis , publice perlegit , qua ruftici eadcra
die decima fexta iterum ufi funt infpiciente £ long&, & choreas ducentes no-
tante Parocho , qui fequenti die Dominica decima nona menfis ejusdem affum-
to currenti Evangclio , coque bis lefto transgreflbres fuae prohibitionis ani-
mose redarguit , & ad conntendam hanc inbbedientiam , & reportandam de
fadta confemone atteftationem condemnavit , illud Ofiende te Sacerdoti vehe-
hementer intonans , finitisquc divinis officiis/ub afpeffione aquae luftralis in
medio Ecclefiae clamavit > eat nunc iterum qitis in Qvitatem de me mendacia relar
turm , fuperioritatis jura non tetigi >ad me pertinct choreasducendi Ucentiam con^
cedere aut negare. CUmque aliqui ^tteftationem impofitae Confeflionis
poft aiiquot dies 9 fcilicct vigefima fexta Augufti non attuliffent , publice in
Ecclefia cortm populo diem irifequentem pro uJttmotcrria^noconftituit,quo
atteftationem illam attulifle debcant , quod fi non exequantur, a Sanftis Ecdc-
. fiae Sacramtntis arcendos ftatoit.
PROCESSUS.
JUrati illius Communitatis hxc omnia, prout debebant, ad Prafe&um dctu-
lerunt, qui tcftes itidem Juratos audivit , & fub oculos Senatds omnia po-
fuit. Hic Praefedli circumfpc&ione non contentus Praetori commifit , ut
tpfum Parochum in praefemia Praefefli audfret , qui vigefima nona Augufti
«mnia pradi&a confeffus eft, exceptis , qu* fub ^fperfione Aquae luftralis ef-
futiffe dicebatur >quae tamen iuratis teftibus fuere probata. Hinc SenatusPa-
*ocho incompetcmiam fuae aitionis remonftraturus,& ad melkis impofterum
(ft a adhorr
Digitized by
Google
adhortaturus • comparitionem coram fc k Commiflario EpifcopaK ex fuper*
abundanti rcvcrcntia poftulavit ,fed non obtinuit , undc Parochum ipfc cita-
\it, quo non comparentc citationem cum comminatione extlii iteravit,& tan-
dcm pcrduratum in fua rcnitcntia fuis tcrris excfle juflit. PoftquamParochus
ditionem noftram dcreliquit,folicitus Scnatus de fubditis fuis Udlingenfch wei*
lenfibus P. P. Capucinis pro interim eorUm curam commifit, qui & eam cum
auftoritate & licentia Commiflarii Epifcopalis fufccperunt. SubquinuOflo-
bris Senatus A#a hucufque irrcvocabilitcr fervanda , & Parochum bannitum
in ditione fua amplius non tolerandum pro fixo habcns , di&os Udlingcn-
fchwetfenfea pro jure fuo alium fibi Parochum julfit cligerc,qui mandato oa^
rentcs dccimaquarta cjusdcm,aliumEpifcopo,fcu ejusCommiflario praefcn-
tandum nominaverc , quem tamcn dittus Commiflarius nec ad Curam > nec
ad Examen voluit admittere,unde ad hanc ufquc diemP.P.Capucinidi&am
Curam adminiftrant. *
Antequam adpromiflas qusefUonesdeveniam» aliqua tibi praenotare ne»
cefle habea
Prima Quod etiamfi in praemifla narratione Senatiim folummod6 no-
minavcrim , i citatione tamcn Parochi cum comminationc exilii indufivft
non SenatOm folum» fed fummam Reipublicae noftrae Poteftatem,netnpePrae-
torem , Senatum & CcntumViros omnia pcregiffc , nihilquc fine hac a&um
vd fcriptum fuifle.
Secundo. Parochum ad ambas citationes litteris refpondiflc , & faftam
fibi & judicc Eccefiaftico fub paena interdi&i prohibitiohem comparendi prae«
tcndifle.
Tertio. Hanc comparitfcmem Ecdefiafticorumcoram Senatu, quam no*
& anteceflbres noflri femper habuimus , ab Epifcopo paucis ab annis tantum
nobis difputatam fuifle, &cum D. Nuntius Pontifidus alieni in nos animi
ob plura quae contranos egit crederetur, fadli fibi quifque perfuafum habc-
bat, ex confpirato nobis nanc litem motam: nemo enim &nus imaginari
fibi jpotuit , Parochum illum ,qui per o&o circiter annos ftudia fua Lucernae
prolcquutus eft, Adjutoretiam per aliquotannos Parochi Luccrnenfis fuit ,
confequenter frequentius ne dicam fingulis annisMandata noftra de choreis,
fi injuria tcmporum , aut alia ratio talia exigebant * vidit & audivit, fibi jus dc
danda aut ncganda de illis licentiaex fe ipfo praefumere potuifle , & de hoc
adtu futuro ante paucas hcbdomadas, alios itidem Parochos animans, gloria-
turum fuifle. Accedehat , quod pr&di&am prohibkionem comparendi Com-
miffarius Epifcopalis k fe emanatam ncgavit, qu* ab Epifcopo ob brevitatem
tcmporis Conftantia venifle aon potuit,
~ Ob
Digitized by
Google
. Ob virias autem hinc inde confuetudines Qusftio proponenda & fol*
venda, quam, cum reliquas tibi antea promitterem , . in mente non habui , &
fithaec
Qufftio XMca etc recitato cafu exoriens.
An Magiftratui, aut Parocho, compettt choreas dutendi licentiaffl dare
&ncgarc?
Solutio.
Ex natura rei, & ex fonfuetudine competit hoc jus Poteftati laic*, quod
longa differtatione aut probarione non indigeti fuffidat Epifcopum cum Ck»
ro Conftantienfi , in cujus Dioeccfi fumus, hoc dari recognovitte in Conftitu-
tionibus & decretis Synodi Dioecefan* Part. prim. tit. 23. cap. % cu jus hatc funt
verba : Dkbus Domnicis H$ Ftjlivis curent Parocbi, agantque cum Magiftratu>ut
ludicra, & ftctdariajp&acula, cboreas, &faltati<mes tempore DivinqrmnQfficbh
rum,Concionum $ Catechcfls^ nfpcrarumnonpertmncmtur.
Nunc fto promiflis. Trcs ex proceffu enarrato ortae funt Qusftiones quse
inter nos & Epifcopum, & Nuntium, feu Summum Pontificcm, in difcep-
tgtionem vocantur : fciticet
Qweftio Prima:
An poteftas laica poflit Ecdefiafticum ad comparendum coram fe vo-
care, & teneatur talis vocatus tomparcre , & verbum Principis reverenter
attdite?
Q&eftio Sectmda.
An Poteftas laica Ecclefiafticum contemnentettf Princlpis vocationem ,
aut JuraPrincipis quovis alio modo infringentem &ufurpantem,fcu feditio-
fum, & diflidatum poffit £ ditione fua ejiccre & bannire ?
Qipftio Tertia.
An per bannifationem talis Ecdefiaftici Canonicatus* Cura aut aliudBe-
neficium, quodinditioneoffenfi Principis bannitushabebat, poflit dici va-
cans, adeo ut Collator alium in banniti locum eligere , aut Princeps talem
cle&ionem Collatori injungere poflit ?
Jam iterum intentam feriem interrumpere,& aliam Quacftionem prat-
mittere cogor. Cum prsnotatae tres Quxftiones drcalmmunitatem Ecclc-
fiafticam verftntur 9 de hac ante omnia loqucndum erit in
Qu£ftione prtvia.
An Immunitas Ecdefiaitica fit de Jure Divino vel Humano ?
$)$ Sol*fo
Digitized by
Google
SolutioQwefiionis pr^vuc.
Julitts Clarus Sentcntiarum lib. j, qutft, 36* fuperfidaliter hanc Quaftio-
HCffi tra&at, contentus dixiffe, quod nsc Immunitas fit k Jure Divino, &ct-
tat aliquos aflerentes, hanc efTecommunemopinionem, fubdenstamen, hanc
conclufionem in punfto juris fine difficultate non tranfire.
Menochius De furisdiS. Imp. %$ Poteft. Ecckftaft. & Sectd. tib. 1. c. if. fu-
£us hancQuaeftionem tra&at, & pro parte affirmante,efTc tantum de jurehu-
mano 1 3. alTegat graviffimos,ut ipfedicit, S. Theologis, Juris Pontificii &
Oefarei Interpretes; pro parte autcm affcrente effe de Jure Divino, 26. citat
JVu6tores,&candid& fatetur, Pontificcs, aai huic fententix affertionibus fuis
fundamentum dederunt, nullis vcrbis oftendifTe, qua inLege vel antiqua vel
aova hfltc Immunitas Iegator. Quibus tationibus hx opiniones, fufiukian-
tur, ficconfutcntur , ibi eft videre, illas enim exfcribere non eft animus.
Dico cgo : Immunitas Ecdefiaf tica non folum eft de Jure Humano , fed
dc Lege Prindpum Sccularium. quod
Probo per affertiones duorum Summorum Pontificum. S. GdafiusCri-
Jpino, & Sabino Epifcopis duos Clericos commendans, qui ad forum Laicum
jtrahebantur, aflores in foro Eedefiafticq agerc debere edicit : llt Ecclefitju-
te, qtu vctufli PRINCIPES qffidua Sanftwne firmaverunt, impetitis Oericis
mn negentur. c Sjlvefter. XI. q. I. S. Pdagium ad Sergium Cancellarium fcribit,
Clericum petitorcm omnibus modis, nonalibi quam apud Provincias Judi-
cem aftiones fuas contra laicos dirigere debcre, hos autem fuas contra cleri-
tos apud Epifcopum , & didt : Quem ordinem leribus per omnia convenientem ,
ntque ctmfentaneum demonftrari Ma regula manifefiat , que pr£cepit au9orem fo»
rumfcmpcrfequipulfati : clericis verb pulfatis in Epifcopalijudicio forum cotnpe*
tere P KINOr ALIUM qaoque Sanftionum defignat auttoritas.c. fi quisquam
Joco citato* Qtgunvis autem de dvilibus tantum hi canones , non crimfna-
iibus, loquantur attionibus , eadem tamen eft ratio. Etenim Jfis Divimtm eft,
ijttod in Lege continetur &Evangclio atque imtutabile femper permanet. Inftit.Jwt.
Can. ttt. 2. c. Jus LHvinum. In Legc & Evangelio de Immunitate nihil legi-
iur, ut fupra ex Menochio annotavi, & qui tcxtus ad probandum, quod fic
dc Jurc Divino , dentibus trahuntur , & vagi ad hunc finem interprctati funt,
in eodcm Audorc lib. & Cap. citatis clarfc refelluntur. Si tandem Immuni-
tas effct de JureDivino, fecundum pradi&am definitionem , deberet cffe im-
tnutabilis, nec valere in aliquibus cafibus,in aliis non valere, & h*c diftin&io
cafuum , quam Canoniffe, Juriftae,Theologi, admittunt ctiam dcJurcDivino
inftituta oici deberet , cum tamen nec fylUba de hac invcniatun Datur &
#iftin-
Digitized by
Google
c(i(Hnftio loeorum & Rcgnorum, cum in uno fumma«in alioreftd&ifficna fit
Immunitat, nec facifc dicetur, diverfis Regnis diverfa data effeEvangeli^ Un-
de etiam ed quodhocjus Immunitatis non cft immutabile, non poteft dia
divinum. Itcrum ad promifla revertor.
Solutio Qu£(lionis Prinue.
Poteftas LaicaLucernenfis, poteft Ecdefiafticos quofcunque fua ditio*
xm coram fe citare , qui & comparere tenentur , & verbum Principit rcvc*
renter audire.
Probo. A Quatercentis annis Senatus Lucernenfis, quoties dabattir ct«
fus>quorum plures quim centum probari poflunt, Ecdefiafticos femper ti-
tavit, prarfente, & non reclamante Epifcopo,feu ejus Vicario, qui htc Com*
miffarius dicitur, vidente & non rectamante Nuntio Apoftolico, qUi ordina*
rteLucernae refidet , obediente, & comparente Ecdefiaftkp citato. Unde
confuetudo h«c ab immemoriali tempore Lex nobis immutabilis eft , quam
ipfi Canones approbant, Scit enim SanQa RomanaEcckfia % qtna nibil objintfa*
tuti credcntium diverfit pro loco & tempore confitetudincs ; quando unafides per dk
letiionem operans bona, qutpottfi* uni Deo commendat omnes. ipift. i. Uonu JX.
Et- Diuturni mores confenfu utentium approbati legem imkantur. c. diutwrni. Di~
ftinc. 12. Quod neque contrafidem, neque contra oonos ifnores injungitur > indiffe-
renter efi baoendum , ($ tro corum, inter quos vivitur , focictate fervanium cft. c,
illa autem. Quemadmoaum illicita perpetrari non patimur , fic qtu funt Confuet**
dimsnon negamus. c. quemadmodum. ibtdem. Et fi exemplum defideouur, Ca~
nonicum in promtu eft : Bellifarius mandavit Sylverium Pontificem Maxi-
mum ad fe in Palatium Principis venire, qui obedienter comparuit. c. Guili-
farius 23- q. 4. Verum equidem eft, quod poftmodupr diftus Pontifex Bel*
lifarium Anathemate percuflerit , fed non ided , quod mandaverit ad fe vc*
xiire , fed quod deceperit, cum cnim venifTet, eum detinuit, & in exilium
mifit , ut dari difltus Canon cnarrat. Accedit , quod habeamus hanc Con-
fuetudinem > cum prattenfionc Priyilegii antiquimmi , de qua mox m
Solutione Qweftionis SecuruLe. _
SeqatuiLucernerifrcompetit bannire Ecclefiafticum contemnentemdta-;
tionem , aut fua jura quovis modp infringentem aut ufurpantem , aut feditio-
lum , aut diffidatum*
Probo. Primo per omnia, qu* fupra de canfuetudinc cum praetenfione,
Frivilegii difta funt, qus etiam in hoc cafu Bannifationis , & aliarum punl-
tionum ptr plurimos a£tus, per longiflimam temporum feriem prsfentibua
& non recUmantibus Ufdern qui fupra , probar* parati fumus. $*;
Digitizecf by
Google
-*flftic4)"Sfc-
Secuhdo. <Juod fl nos aut hac , aut alia middri pcena refriiftarios, fcdi- '
tiofos &c, n6n ccerccremus, criminibus his impunitis , quae tamen impuni-
t* remanere non dcbcnt, brcvi ex paftoribus lupi fierent, cum fprctis (acris
Canonibus pcenx condignae a Judicibus Ecdefiafticis non infligantur, fcrip-
tum cil cnim iQmfauis rmperatorem aut Magiftratum contumelia affecerit, fitp-
pticium luito , & quidem fi Ckrkusfit , depomtof , fi Laicus &c. can. Apojt. 83.
Itcrum tegitur : si quis Laicus jurdmentum violandoprcfanat, quod Regi , f&Do*
minofuojuratj 85 poftea perverse & dolosc ejus regnttm trcStaverk % @ in mor*
tem ipfiusaliquo macbinamento infidiatur , quia jacrilegiumperagit, in Cbriftum
Domini manm mittens Anathema p &c. Epifcopus vero , Presbyttr, Diaconus\
p hoc crimen commiferit degradetur. c.fiqm. 22. q. f. An Parochus Udiingeii*
fchvvcilenfispcrvcrsi&dolosi Rcgnum Principis tratfaverit , anMagiftra-
tum contumtliaafFecerit 9 patet cx narratis : an ejusjudcx cum poniverit, pa«
ttt ex littcris Commiflarii Epifcopalis refponfivis ad poftulationcm citatio
nis, m quibusParochum defcndit, & aourn cjuscoUaudat Dc aliiscrimi-
nibus nihil cx reverentia dico, ntfi quod intereft Rcipublkae , ut fevcri co-
hibeantur Ecclefiaftici, nam Scculares fibi liccrc putant, quacunque in Ec«>
defiaftkis leviter aut omhino non caftigantur, cum & SacriCanones eadcm
ddidfa in Ckricis fcvcrius quam in Laicts cdicant punichda.
