Skip to main content

Full text of "Lugares selectos de los autores latinos de prosa mas excelentes : para exercicio de la traduccion, con notas que la facilitan, por el autor de la Instruccion de la lengua latina"

See other formats


^m- 


\ 
i 


-jl^^^í 


'SSr-. 


■>r;r' 


"^^Sf 


/ 


ih^ 


.t 


■T-  Li^ 


i/  '   A 


'  #' 


r 


w- 


ifc.. 


/ 


^'tH^, 


'U 


\^.^\ 


/ 


%    ^ 


S^. 


i 


S    SELECTOS 


^E   LOS  A  A.  LATINOS   ] 

Mas  Excelentes. 


p\ 


H 


LUGARES    SELECTOS 

De   los 

AUTORES    LATINOS  DE   PROSA 

Mas  Excelentes 
Paka    Exercicio    de    la  Traducción^ 
' ,   Con  Notas 

QVE  la  facilitan. 

Por 

El  Autor  de  la  Jnflrnccion  de  la  Lengua  Latina 


En    Lima. 


En  ¡a   Imprenta     de  los    Hfierphdnos, 

M.    DCC    LX. 

Con  las  Licencias  Ordinarias. 
Se   vende  sn  el  C^aojí  del  l'afeL  5elUd&, 


it 


.?i.._1.1'. 


AÍG>H-,  aO.,  ai/üi.wl  /c.^>: 


•   m 


^atjii 


oniQ.ii3i:S. 


lam  (Pacri)  afmfcent  oftmis^femphi^ue 
habebmt  intr^Je^  (¡u^  imimmr.  Qamtil. 

¿nlte       iá«      2e      V=i«      O»  ; 


,..>••!?  ^ii.  -^ 


.vSfV 


ÉH 


Irt 


PROLOGO, 


LEcToR  mío.  Lá  Trdáticclon  cs  cl  mcdi^ 
único  ,  fácil ,  breve  ^  guílofo,  é  infalible 
de  aprender  Larin*  Efta  verdad  te  fe  ha  de» 
moítrado  por  razón  ^  por  experiencia,  y-  por 
autoridad  en  el  Prologo  de  Ja  Infirncdon.  d:& 
U  Lengua  Lmm^  que  falio  á  luz  el  añoaa? 
íeeedente.  Tan  ciará  fe  propufo  ^  que  necef- 
fitas  cerrar  los  ojos  para  no  verla  :  tan  efi- 
caz, que  fi  hablas  de  buena  fe  ^  no»  puedes, 
dcxar  de  confeíiarla.  El  rápido  progreíTo  de. 
los  Niños  5  que  eítudian  por  aquel  Metho- 
do.  dentro  y  fuera  de  Lima ,  la  acredita  ca- 
da día ,  y  es  mayor  de  lo  que  fe  eíperaba. 
Ya  la  conocen  los  mas,  y  la  confíeíian  mu- 
chos. No  es  natural  que  la  conozcan  ,  y  con-' 
fieffen  todos ,  forzados  de  la  repetición  dC: 
dcfengaños  ,  y  de  felizes  ejemplos  de  apro* 
vechamiento?  No  es  natural^  que  hagan  eA 
erupulo ,  que  tengan  laftima  de  los  trabaJQt 
y  perjuicios  de  los  Eftudiantes  ?  Pero  cfto  oq 
es  obra  de  undia,  ni  de  un  año.  La  ra^on,  It. 
experiencia ,  y  la  piedad  van  labrando  pocQ 
á  poco  i  y  \o  que  no  pueden  tan  reípet^- 
Wes  oQmbrcí  j  hass  olcioíipo^  pt  felofg 


'  ♦ 


I 


capaz  de  vencer  una  coft timbre  tan  vieja,  tan 

univerfal,  y  tan  autorizada. 

En  el  Ínter  íi  la  Traducción  no  es  úni- 
co medio,  á  ío  menos  es  uno  de  los  medios. 
Efto  baila  por  ahora,  y  efto  nadie  puede  nc^ 
garlo:  porque  generalmente,  los  que  eníc- 
ñan  ,  y  los  que  aprenden,  por  quaiquier  Me- 
thodo ,  que  íea ,  todos  la  pradican  5  y  aún 
los  miímos  qnc  íiguen  el  Antiguo,  la  practi- 
can ya  mucho  mas-,  que  antes,  deíde  que  fe 
publico  la  obra  citada.  Conque  todos  íe  intc-^ 
rcflan  en  tener  buenos  Libros,  que  conftruiro 

Y  quales  íerán  cílos  ^  Seránlo  el  Con^ 
€¡l¡o  ^    el     Breviario^  cl     Evangelio)     No     por 

cierto :  porque  eíibs  Libros  aunque  tan 
buenos  ,  tan  Santos ,  tan  Sagrados  ,  no  íbii' 
al  propoííto  para  aprender  Latin  :  y  eflo  Ic^ 
ha  dicho,  y  fe  ha  probado  tantas  vczes,quc 
ya  es  cantilena  el  repetirlo.  Seranlo  acafo  las 
Fábulas  de  Efofo ,  que  corren  en  profa  de  La-^ 
tin  moderno  \  Por  fu  materia  íow  admira^ 
bles,  porque  mefclan  la  utilidad  con  la  dul» 
zura;  pero  aquella  ultima  feña  las  hazc  inv 
proprias  de  las  Aulas.  En  efcdo  los  Libros 
oportunos  para  coníiruir,  fon  únicamente 
Jos  Antiguos ,  los  Amores  CUfsicos ,  quc  el- 
cribieron  en  el  buen  tiempo  de  la  Lengua, 
quando  fe  hablaba  con  pureza  ,  y  elegancia; 
para  que  en  íii  repetida  converíacion  la  apren- 
dan pcrfcítameate  I05  Eftudiaates,   Efto  no 

cfti 


^*<^i« 


NOTICIA 


iP*' 


M 


VE  LOS  AUTORES  DE  ESTAS  SELECTAS. 

CATÓN, 

MArco  Porcio  Catón  por  la  fama  dé' 
.  fu  auftcra  virriid,  y  por  avcr  íido  Au- 
t^r  de  un  Libro  intitulado  Carmen  de  Morí" 
klís,  que  con  otros  cientos  íuyos  fe  perdíos 
h?.  logrado  el  íingular  honor  de  que  mu« 
chis  obras  de  Máximas  morales,. aunque  he-" 
chas  por  otros  Autores ,  tengan  por  titula 
íüiluftre  nombre.  Entre  ellas  la  mas  anti- 
giía,  y  famofa  es  CatonlsDíflicha  demorihus  ad 
Tlumn .  en  quatro  Libros:  con  la  qual  anda 
íicmpre  una  Colección  de  Sentencias  efcogi- 
das'  de  los  mejores  Sabios  de  la  Antigüe- 
dad. Efta  es  la  fuente,  de  donde  he  tomado 
las  que  propongo  ,  que  por  .fu  moralidad  , 
brevedad,  y  pureza  me  han  parecido  pro--- 
prias  para  empezar  á  traducir,  coníideran^ 
doias  como  unas  preciofas  gotas  de  Latin,,' 
conque  fe  forme  el  tierno  paladar,  y  fe  ex-- 
citc/cl  apetito  de  los  Niños.  Su  mejor  edi- 
ción es  la  ló/z  en  8  cum  fchohjs  Erafml  ^  & 
Not,  Fdnor. 

PUBLIO  SYRO, 

O  jpucde  fer  cofa  mas  oportuna,  que 


N 


,i  NoTicu  iH  IOS  Autores 

el  fragaicnro,  que  nos  ha  quedado  de  fus  Mt* 
ws,  ó  Sentencias  fcílivAs  y  morales ,  para 
continuar  la  Traducción  en  eílos  débiles  prin- 
cipios, en  q'ic  todavia  el  Hiño ,  íbbre  eihr 
muí  dcíganado,  tiene  poco  reíucllo,  y  nopue-* 
de  beber  ícguido  ua  periodo  largo ,  que  es 
capaz  de  ahogarlo.  Aqui  cada  veriifo  es  una 
'  clauíuía  perfeda,  en  que   reyna  aqucíla  íal^ 

y  donayrc  ,  qne  tan  iccomendabkiiizo  a  í'j 
Autor.  Eftc  cía  Sy  de  Nación,  y  Eíclavo; 
pero  por  fu  ingenio,  dilcrecion,  y  gracia,  no 
fplo  alcanzo  la  libertad  de  fu  amo,  íino 
ficndo  deípues  M'^me ,  6  Comediante ,  con^ 
íiguio  el  favor  de  Celar,  que  lo  prefirió 
al  celebre  Poeta  Libcrio.  La  mejor  td'c'ioM 
de  los  M'^mos  de  Syro^  cs  la  quc  coa  Notas 
de  M^j??^  Sartorio  íe  ha  hecho  ai  fin  de  las 
Oraciones,  y  Cartas  de  Ainrctt, 

CICERÓN. 

E^  STE  nombre  es  fupcrior    á   todos   los 

.  eloí>;ios  ,  aun  íiendo    tantos  los  que  le 

i  han  tributado  íiempre  los  mas  ilaílres  Sabios. 

I  Akninos  he  juntado  en  elle   libro,  por  ha- 

zír  mas  amables  fus  obras ,  cuya  lectura  es 
todo  el  aprovecha  miento  de  los  E:\u.hantes: 
áfsi  como  Hi  nficioi ,  la  mejor  íeñal  de  a- 
ver  aprovechado.  Ule  fe  profcc'jfc  fciat ,  cmO- 
cero  z'éilh  pUcehh.  ( .0/./W. )  Las  obras   que  te- 

i  ncmos  de  Cicerón  ^^ua  íkado  untas  ,  ion 

%  una 


i. 


m 


ESTAS.  SELECTAS.  _  5 

tiníi  parte  mui  pequeña  ciclas  que  cícribio, 
y  lo  incjor  que  nos  ha  quedado  de  la  x^nti- 
gucdad  pagana.  Se  han  imprcflb  mas  vcccs,qac 
otro  algUQ  Libro.  Las  mejores  ediciones  ion, 
lá  de  Jfaac  Ferhnrgio  cu?n  Not,  l^&rior,  Amfi» 
1724,  4>  Feneí.  173 1.  CU  16.  voL  en  8:  y  la 
de  Olivet  ^J  ufvim  Vclfhíni,  PAr'if,  Í740,  Ó  FineK 

175  3.  9.  voL  en  4. 

JULIO  CESAR. 

Olo  Ccfar  pudo  aver  competido  á  Cice- 
rón en  k  cloqucncia,  fi  como  aípiró  á 
mandar,  fe  huvicra  aplicado  á  pcríuadir.  Su 
ingenio  fue  tan  grande  como  fu  valor.  Sil 
pluma  tan  vehemente  como  iu  efpada :  y  á 
ja  vivacidad ,  y  elegancia  del  cftilo,  conque 
no  deícribia  ,  fino  pintaba  los  fuccíTos,  jun- 
to una  delicada  pureza,  y  propricdad  de  vo- 
zes,  de  qie  hizo  eftudio  particular,  y  fo- 
brc  que  eícribio  dos  Libros,  que  dedico  i 
Cicerón  ,  con  aquel  celebre  elogio,  que  le- 
erás en  Plinio:  [/7^|.  2S::.  ]  íicndo  cofa  admi» 
rabie,  pero  no  rara  en  aquellos  tiempos  de 
]a  mayor  cultura,  que  un  hombre  de  tan  gran- 
des cuidados  ,  fe  aplicalTc  íériamentc  a  com- 
poner obras  de  Gramática :  aprovechando 
en  bcncfício  publico  ,  los  momentos  libres, 
que  pudiera  dar  al  defcaníb  ,  6  al  recreo. 
Pero  aísi  cfta  obra,  como  otras  machas  de 
Ccfar  fe  han  perdido.  Las  que  tenemos  fon 

foU- 


í^i 


...  Noticia  be  los  Autores  ^ 
íbhmcntQ  De  helio  GJlicj  en  7  Libros.,  y  p# 
kilo  CívUí  ei)   3.  cuya  Icdura  es  ,cl  Cüairuo  uc; 
Jas  gentes  de  b.ii en  güito.  La,. mejor"  edrctl^ 
es    de  Samml  Cláy^e\  'Lonchm_  IJIZ,  en  foi.  Reall' 

.:.EUTROPLO.-' 

17Lavio  Eiitrapio  eferibio   en  el  íklo  ÍV;;^ 
.    ei  Breviarmm    Hifioriéí  Romuns,  tK\   10    LÍt--- 
bros,  que  correa  djcCHe  la  tuiidacion  de  Ro- 
ma ;,  haita  el  imperio  de  Valente,  a  qnieiv 
lo  dedicó.  No  .fe  labe  :íí  íiie  Gentil  ,  6  Chrif-? 
tiano.  También  .puede  dudaríe    íii.  Nación  :' 
porque  aunque  Suidas  lo  \\Am\.Sophi¡i)i  ítalas,  ' 
efto    pu^dc  úgüiñcu  Suih¡o'/t^mm\    6  fola- 
mente  Efcntor   Latino:  y  '  en  efefto^rpor  lósf 
Hejenirmos  de  que  abunda,  pudiera  íbípechar-' 
fe  Gricf^o.   La   brevedad,  la  íencillez,  y  la; 
facilidad  de    íii  eílilo ,  aunque  con  algunos 
idabios  de  fu  Siglo ,  juntamente  con  ia  uti- 
liciad  de  la  materia,  hazen  efe  Autor  mui 
proprio  para  la  aduacion  de  los  Niños.  Vn-l 
lifsimum  adolefcemíhm/cr¡.l?tore??í   lo  Ihmbclcc^ 
Jebrc  j^lherto  Fabricto.  Su    mcjor  j^.-^/ir/i??^  cs  ]a  de 
Madama  Dacier  ad  ufiím  Velphlnl.  Parlf.    1683. 
tn  4. 

CORNELíO  NEPOTE. 


N 


Atural  de  Hoílilia   en  el  tcrritotio  de 
Yerona,  fue  contemporáneo,  é  intimo 

Ami- 


t)É  tsTA^  Selectas.  5 

Amigo  de  Arico,  y  por  coníiguiente  dé  Ci- 
cerón, y  de  todos  ios  grandes  hombres  de  a- 
quel  tiempo.  Elcnbio  varias  obrcis,que  todas  fe 
han  perdido,  menos  Ja  que  intitula /^Vá;  f^v- 
cellenttHm  ImperMorutn^  qi7e  por  muchoS  íigloS' 
ít  creyó    de   Emilio  Froto  ^   por   aver    teni- 
do elte  Librero  la  ruperchcria  de  dedicarla  co-^ 
mo  propria    al  Emperadoí:    Theodoíio.   En 
ella  deípues  de  referir  las  vidas  de  Veinte  Ge- 
nerales famoíos  de  Grecia,  y  dos  de  Cartha- 
go  ,  trata  ligeramente  la  de  Catón  ^  ymuy- 
por  menor  la  de  Ático  ?  que  es  ana  de  las 
iriejores  piezas,    que  tenemos  de  la   Anti--' 
guedad,  por  la  exquiíira  pureza  ,  y  elegan^' 
cia  de  íu  eíliio^  por  el  gran  juicio  con  que 
cita  eícrita,  y  por  las  máximas  de    honor  ^ 
y  de  virtud,  que  oportuna,  y    agradable- 
mente  mefcla    en   íli    narración,    la  edicioH 
cum  Natis  Seletitfsimis  f^ar,  RothomagiVljlZx^jí' 
12.  es  mui  precioía. 


SULPICIO    SEVERO. 


;  i-  !»■>«»  rt 


'!MI 


FLorecío  en  el  S\^\o  IV,  y  priñcipids  dd-^ 
V.  Fue  Francés  noble,  y  ricd^ 'Ghriftiá^"^ 
no  , Sacerdote ,  Sabio,  de  grande Vittudre-^ 
tiro  y  aufteridad,  intiiild  AíHigo  de  Sari- - 
Paulino  Obiípo  dé  Ndlá ,  -i  diícspulo  muí'^ 
querido  de  San  MdLit'm  de  ToLus,  cuya  vida  eí^^^ 

^  cri- 


ricr>-'i 


é  Noticia  de  los  Autores 

cribio,  y  fe  confeuva  en  un  Libro,  tres  Car- 
tas^ y  tres  Diálogos.  Efcribio  también  en 
dos  Libros  la  Hifiorla  5^^r^¿/^í,  defcle  la  Crea- 
ción hafta  el  año  de  400.  Obra  excelente, 
que  compuíb  para  el  ufo  de  los  Eftudiantes , 
y  en  efedo  es  la  mas  proporcionada  á  eíle 
dclignio:  aísi  por  la  importancia  de  fu  ma- 
teria ,  tratada  por  un  varón  tan  grave  5  co- 
mo por  fu  puro ,  y  elegante  eílilo ,  que  íc 
ha  merecido  el  renombre  de  el  Sahftío  ds 
/4  Igléfia^  y  es  fin  contradicción  el  mejor  de 
todos  los  Autores  Latinos  Eccleíiaílicos , 
defpues  de  Ladancio  Firmiano,  de  quien  íc 
dita  en  fu  lugar.  La  Edición  de  1711  Lipf.ca 
S;.  Con  Notas  al  modo  de  las  de  Minelioy  es  mui 
buena. 

Q^UINTILIANO, 


MArco  Fabio  Qnintiliano  fue  Efpañoí, 
y  nació  en  Calahorra  el  año  42  de 
nueftra  Redempcion.  Trafladado  á  Roma, 
é  inftruido  por  los  mayores  hombres  de  fu 
tiempo ,  principalmente  por  el  celebre  Ora- 
dor D^micta  ^fro,  exercio  el  empico  de  Pro- 
feffo-r  publico  de  Rhetorica  con  100  mil  ícf- 
tercios,  ó  cerca  de  dos  mil  pefos  de  renta 
annual  ,  y  íjintamente  el  de  Abogado  por 
clpacio  de  20  años :  al  fin  délos  qualcs  po- 
bre de  plata  ,  y  lleno  de  gloria  por  la  fama 
-  de 


De  estas  Selectas.  f 

fu  cloquencia,  y  por  el  honor  de  muchoi 
iluftrcs  diícipiilos,  que  avia  logrado  :  encl 
vigor  de  íü  edad,  renunció  ambos  cargos^ 
temerofo  de  que  íi  continuaba,  pudicflcíu*' 
cederle  lo  que  á  fu  Maeftrp  'Domlm ,  de 
quien  fe  dizc,  que  fobrevivio  á  fu  reputa* 
cion  y  por  que  aun  fiendo  viejo ,  mdmt  de^ 
fie  ere ,  qmm  definere.  Cenó  fu  cfcuela  en  Rd« 
ma  ,  pero  dedicandofe  deíde  cntónzcs  a  €Í* 
cribir,  la  abrió  ai  mundo,  y  á  la  pofterídad 
en    las   hftituclones  Oratorias ,  qüé  COmpüfo  ttí 

1 2  Libros  :  obra  incomparable,  qite  tiene  a* 
gorados  los  elogios  de  los  Sabios.  Sus  tdi» 
€Íones  fon  innumerables,  la  de  Mcnf.  Rellm 
es  mu  i  acomodada  al  ufo  de  los  Eftudian 
tes.  Parlf.  1735.  z,  voL  en  12.  Pero  la  de 
Monf,  /'  Ahhé  Gedoyn  de  la  Acad.    iFrane.  Va* 

rlf.  1752.  4.^0/.  CU  i2o  es  mas  bella, y  mas 
completa. 

VITRUVIO. 

LA  única  obra  de  Arquitedura,  que  noé 
ha  quedado  de  la  Antigüedad,  cs  la  de 
Marco  Vitiuvio  Polion  ,  natural  de  Verona^ 
y  dedo  no  folo  en  efta ,  fino  en  otras  iitii 
chas  Ciencias,  Deípues  de  aver  fidó  Ingc-* 
niero  de  los  Exercítos  de  Julio  Ccfar  ,  \t 
compufo  en  fu  vcjcj&j  y  la  dedicó  al  Erts^ 


I  1 


i  Noticia  de  los  Aütóhes 

perador  Aagiiíto,  Y  aunque  por  fu  materia, 
no  es  propria  toda  clia  para  Niños ,  tie- 
X\c  muchos  hcrmofos  lugares ,  que  puedcti 
conflruir  eoii  facilidad,  utilidad,  y  guílor 
Tales  fon  fuera  de  los  Prc&cios  á  los  loLi-? 
bros  de  que  fe  compone  j  los  Capítulos 
1.  2.  3.4.  del  Libro  L  Los  t.  2.  del II.  el 
3  del  V.  el  I.  delVL  el  5  del  VIL  el  3.  4 
del  VÍÍI,  y  el  ultimo  del  X.  El  eftilo  es  del 
Siglo  d^c  Aiiguílo,  aunque  con  algunas  niG 
ticidades  propnas  del  Lenguage  groiiero,  que 
tenia  la  gente  del  C§po  en  aquel  tiempo:  coma 
pffictnator  por  faher  j  effe  ftípra  blbltathecam^  poc 
frMJfe  kihl'iQ.thecdí  5   vet^¡lM-htis  ,   dHlcedlmbHS  por 

njemflate ,  dpilcedine ,  y  algunas  Otras :  dcfcdo 
iie  que  no  eíluvo  libre  el  miíiiio  Augufto^ 
fin  embargo  de  fu  gran  puümientoen  mare- 
ria  de  eftilo  ,  como  vercínos  dcípues  en  ua 
lugar  de  Smtomo,  La  mejor  ediciort  es  la  de 
Amfi.cnfoL  1649. 

LUCIO  FLORO. 

FUe  Efpañol  de  la  difcreta  ,  y  íabia  fami- 
lia de  los  Anneos  de  Cordova,  de  don- 
de falieron  los  Sénecas  ^  y  Lucano.  Flore- 
ció acia  la  mitad  del  Siglo  lí.  y  cfcnbio 
en  tiempo  del  Emperador  Adruno,  el  prc- 
Ciofo  Epitome  Rernm  Rom.  cn  IV.  LibroS  que 

coiiiprehcnden  la  Hiftoria  de  70P  años  def: 

de 


De  estas  Selectas.  ^ 

de  Romnlo  hafta  Aiigufto,  Su  Eftilo  es  pu- 
ro hermofo,  brillante,  y  verdadcramcnrc 
florido.,    como  fu    nombre,  que  cño    quic- 


nos  lu-ares  afcaado,  y  daros  y  aísi  no  íe 
propóiíc  para  ¡a  imitación,  ímo  para  ci  co?i 
r.ocuTucnto.  Atribiiyenfe  á  Fbro  los  S témanos, 
que  tenemos  de  los  Libros  de  Tito  Livio^  algat 
ñas  obras  Poéticas,  como  ion  la  Tragedia  intH 
lada  Otta^ia  ,  qne  corre  entre  las  de  Senccf 
el  Pemojlium  J^en^ris,  y  unos  verfos  Tróchat- 
eos de  Onditate  vit^i.  La  edldon  del  Ej^numt 
ad  untm^Velphirii  coa elCooientano  de /^Í4 
I}ac¿sr,  Pari/.  6  renet,   1714-  en  4,  C3  miU  buert 

na.     •  .  ■  .  \     ,  " 

CORNELIO    CELSO.         ¡4 

ERa  Romano  de  la  iíuftre  familia  Cocí? 
nelia,  y  floreció  en  el  Imperio  de  Ti? 
berio ,  y  de  Caligkila.  Doaifsimo  en  variai 
facnirades ,  efcribio  una  obra  de  Anihs  en 
6  partes,  de  las  quales ,  las  5  prüneras  en 
que  trataba  del  Derecho  Civil,  de  la  Phtjo- 
íoDhia  Moral,  déla  Eioqaencia,  de  la  Guer- 
ra', y  de  la  x\rquitectara  fe  han  perdido,  y 
ha' quedado   folamente  la  ultima   en  8  Li-> 

bros,  intitulada  ,Pí  Re  Medical  á  caya  prp^ 

leí- 


I 


lo  Noticia  de  los  Autores 

fcfsion  dedicó  la  ultima  parte  de  íü  vida. 
Comumiiiente  fe  niega  eíta  circiinftanciai  pe- 
ro íegiin  la  obfervacion  de  Monf,  Mahndd 
(  Acad,  des  hfcrtp,  tom.  7  )  fu  miílno  Tratado 
acredita  no  íolo  que  era  Medico,íino  Medico 
imii  piadofo,  dulce,y  deíintcreíado:  que  no  fe 
encaprichaba  por  algún  Syílema ,  íino  tomaba 
de  todos  lo  mejor,  y  conocía  y  confeflaba  de 
buena  fé  la  falibilidad  de  fu  Arte.  Muchos 
profcísores  Modernos  llaman  á  Ceífo  el  G- 
ceron  Medico^  cl  Hipócrates  Latino^  el  Numen 
de  la  Medicina :  y  Convienen  que  íu  obra  es 
el  cuerpo  mas  completo,  y  methodico  que 
tenemos  de  la  Medicina  practica  de  los  An- 
tiguos. Por  lo  que  haze  á  nueftro  propo- 
fito ,  fu  dicción  es  pura,  noble ,  concifi ,  e- 
legante,  y  que  puede  exercitar  la  Tradnc- 
,cion  en  bailante  cantidad  de  paíTages,  en  que 
fin  la  afpereza  de  preceptos  Médicos,  fe  pue- 
de lograr  el  gufto  de  muchas  noticias  hifto- 
ricas.  La  mejor  edición  es  la  que  hizo  el  Me- 
dico Mmeloven  cum  Not,  l''aY.  Amfl,   1 7 1 S  en  8. 

P  LINIO   EL    MENOR. 

CAyo  Plinio  Secundo,  llamado  comun- 
mente el  Menor^  á  diftincion  de  Plinio 
cl  Natnralifla ,  fu  tio  materno ,  y  padre  a- 
doptivo:   nació  cl  año   6i    Nueftro    Re- 

dem- 


De  estas  Selectas.  ií 

dcmpcion  en  Como,Ciudad  que  es  hoi  del  Du- 
cado de  Milán,  y  fue  el  mas  iluftre  difcipulo  de 
Quintiliano.  Su'  eloquencia  era  igual  a  lu  pro- 
bidad, y  el  pulimiento  de  fu  locución  á  la  pure- 
za de  fus  coftumbres.  Abogado  infignc,  jamas 
vendio¡fu  noble  niinifterio,  que  confagraba  fo- 
lamente  ai  beneficio  publico,  á  la  aniiftad ,  y 
á  la  dcfenfa  de   inocentes   oprimidos.   Oro 
varias  vezes  fíete  horas  íegpidas ,  fm  que  de 
todo  el  gran  concuríb,  fe  moleftaíle   algu- 
no, mas  que  el  folo.  Magiftrado  tan   inte- 
gro, como  benigno:  cuya  confiante  mode- 
ración, cuya  dulzura  mageftuofa,  cuya  in- 
vencible ju'fticia  le  concillaron  el  amor,   y* 
confianza  de  Trajano,  y  lo  hizieron  el  Ído- 
lo de  Roma.   Sus  Amigos  eran  todos  los 
hombres-  de  bien ,  particularmente  los   Sa- 
bios, en  cuyo  numero  fe  quentan  Qpiirntlía^\ 
ro  ,   Tácito ,  Saetonío  ,  Marcial ,  j  Sdio    Jtdxeo* 
Pero  que  amiftad  !  Cercenaba  todos  fus  gaf- 
tos ,  por  tener  con  que  obfcquiar  á  fus  A- 
migos. .  Qmd  cejfat  ex  reddim^    dize  el    mil- 
mo,  frHgalttate  fuppletHr  ^  ex  (]ná  veluP  é  foTite 
líber  allt  as  no  jira  decurrlt»  {  Llb,  3.  ef.  ó,)  Afsi 
fueron  muchas ,  y  grandes  fus  liberalidades^ 
El  eftudio  fue  la  paísion  dominante  de  Pu- 
nió, y  fu  continua  ocupación  defpues  que  fa- 
tisfacia  las  de  fu  cargo.  En  la  mefa ,  en  la 
caza ,  en  el  paifeo  üi  única  delicia^  todo  fu 

coa- 


\  i 


í' 


.'  '.Z' 


li  Noticia  DE  LOS  Autores 
confudo  era  leer.,  meditar ,  efcribir.  Com- 
puíb  muchas  obras,  aísi  ea  profa,  €oiiioea 
veríb  ;  pero  no  han  quedado  mas  que  las 
Epifloías  ca  lo  Libros,  y  ei  Panegyñco  á  Tra- 
jano.  Su  Cirilo  es  elegante,  mui  pulido,  y 
demaíiadameotc  rrabajadoj  pero  íicüipre  in^ 
íerior  al  de  Cicerón  en  uno,  y  otro  gene- 
ro. Ambas  Obras  íe  imprimieron  con  No- 
tas de  Monf.  Lallemand  Parif.  í  7.  .  .y  ella  cdi-- 
clon  eíliman  macho  los  Padres  de  Trevoux 
en  cct.  de  51.  El  Panegyñeo  también  le  ha- 
lla en  la  colección  de  los  Xíí.  Panetfjricos 
A'it'igHosác  varios  Aurores,  cuya  edición  ai 
uft*m  Dd¡>ktm  es  excelente. 

.  SOLINO. 


CAyo  Julio  Solino,  Gramático  Romano^ 
efcribio  una  Colección  de  coías  memo- 
rables de  diverfos  payfes  en  5  7  capítulos,  que 
intitulo  Polyhifior,  lacada  de  varios  Aurores. 
No  fe  íabe  puntualmente  fu  tiempo ,  pero 
fe  conoce  que  fue  polkrior  a  Plinio,  á  quien 
copia  muchas  vezes,  por  lo  que  le  llaman  el 
Mono  de  Pltrítoy  j  anterior  á  San  Gerónimo, 
que  es  el  Autor  primero ,  que  lo  cita.  Por 
coníiguicnte  debe  colocaríe  entre  los  fines 
del  Siglo  I.  y  IV.  Efta  obra  no  tiene  mucho 
aprecio  entre  los  Críticos ,  que  ccníüran  el 

po- 


,:,  De  íistasSeiectas.  ■/: ,  13 

poco  inicio  ád  Autor.  Pero  es  curibra,díverci- 
da,  concifa,  y  el  eílilo  es  baftarítementé  bueno. 
Comentóla  Shtmafiú  en  z  u^oL  en  fol,  ijii- 
preñbs  en  Partfl  1629,  que  íe  reinprimieron 
mciórádos  TrajeBí  ad  Mek.  ló^g  en  I,  en  fáli 
JUSTINO.  ■    ;    ■ 

Ambien  es  San  Geronynio  el  piiLiier  Au^. 

tqr,.  que  cita  a  Juílino  >  que  no  fe  íat 

_  ni    quien  fac ,  ni  quando  '  fiorecio.  Su 

ODi'Z  inUtulx  f^ifioriarum  Ph¡ltppícar0r?^  ^  &  ta" 
ttHS  Mmdi  OriQtnüm  .  &  terree  (itns  e^-;  Trooo 
rom  pe  jo   excerptariim  Lihrt   XI JK.    Eira  Hiltoría 

Griega^  k  Roiíiana  empieza  deíde  Niño ,  y 
termina  en  Augufto  ,  en  cuyo  "tiempo  la  eP, 
Crib'iq;  Trogo'  Porfípeio:  celeBre.  Pliiloíbpho -^. 
y.  Hiftonador  eícgantiísimo,  de  Nación,  Fraia-¡ 
c-es,-  en  44.  Voíu iiienes ',  que'  abrevio  delljuesj 
Juílino,  Guyd  Compendio  nos  hizo  perder 
el  excelente,  original,  de  que  cdníerva  el  miP:; 
ipd  di  el  Libro  38  un  prccioro'fegniento.f 
Eí  .  titiild  de  PhUípicas  es  tomado  ^ád  Ini^ 
perio  de .  Macecíopia  ,  cuya  . ,  liiííóriá  ocu|iáv 
deície  el  libro  7  líafta  cl4-í..;El  eíliíd  cí¿|aí-: 
tipo  es  puro  y  natural^' fecií,'  y  gi^ííc^íd/ La,' 
obra  rio'  íold^és  ütil/iino.^iícéeflirÉ  ^ paira? 
empezar  ci  eítudiord^  la  Hifejm'prophana:» ' 

La     edición   de     Canieíio   ad  Ufii-m  Vcíphim  ^  FU" 

fíf^  1677  en  4-0.  es  muí  ' 

'i 


3«  i: 


14  Noticia  de  los  Autores 

AURELIO   VÍCTOR. 

ERa  Africano  de  una  famili  riiftica ,  y 
pobre.  Vivió  en  el  Siglo  IV.  El  Empe- 
rador Conftancio  en  coníidcracion  á  fus  vir- 
tudes ,  y  á  los  talentos ,  que  tema  de  Hit- 
toriador  ,  lo  elevo  á  las  primeras  dignidades  , 
y  lo  honro  con  una  eftatua  de  bronze.  Se 
le  atribuyen  con  bañante  fundamento  las  O- 
bras  íiguientes.  Primera.  Orígo  gentls  Rom.  a, 
iano  &  Saturno  cond'itorihm  ad  Conjulamm  dea- 
mnm  Confíantij.  Segunda.  iJher  de  CdfvnúHS 
at?  A^mdo  ad  ConftMtum  Tercera  ,  de  que 
íe  han'^facado  las  Seledas.  Ve  r'irts  lll^nbus 
Urhis  Rom<&,  que  comprehende  86  vidas  def- 
de  Troca ,  hafta  Cleopatra,  Todas  tres  fon  muí 
útiles  para  adquirir  en  breve  el  conocunien- 
fp  dé  ios  principales  perfonages  de  la  Hif-. 
toria  Romana.  El  eftilo  es  concifo ,  claro, 
puro  \  y  elegante:  y  afsi  aunque  por  necef- 
fídad  abunda  en  nombres  proprios,  (  no  eii 
fechas ,  como  dize  Monf.  RolUn ,  que  acato 
lo  equivocó  con  Emroplo)  es  mui  convenien- 
te para  el  ufo  de  los  Eftudiantes.  La  mejor 
diclon  es  la  de  Mad,  Dader   ad  íifum  Delfhí- 

nLParlf^   lóSi.  en  4^. 

AULO   CELIO. 


A 


Celio .  á  q^úen  por  error  de  Copií- 
^  ^  tas 


De  estas  Selectas.  i  5 

tas    llamaron  muchos  Agelw ,  fue  Romano, 
Rlictorico ,  y  Philoíbpho ,  y  floreció  en  la 
mitad  delií.  Siglo  en  tiempo  del  Empera^ 
dpr  Antonino  Pío.  Hallandofe  en  Athenas, 
ocupó  las  noches  largas  de  un  Invierno  en 
apuntar  para  la  hiftrucción  de  fus  hijos,  las 
colas  mas  notables ,  que  avia  adquirido  en  la 
kclura  y  en  la  converíacion  de  los  Sabios :  y 
compufo  de    ellas    zo    Libros ,    que    tene- 
mos,   menos  el  S,  de   que^folo    fe    con- 
íervan  los  Epigraphes  de  los  Capítulos,  Dio 
les  el  titulo  de  Noches  Áticas,  que  han  imi- 
tado defpues  otros  muchos  Autores,  publi- 
cando ya  Nones  Farlftnas ,  ya  Romanas ,    Tuf- 
miañas  I  Solnarlas,  Chriftianas  ,  rhealoglcas    &c. 
h^  obra  es  extreaiamente  útil  por  las  An- 
tioriiedades  que   contiene ,  por   füs   curiofas 
obfervaciones  de  Gramática,  y  también  por 
el  eftilo  ,  que  aunque  en  los  figlos  anterio- 
res fue  delacreditado ,  dize  Salmafio,  por  mu- 
chos términos,  que  no  fe  entendían  bien  en- 
tonzesj   apíid   omnes  lamen  hodie  Iliteratos ,    ^r^ 
eUgantífslmo  Latiné!,  LwgUA  amóte,  Geüms  habettír^ 
&  ol¡mhahhtise¡i,  [m  Libro  de    Helleniftíca.  pag, 
37.]  Afsi  fe  vcé  la  poca  razón  ,  que  ae- 
ne  Monf  Rollin  para  la  critica,  que  le  haze. 
l^^i  edlcwn  ác'Jacoh  Pro^fi  ad  ufiimVelpini^Pa* 

rif.  cñ  1681,  en  4''.  es  baftance  buenas 

CO- 


/NotíCTA  DE  LOS  Autores 

■COLÓME  LA.     ■       '' 

ücio  Junip  Moderato  Golumcla  fue  con» 

tcniporanco  de  Séneca  ,  y  Cornelio  Ce!» 
ib.  Nació  en  Cádiz,  y  eícribio  en  Roaia^ 
en  tiempo  del  Emperador  Claudio.  Aígiuiaá 
obras  íliyas  fe  perdieron  ,  pero  tcncipos  ui^ 
Libro  De  4rhor¡kis ,  y  ios  XIL  pxcelcnte.s  I)^ 
Re  Rujüca,  que  fon  un  cuerpo  completa  de 
Agricnltiira,  en  que  íe  compiten  la  ele^ancia^ 
pureza,  y  íimpUcidad  mageiluQÍa  dcleftilQ  ' 
C(>n  la.  importancia ,  y  utilidad  de  la  mate- 
ria,;  Sin  embargo  elle  precioíq  theíoi-Q  escft 
condidó  ,  y  ion  pocos  los  que  lo  conocen^ 
p  a  lo  menos,  Jó  manejan.  El  miímq  P.Rat 
fin,  que  compuíb  el  Poema  elcganrifsimo  d¿ 
los  Jardines^  tan  olvidado  eílaba'dcl  Libro  X¿ 
de  nueftrp  Autor  que  es  del  mifmo  aíTunro  \ 
aietro,  y  titulo;  que  no  íbb  no  lo  men- 
ciona en  íli  Prefacio ,  en  que  haze  memo^ 
n.a.dcJos  Poetas  Griegos,  que  trataron  h 
materia ;  pero  afcgura  ,  que  ninguno  íe  ha 
atrevido  á  continuar  Ja  que  dexo  empezada 
Kirgillo  en  (i\%  Geprd^ícas:  üendo  cierto  que  el 
miímo  Cójamela  dizccn,  el- principio,  y  íia 
de  aquel  Lib.ro,quc  lo  eícribe  como  íliplemen- 
toa  las  Geórgicas  de  yugiuo.  La  mejorlí^/- 
don  eS:  entre  los  Scr¡ptomR^¡  F^upca.  Qm  Non 
Var'  LipjU  1735.  2  voL  en  40. 

OD  Q^CUR- 


De  estas  Selectas, 

Q,'  CÚRCíO    RUFO. 


17 


"^  Ste  i\ator  fcgim  la  pureza,  y  clegan- 
3  cía  de  íü  eíiilo,  liic4ia  duda  de  los  mi:- 
jorcs  tiempos  de  Ja  Lengua  Latina^  pero  no 
te  fabe  de  cierto  de  qiiai  fiieíie,  porque  niii- 
giin  EícriCOL"  antiguo  haze  mención  de  fu 
Obra.  Efta  compreliende  X.  Libros  Ve  Re¡?u5 
:Alexandri.  Los  dos  pnmerós  fe  perdieron, 
pa'o  los  íiipiio  pcrfeclaniente  ^n^n  Frelnfhc^ 
mío  ^  que  lleno  también  varias  lagunas,  que 
avia  en  los  demás.  Se  Ic  notan  muchos  de- 
fedos  de  Hiíloriador ,  que  fueron  aLÍunto 
de  una  porñada  guerra  literaria  á  principio^ 
de  e fie  Siglo  entre  dos  Eruditos  famcfos , 
'Juan  le  Clerc  ,  que  lo  acuíaba  ,  y  ^acoho  Ts- 
íriz^omo  ,  que  lo  defendia.  Pero  en  orden  a 
íii' locución,  todos  admiran  la  elección  *y 
propriedad  de  vozes ,  Ja  elegancia  y  copia 
tíe  phrafes ,  Ja  hermoílira  y  viveza  de  íiis 
deícripciones  ,  la  agudeza  y  íbíides  de  fus 
fcntencia^,  y.  ía  fuerza  brillante  de  fus  Ora- 
ciones. Mú  cíle  Libro  es  digno  del  comua 
üí b ;  que  hazea  de  ei  los  Élludiantes  ,  de- 
bMo  en  gran  parte  á  la  veríion  Careliana 
dd  'Ma,rc¡vit2  cU  Carp.íi  ^  que  facilita  extrema- 
mente i\i  inteligencia  ,  y  es  un  gran  modelo 
¿c  Traducciones.  La  mejor  edición  Ac  Q^  Car- 
cío  es  la  ¿juc^  fe  hizo  con  Nocas ,  y  Cartas 


is  Noticia  de  tos  Autores 

Gcographicas.  X/>//íg  1711.  en  12. 

SÉNECA    EL   PHILOSOPHO. 

LUcio  Annco  Séneca  fue  Philofopho  EP 
coico,  y  Maeftrode  Nerón,  que  en  pa- 
go  de  íli^  ícrvicios,  lo  obligo  á  que  í'e  aia- 
tañe  el  año  65  de  Nro  Señor.  Úc  ningún 
Autor  fe  ha  dicho  tanto  bien,  y  tanto  mal. 
Unos  lo  tienen  por  Theologo  Chriftiano , 
otros  por  Athcifta.  unos  lo  veneran  como 
íi  fucile  Santo  Padre,  otros  lo  defprecian 
conno  á  un  hyprocrita  lleno  de  vicios.  7^/^ 
to  Lrpfa  da  el  primer  lugar  á  fus  obras, 
defpues  de  la  Sagrada  Efcntura.  El  P.  M^.U* 
hranche  las  dexa  en  términos  de  una  parle- 
ria  pompofa  fin  tino,  ni  fubllancia.  Cada  uno 
de  eftos  Autores  tiene  fas  Sedarios.  Que  dire- 
mos en  tanta  contrariedad^ 

Lo  que  me  parece  es,  que  Séneca  no 
fiíc  Chriftiano  ,  ni  Atheifta,'fino  Gentil ,  que 
un  momento  antes  de  morir  ,  dio  culto  á 
Júpiter,  fcgun  refiere  Tácito:  y  la  correfpon- 
dencia  epiííolar  con  San  Pablo ,  que  fe  le 
atribuye ,  es  una  patraña.  No  fue  tan  bue- 
no, ni  tan  malo  como  íe  pretende.  Predica-. 
ba  mucho  algunas  virtudes,  que  fe  guar- 
dó bien  de  pradicar:  como  la  pobreza,  que^ 
licndo  todo  fu  queicr ,  la  dcíVio  lexos  de  fi^ 

ha- 


De  estas  Selectas.  19 

haciendofe  el   hombre  mas  rico  del  Impe- 
rio. Pero  es  confiante ,  que  la  feveridad  de 
fus  máximas  le  atraxo  la  ultima  ruina,  que 
pudiera  aver  evitado,  6  á  lo  menos  dii^^ta- 
do,  íi  huvieffe  podido  reduciríe    á  íiíbnjear 
nn  poco  el  genio  de  Nerón.  Sus  Obras   de 
ninguna  fuerte  merecen  el  alto   honor  que 
apaísionadamente  les  tributa  Lipíio,  Hai   en 
ellas  cofas  buenas ,   pero  fon    muchas   mas 
las  malas  ,  derivadas  de  la  loca  vanidad ,  y 
ridicula  independencia  de  la  Philofophia  Et^ 
toica.  Aun  íin  entrar  en  quehta  eíla  mora- 
lidad, decia  mui  bien  Qiiintiliano:  D^/r/^?íj^- 
hpíndat  vitijs.   fuelles  enm  fm  ingenio  dixljfe^  alie* 
no  jííditio.  En  efecto  fus  fentehcias  tienen  uii-. 
refplandor ,  que  deílumbra  á  la  primera  vif- 
ta ,  arrebata  la  atención  ,  y  lifongea  el  guf- 
to '-,  pero  nada  de  «fto  fe   foftiene ,  porque 
aquel  refplandor  no  es  mas,  que  un  lelum* 
brón:  apariencia  mui  hermofa,  con  mui  po- 
co de  fubftancia.  Todavia,  la  mifma  aparien- 
cia a  poco  rato  es  faftidioía :  porque    elle 
Autor    todo  es  fentencias ,  y    eíTas    afecla- 
das,  cortadas,  defunidas,  y  turantes.  Pocas  ve- 
zes  habla  naturalmente,  pero  nunca  íin  amor 
proprio.  Siempre  quiere  lucir,  y  forprender: 
defuerte  que  es  intolerable  fu  ledura  fegui- 
da.  Profíima  i  füol  concetti  [  dice   el  Card,   Pa^ 
Uíncino  j  con  ambra^  i  con  un  z^ibstto^  qm  A  Ion" 


'i\ 


'^f 


20  Noticia  DÉLOS  Autores 

£0  and4fs'danno  tn  te¡la,  ■    ■'    ■  » 

'  •  Sin  eirxbnrgo  es  conveniente  leer  á  Sé- 
neca, porque  ie  aprenden  en  el  muchas  vo-i 
zes,  y  phrates  qiie  ion  del  buen  tiempo  de 
la  Lengua,  y  muchas  aongacdades  iiiii i  ca-^ 
riofas,  qne  no  es  tacil  hallar  en  otros  Li- 
bros. Pero  noinfuiir  mucho  en  él,  por  el- 
peligro  de  imitar  fu  mal  eMo ,  que  es  lo. 
que  ha  perdido  grandes  taienros,  y  fueei  ra,- 
tal  pnocipio  de  la  declinación  de  la  Eioqucncia 
Latina.  La  mqoi  edición  es  ia  Elz^evmarm  á^^ 
Li/^ftü^  Jmft.  16 jz.   3  W.  en  8*  .    ^.(^^ 

LACTAl^CíO  FIRMIANO. 

Rador  Chriiliano,  difcipulp  de  Arno- 
bio,  y  Maeftro  del  hijo  mayor  de  Conf- 
tantino:  floreció  en  el  Siü>:lo  ÍII,  v  fue  el 
hombre  mas  íábio  de  fu  tiempo  ,  pero  mni 
iiiodefto,  y  pobre.  Cornpiifo  en  defcnía  de 
nueftra  Religión  las  Injinuciones  Vi'vinas  divi-j 
didas  en  7  Libros,  de  que  hizo  deípucs  un 
Epito7?ie.  Afsimifmo  un  Libro  de  Ira  Del^^^ 
otro  de  Oplfic'io  Dei ^  Otro  de  A'íortlhpis  Pcrfc" 
cutorum ,  y  varios  Enigmas  en  vcríos  hexá- 
metros con  el  titulo  de  Sjmpofion..,  6  ban-, 
quete  :  todos  los  qualcs  tenemos.  Otros  hí-' 
'zo ,  que  íe  han  perdido,  y  algunos  íe  le  a- 
tribuyen  que  no  hizo,  ¿u  ePtilo  es  puro  ,^ 
elegante,    natural,    y    imii  patccido  al 

de 


De  estas  Selectas.     '  2^1 

de  Cicerón ,  por  io  que  fe  llama  comun- 
mente el  Cicerón  Chrlfuano,  j  íc  tiene  por  el 
mas  cloquéate  de  todos  los  Eí'critores  Ec- 
cleiiafticos  Latinos.  Sus  obras  ion  de  las  pri- 
meras ,  que  fe  inipruiiieíon.  La  mejor  edi- 
ción es  la  de  Mo^^f.  I'  Abbe  LengU^  d^  Frefnoy 
Taxlf.    1748.    2.  <voL€nAp. 

ÉL  AUTOR  DEL  DIAL,  VE  ORATORIBÜS.. 

UNos  creen  que  fue  Tácito ,  otros  que 
Quintiliano,  algunos  que  Suctonio.  To- 
dosM'e  fundan  en  conjeturas  plauliblcs,  pero 
á  todos  defmiente  el  eftilo,  que  es  diftmto 
de  los  diverfos  modos  de  efcnbu'de  aque- 
llos tres  Autores.  Sea  lo  que  fuere  de  cfio, 
la  Obra  es  prcciofa ,  difcreta ,  elegante ,  y 
digna  de  ladeaife  con  las  mejores  del  Siglo 
de  plata.  Su  titulo  es  Ve  Ordtorthns ,  five  Ve 
Caujsis  corrt'tpt>^Elocjiienti£  Vialogtis.  Los  Inter- 
locutores fon  Méllala,  Secundo,  Materno, 
y  Apto.  Todo  el  papel  de  Meíiala ,  y  parte 
áá  de  Materno  fe  ha  perdido.  El  reíto  qué 
tenemos  comprchendc  tres  queftiones:  Si  la 
Oratoria  fe  hade  preferu-  á  la  Poefia^Sila 
Oratoria  Antigua  á  la  Moderna  c  Qualesfoii 
las  caullas  de  la  decadencia  de  efta  í  Se  ha 
impreifo  muchas  vezes  entre  las  Obras  ya 
de  Quinriliano,  ya  ácTzcitQ.h^ edición  lepa- 

4.  i'ada 


2z         Noticia  de  lgs  Autores 
rada   con  Notas  de   Pedro  Vaheo ,  7^/?^;  ///>«• 
fio  ^  y  M,   Antonio   Maree  o  ^  XJ^fdiéí»     i/oó  ea 
S.  es  excelente. 


SÉNECA     EL    RHETORICO. 

M  Alineo  Séneca,  Efpañol  nacido  en  Cor- 
•  dova  ,  pafso  á  Roma  en  tiempo  de 
Augiiílo  con  toda  fu  iluílre  familia ,  que  íe 
componia  de  Ehla  íli  muger ,  y  tres  hijos: 
Mela^  que  fue  Padre  del  Poeta  Lucano,  La- 
cíOy  que  es  el  Philoíopho  de  quien  hablamos 
antes ,  y  Novato  ,  qiie  adoptado  por  Jumo 
Galion,  tomo  deípues  fu  nombre,  y  es  el  Pro- 
conful  de  Acáya  ,  ante  qnien  acularon  los 
Judios  a  San  Pablo.  Fue  nueílro  Séneca  in- 
íignc  Rheton'co ,  y  cfcnbio  tres  Obras,  que 
componen  el  tercer  volumen  de  la  Edición, 
que  recomendamos  antes  pag.  20.  Prime- 
ra. Un  Libro  de  Deliberaciones ,  6  Con- 
ferencias: Saüforlarum  Líber.  Segunda.  Dicz  Li- 
bros de  Controverfias  ^  de  que  han  quedado 
folos  cinco ,  y  ellos  muí  defecluofos.  Ter- 
cera. Un  Epitome  de  eíla  fcgunda  :  Excer/^ta  ex 
X.  Lihris  Co^troverfimury;^.  El  deíignio  fue  re- 
coger,  ordenar,  y  comparar  entre  íi  !as  len- 
tencias  efcogidas  de  mas  de  cien  Autores  Grie- 
gos ,  y  Latinos,  aquicnes  muchos  aiíos  an- 
tes  avia  oido  nueíUo  Aluoí:  declamar  í'o- 

brc 


s 


De  estas  Selectas.  25 

bre  diverfos  aiUintos.  A'si  á  excepción  de 
los  pocos  Prefacios,  que  íbn  Obra  fuya,  de 
eftilo  íeguido,  natural,  y  muí  elcgantcj to- 
do lo  demás  fe  redíTce  á  íentencias  agenas, 
q'ie  Gonfúien  en  golpcfitos,  claufulas  peque- 
ñas ,  dichos  fiieltos  ,  peníaiiiientos  cortados, 
de  una  brillantez  falla,  y  íiempre  afectada. 
Ette  modo  de  eícribir  no  era  de  íü  gufto,. 
antes  poíitivamente  lo  vitupera.  ( Pr<&f.  I./h, 
1.  Co'^tr.)  Pero  que  importad  Aquellos  Li- 
bros, los  cícribio  para  fus  hijos.  En  ellos  fe 
nutrieron,  ó  por  mejor  decir  fe  corrompie- 
ron :  y  de  aquí  nació,  que  efta  efpecie  de 
cíhlo  fe  hizo  propria  de  fu  defcendencia , 
como  fe\eé  en  Séneca  el  Philofopho ,  y 
también  en  Lucano,  y  en  Lucio  Floro.  Afsi 
ícrá  bien  que  los  Eftudiaptes ,  tengan  con 
las  Obras  del  Padre,  la  mifrna  precaución, 
que  hemos  advertido  deben  tener  con  las  del 

hijo. 

I 

VELEYO    PATERCULO. 

Ue  Caballero  Romano  de  extracción  iluf- 
tre ,  y  floreció  en  tiempo  de  Tiberio , 
que- por  diveríbs  grados  militares  lo  elevo 
hafta  la  dignidad  de  Pretor.  Eícribio  un  Com- 
pendio de  "^la  Hiftoria  Griega,  y  Romana 
hafta  la  muerte  de  Livia  muger  de  Auguf- 
'        '■  to. 


24  NOTÍCTA   DE  LOS   AüTORES 

to,  dividido  en  dos  libros,  que  tenemos, 
aunque  diminutos ,  porque  falta  Ja  mayor 
parte  dci  primero.  Su  eliilo  es  puro,  hermo- 
Ib,  noble,  elegante,  y  admirable  á  todas 
luzes.  Los  retratos  que  haze  de  los  grandes 
hombres,  fon  lo  mejor  de  la  Obra.  Su  de- 
feco es  la  lifonja,  que  fe  nota  en  los  ex- 
ceísivos  elogios  no  íolo  de  Tiberio,  fino  de 
Seyano  fu  privado ,  que  era  el  peor  hom- 
bre del  Imperio.  La  edición  de  Paris  17 14  en 
12.  es  excelente.  Las  Notas  fon  áó  P.  G'/atn-- 
^ille^  aunque  por  equivocación  fe  atribuyen 
al  P    Bíiffier, 

JULIO    FRONTINO 

Utor  celebre  del  Siglo  I.  que  obtuvo 
varios  cargos  honoríficos  defde  el  tiem- 
po de  Veípaíiano  ,  halla  el  de  Trajano,  cu 
que  murió.  Fue  Pretor,  Confuí,  Augur, Ju- 
ruconfuko  ,  y  General  de  Armada.  Mando 
en  fu  tertamento ,  que  no  fe  le  conftruyef- 
fe  obra  alguna  íegun  la  collumbre  de  aque- 
llos tiempos  ,  para  perpetuar  fu  memoria. 
La  claufula  es  notable.  Jmpcnfa  monimenti  fu- 
pervactia  efl  >  memoria  noftrt  durahit ,  fi  vitam 
mermmHs.Vc\:o  íu  memoria  fe  ha  perpetuado  en 
otra  eípede  de  obras  ,  que  el  mifmo  havia 
conftruido ,  y  fon  los  Libros  que  compuíb. 


"% 


'De  estas  Selectas.  .25 

El  Ve  Sclenúa  militan  fc  pcrdio.  Los  qne  tc* 
neaios  ion  dos  de  J^md^^ihas  vrhis  Koma  j 
que  cfcnbió  íiendo  Juc2  de  Aguas  nombrado 
por  Ncrva,  otros  dos  de  Colomjs^  uno  de  Qpta- 
iitate  &  Itminibiis  aqroríim  ,    y   quatro    dc    IqS 

Ardides  de  Guerra  de  los  mas  famofos  Ge- 
nerales de  la  Antigüedad,  con  el  titulo  de 
Strategematicon  Lihn  iV:  que  todoS  juntos  ÍC 
impninieron  Amfi.  lóói.en  8.  La  ultimado 
eftas  Obras  es  la  principal.  Su  cftilo  es  muy 
daro ,  fencillo ,  y  puro  :  y  la  materia  cu- 
riofa   y  entretenida. 

FLAVIO    VEGECIO. 

FLavio  Vegecio  Renato,  hombre  iluftre, 
nació  en  Roma,  y  floreció  deípues  de 
la  mitad  del  Siglo  IV.  en  tiempo  del  Em- 
perador Valentiniano  U,  á  quien  dedicó  fu 

Epitome  Infiítmionam  rei  M'ilitaris  en  V.  LibrOS^ 

formados  de  los  que  avian  efcrito  fobre  el 
miímo  aíTunto  M.  Porcio  Catón,  Varron , 
Cornelio  Celio,  y  Frontino:  y  de  varias 
ordenanzas  de  Augufto ;  Trajano,  y  Hadria- 
no.  Obra  excelente,  y  mui  recomendable, 
por  el  eítilo  que  es  puro,  concifo ,  ñcií,  y 
elegante  5  y  aun  mas  por  la  materia,  que  es 
no  folo  útil,  fino  neceiraria  para  la  inceli- 
geiicia  de  Iqs  Autores,  que  refieren  ías  guer- 
ras 


I 


w- 


26   ^  I^OTICIA  '.DE   LOS  AüTCRES 

ras,  y  expediciones  de  los  PvOLiianos ,  y  de. 
todos  los  demás  que  fiielen  hacer  aluíiones 
á  las  practicas  ác  íu  Arre  militar.  Rxguíar-: 
íTicnte  anda  con.  la  antecedeiifc  obra  de  Froa- 
tioo ,  y  otras  íemcíantes  de  la  Antigüedad. 
La  edición  tum  Noús  Scribtnj  ^  FefdiíR  ^  IÓ70 
en  S.  es  baítante  buena.  . 


'M' 


VALERIO    MÁXIMO. 

Ue  Romano ,   y  dedico   al  Emperador 

Tiberio  ÍUS  iX.  hh'CO)y  Ditiorum  ^fatii-. 
rímque  memorabilinm ,  que  leyeron  Geíio , 
PJinio  ,  y  Plutarco.  Peio  eíl:a  obra  no  es  la 
mifma  que  tenemos  baxo  del  proprio  titu- 
lo. Lo  primero,  porque  en  la  naeílra  hai 
varios  paíTages  de  un  eftilo  niui  ageno  de 
la  pureza  de  aquel  tiempo.  El  Cap.  2  del 
Libro  5  fe  rotula  de  Gratitudine ^  y  el  íll.  '^e 
Jn^r'dtítudtne^  vozes ,  que  en  aquella  ligniíica- 
clon  fueron  incógnitas  á  los  Antiguos.  Fu, 
el  Proemio  dizé  ,  Mea  parvttas  €0  jtíihus  adfa^ 
^'Qrem  tuHm  decurrerit:  q\\')x:q('¿>\otí  impropria  de 
Ja  edad  de  plata.  Semejantemente  en  otros 
lugares.  Lo  íeguñdo.  El  P.  Labbé  Jefuita  en- 
contró felizmente ,  y  publicó  en  el  Touio 
I.  de  fu  BibliothcCa  de  Manuefcritos  una  Car- 
ta de  lanpíay'io  ISÍepociano  á  un  tal  Fitior  ,  en 
que  le  dedica  el  Com¡>endio  de  Fderio  Maximo 

que 


De  estas  Selectas.  -17 

qne  avia  hecho  á  íli  infancia,  por  la  razoo^de 
ícr  deiiiaíiadaiiiente  difafa  la  obra  origidai 
De  donde  íe  deduce  no  fer  cfta  lasque  cxií- 
te,  que  tan  lexos  de  íer  mm  diíbía,  an- 
tes bien  es  mai  concíísa:  por  coniigmtóte" 
es  un  Compendio  de  ella  formado  por  Au- 
tor moderno  ,  y  probablemente   el  mifmo, 

que   COmpUÍO  Nepucíano. 

Pero  fea  el  li  otro,  quien  quiera  que 
lo  hizo,  lo  acertó:  porque  á  excepción  de 
algunos  pocos  términos ,  y  locuciones,  que 
no  fon  de  la  pura  Latinidad,  todo  lo  demás 
no  defdice  del  bue;i  tiempo ,  antes  es  por 
extremo  bello  ,  y  probablemente  tomado  á  la 
letra  del  Original,  A  cada  paífo  fe  enaien- 
tran  phraies  elegantes,  figuras  hermoías,  ex- 
preísiones  vivas ,  penfamiéntos  finos ,  rene- 
xiones  de  mucho  fondo ,  y  de  gran  delica- 
deza. La  materia  es  de  fumma  utilidad,  y 
entretenimiento.  Eíla  es  una  colección  ex- 
quilita  de  los  mas  notables  fuceíTos  de  la 
Hiftoria  Griega  ,  y  Romana.  Exemplos  gran- 
des de  virtudes,  y  viciosipintados  los  primeros 
en  todo  fu  eíplendor;  y  eftos  con  toda  íii  de- 
formidad. El  orden  es  maravillofo.  Todjs 
aquellos  materiales ,  efparcidos  por  muchas 
figlos  y  por  muchos  Libros ,  fueltos  entre 
fi,  y  diíparados,  eftán  tan  bien  diftribuidos  en 
fus  claíses  rcípcciivas:  cíias  tan  bien  enlaza- 
das 


•i  ^  ;: 


J 


i  ■■0'  M 


I 


2%  Noticia  de  los  Autores 

das :  y  los  cafas  tan  dicílraiiiente  unidos  en 
cada  una :  que  forman  un  cuerpo  perfecta- 
mente organizado ,  y  hazen  un  Syllema 
completo  de  Philofophia  Moral,  cuya  en- 
feñanza  va  íiempre  acompañada  de  la  ad- 
miración, y  del  deleyte.  La  mejor  edlóíonc^ 
cnm  Notis  integrts  P ¿ohij ^  Ltpfej  5cc.  Letda  1 726 

en  4^. 

MACROBIO. 

Urelío  Thcodofio  Ambroíio  Macrobio 
_  „  vivió  en  los  fines  del  Siglo  IV,  y  prin- 
cipios del  V,  en  tiempo  de  Tíieodolio ,  y 
de  lüs  hijos,  y  obtuvo  las  primeras  digni- 
dades del  imperio.  La  Ley  mica  Cod.  Theod^ 
¿le  Pr£pofit.  Sacr.  Cpthtc.  haze  de  el  honorifi- 
ca  mención.  No  fe  íabe  íii  Nación,  ni 
fu  Religión ;  íblo  fi,  que  fue  de  pays,  don- 
de no  íe  hablaba  el  Lacin.  Compufo  para 
inftruccion  de  Euftathio  fu  hijo  dos  obras. 
Primera.  Commeyttartornm  in  Sommum  Scipioms 
^  Cicerone  defcrlptur^  Llhl  duo.SQgimá:\,  Satítr- 
nallonim  Convivloram  Llbrl  FII.  Ella  ultima  eftá 
llena  de  mil  Antigüedades  curioíilsimas.  Re* 
ducefe  á  fíete  VtaU^os  en  otros  tantos  dias, 
que  duraban  las  vacaciones,  y  fíeftas  de  Di- 
ciembre llamadas  Satnrmles,  Los  Interlocuto- 
íes  fon  los  primeros,  y  mas  difcretos  hombres 
de  Roma ,  que  íe  juntan  á  defahogar  el  a- 

ni- 


De  estas  Selectas.  39 

nimo  de  los  graves  cuidados  de  fus  cargos: 
y  defpues  de  eíplendidos,  pero  fobrios  ban* 
quetcs  i  tienen  varias  converfaciones  mai 
guftoías^  alegres^  y  eruditas.  El  cftilo  pro^ 
prío  de  Macrobio  no  es  bien  puro,  pero  él 
tiene  cuidado   de    emplear  las    mifmas  cx- 

{)refsiones  de  los  Aurores  de  quienes  fe  va- 
e.  Lá  edición  de  ambas  obras  cnm  Not.  Var^ 
1694*  en  8.  es  la  mejor. 

SUETONIO    TRANQUILO 

Hlftoriádor  famofd,  ñacio  en  Roma ,  y 
fue  intimo  Amigo  de  Plinio  d  Menor ^ 
quien  pidiendo  para  éi  á  Trajaíio  el  j^s  trlnm 
liheromm  ,  que  Coníiftia  en  varias  prerrogati- 
vas, ie  dize  :  Suetoniíím  Trun^Hllhm  frobifsiníUTnj 
honeftiptrnam^  erHdhfsmam  vlrttm^&  mores  ejdsfe- 
cutns  & fladla^  ]am  pri dem^D omine ^  tn  contubermtifyf 
ñdfvt^mfv^  tantoqm  magis  dtltgtre  coepi^  cjnanto  hurte 
propias  infpexl.  [  L,  LO.  Ep.  95*  ]  Pero  no  fo- 
lo  coíifigUío  Suetonio  efta  dillincion ,  fino 
obtuvo  también  el  cargo  de  Secretario  de  Car- 
tas de  aquel  EmDerador ,  y  de  fu  fuccelfor  Ha- 
driano^  que  perdió  finalmente,  dizc  Efpafdano^ 
por  la  mucha  familiaridad,  que  tenia  en  cl 
Qtiarto  de  la  Emperatriz.  Era  muí  prolixo  ea 
pulir  fus  efcritos,  tanto  que  fu  Amigo,  que 
no  lo  era  poco,  le  dize:  Snm  &  tpfi  m  eden^ 


tfVi  f 


so  Noticia  de  los  Autores 

do  h<&fitator  5  tu  tamen  meam  qnoqvie  canclationem^ 
$ardttat€rpc¡ue  viciftl .  .  .  Terfcñvim  opas  ahfolmum- 
iBf4e  eft^  nec  jam  fplendefcit  lima  ,  fed  atterntir, 
iPatere  me  videre  titulum  tmim  ,  patere  audtre  ^ 
defcrlbí  ^  le^t  j  venire  volamlna  TrancjUilU  met.  .  • 
[  5.  II.  ]  No  fe  fabe  de  que  Obra  habla  Pu- 
nió. En  efedo  fueron  muchas  Jas  que  efcri- 
bio  Suetonio  ,  que  caíi  todas  íe  han  perdi- 
do. Las  que  teneiiios  fon,  los  dos  Libros  D^ 
llln^ñhm  Grammattds^  y  Ve  Clarts  OoratonhuSj 
pero  mui  mutilados  ambos  :  y  el  de  las  Vi- 
das de  Jos  doze  primeros  Cefares,  rlt<z  XIL 
Imperatorum^  que  ella  entero.  El  eftilo  de  Sue- 
tonio es  claro ,  puro,  y  mui  fencillo.  Se  Ic 
nota  que  en  Ja  defcripcion  que  Jiaze  de  los 
defordenes  de  los  Emperadores,  fue  tan  libre 
en  contarlos,  como  ellos  lo  avian  fido  en  co- 
meterlos. Efto,  que  es  de  grande  inconve- 
niente para  el  ufo  de  los  Eftudiantes ,  cui- 
dó de  remediar  el  P.  Grawvllle  Jcfuita  dan- 
do una  Edición  de  nueftro  Autor,  depura- 
da ,  y  limpia ,  y  con  notas  cortas ,  y  mui 
curiofis.  Los  PP.  de  Trevoux,  que  en  el  mes 
de  Febrero  de  1706.  la  anuncian  como  que 
mui  en  breve  fe  publicarla ,  no  encuentro 
que  volvieíibn  á  hablar  de  ella  en  todo  el 
refto  de  fus  Memorias  hafta  el  año  de  54. 
La  que  corre  con  mucho  aplauíb,  es  la  de 

Samuel  Pitiíco^  L^ovardU  I714«  cn  4. 

■  COR- 


MI 


De  estas  SELEtífXl^ 
COB.NELIO    TÁCITO 


n 


NAcio  en  Roma  en  los  principios  del' 
iQipcrio  de  Nerón  ,  y  fue  iluftre  por 
las  dignidades  que  obtuvo  de  Pretor,  y  Con-' 
íul,  pero  mucho  mas  por  íü  eloquencia,  y 
fus  efcritos.  Afiftiendo  en  cierra  ocaíion  k 
los  juegos  Cucenfes,  un  Caballero  Ro- 
mano, que  tienia  cerca  de  fi ,  defpues  de 
una  converlacion  varia,  y  erudita,  le  pre- 
guntó ñ  era  de  Italia ,  6  de  alguna  Provin- 
cia del  Imperio.  Ya  me  conoces,  refpondio 
Tácito ,  y  efta  fortuna  debo  á  mis  eftudioSí 
Q-ie!  replico  el  Caballero,  eres  Tácito, 
6  Plinio  ?  Quod  nomina  ftoftra  ,  dize  uno  dc 
ellos  que  refiere  el  cafo,  ^nafi  l'merarum  pro" 
frla^  non  homlnnm  ,  litterís  reáduntiir.  (  Plín,  Libr. 
9.  £y>.2  3. )  No  eran  menos  unidos  entre  fi,  que 
con  las  Ciencias  eftos  dos  Autores ;  y  fu  re- 
ciproca eftimacion  produxo  aquella  utiliísi- 
ma  praftica ,  que  tenian  de  remitirfe  ,  y  cen- 
furarfe  mutuamente  las  obras  con  una  do- 
cilidad ,  que  folo  faben  tener  los  grandes 
hombres. 

Las^  que  exiílen  de  Tácito  fon.  Prime- 
ra. La  vida  de  Agrícola  fu  fuegro ,  famofo 
por  la  conquifta  de  Inglaterra:  Gn.  hltj  Agjrl^ 
coU  vita,  que  es  una  de  las  piezas  mas 
excelentes  de  la  fabú  Antigüedad.  Segunda. 

Ve 


'$•&  Noticia  t)E  tos  Autores 

2^  Sftti ,  morlb^s ,  popyJifcjpie  Germanla  .  X^rCC^ 

¡  ra.   >íí^  excejfíi  Aiignftl  Annd'mm  L'ihri^  qiieel^ 

tá  niui  diminuta j  porque  íblo  cjiíften  de  z\\\ 

I  1^  Libros  ,  que  ion  deíde  e)  L  hafta  el  6^  y 

í  deíde  el  1 1,  hafta  ql  ló:  y  aun  de  cffos  el  5  y  el 

I  i(S  tienen  lagunas.  Contenia   efta  Obra    las 

I         '      vidas  de  4  Emperadores:  Tiberio,   Caligula, 

Claudio,  y  Nerón,  Pero  en  los  Libros  di^ 

chos  no  tenemos  mas  que  la  del  primero, 

líi,  y  la  del  ultimo»  y  efías  mutiladas. Falta  in* 

i  tetramente  h^  de  Caligula ,  y  caíi  tqda  la  de 

!  ClaudiOr  Quarta.    Htfterlarpim    Líbri  /^,    que 

I  aun  es  mas  diminuta,  porque  de  28  años, 

!  que  comprehendia  defde  el  69,  naíta  el  96. 

de  la  Era  vulgar,  y  en  ellos  la   hiftoria  de 

Galba,  y  fus  ílicceffores  hafta  Nerva ,  íblo 

cxiftcn  el  69.  entero ,  y  parte  del  70. 

El  cftilo  de  Tácito  es  concifo,  nervio» 
ib ,  y  mui  enérgico  :  de  que  proviene ,  que 
íüelc  fer  obícuro,  y  aun  un  poco  duro. 
En  las  Hiftprias  es  mas  florido,  y  apacible; 
en  los  Anales  mas  grave ,  y  mageftuoíb. 
Sus  pinturas  fon  fiempre  animadas  ,  y  llenas 
de  vivacidad.  Sus  reflexiones ,  profundas,  de- 
licadas, y  de  una  critica  mui  fina,  Se  le  no- 
ta íin  embargo ,  que  en  los  caiaclcvcs  de  los 
fugetos,  y  en  la  ceníura  que  hazc  de  fus 
acciones ,  á  fuerza  de  futilizar ,  da  muchas 
yczes  fus  proprias  ideas  poi*  realidades ,  y 

Jes 


De  tsTAs  Selectas.  3  5 

les  atribuye  fus  malicias  por  dcfignios.  Las 
mejores  ediciones  de  eíks  Obras  fon  Ja  de  P/- 

choíi  ad   ufnm   Velphm,  Parlf,    l6%7 ,  6    Fenst. 
1708.  4.  W.  en  4.^:  y  la  de  Lngd.  Bat,  17^0*  ' 
vnm  Not.  integr,  Mmeti ,  Ltffi^j  &  altor. 

SALUSTIO. 

CAyo  Crifpo  Saluftio  tan  defacreditado 
por  íLis  vicios ,  como  celebre  por  fus 
eícritos  5  y  tan  Amigo  en  fus  efcritos  de  las 
virtudes,  como  en  íu  condada  de  los  vi- 
cios: floreció  en  tiempo  de  Cicerón,  cuyo 
enemigo  fue  ya  defcubierto,  ya  difsimulado, 
y  murió  íéptuagenario,  31  ^i^os  antes  del  Na- 
cimiento de  N.  Señor.  Sus  Obras  fon  I^.  Bel- 
lum  lamrthtnHm.  2a.  Bellam  Catllínartum.  3^.  DoS 
Oraciones,  6  Cartas  dirigidas  á  Cefar, Dtf 
Bep.  ordinanda:  que  todas  exiften  integras.  4% 
H'tíloriarum  Pop,  Romanl  Llbrl  FL  deídc  la  muer- 
te de  Syla ,  hafta  la  conjuración  de  Catili- 
na.  De  efta  no  hai  mas  que  fragmentos :  y^ 
por  ella  principalmente  dixo  Marcial 
Crtff)ns  Romana  prlmus  In  Hlfi'^ria, 
Se  le  atribuye  una  Declamación  contra  C-i- 
tilina,  y  otra  contra  Cicerón.  Pero  los  Crí- 
ticos ya  convienen  que  ni  yna  ni  otra  es 
fuya,  fino  de  Porcio  Latron  ,  6  de  otro 
Rhetorico  antiguo.  El  cftilo  de  Saluftio  es 

fum- 


^f 


'í'i 


á4  Noticia  be  los  Autores 

fiunrnamente  Goncífo,  vivo,  iinpetuoío.  Quie- 
re decir  muchas  coíás,  bien,  y  en  breve,  y 
todo  lo  coLiligae  de  ni.iravílla.Clauíiilas  cor- 
tadas,  phrafes  fiieíras,  muchas  palabras  def- 
unidas  ,  muchas  calladas  ,  forman  lo  que  Ha-; 

nía  Qi^iintlliano  immortalem  Saíluflij  velodtatem. 
Es  coia  graciofa  veer  que  Séneca  ceniure  á 
Saluftio  elle  modo  de  hablar  interrumpido, 
que  el  miímo  pradicaba,  y  no  podia  imi- 
tar perfectamente.  (  rid.  Ep.  1 14. )  La  diferen- 
cia de  uno  y  otro  Autor  es,  que  en  Sa- 
luftio es  natural,  lo  que  en  Séneca  todo  es 
afedacion.  Afsi  quanto  aquel  deleyta ,  efte 
faftidia.  Se  le  nota  á  Salultio  que  uía  mu- 
chas vozes  antiguas ,  y  obíbletas :  y  eíla 
nota  es  tan  antigua ,  que  la   hazia    el  mif- 

mo   Augufto.  (   vid.    tnfr.  pag.    2  3^.)    La  cdi- 
Cion  cum  Not,  Selۆ;tfs,   Var,   Rothom.    1717.  CU 

12..  es  mui  bella,  y  commoda. 

TITO    LIVIO. 

Acio  en  Padua ,  y  floreció  en  Roma^ 
mui  eftimado  de  Auguíio,  que  lo  nom- 
bro por  Ayo  de  fu  nieto  Claudio  del  pues 
Euiperador.  Un  Gaditano  hizo  viagc  dcfde 
fu  pays ,  que  era  \o  ultimo  del  mundo  en 
aquel  tiempo,  folo  por  conocerlo ,  y  comu- 
nicarlo: y  avicndolo  coníeguido,  fe  volvió 

íiii 


De  estas  Selectas.  35 

fin  ver  alguna  de  tantas  maravillas,  que  ha- 
via  en  la  Capital  del  Mundo ,  contento  con 
avcr  vifto  la  mayor.  Murió  en  íii  Patria  de 
76  años  el  mifmo  dia  que  murió  Ovidio  en 
Scythia  ,  que  fue  el  i.  de  Enero  del  año 
17  de  la  Era  vulgar.  Sus  hueílos  íe  confer- 
van  en  Padua  en  un  magnifico  fcpulcro  , 
menos  un  brazo,  que  pidió  á  la  Pxepublica 
el  Rey  Don  Alphonib  de  Aragón,  y  depo- 
íito  en  Ñapóles  con  grande  honor  e!  año 
de  145 1  ,  por  a  ver  recobrado  la  Talud  con 
€l  placer  de  fu  ledura. 

Elcribio  Livio  primeramente  unos  Via" 
logos  hiítoricos,  y  philoíophicos  ,  que  dedi- 
có á  Augufto.  z'^ .  Uu  Cuerpo  de  Philofophta 
dividido  en  muchos  Libros.  De  eftas  dos 
Obras  haze  mención  Séneca,  (?£/.  100.)  30;^ 
Una  Cana  á  íu  hijo  fobre  los  eftudios  de  la 
juventud.  En  elia,  dize  Quintiliano  ,  que  re^ 
tena  de  un  Preceptor ,  que  mandando  á  fus 
difcipulos  no  hizieíTen  claras ,  y  perceptibles 
fus  compoíiciones :  quando  alguno  la  lleva^ 
ba  mui  obfcura  ,  decia.  Tamo  meltor ,  ne  ego 
^mdem  intellext,   [Libr.    lO,  Caff,    I.)  Ahora  íi, 

que  cftá  buena:  yo  mifmo  no  la  entiendo. 
Todos  eftos  eícritos  fe  han  perdido  entera- 
mente. 40.  Hiftonarum  ab  urbe  condita  Librl 
CXLII.  Efta,  que  era  la  mas  excelente  obra 
de  la  antigüedad ,  que  cofto  á  fu  Autor  mai 


56  NOTIGU  DE  LOS  AutORES 

de  20  años  de  continuo  trabajo,  y  que  cotíV 
prehendia  743  defdc  la  fundación  de  Roina^ 
halla  la  muerte  de  Drufo :  fe  perdió  ea  la 
mayor  parte,  y  no  tenemos  mas  que  55  li- 
bros,  y  eíTos  no  cabales,  ni  fcguidos.  'Jua^ 
Freinjhemlo  ha  fuplido  1 05  Libros,  que 
con  los  originales  componen  la  cantidad  de 
los  140  de  que  tenemos  los  Sumarlos  hechos, 
fegun  fe  cree,  por  LhcIo  Floro, 

El  eftiío  de  Livio  es  perfeílifsimo  por 
qualquier  lado  que  fe  confidere.  Siempre  pu- 
jro,  claro ,  dulce,  y  elegante.  En  las  relacio- 
nes la  fencillez  no  difminuye  fu  nobleza;  eii 
las  pinturas  hermana  la  naturalidad  y  la  vi- 
veza con  la  gala,  y  el  adorno:  y  en  las  ora- 
ciones íe  admira  una  íublimidad  generofa 
diftante  de  toda  afedacion.  Según  la  varie- 
dad de  incidentes  de  fu  Hifttoria ,  varía 
de  eftilo  á  cada  paffo;  pero  es  un  affombro, 
y  es  una  delicia,  vecr  que  nunca  defcacce: 
como  fiempre  fe  fofticne ,  y  que  en  qual- 
quier genero  de  eloquencia  que  maneje,  fe 
gufta  la  mifma  dulzura ,  y  fe  fíente  la  mif- 
4na  fuerza.  Que  laftima,  no  aver  llegado  a 
Hofotros  completo  efte  theforo  ineftimable ! 
jifinlo  Pollón  Critico  de  un  güilo  delicado, 
notaba  en  la  locución  de  nueftro  Autor 
cierta  Patavlnldad,  Efte  dexo ,  6  reíabio  de 
¡faduano  lo  entienden  de  diverfo  modo  los 

Mo' 


É 


De  ESTAS  Selectas.  ^7 

Modernos.  Qual  cree  que  eftaba  en-^la  pro» 
nuaciacion,  o  en  el  acento  5  otros  que  en 
la  orchographia  :  otros  que  en  ia  paísíon  por 
Pompeyo  ,  que  tenían  aquellas  gentes,  y  ma- 
niíieíta  el  miimo  Livio,  ?cvoQíimiIim&  qiit 
nos  ha  coníervado  eíla  ceníura ,  y  qtxe  ía« 
bia  íu  íeníido,  harto  mejor  que  todos  ios 
Modernos,  h  entiende  reípedo  délcfliloivíf 
erattQ  Roma'^a.  plans  videatv^r  non  CttiiaH  dó" 
nata.  [  Lihr.  S  ca^.  I.]  Efte  defecto  .u  OS  es 
imperceptible ,  y  por  coníiguíente  coma  fi 
no  fuera.  La  mejor  sdtclon  qs  la  Úc-'i^í^nfl 
Crevier  cum  N&t.  &  fHppUm,:rP^art/\  ¡ij^^^  Cíl 
2  mL  en  4O0  .        , 

PLINIG     ££    MATOR.-;^  ^^ 

■■/"'■■■•  ■■  -'•  •  •  'i'  ouíñSl 

Acio  en  Verona  imperando  Tiberio.^  y 
i  obtuvo-  de  Veípáfiano  diferentes  cargos 
ác  importancia,  que  cfeíempeoo  cumpiída- 
hienrc.  Fue  d  hombre  mas  £abio,.y  ínas 
cítudioíb  de  fu  tiempo.; Todo  eí  qtie.no ic 
¿quitaban  los  negocios  públicos  ^  cmiíagraba 
á  fiis  trabajos  literarios:  á  excepción;  íbla- 
mente  de  müi  pocas  horasr,  que  ii^peiido 
de  la  necefsidad,  dexaba  WtvííX  á  la  nacturale- 
za,  para  la  quietud  dci  futóo.  Aísiácofta^c 
el  proprio  dcícaníb,!  y-^ílií  perjuicio  r de  íu 
niiniftaio,  püd©  en  íiq  jt|gchQS.,a^os  d€  vi- 


?«  Noticia  t>t  tos  Aütosles 

da ,  avcr  Icido  tantos  millares  de  Libros  ,  y 
coiiiptieílo  varias  obras;  de  las  quales  una  To- 
la qne  tenemos, vale  por  muchos  millares. Mu- 
rió de  56  años,  y  el  modo  fue  bien  íartimoío, 
Hallabaíe  mandando  una  flota  en  la  coila  de 
Ñapóles,  á  tiempo  que  íe  levanto  del  Veíii- 
vio  una  denía  nube  de  magnitud,  y  figura 
extraordinaria.  Todos  fe  atemorizaron ,  y 
procuraban  huir  de  tan  conocido  riefgo;  pe- 
ro él  intrépidamente  íe  acerco  á  gran  diligenv 
cia  por  obfervar  la  caufa  de  eíie  phcnome- 
iió»  El  Volcan  vomitaba  grandes  llamas,  que 
haziaD  mas  efpantofas  las  tinieblas.  Ya  vo- 
laban piedras  calcinadas,  y  á  cada  paflb  íe  re-» 
petian ,  y  augmentaban  los  temblores  de  tier- 
ra ,  y  la"  copioía  lluvia  dé  ardientes  cenizas. 
Plinio  en  medio  de  tantos  horrores,  con  una 
'maraviJlofa  libertad  de  animo  íé  avanzaba  al 
peligro  ,  philofophando  íiempre  ,  ydi£tando 
l«s  obfcrvaciones.  Pero  un  humo  erperso,y 
fulfuteo  que  íobrevino ,  le  corto  los  pafsos, 
cerrándole  los  conduftos  de  la  refpiracion. 
Álsi  acabo  eíte  grande  hombre  el  año  7^ 
de  Nueftro  Señor. 

s  G^mpufo  Aiuc has  Obras  I*.  De  jacn latió- 
fie  E^mliri  L'tber,  2^.  De  Vita  Potnpohij  fecundi  Ll- 
bri  dúo.  3 .  BelloYum  Germamct  Ltbrl  XX,  4.  StH- 
YÍ/íiyi  Libri  tres  ,  In  ftx'Voinmma  prcpter  amplttiédt' 

nemdk^ifhEíi^  craciaa Inftruccion  completa  de 

^  Ora- 


.    De  estas'  Sflectas.  39 

Oratoria.  5.  Vub'tj  SermomsLibúoEío.V.^^  era 
una  obra  de  Gramática  ,  que  Príjcíam  liavm 
W  Lil^ro  de  los  Artes.  6.  H'iíloríarum  a  fi^fe  Anf^ 
fidij  Bafsí  LibxiXXXL  Efta  continuacioii  de  la 
Hiftoria  de  Mfidio  contenía  la_^de  fu  tiem- 
po ,  y  empezaba  en  el  ulrimo  año  de  Nerón. 