Tcrtto. Quod jura noftra contra infringcntes tueri, & defendcrc tenea-
»ur, & infringcntcs punirc pofiimtis , ut docct Mcnochius Traft. cit. hb. 2.
cap. 20. cato 12. ubi & Canones & Auftorcs citat, & Julius Clarus lib.4.q*
36.n. 24. -dicit quod , fi,Clcricus effet, & turbaret publicairi quietcm, folcat
Scnatus;Mediolancrtfis (qui fortS ncc ^rivilegium , quod prstendimus, W
bet ) caih ab iHt CivitSk» vd locb , qtrcm ^crturhat^d tcmpus ejicere, prout
cum' qiiodanr Archiptesbytcro faftuih affcrit E6 autcm vigtlantius Jura
noftra tueri nos debcmus, quod intcr Respublicas fimus , quorum Juribus
ihvidctur, nobtsque 2 nemine magis tfmeridum fit, quim ab lcclcfiafticis t
qui non Helvetico» fcd Alemannico Ordinario fubfunt, ad cujus notum Rei-
pubUc«Subditos r nimiumreUgiofos,nc dictoifupcrftitiofospcrvertcrc, St
fcditioncs quandolibet roovere poffent.
Quarto. Cum faittiunitas cx Gratia & Lcgc Principum cmaneat , inju»
ftum eflet, contra ipfiim Principcm iltf abutentesErincipempunire non pof-
fc, qui fic de bono opere lapidaretur , cui indignitati Jus ipfiim Canonicum
providit, fancicns - Quod ob gratlam aticui concefitur, nonefl inejus difpenfa
rnn rctorquendkm. c. 61. de Jfegrjkr. xn6. Et fi gratia flne altcriuj m juria con-
ccdenda , quanto magis fine tnjuria eratiim fiuduis.
Quint6. HocmdcmiItodnomum>sWipcrcuJu$ufUmDivto
Digitized by
Google
~&3 ( i°r) p§~
a adjuvante hac lite irretiri potuimus : nam 9 fi aut de Jure Naturali , aut ex
Privilegio uti hac jpotcftate nonpotuiffemus, nec Epifcopus nobifcum decer-
taret, nec nos de 6rege illius enemus,nec ullus Nuntius vexare nos poffct:
pars enim maximaCleri Superioribus fuis Ecclcfiafticis fpretis * omni punitio-
nis timore depofito , viciis incitantibus, laxis habenis ad fic di&am Rcforma-
tionem ad exemplum etiam Viciniae anhelabat , & aftum de Religione anti-
qua,vera,Catholica fuiffet in Ditione noftra,ni perjuris hujus ufum anima-
bus noftris , Epifcopo , Nuntiis , Romae tam proficuum , in prxcipicium jam
ruentes recinuiffemus. Retinuimus idenridem&hoc Jus ad hanc ufque diem,
in qua hodierno Nuntio verba Emincntiflimi D'Afti proferre grave eft , hic
enim tunc temporis Nuntius , cum Deputati Senatus , quorum aliqui adhuc
inter vivos func, eum convenirent, poftquam paternam Sanftiflimi benevo-
lentiam & gratiam explicaffet, non erubuit dicere, fe expreffum habere man-
datum, Helvetos in fuis Ufibus jfc Abufibus confcrvandi. Et hsec eft incon-
tradicibilis iila praefumptio de Privilegio fuper hac confuetudine > fi enim Pri-
vilegium hQC fion habuiffemus, tot Nuntii , non minus zelantes , prudentes f
fagaces,dodli, qulm hodiernus, tot Epifcopi, feu eorum Commiffarii, ad haec
ufque rcmpora muti non fuiffent , cum fat conftet » eos ad ampliandas im-
munitates ad Laicorum pernitiem vigilantiiliinos ^ ut cafus praefentancus pius
jufto probau
Solutio Qudftionis Tertte. '
Refervatur Summo Pontifici, cujus judicio eam Praetor, Senatus&Cen-
tum Viri Lucernenfes in datisfub aj.Januarij Anni curientis litteris fubje-
cerunt.
Interim primarii Helvetico Catholici Cantonis ReverentiaergaSandton*
Sedem Apoftolicam clarfe elucet, qui forti tamifper longiori paffu progreffus
ad primam admonitionem Sanftiflimi fe recepit ,. & Summo Pontifici obe-
dientiam fuam mamfeftfc exhibuit*
Si autem paffus ille , qua Communitati Udlingenfchvveil de&ionem
novi Parochi injunxit, longior, qtrim debuit , fuh , nunquam hoc ex anima
Clavium poteftatem offendendi , fed ex folicitudinfc fubditorum faluti pro-
videndi promanavit. Sunt & aliae jufts rationes : Primo quod propter infra&a
ab obftinatoParocho Jura,propter approbatamiCommiffario ufurpationem,
proptcr vilipendium ab ambobus exnibitum , propter tot 2t Nuntio Apoftoli- *
co perpeflas vexationes, igncis jam animis oleum 6t ftupa injefta fuerint per
literasEpifcopi,quibus necRationes Barmifationis h nobit efflagitans, crudi
*ud£ Banni abrftgatiopem & Parochi reftitutionem lnaudius impofuit , quit
faftuma
Digitized by
Google
jfa£hiffl,ut illo fervore.ea ipfa hora.qua di&xiiters perlecte fuerunt,Con>
monitati Udlingenfchvveilenfi mandatum<lenovaeIeaionedecretaretur. Se-
cundo Cum Bannitum amplius nonreciperefirmum fuerit , ut &eft, reditus
itidemCune tam exigui fintiut honeftura vi6tum,& non ultra,Vicario fup-
peditare poflint], adeo ut penfioni pro Parocho locus non eflct , & fi fuifler,
tam contumeliofo de ftudhbus e noftra Ditione aliquid concedi non potuiP
Xet»nulla-de Parochi titulo memoria fuperfuit.
Longior, quatn xredebam fa&a eft hzc Epiftola. Si quid novi.communi-
<cabo. Matcr,iratres, forores, cognatx tua te jubent valere. Deum time &
jama. Vale. Lucerns 6. Martii 1726.
S>ife* 95tieff tft in $:cutfd) ju <33etn «ebtucft worbcti/ fub Tit. &ttrg<r / b«t*
siody grunblic|>er 25tvid)t ubtv ote atgemoattia yovtf&ytn btm Papft*
lid)tn @tubt ems/ bmm eincm tfodbloblid&en &tanb Jtucttn anbtvn
Cbede uwtltenbe &ttttttgtrit ; ^Beifen abet bife Ubetfefcuna Dem fiatcnttV
^tben Ongtnal utcbt/ rote mon aewanftbet/ entfptocben/ ate ift etne anbctc/ bef>
fere/ tn gucetn felbft aebtucft motbcn/ untet folaenbem $fotl : 23efd)ut&ung
ibeflen / fo em £c>btid>er <3fctnb / unb @fatt Mjactm gegen bem ge#
ttxf ten pf<t«be«n $u ttblmflenfcbwetl/ flejogcn mto eincm Jtatemw
fcfcen 23rtcff eints 23ur0cr8 pt JLucttn, 0tfd)viebtn <tn feuten @obn tnf
Srancfreidb/ uberfcBet in badZeutfdyevon tintm anbttn Zteu> litbetv
i>en TSuvgem aUba/ jjeftjftet] aufbenen Ganonen, ober 2te<jlen bea
<BciftItdt>ctt 2ted?tene. 23ey gentid) 2t>emra><tlb Wv$in$ , &tatt*
&ud)t>vudet, 1725. 3Befebc lefcte tn £ucetn fclbft aefteflcte Ubctfefcuna biet
<injutucfen n&fl)igetad)tet.
i 1$er bo«befantettWtttflenfd)»ei(et©efd)offt/ fc&tei&ejtbu mv, mt in $toncf#
44 teid) bet SSraud) jepe / oud) »0« bte Stonfeoftfche @d)ttfft> unb SRcc&tfr
©eiebttt jtt£cfe&u$unauajetc* Untetnemmettf faaen ; £>ife* tft oUe* nut / obet
tttcbt acmiantibet unfttcfo macbtiae 3fnfed)tete ben ^ieoju erbaltcn; 3u folcbem
€nbe/muffenfeineeiaene^of(n etariffm/ unbbet(5<biib bef «etfllicbenSKed)*
tejtf / beneh etnen ©nbtud) getbon ju habett »ir Derfiooet feon / botaebalten wcc
ben. ^amitbu obet febefl/ unb Ie|tneft y tote fblcbe ©dbu^*®*t#en foUetl
fleftfBet feon/ rofd fd) btt fut^itf) mag metnjetf ftber bife «Kateti ouffe^n/ batauf
bu lualelcbbic ttHtbrc S3efcbaffenbeit bife* ©efdbdftw etfebm fanft ; bann id) ottf
t)einem@cbteiben mol lon obnemmen / bof Ixti ©erucbt btt bie SEBa^tbeit nid)t
iNttbou* betfSlfebet jugebtocbj babe.
S* roiQintt bev Stjeblunfl bet Suttoflen^eft ben ^nfanfl nuid)en/ ben ?ott«
00110;/
Digitized by
Google
-§8( ic7)8»-
om, obccProcefcitadtfefcen/ bic bcxm errttfe&enbe ted>tffd>e 5tagen/unb cntG#
be?eu£rottecuna/ pbcc W< rcd)tlid>c 8a$fptud>ebarubee beotucfcn.
«tftfcc Sanbwgtju £abfpurg ^at bet ©emeinb Wlingenfc&tocil auf bcn 12. Sfai'
gufti an bem $efl bet £ird>toeobung fdbec $fanrird)en/ toie aud) auf bew
16. beflelbcn ben ^atu) ertoubet. 211« bie SBauten bife grlauonu§ ben ia. bcfagr
ten 99tonat$obne oorgelwbc ^cgruflungbcij ^fanbcnn genofien/ ^at bee^fan»
^en oen ij. auf ben folgenbcn^ag bao^anfcen oerbotlen. ©ccSGBirtt)/ n>eld>ec
mStomcn aflerbieClrlaubnuf} erbalten/unb bieSnftiebungbep oetbofftenOewm*
nid)t ccttagrn funte/ febrte ju bem 9>fan&enn/ bittcno/ m cr in 2lnfrt>ung bec oott
bcm v tantmoat ctbaltenen ettaubnuf oon bcm SBerbott abfteben toolte/ ©a aber bec
9>fatiben ftd> nid>t bemeaen iaflen / &at etjbie <&&ti) bem fcmboogt pintetbrac&t /
auf bejfcn SBcfebl er betn ^fanljenn befj CanboogW Ctlaubnufl neuer bingcn ange*
jeigt ; &a aber Det 9>fara>en (ber bcm SBirtb fd>on toegcn anbetem ungeneigt-
toare; auf feinem sRerbott oecbartct / bat bcr 2Btrtt> ben fcmboogt toegen feinec*
an bcm5>fa«l>enn oergeben* getbanen $tofud>ung benad)rid)td/ toeld)ee ibne mit
cigenec .&anbfd)rifft oonfeinemungejimenbmQJerbottaogema&net/unbroann ee
t>on fclbem nid)t abfUben rourbc/ oon oorbabenber CBerrunbung feiner ©rtaub'
nu§ ooc gewabmct. 5>et 9>fanbro aber oerblibe bco fcinem SSerbott / ba&tw
ber 2Bctbel nad> ooObcad>tem 4)ei iaen «SfefhOpffer/ bie oon bem&mboogt itt>
©d)rfffr mbeilte €rfaubnugoffentlid) abgdefen/ todcfcec ftt&bie&aucen an fdbettt
%ag ben 1*. abermal bebfent, bcnenber 9>NWben oon tocitem jufa&e / bie^an*'
fcenbe auftdd>netc> unb <m bem fbtgenben ©entag/ ben ip. felben SKonatf nad>>
aufgefd>(agenem/ unb jtoeotnal laut abgelefenem bamabligen Evanjielio, t>ic Ubcc*
lcettec feinc* SBerbott* befftta ange&alten/ unb fdbea iijee Uhad)orfame ju beid>
fen / unb ftme ben %>H$u getul ju bringcn/ auferlegd/ Oad oftende de Sacerdot*
fe&re ju betn priefler/ eoffttg an|hmmenb/unb nad>gcenbetdn ©otte«>©iettfl":
bat ec untec Sfutffprenguna be^iefegnetm 2Bafler« m We ber £ird>en au^genu/-'
fcn : <Bd)e mm abermm cmer wt We Qwtt x>oit mir Mjaigtn $u ubcrbrioc'
jjeit / icb fyibe ber <Dbrt0fettXed)te nid)t bttifyvt, bey mtr ffoper bie O^
kubmm bea tCattQeno 3U btxoiUigttt/ ober ab3ufd>I«j0cn. Uhb ol* ctwd*
<n)e ttodj dnigen ^agcn , nemblid) bm *6 Sluguf» i&me:bm:@d)cmb*e ooftjoge*'
ncn auferlegten J8eid>t nod> nid>tdttgei)<!inbiget/ fyxt ecin bec Sirdjen offentlico ooc
ocm QJoIcf ben nad>fommenben^ag/ tt>me bemdbten ©d^in ju bringen/ fur ba^>
lerfle 3ii>I angde^et/ unb befd>loffcn/ benm / \iit fo(d>cm i#t folfl Icipcn mctbcn'//
Wt Nifl< ^rtpen^ccamwtctt »id>t tnttjutfteilen,
Digitized by
Google
-&% (io8) m~
^TS^t ©eft&wotne fe(bet©emcinb baben afltf bife*/ roie ftc fd)ulbtg watett/bem
«v ganboogt bmtetbrad)t/ roelc&cr bie geugen e»blie& oet&dret/ unbgleicbfoW
bent SRatb, oorgeftellt. £)ifer tntt bet QJotfotg be* Eanboogt* nic&t •Wgnuat/ t>af
bem Stait* ©c&ultbeifj aufgettagen/ ben ^fdnbenn in ©egenwart be$ *anbt>og»
;u t>ed)6ren/ toe(d)em bce $fan&cn ben 29. Slugufti aQeS eorcaeblte befcnnt/ aufr
fett beme/foet untet 2lusfprengungbe* 2Bcr/&roaffetf ausgefagt babenfoluv meU
$t$ bamtod) mit gcfc&reoraen geuaen beroifen worben. ©abero bet 9tot& n>iU
Ien$/ bem ^fatibenn feine feblbare ( $fat tonubalten / unb it)ne ju Funfftta beffcrer
Slufiubtuna anjumabnen, t>on bem 93ifd)6ffud)en Commmari ou* ofljuubcrflu^
gce ^brentbietigfeit oor ftd) fcine (Stcflung begebtt / abet njc&t erijaltcn/ be$ba(ben
bet 9vatb ben $fanbeen fHbflen beruffen laffett/ unb afc et nid)t crfcbJenen/ bie 25e*
ruffung mitStotrobung ber£anb*'2setwifung n>iDerb>let/ aud) enblid)cn/ £a et
tyalfjftanig auSgebueben / fid) au* bent £anb ju mae&en gebotten. 9tod)bcme bec
9>fanbew unfete SBottmdfjigfeit oetlaffen / fat bet SRatb au* ©otgfdltigfeit tbtct
Untetmanen .jpeoui roegen benen €btn>utbigtn QJdteten gapucinetninbeffen betctt
QGtetfotauna anbefbbleii/ bie bann aud> felbe mit SSeroifligung / unb ©claubnufj bc*
%ffcp6pcpen CommiiTari ouf fld) genommen. ©en f . SBcittmonat bat bet
SKatb/ welcbet afle$ br§ babin ootgenommcne unwibetrufflid) ju bebaupten/ unD
ben oermifenen^fanbetmin feinem©ebiet nimmetmebt juaebulbenfteiff befd)lofi
fen/ bet ©emehtb Ubljngrafcbmcil/ bafj fte nad) babenbec (Bctecbtfame emen art»
teten ^fanbett erroebien fodc/ anfunben laffen 4 SEBelc&ebifemiBcfebJ nad)fom*
tnen/ unb ben 14. befielbett einen anbeten bem 53ifdboff/obet feinem Cornmiflari
botjttfWlett etnambfet/ »e(d)ctn abet gebac&tet CommUiiri nod) bie ©eel* ©otgj
ettbeileny nocb i&ne ju Um Examen (ajfen ntoOen/ beflroegen W €&t»utbige SBd/
tet gapucinet bif auf ben beutigen $ag bie $fan t>etfe&en.