6.  Eleaorum  l^olpím¡na  CIX.  Efta  era  una  gran 
colección  de  ©blervaciones  curiólas,  que 
conftaba  de  i6o  tomos  opiflographos  ^  ello  es 
eícriros  por  una  y  otra  banda,  contra  lacol- 
tumbre  de  los  Antiguos,  que  no  folian ef- 
cnbir  por  el  reverfo".  Por  ella  aun  no  eftau- 
do  tan  avanzada  ofreció  Larcw  Liclnlo  en  El- 
paña ,  cerca  de  ocho  mil  pefos  á  fu  Autor, 

7.  HiflorU  NamraUs  Llbrl  XXX^IL  Efta  es  la 
única ,  que  ha  quedado ,  compuerta  de  las 
noticias ,  que  adquirió  Plinio  en  la  leftura 
de  cerca  de  dos  mil  Autores ,  que  nombra 
en  el  primer  Libro:  obra  de  immenfa  eru- 
dición ,  y  tan  variada  como  la  naturaleza 
mifma.El  Mundo,  el  cielo,  la  tierra,  el  hom- 
bre, los  animales  de  todas  efpccies  ,el  mar, 
los  rios,  los  montes,  plantas,  frutos  flo- 
res ,  medicamentos ,  metales ,  piedras  pre- 
ciólas ,  Artes  ,  invenciones  ,  Sabios  :  Que  no 
contiene  de  rarifsimas  curiofidades !  Se  no- 
ta, que  entre  ellas  hai  también  muchas  pa- 
trañas. Pero  efta  cenfura  bien  coníidcrada ,  la 
que  prueba  es  un  poco  de  credulidad  en  nuef- 

tro 


4P  Noticia  DE  LOS  Autores 

Autor,  qne  íe  fio  de  Ariftoceles,  y  otrcJS 
Antiguos,  para  proponer  algunas  coías  co- 
uiociertas^  y  un  mucho  de  ignorancia,  o  múz 
fe  en  los  Modernos,  que  .tienen  deiaGre.iinai.s 
en  el  vulgo  la  veracidad  de  Plinio,  dándo- 
lo por  Autor  de  vanas  eipccies ,  que  íobre 
la  í¿  de  otros  refiere ,  y  no  cree  el  nfifiíio. 
Su  eililo  no  fe  parece  á  otro  alguno  de  la 
Antigüedad.  Es  conciío,  fuerte,  y  animador 
pcro'al  miímo  tiempo  aí'pero,  y  obícuro.  La 
rnejor  edición  es  la  que  hizo  el  celebre  Padre 
fíardHÍno  Jeíuita  ad  n/km  Del^hiph  Pmf,\'¡íl<^ 

en  3.  V9l,  en /*/« 


^^ 


SENTENCIAS     SELECTAS 

DE    CATÓN. 

DEO  fupplica. 
Parcnces  ama, 
Cognntos  colé. 
Magiftratum  metuc. 
Cum  bonis  ambulá. 
Mujpdus  eíto. 
•    Saíiita  libentcr, 
á    Maiori  cede. 
^    Minori  parce. 
Rem  tuatn  cuítodi. 
Diligentiam  adhibc. 
Blandus  efto. 
Miícmm  ne  irriíeris. 
Convivare  raro. 
Familiam  cura. 
Qiiod  fefis  ¿ft,  ciormi; 
Nil  temcrc  -  credidcris. 
Tu  re  coníiile. 
ISlil  mentiri  velís. 
Bonis  benefacito, 
Malcdicus  nc  eftó. 


m 


i!  I 


timm 


4^  S^^^ríNcu5  SEúcTAf 

Datum  (/i)fcrva. 
Iracundiaiii  tempera. 
iEquum  (^)  judica, 
Parcntcs  patientia  vince. 
Minorcm  te  [c)  non  contempferir, 
Patcrckgem,  quam  ipfc  tulcris, 
Pauca  (¿¿)  in  convivio  loqucrc. 
Sibi  ipil  convcnicndum. 
Amicus  íibi  quifquc  primas,  {e) 
Fides  aliena  non  proiiiictcnda. 
ludex  quifquc  íiii. 
,^^        Mors  aiccrius  non  fpcranda. 

Nota  ignoris  non  commutanda. 
Dics  quííquc  íupremus  putandus. , 
Patientia  vinccrc. 
De  ómnibus  bené  mercndum. 
Reconciliatis  (f)  lis  non  refricanda. 
Te  ipfum  ñeque  lauda,  ñeque  culpa*' 
f  ^  Loquaci,  pariim  Ctcdendum. 

f'  Verba  attcndenda,  non  os  loquentíj, 

Prxfcnti  utendum  fortuna* 
yxorfpc  dotis  non  diicenda. 

Notas 

[a]  Datuní  fiipl  depoütum. 

[f]  iEquum  ¡Hfl.  iuxta,  fegm  U  equldáL 
íjj  I  [c]  Minorcm  te  fufl,  prx  te. 

[íl]  Pauca //í/'/.  Verba. 

[e]  Primus  /k¡>L  eft.  El  mtfmQ  verbo  fe  fti^ 
fU  €»Us  S.fentencUs  fvgHienteSy  j otrAsfsmcjanteSs 

Lñ  RccoiaíiüatÍ5>//.  amicis. 

■  Alie- 


De  Catoh         - 
Alieno  faperc  (4)  cxemplo. 
Fcras,  (^)  o^xx  tiiá  culpa  patcrí^» 
Árnicas  (4  cordis  mcdicu^. 
parce  laudaadiim. 
Difcere  non  pudeat. 
Rcbus  utendum  ad  fobrictatcnpk« 
Ab  amico  quid  {d)  fcrendiim. 
A  potcntionbus  l^fus,  difsimula. 
Amiciis  mutatii5  non  vituperandu^» 
Sapientum  utcrc  cpnfuctudinc 
Nc^ctti  invidfasf*^^ 
biutinam  amicitiam  cuftodi. 
Spcrato  tanquam  moitaiis. 
Parciro  tanquam  immortalis, 
Nc  cíFcraris  gloria. 
Audito  multa^  ioqucrc  pauca.  l^ 

'  Prius  intelligc,  &  deindc  ad  opus  aCCcde, 
Períüafionc  "cape,  non  vi. 
Nc  lingua  prsecurrat  mcntcm.  .^ 

ínter  amicos  né  fucris  judcx,  ^  '  ■ 

Tapis  auri  indcx,  aurum  hominum. 
Suíiirroncm  ex  acdibus  cjicc. 

,{a)  faperc  fnply  oportct. 

(¿)  Fcras  fe/^/.  moneo  uc,  ¿  hUn  fcras  f(fí^ 
fcrcs,  ¿  fert.  fref.  de  fdj.  {or  futnro ,  e  imjfc^ 


m 


yatwo^  fufrc. 


(c)  Amidas  fnpL  cík. 

[d]  quid,  ep  es  quodlibct  fuf.  damnum. 


i 


•  ^^  gfr^  Ss-^g  Sfr^g  i^-^l^^  ^ 
SENTENCIAS  SELECTAS    - 

DE    PUBLIO  STRO. 
Vs  Amare. 

A  Mor  aniaií  arbitrio  rumitur,non  pon¡tur.(4) 
Amor  extorqueri(¿')non  porcíl,eIabi  poteft. 
tarü^  quid  cupiat  fcir,  quid  íapiat(<:)non  vidcr. 
Amans,qiiod  íiiípicatiir,  vigilans  iomniat.  {d) 
Amansiratiis  multa  mcnüitur  fibi.  (í) 
Formoía  facicsjiíiita  commendatio  cíl:. 
Aut  amat,aar  odit  niulíer,  nrliil  eíl  tcrtiú.  (/) 
Apcrté  qaum  eft  mala  mulier,  tum  demum 

^<;íl  -  bona.  (j^) 
Mulier  qiiumíbla  cogitar,  malc  cogitar. 
Malo  in  confilio  {h)  fcxminai  viacunt  viros. 
Dedifccre   flcre  (/)  íoeminam,  cft  mcndacmm, 
{a)  non*  ponitLir  no  fe   dexa, 
(h)  extorqueri  arrancarje,  ddbi  hmrfe . 

(c)  quid  fapiat  lo  ejne  fea  mejorólo  fne  convcn^ái, 

(d)  íbmniat.  Suena  defplerto^  lo  c¡nt  fofftíhéí, 
-  (í)  mentitur  íibi,/¿  finge, 

{f)  nihil  cft  tertium,  no  hai  meáis, 
(^]  CÜ:  bona,  efe  es^   no  h¿iK.€  daño. 
(¿)  Malo  in  COníilio  en  malos  defignisí,  vin- 
Cuilt  txteden, 

{í)  Dcdifccrc  flerc,  Que  def^f  renda  a  llorar. 


DE  PüBLIO   SyRO  /S 

Focmihae  naturam  (^)  rcgere,  dcfpcrarc  cft 

omniuLii. 
Anus  CQin  ludir,  morti  delicias  facic.  (b) 

De  Am'icitia^  &  Concordia. 
BenevQli  conjunctio  anuiii,(4i^iaxiina  cft  cog- 

nació. 
Amicos  rcsopim^  parant,  advcrfe  probanr. 
Ita  crcde  [d)  amico,  ne  íit  inimicoloGus. 
Ita  aniiciirn  habeas,  poíle  ut  ficrí  iaimicum 

purés.    ■- .—    .  ■  ■  ^Hn;^! 

Ciiminíniico  nemo  in  grátiam  turo  redic. 
Diícordiá  fir  canor  concordia. 
Niniiuui  altercando  veritas  amittirur. 
Amici  vina  íi  feras,  (f)  facis  tiia. 
Ames  parenrem,  íi  a^quus  efe  (f;  íi  alitcr  fcras. 
Auxilia  humilla,  (^)íirma  coiiícoíüs  facir. 

[^]  Naturam  ^/  natmaiyd  genio.  Á^ÍVíZIVí^!^ 
cft  omniumy^/^  rerum,  es  def€fperarfi.\^)iArl 
[¿»]   delicias  faceré  ^j  i^;í/v7íí^4r .,   entretener, 

[r]  BcnevoH  coniundio  animi /^i  amifldd. 

[<^]  credc  fupL  tQ.fia  te,  ne  íit  íocus  fitui. 

aniiCO,  ¿jue  no  tc//tga  el  afrJgc  ocafionÁniiXílCofHfL 

cfíe  de  fir  enemtgo.   Afsife  dice  Licet  cllc  boiiis, 

fupl.  nobís.  Non  vacar  eñe  quieto, /¿í/^/.miii!:  fl 

mifr??0  cafo  deffHcs^  (]ne  antes  del  hifinitho  de  verba 
de  mnon.  Efla  concordancia  no  es  Latina^  fino  túmai¿i 
de  U  Lengua  Griega^  pero  muy  nfada^  j  elegc^níc, 

[í]  íi  ícras  fi  dices^  fi  í^nentas. 

[f]  X(\i\m  bueno  raciona!,  feras,  ftífreh. 

{¿j  humilla  dshHes,  conícnfus  la  mloff. 

Co- 


*  f 


r. 


4  Senteímcias  íelkctas 

Comcsfacundus  in  viá,(4)  pro  vehículo  cft. 

Di  Fortuna^  &  rehtis  adveffis. 
Ex  kominum  qiiseftu  fada  fortuna  cíl  Dea.  (^) 
Fortunam  citms  {c)  repcdas,  quam  reducás, 
Excclíis  multo  facilíús  calüs  nocct. 
Fortuua  quuui  blauditur,  captatum  {d)  venir. 
Male  gentur,  qiiidquid  ge ritur  fortunas  fide. 
Fortuna  nimiumquemfo ver,  frulmai  facit. 
Facit  gratuui  (e)  fortuna,  quetU  nemo  vidct. 
Nulla  tam  bona  eft  fortuna,  de  quá  nihil 

pofsis  qujeri. 
Lcgem  nocens  verctur/ortunam  innoccns. 
Fortuna  adomnc,  plufquám  confilum  valct. 
Fortuna  obcíTc  nulli  (/)  contenta  cft  femel. 
Ncfcis  quid  optes,  aut  quid  fugias;  ita  lu- 

dit  dies.  (#) 
Bona  ncmini  horaeft,  ut  non  alicuifit  mala. 
Bonorum  crimen  eft  (/?)  officiofus  niifen 

[a]  pro  vehículo   eft,  vaU  por  coche.  ^ 

[h]  Dea.   Los  hombres  forjfi  csnvemens'tA^  ¡fd» 
hecho  Diofa  ¿  U  fortnna. 

[r]  Citíus,  mHs  fácilmente. 

uí]  captatum,  Á   engañar. 

|f]  gratum>;'/.  opus,  m  henefícto. 

i/]   obeíTc  nulii,  con   no  dañ,%r  a  algunf.  íb- 
mel  cá(í  nunca.  Es  t amblen  de  Cicerón. 

[^]  ludít  dies,  bt*rU  el  tlon^po. 

[/;]  crimen  eft,  es  acufAclon  de  los  hombres  de 
bien,  ofñciofus  mifcr,/í*//.  qui  cft,  el  hombre 
nficlofo^tjiée  csfobre.  , 


'ili>J>i' 


DE   PüBLiO  SyRO  C  y 

Fclíx  improbitas, .  optiniorum  calamitas. 
Miícrrima  fortuna  (^)cft,qux  iaimico  carct. 
Isíil  propriiun  ¿ucas.  (¿)  qiiod  mucarí  pofsit. 
Citó  improborum  k^ta (f)  in  pcrnicicmcadüt. 
In  mifcn  vita  (d)  nulla  contumelia  cft. 
Gravius   nocct    quodcunquc  inexpertum  (e) 

accidit. 
Hcu  quám  poenitenda  (f)  incurrunt  homi- 

ncs  vivcndo  diu! 
Et  dceíV,  &  íhpcrcft  mifcris  cogitatio. 
Cui  nufquam   domus  cft,  íinc  fcpulchro 

cft  moi'tuus.  (j^) 

J)c  rerum  vlcifsltndine, 
QiTOtidic  cft  dctcrior,  poftcrior  dics. 
Lucrum  fine  damno  altcrius  fieri  ncnpc-? 

tcft. 
Jucundum  nihil  cft,  niíl  quod  reficitvarie- 

tas. 

Ve  MoYte  &  riu, 
Dum  vita  grata  cft,  iiiortis  conditio  (A)  opti-^ 
nía  cíi. 

(ig)  fortuna  la  fuerte^  U  condición, 

{b)  proprium  ducas,  jtifgHes  tHjo. 

(c)  Ixta  fí4pl,  ncgotia,  Us  alegrías^  las  dichas. 

{d)  in  miferi  vita,  enferfsbre.  nulla  contume-í 
lia  cft,  ng  hal  afrtnta» 

(tf)  inexpcrtum/></'/.  damnum. 

(/)  quám  poenitenda !  fnpL  in  mala. 

(¿  cft  mortuus,  es  un  muerto  pf^  fepHhura. 

{h)  conditio,  U  fal/étj  U  {re¿ñrASi$n. 


8  Sentencias  selectas 

Homo  vitse  commodarus,  {a)  non  donatus  cft. 
LexLiniveríi  cft,  qua?  jubct  naíci,  &  mori- 
Crimen  rclínqiut  (^)  viuv.,  qm  morrc  appetit. 
Morí  ncccfsc  cft,  íed  non  quotics  voluens. 
Bis  intcriniitiir,  qm  íuis  aimis  pcrit. 
Male  viviint,  qm  íc  fcmpcr  viduros  putant. 
O  vira  miícro  longa,  ídici  brcvis  ! 
Bonaaiors  cft,  qii¿e  cxtinguit  vit^e  mala. 
Hcü  quam  cft  cimendus,  qui  mori,  tutum  (e) 

putar!    ^  ; 

i3is  morí  cft,  alrcrius  arbitrio  mori. 

Homo  toties  montiir,quoties  amittitfuos.(^) 

Ha:rcdcm  ícire  (?)  urilins  cft,  qiiam  quasrerc. 

De  Oífo  (ir  inertia. 

Arcnm  inrcníio  {/}  frangir,  annrium  rcmifsio; 
Se  denegare  patri^e,  cxilium  cft  pan. 
Kihil  agerc,  íéniper  infclici  cft  oprinium. 

Fruftra  rogarur ,  qui  miícrcn  non  potcft. 
Ingenuitatem  Ia:dis,qiiüm  indjgntim  rogas. 

(a)  commodarus  prcjUdc. 

{h)  relinquit  dexa^  miando   muera,   Cnmcn 
Vita?,  una  aciifucton^  Hn¿i  nota  de  aver  vivido, 

(r)  tutinii  fii¡>l.   negotium  cofa  Jegura^ 
íí$  temibUm        .      . 

{d)  fuos,fpípL  natos,  cognatos,  amicos. 

[e)  H;j2rcdcm  ícirc,  faher  mo  e^mm  ha  defir 
JU  heredero:  tener  hi)o^  ejae  lo  fea. 

if)  intenfio  U  tenfiott^  d  efiar  tirante,  animum 
fíipL  frangir  ^4/^. 

Bona 


9 


DE  PUBLIO  SyRO. 
Bbna  comparat  prxuaii-  mifcticordh. 
Habet  in  adveríis  auxilia ,  qui  iiv  fecuiidit 

coinmodat. 
Benignas,  erianí  dandi  caufam  cogitat. 
Bis  eft  gratum ,  qiiod  opus  eft,  (^)  ultro  íi 

oíFeras. 
Inopi  beneficium  bis  dar,  qui  dat  celeriter. 
Minus  decipirur,  cm  negatur  celeriter. 
Pars  bencficii  eíl,  qiiod  petitur,  fi  bcné  negcs. 
Bencfíduai  dando  accepir,  qui  digno  dedit, 
Beueñcinm  dignis  ubi  das,  omnes  obligas. 
Bonus  animas  numqiiaai  erranti  obíequiuin 

accommodat. 

Eodem  anima  beneficium  debetur,  quo  da-» 
tur. 

Beneficium  darc  qui  nefcir,  injufté  petir. 
Fraus  eíl  accipere,  quod  non  poísis  reddcrc. 
Beneficium  accipere,  Jibertatcm  venderé  eft. 
Beneficia  plura  recipit,  qui  fcit  redderé. 
Beneficium  fe  dedifle,  qui  dkk,  petit. 
Beneficium  fepe  daré,  docere  eft  reddcrc. 
Dives  quod  donar ,  timeas:  citó  raptum  (t) 
venit. 

Nihil  prodeft  didíciíTe  benefaccrc,  ñ  ceíTas. 
Cui  femper  dcderis,  ubi  negcs,  rapere   im- 
peras. 

Damnare  eft  objurgarc,    quum   auxilio 
opas  eft. 

W  quod  opus  eft,  lo  ^Ue/e  mce/llta. 
(^)  rapcum  i  ambawli. 


\  -: 


ñ 


^o  Seí^tehcias  selectas 

Crudcüs  in  re  adversa  eft  objiirgatia.  • 
Ingratas  unus  miíens  ómnibus  nocet.  ■; 

;Malie;nos  (^)ficn  máxime  mgrati  docent 

Di  e^^Mií^t^  )^^í,  e?-    hma  can/i;! entia.-^l 

Ab  alio  cxípedes,  akcri  quod  tcceuis.     ^    .,  <i 
lidem  nciao  unquam  pcrdit^  (^)niíi  qui  non 

haber.  •  n  •  i    r    -^  -í ''^ 

Fidcm  (r)  qiii  perdic,  mlv.l  potcft  ultra  perderé. 

PidcmUq'^i  P^^^'^i^^  ^^^  ^^  ^^''^^^  '''  '"^ - 

Bác¿  te)  ut  ¿nima,  undc  abiit,  niinquam  rcdit. 
Magis^h^rcsfidus  naícitur  (/)quam  ícribir 

tur.  .       .^  .      2 

Mala  caua  cft,  qu^  requint  miícricordianu- 

ludcx  daiiinatur,  quum  noccns  abiolvitur. 
In  malis  fpcrare  bonum,  niíi  mnoccns.nc- 

mo  folet. 

V^  Inpna  Cr  ftiperhia, ^  ^     / 

Etiamquífaciunt,odío  habent  (¿)  injunam, 

Mulfis  minatm-,  qui  unitacit  injunam.   ^ 

Mutat  fe  bonitas,  quuin  irrites  (h)  in|uria* 

■  ,     .{a)  Malignos^  í/^c»  €s^  no  benéficos,  . 

{h)  Fidcm perdít, ri^  prodigamentclafaUhra. 
(r)  ,  Fidem  U  fincerldad^  la  btierm  fie. 
;,     "(//)  fidem  i 4  conciencia, 

(c)  Pides //«  refutación^  el  credits,  ^ 

,( /O  hieres  naíciriir //#  qni,  el  hjo.  quam 

ÍCribitiir,/^/^/.  q'H,  ./  que  fe  j4hp^e,elexnan9. 
((/)  odio;  habent  >/^/.  in,U  ^horreafu 
(i)  quum"  iiiites,  fi  la  mitas.         ,  ,, 


'      DE  PtTBLIO  SyR©.  Í* 

Maléfaccrc  qui  vult,  Bunqitaiii  íion  Cauían* 

invcn.it.  A  /  X     r  • 

Malévolas  íempcr  foa  natura  (^)veíatur.  ^ 
Grave  criincn,  ctiam  qiium  diaum  c.t  lcvi« 

tcr,  nocer.  '  '  '^ 

Illo  nocens  íe  damnat,  quo  pcccat  dic. 
A^learor  quaiito  in  atte  cft  melior,  tanto 

ncquior.  {¿)  ^  .        .• 

tóala  eit  medicina,  ubi  aliquit  naturas  pent, 
Gito  ignominia  iit  ílipcrbi  glona, 
Heu  qiiáni  aiiíemm  GÍt  ab  eo  íaedi^  de  qu© 

non  poísis  qucn  I  ^  ,  f 

Miícium  cft  taeerc  cogi,  quod  Gupias  loquw^ 

Inferior  diícit,  quidqiiid  peccatíupcnor.  ,  _^^ 

Ve  dífslnf^lMíone,  ficiion€^&  mendacro.^      -_^ 

Mallis  ubi   boniis  fe  ümulat,  tune   cít  pcP 

•íiniiis.  iííi->Ay  ■ 

TimidüS  vocat  íe  cautnni^  ^pafitim^  íbrdidus*; 
Fiaá  Cito  ad  tiamram  rccidmot  (¿)  íuam.  - 
Grave  eü:  makim  omne , '  quod   iiib  aipcail 

látct. 
Gravior  inimicus,  qui  íatet  ítib  peaor^.  Haí-*' 

rcdis  íletus  &b  perfona  (^)  riüis^cft.  •^^■^^^■•-^ 
[a]  lili  mniíi  fifL  ác^  Je  dimsnm  m  jk 

-  (<;)  reciderint,  for  iéáámfy  hiñeran. jl-ds^ 
fer??í0tac¿cnc5  de  tiempos  mn  hí  jn^dos^iv^fis^M 

Cu- 


r.K,l 


¿"t' 


^ 


{d)  iub  pcribnái i^á^^i<?  ¿¿^  /^  mafcara. 


M 


í 


%z  Sentencias  selectas 

Cujus  niortem  amici  expedant,  vitamodc- 

rant. 
isíihii   peccent  oculi  y   íi  animus  oculis  im-; 

perec. 
Aftuté  dum  caelatur,   fe  ¿etas  indicar. 
Invitat  culpam,  qui  pecatam  praeterit. 
gispeccas,   qimm  peccanti  obíequium  ac- 

commodas. 
Bonis  nocct  qiiiíquis  pcpcrcit  malis. 
Maledidiun  interpretando,  (^)  facies  acrius. 

Ve  Sfífpicione^ 
Ad  triílem  partem   ftrenua  rufpicio. 
(n  calamitoíb  riliis  etianí  injuria  eft. 
De  confísettidlnej  &  cxpenentia. 
Difcipuliis  eft  prioris  pofterior  dies. 
Mominem  experiri  miilca,  panpertas  jubct. 
Iviiícríam  ncícire  eft,  íine  periculo  viverc. 
Mala  eft  voluptas ,  alicnis  alTuercere, 
Gravíísimuní  eft  imperium  confuetudinis. 

De  prudentia^   C^'  faa achate  in  rehis  aaendls, 

Boniim  eft,  ftigienda  rilpiccre  alieno  in  malo. 
Ex;  vitio  alterius  fapiens  emendat  fuum. 
DeJiberandum  eft  din ,  qiiod  ftatiiendiim  eft 

íeniel. 
Diu  apparandnm  eft  bcllum,  ut  vincas  celcrius, 
Ducis  in  coníiJio  poíita  eft  virtus  milirum. 
Jvíora  omnis  odio  eft,  ícd  facit  íápicntiam. 
Animus  vereri  qui  ícir,  ícit  tuto  aggredi.    . 
Afpiccrc  oportet  qua:  pofsis  depcrdere. 

•(^)  interpretando,  expUcandQ  U  injuria. 


DePublto  Syro,  xj 

Cavcndi  nulla  eft,  dimittcnda  ocafio. 
Honefte  fervit,  qui  íiiccniíibit  tempori. 
Qiiiim  vitia  piofunt,  peccat  {a)  qiii  recle  ñcit. 
Etiam  oblivííci  qnod  icis,  intctdiim  cxpedk. 
Fiicura  pugnanr,  {/')  iic  fc  fupcrarc  linanc. 
Habet  iuiuii  venenum  blanda  oratio. 
Difficilem  oportet  aiireiii  habcrc  (c)aá  crimina. 
De  iniinico  nc  loquare  malum,  icd  cogites. 

Vs  temeritate^  &  ftptltitia. 
Ad  poenitendum  propcrat,  citó  qui  judicat. 
Ridiculum  eft  odio  nocentis ,  perderé  inno- 

centiam. 
Malum  coniiliiim  eft  qiiod  miitari  non  potcíl. 
Conremni  cft  leviiis  (d)  quam  ftultitia  percuti. 
Facilitas  aninii  (f)adpartem  ftu iritis  (¿)rapit. 
Mortiio  qui  mittit  muniis,  mhildar  illi,  adiiiiit 

iibi. 
Abfentem  tedit,  qui  ciini  ebrio  litigat. 
Fruílrá  quiuii  ad  fenedam  ventiim  eil,  repc- 

tas  adoleicentiam. 
Male  íccum  agit  ^ger ,  medicum  qui  hccrc- 

dem  fecit. 
■  {a)  peccar,  fe  jtifg^^  ^ne  jerra, 

[h)  pugnant ,  fs  efcnen^  combate»  entre  Jt^fe 
dehdttan, 

{c)  Difficiiem  aurein  habcre,  m  dar  ojdo^ 
fer  fordo, 

(d)  leviiis  fHpL  malum  wenos  md, 

\e)  Facilitas  animi,  la  docilidad  de  genio, 

(h)  ad  partem  ftultitÍ3e,^/^4mW</  de  la  necedad 

lili- 


U 


U\\ 


^4  Sentencias  SELECTAS  .^ 

Improbe  Isícptanam  accutar,  qui  ítermii  hail-i 


fragium  íicit. 


Inviciun  qaiim  retineas,  exire  invitan. 
Mala  natur^e  nunquam  doctrina  indie,crír. 

De  fifr.hítlonCy  &  cHf^dnate. 
Alicnum  nobis,  noftrumplus  alijs  placer;,; 
EnaiB  celeritas  ia  deíldcrío,  mora  eit. 
Cui  plus  ücct  quáin  par  eft;,  (>)  plus  viik  quam- 

llCCt.  ,  ..  .  r 

Inftmda  [¿^]  inopia  cft  in  divitijs  cupidiias. 

Ve  Avarit!'¿í. 
Inopiee  pauca  dcfimt,  avaritia^  omnia. 
Taiii  dea  avaro  qaod  habet ,  quam  quo4^ 

non  habet.  .        ,.    ^  . 

Avaro  quid  mali  [r]  optes,  m  ut  vivat  diu^ 
In  nullum  avaras  bonus,  in  íe  pdsnnus.  [^J 
Avarus  nifi  cum  moritur,  nihilrccte  taut.  _ 
Avenís  ipfe  miíerix'  cauiía  eft  íax.  _  ;  . 
Avamm  fiícilc  capias,  ubi  [^  non '  Íiydcm.l/J 
Ncgaiidi  cauíia  avaro  nunquain  'dcütit.      ^^^ 

^  *  Ve  fortUí^dlne  ¿inimt,  ^  *'  . 

In  rcbus  dubijs  [^]plarimi  cil:  audacia. 

á)  plníqua  par  cít,  m^i^  de  lo  qne  le  correjfode. 
'•  -(¡AltAmOA, ¿^i^^yiecU^,  'd¡fimitilad,t.  . 

(c)quidniaíi,  #  ^quod  ncgotium  ma- 

]i^]^iie'^ej}cc¡e  -dt'hdl:  ni,  por  niít. 

(íiOin  por  crga.  .^         .      /♦ 

M  ubi^^f .r  cum  [f]  ídem  J  ^(/^^:  con^^  ^: 
(^ln  rcbus  dubijs  c;^  los  {eb^os.  pluruní 
/I//;/;  prxtij  res.   ■  ^^.^^^ 


De  PuBLio  Syíio.  Ti 

Nttriquam  áriciüom  fine  periculo  vincitiir. 
Coatuíiicliam non  ibrtis  (4)  poteic,  ncc  inge- 
nuas parí.  .  ^ 
Invidiam  ierre  <iut  fjrtis,aiic  fchx  potcK. 
AÜcnü  a-s  [¿3  homini  ingenuo  acerba  ícrvims. 
Vetereiu  lerendo  iniunám,  mviras  novara. 
Vs  iracundia. 

Iracundiara  qm  vincir,  hoftcni  fu  perat  ma- 

X  lililí  m. 
GraviísiiHa  cíl  probi  íiominis  iracíindia. 
Bonum  apiid  vinim  cito  moritur  iracundia. 
Confíiio  melms  vincas,  quain  iracundia. 
iratns  etiam  faciniis,  coniiliiun  putar. 
Iratum  breviter  vites,  inimiciim  din. 
Furor  fit  \xÜl  fepius  patientia.        ^      ^ 
Fiilmcn  ePi.iibi  cuní  potcfiate  habitat  iracudia. 
Eripere  teliuii,  non  darc  irato  ó.cc^t. 
.  Iiiiadia  tacite,  íed  minuté  [c\  itaicitur. 

Ve  fiveritíLte, 
Bono  ya^úúúx  próxima  eft  feveiitas.         ^ 
Crudelcm  medicum  intemperans^  seger  racit* 
.  Ve  ckmcntla^   Ó'  ní^mnti^.        ,  .   .  ,^  ,■ 
Injuriarum   rcmedium  eft  óblivio. 
Id  a^nis,  nequis  tuo  te  mérito  odent. 
Ignoíccre  humaaum,  i/)  ubi  pudct,  cui  i  gnoP 

citar. 

[a)  nonfortis  no  el  vdlente^TíCCm^(tn\X\l% 

m  el  nohle^  u   honrado,  a 

{h)  Alienara  a:S  U  deuda^^  el  deber, 
íc)  minuté  /'ir  menor  ^continuamente.  Q^y^^^  ^ 

>    1^^}  humanü/íí//.  Q&,^spcd^d.  cui/^//.í§  cuú 


"\'f 


.. 


16  Sentencias  selectas 

Vidc  fi  adhuc  malus  es,  6c  iimilibus  parcc. 

Bis  vincit,  qui  ic  vincic  in  viclofia. 

Fer  dificilia,  ut  facilia  lcvms  fcras. 

Feras,  non  cnlpcs,  qiiod  mucari  non  potefl:. 

Dimiísiuii  qiiod  ncicitur,  non  amittitur. 

Bcne  cogitara  íi  cxcidunt  [a]  non  occidunt. 

De  metu, 
Qnotidie  damnatur,  qui  iempcr  timct. 
Miñus  cíl  quám  ítrvus,  dominus  qui  fcrvos 

timct. 
Ehcu  quam  miícrum  eft  ficri  mctuendo  fencm! 
Mctus"  quiuii  venit^  ramm  {b)  habct  foninus 

loCüQl. 

Multes  tullere  dcbct,  qucm  muki  timcnt. 
Stukum  cft  timerc,  quod  vitari  non  poteft. 
Non  citó  ruina  pcrit  vir ,  qui  ruinam  tinier. 
Iniaiicum  quaiiivis  humilem  dodieft   {c) 

metucrc. 
Etiam  capiilus  unus  haber  umbram  fuam. 
Magno  cum  pericalo  cuftoditur,  qüod  mut 

tis  placee. 
Fatctur  facmus  is,  qui  judicium  fugit. 

Ve  dolore. 
Animo  dolcnti  nihil  oportct  credcrc. 
Cuivis  dolori  remedium  eft  patientia. 
Etiam  innocentes  cogit  mentiri  dolor. 

[a)  fi  CXCidunt   (ícaeny  fi  no  fe  efiimañ,nOtí 
occidunt,  no  mueren^  nlgun  día  fe  ^frccUrt, 

(J?)  rarum  raloj  ho  tupido^  o  fegnído. 

V)  dQ^i  cft/?í//.  fcntcatk. 


De  Publio  Syko.  17 

iíeu  dolor!  quám  mifereft,  qui  iti  tormenta 

vocem  non  habet. 
Homo  nefdr,  íi  doIore.W  fortunam  invcnít. 
L¿eíb,  doloris  remcdium,  inimici  dolor. 

Ve  fama^  &  gloria. 
Ad  calamitatem  quilibet  rumor  valet.  ^ 
Damnum   appellandum  cft,   cum  mala  fa- 
ma lucriim. 
Frugalítas  miferia  cft  rumorís  boni.  [1?] 
Laus  nova  niíi  oritur,  etiam  vetus  amittitiin 
Loco  ignominice  eft,  apud  indigniim^dignitas. 
Bona  opinio  homini  tutior  pecunia  eft. 
Honeñus  rumor  alterum  eft  patrimonium» 
Heu  quám  difficiie  [¿-3  cft,  glorias  cuftodia ! 
(^)  doleré  fnpL  in,  en  padecer, 
[b]  miferia  eft  rumoris  boni,  defdlcha  d$ 
hpten  nombre, 

{c)  difficile  /íí//.  ncgotium.  gloria  de  U 

re£Htaei§n. 


i;! 


LUGARES  SELECTOS  .       " 

VE    CICERÓN. 
Ex  Epistol.  ad  Familiares.  [Z/^r.  X/r.] 
^.r.C.  [a]  TermU  [h']  S.V.  (/)    [Eftfi.  /Xj 

AD cseteras  meas miferias  acccfsit  dolor^ 
&  é  Dolabdlae  [í¿]  valitudine,  &  ¿Tullía:. 
Omnino  de  ómnibus  rebus  ncc  qmd  con- 
filij  capiam,  nec  quid  faciam,  fcio.  1  u  [^Jvc- 
iím(/)  tuam,acTulli^  vaktudinem  cures. VaJc. 
'■      \a)  lÁ.T.C.Marcpís  TMíís  Cicero» 

{If)  TercntÍ2e  fii  mager, 

{e)  S,  SaÍHtem.  D,  deprei^atur. 

(d)  Dolabellsc/íí  yerno,  tercer  nt árido  de  Tuba. 

{e)  Tu  fHf.nt.{f)vc\im  por  volo,(ívellem, 

M.  T.  C.  Terentiíe  S.  D.  [Epifl.  VIL'] 

SI  vales,  benc  eft: ego  vafeo.  Valetudinein 
tuam  velim  cur«í^s  dlligentifsimé.  Nam  mi- 
hi  &  fcriptuiii,  &  nuntiatum  eft,  te  in  fe- 
bfim  fubicó  inddiíTe.  Quod  celenter  me  fe- 
cifti  de  Ci^íaris  literis  certiorem,  fecifti  mi- 
hi  gratum.  ítem  pofthac,  íi  quid  opus  cnt, 
fi  quid  acciderit  noví ,  facias  ut  fciam.  Cu- 

4'a  ut  v^cas.  Vale.  1  Yaguas  Junias. 


■'^-.^mu.  .:--  -'  -^-   -^^ 


De  Cicerón;  '  ^3 
fticiim  non  habent.  Itaqae,  cúm  bcne  com- 
pleta domiis  eft,  tempore  matutino,  aiai 
ad  forum  íiipati  grcgibus  amicorumae.cen- 
dimus,  repente  ex  magna  turba  nemineni 
pollumus,  quocum  aut  jocari  libere,  aut  íul- 
pirare  familiariter  pofsimus.  Qiiare  te  expec- 
tamus,  re  defideramus ,  te  jam  etiam  arccí- 
íimus.  Multa  cnim  íunt,  quae  me  lollicitant 
an^nintque ,  quse  mihi  videor ,  autes  nadus 
tuas  unms  ambulationis  fermone  exhaurirc 
poffc  Ac  domefticarum  quidem  follicitiidi- 
num  acúleos  omnes,  &  ícrupulos  occulta- 
bo :  ñeque  ego  huic  epiftol^  ,  atque  igno- 
to tabellarlo  committam.  Atque  hi  ( «<>^^ 
cnim  te  permoveri )  non  funt  permolelti,  íed 
tamen  infident ,  &  urgent,  &  nullius  aman-* 
tis  conliiio,  aut  fermone  requiefcunt 

De  Natura  Deorum.  Lik  lU-  Ca^-  XXXIK 

DIoNYSius  cura  fanum  Proferpin^  Lo-¿ 
cris  expilaviffet ,  navigabat  Syracufas  i 
ifque  cum  fecundií^imo  vento  curíum  teñe- 
ret,  ridenss  videtlfne^  inquit^  amici^qmm  hona 
¿  dljs  immortdlbHs  navigatlo  facrilegis  detnr>  At- 
que homo  acutus  cum  bené  píaneque  pro- 
ceísifíet,  in  eádem  fententia  perfeverabat:  qui, 
cum  ad  Peloponneflum,  ClaíTem  appuliílet , 
&in  fanum  venifset  Jovis  Olympi) ,  aureum 
ci  ^tiui\t.  ^miculum,  s^^^di  pondere, qua 


í^i 


¿4.  Lugares  Selectos 

Jovciii  ornárat  ex  manubijs  Ki^artagínenfiant 
tyraniis  Hiero:  atque  in  eo  etiam  cavillatus 
eft,  asílate  grave  elle  aureuin  amiciilum,  hie- 
me  frigidiuii :  eique  laneiim  pallium  inje- 
cit,  ciim  id  effe  ad  omne  anni  teinpus  áí^ 
ceret,  Idemque  ^fciilapij  Epidauri  barbam 
alircaiii  denii  jaísit:  ñeque  enim  conveiiire, 
barbacú m  eíle  filium,  cuín  in  oíAnibus  fa- 
llís pater  iniberbis  (a)  effet- 

laní  menfas  argénteas  de  ómnibus  dc- 
lubris  jufsit  auferri :  in  quibus ,  quod  more 
veteris  Grxdx  inícriptum  eitet,  Bonorum 
'^EORUM,  uti  íe  eorum  bonitate  velle  dice- 
bat.  ídem  Victoriolas  (I?)  áureas,  de  pateras 
Coronafque,  quas  íiniulacroruní  porredis  ma- 
nibus  íuítinebantur ,  íine  dubitatione  tolle- 
bat:  eaque  fe  accipere,  non  auferre  dicebati 
C.íTe  enim  ftultitiam ,  á  quibus  bona  preca- 
remur ,  ab  ijs  porrigentibus,  &  dantibus  no- 
lle  í uniere.  Eundemque,  terunt,  hxc,  qu^di- 
xi,  íüblata  de  fanis  in  forum  protuliíle,  6c 
per  prccconem  vendidilíe;  exactáque  pecu- 
nia {c)  edixiffe,  ut,  quod  quiíque*  á  íacris  [d] 
haberer,  id  ante  diem  certam  in  fuum  quid- 
que  fanum  referret :  itá  ad  impietatem  itt 
Déos,  in  homines  ad;unxit  injudam. 
{a)  pater  imberbis,  efio  es  Apolo, 
{b)  viíioriolas,  Eftamas  feqnenas  de  la  Dlo/k 
F'lBoria, 

(r)  cxadá  pecunia  ftipl.  á  defpncs  dcm 
[d]  á  facris  >//.  locis  ablatum. 


Tufcul.  D¡fputaL  Lthr.  V.  Cap.  XX 

DUoDEQUADRAGiNTA  aniios   (a)  tyrail* 
nus  Syraaiianorumfuit  Dionyiius,  cam 

V.  6c  XX,  natiis  annos  (¿'j  doniinatum 
occupaviikt.  Qiiá  pulen tucline  iirbcm ,  qui 
biis  aiirem  opibus  pr^ditam ,  fervitiite  op- 
prefiám  teifiiit  civitatem  !  Atqui  de  hoc  ho- 
niine  á  bonis  audoribus  iic  lcriptiim  acce- 
pimus,  umimam  fuifle  cjus  in  victu  tempe- 
rantiam,in  rebusque  gerendisvimm  acreni  [c] 
&  induítríum ,  eundem  tamcn  maleikuai 
natura  ÓC  ihjuftum.  Ex  quo,  ómnibus  bcné 
veritatem  intuentibus,  videri  necelle  eíl  miíer- 
nmum:(¿?f)eacnini  ipfa  quiE  concupiérat,  nc 
tum  quidem,  cum  omnia  íe  pofíe  ceníebar, 
confequcbatur. 

Qui  cum.  cílct  bonis  parcntibus  arque 
honcfto  Joco  natüs  [ctíi  id  quidcm  aiius  alio> 
modo  rradidir]  abundarctque  a^quaiium  fe- 
miliaritatibus  ¿c  coníiictudine  propinquoruiní 
haberet  etiam  more  Gracias  quoídam  ado- 
leícentcs  amore  conjundos:  credebat  eoriHH* 
nemioi^  ícá  ijs ,  (e)  quos  ex  femilijs  locuplc- 
(a)  Duodequadraginra  annos  y/í/^/.  per,^^#r 

58.  anos. 

(h)  natus annos/^í/'/.  sLntc^nacido  zj^^ms  mu 

(c)  acrem  penetrante, 

(d)  miíerrimum  y^/;/,  fuifsc. 

(e)  M  ijs //y/.  ícrvis,  qaos  fervos* 


26  Lt75 ARií J   RECTOS 

tLim  fcfvos  delegerat  ^  quibus  nomen  ftrvi- 
tutis  ipfc  dctraxcrat ,  6c  quibusdam  con  ve- 
nís, &  fcris  barbans,  corporis  caílodiaiTi 
commitrcbat.  íta  proprer  iDJuílaní  domina- 
tiis  CLipiditatcni  in  carccrem  qaodammodo 
ipfc  fc  induferat.  Quin  etiam,  ne  tonibri  coj- 
Jiim  coiiimittcrct,  tondere  filias  fuas  docuir. 
Jta  fordido  andllanquc  artificio  regicc  vir- 
gincs,  ur  tonftricuke ,  tondebant  barbam  & 
capillmii  patris.  Et  taníen  ab  ijs  ipiis,  ciun, 
jain  cffenr  adulta,' ,  ferrum  removit,  inftituit- 
que,,  ut  candcntibus  jugiandiam  pucamini- 
bus  barbam  iibi ,  &  capillum  adurerent. 

Cuaique  duas  uxores  haberet ,  Ariilo-' 
machen,  civem  fiiáni,  Doridem  autem ,  Lo-= 
crenfem  :  iic  npdu  ad  cas  ventitabat,  nr  oni- 
iiia  rpccblaretur,  &  pcrícrutarctur  ante.  Et, 
ciii;ti  íoiraní  latam  cnbiculari  Jedo  circumde- 
diiict,einsquc  foíTae  traniituni  ponticulo  lignco 
conjunxiilct:  eum  ipiiim,  cum  forcm  cubicuJi 
clauierat,  detorqucbat.Idemquecum  in  com- 
munibus  íiíggeílis  coníiílcre  non  auderct, 
concionari  ex  turri  alta  íblebat. 

Atque  is  cum  pila  ludere  vellet  (iludió 
%h  enim  id  faólitabat )  tunicamquc  ponerct, 
adoleiccntulo,  qucm  aiuabat,  tradidiiie  gladiú 
dicitur.  Hic  {a)  cuni  quidam  familiaris  jo- 
cans  dixiflet:  Hnic  quidem  certc  vitani  tuaim 
coiTiniittis :  amíiíTetque  adoleícens:  utrum- 
que  juisit  intcrfici :  alt(?rum  ,quia  viam  dc- 
"  ;í:(^)  Kic  ^ntQnz^es.  nionfir 


De  GiCEKOK."  '  ^f 

shonftraviffet  interimencii  íiii :  akcriim,  qiik 
id  didum  riíli  approbaviííet,  Atquc  eo  ñiclo 
íic  doliiit ,  iit  nihil  sjaviiis  tulent  iii  vítaí 
quem  enüii  veliemcnter  amarar,  occidcrar, 
Sic  dülrahuntiir  in  contrarias  partes  iínpotcn- 
tium  ciipiditatcs.  Cum  huic  obíccuras  lis , 
ilii  eft  rcpiignandiim.  Qiiairjqiianí  hic  (.«)  qui-* 
dem  tyraiinus  ipíe  judicavit,qiiarn  eíicc  bcatus. 
XXI.  Nam  cum  quídam  ex  ejus  aiícntatori- 
bus  Damoclcs  commcmorarct  in  íeFUionc 
copias  cjus,  opcs,  majeílatem,  dominatiis,  re- 
rum  abiindantiam,  magnificenciam  médium  re- 
giarum:  ncgarctqiic  uniquam  beatiorciii  quc- 
quaiTi  ñiiik:  Visne  igitiir,  inquit,  Damocle, 
quoniam  \\xc  te  vita  deiedtar,  ipíc  C3.i;dem 
dcgiiiiare  &  fortunam  cxpcrui  incam  \  cum 
fe  lile  cupere  dixiíTcr,  collocari  jiiísit  homi- 
•  ncm  in  áureo  ledo,  ftrato  pulcerriaio,  tex- 
tili  ílragulo,  magniíicis  openbus  pido:  aba- 
cofqae  coiiiplures  ornavit  argento  auroquc 
cxiato.  Turn  ad  menfam  eximia  forma  pue- 
ros  deiectos  juísit  coníilkres  cosque  numiii 
ejus  intuenris  diligenter  miniíl'rare. 

Adcrant  ungüenta,  coronas:  incenddian- 
tur  odores :  menfe  conquiíitirsimis  epulis 
cxftruebantur.  Fortunatus  íibi  Damoclés  vi-' 
dcbatur.  ín  hoc  medio  apparatu  fulgcntent 
gladium ,  lacunari  fcta  equina  apLum^  dcniít- 
ti  juísit ,  uc  impenderet  illius  btati  ccrvicí-< 
bus.   Itaqae  nec  pulcros  illos  miníUratorcs 


(^)   hlC  en  c^d. 


l^ 


wmmmm 


^«  Lugares  selectos 

adCpicicbat,  ncc  plcnum  arns  argentiim,  ncc 
man u  111  porrigcbat  in  mcníhin  :  jam  ipijc 
dciliicbant  coroncc:  dcniquc  cxoravit  tyran- 
num  ,  uC  abirc  liccrcc,  quod  jani  bcatus  nol- 
lct  cífo.  Satisnc  vidctur  declararse  Diony- 
iiiis,  nihil  eííe  ei  bcatum,  ciii  icnipcr  aliqind 
tcrroris  iinpcndcat  >  Arque  ei  nc  irrcgmm 
quidciii  civiL,  [.^]  ut  ad  jultitiain  rcniiiz¡rarct , 
civibus  libcicatciii  <5<:  jiua  rcddcrcr;  ijs 
cniin  ie  adolcíccns  impróvida  a:ratc  irrctie- 
^at  erratjs,  caqnc  commiicrar,  ut  lalvuseüc 
íion  poílcr,  íi  íaniis  cñc[^]  capiílct. 

XXII.  QuANTOPERE  vcro  aiiiicirias  deíidc- 
tarct,  qnanaii  inñdclirarciii  cxriiiicíccbar,  dc- 
claravir  m  l^ythagorcis  duobus  ilüs:  (r)  qiio- 
TLini  cimi  altcrimi  vadciii  morns  acccpilfct: 
alterque  vadem  íLuini  Iibcrarcr,  pra:íl:o  fuif- 
fct  ad  horam  morti  dcílinaram:  Uriiiaiii  cgo, 
ínqiiit,  tcrrius  vobis  aiiiicus  adícribcrcr  ! 
Quaui  huic  erar  miícrniii,  carcrc  coníiicrii- 
dinc  amiconim,  íbcictarc  vicliis,  ícriiior.c  oin- 
tiiiio  íauíiliari!  liomini  pra:ícrriin  dodo  á 
f)uci'o(d)6í  arribus  ingciluis  erudito.  Miilico- 
Cuní  vero  períhidiolimi,  pocrain  eriam  tra- 

(.<)  ei  lie  integrü  erar  ,^;<  elpnJ.ii  ya  rcKiedLir, 
{h)  íalviis  eíie  vivir A^íwns  úXcJcr  jíí/cíoj\ 

(c)  dnobns  illis,  Vamon^j    Ph'mtlas  dlfcipu* 
ͧS  ds  Pytav^nras, 

d(.)clo  ;\  pucro,  ififimdt  dcfde  fiina. 


\J} 


S'~ 


De  Cicerón."  x9 

gicum  qiiam  boniun ,  \J\  nihil  ad  rcrn :  ia 
hoc  ciiim  genere,  nefcio  qno  pado,  magis 
quam  in  iiíjs,  íuiuii  cuiqne  pulcriuíi  eíl.  Ad- 
huc  ncmiaem  cognoví  poetaai  [  &  niihi  luic 
CLirn  Aquino  (^)  amicitia  )  qiii  íibi  non  op- 
timus  vidererur.  Sic  íc  res  habec.  Te  tua,  me 
deledant  mea.  Sed,  ut  ad  Dionyiiiim  ixdca- 
miis5  omni  ciiltii  &  \\a\\  humano  W\  ca^ 
rebat :  vivebat  cum  fngitivis ,  [ti]  c^m  íaci- 
noroíis ,  cura  barbaris  :  neraineiii ,  qiii  aiit 
libertare  dignas  eíTct ,  aiit  vellct  omnino  lí- 
ber eiie,(f]  ubi  amiciim  arbitrabacur.  Non  ego 
jam  curn  hujus  vita,  qua  tetrius ,  miíeriiis , 
deteibbilius  excogitare  nihii  poisiim,  Plato- 
nis  aiit  Arcliyr^e  vitam  coniparabo ,  dodo- 
ruui  hominum  &  plañe  íapientmm. 
XXÍÍI.  Ex  eádem  urbe  hiimilein  {/)  homiin- 

\¿)  quam  boniim,  qi^t  tal,  nihil  ad  rem, 
^6  es  del  cafo. 

■  ib)  Aquino.  E¡¡e  era  m    mdífsímo  Poeta^ 

(r)  vittu  humano  de  vida  racionaL 

(d)  cum  filgitivis  con  banddos. 

{e)  líber  effe  flipL  á  vitijs. 

[f]  homnnculum.  Llama  hombrecillo  al 
infigne  Archlmedes  por  deprimir  mas  d  Dionyjh? , 
€0-4  ^nlsn  lo  compara.  Monf.  Fragpiler  cunfm'a 
fjia  'exprzfs'^m.[Acad»  deUs  InfcrlfU  t9m.z,pag, 

Sai.] 

en 


j 

m 

Ij 

\ 

m 

"1 

1 1 

íl; 


^o  Lugares  selectos 

cuíiim  á  pulvcre  &  radio  [^]  cxdtabo ;  qní 
multisannis  poftfuit,  Archimedcm:  Qijus  [^}- 
cgo  Qnsllor,  igaoratuin  ab  Syracuíanisv 
cum  elle  omnino  negarent,  feptümi  iindiqíic 
&  veílítLim  vepribiis  &  diinictis,  inda^^avilc- 
pnlcrum:  tcaebam  caím  quosdam  íciiario- 
lo3,  (i-)  qaos  in  eras  monumento  cfie  inícri- 
ptos,  accepcram:  qiii  dcdarabanr,in  íiimmo  fe- 
piiícro  fpha-'ram  eíTe  poíitam  cum  cylindro. 

Ego  autcm,  cum  omnia  colíudrarcni  o- 
culis  (eft.enim  ad  portas  Agragíanas  [^^]  mag- 
na frcqucntia  íepulcrouam^)anímadvcrri  co- 
luiíicllam  non  multum  e  dimiis  cminentem>ia 
quá  inerat  fphxT^  ñgura,&  cylindri.  Atquc 
cgo  ifatím  Syracuíanis  [crant  autcm  princi- 
pes niecumjdix!  ,  me  iJlud  ipíum  arbitra- 
ri  eP¿,  quod  qua^rerem.  Immifsi  cum  taíci- 
bus  multi  purgarunt  &  aperucrunt  locum. 
Quo  cum  patcfaduscíTetJí'Jadims  ad 
{a)  á  pul  veré,  &  radio,  del  pelv^^  y  de  U 

vara.  Archimedes  ^  y  los  Mathematicos  ¿inüanos 
traK^ahan  eon  una  varita  las  figuras  geométricas  en 
el  polvo,  para  poder  horrarlas,  y  /orinar  otras  aiU 
wifmo. 

{})]  Cujus  fnpl  Civiratís.  Qu^ftor  fmuU 

y$  Qtteflor,  o  Comi/kri»  de  irtterra. 

(r)  fcnariolos  fupl.  veríilS.  me  acordaba  de 
ÍÍM0S  verjltos  '^ambleos y  ó  de  feis  pies. 

(d)  Agragianas ,  cerca  de  la  puerta  de  ■  S)^ 
rAcnfa,  por  donde  Je  iba  para  la  Ciudad  de  yígr  '- 


1  -  - 


^ 


DeCiceror  5t 

advcrfam  bafim  (^]  accefsimusj  apparebat  cpi- 
jiráiivaiacxdis  polierioribus  partibiis  vcriicu- 
ioiium,  dimid  ííi.ti:S  feré.  íta  nobiliísiiiia  Gr^ci^. 
cívicas,  quoncinm  vero  etiam  dodiísima  ,  fui 
civísy  unius  acntifsimi  (¿)  iiioniimcntiHiv  igiio- 
raiíct,  niíi  ab  homine  Arpiñare  {e)  didiciLÍcr. 
Sed  redcat  unde  abcrravit  oratio.     ,  .  . 

(e)  ad  adveríaiii  baüm,  <«'  /^  columna  fren-*^ 

tera. 

(/)  iinins  acutiísimi  (?/  mas  Ingcnlofo  de  todos.. 

is)  ab  horainc  Arpíñate,  vor  m  hembre  dt 
*tiirPinoj  eñ»  es  ^or  Ctcermj  qM  nació  en  ejte  lugar*. 


n  wv^-^i 


, 


1(1 


vS^   "-i^>   -^9^  v¿^  vi^-   vS/-^  "C¿í> '  vS^T  .¿?r  ^5?^  vi^  v¿->   víí>->   «..^  v¿?í"%i¿^'v¿5^" 

LUGARES    SELECTOS 

De  Bello  Gallico.  [  ¿i^r.  //.  ] 

Tüatici(^)de  quibas  fiiprá  íx:npíimus,cúín 
oiBoibiis  copijs  auxilio  Nervijs  (/r)  vciii- 
tei%\  í^ic  pugna  (t')  nuntlatá  ,  ex  itinerc  ioy. 
iTium  revertemiit :  cimdis  oppidis,  caftclü- 
qu€  deícrtis,  íua  ómnía  in  unuiii  oppidum 
cgrcgié  natura  miuiituiii  contulerunr.  Quod 
cüm  ex  ómnibus  in  circuítu  partibus  aidí- 
iimas  rupes,  déípedas  {d)  que  haberct,  una  ex 
parte  kiiiter  acclivis  aditus  ,  in  latitudinem 
non  amplias  ce.  pedum.  relinquebatur:  quein 
locum  duplici  altiísimo  muro  municranr.  Tu 
magni  pondens  íaxa,  &  prc^acutas  trabes  in 
muro  coliocárant.  Ipil  erant  {e)  ex  Cimbris, 

[a)  Atuatici,  Pneblos  dé  la  antígna  Gd'ta^  c¡íte 
habitaban  lo  c¡m  oj  es  el  Condado  de  Ñamar, 
(b)  Nervijs,  otra  Nación  feroK^  de  los  Payfes  baxos. 

U)  hác  pugna.  En  ella  perecieron  cafi  todos 
los   Barbaros. 

{d)  deípeclus  es  la  mirada  azja  ahajoy  come 
proípedus  a2^ia  arriba. 

{e)  ex  Cünbrís   Tcutonifque.   Pueblos  dt 
AUmania*  i  CU- 


De  Julio  Cesar.      ^       ^5 
Tcíitomfquc  prognaci  h  qui  cum  itcr  in  Pro- 
vinciam  noftram  ( a)  arque  iraliam  facereiir, 
his  impcdimentis ,  {h)'  quje   íccum  agere  ac 
portare  noa  poteranr,  Citra  fiumen  Rhenuai 
depofitis  ,  cuilodise  ex  luis  (r)  ac  pra^fidio  vi. 
miiliíl  hominum  una  reliqaerimr.    Hi   poíl 
eoriim  obitum  miiltos  annos  á  finitimis  ex- 
agitati,  cúm  alias  beilum  inferrent,  alias  illa- 
ttmi  defenderent,  conrenfii  eomm  omniuní  ' 
pace  factá,  hunc  íibi  domicilio  lociuii  delege- 
runt.  Ac  primo  adventu  cxercitús  noftri  ere- 
bras  ex  oppido  cxcuríiones  faciebant,  par- 
vulifque  prailijs  cum  noftris    contendebant. 
Poíleá  vallo  pcdum  xií.  [d]  in  circuitu  xv. 
millium,  {e)  crcbriíque  callelíis  (/)circummu- 
niti,  oppido  íefe  continebant.  Ubi  vineis  {g) 
adis,  aggere  exftructo,  miñm{h)  conftiuii 
procul  viderunt,  primúm irridere  ex  muro, 

{ñ\  in  provinciam  noftram,  ^7^í  (j^//íí?/. 

{h)  his  impedimentis,  el  bagage, 

\c)  ex  (vú%eílo  es  Atuaticis. 

{d]  vallo  pedum  xil,  con  una.  clrcumvda" 
clon  de  doz^e  pies    ds  altura* 

{e)  milliü  fkpL  paíTuú,  deiS-  millas  en  cctorna. 

[f\  caftelliSy  torrecillas    ds  madera. 

[Ó]  vineis.  Eran  anas  maqmnas  de  palos ^  j 
cmros,  para  acercarfe^j  batir  las  murallas  a  cubierto^ 

[h)  turrim,  una  torre  ds  mmhos  cmr^os^  f  ^e- 
ra  deminar  Us  mmAÜas. 


34  Lugares  Selectos 

arque  fncrepitarc  vocibus,  qiiod  tanta  ma* 
chmatio  ab  raato  ípatío  inilitiierctur.  Quibur- 
iiaiii  inanibus,  aiit  qiiibiis  viribus,  pra^íertun 
homines  tantiilje  ftaturce,  [  nam  plcníque  ho- 
minibiis  Gailis,  pro  magnitudine  corporiun 
fuoaim,  brcvitas  noilra  "eontemptui  cft)  taa- 
ti  oneris  tiirrim  m  muros  íeíc  colocare  con- 
íidcrenr )  vbi  vero  moveri   &   appropinquarc 
moenibus  viderunr^  nova  arque  inuíitará  ípc- 
cíe  coiiimori ,  legatos  ad  Ca-'íarem  de  pace 
miícrLinr ,  qai  ad  hunc  moduiii  locuti:  Non 
íe  exiftiinare  ^  Rouianos  line  ope  Deorum 
bellum  gerere,  qui  tantas  altkadinis  uiachi- 
nationes   ranta  ceieritate  promoveré ,  6c  ex: 
propínquitate  pujare  poiscnt:  e  maque,  om- 
iiia  corurn  poteftati  permíttere  {a)  dixeruut. 
Unum  petere,  ae  deprecari  5  íi  forte  pro  fuá 
cicmciitiá  ae  maniuetudinc,    quam    ipíi   ab 
alijs  audifsGiu,  ftarui^et,  Atuaticos  cfle  coa- 
fervandos,  ne  fe  {h)  armis  defpoHaret.  Sibi  om- 
nes  fcre  iinitimos  cffe  inimícos,  ac  íua:  virtu- 
ti  inviderc;  a  quibus  fe  dcfendci'e,  traditis  ar- 
mis  non  poíTent.  Sibi  prs:ftare,  ü  in  cnm  ca- 
lüm  deducerentur,  quauívis  fortunam  á  po- 
pulo R.  parí,  quam  ab  his  per  cruciatuui  ín- 
.  tcrfíci ,  Ínter  quos  doiiiinari  confuefcent.  Ad 
hxc  Cx'íar  reípoudit.  Se  magis  conílictudine 
íiía,  quam  mérito  eorum  civitateiu   coaícr- 
{a)  permittere,  que  ab^ndQníiümu 
■  {y]  ne  fe.  no  Imu 


De  Julio  Cesar/  ^5 

irátumm;  fi  priús  quám  aries  (^)  mumm 
attigiffct,  íe  dcdidiílent>  ícd  dcdirionis  nuliam 
CiTe  conciitioncm ,  nifi  armis  traditis:  íc  id 
qiiod  in  Nervios  fcciíltí:,  {h)  fadurum;  fmiti- 
mifquc  imperatiinnn  ,  nc  quam  dcdititijsjro- 
piili   R.  injuriam   infcrrcnt.  Renunciará  ad 
íuos,  illi  íe,  qu^e  imperarentur,  íacere  dixe- 
runc.  Ai-moriim  magna  miiltitudine  de  mu- 
ro in  foffaní,  qu^  erat  ante  oppidum  Jada , 
fie,  ut  prope  iummam  muri,  aggcrifque  alti- 
tudínem  acervi  armorum  adáíquarcnt:  &  ra- 
mea circiter  parte  tertiá(  ut  ppll-eapcrrpec- 
tum  eft )  celatá ,    atquQ   in  oppido  retenta, 
poitis  patefaftis,  eo  dic  pace  íunt  uíl.    Sub 
vefperum  [c]  C¿eíar  portasclaudi,  militefqnc 
ex  opido  exirc  jufsir,  ne  qiiam  noctu  oppi- 
dani  á  militibus  injuriam  accipcrent.  lili  an- 
te inito(  ut  intcllectum  eft)  conülio,  qubd 
deditione  fadá,  noftros  pr^eíidia  deduauros; 
aut  denique  indiligcntius  fervatoroscrcdide- 
rant,  partim  cunvhis,  quas  retinuerant  6c  ce- 
laverant  armis,  partim  Icutis  ex  cortice  fac- 
tis,  aut  viminibiis  intcxtis ,  qmc  íubitó  (ut 
temporis  exiguitas  poftuiabat ,  j  pellibus  in- 

[^]  aries  el  ariete^  -maeiíma^Ara batir  los  muros . 

{h)  feciílet.  Cí'/^ír  perdono  a  los  Nervios^  me 
fe  tntregaron  ,  qu-e  futran  folamentcloi  viejos^  ííí^ 
nos  5  J  mu^^eres. 

ic)  Sub  vefperum,  dánochucu 

duxc-: 


LüGAHES  Selectos 
duxerant :  tertiá  vigilia  [a]  quá  minimé  aP- 
duus  ad  noftrás  miinitiones  adrcenfus  vi- 
debatur,  ómnibus  copijs  repente  ex  oppido 
eruptioncm  fecerant.  Celeriter,  ut  ante  Cx- 
íat  impera  vera  t,  ignibus  íigniñcationc  fadá, 
ex  proximis  caltellis  eó  concurfum  eft^  pug- 
natumque  ab  hoílibus  ita  acriter,  ut  á  vi- 
ris  fortibus  in  extrema  fpe  íakitis,  iniquo  lo- 
co contra  eos ,  qui  ex  vallo  turribufque  tela 
jacerent, pugnari  debuit,  camuña  in  virtute 
omnís  fpes  íalutis  coníifteret.  Occiíis  ad  {h)  ho- 
minum  millibus  iv.  reliqui  in  oppidum  icjcdi 
funt.  Poftndie  ejus  diei,  refradis  portis,  cum 
jam  defcenderet  nenio,  atque  intromiísis  mili- 
tibus  noftris,  fedionem  ejus  oppidi  univerfam 
(r)  Caviar  vendidit.  Ab  his  qui  emerant,  capita 
numeras  ad  eum  relatas  elt  miílium  Liii.  .  •  •> 

(a)  tertiá  vigilia,  de  ¿as  12.  á  ¿as  ^,  de  la 
mañana.  Eran  4-  ^^^  vigdias  ^  cada  una  de  3» 
horas ^  y  empez^aban  a  las  ó.  de  ¿a  tarde, 

{b)  ad  fi4.p¿.  negotium,  en  cantidad,    liomí- 

fium  millibus,  por  millibus  hominibus:  eflo  e/, 

muertoSy  hafta  el  numero  de  4.  mtUares  de  hombrea, 

{c)  fedionem  univerfam,  la  confifcaclon  de  per- 

fonaSjj  bienes. 

De    Bello  Gallico  {Uhr.  r.) 

SZi  Rant  in  ealegione  (^)fortifsimi  vin  cen- 

(a)  legione.  Regimiento^  i^ue  fe  compoma  por  en- 

ionK.€S  de  4-200.  hombres  de  Infamenajj  lOO*  Ca- 


De  Tuno  Cesar.  37 

P=cónt;-ove£'uí¿r  fe habcbant  utcx 

5S  antefcrretur,  oma.b.íquc  annis  de  loco 
L-nmisíiamltatibuscontcndeDant  Ex  |sPil- 

fio   cám  acen-ime  ad  mu  niñones  paguaie 
Í,S,  'Oind  dubitas,  inquir,  Varetg jau  quem 
locum  probando  virmtis  tua.^  fcbt    iKc 
dies  de  noftris  controveríif»  ¡udicabit.  HkC 
cúm   dixiisct,   pi-occdit   extra   munmon^s, 
&    qua:    país   hoftiimv  confetiísima    viia 
eft  ■  in  cam    irrumpic.  NcVareáus  quideai 
tum  vallo  ieíe  continet,  fed  ommum  ven- 
tus  exiftimatíonem,  fubfequitur^  mediocn  ípa- 
tio  reliao.  Pulfio  pilum    m  ftoftes  mittit , 
ítquc  unum   ex  multitudine  procuri-entem 
transjicit^  qiio  percufso,  &  exanmiato,  himc 
fciitis  proteguiíhoftes,  &  m  lilam  umveí  i 
tela  conjiciunt;  ñeque  dant  regrediendi  facul- 
tatem.  Transfieitar  fcutum  Pulfioni      be  ve- 
rutiun  m  bakeo  defigitar :  avertit  hic  cafus 
vadnam; (a) Se  gladiumeduccreconantis dcx- 
tram  moratur  raanum ,  impeditumqiv:  hot- 
tes  circmnílftunt.  Süciurit  mímscus  úh  Va- 
i-enus,  &  laboranti  fubvf  nit.  Ad  himc  fe  con- 
fcftim  á  Pulfione  omnis  mulntudo  convertit: 
iüum  vcruto  cransfixiim  arbitrantiir.  lllic  vero 
occurfot  ociLis  gladio,  commuíqiie  rem  ge- 
rit  Varenus ,  arque  uno  interfedo  rciiquos 
U)  aveitit  vagmam,  w«rv,  « '<«ííf'<«  I"  "^^T"^- 


\ 


.i 


'i 

m 


\\\ 


■gs  ^  -Lugares  Selectos 
paululúm  propellit.  Diim  cupidius  inñat,  (4 
in  iocLim  infcnorem  dejectns  concidit.  Huic 
rurfus  circumvcnto  fcrt  íabfidíiim  Pulñó, 
arque  ambo  incólumes,  coLiipJunbus  inter- 
fc<5:is,  íumma  cuín  laude  íeíe  intra  munitio 
lies  rccipiunt.  Sic  fortuna  in  contentionc,ót 
ceitamine  utrumque  veríávir,  ut  aitcr  alteri 
inimicus  auxilio,  íalutique  clietrncquc  dija- 
dicari   poflet,    uter  utri  anteícrcndus  vidc- 

retur 

(¿t)^  Cupidius  inñ^t^was  vivamente  íes  ferfrgtí^^ 


y¿^     l^j^    ■"«'^     «.4^'    -^t^-     ~-^  '      -~^  —  — 

LUGARES  SELECTOS 

VE  EUTROPIO- 

Breviar.  Hístoh-  Rom.  (/^/^.  FL) 


-lanmatciqái  pr^^s  actíatrant,etiam  R6ma 

■  tówii0íHÍs  fórtifna  mfttata  éft.  Caviar  enimre» 
xiicns  é  Gatiii  viapr,  ccrpit  ciepoícere  alteruíH 
^Coníülatinii:  atqae.cimi  fine  dubietate  ahqua 
'  defcrrctnr,  contradíaiimea  á  Marceilo  Con- 

■  fulera  Bibulo,  á  Pompejo,  á  Catone:  jiif- 
fiílaae  dimiísis  cxcrcitibiis^  ad  Urbcm  redirc: 
proptcr  quaiii  in)unam  ab  Anmino,^^  uBi 
milites  congregaros  habebat ,  adveríum  pa« 
triam  ciim  cxercitu  venir.  Coíi.  [h)  cum  Pom- 

■  pejo  Senaras  que  omnis,  atqiie  univerfa  na- 
biiítas  ex  vrbc  fugit,  &  m^ciaai  traníi^ 

■  vit:  apiid  Epirimi,  Macedoniam ,  Achajaní , 
-Pompejo  ducc,  contra  Caifarem  >^Hum  pa- 
ravit.  Ca::íacvacuaiu.lübei}*4rfgreííus,  Didá- 
toreni  [^  fe  fecff^,  mc^  Hjfpanias  petijt.  Ibi 
Pompsij  exercitus  validifsimos,  &  fortifsimos, 
Guintílbus  ducibus,  L.  Afranio,  M.  Pctre- 
;o,  M.  Varrone  fuperavit.  índc  reverfus,  in 

{á\  ab  Arimino  de  U  Cwdad  de  Rim'm'u 
{h)  Coir.  Confales. 

[Á  Pictatoícm,  M^ijjiradofí^frmd  de  Romx^ 
•  Gra^- 


Ȓ  i  1 


O 


40  Lugares  sele.ct6s    - 

Gra::ciaiii  traníivit,  advcríhrn  PompC)um  di- 
rnicavitj  priaio  praslio  vidas  eít,  de  fuga- 
tus,  evafit  taiiicn:  quia  node  interveniente^ 
Pompcius  íeqiii  noiiiit:  dixitqiie  Cxíar,  nec 
Pompciiim  ícire  viniere,  &c  illo  tantiim  dic 
íe  potuilTc  íliperari.  Deinde  iii  Tiieíalia  a- 
piíd  Pabeopharfaliim  (^)  produclis  utrimque 
ing'cntibns  copijs  dimicavemnt.  Poiiipeij  a- 
cíes  habüic  xl.  miliia  pcditum;  cquitum  in 
íiniftro  cormí  vil  miliia,  in  dcxtro  D:  pras- 
terea.  to ti  lis  Oncatis  auxilia,  totamque  no- 
bilitatcm  ,  i\inumeios  Senatorcs  ,  Prserorios, 
Coníülarcs,&  quí  mognorum  janí  populorum 
vidores  íailícnt.  Cóeíár  in  acic  iba  habuit  pe- 
ditüíii  non  integra  xxx.  inillia.,  cquitesiiiilk:. 
Numquam  adhnc  Romance  copi.^¿  in  u- 
niim  ñeque  rnajores,  ñeque  mclioribiís  du« 
cibus  conveneran t,  totií ni  terrarum  oibem 
facile  íiibadura?,  íi  contra  Barbaros  duceren- 
tuij  pugnatuní  tamen  eft  Ingenti  contcntio- 
ne:  viduíque  adpollTcmum  Ponipcjus ,  6c 
caílra  ejus  direpta  ílint.  ípfe  fugatus^  Alocan- 
driam  petijt  ut  á  Rege  yEgypti,  cuí  tutor,  á 
Scnatu  datus  fuerat,  proptcr  juvenilem  ejus 
2etatem,  acciperet  auxilia:  qui  fortunam  aia- 
gis  quaní  amicitiam  íeqiiutus,  occidit  Poni- 
pejum,  caput  ejus,  6c  annulum  Ca:íari  mi- 
íit:  quo  confpedo,  Cxíar  etiam  lacryn>as 
fudíísedicitur,  tanti  viri  intuens.  caput,  6c 
(a)  apud  Palaeopharí'aliim,  cerca  de  la  arttigm 
Cifidad  de  Harjjília.  S^^^^^' 


De  Eütropio.  4t 

gencrí  [a)  quondam  fui. 

Mox  Qeíar  Alcxandriaiii  venic.  Ipil  qno- 
qiic  Pcoleiiía^us  parare  voiiiir  iniidías:qaa  caní^ 
sá  Regí  beliüaii  lUatiim  cíbiiictusin  Nilo  pcrijt, 
iiiveritiuiiquc  cil  Corpus  cjiís  cmii  lorie!  aurcá. 
Cseíar  Alcxanciriá  potkiis,  rcgnuai  Cicopatra? 
dedir,  Ptoleíxi:^!  Ibrori,  caai  qiiá  coníuetu- 
dineni  habiicrar.  Rediens  inde  Caviar,  Phar- 
nacerá  Mithddatis  uiagni  ñlimii,  qiii  Pom- 
pcjo  111  aüxiiÍLim  apLid  Thcíialiaüi  fiicrar,  re- 
bellaarem  in  Ponto,  &  umitas  Pop.  Rom. 
provincias  occupantcm,  vicit  acie:  poíleá  ad 
mortcaí  coegir.  Inde  RoQiaai  regrcíTus,  ter- 
tio  le  Conílileni  ib)  fecit  ciiiii  M.  /Emilio 
Lepido,  qiii  ci  Magifter  cquitum  Dichirori, 
ante  annum  fiierat.  inde  in  Añ'icam  profcc- 
tus  eir,  ubi  infínica  nobiliras  cum  Inba  Mau- 
ritania^  Resie  bellum  reoaraverat,  Duccs  au- 
tcm  P.omani  crant  P.  Corncliiis  Scídío  ex 
genere  antiquiísimo  Scipionis  Aíncaiii  (  hic 
etiam  íbccr  (V)  íwmi^^ú  Pompeii  ñierar )  M, 
Petrcjus,  Q.  Varas,  M.  Porcias  Caco,  L,  Cor- 
nelias Faaitas.  Contra  hos  conimiüb  praslio, 

[¿t)  &  gcneti;  ^or  el  cafamiaito  con  Juluij  ht" 
ja  dt  Ce/lir, 

(¿)  tertio  Confulem,  Confld  ¡?or  tercera  véz^, 
Tí^imhien'fi  dice  tertium  Coníul ,  fupL  ad  ^n- 

m\m.^re^.fs  Á  Geiio.   N,yl.  Lib,    lO.  Cap.    I. 

{c)  hic  etiam  íbcer.  for  mtiene  de  ^ulit^  ca-* 
Íq  Pom^ejQ  con  Comslía,  hij,%  de  Fío  Sci-üo^.  . 

í  poft 


1 

1 

l':l^ 


42  Lugares  Selectos 

poft  multas  dimicütíones  vidor  fui t. "Cato , 
Scipio,  Pecrejus,  luba,  ipíi  í¿  occiderunt:  Fauí- 
tus  SyWx  quondam  DiCtatoris  ñlius,  á  C¿e- 
fare  intAíedus  ell. 

Poli:  annuiii  G^efar  Romam  regrcííis , 
quaito  fe  Conílilem  fecit,  &  ílatim  ad  Hif- 
panias  cft  profecías,  ubi  Pompeij  ñlij  Criceus 
&  Sextas  ingcns  bellurn  reparaverant.  Mul- 
ta prxlia  fueruncj  ultiaumi    pnelíam  apud 
Mundaní  Civitatem,  in  quo  adeb  C^far  p^ené 
vidas  eíl,  ut  fagientibusfuis^íe  volueritocci- 
dere:  né  poft  tantaní  rei  militaris  glonam,  in 
poteílatem  adoleícentium,  natas  ancos  fex  5c 
quinquaginta,  venirer.  Denique  reparatis  fuis, 
vicit,  &  Pompeij  ñlius  major  occifus  e¿,  mi- 
nor  fagit.  índe  Cjefar  bellis  civilibus  toto  or- 
be compofitis,  Roaianí  rcdijr,  agere  infolen- 
tius  coepit,  &  contra  confuetudinem  Roma- 
nx  libertatis.  Cum  ergo  &  honores  ex  fuá  vo- 
lúntate praííiaret,  qui  á  populo  anteideferc- 
bantur:  nccSenatuiad  fe  venienti  afíurgeretj 
aiiáqae  Regia,  ac  pené  tyrannica  faceret,  con- 
juratum  eft  in  eum  á  lx.  vel  amplius  Scnato- 
ribus,  eqaitubúfque  Romanis.  Pra^cipui  fue- 
runt  Ínter  conjuratos  dúo  Bmti,  ex  eo  genere 
Bruti,  qui  priinus  Romse  Coníul  cft  fadus, 
óc  Reges  expulerat,  C.  Caísius ,  &  Serviliu? 
Cafca.  ErgoCa^far  cum  Senaras  diegiaáda ni. 
Ínter  cseteros  veniííet  ad  Curiam ,  tribu»  & 
viginti  vuliicribus  confoíTuj  cft. 


PoMPONij  Attici  Vita.  47 

&  ad  cooiina  eomm  vcntitavit,  &  fiquarcs 

maior  acta  cit,  non  dcfiiit:  ficut  Ciccroni  iw 

o-/ir.ibus  cjus  periciilis  iingiilarem  fidern  pr^- 

buit:  cai  ex  parna  fugienti,  IIS.  [^]  ducenu 

6c  quinquaíAinta  miilia  donavit.  Tranquilla- 

tis  aiitem  rebus  Romanis ,  remigravit   Ro- 

main,  ut  opinor,  L  Cotta  &  L.  Torquato 

Coir.'  qiiem  dieni  iic  univcrfa  civitas  Atl^e- 

rikniiiim  proiecuca  eil ,  ut  laci-ymis  defidcrij 

ilitari  dolorem  indicarct. 

V.  Habebat  avunculum  Q^  C¿edlium, 
cquitem  Ronianiiai ,  familiarem  L.  Luculli, 
divitem,  difficiilima  natura:  (b)  aijus  iic  afpe- 
ntatcm  veritas  eft,  ut  quem  nemo  ferre  pof- 
fct,  hujus  iine  ofFeniione  ad  fummani  fenec- 
tiueai  rctinuerit  bcnevokntiam.  Quo  facto 
tiilit  pieratis  fructum.  Ca^cilius  cnim  moriens, 
tcilaiiiento  adoptavit  cum :  heredemque  fe- 
cit  ex    dodrante :  (c)  ex  qua  hereditatc  ac- 
cepit  circiter  centies  IIS.  (/)  Erat  pnpta  foror 
{a)  llS.fefteruHm,  por  feftertiomm.  duCCQ- 
ta  &C.  48 Sz  pef,  6.  reales  y  medio.  Cada  feftcr- 
e'to  es  dos  ¿¡Hartos ,  y  medio  :  y  €ada  qnarto  es  la 
dÜava  parte  de  medio  reaL 

[^)  dificillimá  natura,  de  natural  mnjpenofo, 
(r)]  ex  dodrante,  de  9,  partes  de  las  iz.  en 
i¡ue  fe  divide  la  herencia',  efto  es  de  las  3  •  q^icr-* 
tas  partes  de  fm  bienes» 

[d]  centies  llS.fitpl.  centena  millia.  den  ve^ 
s^es  cien milyó  iOmilloms  defefisraofiejk  ss19Sd^^ 
fef  4.  reaU  A.t" 


4S  De  Gornelio  Nepote, 

Attici  Q^Tiillio  Ciceroni,  eafqiie  nupriñs  M, 
Cicero  conciliarat,  ciiiii  qiio  á  condifcipuhtLi 
vivebat  conjiindiisirne,  multo  etiaiii  i-amilia- 
rius,  qiiam  cumQLunclo?  uc  jiidicari  poisit , 
plus  10  amicitia  vaiere  iiaiilitudincin  mo- 
ruin.quaLii  affinitatcin.  Utcbatiir  autem  iii* 
tiiiiiQ.  Horteniio,  qui  i|S  teiiiporíbus  prin- 
Cípaiiim  eloqiiencia^  tencbat,  ut  intclligi  noa 
poiiet,  urer  cmn  plus  diligeret ,  Cicero,  aii 
HortcDiiiis:  &  id  quod  erat  difiiciUiínaLii,  ef- 
iicicbac ,  ut  ¡ntcx  quos  tantas  laudis  cflet  x« 
niulario,  nulla  intcrcederet  obtreclatio,  clfcc- 
que  taliuiii  virorum  copula. 

VI.  In  R.epublica  ita  cft  vcrfatus,  ut  feai- 
per  optimarurn  parrium  (^.)  6c  cHer,  &  cxirti- 
maretun  neque  ranien  ie  civilibus  fludibus 
comuiitterer,  quodnon  magis  xos  in  iiia  po- 
teftate  cxillimabat  cilc,  qui  le  ijs  dediiler.r , 
quaui  qui  manrimis  (h)  ja^larcntur.  Honores 
non  perijt,  cuiii  ei  parerent  proprcr  (c)  vel  gua- 
riam,  vel  digniratern^  qnod  ncque  peti  mo- 
re maiorum  ,  neque  capi  poilent  conicrva- 
tis  legibus ,  in  tam  effuiis  anibitus  largino- 
nibusj  neque  retineri  iine  periculo ,  cor- 
Iiiptis  civitatis    monbus.   Ad  haftam  publi- 

(a)  parcium,  partidos. 
{h)  maririiiiis  fipL  fludibus. 
(cj  proptcr  a  caafa,  vcl  gratiam  y  a  del  f\i' 
VOY  y  ms  tenia  j  vel  digiiitatem  yá  de  fu  c^iHdaJ. 


PoMPONTj  Attici  Vita.  4^ 

eam  U)  nuaqudai  acccfsic,  Niillius  rci  ncquc 
pra:s ,  ncqiic  manccps  fados  eft.  Neminem 
ÍUO  nomine,  ncqiie  iubicabcns  [/^]  acculavit. 
in  jus  {c)  de  Iha  re  {d)  nuaqiuun  ijt :  judi- 
ciiuii(e)  luilliun   habuit.  Muitoriim  Coníü- 
lum,  Pra^toiurnquc  pra.^tecmras  (/)  delatas 
Í1C  acccpit,  ut  ncminciii  in  provmciam  iit 
iecutus,  honorc  fuent  contentas,  reí  farni- 
liaris  dcipeACnt  truclum:   qiii  ne   airn    Q^ 
quidcm  Cicerone  volaent  ire  m  Aiiam,  cuai 
apudeiim,  lcgati  lociim  obtinerepofset.  Non 
enim  deceie'íe  arbitrabatur,  cum  pra^curani 
gerere  noluitset,  afseclaiii  elle  Pra^tons.  Qua 
in  re  non  íbiiun  dignitati  íerviebat,  íed  etiaiii 
tranqaiiitati,  ciim  ílvíJ3ÍCíones  quoque  vita- 
rct  criminum.  Quo  iiebar  ut  qus  obiervantia 
{a)  ómnibus  eílct"  carior,  cum  cam  officip, 
non  timori,  ñeque  ípei  tnbui  vidercnt. 

VIL  Incldit  C^slarianiim  [h]  civile  bclluní, 
cum  habcret  annos  circitcr  ícxaginta.  Uíus 
{a)  ad  haítam  publicara,  al  ¡tigar  donde  fe  ha 
zjanloü  remates  fmllcos.  Poniafe  í^llí  tina  PíCd  en 
ferial  de  la  protección^  j  fegarídad^  qne  dahñ  U  Re^ 
tMtca  d  los  pojTores, 

[¿J  íUbíCribens,  ayudando  d  ¿icvifada, 
{c)  in  jus  dTrlh'mdl.  \d\  de  fuá  re,  f  :^r> 
Provecho,  [e]  judicium.  flejto. 
\f)  praefecturas,  los  govlernos. 
W  ^y^'^  obíervantia ,  fki  atención. 
{h)  Cs^farianum,  de'j.  Cefau 


#' 


M 


I  'I 


li 


50  De  Cornelio  Nepote. 

cít  íemtis  vacatione,  ñeque  íc  quóqucim  mo- 
vit  ex  vrbc.  Qnx  amicis  íiiis  opiis  ñicranc 
ad  Poiiipejum  proñcifccntibus,  omnia  ex  fuá 
re  familiaii  dedít.  ípíum  Pompejum  conjunc- 
tum  [^)  non  oíFcndit.  (^)  Nuilimi  enim  áb 
eo  habcbat  ornamenram,  iit  ca^teri,  qiii  per 
cmii,  aut  honores,  aiit  dividas  cepcraqtj  quo- 
rum, partim  iiiVitiísimi  caíiia  íünr  íeciiti,  par- 
tiiB  íluiima  cuiii  ejus  offcnfione  domi  re- 
maníerunt.  Attici  aurcm  quies  tantopere  Cx- 
íari  füit  grata,  ut  victor ,  cum  privatis  pe- 
cunias (c)  ,pcr  epiílolas  imperaret ,  huic^non 
folum  molePais  non  fuerit,  fed  ctiam  íbro- 
ris  filium  &  Q.  Ciceronem  ex  Pompeij  ca- 
ftris  concefscnt.  [d)  Sic  vercre  inftituto  vi- 
ta?, efRigit  nova  pénenla. 

^  VIII.  Secütum  eíl  illud,  (e)  occiío  Cae- 
farc,  cumRefpnblicá  penes  Brutos  (/]  vide- 
retur  efse  &  Caísium,  ac  tota  civitas  íead 
cum  convertiflc  videretur:  fie  M.  Bruto  ufus, 
cft,  ut  nullo  ille  adolefcens  ;squali  ñmiila- 
rius,  quam  hoc  fcncy  ñeque  folum  eum  prin- 
cipem  confilij  haberet,  íéd  etiam  in  convic- 
tu.  Excogitatum  eíl  á  quibuídam,  ut  priva- 

(a)  conjundum  amicitia. 

(f]  non  oífendit,  íjo    difgnflo  con  ¿juedarfe* 
*^  [¿•)imperare  pecunias/j  imponer  cctríbuctanes* 

{d)  concefscnt, /íí/;/.  tranfire  ad  fuá.   ^ 

(e]  illud, /íí/í/.  periculum. 

(f)  Brutos,  M^rcum^  &  V^cinm. 

.  xxm 


PoMPONij  Attici  Vita.  ^  ^i 
tiim  ierariuin  (a)  C^faris  inteffcdoribiis  ab 
caiiitibiis  Romanis  coniiitueremr.  Id  facile 
eftici  poiTe  arbitmti  funr,  ii  &  principes  iliiuS 
ordinis  pecunias  contuliffcnt.  Itaque  appel- 
latiis  eftá  C.  Flavio  Bruti  iaiiiiliari  Atticus, 
ut  ejus  rei  princeps  elTc  vellec.  At  ille,  qui 
o&icia  amicis  praritanda  fine  fadioiie^cxifti- 
marct ,  iemperquc  á  taiibiis  fe  coniilijs  re- 
moviffet ,  refpondit ,  ii  qnid.  Bmtus  de  fuis 
facaltatibus  uti  voluiflet,  ufiirum  quantum 
cx  patercntur:  fe  neque  cum  quoquam  de 
ea  re  collocutiirum,  neque  coitarum.  Sic  illc 
conieniionis  globus,  {h)  hujus  unios  difsen- 
ilone  disjedus  eft.  Neque  multo  poft  fupe- 
rior  effeccxpit  Antonius,  ita  ut  Brutus  Sc 
Cafsius  provinciamni  quc^  ijs,  dicis  caufsá  {c) 
datíE  erant  á  Confulibus /deiperatis  rebus, 
in  exiii-um  (^)  proficiicerentur.  Atticus,  qui 
pecuniam  iiiiiulcum  c^teris,  confcrre  nolue- 
'  rat  florenti  illi  parti,  [e]  abjedo  Bruto,  Ita- 
liaque  cedenti:  (/)  IIS.  cenrum  iiiillia  muneri 
miiit:  cidem  in  Epiro  abfens,  trecenta  {g]  juf- 
\_a)  privatum  serarium,  ana  renta, 
\h)  lile  coníeníionis  globus  ,  aqmlU  conf- 
firacton. 

ic)  dicis  caufsá^/^or  mmfl¡miento^)}cerem9nla* 
[¿¿]  in  exiüum, -z/^  cen  provinciarum. 

(e)  illi  parti,  a  aqn-el  fdrtido.  ' 

(f)  cedenri,  qne  fe  iba, 

(j)  trecentaj  fajl.  iíiillia  feílcitium, 

fit 


i;  I 


\    I 


52  De  Corhelto  : Nepote. 

íit  dari.  Ñeque  eómagis  potcnti  aduktus  cfk 

Antonio,  ñeque  deíperacos  reliquit. 

IX.  Secutum  ett  bcllum  gcftum  apud  ' 
Mutinam.  {a]  In  quo  íi  tantuiii  cum  pruden- 
tem  dicam ,  minus  quam  dcbeam,  prxdiccm: 
cum  ilie  porius  divinus  íiieriu  íi  divinatio 
appellanda  eft  perpetua    naturalis   bonitas, 
quas  nullis  caíibus  augctur,  ñeque  mmuirur. 
Hoftis  Antonius  judicatus  Italia  ccñerat:  ípes 
reftituendi  nulla  erat:  non  íblum  ejus  mi- 
mici,  qui  tum  erant  potentiísimi,  &  pluri- 
mi,  fed  etianí  amici,  adveríárijs  ejus  íe  da- 
bant,  &  in  eo  laedendo  íe  aliquam   coníe- 
cuturos  fperabant  commoditarem :  familia- 
res infequebantur ,  uxoreni  Fulviam  ómni- 
bus rebus  fpoliarc  cupiebant,  liberos  etiam 
cxftinguere  parabant.  Atticus,  cum  Cicero- 
nis   intima  í^milianrate   uteretur,    amicií- 
fmius  efict  Bruto:  non  modp  nihil  ijs  in- 
dulíit  ad  Antonium  violandum,  Ccd  c  con- 
trario familiares  ejus  ex  urbe  profugientes, 
quantum  potuit,  texit:  quibus  rebus  indi- 
gucrunt,  adjuvit.  P.  (/')  vero  Volumnio  ca 
-  tribuit,  ut  plura  a  párente  proficiíci  non  po- 
tuerint.  Ipíi  autcm  Fulvia?,  cum  JitibiTs  dif- 
tineretur ,  magnifque  tcrroribns  vexaretur , 
tanta  diligcntiá  officium  liuun  pra^ítitit ,  ut 
nullum  illafteterit  vadiriionium  [rjíine  At- 

[c]  ílftcrc  vadimonium,  es  €omfAY€€$r  in  ;>/- 
mé  el  día  fcn^diidi.  tiCO,^ 


PoMPONíj  Attici  Vita.  55 

tico,  fponfoir  omjiium  rcrum  fuerit.  Qiiia 
etiam,  cum  ilía  ñindum  (ccandi  fortunáe- 
miffec  in  áicm,  ñeque  poft  caiamirateni  ver- 
íiiram  ñiccre  potuiísct;  illc  fe  interpoíiiit , 
pccLiniámque  únc  foenore,  íineqiie  iilíá  (lipa- 
lationc  crcdidit,  máximum  exillimans  qlix- 
ftum,  memorem  gratúmque  cognoíci,  íimul- 
que  aperire  fe  non  fomin¿e,  fcd  hoaiimbus 
Tolere  eííe  amicum:  qii¿s  cum  ñciebar,  nc- 
mo  cum  temporis  cauisa  faceré  poterat  exií- 
timare.  Nemini  enim  jn  opinionem  veniebar, 
Antonium  rerum  [a]  potirurum.  Sed  íenllis 
ejus  (i?)  á  nonnullis  oprimatíbus  reprehendc- 
batar,  quod  parum  odiíle  malos  cives  vide- 
recur.  lile  autem  fui  judicij,  [c]  potius  quid 
fe  faceré  par  effet,  intuebatur,  quam  quid  illi 
laudatun  forentr. 

X.  Converfa  fubitó  fortuna  eft.  Ut  An- 
tonius  redije  in  Italiam,  nemo  non  magno 
in  perículo  Atticum  futurum  putarac,  pro- 
ptcr  intimam  femiliariratcm  Ciceronis,  6c 
Bruri.  Iraque  ad  adventum  Impcratorü  [i]  de 
toro  [e]  deceííerat ,  timcns  prorcriptionem: 
latebatque  apud  P.  Volumnium,  eiii,  ut  ol- 
tenduiuis  paulo  ante,  opem  {f]  tulerat.  Tan- 

{a)  vtmm^fiipi.  imperio,  [h]  feníus  cjus,  /7* 

opmiof2.  {c)  fui  jlldiúj ,  fii^L  homo,  ham- 
bre ¿le  d:¿}¿:?nen  propric, 

[d]  ímpeíatorum,  de  los  Generdes  Lepld^, 
Antonio^  j  05iav¡ano,   [e']  de  forO,  dsU  Cme. 

[/J  opem  ferré,  esfic^rrúr.  ta 


V? 


\-  i 


54  De  Cornelio  .Nepote. 

ta  varietisín  his  tciiiporibns  fait  formn.'e,  ut 
modo  hi,  modo  lUi   in  fiimiiio  eflcnt  aut 
faftigio,  aut  péncalo.  Habebat  íeciim  Q^  Gcl- 
liiuii  Caniiim,  sequalem,  íuiiillimumquc  fui. 
Hoc  queque  íit  Attici  bonitatis  cxciiipluín, 
quod  cum  co,  qucm  pueruiii  in  ludo  cog- 
novci-at,  adeo  conjunté  vixit,  ut  ad  CKtre-. 
mam  a^tatem  aniicitia  eorum  crcverit.  •  Au- 
toiiius  autein,  etfi  tanto  odio  fcicbatur-  in 
Ciceronem,  ut  non  íblum  ci,  (cá  ómnibus 
fuis  aaiicis  cííet  inimicus,  eofque  velier  pro- 
ícnberc,  multis  hortantibus  tamen,^  Attici 
memor  fuit  ofiicii,  &  ei,  cuní  requiuiíet  ubi- 
nam  eilet/ fuá  manu  fe ripíit  ne  timeret,  fta- 
tinique  ad  fe  veniret:  fe  eum&  Gellium  Ca- 
nium  de  profcriptorum  numero   cxemilTe : 
•ac,nc  quod  (^)  in  periculum  inciderct,  quod 
noCtu  fiebat,  (h)  pr^fidium  (r]  ei  mifit.  Sic 
Atticus  in  fumnio  timore  non  folum  fibi, 
fcd  etiam  ei,  queni  cariísimum  habebat,  pvx- 
lidio  fuit.  {d)  Ñeque  enim  fu^  folum  á  quo- 
quam  auxilium  petijt  falutis,  fed  conjunc- 
tim:  ut  appareret,  nullam  fciuní^am  fibi  ab 
co  velle  fortunam.Qnodfigabernacorpraír 
cipuá  laude  fertur,  qui  navcm  exhicmema- 
rique  ícopulofo  fcrvat;  cur  non  íingulans 
c)us  cxiftimetur  ptudcntia,  qui  ex  tot,  tám- 

(a)  ne  quod,  cI^-j  es  aliquod. 

(h)  ñcb^it.fucedU.  [c']  pra-'íidium,  f/^í»/r^. 

{d)  praefiúlo  fuit,  firvio  de  p'dtUGten, 


auibus  rcbíis  poflct,  eHet  aaxUio. 
^    XI.  Cum  pi-ofcnptos  premio  Impcrato- 
riim  vulgus  conquireret.  neaio  m  Epimra  W 
venir,  cul  res  uUa  defuent :  nem.ni  non    b 
nerpctao  manenái  poteftas   fada  eft.  Qum 

Í  c  ¿  CaLi  &  M.  Bmc.,  L,  I^lunn  Moo^ 
lam  pratoiiura,  &  Wi"™  qas,  Aulumquc 
Torquatnm,  ca^teroíque  pan  tortuna  percul- 
fos  inftítenr  tueri:  arque  ex  Epiro  his  opi- 
nibus  Samorhraciam  fupporcan  )ulsir.  Ditfaci. 
leenim  eft  omma  perlequi ,  &noa  necesa- 
ria   (i)  illüd  unum  inrelligí  volamtis,  ulius 
liberalirarcm  ñeque  remporanam,  [c\  ñeque 
callidam  fuiffe.  Id  ejc  ipüs  rebiis  ac  tempo- 
ribus  iudicari  poreft,  quod  non  fiorennbus. 
fe  vendiravit ,  fed    afilidis    femper  íuceur- 
rir^  qui  qaidem  Scrviliam,  Brim  marrem, 
non  minus  poft  morrem  e)us,  quam  ño- 
renrem  coiucrir.  Siciiberalirate  urens,  millas 
inimicitias  geísir,  quod  ñeque  Ixdebar  quem- 
quam;  ñeque,  li  quam  mjunam  acceperar, 

(a)  ur  en  tjuantov 
■  r¿l  Epirum.  Jlll  tenia  Ático  mmhis  rentas. 

(c)  Phllippenfe,  la  ^/.ma  de  PhiHph  ÚH" 
ddd  de  rhcfkU.-  {d)  necefsaria  J«f /.  Kinr.  ' 

(f)  tempoiaiiam,  éKímdmaaí  tum^o. 


/.-. 


i.  • 


<% 


5&        -De  CoRNELro  Nepote 
non  malcoat  obiiviía,  qtiaai  iilciíci.    Ucrt 
immorrah  nieaioriá   pr^^ccpta  [.]  retiS 
benéfica:  qua^autein  \pfc  tnbi.Lc  «S 
r  TS^T^'r^- ■''^  Srams  erar  qu.  a4  S 

^UI   COlQUh   MORES  nNGUNT(¿)F01lTn:vAM 

l^eque  tamen  pnus  ük  fortunaín,  Jam  ib* 
ipie  hnxu,  qui  cavit,  ne qua  in  re  plcacrctun 
,J-n  Hisigitm-rebiis  círccit,utM  Vip, 
fanu.s  Agnppa ,  iiitima  flirniJiaritatc  con- 
jimclus  adolelccnri  Ca'ían,  (c)  aun  moarlr 

hura  sranain    &  C-firk  .-, V^T     ^    f^^ 
,•        ^  ,        ?  7^  '-"-Wiis  potcnnain,  mil- 

hus  conditionis  (d)  non  Iwbcrct  porcííatem. 
ponísimu  ejus  di!,gerctaffin,tatem  pJopS 
mqae  equ.cis  Román,  M  íil.am '¡eS¿ 
lam  nupnjs.  Atque  harum-nupnanmi  con- 
ciiíator  fm_t  (non  eniai  eft  cciandnai)  M. An- 
tonius  1  nmn-{fj  Rcipubi¡c^conft,tuenda;=rá 
«ijus  grana  [¿]  cuín  augcrc  poffcísiohcs  pof: 

W  praxcpta,  recibidos  ames. 

(h)  ñngunt,  ha^en,   labran. 

V\  ^^,1^"'  -^  Oaaviano,fohrino  it  7.  C'/^r 

M  luillms  conditioms  &c.  Pnd.Ldoa^- 
Jítr/e  con   e¡tuen  ejuifsiefe. 

(c)  cquids  Romani,  e/fo  «  ^nid.  genero- 
íam,  noble.  (/)  Triumva-,  «..  ¿.  /,,  %,,,:  /° 
•írw  íw;  Lefido,  y   Octavia»,. 

f»blica,  fupl.  crcatus. 
,  (¿)  cujus  gatiá,  /»•  c»jof4v,r. 

íeí, 


►•f^  ■'  VWMrTv.ititt" 


PoMPONij  Attici  Vita.  57 

fct  fuas ,  tantum    afiiic  (a)  á  cupiditatc  pe- 
amix,  iit  nulla  in  re  iiíiis  iit  c:i,[/r]  niii  in  de- 
precandis   [c]  amicormn  aiit  pciiciilis  ,  auc 
incommodis.  Qaod  quidem  {d)  iub  ipia  prof- 
criptione  (e)  pcnWníh'C  íuit.  Nam  cum  L. 
Saiifcij,  eqaitis  Romani  ,  asqiialis  íííí  ,  qui 
complurcs  annos  ftiidio  dudas  phiioíbphiss, 
Athenis  habitabat,  Kabebatque  in  Italia  pre- 
tioias  poñcísíones,  Triuiiiviri  bona  vindidii^ 
ient;  [/lconliietudine  eá,  qua  tum  rcs  gereba- 
tur,  AciiCi  iabore,  atque  indiiftria  fadum  cil, 
ut  eodein  niintio  Saiifejiis  fierét  certior,ic  pa- 
trimoniiim:  ainiii[Te,&  recuperalTeidem  L.Ju- 
lium  Caiidinm,qucm  poft  Lucretij^GataHiqiic 
morteQi,  multó  elegantiísimam  \_¿}  poctani 
noftram  tuJiffe  rietatem  vete  videor  poife  con-^ 
tcndere,neque  minus  virum  bonum,  optimif- 
que  artibus  eruditum,poii:  proicriptione  eqai- 
tum,proptet  magnas  ejus  i\fricanas  poireisio- 
nes  in  proiaiptorum  numerum  á  P.  Volum- 
niOjptefccto  fabrüm[^]  Antoníi,abíentem  rcfe 
\_a\  afuít,  j>or  abfmt.  [h)  eá  79^/.  grátiá. 
(c)  in  depreCandis,  en  apartar  por  rmgos, 
{d)  quod  quidem,  f^pL  benefidum* 
(e)  íub  ipía  proícdptione,  erí  el  tiempo  mif-'. 
mo  de    las  confifcactones^^  y  dcfiterrús. 
(/]  vindidiffeiit  ,> /í?r  vendidiírent. 
(g]  multó  elegantiísÍQium,  el  mas  pnlido^ 
[Ji]  pr^fedo' fabruiíi,  por  fabrorum ,  In- 
tendme  ds  losOficides  m^cdnkos% 


i  H 


58  DeCounelto  Nepote. 

rum  (^)  expedí vir.[á')  Quod  m  prícíenti  ufrum 
e  ]al>orio(iLis,angionoiiii>  fucnr^difficilc  fiút 
judicarc,  quod  m  comm  pcricuJis,  non  fe- 
€üs  ablentes,  qiiam  prx'ícnte?  ü  ai  icos,  Árti- 
co císe  caras,  cogniti?ai  e(t 

XIII.  Ncqiic  vero  xmum  iíicvir,  bonus 
paterfoiTiilias  habitns  cft  ,  qiurai  civis,  Naní 
Ciim  cikt  pccunioíus,  ncmo  íllo  miniis  ñiit 
cmjx,  niinus  csdmcaton  Ncqiic  Umen  non 
in  primís  bcné  habitavit,  omnibníque  optn 
mis  rebus  ufas  cft.  Nana  domuní  iiabuit  in 
colle  Quirinali  (e)  C^ciiianaaí,(^)  ab  avúncu- 
lo hereditace  rcliaams  cujas  amoenkas  non 
edificio,  íed  íilva  conífobAt:  ipfum  enim  tc- 
ftuní ,  antiquítus  conílitucmn ,  plus   falis  (e) 
qiiam  faiiipnis  habebac,  ín  qao  nihil  com- 
nfiufavít,  niíi  (i  quid  rcniftatc  coadus  eíl. 
üíus  eii  familia,  li  utilitafx  jadicandum  eft, 
opnim:íi  forma,  (f)  vix  mcdíocri.  Namquc 
íii  ca  eranr  pucri  (^)  lírteraccirsimi,  (.!.)  anag- 

(.0  ichtiimf^^^L  fuilTe,  qnsfusjfe  rejhbleado. 

(b)  cxpcdivit,  facía to, 

(r)  in  colle  Quirinali,  e«  d  monte  QmnnaL 

(el)  Cí:cilianam,  ds  Cecilio. 

(f)  plus  üJis,  mas  de  aríeJ 

(/]  íi  forma,  fi  por  Li  beHez.,4, 

{g)  pueri ,  criaos,  [li\  pitcratirsimi ,  mal 
Í}0»wres  de  letras. , Cicerón  hai^e  mención  d.e  muchos 
de  ellos  enfm  Cartas  á  Ático.  Tales  fon  Phamaces^ 

Antc6,s4v¡o,2  0mi&  §m'um  d^^ücojí  lu- 


ͻL,> 


PoMPONif  Attici  Vita.  S^ 

noftse  {a)  optimi,  &  plurimi  übrani  (¿)iiUt  nc 
pediísequLis  quideai quiíc^uam  cilet, quiñón 
utnniique  horum  pulchíe  faceré  pollet.  i  a- 
ri  modo  artífices  [c]  canten,  quos  cultas  [d] 
domcfticus  dcíiderat,  apprime  boni.  Ñeque 
tameu  horum  qnemquam,  niíidominatum, 
domique  ñdum  [c)  habuit.  Quod  eft  íignuní 
non  lokun  continentix%  (/)  ícd  ctiain  dih- 
crcmx.  (()  Nam&non  i  atemperan  te  r  con-^ 
cupiÍGcre'quodá  plunbus  vidcas,^  contuic- 
tis    [/]  debct  ducí:  {k)  &  potius  dilii^cntm 
quam  prctio  parare,  non  mediocns  cft  m- 
duftriíe.  Elegans,   non  magniíicus  í  ípienui- 
dus   non  iumptuofus^  omni  diligentiá  m.ni- 
ditiam  non  affluentem  affedabat.  Supellcx 
módica,  non  multa;  ur  (/)  in  neutram  par- 
tem  [m)  coínpici  poflct.  {n)  Ncc  hoc  pra^- 
teribo,  (  quamquam  nonnullis  leve  viluní  iri 
putem )  cüm   in  primis  lautus   eiset  equca 
{a)  anagnoftse,  Xf/^m«  (^)  libran j,a///?^x. 
{c)  artifices^/ísf//.  fervi ,  hs  demás  Cn^dm 
de  otros  exerelcm.  {/)  Cultus,  el  ^fi^^  d  ¿ídjim^^ 
ie)  fadum,  inftrnldo^  fermdd».^ 
\f)  contincnti^ ,  de  m&ásrdrlm^ 

{£}  diliücntiae,  de  geenemia-. 

[//]  videas  /%/.  concupitum» 

(j)  continentis /1»^//.  ílgnum. 

\k]  duci,  itiJl^fi^  (j)n^^  demudo  f/l^; 

(»?)  in  neutra  partcni,  de  hxd,  i  mcz^i^timdAd^ 

in)  Gonfpiei  ^Q&tt  ^  (fidtego  fiv  Ktftad^, 


1 1 


■     H 


';   1  . 


9e>  De  Cornelio  Nepote 

Romanus,  &  non  parum  liberalirer  domura 
|ani  omn,„m  ordinum  homines  invitarct™ 

jTn  Í  f  ^  ^"?  «Penium  iiimm,  fen/  fo- 
tum  p  a:d.camns ;  tepe  enim  ,  proptei^fa- 

^  A  V.  Nemo  in  convivio  qus  aütid  ecroa- 
ma  (rj  aiidivif  qnam  anagnoftcn:  iiiiod  nos 
qaidem  ,ucundilsiauma  afbitramur!  isW 

c(.¿}n  non  rninus  animo,  quara  venti-c,  con- 
viva'dcIedarentnr.Namquecos  vocabat  quo- 
rum  mores  á  iuis  noi,  abhoneient,  C  m 
^jnta  pea,„,^  ftaa  cfset  accersao ,  nihO  ie 
quondiano  cnitu  mntavit,  nihil  de  vite  con- 
luctndine:  tantaque  ufus  eft  moderarioneriic 

rcq:.,e  in  leftertio  (.)  vicies,  quod  á  parre  acce- 
(«)  terdena  millia, /«;,/.  lefterua.  ¿ns,  de  mo- 

Ped.e^o  es  cnpUra.  Ha^cn  5  85  •  /.<.  7-  rs.j  med,o. 

fó'.Vni  '"r  T^'^:''^"^^'^'  t""  ''  ^■^^"  ^-^--  cuni 
lounmi  fnpl.   eisc,  9«,  ¿/  acoHumírda.  cxpen- 
lum  fcrn  ,  y«^/.  i„  cxpenlum,  j«.  /,  ,«Lj, 
*»  /^  ^«f;;f.i.  fuinptui ,  p^ra  el  ^a/}o. 
-.        lcj  acroatna,  cofa  agradahU  al  oído. 

(d)  apiid  eum  csnaruin  dl,  /.  com!a  en 

^i\f^ra"""^-'  '"J^"'"-  ^'ces  A^/.  centena 

mi  lia  feftertmm,  dos  mUlones  dc  fejhrcios.  qiiod 

/»/-4  patniiioniura.  J^^^^ 


FoMPONij  Attici  Vita.  ^  6i 
pcrat,pamm  ie  iplcndide  gesTenruieqne  in  fel- 
tertio  ceties,  afiliientiüs  vixenr,  qnani  inftitne- 
rat,pariquc  faltigio  ikccntin  üírciquc  fortana. 
Nnllos  habuit  hortos,nn liara  íub  irbanaai,  áut 
maritimam  íumpcuoiaui  villamuiequc  in  Ita- 
lia,  piú^tcr  Ardeatimuii,  (a)  6c  Nomcntaainn 
rufticuiii  predmrn:  omniíquc  ejiís  pecunia: 
reditüs  conilabat  in  Epironos,  [¿]  &urba- 
nis  (í-)  pollcísionibus.  Ex  qiio  cognoíci  po- 
tcft,W^^^^^  ^'^^'^  pecunias  non  Liiagnitudiiie, 
fed  ratione  mctin  foliriuii.  [d] 

XV.  Mcndacium  ñeque  dicebat,  ñeque 
pati  porerat,  ítaque  ejus  comitas  non  íine 
íeventatc  ctat,  beque  gravitas  íine  racilita- 
te:  ut  difficile  eifet  inteliedu,  utrum  eum 
amici  magis  vererentur,  an  amarent.  Quid- 
quid  rogabatur,  religioíeff]  promittebat 5 
quod  non  líberaiis ,  íed  levis  arbitrabatur , 
nolliceri,  quod  pr¿eftare  non  poílet.  ídem  io 
íiitendo  (/}  quod  íeiiieladniííirier^  tanta  erat 
cura,  ut  non  mandatam,  {¿)  íed  fuam  leni 

[a)  prarrter  Ardeatinum,/^fr^  de  U  heredad^ 
^ue  tema  en  Jrdéa,  6c  Nomentanuoi,  y  la  d& 
Nomentc,   Cmdades    ambas  ¡mmedJatíts  a  Roma. 

[h)  EpirotiCíS,  de  la  Provincia  de  Eftro, 

[f]  urbanis^  de  la  Cmdad^  efto  es  de  Roma^. 

[d)  íbliruni  >//.  fuiíle. 

[e\  religiosé,  efcmpulofamenteycon  tteyfto. 

(f)  in  nitcnáOj  en  emprender  con  esfíierzj!^ 

\n\  mandatam,  recomendada. 


i'.ii 


DeCornelio  Nepote. 
viderctur  íigerí.  Niinquam  íuíccpti  nc^-orij 
cum  pcrtxihm  ePc.  Saam  cnim  cxilbniatTone 
in  ea  re  agi  piKabar,  qiia  nihil  habcbac  ca- 
rias. Quo  ñebat,  uc  ornnia  M.  &  Q.  Cicc- 
i:oniiai,(^)  Catonis,  Mari; ,  Q^  Hortenii;, 
Auli  Torquad,  rniiltorLmi  pr¿eterea  cqui' 
tnm  Ilomanotam  nc^otia  procararcr.  Ex 
qiio  judicari  poterat,  non  inertia,  íed  jiidi- 
€io,  tugiile  Rcpublic'ís  procura tioncni.  (h) 

XVI.  Hiiínanitatis  vero  niíllum  afterre 
mnjiis  teftimoniiim  poiHuii,  guam  qaod  ado- 
kfccns  idcm  iem  Sullas  fuerit  jucundiísimus, 
fcncxadoleiccnri  M.  Bruto:  cum  ¿equalibus 
autcm  iuis,  Q;  Horteniio,  &  M.  Cicerone, 
íic  vixcrir,  uc  judicare  difíicile  iit,  cin  a^tati 
fticnt  aptirsimus:  quamqiiam  cum  pra^cipus 
áilcYAt  Cicero,  u:  ncfrarer  quideni  ei  Quin- 
¿bus  carior  fuerir,  aut  faniiliarior.  Ei  rci  iunt 
indicio,  prastcr  eos  libros  in  quibus  de  eo 
hát  mentionem,  quí  in  valgus  íiint  editi , 
íexdecíem  volumnia  cpiftolarum,  ab  Coníii- 
btii  cjus,  ñique  ad  exrremum  renipus,  ad 
Atticum  miíiarum,  Qiix  qui  legar,  non  iiiul- 
tuui  dcHderet  hiftorianí  contextaní  eorum 
temporum.  Sic  enim  omnia  de  ftudijs  (c) 
principum ,   vitis  ducum  ^  ac  mutationibus 

{a)  M.  &í  Q^  Ciccroíiiun,  de  Us  hermoíJif 

(k)  prociiratibncm,  carero^  ofieia. 
.^c)  ftiidi)^,  tvereictos ,  cmdad^s, 

Rei- 


t'  \ 


PoMPONíj  Atticí  Yita.  ^  ^  6f 
Rcipiiblicie  perícn'pta  funt ,  ut  nihil  m  ijs 
non  apparcüt:  &  facilc  cxiftimari  pofsit,  pru- 
dentiam  quodamiiiodo  cfie  divinarioneiB* 
Non  cnim  Cicero  ea  ioliim  qu^  vivo  ib  ac- 
cidcriint,  futura  pr^dixit/ed  ctiaiii  qu«íe  nunc 
ulü  veniunt,  cecinit  iit  vates. 

XVIL  De  pietate  aurem  Attici  quid  pia- 
ra conmiemorem^  cumhoc  ipíüm  veré  glo- 
riantem  aiidierimin  funerematris  íux,  quam 
cxtulit  {a)  annoriim   nonaginta ,  cúm  elkt 
feprem  &  fexaginta,  íc  Diimquam  ciim  ma- 
rre in  gratiam  redifile,  Bomquaní  ciiiii  fo* 
rore  fuiffe  io  íimiiltate,  quam  prope  sequa- 
leiii  {h)  habebat,Qiiod  eft  iignum,  aut  nuliain 
umquam   ínter  eos  querimoLiiaLH  interccl- 
fiffe,  aut  hunc  ea  fiiilie  in  íuos  indülgentiá, 
ut  quos  amare  deberet,  iraící  eis  nefas  du- 
cercc.  Ñeque  id  fecit  natura  folum,  ( quam- 
quam  omnes  ei  paremus )  (c)  fed  etiam  doc- 
trina. Nam  &   principuin    philofophorumt 
ita  percepta  habuit  prasccptá  ,  ot  ijs  ad  vi- 
lam  agendam,  non  ad  oftentatioiie,  uteretur, 

XVlíi.  Moris  etiam  majorum  fummus 

[a]  quam  extuiit,  ^ue  €ar£üfobr€  ftís  hom- 
hros^  t'fto  es  cjue  llevo  a  mi  errar  ^  fmin  U  cof" 
mmhre  ejue  havia^  de  qm  los  Pnrientss  immedid* 
tos  car^ajfen   las  andilUs  del  difamo, 

{yj  aequalem,  fupL  astate. 

[c]  ci  paremus,  U  ebQdscsmes^  fe¿mmosfus 
(rimaros  movimUntn^ 


ii 


te 


'f 


é4  De  Cornelío  Nepote. 

imitator  fuir,  antiqiütatiíqué  amator:  quam 
adco  diligenter  habuit  cognitam,  uc  eam  to 
taiii  íii  eo  voluminc  expoíiicnr^quo  niagilira- 
tasornavii.  {a)  Nulla  enmi  Jex,  ñeque  pax. 
Beque   bellnm ,  ñeque  res  iJkiftns  eít  populi 
Pvomani ,  quce  non  in  co,  [^]  íuo  rempore  íit 
notara:    &  quod  difíiciiiimum  fuit,  iic  fa- 
líliiiarum  originem  iübtexuit,  ut  ex  eo  cía- 
romm  virorum   propagines  poísímus  cog- 
noíccrc.    Fccit  hoc  ídem  ícparatim  in  aljjs 
Jibrisi  nt  M.  Bmti  rogatu  Juniam  faQiiJiam 
á   ílirpe  ad  hanc  aetateiii,  ordine  enumera- 
Vit,  notaos  qui,  á  quo  ortus,  quos  hono- 
res, quibüíque  temponbus  cepiñet:  pari  mo- 
do ,  Marceiii  Claudjj,  {c)  de  Marcellorum: 
Scipionis  Cornelij,  &  Fabij  Maximi,  de  Cor-, 
neliomm,  Fabiorum,  &  ^miliorum  quoquc: 
quibus   libns  nihíl    poteft  eíie  dulcius   ijs, 
qui   aliquam    cupiditatem   habent    notiria* 
clarorum  virorum.  Atcigit  quoque  poeticen} 
credimus,  nc  ejus  expers  eíletíüa  vi  taris.  Nam- 
que  veríibus,  qui  {d)  honore  rerumque  geíla- 
rum    ampiitüdine   cereros    Romaní  p'opuli 
prseftiterunt,  expoíLiit:  ita  ut  íiib  íingulorum 

[a]  magiílratus  ornavit,  arregto^  ó  cxpt*fo 
hs  oficios  ptih lieos  de  Roma.  OmztC  fe  toma  ¿ 
%ie:^es  por  inftrucre,  ú  ordinare. 

[i?]  iu  eo,  fíipL  volumine. 

(c)  Marceliij  CJaudij,  fnpL  rogatu. 

W  quÍ7>//.  eos  hoiiúiies» 


PoMPONij  Attici  Vita.  65' 

imaginibus  fada,  magiftratufqae  eorum  non 
aiiiplms  qaatcmis,qiiiniive  veriibiis  dercnpfe- 
rit:  quod  vix  Grededuin  iÍL,cantas  res  rain  bre- 
vkcr  potuiííe  declaran.  Eil  etiam  ünus  líber 
Crxeh  confedus  de  confiiiatu  Ciceronis. 

XiX.  Hadeiius  Ártico  vivo,  edka  ano- 
bis  lunt;  Nunc,  qiidniam  fortuna  nos  íii- 
pcrftites  ci  elle  voíiiir,  relíquá  períequeaiur: 
&  qiiantiirn  potennuis,  rcram  exciiiplis  le- 
dores  docebimus,  (icut  íiipra  íigmíicaviinuss 

SüOS   GUIQUE   MORES     PLEÍIÜMQUE   CONGI- 

LiARE  FoRTUNAM.  Namqiie  hic  contentas 
ordine  eqiieftri,  quo  erat  ortiis^  in  affinita- 
tem  pervenit  Inipcratoris  Divi  Juii)  filíj,  {a) 
CLim  janí  ante,  familia  rítate  ni  ejus  cí^íct  con- 
fecütus,  niillá  alia  re^  qiiám  elegantiá  vit^lh] 
qua  cereros  cepcrat  principes  civitatis,  dig- 
nitate  pari ,  fortuna  humüiore.  Tanta  enim 
profperitas  Casfarem  eft  confecura,  ut  ni- 
hil  ei  non  tribiierit  fortuna,  quod  cui- 
quaní  ante  detulerit:  &  conciliarit,  quod  ci- 
vis  Romanas  quivít  conieqai.  Nata  ell  aii- 
tem  Attico  neptis  ex  Agnppa ,  cai  virgi- 
nem   fiiiam  collocarat.  Hanc  C^iar  vix  an- 

la]  fillj,  del  hijo  del  Emperador  7-  Cefar  ^ 
efio  es  de  An^üjio  fu  hijo  adopU'Va.  Di  vi,  Dtos^ 
o  divino  i  ylfsi  llamaban  los  Genühs  Rofn.ínos.h 
fus  Emperadores  por  adidaeion^  o  vana,  creencia, 

ib)  elegantiá  vit^e,  por  U  hi^d^d  dé  vida^ 
i  por  U    homhriík.  de  kten. 

3  aü 


f    I 


I 


66  De  Cornelio  Nepote. 

anniculam.  Tiberio  Claudio  Neroni  Drufil- 
la  nato,  privigno  fuo,  dcfpondit.  QiicC  con- 
jundtio  neccísitudincLii  eorum  fanxit,  tami- 
liarítatem  reddidit  ñcqiientiorem. 

XX.  QLiamvis  ante  hxc  íponfalia,  nori 
foliim  cum  ab  urbe  abelíet ,  numquam  ad 
fuorum  qucmquaiTi  literas  miíit,  quin  Atr- 
tico  mitterer  (a)  quid  ageret,  in  primis  quid 
legerct,  quibúíque  m  iocis,  &  quandiu  ef- 
fet  moraturus:  íed  &  cum  eííet  ín  urbe,  &, 
propter  ílias  infinitas  ocupationes ,  minus 
fepe  quam  vellet,  Attico  frueretur ,  nullus 
dies  temeré  [h]  interceísit,  quo  non  ad  eum 
fcriberet,  quo  nonaliquid  de  antiquítate  ab 
co  requirerer :  modo  aliquam  qu¿eftionem 
poeticam  ei  proponcret,  interdum  jocans, 
cjus  vcrboíiores  {c)  elicerer  epiílolas.  Ex  quo 
accídit,  ciim  sedes  Jovis  Feretrij  in  Capito- 
lio ab  Romulo  conftituta ,  vetuílate  atque 
incuria  deteda  prolabcretur ,  uc  Attici  ad-  i 
iiionitLi  Cseíar  cam  reiiciendam  curaret.  Ñe- 
que vero  a  M.  Antonio  minus  ablens  lit^ 
teris  coleba  tur:  adeo  ut  accuraté  ille  exfu], 
tum  his  terris  quid  ageret ,  quid  curas  íi- 
bi  haberct,  certiorcm  ñceret  Atticum.  Hoc 
quale  íit,facilius  exiftimabit  is,qui  judicare  po- 
tent,  quantíE  íit  íápientiaí,  eorum  retiñere 

[a)  mitteret,  avlfajfc, 

(h)  temeré,  Inconfideradamente^ 

{c)  Ycrboüores,  metí  lar¿Hs, 

ufiun 


PoMPONij  Attici  Vita.  67 

ufum,  benivolentiamquc,  inter  qiios  maxi- 
marmn  reruiii  non  Ibliim  a^mulatio^  fcd  ob- 
tredatio  tanta  intcrcedcbat ,  quantam  fuit 
incidere  neceile  mter  Casfarem,  atque  An- 
tonium:  cum  le  uterque  principem  non  fo- 
lum  Lirbis  Romaua^,  icd  orbis  terramm  eflc 


ciiperct. 


XXL  Tali  modo  cum  VIL  &  LXX.  an-, 
nos  complciret,  atque  ad  extremam  fenec- 
tutem  non  minus  dignitate,  quam  gratia,  for- 
tunaque  creviííet,  (  multas  enim  hereditates 
nulla  allá  xc,  quam  bonitate  eft  coniecutus  ) 
tantaque  profpeiitate  uliis  effet  valetudinis, 
ut  annos  tnginta  medicina  non  indiguiUeti 
nadus  eft  moibum,  qucm  initio    &  ipíe, 
&  mcdici  contempierunt:  nam  putarunt^  elle 
tenefmon:  [a)  cui  remedia  celena,faciliaquG 
proponebantur.  In    hoc  ciim    tres   meníes 
fine  uUis    doloribus,  praeterquam  quos  ex 
curatione  capiebat,  coníümíifiet;  fubito  tan- 
ta vis  morbi  in  unum  inteftinum  prorupit^ 
ut  extremo  tempore  per  lumbos  nftula  pu- 
tns  eruperit.  Atquc  hoG  priufquam  ei  ac- 
cideret,  poftquam  m  dics  dolores  accrcíce- 
rc  ,   fcbréiquc  acccísiOe   ícnfit;    Agrippain 
generum  ad  fe  arcefsiri    juísit,  &  cunt  eo 
L.  Cornelium   Balbtun  ,  Sextumque  Pcdii« 
gseum.  Hos  ut  venific  vidit,  in  cubitum  in- 
[^)  teneímon,  enfermedad  de  (i^jfs. 


6%  De  Cornelio  Nepote. 

nixus,  Qíiamam  ínquit ,  cmam  dillgeYJUÁmi^ne 
tn  VñUtuclinc  mea  tuenda^  hoc  tempore  adhihpiS' 
rim^  cum  vos  tefles  habeam^íulod  necejfe  {a)  plpiri^ 
híís  verhis  commemorare,  Qntbus  quomam ,  nt 
ffere^  fdtisfeci^  nthdqii€  rdiqm  fect  \Ji]  c^nod  ad 
fanand.Hm  me  pertlneret ,  relicjunm  eft  [r)  nt  egof 
Tftet  mlhí  csnf^ííam.  Id  vos  ignorare  nolm,  Nam 
mlhl  fiaty  (d)  alere  morhtim  defiriere.  Namcjne  his 
diebm  qmdqmd  cihl  fumjyfi  ,  ita  prodnxt  vitam^ 
fit  anxerim  dolores  fine  fpe  falutis.  Quare  a  vo" 
hts  peto  primum^  ut  confiliujn  prohetis  menm'.  di" 
inde^  ne  frnjha  dehortando  conemmt. 

XXÍI.  Hac  orationc  habita,  canta  con- 
ftanriá  vocis  arque  vultus,  ut  non  ex  vita, 
fcd  ex  domo  in  domum  videretur  migra- 
re;  cnm  qiiideiii  Agrippa  eum,  flens  atquc 
oículans  oraret  atquc  obfccrarct ,  ne  ad  id 
cjuod  natura  cogeret  ^  ipfe  qpioquc  fibi  acceleraret: 
Ó"  qnomam   tnm  qnoque  poffet  temportbus  fiiperef- 
fiy  [^)  fi  fibifmsque  rcftrvarnh  prcCCS  CJüS  taci- 
turna fuá  obílinationc  comprefsit.  Sic  cum 
biduum  cibo  íc  abftinuifsctjiíbito  fcbris  de- 
ceísic^Icvibrque  iiiorbus  cíie  cocpit;  ramcpro- 
pofirum  nihiloícciiis  pcrcgít.  ítaquc  dic  quiñ- 
is) ncccffc,  fupL  habco. 
{b)  nihll  reiiqui   fcci,   nada  Iñz^e  de  falta^ 
h  hiz^e   todo^  Héida  me  ha  quedado  por  haz^er» 

[c]  rcliquuiíl  cll,  lo  que  refia^   o  falta  es, 

(d)  mihi   fcat,  he  rcfnelto, 

.    [el  tcmporibiís  fupcrcllc,  fobrevhír. 


PoMPONTj  Attici  Vita.  ^  69 
to,  poftquaai  id  coniilium  iniérat,  pridie  Kal, 
Apnl.  Cn.  Domitio,  C.  Solio  Coss.  dccefsit. 
Elatus  eft  {a)  in  Icdicula,  iit  ipie  pv^kvi^ 
icrat,  iine  ulla  poiiipa  funcns ,  comitanti- 
biis  ómnibus  bonis,  máxima  vulgi  frequen- 
til  [h]  Scpultiis  eft  juxtaviam  Appiam,  ad 
quintum  lapidcm,  (r)  in  monumento  CK 
C^cili)  aviinculi  iui. 

(a)  Eiatus  cft,  fne  llevado  ¿  enterrar, 
■   (/;)  frequenriá,  con  concarfo. 

ic)  ad  quiotum  íapidcm,  i  cmco  tirillas 
de  Roma,  En  cada  milla  avia  unA  columna  de  pie- 
dra para  indicarla  dlvlfion  dch^  caminas^  j  cí 
numero  de  millas j  qHe  fe  contaban  hafla  allí  dej* 
de  Roma» 


\^* 


LUGARES   SELECTOS 

DE    SULPICIO    SEFEkO. 
Sacr.   Kistor.  Li3r.  L  Cap.   LIL  . 

á  tempeftate  [^]  Samfon  natiis   tradi- 

tur.  {h)  Hiijus  iiiacer  dm  ftenlis  Auge- 
lum  vidit:  didú mqiic  [c)  ci  cft:  vino  &  fice- 
rd^  [d)  ataque  immundlyU)  ah(}meret^  {fjf^^c  f*f^ 
fmrum  ederet^  Uhertatis  (,<r)  vínd'icem^  &  hofUam 
ültorem,  ítá  miiíier  enixa  piierum  ,  Sanilbn 
nomen  ci  indidit,  Is  intoníb  capitc,  [/:;]  mi- 

{a)  Eá  tempeftate.  Durante  la  cantivldad  da 
los  Ifiraelítas  d  los  Phiíilhos. 

{b)  traditiir.  En  la  Sagrada  EfcrttHra.  Libr. 
ludicLUii  Cap.  Xllí. 

[t]  diduiiique,  eflo  es  ab  Angelo. 

\_d'\  Sicera  es  qual^mer  licor  ,  cjy.e  embriaga. 
Tal  era  el  /limo  de  dátiles  en  aquella  Reaton, 

{e)  immandis  fpipL  cibis  ,  de  las  comidas 
prohibidas  por  la  Lej. 

(/)  abrtmerct,  fupL  íi  fe. 

{g)  libettatis,  opprejfa, 

(lo)  intoníb  Capite,  no  qultandofe  el  cabello, 
ji  efta  condición^  qm  Samfon  d^ehia  guardar ^  co^ 
mo  Nax^arcno  qm  erd:  avia  Di9S  ligade  d  don 
fnllagrofo  de  la  /«rtalez^a* 


De  Sulptcio  Severo.  ^  71 
rae  virtuHs  tmditun  adeo  ut  leoncm  invia 
obviiun,  manii  diícerperct.  Uxorcm  ex  Allo- 
phylis  (^)habnit:  qiii  cüm  ablente  viro,  in 
alterius  matrimonitim  convenilíct,  dolorc 
crepta^  coajugis ,  penucieiii  genti  (¿)  molitas 
cit:  ñctiís  Domino  &  viribus^  palaai  {c) 
Víctores  clade  afncicbat.  ccc  {d)  iiqaidem 
vulpibiTS  captis,  ardentes  lampados  earuiii 
illígavic  cauuís,  atquc  eas  (<?)  agris  hoíliuai 
imnLiifsit.  Ac  uim  forte  matiins  melsibus, 
facile  incendmm  ñiit ,  vinca^que  5c  oiíva- 
rum  arbores  exaftx.  (/) 

Grandi  AUopliylorum  exitio  abreptae 
uxoris  injuriam  ultus  videbatur.  Quo  do- 
leré Allophyli  pcrmoti,  miilierem  tanti  ma- 
lí camam,  cum  domo,  &  patre ,  incendio 
confiimpíerunr.  Sed  Samíbn  parum  íevin- 
dicantem  ratus,  urgcre  ómnibus  incommo- 
dis  profáname;)  gentem  non  deíinebac.  Tum 
compuili  iudaei,  vinctam  eum  Allophylis  tra- 
diderunt.  Sed  traditiis,  rupcis  vinculis,  arre- 
(/?)  ex  Aliophylis,  de  los  Eiirangeros^  efio  es  de 
los  Phtlifieos,  \y]  genti,  Á  la  Nación  de  ella. 

(f)  palam,  con  afdciebat. 

[í/]  ccc.  Avia  muchas  en  aquel  jfajs. 

(e)  eas,  amarradas  dé  dos  en  das.  1 5  O.  pares» 

[/]  cxufta^.  Una  fila  en  otro  tiem¡f9^  lUvan-^ 
Ao  mt  poco  de  paja  inflan^ír/iada.  [Ovid.^ 

Quafagic,  incendit  veftitos  mefsibus  agros. 

í^)  profanam,  idolatra. 

;     pto 


r 


72  Lugares  Selectos 

peo  oííe  aíini ,  qiiod  (^]  caílis  reliiiTi  de- 
dcratt ,  mille  ex  hortibus  proftmvir.  liigra- 
Yeíccnre  aiiteiii  a^ftii,  cüm  liri  aíFediis  effcG, 
invócate  Doiiiino:  ex  oiíe,  qaod  manu  te- 
nebar,  aqiia  ñuxit.  [h] 

Ea  ternpcllarG  Saoiíbn  Hcbrxis  pra:erar, 
Alíophyiis  unías  (c)  virtute  doQiitis.  Igituí: 
íníidiantcs  \\tx  ejus,  nec  palam  cum  ten- 
tare audentcs,  Uxorem  ejiís,  qiiam  illc  po- 
ílea  acccpcrar ,  pecunia  corrumpunt ,  vir- 
tnrcni  viri  \ni  prodcret.  lila  eum  blandi- 
mento  niiiliebn  aggrelía,  diu  eludcntcm,  5c 
multum  cundantem  perpulit,  ut  indicaret, 
in  criníbus  capitis  virtuteni  íuaní  llibíiílc- 
re.  Mox  dormienti  iniidiata ,  crinem  cjus 
abftülit,  atque  it^  cum  Alíophyiis  tradidit. 
Naní  fepe  prius  tradituiii,  comprehcndcrc 
iiequiverant.  Tuní  illi  cíFoísis  oculis  [d]  vin- 
¿lum  compedibus,  in  carcercaí  conjcccrunt. 
Sed  ípacio  temporis  acciísos  ciines  cieíce- 
re,  óc  cum  eis  virtus  rediré  occieperar.  lam- 

[a]  quod,  con  tcíum. 

(h)  fluxir.  Miguel  Gljcas  Autor  del  ftglo  XIT^ 
dice  qtíe  en  fií  tiempo  fe  veta  efta  fueyíte  en  un 
arrabal  de  Elentherv^olis^  y  fe  ll¿ím.-í(ya  todavía  la 
fuente  de  /^  Qt.lixada.   [c]  uniUS ,  Samfonis, 

(d)  cfFoíis  OCuIiS,  Los  Antiguos  facaban  los 
ejos  a  los  delincuentes  condenados  a  prtfion  perpe- 
tua^ para^uefin  ejhrvo  de  bahldos^  moliejfen  en  la 
dtahona^  qm  havU  en  U  Cárcel,  Ajsi  Je  hi^o  con 
'Samfon.  ^^^ 


De  SutPTGíO  Seveiic  ^  r5 
que  Samfon,  conícius  rccepti  roboris,  tcm- 
pus  modo  juftse  ultionis  opcncbarnr.  Eraf 
Allophylis  moris ,  [a]  ciim  dics  ícllos  Qge- 
renr,  Samibn  [¿]  quaii  in  pompam  pubücam 
producere,  capto  (r)  iníliltantes.  irá  ciie  q'io- 
dam,  cdiii  publico m  cpuluin  in  honorera 
idoli  dediffent,  Saiiifon  exibeii  jubcnt.  Tcin- 
píum  autem  in  quo  oiiinis  populas,  om^ 
nésque  Allophylorum  principes  cpulabanturl 
duabus  fübnixum  columnis  mir.e  magnitLi-*^ 
dinis  erat.  Producius  Samibn,  inrer  coliun- 
ñas  ftatuitur.  Tum  ille  tcniporc  arrepro, 
invocato  prius  Domino,  columnas  dejecitr 
turbáque  omnis  ruina  domas  obruta,  (4 
ipfe  cum  hollibns,  non  inultus  occubuitj 
ciim  XX.  annis  Hebrxis  pra;füiílet. ...    -     ' 

[a]  moris,  ^-^/Z.  ncgoíium.  ^,^_^ 

(¿í)  Samibn,  en  amfativo..  Los  nombres  'hté^^ 

heos  fon   mdeclindles^  Á  menos  qne  fe  latímzJH: 

(c)  capto,  fptpL  Samíoni,  al  p-efo.. 

[d]  obruta,  fupL  fuit. 

S^CR.  HISTOR.  IIBR,  IL  CAP.  XUIL 
T  Gitur  poft  excefllim  Ncronis,  Gc^lhñ  imne^ 
*num  rapuit:  mox  Oí^^  Galba  interfeao; 
occupavit.  Tune  intelUm  ex  Gallijs ,  fretus 
cxcrcitibus,  quibus  prctcrat ,  urbem  ingreP 
kis,  Cthone  intcrfc-do,  ínmmaní  rcromu^ 
íuroavit.  Q^x  pofieaquam  ad  Feff^pMi^^' 


V!;') 


i'( 


f4  Lugares  Selectos   - 

delata,  licct  malo  cxemplo ,  bono  tamcn 
aíFedu  Reip.  ab  iaiprobis  vindicandje,  cum 
Hieroíbíymam  obíideret  ,  íumit  impe- 
ifiuiii:  {a)  &,  ut  mos  eil,  diademate  capici  iiii* 
poíito ,  ab  excrciru  Impcrator  coníalutatiis, 
limm  íiliLUii,  Cx^farem  {h)  facit;  eidcm  pars 
copiamm,  &  oblidendce  HieiofoIyDiaí  ne-* 
gotiiim  datimi.  Veipaíianus  Romam  pro- 
fcdus,  ÍLimmo  favorc  Senatus,  6c  populi  re- 
ceptas, cüm  íe  VitelÜLis  interfeciflet,  impe- 
rium  conñrmavit. 

XLIV.  ínterca  Judaei  obfidione  clauíi, 
qiiia  nulJa,  ñeque  pacis ,  ñeque  deditionis 
copia  dabatur,  ad  extremum ,  fame  inte- 
ribant,  pafsimque  vías  oppleri  cadaveri- 
bus  coopere,  vido  jaiii  oíikio  humandi» 
Quin  omnia  nefanda  {c)  iníüper  auíi ,  nc 
lTi.uiTianis  quidem  corporibus  pepercerunt, 
niíi  qu;s  ejuímodi    alimcntis    tabes  príeri- 

[a]  fumit  imperium,  fupL  ipfe. 

[y]  QxuHtvn.t'efpues  qUe  je  extlngmo  en  Nerón 
la  familia  de  Celar, /f  dio  ejle  nombre  al  heredera 
áel  Imperio^  aj si  como  el  de  AuguftQí<«/  Emperador. 
.  \c\  nefanda/  Vna  Madre  mató^  cok.wo^  y  fe 
comía  á  Ja  hijo  de  pecho.  Otros  comían  efliercol^  y- 
«xcremcntos.  En  cada  cafa  fe  daba  una  batalla: 
los  .AmigoSy  y  los  hermanos  fe  mataban  rabiofos^  por 
funarfe  el  alimento  [  ^ofejb  de  B.  L  libr.  7.  caf. 

•7^7  8. a     . , 


De  Sulpicio  Severo.  ff< 

pncrat.  [a]  ígitur  deíeisis  defeníoribus,  irru^ 
pere  Romani.  Ac  mm  forte  in  dieiii  Paích^t 
omnis  £x  agris .,  alijsque  Inásx  Oppidís^^ 
inultitudo  convcnerat.  Niaiíriim  ¡ta  Veo  plá^^ 
cttHm^  ptr  eo  tefnpore^  cjuo  DomwHm  cruct  affixe-^i 
rat^  ?ens  ¡mpla  ¡nterneclom  daretur.Vn^XÚdíl'^ii-^^ 
quantifper,  pro  templo  acerrí me  reftiteruiitil 
doñee  obftinatis  ^á  mortem  animis ,  itltr^^ 
íe  íübiedis  ignibiis  intulerünr.  Mümerus  pe*i 
remptorum  {b)  ad  undecies  centena  mtlüa 
refercur:  capta  vero  C  millia ,  ac  venunda- 
ta.  Fertiir  Ticus,  adhibito  coníiiio,  prius  de- 
liberare, an  templum  tanü  oferts  eveneret,  Ete- 
nim  nonniillis  videbatiir,  adem  Jdcratamnl-^ 
tra  omnla  mor  taita  illnflrem  ^  non  deberé  delenl 
^'rí£  fervata^  modeftU  Romana  tsjllmomum^  drm* 
ta  ferenmm  crudelitatis  notam  fraberet.  htCOñ» 
trá  alij,  6c  Titus  ipfc,  e^jertendam  Templum  im- 
primís cenfebant:  ^m  plenins  'jnddíoram  ,  & 
Chrtf^ianoYUm  reUgío  túlleretur.  Qutppe  has  reh- 
f  iones  j  licet  contrarías  fibl^  Ijfdem  tamen  auiiori" 
his  profetias.  Chrift'tanos  ex  "Jíídais  exth'jj}:  rd"^ 
dice  fpiblata^  flirpem  facile  peritnram^  Ita  :  ;ei 
nutu,  acceníis^  omniíim  animis,  templum  di- 
rutum,  abhinc  annos    trecentos  tng'> -ti   &c 

[^)  pra^ripiieíat.  Por  fila  ma  puerta  ^h  U  Ct^ 
Hdai[e  arrojaron  I15800.  Cadáveres:  por  todas 
4as  puertas^  600  m'l.  [  Id.  lihr.   6,  Ca,p,  pn, 

[/>]  pcremptoriim  ,  de    todoí  los  qne  fere^ 

fleroft  per  el  hambre^  y  [or  la  eífada* 

Ui.um 


I         ' 


"^  Lugares  ^tv^r^roi 
unum.  Atqiie  h^c  ultima  tcaipli  cverfio, 
&  poftrema  lud^eomm  captivicas,  quá,  . ex- 
torres patria,  per  orbem  tcrrarú  diíperd  cer- 
niintiir,  q'iotidie  minido  teriiaionio  íinit , 
non  ob  aiiiid  eos,  q^ám  ob  iliatas  Chrifto 
impías  manus,  fiiiíse  punitos.  Mam  fa^pe  a- 
liáscüm  propter  peceata  caprivitatibiis  tra- 
dcrentur,  nunquam  tameii  ultra  íeptuaginta 
anuos  i'ervitutis  poeaam  pepeiiderunt 


..    De   QpiNTILíANO.  7f 

^LUGARES    SELECTOS 

VE   QiJlNTIUANO, 
Instit.  Orat.   Li8.  L  Cap.  111. 

DAnda  cPc  ómnibus  pucrts  aliqíia  remüsio: 
non  íbliiin  qiiia  nuíla  res  cft  qu¿e  pcrferre 
poísic  continimm  laborcni  5  acqae  ca  quo- 
que,  qua:  lepiü  &  anima  carcnt ,  üt  íerva-  ' 
re   viiii  íliam  pofsint ,  vcliit  akcuná  quiete , 
retenduntuí::  [d]  íed  qaod  ftudiuni'dilcendi, 
voluntare,  qucS  cogi  non  poteft,  coaltat.  [ta- 
que &  vinumplüs  afrcnint  ad  difcenduní  re- 
novati,  ac  recentes,  &  alacrioreiii  animuai ,  ^ 
qui  fcue  neceísiratibus  repugriat.  Necmeof-^ 
fenderic  luíiís  in  pueris :  cft,  &  Iioc  íignuai . 
alacritatis:  ñeque  illuní  tníleiu,  íempcrque 
demiííi-Uii,  fperare  poísini  eredx  circa  ftudia 
mentis  fore,  cám  in  hoc  quoqnc  máxime 
naturali  ¿^catibus  illis  Ímpetu  jaccat.  Modu* 
tamen  lit  reiiiiísionibus,  ne  aut  odium  ñudio- 
runí  faciant  negat-x,  aut  otij  confucLadinein 
nimia:.  Sunt  etiam   nonnulli  acucndis  puc- 
xorum  ingcnis  non  inútiles  luíiis  cíyca  n  Vli- 
tj.s  invicem  cujuscumque  generis   qua:;fíiun- 
{a)  retenduntur,  fe  ^flex^n^  defcmjh?i. 

culis 


7S  Lugares  Selectos 

culis,  aemulantur.  Morís  qiioque  fe  intcr  la-* 
dendum  ümplicms  dcregunr:  modónulla  vi- 
deatur  xt^s  tain  infirma,  qu^^  non  protinus 
quid  rediim,  pravdmque  iir,  d i fcatj  rii ni  vel 
maxitiié  formanda ,  cuín  íisimlandi  ncída  cíl, 
6í  pr^ecipientibiis  ñiciUme  ccáit.  Frangas  e- 
nini  ciriiis,  quam  corridas,  quaí  in  praviiai 
induruerunt.  Protinus  ergo  neqmd  cupide, 
ne  quid  improbé  ,  ne  quid  inpotenter  faciat , 
mouendus  ed  puer:  liabcndumqae  in  animo 
femper  illud  Virgilianum;  ^deo  in  teneris  con* 
fttefcere  mnitum  efi.   ( Georg.   2. ) 

C^di  vero  difcentes  quaiiiquam  &  re- 
ccpmm  íit,  &  Chryíipus  non  improbet,  mi- 
nime  velim.  Primiun ,  qiiia  deforme,  arque 
fervile  eft,  &  certe,  quod  convenit,  {a)  íi  cíeta- 
tem  mures,  injuria.  Deinde,  quod  íi  cui  tam 
eft  mcns  illiberalis,  ut  objurgatione  non  cor- 
rigarur,  is  etiám  ad  plagas,  ut  peísimaquas- 
que  mancipia,  durabitur.  Poftremo,  quod  ne 
opas  erit  quidem  hác  caftigatione,  íi  aísidu-^' 
US  ftudiorum  exador  adíliterit.  Nunc  fere 
negíigentia  Paedagogorum  [h]  fie  cmendari 
vidctur,  ut  pueri  non  faceré  quje  rcdaíimt 
cogantur,  fed  cur  non  feccrint  puniantur.  De- 
nique  cum  parvulum  verberibus  coegcns,quid 
Juveni  facias,  cui  ncc  adhiberi  poteíí  hic  mc- 

(a)  quod  convenit,  ep  es  Ínter  omiies:  en  ^ 
aue  todos  convienen, 

[f]  paedagogi,  fK^«  I95  pages^  qm  ac&mpdñahan 
a.  los  Niños»  ^^^ 


De  Qüinttljano.  70 

tus,  S:  {ñ)  majora  difceiida  funt  1  Adde,  quod 
multa  vapulantibus  didn  dcformia,  ácmox 
vercciindije  futura ,  faepe  dolore ,  vel  metu 
accidunC:  qai  pudor  refringit  animum,  &  ab- 
jicic ,  arque  ipiius  lucís  fugam,  <5c  r^edium 
didac.  iaai  íi  minor  in  deügendis  cuftodum, 
&  prarccptoruai  moribus  fuit  cura,  pudet  di- 
cere  m  qiue  probra  nefandi  homincs  ifto  Cdí- 
dendi  jure  abutantur;  quani(^)det  alijs  quo- 
que  nonnunquam  occaíioneiii  hic  mííero- 
ruQi  aietus.  Non  morabor  in  parte  hac:  ni- 
niium  eíl  quod  inielligitür.  Qiiare  hoc  ái- 
xiik  íacis  eft:  in  setatem  ínñrmam,  &  injuria: 
obnoxiam,  ncmini  deberé  nimiúm  licere. .  . . 
[a\  et,  por  cdi.  [h)  quam  por  quaatjiil, 

LIBR,  L  CAP.  IK 

PR I M  u  s  in  eo  qui  legendi  foibendiquc 
adcptus  erit  facultatem,  grammaticis  eil: 
locus.  Nec  refere  de  Ghí^co,  an  de  Latino 
loquar:  quanquam  Gr¿ecum  eíTe  prioreni 
placet.  Ü  crique  cadeni  vía  eft.  Ha:C  igitur 
profefsio  cum  breviísimé  in  duas  partes  di- 
vidatur,  redé  loquendi  fcientianí,  &  poeta- 
rum  enarratíonem,pIus  habet  in  receíTu^quám 
fronte  promittir.  Nam  fcnbendi  ratio  con- 
junda  cum  loquendo  eft,Óc  enarrationem  prse- 
cedit  emendara  ledio ,  &  miftum  his  ómni- 
bus jadicima  cit., ..  Qucrniinüsiuntferendi, 

qui 


*ír 

1 

'  ^^B 

to]'  Lugares  Selector' 

qui  hiiíic  aítcm  ut  tcnuGiii  ac  jcjanam  cavillan-^ 
tur:  qna^  niíi  oratori  futuro  fundamenta  fi- 
delircr  jeccrit,  quicqnid  íhpcrílruxeris,  cor- 
xnct:  recelTaria  pacos,  jucunda  fenibus,  duJ- 
cis  fecrcrormn  [a]  comes ,  &  qux  veí  fola 
omni  ftiidioram  genere,  plus  habet  opcris, 
quám  oílcntationis ... 

tledic  aiitem  illa  cogitatio,  quofdamfo- 
rc,  qni  hccc  qu¿e  diximiis,parva  nimium,  &  in- 
pcdinienta  qiioqtie  aiajiis  aiiqiiid  agentibus 
potent.  Mee  ipíe  ad  extremam  uíque  anxie- 
tatcm ,  &  ineptas  cavillationes  deíccnden- 
dum ,  atque  his  ingenia  concidi,  &c  commi^ 
ijiii  credo.  Sed  nihil  ex  grammaticá  nocue- 
rit,  nili  quod  fiipervacuiim  eft.  An  ideo 
miuor  eíi  M.  Tuilius  Orator ,  quod  idein 
artis  hujus  dilcgentifí^imus  fiut^  &  in  filio, 
ut  in  cpiílolis  apparer,  recle  loquendi  aíper 
queque  exaclor  ^  Aut  vim  C,  Cseíaris  frc- 
i>;crnnt  editide  analogía  líbri  ?  [h]  Aut  ideo 
minús  Meííala  [c]  nitidos,  quia  quoídam  totos 
jjbelios  non  de  verbis  modo  üngulis ,  fed. 
ctiam  literis  dedit  >  Non  obliant  hccdiícipili- 
n¿€  ncr  illas  euntjbus,  fcá  circa  illas  ha;i'étibus. 

[a]  fecretorum,  fitpL  locorum. 

[ii]  libri.  Eran  z.  dedicados  d  Ai,  Ttilio  Cicerón^ 
y  fe  han  perdido^    como  otras  obra^  de  Cefar. 

{¿\  Méllala,  Valmo  Corvino.  Autor  del  tiem" 
fo  de  Atigujlo,  Sus  Libros  también  fe  ferdieron. 
Uno  era  tudo  fokre  U  Istra  S%         •  ;       ' 

LIDuf 


De  QytNTiLlANO* 
IIBR.  L  CAP.  Xh 


4% 


usen  foíet,  an  etiam  íi  difcenda  fiñt 
h¿ec,  codem  teiiipare  tamen  trádi  ora-; 
nía /&  percipi  poisint.  biegant  ením  quí- 
dam, quia  confiindatur  animus,  ac  tau- 
getur,  tot  difciplmis  in  diveríiuii  tendenri- 
bus,  ad  quas  neeíncns,  rec  corpas^  ncq 
dics  ipfe  Uifíidat;  &  íi  niaxinié  patiamr 
h¿ee  ^tas  robaftiór,  tamen  piieiiks aanos 
onerari  noo  oporte^L 

Sed  non  íatis  peripictnnt  qiianutm  na- 
tara  humani  mgenii  vakat^  q-ut  itá  eft  agí- 
lis,  5c  \úo^  :  ÜG  in  omncm  paítemy  ut  itá 
díxerim,  ípectat ,  ut  né  poí sit  quideni  aJí- 
quid  agere  tantúíii  unum  >  in  píurá  vero, 
non  eodem  die  modo ,  íccíeodem  tempo- 
ris  momento  vim  íiiam  impendat.  hx\  vera 
Gicharasdi  non  íi  muí  &  memorias,  &  To- 
tío  voeis,  &  píuribusflcxibus  íerviant,cunt 
interim  aíios  ñervos  dexrrá  pereiitiunt,  alios 
leva  traluinr,  {a)  coatinent,  probante  ISI© 
pes  quidem  otiofos  ,  cercam  legeni  (B)  tem- 
porum  fervat :  &  \\^c  panter  oniniá.  Quid  ^ 
no^  agendi  fubica  neGcísitaré  depreheníí^ 
j^a)  trahunt,  tlmn^  covX\^^x\i[ugetmi  pro-^ 
bant  examinan ,  O  tiemplan^ 

h    .  «CU 


íionne  alia  dicimus,  alia  providcmns:  cu  ni 
pariter  inventio  teriim,  cledio  verbormii, 
CQinpoíitio  gellus  ,  pionuntiatio  ,  vultiis , 
hiütulqaé  deiiderGíitur  ^  Qua:  íi  vdut  fub 
uno  conatu  tam  divería  parent  íuiiiil,  ciir 
non  pkinbus  herís  divcría  partiamur,  cum 
pt^íertim  reiiciat  aniínos,  ac  reparet  varié- 
tas  ipfa,  cont raque  íit  aliquantó  difficilius 
in  labore ,  uno  pcríeverareí  Ideo  6c  ftylus(^) 
ledione  requielcir,  &  ipíius  íeclionis  ta^dium 
ticibus  (¿)  levatur.  Qnámlibec  multa  egc- 
rimus ,  quodam  ramea  modo  recentes  fu- 
mus  ad  id  quod  incípimus.  Qtiis  non  ob- 
tundi  pofsir,  ü  per  totum  diem  cujtiícum- 
que  artis  unum  magiílrum  ferat  ^  Mutatio- 
nc  recreabiturr  ficut  in  cibis,  quorum  di- 
veríitate  reficítur  flomachus,  &:  pluribus 
minore  faftidio  aíitur. 

Aut  dicant  ifti  mihi ,  quc^  fit  alia  ra- 
tio  difcendi  >  Grammatico  foli  deferviamus, 
deinde  Geómetras  tantum ,  omittamus  in- 
terim  quod  didicimus,  mox  tranfeamus  ad 
Muíicum :  cxcidant  priora  ?  Et  cum  Lati* 
nis  ftüdebimusJiteris,  non  reípiciámus  al 
Gra;<:as^  Ócutíemcl  finiam,  nihil  faciamus 
niíi  novifsimum  ^  Curnon  idcm  íüademus 
ágricolis,  né  arva  íimul,  &  viñeta,  &  oleas, 

[a]  ftylus  ,  la  pítima, 

[/»]  vicibus,  con  lé%  ñltirnncm  9  vmedad» 


.  De-  Quintiltand.  fl 

&  arbuftimí  colante  né  prans ,  &  pecorir 
bus,  &  hortis,  &  alvearibns  accpmriiG^cnt, 
curam  >  Ciir  i.píi  aíiqaid  foreaíibüs  negocijs^ 
aliqiud  deíiderijs  amiconim,  aliqiud  ratio-^ 
nibüs  domcllicis,  aliqiud  cara^  corporis, 
noBnihil  voluptatibiis  quotidic  dainus  í 
quaaim  nos  una  res  qua^libct  nihil  intefmit- 
tentes  fatigarer.  Adco  facilius  eít  multa  fa^ 
cerc,  quám  diu.  [a) 

lllud  quidem  minimé  verendum  elí , 
né  laborcm  ftudTorum  pucri  difíiciliús  to- 
íerent.  Ñeque  enim  ulla  aetas  miqus  fati*' 
gatur.  Mirum  íit  foríitaii ,  íed  expcrimen- 
tis  deprehendas.  Naní  &  dociliora  íunt  in- 
genia ,  pnuíquam  obduruerunt.  Id,  vel  hoC 
argumento  patet ,  quod  intra  bienniuní, 
quam  verba  rede  formare  potuerunt,  quam- 
vis  nuilo  inftante ,  omniíi  fere  loqauvitor. 
At  novitijs  noftns,  (i^)  per  quot  annos  fer- 
mo  Latinus  repno:nat  'I  Magis  ícias,  ii  quem 
jam  robuftum  inftituereliteris  cocpens,^noii 
fine  caula  dici  pdidomathh  (c)  eos,  qii  ül 
fuá  quidque  arte  oprime  faciant.  Et  pa* 
tientior  eft  laboris  natura  pueris,  qiúm  ju-v 

[a]  diu,  fiipL  unum  negotium. 

[h]  novitijs    noftris,  i   naefiros   efclaves 
fgelen  comprados* 

[c]  paedomathís,  vok.  grleg^i, ,  q^^e  fgmficA 
Ui  qi4t  aprmden  de/de  niñós* 

vcnt- 


í4  Lugares  Selectos 

Venibus.  A^idclicec  iit  corpora  infantiam, 
nce  caías  (4)  qiio  in  tcrram  torics  dcferiin- 
tiir,  ta  n  graviter  aif ligit ,  nec  illa  per  ma- 
íius  6í  genua  repratio,  ncc  poli:  breve  tem- 
pus  coatmni  luiiis ,  &  totius  diei  difcnr- 
iiis:  (b)  qiiia  pondas  íllis  abeft,  nec  íe  ípíi  gra- 
-rant;  íic  animi  quoqoe ,  credo,  qaia  mi- 
nore conara  moventur,  nec  fuo  niía  ftu- 
dijs  iníiílunt ,  fed  formandos  fe  tantammo- 
do  prce'lanr,  non  (imiíitcr  fatigantar.  Pras- 
íerea  fecandam  aliam  xizú%  illias  fácilica- 
tern ,  velat  funpliciüs  docentes  feqaantur: 
nec  qaa^  iam  egcrint,  metuintar.  Abeft  lilis 
ctiam  adhac  Jaborís  judiciam.  Porro,  ut 
frequenter  experti  fuaius,  minas  afficit  fcn- 
íus  fatigatio,  qilam  cogitatio. 

{a)^  caílis  U  caída,  [h)  diícurias  las  carreras^ 


V  ■,■ 


LIBR.  IL  CAP,  IL 

UMAT  igitur  ante  omnia  Prarccptor  pa- 
rentis  erga  diícipulos  ílios  animam,  ac 
fucccdere  íe  in  corum  locaní,  á  quibns  íi- 
bi  libcri  traduntur,  cxürimct.  Ipfenccha- 
bcat  vina ,  nec  fcrat.  Non  auíkritas  cjiís 
triftis,  non  diííokira  [a)  íit  cómicas ;  ne 
indc  odiam  ,  hinc  contemptas  onatut.  Pki- 
limus  c\  de  honeílo,  ac  bono  íit  íer- 
[a)  dilíoluta  demaftada,  Comitas  la  com-* 


De  Quintiliano.  85 

tóo.  Nam  qiio  L..pius  monnerit ,  hoc  ra- 
riiis  cailigabít.  Minime  iracundas,  nec  ta- 
men  corum  ,  qnaí  eniendanda  eriiot ,  dii- 
íiniuíaroi-.  iimplex  in  doccndo,  paricns  labo- 
ris,  afsiduus  potiiis  ,  qiiám  íaiiiiodicus.  la- 
teiTO'j;ariCÍbüS  libentcr  rcípondcar,  non  in- 
terrogantes percontctLir  ültro.  In  laiidaii- 
dis'diicitini'jmai  diciionibiis  ncc  inalignus  (a) 
nec  eOFiiíus:  qiiia  res  altera  tc^dium  labo- 
ris,  altera  íecuritatem  parit.  íii  eaiendari^ 
do  qnx  corrigenda  eriint^  non  acerbas,  mi- 
niméqne  contumelioí?js.  Nam  id  quidem 
maltes  á  propoíito  ftadcadi  fugat ,  qaod 
quidaai  íic  objiirgant,^  quaíi  oderint.  Ipíc 
aliquid,  imo  malta' quotidie  dicat,  quaefe- 
cum  aadita  referant.  Licet^  enim  íatis  cx-^ 
emplorum  ad  imitandum  ex  Icdione  fup- 
pedítcr,  tamen  viva  illa,  uc^dicitur  vox  alie 
ptenius,  prrecipuéqiie  pr¿eceptoris:  quem  dit 
cipali,  íi  modo  recl:e  íiint  inftirari,  &  aniant, 
&  verentur.  Vix  autem  dici  potefi:,  qaaata 
libentius  imitemur  eos,  qaibiis  favcmus. 
[aj  malignas,  mcTi^qmno.  cfFuíus,  prodigo^ 

LÍBR,  IL  CAP.  X. 


LUPvA  de  ofilci)S  doccntium  locatns ,  diP- 
cipa  los  id  unam  interim    moneo ,    ut 
pr^eccptores  fiios  non  minas  quam   ii^v^ 

ftU' 


S6  ^  Lugares  Selectos 

íludia  amcnt:  &  parentes  elle  nail  qaidcm 
corporum  ,  íed  mcntimii  credaut.  Mulcmn 
haec  pictas  confert  lUidio.  Ñam  <5c  ita  Ii- 
benter  audient,  6c  dictis  ctedent ,  <3c  elle 
fimiles  concLipifcent :  in  ipíbs  denique  coc- 
tus  Icholarum  l¿eti,  &  álacres  convenienr. 
Emendati  non  iraícentiir,  lauda-ti  gaudebiint: 
ut  (int  charílsiiiii ,  (ludio  mcrcbuntirr.  Nam 
ut  illoruui  ofñcium  eíl  docere,  íic  hoaun 
praebere  íé  doples.  Alioqui  ncutrum  fine 
altero  íufficict.  Et  ficut  hominis  ortus  ex 
utroque  gignentiuai  confertur ,  &  fruftrá 
fparíeris  íemina,  niíi  illa  prxmollitiis  fove- 
rit  fulcus  :  itá  eloquentia  coalefcere  neqtiir, 
nifi  fociata  tradeatis,  accipientísque  con- 
cordia. 


1  i 


S7 


LUGARES  SELECTOS 

VE  M.  riRTUf^IO. 