€&e unb beoot id) ju benen petfproc&enen gtagen fc^teitt/ balie id& n6(bia
. bit bottubeuten :
&W/ ba§/ ob fcbon idb in DotgefttttSttebJung ben fRaih aHeht genamb*
fet/ bannod) »a« t>on ?Seruffung an brt ^fanbennmit bet einbifcbloffenen be*
trobeten M^ QSermeifung gefcbeben/ nicbt oon bem JKatb aflcin/ fonberen t>on
unfet^ @tanb< £6$fiem ^etoalt, nemblid) bon (Sd)ultb<i§/ 9ta$/ unb ^un*
bert/ oorgenommen/ uno ob^ne felben nid)W getfean/ nod) gefcptiben motben.
2tnbettend / bafi bet Q>fat^^)m auf betjbe S5eruffunfl«n fcbtifft(id) aeant^
toortet / unbju€ntfd)u(btgungfeine«2(udMetbend ein t>on feinem geifl(id)eit
Svicbtcr bep @tt aff be« intordifts ntcfct ju etfc&etneri getbane^ ^etbott 90tge«
f*a§et. ■ «...
Digitized by
Google
SDritfen*/ twf bttfe ©ttttung btr ®tifi(id)tn t>or 9latf>/ h>t(d)e toir /*unt>
unftrt QJorfabwn aKjttt gebabt / erfioor wenig Sahrtn un* t>on btm S5ifd)of
Orettid gtmad)f toorben/ unb toeilen n>ir ben iMbnMen Nuntium wtatn t>it#
(ttn / fo er mibtr un* getban / unfl ongentigt gfaubttn/roart tin/t&tr (eicbt be<
afoubt / bafi unt biefer ^>an&e( au$ fetnem 2(ntrifb sugen>ad)ftn. ©ann feitt
<&errainfftiger f?d) einbifotn fdnnen/bafr Dtefer tyfaxu&tri/ btr 8. Safcr ohnge«
} r tfer feine Studia ju fttccrn forfgtfefcct / aud) einicbe ^fabf (ung #c(ffcr bti t>iv
tgtn (Statt^farfc^trtn gttoeftn/ fo(g(id) 6ftttw Daf nicbt fagt a((e 2tabr/un*
ftrt QBtrbott wtgen bemSflnjen / wann bit fcfefimme ^tittn o&tr anotrt ttr*
fatfecn fotd)c* erforberet /gefeben unt> gehdrt/ au* fid) felbflen beffen t>it ©rfoub*
nutf ju gtben ober abiufd)fogtnj?d) Datf 9ttd)t Wftt tutigntn fdnntn/ unt> bitfee
»orbabtnbtn ^hat oor toenig 3Bod)tn / anbtrt tyfarHpcntn ju gft icfoem auf«
munterenbe / ftcb tourbe ju beriibmrn gefeabt baben. Stoju fame / t>ap t>tr 35t*
fcfeofflicfee Commifrariusgelaugnet/batf tterernjefentea^crbott jutrfd)tintnt>on
iferae ergangen/twltfee* »on bemQMftboff twgen JWrje t>er 3<tt nicfet fedtfe an*
fongenfdmten.
9Cegen &a unb bortunterfd)itb(id)en ©ewofenfeeiten ift eine grag »oruu
fieOtn/unb auftuldfen/ metdje/ba bfrwrfeero ^it anbere verfproa)en/nid)t tm
@itro gebabt/ unb fbO feon btefe :
2fo* ootaer 8egeoew&efe einjta, $ e»tffe§ettoe 8*03*.
<£>& Der£)brt9fett/ot»er oem Pfticx&m/ jufte^e oteSrlattO:
tttt* oe$ £att$en$ Jti m^etlett/ ooe* abjttfc&tagm t
2tu* ber natirlft&en ©genfcbafjffc ber €ad) fo n»( / att ber@ewe&nfetft
Sebilhret biefe* SKecbt ber meltlicben Obrtgf eit/ n>efd)e< ftintr n>eitfduffigen©r«
rtbtrung obtr SSeratifung ttbti rfff ig ifl ; gtnug feoe / baf? ber S"3ifd)off mit bet
€onftan,ijefeen Cferifeo / in beffen Soiftum n>ir un* befutben / folcbe* in benen
^a^unO 3)erorbnungen ber 95ifdjoff(id)en Q3erfam(ung Part prim. ttt. 2;.
cap.7. fyittr erftnntt mit bitftnQBBorttn : DiebusDominicis&Feftivis curenc
Parochi.agantque cum MagiAratu»ut Iudicra,& fecularia fpe£racula,choreas,
& faltationes tempore DivinorumOfficiorum.Concionum.Catechcfi» & Ve-
fperarum non permittantur. 2(uf ^eurfd). SDie ^far^^enen raerben trad}^
ten/ unb mit Slnruffuna n>e(t(id)en @»a(w t>erforgen/ 1>a$ ade wd)er(id)e unb ti*
te(e ^d)aufpie(e/unb «dnje ingtit brt @)ott^S)ienfle^rebigen/^rifr(jd)ett
tefjren unb ^efperen nid)t er(gubet werben.
0? $u«
Digitized by
Google
9Sm bc&te bai SJerfprecben. 2tu* erjebttw 8ertfe6unfl ober Procefs ffo»
. Ireo Sragen entftanben/melc&e jtvifcfcen un« unb bem Q*tf<&ofi/unb bem*lMbfl*
fofren 9lbgefanbfen/ ober brnfltabft/ in ©rteut&erunfl gejoflen werben* ^craltc&
€rftc graa*
Ob bte SEBettficoe Obriflfeit einen ©eiflltc&en m ftcb gu erfc&etnen beruffrn
Bnnen /unb ob ber ^eruffent fc&ulbia feoe/f?#ju flellen/unb be« gtirftenSGBort
e&Tenbietin. anju&drenl
Sta&erte $ra$.
O&-&fe2Bcttfic&eO&rt0r , eif efnen @etflfic&en/ ber be* Stirften 95erufTunf
»eracbtef/aucb auf immer eine anbereSEBeitf befien IXecbfe fc&n>dc&et/unb felben
einaretffet/ober fonflen aufrtif>rtfcb/unbunrubt0f?cDaufftU)ret/be« 2anW m*
wetfen unb wrbannen Wnne ?
£)rttte Sraa»
Ob burcb SJerbannung/ efne$ folcben ©riftfic&en feine fn bti beteibfofetr
0ilrf>n®ef>ietf) flebabre(£bor/J>farj»ober anbere fleiflfic&e©felf tdnnefebifl fle*
jagf mcrben/alfo jtoabr/&a§ ber Collator an be$ SSerbanneten^Mafc einen an«
oeren ernamfen/ober ber8urftfolcfo€rtwbtunfl bemCollatori gebieten Wnnc*
®in abermablen aejmunaen bie ooraebabte Sortfefcunfl tu unterbfec&en/
unb einc anbere ftrag wrflpben jufafjen. gBetlen bie ooraefejte breo Sraflenbie
©eitflicfee greobett anbetrefftn/ nrirb maUtm ju rebenfeon tn biefer
Ob bfe. ©riflttc&e: greb&eit von @<Jfttic&* ober SBenfc&tic&era SXed)t ab><
©?5rt§erttttg&erw^dufpgmgra^
Julius Claras Sententiarum lib.f. quxft/36. bebonbfct bteffc fttM ttttr
ftbenbjn / jufrfeben/ baf er gefaat/ ba§ biefe greobett von bem ©dttlicben iXec&t
fcer feoe/unb jiebef einige an / bie bejtdten / batf fotc&e* bit allgemeine SWeonung/
iebocb.mtt biefem155eofaS/ba6.biefere.«Wevnun9 iraSXec&ten nitbt o&ne Stoftofl
fcure&ae&ei. . ,
Menochius de Jqrisdict Imp. fit Pbteflat. EccleCaft. & fecul. lib. i.ci f .
&ebanbftt btefe Srag mritldufftfler / unb tbut fit bit autfagenbe ^artfw / bafi
fefbe aOetn au* betn gDtaifcblu&enSXec&t few /13. btwdbttt / wit et faat / bec
& ©cbrifftVunb be* todbjHif&rtinb JWofirtidjenSXee&fetwt Stuflefler anjieben ;
gar bte bebauptenbe $artbeo aber / bag fte a\a ©dttftcbem Dledjt feoe / tbut er
i6> Aua. anfubren/unb befennet aufTtcbtia/ba§ bfe $4bfie/bie biefer S^onund
»tt tdjreti .SSejMtt&wwn &ai SunDaracnr »U»t l rait feintn ^tComn ertwu
\
Digitized by
Google
fen/tn n>eld)cm ©efafc/ aft<ober neuem/ biefe 5re vv eit aefefett werbe. TOwa*
©rttoben biefe 9&le»nunaen unferfhi$et/unt> miberleat n>erben/ift tn fefben jur
fe v en / Dann ntcbt aefmnet / fo(d)e berau* iufd)reiben. *
3* faae/bie@ei|tUc&e gre v beit ((l auf menja)fid)em md)t attetn/fonber»
aud) wettficber gurften @efaf/ tvetcbe^
&efa)emebmc&i»e v er$dbfkn&u$faattnaen. £>er#enGeiafius,n>ei*
«Jer benen QJtfaWen Crifpino unb Sabino jn>e» ®eifilta)e / bie t>or ben toelt*
Iia)tn9lid)terftubt aejoaen »urben/anbefable/fprta)t/baf» bteifldaer w bent
©eift(ia)en @erta)t banblen foHen : Ut Ecdeii* jura, qu» vetuih princi pes
afiidua Sandhone nrmaverunt , impetitis Clericis non negentur. c Sylve-
(lerXLq.i. 2luf$eutf<v\ SDa^bte@effl(t*e9lecbte/we(cvebKa(tett8urflen/
ttiit befWnbtaen OrDnunaen bejletffet Daben Dcnen/ anaefod)tenen @ei(Hfa)eti
ttia)t abaefcfelaaen mer&en,
JDer .&. Pelagius fd)reibt bem Canfcter Sergio , Der jorberenbe ©eiffltd)*
tttuffe tn autoea unb nicbt anbertoert* al* t>or bem ?anb Ulicbter fcine £dnbet
toiber bie 2Be(t(ia)e fttbren / biefe aber bie 2fbrige miber bie @ei(ma)e t>or bera
S3iftt)o(f/UtlD fagt / quem ordinem legibus per omnia convenientem » atque
confentaneum demonurari itla regula manifeftat, quzprzctpit, a&orem fo-
rum femper fequi pulfati : clericis ver6 pulfatis Tn Epifcopali judicio forutn
competere PRINCIPALIUM quoque Sanltionum defignat auftoritas. c. fi
quisquam loco dtato. 2luf $eutf& 2Befd)e benen SXecbfett Durcbati* anae*
meffene Orbttuna jene SXeael.autfwfrffef / Dte ba oorfcbreibet / bafi ber flfdaer
M bettaaten 9ttd)ter ©mb( anruffen fotte : SDaf aber Denett berfaaten ©eifi*
(icben SXicbter ein SBifc&off feoe/fcafeen aua) bie prtfltebe ©efafc ertennet.
Obmolen aber biefe &eifftid)e 9tea)te adein t>on benen Ovfl unb nicbt oob
Criminai-^xinblen reben/ ift /ebannoa) fur btefe atetcbe* Sfrd)f. 2>ann jus Di-
vinum eft, quod in Lege continetur & Evangdto,atque immutabile femper
permanct. Inflit.Jur.Can. Tit.*. Jus Divinum. Stuf^eutfd). 3ftte* tfl effl
©MfteaSXec&t/melc&e* m Dem ©efai«nb©>anaetio etttbalten/imbintme»»
bar un&erdnbertid) befte&et.
3n bem ©efafc unb ©Mtnaetio mirlt t>on Der ®etfHta3eo Sret>betf uf*f* ae#
(efen/tofe fa) oben autf bem Menochio anaemerrrt/uttbbie€rn>etftm^$:erfe/
bag fte au6 ©ottltcbmt 9led)t fetje/ merbett mit 34bnen tingeioaen / unb ftnt» ju
tufem€nb uttaletd) autfaebeutet morben / merben aud) t>on eoen biefem Auct.
(n anaefuegtem S5ud) unb €aj>ite( ^etter miberleaet. SBann tnblid)en bk @ei(l#
ticbe grewbeit ati* ©6tf(td)em CHtcbt todre nad)obbemetbfer 9(uo1eautta/ mti§fe
felbe unoerdnberlicb/unbtitcbt in emiaenSdblen aillria/ in anberen dber tmaul»
fia fepn / unb ttiufte btefe ttnterfd)eibuna Der mbkn y tvclcbe Dte Sanotmfen/
Digitized by
Go.ogle
^cbriffbunb SXecbtfc©ele(>rte juoeben / <tu$ t>on bem ®6ttii$ttiiXt<f>t tinat»
fejt few / Oa bocb t>on felber nicbt ein* ©vibengefunben mtrb. €*afebt aud)
eine Unttrfcbeibuna ber Ortben vmb Zdnbtt / in beme bte ©eiftlicbe «reobett in
eintaen macbtia autfflebreiret/in anberen jiemlicb einaefcbranfet/unb ntc&t tekfyt
mtrbjufaflenfam / Daf unterfcbieWicben 4!dnberen unterfcbiebucbe ©wutfleJieti
froen dtgtbtn morben. ©abero eben barum / ba§ biefe* Dlecbt t>rr ©eifUicbeii
$recb«t nicbt uttverdnberlieb/ fan t6 nicbt ©totlicb genamfet merbtn.
ifcfore M e&entm m twfprocfetiem*
$fo$fi>ttt(i) fiber &te erfte gracj»
$Me SGBeitiicbe Obriafeit ju iucern fan / »a< e* fmmer fik ©effmcbe uV
re* ©ebietb* oor ficb beruffen/wefe&e ju erfcbeinen/«nb bt$ gtttlten 2Bprt ef)rerM
bfetia anjubdren aebalten jtnb.