De  ArchítecturaLibr.  1L  prjefat, 

TnvlNOCRATES  (a)  Architcilus  cogitado 
JL^  nibus  &  folertia  frcms,  cuiii  Aicxan- 
der  remm  potirctur,  profedus  eft  á  Ma- 
cedonia  ad  exercitimi ,  rcgi¿e  cupidus  Gom- 
mendationis.  Is  e  patria  á  propinquis  6c 
amicis  tulit  ad  primos  ordincs^  &  purpura- 
tos  literas^  ut  aditus  haberet  faciliorcs,  ab 
eifque  exccptus  humané  ,  petijt  vti  quaiu 
primum  ad  Alcxandrum  perduceretur.  Cúm 
polliciti  eíTcnt ,  tardiores  fuerunt,  idoncuiu 
tcmpus  expedantcs.  Itaque  Dinocratcs  ab 
ijs  fe  exiftmians  illudi,  ab  fc  petijt  praeíi- 
dium.  Fucrat  enim  amplifsimá  ftatura,  fa- 
cic  grata,  forma,  dignitatéque  fummá,  His 
igitur  natur¿e  muneribus  confifus,  veftimcn- 
ta  poíliit  in  hoípitio,  &  oleo  corpus  pe- 
runxic ,  capútque  coronavit  populcá  fron- 
de,  la^vum  humerum  pelle  leonina  tcxit^ 
dextráqne  clavam  tenens,  incefsit  contra  tri- 
[a\  Dinocrates ,  Plmam  l^  llama  Eftef^ 


ÍS  ^  ^  Lugares  Selectos 
nal  regís  íusdicentY,  Novitas  populiim  ciim 
ayertiiíer,  canípcxit  cuín  Alexandcr  óc  ad- 
mirans,  iuísit  eí  locnai  dan  ut  accecedc- 
ret,  intciTogavítque  quis  cíibt.  At  lile, 
Dínocrares  inquit  Architedtis  Maeedo , 
qiii  ad  te  cogitacioncs  (a)  &  torinas  affc- 
ro  dignas  tiiA  clantatc.  Namque  Athon  f» 
iiiontem  formaví  in  (<r)  ílatua^  vinlis  fígii- 
raiií,  cuius  mana  Ja^vá  dcíignavi  civitaris 
SL'TiüYúsmix  [d]  mcrnia ,  dextrá  parcraiii  ,- 
qo¿¡e  exciperetomnium  fluminiun,  qiia^  fiint 
in  co  monte,  aquam,  ut  inde  in  iiiarc  pro- 
fiínderetor.  Deledatus  A^lexander  ratione 
foTmiE,  ftatirn  quaeíivic,  íi  eiíent  agri  cir- 
ca ,  qui  polfent  friiaientaria  ratione  Gauí. 
civitatem  tueri.  Cúm  iuvcniíset,  non  poC^ 
íc  niíi  tránfmarinis  lubvcdionibus.  D:no- 
crates,  inqnit,attcndo  egtegiam  forma:  com- 
poíitíonem,  6c  ea  delcclor:  ícd  anímadvcr- 
ro,  íi  quis  dcdiixerit  co  loci  coioniam,  fo- 
re  ut  lüdidum  eius  vitupcrctur.  lit  enim 
natos  infans  íine  nutticis  lade   non  poteíl 

(a)  cogitationes  ideas ,  &c  formas  y  diha^ 
XüSj   o  d ¡finos. 

(i?)  Athon,   IHontana  de  MiUedonnt» 

[c)  ílatua^  viriÜS.  Plutarco  d:zje  ,  ^ne  U  />r»- 
9nefa  era  hazjr  del  Monte  ma  ejlatna  de  Ale* 
:zarAro, 

\d)  ailipUi&im^i  <r/íf¿^  d(mll^€rf0i(éis{ld. 


BE    M.  YítRÜVld.  S9 

ali,  ncvjitc  ad  vita¡^  cidcentis  gractus  pcrdu- 
ci:  íkcivita^  íinc  agris  &  corum  fructibus 
ia  moeiiibus  aífiiucnribus ,  non  porcLl:  ere-, 
ícerc:  ncc  íinc  abiindantiá  eibi,  freqiientiaiii 
haberc,  populiimguc  ünc  copia  tucri.  ka- 
que  qucniadmodum  formationem  puto  pro- 
bandant,  lie  iüdico  locum  impiobandum^ 
teqiic  voló  cffc  niceum,  quód  cuá  opera 
fiim  ururiis.  Ex  co  Dinocrarcs  ab  rege  non 
direcfsir,  &  in  Aégyptíuii  cft  eum  proíe- 
Cutus.  íbi  Alcxandcr  ciim  animadvcrtiíset 
porcuní  náturalitcr  ttitum,  cniporium  cgre^ 
giuin,  campos  éirca  totam  Acgyptiun 
frumen taños,  immanis  fluminis  Nili  mag- 
ms  uníjtatcs:  iuísit  cum  Iuq  nomine  civi^ 
tarcm  Alcxandriam  eortftitncrc.  Icaqiie  Di'i 
nocrátcs  á  facie  dignjtatéquc  corporis  com- 
mcñdatiis,  ád  eam  nobihratCíTí  pcrvenic^ 
Mihi  antein^  íniperatorv  ftaturam  noncri^ 
buit  natura,  faciciií  deforntavit  seras, valc- 
tuclo  detiaxit  vires,  itaquc  quonianí  abijs 
praeíidijs  fum  dcfcrhis,  per  auxilia  fdenti¿e^ 
fcriptáque  [  ut  (pero  }  pNcr  venia  ni  3íá  €oi»- 
mcndationeni.' 


LISJÍ. 


PMtyáfAf; 


R 1 5  T I  p  p  u  5  Phiíóíóphus  Socraticu«v 
naufragio  ciini  cicaus  gd  Rhodien- 

M  üum; 


fé  ^  ,  LrjGAíiEs' Selectos* 
fiuiii  lítiis  añimadvertiilet  Geometría  íchc- 
mata defcriptii,  exclaiiiiv'iflc  ad  comitcs  ita 
diciturí  Bene -fpcfeniiis/' hóminaiii  cnim 
teftigia  video:  ftatíaiqíic'inoppidum  Rhó- 
dtim  contendic,  &  rccVá'gyiiiLiaíium  devc- 
nit,  ibique  de  philofopliiá  difpurans^  muncr 
ribus  eít  donatus,  uc  non  tarícüm  íe  or- 
ñaret ,  fed  eciaill  eis,  qai'  una  fucrant ,  ve- 
ftitum  ,  6c  c^etera^  quaí  opiis  ciienc  ad  vic- 
tuai,  práeftarét.  Gum  auCaii  cius  comircs 
m  patriam  rcveiti  voluilfent,  interrogarént- 
qué  eum ,  qúidnam  veílét  dbnium  renun^ 
tiari , .  tüiic  ita '  manda vit  dicere.  Ejulinodí 
poírcfsióríes  &  viatica  (^)  libcf is  oporterc 
párari,  q\Xx  ctiam  é  naufragio  una  poíTcnt 
cnatarc.  iSíaiii'que  eá  vc^á •  'priíidía  fünt  vi^ 
tse,  quibusnequc  fortunas  témpeftas  íni- 
qáa,  ñeque  püblicarumrérunimutatio,  ñe- 
que belli  Vaftatió  potcft  nbc<*rc*  '  ' 
* '  Non  minus  eáin  feriténtianí  augcndo ; 
'í'heophraftas  hortándos(ií'')dóclos  potius^eíTc 
qnáni  pccunieé  Confidentes;- ita  ponit:  Do!^ 
'íftumex  ómnibus  fokmiv  iíequc  in  álicrxi^  lo-^ 
cis  percgrinum,  ñeque  amiísis  fámilfarilnis  & 
jicceflarijs,  inopcm  amícoruní :  ícd  in  omni 
civitate  eíTc '  civém ,  3iffi¿iíésquc  fortunas 
{a)  Ejufmqdi  poflcfsiones,  &  vi^ticj, 
i¿Jfo  es  la  CtencUi      ■■■'-■<■         ...          -      f 


De  M.  ViTiiüvio.  ^  9i 

íinc  timore ,  poffe  defpiccrc  .caíus.  At  quí 
non  doaiinnmm,   ícd  ielicitaris    pra^fidijs 
putaret  fe  efle  vallatum ,  labidis  itmenbus 
vadcntem,  non  ftabili ,   ícd  infirma  conñic- 
tari  vita.  EpiGurus  vero  non  difsimiUter  ait: 
Panca  íapientibus  fovtunam  tnbuercs  qu^ 
autem  máxima  &   ncceffaria  func ,   animi 
mentílque  cogitationibus  gubernari.  Ha^C  ita 
cae  piares  Philofophi  dixeriint,  non  minus 
etiam  Poct^e  ,  qiii  antiquasComoedias  (3ra:- 
ce  ícripferunt ,  &  caídcm  fcntentias  veril- 
bus  in  fcena  proniinciaverunt ,  Euchratcs  , 
Chionides,  Ariftophanes ,   máxime  cmm 
cum  his  Alexis  ,  qui  Athcnienfes,  ait,  ideo 
oportere  laudari ,  quod    omnium  Gra^co- 
rum  legcs  cogunt  parentesali  á  liberis;  Athe- 
nicníium  non  omnes ,  nifi  eos  qui  liberos 
artibus  erudiffent.  Omniacnim  muñera  for- 
tuna cum  dantur,  ab  ea  facillime  adimun-, 
tur  :  difciplin^  vero  coniund^  cum  animís, 
millo  tcmporc  deficiunt,  ted  permanent  fta- 
biiiter  ad  fummum  exitum  vita:.  Itaque  cgo 
máximas  infinitásque  pauentibus  ago,atquc 
habeo  gratias,  quod    Athenienfium  legeni 
probantes,  me  arte  erudiendum  curavertint, 
&  ea.  qua:  non  ppteft  cab  probata  fine  lit- 
tcraturá,  cncyclfóque  dodrinarum  omniíini 
difcípliná.  (^)   Cúmcrgo&  parentmii  cura, 
{a)  cá  difcipliná  ,  la  Arqniteünra. 


^i  LüóAjiEs  Selectos 

ec  prxí^cptorum  docinnis   audas  habcrem 
copias  diíciplmarum  ^philplogis  &  piulóte- 
chnis  rebus,  comincntaiioriunqnc    ícriptur 
lis  me  delcdlans ,  cas  pollclsióncs    animo 
paravi,  e  quibus  hasc  cít  fructiium  fumma: 
iiullam  plus  habcndi  nccelsitatcm,  eámquc 
cílc  proprietatcm  divitiariim  máxime ,  ni- 
hil  deíiderarc.  Sed  forre  nonnulli  hac  Je* 
via  iudicantcs  ^  putant  eos  cííe  tantum  ía- 
picntcs  ,  qui  pecunia  funt  copioíi.    Iraquc 
plcriqne  ad    id  ^propoíitum  conrendentes , 
áiudaciá  adhibitá  cum  divitijs   eriam  notí* 
tiam  íünt  confecud.  Ego  autcm,  C^efar,  non 
ad  pccuniam  parandam  ex  arte,  dcdi  ftu- 
dium,  íed  potius  tenuítatem  cum  bona  fa- 
ma, quam   abundantiam  cum  infamia  fc- 
quenclam  probavi:  ideo  notirics  parum  cñ{a) 
adfecura,  (cá  lamen  his   voluminibus  cdi- 
tis,(ut  fpcro)  poftcris  ctiam  ao  notus. 
Ja}  párum  cAfiífL  mihi. 


©E  Lüeio  )Plóro. 


9y 


^   LUGARES    SELECTOS 

D£  LUCIO  FLORO, 
Rer.  Rom.  Libr.  II.  Cap.  xvii. 

^"l^T  Carthagincm  Coriathus ,  ita  Corin- 
\^'  thmii  Nuinantia  ícquuta  eít.  Nec  déia- 
de  toco  orbe  quicquam  intadam  armis  fuir. 
Potl  illa  diio  clanísima  vrbium  incendia,  la- 
te íitquc  paísim,  ncc  per  viccs,  ícd  íiimii 
paritcLvqiaíí  uiuuii  imdiqucbclliiivifuit:/>r<?r- 
fus  tit  tlU  urhesy  tjnafi  aigltamibns  ventis  y  diffU^ 
^^JJ^  ^í<4:Í4/»  helli  incendia  tota  orbg  videreaínr» 
H  I  S  P  A  N  I  ^  ntiníjHítm  animus  fnk  advcríÜS 
nos  univcrfx  coníurgerc :  nunquain  conferrs 
^tres  íiías  libuit,  ñeque  aut  Imuerlmn  cxferi' 
r/,  aut  libertatem  raerí  füam  publícc.  Alióquiíi  ita 
undique  mari  Pyreníeóqac  valiata  cíl,  ut  ¡ríjf^e- 
nt^  JítHs  {a)  nec  adlri  ^nidem  /ffftugm,  Scá  ante  í 
Romanis  obfeíla  ett  ,  ^u^m  fe  l^fa  coqnofceret. 
Sola  omniuní  prpvinciarum  vinsjfUas  ^fp^^ttam 
^ttla  efi ,  melUxtt.  In  hac  propc  ducenros  !.>a: 
annos  dimicatum  cít,  a  primis  Scipionibus 
.  :  W  ingcnÍQ  íitm  p^r  U  fmm'4ltxjé  dcUji- 


m^ 


\\ 


94.  Lugares  Selecto^ 

in  [a]  Cxfnxm  Augnftiim  ,  non  continuó 
néc  cohíercntcr ,  fcd  prout  cauílx  Jaccfsicrarit: 
nec  cuál  Hiípanis  inicio,  ícd  cuní  Pocnis  [h"] 

in  Hiípaniá.  I^de  contagio  &  feries  catdfáqne  bel- 
lorum.  Prima  per  Pyien¿eum  iugiim  íigna  {c) 
Romana  Publius,  <5c  Cna:ns  Scipioncs  intiiíc- 
íunt:  proclijíque  ingcntibus  Annoncm  &  [¿^] 
Aícirúbalcm  fratrem  Annibalis  cccidciiinr : 
raptáqiic  erat  Ímpetu  Hifpania,  v\\(\  fortif- 
fimi  viri^e^tn  ipfkfpia  visoria  oprefsi  Puntea  frau-* 
de  [f)  cecidijfent  y  térra  ntarl^íie  vlth  res.  Igí' 
tur  quaíi  novam  incegrámque  provineiam  ul- 
tor  patris  <5c  patrui  Scipio  ille  ,  mox  Africa- 
nus ,  [g\  invalit :  ifquc  ftatim  capea  Car- 
tilágine ,  &  alijs  vrbibus  ,  non  contcntus  Tóe- 
nos cxpuliffe,  ftipcndiariam  nobis  provin- 
eiam fecit :  (^)omnem  citrá  ultráquclbérü  (i) 

\a]  in,  hafla, 

(h)  cum   Poenis  con  los  Carthagmefes'. 

\f]  Signa,  las  Infignias  j  o  efiandartes. 

[d]  Annoncm  &.   Generales  de  Carthago»     - 

[f]  fortiísimi  viri'  los  Sclfiones, 

[/]  Púnica  fraude  ,  for  el  engaño  Carthagl' 
nés.   Era  proverbio  en  Roma  la   mala  fe  de  a^ne-^ 
lU  Nación,  Punica  fides,  por  mala  lides. 
V    (^^1  mox  Africanus,  fUpL  didus. 
.    [/>]  fecit  ftipL  Hifpaniam. 
-    [/]  citrá  ul traque  Iberum,  de  ma,  jf  (urd 

parte  del  xi§.Eíra* 

^  fub- 


De  .  Lucio  Floro.  ^  9'5 
fiíbiccít  iiupcrio-.priimifquc  Rbmanoriim  du- 
ciiiii,  vidor  ad  Gadcs  &  Oceani  ora/pcr- 
^cnit.   Plus   est   p  ro  vinci  am    r  e^ 

T  I  N  E  R  E  ,  Q^ü  A  M  FACERÉ:  itaqüC  /ir 
fATtes  lam  hnc^  tam  lÜac  mlfsi  daces^  qui  fel'O- 
Cifsiaias,   &•  ád  id  ÍQíí\V^OÚ'=>  liberas  gentes  ^  Utis 

impátientes ifígly  milito  labore/ ncc  incnicnris 
cerraaiinibus  íervíre  dociicrunt.Cato  ille  Ccn- 
íbrÍLis  Celtiberos  ,  [a]  id  eft  robiir  Hiípa- 
íii^,  aliquot  proelijs  trcgiti  Gracchus  pater 
ilie  Gracchorum,  {h)  coídeiil  ccntum  6c  quin- 
qiiaginta  urbiuitl  cveríione  multavit.  Mccel-' 
iüs  lile,  qui  ex  Maccdoniá  cognoiiicn  me- 
i-üit',  quiini  &  Confrcbiam  (?)  memorabili  ce- 
piffct  cxemplo,  &  Nertobriges,  (¿/)  mahrl  glo^ 
i^la  pcfercit,  LücuUus  Turduiós,  [e]  atque  Vac-^ 
¿¡eos,  de  quibus  Scipio  i!íc  pofterior,  finr^ 
giílari  cemiminc,  qiiiim  á  rege  fuifleí:  proí- 
vocatus,  opima  [/]  retiilerat.  Décimas  Brutas 
áíiquanto  latiüs,  Célticos,  Lufitanórq[ue ,  & 
'  {a)  Celtiberos,  d  los  Areigonefes.  ,^|, 
'■'■  [b)  Gracchorum,  de  T^beiria  Grac&'^^y /Cajé 
Graco  tnfignes  Oradores .        "  '  ■  "'^  '  • 

*•    {c)  Contreblam   a  Corffm^^d. 
*     \¿\  Nertobriges,  a  los  de  Néno.hrlga  ^  kei 
PUidefiébro:  -  ^  ■  ^   - 

(e)  Tmdiúos,  fHebhsdi^^Jln^A^^^^    Vaccaros 

jlos  de  Cdftlíla  la  vieja,  -]'[/ 


9^  Lugares  Selictos 

omncis  Galteciíe  popülos,  formidatum^^i  m'H 
Itttbu^  finmen  ObUvioms:  [a]  peragratóqiiCy  vic- 
tor  Occani  lictore,  non  pniis  íigna  convcr- 
tit,  \b]  qiiáni  Ccidenteni  m  iiiaru  íblcni,  ob- 
riitUQiqiic  aquís  igncm,  non  íinc  quodaní  íá- 
cnlegij  mctü ,  ^  horrore  dcprchendir.  Sed 
tota  certatHimm  moles  ct4m  Lufiumsfmí^&j^fi^ 
manttms^   nec  Immeritó^  ^^^Pf>^  filis  gentlnm  Hif- 

fmiA ,  dviczs  contigsrtint,  Fuiíícc  6c  cnm  oníni- 
bus  Ccitibcris ,  míi  dux  illius  niotixs,  inítio 
bcilt  opprcllllS  eillít ,  /ummHs  vir  afta  &  ^i^ 
dm^i-fi  res  cefsijfet\:\c]^2í\onákl\%,  qui  ha- 
ftam  argcntcam  quatiens  vcíut  coelo  niilTam, 
vaíianamt  fimills  ^  emmnm  in  fe  mentes  conver^ 
terat.  Scd  quum  parí  rcmcritatc  llib  noclc  ca- 
lifa coníiilis  adijflct ,  luxta  tcntorium  ipíiun 
pilo  vigilis  cxcepcus  cft.  Ccteruní  Lníkanos 
VlRIATüS  ^i:c%\t:,  yit  caliditaüs  deerrlmd:  qiií 
ex  venatore  latro,  ex  latronc  rubito  dux,  at- 
que  imperator,  6í^  fi  formia  cefs'tjfet ,  Híf^Af  j 
ttU  Romnltis  ^  non  contentus  Jibcrtarcni  fao- 
rum  defenderé ,  per  qiiaciiordeGini  annos  om- 
iiía  citrá  ,  ultráque  íbcruní  &  Taguní,  ígni, 

{¿t)  flumen  oblivionis:  d  tto  Limia  ^ne  f$ 
lUmaha  Lcthe,  j  eejmv«cítr9n  con  el  Lctheo,  ant 
crcUn  ¡os  Gentiles  era  nn  ri$  del  Infierno  ,  qne  can* 
jaka  dlvid»    a  los  4jHe  pajfahétn  for  él. 

"  S}']  lígna  ConverCit,  híx^o  retroceder  el  exercitú^ 

is)  íi  tCi  CcCÚSct^/f  el  /Hcef o  hHVtsra  c^rrep 


>VÁ- 


De  Lucio  FLbiló.     ^  pj 

fcrróqtic  populatus,  cañra  ctiam  Pr^tomm, 
&  Prceíidurii  aggreüüs,  Claudium  Unimanuní 
pasné  ^á  ínieniccíoriem  cxcrcitus  cccidiíier, 
•  iñíignita  trabéis ,  (a)  &  hicibus  [h)  noílrís,  qu.fe 
ceperat,  ni,  montibus  ílns  troph¿ea  íixinert 
taiideavciiam  Fabius  Máximos  coníul  op- 
prefferat:  [c]  fcd  á  fu  cccfí  o  re  Pcmpilio  vlci^t<% 
vtacria  eft  ,  quippc  qiii  conficíeiidae  reí  cu- 
pidas,  fractmii  diiceoí,  &  extrema  dedino* 
nis  agitantcm,  j^er  frmdem  ^  &¡nfidlas^  &  do* 
mefücos  percpjfores  aggreffus^  IiailC  hbfti  glonarñ 
écáit^pH  vtderetur  aiher  vlnci  nen  potutjfe. 

Ja);  trabea  ,  era  nm  vefiídara  cafi  toda  de 
fnrfara  ,  Jemej^me  k  U  Tcg^isU  c¡ud  fonUn  k 
las  Epmas  de  fus  Viofes ,  y  ufaban  UmbUn  én 
ciertos  días  los  ConfUlés,  J  Uhdleros  Romanos. 

[h)     Fafccs    eran   unos  7nanojos  de  varas  ,  can 
-  ma  hdcha,  o  fegur  en  medio,    ^pie    llevaban   los 
^Igua^des  delame-del  Aíagiftrado,  como  inCtonU 
de  fíi   aut bondad.    ''"■'  '' ^ 

le]  opprGÜbí áf 7S^¿  Viriatum, 
bélzXJm  nUmantinum,  cap.  xviil  * 

XT  Umanria,qnantaat  Carthaginís  ,  Capiir. 
X^  Cornual  opibus  inferior,  ira  virtuds  no- 
mine, -6:  honarc  par  ómnibus,  fnmmúm^ne  É 

ZZfT'  ^'^T^  ^''""'^  ^1^-^We  q'aili;4 
mío,  une  turnbus,  modics  edito  ai   m- 


ú 


^  J 


•il7 


,^8  Lugares  Selectos 

mulo,  apiid  fliunen  Düriüm    lita,  quatuoí 

niillibus   Celuberorum,  q'iadragmta  millium 

Cxercituní,  fer  amos  qu>mH orden 7/1  fula,  fnftinmt', 

'ncc   fiiftiiuiit   modo,    ícd    Uvuis  aliquauto 

perculit  ,  ^ndendifqne  fodertlus  •;ih:Cu.  i\OVll- 
fime  qium invidain  cae coriftarer, opns  qiio- 
queco  füií:,  qui  Cartliagineiii  cvcrrcrat.  iVo;> 

ümere,{a)j¿fat€r¿  licet,  hUihs  ca^^JalelU  tmnfttur. 
Sedlg^Qlcs  (¿)'íocios,  &  coní^nguincos,  Ro- 
manorutn  manibiu  clapíos  excepciaivt,  habita 
pro  eis  deprecatiomhUvdHü,(\:ium  íe  ab  omni 
beílomiii  contagionc  reroovcrent,  in  Icgituiñ 

foedens  picttmm,  rufsí  arma  devonerc.  hoc  fie  a  bar- 
iarh  {c)  accé¡>tvlm\    oiHa¡f  manus    ahíánderemur. 

Itaine^ftatim,  Megará  viro  foitiísimo  du- 
¿c  ,  ad  anua  convcríi,  Poaipejum  pialio  ag- 

-  geic^si.   Focdíis   tamen  nialpiertint^  cjUnm  dehlhire 

pamifent,  Hoftilum  dcinde  Ma-.^dniím.  Hiinc 
^'loquc  afsiduis  Cc^^díbus  ita  lubegemat,  ><í  «^ 

ecnlos  cjmdcm,  aat  vocem  Ntimantmt  'hin,  ^Htfcjmm 
fn(lmeret/\^X\'^^'^^-  cum  hoc  cjUocjpte  fnedtís  malne- 
r-  contciiti  annonun  mamibiis  ,  qu^m  adm- 
mnccjonemf^vlr^otn^Jfent,  Scd  non  miDUS  Nu^ 

"'  [^  "Non  temeré,  rut>L  dicam. 

\b)  'SCÁ\S!S^\'\\Q^a  los  de  Segeda, 
[c^  á  bútbimde  los:  Nnmaminos,   Tos  Gne^ 
•fos ,  y  Romanos  UaméiUa  barbaros  a  todos  los  Ef- 


i-'^ 


De  Lucio  Floro.         ^         $9 
mantini,  quám  Caudini  illius  foederis  (a)  fia-* 

gruns  tg^omi^na.  ac  pnáore  populus  RomanuS, 
clCviecub  qiudcm  pLa:icntis  i'iagitij ,  dcdicione 
Mandni  exniavir.  C^crcnim  ducc  Sapionc,rv?r- 
thagws  mcendijs  ud  excidú'  urbium  tmbpf'to^  taiidciH 

etiam  in  ulrionciii  excandiiic,  Sed  tune  acnus 
in  caitris,  qiám  in  campo:  noftro  cuiiv 
ui\licc,  q  iá>ri  cum  Numanrino  praMiandiuii 
fuit.  Qiuppe  aísídiiis  óc  iniuftis  &  fervili- 
bus  máxime  openbus  attríti ,  ferré  plenius 
vallum,  [b)  qiii  arma  ncícirent^  luto  inqiüna- 
ri ,  qui  fangiune  nollent ,  inbebantiir.  Ad  hoc 
fcnna^  calones^  {c)  farcináí  nifi  ad  ufiim  necejfart^^ 

ampiitantur.  Tanti  esse  exercttum.quanti 
mPERATOREM,  veré  pródiriim  eil.  Sic  redac- 
to in  diíciplinam    milite,   commiila    acies : 

cmodfrte  nemo  vifurum  fe  tinquam  fperaverat^fac-^ 
tnm  efl  ,  fU  fallientes  Nu-'nantjnos  c¡mjc>mim  vi' 
¿eret.  Déderc  etiam  ícíc  volebanc,  fi  toleran^ 
¿avlris  r/fferaremar.  Sed  q  ilim  SciplO  VCraill 
vellet  &  fine  cxxcptione  vidoriam  ,  ej  necef 
fttatíim  compHÍfi^  primum  ,  Wt  defllnuta  mcrte 
inpr«llum  rnerent  f  (\\mi\\  feíe  prius  epillis  (i)" 
frf)  Caiidini  focderis,  da  UCapitaUcfon  Cm^ 
dinaj  ó  de  Candium  en  Ñapóles^  donde  los  Sam^ 
mtes  hicieren  pafardlós  Romaftos  por  etjngOyeft» 
€4  por  fina  horra  hecha  de    3  ptcas, 

{h)  plenius  valkim, /^i  eftaca  r^as  gr^efa,- 
[c]  caloñes,  los  mochileros ,  ¿  criadas  de  los  Sol- 
dados' {d)  cpuli5/^//.  in.  ^' «^- 


?'  : 


\ 


soo  Lugares  Selectos 

quaíi  infcrijs  [a]  impleviircnt ,  carnis  fcmi* 
midcX!,  &  celias:  íic  vocant  indígenas  ex  fru- 
mento potioncLii.  intcllccíuní  ab  ímperato- 

i'C  Coníiliiun  :  iraqiie  no-a   efl  fíTmíJía  pptgna  K'70' 

rhurts,  Quum  folsá,  arqiic  lo  rica,  qnatuórque 
callns  circúmdatos  ,  taincs  prcuiercc ,  ah  dnt 

€e  orantes  proelmm  ,  ut  tancjUñm  vitos  occtderet , 
Ubi  nonimpctrabant,  placiiic  cruprio,  íic  coa- 
feítá  mana  plurimi    occiíi :   .&  é^num  urgen- 

fames  ,  aUcjiAanvfper  Inde  'vixerc,  Novíísioie  COil- 
íiliiuii  fiig¿e  ícdit:  ícd  hoc  quoqiic  ruptis  e- 
quoriiiii  cingulis,  uxoics  adeaicrc,  fummofce- 
hre  fcr  amorem.  Itaq-lC  Ctiaill  éxitn  deplora- 
to  tn  ulti7n£i-m  rahiem  furorémque  converjl ,  pO- 
ílremo  niori  hoc  genere  dcílinariiuf.  Duces 
fiios  ,  íéqiic,  patnániquc ,  ferro  6c  veneno  , 
íübicclóqMe  undiqíie  ignc  pcremcrLint.  Mac- 
té  {h)  Cjfe  forttfsimam^  &  meo  indicio  beati/sijvam  in 
ípfls  malis  civitatem  ajj^ermí: ,  c^^pim  fide  j ocios , 
fofulum  orbis  terramm  v'ir^btis  fultnn^ ^  fuá  wa^ 
nppy  Mate  tíim  longa  ^fti'¡llnHu.  Ñovifsimc  maxí- 
ino  diice  opprcíía  Cíviras ,  nullum  de  je  gmi- 
dinm  hofli  relicjmt.  Unus  cnini  vir  Namanti- 
ñus  non  foic ,  qui  in  catenis  duccrctur.  Pras- 
da ,  ut  de  pauperibus^nulla  :  arma  ipíi  crc- 
niavcrant.  'J'riur/jphus  fpilc  tíimum  de  nomine, 

\íi\  q'-'aíi  inferijs  como  funerales. 
{L)  Alacié  mm  ¡obre  mantra* 

JLUGA- 


De  CoJi\r,  Ceuo, 


lOÍ 

^¿^  t/^  Í4^  f^  i'f^  ^■•'J  '^-^  <'^iifr-,,-.¡^  k¿h  ^  tr^  (^  vr>.  t^. 

í-^f      ¿liiitir     *-^-     'Tí*'- f^ií^         *"*<"     -^'í»-     *^í¥      ■'^.r     >-i;f-     C*,jr  v*^     .^a>^     tiif^      ***^     -**     ■**** 


-*  uyí  ^¿^  C(57i   (^  <^j 


^-    ^Tí*.-  riT»        fTv     -^*?.-     «^¿y     ■'^r    vi^f-     c*,jr  v*^     .^a>^     tiif^     -líf^     ni'^     11'^     /* 

<í?"¿   o:»'"",   ■■<>*¿   Cí5')    "^••"i    Cyj   (¿^  y^    "^^^  ^ 


LUGARES    SELECTC 

DE    CORN.   CELSO. 
De  re  Médica  libr.  L  cap.  L 


Chemadmodum  Sanos  agere  conveniat* 


\NüS  hoQio,  qui  «5c  bené  va]eí^^^{^]  &  fuae 

ipontis  eíi,  (h)  nullis  obligare  fe  Icgibus  (r) 
debct ,  ac  lícc  medico  ,  ñeque  aiipra  {d)  e2;e- 
re.  Hanc  oportet  varium  habere  vitas  gcniís, 
modo  riiri  (e)  eife,  modo  in  urbe,  í^piúíquc 
in  agro,  navigare ,  venari ,  quieicere  inter- 
diiiii,  (ed  ñ-equcnciiis  fe  exercere.  Siquideai 
ignavia  Corpus  hebetat,   labor    firmat:    illa 

(a)    &   bené  valet,  no  filo  efrá  robuíio. 

{b)  de  liitíe  fpontis  eft,  fino  fi  maneja  Á  fü 
voluntad. 

(c)  legíbiis ,   preceptos  de  Medtcma. 

(d)  neqiie  aliptá,  ni  de  Untador.  A fll como  el 
Jiled'co  cíitda  de  dar  fiíltsd  al  enfermo^  afs'i  el  Altp- 
ta  cuidaba  de  dar  al  fan&  fnerKjis  ^  y  Imen  o-^ 
lor^  mediante  el  bano^  las  unturas  j  y  el  cx^rv.cto. 
Ejle  oficio  fi  ha  .p.erdid'}. 

(í)  mri  yjí//.  in  mre^  #  mrL 


I  í 


XG2  Lugares  Selectos 

maturam  fencdutciiij  liic  longam  adolefccn- 
tiam  rcddit.  Prodclt  ctiam  interdiun  balnco, 
intcrdum  aquis  frigidis  lUi:  modo  iingi,  mo- 
do id  ipÍLim  ricgligcre  5  nullum  Cibi  geiius  lu- 
gerc,  qiío  populus  uratur?  íi.tcidum  m  con- 
vivio eífe,  intcrdum  ab  eo  íe  rctrahcre:  mo- 
do plus  jufto,  modo  non  ampiáis  alíume- 
re:  bis  die  ponus,  quám  fcmel  cibum  ca- 
pcrc,  &  ícmper  quam  plurimum,  dummodo 
hunc  concoquat.  Sed  ut  huius  generisex- 
crcitationes,  cibíque  ncccllanj  lunt:  lie  athle- 
ticí,  [¿z]  rupeíryacm.  Nam  5c  intermiñlis  pro- 
ter  civiles  aliquas  neceísitates  ordo  exerci- 
tationis,  Corpus  affligic,  &  ea  corpora,  qiiae 
more  eorum  {b)  repleta  íimt,  celernme  ,  <5c 

íeneícunr,  &  ^grotant Ha^c  ñrmis^  fer-. 

valida  íimt,  cavendiimque  ne  in  fecunda  va- 
Iitudinc,  adverfe  pryeüdia  conliimantur. 

[a]  athletlCÍ  fupL  Clbl.  Los  ^thUtas^  o  C9nt* 
hdtkntes  en  los  juegos  públicos  eran  grandes  come- 
dores y  y  ftés  comidas  eran,  por  lo  regular ,  CArnet 
fecas  ,   (in  condimento  alguno. 

ib)  commfpípL  Atlilerarum. 
CAP.    IL    QÜ^  SrO MACHO  IMBECILLI 
fervanddí  funt, 

ET  imbccillis  ftomacho  (quo  in  numero 
maG;na  pars  urbanorum,  omncsque  pe- 
né cupidi  litcrarum  fuat )  obfcrvatio  maior 
^  ne- 


De  Corw.  Celso.  105 

ncceíílvria  cíl,  uc  ciaod,vcl  corporis ,  a^cI  lo 
ci  ,  vel  ilüdij  ratio  derraluc,  cura    rcftituat. 
£)C  his  igitiir,  q.u  bcné    concoxit ,  mane  cu- 
to lurgcn  qui  paiiiai,  qnidccre  dcbct:  &  Ú 
niaae    íurgendi    necdsitas  Rienr,  rcdomiirc. 
Qai    non    coiKoxic ,    ex    roto   conquieíce- 
re,    ac   ñeque  labori  íe ,  ñeque  cxeixitacio- 
ni',  neqie  liegono  credeie.  Qlii  crudiim  linc 
pricoL-diorain  doloic  ruclat ,  is  ex  interval- 
lo  aquam  frigidaui  bibere ,    á:  fe  nihilomi- 
ñus  cotitiüerc.  Habitare  vero  ^difteio  luci- 
áo,  pcrñacuní  ^ftivum,  [^]  hybernum  folciit 
habeutc:  caverc  mciidianum  íolem,  uiatuti- 
nuuv  .&   veipertinuai  fngus,  itemqac  auras 
fiuminum,  arque  tlagnorum:  minimeque  nu- 
bilo  ccelü,  íbliapcriend  fe  comuiitere,  nc 
modo  fiigus,  modo  calor  moveat,  Qiiae  res 
m.ixmie  gravedines,  díitilaciouésquc  concítate 
Magi>   vero  gravibus.  locis  [h)  illa  íervanda 
íun?,  ni    quibus  etiam  peftilentiam  faciunr, 
Scire  autcLU  licet,  inte_gium  corpuselle,  cwn 
quotidie  mane  urina  alba,  dein  ruífa  eíl.  illud 
coacoquere,  hoc  coacoxule    ílgniñcar.    Ubi 
cxperrectus  eA  aliquis,  paulum  intermittere, 
demde  ( mil  liyems  eft )  fovere  os  multa  a- 
qui  ftigidá  debet :  longis   diebus  f^]  men- 

{a)  perflatuiii  seftivum habente,  ^^^  go^ 

3^e  de  viento  Cn  el  fuerano,  y  de  Sol  en  el  ínvi^eY^o. 
{h)  gravibus  locis  enhl  h^^^'P  néulofos^  o  dH 


'  íi 


-U04  Lugares  Selectos 

'diarí[^]  poríus  ante  cibum;  ünmmus,  poft 

euin:  per  hycmeiii  potirsiinúm   totis  notii- 

bus  [/-'Jconqnidcere.  Sin  lüCubiandiuncii,non 
'poft  cibum  idiaccrc,  ícd  poft  coiicoctioncm. 
•  Qücni  mtcrdiu  vel  domefticí?,  vcl  cívúia  offi- 

ch  tciuicrmit ,  huíc  rcoipus  aliquod  lervan- 
"dum  Cürationi  coiporis  íiií  cft.  Prima  aiitem 
'pus  curatío  cxcrcitatio  cft,  ,qu¿e  ícmperan- 
•"tccedcrc  cibum  debct:  in  co,  qm  niinns  labo- 
^ravit,  de  bciié  concoxir  ampjíory  in  eo  qui 
^fatigatus  cft,  6c  niiniis  concoxk,  remiísior. 
^Cornmode  vero  cxcrceht  clara  ]edio,\V)  ar- 
*'ma  ,  pila,  curíus,  aiiibulatio.  Arque  ha:c  non 

uhque  plana  commodior  cft.  Siquidem  me- 
Jius  aÍGcníus,  quoqne  <&  deíccníus  Cliiii  qua- 
'daiii  varietate  córpus  iiiovcat^  niíi  ramen  id 
^pcrquám  inibcdiíum  eft.  Mclior  autcm  eít 
-lub  divo,  [4]  quáiii  in  porticu/mclior  [  íi 
^  capuc  pátitur  ]  in  foíc,  quáni  in  timbra;  me- 
'  lior  in  'umbrá,  quaní  parieres,  &  vitídaria 
-cfíiciiinr.,' quáni  q^ia.^  tecro  iiibeft:  nielior 
.'recia  quám  fíexuoía.  Exercitarionis  autcm 
-plerumqüc  finis  cífe  debct  fudor,  aur  certc 
0  laísitudo  ,  qu^  citra  fatigationeai  íit,  idque  ip- 
"fum,  modo  inínus,  modo  magis faciendum 
M  meridiarí  ¿/í/rWr  ia  Jtefh., 
(/»)  totiS  noclibus/¿  noche  enterad- 


le] clara  ledio  el  Ur  en  vóx^  alta. 

{d}  iwb  divo /^//.  calo,  ^/  defcubum. 


.■31.*«  ««^« 


*f'^..J 


cíl* 


De  Corm.  CELsa  lót 

■€lt  Ac  ne.  his  quidem  AtHetamm  cxcm- 
plo,  (^)  vci  ccrta"cñc  kx^  vd  immodicus  elic 
labor  deber, .  - . 

Ubi  ad  cibnm  ventmn  eil:  ^.  siunquam 
tjtilis  cíl  nimia  íatietas,  S^epé  inutilís  nimia 
abílincntia.  Saepé  íi  c]o<i  ínremperaDda  íubei\ 
durior  (/^)  eil:  in  potioiH%  qiiarrt  in  cfcá.  Ci- 
bus  á  íalíamcntis,  oleribiis,  íimilibúsqoe  rebus 
melids  incipit.  Tiim  caro  aíiumenda  eil,  qu^ 
aüa  optimli ,  aut  elixa  cíl.  Gondita  {c)  omnia 
duabus  de  cauísis  iniít^lia  (¿^)  íiint,  quoniam 
&  plus  propter  dulcedincm  [^)  aliiiiiutur,  í5e 
qaod  modo  par  eft,(/)tamcn  a^gríus  concoqui- 
tm*.  Secunda  men!a(^)  bono  iíomacho  nihil 
nocer,  m  imbccillo  coacefcit.  ^\  quis  itaquc 
hoc  parum  valer,  paimulas  pomaque^  &  íi- 
mi  lia  mcliüs  primo  cibo  aílumit.  Poli:  mul- 
tas pociones ,  qucK  aliqfjantLím  litim  cxccííc,^ 
mnt,  nihil  edcndum  eft,  poíl  íaticrarem  nihií 
agendiim.  Ubi  cxplctiis  eít   aüqiiis ,  íacilms 

[a]  Achlerarum  exemplo.  El  exercwlo  er¿& 
la  ^nica  ocuf^adon  de  los  ^thUttíSy  pero  detennt^ 
7iads)  k  fu  profcfsi&yfy  y/^i'Cta  a  las  reglas  de  fu  artd. 

(h)  durior  mas  noclvai 

[r]   Con  dita  los  q^ítr^aJah 

[^j  inutilia  permdf'aaleSé 

[e]  propter  da leecíinem,-  p^r  d  huen  fihor^ 

[f]  &  qiTod  nioda  par  C?í  ^  y  lo  cju?  es  ^rre- 
gUdo^Q  n9  excede .\^]  Secunda  uicixü  ¿c;  ¡jo(lrss._._ 

Q  cou-*?. 


p  .1 


toé  ^  Lugares  Selectos 
concoquit,  íi  qiiicquid  aílumput,  potione  a- 
quíe  fngidtíe  inciudit:  tum.pauliipcnnvigilat, 
4eiude  Dene  dormic.  Si  qms  iiiterdm  le  iiiir 
plevit  poílcibum,  ñeque  ñigon,  ncqiie  arílui, 
neqiiciaoori  le  debet  committere.  Ñeque  e- 
iimi  tam  facile  ha^c  mani  corporc,quaai  re- 
pleto nocenc.  Si  quibus  de  cauísis  futura  in-* 
#dia  eit,  labor  omius  vitaiidus  cft. 

LIBR.    II.    CAP.   L 

QUit^  anm  tempera^  ejH<í  tempeflatnm  generÁy 
qtidí  f  artes  <£tatis ,  (^vmlia  torpora  vel  ttita  ^ 
vel  mórbis   oppertuna  funt^    &c* 

Igitur  falubeíTiaiuiíi  ver  eít,  próxima' 
deindeab  hoc  hyems ,  periculioiior  a^ftas, 
aiitumnus  iongé  periculoiirsimus.  Ex  rem- 
peftacibiis  vero  optÍQi£  a^quales  íiint,  íivc  ñi- 
giJa?,  íive  calidas;  pelsima:,  qua:  variant  má- 
xime. Quo  fir,  ut  autumnus  píurimos  oppri- 
mat.  Nam  fere  mendianís  tcmporibus  calor: 
nodurnis  arque  matutinis ,  íimiilque  etiam 
veípcrtinis  fngus  ell.  Corpus  ergo  &  azftate, 
&  ílibinde  mcridianis  caioribus  relaxatum , 
fubijto  frigore  excipitur,  íed  ut  eo  tcrapore 
id  máxime  fit ,  lie  qiiandocumque  evenir  , 
noxium  etl.  Ubi  a^qualicas  autcm  cíl:,  ramea 
íiilnbcrrimi  íiiñt  fercni  dies ,  meliores  pluvij, 
qu^m  tantum  nebulofi,  aut  nubiJi,  of^timí- 
quc  hyeme,  qui-  oaini  vci.to  vacant:  ¿fctc, 

qiii^ 


.'  t  i-- 


'    De  Corn.  Celso/  lo^ 

quibus  favonij  pcrflant.  Si  genus  aliad  ven- 
tomín  eft,  faliibriores  feptentrionales,  qiiám 
íuDiolaní,  vel  aiiítn  íunc.  Sic  tamen  ut  haec 
intci-dum  reííionLim  lortemutcntur.  Namfe- 
re  ventusiiDique  á  mcditerraneis  regionibus 
veniens,  láiiibnsi  á  man,  gnvis  ell.  NeqMC  fo- 
Jum  in  bono  tempcftamm  habítu  ceitior  va- 
ktiido  eft  ,  íed    priores    motbi   quoque  ( íi 
qui  mciderunt)  leviores  ílmt ,  &,promptius 
tiniuntiir.  Pdsimum  crgo  coeluiii    cít,  quod 
x^nim  fecit,  adeo  ut  in  id  quoque  genus , 
quod  Datura  pejus  eft,  in  hoc  ftatu,  íalubns 
murado  íit.  Atetas  media  tuní'suiia  eft,  quae. 
ñeque  juventa:  calore,  ñeque  íenedutis  fri- 
aorc  infeftatur.    Longis    morbis    íenedus, 
acuris  adolefcentia  magis  patet.  Corpus  au- 
tem  habilifsimum  Wquadratum  {h)  cft,  ñeque 
o-racile,  ñeque  obefum.  ísaní  longa  ftatura , 
ut'  in  juvcntá,  decora  eft,  íic  matura  fcnec- 
tute  conficitur.  (c)  Gracile  coipus  infirmuní^ 
obeíum  bebes  eft. ... 

(^)  habilifsimum  el  mas  conveniente, 

{h)  quadratum  de  media,  o  regdar  efiamrd, 

\c)  Conficirur  fe  abate,  fe  dobla. 

LIBPv.  11.  CAP.  VI. 

De  indicijs  mortis* 

....  1 LLUD  interrogari  me  poíTe  ab  aliqtí# 
fcio :  Si   certa  futurí   mortis  indicia  íunt  ^ 

quo- 


'io«  ^  Lugares  Selectos 

q  1  jmodo  interdíim  deíerti  á  inedicis  conva- 
fefccüt,  qiiafdamqne  fama  prodidcrit  m  ipíis 
Juneribus  revixiilc  r  Qinn  etiam  vir,  jure  maj;- 
ní  oomiiiís  Dem  ícritus,  nc  ñniUL'  quidcm  vi- 
tXy  íatis  certas  notas  eíTe  propoíiiit,  quibus 
medid  credidifícnt:  adeó  liíitd  nonreliquit, 
m  certa  aliqMa  Cignz  futuras  mortis  eílent. 
Adveríasquos,  ne  illüd  quidem  dicam,  quod 
in  vicino  íceps  qui:edam  nota:  poíita^  non 
bonos,  ícd  imperitos  médicos  dccipiunt:  qaod 
Aíclepiades  ñineri  obvios  intelicxit,  eiim  vi- 
ve re ,  qai  eíFcrebatur :  né  protiniís  crimen 
artis  plcr,  íi  quod  profeiloris  íit.  Illa  ramea 
nK>deratms  íiibijciam.  Conjediiralem  artem 
cdc  mcdicinam,  rationéinquc  conjcclura^  ta- 
km  elíe,  ut  cdm  íkpius  aliqaando  rcípon- 
derit,'inrerdum  ramen  faiJat  nos.  Si  quid  ita- 
q'ie  vix  in  milleíimo  corporc  aíiquandodc- 
cipit,  id  notam  non  habet,  ciim  per  innu- 
mcrabiles  homines  reípondeat.  ídque  non  in 
h'S  tantiim,  qi]^  peílifcra  funt,  dico,  fediii 
híS  q'Toqie  falataria.  Siquidem  eriam  Ipcs 
ií.rerdum  frnftratur,  &  montar  aliquisdc  qiio 
medicas  íéciirus  primo  fuit.  (InaLqiie  mcdcn- 
ái  causa  repcrra  íunt,  nonnunquam  in  pe- 
jus  aliquid  convertunt.  Ñeque  id  evitare,  hu- 
mana imbecjiliras  in  tanta  varictate  corpo- 
rum  poteíl:.  Sed  cll  tamen  medicina  ñdcs, 
gUfie  multo  íkpius,  perqué  muJto  plurcs  ¿c- 

gtos 


De  Corn.  Celso.  109 

gros  prodclu  Ñeque  taiuen  ignorare  opor- 
tct,  in  acuris  morbis  fiíliaces  aiagis  notas 
cifc ,  óc  íaJuíis,  &  iiiortis. 

LIBR.  IL    GAP.   XV. 
De  Geflatione, 

GEsTATio  queque  longis  etiam  &  indi- 
naris  (/?)  morbis  aptíisirna  cí\  utilííqae 
cit,  &  his  corporibus  ,  quce  janí  ex  roto,  tc- 
bre  carcijt,  [cd  adhuc  cxccrccri  per  fe  noa 
pofiünt ,  6c  his,  quibus  lenco:  morborum  re- 
liquias rcmanenr,  ñeque  alicer  eliduntur.  Aí- 
clepiades  etiam  in  recenri  vehemcnnquc  fe- 
brc,  pra:cipuéque  ardentc ,  ad  diícuticndam 
^eam,  geílatione  dixit  utendum  cíTe.  Sed  id 
periculosc  fír,  mcliúfque  quiere  ejufmodi  Ím- 
petus íliitinetur.  Si  quis  tameii  expcriri  vo- 
Ict ,  íic  experiatufj  íi  lingua  non  crit  aipe- 
ra,  íi  Dullus  tumor,  nulla  duricies,  nullus  do- 
lor vifceribus,  aut  capiri,  aut  precordijs  íü- 
berit.  Et  ex  eo  toro,  nunquam  gcrtari  cor- 
pus  dolens  debet,  live  id  in  roto,  íivc  in  par- 
te e'b  niii  tamsn  iolh  nervisdolenribus,  ñe- 
que unquam  in  recenti  tcbre,  íed  in  rcmiísio- 
ne  cjus.  Genera  aurem  geftationis  plura  funí: 
adhibcnda,  qua:  íiint  5c  pro  virrbus  cujuíquc, 
6c  pro  opibus,  ne  aut  imbecilium  brrui'^cim 
íiimis  digeiant,  aut  humili  oblint,  Gcllatio- 
[;?]  incliriatis,  ¿¡^e  ja  decUyjdn,  üUiíi 


iií ' 


I  LO  Lugares  Selectos 

niun  Icnifsima  ell:  navi,  vd  in  portu,veIm 
íiiuiiinc :  vcheiiicntrior  in  airo  iiiari ,  vel 
pcclicá ,  aut  ícamno:  acrior  vchiculo.  Atqnc 
hxc  ipía ,  &  intencii ,  Óc  Icniri  políunt :  ü 
niliil  lioriim  cft,  í'uípcadi  Icdus  dcbct ,  óc  mo 
veri:  {a)  íi  nc  id  qiiidem  cíl,  ar  ccrte  uní  pc- 
di  Icdi  [Ip]  funicLiIus  íubijcicndus  cft,  arque 
ira  lecliis  huc  ,  6c  lUuc  manu  iiiipcllcndus. 
Et  levia  qiiidcm  genera  exercirarionis ,  infir- 
mifsimis  conveniunr;  vaicnriora  vero  hís , 
qui  graviuQi  iiioi:bonTQi  initia  fie  íenriunt, 
ut  adhuc  febre  vacent.  Qnod  &  in  rabe,  & 
in  ftoinachi  vitijs ,  de  cam  aqua  cutem  íu- 
bijt,  Sí  interdnm  in  morbo  regio  ñt.  Aut. . 
ubi  quidam  morbi,  qualis  tomitialis  ,  qiialis* . 
infama  eft ,  fine  febre  quamvis  día  manent.i 
In  quibiis  affedibus  ea  quoque  genera  cxer- 
citationiuii  neceííariafunr,  qiiáí  comprashcn- 
dinius  eo  loco,  quo  quemadmodum  íani,-  ñe- 
que finni  honiines  fe  gererenr,  pra:cepimus. 

[^a]  &  moveri,  á  manera  de  U  Hamaca  y  que 
ufan  los  Iridios. 

[^]  lUli  pcdi  lecli ,  Jjt^o  de  los  des  pies  de  U 
cama'-)  habla  de  la  ^ctina^  ¿^ue  ufaban  los  Amignos^ 
fto  folo  para  los  mnos^  fino  f  ara  los  hombres^prin' 
analmente  enfermos. 


"'^^^^A^^!'^ 

'^^^' 

% 


De  Pití^io  el  Menor* 


líi 


J^iJ  '^r^J^-K  ^  3^^  fi-^í-Xl  X>^:=^    ..  -i^ --   >^ 


LUGARES    SEtECTOS 
De  C.  Plinio  el  Mcyíor. 
Ex  EpftoUs,    ' 
C.  Plinius  Corn.  Tácito  Süo  S- 

Z/j5^.  /.  £/V5r.   F7. 

iDEBis,  6c  licet  rideas.  Ego  Plinius  ille^ 
_.^qiieai  nofti,  apros  treis,6í  quidempul- 
;hcrnmos,  ccpi.  Ipíe  inquis?  Iple,  non  ta- 
men,  ut  omnino  ab  inertiá  mea ,  6c  quiete 
diícedereni.  Ad  rctia  fcdebam.  Erant  in  pró- 
ximo non  venabulum,  aiit  lancea,  fed  íiylus, 
&  pugillares.  ( ^  )  Meditabar  aliquid,  enota- 
bámquc :  ut  fi  manus  vacuas,  plenas  tameri 
ceras  rcportarem.  Non  err,quod  contcmnas 
hoc  ftudendi  genus.  Mirum  eft,  ut  (i^)  animus 
hac  a2¡itatione,  motúque  corporis  exitetur. 
lam  undique  lylvx  ,  &  folitudo ,  ipíümqnc 
illud  íilentium,  quod  venationi  datur,  mag- 
na cogitationis  incitamcnta  funt.  Proinde, 
-  ■  {a)  pugillares,  las  tahlltas  bañadas  de  cera^ 
tn  qu6  efcrMan  hs  Am'mQS,  \y]  ut,  (¡Hanto. 

cum 


ÍÍ3  Lugares  Selectos 

cum  vcñcibcrc,  liccbicantborc  me,  iitpíinnri- 
um  («)  &  kgunculaní,  he  cnam  pugillarcs 
fcrns.  Expcriens  non  Diana m  [/^Jmagjs"  mon-' 
tibus,  qn\u  Minervain  incrrarc.  rale, 

\a\  pnnarinm  U  alforja.  lagiinculam  /4 
botdU.  [h']  Diana  es  Diofa  de  la  CAX^eria^  Miner- 
va de  las    Ciencias, 

C  Plintüs  minutio  fündano  suó  S« 

LIB,   f.    EPISr.    /X. 

Irum  eft,  qi]ám(^)fingLiIís  dícbns  in  urbe 
ratio  aurcoíiítcr  (á')  aut  conllarc  videa- 
tiir,  pluribus  ciindísque  non  conílct.  Nam  íir^ 
qneai  interrogas,  hodie  ¿¡md  e^ifil>  refpondeat^m 
officío  [c]  ton^di  ^d']  virilis  ínter fm  :  fponfaliaf  an$ » 

[a]  qiiám,  como, 

Qp)  rario  conllcr,  fiíhftfict  el  piido, 

\cj  OÍilCiO  a  la  función^  o  ceremonia, 
'\ji\  La   Toga ,   trage  antiguo  de  los  RomanoSy 
era  un  vefiído  talar  fin  mannas^  d  manera  de  los 
FonchüS  de  ios   Indios.   La  abertura  no  caía  folrt 
el  pecho^  como  ellos  ufan'y  fino  fchrc  el  homiro  de- 
recho^ para  poder  facar  por  ella  el  bra^c.  Era  de 
lana:  entreiexida  de  purpura  para  los  Nifios^  y  Je 
decía   PríCtexta;  pero  blanca  toda  para  ¡os  ejue  cum-^ 
filan  17.   anos  ^  y  fe  llamaba    Toga    Viril,  cuya 
^vjfefsion  fe  celebraba  nm^ho  emre  Amigo s^y  Pariefítes. 


T)E  Pumo  e!  Men<^^  IT| 

nftfttdS  f/ee¡nentAVi'.   tile  me  ai  ftgnm^Hm  (^)  te* 
ftamentnmy  tile  In  advocatronem^  [b)  ülie  tn  rmfi* 

iium  rogavit,  Víxc  qio  die  ícccrís,  neccTari-^ 
cadem,  íi  quotidie  fedilc  te  reputes ,  inanif 
vidcatur:  multo  inijis,  cii  n  íeceísens.  Tnnf 
^nim  fubit  rccqrdatíOj  qaot  dies,  quáüi  ftí* 
gidis  rebus  abruaifcris  >  Qiiod   evenir  iniiy 
poftquam  in  Laurentino.meo,  (r)  aut  Jcg6 
aliqíúd,  ant  fcribo ,  aut  etiam  corpoii  vaco, 
cüJLis   fulturis   animas  fuftinctur.  Nihil  au- 
dio^  qMod  audilTe,  nihil  dico  V  qnod  dixiíic 
pOQnitc^t.  N<;aTiQ  apud  me  quemquam  íiniíb^s 
í^rmonibus  carpit:  n^ojin^ni  iplc    reprdicil- 
^b,  niíi  ijnum  me,  cüm  pamm  cóiiimodj 
^Jcribo:  nullá  íp^,  ñullotimorc  follicitor,  mil- 
^is  runipribus  ihqqietorV  i^^eeum  rantmn,  & 
cumlibellis  lo<juor.  O  réctam, (inceráiiiqüe 
vicam  !  O  dulce  QCium,  honeftuinqne,  ac  pene 
omni  negotiQ  pnlchrius!  O  marc!  O  littits,  ve- 
j:um,recretLVmqnc'Muíeum,(í/)q!iám  multa  tri« 
ycnitis, quaní  inulta diftatis^  Proinde  tif  que- 
que íjtrepituai  iftum,  inanéniqíe  difctirium, 
(^)  ad  {\p{dinim\\  para  firmar -m  teftameft^ 
fpj  ejío  es  para  fer  tefltao  eri  el. 

{¡f)  \n  advqCationCllí^  fara  focorro^  o  fh^ 
ion  en  eí  TribiinaL 

y]  ip  Laurentirio  mea  fUpL,  rure,  en  mí 
€a[a  de  Campana  llamaba  L4fírentina, 


teccton 


W  í^«fe"'S  fírdf^MMMf'i  §^'"''f: 


'tE 


\l  h 


&: 


jfl  luc^AkE^  Selectos -vf 

^  mnltóm  ineptos  labores,  ur  priiilnni  ftcr. 
tic  OCCaSó  rtliuque ,  tcq'ie  ítiidijs,ry.el  ocio 
Jeráííc.^'^^^itiíís  'd\  a  up,  iit  Arnlais  noikr  cxü'- 
ditiíSims  iimul,  6:  tac€tirsim¿  díxitijopuiíuíi. 

'  {a)  quám  nihil  ágcic ,  qHetmfieatfs  en  ha* 
'gateUs»  '  - 


r;:f.i 


'  J     » ...  ^^ 


M 


C.  Flin%  Pomponio.  Easso  Sücái*  ' 
Agnam  tepi  vóldptfeiri,  tóin  ex  comi 


munibus  ¿ímicis  roi^ñov  ,  te,  itc  tapiett^ 

tiá  tuá  disniím  eít,  '&,dfífiíonerc;  odiim,  ít 
feíTc:  habitare  amdeuiísimcr:  &'  mine  term;,, 
nuncmari  corpas  agitaré:  iiiMltniír  dHp^i^^ 
tare  multiirfaadiie,iñukiun  Icaifarc^qniniij- 
que'pliirimúm'ícias,  qnotitiic  tamen  ^¡iqitia 
addiícere.  It'aq'-ié'  ícr.ciceic  oportct-^vintít^, 
a'ií  ma2Íftratus.amplilsiihos;gel1erit,c^xerc^. 
tiís  n:^¿rit,;totumqüe  le  R^ip. '  qnahidiii  d^ 


tire xlebcmiií ,  nr  ipi*  ici^-^s  .n^  v>,.,  ,^j-,~ 
nríiorc'n.  onnistX  otid  icddnM.  Qí""^^0  im- 
•hi  liccb'íí    cTUindo    per  aetarcai/lídijdhml 


|S,'a«#I«Í^iCc:íto-gW 


c.  ri-iN, 


•De  Pu>^P  ^,  M!^^'         ^^ 

&  in  prjipis'  cruditus,^,  ícnbit  .ciegos,  gcnti^^ 

liuui:(/^)'  toe  illK  £ft  enimiiTAÍMi<[^ps[^J^^ 
pemj,  atqic  etiain  inter.maiove'^UuQS  ?ró- 
pcrtiiiin  .niiineirat.  Is  cain  rccit^ret;  ita?aDé- 
pit '  dicerc;  Jb-if}:^  ¡uhes  r  Ad;hoc:iabolenus  Pri^ 
lciis  [adexat  eaím,  ut  ^Mq  2Mc\&firim) _Sh 
ver c. : mn  jé^Q.^  Gogita  qui/üíus  liQAiiíUim,  qul 


jTis  attalic.  Tain  íoliCité  rccitaturis  pvQvidcn- 
-^um  eft,. .  ríoa  ípiu iii,>c . :  tírit 'i |iíi,  M^ v^^ 

j^j;^¿y  geatíliviui.Jióc  ilg,  r^okvjene  «íív^^ 


S  1: 


íl'6 


,'^fy 


lARÜS  SÉtECTOS 


ci  auJitófio  ccpi,  non  poílutn  mihi  tempe- 
rare, q'ioininus  apuJ  tc^  c^fiua  no  i  contigit 
cpíaui,^  .per  epiftolaai  effLindam.  Rccitabatiir 
íi&eiv  abroluciíi^  dao,  ant  tres,  ( iic 

ííbi,  Óc  paucis  videntiir,)  diícrrí,  furdis,  miitíl*» 
^ue  íiniires  áudíebaiic.  Non  Ubra  diduxeriint; 
jiai  m  JíVipr iii ít  manuní ,  non  denique  aíTur- 
ie^ruiit  ülfe^^^^^  laísitLidine  íédendi.  Qnx  un* 
ta  gravitas?  q!tce  tanta  íapientia  ?  qujeininio 
pí|}itia,  4ri:0g.íntia,  íiniftcrítas ,  ac  porius  a- 
mehtíafin  hoc  rotíim  dieni  impenderé,  uc 
pífcndas,  ut  iniínicuin  relinquas,  ad  quem  tan- 
guaiii  aniícir$iaiu$  vcneris>  Diíertior  ipfe  es? 
JtantC)  niagis  nc  invideris.  Nam  quí  invidet, 
iiiinor  eíl.  Deniqae  í¡v¿  plus,.  Íiv2  minus,  íi- 
Vé  ide'ñ  praíftas:  lauda  vcl  Ibperiorcm,  vel  in- 
feriqreni,  vel  pareín.  Superiorcni ,  quia  niíi 
taüdandus  líle  non  eft,  non  potef.  ipíe  lauda- 
Ji:  lílferiorcm,  aur  parcm ,  quia  pertinet  ad 
Tuánl  oloriam,  q'iam  maxíniuní  videri,  qncm 
pr¿¿cedis,  vel  cj^ícquas.  Equidem  orancs  quí 
abquid  in  lladi¡:s  faciunr,  vcnerari  ctiam  nii- 
Yá'riqúe  Toíeo.  Eft  cnun  res  diñcilis,  ardua, 
failidiofa,  &  qua:  eos,  á  quibus  conteainitur, 
dcuignarur.  NiÜ  forte  aliud  judicas  tu:  qiiam* 
quaní,  quis¡  uno  te  revcrentior  hu jus  operis, 
quis  benigr^ior  arftimator  I  Qiia  rationc  duc- 
fi^s,  tibi.  potiísimüm  indignationeiii  mcaní, 
jjródidí ;'  qieiu  ^háücífe  íbtíumiíiaxime])óa^ 


De  Plikio  el  Menor*         íí? 

C.  Fliniüs  Septitio  Süo  S, 

iiBR^FiLEPm.xxnn. 

■  "•    ,■■'"■,    "T"  ''s    ■";  *     "'>   '  \ 

AIS  qupTdam  apiid  te  reprcheriaiíre ,  "tan- 
quaili  ainícos  meos  ex  otnai  occafio- 
ne  iilni  modum  laadcrn.  Agnofco  criinen^, 
amplci^or  ctiaai.  Qiiid  enim  honeftius  cuipi 
beiiigrtitatií»  ^qui  íuot  tamen  ifti,  qui  amicc^ 
nieos  meliiis  norint>  Scduc  norinr,  quid  invi- 
deut  inihi  feliciísimum  errorem  >  iit  enim  noii 
fiiit  tales,  q-iales  á  me  pra2dicantur,cgQ  tamen 
beatusvquod  mihi  videntur.  Igiuir  ad  alios 
hanc;  ílniíl^am  dilige^tiaiti  confcrant:  nec  íunt 
parurp  Jijutór  q'^i  cavpere  amicosílios  iMdir 
cium  vocant:  niihi  nunqiurn  peifuadcbunt,  ut 
«ICOS  aiiiari  á  me  niiiíidaí  putetn.  V^^^^ 


-\r- 


'¥^ 


rw^ 


\  I  ':'\ ' 


^liVitW^^a^*^  -/^^^UiV*. 


»Wv?. 


i" 


tr  XtJGARfS  >SeLE€TOS:. 


',  lugares'  SELECT 05 

Ip  'RíMÁiR  pálhVrííñ  velódtati§ "Cirdá^ "quídam 
jL  adeptus  ellyqm  itá  ftiprii  caviim  pulve- 
¥cm(.^)H:iitíitavit,  ut  ardiis  pcivicñttba 
favindfciá-'rélinquerí^  vcftigiorum.rP^^ 
^ót  hÁikíAÜs-  pucr,  cum  á^matic  kíC^iuús  Cíict 
^d  'alpr<iri0s  paftii^,  ludíGro  Icpofeñ '  conlc^ 
"cútfts^^eft,  i;r>  ÓC^ób  id  ffetvi^-prodiKÍ^us 
^  gi:cgis^^dóti)fcé;'  Olyíiípiííde  f ':^}^'V1. "  CSc 

(a)  fupra  caviim  pulvcrcm  ^^^  un  fuelo  fofo, 
{b)  arcnis  pendcatibus  en  U  IndttJíiclon  del 

étrcnAl  [c]  con íeCll tus  dit  aícanTCo. 

[^e(]  Oly mpiadc.  Cfrr/t  díU^  CltA^Ud  dj  0- 
Ijmfias  en  Grecia  fe  cdebrñbAn  ceda  4-.  Anos-  fi* 
honúT  de  Hcrculnnnos  jnsaffs  fan^jos,  cjne  fe  lU^ 
r/ídan  Oljmpleos,y  jfor  efo  fe  diy'<)¡y infriada  «I  f/- 
Pacto  de  4.  Ancs.  Ln  primer  a  emfcxj  el  Am  ¿^  52^8. 
de  laCredCfüH  del  Miírid&:  yjó.  auos  Antes  de  U 
E''^  CrjrijhA»A:  vno  de-d^ttellos  juegos  er4  la  cAr- 
r era  d  ¡fíe,  p Ara  la  qHdfiie  frodiécidoj  o  (refcnta" 
do  efte  nm.  ^^^ 


Dr>€.  Jo&o  Sotwó.  ii? 

ájo-tiTemit  .  coron^m;  Philippkl.es  ;43jduo* 
miné,  ■^fcen.ta.qiiaiiraganira.ftadia  \^7^:tim- 
nis  .'LaoiipoaDnem  :deCaitit;  Aoiltms  I^acoi^v 
éf . miHoaides  'Afcxaiidn  ^.niagni  .curfofQS i^i-^ 
^bkc%Elin  üí^uc,  imile  ducenta  ii:adia#Hin% 
¿le  traniierufit.  Fontdo,  Vipianóque  Qo^,  m^» 
kalíaiO^a.  annos  pixer'  natos,  V.  ÓC-^-^-  ^^-n 
lia  'paiIitt«tTD(r)  a  tncridic  :traníivít  ad;  vclpc-^ 
ium;  Vitit  xicind^.  plajrimuni  potuic  Süra-, 
boTiomincV:^c}üis:ni  -perípcxiíib  perrcentuim 
^fcrtima-miMiapaffiinm  C^]  Varro  íignihcar,^ 
fbltoaiqfvieé  Carrliagino;  cxeantcm  cianea^ 
Puñicamvi^^^nricmmqac  navium  Tnanifeltiísi-j 
ñie  e  Lilvbctanl  ípcculá  (e)  denotare.  Cicero. 
tradit  lliada  Homeri:  íca  íubtihtér  in , mcm-* 
branis  dclcripram,  ut  tcfta  luicis  cUudci-enir^' 
Callicrátcs  tbniíicasex  ebore;  ka  ículpíit ,  un 
porcio  cári^iii  áCcCteris  íecerni  ncqiiievcrit. . . 
-•■  iPr^valtiHÍe  fortitudinc  apiid  Romanos  L; 
Siciliium  Dentatuiii  titiiloram  numenisoilcn- 
ait.-^^ribiiiuis liic  plebisífuii  non, multo  poít 
»1 .  {d)  -Ítí^diai-Orr^:  ¿¿tf  .i46.  legíías  Ef/a>wlaSydí 
34.00*  ff^V*    '        ;    .  ;?st^l^i^V:^^.  .c.    ')*.•    '    '   ) 

ú.    (k)  rtadia.í ./'^¿•5  'm^s/M  44*  'leguas. 

(f)  pailauni.  ???^f.  <s^^  i-^.icgtías. 

,(Í)rpaílaum,  mas,  de  3.^r  legms.    ^ 
^  .  (ff)  ípccula^  <^í/^í  /'í  4fMyadd  lilyteo.  Ef* 

OíJp 


p. 


.%^v.«^>n¿  »*«  ■»  f^.'ta<:,.%%m 


li^ . 


\ 


\ 


fué  Lugares  Seiectox  ■ 

cxado^  reges,  Spurio  Tarpejo ,  A.  Tcrm^ 
Coir.Idcm  cx  provocácione  odies  vi¿idr,  XL. 
^  V.  habuit  adverías  (a)  cicatrices,  in  tergo 
nullamnotam.  Spolia  ex  hofte  tricics&  qiia^ 
rér  xrcpít.  In  phaleris,  haftis  puris  (i)  arinillis^ 
coronts,  trecenta  XIÍ.  dona  memit.  Novciii 
hiipcratores,  qui  opera  ejüs  vicerant,  trimii-; 
phnntcis  proíccüttí^  eíi  loft  hunc  M.Scrgiu$ 
¿uobus  ftipendijs,  (r) primo,  adverfo  corporQ 
ter  &  vicies  vitlneratiis  :  íccundo  ftipcndioi 
Í4i  pra'lio  dextram  perdidit.  Qiia  de  causái 
fcrream  ílbi  manum  fecit:  &  cüm  neutra  pe** 
né  idónea  ad  pr<tliandum  vaieret,  una  dic 
quater  pugnavit,  óc  vicit  íiniílrá,  duobus  equis 
co  infidente  confofsis.  Ab  Annibale  bis  cap* 
¿ns  rcfiígit,  cúm  viginti  meníibus,  quibuspp- 
tiviratis  fortem  perferebat,  nullo  momento 
íinc  compcdibus  fuerit,  &  cateni^.  Omnibiijj 
aíperrimis  prcelijs,  quas  tempeftate  illa  Ro- 
jnani  experti  íiint,  iníignítus  donis  militari* 
bus  a  Thrafymeno.Trebia:,  Ticinóque  coronas 
cívicas  (i)  retulit.  Canneníi  quoquepr3elio,dc 

(a)  adverías,  delanteras^  o  por  delante. 

\h)  haftis  puris,  picas  fin  fierra.  Era  tino  de 
Us  f^emlos^  ejne  fe  daban  a  los  Soldados, 

fr]  duabus  (lipendi js  en    des  Campanas, 

r^l  Eran  regularmente  de  o  jas  de  encina  ,  y 
fe  daban  por  premio  de  avet  llbradB  k  ^^g"*^  ^»* 
mAHO.  mMaHd9  k  hh  Enfml(9.  :        '> 


De  C  Julio  Solino,  tzt 

qiio  rcfugiííe  cxiiniuai  opus  viitutís  fult,  lo- 
lus  acccpit  coronani.  Eeatus  proíedo  tot  mt- 
fragijs  glonarimi,  ni  hares  in  poftentatis  ejus 
íuccelsionc,Can]ina,taritas  adoieas  odio  dani- 
nati  nominis  obuaibraísct.  QLiancúiii  intec 
■milites  Sicinms,  aut  Scrgius,  cantüm  ínter 
duGcs  ,  imo^  iit  verius  dicaai,  inrer  omncis 
homínes  Ca;íar  dióatoi  enituir,  Kujus  diicli" 
bus  Lindecies  centiim ,  Óc  nonaginra  dúo 
millia  exia  íiinc  hoñium.  Nam  quantum  bel- 
jis  civilibus  fudent,  noiluit  annotari :  lig^ 
íiis  collatis  quinquagies,  óc  bis  dim¡cavit:  M. 
Marcdlumíoiusíupergreíius,  qui  novics,  óc 
tricies  pari  modo  tüerat  prailiacus.  Aá  ha;C 
nuilus  Gclcnus  ícripíit.  IScmo  vcloeius  legir. 
Qiiaternas  etiam  epiftolas  íimui  didaiTc  pei% 
hibetur:  benignitate  adeo  pr¿tditus,  ut  quo$ 
armis  íubcgerat,  ciernen  tía  magis  viceiit. 

GAP.  Vil. 

CYPvUS  mcmorií^  bono  cJaruit,  qiii  in  cxer- 
Gitü  ,  cui  Dumeroíiísimo  príuíair,  nomi^ 
iiatim  íingulos  alloquebatur.  FeCiC  hoc  ídem 
in  populo  Pvomano  L.  Sapio.  icd  óc  Cymni^ 
éc  Scipionem  coníuetudmc  credamus  proiecíí- 
fe.Cyncas  Pyrihi  Icgatus  poíieiá  die,  quam  in- 
gieííus  Romam  facrat,  Óc  eqncftiem  ordi- 
i  tai,  Óc  Senatum  piopíijs  i  cniiLibusíaluta- 
vit.  Rcx  lonticus  Mithudatcsda¿5ás,  &  vi- 


'Ili 


^zz  LuGA^E^  Selectos 

ginti  gchtibiis  ,  (^)  qiubas  i  npentabat ,  fine 
interprete  jura  dixit.  iViemanaai  cxaite  fie- 
ri>  palaiii  faóluní  eíb  íicut  Mctrodorus  phi- 
lofophiu,  qai  remponbus  Dioi^enis  Cynici 
fuit,  m  tantiini  fe  meditatioiie  (Z»)  aísidiiá 
provexit,  ut  amulas  íimul  dicta, non  modo 
leiiÍLium,Ted  etiaiu  verboiiim  ordinibus  re- 
tineret.  Nihil  camen  in  homine  aut  metu  ^^ 
aut  cafu,  aut  morbo  facilms  inrercipi,  íaepe 
perfpeítum  cft.  Qní  lapide  ■  idns  ñierat,  ac- 
cepimus  oblitum  literarum.  Mellalam  certé 
Corvinum  poft  egritudinem,  quam  pertufe- 
rat,  perCLuTuin  proprij  nominis  obJivione , 
quimlibet  alias  ei  íeníus  yigerer.  Memoriam 
metas  perimit.  ínvicem  timor,  vocis  eft  in- 
citamentnm  ,  quam  non  íolum  acuit ,  fed 
ctiam  íi  nunquam  fucrir,  cxtorquet.  Deniquc 
cum  Olympiade  odavá  ,  &  quinquageliíiii 
vidor  Cyrus  intraííet  Aim  oppidum  bardas, 
ubi  tune  Croefus  latebat ,  Atliis  filius  Re- 
gis,  mutus  ad  id  uíque  temporis ,  in  vocciív-*., 
crupit  vi  tunons.  Exclamaífe  enim  dicituf': 
parce  patri  meo,  Cyrc,  óc  te  hominem  elle, 
vel  caíibus  diíce  noftris. 

Trabare   de  moribus  fupcrefl:  quorum 
cxcelentia  máxime  in  duobus  cnituit.   Cato 

[a]  gentibus  naciones:  efio  es  en  22.  lenguas* 
[¿»]  mcditatioae  con  el  exercicia» 

Priiv 


^.-•^53^-^ 


DlE   C.  JUtlO  SOUNO.  121 

Princeps  ?oxc>x  gtntis  (^)  lcnator  optimus^ 
opnmus  Impcrator,  omtor  optimus,  caufam 
tAincn    quadragics ,  6l  qnater  dixit,  diveríis 
odiomm  iimultacibiis  appetitus,  fempcr  .  ab« 
ioluCLis.  Vcrum  Scipionis  ii^.miliani  iaus  pro- 
penlior,  (^)  qui  pra;tcr  boiia ,  qiiibus  Cato  cla-  " 
1'us  fint,  criam  publico  amore  pracceisic. .  .  Piu- 
rimi  inrer  Romanos  eloquentiáfloruerunt/cd 
hoc  bonum  h^^ redirá rmai  nnnquám  fiiit,  niii 
mfamiliá  Gnriom7iB,in  qiUtr<^T  ferie  con.ti 
oratorcs  ftiere.  Magnum  hochabitnm  eft. . . . 
*''i^      Pcrfcdam  prudenriam  íbii  Socrati  Ora- 
culuiii  Delphicum  adjudicavit.  Pietatis  docu- 
mentum  nobiiius  quidem  in  Metellorum  do- 
mo eífülíit,  fed  eminentifsímum  in  plebeji 
puérpera  rcperitar:  hiimiljs  hsec,  arque  ideó 
tamse  obfcurioris,  cúm  ad  parrem ,  qui  lup* 
plicij  causa  claurcris  p(rnalibus  conrínebatur, 
aegré  obtinuiííet  ingreííum,-  cxquiíita  fepius, 
á   janitoribiis ,  ,ne  forte  parenri  cibum  fub- 
niiniftraret,  akre  enni  ubcribus   fuis  depre* 
henfa  eíl.  Quae  res  &  faítum,  &  lociim  con- 
fecravit.  Nam  qui  tnorti  deftinabatur,  dona- 
tus  filia:,  in  memoriam  tanti  praeconij  [í*]  rc- 
fervatus  eft.  Locus  dicatus  fuo  numini  ^  Pic- 
{a)  gentis  de  la  familia ,  o  eflirpe, 
[h]  propeníior  mas  de  inclinación, 
(í )  tanti  praiconij  de  tanta  cdebridad^  de  ac-^ 
■  cUn  Pan  gloriofa^ 

«  ta- 


^N 


'«24  Lugares  Seif^ctos 

taris  racdfum  fuit. . .  Qui  atnngat  ad  titulitm 
fclicitatis,  (a)  necdiim  rcpcrtiis  eft,  6c  qui  fe- 
!ix  ccníeri  jure  debuerit.  iN'amquc  Cornelius 
Sulia  didus  potius  cít,  quám  fueiit  feJix.  So- 
Jmn  cerré  beatum,  Cortina  (/^)  Ágiaum  judi- 
cavit,  qui  in  angulliísiaio  Arcadias  ángulo, 
pauperis  íoJi  ¿ommus,  nunquam  cgreííus  pa- 
femi  cdpítis  tenninos  invcnitur, 

[a)  ad  tituluin  fcliciratis  AYenomhre  defellz^, 
Coitiaa  el  Oracid9  de  A^qU  m  Velfhüs* 


Ai  I 


De   Jcjstino. 


125 


¥i-    ^     ir     ye     -K    4:    ^     i<    ^    ^     f:    *    :j^    :>k    ik     ;jr 
^    ^    :>(:    j|t    -5^    -^    ^    jp-    ^ -;^    ^ifc    ^-    ;ít    ^-    ^    ^i  "^ 


•  LUGARES    SELECTOS 

BE    JUSTINO, 
HlSTORI  AR.     LlB  R.   I. 

CAP.  IV.  Poíl  íhmIüos  deindc  reges ,  per 
ordinem  íüceísionis  regnuiii(^)  ad  Aftyagen 
deíccndít.  Hic  per  foniaum  vidít  ex  naturali- 
biis  [b]  ñiías,  [c]  quam  unicam  habcbat,  vitem 
enatam,  cuius  pahiiite  oiiinís  x\í¡aobiimbra- 
retar.  Confnlri  harioíí ,  ex  cádeai  ñlia  nc- 
pv>tem  ei  fiituriim ,  cujas  magnicado  pra^- 
iiimtíerar,  regiiique  ei  amifsionem  portendi, 
reípoiideriint.  Hocrefponfo  exterritus  ,  ñeque 
claro  viro,neque  civi  liliam,  né  paterna  mater- 
náquenobilitasnepoti  ánimos  extollcret;  íed 
ex  gente,  obfcurá  time  temporis,  Períariim, 
Carnbyfi  mcdiocri  viro  in  matrimonram  tradi- 
dit.  Ac  ne  íic  quidem  íbmni  metii  depoíico  , 
gravidam  ad  fe  íiliam  arcefsit,  ut  fab  avi  po- 
tirsimuiii  ociilis  partas  necaretur.  Natas  in- 

[a)  regnnill  de  Media^  ó  de  los  Me  ios, 

[h)  ex  natutalíbus/^^/.  partibus,  ¿/f /.-íj/í^r-* 

US  vsrffQnz^üfas, 


'^^ 


'    i 


í  26  Lugares  Selectos 

fans  dátiir  occidendus  Harpago,  regis  arca- 
norum  participi.  Is  verirus,  íi  ad  ñliam  mor- 
tuo  rege  veniilet  imperium,  quia  nallmn  A- 
ftvagcs  virilis  íéxus  gcnuerat,  ne  illa  nccati 
infantis  líltionem,  quam  á  patre  non  poraií- 
fet,  á  miniftro  exigercts  paftori  [4]  i'egij  pe- 
coris  puerum  cxponendiim  tradit.  Forreco- 
dem  teiwpore,  ¿c  ipíi  paftori  filiiis  natas 
crat.  Ejus  igitur  uxor,  auditá  legij  intantis 
cxpoíitione,  fummis  procibiis  rogat,  fibi  af- 
ferri,  oftendíque  puerum.  Ciljus  precibus  fa- 
tigatus  paftor,  revediis  m  íiivam,  invcnu  jux- 
ta  infantem,  canem  feminam,  párvulo  ubc- 
ra  pra^bentem,  &  áferis,  aliribúíquc  dete» 
^  ^dentem.  Motus  &  ípfe  miíericordiá,  qiú  mo- 
tam  ctiam  canem  viderat,  puerum  dcfert  ad 
ñabula,  eádem  cañe  anxie  proíéquente,  queni 
ubi  in  manum  mulier  accepit,  veluti  ad  no- 
tam  puer  alluíit:  {h)  tantúíqae  in  ilio  vigor, 
&  dulcis  qaidam  blandientis  infantis  rífus 
apparuit,  vit  paftoreni  uxor  nitro  rogaret, 
quo  (c)  fuum  partum  pro  illo  exponerec  {d) 
permitterétquc  íibi ,  íivc  forcauíe  tplias,[fi 

[a]  paftori  ^Ht  fe  llamaba^  Aíitradates. 

[h]  veluti  ad  notam  2á\üút^  U  acaricióy  co-^ 
7/j§  fi  la  conociera. 

[f]  quo  para  (jíie- 

[/]  exponeret.  Herodoto  dlce^  ^tte  el  hijo  del 
Paftor  nacti  mnertt.    (e)  ipílUS/í^f/.  pucri.  ^  , 

fi- 


-^_^,ry=sa»^ 


De  Justino.  127  " 

fivé  fpei  Ciix  (  a )  pueriun    nutriré.    Átqiie 
ita  pernitici  íbrte  parviiloru  n :    hic   pn> 
filio  partons  educatur ,  ille  pro  Depote  regis.  ^ 
expon  i  tur.  Nutrid  Spacos  poftea  nomen  fiíit, 
quia  canem  PcrfcC  lie  vocaat. 
{a)  illas  de  ella. 