Croeife e* . @eft ©ierbunbert 3abren 6ac ber 9tobt ju 5uctm/fo offr ftcb
bie QSeaebenbeit jugetraaen/ berer mebr bann bunbert probterf merben fonnen/
in&eaemvart unb obneSEBiberieb be«Q3ifcboffitn/ober femW<J5tctftba(ter«7bet
bfer Commiirari gencurt wirb/unter Sfoaen unb obne SBiberfefcuna be« 3>dbfi*
litben8baefanbten« / mefcber ju Cucern feine aemobnlicbe SXefibenj bat / attjeit
bie ©eifilicbe beruffen / beme fte itbti maljl aeborfammet / unb »or felbetn er*
fcbienen. 2>abero biefe@e»obnbfit&on unerbenfttcben 8eitun«etnunabdnbe*
licbrt @efa| iftVwefcbe bie Canonen fe(b(len gutbtiffen. Scit enim San&a Ro-
mana Eccieiia , quia nihil obfint faluti credentium diverfx pro loco & tempo-
re confuetudines , quando una fides per dilelbonem operans bona , quse pb-
teft , uni Deo commendac omnes , Epift. i. Leonis IX. Ec-Diuturni mores
confenfu utentium approbati legem imitantur. c. diuturni. Diilintt. iz.
quod neque contra fidem , neque contra bonos mores injungitur , indifferen-
ter eft habendum,& pro eorum,inter quos vivitur , focietate fervandum eit
c. illa autem. ibidem. Quemadmodum illicita perpetrarinonpatimur,(icquae
funt confuetudinis non negamus. c. quemadmodum. ibidem. 9Juf ^eutfcb*
-$Oann bie beiltae 3Wmifd)e tf ircben »eif?f »of i ba% bte nacb 3ett unb Crti)
iinterfcbiebJiebe ©emobnbeiten bem %t\l ber ©Idubiaen nid)t (cbdbitcb fevn/
ioann ein @(aub burcb bie £te6e &mM fo wt er maa tourf et / unb affe bem tu
niaen Qiott anbefibiet 2>ie (angmtrtae/ burtb ©nfnmmunaberen braucbetu
bett betteftnete @e»obnbetten/ae(teu jo ©tei a\t etn @efa$. 25a* mcbt toibee
ben ©iaubetr nocb miber t>it aute ©itten aufaetrunaet» ttnrb / ifta(ekb»ati(tia
•juacbten/unb ju €rba(tung guter Sretmbfcbafft berenieniflen/mit toetc&ra mati
febet/jtibeobacbtenunbiubaiteit. . ,
©(eicbwie »ir nid)t unerlaubtc^ gttotom I (tffo 0efiatttn »if tpa^ burc&
ein ®tbxm& eindefu^rec morbetu \m
Digitized l by
Gooale
ttnb nxnm emCononffdj gyempef oerlanar tofrb / fte&t e* fo &eretff$afft :
Bellifartus bat ben 9>abft Syiverium ju ffcfrjur benSfoflltcfcen^alfoft beruffen
(aflen / i»eld)er ae&orfatnuco erfdjtenen. c. Guili&rius 23. q. 4* €0 tft jn>al>t
»af>r/t>a£ befaafer9Mbf! nad)gej>nb* benBeliifartom tn benSwnngetban/abec
ttic&t barum/ ba§ er tbne ju fld) beruffen faffen / fonbern toeifen er tr>rte binter*
(tfiet/bannauJ er ju tbme fotntnen/baf er felben anjehalten/unb fn ba« SfcnD
oirfc&icft / wte betnefbter Sanon &eiter erjebfet. SDaju fotnt / bafi n>ir biefe Ue*
feuna ba&en mit $wfpruc& eined oraften Pnviiegii , »on toetc&er gfeid) tn
8ttftoftm8&er<m&erett8rag.
SDem $Kat& iu fticern fte&et ju/ etnen @etftlid)en/ber fefne 55emfftina oer*
•c&fet/ober auf ttttmer eine SEBeis fe(ne$Kec&fe fd>n>dcbef/unb felben eingreifff/
ober aufru&rifc& / unb unrtibig ftch aupbrt/ beo Sanba juoerweifen, .
iSeroeife e$/erfilic& burc& afle^ baovfo oben oon ber Uebung mitSfofprud)
tti Priviiegii gefaat toorben / toelcbeo* toir aucb in biefem §a&( ber Q3erbannung
tinb anberen (Straffen/ burm gar oiefe 53egebenbeifett/ unb febr lange obnunter*
fcroc&ene 3eiten in Stbwefen&e it / unb o&ne l 28i&erfpred)ung ber oorge&ac&ten/
|u befc&einen bereit ftnb.
Slnoertena. 2>af*/ roann toir mif biefer/o&er anberen mifbferen ©fraff bie
SEBiberfpenniae/ 3lufrtfbrtfc&e/:c. nic&t wurben u.i 3aum balten/ unb fold;e ?<u
fter ungeftrafft &inge&en (affen/bte bocb unaeftrafft nic&t bleiben foffen/ fte aus
#trfen ftc& bafb tn SBulff oerfe&ren tourben / in beme fofc&e mit ^crac&tuna
b"er #. Ufcc&ten oon benen ©eifilicben SXic&tefen mif ber anaemeffenen ©traff
nic&t abgebtifit n>erben/bann t$ jfcbt gcfc&riebcn : Qujsquis imperatorem,aut
Magiftratum contumelia affecent , fupplicium Iuito,& quidem fi clericus fit,
deponkor.fi laicus &c. can. apoft. 83. iterum legitur : fi quis laicus juramen-
tum violando profanat , quod Regi & Oomino fuo jurat,& poftfea pervets&
& dolose ejus regnum traftaverft , & in mortem ipfius aliquo machjnamen-
to infidiatur,quia facrilegium peragit, inChriftum Domini manum mittens
anathema fit «c. Epifcopus ver6, Presbyter, Diaconus,fi hoc crimen com-
miferit , degradetur. c. frqui. %%. q^e . S(uf ^tUffd) :
SEBer bem j?a>fer ober betfen&eamteten etneUnbtO jufilflet/foDe defhaf*
ftt werben/unb vowmm t$ etn ®etff(id)er/abdefe$et tverben : »ann eiabet
iin2Be(t(fd)erie.
^Bann ein 9Be(f(id3et ben feinem Stinig unb &nn gefeiflefenCot britftt/
Htm fetnfXetd) oerfebrfer unb bo<baffter5BBeife nri§banb(ef / unb fetnemieben
l>urd> Wfe Crffnbunaen naebfteuet / foDe eerfluctt feon / toeilen er ein ©ott^
&aubbeaebet/unb an ben ©efalbeten @otfe« Jbdnb (eget k. @n S5ifd)off aber/
9>rtefler/ ober Diaconus, toonn er biefei «afiet befle^et/ foBe flbflefejt/ unb ent*
•idjenmirbem $ ' Cb
Digitized by
Google
Cb ber $fan&m n» Ublingmfe&toefl btf gui^* fBofttof^ bojf ' tmfr
fcbalcfbafftangetaftet,ob <tbm9cat&f<&mftb(it& Wmipffet, ew^tfirtoi»
fcbott Stm : £>b bejfen 9»<&ter ipne g<ftrafft, iftou* ^nam»orfr@<&r<*
tot otf 9&if<&&fffa&m commiflkrii auf bfeoeelangte ©te&ungmerfe&en, m twu
efeen ee ben «Bfanpenn btf<&u|et / unb feine $bat belobet. 3»u* c^erotetuna
ftidbe ntow oort anberoSdjlerm, aujfatbag emem©tanb oouget/baS bfe @<b>
ikbe mitf rnft «ngefcbrancfet toerbcn, Wetwiten bie 2Beltlfc&< ipnen arfaubt otr*
tnetnen, toa* imtnet untet Denen ©eifuie&enletc&tlic&, obee gat :nicbt geffaiffttoteb.
S)a nod) batut bic£<il.9\<c&tm eben fblc&c fte&laau Denen ©ciftltc&m f<&4rff<t>
ai*an&m2e<ttlicbeniufltaffengebieten. _ •
<£eittm$. ©inoetten tore unfere {Rec&te Ju fe&ufcm / utw fc&irmm fe&ufctg i
ttnb bieSlnfecbtec itraffen ttnttm, tofe Menochiuslepeet, TraO. cit. iib. 2. cap.
ao cafu, 12. aflroo er bie ©cift(i<&e 9vee&ten, unb Auftoritet anfuljret. Unb Ju-
Kus ciarus lib / ' '"it/ boj, toamuin ©eifWicbeewore/ uttbbie ge*
meine SKufx rt6t) tb^u Sftaplanb ( ber Diefleicbt ba* Privaegmm ,
fo toie anfprecber n au* ber ©tatt ob<r £rtp, fo er bmnru&igd ,
iuf eineSeit ju f< mjiebet, W mit emem <M* ^rleffce aefcbc&en
feoe. Umb fc l<n toie unfere SKte&ten betoabeen, baf totr tmt
kepublic , bam «xrbm , unb un« oon niemanb m<$wr* m bu
forrttm babm, al* oon benen ©riftlkpen, bie nkbt einem ©rttoeteeeifc&en, fotu
bem^eutfcben$8ifc&off unteroorjfen, wt beflen StotrjbfK unfere nur afljugiatM
Wge, bamit nidpt fage abeeglaubijeMnt<rt&anm twrfu&rm , unb »a<& stfallefi
Slufru&ren anftifften fonten.
Ifcietfcn*. Snbemebte @eiftlk&< Srep&eit au«bee$ueftm@nab, unb ©*
fafe berflieffet, tmoflJk& fepn murbe, jelbe toiber 1>m Surfwt ju migbrauc&m , baf
ecntcbt ftraftm tonte ; ©ce auf fokbemen} teeam dnem gutm 2Bercf (epben ma^
jte, me(*erUnbi(U9teitba«©etftocbe(Recbtfeu>pen oorgeforset, oerorbtrmb j quod
ob cratiam alicui conceditur, non eft in ejus difpendium retorquendum. c 6i
de Rc g . jur.in 6. 2Bo«einemau«@nab gegebenmirb, fod niebt |u fcbanben bc#
©ebmbenmnjbraucbetroerbm. ,
Unb toatm eine ©nao, obne be« anberm UnbflT, ju enPtifm , toie ot( mebc
obne Unbfli be* ©nao ertbeflenben. ,
^unfften*. 3ft mblicbm btfe« m tmige (Kec&t, butcb beffen Ubung mtt
t>ermittelft©6tt(icbet©nab in bifen<Steeit pabmfdnnm oenoicflet toeroen: oanti
«>ann wir einftoeDert mti natantcben Sdecbt, ober m emem Privflegio otfen ©^
toalt nidpt pdtten braucbm fotmm/ tourbenott^ ber *8if$off mtt un« flretten,no0
toir oon femee#eeebe fepn, nocb einig ^apftltcbet Slbgefanbter un« ptogen Hw
nm ; angefebmber mebteretbtttbtr ^rieftermmit^a*mng^<r©flM*en
Digitized by
Google
Cotigfeit, mit &mt)attgcfc|t<c «n<r «Sttaff^Sorc&t, m* anr<fc<ntxn eaffewn,
nut ooflemSugd bcc fog<nannt<n Reformation gtciftunferoSftac&barfc&afft nae&*
crtte/ unb rodtc <* umb b<n wafoen, alten, €att)olif<&<n ©laubcn m unf<r<c £an&»
f$afft g<f#eben aenxfta, wann wit nicbt burcb b<n urtferen ©eelen , bem w
faoft , oenen $dpf»icb<n 2lbg<fattbt<n , unb txm 3Wmifc&<» t @tul)l fo «ntragtt<
eben ©ebraucb Difc^ Ota&ts , oie fcbon in Untwgang W fmr^enbe aufeebalten
fcdtten. »fab<nfte6fft<K5,unbbi§aufbif<n$ag/nebftb^
ten , ba f><un'g «pdpfll. 2(feg<fanbten bie SBortQfero Eroinenzbe* Cardmai 4
Afti auSjufpwcfxn fc&rodc faOet, bann bifee ju felben 3«t auc& $dpf«.8bg<fante
t<t/ a8bi<2ibg<orbn<t< btfSiaft)*, baen <inig< noefcbep leben, ibmComphmen-
tierten / nac&bemc etft<3bt<t Wv% £eiligfeit C8ateriieben@nab/ unb»lae*
t»og<nb<it txrftcbetti fte& nfc&t gefcbeuetju fagen / <t babe au«twmicwir ww /
bie <$cbnxi§et beo ibten SSrauc&mnb ^§brduc|xnju ctbalten ; unb bi§ ifyene utv»
n>ibctfpwcbiicbc2lnfpca0 ehttf Privilegii ubeebifc@e»onbeit,l>annn)ann rotfoi«
' fttf PrivUegium nicbt g<babt battcn, murben fo oi<l nicbt minber- <wtg</ aefc&etDC/
Bufic, unbgclcbm $dpftl.Olbg<fanbt<,aliS betlxuttge,fooa$8tf<&offe, obetberep
Commiflarii, bi§ ottf gegcwwtttigeSeit nicbt fhtmm ucrbliben fctm/maffen aettug/
fam befant, oa§ fwju©weitewngM@eiftUcben5tct)l)cit / ju feiwben ber rtdtu»
cfxn nut afliumatfctbat / mic flegcnwdttige iBegebcnbeit mebt al* jut ©cnuge bw
nxifef.
S)ie ®ci>ttmm$ fcer t>rttten gra<j.
gBitb bcm^ciliaflett93attct t>«wbeC>aItcn,&eff€n 2(u«fpni# ^^ult^et^/ 3R5t|/
«nb £unbert ber <^ta<( eucecn fo(c|>e in tljcen <£cbreibenoom 25. > n * bcejungft'
ixtffticknctt3abr$iwt<trootff<m ^ r ^ ,.-. ~> M
Snbcffcn leu^tct Dic €bcembi<ttgf<ittx$ ©)bgn6«ftfc&'eatboUfcbens8or*
£)«!>« gegen bcn <)>apfa\<§tubl beittt b<»oc, toelcfce* twgenctmaniu mcrt» gc- »
tbancn <Sd;ritt auf erfte g3ecmabnung 3bro ^jtl.^cili0fettalfobalb m ftcb felb*
ftcn gangen, unb fcinc©cborfamc bem beiligften SBatet fcbetnbarlt* ™WJ n -
2B3ann abcc |<n<t <gc&citr,n>orbttrtf> btt@<m<inbUbung<nfc&nxi^
<tn<« neucn «JMarn>rm gebotten wotbcn, Idngcr, al* crfepn foOcn , gc»<|<n /j
foIcb<« f <intf mcg« au* wiB<n , b<n ©<»alt b<r (Sebluffef ju lewn , Jpnww m
feafalt txc Unt<rtbancn J£)<9l oorjuforgm, g<fcb<b<n. €« fonb no* anb<r< . g<^
v$t Urfac&m : €r»/ baf »cg<n oon 5<m bal§f?arrigen ^fanbenn ongebro'
<1j<tt<n9i«|)t<n/ nxgcnoonb<m Commiffarii b<Iobt<n Stomaffiw/wgwjw»
Ix9bcnocrubtcnq5cf^tmpmtng,tocgenfo oilenPOttbcm^Mbg<fanbt<ncw
Btt<n<n Tribularionctt/ bcnen fcbon brenncnocn ©cmut&etcn Oelunb^ccpDurc^N
Ut Wmfm ^wibenjugcwoTficn worbcn, bur* nxlc&e* « o§m etwgeoon
fy a • unt
Digitized by
Google
mt^Q>tt\Wc$tet<^amwQ, ttocfett unb t «ttxft bie SBJitNimifl^d b<l
gSonn*/ unb ©nfefcung brf^fonbetut* unt>et&6tt aufetteat/ toefe&e* oetutjacbet ,
baj? m foJdbetJofce/ iuebettfol#et@tttnb/ la befa^^rdbenatoekfaitoop
6en/&et@kmeitt&Ub(trtden^nMt(D^ fc&teiten/ |b#
aef&icft wutbe. 2fobettett«/ toeilen fieiff beftNTett wotbett / tmb attnocb bleU
bet/ bm^ettwfenen nimmetme&t einsutoffett/ pemteben* We®n»nffien bet*
te fo getins/ baf fie einem Vicarietne e&tlie&e ^aptung/unbmebtniAttetRl „
f 6nten/ aifo baff&t ben *J>fatrijetm w einet Pcnfion nid>t ubetbiiebe/ unb toatm an#
f$on »a« fibetbleibte/ einem fo UWgeftnten vott bencn ©nfunfitett au* ttnfetem
©cbiet nic^b^tte Wtmen laflfen abgefbfet wetbett / ift alfi>bc*$fatt&etm xot&M
nkbt mebtgebentfet nwtben-
S)ifet SBttcffift Idnjet fcotben/ afe mit embiibete/ toatm toa* neue* t>o*
faOet/ roitb e* ftbetftNben; btmt ©tottet/ Qftftbet/ ©gmejletn/ unb £#»&
seten/ faflfen bieb gtiiffem g^te ; unb fiebe @£tt ! Cebc wof. fiucetn/ ben *♦
Martii 172&
Lit. a#
Confultaptr la St* M MS.feeondo la Rifolutione prtfa fotto U M 13.