GAP.  V.  Puerdeinde  cum  inrcr  pa (lores 
cffct,  Cyri  nomen  acccpit.  Mox,  rcx  ínter  lu- 
dentes  forte  deleitas,  cuín  per  laíciviam  (a) 
contumaces  Piagellis  cecidiílet,  a  parentibus 
puerorum  querela  eft  regi  delata,indignantibus 
a  íervo  regio  ingenuos  liomines  fervilibus  ver- 
bcribus  afFcdos.  Ule  arceísito  puero  &  in- 
terrogato,  cum,  nihil  mutato  vultu ,  feciílc 
fe"  ut  regem  reipondiíTet  j  admiratus  con- 
ftantiam,  in  memoriam  fomnij,  refponsíquc 
revocatur.  Atque  itá -ciim  &  valtus  íimilitu-* 
do ,  &  expoíitionis  témpora,  &  paftoris  con- 
fefsio  convenireat,  nepoteni  agnovit.  Et  qao* 
niam  defundus(¿)  fibi  fomnio  (r)  videretur, 
agirato  [¿/]  Ínter  paftoresregnor^nimum  mi^ 
nacem  dumtaxat  in  illo  fregit.  (e)  Caeterum 
Harpago  amico  fuo  infeftus,  in  ultioncaí  Icr^ 
[a]  per  lafciviam  por  jue^a. 
[h]  defundus  Ubenado ,  falldo  con  blen^  - 
[c]  fomnio  fítf}l.  ex.  í 

[/]  agitato  de  ejae  fe  ha  hablado,  rc^no  f^ph 
da  f$r  {e)  fregit,  nfrái^dU^  rcfrimÍ9\ 

vati 


I3S  Lugares  Selectos 

vati  ncpotis,  ñlmm  ejus  iiiratccit,  cpnían- 
dumque  pacn  tradidit.  [a]  Sed  Harpagus  a4 
pr^ícíis  tempus  (b)  diísimuUto  dolorc,  odmni 
íegis  iii  viDÚiáx  occaiioncm  diñuiír.  In- 
terjeao  demde  teaipoie,  cum  adaleviííct  Cy- 
rus,  doloicorbiratis  aduionirus,(¿-)  ícribit  eí, 
m  ablegaras  m  Palas  ab  avo  fiicnc :  ut  oc* 
cidí  emn  parviiliuii  avus  juísent:  ur  benefi- 
cio íuo  rervatus  üt:  ut  regem  oíendcrit:  ut 
ñiiiuii  ainííerir.  Hortatar,  cxcrciriim  parct,  5¿ 
pronaní  ad  rcgiuun  viam  ingicdiatur,  Mcdo- 
mai  rraníiüioneíB  (¿Z)  pollicitLis,  Epiliola,  quia 
paiam^  fcrn  ncquibat ,  regís  aiitodibus  oiB- 
ne5  aditus  obiidentibas^  exintcraro  lepori  m- 
íeritur,  kpuíqnein  Pcifas  Cyro  fcrendus,  fi- 
áo  ícrvo  rraditiir:  addita  retía,  ut  íub  ípccic 
venatons  xiolus  laterer. 

[a']  tradidit.'/í^í  cjííe  el  lo  fitflera^  hafia  def" 
fuss  de  averio   comí  de,  ( Herod.  ) 

\h)  ad  pra;^íeiis  rempiís  ^or  entonzjs. 

(f)  adiiionitus  fupL  Harpagus, 

{d)  tranlitioneiii  U  mad^iH^si ,  ejl&  es ,  ^sfs 
fajjanan  a  fi4  partido. 

CAP.  VI.  Le&is  ille  epiftolis,  cade  fomnio 
aggredi  jiiíTus  cll:  íed  pr^emoninis,  ut  quem 
pnmum  pollera  dicobviu rn  íiabuidet,  íociuiu 
coeptis  adlmieret.  Igitur  antelucano  rempa- 
re  i-gLcí  icci'  mgreiiüs,  ubviuiu  iiaoiut:  ícrvum 
'  de 


De  JasTiND.  119 

dt  ct$t^a\o{a)  cu/uidaai  Meii^  norninq  Sy- 
bareti.  Hujiis  reqmatá  ongmc,  ut  la  Pcriis 
genicmn  audivit,  dciiiptis  compedibus,  aliliva- 
.ptü-]iie  comité ,  Peiiepoííin  regreditur.  M 
■coiivocato  populo,  jubec  (^)  ornnes  pr^eíto 
cúai  íecuribiis  adeile,  Óc  íiivaai  vi^  circuiB- 
datam  excidere»  Qiiod  cum  ilrcuiie  tcciiíeur, 
eoíliem  pollero  die,  apparatis  ^piihs  uwitat: 
dcinde  ciim  alacriores  'ipío  eoavivio  íactxjs 
videret,  rogat,  íi  conditio  proponatur,  atníts 
vit^  fortem  kgmt ,  heaerní  labons,  an  pi  .e- 
fentiuin  epularLiai;  prxíentiiim ,  nt  accLvna- 
vére  omnes;  aic:  Hefterno  íimilem  laboii 
omncQi  vitam  adiiros,  qaoad  Medís  pareatit: 
íc  íecacos,  hodiernis  epulis.  L^ris  oninibus^ 
Medís  belluiii  infere.  Aílyages  meriti  íiii  ii 
Harpagiun  oblirus,  rummaiii(r)  bclii  eideni 
comaiíttic.-qai  exercitiim  accepruiii  Ibirírn  Cy- 
ro  per  dedicioneai  tradidit,  regilq;ie  crude^ 
Jitatem  períidiá  defedionis  iilciicitiir.  Qaoi 
ubi  Aíliages  audivic,  contradis  iindíqucau- 

(a)  de  ergallub,  de  UcArcel  m;i¡c^.  En  % 
f:A{4s  ds  Campo,  a,vU  ma  fnfdon  j]ihterra}$m^  d.m^ 
de  fe  afegurahan  los  efcUvos  d?¡}^nad,s  al  Idí^j. 
V9  de  la  Maxjcnda:  que  correfponiz  en  algmma^ 
do  a  hs  Galpones  de  nuefiras  Chacras. 

[¿]  juber,  fina¡endi,  qne  era  fu  Xefc.  d^flpt^ 
d0  for   Aílyages,  [HerQd,)  '■        ' 

^  ^    (f^  ÍUiUmam  y;;^/.  potcítatem,  d  Comanda. 


^^ 


( 


■it 
11 


tx^'o  Lugares  Selectos 

xiliis,  ipfe  in  Ferias  ptoiiciiatiir:  <3c  rcpctito 
^laenus  ccitaminc,  ptiízuantibiií»  ííjis,  par- 
tem  excrcitiis  i  tcrgo  ponir,  &  tergivcrfan- 
itcs  ferro  agi  in*  hoitcs  jabct,  ac  denuntiat 
íiiís,  ni  vuiGcrcnt,  non  muvas  forres  ctiam 
poft  tcrga  inventaros,  qaáiii  á  frontibus  vi- 
ros:  prouide  videant,  fugientibus  hácc ,  aa 
illa  pngnantibus  acics  runipenda  ík.  íngeas, 
poft'ncccfsirateiii  pugnandi,  animus  cxcrci- 
tui  ejus  acccí'sit.  riilia  iraq'ic  cúm  Períatum 
^cics  paularim  cedercr,  marres  &  uxores  eo- 
rum  obviaiii  occarrünt :  orant  in  pr^Iiuní 
rcvertantur;  CLiné^antíbas,  íubíará  veftc,  ob- 
ícoena  corporisoftendnnt,  rogantes  nuai  ia 
úteros  niattum  vcl  iixonuii  velinc  refíigcre. 
Hac  rcprefsi  calligatione,  m  pr.£:]iuni  redeunt: 
&  facía  imprefsione,  qnos  fngiebant ,  fiige- 
re  compcllunt.  In  co  príelio  Aftyages  capi- 
tur:  cui  Cyrns  nihii  aliad,  quatn  regnam  ab- 
ftulit:  ncpotérnqae  in  illo  magis,  quam  \ic- 
torcQi  egir :  cúniquc  maximae  genti  Hyrca- 
noruní  pra^poíait.  Nam  in  Medos  rcvcrti  ip- 
íe  noluit.  Hic  fínis  Mcdorami  imperjj  fuit. 
Rcgnavcmnt  annos  cccL. ... 

CAP.VIlí.  Cyrusfubaaá  Afiá,  &  iinivcrfo 

Oriente  in  potcífatein  redado,  Scythis  bcUum 

inferr.  Erat  co  tcniporc  Scytharum  regina 

Tamyíis,  qu^  non  muUcbntci:  adventuhó- 

^       ■  ftimu 


De  Justino;'^  '         ^      iB^ 
tium  territa,  cum  prohibcre  eos  traníitu  Ara- 
xis  ñuminis  poiTet,  traníire  pGrmiik,  &  libi 
feciiioíXQi  pugnara  intrá  rcgni  íiu  rcrminos 
fau,  &  hortibus  obicdu  fiuminis  fngam  dif- 
fíciliorcm.  luque  Gyrtisy trajtais^copijs,  cum^ 
aliquantiipcr  m  Scyrhiam  proccísiiscr,  caílira. 
mcratiis  eíi  Dein  pollera  dic,  finiuJato  me-i 
tu,  qaafi  refngicns  caftra  deícrüifíct,  ira  vi- 
jiiaífatim,  &  ^  ea  qaa:  epulis  crant  ncccllaria, 
rcliquit.  Qiiod  cura  nuntiatum  reginas  cilct; 
adoíeiccnuilum  filium ,  adinftquendum  com 
Ciim  tercia  parte  copiarum  mittii:.  Cuiii  ven- 
tuai  ad  Cyri  caftra  eílct,  ignarus  reí  milita- 
ris  adoleícens,  veliitiad  epulas,  non  ad  proe- 
JiuLii  vcnuTet,  omiísis  hoftibiis,  iníuetos  bar- 
baros, vino  fe  enerare  paritur:  priuíquc  Scy- 
ú\dí  ebrietaix,  quam  bello  vinciintur.  Naní 
cognitis  bis,  Cynis  reverías  per  nod'cm,  íaii- 
cios  (/?)  oppdmit ,  omnéíque    Scy thas   cum 
regina?  filio  interficit.  Amiiro  tanto  exerci- 
tu,  &  quod  graviüs  dolendum ,  único  filio , 
Tamyris  orbítatis  dolorem  non  in  lacrynias 
cffadit :  fed  in  ultionis  folatia  intendit:  ho- 
íléfquc  recenti  vidoriá  exultantes ,  parí    in- 
fidiarum  fraude  circumvenit.  Quippc  fumilafe 
ta  difñdcntia  propter  vulnus   acccptum    rc- 
fugicns,  Cyrum  ad  anguftias  uíquepcrduxit. 
Ibí  compoíitis  in  montibiis  iníldijs ,    ducciv 
[a]  UUCios,  efto  es^  mcrtf  íaptaos* 


«32  Lugares  Selectos 

ta  millia  Períarmn  cuín  ipío  rege  trucida- 
vit.  In  qnz  vidLoni  ctiam  iJlud  meinorabí-? 
le  fLiit ,  q'iod  ne  nuntiiis  quidcaí  tanta:  cia- 
dís  íuperruit.  Caput  Cyn  amputatimi ,  m 
iitrem  humano  íanguine  replctum,  conjici  re- 
gina jubet ,  cúm  hac  exprobranone  crudcli- 
tatis:  Satia  te  inquit,  íangume  qiicm  íitifti^ 
cuiusquc  infatiabilis  íémper  fiiiíli,  Cyriis  re- 
gnavit  annos  xxx.non  iiutio  tantum  rcgni , 
íed  continuo  totms  tcaiporis  íucceilii,  ad- 
mirabilker  iníignis. 


il 


'«/^^ 


De  Aurelio  Víctor 


13^ 


"le      ''■ir''Í-      iT^i^      ^      íc     'k     -K     ^     >^     ^     •■^        -*: 
_  "K     ^.  - ^, . -^  -  .*  -  ^-  -  -^-  -  ^  J^-  -  ^  .  ^  .-^%  ^  ^- 


LUGARES    SELECTOS 

VE    AJRELIO    VÍCTOR, 

PiiocA    Réx    Albanorum. 

Roca  Rex  Albanorum  Amuíinm,  6c  Nii^ 

avitorem  filios  habuir,  quibus  regnuiii  an-^ 
nuis  [a)  vicibus  habcndmii  reliqíut,  &  ut  altcr-^ 
nis  {b)  impcrarent:  í^á  Amuiius  fratri  im- 
pcrium  non  átáit^  &  11 1  euní  fiibole  (<:)  priva- 
ret,  Rhcam  Silviam  filiam  ejus ,  Veíla^  fa- 
ccrdotem  pra^fecit,  ut  virginitate  perpetua  {d) 
teneretur:  quae  [t]  á  Marte  [f]  compréíla,  Ro^ 

\^a]  annuis  vicibus./^/'/.  pro, />¿>r  í»K/f»  <«»-• 
final -i   ^^  ^^-^  cada  uno. 

[I?]  alternis  tTí//.  in  annis. 

[c]  fubole  for  fobole,  u  por  o. 

[d]  virginitatc  perpetua  teneretur.  Lds 
Ve^des^  eflo  es  las  Doncellas^  confagradas  al  cul^ 
to  de  la  Díofa  f^efla^  confcrvaban  la  vtrglntdady  fe-^. 
na  de  la  vida,.  , 

[í]  qu^  fíípl,  Rhca,  compreíTa  forzjtda. 
'    [/]  á  Marte />¿>r  el  Dios  Marte,  ¿fio  lo  fingí» 
4¡ta  for  evitar  la  fcna^^ 

mu* 


p. 


I  i4  Lugares  Selectos 

muíiim  ,  &  Remum  edidic.  Aimilius  ipíartí 
in  vincula  coiiipeíí,it :  párvulos  ín  Tibcrim 
abjccit;  quos  aqna  in  íicco  rcliquit.  Ad  va- 
gitiiin  Lupa  accnrrit,  eóíque  uberibus  fiñs' 
aluic:  mox  Faiiíluliis  Paftor,  colledos  Accae 
Laurcntix  coujugi  educandos  dedit.  Qlií  [a) 
poílea  5  Aniulio  intcrfedo  ^  Niuiiitorí  ava 
ixgauai  reílítuemnc:  ipil  paftonbiis  adunatis, 
civirateni  condidcnint:  quam  Romulus  au- 
gurio [¿-j  vid^or,  quod  ipíc  XII,  Romulus  VL 
vulturcs  viderct,  Romam  [c]  vocavit,  6c  uc 
cam  prius  legíbus,  quám  mxnibus  munirct; 
cdixit  ne  quis  valium  traníiliret:  quod  Re- 
raus  irridcns,  traníilivit,  &á  Fabio  Cclcrc 
Ccntiirionc  rutro  fertur  occiíus.  {d) 

{a)  qui  fíífL  Romulus,  &  Remus, 
{b)  augurio,  ff«  el  agüero^  ^^6  es ^pQr  el  vneU 
de  Us  aves, 

(f)  Roniam  vocavit ,  U  Ihmo  Roma ,  U 
füft  fu  Tíomhrtn  El  cafo  es^  ¿jne  dif ¡catando  Iqs 
dos  hermanos^  qual  havia  de  rehar^  y  dar  fu  tsow-* 
hre  Á  Id  Ctfídad^  convinieron  en  ¿jne  a^ofiados  en 
diverfos  lugares ,  irinmfharta  el  que  mAS  huitret 
vle^e. 

[di  fertur  occifus  /?<//.  fuiflTc. 


m- 


De  Aurelio  Víctor;  13^ 

MuTius  ScMyüL^.  (4 

GUM  PoríennaRex  iirbcm  [¿^]  ohfideret^ 
Miitius  Cordus,  vir  Romana:  coníUn- 
tia%  Scnatum  adijc,  &  veniam  rransfügiciv 
di  petijc ,  ncccm  Rcg;ís  rcpromittcns.  Accc- 
ptá  poceftatc,  la  caftra  Porícnníe  venir,  ibique 
piirpuratum  (O  pro  Rege  deccpriis  occidir. 
Apprehenfus,  &  ad  Rcgciii  pcrrrachis ,  dcx- 
tcram  aris  (d)  impoliiit:  hoc  (e]  íupplicii  a 
rea  cxigens,  qiiód  in  Cíedc  pcccaílcr.  (/)  Un- 
de  cum  miíericordia  Regís  abftrahcrctur, 
qiiafi  beneñcium  rcfcrens  {¿)  ^it ,  trecenros 
adverÍLis  eum  (iaiileis  (/7)conjuraíIe.  Qiia  re  lile 

{a)  Sccvula  por  Scevolá ,  ^ne  ^H¡ere  dear 
fardo:  jforcjHc  qti^indo  fe^^mmi  U  mano  derecha  ^ 
havlendo  recibido  con  la  if^tuerda  el  fpmal,  gac  le 
holvw  el  Rey,  le  pafieron  efte  nombre,  que  Le  fue 
fiempre  mm   honrofo* 

(b)  Urbem  a  Roma, 

{c)  piirpurarum,  al  primer  Mlnlflro. 

{d)  aris  en  el  fuego ,  c¡ue  allí  haruia  prevenU 
do  para  el  Sacrificio, 

\e)  hoc  fupL  gemís,  a  rea /¿í/^/.  mana. 

(f)  peCCaíleC  havU  errado.  ^  ^ 

r^l  referens,  retomando,  ait  le  hlz^o  c^fianM 
X^a^  le  pnqlo.  .        • 

{h)  ímiiíeis,  j><?r  fimiles. 


:/  I 


136  Lugares  Selectos 

terrims,  bellum  acccptís  obíidibiis  depofuít. 
Miuio  prata  trans  Tiberim  data,  ab  eo  Mu- 
tia  appellata.  Statua  qiioqiie  ei  honoris  gra« 
tiá  conftitiita  eít 

L.  ViRGiNius  Centürio. 

POpuliis  Romanas  ciim  íeditiofos  magi- 
Rratüs  ferrc  non  poircr,  Decemviros  legi- 
5iis  ícnbcndis  creaviC,  qui  cas  ex  libris  Solo- 
nis  tralams ,  [a}  dLiodccim  tabulís  cxpofue- 
runt.  Sed  cdm  pacto  dorninationis  Magirtra- 
tiim  (I')  íibi  prorrogarenti  uniis  ex  ipíis,  Ap- 
pius^  Claudius,  Virginiam  Virginij  Centiirio- 
nis  fili:iiii,ín  Álgido  milírantis  adamavitiquain 
cum  corriimpere  non  poiler ,  Clícnteai  (r) 
íiibornavir,  qui  eam  in  ferviriitem  depoíce- 
ret:  {d)  ñcilé  viaLUiis ,  cúni  ipfc  ellet,  6c 
acculator,  &  judex.  Pater,  re  cognitá  ,  cúm 
ipfo  die  iüdiciis  íiipcrveniffer,  óc  fijianí  jam 
addidaní  (e)  viderec,  uldino  ejus  adloqnía 
impetraco,  eaní  in  íccrctLini[/]  abdnxir,  6c 

(a)  tralaras  f^or  tranflatas. 
'     [¿?]  Magiftrarum  d  cargo,  d  oficio, 

ic)  Clícnteni,    Marco  CLmd¡o. 

{¡d)  iñ  fervitatem  depoíceret,  ^nt  la^Ulef» 
fe  por  ejclava  fuya.. 

'  \i]  addidam  adjudicada  a  Marco^  por  fcn* 
ttnc!¿i  de  Apio, 

[/•]  in  íecrccum  >//.  locura. 
•    '  co- 


De  Aurelio  Víctor,  137 

occidit:  coi-pus  ejus  huiTiCiis  gercns,  ad  cxci> 

cimin  profugit,  &  milites  ad  vindicandum 
facinus  accendit:  qiü  cixatis  dccem  Inbunis^ 
AventinuíB  occiipaiuní,(^)  Dcccm-viros  ab- 
dicare íe  magiftratu  {h)  coegerunt  ,  eóíque 
cmnes  aut  morte,  aut  exíilio  jpnmerunt.  Ap» 
pius  Cladius  in  carcerc  necatus  eít. 

(a)  Ávcntinuai  occupariint, /¿  rstiraron  étl 
mofite   Aventino, 

{h)  abdicare  fe  magiftratu  /kpl,  i  magi* 
ftratU  fsp&r^rfs  ddcñrgo^    reyídneUrU^ 

M.  FüRiüS  Camillüs. 


f 


Urius  Caniillus  cum  Falifcos  obfiderct,  ac 
ludí  litteranj  magifter,  {a)  Principum  fi-« 
Jios  ad  eum  adduxilíec ,  vin^tiim  eiim  ijí- 
deiii  puerjs  in  urbem  rcdigerdiim ,  &  ver- 
berandum  tradidit.  Statim  Faliíci  le  ci  ob 
tantam  juftitiam  dedideiuncVejos  dcceciii  cb- 
íidio  domuit,  de  que  his  tnumphavit.  1  oüitio- 
4um  eit,  criQiini  datum  ,  f  ¿  }  qiiod  albis 
equis  triumphaífet ,  &  prsEdam  iniqíic  divi- 
iiífet:  dic  diña  (^)  ab  L.  Apptile;o  Inbono 
[4}Judi.  ütqrarii  caagifter^^  m  -M^efirQ  de 

{b)  cft  crimini  datum,  fe  It  calpL 

l;^^- (f}  ;4i?  dx^díy  ka'i/hmdofe  le  ehado   ¿  cúmfÁ'* 
TtsH'  f»  JHÍcio  €^  detjr^WAdi»  día,  ^    .  j 

i  \.^ ..  S  *  pl<^ 


'ts'g  'Lü&ARÉS 'Selectos  ' 

-plebis  daiiinam^  Ardeáin  concefsir.  (a)  Mox 
•^diii  Gíilli  bQñQúCS  relidis  ob  ftcriiitatcni  a- 
.gns  luis,  Clülmai  Eírun^e  cpidum  oblldcrenc, 
mui  luiU  Rorai  tres  Ií^ati,-qiu  Galios  mo- 
-tierent,  iit -^b  ppprtgnatione   cieíiíkrent.    Ex 
^hi5  uaiís  con^ra-jiis  gcatium,  in  acicm  pro- 
Ceísit,  &'•  duceiil  Seiionem    intcrfccit.  Quo 
^oi*n':norj  GaíH/  pctids  m  -dcditioncm  Lcga- 
tis,  ncc  unpetratis,  Romam  peticninr,  &  e- 
'xercítamílóiiisnuní  apiíd  Aliam  fíuvium  ce-^ 
cidemnt  dio  XV L  Kalen.  Augiu\i :  qui  dÍJÍS 
Ínter  netaílos  (¿)  relatas,  Alicniis  diftus.  Vic* 
tores  Galii  ul'béili  Hvrraveruut,  ubi  nobilif- 
íi'Tios  feíui  n  ia  curulibus  9  &  honorurn  in- 
%2;nibiis,  prim^iit  dcos  vencrati,  dcinde  ift 
hoiiiiaes  deípicati,  intcrfccére.  Relíqna  juvcn^ 
'tu3  civti  Mxiiiíio  m  Czpkolmm  fugic,  ubi  ob-^ 
fe.Ta,  Camilli  vittutcliberat;!  eft:  qui  abícns 
'bidatoi^  didus,-  collcclis  ícliqíiis.  Galios  im- 
proviíbs,  intentccidnc  occidiÉ.  (r]  Popuhuii 
Roaianiim  migrare  Vcjós  vbrenrenl  rerinuir. 
'SkSc  oppiduní  civibus ,  dc^^áUis   óppido 

•¿eddidit.    ^   :-  ■;'  ■    .^- -^:'^';  ■  ^.    .. ', 

(a),  conceftit,  fe  retiro  t^jA-^cA:  "  V.- 
'^"^    {b)  ínter  ^^nefaáos,  tf^íitf;;^fdyifks^  ^(f^s. 
JEntonres  no   havia  Trlba-naUs-^  El  was  nefafiotrá 

- ^  \  (r]  interneci onc    occidere ,   ts  baKir  ■  ma 
(tran  matanx^a.'7í>dü^l9S  ¿  t^deu 'W1?t7»* 

^  V  C.  DUI' 


De  Aurelio,  Victos. 
C   DuiLiüS. 


M9 


GAJUS  Duiliiis  primo  Púnico  bdtoptix 
coatra  CairiiagsiiCiues  miíus,  cuib  vide-"^ 
rer  eos  aiuitam  man  poiic,  ciaiicíii  validaní 
fabvetccir:  &  [juss  Corvos  vocaveve,]  manüS 
fcLTcas  (^)  ciim  irniu  iioltuim  pnrnus    infti-- 
tiiiC,  quillas  ínter  pugnandum,  hoíliu.ni  ^^"^7 . 
veis  XXX.    r.ppichciuít ,    xni.  u-icríit ,    qiii. 
vicli,  capri  íiint.  Anmbai  Duxclaísis,  Carrha- 
ginem  fngit,  &  á  Senato  qaaílivit  [  i' ]  quid 
f;CÍcaÍLiin  ccníerenc.  Oimiibus,  utpngnaret,- 
ac.laínantibüs:  féci,  [í-)  iiiquir,  &  vidas  ílim:. 
il:  poenaracruas  cffijgit.  Nain  apnd  Poenos, 
DiK  '<núc  {d)  re  gcrtá  pimicbarur.  Duilio  con- 
cciilim  ell,  {e)  iit  prcsluccntc   fii na li ,  [f ]  & 

[a)  aianilS  férreas,  una  mí^qmnd  fuella  en  l¿i. 
proa  de  las  G^leras^  para  fiíje$í?/r  Us  lúijelcs  ene* 
m'f'OSy  y  hacer  con  facilidad  el  aturd^^ge^  en  qtie> 
irtin  mAs  fiA'Crtes  ios  Romanos. 

W  <\^¿í^i^^^-^confidtlld  no've¿íid  de  aqiiel  mf-j 

trumetJtOy  que  daba  cmdado^y  ocultólo  que  havid 
Jlicedído, 

[c^  feci,  refirió  entopcss  cjne  hjnv.¡ñ_  hech9  lo.mif' 
^yi^fif  ^y.erm  el Senddo^y  (In  embargo  qttedü  venct.rO, 

(i)  male  e\}o  es^  por  iinprudeHCía  c   timides^ 

(e)  ConceíTuill   C^^  efto  fue  por  toda  fn  zida, 

(f)  pra^iucente  íiuiali,  precedido  de  hachas 
di  /of^Sy  que  k  ¡hm  é^hmhrandg» 


I'4.0  LOCARES  SeIECTOS 

ptcecinenre  tibicine,  (^)  á  coená  (^)  publicé  (c) 
(a)  6c  pr^cinente  tibicme,  j  de  mnjicps^  qne 

U  iban  toe  ando  fian  tas, 

(Íp)  á  COena,  defpass  de  cenar, 

{c)  publlCe    co?m  fi  fíiejfe   en   triUTyjfho, 

{d)  redirct    boivlejfe   Á  fu   caja.   Cictron  dtce^ 

^He  fiendo  nmoy  lo  'vIq   de  efta  inerte  minchas  ve- 

Kts» 

MARCUS  ANTONIOS, 

Arciis  Antonias  in  ómnibus  expedirio- 
nibiis  lulio  C.eíari  comes,  Lupcrcali- 
bus  {a)  diadema  ei  imponerc  tcntavit:  mor- 
tuo,  divinos  honores  decrevit.  Augul^um  per- 
fidiosé  rraclavit,  á  quo  apud  Mutinam  vic- 
tus,  Pcruíij.fcime  do  nitus,  in  Galliam  fu^zit : 
ibi  Lepidum  íibi  coílegam  adjunxir:  Brutum, 
exercitu  cjus  corrupto,  occidir.  Reparatisvi- 
ribus  in  Iraliam  regreííus,  cum  Gstfarc  {b)  in 
grariam  rcdijt.  Tnumvirfafíus  proícritioncm 

{a)   Lupcrcalibus,  enUs  feflas  iy^deceyjtes^t^Ut 
fi  haxjí^n  al  Dtos  Pan^el  día  l$.de  Febrerú» 
{b]  cáiB  Cíefarc  con  Angufio  Cejar, 


'1 


De  Aurelio  Víctor.  14í 

á  Lucio  Cceíare  avúnculo  íüo  coepit,  [c)  In 
Syna'U  inuiiis  bellum  Partiiis  inrulit,  á  qui- 
b'.is  Vidu:»,  vix  tcrtiam  parrem  de  quir.de- 
CMi  legioiuoiis  in  Egypruin  pcrduxit  j  il>i 
Cleapacr^  amore  dcvinctas^  m  Adiarico  li* 
torc  <\b  Aiigulto  vidus  cit,  in  Alexandriatn 
reí^rcíllis  ,  cum  habita  regio  in  folio  regali 
feJiier,  necein  iibi  coiifCiViCo 

(r)  C*Xpit.  El  cafo  fne  ^  cjue  Antonio  poma 
por  primera  conákion  del  Trmmv'-r^JOj  íjue  fe  U 
entre ffaífe  U  .cabe:^a  de  Cicerón,  Lepido  convr/io , 
pero  "^AiiiJnno  defendía  la  vida  de  fu  ProteUür»  La 
conte(laclon  dfíro  dos  días,  Al  tercero  penjanda 
AndPtiio  eludir  si  intento  de  Amonio^  pidió  por  fü 
parte  U  míierte  de  Lacio  f  pero  el  le  torno  la  pa- 
labra, j  facrifico  defde  hego  ¿  fn  Tio^  fot  veí^ 
garfe  de  fi^  Enemigo. 


:  íi  P- 


142 


Lugares  Selégíos  ' 


§  S^  2^  3^  s^  2^  i^  2^.  2^  i^  ¥  ¥¥^ ' 

LUGARES    SELECTOS 

VE  AULO  CELIO. 

NocT,  Attic.  Libr.  1.  Cap.  XXÍII. 


ÍSTORIA  de  Papirio  Pr^textato  diíla 
fcriptáque  eíl  á  M.  Catone  in  orationc, 
qiia  ufus  eft  ad  milites  contra  Galbam,cnai. 
mulcá  qiiideiB  venuílate,  atquc  luce,  arque 
niLinditia  verboruGi.  Ea  Catonis  verba  hiuc 
pToríns.coQii'nentarioindidirrcm,  (i  libri  co- 
J3ia  fuiílcr  id  teiiipons,  cqqi  \i¿íc  didavij  quod 
íi  non  virtutcs,  digniraréíque  vcrbornm,  ied 
icm  ipíaní  fcire  qu^ris,  fcrmé  adhuncmo- 
dual  cft.  Mos  antea  íénatoribus  Roaix  fuit, 
ia  Curiam  [^]  ciai  piutextatis  ñlijs  introire. 
Qiuiai  in  íenato  res  niajor  qiixpiain  coníiil- 
rata  ,  eáq  le  in  áicíXí  pofteiníii  prolata  eft, 
placukqae  ur  hañc  rem ,  íupcr  q-.sa  traí^a- 
viíTcnr,  ne  qnis  cnunciarct,  priuíqiiain  dcctc- 
ta  effct :  matcr  Pnpirii  puerí ,  qni  cmn  pa- 
tente Tno  in  curia  ílierar,  perciindatiir  fi- 
Jimn,qiiidnam  in  íenarii  Patres  cgiflent.  Piicr 
{a)  i  a  C\XÚZV^  k  U  fda  dsnde  fe  form-ñ^'t 


Swadt 


re- 


-I>i  AüLo  Geuo.         .  .   ?^5 
rcrpóndic  tacendiun  eíic,  ncqnc  id  dici  iice- 

xc:  iííiilier  iit  aiidicndi  cupidior >  kcrctum 
rci,  .&  iikntiurn  deberi  puer  affumans,  ani- 
^nium  eius  ad,  inqnircndiiui,  cverbciar.  Qijanic 
igltiu-  comprcísíus ,.  violentiiiíqnc  :  tiun 
pticr,  matre  \irgcntc,  lepidi,  arque  fcftivi  meiv 
daoj  coDÍiliuui  capir:  adiim  in  fenati],  dixit, 
tltium  * videretiir  utilius,  iiiagííqiic  é'  tcpii blrf 
ca  ciTe ,  unns  ne,  ut  duas  uxorcs  •  habcrct , 
an  iic  una  apiid  duos  napta  cHcr/Hoc  illa  uf 
siidivir,  aoiiiio  compavcicit,  doino  trepidans 
egreditar,  ad  cereras  matronas  dcfcrt,  qaod 
audierat:  pervcniunt  ad  icnatmii  ponera  díc 
matrumfamilas  caterva,  {£)  lacrimantes,  at- 
qnc  obíccrantcs  orant.ona  potiiis,  ut  dobus^ 
nirpta  fierer,  qiiám  uc  uiiidua!.  Senatores  iii* 
grcdicnrcs  in  curiam,  qiu^  illa  muiiciiiiii  Sfí- 
teir*pcn€S,  &^  quid  íibi  poftiilatió  iñhxc  vcU 
Ict,  mirabancur.  Piicr  Papiriiis  in  mediuiii- 
Ciu'ias  progreirus,  quid  matcraudircinftitiííet,' 
quid  ipfc  inatd  dixiilet ,  rem  fkuti  fucrat  J 
dcuarrat  Senatus  fidcm,  atquc  ingeniurn  piie- 
li  dcoiculatn,s;[¿]  coníriitum(£-)  facit;uti  poü:- 
'■  (a]  pervcíiiiinc  caterva,  figura  Sjlep¡ls,  'en  qm 
fe  h^i^e  ia  concordancia  y  no  can  let  -^e^,  fmo'coW 
¡a  idea.',  efio  €5yCon  lo  ejue  fe  concih*^^  no   conls^iW 

fifrcf.h'eiefimoturbsL  ruUnt,  abfente  nobis.  «Scc. 

^    [¿3  de  oículatus.  kvíendo  a^laud'td(f  cm  canaaím 


144-  I  üdÁRES  Selectos 

hac  pLicri  ciim  patiibus  m  curiam  né  in« 
troeant,  niíi  ille  uniis  Papírius:  eique  puero 
poftca  cognomcntiim,  honoris  grana  ^  indi* 
tum  Pré;t€x$attis ^  ob  ioqiiendi,  tacendíquc 
ia  íerate  prdetextata  priidentiaiii. 

LIBR.  VI.  CAP.  XVII. 

Ibros    Athenis    difcipÜnarLuii  liberalium 

publicc  ad  legendinn  pracbcndos,  primus 
poiiiiifc  diciriu*  Püidrams  tyrannus:  U)  dcm* 
ceps  Ikidioíius,  accuratiúsquc  ipíi  Arhcnienfes 
auxei'init:  ícd  omncm  illam  poftea  hbroriuii 
copidiii  Xerxes  Atiicnariim  pon  tus,  urbe  ip- 
sA  praster  arceiii  iriCensá,abíl:iilir,aíportavírquq 
i\\  Perlas.  Hos  porro  libros  uníveríbs  muí-. 
ds  (^')  poil:  (í:]  tem|:)€il:atibus ,  Selcucus  Rex, 
qni ..  Nicanor  appcilatus^  refcrendos  Alhenas 
ciiravit.  íngcns  , poftea  nuiíierus  librormn  in 
iEgypto  á  Pcoleiiiseis  regibus,  veí  conqiiííi- 
tüs,  ve!  confcclus  [d]  eft,  ad  milUa  fcrme  vo- 
luminiim  íeptíngenca}  íed  ca  onaüa  [/J  beí- 
íp  priore  Alexandrino,  (/)  dom  diripitur  C2^ 

(¿2)  tyrannus,  efto  es  de  Athe»as,  ;x 

.  {b)  illiilns  fiípi,  in.  (c)  poft  adverbio^  £« 
mtéchos  tiempos  de/pues^  eflo  es  y  defit^es  de  muchos;, 
lempos.  [^/]  ConfeduS  completada» 
/  "  (e)  omnia.  Séneca  dtK^e^  <jae  ¡e-  onerntíroví  40Q 
m'íl  rihros,  {f}  Alcxaildrino.  En  ta  gnerrñy  ifHC 
T   Cefar  hi^  4  ^kx^d^m^  4(md«  .^Ma  efi^Bt^ 


De  Aülo  Gelí».  145 

ca  civitaSj  non  rponcé^  ñeque  opera  coníul- 
tá  j  (^)  íed  á  aiilitibüs  forte  auxilíanos  UíCCí> 
ía  íuiit. 

{k)  ñeque   opera  confulcá ,  fti  de  memo  t 
fQrqm  ei  animo  tra^  qnemar  foUmente  lo*  ^avios^ 

LÍBR.  XIII.  CAP.   XI. 

T    Epidifsimus  líber  eft  M.  Varronis  cxfa* 

JLtyns  Meníppcds,  {a)  qui  inícnbicur, 
Nefcis  ^  {h)  e^nid  vefper  fcrus  vehat^  m  quo  dil- 
ferit  de  apto  convivamm  rumero/de  que 
ipfuis  conviví)  habitu,  culriique.  Dicit  au- 
tan,  conviva  L'üm  numerumiocipeic  opoitc- 
re  á  Gratiarum  numero,  &  progredi  ad  Mu^ 
farumj  id  eft  proficiici  á  tribus,  conülieic  ia 
novem:  ut  cüm  paucií'siiiii  coi  vn  ¿e  íur.t,  1:0a 
pauciorcs  íint,  quam  ticb,  quiim  pliuimi,  noi 
piures^  quam  novem.  Nam  muUos^  irquit,  effe 
mn  eonvenit^  ^picd  tpi'/bapleYpiwqueeft  tmhnUnta.  ,  . 
Jpfttm  deinde  convlvtmn  con^at^\V\<^X^  ex  retíH 
qUiítuor^  &  tam  demqvie  QWfit'bm  [mi  fmmerts  oh- 
folutnm  e¡l\  Si  belli  homvtncuh  cciUtii Jant^  fi  lec^ 
tus  locas  y  jl  tempHS  letiam^  fi  nppamíUs  mn  m-* 
¿eñusy  nec  locjt/iaces  autem^  iifqmt  $  con^tvíts ,  né¿ 
•■  {a)  Menippaeis.  hechas  á  imttacion  de  las  (¡ue 
compHfo  el  Fhilofopho  Minifpó^  efio  es  kteríefcas  ^ 
y  picantes. 

[h]  Nefcis  &:c.  Adagio^  eott^ué  fi  frgmjicahé 
id  inJlaMdad  dé  las  tofas  huss^éís^í^ 


I 


14-6,  LUG ARIS   SeLECTGÍS 

a^i^_i  fi^bfella.h  [a]  ftle/inm^.  t/ero  non  In  conyiviOy 
fel  m  cidicsilo  ejfe  deher,  Scnnoacs  Igiruu  i4 
t^iiiporis  habendos^ccnfe',  lion  íupcr  lebiis 
aaófs,  ai|t  tqttu  j;H/ie4  juciíridos,  atque  in^ 
vicabiks/(^j  .&,  Cuii>  q^iadain.ilkccbra,  &  vo- 
kptate.  iinlcs,  cx  q-uaus  Mngcnimn  noHrum 
visimitiüs  fiat ,"  '&";  áinxaiiis.  ¡hiod  profecto^  /w- 
efiih  ^  eve'tet^fi  de  id  'genMs  rehpts^  ad  commvmeM 
tñlk  idrfpi'^'  p^r^ineníihpís  cprifabiilemar^.d,€  ¿^ut^us  irh 
ffjro.^   at¿j4e  ¡n.^iaaotiU  agend'S^  loqm  non  efl  oiiam. 

tHm  la'Ámm^^qmm  (iat  fofd'hns'.' .&  In  convivio  /«• 
ai  *  \c)  no  n ^(mfiii ■  deheiit. ,  Je  i  e.A .  p.otrfsimiim  ,  f  »4? 
(¡¡f^píl'ftnt  vit'Z  f/ítilüat!.híi!  con imeyitra  &  d'dethnt.  .  . 
'  (a)  ap'ki-  ít'^^'^Ha.  eolios  Eílrados^  en  los  Tri* 
hkn^tlcs,   (y)  !Íavita3ÍlcS,  que  tengan   atra5iivo, 

r<r1  lexk    ^^^^  Ain'igUQs  h'^.z^ian  leer  algún  Foe^ 
t4     9   Hi^hrMdúr^  dorante  la^  comida,, 

lAWk,  XV.   CAP.  X.     • 

PLnt!arGhns  in  librorum ,  qiios  de  tmimi. 
iafcdo  ií  pri  Vi  > ,  q  ri  \i  de  -n  irbis  dif- 
ícret  i'i  hai'n>>  hj  ainn'ii  incidcntibíis:  Vir- 
gules iiíii^  Mileij.aoninis,  {.2)  tere  q'iot  mm 
iw  ea  civitate  crvat ,  a*e,32^t2  ,  fine  uÜá  evi- 
(^)  Mile.ij  np.ninls,  ejh  es  de  la  Cladíad  de 
M'dciO,  - 

dcati 


De  Aülo  GEnó.'  i47 

denti  causa  (.1)  volunrateñi  lapiffe    obcua^ 

f   úá¿  morns,  ac  dcinde  piui.ni^is,  vitam  íulpcrí- 

■  dio  amidlft.  Id  qnuiñ  accideret  m  dks  cie^ 
brius,  iiequc  aí#iiliS  cariuii  mon  periéveiaff- 
tmiH,  mcuiCiná  a.;hilí^cn  quircr  5  decrcvilft 
Mileucs  ,  urVírgines ,  qn^c  torpoiibiis  iU- 
fpefllis  dcmortMa^  forcrit,  c¿.^  onii.es  riid^, 
ciim  eodcQi  Jaqueo,  qiu-clkntpri^vird^ a:,  c& 
ferrei^rur:  poft  id  decretuiíi,  "VirgiLCS  voliin- 
tanain  raoitcm  non  pctüie,  pudoie  icio  dc- 
ter ritas  tam  iiihoneiii    fiineriS.  ''- 

•  [a]  causa.   Id  ^146  Í€/¡^reíyr/;?ej   es  el  fuYúY  ute^. 
rlnó^  o'/iainddo  de  alguntz  ¿^ualidad  'vtnenofa  del  aj-* 


re. 


LIBPv. 


CAP.  XVI. 


4'  iLoCrotop/ieníis.athlcra  iHi]ftris,qi!emitt 
1  chronicis  fcnptumcft^Clympíade  quih- 
■  cjiíageriaia^Goronatnm  eflc ,  cxituai  habnit 
¥1 1¿&  Olí  (era  n d u  m  ,  &  mi  r an c  11  m .  Qii  11  m  j^  m 
narii  grandis  ¿H.'tcm  athlcticam  deslñct,  ítér- 
qas  facerct  forte  íoliis  in  locis  Italíae  íilvc- 
ftiibus:  qucrcuní  vidit  proximé  viam,p2tulrs 
in  parte  media  rimis  hiai  tcm.  Tum  CS' 
perin,  credo,  etiam  ture  volers,  an  iill^  íí-' 
bi  reliqucc  vires  adcíicnr:  immiísis  in  cavrr=i- 
ñas  arboris  digitis,  diduccrc  ,  &  rcfcirdcrc 
quercum  conarus  eft ,  -^xc  medir  1x1  quiccm 
partcm  difcidit,  divellírquc.  Queicus  autcm 

in 


f 4^  Logares  Selecto? 

iti  daas  didivfta  partes,  qumn  ille,  qnafipct 
fcd:o  [a]  qioJ  erat  connixiis,  inanuá  laxaír 
ícr,  ceiaate  vi,  redijtin  naturam;  manibuiqufí 
cjus  reteatis,  ínclasíique,  ílrida  dcnuo,  Ócco- 
jiflefa,  dilaceranduíii  hominem  fcns  pr^buiU 
(4)  perfedo.  fí4pL  opere, 

;  LIBR.  XV.  CAP.  XVII. 

ALcíbíades  Aríienicnfis  q-inm  apud  avtm* 
ciilii  n  Pencicii,pLier  arribas^  ac  dúci^ 
pliiiis  iiberalibus  erudirctur,  &:  arceísi  Ferí- 
eles Antigciiidaín  cibidnem  juísíllet,  uc  eum 
cánere  tíbijs,  q'iod  honcftilsiaium  tiim  vi- 
dcbatiir,  docerer:  traditas  íibi  tibias,  U)  ciun 
ad  os  adaibiiiilct,  ínuaiTétqMc,  pudcfadus  oris 
dcfonnitate,  abjccit,  infrei^ícqüe.  Ea  res  Cuín 
pcrcrebiiiilet ,  omnimii  tmn  Athenieniiurn 
CDiícaru,  difciplina  tibijs  canendi  delira  eftj 
Scrípririi  h^c  cfl:  in  commentario  Pamphi- 
la^(^)  nono  ¿^  viccíiíno. 

(a)  tibias.  Los  Anttí^Hos  txifií^han  Á  i^n  tlemfo 
dos  fíííutas^  vina   con  caiii  mano. 

[b)  PaiTlphil¿e,  £/?^  era  una  Mtiger  í^.gypcta^ 
^He  floreció  en  tiempo  de  Nerón ^  j  efcribio  varm 
Libras  ds  H¡¡loria, 


De  Columela. 


149 


LUGARES    SELECTOS 

VE    COLVMEL  A, 
De  Re  Rüst.  Libr.  I.  Cap.  I. 

Qüí  'ftiidiiiiii  agricolationi  dederit,  anti- 
lilísima  (4)  ícsar  hct'C    íibi  advocanda , 
priKicnciam  reí,  faciilratcm  impcndcndi, 
volaneatcín  agendi.  Naai  is  demum   ciiltif- 
finícn  ms  habebit ,  ut  ait  Tremellii]s,qui  & 
c  :)!cre  ícicr,  de  poterir,  &  volct:  ncqiie  enim 
ícire  aut  vellc,  cniquam  fatisfueric  iine  fum- 
pnb'is,qaos  e^cigiiüt  opera:  ncc  nirfiis  facicndi , 
9í\\t  impendendi  voluntas  profuerit  íinc  arte: 
qni3  capur  eíl  in  oinni  ncgotio,  noiTc  quid 
agcndinn  ík,  maximéqnc  in  agncultnra  in  qua 
voluntas,  faculta  qüecitrá  fci entiam^íjepe  mali- 
na tt  do  ninis  afferunt  jaduram,  cuiíi  imprude- 
ter  ñda  opera  fruílrantar  iaipenfas.kaque  dili- 
gciis  Paterfeiiiilias,  cui  coKdi  cft  ex  aguí  ciilrii, 
certam  íeqni  rationeiii  tcifamilians  augcnda? , 
máxima  curabit,  ur  ^taüis  iwx   pmdenriísi- 
mos  agrícolas  de  quaque  rcconfular,  &í  c:ííiv 
mentarlos  antiquorüín  fedulo  fcrutetiír,  ac- 
U)  aaciquiísima  fu^L  pr^cepta., 

qiic 


'í\ 


i ^o     "  Lugares  Selectos 

qae'  seftimet ,  quid  cor  uní  qiüiqac  fenferit  ^ 
quid  pra^ccperit:  an  univería  ,  qiiai  majoies 
prodiderunr,  tiujus  tcnipoiis  cuitui^e  rcípon- 
dcant ,  aut  aliqua  diüoncnt  ^ .... 

Ac  nc  ífta  quidcaí  prasíidia,  lU  diximns, 
non  aísiduíis  labor,  &  expenentia  viUiCi,  non 
faciilratcs,  ac  voluntas  impcnd.cndi  tartam 
polknt,  quantum  vcl  una  pra:íentia  domíni: 
qiue  Oí  (i  frcqucns  openbus  intcrvencnt,  f  ut 
Üi  exercitü,  cdiu  abeii  f  mperator, )  cunda  céí- 
íantOílicia:  rna-ciaiéque' reor  (a)  hoc  íigni- 
íicanteiii  Píxíiuqi  Magoncui ,  ihotum  Icn- 
ptoriiiu  pniTiordium,  talibus  aaípicatuin  kn- 

tCilíljS  :  P^i  agru'm  paravit^  dü?r¡pim  vendat  ^ 
ne  mdit  nTha^num  ,  qiiim  rT/í\^imm  lare7n  cg^ 
lere  >  cva  maais  cordt  fherit  arhayitím  domi'^ 
cdmm^     rtifltco  pradlo  non   er'n   0f>i4s,   CJu.od   CgO 

prasceprum ,  íl  poííct  his  tcoipoiibus  ob- 
lérvari,  non  iminiuareiii.  Nnnc  quoniample^ 
róíque  noílmin^civiüs  ambitio  (¿cph  evocar,  ac 
faspius  dctinet  evocaros,  fcquitur  ntíuburba- 
nuíii  pr<2cdiiini  commodifsiaimn  eíTe  putcm, 
quj  ut  ocuparo,quotidianns  cxcurilis  laci- 
Ib  pofc  negotia  fori  conrinp:ar.  Nam  qui  lon- 
ginqaa,  ne  dicam  traníiiiarina  rura  mcrcan- 
tbr,  vclut  hacrcdibus  patrimonio  íuo,  6c  quod 
graviüs  cft,  VIVÍ  ccdunt  íervis  Ibis:  quonianí 
q uide  Tí ,  éí  iíli  taín  longá  doaiinorum  di-* 
■a)  reor  epmo, 

ñau- 


1 


De  CoLWAFXA.         ^     *  ,  i,^; 
ftantiacoirurii|riuiCLir,  &  cormpti  »poft  ña::^ 

■¿itia,  quju  cüoiaiiierunt;,  iub.  cxped^ation^ 
íiiccciroruin ,  rapuus  magis ,  (^iiám. '  ailuu-a£ 
íliidcnt. 

■  CAP.  II.  Ccníeo  igitiir  ín  propinqaa 
agrum  mercari,,  quo  &  treqiientcr  doiiiinü^ 
veniat,  &  flcqueatiüsTc  ventnmiii,  quam  íit, 
venriuTis,  denuntict :  íiib   hoc    eniiii  metu^ 


Cüiii  faaiiua  villicas    gi 


.it    m  omcío.   QuiG- 


quid  vero  dabitiir  occafioiiis, '  riiri  moretur  ,^ 
qaa¿  non  iií  mora  íegnis,  ncc  ombratllis.  Naiiir  - 
diligentcm  Patrcmiarnilias  dccet,  agii  fui  par-^ 
nenias  oQincs,  &  onini  teiiipore  anni  íre^ 
qiientius  círcamirc,  quo  pro  den  tius  natura  lu. 
íoli,  íive  in  frondibüs,  &  herbis,  íive  lam. 
macuns  frugibus  contciiipktar:  nec  ígnoret 
quidquíd  iiiGo  redé  fieri  potcrit.  Nam  illud, 
vetas  eil,  &.Catonis:  Agrum  peísimé  multa ri,; 
cuios  domiiuis ,  quid  lo  eo  íaeiendum  ík, 
pon  docct,  fed  audit  villiciiai.  .  . . , 

Cap.  VIL  Príecipua  cura  domini  reqiiirituiv 
eúm  in  c^teris  rcbus,  tu  ni  máxime,  in  homini--. 
bus.  Atque'  hiycl  coloni,  vcl.  fervi  íuiir,  fo-í 
luti,  aut  vindi.  Comiter  agat  aun  colon  i  Sy 
facilémqiie  fe  pra^beat,  &i  avaritis,  opus  cxi- 
o-3t ,  auám  Dcnfiones:  quoniam  &  aiÍLiusid 
oítendit,  5c  tamen  in  univcríum  magis/pro- 
ds,í^.  Nam  ubi  fedulo  coUtur  áger ,  pleriim- 
quq  coiwpciidiró'i  rmñquíioi;[aifi  cmli  ma- 

m 


ifi  ^  Lugares   Selectos 

jor  vis,  aut  pra^donis  incersit)  detrimentutn 
iScrt,   coque  rcmiTsionem    colonis    petcrc 
noa  audet.  Scd  nec  dominas  in  unaquaciiic 
xi\  cni  coionuin  obÜgaverir,  tenax  cire  ju- 
ris  ÍU1  deber,  íiciit  in  diebiis  pccuniariuD,  ut 
ligois,  6c  cxtCiis  parvis  acccfsionibus  cxigen- 
dis,  qianim  cura  majorern  moleílianí,  quáiii 
íiiipeiifaní  niíticis  afrert.  Nec  íané  cft  vmdi- 
caniiiíri   nobis,  qiídqaid    licer.  Nam    íiim- 
iiiiim  Fis,  3fitiqai  íummaai  putabant  criicem. 
Nec  mríiis  in  tociiín  reaiittcndum:  quoniam 
ve!  opcinia  nomina  (a)  non    appeiíando  [h] 
ñcú   mala,    fcenerator    Alphius  (c)   díxiíie 
venfsimé  fcrtiir.  Sed  6c  ipíe  noílrá  memo* 
ría  vererem  confuía rcm,  virúmque  opiiíentit- 
fimii  u.  L.  /VoIm  iam    areveraiirem  audivi: 
parnsfamili|is  fclicifsimiuii  fundum  eíTe,  qai 
colonos  iadigeaas  habcrec,   6c  ranquam   iii 
paterna  poteísione  natos,  jam  inde  á  cnna- 
balis  longí  faiiilia^itate   retinerec.  Itá  cer-* 
té  mea  ferrooinio,  rem  malam  eííe  freq'ien- 
te'H  locationcm  fundir  pejorem  tamcn  ur- 
binuiTi  colonum ,  qui  ner  familiam  mavulc 
ai;riii ,  qiam  per  fe  coíerc.  Safcrna  diccbat,  • 
ab  cjufmodi  liominc  feré  pro  mercede  litem 
(a)  nomina   d^ffeniendas^  créditos, 
{b)  non  appcl lando,  no  rícnnvtHfenáü, 
(c)   A.IphÍUS.  E'le  er/t  un  celebre  Ü^uyeyo^   át 


De  CoLüMEtfr. 


til 


xcdi,  pfoptcr  quod  opcram  dandajtn  eiic¿ 
Mt  6í  ruíticos,  óí  eoídcm  aísiduos  colono$ 
retineamus,  cuín  auc  nobümet  jpiís  non  li- 
cuenr,  aut  per  domefticos  coleicnon  cxpe- 
dienr:quod  tamen  non  evenit,  niíi  in  his  le- 
gionibus,  qux  gravítatc  coeJí,  íolíque  ílen-í 
látate  vaftantur. .... 

CAP.  Vill.  Próxima  cft  cura  de  Servís,  ciií 
quemqiic  officio  praponerc  corivcniat,  quof- 
que,&:  qualibus  openbus  deftinaie.  Igitur  pvx^^ 
nioneo,ne  vilJicimi  ex  eo  genere  rervoriuii,qui 
corpore  M  placiierunt,niílitüamus:  re  exea 
quidem  ordine,qui  urbanas,  ac  dilicatasar* 
teis  exccrcuerit.  Socors,&  íomnicuioíuní  ge-» 
ñus  id  maneipiorum ,  otijs,  campo  ,  circo^j 
Iheatris,  alea?,  pop¡naí,lupananbus  confuetum, 
ciinqnam  non  eaídem  meptías  íbmn!at,quas 
ciim  in  agriculturam  tranltulít,  non  tantuiUj^ 
¡n  iplo  íervo,  quantum  m  universa  re  de- 
trioienti  dominus  capit.  Eligendüs  elt  ru-^ 
fticis  operibus  ab  infante  duratus,  &  inípcc^i 
tus  experimentis.  Si  taiiién  is  non  crit,  d^ 
Üs  pr¿eticiatur ,  qui  fervirnrem  laboriofam  to^' 
leraverunt.  íamq'ie  is  tranícerdcrit  atatcni, 
priman  ¡u ventee  ^  ncc  dum  léncdutis  attige-^ 
rit :  illa,  ne  &  aucloritatem  detrahat  ad  im- 
|>erium,cum  majores  dedigt'énrür  pnicrcado- 
{a)  corporé  por  el  i/olitmc^  ^  ejh  eá  ¡or  lá: 

■  ■  'v- ■  ic-; 


154^  LüóARES  SIlct^s 

leícentü!^  Me,  nc  [aDOí-k>.i!i^Hno'fiicCnivií>at^ 
opcri.  Mcdiái  igiiur  ;iít*)c¿ráíis^y^  ¿^  nrmrrO-í«' 
boris  ,  pcrítiis  »a\'í:iini  riiit-icariifii ,  'aac  ceit© 
maxiiiicS  cuic2  ,  ^  1  ^i'€c]df iits  addii'cat. /Na w 
ron  Gil  noilíri  ¿legot .)' akenim^impe {a le,  ác 
altéruíB  doccre.  ¿scqac  cniíiiFCCiic  opns  e^i-g 
gcre  valer,  qni,  qiud,  aut  qualiter  .Íaa<íiv4 
dum  íit,  ab  íiibjcctó  diícít. ....  '  ''\'-^\ 
Ciilram  veítiráinqne  famiUam  mngis  nti^ 
íitcr ,  qaaiii  dclkare  habeat ,  munitainqtie 
dili-genf CL-  á  vento  ,  frigorc,  plaviáque ,  qu¿e 
Ctiada  prohibelitur  peilibiis  mamcatis,^.^) 
cciitonibiis  [b]  confetis,  (f)  velüagis  íI'ChIíí 
lis.,  [i]  id  íi  íiat  nnllus  áxcs  taai  inrolcra- 
bilteeíl:,  qiio  non^fiib  divo  moürtaliquid  poí-» 
íi^.  Nec  tantuiii  operís-agreílis  íit  artiiex  / 
fed-íSc  animi  quantum  fcrvííc  paticur  inge-s 
ríiü'Tií  V'iitutibñs  inftrnftus^  uf  neqiie  remvísé^ 
ne^ue  cáidclitcr  impcret.  Scinpéiqnc  a)iqr.oí 
é)c*'meííonbus  fovcat,  pa rcat  ta men  etiaiívmW 
ñus  ibonis:  ita  ut  potius  tulieafit  cjti^  íevc^í 
fítíitcm,  qnam  trudclititrém  detcílentwp.  Id' 
CíSrítingcre  pótcuit,  íi  malncrit  .ciidodiic  fiib-J 
jéaos,  ne  pccecnt,  qua'Ti  !  ncgligentia-Tuií 
ca:il'iiitterc,  ut  puniat  dclinq'icntes.  Nnllaf 
'  •■(jVncllib'iS  manicatis,  fnins  de  cuero  con  méin^ 
¿a.^.  R'l  Centonibus,  eírUvlnas'  talares.  ^  * 
"ic)  C^nfcílis.  Mtx^^a-^^f  -^e  varaos  retaz^os^  o  tra* 
fn^mUos,  [d]  faga  CtlClíUis,  J^P^  con  tafm^^.i 


^l 


íi^-De'Columela*.  I  ^  ^  t$$ 
«H  aufcaimajor  vcl  nequusuiii.hominisai^ 
ft^du,  .qiiám  opcris  GxadiOMit  juila  icddan- 
■tui:,  ut  viilicus  íciiipcr  íe^  rcipicícnret»  ^ÍG 
€iiiin-.  &  magiftrí  ÍjngnlOiUiri,íOÍtiCÍoium  ÍC;^ 
éulo  amnia  íoa  cxcqncutur  ^  &  CLícri  poft 
facigationcín  opcris,  qmeti,  ac  íomiio  potius, 
qaa:n  dehcíjs  Qperám  ^abunív, . . . 

ín  cjetcris  ícrvis  íixc  fcre  prxccpta  fcr- 
vaadá, ílint,  qi^e  me-  ciiáodÜIe  qoii  poeni- 
tet:  tu  ruííicos,  qui  modo  non  incoiiiaiodé 
íc  gersüícnt ,  fepiiis  quám  mbanos  ,  íami- 
líaniisquc  ailoqucrcr  ;  &  ciuii  comitatq 
domiíii  Icv^ari  pcrpctiuuii  laborem  eoiiim  in- 
te! ligcreni,  noiiiuiiiiquain  <pti;im  Jocarcr,  <5c 
pliis'ipíis  jocaii  permitreicm.  lam  íHud  fe- 
pe  fació,  ucqiiali  ciim  pcritionbus  de  ali- 
quibus  operibüs  novis  dclibcrcm,  &  per  hoq 
cogpofcam  ciijiiíque  ingenium,  qualc,  quaiii- 
q'ic  íir  prudens.  Turn  etianí  libeatius  eos  id 
ppiis  aíígredí  video, .de  quojecnni  delibera- 
tiiai,  (5;  cpBÍilio  ipíoriimfuiceptum  putant,^. . 

Itaqiie  diligens  dominas,  cuní  &í  ab  ipíis, 
tum  &  ab..íblütis,q.!jibns  major  ePc  íidcs,  qua^- 
rar  an  ex  fuá  Goiiftitudonc  jiiüa  peiripiant. 
Atqae  ipfe  pañis  potionífqíic  bonitafeai  gu- 
ftu  íiio  éxplorcr,  vdlieai,  manicas^  pcdúiiiqnc 
tegmina  recognoícat.  SxVQ  criam  qucren- 
ái  poteftatcm  faciat  de  ijs ,  qui  auc  crudc- 
¡icer  eos,  aiit  fraduicnter  infertpijiS.  Nos  qui- 
...  dcm 


■m 


m 


ii^  Lugares  Selict^h 

á:  a  aliq'T'into  juíté  dolcntes,  um  vindica 
mas,  q  lam  anim  vdveituiíub  in  eos,  qui  ledi- 
tioaibas  íamiliam  coacitant ,  qiu  caliimni* 
ántiir  iiiagillros  liiosj  ac  luríiis  pucnMio  piO" 
Icqiiianrejs,  qiü  Arcau¿,  ac  indui-tus  íe  ge* 
ruiít. ... 

LlBPv.  VIL  CAP.  XíL 


V 


illas  cillas  cligcadiis  cít  a-Tiplifsimi  cor* 
pjris,  vaiti  latratiis,  canonq  le  ,  ut  priui 
a'i iitii  aiilcíícuii, deiiide  etia'n  co.upecta  tei> 
reat :  3c  taii^a  iioiaii  iq  la  n,  ae  viíiis  qiw 
den,  horribili  frciiitii  Cvio  tiíget  míidiantcni. 
Sic  aute  n  colads  uniii5,  ifq  le  tnagis  elígamc 
a^i'-isia  piftoraü,  niger  in  villatico:  nam  va- 
rías iii  neutro  e  t  Ja-jJibilis  :  pa:l:or  álbum 
probat,  quonian  cll:  fer^e  difsimilis,  magno- 
qic  op'xs  intei'dum  diícrimine  cll,  m  propiiU 
fandis  I'ipis  fub  obfcaro  m  inc,  vel  etianí  cre- 
pMíC'í^^,neíi  non  íit  albo  calore  conípicuiis, 
pro  lapo  cancaí  feriar.  Villaticus ,  qui  ho- 
minasn  mileficijs  opponitiir,  live  luce  cla- 
ra ñir  advcaeric,  tcrnbilior  niger  cofpicitur: 
five  nodc,  ne  coafpicirur  qnidem  proptcr 
u;nb'\:e  íunilltiidincm,  quamobrem  tedus  te- 
jiebris,  canis,  tutioiem  acccííam  habcac  ad  in- 
íldiaiiteüi  Probatiir  qna-iratus  potius,  qiiain 
lorigas,  íiut  brevis:  capire  tam  magno,  ut  cor- 
b^ns  videatuí*  pars  máxima:  dejcclis,  &  pro^ 


^ 


DrCOLUMELA.  15T 

pcndcntibusaunbus:mgiis,  vel  glaiicisoculis, 
acri  luaiine  radiantibuü  ;  ampio,  villolóquc 
pc61:ore:  latís  aiinis,  cmribus  craibís,  6c  hiiv 
tis:  cauda  orevi ,  vclligioruní  arncuhs,  óc 
unguibus  ampliisiQiis,  qui  Gia:cé  1  rak,£  [^ 
appcUantur  HiC  ene  viliarici  canis  íbtus  picc- 
cipiie  laudandus.  Mores  aurcm  ñeque  iiisnf- 
íiíai,  ñeque  mríiis  truces,atque  etudeics:  quod 
illi  furem  queque  aduiantur,  hi  etiam  doiiie- 
ftícos  invaduiit;  latís  eíl,  teveros  eíie,  nec  blan- 
,dos,  ut  nonnuQiquam  etiaiii  coníervos  iratius 
íntucantur ,  ícmper  excandelcant  in  exteros. 
Máxime  autem  debent  in  cuftodiá  vigdaces 
confpici ,  nec  crronei,  fed  aísidui,  óc  cucun- 
fpecli  magis,  quám  temerá rij:  nam  lili  niíi 
quod  certum  compererunt,  non  indicant : 
hi  vano  ftrepítu  ,  &  falsa  fuíj^icione  concí- 
tantur.  H¿ec  idcirco  memoranda  credidi,  quia 
non  natura  tantum ,  fed  ctiam  difciplina 
mores  facit ,  ut  cám  crnendi  potcílas  fue- 
jrit ,  cinfinodi  probemus;  &  cúm  educabinius 
domi  natos,  talibus  inftitutis  formemus. 

(a)  drakaí.  e-^  latín  phnú^efio  es  chatos 
de  patas.  No  fon  ejlos^los  que  comunmente  lUimcirt 
bracos. 


-^ 


í 


158 


LaGAHES  Selectos 


*{|i  p:p  'p^p  'p^  -p^p^^í^íp^íp^^p^p) 

LUGARES    SELECTOS 

VEO,    CU  R  CIO. 
HrsTOR.  LíBR.  ÍIÍ.  Cap.  XIX» 

T  Am  ín  confpeíSii,  fed  extra  tcli  jaftnttl 
J  lUraque  acies  crat ,  ciiiii  priores  Pcríi  in- 
conditiun,  &  trucein  íuftulcre  clamorcm» 
RcdJitnr  &  á  Macedoiiibus  major,  cxercitu 
impari  [<^]  numero ,  fed  jugís  montiiiiii,  va- 
-ñííqac  (altibiis  repercuiTus.  Qiiippc  leinpcr 
circumiecl:a  neaiora  ,  pcrra^q'ic  ,  qnanram* 
CLinqne  accepere  vocem,  multipücato  íbno 
rcfcriint.  Alexander  ante  prima  íigna  ibar, 
idencidem  manu  fuos  inhibens,  ne  iinpen* 
íiüs  ob  nimiam  feftinationeai  concitato  ípi- 
ritii,  capeíTcrent  pra.'Iium.  Ciimqne^  agmca 
pbcqtucaret ,  varia  oratione,  ut  cujuíqiieaaí^ 
mis  aptiuii  erat,  milites  alloqncbatur. . . 
[4;]   impari,  defigual^  ejh  es  menor. 

CAP.  XX.  Tam  adteli  ja^nm  pcrvene- 
rant ,  cnm  Perfarum  cqiiites  ferociter  in  \x* 
vtim  cornu  hoíliumiuveaifunt.  Qviippe  Da- 

rmsr 


M^Q^  CuRCio.  t<9 

íitís  cqntñxi  fr^lio  decernerc  (*?)  optabat, 
f^hatóig;ein  Mácedonici  exevcitus  robur-eílc 
coaje&ins«.  iamquc  enam  dcxtium  Alej^an-*» 
dri  corna  circinbatiir.  Qüod  ubi  Macedo» 
conípexit,  diiatíus  alis  ^qtutum  ad  ju^im 
montis  jiiisis  lubiiiierc^,  cxteros  in  médium 
belli  diicrimcn  ftrei  ue  transferr.  Subduclis 
d^indc  ex  ^dQ  1  heilaiis  equitibus ,  Fta:tb^ 
itum  coriuii  ccailteciraiire  rergiim  fuoiiini 
fiibct,  ParmcniGiiique  con|ungi,  &,  qnod  is 
impcraHet,^  impigit  exequi.  jamqiie  ipii  iii 
nlediimí  Pcríaruíii  nndiquc'  drcumfiiíi,ci;re-, 
gié  íe  tiiebañtiir.  Sed  coiifcrri,  6c  qualicohar- 
rentes^  tela  vibrare  non  potcranr.  S\mul  ot 
^rant  emiíía,,  in  coídem  coiXLirientia  impii-, 
4:abantur,  levíque,  <Sc-  vano  i&u  pática  iri 
hoftem,  pliira  in  hniniim  innoxia  cadcbanr.- 
Er^o  cominns  pugna m  coacti  confcrei%gla- 
dios  impigré  íli-ingunt.  Tum  vero  mnltuní 
farguinis 'flirum  cíl.  Dua^  quippe  acics  ita 
coh¿erebant ,  Gt  arrnis  arma  pulíarcnt,  niu^ 
crones  in  ora  dirigercnt.  Isfen  timido,  non 
ignavo  ceíínre  tinn  Jicnir.  CoHaro  pede,  (¿) 
qiiaíi  íingnli  inte  t  fe  diniicarcnt ,  in  codem 
véftigio  ftabart,  doñee  vii  ccndo,  locuní  Obi 
facercnt.  Tiim  dcmum  ergo'  promoveba;  t 
grad!Mi>  ,  en  ni  hoüeni  proftraverant.  At  ülos 
(a)  deeerrerc  decidir  la  batalla»  ■ 
ijp)  CollatQ  pede,  m^9  ^  m^ng^       '  - 


I 


1 


Ido  Lugares  Selectos 

¿ovas  cxcípiebac  advcríarms  tatigatos;  nce 
vulneíati,  ut  alias  fokiit ,  acie  [^j  potcrant 
cxccdcic,  cum  hoius  mítarct  á  íroate,  á  tcr* 
go  fui  Lirgcrcnt. 

(a)  acic,  excederá  retir  arfe  del  comhte. 

LIBR.   IV.  CAP.  II. 

IPsE^in  Phocnicem  dcinde  dcfccndit,* 
oppidiuii  Biblon  rraditum  reccpic.  Indc  ad 
bíáona  vcLitiim  eft,  iirbcm  vctuftatc ,  fama- 
q'ie  coiditorum  indytam.  Regnabat  in  ei 
Strato,  Darij  opibus  adjiítus:  fed  quia  dcdi- 
tior.ciir  inaii;is  populariuin  ,  [h]  quám  íiii 
fponre  fecerat ,  Rcgno  vilus  indignus ,  He- 
ph^eilíaníq  ic  pennifsum,  ut,  quciii  eo  fa- 
ílígio  Sidones  digniísíuium  arbirrarcntur  ^ 
conítitnercc  Regem.  Erant  Hepha:aioni  liof- 
pitcs,  clari  Ínter  íuos  ju venes,  qui  fiClá  ipíi 
potcitate  regnandi  ,  negaverunt  quem-^ 
qua  11  patrio  more  in  id  faftiginm  recipi,  ni* 
fi  Regia  ftfrpe  orcnm.  AdmiratusHeph^ílio 
magniradineni  ,;animi  fpcrncntis  ,  quod  al;) 
per  ignes,  fernimque  petcrent:  ros  ejmdem 
fn^tHvlrtme^  in(]:rir,  llnte^[^c]  ¿^m  priml  imelle-^ 
xljhs,  espianto  ma^m  ejfet  Regnum  fajlidíre ,  qnkm 

[a]  Ipfe,   AUxander, 

[>]  popularium  w  reg^'^.§  del  fMam'tv 
fpo!  te.  [f]  macti  vírturc  ftorc. /^4^^r#i  b'itn^ 
ii  Citlo  ^í4£W€me  z^HeJira  virtud* 

0m^ 


De  Q^Canciá  Tdt 

det^pera,   Cxterpim   daie  t^llquem   Regla  ft'rplsy  qnl 
meminerit  ^  á  vobfs  accepmm   habere  fe    Rcanum. 
Arillí  edil  añicos  iuviunece  cantee fpeí  [a] 
cernerenr,  [¡ngalis  aiiiicoruai  Alcxandrí  ob  m- 
miain  Regni  cupidicatem  adulantes,  ítatii'inr, 
neminem  efse  poríorem  ,  q'iám  Abdolony! 
niimi  q-iendam ,  longi  quidem    cognatione 
ftirpí  Regían  annexum,  íéd  ob  ínopiam,  íub- 
urbanuiii  hortum  exigua  colcnreni  ílipc.  {b) 
Caula  ei  paupertatis,  íicut  pleríiquc,  probi- 
tas erar,  intentuíque  operi    diurno ,  ílrepi-. 
tnin  ariiiorum,qin  totam    Aíianí    concuf» 
íerat,  non  exaudieoat.  Súbito  dcinde,  de  q  lU 
bus  (f)  ante  didum  eft,  cuín  Regía,^  vcllis  in- 
íignibiis  hortum  intrant,  q-ieai  forti  íieriles 
hcrbas    elinens     Abdolonyuíus    rcpuro-abaC 
Tune,  Rege  eo  falurato  ,  alrer  ex  \us:^HabC^ 
tus,  mquit,  htcy  cimm  cernís  In  meis  mm'ém^  cum 
iflo  pjmlore  permmandpis  tibí  e/?.  AbUe  corpm  tU 
Uvie ,  extermfqne   forübtis  fq^did^m.  Cupe  Rem 
mimtim,&  in  eam  fonmam  qna  Í'^-ihs  es,  iftam 
€onttnsntUm  frofer.  Et  cnm  ir>  Ke^U  Jlí-o  '/efilebís^ 
itta,^  neciPjHe  omnlum  clv'mm  domina::  c^ve  'ob/ivi- 
/caris  hapis  fiatHsJn  qm  accipis  Re^num^imo  hercuie^ 
fropt€rcjHem,[i]So'\-iÚo  íí'llilis   tes,  AbJolo-- 

[a]  imminere  (p^\,  es  huícar  la  oc^ñon  de  /^ 
¡rarUefperayí^.  [^]  exigua  ^lX^i^,  con  Poca ^Ut4. 

t  J  de  q  ubus,  r^i^L  luvenes, 

M  piopter  guem  /.^//.  ftatuai. 


m 


i^"i 


xp^  Lugares  Selectos 

iiyino  vjdebatur.  luCcrdiim,  Tatis  né  faní  eí^ 
fcnr,  (^)  qiii-tamprorcrvé  ííbi  illudcreiit/pcr- 
rontabatur.  5ed,  ur  ciindlanti  Iqualor  ablucus 
'CÜ,  &  injcda  vellis^  purpura,  auróqnediilui- 
"fta,  (5c  tides  á  jiírantibus  facía  ferio,  jamRcx 
ijidcm  coinitantibas  iii  Rcgiam  pervetiir.  Fa- 
ma, ut  iblcij  ftrcnue  totas  urbes  diícurrir. 
Aliorum  lluíium,  alioruai  indignatio  emi- 
bebat.  Diti/símiis  qmlqae'  humilitateai,  iiio- 
piáíiiquc  cjus  apud'  ainicos  Alexandri  crími- 
nabatur.  Admitri  cum,  Rex  prorinus  juisit, 
diii:]uc  conteinplatus  ,  Or/^í'm,  inquit ,  haípí-r 
tus  famiS.  qenerii  non  re¡>Hgníit,  Sed  Lihet  fitre  j 
inopla^n^íjua.  patientla  tnleris,  Tum  ÚXQ.UtmaTn^ 
inq  lie ,  ■eodem  animo  Recnnm  pati  po/sim,  H<^ 
TTjanu^s  fujfscere  defslderto  meo.  Nthil  hahentí^  nthL 

Jff^/í/V/ Magni^  indolis  íjíecirnen  ex  hoc  fer^ 
mone  Abdoionymi  cep:t.  ka  .]ne  r.on  Srraro- 
nismodo  Regiaiii  íupelle£ti!ein  atribuí  ei  juf- 
fit ,  fcd  pleraquc  etiaai  ex  Perlici  pra:da. 
Rcgio.icín  quoque  urbi  appoütain,ditíoni  cjus 
adjccit. 

(^)  fatis  ne  fani  cffent,  fi  acafo  eftaUn  ca 
Jii   entero  pucw,    ^ 

LIBR.  Vílí.  CAP.  IX. 

^S  ira  compontis ,  tcrrió  mcnfe  ex  h^- 
^hcrnts  {aS  movir  cxercifnm  ,  rcf^iojneiii, 
[ó]  ex  hybernis,  ({é  los  qumeles  dt  Invierno . 


>i 


De  ó,  CuacTo.  i6s 

<JU32  GaDAza  appel'aciif,  aciitunis.  Pnmus  dicS, 
qnictuin  ircí*  pio;.bUit:  pioximiis  ci  nondiiíu', 
qmdcn  piOCclloíu.>,  ^  rnítis,  ob'cnnoi'  ta- 
mcLi  priítiao ,  non  íinc  imnis  crcícciitis  ma-i', 
li  prxterijt:  tCLtio,  ab  omni  parte  cocí  i  cini-" 
care   fulgara ,    5c  nunc    iiucrnitci^ite    luce  ^'. 
mine  conditi ,   non  ociilos    modo    mcanns,; 
éxercitiis,  ícd  eriaai  aniqíos  tericic  ccrpcnint. 
Ei-at  pi-op¿  condnims  ccel i  fragor,  &paísnn, 
cadentiuní  ful  nmnrn  fpecics  viicbatnr,  arto-- 
nidiqne  aunbas,  ftupcns  aginen,  nec  progrc-' 
di ,  nec  coníilterc  au Jcbat:  ciim  repente  mv" 
ber  grandinem  inciitiens,  torrcntis  modocf-, 
fimditiir.  Ac  prüiio  qnidem  arrnis  íüis  tcc- 
ti  exceperant:  fed  jaai  nec  retiñere  arnaa  lu- 
brica rigentes  manas  poterant ,  nec  ipíi  de-*, 
fíinare,  in  qnim  regionem  obvcrterent  cor- 
pora^  cu  ni  iindique  tempeilatis  violentia  ma-  . 


)ar,  qna'ai  vitabatur  ,  ocurrerec.  Ergo  ordi- 
nibiis  íbliitis,  per  totum  faltiun  crrabundn;ii 
agnicn  ferebatiir.  Multíque  priiis  uietu,  q'ia-ii 
labore  defatigati,  proílTaverant  hnmi  corpo- 
ra,  q'iamq'iam  imbreni  vis  frigoris,  concreto 
gclu  aftriiixerar.  Aüj  fe  ftipiribus  arbornni 
admoverant:  id  pUirimis  &  adniiniculiim,  oc 
fuíF-igiiini  crat.  Ñec  fallcbat  infjs,  niorti  lo- 
Ciim  eligcrc ,  cdiii  imniobilcs  vitilis  calor 
inqncret.  Sed  grata  erar  pigriria  coippri|!u:i, 
íatigatis  ,'ncc  recuíabaat   extinguí  qiuelofa' 


i64  LucATtÉS  Selectos 

do.  Q^iíppc  no  V  veheaicns  modo,  fed  criara 
pertiaax  vis  miíi  iníiftcoar :   luceaqae,   na- 
tiirale  íoUtiiiai,  pra^^ter    reinpcrtatcín    hand 
diíparem  nodi,  lylvanun  qnoq  le  ümoící;  íi^p- 
prcíser^tüt.  Re^  unas  tanti  malí  paticns,  cir- 
cuiré milites,  coacrahere  diíperíos ,  al  levare 
pro  tratos ,  o!^eLiderc    prooil    evolutiim   e)C 
tbgiinjs  fiim-iui ,    hj-tari]K%    ut   próxima 
qicx;|'!e    íiiífiígia  occiparciir.  Nec    ulía    res 
niijis  íaluris  fuit,  q  lám  q'iod  miikiplicato 
Jaoore,  fufncie;ireai  íiíalis,  q'iibus  ipíi  cede- 
raiit,  Regcüi  dc'erere  erubcfccbaiit.  Ca.tciuiii 
efiicacior  iñ  aiver  isneccisicas,  q'iam  ratio, 
frií^oris    reaicJiu'ii    iíivenit.    Dolabris    enim 
íylvas  llerneie  ai^gíe'si,  paísim  aceivos,  ftruéi- 
q  le  accendcniíic.  Continenn  incendio  arde- 
re  crederes  íaltum,    <5c    vix    inter    flammas 
agminib'js  rclidnm  loca  ii.  Hic  calor  íkipcn- 
tia  memora  coíiimovit ,  paulatímque    fpiri- 
tns ,  q:iem  coatinuerat  rigor  ,  meare  libere 
coepir.  Excepére  a  I  ios  reda  Barba  roitim,  qnae 
in  ultimo  lalrii  abdita,  ncceísiras   inveíliga* 
verat :  alios  cartra ,  qncC  in  hnmido  quidein, 
fed  jam  coeli  mitcfcenre  íkviná,  íocavernnt. 
Mille  militum  ,  ati^-ie  lixarum,  calonñmque, 
pcllís  illa  coniumpat.  Memoricc  proditnm  eíl, 
qiiQÍdam  applicatos  arboi  um  trnncis,  &  non 
íoliim  vivenribus,  íed  criam  inter  í'e  collo- 
queiitibus  íimilcs,  cüc  conípcüos,  durante  ad- 

huc 


'    Te  "Q^  Calcio.  16$' 

h'ic  hibim,  [a)  ín  q'io  mors  qtiemq'ie  de- 
píciciivicrat.  Forte  Maccdo  greganus  miles, 
Ic.jse,  óc  arma  íiiílcnrans,  tandcaí  in  caítra 
pcrve.ietar.  Qu;>  viíb  ,  Rcx,  q  laaiqnaiii  ip- 
le  cure  Riaxinie  admotj  ignc  rcíbvebat  ar- 
t!]s,  íclli  íu\  eKjiuir,  torpente. aque  miíitem, 
&  vix  com'xote'n  uieiitís  ,  dcrnptís  aimis  , 
in  íui  íeie  j-iísit  coniiderc.  lüe  di*í,  néc  ubi 
qiieiccrct,  \\qc  á  qvio  edet  exceptas ,  agiio- 
vit.  Tande;ii  recepto  calote  vitali ,  nt  Re-* 
gíaiii  íedcrn^  Regéniq'ie  vídit ,  territiis  fiír-t 
gic,  q  lem  int'ie  iS  AJexander:  Ec^nii  Intelli-^ 
g^s  miles ,  inq'llt ,  cjpíanto  meUore  forte  ,  qnkm 
P^r'x^fuh  Re^c  vivatis^  lUts  enim  m  feilu  Kegil 
€onfe  'iffe^  ^-aokale  foret  j  t>bl  falpífi  futí, 
[/i\  habí  tu,  la  ^  ojiar  a^ 

n 


I* 


im 


Lugares  Selectos 


#; 


't^&'^^i&tSÁ^M'^^^&Ú!^^^^^ 


'J£$l' 


iSi 


■¡•KÜÍ 


LUGARES    SELECTOS 

'       DE  SÉNECA  el   Pbilofopho. 
De    Ira  Libr.  I.  Cap.  I. 