Marzo 1/26. della Congrcgationc Dcputata Jopra f affarc dclt cjpulfionc dcl
Paroco di Udlingcnfcbwcil Ordinata dal Scnato di Luccrna.
LA Congregazionc dcputata dclla Santiti Voftra pcr eflaminare il fatto dclT
cfpulfionc deli' Paroco dt Udlingcnfchvvcil ordinato dalScnato di Luccr-
m» avcndpNoi confidcrau la Rifpoita fatu dal dctco Scnato «1 Brcvc di Vo-
ftraSantiti fcrittogli fotto i trc di Gcnaro proffimopaflato, con cui paterna-
mcntcl 9 amoniva a riflctterc, all' crrore da cffo comeflb con tante circonftanzc
Sravanti a prcjudicio ddla Giuridizzione Ecdefiaftica nelT cfpulfionc di
ctto Paroco, na crcduto con unanimo parere avcre il Senato prcdctto vio-
lata la Giuriadizziene Ecdcfiaftica , e per confcqucnza , che chiunque ha
confuluto,ordinato & eflcquito 1'ordine di dctu efpulfione fia incorfo ncUe
pene ftabilite dai Sagri Canoni e dalle conftituzzioni Apoftolichc contro i
violatori dclla Gturisdizzione Ecclefiaftica, & ha fondato il fuo Giudizio fo-
pra di cio , chc ii mcdcfimo Scnato fcrive aila Santitik Voftra nclla fua
Lcttera di 25. dito rcfponfiva al Brcvc di Voftra Bnc mcntre in cfla fcufa
1'attcnuto comcflb » con fopporrc di non avcr cratto al Tribunale Laico il
(bpradctto Paroco, che vale i dirc, chc quanda fi proui 9 che efli 1'aueflcro
chiamato comc rco , a giuftificarfi , udumente confcflkno t chc aurcbbcro
fttto
Digitized by
Google
fttto cio , chc non c ddlt Loro Giurisdizzione c pcr confequenza avercbbe*
ro violato 1'EccIefiaftica.
St prova la prima partc di qttcfV affonto dad6 , chc cffi fcrivano dalle
I>arole , Accufamur &c chc fi danno trafarittc * Signarc al Numero primo,
e quali non concordano colla veriti dcl fatto» mcntre dagli atti fcgnati N°. i.
apparifcc tutto il contrario , come giudicari chhmque (cnza prcvcnzionc U
legga,e pcr confcqucnza avcndo chiamato giuridicamente a lcolparfi il mc-
defirno , che non abbia tkato ilfcclefiaftico avanti il Giudice Laico , e che
non fia in corfo nelle pcnc , chc incorron i Tribunali Laici, trahcndo al loro
foro gli Ecdefiaftici.
Nc fi c {>otuto fcufcre il di lui trafcorfo con una nota di Eifafcpi por*
tati di efferfi d6 cofi prattkato pcr lo paflato in vari cafi t>er piu ragioni.
Primo, perchc Secondo raffioma/fcommune rallcgazione dcgl* inGOiiv*»
nicnti non fcufi rinconvenientc prefcnte.
Secondo, perchc il fcnato non prova , chc tali abufi fiano fcguiu coa
fcienza , ft confcnfo dclia Santa Scdc
Anzi dal Brcvc di Grcgoria XIIL in data de 13. Aprile ifj$. Scritto I
ici Cantoni Cattolici,che fi da Scgnato N # . terzo, apparifcc,che il Scnato <ff
Luccrna doppo cffer ftato cfortato di qucl fommo Pontificc * fare peniten*
zz dd gravifhmo falio commeffo, allor chc ardi di giudicarc criminalmente
due Saccrdoti , il Scnato Medefimo illuminato dalle patcrne amonitioni dd
fudetto Pontificct richicfc umilmcntc & ottcnnc 1'affoluzione dalla fcommu-
fiica incorfa pcr la caufa fopra efpreffa • c per impetrarla piu facilmentc feoi
aggiungere atic di Lci fupliche qudlc dci reftanti fc Cantoni Cattolici, e pec
<juefti nellc Lettere fcritte al Papa volevano in un ccrto modo fcufare il do-
iitte commcffo dal Scnato di Lucerna,con fondarfi principalmcnte nella pre-
tcfa confuetudine di poter giudicare anche le caufe dclli Ecdefiaftici , qud
Santo Pontifice conftante mentc & chiaramentc lcrispofe, che una tal con-
fiierudine potto ancora chc foffc antichiffima, & anche aualorata tfal volon-
iario confenfo degl' Ecclefiaflici ndla giurisdizzione laicale , non potcva itt
verun conto foftenerfi flando apcrtamcnte a queila la difpofizionc Oei Sa-
gri Canom, foggtungendo loro, che gl 9 Ecclefiaflici dovcvano onninamcnte
effere giudicati dai proprii Vcfcovi ,i quali , ove foffcro ftati negHgenti,
<S nel puairli , o nci dargli il condegno caftigo, allora cra lecito alla Supe-
riorita Sccolaie di ricorrere all? Santa Sede t di cui poi (arebbe ftato pcfo di
«blifiarc i Vcfcovi ad adcmpire eflatamcnte alle paru che le convenivan*,
^j Tcrti»
Digitized by
Google
Tertio, perche non mancano Eflcmpi in contrario, e ben recenti , che al-
tri Cantonifonoricorfi per delitci commefli dagUEcdeiiaftici r anche«contro Ie
lcggi della Republica , ai Superiori legittlmi de medefimi Ecclefiaftici , dai qua*
li Jono ftati condegnamente puniti.
Refta in oltra ben chiaro, ed' epure dal Senato conofciuto i'Olteriore'at-
tentato commefTo contro la giurisdizzione Ecclefiaflica con Vavere tacita-
mente.privato della Parodiia il noto paroco , gia che non ebbe dificolta di
ordinare, chei parochiani procedeflero alT Elezzione del SuccefTore di quefto
fatto, non puo dubitarfi, mentre U Senato fteflb lo confefla nella fua Lettc-
ra fcritta & Voftra Santiti con le parolc, che fi danno trafcritte al N*. 4°.
Pofti tali attentati provati concludentamente, ed al Senato tacitamente
e efpreflamentc confefTati , commefli contro la giurisdizzione Ecclefiaftica»
non puo la Santita Voftra fenza mancar al fue Supremo Paftoral Miniftero
difpenfarfi di non operare,che refti reintegrata, ne quefto puo feguire in al-
tra forma, fe pon colpermeflb al Paroco di ritornare alla fuaCura,Io che fe-
guito che fia, fara parte delfOrdinario di dettoParoco , il punir!o,quando
• lui cofti ,che abbia delincmito : ma quando cid fi trafcuri dai Senato,emen-
te della Congregazione , che la Santita Voftra dia gl' ordini oportuni, per,
che refti vendicata 1'injuria fatta alla giurisdizioneEcclefiaftica col mezzo dci
femedii prefcritti dai Sagri Canoni, e dalle Coftituzioni apoftoliche,
N°. x?. particula Epiftols Senatus fcript* S d . D. N. fub die aj. Janua-
rii 17x6.
Accufamur ad Laicum Judicium traxifle nos di&um Parochum , quem
tamen ut Comroiflarius Epifqopalis coram nobis fiftat ex fuperabundanti Re-
verentia petiimus, errores fuos tam graviter culpabiii dcmonftraturi , & ad
mclius impofterum adhortamri.
Parochum ipfi vpcavimus non judicialiter* nec per apparitores, citatio-
nes deferre iblitos* fed per Cancellari* noftraeinfervientem : cum autem ve-
nire renuiffct obftinato efettionem iDitione noftra minitantes kerato voca*
rimus,& infuper pervicacem , & induratum terris noftris exire juffimu*
Facile ex his Sanftitati Vcftrae patebit , nos Parochum nec ad judicium
wec ad Tribunal Laicum traxifle,& expulfionem ipfius non in poenam infra-
itorum & ufurpatorum jurium noftrorum aut verborum feditioforum irro-
gatam&c
N # . 2\ Copia citatlonum & exilii kuimati per Senatum Lucerncnfem
Parocho de UdlingenfchwcU,
IM.
Digitized by
Google
Lit* b.
Aiolto Reverendo Signore Curato.
A Spcttavano i noftri Signiori che V. S. molco Reverenda compartfce avan-
** ti loro Venerdi fcorfo per difenderfi , o fcufarfi daicunc cofe , pcrci6 1
fudetti noftri Signori ci hannoimpofto di citarc V. S. per Sabato proffimcy
if . dd corrente, accio comparifca avanti ii Scqato, perrender conto, comc
in virtu della prefente viene citato per il fudctto giorno, e per fudetto fine ;
c ci racomandiamo vicendevolumentc alla protcttionc divina per la Da Vcr*
ginc. Lucema 7, Sepc 172*.
Caneellaria detta Cittk
ii Luccrna.
Lit. c.
Nbi Sculteto, Senato h Configlio di Cento ditta Citta di luctrtuu
AVendo Noi intcfo nelU Radunanza dcl noftro Gonfiglio , . che non 01-
tantc T cfprefTa citazionc di comparire avanti ilSenato il Signore Ghri*
fUano Lcontio Andcrmatt , fiafi dimoltraro renitente fotto il prctefto dellc
Ccnfurc Ecdefiaftichc, quando noi per altro afpettavamo una pronta ub-
bidienza » pcr6 lo citiamo di nuovo avanti di Noi Scnato h Gonfiglio di
Gento pcr mercordi dicienove del corrcntc f 6 fc U medcfimo di nuovo fi di-
fnoftrcra inobedientc, dourafenza ritardo ritirarfi della noftra Citft £ Dt»
minnio. Data nd noftro Configlio li 17, Scptcmbrc 17*?*
(L.S. )
Cancettaria detta Cittk
di iMccrna.
Lit, d.
tfoi Scuitetiy Senatori h Configlio di Cento detta Citta di Lucermu
AIX inafpcttau contumacia dcl Signore Leontio Andcrmatt fignificamo
air mcdefimo , chc noi fiamo fermi nclic rifoluzione, chc nclla cita-
»ionepaffata abbiamo prefa;i percio vogtiamo, che nello fpazio de 24. orc
vada in cfilio dal noftro Stfta , chc fcardiffc di non obbedirc, lo farem»
coft-
Digitized by
Google
nondurre fbori con la noftra fuprema forza. Dato dal noftroConfiglio \ 9 .
Jettemb. vji%.
Lit. c.
Num. 3.
COpia Brevis Sanft* memorixGregonj XHL te quo apptref, Scnattfres
Luccrnenfes petijfTe & obtinuiffc abfolutioncm \ Cenfuris incurfis, ex
quo criminaliter judicaverint duos Sacerdotes 4 Refultat itidem, quodprefa-
tus fummus Pontifex declarat» quod abfolutio confuetodini Senatus cogno»
fcendi caufas Ecclefiaftfcorum nullatcnus poteft fuffragari.
Sumptum Brevit. fel* rec. Gregorij Pap* XIII 4
Dcfumptum de Verbo ad Vcrbomi prout facer in Regiftro Origlnali
Brevium anni primi ejusdem Pontificis in Archivio Secreto Vaticano Scdit
Apoftolic* fervato tenoris videlicet.
Dilc&isFilijsSsultcto, Ammanisfie Senatui fex Pagorum Catholico-
rum Vrante , Suiti* , Subfylvanix , Tugij, Friburgij & Solodori, Ecclefu-
Itics Libcrtatis Dcfcflforibus.
Gtcgorius Papa XIII. fc i
Dile&i Filijfalutem & Apcftolicam BmMionm.
IN ijs Hteris * quas ad dileftos Filios Lucetnenfes fcripfimus, nullo eos ip*
fi anatbcmate affedmus,tantumindicavimus, extare graviffima & anti-
quiflima fuperiorum Patrum Decrcta, atque anathemata in Latcos , qoi au*
derent Clericis aot manus afferre, aut de ijs fumere fupplicium. DoIuh
musqOe illorum fadtum* rogavimus , ut in pofterum cautiores eflcntt quar
emnia i notya paterfia in co* charitate fuerant profcfta , quos enim magijs-
diligimus, de ijigravius angimur, eosque libcntins monemus, neque^o-
cuimus pati' eos in errore vcruri , fcd vulnus aperire voluimus , ut tollercnt
& remedium qtrcrerent , quod quidem noe libentitfimi Apoftolica hac 9 m
qua i Deo conflituti fumus, auttoritate adhibcre parati eramus , nec qurc-
quam poftea cupidius exfpeitavimut, quam illorum Litteras 9 pcr quaa ab-
Jblvi poftularent , ncquc cnitfi potcramus nihil poftulantibus, eam , quam
jnaxim& cupiebamus , ahfolutionem impertirc Iis igitur nuric litcris accep»
U% incrcdibilc eft , quantam ex eorum pietate vohjptatera ceperimw , pa*
ftm qaoque nobis voluptatem attulerunt veftrsUtcrs, propter veftram *
$um ia ifi pcrfpcumui , <k Frttrum bkil* ihquc Chdftt £looa Mcitudi-
Mm.
Digitized by
Google
* 43 ( 1« ) fi*r
ncm. Itaqtte & illos Apdftolica authoritate abfo!vimus t & vos atque ilfoi
uti Filios chariffimos ample&imur , confirmamus hanc veftrato , quam &
fcmpcr.cognitamhabuimus, & nunc in veftris Litcris recognofcimus pieta-
tcm, atque erga hanc Sandtam Scdem obedientiam , ad noflram priftinam
ergo vos charitatcm , cui nil addi poffe exiftimabamus , maximujn cumu-
lum attuliffe , idque quibuscunque rebus poterimus declarare paratiflimos
effe, neque in vobis ornandis ac juvandis quicquam prxtermiffuros. Vos
ut illas noftras Literas ad Lucernenfes, fi hoc, quod fequitur, paterns , ut
«quura eft , charitati tribuere ; Excufatis fadtum LuCernenfium antiqua ift-
hic in Clericos animadvertendi confuetudine, fcitote, nulla omnino confue-
tudine auamvis vetuftiflim* , & ipforum etiam Cleficorum voluntate ro-
borataheri poffc, utLaici de Clericis judicent, idque i vetefibus fepius
decretum effe, perpetuoque retcntum. Quid ergo ? peccabunt Clcrici impu-
n£? Minimfc,fed a judicibus Ecclcfiafticis punientur , vos fi illos negligen*
tiores effe animadverteritis , nos ccrtiores facite , nulla enim nos ea in re
connivere patiemur, vobisque nullam eos accufandi cairiam rclinquemus ,
quod etiart fcciffcmus, fi eam, de qua conquerimini, hadenus eorum negli*
gentiam cognoyiffemus , vosque univerfos Catholicos & Ecclefiafticac Libcr-
tatis defenforcsin cordc geffimus, vobisque omnia propterea & optavimus ,
& 4 Deo precati fymus, femperque prccabimur, nec quicquam intermitte*
tnus, in quo noftram audtoritatem atque operam vobis oraamento & adju-
mcnto effepoffc intelligamus, idque veftrae virtutis & erga nos atque hanc
San&amSedem obedientiae & pietatis nos debere exiftimamus.
DdtumRom£apudfan3umPetrumfub
armulo Pifcatoris die io. Apr. ifjf*
Pontificatus nofiri anni primo,
Antonius Bucsapadulius*
Nvm. 4.
Particula Epiftol* Scnatus Luccrrtenfis fcripta San&iffimo D. N. fub dte
£f. Januarij Anno 17*6. ex quaapparet* eundemSenatum fateri, demandaffc
fe Parochianis ele&ionem noviParochi in locum expulfi.
Poftquam hoc jfaftiflimi, ut credimus , modo diftus Parochus terras
aoftras vitare juffus , & firmiter condufum fuir , perkulofum hunc fubdi*
tis noftris non amplius ferre paftorem * quid nobis reliquum fuit , quam fc-
Julam d^rc operam, ut fobditi noftri iiudling^nfchvvcil ajiura fibi pro fuo
Digitized by
Google
jure Ftrochum digerent ? Hoc fubditis noftris pu mente & optimt inteati*»
nc indiximus, neadminiflratione Saeramentorum & fpiritualibus confola-
tionibus diutius carerent, quod bonum, ut credimus,opus, an ad nos petv
tinuerit , Sanctitatis Velirae haud jyr avati fubijctemus judtcio.
P. s. £>ie gemeiuen Poftfcripta entoalten , twtf ettoan bergeffen toorbett f
ober aud) oetbefferct foli toeroen ; £)ife* aber roirb guer gbrtourben iintb fo att*
genebmcr falten/ n>ciien oarinn begriffeu beo nabefn ba$ Finale craelfo toeitau*'
fcbeuben fu&lia>n ©efcfedffto. ©lcidjroie nun guer (Sbrtourben bi j; babin aant
flat erfebM fonnen/ voie ein #od)!obl (gtanb Sucecn aUe ©d}ritt fo Rug unb
crn|li)aftt abgemcffcu / oafj fclbigee biflicb bic ^)6d)fle Venerarion eon aufferet
S0tod)ten/ unbRepubiiauen,aberaucb ben.£>6d)!ten Stantf/unb tieffltot Re-
fpeft oon angeb&rigen Sourgern/ unb Untertbanen oerWcnct ; fclfo werbcnfie bef
ienec auf ben 13. Maii attgefefeten gucernerifdjen ^agleifhmg famtlicb £obl. £«.'
Ibolifdjen £>etben crfefccn etn iDtaflerftucr' etoec poJitifcben tool abaemeffettencon.
duite, fo mol oon ©ctten Cobl. @tanbe$ fotcern / afc »on<gciten Cobl. $afl)Q(U
leben Octben : Da man batm au$ ber Lifta ber .&ecm©)ren<©efanDten cneben
ttnnep/bajj bifeo^eft&afjtcincr famtlid) £obl.eatoonfd)meobgtto*f$afft febrjti
^eeftcn gctnmgcn / ttnb man aHeti ^rdffteti aufbieten totrbe/ etneefeita ba*SeiKi
|u bamen/ anberfeiw aber bic £ol)en politifd)cn 9Rcd)te ju faWerett/ o^neben^
$en Refpeft 36» ^appt ^efligccit.bepfet» ju fefcen.
Ofrmcti tot ftmeti <£br<\u&tfantom.
fGott ttro / £ert £aw&ammatt (gebafftatt £emri<& Cri vellf .
#en 2<mbfyauptmann Emanuel Stanislaus gMuttitter *ott
£rattttoer0. .
JBott ^twfe)/ £m3ofepf> 8ratt| 9fc&ma, bott&iDmda/Sattfc
ammatt*
^m©ttg^«ffop^@<^mo?Rttter/Sat;£att&amm<w»
£m 3ofet>& Stotfrotti SReoitta, bott f^tberegd / ^ 00 Wtt
Mcrveis, fRttter / 2flt#attpammatt.
lOotttttttertoalbett ob bettt3Balo7 £m 3ty* $ram) att ber £afc
&ro/£attpammaib
mt
Digitized by
Google
Jftf 6t &cm!a5at5./ £er* geoafttan SRemtaj Stanfer SJtttter/
£attDttyattptmantt/ utto gattDamman»
tOon Stt0/^e« Fidelis jur gaubett/ gren&ew t>ott ft&urn «ttD<3W*
flelettburg / .pew )u £embrumt uttb SJoglif ott / Sante
amman*.
£er* fcmtoogt £emrkb t>on SSRen&tnaett.
$8ott ©laru*/ £en Sofepfc Sfm&ont Sfdjuot/ gantebmtbtmamt.
SQott greobura. / £er * $ranf$ Speter 336gelt / ©c&uft&ettl»
£m 9totwer* ©ottrau.
SOOtt ® OlOt&ttrtt / £ert @$tt(tf)d§ Hieronymus Suty.
£evt SKt#to# 9>ctcr Ccleftm 2wti)oni 35efctttt>a* w*
83raunjfatfc
fctttctt jttcjcfeejct wotbcn:
fOottfttcertt/^ertSacobSBaltjjafar^^uIt^e^.
#trt 3o&. 3ofej>& Stirler / ©eN-t&etfc
£ert ® tatt&alter 2tfpfcott$ t>ott ©otmenberfc
Sfr«gattDt>03t $lts®dtym SKeoer*
$fr. £wt&t>08t £artman*
Sft.SattboogtSeaer.
©?an Wnfc o&nfd)n>4r ermeflen, &agCeb(.€atbouf«&cnCrtf)en €&ren»©*
fan&te aOen tfrafiten toerOen aufbictcfi / umb ein Expedient ausjuftnbenv wie fatmv
gebc Diffenrierenbe £obe / unO .£>oc&fte $att&eoenf6ntenju fvicfe geftcfletwee»
btn/uno fatnen seroifle Medi> Termini getaO awfan<jlitf> auf Da$Theatrum> moc
totrd) fonOerbettueb Ote 35if<b6ffti4>e Turisdiaion foitein@i*cri)eit <\efe&ctroetOcn/
weim a&er feflwc Oer £etoen Soaverainitct emtfc gobfc. ©mnO<$ *» *** fle*
trcttcn/ fonten fle feincn^lafc ftnjben t 2Borau$ $obl. ©tauo wranlafjtt row»
•*»v tfm UutertftnB/ cwen Projea ju fotmkm t roei<$ee j)oeo4?«vt' @«*«i
£* «Kijafr
Digitized by
Google
tntylfttt? eitationem > hon qnidcm juridicam nifi in crimtne perdueftonit > fed
Frincipi territoriali competentem, & Bannifationem in cafuquo Principis au-
thoritas lsdiett mitb : vJBcfcfcet oon £obl. ©ttbco bem aucb attwefetttxn #etm
Vicario Cenerali ^C&OtttO/ Ubctgeben tOOtOtn.
iftad) Oiefcn hinc indc gefuljtfcn RemonftrationCtt/ Uttb ConteftationCtt/ f«U
btn enblid) ben > 8. Maij famtfid) gobl. <Eatbofifd)e,Ottt) in abgefafjtem Condufo
fck Conduite 8obl.<Stanbe«£ucetn approhiett/unb ftcf) babin attfgefoffht/ bafj
aud) fjle ba* SKecht ©eiftiicfoe ju citietett/ unb ju bannifieten/ in obgcfc&tetrTer-
minis, unb Cafibus praetendietctt. Unb bctu&ete bct ©d)fufj aufeinem f)6ff*
fobefl/ reipeftuofen (sscfctetben an 3&ro ^apftl. ^eKiafett/ batinn jelbe / ncbjl
nocbmablia frdfjnget ^otfieOuna babenbet&ecbtm/etfucbct toetbcn/ ibte gefafc
te indignation gegen fjobL ©tanb gucetn faOen ju laflfcn / unb ftc in ©nabenatt*
jufdxn. SOBotbtp icb abet/ al* eitt Catbofifter wcftcc , oife eimge <&m tta*
ae/ e$ toctbcn ftd) bifc* fo generofen 2f(t>» cobauwpf. <5cbfuffe« bebienen fene
/ Eooi. QJotbcte ©tanbe in ipten conqueftJertcn ^toofn^cn / toefcbc jsoat of)ttc bcnt
nad) if)tct £oa) * etleucbtcten Prudcnz toifjen / toa* ctnero Pomino Teiritoriali
tuftcbct.
■ — —— ■— ii ' i — — ■ i ,11.
P, S.
$ofget gum 3$ef$to£ ewe SBeofage / au* toele&er att ben $aae 30
(eget tottb / t>at Sfn. 1*73. ctn £ob(td)er (Sftanb fiucern mdjt btc Abfolution
son bcr Excommunication begefjrt/ fonbcm nur berofcfben Sfuft&ebuno/ aud)
mcbt toegen begangenen $ef)ferteme Sfbbfftgtfhan : Safutbetfid) aucb nfraenb*
in Aftis Pubbcis eine* f)obcn ©tanbrt / bae" tnan ctn ^ncrVtgcfortiben n>e*
gea auffacbebtcr Excommunication oon Octten Sucern gemacfjet ; (gonberti
bingegen tntt Animadverrirung ber ^rtefleten »o» §tit iuSeit fbrtgefabren/
toie oorber. €< tft aud) tubemercfen / bae" bamabfig Mficbe Satbolifcbe
jQrtf) Caufcm Communem gentadjet. Uttb btenetl fotfe Authentica <m fiatt
Cincr SlntWOrt auf Obcn ftefjetlbe* Parere bcr Cardina]ifd)cn Congregation.
aae^efflgffa: iBattet !
^t>3t |abcn ntit arofjcn ^tttnmer unb@d)nt«|cn tewmen, tn toaMtnanab/
<W@c^ttt«$/tmb^macf^UnftwSicbcn Spbjnoflenbon^uccrn/Oontocgen
Digitized by
Google
tmtt-ibMbfoim ^ncfient / W< fle i&rcm mol <33erbiett<tt nad) mtt bent
@d)n>eebtrid)ten toffen/ gegen ©teeer #eiligfeit gcfallen/ oermog 3b. «gKiltgfeit
Kbarfirtt crgangtten Breves, tarmn 3I>« .£eifigfcit fie in ljod)ften 55ann ciefafleo
fin cefetinct/ unbnid)t barau* ju cclebigen feoen/ fte befennen bann ibren ge&ler/
Da§ fte unred)t getbatt/ nnb bergleid)en @ad)en ntct)t mcpr oornemmen tooOen/
ttnb toirb i&rSebler bierombo&er unbbofer gcad)t/ bann t>er ubeltbdtigen $erfo>
nen Caftec ; QJGc(cf)C£5 fte unb uns gemeinlid)/ bte bife @«d)en/ gleid) toie fte/ be>
rubren tt)ut/ aud) nid)tanbcrft ad)ten/bamt bajj bifec£>anbel un$ in gemein bc,
lanaet/ betfelicb befd)todd)et. 2Da* umb £anD()abung, unb Ubung bec©ered)tig<
leit toillen, bam.t ba$ Ubel unb betgleid)en ©c&attt/ unb gafter, fo bifc jtoep9>e&»
fonen begangen, unb auber obeltbdtige Seuft) aud)oerftf)u(ben mod)tctt, geftrafit/
unb oerbammt toerben, unb nod)bem toir bann etn Scep fcmbbaben, mancflidjie*
fw SBBeib unD £inb auf freoer @tra§ fid)er wanblen laffen moge. 2Bie ad)tettb
aber / too ©ter ^eiltafeit bifer jtoeper tyriefteren $h'§panblung, fo in unferen 8an<
ben a(lent()a(b/ beo 3unaen unb Sllten offenbac gftn, unb mantflid)cn uber Hjren
begangen ©etoalt, unb ©Htt&roillen SRad) gefd)cpcn / im grunblgetoufjt / 3&e
«gKiligfeit tourbe nid)t fo pod) in bie (Scbdrtfe bife* ©cfrreiben* getretten feon/
temtit aber mtr Suer.&ctiiafeit bifer leobiaen^anbluna im grunb bcrid)t/ oaben
toie ttrfelid) berfelbcuocrftanbigen roofleu/ bem ift alfo : SJfcmbfid) pat e«ftd) auf
eteSeitbegeben, bafj ein eptlid)tf grdalc, fo beotyrem €&c« ©Jann funff epclid)e
fHnbcegcjeoget, bie fid) aud) aflgeit fromcftid) / unb eprlid), ©pnc aHen bofen
«umbbettfletraaen/ unbeben breo$dg juooe attfber&nbbetl) gangen, dtif frepcj
@tta§ }u emem anbern^off 55rob cmfepnen tooOen, fepnb bife jmcp J>rieftec /
tonen fte beaeanet / fte anaefaOen / in ein ©ftub aejoaen / nitfeegertffen , tyren
bcn «Dhinb oerVbt/ to§ fte nid)t fd)reoen tnoaen / ber eine tbr ben ©cpencfel ac
^ebt/ bamit ber anberefeinen fOhttbmiBett/ unb 9lott>jn>ana mit n>r furaenommetv
hamad) Jber anbere aud) alfo aemalt mit tbren gebraud)t/ bef} fte m Uttfer Cieben
«obgnoffen ooo Sucertt/ unter oero^)obenCbri«eit DaeJ befdjcbett/ in ©efdngnug
fommett/ felbcr bifer fd)dnblid)cn ^bat befantud) gfrn / tft bermaffen ein fb(d;er
Mnmiden unb Unrube unter Oemgemeinen £an&'SBo(cf entftattben/ beg ju bcfor^
<ien/ n>o bn} gro§ Safter nid)t offentlid) geftrafft morbett/ baf ein groffer ffufrubr
Mroon entfcruugen todre/ alfo baben fte i^nen benfiobn (affengeben/ bcn fle rool
«erbtent babett/ unb feber ebr(id)en£>brigfettmo(gebubrct; fold)C/unb berg(etd)en
tafter ju ftrafen/ ift aud) nid)t nun>/fonbern fmboomaben bep ibncmunb in un*
femOrtbenme^ralfoubeftbditgeteftergeticbttoorben, ftnb aud) oon mct
^ero alfo fommen / unb em ubrafte %unbonf untcr nui, unb unferen ^orberen
aufgertyt/ bap toir ubeltWtige «JJriefler oor unfern ©erid)ten ftraffen / unb
«ecptferttgen«oIIenb/ barroibcr uttf / no$ unfcwnSorbern auf bem Condlio ju
&"3 €o*
Digitized by
Google
Coftonfc, noch juJBofei, fem 2Bbtt gcteDt / fonDew aflroegm De» ttnfhnt 3W«&v
ten / unb fttei&eitm gebliben. ©o baben aucb eht 3ett ^er unfeie Sotbetn/ unfr
19« mit etlicbcn ^dpftcn QSunbnuffen aufgeticbt, Darinn un* aliroegr» unfcte alte
S$tducb/ unD^eobeiten ootbebattm/ unDbeftdttet/m.£>«)ffnung/ nocb rocttetbaf
fecn ju bleiben / bann ob gtci«l;rooI ftc oon Zuccxn, tmo t>on unfetn Ctten mebt, nr
Seiten 9>tteftet, fobao* fcben rool oetroarcft/ gegen€ofhMttj geftyicfet/ feonb Docfr
Fie tn roaffen geftrafft/ Dann Dafj aOein gtoffe stetgetnufi Datauo" erjblact / Dc*
{jaiben nritun* betmaien gegen ben Jbmn SBifcboffcn, unb tbtm Smroditen pro-
teftiett/ bafi man ibnen fcincn mebt fcbtcfen / fonbctn felbft ftrafim roofle / Dotfr
rodte juoetboffen/ roo bie J&etm JBiffc&dffc ibt gjifhtmb felbft oerfcben, unb re*
fidierttn / baf ftc beffcte £tDnung geben motbten. ©etbalben an (juec ^>eb»
Ujjfcit uufcte ganfe Dcmutbige, unb untettbdnigc 35itt/ ©ict £ciligfeit rootten ftd) ei*
«etgndDigm Stntwort beDmcfen, ben gefafjtm 3ont/ unD UtiroiOen gegeu Unfem
Oeben gpDgnoffen oon fucetn/ unbun*, Dannibt geofrunfet 8ei>D ift/ un* aucb/
«1« ftt betubten tbut/ gndbigtfcbv uttD oattetlidjfallen laffeti/btfbaib ju^er^enjti^
<en/ fb Dife ©acb/ octSSann/ in Dtfet gefdbtlicbeu gett/ unterwe 8mbetifcDenjOtft>-
fbmmcn foite/ (roelcbtf abet beo uttf noep in bochftec©ebeim gebalten) roa$ gto*
Ibtfen^uuD l jteuDm* fte batob babett/ unD iwel<Sefcbte»« Datt>onau«geben laffctt
roetben. Statgcgen/ fo ibt .f)eiligf eit m ibtem 5utnemmm, unb gefafjten 3ow/
nnD Unrotflen bebatwi/ unb biciben. rooltc/ roa* £altmwhigfeitfolcbe* bco Dm
€totbet&igm / fo oon roegm bet ©etccbtigt' eit DaSttbcl ju frtaffen/ m fokbcn febrod*
ttn JaftmOenfoltm / btntgcn/ unb oiel ^tbctwillen* batau* etroacbfen tnocbte.