QUidam  é,  fapientibus  viris  iraní  dixcrnnt 
brevciiiiníliniam  .  . .  Ut  aurcrn  ícias  non 
GllcUinos,  qios  ira  poOTcdit,  ipíinn  illorum 
habitiini  iatiicre.  Naní  iic  íurentuiin  certa 
indiria  funt,  audax,  &  mínax  vultus,  triths- 
frons  ,  torva  tacies, .  citatus  gradas,  inquicf^ 
nianus,  color  veríüs,  crebra,6c  vchcnicnnus 
adaíliípiria:  itá  iraíccntium  cadena  íigna  ílint. 
Flagrant,  &  micant  ocnli,  mulciis  ore  toto 
rubor,  cxa^ftiíante  ab  iniis  prxcordijs  íangui- 
nc,  labia  qnatitmtur,  dentes  comprininnnir, 
horrent  ac  íiibrigantur  capilli,  ípirriis  [a)  coa- 
ñus  ac  ftridcns ,  articuloruní  le  ipíbs  tor- 
qucntium  fonus.,  gemitns,  mugitusquc  ,  Óc 
parum  explanatis  vocibus  íermo  pr.vruprus, 
óc  coniplofaí  fepius  manus,  &  puh'ata  hu- 
mus pcdibus ,  ck.  totuní  concirum  Corpus , 
magnasqiie  minas  agcns  ,  fücda  viiü,  óc  hor- 

{4)  fpirituí^  la  rcffiracioH^ 

rcn- 


De. Séneca  el  Philofopo.     ^     i6j 
renda  facies  depravantium  le,  atqiiejntume* 

ícentium.  Nelcias,  ucruní  magisdcccltabilc  vi? 
tmai  ut,  an  dcíoniie.  Cutera  i^)  iicec  abicoa^ 
deic ,  6c  in  abdito  alerej  ira  ie  profeut ,  óc 
in  fácieui  cxit:  quantoque  major  cit ,  hoc 
cffeiveicic  aianiíciüuSo 

LIBR..  11.  CAP.  XIV. 

TOllenda  eK^animo  íurpitio  &  conicftti- 
ra ,  falla^íísu'na  irritamenca.  Ule  me  pa- 

ruin  hLÍiiicVne  faluravit  ,  ille  ofculo 
nieo  non  adhcefit  ,  {b)  ille  inchoatnm 
fcrnionem  cito  abnipic,  iiie  ad  axnam  noa 
vocavit,  iüíus  vultiis  averíior  vifus.ííO:.  Npa 
^'dcerit  fuípitiotli  argiimentatio :  íimplicitarc 
opiis  eíl:,  &  benigna  rerími  aeftimationc.  Ni- 
hil  ni(i  quod  in  ocuíos  incurret ,  manife- 
'ftúniqne  erit ,  crcdanius:  &  qiiotics  fuípitio 
nollra  vana  appariicrit,  objurgemus  credu- 
litarem.  Haec  cnim  can:is:atio-  conruetudineat 
"cfficiet  non  facile  crcdendi. 

CAP.  XXV.  Inde  &  illud  fequitnr,uC 
minimis  rordidiíqne  rebus  non  cxacerbcmnr^ 
Panini  agüis  eQ:  puer,  ant  tepidior  [c]  aqiu 
potui,  ant^furbatus    torus,  aut  menfa   ne- 

{¿t)  Caetera  fnpl.  vitia. 

{h)  non  adha^lit,  no  fe  arrimó^  ejHíindo  lo  h^ 
si.   Era  coílu'^^^  OtÍH^íitr  *con   oCdilos, 

[c]  tepidior.  ?#A^^/^  tmon^isMaraguacd* 
So^íi  en  U  comida*  gU^ 


i 


^f*     .         Í^Ogares  Selectos 

Jms  aura  contraxir:  añl-di  oc.,1,    q-,ás\m 

J«ianisaJ,e„o  labore  condoluit.    Mindw- 

£  o,  ;l  ■'?:''•  í'"-^^  «  .Sybaritarum  avía. 
tt-  q>u  cual  vidiüer  fodienteai,  &  alnüs  ra- 

vennt   iluní ,  opus  in  coníhí<lu  íuo  fjrcrr. 

m  1.  Quid  enim  e.l,ciir  tuisis  iticuius  autílcr- 
auc  c  av,s  negl.genns  ícrví  marabns  elapla »  fS 

penerui  hic  himcm ,  &  a;(tivai  cxpeditionis 

^     W  Mindyridem.  ^.  f^„„r.  „r  ^  /«v,  . 

■   (*^  dijp'icatís      ,  ^.^'r         "''"' ^"'"""f'- 
Vi  fiafti  íiibicJJij  ihidin-    ./      j    _# 


De  Séneca  el  Philofopho^        té$ 
De  Tranqüilutate  an'imi. 

CAP.  IV.  Infpicere  aiitem  debcmus 
prímum  normetipfos ,  dcinde  quas  íigsrc-* 
dimur  negocia ,  deinde  eos  quorum  aiuP 
sá,  aut  cuiu  quibüs  agendum  cíl.  Ante 
omnia  neceífe  cít  fe  ipíuní  seftiniare :  qiiiíi 
feré  plus  nobis  videmür  poííe ,  quam  pof- 
fumus.  Alíiis  eloquentice  fiduciá  prolabi-- 
tur,  alius  patrimonio  íuo  plus  impcravit^ 
quám  ierre  poísit:  aluis  inttrmum  cor  pus 
laborioíb  opprefsit  offido.Quoí  undatn  paruiii 
idónea  eft  verecundia  rcbüs  civilibus -qu^ 
firmam  frontem  [4]  deíideranr:  qaoruodaíU 
contumacia  non  lacit  ad  aulam:  quidaiii 
non  habent  iram  in  poteílate,  &  iJlos  2Ú 
temeraria  verba ,  qua^Iibcr  indignatio  effei^s 
quidam  urbaniratcm  (^)  neíciurt  coiiti- 
nere,  nec  periculoíis  abftinent  íaíibus.  Oui* 
nibus  his  utilior  negocio ,  qüies  eíl :  fe*^-^« 
impaciénsquc  natuia,  katarncüca  nocica:d2 
libcrcatis  cvitec. 

CAP.  V.  iEñimandá  fíint  deinde  \p% 
qua?  aggredimui\&  vires  uúñxd¿:  cuín  rebí-^^ 
quas  tencaturi  íUmus ,  comparandíe.  I  ebcE 
cnim  ícaiper    plus  eñe  Virium  in  vcdore^ 

{a\  firmam  frontem^  í:ara  de  vaque i a.  ''-"* 
{y)  urbüiiitateiHj  el  ^mi^  (on^^m. 


tro  "LuóAKÉs  Selectos 

qúa\  in  onere:  neceísc  cil  opprimant  onc- 
ra^  qnoí  rcrentc  mejora  ílmt.  Quccdarn  pnete- 
ft'ea  non  tam  magna  Uiiu  negocia,  quámfoe- 
cimda ,  miíltúmque  ncgotioruai   fcriuit:   (Se 
lictíC  i'efugiciuia  iiint,  c>c  qiiibus  nova  occu- 
|)atio  makípléxqae  naícctiir. ... 
f    CAP. Vi.  Hóminlim  lUiquc  delcftus  haben- 
dus  eíhan  digni  íint,q!iibiis  partCin  vit^  nollrae 
iaipendamns,  an  ad  lilos  tcmporis  noílri  jac-;- 
tura  peuvcni^c.  Qiiidam  eniai  ulero  {a)  ofhcia 
iioftra    nobis,  imputanc.    [h)  Jihenodorns  ait 
jié  ad  cccíiam  quidcín  fe  iturum   ad  eum , 
qui  íibi  [r]  iiíl  pro  hoc  dcbirurus  íit.    Pu- 
no intelligis,  multo  minus   ad  eos   iturum, 
q'ii .  cum  amícorum  oflicii^  parem  meníain 
facitinr,[.í/]  qui  fercula  pro  congiarijs  {e)  nume- 
xant:  quaii  in  alien um  honorem  [/]  intcm- 
, .  [a]  ulero  fupL  invitantes. 

(Z»]  nobis  impUtant.  nos  carjran  a  U  ejnenta^ 
como  fi  fuera,  d.ca.  E{}i)  es^  convidándonos  ellos  , 
pfir  Cía  gii'h  ^  ¿^f^reren  ayíe  les.  .<jHedemos  obligados^ 
de  lo  qne  es   ob fatuto   rme^ro, 

[f]  qui    íibi  ÓCC,  ef}o  eSy  ¿jue  fio  fi  lo  eíílme, 

(d)  faciunt,  e/?d  es^^^ue  ji^fgan  correfffonder  loi 
^bfiiji^íos  con  el  convite^   ¿jjite  les  haxjn. 

(e)  pro  congiarijs  como  regalos  de  un  Prln* 
cipe  ¿  funiculares. 

[/]  in  alienum  honorem,  a  eofla  del  ref- 
fSto¡  ¿  eflimacion  agena. 
**  pcran* 


Dé  Seneíía  el  Phüofopho.        tj^ 
pcrantes  ,a)  nut,  Ocae  iliís  teces,  ípcftato^ 
rclque,  non  dckaaDit  popii;ia  iécrcca. .  :.    ^ 
CAP.  VIL  Níilil  faviien  í^qüe  oblétt^ve* 
rit  animum,  qulai  amcitia  íideiB,  ócáaU 
cis    Quantum  boniim  cít-,  wi  tiint    praepa* 
lata  i^^dora ,  in    quaa  turo  lecrctiuii  oma^ 
defceodat,  quorum  conícicp.nam  minus,  qnáin 
tuaiii  naieas ,  qnc^ruiii  feriBo    íolíCituclinein 
léniat ,  ícntenna    conlilium    expcdiat  ,  hila- 
ritas  triftitiam  difsipct ,  conípcctus  ipie  de- 
Icdec'  Olios  fcihcet ,  vacuos,  quantum  íierí 
potent   á  cupiditatibus ,    eligcmus.  Scrpunt 
enim  vitia,  6í  in  proximum  qucmqite  trati* 
filiunr ,  &  coiitadu   nocent.    itaque    ut   iii 
pei^ilentiá  curandum  cí\,  ne  cornif^is  jant 
corponbüs ,  &  morbo  flagrantibus  aísidcamus^ 
quía  pcncula  traheo^us,  afíatúqueipío  labora- 
bimus:  ira  in  amicorum  le^endjs  mgcni|s  dabi- 
mus  operam,uC  quámminímé  inquinaros  atiu- 
mamus.Initium  morbi  eft,  a^gns  iana  mifccrc... 
CAP.  Xií.  Circnmcidenda  eft    concuria- 
tio  qualis  eft  ma^n^  parti  hamuuTm,  domos, 
&  'thcatra ,    &  fora    percrrdutium.    Alienis 
fe  necrotiis  oífcrunt,  ícm^ier  valiquid  agenti- 
bus  límiles.Horum.fi  aliquem  exeanrcrndc 
domo  iatcrro2;averis:  Quo  tn>    quid  cogi- 
tas >  rcípondcbit  tibí;  I<Ion,  me  heiculc,  icios 
fcd  aliquos  videbo ,  álquid  agam.  Sme  pro- 
,..  U)  uicemperantes,  ofimofos. 


'  ii 


tf»  tVGVHtS  SfeLECTOS 

caiita  -rapnftir,  qu<erentes  negotia:  nccq-i* 

dc:^inavcrunt.  agunt,  fed  in  qu.e  incurrcnint. 

Jnconiiikus  illis,    vanúijue  ciirfus  dt,  qu> 

lis  tai-ínicis  per  arbufta  rcpcntibus,  q^^x  ig 

Iiiminum  caciinjcn,  dcinde  in  irniim  inanes 
aguntur. ... 

^  CAP.  XIV.  Fáciles  ctiam  nos  faceré  de- 
Ucmus,  ne  nimis  deftinatis  rcbtis  indulsca- 
inns;  ttaleamiis  in  ea,  in  quas  nos  caíus  de 
ctuxcrit:  nec  mutatioaes  aut  confilij,  aiit  fta- 
tus  pertiinclcamus:  diiinmodo  nos  levitas 
inmiiciísimum  quieti  vitium,  non  excipiat' 
ÍNam  &  pertinacia  ncceffe  efl:  anxia ,  &  mi- 
icra  ht,  cm  fortuna  fepc  aliqíiid  cxtorqúet$ 
«c  Icvjtas  multo  gravior,  nufquam  Ib  con- 
«incns:  utrumque  mfeftiun  eñ  tranquilitati  *' 
*  nihil  iauurc  pofse,  ¿fc  flihil  patí.  ' 


«   r  4 


<l 


to* 


De  Lactancio  F  i  r  m  i  a  n  o,       173 


f^^  .V  ^^ 


LUGARES    SELECTOS 

ItE  LACTANCÍO  FJRMIANO. 

Divinar.  iNSTiTUT.  Libi^  LCáp.  XV. 

QUiBü^    ex    rebas,  cám  conftct  illas 
'>cos  {a)  homines  fuiíTc  :   non  eñ  ob- 
len riirn,  qua  rationeDii  coepenntiio- 
minari.  Sí  enini  nulli  rcgesaate  Satuinum, 
vel  Uranum  fuerunt,  propter  hommum  ta- 
ritatem,  {b)  qiii  agrcftcm  vitam  une  uIIq  rec-. 
tore  vivcbant :  non    cft  dnbiunr ,  quin    lilis  ■ 
temporibiis  homines  regeni  ipllini   totáni- 
que  gentem  (r)  íümmis  laudibiis ,  ac  novis 
honoribus  jadare  coeperint:  iit   etiam  Déos 
appcllarent ,  íivc  ob  miraciilum  virtutis,  (hoc 
veré  putabant  mdcs  adhac,  ^c  fimpliGeO  Ur 
ve,  ut  fien  íolet,  in  adulationcm  praerentis 
potcnti2e,alve  ob  bcneíicia,  quíbus e cantad 

W  illos  Heos,  Int  faffos  Vloíes  de  U  qemlU^^- 

[h)  propter  raritatcm  for  U  dcfmhn^  id'f' 
ferfton,  ^  , 

[<:)totamque.  gcntem  /¿  tod^  ft^famiUj*^ 


if4  Lugares  Selectos 

humanitatem  coixipoíiti.  {a)  Dcinde  ipfi  re- 
ges  cum  cari  fujílent  jis ,   quorum   vitam 
compoíuerant;  (b)  magnuní   íüi   dcííderium 
moiáii  rcliquerunr.  ítaque  homincs,  corura 
íimulachra  ñnxerunt,  ut  liaberent    alíquod 
ex  imagiaum  contemplatione  íblatíum:  pro- 
grefsíque  íongíus    per  amorem  mentí,  me- 
moriam  defunclorum  colere  coeperunt,  ut  6c 
gratiam  referre  bene  meritis  viderenrur  5  <5c 
íucceílbrcs  eorum  alíicercnt  ad  bcnc  impe- 
randí  cupidicatem.  Qirod  Cicero  de  naturaK 
Dcorum  docet ,  dicens:  Suícepit  aotem  yi^ 
ta  hominum,    coníiietudóque    communis , 
ut^  beneficias  exceílenrcs  virosin  Co:lum  faw 
nía,  ác  volúntate  tollerer.  Hinc  Hercules <•/ 
hínc  Caftor,  hinc  Pollux,  hinc  iEfculapiusví 
hinc  Liber.  Et  alio  loco:  Arque  adeo  in  pie-» 
í;irque  civitatibus  intcUigí    poteft ,    acuenda:: 
virtutis  gratiá,  aut  quo  libentius  íRelpnbliCí^v 
cauíá  periculum  adíret  opcímus  quiíque,  vi^W 
rorum  fortium  memoriam  honore  Deoruiiv, 
immortalium  coníécraram.  Hac  í'cilicct  ra- 
tione  Romani,  Criares  íiiós  coníccraverunt/ 
&  Mauri  reges  íuos.  Sic  paulatim  religio-^j 
nes  eife  coepére,  dum   illi  primi ,  qui  eos' 
novcrant ,  eo  ritü  fuos  libcros ,  ac  nepotes, 
(4^)  ad  humanitatem  compoíiti  re¿¿íía¿/<>j  <« 
Vida  *'íicionaL  *\ 

.  ,,(¿)  cómpoftíeránt  avUh^  migiado. 

de- 


De  Lactancio  Firmiano.  x75 
dcinde  oinnes  poderos  imbiierunc.  Et  hi  ta- 
mea  íummi  reges  ob  celcbíitacem  nominis,  ia 
provincijs  ómnibus  colebantur.  Fnvanm  ve- 
ro íinguli  popüli,  gcntis,  aut  urbis  fiiae  con- 
ditores,  (cu  víri  forntudine  iníigncs  erant, 
íeii  íixminx  caritate  muabiles ,  lumma  ve- 
neranone  colaerunt:  ut  iEgyptij  Ifidcm,  Mau- 
ri  iubam,  Macedones  Cabyium,  Poeni  Ura- 
niuii,  Latini  Faunum  ,  Sabini  Sancnm ,  Ro- 
mam  Qiünnum.  Eodem  iitique  modo,  Athe- 
nae  Mincrvam,  Samos  lunonem,  Paphos  Ve- 
nerem ,  Lemnos  Vulcanum  ,  Naxos  Libe- 
xiim,  Ápollincm  Delphi.  Sic  per  populos , 
atque  regiones  varia  íacra  {a)  luíccpra  íimt  p 
auiii  grati  homines  eflbin  principes  cupmnt, 
^  quos  alios  honores  vita  carcntibiis  défcr 
rant ,  invcnire  non  poirunt.  Pra-^terea  pi€ta$ 
m  eorum,  qui  íüccefferant,  plurimum  con« 
tulic  ad  crrorem ,  qui  ( ut  divina  ftirpe  na- 
ti  viderentur)  divinos  honores  parentibus 
detulerunt,  defcrríque  juflbrunt.  ...    _^ 

M.  Tullius ,  qui  non  taimmi  perfeaus 
Orator,  Ccá  etiam  philofophus  fuit,  íiquideni 
folus  cxtitit  Platonis  imicator,  in  eo  Libró,  (r) 
quo  fe  ipfum  de  morte  filia:  coníblatus  eíV, 

(a)  varía   facra  itirlas  Religiones^  efto  es /f^^ 
ferfiiciones. 

(¿)  pietaS,  la  veneración^  el  amor  i 

ic)  in  CO  LibrOo  Bh  Likro  fe  ha  ferdldo. 
.%  ^  nor| 


Í76  ^  Lugares  Selectos 
non  diibítavit  dicere:  Déos  qiii  publicc  cok*» 
rentar,  homines  fuiffe.  Qiiod  ipíius  tcitimo- 
niuQi  eo  deber  graviísimum  judicari,  quod  5c 
augúrale  (^)  habuít  laceidoriuin,  óceoídemíc 
colere,  ycncraríqiie  reíiatur.  ítaaue  íntra  pau- 
eos  vcríkuios  duas  res  nobis  deciir.  Nauíduní 
imagincm  h\ix,  codera  modo  íc  coníccraturu 
effe  proñteretur,  quo  illi  á  vetcribus  funt  con- 
fecraci:  &  illos  morruos  eíie  docuit,  ^c  origí- 
jaem  vanae  lüperítirionis  oftendit.  Cuín  vero, 
inquif,  óc  mares,  &  foeminas  complurcs  ex 
hominibus  in  deorum  mimero  elle  vidca- 
nius  y  6í  eorum  in  urbibus,  arque  agris  au- 
guftíísima  dclubra  veneremur:  allentiamur  (/') 
corum  íapieati^,  quorum  ingenijs,  &  inven- 
tis,omncm  vitam  ]cgibus,&  mftjitutis  excul- 
tam,  eonftiturámque  habemus.  Quod  íi 
ullum  unquara  animal{¿-)  confccrandum  fuic: 
illud  (^)  profedo  fmc.  Si  Cadmi  aucAmphi- 
tryonis  progenies,  aut  Tyndarí  in  Coekini 
Collcnda  tama  fUit:  hiiic  idcm  bonos  certa 

[a]  auguraíc  de  agorero.  Exerclcio  fnper^l^ 
¿ofo^  e¡m  era  un  mimfierio  /agrado  entre  los  Ra^ 
WMms. 

\y\  aíTentíamur  HípL  oporret,  ut, 
[c]  iTlIum  animal,  algm  mortaU 
y)  Ülwdyep  (s^  /»  Í¡j4  Taiia^ 


«^ 


4k 


De  Lactancto  TiRMiANa  \rf 

ñícahdús  eft,  quod  quidtm  íaCirím:  (^)  tcqii€ 
omninm  optim^m,  dodiibiníamquc,  appro- 
bantibus  Dijs  immortahbus  ipíib  in  coium 
ccetii  locaran!,  ad  opinioicm  onir  ium  mor- 
talíum  coníccrabo.  Foítaííc  dicat  a]iqnis,pra2 
nimio  Iiidu  deJiráLic  Ciceíontni  Atqni  om* 
nis  illa  oratio ,  &  doctrina ,  d  exciiiplis,  & 
ipío  loquendi  genere  pciícdla,  nonagii,  ícd 
conítantis  aníini,  ac  jiidicij  íuit ,  &  hac  ipla 
fententia  nullum  piufeit  judicium  dolorís. 
íseqiie  enim  puto  lilum  tarn  varíe,  tam  co- 
pioíe,  tam  ornare  ícnbere  potuulc,  niíi  liic- 
tum  ejus,  &  rano  ipla,  6c  coníbktio  ami- 
Corum,(/')  ce  teiiipons  longitudo  mitigaííet. . . 

M  faciatn.  Cicerón  h'z^o  to/^os  los  preparatt^ 
t;os  para  erigir  Hn  7(n?floÁ  lulia^  pero  las  tur-* 
iaciones  de  la  Repahíicñ^j  fus  grandes  cHfdüdc^  U 
^mbaraK^ron  fu  fabrica.  En  ticK^po  de  Sixto  IF^ 
Je  de/cffhio  en  nn  fep ulero  d^  la  Ffa  y^pia^  fren-' 
te  del  de  Cicerón^  d  cadáver  de  7uha  enbñlz^a-* 
mado  ,  é  Incorrufto  al  cabo  de  1 5  00.  atios^  y  co* 
ios  cabellos  trenK.ados  de  Oro,  I  ítzarcnlo  a  Rcn'a^ 
y  r^  tres  d'as  fe  pndrio,  [  Cel.  Ahcdig,  J di.  Ah* 

libr.  3.  Cap,  24.] 

[h]  coiublatio  amicornm.   Plvtarce  dre^ 

ffue  los  Philojophos  concurrieron  de  todas  parte :  4 
^oftíolarto,  Feafe  U  Vifsertacion  Johe  el  fai  M'a 
4$  Tulia^  tnU  AíademiadeUs  hj  r'¡c,  l(^m.  L 


h 


j  • 


^  fi 


irS     ^         LüGEHES  Selectos 

Qnís  erg  >  tam  dcaicns ,  qiu  confcnfu,  & 

pIiCiCv>  inmi  aerabiliurn  ,  ituiilcoiiini  apetuí 

C  vlii  a  moi-tuisarbitrcturí*iucaliqueQi,qi-]od 

ipíC  nan  hajcac,.  i  daré  alten  poiíe  ?  Apiid  Ro 

aai.ios  Dciisiuiüís,  (4)  q-.ii.i  hoc  íccicrato  ho- 

•ni.^ii  placuit  Aíit  Jalo:  [¿>J  Deas  Quinnus,  (^ 

q  lia  h  jc  padonbns  viíimi-  elti  cuín  altcr  ge^- 

aiiuii  tuatns  (áfj  exticcnt ,  alteí*  patria  parri- 

,;CiJa.  A^i^i  li  Cos.   non-  füillec    Antoüiov, 

C.X'anar  pro  íins  üi  Rcmp.  inerjtis;  ctiam 

defundi  hvMiinis  honóie  cariuioct. .  •  i ,      w 

[a]  JuIlUS,  JuHo   Cefar,  "^    /         \ 

(h)  Antonio  a  M.  \Amom0,  •" 

[í]  Quinnus  Romnlo. 

{d)  íiatns  y^  Aemo. 


t>  1;! 


R.  II.    CAP;  VII. 


Jare  oporrer  in  ea  re  máxime,  írt  iq»fa 
^^'•a;  ratio  {a)  vcríatiir ;  íibi  qnetn^íic 
coji.icrc,  íuóqiic  fiidicio,  ac  propriis  icil- 
""libns  niti  cid  líveííígandaai,  &  pcrpcndcn- 
'dám  vcriratcm,  quáni (/^krcdcntcni.alicnis  cW 
'tJrib'TS  dccipi ,  tanquam  ipium  rationis 
CKperrcni.  Dcdit  ómnibus  Dcus  pro  virilí  poV* 
ftionc  {c)  íápicntiam  ^  ut  óc  inaudita  invc- 
*fii¿arc  poíTear^    (Se  audita    perpendcre.  Y^tc 

(a)   ratio  la  cqh.iHtta.  {b)  C[.ÚmfnpL  pOtÍÜ!5. 

[c]  pro  Virili'  poicioac ;  "por  {hn€s  t^tiaih. 


De.. Lactancio  FíPvMiAT^^n. 
qiiia  nos,  illi  tcmponbus  anuicicun-t,  \^- 
picíitia  qnoqiíc  antccclíeiurt ,  qv^  ú    om^ 
iiiDUs  a^pahter  datar,,  occupan  ab  a^recc^ 
dc.ribus  lion  pütcíi.  Ilhbabihs  (^ )  cñ   tjn- 
qiara  \m,6c  dantas  lolísiquiaut  íol  ocu- 
louim,  úc  foni^ptia  Ituiicn    eíl  cordis ''hu- 
niani.    QnarC;Cii{ii  íapcre:,  id  efl" ,  vcrit^^tciu 
quxvcre,  omriibns  íit  innattnn:  íapicnciam  u- 
bi  aduiinnE ,  qui  íine  nílo   judicio    irvcrta 
majoiam  pxobant,  6c  ab  alijs  pccudumn^o- 
xt  diuLintur.  Sed  ho€  eos  falíit,  qnod  ma- 
jorum  noíiiiüe  potito,  ron  pmart  t  cri  poí- 
íc,  ut  ciut  ipíi    plns  jíipioít,  qnin   mirores 
vocantur^   aiit  illi  dcíipuerir.r ,  qnia    majo- 
res  nominai. tur.  Quid  cigoimpcdit,  qnuiab 
ipíis  liim  imus  cxeiBpIum,  nt  qnomot'O  iIli,q'U 
'¿lía  ínvcrciart,  poüeris  rradidcrur.r;  l:c  ros, 
Quivcrom  mvcnimus,  foñciis  mcíioratiá- 

darniis  h . .        _  ... 

[a]  illib abilis  kcapaz,  de  d'-mhmctoit* 


\. 


Im  '-^p 


tÜ- 


,7 


i%o 


ocsiri. 


LrTGARES  Selectos 


-       k      if     "if     -k      -K     ^     4:     ^     -'>k      t      *:     ^     ^      -^ 
^  ^    ^     *     -y     ^    -^    •¥-■¥:    ■¥      ^     -¥.     -^i     ^     ^     -^ 


LUGARES    SELECTOS 

(         Del  Dialogo  De  Oratoribüs, 

CAR  V. 

SEcURüS  rit(!ní]a}t  Aper, )  ^Sa^cjiísBaf- 
ílis,  &  qíi^ais  alius  ftiidiuti)  poctica:, 
éí  carmii.u  n  glorianí  fovcr ,  cüai  caulas 
agerc  non  pofsít:  óc  ego  cnim,  q-iarcnus  ar- 
birrum  litis  hufus  inveni,  non  patiar  Ma- 
tcrnum  locieraue  pliiriuai  defciidj,  ícá  &  ip- 
riun  íolun  apiici  vos  aiguam,  quod  natusad 
cloquenriam  vin^C'n  ,  [a']  ¿^  oraconnm,  qna 
parare  arau!,  &  tucri  amicirias,  adiciíccre  n.> 
tiones ,  coaiplcdi  {b)  provincias  poísir:  amit* 
tit  ftiidnim/quo  non  ahud  in  Ci vítate  viO'. 
ílri  vcl  ad  iinlitatein  frudnoíius,  vcl  ad  dir> 
riltaceía  aniplms ,  vcl  ad  Vrbis  íamam  pul- 
chrius,  vcl  ad  totiüs  inipcríj,  arqiVc  onminuí 
gcntítuii  nocítiam  illiiíhins^xcogitan  potcít 
í\am  íi  ad  unliratcín  vír<e  'omnia  con- 
¿ilia,  íacláq'íC  noíha    dirigciida    liinr,   quid 

\J'^    Cüi:iiplLC'cl    e^MiidníiT^ 

cxit 


T>el  Dialogo  De  Oratoribus  i8í 
erk  tutius  q-uin  eam  cxtrccre  artcm,  qua 
íe  arK:r  aí^micas  prceüdmín  aiircis  ,  op^' ;^ 
ahenis,  íalutem  periclitantibu.,  mvidis  vcr^^ 
&  miiiiicis  mcciim,  &  teiToreni  ultro  fcrrsx 
ioíe  iecurus,  6í  velut  q-iadaiii  perpetua  po- 
tcariá,  ac  poteílatc  miiuitiis  >  Cujas  vis ,  dc 
militas  rcbíis  prob¿  ñüentibus,[.2]aIioiura  pras-^ 
lidio,  6c  tutela  {^)  luteiligitur:  im  propnuin  pe- 
riculum  increpuít,  non  iiercule  lorica ,  auc 
gladius  iii  acic  ñrniius  aiuauncntiun,  qaaiu 
reo,  5cpcricliranri  cloq^ícntia  pivcíidiumí^)  li- 
niui,  &  celuai,  quo  prop.i^nare  paritcr,  &■ 
inceñere,  vel  m  ludicio ,  uve  in  fcnatu,  uve 
;ipad  pnacipe:ia  poísis.  .  .  , 

CAP.  Vi.  Ad  voliiptatemonton.r  cío- 
quentia?  traníeo ,  cujas  jucundicas  non  uno 
alióve  mo^neíito,  íei  omnibüS  propj:  cae- 
bus,  6c  prope  oaiaibus  horis  confingit.  Quid 
caim  dulcías  libero,  &  ingc-uio  aniuio,  id)  6c 
ad  voluptates  honeílas  nato,  quaui  vidcr  c  pie- 
na'ii  fciiiner,  6c  frcqicatcm  (f)doiiiuui.  con- 
curíii  íplcadidiísiinomín   hoiniíuirn  >    idqíie 

[a]  rebus  probé  ñucntibus,  c^rriefido  biea 
¡as  í^cfas:   en  tiempo   de  bo>mnzji. 

[¿)  pr^íidio,-&  turela/ií/'/.  fob.^ 

[c)  pr^iidium    defevifi^   tellUll   aftnr:t, 

\d)  hbcro  &  ingenuo  anunu ,  a    ¿a^^  d* 

pía   ncble.  $  . 

^í)  iicq}lcntcmfrsfHmdda»  ■  ^ 


m 


Lugares  Selector 
i¿iic  non  pccunicu,  non  orbirati  (a)  ncqne 
ofiícii  alicujus  adminülninoni  ^  ícd  (ibi  ipil 
dan?  illos  quinímo  orbos,  óc  Ipcnplctcs,  6c 
potentes  vcnu'e  plciunique  ad  juvcncm  & 
panpcreui,  uc  aac  íiia,  aut  amicorum  diicii- 
mina  comnicndcnt.  Uliane  tanta  ingentiuai 
upuní,  ac  magnas  potencian  voluptas ,  qiuní 
ípectare  nomines  vetercs,  (I?)  &  ícncs,^  (X  tO'! 
tini  oibis  gi:ana  íubnixos,  in  íumnia  oni- 
Liiir.a  rcmni  abiiniantia,  confitentes  id  qno4 
optinLuní  (k,  U)  fe  non  habere?  laní  vero,  ^qni 
togacomni  [/j  coniitatus ,  [e]  &  cgrcllV.s! 
qiue  in  publico  fpecics!  (/)qu^  in  jadiajs  vc- 
ncratio!  qnod  gaaduun  coníiirgendi,  aísiilenr 
díqnc  ínter  taeentes,  in  naniu  ( ^ )  convctfos:' 
coire  populuní,  &  circnmínndi  coram,  6c 
íiccipeie  a&cdnni    qaenicumqne  orator  in- 

[a\  non  OL'bitatl  «<?  á  la  ^feróhdu  de  ln^-jos^ 
y  jKídrcs' €¡¡0  cu  d-i  herederos  nccefarfoSy  ^jUe  fíie- 
'le  fer  motivo  de  repetir  vlfítas^  los  que  preieyídeH 
ferio    volityuayios, 

\P^   h  omines  vete  res,  hombres  de  nohlczA  ^^ 

t^iil  Uü  contrario  de  novi  \\om\\\(:Ss,{C¡c.)  homhes 

de  f.-rtpi>7a.  {c)  optimnm  üt,  cfi^  ^í  l^  Ho^i^oitu. 

'  [-fi]   to:';atün.nn    de  los  cmd^dcmr    K-rrAr>c^, 

frl  cornitatiís  cortejo^  &í  cgteílns,  vfahd.l 
e¡}fí  es.  acoj¡n¡¡an4inier.t0  A   U  (alidd  de  Ju    cíifa» 


(  f)   í  pccies  f^pira^  rífrc/hUM-i(íri. 

(^)  in  unmu  ¿  ^/  /<^l^' 


duc- 


Del  DiaUgat)?.    Oratortbus.     i    ? 
diicHt.  Viilgata  dicentiam  gatidia  ,  &  imp 
ritoriuB  queque  oculis  cxpoiita  pcrcenleo.il  ' 
fecretiora,  &  tantum  iptis   orantibus   not 
.^xniiora  faac.  Sive  accuratam  mcditatámque 
'^íFcrc  orationem,    cft  qaoddam,  íiciit  vpíni^ 
^dídionis,  ira  gaudij  pondas,  &  conílantia; 
tivc  novaiii ,  ¿k  rccentcm  curam   non   ünc 
aliquá  trcpidacione  animi  attulerir,  ipla  ío- 
licirudo  commendat  evenrum ,  &  lenocma- 
tur  {a)  voluptati.  Sed  extcníporalis  audacia:; 
arque  ip  ius'teuientatis  vel  pra-'Cipua  iucon- 
dicas  eíl:.  Na-n  ingenio  quoque,  licúe  m  a- 
|ro,  quamquain  alia  diu  íerantüF/arquccla- 
trorentur,  gratiora  tarnen,  qucx   loa   ipoar^ 

halcuntur. ...  ' 

"  CAP.  XX;Vin.. .  Qnrs  ígnorat  Sceloqucn- 
tiaui.  Sí  cereras  artes  delciviñe  ab  líla  vetcrl: 
gloni^non  í/iópia  h  jmumni,  -fód  dclidia  jnvci^ 
tutis,&  neglígeiitiá  parenrum,  &  inícieiitia 
prxcipientiijuí,  <5c  óbiivionc  moris  anri'|iii^ 
qua!  mala  pf imum  in  urbe  nara ,  niox  |>ct 
lralianif5jíli,iam  in  provine^  manant:  qaani- 
qiiam  notoa  hobis  notiora  funt, , , . 

lam  primum  íiius  cuiquc  films  ex  c:i- 
lk\  párente  natas,  non  in  celia  empr<^'mt^ 
tricis,  fed  greaiio,  ac  fiñu  niatris  educabatur , 
bíjus  Drdecipuá'  laus  erat,'tueri  dom^im,  &  i^- 
fccvire  liberrs/ Elígcbarur  autem  aliqua  ma- 
{aj  IcaoCUUtur  Magiti  Hfinjea^  f aborta.. 

jor 


íH  Lugares  Selectos 

jor  nam  propinqua,   cujos  probarfs  rpcfla* 
tííqiic  moriüiis,  omnis  cujujpiam  fcmiJi«tiu- 
boies  coav.u..eremr :  coram  qua,  uequc  di- 
ccie  fas  erar,  qnod  turpe  didii,  neqiie  lace- 
re, quod    inhoiieíuiiri   íadii    videretiir.    Ac 
lK>a   íladia  modo,  curálq  le,  ied   rcmifsío- 
ncs  [a]  etiaai,  iiuúíqac  pucrorum ,  íanctita* 
te  q  ladarn  ac  vciecundiá    temperaba r.    Sic 
Cor.iclíam  Giacch  ji iim  ,  íic  Aureliam  Cíe- 
faris,  íic  Attiam  Augiiiti  matreai   práefuiíTc 
cducatiorubus,  ac  produxiíle   principes  libe- 
los acccpimus.  Qu¿í:  diíciplina,  ac  Teveritas  eo 
pertincbat ,  uc  íiucera  óc  integra ,  de   iiulíis 
praviratib  !S  detorta  uniuícujiiíqae  natura,  to- 
to  itariin  peclore,  arnperct  artes  honeílas: 
Se  íive  ad  reiu 'iiilitarem,  íive  ad  juris  fcicn- 
tiam ,  íive  ad  eloq  lentias  iiiidiiim  inclinaíiet, 
id  íbliun  ageret,  id  univcrílmi  hauriret. 

CAP.  XXíX.  At  niinc  natas  infans  de- 
ícgatiir  GrxcuJas  alicui  ancillae,  cui  adjungi- 
tur  nnas,  aut  aítet  ex  ómnibus  ícrvis,  pie- 
rumqne  vilíísimus ,  ne  cuiquam  íerio  mi- 
niftcrio  accommodatus.  Hoium  fabulís,  5ccr-« 
roribus,  teneri  ílatim ,  &  ludes  animi  im- 
buuatur.  Nec  q  lifquam  in  tota  domo,  pen^ 
íi  habet,  (¿')quod  coram  iifantc  domino  aut 
dicat,  aut  faciat:  q'iando  ctian  ipíi  pareu'» 
{a,  rcmiísiones, /¿lí  recreucUítc^^ 
[bl  peníi  habet,  c/##í/4* 


Del  Dialogo  De  ORATCRiBUf.  íSj 
tes  ncc  probkatí,  ñeque  modcftiae  párvulos 
atril cfaci lint,  íed  lafciviae  ócJibcrtati,  perquac, 
paiillatim  impudcntia  .UTCpit ,  &  ílii  alicm- 
qae  contcinptus.  ...  * 

-CAP.  XXX. . ,  Notiim  eft  vobis  utique 
Cictronis  Liber,  qui  Bynms  mCcúbimi\  in  ai" 
jas  ex  rema  parte,  (  nam  prior  cotiimeinoratio- 
nernTeteriun  Oratoium  habct,]íiia  ínitia,íuas 
gr^dus,  illas  eloqnentia^  vclot  quandam  eau- 
cítiohcm  íefcrt.  Se  afput  Q^  Añitlnm  jm:  ci* 
'Vile  didic'fjfe'-)  ajyiid  Philonerp  ^xademicum^  &  fitüÁ 
Dtodorum  Stoicunj  cmnis  Ph>loJopk¡£  partes  peni" 
tus  haíijtjfe:  ne^ue  his  dccicriLtís  coyitevip^tn;^  ^h»* 
rum  ei  copia  jn.  /vrhé.ccnttgerat  ^  Achd)am,  ¿¡uo- 
^ue^  ^&  A.Ji^m.i  pnagraffe  ^  ut  cmnem  o^rniutn 
artium  v^rietaUm  compleíieretur.  Itaquc ,  her- 
cule ,  in  líbris  Ciccronis  deprchenderc  liccr, 
,11011  Geometria:,  non  Mtiíkíe ,  non  Cyamma- 
JÉicse,.  notí  denique  ulliiis  jngcnii¡?¿  arris  ícten- 
tiam  ei  dcfüiííe.  lile  DialcEiícás  ír.btilirarcm:, 
iJle  Móraiis  partís  uti lita tem  ,  ilIe  rcrumina^ 
tua , . caüfásque  cÓG;novir.  „ .  ^ 


H,U 


IX¡' 


tt^ 


lUGA^ES   ?ELECTO&    f^ 


'":'  LU  G  AR  E  S  S  E  L  E  C  T  O  S.    ; 

•SÉNECA  NOrdl'O,  SENñC^:^,  MEL^y 


vür;^   t?ci 


X:iGiTT5  rcm  iTiagi^  )iyctfndam  mM', 
^•lam  faciiem  iabctis  ciii'rñ,  quid  de  his 
dcclátliaroribris^^)  fcntiaál  ,  q&i  in  ¿ctatéai 
meaiii  inciderunt,  indicare,  &  ii'qFiá''mc> 
'jnóri^e  mea' iiond,iimV"GE-i]5Íá  ^fiint,  'ab  il)íi& 
d id^:  colligere :  ur -  qilaaVvls  ^.notít ia^  veO^rá: 
ilibducli  íiint,  tatii^ñ  noa.crcdafis  í-ánrum-dc 
jFíis  V  íed  etÍ3  m '  itjcíicef ís"; '  feñ^ '  fíf eor  ;  -j^ciín- 
"d^M^itriffí  Veiñi^c^rV ' ántlq-ia  íliidiá ,  melio^ 
réfqne  ad  annos  Tcfpit:erc'/6c  voWs'qheretV- 
tibiis  g^i^oi  tanrx  oplnionjsjviros  andirc  non 
p^^taentísvIdetFííKciFel  ipla ni  "^témpora m  in- 
jiiriam.  fei  cojüimiilta^í^^^  ex  me  de- 

(a)  decía aWQ res  eran  iohRhetor¡cGS^¿jíie  p4^ 
íTA  exe^cnar  la  eloef%eyicia ^.  componían  oraciones  , 
i  dlfcurfos  fabrt  afsiimoi  ñnoldou 


"■  •    '-i 


De  Séneca  el  Khetortc*.  H7 
fikránda  i^)  ¡euedus  fecent,  oculomm  a- 
Í'Íb  ¿)  .x-tudent,  annum  lenlum  hcfeeu- 
v'       icrvoium  lumitatcm  fetigavent :  ap 

b.u  partibus  animi  aíaxmíe  ^iclicata  C^tu 
¿Us:  in  quam  pr.mam  ícneclus  u«  b^^^^^ 
thquando  in  me  fioruUie,  "^""""  ^^^"f^ 

procedercc,  non  negó.  Nam    oc  dúo  mJ-, 
£  nommum  rcc,tata,quü  or^meerant  cc 
t, ,  rcddcba.ii :  &  ab  h.s,  qui  ad  audie  d^BV 
trlceproicm   noftrum  conveneratu,   lnvu 
trS;  á  lingulis  datos,  cúm  plores  quam. 

?uco-.n  efficerentuc,  ab  ultimo  ^^f^^T 
nuc  ad  pnmum  iccitabam.Ncc  adcompxc  _ 

tenda  tantiim ,  qn^  veüem,  "^y^  y. 
memoria:  fed   etiam   ad  contmeLida ,  qn<u 
aSÍ  ar.    Nunc  autem,  &  ^tate    quaiia- 
Si)  &  longá  dclldia,  qu*  iuvenilem  quo^ 
que  ai-.imum  diíiblvit,  eo  pcrüacla   eit    ut 
2namü  poís.t  ahquid  pr^ftare    ^-^^  ^ 
mitere  non  pofsit ;  &  diu  ab  illa  nihi!  icpe- 
m     SoJebac  bona:  fidci  effe.  (i)  Nunc  q^^ 
íb¿tis,  q.idpoísit  expenar v,&    ^f'^^ 
r^l  dclidcranda,  dio  es,  ^ue.he  perdida,  9->m 
hazj>,  falta,     [h]  oculorrm  scicm  l^.^fp'^:'^ 
(,)  qnaííata-  íp.pl.  metnom.  ^        '■'^;'';-\,„ 
(^;\    bon£ ■  fides  cíle  fityM.httm  /ár>;^« 


I 


't8^  Lugares  Seiectos 

cura  fcrutabor.  Ex  parte  cnmi  fpcro  bcné- 
Nam  q^i^caaiqac  apud  iliam  aiit  pucr,  aiic 
luvenis    dcpoím,  quaíi  recentía,    6c  modo 
aiidíta  íme  candanone  profert.  At  íl  qua  ijl¿ 
intra  pra;iimjs  annos  comaiiíi,  íic  perdídir 
&  aiiiuit,  ut  etiain  a  íl^pms  ingeiantur  to- 
ticns  tanquam  nova  audiam.  Itaque  ex  me- 
moaa,  quantum  vobis  íatis  íir,  ílipcreíl  Ne- 
q-ie  cahu  de  his  mterrogatis.quos  ipfi  au^ 
diitis  :  ícd  de  his,  qui  ad  vos  uíque  non  per- 
vcncrunt.  ^  ^ 

Fíat  qiiod  vultis:  míttatnr  fenex  in  fcho- 
Jas.  IlJud  neceíse  eít  impetrem,  ne  me  quaíi 
certuní  ahquem    ordinem   velitis   fequi     in 
contrahcndis  (a)  qua^  n:iihi   occurmr.    Ne- 
ceíie  eít  enim  per  omnia  ftudia  mea  errcm, 
ac  paísim,  quicqmdobvenenr,  apprehcndam. 
l.onrroveríiarum  íententj'as  forré  ponam  plu- 
nbuslocis,  m  una  declamatione  dictas.  Non 
ennn  diun  qnxno  aliquid ,  invenio;  ícd  í^e- 
pe  quod  quc^rcntí  non  comparuít,  alinda- 
genti  piveílo  eft.  Qiut'dam  vero,  qux>  obver- 
íantíamilii,  &  jam  ex  alíqua  parre  ib  oílcn- 
dentia  non  polllmi  occupare,  cadem  íecuro 
^  repoíjto  anmu>,íubiCoemergunt.  Aliquan- 
do  ctiam  íenam  rcm  ao;enti ,  6c  ocxnnato 
lentenria    diu   ñuíha    qua.>íira,  ii:rempelliv¿ 
nioíeíra   cíl.    Neceíre   cíl  erw   me  ad  deli- 
M  m  coiitrahciidis  />///.  ícntentjjs  ¿^  jM.f^ 
^*  aas 


ár'-jfc„ 


'WSC^MIk 


De  Séneca  el  VJoetorico.  xS^ 

das  {a)  componaai  [h]  mcmonce  mese  ,^qiiJ6 
niihi'  jam  oiuii  {c)  precano  U)  paix:t.  Fací- 
tis  aiitcm,  juvcncs  mei,  rcm  ncccñanam,  & 
iitilciii,  qaod  non  contcnti  cxeiiipUs  ícciili 
vellñ ,  pnoris  qiioqiic  vultís  cognoíccic.  .  • 

Quiquid  Romana  fciciinciia  habct,  qiioi 
infolam  Gixáx ,  aiit  opponac,  aiit  prx^fe- 
rar,  cuca  Ciceronein  cffíomit.  Omnia  inge- 
nia', qiia^  lucciii  noftns  ítudijs  atruleiunr, 
tuac  nata  íiinC  In  dcterins  demde  quotidie 
data  res  eft:  [c)  íive  liixu  teaiporiun,  [  ni- 
híl  cft  cnim  tam  mortiícriim  ingenifs,  qiiáiii 
luxuria, )  (ive  ciim  praniiiiun  pulcherrimLS 
reí  [f]  cecidiííct,  tranQatam  ci1:  omne  cer- 
tamen ad  turpia,  multo  honore,  qux-lUique 
vigentia:  íive'fiíto  qiiodam  ,  ciijus  maligna 
pcrpetuáqne  iii  ómnibus  rcÍ3ns  lex  ePc,  nt  ad 
fummum  pcrduda,  riuius  ad  inñmum,  velo- 
cías  q'iidcm  qiuim  aícendcrant,  rclabantiu*. 
Torpcnt  ccce  ingenia  deíldiofce  jiiveatutis  ; 
nec'in  ullius  honeílx  rei  labore  vigilatur. 
Somnus,  languvorqae,  ac  fomno,  &  languo- 

(¿í)  ad  delicias  d  gvifno, 

[b]  Componam   me  acomode. 

{c}  jam  olim,  r^  ha^^e  n-tuchotlsmpo- 

[k]  precario  a  mis  injlanc'uis  ,  pero  rntentríU 
elLi  quiere.  Tal  es  la  eneróla  de  I4  '¿'í?^  prCCariO» 

[ó]  in  decerius  data  eít,  hit  Ido  a  f^cor, 
{f)  pulcheriimje  lei,  eílo  es  eluqucntia;. 


w 


^po  Lugares  Selectos 

re  turpior,  malaruin  remm  induftria,  ?nva*, 
íit  ánimos.  Cantandi ,  íaltandíquc  mine  ob- 
ícoena  iludía  cffixmínatos  tencnt:  &:  capilium 
frangcre,  (^)  &  ad  muliebics  blandirías  vo- 
ccm  extenuare,  mollitíe  corpons  cerrare  cu  tu 
íaniinis,  imuuuuiíísimis  íe  excolere  aiuu* 
dijCis,noilion  m  adoklcentii/m  ípecunen  cí\. 
Qiiis  equalíurn  vcílroriun,  quid  dicam  latís 
ingenioíus,  íatis  lludioíus,  imino  quis  íáti$ 
vir  ei?  Emollití,  eneivéiqüe ,  quod  {h)  na- 
ti  ílint,  inviti  íiiancnt:  expngnaroies  alienan 
pudiciriaí,  negligentes  íu¿e»  In  hos  nec  Dij; 
tantum  malí  pcrmitrant,  ut  cadat  cloquear' 
tia:  quam  non  mirarer,  niíi  ánimos,  in  quo$ 
fe   conferret,  eliaeret. 

Erratis,  optimi  juvenes,  nifi  illarn  vo- 
cem,  non  M.  Catonís,  íed  oraculi  creditis.  . ,. 
lile  crgo  vir,  quid  ait  >   Orator  eíl.    Maree! 
filíj,  vir  bonus ,  dícendi  peritus.    Ite  nunc , 
Sí  in  iftis  vulíis ,  (c)  arque  expolitis,  6c  nuí- 

{a]  Capilíum  ftangere,  enrlz^ar  el  cabello. 

[b)  quod,  eflo  íj,   id  quod.  Lo    qne  nade 
tD'4^   o  conforme  nacieron. 

[<:]  vulíis  de  vello  is  ,  ^ne  fe.  arrancan  los 
elos  del  cuerpo ,  para  que  no  vuelvan  á  nacer  I 
lo  qne  era  indignidad  entre  los  Ai'in^tios^  de  q\*t 
fpte  notado  JííHo  Cefar:  {Suet.,  in  C<sf.  Cap»  45.) 
y  afsl  viri  volfi,  o  viúdy  fon  hombres  mal  ^/<?- 
mlri^dos ,  y  defpreciabUsi 

quam 


I, 


\^y 


v*«?,. 


■■J^Í«,'T  ISS* 


De  Séneca  el  Khetoríco.  i9t 
ciim  niíi  in  Hbidine  vins ,  quinte  oirato- 
?er  Mérito  taUa   habent    cxcmpla  quahí 

ofús  quwiond.co  magms  vms,  ícd  íms 
nbícat^  Seatentias  á  difertilsimis  vinstadas. 
tS  n  tanta  hommum  dciidiá  proímsdi, 
eiint  &  facernmam eloqucnnam,,q>uapr^- 
ftafe'noa  potmnt,  violare  non  delmuat.  Ea 
lihentius     qnod  cxigitis  faciam . 

minis  excepto  Cicerone,  videor  audük.Nec 
C¿  roním^uidem  xtas  ^"i^i  enpucra^fed 
bellorum  civüiu.n  furor,  qm  tune  totu=n 
orbem  pervagabatur ,  '"«"  colom«^^^ 
„,e  couinuit.  Alioqum  m  illo  at  oip  la 
ano  dúos  grandes  pi-*text«os,[4ait,fecu« 
33aaure  foüros,  potuí  Uiad  ingenwm,^! 

^'^^VSri^trbe.efici«^^d^ 

cnim  Poicij,  W  cariíslaii  raihi  (oda h^,  me- 
f"S)  dúos  ¿andes  {ífítextaros^   d..  nOn 

9U]ou  los  Confdes  H''rcie,J- l'anfa.  r    ■ 

(¿1  aCCioio.   lo  afriteho^   lo  fíente-,; 
U  PotCii,,£r4<>  forti» Efím»l^ .mc^do IB 


_^^v 


¡I  ,i 


*93  Lugares  Selrctcs 

moriain  f^pius  cogar  rccraáareJ^.)  &  a  prítm 
puenna  uíqne  ad  ultimi.ni  ejus  diem  perdudá 
íamiliarcm  ainmtiam,  cum  volupratc  máxi- 
ma rcpcraai.   ¿]  Nihü  illo  v,ro  gravius,  ni- 
hi!  Iiiaviiis,  nihil  cloqucntiá  íliá  dtgaius  Ne- 
mo plus  ingenio  fiio  iijiperavit:  nenio  olusuu 
diiUic    In  utiaque  pane,  veiiemenri  vú-o  mo- 
das   dcerat:    nec   interniitrere    ftudia    fcic- 
bat,  nec  repctcre.  [.]  Cum  ib  ad    fcnben- 
ánm  concicavcrar,  jungcbanrní-  noftibus  dics: 
&J!nc  mtcrvallo  gravius  libi  inftabat    nec 
dehnebac,  míi  dcfccerat.  Rurfus  cum  Ib  di- 
miícrat     ,n  omnes  ¡uíiis,  &   m  omncs  jo- 
cos íe  rcfolvebat.  Gum  vero  fe  íilvis,  mon- 
tioulq-Tetradidcrar,  omncs  i  líos  agrelles  ia 
ííh'is,  ac  montibus  natos,  Jaboiis  >ar¡enti3 
ac  yenandi  folcrtdá:  provocabat:  &   in  tan- 
tam '.lie  yjvendi  vpervenei-at . cupiditacem ,  m 
:vix  pofsGtad  priocem  conínetudinem  retrae 
hi.  Af.jc.itin  libi  maaum  injccerat,  &  ib  blan- 
diendo ,  unde    abduxerar ,  revocarat ,  tantis 
viiibus-ineumbebat  in  ftudiuiu,  ucnonran- 
.tum-tiíhil^peididiísc,  fcd  multum  acquiíiviiTe 
dcíidia  videretur.  Ómnibus  qi-udcm  piodcíL 
lubinde  animum   relaxare.  Excscatur  enmj 

(a)  rerradare  recorrer.  '"■  .  -í 

f¿)  rcpetam  traheré  a  ¡a  memeria. 
'-'■     Í¿]  repetere  í/oher  ó.  tmiez^. 


tí; 


orí» 


De  Séneca  el  Mctmco.  19 f 
otio  vigor ,  6c  omnis  tniíitia  ,  quas  Conti-: 
nuacione  pertinacis  iludí j  abducitur,  fenamni 
hilaritate  difcatitur.  ... 

■  Ciun  diícipuli  efíemus  apud  Mariliiiim 

Áetoreai,  hommcm  íaris  aridurn,  pauciísima 

beik,fed  non  viilgaco  genere  dicentcm:  cum 

ille  cxilitatem  orationis  íu^  imputaret  con- 

trdvedias,  &  diceret:  Necejfc  eft  me  per  fpmofnm 

locmn  amManUm  Jpífpenfos  pedes  poner e'-í  {a)  aicbat 

Latro:  No¡í  me^  hércules^  (I?)  tui  pedes  [pinas  calcante 

fed  hahe-yít,  Et  ílatuii  ipíc  dicebat  íeiuentias. ... 

[a]  íüfpenfos  pedes  poneré,  andar  depumílUs^ 

•  (¿>)  hércules /z¿/7/.  ita  me  adjuver,  juramenm 

de  Gemlles^  como  i\4e  Callor,  ó  medius  i^idius, 

6  Eác^ol,  abreviatura  de  Mc  Deus  Pcllux, >/»/-' 

adjuvet.  -4/}i  me  ajude  HercptleSy  CajfoTy  el  Dios 

Fídioy  ó  el   Dios  Poíux.Tür/ihien  fe  dice  Me  Hci'-- 

cule,  o  me  hercule,  á  heicle  filamente^  que-  fon 

$x¿refsion€S  ahtvi^as, 

LIBR.   IV.  PROOEM. 

Eclámatorise  virtutk  ^l.4trúném  'Pk-* 
cmm  unicum  exemolunl^Giíai  pro  recn 
in  Hifpania  Ruftico  Portio  propinquo  fuá 
jdícerer,  ufquc  éo  efle confurüni,  (^)  ut  á  folocf- 
cifmo  incipcret:  nec  ante  potuiíl'e  confít-* 
inari ,  [/?]  tcQuni  ^  ac^  párietes  deiideraatcm^ 
{a\  con  fu  fu  111  Jíipii  fcrunr» 
"»í  íonfiímari  récobY<fíYf^  .   , 


D 


^: 


1^4  ^  Lugares  Seiectos 
quám  inipctravk^  ut  judicíum  ex  foro  ín  bt- 
filicam  (a]  transferretur.  Ufque  co  ingenia 
in  ícholallicis  exercitatioiiibiis  delicace  nu- 
triuntiir,  ut  clamorem ,  íilentimn,  riíum , 
coelum  denique  pati  neícianr.  Non  cll  au- 
tem  utilis  cxercitatio,  niíi  qu^opcrí  ÚmiU 
lima  eft  illi  ad  quod  exercet:  iraque  durior 
folet  cfle  vero  ccrtamine.  Gladiatores  gra* 
vioribiis  armis  difcunt,  quam  pugnant:  diu- 
tius  illos  magifter  annatos ,  quam  advería^ 
íius  fuftinet.  Ludantes  binos  íimul  ac  ter- 
nos  fatígant,  ut  facilius  íingulis  reíiílant.  Cur- 
íbres,  quod  intra  exiguum  fpatium  de  ve- 
iocitatc  eomm  judicetur,  id  fepe  in  cxcrci- 
taüione  deairrunr,  quod  femel  dccurfuriíuntx 
in  ccrtamine.  Multiplicatur  ex  induftria  la-^ 
bor,  q-io  condifcimus ,  ut  levetur,  quo  dc- 
ccrnimus  (¿] . . . 

(^0  in  baíilicam  al  falon,  o  faU publica. 

(h)  decernimus  combatimos. 

Ex  EXCERPT.  CONTROV.  LlBR.  I.   DeCL.  V# 

Raptor  dtiarnm» 

L  EX  Rapta,  Raproris,  aut  mortcm,  aiit 
indoratas  nnptias  optet.  Jhema,  Una  noc- 
pQ  quídam  rapuit  duas.  Altera  mortcm  optar, 
altera  nuprias. 

Vedamatio^   Stupro  accuíatur ,  ñupra 

de- 


De  Séneca  el  Khetdrlce.  tss 
dcfcndimr.  Cum  altera  rapta  litigat ,  alte- 
raní  advocar.  Vindicare  Parres.  Fortior  pu- 
blica difciplin^e  íeveriras  furgat,  jarn  bmae 
raDiuntur.  CoitPopulus,  velut  publico  me- 
ta terntus,  vix  ctedens  dúos  fuiffe  raprorcs* 
Alteram  injuria  rapuit ,  alteram  patrocinio. 
Peñeras  jain  raptor ,  ni  bis  perirc  ineruiíTes. 
Si  te  ante  rapiiiiTet,  &  nuptias  optaííes,  dcin- 
de  haac  vitialTet  antequam  nuberes,  negares 
ilium,  jubente  rapta,  deberé  mori^  Nihil 
amplias  raprori  prseftare  poteft,  qnám  nc 
jege  tua  pereat.  Contra  aiienam  Icgem  nul- 
lum  jas  habes.  Tu  raptori  praeílas^ut  ilIum 
ipfa  non  occidas.  Non  poteft  praeftare ,  nc 
qais  occidat.  . 

Pars  altera.  Tñter  pares  fententias  mitioc 
vincat.  Refere  Virginiam,[^]  dic  Lucretiam.(^3 
Piares  tamen  Sabina  (<r)  íünt.  Contumeliofiím 
mihi  erir,  te  dignam  videri,  incujus  bono* 
rcm  homo  occidatur:  me  dignam  non  vi* 
deri,  in  cujas  honorem  íervetur. 

{a)  Refert  Virginiam,  cidenta  el  cafa  de  Ftr-^ 
glnla^JaprÁ,  pag.   13Ó.]  ^ 

{h)  dic  Lucretiam.   Vi  el  de  Lucrecta*  Por; 
fl  eftupro  de  efla^f nerón  hechados  los  Rejeí  de  Romd^ 

[c)  SabÍAl¿e.    Ef^ds  defines  de  robadaj  por  h$ 
Romanos^  rogaron  Á  ¡u^s  Padres^  f  Maridos  qüt  ^ 
hs  fad$náf€íf^ 


(^i 


Lugares  Seleqtqs 


/'^9^- 


-Í¿1' 


P']t¿^\t¿':^'  '<¿i'¿)[^]¿^i^K^J^J^^^,^^  *^f  ?■)•'% 


UQARES    SELECTOR 

VE  rELBYO  PATERÚJLO. 

T'^  ■  CAP.  V. 

CLarifsuiinni  deinde  Hoaicri^  ilÍLixit  in-^ 
genium,  íinc  cxempío  máximum:  qui 
ma2;ninidine  opcris,  &  fiiigore  carminumíb^ 
lusVppclIan  Poeta  meriiit.  In  quo  hoc  má- 
ximum eíl,  qiiod  ncqiTC  ante  illum ,  qiicm 
jlle  imitarctur;  ñeque  poft  illum,  qui  cum 
ímitari  poíTet,  mvcatus  cílj  ñeque  qucm- 
quam  alium ,  cuias  o|x.tís  primas  audor 
fiícrit,  in  eo  (<í)  perfeítiísimum,  práeterHo- 
jmerum,  6t  Arehiloclium  ,  reocriemus. . . , 

CAP.  XÍL  . .  íta  eodem  tempere  P.  Sci- 
plo^milianus,  vir  avitis  P.  Añ-icani,  pater- 
nífque  L.  Paulli  vinntibus  fímilhmus,  óm- 
nibus belli,  ac'toga!  [/^]  dotibus,  ingenijquc 
ac^udiornm  emincntifsinuis  íxciúi  ílu,  qui 
iiihil  in  vitánifi  laudandum  aut  fccit,  aut 
{ñ)'m  to  fnpL  opere,  €j%'  es,  filo,  eflos  dos 
Poetas  han  logrado  juntar  en  fus  ohms  U  mven* 
mn^^y  U  fetfeccien.  [h]  tog^  de  U  ^az^. 

di* 


De  Veiíeyó  Patercülo.  í97 

4kit,  ac  fcníic  >   qucvu  Paiillo  genitum,  a- 

doptacuiii  á  Scipionc  Afticani  íilio  diximus,, 

íEdilicatcm  {a)  petens  {h)  Coaíal  crcatus  eit 

Bellum  Carthagini,  jara  ai^tc  bícnniuní 
á  prioribus  Confalibus  iliatmn,  majorc  vi 
4nailit, . ..  Eamque  urbeai,  ai^gis  invidi^. 
impeni,  ^náaiuHis  cius  tcmpons  noKis  in- 
'viíam  Romano  nomini  fundims  íiiftüiir,  fe- 
iCÍtqiie  fixdc  virtnris  monumentum,  qaod  k\Cr 
rat  avi  cjusclcmenticC. ... 

CAJ\  XÍII. ..  Eodem  anuo,  quo  Carr 
thago  concidit,  L.  Muaimius  Corinrhiiín 
fiinditus  eruit . . ..  Diveríi  ímpcraroribus  mo- 
res ,  divcrfa  fuere  Iludía:  qiiippe  Scipio  cam 
degans  liberalium  ftadiorum,  omnifque  doc- 
trina, óc  autor,  &  admirator  fuit,  urPo- 
lybium^  PaiiíEtiumque  praíccileates  kige^iQ 
viros,  domi,  iniliti^equefecumliabuerit.  Ñe- 
que enim.  qiiifquam  hoc  Scipione  elegantius^ 
intcrvalla  negonorum  otio  diípunxit:  fcm- 
perquc  aut  bclli ,  auc  pacis  fcrvijc  artibus  i 
íemper  intec -acma,  ac  íludia  veríatas,  aiic 

[a)  ^dilltacem  el  carga  ds  Edil.  CaidaH., 
efie  M^-qj ¡irado  entre- otras  cofas^  de  bs  edífjctos 
ffdiicos.y  privados^  y  por  ejfo  fe  llamaba  Edil  ob 
sedlbus.  Era  el  primer  efe  alón  ^  para  ¡legar  ^  fer 

Confuí: 

,    '  {h)  petens  &c.  cft$  'es^  pditnds  I»  infim»,  te 

dieron  lo  fnpremo*  .      .  ,  • 

cor- 


H 


I 


19S  Lugares  Selectos    ' 

Corpus  pcriciilis ,  aut  animuiii  difcíplims  c*- 
xercüit.  Mummiiis  tam  mdis  fuit ,  ut  capci 
Corintho ,  cum  maximoriun  artiñciuii  per- 
fedas  manibiis  tabulas,  ac  ftatuas,.  in  1ra- 
liam  portandas  locarct,  jubcrct  prcedicicon- 
ducentibus,  íi  eas  pcrdidiísent,  novas  co$ 
reddituros.  . :  . 

CPi?.  XVI.  ..  Cum  hasc  parriaila  opc- 
ris  vcíat  formam  propoíiti  {a)  excefferit,  [h] 
quamqaam  intelligo,  mihi  in  hac  tam  praer 
cipiti  feftinatione,  quae  me  rot^ ,  proníve  (r) 
gurgitis,  ac  verticis  modo,  (^;  nufquam  pa- 
timr  coníiílere,  pjene  magis  necellaria  pr^c- 
tcrciínda,  quam  tupcrvacua  ampledcnda:  ne- 
qiieo  tamen  temperaie  mihi ,  {e)  quia  rcm 
í¿epe  agitatam  animo  meo,  ñeque  ad  liqui- 
da m  (/)  rationc  perduftam,  fignem  ftylo. 
Quis  eiiim  abundé  mirari  poreít,  quod  emi- 

[íi]  formam  propoíiti ,  á  U  hlea  de  mi  de^ 
fienio  y  effo  es  y  aviendome  duenido  mas  dt  lo 
qii-t  ftnfé, 

(/>]  vclut  exccíTerit,  Aja  €$mo  excedidty  ef- 
to  es  y  caft  ay4  pro^affUdo. 

[c)  pronivc,  y  de  hh  rápido, 

[d)  modo  fpipl.  pro ,  á  manera* 

[e)  temperare  mihi  //*/>/.  modum ,  modt^ 


rarme ,  contenerme. 


[/]  ad  liquidum  h^fia  lo  cierta ,  «  h   cUr» , 
i  cpmo^  vulg4rmente  fe  diA^i^  hafl^  h  hc[nide. 


DE-^VELEYd'PÁTERCüLO.  199 

ncntifsima  Cüjuíque  profcísionis  ingenia,  in 
candem  íormam,  [^]  ^  m  idem  anati,  ( b) 
temporis  coiigruant(r)rpatium  ?  Et  quemad- 
modum  clausa  capsá ,  alióque  fcpto  divcrU 
sencris  anunaiía ,  nihüo  mmus  {d)  íepcrata 
alicnis,  [e)  in  unum  quoquc  Corpus  congrc- 
gantar:'  icá  cujuíquc  ciad  operis  capacia  in- 
genia ,  in  umilitudineni ,  &  temporuní.   Se 
profcduom,  icmetipía  abaiiis  lepara vcmnt  ^^ 
Una ,  ncqiic  muitorum  annorum  ípatio  él- 
vifa  >tas,  per  divini  fpíritus  viros  iEfchy- 
luní,  SophodeLii,Eunpid€iii,  illuftravit Tra- 

eoedias. ...  .  .    _ 

C.\P.  XVII At  Oratio,  ac  vis  fo- 

renfis ,  pcrfeaúmque  ptoík  cbquenti^  dc- 

cus itá  univcría  fub  principe  operis  fui^ 

erupit  Tullío:  uc  deledari  ante  cum   pau- 
cifsimis ,  mirari  vero  ncminem  pofsís,  nifi 
aut  ab  illo  vifum,  aut  qui  illum  vidcrit. ,  * 
Huius  ergo  ,  prsecedentifque  feculi,  ingenio^ 
rum  ílmüicudincs    congrcgantis ,  &  in  ftii* 
dium   par,    &    in   cmolumentum,   caufsas 
CÚm  femper  requiro  ,    numquam   rcperio^ 
{a)  in    eadem  formaní  en  U  mifma  bellezjím 
(b)  artati,  los  Sabios^  í  profejfores  de  las  ArteSét 
\c\  congruanc  concHerden^  o  concurran* 
[<{]  nihüo  minus  am^ue. 
[e]  alicnis  fíi^L  cot^QÚbu.%^fQr  eHeYfo$^¿^ 

quoS 


zoo  -Lugares  Selectos     * 

qiiascífc  veras  confidam,  fed  fortaffc  verí-í 
íimilcs:  inccr  quas,  has  máxime.  AJit  emu- 
larlo ingenia ,  6c  nunc  (a)  invidia ,  nunc  ad- 
miratío  incitationeoí  accendit :  naturaque,  • 
quod  raiiimo  ftudio  pcticum  cft,  aícendit  in 
íimimiim  ,  difaciüíqüeín  perfcfto  mora  cíl^ 
iiaturalitcrque  ,  quod  procederé  non  poteft  ,, 
recedir.  Ec  nt  primó  ad  conícquendos ,  {h) 
quos  priores  [c]  ducimuSj  accendímur:  irá, 
ubi  aur  pr^teriri,  aut  asquari  eos  pofle  deí- 
peravimus  ,  ítudium  cum  fpe  fencícit  5  [d) 
éí  quod  alíequi  non  potcíl ,  fequi  dcíinit : 
&  vclut  ocuparan!  [e)  relinquens  mareriam  : 
quccrit  irovam,  pr^ercritóque  eo,  in  quQ 
eiiiinere  non  poílumus,  aliquid  in  quo  ni-* 
tamur  ,  (/)  conquirimus  :  ícquitúrque ,  ut 
frequens  ,  ac  niobilis  f^^)  tranfitus,  máximum 
perfedi  operis  impedimcntum  íit.  . . . 

[^]  nunc  j(í  ,  nunc  ya. 

[^]  ad  conícquendos  ffara  alcanx^Ar, 
■:     [c)  priores  los  mejores,  ducimus  creemos^ 

(d)  íeneícit  fe  debilita ,  fe  vÁ  acabando, 

(f)  occuparam  tomada^  tratada  antes  far  etn^ 

(f)  niramur  trabajemos , 

(jt)  mobilis  mconftante» 

LIBR.    IL 

CAP.  XXIX. ..  Cn.  Pompc)us,  fliitgc^ 
Ijítus  nutre  tuciliá^  Ilirpi^  fcn^tork  ^  fQniít 


''S^ÉÍJSOisr 


De  Veléyo  Patercüloó  so» 

éjtccllens  ,  non  eá  qaa  flos  comniendatiir  ísta-. 
tis  ^  íed  ex  dignitace  {a]  cauftanti  ,  {h)  ^  qü^ 
in  illam    coiivcnicns   ariiplitüdiacm ,   fortii- 
naní  qiioque  cjus ,  ad  ultiaiiim  yir¿e  comí- 
tata  cú  dieiii :  innocentiá  éxiiiiiiis  ^   íanclí- 
tate  praícipuus,  cioquentia  medius :  potea-i 
tÍ3e  ,  qu^  hoiioris  cauísá  ad  eum  dcferretur^ 
non  UG  ab  eo  oGeiiparetur^  (c)  eupidiísimiisí. 
dux  bello  periciísimus,  eivis  m  toga  (míi  ubi 
vereretur,    né  queai  haberet  parem^ )    mo- 
deftiísimus  :  amicitiarum  tenax^   in  oílcníi^ 
exoiabilis,  in  rcconciliandá  gratia    fidcliísi- 
mus,  in  aceipiendá  ratistadione  fadilimiis : 
potentiá  fuá  numquam  ^    aut    raro    ad  iiiv 
poteníiam  (^)  liíus:  piené  omnium  viíiorum 
expcrs^  niíi  numeratetür  ínter  máxima,  in 
civitatc  libera  ^  domináqiie  gcntium^  indig-^ 
nari ,  eum  omnc^  eives  jure  haberet  pares^ 
quemquam  íequalem  digninate  eonípicere. ;  ¿ 
GAP.   XXXV.  ..    M.  Cato; .;    Boino^ 
virturi  íimillimus,  &  peí  omnia  ingeñiOdijs^ 
quam  hominibus    propíor  ^   qui  nüiiiquaní 
íectéfecir,  ut  faceré  videretur^  fed  quiaali-» 
(a)  ex  dí2;nitate  de  la  ^ravéa^di 
{h)  conftanti  qm  fe  ¿am^ohiñ  i  cjtQ  w,  ^ué 
fortjijfia  en  la  magefiad¿ 

[c)  non  ut  ab  ed  óccüparetur ,  m  f^m 

ídínaria  por  (i* 

{d)  ad  impóténtiánri  ifmira,  la  fiá^uez^a» 


f 


^ 


tc¥  facete  nonípotcratv-ei^iqüe  id  folütrí  vi- 
llim  eO:  rationcrii  habeicVqliod  bibcret  jiU^^^^^^ 
tiám?  oamibiis  'hamanis  vitijs  immunis,  íem-^ 
per  fortunam  in  (\x^  potcftate  habuir.  .-í  5    ■ 
■      CAP.  XXiXVL.  Coiiíulatiii.  Cicérom^v' 
néti  medioctei adj€€it  4ccüs, iiatiis  e^*  aurío 
P¿  ApígHfiíís'zbliiúc  annos  Lxxxil :  Qnuñbür 
ómniüm  gcmiiim  viris  magnitudinc  (iiá  ¡in^' 
dtiaurus  GáligiiíTcm/lain  px^né  íüpervacantLiíii 
videri  pot-eílj  cniincnnum  íngcnioriun  nota- 
re tcmpoi'a.,  Qnis  cniíii    ignoiat ,  dircaito«' 
gtadíbus  a2t;áds,-(^]  floiUiíre  hoc  tciiipore Cí^^ 
Gcronem  '^    Hóncníiaiii ,    íenémqiie     Craf- 
fum  ,  CatotieiB  ,  Sulpiriam^    moxque   Bru-, 
ttíiii,  Calidi'iim-,  Goeliam  ,  Calvum,  &  prO" 
>íimuiTi  Ckeit^ni  C¿eíarem ,   eorúmqiie  ve- 
Int  alumnos  CoL'vinLini ,  ac  Pollioncui  Aíi- 
mitm;  aíiiiulLiinque  (/>)  Thiicydidis  Sal-luíliiiai: 
a-Li cloréí que-  carminu lU   Va r ronem  ,  íác  liu?- 
tl'etium  ,  ñeque  ullo  m  (uicQim   operls  fui 
carmine  minorem  Catullum.  Píen éftu Ira  eft 
inhcerendmn  oculis  [c]  ingeniorum  enuní©- 
fatiotunter  qu3e ,  maxir»é  noftri  íevi  ^  emi- 
nent,  princeps    carminum   Virgilius,  Rabi- 
•     (^)  drrQmptos  gradibus  xtcíti^ .,  Jepufados 
€H  los  anos  de  la  edadi   cú^ft  edades  defiguales, 
{b)  ^n\lúy\mc^nt  y-al  mitader,    ■■      :' 
(c)  inh¿crentiuai  oculis  ,  ^tie  cfid». ,  ¡deluKtt 
de  los  oj(¡(S%\  -o    ^.■■«.-v»  o- ■■^:;^-.-.  '    .i  i^'-  >Mj 

>-¿  riüf- 


De  Veleyo  Paterculó.  ^Í*? 

ñúrqnt,  &  confecutus  [.]  SaUaftiam  Livius, 

má  opcns  fin:  nam  vivorum.it  vmgnaadr 
miratio  :  ita  cenlura  ditücihs  eit.  __    , 

CAP    XLI.    Secutas   dcinde  eit  ^on- 
folatus  CC^faris,  qm icnbeati  manmx._ in^ 
iicit ,  &  quamiibet  feítmantem,  m  le  nioiari 
co-it.  Fie  oobüUsimá  liilioiurn  genitus  ta- 
mil>i,.&  quod.  Ínter   o™ -^f  ^^  ^j^JJ 
conllabat,  ab  Anchiíe,  ac  Venere  .  deducens 
eeniís     forma  omniiun  civmm  cxccleatilsi-- 
riius.viiíore   animi  acérrimas     man.hcen- 
tis.  cfe!Ífsimus,  animo  íuper.  huaunam,^^: 
naturam,  &  fidem  eveaus,  magr.itudine  .o- 
gitationum  ,  celentate  bellandi   patientia  po^ 
ricuJorum ,  Magno  iHi  Alexmdro  ,  led     o- 
brio     neqnc  iracundo  (imiüimus:  qui  dcni^, 
que  lemper  &  fomno ,  &  cibo  m  vitam , 

non  in  voluptatem  utcrerur ,        «^ 

.     CAP.    LXXIX.   Creícente  m  dics   Sc 
claffe,  &  fama  Pompeij,  Grfar  molem  ^.)  bel- 
11  eius  íufpicere  ftatuit.  ^dihcandis  .navibus,, 
contrahcndóque  (.)  miUti ,   ac  rcmigi,  nava- 
libufque  jdüíeícer.do  ccrramin¡bas,atque  cxeu, 
citationibuspr^feaus  eft  M.  Agrippa^  virums 

nobilirsurce,  labore,  vigilia  penculo  mwaus : 
,,  ,(á)  confccums  .^ue  fi  fiff*^->:-     ■, 
'.lUlmolcmlagrandíficifUad:        ■ 
"4ci.coau:ahcndoquc,;  f<?r<t;íííi«ra .      -•!« 
.       ■  parcn- 


»    V 


4t:04  ■    Lugares  Selectos 

paiendiqnc,  fed  uní  Iciennísmms ,  aliis  fanc 
imperandi  cupidiu' ,  &  per  omnia  extra  di- 
Jationes  poutus,  (^)  coniüJtiíiaiie  (h)  fada  con- 

^  J..GÁp:LXXXVIIL...  Tune  Urbis  eii- 
ftodi,s  prspoíitiis  C.  Maicenas,  a:qucrtn,  íed 
fplcndido  genere  nams ,  vir,    ubi   res  ^jri- 
Jjam  ex.gcrcE,  íané  exíbninis,  providens ,  at- 
que  agendi  fciens,    füiml    vero   aliqíiid  ex 
negotio  jemitri  poflbr,  (,)  otio  ,  zc  nioUi- 
tijs  pasne  ulrra  femmam  {d)  fiuens:  U)  non 
nimus  Agrippá  Cseíari  carus,  fcd  minus  ho- 
norarus :  qmppe  vixit  angufto  clavo  (f\  nx- 
(^)  cxtm  dilariones  poíitus ,  ^«,  „,  L.a 
e//>erar:  kiíí,  prmto. 

'        (¿)  coníultífquc  &C.  Jf  y«,  j«„f^¿^  1^,  ,^„ 
qtewnts  con  ios  defimos. 

ic)  poírety«/,/.*„t,  cfio  es  fimul  uf,  Ue.o  <r«r. 

{d)  ultra  feminam,  masque  mamH¿r. 

{e)  fltiens  abandonado,  difsolmo. 

(fj  angufto  clavo,  co»  d  Orden  E^uefir,  , 

i^^nfcr  Mero  foUme.tc,  fin  c[.Mrer  fj.r  ¿Si- 

yior.   La  Toga  de  ¡os  Romanos  e^aba  emretexl- 

Ijt  di  ums  faxas,   ¿  tnas  íar.as  de   fimpura ,   > 

áe  ero,  c¡ue  je  llamaban  cíaví  po^  /«  ^.„,^.    £„ 

Us  Senadores  eran  anchas,  y  en  los  Caballeros m- 

rfiaslj  por  ellas  fe  fi^nfican   ¡os  dos  ordenes:  el 

ClT,r  T]  ^'•■'""  •  '^■f'í'^'^'  anguftus  cla- 


Dk  Veleyo  Patercolo.  20s 

nc^contencus  >  nec  minora  coníequi  potuic , 
fed  non  tam  concupivit. ... 
,  CAP.  LXXXIX.  C^efir  autem  rcver- 
fus  in  italiam  atque  Urbeai ,  qao  occuriii , 
qud  tavore  oainmm  hoiiiinum,  a^tatium,  or- 
dmum  exceptus  iit:  qu^  magnificencia  rriuiii- 
pKoriim  ejus,  quae  tuerit  muncrum  ,  ne  in 
opéris  ■  qiiidem  jufti  materia,  he  dum  linjiis 
tamreciii,  digné  exprimí  potcft.  Nihil  dein- 
de' optare  á  Dijs  homines,  nihil  Dij  homi- 
nibus  prAare  poiTunt ,  nihil  voto  concipi , 
piliii  feÜGitate  confummari ,  quod  iion  Aii» 
guftus ,  ppft  reditum  in  Urbem ,  reip.  po 
ptilóque  Rom;  ttirarumque  ©ibi  f e^'"*'^'^- 


,1-^7  no:'  rfuni:x):^<j 


206 


Lugares  Selectos^ 


■^M¡fé 


-^■^  -*.  ^^  -^  "*  ■-  —  -■—— ^--J^-J^ -  j^— -^  _j^  _*     •»:       ¡•i^- 


:k  LUGAR  ES  SELECTOS  I. 

\. 