SBit oetfrbcn uitfabet/ 3foto ^«ijjgfcit roetben un« mit gndbiget/ unb ^Bdttetfi^
4)tt 2introott begegnen / ben gefagtcn 3om biQiegen/ ben ^ann aupifen, uiib oiU
Ifemelbte ttnfete giebe ©jognoften oon 8ucetn/ ol$ getteue/ roa^te €aft)olifc&e
leuft)/ unb gebotfame @»6bn Det #iit&en/ ai« bifbet etfennen / unb roiDetum nt
TJie e*o§ Dtt «Ohtttet Det ^eifigen ®)ttpct)m Sitcben aufhebmcn miD empfa*
. |en. ©o^ etbietm roit un* / famt n>nen/ Dm gemclDten t)on 8ucetn/ cinet folcbet»
etiangtm ©nabaHjeit eingcDencf unD ntwcTgeffm/aW gtttenetS&nbtf ^ett.
Sipoftolifc|)«n ^mbte roem rott feDetieit beogeftanDen) atle Demutbige/ unD guu
roiHige ©eborfame inaOen SMngen/ t^D allrt Da«, fo guten roabtm Catbottfc^eti
fbtiften gebtrf>tt , unD juftat m<n €uet ^etuVfcit/ unD gemelDten ^)eif. $l»o«
ffoltwen <StuW jeDctictt flertenlicb juetflattm ^temit Un* untct ©icc ^efligf eit
«dttcrtKbm^cDiim, unD gmaDmtetn)e gSJWtiijfett afletDemfltbig^ Deeelc^enDe /
KttcnD roit @£)tt DenSWmd^rigen < Der €uet ^eiliqfeit mit etnet fo glucflict)en
tmD wrbtfNicDen * * * jn feinem ^tattbaitet anf Difct €tDm babm rooflm )
Daf et ©tet ^ieittufeit feinet bettubtm, uttD aflmtbaibm gedngfhoten tftrchen ni
ftnem etio^licheti ^foj m tangmttflem SEBoifNnD fltwbig etfyaltcn rooUe. ®e#
.Digitized by
Google
b*«, unft mK trojee «efreucn eieben gpbanoflen bon Uty Seoeet 3ttffctf jft Unfer
oiler ftotwn bcrfcbteJTen auf Sinftaa naa) Leure Auo» t J7I-
Stt# £effl0Wt
<5cb*rf<tmffc 0&m
©#« Itftff / £ant>ammat unfc 9*5*$
fcer i*e<$$ £atMtf$cn Ort&w fcer e»te
gcttc^afft ' ttamucft Urn/ ®d)t»ci$/ Unber*
twtf&cn/Snavgretf&ura mtt> ©otetfcttt».
tfcm Wtf 6tf%ffai ftt ®ott Statter / gfftrffen ttttfr
•Denen / .pei ten Gregorio t»t§ Waraem* bem £>re9&ebenDett
ftapffbc* £etltaett <£atMtf$ett unb aemctnen &$rmii$at
&irc&cn/ «Oberften g&rftett/ Uttferem SOJcrgndtngjfrn ^crtctt.
$flw$tf ft<3ffcr 93atfcr !
tKty taben ottt aroflem Aantber unb ^er^nfeob €uer ^eitfoVelc Breve
e*Vwrftanben/unb oermercft/ 5a<»oni»eoerti'beftWti«en$rieftcrntt»e0en/ >
fo n>ir mit bera <§cbroerbt ricbten (aflen / totr in 3hr £et(iareit Unanab unb
rorodren 55ann aefaden frpn fdacn/ oa aber roir oerboffen/ mo mann gbr .£ei*
jiafeit biefe @aa> tm ©runb aemtlfr / (te mcire nicbt alfoln foHia) fc&arpff
©cbreiben aetrdtreti / roa* aber bie $Kf rjanbtuna btejer jtwijen ^erfonen ae<
roefen/ac&tenb mir/ 3nr £ei(tareit merbe au* ber libriaen Catbolifcben Orten
<5a>eiben aenuafam bericbt merben/ unb (anat betfbalben an <frier £eittatefr
tmfer aanft unbertbdnia uub bemdtbig/ 93itt 3br -Oeitiaffit rooue anfehm
bte aefrattfame ber ©ujen / unb aroflen £afJert5 / ben gefaften 3orn andbifllic)
nnb wtteriia) faden (aflen / i>it <6trajf be« $ann* auflofen / unb un« nicbe
roentaer bann butpar fur mabre / <£bjiffen(icbe unb beftdnbfae (Catboiiftye
trutb acbten/ unb ftfar aeborfame <§tfbn ber £ircben errennen/unb miebertmt
in bie ©cfoofi ber 9Dl urter ber peiliaen €bnfteu(ia)en £irtf)en ajifnepnien / jt
crbietttm mir uttf nia)c minber batm bfopar aQc* m juerjtatten/ fo aeporfc
meat
Digitized by
Googfe
mtn®&bntn bttSixfim geburt unb juftot/ ©ott benSfllmdcjjtteeh 6itf«i&</
©r ttolle guer ^etHdtetf ju 9?u$ unb SESoWafot feiner (ibriffcnfo&enifir*
$en fonge« fcben wrlie&en / unt> feliflflic&en beworetu Datum SDjonftta
natt) Palmarum Anno if7j,
fer®tatt£nccritt
£$ toitfc jtttn
<S 9t 5) e
Dcr Sftnfftgt £€fcr «*ftt*e/ We bie* tmb bo*t/ fonfcetrlfd? <w
Ifckptegeft wtimmtnbe fctttef - Stfkfc itie&f: mfc / fbnoent oe*
nm Copeynt/ fo i$ *u £«»oeit fctfojtmrcri / ju* .
Stife&t^Cff*
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
«ure Ptrochum dtgerait ? Hoc fubditis noftris pia mente & optimt intentfe*
»c indiximus, neadminiftratione Saeramenrorum & fpiritualibus confola*
tionibus duuius carerent, quod bonum, ut credimus, opus, an ad nas pet"
tinuerit , Sanctitatis Veftrae haud gravate fubijciemus judtcio.
p. s. ©ie aeractnen Pofticripta entbalten / twtf etwan bctaefTen twwbett f
*bet aud) bctbcffetct foll metben ; ®ifc* abe* roitb €uet (Jbttputben umb fo a«*
aenebmet fatten/ rocilcn barinn begtiffenbeonabem ba$ Finale eine* fo roeitou*'
fcbenben fufclidjen ©cfcbaffw. ©lcwbmie nun €uct (Sbtwmtbeit bij, babin gan|
llat etfcben cSnneit/ mie ein #od)!obL <Stanb tucetn aHe <Sd)titKo fluaunb
«tnftbafftabgerocifcti/ bafi fclbisec biOicb bic .£>6d)fte Veneration bon auflcwi
SBtocbten/ unb Repubtiquen , abet aucb bcn £6d)ften S)ancr , unb ticffften Re-
foeft oon anflebfoigen «utfletn / unb Untcttbanen wtbitnct ; Sllfo metbenfte bef
ienet auf ben 13 Maij aiisefefeten gucetnetifcben ^aflUifhtng famtlicb Eobl £*.»
ibolifcben Ottben etfeben ein 'Jffleiftetftutf ciner poJitifcben wol abgemejfcnenCon-
duitc , fo wol oon ©eiten Sobl. <§tanbe* gucetn / afc bon (^eiten 806J. Catbou>
«ben Ottben : Da man bann au$ bet LiiU btt'£etjnebteit>©efanbten etfebea
»nnep/ ba§ bife«@efcbdffteinet famtlid) eobi.£atbolif#m&&bfltio$f$affi ftbtin
Aetben flettunsen / unb man aa<n ^cdfftcn aufbtetm nwtbe/ «netfeits ba$Seue*
Sti bamen/ anbetfeit* abet t>ic ^joben poiitifd)en 9fcd)te ju fahriewti/ obro ben &p»
|enRefp^3bro$apfm.&efl^
Otatroti *tif 5>meti @>r<ti'/@<fant*ro*
tGottUrtt/ £er* ganbammatt <geba#tatt £etortc& Crivelli.
$m$<mbfyauptmatm Etnanuei Stanislaus 9>littfittCP *ott
^ramtberg» -
fBott @<&t»ctt}/ £m3oje»f> gram) ^cbmgoottS^tbere^att^
ammatt*
^m©tt05Wop^@<^rtto^itter/Sat2«tt^<mttttatt»
£m 3of«P& Sfot&ottf tRe&ma bott f&tberegg / &* 011 Wtl
Mcrvcis , fJtitter / Sflfc&w&ammatt.
»ett«tttcmalbett obbem^b/ £m 9*»8**t «« **£<*
Wtt/^attOammait# ^^
- ww
Digitized by
Google
-4a| ( i23 ) !?§•-
Wbt ^emtffia»./ £er* (gebafttan Sfterctaj Stanfer ttttter/
2an&$&auptmantt/ unb ganbamman»
lOott 3ug/ £e« Fidelis jur gaubett/ greu&erj oott Styurn unb©«*
flelettburg / £e« |u £<mbrumt unb 2wajif on / ganb*
amman«.
£er* fcmbbogt £einricb t>on SRengmgett.
!Oon ©iarmJ/ £cn3ofcp& &nt&ont$fcbubt/2attb$&attbtmatttt*
93on 8*eobur<j / £er* Jran^ speter !86gelt/ ©c&utt&efc
£en 9tatfc$berj ©ottrau.
SBOtt ® OlOtbum / £m ©djultben? Hieronymus Sury.
£m %t$i<xtf) spcter Ccieftin &mbcm ^cfcntoall w*
SBraunffatt.
■ Itaictt^ugefcjgctwotbctt:
fOon f ttcettt/^er) ^acob 83altbafar ©cf)u!t|)ei§.
£ert 3o&. Softpfc S)ilrlcr / <g#u&&ct8,
£ert ®tatt&alter Sttpfton* bott (gomtcttberfr
^♦2attbb08t$lt^aff#ew9fteocr*
3fr. fiwtbt>o0t £artmait»
3fr.£attb&ogt$eUer.
©?an Wnfe o&nf<bn>4r ettnejfen, baf CoM.$atbouT<bcu£>fttVtt G&ten*©*
fonbte aOcn fltaffien wetben aufbteten , untb cih Expedient autfjufinbeu/ wte fatmv
febe Diffenrietenbe #o&e / unb .£)6<bfte ^att&eoenfdnten ju fucfre gefjeflet wet»
ben/unb famen seroifle Medii Termini gcrab anfangli<i> auf badTheatrum, root»
buteb fonbetbeitlieb bie QMf<b6p4>c Turisdiaion foltetn^ichertxit Aefe^troerbeu/
roettn afcer fe&tae ber £et)en Soaverainitct enws Sobfc ©fanbc* pt nttbe flf
ttcctett/ foruen fk feincn $lafc finbcn i 2Botau« £obl. ^taub DetanlaffU root*
bcn/ ofyx Umcriftbtifft/ cmctt Pwjea ju formietfn, roekbet iwt}£auyt> Caeben
gfcs intlja*»
Dicjitized by
Google
tHtylftCt/ citationem , hon quidem juridicam nifi m crimuie perdudttoolc , Ccd
Principi territoriali competentem, & Bannifarionem iii cafuquo Principis au-
thoritas lediett TOItt) X SBciu)» Oon Cobl. Ortt)CB bCtn ttUd) ttnroefeltbcn ^Xtttl
Vicario Generali ^d)on» / ubetgebett tOOt&CU
tftttd) Dicktt hinc indc flefu&tfen RemonftrationCtt/ Uttb Conteftationett/ &tt>
bcn enblid) Dcn 1 8. Maij-famtlid) £obl. €on)olifd)c£)ttt> m abfleftttjtem Condufo
bie Conduite £obl. <StanDe$£ucern approbiert/- untt ftcb babin oiuJgetafien/ bafj
aucb fie ba* SKecbt @eiftiid)e ju cirierett/ unb }U bannifieten/ in obgefefcten Ter-
minis, unb Cafibus praetendicteu. Unb berubcte l»ct ©d)luj? auf einera boff*
Kd)eu/ refpeauofen <ssd)retben an 3&ro ^dpftl. .&eiliflretf / baeinn felbe / ntbji
nod)tnttW»fl Wffhget SSorftellunfl baoenbcr9fcc$tro/erfuc^ttoerben/ ibrc aefctt>
te indignarion gegcn SobL ©tanb guccrn fofien ju loffen / unb ftc in ©noben <xn*
lufeben. SBSotbeo id) abec, ateein €aft)oiifter Mfler , bife einiae ©oeg tra'
ge/ e* toerben ftd) bife* fo generofen 2lft/ €obflno$fif. @d)uiffe$ bebienen fene
£oN. QJoebere @tdnbe in U)cen conqueftierten $rootn|en / toekfce jmar o&nc bent
nad) u)tet 4)od;* etlcud)tefen Pmdcnz roifjen / toa* einem Domino Temtoriali
juflebet.