VE    JULIO    FRONTINO,  ' 

Strategematüm  Libr.  IL  Cap.  VIL 

'■i 

L.  LucuIIiis,  cuiii    animadvcrtiflct  Ma¿ 
Ccdonas    equites,    qiios    iii  auxilio    habc^: 
b;K,  ÍLibito  coQÍenfu  ad  hoíle:ii    transfugc^i 
re,  íiL^na  cancre  juísit ,  &  turmas,  qu^e  coy 
ícqucfcnrur ,  iiiimiíit:  baftis:  cominítti  prcc^ 
liu-n  ratus,  transfugientes  telis  exccpit  xVlrt^.^ 
ccdoncs  5  qui  cuiii  vidcrent,  ncquc  recípi  fe 
ab  advcrfaríjs,  <5c  preiiii  ab  his,  quos  defcuc- 
bant :  neccíTario  .ad  juftuiii  proelmm  coavcr- 
li,  hoftem  invaícíLínt 

LÍBR.  IIL  CAP.   VL 

Alcibiadcs  40  Sicilia  ,  cum  Syraciiíaiios 
capcrc  vcllet,  ex  Catancndbus ,  apud  quos 
tíim  cxcrciram  contincba^  qucndaiii  expío* 
rnrje  íblerriae  fubmiíit.SyiMCníanis;  is  m  pu- 
biicnin  coníilium  introdudus,  pcríuaíir  in* 
felUrsímos  cfle  Caccncníes  Achencaíibus ,  &• 


ÜJ 


>D 


ñ 


De  Julio  Frontino.  ■  207 
fi  adjuvarcntuí-  á  Syraculanis ,  futurum  iit  op- 
pfimcrent  eos,  &  Alcibiadcm.  Qiia  re  ad-| 
dudiSyracufani,  iiniveríis  vinbus  Cacanam  pe- 
tituri  proccflciunt:  rclida  ipíoriim  urbe,  quam, 
á  tcr2;o  adortiis  Alcibiades,4,4cíqlatam ,  uc 
fpcravcrat  ,  anixít.  » 

CAP.  IX.  C.  MariiíS,  bello  lugarthino,; 
apu^i    fiumen  Mulucham ,  cum   oppugnareCt 
caftelium  in  monte  faxeo  íítum,  quod  una 
&  anguila  íemitá  adibatur,  ceterá  parte,  ve- 
lut   coníulto ,  praecipiti ,  nuntiato    ubi   per 
Ligurcui  qnendam  ex  auxiljs  gregalem  uiili- 
te"m,(  qui  forte  aquatum  progieírus,dumpcc 
íaxa  montis  cochkas  legit,  adíummumpei- 
venerar, )  eripi  poíle  caftellum  :  paucos  cen- 
turiones,  quibus  perfectifsinios,  cuiivvelocir- 
íimis  militibas,  a^ncatores  imniifcucrat,  miík:  ^ 
capitc  pedibúrquenudis,utproípe(3:us  nisúsquc 
per  laxa  facilior  foret,  fcutis  gladijsque  á  ter* 
go  apratis.  Hi,  Ligure  duc^,  &  telis  &  clauis, 
quibus  in  aícenfu  nitcbannir ,  adjuti,  cum  ad 
pofteriora  &  ob  id  vacua  defenlbribus,  caftel- 
Ji  perveniffent ,  concmere  6c  tumulruari,  ut  r 
pr¿eccptum  erat  ,  co:pcrunr:  ad  quod  conflir^^ 
tutum  Mariüs  confiantius  adhortatus   íiios,  - 
acrius  inftarc  caílellanis  cocpir  :  quos  ab  ini- 
belli  multitudine  fuorum  revocatos,  tanquam 
capti  á  rergo  eíTent^  infecutus,  caftellum  cepit. 
CAP.  XIIL  L.  I>ucullus  Cyzicenos  ob- 


'^ 


2oS  Lugares  Selectos  .- 

íeísos  á  Mithridatc,  uc  ccrfi  ores  adven  tus  fui 
fkccrer ,  ciim  pra¿íidijs  hoiíium  tenerecür  ín- 
troitus  iirbís ,  qui  unus  Óc  anguftus    p<Dnce 
módico  iníulam- contine.nti  jiingir ,  inilitcín 
é'ÍLiis  ídoíum  nandi,  6c  naua¿  artis  peri- 
tüm,  juísit  iníidcmcm  duobiis  inflatis  urrí-- 
bus,  iittcrasiníuras  habennbas,  qiios  abín- 
feriore  parte  duabus  regaJis  intcr  íe  drftau- 
tibüs  cómmiíerat,    íre  íeprcm  millium  paf- 
llíiiLii  rraiedum.  Qíiodira  perire  gregalis  fe- 
ci"t;^ut  crünbiis  velut  gubernacuiís  díaiií^is, 
GiirfuQi  dirigerct ,'  &  prociií  vifenres ,  quliñ 
ftatione  eranr,  marina?  fpecie  bfeílu^  deciperéc. 

LIBR.  IV.  CAP.  L 

■  L.  Papyrus  Cu rfpr  Didato r,  Fabium  Ru- 
tiliiim  Magiftram  equitum ,  quod  adveríiis 
edidiim  ejus  ,  qüamvis  prófpcré  pugnaverar, 
virgis  popofcít  cxCiim,  feciiri  pcrcuílai-ns  : 
nec  conrcntioni  aut  prccibus  miíirnm  con- 
ccfsít  animadvcríionem  ,  ciunquc  profugicn- 
teili  Romam  períecatiis  eíf:  nec  ibi  qmdcm 
rcmÜfo  prius  íupplicij  mctu,qaam  ad  genua 
ejas ,  &  Fabiiis  cum  parre  provoívcretur,  ac; 
paricer  Senatus  ac  populas  rogarcnr. 

_    ■  ■      ■■•.■■•  \f:r:-  ^  '*  r^i  ^*>  ■'    'I '  I  í;  ' '  ■  .-^ 


De  Flavío  Vegegío. 


iiSk> 


jA.      vL      al.      ¿L^     :ác     Jjt      iik     ^tc      ^:%' '  ^      %      ^     -^-     ^      ^ 


J.UGAKES  SELECTOS. 

VE  FLA^IQ  yEGEClO. 
■~De  Re   Militara  Lm-  X-   ^^.-'M 


Ai 


exercendos  tjrones, 

'  ■        , "  '  ". '  í 

RiMis  crgo  meditatipnuai  W  aufpidjs^^  ty.^^ 
j^  roñes  í-nílitArciii  edocendi  lünc  gL;adum.  [i-]. 
Mihil  enini  magis  in  idnére  vtl  in  a^ie;ca- 
ftodicndam  eft^q^i^^^"^  ^^^  omaes  qiUices.in-*, 
cedcndi  ordincm  íervcat  Qapd  álkernaa  ¡x)- 
teft  fieri,  niii  ut  aísiduo  excircitió  atxibqla- 
ré  ccleriter,  &  íequaliter.diícánt.  PenCuIíUB 
enim  ab  lioftibns  ícmper  graviísiitiíiiii  ÍU- 
ftiñct  divims ,  &  inoixiinatns  exerCíCiis.  Mi- 
litan ergo  gradii,  viginti  iiiillia  paffaiiiii,  ho-í, 
ris  quiíKiue^danraxataeftivisconñcicnda.íiint 
Pleno  aiiccm  gradu  ,(c-)  q'ii  ciutior  cí>,  toti- 
dcm  horis ,  viginti  q^iiacuor  miHia  peragen- 
[a)  mcditationumj  ¿i^M  exercuifií.  ^^ 
{h)  2J^áni\\  U  marchd  '^  el  ms'dbdecamm^ír. 


^^r 


^   J^ 


aro  Lugares  Selectos 

da  Tiint.    Qíiicquid   addidcris ,    jam    curfas"- 
cd,  cujiis  íparium  non   poteft  difiiniri.    Sed 
ad  cnríimi  prctcipu¿  aílliefacicndi  fiintinnio-r 
res,  ut  inajore  Ímpetu  in  hoílem  procunant; 
vt  loca  opportiina  celcrírcr,   cmn  nías  ad- 
venent,  occupent,    ve!  advcríariis  idcm  fa- 
tere  voÍGnribns,  pri^occupent:  ut  ad  expío- 
landum  alacriter  perganr,  aíaciius  redcari:  ut 
fugientium  terga  ficiliiís  comprehendaní,  Ad 
faltum  eriam  quo  vcl  fofsa^  rranfilinntur,  veL 
impedíens  aliqna   altitudo  fuperatur ,   exer-'^' 
cendus  eft  miles  5  ut  cum  ejiíímodi  difficnl- 
tares  evencrínr ,   pofsit  une   labore  traníire. 
Practerea  in  ipfo  confíidu  ac  dimiciitione  te-  ; 
loi'um,  bcllatoicum  curíii  íalrúque  vcniens, 
advcrílu-ij  perftríngit  oculos,  mentémqncde- 
terret,  priúfque  plagam  infligir,  qnámillead 
cavcnduní  vel  ad  reíiftenduiíi  cerré  fe  pnt'- 
üaret.  De  exercirio  Gn.  Pompeij  Magni  Sal- 
Juniushoc  memorar;  Cum  alacribiisíalru, 
cum  velocibus  curfu ,  cum  validis  vecteccr- 
tabat.   Ñeque  enim  ille  aliter  potuifier  par 
cfle  Sertorio,  niíi  Tefe,  &  ftios  milircs,  frc^ 
qucntibus  excrcirijs  prasparaOct  ad  proelia. 

CAP.   X. 
M   njUm  natandt  exercendos  tjrones* 

A  TAÑE)  I  ufum  seftivís  aicnfibug  oni- 

nis 


m "—«mí-JbAÉí 


De  Flavio  Vegecio.  ^ii> 

nis  sequalircr  dcbet  tyro  condifccrc  ,  t\oa 
cnim  pontibiis  íemper  flurnina  traníciinturj 
ízá  &í  cccicns  &  inícqiicns  {a)  natare  cogi- 
tur  ficq'ienter  excrcitus.  Sxpé  rcpcntinis  ini- 
bribas  vd  nívibus  íblent  exundarc  correnres. 
Et  ignoiantia  non  folúin  abhoíic,  íed  ctiam 
ab  ipüs  aqiiís  diícrimcn  incurnt:  idcóqueílo- 
maní  vctcrcs ,  quos  tot  beJla ,  &  conrinua- 
ta  pcricLiIa  ,  ád  omnem  rei  inilitaris  erudie- 
rant  aítém,  campiuii  Martium  vicinimi  Tybc* 
ri  delcgcrunt:  m  quo  jiiventus  poíl  cxeicítuiín 
arnioLum^íüdorem  pulverémquc  diÍLicreii  ac 
¡aísitudíncmcuiíus,  natandi  labore  depone- 
rcr.  Non  Iblüm  autem  pcdites,fed  &  cqiii- 
1XS,  ipíóíque  cquos  vcl  lixas  (b)  ( quos  galc^ 
ríos  vocant)  ad  natandum  cxerccre  percoiii^ 
líioduai  ert,  ne  quid  impcritís,  cuín  neccf* 
íkas  incuaibié,  eveniac. . . . 

'[x.  CAP.  XII.  • 

^^}$  cApm  y  fed  püYiíllm  ferire  docendos  tjYones^ 

PRastcrca  non  csefim,  fed  pundim  fcrirc 
diíccbant.  Nam  cseíim  pugnantes  non  fo- 
lum  facilé  vicére ,  (cá  ctiam  deriscre  Roma- 
jai.  Caíía  (r)  enim  quovis  Ímpetu  veniar,'  non 
/   (4)  Gcdcns,  &  infequcns,  d  que  vátde^rsti-* 
tdd&^  y  el  cjue  (igus-  el  alcanzas, 

^íb)  lixas,  vivanderos,  galerios,  mochileros, 
,   U)  Caefa,  U  htnáa  di  eme.  puníta,  I4  kmda 
4»jima¿^:..,  •;•■       ■■■\^-,  -'--fe-' 


k 


2  ti  ^      Lugares  SFlEcfcs 

frequcntcr  interñdt^  cuín  6c  armis  Vitalia 
deíbidanrur,  &  oísibus.  At  contra  piin da , 
diias  inicias  (^)adacla,  inortalis  eíl:.  Neccf- 
íc  el\  enim,  aít  vitaíia  penetrcc,  q'.iicq'iid 
imiiicrgitur.  Deiiuie  dum  Cdefa  infertür ,  bra^ 
chium  dextiiiiii  laniíque  nudarur.  Punda 
aurem  tedo  corpofe  mfcrtur,  &ad vería riimf 
íaiicjat  ante  quám  videatur.  ídcóquc  ad  dimi- 
candum  hoG  praécipué  genere  uíbseíTe  conftac 
Romanos.....  '  rririTrn-  í 

GAP.  XVIII. 

Quemadmodum  ad  -  áfcendendos  '  é^aos  tyroHés  ' 
exetceñdi  Jim.       ' 

T  On  tantám  aüteni  á  tyrónit>us,Ted  ctiain. 

N  á  ftipendiarijs     niilitibiis   faíitio    eqiío-^ 
ramdíllnde  eft  (emperexada.  Quem  ufiiinj 
uícjüc  ad  ha'nc  aetatém,  licet  jaa\,^CLÍai  dirsi-. 
muíatione,  pervcniísé  maíiifellüm  cíl. '  Equi  lí- 
gncí  hyeme  íiib  tcdo,2eftate  ponebantur  in  ca- 
poí  áiper  hdS,  júniores  pnmo  incnlies/  dúm 
coníuetiidine  proñcerent,  deiiinm  armati  c^ 
gebatur  afcendere.  Tantáque  cura  erat,  ut  noi 
folüm  á  dextris,  fed  etiam  á.  íiniílris  parriwl 
bus  óc  iníilire  (Se  deíiÜre  condiícerciit .;  evJgikí 
natos  etiam  gladios,.  \^I  contos  (¿-i  tcnea^es. 
Hoc  enini  aísiduá  meditatioiie  faciebant,  íciví 
Jicer  ut  in  tu  multa  'proelij,  iine'cmorá-  afé^li- 
dercnt,qui  ifí^m  ftudiofe  excixebanturin  pacb.  • 
.„|^>1  duas  uncías,  dos  ^Hígadas,  {h)  cont-ovH¡¿<# 


i .  \ 


•^-    Ti^rr'    ir- 


LUGARES    SELEeTOS 

VE   rALEKIO    MAXÍMO, 

ExEMPLOR.  Memqrábil.  Libr^  V.  Cap.  IV 

C"^  Oriolaniis  maximí  vir  ánimi ,  &  altiísi- 
j  lili  coníilij ,  optiinéqiíe  de  repiibliea  iiic- 
ritLis^  iníquiísiiiise  damnacionis  ruini  pro- 
ftratus,  ad  Vollcós  infellos  runC  RoiiianiS; 
confugít.  Magno  iibíque  prctio  yirtiis  ijefti- 
piatiin  Itaqne  quo  latebras  qu^íitiuii  veiie- 
rat-,  itíi  brevi  íumiiiam  adeptas  eft  impe- 
riiiin.  Evenirquc  uc  qaeni  pro  fe  falucarem 
jinperatorcni  cives  habere  ndluefant ,  pene 
peftiferiiai  adverías  íe  daceni  experírcnrur. 
Frcqucntcr  enim  fliíisexercitibas  noftris,  vi- 
éloriaram  íaaraní  gradibas,aditLtni  juxta  moe-- 
nia  urbis  Volíco  iiiiliti  ftrax:it.  Quapropter 
faftidiofas  ille  in  ¿EÍliniandis  bonis  luis  po- 
pulas, qai  reo  non  pcpcrcerat  ,-  exult  eíl 
coadus  íupplíGare.  Miísi  ad  euni  cí^preean-: 
dum  Icgatiy  nihil  profecerant.  IMú  dciiide 
facerdoxes  eam  MuWs  ^  [a)  2&^i  íme  cíccla,, 

[ít)  CiVAl  ínfulis.  Eran  m^s  ymdai  ii^^nc^f 
de  lana,  coyicjHe  fe  centdn  las.  Sdcnfic^dí^es  L0^c¿t' 
h€z^¿ij  dsxéind'J.f mitos  los  éxtrmós  ¿df  <ktms^  > 


i 


^i6  tUGAHES  Selector 

openim  ctírías  extmclus  eíl. 
'  Goi^íitóiiis  pcrícvcranri¿e  Livius  Drníns, 
qiii  gratis  viribüs,  &  acie  oculomm  dcfc- 
<Slis  ,  JHl  tivilc  populQ  benigniísime  intcr- 
|')rGtatu$^  e-ft;  utiliísimáquc  diíccre  id  cupíca-* 
tibüs  monimcnra  compoíliit.  Nam  ut  íenem 
illüiii  natura,  Cijecum  fortuna  faceré  potuití 
ira  neutra  interpcllare  valuit,  ne  non  animo 
&  videict,  &  vií?,erct.  V 

^-•'  CAP.  ÍX.  Piíiftratüs  dicendo  tantuai 
yaluiíle  traditur,  ut  ei  Athenienfes  regmnt 
impciiuQi;  oratíone  capti  permitterpnt :  cuiii 
'ípr¿:ícrt'im -ex  contraria  parte  amanriísimus 
patria  Solón  riiteretur.  -  Sed  alterius  íalubrio- 
tcs  erant  conctones,  alterius  diíertiores:  quo 
<evenit ,  ut  alioqui  prudentiísuna  civitas  li^ 
bertati  fevviáireín  pr¿efcrret.- 
-';.,;  Pcnclek i  autem  tejiciísunis  natura:  incre- 
nientis  ^  fub  Ana k agora  pra^ceptore,  íiniimo 
ítutiio  perpoíitusr&  inftrudus ,  Hberis  Athe- 
fía^nim  cett'íéibtís  juguní  fervitutis  inipofuit: 
e^lt  C^nim 'üEyíu'bem,  <k  veríavit  arbitrio 
ám*  Gúmqac  -^^dVcríiis  voluntarcni  populi  lo- 
queretiir,  juciinda  nihiloiniraiá.  di  popularis 
ejüs  vox  cíafc'Iraque  vetáis  coma?dia:  ma- 
Icílica  Jingua,  (¿í)  quamvis  potentianí  viri  per- 
"  '[^]  inalcdica  lingua.  En  Us  Comedías  Griegas 
^ra  coftutTihre  no  foh  corregiir'  el  vicio ^  fino  defhonT 
rar  las  jícrfon^s  -y  fwmbraridoUs, 

ftrint 


De  Valertot  Máximo  ^i7 

ftringerc  cupicbat,  tamen  m  iabris  cjus  ho- 
minis  melle  dulciorcín  Icporeiii  fatcbamr 
habitare:  ñique  animis  eomm,  qui  illum  au- 
dieíant,  qiiali  acúleos  quoidain  relinqui  prse^ 
dicabant.  Ferrur  quidam,omiiadmodiim  fencx,  . 
pnmíe  concioní  Penclis  adoleícentnli  mrerelj^ 
ict^  ideniqae  juvenis  Pififtiatum  jaiu  decrepit^ 
concionaritcm  audiílec  :  non  temperáíse  iibi 
que  minus  cxclamaret:  Caveri  iliiuu  civeiu 
óportei-e,  qiiod  Piíiftrari  oratióni  íimilhiiia 
ejus  eííct  oratio.  Nec  hominem  aut  seftiina* 
tio  eloqaij ,  aut  nioruní  angurium  fckllit^ 
Quid  enim  mter  PiíiílTatum  &  Penclem  in- 
terfuit  ?  niíi  quod  ule  armatus,  hic  fmear- 
mis  tyrannidem  geísit  \ 

Quantum  cloqncnriá  valuifle  Hcgeíiaai 
Cyrenaicum    philoíbphum  arbitramur  ^  qui 
íic  mala  vit^-e  repr^fentabat ,  ut  eomm  mife- 
randa  imagine  audientium  pedoribus  infeita  » 
mukis  voluntaria-'  mortiá  éppeteadjí  cupidita- 
tem  ihgcnerarec !  Idcóqu-d'  á  rege  Ptolemaeo^ 
ultcrius  hac  dc're  diííerere  prohibitus  eft. .  ¿^ 
...  CAP.  Xí.  Precipua?  artísipiclor  equuiW 
ab  exercitatione  venientem',   modo  non   (a)' 
vivum,  labore  induftfi^  ílue  comprcliendc- 
rat:  cujus  naribus  fpumas   adjicere  cupiens, 
tancus  artifex  intam  párvula  '  materia  mul- 


tiim  ac  diu   fruftra  teaebíltur.  Indignatioiie 

{a)  modo  non,  eafii'W^^  ^^  ^r-ím. 
<i'..^  dein- 


'  í     í;( 


6is  ^  Lugares  SELECTOst 

deinde  acceníus ,  fpongiam  ómnibus  imbii^  • 
tam  coloribus  forte  juxta  le  poíitam  appre- 
hendir,  &  veliiti  corniprurns  opns  íiuim  ,  ta-* 
billar  illiíit,  Qiiam  foituná  ad  ipías  equi  na- 
res diredain  ,  defidennai  pidons  coégit  ex- 
plere.  Itaqiie  qnod  adumbrare  non  valiut,  ca- 
fus  imitatus   eft. . . . 

LIBR.  IX.  CAP.  XIÍ. 

Vix  verííiinile  eíl  in  eripiendo  fpiritu 
Ídem  gaudium  potiiiire,qiiodiüimenj  &  ramea 
potiiit.  Nunriatáenim  ciade  ,  qii¿e  ad  lacum 
Thraíymeniim  inciderac :  altera  macer  íbí- 
piti. filio  ad  ipíam  portam  fcidta  obviam,  íii 
complexa  ejus  expiravit.  Akera  cum  fallo 
mortis  filijnunciodomi  motila  fcderettad 
primiim  confpectum  redeuntisexanimata  eít^ 
Gemís  cafus  (a)  iniííitaium. X^aias  dolor  non 
cxtinxerat ,  la:titia  coníiimpíit. .  . . 

iEfchyli  vero  poéc¿e  excelTus ,  qiiemad- 
modum  non  voluñtariiis ,  íic  proptcr  novi- 
tatem  cafus  referendus  eft.  In  Sicilia,  mxair' 
bus  urbis  in  qua  morabatur  egreísas ,  apri- 
co  in  loco  oreledit.  Super  quem  aqnila  tcftii- 
dinem  ferens,  eluíá  fplendore  capiris  ,  (crac 
enim  capíllis  vacnum  )  perinde  atquc  lapi- 
ái  eam  illifit,  ut  fracta^  carne  veícercuir.  Eo- 
que  idu,  prigo  &  principiuin  fprtioris  tra* 
(a)  cafus,  de  defdícha,.¿ii^ii  ¡^,1 


De  Valerio  maxímo«  ^^ 

tragcdise^  cxtinaus  eft. 

Non  vulgaris  eriam  Homeri  raortis  cauí- 
fa  fcrmr:qLUUi  ínfula,  qiiia  qiia^íHonem  á  pi* 
Icatoiibus  propolitam  íolvcre  non  potaiíkt^ 
dolore  abíumptus  crcditur.  .\^ 

Sed  atrocuisaliquanto  Eurípides  ñnitus 
eft.  Ab  Archclai  enuii  regís  coena  in  Mace- 
donia  domum  hoípitalem  repecens,  eanum 
moríibus  laniatus  obijt.  Gmdelitas  fati  tan- 
to ingenio  non  debita.  '^ 

Sicut  illi  excealis  illuilrium  poétarum  oc 
nioribus  Su  operibus  indignifsinii.  Sophocles 
ultima  jam  reneci:üns,auivin  certa nime  tra- 
gcediam  dixiflet:  ancipiti  íententiarum  even- 
tu  diu  íblicitus,  aliquando  tamen  una  íen- 
tentiá  vidor,  cauffam  mortis  gaudium   ha- 

Philemoneni  autem  vis  rifus  immodcraí 
ti  abftulit.  Paratas  ei  ficus  atque  in  con- 
ípedu  poíiras  afelio  coníumente,pueruni  ut 
illum  abigeret,  inclamavir.  Qui  cum  janí 
comcftis  ómnibus  fuperveniffet :  Quoniam, 
inquit,  tam  tardus  flufti ,  da  nunc  meruní 
afelio.  Ac  protinus  urbanitatem  didi  crcbro 
anhclitu  cachitrnorum  profecurus,  fenile  guc- 
tur  íalebris  fpiritus  prsegravavic. 

Anacreonti  quoque,  quamvis  fta- 

[a]  fdi-tioris  tragedise.  Efihjlo  fue  el  inven- 
tor de  U  Tragedia. 
j :  "^  tutn 


220  Lugares  Selectos 

tiim  humanan  vitcC  moduní  ílif^rgreíTo,  qticm 
uvx  paílk  íücco  tenues  &  exiles  viriiim  re- 
liquias tbventcni,  unius  graní  perdnacior  in. 
aridis  faucibus  huiivoi  abíumpiir. . . . 

Polydamas  arhleta  teuipcrtate  ípelimcam 
fubire  coaclus ,  nimio  &  íubito  inciirlii  a- 
qui^  labeíacta  ea  ac  rúente,  castcris  comí- 
tibus  fuga  periculum  egrcísis  ,  íblus  rellitir, 
tanquam  humeris  fuis  toríus  ruiucC  iiiolcaí 
fn  Icen  tatú  rus.  Sed  pondere  omni  corporc 
humano  potentiore  prelliis,  imbris  cauísá  pe- 
titam  larebram  ,  dementis  fati  (a)  íepulchuuin 
habuit.  Poííunt  hi  pra^bcre  documentum,  ni- 
mio robore  membrorum  vigore^n  mentís 
hcbeí'cere :  quaíi  abnuence  natura  utriuíquc 
boni  largitionem.  Ne  íupra  mortalem  íit  fe- 
licitatem,  eundem  &  valcnriísimum  eñe,óc 
fapientifsimum. 

(a)  dementis  fati,  de  mta  muerte  necia. 


^mm^Á 


LU- 


De  Macrobio.  22 1 

LUGARES    SELECTOS 

VE   MACRO  B  10^ 

Saturnal.  Convivior.  Líbr«  II.  Cap.  I. 

tiia  Satiirna!ibiis[^]optimd  dierum  ib) 

J  ut  aic  Veronenfis  poeta )  [c]  ncc  vo- 
lupta7*uobis  ut  Stoicis  tanquaiii  hol\is  repu- 
dianda  eft,  nec  ut  Epicureis  íumnuim  bonuni 
ih  voluptate  poneñdinn:  excogite  mu  ^  a  lacrit^ 
tatenl  lafcivia  carcntem.  Et,  ni  talíór,  invcni  ^ 
ut  jocos  vctemmac  nobilQ  virorum  edecuma- 
tos(^)cxiivjltijugis  iibris  {e)  rclatipnc  mutua  (/) 
[a'\  SaturnaílbuS  ,  en  las  fiejías  de  Sattirno, 
Me  eran  del  mayor  regocijo,,  Empez^ahm  en  17  de 
Í)iclemhre  ^  j  duraban  7   dias. 

[b)  óptimo  dictum ,  fiipL  temporé ,  en  d 
mejor  tiempo  del  mo  ,  en    el  mas,    alegre, 

(c)  Vcroneníis  Poeta ^  Catúb  ,  pie  tiMw  m 
$1  territorio    de   l'erona,  ait,   Epigr,    1 4.    ^ 

\_d^  cdccu  matos,  efeogidas  ds  cada  día  uno  j 
éjfo   es   excelentes. 

{e)  ex  multijugis  libris,  Je  varias  libros» 
\f)  rclatioae  mutua^  en  eQnvsrfmen* 


'Vi 

r 


tii  Lugares  Selectos  -- 

proferamiis.  Hsec  nobis  íit  litteraca  Icctitia,  & 
doda  cavillatio. . .  (4) 

Ha^c  res  &  cara  &  ftudio  dima  ve- 
teríbus  viía  eft.  Et  jam  primo  animadvcrto 
dúos,  quos  doqiienriísimos  antiqua  a^tas 
tulit ,  cornial m  Plautiim  &  oratorem  TuU 
liuní  eos  ambos  eriam  ad  jocorum  venulla- 
tem  ca^reris  pra^ftitilíe.  Platitus  qiiidcm  ea 
re  claras  fait,  ac  poft  mortem  ejas  co- 
moedix%  qnae  inccrtde  ferebantar ,  [^]  Plauti- 
nae  taaicn  eíle,  de  jocoraai  copia ,  nolce-^ 
rentar.  Cicero  aarem  qaantam  in  ea  re  va- 
luerit ,  qais  ignorar ,  qui  vel  {c)  liberti  cfas  li- 
bros, qnos  is  de  patroni  jocis  compoíliir,  [d] 
quos  quidam  ipfias  putant  elle,  Icgere  ca« 
ravit  ^  Qais  item  neícit  confalarem  cam  fcar- 
ram  {e)  ab  inimicis  appellari  íblitum  í  Qiiod 

{a)  cavillatio,  gracejo^  chifle, 

[¿'J  qax  incert¿e  ferebantur,  ¿^ue  corrían,  (In 
faherfefu  Autor,  {c)  vel /?(?r  etiam.  liberti,TTr<3«/í- 

[d)  Compofuit.  QnintiUano  dui-da^  fl  fue  7y- 
ron  el  Ai^tor  de  e(la  Ana,  cjue  fe  publicó  defpnes 
dé  la  muerte  de  p4  amo. Otras  muchas  fe  hicieron  vi'- 
Vtend.o  Cicerón^  pero  falfasj  la  (jue  el  leyó  ,  y  ¿f- 
frobo  fue  la  de  fu  Amigo  ^rebonw.  (Ep.  fam.  I  5  . 2 1 .) 

^  M  fcarram.  El  diz^e  de  ¡i.  Ego  aatcm, 
exiftimes  qnod  labet ,  mirince  capior  face- 
tijs,  máxime  noftraribus.  [  Ib.  9.  15. )  Pero  en 
los    negocios  públicos    ufabíi  del  chifle  con  modera^ 


De  Macrobio.    -  ^  W 

in  orationc  etiam  ílu  Vatinius  {a)  pofmt.  At- 
que  c-o  ( ni  longmii  cflct )  referrem  [b)  m 
qiiibus  cauísiscúm  nocentiísimos  reos  tue- 
retar  vidüriam  jocis  adeptas  iit. ...  ^ 

Si  erso  probatis  inventam  ,  agiten  quoa 
cmqae  de  didis  talibus  in   mentem  veniet , 
viciisun  memoriam  noftram  excitando  rete- 
ra'iuis.  Placait  vniverlis  laetiti^  excogitata  lo- 
bnetas,  &  ideo  ut  Pra^textatus  incipiendo  au- 
thontatem  de  exemplo  praeberet,  hortati  lunt. 
CAP    II.  Tum  lile  &c.  . .  Euftathuis  demde: 
Publius  (c)  Mutium  in  primis  malevolum  cum 
vidife  íblito  tnftiorem  :  Aut  Mutio,  inqmr, 
neício    quid  incommodi  accefsit:  aut  nelcio 

cui,  aliquid  boni.  ...  ^  j  r><, 

TAP  lll  ...  M.  Cicero,  cum  apud  Ua- 
maíinpum  coenaret:  6c  iHe  mediocn  vino 
poiito  diceret  :  Bibite  Palernum  [/]  hoc  ,  an- 

clon.  En  las  converf aciones  parttcpíUres  prin- 
clpalmente  tn  la  mefa,  era  donde  fe  abandonaba 
/la  rifa  ,  y  a  la  chmx^a.  (  Ib.  9-  24.  &  26.  ) 
[a)  Vatinius,  Eftaba  bien  ficado  de  las  fre^ 
amtas  ejm  Cicerón  le  hi^o  en  la  oración^  ^uefe 
conferva  con  el  timlo  de  Interrogación. 

'  [h']  referrem.  El  P.  ravafor  reco^Jo  ma  (iran 
cantidad  de  eftos  faísa^ei  en  Cu  libro  de  Ludiera 
Di(^ione.       (c)  Publius  Pv^blio  Syro, 

[d]  Falernum.  El  vino  mas  celebre  entre  los 
Romanos  ^  era  el  de.  m  terreno  llamado  Vd\cXiMnriy 
gerca  de  Ca^na.  ^^* 


524  XuGAREs  Selectos 

norum  qiiadraginta  eft:  Bene  inquit  aetateo^ 

feit.  (a)  ' 

Ideni  cuni  Lentulum  generiim  fiuinij 
txlgux  ftatur^  homincm  ,  longo  gíadio  ac-' 
cinSum  vidiísct:  Quis,inquit,  gencruiii  metun 
ad  gladium  aíligavicr     ' 

Nec  (^  Cjceroni  fi-atri  citca  fimilciii 
mordacitarém  peperdc;  Nam  ciiin  in  ca  pro^ 
vincia  qiiaai  illc  rexerat,  (¿)  yidiffet  clypea- 
tam  iiiihginem  qus,  ingeatipu^  líniamcntis 
uíque  ad  pcftiis  ex  more  pidaiii:  erat  autein 
Quinrus  ipfe  ftatiira^  parváe ,  ait:  Fratrerine^ 
US  dimidíus  [c]  niajor  eít  qaám  totus. 

In*  coníhhtu  Vatinij,  quem  paucis  die- 
bns  gcísit,  notabilis  Ciccronis  urbanitas  [¿3/] 
circunferebatür.  Magnuai  oftentum  ,  inqnit^ 
ánno  Vatinij  faduai  cft :  qaod  illo  Coníli- 
Je ,  ncc  bru  ma ,  nec  ver,  nec  afilas ,  nec  au- 
tumnus  fuir. 

Qiierenti  deinde  Vatinio ,  qnod  grava- 

tus  efsec  doaiiim  ad  fe  infirmatum  venire^ 

reípondit:  Volui  in  Confiilatu  tuo  venire, 

(a)  aetatcm  fcrt.  cnsnta  fu  edad  ,  port^ue  era 

tOfOy  /e  avia   confiimido, 

'        (h)  rexerat.  Fue    Qulmo^  Govemador   de   U 
^Jla  defpHes  di  aver  fido  Pretor  en  Roma. 

{c)  dimidíus,  ftt  Bíifio^  fpt  retrato^  cjtie   m 
tcprefentaba  mas  ¿jae  ¿a  cabez^a^    pecho^  y   efpalda» 
[({]  urbanitas ,  chans:^^  aortejaníi* 


'  De  Macrobio.    -- 
fed  nox  me  comprchendit . 

Po.upqus  Ciceronis   facenarum    impa- 
tiens  fuit.  Cujas  ha:c  de  co  diua  íeiebantur. 
Ecro  vero  qucm  fugiam,  habeo:  quem   le- 
q^íar,  non  habeo.  Sed  &  cum  ad  Pompe,tmi 
vcniáet,  dicennbus  Ibro  eum  vcnifle,  rclpondic. 
M.nmé  íeio  veni :  nam  nihü  hic  paratum  vi- 
deo Deinde!aten-ogantiPompe)0,iibi  gencc 
cius  Dolabella  effct,rclp5dit:  Cum  locero  tuo. 
(a)  Et  cum  donaffet  Pompejus  transfugam  ci- 
vítate  Romana,  O  hommeai  bclium ,  inquit 
Gallis  civitatcm  promitnt  alienam  ,  qui  noDis 
noftram  non  potcft  rcddeie.  Propter  quae  mé- 
rito videbatur  dixifse  Porapejus:  Cnpio  ad  bo- 
íles Cicero  traníeat,  ut  nos  timeat. 

In  C¿eíarem  qiioque  mordacitas  Ciccro- 
nis  dentes  fuos  ftrinxit.  Nam  prumim  port 
viftonam  Csfaris  interrogatus:  Cur  in  ele- 
aione  partís  erraffet ,  relpondit :  Pr^cmítura 
me  deceoit.  locatus  in  Cxlarem,  qui  ita  to- 
ga priecingcbatur,  ut  trahendo  lacmiam,  ve- 
l«t  mollis  mcederet.  Adeo  utSylla  tanqiiam 
providus  dixent  Pompejo:  Cave   tibi   lUum 

pueril  m  male  prxcinaum 

^  Vi-cbat  in  co  excedens  )ocus  &  Icua 
mordacltas,  ut  hoceftex  epiftoa  adC.Ca- 
fium  didatoris  (¿)  violatorem:  Veüem    Idi- 

ía)  Cum  locero   tuo.  Cefar  era   Suegro  de 
fmfejo  [b]  ditiacoiis,  d,  Of^r.  Idibus  Mart^js. 


i  ^  11 1' 


2.26  Lugares  Selectos 

bus  Martijs  me  ad  coenaiii  invitaHes:  profe£l:c> 
reliquiarum  nihil  fuiíset,  nuncme  reliquia  ve 
üí'X  exercent.  Ídem  Cicero  de  Pilone  gene- 
ro &  M.  Lepido  lepidúsimé  cavillatüs  eít. . : 

CAP.  IV.  .  Aügultus,  Gum  ei  quídam  libel- 
lum,  trepídus  oífcrret:  &  modo  profcnet  ma- 
num,  modo  rerraheret:  Putas,  inquit.teafseai 
cleplianto  daré  I . ,  , 

Galbds,  cujas  informe  gibbo  erar  cor- 
pus  ,  agenti  apud  íe  caulíam  ,  &  frequenrer 
dicenti :  Corrige  [a]  h\  me  li  quid  rcprehen- 
dis,  reípondit:  Ego  te  monere  poísum,  cor- 
rigere  non  poirum. 

•  Cum  multi  Severo  Cafsio  acuílintcab- 
folverentur:  &  architedus  fori  Augufti  expe- 
dationem  operis  dm  traheret,  ita  ¡ocatus  elb 
Vellem  Cafsius  &  meumforum  accuíJÍler.  {h) 
Vedius  cum  monumentum  patris  exa- 
faflet,  {c]  ait  Auguftus:  Hoc  eft  veié'monu- 
£J}'e  día  mataron  á  Cefar.  reliquiarum,  hahU 
ele  Af,  Antonio, 

{a)  corrige  adviene,   corrigcre ,   enderez^ar^ 
(h)  acufaíset.    El   donajre  ejlá    en   el   ecjm* 
^oco  del  verbo   abfolvere,  ^ne  fignlfica  abjolver^ 
j   también   acabar ,    o    Perjictonar, 

[c]  cxaraíser.  Elle  es  otro  ecjmvoco^  cjpie  con* 
Jífie  en  ejjue  exaro  fignifica  efcnbir^  y  cultivar  U 
tierra ,  y  colo  fignifica  iamhien  cultivar ,  y  re^ 
verenciarw 

mcii- 


De  Macrobio. 
mentiimpatris  colcre.  ;^ 

Cumaudiífct  ínter  pueros  ,  quos  in  hy-^ 
ria  Heíodcs  rcx  lud^orum  intra  bunatum- 
itifsit  mtcrñci,  filiam  W  qnoqiie  eras  occi- 
fiim,  ait :  Mclius  eft  Herodis  porcum  eííe  v^) 

quám  filium ,    _   . 

Exccptuscftá  quodam  ccena  íatis  par-^ 
cá,  &  quaíi  qnotidiana.  Nam  pené  nulli  le 
invitanti  negabar.  Poli  cpulum  igimr  inops, 
ac  íine  nllo  apparatu  difccdens  ,  vale  di- 
ccnti,  hoc  tantum  inlufuriavit :  Non  pu- 
tabam  me  tibí  taai  familiarem. ... 

Relata  ad  fe  maguitudine  aeris  alicni, 
quám  qaidam  eqnes  "Romanus  dum  vixic 
cjtcedentem  ducenties  [c]  L  L  s.  celaverat,  cul- 
citvam  emi  cubicnlareai  in  ejus  audione  íibl 
iulsit.  Et  pr.ieceptLuii  mirantibus  ,  hanc  ra^ 
tioncm  reddidit:  Habenda  eft  ad  íbiiimim 
CLilcitra,  in  qaa  ille ,  cuní  tantum  deberet, 

[a]  ñlium  ejus.  Ejh  fne  Jmípatro  fu  primo-- 
fíenito  ,  d  chuten  ya  grande^  mand))  matar  Herodes  por 
Traidor  ^  poco  defpnes  de  la  mmrte  de  los  ho- 
eentes.  f^eafe  Á  Hnet.  Vem.  Ev.  prop.  9-  cap.   15.- 

[b]  porcum  efsc.  Herodes^  como  todos  los  in- 
dios, y  Jrahes  teman  horror  a  los  puercos  ,  )  no 
los  matahan\  ni  comían  fn   carne, 

[c]  ducenties , /^ii^/.   centena  millia.  US 
fefteitium,  eflo  es,  zo  millones  de ¡efisrcios^  qm  ha-- 
x^ert   390Ó25.  pS,  , 


Uh'' 


22S  Lugares  Selectos 

dormiré  potuic.  ... 

Soleo  m  Aiiguílo  magis  mirari  qiios 
pcrtulit  jocos,  quára  ipfequas  protiilíc,  qiua 
major  cíl  paticntiaíí ,  quaia  íaeuadice  laiis : 
máxime,  ciim  ¿EquaiuiUiter  aliqiia  ctiaaijo- 
cis  mordaciora  pertulcnc.  Cuiuídam  proviii- 
cialis  joCLis  afper  iniíotuic.  Incravcrac  Ro- 
mam  fmiillimus  Creían ,  óc  in  íc  omnium 
ora  conveiteíat.  AuguíUisperducí  hoaiinem 
ad  íe  jufsit,  viíümqiie  hoc  modo  inccrro- 
gavie:  Dic  mihi  adokfceiis,  fuit  aliquando 
uiater  tiia  Roma;?  Negavin  ille  >  nec  conten- 
tus  ,  adjccíí: :  Sed  pater  meas  í¿epe. . .  . 

Solcb.u  deícendenti  á  Palacio  Ca:íari  ho- 
norificum  aliqíiod  epigramma  porrigerc  Gra^- 
culus.  Id  cum  fruíh-a  í'<^pc  fcculcr,  ruríüíque 
cum  id  facturum  vididcn  Auguíuis .  breve 
maiui  íua  m  charca  exaravit  Grj^cum  Epigram- 
ma. pergenti  deinde  ad  fe  obviam  milir.  Ule, 
kgcndo  laudare ,  mirad  tam  \occ ,  quam 
vulcu.  Cumque  accefsiíTcc  ad  felíam,  demif-, 
sá  in  fundam  pauperem  manu ,  paucos  de-" 
narios  proculit,  quos  Principi  darct.  Adje- 
¿lus  hic  íermo  Non  fecundum  fortunam 
tuam,  Augufte,  fi  plus  habcrem  ,  pius  darem. 
Secuto  omnium  rifu,  difpcní'atorcm  Casfar 
vocavit,  6c  feíleitia  ccntum  miUia  {a)  Grjeculo 
jiumerari  jufsit. 

(a)  CCtcruui  miUia  ,  cerca  d(  dos  mil  fefos. 


5^^ 


De  Suetonio  Tranquilo 
LUGARES    SELECTOS 

VE    SUETONIO   TRANQUILO* 
LlBli.  lí.  T)E  CBS,  AUGUSTO.  Cap.  LXXXIV. 

UGUSTUS  Eloquentiam  ftudiáqiic  li- 
/  3.  beraiía  (^)ab  xtate  prima  5c  cupaie,  6c 
laboriodfsime  cxercuit.Miiancníi  bello  in  tan- 
ta mole  rennn,  &  Icgiffe,  Óc  fcnpfiüc,  &  dcc.i.- 
niaffe  quotidic  traditur.  Nam  deinceps,  ñeque 
infenatu,  ñeque  apiid  populum,  ñeque  apud 
íiiilires  locutas  eft  umquaní,  nili    meditata  , 
6c  compoüfá  orarionc:  quamvis  non    ucti- 
ceref  ad  íbbita  ,  ex  temporal!  taciiltate.  Ac 
ne  pcricnlnm  memorias  adirec,  aat  in  ediícen- 
do  tempus  abílimeret,  inftiruit  recitare  (¿')om^ 
nia    Sermones  quoque   cum  ímgulis,  etiaiii 
cum  Livia  (c)  fu  a  graviores,  nonnili  in  ícnptis, 
&  é  líbeilo  iiabebat.  ne  plus  niinuíquc  loquc- 
rctnr  e^  tempore.  Pronunciabat  dulcí,  &  p|^\- 
piio  quodam  ons  fono  :  dabátque    aisiaue 

(a)  libcralia  proprios  de  m  Caballero. 

{b)  recitare  hdhlar  Ujendo  ^  ó  leer  lo  qpie  fAC- 
m  béUr.     le]  Livia  €m  mt^ger  ds  Apigr.fio. 

puo 


ifj 


ik 


Lugares  Selectos 
píionafco  (<?)  opera m:  fed  nonnuiiiquam  in- 
tirmatis  faucibiis ,  pr¿econis  voce  ad  populum 
concíonatus  eil:. 

CAP.  LXXXV.  Multa  varij  gcncris  pro- 
fá  oratione  compoimt,  ex  quibus  nonnulla 
in  coetLi  famiíiarum,  velut  in  auditorio  iccica- 
vit:  íicut  Rcfcrtpta  [/-']  Brmo  de  Catone.  Qiiae 
voluQiina  cum  iaiii  íenior  ex  magna  parte 
kgiffet,  fatigatus,  Tiberio  tradiditpcrlcgea- 
da.  íteai  Han at tone s ad  phllojophiam:  ÓC  aliqua 
Ve  vita  fm  ,  quam  tredccim  libris  ,  Cantá- 
brico tenas  bello ,  nec  ultra  expoíüit.  Poé- 
ticain  ÍLiiiiiTiatiai  attigit.  Unas  líber  exftat 
fcriptus'ab  eo  hexaaietris  vcríibus,  cujus  6c 
argumencum,  &  titulus  eíl:  SlaHa.  Exílat 
alter  asque  módicas  Epigram-mamm^  qua^  fcre 
tempore  balnei  meditabatur.  Nam  tragedianí 
magno  Ímpetu  exorfus,  non  liiccedentc  fty- 
lo  abolcvit:  quserentibufque  arnicis  c¡mdnam 
A]ax    ageret  \   rcfpondit ,    Aiacem  {c)   fuv.m  ttt 

{a)  phonafco,  al  Aíaejlro  de  pronmuiaclon^ 
eHjo  oficio  era  exercttar  la  vox^^  variando  a  propofiio 
fns  inflexiones^  para  hablar  con  gracia^  y  fin  f^tiqa, 

[b)  Reícripta  <Scc  Efi;e  era  el  titulo  de  la  o- 
bra,  reícripta    refpueftas. 

U)  Ajaccm  &iC.  Queriendo  fioníficar^  cjhc  bor* 
ro  con  fina  efponja  ,  fu  tragedia  de  Ayax ,  dlz^e 
^jUe  fti  Ajax  fe  recofio  fobre  la  efponja".  aludí  en  d» 
al  Ajax  verdadero^  que  fe  mato  ,  cargan  d  o/ e  fo-*. 
hre  fu  ef^adíi.  Ipon- 


De  Suetonio  Tranquilo.        231 

fuon{i£im  incabHijJe. 

CAP,  LXXXVI.  Gemís  eloquendi  íecu- 
tus  cll  clcgans,  ¿«c  tempcratiiiii:  vitatis  íeii- 
tcntiarum  incpnjs ,  arque  mconcinnitatc  & 
reconditoríim  verhomm  ,l\X.  ipfe  diXi^/o-m/te. 
Pr^ecipuámque  curam  diixit,  ícnliun  anuní 
qiiain  apcrn(siLiié  cxprimcrc:  quod  quo  taci- 
lias  cfnccrct,  aut  necubi  kaoreiii,  vcl  aii- 
ditorcm  obtiu-baret,  ac  moraretur  ,  ñeque 
praüpoíitiones  verbis  addere,  ñeque  conjunc- 
tioncsfepius  Iterare  dubitavit,  qua^  detracten 
affemnt  aliquid  obícuntatis,  etíi  gratiam  au- 
gent.  Cacozéios,  {a)  &  antiquanos ,  ^  (//;  ut 
diverfo  genere  vitioíbs,  pan  faftidio  íprevit. 
Exagirabat  nonnuiiiquam  in  primis  M^ce- 
natcm  [c)  íüum ,  cujus  mjrobrechis  [d]  ut 
aic  [e)  cinclnnos  [/]  ufque  quaque  perícqui- 
tur ,  &  imirando  {£\  per  jocum  irndet.  Sed 

[^]  Cacozéios,  i /oí  Imitadores  afe5iados,    ^    i 

\_h)  antiquarios,  á  los  ¿jtiegHftan  de  vóz^es  anti-  i 
ff<^í;[<rj Mecenas  era  Amí^o  muí  querido  deAugujio. 

[d]  m\J^obiCá\iS  voz^  griega^  qne  fgmfica  un- 
guentis  delibutos:  efto  es  untados  con  a^ejtes  oh- 
rojos,     [e]  ut  ait,  JufL.   Auguftus. 

(/)  cincinnos,  los  rl^^os,  o  heles,  efto  es^  los  á- 
domos  afectados ,  J  ridiculos  de  fn  eftdo.^      ^ 

(g)  ÍQiicando.  J^gujio  JhUa  efinhtr  ^  Aíe- 
eems'^en  el  miJ?no  eflilo  por  donajre,  j  correcctQH . 
rcafe  ¿  Macrobio.  Satnrn*  Ltb,  2.  cñp»  4-» 

-^  ncc 


m 


232  Lugares  Selectos 

iicc  Tiberio  parcit,  &  exolcras   interdum  ^ 

óc  recónditas  voces    aucupanci.  M.  quidem 

Anroniüiii.,  m  infanum  ,  ínccepac :  quali  ea 
ícribcntcm,  qiia^  niirenriir  potiiis  homines, 
qaain  intelliganr.  Deindc  íudens  maluiii,  & 
ínconíkns  in  eligcndo  genere  diccndi  inge- 
liilim  ejus,  addidit  hxc  Tucjue  dutbítas^  Clmbcme 
Anmns^  an  P^'eranins  FUccns  (a)  imítandi  fint  tlht  í 
íta,  ut  vcrhis^  {b)  qHd;.  C  SalÍHJhüs  exccrpfn  ex 
Origmíhus  Catoms  [c\  íitaris\  an  potitis  Afiattco-^ 
Yum  (d)  oratorpím  tnanibns  fententijs  ^  verborum 
tjolubdítas  \j\innofí;rnm  fermoncm  (f)  transfe* 
renda  ^  Et  quadam  epiliolá,  x\grippina?  neptis 
ingenium  collaiidansí  Sed  op^s  ejl^  inquir,  ¿/*í- 
ye  te  opcram^  ne  r/íolc(h  fcribas^  am  loatians.  QilO- 
tidiano  fennone  quardain  frequciitius,  &  no-* 

(a)  Cimber  Annius^Vcraniíis  Flaccus.  A'i?tf- 
toncos ,   cj!4^e  ufaban  palabras  antiütias, 

{h)  verbis  ,  fe  entiende  obíbletis. 

(r)  ex  Originibus  Catón  i  s ,  eflo  es  de  ¡a  o» 
Ira  de  Ad.  Porclo  Caton^  ¡ncitulada  De  Ol^igi-» 
nibiis  Pop.  Román. 

[d)  Aíiaticorum.  l^or  ejfo  el  eflUo  dlftífo  ,  y 
pompo/ o  fe  llama  A  íi  a  tico  5  d  diftincion  del  per^ 
fetlo^  en  que  nada  fobra ,  ni  falta  ,  qne  fe  dt^e 
Ático 

[í]  Verborum  voliibilitas,  la  facilidad  de 

hablar, 

[/]  in  noftrum  fennoncm,  d  Lam. 


De  Süetonio  TRAHQtríLO.^  ,233 
tabilita*  uíürpalTe  eüiii ,  litterse  ipíiLls  atitp- 
graph^'  {a)  oikntant.  la  quibus  idcntidéíii 
CLU1I  alíqiios  numquam  folaturos  íigni- 
ficare  Vlllti  Ad  ICalendas  Grecas  {i?)  fclíitíirosiic) 
ait:  &  CLim  hortatur  fercnda  eñe  ptxicntt^^ 
qualiacümque  íint^  Conteml  fimus  hoc  Catqn€l{4) 
6c  ad  éxpcriiiiendaiii  feftínat^e  rei  veloGitaf 
teal,  F^elócim  i  ijíiam  dffaragi  coqiUñtHr, 

CAP.  LXXXVll.    Ponit  aísidue  &  pío 
ftülto^  hdcéolam:   &  prO  pulid,  ptillejaceum:  áf 
bro  ceritOj  vacefrofam  í  &   i)aplde  [efe  habcre^ 
|)ro  mak:  &  b¿t¡Jfare^  prd  UngHere^  (|LÍod  vul- 
go Uchanlfare  dicitür.  Iteul  _^«?ífí  prd  fmas^ 
&  doTHos  genitivo  cáfil  íingülari  ^  pro  ií?wíf/. 
ISIgc  Éniqúam  aliter  h^c  diio,  ne  quis  mendanj 
iiiagis^  quaiii  conftiemdinéni  putet.^   Notavi 
&  ki  chirographo  ejus  illa  praecipué:  ndndi- 
yidit  verba,  nec  ab  ¿xltrema  parte  verfuum  (í) 
[a]  autograpli^e^  efcrltas  de  Ja  mano, 
{(?)  ad  Kalendás  Gra.'cas^  tfío  es  nmcd^p^t 
^ae  los  Griegos  no  tenían  Calendas,  fino  Neo» 
mcnias,  o  Novilumos^  cujo  primero  dia^  era  el  dt§ 
frtméro  del  mes.  {c)  folüturos^  que  fagattan,  Port 
^He  los  In  tere  fes  de  la  plata  frefladd  fe  pagaban  eff 
ias  Calendas ,   efío  es,  cada  mes  él  dU  prlmero^é , 
{d)  Cdntenti  íioius  hoe  Cátdne:  ejh  eh  Y4 
arte  no  hai  hombres  de  aijHella  Integridad  de  Catóny 
^omentf^^ono}  con  lo  cjtfe  hai^  cómo  fifi^era  lo  mejot^» 

{e)  verfuam  ds^  ks^  renglo  nq^  I  yei-tendd. 

Gg    *  abun« 


¿54  Lugares  SELEetos 

abandantes  utreras  in  alteriim  transfcit^  fcd 
ibidem  ftatim  ílihjicit ,  ciicnmducírqiie. 

CAP.  LXXXVllI.  Orthograpiímm ,  id 
cft  fomiiiJam  rationémqiie  fcnbendi  á  Gram* 
maticis  iníliruram ,  non  adeo  ciütodijt :  ac 
videtur  eoriim  ícqui  potius  opinionem^  qui 

?erindc  ícribenduin,  ac  loqiiamur  cxiftimcnr. 
3am  qaod  íkpe  non  litteras  modo^ícd  íyllabas 
aut  pei-nUitar,'aut  prseterir,  communis  bomi- 
íium  error  eíl.  Nec  ego  id  norarem^  niii  miíli 
'inirum  videretiir,tradidiire  aliquos,legato  en  ni 
conílilari  íucceíibrem  dedilíe,  nt  rudi  &  indo» 
ño,  cujas  manu  ixiy  pro  ipft  fcriptum  animad- 
verteric.  Quoties  autcm  per  notas  (^)  ícribit,  ^^ 
pro  a:  c,  pro  h^  ac  deinccps  eádeni  ratione  íc- 
quentes  litteras  ponitjpro  <,  aiitem,duplcx  aa^ 
CAP.  LXXXIX.  NeGrjecarmii  quideni 
difcipÜBarum  leviore  ftudio  tenebatür:  in 
qnibus  &  ipíis  ptccílabat  largitcr^  magiítro  di- 
tíendi  ufus  Apollodoro  Pcrgameno,  qncni  jam 
o-randem  natu  ,  Apolloniam  quoque  fccuní 
ab  urbe  juvenis  adhuc  eduxerat.  Deinde  c- 
tiam  eruditione  vana  replctus  Spha'ri,  Arei 
philofophi,  filiorúmquccjus  Dionyíij,  <Sc  Ni- 
canoris  contubernium  inijt:  non  tamcn  iit 
üut  loqnerctür  cxpcdité,  aut  componcre  alí- 
quid  anderet.  Nanr  &  quid  res  exigeret,  la- 
tiné formabat ,  vertcndúmque  alj)  dabat. 
(a)  pernotas,  for  clfrau       •      *:    v 


De  Suetonio  Tranquilo.  ^  2.?; 
Sed  plañe  poématum  quoque  non  imperi- 
tus,  deleclabatiir  etiam  comoediá  veteri,  6c 
íiepe  Cúñi  cxhibuic  publicis  ípeftaculis.  Iil 
^volvcndis  utriuíquc  lingiue  auaonbus,  ni* 
hil  a?que  rpcctabatiir  quam  pr^cepca,  &  c- 
Xcmpla  publice  vel  privatim  falubria:  caque 
ad  verbam  exceipta,  aut  ad  doiiieílicos^  auc 
ad  excrcituLim  provinciarúmqne  rqftprcs,  auc 
ad  urbis  magiftratus  pierumquc  mitccbat  i 
pvouc  quique  monitione  indigei'ent.  Etiam 
libros  toros,  &  fenatui  recitavit,  6c  popu- 
lo notos  per  edictum  &pe  fecit:  ut  orano- 
nes  Q^  Metelli>  De  prole  mgenday  &  Rutilif 
Ve  modo  AdifidorHmi  quQ  uVagís  pcifuaderet, 
utramqne  remnon  a  íe  prima  animad  ver- 
fam,  fcd  antiquis  jam  tune  cur^  fuiflc.  Ingenia^ 
íeculi  fui  ómnibus  modis  fovit.  Recitantes 
&  benigno  6c  paticntet  audivitv  nec  tantum 
carmina,  6c  hiftorias,  fed  ^  orationes,  6c 
dialoí:^os.  Componi  tamen  aUquid  de  fe  niíi 
(5c  ícrio  6c  á  pr^eftantiísimis  oflfendebatuí* ; 
admancbátqiic  Príetores ,  ne  patercntur  iio*' 
mcn  iluim  commifsionibus  (^)  obíoleficri, 

LiñR..  xí.  D£  r/ra  CA.P.  viK 

, , .  y^  ENiQüE  Ttam  propalam  ajium  Ncrcv» 
XJ  ncm,  6c  opinabantur,  6c  predicábante 

At  illi  ea  fama  pro  bono  cef&it ,  (^}  Convcr- 
{a)    commifsionibus  ,  en  las  certámenes    de 

Teetas,  ú  Oradores  [4  pro  boUO  CCÍSit,  itfiwli 

de  ísneJUiff^  w 


iié  "'  -tuGARES  Selectos 

fagne  éO:  in  máximas  laudes:  ñeque  ullovi-'' 
rfa  reperto  ,  &  contra  virtutibus  fummis.' 
Cqnvivia  inftkuit  jucunda  magis,  quam  pro- 
fiííjc  Amicos  elegit,  quibus  etiaiii  pQftcuní 
pViiiCipes,  ut  &  íibi,&  Reip.ncceílarijs,  acquie-^ 
verane ,  prcecipuéque  funt  uíi.  Beronicciii* 
ítanm  ab  urbe  dimiíit  invitas  invitam.  Qaoí- 
daíii  é  grátifsimis  delicatürum  ,  (^)  quam-^* 
duaiii  tam  áttiñces  íaltationis ,  [^]  ut  niox 
ítenam  ceh'utdnt,  (c)  non  mqdo  fovere  pro- 
lixias,  fed  ípeítare  omnino  in  publico  coe- 
riiluperíedit.  Nulli  civium  qiiidquam  ade- 
i^it:  abilihuít  alieno ,  ut  í]  quis  umquam  : 
ac  nc  conceilas  quidem,ac  fqlitas  collaciones 
reccpit.  Et  taíiicn  nemine  ante  fe  munifi- 
Cé;ñ'tiá  minór.  Amphithcatro  (d)  dedica- 
^^  [¿?]  deíicatorüm  de  los  Petimetres, 

]  artífices; íaítationis,  Maeflrósde  danz^a^ 
Y'hñim  '^HiUrtnes.  (c)  fcenaiii  tenere ,  es 
domi'>^^'i^y  b  fer'el  prlmísro' én,Bl  Y héatro, 
[  *  ■  (i) .  Aliiphiteatro.  El  "  Ani^hiteatro.  era  UH 
Cqfo^  ó [>ÍkK,ii^  cerra'da^  [de  fifura  redonda  ,  ú  oval^ 
eícVáéa  por  'gradas  ,  qi^e  fervtan  de  apientos^  y  def- 
tinada  alosefpebiaculos^  ejlo  es  a  hs  combates  de 
gladiatores^  Vñ^y'^^^^  Havíarñtichhs  en  la  Ayiii^it-^ 
kád!'!^'ÉV  t^as.  foherhio  era  eflé^ '  ^ae  empezj)  f^e/p/t" 
jti'^'J  -,  Y  perfic'ionb  fi*  htfo^ito\  'en  medio  de  I4 
Cidiai  de  ko'ma.  J^imitU  $'J.  ffítl  efpetiadorcs^j 
í'C'Jionjl rvM  toU^tOm  Un  gran  rejfo  '  de  el» 
''"''  to 


De  SüÉTONiío  Tranquilo.  tíT 
tt>vW  thermiíqiie  (^)  juxtá  cdenircr  extfü.; 
a4  munus  t^l  edidit  appatátiísímum  ,  lar^ 
dliisuiiúmqüc.  écdit  &  navale  pra^hum  m  ve. 
^ri  naumacliiá^  (^)lbidem^&-  gladiatores,  aJc- 
aue  uno    dic  quiní|ue -milia  oixinc  geaus. 

fcfanuii.  ^'  "^        ^  .  ^  ., 

■     Cx\P.  VIIL'Natara  cíutem  bcnevokntil-í 

'^^Ipj'úicmm,,  'Cafas  de  hams    calientes. ^EmP 
mai  fmtuofds  ^''j  teman  fnefa  de   todas  la^ym 
rnodldades  pafa'- d' hanv,  otroS'  li^^m-e^-^efp^cipfil 
para   excr citar  ía  jmentudm  el  fkUoii^i^'^ 
ia  carrera,  'f  ^^^íf^^^jí^^dj-^^^^^f^^  ^7^-^^^^^vfi 
en  ' el   manejo  de  todai  dmdü^^s  ^  mas  Uá^i;a¡^ 
fneron  laí-dcVaracda^f  ^4¿íf  .p^oW^d^á^^i^^^í'-i 
[c)  nmtmtéfpeSi'ac^láli^^v'  í   ■'-''.-   r^-^^S 
-    [¿/]  in  veteri  nmm^(M^:lTr¿a  Ée^ios^i^^c*^ 
kcuíos  Romanos,  j-  el  m^as  crUel  i  em ^kl^.  (Mén^ 
té  na;val\  mqf^  ngda^mmmt^  fereeim-cafito^ 
ees   Us  combatimés";  ^m^k^n^^fi^f^^  tí¿éidú6  m 

ISIau machia  ,  y  tamé>ien'<et  tingar  donde  fi'haKf^^ 
^ae  era  0H  m^an^  lago  -tércad&y^^j 
en  forma  de^ amfhiteatro.  Havh  vdirios.en  fComa^ 
pero  en  los  fñrPíefos  ttémpos^^l  GírCO  maXimo, 
me  e^a  ma  pía^^  mm  grande  d'eflm  a^  los^ 

pegos  públicos  de  f*lto\  carrera  &C.  fervl-.  ^ 
efe  fin\  introduciéndole  eljígua  por  conduBos  fno- 
ten  anos,  ^fsi  iü  VCteri  táuoiachia,  es  en  el  Cir- 
io fnuximo*  ^^' 


^^8  LüGAtiEs  Selectos 

íimus,  CLim  ex  inítituco  Tiberij  omncs  de-^ 
hinc  Cariares,  beneficia  á  fii[icrioribus  con- 
ceíTa  principibus,  alicer  rata  non  íiabc-^ 
rcnt,  qiiaui  fi  eadcm  ijí'dem  ,  &  ipil  dcdif- 
fent :  [a]  primus  pia;:cerita  oiiinia  uno  conñr- 
mavit  edido:  ncc  á  íe  peti  padus  cíl.  In  Cíl*tc-, 
ris  vcró  deíidcrijs  omniínii  hominum,  o^fti- 
natií'simé  tenuit',  ne  qucm  ünc  fpe  dimitterec. 
Qi-ün  (3c  admonencibus  domcfticis,  e^uafi  ^la* 
rd  poUcerehír^  ifnam  prdílare  pojfct.  Non  oportere^ 
ait ,  qpiemcjnam  ,  a  Jcrmone  princlpis  triflcm  dt» 
fcedsrs.  ,hx<^\xc  etianí  rccordatus  quondaní  íu- 
pcf  ccsenam ,  quod  nihil  cuiqíiam  toro  dic 

f)r2éftitiírct,  iTiemorabilern  illam,  meritbquc 
aiidatam  voceiii  (^)  cdidit:  Amici,  Diem  per-» 
DtDi.  Populum  inprimis  iiniveríunLi  tanta  pee 
©nancs  ocGafiones  comitatc  tradlavit:  ut  pro- 
poíito  gladiatorio  muñere ,  no-^  ad  fmm^  fe¿ 
/petíantittm  arb'itrtHw^  editurum  fe  proícílilS  ílC» 
Ét  plañe  ica  fecit.  .Nam  ñeque  ne^^avit  quid- 
quam.  petentíbus  >  6c  ut  qux  vellcnt,  pete- 
Xtnty  ukro  adhortatus  eft. . , . 

{a)  quam  íi  deditícnt,  fwo  dando» 
,      {h)  VOCCm  ,  fenunám. 


LU- 


De  Cornelio  Tácito. 


LUGARES    SELECTOS 

VE  CORNBLIO   TÁCITO. 
/^>^^fAL.  LiBR.  II.  Cap.    XXXIII. 

PRÓXIMO  fcnatus  dic  ,  multa  in  luxnm  ci- 
vitaris  diaa  á  Q^Haterio  coníulari.  Oc- 
tavio Fronrone  pra^^tura  fiinao :  decrcmm- 
<iuc,  ne  ^'4^  {A  ^^^'  /^^'^^  m¡r4mndts  iéts 
lerelt  ne  'vefiís  fmca  vivos  fdderet.  [b]  Ex- 
cefsit  \c]  Pronto ,  ac  poftulavit  modum  [1] 
ar^^cnto ,  fuppelleaili,  íamiliae.  Erat  quippc 
adhiic  ficqucnsíénatoribus,  fiquideKep,  [e) 
crcdcrcnt,   loco  fententi^   prpmerc.   Con- 

[a)  vala,  los  v^os-,  ep  es  U  vaxill^,  Efljí 
iíiff4f  héifia  por  prneha  de  la  gran  rlqiitK.A  de  lol 
■Amlji^ms.       [^]   fedarcc  defhonrafe. 

(e)  ExCelsii: ,  pafsó  mas  adelante. 

[d]  modum  /^ípL  dcfiniri ,  ^ne  fe  ptifielfe 
imite,  argento//^  vaxHU  de  plata^  íiipcllcc- 
tili  al  mcnage ,  familiíe  al  numero  de  crtador^ 
..  (A  e  Rcp.  ÍHpl.  C&^cjue  era  interés  de  ^ 
JiepMicA,  promere  decir  cUramente^XoCO  (cr\- 
tcntise,  en  d  hgAr  di  fñ  dt^árnen^  cnfa  vezada 


i 


,f^' Lugares  Selectos;!  ^ 
trá  Gallas  Aíinius  diíicruit:.  Au£tu  impcri; 
íitioléviíte  etiam  privaras  opes  :  idqae  non 
novuní  t,  fed  é  vemftirsimis  moiibusj  a- 
liam  [a]  apud  Fabricios  ,a]iam  apnd  Scipió- 
ncs  ..pccünianí  ^  6í  cunda  {h)  ad  Rcmp.  [c] 
rcfeítí:  qná  tenui;'  (i)'angnn:as  civium  do- 
mos 5  poitquam  co  magnificer>ti^  (e)  vcncnr, 
gliícerc.,tingüfos  ...neciue  in  familia,  éc  argcn- 
^(^)'aliam  6(^t,  que  uno  fue  el  caudal  de  ó 
Jpahrlcio  Lafco  ,  f  otro  el  de  los  Scipiones,  Acjuel 
vívíhj  i  murió  mnl  f  obre',  j  fiendo  Cenfor^  deptfr 
fo  kl  Seriador  Cor^'  Rufino  ^cfne  havia  fido  Dic-^ 
tador  ,  por  averie  hallado  dies  libras  de  plata  en 
^tóUnos  íitenfilios.  Eflos  fe  portaron  con  cfplendor^ 
yJefde  fu  tiempo  ^' e fio  es  defde  la  deftruccion  ¿4 
Cartago  y  empezco  el  luxo  de  los  Romanos, 
':-;'?(^y  &  Cunda  ,  j  ambas   cofas, 

[r]  ád  Remp.  al  tiempo  de  la  Republtcd, 
•no^^)  qua  tcnm^  fupL  filb,  la  ^ud  fiendo  per 
^Vfe.  anguilas  pebres^  fupl.  fiiiíle. 
v;l  ■:[^]  CQ  magnificentiíe,  f/^ó»  es  ad  ca  nego^ 
cía  ,  Á  tal  grado  :  porcjue  CO^  quo,  illo  fonter-; 
winactones  neutras  del  acuf  de  plural  ^  quos  ^ 
qüásí  quse  ,  ^f/quo:  eos,  cas,  ca,  t/f/ eo,  6cc. 
¿•tfwy'^^  dúo,  y  ambo;  7  afil  fe  entiende  -  4 
quocii'ca,  efto  e^scirca  qua^  rcgoria:  co  tcíit 
m  '  &C.  7  también  CO  magniticcntic^  ,  fiend$ 
eonftame.t^ue  efie gen,  es  regido  dsí^l^urt'fííbfiartítv^ 
tóH  fiim  concHfrdéi  CQ.,  ^  ^s^^**  V*  tn  /m ?:?:>? 
v:i  ■    té 


De  Cornéoo  tácito. 
to,  quícque  ad  uíiiiii  parentiir,  nimium 
aliquid,  aiit  modicum,  niílex  fortuna  pof- 
fidentis:  diílinaiós  fenatus  {a^dc  cquitum  cen- 
ias,  non  quia  diveríi  natura,  fed  {^)  ut  lo^ 
cis,  ordmibus,  dignationibus ,  antiitent  alijs 
qii^  ad  requieai  a'ninii,  aut  falubritatem  cor- 
porum  parentur  ^  niíi  forte  clarifsimo  cui^- 
queplures  curas,  majora  pericula  fubeunda  j 
delinimentis  curarum  de  periculorum  caren- 
dum    effe.   Facileiii   adfenfum    Gallo,   fuí>' 

{a)  fenatus,  ep  es  Senatorum*  Cenfus  loi 
fatrimomos.  Él  de  un  Caballero  fue  fiempre  40a 
tf^U  fefl.  ¿  cerca  de  S.  wU  pefos.  El  dh  tin  Se-' 
fiador  em  doblado  en  el  tiempo  de  U  RepMico» 
y  tripudo  en  el  de  ^agtifio,  qne  l&  amplíe  ¿1^ 
millón^  y   200   mil  Jeftercios, 

{b)  fed  faph  quia.  ut,  por  qnciiiadmoduiii;; 
locis,  ordinibus,  dignationibus, /^/^Z.  antiftanr^ 
fe  aventajan:  fe  entiende  mos  rej pecio  de  otros  ^ 
f  ambos  refieÜo  de  la  plebe,  antiftent  /típL  6t, 
también  fe  aventajen.  alijS  /^///.  in  rebdS.  qu¿é 
parentur,  (^m  fe  ordenan^  o  prei/ienén^ScCi  Effe 
Itiftar  eflaba  fin  dnda  corrompido.  Muchos  Sabían 
Snticos  lo  han  emendado  \  y  fin'  embargo  ¿jííeda-' 
ha  mtii  obfcuro.  to  confervo  cafl  enteramente  l^ 
UElura  antigua^  y  folo  mudo  con  Lipfio,  y  Grocio 
tales  que,  <r;í  aíijs  quas,  e^iv ovación  mm  nata^ 
ral  de  Copiftasi  pero  lo  e implico'  de  m  modo,  qas 
la  conílrmcÍ0tff^lr  integra^  y  ílfentid»  claro. 


'ÍS4S  Lugares  Selectos 

nominibus  honeftis ,  [a)  conceísio  vitíoruiT?; 
&  íiniílirudo  aiidientium  dcdit.  Adjcccrar,  óc 
Tibcriiis,  non  id  taiipus  .ceiiíuiu';  (/•)  ncc 
íiquid  m  monbus  Jabaret,  dcfuturiimcorri- 
gcndi  aucTorcm.  [c) 

•/.CAP.  XXXiV.  ínter  qu^  L.  Pifo  a m- 
bitum  íbri,  [d)  corrupta  juditía /í)  íkvitiarn 
oratorum,  [/]  accuíationcs  minirantiuiii  (^)  iii^ 
crepans^abirc  íe,  &  cederé  urbe,  vidurum  iii 
aliqno  abdito,  &  longiquo  rure  teftabatur, 
íimal  curiam  relniquebat.Commotus  cíl  Tibc- 
rius,  6c  quamqnaQi  mitibus  verbis  Piíbncín 
'  {a)  íub  Domiiiíbus  honeftis  ,  J-^^f o  ¿?f^  /?rí- 
uxtos  e/pecio fos:  concefsio  /^  //Vf/ít'/W.  audiCíi- 
tiuiii,  fupL  Scnatorüiii. 

{h)  ceníurcS  ,  dd  oficio  de  .Cenfor.  Era  epe 
un  magífirado  ,  ^nt  examinaba  los  caudales ,  * 
coftnmbres  de  los  Ciudadanos  ^  y  cáfila ah a  Javera-' 
mente  fus  defordenes.   Elegían  fe  dos  cadaS.anosZi 

[d]  auólorCQl.  el  mifmo  Tiberio  y  cjHe  era  js 
Cenfor  perpetuo. 

(d)  atnbitum  fori,  los  enrredos    partidos  y  f 
cabalas  del  Foro\,  ó  de  los  Tribunales. 
-     [e]  corrupta  jüdiría,  Lis  fentendñs  corrom* 
f idas,  por  wicres\  ó  pafsion  de  los   'jaez^es, 
.    [/}  oratorum,.ff^Í^í?  fjdelatorani.  Avlami^^ 
ehos,  por  llfmja  al  -genio  fnfpicaz^  de  Tiberio. 

(g)   mínÍtantiuai,Dí  efl a  fuerte  ha:¡^ian  tem-^^ 
(/lar  a  la   inocencia^  y  la  tenían  oprimida»  \ 

per-! 


De  Coknelío  Tácito.     ^      245 
pcrmuUiffct,  propiiiquos  qnoqiicqiis  impulir, 
ut  abeantem,autontate,  vci  prccibüs  tcaercnt. 
Band  minas  liberidolorisdcyciirnentum  ídem 
Piio  rnox   dedir,  vocatá    in  )us   Urgalania, 
q'iíiiB  ÍLipra  Icgcs  amicitia  Auguftas  {^)  cxtiile- 
ríir.Ncc  aut  lJr2;ulania  obtei-nperavir,  m  do«. 
iniuu  Ccelaris  ípreto  Pilone   vedaj  aut   ille 
abtoir,  qnamquam    Aiigalta  fe  vioUn  ,  (b) 
&  tmmínul  qiicrerctLU*.  Tiberms  hadcnus  m- 
dulgci-c  matri,  civik  ratus ,  nt  fe  iturum  ad 
praTcons  tribunal,  adfiUTunm  [rj  Vrgulaní^ 
dicei-ct :  proceísit  palatio,  procuí  íeqiu  juísis 
uiilitibus.  Spcaabatur  occurfantc  populo,  c5- 
poíkLis(^)  ore,&  fcrmonibiis  vanjs  tcmpiis^at- 
que  iter  ducens:  doñee  propinquis  Piloneiil 
fi-uÜra  coercentibus,  (^  deferri  Augiifia  pccii- 
inain^qii^  petebatur  juberer.  llque  íinis  rci,eic 
qua  nequePiib  inglorius^&Carfar  maioi-efaoia 
fuir.  Cererum  Vrgalani^  potcntia  adeo  nimia 
civiiati  crat^iit  teftis  in  caufla  quadam,  qux  a« 
pud  ícnatiim  tradabarar,  veiiircU')  dcdignare- 
tivo  miísus  eíl  Pr.^tor,  qiii  domi  interrogaret: 
cum  Virgines  Veftales  ni  foro,    &    jiidício 
(4)  AuguftíE,  eflo  es,  a  Livla.MfJre  deTiherto^ 
[h)  íe  violari';  cjus  fe  le  perMa  el  refpeto.  OC 
imminuiv  y   ^Pie  fe  h  rehaxizha  U  .authcndao,. 
■      {c)  adfutlirmil,  qm  defenderla  como  ahogado, 
.      \d\  Cópofltus  dlJsmPíUio.  ducens  alarg.mdo. 
(4.Coereepnbiis  conteniendo  j  fíocarando  a-^ 


Lugares  Selector 
audiri,  qiiotKíns  teíliinonium  dicerent.  f^l  ve- 

tus  nios  fuerk ^"  -^ 

LiBR.  IV.  Cap.  LXII. 

M.    Licinío,  L,  Calpurnio   GoíT.    in- 
gcntium   bellorum     cladem    a^quavic    ma- 
ium  improvirimi.  Ejus  initíum  ümui  &  fi- 
nís exticii:.  [^]  Naiii  coepto  apud  Fidenam  [c^ 
ainphitheatro,  Atilius  quídam  libcrtini  ^enc^ 
ris,  [d]  quQ  fpedacLiIum  gladiatorum  'ceJe- 
brarct:  ncquc  tiindamenca  per  folidiiiii  fub. 
didit  5  ñeque  firaiis   nexibus  lígneaiii   coui- 
pagcm  íuperílruxítrut  qui  non  abundancia  pe- 
cuim^ ,  nec    municipal!  ambitione ,  [e]  fcd 
ni  Tordida  mercede  (/)  id  negorium   qua^íw 
viíiet.  Adfluxere  avidi  talium  imperitanre  Ti- 
Oeno    procul  voluptatibus  habiti  :{g)    vu'ilc 

W    teílimonium  dicere,   deponer ,  teflificar. 

{h)  extltlC,  efto  es,  todo  focedlo  en  un  momento. 

\c\  apud  Fidenam:  Ciudad  á  5 .  mllUs  de  Ro- 
rnaid]  Jibeitini  generis,  de  cafta  de  libertos,  co- 
mo  el  poeta  Horacio, 

W  municipali  ambitione,  por  ^cfuel  defco 

de  gloria,  que  foUm  tener  los  Ciudadanos  délos. 

Municiprn  ,   e¡h  es  de  las  Ciudades,  que  nez^ahan 

de  los  derechos,  y  privilegios  de  Rama, 

(/)  in  mercede,  eyíí?  í^,  pioptcr  merccdem* 
W  habiti.   Tibmo  aviét  qmtado  cafi  enteran 

mime  los  combates  de  gUMaiarss,  que  eran  tan  del 
liAflo  de  aquellos  PhcHos.  ^ 


De  Corhelto  Tácito.  ^4^ 

ac  muliebre  fcxus ,  omnis  aetas,  ob  propinqui- 
tatcm  locí  cíFulius.  Undc  gravior    pdus    ^i 
fuic    conferta  mole,  dcio  convulía,  dum  nuc 
intiis  ,   aut    in   exteriora    cíFiíndiUir  :    im- 
mcnsámquc  vim  [h]    mortalíuai  ípeaacalo 
intentos,    aut   qiu    [c]  circam    adllaoant,- 
pr^^ceps  trahit,  atque  opcnt.  Er  illi  qaidcav 
Olios  principiLun  ftragis  m  mortem   adnixc- 
rat,   ut  tali  forte,    {d)  crnciacuiii  emigerc, 
Miícrandi  magis,  quos  abrupta  parte     coi* 
poris    nondiimvita  deíci-iierat:  qiu  per  diera 
vift    per  noaem  ululatibus  &  geimtii,  con- 
jycres    aut  hberos  noícebant.  lain  cetcn  ta- 
ma exciti,  hic  fratrem,propínquuni  ule,  a- 
lius  parentes  lamentar!.    W   etiam  quorimi 
diverla  de  caufla  amici,  aut  ncceflari)  aberant, 
paveie  tamen:  ñeque  dum  comperto  (/)  quos 
illa  vis    perculiílet,  latior  ex  mcerto  metas. 
'       CAP.  LXIIL  Ut  coepere  dimoven  ob- 
rutai  concurfus  ad   exanimos ,  compleaen- 
tium,   ofcülantiam:  &  í^pe  ceitamen,  il 
[a]  peftis  d  daño   coman. 
hr\  vim  mnchedtimhre, 
[c]  aut  qui  fvifL  eos. 
\d)  ut  taii  forre ,  ¡íí^I  potcrant,  como  f9- 
Jtian   en   tal  fax ñh dad. 

(c)  lamcntari  A#  eoeperant.  - 

[f)  ñeque  dum  comperto,  e^o  w,  oc  non- 
dum,  y  noíéido  úun  ^  I  mimras  m  fe  fapo. 
r  i       *  con- 


'  r; 


2^6  Lugares  Selectos 

confiifiorfacies,  (a)  &:  par  forma ,  aut  ^etas 
crrorcm  adgnoícciiribüs  fecerar.Qiiinqiia^intl 
hcminum    iiiillia  co  caíii  debilitara  [h]  vel 
obtrita  íunr.  Cautúmque  )n    poitcrüm    íe- 

JiatUSCOníultO  ,  Ne  ^nís  gUdiatory.m  m^nns  ede- 
ret ,  cm  minor  c^nadrmgemomm  tmilium  [f\rcsy 
neve^  d?}7üh'nheaírHm  imponeretnr  ,  n¡¡i  '"hU 
firmiratis  /pe5l^U.{d)  Anlms  in  CXÍiliUii/a- 
£ms  ei\,  Cetcrüiii  fub  (^)  rccenrcm  cladcm- 
patucrc  procenuii  domus ,  fomenta,  &  Qie- 
dici  paísiin  prarbiri:  faítque  urbs  {fj  per  il- 
Jos  diGs,  qaaiiiquam  m.ielia  Éicie ,  vctcrimi 
mlatims  üquIís,  qm  magna  poft  prx^lia  íau^ 
cíos,  Jargitronc,  &  cura  fuftentabanr 

LiBR.  VI.  Cap.  VI. 

Nfignc  (£)  vifum  eíl  earum  Cxf^ús(h)  lit- 

terarum  iníaum.   nam  his  verbis  exorfas 

eit:  Quid  fcrlbam  voláis   P,  C.  aut  at^omodo  /ov- 

h-dm.^    mt    quid  ommno  non   fcriham^    hoc    'um- 

fore ,  dij  me,   dcAcjne    pejas  f?erdant,    ^mm  p;;-/- 

{n)  certamen  feccrat  fácies,  íi  confuía  cSc 

[b)  dcbilitata  ejir ojeados, 

[c)  quadniígcnrormn  mílJimn,  cerc^  de  8. 
mil  pefos. 

[d)  fpctlata?  reconocida  por  peritos, 

[e)  "íiib  por  poíl.      (/)  Ulbs   Roma. 