P, S.
Sofeet jum gSeffttafi eine QJeofoue / ttti* weldjer an ben Saae flcv
(eflet lotrb / batf 2fo. T7J. ein gobftdjer @tanb Sucem nidjt bit Abfolution
»on ber Excommunication bcaebrt/ fonbern nur bcrofctben Sluftbebunfl/ oud)
mcbttveaen bettanttenenSeWer«etne9(bbWgetban:€<finbetfld) auc&nfrflenM
tn Adlis PuWicis eine* boben ©tanbrt / tat man ein 2)ancf*©cbretben n>e*
geti aufFgebebfer Excommumcarion oon ®eiten $uccrn gemtttbef ; ©onbern
bingtgen mit Animadvcrtirung ber ^rtefteren 00« Sett 'ju3ett fbrtgefabren/
ti»ie oorber. & tft aud) jubetnercfen / b<a bamabftg Sobficbe £atbolifd)e
Ortb Caufcm Communem getWK&ef . Unb btenen bife Authcntica an fifltt
etner 9ntn>orf auf oben flebenbe* Parere ber Cardinalifdjen Congregation.
guer^eiligjtn; ytitta \
&&
iben ttrit oroffen ^ummer tmb^meti^bctnomtiien/ tn toeuHtntttnb/
met§, uno ^mattKn Unfete gieben €pbjnof|en oontucent/ oon megen
imepcc.
Digitized by
Google
gttteeeHbdl&dtfecn tyxkfam , We ftc $tem tooi 98ctbk«« nad) ttttt bcn»
®d»etbtrid)ten laffen/ aeaen (&iercr .£eiliafcit gefaflen/ eerm6g9fo. ^ciligFctt
fcfrarffeu croansnen Breves, barhmSk .gjeiligfeit fte in bocbflcn SSann aefdflea
ftn ctfennct/ unbnid)t barau* ju erlebigenfeoen/ fte befennen bann u)ren$e&ler/
fca§ fte uneed)t «c?etl>an / nnt> betaleid)en @ad)cn ntdf)t mcbr eornemmen tooOen/
unb toirb i&r Sepler bierinn t)6f>er unbbofcr gcad)t/ bann ber ubeltbdtigen ^eefo'
nen fttfier ; SlBelc&e* fte unb mi gemetnlid)/ btc bife @ad)en/ gleid) teie jte/ be>
trubrm dmt/ aud) nid)t anberfl ad)ten/bann baf bifer ^anbel tutf m gemein bo
langet/ betfelicb befd)todd)et. £)a* umb ^anb^abuna/ unb Ubung bet©eted)n#
fett toiflen/ bam.t ba$ UbeJ unb betgleid)en @d)ant/ unb Caftof/ fo bife jteep^eD»
fonen begangm/ unb anbet ubeltbdtige £eutt) aud)0crfd)titben m6d)tcn/ gefttafft/
unb eetbammt toctbcn/ unb tmd)bem toit bamt ein §reo ianbbaben/ mancflic&et
fm SCeibunb Sinb auf ftcpct^traf fic&crtoanblen laffenmogc 3B« ad)tenb
aber / too <&ec£eiiiafeit btfer jteepee tyrieffercn SDWfljanblung/ fb tn unfcecn te
ben allentbalb/ beo Sungen unb ^lten offenbar gfut/ unb mancftid)cn uber i&fen
heganaen ©etealt/ unb SBwtljtoiOen fRa$ gefc&rpen / im geunb jgetouft / 3fct
J&eiugfeit toutbe ntd)t fo ood) tn bie @d)dtu« bife* @d)teibcn$ gcttetten feon/
bamit abertoir €ucr^)ciliafcit btfcr leobigen J^anbumg im gruttb ottid)t/ baben
totr f&tfelid) betfclbeneetflanbiaen tooOen/ bem ift alfo : 9lemW»d) &at eoftd) auf
«taSeit begeben/ baf ein e&tlid)c$ ^rdulc/ fo beou)rem €be< SWann funff e&tiid)e
Sftnbeigcjeuget/ bie ftd) aud) aOaeit ftomcf fid) / unb ebrtidj/ bboe aDen bofen
fltmbbengettagen/ unbeben bteo^dg jueot attfbetSinbbeto gangen/ chtf freoe*
^ttaf ju einem anbetu£ojf 58tob em(e|nen teoflen/ femtb bife jrotyJMrieftet /
fcenen fte bcflegnct/ fte angefaflen / in ein ©ftub gejogen / nieberaerfflen / il)tcn
fccn «DJunb oe^ebt/ Da§ fte nid)t fd)repen moaen / ber cine tfrr ben ^cpencfel ac
bebt/ bamit ber anbere feinen SWutbtoiOen/ unb 0lott>jn)ana mit i()r furaetiommen/
barnad) bcr anbere aud) alfo aetoalt mit ibren gcbraud)t/ bef fte in unfer Cieben
«Obanoffen oon gueern/ unter oeto^obenObriafeit t>a< befdieben/ in ©efdnanuf
fommen/ fclbet bifer fd)dnWid)ett $oat befantlid) afln / ift bermaffen ein fbicbet
(bttoiOen unb Uneu&e tmter bemaemeinm £anb*95olcf etttfianbm/ bt$ m btfot*
am i too bifj arof} 8af!cr ntd)t offentlid) gcflrafft morbm/ ba§ ein firoffct tfufru^t
baroon entfpruogen todre/ alfobaben ftc ibnenbcn8obnlaffmacben ■, ben fte tool
tKrbtent baoen ; unb feber ebrlid)en Obriafeit toolaebubrct ; foId)C/ unb bera(cid)en
£afietjutf!rafcn/ ifl aud) nid)t num/fonbern ftnboomabenbeo i&nen/ unb in un*
fom £)rnjm me^t alfo nbeltbdttae $ricfler aerid)t toorbcn/ ftnb aud) oon >3Utet
bcvo alfo fommm / unb em ubralte ^3unbouf untet un$/ unb unfcrm ^orberen
aufecrtd)t/ baf tojr iibcItWnae ^Jriefter oot unfern ©etid)tcn firaffcn / unb
tccptfetnaen woOenb / banoibrt m$ , nocb unftten Sotbetn auf bem Condlio ju
CCi €o#
Digitized by
Google
-&3 (i**)§«- -
Coftanl/ no^ julBafct/ fcm 2Bbrr gcrebt / fontmt almxgm bm tmfbnt 2Wmfc'
tcn / unb tocifteitm gebliben. ®o baben aud) ein 3«t bct unfere gotbem/ un&
"Spir tnit etfid)en ^dpftcn SSunbnuffen anfgendjt; barinn un* allmegrn uinett aite
SStdudb/ unb*Stcpl)eitcn oorbetjaften/ unbbefidttet/in.£)ofiuung/ noa> meitctbaf
bee ju Weiben/ bann ob afeirf;»ol jte oon gucent/ unb oon unfem Crtcn mebt/ &u
Scitcu 9>tiefter/ fbba$ Jeben rool ocrroutcft/ gegen€otton& gefa)icfct/ fepnb boa>
Fie in maffen gefttafft/ baan baf? aQcin groffe Sfergernuf? baraue" crfbfgcf / bet»
fealbcn wituttf bertnalcn gegen bcn #erm $ifa>fftn/ unb ibrcn Slnwdtten pro-
•eftiert/ baf manipnmfeinenmebrft&icfen/ fonbemfelbftffoaftmwotk/ Docfr
»dre juoerbofitn/ roo bie £enn 58ifd)6ffc ibr 25ifhtmb fclbft oerfcpcn/ utra «»
fdiertrn / baf fie bcffcre Ctbnung gebcn m&cbten. ©erbalbm an €uec .&es»
tigf eit uufcrc ganfj bemutbigc/ unb unterrt)dnige \&itt, ©tet £eiugfeit tooilen ftdj ei*
tter gndbigen Stnnwrt bebencf at, ben gefajjten gorn / unb UntoiOen gcgen Unfcrtt
fjfeben gpbgnoffen oon fiicern/ unbtin*/ bannibr gcofrunfcr €et?D ifV un* <md)t
«16 fit berubrm tbut/ gndbigtid}/ uttb odtterfia) faflm laffctt/&efbalb ju£er&enfab>
trn/ fb bife (^acb/ ber 53ann/ in bifer gefdbelicbcn geit/ ttnterbte M)erifd)enjDrtt>
fbmtnm folte/(n>eld)e$ abcr be» un* nod) ht bodMtec ©cbeint gcbaltcn ) raa* §ro*
fecfen«/unb §reubcn« fte barob babcn, unb biel@efd)re»$ baroonau«gef)en laffett
werbm. 3>atgtgen/ fo it>c ficiligf cit m ifctem §urnemmen/ unb gefaften 3ont/
nnb Unroiflen bcbatjen/ unb bleibcn. moltc/ wa* $altmurt)igfeit fold>e« bep bcn
©utfor&tam / fb oon toegen ber ©erecbtigf eit ba«Ubcl ju ftraffert/ in foldjen fd>»d>
rttr JafTfaQenfolten / bringcn/ unb oiel ^Bibertoidcnti barau* ertoacbfm m&d)te.
SBit oerfebm uttfaber/ 3l)ro ^cittgfcit roetbm un$ tnit gndbiger/ unb SBdtterfi*
tfcer Slntroort begegnen / btn gefafjtm 3om bitflegcn/ ben 93ann aufWfen/ uttb t>aV
|emc(btt Unferc ficbe €obgnoftm oott Zuccxn, al« gctceue/ mabjie €art)olifd>e
tcurt)/ unb gcborfame @dbn ber $ird)en/ al6 bi^cr erfennen / unb mibcrum itt
"Kie Cd)o§ Dcr «Wutter ber ^eiligen €brtftiid)m 5Eird)en aufhcbmm unb cmpfa*
■ |m. ©o erbtetm mir un* / famt n)nen/ bm gemelbtm bon gucent/ einct foId)ctt
crlangten ©nab afl;cit eingebmcf unb unoergeffm/aW getcene@obn be* ^ieit.
apoNifd)eii StubW Cbem roir ieberjeit bepgcftanbm) afle bemurt)igc/ unb gut*
aiflige ©cb>rfmm inaflen $>ingen/ wb aflrt ba«, fo gutm wabtcn €atpofifd)«t
Cbriftm gebu^rt ; unb juftat gegm €uer J^tHicttit, unb gemelbttn ^)eif. %p&
fbtifeben <§rubl jcbcrjcit flctrmtid) jucrftattm ^icmit Un* untcr ©ter ^ciiisf eit
*dttcrtid>en <Sd)imt/ unb 0nabmrcid)e S!WItii)fett aflerbcmntbtgift beoeld)enbe /
^ittcnb vok ©£)rt be»2tflmdd)tigen c ber guet ^ei!iaf(it mtt einet fo glucflid?ert
unb txtbtffmlicbm * * ^ jn feinem ©mttbaitcr auf bifer €rbm baben moflm )
baf er ©ter {feiHiifeit feiner bettubtmy uttb aflmtbatbm gcdttgmotm ^ird>en }»
iim ttj&Iicfcn ^toj «t (anijnMngcm SBJol/Nnfr gtiabfe ttNtrn moUc, ®o
^tW/
Digitized by VjOOQlC
bett/ urtb mtt tmfet oefteuen Sicben gobgnoffen m Ur» s&xet 3»ftael m Uojfc
<U1« ftamen octfcbfeflen auf Sinftaa nad) L*wc Aww i j73-
(Sue? |>effl0fctt
(Bebotfamfl* S&m
©c^ulr^ig / Qatftammm imfr 9tft$
fcer <£e<&$ gatMrttyen £>rtl><n ber (£»&*
$ito£fct)afFt' naraitd) Urp/ <£$«*($/ Utt&cr*
t»aIt>m/gug/Srcptmrg unt> ©oktfrttrn»
©mt Wfcvftflisfbft ftt ©ott QJatw / StWfat tmfr
fcrmt / «ptrten Gregorio big tftamentf fcem £>re9&ebenbett
apft&cr £>emgett $atMti$ett mtb a,cmcmett £& tWtrfjctt
irc&ett/ £berfteit gttrftctt/ lUtferem 90lergn4Mgflm £crtctt.
«aarftflidffa 9&attw !
fl&3r baben tttit aroflem Aumber unt> .&er$enfeob Suet Aeifiafetf Brere
<*V oerftahben / unb ocrmercft / ba6 oon uoeoer u beltbdtiaen ttrieffcrn toeaen/
fi> toir tnit bem @*toerto rtcbeen laflen / toir tn $hr «?>ei(iafcit Unanab unfr
fcbtodren 95atm aefaOen feon fiHen/ ba aber toir oerboffen/ too toann 3br .£ei*
liafcit biefe @aa> im ©runb setotift / fte todre nicbt alfo In fotttcb fcbarpff
Qxbreiben getrdtten / toa* aber bie $1$ banbluna biefer jtoeoen ^krfonen ae*
toefen/acbtcnb toir/ 3br -?>ei(iareit toerbe au* ber uoriaen £atbo(iftben Ortett
©tbreiben aenuafam bericbt toeroen/ ttnb (anat betfbatben an €uer Jðatefc
unfer aanfi unbertbdnia unb bemdlbia/ SBttt 3br «Deiliafeit toode anfcbett
bie 0efta(tfame ber ©atfen / unb aroflen totfltxt / ben aefaiten 3orn andbtalfet
nnb odtterlicb faflen (affen / bic <Strajf. be« v 3ann6 auflofen / uob vmi nicbt
toentaer bann butbar fur toabre / gbriftenliebe unb beftdnbfae €atbo(ifa>
teutb acbten/ uttb ftfar aeborfame <56bn ber Jtircben ertennen/unb toieberum
Ut bie ©cbwft ber «Dtutter ber beMiaen €brifteu(id)en £iwben aufnebmen / jo
erbierenb nMr unf uia)t mrobtt battn bfobar adetf to$ jucrftatttn/ fo fleborfa*
nteti
Digitized by
Google
men©d&nen btr$ir&tn geburt unb juftot/ ®6tt t>en2flfatd(fjti0en btttenbe/
€r tvoUe €uer ^eiltgfeit &u 9lug unb 2Bot)lfaf>rt fetner abrifUnfafrerfftr*
<f>en fange* £eben wrfte&en / unt> feftflfljc&en bemarem Datum Sttontog
n<t$ Palmarum Anno 1773«
@<fcultWe,unt>%rt&
tw®fa« fcicwn
<£$ foitft jttm
e <k s> e
D<r sfinfffg< £«f<r <*fft*t/ ©fe bto imo bott/ fbnp<tff<fe *tt
£ejrt44<tt wrtommenbe 2>rttcf ' $e$ke m$t mtr / fbnoern oe*
nm Copeym/ fb i$ *u ^mom oefommeny & v .
» 3«f$r*fceifc
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google