■      [g)  íníigiie ,    notabU.  {h)  C^faiis ,  riberlj. 


re 


De  Corneuo  Tácito.  2+7 

^a-teranr.  Ñeque  ínUto  prxftantüsmu.  U- 
Dientia;  T^l  hrmare  lohms  eíl,  a  ¡cea 
dantur  tyrannorum  meftes-,  pofle  a.pici  ia- 
niatiis  &  iaus;  qirando.  aafi  corpora  v-crbe- 
ribüs  ira  üevicia,  libidinc,™a!ísconliilt!S  a- 
Kinws  dilacei-ecur.  Qiiippc  Tibenum  non  for- 
tuna non  íblitiidines  protegebant  qum  toi. 
menta  pe¿toris  íüálquc  ipíe  pccnas  aceretur. .. 

LiER,.  XI.  Cap.  V 

C*^  ^  Ontinuns  inde  ,  &  fevns  accufandis  ras 
Suilius ,  mukíqiie   aiidacix  ejns  armuU. 
Mam  cnnaa  legum,  &  magiftratuum  muñía 
in  fe  trahcns  Princeps ,  [¿]  materiam  pra:- 
dandi  patefeccrat:  nec  quidquam  publica;  oler- 
eis   tam  vcnak    fuit ,    quam    advocatoiTim 
p^rfdia:  adeo  ut  Samius  inligais   eqncs  Ro- 
manus  quadriniícntis  mimmoram  (f)milhous 
SiTÜio  datis ,  &  cognita  pra^varicatione,  cer- 
ro in  domo  ejus  mcnbuent.  Igitur  mcipica- 
te  C.  SiUo  Conílik  dcíignato  ,  cujiis  de  po- 
tcntia  &  exitio,  in  tempere  memorabo,  con- 
furgunt  parres,  legémque  Cinciam  ftagitant; 
qua  ca vetar  Antiquitus,  ne  ¡juis  eb  caufam  oran-. 

[a]  praíft'antiísimus  íapienrÍK  ,  Sócrates. 

[í>]  Princeps,  CUndio _ 

ffl  nuiiiinaruai  d^  fcpreiou 

^  dant 


j48  Lugares  Selectoj 

*amfecmtam,  áonúmve  xccipiat. 

cié mr?  '"<^"buit     vetcrum   oratoru.« 

priii  u  eloquenn^  cog,tav,ire„tpulclierri,m 
alioquin,  &  bonarum  arcium  pnncipca>  ior- 
didjs  mmúkrijs  f«dan:   ne  fidenv^q  ,k1c4- 
mtegram  mancrc,  ubi  magnitudo  qul-ftuira 
axckrur.  Qtiod  ii  m  nullius  mercedlm  ne<Í™ 
na  tucantur,  pauciom  fore:  nune  inimicinas 
«aiiationes,odia  &  ííi;tnias  fovcri,uc  quomo-' 
do  VIS  morooruai  pra^tiá  raedentlbus,ílcfo- 
u  taocs  pccuniam  advocatis  fcrat.  Meminif- 
fcntC.  Aun.,  &  Mefl-alte,  ac  rccendo     n 
ÁrruntijA  iEfcrnini.  Ad  lumma  proveaos  in. 
corrupta  vira&  facundia.  Taha  dicenre Con. 
lu!c  deíignato,  confenfientibus  alijs,  parabarur. 
lententia,   qiia,.  Zf^f    repet^ndamm  U)  untrcn^ 

tm  cum  Suiluis,  &  Cofsdnamis ,  &  cctcv 

fiU.^'w  w'\'"'''''""\'  W(q"<ppc  in   mani- 
ttltos  )  (f)  icd  poenam  ftatiii  videbanr,  circum- 

W  rcperundarum/»;,/.  pecimiarum.  Efia 
I-ey  caftigaha  los  cohechos  con  pena  de  de ft Ierro  » 
otra  mayor  fegm  las  clrcnflancias.  L.  I.  &  -j- 
U.  ad  L.  lul.  Refecund. 

[_y]  non  jiidicium,  ««  d  procejfo. 

W  in  mamfefto$>/;.  reos,  mtm,s,  ton- 


De  CoiiHELío  Tácito.  H9 

Cftunt  C^&rein,  ante  ada  deprecantes,  [a]  Et 
poftquam  aiinuit  taceos  ,incipiunt. 

GAP.  Vil.  .Queiii  illiun  tanta  ruperbii 
,Gfle,  ut  .xternitatem  famae  ípe  pr.síiniiat  >  U* 
I ÍLU  ¿  rcbíís  íubíidiiuil  prísparari^  ne  quis  ino- 
]  piá  advocat-omm  potentionbus  obno)íius  íit. 
;ncque  tanien  doquentiam  gratuito  cotingc- 
,  re:[/;]omitti  curas  fumiliarís|rj  ut  quis  le  alié^ 
nisnegotiisintendat.  miiltos  miIiti;i,quoídam 
I  exerccndo  agros,rolcravevitá.Nihil  á  qitoquá 
^expGti,nili  ciiJLis  fnid:m  ante  prsevident.Faci- 
^le  Aíiniíun^óc  Meffallam,  ínter  Antonium^ 
I  &  Aíigüdum  belioruíii  pranilijs  rcfcrtos,aut 
^  ditituii  faiiiiliaiuQi  heredes  ^ferninos^S:  Ar- 
yruntiosmagniimanimum  induiílc:  prompta 
^(ibi  exempla  qiiantis  merccdibiis  P,  Ciodius^ 
^autC  Curio  concionari  íbliti  íint.  fe  iiio- 
5  dicos  icñatores^  quieta  Rep.  nulla  niíi  pacis 
^  emolumenta  perere.  Cogitaret  [á]  plebeni, 
$  quaí  toga  cniteíceret:  fiíblatis  ftudioruní  pre- 
^tijs,  ctianí  ftüdia  perirura,  Ut  niinus  dcco- 

{a)  ante  ada  deprecantes ,  -pidiéndole ,  que 
jb£rdonaJfe  Us  cofas  paífadas. 

[h]  ñeque  gratuito  contingerc^  ni  fi  ad- 
quiere de  Vcilde. 

(c)  familiaris  ac^f.   plnri  qus  fe  áhmdonan 
los  cuidados  proprios. 

{d)  cogitarety7i/7/.oparrer^  üt.  Q^e  conpderajfe 
Tihrioja  Me  que  óc.  toga  m  U  doqmnciafonnfh^ 

Y)  ^^- 


iHí 


É$^       ^        Lugares  Selectos 
ra  h^c,  ita  haui  fnillra  dicla  princeps  ratas, 
capiendis  pccunijs  poíiiic  moditm  uíqáe  ad  de- 
na   felbrtia  ,  (a)  quem  [b]  cgreísi,  repetunda- 
ruai  (r)  tenerentur. .  . . 

LíBu.  XVI.  Cap.  XVIII. 

De  C.  Perronio  fupra  (d)  paiica  repc- 
mida  íunc.  Ri:ii  ilh  dies  perromniim,  nox 
ofticijs,  5c  obleclaiiienris  Vit^  traníigebatur. 
Urqnc  aíios  induílna ,  ira  hunc  ignavia  ad 
faiiiam  protuícran  habebarúrque  non  ganeo, 
&  proligacor,  ut  picnq  le  íüa  haunen- 
tíu:n,(í)  fed  erudito  Iiua.  (/j  Ac  dida  fa- 
¿láqie  eius  q-ianto  Iblutiora ,  f^)  6c  quan- 
(a)^  dena  ícácmzfHpl.  aiillia,  cerca  de  zoo 

fefos.  o    IJO.   efcnios   de  oro  ^   ^pte  fon  los  CCn-. 
tu  Til  aureí  <^pie  fenala   Uípiuno^  por  el  ho/ioYarl». 
tnayor  de  un   Alócalo.  (  L.  i.^.  \z.  D.  de  cxrr. 
COgn.)  y   c¡fÁe  pi^eie^   y  debe  fer   memr  pro  mo-.. 
do  litis ,  pro  |ie  advocati  facundia,  (5c  fori 
conílicni  iine,   3cridiCij.  ( Ibij.  %,   lo.  )   y  no 
cobrar  fe  hafla  cjue  fea  fenecida  U   canfa  ,  feq^un  el 
ed'dio   deTraj.mo^    de    que  ha:^e   mención  PlinU 
Libr.    5.  cpíll.  2  1. 

{b']  q.ien  Jnnl    modum. 

\c\  rcpcnmiiru  11    f^pl.  Ie2;c. 

{d)   íupra  defle  arriba^  o  dcfds  el  pr'inctpro, 

[e]  inu  icnrium  fipL  ex  nu aun-j.  (n.\  ftpU 

bona.   [f)   CniÁltO  iav\,  de  profi4,Glon  dfcret4».    • 
i¿)  qLl'-'inCO  íblutiora  ,  cnanto  mas  libres, 

dam 


De  Corneuo  Tagtto,  ^51 

dam  fui  ncgUgcntiampra^fcrcntu, tanto  gra-. 
tius  in  ípcacm  íimplicitans  accipiebantur. 
Proconílil  tameiiBirhynias  &  mox  Conliilvi- 
ecntem  íe,  ac  parem  ncgon)s  oftcndic.  Dcxti 
revokmis  ad  vina ,  ícu  vitiomm  imitatio^ 
ncm  [A  i^wr  pancos  faiiiiliarmai,Neroniad- 

hü^Locnum,  H  &  molk  atfluentia  pu. 
tac\iili  quod  eiPetroiiiiis  aprobaviikt.  Un., 
de'iavidia  Tigcllini,  qaaii  adverlns  a^mu- 
lum,  &  ícicntiá  volupratum  potiorem.^bi;- 
eo  criidcliratem  principis ,  ciii  ccter^  UlM- 
dme^  ccdebanc,ao;ííreditiir,  amicitiam  Sccvi- 
ni  (d\  Petronio  ¿bjcdans,  corrupto  ad  m- 
diciuiii  ícrvo,  adeaiptáquc  defeaíione,  &  ma- 
iorc  parte  familiar  in  vmcla  rapta.        -^ 

CAP.  XIX.  Forré  illis  diebus  Campa-, 
niam  pctiverat  Caviar,  &  Cumas  ufque  pro- 
«ripfsas,  Pctronius  illic  atcincbatur.  {e)Kcc  tu- 
fit  ultra  timoris  aut  fpci  moras,  ñeque  ta- 
.  mea  pra^ceps  vitam  expulit,  fed  mciías  ve- 
[a)  imitationeui.  Petronlo  por  Ufongear  á, 
JSIeron,  fe  fingía  mas  vlciefo  ,   de  lo   ¿jue  era. 

[h]  eleganti^  arbiter,  ^mz^  de  la  deucade'' 
z^a,  del  buen   q^ujio  ,  Inúndente  de  fm  placeres. 
\c]  zmazivam  agradable,  molle  deliaofo, 
[d)  Scevini ,  de  Flavio  Cev'wo^  qm  avia,  conf^ 
tirado  contra  Nerón, 

\J\  attiuebatur,  ^ya  £Uefto  frefa, 

iia.s« 


I    1 


^52  Lugares  Selectos 

ñas ,  uf:  libitum  obligaras,  aperirc  nirriim,  6t 
alloqui  amicos,  non  per   ícna  ,  aut   qmbLis 
conltantice  glonam  pctcrct.  Audicbátquc  re- 
ferentes, nihií  de  immortaUcatc  anim^  6i  u- 
picntann  placítis,  ícd  Jevía  carmina,  {^j^  fa. 
ciles  verías.  Servorum  alios  iaríritione,  quoí- 
dam  verbcribiis  aíFccit,  Jnijt  3c  vías,  (^)  iomno 
induJüt,  ut    quamquaní  coa d a  mor s     for- 
tuitas íuiíilis  e&c.  Ne  codicilJisquidein  [qiiod 
plenque    (c)    pereuntium,]    iSieronem    aut 
Tigeilinum ,    aut    qucm    aluim    potcnruun 
adülatus    cíl ;  íed  flagítía  pnncipis   íub  no- 
minibus  cxoJetornm,  fcminariimque,  óc  nc-* 
virare   cujufque  ílupri  perícnplit ,  atqtieob- 
íignata    miíit    ,Neroni,  (^)  frcgitque  annu- 

(a)  Icvía  carmina  ,  ¡?oefias  vanas  ,  de  poco 
momento,  facilcs  verfus,  verjas  dulces,  agradables, 
{h)  inijt  &  YUS,  pajfe'o  también  las  calles. 
\c\  plenque.  M^hos  de  acfuellos  mftUz^^i 
dexahan^  la.  ?nayor  parte  de  fas  hierbes  a  Nerón  , 
c  a  aUm  valido  ,  de  chjo  orden  morían  mocen- 
US.  Solo  afsí  podían  falvar  alguna  pane  Á  l?eneficÍ9 
de Jm  hijos  ,  ¿  herederos. 

(d)  miíit  Neroní.  £;1^  /^,j  ma  pie^^a- gra- 
etofa  ,  (jue  jWo  Paronlo  d  N^ron^  nn  mon^eKto  an-^, 
tes  de  morir.  Er}jh:Ue  fu  tejlamento  cerrado,  pa- 
r4  hacerle  creer,  cjue  lo  dcxaba  por  heredero  y  y 
éiviendolo  elle  abierto,  fe  hallo  con  una  menuda^ 
reUcion  de  fm  mcts  ocultas  maldades. 


De  CoRHEtio  Tácito.  2U 

luní,  (^)ne  moK  uiiu  ellec  [h]  ad  facieada 

peuicula. 

CAP.  XX.  Ambigcnti  Meroni  quonam  mo- 
do noaiiuii  íiiariuii  ingenia  noceíccrcnt,  oftci- 
tur  Silia  mitiimonio  bcnatons  haiid  igac>ta,ac 
Petronio  pcrqaam  favmlians.  Agitur  m  cxa- 
Imm  tanqiiam  [r]  non  híaiilet,  qn^>  vidcuar, 
pcrtulcrátque  propno  odio...     L^J  . 

^  W  annuiíuil,  .//.//..  Era  efle  entre  los  Ao- 
fnanos  m  ^mllo  con  algma  figura,  ^ue  fe  im- 
pimía  en  greda  de  AjU ,  ó  cera  ,  para  cerrar, 
*   felUr  ¡as  cartas  ,   o  tn(iramentos.  , 

ib)  né   ellcC.  Tendría  prsfente  el  remedo,  ^ue 
h   Ijla  hecho  poco  antes  de  la    Ierra    del     Poeta 
LHcano  ,  para  rn..r  U  vida  a  Mela  >  ?adre. 
i¿)  taaiquam.   e^e  era  el  preuxio- 
(i)  propno  odio,  e^  er^  d  mmvo.ú  ab^r^, 
reslmiemo  y  que  U  tema. 


254 


Lugares  Selectos 


4 


LUGARES    SELECTOS 

VE  CHISPO  s^iusno. 

De  Bell.  Ca  ti  l  in.  Cap.  V. 

L.  Catilina    nobili    genere    natirs     fait 
magna  vi  &  animi,ác  corporis,  fcd  inircnio 
malo,  pravóque.  Hiiicab  adoleícenria'^bclla 
inteílma,  cades,  rapind-,  diícordía  avlhs  erra- 
ta fuere:  ibique  jiiveiirurem  íuam  exeraiit. 
Corpas  padens  media?,  vigilia,  algons   íiiprá 
quam  cuiqnarn  credibile  eft  :  animns'audax 
lubdolüs,  variiis,  cnjus  rei  líber  íimnlaror  ac 
dirsimulator,alieni  appeté>,a]i  proíliíus,ardens 
m  cupiditaribus:  farís  cIoqncnria?,íapícnria:  pa- 
rum.  Vaftus  animus,  ímmoderata,    incredibi- 
lia,  nimis  alta  fcmper  cupiebat. 'hiihc  poft 
doíiiinatíonem  L.  SuUx  libido  máxima  ín- 
vaícrat  Reíp.  capiundi-:  ñeque  lá  qaibus  mo- 
ciis  adfeqneretur,  dum  íibi  regnum  pararer 
quídquam  peníi  habebat.  Agicabatur  ma2;js^ 
magííquc  in  dies  animus  ferox,  inopia  rei  la- 
milians ,  &  coní'cientiá  Icelcrum:  qucu  u tra- 
que 


.\ 


De  Crispo  Salustio.  255 

a,K  his  arnbus  aiiKcrat,  quas  lupra  memo- 
SvHnciíabanc  pi^tevea  coi lupn  cavitat.s  mo- 

íuxuna  atque  avar.tia  vexabant.  Res  ipla  hor. 
iaa  vScui  quon.am  de  moribus  civKot.s 
tempus  admonuit,  lupra  repetcre ,  ac  pai- 
cis  inftituta  iv.aioium,  domi  milmxque ,  (¿) 
qSomodo  Remp.  habuennt,  quaatamquc 
relia-ici-inr  ,  ut  paulatim  immntata,  ex  pul- 
ccrmíia  &  opnma,  peísuma  ac  flagitioliísima 

facta  lie    diilei'ere. 

CAP  XIV.  In  tanta  tamquc  corrupta 
civitatcC^tüina  id  q«od  l^^u  facilU™  e- 
rat  oraniLim  flagitiorum  [.]  atque  focmo- 
rum  circuiTi  fe,  taniquam  ftipatorum  catervas 
habebat.  Nam,  quicumque  impúdicas,  aclui- 
ter,íaneo;  manu,  ventie,  bona  patria  la- 
ccraverat ,  quique  alienum  ^s  grande  con- 
flaverat ,  qao  tlagitium ,  aut  tacinus  redi- 
meret ;  pr^terea  ,  omties  undiquc  parricida:, 
facnlcei,conviai  )udici)s,  aut  pro  faüís  )a- 
diciuai  tuncntes,  ad  hoc,  {¿) -quos  maiuis, 

la)  quos  fupl.  aves.  (¿)  domi,  m.litia.'qae 
fuPl.   in   loco,  er,  U  pa^.,  y  1«  U  gt^erm 

(¿)  ?iA<aÚomm,  pone  en  luga.r  de  rtagltioio- 
rum/fecinorum  de   ñcmoioíomm, por  cxm- 

íar  e(í:c.s  voznes   mm   UrgM. 

(d)  ad  hoc.    Terenc.   y   Cic.  diZjrl    ad  hXC 

ftt^l.  addc,  Vmai  de  efi». 


^5<5  Lugares  Selectos 

arque  Imgua,  perjuno,  óc  ci vi li  ningiiíne  a*. 
M>at :  poi  rcaio  ,  o^iines  qaos  ílagitunii,  e. 
ge.iasconíciLis  animas  e^acritabar,  iii  Catili- 
n«£  proxuiiii,  tamiüaréiqíe^  crant.  Q^ioi  f, 
quis  etiaiB  á  culpa  vacuas  in  ainidtuai  cias 
iiiaderat,  quondiano  uiu,  aque  illecebns 
íacile  par  íimihíque  cctcris  eraciebamr.  Sed 
niaxioie  aciolclce.^tium  femilianeatcs  aDp'^tc- 

dolís  haad  1ií-nca]ter  capícbantar.   Nam  uti 
cniuíqae    íluduirii   ex    aérate  fíambat     alijs 
canes  atqnc  cq-ros  mercan:  (.,)  poíhemo  ñe- 
que   ímnptüi ,  ncque  modc^lx  fu^  parcere 
mm  ilíos  obnoxios ,  fidóíquc  íicaxt ' 

CAP.  XV.  lamprimam  adolcfcens  Catiiína 
multa  nefonda  feccrat,  caiii  Vírnnc  nobiii 
Ciim  íaccrd^otc  Veíla:,  aíia  hajuíceniadi  con- 
tía  ins  taíqac.  Poílrcmo  captas  amore  Aureíic^ 
Ureítil  a:,  cujas  piv^ter  formam,  nihíl  amqua 
Donus  Jaudavjr:  quod  ca  nubcrc  illi  dubitabar 
tímens  pnvjgnuiii  adalcuní  aérate:  pro  cerro 
crcdirur,  necato  filio,  vacuaiii  doíiinn.i  íceleftis 
nupnjs  tcci&.  Q^x  q-iideui  res  mihi  m  púmis 
videtur  caufla  fuiiíe  ficinoris  maturandi    a] 
Namque  animas  impuras,  dijs  kominibúíque 
iníeítus,  ñeque  vigilijs,  ncque  quieribus  Teda- 
n  porerac.  ira  coiícienria  meatem  excitaiii 
W  mercan,  >/./.  lolcbar. 
(^)  maturandi  de  ^sdsmr. 

ve- 


De  Crispo  Salustio.  ^  257 
Vcxabat  Igirur  colos  (<?)  eius  exlanguis,  foedi 
ociili :  cicas  modo  ,  modo  tardus  inccfllis : 
prorfus  infacie,  viiltáque  vecordia  inerat. 

CAP.  XVL  Sed  juvenmtGm ,  qaam,  ut 
íiiprá  diximus,  ilíexerat  mulris   modis,  mala 
facinora  edocebat:  ex  iilis  teftcs,  íignatoréf- 
quG  faifos  commodarc;  fídem^  fortunas,  pe- 
ricak  vilia  haberc.  [h]  PoÜ: ,  ubi    eorum  fa- 
mam  ,  átque  pudorem  attnverar,  majora  alia 
imperabat.Sicaura  psccandi  in  pr^síens  mi- 
nas   fappetebat^    nihilominus    infontes   11- 
catiíbntes,  circumvenire ,  jugularc.  Scilicet 
ne  per  otiam  torpcfcerent  manus  aat  ani- 
mas ^  gratuito    potius    malas ,  atque  crildc- 
iis  crat.  Mis  amicis    focijíqae  confiías   Ca-^ 
tilina,  ílmul  quod  ^s  alienum  per  omnes  ter-^ 
ras  ingens  erar:  &  quod  pleriqué  Silllani  mi- 
lites, iargius  fuo  uíi  ,  rapinarum  ,  &  vido- 
ri^  vcteris  memores,civiIe  bellum  exoptabantj 
opprimund.^  Reip.  Goníilium  cepit.  In  Italia 
nuUüs  exercitüs:  Cn.    Pompcjus  in  extrcmis 
terris  bellum  gcrebat:  ipfi  coníulatam  petan- 
di  magna  fpes :  fenatus  nihil  íané  intentüss 
tut¿e  tranquilasque  res  omnes ;  fed  ea  pror-^ 
fus  opportuna  Catilinaí. 

CAP.  XVIL  ígitur  circiter  Cal.  lun.  L<, 


{a)  colos  ,  por  color. 
[¿?]  vilia  habere,  tener  $n 


^QGÓ. 


CáC'* 


t!i 


if'i 


^5B  Lugares  Selectos 

C¿srare,&:  C.  Figulo  Cois,  pnnio  fingulos 
appcil.ire  ,  {a)  hoitari  alios  ,  aiios  tentares 
opcs  ÍLias,  imparataiii  Rcmp,  magna  prc€- 
iiiia  conjurationís  doccre.  Ubi  íatis  explo- 
rara funr,  qim  voluit :  in  uniiiii  omiiís  f^) 
convocar ,  qiiibiis  maxama   neceísitudo ,  (5c 

plurinium  audacia:  inerar 

CAP.  XX.  Catilina,  ubi  eos  quos  palil- 
lo   anrc  meinoravi ,    conveniíie   vidi:v,    ra- 
tnetíi  cuQi  íingalís  multa  í^pc  egerati  ramea 
in  rem  fore  crcdcns  univeríos  appeilare ,  Se 
cohorrari  ^  in  abditam  partcm  a?dium  icccC" 
firj  atque  ibi  ómnibus  arbitris  procul    amo- 
tis,  orarioncm  hujuíccmodi  habuir:   Ni  vir- 
tus,  fidéfque   vefira  fatis  fpe^ata  mihí  forent  5  ?ic^ 
^mcquam^    o^f  omina  res  cec¡dljfet\  ¡j^es  maana,  do* 
mmmo   In  nmnlbm  fruflra  fmjfenty    neqm  ego  ^cf 
igmaviam  ,   mu   vana  mgenla  ,  incena  ,  fro  ceñís 
mptarem.    Sed  cjma  ?mltis ,  &  ma^ms'  tempcjUr 
tihns  vos  coanoví  fones,  fid¿f^tie  mlhi  :    e&  anl-* 
mus  mfus  efl^  maxnmp:;n  atque  pulcherruinum  fa^ 
elnus  incinere:  fimul,  quia  vohis  eadem,  qiu  mlhi  ho^ 
na^  malÁque  ejfe  intelíexi.  Nam  ídem  velle      dt'» 
{a)  appeilare,  y^//./.  ce^pir. 
[b]  Omxws  por  omnes.  Efie   Autor  ufa  ntn-^ 
isho  en  el  acuj.   de  plur^A  de    U  tercera    decL   U 
íermm,  is ,  que^  era  en  fu  tle:'npo    mas  de    moda^ 
é¡ue  la  de  cs,  o  eis,  como  prueba  el  Card,  Nori] 
Cen.  Pif,  difs,  4,  ca£,   3. 


De    Crispo  Salustio»  _       259 

me  ¡dcm  nolle,  ea  dcmum  firma  amichU   eff:.  Sed 
ego  ^m  mme  aghav':, eviene s  jam  antea  dívcrfi  (^)  ^í?- 
di'lís,  Ccteram  mlhl  m  dies  magis  ammtis  accendiíur^ 
m?n  confidera  ,  ^u^  cor^dlúo   vita  fmhra  fit  ,  mft 
9fof^.et  infos  vindaamns    in  Ubertatcm.  Nam  foft- 
auam   Ref¡>>  m  f^ucorum  potentinm  jtis,  atque  di- 
tionem     concefsit  :   femper     Ulis  reges  ,    tetr^rckt 
vttiin^le^  efe:  {b)  popull^nMlones  ftt^endta  penderé. 
Cet^n  omnes.í^reyím,  honi,  ti  oh  tic  s ,  at^^AC  tg;4oot'^ 
Its ,  vpilms  fiilmus :  fine  gratU,  ftns  amóntate,  hts 
ohnoxlj  f  c^mb^s ,  fit    Refip.  vderet,  fiormUtm  efi- 
fcmpts.  ItACj^M  omnis gratia,  apotema  ,   honos ,_  divi- 
ti^  armiUlos  fitint.am  ubi  Hit  vohm  :  ?iobisre- 
ll^iién  pericpiU  ,  rept^lfas,  jndltU,  egcfiatcín.  Qji<& 
^uovifiqM  tándem  patiemlnl  fiortljsiml  viril  mnne  c- 
r/:jri  per  vlrtmem pr4-tt,^qMm  vham  mifer^.m,  a- 
que  ¡nhone^am,  ubi   aliemfHperb¡c&  hdlbrto  fmnSy 
per  dedeciis  amittere  \  ^       . 

CAP.  XXL  rerum  enlm  vero,  pro  Deum  at^ue 
homimím  fiídem  \  ritioria  In  manpi  nobis  efi.  vlget 
^tas :  a}íh77íís  valet,  contra  lilis  ,  annis,  atque  di-* 
^itijs.omnia  conjsnttermt.  tantfimmodo  inccepto  optíS 
€Jl:  cxiera  res  cxpedlet,  Etenim  qiiis  mortalinm  , 
em  virile  tngemum  inefl,  tolerare  potefi,  ilus  div.itias 
fi0  erare,  nnas  profmdam  in  ex  finiendo  man  ,^  & 
fn^ynibtis  Cüzc^vU-dis  '->  neis  rem  fiamiUctrem  etiam 
ad  neceíf^ria  deeft)  Utos  binas,  am  ¿im^lms  domos 
{a)   dívei'íi,  feparadoi, 

"  efsc , . . .  penderé  /^//,  apparearJ 

mi 


1} 

I;  :-f| 


2r6o     ^        ^  LAUCARES  Selectos 

continuAre^  mhls  Urem  fumllUum  ntifc¡tiAm  ullnm 
tffe^  cumtdmlas ,    \a\    figna  ^    tormmata.    emunt  ^ 
nova    dirmnt  ,    ñlla    ^dificanp  i  pofiremo    úmtiihs 
modis    pecmmm    trahunt ,   vexant  :    taryien  fytm'^ 
ma    lihidmc  divitias    fuas    vincere    necjpie^m.     (h) 
At   nobis  eft  domi  mopa  ^  forh  <e/   alienptmi  ma^ 
la  res  ,  fpes  multo   afperior.    VenlijiHe  <^md  relicj^l 
habemm  ,  f>r<&ter   mtferam    amm^,m  ? .  Quin    mtur 
expergtfcimmi  )  en  ilU^  ¡lU^  qnam  fape  Qptafiis,  liher-^ 
tas,  p}\tterca  ,  dJvftia^  decHs^  gl&ria    in   ochHs  fiid 
funt.    Fortuna   ea  ómnla   vitiorihm  trdmU  nofmt^ 
Res^  temp.v.s  ^  perlcnU  ^egeftas^  hellt  fpolia  maani^ 
fca^  magiSj  ^Uam  oratio  mea,  vos  hortentpir,  F'ei im-f 
fcr atore  ,  vel  milita  ?iae  utimlni.  Necjue  anlmns  , 
n^eque    corpas  a  vo.b^s   aberit,   Hctc  ipfd  pit  f¡?cro^ 
tiohtfcum     una  Cunful   agam  :    nifi    forte    avilmus 
fall'.t ,   &  vos  ferv'tre   magis  quam  imperare ,  pa-^ 
ratl  e(¡is.  ,  .  , 

,CAP.  XXVí,  Sed  in  liis  erat  Sempro- 
nia ,  qiia?  mnlra  ixpc  vinlis  aiiáacix  ñicino- 
ra^coiiiiícrat.  Ha^cmuíicr  genere  arque  for- 
ma, pra^rcrea  viro  atque  libcris  íatis  fortu- 
nata  ñiit :  lirteris  Gvxcis ,  &  Latinis  doda  : 
pfalerc,  &  íaltare  clcgantiiis,  qaam  neceíTe  eíl 
probcL-:  iiuilta  alia,   qux  inílnimenna  luxu^ 

[a]  tabulas  ,  pñaptras.    íigna  ,   cj?atnas,    to- 
ICLlUiaCa,  vaxdlas  de  oro  ^  &  plata  bravadas. 

{b~\  nequGunt,  porque  tienen  mas  de  h  ^ue 
fueden  defear^ 

riae 


r 


De  Crispo  Salustto.  ^  26 1 
riaefunt.Scd  ei  cariora  íempcr  orania,  quain, 
dcciis ,  arque  pudicitia  fuit.  Pccnnu^ ,  aa 
fam^-  mimis  parceret,  haud  ñiCile  diícenicres. . 
Sed  ca/ía:'pe  antehac  fidcm  prodidcvac , 
creditum  abjiiravcrat  ,  cxdis  confcia  fucrat , 
luxuriá  arqnc  inopia  pra^ccps'  abierat.  Vero m 
ingcniíira  cjus  haud  ablurdum;  poüe  vcriiis 
faceré  ,  jocum  moveré ,  fcrmone  iiti  vel 
modcfto,  vcl  molli,  vel  procaci.  Prorlus 
mul^x^  facetia%  multúiqíie  Icpos  merat.     -  _ 

CAP.  XXVIL  His    rebüs  compararis , 
Catiüna  nihilo  miniis  in  proxuminii  fnnmn 
Coníulatüiii  perebat;  íperans,  fi    defignatiis 
forcr,  facilc  le  ex  volúntate  Antonio  píumai. 
Ñeque  intcrea  quietus  erat,  fcd  ómnibus  mo- 
dis  inüdias  parabat  Ciceroni.  Ñeque  íHí  ta- 
mcn,  ad  cavendum  dolus,  auf  aftutia^  deeranc.  • 
Naiiique  á  principio  Confulatus  fui ,  multa 
poUicendo  per  Fulviam^efFecerat,  utQ.Ca- 
rius,  de  quo  paullo  ante  meinofavi,  coníilia 
Catilin^  libi  proderet.  Ad  hoc,  collegam  fu- 
um  Anronium  padione  ProvmcicE  perpulc- 
rat,  ne  conrra  Remp.  ícntiret:  circum  ícpra:- 
fidia  amicorum,  atque  clientium  occulte  ha- 
bebat.  Poftquaiiidies  comitiorum  vemt ,  & 
Catilina:  ñeque  petitio ,  ñeque  inridi.€,  q^^^S. 
coníuhbus  m  Campo  fecetat,  profpere  ceísere: 
conftituit  bellum  iacere,  &  extrema  omnia  cx- 
periri;  quoniam,  qua^ocaiíte  tentaverat,  aíl^e- 
ra,  foedáque  cveuerant, . , .  ^^' 


26. 


Lugares  Selectos 


m- 


LUGARES  SELECTOS. 

VE  TITO    LIP'^IO. 
Historiar.  Libr.   I.   Cap.    XXIV, 


Orte  in  duobiis  tiim  cxercitibus  [a)  Qxzwt 
X  trigcmini  fratres,  [¿j  nec  aérate,  ncc  viribus 
diíparcs.  Horacios  Cunaí:ióíL]uc  fbillc,  inris  co- 
fíat,  ncc  feniie  res  aiuiqua  alia  cíl  nobilior. 
Tamcn  in  re  taiii  clara,  norninuiíi  error    \c\ 
nianetj  ucrius   popiiÜ    Horatij ,  utríus  Cn- 
riatij  fuerint.  Autores  utroqiic  trahunt:  U] 
plurcs  tauíen  invenio,  qui  Roinanos  Hora- 
rios voccnt.  Hos  ut  ícquar,  inclinat  aniímis. 
Cmii  tngciiiinis    agiint   reges,    ut   pro  fuá 
quifquc  patria  dimiccnt  ferro.  Ibi  iuiperiusn 
fore,  undc  vidoria  fuciit.  Niiiil  recuíarur:  tcii> 
pus  &  locus  convenit.  Priuíquaní  diinicarcnt, 

{a)  in  duobus  cxercitibus ,  ds  Roma^  y  de 
Alhama. 

{b)  trigcmini  h^nc^^  tres  hermanos  tmlll^os. 
{c)  Clior,  ignorancia* 

foe* 


De  Tito  Lwo.  i^ 

fty.dus  iaum  f.i)inrer  Romanos,  &  A- 
b¡ros  cit  bis  legibus,  uc  cnjuíqnc  popuh  u- 
vS  co  ccrtamu-i  v.ciflent ,  is  airen  populo 

ciim  bona  pace  iiTiperiraret .   ■  ,-' 

CAP  XXV.  Fcedcre  lao,  tngcmín!,  h^ 
cat  con  vencí  at,  arma  capmnr.  Quum  luí 
im-ofque  adhorrarcntiu- ,  Veos  fatrws  fai-n^m 

«,.««,:  tei-oces,  &  íuoptc  .ingenio ,  &  pkn 
ad^oftantiiun    vocibus,    in    meaium   uiac 
«Ju¡s  acics  proccdunt.  Coníederant  utnnque 
nro  caftris  dúo  exercitus,  pcncuh  magis  pia:- 
lentis,  quam  cura  cxpeites.  quippc  impenmn 
agcbatur,  m  tam  paucorum  virtute  atque  for- 
tuna poütum-Itáque  crgo  ei-caí  lulpensiquc, 
in  minime  gratum  ípeclaculutn  animo  luten- 
d-intuL-.n-l  Daun-  Gíínum.  infeftiíque  annis,  vc- 
lut  acics,  temí  juvcnes  magnorum  exercituoin 
ánimos  í^erentes,  concurrunt:  nec  his,  nec  lUis 
ccriculuín  lüum;  publicum  impenum  íerviti- 
úmquc  obveríátur  animo:  [^  fiituraquc  ca 
¿cinde  patcioe  fortuna,  quara  ipíi  fccitknt.  Ut 
primo  í^atim  concuvíu  mcrepuere  arma,  mi- 
cantéfquc  fulsere  gladij ,  iiorror  mgcns  Ipcc- 
r^)  fedus  iaum /»;■/.  fHit,/f  ht^o  «»  nauda, 
fe  cefifJL    {h)  animo  intenduntur,  fe  afluat 
ion  toda  el  Alma.  ^ 

U)  obvetíatur  animo,/*  frtfmn*]»  m«A- 
.      •„  tan- 


K' 


^<54  Lugares  Selectos 

tantes  per(lring,t :  &  neutro   mclinata  fpc 
torpcbar  vok  ipintúíqae.    Conícrtís   deinde 
manibus,  {a)  quiim  j.rim  non  motus  tantum 
corppnim,  agitanóquc  anceps  teloruiii  ar- 
mommqiie,  lcci  vulnera  queque  6c  fan-iüs 
ípcaaciilo  eííbnt^  dúo  Pvomaní,  fuDcr  aínim 
-   alms,  vulneratis  tribus  Albanis ,   exfpirantes 
corriTcrunt.  ^á  quorum  caílim,  quum  coi> 
clamaa^t   gaudio    Albanus   exercitus      Ro- 
manas- legiones  janí  ípcs  rota ,  nondüm   ta- 
nieii  cura  deferuerat  exánimes  vice  uuius  {hl 
qucm  tres    Curiatij  drcümfterant.  Forte  is 
intcger   fuit ,  ut  (c)    univeríis  íbius  nequá- 
quam par ,  ÜG  adverfus   íingulos  ítrox.  Er- 
"go,  iit   íegregarer  pugnam  eorum,  capeísit  fu 
gam,  íta  ratos  fccuturos,  [d]  ut  quemque  vul- 
liereafeduQv  Corpus  finerer.  laui  aliquanturn 
ípatíj  ex  coloco,  ubi  pugnatum  eíl,  aufugc- 
rar,quum  refpiGiens  videt  maguís  intervaTiis 
íequentes:  uniim  haud  prociil  ab  Tefe  abeíre. 
in  eum  magno  Ímpetu  redit.  Et  dum  Alba- 
nus exercitus  inclamat  Curiadjs ,   ut   opeiii 
ferant  fratri^,   jam  Horatius  cxio   hofti  vi- 
(a)  confértis  manibns^  pelear^do  de  mas  cer^ 
cd  j  vimevido  a,  las  manos^ 

•(/')  vice  unius>/'/.  pro,/<^r  Ufmrte  del 
íinico. 

(r)   ut,    afst  como^ 
{dy  ut,  fe^Ufí  qnu 

etot 


'jE)E.  Tito  Lino.  .  . 

inkot  fccundam  pugnam  pcíebat.  Ttim  cía 
more  ,  qiialis  ex  mipcrato  (^)  ñivcntmm  ío- 
ict,   Romani    adjuvant  \b]  militcm    fuum ; 
¿c  'iiie  dcfungi  prcelio  [c)  fcll-inat.  Prius  ita- 
que    quam    aitcr ,    qui  ncc   procul    abcrat 
coníéqni  poíTet;  &  altcrmii  Cunatium  coi> 
ficit.  laiiique  a^qnato   Marte  (¿i)  íingah  fu- 
pcreraot  5   íed    nce  ípe,  nec  vinbus    pares. 
tltcriioi  intadum  ferro  corpas,  6c  gcmiiia^ 
tó  vidoriá  fcrocemin  certamen  terfiam  da- 
bahr:  aíter  feffaiii  vulnere,  feiíiiai  curíu,  tra- 
hens  (¿)  Corpus^  viaufque  fratmm  aite  ftra- 
te ,  viciori  objicirur   hoíli.  nec  ilud  pra:Iiuat 
Unt.  Romanas  exiiltans,  Vms^  \xxQ¿\\x^fratmm 
Míinihm  (f)  dedil  tertmm  ^  canf<&  belli  hmfce; 
Ut  Romanm    Alhano  ¡mperet,  dabo.    Male    íüfti- 
ficnti  arma,  gíadiuní  íupernc  jugalo  défígit: 
jaccnrem  fpoliat.  Roniani  ovantes  ae  gratu- 
]ante5,Horacium  accipiiint:  eo  majore  cü  gaa- 
dio,  quo  prope  metum  res  faerat. Ad  íepultu- 
lam  in  de  ruorum  nequáquam  paríbus  aaimi& 
vcrtuntur,  qnippe  impcno  airen  aucti  ,  al- 
tcri  ditionis  alienas  fadi.  Scpaíchra  extant^, 
[a\  éx  iníperafo,  fat^L  cventu,' 
{h)  adjuvanty  alientan,  '     ■     .» 

te)  dcfungi  procíio,  libertarfe  dé  U  Ud^cun-^ 
diiirU,  (/)  ax]uato  Marte,  huhu  igml  el  combate, 
{s)  crahens,  for:^ando,  [/]  Manibas/íi/'/.  Dijs, 


\ '    }• 


f.fl  .  -r      ^'^«ARES  Selecto» 

^uo  qujfquc  loco  cecidit:  dúo  Romam  nnH 

vcrlus ,  ied  diñantu  Jocis,  ut  &  pugnatum  eft. 
LiBR.  XXVI.  Cap.  L. 

cum  adidta  virgo ,  adeo  eximia  forma     uc 
quacumque  incedebat,  convertcret   omn'inn, 

priDcipi  Ccltiberorumadolelcenti,  cui  Allu- 
CK>  W  noaien  crat.  Extcmplo  igitur  paren- 
t  bus  fponfoque  ab  domo  accitu  01,1,^] 
nm  audirct  depcnrceum  fpóníilZe  vbi 
primum  vcnit,acuratioieeum  fermone  quam 

(j  MnCiO,  en  U.ar  de  Allucius,  .' Alluci; 
A<¡HeipMiVo  a  heUmfmo  de    atrición,   ello   I, 
t^,tac>o.  Je  la  Leng^.  Griega,  en  9«,  «„  ,,yi  i^¿, 

Xf^A-J         "■  Oc""-"""  anima:,  quaicsncc 
candidjorcs  tcrra  mlit,^cr  guaJibus,  &c.       . 


De  Tito  LivjO-  .  ^*^f 

*«Mm  mhl  dan  ffor,f.m  mf^fs  ^^m^  ^^l' 

/.I.  4e.  Í^Usf^mm  fatrmmci^e  mermar,  ^r, 

CnL    Ror.,..  efe:  «ec    ^^i'^-'  ^^^lll^tiT- 
hoSe    d!ci  foP.   r'"'.  ■-"■'"''  ¡■''"ttlédaí 

iciiüiE    tenens,   Dcos    omnes    invocare 

;J^S  am   üUpro   fe   refei-endam.    quo- 

nlanf  iU  nequaíuam  fatis  facultan s  pro  íuo 

animo  atque  illius  crga  fe  meneo,  eílet  U_ 

rentes  indeco^natíque  virguits  appellan.  q.U 

q^^Sam  gratfs  üb.l-cdderetur  -^¿^ 

redimep.dam  fat.s  magnum   atmlul^u  apa 

pondas;  orare  Scipionem,  ut  '¿^bfe  í^<>^ 

num  accipcret  ,  coeperunt:  haiid    T""^ 

íias  rci  apudfegradam  f^'t^^^^V^g/^.f,. 

rp^nr-s     auam  redditx  inviolata:  torct  vu 

"ms    Scin'o,  quando  (.)  tanto  opere  pete* 

K    acc¿ptarurn  fe  polHcitus   poní  ante  pe. 

£;  íuÍsk:  'Vocatóqaiad  íe  AHuao  ^S.p^do^ 

(4)  quando,  pergHt^  />»<«  2<*« 


u 


^*  Lugares  Selectos: 

kre  ac  íibi  haberc  juísit,  His  i^etiis  donia 
íionoribuíqae,  díüiiísus  dmiuiii ,  ímplrvk 
poptiíares,  Jaudibiís  ineritis  Scipíonis :  Vcniííc 
Uijs  íimiliímum  juvcncm,  viiuentem  oamia, 
qnum  arrais,  mm  benígnitate  ac  benefícijs 
Itaquc  dcJeau  cJíentiurn^habito,  cum  dclcdís' 
iiiiJie  6c  quadrigentís  cquidbiis  intra  pau- 
eos  áici  ad  Scípíoneiii  rpvertic. ...       '      ' 

Li^R.  XXXVIIL  Cap.  L. 

...  ,P.  Scipíoni  Africano  (  ut  Vaferiu» 
Antias  W  autor  cft)  dtio  Q.  Pcciííii  (^;díciii 
dixerunr.  {c)  id  prout  ciijufqüc  in^rcnuim  e- 
rae,  mtcrprerabanuir.  Auj  non  tribunos  píe- 
t>is    ícd  univeríam   civitatem ,  qnx  id    pati 

poíSCt ,    incufabant.    Dnas  máximas  orhls  tnra^ 
ruT?,  mhes  wgratas  mw    p-o^c  tcmpore    in  prwci-^ 
fes  [dj   mvcmas  ,   Romam  mgraüorem  :  /?  auúUm 
^ÚUCarth^  viñum   Annlkdem   ín   txlüi^m  ex- 
{^)  Valcrjus   Antias,  AnMi/U  de  Roma   de 
^Uten  ata  Gelio  kafta  el  libro  js.{  N.  Att.  Lihr. 
7.    cap  9,)  y  fe  ha  perdido  em€ra?nemc  fu   Ohral 
W  dúo  Q,   Petillij.  Eran7r:iunosdelaple^ 
»e  ej.os  dos   primos  hermanos  ,  acvif^dores  de  Sel- 
pon  por  el  tnpixo  de  Catonju  enen:i,o  d:f¡muUdo. 
/   W  dicaí   ^^^^X^.mK,  durara pnr,: me  comp^r^. 
mep  ante-  Us  Tribus,  '  ' "       /     \, 


De  Tito  Lívio. 

fMer.  Rom^  viürix  viñorem    Afñc^nHm  cxpeh 

ht  Alil  Nermnem  mum  Glvtm  untam  emM^ 
re'Ueu  ,  mleg^hy^s  intcrrcaan  {^)non  pojsir.  m- 
m  um  ^q^mL  lihertaiis  [h]  efe ,  ^mm  ^ot^n- 
tlfimum  cmmqm  pofe  aberre  cmfam.  {c)  ^M  ^.n 

mlttl.fi  ratto  nm  fit  reddenUl  ^m  j^s  ^tir^ p^ 
ii    non  porsit,  m    cum    vim  hand    inr4f'    U¡^^ 
Béec  aíirqta  fcnnoaibiis  donec  dies  diceod^ 
caufe^veniLW  Ncc  aiiiis  antea  quifqaam, 
me  ílic  ipíc  Scipio  coniiil  cenlorvc,  miyjio 
omais  ^cncns  hominumfrequeana  qua  reiift^ 
íilo  dic^  ra  foriim  eft  deduaus.  luilus  mcci^ 
caufam' íine  lilla  eriminiun  mentionc    ora. 
tiopem  adco  ma^nificain  de  rcbus  ab  íe  ge- 
ftiscft  exoríüs,  ut  fatis  coaftaret,  nciiiinen* 
iimqnam  ncquc  melms  ,  ñeque  venus  lauda, 
tam  elíc.  Dicebanmr  enim  ab   coaem   ani- 
mo  mgemóque,  á  quo  gcfta  crant :  óc  aa- 
riuní  ñiftídiiMi  abcrat;  qimpro  película,  noi> 
i  a)  inVQUO^^^Ú,  fer  refíderíf^ad0.  ^       . 

[b]  tam  a^quand^e  lioc^mis ,  tan  proprt»  á^. 
meftra  likerud  ,   fue  debe  conferv^rjs  íguaL 
[c']  dicere  cauiTam,  Oraren  fu  dtfsnfa> 
(d)  íiunmam  Rempubl,  e^  'h^ar  de  fu  il-^ 
mam  P.eipubl,  U  fnprema  amborlddd.  deURt^ 
publica.  ^  r       '  A 


um^ 


''■M\ 


^70  Lugares  Selectos 

m  gíoriam  refercbanmr. 

.    .C'^^^^-  LI.  Tribuni  plebís  vecera  luxiiri» 
ínmma  [a]  Syracuíánorum  híbemorum    óc 
í^i!f  ^'^^^^^^^^^^^«^^^^    cumultum ,  [h]  qJnm 
ad  fídeiii  praerciitiLun  criminum   reLülüi'cnt ; 
luípicioDibus  niagis,  quamargumcntis,pccu. 
mx  capt^  rcum  accuíarunt.  Flünm  caf^tum  fi- 
ne prútio  reddmm,  {c)  omnibúfcjHe  alijs  rehns  Sci- 
ponem,  tamquAm  m  ejas  müus  wann  pax    Ro^ 
mma  hellúm^ue  efet ,  ab  Antlocho    caínim.   Di- 
a^orem  [d]  eum  Conjuli,  non  legatum  in  provlnciA 
ffiíjle  :  nec  ñd  dUm  rem  so  ¡^rufecinm,   c¡uam  h$ 
id^cjmd  HlfpanU^  GaLlí^,   SicUU  ^   Af-ncjt  jam- 
fndem    perfmfum  ejfet  ,    hoc  GracU  Afi^c^ue,  & 
mmbus  ad    orientem  vsrfus    regibm   ^cmlhufatis 
éipparern  5   mum  hommem  ,  capm  colnmen^^ue  im* 
fmj  Romaní  ejfe:  fnh  nmhra  Sdpioms  clvltatem 
W  vctcra  luxuri^   crimina,    hs  ^ntiams 
targos  de  U  proftifion.    Syracuíarorimi    hibcr- 
porum  de  ¡os  (^Hárteles  de  Invierno   de    Syracw 
fñ  5   efio  es,  de  aver  invernado  alU  ames  de  paf- 
far  A  la  África, 

[b]  Locrís  ^\(tmm,tumukm\\.  La  Cedldori^ 

^H€  fe  hlx^o  en  Locres,  Cmdad  anticua  de  halla , 
contra  el  Governador  Q.  Plcmtn¡o^[mmbrado por 
Scipion  ]  poY  fus  cr  mi  dada,  y  ex  tor fortes, 

[e]   reddirnm,  por  Amíoco  Rey   de  Syr'ia. 

{d)  Diaatorem  ¿xc.  Que  fe  avia  portado  con 
el  Conftilfu  locrnaano,  no  como  fa  7 lómeme  ^enera\ . 
fim  C9mo  Xefefiépreme.  ^^. 


De  Tito  Livio.  *f*' 

f-iamn     invdiaqua   poflunt ,  "'S«^'^.^-  ^/.'\ 
Su;  u.  noalm  P-duais,pro.üaad^  • 
cft    íí'l  ubi  ca  venir,  tribuní  m  Rolcus  pu 
ma   uce  coní-cdcrunt.  Citatus  reas .  magna 
íamScamicorum  clicnriumque  pcrmeCaní 
agmmc  aun  h  eatioque 

concioncm  ad    t(.oitra  i,fj  '"^^'/'•»  i 

",&  Mlntrvam,  c.Hréjc¡H>  Déos     f^^f^^ 
Z      .f?««  ^rci  pr.fidenr,  /Mundos  'I,.;  hf^H 

rZ  %reJe  llpM.  ^nend.  ^nenun.  f^cdut^m. 
*    {a\  Patiuní,  ds  las  Sinaiorts. 

(¿)  prodifta  dics  cft  ,  fi  findi  nmv.   tcr- 

"'■"(í'a&la'f/.  Trih.n.,e.  ,u.  f.  ora- 
GderAs  enemigas ,  1  eJU^a  «/»  we»»"  »' 

*^''^7d)  fenircoUaris ,  d  Underas  defplei^das. 

U)  iu  CapiroUum,  al  Templo  de  ypner, 
^«í  iflaba  en  mo  de  los  7-  Monm  di  Rom^  , 
U/mAd»  clCs^Mntx  , 


t    ! 


^^*j  j         tu6ARK,s  Selectos 

^hne  mecHm  Qtuntes  ^  &   orate  Veos,   ut  J¡ 
f        -^  .        J      ?  ^t;''    fíeteos  honares    reher* 

icend.t.  ísmulfe  nniver/a  concio  aVerdc  &  fe- 

J)s  pra-rcr  fervilein  con,, tatrul  &T^S,,cm 
ict.  Sc.pio  non  in  Capitolio  modo    fcd  D-r 

pcdies  favorc  hominiim  &  aeftiniacione  vc- 
Sam'?c  wf.  '""  ^"^'  ^•-'■-^'--trnmt 


U 


De  Punió  el  Mayor. 


LUGARES    SELECTOR 
D  E-  P  L I N I  ó  f/  Mayor. 
Maturális   HtsTOR.  LiBRt  í- 
T-  TFR   eft    ndn  trita  auaonbus  viá ,  neC 
1  íuf  pexgrmri  animas    cxpetat.  Ncmo 
^  T  Jtam  idcm    tentaverit ,  ncmo    a- 
nSf  GÍSos^ii  unas  oinnia  ea  traftavent, 
fe  país,  ftudioium  amoenitatcs  qua^n- 
Magna  p^is,  ^  ^   ^^^  ^j^  ^¡,^5   ¿i^un- 

nebiis  premuntur.    lam  omn^a  atangrada 
n^en  i-nota  autincei-taing<-ni)sfaaa.  AI  ave 
S  ?ta  mtütis  prodita  ut  in  faftidiuní  to  ad- 
£¿a.  Res  ardua  vetuths  novitatem  da  e   no- 

lucem.  faftidms  granam  J^^'J JJ'^^^'J) 
nihns  vero  naturam,  [c]  &  natuidí  i"*  .i  ' 
omnia    ítaque  eriam  non  affecutis,  voluifle, 

;.  i^3. f¿)Éncyclop«diam,«to'W  ^f  í»á« '-« 
•      -^,    ^A  naturartí,  ín  fuerza  natural, 

"ns^SurL;//#«-,  ^  '"«rr 

Mor 


mmm 


^ 


274    ^  Lugares  Selectos 

abundé  piilchnim  atque  magnificum  eft.  E- 
quidcm  ita  icnrio ,  peculiarcniin  ftiidijs  cau- 
iam  coriim  cOe  ,  qui  difñcaltaribus  vidis,  uti- 
Iiratem  juvandi  piu^culerunü  gratia-^  pJacendi: 
idqiie  jam  &    in  alijs  operibas  ipfc  fcci:   6c 
prohtcor  mirari  mcT.  Livium,  audorei^  cc- 
lebernamm,  m  hsrtoriaruQi  iiiariun,  qaas re- 
pctit  ab  origine  Urbis,  quodam  volurnine  (a) 
íic  orÍLim:  Satis  jaai  íibi  gloria.'  quceíiiiuii. 
Se  pomiílé   fe  dcíinere,  ni   animas   inquies 
pafcerctur  (h)  opere.  Profedo    enim   popnli 
gentiiim  vidoris,  &  Roniani  nominis  gío- 
riaí,  non  fuá!  compofuifle  illa   decuit.  Majiis 
ixieritum  eíTct,  opcris  aniorc,  non  anirni  cau- 
sa [c]  períeveraíse:  &  hoc  populo  Romano 
pra^ftitiiie,  non  íibi.  Viginn  millia  rerum  di- 
gnamni  ana  ,  (quonianí  ut  ait  DomitiusPi- 
ib,  thcíáuros  opoitet  elle,  {d)  non    libros) 
ex  leólione  voluminum  circitcr  duiim  aiiiliiini, 
quorum  pauca  admodum  íludioíi  attingunt* 
propter  fecretum  mareria%  ex  cxquiíitís  au* 
donbus  centum,  incluíimus  triginta  íex  vo- 
luminibus,  abjedis  (e)  rebus  plurimis,  quas" 
am  ignoravcranc   priores^   aut  poílca  inve- 
(a)  quodam  volurnine.  E^^e  /e  ha  perdíde. 
\J?]  paíceretur ,  fe  d¿v¿rt¡efe. 

(c)  animi   causa,  f?or   e?itYete?ieYft.. 
\d~\  cíTe  /^/^/.^Jibros,  que  los  Ubros  fean  ar- 
cas de  rtque:^as ,   no  libros  como  quiera, 
{ej  abjedis ,  no  entrando  en  qHsma, 


De  Plinto  el  Mayor.  ^7S 

f^mt  vita,   ncc  diibitam  US,  multa  effc,  qua^ 
&  nos  piM-terieiint.  Hommcs  enim  íiumis , 
^i    occupati .  ofhci)s :  ílibcilivííquc  tempon- 
bm  W  1^^"  curaiiiLis,  id  cll-,  noaumis    ne  quis 
vcftrum  putct,  íiis  cciratum  iions.  W  Dies  vo- 
b-  (c)  ir^ncndimus :  cum  íomno  valctüdmcni 
CompuraaYus:  {d)  vcl  hoc  íolapi^mio  conten- 
ti    quod  diim  iib[üt  ait  Í-A.  Varro  ]  mufi- 
ramur  J.l  plimbiis  hons    vivumis   i  rote- 
¿o  cnim  vita  vigilia  cft.    Quibus  de  caulis 
atqiic  difficnltatibüs  nihil  auío  promittcrc,hoc 
iplam  tu  pra-ftas,  quod  ad  te  ícnbumis    Nec 
fldncia  opcris  h.xc  eft,  íed  mdicatura.  [/]  Mul- 
ta valde  prctiofa  ideo  videntur  :  quia    íunt 

tcmplis  dicata.  ...  -    ^ 

Proinde  occupantibuslocum(^)raveo;  ego 

[a]  lubciüvis  tempouibus,  en  ios  ratos cer- 
cr/iddos  de  otras  ()Cíi¡>acion€s, 

[f]  his  \\oús,ejlo  es  noaurnis. 

ic\  vclh-um  . .  .  vobis,  hdU  con  7¡to,  y  Fe/pd- 
fiam,'  {d)  Compütamus,  ajujldmos,  fnedimosi 
efio  es,  duermo  foUmente  lo  quenecefs'itamt  falud. 
En  Ug^ir  de  Cu  ni  valctudine  fomnum  ,  diz^e 
CiuiiTomno  vaktudincnr,  que  es  efpecie  de  Sy- 
kpfis.como  en  daie  clafsibus  auftros,  {^Virg.y 
pr  darc  auCti-is  claíTcs. 

[c)  mufinamur,  efcrlhlmos  defpacia. 
[/]  indicatura,  mmlfefidclon, 
[/]  occupanribüs  locum,  á  los  Amores  qut 
han  tmado  c¡U  mtcria^  anícs  que  jo*  -^^" 


mm 


IR 


i     \ 


^7^^  Lugares  Selectos 

vero  6c  poflens,   quos    icio  nobí fea m  dc- 
ccrtaturos ,  íicut  ipíj  fcciiiuis  cutii  príoribus 
Argiimenrijm  hajus  ftomachí  aicí  [^]  habe' 
bis,  quod  m  his  voiuininibasaiiaoruin  noiiiH 
na  piu'texiii.  Eft  cním  benigaum  [  ut  arbi- 
tror  ]  5c  plcnum  ingenui  pudoris  ,  íatcri   pee 
quos  proíecens  :  moa  ut  plenqne  ex  ijs  qaos 
artigi,fccerunt.  Sato  enim  confcrentem  au- 
dores  me  deprehendíOfe  á  juratiísimis  (b)  ác 
proxHnis  veteres    tranícnpcos   ad    verb.uai' 
neqae  nominaros:  non  illa  Vírgilíana  virrui 
te,  W  ut  certarent :  non  Ciceroniana  íiinoji- 
citate ,  qiii  m  iibris  de  República ,  P]atoni$. 
le  comitcni  profítetur:  in    Confolatione  fi- 
hae,   Cramorem,    inquít ,  fe^mn.  Ítem    Pa- 
n^Hum    de  Offictjs-  ,  [d]  qux    volumina  ejus 
cdifcenda,  non  modo  in   manibus   quotidjc 
habcnda  ,  nofli.    Obnoxíj   [i\  profcdo   ani- 
iTii,  &  infeíicís  ingenii   eíl ,   deprehendi    in 
furt'o  niailc,  quam  mutuum  reddere,  ( f )  cüai 

ifi)   huins   ftoQiachi   mci  ,   de   cfíe  mí  acmo. 
[h]  a  iuratiisimis ,  por  los  Amores  mts  Je-^ 

gtlYos  ^  de  mas  crédito.  ■  ' 

{c)  yt^'^Utc.exrehyjaaJ'^Irffilw  tomo  d€  los  Poetas 
Griegos, pero  para  tratar  la  mijma  materia,  k  compe- 
tencU  de  ellos,    {d)  de  Officijs  ,  JupL  in   libro. 

{e\  obnoxi; ,  rmn. 

[/J  mutuum  reddere.  Quando  un  Amor  to-y 
ma  algo  de   otro ,  con   diario  le  vuelve  el   pref^ 


De  PliHio  el  Mayor. 
:rtim  íbi-s  fíat  {£)  ex  ufui-a. . . 
LiBR.  VIL    Cai'.  XXX. 


277 


■r  N^eniorum  gloria  qnis  pofsit  agcre  de- 
1  leaara ,  per  tot  difopUnamm  gci^t^  ,  & 
ántam  remm  opcrúmque  vanctatem  >  mi 
foite  Homero  vate  Grxco  ,  nuuum  W  ku- 

five  materia  íeftimetiu-.  Itaqiie  Akxandci 
Ma-^nus  [etenim  uifign.bus  judies  optmic 
atraque  invidiam,  tam  íaperba  [c  J  cenluu 
pcraletur]  inter  fpolia  Dar,  ^^crfamm  r^vs 
unguentoruai  {d)  ícrinio  capto ,  quod  eiat  a  - 
ro  semmífque  ac  margantis  prcc.olum,  va- 
rios eius  uíus  amicis  demonftrantibus:  ( quan- 

do  tsdebat  unguenti  bellatorem  &  ^^''lf^°^ 
didiuii)imm6,Hercu!e,uiquit,  ibrorum  riome- 

li  cuftodiaE  detiir:  ut  prctioíiísunum  humaní 

animi  opus,  quá  máxime  dsviti  opere  fervare- 

tur.  Itera  Pindan  varis  familia.  pcnatiMfquev.) 

[a]  fors  fiar,  fe  haz^e  candd  profrto.  Je  ad- 

,ule^e  et  principal,  ex  ufura,  por  el  mteres,  e^. 

I    pagándole  la  ufura.  Defiterte  ^»e  confedera  Plj- 

„io   á'"u  citación,   primero    como    tefinucion    del 

prmclpal:  y   defines  ,  como  faga  foUmentc    de  U 

ifura.      '  (¿)  nullum  ,  f0pl.  ingeniiira. 

(ci)  luperba,    arrogante.  ,.     -i 

\d)  unguenroruin  ,  de  perfumes  liqmaos. 

{e)  penjtihus ,  ¿  fus  af'H-    ^  .  , 


?7«:  Lugares  Selectos 

£  nV?'?',  ^""'  '^^""^'^  ^■•'P^'-'^f-  Ariílotc 
s  philofophi  .patnaai    condidit :    tanra^que 

monium  milcuir.  ALchüocln  poctae   inrerfe- 
¿orcs  (.)  Apolo  argüir (.)  Ddphis.  Sopho- 

nioenia  Laceda:monijs:  LyCindro  eoriim  re- 
ge in  qiuete  («pius  admoniro,  ur  parere- 
tur  human  delicias  fuas.  (/jRequiíivitrcx 
quis  lupremum  d,em  Athenis  objjflct :  nec 
di  hcultcr  ex  lis,  q.iem  Deus  íí^miíkaUbt,  í„. 
-tellexic :  pacemqiie  fuñen  dcdir. 

r-,  r,-  ^^?"  ^^^^-  Plaroni  lapientia;  antiftí- 
tiDionyrms  tyrannus,  aliás  ía.>viri^  íuperbia.- 
W  tanta:  clantati  J tan  gra»defama.  lermii 
dcUs  cofas  de  Anftonla ,  efto  es,  de  fu  uleml 
y  doctrina, 

(p  interfeaoi-es ,  ,/«..  por  p..  ei  mata- 
aor  fue  uno,  llamado  Archias. 

W  arguit,  defcnhrio,  reprehendía.  Galeno  hjt 
cmrervado  el  verfo  de  Apolo ,  ^ue  traducido  del 
i-jrtcao.  dicr, 

Mufarum  faimili  occifor,  templo  prociil  cito. 

[/1.  n-agici  COthurni,  del  efillo  grave  de  l^ 
V  rao  catas.  '^ 

{e)  Liber  patcr,  d  Dios  Baco. 
(/)  delicias  fuas,  todo  f^  querer. 

que 


De  Punió  el  Mayor.         ,V^ 
que  nams,  vici-atam  ^navem  mifit  obviam: 
iofe  quadniíis  albiscgredientcm  w  httore  ex- 
cenir   Vi-ind  «lenas  (¿)  unaiii  oratiouera 
ir¿crates°vend.d.t.  ^(chines  Athenienlis  lam- 
mus  orator,  tura  acculationeai  qua  tuaat 
;    s,  Rhod^s  legület ,  legit  &   dctcnhonon 
Dcmofthcnis ,     qaa    ni    iHud     pullas    íue- 
rat  exíilium  :  mirantibúfque,  tmn  magis  fuU- 
íe  miraturos  dixit,  íi  iplum.W  orantem  au- 
diviííent:  in  calamitate  tcftis  ingens  tadus  ini- 
mici  Thucydidem  impcratorcm  (/OAtnenicn- 
¿s  ia  cxíilium  egérp,  rcrum  [.]  conditorem 
rcvocavere ,  eloqucntiam   mu-ati ,  cujas  vu- 
utcm  damnaveint.  Magnum  &  Menandra 
in   cómico   Ibcco  (/)  teftimonium    reguoi 
^avpti  &  Macedonu;  contigit ,  clailc  óc  per 
kgttos  petito  •.  majus,  (¿ )  ex  ipfo,  (¿)  regia: 
W   vittatam,  adormda  de  hjhnes,  J gaUarde- 
tes.     {i>)  viginti  talentis,  en  cerca  de  ioo  fijoi. 
ic)  iplimí  fnpl-    Vemofibenem. 
Id)  ímperatorem  ,  fiendo  fu  Comandante, 
íe)  rerum  ( efio  «,  luaruiii )  conditorem, 
^efpues  que  fm  fu  Hiflonador:  foujm  7k»cjd,- 
.  des  efcribw  'las  guerras^  de  Atheiías  ,J  Ef^arU  «» 
los  20  años  de  ja  desterro, 

(/)  in  cómico  focco,  en  el  fneeo  come» , 
tfto  f.í,  e»  el  ejillo  llano   de  las  Co'j^dias.- 
{(,)  majus/y.  teftimonium. 
(¿)  ex  iplb  fapi.  pr¿;buk  Meaander,  lo  dio 
majtr,  ¿I  dtfum/i»»',  r 


^So  Lugares  Selectos 

iommx  pra^Iará  litrerarum  confcicntia.  (^)  Per- 
híbiierc  6c  Romaní  proceres   eham    extcns 
teltimonia.  Cn.  Pompcjus  confed^o    Mirhri^ 
datico  bello ,  intraturus  Poíidonij    íapiendse 
protcísione  clan  domiíiB ,  fores    percutí  de- 
more á  Jidore  vetLík:&foíceslitterarum  ja- 
nua^  íübmiíit  is ,   em  íc  oriéns  occidénsquc 
lubLiHÍerat.  Cato    Cénroriiís  ,  id    ¿lia  nobili 
tniuii  [h}  íapientia^  procerum  ab  Athenis  le- 
gatione,  ándito  Carneade,  quamprimuaT  le- 
gatos eos  cenfüie  dimitrendos:  quoniam  ílld' 
viro  argüiiientanrc ,  quid  veri  ellet  haudfa-, 
cilc  diíccrní  poffet.  Quanta  morum  commu- 
tatio  :  Ule  ícmper  alioquin  [cjumverfos  ex  b^ 
lia  pellendos    cenfuit   Ura^coS  :  at  proitcpos 
C)U3  Uticeníis  Cato,  (d)  unuiii  (,)  ex,  tribuna- 
tu  [/]   niilituQi  philofophuui ,  ^íterum  f  e  1 
W  littcrarum  conícientiá  / ,/   co',oc¡m^mÍ 
de  las  Ciencias^ 

{h)  trium.  Los  trej  Phdofopht^s  Embajadores 
fueron  Vwgenes  el  Eftoico.CntoUQ  Peripatético ,  y 
Carneades  Académico, 

[c)  alioquin,  fin  efio, 

id]  Uticeníis,  el  Pretor  de  Wca. 

{e)  unum.  Efte  fue  ylthenodaro   Efioíco, 

(/)  ex  Tribunatu,  dd  Tnhimado ,  ^pte  m^ 
vo  en  Macedonia,  El  Tribuno  de  foldados,  manda-. 
ha  una  cohorte^  o  compañía  de  óoo.  hombres. 


De  Punió  el  Ma^or.  28 x 

ex  Cypria  Icgationc  deporcavic.  [a)  Eandóui- 
fíuc  íinguaiii  {h)  ex  duobiís  Catonibus,  in  iL- 
fo  ic)  abicciüc  ,  m  hoc  [d)  impoitaire ,  meiiiO' 
rabile  eít.  Sed  ^  nóftrdruin  glonaui  perccn* 
fcamus.  Prior  Africaniis  [e)  Q,  Ennij  aatuaní 
fcpulclua  íüa  Hriponi  julsit :  ciarUmquc  lílud 
nómcii  (/)  imo  vero  ípolium  ex  tema  orbis 
^artc  ( <? )  rapaim,  in  cinérc  íupicmo  (>^)  cual 
Pd'ér¿er(0  titulo  kgi.  Dmus  Anguilas  car- 
mina Viígilii  ercmari  contra  tcftamcnn  c|u$ 
verccundiaiu  (;)  vetuit:  (^^  majuíque  ita  ta^ 

(a)  dcportavit  j  trñnfforih  d  KemíO, 

[f]  Linguam^  Gmaim 

{p)  in  ilio  ,  in  Catón  ú  ntajon 

\d)  in  hoc ,  en  Cejon  ü  menor  i 

\e)  Áfricaaus,  éfto   es  ,  P.   CórtnUé    Sapio^y 
mié   obtuvo   cjfe   rtneTrjhre  ^   por  aver  conejuillítdo  A 
Carthag»  en  África,  prior,  Á  djfiaccwn  de  Sc¿pi(fff 
Ju  nieto  adoptivo  ,  cjfte  tuvo  defpaes,  d  wtfmo  rí- 
nombrt  ^  por  averia  defir»iido, 

(/)   illüd  nomen  ,   de  Africano. 

[g\  ex  terriá  orbis  parre ,  de  U  África, 
(h)  in  ciñere  íaprcirio  í»  lo  mas  éíito  del  fi^ 

f filero.       [O   Po'éCse,  de  O,    Ennioí  ^ 

ij)  contra  vcrccuodiaiTT,/»  efnbdrgo  de  lama* 

deftia.     [k]  vetuit.   Sobre  tajis  affimttt ,  /f  atrihtÁ-- 

je  A  Ar^^pifio  una   Poefta^  de    ^HS  fon    nna   partí 

>«;   verfos  peinen  tes 

Ergonc  íupscmis  potuit  vox  iftiproba  vcrbis. 


II 


tJ 


ii^: 


itz    ^  V  .LuGARi^s  '/Selectos  ' 

ti  íxítutidnium   .conriirir,  quárn  íl   ipfc  fui 
gemina,  proteviíIcr.M.   Varronis  in  Biblo? 
taeea,  q!.ia^ipníi)a  in  orbe ;ib  Aiinio  i^ollio-' 
BC  ^^.mztimns  pubíícau  {^) Üoma:  cil,  uniuV 
™ris    pQlita    imago    eli:    haad    aiinorc 
tüt  cqiiidem  rcpr)  glona  ,.  principe  oroto^ 
teXívc    ex.iila  mgeniQnjm,  qaa^  tiinc-mic; 
ratiltii-udine ,.  uní  hang  coronaiú  dante  q-iatu 
cuxB  cjdem  Magmis  Pompcius  pirático  ex  bci- 
i0  .navaicm.f3^J..cfedir.  Inmm^rabília  ciandc 

ÍHi^Uexeaiptó;  RoQiana:,,.ü.  perí(?qui  Jibca^.^ 

CLim  pMires  ima  gens  -in   quocunque  gei^rd 
cxmíios  tulcrii:,    qnani.  c^tcm  tense,  \    ,      ' 
Sed  6c.  quq-re-,M.Tn!li,;p!acii]o  taceasiiViaovc 
máxime  excelie.nteariai.ifrn i  (r)  pnediccm>  qna* 
potíh5qíiaíii,,um'^ríi.papali   jjlu,s  gpnm^ V) 
«ippiíísjimteftinionio,  é  tota.vita  tua  Coníii^ 
•'■^^Tam  dinim mandare  iiefás'?  erp-o  íbit  in 

Magnáque  doítíloqiif mérieriirMufa Ma^ 

ronis?'^-éíc; ; ' 
^  ^   í^ulcher  Apolo  veta  ,  Miife  prohibej¿ Lz^ 

W.  publicara-,  hecha  puhUca,  i  extnefta  )il, 
hff)  Ae  lodos,,     .  •  '      .  -  ■* 

^^^"f^']  navaíerÍT^/^/:  coronám.  Er^  'de  ero,  y 

ft  dab-A  hl  ¿^m  tom^Mu   um    '¡mbc^Ycacion  enemiga, 
üJaiúU  en  ella    el  p/rmero,  '  ;  ■  te)  M\m\\  M\ 

tcñiinonio.      [^j  illius  gcntisv:^,;^-;;^^.  ^ 

la- 


De  Pukio  el  Mdyor.  ^^í 

hnn  tantum  openbus  cicdi.  I  Te  dicentc   (^ 

k-em  agranam,  hoc  eil,. alimenta  loa     aodi. 
ca'cniní^  tribus:  [h]  te  íuadcnie ,  Roíuo.  [^3 
tbraCialis  aoaori  iegiS:  (d)  ígiiovciimiío-p^^ 
tálque  i^^M  diícnmineiedis  aequo  aoirno^tu^ 
kriíat:  te  otante,  proicnproriiin  libcxos  iio^ 
nores^n>ctcrf  pudint :  tuinii  Cariliiia  tugitjn^ 
ecnium:  m  M.  Antonium  proicnpiHti.  ^ 
ícpniím  otnüíum  pareos  patn<£ appel]ate,v/) 
-     Ur  Te  álceme/ ormio   m,  enfHerz.^detn 
«¿^;í.^r/^:  1cgem  Agrananí;  U  kj  q^  dividi^^ 
¡as  tierras   ¿ritre  ios  Soldadas.  ^  ■ 

■     a)  tribus-  El  Puéhíú'fí  divtdU  en   ?5    ^^* 
,Jhs.        {c)  ROÍCIO.  dL,Eofi¡oO^hon,Tré0nadi 

h  plehe,  ^    \   i    r 

{d)  thcatralis  kgis.  Efla  Ley  feparo  a  Ioslm\ 
hdíeros  de   los  Plebejos   en  los  afíertos  M^Ue^ro. 

[c]  notaráíque  fe,  y^/.  eík V f  >^  ^^^'^^ 

fueífendcñoünradas.    '      "    '  ^      . 

( f )  appeü.ate ,  Z^/^/.  6  Cicero.  Lorenzjr-a- 
h ''corrl<re  Í/?r  lí^q^^r  ,  defendiendo,  ^ae  pdi^-eVn- 
fñu%,'Íddc'*foner  appéilatas^  yfi  fwappelto. 
te  ,  ha  de  decir  ^XXmt.Pty^e  {f  e^^^^f^H^^ 

en  los  Jmores   LmivíoI^B^IP^  '^  ^'^^^    M^ '   ^^' 
t^.mdo  el  fvihp.ntivo   enl^oc,   fe  pone  el  adjetiv.^,  : 
ya  en  roe,   y/ en  Nomn.niltnVdS  duVO  komu- 

le  lade  lup,s.  [ Propcrt.] Dardaniá  ííratus  dcx- 
trá,  miíerande  jaGeres.  "[^/r^-]  ^^^^  ^^^^  ^^^'^; 
nieus  occiius  jucundilsünus.  [Aí^gí^^s  api 

pri- 


^^4  Lugares  Selectos 
pnniusin  toga  tríumphum,  língii^quc  hu-^ 
reaiii  mente,  &  facundi¿e  Lanarúmquc  lu 
tcraium  parcns:  arque  ( ut  diclator  Cselar  ho^ 
ñis  qaondam  tims  de  re  icnpílt )  (4)  oiiínimn 
truimphoru  m;/.jlai!iTá,adcprc  ma^orem^quan- 
ro  plus  eft,  ingcnij  Roiiiani  rcnninos  in  tan- 
tiim  promovide,  (c)  quáiii  iiupcni  U)  rcli-- 
quis  animi  boiiis.  (e) 

^n  p?neiantes  ejios  cafas,  y  ufsf  fe  prmntAn  em 
Zfan,  Pero  U  confracción  fe  rednce  JirtguUr,  di f^ 
Úngniendo  dos  Oraciones,  y  ftipllende  a  la  Uam^ 
¿a.  Tu  qoi  es.  * 

(4)  fcnpíir.  enjns  Ubres  de   An4Uaia.  YÍd.  ^ 
Jufr,  pag.    80.  ** 

(^)omiiiiim  triumphorum,  /í</^/.pr¿e  laurel. 

{c)  proinoviílc,  fupl.  eloqucntiá. 

{d}  quam  íinperij,yí*^/.  términos  promo- 

(e)  rcliqíiis  animi  bonis,  con  Us  demás  dotn 
del  Aim«,  tfio  es  con  el  valor,  U  cieKtU  ktlica,  U 
wfervaHei*  de  Ut  Lejcs.  &c. 

finís. 


índice 

I 

BE  LOS  AUTORES  DE 
SELECTAS. 

MI  primer  numero  in fea  ^fJ^I-J" 
Vidas  ^  elfegunio  la  de  las  bdcCUí. 


Catón. 

Cclfo. 

Ccfar, 

Cicerón. 

Columela. 

Curcio  {Qmntií') 

Dialogo  deOras«r< 

Eutropio. 

Floro. 

prontinOé 

Celio. 

Juftino. 

LaftandOi» 

l,ivio. 
Macrobia 


a* 

17* 
ala 


24» 
%4< 


1 01« 

32« 


15  Í5 

ilo« 
9I. 


Máximo  (^aL) 

Paterculo. 
PííOIO  el  major^ 

Plinto  el  memr» 
Püblio  Syre. 

Quintiliano. 
Samítio. 
Scneca  el  Rhef\  - 
Séneca  el  PhHop 
Solino. 
Suetonio. 
Suipicio  Severo» 
Tácito. 
Vegecio. 
Vidór  {Aur, 


26. 

21?. 

4* 

.43- 

25* 

196. 

17. 

273. 

lO. 

■l-ii.' 

.    .  y- 

4. 

6. 

77. 

•Sv 

2.54. 

22« 

l%6. 

IS. 

166. 

12. 

riS. 

29. 

-  2'29. 

5/   " 

•70. 

sTp;--  ^-^ 

'  239. 

25. 

-^  209. 

H. 

1-3  3^ 

7. 

-^t  vS7. 

I 


^^^©s^'^ 


*>  <i 


«w*-^  ■; : 


ERKATAS 

EN    LAS    S  ELECTAS. 


Pag, .  t. 
P.  .3- 
P.  6. 
E'.     V5. 

Ibid. 
Ibid. 
P.     20. 
P.    32. 


Lili.  4..  Magiñratum,  lee  Magiftmm 

L  i'i.  invidias,  Ué  invideas. 
L       9.  aliquit,  ke   ahqmd. 

1.  1 .  piiculura,  lee  penculum. 

L  iS.  iuvidia,  lee  invidia.  _ 

l".  fi».  is  ciiit  lee  euiT^^..cu.i- 

L  21.  pcfpicio,  lee  perlpicio.     , 
L.      22.  es  la  mirada,  te  es  el  prc- 

5c4picio,  6  la  mirada.  ,  rr^ncefte- 

f.  .    50.  L.     28.  ad  fuá  anude,  o  conceisc 

nt  ,:reúró,fitc¿,  ;„  numero    ' 

P      <7.    L.  2Q.innumeram,/eíinnumcio. 
P  -    7».   L.  22.  fedlita ,  .».¿^  o   bieir.ie- 
kwm  .<.«  in  numerum  {  y?  feconferv-^  eft^ 
■Ura]puefio  en  la  tifia,  ocpedmt   /.^-. 
vJ'%     L.     17.  cofnpici,  lee  confp.c 

9   República,  te  Reipubhc». 

L.  21.    volumnia,  Ue  volumina. 

L.  I.    Moris,  /ef  Mores.    ^^ 

L  6.  facilirac  ,  lee  taciUim-. 

L  9.  inpotcnter ,  he  impotentcr. 

L  15.  quant.vn,  le»  qnantam. 
L.     fin.  indicium,  lee  jiidiaum. 

L  fin.  compaz,  te  compás. 

L.'  21.  omitramiis,  kc  omitcanius. 


62.   L. 


P. 

P.     7^- 

Ibid. 

Ibid. 

P.      79. 

Ibid, 

P.       Si, 

P.     %z. 


'.I 


p. 

106. 

p. 

116. 

p. 

H9i 

p. 

125. 

p. 

127. 

p. 

134-. 

p. 

141. 

p. 

152, 

p. 

156. 

p. 

160. 

p. 

I6í. 

p. 

IÓ4. 

p. 

16S. 

p. 

172. 

p. 

177. 

P- 

185. 

p. 

190. 

p. 

195. 

p. 

104. 

p. 

206. 

p. 

230. 

p. 

238. 

p. 

2S2. 

■ 


L.  16.  optimc,  he  optimx. 

L.   iS.  poreft,   Ue  potes. 

L.  18.  ncqmcvcút,  lee  nequivcrte 

L*    17.  lomní, /í^  fomnij/ 

L.    28.  da  /fí  de. 

L.    10.  RomuIuSj  lee  Rcmus. 

L.  5.  Adiatico,  /e(?  Adiaco. 

L.   2.  colonis^  /fff  coloniis. 

L.  22.  cofpicitiir^  lee  conípicitár'; 

L.   17.   ipil,  lee  ipíis. 

L*  27.  Con,  lee  por. 

L,  10.  falutis,  /fff  falutL 

L.   8.  quaeftus,  lee  queftus. 

L.  9.  trafeainus,  lee  tranfcamns^ 

L.  10.  judicium,  lee  indicium. 

L.  7.  extema,  lee  extrema. 

L.  19.  fiüj,  lee  fili. 

L.  II.  &  14.  poreft^  lee  potcfii 

L.  II.  pa^ne,  lee  pene. 

L.  ^«.  Catenenfes,  lee  Catancnfci* 

L.  6.  familiarnm,  lee  familiariuní* 

L.  10.  policerctLir,  lee  pollicerctiir* 

L.  i7.amplif$imi,  lee  ampliüimo. 


iimmnf^^ 


í'Mo^a 


C; 


/' 


u 


p» 


ií